REHIYON 3

Gitnang Luzon
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
Lalawigan Etno-linggwistoko
• Pampanga • Tagalog
• Bulacan • Ilokano
• Bataan • Kapampangan
• Nueva Ecija • Pangasinense
• Tarlac
• Zambales
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
Ang Tarlac ay tinatawag ding “Melting Pot”
Ito ay kilala bilang Gitnang Kapatagan at dahil
dito, itinuturing itong Palabigasan ng Pilipinas
Bulacan, Nueva Ecija, at tarlac ay kasama sa 8
lalawigang naghimagsik laban sa Kastila noong
1896
Ang pagbagsak ng Bataan sa kamay ng Hapones
noong Ikalawang Digmaang pandaigdig, at ang
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
“Death March” na nagsimula sa Mariveles, Bataan
noong Abril 9, 1941
 Dambana ng Kagitingin sa Bundok Samat sa Bataan
 Ang malungkot na bahagi ng kasaysayan sa rehiyong
ito ay ang pagsabog ng Bulkang Pinatubo noong
1991
 Katutubong Kankana-an, Oblayos, Igorot,
Dumagat, Seyas, at Ilongos
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN

Ang AGODA o parada sa ilog ng Bocae,

Bulacan ay patuloy na ginaganap bilang
pagpaparangal sa kanilang Patron, ang Our Lady
of La Naval
Pista ng Pagluhod ng mga Kalabaw; Pagsasayaw
sa Obando Santacrusan; at ang Harana
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
Ito ay tahanan din ng mga dakilang Pilipino –
bayani, manunulat, pangulo, iskolar, artista, at
marami pang iba.
Fransisco Balagtas – ama ng panulaang tagalog
Juan Crisostomo Sotto(1867-1918) – ama ng
panitikang kapampangan
Diosdado Macapagal – naging Pangulo ng
Pilipinas
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
Gloria Macapagal-Arroyo – anak ni Diosdado
at naging Pangulo ng Pilipinas
Marcelo H. del Pilar – isang propandista
Bert “Tawa” Marcelo – politiko at artista
Nicanor Abelardo – musikero at kompositor
Regine Velaquez – “The Asia’s Songbird”
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
Pangingisda, panghahayupan, pagsasaka,
pagmimina, pagtrotroso, at paggawa ng asukal at
produktong yari sa rattan. Idagdag pa ang paggawa
ng parol na may pandaigdigang kalidad
Kilala rin ang lugar sa mga pangunahing produkto
katulad ng bigas, mais, isda, kawaya at mga mineral
tulad ng ginto, tanso, platinum, at iba pa.
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
Zambales, Angeles sa Pampanga, Cabanatuan
at San Jose sa Nueva Ecija, Tarlac, Malolos at
Bulacan ay ang mga sentro ng kalakalan.
Ang Angeles, Valenzuela, Olongapo, Palayan
at San Jose ay ang mga pangunahing lungsod
PANITIKAN NG
KAPAMPANGAN
 AWITING BAYAN
Basulto – ito’y naglalaman ng mga
matatakinghagang salita na pankaraniwang
ginagamit sa pagpastol ng mga kambing, baka,
kalabaw, at iba pang mga hayop
Goso – tumutungkol sa moralistikong aspekto
ng kanilang kalinangan. Ito ay may tiyak na aral at
inaawit sa saliw sa gitara, biyolin, at tamburin
tuwing Araw ng mga Patay
 AWITING BAYAN
Pamuri – nag-ugat sa salitang “puri” at inihahanay
sa isang uri ng awit ng pag-ibig ng mga kapampangan
Pang-obra – nagpapakita ng pagpapahalaga sa mga
gawaing ng mga kapampangan
Paninta – awit bilang pagpaparangal ng mga
Kapampangan sa isang hayop, bagay, lugar o tao na
kanilang labis na pinahalagahan. Ipinalalagay din itong
isang awit ng pag-ibig
 AWITING BAYAN
Sapataya – awiting nag-uugnay sa mga
kapampangan sa kanilang paniniwalang politikal.
May himig ito ng pangangatwiran o pagtatalo habang
sinasaliwan ng isang sayaw sa saliw ng kastanyente.
Diparan – naglalaman ng mga salawikain at
kasabihan ng mga kapangpangan. Ang kanilang
paksa ay hango sa katotohanan na kanilang
naranasan sa buhay.
 DULA
Karagatan – inihahayag sa paraang patula ang
pagsasadula ng kanilang karagatan. Ito ay nag-ugat
sa isang kasaysayan ng isang prinsesa na sadyang
naghulog ng singsing sa dagat upang mapakasal sa
katipang mahirap na maninisid ng perlas.
Duplo – ito’y nilalaro rin sa lamayan ng mga
patay kung saan nagpapaligsahan ang mga kalahok
sa laro sa kanilang husay sa pagtula
 DULA
Kumidya – laging hango sa pag-iibigan ng
isang prinsipe at prinsesa. Ang lanbanan ng mga
Kristiyano at muslimang binibigyan ng
mahahalgang bigat dito at laging nagtatapos sa
pagtatagumpay ng mga Kristiyano at
pagbibinyag ng mga Muslim sa Kristiyanismo.
• Padre Anselmo Jorge Fajardo – pinakatanyag
na manunulat ng kumidya.
 DULA
• Gonzalo de Condova – tungkol ito sa
pakikipagsapalaran ni Kapitan Gonzalo at ng
knyang pag-ibig kay pronsesa Zulema na anak
ng isang sultan
Zarzuela – mula sa zarzuela ng mga Kastila na
nag-ugat sa lugar kung saan ito ang unang
itinanghal sa Espanya, ang Zurzuela de la
Provincia de Guenco.
 DULA
• Ang “Alang Dios” na sinulat ni Juan
Crisostomo Sotto ang pinakapaboritong
panoorin ng mga Kapampangan.
• Ang mga pangalang Aurelio Tolentino,
mariano Proceso Pabalan Biron, Crisostomo
Sotto at Felix Galura ay mga napatanyag sa
larangan ng zarzuela.
IPA PANG AKDANG
PAMPANITIKAN NG
KAPAMPANGAN
 AKDANG
PANRELIHIYON
PASION
Isang akdang panrelihiyon na naglalaman ng
buhay at pagpapakasakit ni Hesukristo
CENAKULO
Isa pang paraan ng pagpapahayg ng akdang ito
Pagsasabuhay ng paghihirap ni Kristo hanggang
sa kanyang kamatayan
 AKDANG
PANRELIHIYON
Ang mga sinulat ni Cornelio A. Panbalan Biron, kilalang
manunulat ng pasion
• Ang mga akdang Banal o pamamasa ning Balen nang
Karelendaman Ning Ginu Tang Hesukristo Kabang
Keti Ya King Yatu. Annga King Panglasa Na’t
Pangamate na King Krus Uli ning pangyaklung na King
Kasalanan Tamu(Banal a panitikanng bayan tungkol sa
buhay ng ating Panginoong Hesukristo habang Siya’y nasa
mundo pa kasama ang kanyang Kamatayan sa Krus upang
iligtas tayo sa ating kasalanan)
 AKDANG
PANRELIHIYON
Ing Librung Dalaga
Historia Sagradong Kapampangan at pakasalang
Mata karing Anak

• Si Felix Kalum ay nakilala sa kanyang Novena o

“Pamagsian King Ikarangal Ning Ginu Tang
Virgen Karin Lourdes
 AKDANG
PANRELIHIYON
Ang Crissotan at ang Ligligan Katawasan
 Isang uri ng tulang nagtatalo ng mga kapampangan.
 Dito nag-ugat ang “crissotan” ng mga
kapampangan
 Ang “crissotan” ay hango sa pangalan ni
Crisostomo Sotto
 Ito ay isang pagtatalong patula na katulad ng
balagtasan
 AKDANG
PANRELIHIYON
Nobela

• Ang mga mahuhusay at kilalang manunulat ng

nobelang Kapampangan: Aurelio Tolentino (Ing
Buok Ester) at Juan Crisostomo Sotto(Lidia)