REGION 3:

GITNANG
LUZON
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
Lalawigan Etno-linggwistiko
• Pampanga • Tagalog
• Bulacan • Ilokano
• Bataan • Kapampangan
• Nueva Ecija • Pangasinense
• Tarlac
• Zambales
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
– Ang Tarlac ay tinatawag ding “Melting Pot”
– to ay kilala bilang Gitnang Kapatagan at dahil dito, itinuturing itong
Palabigasan ng Pilipinas
– Bulacan, Nueva Ecija, at tarlac ay kasama sa 8 lalawigang
naghimagsik laban sa Kastila noong 1896
– Ang pagbagsak ng Bataan sa kamay ng Hapones noong Ikalawang
Digmaang pandaigdig, at ang
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
– “Death March” na nagsimula sa Mariveles, Bataan noong Abril 9,
1941
– Dambana ng Kagitingin sa Bundok Samat sa Bataan
– Ang malungkot na bahagi ng kasaysayan sa rehiyong ito ay ang
pagsabog ng Bulkang Pinatubo noong 1991
– Katutubong Kankana-an, Oblayos, Igorot, Dumagat, Seyas, at
Ilongos
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
– Ang AGODA o parada sa ilog ng Bocae, Bulacan ay
patuloy na ginaganap bilang pagpaparangal sa kanilang
Patron, ang Our Lady of La Naval
– Pista ng Pagluhod ng mga Kalabaw; Pagsasayaw sa
Obando Santacrusan; at ang Harana
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
– Ito ay tahanan din ng mga dakilang Pilipino – bayani, manunulat,
pangulo, iskolar, artista, at marami pang iba.
– Fransisco Balagtas – ama ng panulaang tagalog
– Juan Crisostomo Sotto (1867-1918) – ama ng panitikang
kapampangan
– Diosdado Macapagal – naging Pangulo ng Pilipinas
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
– Gloria Macapagal-Arroyo – anak ni Diosdado at naging Pangulo ng
Pilipinas
– Marcelo H. del Pilar – isang propandista
– Bert “Tawa” Marcelo – politiko at artista
– Nicanor Abelardo – musikero at kompositor
– Regine Velaquez – “The Asia’s Songbird” KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
– Pangingisda, panghahayupan, pagsasaka, pagmimina,
pagtrotroso, at paggawa ng asukal at produktong yari sa
rattan. Idagdag pa ang paggawa ng parol na may
pandaigdigang kalidad
– Kilala rin ang lugar sa mga pangunahing produkto katulad
ng bigas, mais, isda, kawaya at mga mineral tulad ng
ginto, tanso, platinum, at iba pa.
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
– Zambales, Angeles sa Pampanga, Cabanatuan at San Jose
sa Nueva Ecija, Tarlac, Malolos at Bulacan ay ang mga
sentro ng kalakalan.
– Ang Angeles, Valenzuela, Olongapo, Palayan at San Jose
ay ang mga pangunahing lungsod
PANITIKAN NG
KAPAMPANGAN
 AWITING BAYAN

– Basulto – ito’y naglalaman ng mga matatakinghagang

salita na pankaraniwang ginagamit sa pagpastol ng mga
kambing, baka, kalabaw, at iba pang mga hayop.
– Goso – tumutungkol sa moralistikong aspekto ng
kanilang kalinangan. Ito ay may tiyak na aral at inaawit sa
saliw sa gitara, biyolin, at tamburin tuwing Araw ng mga
Patay
 AWITING BAYAN

– Pamuri – nag-ugat sa salitang “puri” at inihahanay sa isang uri ng

awit ng pag-ibig ng mga kapampangan.
– Pang-obra – nagpapakita ng pagpapahalaga sa mga gawaing ng
mga kapampangan.
– Paninta – awit bilang pagpaparangal ng mga Kapampangan sa
isang hayop, bagay, lugar o tao na kanilang labis na pinahalagahan.
Ipinalalagay din itong isang awit ng pag-ibig.
 AWITING BAYAN

– Sapataya – awiting nag-uugnay sa mga kapampangan sa

kanilang paniniwalang politikal. May himig ito ng
pangangatwiran o pagtatalo habang sinasaliwan ng isang
sayaw sa saliw ng kastanyente.
– Diparan – naglalaman ng mga salawikain at kasabihan ng
mga kapangpangan. Ang kanilang paksa ay hango sa
katotohanan na kanilang naranasan sa buhay.
 DULA

– Karagatan – inihahayag sa paraang patula ang pagsasadula ng

kanilang karagatan. Ito ay nag-ugat sa isang kasaysayan ng isang
prinsesa na sadyang naghulog ng singsing sa dagat upang
mapakasal sa katipang mahirap na maninisid ng perlas.
– Duplo – ito’y nilalaro rin sa lamayan ng mga patay kung saan
nagpapaligsahan ang mga kalahok sa laro sa kanilang husay sa
pagtula
 DULA

– Kumidya – laging hango sa pag-iibigan ng isang prinsipe

at prinsesa. Ang lanbanan ng mga Kristiyano at
muslimang binibigyan ng mahahalgang bigat dito at
laging nagtatapos sa pagtatagumpay ng mga Kristiyano at
pagbibinyag ng mga Muslim sa Kristiyanismo.
•  Padre Anselmo Jorge Fajardo – pinakatanyag na
manunulat ng kumidya.
 DULA

– Gonzalo de Condova – tungkol ito sa pakikipagsapalaran

ni Kapitan Gonzalo at ng knyang pag-ibig kay pronsesa
Zulema na anak ng isang sultan
• Zarzuela – mula sa zarzuela ng mga Kastila na nag-ugat sa
lugar kung saan ito ang unang itinanghal sa Espanya, ang
Zurzuela de la Provincia de Guenco.
 DULA

– Ang “Alang Dios” na sinulat ni Juan Crisostomo Sotto ang

pinakapaboritong panoorin ng mga Kapampangan.
– Ang mga pangalang Aurelio Tolentino, mariano Proceso
Pabalan Biron, Crisostomo Sotto at Felix Galura ay mga
napatanyag sa larangan ng zarzuela.
IBA PANG AKDA NG
PAMPANITIKAN NG
KAPAMPANGAN
 AKDANG
PANRELIHIYON
– PASION
Isang akdang panrelihiyon na naglalaman ng buhay at
pagpapakasakit ni Hesukristo.
– CENAKULO
Isa pang paraan ng pagpapahayag ng akdang ito ang
pagsasabuhay ng paghihirap ni Kristo hanggang sa kanyang
kamatayan.
 AKDANG
PANRELIHIYON
– Ang mga sinulat ni Cornelio A. Panbalan Biron, kilalang manunulat
ng pasion.
– Ang mga akdang Banal o pamamasa ning Balen nang
Karelendaman Ning Ginu Tang Hesukristo Kabang Keti Ya King
Yatu. Annga King Panglasa Na’t Pangamate na King Krus Uli ning
pangyaklung na King Kasalanan Tamu(Banal a panitikanng bayan
tungkol sa buhay ng ating Panginoong Hesukristo habang Siya’y
nasa mundo pa kasama ang kanyang Kamatayan sa Krus upang
iligtas tayo sa ating kasalanan).
 AKDANG
PANRELIHIYON
– Ing Librung Dalaga
– Historia Sagradong Kapampangan at pakasalang Mata
karing Anak

• Si Felix Kalum ay nakilala sa kanyang Novena o

“Pamagsian King Ikarangal Ning Ginu Tang Virgen Karin
Lourdes”
 AKDANG
PANRELIHIYON
Ang Crissotan at ang Ligligan Katawasan
– Isang uri ng tulang nagtatalo ng mga kapampangan.
– Dito nag-ugat ang “crissotan” ng mga kapampangan
– Ang “crissotan” ay hango sa pangalan ni Crisostomo
Sotto 
– Ito ay isang pagtatalong patula na katulad ng balagtasan 
 AKDANG
PANRELIHIYON
– Nobela
Ang mga mahuhusay at kilalang manunulat ng nobelang
Kapampangan: Aurelio Tolentino (Ing Buok Ester) at Juan
Crisostomo Sotto (Lidia)
Inihanda ni:

CLAIRE MAE G. RIO

BEED 4-B