MGA

PA N I T I K AN
S A PA N A H O N
N G K AS T I L A
3 G’S
 MGA PAGBABAGONG NAGANAP SA
BUHAY NG MGA PILIPINO
 tinangkilik ang Katolisismo
 nagpalit sila ng pangalan at nagpabinyag
 nagbago ang anyo ng kanilang pamamahay
 nagkaroon ng mga bahay na tisa at bato
 magagandang kasangkapan tulad ng piyano,
muwebles at mga kagamitang pangkusina
 nagkaroon ng mga sasakyang tulad ng karwahe,
tren at bapor
 natuto silang magdiwang ng mga kapistahan
bilang parangal sa mga santo at Papa
 bilang libangan, nagkaroon ng mga sabong,
karera ng kabayo at teatro
 MGA IMPLUWENSIYA NG KASTILA SA
PANITIKANG FILIPINO
 “Alibata”na ang ipinagmamalaki, ito ang kauna-
unahang abakadang Filipino na nahalinhan ng
alpabetong Romano
 pagkakaturo ng Doctrina Cristiana na kinasasaligan ng
mga gawang makarelihiyon
 wikang Kastila na naging wika ng Pantikan nang
panahong yaon
 pagkakadala ng mga alamat ng Europa at tradisyong
Europeo na naging bahagi ng Panitikang Filipino tulad
ng awit, kurido, moro-moro at iba pa
 ang pagkakasinop at pagkakasalin ng
makalumang panitikan sa Tagalog at sa ibang
wikain
 pagkakalathala ng iba’t ibang aklat na
pambalarila sa wikaing Filipino tulad sa Tagalog,
Ilokano at Bisaya
 pagkakaroon ng makarelihiyong himig ng
mga lathalain ng mga panahong yaon
 DALAWANG PANAHON NG
PANITIKAN
1. Panitikang Pamaksang Pananampalataya
at Kabutihang-asal

2. Panitikang Rebolusyonaryo at Sedisyoso

MGA AKDANG
PANRELIHIYON
 MGA UNANG AKLAT SA PANAHON NG
KASTILA
1. Doctrina Cristiana
 kauna-unahang aklat na nalimbag sa Pilipinas noong Hulyo
15, 1593 sa pamamagitan ng silograpiko
 Aklat ito nina Fray Juan de Placencia at Fray Domingo Nieva
 Nasusulat ang aklat sa Tagalog at Kastila Naglalaman ito ng
mga dasal, sampung utos, pitong sakramento, pitong
kasalanang mortal, pangungumpisal at katesismo
 May 87 pahina lamang
DOCTRINA
CRISTIANA
2. Nuestra Senora del Rosario
 ikalawang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Akda ito ni
Padre Blancas de San Jose noong 1602
 nalimbag sa Imprenta ng Pamantasan ng Sto. Tomas
sa tulong ni Juan de Vera, isang mestisong Intsik
 naglalaman ito ng mga talambuhay ng mga santo,
nobena, at mga tanong at sagot sa relihiyon.
NUESTRA
SENORA
DEL
ROSARIO
3. Barlaan at Josaphat
 ikatlong aklat na nalimbag sa Pilipinas
 Akda ito sa Tagalog ni Padre Antonio de Borja
 Orihinal na nasa wikang Griyego
 ipinalalagay itong kauna-unahang nobelang
nalimbag sa Pilipinas.
BARLAAN
AT
JOSAPHAT
4. Pasyon
 aklat na nauukol sa buhay at pagpapakasakit ni Kristo
 binabasa ito tuwing Mahal na Araw. Nagkaroon ng apat (4)
na bersyon sa Tagalog ang akdang ito, at ang bawat bersyon
ay ayon na rin sa pangalan ng mga nagsisulat
 ang mga ito ay ang Version de Pilapil ( Padre Mariano
Pilapil); Version de Belen (Gaspar Aquino de Belen); Version
dela Merced ( Aniceto dela Merced); at Version de Guia (Luis
de Guia)
 Isinaalang-alang na pinakapopular ang Version de Pilapil.
PASYON
5. Urbana at Felisa
 aklat na sinulat ni Modesto de Castro, ang
tinaguriang “Ama ng Klasikong Tuluyan sa Tagalog”
 naglalaman ito ng pagsusulatan ng magkapatid na
sina Urbana at Felisa
 pawang nauukol sa kabutihang-asal ang nilalaman
ng aklat na ito, kaya’t malaki ang nagawang
impluwensya nito sa kaugaliang panlipunan ng mga
Pilipino.
URBANA
AT
FELISA
7.Si Tandang Basio Macunat

 ay isang nobelang isinulat ni

Miguel Lucio y Bustamante, isang Kastilang pari
 Isa itong halimbawa ng namamayaning posisyon
ng mga maykapangyarihan na ang mga Pilipino ay
hindi maaaring maging aral.
SI TANDANG
BASIO
MACUNAT
 MGA
DULANG
PANRELIHIYON
PANUNULUYAN
 Ang Panunuluyan ay isang
kaugaliang Kristiyano ng mga
Filipino na nagtatanghal ng
masalimuot na paglalakbay nina
Santo Jose at Birheng Maria mula
sa Nazareth patungong Bethlehem
upang maghanap ng matutuluyan
na mapagsisilangan kay Hesukristo.
 Dulang tinatanghal sa lansangan
DALIT FLORES DE MAYO
 Ang pag-aalay ng bulaklak kasabay
nang pag-awit bilang handog sa
Birheng Maria.
 Ang salitang Flores ay nagmula sa
salitang Espanyol na ang ibig sabihin
ay “bulaklak”.
 Ang buwan ng Mayo ay tinawag na
buwan ng mga bulaklak dahil sa
panahong ito namumukadkad ang
samu’t saring bulaklak sa bansa.
SANTA CRUZAN
 ay isang prusisyon na
isinasagawa sa huling bahagi ng
pagdiriwang ng Flores de Mayo.
Isinasalarawan nito ang
paghahanap sa Banal na Krus ni
Reyna Elena, ang ina ni
Constantino.
SENAKULO
 Ang Senakulo ay tradisyonal na
pagsasadula ng mga pangyayari
hinggil sa mga dinanas ni Hesukristo
bago at pagkaraang ipako siya sa
krus. Hango ang nasabing tradisyon
sa Bibliya at iba pang tekstong
apokripa.
 Kadalasan ginaganap sa lansangan
o sa bakuran ng simbahan.
SALUBONG
 Ang salúbong ang
pagtatanghal o ritwal tuwing
bukang-liwayway ng Linggo ng
Pagkabuhay na nagtatampok sa
pagtatagpo ng imahen ni Kristo
at ni Birhen Maria.
TIBAG
 Isang pagtatanghal kung buwan
ng Mayo, ng paghahanap ni
Santa Elena sa krus na
pinagpakuan kay Kristo.
 Ito ay itinaguyod ng mga
Kastila noong pagdating nila sa
Pilipinas, niyakap ito ng mga
katutubo sa ilang bahagi
ngLuzon
KOMEDYA/
MORO-MORO

 Matandang dulang kastila na

naglalarawan ng pakikipaglaban
ng espanya sa mga muslim
noong unang panahon
KARILYO

 Pagpapagalaw ng mga anino ng

mga pirapirasong kartong hugis
tao sa likod ng isang kumot na
puti na may ilaw
 SARSUWELA

 Isang komedya o melodramang

may kasamang awit at tugtog,
may tatlong yugto, at nauukol sa
mga masisidhing damdamin tulad
ng pag-ibig, paghihiganti,
panibugho, pagkasuklam at iba
pa.
 DUNG-AW
 Binibigkas nang paawit ng
isang naulila sa piling ng
bangkay ng yumaong asawa,
magulang at anak.
KARAGATAN
 Nanggaling sa alamat ng prinsesang
naghulog ng singsing sa karagatan,
tapos nangakong papakasalan niya
ang binatang makakakuha nito
 Isang larong may paligsahan sa tula
ukol sa singsing ng isang dalagang
nahulog sa gitna ng dagat at kung
sinong binata ang makakuha rito ay
siyang pagkakalooban ng pag-ibig ng
dalaga.
DUPLO
Larong paligsahan sa pagbigkas ng
tula na isinasagawa bilang paglalamay
sa patay.
Isinasagawa sa ika-9 na araw ng
pagkamatay.
Pagalingan ito sa pagbigkas at
pagdebate, pero kailangan may
tugma / sa paraang patula.
Gumagamit ng mga biro, kasabihan,
salawikain at taludtod galing sa banal
na kasulatan.
 SAYNETE
 Itinuturing na isa sa mga
dulang panlibangan nang mga
huling taon ng pananakop ng
mga Kastila.
 Ang paksa ng dulang ito ay
nahihinggil sa paglalahad ng
kaugalian ng isang lahi o
katutubo.
PANGANGALULUWA
Ang pangangaluluwa ay isang
dulang panrelihiyon sa mga lugar
ng katagalugan. Ito ay ginaganap
sa mga bahay-bahay tuwing
bisperas ng araw ng mga
kaluluwa.
Kilala bilang Todos Los Santos
DULANG PANGTANGHALAN
O ENTABLADO
 Senakulo DULANG
 Moro-moro
PANLANSANGAN
 Komedya
 Pangangaluwa
 Karilyo
 Tibag
DULANG PANTAHANAN  Panunuluyan

 Duplo  Salubong

 Karagatan
 MGA
AKDANG
PANGWIKA
ARTE Y REGALAS DE
LA LENGUA TAGALA
 ang unang nalathalang
pag-aaral sa katangian at
gramatika ng isang
wikang katutubo sa
Filipinas
 sinulat ni Padre Blancas
de San Jose at isinalin sa
Tagalog ni Tomas Pinpin
noong 1610.
COMPENDIO DE LA
LENGUA TAGALA
 inakda ni Padre
Gaspar de San
Agustin noong 1703.
VOCABULARIO DE
LA LENGUA TAGALA
 kauna-unahang
talasalitaan sa Tagalog na
sinulat ni Padre Pedro de
San Buenaventura noong
1613.
VOCABULARIO DE LA
LENGUA PAMPANGO
 unang aklat na
pangwika sa
Kapampangan na
sinulat ni Padre Diego
Bergano noong 1732.
VOCABULARIO DE LA
LENGUA BISAYA
 pinakamahusay na
aklat pangwika sa
Bisaya na sinulat ni
Mateo Sanchez
noong 1711.
ARTE DE LA
LENGUA BICOLANA
 unang aklat
pangwika sa Bikol na
sinulat ni Padre
Marcos Lisboa
noong 1754.
ARTE DE LA ILOKA
 kauna-unahang
balarilang Iloko na
sinulat ni Francisco
Lopez.
MGA URI NG
PANITIKAN
A. PASYON – inaawit tuwing Kwaresma, hinggil sa
buhay , sakit at pagdurusa ni Kristo.
B. KOMEDYA/MORO-MORO- isang matandang
dulang Kastila na naglalarawan ng pakikipaglaban
ng Espanya sa mga Muslim noong unang panahon.
C. DALIT FLORES DE MAYO– ang pag-aalay ng
bulaklak kasabay nang pag-awit bilang handog sa
Birheng Maria.
D. DUNG-AW –binibigkas nang paawit ng isang
naulila sa piling ng bangkay ng yumaong asawa,
magulang at anak.
E. KARAGATAN – isang larong may paligsahan sa tula
ukol sa singsing ng isang dalagang nahulog sa gitna
ng dagat at kung sinong binata ang makakuha rito ay
siyang pagkakalooban ng pag-ibig ng dalaga.
F. DUPLO –larong paligsahan sa pagbigkas ng tula na
isinasagawa bilang paglalamay sa patay.
G. KARILYO – pagpapagalaw ng mga anino ng mga
pira-pirasong kartong hugis tao sa likod ng isang
kumot na puti na may ilaw.
H. SENAKULO – isang dulang nagsasalaysay ng buhay
at kamatayan ng Poong Hesuskristo.
I. TIBAG – isang pagtatanghal kung buwan ng Mayo,
ng paghahanap ni Santa Elena sa krus na
pinagpakuan kay Kristo.
J. SARSUWELA- isang komedya o melodramang may
kasamang awit at tugtog, may tatlong (3)yugto, at
nauukol sa mga masisidhing damdamin tulad ng
pag-ibig, paghihiganti, panibugho, pagkasuklam
at iba pa.
K. KURIDO – galing sa salitang Mehikanong “corrido”
na ang ibig sabihin ay “kasalukuyang pangyayari”
(current event). Ito ay tulang pasalaysay na may sukat
na walong (8) pantig at pumapaksa sa katapangan,
kabayanihan at kababalaghan.
L. AWIT – tulang pasalaysay na may sukat na
labindalawang (12) pantig at may mga pangyayaring
hango sa tunay na buhay.
M. PARABULA – kwentong hango sa Banal na Kasulatan
na maaaring umakay sa tao sa matuwid na landas ng
buhay.
N. KANTAHING-BAYAN – (Folk Songs) ang nilalaman ay
nagpapakilala ng iba’t ibang pamumuhay at pag-uugali
ng mga tao at ng mga kaisipan at damdamin ng bayan.
O. SAYNETE – itinuturing na isa sa mga dulang
panlibangan nang mga huling taon ng pananakop ng
mga Kastila. Ang paksa ng dulang ito ay nahihinggil sa
paglalahad ng kaugalian ng isang lahi o katutubo.
 MGA KANTAHING-BAYAN
1. Leron-leron Sinta = Tagalog
2. Pamulinawen = Iloko
3. Dadansoy = Bisaya
4. Sarong Banggin =Bikol
5. Atin Cu Pung Singsing = Kapampangan
KAHALAGAHAN NG KANTAHING
BAYANG PILIPINO
 Ito ay nagpapakilala na ang ating diwang
makata ay katutubo sa ating lupain.
 Ito ay nagpapahayag na tunay na kalinangan
ng Pilipino
 Ito ay bunga at bulaklak ng matulaing
damdaming galing sa puso at kaluluwa ng
bayan.
M A GHA ND A
PARA SA
P A G S US U L IT !
IDENTIFICATION 6. ____________binibigkas
Dung-Aw nang paawit ng
Saynete isang naulila sa piling ng bangkay ng
1. __________Ang paksa ng dulang ito ay
yumaong asawa, magulang at anak.
nahihinggil sa paglalahad ng kaugalian Komedya/ Moro-Moro
7. __________________________isang
ng isang lahi o katutubo. matandang dulang Kastila na
2. Senakulo
____________isang dulang nagsasalaysay naglalarawan ng pakikipaglaban ng
ng buhay at kamatayan ng Poong Espanya sa mga Muslim noong unang
Hesuskristo. panahon.
8. _________pagpapagalaw
Karilyo ng mga anino
3. Dalit Flores De Mayo
_________________________ang pag-aalay ng mga pira-pirasong kartong hugis
ng bulaklak kasabay nang pag-awit tao sa likod ng isang kumot na puti
bilang handog sa Birheng Maria. na may ilaw
4. Tibag
_______isang pagtatanghal kung buwan Sarswela
9. ___________Isang komedya o
ng Mayo, ng paghahanap ni Santa melodramang may kasamang awit at
tugtog
Elena sa krus na pinagpakuan kay Karagatan
10._____________larong may paligsahan sa
Kristo. tula ukol sa singsing ng isang
5. Pasyon
__________inaawit tuwing Kwaresma, dalagang nahulog sa gitna ng dagat
hinggil sa buhay , sakit at pagdurusa ni at kung sinong binata ang makakuha
Kristo. rito ay siyang pagkakalooban ng pag-
ibig ng dalaga.