DARANGEN, ANG MARANAO EPIC

CARLA MICHAELA E. ESCUETAPROJECT OFFICER, HINDI NASASABING

CULTURAL HERITAGE UNIT, PAMBANSANG KOMISYON PARA SA KULTURA AT

SINING

ANG MARANAO NG LANAO DEL SUR, MINDANAO, PILIPINAS AY MAY

MASIGLANG KULTURA NA MALIWANAG SA KANILANG PARAAN NG

PAMUMUHAY. ITO AY KASING KULAY NG MALONG NA KANILANG ISINUSUOT AT

MASALIMUOT BILANG MGA DISENYO AT OKIT SA KANILANG MGA ISTRUKTURA

NG ARKITEKTURA. ANG ISA SA MAS MASALIMUOT NA PIRASO NA BUMUBUO

SA KULTURA NG MARANAO AY HINDI MAAARING HAWAKAN NGUNIT NARIRINIG

SA PAMAMAGITAN NG EPIKONG PAGKANTA NG DARANGEN.

ANG DARANGEN AY ISANG SINAUNANG KATUTUBONG EPIKO NG MARANAO,

NA NAGHAHULA SA ISLAMISASYON SA PILIPINAS. NAGMULA ITO SA TERMINO

NG MARANAO, DARANG, NA NANGANGAHULUGANG MAGSALAYSAY SA ANYO

NG AWIT O UMAWIT. HINDI TULAD NG IBA PANG MGA EPIKO, HINIHILING NG

DARANGEN NA KANTAHIN ITO KAYSA BASAHIN. ITO AY BINUBUO NG ISANG

ARCHAIC NA MARANAO BOKABULARYO AT MARAHIL SA SANSKRIT NA

PINAGMULAN DAHIL SA MGA PAGKAKATULAD NG PONEMA AT SEMANTIKO.

Walang iisang may akda ng Darangen. Sa halip, naniniwala ang mga tao na pinasa

ito ng kanilang mga ninuno mula sa Bembran, ang punong lokal na kwento.

Nag-highlights si Dr. Mamitua Saber,

Ang Kaharian ng Bembran ay hindi lamang isang baryo o bayan ngunit isang tunay

na lungsod ng kamangha-manghang kagalingan. Yamang naniniwala ang mga tao

na ang lupain ay tahanan ng kanilang mga ninuno, ang dahilan kung bakit hindi na

ito umiiral ay ang kaharian ay nahulog sa ilalim ng dagat. Ang lahat ng mga tao,

hayop, at kayamanan na nawala dito.

Ito ay maaaring tunog ng kamangha-manghang ngunit sa pamamagitan ng epiko,

ang "Nawala na Lungsod" ay nagiging isang engkantada, maihahambing sa

kahanga-hangang mga lungsod mula sa mga katulad na silangan ng mga Malay,

Hindus, at Arabs.3

Tulad ng iba pang mga epiko, ang Darangen ay isang matagal na talata ng

pagsasalaysay na may maraming mga tema. Ito ay 8 na dami ng haba, na binubuo

ng 17 na mga siklo na may 72,000 linya sa iambic tetrameter o catalectic trochaic

tetrameter. Ang bawat siklo ay kumakatawan sa isang solong kwento ngunit

konektado sa isang sunud-sunod na pag-unlad.

Sa kabila ng mga teknikal na pagiging kumplikado nito, ang mga chanter ay

madaling maisaulo ang materyal at lumipat mula sa isang kaganapan patungo sa

isa pang walang kahirap-hirap. Ito ay naging isang pangkaraniwang

mapagkukunan ng mapagkukunan para sa mga mang-aawit, orator, tagagawa, at

marami pang iba sa malikhaing sining. Maaari itong awitin sa panahon ng iba't

ibang mga kaganapan tulad ng kawing (seremonya ng kasal), o malalaking

pagtitipon tulad ng isang sultanato na pagpupulong o kahit na isang lullaby upang

duyan ang isang bata na matulog.

Ang epiko ay napuno ng mga kwento ng kamangha-manghang pakikipagsapalaran

tungkol sa mga makapangyarihang ayonans, 4 maharlika kaharian at mystical

tonongs.5 Ang mga bayani at bayani na mga maharlikal na personalidad ay

nakakatawa tulad ng mga pakikipagsapalaran na kanilang dinadaanan. Maaari

silang lumipad at makontrol ang araw at dagat sa pamamagitan ng pagtawag sa

iba't ibang tonong, at nagtataglay sila ng malaking lakas upang labanan ang mga

labanan sa loob ng mga araw. Sa proseso, ang mga bayani na ito ay nakakuha ng

paggalang sa kanilang mga tao at nanalo sa kanilang kasintahan sa kasal. Ang mga

halimbawa ng character ay nagdadala ng buhay sa mga kwento ng epiko, na

lumilikha ng libangan habang isinasama ang mga moral na aralin.

Ang mga kuwentong ito ay hindi lamang mga engkanto, ngunit pagpapakita ng

panitikan sa mga halaga ng Maranao at kaugalian na batas. Muling isinulit nila ang

mga tema tungkol sa pamilya, panliligaw, digma, at kamatayan sa pamamagitan ng

simbolismo, talinghaga, ironyo, at satire. Ang epiko ay may lalim ng kahulugan na

nananatiling totoo sa mga ideolohiya ng lipunang Maranao.

Sa kasamaang palad, ang mga halagang ito ay unti-unting nawawala kasama ang

mga nagsasanay nito dahil sa maraming mga kadahilanan. Una sa lahat, ang ilan

ay nagsasabing ang epikong panitikan ay sumasalungat sa kasalukuyang

paniniwala ng Islam sa Maranao. Pangalawa, ang pagkubkob sa Marawi kamakailan

ay inilipat din ang naninirahan sa Maranao dito at pinanganib ang kanilang hindi

nasasalat na pamana sa kultura. Ang iba ay hindi lamang nakakakita ng interes sa

oral literatura dahil wala itong lugar sa highly urbanized Filipino lifestyle. Hindi ito
masasabi na ang Darangen mismo ay hindi na nauugnay sa modernong-araw na

Maranao, ngunit malinaw na tinutukoy nito ang mga hamon sa pangangalaga.

Sa tulong ng mga modernong paraan at ang pagpapatuloy ng mga dalubhasa sa

kultura, ang sinaunang pagsasalaysay ay na-imortal sa pagsulat. Walong volume

ng teksto ang nai-publish, na binubuo ng tatlo hanggang apat na kwento bawat

dami. Ang koponan mula sa Folklore Division ng Mindanao State University

Research Center (ngayon, ang Mamitua Saber Research Center) ay nagsagawa ng

napakalaking tungkulin sa pagkolekta, pagsalin, at pag-aaral ng buong salaysay

mula sa mga matatanda sa Maranao at mula sa padala6 na nakolekta mula sa iba't

ibang mga nayon ng Maranao.

Ang Darangen ay idineklarang National Cultural Treasure of the Philippines ng

National Museum at isang Provincial Treasure ng Lanao del Sur Province noong

2002. Kasama rin ito sa Proklamasyon ng mga Masterpieces ng Oral at Intangible

Heritage of Humanity ng UNESCO noong 2005. Pagkatapos ng pagtatatag ng 2003

Convention sa hindi mahahawang Cultural Heritage, isinama ito sa Representative

List of Intangible Cultural Heritage of Humanity noong 2008.