Katutubong sayaw at Awiting bayan

Tinikling – A Philippine folk dance that originated in Leyte

Itik- itik – A cultural dance in the Philippines that originated in Surigao del Sur
Maglalatik– An example of Philippine folk dance that originated in Biñan, Laguna
Binusuan– Binasuan is a tribal dance in the Philippines that originated in Pangasinan
Singkil – Singkil is a Mindanao folk dance that originated in Lake Lanao
Kappa Malong Malong – A tribal dance in the Philippines that originated from the Maranao
tribe in Mindanao
Carinosa– A local dance in the Philippines that originated in Panay Island
Sayaw sa Bangko – A traditional folk dance in the Philippines that originated in Pangasinan
Pandango sa Ilaw – An ethnic dance in the Philippines that originated in Lubang Island,
Mindoro
Pandanggo Oasiwas – A folk dance in the Philippines that originated in Lingayen, Pangasinan
Kuratsa– A type of folk dance in the Philippines that originated in Samar Island
Pantomina – A type of dance in the Philippines that originated in Bicol

Soliranin: awit ng mangingisda

Talindaw: awit ng mga bangkero
Oyayi: ginagamit pampatulog ng mga bata
Diona: para sa mga kinakasal
Kumintang: awit sa digmaan
Sambotani: inaawit kapag tagumpay ang pakikipagdigma
Dalit: awit sa simbahan
Kundiman: awit ng pag-ibig

Maglalatik- Ang Maglalatik ay ang digmang sayaw na katutubo sa Binan at Laguna.

Gumagamit ng bao ng niyog ang mga nagsasayaw. Kanilang inilalagay ito sa likod,
dibdib, balakang at hita. Pumapalo sila sa mga bao ng niyog ayon sa tugtog ng
Maglalatik.

Kappa Malong-Malong- Ang katutubong sayaw na Kappa Malong-Malong ay isang kultural na

sayaw sa Pilipinas na naiimpluwensyahan ng mga Muslim, ang malong ay isang pantubo na
kasuotan, at ang katutubong sayaw ay mahalagang nagpapakita ng maraming paraan kung
paano ito maisuot. Ang tradisyunal na sayaw na ito sa Pilipinas ay hindi lamang para sa mga
babae, ngunit mayroon ding men's version ng sayaw dahil nagsusuot sila ng malong sa iba't
ibang paraan.

Ang Tinikling ay isa sa pinakatanyag na sayaw sa Pilipinas sa may Leyte. Ginagaya ng mga galaw
ng katutubong sayaw na ito ang mga galaw ng tikling bird habang naglalakad ito sa matataas na
damo at sa pagitan ng mga sanga ng puno. Gumagamit ang mga tao ng mga poste ng kawayan
upang itanghal ang tradisyonal na sayaw na ito ng mga Pilipino. Binubuo ang Tinikling ng tatlong
pangunahing hakbang na kinabibilangan ng mga single, doubles, at hops.

Surigao del Sur

Ang itik-itk ay ipinangalan sa isang uri ng pato (itik), na ang mga galaw ng sayaw ay ginagaya.
Ang halimbawang ito ng katutubong sayaw ng Pilipinas mula sa Surigao del Sur ay ginagaya
kung paano lumalakad at nagsasaboy ng tubig ang itik para makaakit ng asawa.

Biñan, Laguna
Ang Maglalatik, isang katutubong sayaw sa Luzon, ay hindi lamang iba pang tradisyonal na
sayaw sa Pilipinas na ginagaya ang galaw ng mga hayop. Ang sayaw na ito sa Pilipinas ay may
kahulugan. Ito ay isang kunwaring sayaw sa digmaan na naglalarawan ng labanan sa karne ng
niyog, isang napakamahal na pagkain.

Ang katutubong sayaw ng Pilipino ay nahahati sa apat na bahagi: dalawang nakatuon sa

labanan at dalawang nakatuon sa pakikipagkasundo. Ang mga nagsasayaw na lalaki ay
nagsusuot ng mga bao ng niyog bilang bahagi ng kanilang mga kasuotan, at hinampas nila ito sa
ritmo ng musika. Isinasayaw ang Maglalatik sa relihiyosong prusisyon sa kapistahan ng Biñan,
Laguna bilang handog kay San Isidro de Labrador, ang patron ng mga magsasaka.

Binasuan - Pangasinan
Ang isa pang katutubong sayaw sa Pilipinas ay binasuan. Ang Binasuan, isa pang katutubong
sayaw sa Luzon, ay nagmula sa Bayambang, Pangasinan. Ang salitang "binasuan" ay
nangangahulugang "sa paggamit ng mga basong inumin." Ito ay isa sa mga pinaka-
mapanghamong sayaw na Pilipino dahil ang mga mananayaw ay kailangang balansehin ang mga
baso sa kanilang mga ulo at sa kanilang mga kamay habang sila ay gumagalaw. Ang mas
mahirap ay ang mga baso ay puno ng rice wine, na ginagawang anumang maling hakbang ay
isang magulo na pagkakamali.

Cariñosa- Isla ng Panay

Kung mayroong isang uri ng katutubong sayaw sa Pilipinas na magugulat sa iyo, ito ay Philippine
folk dance. Maaari mong isipin na karamihan sa mga katutubong sayaw ng Pilipinas ay
kinabibilangan ng mga babaeng karakter na may mahiyain at personalidad na Maria Clara.
Bagama't totoo, ang sayaw ng Carinosa ay isang sayaw ng kulturang Pilipino na ginawa para sa
pang-aakit, kaya isa itong sayaw na panliligaw sa Pilipinas.

Ang mga mananayaw ay gumagawa ng ilang mga malandi na galaw habang sila ay sumilip sa
isa't isa sa likod ng mga tagahanga o mga panyo.

Sayaw sa Bangko –Pangasinan

Isa pang halimbawa ng katutubong sayaw ng Pilipinas na susubok sa iyong kakayahan ay ang
Sayaw sa Bangko (pagsayaw sa upuan). Isinasagawa ito sa ibabaw ng isang makitid na bangko.
Upang mapahusay ang etnikong sayaw na ito sa Pilipinas, ang mga mananayaw ay
nangangailangan ng magandang balanse habang dumadaan sila sa isang serye ng mga paggalaw
na kinabibilangan ng ilang kahanga-hangang akrobatika. Kaya kung gusto mo ng challenging folk
dance, subukan mo ang Sayaw sa Bangko.

-----

Katutubong Sayaw

Ang katutubong sayaw ay ang pagpapahayag ng iba’t-ibang saloobin at damdamin.Gumagawa

ang mga tao ng iba’t-ibang galaw at direksyon ng katawan gaya ng pagkilos ng kamay at mga
paa. Sa pagsasayaw ay nakakadama tayo ng kaginhawaan at narerelaks ang buong katawan.
Hanggang sa kasalukuyang panahon ay hindi pa rin nawawala ang tradisyong kinagisnan

URI NG SAYAW :

ito ay sayaw ng mga katagalugan at mga nangaling sa Batangas.

Ang salitang SUBLI ay mula sa dalawang salitang Tagalog, subsub at bali.

Sa sayaw na ito ang mga lalaki ay nakasubusub na tila pilay y nakabaluktot, samantalang ang
mga babe ay nagsasayaw na mayroong suot na sombrero.

Mula sa baryo Manibaug,Porac, Pampanga.

Ang kadalasang sumasayaw nito ay ang mga magsasaka sa panahon ng kanilang pagtatanim
bilang pag-aalay para sa mabuti o masaganang ani.

awiting bayan

Ang awiting bayan ay tinatawag din na Kantahing-bayan. Ito ay nasa anyong patula at binubuo
ng 12 pantig sa bawat taludtod. Tungkol ito sa pang-araw-araw na buhay, kaugalian, karanasan,
gawain o hanapbuhay, at paniniwala.

Marahil sa lahat ng mga tula ang awiting bayan ay may pinakamalawak na paksa at uri. Ang mga
paksa nito’y nagbibigay hayag sa damdamin, kaugalian, karanasan, relihiyon, at kabuhayan. Ito
ay naglalaman ng pangaral at payak na pilosopiyang ginagamit ng matatanda sa pagpapaalala sa
mga kabataan.
Ang mga kantahing-bayan ay tuloy-tinig (survival) ng kalinangan sa pamamagitan ng saling-dila.
Sa kabuuan, ang mga kantahing- bayan noong panahon ng pre-kolonyal ay mga katutubong
awitin ng ating bansa at hanggang ngayon ay kinakanta o inaawit pa rin. Halimbawa ng mga
awiting ito ay Leron, Leron Sinta, Dalagang Pilipina, Bahay Kubo, Atin Cu Pung Singsing,
Paruparong Bukid Dandansoy at Lawiswis-Kawayan.

Ang awiting-bayan (tinatawag ding kantahing bayan ) ay isang tulang inaawit na nagpapahayag
ng damdamin, kaugalian, karanasan, pananmpalataya, gawain o hanapbuhay ng mga taong
naninirahan sa isang pook.

MGA AWITING BAYAN Buko ng papaya

Dala dala’y buslo
Walay Manok kon Taras Sisidlan ng sinta

Oala'y manok kon Taras Pagdating sa dulo’y

Bagsit ya melamelag Nabali ang sanga,
Bangno mitutungtongak Kapos kapalaran
sibersiber ed arap Humanap ng iba.

Taras kuan kon Taras Halika na Neneng, tayo’y manampalok

anto'y binarungan mo'd siak Dalhin mo ang buslo, sisidlan ng hinog
ag ta ka met binakbak Pagdating sa dulo’y uunda-undayog
dinuksan pinairap Kumapit ka Neneng, baka ka mahulog.

Bangno maruksa ak Halika na Neneng at tayo’y magsimba

mangalmusal kay bakbak At iyong isuot ang baro mo’t saya
mangugto kay basibas Ang baro mo’t sayang pagkaganda-ganda
tan mandem ka'y libog-lipak Kay ganda ng kulay — berde, puti, pula.

Bangta marunong ak Ako’y ibigin mo, lalaking matapang

mangalmusal kay gatas Ang baril ko’y pito, ang sundang ko’y siyam
mangugto kay prutas Ang lalakarin ko’y parte ng dinulang
tan mandem kay intortias Isang pinggang pansit ang aking kalaban.

Bahay Kubo (Nipa Hut)

Bahay kubo, kahit munti

Ang halaman doon ay sari-sari.
Leron, Leron Sinta Singkamas at talong, sigarilyas at mani
Sitaw, bataw, patani.
Leron, Leron, sinta
 Kundol, patola, upo't kalabasa
At saka mayroon pang labanos, mustasa,
sibuyas, kamatis, bawang at luya
sa paligid-ligid ay puro linga.
Sitsiritsit
Sitsiritsit Sitsiritsit,
alibangbang Salaginto at salagubang
Ang babae sa lansangan
Kung gumiri'y parang tandang
Santo Niño sa Pandakan
Putoseko sa tindahan
Kung ayaw mong magpautang
Uubusin ka ng langgam
Mama, mama, namamangka
Pasakayin yaring bata.
Pagdating sa Maynila
Ipagpalit ng manika.
Ale, ale, namamayong
Pasukubin yaring sanggol.
Pagdating sa Malabon
Ipagpalit ng bagoong.
Malinak Lay Labi
Malinak Lay Labi Gapo: Ag ta ka
nalingoanan Angga'd kauyos na bilay...
Malinak la'y labi Oras la'y mareen
Mapalpalna'y dagem Katekep to'y linaew
Samit da'y kugip kon Binangonan kon
tampol
Lapu'd say limgas mo Sikan sika'y
amamayoen.
Lalo la bilay No sika la'y nanengneng
Napunas lan amin So ermen ya agbibiten
No nanunotan ko la'y samit da'y ugalim
Ag ta ka nalingoanan Angga'd kauyos na
bilay...
(Uliten so II tan Gapo)
ANAK
Nung isilang ka sa mundong ito
Laking tuwa ng magulang mo
At ang kamay nila Ang iyong ilaw
At ang nanay at tatay mo'y
Di malaman ang gagawin
Minamasdan Pati pagtulog mo
At sa gabi'y napupuyat ang iyong nanay
Sa pagtimpla ng gatas mo
At sa umaga nama'y kalong ka ng iyong
Amang tuwang-tuwa sa yo'
Ngayon nga ay malaki ka na
Nais mo'y maging Malaya
Di man sila payag Walang magagawa
Ikaw nga ay biglang nagbago
Nagging matigas ang iyong ulo
At ang payo nila'y Sinuway mo
Di mo man lang inisip na
ang kanilang ginagawa'y
para sa yo
Pagka't ang nais mo'y masunod
Ang layaw mo dimo sila pinapansin
Nagdaan pa ang mga araw
At ang landas mo'y naligaw
Ikaw ay nalulong
Sa masama bisyo
At ang una mong nilapitan
Ang iyong inang lumuluha
At ang tanong nila
ANAK Ba't ka nagkaganyan?
At ang iyong mata'y biglang
lumuha
Ng di mo napapasin
MASDAN MO ANG KAPALIGIRAN
Wala ka bang napapansin?
Sa iyong mga kapaligiran.
Kay dumi na ng hangin,
pati na ang mga ilog natin.
Hindi nga masama ang pag- unlad
At malayu-layo na rin ang ating narating
Ngunit masdan mo ang tubig sa dagat
Dati'y kulay asul, ngayo'y naging itim.
Ang mga duming ating ikinalat sa hangin
Sa langit, 'wag na nating paabutin
Upang kung tayo'y pumanaw man
Sariwang hangin,
sa langit natin matitikman.
Mayro'n lang akong hinihiling
Sa aking pagpanaw, sana ay tag-ulan
Gitara ko ay aking dadalhin
Upang sa ulap na lang tayo magkantahan.
Ang mga batang ngayon lang isinilang
May hangin pa kayang matitikman
May mga puno pa kaya silang aakyatin
May mga ilog pa kayang lalanguyan.
Bakit 'di natin pag-isipan
Ang nangyayari sa ating kapaligiran
Hindi nga masama ang pag- unlad
Kung hindi nakakasira ng kalikasan.
Darating ang panahon,mga ibong gala
Ay wala nang madadapuan
Masdan mo ang mga punong dati ay kay
tatag
Ngayon'y namamatay
dahil sa ating kalokohan.
Lahat ng bagay na narito sa lupa
Pagsisisi at sa isip mo't
nalaman Mong ika'y nagkamali
Biyayang galing sa Diyos kahit nu'ng ika'y
wala pa
Ingatan natin at 'wag nang sirain pa
'Pagkat 'pag Kanyang binawi,
tayo'y mawawala na.
BULAG, PIPI AT BINGI
Sa bawat yugto ng buhay,
may wasto at may mali
Sa bawat nilalang ay may bulag,
may pipi at may bingi
Madilim ang 'yong paligid,
hating- gabing walang hanggan
Anyo at kulay ng mundo sa 'yo'y pinagkaitan
H'wag mabahala, kaibigan, isinilang ka
mang ganyan
Isang bulag sa kamunduhan, ligtas ka sa
kasalanan
Di nalalayo sa 'yo ang tunay na mundo
Marami sa ami'y nabubuhay nang tulad mo
Di makita, di madinig, minsa'y nauutal
Patungo sa hinahangad na buhay na banal
Ibigin mo mang umawit, hindi mo
makuhang gawin
Sigaw ng puso't damdamin wala sa 'yong
pumapansin
Sampung daliri, kaibigan, d'yan ka nila
pakikinggan
Pipi ka man nang isinilang, dakila ka sa
sinuman
Di nalalayo sa 'yo ang tunay na mundo
Marami sa ami'y nabubuhay nang tulad mo
Di makita, di madinig, minsa'y nauutal
Patungo sa hinahangad na buhay na banal
Ano sa 'yo ang musika, sa 'yo ba'y mahalaga
Matahimik mong paligid, awitan ay 'di
madinig
Mapalad ka, o kaibigan, napakaingay ng
mundo
Sa isang binging katulad mo, walang daing,
walang gulo
Di nalalayo sa 'yo ang tunay na mundo
Marami sa ami'y nabubuhay nang tulad mo
Di makita, 'di madinig, minsa'y nauutal
Patungo sa hinahangad na buhay na banal
Di makita, 'di madinig, minsa'y nauutal
Patungo sa hinahangad na buhay na banal.

10. PAMULINAWEN Pamulinawen Pusok imdengam man Toy umas-asug Agrayo ita sadiam.
Panunotem man Dika pagintultulngan Toy agayat, agruknoy ita emmam. Itdem ta diak kalipatan
Ta nasudi unay a nagan, Uray sadin' ti ayan, Lugar sadino man, Aw-awagak a di agsarday Ta
naganmo a kasam-itan No malagipka, pusok ti mabang-aran!

1. 11. MANANG BIDAY Manang Biday, ilukatmo man 'Ta bintana ikalumbabam Ta kitaem
'toy kinayawan Ay, matayakon no dinak kaasian Siasinnoka nga aglabaslabas Ditoy
hardinko pagay-ayamak Ammom ngarud a balasangak Sabong ni lirio, di pay nagukrad
Denggem, ading, ta bilinenka Ta inkanto 'diay sadi daya Agalakanto't bunga't mangga
Ken lansones pay, adu a kita No nababa, dimo gaw-aten No nangato, dika sukdalen No
naregreg, dika piduten Ngem labaslabasamto met laeng Daytoy paniok no maregregko
Ti makapidut isublinanto Ta nagmarka iti naganko Nabordaan pay ti sinanpuso Alaem
dayta kutsilio Ta abriem 'toy barukongko Tapno maipapasmo ti guram Kaniak ken
sentimiento