69

Ang Kasaysayan Ng Enerhiya Ay Nahahati Sa DalawangYugto: 1950’s – 2000’s (Conventional)

At Ang Kasalukuyang Panahon (Renewable/sustainable) 1950’s-2000’s 2000’s – Kasalukuyan
Tradisyonal Na Enerhiya “sustainable” Na Ang Unang Yugto Ng Kasaysayan Ng Enerhiya
C.1950 – 2000.

Kinakitaan Na Ng Paggamit Ng Likas Na Uri Ng Enerhiya Ang Mga Pilipino Bago Pa Man
Naipakilala Ng Mga Amerikano Sa Pilipinas Ang Incandescent Bulb Ni Edison  Batis
(Aquifers) At Bukal (Hot Springs)  Asupre O Sulphur Mula Sa Mga Fumaroles  Petroleum
Nut O Lumbang (Ano Kaya Ang Ginagamit Na Petrolyo Sa Lampara Ni Ibarra?)

Sinakop Ang Pilipinas Ng Amerika At Ipinakilala Ang Konsepto Ng Industriyalisasyon At Ang

Tinatawag Na ‘oil Economy’ Na Nakadepende Sa Inaangkat Na Langis geothermal (Reserves)
Ang Pilipinas Ng Langis, • Konti O Halos Walang Pinagkukunan Saga Petrolyo At Coal.
Renewables Like Geothermal Was Little known In The Philippines In The 50 S • Madali Lang
Mag-angkat Dahil Mura Pa Ito Noon • Rp Was 95% Dependent On Oil • Naging Pundasyon Ng
Planong Industriyal Ng Pilipinas Kahit Noon • Res Marginally Utilized, If At All Panahon Ng Ng
Pangatlong Republika Ni Pangulong Roxas Hanggang Sa • Expensive To Develop Unang
Administrasyon Ni Pangulong Marcos.

Pero Sumiklab Ang Krisis Pang-enerhiya Noong 70’s Na Lubhang Nakaapekto Sa Supply
Ng Bansa Dahil Sa Pagtaas Ng Presyo At Paglimita Sa Pag-angkat Ng Langis 1971 : Ra 6173
Na Nagtalaga Ng Oil Industry Commission 1973 : Oil Embargo Ng Opec Kaalinsabay Ng “yom
Kippur War” Oil Crisis (Unang Pagbagsak Ng Ekonomiya Ng Pilipinas)

Mabilis Na Tumugon At Umaksyon Ang Administrasyong Marcos Upang Malunasan Ang

Dagliang Epekto Ng Krisis Habang Binubuo Ang Isang Pangmatagalang Lunas 1973 : Pd 334
Na Nagbigay-buhay Sa Philippine National Oil Company - Binili Ang Esso At Filoil At Ang
Refinery Sa Bataan At Itinayo Ang Petron - Bumili Ng Mga Oil Tankers - Ginalugad Ang Mga Oil
Fields Ng Nido, Cadlao At Matinloc 1976 : Pd 927 Na Nagtayo Ng Energy Dev’t. Corporation Sa
Ilalim Ng Pnoc – Inatasan Tumuklas At Isakatuparan Ang Paggamit Ng Indigenous Energy
Resources Tulad Ng Geothermal Dr. Arturo P. Alcaraz Father Of Philippine Geothermal The
Comvol Team.

Binuo Ang Kagawaran Ng Enerhiya (Ministry Of Energy) Na Nangasiwa Sa Lahat Ng Mga

Programang Pang-enerhiya Na Ang Tanging Layunin Ay Energy Self-sufficiency 1977: Pd 1206
Na Bumuo Ng Ministry Of Energy 1979 : Nido Oil Field Ay Nagprodyus Ng 40,000
Barrels/araw1979 : Coal Authority Upang Pangasiwaan Ang “blending And Selling Of Local And
 70

Imported Coal” 1981 : 55-mw Cebu Coal-fired Power Plant 1982 : Masinloc – “the Countrys
Third Oil Field Started Commercial Production”

Makalipas Ang 15 Taon, Ipinatupad Ang Ra 7638 Na Nagpaigting Sa Papel Na

Gagampanan Ng Bagong Department Of Energy (Dating Ministry Of Energy) Ang Mandato Ng
Ra 7638: Ensure Continuous, Adequate And Economic Power Supply Through Development Of
Doe Mission Indigenous Energy And We At The Department Of Energy, In Conservation,
Renewal And Partnership With Our Stakeholders, Shall Efficient Utilization (Dec 9, 1992).
Improve The Quality Of Life Of The Filipino By Formulating And Implementing Policies And
Programs To Ensure Sustainable, Stable, Secure, Sufficient, AcceSsible And
Reasonably-priced Energy.

Dahil Sa Mga Polisiyang Inumpisahan Noong 1970’s, Nabigyang Pansin Ang Mga
Enerhiyang Pwede Tuklasin At Paunlarin Dito Mismo Sa Bansa NatinTulad Ng … Geothermal
Energy 1962 1953 Matagumpay Na Testing Ng 1967 Inumpisahan Ang Tiwi Philippine
Geothermal Inc. Pagsasaliksik Sa Potensyal Ng Ng Grupo Ni Dr. Arturo Binuksan And 2.5 Kw
Pilot Geothermal Energy Alcaraz, Father Of (Up Geology Dep’t./comvol) Plant Sa Tiwi Philippine
Geothermal 70’s Oil Crisis 1979-1990’s 1973-1978 Eksplorasyon Ng Edc Ng Mabilis Na Pag
Devcelop Geothermal Sa Leyte, Negros Ng Geothermal And Mindanao.

Increased Geothermal Capacity (In Mw) 1,951 2000 698.5-mw Leyte (Thru Bot) 49-mw
North Negros 1600 440-mw (Added To Tiwi& 1200 Makiling-banahaw) 112.5-mw Tongonan
112.5-mw Palinpinon 894 800 110-mw Tiwi 110-mw Makiling-banahaw 400 3-mw Tongonan
220 Pilot Plant 0 3 0 Pre-70s 1977 1979 1984 2007 Ang Ra 6957 (Build, Operate, Transfer
Law) Ang Nagsilbing Mekanismo Upang Maitayo Ang Imprastrakturang Pang-enerhiyaTulad Ng
Mga Geothermal Power Plants Sa Leyte At Mindanao.

Sa Pilipinas Matatagpuan Ang Pinakamalaking Geothermal Wet Steam Field At Ang

Pinakamalaking Geothermal Power Station Sa Buong Mundo. Ang Pilipinas Ay Pangalawa Sa
Buong Mundo Na Nagpo- Prodyus Ng Geothermal Energy 232.5-mw Malitbog Geothermal
Power Plantekonomiya 232.5-mw Malitbog Geothermal Power Plant

ALINSUNOD SA PAGPAPBABA NG PRESYO NG KURYENTE AT PAGMODERNISA NG

SISTEMA AT IMPRASTRAKTURANG PANG- ENERHIYA NG BANSA INILUNSAD ANG RA
9136 Electric Power Industry and Reform Act (EPIRA)  accelerate total electrification 
quality, reliability, security, affordability of power  environmentally and socially compatible
energy sources  efficient use  power supply and power market mechanism.
 71

Dahil Sa Mga Polisiyang Inumpisahan Noon 1970’s, Nabigyang Pansin Ang Mga Enerhiyang
Pwede Tuklasin At Paunlarin Dito Mismo Sa Bansa Natin Tulad Ng… Wind, Solar And Ocean
Energy wind Power Farm, Bangui, Ilocos Norte

Ang Pagyabong Ng Mga Proyektong Pang-enerhiya Ay Nagbigay Solusyon Sa Mga

Brownouts Ng 1990’s At Ang Mga PromulgasyonTulad Ng Epira Ay Muling Nagpabangon Ng
Ekonomiya Ng Bansa. Pero Ito Ay Naging Instrumento Rin Para Mamulat Ang Ating
Kamalayang Pangkalikasan Na Magiging Isang Mahalagang Impluwensya Sa Paggamit Ng
Enerhiya Dito Sa Pilipinas.

Nakilahok Ang Pilipinas Sa Earth Summit (Kasama Ang Edc Sa PambansangDelegasyon)

Sa Rio De Janeiro Noon 1992 At Nakiisa Sa Pagbalangkas Ng Earth Charter Na Naging
Mahalagang Batayan Ng Energy Policy Ng Ating Bansa Hanggang Ngayon The 1992 Earth
Summit “the Charter Is The Statement Of Broad Principles To Guide The Conduct Of All Nations
On Environmental Protection And Development. The Level Of Implementation By Countries Of
The Agreements In The Earth Summit Is A Test Of The Willingness Of Nations To Change Their
Lifestyles To Preserve The Environment.

Sinusugan Ng Gobyerno At Niratipikihan Ng Senado Ng Pilipinas Ang Mga Panukala Ng

Earth Charter At Nagsagawa Ng Konkretong Hakbang Upang Ipatupad Ito Kasama Na Ang
Magiging Kontribusyon Ng Sektor Ng Enerhiya 1992 : Pagpirma Sa Climate Change
Convention 1994 : Ratipikasyon Ng Senado Imbentaryo Ng Baselin GHG In The Philippines
Energy Sector --- 49% Contribution Agriculture Sector --- 31% Contribution Industrial Sector ---
11% Contribution Others --- 7% Contribution 1999 : Ra 8749 Or The Philippine Clean Air Act.

Ang Ikalawang Yugto ng Kasaysayan ng Enerhiya Ang Kasalukuyang Panahon

Ang Konteksto Ng Paggamit Ng Enerhiya Sa Kasulukuyang Panahon Ay Naka-angkla Sa

Magkaakibat Na Kalagayan Ng Kapaligiran, Lokal Man o Pandaigdigan. Ilang Datos Hinggil sa
Kalagayan ng Kapaligiran: • 86.5% ang komposisyon ng fossil fuel sa buong mundo • Ang
pag-iba ng klima o panahon ay nagdudulot ngayon ng: - malakas na bagyo & pagbaha ng mga
matataas na lugar - pagkasira ng mga pananim at pagbaba ng produksyon - paglaho ng mga
naninilikadong uri ng hayop at halaman - mgabagongsalot at sakit.

Ilang Datos Hinggil sa Kalagayan ng Kapaligiran (CON’T): Greenhouse Gases Average

Concentration Life in Atmosphere Carbon Dioxide (CO2) 365 parts per million 5-200 years
Methane (CH4) 1745 parts per billion 12 years Nitrous Oxide (N2O) 314 parts per billion 114
 72

years CFC-11 (Chlorofluorocarbon) 268 parts per trillion 45 years HFC-23 14 parts per trillion
260 years (Hydrofluorocarbon) CF4 (perfluoromethane) 80 parts per trillion > 50,000 years.

Ngunit Lumalaki Din Ang Populasyon At Ekonomiya Na Mangangailangan Ng Sapat Na

Enerhiya. Paano Ito Matutugunan Na Hindi Sinisira Ang Ating Kalikasan?

Kung Susuriin Ang Iba’t-ibang Klase Ng Pinagkukunan Ng Enerhiya, Mapapansin Na May Mga
Uri Na Maliit Ang Epekto Sa Ating Kapaligiran Tulad Ng Natural Gas At Geothermal.

Ang Pilipinas Ay May Mababang Carbon Emissions Kung Ikukumpara Sa Iba Pang Bansang
Gumagamit Ng Geothermal Energy Country Ranking Geotherma Ghg Ghg Emission Share Of
Ghg Per Ghg Per Based On L Running Ranking (Annual Co2e World Capita Rank Capita Rank
Geother Capacity In Thousand Ghg (%) W/ Land Use On Emission Mal Use (Mw)1 Metric Tons)
As Of Year As Of Year (Mw) 1 Of 2003 2000 2 2000 2 World 8,001.6 27,500,000 100.0 U.s.a 1
1,914.0 1 5,799,240 21.2 14 7 Philippines 2 1,838.0 40 77,095 0.3 132 152 Mexico 3 953.0 11
416,698 1.5 92 80 Indonesia 4 838.0 21 295,596 1.1 24 123 Italy 5 699.0 10 446,302 1.6 66 47
Japan 6 530.0 5 1,233,640 4.5 50 35 New Zealand 7 403.0 66 34,819 0.1 18 12 Iceland 8 202.0
131 2,191 0.1 57 40 Costa Rica 9 160.0 104 6,340 <0.1 109 112 El Salvador 10 119.0 102
6,553 <0.1 145 148 References: 1 Bertani (2005). 2 Wri (2000)

Ang Malagim Na Trahedya Ng Guinsaugon Noong 2006 Aytila Isang Babala Upang
Umpisahan Na Ang Pagtaguyod Ng Mga Maka-kalikasan Na Inisyatibo.

Sa Kasalukuyan, Isinusulong Ng Iba’t-ibang Sektor Ang Mas Mataas Na Paggamit Ng Enerhiya

Na Kung Tawagin Ay ‘renewable Energy’ Na Makikita Na Ngayon Sa Energy Plan “the Updated
Philippine Energy Plan Of 2005 Is Designed To Move Towards Energy Independence By First
Attaining A Level Of 60 Percent Self-sufficiency By 2010, Partly Through Its Geothermal
Resources.” “it Is The Government’s Policy To Facilitate The Energy Sectors Transition To A
Sustainable System With Renewable Energy As An Increasingly Prominent, Viable And
Competitive Fuel Option.

Binuo Ang Renewable Energy (Re) Coalition Upang Isulong Ang Isang Batas Na
Magtataguyod At Maghihikayat Sa Pagtayo Ng ‘sustainable Energy Projects’Renewable Energy
Coalition - formed primarily to campaign for RE (2004) •Department of Energy •EDC •CBRED
(UNDP) •WWF •NGAP •Confederation on Renewable Energy (CORE) •Unocal Philippines
(Chevron) •NGO Coalition for Renewable Energy Systems (NCoRES) •REAssociation of the
 73

Philippines •Klima-Manila Observatory •SIBAT •Sugar Millers Assn •Aboitiz •Green peace
Energy Development Corporation Energy Center, Global City, Taguig, Philippines

Isang Mahaba At Masinsin Na Kampanya Ang Ginawa Ng Background Koalisyon Na

Nagbunga Rin Sa Pagkakapasa Ng Batas Background On Re Act Of 2008 Makalipas Ang 16
Na Taon. 1. The RE bill was passed after 16 years. 1992 Non-conventional Energy Bill (Cong.
Tinga) 2001 New and Renewable Energy Bill (Cong. Fuentebella) 2002 Indigenous Energy Bill
(Cong. Fuentebella) 2003 Renewable Energy Bill (Cong. Badelles) 2007 Renewable Energy Bill
(Cong. Badelles) 2008 Renewable Energy Bill (Cong. Arroyo) 2. The RE legislative process
accelerated when RE mobilization activities started 2003 DOE crafted RE Framework CORE
formed 2004 RE Coalition (DOE + CORE+ CBRED +WWF + Others) UNDP-CBRED agreed to
include in their program 2005 NGAP joined (EDC/Chevron as Public Affairs Committee) Energy
Development Corporation Energy Center, Global City, Taguig, Philippines

Isang Mahaba At Masinsin Na Kampanya Ang Ginawa Ng Koalisyon Na Nagbunga Rin Sa

Pagkakapasa Ng Batas Makalipas Ang 16 Na Taon. Energy Development Corporation Energy
Center, Global City, Taguig, Philippines

Isang Mahaba At Masinsin Na Kampanya Ang Ginawa Ng Koalisyon Na Nagbunga Rin Sa

Pagkakapasa Ng Batas Makalipas Ang 16 Na Taon. Pare Ni Juan Supporters 6 Oration Ppines
T Corp Agu Ig, PhiliOpmen Y, T Y Devel Global CitEn Erg Ter, Y Cen En Erg Energy
Development Corporation Energy Center, Global City, Taguig.

Isang Mahaba At Masinsin Na Kampanya Ang Ginawa Ng Koalisyon Na Nagbunga Rin Sa

Pagkakapasa Ng Batas Makalipas Ang 16 Na Taon.(2008) ( 2 0 0 8 House Panel Energy
Development Corporation Energy Center , Global City, Taguig , Philippines

MARAMI PANG HAKBANG ANG KAILANGAN GAWIN

Responsableng Paggamit Ng Enerhiya Para Sa Kaunlaran At Kalikasan.Ang Climate

Change ay isang seryoso at mapangambang problemang kinakaharap ng sangkatauhan.
Magkakaugnay ang enerhiya, kalikasan at ekonomiya. Ang kasaysayan ng enerhiya ay
kakikitaan ng mgayugto kung saan na sakripisyo ang kalikasan sangalan ng kaunlaran. Pero
makikita rin sa kasaysayn nito na puwede rin siyang magins solusyon Sa pagpapanumbalik ng
kalidad ng ating kapaligiran habang isinusulong ang pambansang ekonomiya. Pagkalipas ng 31
taon at 9 na Energy Secretaries, ipinanganak ang isang mahalagang polisiya at batas na
 74

layuning balansehin ang pag-unlad sa pagpapanatili ng kalidad ng aing kalikasan sa

responsableng paggamit ng enerhiya.

Pag-unawasaPaksa:

Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Talakayin base sa tsart ang dalawang yugto ng kasaysayan ng enerhiya sa Pilipinas.

2. Ayon sa kasaysayan,anong mga suliranin ang pinagdaanan ng industriya ng langis at
paano ito nasulusyunan?
3. Ano-anong mapagkukunan ng enerhiya sa Pilipinas? Paano ito nakakalikha ng
kuryente?
4. Ano ang layunin ng EPIRA? Bakit ito inilunsad?

Buksan ang link na ​https://aklatangbayan.files.wordpress.com/2013/02/oph_primer-pil.pdf​.

Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Gaano kahalaga ang industriya ng langis sa Pilipinas?

2. Bakit palaging tumataas ang presyo ng langis sa Pilipinas?
3. Paano pinaghaharian ng dambuhalang kapitalista ang industriya ng langis sa Pilipinas?
4. Gaano kalaki ang ipinapatong ng kartel sa presyo ng langis? Talakayin.

Gawain 1
Magsaliksik hinggil sa tungkuling ginagampanan ng ERC para proteksyunan ang mga
mamamayan laban sa sobrang singil sa langis o enerhiya. Magtala ng limang gampanin ng
ahensya.
Gawain 2
Kumuha ng isang Meralco bill,pag-aralan ang mga charges na nakapaloob dito.Tukuyin ang di
nararapat singilin sa mga mamamayan mula sa mga nakatalang charges ng Meralco ?
Patunayan ang inyong sagot sa pamamagitan ng saliksik.

Gawain 3
Totoo bang nagampanan ng EPIRA ang layunin nito? Patunayan sa pamamagitan ng saliksik.
 75

Gawain 4
Magtala ng mga dahilan kung bakit dapat at hindi rapat ibasura ang Oil Deregulation Law?

Dapat Ibasura Hindi Nararapat ibasura

Mga Website

1.​Agnes C. De Jesus. (2013, Enero 8).History of energy, economy and environment in the
Philippines (in FIilipinolaguage). Energy Development Corporation. mula sa
https://www.slideshare.net/djdevilles/history-of-energy-economy-and-environment-in-the-philippi
nes-in-fiilipino-laguage
2.KawanihansaImpormasyon ng Partido Komunista ng Pilipinas (2002, Mayo). Monopolyoatb. :
Ang katotohanansalikod ng walangtigilnapagtaas ng presyo ng langis. Aklatang Bayan. mula sa
https://aklatangbayan.files.wordpress.com/2013/02/oph_primer-pil.pdf

Windmill

Isang toreng mulino sa Nederlands na napapaligiran ng mga tulip.

Para sa ibang gamit, tingnan ang Molino (paglilinaw).

Ang mulino[1] (Ingles: windmill, Kastila: molino) ay isang makina o motor na pinapakilos ng
hangin para lumikha ng enerhiya. Karaniwan silang nasa loob ng isang malaking gusali katulad
ng mga tore. Maraming mapaggagamitan ang enerhiyang nagmumula sa mga mulino katulad
ng paggiling ng mga butil, pagbobomba ng tubig, paglalagari ng mga kahoy, at pagpipisa o
pagmamartilyo ng mga buto ng halaman. Ginagamit ang mga makabagong mga mulinong
pinapaandar ng mga makinang de-hangin para sa paglalang ng elektrisidad at mas kilala bilang
mga turbinang de-hangin.

Dinisenyo ang mga mulinong gumagamit ng lakas ng hangin para mabago ang anyo ng
enerhiya ng hangin at maging mas gamitin pang kaanyuhan. Naisasagawa ito ng mulino dahil
sa kanilang mga propeler at layag. Kasama sa tinatawag na mulino ang kayariang
kinalalagakan nito. Sa kalahatan ng Europa, dati at orihinal na nagsisilbing panggiling ng mga
 76

angkak, bagaman kinabilangan ng pagbobomba ng tubig, at sa mas kamakailan lamang, para

sa henerasyon ng kuryente.

Pag-unawasaPaksa:

Buksan ang mga link sa ibaba. Sagutin ang mga katanungan sa bawat link.

1.​https://www.youtube.com/watch?v=P9PaAQgYfT0-Burgos

1.1 Talakayin ang nilalaman ng video. Paano makatutulong ang windmill sa paglikha ng
kuryente?

2.​https://www.youtube.com/watch?v=JD4c1Y7y1aI

2.1.Paano nagsimula ang windmill project sa Ilocos?

2.2.Anong mga suliraning pinagdaanan ni Bongbong Marcos para maisakatuparan ang

proyekto?

2.3.Paano nasolusyunan ang mga suliraning ito?

3. ​https://www.youtube.com/watch?v=8vsCwk5F-W0

1.1 Paano nakatulong ang windmill sa turismo/ekonomiya ng Ilocos?

4.​https://www.youtube.com/watch?v=qSWm_nprfqE

4.1Paano nakakalikha ng enerhiya ang windmills?

4.2 Anong ibig sabihin ng RPM, Gear box,turbine at yaw motors? Ano ang gamit nito?

5.​https://www.youtube.com/watch?v=07ggOeWHUqU&t=115s

1.1 Ano ang maitutulong ng windmill sa Pilillia sa ekonomiya ng bansa?

1.2 Ano ang kabutihang dulot nito sa kapaligiran at kalusugan?
5.3 Ano ang di magandang dulot ng pagtatayo ng windmill sa Pilillia?
5.4 Anong nagging solusyon nila sa nasabing suliranin?

Gawain 1

Magsaliksik​ hinggil sa kasalukuyang kalagayan ng windwills sa Ilocos at Pilillia,Rizal.

 77

Mga Website

1. Mulino (2014, Disyembre 8). Wikipediang Tagalog. mula sa

https://tl.wikipedia.org/wiki/Mulino
2. ABS-CBN News. ​(n.d.).​Wind farm sa Ilocos makakatulong sa tag-init.​[Video file]. mula sa
https://www.youtube.com/watch?v=P9PaAQgYfT0-Burgos

3. Marcos B. (2019, Marso 23). BBM Storytime: The windmills of the north ​[Weblog post].
Mulasa​https://www.youtube.com/watch?v=JD4c1Y7y1aI

4. Marcos B. (2019, Mayo 4). BBM Storytime: Windmills of the North (part 2)​[Weblog post].
mula sa ​https://www.youtube.com/watch?v=8vsCwk5F-W0

5. Learn Engineering​. (2015, Hulyo

28).Patreon: How do Wind Turbines
work?​[​Video file​]​. m​ ​ula​ ​sa
https://www.youtube.com/watch?v=qSWm_nprfqE

6. GMA News. (2015, Hunyo 19) SONA: Windmill farm saPililla Rizal, kayang mag-supply
ng kuryentesamahigit 66,000 bahay​[Video file]​. ​mula sa
https://www.youtube.com/watch?v=07ggOeWHUqU&t=115s

C.Pagmimina