Kaligirang Kaalaman sa

NCR
• Kasaysayan ng Maynila noong ika-
13 siglo.
• Seludong/Selurong
• Maynilad
• Kolonisasyon
• Metropolitan Maynila
MGA LALAWIGAN NG NCR
 CALOOCAN
• Salitang ugat na "lo-ok;"
"kalook-lookan" na
nagngangahulugang
"pinakaloob na lugar."
• Kilala bilang makasaysayang
Lungsod ng Caloocan
• Pang-pitong pinaka-mayamang
lungsod sa buong Pilipinas.
• 188 na mga barangay na
nahahati sa 2 distrito ng
pambatasan na hinati ng Monument to Andres Bonifacio, Caloocan, Phil.
Samson Road at EDSA
 TAGUIG
• Salitang taga-giik na ang ibig sabihin ay
rice thresher.
• Dating komunidad ng palaisdaan sa
pampang ng Laguna de Bay ngunit ngayon,
isa na itong mahalagang pamahayan at
industriyal ng Maynila.
• Lalong umunlad ang lungsod pagkatapos ng
pagtatayo ang Bonifacio Global City.
• Matatagpuan ang Taguig sa kanlurang
pampang ng Laguna de Bay
• Ang balut, itlog maalat ay ilan lamang sa
mga sikat na produkto sa Taguig.
• Ang Sta. Ana Banak Taguig Festival
• Ang Taguig ay dating "Divisoria" ng timog
• Ang lungsod ng Taguig ay napakapopular
dahil sa “Fort Bonifacio”, na kilala bilang
lugar ng mayayaman
• Dalawa sa mga nangungunang unibersidad  
ng nasa Taguig City: The Polytechnic (Mula sa taas, kaliwa-pakanan): Bonifacio Global City, Archdiocesan
University of the Philippines, at ang Shrine of Saint Anne, Gusaling Panlungsod ng Taguig, Napindan Parola,
Arca South
Technological University of the Philippines.
VALENZUELA
• “Northern Gateway to
Metropolitan Manila”
• Lungsod pang-industriya na
matatagpuan sa Kalakhang
Maynila, Pilipinas.
• sentro ng natural na mga
kalamidad
• Ipinangalan kay Pio
Valenzuela ang Lungsod
Valenzuela dahil sa kanyang
kabayanihan
MALABON

• Kilala dahil sa kanilang sikat na

pagkain na Pancit Malabon at sa
kanilang mga kakanin
• may kabuuang lawak na 15.96 na
kilometro kwadrado.
• Isa ang Malabon sa
pinakamataong lungsod sa
Pilipinas, at ang mababang lupain
nito ang nagdudulot ng madalas na
pagbaha.
NAVOTAS

• “Fishing Capital of the

Philippines”
• Ang Navotas Fish Port
Complex (NFPC), ang
pangunahing sentro ng
isdaan sa Pilipinas at isa
sa pinakamalaki sa Asya,
• Pinangalanan ito kay "San
Jose de Navotas"

Navotas Fish Port Complex, Navotas City

QUEZON CITY
• Pinakamalaking lungsod sa Metro Manila
at sa Pilipinas
• Isa sa mga pinaka mabilis na lumagong
lungsod sa Pilipinas.
• Pinangalan ito sa dating presidente ng
Komonwelt ng Pilipinas na si Manuel L.
Quezon.
• “The City of New Horizons”
• Ang Lungsod ng Quezon ay mayroon 142
na barangay.
• Ang pinaka kilala na atraksyon sa
Lungsod ng Quezon ay ang “Quezon
Memorial Circle” dahil lalo na dahil sa (Mula itaas, kaliwa hanggang kanan): Eastwood City, Quezon
hugis ng istruktura at pabilog na kalye na Memorial Circle, tanawing himpapawid ng Lungsod Quezon, EDSA
Shrine, at Abenida Katipunan.
ang tawag ay “Elliptical Road”.
• Sa Quezon Memorial Circle nakalabi ang
musoleo ng dating presidente na si
Manuel L. Quezon at ang kanyang asawa
MAYNILA
• “Capital of the Philippines”
• Sentro ng kaunlaran ng industriya
at pandaigdigang daungan
• Ito ang kauna-unahang lungsod na
kinikilala ayon sa Philippine
Commission Act 183 na ipinasa
noong ika-13 ng Hulyo, 1901 at
naging awtonomo nang maipasa
ang Batas Republika Blg. 409 o
ang "Revised Charter of the City of
Manila" noong ika-18 ng Hunyo,
1949.
• Sumasakop ng 42.88 na kuwadrado
ng kilometro, at pangalawang
pinakamalaking lungsod ng
Pilipinas
• Ang lungsod na ito ay nahahati sa
897 na barangay
• Ang Maynila ang naging "National
MARIKINA
• "Shoe Capital of the Philippines"
• Ang pinakamalaking pares ng
sapatos na ginawa ng mga
natatanging sapatero ng lungsod
ay naitala sa Guinness Book of
Records at makikita sa Riverbanks
Mall ng naturang lungsod.
• Ang Museo ng Sapatos ay kilala
din bilang tahanan ng tanyag na
sapatos ng dating Unang Ginang
Imelda Marcos. Marikina City Hall
 PASIG
• Kilala bilang “The Green City”
• Dating kabisera ng lalawigan ng Rizal
• Ang Pasig ay isang lungsod panirahan at
pang-industriya subalit unti-unti na itong
nagiging isang lumalagong pangkalakalan na
lugar.
• matatagpuan ang Katedral ng Immaculada
Concepcion
• Ang lungsod ng Pasig ay isa sa tatlong
munisipalidad na itinalaga ng diyosesis ng
Simbahang Katoliko Romano sa Pilipinas
• salitang Sanskrit na "passis" o buhangin na
tumutukoy sa komunidad sa mabuhangin
gilid ng ilog.
Pasig City Public Market
• Ang Lungsod ng Pasig ay nahahati sa 30
mga barangay.
MAKATI
• Dito matatagpuan ang Makati Central
Business District
• Kilala ito sa kanilang matatayog na mga
gusali, “shopping mall”, “entertainment
hub”, at mga restawran
• Maraming mga maimpluwensyang mga
negosyante
• Dati itong matatagpuan sa lalawigan ng
Rizal ngunit inilipat ito sa Kalakhang
Maynila noong 1975.
• Tinatawag itong Kabisera ng Pananalapi
sa Pilipinas (Financial Capital of the
Philippines).
• Ang lungsod ng Makati ay may kabuuang
lawak na 27.36 kilometro kwadrado.
• Ang Makati ay nahahati sa 33 mga
barangay
MANDALUYONG
• Kilala bilang "Tiger City"
• Binansagan ang lungsod bilang
"Sawang lungsod ng Pilipinas",
"Puso ng Kalakhang Manila", at ang
"Isang Kabisera ng mga matitinong
Gobyernong di nagsasalubong sa
Pilipinas".
• Nagmula ang pangalan ng Lungsod
ng Mandaluyong sa salitang Tagalog
na mga daluy.
• Ang Mandaluyong ay nahahati sa 27
na baranggay.
SAN JUAN
• “Tiangge capital of the
Philippines“
• Ikalawang pinakamaliit sa mga
lungsod at bayan sa Kalakhang
Maynila.
• San Juan del Monte.
• Unang labanan sa pagitan ng
Katipunan
• mga interesadong lugar sa San
Juan: Dambana ng
Pinaglabanan, ang Greenhills
Shopping Center, Xavier School,
at ang Immaculate Conception
Academy-Greenhills.
 PASAY
• gusali ng Senado
• Paliparang Pandaigdig ng
Ninoy Aquino
• SM Mall of Asia.
• Kilala sa kanilang de-
kalidad ng mga lokal na
sining at mga kagamitang
gawang kamay
PARAÑAQUE
• Ika-11 na lungsod sa kalakhang
Maynila
• Hinirang bilang urbanisadong
lungsod ni dating Pangulong
Fidel V. Ramos noong 15
Pebrero 1998.
• “Fashion Capital of Metro
Manila”
• Ang Parañaque ay binubuo ng
dalawang distritong pambatas
na nahahati pa sa 16 na
Barangay.
LAS PINAS
• pinakamabilis na lumalagong
komunidad sa Metro Manila
• Pamahayan ang kalahati at
pangkalakalan, industriyal at
institusyunal ang natitirang
kalahati.
• Binubuo ang kasalukuyang
pisograpiya ng Las Piñas ng
tatlong sona: Look ng
Maynila, Coastal Margin at
Guadalupe Plateau.
• Ang Las Pinas ay nahahati sa
20 barangay
MUNTINLUPA
• kilala bilang kinalalagyan ng
“national insular penitentiary”,
ang New Bilibid Prison
• Tanyag ang Muntinlupa bilang
lungsod na kung saan
matatagpuan ang National
Bilibid Prison, ang
pambansang bilangguan
 PATEROS
• Nag-iisang munisipalidad
• May kabuuang lawak na 2.1
kilometro kwadrado
• hindi pa naidedeklarang lungsod.
• Pinakamaliit na bayan
• Kilala ang bayan na ito sa
industriya ng pagpapalaki ng
mga bibe at lalo na ang paggawa
ng balut
• Ang pangalang Pateros ay
nanggaling sa wikang Tagalog na
"pato" at "sapatos".
• Nahahati ang Pateros sa 10
barangay:
 Mga Kilalang Manunulat sa
Cordillera Administrative Region
 Kilalang Manunulat

1. Severino Reyes 10. Genoveva Edroza Matut

2. Francisco Balagtas 11. Jun Cruz Reyes
3. Lope K. Santos 12. Deogracias A. Rosario
4. Amado Hernandez 13. Eugene Y. Evasco
5. Lualhati Bautista 14. Jose Corazon De Jesus
6. Nick Joaquin 15. Jose F. Lacaba
7. Liwayway Arceo 16. Rio Alma
8. Rolando Tinio 17. Bienvenido Lumbrera
9. Iñigo Ed Regalado
 1) Severino Reyes
 Sta. Cruz, Manila
 Ama ng Sarsuelang Tagalog
 nagtatag ng Grand Compania de Zarzuela Tagala at naging direktor
dito.

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

2) Francisco Balagtas

Sta. Cruz Maynila

“Prinsipe ng
Makatang Tagalog”
Florante at Laura
 “Francisco
Balatazar”

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

3) Lope K. Santos

 Pasig, Rizal
 Ama ng Bariralang Pilipino
 Haligi ng Panitikang Pilipino
 peryodista, editor
 awtor ng Balarila ng Wikang
Pambansa
 Naging gobernador, senador,
at pangulo.

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

4) Amado Hernandez
Tondo, Manila
 Manunulat ng
Manggagawa
Pinuno ng mga
Pilipinong
Manggagawa
“Ka Amado”

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

5) Lualhati Bautista
Tondo, Maynila
 Palanca Awardee
pinakatanyag na
Filipinong nobelista
scriptwriter
Gapo
Dekada ‘70

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

 6) Nick Joaquin

 Paco, Maynila
 Manunulat, mananalaysay
ng kasaysayan at
mamahayag
 Nagkamit ng Harry
Stonehill Award, Don
Carlos Palanca Memorial
Award at iba pa.

(Castro, J. L., Clara, R., Domingo, D., et. al., n.d)

7) Liwayway Arceo

 Maynila
 Pangunahing mangangathang tagalog
at filipino
 “Uhaw ang Tigang na Lupa”
 Bukod sa pagiging manunulat, ipinakita rin
ni Arceo ang husay bilang aktres.
 Carlos Palanca Awardee at Gawad CCP

(Castro, J. L., Clara, R., Domingo, D., et. al., n.d)

 8) Rolando Tinio

Tondo, Maynila
Pilipinong makata,
dramatista, tagasalin,
direktor, kritiko, manunulat
ng sanaysay at guro.

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

 9) Iñigo Ed Regalado

Sampaloc, Maynila
Makata at Mandudula
 Labingwalong taong
gulang lamang siya
nang sulatin ang unang
nobela, ito ang
“Madaling-araw”

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

10) Geneveva Edroza Matute
 magiting na kuwentista
 tagapagtaguyod ng wika at
panitikan ng Pilipinas
 umani ng Gantimpalang Palanca
at Cultural Center of the
Philippines ng Gawad CCP Para
sa Sining (Panitikan)
 Kuwento ni Mabuti, Paglalayag sa
Puso ng Isang Bata, at iba. pa.

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

11) Jun Cruz Reyes
 mas kilala bilang Amang Jun Cruz
Reyes
 isa sa mga natatanging muhon ng
wikang Filipino at kamalayang
Bulakenyo.
 Magaling na guro
 Ginawaran siya ng Gawad Alagad
ni Balagtas ng Unyon ng
Manunulat sa Pilipinas noong
2002, at iba pa.

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

 12) Deogracias Rosario
 isinilang sa Tondo,
Maynila
 Taong 1917 nagsimula
siyang sumulat sa Taliba.
 Ama ng Maikling
Kuwentong Tagalog
 Aloha, Bulaklak ng
Bagong Panahon at iba
pa.

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

13) Eugene Y. Evasco
 Assisting Propesor sa Malikhaing
Pagsulat at panitikang Pambata
 Makata
 aklat pambata (ang Mariang
Sinukuan: Ang Diwatang Tagapag-
ingat ng Bundok Arayat, at iba pa)
 hayskul at kolehiyo (Sining ng Tula
at Maikling Kuwentong Pambata)

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

14) Jose Corazon de Jesus
 Isinilang sa Sta. Cruz, Manila
 Bininyagan siyang Jose Cecilio de Jesus
ngunit pinalitan niya ang Cecilio ng Corazon
 Pangungulila (unang tula)
 May 4,000 na tula at may 800 rin siyang
kolum na pinamagatang Ang Lagot na
Bagting.
 Paborito niyang pangalang-pluma ang
Huseng-Batute ngunit sumulat din siya sa
ilalim ng mga pangalang Pusong Hapis,
Paruparu, Pepito Matimtiman, Mahirap
Dahong Kusa, Paruparong Alitaptap, Amado
Viterbi, Anastacio Salagubang at Tubig Lily’

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

15) Jose F. Lacaba

 Kilala bilang Pete Lacaba

 manunulat
 tumutuligsa sa
diktaturyang Marcos
 dinakip siya at ikinulong
nang dalawang taon

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

16) Rio Alma
 Virgilio S. Almario
 Mahigit na sampung aklat ng tula
ang naisulat
 Ang naturang sagisag panulat ay
hindi ginagamit ni Almario sa
kaniyang ibang akda gaya ng
sanaysay, kritika, kuwento, at
salin
 ang Rio ALma ay pinabaligtad na
mga titik lamang ng “Almario”

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

 17) Bienvenido Lumbrera

 makata, tagapuna,
dramatista, at iskolar
 Nanalo siya ng maraming
gawad pampanitikan
 kabilang na ang Gawad
Pang-alaala kay Don Carlos
Palanca para sa Panitikan

(PHILIPPINE LITERATURE PORTAL, 2020)

MGA PANITAKAN NA MATATAGPUAN SA
NCR
 Kwentong Bayan
Ang Unang Babae at Ang Unang
Lalaki
• Pinagmulan ng unang babae at lalaki

• Sa isang ibon
• Ang langit at Dagat

• Naging pulo

• Tinubuan ng kawayan

• Mahinang katok sa loob

 Awiting Bayan
Bayan Ko
(Jose Corazon de Jesus)
Ang bayan kong Pilipinas Ibon mang may layang lumipad
Lupain ng ginto't bulaklak kulungin mo at umiiyak
Pag-ibig na sa kanyang palad Bayan pa kayang sakdal dilag
Nag-alay ng ganda't dilag. Ang di magnasang makaalpas!
   
   
At sa kanyang yumi at ganda Pilipinas kong minumutya
Dayuhan ay nahalina Pugad ng luha ko't dalita
Bayan ko, binihag ka Aking adhika,
Nasadlak sa dusa. Makita kang sakdal laya
   
 
 Sanaysay
Ang Ningning at Ang Liwanang
(Mula sa Liwanag at Dilim)
(Emilio Jacinto)
Ang ningning ay nakasisilaw at nakasisira sa paningin. Ang liwanag ay
kinakailangan ng mata, upang mapagwari ang buong katunayan ng mga
bagay-bagay.

Ang bubog kung tinatamaan ng nag-aapoy ng sikat na araw ay

nagniningning; ngunit sumusugat sa kamay ng nagaganyak na
dumampot.

Ang ningning ay maraya.

Ating hanapin ang liwanag; tayo’y huwag mabighani sa ningning.

 Nobela

Bata, Bata Pa'no ka Ginawa?

(Lualhati Torres Bautista)
 Balagtasan
Bulaklak ng Lahing Kalinis-linisan
(Jose Corazon de Jesus & Florante
Collantes)
Tauhan:
Paruparo- Jose Corazon de Jesus
Lakandiwa- Lope K. Santos
Kampupot- Sofia Enriquez
Bubuyog- Florentino T. Collantes
Gatpayo- Rosa Sevilla