Professional Documents
Culture Documents
SLIDE 2
Ang Panitikan ito po ay nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga karanasan,
hangarin at diwa ng mga tao.
Ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula
SLIDE 3
Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang “ pang-titik-an” na kung saan ang unlaping “pang
ang ginamit at hulaping “an”
Maging mga kultura at mga karanasan kaugnay sa mga taong naninirahan sa nasabing lugar o
rehiyon.
SLIDE 4
“Talaan ng buhay ang panitikan sapagkat dito nasusulat ng tao sa malikhaing paraan ang kanyang
buhay” ang buhay ng kanyang daigdig, ang daigdig ng kanyang kinabibilangan at pinapangarap”
Sa mga kahulugang binanggit nila, ito ay makikita o mahihinuha natin na ang tunay na panitikan
ay talaga namang nagpapahayag at nagsasalaysay ng buhay ng tao, pamumuhay, lipunan,
relihiyon at mga karanasang nakukulayan ng iba’t ibang uri ng damdamin, pangyayaring
nakapagpapahayag sa masining o malikhaing paraan.
SLIDE 5
Dito po ay tatalakayin natin ang mga panitikan na meron sila sa bawat rehiyon sa bahagi ng luzon
Mapapansin din natin dito na my mga iilang pamilyar satin na halos mauulit lamang
Makikita natin na dito pala nagmula ang mga panitikan na umusbong sa bawat rehiyon o lugar sa
pilipinas.
SLIDE 6
Mula po sa Rehiyon 1,
Nakapaloob dito ang mga lalawigang ILOCOS NORTE, ILOCOS SUR, LA UNION, AT PANGASINAN
at may kanya kanyang capital o kabisera--- laoag kabisera ng ilocos norte, vigan kabisera ng ilocos
sur, san fernando kabisera ng la union at lingayen kabisera ng pangasinan.
SLIDE 7
Ang mga mamamayan dito sa ilocos region ay halos mga Ilocano my mga tagalog at my mga
pangasinense pero mas marami pa rin ang mga ilokano.
Ilocano ito yung mga tawag sa lipi o mga taong naninirahan sa nasabing lugar, at Iloco/Iloko
naman ang tawag sakanilang dayalekto
Kurditan naman ang tawag sakanilang panitikan- KURDITAN na ang kahulugan ay SUMULAT, Ang
mga ilocano ay kilala rin naman natin sila sa pagiging masipag at matipid.
Ang kanilang mga katutubo ay tinatawag na ITNEG ito yung mga taong naninirahan sa kabundukan, O
ito ay mga "Ang mga taong bundok".
SLIDE 8
Bago pa tayo masakop ng kastila ang mga ilokano ay mga panitikan ng pumapaksa sa
kalungkutan at kaligayahan sa buhay at kamatayan, nasasalamin ang mga iyon sa kanilang
anyong literari, tulad ng..
6. Arinkenken- paligsahan ng mga lalaki at babae sa kasalan, ang tema naman dito ay tungkol sa
karapatan at responsibilidad na haharapin ng bagong mag asawa
Pakantandaan lang natin na yung ibang awiting iloko ay nagpapakita yan ng kanilang pang araw
araw na gawain
SLIDE 9
B.SALAYSAYING BAYAN
Halimbawa:
1. Bakit umakyat sa damo ang mga suso? Ni Jose E. Tomeldan ng Binalonan, Pangasinan
2.KUWENTONG BAYAN- ito naman ay mga salaysay na hinggil sa mga likhang isip na mga tauhan na
kumakatawan sa mga uri ng mamamayan. Halimbawa dyan ang..
Halimbawa:
3. Si juan tamad
SLIDE 10
· Cagayan – Tuguegarao
· Isabela – Ilagan
· Quirino – Cabarroguis
SLIDE 11
SLIDE 12
Nandyan ang mga, IVATAN SA BATANES, IBANAG SA CAGAYAN, DUMAGAT, ISNEG, ITA AT
IGOROT
SLIDE 13
At ang isa sa pinaka tanyag na epiko sa Cagayan ay ang kuwento ni Biuag at Malana
Ang epiko skanila ay sinimulang isulat sa mga puno at mga bamboo at kinakanta sa mga
importanteng okasyon tulad ng kasalan, selebrasyon pagkatapos ng mga mahahabang giyera. At
dahil nag pasa-pasahang lahi hangang sa maging henerasyon sa henerasyon.
SALOMON- Ito ay isang epikong inaawit halimbawa dyan ang “cinco-cinco” o instrumentong na
ginagamit nila tuwing Pasko sa harap ng altar, kasama dito ang salu-salo kung saan may alak,
kape at iba pa, at ito ay nilalaman tungkol sa pagkapanganak at buhay ni Jesu Kristo.
VERZO- Ito ay isang awit na may apat na linya at tugma, ito ay Karaniwang ginagawa sa mismong
okasyon tulad ng mga kasal at binyag.
Ang verso ay karaniwan ding nagtuturo skanilang moralidad. Ilang mga halimbawa dyan ang “
ossse-osse” at “kilingkingan.”
SLIDE 14
SLIDE 15
• Bulacan-malolos kabisera
• Bataan-balanga
• Zambales-iba
• Tagalog
• Ilokano
• Kapampangan at
• Pangasinense
SLIDE 16
gawaing kapampangan
kanilang lubos na pinahalagahan, ipinalalagay din itong isang awit ng pag ibig.
isang sayaw.
SLIDE 17
pagpapakasakit ni Hesukristo
kanyang kamatayan
Duplo- ito ay nilalaro rin sa lamayan nagpapaligsahan ang mga kalahok sa husay ng pagtula
Karagatan- isa itong kwento ng isang prinsesa na sadyang naghulog ng sinsing sa karagatan
SLIDE 18
SLIDE 19
CAVITE - imus
Laguna-santa cruz
Batangas-batangas city
Rizal-antpolo
Quezon-lucena
Marinduque-boac
Romblon-romblon
Palawan-puerto prinsesa
Ang mga lalawigan na nasa rehiyon 4-B na mga isla ng karagatan sa timog tsina
SLIDE 20
Diba kapag my mga piyesta tayo bilang papuri at pagkilala sa santo na meron tayo sa isang
lalawigan.
Pagdiriwang ng kalayaan festival para sa mga naging bayani ng kasaysayan bilang pagkilala at
pagbibigay pugay sa mga local man o sa mga bayani natin.
Ang kumintang - ito ay isang epikong patungkol sa kasaysayan ng haring solidad at ang kanyang
tatlong anak na sina bagtas, madukit at dikyaw
Pero dahil nga ang kumintang ay isang pasaling dila, nagkaroon ito ng ibat ibang bersyon.
Sunod naman ay si JUAN AT ANG ALIMANGO- ito ay isang kwentong bayan na si juan ay
inihahalintulad ang mga alimango sa mga tao na kapag inutusan ay susunod ito.
Ambahan- isang tulang paawit na ginagamitan ng iskrip,na paksa nito ay panunuyo at pag-ibig.
Urukan- isa ding tulang paawit na puspos ng mga salita ng karunungan at katutubong ulat ng mga
matatanda sinasaliwan din ng gitara, plawta, lira o anumang “string instrument”. sa ingles
Panubong- Isang tulang paawit bilang pagpaparangal sa isang dalagang may kaarawan o
panauhin sa kanilang baryo.
Meron naman din ditong mga BUGTONG- bilang isang paligsahan sa mga kabataan hanggang sa
kasalukuyan naman dahil ito ay nagsisilbing LIBANGAN,ALIWAN, ng mga bata maging matanda.
Na kung saan Sa mabilisang pagsagot sa matatalinghagang katanungan.
SLIDE 21
Tinaguriang siyang Ama ng Balarila, isang nobelista, makata, kwentista guro at politiko
Ang kanyang obra maestra ay ang ISANG PUNONG KAHOY, at meron din siyang TULA na
pinamagatang ANG PAMANA
At meron din siyang akda na BAYAN KO” na nilapatan ng kanta ni constancio de guzman na
naging awitin ito ng mga pilipino noong panahon ni marcos para sakanilang kalayaan
Sa edad na 21 ay nalimbag ang kanyang unang bulyom ng mga tula na pinamagatang bajo los
cocoteros, at may akdang “ NOONG BATA PA AKO”
SLIDE 22
Nagtatag at patnugot ng pahayagang EL RESUMEN- ginamit niya ito upang tuligsain ang mga
katiwalian at pang aaping ginawa ng kastila na siyang naging dahilan para usigin at ipatapon sa
africa
Dito sumulat ng dulang pag-ibig sa tinubuang lupa na naging dahilan ng kanyang pagkakakulong,
At si pascual poblete ay ilang beses na siyang nakulong pero nakakalaya rin naman siya
SLIDE 23
Sunod ay si JOSE RIZAL, ( ano nga ba ang buong pangalan ni rizal ) isinilang sa calamba laguna
Isang manggamot, bakit nga ba pumsok at pinag aralan ni rizal ang medisina dahil nais niyang
gamutin ang kanyang ina na may sakit na katarata
Isang siyentipiko, makata, nobelista na ang kanyang naisulat na dalang nobelang NOLI ME
TANGERE AT EL FILIBUSTERISMO, naging isang pintor eskultor, dalubwika, mananaliksik
mananaysay at sobra laki ng kanyang ambag sa dito sa panitikan ng pilipinas lalong lalo na sa
panitikan Ng rehiyon at ang isang pambansang bayani natin ng pili[inas.
SLIDE 24 & 25
Albay-legaspi kabisera
Cam norte-daet
Catanduanes-virac
Masbate-masbate
Sorsogon-sorsogon
SLIDE 26
isa sa mga tanyag at maipagmamalaking epiko ng mga taga bikol ang EPIKO NG IBALON
Sunod ay OSIPON- o ibig sabihin nito sa tagalog ay KWENTO- isang tradisyon na paglalahad ng
mga pangyayari na kapupulutan ng aral, maaring ito ay maikling kwento o sanaysay
Ang TIGSIK- naman ay isang tula na ginagamit tuwing my kasiyahan, may apat na taludtod at higit
sa wawaluhinng pantig
Ang Ranga- naman ay isang kundiman ng bikol, mga awitin ng pag ibig na maaaring mataas na
antas ng kaligayahan o kasiyahan
Ang Rawitdawit- naman ay isang tulang bikolano at nasa anyo ng patulang pasalaysay
At meron mga AWITING BAYAN DITO sa Bikol
Ang DINUSA- isang awiting pag ibig halimbawa dyan ang SARUNGBANGGI
Ang DIWATA- naman isang awitin sa kapighatian o kalungkutan sa pagkamatay ng kanilang mga
mahal sa buhay
Ang HOARASA- naman ay awit sa pagtatapos ng isang kalamidad o pagtapos sa isang kalamidad
SLIDE 27
Kinilala ang metro manila bilang isang NATIONAL CAPITAL REGION ang NCR o ang pambansang
punong rehiyon.
Mandaluyong city
Muntinlupa city
Pasig city
Quezon cityy
Caloocan city
Malabon city
Navotas city
Valenzuela city
Makati city
Paranaque
Taguig city
At pasay city
SLIDE 28
Ang ncr ang pinakamaliit na rehiyon sa bansa ngunit ito ang sentro ng pilipinas sa kultura,
ekonomiya, edukasyon at pamahalaan sa pilipinas
Binigyang kulay ITO ng mga masisining na akda na siyang nilikha ng mga bantog na manunulat sa
kasaysayan ng panitikan
SLIDE 29
Kilalanin natin ang mga bantog na manunulat na nagpamalas sa knilang karungungan sa larangan
ng panitikan
Kinilala siya bilang isang AMA NG KATIPUNAN at AMA ng himagsikang pilipino, Siya ang pangatlo
at huling supremo ng KKK
Siya ang my akda ng “PAG IBIG SA TINUBUANG LUPA” na naglalarawan ng kanyang pagmamahal
sa bansa sa gitna ng rebulusyon
Ganun din ang DECALOGO- na patungkol sa mga tuntunin o batas na dapat sundin ng mga anak
ng bayan
SLIDE 30
SLIDE 31
Abra
Apayao
Benguet
Ifugao
Kalinga at
Maountain province
SLIDE 33
Ang panitikan ng cordillera ay may tradisyong pabigkas na may pang ritwat o di- pang ritwal
Ang pang ritwal na uri- kinabibilangan dito ang awit, dasal at kwento o tinatanghal o binibigkas sa
isang banal o kontekso kung saan my mga namamagitan sa ugnayan ng mga espirito at tao
Ang mga hindi pang ritwal naman na uri- kinabibilangan naman ito ng mga kaanyuang maaring
itanghal sa kahit anong okasyon, tulad ng mga kapistahan, mga sandaling malaya ang mga tao o
sa mga personal na kahilingan.
Ito ay ang HUDHUD NG IFUGAO- isang pangunahing tauhan sa hudhud ay si aliguyon” isang
pambihirang nilalang na nakilala sa kanyang kayamanan at taglay na lakas
Bilang sakanilang tuntunin mga kababaihan lamang ang maaring umawit ng hudhud
Ang hudhud ay walang sukat at hindi din nila tinatakang lagyan ng tugma
Ang ULALIM naman- isang mahabang tulang awit na maaaring isalaysay ng lalaki o babae tuwing
my kapistahan
Tampok dito mahabang pagsalaysay ng pakikipaglaban, kapakinabangan at kagitingan at
katapangan ng mga kalinga.