Panitikan - ang pagkakaroon ng pagkakataon ng mga Pilipino na ipakilala ang ating lahi sa iba.

Gamit ang kanilang talino at angking kakayahan.

Maria Ramos, ang Panitikan ay lakas na nag papakilos sa alinmang uri ng

Lipunan.

Jose A. Arrogante, ang panitikan ay talaan ng buhay

ANYO NG PANITIKAN
1. Patula – sinusulat nang pasaknong, binibigkas ng may indayog, matalinghaga, may sukat at
tugma.
2. Tuluyan – sinusulat ng patalata, karaniwan ang mga salita ay tuloy-tuloy ang
pagpapahayag. Walang sukat at tugma at ito’y Malaya.
3. Patanghal/Pandulaan – ito ay itinatanghal sa entablado, pa-iskrip ang pagkakasulat nito at
binubuo ng mga tagpo at yugto.

MGA AKDANG PATULA

1. Tula – ay isang kaisipan na naglalarawan ng kagandahan, kariktan, ng kadakilaan na
makikita sa silong ng alinmang langit.

Hal. Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ni Andres Bonifacio

2. Epiko – ay isang tulang nagsasaad ng kabayanihan at kakaibang kapangyarihan ng

pangunahing tauhan.

Hal. Biag ni Lam-ang ni Pedro Bukaneg

3. Awit – ay isang uri ng tulang

lalabindalawahing pantig at binibigkas ng mabagal.

Hal. Florante at Laura ni Francisco “Balagtas” Baltazar

4. Korido – ay isang uri ng tula na wawaluhing pantig at binibigkas ng mabilis. Pantasya at

kababalaghan ang karaniwang laman nito.

Hal. Ibong Adarna

5. Kantahing Bayan/Awiting Bayan –

ay isang uri ng tulang liriko na karaniwang inaawit na may kaalinsabay na gawain.
6. Balagtasan – ay pagpapalitan ng katwiran sa pamamagitan ng pagtula.

Hal. Mga Artista: Dapat o Di-Dapat Pumasok sa Pulitika

7. Karagatan – ay tagisan ng galing sa pagtula upang makuha ang singsing ng prinsesa na

nahulog sa dagat. Hinahamon niyang sisirin ng mga binata ang kanyang singsing at sinumang
makakuha ay kanyang pakakasalan.
8. Duplo – ito ay ginagamit sa mga lamayan. Tagisan ito ng talino at galing sa pagtula. Ang
mga pangangatwiran ay hango sa banal na kasulatan mga salawikain at kasabihan.

MGA AKDANG TULUYAN

1. Maikling Kuwento – ito ay salaysaying may isang pangyayari sa kakintalan, binubuo ng
iilang tauhan at nababasa ng isang upuan lamang.
2. Pabula – salaysaying hubad sa katotohanan sapagkat mga hayop ang gumaganap dito.
Layunin nitong gisingin ang isipan ng mga bata sa mga pangyayaring huhubog ng kanilang
ugali at kilos.
3. Parabula – salaysay na mula sa Banal na Kasulatan na kapupulutan ng mga gintong aral.

Hal. Ang Manghahasik

4. Nobela – mahabang salaysaying nahahati sa mga kabanata. Ginagalawan ito ng maraming
tauhan.
5. Sanaysay – ay pagpapahayag ng kuro-kuro o opinyon, karanasan, at obserbasyon ng taong
sumulat ukol sa isang suliranin o pangyayari.
6. Balita – isang paglalahad ng pang-araw-araw na mga pangyayari sa lipunan, pamahalaan,
industriya, at agham, mga sakuna at iba pang kaganapan sa loob at labas ng bansa.
7. Talumpati – isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.
8. Talambuhay – salaysay ng buhay ng isang tao mula pagkabata hanggang sa
pagtanda/pagkamatay.

URI NG PANITIKAN AYON SA MIDYUM O GAMIT

1. Pasalindila – ito ay ang panitikang ang paglilipat ay naisasagawa sa pamamagitan ng dila o
bibig. Ang mga halimbawa nito ay alamat, mito, awiting bayan, bugtong.
2. Pasalinsulat – naisatitik ang ating mga sinaunang panitikan nang matutuhan ng mga
katutubo ang paraan ng pagsulat. Kung noong una ay mga konkretong larawang may kuwento
ang matatagpuang nakaguhit sa mga kweba, sa mga balakbak ng kahoy at sa mga dahon
ngayon ay mga nakatitik na sa papel, o kaya ay nakaimprenta na ang mga akdang
pampanitikan.
3. Pasalintroniko – ang dating mga titik na nalilimbag ng mga simpleng makinilya ay
napalitan ng mga sopistikadong kompyuter. Hindi na nasisiyahan ang mga tao lalo na ang mga
kabataan sa paggamit ng makinilya. Higit na madali at mabilis ang trabaho sa kompyuter kaysa
makinilya kaya nga’t hindi katakatakang mas ibigin ito ng mga manunulat kaysa sa makinilya.

Awiting Bayan – ito ay isang tulang inaawit na nagpapahayag ng damdamin,

kaugalian, karanasan, pananampalataya, gawain o hanapbuhay ng mga taong
naninirahan sa isang pook.

Mga Awiting Bayan:

Oyayi - awit ng paghele o pagpapatulog ng bata
Diona – awit sa kasalan
Soliranin – awit sa pangingisda
Talindaw – awit sa pamamangka
Kumintang – awit sa pakikidigma
Kundiman – awit ng pag-ibig
Epiko – isang akdang patula na nagsasaad ng kabayanihan ng isa sa kanilang
kinikilalang bayani ng lahi ng isang pook o bayan noong unang panahon na
naglalaman ng mga kababalaghan o mga pangyayaring di-kapani-paniwala.

Biag ni Lam-ang (Iloko/Ilokano)

Ibalon (Bicol)
Maragtas (Bisaya)
Bantugan (Mindanao)
Indarapatra at Sulayman (Maguindanao)
Bidasari (Mindanao)

Kuwentong Bayan – salaysay hinggil sa mga likhang-isip lamang. Karaniwan ng kuwentong

bayan ng isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain.

Dr. H. Otley Bayer, isang kilalang iskolar at antropologo na Amerikano. Ang kuwentong bayan
ng Pilipinas ay higit na mayaman kaysa sa mga kuwentong bayan ng India, Persya, Russia, at
Hapon.

Ang Batik ng Buwan - Kuwentong Bayan ng Bisaya

Ang Diwata ng Karagatan - Kuwentong Bayan ng Ilocos
Naging Sultan si Pilandok - Kuwentong Bayan ng Maranao
Sina Adlaw at Bulan - Kuwentong Bayan ng Tinggiyan
Karunungang Bayan – ang mga karunungang bayan ay binubuo ng salawikain, sawikain,
bugtong, palaisipan, at kasabihan

1. Salawikain – ay may sukat at tugma, patalinghagang pahayag na ginagamit ng mga

matatanda noong unang panahon na kinapapalooban ng mabuting payo ang tungkol sa
kagandahang asal.
2. Bugtong – isang larong patula na kawili-wili. Ito ay isang paraan ng pagpapalawak ng
talasalitaan at pagsasanay sa mabilis na pag-iisip na nagpapasalin-salin sa bibig ng mga
Ninuno
3. Palaisipan – mga suliraning binibigkas ng tuluyan at naghahanap ng kasagutan. Ito’y
gumigising sa isipan ng tao upang bumuo ng isang kalutasan sa isang suliranin mga tanong
batay sa pang-araw-araw na buhay ng tao.

PANITIKANG ILOKO/ILOKANO
“Loko” ibig sabihin ay “Bayan sa kapatagan”

Ilokano – ang tawag sa lipi ng naninirahan sa nasabing lugar

Samtoy – ang taguri ng mga ilokano sa kanilang salita. Mula sa salitang “Saomi datoy”.
Kurditan – ang tawag sa kanilang panitikan
KURDIT na nangangahulugang “Sumulat”.

MGA KANTAHING BAYAN

Pinagbiag – ito ay awiting nagpapahayag ng kuwento ng bayani, nagpapahayag din ng
kaisipan at saloobin.
Dallot – awit sa mga kasalan, binyag, at iba pang pagtitipon na sinasaliwan ng sayaw
at pagbibigay ng payo sa bagong kasal.
(Tulali, isang plawtang Iloko na may anim na butas.)
Badeng – isang awit ng pag-ibig na ginagamit ng mga kalalakihan sa paghaharana.
Dung-aw – isang panaghoy sa namatay kasabay ang pagsasalaysay ng buhay nito mula sa
pagkasilang hanggang sa kamatayan.
Dasal na patungkol sa Mangmangkik – ang mga mangmangkik ay espiritu sa
kagubatan na dinadasalan upang hindi sila magalit.
Arinkenken – ito ay paligsahan ng mga lalaki at babae, ang tema nila ay tungkol sa
karapatan at responsibilidad na haharapin ng bagong mag-asawa.
Hele – ito ay awiting pambata na naglalaman ng pag-asa tungo sa magandang kinabukasan ng
bata.

MGA SALAYSAYING BAYAN

Alamat – tumutukoy sa pinagmulan ng isang bagay o pook.
a. Bakit umakyat sa damo ang mga suso? ni Jose E. Tomeldan ng Binalonan,
Pangasinan
b. Ang kauna-unahang Unggoy ni Sotero Albano ng Dingras, Ilocos Norte
c. Ang alamat ng bigas
d. Ang alamat ng pinaupong Bangkay

Kuwentong Bayan
a. Si Juan Tamad
b. Si Andres ang Mambibitag
c. Ang hunyango at pagong
d. Si Camachile at Si Pasion
e. Ang Pitong Tangang Magkak

Epiko
a. Biag ni Lam-ang ni Pedro Bukaneg

MGA KARUNUNGANG BAYAN

Burburtia o Burtia – ito ay katumbas ng bugtong sa Tagalog kung saan sinusukat
nito ang kaisipan ng mga Ilokano.

Pabitla naman ang tawag ng mga taga-Pangasinan dito.

Pagsasao – sawikain sa tagalog, may-aral at binibigkas ng patula.

Arasaas – ginagamit ito ng mga ilokano sa paghingi ng paumanhin sa mga lamanlupa, malign
at mga espiritung hindi nakikita. Katumbas ito ng “Bulong” sa Tagalog.

PANULAANG ILOKO
Pedro Bukaneg – kilala siya sa taguring
“Ama ng Panitikang Ilokano”, pinaghanguan ng “Bukanegan” ng mga Ilokano. Ipinapalagay din
siyang “Francisco Baltazar” ng Iloko.
Bukanegan – katulad ng Balagtasan sa lahat ng anyo ng panulaan.

Leona Florentino – Unang makatang babae sa Ilocos Sur, isinilang siya sa Vigan, Ilocos Sur
(noon ay Villa Fernandina) noong Ika-19 ng Abril 1849.

Ang kanyang ina ay si Donya Isabel at ama na si Don Marcelino Florentino na kinilalang isa
sa mayayaman sa Ilocos.

Ang maririkit niyang mga tula sa kastila

at wikang Ilokano ay nakasama sa eksibit sa Exposicion General de Filipinas sa Madrid noong
1887 at sa International Exposition sa Paris noong 1889. Nakasama siya sa International
Encyclopedia of Women’s works noong 1889.

Nakasal si Leona kay Elias Delos Reyes na minsan ay nanungkulan bilang Alkalde Mayor ng
Vigan. Nagkaroon sila ng limang anak. Ang pinakamatanda ay kinilala rin sa ating kasaysayan
at maging sa larangan ng panitikan na si Isabelo Delos Reyes,
naging senador at sibik leader noong kanyang kapanahunan. Maagang binawian ng buhay si
Leona sa gulang na 35. Namatay siya sa Vigan noong Ika-4 ng Oktobre 1884.

Mga Kilalang Tula Ni Leona Florentino:

a. Naangaway a Cablaaw (Good Greetings)
b. Nalpay a Namnama (Vanishing Hope)
c. Panay Pacada (Farewell)

Carlos S. Bulosan – siya ay mula sa Binalonan, Pangasinan at matagal na nanirahan sa

Estados Unidos.

Ang Kanyang mga akda:

a. Ang Busabos ng Kahapon, Tula (1975)
b. Ang dugo ng magdamag, Tula (1976)
c. Ang ulupong (Maikling Kuwento)

Jose Bragado – ipinanganak sa Ilocos Sur at pangulo ng “Gumil” gunglo daguiti mannurat nga
Ilocano (1968). Tanyag na manunulat ng Ilocos Sur at pangalawa kay
Pedro Bukaneg.

Gregorio T. Amaco – siya ay mula sa Vigan, Ilocos Sur, naging editor siya ng Philippine
Journal at gumawa ng apat na aklat sa “Practical Arts”.

Ang kanyang mga akda:

a. Dimo koma biruken ti kaasida (do not look for their mercy)
b. Talna (Peace)
c. Buhon (Well)
Mario A. Abalos – isinilang sa Vigan, Ilocos Sur nakasulat siya ng pitong nobela at sampung
dula tulad ng Uban at Rosas. Naging editor din siya ng “Kiss Magazine” at Pluma Magazine,
nagkamit ng karangalan sa patimpalak sa pagsulat sa Hawaii at ginawarang “Thomas Jefferson
Award”.

EPIKO NG MGA ILOKO/ILOKANO

1. Biag ni Lam-ang

Noong unang panahon…

…Mula noon ay namuhay sila ng masaya

PANITIKANG KAPAMPANGAN

● Hango sa salitang “Pampang” o “Pampangan” na nangangahulugang “Tabing-ilog”.

● Nabatid ng Kastilang si Martin de Goiti noong 1571.
● Pampango o Kapampangan ang wikang sinasalita
● Ito ay miyembro ng Wikang Malayo-Polynesia.
● Ang Pampanga ay matatagpuan sa rehiyong bahagi ng Gitnang Luzon, nahahati ang
● Pampanga sa 20 mga munisipalidad at 3 lungsod

URI NG PANITIKANG KAPAMPANGAN

Alamat – ang alamat ng sinukuan ay isa sa mga pinakatanyag ng Kapampangan
alamat.
Bugtong – kilala rin sa tawag na “Bugtongan” karaniwan itong binibigkas sa mga lamayan at
kasal. Sinasambit din ito sa mga kritikal na panahon kung saan
nangangailangan ng mabigat na pagpapasya.
Tumayla – o tumaila ay hele o awiting pampatulog, ito ay maituturing na orihinal sa
mga Kapampangan.
Kasebian – tulad ng bugtong, ang kasebian o casebian ay binibigkas din sa mga
pampublikong salo-salo tulad ng lamay at kasal. Ito ang katumbas ng salawikain ng
mga Tagalog.
Basulto – karaniwang inaawit ng mga pastol sa bukid. Maaari rin itong awitin habang
isinasayaw, ito ay pataludtod nang lumaon naging isa na rin itong kompetisyon
tuwing pista na sinasabayan ng musika at pagsayaw.
Pamuri – mula sa salitang “Puri” na inihahanay sa isang uri ng awit ng pag-ibig ng mga
Kapampangan.
Pang-Obra – nagpapakita ng taos-pusong pagpapahalaga sa mga gawaing
Kapampangan, ito rin ay awit sa pagtatrabaho.
Paninta – mula sa salitang “sinta” na nangangahulugang minamahal o pag-ibig, kung ang
pamuri ay para sa isang taong minamahal sa romantikong paraan ang paninta naman ay para
sa pamilya at kaibigan.
Diparan – awit na naglalaman ng mga salawikain at kasabihan ng mga Kapampangan ang
kanilang mga paksa ay hango sa katotohanan na nararanasan sa buhay.
Bulaklakan – isa ring paligsahan gamit ang pagtula kung saan may dalawang grupo –
isang lalaki at isang babae.
Goso – isang uri ng awiting bayan. Ito ay inaawit kasabay ng biyolin at tamburin
tuwing gabi bago ang araw ng Todos Los Santos (All Saint’s Day). Ito ay nagtataglay
ng tiyak na aral sa buhay at mabagal na tempo.
Sapataya – awiting nag-uugnay ng mga Kapampangan sa kanilang mga paniniwalang politikal
may himig pangangatuwiran o pagtatalo habang sinasaliwan ng isang sayaw
sa saliw ng kastanyente.

PANITIKANG TAGALOG
● Ang paglitaw ng mga akdang mapanghimagsik sa Panitikang Tagalog ay dahil sa
pagkakagarote ng tatlong Paring Martir na sina Mariano Gomez, Jose Burgos, at
Jacinto Zamora kasama na rin ang kabuktutan ng mga Kastila.

● Samahan sa panitikan sa Kamaynilaan na may kani-kaniyang panuntunan at mga

paligsahan:
- Ilaw at Panitik
- Akademya ng Wikang Tagalog
- Kapulungang Balagtas
- Aklatang Florante
- Aklatang Bayan
● Naitatag ang Liwayway noong 1930 nina Amado V. Hernandez, Nemesco Caravana,
Cirio H. Panganiban, at Lazaro Francisco.
● Sa panahong ito pumili ng tatlong pinakamahusay na kuwento – Lupang Tinubuan ni
Narciso Reyes, Unang Gantimpala; Uhaw ang Tigang na Lupa ni Liwayway Arceo,
Ikalawang Gantimpala; at Lungsod, Nayon at Dagat-dagatan ni NVM Gonzales, Ikatlong
Gantimpala.
● Ipinalimbag din ni Alejandro Abadillla ang Panitikang Tagalog noong 1949, isang
katipunan ng mga piling tula mula sa panahon nina Huseng Sisiw at Balagtas hanggang
sa kanyang kapanahunan. Noong 1975 naman ay nalimbag ang katipunan ng kanyang
mga tula na may pamagat na “Ako ang Daigdig”.

MGA MANUNULAT NA NAKILALA SA LARANGAN NG PANITIKANG TAGALOG

PAGKATAPOS NG HIMAGSIKAN
Florento Collantes – batikang duplero, simula ng kanyang pagkabata ay nakitaan na ng
pagkahilig sa pagbasa ng mga awit at
korido, kabisado rin niya ang lahat ng laman ng Pasyon. Naging bihasa sa pagtula sa edad na
labinlimang taong gulang. Naging
tagapatnugot sa mga pahayagang Bunto’t Pagi, Pagkakaisa, Watawat, Pakoka, at Ang Bansa.
Amado V. Hernandez – Isinilang sa Tondo, Maynila, kinilalang makata ng mga Manggagawa
naging patnugot ng lingguhang Sampaguita at ng mga pahayagang Pagkakaisa at Mabuhay,
isa rin
siyang tunay na mambibigkas. Ang mga tulang nagpasikat sa kanya ay pinamagatang
Bonifacio, Guro ng Lahi, at Ang Aklasan.
Julian Cruz Balmaceda – kilala at nagkapangalan bilang tanyag na
mandudula at may kagalingan rin sa pagtula. Makata ng bayan at naging tanyag sa kanyang
pagbigkas.
Iñigo Ed Regalado – isang nobelista at may kahusayan din sa pagtula. Naging tanyag sa
kanyang mga tulang Ang Pinagbangunan, Larawan ng Buhay at Damdamin na nagtamo ng
unang gantimpala sa Timpalak Komonwelt noong 1941. Kilala sa sagisag-panulat na Odalager.
Ildefonso Santos – kilalang manunulat ng mga tula, ang pamamaraan niya sa panitikan ay
payak ngunit tapat sa diwa at may kaisipang taglay. Ilan sa mga nagpatanyag sa kanya ay ang
Sa Tabi
ng Dagat, Gabi, Ang Ulap, Ang Mangingisda.
Lope K. Santos – nagsulat sa pinakamahalagang nobelang Pilipino
sa loob ng maraming taon na Banaag at Sikat na unang nalimbag noong 1906 at ito ay
naglalarawan sa kaugaliang Pilipino at
pagtalakay na sosyalismo, gayundin ang panunudyo sa kinaugaliang pagbibinyag sa bata at
pagpapakasal ng magkasintahan bago magsama. Siya rin ang tinaguriang Ama ng Balarilang
Pilipino.
Francisco Laksamana – inilarawan sa kanyang nobelang Anino ng Kahapon ang buhay na
dinanas na kalupitan ng ating mga kababayan sa kamay ng mga dayuhan. Naging sagisag ang
mga pangalang
ginamit sa mga pangunahing tauhan – Modesto Magsikap at Elisea Liwayway (pagsisikap
hanggang sa magliwayway ang kalayaang pinakaaasam)
Severino Reyes – kilala sa tawag na Don Binoy. Siya ang may-akda ng Mga Kuwento ni Lola
Basyang sa Liwayway. Siya rin ang
sumulat ng “Walang Sugat” na tanging hangarin ang magkaroon ng reporma at patriotismo.
Sinundan pa ito ng pagsulat ng mga dula at kuwento tulad ng Ang Kalupi at R.I.P.
Cecilio Apostol – may taguring Prinsipe ng Makatang Pilipino. Siya ang nagsalin sa Tagalog
ng “Biag ni Lam-ang” at Pranses ng
Dekalogo ni Andres Bonifacio. Marunong magsalita ng Espanyol, Aleman, Griyego, Italyano, at
Latin.Faustino Aguilar – isinilang sa Malate, Maynila.

Siya ang may-akda ng:

- Pinaglahuan
- Busabos ng Palad
- Lihim ng isang Pulo
- Sa ngalan ng Diyos

Jose Palma – ipinanganak sa Tondo, Maynila noong Ika-6 ng Hunyo 1876. Nakababatang
kapatid ni Rafael Palma. Pinakadakilang naiambag niya sa panitikang Pilipino ay ang titik ng
Pambansang Awit. Ang kanyang akda ay ang Ven, Oh Paz, El Filibusterismo (tula) at Al Martir.
Liwayway Arceo – premyadong manunulat ng mga nobela, maikling kuwento, at dulang
panradyo.

Mula sa kanyang panulat ang:

- Uhaw ang Tigang na Lupa
- Titser
- Nasaan ang Ligaya
- Ayoko sa Iyo
- Ako ang iyong Ina
Mauro R. Avena – isang makata, mandudula, kuwentista, at kritiko
isinilang sa Sta. Cruz, Maynila.

Ang kanyang akda ay ang mga

sumusunod:
- Rain and other Poem
- Alienation
- The Orphanage
- Balintataw

Jesus Balmori – pinarangalan bilang Makatang Pandaigdig. Siya ay tubong Maynila.

Nagsimulang magsulat sa gulang na sampu.

Isinulat niya ang mga sumusunod:

- Rimas Malaya
- Balagtasan
- Mi Casa de Nipa
- El Hombre Y La Mujera
- Himno a Rizal

Gerardo Chanco – isa siyang mangangatha at nobelista at kilala rin

bilang mamamahayag. Isinilang sa San Miguel, Maynila. Ginamit ang sagisag panulat na
Geranio, Martin Bantayan, Doyante at Kayumanggi.

Ilan sa mga nasulat niya ang:

- Sa Gitna ng Lusak
- Anak: Sakit ng Sangkatuhan

PANITIKANG BIKOL/BICOL
Ang Rehiyon V o ng Bikol ay matatagpuan sa Timog Silangan ng Luzon, Binubuo
ito ng mga lalawigan ng Camarines Norte, Camarines Sur, Albay, Sorsogon,
Catanduanes at Masbate.

● Kakaunti ang nalalaman sa Panitikang Bikol na nasusulat sa katutubong wika maliban

sa “Daragang Magayon” at “Sarong Banggi”.

URI NG PANITIKAN
1. Ariwaga o Sasabihon (Kasabihan) – binubuo ng 2-4 taludtod na may sukat at tugma.
Naglalayon itong ipaalala sa mga kabataan ang magagandang ugali.
2. Tigsik (toast) – binubuo ng pagbigkas ng maikling tulang bilang parangal o papuri sa
isang tao o bagay. Ginaganap sa isang tigsikan (drinking party).
3. Patodan o Paukod (Bugtong)

Ang Salawikain ay malaking ginagampanan sa buhay ng mga Bicolano noon. Ang mga ito ay
nagiging batayan na ginagamit kadalasan lalo na sa “pagpapaalala sa mga tao ng maaaring
kalabasan ng maling gawa.” Ang mga salawikain ay karaniwang tumatalakay sa moral,
kabutihang loob at nagpapahiwatig ng pawang katotohanan tungkol sa buhay.

AWITING BAYAN (MGA KANTANG SUANOY)

Ang mga Awiting Bayan sa Bikol ay mga pagpapahayag ng nararamdaman at paniniwala ng
mga tao na nilikha sa paraang paawit. Ang mga awiting bayan din sa Bikol ay nagpapakita ng
pagkakaiba lalo na sa paksa, paghahandog, melodiya at paraan ng pagkanta.

Ito ay tumatalakay sa unang dalawang aspeto, ang paksa at paghahandog. Ang paksa ay
tungkol sa pamagat ng kanta, at ang paghahandog ay ang paraan ng pagpapalawak sa paksa
ng mga kanta.

Dinusa - Kanta tungkol sa Pag-ibig

Tolbon - Awitin sa kalungkutan at kapighatian
Sarague - Awiting pangritwal
Dumago - Awitin para sa mga namatay na ninuno
Angoy - Awitin sa burol
Tagulaylay - Awiting panggiyera
Hoarasa - Inaawit matapos ang isang kalamidad

MGA MANUNULAT NG PANITIKANG BIKOL

Aguilar Celedonio V – Camalig, Albay; Marso 6, 1923
- Isang manunulat ng tula sa Weekly Women’s Magazine noong 1950
- Shaken Shadows noong 1966 at This Season and Night
Alejandra, Clemente Bulocon – Canaman, Camarines Sur; Nob. 23, 1985
- Isa siyang poet at playwright
- Isa rin siyang manunulat ng Samahang Bikol
- Darorroaggoyog (Just Hum to Yourself) 1927
- Madaling Isip (In Short)
- Siya rin ang sumulat ng dulang Prinsipe Lizardo at Prinsipe Fernando
- Panalo noong 1926 sa pagsasalin ng Mi Ultimo Adios ni Rizal
Arrieta, Nicolas Serrano – Camagong, Oas, Albay; Disyembre 6, 1862
- dalawa sa kanyang nobela ay ang “An Dahas ni Pagcamoot o Duang Puso” (The
Power of Love in Two Hearts) at ang “An Agos na Magtood” (Go With the Flow)
- sumulat din siya ng mga dula tulad ng “Zarzuela Bicolana” (Bicol Sarswela), “An
Marhan na Sorsogon” (The Good Sorsogon), “Pantinople y Adriana” (Pantinople and Adriana),
at “Orontis” (Orientas)
Bobis, Merlinda Carullo – Tabacco, Albay; Nobyembre 25, 1959
- “Kantada ng Babaeng Mandirigma” (Daragang Magayon) isang epiko (Cantata of the Warrior
Woman) 1993
Fuentabella, Manuel Tria – Sangay, Camarines Sur; Oktubre 11, 1889
- manunulat sa Bicol at Spanish
- “Maski Nanok ang Pagtorog Ko” (Though Fast Asleep)
- “Mayda Baya Ranga” (Come, Oh Comfort), “An Pana” (The Arrow)
- O Obispong Namomotan” (O Beloved Bishop), “An Santong Kundiman” (Our Song),
- “Luhang Mapait” (Bitter Tears)
Perfecto, Mariano – Ligao, Albay; 1850; Naga, Camarines Sur
- An Parabareta (Newspaper)
- Almanaque Bikolnon (Bicol Alamanac)
- “An Pagguiao can mga Pastores can Pagcamondag ni Jesu Duman sa Protal sa
Belen” (The awakening of the Shepherds during the Birth of Jesus in the Manger)
Salazar, Antonio Bufete – Malinao, Albay;
- ang kanyang mga isinulat na tula ay “An Pagtubod” (By Belief)
- Tota Pulchra (Absolutely Beautiful), “Sa Bicolandia” (In Bicolandia)
- Tonog na Gikan sa Langit (Voice from Heaven)
- Nagsalin din siya ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo at ilang tula ni Jose Rizal sa
Bicolano
Manalang-Gloria, Angela - Nagsimula siyang magsulat ng mga pansanay na sulatin sa silid-
aralan. Sa gulang na labing -anim, nakapaglathala na siya ng kanyang mga tula sa Women’s
Outlook.
Naimpluwensiyahan siya ng kanyang guro sa Ingles, C.V. Wickers, na siyang pumatnubay
sakanya sa pagiging makataya. Nakilala ang pangalan niya sa pagiging makata sa kolehiyo
nang
magwagi siya sa Literary Contest at nalathala ang kanyang tula sa Sunday Tribune, Philippine
Collegian, Literary Apprentice at herald Mid-Week Magazine.