Pantikan ng Rehiyon III

GITNANG LUZON
MGA LALAWIGAN

• AURORA
-Kapital: Baler
• BATAAN
-Kapital: Balanga
• BULACAN
-Kapital: Malolos
• NUEVA ECIJA
-Kapital: Palawan City
 MGA LALAWIGAN

• PAMPANGA
-Kapital: San Fernando

• ZAMBALES
-Kapital: Iba

• TARLAC
-Kapital: Tarlac City
-ANG REHIYON 3 AY BINANSAGANG RICE BOWL OF THE PHILIPPINES
 ETNOLINGGWISTIKO
• TAGALOG
• ILOKANO
• KAPAMPANGAN
• PANGASINENSE
 KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
GITNANG LUZON
 AURORA
• Ipinangalan ang lalawigan sa asawa ni Pangulong Manuel L. Quezon na si
Ma. Aurora Aragon.
• Naging bahagi ito ng ng lalawigan ng Quezon (na nasa CALABARZON
Region) at nagging ganap na probinsiya noong 1979.
• Agosto 13, 1979 nagging isang ganap na lalawigan ang Aurora ayon sa batas
Pambansa Blg. 7 ni Pangulong Ferdinand Marcos.
 BATAAN
• Ayon sa mga halos nagkakaparehong kuwento nina Victor de Leon,
Mauricio Q. Pizarro at Rev. Fr. Wilfredo C. paguio, may tatlo umanong
bersyon kung bakit tinawag na “Bataan” ang Bataan.
• UNANG BERSYON- Ang pangalan ng Bataan ay nanggaling umano sa
salitang “Vatan” na pangalan ng isang sinaunang “datu” na naghari sa
lalawigan noong hindi pa dumarating ang mga Kastila sa Pilipinas.
 BATAAN
• IKALAWANG BERSYON “Bata” “Nino” kasing kahulugan daw nito ang
pagiging isang bagong probinsyang Bataan matapos itong mahiwalay sa
Pampanga noong 1754, Muchacho (Utusan) ito umano ay ang tawag sa may 3,500
Moro na nagging “katulong” ng mga Kastila at Pampangueño sa paglilinang sa
kapatagan ng Bataan noong araw Rapaz (Mersenaryo) o upahang mandirigma na
lumaban sa mga pirata na nanalakay sa Bataan noong araw.
• IKATLONG BERSYON- Ang pangalan ng Bataan ay hinango umano sa salitang
Tagalog na “Bataan” na ang kahulugan sa ingles ay “monitor lizard” na mas kilala
sa tawag na bayawak.
 BULACAN
• Galing sa salitang “bulak” na sa salitang ingles ay “cotton”
• Si Father Agustin de Alburquerque ang unang ministro ng Bulacan at tagapagtatag nito
• Mga paring Augustino ang nagtatag sa ilang bayan sa lalawigan ng Bulacan
• 1572- naitatag ang bayan ng Bulacan
• 1848- naitatag ang bayan ng San Miguel sa Bulacan
• 1897- Isa ang Bulacan sa walong lalawigan na naghimagsik laban sa mga Espanyol.
• Unang bahagi ng Rebolusyon ng mga Pilipinas na natapos sa paglagda ng kasunduan sa Biak na bato
• 1898- sa simbahan ng Barasoain nangyari ang paggawa ng Konstitusyon ng Unang Republika ng Pilipinas
 NUEVA ECIJA
• Nagmula ang pangalan ng lalawigan ng Nueva Ecija sa matandang lungsod ng Ecija sa Seville,
Spain
• Simula ng ika-18 siglo – binuo ang Nueva Ecija bilang isang Militar na distrito ng lalawigan ng
Pampanga ni Gobernador Heneral Narciso Claveria
• Katapusan ng ika-8 siglo – nagging regular na lalawigan ang Nueva Ecija
• 1818- lumawak ito hanggang sa bayan ng Infanta
• 1848- naidagdag dito ang ilang bayan ng Pampanga (Allaga, Cabiso, Gapan, San Antonio, at
San Isidro)
 NUEVA ECIJA
• Ika- 19 na siglo- nanahanan dito ang mga Ilokano mula sa Pampanga at
Ilocos
• 1853- Nalikha ang distrito ng Principe mula sa Baler at Casiguran.
 PAMPANGA
• Ang pangalan ng Pampanga ay nagmula sa mga taong unang nanirahan sa tabi ng
pampang o tabi ng ilog.
• Dating bahagi ng Pampanga ang mga probinsiya ng: Bataan, Bulacan, Nueva Ecija,
Pangasinan, Tarlac, Zambales.
• 1571- Itinatag ni Martin de Goiti ang Pampanga
• 1896- Isa ang Pampanga sa naghimagsik at sumapi sa Rebolusyong 1896
• 1899- Naging pansamantalang capital ang San Fernando ng Republika ng Pilipinas
 PAMPANGA
• Panahon ng Amerikano- naitayo ang Clark Air Base sa Hilagang Pampanga
• 1940-1950 – Naging pananahanan ang Pampanga ng mga Hukbalahap
• Nagkaroon ng Reporma sa lupa sa panahon ni Pangulong Diosdado
Macapagal
• 1991- Pumutok ang Pinatubo
• Iniwan ng Estados Unidos ang Clark Air Base na kinalaunan ay nagging
Special Economic Zone
 TARLAC
• Nanggaling ang pangalan ng lalawigan sa isang uri ng talahib na damo o “malatarlak”.
• 1788- pormal na naitatag ang Tarlac
• Si Don Carlos Miguel at Don Narciso Castañeda ang nagtatag ng Tarlac
• 1896- Sumapi ang Tarlac sa rebolusyon ng 1896 sa pammuno ni Don Francisco Tañedos
• Hunyo 25, 1898 – Sumuko ang mga sundalong Espanyol sa Tarlac
• 1996 – 1998 – naging lungsod ang Tarlac sa Pamamagitan ng House Bill No. 6863 noong
Nobyembre 1997
 ZAMBALES
• Ang pangalan ng lalawigan ay nagmula sa pinakaunang mga naninirahanan,
ang Zambais, na natagpuan ng mga Espanyol na sumasamba sa mga espiritu
na tinatawag na Anitos. Tinukoy sila bilang “Sambali” mula sa salitang malay
na samba, na nangangahulugang “sasamba”.
• Pangingisda, paghahayupan, pagsasaka, pagmimina
at pagtotroso, at paggawa ng asukal at produktong
yari sa rattan. Idagdag pa ang paggawa ng parol na
may Pandaigdigang kalidad
• Kilala rin ang lugar sa mga pangunahing
produkto tulad ng bigas, mais, isda, kawayan, at
mga mineral tulad ng ginto, tanso, platinum, at iba
pa
 KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
Ang rehiyon 3 ay tahanan din ng mga dakilang Pilipino-bayani, manunulat,
pangulo, iskolar, artista at marami pang iba.
Francisco Balagtas
Bulacan
Ama Ng Panulaang Tagalog
JUAN CRISOSTOMO SOTTO
(1867-1918)
Pampanga
Ama ng Panitikang Kapampangan
 PANITIKAN NG KAPAMPANGAN
AWITING BAYAN
• Basulto – ito’y naglalaman ng mga matatalinhagang salita na pangkaraniwang ginagamit sa
pagpapastol ng mga kambing , baka, kalabaw, at iba pang mga hayop
• Goso- tumutungkol sa moralistikong aspekto ng kanilang kalinangan. Ito ay may tiyak na
aral at inaawit sa saliw sa gitara,biyolin at tamburin tuwing Araw ng mga Patay
• Pamuri – nag ugat sa salitang puri at inihahanay sa isang uri ng awit ng pag-ibig ng mga
Kapampangan.
• Pang-obra – nagpapakita ng pagpapahalaga sa mga gawaing ng mga Kapampangan, Awit
sa pagtatrabaho.
 PANITIKAN NG KAPAMPANGAN
AWITING BAYAN

• Paninta – awit bilang pagpaparangal ng mga Kapampangan sa isang hayop, bagay, lugar o
tao na kanilang labis na pinahahalagahan. Ipinapalagay din itong isang awit ng pag-ibig
• Sapataya – awiting nag-uugnay sa mga Kapampangan sa kanilang paniniwalang politikal.
May himig ito ng pangangatwiran o pagtatalo habang sinasaliwan ng isang sayaw sa saliw ng
kastanyete.
• Diparan – naglalaman ng mga salawikain at kasabihan ng mga Kapampangan. Ang kanilang
paksa ay hango sa katotohanan na kanilang naranasan sa buhay.
 PANITIKAN NG KAPAMPANGAN
DULA
• Karagatan – inihahayag sa paraang patula ang pagsasadula ng kanilang karagatan. Ito ay
nag-ugat sa isang kasaysayan ng isang prinsesa na sadyang naghulog ng singsing sa dagat
upang mapakasal sa katipang maninisid ng perlas.
• Duplo – ito’y nilalaro rin sa lamayan ng mga patay kung saan nagpapaligsahan ang mga
kalahok sa laro sa kanilang husay sa pagtula
• Komedya – laging hango sa pag-iibigan ng isang prinsipeat prinsesa. Ang labanan ng mga
Kristiyano at Muslim ang binibigyan ng mahahalagang bigat dito at lagging nagtatapos sa
pagtatagumpay ng mga Kristiyano at pagbibinyag ng mga Muslim sa Kristiyanismo.
 PANITIKAN NG KAPAMPANGAN
DULA

• Padre Anselmo Jorge Fajardo – pinakatanyag na manunulat ng komedya

• Gonzalo de Condova – tungkol ito sa pakikipagsapalaran ni Kapitan Gonzalo at ng kanyang
pag ibig kay prinsesa Zulema na anak ng isang Sultan
• Zarzuela – Mula sa zarzuela ng mga Kastila na nag-ugat sa lugar kung saan ito ang unang
itinanghal sa Espanya, ang Zurzuela de la Provincia de Guenco
• Ang “Allang Dios” na sinulat ni Juan Crisostomo Sotto ang pinakapaboritong panoorin ng
mga Kapampangan. Ang mga pangalang Aurello Tolentino, Mariano Proceso Pabalan Biron,
Crisostomo Sotto at Felix Galura ay mga nagpatanyag sa larangan ng zarzuela.
 IBA PANG AKDANG PAMPANITIKAN NG
KAPAMPANGAN
AKDANG PANRELIHIYON
• Pasyon- Isang akdang panrelihiyon na naglalaman ng buhay at pagpapasakit ni Hesukristo
• Cenakulo- Isa pang paraan ng pagpapahayag ng akdang ito
• Pagsasabuhay ng paghihirap ni Kristo hanggang sa kanyang kamatayan
• Ang mga sinulat ni Cornello A. Panbala Biron, kilalang manunulat ng pasyon
• Ang mga akdang Banal o pamamasa ning Balen nang Karelendaman Ning Ginu Tang Hesukristo
Kabang Keti Ya King Yatu. Annga King Panglasa Na’t Pangamate na King Krus Uli ning
pangyaklung na King Kasalanan Tamu (Banal o Panitikang Bayan tungkol sa buhay ng ating Panginoong
Hesukristo habang Siya’y nasa mundo pa kasama ang kanyang Kamatayan sa Krus upang iligtas tayo sa ating
kasalanan)
 IBA PANG AKDANG PAMPANITIKAN NG
KAPAMPANGAN
AKDANG PANRELIHIYON
• Ang Crissotan at ang Ligligan Katawasan
• Isang uri ng tulang nagtatalo ng mga Kapampangan
• Dito nag-ugat ang “crissotan”ng mga Kapampangan
• Ang “crissotan ay hango sa pangalan ni Crisostomo Sotto
• Ito ay isang pagtatalong patula na katulad ng Balagtasan
• Nobela- Ang mga mahuhusay at kilalang manunulat ng Nobelang Kapampangan:
Aurello Tolentino (Ing Buok Ester) at Juan Crisostomo Sotto (Lidia)
 MGA KARUNUNGANG BAYAN
NG REHIYON 3
• PANUNUDYO – ATING CU PUNG SINGSING (PAMPANGA)
Atin cu pung singsing
Metong yang timopucan
Amana que iti,
Ong IndungIbatan;
Sangcan queng sininup
Ong metong acaban,
Mewala ya iti,
Ecu camatayan

King sukal ning lub ku,

Simukdul King banwa
Pikurus Kuing gamat,
 ALAMAT NG REHIYON 3

• ANG ALAMAT NG BUNDOK NG PINATUBO

- ZAMBALES
• ALAMAT NI SINUKUAN
- PAMPANGA
 PAGSASANAY
1. ANG REHIYON III AY BINANSAGANG ___________________.
2. ANO ANG APAT NA ETNOLINGHWISTIKO SA REHIYIN III.
3. SIYA ANG AMA NG PANITIKANG KAPAMPAMGAN.
4. SI PADRE ANSELMO JORGE FAJARDO AY KILALA BILANG
___________.
5. SIYA ANG AMA NG PALIMBAGAN SA PILIPINAS.
.