yucnp4rqillrt ixl- rsnni;

ffiffiffiffiW-*
ffiffiffiffiffiEaEBiyAn
dllT0ltrii$i
':; a ii
'i,:,,1.

tlAveleiie,,Abnistetilmiq 6.,'Ba!lnsr Qrktr.

: rtistadrn hayatrm;,im6ceralanm, niiktele.,
rrnr,, $firlerini, bilinmeyen, hicivlerini, edebii
mn anrlannr toplur olarak zevkle .okuyacakql:,
,ikitapqrlarda, 416 sayfa; $O lir4dlr.: ', ...,,,1
,::,;- 1r.' .r ., , )t ', '',,

siiRrERi )

HiLffii VU GEBAS
 #;{*iA/tufu
miletuvtsmflenul
EDEBilUATI
AmEOu00ilsfi
On dordtinci.i -r'iizvtldan zamantmlza ka-dar 600 yrlhk
IIiciv ve Mizah Edebi,vatr cirneklel'i ile zarafet ve niikte
iistacllanlru siirleri. ltikAyeieri, ftkralart, niikteleri...
*
Yeni il6velerle geniqletilmis
ticiir-lcii BAsKr

(a;..t
"N!%
s4rl\t/ ,,1.l"rol
G,
jilar*.'":';5'l

Gcnel Dafrtrm:
nqil.Liygr paGlrr,l-,I Ltd. $ti. - Basrn sarayt No: 3
Cafaloslu iSTANBUL
-
Kapak Kompozisyonu: Mahmut Cficla

Hiciv VE. MIZAH IIDE,BiYATIMIZ UZEnirun

DU$UNcELER

Kavgalar, zultimler, kdtiiiiikler,

pirkinlikler kardegim.. gu giine-
qin altrndo, hie bir zaman ebedi
olmamrslardrr.
MevlAnA

Hilmi YUCEBA$

l':rlil rtclr ,ii[rcniyoltrz ki, ltalisrz ycinctirnlc hiikiim siilcn dik-

tati-irler, rrri.istcbitlcr', topllrrn cli.igrnarrlarr vc yaptrklannr bepen-
meyen kusurlu ir.r.sunlar', cllrinra hicivdcn ve mizahtan korkmug-
lardrr' Qiinkii buncla;r bin yrl iincc Fars Sairlcrirr-clen Ebfi $ekfir'
Balhl, bu gcrEc$i gciyle agrklamr$tr:
"$iir mimberi de devirir, sarayr da...o
lnsanlarda ahldksrzhklara, haksrzhklara ve sdmiiriiciiliiklcr-c
kargr koymak irrzusu, bitmek ttikenmek bilmeyen bir gereklilill
halindedir.
Bu kitapta anti demokratik davranrglan, sdmtir0 diizenini,
dikta heveslilerini giirleriyle i$neleyen, hatta srrasrnda padigah-
lardan Tarrnya kadar ler varh$a kafa tutan qairleri bulacaksr-
mz.
Hiciv ve mizah tilriinde eser vermig, nesillerin ilgi ve sev-
gisini kazanmry edtp ve qairlerimizin hAtrralan edebiyatrmlzda
gok tinemli bir yer tutar.
*Illvan edebiyatrmrzda biiyiik ;air dlye giiziimiizii krrpma-
dan sanlacafrmrz bir Ioymet bulmak miigktil" ise de, eski gair"
lerimidn felsefe ve mantrk hiiki.imlerini, nefls ve unutulmaz ifa-
delerle yagatan giirleri yanrnda, fiklr ve siiz krsrr'lrfr lginde grr-
prnan yent glirimiz, edebiyatrmrza Adeta hazln bir giikiig devri
getirmigtir.
*
Istarilrul 1976 Bu kitap, Divan, Tarrzimat, Edebiyat-r Cedide, Fecr-i Ati v.:
- son devirler edt:hiyattnrn hiciv ve mizah ti.iriindeki c-scrlcrindcli
meydana gelcn bir clemettir. Bu kitapta, herhangi bir ilmi rnetcr
durr giizetilmesi verine, sAdcce XIV. Yiizytldan zamanttntza ka

4 Gazctecilik bir nevi hocahk clemektir. Hig insan soytart
r!irr.f 1;itntg, hel bii-i kcncit ilcrttindc bizc qc;;illi lriciv ve rtlizllt
trscrir:r'i brral<arak zat'nanln iltsafsrzirir iginclc scssiz sa(!aslz Ee-
kip gitnriq, cdcbil'at liitaplarrrrda, ar.rsiklopcclilcl-clc :iclllILIr:l
l.alstl1uluz}}'an pair ve ccliplerimizin varh[rnr bilclirmcli di"igiirt-
cesi drrgdriilmiigitir. Bu aracla cumiruriyet ve dcn]okl'asi clevri-
nin gair ve ediplerinclen cle ijrrrcklcr verilmigtir
Bizcie nrizahtan kor'.[;art]arclan XI. Abcliilhamit, 33 yrlhk siilta-
tatr siircsince, gcgitli 1'<rllat"la r.I-rizah gazctelcrini kalclrrma$a g'a-
hgtr1,'sa rla bagar-atlach. lVlcclise mizal'r gazetcle rilli yasaklaytcr
tnsan gctirtti, ancak rtri:clis kanttnu gtkarmadl. Fa-kat Abciiillla-
mit sansijr koyunca 32 yrl, Ttirkiyc'clc nrizah ger;;e icsi yuyllllall-
ttutdt.
ir'lcclis-i I\,Icbusanrn 129'1 (1877) yrh Rebiiilellarttltn 23 iilcii
giinii 1'aptril loplantria, mii:ah gazetclcri hakkrnciaki g<-rri'igmc-
lcr,in bil krsmrnr zabttlardan bir-liktc okuyahm:
Rasirn Bey Liryihacla oMizahi gazele negri yasalitrr" dcni-
- Solicti Efencli
li1'or. Sebcbi bu gazetcierin edebc mugayir olmasl imig. Edebc
ntugayir olmayarular igin ruhsat vermeliclir.
Ili.iclavcrcii Efcncli Londl'a'cla, Par.is'te, Bcrlin'de, histlt het'
ycrdc bu gazeteler
-
vardtr. Btrnlar hisse alacak yolda, niiktcli
iralkr terbiYc ecleller. $imdiye kadar olduflu gibi,
'sey-
ict' yr'.2:,rak
llttnclair sonl'a cla ntizahi gazetclcr bttlunsun.
M{cit Bey - (Matbtrat Mijcli.irii) -- Mizah gazetclcr-i liizun-
$rrz, fay(lasrz olcluktan bar;ka zarar|dtr da. Soytarr|ftn Iirzumtt
yuktur, yivegululutt kcza. Vikra Avrupa'da mizah gazetelcri val-
rltr, t'altat biz. onlart taliiiclc mccbur defiliz'
IIa-san Fehrni Pagatrrtr Cevabr:
Ilasan Fehmi Efcndi (Pa;a) - $imdiye kaclar negrcdilen rni-
nrrh gazctelerinder"r nc zarar gdrdiik? insan bir tiifek atarsa biri-
ni iilcliircbilir. Bu ihtirnaldcn dolayr tiife$i ortadan kaldrrama-
yrz, Bagka memlekctlercle burlunmasa bile biz kendimiz rnizab.
l,.rrzctesi Etkartmahytz. Hct- vakii ciddiyetle ugra$mak yorgunltrk
vcrir. A\'rupa'ya nisbctlc pok geridcyiz. Fakat yirmi sencde pck
q'tlk tcrakki ettik. Btt, matbttrl se1'c'siuclcdir. Ben lllizall gazetc-
lr't'irtrle hig bir zarar gcircmem.
.s0licli Efendi Mizah gazctclerilin liizunrrr malfinldtrr. citi-
-
rll 11lrz.t:Iclerin yapatnacllklartnr bunlar gclrlirler.
lioznnlr Mustafa Efcncli _. Mizah gazcteleri 9ct''at: 1'asalitlr'
\/irr;ilillti Eicrtdi l\'lizalt gazcte lcri I'alnlz Rttsvit'tl l )'a-
r;rrktrr', biz, dc I{usva -git>i rni yapacafrz?
l\llznh Gazetecilifii soytanhkmrg!...
'l'ckt'ar sijz alan Macit Bey gunlarr siivlecli:
5
-
hoca ister mi? Gegmigte bazt insanlar kendilerini deli gii:;tererek'
hakikattcri ifade eclerlerdi. $imcli buna liizum yoktur. Qiinkii
hiirriyel ve aclaleti padigahi var. Gazetecilik ciddi qeydir, kimse
soytanhk istemez. Yalnrz bizde de$il, biitii'n medent nr' ,nleket-
lerde mizah getzeteleri haysiyetlerini muhafaza eciemenrr$tir'
Hasan Feluni Paga. * Qrkan bir yaztdau iki kigi lrrLiteessir
oluyor cliye 98 kiqi tnahrum edilemez. Gazete, ne gekildc olursa
olsun, ci$reticidir. Halbuki Karagiiz hiE bir gey <i$retmez. Yazv
yet bciylc ikcn Kalagciz'e clokunluaylp mizah gazetesi Elkanl-
masrnrn yasak cdilmcsi isteniliyor. Bunda adalet yoktur.
Irlizah gazetelerinde bazr fena resimler ve yazrlar bulunabi-
lir. Gazeteyi negrcdenler bundan dolayr ceza gciriirler... P':k gok
zevat cidCl gazele okumaz, mizah gazetelerini tercih eder' Her
vakit uEra9maktan tabil yorgunluk gelir. Mizah gazetelcri, ba.S-
ka memleketlcrde olmasil bile bizde bulunmahdrr. Yirmi sene
evveline nisbetle gok terakki ettik. Bu matbuat sayesindedir'
gazetelcrine liizum vardlr. Komedya
- Mizarh
ile mizah yeryi-iztindcn kalkarsa fenahsr tepelemek igin climizde
silAh kalmaz.
Di[er bazr mebuslarrn miitalaalan dinlendikten sonl'.i rnizah
gazetesi negrinin men'i kabul edilmedi,
Bunun iizerine Abdiilhamit sansiir koydurarak mizall gaze
telerinin grkmarstnr ijntedi, o z.aman mizah gazeteleri )rurt drgrn-
cla Erkartlarak Tiirkiye'ye giindcrilmefe baglandt.
Bunlar arasrncla Paris'te Hayal, Londra'da Hayal, Ingiltere
de Dolap, Cenevre'de Bebe Ruhi, Tokmak, Kahire'de Pinti, Ab'
cliilhamit, Curcuna ve Deccal gazeteleri bulunmaktadtr-
Tanzimattan sonra, en koyu baskrlara raSmen kigiscl yiine
time, istibdacla, adaletsizliklere kargr Namrk Kemal,, Tevftk Fik'
ret, Egref ve Neyzen Tevfik mertge hayklrdrlar ve heyecan ya-
rattrlar. $iirleri, elden ele, defterden deftere geqerek hifizalara
yerlegti.
*
Eski edebiyatrmrzda hiciv be$enilmeyen bir yazl tiirii idi'
Scbebi cle bunlar igincle eclebi defieri olanlartn az olugtt, bayalr i':
;:+
siil'giilerin kigisel neclenlerle yazrltgrnrn bir kara.ktersizlik ijrne .;'
$i sayrlmalarrndan ileri gelmigtir.
.JA
#
Manastrrh Mchn-ret Rrl'art'rn l892',cle grkan "Mec6ml-iil-edebu :&i
.rd,
adh kitabrncla hicivden gtiylo bahsediliyor: 1*
<Hicviye: Adi kasiclc tarzrnda vcya terkip vc tercii bcrtd usfr-
j4,a'
"
/it\
liilcle birini zcmmetmek iEin yazilan qiire denir ki edebi olarak ..i!t.
.'p
,'{tr.
'r.v'
-1sr
 7
6'
gerefince'irrnek giisterilme- Besbetcr olsun!... cevabr gibi...
IOyt"nrrr"r' caiz olmadtfrnclan' edep gtiriiglerine gbre' ldtife tar- -
sindcn qckinildi: Soo "Z"blyatqrlar-rn .O zamanlarda BilA ri.itbesi Vezirlikten evvelki mcrtebe idi.
irnda hi*,rv" yor,tJt itirr" .i", ancak vaghlar "tTtlll *ln-utt Bu haber kargrhsrnda mutat ceyap: <Allah daha 6li etsiit"
ih,motur vr: $€rlQ totu""
yirzi- ktzatmazsa-9.-:o-ut ciiz olur dernck iken, Hocanrn hem riitbeyi, hem de ona erigeni bir glrpr-
<;lanlardan defiliz''
Ji*-ii"titt" aJ ai' buna cla razr (Mevlevi) da: oTegrih't rezlil ve teg'
da tepetaklak edip oBesbeter olsun!" demesi de belig bir hiciv
,'. Hiciv igin fa;i; Ofg"" dir. t
hir-i erizii igin yazrhr'> demektedir'
giren bu lcelime Arapga <Ilecv> i:la- Mcghr;r Arap gairlcrinclcn iUni Rumi'nin ifneli dilinden, kuv-
..., ' TiirkE"y" .gi"J'^"f"t"t Hicvin kar- vctli hicivlerinden brkan, Halife Mutedi'nin veziti EUiilhi.iseyin
,rak okunur ve Frenkler de 'Soti'"' clerler"Bugiin onu bir giin,evine davet ederek, ziyafette^ikram ettiSi gerbetle
frtrfr *Ycr;i' dir' ,if,-iL:-. altrnda miitalAa zehirletiyor. Bir miiddet sonra zehirlendiSini anlayan zeki gair,
, t' nHicivn medhin ztclchchr' (Methiyc) tAbiri kurtulmak garelerini aramak igin aya$a kalktr$r srracla, vezir
'it""#i?J.1u'n"liii"t iit bir binavr' btr veri' bir vaktavt
'at" (Hicviye) lerde yine ger- alayh bir eda ile sonlyor:
''i.asrl hakikatin iistliiire iilutut ijverse
i€i bir yana atarak' iiylece yercr-'
clrr. Arada ki tark
- Biiyle birdenbire kalkrp nereye gidiyorsun?
,,:.; Hiciv ve rn"arrir, ;i;l"rtk vasfr
-(Nlubala€a)
lehine' hicvivelerde ise - Giindennek istedifin yere...
,*";ili;:i. ;J"^'*,io^iu;;; m.earie.ailSnin -
0yle ise babama sclAm stiyle...
kullamlmastndan ibarettir'
, (mevsuftlr',) -ttitot"t'il'of"yf-ti""
clofrurclar': dofr-r'rya ele almaz'
$air btiyiik bir hiddetle:
' Hiciv, rr". 'u*olt" t;;;"u olan giizel Cehenneme uSrayacak de$iliml. ggysgrnr verir,
veya, geyin zabnda mc\rcut -
Bazarr ko*usu olan gahrs
ztclchnr isnrtt ctmek suretiyle Ne ince kargrhklardrr. (Ahrete)r demiyor da zehirlendiSini an-
-:srfatlan oselb ve i'"iv"aip' tnlara Iadr[rnr vasrtah beyan ile (Giinderdifin yere) diyor. Ondan son-
olmaz c1a metheder goriinerek
zemme-
'dogruclan aog*vu-laki tdbirlcrindcn (Te'kidiizzem ra Emirin (Babam da oradadrr. Seldm s<iyle) siparigine kargr
.'ider ki br-rna eski'"a"ftivut sanatlanbenzetilerek verme$i pekig' (Baban cehennemdedir, ben cennete ulagryorum) demeyip de
bima yiiz-bihiilmcdiil";1;1' ilrethe (Cchenneme u$rayacak depilim) tarzlnda cevap vermesi hicvin
.bir sadrazam trakkr'ctaki hic'ivesinden: en acl ve en zarif geklidir.
:tt-;;|?ffi KAmi,nir,r
l'oKaPlan gibi et ekl eder *
I lrstan gibi oYnar Poker ' Hiciv, hicivcinin cdebiyat sanatrru kullanarak mevzlrunu kii
\ enaiqei milletle hem"'" tiilijklerle teghiridir.
Mrs, rlannda gbriildiifi'r
gibi"'. . Bu gcisterig; hakikatin ifadeii olabilecefi gibi, hakikatin zrd-
' fti"Jn Seklinde yaprlan bir hiciv daha: dr clarak heccavrn infialinden doSan yersiz zemler ve hakaretler
Fahr-i ilemsin ve liktn fisr
, . r.r-!- yok
GAo' rrnlr
dahi olabilir.
. ,.:i
.i", ;;;";-;;"rn ve likin rasr vok Edebiyatta hiciv ve mizah zor bir san'atirr. Htcvin ve miza-
;,' il;; Hak'tan buhu frer rfrz-u geb hLrn segkln bir vasfr da, edepli ve edebi muhalefet; i[nen tariz,
;",. ;;;J;erkeb vire kim basr Yok istthdaf eyledifi makamr, miiesseseyi ve gahsr danltmaz. Fakat
. .r. ,:-- r^!*,.
dir"uva mevzuu zemne :tmgZ de tenklt ve tArizde, ldtlfe ve neziket hududq agrldr mr, o zarntrn
.:: Hicivci bazen de dofrudan"il;
l;onun l,iiksek ,rf;;" ettirdigi'kargtltfr' ednfl bir vasfin hiciv ve mizahrn asrl gehre ve hiiviyeti soysuzlagrr. Danltma -ve
';;; ;' ;ry1':':::;:ftf hakarete Alet edilmi; olur.
t;,. r'r i" a"-i'" qfakat
'Hoce, : tam -u:otlyl:- [ll.
"',t'ffi eri,re sah i p
rtNrr rrs^r'r--- Yiizyrlumzda yagarrug olan ve kalemlerini maharetle kulla-
stnrfrnCan,
nan E$REF ve NEYZEN gibt iki kuvvetli hiciv galrlnln heniiz
; oronfura,,n meghttr gair Hayret- efendiye: otmug! benzerleri yetigmemlgtir.
Ahmet Mithat Etcncli'Bili
-Habr ii verilince merhumun:
8
Merhum iistad Tahir Nadi'nin kendisine ait olarak anlatttlt
gu fikralar (Fliciv) bahsinde en giizel agtklamadrr:
Diya.rberkrr'cla muallim bttlunuyor ve oradal<i rncdrescnin bir
odasrnda cturuyordum. Bir krg gecesi nargilenri kurmug, sema-
veri a.teglemig, demlenmig Eayrmr igmefe hazrrlanmtg iken anst-
zrn Vali Arif Paganrn a$asr gelip kargrma clikildi.
Paga, dedi, seni istiyor! \ t Tiilk edebiyatrndaki meChiyeler, hicviyeler manzunr olmak
-Keyfim kagtr. Buram buram kar ya$afken rahe:tlmr bozmak,
srcak odamr brrakmak istemedim.
* Yarrn gelirim! dedim. Gitti, bir miiddet sorlrzr tckrar geldi.
Paga, al gel, gelmezse zorla getir buyurdtr.
-Deyince, garesiz giyindirn,'yola diiziildi.ik ve pirgantn huzu:''.t-
na vardrk.'Pa;a ilim ve irfan sahibi bil zattr. Mcktttpgusu ise tam
mdnasiyle cahil ve kaba, fazla olarak da kenclini Alim ve zai'if
sayan bir ham ervah hitcliik icli. Odadan ic;cri grrcli$in:cle orada
memleketin egrafi, ilcri gelenler ve merhurlartn d:r bitlundukla-
nru giirdiim
Parya ayafa kalkrnca hppsi birden hiirmct gdsrcrrnckte acelc
ettiler. Bana yer gdsterildi; oturdum. Paga:
dedi, seni ne diye gaprrttrm biliycr rnrtsun?
- Hoca,
Hayr, dedim, bilmiyorum,
- (Mektupguyu gdstererek) Bizim mektupgu kendini pek
-
beSenir. $unu bir giizel hicvet de bu huyundan vazgegsin. Lladi
giireyim seni!
Vaziyeti kavrzrdrm. $pylece bir etrafima baktrm, herkes sus-
mu$, ben ne s65,1sysce$im diye dikkat kesilmiglerdi. Sonra mek-
tupguyu siizdiim. ,
O da hiddetini yenmig, fakat ktpkrmtzt kesilmig, ma{rur
ve .sert bakrqlanru bana dikmigti. Derhal cevap verdim:
* Emredersiniz pagam!, Bu zatr hicvetmek kolaycltr. dedim.
Anca-k miisaade bu5rurunuz da ijnce (hicv) in ne demek oldu-
funu krsaca arzedeyim. Malfimu devletinizdir:
Hiciv; mevzuu olan gahrsta maddi ve manevi ne kadar gizel'
likler ve iyilikler varsa onlarrn hepsini de yok eder, her birinin
aksi olan ne kadar k6tiiliikler ve miinasebetsizlikler varsa onlan
isnat eylemekten ibarettir.
,
(Mektupguyu gdstererek) Ben bu zata biittin dikkatimi iize-
rinde toplayarak bakryorum. Onda maddi ve lnanevi giizellik ve
iyilik namrna hig bir geyi giSremiyonrm ki bunlan teker teker.
selbedip de adlan olan girkinliklgri onb isnat eclebileyim.
Oradakiler son derece .memnun, mektupgu utanctndan bii-
ziilmiig ve i.iziilmiig idiler.
9
Paga:
Hicvin bundan giizeli olamaz ve mektupEu daha rniikem-
rricl hicvedllcmez.. Dedi. Bu frkraya bir gey ilAvesini gerckli bul-
nrlryorum. Qiinki.i:
(Hicv) in mi.rhiyeti bundan daha giizel anlatrlamaz.
mLrtattrr. Ancak her m;:nzrrm sdziin cdebiyattan madui olmasr
iktiza etmeyeceiri gibi, her rnedhiye vc hicviyenin de edebiyat
gergevesi igine sokulmasr di.igiiniilemez. Hele Divan gairlerimizin
brr k69kii, bir anl veya bir tinlii zatr tasvir eden iiyle bir takrm
kasideleri vardrr ki bunlarrn olanca krymetleri Arapga ve Acem-
ce selkin liigatlerin kuler$a hoq gelen terkipler hhtinae mrsralara
yerlegtirilmig bulunmasrndair ibarettir.
Bunla-r, minaca miibalAganrn krvamrnr tagrrmrg, Adeta hayal
ve vehim hududunu bile aSmrg bulunduklan iEin kulakl;:ra naS-
rne haJinde bir tesirleri olsa bile, mAna ve miiedda bakrmrndan
en kiiEtikrbir deier taqrmazlar. Renkli gocuk balonlarr gibidirler,
gciriiniigleri cazip vc ,dolgun, .fakat igleri kof, yiikselir gibi gd,-
ziikmeleri cAli ve muvakkat, sukut cdip siinmclc.ri isc scridir.
Bu kaide hicviyeler hakkrnda da vdrittir. Hio'iyelei'in ede-
biyattan sayrlmasr igin miime5ryiz vasfr olan (hiciv - yini yer-
mek, bigimsizlikleri aglklamak) iginin sanat inceli$ini ;agrmasr
lAzrm gclir. Biiyle olunca alelAde ki.ilhanbeyi kiifiirlerini. vezinli,
kafiyeli olarcrk srralayan nazrmlar, hicviyat de$il, miisrehcenit
nev'indendir. lgte bundan dolayrdrr ki Siiruri'nin Hezliyatrrun
qoSl, u!{isviyat> sayrlmayrp <Mi.istehcenat> ve oManzurl kiifri-
yz{tDtan maduttur. Yine bu itibarla birEok tinlii hicivci gairlerin
hicviyelerinden bir krsmlnr, edebiyatrn (Hiciv) nevinin drgrna
atmak mecburiyetindeyiz.
Nitekim Nef inin, Egref in ve benzerleri hiciv iist;rdlannrn
pck sanaih, Eok iSrreli, gayet ince hivciyeleri kargrsrnda kaba ve
girkin, rttanzum sciliinti.ilert de gdriilmektedir. MeselA Egref in
istibdaf deririni zemmeden gu krt'asr muhakkak ki gok ince bir
Itici'rdir:
t Bii-e zlnciri esaret yakrgrr ziynet igin,
( \t.,turrrn mahvrna zira Iri biitiin dig blleriz...
\\ Defil evraler l-ievaCiste krraat etmek
\ Levhi mahfuzcla hiirriyeti giirsek sllerlz.
Bir de guna bakahm:
Merhum Tahir Nadi i"istadrmzrn, bir Maarif miintc ibi hak-
krndaki:

10
Hurrdsunun iilgiisiinii bulmada fen 6cizdir,
Cehtihin debdebesi koskoca umman gibidir.
Naztmlarr ne hog, ne giizel hicivlerdir' Aynr iistadrn, yine
clevri sablk Maarifgilerinden biri liakklr"rdaki:
(...... ) denilen safil-ii pespiyetebir
Kahbe sistemli teres, Tiirkliik igin mucibi 6r'
Bulamazsln arasan beynini mikroshop ile
' Eayt okur:
izzetl nefs-ii hamiyyet ile nam&s'ii vekaar
Narzmrnda da teres gibi mtibtezel bir kelimenin tatn yerirre
kullantlmasryla ifadeye kuvvet verdig*ini giiriiyor ve bu ht'ayt
edebiyattan saymakta duraklamryoi-uz.
Hl"i'od" ba:vafr ve hasis kelime ve tibirlerin kullantlmasr'
mutlak olarak hasaset ifade etmez.. Ads bir tibir'; ycriude kul-
lanrlmakla iisloba krymet verir. Mesele kelimc ve tabirin adili-
pinde defildir, o bavafrhfrn ifadeye gicldet ve Cc[er verecek yer-
au apbtatm"srndadrr. Bunun iilgiisi,i saflam zevktir. Zwki ok-
gmayi.t, yerinde kulla-nrlamamrq dcli tAbirler zatlannda mevcut
iayaSrhfr nazmln biitiln mefhumuna sirayet ettirirler'
I NefTnin giirleri ince minalan ihtiva etmesine raSmen, birgok
hicviyelerrnde kaba, idi kiifiirlerin, miibtezel mezmunlann yer
aldrSinr giiriiyor, bunlart gerek tasavvur, gerek ta-svir bakrmtn-
dan fersude ve miibtezel saymakta tereddiit etmiyor ve s6yle-
yenin edip oldugunclzi giiphe etmedifimiz kadar, btiyle tabiat dtgt
iogu*t*,r' fikir gocuklarrnr birer ovelcdi tabii" ve Eegitlerini
edebiyat drgrncla saymakta tereddiide diigemiyomz'
G,i.tiliil'o. ki, hiciv; mevzuunda ne kadar seEkin giizel, mu-
tcna .vasrflar varsa onlarrn hepsini kalchnp yerine onlann zrddt
olan *evsafi zemimeu rrc utavsifatt mekruhaD yr koyarak muha-
tabrnr kiigiiltmekten, cnunla alay etmckten, onda az buguk da
olsa mevcut kijtiiliikleri gigirip biiyiitmekten ibarettir. $artr ise,
ger.ek lifiz, gerek mina bakrmtndan niikte ve zara.fet tagrmasr-
irr. GerEi mizahrn gartr da budur amma, lAtife ve niikte liba'
srna da biiriiniilmiig olsa hicivde zem ve kadh Adeta temel un-
surdur. Bazr hicviyelerde (hiciv) ile (mizah) ttnsurlanntn ustx:
hkh birbirlerine karrqttnlmrE bulunduiunu gtiriiriiz'
*
YATIYA KEMAL VC E$REF'iN TTiCiVTNNi
Yahya Kcma.l, 1903 lcrcle Paris'te bulundr-rlur stralarda, Tiirk-
lerin devam cttikleri kahvchanclercle gair Egref i tanlmlttr.
O srralarda, Egref 50 yaglarrncla yetigkin bir aclam' Yahya
.:rKemal ise heniiz yirmiginde bile O"Fil '
Bu kahvelere devam
; *Jgn". arastnda, qair Hi.iseyin Slret Ozsever, Dr' Abdullah Cev-
',..-..
11
clet, PeyAm-r Sabah bagyazarr Ali Kemal gibi tamnmr$ yezar ve
siyasct ;rclaml:irt di: bulttnurmug. Ali Kemal srk srk Arap edebiya-
trndan bahseder, onlardan pargalar okurmug. Yine bir giin Arap-
qa i;iirlcr okurkcn Egref scize kartgmtg:
.- Ben Arap edebiyatr namrna, vaktiyle Beymt'ta bulundu-
$um srrzrlarda bir Ka.feg:rntanda g<iyle bir parqa clinlemigtim'
Onur: drgrnda ric bir gey g6rdiim, ne de igittim,n der ve tu, par-
Hiizn,iim, kederim de.!'il mi belli
Mest etti beni bu glfte telli
Y6lelli, yilelli, ydlelli...
Ali Kemal'in biraz safga taraflarr varmtg; bu pargarun bir
rrruziplik olsun diye okundufunun farkrna varamtz- Eqref in di-
linclen cle korktu$undan, onu bilgisizlikle suglamaktan gekinir;
yrlnrz Egref in igitemeyeccfi bir ses tonuyle yanrndakilere:
o- A mirim, bu adam ne kadar cahil, bu sozleri Ar:rpqa
sanryor...)) der. Egref in alaytndaki inceli[i sezemez.
Yahya Kemal, Egref in gu iki krt'aslnt pek befenirdi:
Kadimen bitdi$im kdrhane, olmuq bir yazrhdne
Gegende her nasrlsa ofradrm Kordon'da aldandtm'
Ehibbadan Aristokli efendi etmig isticir
Giirtince vehleten big6releri k6rhaneci sandrm..
izmirde Tilkilik'te Haian bey adrncla biraz tazla safga, b6n
bir arCam varmrg; Gengtiirk geginenlerin devam ettikleri lokalle-
re giCer, cnlarla diigiip kalkarmtg. Devamh polis kontrol ve taki-
bi altrnda bulunatn btt gengler bazen tutuklanrr, bir miiddct ha-
pishanede yatar, scnra da erffi gahaneye mazhar olurlarmrg. Olup
bitenlerin fisrlttnda. clina.yan Hasan bey de onlarla birlikte tev-
kif olunur, sonrrrdart aftan faydalantrmrg. Hasan bey mazlum
rnevkiinden ka.hraman kigi mevkiine f iikselirnrig. igte bu zdt
iEin Egref in sciylcdifi krt'a:
Tilkiiik'te yavrunun beyhude koptu kuyru$u, .
Bi,iylece mernnun idi angarya nefye gitmeden..
Sen Hasan beycle olan kurnazh$r seyreyle kim,
Mazhar-r af ol<Iu iimriinde kabahat etrneden...
Prcf. M. Fuat Kiipriili.i'niin crcdi$i gibi: oDevri Hamidide
5talniz gair Egr"ef in bii'.riik L,ir kr-.drctlc -hiikiimetin tazyikatrhi
ra$rnen- mahclttt bir Eekilcle Ya$attl$r bu vfidi, rnatbuattn zin-
cirleri ktrrltnca, tabii geniglcyecekti..,
$air Egref, zamanlnrn padigahrnr, mcahur gahslyetlerini, sad'
razamlarrnr ve rralilerini hicvetmekten Adeta zevk alrrdr.
,4t
;':ij
:/,i
 .r^Ti"

13 :i"i
Defigtir Meclis-i flds-r buyur, erbAbrnr tdyln, : FIer gelen zulm ile icrayi hiiHrmet eyler,
Ne olur PAdtgalum halka kargr bir ni.irn6yig et. Gtisterln 6dil olan var ise btr t$neslnl?
E[er, varsa btitiin blr hey'eti tebclilde mahzur Ben tenezzi.il edernem, varsln egekler ... sln,
$eyhiilistrdm ile Hahambagr'yr bdri teh beciyig et.
\ $am'a vf,li olarun Hind'e kadar annesini...
Hiciv eclobiyatr'mrzm kAbrna erigilmez bir gairi olan
Egref
*
devrinin ulema ziimresini de gu krt'asiyle hicvederken, sanki bu Meghur bektdgi gairi vc avukat Ruhi Baba, Izmir'cle .Kara-
giiniimi.iziin gergepini de agrklamrgtrr: taq> mevkiinde bagrnr soliacak kiiEiik bir evce[iz yaptrrch[r giin-
lcrde, yanrna bir yobaz sokularak:
Seni tekfir eder mutlak, desen diinya 5mvarlaktrr para harcayarak ev yaptlracaSrna, Hacca git-
Diiner di.inya, o diinrnez, giinkiir sdbittir inidrnda - Bu, kaCar
sene... der. Ruhi Baba da cevap olarak:
Sorulsa hAce'i dAna Seldnilc nerdedir biknez <- I{acerti{ested'e> (") yiiz siirmemize kudretimiz kAfi ol-
Bilir amrna ki ka': tiiy varsa Cebril'in kanadrnda madr!-rndan, ancak "Karatagra bir bcyt-i gerif yapabiliyoruz;
'+ kargrh$ul verir.
Bunu duyan gair E,gref, Rrdri Baba aizrndan yobaz;r gu krt-
Bu frkrayr .Egref' anlatmrgtrr: rryr yazmrgtr:
Adamrn biri iili.ir, Cennete gider, bir cle bakar ki Cenne.,ie ) Halimi, rnevkilmi bilmerlen ctme ttriz,
koca bir ayr, sahna sahna geziyor. ( Tarzt teklif-i inruyi diiqiin, eSgek herif;
Merhaba_ayr kardeg! der, sen burada ne anyolsPt Hem
Cennette vahgi hayran olmayacaktr? --*'-'-':"*' 1 Parasrzhk "Haceriil Esved'e' siirdi.irrnedl yiiz,
I Yaptrm ancdk Karatag ristiirie bir beyt-i gerif!
Evet, iiyle idi ama, ben diinyada bir (yobaz> paraladriun I
igin -CenAb-r Hak benl Cennete koydu. )t
70 yrt dncesine kadar, clin ve imtmmrzr yok etmek gayesini
* griden Masonlann, ittihat ve Terakkiye ve Megrutiyet hareke
tine kadar hirkinr olrrak, vahudi l{arasu vasrtasiyle $eyhiilislAm
$air Egrcf claircyc gidip gelmek igin bir eqek satm almrqtr. Musa KAzrm cfendiyi de bu fcsat ocaprna dahil ettirrneleri, za-
Bir giin-egekle'c:r'ine giderken, kargrdan faytonla gelen vali KA-
mil Paga, takrlmak iein arabacrsrna durmasr emrini verir ve mane gairine qu itrli hicviyeyi yazdrrmr;tr:
gair Egref'et ' "HAm sabrli ilo 9ultanl zanan beyninde,
Magallah Eqref bey, der, egeklenmigsiniz. Eilmlyorduk, var imig meslek-ii-megrepte tezat!
-Egref hemen cevabr Farmason ziirnresine hasmr anfrd idt Hamid
]ig-tlgr: Cihr fetvdyr acep farmasona verdi Regat!
Evet efendim, ama egek kdmil de, srkrntr qekmiyorum.
- d\r +
* Yol agarken makdemi M&sa lgin deryayr NlI,
II. Abdiilhamit'in pactigah olugunulr yrlclciniimlin d,e, 1,9 Ag"r- \ Optiiriir destin biztm Musaiya gimdt Karazu!,n
tcs .giinii, hnlk lriikiimcf lionerfrnrn avlusrrna toplirnmrg, inzibat \ +
kuvvetlerinin miidahalesine raSmen tciren mahalline daha fazla I Siileyman Nazif te lttihat ve Terakki lisanrndan yazdr$ bir
sokulunca pencereden bunu gdren vali hiddetle: I
giirindc aciyle diyordu:
o- Bu eggek millet!..> diye ba$u-mafa baglarnrg. Bunu duvan / <HaIt edip durduk siy.6set nAmrna,
gair F,gref hemen valiye cevap vermi$: Tiirkii mahv ettlk celddet n6mrna,
', Mtllete erbAb-r mansuptan biri eggek demig, Miilkii yrktrk agk-r mlllet ndrmna,
I Reddedilmez biiyle bir siiz amma ki pek ean srkar.. Miltett soyduk hamlyyet ndmrna...n
Olsa da nrillet e5ek, eggek diyen bilmez mi ki,
Sadr-t 6zamlarla vAlller de mllletten grkar.. ,
(t')
I{acer-iil-Esvcd, KAbe'nin ortasrnda bulunan . i';ara ta6r
demektir.
I4
YAHYA KEMAL'iN YAYINLANMAMI$ iKi KIT,A-SI
Biiyiik gairimiz Yahya Kcmal'in hiciv ve mizah tiiriindc' ba-
zr ktt'alart vardrr ki heni"iz yayrnlanmamrgtrr. Bunlardan iki or-
nek sunuyorum:
Iluymaz clhanda zevku sAfd-yi ferigati
$ehrAh-r agka ezdil'ii cAn-i.i sitik olmayan.'
Eidaki oknayan kigiden bahtiyarchr
Mey nfrg ediip te kendine hig mAlik otrmeyan.'
*
lrliitarckc ytllannda Sultanahmct'te scd kahvclcri vat-dt. Der'
rin gairlcri, profcscirleri bu kahvelerdc toplarurdt.
Bu arada eski giir gelenefini dcvam ettiren gairlcrclen Yaqar
$acli ve Abdiiibaki Fcvzi uluboy merhumlar dl bu kahvelerin
ndidavimlerinclend.i. Ya.hya Kemal'in bu ilti Sirii' hakkrndaki bir
kri'asr:
Bir zaman rneyy6t idim hezl'ii hecA vidislne
Dtindii ol vidi bu giin, vddilerin dclisine-.
Hezl'i Abdiilbaki Fevzi'ye terk ettim KEMAL, ," I
u'ru'
. niflfiazrl#*$ffi
.,, *i,;;' ;##']
.

D"dili
''
: i.'..;
'.,, '-'.;
BATILI qOZUYLE TU
;ii"";;. rs't iirso"iiviu' rtirkleJii$
Hecvi de hAyide griyAmn Yaqar $ddi'sine!... (*) -1ttl;'i':r.,;'"lr:' :t': l"'' 'it;t:'"-'.-"
gtiytO uJ"tryoa'
'.',t;i;;kl#n ".'-:;t";ii: ". i.- -. de
'^i'i
,.rj,1
* mizahr, lriciv'vc riiikteleri,'vt pq '-;
agtr giui ""It9.lerdeki
kuwetlidir','Tiirkler 'r
$eyhi.ilislAm Yahya Efcndinin gok giizel bir bcyti vardtt: Eisiklik atalanndan kalan vatan
:Ivi-.Eiti* siinniis riirkrer
Ko kafes na!-mesini na$mei peyderpeye gel, Hi;? #;ffi;;i;i;;.'o;]ii[r" -.i1
RAyegdn rlinleyelim biilbi'ilii istinyeye gel!.. i.-*"rri:iir ldsilige sahiptir. Bu ki'iiilin kuwetini; ciddilikten''i
Yahya I(emal bu beyti Trabzon mcbusu Halil Nihat Boztc' ,r"j"y", resmitikten samimitiEe, takdirden istihzaya iiztinttiden;, j
pe'ye okur ve buna bir nazirc siiylemesini rica cden Rairn"retli hiive carreabuk gecebilmelerinde araglak gei:eklr' ' ::l i;i
' ','.Ttiiktlr-her-Eeyb guimesini -bilirler. Giiliieye- de-kendilerin'Lii
Halil Nihat hctnen irticalcn $u mlsral siiyler:
Kamutay bezmine bir rnazbata, ttydur, iiye gel!.. den'; ba$larlu..' Miithig anlayrghdrrlai. En kiig+ bir_ kav-raytgsf;l'.
'hk karsrsrnda-."Tiirkti4i?hf, gelir> siiziiv-!1 kgndi *ryjlj
+ I,.: .' 9o"."aan
z
30 yrl iincc Refih Halit Karay, 2314/1947 giinlii Akgam gazc- tleriylealayederler.:':. _ :r.,.s

tesinde gunlart yazmlgtl: "Koleksiyonlart agtp bakarsantz Meg- Mir"h tr s..runma'.lanao

rutivct devrinde Erkmrg (Kalcrn), (Cem) ve ba9)<a bir mizah
gazetesinde biitiin malzeme ve esprinin yerli oldufunu, adaptas- Tiirklerin tarihi: ririzah ve niiktelerle doludur' fiirtiye'dd,ii
ji':i'
yonculuSa kaEmamafa qahgrldr$rnr gbriirsiiniiz' Yeni mizahgrlar -"# ;il;; t;;iq,lue, 9'l+tse larel'{
kendi gevrelerinden segmeli, kul'veti kendi heyecanlanndan al- 'bir savun;nu "#; "tiile','riui-
rinfo' ot-=t kullamlmlgtrr' Drq .mi'idahal"l"jt k?Tlti
t" an iaha da, kg5kirit eqir: lstildirlara kargr' biitiin grigleriyle-r*
I
rf
mah, ktsaca kendi istidatlartna giivenrnelidirler. f

Filmciii$imiz gibi halk btiyle istiyor diyc pek cahilcc tutu- miicaclete eden ve bagan'sa$layan Tiirk mizahtrlanmn birer qt:#
lan yol mizah se.,'iyesini diigiiriiyor."
li kahraman olmalan'da bunu doErular' 'Nabrettin Hoca' I$lii
d'aglanrun mal ve canlanm'koru5ran bu kahrarnaiErdandtr' t]ii
Ustat Refik Halit Karav, 25 yrl 6nce kcnclisiyle yaprlan bir :,sal.,onbesincivtizifr i:;;*ili;1h:l,biit''i44qfl v;1$,ll3l3ii
'
Tirhurlenk'i niikteleriyle. ' teskin' I edip, r:rvatanQaS,l?{,1q1'rym
1*) ismatl Yaqar $adi (1888 - lg23) nin vefatmda Usk0dar{r .il;;;Janm qaE-ranugurr;::',r'',1 ;','4;r';,":" ""$
-.!'t I '
'' I
l:.:4
.t.i:
TalAt gu tarth beytini Yazrm$tr: , ,ir;ijlocanrn Timiirlenkilg,,itgili Uir+frkrdsr ' 9o
yiiz siir oku tarlhlni TalAt'
"Gldip bir kabrlne
-

Ya$ar iil'Jiyse $Adi ilemin kalb'i rnetininde'"

ii$,: r;,*.,.,;Iiu.,
 17
t6
'I'inrurlcrrk, blasrctlin. II';cantlt bulr"rirtltt!,tr Scltt't.:, bir l"il llc- AfiYct clsun beYlcr!
Faziletti N$'zrrlar!
cliye ctrnip Fil, gcirirclc irLr vai, nc 1'oksa silip siipiirrrrtg. $clu'irr
l\4iistakirn h{ii gavirler
ai,ii!nrr, Nasrc:cldin I'Ir-rcanttr bagkanll[lrrclar toplanmrglar "Btr fili
h:slr,nnclan alip gcitr.irrncsi igin Timut'Jcnk'e ricarl'a gitmel'er kat'ar' Fnirrnet bu rlltr?
tc:r-rni;1,.r'. Tirrrurlcnk taraftrrclatr, hltzttt'l kaLul <:lunacaklan sr-
*
iftifrar etliniz srr cl:mek kaprsnu'
eclin, ya$ma
rlda, I{ucr. bil rle clr-:rfnr3 L:lrl:trrt$ ii,;llillit'r'l:rlt L'sL-r vol:. Iloca, kiigiik bir srzr
Tiniurlc;rk'in kl:i'5rsurr t'tl.:urcl: "Dcvlcllirn.:r.:hr-i:r afalan beni Demek utanmailz ;'ck; detnck
Duymuyor ytireilniz! Idenr dc. tanr
zamanrnda'
sj;,-: r',i:::--r $iir:il,:t'ililet'. Rizc hccli','c cttii:ini': iilirt ca:rt stktltt-ot' yurclun en aclkh dnrnda'
r-.rr:, i"il tic rligisini i:'rii.,'orlarr clcinis." Can qelt-isen 9u
*
Buracla giittiifilntiz biricik gaye
demek'
* ve sonra kagrvermek!
Cebinizi doldurmek
Nicc zali{ r'c fcvkalZtclclcri cluri-lrkcn fiirl< i..iiza:'llrndau <.rrrreli yakalayrp
olaLlak 1958 lehncla )'a)'nllalrti11 yiibancr [iir liilnt;a bulrt bLri:t $tl $u Oteu rnemlcketi habrinde utanrn' ayrp!
Soyan nebbag takrtnr' artrk
lrikdyccifi segrriiqler;
Ktiyliiniin !iarrsi iiiiir, kri1,'li"i a[iatna;'a 1:agl::vn-rc.i,
x uCcza-
kt.rr.tu
1815 yrhncla hiciv yazmafa 1]aglayan ViCTOR HUGO'ktrtrctii
hezimetini
lic,rnsu tesclli-vc kalkrgrr':
lar, adh eserincle i' nf"n"lytn'utr Moskova
- Uziilnre! Dalra iyisini, daira
g;,iilclini bttlur, sana vcririz,
tlr'r lii5le r.
bir lirizmle canlandrrmrqtt'
(rcl zantan git zantarr avnr l<r-ivli.ini-in c;c:Ii clcr tjl-iir. Kij.r'lii * qok :rcr cllgi
gazrlcci Aclcin Yavtiz'utr hAtttastnr anarak'
claha fazla aflar. $ehit
Bu sefer konu komgu Sil;ar: rr;r' ititoyJiirri rraklediyorlrm: . -r. ..:--
pek iinril .-^r-^n hikaycsi
l"ir-Arrnci \
*Hcrkcsiu ,r,.,ri-;r.i"..- bir ,Qoban ,l'nrdrr.
- Yahu! dcrlcr. Iiarrnrn 6lcii"ifiinc
1;u. kadar a$lanramr5trrr.
gibi olmasln ama' bu tatlt' bu pek rrtrlaurh
Nc oluyorsun? Ba;tnrzr a$rrtnrak
;;;;;i" o5't<iistnii turacla bu tekrarlavacaprz"
"od'
* Kannr 6ldiigii z.alman siz bana: "Daha ivisini, clalra giizc- gcbanrn H"tott' Hiiscf irr' r\li
Anrstnr anlato'cafrmlz
lini sana buluruz!> dernigtiniz. $intdi "claha ivi, ciaha giiz.-l 1)ir'
Vcli, 1'a cla TurJran ;"t""S"i"Vman
olabilir"' Ach miihim dclil "
cgt'k bulnr vcririz!o divcniniz yok!
Y;irttlt islcr{c, kangtridrfr nhalt'lar iincmli'koca siiriisiinii tcslinr
* i1,l livctli bi. ;ii;ii ;hibi' bu sobana
cclcr... nBu sii'rii 'o"o""'o""et"'
Siitiine k31mr9' Ben tarlalanmla
DOGUDAN VE BATIDAN BIRER OR.NET( giit' giin clijniince gctir af;rla kor''
rneggttliim. s"" ,uiiia 6;tj"'
Doluirun rrc Batrnrrr il<i nreElrur- gailinclcn bircr ornek r,c- r-fai'li Tant'r kolal'lrh vcrsin!o der'
giitm'is' s:nra-lol.ftt U''
lclim: Bizinr qoban, siiriivi.i bir: iki giin siirii sa-
Omer I'Iavvam'rn 12. .;iii:vrlcla -v:rzchpr bu r'lc-rrtliik biiyiik ;ai- koyunlartt't arc-ltnr ;;;; v.tt' ,t*lisino pek giivenen
hinrslu hinlifc"'
'rin a."-'nr zamancia bir l.llhin oldugiuuu, giistcriyor: iribi ircr gr:r,i onun siiLttine-brrakmrq, bagramrggotiiriip babaslnrtr
Bir rind giirdiim, binmig tr)iin5'a dcnen I."IR-AT'.A . itt< afrzcla siiriini-rn birkaq kolununugiin' birkag tanesini
uralr gibi etffIrg' Devrisi
Aldrrmrl's5 dine, islf,n".a, geriata.' "u',n'ttsinl'zrt*^g"" Bu biiirle deva-rn edip sitmil-
Ne hak dinliyor, ne hakikat, ne merifet, b:rgka bir 1'r'iun:ni ttiJ"""ttti'' ctmr$'
i'i birkaq hafta iqerisinde tariimar
Bizim qoban t o"n'liiruf-h.r,-,r,o
Gelmig rni biiylesi l<ahrarnan kAinata?. pegkeg gekmig, tliketmis.
ai<ral:;rsrr.a, ..^t.,nrio,
* B.ir: dr: b4kmrq ki, koskoc-anran
siirliden geril'e kala- kala ct-
deyip onu cta bil giizel
Biiyiik Fransrz gairi Victor Hugo'nLrn $rr hicvivcsi clc i-isliirr lrz bir koyun kaimrg"' oEh oldu olacak"'
sclimet'
bir tarihi defer tagrmaktadrr: kcsmiS, otnrup ycmir;' Sen sai ben
 18
SLir.Li saliil
' \',, t,,i'.ri',,'i,.l"r]^,'." ":'lc
t i
i'1 ;r r r la r r
c''cknris cub;trlr t9
kctta'a
Q,barr,r.,11:1' :il''n'';;:;""1*
;:lil,lijii:illi, i, BASINDAN YANKTLAR
. ::,,;,,,;ui,i",l;
,, vil
^
(_
l.,i cn ctr,, I
ll:* J;,,,cnr Gc:r'gektcn clc rnuhtelif iigyiiz kudretli kalcm'den grkmtg hi
civleri toplu r,r,' objcktif bir tarzda oniimiize seren bagka bir ki-

;Fftrffiffi:,ffi tap buluncilrfunr-r lu,ttrliLtltyot-uz; bulunmadr$r da muhakkakttt'

,:liycbiliriz. Bir itil:r.i'la YUCEnii$, ycni escriylc cdebiyattmtzl
Jrakiki bir hiznrctte bulutrrnugtur; tcgckkiir r,e tebrike lAyrkttr.
Vatan gazetesi: 27 I 12 I 1954
*
-
yEui sln. esr,R
Sadun Galip SAVCI

Esash bir hiznrct, der,amh bir gayret mahsulli oldu$u ilk ba-
un,,lliJ"*i::ffi,II il*,,i' ka r p, s r.da,,r,rrra.n
kara n. krgta anlaqrlan "rIiCiV r,npsiyarl ANToLoJiSi" miiellifiui
a"t'r, ;;il;:t;:Xl:,:,ildrnrata' r', r'ir.a,.,";:;'. Ba*- tcbrik edcrini. Hilnri Yiicebag, bu cscriylc Tiirk c-dcbiyatr tarihi-
ne cidcli bir hizmcttc bulunmugtur.
<Denni$ ba
kegfoklu her esrdr-r Zarif vc nriz okgayrcr bir kapak iginde yaytnlanan btr escri
vaudhi ,t."u
rndrr sijzii, billehi hakikat, viicride gctir-rnck, tahmin ve takdir ediyomm lci, hig te kolay ol-
-valandrr!r, rlamlgtrr. Ilitmi Yticeba;'rn bunlarr araylp bulmaktaki ve bir'
kit"pt"\:l]::t" ;.rri:1'a toplamaktnki sabrr vc gayreti kargrsrnda )rayran olmamak
"B' l',' *t "r, ,siir-rcr.ini, hikavc, niikrc
n,l;
zcrdur. Himtnclinc tc s,avrctine tegekkiil ctmek her fikir adamt
;.;,iilii fi:.;:,J ".,,, ;,,.1', l,"rr, urn ra*ra igin borgtur
m titea'ik 18/1/L955 Zeynel Besim SUN
<Hizmet" gazetesi Bagyazan

,ii;{;4.*Eli ,';;"f ilir ;1i'::

i#: ;*u :
;',r,Tvc giili.ip *
r,-tiz; g"5,J",_, .. inarr.r)I..Z I{ihni (Hiciv Iidebil'a11 Antolojisi) adr ile lte$r'ct-
Yi.icebaq'rrr

ama
.hc,.
lao,"',,"*!'ij::rffiltil?,,I:la
mr-rtlaka (Hog gcirtintizl)
;.;ffi;:
(Bo,s
biz
veriniz!)
geEi_
liEi ktt,metli escli biiyiik bir hazla I'e istifade ile' okudum.
... 14illeiimiz, ytiz.yrllal boyunca saylsrz dlim, miitefekkit,
Eu,rtl|t"yip cc',ip ve gair 1'cti.51irdifi gibi bunlar arastnda cmsa]siz ni-iktccilcr'
BAki kalan bu kubbecle, lc l.reccavlar- cia r'.:tigtirn-rigtir.
bir hog sdda irnig!..
Bu csercle ... Nitekim biiviik gairimlz Yahya Kemal'in dilcien dile jnti-
. eksiklerimiz t kal edcn aflr galialurrnclan illAllah demig ol;ur rirhmctli Talit
-girigilen igin chem,.""ii", l,,lllr"lurr.rnrz
uS ncretr--
gcirtiii.irsc,
Ll
F;:ga'iln blr gi-in Bib-r ilidcn qrkai'kcrr kargrlagtrfr gairimize:
k uyucularr
- Ca:un l;rkat sizin
kl; ; ; ;,' iimit
..(I <,r _ I Yahya Kercal Beyci$im, gazetelerin baztlarrnr lta'
i:1ffi ;;i eclcrinr.
I

:
patabiliyonrz; gazeteyi nasrl kapatacafrz? diye diigii-
Flilrni yticebas ni.ip duruyon-r2...
De:lilini, ;airimizin cl,.: dei'hirl:
"2)i#i";; I(ola;,'r vrri' Pagarn; tabancanrz- yammzda clefil nri?.
-Diyc ce i l:i'r f i:r'mi9 oldu{unr.r il'icr-' hetrrll}'cl'Lim.
Ancak l'lr r';;r:ralsiz gairlcr!rnizin go$u irici.i'lerini kitap lralitt-
4c in'"i;irr cderrr ,-:scrlcrir-rc almacltl<larmdan hcrbili bilct- htt'irte t
r;lan vc cic'i'il'lcrjrriu hususivr:tler!ni tebariiz ettircn bu dilber par'
gaclklar nraalcscf cizclliklerini kor-uyatnamrglat'dtr.
Hilmi 1-[iceh;rs cidclcu biiviik bir cmek sirrlcclerek hicir', niik-
 2t
]U
tc vc mizilh iisiadlarimrzln l<ryrr-ietli escrlclini toirlamakla 1'etiit.
inryer'ck onlarllr ktsa hal terciimelerinc vc r-r-ir-rJrsrllan ile 1'aptrk-
lrtrt gatrgmzrlar'.r cla r:serincle ycr .r'ermig vc nck qoguuun karika- UNUTULMAMAS I
tiirlerini dc eklcrneh surciile olgun ve dolgun cscri ile bize nacli- GI]REKENLF,IT
,,lc Aigeklerden meydanii gctirilmiq dilber bir bukct vermigtir.
Yeni Aclana: 4t}l1955 M. Behget PERiI\,I
* *
igte FIilni Yiicebag'ur aF{iciv Edebiyatr Antolojisi>, kabahkla
inceli$i, ErSlrkla tcbessiimii atbagr yiiriiten biitiin bu hiciv - gair'-
lelinrzin, geng mizah muharrirlerimizin realisL hiciv ve mizahrnr ilim lc ii'lan crbabtntn
gcizlerimizin oniine seren fayCah bjr eserdir'... roplanchIr, YetigiP bcs'
Yenl Sabah: 10/l/1955 NAzTm KEMAL Lrncli$i bir oi'1'-gihtmlz
r'ardt.
Hiciv EDEBiYA'rr# ur BiR ANrolo.ri Bunn achYla, sanrYla
Temsilcilerinin davranrglan ister dar mdnada lcrdiye, ister" B6br11i Yokugu veyahu't
gcnig mAnada sosyal'e ba$ansrn; yalnrz kenrmiyet bakrmrndar krsacrsr Eibrdli clerler'
rlc$il; keyfiyet barkrnrurdan da geliq;mi.; bir 'I'iirk hiciv edebiyatr Fudaliiclzrn, tidebAcl"rtr v escri haztrlrl'ati:
Bu
vlrrdtr. Onu kalp gclcnekicri iginde fazla srkiSrnrg, fazla clonmu;; kac katiic fug - r'tll;tt::Ll F'iirr:i y,.icebag
l:ulabiliriz, fakat cerrhersiz oldr-t$unrr siiyliycmey..,iz.. irrip ctkrlrtqlardtr'
Ustad Yahytr {emal hakkrnda hemen biiii"rn aydlnlanmtzln,
kcnclilerinin bile unutuldrrSunu zanncttiklci'i cliiSiinceleri, hiiktim Sirrrcliollltlazzilllrncsil'kilrpLil'r'c1r"r''1-:'l:ir!rsiikitriir-itrclc'
[:ittip Ii.lr' e tijlr'r" gittii' iirlltrt-
r''
hllncleki davrarrrSlannt, 5lizlendikleri liri;c:lelcii,:n l'rircr birer gr- t'brri dt'cliIi"ti'' ufti'"i "t]ttt'n"'."'t O
^
krtlirl;irrn" 'at-
lir,r'arak, r,esikalar genliIi halincic bir liiiapla t-illi-r\,Lrculai'rmlzrn trilc'Viir i,rti,rf,..r'. -v.;litr;tirr
ta Lluui*lma$a gt:t'ckci.t btt cl' licrle r-i
.hr,rzurunr grkan Hilnri Yiicebag, bu sefer vinc s:rclccc vesikalarrn 'lcrinclcn, Hilmi Vti""f'u;' ttt"':":'y^ttll.i^tt
Biz-li rc 'l'-tt rna-
icclakirlr-;-r t:';irgcmi-voi-'
dclAletiyle Tiirk hic'.'inin iizerine e!'ilmi9. vaqatma,k iqin lliq ;ir citttnt"ti' vc arkasrndzr bo.' nu ili'i-
OldukEa hacimli kitabrncla Divan, Tanzinu,t, Edcbiyal-r Cecli- tlan bir tahattiir z"u*'' oi'r'l'o'' unlttttlitr nru
Dostttmltn l-'u ltizmcti
cle, Fe'crii,ti ve sorr devrin belli bagh ve sosyal bir alAka kazan- ki.ik kalanlart ihya ecliyol" r-urr-rtr-rlmaz'
r-nrg hiciv iistadlartnr cserleriylo bir aracla bul"ryorlrz. Yiicebng, il; ;;;*avan elbctte ki
Tiii'k hicvinin ilmi tcrncllere dayanan bjr izahrnr yripryor. O, sa- bulrl:razkcl't' YtiCE'R'{S'rn ba-
c.lecc objektif bir eragtlrrcrdrr. Zengin madenlcli bultrp glkxriur- ... Biz bttnlarr okuurafia va]rit 't'akit btrluvor! \"1''saisini
lanrr sanayiciye yapirklalr paha biqilmez yarclrm gibi, o, geleccli gt bunlart a"tf"yip tol'"':ii"tii^ 'rasrl
ktskanmtyorum ama' gtpta
edi'votttm'
izahcrva kronclojik, krvaslamala.r vapmali imkintnr sa$ryacak
RagrP AKYAVi\$
i;'!i ruhlar madeni hazinesi vcrmektedir, Tafer: 4/1211957
Btzcc,. Yticebag, h icviyelerle al6l<ah yorucu <-lrl grnlrsrnclan clir
r *
lir1r, he r tiirlii methiycyi hrtlictmigtir. Hiciv
Sorr Sirat: 24/l/1955 Veccli BtiRUN TURK giiRlNDE'
+ N4asarrrtniistiirrdeAr'rtrpirclzrbirsrlrntglrissini'vOre.l.bi'.giiz,el gibi'
Muharrir Hihni Yiicebaq, trpkr bir Eyyup srbnyle qalrgarak, kallrr iistti:.rclc l.'artvizit
<Hiciv Edebiyatr Antoloiisi" isimli gavet muhkcn \/e rnazbut bir' liitap cluruu"'' et)lt;*;;i;'giizcl sattrlrt: Antolo-
qrcrEcvcli irir tcrsrn' t';'i;iiitit' 'stt 'Hiciv Eciebiyalr hic'
eser rneydana gctirmig bulunmaktrdtr. Bu narlitl.: cscl cdobivatl- tfit'^n t'c halk ;airlcrirtin siiy'ieiligi'l'iirk
mrzclaki biiyiik bir boglui:u tlclclnt'ti:rts brtlunmaklaclir. iisi>. Rt'9 yti""'l" i'i^tf<: bu kitaplr' 1'cr alml"r'
1t{.Nafiz SEViLEN l.,ir,clcrtltrn ilk akle gcltnlcr bi| aracla
Sorr Havadist l/2/1966
22 )?
cdcbiyatrncli: lticr,c clair yazrlrlrg 9c;itli mal<irlcler ve frklalal cla
kitab:: i:.;nca rcr,nak vci'nrig... 1-iiliiiyccic gtkittr iik nrizah gazetc-
r:; Lctail"-i l:sir''citt-. Mizai;t lc hic,.':, l;ir sanirt c'lc[cli ve fikir kn'
mcli olciugir miicldctqc lrr>1 gdt'nrck aril'li!ini giistcrctl <levlet
luclainll:r'r aradir bir- qrkn-;rg, nc fayclaki cllct'irrcl'-: g.:r:elc kapamak
vs yt,zlcr cczirlzrndtrnralt inrkirnr olan biivirklcr, qogr-r zatnart, nri-
zahrr; inccl:{ini, hicvrn clc$crilri l<avram:rtntglat'; bu cins yazlcrla-
rr en q:<-:k n;ellilr r';r trtiics:;it')rilpall Ecy'n crrtlat'r nlaidur'rrlcvki-
inc kc',';-;r;:k c;lrir-l!'-rnu bir ti,il-lii hcl;abi," l:ati:tnEtnrglardlr-...
20. Asrr: 13/t/1955 Behqet Kernal 9ACLAR
* lr,IiZAH $AtRLERi
ItliZAH FIAKKINDA GUZEL SOZLER Mizah gairleri, gaklaban beyler,
* l\dizah, bir danrla gdz yagr ile hayata giilme vazifesidir. Her biri bir ttirlii tegfliir eyler.
Beuterlock lLman bir giirseniz ne tuhaf geyler;
* Mizah, ruhun giineg rgrfrtlrr. Bulu'er" - Lytton I(imi aruz t'azar, kirnisi hecc
Mizah, kalbin Ahengidir. Jerrcl Kirni l6zqa y^zar, kimi gerkesge.
*
* N{izah, bir toptrumcla insa.mn tagryabilece[i en iyi elbisedir.
Thackeray Bunlardan en bagta Fazrl Qelebi,
Leb demeden antrar rnaqallah lebi.
* Mizah, Diinyada tstltabrn yeniligidir. Jean Paul
Afzrnda daima sakrz leblcbi:
* htizah ruhun en biiyiili hiirriyeticlir, rnizah cl.rima h6' Qifneyormug Slbi <reo leri yular,
kimclir. Biirne Adada oltayla espri tutar.
* Mizahgr kimdir? Mizahgr en kiigiilt givilcrle iiviilecek
segkin bir hatkrn kafalanm:r dolaplanna btitiin geqmiS Ikirrcisi rneghur Halil Nlhad'drr,
zamanlarl asan kimsedir. Ruabe
Niiktesi hem cansrz, hem de bayattrr;
* Frlizah elektrikle dolu bir atlrlosfel', ni.ilite ise onun gim- Siileyman Nazlf bey ona kanaddrr;
gelidir. Haweis Berilii qrrplnrr, iiteki ugar,
* Mizah varrllfrn krg paltosudur. Edel Feylesof ta krzar, a$zrm agar.
* ll{izah, 5raratrcrhfirir gi"ilnle ile sonuglanan tek sahasrdrr.
. Koestler Ugiincii olarak Abdiilbaki var,
* Mizah, hayat seli iginde kurtarma simididir. Ruabe Her beytinde opsyo le <sakl" var;
Mizah, insanrn siit kardegidir. .tsuber Bu bir gegmedir ki bog yere akar:
* Ya aizina giizel bir trkag lAzrm,
* It{izrrh, giiphe ve tercdcliidirn nezaketidir. Chaval
Ya haarie genig bir bakrag ldzrm.
* Mizah kalbin gige$i; niikte, akhn rneyvesidir. Litnpack
Ytrsuf Ziva, baglca yolun yolcustr,
O, hececilerin en gapulcusu;
Takrmda Seyli'6ir, onun,solcusu;
Ett hokkahaz galr hepsinden yaman,
Cckrneyen kalmadr ondan el'arnan...
 25
24 KANTJ\II sUI-TAN SUI,EYMAN'A I{^AFA TUTAI\' $;tiR:
SAIVII
[Idgirn Nezihi OKAY
Karnuni Sultair Siilcyrn;in'rn RLls asrih hanrurr olan
Hi.irrem Sultandan do$rna II. Selirn Beyazrt'i;,,, i-:ag-
ka ve onlardan btiyilk, ,Ti.irk anaclan clo$ma R4ustafa ilc
Cihangir acllr iki oflu claha varchr,
Ancak, Hiirrem Sult;rn Kanuni'nin, iirtiyarlrk devrc-
sinde kcndisiire gdsterdif;i sonsuz dii;kiinliikten fat,clala-
llarali kocasrnclan sonra da kendi oz o$-rllanndan bti5ii-
ISIRGAN QIQEKI.ERI gi-i iI. Sc,lim'i tahta gegirtip sarayda valide sultan olarak
Patlicarlar ve kabaklar dolma cla kalabilmesini saflamak igin, kendi <.r$ullanncl:rrr bii-
Asrn;i yapraklau olmug sarrna ytik <;lan Ti.irk anadan tlolma fi,{ustafa'yr gcizdcn diigiire-
BAb-t Adij,e yrlrfinrg hepsi cek ti-ir:li-i entrikalarar ba;r,urmuq vr: Krni;ni'1'g o$Li lrlus-
Ne odrmlar yine olmug yarma tafa'yr lionya'cla gozli t.rniinde bo[dulfmayr ba;armak
l\filli Gazete: 11.7.1974
Dr. Abdullah dztemiz suretiylc ihtiyar paclii;iiiri cviit katili yaparal< :;lltanarl
slr?slrrl og*lu II. Seiim'e getirmeyi sa$larnrgtr.
* Zira Mustafa ha;'31ta olduiu miidcletEe Fliirr:eur sul-
YUF BORUSU
ta+, kendi olullannCan hig birine srra gelemey'ccefini
NAzrrlr !.riicunr r:cicrrlrrc :
Maarif nizrr-r dlisine medyffn-u qi.ii<raril;en,
biliyordu. Qiinkii saltanatta \/eraset (erged), evlf,rlin de-
NlEin talcbih eder bilinem onu bithassa matbuat?. Eil (ekber) evlicLndrr. Yani saltanat, en olgun c',,lAdtn
l\{aazallah, o, nAzrr olmasa nercleir bulurdu de$il, en biiytik evlAcLnchr diye bir gelenck vard-r.
Bu rnevzu-u mrrkaliitr o nankiir hisli rnahlfikat?., igte; gehzacle Mustafa'nrn yukanda. agrkladr$rr rz bu
Piyarro Mecrnu:tsr: 1l TeEriniev.i'el 1326 (1910) ESr:cf sebeple Kurnuni'nin emri ile gcizii oniinde bo$dur, iirnasr
* iizerine bu faciaya taharnmiil edemeyen o devrin sairle-
BASINA KIT'A rinden (SAmi), aga!rda g<iriilecel< afrtr kalernc alnr,g, fa-
Sanki zrzmrg gibi omzundaki yiik, kat her nasrlsa bu alrt bugiir-re k;rdar edebiyat diir:', amrz-
Ustelilc bin de geiip giiktii (Baban!)... da pek bilinmemig vc edebiyat tarihlerine de gi qeine-
Bu a$'lr srklete bel rrerrnek giig: rnigtir.
Ey basrra! v,lidenin trdli yaman!-,
Orrr*u'
$air bu airtrnda, bagta kendisi olmali izere, hall<rn
Mustafa'yr nasrl sevdiEini yi$itligini, cesar-et '"'c Lilgisi-
S*rradan mizaha diikenler iEi, nin nasrl hayranr olch-rfunu tr(anuni'nin ise Hiirrem Sul-
irili ufakll sek"rz, on kigi; tanrn entrikalarrna kaprlarak bu yi$it ovlAdma na.srl kr-
Krlcrlar sanrrrrn mizahilikten, vabildilini gok acr vc Eok clolitrnakh bir i.islfip icinde
Deveci ne anlar sipiihilikten?... sciylemekte ve sormaktadrr.
Giilcn'iiz Mecmuasl: 1921 HEMRAH
 26
Bu acrkh vc clchgct *e'ici olay kar'grsrnda ke'cli'dcrr
gegei'ek Taqhcah Yahya'nin:
ii{edet rnedet gu cihAmn yrkrldr diirt yAnr
Ecel celdlileri atrdr Mustafa fl6n'r
diye baglayan afrtrndan gok daha serr, gok daha asilanc
bir grkrg yaparak insani duygularrmtza hitap eden ve
Kanuni'ye' bunu, her bendin sonundu guy"i acr bir ge-
kilde sormak cesaretini giisteren gairi sarayrn yardak-
qtlan $ehzade Mustafa'nrn hemen arkasrndan ortadan
kaldrrmrg olmahlar ki bugiine kadar hig bir eclebiyat
tezkercsinde adlna rastlanmamrgtrr.
O devirden kalma el yazmasr bir kitapgrSrn kryrsrna
nasrlsa korka korka yazrh, bugiine ancak tesadi.ifen eli-
mize gegen bu afrt bir (muagger) dir. yani onar mrsrahk
yedi bentten ibarettir. $air, adrnr koydufu son bentte
$ehzadc Mustafa'nrn tamamen sug!;uz oldu$unu 6deta
a$layarak sciylemektedir. A!rt, o kadar samimi o kadar
bi.iyiik bir igtenlikle yazrlmrgtr ki, gairin bo!"ulurcasrna
grkardlfr feryat ve hlgkrnklannr hemen hemen her mrs-
rada duymak miimkiindiir.
HattA giir, scizden ziyade bagtan baga bir grih$r an-
drrmaktadrr, denilebilir.
O mehin gevkine efldke atardrm kiilehim
$irndi giirtinmez oluptur kani ey gerh mehim
geb-i zulmette ylne kaldr benim Ah rehim
Hasretinden boyadr giikleri dudu siyehim
Bi murad olsam acep ml yitirip cah-ii gehim
Balr dlemde bitip taze soluptur giyehim
Qegmime nesne giiriinmez ol idi gtin nigehtrn
Kande yi.iz tutan ildhi giirernern lublegehim
Ben kirne ba$lanayrm bilemezem noldu gehim
iWustafa noldu kani neyledin a padigehlm
27
)
intikarnrn alayrm dernig iken siirh-u serin
Kasdedip caruna krydrn ne revddrl piiserin
Bu de$il idi garaz kalsa cihanda eserin
Tacr tahtrn kime kalur, kime bu miilk-ii yerin
Buna kim oldu sebep yok mu geha hig haberin
Kara toprqfa ki d{igti.i neye gol verd-i terin
Bu firak odf,rna duyar nice yanmaz ci$erin
Bu e!'er erlik ise ancak ola bu htinerin
Padigehsin tutahm yok mu hudadan haberln
Mustafa noldu kani neyled"in a padigehtm
$ol giineg yiiz ki dolundu ne igin oldu nihan
Yas tutup geyse karalar yerldir igbu cihan
Derilip bir yere a$lagsa nola pirii civan
Lilenin hecr ile bafn demidir piir'ola kan
Agrhp giit gibi oI gahr cihan soldu heman
Ey giiniil biilbiilii gel eyliyelim ah'ii figan
Yapra$rn dsksiin'a$aglar bu cihan oldu hazan
Ata olluna kryar oldu, acep oldu zaman
..Oldiiriin dnr' dedin (vermen aman, bir dem amanD
Mustafa noldu kani neyledin a padigehim.
.
Sen Selim oflu olup asl ile Osman olasrn
Yedi iklime bugiln ilmin ile han o-lasrn
Hatem-i emrin ile halka Siileyrnan olasrn
Her igi fehmedici ekit-ii irfan olasrn
Nuhveg bin yrl olursa dahi bir an olasrn
Dest-i hasretle gekip gak-i giriban olasrn
Gide bu tac'r kabd bir ten-i iiryan olasrn
Hay-i.i hay etti[tne sonra pegiman olasrn
Acryrp ofluna gok dert ile giryan olasrn
Mustafa noldu kani neyledin a padiqehim'
28
Ey geh-i k$n-r kerern sende adalet bu mudur
geh-i fili olasur sende in0yet bu nnudur
Psdigahlar kt ezel etti$i ddet bu mudur
Ehtri tedbir olana fehrn-ii kiyAset bu mudur
Sen oMuhibbi" olasrn sende rntrhabbet bu rnudur
Mustafa gibi cifer liriEene gefkat bu mudur
. Al ile krydst ana'kani hakikat bu mudur
I(avl-i dtigrnen sana kdr etti meveddet bu mudur
'Yok yere kan edesin ydni hilAfet bu mudur
Mustafa noldu kani neyledin a padigehim.
Yine ol servi anrp a$ladr bu gim-i.i gerngn
Yine bu firkat ile agmadr ol gonca dehen
Giilgenin ba$nm deldi yine hasretle diken
I-dlenin iEi krzrl kan ile ptir oldu hemen
Baf'rrnr burmak igin han-ceri gekti susen
Kara g.rydi bagrna tuttu benefge given
Yoldu siimbi,il sagru boynuna gegtikgc res€n
Kara toprak ile yeksan nicolur sim beden
Ruzu mahgerde bula kim ise bu kanr eden
Mtrstafa noldu kani neyledin a padigehirn
Giin gibi zahir idi zerre giinahr yoS idi
.Egi$inden dahi btr iiage penahr yo[ idi
Sana ol do!'ru tdi e!'ri ntgihr yof idi
Hak bili.ir gayri yere vannasa rahr yo!' idi
Bende idl sana oI bir dahi gahr yog idi
FIak biliir gayri yerc varrnas'a ralu yog idi
"Cenk eder geldio desen'iki sipalu yo$ idi
I'Ianger urdun da anrn cisminb ah yof idi
Yo!' idi ciirmii bu sarn! der il6hi yof idl
Mustaia r:olclu kani neyledln a padigehim
SAMI
F l0 Kasrm'da saygrh; 11 Kasrm'da kiigiik.
l
f Rtistii $AIr'DAG
I
$'
s
*E
&
.29
ATATUR.K'UM DE, B.LZE,...
.Atattirk'iim, de bize: .,Bu ne iki yiizli.iliik?"
L0 Kaslrn'da saygrh; 1l Kasm'da, ktigtik.
Adrna, eserine bagh gibi gitziiki.ip
Niceleri,nin srrtr, ashnda sana diintik,
Flani kardegli$imiz; kalmrgrz, biiliik piirgtik'
l0 Kasun'da saygrh; l1 Kasrrn'da kiigiik.
*
Nurcu, yobaz, korniinist; hepsi nefes nefese.
O kiir baltalariyle vuruyorlar temele.
.,Dernokrasi" diyerek krylhr devrimlere.
Bir de l0 Kasrm'larda adrm arunak, yok nru?,
En acrsl, gtiliincii, igte Atam, bu sahne.
*
Atatiirk'iirn, de bize: "Bu ne tki yi.izliiliik?"
10 Kasrm'da laygrh; 11 Kasrm'da kiigtik.
f
Vatan denen kavramr, bilince vardran, sen!
Gergek dini y'obazrn elinden a5nran, sen!
Namuslu zengin lle iiretici halkmr
Vatan denen teknede yo$-uran, kardran sen!
*
Hani kardeglifimiz; kalmrpz biiliik piirgiik.
l0 Kasrm'da saygrh; 11 Kasrrn'da kiigiik'
*
Onbin jrl iincesinln Gdktiirk kalan gibi
Brrakm geng kuga$a, a kutsal emanetl.
Her algakga davrarrrg bo$ulmaya mahk0mken
Cehennem olsun nlgln, Tiirklye'nln cennetl?
*
.rdtatiirk'iim, de blze: <Bu ne ikt yiidiiliik?"
 31
KARA MIZAH NEDiR.?
Kara Mizah denile' mizah ttiriinii tanrmlamaktansa
bazr nitelililerini sriylersek, daha kolay agrklamrg oluruz.
Kahliahayia grildtirmeyen Kara Mizahta acrhk ve buruk-
luk in.sa.r acl ecl giili.irnseten, hatta gciz yagartan
'ardrr.
ve ciiiqiindi"iren bir alaydrr. Mizahta genellikle bir kencli-
tt. .!

Iifindc''lik
'a'drr;biroysa
lVlizah l,aprnakta
dtigiinceye dayandrsr igin Kara
zorluluk vardrr, ama bu, zorlama
-r# demch dc[ildir. Tarihe gegmig ve klasik olmug bir kara
mizah <irncfi, Fransrz Kraligesi Mari Antuvanet'in, sara-
yrn cintinde <Agrz!" diye bairnganlarrn gori.iltiisiine, sa-
ray !"1tron'na grkrp, mabeyinciden bu kalabah$rn ekemk
istcdi$ini o!renince:
Ekmek
-Bizde Karabularnryor-larsa pasta yesinler! demesidir.
Mizahrn <ir'ekleri pek goktur. Bir iirnek
verelim.
Sultan ikinci Mahmut'un Nigancrsr, yani BagkAtibi
clan Hdlet Efcndi (1761 - lB22) qok kryrcr bir adamdr,
gok adam cildiirtmiigtii.
tp Yine boiazlattrraca$r bir delikanhyr kurtarmak igin
trl
t) gclcnlcr':
._ Efenclim, krymayrn... Bafrglayrn, daha gok genE-
tir... diye yalvannca HAlet Efendi:
Camm, der, kimine golc gengtir yazrk olur, diyor-
-
srmuz, kimine de gck yaghdr4 acryrn diyorsunuz. peki,
ama bo$durtmak lgin ben her zaman orta yaghlan ne-
reden bulayrm?_. * (Ustura)
't/ DELi vE 2l yrt,
;I Adamrn biri, Adnan Menderes'e udeliu dedifi igin
mahkemeye verilmigti. Celsenin sonunda, yargrg karan
G.*n!,.Vy*A-Lr-.*--..- okudu: 21 yil hapis!
Adamcalrz, biraz haktan hukuktan anhyordu ; itiraz
. (cumhuriyet: 10/5/1946) etti:
son moda Eikiyetlerden:
Ha-.- .\Il&h cezs-saru r'ersin' gdmtegbin ditgsesi "Yargrg bey,o dedi. oKabul ediyorum, Adnan Men-
-
gene koptu!.. Bu ne bigim demokrasi?' Bu ne bigim hii-
deres'c cleli cledim. Bu bir hakarettir, cezasl bir }'rldrr.
kiimet?.. Bu ne bigim idare? Btt ne biqim"'
32
geri kalan yirmi
(IO8D YIL ONCE :
Qekmeye razrlrlln. Ama 5,rir neden ver-
diniz?,
srrnnr TURKIYE,DE ILK QIKAN MIZAH GAzETESI
"Neden olacak,o dedi yargrE. <Devlet ifga
LETAIF-I ASAR
etrnekten!" *
$UrUn Memleketimizde grkan ilk mizah gazetesi, miistakil
(/ iki adam trende gidiyorlardr. Yerneklerini yecliier. bir mizah gazetesi olmayrp *Terakki', isimli gazctenin
Biri uAllaha giikiiro dedi. ilAve niishalandrr. l

Oteki adam bunu duymugtu. Ofkelendi. oOlur mu/,
dedi. "Hig Menderes varken Allaha giikiir denir mi?n
-- oPeki ne diyeyim?o
-- uNlenderes'e i;iikiir dc."
_- "Peki Menderes oliince ne diyeceftiz?"
nO zaman Allaha qiiktiro dersin.o
- *
TUR
Giln oldu, clii;iikler oliip ceherlnemc gittilbr. Ceza-
larr neyse gekmek igin srraya girdiler. Ba.t zebani kara
kaph kitabr aqtr. Refik Koraltan'rn suclannr inceledi,
sonra Koca Reise d<indil:
.,Sen,,' dedi. ngu koca harruzlrn q)evrcsindc sekiz kerc'.
kogacaksrn.o
Rcfik Koraltan kogmaya bagladr. Kogtu kogtu. Sekiz
tur"dan sonra bitkin bir halde diigtii bayrldr.
. Sra Menderes'teydi. Ba; zebani kitabr agtr. Mendc-
res'e diindti:
-Menderes te kogtu iki
qagel> dedi, oon tur kogacaksur."
kogtu. On ikinci turdan sonl'a
bitkin bir halde yr[rldr kaldr.
Sonra srrnsryla Gedik on bir tur, Zorlrr doliLrz lur',
Afacllu yedi tur, Polatkan on tur kogtular. Srra Celil
Bayar'a gelmi;ti. Bag zebani kitabr agtr.
.,Sen,u dedi... Bir de baktrlar ki CelAl Bayar or-
- yiidii.Tam bir mizah gazetesi seklini aldr. Ve gaka tarzrn-
tada yok.
Ofkeyle nCelAl Bayar nerede?o diye' kiikredi Ba$
zebani. Arkadan bir ses cevap verdi:
<Motosikletini almaya gitti, efendim."
- F.3
Akbaba: 1960.
1868 de Ali Ragit ve Filip efendiler
",Terakki" isimli
gazeteyi kurmuglardr. Arapga olArak grkan
"Elcevaipr
isimli bir gazetedeki yazryr iktibas etti[i iEin kapatrldr.
1874 senesine kadar bir kag defa daha kapatrhp agrlan
giinliik Terakki gazetesi, haftada bir defa kadrnlara mah-
sus ildve sayrsr ve bir de yine haftahk bir mizah ilAvesi
grkarmrgtrr. Bu ildve mizah gazetesi ilk Tiirkqe miz;rh ga-
zetemizdir. Bu mizah gazetesinin ismi <Letalfi Asar'', drr.
Selim Niizhet Gergek "Tiirk Gazetecilifii" isimli ese-
rinde <Letaift Asar, hakkrnda gunlan yazmaktadrr:
iptidalan iginde resim olmadrfr gibi, mi.inderecatr da
oldukga sagmadrr. Muharrirleri titeye beriye yaptrklan
tarizler, neyi kasdettikleri p€k iyt anlagrlmryan siizlerle
epeyce bir miiddet gazeteyi doldurmaya gahgtrlar. Fakat
muvaffak olamadrklannl kendileri de anladrkla, "ndan
gazetenin gerek baghfrnda, gerek miinderecatrndEr de[i-
qiklik yapmaya mecbur oldular. Bunu gazete kendi iti-
raf ediyor: ..Vakra bu dna kadar fena defil idivse Ce pek
de ivi denec.ek derecede deSildi. Bu defa ki.ilAhr grkanhp
giinleri tebdil olundu. Ve tefewuku ink6r olunmaz bir
hale geldi."
Ru tefevvuk kefi derecede de!'ildi. Gazete blr rniid-
det daha oldukga siini.ik bir tarzda ne$riyatrna dev;,rn et-
ti. Bir mi.iddet daha sonra ise, Letaifi Asann hacmi bti-
da esasL tenkidler yapma$a baSladr. En son ni.ishalann-
da karikatiirler de vardrr. Terakki'nin iptidalan ..Terak-
ki" sonralan <Letaifi Asar,, ismi altrnda ki.igtik l*rtada

34
lntigar eden blr mfzah serisi daha vardrr.
Ter:akld'nln muharrlrlerl arasrnda Hayrtiddfn fmza-
slyle yazr yarailn Karslid ismlnde bir Lehli vardrr. Bu imza
salribtnin biitiin yanlan hiirrtyet telklni ile doludur.
Ebiizdya Tevfik, Suphi Paga zade Ayetullah bey, Kemal
Paga zade Satt bey ve lsmait efendi tsmtnde btr zat da
muharrlrllk ederlerdi.
Gazetenin tetkik edilen kolleksiyonunda, gazete sa-
hibinin Ali Ragit yerine sonradan Mustafa Ragrp oldup'u
giiriilmiigtiir. * rine, Miitercim Riigtti Paganrn, dcirdiincii sadaretinde ip-
MiZAH GAZETELERi DUSMANLIGI
Mizah gazetelerinden hiikfrmetin i.irkmesinin bir ta-
rihgesi vardr. Teessiislerindenberi bunlardan hiikfrmet
gekiniyordu. AgaSrya koydufumuz iki resmi vesika mi-
zah gazeteleri hakkrnda, Azizin de, ne diigtindti!'rinii ga-
yet beliS gekilde ifade etmesi hasebile miihimdir. Bu ve-
sikalardan birisi Azizin son giinlerinde ve Mahmut Ne-
dim Paganrn matbuatr kasrp kavurdu$.u ikinci sadaretin-
de negrolunmugtur. Mizah gazetelerine sansiir koyan bu
tedbirlerin tarihinden bir kag ay sonra da sansiirtn bii-
tiin matbuata tegmil edilmek istendifini ewelce giir-
mtigtiik.
Vakit gazetesinin 14 Ocak 1876 tarihli niishasrndan:
<Matbuat idare-i behiyyesinden Ceride-i Havadis
matbaasrna giinderilen ilin-r resmidir:
"Mizah gazetesinin tabr ve ne$retmekte olduklan re-
simlerin bir takrmr hi.ikfrmetin politikasrna ve edyan ve
mazahibe (1) ve efradrn namus ve haysiyetine ve ekseri
tdab-r umumiyeye dokunur geylerden ibaret oldufuna ve
gazetelerin her nevi menafi-i Ammeye hizmet vazifesi ile
mtikellet bulunup, gazetecilik vezaifini mizah ve lAtife
zemininde ifa etmeleri lAzrm gelen mizah gazetelerinin
ifayr vazifeye bedel bu misillfr resimlerle tahdig-i ezhAn
35
(2) ve ifsad-r ahldk (3) eylemeleri bu veghile gayan-r tec-
viz (4) olamryaca$rna binaen fi mabat (5) mizah gazetele-
rile negrolunacak resimlerin zirlerine (6) tahrir edilecek
(7) ibareler ile beraber Matbuat ldaresine irae olunma-
drkga (8) ve idareden iizerlerine .,taboluna" diye igaret
edilmedikge negrolunmalan taht-r memnuiyet-i katiyye-
ye (9) ahnmrg olmafrn (10) ilAn-r keyfiyyete iptidar
olunur.
17 Zilhicce 1292. 13 Ocak 1876.
Di$eri de agafrdadrr. Ve Beginci Murad'rn ilk gtinle-
ka edildi$i zamanlara rastlar. Bu da artrk hi.ikfrmetge mi-
zah gazetesi igin imtiyaz verilmiyecefini bildirmekle be-
raber mevcutlarr da giddetle tehdit etmektedir. Miiter-
cim Riigtii Paganrn bu hususta Mahmut Nedim'den Ade-
ta ders aldrfr gciri.ilmektedir.
Vakit gazetesinin 4 Af'ustos 1875.- 12 Recep 1293
tarthli niishasrndan:
"Bir vakittenberi Hayal Gazetesi, Basiret ve Vakit
gazeteleri sahibi imtiyazlan aleyhinde bir takrm maka-
ldt-t tezyifiyye (11) dercetmesinden dolayr Basiret ve Va-
kit Gazeteleri miidafaa etmekte ve Hayal gazetesinin sa-
hibi imtiyazr idareye celbile o misillfr agraz-r gahsiyeye
(12) ve mekalAt-r kabiha ve mi.istehcene (13) ile tesvid-i
sahaif (14) etmemesi biddefeat (15) tenbih ve ihtar edil-
mig ise de rsga (16) etmiyerek, mezkfir gazetelerin sahibi
imtiyazlan aleyhinde muhilli namus ve edep (17) maka-
lAt dercine devam etti$ine ve mezktrr gazeteler tarafin-
dan dahi bilmukabele (18) makalAt-r cevabiye-i tezyif.iyye
(19) yazildrirna ve bu halAt-r bi edebAneye (20) sebeb-i
miistakil (21) Haval gazetesi oldu[una ve vasrta-i inti-
qar-r edeb-ii irfan (22) olan evrak-r havadis (23) in boyle
kanunen ve nizamen memnu olan mezemmet-i eEhas (24)
ile igtigal etmeleri katiyyen caiz olmadr$rna mebni mez-
36
ktrr Haydl gazetesi bilkiilliyrye (25) fesih ve ilga (26)
politikaya mahsus gazeteler ise srrf havadis negrine miin-
hasrr olduf"undan Zeydii Amri teryif ile namus ve haysi-
yete dokunur geyler dercettikleri ve sureti ifadelerinde
zerre kadar ihmal-i elfaz (27) istimal ettikleri halde der
hal ilga edilecefi evrak-r havadis sahibi imtiyazlanna ih-
tar ve bundan bciyle hezliyat ve mizaha dair varakpare
(28) negrine'mesag (29) giisterilmeyece[i ilAn olunur.o
Bu resmi ilAnda dikkate garpan bir cihet de; politi-
kaya mahsus gazetelerin yalnrz .,havadis negrineD mezun
olmalandrr. SERVET ISKIT
"Ti,irkiyede Matbuat Rejimlerl. S. 44'
Terlmler :
(1) Dinler ve mezhepler, (2) dhinleri bulandrrmak,
trrmalamak, (3) ahlAkr bozrnalan; (4) kabul olunabilir;
(5) bundan sonra; (6) altlanna; (7) yazrlacak; (8) giisteril-
medikqe; (9) kesin olarak yasak edilmi$; (10) ahnmakla;
(11) kdtiileyici makaleler; (12) gahsi garazlar. (r3) kaba
ve miistehoen makaleler. (14) sayfa karalamak. (15) bir
kag defalar. (16) kulak asrlmryarak; (17) makaleler yarrn-
ya; (18) kargrhk olarak; (19) cevap olarak verilen yerici
makaleler; (20) bu edebsizcesine haller; (21) baqLca se-
beb; (22) lrfan ve edebin yavrlmasma vasrta olan; (23) Sa-
zeteler; (24) sahrs gekistlrmek; (25) tamamen; (26) yoket-
mek ve kaldrrmak (27) kontrolsuz tef; (28) gazete; (29)
izin. * "Diyojenin tiirkqesi, mmcast ve ermenicesi gibi
irr naiznu GAzETEMiz :
DIYOJEN
Ilk mizah gazetemizin adr "Diyojen" dir. 2355 sene
ewel dofan bu meghur Sinoplunun ismi ve hitrrasile
canlanan bu gazetenin sahibi de Teodor Kasap Efen-
didir.
Bu gazetenin ve sahibinin mesleiini daha yakrndan
tanrtmak igin karilerime iptida hakiki Diyojen'in bir kag
37
ve
menkrbesini hatrrlatayrm:
nNe vakit yemek yemeli?,, diye soranlara
-Diyojen,
verdisi "zengtn iseniz istedifiniz vakit, fakir iseniz bul-
dufunuz vakito cevabrndan da anlagrlacafr gibi tabiata
|ysun olarak yagamalr giar edinmigti. Serveti ve igtimai
kayrtl3n hor giiriirdii. onun igin kendisinden bir dilefi
olup olmadrErnr soran iskender'e ..Giilge etme bagka ih-
san istemem" diyebildi. Kendisi bir ganakla su igmese
ahgrk oldu!'u halde avucundan su igen bir gocu$u gririin-
ce "Bu gocuk bana bu ganafrn da riizumsuzlu!-unu iifret-
ti> diyerek onu krrdr. Nihayet bir giin elinde i".r., sokak
sokak gezmese bagladr. Ne aradrplnl soranlara ubir in-
san> cevabrnr Veriyordu.
Bu frkralarla zihniyetini giiziimtiziin iini.ine getirebi-
lecesimiz Diyojen'in ismini bir mizah gazetesini., buprrr-
da bulur; hele bugiin dilimizde de bir atalar siizii yer-ini
tutan etme bagka ihsan istemem> sciziinti Diyo-
jen'in "Gdlge
frqrsr altrnda okursak o gazetenin programrnr iiE-
renmig gibi olmaz mryz?
<Diyojen" tiirkge grkmadan evvel bir miiddet r;irn-
ca' errnenice ve fransrzca olarak grkmrgsa da heniiz bu
nilshalan elde edemedim. Fakat nogrolundusu mulr rk-
kaktrr. Bu vesile ile Teodor Kasap Efendi takrnrz ne
ciiyor:
fransrzca negretti!'i niishasrna tabidir. Bu cihetle anrn
giiftan hata ve garezden salim olunca bittabi diser iir; li-
sandaki ne$riyat dahi biayni fransrzcasr hiikmiindeclir.
Bu halde tiirkqe niishasrnda bir bendin ve yahut bir ciim-
le veya kelimenin miiteallik oldufiu maksadr brrakrp da
andan ledi"inniyat aramak bir adamrn scizi.ine itibar et-
mevip de zamarini kegfe kalkrgmak gibidir." Qok dogru
de$il mi?
Diyojen bilhassa "istanbulda negredilen gazetelerin
etvar ve migvar ve mesleki nahemvarlannr hedefi sinan
38
istihza etmekte ve bunun mense ve sebebi hakikisini da-
hi biddef'at enzart Ammeye arzetmektedir.> Qiinkti Tq
odor Kasap iyi bilir ki:
(Ecnebi bizim AdAtr belde ve ahlAkr milliye ve feva-
idi vataniyemizden bittabi cahil ve hususa garkta kendi
menfaatlerini vikaye zrmmnda geldiklerini negrettikleri
varakalannda muterif ve kail olduklan iEin burada ga-
zete yazamryacaklarr agikArdrr. Ebnayr vatandan bulu-
nan gazetecilerimiz ise matbuatrn deruhte ettifi vazifei
mukaddeseyi sanayr ve maarif ve ahvali politika ve me-
saili ilmiyeden her biri bir nice malfimata miitevakkrf
olduiu halde heniiz mektebi tahsilden tahlisi geriban
edenlerden ve kermi serd ve nikti bedi Alemi miheki tec-
ri.ibedep gegirememiglerden bulunduf.undan bu vazife-
nin tamamii ifasrnr kAfi ve muktedir olamayrp belki ec-
nebi mukallitleri idi.
Avrupa gazetelerinin haiz olduSu derecei ehemmiyet
ve itibar ise muharrirlerin meharet ve iktidanndan oldu-
!u emri muhakkaktrr.o
Bu frkralardan da anlagrldrir veghile "Diyojen" in
sahibi Teodor Kasap Efendi matbuat Alemimizin gok
miihim bir simasrdtr. "Diyojen" den sonra en kuwetli
mizah gazetelerimizden biri olan "Hayaln i de o grkar
mtgtrr. "Hayal" de <Diyojen" gibi i9i lAtifeye dcikerek
tenkid etmig ve gok muvaffak olmug bir mizah gazetesi-
dir. "Qrngrrakh Tataro r da Teodor Kasap Efendi grkar-
mrgtrr.
Teodor Kasap Efendi kendi tarifi i.izere "her giin bir
lapra.fr negrolunan bir kitap" mahiyetinde olmak izere
nlstikbal" adh bir yevmi gazete de negretmigtir. Haki-
katen bir kitap ciddiyetini tagryan bu gazetede matbuata
ait bahisler biiyi-ik bir yer tutar. Bu gok deierli matbuat
emcktarr hakkrnda ayrr bir yazr yazilsa yericlir.
"Diyojenn in ilk saylst 1870 te grkmrgtrr. Haftahktrr.
lgte mukaddimesinden bir kag satrr:
39
"Bir kitap veya gazete mukaddimesi miindericatlna
dal yani ber:aati istihlak olmak lazrm gelirken her gazete
bidayeti zuhurunda aled-devam kullanacasr givei lisanrn
gayn i.istad elinden Erkmrg bir mukaddimei beliga neg_
rediyor. Bu adet srrrti hikmeti aranrlmaksrzrn taklid edi-
len memleketimizin sair giirenekreri srrasrnda bir bid'at-
trr ki (gazetecilik dememek) igin Diyojen,in mesleEine te_
vafuk etmez> diyen Teodor Kasap'rn bu iddiasr-bugi.in
igin de dofrudur.
"Diyojen, in .maksadr ise efkan umu-
miye ve makasrdr hiikfimeti seniyeye terci.imanhk ve ah-
Id'k ve terbiye ve vatanrmrza ecnebi olan geyler hakkrnda
tariz ve iztihza ile terzebanhko trr. <Diyojeno fenahkla-
nn rslahrnrn ancak "cebr0 giddet veyahut tezyif ve me-
zennet>> ile kabil oldu!"una kani oldu!-undan ..suiistimal
ile gahsiyata intikal ettirilmemek gartiyleo 6rr ikinci yolu
<tezyif ve mezennet', yolunu tercih ederek grkmrgtrr. lg4
i.incii sayrda ve Riigtii paganrn sadaretinde imtiyazr fes-
hedilerek kapatrlmrgtrr.
"Diyojen> in Erkan biittin sayrlarr ilkinde ilAn ettifi
prensip iizere devam etmigtir.
On dcirt sayrh niishada il6n edildiSi gibi ..Diyojeno
in kendine mahsus maagh muharrirreri vardrr. yazrlan
geyleri hep Teodor Kasap'ln rey ve tarifi ilzerine bu mu-
harrirler kaleme alrrlar. Harigten gcinderilen fikralara
"bir varakadrr" sernamesi konulur.
Bagta Namrk Kemal olmak iizere <Diyojeno e yar_
drm etmig olan krymetli kalemler bu adada dahil aegit-
dir. Namrk Kemal, biri Mahmut Nedim pagayr telmihen
yazdr!:
"Kedi mersiyesio olmak izere <Diyojen> de bir-
kag giir negretmigtir.
"Diyo.ien" in 62 nci sayrsr resimsiz kiigtik bir baghk-
la grkar. Bunun sebebi negredilecek terciime eserler igil
si.itunlarda yer kazanmaktrr. Daha ewelce bu maksat ve
<<Monte Kristo> hikAyesi negredilece!'i ilan edilmigse de
o tehir edilerek 62 nci sayrda nbir zatr uriiwii kadiro ta-
40
rafindan terciime edilen ve bir kag niisha devam edecek
olan "Hik6yei Hikemiyei Mikro Mega> tefrika edilmeSe
baglanmrgtrr. Bu <zatr uliiwi.i kadir" Ahmet Vefik pa-
gadrr.
"Mikro Mega Hikdyesi" nin sonuna gelmeden 66 ncr
sayrda bizzat kendi terci.ime ettig'i <Monte Kristo" nun
da tefrikasrna baglanmrstlr. Fakat gazetede gok yer tuta-
ca$r ve uzun siirece$i gdriilerek bilAhare vazgegilmig ve
bu roman risale halinde ciz cijz negredilme[e balgan-
mr$trr.
11 Eyliil tanhli ve 52 sayrh gazetede $inasi'nin
1282
<ililmii Ebiizziya Tevfik beyin imzah bir mektubu ile bil-
dirilmektedir. Ehemmiyetine binaen aJmen ahyorum: oAz
gok mucibi teesstif olunan zayiatrn iginde yalnu bir zat
vardrr ki memleketten kayboldu['una'- Diyojenin vazife-
si halkr giildiirmek iken - anln vasrtasile dahi umumun
aSlamasr lAzrm gelecefini ilAn etmek isterim.
Muradrm merhum ginasi Efendiden bahsetmektir.
Gazetenlzi uzun uzadtya vazifesinin haricinde bir takrm
tafsilAt ile mesleSinden grkarma$a cesaret edemem. $u-
nu demekle iktifa ederim ki merhum zamanrmrzda mille-
timizin en biiyi.ik adamr idi. DAvamn delAili bagka negri-
yatta gdri.ilecektir. Bu itikatta yalnrz de$ilim. Hakikat
hali itiraf edenler goktur." Tevfik
oDiyojenu de yalnrz iki karikati.ir negredilmigtir. Biri
ilk tramvaylara dair bir tenkit, difieri de <I-a Turquie"
adlr fransvca bir gazetenin siyasetine bir tarizdir ki bu
yiizden gazete iki ay tatil edilmigtir. Bu tatilden sonra
grkan gazetenin bagrnda gu fikra vardrr: "Su bag ucu-
muzdaki numaranln Ahad hanesine bakrnrz da iki aydan-
beri nerede oldu$umuzu sonnaymlz.>
Akgam: 8.3.1941 Selim Ntizhet GERQEK
ME$RUTivrr DEVRiNDE
MLZXT GAZETELERI
Ttirk basrn hayatrnda gazete ve mecmualann - be-
reketli bir yafmurdan sonra topraktan frgkrran mantar-
lar gibi la"tu kucak kucak Erktrgr, ortalpr miithig bir
-
bollirgun do[urdufu, fakat gazete kavramrnrn da itiba-
nndan hayli kaybettifii bir devir vardrr'
1g08 yrhnda, Megtutiyetin ikinci defa ilanrnr takip
eden giinlerde baghyan, Abdiilhamidin tahttan indirilme-
sinden sonraya kadar bir iki yrl devam bu gazete ve mec-
mua akrnr bilhassa ilk zamanlar pek diizensiz, pek geligi
gpzel bir manzara gijstermigti. ilk hiirriyet havasr iginde
iastgele ortaya firlayan bu organlar, Ttirk cemiyetine ve
mil[tine faydal olmak giiyle dursun, bir fikir derbeder
lifi ve anargisi yaratmlgtrr. Parahsl paraslzr' bilgilisiatrl-
ca-
nlti, iyi niyetlisi veya fesatcrsr.. Onilne gelenin ortaya
dtgi b" yuyr., devresinin matbuat, fikir ve sanat hayatr
*Lu biiyiik zarait olmamtqsa da hemen hig bir faydasr
u"
"Hffi:it^t, *urruu \e az,eok ciddi hiivivetleri olan-
larr bagka bir yazrya brrakarak, bugiin' burada o devrin
mizah gazetelerinden krsaca bahsetmek istiyoruz'
abailhamid,in idaresi zamanrnda mizah gazetesi he-
mi::ah
men hig yoktu. O srada mizah yapmak hele siyasi
vehicivyupmukkimseninkaddidesildi.BuAdetaim-
kAnsrz bir ieydi. Fakat Megrutiyet ilAn edilir edilnrez,
is-
sanki bu uzun ve eski mahrumiyetin acrsrnr grkarmak
tercesine, bir .,Mizah gazetesiu meraktdtr aldr
yiirirdii'
ilk zamanlar kabiliyetli bir kaq kiginin ortaya atrlmasr
ile baslavan faalivet normal gidiyordu' Uzun- yrllar aSrr
bir istibdat altrnda ideta giilmeyi unutmuq halkrn mat-ga-
buatta bir de giilen tarafin oldu$unu g6rerek bu 9e9it
zetelere rafbeti bu normal dozu derhal bozdu'
Bu raf
heveslen-
bet bir qok ki*reyi mizah gazetesi gtkarmtYa
dirdi. Artrk beceren beceremiyen herkes' ufak bir serma-
 42
43
yc bulunca solufu bir matbaacla ahyor ve mizah gazete: Bunlardan Davul, Dalkavuk,
eekirge, Falaka... gibi_
si kuruyordu. Onceleri biitiin tenkidler, hicivler, ve Ab- leri adlan nisbeten normar oranrardrr
b"tr.*"1un bagrr-
di.ilhamid'e yahut vaktiyle onun gevresinde toplanmrg ir altrnda *Bir_ srgrars_rn gekirge, iki srgrarsrri q"ki.g"...
olanlara yoneltiliyordu. Derken, krsa bir zamar. sonra tekerlemesi; Dalkavuk,un blgh[r altrnda ise-' "
btitiin bu gegit tenkidler, en afrr hiicumlar geklinde, ak- a[am, gelen pagam> yazrhdrc. "Giden
tiiel olaylara, zamanrn idaresine ve idare mekanizmasrna _ Bogbopaz, ve Egref en orgunrandrr. Edebiyatrmlzrn
gevrildi. Bu arada Mebuslar Meclisine ve bilhassa Ana- iki miihim simasr, Hiiseyin Railmi ve
dan grkanlmrg di$errerine nazaran daha
$air Egref tarafrn-
dolu milletvekillerine hayli girkin, kaba gakalar vardrr. uzun cimi.irrii or-
Bu mizah gazeteleri arasrnda satrg yapip kazang menfa- muglardrr.
ati umanlardan bagka; tiirlti garprk fitlerle hiikCrmete ve Bu arada Ziifiird, Cadaloz, Adam sen
de gibileri za_
gahrslara yiiklenerek kazang sa$lamayr arzulayanlar da manrn tipik mizah gazeteleridir.
cadaloz'un iagrr$rnda
coktu. Miihim bir krsmr iki yapraktan ibaret olan bu mi- yrtana benziyen dili bir acize
k^d;;;;il;,d";;tii basr
alabildiiine hrrpani derbeder bir adam
zah dergilerinden her giin iigii grkryor, begi batryordu. resmi vardrr.
Gazete ve mecmua negriyatr, o kadar artmr$, go$al- Bag'Sn altrndaki yazr, *Binin yansr begytiz,
o da bizde
n'lrgtl ki, mevcut matbaalar bunlarr basmtya yetmiyor, Yok" dur.
giimriikler miitemadiyen yeni yeni rsmar'lanan ve gelen Bu gazetelerden,en inadcrsr, ismine
tam bir uyglrn_
makinclerle dolup tagryordu. KA$rt btrhranr pek hAd bir Iu['u' olan ..Eggeko dir. EgeSin baghp,
uttrrrJu masaya
devreye varmrgtr. Gazete satripleri normal beyaz k6[rt oturmug yazt yazan gciztinde monokru
bulamayrnca ambalAjcrlara koguyorlar, ellerine ne gegi- yimli bir egek resmi vardrr. tJg d6rt irurr, kerri ferli gi-
tenin kapatrlmasr iizerine, sahipreri igi"inada iu
,uvrJur, .o.,
rirlerse ona, ambalAj kAfrtlanna, el ilAnlarrna veya ugurt- iirrai.*ig,
"ur"_
'ma yapmaya yarayan sarrh yegilli, alh morlu kAfrtlara beginci sayryr yine aynr kliqe iqinde,
fakat bu defa Kibar
basryorlardr. ismiyle grkarmrglardr. Hiikfi..r.t ribur,r
da
Bu mizah gazetelerinin yiizde doksan beginin 6mrii hipleri yine yrlmamrqrar, artrncr niishayr tuputrrr"u .u_
naaic,m adiyre
tiq beS saytdan fazla olmamtg, pek gofu da bir atrmhk negretmiglerdi. yarnrz bu sefer Egek
uugtrktu Jo-g-*au.,
barut misali ancak birer niisha grkabilmiglerdir. Bu yi.iz- {o!'ruya gdriilmiiyor, masanrn arkasrnd"; ;;h$;;i ,rrr.,
den muntazarrr koleksiyonlartnr yapmak imk6nr olma- iki kulak sallanryordu. Gazete sahipreri ancak
bunun da
mrg, mi"ihirn bir krsmr zamanla ortadan kavbolmugtur. kapatrlmasr tizerine pes demiglerdi.
Oysa ki de[erleri ne olursa olsun S3s111 hayatrmtztn Megrutiyet devrinin alacah bulacah, seviyeli
- -
bir safhaslnr aydtnlatmak bakrmrndan, bunlann heirsin- gazetelerinden, s6zrerini etmedi$imiz
beviye_
-siz -mizah daha bir
dcn elde bulunmasr muhakkak ki li.izumlu ve faydah haylisi vardrr; fakat bunrardan, isim bakrmrndan
en en-
olurdu. terasanr, muhakkak ki, *Cart beyim!,
dir. .Ca.t d"yim"
$urada burada kalmrg bazt sayrlannt tesadiifen bu- iki sayr grkrp da kapanrnca, rakifi oluo Ui, t"J"; azete
lup gordtiiiimtiz bu gazetelerin belli baqh 6zelliklerin- onun igin <Nihayet Cart beyrm de cartay, g"kti,
diy"
den biri de isimleridir. yazmrgtr.
7-afer: 5.1.1955 Semsettln I(f ITr rT
 MEgRuTivr'riru snsi Aynr tiirki.iniin, aynr beste ile devamr:
45
Geceler giindi.iz oldu
Hiirriyet yrllannda kiiyli.intin birine sormuElar: Hiirri-
-
yeti tammryor musun? Hi.irriyet devrindeyiz artrk! O da
Dideler rugen oldu
Affedersiniz, alt tarafinr unutmugum!.. Fakat dah.r hatrnmda
cevap vermig: $iiyle bir giirdiirn, gitti; bizim kiiyde ta- olan epey tiirkii var. MeselA:
- siiyledi, stiyledi, savugtu...
grn bagrna grktr, .Hepimiz hiir,
hepimiz
igte kardeq gibtylz
Megrutiyet gok gamatah, gok giirtiltiilii gelmigti. itt gtinteri Ziildiir bize kardegler
yagamak hi.irriyetsiz.
genigge bir sokak aizr, meydanrmsr bir yer bulan, yilksekge bir
geyin iistiine Erktr mr, baghyordu nutka... Tema hepsinde hemen **
,F

hemen birdi: uArtrk kurtulduk. Istibdat yrkrldr. Hiirriyet geldi.
Bundan sonra istedi[imizi yapacafrz. Rahat yagryaca$tz. Namus-
suzlar, hrrsrzlar beldlannr bulacaklar. Ne siirgiin, ne zindan...
Hiiri.iz. Kimse kimseye kangmryacak. Kahrolsun istibdat; ya$a-
srn hiirriyct!...>
O zaman da bagka dini tciren olmadrfr iEin MevlCrt... Cami-
lerde istibdat gehitlerinin ruhuna Mevlttlar okunuyordu. Aksa-
rayda Valde Camiinde biiyle bir Mevhit var diye haber vermig-
ler, anneamem de heveslenmig, annemle beraber yola gtkmtg-
lar. Biz de evde idik. Yanm saat sonra ikisi beraber dcindiiler.
Anneannem anlatryor, telAg ve korku iginde:
- Aman evlddrm; bir iiziim kiifesini tersine devirmiqler. Us-
tiine fesi piiskiilii birbirine karrqmrq biri grkmrg. Bafrnyor. Grrt-
lafr yrrtrlacak gibi baffrrryor. Istibdat kahrolsun, kahrolsun bizi
zincire vuranlar... Artrk hiirriyete kavugtuk. Arkadan, biiti.in
meydanr dolduran halk, bir avaze ..Yagasrn hiirriyet, kahrolsun
istibdat!.. diye haykrnyor. Ortada ne polis var, ne zaptiye. OaUm
patladr. Biz biiyle qey gdrmedik. .Annene dcjn dedim, dcindiik."
Ze;valln kadrn gok korkmugtu. Kan ter iginde eve gelmiglerdi.
Krsa zamanda bir takrm tiirkiiler, marglar yapilmrg ve biitiin
istanbul'a yayrlmrgtr. Qoluk, gocuk, btiyiik, kiigiik bu ttirkiileri,
bu marglarr siiyliiyorlardr. Gece yansrndan sonra da sarhoglar...
Malfima, ayyaglar sevinirler, igerler; yerinirler, igerler. Hiirriye-
tin ildnr, bunlann kor kandil olmalan igin gok gi.izel bir vesile
idi. Korku kalkmrgtr. Ne karakol, ne zaptiye!.. Istedikleri kadar
igiyorlar. istedikieri gibi giiriiltii edebiliyorlardr. Sanrnm, hiirri-
yetin ilk zevkini Erkaranlar, sarhoglar; ilk parastnt kazananlar
meyhaneciler olmugtur.
Bu tiirkiilerden biri:
Kalkrn ey vatandaglar
Sevineltn kardaglar
$imdi hiirriyet bulduk
Esaretten kurtuIduk...
Dtikiilmeden karumz
Kurtuldu vatammrz
Hi.irriyetin u$nna
Bu son o,r'u, ffit;H "-ffi*l. utirriyetin geriqi eciyre or.
mugtu: selanik'ten, ugiincii ordudan ikinci Audtiltramid.,e
bir
telgraf:
.Kanunu Esasiyi ilAn etl>... padigahta korku. Cevap: <Evet,
ildn ettim.>
Kansrz, kurbansrz; fakat gi.iriilttilii, gamatarr bir ihtilil!.. yal-
mz selanik'te lJgiincii ordu Miigiri $emsi paga, istibcrat
mrimes-
sili olarak vun,ldu. 1908 Megrutiyeti bciyre ormugtu. Gcrigi bu ka-
dar kolay olan hiirriyetin gidigi miithigtir. onu da y",.rn.r. a.rra-
ttrt,Z.
Bu ihtilalin, adrnr ilk duvduEumuz kahramanrarr Niyazi ile
Enver'di. Niyazi Bey, geyifi ile dapa grkmrqtr. Haydi , geyiiiyle
dala Erkmrgtr; ya Enver Bey ne yipmrgtr? Meghui!... ,aiat kah_
ramandrlar. Hiirriyet, onra.n sayesinde germigti. on paraya
kii-
giikleri, krrk paraya biiyiikleri; her ikisinin de resimlcri
basrlc';
ciyle satr'yordu ki... Niyazi Bey, posbryrk', gifte diifr,reli
bir ce_
ket, iki eli kabzasrnda, krhcrna dayanmrg, geng, heyburli bir
za_
bit... Galiba ilk resimreri de sakailr idi. Harbuili Enr.,r Bey, ye-
ni terlcmig bryrklarr, kalpair, sdkin ve gcisterigsiz clurusiyle geng
bir Harbiyeliyi andrrryordu. o zaman herkes. lliyazi'yi aarra gok
kahramana benzetmiglercli. Fakat .Halkrn sOril, fratt<rn
sijzil>
hikmeti her zaman cloSru Erkmryor. Zaman ve olaylar Niyazi
Be-
yi bir Arnavut kurguniyle oratadan'kardrrdr ve E.rrrer Beyi gelip
kahramanhk tahtrna oturttu.
Yagasrn Niyaziler, Enverler,
Var olstur hamiyetll askerler
Bu iki mlsra, 1908 htirriyetinin en gok sciyledi$i, cn
Eok ba_
Srdrfir dileklerdi.
Bu temenniler, Abdi.ilhamid,e edilen npadigahrm gok yaga,
46
cisrenip zaman zaman unuttusumuz 47
duasr kadar tesirli olmamrgtr. Niyazi Bey daha l9l2 de gahsi bir hiirriyet, bciyle
ile' seste ve besre hatrd d;;il;;" $iirre, tiirkii
di.igmanhia kurban olmug; Envcr Bey (Pa9a) ise bir yabancr kur- iglemigti' Higbir sey ile bizirn rurrranmrza
gunla, vatandan uzakta, menkfrp bir halde iken 1922 de hakkrn 'e, onu- yazrrdrlr yerden sirip
yagryor' $u anda b'e srikemedi. HArd
rahmetine ermiqtir. 1908 de baghyan Ikinci Megrutiyet ise otuz t.1 tetim"t"? iii-a. haykrran birer
Hiirriyet, adalet, miisavat, sestir:
iig yrl siiren Abdi.ilhamit saltanatrnrn iigte biri kadar bile dmiirlii yagasrn millet!...
olamamrgtrr. Yirminci Asrr: lO/L2/IgSs "h;""";:
1908 hiirriyetinin baghca manzapalan'rndan biri de uittehadr Hasan AIi yticel
andsrr> dr. Mi.isliiman olan ve olmryan bi.ittin vatandaglar, artrk *
kardeq olmuglardr. Rumelide Rum ve Bulgar papazlariyle bizim NTizAH EDEBiYATIMIZ
hocalar <ipiigmiiglerdi. ijzERiNE
Tiirkii, miz-ah kabiliyeti gayet genig
Mariqe'nln kdzusu, iki gekilde tecelli etmettJjir: yazrh, ve ve*id,tur. Bu kabili
5,et
Haticenin yavrusu yaztsrz'ranrarr yazrrr yeztstz.
Elele hep verelim ldfimrz
olanr;;;"l"r qoktur. Ne yazrktr. ki es^
bunrarr o"u\i. k;ril;;iui
Kardegge birlegelim. kendileri'dcn .sonrak'ere intikai-"ru.*"gi
.
rituprur isinie toprayarak
Bir de bunun vezinli mevzunlusu vardrr. O zaman basrlmrg Vakra; Evldva eerebi, Latnti;;;t;a[ ihmar eyremigrerdir.
garkr mecmualarrndan kopye ediyorum: nuda kitaptar yazmrqtardrr. bir takrm yazarlar bu ko
Biz muhtegem Osmanh5nz r,"tui i,t.t r"ta-,,,"
nln en giizel ijrnekleri olan fikralan,toplay_an
"rrlll'."uuprrgr_
Tarihte gayet ganhyrz yazmadrr, basrrmrg deg'clir. bu kitaplann
ritupitiru.da bekreyip durmaktago$u ve
Biz Musevi, Rum, Ermeni
Giirdiik bu rfrzi ruqeni!...
ffn;';;il"lll1"r"" generiSin bunrardan f.yd;;,,;;tn kabil
Mizah gazete-r'e dergirerinin
Artrk marglar modasr mektebe de geEmigti. Namrk Kemal'in mdzisi vardrr. DivoJen, *rrrui,
agagr lrrka' yiiz yrldan
fazla bir
adrnt orada duyduk, bestelenmig siizlerini okumaya bagladrk. isimlerle grkmrg rnecmuarar i.Jia"r.,-g-*rruu, 'r"i., ,e bagka
Harbiye Nezareti ketebesinden olan musiki hocamrzrn ilk dfretti .rorai.. B_u mizah gazeteve dergile-
rini ba;hca Erkaran ve yazanlar,
;;;; -;;*fr 'H:l
[i marg, onundu: revfik'rir. reortor xur^p" rti.tG" Teqdor ru"rp] Aii r"], goylar.
Ey vatan, ey iimmi miigfik, gad-ii handan ol bugiin raman' ve b r Ka-
basrn i
Atemi Osmaniyana pertev-efgan ol bugiin _alanrnda _".1_"urr.rrn
ceza gormekten yrJmaz tatilinden korkmaz ve
Bahqolundu gayri hiirriyet bugiin evlAdrna bir zat idr. x; Bey, yeni osmanrrrar
tebinin fikir ve iislop bakr*r"J""--rakipg'erindendir. mek-
GeI gel ey haklu mukaddes mazhan gan ol bugiin. t
tiirkge kaclar fransrzcaya da ikisi de
eserleri de naklcvlernigllrdir.vAkrf idiler. Fransrzcadan sahne
Koq bugitn evlAd-u ahffldrnla bab-r vahdete !
I
Srhhat-i.i iimri hiima5runa duahan ol bugiin.
I
V"i"r,
bu'larrn bir krsrnrnrn terci.imelerine kalmryarak
j
"uf.Ietmekle
';;;" Ahmet veftk paga merhum
I gibi Tiirk ddet
Bunun bestesi de giizeldi. Yiiriimeye gelmiyordu ama bizi
i
I

vei:li bir hiiviyet'e_ in,aneterine geki'er bularak milli ve

cogturuyordu. MAnasrnr griyle bciyle anhyorduk; sizler gibi... Ter- ve_rrnekte
-ruurrlt-}muglardrr. Teodor Kasab,_
rn fi'ansrzcadan nakre*igi pinti;imii
kipler arka arkaya gelince ne dedi$ini scikmek giiglegiyordu. si ile iekilri Memo adrnlaki uar, beg perdelik komedi_
Daha sonra Fiklet'in milli margrnr tifrenmigtik: korra Yatryor, Avvar Hamza
;il;;;;" temsiri, Ali beyin Ko_
Biz fed;At milletiz, merdoflu merd Osmantryrz, rindendir' Asrr Mtrver'in
t"*"alLll bu igin en giizel cirnckle-
Biircl lsttbdddr yrktrk kahramaruz ganhyrz olan b; ;fir-edivi Ahmet
ga da Azarya r,,e Korkud"" Vefik pa-
diye baghyordu. Nakaratrnl canla bagla sdyliiyorduk: na sokmugtur. Fakat dofrusunu
f""Aiurfrg, ad,lan altrnda yerli krhsr_
Can da sen, gan da sen, hepsi sensin, yaga!... ,OVi"*"t icap ederse, Teodor
Kasap ire Ari Bev bu- tki";;;i"-;;iirlsti.ir-"sinde
lgte hiirriyetin, benim on, on bir yaglarrndaki gocuk hafiLzam- dan daha fazta muvaffak otmuit;;;.' vefik paea,-
daki yankrlan... Bu sesler, hilA igimde- Ne oldufunu yavag yavaS

48
Ali Ueyin bir de basrl Letafet ad1 bir opereti vardrr. Temsi-
lin dayanir$ vak'a haddizatrnda giilting olmakla beraber sdz,
,r-r*, tertip ve taksim bakrmlanndan da bir sahne eseri igin
matlap bultinan bi.itiin can11k ve tazelifii tagrmaktadrr. Bizdeki
op"r"i kumpanyal an tatsrz, tuzslJz, kendini zorlamadrkga giildiir'
mesi imkansrz Amerikan reviileri taklidlerini operet diye sahne
ye koyarlarken bu milli eserleri ihmal etmelerini, onlardan ha.
terleri olmamaktan bagka minaya vermek miimkiin defildir.
Mizahvddisinde$inasl'yi,Kemal'i,EtemPertevPaga'yrdaunut-
mamak gerektir. $inasi;nin $air Evlenmesi adrnda bir komedisi
vardrr ki aymzamanda devrinin zihniyetini, sosyal hayatrnr da
tasvir etmek noktasrndan miihimdir. igkilli Memo ile $atr !v-
lenmesi $ehir Tiyatrosu sanatkarlan tarafindan senelerce evvel
muvaffakryetle temsil edilmigti. Emsali milli ve segkin eserler
gi-
bi bunlarrn da temsili nedense tekrarlanmadr'
Kemal'in de hiciv ve mizah vadisinde yaztlarr varsa da Eofu
imzasrz grkmrgtrr. Etem Pertev Paga'nrn Av'avast ise gergekten
tehzili bir gAheserdir.
Mizah muharrirleri arasrnda Hacei evvel Ahmet Mithat efen-
diyi unutmamak lazrmdrr. Krssadari,Hisse adh eseri, ikinci baskt-
sr iizerinde 1287 tarihini tagrcrfrna giire bi.iyiik iistad bu igte
da-
tt tlil,'H:ff"{*
iistadlanndan biri olarak eayhk revrik mer-
humu anmak haktanrrhk,olur. onun zamanrndaki mizah dergile-
rindeki yazrlanndan mada Gelin odasr adtnda bir yerli hikayesi
vardrr. Hazinei Letaif, Mecmuai Letaif adh eserleri daha sonra
grkan bu mevzua miitaallik eserler igin iirnek ve mehaz olmugtur
i.i m"rhum Faik Regat beyin <.Gencinei Letalf" ve "Kiilliyatt l*.
taifo i igin ewelkinin mufassah denilse yanhg defildir. Qaylak
iis-
Tevfik, mizah vAdisinde gerqekten en baqta sayrlmasr gereken
taddtr. Hazinei Letaif'den bagka .Nasreddin Hoca frki:alarrm re-
simli olarak Tertibl cedtt Letaifi Nasrettin adr altrnda toplamtg
bir eseri ile Letdtft hikAyat ve garaibl rlvayat, Bu adam ve Eflen-
ce isimli kitaplan vardrr. Bagka zatlarrn da bu alanda basrh
eser-
Kafilei adh bir kag formaltk
leri vardtr. QaylAk Tevfik'in $uera,
eseriherbakrmdankrymetlidir.Fakatemsalinebugiindahiras-
layamadrprmrz bilgili bir edit6r olan, Arakel'in negreyledisi "is'
ve eski
tanbulda bir sene,i adrndaki diirt kitabr cidden miihimdir
istanbulu tarif ve tavsif bakrmrndan her zaman igin bir kaynak
gecele
olmak mahiyetini tagrmaktadtr' Helva Sohbetl' Ramazan
rl, Meyhane, Xagttttutte adrnr tagryan bu kitaplar artrk unutul-
mug an'Ane ve idetlerimizi tefermatrna kadar 6i7s nakleylemek-
+9
tedirler. Divan gairlerimizden, Nedim'den ve bilhassa tarihgi Ev-
liya Qelebi'den ve bir dereceye kadar Sabit, Endemnlu Vasrf,
Fitnat Harum vesair gairlerimizden bu mevzular hakkrrtda az gok
bilgi edinmek miimktindiir. Fakat, ueferruatrnr ve tafsilAtrnr (is.
tanbulda blr sene) kadar -Evliya Qelebi miistesna- brrlamryoruz.
Anadoluhisarh Mehmet Hilmi bey de eski mizah yazarlart
mzdandrr. Sahne-l Meddah, Gi.iltinglii Efsaneler ve dalia bir kag
basrlmrg eseri vardtr.
Bunlara ilAveten Hammer miitercimi merhum lt{ehmet Ata
beyin Guft-ii $inid, Muallim Naci'nin ZakAni'den naklettifi Ubey-
diye ile Nevadiriil EkAbir, AIi Ulvi beyin Gel keyfim gel, biiyiik
gocuklar vc $. Saml'nin Letaif adh eserlerini, muharriri mal0m
bulunmayan Letaifi Esnaf, Letaifi Miintahabe gibi kitaplan zik-
redebilirim.
Sultan Hamid devrinde Avrupaya firar etmig muharrirlerden
bir takrmrmn, mutlakryet aleyhinde mizahi dergiler gikarmtg ol-
duklarr da unutulmamahdrr. Bu meyanda bilhassa Sair Egref
merhumun Mlstrda negreyledili Deccal, Hasblhal ve bagka iin-
vanlardaki hiciv nazrmlanna ekledipi frkralar ve izahlar, bir krs
mr agrk sagrk da olsa, mizah edebiyatrmlztn iistiin eserlerinden
sayrlabilir. Mutlakryet devrinde mizahi yazrlariyle gdliret almrg
iki rinemli yazarrmrz daha vardrr: Ahmet Rasim, Hiise;.in RahmL
Ahmet Rasim, mahalli Adet ve an'Aneleri, hddiscleri bazan
miinhasrran mizah, qok kere ince bir tenkid gciriigiiyle canlandrr-
makta erigilmez bir muvaffakryet gostermigtir. Sansiiriin aman-
srz miidahalesinden kaErrarak ve kendini mesuliyetten komya-
rak devrinin tenkid ve muvahazeyi gerektiren Adetlerini o dere-
ce ustahkla canlandrrmtgttr ki, ($ehir Mektuplan) nda vesair ya-
zrlannda asnnln bugiin bilinmeyen hususiyetlerini en ince nok-
talanna kadar ahldfina nakleylemek imkAnrnr bulmugtur. Rasirn,
aynr zamanda o devirde Istanbul'da gdhret yapmlg Mrrhsin, Kur-
ban Oseb, Ciice Hayati Borazan Tevfik, Paskal Salih.. ve emsali
nilkte i,istadlannr da fikralan ve hareketleriyle canlii;rdrrmrgtrr.
Muhsin'in ince olduSu kadar ifneli ve hepsini igindc toplamak
$artiyle tenkidi lAtife gekline sokan niiktelerinden bir i;oiunu on-
dan <i$reniyoruz.
Kurban Oseb'in yalntz lehge taklidinde de$il, sok;rkta gider-
ken gehresini ve vaziyetini depigtirerek baqka bir geLil ve stfat
tagryacak derecedeki sanatkArhflnl, aynl zamanda miikcmmel bir
vantrolof oldufunu da ondan dfireniyoruz. Hiiseyln Rahrnl mer-
huma gelince: Roman ve hikdyelerinde lehge taklidini kifayet ve
incelikle dile getirmig bir iistaddrr. Kendinden ewel ve sonraki
F.4
 50 51
It roman ve hikiye yazarlartndan hig biri ondaki bu kabiliyete eri- vel deruhte etmi$ ve iki sene fahri olarak Tiirk gocuklanna
fel'
gememigtir ustaltfr,
sefe sevgisini ve bilgisini agrlamrgtrr. Mizah vAdisindeki
ll' Bu haysiyetle Hiiseln Rahmi, mizah edebiyatrmrzrn ilnlii bir bagyazar-
felsefedJki yetkisincl-n az depil idi. Karagiiz gazetesinin
gahsiyctidir. Eski istanbuldaki brEkrnhk hayat ve an'dnelcrini, Rrfkr
nl hfrnda gergek biiytik bir muvaffakiyet gtistermigtir' Sakalh
r bi.iviiciili.ik ve falcrhk gibi hurafelere ba$hJrfr, mahalle haS,atrnr,
alni X.."gtiz'de dnce Baha'nrn yarchmcrsr olarak sonra miista-
rnahalle kadrnlarrnrn zil'rnivet ve konugma tarzlarrnr o derece
kilen hizmet etmi$tir. Bunlann yanrnda her dinleyen ve
0: okuyanrn
miikr:mmel dile gctinnig, o vakitki istanbulu mahalleleri, sokak- hem de
tl
larr, eflenceleri, Acletleri ile civle giizel tasvire muvaffak olmugtur
dili kadar kaleminden de hem severek ve hoglanarak,
v korl<up gckincr-ck meftttn olclufu Neyzen Tevflk'i unuttnntnak
tt ki, o <lcvri yir;arnamrt olnnl:rr btrnlerrr eikurnzrkla yergatnrplar- kir- gerekiir. 'fevfik, sazr kadar sbzii ve giiri, sdzii ve giiri kadar
niik-
dar bilgi edinirler, Mcgrrtiyet inkilAbr ile matbuat olgiisiiz bir bir bil-
h
te ve hicivieri de iizerinden asrrlar gegse unutulmayacak
I hiirriyete kavugtu. Ali Fuat merhum Karagiiz'ii negre bagladr. Ka- gir, gui., heccav bir niikteci, sazrndan ve sdziinden nrhlarda
fe-
rag6z selefi Hayal mecmuastnrn yolunu tutmugtu. arka-
t
Karagtiz ile Hacivad'rn muhaveresi, onun siyasi bagmakalesi
ianiit, geniglik yaratan bir iistad idi' Peyami Safa' emsaliyolunda da
t
dugtar iUi fr"t uaaia" oldufu gibi, tenkid ve mizah
I idi. Ondan sonra Takvimi Ceraid siitununda giindelik gazeteler- qot k"i""tli bir kalem satribidir' Hiq bir hocava borglu umumi kalma-
den seEilmig bazr fikralar tehzil olunuyordu. Karagiiz'ii muhtelif ve talebesi olarak en genig
I
dan kendi kendinin muallim
adlar altrnda bir Eok mizah dergileri de takip etmiqtir. Bunlann kud-
bilgiler, felsefe ve igtimaiyat babrnda s6'z sahibi olabilecek
I

iEinde Hacivad gibi, Karagiize rakip olac:aEr zu'umii ile Erkanlmrg

rette derin bir vuku'fu elde etmig bulunan Peyaml, mizahi mizah'
iislftp
acemice yazilar dolu olanlan yanrnda, Htiseyin Rahmihin (Bog- n-1Sun]<i
bo!'az) t, Re-fi Cevad'rn (Grdrk) ve gimdi adlannr hatrrlayamadr-
ia dahi asla yetkisiz kalmamrg .olanlardandrr' Yusuf Zlya Or-
ed.ebiyatrmrza sazi. nakleyleyince Omer Seyfettin'
$rm bagka yazarlar"rn (Geveze), (Davul), gibi adlarla grkmrg mec- tag, 6rhan Seyfi Orhon'dan sonra gahsmr tammadr$m
fakat
tnualan vardrr ki, bilhassa(Grdrk) ile (Davul) mizahi edebiyattan ve tenkicl kabiliyetine hayranhk duydu$um Aziz Nesin'i
sayrlabilir. Bunlarr (Cern) ve (Kalem) takip etti, (Kalem) de Re-
niikte
sayabilgim.
fik Halid dostumuz krvrak, niikteli oldufu kadar ifneli tenkidle- Tevfik- ile baSlamtg
r:i ile biiyiik bir okuyucu toplulufrrnun baflrhk ve hayranltltnt $inasi, Teodor Kasap, Ati Uey, Qaylak
olan Tiirk ni.ikte edebiyatr, bugiin kemal ve tamltk yolunu tut-
gahsrnda toplamrgtr.
muq bul.rnmaktadrr. Yusuf Ziyi'ntn AKBABA'sr bu vidinin hiki
O devirdeki mizah muharrirleri arastnda qair Sakalh Rtfkr miyet arrnasr olan kartah saytlsa yeridir'
ilc Baha Tevfik merhuma saygrh bir makam ayrrmak ldzrmdrr. oGegmit zaman olur ki hayali cihan defien' denilmigtir '
Aziz'
Birincisi deryadil bir bektaqi, kuwetli bir hicivci gair, duygula-
nnda samimi, umumi malirmatr kadar tasavvuf ve islAm felsefe-
<lostumveoflumHilmiYiicebag'rnihtarveistefiiizerine,haya-
limde gegmig zamanln ya:zrlL. m'izahrm daha fazla tahayyiil
ede-
sinde de genig bilgili idi. Tek kusuru bahtsrzh$rdrr ve bunun kar- hatrrlayrp yaz-drkla-
grlrfmr sonunda perigan hayatr ile iidedi. rnedim. Hatrrlayamadrlim ve unuttuklanm'
nakiller
rrmdan goktur. Yazrh o*lmayrp ta aprzdan afrza vAki olan
Baha Tevfik; gok orijinal bir yazardrr. i\4iilkiye mezunu idi.
r," .i',ray"tl"rle hafizamda kalmrg iistadlara gelince' bunlann
hep-
Fransrzcasr gok kuvvetli, zekAveti normalin gok iistiinde idi. Fel- de bu kitabrn hacmi'
Sini stralamafa ne vaktim miisaittir, ne
sefe ile ufiragrrdr. Felsefe, Piyano ve hatrnmda kalmamrg da]ra Tevfik'
Yalmz pek miihim olan ikisini ele alacaSrm: Biri Neyzen
bir gok mecmualar ve kitaplar negretmig, terciimeler yapml$tr. citeki Borazan Tevfik.
(Neyzen Tevfik) hakkrnda Hilmi Yiicebag' miistakil bir
Baha Tevfik niikteli konugmakta da iistad idi. Her alanda bilgisi eser
gcnig oldu[undan so]rbetlerinde a{zrna baktrrrrdr. Qok vefakir,
grkardrprndan onun muhtevasrna ekleyecek bir gey bulamadrm'
kadirbilir bir insandr. Tevfik'e
Benim <Rehberi ittitrad Lisesi' adr ile tesis ederek 25 sene
iet yairraa ikinci baskrsr grkryor; okursunuz' Borazan ve soh-
gelinle: o; mizah vadisinin bambagka bir eridir. Meclis
Tiirk irfamna hizmet eden ve bugiintin ilim adamlanndan bir t", ,riik,.perdaztdrr- Bu haysiyetle bir gok dostlan-ve arkadagla-
hayli de$erli insana menge olmak srfatrnr tagryan mektebimin halinde
,felsefe hocah[rnr merhum iistadrmrz Feylesof Rza Tevfik'ten ev-
n meclislerinde onu bulundurmak hususunda rekabet ter-
idiler. Para ile dostluktan birini seqmek icabedince ikincisini

52
cih eden insanlardandr. Lehge taklidindeki kuwetinden ziyade,
gahsiyeti, grkrglan ile kudretli bir artist idi. Meclis ve sahne ada-
brna gok dikkat ederdi. Son zamanlarmda dostum Ragit Rrza onu
sahneye grkartarak, hususi meclislerde verdifi zevk ve negeyi
umuma tattrrma$a razr eylemigti. Her sene bir miisamere verir,
orada miirettep bir program altrnda pek nezih, taklidli monolo$-
lar siiylerdi. Borazan'r temiz smokini, iyi baflanmrg krravatr, be-
yaz gomlek ve eldiveni ile sahnede gcirenler onu Tijrklerin (Kok-
leu) i saymakta asla tereddiit etmezler ve bunda hakh idiler. Mo
noloflan gundan bundan agrrma deSil ,kendi ibda ve icadr idi.
Siileyman Nazif merhum, Firakr irak adr ile yazdr[r manzumeyi
Borazan'rn okumasrndan gagy olur ve tekrarlamast igin hazirun
ile birlikte ellerini pargalarcaslna onu alkrglardt.
Borazan denilince, Kadrkiiylii merhum Refik'i de hatrrlamak
gereklidir. Refik, takliddeki maharetinden dolayr Tiirk Refik di-
ye meghur olmugtu. LehEe taklidinde onunla yangabilecek iki
zata ben yetigtim. Biri meddah ismet ki gocuklufumda g6rmii-
giimdiir. Bembeyaz sakalh, vakfrr tavrrh, her taklidin bir kaq tiir-
liisiinii yapmakta mahir bir sanatkArdr. Hamdl merhum ile orta
oyunlarrna bazan igtirAk ederdi.
Daha evvelce, yani (Tuluat) rn ilk zuhur-unda sonradan Abdi
ve Hasan merhllmlann deruhte eyledifi ilk (ibi$) roliinii yaptrfr-
nr elimdeki ilAn koleksiyonundan ii$renmig bulunuyorum. O za-
man Ba$larbagrnda bulunan tiyatroda meddah ismet, iUig - to-
mik vazifesini yirpi:rken Tiirk tultratrnrn en vel0d biiyiik i.istadr
Kel Hasan'ln adl, oyun da maiyyet denilen lif etmez kalabaltk
arasrnda gririinmektedir.
Refik, Rrza Tevfik, Manyasi zade, Ahmet Refik merhumlarla
birlikte hususi olarak aralannda tertip eyledikleri orta oyunlarr
partilerinde giirlinmiiStii. Megrutiyetin ilAnrnda bir kere, hiirriyet
cogkunlupiyle, Rrza Tevfik, Ahmet beyler ve arkadaglan birlikte
Kurba$ahderede-umuma orta o)'unu vermiglerdi. Bilindiffi iizere
feylesof, bilhassa Rumeli muhaciri taklidinde iistad olduiu gibi
sair taklitlere de yabancr defildi. Daha sonra Refik'i merhum
Regat Rrdvan'rn topladr$r MiIIi Sahne'de merirum Hiiseyin Kami,
Nuretttn $efkati, Muvahhit, Ahmet Refik, Nedh Ziya ile birlikte
giirmiigttik. Sahnedeki gtihreti Hiiseyin Kdmi'nin Sabah'r Hiirrt-
yet adh piyesindeki emektar ugak roliiyle baglamrqtir.
Taklit ve monoloplardan konugulurken NAgid ve H6zun'r
Lrnutmamak lAztmdrr. Benim gcirdiiklerim arasrnda NAgid dere-
cesinde lehge taklidinin gegitlerindeki ustahfr kadar, giyinig, ta-
vrr ve yagama tarztnl canlandrng baktmlanndan yaptlSr taklidin
.53
hakikatine intibak eylemig bir sanatkAr yoktur. Komikli$i Ha'
san, Abdi merhumlardan sonra gelir, fakat taklid bakrmrndan
kimse ile mukayese olunamaz. rlAzlLrn, karakter taklidinde tantdr-
Srm sahne sanatkarlarrmrz iginde zekA, incelik, ibda ve taklid ey-
lediii gahsiyetin mahiyetini temsil bakrmrndan hig unutulmaya-
cak bir artisttir. (Karagijz) ii an'Anevi sanat ve erkAn adabrm
bozmadan yenilegtirmigtir. HAzrm sohbetlerinde dahi her mdna-
sryle tath konugabilen, danltmadan tenkid edebilen ve tenkidini
latife gekline snkup zevk veren bir sanatkardr. Bununla beraber
taklidlerinde Refik, Nagid ve hattA Borazan derecesinde kuvvetli
defildi. Fakat, o kadar ustaca davrantr ve o derece mevkiine ve
sahnesine hikim olurdu ki taklid babrnda daha maharetli olsa,
bundan ne daha iyi, ne de daha gok tesir brrakabilirdi'
Tiirk milleti zek6t, bulu', incelik bakrmlarlndan emsalsiz bir
millettir. Niikteleri, ata stjzleri, gogu kAgrda intikal edernemig ol-
maslna raimen, pek hesapsrzdtr. Ne yaztkttr ki, Arabrrr, Acemin
ve Garbm emsal ve fikra mecmualarr gibi bunlar satr|lara inti-
kal ettirilip tertip ve tedvin edilememigtir.
Bu ncksanr telAfi etmek genqlere diigiiyor. Hilmi Yi-icebag
oslum, bu sahada Tiirk niiktedanlariyle mizah gairlerini bir ara-
ya getiren bu miiter.e:zi eseriyle miitrim bir kiiltiir hizmetini ba-
Sarml$ oluyor.
Onu takdir etti$im kadar, emsalinin ve muakkipkrrinin 9o
lalmasrnr da diliyor ve bekliyomm. Sohbet mevzuu sonunda
<SAklya, kalmaz imig giinki.i bu sohbet b6ki" deytip siiz[ kesi-
yorum.
1 Haziran 1958 M. Raif OGAN
*
MiZAH FELSEFESi
Mizah gazetelerinin zan ve tahmin olunduf'undan pck z\yade
bir vazifesi vardrr. Terbiyeye davet etmek ve uyandtrmak! Ve bu
vazifesini sopa ile, yttmrukla, kaba vasttalarla defiil, ustura gibi
kayrcr niiktelerle, $eytan tozu gibi biraz yakan, biraz kagrndrran,
hafifge cifkelendiren zarafetlerle bagartr-
Mizahctntn g<izii, daima bir tenkid mikroskopunrt yaprgrk,
durmadan, cemiyetin gevresini gcizleyip, etrafindakilerin piiriiz-
Ierini, aksayan klstmlarrnr, cilEiisiiz hareketlerini giirccek, 9erl,
guh ve belif bir ifade iEinde okuyuculanna giisterecekiir'
' Havattn bozuk taraflartna'yakalartnr kaptrranlar rrpaqtk de-
gil, iirtiilii bir gekilde tavrrlanm di.izeltmepe ga$racak. Bazr hal'
lerimiz vardrr ki adliye, buna kangamaz, kanun yolile bir ceza

54
1 _;terilemez. Meseld, yalan, bog, beyhude yere aldatma, riya gibi
fll. JptTi cezasr olmamakla beraber, bunlann yok edilmesi Idnm ge-
l$;Fn Igte,bir takrm kusurlar olduSunu kimse inkAr edemez.
f lgi,, mizah gazetesi bu kusurlara kargr kurulmug bir dara_
Bciyle hareketlerde bulunmaya kalkrganlan mizahla us-
Ik&oat..'
F l'lpganlann kalem ve firgalan meydana kor ve umumun kahkaha-
",.r[l krrbaglar. zita, mesela, yalanhyamryacaprmtz bir yalancrya
F"Sr - hig giiphe yok ki - rebessi.im bir Cimdit, giilmei bir to-
, lattrr.
cemiyetin hep beraber, hepimizden bazr istekleri vardrr: Ev-
vcl6 ister ki, dikkatli bulunahm! Dalgrn olmryahm. eiinkii, dal-
ftnltfrn, etraf.rmrzdakilere zarar' clokunabilir. Komgulannrn ar-
tusuna aykrn olarak dalgrnhk eseri gdsterenler. Kalp akge mua-
Dclesi sdriirler, bir tarafa atrlrrlar, kahkaha ile cezalanrilar.
Giikteki bir yrldrzrn seyrine dahp da kuyuya 5mvarlanan Don
-Klgot'a elbette herkes giiler.
- Bir hayale dalmak yiiziinden bir berdya gatan talihsize giip-
hesiz, acryandan ziyade giilen bulunacaktrr. Mizah gazetelerimiz,
buyuk dalgrnlan diirter, <Efendi kendine gerlo cler. eo!'u defa
tenbih eder, bazan yuvarlar. Fakat bundan dtiirii diigiirenin kuv-
votini de{il, diigenin kuwetsizlifini ayrplamahyrz. eiinkii, cemi-
lclln isteklcrinden biri de rilgiide birliktir.
Umumi efkArrn gcizleri ister ki, mAna ve madde bakrmmdan
lartrlartmrz tilgiilii olsun. Hele bir omuzumuz biraz grksrn; bir
kolumuz biraz diigsi.i.n, a{zrmrzr haddinden biraz aErk tutahm:
llemcn etrafin tebessiimii hafifletmesi kabil olmayan bir azap
rtlnrak kargrmrza grkar. Bunun igin hayatta diigmemenin garesini
6ramah: "Diigenin dostu olmaz!" derler; temin ederim ki maska-
flltfia alan, zevklenen pek gok olur.
Ne hacet! InkrlAbrn (1) savurdufu y'umru[un tesirine daya-
namtyarak muvazenelerini kaybedenlerin etrafincla kopan alay
retlcrini dinleyiniz!
Umumi muvazenenin mubassrrh$r da, mizah gazetelerine ve-
I'llnrig vazifelerdendir. Bu vazifeyi bagarmak iEin kAh birini a$-
tlRl kapama$a, kAh ritekini bagrnr biraz tiniine e[mefe dAvet
edot'lcr.
Dtigmemek igin pek dik yiiri.imek de muhitin fikirlerine uy-
gttn ve yumugak gelmez, o da giili.ing olur. Alemin istedifi gudur
kl, nz gok kendisine benziyelim. Hepsinin burnu akar, bir cemi-
vel tasarlaylnrz. $iiphe yok ki, aralanna giren burnu kum5ru, nez-
(1") 3U lnkrlabttt"t
55
leli sayacaklardrr. Hig kimseye benzememek, iyi defiildir. Yi.irii-
yiigiimiizde, durugumuzda, kryafetimizde, scizlerimizde, herkes-
ten biitiin biiti.in ayrrlmala gelmez. Gi.ilerler..
Kahkaha, adliyc cezalarrndan da'ha tesirlidir! Giiliing olmak
korkusu ne kadar fenahklann <intinii almrg, ne kadar girkinlik-
leri vuku brllmadan evvel 6nlemigtir.
Zeki adamlar, giiphesiz etrafin kahkahasrndan korktuklan
kadar, Zaptiye Nazrrrnd,an korkmazlar. Boyle oldu$una gcire, is-
tenilcn gartlarr toplarnrg, bir mizah gazetesi, ahlAk dergilerindcn
ziyade ahlAkr iyi bir durrrma getirmefie hizmet eder. $eyh Sadi -
nin ri$i.idiine gtire, fenah$r tezyif. meydanrna atmak iyilifi ii$re-
tir. Qok kere diigmck iizere olanlann sarsrntrlarrnr gidererek
ayakta tutunmalanna sebep olur.
IVlizah gazetelerinden merhamet de$il, hakikat beklemeliyiz:
HattA hakikatin biraz miibalAfalanmrgrnt... Mizahgr, hig bir za-
man Eirkinlik tiryakisi olanlara acrmaz; hele manevi girkinlili
teghirden biraz zalimane bir zevk bile alrr. Kanburu gaglyr ona
teslim ediniz; innsafsrz.ca hrrpalayacaktrr. Kiire: "Gijziimiin nu-
ru! Giiriigemiyoruz!> dedirtir. $agrya; "Benim gehlA oldufum bel-
li'mi?> diye sordurur, kafadan gagrhfa u$rayanlarr hiq affetmez.
Faydair olmryan iglerimizi iige ayrrmahyrz: Birincisi: Cemiye-
tin rahatrnr kaErran veya hayatrm tehdit edenler; bunlan ceza-
landrrmak kanuna aittir.. lkincisi: Kendisine zararh olanlar, bun-
lan muhtelif hastahklarla muhtaghirn, garesizli$in do[-urduiu
clemler cezalandrnr. Ugiinciisii, gciriiniigte ne cerniyete ne de ken-
di qalrsrna zararh goliinmez, fakat cemiyetin tabii istidadrna mu-
halif gelir, bundan dolayr cemiyete sevimsiz giirtiniir; herkes o
gegit geylerin taraflarr olur. igte bunlara, ceza tertiplemek de mi-
zah gazetelerine diiger.
Mizahi yazt yazanlar ve karikatiir gizenler, akrcr ve gizli ku-
surlara vanncaya kadar, etrafin biitiin miinasebetsizliklerini ya-
kalayarak pertavsrz altrna alrr, hig bir gtizden gizli kalmtyacak
derecede biiyiilttiikten sonra, matbuat sahasrna atar: Bu, kalem
veya ftrga ile yaprlmrg bir karikatiirdiir...
Makbul olabilmek igin bir karikatiir - zannediyorum ki - aga-
frdaki qartlara grire yaprlmahdr:
EvvelA, bir karikatiir, bir resimden ziyade ashna benzemeli-
dir; fotoSrafln gcisterdiii maddi heyete, karikatilr, biraz da ruhi
benzeyig ildve etmelidir, modelin ruhundan biraz gey grkanp cis-
mi iistiine koymah, dima$ ve kalb hayatrndan bir dilimine giirii-
Iebilecek bir mevcudiyet vermeli, drg makinenin, bir de ig zembe-
rekini gcistermelidir.. Ashna benzemeyen karikatiirler, yakrgtksrz,
 iftiralar gibi istiskale
hak kazanrr.
Gerek bir r'e gerek or.r:."jllhalinde 57
run vazitesll..TTt" olsua, karikatii-
avkrn or-ur,;r?:#:Amak oldufuna gcire, bi;;;, terbiyeye gazetesine bakrmz, bir iirnek iitekinin hastasr, bir ewelkinin sar-
Bizim mizah iur"ri6'r"iir;r, hogu, daha eskisinin qrldrrmrgrdrr. DantelA kiipiiriir, kordelA krv-
u, Abdiirrezzakrn (Hande ranlr, gerid agafr, 1rukan kogar, kumag ezilir, biizi.iliir, krvranlr,
!--yl osmani) .i"" rrl"r.#';l ::.?"u. gerinir, burugur, kadrn sevinir, Hagopulo (4) giiler; lgte moda!...
Dostumun, etekleri irEuran bir i.islfibla tarif etti$i moda, mi-

ff:q:fi"*.",:;ffi
Mizah gazetelerimiz, hele
:i'.Tffi tfuf$lffi zahgrlar iqin genig bir sermayedir.. EvvelA, her moda, .lriziimiiz
ahgrncaya kadar az gok tuhaf gdriiniir. Sonra pek gi;r,:.rr1, p€k
ihtiyar, pek girkin bir adamda, modaya gok uygun bir kryafet gG
rgna iqiretlere - kum ilk savrla",-,1^ $er imalarda' riince gi.ilmekten kendimizi alamayrz. Qiinki.i, modamn bir hassa-
]ii1,
kolavhkla gesiyorlardr- a,;nit-ti.tt3:".d.",
otr volda viiriircesine gir- sr da zati ve asli noksanlannr mi.ibald$alandrrmak ve bu suretle
diler. " A;;;]*fi
v4rruzr vazrfleerinde akilh - gayet
g6riinmek iste"
6deta bir karikatiirci.i igi gdrmektir.
Bundan bagka; bazr adamlar tabiatin bir karikatiiriidiirler.
,"..,|uT:o#,:*:rl,:1.:tzreri gilmepe sebep orsun. okuyucuran Burunun, kulaklarrn, ayaklann miibald[ah biiyiikliigi.i, mutlaka
Evet, mizah giildi.iriir.
Konugma geklinin garprkhklan da mizah gazetelerine zengin
#*'"',lff %;iii';:,,tx;i1{trfr "*,nH'"i"{;{ri:-?l .bir kaynak olur. MeselA gurur, ruhun bir nevi guliinE ;igmanh-
fr deSil midir? Gene, meselA yalan, bazr komik aktiirlerin yiizle-
kendini toplarnaL, uir
hanrmrn gesmieteki
t<us-u-nil,i oJ, rini boyamalanna tegbih olunamaz mr?
pek gtirdiiriicii de
rrrvr,]""' ;iiJil" r"r"ri airiii.#, bir r.ir, Bunlardan bagka modalar da yok mudur? MeselA bir zaman-
vaziferini'ilu.ite takdir
orsa, lar dekadanlarla eSlenmek ve tiirkge siiylemek ve gene bir za-
eden bir mizah
;lX'rB::-";;;"0"'1*"'' t;;;i"#mar,d,... i";;;;i"-u, manlar da kadrnlarla eflenmek moda defil miydi? Bugi-inkii mo
ututtt igaretler, incelilrten" oor," da da fes yerine kiilah giyip vatanperverlikten bahis a','mak de-
zertmez. Mizah
,u *luir,''or'.ar, dii_
mus ormarr o,n ji:p **iilr fr"a"r,.,,_ fil midir?
".:.-ffJit;ffi ;, i:l
a-ltr bir tebessiim,".";'il:-,::T_:l:ltan,
",,u".r
.
kaba mhafirfr bryrk Tavrrlarrmrz da, gekiller kadar bir giildiirme madr:,iidir. Bir
yaratan ince ve hafii hiikiimdann huzurunda nedimlerin aldr$t gekil, o saht' liArh$r o
n,m g"ii".vurq'r bir
"oti"r"'i"a"'lt*"r"ri
Giildtirmek ici dikligi, o hayat hareketlerine ayktn durgunlu[u ile pr Li giiliing
bulmaz mryrz? Tavrrlarda tuhafhk, ya daimi tekrarlarnalardan,
,?1";',','ff$,,#'ff lff d;iff :""1il*"Jiru,,iilik# yahut, hayat elAstikiyetinin azalmak veya gofalmak sr"rretlerin-
den birile miibalAfalanmasrndan ileri gelir. MeselA, rjurrnadan
Etrafrmrzdaki gekillerde,
diiriicti seyrer vardrl.ki, sdzlerd e her saniye, her An, elini burnuna giitiiren bir adam, ne kadar giil-
isin eciyre bir dikkatl ,* ;";;;""rr;H"I:ffi:t ;if# diiriicii ise baston gibi dimdik yiiriiyen veya Babrdli efendileri gi-
bi; ezile, btiziile, selAm veren de o kadar giildi.iriiciicliir. Ancak,
sarab.1g, o," "-;;l;:yet
gekillerde ." F?. ecler.
ruioi"_li"uurr,"E,J,r. Modalann ahgkanhk bunlarclaki giiliinlii$ii bize, hafif gcisterir.
giiriin;t,ir.-i,T.,i".iioan HAsrlt, biraz dikkat etmek zahmetine katlanan bir gdz iEin
tr _T ?ti:;lill so_
biri, modadan bahse-
her taraf, giildiirticii bir menqe'dir.
;#:iiJ*ri-**":,11?
rince dyinei devrandia---^^"&rrr a'ayct' mrmandtr.
mimandr.
ne gdrse, ona giydirmeSe Karagciziin t6bi.
Mizahcrlar, muh:rrrirlerin mevzu bulmakta en az .'orluklara
diigenlcridir. Helc bizcle!
gahgrr. Bir moda
,
( ) - Cenap $ahabettin
Il,ff:::-*lp,:
-;;::- zak Efendr'in tivatr
megh_ur
---Y'rgr turnat
ruruar sanatkan Abdiirrezr
sar
ro tegekkiitiiniin adr.
Abdiilh;i;;;ililffT1*uho",
Jlrtn^r a,.,-.!rt -- _
(3) ikrnci (4) Mutlakiyet devrinde kadrn kumaglan ve giyim egyasr sa-
tan bir ticarethanenin sahibi meghur Rum. Ru diikkAn
san,atk6n.
hdlA mevcuttur.
 59
t: medilerin her birinde, insanr en fazla giildiiren begeri garprkhk
MILLI MizAH ve sakathklardan biri teghir edilir. Meghur Nasrettin Hoca fikra-
i srnda "kazamn dolurduSuna lnaruyorsun da, iildiiEiine qeden
Nigin giileriz ve nerere giileriz? Mahlfikrar igincle yalnrz inanmryorsun?' stizii, ancak biitiin komediyi hulAsa ettili igin
in-
sanosluna has olan giilmenin mdna ve mahiyetini giildiiriir. Kazan ve tencere fikrasrnrn asrl mihveri, liipgi.ilii$iin
izah maksadiy-
lo filozoftar, psikotogta_r ye sosyologlar r;;;;; ;ffi' rrul.iy"t". upradrir gi.ili.ing dkrbettir.
atmrglar ve bu begeri hadiseyi kencri zaviyelerinden Bekri Mustafamn havuza girip de oBuraya Kaptan paga ka-
tefsire gayet
otmiglerdir rr9rr" demesinde giildiiren saik, bir zamanlar Istanbulu kasrp ka-
Fakat, giilmenin fiziyolojisi, ruhi ve igtimai mekanizmasr vuran "Subagr tahakkiimiinden kendini ancak suya atmak sure-
tnnlan giildiiren nesne ve hadisererin tahriri ile u[raganlar, in_ tiyle kurtarabilen Bekrinin halidir. Sciz, bu fikrada da tabloyu
telif devir ve cemivetrerin bu bakrmdan gdsterdikleri farklarmuh- bir kat daha belirten gerEeveden bagka bir 9ey deSildir. Nitekim
iize-
rlnde kdfi deercede durmamlgrar ve m'retlerin karakterleri Tiirk halk mizahrnrn bu hususiyetini pek iyi kavramrg olan bir
milli mizahlar arasrndaki irki bagrrrrsr pek berirtm"-iifu.air.ile Fransrz tiirkolo$u, Nasrettin Hoca fikralannr birbirine ekliyerek,
. $iiphesiz, hangi millete *"rrrrp olursa olsun biitiin miigte_
t'ck hususiyetler vardrr. cemiyet iarkra'na rafmen, insan]ann
hAdiseler karqrsrndaki tenkid ve hiciv kudretimizi gdsteren bir
mizahi roman meydana getirmeyi denemigti.
ltemen aynr nesne ve hadiselei kargrsrncla gi'mek Milletlerarasr nizahla, begeriyete giilen insanlar, milii mizah-
ihtiyacrnr
dufunu iddia etmek, hig de miibardfa' sayrlmaz. Fakat duy- lariyle kendilerine gillmekte devam edeceklerdir. Zaten ideal
ktlt gizgilerde beriren bu benzerrifin a-rkasrncla, miiletlerin, ancak. olan gey, begeriyetin seri halinde imAl edilmig emtia gibi, birbiri-
hatta
Aynr millet iginde muhterif ki.iltiir muhitrerinin giirme nin egi topluluklarclarn tegekkiil etmesi defil, her biri kendi deha-
Ju.,r..rrr9-
la' birbirinden niian^s farkrariyre ayrrrrr, Hcr Jevir ve muhit, srnr kemaline crdirnig farklt bir gahsiyeti cemiyetlerin cazip,
kendi karakter ve gahsiyetiylc torr.uarg, ve iEine ahenkli ve mesut bir insanhk kurmalarrdrr.
sindirdifi ko_
tnlk vaziyetler kargrsrnda, kendine has bir giilme ile mukaberede Yeni Sabah : 29.6.1952 Sabrl Esat Siyavuggil
httlunur. Giiliimsemelerimizde ve kahkahaLrrmrzda
ferdiyetimi-
rltr payr kadar, iginde, yagadrfirmrz r""r,iri" J"-r,rirr"rr^rrrorr. *
Bu
Itnkikati btiriin Erprakrrsiyr" iorr.u-uk iEin, muhterif BAHSiNDE BiR HATIRA
hnlk mizahrnr aksettiren hikayelere, fikrarara ve
mitetrerin "isrisnet"
Mizahi yarr y^zmak nered.en de akhma gelmigti? Bu, bir hi-
r*i'nr atmak kafidir. Aynr clevirde defigik kiiltiirkarikatiirrere
g"'r"t".irrd" bo
bir
llren <mizah> farklan, avnr cemiyetin muhterif kiyedir.
devirleri arasrnda Galatasaray'rn gece yatrsr talebesinden oldu$um igin srkrntr-
hlr mukayese yaprhnca Ja meydn.ru grtu..
dan kendimi edebiyata vermigtim; hem okur; hem yazardrm.
Bu bakrmdan <<nelere ve nigin gUiaiigiirrfi siiyle,
sana kim ol_ Amma ciddi geyler okur, afirr bagh yazrlar yazardtm. Edebiyatta
rlttfunrr siiyliyeyim> demek miimkti-ndiir. M'retrerin
mizah zevk mizah, o zaman yer tutmamrgtr; <inga> kitabr mizah bahsinde
t'o nnlayrglanna, kollektif gahsiyetlerinin bi.itiin
aru.u.rigtu.r rirr_ <gathryyat> dan giddetle <.miicanebet> tavsiye ediyordu. Hog, b6y-
rrrlptlr.
le bir tavsiyeye hacet ne? Biz uedebiyatr cedide" nin ohlarrna, ah-
Nasrettin }foca, incili
pl. ve softa frkrararrnda teceili
-Cavug, Bekri Mustafa, yenigeri, Bekta-
eden Tiirk halk
lanna, "heyhat'" ve oefsus!o larrna aErz uydurmug, inim inim inli
yor, ziippc bircr onecnun" gibi upuzun saElarrmrzr ciniimiize do-
lrlt' tahlile tabi tuturacak olursa, mili gahsiyet mizaiu, dikkatri
rlrrtr bir goiunu aErla vurur
davranrgla'mrz- ki.ip ic Aeklror, a$la-r,or; ciice Ferhacl'lar misali kuru kafamrza
kalemimizin kiiskiisiinii vurrp of Eekiyoiduk.
Drr hikAve ve fikralarrn kornik rnihveri,
sijzde de$il, vaziyet
t''! ,.rekettedir' Harkrmrz, cinas ve kerime olrrnlannrn Bu nale ve efgan srrasrnda, neredense elime yrrtrk prrtrk bir
rrtlkrerrlcn ziyade, vaziyet ve hareketin
yarattlfr risale gcEti; tatsrz, tLttsLtz. yazrlarla dolu idi; acele acele sayfalan-
, trh irslrnda tuhaf olan
tuhaf'frna giirer. sciz, an- nt geviriyordunr, birclcn, bir makaleye saplanrp kaldrm. Avrupada
vaziyetin son bilAngor,r.r' gitu.r. .,r" _ur_ yaprlan zarif, rninimini, cici, nikel anahtarlarla bizim yerli, iri,
'it,r\,t qerge'eler. Bunun igindir ki halk fikralan,
ekseriya eghasr, hantal, demirden ve kapkara anahtarlann bir hog mukayesesi...
''rk'i*ir ve k'lposu olan birer komedi mahiyetindeair ve bu ko-
 ot
rJ\l
MlzAHQrulR ciituuNns', BIR
KoNU$MA
Altrndaki imza; Diiyunu Umumlye Direktiiri,i Ali: ve bu
beg yrl iince orta ojrunu
Igte bana ilk mizah zevkini veren ve bir mizah edebiyatr ol- Bana rnizah zevkini tam elli
efendi agrladr' Abdi merhumu
dulunu ii$reten yazr budur ovunun Kavuklusu ffitt*4 gimdiki Igrk Lisesi olan ko
Diyebilirim ki All beyin anahtarlan benim dimagrmda, ka. Sldnazam Avlonyah Ferit Paqanrn' seyrettim' Bir r"'"':r ko'
pah bir hiicreyi aqtr; bagrmm karanhk bir kd,gesine rgrk ve hara, of'uttannrn t""""i atifiil'1na-"
nafrnda, pii"rtat lsmail efendiye gcit' r'diifi'
ret saldl; mizah tohumunun filizlenmesine sebep oldu, fakat pek nafrna davetli otu"'tt'u*'tit" beneklenmig gekerler"'
gabuk ve pek kolay de$il. hediyeyi gtisteriyor: ii""ilt"ttferiyle
Megrutiyet ilAn edilmigti, (Fecridtt) kurutmugtu. (Muhit) de, PigekAr itiraz ediYor:
hikiyem grkmrg, (Resimli Kttap) da bir siirii ufak nesir pargala- Vezir btiYle $eY Yer mi?
n ve (Servett Fiinun) da gegit gegit yazrlarrm intigara baglamrg- -'ey"l
Kavuklu kafa salltYor: ne naneler yer ben bilirim'
il; kendi atamrzda tanrnmr$, belli baghlar arasrna ahnmrgtrm. Yer yer, o ;;;;" gibi daha
HattA giindelik <Terciimam Hakikat> a ara srra bag makale bile -Abdi efendi tiia"" bir adamdr' Sarayda' lkinci Ab-
"ii"fttedan icabr efendisinin Eizmele-
yazryordum; ldf de$il! Amma varakr mihri vefayr kim okur kim di.ilhamidin hu'uru"da oynarken' -oyun asrhyor' qizme grkmryor' bir
dinler? rini grkarmurt rarrrri!"riyo'' Abdi a"tt"' uit- daha"' Qizme gtk-
O esnada <Kalem> in parlak devresi idi ve ona rakip olarak daha asrhyot, yi""^i'ii"i'tt '"'nit
bir de "Alem" diye taklid bir mizah mecmuasl g*ryordu. Bir mayrnca Auai r'omirJun'vo't
M"-"" maatrmrsrn be mirbarek'
giin, hig unutmam, Rizapaga yokugunda mekteb mubassrrlann- bir tiirlii;fTr1fi:t:l"sonra bir kas ay oyun ovnamaktan mene-
dan Muhtar Beyle kragrlagtrm, dedi ki: no'iieut' affetti' Abdi
-
..Alem' i grkaranlar benim arkad.aglanmdlr. $rrna yard-rm dilcli. Nihar"' o'uii"';;;ti;t' vutnutJita'' oyundan sonrl Abdi-
ctsene... vine saraydt bi' ;:;ii't"tail"mdillhamit
mecidive gtincrerince Abdi:
- Ne miinasebet, diye itiraz ettim, o bir mizah gazetesi..- i'J'it.?ilJ d;i;;;az b""d"si Abdi t'crdesit
Bcnim mizahla ne alAkam var? Padigaht*'i "f"tat*i" o""ii'-'iz'
bir tecri.ibe et, muvaffak olaca$rna eminim. -
pilAv Yemez"'
- Hele bir -tabak da altrn giindercli' haki
Bu arzedilince Abdiilhamit oraupu
- yagmurlu, soguk berbat bir krg sabahr-
Acaba? Ertesi giinii inkAr edilmez bir
havadan, gamurdan, yolsuzluktan gikAyet eden bir rnizah maka- En tatlt *itJ; ';;;'i*i'^t' Megrutivette Refik rla-
lesi yazdtm; hoqga bir gey oluvermigti, oynak ve krvrak bir mu- kattir'
- size uunu'l'Jn";i;; i-"tr"ti"i"de
sah:ibe... ii. u",- r q'i,ry'p;i:' I Fffi : :.Tr* ix?i ;f,""tj:::tl:1,
Gazeteye goti.ireyim mi? Bir daha okudum, bagrmr
duda$rmr biikti.im, dtigiindiim ve kA$dr yrrtrp sobaya attrm.
salladrm,
Xlru"l*ll
u,uxl11'0ffi:';:v;:'n;' ;;il in"'upiv " ndz'lr'l
"1l;
Mizah benim igim delildi. memurdur' de merhum Cem'di' Cemif
MeSerse igim imig,.. ilk tuhafhk makalemi be[enmeyip atege O devrin en krymetli karikatiiristi yupurat. Bir ikisi hdla
frrlattrktan iki ay sonra (Kirpi) imzah mizahi yazflarr Ti.irkiyede Bey karikatiirlerini Kalem *""-rrur-Ju
biiyiik bir rafbet ile okunan muharrir ben idim; bu miistear im- toi*]Iil","#i::i::' i sine o am anln giib ekli .ue veSir i- o t urrnue'
7-
19
zamn isim babasr da Yakup Kadri idi. halk ve'Io"ti" gekivor altrnda 9u
Ben kendimin ne oldu$unu bilmiyonnusum... arabavr iki biikli;-;il"$
Onun iqindir ki bugiin acaip acaip giirler, miinasebetli miina- ,."tut;fi:1""f,,x;; sadrazam ralat paeanrn evinde otui rnuelar
sebetsiz nesirler altrnda gdrdiiS-iim geng imzalara bakarken de-
di.,n m dev-
rim ki: o'n"J#;:::11:1":"# ng"'du toprana n kab i ne mii h i

Bunlar da ne olCuklannr heniiz bilmiyorlar, belki bir gi.in

bir -dirayetli mubassrra rast gelirler, veyahut bir anahtar ele ge" r"t irr"'i"-i mecmuasr da hatrrr. saYrltr bir
girirler, hakiki istidatlannr kegfedip igletirler. #?:"i::lff::*
uit karikatiir hdli akhmdadrr'
Haniya o giinler? mecmuavdt' Rtfk;'i;;^rt
( re3e) Refik lldid Karay
 52
Birinci ciban harbinde, levazrm reisi topal diye anrlan Ismail
Hakkr Pagamn, r,rrrgunla zengin oldufiu iaaiatan dillere
d.estan
olmugtu. Gelelim karikatiire:
Ihtiyar bir zata gocugu:
Bana bir krrk harami masah anlat, diyor.
-ihtiyar zat aniatryor:
Vaktiyle bir topal Ismail Hakkr paga vardr.
-
Babasl susunca Eocuk gagrrdr:
- Bu kadar mr baba?.
Bundan biiyiigi.inii bilmiyorum o[lum.
-
cumhuriyet devrinin biiyiik iistadr cemal Nediri hepinizin
tanldrprna eminim. Ben burada onun serbest Frrkaya aair
Uir
tarikatiiriinii ha trrlatacafrm:
serbest Frrka kurucularrnr birbirlerinin omuzlanna bindir-
migtir. En altta Fethi bey var. Lejandr:
Yerden gcike kiip dizseler, altrndakini bir gekseler, seyreyle
sen giimbi.irriiyu...
scizi.i mademki Serbest Frrkaya getirdim, sizlere Atati,irk,iin
hig-yayrlmamrs ve yayrnlanmamrg biini.iktesini anlatrp aziz rubu
Oniinde saygryla susayrm:
Fethl bey Serbest Frrkayr kurduktan sonra bir gece Ata,nm
lofrasrna davet ediliyor. Atatiirk bir miiddet hazin hazin Fethi
beyin yiizi.ine baktrktan sonra gu garkryr mrnldanmaya baghyor:
Hantya sen benimdln, niye dtindiin siiziinden?..
'Dolmug: 23.3.1958
SelAmi izzet SEDES
* ni yeni ahrdr. Imanm yerini iman, itikadrn yerini itikat kaplardr.
.
rriciv, 0.,*li?J'#:fi'il: ?y-tJil::Jfr ,"r"pr" daima
hakh ve kuwetli, daima keskin ve sert, daima kiistah ve kiifi.ir-
taz ve daima krsa ve acrclrr.
Hiciv kelepgelenemez, zindana atrlamaz, d,ldiiriilemez.
Hiciv, zalimin hayasrz suratrnda, istibdatrn ndmert arnmda
lgilmrg, derin krrbag yarasrdrr. Seyrinden ilrenme ve ig srkrntrsr
hlssedersiniz.
- r Diinyada hicvedilmeye hak kazanmanrn korkung hacaletini
hl9 bir makam ve hig bir kudret ddeyemez.
Bi.iyiik imanlar ve bi.iyiik kanaatler iizerinde insanlarrn alay
0tmesine, istihza etmesine ne din, ne ahlak, hatta ne de politika
Iltlsaade eder.
gAlR E$REF,
- ki bugiin unutulmuga benziyor * Edebiya-
'hmurn, en biiytik, en realist, en yaman hicivcileiinden biridir.
Zakkum: 10.3.1951
(TA - KA)
ffi"
63
Hiciv vE MizAH
Hicivle mizah arasrndaki farkr inceden inceye tayfui etmek
belki mi.igki.ildi.ir. Fakat nebatla hayvam birbirinden ayrr:an genig
hatlara benzeyen bazr vasrflan gizmek miimki.indtir.
Hiciv ve mizah bir taraftan bir mizaq meselesi olmakla bera-
ber bu mizacrn kdkleri bir sosyetenin tarlasmdadrr. Sosyete trpkr
topra$a, havaya, suya benzer bir vazife gitriii. Mizahn ve'hicvin
inkigafr her devirde aynr olmamrgtrr. Her devirde insanh$tn ha-
yatrna tekabiil eden bir sanata sahip olmugtur. Fakat her devir*
de insan mizah ve hicvi agrk, bAriz hatlarla kullanamamrgtrr.
Mizah zekisr ya$urnan hayatrn guliing taraflan kegfedildikten
sonra ancak faaliyete gegebilir. Yaganan hayatn giili.ing taraflan-
nr gcirmek igin negeli alaycr bir ferdin dofmasr knfi deiildir.
Biiyiik istibdadlar daima ci.iretlerini insan ruhundaki biiyiik
imanlara, biiyiik kanaatlere istinat ettirdikleri igindir ki, sosyete
iginde mizah kulaktan kulaSa ve gizli cereyanlar halinde yagar.
Bi.iyi.ik kanaatlerin, insanlann hiikiim si.irdiifi.i zamanlarda
sosyete dogmatik bir takrm kaidelere grinliinii vermigtir. Cemiyet
kendinin kaidelerinin harareti sayesinde yagafuSrnr sanlr. Tenkid,.
kaidelere, - bu kaide ister din, ister ahlAk, ister estetik, ister si-
yaset olsun - ciiretle dil uzatmaktan dopar.
Eler hararetini kaybeden bir kaide cansrzlagtrpt anda insan-
lann arasrndan grkrp gitse idi mesele yoktu. Derhal eskinin yeri-
Denizle karalar arasrndaki muvazene gibi bir hAdise efer in-
san ruhlannda hiikiim siirseydi.
Bir imanln tenkid tirsii altrnda ezilmesiyle onun bizleri ter-
ketmesi arasrnda biiyi.ik zaman ve mekAn farkr var'drr.
Bu zaman ve mekAn aynhklarr insan ruhunu tiirlii, tiirli.i i9-
leyen bir lAboratuvar haline koyar.
Zaman olur ki eskiyen itikatlara kargr hassasiyetimiz Adeta
kaybolur, yerine de yeni bir hassasiyet, yeni bir hAkim itikat geg-
mez. Her geyi alaycr ve lAkayt bir giizle seyrederiz. Bu alayct gi>
ziin gtirdiiiii diinya yizde yiiz sevilen, yii2de yfiz glzel olan bir
diinya depildir. Karikatiirdeki gtzellik, girkinlik bu gdriigiin mi-
yandrr. Sevgi yerine alay hdkim olmugtur.
Mizah bu devirlerde inkigaf eder. Yani hassasiyetin, imanrn
yerini zekdya tcrkettiSi zamanlarda kuwetli mizah hiikmiinii sti-
rer. Mizahta tahribgilipi besleyen bir hamle de vardrr.
Bu onrrn kahraman, yaratrcr ve kAgif cephesidir. Bu itibarla
mizah eflendirme vasrtasr de[il bir yaratma igidir'
 & 65
Hiciv mizahtan daha kuwetlidir. Hatta denilebilir ki, hicvin
ve mizahm hududunu ayrran en kuwetli unsur niizahn
sadece
zeka ile iglenmesine mukabil hicvin hem zeka, hem de
imandan
kuwet almasrdrr. Hicv eden adam san'at hududu igirra. tur*at
gartiyle bir taraftan zekasrnr kulramr. Burada z.td ,aaec"
turr-
nbci bir rol oynar. Fakat, buna mukabil gizledigi, ortaya-koyma-
drpr fakat hissettirdigi bir tarafr da vardir: Imint
Bir geye inanmryan adam hiciv yapamaz.
Hiciv yaganacak bir hayat tasawuruna dayanarak inkigaf
- Mizah sadece zekayr bir
eder. nokta etrafinda igaretler. Fakat
hicivde, olmasr lazrm gelen hayatr menfi gekilde anlatan bir
id+
alizm ve zekA eseri grize garpar.
Meseli bizde Ahmed Rasim mizaha, Egref hicve en giizel mi-
saldir.
.Flkir ve San'at: 1939
Sadri ERTEM
* yarar?
HiCViYELERE DAiR
Megrutiyetten sonra yeni Gazetede gair Egref, _ Galiba _
*rdd-r kaza, ba$hEr altrnda krt'alar yerzardr. En biiyiik kuclretini
hiciv yazmakta giisteren bu gairin ku krt'ala' ytzae yiiz hiciv
miydi? bilmiyorum. ortada en genig hiirriyetlerden biri Lurunma-
srna, rahmetli Egrefin de usturuplu a$rz bozmakta iistad
olmasr-
na ra$men bu krt'alarda kendisine:
- Edcb yahu!
Dedirtecek bir tarafi pek yoktu.
Qiinkii hiciv denilen $ey, kulaktan kulafa okunacak, pek hu-
susi defterlere kaydedilen neviden oldu$u ,u on, pek yakrn
tanr_
drklar arasrnda dilden dile, defterden deftere <lolagacal bir cazi-
be tagryor.
izmircle Egrefin nreclislerine dcvam etmi9, iistadrn hizmetin-
de bulunmug zatlardan birisi hayatta ve lstanbulun basrn Alemin-
dedir: Hiiseyin Rifat.
Bu zat, Egref hayatta iken, hatta oglu Mustafa
$etim citebo.
ri yazarken giirden hoglanryordu belki ama, giir.ve hiciv yaz^yor
nruydu? bilemlyorrrnr. Qiinkij hiciv, cclcbi kaiilclere, zcka kr_rral-
Iarrna ve niikte icapra.na uygun orarak a$zr bozmak clenrektir.
Meslefi icabr, her geyi e' hassas terazileile tarrma$a ahgmrg
olan Hiiseyin Rifat, kimyagerlik ve eczacrhk etti$i zaman, iiyle
samnm ki,
larat-t maali bu ktigiik akla gerekmez,
Ztra bu terazu bu kadar slkleti gekrnez-
t
Hikmetini hattrlamtg, 6lgii drgrnda hicivler yazmamr$tr.
Onun gairli$ini geligtiren, ona ilham veren uiizi.im krzro ol'
mu$tur. Bir zamanlar, bilirsiaiz, iistad bu ismi tagryan bir rakr
grkarrrdr. Onun hakkrnda yazdrfr gu beyte bakrruz:
O kadar sdf-ii elezdil' [i 1akrm,
lfrl zrkkrmlarunm, bir satdnm.
Birkag giindiir Hiiseyin Rifat, vaktiyle Egref in Yeni Gazetede
yaptrfrnr bir istanbul gazetesinde yapmaia bagladr.
Fakat kulaktan kulala frsrldanacak, defterden deftere gizlice
geEirilecek kadar cazibeli (!) olmayan bu efendice hicivle'r neye
Onlar iiyle krt'alar olmah ki yazarken yazanl okurkcu oku-
yanr krzartmah!
Bu hicivlerdeki efendice iisltp, hiq de o iqi giiremiyor. Hal-
buki edebiyattaki kudreti, kimyagerlikte, seyrisefain meclisi ida-
re dzahfrnda ve dcmoklathktaki kuclreti clcrccesinclc ,v*iiksek
olan gairin o gegit hicivleri de kulaktan kula$a dolagmai;ladrr.
Ulus: 23.6.1945 Nurettln ARTAM
-II_
I{iciv iyi bir qey rnidir, kiitii qeyler midir? Bunu bir tarafa
brrakacafrm. Bu tiirli.i yazrlarrn edebi nevilerden birisi olrrp oI-
madr$r da bir yanda dursun. Ben, bu'fikramda hiciv yazan ve
yapanlarrn ne karakterde adamlar oldu!-u noktasr iizerinde du-
raca$rm.
Bizde hiciv vAdisinde yazrlmtg eserlerin en eski ve cu met-
huru - $eyhi'nin Harnamesini hesaba katmryorum - Nef inin Si-
hAm-r Kaza'sldrr. Hani bir giin okunurken okunduiu yerc yrldr-
nm diigiince bir qairin:
Giikten nazire indi siham-r kazasr'na
Nef i diliyle ufiradr Hakkrn beldsrna
DediSi eser. $air, bu kitabrnda kendi ijz babasrna varmcaya
kadar kimleri hicvetmez!
F.5
66
Nihayet tiliimi.ine sebep de Bayram Pagaya kargr gdsterdifi
celAdettir ki bir ciimlesi tavuk kiimesinde bofulmasrna sebep ol'
mustur.
Hiciv denilince hatrra gair Egref gelmesin olmaz. O da Sul-
tan HAmid'Ie $eyhiilislAm Kaprsr ile, daha sonra lttihatgrlarla
mrsra mrsra dciviigebilmek igin ne zamretleri, ne sefaletleri g6ze
almrgtr. Kahire'de gektirdifi bir resmi bir dostuna hediye eder-
ken bunu kendine benzctemedifini, bagkalannrn da benzetemi-
yecepini sd,ytiyerek zanrret ve sefaletini gu tek mlsraa srfdrnr:
Gtydtfitm giimlek emanet fes elln
, Nihayet Neyzen Tevfik'e gelelim. Onun da Allaha kadar dil
ulatan hicivleri bedii kiifiirlerdir ve hepsi kudret ve otorite sali-
bi kimseler ve makamlar aleyhindedir.
Bu gairler bunlan yazarlarken m.erdane bir ciiret ve cesaret
giistermigler, durumlannrn tehlikeye dilgmesine, ekmeklerinin
ellerinden altnmastna, hattl yerlerinden, yurdlarrndan olmlya al-
clrrmamtqlard:r. Ziya Pagantn oZafernameo si de biiyledir.
I{azrr hiciv mevztru agrlmrgken bunlann iig modert <irnefin
dcn de bahsedelim. Bunlar Fazrl Ahrned'in, I{iiseyin Kimi'nin ve
llalil Nihad'tn bazl eserleridir. Hiiseyin Kdmi'nin lttihatgrlara,
Fazll Ahmed'in ltilifcrlara, Halil Nihad'ln gene zamanrnrn ileri
gclcnlerine taktlan parEalanna modern hiciv demek istiyorum.
Fakat bunlarrn.gofunda edebi bir renk, bedii bir defier vardr.
Bu arada be$enmedi[im Hiiseyin Rifat'rn krtalannr bile ce-
sarct gbsterilerek yazrlmrg pargalar diye vasrflandrmak miim-
kiindiir.
Demek ki hicvive yazanlarda bulunmasr gereken vastflar da
vardrr. Her hangi bir adam Erkrp diin iiptilfii ele bugiin tiikiir-
mcfe kalkarsa, onda bu cesareti goremedifimiz igin tiksiniriz.
Eski heccavlar bu kadar diigki.inliik giistermediklerinden dolayt.
Ulus : 14.1.1951 Nurettin ARTAM
x gaka veya hlciv, ister istemez miibarala eder. Miibal6sa *kaba-
HiCiV HAKKINDA
Hicvin bu ad alttnda toplanan benzerlerinin, bir sanat ma-
tcryaliyle iglenmig olmalarr, onlarr edebiyat gegitleri arasrna sok-
nrugtrli. Hiciv ve benzerleriyle komedi, mizah gibi seqkin ve agrk
ifade gekli ta$ryan ve halk seviyesine inebilen bu edebiyat 9e9it-
lcri hemen herkeste cogkun bir yankr
- yaratmaktadtr. Bunlar her
samimi topluluklarda sdylenir, okunur ve not edilir. Hakikat
lliiylc ikcn bu gegit cclcbiyat escrlerinin yayrnladrfr pek seyrek
67
oluyor. oMiistehcen,, ogalizo ve operde-bir&nr hiikiimleriyle bul
gibi eserler ancak mahrem defterrerde yer almaktadrr. Bu eser-
lerin kaybolmadrklanna ve drmediklerine bakrlacak olursa bu*
Ian sakhyan bir kiiltiir ziimresi'var clemektir.
***
Hiciv edebiyatr, giinliik hadiserere cevap bulmak bakrmrndan
bunalmrg kapasitleri aydrnlattrfrndan igsel ve sevilir bir edebiyat
nevidir. Sanat'r delerlenmesinde iki kanaat vardrr: Birisi, onun
mutlak bir sanat olugu; diferi, cemiyete olan faydasrdrr. Iki ayn
ekol tefekki.iriinii kasdeden bu aykrn anlamlarda hiciv edebiyatr
miigterek bir mevki gcisteriyor; hem bir sanat ve hem de bir ce
miyet faydasr oldufunu bildiriyor.
Evet, hiciv edebiyatrnda moral motifler azdrr ve ibret siijele-
ri bir kiil tegkil etmez ama, olnardaki samimiyete dayanan sanat
ve esprideki incelik onu hakkiyle anhyanlarca bize birgok geyler
duyurur ve krvangla okutturur. Hicivde mevcut bu f-drikalann
kalitesi yiikseldikge eserlerin kaba zannedilen taraflan hazh bir
duygu iginde kaybolur, hafrzaya gabuk yerlegir ve sanatrn kuv-
veti onu hattd bedii bir hale sokar.
UZUN
*
ArJtY, $AKA, HiCIV
Politika dedikodulan lglne giren btr tenkidcl, gakayr, hatt6
iifkelt hicvi hog giirmefe ahgmahdrr. Kendinde tenkld etmek,
alay etmek, gakaya ve hicve almak"hakkrm bulan, bir bagkasma
bu hakkr gok gtiremez.
... AIay, gaka veya hicvin azdrncr defil, uslandrncr blr tesiri
vardrr. Esneten kum nasihat hatrrdan ne kadar gabuk silinip gi.
derse, dokunakh bir alay ni.ilstesi insamn igine o kadar igler. Alay,
lagma", "galizlegme" demek deftldir.
... yerinde bir niiktenin, bin yumruktan d4ha terbiyeci oldu-
lunu kavrayabilseydik!
Hayat durmadan kiiplere binme$e de$er mi? Somurtkan
rat, iiz babanrn da olsa gekilir gey mi?
. Diinyaya biraz da eglenmepe geldik.
Diinya : 23.3.1952 Falih Rrfkr ATAY
68
gitninaiznE niciv
$iirirniz hicivde bir bakrma fazlasiyle yer bulmugtur. Hicivde
nam salmrg birgok gairimiz vardrr. Bunlann bagrnda Nef,iler,
Egrefler, Fikretler, Halil Nihatlax ilk akla gelenler arasmda sayr-
labilir. Bu kadar bol hicivci vermemize rap-men, hicivde dar bir
gahls ve his zaviyesinden gdriig, en biiyiik kusummuz olarak iga-
ret edilebilir.
Bun*nla beraber, Fikret ve Halil Nihat gahrslara ba$lanan
hiciv ananesini k6ki.inden sarsacak kadar cesaretli hamleler yap
mrglar ve bunu eserlerinde aksettirebilmiglerdir. Fikretin giirl+
rinde bi.iti.in devrinin sakathklanm, garprkhklanm olanca aydrn-
Itsiyle, giirebilirsiniz. Halil Nihadrn aramrzdan aynlmadan 6nce
yayrnlad{r Kasldesi> nde yagadrsrmrz devrin inkilaplan-
mzla igige "AEag
ifrata kagan taraflannm ilnelenmesine gahit olur-
SUNLLZ.
Divan edebiyatrnrn en dikkate deser simalanndan biri ve hig-
bir kuvvetten yrlrnryacak kadar kudretli bir kelam kahramam
olan Nef i, cesareti ve miicadele mevzulan bir ugtan sosyale ba!-
h bulunmakla beraber, hicvinin srklet merkezincle gahsiyattan
kurtulamamrgtrr. vezir Bayram Paga ile kendi hayatrna mal ola-
cak kadar usragmasr onun bu davranrgrnln agrk bir delilidir. Fa-
kat, asil i.izerinde dun:.lacak nokta, hattA aralarrna Namlk Kemal
ve rsmail Safa'yr cla alarak, hiciv yazmrg biitiin gairlerimizin me-
deni cesaretleridir. Bu medeni cesaret sayesinde yazdrklarrnl,
krigede bucakta saklamamrglar, her tiirlil vasrtaya bagvurarak on-
lara genig bir yayrlma sahasr kazandrrmafa gahgmrglardrr. Bu
tiirlii davranrglan kiminin odunluklarda boyunlannrn vurdurrr-
larak cesetlerinin denize atrlmasrna, kiminin menfalarda giirii-
mesine, kiminin de kendilerinden en fazla faydalarulacak bir za-
manda bir krigeye atrlarak paslanmasrna sebep olmugtur.
Agrrr bir defersizlendirme hareketi igin, hiciv daha ewelki
bagka duygunun, yani agrn bir deperlendirmenin bir aksiilAmeli
geklinde gciriilebilir. Bunda fazla yanhghk olmasa gerektir. Hi.i-
cum edilen, e$er anormal duygulann emrinde hareket eclilmiyor-
sa, ya dofrudan doiruya veya dolayrsiyle kendisinden zarar giirii-
Ien gahis vcya geydir'. Burada zarar g<irme hicivcinin y;rlnrz - ken-
di beni bakrmrndan miihim de$ildir. Memleket veya ziimre de za-
rar gcirebilir ve hicivci de zarara u$rayabilir. Hicivci kendi za-
rarlannr bir sosyaltarafa brakarak toplulu$un zaran ufr-unda
ayaklandr[r tilgiide sosyal olmak vasfrm kazanacaktlr. Adlannr
saydrfrmrz gairlerin hicivlerinde derece derece sosyal h6diseyi
69
bulabiliriz. Bazrlannda sosyal hAdiseye rastlamak yolunda yapr-
lacak izahlar belki biraz zorlama gibi gd,riilebilir. Ama onlann
kendi benleri drgrnda higbir endigeleri bulunmadr!-r ileri siiri.ile
mez,
Son giiqlerde yayrnladrfr r,Hicivler, adh kitabryla hcceci ga_
irlerden orhan Seyfi de hicivcileri arasrna katrlm,ak gayretini
gristermig. Kitabrnrn ruhunu, hicvin en iptidai manada tJrii
vesa-
ikrna uygun buldupumuzdan i.izerinde duruyoruz. Nitekim ta-
mamiyle politik bir mahiyet tagryan bu kitap, bir ikisi miistesna
muvafik basrnda bile kdtii kargrlanmrgtrr. Bunun sebebi de mey-
dandadrr. $air Orhon, kendisini son devreye kadar milletvekili
segilemedifi ve bundan da onu mes'ul tuttuiu igin, afrr bir gekil-
de hicvetmektedir. Daha altr ay iincesine gelinceye taaar gciklere
qrkanlan bir zatrn b<iyle birdenbire yerin dibine gegirilm-esi, fi-
zik kusurlarrnrn ailesine bile tegmil edilerek ortuyo konulmasr,
kiiklegmig bir minnet duygusunun muaj4yen sebeplerle terslegi-
vermesinden bagka higbir gey ifade etrnez. $airin, meEhuliimiiz
olmryan saiklerle kaleme aldrlr
olursa olsun, hiciv edebiyatrmrzda "Flicivler', politik temayiilii ne
gahrs ve ben zaviye.sine en
fazla 5raprgrk, sosyal vasrftan en fazra uzak, his kdpiiriigLri*i a9a-
mamr$ bir ni.imune diye giisterilecektir.
Hafta l95l
Vecai BilRUN
*
zAFER-i *"tfi iJJ:'#'+;i'iT 1..o..**
Bazr iiliimler var ki, bir mazhariyet, bir iyi talih eseri sayrla-
bilir. Fakat yine, iiyle yagamalar var ki, tamameri bir talilrsizlik
eseri oluyor. Halkrn nefret ve lanetini, en yakrn dostlann ihane-
tini ve yiiz gevirmesini giirmeden cili.ip gidivcrrnek gergektcn bii-
yiik talih eseri...
Gtirmeden bugi.inii vaktile iilenler giilsiin...
Giil gitt h6k-i mezara diikiilenler giilsiin!...
diyen qair, bu mrsralan sanki bugiin iEin sciylemigtir. Gi.il gibi ol-
masa da, hatti hike de diikiilmek nasip ve mii,yesscr olmas:r, yine
de ,i.ilmiig olmak bir saadet!.
Politika hayatrnda, cilmeden ewel ijlmek bir facia!... Birnun,
uzaktan seyri bile acr... Hemen Allah kimsenin bagma vermcsin!.
<Felek giisterrnesin bir yerde dsAr-r lzrnihl6l!..."
C. H.P. nin bagrna bir izmihlAl felAketi gelince bu mrsrarn
70
derin mAnasrnr gcizlerimizle gcirdiik ve hAlA da gciriiyoruz. Hem
71
de nasrl?... En prsrrrk bendegan bile efendilerine velinimetlerine brrtunup ey siiviigen
dil uzatabiliyor. o derecede ki, diigrnanlarr bile mebhut eyliyecek !"fdy
Terkedln 6leme kargr
meg'areler,
bu gocuk da"Uof...
kadar... Blr daha btiyle siiviip saym.rnxa auydum mu,
Bizim krrk yrlhk hececi bagr da heccav olup grktr. Alimallah ...... giirnlentzln .......
Bu nasrl olur?...'demeyiniz; bu diinyada olmaz olmaz!... lhti- diye baghyacafr muhakkak.
yaq ve zaruret insanr, durup dururken, heccav da yapabilir... Or-
han Seyfi'ninki de b<iyle; Iiizumuna binaen?... YEK WCUT \IE IKi O!...
NEF'iDEN E$REF'E VE NEYZEN'E KADAR... Hececinin (Hicivler) inden Egref,in heniiz
haberi yok. gimdi_
Hececi heccav oldu, diyoruz amma, oldu demekle olur mu lik kendisine talebe.,r"rr,irrd"., bir geng satagmrg...
Hem nerede:
hiE!... Ikisi de (Hece) ile baghyor amma sonra tamamen ayn is- 9. H. P. nin bag diigmanr olan Ku-drei,t"... Ui.irrleri,
Ier ve halk be$enmek g6yle dursun Kudret miin.rrve._
tikametlere gidiyor... Ressam nasrl karikatiirist olmazsa, bir ga- bile nefretle: <tTfi Sa_
ir de kolay kolay heccav olamaz. Hiciv, giire benzemez, belih bir na!" diyiverdi.
igtir. Yeni hicivci bir mrsra_r berceste ile cevap
verecek yerde ayni
Karikatiirist, hapsi gcize almrg; hicivci de kelleyi koltula al- mazmun ile yani Sana o$lum!,
ve: <Mustafa Kemal "T1... diyerek
paga, kendis-inin Anadolu
Uir cevap verai
mrg adamdrr. Qiinkii hiciv ve karikatiir, insanlann maddi ve ma- igin ,ara.l, olaca_
nevi varlrklanna zaytf, sakat, sivri taraflanna dokunuz, bkjfleri Erna kani oldugundan kabur etmedi. Ters
Atatiirk'iin Miti Miicadereye kabur etmedigi s".i l;oJilta yonaar.
ortaya koyar ve daima sahibi igin acr olan gizli hakikatleri agrk- orhan s"yrir... ai-
lar. Hicivde temel: Mazmundur. Hakiki bir heccav, bir mazmun y.e.bir geyler sdyliiyorsun arnma, o ben
de$ilim. O srrada ben nc
yakaladr$r zaman, onu ne pahasrna olursa olsun kullanrr ve ken- Ankaraya geldim, n_e gelmeye tegebbiis ettim,
gcinderildim." dedi- yazr sahibi genEle
ne de, tabii geri
disini bu sanat yolunda, hig yoktan tehlikelere atar. Bunu Egref, arayr fazla agmamak iEin
ne giizel ifade etmigtir. de alttan a'p: oTiirk- edebiyatrnda hig bu kitap
kadar iftirasrz,
isnadsrz, garezsiz, terbiyeli ti. hi.i.,, gO.aU'
<Eylemem hicv.i edAm eylemekten igtinab
mi.i?... Br:rrlara hi-
civ bile denmez, yavruml, ctiyip iqin ilgirra.r, srynlma$a
Doiruyu siiyler, gezer bir gairim. baktr.
orhan seyfi'nin, en dolru scizii bu-son ciimlesicrir!
Hogga bir mazmun buhrnca Egref!...
Kendimi hicveylemezsem kAfirlm...> -. Fakat asrl sciylenmesi gereken geyi soylemiyor. Ben o cleii_
bagkasrdrr, diyip duruyor, O, o, o!... O kim yahu!...
liT: " geri
Iu'dan Anado.
geren ikinin biri defil mi? i]ahi o.ni"^s.vri,^rrii..,-
Hicviyeci iqin asrl olan menfaat, kin ve nefret de$il, sadece
diiniiziin citeki baqr degil mi? Bu kade,rcrk kiigiik
mazmundur. Hakiki bir heccav, bir mazmun yakaladr$r zarrarr niiansi bir geng
nasll tefrik etsin?
onu, her ne pahasrna olursa olsun kullanlr ve bunu bilhassa ikti-
darr elinde buluncluranlara ycinletir! ... Ha Ali Mchmet, ha Mchmct AIi!... Arada tcklif mi
var?...
Eclebiya.t tarihimize baktrkga gciriiriiz ki, hiciv, (Merd-i Su- Hafta: l95l yazan : BOZAN
hen) lei'in kArr olmugtur. Hakikatr sevenlerin, hiir diigiinen ve *
tok soyliyen insanlann igi olmugtur. Nef iden tutunuz da, bugiin- giiR
kii Neyzen Tcvfik'e kadar biitiin hicivcilerimiz tok scizlii, dik bag-
KURBANT-ARr, r;zl vE IEZA
ccinnru $AiRLER
It erkck adarnlarclrr.
Bilmem ki, Orhan Seyfi'nin diigmiiq, zebunlagmrg bir iktida- osma'h tarihinin edebiyat cephesi cle hayli kanrrdrr. Bazan
ra yonelttifi vc adrna hicviyelcr dediii hecelerden kag tanesi ne- din, bazan siyaset vesile yaprrarak, yani dinsiz veya muhalif
deni-
sillcrin hdfrzalarrnda Egref in krt'alarr ile yanyana kalabilecck!... Ierek zaman zaman gair kafasr da kes'migtir. gai;, giizetikleri
te-
Temcnni edelim ki EEref in ruhu onun bu tegebbi.isiinden haber- neffiis ve terenniim eden sanatkar cremektir. onrai hurafererden
dar olmasrn... E[er bir duyarsa: ifrenirler, haksrzhklardan tiksinirrer, hayatr ve kainatr rekesiz bir
72
Haklan da yok degil. Qi.inkii hurafeler, begerin en yi.iksek sii-
siinii tegkil eden zekAya stiriilmiig gamurlardrr. Sezen bir dima!.r,
duygulu bir ruhu ancak ifrendirirler. Haksrzhklar, begeri duygu-
Iu bir ruhu ancak ifrendirirler. Haksrzhklar, begerl haysiyeti in-
citen uiursuz lrumruklardrr. Hak mefhumuna saygr ve saygr giis-
terecek kadar yi.iksek yaratilmrg bir kalbe ancak bulantr verirler.
Bu sebeple gairlerin girkin ve bAtrl fikirlere, hareketlere kargr fe-
veran gcistermeleri gayeet tabiidir.
Fakat miistebit idareler, girkinlikten i$renilmesine, nefret
giisterilmesine de tahammiil edemezler. Ondan dtiirii hurafeleri
lezyif ve haksrzhk yapanlarr tahkir etmek isteyen gairler her yer-
de ve her diyarda asularca miicrim sayrldr, qiddetle lakip ve tA-
zip oluadu.
Osmanhlrk devrinde hayatr tehlikeye ilk diigen gair <geyhi>
dir. O Germeyanh bir hekimdi. ismi Sinan olup giirde o$eyhin
mahlasrnr kullamrdr. Cehlin ilme, riyakArhlrn doSru 6zli.ilii$e, ya-
bancrlarrn yerlilere tercih edildifini gciriince dayanamadr <Har-
name)) yi yazdr. Padigah bagta olmak iizere devrinin biiti.in bii-
yiiklerini egeklikle itham etti. Fakat bu hicvini bitirir bitirmez
savugtu, kellesini koparrlmaktan kurtardr.
o$eyhi" nin gafdagr olan Tiirkmen Imadettin onun kadar
mesut olamadr. Halepte Kijlemen idaresine yakasrru kaptrrdr. Ne-
simi mahlasr ile iin alan bu filozof Ti.irkmen, hayn ve agkr telkin
ederdi. Ferdiyeti gtisteren insan mhunun cemiyeti ve ki.illiyeti
temsil eden ilAhi ruh ile - denize karrgan yagmur taneleri gibi -
imtizag eylemesi lAzrm gelece$ini s6ylerdi. Bu telkinler kiifiir sa-
yrldr ve zavalh Nesiminin derisi yiiziildi.i.
Osmanh idaresinin ilk astrSr gair "Figani" dir. O, Kanuni Sul-
tan Siileyman devrinde gcihret bulan sanatkirlardandr. Farsga bir
beyti bir edebi mecliste mdnah surette dile aldlfrndan dolayr
SadrAzam ibrahim Pagaya hiicum etmig olmakla itham ve bir
e;e$e ters bindirilerek istanbul sokaklarrnda teghir olunduktan
sonra idarn olundu. (*)
(*) Figani'nin dile aldr$r Farisi beyit gudur:
Dii ibrahim amed beddn cihan
Yeki piitqiken, yeki piit-ni9an.
Bu beyti 9u suretle terciime etmiglerdir:
Bir Halili ewel gelip etmigti esrurmr glkest,
Sen Halilim gimdi geldin, halkr ettin putperest!
73
Malfrm oldugu iizere Kanuninin veziri lbrahim paga, Buda.
pegteden birkag tung heykel getirip istanbulda yaptrrdr$r .,.rrayrn
ijniine diktirmiqti. Figaninin o Farisi beyti okumasl ve lr r reg-
rih etmesi bu miinasebetle sug sayrlmrgtrr.
Figani'nin bagrna gelen felAket gairleri hayli korkutmug ola-
cak ki yiiz yrl kadar eclebiyat sahasrnda kan diikiildii$ii girri,ilrni.i-
yor. Ddrcliincii Murachn idareyi ele almasile bu siikfin bozuluyor,
gairlik dlemi yine kurbanlar vermeie baghyor. O zdlim l{iinkA-
nn tjldilrtti.i$ii Eairlerden biri "Mantrki> dir. Bu zat, hern qair,
hem kadr idi. Bir taraftan giir, bir taraftan ilAm yazardr. Trpkr
$eyhi gibi cehlin ilme hdkim olmasrndan miiteessir oldu. Bera-
ber gahgtrpr vezirleri birer birer hicve bagladr. O meyanda $am
Valisi bulunan bir cahili de hrrpalamrgtl. Vali, gair kadryr zehir-
Ietmek istedi, o da Halebe kagtr ve bu ilticasrnr qu krt'a ile istan-
bula bildirdi:
$Arn'da bilmediler krymetlmi
iltica ettim Halebiiggehba'ya
' Harlerin qifte-i iz'acrndan
ittica ettim Okiiz pagaya.
Halepte Okiiz IataUile meghur Mehmet Paga vali idi. fiu se-
beple Mantrh'nin krt'asr mdnah ve hali de harap idi. Qi.inkii yaf-
murdan kagrp doluya tutulmug bulunuyordu. Nihayet Dijr',iiincii
Murat i9e kangtr. Cehlin diigmanr, cahilin diigmanr ve cclrli hi.
maye edenlerin di.igmanr olan Mantrki'yi astrrdr.
Fakat ijliimii bir hidise tegkil eden gair, meghur *Nef i" dir.
Tiirk edebiyatrnrn en biiyiik iistadlarrndan olan bu Erzurumlu
(Hasankale'li) dahi de yukanya ve aqafrya ateg piiskiirmckten,
cahil ve miirtekip devletlilerin srfrndrklarr altrn kalelere mirnzum
yrldrnmlar yaldrrmaktan geri kalmryordu. Diirdiincii N{ura!
uzun bir mi.iddet onu okgadr, ihsanlarla apzrm kapamak istedi,
fakat zulmiin zulmet yararttrfr bir devirde de nura gem vrirmak
miirnkiin defildir. Nur, yayrlmak ve karanhfr yrrtmak ister" Nef i
de padigahrn cemilelerini istihkar etti, hak igin ba$rrmaktair geri
kalmadr ve bu ufurda can verdi.
Nef iyi - padigahrn iradesiie - iildiiren SadrAzam Bayrain Pa-
gadrr. CellAthk vazifesini yapan da Boynuefri Mehmet qavr.rttur.
Bu adam zavalh Nef iyi yumruklaya 5rumruklaya k<imiirliife gii
tiiriip bofdurmugtur.
Faciayr zamanln dalkavuklan alkrgladrlar. Bayram Pagayr
74
tcl-.rjk cttiler. Ancak 200 yrl som'adrr ki bagka bir 9air, o ganh,
gcilrretli Ziva PaSa, zalinrlc raazlO.mun krymetlcrini gu beyitte tes-
bit ctti:
Bayram gibi bir hdri zemane
Krydr o yegAnei cihane.
Fakat Ziira Paga bir glin kenclinc de ktyrlaca[rnr menfalarcla
siiriindiiriilecefini biImiyordu!
Tan : 13.8.1939 M, Turan TAN
* kabank bir yekfin tutar.
siYASi giiRE DAIR.
Geng vc miitefekkir muharrir Nddir Nadi, bir fikrasrnda si-
yasi giirden bahsederken, bunlarrn az ijmiirlii geyler oldu$unu, kr-
sa, bahann giizelli$ini, bir karanfilin negesini tasvir eden bir iki
bcyitlik giirleri, uzun Llzun yazrlan siyasi giirlere tercih ettiSini
siivliiyor ve "Ah, Fransrz gairleri, kegke riyle kolag kolag siyasi
ryiirler yazmasaydrnrz!" diyordu.
Geng muharrir usiyasi qiir" cliyc hangi krsrm manzurrrcleri
kastedi5'or?... Vatani ;iirler mi? Yoksa siyasi tarihleri ihtiva
cclcn manzumeler mi?...
Hangisini de olslr, bunlan rnAnasrz ve faydasz bulmasrnr
dolru gdnniiyor.uz. Vatani giir:lerin, bir: halkr heyecana getirmek
baktmrnclan faydalan nasrl inkAr edilebilir? Sonra bunlarrn, geng.
lcr'in ktirpc dimaSlarrnda ve minimini yavrularrn iizerinde ter-
bivcvi tesirleri olduiunu da unutrnamak lAzrmdrr.
Fransayr hiirriyetc kavugturmak iEin, Maralarrn, Dartonlarrn
vc biitiin ihtilal ricalinin hitabeleri, nutuklarr, makaleleri kadar,
qairlerin de tesiri olmamrg mrdrr?
Siyasi tarizleri ihtiva eden giirlerin dc kiitle iizerinde bi.iyiik
rollcri vardrr. Bu tarzdaki eserlcrin de faydalarr gciriilmiigtiir.
llaska milletleri bir tarafa brrakahm, bu kabil yazrlar hiirriyet
vc inkrldp mi-icadelemizde miismir bir rol oynamrgtrr.
Bunlar, miistebit padigahlara kargr duyduklarr kini, hrncr
' rrruhtelif sebeplerle - sdyleyip haykrramryan aprzlarda bir te-
rclli terarresi, bir dc na$mesi halinde dolagmrg Amme vicdarunda
ycr bulmug, halkrn dilinden diigmemigtir. Biiti.in tazyiklere, bas-
ktrtlara ra$men Namrk Kemalin, bu btiy'i-ik vatar gairinin (Va-
lirrr) kasidesi ve difcr - haydi deferli meslekdagrmrn tAbirile sdy-
ll.ycyim - siyasi manzumeleri her evde okunur, her talebcnin def-
lcrirrde bulunurdu. Ellerde, dillerde dolagrrdr.
75'
Ziya Pagamn, Deli Hikmetin, Abdullah Cevdet'in Siileyman
Nazifin giirleri de briyle degil miydi? Hafizalarrmzda yagadrSr
kadar, dillerimizde de dolagmryor, gurada burada okurnuyor
muyduk? lstibdadrn diigmanhsrm, ikinci Abdtilhamidin zulmiinii,
devlet erkanrnrn fenahklannr bu giirlerden, bu nranzumelerden,
5rani siyasi giirlcrden 6frenmedik mi?
gu miilkiin halhm siiylet sana feryad l6zrmsa,
gu halkrn mi.ilkiinii seyret harab AbAd lAzrmsa!
Beytini, istibdatta, saraya kargr ruhan haykrranlarrn sayrsr
Sonra biiyiik hiciv gairi Egrefin (Hasbiihal) i ve (Ldzrmsa)
adh uzun giiri ve benzerleri siyasi giirlerin en kuwetlilerinden-
dir. Bunlann, halkrmrzrn iizerindeki tesirlerini nasrl inkar edebi-
liriz. O, uzun siiren bir mutlakiyet devri iginde lt<inci Abdiilha-
mit ile ricalini hiciv ve terzil etmekten gekinmemig, yanlan ha-
frzadan hafnaya, dudaktan dudafa intikal etmiqtir. Halk bunla-
n okumakla miiteselli oluyor, miistebidlerden bir nevi intikam
ahyordu.
Inkrlibrn zamri oldu$unu kafalara ve rrrhlar-a bu giirlcr-in
agrladrSrnr inkAr edebilir miyiz? Muhakkak ki, siyasi giirler kuru
bir tarizden ziyade, terbiyevi ve ikazkdr bir diigiince ile yazrlmrg-
ttr. Ve yazrhr. Ve bunlan faydasrz bulmak, - fikrimizce - hatalr
bir giiriigtiir.
Ben ne mesihi, ne mesiha demem,
- Zevki hakikatte arar idemtrn!
Haber : 16.11.1941 rAEoni
*
HicivLER. vE, HEccAvLAR
Bu haftarun en miihim hAdisesi "Hicivler" dir. Ziya Paga ne
giizel s<iyler:
Qarhdan aldrm <<Ziya> ti$-r zebanla intikam
Rahmet olsun fen-ni neunrrrn pirine, iistAdrna!
Hakh defiil mi? Hiciv kadar tesirli ne olabilir ki? Di.inyada
her gey geger; giizel sriz'kalrr... Hele dokunakhsr olursa bir anda
cilden dile atlar; ya5nlrr, yerlegir ve ya$arrr.
C. H. P. gefinin aleyhinde grkan hicivler de btiyle olacak. Bu
krt'alar gimdiye kadar sciylenen s6zlerin nazrmla ifadesinden iba-
rettir. Fakat itiraf etmeli ki bunlarda ne Neyzenin ne de Hiiseyin
Rifatrn i.irkiitiicii ve lslncr manasr vardrr. Herkes gair olur ama
Heccav olamaz. Meseli Nef i biiyiik bir gairdir... Fakat biiyiik bir
76
Heccav de$ildir. Muasrrlarrndan (Kirli Nigdr) la kaprgtrklarr za-
man kaCrn Nef inin en a$rr hicivlerine bir beyitle mukabele et-
mig ve gairi habt etmigtir. Edebiyat tarihinin hiciv vAdisinde sciy-
lenmig en beli$ bir sijzii oldulu iEin bu beyti yazryorum; Kirli
NigAr' gciyle demig:
Bayrr turpun diyorlar NefT yokdur
O...drkqa grkan Nef i delil mi?
Nef i iclam edildi nice oldu. Kirli Nigdrrn belki edebiyat tari-
hind: kayda tayan bir divAnr bile yoktur. Fakat gu beyit hAli ya-
$lyor.
Orhan Seyfinin hicivlerinde bazrlarr var ki bahsedilmefe de-
Ser'. MeselA:
Yag haddini doldurdu dedin
"Qakmak" r atdrn
Yag haddine rafmen oGedeleg" kaldr yerinde!
Ftrizmetde, liyAkatde, faziletde deSllse!
Anlat bize: Otgiin nedir insan dderinde?
Bir de gu var:
$u hastah:rne, gu mekteb, 9u ktiprii, cdmi... hep
Sayrn seleflerinln vakfrdrr. Senln var rrr?
Seuinki herde pagam? Halka zorla yaptrnlan
Qtirtk garrk, yarr kalmrg, harAb okullar mr?!
Hicvin kuvveti hakkrnda bir fikir vermek igin son asrtn en
kuvrretli Heccavr olan Egrefin Sultan ikinci Abdi.ilhamidin attan
diigiip ijlen Flazine-i Hassa Ndzrrr Agop Paqa hakkrnda soyledifi
krt'ayr yazalrm:
Atdr at dm; o da duzaha atdr cdnrn
Biri duymugdu bunu; grkdr dedi memgidaa
Nallan atmak ile (diirdii) hesabdan tarh et;
Qrha tdrih-i vefAt ism-i (Agop Paga)dan
SaclrAzam merhum KAmil Paqayr veghen Yahucliye benzetir-
lerdi. Egref, lzmirde Paganrn Eok iltifatrnr gcir.rniig olmastna ra$-
nren onu da hicvetmigtir:
lfa"rr elblse satan kavm-r Yahuddan blrlsl
Bana bir kagkariko eyledl ki.illiyet ile...
Ben amn Snesinl, babasrm beller idlm.
Sadrra'zam danlrr, gayret-l mllllyet lle.
77
Eqrefin elinclen daha dofr-usu dilinden kurtulan viikeld az-
drr': Hariciye Ndzrrr Kiirt Sait Paganrn yerine Arnavrrr Turhan
Paga igin de:
Gergi sen Dahiliye NAzrnsrn
Zurnamn (nA) sr nAzrnn (an) sm.
Demig...
Eqref yine SadrAzam Kimil Paqa hakkrnda gtiyle bir hiciv
yazml$trr:
Agop pA96yr lutfet Padigahrm sadr-r-aZam yap.
Deninin peyrev-i ikbali varsul bir deni olsun-
Saddret miitrriinii memnu' ise vermek miisliimdna.
Yahfrdiden usandrk bir zaman da ermeni olsun.
Silleyman Nazif merhum da ateg zeban Heccavlardandr, Sul-
tan lkinci Abdiilhamidin istibdadrnr istihlAf eden lttihat ve Te.
rakkinin memleketi birinci diinya harbine siiriikledifi zanta;n yaz-
drSr gu krt'a hattrlardadtr:
Halt edub -durduk siyAset ndmrna
Ti.irkii mahvetdik celAdet namrna
Miilkii yrkcLk agk-r millet n6mrna
Milleti soyduk hAmiyyet nAmrna.
Hele bir garkrsr vardrr ki o zamalnar herkesin a$ztnil,r gezer-
di. Sultan lkinci Abcliilhamide hitaben yazian garkr gudt,r':
Padigahrm gelmemiqken yide biz
igte geldik senden istimdAde biz
Oldiirtirler baglasak feryade biz
Hasret olduk eski istibddda biz.
Dembedem cogmakda fakr-ii ihtiyag
Her ocak siinmiig ve susmug millet de
Memleket mdtemde; iiksiiz taht-ii tAc
flasret olduk eski istibdAde biz.
E;ref kuvvetinde Heccavlardan biri de Neyzen Tevfiktir. En
kuvvetli hicivlerinden baztlarrnr ahyomm:
Hep firrldak diindiiriib saym:rkda tiiccar durrnad;in
Iztrrabrndan biitiin erfAd-r rnillet inliyor
Qiinkii kirli kdrh igler mAverAsrndan hemAn
Srtda btr ........... .. firlayor.

?;
rHlcivleru miiellifi iiz Tiirkge maskarahsr hakkrnda gtiyle di-
tBn
Sonryorlar blze : "62 tiirkge nedir?'r
cYagayan, anlaqrlan dil!> diyoruz'rr
OtunrP bllmeceler uYduruYor.
Sonra ciiz tiirkge budur bil!" diyoruz'
Fakat bunun en kuwetlisini Neyzen sciylemigtir:
S...drlar her tiirlii tlmin tiirkce ta'birAtma
Pek gtili.ing siizlerle dotdu gimdi "kamfrs'u terimr
Biiyte mantrksrz buluglar ilme bir hidmet ise
Belkt yiizlerce (terim) s... dadrr her giin gerlm"
Hliseyin Rifat da gok velfrd bir hiciv gairidir. Saragoflu hak-
ltnda yazdr$r gu hicve bakrntz:
Bagvekll oldu Saraco!'lu. O giin
Verdtfi^t siizlerl hep grkdr yalan.
Babasr eggefie dikmigti semer
Kendisi bizlere Yiikletdi Palan.
Bu gairin krsmi segimler hakkrnda sciylenmig bir hicvi var-
rltr ki Sdeta bir tablodur:
Segimlerden zaferle g*dr gfryA Halkcrlar (Rtf'at)
Biitiin milletle birlikde bu hile giilmeden bittim
Gtiriince cimilerde klmsesiz sandrklan tenhA
Musalla taqlannda bir fakir tAbfrtu zan etdim'
Hiciv, sonu gelmiyen bir dlemclir' Fuzuli meqhur Kalem ka-
rldesinde:
Alrnmrg akgen ile btr kutrrndiiriir makbfil
Bagrm efer keseler eylemez flrAr kalem'
Der Hiciv cle kalemin kendi kendine gahlanmastcltr'
Hicvekrzmakolmaz.ZiyaPaganrnbirsijziiilebagladrprmtz
hu sohbeti yine onun bir beyti ile bafhyaLm:
i'tlraz eylerse bir ntdtn <ZlyA> himfrq olur'
Qiinlcii bilmez kadr-r giiftann suhandAn olmayan!
Yent Sabah : l4.l.l95l Reftl @vad IILUNAY
79
TANZiMAT DEVRI VE BAZI
HiCViYECi $AIRLER
Tanzimat dcvrinin rniinekkit gairleri arasrnda, bagta KoniEeli
KAzrm Paqa gelir. KAzrm Paga Arnavuttur. Yanyah idi. Ta Biiyiik
Regit Paga zarnanrndanberi memlekette yaprlmakta olan icraat ve
rslahata aleyhtardrr:
<Yarrm sa$, yanm sol, yarrm sa$ ile
Nice bir bahacLrhk oldu heba!...
Oyuncafa diindti gaza vi.i cihat,
Bu hale sebeptir Regit ti Rrza!...r'
Diyerek Tanzimat hattmr ilin ettirmig olan Regit Pagaya ve
askeri tensikata himmet sarfeylemig bulunan - cihan seraskeri -
Rrza Pagava tarizler eylemigtir.
oZemanenin 9u tabibi regldine bak kim,
Revac vermek igin kendi kAr'ii san'atrna;
Viicudii nazikl devlet rehlni srhhat iken,
Di.igtirdii reyi sakimi firengi illetinelr
Krt'asr da onrrndur
Kizrnr Paga hicviyclcrinin cn muzutlr ve en girkini Mithat
Paga merhum hakkrnda sciylemig oldu$u krt'adrr. Mithat Pagann
oKanunu esasiyi" ildn ettirmesine miikAfaten (!) memleketten
iluag ve Brindiziye uzaklagtrnldriir giin s<iyledi$i ve hemen o ak-
gam ricarl ve kibar konaklanna da$rttrrdr$r krt'anrn son mrsrar
gudur:
'
"SoktulardillerinikrglarrnaMithatiyanl',
Bu krt'anrn tamaml qtjyle olsa gerek:
"Geldi, girdi kotese kendi ayalryla bugiin;
Anlasunlar, kim imig sadnmrz, ebnayi zarnan!...
$ahr Alern, dek ediip tuttu kolundan kovdu;
Soktular dillerini krglanna Mithatiyan!...
Hatrrlma bciyle geliyor. Fakat kati surette temin edemem.
Qocukken igitmigrim.
Memlekette can ve mal emniyeti, fikir hiirriyeti tesis etmek
igin her tehlikey'i gdze aldrrmrg olan Btiyiik Regit Paga gibi, Mit-
Jrat Paga gibi biiy*iik kafalara, biiyiik mhlara, biiyiik vatanperver-
lere Kdzrm Paga gibi bilgin, kalem sahibi bir nazrmrn, bu yolda
hiicumlarda bulunmasr ne kadar girkindir!
Kegecizade lzzet Molla:
<Etmez clham kegmekegi zaliman harab,
Eyler onu miidahenel dltman harab!...
 &1

80 irtitaP ile Redif - ti Mabmut'

Blr mevslmi bahanna geklik ki ilemln, Y" b.n* gelebii mahut!
Biilbiil hAm0g, havz tehl, giillstan harab!..." f"ilt" d-evleti mahvii madut"'
nabut
demekte ne kadar hakhdrr! S.tt.,it varsa hatasr
KAam Paga 6ldiiSii vakit seksen yaSrnl miitecavizdi. Liva, fe-
"--^;-. nisbetle tezek anberdlr'
ise de;
rik olmugtu. Babrseraskeri muhasebat dairesi ikinci reisi idi. Si- C*ui"tin hizmeti me'mul is3 aeJ
cilli Osmani sahibi Siireyya Efendi onun hakkrnda: oEdip, ateg- meegul
;;;i;u', ilmile mecbul ise de'
zeban bir gairi belifi olup divanr, giiri ve bu kadar mizah ve hic- i;; i"i tttt ile de"'
viyesi vardrr" der. Paga datri mes'ul ise
;il;;,t
'-*';... ntsbetle tezek anberdir'
Filhakika nazmrna diyecek yoktur. 1297 de Sami Pagazade
Baki Bey ile Hiisameddin Efendi hafidi Mahmut CeIAI Beyin te- S"rJ* blr dard mattrhlnl:
aYinl"'
sis ettikleri <Hazinei Evrak'> risalei mevkutesinde, Kizrm Paganrn Cti-f"a"" Kanii bed
temkint
giizel ve belifi manzumeleri gdriiniir. Hele kendisine isnat olunan ilit,"E..- hele Yok
srtk'ii dlnl
bir mersiyede: --='.. var Yinetezek anberdlr'
il;fi;
<Dii$tii Hiiseyin atrndan sahrayr KerbelAya, nisbetle
Cibril! git haber ver Sultaru enbiyaya!...a Nazrrr maslahatr bahriYe'
beyti ne kadar hogtur. ntitt"a" olsa nola fahriYe!
Hersekli Arif Hikmet Beyin 1293 muharebesinde stiyledifi, ve rututtu"t tP devletl $aPurtYe
1302 rumi senesine tesadiif eden bir Ramazan gecesinde - Ma- Sit ltiik-etse beca RusiYe"'
nastlr bidayet mahkemesi hukuk dairesi reisi iken - cehren ve B.'- nisbetle tezek anberdlr-
Alenen ezberden okudupu agaprdaki manzume, o zamamn mhi LAv* olmaz rru' serapa mlllet
il;;;;danlara etse lanet!"' '
temayilllerini ve efkAn umumiyesini gd'sterir:
<Almanyah fesat averdir,
vi;i" nt"utt gibi birehven
bed haslet
elbet'''
COtU"ti" ciimleden
Nemgeli kahbei sahib gerdlr. -- B'.. nisbetle tezek anberdir'
Rusya zallm yaSrnakerdlr. hata'
Bulamaz kimse siPahilere -
ingiltz bunlara nisbet erdir! eiu -u"Pr Bazen olmaztala7' hemPa'
8... ntsbetle tezek anberdir. nl ntt t" olsa SiileYman dua!"'
Hig iimtt eyleme devlette beka, il;u- biz Ytne Muhtara
Miinferit sulh olunursa icral -----n..' nlsbetle tezek anberdir'
Rusya mi.ilkti eder istllA I)evletln halin edince tetrlh'
srih'
ingilizden edelim tstthma! ftifit mahvrndr ba hiikmii
8... ntsbetle tezek anberdlr. lt""it beP viikelAYr takbth-'t'
$eyhiilislim zemlmiilef 'al; mii",t
--- iYlertz amma terclh"'
Viikel6 lle olup hem ahval; 8... ntsbetle tezek anberdir'
Ettiler gahr ciham iffal,
Barl g*saydr nolurdu deccal! kullandrfr sillhlardan biri
Hicviye yazdtrmak' Abdiilhamictinpusu- trt'uttnrn, Abdiiltramidin
8... nisbetle tezek anberdlr. idi. yukanaa nattelulim Ka"rm lutiv"tr" bilemezsem dc, zan
ve
Btiyle btr gtinde olup sadrrrlgln, emir ve ilhamr ,r" ;;;;il,;,i, mezkrir krt'avr
Dell Corci gtbt miirted ve milhln; tahmin etmek iei"';;;'l#";";;;t:.Abdiilhamit vazanl miikAfata
miis'
Bundan et hall loyas - ii - tahminl... vazdrrtmamrg olsa bil';;tl"$""i gt-lltu'
Gergl server lse de btr bidln... if;il tot oldufunda eiiphe voktur'
"i F. 6
8... nlsbetle tezek anberdtr.
82
Koniceli Kdztm Musa Pagayr seksen yagtna kadar memuriyet
bagrnda bulundurrnak, babrserasheri muhasebe dairesi ikinci re-
islifincle istihdanr etmck; bir minr-rcttarlrk ve hognutlulufull
kat'i delilidir. Fakat Abdiilhamit kendl adamlannr, yine kendi
adamlarlna hicvettirdi. MeselA Serhafiye namile yadolunan Ah-
met CelAleddin Pagayr Par:ise gdnderdi. Ahmet Rrza Beyi, Ali Ke-
ntali, Siileyman Nazif.i, Murat Beyi, Sami PaEazacie Sczai Beyi, is-
Itak Siikirtiyi, Abdullah Cevdeti memlekete dondiirmeie, veya sus-
turmafa memur etti. Ahmct Celileddin Paganrn bunlardan bir-
goklannr iknaa muvaffak oldulu haberini ahnca LAstik Sait Be-
yi Ylldua Qagrrttr. Miisahip Singapurlu Mustafa Efendi vasrtasiyle
,kendisine havadis verdirdi:
CelAlcddin Paga Jiintiirkleri kandrrdr; dniine katrp
- Ahmetistanbula
lrirgoklannr getiriyor, buna bir hicviye siiylesin dedi.
Ertesi giin Sait Be1', agafrdaki klt'ayr yaap, aynr vasrta ile
takdim etti. Krt'a Abdiilhamidin pek hoguna gitti; pek memnun
oldu. Sait Beye ati1,c gtinderdi ve:
<- Krt'a her ne kadar gi.izel yazrlmrg rse de, pek krsa olmug.
Bunu bir parga daha uzatsrnlar!.' dedirttr.
Sait Bey, Abdiilhamidin bu iradesini de ycrine geti.r'di. Krt'a-
yt tagtir etti - yani satrrlarr araslna satrrlar kattl - 9u surette bii-
viittii. Krt'anrn metni gudur:
"Bir si.irii herzeciler Parise toplanmrg idi.
Ciimlesi fenni siyasetten idi bibehre
Kasarak baglannr kancaya, kattr iiniine...
Girdi Ahmet Paga bir kaz siiriisile gehire!..."
Krt'anrn tagtiri de gu gekildedir:
"Kimi Kafkash Muradrn siiziine kanmrg idi.
Kimisi Ingilizin vadine aldanmrg idi.
Bir si.irii herzeciler Parise toplanmrg idi,
Cijmlesi fenni siyasette idi bibehre .
Ciybi ihsam hiu4ayunu uzattr dniine,
Jiinlerin, arpa gibi, mangrrr attr iiniine.
Girdi Ahmet Paga bir kaz siiriislle gehire."
Birinci krt'ayr Siileyman Nazif Bey merhumdan, Bursa rnek-
lupguluiu esnasrnda iqitmigtim. Nazif derdi ki:
Krt'a bize, Parise, Istanbuldan gcinderildi. Ben ve daha bir-
- krt'ayt' Abdiil-
kag arkadagrm Ahmet CelAlettin Paga ile istanbula doniiyorduk.
(Gare de I'Est) (") te trene binmek iizere iken, $firayt Ummet
ve Me$veret gazeteleri muharriri Sami Paga zade Sezai Beyefendi
(*) Pariste bir Etmendlfer lstasyonudur.
83
grkadagrmrz bizi tegyie geldi. Bir giin iince gazete idarehanesine
gelmiq olan bu krt'ayr getirdi. Ben de irticalen giiyle mukabelede
bulundum:
<Bahse de!'mez ise de kaz si'iriisii mazrnumu
Ylne reddetmellyiz, kiihne eda gairine'
Etti Avam ile mtrl Sait istikbal'
Girdiler it siiriisi.i, kaz siiriisii blrblrine!"'>
Megrutiyet ildn olundu. Kemal Pagazade Sait Bey' Kasideci
Ziya Molla ile beraber dokuz sene gegirdifi San'a kalesi zindamn-
aan IstanUula avdet etti. Akgamlan Haydarpaqa vapur-unda bu-
,fugur, konugurduk. Sait Bey Siileyman Nazif Beyin mukabelesin-
den haberdar de$ildi.
-Ben
Nazif in ktt'asrnt okudum' O da kendisinin
tagtirini okudu. bir cuma ziyaretinde ve tesadiifen sohbet
arasrnda, krt'avr ve tagtiri Damat Nureddin Paqaya okudum'
Pa-
9a hayret etti.
diilhamide kaz gobanh$r etti$ini nereden biliyor? dedi ve ilAve
etti:
oAhmet CelAleclclin Paga bir Qerkes ktilesidir' Kayrnpederirn
ya-
onu gehzadelifinde satrn almrgtrr' Ahmet Paga, sekiz dokuz
gtnda iken, kayrnpederim Kdsrthanede Ihlamur kiigkiinde onu
kazlara goban olarak kullandr- Zeki, sadtk ve akrlh bir kdle
ol-
du$undan makama geldikte hizmetinde kullandr'"
Dedi. Bu stiz tenim hayretimi mucip oldu' Sait Bey' Ahmet
C"tat.aJin Pagarun kaz gobanhfrndan gelme olduiunu bilerek mi?
yoksa bilmiyerek mi mahut trt'ayr siiylemigtir? sualini kendi
kendime irat ettim.
nakli
Meseleyi halle koyuldum. Sait Bey o srrada Pangaltr'ya
Beyin
mekdn etmi;, Harbiye mektebi kargtstnda ofilu Asrm ha-
nesinde misafireten oturmakta bulunmuq idi' Ekseriyetle akqam-
lan hava almak igin caddeye grkar, belediyenin afiaglar araslna
dizdirdi$iyegiltahtakanepeleriizerineoturarakvakitgegirirdi.
Bir akgam yanrna gittim ve meseleyi agttm:
guyrit Benim Ahmet CelAleddin Paganm Ihlamur k6'9kiin-
-
de Abdiilhamide kaz gobanhfr ettiSinden malCrmatrm yoktur'
$imdi ci$reniyomm. VL sizden igitiyorum' Ben o etti$i bir ira-
teblif
hamit'in-miisahip Mustafa Efendi vasrtasiyle
de iizerine yazdtm. Tagtirini de yine Abdiilhamit'in talebi i'izerine
yazdrm. Mefer intakr hak vaki olmugmug," dedi'
f,pslrnll Ay - Arahk 1936 Abdurrahman Adlf EREN
 84
ITERSEKLi ARIF BEY $imdi o <Vddi" de de elimizi <iniimiize deiil ardrmrza baflryoruz.
VE BiZiNfidLER Latife lAtif gerek! diye bir sijz vardr. Bu Eok gey anlatan bir
edip, niikredan fevt<aldde scizdii; tabii anlayan ve anlamak istiyenlere...
,, _TmH vel ffr."", bir adam
Bir gtin adliye *"*u.tu._danimis.
.- eski tabirle yalamlstrr.
ve $imdi bu letafeti yadrrgryorlar. Sanat da gahsi ve iiltla ;elik-
rahatsrz"d.,.-;;"1:;:Ti:,,il#1ffi.il,#:rr::i",;ffi kilerin elinde bir frnldak haline geldi.. her riizgAra gi-,re cliin-
mektedir.
mig' Sagma sapan konugmaya .,r" *"",:"J
ri.roirini' memuriyetinden Mizah, bir ince tenkid sa-nattdtr ki; tezyife yini ku5.,,k diigii-
srr azredildisini'zun uzadrya na-
lar stkrlmrglar. Acl.ama k;;;;;;;anratmaya bagrarnrg. Mecriste olan- ri.icii hakarcte kagmadan cdep daircsinde, zarif bir alay etmek-
temiglerse de beriki vu.alil krsa ,<esmesini anlarmak tir.
is-
de pek srkrtmre, krzmrs ;;;;;'il auilur'. Habire tra$... Arit ney
Bunu kabalaqtrrdrSrnrz zama\ soiuk, girkin ve tahrik edici
krtayr sciylemis: olur. Mizahrn muvaffak olam, olmryanr bu iilgii ile aynlrnahdrr,
Cewii cefAsrdehrin bitmez
Halil efendi giildiirmesi veya kahkaha attrrmasiyle de[il... O bagka bir dA-
Bu gilleye tahammiil vadrr.
HaIiI efendi
"tm", HudA
Lfftfeyleyip_ de b6ri U"ra*
giinctersln!
Mizah kelimesinin Tiirkgeye ne zaman girmig oldufunu bil-
Kendili!.inden asla gitmez miyorum; ama pek eski olmasa gerek.. Qiinkii, bu edebi sanat da
Halil efendl.
Ve herifin kolundan tutup: humour kelimesinin Fransrzcaya giriginden sonradrr. ingilizce
olan bu kelime de Fransrzca humeur kelimesinden ahnrnrgtrr ki;
Kalk def ol, kerata! diye kapr
-Bizim drgarr etmiq imis.
Halil efenditer de Ldr*."rd"
ashnda viicutte -kandan bagka olan- sulara clenir. Eski tAbiri
"ahlAt" idi. Bir fizyoloji tAbiri olan bu sijz dolayrsiyle kef it ve mi-
+ zah mAnasrna gelmig ve ondan terciime edilen umizah" sijzii
Ti.irkEede bu edebi kola isim olmugtur. Mizah, hafif lAtile ve td-
Giiniimiiz..*,JirH,,5'*fi lffi rizlerle ekseri ciddiyet tirtiisii altrnda birini ve bir hareketi ten-
sisli bir iklim jcinclc Aogmfttai,-.. *".u,*"]"0'::".. kid etmektir.
f..O,r" ilc
beti ormryan ay' ayn terakkirerdir tcrbiycsizlih ar.trk 'I'iriz.lsr scrtlegir vc lcrr:lcicllcr actlu;trsa sittirc olrrr'. Iiiz buna
'udutla'
zaran <tutfa> sayllrr. ki biri citekine na- .hicir," deriz. (Iliciv) mizahtan daha eskiclir. Bertr eclel:11;at tari-
Bu hal batr ve do[u arasmda hinde meghur "hiciv, ler vardrr. Bunlann hemen hepsi lnanzum-
hktrr. Ediplerimizclen- dtedenberi siiregelen bir
!"fiJ"-ifft*"t'n*yin ayn_ dur. Bizde de hiciv mizahtan eskidir. $Airlerimiz arastncil bi.iyiik
eserinde dedigi cibr, bt oyigenimu adrndaki hiciv iistadlan Erkmrgtrr. Bunlann bagrnda Nef i gelir ki Siham-t
bi. y_.;;;;r*en kundir"i"..,i), q,r"-
nr' onlar baglannr agarrardr.. Bir t'tirm"t igin ererimizi ciniimiize KazA adrndaki hiciv kitabt meghurdur.
kavuprurur, el penqe
d;;k;, Dcirdiincii Murat bu kitabr okurken galiba civanna pldrnm
vugtururlardr.. Datra_ 1t"il ;nlar elterini arkatarrna ka- diigmiig. Onun i.izerine elindeki kitabl yrrtmr$. nNef i" ye de bir
da biruiid il;; aykrnhklar mevcut idi.
gimdi buntar *,l1. daha hiciv yazmamaslnr emletmig! Fakat adam sanatk;rr. Daya-
oldu, kcitii mii oldu; Tg:ii;;,; lir* z.a d,a girdi. Iyi mi namaml$, zamanln veziri Bayram Pagayr hicvetmig. Bcli'i de Pa-
aragtrrmryo*.rr.. u*u".u.,
meselA ayaklarlnr yazr
masaslnrn iizerine digahrn tegvikiyle yazmrt.. huzurda da yine Padigahrn emriyle
yr3l-,p-, koltu!"una yaslanmak,
tl;,r' a#"rlt"r." o.r.
tabii gdriilse bile degil^bizler okumug.. ve yine onun emriyle sarayrn odunlulunda boiimuglar,
hatta genelerimiz __-
i91" A" frrg.-'"*,r.i,r"" bir
bagrnr alrnrg olanlar, cesedini denize atmtglar.. Mezart yoktur.
hareket sayrtryor,. gcisterilen eser Nef inin gAirlik mertebe-
ama artrk b*nun rerbiye ire
bir lliri
ot^oa-,;, ;fi;:;;Ti..u"r" "Siham-r KazA,, diyc
tegne olanlar iqin bir <cankurru*i-.iririai,, siyle nispet edilemiyecek ktfiirlerle doludur; ama neyliyelim ki
gudur oluyor. bizde maalesef hiciv, hep kiifi.ire kaEmrgttr..
ki; deEim;;"vL.' Bu bir tekdmiil
*,rr,?i"""k ise ne $Air Elrefin ne giizel hicivleri yantnda meselA:
Ve bu deligikrik arsrnda mizahlmrz, <OI kadar terblyeslzdir ki ayr oflu ayr
*isti" Qiinlcii vazr d'inin ua"p *t#rrorhicvimiz de az Qok de- Ona nisbetle egekler bile insan glbldlr"
"" da deiigiklikler ordu.
beytinin ddi bir kiifiirden farkt mevzun olmasr mrdtr?
 l'i(r
Iluna mukabil mcselA:
<Peirlir'6n icli mukadclemleri doktor Hikmet
Ycnilir herkese bigire kiisercti kaclcre
Pehlivanhktan eclip kcffi ye<I olclu cloktoor
Iferke::in slrtrnl, ,simcli o gelirmekte yere.)
,l,ir tlii[ii nc kaclar zar-iftir!
vc biitiin b,nlarclan s'nl'a bizcre nrizahrn, hicve clof.r ve hic-
'irr d'[ru bir sathr mai.rcrc kavmakta oldufrrnLr g<iriiyo-
clc kiifi-ire
r nnr vc bunu sanat vc s;rnatkir.lar iqin bir tehiikc ,"1,ryo*rn...
N,'istid:rtlr, nc rriikted.rn, ne esprili genglerimiz var ki; i<aba ga_
l ,r
'c:
cirkin kiifiirc l<agmaclan mizahr da, hicvi dc krvrrabilirler..
Arrur ncyliyclirn ki ;imrli ayairmlzl n).lsa tisti_it-tc koynrak ltir <uy-
11.r'o lrk alArncti crlcluir-r gibi, mizah vc hiciv gibi bir eclebiyat ko-
lrrrrtkr kiifi.-irc ve qirkirr tclmihrcr-c kaq'n.rak cla zanramn modasr
r rlrrtlrva yiiz tutrntrgttrr.
('urrrlruriyet: 7.4.1964 * B. T.:ELEK
Hiciv UznniruE
'l'iirkiyc I]rlcbiyatr alanrrrcla giiylc bir kcaif scyyzrhatine grkr-
ntz. Ilin bir buhrarr igincle vizen gafrmrzcla artrk, <Mcthiye, tar-
zrrrrn cski ve gelcncksel itibarinr tamamen kaybctmek iizcrc ol-
rlrriirrnrr, -v-ini gii;rrlcn dii;;rrrcktc olclufrrrrr-r ve yerini lliciv yanar-
rl,rjirrra Lrrraktr[rrrr gririirsiiniiz... FIiciv; hcrkesin mizicrna gcire
$r'r'lr.t vcrnlc saratr dc:fildir. I{icvirr, okr:yana mi-istcsna bir
r.vk $a$lrtrcr bir btiyti vcrmcsi rAztm. Bu bakrmdan Hiciv
y:rzrrak 'c bir CcsArct vc rnahiret i;i olm^|r... Di$cr bir ifircleS,le,
llit'ir'; ccmil'ct ha1'atrnrn aksaklrklarrrrr vc ti,irlti yanlannr hesa-
lr;r *rrran incc bir cilEiidiir... yaszrkrarrn arkasrncla, iiz yasalann
rltyrrrrla kalan Hiciv olamaz. Darra doirusu; bilhassa zamanrmlz-
rl;r, hiciv, elilcrek birbirinin ya\/agEa kr.rlafrna frslldayan ve her
ilrlirrrile kar;r clciniip a.kasrna bakacak cemiyct fertleri voktur
rrrl rk!... Ilicvi, hiE: bir clevircle ti'rhtrrrclern inclirmck miirnkiin ol-
nr;urtStlr. RiizgArrn e.smesinc mini olaltilirmil,i77... Ustalar, hic-
lirr nrcrlramelsiz iirsii iizcrinclc en sert hidisctcri yumusatmasrm
lrilrrriStir. Hicvin vaptrklarrna, Illcthivcnin crhz kollarrnrn giicii
vllnrcz... Bu scbeple, gcrgeklcrin ebecli aydrnhfr, hicvin gimgek_
h'r'irrin parlaklr!rndanclrr! Hicvin, iitcsinclc, *AItnganhklar,, oKrr-
1'.rrrlrlilar, olsa da gene Hiciv sarp yoluncla ytiriiyiigiine devam
.rL'r'. Evct... Ificiv, egyayt, insanlarr, k'skoca cliinyiyr oMethiye-
nirD .iyaker gdzleriyle gcircmez... Hicvin volkanr, Mcthiye garla-
lirnrrrrn gcizlerini kcir eclcr. Hakiki Hicvin, ategtcn kdpi.iklii dalga-
87
lan, Meddahlann telieresini, en durgun denizlerde, eu usht sular-
'da dahi batrrabilir'... I{icvin, en Eok aradrft ve en gok muhtaq
oldulu gcy: Ccsrrrcttirl... Hcr zanran ha1'31t' gaydan, balodan,
danstan, giizcl gi,vinrclcn ilriret sana.ll insanlar; vllrguncu ve gl-
:narrk zengirrlcrlc, scfahal- iqincle yi-izcn Icrrtlcrin kolkung tezadi
vc ihtiyar cliinvarnrzln u\,kusunu kaglran mcs'clcler, I{icvin Qark-
lartnt halckcte gcq'ilrrrc_u-.r kili gcliyor'!. Rtrgiinkii ccrrriyctin, can-
h bir alAki ile Iliciv E,scrlerini yagatacak seviy'cdc bulunmasr,
ciclclcn Edcbiyatrrrrrz igin bir gzrnstrr'... I'lclc giiniirniizclc, gcrEck
I-Iiciv negriyattncla atrlan saf;lam adrmlan, gorcliikgc, Tiirk Flicvi'-
nin yannrna olan unrut tc giivcnin-riz kur;r'ct kazanmaktadrr.
Bizirrr Anadolu: 27.8.1973 Ti.irkmen Krn (Srdrka Yilksel)
*
TENKiT, HiCiV vE DiVAN EDEBiYATI
Divan cclcbivattr.rcla insani ve ahllhi, zekriya miistenit ve ha-
kiki hiciv ve tcnkicl erasek, bu maksatla bu cdcbiyat.r bagtarrbaga
tarasak elirnize rroksan, cksik vc gok kiigi-ik bir mccnruacrk gegcr
mi clei'siniz? Urnmuyorurrn. Bu edcbiyatta hiciv, tahliir ve terzil-
clcn ba;ka Lrirgcl' clcfilclir', Bulug vok clclilclir. Bu vididc Et-rk, pck
gok }'crti, yakasr aqtlrnaclrk bultrglau vardtr gairlcrimizin. Vczin
'irc kafiy'cli scivnrcnin cla.niskasrnr bilir oular. Fakat buluglann
hcpsi dc birbirindcn bava[rdrr. Br-r Ec;it buluglarda acleta ibda
kudrctini gcistcri rlcr.
A-yrrr zarnancla bu hakaretlcr', gahisclir: cle. $air, cn fazilctli bir
aclantl, hcr hangi bir vcsilcylc rezil riisvzr)' eclcr. Brt httsusta na-
srl bir ijrnck vcrclin-r, gaqrrdrk dofrrrsu. Hicvcttifini, hrristiyan
patri$inin clonmtrS 'r,e teccssiim etrni; zartasrna benzeten gair,
Dehin-u gabgab-u enfine nisbet pdktir kat kat
diye ba;hyor. ikinci mrslalnr yazamryacafrz, bilmcl,'enlcr bilen-
lcre sorsunlar!
Divan cdebiyatrnda alay (mizah) da briylcdir'. $arir soylcn-
nrcz bir Lrzvunun l-czilce mari[ctlerini sayrp clcjkcr ve bunun]a
alay etmig olur. Bir ccmil'ctin zevki, bunlarla terbil'e eclilirse eI-
bctte nlikteleri, belclcn \trlcanya Erkmaz. ve gakalan )'tiz krzartrr.
Bcil'lc ni.ikteler sarfrnr Aclct edinen bu Eegit gaka)arr kaniksayan
bir toph-rluk da clberttc nrcnfaatinc -vardrm ccleni dver, krztnca
sciver ve Aciz kalrnca cla d<.rver!
Bu bahsi fazlzi cgclemiyelim. Scjzi.in ktsast 6yle tjr,c'r divan
;airi, biiylc eflcnir vc bdylc srivcr igtc.
(Divan cdcbiyatr beyanrndacltr, sahifc: 67-66 1945).
AbdiilbAKi GOLPINARI,I
 88 #
l;
L
DivAN Enpniyau BEYANINDADIR F 89
$ NivaX EDEBiYATINDA GULMEcE vE YERGi
-*"ffliTli",Tl;ffni tanrrcrrk; iistad,#[l:io*." rI
(Hezl ve hecv)
Gijlmece ve yergi, edebiyat tiirleri arasrnda, baganlmasr a1rrr
1\4er6mi giiriiniirdi,
Meramet Hrrkasr'na bi.iriini.irdt. yiizi.inde kogullara ba$h, ayn nitelik tagryan ince bir sanattil. IJ. ;.:3'den
Erenlerin ed6sr, scizti";"
;;;cr# .uaa., vardr. Gerirdi, sohbe- F cince, giilmw yazan, gevresine alaycr bir agrdan bakacak karak-
r'"'."tt"'" io'u'a,r. okurdu, t.
terde olmah, kargrlagtrfr olaylarda iligilecek sivri ve gui,ur nok-
;::iiT:',:rf]o*oi, dinrerdik; t:
*
i talar bulan anlayrg keskinliiine, kavrayrg iistiinltifiine s.rtrip bu-
Giin ordu: Fuz0rfde batrnirik I
lunmah, yakaladrklarrnl ustaca anlatabilmelidir. Igtenlik ve sa-
aradr; bu, ancak sahifeleri
L::#il:f n"ii-'i,'iJi'ft
I
j:J,?;f dol- nat kaygrsr, onda aranacak baghca nitelikler arasmdadrr.
irrcs"yJ?",i ji,.,r,hhat,i !
i:
Bu tizellikleri dolayrsryledir ki, bir giildiirii ve yerme gairinin
Mesnevi terci.im.esine katrldr; kiigiik bir lat'asr, yo[unlagtrrrlmrg iizlii anlamr, serr ve keskin de-
Attdrln ..Kus kitapla' kucak kucak satrldr.
Vuva,;',lri""ru hatalanar saydr. yigiyle, sayfalann anlatamayacafr oranda etki yapar.
lil" "i ,_"
yanhglanna yamlrna
tr"'ho; anrlma dedik. Giilmece ve yergi, <niikte, kinaye ve telmihre dayanr; Abart-
Igittik: I,niversite,d" turo*rrf iiebiyAtr ma esastrr. <Benzetme, istiare, mecaz, cinas, tevriye> gibi edebi
kogardrk; cogardr; cogardrk. Tarihi okutur; ba_
sanatlardan bol bol yararlanilrr.
Tepince tabidt, durur mu Giilmece ile y.ergi arasrnda, nicelikten gclk nitelik ayirim var-
Hazret? Ondan neler, neler bekler_
ken elimize bir kitabr g"gti, drr. Giilmecede amag, gaka ve alaydrr. Yazar, ya kigileri ele ahr,
ki, yalruz DivAn faeUiiair,n, "Dir.u; Edebiyatr Beyarundadrr., O ya da olaylar iizerinde durur. $aka, okuyanda giiliimsente yara-
edebiyattan bagka edebiyyatrm-r, gtiren deSil, bu
altrnda bize o giizellikleri
"irlr-r*"finclan
o.rrrrlargrrrr cine itirendi. Bu
ad
trr. Dokunur, ama incitmez; zaman zaman iineler, ama yaralayrp
acrtmaz. Okuyucumrl gdremeyece$i sivri noktalan belirtcrek bir
ayan etmeriydi. Kendinin de ";"ra";;;eliydi; giiriilmedik ycinler gegit tez anla5nq oyunu yapar, Ama.gaka olduiu iEin kimseyi krz-
nlrq, mazm.nlar kiral,_T,.:lr.
ui.-"niri"->r vardr. Gaze'er srrara_
Eserini yakabilir, ;;;;;;ine drrmaz. Eskilerin <nczahct>> deyimi ile belirttikleri ahlijl' temlz-
kabilirdi: yaprrfrnr.yrkabiiir, ba- liSi, giilmeccde aranan baghca niteliktir.
bilirdi. Oyte etmedi, fr* ttt Gt"t'" Tk* yrsrnr iistiine grka-
l"f" g1frii.
la'nda huzfir uyk'su uyuvanrara kaldrrdr; mezar_ Giilmece, gergek ve mantrk drgr, uydurulmug asrlsrz bir hikA-
"uru.rn,
sardrrdr. oncereri onlar, kencti_ ye olabilir. Parlak bir espiri bunda baqarryr sa$ar ve ins.rn belle-
Ierini an'yan biri ,:. qil. O.,ii.rmfif'otacaklar; Sinde bu iizelliliyle yer eder. Giilmecenin, ne denli dokunukh olur-
katrnda dcivtinmiig olacakiar. -v bu defa, Tan'
sa olsun, hogg6rii ile kargrlanmasr, kiitiiye ahnmamasr gcrekir.
Bu nursuz eserjln VAI6 Nfirettin, Yergi, bu srnrrlarr agar; bagka nitelikte gciri.ili"ir. Dah.r gok ki-
Artam (Nor'lu iig zat) siiz aqtrrar; NfiruUah Atag, Nfiriiddln
Lu]J*r".i.rden &rintii sagtilar. gileri arnag tutan yergide, deyig sertlesip kesinlegir. Yalnrz do
Tanrdrgrmrz Krhgo!.Iu H;kk,'e;;; kunmakla kalmaz, yerine gdre trrmalar, yaralar; sata;rr, saldr-
goklere grkardr; makalesi
okusa t*u'.i"r"t'ta da ui.-vu,''q,ru; nr. Scrtlifi ve acrhfr <;ranrnda krrar, slivmeye dek I'alr,'. Ancak
;,fi:f-5::T'f;.** siivmede bile bir incelik bulunabilir.
<DivAn Edebiyatr beyamndadrr' Yergi, derece derece, ele aldrfr kigiyi kiiEiiltiir; onur krrrcr
oku5run her ciimlesine mim
ad1 kitabl okumadrnrzsa;
koytrn: olur; namusa dokunur; aile arasrnda okunmayalcak karlar agrk
Gcilpmarh, d:::: des_i_n, .i Ea"tiyyatta sagrk (miistehcc.n) gririiniir. Bu nitelil<leriyle suE sayrlrr.
Yahya KemAI,e;""$evhi,1en,^fr_L p.i.iaan BAkiden, Ndiili,den Toplutrrrrn scvi.ycsi, yazarclern cok, okuyuculnrln bu r:ibi yazr-
den, Nedtrn'den Orhan
rarAt Ndftz,e; Roht,.
tuAu, iistid ustanrn eme- Iarr kargrlamadaki davranrglarryle belli olur. Eser karqrs:,;da oku-
pi var. llvnlVe fiirf"rce
"DivAn EdebiyyAir s;6;Lur, amma, Jnrcunlrn dulumu clefigiktir. Birini trtandtran bir yazt, 'itekinin
Uymaz eserin ismine Li. tti.tii hogr-rna giclcr. OIEii, gcncl kiiltiircliir; cclcbiyal vc sanAl Eevrcle-
miisemmA-
Amag: 29.10.1945 rinin yargrstdrr. Yazartn kullandrfr kelimeler ve deyig, srlr-rat e]ev-
Kemal EDtp rleetinde tiksinti yaratly.rrsa, o yazl agrk sagrk (miisiehc, n) <lam-
gaslnr yer.
 90
Yasalann agrk buldufu kaba yergilerin bir go!.u, sanat
ba_
lemrndan pekdri savunulabilir. Agrk gciriilen ciimrJlerdeki
keli-
meler ve deyig, e$er sanat bakrmmdan zorunlu gciriiliiyorsa,
sa_
natct yasa gergevesini agmlg sayrlmaz. Sanatgrnrn, cinset duygu_
la. kciriiklemek igin bu yola sapmamrg olmasr cla, onu kosugtur-
madan kurtaracak nedenlerclendir.
Yasanrn ve mantr$rn yasakladr!.r 6yle eserler de vardrr ki,
ilk
okunugta tiksinti uyandrrdrsr harde, anlatrgtaki ustarrprndan <itii-
rii, insan befenmese bile, sanatEa de[erlendirmekten kenclini ara-
m27.
Bu konuda bireyle toplum, her zaman aym tepkiyi duymaya_
bilir. Bireyi rahatsrz eden bjr eser, toplumca yadrrganmalrabitir.
Bundan bagka, bireyin iki yiizlii olmasr, ya cla igtenrikle iu*un-
masr da, yargl. iizerinde etki yapar. Oyleleri olur ki, beEendif.i ve
yalntz' kaldrfr zamanlarda hogranarak tekrarladr$r kaba bir yer-
giyi, bagkalarr yanrnda mahkfrm etmekten kagrnmaz. Bu gibi
hal-
lerde yargrya etken olan toplumsal ve efitimiel XaygrlarJrr.
Resim,. karikadir, film gibi dteki sanat eserlerinin de, agrk
saErk diye suElandr'ldrfr gok gciriilmiigti.ir. Ama bunrarla edebi-
yat arasrnda ayrrm vardrr. Qrprak kacirn resimle.i dtedenberi ya-
prlagclmig ve ltig ayrplanmamrgtrr. etinkii ressam sanattan bag_
ka higbir kaygr beslememig, gehvet duygulannr kabartmak gibi
bir diigiinceye kaprlmamr$tlr. Ama sanat cleferi ta$rmayan Erp,
lak bir kadrn resmi, hig bir zaman be[eni ile kargrran*ur. Ed"bi
eserdc de, grplak kadrn tasviri sanat ka,ygrsryle yaprlmrgsa, usta_
hSr,ndan dtiirii bepenilmig, efer bciyle bir kaygr tagrmryorsa, ya_
drrganmrgtrr.
Ama bir Eiftin, gizli karmasr gereken herrrangi bir davranrgr-
nr belirten resim, ne denli sanat kaygrsrnr tagrrsa, ta$lsln, girkin
gciriildiigii ve tiksinti uyandrrdrEr halde, edebiyatta biiyle bir du_
rumun tasvlri, tiksinti de$il, belki hayranhk bile uyandrrabilir.
Qiinkii resim, durumu olclufu gibi kargrmrzda canlandrrchpr hal-
de, edebiyattaki tasvir, sanatgrnrn kelimeleri iyi segerck aniatlgta
giisterdi$i ustahkla perdelemigtir.
...Film bu bakrndan claha canrr bir iirnektir. Edebi bir ro.
manda sanatgrnrn ustaca igledisi bir tasvir, filmde deyig ozellipi
ortadan kalkaca$r iEin, salt davranrg olarak percrede canlanrr ve
k6tti etki yapar.
* mrn, burada biiyiiklcrin de katrldrlr gizli Alemlerin artrk saklana-
Eski cdebiyatrmrzda lAtife, hezl, miizah, mutAyebe, miildtafa,
hecv, ta'riz, tehzil, $athllyat terimleri yer alrr (bu sonuncusu ta-
savvur terimlerindondir). Bunlardan Latife,yi gaka, hezl ile mii_
91
zah'r gi.ilmece ve alay, mutAyebe ile miildtafa'yr gakalagma, hecv'i
yergi, ta'riz'i satagma ve taglama, tehzil'i alaya alma, giiliing ha-
le getirme, gathryyat'r da sagma s6zler ile kargtlayabiliriz. Yine
eskiden kullanrlan (zem, getm, kadh" gibi kelimeler de vardrr ki,
bunlardan zem, yerrne ve krnama, iitekiler de siivme ile kargila-
nabilir.
Divan edebiyatrnda mlizah, saytlarr pek de gok olmayan de
lerli eserleri bir yana brrakrrsak, giilmece ve alay deSil, rahatsz
edici kaba bir taglama ve satagmadtr. Hecv ise ustaca yaprlmtg
Eok giizel cirnekleri bulunmakla birlikte, gofunlukla yerme de[il,
saldrrma, a$z dolusu stivmedir. Bu yolda higbir iilgi.i ve srmr ta-
nlrunaz. Scivme ne denli afrr olursa, hecv o oranda etkili sayrlrr.
BirEok usta, gairler, kalemlerini bu Eirkefe bulagtrrmaktan gekin-
memiglerdir. Nef i'nin, babasmr yerme ile baglayan Siham-r Kaza'.
sr, Bahai-i Kiifri, Ilavai, Trfli, TaIzi ve Sururi'nin divanlan, aErk
saErk (miistehcen) manziimelerle doludur. Oyle ki bunlarrn en
hafifi yi.iz krzarmadan okunmaz.
Hepsi de din adamr krhfrnr ta$ryan ve aSr bagh olmasr gere
ken bu sankh ciibbeli, bryrkh sakalh, evli barkh, go[-u yiiksek
agamalara ulagmrg kigilerin, bugiin bir tulumbacrnln bile Eekin-
meden sdyleyemece$i bu umiistehcen" siizleri, nasrl olup da ka-
lemlerinin ucuna getirebildiklerine gagmamak elde defildir. Oyle
krt'alar vardrr ki, diirt mtsra iginde biitiin bir ailenin gerefi ve
namusu ayaklar alttna alnmtgttr. Bu kiifiirden ana, avrat, oiul
ve krzdan hig biri kurtulamamrgtrr. Ustelik kiifreden, kiifredile
nin meslek arkaclagrdtr.
Bunun nedenini toplum hayatrmn krsrrh[rnda ve iizelli$inde
aramak gerekir. Toplumda kadrntn yeri olmamasr, erkekleri zevk-
lerinde ve eflencelerinde yalnrz ve bagbaqa brrakmrg, kendi ara-
larrnda toplantp gakalaqan erkekler, yanlarrnda gekinebilecekleri
kadrn olmadrfr igin, kaba saba konugmayr, karqrhkh satagmayt,
bu yolda yazrlanlarr okumayr giirenek haline getirmiglerdir. Ka-
drnlar, okulrrp yazma bilmedikleri igin, bunlarl giiriip okuyacak
durumda deiillerdir. Agrk Qelebi Tezkire'sinde gairlcri anlattrken,
arasrra iizel hayatlanna da de$inerek, aralarrnda gegen olAtife"
leri anlattr. Bunlarrn arasrnda qok ilging olanlart r''ardtr.
Bundan bagka, eski toplum hayatrnrn iE yiiziinil aqrklayan
csellcr cle cksil< dcfilclir'. Gazali'nin BcEiktag'cla ya.ptrrdr$r hama-
maz hale gclen cleclikodulan yiiziinden bir gecede yrktrnldr$rnt
biliyoruz. Harnam sahibinin Ddfiu'l-Gumfirn ve Rfffiu'l-I{iimftrn
adh kitabr da elimizdedir. Bu gibi eserlerin qo$u padigahlara, ve- \,i
r
 92
zirlere sunulmugtur.
(TURr( Hiciv vE MizAH TARiHi)nden
liiyle oldup.u halde, gairler en girkin ve agrk
sagrk hikayelere eserrerinde yer- gekinmemiglerdir. XIV. YUZYIL
Bu yolda kaleme ahnan Lserle., "".-"tt.r,
f.uria., gazel, *"rl""i] nr,o YUNUS EMRE
gibi tiirlii bigimlerde yazrldrlr gibi,
da kaleme ahnmrgtrr. Mektuplinn
frk;, hikAye, mektup olarak (? 1238 - Eskigehir l320i
"rra*", adr altrnda manzum
"$iirlerinin daha gok halk topluluklan
olanlan da vardr' Arzuha'er *iirururalar manzum ve nlen- tar"ii. rndan
".
sur da olabilir. Giilmece ve yergiler, benimsenmesi, tekkelerde, kciy kahvelerinde, daha sonra
lernrndan gu iig b<iltim. uy.rtuUiti. -' --'
amag, konu te kapsarn ba_
I * Incitmeyen gtilme"" ,r. uloy, mevlidlerle beste ile okunmast, hayatrnrn bir masal ha-
2 _- Mutdyebe ve miildtafa adi altrnda vaslna biiriinmesine yol agtr. $iirleri arasrna zamanla,
gakalagma,
3 Kaba gaka, satagma ve taglama, kendisinden sonra yagadrklan sanllan, fakat gaflan ke-
-
4
- ISreng yenne ve scivme. sinlikle bilinmeyen aynr adh bagka gairlerin de eserleri
Bunlarr, here son ikisini kesin gizgilerle kangtr. Orta Anadolunun bir gok yerlerinde Yunus Emre
birbirinden ayrrmak
kolay degildh.
(fiirk DiI Kummu Aragtrrmalan ydhfr, Belleten: adrna rnezarlar, makamlar yaprldl. Yunus Emre, ga[lann
Ankara 1970) akrgr iginde deligik gevrelerin duygulannr, di.igiincelerini
Ag6h Srrn LEVEND
yansrtan, halkrn sevgilisi bir ozan oldu. Ki9ili$ Eevresin-
de bir takrm masallar olugtu; kendisine halk tarafrndan
kutsal bir nitelik verildi.
Yunus Emre'nin Risdleti.i'n Nushiye (Ogtit R"i,;ilesi)
adh kiigiik mesnevisinin incelenmesinden 1307 yrll;rnnda
hayatta oldu[u ve bu srralarda oldukga yaglandrf'r aErkqa
anlagrhyor. (Meydan-Larousse - Cild: 12)
*
$ATHiYAT
Qrktrm erlk dahna, anda derdim iiziimii;
Bostan rssr kakrdr, der: Ne yersiz kozumu?
Ofnhk yaptr d"y,r, btihtan eyledi bana;
Bir gergi geldi, eydiir: Ver aldrfrn ki.iziimii!
Anlardan kurtulmadan, n'idesimi bilmeden,
Oktiz rssr geld'eydiir: Bofazladrn kazrmr!
Bir bafiaya ufradrm , gdzsiiz yrlan yoldagr,
Haber sordum verrnedi, Kayser'iye aziml'
Kerpig koydum kazanta, poyraz ile kayrrattrm'
Faruk Nafiz Bir darbe, bir duman ve biitiin bir gtir&hu
sfir... Ne giizeldir- Tevfik Fikret'in Bomba giiri... Nedir deyu sorana, bandrrn verdim iizi'inii'
Geng gairg * peraparas hddisesi igin mi yazmrg
i.istad?!..
iplik verdim gulhaya, sarrp yumak eylemig,
(AKBABA: l94l) Becid becid rsmarlar: Gelsin alsrn bedni'
 94
Bir sergenin kanadrn krrk kagruya yiiklettim,
Krrk gift dahi gekmedi, giiyle kaldr kazrm.
Bir slnek bir kartah, kaldrrdr vurdu y€8,
Yalan degil gergektir, ben de giirdiim toannu.
Bir kiit tle gtiregtlm, elsiz aya$m aldr;
Am da basamadrm, giiyiindiirdii dziimii,
Kaf dafrndan bir tagr g.iiyle attrlar bana,
tlylelfk yola diigtri, bozayazdr iztuni.
Bahk kavaSa grkmrg, zlft turquzun yemefe;
Leylek guduk do!"urmug, bak a gunun siizi.inii!
(Xizsiize siiyle! dedlm, sa[.rr am egltmig,
Dilsiz gagrnp siiyler: Anlamadm siiziinii!
Yrrnus bir siiz siiylemig, hig bir siize benzemez,
Mtinafrklar elfurden iirter mAna yiiziinii.
x
NESipri
(......a -
'4n)
14. yiizyrl sonlannda ve 15. ytizyrl baglannda ya$a-
yan NESiMi'nin hayatr hakkrndaki bilgiler yeterli deiit-
dir. L Sultan Murad zamamnda Anadoluda dolagarak
hurufilik mezhebini yaymasrndan dolayr Halep'te verilen
fetv6, ile derisi ytiziilerek oldiirtilmtigtiir.
Mezhebini aErklamamasr igin kardegi Handan'a gcin-
derdifi manzume'den agalrdaki beyitler, onun mesle[ini
;aglkgagdstermektedir:
l
Deryayr muhit cfrga geldi,
Kevn'iyle rnek6n huruga geldi,
Srrn ezel oldu 6gikAra,
Agrk nice eylesiin miidara,
Yer, giik arasr Hak oldu mutlak,
Siiyler def-ii genk-i.i ney ,.H,nel Hak."
95
Ben Melfrmet hrrkasrru kendirn giydim efnlme
:
Ar ii ndmus gigesini taga galdrm lCme ne
GAh grkanm giik yitziine seyrederim dlemt
GAh lnerim yeryi.izi.ine seyreder dlem benl
GAh gfderim medreseye ders okumm Hak tgtn
GAh gtderim meyhaneye dern gekerim r9k tgin
SofuIar haram demigler rglumrn garabrna
Ben doldurur ben tgerirn giinah benirn ldme ne
Sofular secde ederler mescidin mihr6brna
Benirn ol dost egi!'idir secdegdhrm kime ne
Neslmi'ye sordular kirn ydrin lle hoqmusun
. HoS olam ya olmryam oI yar benim kime ne
*
NESiMi
Nesimi maddeci oldu!'undan geriatrn do$a iisti.i yo-
rumlanna kargrydr. Ortagaf geriatgrlan, ydnetim gticii-
nii ve di.inya mallannr ellerinde tutmak istiyorlardr, ruh-
gu idiler, kcigklerde saraylarda yagayan, genig topraklan
giftlikleri yaylaklarr kimseye brrakmayan, gdlenden gcile*
ne seiirtip ya$ balh trka basa yiyen altrn dizip mal bi-
riktiren, demek ki, yeryiiziinde yoksula yasakladrklarr
madde adrna ne varsa yararlanlp, el altrnda akge altrn se-
ven mhQulardr on-lar.
Nesimi'nin derisini yiizmiiglerdi. Bu biiyi.ik' bagkaldr-
ncr ozanln 600.ci.i dolum yrh Azerbeycan'da kutlandr.
Neden derisini yiizmiiglerdi? EneI Hak demigti. Ne vardt
bu scjzde? Her ga$da bir sciz aykrn gelir diizene. Ondcir-
di.incii yiizyrlda bu soz irkiltmig olmah diizeni ortapag-
da tutanlan. Diizen ortagai diizeniydi. Padigahlar, bevler
Tanrrntn gcilgesiydiler, hiE onlann giilgesinde halko$lu
bagkaldrnp ben de Tannyrm diyebilir miydi?
 96
97
Neden Ilnll Hak demigti Nesimi? geriat ardrna giz_
Ienmig iki yi.izliilliEe, baskrya kargrydr.'O
-_
Yer, giik do[a, Tann olursa, insan ne olur? Davul
Iumsal - ekonomik cilretiler dinsel ienkrere*Eii"ia" ,"p_ galgr ve kamrg sevingle yanrtlar: Tanndrr insan.
du. Bu <i$retilerin 6tirur,tiyo.-
cirgiitrere de .,Tarrkat> Ahp okuyorum Nesimi'yi. Ondcirdtinci.i ytizyrl Tiirk-
veriliyordu. Nesimi_dernegtisi
de Hurufilifiin yol ogl"y_";, Ur.
adr
,"- gesi. Karmagrk bir Tiirkge. (Farsga iirne$in ve birden
sirsavaeer. Huruf ik iein krsaiir bilsi;;;-uiiiiy"t
nat ekinde. $u satrrlar ilgimi gekti: <Bu ,u. tath, srcak rgrl rgrl Ti.irkge: deyiiben, a!'u, kesik, ayruk u9-
tarikat yeni Ef_ ma|, yazrcak, 6zge, rrak, galap ye$rek, sayru). Okudukga
l'tuncu gciriigle, eski anidolu ina.rglannr
islAm diniyle
uzlagtrrmaya garrgrr. Abdiilbaki Giirprnarrr bir tekdtizelik kugatryor beni. Olretinin yinelenmesinden
.slmi, Usuli, Ruhi" hocanrn <<Ne- ya da Divan giirine iizgii kahplardan mr geliyor bu tek
igin-yazdrlr kiigtik kitabr .Q;; Biraz
daha aydrnlandrm, gciyle yuriyor. seslilik, ayrrarntyorum. Bir ozan hep kendi giirini yineler
Giilprnarh: derler, yenilese de, tazelesede kendini yineler bir tek 9i-
giire k.inatrn ve insanrn es:Nn ruh "Hurufilige
ie!.tl, _ral"ai" ve iri. Divan Eiiri burada kural drgr kahyor: Ozanlat, kendi
nrh, maddenin bir vasfi, bir mdnasrdrr."
ci oldu$undan geriatrn doSa iisti.i yorumlanna Nesimi madde seslerinden iok, Divan giirine 6z9ii ortak bir sesi yineli-
geriatgrlan, ydnetil giiciinii ve
kargrydr. yorlar, o ses gevresinde diineniyorlar. Siiylediklcri defil
91ut"g
ellerinde tutmak istiyorrardr. i.rhgr,
diinya malra.nr de, sesi, siizii nasrl kullandrklan tinem kazanryor. Durrk
id'er. Kcigkrerde, sa- bir giir grkryor ortaya.
raylarda yasayan, genig toprakrarr
kapatan, Qiftrikreri
yaylaklan kimserere brrakmayan, gcirenden Nesimi bir cifretiyi, giinli.iniln inancrnr, Div;rn giiri-
tip yaflr bal' trka basa yiyen, artrn dizip gcirene sefir- nin gelenepi iginde elbette gltzel, saflann bir dillc siiylii-
mar
demekki yeryiiziind" yokrirra yasakradrkrarr biriktiren, yor. Birden, araya Enel-Hak siizii siriyor. Ardrnclln, Ha-
na ne varsa yararranrp er artrnda tutan madde adr- lep garqrsr ortasrnda derisi yiiziili.iyor. giiri dilin iginden
uker artrn seven grkrp kanrn biiyiisiine tuzuna kangryor. Maddeci hir ozan
ruhgulardr onalr. ise giEekle.i, tuftun, tritu.rvfu
-Nesimi
dofayr, insanlan, insanlarrn igin, kanla giirin yi.izyrllann damannda dolanmfl'::l vun -
Orii.rti, dostlu$u, fruif.r' fu.r_
nsal giiciinii, va$amayr seven bir maddeclydi. - cu bir olay. $iirine giydirdifi kanh gdmlek, insar,r yiicel-
iyiliEin, Oyt"yr", tiyor. Dilin ve iili.imiin utkusu insanda kahyor. l--annyla
si.izellifin, dogumlirfun, hakkrn rr"-yu';;u.rr.,
ruhunu seven bir maddeciyJi. Bu gizemci birlegen insanda:
ozanlar a, er_
miglere esildisimizde, hepsinin Horasanrr
bir cifretiyi
Anadolu dahyla kaynagtrran bir gafa gciriiyoruz. sENi BU HUSN-U cEprnr iru ru rUrr irr..
san ci-{retisi do$a.crdrr, giinegten, Hora- T;OREN
.insanrudan, gOLytir'ld; ;
topraktan gelir. fnsancrdrr. nereden KORKTULAR. HAK DEMEGE NONNUI,ER
nrn ci!'elerinden gerir- Ener - Hak ci$retisiningelir? Do$a_ DN 'NSAN
"DILER
,dur. Bunu sciyleyip, ate$ten terderi bu-
g<imle$i giyer Nesimi:
insansrz ruhgular, bu yiizden insancr maddenin de-
KtJtLi YER U GdK HAK oLDU n,IUTLAK risini yiiziiyorlar.
SOYLER DEF U cENG U GY ENEL - HAK. Bang: 18.10.1973 Ceyhun Atuf Kansu
E.'/

98
XV. YUZYIL
$EYHi
(t37t ? - 143e)
Eserlert : Divan, flarnAme, Hiisrev ii $irin'
geyhi Divant'ntn T. D. K. tarafrndan trpkr basrmr ya-
prlmigtrr. prof. Dr. Ali Nihat Tarlan'tn "geyhi Divdmnr
tetkik" adh iki cildlik bir eseri vardrr'
TAhirolgun,un"GerrrriyarrlrgeyhiveHarnAmesi''
adlr eseri de 1949 da Giresun'da basrlmrqtrr'
*
prof M. Fuad Kiipri.ilii (pirr.t Edebiyatr Antoloiisi)
adh eserinds "$eyhi" hakkrnda 9u satrrlan yazmaktadrr:
.<... Germ"yu.t 'rr" Osmanh saraylanna intisap ederek
hiikiimdarlara ve iimeraya kasideler yazan bu gairin ha-
yatr hakkrnda kitaplarda verilen mal{rmat gok yanhgtrr;
vefatr 826 depil, giZ den sonradtr; ve Kiitahyanrn yakr-
nrndaDumluprnarkdyi.indemedfundur.Muasrrlarrnana-
zaran zarif bir lisana, zengin bir hayale' canlt bir
tasvir
kabiliyetine malik olan $yehi, her mAnasile biiyiik bir
esash suret-
sairdir. Islam ilimlerine ve Acem edebiyatrna
ie vAkrf oldufu, bazen gok tasannu'lu olan kasidelerin-
den anlagrltr.
Bir kasidesinde kendini selman savacr'ya benzeten
itibarile de Senai'
$eyhi, HAfrz ve Nizami'den ve ideoloji
Attar ve MevlAna'dan miilhem olmugtur'
Hi.isrev ve $irin mesnevisi, alelAde bir terceme
ol-
bir
maktan z\yade, gairin gahsiyetini gosteren de[erli
san'at eseridir. ikinci Murad'a takdim ettigi HArname
adlr kiigiik mesnevisi, tertip ve eda' zarafeL ve nezahat
itibarileedebiyatrmrzdahicivnevininAdetabirgAheseri
addolunabilir.AhmetPagaveNecatidevirlerinekadar
osmanltedebiyatrnrngiiphesizhaklrolarakenbiiyiikSa-
iriaddedilenveAhmetPagaiizerindebilemiihimtesiri
gOrut"r, $eyhi'nin gdhreti XV' inci asrrda kuwetle
de-
99
vam etmig, fliisrev ve $irln mevzuu bir gok gairler tara-
findan yazrldrir halde onlann hig biri geyhi'nin eseri ka-
dar gdhret kazanamamrgtrr. Hemen btittin mesneviciler.
eserlerinin mukaddemelerinde onu hiirmetle yAd ettikle-
ri gibi, Necatl, Hayali gibi biiyiik gairler de takdire igti-
rak etmiglerdir.
Mutasawrflar arasrnda da onun gcihreti olduSunu
meghur Ak $emsettin'e ait bir rivayetten anhyonrz. Mr-
srrdaki Memhik Sultanlannln ve Emirlerinin saraylann-
da da $eyhi biiyiik bir gair olarak maruftu. Divanrndan
tefe'iil edilmesi de bu gcihrete bir delildir.o
HARNAMT(N):
Btr egek var idi zaif ii nizar, Giirdii otlukta yiiriir iikiizler;
Yiik elinden kati glkeste vii zar. Odlu giizleri, ger'li. giif'iisler.
Gdh odunda vii gAh suda idl, Siimiirtip iiyle yerler otlaEr
Ol kadar geker idi ytkler a$rr Kl krlm gekicek damar yaSr.
Kl teninde tiiy komamrqtr ya$r. Boynunu kimisinin ay gibi,
Kargalar dernefii kula$rnda Kiminin halka halka yay gibi.
Sinefin seyri giizii ya!.rnda. Yii$rtiqi.ip giin vururlar avaze
Arkasrndan ahnca palanr Yankulanrrdr da[ u dervaze.
Sanki it artrfrydr kalam. Har-r miskin eder iken seyran
Kaldr giiriip srfrrlan hayran:
Birgiin rssr eder himayet ana, Ne yular derdi, ne gem-i palan,
Yam ki giisterir niayet ana: Ne yiik altrnda hasta vii nAldn.
AIdr palanmr vii saldl ota; Acebe kahr ii tefekkiir eder,
Otlayarak egek yiiri.idii iite, Kendi ahvalini tasavvur eder
(*) Agnh Srrrr Levend, 10.6.1949 giinlii ($adrrvan) dergisinde gr-
kan bir yazrsrnda, eski yazmalar arasrnda: (Ankara Dil ve
T.C.F. Ktb. No: 2Zt9) t<ayrah Emir Hiiseyni,i Hirevi l0ttimti -
1319) nin Zed-iil Miis6firin adh sekiz makaleden ibaret olan
ve insanrn fazilct ve gafletinden, tarikatten, siilfikten, sAlikiu
niteli$inclen, agkrn mertebelerinden, kendini bilmeden, dini
bilmeden ve miiridlc pirin halinden bahseden tasavmfi ese-
rinde, her makalenin sonunda hikAye baghkh krstmlar oldu-
!unu, Birinci makalenin dcirdiincii hikiyesinin bir (E9ek FIi-
kAvesi) oldufunu ve $eyhi'nin bundan esinlenerek (Harndme)
yi yazdrfrnr belirtmektedir.
 101
100
Kt. Btrlz brrnfar lle hllkatte, Ddndii ytiz dert lle zaif egek,
Elde, ayakta, S€kl ii .urctte: Zar i dllhaste vii nalltf egek... HarnAme (EWk Hik6yesi) nin konusu $udur:
$trnlaru baglannda tag neden? Dedi: Sehi ola bu lgful ash,
..Her ti.irlii yorucu gahqamlanna karir, sittikge daha
Blze bu fakr ii thtiyag neden? Qiinkii gerh oldu babr, hem fash.
Varayrn ben de bulday lgliyeyln, hor ve aglr muamele gdren zay:rf ve bigAre bir egt li var-
Bld ger arpa ok u yay ettl, Anda yaylayrp anda krqhyayrn... dlr. Bu egek bir gi.in bir tarlada kanh, canh, baqlannda
Bunlann boynuzunu kim ay etti?...Geerek giirdii btr gii$enntg ekln, ay gibi, yay gibi boynuzlar taqryan bir siirii iikiiz gdriir'
Var idi bu egek, ferasetlii, Sanki tutardr ol eHn lle ktn. Kendisi gibi dort ayakh olduklan halde bu kadar gurur
Hem ulu hem dahl klyasetlii. Agk ite dtEdi, glrdi iglemefe,
Qok gegtrmlg zemanede ga$lar, Gdh ayrklayu gah diglemefe.
lu ve azametli olan; iistelik rahat rahat otlamak imkAm-
Ytikler altrnda sxzrrrp yaSlar. nr bulan bu hayvanlann ganslanna akrl erdiremez. Bunu
Ol ulu katrua bu miskln har Arpa giirdti giilemdg ag egek, egeklerin piri tanrnan ihtiyar ve miitefekkir bir egekten
Vardr, yiiz si.irdti, dedi:
- Ey server Buldu can derdlne ilflg eSek. sorup iilrenmefe karar verir.
Bugiin otlakta giirdiim iikiider, Bagladr rrlayrp ga$rmafa,
Geriiben yiirtir idi gdSiisler. Arup alr yiikiin arurma$a...
ihtiyar egek iikiizlerin insan grdasrnl teqkil eden
Her blrisi semiz ti kuwetlii, Qrkanr har giin enker-iil-esvdt buldayr stiriip iglediklerini ve bu sebeple hiirmete layrk
igt vii drgr ya$r vii etlii. Ekin rssrna arz olur arasAt. gitriildiiklerini anlatrr. Zayfi. e$ek te kendisinde bu i9i
Alag elfunde azn-i rah etti.
K'olmadr yeryiiziinde boyntzumuz? Tarlasrm gtiricek blr ah ettl. lOrmek kabiliyetini sezmig olacak ki, hemen tarla','a ko-
Yok mudur giikle btzim ulduzumuz,
jar. Fakat yetigmig, tdze ekinleri gciriince clayanam i9'
Daneden, giirdii, yerl pAk olmug, "Jz'
Gtik ekinlifi kara hAk olmug. ieyecefi yerde diglemele ve bu nege ilede anrrma[a bag-
Biiyle verdi cevabr pir egek: lar. Bu sesi duyup kogan tarla sahibi, t6ze ekinlifinin si-
bendine eslr eqek! Yiire!'i so$umadr siilrnek ile,
-DiinEyiibelA
giin arpa bulday lglerler, Olamadr eqefii dti!'mek lle. yah toprak haline geldi[ini gtiriince hiddetlenir' E'gefi
Arr otlayrp am diglerler. Brgalln gekti, kodu ayru$unu, d.<ivme[e baglar. Hatta bununla da hiddetini yenemr: z- Br'
Kesti kula[uu vii kuyrufunu. gaglnr grkararak eteEin kulalrnr ve kuyruiunu keser'
Qiin bular oldu ol azize sebep acryarak cail,
Kagar eggek
Verdi ol tzetl bulara QeleP.
Diikiiliip yagr yerine karu. iO't.titt" bu zayfi. egek, boynuz beklerken kulaktan ve
Tac-r devlet konuldu baglanna, kuyruktan aynlmrg olur.',
Et i.i ya! doldu ig ii drglanna. USrayu geldi pir egek nagAh,
Btzim ulu iglmfu odundur. Sordu t1a'inl, kaldr derd ile ah-
Od uran igtmize o dtrndur' Yalvanp inleyip dedi: EY Pir! )k
-
Hari rubah bigi pi.ir tezvlr
Bize coktur hakiki buYrukta, BAtrl isteyip haktan aSrnldrm, KiTAgN
Nice boynuz kulak u kuyruk da... Boynuzumdum,kulaktanaynldrm...
u$eyhi, bu hikdyeyi, pAdigahrn ihsan ettigi trman Kanaatkar ve miitevazi bir halk filozofunun mezar
teslim etmeyen ktiy sahiplerinin, i.istelik kendini de soy- tailna yazdrrdr$r kitdbe :
malan iizerine yazmlttlr. Rahat umdukga zahmet, devlet
istedikge mihnet gektiEinden gikayet eden $eyhi, kendi Bir zaman ben dahi Stileyman idim,
halini, boynuz umarken kulaktan olan e$efin haline ben- Havaya ve suya hi'ikiimran idim,
zetiyor. Neticenin en gtizel ifadesi $u mlsrada toplan- Sanmanrz ki Sultan Siileyman idfun,
mrgtrr: Halig'te kiirekgi Stileyman idim!"
I Bovnuz umdum kulaktan oldum'
\,
1V2 103
KAYGUSUZ ABDAL Ergenenin kiipriisii Sahmban segtrdir
(Asrl adr Gaybi, Tiirk $airi (XV. Yiizyrl.) Susuzluktan bunalmrg Bir tydr ister kogmaga
Hayatr hakkrnda agrk ve aynntrh bilgi yoktur. Halk Edime minaresi
E$rlnrfp su igmefe Bir aksacik kannca
arasrnda AIAiye beyinin ollu oldu$u soylenir. Bir. giin av-
Ianrrken, attr$r okla yaralanan geyik kagar. Abdal Musa K-rrk batman tuz ytiklemig
dergAhrna srlrnrr. Gaybi, avtnl istemek igin dergAhtaki
Allahmrn dalrnda Gdh yorgalar gdh seker
derviglere bagvurur; kendisini dereAhrn geyhi Abdal Mu- tlg btn baLk krglamrg $ehre gider satnrafa
sa'nrn huzuruna grkanrlar. Abdal Musa, koltupunun al- Susuduktan btmalmlg
Kagru ister gtigmeye I)omuz dii$fn eylernis
trndan, viicuduna saplanmrg oku gekip grkartarak Gay-
bi'ye uzatrr. Kendi okunu tanryan Gaybi, geyhin ayaklan- Ayrya linzrn vermig
Leylek koduk do!'urmug Mayrnun srndr getinnig
na kapanrr; dergAha yerlegerek Krrk yrl Abdal Musa'ya
Ovada zurna galar Kaftan giinlek bigmeye
hizmet eder. Qilesi dolunca Mtsrra gitmek igin izin alrr.
Mrsrr'da tekke kurar, tarikatrnr yayar, oliince tekkesi ya- Bahk kava$a grlarrg
nrncla bir mafaraya gdmiiliir. Kaygusuz'un Kahire'de
Sitgiit dalm bigmeye Deve hamama girnris
kurdufu bu tekke, bektagilerin dcirt halife makamlann- Dana dellakhk eder
dan biri olarak, gcisterilir. Kaygusuz'un alaycr bir dille, Kelebek bu$day ekmi; Susrfrn natrr olmuq
Manisa ovasrna Niibet ister grlnnafa
ar0z ve hece <ilgiilii nefes ve gathiyeler yazmasr ve nesir
dilinin kendine hashfrndan, iyi bir riprenim gdrdiifii an- Sivrisinek derilmig
lagrlrr. Esrara diigkiinlii$ii ve tasavvuf negesinin tagkrnh-
frgat olup bigme$e Kaygusuz'un siizleri
Hindistan'rn kozlan
fit, zaman zaman, mantrk olgiilerini agmaslna sebep olur. Bir sinek bir
devenin Bunca yalan siiyledin
$iirlerinde yagama tutkusu, mutluluk iste$i, iizlem ve is-
teklerin afrrh$r, nefeslerinde ise canhhk, $aqlrtlcl de[i9- Qekmis budtrn koparmrq Girer misin ugmafa
meler, tekerlemeler, masahmsr olaylar baqhca ozelli$i- II_
dir. II ri. kaz aldrm ben kandan
Eserleri: Divan, Dolabndme (Sorulu cevaph kiiEtik Boyrr,, da uzun U"r,iail-
bir mesnevi), Yasname, (hece ile yazrlmrg uzun bir giir), Krk abdal ku''iGtun
BudalanAme yahut Dilki.iga (nesir risale), Maglata-nAme Krrk gi.in oldu kaynadrnrh kaynamaz
(nesir risale). Meydan-Larousse, Cild: 7, Sayfa: 106. Sekizimiz odun geker
Dokuzumuz ateq yakar
*ITeKERLEIVJE Kaz kaldrrmrg bagrn bakar

Cfimle kaplumbafalar
-r-Kelebek ok yay almrg Krrk giin oldu kaynadrnm kaynamaz
Kaza verdik birkag akga
Kanatlanmrg rrgmala Ava gikAra grkrnrq Eti kemiiinden pekge j
Kertenkele derilmig Donudan korkutur Ne kazan kaldr ne kepge
Krnm su'"un gegrneye Ayrlcn kagmaya Krrk giin oldu kaynadrnm kaynamaz
LO4
Kaz delilmig be bu aznug
Krrk yrl Kaf dagm gezmig
Iftnadm kuyruEun dii:r,rniis
. Krrk giin oldu kaynadrnm kaynamaz
Kazn koyduk bir ocaf'a
Ugtu gitti bir buca$a
Bu ne haldir hacr ala
Krrk giin oldu kaynadrnm kaynamaz
Kazrmrn kanadr selki
Digi koyun emmig tilki
Nuh Nebi'den kalnrg belki
Krrk giin oldu kaynadrnm ka5mamaz
Kazrmrn kanadr san
Kemi!"i etinden iri
Saflik ile satma kan
Krrk giin oldu kaynadrnm kaynamaz
Kazrmrn kanad.r ala
Var ytirii git giile giile
Bagrmua kalma beld
Krrk giin oldu kaynadrnm kaynamaz
Suyuna biz sald'k bulgur
Bulgur Allah deyii kalgrr
Be y6rentrer bu ne haldrr
Krrk giin oldu kaynadrnrn kaynamaz
Kaysusuz Abdal n'idelim
Ahd ile vefa gi.idelim
Kaldrnp postu gtdelim
Krrk giin oldu kaynadrrrm kaynamaz
III 105
IX}IJIPNAME
Sual ettim bugiin ben bir dolaba:
Nigiin daim si.irersin yi.iz bu dba?
-Nigtin ba[nn deliktir, siizlerin yag,
Sebep neden dolagtm bu itaba?
iniltinden delindi dertli bainm,
Figamndan ciSer diindii kebaba...
Karann yok, gece giindiiz diinersin,
Sagarsrn yaglann giizden tiiraba.
Ne zulm etti sana bu garh-r gerdun
Ki derdin defteri srfmaz hesaba?
Dolap eydi.ir: Eya giiziim grra!'r,
-
Egitmeie cevabrm ag kulafr!
Benim budur sorarsan sergiizegtim
Ki ben yaylar idirn bir yiice da!r"
Gegirmigtim seradan kiiklerimi,
Erigtirdim si.ireyyaya budalr.
Durafra dernegiiben karnu kuglar
Budafirmda tutarlardr otafr.
Oterdi tuti ve kumri vii diirrag,
Gegirdirn bir zaman bu resme ga$r.
ffeves baf,rnda can mi.irpu gezerken
UzUaii iimr ku+unun tuzagr.
Kaza koptu mefer dest-i Hudadan
Ki bir gahs erigip saldr nacafir.
Deliben baSnmr taktr kemendi;
Siiriidiiler, dolagtrm her soka$r.
Sokaklarda nice miiddet yatarken
Gelen gegen ururlardr ayatt.
Demir mrhlar dokundu yiir.esime,
Kaza destlyile garlun gomagr.
Zekerya gibl ba!'nmdan deliben
Dolap igiin diiziittiiler yara$.
inilerim ben anda dost deyiben,
Giiziim yagr sular bostam, ba$.
106
Felek kime tadrrdr bir kagrk bal
Sonunda surunadr tas ile aSr!...
Silleyman kim siirerdl tahtrm yel
Son ucu toprafa kodu yana$r.
Sikender kim cihanr Kaf ber Kaf
Tutup hiikmiyle siirmi.igti.ir yasa$r.
Gezip zulmet ararken ab-r hayvan,
Dolu zehr ile sundular ayafr.
Kani Kayser, kani l(isra, kani Sam?
Belirmez bunlann yurdu dura['r.
Cihamn varhfir baqtan baga hep
BelA yurdudiiriir mihnet oca[,r.
Resiil buna qii beyt-iil-ankebut der
Pes ol olur mekeslerin durafr.
Baka ehli fenada miilk edinmez,
Bakadrr anlann yeri durafr.
AIAI Gavbi bunda tekke krlmaz,
Hakrn fazLdiiriir ancak dayapr.
Sabrr seccadesin altrna salmrg,
Tevekktilden kuganmrgtrr kuga$.
Siizi.ini.i, Kaygusuz! 6rife siiyle,
Ne bilsin gekeri dana buza$r...
* kargrlagmamrg olduErm, fakat gririir. g<irnez tanrdr$rm,
ATA
Hekim Sinanoflu
(...... tssz)
- krndan gdrebilmek igin en 6n taraflara kadar yanagtrm.
Ne revddrr sereka sdhibi Tdbi sen iken
Bana isn6d edi.iben eyleyesin biihtAm
Dairen ben bili.irin gel beri.iye
Sana galmak nice olur giistereyim fincinr.
to7
xv. yuz yrl, $AiRLERiNDEN NUKTELER ve giiRLEn
NECATi BE,Y
Onbegici asrr'sonlariyle, on altrncr asrr bagrnrn bii-
ytik gcihret sahibi qairi Necati Bey, rind adamdr. Igki kul-
lanrrdr, bundan dtiirii de sofumegreb kimselerin hiicumu-
na u[radr... Bir giin bir dostuna:
Ne oluyor bu adamlara canrm!... dedi... Ve qu
beyti- sciyledi:
lBen iizi.imiin suyunu severim, Soff dAnesin
lZira kimi krzrnl sever, kirni anesin!...
*
Bu konuda, Atati.irk ile Beykoz imamr HAfrz Efendi
arasrnda gegen zarif bir fikra vardrr. Bir mecliste tarihin
biiyiik adamlarrnrn din inanrglan ve bu husustaki bilgile-
rinden bahsedilirken HAfrz Efendi, anrlannr giiyle anlat-
mrgtr:
Biiyiik inkrlAblann birbirini takib ettiSi gi.inler
- Ben o zamanlar Beykoz
deydi. camiinde imamhk yapr-
yordum, sanklann yalnrz vazite b.agrnda sanlacafr bildi-
rilmig olduSundan, camiden grkrnca gapka giyiyorduk.
Bir ikindi vakti iskelenin yanrndaki kahvede oturu-
yordum, bir ara kahvenin dntinde birkag otomobil birden
durdu, en iinde duran otomobilden, o zamana kadar hig
Atati.irk grktr. Sevincimden gagkrna diinmiigti.im. Onun
geldifi haberi o kadar gabuk yayrlmrgtr ki, biitiin Bey-
kozlular bir an iginde etrafinr sardrlar. Ben de kendimi
toparhyarak kalabahsrn arasrna kangtrm ve onu Eok ya-
Halkrn seving nidalan u!'ultu halinde yiikseliyor ve her-
kes biraz daha ileri yaklagmaya gahgryordu.. Atatiirk, va-
kur bir samimiyetle etrafina baktrktan sonra, halkr siiktr-
ta davet ederek:
n Beykoz lmamr burada mr? Gelsin de konugaLm,o
dedi. -
108
Zaten tam kargrsrnda idim, kalabahktan sryrrlarak
ileriye grkttm ve:
Buyur Pagam konugahm, dedim.
-Atati.irk, sol avucunda duran ilziimleri bana gciste-
rerek:
f{ss4, bu helAl da, bunun suyu nigin haram? Bize
-
anlatsana, dedi.
Birdenbire gaglrrnrgtrm, bu giig suale ben nereden ce-
vap bulacaktrm, bir miiddet diigiindtim, akhma higbir
cevap gelmiyordu, bayrlacak gibi oldum ve Allahtan im-
dat bekliyordum. Bir ara nasrl oldu bilmem, akhma ge-
len bir ciimle gayriihtiyari dudaklanmdan dcikiildii ve:
Pagam, kann sana nasrl helAl da, krzrn nigin ha-
-
ram? dedim.
Atatiirk, bu sdziimii igitince hafifge tebessiim ederek
yiiziime baktr ve bagrm salhyarak:
Hoca sen Alimsin, ben ise softalan anyorum, ya-
-
nn saraya eel de seninle konugahm, dedi.
Ertesi giin saraya gittim, beni karglsrna oturttu, sa-
atlerce bana Kur'andan Ayetler okutarak, kendisi tefsir
etti...
.O, gok biiytik adamdr, Allah rahmet eylesin!.. diyen
HAfrz efendinin giizlerinden ddkiilen yaglar, beyaz top sa-
kahna yuvarlanryordu.
* Mahkemede igim vardr... Gittim... Kadi efendi
SEREZLi VNSFi
Serezli Vasfi 15. asrrn deperli ve tAlihsiz bir sanat-
kAnydr. Medreseden yetigmig, kadrhklarda bulunmugtur.
Zaif nahif, iskelet gibi bir viicuda sahip olub cimrii tiirlti
tiirlii hastahklar gekerek gegmigti, fakat en elemli anla-
nnda bile niikte ve zarafeti brrakmazdr. Srk srk, Aginalart
arasrnda, dldiigi.i haberi grkardr; bir seferinde yine 6ldii-
fii siiylendi, istanbuldan yerine bir bagkast tayin edildi,
$a$rnp kalan bigare Vasfi diige kalka istanbula geldi,
SadrAzam Hadrm Ali Paganrn sarayrna giderek bir kdfir
drn ijzerine gu krt'ayl yazlp vezire gonderdi ve hayatta
olduSunu haber verdi:
Vasfii piri nA ti.ivan igiin
Oldii deyu rivayet etmi.gler.
Giirdiiler giinde bin g,ez iildiifiinii
Binde birin hikAyet etmigler.
*
BULBUL HASAN (Andelibi)
15. asrrda yagamrs, gayet kryrnetli bir hanende, zari-
fet ve niikteleriyle meghur, hoqsohbet bir meclis adamr-
drr. $iir de yazan Biilbiil Hasan, giirlerinde oAndelibi"
adrnr kullanrrdr. Kastamonuludur. Bir ara Kastamonu'ya
bir kadr gelir, riigvet almadan ig gcirmemeleri igin ben-
degAnrna tembih ettifiinden gelen i9 sahiplerini: uEfendi
uyur!" diye kaprdan geri gevirirlerdi; elinde bir hediye
gcirdiiler mi de: "Efendi buyur!" derlerdi.
Andelibi di.vasrnda hakh oldufu igin eli bog gitmig
ve d<irt be; sefer de kadr efendi kaprsrndan tersytizi.ine
drinrni.i:;ti.i. llihayet bir kclle geker (o zamanlat" toz ve
kesme geker yoktu, geker iri bir kelle geklinde l;;rhplara
dcikiiltir tte 4 - 5 okka eelen bu gekerlere kelle dcirilirdi),
iki balmumu altr, kadrnrn iki g6ziine basmak igin iki al-
trn ayrrrr ve igini giiriir. Bir giin bir mecliste yrlrandan
biri:
-
uyoyorrnlrq.. Qok iiziildiim.
Deyince zarif gair tutulacak yolu tarif eder:
EH.er destin tehi varsan Efendiyi uyur derler
Eline zer alub var sen, Efendi gel, buyur derler!.. '
*
QAKERi
ONBE$INCI asrr qairlerinden, ikinci Baya':tda ne-
dimlik etmig ve sancak beyliklerinde bulunmugtLrr; daha
pek geng iken gektifii bir hastahk yi.iziinden sakah afar
mrg, siyaha boyardr, bir giin iktnci Bayaztdz
110
bu nfiru ne igin zulmete tebdil edersin?
- 96keri,
Ak sakahn ytiziine kara galub mi.icrimler gibi teghir eder-
sin? diye sordu.
$air:
Devletl0 PAdigahrm! dedi, yagrml hig giiphesiz ki
iyi -
bilirim, sakal yalan soyli.iyor, bu sebepten ben de yii-
ziime kara galdrm, teghir ve tahkir idiib intikam aldrm.
* madan zamanlmlza kadar gelmigtir.
KAZAZ ALi QELEBi
15. asnn ilk yrllannda Edirne'de dopan ve SAGARI
takma adrm kullanan KAZAZ ALi QELEBi, hicviyeleriy-
le gcihret bulmug, bilgili, niiktedan, zarif ve hogsohbet bir
gairdi.
Ipek tiiccan olan Kazaz Ali Qelebi biitiin trmri.inii
varhk iginde, giizellere meftun ve igkiye diigktin olarak
gegirmigtir. Giizel saz galar, tavla ve satrangta yenilme-
yen bir ustaydr.
Kastamonulu LAtIf'I tezkeresinde bu gairden giiyle
bahsedilmektedir:
bir sazende hanende idi ki HArutu ve MArutu
nOyle
gdkten indirirdi. ihtiyarhfrnda bile mahbupsuz, meysiz
tefsiz ve neysiz olamazdr."
Kendisi de bir gazelinde, ihtiyarhfrnda bile igkiden
kurtulamadrfrnr giiyle itiraf eder:
Pir oldu Sagari, komdz elden piyaleyi'..
Kazaz Ali Qelebi bir gtin (Bayezid) adh bir gairi de
g<iyle hicvetmipti:
Qekeyim arahs.rndan elifl, kal (be yezid)!'.
Kazaz Ali Qelebi, 6mri.iniin son yrllannda dince ya-
saklanan geylere, tcivbe ederek nefsini islaha gahgtr. Me-
zannr hayatta iken kazdrnp bagucuna bir servi, ortaya
bir badem, ayak ucuna da bir geftali fidanr diktirdi ve
mezar tagrmn i.izerine gu krt'asrnr yazdrrdr:
111
Anrngiin mezanm i.isti.inde
Ben bu e$carr biiyle vaz ettim
Te ki giiren sorrnadan bile hdlim
Ben bu cihan igre neyledim, netdim
Bir boyu serv, ve gegmi bAdAmln
geftalisine doymadrm gittim!.
110 yrl ya$ayarl KazazAli Qelebi,1520 yrhnda Edirne-
de cilmi.ig, yiiz yrllardanberi niikteleri ve frkralan unutul-
19. asrr qairlerinden PERTEV PAFA, Edirne'ye siir--
giin sittifi zaman Kazaz Ali Qelebinin ArapzAde IImi
Efendinin nakgi dergAhrndaki mezanm bulmug, fakat
1829 Rus istilAsrnda hardp olan bu mezarl tekrar topla-
trp yeni tag koydurmugtu. $airin mezarr halen Edirne vi-
ldyet hastahanesi avlusundadrr.
Hilmi vucEulg
*
QALINAN SAiR ENVERI
Eskiden bagka bir gairin eserinden fikir
bir gairin,
ya da hayAl agrrmasr dylesine dnemli bir olay sayrlrrdr ki,
kimileri gaka yarr ciddi- bunun cezaslnl bile ta-
-yarl
yin etmiglerdi ve bu ceza bir mrsrA ile for:rniillegtirilmigti:
<Sirkat-i gi'r edene Kat'i zeban ldamdrr"
bigiminde olan mrsranrn anlamr "$iir galamn dilini kes-
melidir" demekti.
Unlti ve deSerli bir gair oldu!"u igin acemiler ya gar-
latanlar tarafindan giirleri en gok agrnlan, hig olmazsa
taklit edilen sanatErlardan biri de Enveri idi.
Bir seferinde Enveri uzunca bir geziye grkmrq, bu
arada yolu Horasan'rn Belh gehrine diigmiigtii. $air, ken-
disini kimsenin tanrmadr$r gehirde enine boyuna dolagrr-
ken genigge bir meydanda bir panayrr kalabah$r gdrdi.i.
Merak edip o tarafa y6neldi. Meydamn bir yerinde sagr
I
 ttz XVI. YIJZYIL
FUZULl
sakaltna kangmrg deruig krhkh bir adam, yiiksekge bir (Hile, 1495 'KerbelA, 1556)
yere qrkmrg, srtma gdrmemig sesiyle gevresindekilere gi-
Eserleri: Divdn, Iryld ve Mecnun, Beng ii BAde' Il is-ul
irler okuyor; dinleyen halk da her giirin bitiginde onu
hararetle kutluyor, alkrghyordu. Enveri kalabahfa so- KaIb, Sohbet-iil Esmar, Hddikat-us SuAda'
Sakl-nime, Heft Cam
kuldu; qiir okuyan adamr dinledi, dinledi; dinledikge de *
gagkrnhlr artmaya baqladr. Dervig krhkh adamin okudu-
O DEViRDE YA$ASALARDI:
!'u giirlerin hepsi kendisinin eserleri idi. Once buna mem-
nun oldu; fakat biraz sonra adamrn bi.itijn bu eserleri
kendi yazmrg gibi gdsterdilini g<irilnce gagkrnh$r biraz
da hiddete dd,ndii.
Bir siire beki,:di. Adam birinci seansr bitirmig, ken-
-1') disini, igten kutlayan hayranlarrna kargr, bagansrndan
memnun, maSrur mafirur bakmaya baglamrgtr. Biraz iler-
Ieyen gair, herife qdyle seslendi:
Affedersiniz efendim; bu okudufunuz giirler hep
sizin-yazdrklannrz mrdrr?
Adam, bir an igin afalladr, fakat sonra diklegerek
cevap verdi:
Tabii benim yazdrklanm. Bagka kimin olabilirdi?
- Ben bunlan gair Enveri'nin sanryordum. Siz onu
tanrr- mrsrnrz?
Tanrmak ne demek? $air Envert benim zAten.
-Bunun i.izerine Enveri boynunu biiktti:
-
Agkolsun vallahi, dedi. gimdiye kadar giirtn w
hndrfinnr bilirdim ama, do!'rusu pirin de gaLndlfrru hig
giirmemigtim...
Terciirnan: 6/9/1967 Kudret Slnan

I
f|T]ZULI:
t' iytniq hileli i.isti.ine tarfr kiilAhLrm,
Cok dilsikestenln siiE'e vetiirmiis alum'
! dO"aUtti viiaiinde halkai ziilfii sivahrm!
t,
t:
F:8
{:
!
tt4
Kalem olsun eli ol katibt bedtahririn
Ki fesadr rakamr surrunuzu qur eyler
GAh bir harf sukutiyle krlar nadiri nar,
GAh bir nokta kusuriyle gtizi.i kfrr eylgr.
SadAyr ney haram olsun dedin ey sofii salfis.
Yele verdin hilAfr ger'ile nAmusun islimrn;
Bu endam ile vecdiyyattan dem urmak istersin,
ildhi, ney gibi sfrrah s0rah olsun endamrn!
$iKAyETNAME
Seldm verdim, riigvet deSildir de1'u almadrlar. Hi.i-
kiim gcisterdim, faidesizdir deyu milltefit olmadrlar.
Egergi zahirde suret-i itaat giisterdiler, amma zeban-i hal
ile cemi sualime cevap verdiler. Dedim:
* Ya eyyilhel' eshab! bu ne fi'l-i hata ve gin-i ebrudur?
Dediler:
Muttasrl bizim Adetimiz budur.
-Dedim:
Benim riayetimi vacip giirmiigler ve bana berat-i
-
tekaiit vermigler ki andan hemige behremend olam ve
Padigaha fera{-r bAl ile dua krlam.
Dediler:
Ey miskin, senin mezalimine girmigler ve serma-
ye-i -tereddiit vermigler ki miidam faidesiz cidal edesin
ve namubarek yiizler gciriip nami.ilAyim scizler eSidesin.
Dedim.
Beratrmln mazmunll ne igiin suret bulmaz?
-
Dediler:
Zevaiddir, husulii mi.imkiin olmaz.
-Dedim:
Bdyle evkaf zevaidsiz olur mu?
-Dediler:
Zarurtyat-i Asitane'den ziyade kalrrsa bizden kalrr
mr?
-
1 15'
Dedim:
Vakrf mahn ziyade tasarruf etmek vebaldir.
-Dediler:
Akgemiz ile satrn almrgrz, bize helAldir.
-Dedim:
Hesap alsalar bu si.ilfrki.iniizi.in fesadr bulunur.
-Dediler:
Bu hesap kryamette ahmr.
-
Dedim:
Diinyada dahi hesap olur haberin egitmigiz.
-Dediler:
Andan dahi bdkimiz yoktur, kAtipleri razt etmigiz-
- $ikAyetname, 1890'
*
FAZILET
Dermis ki:
Genclerimize son devirde Fuzfili'yi bilmemek fa-
-
zilettir, dendi. Bi.iti.in eski edebivatrmtzr bilmemek fazi-
Iettir, dendi. Osmanh tarihini bilmemek fazilettir, den-
di. Eski yaztyr ve eski Tiirkgeyi bilmemek fazilettir,
dendi. Qocuklar bir giin, bir de durup baktrlar ki, meSer
ne gok faziletlere sahip imigler!
HAYATT Bey
(? - 1ss7)
Gazel
Cihan-6r€ cihan igindedir, arayr bilmezler.
O m6hiler ki dery6 igredir, derydyr bilmezler.
gafak-gfrn kan iginde, d6$rm seyreyfer 69rklar.
Giinegte zerre giirmezler, felekte ayr bilmezler.
Hamide kadlerine riste-i egki takrp bunlar
Atarlar tir-i maksfidu, nedendir yayr bilmezler.
HAYALT fakr 96hnr gekenler cism-i urydna
Onunla fahr ederler, atlas u dib6yl bilmezler.
HayAli'yi gok krskanan Taghcah Yahya Bey ona 96y-
le satagmrgtr:
 t16
olaydr Haydli,ye olan ragbetler
:BTr
bilir sihr-i hel6l eyler idirn'gir-i teri.
Hak
Ben gecaat krhclyrm o egikler
naca{r
Ben sava.g grinti ceriyim, o,hemen
hurde-cerf o
Bu a$rr hicve kargr Haydli ona gu
cevabr vermisti.
"C9fA tagrn ne gam atsa HayAfi'rurr.'rrl;;;"'""
Bel6gat meSrvesin h6srl eden nahl_i
hUru."irr'r"rr."
* vaptan fena halde krzmrglar ve o giinden sonra BAki'yi
EMRi
(Edirne?... __ t5Z5)
YArsz bu cihandan neylersin
Gtilii yok bristanda neylersin
Dahi halin dil6 perigan mr
Ziilf-i anberfesanda neylersin
Asitarunda dilberin ey dil
Yer bulursan cihanda neylersin
Bana ah ettirirsin ey g""d.rn
Ger kalrrsan duhanj"""+"."r"
DiI-i Emri'dedir senin yerin
Biltah ey garn yabanda neylersin
* Mecdi'nin b, lu, g, ii tAk-r giribAn olsun
BAKi
Alaca karga gibi dil biliirsiin (t)
Kara tavuk gibi t tilbiil olursun
Yiyecek Emri'nin afacrn amma
Afusto.s biicegi gibi solursun
* Kendiisi siler b... sagr sakaliyle
Emri'nin Baki aleyhinde bu krt,ayr yazmastna
olan hAdise, vesile
Atayi,nin anlattr!.rrru ,.r.. gudur:
Baki, Edirne,de iken bir giin Emri,
Mecdi, Dimero_
gibi. $.airle.lor,.,r, eerefine bir
L*"Tl*l-_;
tertib etmigler. yenip igilmig, fakat _"i"*.ary""ziyafet
iar._
(t) Bekihin lAkabr kargadrr.
r17
neyi medh etmekle BAki'yi krzdrrmrglar. iglerinden biri
de istanbullu gaire miiftehirAne bir eda ile:
Efendim, gehrirnizi nasrl buldunuz?
-Diye sormug, BAki ise hig tereddiit etmedcrr
Do$rusu Cennet gibi bir yer, ama igindl Adem
yok. -
Cevabrnr vermig, Mecliste bulunanlann hepsi bu ce-
hicv etmefe baglamrglar.
Siiz yok efergi bi bedel i.i bi nazirdir.
Emri, Mecdi ve Deli Kerim'in Bdki hakkrnda yazdrk-
lan hicviyeler pek miistehcendir. Mamafi bunlara hiddet-
lenerek mukabele etrnek zaruretini hisseden Biki de,
-onlar dereccsindc olrne,rnakllr ltcrarbcr- gelnc Airkirr bazr
cevaplar vermekten kendini alamamrqttr. Onun:
Kaldr bucakta eskidi divAmn ErnriyA
Siiz yok e$ergi bi bedel ii bi nazirdir.
Am del0 mi.rsannife ba$rgla sen heman
Varsun ... silsi.in o da bir fakirdir
Hil'at-i hecvi Kerima boyuna bigmigler
Ba$rn Emri ... siiyleme$e utamnm
... gevresi kaftdmna kaytdn olsun
Ernri'nin iken avreti hig evde oturmaz
Ol biliip ider hidmetini kendi eliyle
O$lancrfr yestehleyicek kalkar o miskin
gibi krt'alan, edebi gahsiyetini gosteren manzumelerden
sayrlamaz.
Beki, Atayi'nin rivayetine gcire Emri ile berabcr ffa-
yali hakkrnda da hin'iye yazmr;ttr. Halbuki Aqrk Qelebi
hiE giiphe yok ki daha dopru olarak
-
bu hicvivelerin
-Gubad hakkrnda yazrldrfrnr siiyliiyor. Bakrmz Baki dlva-
ru, Son tabr, $iir No. 608, 611. T.E.
118 USULi
(Yenlcevardar ?. - 1534)
Eserleri: Dlvan, $ehrengiz.
Be bu bAz6r-r cihArun kuru diikkAmna yuf
Qenbeni gerhine vii ki.inbed-i gerdAmna yuf
Ohsar seyl-i fenddan gii har6b dhir-i k6r
Kiinbed-i kasnna vti genber-i eyvAmna yuf
Diiriili.ir gi.in kamu defterleri t0mAr gibi
Dehr sultanlannrn defter i.i divAnrna yuf
Ohmaz gtinkii gebihiin-r ecelden mAni'
HAy ile hfryrrna vii legker-i sultAmna yuf
Qiinki mihmdnrna bir lokmada bin zehr verir
Fele!'in k6se-i ginisine vii hAmna yuf
Bu cihan beplerinin ehl-i kemdle ddim
Kuru tahsinine vii ettiii ihsdnrna yuf
Derdi hecr ile helAk oldu Usfrli miskin
glmdiden sonra tabibtn dahi dermAruna yuf
* Vardrm seheri tdat igiin mescide nAg6h
sAri
(1s26 - 1600)
$airler sultanr sayrlan BAki igin, Kanuni Sultan Sii-
leyman:
"- QaSrmda BAki gibi bir gairin yagamrg olmasryle
iftihar ederim." demigti. Basrh divAnr vardrr.
GAZEL
FermAn-r agka c6n iledir inkryAdrmrz
Hiikm-i kazAya zerre kadar yok inAdrmz
Bag e[rneziz edAniye diinyd-yr dffn igitn
Alldhadrr tevekkiiliimtiz itim6drmrz
Biz miittek6-yr zer-keq-i cAhe dayanmarp
Hakkrn kemdl-t lfitfunadrr istin6drmz
Ziihd ti salffha eylemeztz ilticf, hele
Tuttu e$ergi 6lem-i kermi fesfidrmrz
Mlnnet HudAya devlet-i di.inyA fenA bulur
BAki halur sahife-i Alemde adrmrz
il
d, \I
)
BAGDATLI
RUHi
*
f;'
=t'.\lil
(Ba[dat? - $am 1505)
Divanr vardrr,
TERKIB-i BEND
Giirdiim oturur halka olup bir nice giimr6h
Girmig kimisi vahdete almrq ele tesbih
Her birisinin vird-i zebdnr gil ti pencAh
Didim ne sayarsu ne alrrsrz ne satarsrz
I('AslA dilinizde ne nebi var ne hod AIl6h
Didi biri kim gehrimizin hakim-i vakti
Hayr etme$giin halka geliir mescide her gAh
ihs6m ya pencAh ii ya gildir fukarAya
Sabreyle ki demdir gele oI mirl felek-c6h
Geldikterini mescide bildim ne igi.indi'ir
Yiiz dtindi.iriip andan dedim Ey kavm olun Agdh
' .i
Slzden kim ira$ oldu ise Hakka yahndrr
Zire ki dalAlet yoludur tuttu$unuz rdh
Tahkik bu ktm hep iginiz zerk u riyddr
Takliddesiz tdatlniz ci.imle heb6drr

, ,.ii
il
 120 ti
!:

I 127
Alernde ki karnit
I
Eski gairlerimizin en az bagka Batrh ve DoSulu gairler kadar top
yerden giiie dek cu; Jfi*U ecte c6hil
yf ba"a ger demez isem yfff
l'l
I
t
lum sorunlanyla ilgilenmig, ahlAk ve iyi yiinetim ilkeleri iizerin-
de durmug, inanglarrnr ve tenkidlerini igten atrlmak, hapse sokul-
giin Hak diyeni eylediler , mak, siirgiine gtinderilmek, hattA canlanm kaybetmek pahasrna,
ile berd,a"
Bdtrl siize AS6z edelim ^l* mertqe agrkladrklan tarihi bir gergektir. Igte A{sslrnf, iqte NefI,
yuf hAnna dehrin giiliibiz dahi nA€r igte Osmanzade TAib, igte izzet Molla...
ptirha.r"r'ffl hem yuf Toplum elegtlrmesini en biiyiik baqan ve etkiyle yapmrg olan
Bir ayg [f mevku" olu keyfiyyeti
hamra Divan gairlerinden biri, Rfihi... Onalttncr Yi.izyrlda yagaylp 1605'de
Ayyagrna yuf hamnrra h.mmanrra <ilen Rfrhihin Divan'r ilk defa 1870'de basrlmtgtr. Demek ki Simdi
hem yuf
Zikrymet olunca nidelim (2j Rthi'nin diirdiinci.i yiizyrhndayrz, Divan'rnrn yiiziincii yrhndayrz.
cahti cel6li
Yuf am satan duna luridanna $airin t6. o zamanlar yakmdrfr kcitiiliikler, bugtin de nrem]eketi-
hem yuf mizin dertleri arasrnda...
Qiin ehli vi.icudun yeri sahrayr ademdir
yuf Kafileti kafilesalAnrru ROhi, biryok giirlerinde ve en fazla iinlii "Terklb-l Bendr in-
hem y.rf de, yobazlara, iki yiizliilere, frrsat diigkiinlerine, paravla mevki
Alemde ki bengite" .t;;ek; satrn alanlara, halka srrt gevirenlere, bagkalannr sijmiirenlere
esrar
Sey;ranrna yuf, anlann esranna ateq piiskiirmiig, hepsini acr sijzlerle, hicivle yerin dibine batrr-
Arif ki ola mi.idbiri.i nadan ola mukbilyuf
hem
.mrFtrr.
ikb_aline yuf Alemin faU"."" Korkusuz bir elegtiricidir R&hi... Biiyiik adam gcaine.nlere
frem yuf biiyiiklii$i.inii gdsterir, ama "kiigiik"lerle "kiigiik> olma:rnt da bi-
_Q_..!r
felegin sddrnaii nahsrna l6net lir. Ne beylik, pagahk taslar, ne de kimseye el agar:
Kevkeplerinin sabiti.i Bu dlem-i fdnide ne mir ii ne gedAyrz
""5yu*u hem yuf
* Alalara dlAlamnz pest ile pestiz
uoGnusu :. Halka ve hakka inanmtg bir diigi.iniirdiir Rthi... Y,:ksullann
neler gektilini bilir, onlann yoksul kalmastndan kcjti-i insanlarr
sorrrmlu tuttugu gibi Tanrrnrn devA bulmamasrna da iagar, tsA
noTli,ruix DUNU vE BUGUNU dertli dolap gibi driniip duran felekte insanlann ahnyaztsrna bo
ULUSUMUZUN Batrhlagma Srun e[mek zorunda kahgrna iiziiliir:
gabasr bo5runca, nice Beyhude dtiniip n'eyler ola bagrmrz iizre
miz ve bilginlerimiz, siyaset ," tarihgileri-
;;il;;.
rimiz ve edebivatcrla',iorr,,rk,;'d;;an, adamlanmrz, egitimcile Halkm bu felek dedigi dolab-r megakkat
Ierini bugantarrn, medeniyetinin defer- Kendi ga[rnda egitsizlikleri, haksrzhklan giirmiiqr:ir R0lrl...
'e fazta iftirayatror gdrmii$,- t.;ttil"_ig, kiigiimsemi'tir. Bu i
I GerEekten de[erli ve bilgili kimseler srkrntr gekerken - trpkr bu-
ulrayan ,unuf our,, Divan I
llili,,i.l eii.t oirn.rptu., I
giin olduiu gibi
lann sefa siirmesine- kara cahil ve kara yiirekli birtaktnr avantact'
ijfkelenir de o3ruhr geker:
ozelrikre yirminci yiizyrrda yetigenlerimiz
Arapsa . Farsea terflaelre;;il
- Divan siirinin i Arif n ola miidbir ii nAddn ola mukbil
bir yandan da ortaya.bagta Uir alElal dirinden uzaktagrrken, l lkbaline yfrf Alemin idbar:na hem yfrf
et*"rii urrrr.rgtrr:
halktan kopmugtur diye, topl,rrrr-il""","r".ilr" Divan sairlerl
I
*
kahp haksrzhklara ve kiitii biitiiniiyle-ilgislz f Alemde ki kdrnil geke garn zevk ede c6hll
VO""tir".
Ie toptan ve perakena_e etegtirilerin diye... Btiy.
I
! Yerden gtife dek yfrf bana ger demez isem yfrf
""Idurnamrgtrr
,.llau. yanhg t
van $iirini biitiin ycinreriyre olduSunu, Di- Zavalh enekgilerle diinyayr cebe ve mideye indircn bedava-
"t"*o-J"ierrendirenler iyi bilirler. ,crlar arasrndaki zrclaletsizlifi, baktn, ne giizel belirtmil:
(l) Bazr niishalarda: Gi'ii giirzanna (2) Niderim: Ne edelim. Diinya taleblyle kimisi halkrn emekte
rl, I(imi ottu'up zevk ile diinyayr yemekte
 123
t22 Hig kimse DivAn gairlerimiz halktan, toplum dertlerlnden,
R0hi'nin zamanrnda da, trpkr bugiin bol bol para harcayarak hak ve adaletten kopmuqtur demesln' Baqka birgoklan gibi' Rfihr
aday olan ve segim kazanan birtakrm politikacrlar gibi, agrkgtiz- de halkrn derdini dil,e getirmig olan bir Divan ince niiktey-
Ier paralartyla biiyiik mevkileri satrn alrrlarmrg. $air, makam ve le, act yakrnmalarla, yiman hicivle, gaStnrn kijtii
'airi...
adamlanna sal-
riitbe satrn alan algaklara da satanlara da "5ruh" diyor: air-rgut. Rghi'nin diir - 16'ncr Yi,izyrlda siiylediklerl, diirt
7lk'ymet olunca nidelim c6h i.i celAll -
ynyilsonra,bugiini,irrTiirkiyesindekihamsoftalar,rezilriya-
Y&f am satan dffna hariddnna hem y0f tari.", pis polltikacrlar, kiitii yiineticiler, iman teuellan tgln de
Ve servet sahibi, iktidar sahibi efendilerin halka yardlm et- doEru...
mek griyle dursun, kaprda bekleyen ugaklannrn yoksullara ve ag- * TaI6t HALMATI
lara yemek defil kiitek yedirdipini acrkh bir beyitle anlatryor:
Mtlliyet: 20.9.1970

Matbahlanna ag varan Adem de$enek yer

Derbanlan var giiz kaprda el defenekte
ROhi palavra gdhretlerin de foyasrnr meydana grkarmrgtr.
Dilimizde bir atas6zii olan bir beytinde, miimin geginen ve her-
kese talkrn veren ham softayr hrrpalamrgtrr:
Giir zAhidi sahib-i lrgad olayrm der
Diin mektebe vardr bugi.in iistdd olayrm der
Yol;azlar, bitrl'inanqlan benimscyenler ve satanlar, hrrs ve
igtahlarr yiiz.iindcn bir ci.ibbe ufruna kcndi adlannr lckeleyenler,
softalar, dar kafahlar, riyakArlar... Hepsi Rfihi'nin baq diig diig-
manlarldrr:
Yazrk sana kim eyliyesin hrrs ii tami'dan
Bir ciibbe igin kendini dlemlere bednam
<Terkibi Bend"in bir bcjliimii, Allah inancr yanm yamalak
olan birtaktm sahte milminlerin para canhhfrnr anlatryor. Rfihl,
bir sabah, ansrzrn, namaz krlnraia mescide gidiyor. Bir de ne gdr-
siin: Bir siirii gafil, ellerinde tesbihler, sijziim ona ibadetteler,
ama her birinin dilinde okrrk, elli" gibi lAflar... Rffhi diyor ki
"Ne sayryorsunuz iiyle, nedir ahp sattrfrruz? Ne Allahrn adrnr am-
yorsunuz, ne Peygamberin!" Adamlardan biri cevap veriyor:
u$ehrimizin val!si, halka yardrm etmek igin mescide gelir, ya
krrk akqe da$rtrr, ya elli akge...,G<ikler gibi yiice valimiz biraz-
dan gelecek de...> Rfrhi, hikAyesini bugiinkii yobazlar igin de kul-
lanabilecefimiz gu scjzlerle bitiriyor: Mescide niqin geldiklerini
ii$rendim, onlardan yiiz Eevirip dedim ki uEy cemaat, gunu iyi
billn ki, sizden kim uzaklagrrsa Allaha yaklagrr, giinkii sizin yolu-
nuz kiitiiliik ve saprkhk yoludur; iginiz giiciiniiz yalancrhk ve iki.
yiizliiliiktiir, lbadetiniz bogunadrr, siz sadece ibadeti takltd edi-
yorgunuz.>
Slzden kim rraf oldu ise Hakka yakrndrr
Zira kl daldlet yoludur tuttufunuz rdh
Tahkik bu kim hep iginiz zerk ii riyadrr
Takliddesiz t6atiniz ciimle hebadrr
ruAni
(t642 r7t2)
-
Halkm emv6lin ahp sonra teselli vermek
Fiilsti mahiyi soyup ya$da pigirmek gibidir
Gfisfendanrn edip kat' tarik'i nefesin
Bacalrndan iifiirilp sonra gigirmek gibidir'
*
O tehidest ki riigvet vermez
Kadr davacrYa niibet verrnez
istese d6yini medYun grkarrr
istese miiflisi Karun grkanr
*
Qok gtirmiigi,iz zevalini gaddar olanlann'
Hengffmr firsatrnda dilffzar olanlarrn,
Zillettedir karan e$er saf olursa da;
Kiiteh olur hayatr sitemk6r olanlann'
*
Ba[-r dehrin hem hazdmn' hem bahAnn giirmiigtiz'
Biz negAtln da, garnln da ruzignn giirmiigi'iz'
Qok da mafrur olma kim meyhane'i ikbalde'
Biz inezdrdn mest-i magrurun humann giirmiigiiz'
Top-6h-r inhi.sara p6vclar olmaz vine
Kifver-i cAhrn nice sengin hisann giirmiiqiiz'
Bir humsivtle eder bin h'ne-i ikba.li nest
Ehl.i derdin seyl-i eqk'i inkisann giirmiigi'iz'
Bir badeng'i cangiidaz-r ahtrr sermayesi
Biz bu meydamn nice gdbiiksiivrarn gdrmiiqi'iz'

I
 124
Bir giin eyler r25
destbeste pdygghr cdygAh
Biadet ma$ruri gadr-i itibann giirmiigiiz. LAMi-i
Kdse-i deryuzeye tebdil olur c6m_r murat, Q...... - 1s31)
Btz bu berrrin, Nabiy6, gok bddehdnn giirmtigtiz. CAHiL TABiP
Hikdye ederler ki bir cahil tabip macunun .,,utmak
* igin Tahtakale'ye gelmig ve yaygrsrn yaytp eline bi; kitap
GEDAYI almrg. GAh hikmetten sdyler, ttirlii yalanlar ve liflar ey-
(......? 1889)
- ler. $ehrin rindlerinden bir harlf ileri gelip eydiir:
Gittikge goSaldr mtifsit miinafrk;
Ey i.istad-r kAmil, vey hakim-i fAzrl! Benim nrzi'
Oldular bi.isbtittin lfinete lAyrk; - ki bir acep zahmetim
gdrdrr ve bir turfe illetim var. Her
Kan a$lasa 6lem, diyen yok yazrk,
kime desem gelip beni maskaraya altrlar ve ilicrnda dciz
Yahnayak kagrrdrlar geytam.
ve hayran kalrrlar.
I)am-r tezvir oldu bAb-i geriat; Tabip eydi.ir:
Kande kaldr o ahkAm-i haldkat? Hudadan gelen lr'araza giilmek olmaz. Ve ne dert
Ciimlesi kanuna etmeyip biat, -
ola ki ana kAmiller derman bulmaz? Soyle zahmetini gti-
I
l
!
Gerti kaldr hakkrn emnii fermaru. relim! Mi.isliimanlar igitsin! Bir gerbet vereyim, iig grine
kalmasrn, gitsin... De, sriyle! der.
Kande giiriir hakh hakkrna deva?
Harif eydiir:
Ri.igvetsiz hig bir i9 giiriilrnez h6gA;
f,{41321m bu ki ne afzrm ne dudaprm zahmel eder"
Ayaklar altrnda kaldr fukara; -
arnma ttikrii$iim eiri gider. Kapryr giizlerim ocafia cliiger'
Asi.imdna grktr ah-ii fegani.
pencereye ttikiirsem bucaSa iiger, elbet bir yana ga$ar.
.'i: Balcmaz oldu fukaraya afniya; Tabip eydiir:
I Acrmaz yiire$i, can giizti dm6; Acep zahmet, turfe illettir. $uraya tiikiir ya gii-
:, Biiti.in sadre gegti cahil ciihel6; -
relim!
Sen kimden umarsrn lfitf-ii ihsam. Harif tabibin miinasebetsiz ileri geri siiziine 1','krytp
intikam kasdedip gelmigtir. Frrsat bulur, kr$rnp aiil:l do-
Kimse bilmez bu ne haldir, ne esrar;
Iu balgam tabibin surattna tiiki.irtir, ynni sozn belirsiz
Blr 6mel igleyen yok hakka yarar! olur.
Hrznn bagrndan kiilAhm kapar;
gimdi para halkrn din-ii imam.
Tabip:
Bezme gehvet seccadesin serdiler, Behey cahil, n'eylersin? der-
Mazlumlann hep kanrna girdiler; -Harif eydiir:
izz-ii cdhr nA ehllne verdiler; Sana dedim ki e$ri tiikiiriiriim, igte gcirdiirr, der-
Yrkrlsrn fele!,in garh-r devram. -
man var mr?
(Letaif-i Lamii, Y anna}
 ,,26 127
c Az A ri (DeIi Birader)
Del6letle olur her nesne ma'Ifim
(1466 - 1s3s) Kl sa'd anlanmaz ldi olmasa gfun
Bursa'da do$an ve Geyiklibaba tekkesi geyhi olup, diyerek, kendini mAzur gdstermeSe gahgmaktadrr.
sonralarr, AmasS'a ve Sivrihisar medreselerinde mi.iderris Nushalanna kitaphklarda rastlanamryan bu eser,
.olarak gahgan GAZALI, mesnevi tarzrndaki giirleri Cer-
Si.ileymaniye, Esad Efendi kitaphprnda 3629 numarada
name adh 31 beyitlik dilekgesi, Kaplucandme adh man- kayrth bulunmaktadrr. Eserin, ayni kitaph$rn ayni rafrn-
zum mektubu, Dafi-iil Gumum ve RAfi-i.il Hi.imum (lJziin- da yrllardanberi durdu$u halde gimdiye kadar bilineme-
tiilerin ve acrlarrn giderilmesi) adh eserleri vardrr. rnesinin sebebi, basrh kataloSda bu numarada bagka bir
tlstAd AgAh Srrrr Levend, l/7/1949 giinlii gadrrvan kirlap adrnrn yazrh bulunmasrndandrr. Bir tesadiif, bu
.dergisinde gair hakkrnda 9u bilgiyi vermektedir:
yanilrghfr dtizeltmek firsatrnr bize vermigtir. $imdi kitabr
oDivan edebiyatrnda hezl ve mizah vddisinin baghca gdrrn-ek isteyenler, igaret etti$im numarada eseri bula-
simalarrndan biri, kendi ifadesine gcire: (Meldmet mey- bilirrrer'n
hanesinin diird'AgAmr ve riisvAhk gfigesinin bineg ii nAmr, .ERNAME
ber rti bahnn miisAfiri, gfry-i hardbatrn miicAviri, sdderir Qi.in emtri miicerredan oldum
,dilberlerin gem'-i ruhsArrmn pervdnesi ve perihir melek- Bana bir yer gerek emir6ne
manz.arlann silsile-i gisirsunun divAnesi Ki yapam anda bir makamr gerif
Giizii 6h&lann AgiiftehAli Misli gelmemig ola devrane
Hev6 gfiridesi miskin Gazali OIa diirri yetim mdnendi
,dir ki: . Sadefi dehr ieinde bir dane
Mecnun ki fend degtini seyritti serdser ,{ltr bir taphane i.isti amn
Gamhdneme geldi didi hAlin ne birader Clla bir gehnigini gihdne
matlarnr sciyledikten sonra Deli Birader adryla iin al- Oni bir Ali soffa her tarafr
mrgtrr. Agrla ba$a vii gi.ilistane
Yukarrya naklettipimiz ifade, Deli Birader'in, Mani- OIa.erkAru devlete menzil
sa'da Beyazrd II. nin ollu $ehzade Korkut'un sarayrnda Seyire grktrklannca rindAne
bulundu$u srrada, PiyAle Bey adrna yazdr[r (D6fi'-iit gu- Gele ta'til giinleri ulema
mum ve rdfi'-iil hiimurn) adh eserinden ahnmtqtrr. Ere glavgayr bahs keyvAne
Eser o l<adar: (galiz vc fehi;-i fr,rh$iyydt ii hezliyyat) Sofiler mecmai olup geh geh
drr ki, LAtifi'nin kaydettili sQ'lentiye gcire: (KitAb-r mer- Vere siohbetleri safA cane
kumu merhum Sultan Korkut'a arzittikte ol mertebede Ba'zr olemlerde cem'olup zurafi
hezle nzd ve ruhsat virmeyiip mezk0m dergihlndan Dem kirdem edeler zarif6ne
tarh) etmistir. Aksi rrhsarr mahrCrlarla
Bununla beraber, gair eserinin sonunda: (Bu resme OIa her gfrqe bir nig6rhdne
hezlivvattan garaz budur ki anlayup rAh-r halAlde ve hi- 'Vermeye yol er6zile hergiz
,dAyet yolunda oluna.
Yasaf ola ziyade derbane
 I28 Diye kim f,q pekarnr denadiir
129
Ralbet etmez kimesne nAd6ne nemez,yerlegip eskiyemezai. gamiteri onun bu haliriden
Yapanm anr hasrh srf.rnup brkmrg ve kendisinden, en az iki yrl vazifesi bagrni:,i i<al-
Kerernl hakka lfrtft yezdAne mak igin scjz alarak son bir iyilik gcistermigler, G;izaii,yi
Eylemezse hadnem ana vefi
Salayrn salgrn ehlt divAne "Sivrihisar" kadrhfrna tayin ettirmiglerdi. Fakat Gazali,
bir iki ay iginde buradan da kagmrg, istanbul'daki hAmi-
Padigalu cihanpenaha ne siiz lerinin huzuruna grkarak:
Ol hot ister behdne ihsane Darrlmayrn, sciziim sciz ama, bu sefer
Vtizerd Adett biliirler hep - bende depil,krzmayrn,
kabahat beni diizce bir kasabaya verin, val-
Eylesiinler att vezirfine Iahi otururum!.. demigtil
Kadrasker efendiler de ne var
*
Verseler sohbete harifflne
ASalar da bu bezrne gelsiinler FER.YANi
Biirkt lle gehlevenddne
sebz Zara'ntn "Zavallr kdyiionde yagadr$r sciylenen Fer-
Kethudalar dahi keremdir eger yidi'nin hayatr hakkrnda bilgi yokttrr.
Depreniirlerse kethud6yAne Varsrn qurda hrrrlasrn Pek nallarurug ata diinsi.in
Qok de!'il her birisl giinliigini Bize tag atrp iirenler Uyuz olmug ite diinsi.in
Pi9keg eylesiin fakirane E;ek olup zrrrlasrn Kilisede puta diinsi.in
Vermeyen kimseye siiziimtiz yok Bize tag atlp iirenler Bize tag atrp i,irenler
Gelmesi.in lusset ehli meyddne
Ci.imleden yey bu tdi y6rAm Bir diclilmig kavrrk olsun Hayvanlara kugak olsurr
$iiyle cerretmeyen gedayane Yazt, krgr soiuk olsun Kalaycrya ugak olsun
Himmet eyleyiip Asafr devran Bir yolunmug tavuk olsun FERyADi'ye egek olsu*
Arzr h6l ede geh SiileymAne Bize tag atrp i.irenler Bize tag atrp iirenler
Ahvire bir ev bahacrfrm *
Zahmet olmaya s6yir erkAne
AIdr yetmiq bin akge hanebaha PiR SULTAN ABDAL
Bir kemange gahcr gingdne (2...... - 1s6o)
Ben ki ilm ehliyim reva mrdrr 76- yizyilda yagayan bu gairin asrl adr Haydar ,ilup,
Miistaluk olmayam bu lhsanel Koc:r I{ayclar narniyle anrlrr. Srvas'ln Banaz k<iyiinclt otu-
* ran Pir Sultan Abdal, Alevl-Krzrlbag inanrglannr ya3:rrak
Ttirk-iran hi.ikiimdarlannrn araslnl agtr$rndan ve zrrlme
"SivRi" HtsAR! boyr-rn eSmedi[inden, Hlzrr Paga tarafindan <ince hapse
BursaL Gazali gok hassas, hassasi oldu$u kadar da
hrrgrn bir adamdr. En ufak bir $eyden siicenir, kiiciiciik atrlmrg, sonra Srvas'ta astrnlarak hayatrna son vcril-
bir 9ey igin hatrr ve gdntil krrar, pek az kimse ile geginir, migtir.
hig bir yerde rahat ytizii gcirmez,bir yerde durup dinle- Zdlimlere kargr mertge herykrrrgr iintinii arttrrmrgtrr:
F.9

130
Giiniil verdlm lkrar verdim Haydara
Gegrnem ben etseler Pare Pare
fuafUi dty-e gektiler dAra
Aceb benfm bunda ne gi.in6hm var.
Hrzrr Paga'mn zulmii var ise
Ne yapayrm benirn de blr 6hrm var
Senin tuflu PAdiqahm var ise
B€nim arkam kalem bir Allahrm var.
rro$9A TUTUN Oruzu...
Dafdan kiitiir ki.itiir hezen indirtr'
Indirlr de ateglere yandrnr
Her evln devlifin iikiiz dtindi'iriir
Irengberler hogga tutun iikiizii
OktUun damrm algacrk yaprn
Yag koman altrnda kuruluk sepin
Kogumdan koguma giizlerin iiPiin
irenqberler hogga tutun itktzft
Pir Sultan'rm der ki kaynar coqunca
Telne hamur kalmaz ekmek Pigince
Adem at'iikiizi.in gifte kogtmca
irenqberler hogga tutun itkiizii
KOCA BA$LI KOCA KADI
Koca bagh koca kadr, Fetv6 verir yalan yulan,
Sende hig din iman var mr? I)ornuz gibi dafr dolan,
Haramr heldli yedi, Srrtrna vururum palan,
Sende lrig din iman var mr? Senin gibi hawan var mr?
131
iman eder, amel etmez,, Plir Sultan'rm, zAtlar:rmrz,
Hakkrn buyruluna gitmez, Gergektlr giihretlerimiz,
,
Kaddar yag yere yatmaz, iHaram yemez itlerimiz,
Htg biiyle kiir geytan var mr? Bu stizi.imde yalan var mr?
YARIN SENDEN SORULT'R
Yi.ire bre Hrzlr Paga, Can igin yalvarmam sana,
Senin de garkrn krrrlrr! gehingah bana danhr.
Giivendigin pddigahrn
O da bir gtin devrilir. Hafid-i Peygamber'im hAs,
Gel Yezid, Hi.ise5m'imi kes,
Nemrud gibi Ankaa nbldu? Mansur'urn, beni d6ra as,
Bir sinek havale oldu Ben iili.ince il dunrlur.
Ddvamrz mahgere kaldr
Yann bu senden sorrlur. Ben Musa'ylrn, sen Firavun,
ikrarsrz $eytan'r ldin,
$ah'r sewnek sugr mu bana? Ugiinci.i iilmem bu, hiin!
Kem bildirdin beni ffan'a, Pir Sultan iiliir dirilir.
@
AZMi B ABA
XVI. Yi.izyrlda yagamlg olan bu bektagi gairinin ha-
yatr hakkrnda bilgi yoktur. Yazma mecmualarda rasla-
nan giirlerinde, tasavvuf konusunda baganh iirnekler
verrnigtir.
Yeri gii!'ii insii clnni yarattrn
Sen ey rnimar bagr eyvanct rusln
Ayr gtinii gaihr burcu var ettin
Ey mekdn sahibi rahgancr nusrn
Denizleri yarattrn sen kapaksrz
Sulan ytiriitttin elsiz ayaksrz
Yerleri temelsiz giiiii dayaksz
Durdurursun acap isk6ncr nusln
132
Kullanrrsrn kanatsrzca riizgtn
Kiirekle ml yaptrn sen bu da$Ian
Na yaprp da iildiiriirsiin saflan
Can verip ahrsrn sen cancl nusul
Sekiz cennet yaptrn sen Adenr, igin
Adrn biiyiik ba$rgla anrn sugun
Ademi cennetten grkardrn niqtin
BuSday nene Idzrm hanrrancr nusrn
Bir lken bin ettin kendi adrm
(Xir:nedim sen cibi ig iistadmr
Yegertirsin kurutursun odunu
Sen ba$gevan nusul onnanct nusln
Cfbril'e perde altrnda siiylerdin'
lntp Beytullah'ta kendin dinlerdin
Bu ategi cehennemi neylerdin
.Hamamrn nu var, ya kiilhancl rrusrn
HafAya gekilip seyrana durdun
Akh yetmezlerin akhnr vurdun
Krldan ince kiipri.i yaptrn da kurdun
Akar suJrun mu var bostancr rru$n
Bu krglara bedetr bu yazr yaptrn
EweI bahara kargr giizii yaptrn
Mizanl iki giiz terazi yaptrn
Bakkal nusrn yoksa di.ikkdncr rn6rn
Kazanlarda katranlann kaynanrrrg
Yer altrnda bahklann o5marrnrg
On bu diinya kadar eJderhan varrruS
$erbet mi satarsrn yrlancr mrsrn
133
Esirci misin koydun cehenneme Arap
Hoca mrcln okur yzrzarsrn kitap
Ashn kAtip midir giiriirsi.in hesap
intisabrn rru var yok hancr nusrn
Yiiz bin cehennemin olsa korkmam birinden
Rahman ismi nAzil degil ml senden
Gaffar-iiz zi.inub'urm demedin mi sen
Affet giinahrmr yalancr nusrn
Beni affeylesen diigen mi gandan
Ne diikiiliir ne eksllir hazrenden
gahlar blle geger biiyle isyandan
Affetsen olmaz mr noksanc,l mrsrn
$amna diiger mi noksan giiriirsiin
Itrer giini.ilde oturursun yi.iriirsi.in
Bunca cam ahp yine verirsllr
Giittiriip getiren kervancr mlsrn
Bilirsin ben kulum sen sultarumsln
Kalpte zikrim dilde terciimammsrn
Sen benim canmda can mihmammsrn
Giinliimiin y6risin yabancr trusrn
Beni delil eyler kendin siiylersin
igerden Arnni'yi pazar eylersin
Yiicelerden yiice seyran eylersin
igin seyran kendin seyrancr mrcur
*
xvl. AsrR $AiRLERirVprru rutirrEl,rR, FTKRALAR
PADi$AH vE BAK!
Kanuni Sultan Siileyman, $air Baki'ye krzmrgr,. $a-
irin, Bursa'ya siiriilmesini gu manzum beyitle emre:lti:
134
Bakl bed, azli ebed, nef i beled, Bursaya red. 135
Baki, bu emri ahnca, hemen gu cevabr yazdr: POST!
Baki bed, azli ebed, nef i beled On altrncl asrr gairlerinden Merzifonlu Hayati, zarrt
OIdu isen ey Beki bir adamdr. Ldtifeden hogranrr, bilhassa oposti,i r.ruhlar*
Cihan miilkii Siileyman'a defil beki nr kullanan, kendisi gibi niikteperdaz bir gaire srk srk
$iha, takrhrdr!..
Azlimde rsrar ve tehevviir eyledin anuna B.ir grin Hayati, arkadagrna giiyle bir tezkere yazar:
Buna gerh-l kemin derler:
Ne sen b$ki, ne ben baki...
"lt postu, domuz postu diba$ ile pAk olrrr mri olmaz
mt?n. t

Kanuni, bu nefis ve ibret clolu cevap kargrsrnda cm- Posti de 9u cevabr vermigti: *Hayatr da murdardrr,
rini geri aldr ve koca gairin grinliinii biiyiik bir ihsan ile mematr da!".
tatyip etti. Anlayana sivrisinek hakikaten sazdrr... NiL sAuirrrnirunE SOYLENEN riiRKU
I5l7 de Mrsrn fetheden yavuz Sultan Selim, bif
GUI.AM'IN SUYU mi.iddet burada kalmafr diigiiniiyordu. ordu ise Istan-
$air BAki'nin gul6mr, garap almrg evine doniiyordu. bula dcinmek istiyordu. Fakat hig bir vezir bunu hiddet-
Yolda kryafetini defigtirerek gezen padigaha rastladr. Ii hiikiimdata arza cesaret edemiyordu. Nihayet yenige-
Padiqah sordu: riler, padigahrn en ziyade hiirmet ettiEi Anadoru kazas-
O elindeki nedir? keri Kemal Paqa zAdeye miiracaatta burundurar. Kazas-
-Padigahr tanryan zeki gulArl qagalarnadan ccvai) ker, miinasip bir firsat grkarsa siiyreyece$ine dair s6z ver-
verdi: di. Aradan bir iki gi.in Segti, g1,:zel bir havada gezintiye
Su! grkan Selim; Kemal paqa zddeyr de yanlna almrgtr. yolda
- Fakat rengi larmrzr! atbagr beraber gidiyorlar, oradan buradan konuguyorrar-
- Ashnda su idi. Fakat saadetlfi HiinkAnn huzurr - dr. s<iz Istanbula avdet edilip edilmemesi meselesine ge-
-
na qrkrnca, utancrndan krzardr! lince pAdigah sormugtu:
Asker acaba ne diigiiniir?
AYNA -Zeki kazasker, esash bir malfrmatr olmadrfrnr, fakat
Onaltrncr asrr gairlerinden ve divan edebiyatrrnrzrn Nil sahilinde dolagrrken bir yenigerinin 9u ttirkiiyii ga&r-
kuruculanndan Z ti <1471 - 1546', qiqek bozu$u, gopur drfrnr igittifini sciyledi:
bir adammrs. Devrin vezirlerinden biri gairin eserlerine Nemiz kaldr bizim milki Arebde
ve btiyi.ik gdhretine bakarak kendisile tanrgmak istemi$; Nice bir dururuz gam-ii Halebde?
kargrlagrnca da dayanamryarak: Cihan halkr kamu iygi.i tambde
Zati giizel bir zat defilmig. Gel ahi gidelirn Rum illerine...
-Diye niikte yapmafa halkmrg. $airin verdifi cevap Yavuz, Kemal Paga z6de'nin yiiziine mAnall mAnah
qudur: baktr. Fakat ses crkarmadr. yahqrz sehre ddndi.ikleri za-
man Vezindzam Yunus Pagayr gaSrrarak avdet hazrrhk-
- Yilit
yifiitin aynasrdrr, pa$am.
Ianna baglamasrnr emretti. Qiinkii bu tiirkiintin bizzar

;t
,., l
I

Kazasker tarafrndan yazrldrfrnr biliyordu. Yavuzun ilim
adamlanna biiytik htirmeti vardr.
AgrK eELEBi vE sEvcirisi
16. Yi.izyrl gAirlerinden Bursah Aqrk Qelebi, bir giize
le gcini.il ver-mig. Fakat goniil verdi$i dilber, giizellifinc
mafrur, bigare Agrk'rn yiiziine bile bakmazdr. Bir giin yA-
ramndan biri Agrk Qelebi'ye:
Yazrk deSil mi ki biiyle bir vefasr yok, cefasr Eok
-
bir dilber upruna ki.il olursun?
Dedi. $air:
Sevdi$imde aradrfrm vefa defil, cefadtr!.
-Cevabrnr verdi. Beriki:
Ama senin sevgilim dedi[in senin yi,izi-ine bile bak-
-
maz!. deyince de:
Efendi sen cahil ve gafil imigsin!. cledi. Sevgilim
-
ytiztime bakmaz de$il, agklmrn qAgaasr kargtsrnda gcizle-
ri kamagrr, bakamaz!..
elR ec0zE vE nAriri QELEBi
6. ynz yrl muharrirlerinden Kastamonulu Lfitfi an-
latryor :
"Amasya tiiccarlarrndan lletifi Qelebi Beng,
gayet
yakrgrkh ve giizel, fevkalAde temiz ve yara;rk giyinirdi.
Kadrna kargr da agtn diigkiinlilflii vardt, akh fikri onlar-
daydr. Sihirbaz, dizenbaz, geytanrn bile korkarak pabu-
cunu definekle uzattrfr zamantn acfizelerinden Sayct zetr-
gin bir avrat Qelebi'ye Agrk oldu, ve:
Ciimle bairm ve bahqem ve bohgam ve akqen'r l-rep
- - 163s)
senin olsun... Gel beni al, tahtr nikAhrncla c-rleyirn.'. Ru-
il
giin yarrn oliiriim, bAri senin gibi giizel bir erkekte cjle-
t;, yim... C6riyclerimin en gtizelini koynttna koyat'rm... is-
i,
tersen esir pazartndan sana be[endifin ktzr ahr, hatti
seni elimle er,lendiririm!...
Diyerek HAtifi Qelebi'nin akltnt qeldi, kart maltna
tamah eden o zengin ve geng adam anasl ycrine acfize ilc
er'lendi. Faltat avrat sihirbazhfrnl vt: diizcnbazhfrnr yap-
tr, bir taraftan efsunlu kebaplar ve garaplar iqirdi, bir ta-
l:
F
F t37
F
F raftan da akhk, alhk, si.irme ve rastrk siiriindii bt yandr,
ti
mi.icevheratiyle kuyumcu gekmecesi gibi donandr ve HA-
L
f'
tifi Qelebi'nin giiziine bir mertebe girin ve nazenin giiriin-
dii ki herif acfizeye Agrk oldu, dizine ahp bin gek ve mu-
habbetle cipiip lcokladr, ne mal aradr ne miilk, nc kz is-
tedi ne cAriye. Goziintin gordiifii ol ac0zei mekkirre ve
sehhAre idi. Fakat avrat geng ve gi.izel adamr tamarniyle
bendettilini gciri.ince lldfiti Qelebi'ye dirsek gevirdi, rnu-
habbetine istiskal, avcletine istifna gosterdi, hizmctinde
olan tAze civan ugak rnakulelerini akEe kuvvetiyle cArne-
hdbrna alur idi ve dafr tagr demen ferhada benzr'\'en o
adamlar ile erzel cimriiniin safasrnr si.irerdi. Hatifi !r:!ebi'
nirr goziine ba$rndan korrk giisterrnemekten mAda ,t goz-
leri baSlanmrg sevdizeclenin olanca mahnr ve rniiikiinii
elinden ahp yedi bitirdi."
CEHENNEME!...
On altrncl asrln biiyiik $eyhisldmlanndan i.'emal
Paga z6de'ye, bir giirr garip bir meselei ,"eriye arzettiler:
"Zeyd avratlann girdi[i cennete girrncm dcr ise
;er'an ne lAzrnr gelir?... "
Kemal Paga zAde hiE. tcreddiit etmeden gu lctvayr
verdi:
"Girrnezse cehenneme! ... r'
*
XVII. YUZ YIL
NEF,i
(?.. .. ..
27 Ocak I635 Cumartcsi gi.inii, Tiirk edebiyatrnrn bii-
yiik hiciv gairi Nef i, vezir Bayram Paga tarafrndan l<ona-
Stnrn oclunlufiunda l:oiclur^ultrp cescdi SarayburnLrndan
denize atrlmrgtr.
On yedinci asrr Tiirk ;airlerinin en kuwetlisi olan
Nef i, aynr zamancla kaside tarzrnrn da piri sayrln,akta-
drr. Erzurum civannda Hasankale'de dofan Nefi'nin asrl
adr Omer'dir. Ona Nef i mahldsrnr veren iistadr, himisi
138
olan mi.ivcrrih vc aair Mustafa Ali'dir.
Nefi'nin Krnm hanlanndan Canbey Giray tarafln-
dan Kuyucu Murad Paga'ya tavsiye edildifi ve onun tara-
findan fstanbul'a gcinderildiSi sciylenmektedir.
fstanbul'a gelince, gok krymetli gair:lerle kargrlag-
mrg, biiyiik istidadr sayesinde, biitiin bu sayrh gairlcr ara-
srnda hemen sivrilivermigtir.
Biiyiik giii kuclrcti ile, zamantn padigahr I. Ahmct,
daha sonra Geng Osman'rn saltanatr slrasrnda Saray
adamlan araslna katrlrr. PadigahlarA ve zamamn ricali-
ne methiyeler, kasideler yazardr. Asrl btiyiik gcihretini
Diirdiincti Murad zamanrnda yaptr. Dijrdiincii Murad'a
kasideler yazan, padigahrn bozuk diizen giirlerine, hattA
atlarrna methiyclcr kalcmc alan hlef,i hicivlcri yi.iziinden
bir Eok defalar dilinin belisrnr Eekmig, iiq defa iginden
kovulmug, hagin, maSrur bir gairdi. En sonunda dilinin
beldsrna u$rayarak, bu yi.izden hayatrnr da vermigtir.
Nefi'nin biiyiik sanat kudreti, etrafrnda Siddetli krs-
kanqhklar, kin ve diiSmanhklar yaratmrgtrr. Onun hicvi-
ne ufirayanlar, frrsat buldukga Nefi'ye k6tiiliik etrnekten
geri durmamlglardrr.
Bir miiddet hicve tcivbe eden Nefi, padigaha gdyle
demi-sti:
"Padigahrm, evet bugiinden itibaren kimsevi hicvct-
memcFe vemin ettim ama e$er izin rrerseydin su Lrygun-
suz bahtrmr hicvederdim."
Nefi'nin en mi.ihim hicviyesi (Giircii Mehmet Paqa)
aleyhine vazdrlr (Sihamr Kaza) yAni (Kaza oklan) isimli
hicivleridir. Rivdrrete gcire, Nefi saravda Dcjrdijncti Mu-
rad'rn huzurunda (SihAmr Kaza) )'r okurken 5n12'ya bir
yrldrnm dii;miig. Bu hidise biiyiik hicivcinin gdzdcn diiq-
mesine sebep olmuq. Ncfi'yi gekemc5'enler gu beyti s6y-
Iemigler:
Giikten nazire indi (Sih6m-r Kaza) srna
Nef i dtliyle u$rach hakkrn belAsrna...
139
' Nef'i, kimseyi hicvetmemefe yemin ettiSi halde, sii
ziinii tutamayarak yine etrafi hicvetme$e devam etti.
Bayram Paga igin yazdrir hicviyeyi haber alan Padi-
gah, bir giin Nefi'ye.
Yeni hicviyen var mr? diye soruyor.
-O da ..Var!.." diyerek Bayram Paga igin yazdr$rnr
okuyor. Padigah memnun oluyor. Fakat Nefi glklnca, btr
hicviyeyi padigahrn krzkardegini alarak enigtesi olan Bay-
ram Paga okuyor ve Nefi'nin katlini emrediyor. Naima
Tarihine gdre, Bayram Paga Nefi'yi huzuruna gafrrarak
a$z:n,a geleni sciyledikten sonra :
Kaldrnn!. diye emrediyor. '
-Zavalh Nefi'yi hemen ahp Saray odunlufuna hapset-
miglcr, orada boE rp cesedini Sarayburnundan denize at-
mrglardrr. Bu ige memur edilen ve sonradan paga olan
(Boynu E[ri Mehrnet) gairi odunlula gritiiriirken:
Nefi efendi, gel... odunlukta hicvedilecek bir gey
-
var!.. diye tAriz edince, Nef i de a$zrna geleni sdyliiyor.
Nef i sarayrn odunlu$unda hapis iken, katli fermanlnl
kendisine okumak iizere bir Harema$asr geliyor. Ferrna-
nrn iizerine bir damla siyah miirekkep di.igi.iyor. Son de-
minde bile dilini tutamryan Nefi, Harema$astnrn siyah
terini kastederek kA[rda damlayan miirekkep igin:
AEa hazretleri, fermanrn iistiine teriniz damladr!.
-
diyor. Naima'mn yazdrsrna giire, Bayram Paga, huzuru
hiimayunda (Padigahrm halk arasrnda benim ilztln ve
haysivetim katrmadr, bu habisin katline izin ihsan buvu-
nmuz) diye israr edince, Nef i'yi Bayram Paga'ya teslim
etmig... Herkes Nef iden miiteneffir ve bizAr olduiu iEin
bi-itiin uJema memnunen der-Jral Jratline fetva verrni5ler.
HattA bu hususta meshur Farsca bir beytin terciimesi
gciyledir: <Hicviye siiyleyen o gair ki ismi Nef icllr; diirt
mezJrep hiikrniine gtire engerek yrlamrun katli nasrl v6-
cib ise, onun katli de iiylece v6cibtir.>
Nef i bir vesile bulunca, hicivlerinde dost ve diigman
r40 I4r
aylrmakslzln, yerin dibine batrnr, grkanrdr. Fakat onun FELEKTEN BiR GECE
niikteli zarif hicivleri de vardrr. Bir giin tanrdrklanndan Nef i, iqki masasrnr kurmug, sevgilisini karqrslna ge-
Tbhir efendi adrnda biri mecliste Ncf iden bahsedilir- girmig, felekten bir gece gahyordu. Odanrn bir kcigesinde
ken: drirt kigilik bir saz taktmr da Ahenge devam edllordu.
Aman anmayrn kelbi (kope[i)!. Nef i'nin bagr garapla dumanh, gonli.i apk ile d'-"r,i idi.
- alan Nef i, gu krta9uile TAhir efendiyc demig.
haber
Bunu
kargrLk ver-
miqti:
"Bize TAhir Efendi kelp demi;...
iltifatr bu siizde zflhirdir!
. MAIiki mezhebirn, benim zira
itikadrmca kelp, tAhirdir...,,

$air, hem insan adr, hem de Arapgada temiz anlamr-

ne gelen (TAhir) kelimesiyle cinash bir niikte yapmr$rlr.
Siinni Miisliimanlarca kiipek temiz bir hayva:rdrr.
Nemrk Kemal, Magosa Zindanrndan Recaizade Ek-
lem Beye yazdrSr mektupta:
.,Nef i divamnr gene okuyorum, ne btiyi.ik, ne bii-
yuk..." diye ha5'ranhfrm belirtmekten kendini alamt-
Yordu.
Misilsiz bir ruh azametiyle hakikaten kudr',etli bir
gAir olan Nef inin, iig padigahrn nedimi olmasrna ra$men,
dmriini.i galiz hicivler yazarak heder etmesi garip bir te-
cellidir.
Odunlukta Nef i'yi bc$durup cesedini denize attrran,
sonralan SadrAzam olan (Eiri Boyun Mehmet Paga) da
boynunu celldda teslim ederek can vermigtir.
Yeni lstanbul: 29/ I / 1967 rrilmi YucEBAg
gair.Nel,i ve Dijrd0ucfr Murad,
Akgamdanberi igiyor, bir tiirlii iqkiye kanmryordr:. Saat
gece yansrnr gegmigti. Sesini saza uyduran sevgilisl onun
canrna can, sevincine seving katryordu. O coqkunl-rkla
aklrna guzel hayaller geliyor, ikide bir gairlili tutu'''ordu:
Hem kadem hem bide hem bir guh sakidir gr,niil,
Nicc zamanclanberl bdyle neg'elendi$i yoktu. Hi-i-
liiimdara verdiii kaside makbule gegmig, kendisine iki
kese altrn ihsan eylemigti. Nef i bu ihsanrn bir }"rsesini
bu akgam harcryordu, ve bundan dolayr hig i'izi.intilile de-
gildi. Qiinkti bu gece kendisinde beq kaside birden yaza-
cak kadar ilham bollufu seziyordu. Nitekim diigtir'cesin-
de tek ti.ik, mrsralar da birikiyordu:
Bir carrl sun Allah igrn, bir k6se de ol mah ig!n" '
Birdenbire kapr vuruldu. Bu zaman kim gele'!'ilirdi?

l4z
Pencereden baktr, birdenbire sarhoglufu dafrldr, akh ba-
grna geldi. Fakat gcizlerine bir tiirlii inanamryordu. Sa-
bahleyin kasidesini takdim etti$i hiikiimdar, qairi gcirmi-
ye gelmigti. Bu bir lfrtuf mu idi, bir azap mr? Nef i bun-
Ian diigiinmeden sazcrlara da$rlmalannr sriylecli, sevgili-
sini bir yatak dolabrna soktu. Kocaman sofrayr kaldrr:-
makla ulragryordu ki Diirdiinci.i Murat igeriye girdi. Ya-
mnda Bayram Paga vardr. Ikisi birden Nef i'yi siizdiiler.
Diirdiincii Murat, hiddetli idi. Ihsan ettigi altrnlann saza,
igkiye sarfedilmesi canrnr srkryordu. Bir koltuSa otura-
rak etrafa bakrndr. Yerde bir kanun, bir tef, bir ud yatr-
yor, kaprnrn egi$inde sarhog bir sazcr mrhlanmrg gibi du-
ruyor, dolabln arahfrndan bir sevgili hayali seziliyordu..
Ytiksek sesle:
Bundan daha miinasebetsiz hareket ne olabilir?
-Diye homurdandr. Nef i, hig sevmedipi Bayram Paga'-
nrn yanrnda, b6yle bir hiicuma u$rayrnca dayanamadt.
Yan sarhoglu$un, yarr da keyfini kaEtrmantn verdifi ce-
saretle:
Daha mi.inasebetsiz hareket rni, hiinkArrrn? Dedi,
gece-yansrndan sonra habersiz bir yere misafir gitmek!
Hem sdyledi, hem pigman oldu. Dtirdiincii Mterad'rn
girzleri' yuvasrndan bir iki kanh devir yaptrktan sonra
Nef i'ye dikildi:
Yann sabah saraya geleceksin!
-Bu hitap: ..Yann sabah boynunu vurduraca$rm!"
demekti. Nef i bunu biliyordu, fakat bir kerc ok yaydair
grkmrgtr.
Hiikiimdar gitti. Beg dakika onceki neg'eden hiE bir
iz kalrnamrgtr. Nef i, gimdi tek bagma, yartnki Akrbetini
di.ipiiniiyordu. Hele Bayranr Paga kcndisine nastl hrnEla
bakmrstr!
Nef i igin tek kurtulug gAresi, kasidevi bitirmekti'
Can korkusu ile sabaha kadar diisiindiiEii kasideyi bitir-
di, ve uykusuz geceden sonra emir mucibince saraya git-
143
ti. Igeri girer girmez:
Hi.inkar seni divanda bekliyor!
-Dediler. Nef i'de hogafin ya$r kesildi. Demek vezirler
de igerde idi. Bag miisahibe kasideyi uzattr, bunu Dtir-
diincpii Murada vermesini sciyledi. Miisahip igeri girdi,
qrktr. Neft:
Kasideyi okudu mu? Diye sordu.
- Okumadr, bir yana brraktr, seni istiyor!
Nef i girerken milsahip iini.ine gegti:
Bu kryafetle giremezsin, emir var, gu postu giye-
ceksin, ve ddrt ayak iistil huzura varacaksrmz!
Kendisine uzatrlan muhtegem bir ayr postu idi' Qa-
resiz, bu postu giyecekti. Yoksa kendi postu elinden gr-
derdi. Postu giydi, ve hi.inkArrn emri veghile diirt ayak iis-
tii divana girdi.
geyhiilislAm Yahya efendi, gair rakibinin bu halini
giirtince hayret etti. Diirdi.inci.i Murad'rn orada olduiunu
unutarak bafrrdr:
Nef i efendi, bu ne haldir?
-Nef i, clostunu sesinden tanrdr, ve hemen cevabrnr
verdi:
Ne yapayrm? Hiikiimdara kaside takdim ettim,
-
miikAfat olarak bu kaftanr hediye buyurdular!
Diirdi.inci.i Murad'rn kanh viizi.i bu cevap kargtsrnda
sevEedi, gtildii ve Nef i'ye ddrt kese altrn daha ihsan etti.
isPiNoz
*
N E F' ' I'ye $iirler
NEF,I
Srk srk kabaran celdllenen htddetsin!
Kargrnda durulmaz... OyIe bir kudretsln!"'
Kurtulrnadr asnnda baban, hicvinden;
Ey Nef i, ahf6drnr kim hdcvetsin?..
Son Baslir: 13/ll/1967 Artf Nihat ASYA
t

r44
Nef i-i rfisiyehin niydiigiinti
hep bildik
Kendi gingdnedir arnrna babasr Ki.ird-i pelid
$imdi bildirdi clahi 61i Rasul'iin buizun
Ulema di.igmeni hrnzir Yezid ibni Yezid.
TIFLI
* f.lu dut r" saltanatrn sahibi bilmern
Ne aceb Nef i yerin aldr ise mum makasr
Bunlara hidmet iden kdtib-i sad* yaramaz
istikamette kalern gevkte gem' olsa kigi
Yine mikrds-r belidan bapm kurtaramaz.
KESBI
* ntl"*"tain Alamantadeyi hemdem a kiipek
<Bizde iki gair vardrr ki, biri scizde, iibiirii 6zde tlay-
yam'a pek benzer. Scjzde benzeyen Ziya Paga merhumdur.
De$erli gair terkip ve tercii bendin kahbrnr nRuhin den,
fakat ruhunu Ha5'yam'dan almrgtrr.
O halde koca Nef i'mizin 5'iice mhuna diyebilinnr:
Ey rkrmrn btiytik oSlu
Mezannda rahat uyu!
Sen olmadrnsa bir Hayyam;
Bir Ti.irk igte Hayyam oldu.
* Muhiddin RAiF
Muttasrl ben girndi rrhu Nef ii iistdd ile
Eylerirn bervechiAtt bir duai nevzernin:
"Meclisi erbibr dil btr hhza senslz olrnasrn
Ifiirmetin ink6r eden dlemde hiirmet bulmasrn"
Abdiilbaki Fevzi ULUBOY
* a;k"-;t cifve-t murduttnr
SiHAMI KAZA'DAN
GURCU MEHMET PA$A HAKKINDA
Giirci hmdri a sanrsuru muazzam a kiipek
Kandesin kande nigehbdnii AIem a kiipek
Vdy ol devlete kim ola mi.irehbisi anrn
Bir senln gibt deni cehli rnticessem a kiipek
Ne giine kaldr medet Devleti Ali Osman
iiI
i,"i
a kiipek
Hey yank hey ne musibet bu ne nratenr'
andan
Ne ihanettir o sadra bu zemanda
Ol-"tt sahibi bir asafr ekrem a kiipek
payt#f eylediniz saltanatrn rr:nru hep
a kiipek
t"t" "fdu telef o kaclarmladern
olur a hunar
".-[
Sen kadar di.igmeni devlet
a kiipek
addol.rrr.^ eler esbabr nizamr devlet
S"J f."rf"yle'"medir ciirnleden akdem a kdpek
EhIi dit diigmeni din yohsulu bir mel'unsun
kiipek
Otdiiriirlerse e[er can becehennem a
Sende islAm eseri olsa efer zerr,e
kadar
Bukadarciirmilesensa[olasrndayineberl
a kiipek
Vacibiilkati olam ey bahteki azlem
HeIe bu htikme gAvur kadrsr almazrad
a kiipt:k
furrdu kaldr ki iliiselmanr rniisellem
SJ ni"n"tmek ile katle neden istihkak
Sen nesin bilsem eya kdfiri
miiphem a kiipek
S*rro getmeylemek olursa e$er katle
sebep
a kiirk
Katli Am eyle h"-*" durma demadern
gigti""tt katle rna var mr geriatte sori?
a kiiptk
Giire ne der ttut""ti miiftii mi'ikerrern
Tutalrmmiittisiiktteylesehaksiiylemede
a kbpek
Yok mu btr dAdlerii aideli'i ahkem
H"f. gii,iirdii arabr gitti hele diinyadan
kijpek
bilsern a
f* iairt rse akabin-ce seni
File nagar me[er yiikledeler -tabutun
6dem a kiipek
fitt." cle gekemezse ne acep lAqeni kima kiipek
Var mr bir sencileyin divi *i'i""tt"-
Qdk Cek etrniq iken
ti!'i zebammla seni
merhem 3 ["oek
Kande buldun bu kadar yareye
fi ii*-.tq ediip ol mertebe zahmrnaacrsln kiipek
Kudurup yine rlrrdrn beni muhkem
Sorr* d.ryat - seni ol fahige kiqkirdi['ini F. 10
t46
Hak belAs* y.:.." oJ fahfgeye
hern a kiipek Sitemdir ci.imle Giircistana ser Gtirci olursa bu
Ondan a'I6 biliir olmazdr
b"nirn kadrimi htg Medet giister felek igitmesiin bu zulmii btihtani
Yalrnrz ben demezim cler
Garaam cehllni tahkiktir
b; AIem a ktipek Tama' blr mertebe zatmda mel'unun kl hrrsrndan
Sen kadar har-olayrm kenairn
*o y"lr". Yudardr kuynr!'undan bulsa ger lruld beyabani
tigersem a kiipelr Vezaret kimdedir giir hey Nizamiilmtilk hey Asaf
Sana nlsbetle har e-nder
h*tk"r,
Yaragrr dense han Isi,i fVfu"y"* Veyst,ye Olurmug blr acfizeyle nlzamr devletin fani
a kiipek Kani oI sadrra'zamlar ki fartl behmii danigten
Sen kadar har-da olur
mu;;,
flarsrn arnma hari Deccaf diinyada Ararlardr riayet etmefe btr sahib-iz'anl
ileierr,"m a kiipek Hususd bir benim gibi cthandide senahina
falirim ger seni hicvetttgime nadim
Hak huzurunda ya ,"rrd"i .rrurr.r..u*isem Verirlerdi srla mahsult bahri.i hasrh kdni
Her kI b6 mfl bisitized Uut rraa a ktipek tJgiincii def'adrr bu hak beldsrn vere mel'unun
Hak elimde ne karl-ar_gerb g"lr""u_
i, tized, Ki yok yere beni zaletti olmugken senAhAni
a kiipek Gelince bu deme her kim veziri a'z:irm oldiyse
jgifa$ryca gaza eyted,- titii"r,
Hak btliir yok yere b"n kfr".*Vu Murddrmca btliip kadrim boytrmca etti ihsani
s<igmem a kiipek Bir tki sadna'zam hot kemali lfrtfu tab'rndan
Men ne 6nern ki zeb&nt L"g"*
u, garhr felek Ederdi gdhi endigemle giiftiiguyi rfihAni l
Felef.i hlcvederim cevrlni
Hagredek sa$ kalursa* aJi6r..*
a kiipek Biri hot ta blr ayhk yoldan etti caizem ihsan
sana getmederlm
Hak siizii siiylerueden hig usanrnam Ki bir mektub ile giinderdi bir pi.ir gim hemyani
a kiipek Nice miiftii Aligan ki her blri zemaninda
devlet igiin ya talebl cennet
5",-trr- igiin Erigttrdi kemale igtihadr frkhr Nu'mani
Terkolur mu bu kaclar ma,ni.i
Beni inciltmlyeceksen ylne b,,"rfifn"* o tOput Bana etttklert ta'zimii tekrinai giireydi ger
hi"ui ceclit Oliince regkederdi ibni Sadrettini $irvani
Olmamrgtr dahi vallahi *rru__"m
a kiipek Ve trdtd geyhiil isldmr hakikat-senci hak gfva
SuaI eyle ne der hakkrmda giir kilki diirefgani
cuRcu *J*nru, pA$A,yA Vezirii rniiftiyi ko padigahanr cihani giir
Zehi husraru dinii devletii nengi
K-ola bir divi hunsa mAliki *Iluri
mi.isehnAni Ki yoktur giirdii!,tim ihsanlannrn haddii payani
d" efs6n yok
Si.ileyma.ni iki sultam Aligan ki fahrevler vticfidiyle
Iu bir bdrgiri fil:fevker kim Gerek taci gehengAhi gerek tahtr cihanbani
Elari Deccal'a- sAni cler iclim ol**!,a,
p*trr-ri Gdriirdtim her kaside siiyledikge her birisinden
Neler etti ne denlfi fitne peydu-oi.l.,
Edince ta viicfidiyle mtilewe,
Atremde Hern istihsanii hem ihsanii hem lfrtfi firavani
Tutahm kim harimt muhteremde
,^i, divani Ne hizmet ettiEim ben hanedanr AIi Osrnan'a
perveriq bulmu; Biltir hep gahidimdir kudsiyanr argr rahmanl
Viic&di binaziri kim bulunmaz ana
Veziri mtilki islAm olma$a lAyrk
bir sAni Cihanr tuttu nazmrmla s€raser sdhreti narnr
mrdrr andan Efergi hutbeden tarkettller sultam Osmani
Donuz gobanr Giirci frmlni ,rtt
f"rgi gingffni Hata mr etti hep bunlar ne bok yer bu kiipek Giirci
Hata kendindedir ldm bilmez ada kadri insant
I ri?
148
NEF'I'DEN KIT ALAR
a:..
(Bahsi)i har de
r L49
(Nigar) r vasi isin Hcrze gertti - rehi nazm oldunuz amma,
Bcivle kahbc Yol azup diigtiiniiz kohne halAyr siihane b.. yecliniz..
"n::tt:'kirli VIII
l' "_"
Havti 'il,'i;J:
vLizsiizdrir k;i;.,
-i;il;:, ffi,1: uo":it u
" ", ittifak cylediler hepsi beni bak hicve,
=1.1*i;,;:ln eri'de kuvrusum. Kimi zAhir, kimi bdtin bir alay gey dediler..
Nasrt eyler o"n,.l1f Ne alan var ne satan var yAvelerin b.. yerler
U,n, iir,".r) dermissin,
Bu scizi.in (Bahsrt senin
t:
harhk ile memnundur, Ciimlesi bir Pula de[mez mtitegair, gidiler..
sen gidipte sor IX
}:t,ir:#dfl. ;;:"
Ni"- i"ai "";;-;-;:,:lij''
;,H':,ff Nev'i Zade Atai'ye
"r,, Nev'i zAde sana mirAsr pederdir yAt'e,
i,
l.! |e ke{er kirli (Nie6n : ijl, hicveyremesi,
Omrii zira pederin yAve demekle geEmi;..
ii Anlayup hini tevelltitte ne b.. oldufunu,
9fi13"ffi t:i:{;':li
;;;#li1'i;
:.
i 5;l ",,', Sana gevl-rarclik etsin diye havruz scErnig..
)|
Gevhe ri ;:' _:ffi:ff Tl"Illi,T,;. X
i,. (Nev'i zddeyle) (KatoElu) sibi pcspiyelei'i
;',
;i! Gi.eli pe'ge-i e'cri$eme Bana gair geginip hadlcr-i mi litt'a clsnrelt?
i;
Bir mtibAriz talen.eyler r.rJriri stihan. Halk diyor anlarr vurdukga yere hicvimle
li'
ii;
d";;;_'l".den",
Bilmem er kalmadr"r..r.lii_r'"r*UO" iladdini bilmeycne haddini bildirmcl< gerek..
I*
bu
FIcr iki hamlede ui.
r.ufro"-;;#;"rdine.. giin
ili
:ir:
. XI
::, (Frrsati) $tjhreti gehr etti seni krt'alarrm,
. l",l
Kahpe hicvetme tenezziildtiv Ismi cismi sen anrlmaz bir uyr,rz nekbet iken..
11
l:: Bir kaza ile o da tab'rma benim igin amma Pezevenktir dediSim Ein bana incinmiqsin
Iktiza etti de bir kalta$a cesban di.igtii.
..::
f: Pezevenklik sana az Eok sebebi devlet iken..
fi,
Bir alay fdhigeye gayreti ben krt'a cledim; XII
It akran dtigtti.
t,
Il VI Gergi ewelce de rcz ehli deiildin, biliriz.
ii,
$:
(Frrsati) gimdi sen kati oldun binenk..
!.
1.,.'"r- <riye ekmeksi gibi ,ori*?i"Ill11'"Idm
Yah-va isi' Ettiler resmini abihte umum hAnelere
:!
il
(eatmakla nice artrn; ;i;;,;;; Namrnr bir bilmeyen kalmadr alqak Pezevenk..
i;
:i Bir miifti-i, islAma-bu zillet len ihyar
ii
olsun sana lane, ru*rr. _r,
lt "r"-J'l;;;Jivurrvul..
VII
ii
ti
!l Ehli ilmin kulu kurb antynAllah (Gene ona)
i'i

A kdpekler hele siz ilminizi bilir,

isplt ir,r,,r..
 150
(VEYSi)Uveysi
(1s61 - 1628)
Divaru, Miingeat Mecrnuasr, vakraname,si'arcJrr..
Ncsirde ve giirde zamanrnrn ijstAdianndan
sayrlan
veysi, aynt zamanda devretin boz*una siirrikrcnrnesinc
kargr bagkaldrr.mak cesdrctini gcistcrmigtir.
Istanbul medreselerinde tafrsilini tu*amlnyan
Vcvsi,
bireok yerlerde kadrhk yapmr$, Usr.tif;i"-;ili,il,_
,
KASinr
Nice bigarenin zurmen yrkarsrz hdtr'n hcr
dem
Deiil mi miiminin kalbi a zAlim yoksa beytullah
Figdn u 6hr mazlfimun cler kim gciklcre
cr.se
Terahhum etmeyip hergiz demezler: yerclc
kalmaz. dh
Yetime gefkat etmezsiz ahrsrz gciz gdre malrrr
DeSil mi hdnr u nAztr buna rlzr mrclrr Allah
Ne dine taptrnrz bilmem ne mezhcp tuttunuz
hA;;i
irnamlar kavline uymaz buyurrnaz dcjrt kitAbullah
Nedendir bciyie hAinler emdnet sahibi olmak
Aceb hig ehl-i islAmda bulunmaz mr eminullah
Vezire itimad etme benim devletli hiinkAnm
Olardrr diigmeni dinin olardrr devlete bedhdh
Vezaret sadnna gegmig oturmug bir bciliik
hayvan
Bu din ii devlete hizmet eder yoktur Ah vAh
Mi.irAyiler tutup dehri sanrrlar hAljclir di.inya
Veli her gii;ede varcfir nicc bir Ar-if_i billeh
Bozulmasrna diinyAnrn sebep pagalar afalar
FesAd u fitneyc bdis bularclrr gi.iphcsjz
vallih
151
Bahk bagtan kokar derler fesAdrn bagr malfimdur
Ne kidir kimse bir nutka diye hazd kitabullah
Si.ileymanlar gelip gitti nice bu fAni diinyAya
Hani cedd-i izAmrn pes kime kaldr bu miilkiillAh
Uveysi gekme,gam tdrih durur elbette sAhib-seyf
Hurfic etmek mukarrerdir bi-emrillAh bi-emrillAh...
KIT'A
Cihanda hrrsrz ve 5'ankesici kimdir dirsek
Asesbasr'yla, Subasr onu tahkik bilin billeh
Bunlardan dahi zAlirndir efendim ka.zaskerler
Cihana gimdi riisvetle harabe verdiler vallAh
MAI{TIKI^*AHMET EFENDi
(lse4 163s)
-
Mantrki l[Ilrrct I]fendl kuwctli giirlcrl vc zarif hicivlcriyle:
lanlnan miiderris ve gairlcrimizdcndir. Divangesi l6l9'da bastl-
mrgtlr.
$air Mantrki rniidcrrislikten grkarrhnca Halep'c gitmiS ve
vali bulunan Ohiiz Mehmet Paga'yr ziyaret ederek yazdr$r
<-rrada
gu ktt'ayr kendisine vermigtir:
$am'da bilmediler krymetiml,
Hicret ettim Haleb'ii $ehba'ya
Harlann giftel fu'acrndan,
iltica eytedim tit<iiz PA96ya...
Bciyle gakalan ve niikteleri hog gdren Mehmet Paga, gair
Mantrki'yi eski vaziFesine tayin etmigti. Sonralan lstanbul'a gc-
lcn Mantrki tckrar Halep'e giinderilmi; r'e oradan $am kadrltpr-
na gitmigtir.
Manhki'nin kuwetli hicivlerini okuyan ve onu kendi kuwe-
tinde gciren NEF'I, gairi Eekemeyerek yazdr$r bir hicivde Man-
trki nin cildiiriilme$e liyik oldupunu sciylemiqti. Ne garip bir te-
ccllidir ki Nef i, Mantrki'dcn bir yrl ijnce cjldiiriilmiiq, Nef inin
ikibetindcn ibret alamal'an ll(antrki de dilinin belisrna uEra-
rnrttrr.
Hicvctti$i $am miitcscllimi Osman afa ile arasl aqrltnca,
Dtirdiincii Muracl'rn sildhdarrna gikdyet edilerek, onun emriyle
I 635'tc San FIii sc-'yin Paqa taraf rndan iildiiriilmi.igtiir.
 1-s2
inrann nrruni preNni HAr(KTNDA
KASInE
Giil-i riyilz-t irnAmet cenAb-r Bendi kim
Mt"iezzin olsa r-evd andelib ana her an
SadA-yr dilkegine mutrib-i hrrecl mefrun
Horos-i arg safir-i biilendine hayran
Giderdi cennete dofru bir ehl-i nAzrn e$er
Eline girse o pAkize gtrge-i dAman
Grireydi gff+e-i mihrabda ger salAbetini
Peleng-ii gir tahiyyita oturuclu heman
Kagan ki gdster-e tekbirde yed-i beyza
Ontinde siibha gibi krvnhup yatur sii,ban (l)
CemAl-i bAhir-i envAnnr Bciriip bula ger
Gettirse iz-zi l-nztur:nda rim papa iman
Giyerdi tAcr elinden olurdu ana ni.iricl
$eh-i zamAne Acem $Ahr'na vireydi eman
Kerdmeti bu yeter kim bu denlu miiflis iken
Alesseher yedifii berg olur iki batman
Ne bAr-r minnet-i Arnavudan-r buzefiirfig
Ne kayd-r give-i hammAr-u nAz-r pir-i mugan
Yiizii karahfma ma'rifet olur afyon
Nola yolunda grrbar olsa hAk ile yeksan
Yanaklan krzanr giil gibi gtiki.ifte olur
i,sitse nAmrnr bimdr-r illet-i yerken. (2)
Mantrki
(l) Sii'ban: Biiyi.ik yrtan.
(2) Yerkan; Sanlrk illeti.
153
gEYHuLiSt,Apr YAHYA
(1552 1644)
istanbul'da
-
niidcrrislik, Flalep, $am, Mtstr', liutrsa,
Edirne ve Istanbul'da kadrhk yapmrgtrr.
Divant ibniil'emin Mahmut Kemal inal'rn inc' ieme-
siyle 1918 yrhncla basrlmrgtrr. NigAristan adh geviri,;i ba-
sr[marnrgtrr. *
Adem sayrlmaz oldu kapunda gedilann
Yok mu hisAbr pAdgehim mi.ibteldlann
Dil gitti gergi 5rerine kondu hezir gam
Biri gider biri geli.ir oldu belAlann
Dil-piir-heves nesim-i hevA ise hog-nefes
Qrk bafa kin glizelli$i vardrr hevAlarrn
YahyA'dan iizge kimseye tek eyleme vefd
Kaildir ol ne denlii olursa ccfilann
Beyani'Ye
Burnunla Beyani bt;ai nigiin kakalarsrn
Bir medrese-i hdrici ldbtid yakalarsrn
Ayakta kalur mu ne sanur sencileyin merd
DAhiIde olur sahm dahi mil'akalarsn. (*)
*
17. yLizyilrn bu kudretli gAiri hakkrnda Ned;;n 9u
beyti sciylemigti:
..Nef i vAdi-i kasaidde siihanperd6zdr
Olamaz anuna gazelde B6ki vii Yahy6 gibi."
Devrinin birgok padigah ve sadrAzamlnt golen $ey-
htilislAm Yahya efendi 9l yagrnda olmi-i;tiir.
Dcirdiincii Murat'la Bafidat ve Rcvan sefer]erine ka-
trlan gair', olgun ve ki-iltiirlii bir din adarnr olduftr halde
aqk ve garap giirleri yazml$ rze geri liafahlarl affrr bir 9e-
kilde, yermekten qekinmemigtir. Hatta cAmide bir vAiz
onlrn:
..Mescttte riya-pigeler etsin, ko riyAyr
(*) Mil'aka: kagrk.

154
Meyhineye gel kim ne riya vAr ne miirai.o
matlah gazelini okuyarak kendisinin kAfir olduiunu ilc-
ri siirrniigtiir. * prnrp dumrsa da atege mAni olamaz, peri$an bir halde ugup bag-
LEYLEGiN YTIVASI
Gazelleriyle meghur $eyhiilislAm Yahya Efendi Sadrazam
Kemankeg Ali Paqanrn tutumunu hiq befcnmez. Bir giin divan-
da yalnrzken kendisine nasihat edcrek:
Riigvet aldtlrruz igler kula$ma geldi bu yolda yanrldr
-
tseniz tiivbekdr olunuz. Bir yerden haksrz olarak bir Sed kopa-
np almak, giinli.inde hayatrnda rgrfrm siindiiren ne kijtii tufan-
Iara yol agar der.
Ali Paga bu nasihate fena halde sinirlenip alayh bir ta.vrrJa:
gu dcinen iglere ki hep hak yiyenler dediklerimizin
- Bak
servet ve saltanatlan var. Beri tarafta hak, hak, diye genesini
yorup duranlar isc, ya siiriinccck ya cliiviinccek lrallcrc diigiiyor-
lar, bunun hikmcti nedir acaba diye sorar,
Yahya clendi siikfinetle der ki:
- Evvcl zaman iginde meleklerden biri yerytiziine geaneye
inlnce btr hayr yapmak ister. insan oflunun elinde yol gtistere
cek kitabr var ben l7agka bir mahlfrka yol giisterlci olayrm diye
Ieyleklerl bagrna toplar. Naslhatler eder, bildiklerinl agdrlar, en
stvrnrnda da: <E[er igintzfur ferah, zihniniztn agrk, hayatrluan
mutlu ve duaruzrn habul olmasrm istiyorsanu ilk iince hakslz
olarak blr geye uzanmaktan kagrn, tiksiiz ve vetim gacuklann
tarlalanndan bir arpa tanesi bile almamaya gahgrn" der. UIu
btr gmann tepesinde oturan bir leylek o ana kadar yaph[a gii-
nahlanm diigi.inerek:
- iyt ama harama uzanmarun eezasl hernen verilir rni diye
sorar.
Melek:
BeIIi olmaz der. /lncak Rabbimiz sabrr ve sevglde pck
yiice- oldu$u lgin uzun bir zaman yaprlan hatanrn diizeltllmesini
bekler.
Araclan bir zaman gcqcr. Bu ulu grnarda oturan lcylek bir
giin civarcla oturan kiigiik bir gocuSun tarlada glrprlarla atca
yaktr$m g<jri.ir. Qrnarrn dibine arada bir kuglar igin ycmch ar-
trklan dokcn 1'ctim qobanr iyicc tanrr. Yaktr[r atcgin iizerinc ko1.
duiu sucuk kokusu bi"itiln etrafr kaplar. kylek bir an mele[in
kendisine sdylediklerini hatrrlar. Nasrl olsa _v*aprlan fena-hklann,
ycnilen haramlann hemcnce cezalanmayaca$rnr stiylcmigti, daba
155
<iniimiiz-deyrllar var. Gijtr ola harman ola, gu ncfis parEayr ka-
paFm der. Bciylece diklemesine inip sucu$u alarak Jruvaslna ge-
tirir. Arna sucufa yaplgan kiigiik bir ateg kur.t. ottan yut'aslnl
bir anda tutu$turllr. Alevler yavmlannr sarar, kargrlannda glr
ka illcrc gcigerken leyleklcre ders veren melefi giiriir. Bagrna
gelenlcri a$ayerak anlattrktan sonra: oHani yaptlan fenahklar
hemence Erkmaz clemigtin bu ne haldir> diye sorar.
Melek:
Evet der olanlardan haberim var. Ama bu senin giinahrn
- babanrn
defil, giinahr idi. Seninkinin ildhi Alemin terazisi ile na-
srl nc za,man tartrlaca$rnr af mr ceza ml gcirecefini bilemem, bu
Hakkrn srrlanndan biridir der.
Hikiye bitince Sadrazam Kemankeg Ali Paga azametle:
- Sizin Sibi SclrhlilislAm olan birinin, benim gibi Sadri.zam
olan birine leylek hikAyesi anlatmasr ne tuhaf diye giiler.
Yahya efendi miitevazi bir hal ile:
_- Do$ru, gok tlo$n , ancak krssaclan hlsse grkarmak igin
diirt kitap bile misaller verrnlgtlr derl.
Bu gciriigmcdor pek ijfkclcncn Ali Paga, Ieylek hikiycsinden
kastedilen rnaniyr Osmanh hanedanrnda taht kavgalan yiiziin-
den bo$durulan giinahsrz gehzadeler iqin siiylendifine getirip
padigaha iyice gckigtirir. Sonunda Yahya efendiyi azlettirir. Me-
sele, $eyhiilisldmrn bir bagka clostu tarafindan padigaha aynen
nakledilince, tekrar cski makamrna getirilen Yahya efendl ciliin-
ccye kadar vazifesinde kalarak Revan ve Bafidat seferlerine de
katilrr.
Terciiman: 23/4/1969 * Atiye Keskin
SULTAN IV. MURAT
u6t2 1640)
-
Dtirdtinci"i Murat'rn Cevabr
iranllar taraflndan zaptedilen BaSdat'r gcri almak
iizere giden Serclar Haftz Paga muvaffak olamarnrg, Pa-
digah Dcirdiincii Murat'a bir mektup gcindererek istimdat
etmigti.
AIdr etrafr adiiv, imdada asker yok mudur,
Din yolunda bag verir bir rnerr{i server yok mudur?!
diye baglayan mcktup $u beyitle biti)'ordu:
Dergdhr Sultan Murada ndmemiz is6line.
Badr sarsar gibi bir gflpik kebuter yok mudur?
156
Diirdi.incii Murat, Serdarrna aynr vezin ve kafiye ilc
gu cevabr gcindermigti:
Hefrza! Ba!'dada imdat etmefe er yok mudur,
Bizden istimdat idersin, sende asker yok mudur?
Diigmeni mat etmefe ferzAneyim ben der idin,
Hasrna karqr gimdi at oynatmaSa yer yok mudur?
Gergi ldf urmakda yokdur sana hemp6 biliiriiz,
Lik senden diid alur bir dddkester yok mudur?
Merdlik da'va idersin ya bu muhannislik neden,
Havfidersin bari yarunda dilAver yok mudur?
Riftzilar aldr Bagdadr tekAsi.il eyledin,
Sana hasmolamaz mr Hazret, Ruzu Mahger yok mudur?
Bihdnife gehrin ihmalinle viran ettiler,
Sende 6yd gayreti dini Peygamber yok mudur?
Bihaberken saltanat lhsan eden perverdigdr,
Yine Ra!'dadr icler ihsan mukadder yok rnudur?l
Riis-vetile ciindi islAmr perlgan eyledin.
igidllmez mi sanrrsun, bu haberler yok mudur?!
Aynt Hakla lntikam alma['a a'dadan rnefer
Bendel din bir vsziri dinperver yok mudur?
Bir AIt slyret veziri serdar eyledlnr
Hrru Peygamber muln olmaz mr rehber yok mudur
gimdi hehmi luyas eylerim dyd dlemi,
Ey Muradil PadiEahu heft kigver yok mudur?!
* *
HAVAYI
G... 171s)
Divanr vardrr. - 1698'cle istanbul'da dofan Koca Ragrp Pa;a, de[erli Osmanh
Ya$h ter ille itme girtb6nr miilevves
Te kim dimesiinler sana kaftdnr mi.ilewes
Kestdne suyun kahvecinin gok gok igerdim
Telveyle eler olmasa fincAnr mi.ilewes
Yolculan kandur bir iki pdk hasrr aI
Ey hancr sakrn tutma bi.iyiik h6m niilewes
t57
igrenmiyeler senden alup satun idenler
Siipriindi ile eyleme diikkAru rniilevves
..Siiruri'n gair igin gu beyti yazmrsn:
Ey Hev6i kocadrn titrer elin kesmez digin
C6.m-r mey tutmak da gtig ekl-i kebab etrnek d* g.rg.
*
izzsr ALi PA9A
(Revan ?... 1734)
Divanr vardrr.
-
Hogtur bize meyhAne ki igret var iginde
OI giideri mahmOr ile sohbet var iginde
Kimdir o hamrn ifnesi kayrkla gegenler
Alrmg ele yelpaze bir 6fet var iginde
Bir yerde idik diin Eece dilber ile ammA
NakI edemem oI meclisi vuslet var iginde
Lfrtfeyle sual eyleme eJT/am-r firAkr
Bir derd ile sad gfrne feldket var iginde
Ol Afeti krl hal-i hrrAmrnda temAqe
Bin give vti bin ti.irlii nezAket var iginde
Diignam ile izr;et lebin iipmek o nigAnn
Bir bddeye benzer ki har6ret var iginde
KOCA RAGIP PA$A
(1698 1763)
-
saclrAzamlanndan vc Divan edebiyatrmrzrn tanlnmr9 i;airlerin'
clendir.
Ragrp Paga genqlifinde, kitaba olan sevgisiyle umumi bilgi-
sini irrttrrmrg ve do$u dillerini ci$renerek gerek devlet i5lerinde,
gerek edebiyattmtzda de$erli hizmetleriyle iin yapmlgtri ' Muhte-
lif memuriyetlerle iran ve Ba$dat taraflannda dolagmrg, 1740'ta
Reisiilkiittap (Dr$itleri Bakanr) olarak fiC yll bu makan-rda kal'
mr$tlr. Sonralart vezirlikle Mrsrr valilifinde bulunmut, Ilalep ve
gam valiliklcrini dc yaparak 1756'da lJqiincii Osman'rn 'talnauln-
cla 8 ay, Ugiincii Mustafa'nrn saltanatr esnasrnda da beg buEuk
yd sadrazam olarak Eahgmrgtlr.
Ugiincii Mustafa'nrn krzkardegi Saliha Sultanla evlenen Ra-
grp Paga, topladrfr kitaplan zevkle okumug, cjmriiniin son yrlla-
nnda Sahaflar gargrsrnrn devamh mi.igterilerinclen olarak birik-
tirdi$i kitaplarla Koska'da kendi adrna bir ki.itiiphane kurmuq-
tur. Fclsefi ;iirleri, atasijzii halinde kalan mrsralarl, zamamndaki
gairlerle niikteli konugmalan ve gakalan zevkle tekrarlanmakta-
drr. $iirlerini toplayan divanr 1887'de, "Sefinet-iir-Ragp ve Defi-
net-iil-Matdlip" adh Arapga biiyiik eseri de 1839 da Mrsr'da ba.
srlmrgtrr. "Mecmua-i Ragrp Paga" adh ve segme giirlerini ihtiva
cden kitabr ile Farsga bir tarih lerciimesi vc miisliimanhktaki
rnezhelrlere dair bir eseri basrlmamrgtrr.
1762 d.e lstanbul'da rilen Ragrp Paqa Koska'daki kiitiiphane,
gegme ve sebil gibi hayratr yanrndaki tiit'besine g<imiilmiigtiir.
sAiR HA$]{ET:
18. asrr ortalannda Istanbul'da dopan Hagmet, medrese tah-
sili g<-rrcrek miiderris olmug ve ka,-hhklarda bulunmugtur. Tu-
haf ni.ikteleri, frkralarr vc Aiirlcriyle I(oca Ragrp Paga'ntn tevec-
ciihiinii kazanarak uzun yrllar onun nedimi olmugtur.
$air Hagmet, bazt hicivleri yiiziinden 1761 de $air Nevres
cfendi ile birlikte dnce Bursa'ya, sonra da Rodos'a siiriilmiigti.ir.
I)ivanr ile "intisabiil-Mi.ilirk" adh risalesi 1841 de basrlmrgtrr. <Se-
ned-iig-$uara" adh giirle gairlerin derece ve cleSerlerini anlatan
bir incc!erne eseri de vardrr. $air llargmet 1768 cle Rodos'ta iil-
miigtiir.
RAGIP PA$A VE HA$MET
Koca Ragrp Paga bir giin Bo$aziginde gezintiyc Erkar. Yoru-
Iunca bir tepeye oturup dinlenir. Biraz ileride oynamakta olan
qccuklardan birinden gok susamrg oldu$undan bir tas su ister.
Hagmet adrndaki bir gocuk eve gider, bir kdse igi-ncle turgu suylt
getirir. Paga bir iki yudum igince Hagmet'e sorar:
neden tur$u sulu getirdin? Hagmet gayet safiyane:
- O$lum,
Annemin yaptr$r tur$uya srgan diigtii de gclene gegene da-
- $AHIN KILICI
$tryonrz..
Ragrp Paga bu cevap kargtstnda qok kzar ve knseyi yere
atar. Kise ktrtltnca, Hagmet a$lama$a baglar. Paga:
Neye a$ryorsun ollum, diyerek Hagmct'in giinliinii almak
istcr.- Bu defa Hagmet iiziintii ile:
I(cipe$imin kAsesini ktr<ltn, gimdi ben ona neylc su \fere-
-
ce$im? cler.
Qocuiun gaka yaptlflnt ve eplendiiini atrlayan Ragrp Paga,
Hagmet'i himayesine alr ve onu yetigtirerek meghur gair Hag-
met yapar.
159
BOR9 PARA
$air Hagmet, tanrdrklarlnln, dostlannrn ve bazr ahmak dev-
let adamlannrn adlannr daima yanlnda bulundurduS"u bir def-
tere yazardr. Koca Ragrp Paga bir gtin Haqmet'i yanma gafrrarak:
Senin gu mcghur ahmaklar defterinde benim de adrm var:
-
mr? diye sorar. Hagmet, tabii bir sesle:
- Evet Pagam!
Peki, neden?
- Diin birine borq para verdiniz de ondan.
- Ya herif
iiderse, o zaman ne yapacaksm?
- O zaman borcunu
da sizin adrnrzr siler, onunkini yazanm pagam.
- kolayr ne var?
Bundan
RAGIP PA$ANIN HAIJTYIGI
Ragrp Paga'nrn giizel bir halayr$r varrnr$. Hagmet pagantn
konafma gelince ona kahve gdtiirtir, o da halayrpa giiz siizerek
igrkane lAflar stiylermig. lgin farkrna varan Ragrp Paga yine
Hagmet'in konafa geldiii bir giin, halayrpa Hagmet'e kahve gci-
tiirmesini, ona agkrndan bahsetmesini, 6nce parasrnl, sonra de-
ferli egyasrnr, daha sonra teslim olmak igin dinini, imarunr iste-
mesini tembih etmig. Halayrk Paganm sdylediklerine aynen uya-
rak Hagmet'i soyup sovana gevirmig. Hagmet ileri gidince de:
cahil bir krzrm, senin olurum arna, dinden imandan
- Ben
haberim yok. Oliirsem imansrz gitmeyeyim. Bana dinini, imamnr
da verir misin?
Hagmet heyecanla ba[trmrg:
Vallahi de yok, billahi de yok!
-Ragrp Paga kaprdan dinliyormug. Igeri girerek sorrnu$:
Ne diyorsun Hagmet?
-Hagmet hemen toparlanmrg:
- Ne yapaylm Paga hazretleri, rrar desem onu da alacak.
Onun igin yok dedim.
Iranhlarla yaprlan harp bitince Bafdat valisi Ahmet Paga,
Iran sefiri ile barrg imzalamrgtr. Imzadan sonra vali sefire bir
ziyafet vermigti. Valinin divan kAtipliiini Ragrp Efendi -o zaman
Paga deiildi- yapryordu. Ziyafette sefir, Vali pa;aya sormu$tu:
saatte padigah hazretleri ne ile meSguldiir?
- $uSarayrnda e$leniyor, haremiyle hog zaman gegiriyordur.
Ya -gih hazretleri ne yaplyorlardrr, dersiniz?
Krhg imal etrnekle megguldiir.
-Elginin bu tatsrz cevabr, sohbetin tadrnr kagrrmrgtr. Bunun
iizcrine Ragrp Efencli Yavuz Selim'in ve Dtjrdiincii Murat'rn lran
 galibiyetlerini hatrrlatan gu somyu elEiye sordu:
yaptrklarr krhg, krhcr Selimi mi, yoks:r
- $ah hazretlerinin
krhcr Muradi mi?.
PA$ANIN EMRi GEREGiNCE
Hagmet, Ragrp Paganrn kona$rnda ikcn hantmt ktzdrrtr. Paga
cla olt siiri.i, para kazanlo diyerek I{agrnct'i kovar. Hagmet Bo-
laziEin'de yedekEilife baglar. (Akrntryt gegerneyen sandallan, sa-
hilden iple Eekmege yedekgilik denir') Bir giin Ragtp Paga'nrn sar-
darct sandah akrntryt geqemeyince, Hagtnet sandalt yedefine
alrr, Hagmet'i tanryan Paga sorar:
* Ne o Hagmet, ne yapryorsun?
Emriniz gere$incc, it siirliyorurn pa$a hazretleri!
-YT]VAN KULU
Ragrp Paga bir gi,in <Vankuluo rrrllt lCrgatr inccliyorrnug. Ha$-
met i,;:ri girrnig, Pagamn kendisiyle konugmastnr bekliyormu;.
Paga aldrrmayrncrr "llagmet sormug:
Efendim neye bakryorsunuz?
-Paga bagrnr kalclrrmadarl cevap vermig;
Vankulu'na bakryontm.
- Pagam Vankuluna bakaca$tntza, kar;tntzda bekleyen Ytr-
-
varn kulu'na baksanua..
$AiR FiTNAT, RAGIP PA$A VE HA$MET
XVIII. asrrda Istanbul'da dofan Ziibeyde Fttnat Harum, Di-
van edebiyatlna mensup ve Ldle Devrinin sou yrllannda yeti;;en
Ti.irk kadrnlarr araslnda en gcihretli ve Cefelli bir gairimizdir.
Babasr Alim, ;air, musikiginas ve kiitiiphancsiyle meghur $ey-
hiilislAm Esat Efendi, dedesi de yine $eyhiilislAm Ebuishak Is-
mail Efendidir.
{':
Bu zarif ve ince Istanbul hanrmr, babaslnln clostu olan Koca
t::
Ragrp Pagayr zekdstna hayran etmig, gair Hagmet'e dc epeyce
ni.ikte der.si vermigtir.
Halk arasmda, Frtnat Hanrmrn Koca Ragrit Paga ve gair Ha;;-
met'le olan lAtifeleqmeleri ve aralartnda gcEen gairane niikteler'
clilden dile nakledilmcktedir.
Tiirk kadrnrnrn sesini duyuratnaclt$t {cracc ve yagmak cler'-
rincle, o ccmiyet hayatrnr agan ilcri bir liachn ;;air olitrak, niili'
tclcrini ve ]Atifelerini asrrlardan astrlai'a bir f:srltr halindc za-
manlmrza kadar getirmigtir.
$airler ve mrrsikiginaslar ailesine merlsup olan, 200 ytl cincc'
ki istanbul'un kibar ve ince muhitinde yetigen ve o devirde gcjz
kamagttrrcr bir giizel saytlan Sair Frfnat Hantmt, gok geng ya-
grnda riitbesi .viiksek, faliat rrhu kaba, gair ve musikiclen anla-
mayan (Nakibiile,sraf ve Rumeli Kaazskeri) Der-vi; Efendi adtn-
da bir ihtiyarla evlendirdiler. 161
Frtnat Hanrm evlilik hayatrndan ve can yoldagrndan sevgi ve
muhabbet terenniimleri beklerken, zifaf odasrnda ihtiyrtr koca,
srnm afzrndan gcini.il nafmesi olarak gu scizleri duyar:
gu dolabr aq, kcigedeki frndrk yakrsmr al, g5fsiime
- Hanrm,
koy... Ilmiye mensuplarmdan Dervig Efendinin giizel kansrnn
ince hisli yi.ire$ini bahtiyarhk bahgesine gevirecek yerde gciSsi.in-
deki yarayl tedavi ettirmele kalkrgmasr. gair Frtnat Hanrmr isyan
ettirip tiksinti iginde yanrndan kagrrmrgtrr. Bu suretle evlilik
hayatrnda mesut olamayan Frtnat Hanrmrn ne hasretler ve ar-
zular iginde yagadrfr bilinememektedir.
Tahsil ve terbiyesinin yiikseklifi, hazrrcevaph$r ve niiktedan-
lr$r, yazrlannrn kudret ve zaraf.eti Frtnat Hanrmr devrinin sevileD
ve aranan bir simasr haline getirmigtir.
IrticAlen giir sciyleyen ve Koca Ragrp Pagalmn' gazellerine
nazite yapan Frtnat Hanrmrn divanr basrlmrgtrr.
Ustat Nihat Samt Banarh'nrn dedifi gibi <Frtnat Hanrm bil-
gili aile muhitinde iyi bir tahsil giirerek yetigmig, Divan giili kiil-
tiiriinii kuvvetle kavramr;;, hatta okuduiu divanlann tc:,iri al-
trnda kalarak, giirlerini, trpkr erkek gairler gibi onlann iluygu,
diigiince ve gahsiyetleriyle terenniim etmigtir. Onun, giillerine
kendi gahsiyet ve cinsiyetini katamamasr, bir taklit ve nazirecilik
havasr iginde ya$aml; ve yetigmi$ olmasrndandrr. Kasidelrri, ga-
zelleri ve garkrlarryle tanrnan Frtnat'rn bir krsrm gazelleri; -kad-
rosunda Ragrp Paga ve Hagmet gibi gairler bulunan- Nabi mek-
tebinin hikemiyata fazla krymet veren i.islubu ile terenniirn edil-
migtir. Frtnat'rn Koca Ragrp Paga ile bir giiniil macerasl oldu!'u,
zeki ve zarif bir kadrn olan bu gairle Ragrp Paga ve Hagmet
arasrnda gairane niikteler teati edildikge, miigaareler yaprlcirir ve
gerek giirin, gerek niiktenin pek zarif agk ilAnlanna baz,in da
gapkm arzulara vaslta haline getirildi$i hakkrnda gegitli riva-
yetler vardr. Yine bu rivayetler arasrna kangtrnlan birtal.rrn ba-
yafr frkralarrn ise bu gairle herhangi bir miinasebeti oln,amak
I6zrmdrr.>
Esliftmlzdan bize yacligdr kalan guara tezkerelerindc ve ter-
ciimeilral kitaplarunda Frtnat hanrmrn H. 1194, M. 1780 1 linda
tjldiifii bildirilmekteclir.
Do$umuna clair bir kayrt yoktr.rr. 45 - 50 yaglarrncla <iidi.i[ii
tahmin edilmektedir. Eyi,ip Defterdar Caddesinde Kadiri trtrika-
trndan Tabakhane tekkesi ydniincleki tiirbe eskiden beri (lirtnat
Hanrmrn Tiirbesi) olarak giisrerilmekte ise de Qargamba'clrL ba-
basrnrn yanrnda gcimiilti olmasr akla daha yakrndrr. Kai'i oiarak
mezannrn bulundufiu yer bilinmemektedir. 1r. 11
 ;;=-I

162
mrsra ile cevap verir: 163
Halk, pek niikteci ve gakacr olan bu iiq gairin ldtifelerini o (Hattm gellncek, sen de benl mumla
kadar benimsemigtir ki, bazan Fltnat hanrmr Ragrp Paga'mn zev- ararsrn!.)
Yani, sakahn grkrnca sen de beni mumlu
cesi olarak g6stermiglerdir.
lgrr xoce .rarr*...
Fltnat Hanlmrn Ragrp Paga ve Hagmet ile olan manzum ga- gair Frrnat
kalanna dair, halk arasrnda birgok miistehcen fikralar anlatd- Hu:T dul bulundugu yrllarda ahbaplan evle*
mesini tavsiye etmiglerdi. Zarif kadr'n:
maktadrr ki bunlann ne kadar miibaldgah olduSu veya hakikate
yakrnhklan kesin olarak bilinememektedir. - Evlenmege
bir papafanrm,
liizum kalmadr, dedi.
bir cle kripcfim - Art* benim bir kedim,
Fltnat hanrm kurban bayramr igin kurbanltk bir koyun ala- "u.. tutar
cakmrg. $air Hagmet Frtnat hanrmr gdriince: - Canrm;
Niqin
bunlar kocanrn yerini
tutmasrn?.
mr?
buyurup bu sene kulunuzu kurban ediniz! deyince, - Kiipek, durmadan homurdamr!. papa-
- Kabul
Frtnat hanrm: $antm, akgama kadar ki.ifreieri f"Ai- de geceleri
drganda g+
zer!.
Tegekkiir ederim ama kabul olunamazsrnrz, boynuzunuz Yenl istanbul:
yok,- deyince Hagmet gu cevabr vermig: t2 -222.1967 * Htlmi yiicebag
Ama harumefendi, devlethanenizde bir ge.ce kalayrm, bu
- da
kusur
ELMAS
telifi edilir. ueiin ciiara,
Mu st
di. Hagmet, Koca Ragrp JY:-tt
I"ff
paga ile u" ,orr.u
:iili-i.
Hasmet r cerb e der-
l

hiinkAr ile lAubali ol-

Koca Ragrp Paga, bir giin gair Frtnat Hanrma: mugtu. Hususiyet Alemlerinde onlara bagr
agrk frt."[r, i,ita-
Elmasrm, ne kadar katr yiireklisiniz.. deyince, niiktedan Vele1,-1a-kleder,;iirl.er, hicivler okur, giildiirii;, egle;;iJai.
- hanrm giilerek:
Frtnat HiinkAr flagmet'i gece vakti arayaiak
olu.sa inr:' .frp g"tir-
mek igin saray qa\.uglarrndan biri, ienerli
- Katrhk, elmasrn karakteri iktizastdrr... der'. derilirdi' Bu gavugrardan biri magrur ve bir hademe iie gc;n_
OTUz FIRTINASI kiistahtr. Hagme,ti sa-
raytn soytarrlanndan aclded.iyor, ona kargr
Frtnat hanrm ve hizmetEisi Kapahgargt'da dolagrrken, arka- aaeta mailvt mua_
melesi gcisteriyordu. Ve nihayet bir defa
Iarrndan da Koca Ragrp Paga ile $air Haqmet geliyormug. Koca- gcitiiriirken maprur ve hagin bir tavrrla:
Hagmet,i *ruyJ^o
karr sofuSu yani (berdelacuz) zamanl olduiundan hava etrafi "rri,,"
Ben seni hcr saraya giitiirdiikge
kasrp kavuruyormug. Ragrp Paqa Frtnat hantma lAf atmak igin: -
alryorsun. _defa hiinkirdan ihsanlar
Halbuki. ben senden |,iyaae zahmet gekiyorum.
dondurdu.. Bu stjzii
- Hagmet, demig. Bu kocakan da ortahfr
duyan Frtnat hanrm arkastna diinmiig ve kocakarr so$uiundan
raya gidip germek igin sen bu yoiu iki defa Sa_
tatetiigin rrurJ" u"o
dcirt defa yol tepiyomm. Aldr$rn ihsanrn hiq ol;azsu
sonra gelen 6ktiz firtrnasrna (sitte-i sevr) telmihen gu cevabr bana vermelisin... cledi.
yu.rrrr'
vermi$:
Ilagmel, bu tektife itiraz etmedi. Ihsanrn yansrnr gavuga
Arkasmdan da <iki.iz geliyor.
- verdi. Bu suretle emri infaz olunan ga\.u$un azameti
MUMCU GTJZELi artml$tt.
Difer defa huzura davet orunarak evine avdet edeceEi vakit
Frtnat hanrm mumcu giizeline Agrk olur. it<i giinae bir heniiz hiinkAr bermutat atiyye verilmesini emretti. Hagmet:
bryrklan gtkmamrg ve utancrndan yilzii al al olan mumcu giize'
linin dtikkAnrna gider, ahq veriq yaparnrg. lkisi arasrndaki bu - $evketrneabrm, bu defa bana ihsan olarak trurk defrrek
vuruImasrru ferrnan bu5rurmanrzr istirham ederim...
gizli agk duyrrlunca bazt komgulan mumcu giizeline bir mlsra Dedi. UEiincii Mustafa hayretle baktr. O izah etti:
ezberleterek demigler ki:
Frtnat hanrma gdzlerini siizer sdylersin. Frtnat hanrm bir ni
- Kulunuza her defa ihsan buyuruIan atiyyenin yansrru
geiirip gtitiirmeye *urrrrl, gavug ahyor. Bakahm be
kag-giin sonra yine sevgilisini giirmeie gelince, mumcu gi.izeli -buraya
defa luruIacak krrk .e[ne!.in yansrna da hak deva edecek
bu
mi?
ezberledi$i mlsrar sciyler: Hi-inkar ka'kahalarla gi.'crii. Hagmet'e iki kat atiyye
($em-i nrhuma dikkat ile bakma yanarsrn!.) veril-
mesini, gavlrga da krrk cle$nek vurulmasrnr emretti...
$air Frtnat hantm bu sdziin altrnda kalrr mr? O da hemen 9u Son Posta: 1932
Fazh Necip
1& SULTAN III. MUSTAFA
(t7t6 17s8)
-
HAnedAmn geleneklerine uyarak giirle meggul olan
ve <Cihangir> takma adrnr kullanan pddigah zamanrndan
rcr bir dille ve agrkga giiyle gikAyet etmektedir:
Yrhlubdur bu cihan saruna kt bizde diizele
I)evleti, gerht deni, virdi kamu nriibtezele
$fmdl ebv8br saadette gezen hep hezele
lgfmiz kaldr heman merhameti lemyezele...
YA Rab beni bu mesnedi valdya getiirdiin
Enval lnayabnr krldrn bana lhsan
Gtirdi.im fukara kullanmn hali perlgan
Her biri lder mihnet lle gaki gtrtban
Tahribi bihd itmekile diigmeni islAm
Mahzunu miikedder ulemdmrz dahi hayran
Her semti memAlikde nice tiirli.i mehdlik
Buldum kt taaddi ile yrkrlmrg nice bi.ildan
Fikretmeliiile gAre bulunmaz buna aslA
Tedbir ile tanziml de!'il kabilt imkdn
Bildim ki meded senden olur, kimseden olmaz
Ey kddirt kayyum meded derdime dermAn!..
* padigahrn baprrsaklan algr ile dolu. Dlgan grkmanrn miimkiinii
cAMiLERiTNE eornrr vEREMEvEN pADigAH
Ugiinci.i Sultan Mustafa'nrn pek dikkate defer bir talihi,
hut da talihsizlifi vardrr. Uq cami yaptlrmr$, iiEiine de ismini
verememig. Rivayete giire buna bizzat kendisi de iiziilmiig ve:
- tJg cdmi yaptrrdrm, birini suya, birini Veliye, birini de
Deliye kaptrrdrm, demig.
Yaptrrrp da suya kaptrrdr[r cAmi tlskiidar'daki Ayazma c5-
nrii imiq. Veliye kaptrrdrfr cAmi hangisidir bilmiyorum. Deliye
kaptrrdr$r cAmi de meghur LAleli camiidir.
HikAye herkesin malfimudur:
Ugiincii Sultan Mustafa, Ldleli'deki cAmiini yaptrnrken, ara-
da srrada gider, ingaatr giizden gegirir. Fakat her gitti[inde de
bir tath kagr$in, o zamanki ifade ile bir rneczubun ustalan ve
iggileri l6fa tuttu$unu, hog tekerlemeler yaparak giildiirdiifiinii
ve bu suretle iqten ahkoydup'uriu giiriirmiig. Bir defasrnda da-
yanamamrt, bu tath kagr$r paylamak istemig, fakat Bina Emini,
r65
yAni ingaat^ r'ez:lret eden adam padigaha:
- Aman Sultanrm, demig, tekin defildir, giinliinii krrmayrn!
Ola ki ZAt-r $AhAnenizg h21s1, yeni bir sakathk Anz ola...
Padigah da:
Endige etme demig, biraz da biz zevklenelim.
-Ve LAleli Baba adrndaki tath kagrlr yanrna ga[rraraL sor.
mu$:
-DeliDebu...
bakahm, diinyada en rahat 9ey nedir?
Padigaha nasrl hitap edilecefini, Padigah
ile nasrl
konugulacafmr ne bilsin. Ulu orta konugmug:
Yiyip, iqmek, yellenip drgkrlamak.
-Bu terbiyesizce konugmaya gazaplanan Padigah:
Ahn gu herifi, trkrn deli[e. Hig olmazsa ustalan, iggileri
-
iggal etmesin... emrini vermig.
Padigah irddesi bu. Yerine getirmemek olmaz. LAleli Babayr
srrtladrklarr gibi giitiiriip bir delige hapsetmigler. Fakat Lileli
Baba da giderken Padigaha d6niip:
- Edemezsin
Diye
ingallah!.
beddua etmiq, tesadiif bu ya... O saatten itibarerr pa-
digaha bir peklik Arrz olmug, karnrna gaz dolmug, ne yellene
biliyor, ne de drgan grkmarun imkAnr var. Istanbul'da bagvurul-
madrk hekim, hoca kalmamrg, biitiin memleket taranmr$, ncfesi
keskin hocalar, ildcr kuvvetli hekimler, hiilAsa hepsi hepsi geti-
rilmig, fakat hig birinin ne llAcr ne de nefesi para etmemig, ,;".inki
yok.
LAleli Babanrn giitiiriiliirken padigaha yaptr[r bedduayr igi-
ya- tenler giig belA padigahr inandrmrglar.
- Aman
pacligahrmrz demigler, gu meczubu delikten Erl.anp
helAlltk dileyin, ola ki bu marazdan kurtulasrnrz.
Nagar kalan padigah, LAIeli Babayr huzumna getirtmig:
Ben ettim, sen etme, bcni bu dertten hal6s eyle!
-Demiq. LAIeli Baba da:
E$er camiin adrnr bana baltglarsan dua ederim cer'.ibtnl
-
vermig.
mii var, nerdeyse <:atla-
Padiqahrn gtiziiniin diinyayr gdrdii$ii
yacak. Zaten hayrat delil mi, zaten iginde miisliimanlar Allah-
larrna secdeye varacak defil mi, cdmii yaptrran kendisi de$il mi,
Allah bunu bilmiyor mu? Varsrn adr ne olursa olsun.
- Ba$gladrm, Baba Sultan ba[rgladrm, tek beni bu deltten
hal6s eyle... diye inlemig.
LAleli Baba da:
166
Edersin in;allah! diye dua edince, daha kaprdan qrkma- Ka.at Abdal siiyle bu ttirlfi siizii 167
dan-Padigah ferahlamrg ve o haftalarca siiren inkrbazdan kur- yofurt ayran tte hallohnu,g
tulmug. 6zU
CAmiin adr LAleli cimii kalmrg... K6yden $ehre inse bir ktiylii lon
* Salt KF'SIIR lnci yakut ister mercan beSenmez
KAZAIC ABDAL n
17. yuzyilrn ikinci yarrsrnda yagayan Kazak Abdal, F:gt lrarnrn gayrra
f,aldrrn Dafdan tahta indirentD
Romanya Tiirklerinden bir bektagi gairidir. Yazma der 9lLV-i doyura Iskatrna oturamn
gilerde birgok giirleri var. Giirdiifti diigii hayrra Hiznnetini bitirentn
I Yoraryn da awadrnr lmamrn da avradrnr
Ormanda biiyiiyen adarn azgur
$argrda pazarda lnsan beSenmez ttliinkfr mtinafrlun soyu Miifsidtn bir de gammaan
Medrese kagkrnr softa bozgunu Yrktr harap etti kiiyii Mah vardrr da yemezln
SeI6m vennek tgin kesan befenmez [lezanna blr tas suyu ikistn meyyit narniuzrn
Dtikenin de avr:adrru Krlarun da avradrnr
Elin kaprsmda karavag olan
Burunu si.imiiklii giizii yag olan Ilerince kaan kuyrsun Kazak Abdal
Bayramdan bayram bir trrag olan siiz siiyledi
fnfm inim inilesin Ciimle halkr dahleyledi
Berbere gelir de diikk6n begenmez Kefen dikmele iSnesin Sorarlarsa kim siivledi
Aleme ta'neder yamna varsan Verenin de avradrm Soramn da avradrm
Seni yamltrr bir mesele sorsan xvrr. yuzyrl, $AiRLERiNDEN wiiXrsrrn,
Bir cim grlcmaz e$er karnrnr yars:ur FTKRALAR
Camiye gelir de erkAn be$enmez NABiNiN SAKALI
Dafilarda krrlarda gezen bir ytirtik gair Nabi yi hapse atmrglar. Hticre
arkadagr bir kriy_
Kimi trmar sipah kimisi bdliik I.ii imiS, Nabi, hapishane hayatrnrn
hicran a,rygrrtu., lqirr-
Bir elife dili diinmiyen hiidiik de yazdrsr birkag miiessir giiri bir gi.in
ona okumug. ''- Bak-
mrg ki adam hem dinliyor, hem aShyor.
$ehristana gelir ezan befenmez
Ne o arkadag, giirlerim sana pek mi dokundu?
Bir gubulu vardrr gayet kiigiicek -
diye-sorunca kciylii, Nabi nin kiigtik ve
Zu'm-u fasidince keyf setirecek sivri ,utulrrru t"_
karak cevap vermig:
Krnk gana!.r yok ayran igecek Hayrr efendim! Kciyde bir kegim vardr,
Kahvede faSfuri fincan lrefenmez - sakahna benzer.
kr senin sakah trp_
Onu hatrrladrm da!...
Yaz olunca yayla yayla giigenler NEF'i vE $EyHiirisrApr yAHyA EFENDi
Topuz korkusundan gehre kaganlar Aynr asnn biiyiik gairlerinden geyhiilislAm yahyra
Mege yapra$rnr kryrp lgenler efendi ile Neft srk srk birbirreriyre gakaragrrlardr.
Rumel' Yenicesi duhan beEenmez giin Yahya efendi, Nef i igin g,., krt,ayr'Vor*rfio --' Bir
168
thdf hayli suhanveran igre,
Nef i mAnendi var tru bir gair?
Siideri seb'ai muallAkadrr...
imre'el Krys kendidir kAftr...
imr.e'el Krys, miigrik (Allah'a girk kogan demektir)
olduiuna giire ve sonundaki (kdfir!) gakasrna Nef i ;u
krt'asr ile cevap vermigtir:
Bize kAflr demig miiftt efendl
Ilutahm her ani dtyen miiselman
Vanldrkta yarm divdnr Hakka
ikirntz de grkarrz anda ydlan..
* ler edildikten sonra, sohbet ahrr zamanda miisliimanlann drrru-
Ustdd Burhan Felek'ten bir Not:
Yahya Efendinin giirindeki seb'ai muallAka ve imre'el Krys
kelimeleri iizerinde bazr malfimat vermem ldzrm. islAmdan ewel
Araplann bilhassa Mekke civannda UkAz adrnda bir ba$hk
bahgelik yerde her sene gewAl ayrnda panaytrlan olur. Arap 5a-
irleri orada giir ve giizel siiz miisabakalanna girigirlerdi' Bun'
lardan yedi tanesi en meghurlan olarak segilmig ve KAbe'nin du-
varlna asrlmrgtrr. Bunlara (Yedi Asrlmrg Eser) manAsrna mual-
lekatr seb'a denir. Yahya Efendinin seb'ai mualleka scjzii bundan
kinAyedir. Imre'el Krys ise bu yedi giirden birinin gairidir. Mtis-
Iiimanhktan ewel olduiu igin de kendisi put'a tapanlardandr.
Yahya Efendiyi igte bir taraftan methederken cibiir yandan kA-
fire benzetmig olmasrndan dolayr Nef inin bu meqhur krt'asiyle
hicvedilmesine ganak tutmu$tur.
Milllyet: 77/tO/1974 * adamlan merak eder dururdum, diye emir verir.
EBUBEKiR KANi
(1711 t79tl
Mizahi eserleriyle tanlnml$-Ebubekir KAni'nin Tiirkge, Fars-
ga ve ArapEa birgok eser'leri vardrr. Fakat maalesef bastlmamtg-
trr. $aka ve alay mevzuttnda yazdt$r manzume ve nesirleri bilhas-
sa birkag mektubu mizah edebiyatrmrztn gaheserlerinclendir. Ne
yazrk ki batrnrn kciti.i ne,sriyattnr, seks yazilanm, terctirnede Adeta
yan$a giren memleketirniz kendi krymetlerimizi genglife tarut-
mak konusrurda Eok y;tvag bir tutumdacilr. 40 yaglanna kaclar
Tokat'ta ya$ayan Ebubekir Kdni'yi, 1754'te AIi Paga Trabzon Va-
Iilifinden Sadrazam olarak istanbul'a giderken, kendisine tak-
1l
t69 t
dim etmig olduiu bir kaside clolayrsiyle yanrna alrr. Daha rrr;,rr&
Silistre Valisine kAtip olur. Oradan Ulah Beyi Alexander Voy-
voda'mn iizel kAtibi olarak Biikreg'e geqer. Biikreg'te giizelliSi clile
gelmr$ bir Rumen kadrnrna Aglk olur. Giinlerce bu agkrn iiziin-
tiisiinii geker. Nihayet evlenme teklifi yapar. Kadrn bu teklife
kargr, *E!er hrristiyan olursa ve adrnr da Yini koyarsa dcriral
kabul ederim" cevabrnr giinderir. Ebubekir Kdni bu cevaba fcna
halde iEerler. O gece misafiri olan Kadiri bi.iyiiklerinden Eflak
Dedeye meseleyi teferruatiyle aEarak ijziintiisiinii anlattr. Eflak
Dede der ki:
Sultanrmu }lz. Abdulkadir GeylAni'yi zamamn hiiki.imrlan
bir -ramazan iftara davet eder. Yemekler yenilip gereken ibdclet-
muna diikiiliir. Hz. GeylAni bu hususta genig bilgi verip, "Oyle
bir zaman gelecek ki, o zamanrn imanh kigileri gegmigin evliyisr
ile bir tutulacaktrr, der.
Hiikiimdar:
Bize bu hususta bir keramet gtisterebilir misiniz, fazla ak-
hm -yatmadr, biiyle gey nasrl olur diye giiphe giisterir.
Hz. Geylani siikfinetle:
Keramet ilahi izne baflrdrr. I{2. Peygamber bile, miilrik-
ler -Ay'r ikiye ayrrmasrnr istedikleri zaman izin istemigtir tliye
derin derin uzaklara bakar.
Bir saat kadar sonra muhafizlardan biri igeri girip:
Efendim krrk anahtarlar getesi yakalandr. Reisleri sizlerle
-
gciriigmek ister scizleriyle cinlerinde efilir.
Htikiimdar heyecanla ayapa kalkar ve:
-_ $unlann hepsini getirin, aylardrr uykumu kagtran bu
Baglan kcikten trragh, bryrklan sarkrk, kollan.diivmelerl* do
lu iirperti veren gririiniigleri olan lnrk kigi elleri arkalanndan
baflr olarak iEeri almrrlar.
Reisleri derhal yerlere kapanrp:
Adamlannu ellerimizi bdyle ballayrp endige etmesinler.
Biz -kendimiz gelip teslim olduk. Cezamrza raztyz. $ayet affeder-
seniz kcipek misali sadrk kcileleriniz oluruz, der.
Hiikiimdar:
Halkrn yolunu kesip soymaya utanmaz mtstnlz? diye sert-
- de:
lenince
Yamlmamak Hakka mahsus, tiivbe etmemek geytana mah-
-
sus. Biz kuluz, yanrhrrz ve bir giin ttivbe eder yapu!'lmrz halalan
diizeltme yoluna gidenz. Her birimiz bir sefaletin, kucaSnda ta-
170
gmarak bir araya gelclik- igimizde toydan bir delikanh var ki'
uynt ,"-u.rda hAfrzdrr. O bize lrer geyi cifretmi9, tcivbe yolunu
giistcrmigtir. Hem imamtrntz hem scvgilimizdir' ccvabrrtr verir'
i{epsinclen ay. iistii bagr cliizgiin bir gciriiniigte olan hafrz deli-
kanh <iniine bakarak:
itim sahibi bir kiginin bunlarrn arasruda nasrl bulunduSu
-
sizi Sa;rrtmasrn. Beni on yagrnda bir medrese talebesi iken gal-'
drlarUstabirhtrsrzyetigtirmekigingokusragtrlar.onlarlauzun
yrllar Eahgtrm. On altr yaglnda iken. soydufumuz bir yolcunun
iorbasrnda buldu$um Kur'anr Kerini ve kitaplarl eddrm. Bos
kaldrkga okuclurn tifrendim, ci$rendikge aErldtm' Nihavet yolu
defigtirdim. Hayatrmr goz hapsine aldrlar ama dcirt yrl hepsini
tiivbeye gevirip, tcslim olma-lan ve beni de az'at etmeleri iEin
gahgtrm. Nil-rayet bu gcce ikna oldular'
Delikanhnrn sijzleii bitince Hz. Abdulkadiri Geylani gtizleri
dolu dolu ayaEa kalkrp:
nYarap gbnliimiizdcn gegeni ol deyince oluveren sa ltana_
- sonradan uydurma clin ahkAmr kargrsrnda KAni gibi genig fikirli
trn iEine ahp bize sevginle tartryorsun' Duydustlm rstrraplarrn en
aclst sana kargr gitki-rrclc iciz kaltgtlncltro siiz.lcriyle baglayarak
der ki:
_ sbzlerime delil ve keramet istiyorclunuz. igte bu krrk anah-
tarlar getesi ahrr zaman iimmeti ve bu gileli hafrz ara yerde be-
nek gibi imantnr giigliikle koruyup dsrenen kigiyi temsil eder'
Benim dergahrmcla benim hirnmetimle hakikate agrlmantn kolay-
irgr yanrnal onun dururnrr nc kadar zordur. Firavunun elinde asi-
ye olmak ne biiyiik fcragat ister"'
IlflAli dcde hikAyesini bitirince:
Igte evlidrm insan biitiin azdrrtcr, krgkrrtrcr, yoldan gtkan-
- Amma, artrk hiristiyansm?..
cr hadiselere clayanabilclifince giiEliidiir. Kiigiik insanlar riizga-
rrn dniinde saman gdpleri, biiyiik insanlar da$lar gibidirler ne
efilir ne savrulurlardrr.
Ebubekir KAni : <Ben de bdylece di.igiiniiyorumr siideriyle
onun fikirlerini do{rular.
Ertesi giin Rorianyalt kadrna beg kelimelik bir mektup yol-
lar:
oKrrk yrlhk KANi olur mu YANI?,r
Bu s6z de btivlcce halk diline kangtr gider.
Terciirnan: 30 / ll / 1968 * Attye KESKiN
kanaatkir bir insandr. Bir
Ebubekir KAni, dcr-vi; tabialli,
mehtubunda 9iiYle der:
oDiinya gailesinden kurtulup asfrde yagamak iEin, bir edi-
bin muhtaq olduiu geylcr, bir oda iginde beg on parF ke$t,
t7t
da$lmrg kitaplar ve bir miktar garap ile, anlagrp konugacak,
nafakadan nefrct eden ahbap ve pagalarrmrza muhtag olmaya-
cak kadar geginecek bir miktar paradrr. Ilerisi igin de ccimert
Tann kefildir.>
*
KANi VE YEGEN MEHMET PA$A
Necdet Riigtii Efe, Ebubckir KAni hakkrnda l3/2/I955 giinlii
Zafer gazetesinde Erkan bir yazrsrnda onu gciyle anlatryor:
.Onun sevdiii Romen krzrnr bir Avusturyah tiiccar da isti-
yorrnug. Miizakere uzadrpr takdirde altun kanaryanln kafesten
ugacafmr anlayan acrkgciz Kdni, cince hrristiyan olur gibi yaplp
felekten giin galmayl, sonra miislilmanhk igin tedbir almayr dii-
$iiniip, iki dua, iig istavroz... Krzr bafnna basmrg!...
Kdni'nin <iltim dtigelinde stiyledifi:
"Ben, fatiha dilencisi de
iilim. Mezar tagrma (Elfatiha) yazrlmasrn." Sijzleri bir hakikat
oldufiuna giire; "Hiyle-i $er'iye" adr altrnda - yAni hiyleyi agrkea
kabul ederek - gu "Hfilleo denen miistehcen usule cevaz veren,
bir aydrnrn agk iEin dc bu oSevclavi hiyleo ye miiracaatr varittir.
Kirni; zifaf odarsrna yiiriirken; havadisin riizgir gibi istan-
bul'a erigmesi iizerine; bir giin Agrk, kendini Veziri Azamrn kar-
gtsmda bulur:
- Siiyle
Bat
bakahm, gAvur KAni!.. Nigin igledin bu haltr?.
vurdu$um gare; zAhirde giinah, ashnda mubahtrr,
-
Sultanrm!... $u yrllar yrh sine dci$en gelmig, geEmig sevdahlardan
hangisi elini bir defa alnrna, omuzlanna gcitiirmekle (yani rstav-
roz qrkarmakla) muradrna nail olmugtur?.. Bir Agrfa bundan faz-
Ia kolayhk olmaz!...
- Yok, Sultanrm!... Tanassur ve ihtidada uKalb ile tasdik,
- ikrar.."
dil ile $arttrr..
Fakirin yalntz dilim kAn iqledi. Kalbim tasdik eylemedi ki!..
Krrk yrlhk KAni, olur mu Yani?..
Eski dostu Yefen Mehmet Paga'ya yazdrfr meghur mektup-
tan da anlagrldrfrna gdre KAni: bu niaceranrn cczaslnr gekmigo
benziyorsa da; gu agaprdaki satrrlar, katlandrir mihnetin - Agk
upmnda - onu meyus etmedilini anlatryor.
Mektubun sadelegtirilmiq metni gudur: <VaktAki kalb; 6fete
(belf,ya) benziyen bir sevdanrn rhelecanile meggut ve drma[ tiir
l{i tiirlii fikirlerle cdaima galeyan halinde olur; iiyle bir kalbr ve
dtma! sahlblnin azilden, tekdirden <miiteesir olmasr kabil mi
,dir?r
172
Biyografisini yapmak iqin baq r,rrrdufumuz biitiin eserler de
vak'a nevis ve tarihginaslann, Kdni'nin Mizah Edebiyatrnda erigil-
mez bir gihika oldu$u hususunda itifak ettiklerini gtirdi.ik.
Ahrbba ve err gok yepen Mehmet Paqa'ya - ki bu dost yiiziln-
den siirgiin cefAsr Eekmigtir - yazdrfr, hezel vAdisinde, mektup-
lar; eski tarz Edebiyatta, nazrm gibi kafiyeli nesrin gaheser nii-
munelerini te9kil etmig ve hatta Megrutiyet yrllarrndaki Edebi-
yat kitaplarrna ahnmrgtrr.
Qahgtrfr dairede, onun bu meziyetini krskanan bir memur 9u
scizlerle KAni'ye hiicum etmig:
Son mizahi eserin gok gi.izeldi. Onu sana kim yazdt?..
-Hazrrcevap KAni, yaman bir mukabeleyle, hasmtnt haptet-
mig:
Burada, hani senin yanrnda yazdrfrm kitaptrr o.. Fakat
-
kime okuttun dar giizel oldulunu anladrn?.
iqte o yrilarda; ewelce pek senli benli dostu olan Meh-
met Qelebi, ..Ye!en Mehmet Faga" unvanile SadrAzam olunca;
nezaket icabr gcinderdi$i tebrikc kar'grhk dAvetname gelmesile,
istanbul'a bir kag giinliik bir dostluk ziyareti yapmrya mecbur
kaldr.
Eski ahbap olduklan halde samimi ve nutevazr Kd:ni'yi, an-
cak dcirt be; giin beklettikten sonra huzura alan mafirur SadrA-
zam; ona, hazmedilmemig bir devlet ve refahru biitiin nahvetini
gcistermigti.
KAni; hayret igindeydi. Bu adarn sanhi azametini seyrettir-
mek icin gaitrmrgtt onu aya$rna?!..
Refahr, memuriyeti, ikbali hige sayan KAni; gdriigtiikleri giin
el, etek opmek gciyle dursun; zoraki satvetin kargtstnda efilme-
migti bile.. Ne oldr-rm delisinin hakareti tevAli edince:
Dedi; cedlerimiz serhat boylarrnda zafer
- Mehmet Qelebi!..
ler kazanarak hk unvarunt thraz etmiglerdir. Sen ise asker
"Paga"
oca$rnda defil, giizel kucafrnda bu mertebeye erigti$inden, gene
"Qelebi" diyorum sala!.-
Tabasbus gillleri bckliyen Sadrdzarn, kargtstnda gurur krltct-
nrn parladr$rnr gciriince, gagtrdr. KAni, devam etti:
bitireyim de, kellemi vllrman kolaydtr.. Dinle: Bir
- Sciziimii
adam; bagka bir memlekette manavlardan, ismini unttttu$u, in-
ciri ararmrg: <Hani; igi darr, drgr deri bir yemigti s?...v M tzip
manav, bu tarife pek uygun bir pathcaru k<iyliiye uzatrnrg. Bu-
ruk patlrcanr rsrrmasile yere frrlatan adam: uKi.igiikken pek leziz'
din.. Demig; fakar biiyi.iyi.ince Eok tatsz bir gey olmug5rrn!....p
Igte; eski dostum!... Sen; busun!...
Kdni; drgarr grkrnca; Paga emir I'erdi: 173
$unu idam ediniz!...
-1781 yrhnda, istanbul'a geldifiinin iiqiincii ayrnda; idam ka-
rariyle Yedikule ztndantna gcinderilen KAni; icabtnd;r aplatan,
giildiiren <-r sihirli ilaclesiylc mafrur arkaclagr Ycfen Mclrrnet Pa-
qa'ya bir mcktup yazsayclt, belki iltifat giirecekti.
Onun er geg bag krrercaSrnr tahmin eden SadrAzanr; hiikmii
biraz geri brraktrrrnrg, rnutabasbtsine dehaletini bekliyo,rdu. Ii-
kin iimidi boga Erktr; Tiiki.irdiifiiinii yalamayan, o bur-uk meJrva5n
efilip rekrar ele almtyan KAni; vekarla tiliimiinii bekliyordu.
Bu uAzamet-izzeti nefs, savagrnrn bir laciayla sona crmesini
isterniyen bitzt ndfiz, zevat araya girerek KAniiyi idamdan kurtar-
drlar. Fakat ijliim kaldtnlmrq, ceza ipka edilmigti: Bir sabah; Ak-
denize aErlan bir kalyonun anbanna atrp; gile diyan, mahkfrmlar
adasr Limni'ye siircliiler.
Bu, defime bir siirgiin deSildi. Hayatta arkadaqlfrn adavete
kalbolmasiyle meydana gelen en korkunE kin hi.ikmiinii vermig,
KAni'nin biitiin mah, miilkil miisadere edilmigti.
Fele$in ne hdzin tecellisiydi ki; bir arkadag, galmmr; sara)nn-
da bagkalarrndan gasbedilmig refahla bahtiyarken, iiteki dostun
otuz yrlda diqinden trrnafndan topladrir iki krnntr malr elinden
ahnryor, hatta bu fakir halinde himaye ettifii iki yokr,.il kadrn
<Cariyesidir..." diye esir ediliyordu.
Bu vahgct tablosr,rnu gene vekarla seyreden KAni; clindeki
kuru ckmefi de.vermiye ra olarak, asla dehale't etmedi.
Limni adasrncla sefildi, agtr.. Biitiin mahrumiyetlerc katlam-
yor, likin tiryakisi oldufu nargileyi iEcmedi[i iEin siirgr,,rden yr-
hyordu. Bir mcktubuncla bu aclslnl giiyle anlattr:
<Ateqi tiitmil'en nargilemin beyaz baghSrna sanlnuq uzun
marpucuna baktlkga, ben de giireklenmlg yrlanlar gibi luvram-
Yorum.)
Mehmet Paga; her halcle KAni'ye: "Ne vakit akhn b;rltna ge-
lirse...' mealinde, gartir bir mektup gtindermig olacak ki, KAni
de ona gu cevabr yazryor:
<HeIe mektubunu (Ne vakrt akhn baqrna ydr ve kdrrn hemi-
ge ternkiniivekar olursa..) ibaresine ($agtrm da kaldrrn) Ttirkii-
siinii gafrrarak o kadar giildiim ki, az kaldr kasrklanm gathya-
cak ve belki ihtiyar gagkrnm rslanacak idi..'
.A Pagarn!.. insan iptida kendinl bilmeli de, sonra bagkasrna
iiiiit vermeli. Lakin sen, iizerindeki ri.itbenin, qerefin ker"ametini
iiziinden bildikge, buralanm di.igiinmiye liizum giirmezsin ve ken-
di amil olmam tdbiit (zaruri) olan nasihatlerl baqkanna verrrek-
te imsAk etmezsin.
 174
csenin Kf,nt dedtgin herlf, kendinl bilmeilertn nasihatlne
muhtag olacak kadar pest (diigiik) yaratrlmamrgtrr. Bahusus Ce
nabrhak; Kdni'ye, kendinl bllmezlere kendini bildirecek merte
bede zeban ve irfan rayegdn ve ihsan krlmrgtrr ki, o revigten (yol-
dan) aynlmaya hilkati mesaf gdstermez.D
Oyle sanryomz ki, mah miilkii elinden ahnrnca: *Rindane ge.
ginmemiz, varr yo$l bir tutanlara mahsus bir hikmet karanhir-
drr. Onu senin gibi anlayrgr gevgek ve kafasr diimbelek olanlar
diigi.iniip anhyamazlar.> MAnasrna gelen gu mektubu Mehmet pa-
ga'ya gcindermigtir:
sRindine maiget bfrdi.i neb0dii seyyan tutanlara has bir tdn
hlkmettir. Onu senin gibi idrAki gevgek ve mahfazai magz'r nii-
munemiinayr diimbelek olanlar taakkul ve iz'4n edemederse rrla-
'zurdurlar.>
Kdni; Yefen Mehmet Paga'nrn iktiCardan diigmesi iizerine,
gekavet, mahrumiyet, tzttrap yatafr, korsanlar bucaft olan Limni
adasrndan kurtulup istanbul'a gelince, intikama kalkrgmach.
O, artrk yorgun, perigan bir viicutle irli.imiinii bekliyordu.
BAzr betbahtlar iqin nimet olan ecel; kurtancr elini l79l yrhnda
uzattt.
Ustad KAni; Allahrn bu mevhibesine nail olamryan kimsele-
rin sanatkArlara tatbik ettigi - tarihte nice misallerini gcirdiig'ii-
miiz - sinsi imha sistemiyle ag ve muhtag bir halde topraSa ka-
vugturuldu.
insr,nlardan o kaclar tiksinmigti ki, onlarrn gefaat ve rahme-
tine miistaini kalarak, mezar ta$lna "Elfdtiha" kelimesini yazclrr-
madr.
Nitekim Istanbul'da Eyiib camisi mihrap tarafrndaki mezar
taglanru yoklarsanrz; onun, sadaka istemiyen kitabesini giiriir;
bu miitevazi fakat onorlii sanatkArrn Ahirete bile el agmadan git-
ti$ini gririirsiintiz.
Her zaman tuzagrna diigebileceSimiz karabaht; hig bir kalbin
beyaz timidini, KAni'yc reva gdrdiifii kadar, kendi ufiursuz rengi-
ne boyamamrgtrr.
Srra daflann, zincir gibi, nisyana bendetti$i Tokat vilA-
yetinin kug ugmaz inzivasrnda yoksul hayatrndan memnundu.
Hig bir zaman, iki odah gattnrn kdqnneye kalbolmasrnr iste-
memigti bahtrndan.. Fakat o baht; bir kahbe arkadag nikabrna
gizlenip, ona zuliimkAr oldu!..
Aziz dostu $air Sururi; arkasrndan gok apladr$r KAni'nin hu-
susiyetlerini bir kasideyle canlandrnp, Hicri 1206 yrhna rastlayan
iili.im tarihini, ;u son iki mrsrA ile asrrlann dudaprna brraktr:
175
Ey Surrri; desin erbabr siihan tarihin:
tr{er siizi.i mAdeni cevher idi, gitti Kani.
O; istcmedi arnma, biz hcr zaman fatiha okuyup, Tannnrn
mapfiretini niyaz edecefiz:
..AIIah rahrnet eylesin..."
*
$EYH CArip
(17s7 - t7ee)
Eserleri: DivAn, Hiisn-ii Agk.
Baflanub zi.ilfi.inde bozdum ahdr da peymaru da
geqmini giirdiim unuttum derdi de dermam da
Ey ho; ol mest-i mahabbet kirn humar-r agktan
Bir kadeh meyle defiqmig kiifri de im6m da
Merd-i bikayde belAkegliktedir Arffm-r dil
Yoksa goktan terkederdim c6ru da canim da
Bende-i pir-i harabatrm ki yoktur srkleti
Zehid-i zerrakrn olsun ilmi de irfAru da
Ateq-i cansfiz-r dil fikr-i dehan-r dilriiba
Agrkrn ma'lfrmudur peydasr da pinhdm da
Qiinki derd ehline hep bigAnelerdir g6re ne
Sen dahi yadetme Galib sabn da samAm da
*
STJRURi
(17s1 - tTee)
Eserleri: Divan, Hezeliyat-r Siiruri.
$evh GAlib'in evvelce mahlAsr ,,Esad', idi. Sonradan
"GAlip" adrnr kullanmafa baglayrnca, <<ffiiari" mahlAsrnr
kullanan Siirrrri gu krt'ayr sciylemigtir:
Bilmem ey menhus adrm Esad mrdrr GAIip rnidir?
Zdtrnt tarif krl kimsin kime mensupsun?
Gergi dersin gAirane ben tegalliip eyledirn
Pigl erb6br siihande galiba maflfrpsun!
 176
17T
Si.iruri'nin bu krt,asrna adr belli olmayan TARiH Ponfl,i"ixrgRl
krt'a ile cevap verilmigtir:
bir gair, gu
Mazfran azhandrr sepbe-sfr fiifui ihtah
Ma!'rurlu$.un olmada gtinden giine efztrn Izdrvm da siiz olmaz hele 9u oSlarun"
gayeste idi mahldsrn olsaydr
gururi Kiir Ni dinledi safrr Veli'den tarihini
Galip giiriinen Esada menhus diyorsun Kel kzrn aldr golak Hamza topal Osman'tn: 1191'
,.ffiizni" yi unuttun mu ne yaptrn a Siiruri? *
Zarta-i glgman imam kubbei gtimletti pek'
Siirfrri'nin Vehbi hu*r*u bir beyti: Eylerneyip secdede mak' adine ihtimam"
Bir zaman Toph€ne,de giirledi Vetrti top gibi CiitaU miiezzln dedi kayyuma tarihini:
gimdicik eiimlekeiler'de inliyor S... Cemaat nola pekge o"' irnam: 1196
U"t LUp iUi
*
Beni hicvettin ey qis"tf (n"nO Kahveci Salih-i fasih sahverdi sakah
Bilmedin mi cevaba kadir idim. Oldu ahbab arasrnda sebebi tfrl'i mekal"
Bahgeler hendelinde sen o zeman Hayh tiikriik sagarak siiyledller tarihlni
OynaErdm ben eski gair idim, Saiihin tfr yiizi'ine geldi perakende sakal"': l2l0
*
Kadrhkta koca sam*rfb, ey Vehbi-i d&n Getmtg ldi cfuni'e birbi-namAz
Diglemigin biitiin es*d za!.ra 6deminl. Serik imig kim YiYe Yazdr daYak
Attrlar ktifrile nlce siizler sana kim, Siiyledi tdrihLtni kaYYrm amn
Kudururdu yese herhangi kiipek dirhemini.. Kagtr pdbug lursrzr yahn ayak" l2l2
*
SUNBULZADE Nice kendi gibi iri srgam
vEHBi HAKKINDA: Bir rsrrmrkla iki biildii kedi
Gayri gair gibi s6il de!.ilim ben dersin Kuyru!'u dikti dedim tarihin
VehbiyA bihfide - giiftar de!.tlsin de nesln? Farenin hagretlnden iildii kedi: 1213
Her kasidende siizti cerre edersln miincer *
Ifey dilenci gidi cerrdr deSilstn de nesin?. DEGiL Mi YA?.
Kadrnlara fazla diigktin oran vehbi'yi siirari
bir Siimri, aynr zamanda oldukga delerli bir din triigini' fakat
hezliyle grJyle teghir ediyor: bu arada pek kalender ve laubaii karakterli bir tipti" Mi.iderris-
cKrrk
Tdze krdarla Etmdi Vehbi_t pir lik, kadrhk yapmlg' hatta uzunca bir siire' o zamanki adr
Biraz kendi
Sarfedtp ay$ u lgrete p"o*.. Kiliseo olan, gimdiki Krrklareli'de g6revli ltalmrgtr'
bir iftira sonucu' Krrklare
kusurlan yiiziinden, biraz da ufradrfr
Ilest tle gAvur gldt diikiiyor li kadrhfrndan uzakla;trnldrktan sonra- bir iki yrl kintse tarahn'
slhntrh giinler g"Tirmiqti'
Ak sakd tisttine papaa karasm.. dan araniltp sorutmamrg, bir kiigede
F. 12
 Bir geyhiilislAmhk makamrnda defigiklik oldu. Zamanrn ta- VASF-I ZENPARE-I AVANC 179
nrnmrg bilginlerinden Diirrizade Efendi bu iinemli makama geti-
Macerasr gok idi diinyada
rildi. Bu deiigmenin siiruri igin cle deferi vardr: Diirrizade Meh-
met Efendi, Siir-uri'nin yakrn dostlartndan gair Vehbi'nin yakrn Ona derlerdi Suyolctr?ade
arkadagr icli. Bunr.rn tizcrinc Siiruri hcmcn Vchbi ye kogtu. Hatrrr Akdeniz sulanna olsa revan
gegen geyhiilislAma giderek artrk kendisine bir gcirev verilmesi Kiis-ii deryaya kalrrdr hayran
igin aracrhk yapmasrnr rica etti. Biiyiikge yerlerden birincle bir Gdziinii yrldrza dikse nagdh
kadrlrk istiyordu ve istcclifi ycrlerin bagr.'da da, o giinlcr<Ie za-
ten aErk bulunan, Manastrr vrrrdr.
Ziihre'den gayriye etmezdi nigflh
Vehbi, yeni Ecyhiilislim Diirri Efendiye gidip arkadagr adrna CaytgAh etmig idl Krztagr'n
Manastrr kadrh{rnr istedi. Krzlann tagr yarardr bagrn
Siiruri arkaclagrnr sabrrsrzlrk ve heyecanla bekliyordu. $air Bir ziyafette bulunsaydr gibt
Vehbi'nin siikli.im piikliim geri dcindiiiiinii giiriince: Yedi!'t ctimle kadrnbudu idi
Olmadr mr? Nedcn lcabul etmcCi ricamrzr acaba?
-Diye merakla sordu.
Kollar atmrstr o $ahs-r bibek
Vehbi: Komgu divanna manende-i tak
Sciyledim, hatta iyice israr da ettim; fakat geyhiilislAm Tahteperde yang'rndan pinhan
-
<Manastrr gok biiyiik bir yerdir, Siiruri Efendinin orayr gerepi Harem-i gare olurdu nigeran
gibi idare edernemesinden korkarlm...)) diyor, dedi. Nevbenev sarne giyerdi veresi
Siiruri Efendinin gok canr srkrlmrgtr: Aldatrrdr nice miiflis teresi
Iyi ama Vehbiciiim onun bu sciziine kargr senin cle .vere
cefin- qok glizcl cevap vardr, neden vermedin bu cevabt? ztb ii ziverle olub tellt bebek
Ne imig o cevap?. Giisteriib hangeri galkardr giibek
- Efendim, Siiruri Krrk Kiliseyi idare etmig bir adamdrr; bir Sanlid allarla gelincik Sigefii
tek -Manastrrr da haydi haydi idare edebilir diyemez miydin be Zenne kolbagrsrrun linz kiigeii
Allahrn kulu?...
OIsa bagrnda dahi ta9 yan$l
Terciiman: 7.9,1967 * Kudret SINAN
Qatal eylerdi o telli sanlr
sUnanUrzApE vensi Sahnub kagrm giiziin siizerek
(171e _- 180e)
Siiylese krz gibi biizerek
Eserleri: Divan, Li.itfiyye, Sevk-engiz.
Uzadub boynunu gerdan klrarak
Bicire s.q:a mtittiine mansup rn verlrler Kiigebagrnda bryrklar burarak
S*-rrst i!* \erl r-rir'-iri.\-\ eh: n slil: Ya[Ianub da si.iriini.irdii YAre
Hep rtin'et ile e5'Iediler devleti berbat
Qrkanrdr kokusun bigare
Bak gu ulemdya, vi.ikelAya, viizeraya... Giiziiniin si.irmesl pek taqkrn idi
* Si.irmeli giizler igin gagkm idi
BEYiTLERiTU.EW: Kende giysusunu sarlfltsa zenan
Sirkat-i gi'r edene kat'i zeban ldzrmdrr Bu da sarkrntrhk eylerdi heman
Biiyledir ger'i beldgatte fetdvd-yi siihan. Siiz atub yanlanna vanr idl
* Rahmi vardr deyii Yalvanr idi
Yok iken tilki gibf hilegiizar Yalana kurmug tdi bagka zemin
Yine postu soydular ehrr-t kar. Ser*.i sermayesl bitr tiirlii yemin
 I
!
180 ENDURUNLU FAZIL
(17s9 ? - 1810)
i
Eserleri: Div6n, Defter-i Agk, Hirban-N6me, Zenan-
n6me.
I El birliSiyle yenge kadrnlar tutup elin
ZENANNAME'DEN:
ANANIN KIZINA NASIIIATi
Kz dinle nush u pendimi kavlinde sadrk ol
Giizle riza-yr kayrn ana5n kul halayrk ol
Kim derse sana ki bir gamura var bulagrk ol
Ne kesretiyle zahide ne pek te Acik ol
OIma sokak si.ipi.irgesi kadrn kadrncrk ol
Krz yagmakla grkma sokala giiriir biri
Agrnna kolan a$rr eve kdh prrprn
Dilbazhk etme otur a!'rrla miisafiri
Yerler nazarla seni a haspa diri diri
OIma sokak si.ipiirgesi kadrn kadrncrk oI
Qrkrp bekAra kalma Bekir paqadan gebe
Btkirle p6k ii pAkizesin olnaa seyyibe
OI grrrr bozar sonra getirmez sana ebe
Kirlenme pAk pendimi krl gfrgune hi.ipe
OIma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Her merdi.im-i gebabe takrlma stibek gibi
Her giirdiifi.iniin i.isti.ine diigme kiipek gibi
Ifer yosmayr giiri.ince yayrlma diigek gibi
Didiip krna gecesine siirti.ik tiilek gibi
Olma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Bir nevcivan kocaya varup it dediklerin
Beg altr parga kestire giir bez yeleklerin
Eksikliilerln er di.izer eksik gediklerin
Yanm papugla glyup a postal gediklerin
OIma sokak si.ipiirgesi kadrn kadrncrk oI
Deskdh kurma alup eve taze bir ugak
Bez gdzgiic{ide giizme krzrm kimseye kugak
Vay bagrna olursen eSer yi.izii yumugak
Eyler birisi giibeiinin altrru tki qak
Olma sokalc siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
181
Bak biiyiik ablan oldu k0giik tiivbede gelin
Siz de bacrnla daye, dadr bir yere gelin
Var birkibar zadeye sardrra giir belin
Olma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Giiriip giyimli elleri yiiksenrne hey diidiilc
Elbef biger sana da saf olsun koca kiitiik
Soysuzluk etme gayn defilsin krzrm kiigiik
Oldu gelin bak Atike dansr bagrna
Olmalokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
oldu gelin bak Atike dansr baqrna
Ta Krztaqrnda girdi birinin firagrna
Diiqme pek iiyle gengr cegAne telAqrna
Girdin a dilbaz artrk on iigiincii yaglna
Olma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Baban vereydi seni bolaykim mevaliye
Sayende biz de ta-grnrnz ban yaliye
gaidrn grplak alup oturtturma hahye
Ne prrPrriYe eYle meYl ne PagaliYe
Olma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Pullar dizup ibrigim ile tarf-r tarpuqa
ip takrna sakrn ipsiz edepsiz sarhoqa
Van giz koparma destimlen ellerin hoqa
Ba$rn tutar yeter yorolursun koqa koqa
Ofu sokalisiipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Neymig patrsta telli patek0te yok deve
Sana (sev) ayr kestireyim giy seve seve
gepreve
Gece yarrsr geilne diini'ip diizd-i
Kovlar babana komqu konu hayde gel eve
Olma sokak siipi'irgesi kadrn kadrncrk ol
Na mahreme agrlma Sitziip sine bendini
Etme dtigek esiri kocan derd-i mendini
Rusvay-r 6lem eylemeden ken{i kendini
Komqu babamn iipilp elin dinle-pendlni
Ohna sokak sfipiirgesi kadrn kadmcrk
ol
182
Tesgih ii!.ren ellerin aldanma 6hna
Desin giirenler igini peh peh kemalina
Elvermez ise pembe harum giizme halura
Doku pamuk helAlist giydir irJan u
Olma sokak si.ipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Kz kag yarumdan uzlama sivrisinek gibi
Fink vurma iki yaruna krrmak ktigek
Yere geger anndan erin kiistebek gibi
frbi
Ayak bafiyle sonra kahrsrn egek gifi
Olma sokak siipiirgesi kadrn icadrncrk ol
Sana di.ger mi komgudan et ekmek istemek
Iluyar herif ta sana geker bir iyi kiitek
Gir besmeleyle ag evine sen de gek emek
Otur hazrrla akgama bir kag sahan yemek
OIma sokak si.ipiirgesi kadrn kadrncrk oI
Buldun beldru dinlemedin giinkii sohbetirn
Diivsi.in ko a haspa oh mehel olsun ne hacetim
Giirsiin ne h6li varsa elin sana minnetim
Menkfiq guq-i fdhire krl bu nasihatim
OIma sokak si.ipiirgesi kadrn kadrncrk oI
gebnem misal aflama ey gi.ilnihal_i
ter
Hoca kadrnrn vurdufu yerlerde gtil biter
Okumug ol ki diivmiye kalfan dahi beter
Haylaz kalma molla hanrm gel yeter yeter
OIma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Yi.iz suyu diikme kimseye yok gimdiden tezi
Aldrr babana anterilik mavi bir gezi
G€ldi tamam bir herife vanna merkezt
Gayn ayrptrr iiyle btiri.iniip namazbezi
Olma sokak stipiirgesi kadrn kadrncrk oI
ildhl yetlgmc olmrya krz biiyle yaranraz
G€Idln yetlgtln igte a fos uslu dur biraz
Pek alabarda koydun a haspa a dilni.ivaz
Tutu sear otur evde kapar seni gahbaz
Olrna sokak siipiirgest kadn ka&ncrk ol
183
Erlerle etme pencerelerden ahg verig
Dadrna gdlu yardrm edip sen de giirki i9
Ya!' ba$lasrn yiireyi ninenin kang kang
Tek dur kiigiikten evde oturmaktrrsa ahg
Ohna sokak siipi.irgesi kadrn kadmc* ol
Yek tahtadan gtiriinme ele tahta perdeden
Gelmekte hergiin igte giirticii tiimen tiimen
YaSlft boyama gevre kese havlu pirehen
Bastrr ko selvi sandrfa diz geyiz gernen
Olma sokak si.ipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Kastrr kasrntr terziye ver aI canfese
Sar bir deyirmi pullu yemeni fino fese
Bsz verme sakrn arSrruna giire her kese
Gdh ttirkii rrla gAhr nakrg igle geh kese
OIma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk oI
Dik gocu$un bagrna gtire otu sarmusak
Sevsinler uyku muskasr alup begiie tak
Si.indiir gureie kiiti.i nazardan ola uzak
Gernek senin nene keferet otur ige bak
OIma sokak siipirrgesi kadrn kadrncrk ol
Devlet edi.ip evine biiyiici.iyle bakrcr
Yom yorma iiyle i.isti.ine halkrn a frgkrcr
0yle ofurka uymaz amn drgrna igi
Azdrrmasrn seni sakrn ol krrnafln pigi
OIma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Qektir gigekli anteri telli bir gerit
Akranlanna paqa gtinti gryde kiirltik it
KAkiillerini baSla sagr di.isiiniine git
AIr senl de belki bugiinlerde bir yiSit
OIma sokak si.ipiirgesi kadrn kadrncrk oI
Ifirlen kiile kiile kadrmn haycli f iin ann
Ifanrm kadmrn oSlu ytiziik giinderir vann
Tak elmasrm cerahirini grl'de galr.ann
Hamd olstm iste silsilemiz pdk yedi kann
OIma sokak siiptirgesl kadrn kadmqk oI

184
Boyun altrmru gerdamna tak dizim diziar
Zendostanr sahn oiundur slzrm slam
Etme heves sevicili$e gel kadrn kunm
Giirtip bigakla sonra vurur seni baldrzrn
Olma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Hahay bari yordiuruna giileyim biraz
Turp srkayrm zarafetine fos gofa bu naz
GeI tuzlayrm da kokma seni vay zavalh kaz
Bin kerrre sana etmedi mi siitninen tiyag
Olma sokak siipiirgesi kadrn kadrncrk ol
Dik baqh kahpe yansrlayup gitme dikime
Pay veri.ip oyle tag bagrna ninemin dime
Yazrk de!'il mi abo gekilen eme$irne
Sonra seni herifler omudarsa kim kime
Olma sokak si.ipi.irgesi kadrn kadrncik ol
DiI ddk yabana siiylemeyip durma hemgii put
igim srlcldr horlayasr matuhl uyut
I(imseden iy[tik umma var giinliinii avut
Al elden iirnek lgle gegin kut-r lAyemut
Olma sokak si.ipi.irgesi kadrn kadrncrk ol
Vasrf gikeste eylemeden gile ba['rm
Giister:ne halka giy donun iirtiip bacafrru
Dil olma gayn kapa kutunun kapalrm
GOq etmeden mi diinkii olan bag yasalrm
Olma sokak si.ipi.irgesi kadrn kadrncrk ol
-+
KIZIN ANASINA CEVABI
Pendeyler lse bir dahi apaca sara)nm
Yanmrg odunla bagrm giiztinii yarayrm
Bagh bagrma ben dahi bir ig bagaraytrn
Btr Aginaya yalvarayrm sonra vara5nm
Onbeg yagulda ken&me btr oynag amym
18s
Sitziin tutarsem ey bunamrt ger yetigmeyim
Sen yat babamla her gece ben sevigmeyim
Bir dahi ben de naflle mutbakta pigmeyim
Bir bildigime uSramayrm hig ahgmay"n
On beg yagrnda kendime bir oynag arayrnr
Iledi koduyle gegti biitiin yazdle krgrm
Davacr gittl Bursa'ya yok gayn hig tgim
Yaprgtr kaldr birbirine ild aprgrm
Qrlonazdan ewel abo a krz yirmi yag digim
Onbeg yagrnda kendime bir oynaq arayrm
Gelse giiriicii kocayaycak elli kenecik
Der burunciyle a[-zr btiyiik digi seyrecik
Yok yok yagr da anlayrqrm krrlunr gegik
Sarf eyleyiip ta van yoSu bari gimdicik
On beg yagrnda kendime bir oynag arayrm ;
Almrq parayla sanki halayrk gibi beni
I
rt
,1
Sokmakhk lster ag evine gidi kiilhani
::j
r:
YaStr pagavra gibi atup ben dahi seni
{!
-j
j1
Yann alup alaca karanhkta rugeni ri
On beg yaqrnda kendime bir oynaq arayrm ri
Llzrm midir ki iifreneyim gamaqrr yumak
Ben bu pamuk elimle A fos saramam yumak
Bana d0ger mi iplik efirupta bez komak
Dursun musandrada hele iireke tarak
On beg yagrnda kendime bir oynaq arayrm
Yufka makarna agmasrnr agmayrn bana
Ben bilmem iiyle hamur i9i samsa baklava
Yapup bir ik.i ti.irlii yemecik kaba saba
Davet igin kona[a grkup yarrn iptida
Onbeg yagrnda kcnclime bir oynag arayrm
Qok yagayan ml bilir i9 yoksa gok gezen
Ta gezmedikge olamadrm ben bozuk dtizen
Tahsin eder cemalimi giirdi.ikqe mcrd ii zen
Kendlme veriip aynada bir geki diizen
On beg yagrnda kenchme blr oynaq arayrm
186
Kendi keser giibeplni itksiiz olan savul
Yanagrk kangma drrdrr edi.ip kalayrm mr dul
lg edeyln lcl sana gAriip saglanrr yol
Komgu kaprsrn aciip elirnle usul usul
On beg yagrnda kendime bir oyrag araJnnr
(Xir vara5nm da nlspetime ben bir eg behe
ip taltrnasm felekte giiren milrr ile mehe
Ilesin giiren eda-yr rugenle ehe ehe
Tavr-r hLiram-r kameti gayeste peh pehe
Onbeg yagmda kendime bir o;mag araJnm
Satup yemekten oldu evin igi tam takrr
Tltrer giirtince blr eri lgirn gakrr galinr'
Kalupta biiyle olmadan altrn adrm bakrr
Akgam olunca bari gezi.ip bayir ile krr
On beg yagrnda kendime bir oynag arayrm
Ben giilistan-r givede bir nahl-r nevresim
BaSlarda tiirkii stiylemeden kalmadr sesim
Giyip bagrma piil donadup nevzuhur fesim
Girip Koginin igine tiyle lirnk kesim
Onbeg yagrnda kendime bir oynag arayrm
Yalvarayrm tudiden alup sakrz ahm
ince belime sannaJnm sarr gahnr
Matuh babamrn el ile soyup sakahnr
Manend-i serv-i naz iiyle sahm sahm
Onbeg yagrnda kendime bir oynag arayrm
Btr afitAbe gegti ki hig sonna srcafrrn
Yandr eridi agkr ile sinede ya$rm
Geqti soEr"rk su bagrma bilmem solum sap.rm
Ahcl eyledlrn bu gartile ki gegmeden gaflnm
On beg yagrnda kendlme bir oynag araJnm
Bildim tekln de!'ildir ev lginde mezbele tB7
Dedim tu tu iig kez iibiir geyler.e hele
Yok mu btrtsi ortahf,r siipiire gele
Ben yine takup ardrma blr si.irii hergele
On be+ yagrnda kendlme bir oynag araJnm.
* Enderunlu Vesrf
KABASAKAL MEHMET
DESTAN
FukarA kullann arz-r hil lnldr
Ahv6ller (i) ziyede perigdn oldu
MAsumlar mektepte okurnaz oldu
Mdsumlar duAsrn ahn efendirn
Mektebin iini.inde alur yaprldr
Hep okuyan si.ibyan geri gekildi
Etme diyenlerin evi yilutdr
Bunun ildcrm giiriin efendim
Yiyiciler akge ister zaleme
Verilen malimiz gelmez kaleme
Periganhk gAyi oldu 6leme
Kullanna imdat luln efendirn
Akgam olur yiyiciler derili,ir
Fukar6 kullann kusurun bulur
Haftada hem tigyiiz kurugun alrr
Keyfiyet (i) hahmiz bilin efendim
Yetmig kadar adam mahbus bulundu
Nice bigtinahlar zahimddr oldu
Miitevelli imam sebebi oldu
Kullann ahvAlin bilin efendim
Yetmig 6dem ile ihzdr olundu
ReAyA kullann hAli bilindi
tig kimse i.istiine hiiccet olundu
HAlimize merhamet krlm efendim
Kara-molla oSlu araya girdi
Altr kese akgeye hal6s buldu
ReSyaya cebren salyine oldu
Bize olan zi.ilrnii bilin efendim
188
Otuz kese akge tecrim olundu
Beq giftgi alamn ikisi kaldr
Alqbet Devecl Osrnan beldsrn buldu
qaitin hakkmdan gelin efendl'n
ReAyA kullann gektller Siiciin
irnam adam giinderdi tiihmet tgiin
Devletli Beyefendimizin bagrygiin
Tezklye edln de sorun efendirn
* *
XVI[. Asrr gairlerinden niikteler, frkralar, giirler
SULEYMAN NAIIIFi
Onsekizinci asnn biiyi.ik gairlerinden, ..Mesnevi, mi.i-
tercimi. Hayatrnrn bir devresinde, muasrrlanndan tezki-
re sahibi S6lim'in tAbiri ile "bir nevcivdnr serv kaametin
kemendi ziilftine" tutulur, gordiiSii igve ve nazdan da
hasta dcige$ine di.iger. DildAdesi olan yAr bunu haber
ahnca hatrr sorrnaya gelir ve lfrtfen elini gairin kalbi i.ize-
rine koyar. Nahifi, o srada yamnda bulunanlann yiizii-
ne mahzun mahzun bakarak hemen gu beyti soyler:
Sanma rahminden sunar destin dili mecnrhtrma
OI keman ebrfr ciperde tiri miijgdnrn arar!
KETHUDA ZADE ARIF EFENDi
1771 de istanbul'da do$an Arif Efendi, btiytik bir
Tiirk miitefekkiri olup biittin <jmriinii gehirde geEirmig
ve 1848 de dlmiiqtiir.
Efendi krsaca Asa tagrrmrg, bir gtin Kasrmpaga Mev-
Ievihanesine gitmig, Asasrnr bir kciqeye dayamrg, biraz
sonra asa mutaassrb bir adamrn goziine iligmig: "Bu fi-
renk de!'ne[i kimin?" diye sormu$. Arif Efendi: *Benim!
Ben onu miisltiman ettirn!> demig.
* min kargrslna geger:
Bir mecliste dli.imden bahsediliyormuq, efendiye kon
kup korkmadrfir sorulmug: "Korkrnam, fakat hatrnrrft
getirrnek de istemem!> cevabrnr vermig.
189
Bir giin bir kahvehaneye girer, kahveci $agr imi$, $a-
plar biri iki gitriirler, cezve ile kahveyi getirip viicudu
olmayan fincana dolduracak oldukta, efendi gayet ndzik:
"Beri yandaki fincana koy!" diyerek kahveyi boga dokiil-
mekten kurtanr. *
Cahil softalardan biri bir giin Kethiidazade hakkrn-
da: n O bizden defildir!" demig; bunu Arif Efendiye yetig-
tirmigler, gi.ilmtig: aAman Srdip stiyleyin, haklsmda ahi-
rette de biiyle gahadet etsin!> demig.
Kethi.idazade kendisinden farsca dersleri alan tale-
belerine bir gtin sciz gelimi: "Siz hemen gahgm ve bana
lstedi[iniz geyi sorun, hocanrz attar diikkAm gibitlir'
demig. Bunu devrin ulema ve zurefastndan ismail Fer-
ruh Efendiye nakletmigler, Ferruh Efendi: "ffoca tev6ztl
giistermig, o attar diikkAnr deiil, Mrsrrgargrsrdrrlo demi;.
HUSEYiN CAN
Onsekizinci asrr gairlerindendir, ash Bursa'ltcllr,
nev'i gahsrna miinhasrr, derbeder, peri;an halli ve afyon
tiryakisi, kadid haline gelmig bir adamdr. Ayni zamattda
devrinin pek hiinerli bir hokkabazr idi'
Kugaprnda daima iig hokkah bir divit tagrrdr ki bu
hokkalarda krrmrzr, mavi ve siyah iiE gegit miirekkep
vardr. Bir giin bunun sebebini soran bir ahbabrna tu
krt'a ile cevap vermigti:
U9 hokka devatrnda didi yAr ne vardrr?
Didim ana: Ey husrevi girin geker leb,
Ziilfi siyehln, Ia'li lebin, gegmi kebudun
Evsafinr tahrir igiin iic diirlti mtirekkeb!
Hiiseyin Can, o strada resim yapan nAdir kimseler
dendir, yaptrklan da ekseriya gciniil verdisi dilberli rin
tasvirleri idi. Afyonunu yutar, kahvesini iger, yaptrS r cs-
Hig olmaz ise tasvirinle iilfet eyleriz cdnA!
diye teselli bulurdu.

r90
NABi,NiTq GAZELLTNi
Bir giin Nabi'yi hapse atmrglar. Koca gair zindanda
da giir okumaktan geri kalmazmr$. Ve ne zaman a$zrn'
dan mtsralar dcikiilmeye baglasa mahkfrmlardan birisi
aplamrya koyulurmug. Nabl iginden sevinir, bizim gazel'
ler hapislere bile tesir ediyor; herhalde gu adamcafrz gok
igli olacak dermig. Bir akgam sormug:
Baba; ben giir okumrya baglayrnca niye afihyor-
sun?
- ce, krvrak ve girin bir cariye altrn tepsi iginde nefis bir
Ah, hig sorma; sonra ktzarsrn.
- Yok a canlm, niYe krzaYrm...
- $ey, ben memleketteyken gobandrm, benim bir
- kcisemen tekem vardr; sen mrnldamrken sakahn
sevgili
titriyor onu da hatrrhyor-um, gozlerim sulanr veriyor; i9-
te kusura bakma, sen Yine oku!.. ' -
. Bu zarif cevap hazrr olanlan haylice giildtirdii. Fa-
KADI VE $AIR
Eskiden hayrat binalann kaprlarrna tarih beyti yaz-
mak, bbylece hayratr kimin yaptrfrnr ve hangi tarihte ya-
prldrsrnr siir yoluyle tesbit etmek 6deti vardr. Giizel bir
tarih beyti yazmak san'at iqi idi. $air N6bi'nin bulundu-
Su gehirde, kadl bir hayrat abdesthane yaptrrmrg ve Sa-
ir NAbi'ye bir tarih beyti sdylemesini rica etmig'
Koca gair, bir abdesthaneye tarih beyti yazmak iste-
medilinden kadryr bagrndan savml$. Fakat inadEr kadr,
'gAire rsrar edince Nabi dayanamayarak 9u tarih beytini
yazmr$:
oKadr yaptr kademgdhr mazarrat kalmasrn tende,
Dedi tarihini NABi srqam hayratrna ben de" '"
*
HAREM AGASI VE GIJZEL CARiYE
$air Nabi'ye dair zarif bir hikdye vardrr' Nabi ede-
I biyat tarihimizde, giircleki kuclreti kadar zarafeti, niikte-
danhfr ve hoq sohbetliii ile de me9l-rurdur'
Rivayete gdre bir giin gair Nabi, devrin sadrAzamlnr
r.1
7
':i
:1
.a
191
ziyarete gitmig... SadrAzamrn yanrnda vi.ikelAdan bagka-
Ian da olmak gerek... Biraz hog begten sonra kuzguni bir
harema$asr giimtig tepsiler iginde kahveleri getirmig.
Nabi zarif bir adam olduiu kadar zarafetten ve giizellik-
ten de hoglanrrdr tabii... Bir kuzguni harema$asmn elin-
den kahve fincanrnr almak hoguna gitmedi ve:
Tegekkilr ederim, orucum.
-Diye reddetti. Sadrdzam Nabi'nin orug olmadr$rnr
anlamrgtr. Ktigiik bir igaret yaptr. iki tiE dakika sonra in-
gurup getirdi. Nabi hig tereddiitsiiz gerbeti aldr ve giizel
cariyeyi seyrederek igti. SadrAzam hemen sordu:
Nabi, hani orugtun?... Nabi mahmur bir eda ile"
-
ve yan gcizle giizi.i cariyeye bakarak:
Devletli dedi, bayram ayr gciriindiifti igin onrcu-
mu bozmak icabetti.
kat aksiliSe bakrn ki, biraz sonra, ilk defa kahve getiren
kuzguni haremaSasr, bu defa da fincanlan toplama$a
geldi ve kendi elinden (orucum) diye kahve almayan Na-
bi'nin elinde gerbet kAsesini"gciriince ona ters ters bak-
maSa bagladr. Nabi, haremaSasrntn hiddetini farketmiq-
ti. Derhal elindeki barda$r, tabaSa vurarak trkrrdatma[a
bagladr. H.azrc olanlar Nabi'ye hayretle bakryorlardr. Sad-
rdzam sordu:
Hayrola Nabi, ne yaplyorsun?
-Nabi mAnah bir tebessiimle haremaSastna yan gciz-
le bakarak:
Devletlt dedi, ay tutuldu da, kurtulsun diye Sti-
riiltti- yapryorum!..

,.1
-*
192
OSMANZADE TAiP
(1660 ? - 1809)
Kahveyi mezhebine uydurdu
Nohudu kavurup iger zurafA
Ser-i dervlgte kiileh giirse
Bal kaba[r sanup kapar gurabi.
SekbAn -r-
. seferdide-i pejmiirde luyafet
Kaadilerin ardrndaki o$lanrna benzer
HAnendelerin sahte-i ndmus-u vekdn
Qing6nelerin giibheli imdruna benzer
Bahri ki bina eyledi$l gegme-i bidb
Pinti Hamid'in ittili ihs6nrna benzer
gehr oSlanrnrn yolda sefihffne eddsr
Sarhoglann 6dab ile erkAnrna benzer
Giirmek dlleyen m6h-r hilel-i ramazaru
Devletlfrlann sofradaki ndnrna benzer
Ki.ittaplann mahfazasr ekserl gimdi
Kassdblann yafluca ctizdanrna benzer
HemEehrilerin tA o kadar kesreti var kim
Nabi'nin evi Eimdl katrr hAmna benzer.
isveg krah Demirbag -II-
$arl'rn ilticAsr srrasrnda vazife
ile Kral'rn.yanrnda bulunmug olan SAkrp hakkrnda yaz-
drfr bir hicviye:
Senin ahvAlini SAkrb gelenlerden sual ittim
Didiler siihre-i bezm-i krah miilk-i isveg'dir
Bagrnda dftAbe arkasrnda cdme-i Rfimi
flemen gfrya miicessem sfrreti biithAne-i Bec'dir
BrsAt-r igret-ii Al6t-r tersAyi.mehayyAdrr
Fakat bagrnda noksanr gelipA ile bir mecdir.
EmArdtr miiselmAniden anda nesne yolr ancak
Elinde bir mi.izahref nesne var n6mr kebikecdir
Yaragur mu sana frstdn-r zeminbdf-r efrenci
Boytmca lul'at-i gdyeste ancak kiihne berzecdir 193
MtibAhat eyleyiib rnektub- meghun-iil-uyfrbunda
Dimissin ki grddrnrz nffgd0rfr ile emlecdir.
Behey div6ne bu bengi hayAldir biliir herkes
Ki efrencim grddsr m6r-r mdhi ile yengecdir
Veli germi-i iilfet giiyle telhitmig dimflgrn kim
Tezek dahi rnezelunda murabbA-yt helilecdir
Sana yetmez mi bu tiihmet ki yazmrgsrn kasidende
Brrakrmg gdiriyyet d6'vi-i bihfrdesin gimdi
Miikellef bir afadrr bindifi har old da kevkecdir
Aceb nebekryAet turfa bir kanbur-r bedgfrdur
Brakmrg q6iriyyet dA'vi-i bihfidesin gimdi
Miikellef bir afadrr bindigi har old da kevkecdir
Misal-i hat-tr ter ya harf-r eq'an kec-i.i mecdir
Bagrnda dftAbe d"y,t isnad ettifin mahzd I
Miirid-r $eyh-i Aydrn Dede'dir qimdi miiteveccdir I
{
Ne hAsrl anr hecvitmekle teghlr itmeden bic6 ir:
tk
Ki ol bir gdini deryAdil-ii bilecdir
Senin ahvAlini nahlittim icmAlin ana bir giin
Didi ana nasihat ba'denizin bih0de bir lecdir
ESer tecdid-i irnan eyleyiip insafe gelmezse
Am katleylemek mAnend-i cer-i rAze vti hacdrr
KavAra hokkasr yer kuklasrdrr ism-i meymfinu
HabAsette sana gaalib farkda senden ahvecdir.
*
SAKiP
OSMANZADE TAiB'E CEVABI
Senin Osman Efendibade bu orduya gelmekten
MurAd'm sohbet-i bezm-i Kral-r Miilk-i isveg'dir
Krahn var ise gOqeyledin isr6f-ii tebzirin
inamna ana ol kAfir fakrda senden ahvecdir
Sakrn bel ba$lama ihsAnrna iman zii!-iirdiidiir
Btiyiik lfrtfu sana ziinndrdrr gelsen ya bir mecdir
Eler dirsen gazAdrr maksadrm diin bu hevesten kin:
Sana halkrn kulffbun yrkmamak giin rrize vii hacdrr
F. 13

r9.1
Garaztar r brsit r igret itmekse Stanbul'un
Kemin meyhdnesci regkdveri meyhAne-i
Bec'dir
ff"*un baiyozlann tertib-i bezrnin giir kanaat-krl
vii yengecdlr
il; da rerrnak r sermeclisi mahi
ryan oldu
lr"i" l"frf-i miirekkeb oldu!'un bundankebikecdir
X, .r*-i dinde kangr ni'ishanm -n6mr bedkim
Dimflirn var ise teiheylemigtir hanzal-r
ki tezek regk i rnurabbd'yr helilecdir
Frengl afrz ile kim Yedi bu helvAYr
"i;it.*
fi .i."rr-"in grdisr n0gdArfr ile emlecdir
olsa da lfrtfun
fuai*-i dfrnhirnmet eskicisin ya bir kiihne berzecdir
pederman.le korr"n bir kutnu
muzrnerdir
ilA;; sehb gibt devtret umidihersende
kAn mu'veedir
;; noldu hele oI mu'vecin
* Ana vallAhl elem gekmez idik zerre kadar
NABi HAKKINDA:
itmedlm bir amel-i haYr deYu
NabtYA olma sahrn giryekiin'an
YddidiiP rfrhunu senden sonra
HaYrlne gok amel eYler YAran
TARSi TT.E, CUN'TNTIXZAPE HAI(KINDA:
ibn-i Giimriik ile bizim Tarsi
HaYIi eflence idi YArAne
Ifraz;t var idi olmasaYdr efer
rek yazdrir hicviye:
Biri qengi birtsi glngAne
..1
.*
KUFRi BAHAi I9.5
t......? - 1660)
-r-
Zehidtn her ne kadar ta'ru flrivan olsa
Ana ganr gekmez idik zerrece irfan olsa
Rafz-u ilhed nedir anlarsa iz'an olsa
Srdk ile mezheb-i lsldmda piyan olsa
Dahliden dinimize bAri mi.iselman olsa
Ta'nidlp ziimre-i y6rAna giinh-r hazele
NAseza siizler ile bdis olurlar kesele
Ne bili.ir kadrini erbAb-r kem6lin cehele
Ciirnleden gegtik idik her ne belA lse hele
Bize mtilhid diyenin kendide lman olsa
Dahliden dinlmize bArl miiselman olsa
Cehil-ii betrl-u bimezheb iken bir ebter
Kendi ef6lint ehl-i dile isnad eyler
Ardrmrzca ne kadar grybetimiz eyleseler
Bize miilhid diyenin kendide iman olsa
Dahliden dinimize b6ri mi.iselman olsa
Gergi kirn nefse uyup itmedeyiiz sehv-ii hati
Btltriiz ciinniirniizii itmezi.iz inkdr asIA
Gam de!'il aybrmrzr siiylese dAim a'da
Kaailiiz siize biz gergi Bahat amma
Bize miilhid diyenin kendide iman olsa
Dahliden dlnimfue bdri mi.iseLnan olsa
-il-
Kiifr"i Bahai'nin, Nef i'nin meghur gazelini tanzir cde-
Ydvegrr zAg-r sitAhrm dir isen IAf delil
Tfitiyem dime ki mir'6t-r dilin sif de$il
Ulemd diigmeni bir h6tn-i bidlnsin sen
Ehl-i clildir dinili.irse sana ingdh defil
196
Dehr tutmnzsa nola y6ve kelAmrn makbul
Beli harrni.ihre pesendide-i sar6f delil
Girdt miftAh-r denl genc.t hald giin eline
Aleme herzeni bezleylesen itldf degil
Doludur niisha-i hecv ile der0n-r Nef i
Tablr yAran gibi diikk6nqe'i sahhdf degil
* igindb mi drqrnda rnr
DERTLi
(nzo - 1847)
Bolu'nun $ahneler kiiyi.inde do$an gair, 6nce Halve-
ti, sonra BektAgi tarikatrna girmigtir. Eski harflerle ba-
srlmrg divam vardrr.
KO$MA
HarAba kul olduk beznn-i elemde,
Abat olsak da bir, olmasak da bir!
Diigttik gare nedir dAma 6lemde,
Azat olsak da bir, olmasak da bir!
" Agk oduna yanrru$ cl$er'kebabu,
Hicr ile giryAnrz, dide Piir-abrz,
Yaprlmrg, yrkrlmrg, hane-harabrzo
Biinyat olsak da bir, olmasak da bir!
Btz $irin elinden aqk meYin igtlk,
Hak tle batrh farkedlP segtik,
Varhk da$'Ianm deldik de gegtik,
Ferhat olsak da blr, olmasak da bir!
Ey Dertli Alemde biz gah-r diliz, '
Hak'tan hakikatten 6g6h-r diliz,
Tarik-l esr6ra ervah-r diliz,
irgat olsak da bir, olmasak da bir!
II
Telli sazdrr bunun adr Venedik'ten gelir teli
Ne iyet dinler ne kadr Ardrq a$acrndan kolu
Bunu galan anlar kendi Be Allah'rn sersem ktilu
geytan bunun neresinde $eytan bunun neresinde
t97
Abdest alsan aldrn demez Dut aSacrndan teknesi
Namaz krlsan krldrn demez Kirigten bafih perdesi
Kadr gibi haram yemez Behey insanrn teresi
$eytan bunun neresinde $eytan bunrrn neresinde
t
Dertli gibi sanksrzdrr
Burgusunun bagrnda rm Aya$r da ganksrzdrr
Giipsiiniin nakrgrnda rm Boynuzu yok kuynrksuzdur
$eytan bunun neresinde $eytan bunun neresinde
*
YUSUF rAn|ir PA$A
(1808 - 1876)
innamzAoE vEHBi EFENDi'Niru necnenr
AVDETINE DAIR
K6beden gelmedi Hacr gibi Vehbi Molla
Arafattan siiriiliip hemdem-i hiisran gellyor
Han-r ilsan-r gerifi yemig igrnig uunma
Gitzii agtrr herifin ni'rnete kiifran geliyor
Kd'beye gitti!'ine oldu pegiman, zemzem
igmedi, neg'e-i konyak ile sekran geliyor
Atmayrp ban gtinahr orada artrrdr
Vizri.i lsyanrnr, 6zade-i grrfran geliyor
Burnuna sivrisinelc satagrp giillerde
Bag agrk, yatrln ayak, elde mekesran geliyor
Gegti germabe-i Fi'ravnu megakkatle hele
Bahre gark olmadr mi.istairak-i buhran geliyor
Cidde'den gehr-i Siiveyg'e oradan l{ahire'ye
Uiradr kahrolasr sersemti hayran geliyor.
Kendi gelsin gelecek gare nedir mi.igkiilii bu
Ta'n-ii teghir verasrnca hezaran geliyor.
Qrkdr muhlisleri karguda gilriince dedilcr,
O delildir bu gelen, Kadr-r havran geliyor.
 199
l9tt
g:upr.cizf.,lt' izzs.T MoLLA Dedi: <Bir iki m6h sabreyledik
(17Ss - lsse) Dil-i zdra sabn ile cebreyledik

$aiR vE PADi$AH igittik ki

siz g6ir-i qdhsrz
Maarif semAv6trna m6hsrz.
Kcqecizad e Tzzet Molla'
Sultan ikinciMahmut'a Deiil haddirniz gergi galdrnrra saz
bir siir takdim eder' Bu GiinilI btr iki na!"me eyler niyaz!"
siirin bir beYtinde ikinci Meh-i rfizede etti ibrdm-r tam:
Mahmut'u, Fatih Sultan cBana, durma megk etl deyii, bir makam.,
Mehmet kadar biiYiik eijs-
terir. ikinci Mahmut, sii- Dedim: <Bedce grkmrgtr 6vdzrmIz
rin bu beYtini makasla Sitanbul'da terkeyledik sazrmrz.>
keserek, sair lzzet Molla-
Kegecizade Izzet ya gu iradesini tebliE ct- *
tirir:
..- istatlbul'un fethiyle miijdelencn Fatih ile ben
nasrl kryas cclilirirn? Bu beytin Yerine $air
baska gey Yaz- KTT,ALAR
SIN. D

* Desti kfrtahrmrzr etmemig Allah resa

siiyle anlattt': Membar lfrtfunu yoksa elimizle kapanz
Sair l(esan imamr ilc olan vak'aslt-tt Bize versin mi Huda abihayatr tevfik
Hik6ye ederlerdi, Vehb-i Pir
Hrzn bulsak rehi zulmette kiilAhrn kapanz
Yalan gergek, ol gAir-i binazir'
Olup na'ib-t belcle-i Mafrtisa
KudumiYle AYdrn imig rfrEen6'..
YdsinizAde vii Hdlet badagup
ikisi milleti bu hdle kodu
Kar (a) Osmanlarrn piri llacr Omer Birisi h6let-i nez'a getiriip
QitBAr Sairi zannederrnig .me[er' Diferi iistiine yisin okudu
Hitap eYleYiiP ana flacr Omer
nemig: ..EY efendi-i sahiP-htiner *
Etmez cihAm keqmekeqi zAliman hardb,
Eder senden arbdb-r meclis, niYdz
Eyler onu miidahanei dliman harab!...
Ahp destine sazlnl gal biraz!"
UeLig: .,EY A[a-Yr rnisafir-nevAz
Bir mevsimi bahannda geldik lci Alemin,
Biilbtil hAmtg, havz tehi, giilistan harAb!...
Usul'i diferdir biz'im siiz ve saz"'
Kegan Camiinde imAm-r safir
Sa!'ir tdi, geryi srErrdan kebir'
200
$iNAsi
(rs26 - rszr)
.,(MiintarhabAt-r Eg'ar" adh divanr basrlmr;trr.
Qahgkan, di.iri.ist ve cjrnek bir gazeteci olmasrna ra[-
men Hasrcrzade Mehmet AEa $inasi'yi Su beyti ilL- hic-
vetmigti:
oYazarlar bir takrm efeki geyler hergib6dabad,
$inasi anlamaz di.inyayr, AgAh ise pek gafil... u
$iNesi'ng,N:
Hiciv
Elindeki kaleminden demem ki kan damlar
O bir niimayig igindir misal-i seyf-i hatip
Felek getirmedi 6faka senden iince beni
Ki suph-r sddrk eder suph-r kAzibi talcip...
TENASUH HiKAYESi
Yapma bir filezof-r nameghur
Kendini zannederdi Fisaglr
itikadr tenasiih-i ervah
itimadr tefassiih-i egbah
Dedi hirn "Kuyru$u diken hayvan
Bulur ellrette suret-i insan.,,
Dinleyip bir siihanver ol iikiizii
Aizrna trktr ot gibi bu siizii
.,Nasrl etmem bu mezhebe iman
' Sen olurken niimune r'ii bi.irhan."
E$EK irE Tirrci uirAvesi
Qrktr bir balrn iginden yola bir yagh hunar
Nakl igin beldeye yiiklenmig idi ruyinigdr
Derken ag karmna bir tilkt giiriince gelcl.i
Biiyle bir taze iiziim hasreti bafnn deldi
Oteki gifteyi attr bu yanagtrkga biraz
Sonra lAkin aradan kalktr biitiin naz ii niyaz
oGelsem olrnaz mr huzura a benim arslannn
"Td yakrndan bakayun hi.isni.iniize hayranun
20t
"Dairn olsun beyimin saye-i lutf u keremi
"Giil biter bastrfr yerlerde mi.ibarek kaderrt
..Benzer ol hog kokulu kuyrufu A16 miske
"Koklanm burnuma urrnazsa efendim fiske
"Eyler irfanrm inra o suhangfr giizler
"Yakr$rr afzrna mevzun u mukaffa siizler,
Egek ifrat-r negatrndan anrrdr der ilien
Sanki karpuz kabuiu gtirdii yahut taze diken
TiLKi
..Canrma igledi gitti bu ferahndk hava
"Siz siikfit etseniz arnma yine var bagka safA
"Qtinki biilbi.it igidip nagmenizi sirkat eder
"Qafrnr belki gelir dinleyene hiizn ti keclero
Tilki biiyle nice diller diikerek zevk etti
Eqefi bir kuyunun bagrna dek sevketti
TiLKT
"Burada bir giizel ahrr ile yemlilc varclrr
"Neyleyrrn yiikle girilmez kaprsr pek dardrr
"Uyuyup yatrna gibi zevk ii sefa gok anda
"Su igip yem yemeden gayn cefa yok anda
"Anda sakin digilerde o letafet bagka
"Hele bir kerre bakrn di.igmeyin anuna agkao
Yaklagrnca egek Ayine-i dba baktr
Yiizi.i aksin sezerek afzr suyu pek aktr
E$EK
"VakrA giirrnedeyim dilber ii nazik bir bag"
TiLKi
"Qafrnn tiz am gelsin size olsun ofnag>r
"Buraya gel" diye feryad ederek tagtr hrmar
Kuyudan aks-i sedasrn igidip gagtr lumar
 102 1.03

TiLKi AIU iLE sivnisiruEK HiKAYESi

mii sizi $imdi edlyorlar dflvet
"G0rdi.ini.iz
yok mu bana bir hianet Giirdii bir bal arrsrn slvrislnek
"Bu ziyafette acep Dedi biiyle ana fahreyliyerek
"Bunda kalsm yiiki.iniiz tek ininiz siz agafr ..Var mr bir bencileyin nefs-i nefiq
.Sftenrzdan gelirim olmafa tavla ugagl"
Egek attr ytikiini.i yerlere kendin kuyuya "K'ola azade i.i bihavf reis
Tilki miras yedt ta ana rahmet okuya "Nice bir kasr ii saraya girerim
KARAr(U$ YAVRUSUYLA KARG,q HirAvrSi "Ruh-r dilberleri takbil ederim
(Bililtizam lisan-r avam iizre kaleme altnmrgtrr.)
Ag idi bir karakug yavrusu bir giin yuvacda ,,Olurun: mest'i dem-i hrred ii kelAn
Anasr yosul amngiin yem ararch ovada "Kdh raksan ii gehi nag"me kiinan
Bir bora grktr yuva derken aSagtan diiqtii "Ne beld kirn gahgrrsm her dem
Ba;rna yavrucufun kiiylii gocuklar iigtii "Nefini giirmede ancak ddem."
Tutulup oldu oyuncak bir ekinci pigine Nahl verdi ana bir goyle cevap
Bir kafesle kodular ba$da dikenlik igine "Key eden kdr-r bedt fazl-r hesap
Kondu bir karga gelip vigne fidanr iizre "Valuff cinsine yoktur bagbuB
Gaga galdr yemige 6det ii ganr tizre "Geginir herbiriniz sahib-i tug
Dedi oI yavru "Safa geldin aman btilbtil aga "Lik kagAne ii ddrata bedel
.Canrm ister yedi$inden sadaka ile bana" "Giibreliktir sana gdhige mahal
,* KARGA
.$ .,Var orug tut ag igin kendimi algak tutamam ..Hem bulunmazsa gtizeller yana$r
't
.<Bus edersin nice murdar aya$r
"Qrk fidan iizre gekirdek vereyim kim
f yutarnam),
I
.lj
't KARAKU$ YAVRUSU "Bir gi.in oI raks i.i taninin eseri
{ (Beri sor akbabadan bir diiit al kim buradan "Ciimleye bais olur derd-i seri
:l{
':I
.;! ..Kurtulursam alayrm dAdrmr zdlim boradan" .<Ldcerem bir de larii hiddet eder
I Karga uslu stiz ahp geldi dedi "Giigli.ifiii giir "Emdilin kana seni diyyet eder
:4 ..Kuluclur frrtrna bir padigehin kirn giizii kiir "Blz ki vasube olup fermanber
,1,
'':|
"Oyle gehtir kirn ana can tagryanlar
muhtag "Frrkamrz yekclil olur sertaser
..Nur u ezhar iizerin cAy ederiz
"Kimini ptir naam eyler kimini iildiiriir
*r
r"*
a9"
ti KARAKU$ YAVRUSTI .,Vrls'umllz mertehe i;ler gidsli2
'ii;

ii "Qiinkii iiSrenmigsin artrk adr nevmig siil'le "Bir kovanda yapanz gem ii asel
id
oAhrrm almaz isenr neyliveyim ben biiyle" ,,Zevkimizdir bu iki htisn-i amel
:')
KARGA .,Murnumuz halka biiti.in gevk verlr
i{
*ii ..Ana talih denilir herkese ohnaz hayn "Ballmrz zaikaya zevk verir"
,}
{1
..Andan iig almaSa yok gare rrzadan gaJrrr
'tt{

4
204
IIEZELiYAT VC HiCVIYAT
LEYLECiN AVAZESINi TAI(LiT VE MESEL
Verir insana siklet sohbetiyle merdiim-i ahmak
Ki, der ismar gak bak lAklAkayla hklak hklek
ETEZEL
Efendi kiihne yahudt akaidin satma
Nasrl bu taze maarifle eskiler alayrm
(Klf-u farisiyi cim-i arabi telAffuz etmeye ahgmrg
olan bir zata okutturulmak igin mahsusan nazmolun-
mugtur.)
Giig gelir giiz giire cevri geke giirmek dil ii can
Gece gi.indi.iz gegiyor giilge Sibi giinki cihan
Hiciv
Gelmedi Aleme zatrn gibt ehl-i telbis
Kibriyaya srsrnrr mel'anetinden iblis
Ademe etrnez isen vaz-r fesad-r suri
Cinlere fitne-i gaybiye edersin tedris
Miintahabit-r Eg'anm: 1862 (Divan)
20s
ETEM PERTEV PA$A
(1824 1872)
-
Bir filclzofla kcipeSin konugmaslnr anlatan ..A"."ava-
nAme" adk bir eseri ve gegitli konularda yazrlarr irulu-
nan Etem Pertev Paga, edebiyatrmrzrn yenilegmesine yar-
drmcr olmugtur. Dertli'nin bir giirine nazire olan agafr-
daki destanr, Mahmut Nedim Paga'ya yazrlmrgtrr:
DESTAN
Bu deli gtinliimi.in cogkunluf-u var,
Zantrtrm, o yosmanrn miiptelAsrdrr.
Yitirmig sabnnr, bilmem ne arar
Aqk ilinin es*ii budalasrdrr.
Oyle bir yosmadrr kim yoktur e9i,
Kim giirse be$enmez o rnahvegi?
Giizellik giiiiini.in parlak giinegi,
Muhabbet ufktrnun bir ziyasrdrr.
Kurulmug kaqlarr kazA kemanr,
Titretir kirpiSi oku her yanr,
Katrnda helAldir kamunun kanr,
Bu da hilkatrnrn muktezasrdrr.
Merhameti yoktur, dinlemez ahr,
Bin 6qrk tildiiriir herbir nigdhr.
Ecel dedikleri ernri ilahi
Gamzesinin kadim aginasrdrr.
Pek yahgrdrr onun girin likasr,
Her siizii, sohbeti, tavn, edasr,
Zewe denli.i amrna yoktur vefasr,
Dem ursa da kuru iddiasrdrr.
Devadrr kan 5rutrna dertli 6ztime,
CilAdrr afflamak yagh giiziime,
Bir nazar eyliyen soluk ytizi.ime
Der kl dgrklann biriyasrdrr.

:06
Srdk ile z:manda Srddik-i Ekber,
Adlii styasetle Hazreti 6mer,
Ziihd ile hayAsr Osman'a benzer,
irfan ile vaktin Murtazasrdrr.
Ba[rglar kalemi bizlere kuvvet,
Relyle lntizam bulur memleket,
VeriLnig kendlne her tiirli.i hikmet,
Edep meclislnin Baykara'srdrr.
Dew-l samislnin halka her gi.inii
Oldu semahatle seving diiEiint,
Bermeki denilen iran di.igkiinii
Bib-r ihsArunrn blr gedAsrdrr.
Ey 6saf-r cihan, htdiv-i zigan,
Yegdne-i zarrratr, ferid-i devran,
Cen6b-r efhamin bireyb i.i gi.irnan
Bahtr kutlulann pigiivasrdrr!..
* $iri bir Laup ile saydetmig
BAYBURTLU ZiHNi
(1800 18se)
Divanr ile -
Sergiize$tname adlr eseri vardrr.
Vardrrn ki yurdundan ayak gdtiirmiig
Yavru gitmig rssrz kalrmg otafr
Camlar gikest olmug meyler diikiilmiiq
Sakiler meclisten gekmig ayafr
Hangi baida bulsam ben o merali
Hangi yerde giirsem gegm-i gazali
Avcrlardan kagmrg ceyldn misali.
Gegmig dafidan dafa yoktur durafr
LAIeyi siirnbiilii giilti hdr almrg
Zevk ii gevk ehlini ah i.i zdr almrg
Siileyman tahtrm sanki m6r almrg
Gama tebdil olmug iilfetin gagl
207
Zihni derd elinden her zaman ailar
Vardrm ki ba$'aflar baSban aflar
Siimbi.iller perigan gi.iller kan a$lar
geyda biilbtl terk edeli bu bafr
*
SERGUZE$TNAME'DEN
(Fatin tezkeresi miiellifine)
Hezeyanlar edip Smalinde
Herkesin terci.ime . i h6linde
Kimini esfeledek indirmig
Kimlni arga kadar bindirmig.
ge*rri gairlerini kaldrmrg
Tasra gairlerini daldrrmrg
Hi.iner istanbul'a mr mahsustur
Yoksa zii lim ile mi mensusdur
Bizi de sanki pagam kaydetmig
0 beni,ben anr bilmem ebedi
Neden icab ede bilmern hasedi
Eylemip terceme - i hAltme qek
Voyvoda katibi yazmrt o egek
FIem bir 6IA gazelim kaydederek
Bazr eg'an da vardrr diyerek
FIer gegiip fazhmr inkdr etmiq
Mazhar - i hecvim olup kdr etmig
Halbuki her hiineri hAviyim
Vi.izerd katibi divanryirn
Ifern dahi sahib - i dtvanl Suara
Nazm ile FazL - i lran - r guara.
 249
208 MEHMET LEBIB
riiRK GALiP PASA
(178s 1867) (Ist.... * 1876)
Eserleri: Tuhfe"i Vehbi- gerhi, Cevdhir-i Mi.iltekate,
Divan. (Muteyebat-r Tiirkiyye) adh eseri varclrr'
Enciimen-i DAnig AzAh[rnda bulunrnug,
civler ve mizahi giirler yazmrgtrr.
birEok hi- -r-
Yaz gtinii ilrsana can yoldagrd-rr
sivrii sinek
Muzu heyvanlart"'n hep bagrd-ur
slvrti sinek
G A7ZEL hern gabarur
Yer bulmaz idlm yafma$a bArAn oluversem
ioua"*ii clisleyiigGn hem acrdur sivrii sinek
Sayki guyr$k t".u"t"' gardagrdur
Giikler yrkrlrdu mehitdban oluversern.
Ufiaz **-" sesi afirzda afiu vardalasa
siwii sinek
Dert olsam e$er kimse devamr bulamazdr Grlk uyuz denlii ne"mrrdai gaqudur
Bir dertli bulunmaz idi derman oluversem Heg rrulm az gece e[lendiirii
sazlar galarak
sinek
MAhileri ginffr olur idi ben deniz olsam CtttA"ta" gJtibti"-haldagrdur sivrii Galiib
Toprak kesili.irdi.i suyu umman oluversem Oilotigtin dillegtiruz kiiyde bununla sinek
Mrsrr olur isem NiI-i mbiiarek akamazdr Yaz giinii insana yolduqrdur sivrii
"u"
Giiz siirmeyi giirmezdi Srfahan oluversem
_II-
Ba$ otsam efer meyvaya hasret olur AIem
Bir,sebze yeti$mez idi bostan oltrversem
Her koklayamn burnu diiger nefret ederdi BaksevdiicegiimKezban'rnondiirtyagrvardur
Giilzar-r cihanda gul-i reyhan oluversem ittgrr"r,siyatt beneri hem cle gagr vardtrr
ma\ru boncuh
Her koklayanrn burnu diiger nefret ederdi Gerdanlu$unu boynuna dahmrq
Gi.ilzar-r cihanda giil-t reyhan oluversern ;; ;t-tzr barnahta viiziigiin daqr vardur
Her tAze firar eyler idi Kartal'a dofiru Han denlii aguhtur gapusu eyan
afanrn
Mahbub seviib mail-i \uban oluversem yise bitmez Grekatlu a$r vardur
;ily"
Derhal kryamet kopar ilern yrkrlrrdr yohtur bu gehiirde
geddadm eEer yaptrEr biinvan oluversem txeg biiyle gonuh derltilsti
vardur
Viran olurdu yemen iklimi Lebib'a Ekmek yir evi'inde gatr goh oynaqr
ofarmtg
Hekinde blten kahveye fincan oluversem. Bir top bezi sarmr; goca bir piisktilvardur
BEYiTLER Gali.ib kirizin gatUU" s"aar
bir baqr
Ateg pamuktan korktu savugtu kiimiirltife -.III_ ala gazdur
Bad, eyler oldu sivrislneklerden ihtiraz Hak hak deyii erden qafuran-hep
biiylesiin azdur
Heyvan kUmesindu U"lu*"m
* Vri' urz iitiigii giinliirnii e[lendiirii
uflaz
Kediye pls deme dnhar Lebib'a zira F. 14

Pireler filleniyor, murlar aslan oluyor.

210
Yaz gi.inlerti de sivri sinek teyfe bi sazdur
it denlii dalarsa bacaffun grzma ses etme BiR HicvivrsiNurru: 2l I

Gtikgen grzrn etdiikleri oflan sana nazdur
-IV.-
Yaz geldi gtikiir bak yine gtllendi hiiyiikler
Fik fik iitiisiirler uguqurlar tbiibiikler
At eggefc egqek ata garrnan garug oldu
Gitk kubbeyi gtimletdireyor daSda ktiliikler
Sesle bi qiigez can gulaguyla ne guyakdur
Can koymadr giivdemde davullarla diidiikler
Gar gurduna benzer so$ufu eslcmez emmi
Grqda otumrlar gatur altrnda yiiriikler
Eyan ga!"urunca hele bi vanna da gor bak
Halta dakarak boynuga it denlii siiri.ikler
Varsun yimesiin Nifdelii Galiib gara manca
APzn dadunu hig ne biliir iiyle hiidtikler
Gr9 getdii guneg grzdu giiferdi goca dailar
Kezban girnli.im giilde seninle heva yazdur
Galiib gok it["tid gok nasafat eylediik emme
Ses eslernez oldu goca Tiirk pek yarmazdur
* lrinin danradr imig. Konugurken biraz kekeme imig. Her
MANASTIRLI NAiLi
(1823 1,876)
oson asrr Ti.irk
-
gairleri" ne gore; 1823 de Manasttrda
clolan Naili, 1876 da Mtsrrda olmi.igtiir. Hicivde ileri
den bu gair zamanlnln viikelAsrnr:
Kahnamrqtrr iglerlnde ehli din
Lffnetullahi.i dleyhtm ecrnain..
nakara-tlt bir manzume ile lricvetmigtir.
Mrsrrda bulundr-r$u srrada canlnl srktrklannt 9u bc.
vitle anlattr:
Herbar olur elbette kigi Ahara muhtag
Mrsrr ehli ne hikmet serdpd hdra rnuhtaq..
Qiin bahk baqtan kokar, derler meseldir NAiLI
Heyeti mecmuaya mima[zr bag etmek abes
Bir peri peylcerin agkr ile garprldr Topal
Beni cin tuttu deyu aldatryor insAnr
Tiirlii geytanhk ile Alemi eyler ifva
Cin mi garpar hig o o$Ian delisi geytam
*
YENigEHinri avNi srv
(1826 1884)
- sr gibi,
Nef i'nin "SihAm-r KazA" "Nihffn-r Kaz6" ad-
ll bir hicviyyat mecmuasl olan Yeniqehirli Avni, muci-
bi mazarrat olacaflr diigiincesiyle ve damadtnrn rsrariyle
bunu yakmr;tir. Basrlmrg divam vardrr.
$airin bir bevti:
Tenezziil eylemiyor hecve husrev-i tab'rm
Sez6-yi hecve ise de bildiiim, ric6lii nis6.
*
Yenigchirli Avni Bey, Bahariyye Mevlevihanesi $ev-
akgam igmek istcr, bazan bagkalan: ..Bir mcvleviJrinede
rakr igilir mi?, derlermig. Her geyden meyfis kalrr, hiq
bir grkar vol gtirmez, hig bir iimit kaptsr bulmaz, her za-
man qikA5'etlerden bahseder ve kendi bir beytini tekrar
gi- cdermig:
(lyle rne'yus-u teselliyrm bu mihnetgehde kim,
Mfrcib-i sAdi olur hiilya da gelmez hAtra!
*
KAzIM PAgA
(1809 - 1889)
KerbclA mersiyesi ve kuv'vetli hicivleriyle tantnan
Musa KAzrm Paga'nrn "Mukallid-i Asko adh kitabr ile gi-
irlerini ihtiva eden kiiciik bir divanr basrimtgtrr. 80 va$rn-
da iilen 9air. Uski.idardaki Hiidai dcrgAhrnda gdmiili.idiir.

212 ixl xrr n
Rubu hunrs-u siidi.is.i.i ci.imle maa$rn kesilip
$imdi de geldt iigun birini kat,a niivbet
lkide birde bu hamyazeyl gekmekten
tse
Bari vaktlyle olunsaydr dtbtnden siinnet
(HOCA TAHSIN TTAKKTNDA)
$imdf Asar-r terakkidt bozuldu eskiler
Miisyii Tahsin namlnl petro'ya tahvil ettiler
Sen de giister kendint bag kaidrnp eyle [";;
Ey... enda.zeyl metroya tahvil ettile;.
* HERSEKI-I ANiT'HiKMET
NAMUSUN BEDELi
Sultan Abdi.ilmecid, krhk kryafetini tanrnmryacak
halde de['iqtirip gehirde doragmayr
iok severdi. vi"" uov-
Ie tebdil-i kryafet'le, gehzadebairna geldi, giivenini ka-
zanmrs olan tiittincti diikkdnrna girdi, bir kcilede
oturdu.
Gelenler arasrnda aginA bir ytiz gcirclti: Eski Maliye
paga... eok muktesid, hesabi,
fazrrr Naflz htg bir yolsuz-
lusa giiz yr.munarnakla tarunan Naflz paga, iiteki" Nazrr
Pagalarla geginememig, istifa etmigti. paga qok ucuzun_
dan, agrlcta satrlan az bir tiitiin arcrr, pa;a gitttkten
sonra,
tiittinci.i Padlgaha diindi.i :
"- Efendimiz... Bu adam cjtekiler gibi viiklerle hu_
susi ttitiin alabilirdi. HAline baktrkga
gihane_
nizde namlrsun bedelini dii$iiniiyorum.)>^"rraiik-i
Btr, giingiirmiig bir esnafrn bir padigaha vereceii en
L'iiytik dersti gtiphesiz... Genq tficidar, iiikesini' ,ul'n
tuttus"u yerlerden birisinde gergekreri iigrenebilmenrn
be-
delini rni.isamaha ile tidedi, tiittinci.iye krzmadr, i.istelik
Nafiz PaEa yENiOEw Matriye Nnzrn oldu.
$air Kdzrm Paqa ;u krt,ayr scjyledi:
Srdk tle devlete hi.isn-i.i hizrnet
Olmuyor ind-i ilAhide heba
Buna burhan-r kavi ister Isen
lgte Maliyede Naftz paga.
,'
i
AZLZ OLt.
I
tlskiidar'd a, hazrrcevaphkla tanrnmrg olan ,*"r1" efen-
i
!
I
di bir gtin e9efiine binmig, kcigkiinden gargrya dopru gi-
t diyordu. Hiidai dergAhrndan grkarak Do$anc:', ,,'iru
giden $air KAzrm Paqa ile kargrlagtr. Her vakirl': gibi ln-
tife yapmak isteyen Aziz efendi, egefine hitapla:
Op Paga babanrn elini!
-Deyince Kdzrm Paga elini hemen ege$in afzrna do[-
ru gotiirdii ve sonra da giilerek:
Aziz ol! dedi.
-Paganrn niiktesine bayrlan Aziz efendi ege$ini siiriip
giderken kahkahasr etrafi grnlattr.
(Mostar: 1839 ist. 1903)
-
Sanki geldim de ne-I- buldum bu harb-AbAdc
Bezzrn-i gamda bana hfrn-r ci$er oldu b6ctre
Her gi.in enva'-r bela ttrlii cefA ffm6de
Aleme geldi!'irne ben de pegirn6n oldum
Qekemezken bu kadar gille-i germ i.i serdi
FeleEin dercli unutturdu bana her derdi
Geldif'im dlem-i bAI6 ne mi.ibArek yerdi
Niye bu hak-i mezellette perigdn olclum
Gtirmeden bu giinii vaktiyle iilenler giilsi.in
Gi.iI gibi hdk-i rnezAre diiki.ilenler giilsiin
Ben yine aSlayrm Alemde giilenler giilsiin
Ben bu sam-sAha rqlirken bile eirv6n oldur*
Krrdr fanfis-r i.imid ti emeli seng-i kaza
Afilanm gfrqe-i mihnette garib ii tenhd
Blr taraftan escr-i mihr ii ve[A nA pevdd
Her taraftan hedef-i n6vek-i udvdn oldum
_II-
Hrrka berdfrg-r feragrz tarik-i seccAcleyiz
Na-murad-r alerniz anuna miirid-t bdcleyiz '
Neg'e-i hi.isn-i ezeldir gayet-l maks0dumuz
Mest-i agkrz sanma kim hayr6n-r ruy-r sAde3,iz
Kesretinden Alemin kat-r nigAh etsek n'ola
$ahed-i halvet-ser6y-r vahdette dtldAdeylz
1r.l 215
-tT
FanErz hengdme-i hicr ti visal ii yArdan MUALLiM NACi
Arif-i mana-yr agkrz bagka bir sevdddeyiz
(rsso - r8e3)
Sine-i mecr0humuzdur tA ebed amac-r agk Eserleri: Terkib-i Bend, Hamiyet yahut Musa bin
Tir-i takdirAt-r yAre herzaman amddeyiz Ebi.ilgazan, Mir'at-r BedAyi, AtegpAre, $er6re, FiiruzAn,
Yadlgdr-r Ndci, Siinbiile.
Olmugtrz biz agk ile dzade-f hafv ii
reca
Sanma kim Hikmet gam-r end.ige-l ferdAdeyiz Muallim Naci resminin al-
* tlna, mesel haline gelen
$u mrsrar yazmrgtr:
HASAN ATIN "Mudhikdt-r dehre ben
Olsem de tasvirim giiler:"
Siiz verip aldatmanrn rn6nasr var ml, anlamam Bu beyit de onundur:
Merd olan diinrnez siiziinden biiyledir bizde giar Deliler iginde kaldr NAci
Erkeiim dersen nigin vddinde durmazsrn beyim Tahlisine yok mu duacr?..
Yok efer kancrk isen bul kendine bir bagka yar.
*
Sahibi llmii hiiner, ehli kemal olsa bile
Yerl yoktur bu cihanda, yok ise beg parasr ilk defa .,Ben Tiirkiirn"
Geng iken giindi.ize kat da geceni durma gahg diyen Muallirn Naci'dir:
Kocayrnca oluyor kurt, kiipefin maskarasr.
* Tiirk olan nimetginas olrnak gerek
ALi $ADl Ben ki bir Tiirki.im unutmam Ca'beri
9ATHIYAT
Bizde yok baghca serrnaye riyadan bagka Kegf-i mdkf,rsunu tevil edemezsin geyhlrn
Elimizden ne gelir ktflii duadan bagka OIdu mafi'l0p olur elbette muzaffer dediSin
Sen ctre bul gdresini pire kazan rnes'ud ol
Belki iig yiiz sene var natrkamrzdan bir giin
Derne rnenhus yahudicle de var zer ciedisin
Cereyan etmedi siiz gonii glradan bagka
<Beni tasdik edin evl6d" diyorsun amrna
Arzrn iisttinde de altrnda da rahat arama
Yeri yok akledenin takr semadan bagka Eakahm clofru mu ey sdz ebesi her dedi$in
Tcplamp ehl-i hava her biri bir saz galar
Diismi.iEi.iz bir gukurun ka'nna kurtulrnak igin
Bilmeytu bagka gey Allaha recadan bagka Qelebi, biiyle olur bizde de konser dediSin
Yedi yiiz kerre yamlmak ne demek bir ci.izde
Umma trphanei cem'iyyetimizden daru
Ne ararsan bulunur derde devadan bagka Biiyle olmaz a benim hAfrzrm ezber dedi$in.
 ti
k
r16 217
&.
rslah olmuyor
BiR MUTE$AiRE DAiR fF Qarh bozulmuq diinya
Meal olur miitevahhig amn makalinden i.t
Ehli fukaramn Yiizii giilmiiYor
Mekalinin oda agAh degil mealinden
L
I
Ruhsati de dedifini bilmiYor
Benimsemig bizirn iig beyti bir raegide - ftiru+
I Yazr bellt de$it hat belli de$il
Amn tebesstim gelir cihana bu halinden { *
Benim mi, yoksa de$il mi tereddiidiinde heniiz
Demek ki yok haberi kendi intihalinden
FAZLI
Nasrl stikfrt ile kat'i cevap vermiyeyim Mithat Paganrn mai-
LefkoEah lsmail Paqa zade Galip -bey'
Fazh Efencliyi' arahkta zi-
LAkrrdr anlamryor anladrm sualimden yetinde RusEuk'te O"iuttJ"*" esnacla. Bev arkadaglarivle
Qeldnrne 6kil isen itirAf-r noksandan yaret edcr, rnusteiii oiuiliri. bit glin.Galip mti'rnanaatiyl: gide-
Emin olan delidir akhmn kemAlinden. bir mcsircye giclerierl;;;1; efencli'-dnirinin
gidenler su iqincle i':rlarak
mcz. $irlcletli yagmur yafar, teferrlice
Ne bu nevzemin bi.ikalar, ne bu dtegin dualar avclete ruecbur oltrrlat" krt'ayt sii'yler
Sanrnm ziyade iigmi.ig bagrna bi.ittin geyAtin, Buttun iizerinc Faz'lt cfendi rrgafirrlaki eclerlsr' Bunt: "Fazh
rt ha-
Sana bir siiziim var arruna bilmein olur mu makbul etendi sizi hicvetti" cliyc Galip beyi"ificiabzi7'arele gidini'' Galip
Bu kadar uzun duaya ne desen deniknez 6rnin. beli olmaYan Fazlt, bir akgain bcrlrrtrt::t
miidclet sonra klt'a1'r gdrirp ha-
bey, kemali hidCetle kovar' Bir
* tiiati anlachklau srlltra cvl'clki gibi iltifzrt
cdcr:

RUHSATI yafmur
ToIu ite o kadar virfar Uir Eedit
(18s6 - r89e) Iil halkr sellere diiktii misali miirg dbt
gibi herkes
Bir vakte erdi ki bizim gtiniiuriiz Girigti baftla kaz ltrzmeEe erbabr"
Ytgit belli defil mert belli delil . kilmi; drdefe Oottoii teferriig
fsor, 4tt. Tiirk $atrlerl)
Herkes yarasrna derman arryor
Deva belli defiil dert belli de!'il *
Farkeyledik Ahrrvaktin yettiSln
Merhamet qekilip gii$e gittifiin NAziF Sununi
Gticii yeten soyar giicii yetti$'in qrkardrfr (Malfinr:r{" ga'
Papak belli defil Kiirt belli deffil Mutlakiyct dcvrincr'c Baba Talrir'in istibdat erkAnlnCl"rtr sa-
zctcsincle maXat"tcr ia'u'l
Xu'if Siiruri'
Adalet kalmadr hep zuliim doldu aclr ile yazrlannr negri'tlcrdi.
yrldrpr iqin Alivviil N;;;;l -titi"ot tla nciirivattna clcvrtr' gdl:rt
Gegti gu bahann giilleri soldu I{iir-r'iyr:tin ilit.urrr ;il;t;k;
(ikclanr)
Diinyamn gidigi acayip oldu v".i*r,l"tri hukukqularrmrzclandt' it "t::tj
Nazif Siiruri, bilgin'Iti aleyhincle <'rldu$t-t rqln
Ko5run belli deiil kurt belli de$il hicivl.'ri de vardt' i"t"t*fi seEimin
Bagm ayrk deSil kederden yastan o zamaltlar 9u krt'aYr Yazmt$tl: piir iztlrap
Mflverayt perdlden trAtr'rn kigi
,dh ettikge duman grkryor festen Bir evetle tirlibi me-chule vermiqti cevap"
Haraba ytiz tuttu bean-i giilistarl Miintehiple"'ii-*i;i aiirty^yt bu yolda ""'-' diler'
bizdeki bu intihap!
Yayla belli defil yurt belli delil Eskl tarz'r itaiuu"u dOnaii
 1t(l ()
|
2lq
-
isuair sAFA En biiyiilt bir zdtrn idamrnda tsrar ettiler aldrrmadrn
(t867 - 1900) Dostlar her geyi ihtar ettiler aldrrrnadrn
Sence evli geldi jurnal hutbe-i irgaddan.
Ta$ra memurini vahgilerle hemhAlet bugtin
Kaldr birkag hrrsrza sermAye-i.devlet bugiin
Adeta etti taammiim fakrile zillet bugi.in
Memtreket vir6neler hAlinde, a9 millet bugtin
Fazladrr hAI6 sara5an masraf,r irAddan.
Ayhk almaz her kalemde yan gelir seksen kiqi
Birgok erbdb-r rnesdlih toplamr erkek, digi
Kurtanr ewakrnr her kim verirse bahgiqi
PAresiz bikeslerin Allaha kalmrg igi
Zevk alan yok hasbetenlilldh olan imdaddan.
Yirmi yrldr ettiltn elverdi Alemden srkrl
Ehline terk-i serir et bir saraya var trkrl
Bdyle bir masum kavmin hAline tnsaf lul
Devletl yrktrn behey .Allahtan korkmaz yrkrl
II: Abdi.ilhamid ismait Safa Di.igtiifiin gtin halk igin m6bdd olur dyaddan.
Bil kt mAtemdir sonu piirnege-i sfir olma pek
SUI-TAN HAMID'E Hep miikedderdir kulub-r nAs mesrCrr clrna pek
Topladrn etrafrna bir kag deni ahaddan Ey Siileyman-baht tAc-ii tahta ma!"rur olma pek
Anlann reyile hAli kalmadrn bidaddan ' Elhazer her sf,r grkan vdveylden feryaddan.
Bir nifak Avdzesi grkmaktadrr efraddan *
Kardegi kardegten ettin, vdlidi evlAddan
BaEn yandr milletln artrk bu istibdaddan. EY FTAI-K UYAN
Bu rnillette kim ehli namus oltrr,
Mi.irtekip, cihil, hamiyetsizler ikcldr eyledin Olanlar ya rnenfi ya rnahbus olur,
",:tr
Millete casuslulu serm6ye-i k6r eyledin Fazilet, hiiner akga etrnez bugiin,
,* En btiyiik Ademlerl menfAcla gamhdr eyledin
i.r Terakki kim isterse casus olur.
En biiyiik bir zdtrn idamrnda rsrdr eyledin
*
,iiir Ey halife, siiyle farkrn var mtdrr celldddan? Bu rnillette ekser ricAl-ii sndur.
rx Ya miisfit, ya miilhit, ya salus olur.
H
ffi Haksrz icraitr ihbar ettiler aldrrmadrn Ahali de['il, sadn A'zam bile
J*u
Bendegdrun rzrar ettiler aldrrmadan Muhasip huzurunda pabus olur.

ffi
220 n,t 1

(Vatan> siizleri inletir

yrldrzr, ANDELiB ESAT
Figanlar fakat gayri mihsus (rszl - teoz)
olu.,
. yazrlsa gu her gizdi$i
sanstiriln Asrl ismi (Mehmet Esat) olan bu zarif istanbul Eocr
Mi.ikemmel beq on cilt kamus
olur iu; Arabca (Biilbiil) mAnasrna gelen (Andelib) miistear
adile giizel giirler yazardr. Bu yiizden ismi tarihe sad{rce
Bu Osmanfthk, Mi.isliimanhk de!.il: "Andelib" olarak intikal etmigtir.
Memalik teyakkuzla mahms 1873 yilrnda, orta halli bir aile gocuiu olarak, Istan-
olur.
bul'da dofmug; kendi tabirince: "Bu giiliistanda bir gtil
Giranbahr gafletsin ey kavm koparmak deSil, dikenile yaralanarak.." Meyus bir cimiir
uyan,
Uyan belki bir devri matus siirmi.igtiir.
olur,
Ezanken bu sesler uyan korkanm, Fakat buna, irmiirden ziyade, bir gtiz agrp kapama
Vatan bir tamngAhr nakus dense revadrr. Qiinkii zavalh Andelip, otuz beg yagrnda
olur.
vefat etmigtir. LAkin az, oz bir hayattan kAm alarak, de-
Bizi rflhi p6ki Muhammet bile Sil.. Yoksulluk ve onun dofurdufu hiisranla pengele;e-
Giiriir argr 6l6da me,yus olur, rek...
Mekabirde ecdad ,ryur*u, diril, Ustelik Malatya'da, siirgiin olarak, ijliimiin kur-tancr
Diril belki bfr devri menhus olur. kollarrna srlrndrfrnr yazarsak, merhumun Eektifii rstrriip-
lar tahmin edilebilir.
Uyan durrna, ey halk takey
siikfit, Abdillhamit devrine tesadiif eden bu yrllarda; anr'"ik
Bu samtrn sonu banki efsirs Saraya veya meghur Paqalardan birine intisabla rel'ah
olur.
* sailanabildifinden, bu rahat yola sapmryan Andelib, ]ra-
yatrn cefa daplarrnr agmrya mecbur kalmrgtr.
. KUrUKetj uaynl Istanbul'da kiigiik, fakat idealist bir memur el31 lru
BEy
aydrn geng; artrk milletin baqrna beld kesilen (A'li Os-
gah.,srp terc_emeye manD saltanatrna cephe almrg bulunuyordu: Akrbetinilen
Yu:*tt
Dtnle neyden dedi, gok geim"l!'guta,
flayri Bey,
korkmadan, hiinkArr hicvediyor; dmirlerinin tAbirince:
d{idiiEti,
Segeri iimr-i.i hazAn-ben"edoi
*""t oldu, "Serkeglikte devam ettikce. . . " yiikselemeyip, sefai''lte
Yadigdn olarak Alernde Lda, mahkfim kahyordu.
ttii.igiji.
Bu yeisle igkiden teselli uman Andelib'in, niha,,,et
isnaair sAFA istanbul'un belli bagh ayyaglarrndan oldu['unu sciylerler.
Tath scizlti ve gi"izel yiizli-i bir adam oldu!'undan qehr.in -
Saray mensuplarrndan gayrl - biittin tabakalannda dc,,;t-
Ian bulunurdu.
Vizerd konaklarrnrn dolu sofralarrna fakir bir ahhzr-
brn kahvesini tercih eden Andelib; kiigtik, mutav;rzt
 ,i"rt,fo.fu ciii;iip kalkmakta n zevkahrch.
Gayct giizel dil taklidi yaptr$rnclan bir giin; bir arkzr-
dagile, rastgele bir saatgt di.ikkdnrna girmig. Ustahkh
r\cem givesile:
Mene bah; saater garda's.. demiq; <iziime eyle bir
saal -vcrc.sin ki, yalnrz gecclcri gunrla!.. Bulartn meyanrn-
da. cyle bir metArn mevcutsa, gcirset ki, gdrern!..
Saatgr, hiq i.stifi bozmamrg:
O gegit mahmrz cla bulunur dmma, size yalntz
-
giindiizleri bunrlanr vcrcce$irn!..
* Yoh.. Eyle bir metdr almirem!.. Oziine dtiz diiz-
rcm: imanrcsi yalnrz afitap gtrrub eden de donen cinstcrr
ola!..
Ver-irim arnrna, unu gcce parma$rnlzrn ucundzr
-
clondiiriip kut'amazsrnrz saralinizi!.,
Neygin guramirmiqem?..
-Saatqr, olurmasr igin bir iskemle gosterip, giiliimsc-
nrig:
Ak,samlarr sarhogsunuz da ondan, Andelib Beyci-
-
Eim!...
* *
Merhumun aynl z:rmanda Eok clalgur oldufunr-r sii,l'-
Ierler. Bir giin istanbul'claki bir do.stuna Malatya'dan bir
rnektup yazrp oradaki bir: hAdiseyi anlatmrg.
Ertesi sabah postaya verecefi bu mektubun a]trna:
oOkuduktan sonra, hemen yakrnrz.o ibaresini kondr,rrrrp,
uykuya dalmrg. Ertesi gtin mektubtr gcirtip okuyunca:
"Allah, Allah.. dcmi$; bu viliyette me$erse neler oluyor-
mug!..., Nihayet sondaki: "Yaktntz..., ihtartna uyarak,
.sabahleyin sdniik sobanrn iqine frrlatrnrg. Ancak aksam,
l'akir odasrnda l<endi sobasrnr ternizlcrken, igin farkrna
varmrg.
* Andelib; Pagayr saatlerce gtilcli.iren gu cevabr r,,er_
zamanrnda istanbul'da pck
t'i-: l: :i:l'*1 :,di:-'.: : , 'r.!'r'r-. :
'.
223
ve rnesle$inin de oKunduracrrrko ordufunu sciyriycrek,
bahtrnr rifrenmek istemig.
Falcr, hayli diiqiindrikten sonra; uucunda <irtim buiu-
nan uzun bir yol gdri.ineceEini...o ve bunun igin *ifu1iy21_
kdr davranmasrnl... sdyleyince, Andelib gtilmiig:
Ben, zaten ihtiyatker davranrp, isim ve meslefimi
sana-yanhg sciylemigtim. Bu fal bana ait defildir!..
Ne gare ki kehanet do[ru grkmrg; o tarihte kcrvanla
bir ayda agrlabilen, uzun Malatya yolunun sonuncla genE
adamr rilijm kargrlamrEtrr.
Diizgiin uslubile yazrlmrg osabahr ffayatrrn,,, ..Giil
Demetleri", oArablann Flikdyatr $airanesi>, ve oBir De-
rnet Qigek" isimli kiigijk kitaplarr oldukga deperli eser_
lerse de; Andelib'in asrr hiineri, gcrgek biirbiikle orcrr,r['
gibi, dilindedir.
. Gergi bu dil, sahibini stirtindi.irtip gurbet ercre bir
avug toprasa kalbetmigse de; giizer niiktcreri cre yrila'rrr
dudaklarrna miras brrakmrqtrr.
-Asrzdan aprza bugiine kadar aksede' Iitifeleri ara-
srnda gu fikrasr meghurdur: Andelib; kendisini zengin
edebilecek istibdat ricari pagarann semtine usramadrfr
halde; yazlan Mrsrrh Mustafa paga'nrn Bogazdiki yarrsr-
na ulrarmrg.
Kandilli'de, gahAne bir deniz konafr olan, saray yav_
rusunun bahEe ve balkonla'nda paga ile sohbete daldrsr
giinlerden birinde; Mustafa paga, dert yanmrg:
Ah.. Valde beni biraz daha erken do[urmu; ol_
-
saydr, kardegim Ismail paga,nrn yerine, ben Hidiv ola_
caktrm... igte buna pek ziyade krzryorum!...
rnig:
Bu igde krzmak, zdti Alilerinden fazla, valdeniz
-
Hanrm Sultana diigerdi!...
Edirne Kadrsr pagmakcr Zade Zrthtii Mollanrn oflu
 225
Ahver s6z il rebibr eline
Ta ki kanun'u mahabbet
biline
224
olan bu talihsiz geng; 1902 ythnda, otuz be9 yagrnda Ma- eoL,- uggdhn aman bamteline
latya'da bir senelik stirgiinden sonra vefat etniigtir'. Neg'elendir dil-t mest6nemid
- -
Zavalb biilbiiliin meghul mezalrnl grjnliimiizi.in rah- edelim
Bezrn-i ahbAbr ferahnAk
met ve muhabbet gi-illerile mAnen siisleriz. Sineden sfrz-i dili PAk edelim
Zafer: 13/3/1955 Necdet Ri.igtii EFE iam"-i sabnmrzr gAk edelim
* Neq'elendir dtl-i mestdnemizi
_II-
MUNIF PA9A
Bahdr mevsimi geqt ii g":al
mevsimidir
- le10)
(1830
u,geziib'egle" buhu" mevsimidir
KIT,ALAR ilffi it
SULTAN HAMiD'iN CULUSUNA benefEe gibl muntazrr
buyun biikelim
Durub
"nn"li*f
mulakat-r yAr mevsimldir
Halkm muradr lfazret-i Sultan Murad idi ""ae bihigt
Hakkrn muradr Flazret-i Abdtilharnid imig Yayrldr dAneen-i sahr6ya ihi'ivAn-r
gikAr rnevsimidir
Her igde rni.ilk-i millet igin hayr-r mahz olan Kemencl-i qevk i'i heuesle
Elbette mayi.ir:ad de$il rnayiirid imig
gider giirelim
Nasrl bu timr-i azizi akub
Ne kesaker." uti,IuilTfil'?y ire rriz,
;;;tt-t db-r revancla karar mevsimidir
Diigmesek hanger'i ebrusuna ger rAy ile biz... defter-i gi'r
Bir zarnan Rfim'da deryakeq idik ey sdkl, Bir elde sigar-r rney difer elde
Terenniim-i gazel'i Abdar mevsimidir 1

gimdi iran'da kanaat ederiz gay ile biz.

peykesin nrolla
Kiise Ralf Paganrn Vezirli!'i igin: Brrak 9u rnedresenin ktihne
Ug tu$Iu Vezir olurmug evvel S*.t"-t'*"ykedeyi ihtiydr mevsimidir
U9 tiiyliisi.i girndi oldu peydfi *
U9 tu! ile tig ti.iyii kryas et SULTAN MEHMET RE$AT
Devlet ne imlg, ne oldu hah. (1844 - 1918)
yazdrfr gaz-el ve tahmi''i
* Qanakkale 'uf"ti'fi'"rine
MUALLiM FEYZi ii
(Tebriz 1842 - ist. t9t0) ['Iilletim gdfil iken r"rtikte-i-hayr iiSerclen
zerden'
V"i. it"r,iabbe bile haznede sim
-r-
Salily6 bo9 koma peym6nenrizi
gofrr"a"rt en hocalar camicle harf-i-cerden'
ii berden"
osavlet etmigti Qanakkal'aya bahr
Neg'elendir clil-i mestAnemizl
.Ehl-t-irtamrn iki hasm-i-kavisi
birden'"
Agrver sohbet'i cdn6nemizi Ir. 15
Neg'elendtr dil-i mestAnemizi
226
tuza 227
Siddet-i cu'ile muhtag olub ekmekle buza Zevk mali nege ikbalt qok gitrdiim Regid
"i|,i i.u, ten,edi miilet' giin"q altrnda Ciimlesinden geldi istigna kanaat nanuna.
Bey omuza'
Heybeyi vurrnu9 idi Yaficr $efik
rmdad-r-il6hi yetigip ordumuza" -II-zevk-r riydset ndmrna
Miilkii tahrib eyledik
"rim"
coldu her bir neferi kal'a-i'pfrlAd beden'" AdIi yrktrk hallu mahvettik siy6set narmna
bezminde'
Acr sdzler cloniiyor gerEi aduv Cism-i hiirriyet kefen-ber dftq olub ahl6k ile
yi.re ,abit kadem Jdu vtikeli cezminde' Defnolunmugtur rnezAn ye'se devlet nflrnrna
q"f.aff. amma nice zahmet bu igin hazminde'
iart"" evlAdlanmrz piggeh'i-a:rninde" Kaplamrgtrr arz-r Osm6ni'yi ye'cfic-r fiten
.Aczini eyledi tdrak nihdyet diigmen'" Kalmamrgtrr olmryan zAhir kryamet n6mrna
Borcumuz oldu hemen belki de
birkaq milyar' Giinnedim kadr-6gnd-yr hak-perest i.i kAndan
g"ig"t esnAftna verdik yedi milyon lira kAr' Vakfe-gir-i hayret oldum istikamet nAmrna
9.r, i"*aqayr gdren
bir siirti diigman tiiccar' izz-i nefs ii hubb-r millet havf-r Hak bir de vukuf
..Kadr ti haysiyett p6m6l olarak etdi
firar>
L6zrm-r gayr-i rni.ir6flktrr hiikfrmet nflmrna
eylemeye gelmtg lken'"
"ialb-t-lslima "tim' gimdi delA' La'y-i zAti fikr-i tstiklAt ilrn ii ittihed
Harbin Aldmrna var sanma sakrir Mi,inceli olmak gerek bilciimle millet n6norna
Surru bin va'd ii vaid etse de
her giin viikelA'
azdrr bu belA
il;i" bt. hey'et-i-nuzzdt ile(Reqad) Zevk-r mAli negve-i ikbAli gok giirdiim R.egid
;K;;t*p .""d"'i-giikrina daim evle duAu
rrle'men'"
Cii.mlesinden geldi istignd kanAat nAmrna
-n{tltt-U-islAmr Hiide, eyleye _III-
* Qrkarma 6h-r dili kurb-r argAha dahi
REgir Arir PA9A Uzatma dest-i temennAyr p6dgdha dahi
(YanYa, 1863 - ist' 1920)
Bilirse kendi bilir yoksa bildirir mi giiniil
-r-
Milkimizden grkmah ewelce erbab-r
fesad Dilin dileklerini hazret-i ilaha daht
Emri kanuna efer l6zrmsa zerre inkryadbermurad
Ayntmamak dilerirn tA sabAh-r hagre kadar
lrntir,"Uiaf"t ol"iut"' ilemde artrk Getir, o mutlu meyi tiivbeler gtindha dahi
i.V-f zati, fikr-i istikbal ve ilm ti ittiharl
nanuna Qatrlruasrn bana kargr o ebruvAn-r gazeb
fUUtt".n olmak gerek biiciimle millet Tahammiil eyliyemem iiyle bir nigdha dahi
*
Eskidir fikrim benim, zannetmeyin
fikr-i cedid Bu materni giini.i idrAk igin ml Allahrrn
egi",r"at dide-i vicdammr devr-i Harnid
miistefid
Tahamnntil eyliyeyim tali'-i siyAha dahi
Germ ii serd'l alemi gekmekle oldum Bu lzz-i nefs Regidd HudA erndnetidlr
Onu fed6 edemem en biiyiik penAha dahi.
 228
ALi EKREM BOLAYIR
(1867 _
te37)
ZAMANE GENQLERiNE
EY benlm, giveli, postal yavrum,
Benden en do!ru siizii al yavrum.
$fmdi diinya "pozitif" diinyadrr,
Kendine yapmahdrr mal yawum,
ffer ne suretle nasrl olsa hemen,
Ne kadar kabilse gal yavnrm!
Ri.izela gel der ise kog, dunna,
Sonra git derler ise kal yavrum,
Nerde girk$b-r rezalet giirsen,
Umku ndpakine dal yavrurn
lncelik tashyarak 8... yersen
Yuttururlar sana kangal yavmm
Iftira menbarna sok ellni,
Herkesln gehresine gal yavmm,
Ya tg et kendine Jurnalcrhlr,
Yahut igler sana jurnal yavrum,
Biiyle oI, yoksa bugiin ilemde
Olamazsrn liile hammal yavrum.
* Ya! iPinden daha fevkalAde!
MEHMET ZiVER
Kafkasya'da do$an qair, muhtelif memuriyetlerde
bulunmug, Trabzon'da <ilmiigti.ir.
*
IIAMSiNAME
Qok mu hamsinin denilse giincle i.ig kurbanl var
C6ru var, hern kam var, mercan gibi gesmaru var
Bu meseldir ki <bahk bilmez ise llalik bilir.,,
Zayr olmaz bir kuru hamsi kimin ihsam var
Bir takrm dinsizlerin sen bakma dahliita'nrna
Hassa-i hamslyi dahletmez, kirnin imanr var
229
Bir elinde kuymfun muhkemce tut da durma yut '
Hamsiyi ekletmenin de yolu var, erkAnr var
Bitekelli.if bin kova su sarfeder mihmamna
Tuzlu hamsinin aceb eltaf-r bi payanl var
Bir fakirin iki kiip hamsisi ger medfun ise
var
$iiphe yok karundan alA serveti'i samanl
igtl """ru> igte eczane ve igte gargu ortada
Hamsi suyundan mi'iessir kande giiz dermanl var'
Kahraman dense seza elhak Trabzon halkrna
En zaifin bir sepet hamsi igin bin kam var
Sen ne zannettin azornam hamsi-i can perrreri
Bomlarla makdem-i tegrlfinin ildnr var
Bagrna cem eylemig gekmig hisaba Alemi
Allah, A[ah hamsinln bir mahter ii mizanl var
Bilmeyen der ya cemeldir, ya Trabzon Tannsr
Hamsinin ol ri'itbe Zivet istilAyr EAnr var'
*
TAHSiN NAHiT
(1887 1918)
-
FIRSAT
Yazrcr zadeYe BaYram zade
Dedi: oVar kArh bir i9, hem sade;
DerakaP bankaYa simsar saldrr;
Altr Yiiz bin lira esham aldrr;
Yala nisbetle bu halis baldrr'
Bunu uYdurma, Yalan siiz sanma;
Sen de koq bankaYa, al, aldanma;
Hasret-i zerle efendim Yanma!
EY kazang ehli hemen arq iler{;
Bugiin erken tutunuz vezreleri;
Qiinkii bak Pirden aldrk haberi'
Edebiyat-r UmumiYe Mec' 25'5'1918

230
gAiR HASTRCIZADE
(1802 -_ 1888)
$air Hasrrctz6'de Hafn Mehmet aSa GaziantePli-oluP
HacrAbdullahalanrnoslu<lur.YiiksektahsiliniHalep,te
yaptrfr halde kendisi-
S"*'a. en niilayet ilhs"'da ileri gelirrnig
nc afa denilmesi miinlrasrran tevazuundan
oldu$unu so-
ve kendisine afa clenilince niEin lrlemnun lnti-
ranlara (efendi iinvaniyle mdruf olup da kendinden a[a-
ru"'"an" mesailde aciz giisterip mahcup olmaktansa
f* fi- fonret bulup gavl me'mul lanlet ibrllltmekliFin
i"m"r Lir q"".f ofa,ig""" kaniim de onun igin) cevabrnr
'--agu,,'niiliimiindenyirrnidortsaatevvelGaziantep
verirmig.
koymiku*r olan Riistem Beyin irlcliigiinii sdyledikleri
,unrun irticalen gunlan soYlemiqtir:
Veda etti diinYa nice erlere
Ne DaraYa kalrr, ne Riisternlere
Bir giin bir toplantrda afa da hazrr bulunuyormus
Ycni Miisliiman olm''9 birisine 'iane toplauyt)rmtls;
iki adet o zamanki altrnr uzatrrken:
Miisliiman oldu bir kfifir
$ehit oldu iki gazi'
lnlsralnl soYlemigtir'
Afanrn Keqecizacle meghur Fuat Paqa
ilc giiriigmest
daha hoq bir surette vaki olmugtur' gider ve
I{asrrcrzade herhangi bir i9 igin istanbul'a da u[-
bir aralrt berayi ziyarei Fuat Paqanrn makarnlna
rar, a[a, Fuat paqanrn huzumna girer
gi-rmez:
HdkipAye ferqi ru etmek igin 6m6d"t:t'
Muktezffyr trynetimdir ben f,fasrrcrzAdeyim'
BeYtiYle kendini takdim edince:
Kesecizde ;;;;^t"; IqittiEime gore zatraliniz Is-
- sizinle- gryabi
tanbul'a sclcli ittf. gtf" ka<lar,oluyormug'
tanrsm akl E,-';';;;i" it"""' - t"d'
hasrr
-miinasebet bu
dc bir karabetiT i# ola"g" halde
gdriiEmekli[imizin
231
vakte kadar tehiri cAiz midir bir di.igiini.iniiz bakayrrn,
kabahatinizin affolunacak bir ciheti var mrdrr? Demesi
iizerine:
HasrrcrzAde Allah size gok iimiirler versin, zafid-
-
Iiniz kegeyi sudan grkardrruz. Bendeniz ise hasrn gamur-
dan kurtaramadrSrm igin si.irtinrnekten hAlA kurtulama-
drm. Bu cihetle zamanln miisaadr:sine nAil olmadan aya-
Srnrza yi.iz siirmeye nasrl cesaret edebilirim, cevabrnr ver
migtir.
O zamanlarda yaz mevsiminde Antep'ten Halep'e kar
gcinderilirmig, Antep'in kar kuyulan da mezarhlrn ya-
nrnda imig. Haleplilerden biri alerya lAtife yollu mezmun
furugluk yapar.
A$a da HiE sorrna evlAdrrn. Bu hususta epeyce de
- Biz kendi karrmrzr kendimiz bastrktan
zahmet gekeriz.
mada sizin kannrzr da orada basar, Halep'e gondeririz;
cevabiyle mukabelede bulunmugtu.
* Ferlt OZALP
aEii
Ddvet
Antepli Rasim Paga giinlerden bir sabah kaymak
yeme$e davet eder. Tekarriir eden gtin gelir, davetliler
Paganrn selAmhsrnda toplantrlar, HasrrcrzAdeyi biraz
beklerler, gelmedifini g6riince kaymalr ci.imbiigleme$e
baglarlar. Biraz sonra HasrrcuAde giirilntir, kendisini
beklememelerinden son derece miinfeil olur; Rasim Pa-
$aya:
Deli mart sanki bah6rdan sayrlrr
Mir-i RAsim de kibardan sayrhr,
der ve grkar gider. *
De!'irnren Taqr
Hasrrcrzade Mehmet aia bir giin Fuat Paganrn ya-
nrnda iken Paganrn prrlanta yiiziiiiine dikkatle bakmafa
baglamrg. Fuat Paga sorrnu$:
Yiizii!'iime mi bakryorsun?
ivl e - Evet Pagdm... Taqtm merak ettim.
-
 233
232
Elmastrr... SE,YRANI
(1807
Gi.izel. Fakat faydasr nedir?
Ne faydasr?
- 1866)
SEYRANI'NiN TOPLUMCU YONIJ
Yani size ne irat getirir?
Ne getirecek? Hig... Hi$m Nezihi {}KAY
Yazrk. Benim de babadan kalma bir gift taptm
Nihayet bugiinlerde bu topraklar ilzerincle ve
kendi Kasaba-
var; -bana senede elli altrn getirir. srndaheykelininclikildifinibiiytikbirsevinEletifrendifimizSey.
"uiiytit<
Amma yaptrn ha... Ne tagr bu? .inf'nin ioplumsal Uir Ozan olduiunu giirmemek. rniim-
- Defirmen tagr! kiin de[ildir. Bunu a$afrda brnekleriyle vermeye gahgacaEtz'
- Seyrdni'nin orr"*iilirnlerinden biri cle soiyal
taraftdlr' Is-
bozuk diizenini
* tanbul'da 7 yrl kadar ftufo" gair, Imparatorlu!-un
pervisrzhkla ve korkusuzca bunlan
V.tt"a^" gitrmiig, ttlyUf< biryiizclen-de iilcliiriilmcsi emreCilcrt oza-
BEN SEZMi$TiM yergi konusu yapmrqtir. Bu
siirgiin'-: qw-
,rrnl n**l"hrisi bir'pugo""' aracthpryla bu cezasr
Kegecizide Fuat Pagahrn kona[rnda bir erli$am o gairn qair-
rilmig ve istanbul'dan uzaklagttrilmtqttr' diiz':r izlifie
leri, diigiiniirlcri ve niiktedanlan toplanmr; sohbet ediyor, sanat Igte SeyrAni'yi i. yiizytltn Osmenh. Devletindeki
lizerinde tartrgryorlardr. Gaziantepli HasrrcrzAde de bunlartn ara-
bu kafa tutinasrdrr ki tnu dteki gagclaqlartndan
ayrr bir a:; :inaya
srndaydr. yiikseltmi$tir' Ozanrmrtttoti Utt yiiieklilili $arkrglah serdari'den
Bir ara neclistekilerden biri Fuat Paga'ya: ;;gk. Eafda;lanndan ne Dertli'de ne de Erzurumlu dilt' Ernrah'ta
Devletl0m diye hitap etti, cliin gece akhma esti, sabaha getir-
- giiremiyoruz. Onlar sAdece kendi kigisel duygularrnr :'rlltan-
kaclar ul.nmadrm, bir gazcl yazdrm. Kcreur btrytrrursantz onu sizc ve
clikleri halcle Seyr6ni, Tannclan baglayarak Sarayclan uzatlirrgtrr'
clc okuyayrm.
dan, vezirlere, geyhiilislAmlara, kadtlara kadar
dil
kad:tr her
Liitfederseniz dinlemekten mahzuz oluruz.
-Gazel Tann'nrn adaletsizli[i"a"" o giiniin bozuk diizenine
bittikten sonra Sadrdzam diigiincesini agrkladr: ,ryg.*r,rrlrrfu s6ylen'mesi gerekli en sert dille yermigtir' Soz' ge-
iyi ama efendi hazrctleri, decli, bu ;iiri meydana getirr iil g&
- limi, yerytziindcki l" uiiviit adaletsizlige ses Erkartmadri
ruck iqin gerciinden fazla rkrnmlgslnlz.
rerck Tann'Ya 96Yle seslenir:
ffasrrcrzdde soziinii hig esirgemcyen, ycrine gdlc miistehcen
kclimeler de kullanan bir adam.. Bestegirlik ummarn senden bir zaman
Fuat Paga'nrn yiizi.ine bakarak: Giister afacurda sa$lam dal bana
Ben bu ortaya konan geyin bir rkrntr mahsulii olctu$r-rnu Mesnedim Yok azlim kaYgr gekeYim
-
claha ilk anda kokusundan anlamtgttm, dccli. Ustabaqr gibi iiIgOP diikeYim
Ewelihr bir kurbanhk tekeYim
* Vakt-i gelsin brgafrru gal bana

BiR G.azETE ieiN Yinc hir bagka Siirinde:

Zamanrn gairi Hasrrcuide Mehmet A$a, 1'cni fikirlcr
van (Terciiman-r Ahval) i qu beytiyle hicvetmigti:
*Yazarlar trir takrm Afakl geyler hergibddabad
$inast anlamaz diinyayr, Agdh ise pek gdfil..."
En'el-Flak der:redlm ent'cl-Ilak dedim
agrla- Meldmet dahnda astrrdrn beni
Herkesler *ldo derken ben "illA" detlim
$eriat kaYdrYle susturdun benl
cliyerek Tann'ya bir isyan grflh$l kopanr' tl':r'
Ve $eriat geriat aiyl Ueni susturrnaya gahqryorsun'
 235
234 Kadrrun riigvetle hiiccet yazmasr
Yine bir baqka giirindc: Sonra yine diiniip hiikmiin bozmasr
Cehennemde giinah yanar kul yanmaz "Ballk bagtan kokar, dlye yazmasr
Ben gilnahtan siirmelenmlg giidiiyiim SeyrAni gafilin ahmakh$.ndan
bile gahgtr'
<'liyerck, yrlus gibi Tanrr ile cilvcleqmeye Sultandan vezirc ve kadrya kaclar bu bczuk cliizernin siiriip
Tant.r'nrn vekili olduklannt bildiren
Daha sorua yeryiiziinde gitmesinin herkesi rnemnlln ettifiini ve bol bol pa5'rnr aldr$rnr
varkclr' clenizin cloldurularak
sultanla-ra diincr vc bu kaclar 'saray isteyen pidiSaha gdren ozan oBahk bagtan kokar" demekle kendisinin de onlar
bugiinkii Dolmabahgc Sarayr'ritn yapttrtlmastnr
gibi yapmadrft iqin iiliimlerc vc siirgiinlere kaclar gitmck srrrr-
gatmak igin: tiyle ahmaklrk yaptrfrnr anlatmak isterlicn onlarla da bir giizcl
Nice saraYlan befennez oldu alay eder.
Yere srimaz oldu sultan olanlar yu-
nMahkeme meclisio demekle de gcr'iye ve Kadt rnahkeme-
19in yeterli giiri'iliir" Sonra leri yerine bugiinkii adliye sisteminin kuruldu$unu ve bunun ne-
cr,er t,e bu 9iir, ozarun dldiiri'ilmesi
maglftrr'dive ce-
kanda cledifimiz glii auto girilerek.kagrktrr cleninin bu ycilsuzluklann oniine gegilmek oldu$unu siiylemeh
bu baqrclik' efilmek bilmez
zasr siirgiin" q"u,itit't" At'oah"'"un ister.
Istanbul'dan uzaklag-
qocufu Giiney A"J"i;]:; silriilmek iizcre Seyr6ni qok aErk diiqi.irfceii ve ileri gdriigli.icliir. Bu f.iizden
trrrlrr. softahia cla son derece di.igmandrr ve her firsatta onlan da yer-
Seyrini'nin:
Siirgiinclc ona eziyet cclenlere de meklen geri clurmaz.
Biz ;Ahlar qihrnrn tokadrn Yedik Sofu gece giindiiz ibadet etse
Bize baeka ;;;; sille olur mu? Yatsa kalksa yine giinahr bitrnez
payr grkardrfrnr goriiriiz'
cliyerck, kcnclinc hakh bir ijviintne Sofu tesbih geker diiner vird okur
Bir bagka giirindc ise: Giizti hayvan yemi galmada olur
bizi ey hagrnetmaab Enneninin, Rumun ya$h ketesi
$eyhiilislAmrlan sorrna
S.rrata giinah der giiniha sevdb Kaypak mi.isliimaru dinden grkanr
Fukara hakkrnda haYrrh cevab Ormanda biiyiiyen adan azgrm
Siiytiyecelc dili kiikten kurrtmug Qargrda pazarda seyran beSenmez
nasrl yagadlfrm sen gdr' gey- Meclrese kaglnm softa bozgunu
clizileriyle <halkrn halinl' fukaramn
hiilislimdarr tot-ottt-iig'""""'"tsin'
o her Eeyin tersini siiyler" SeIAm vermek igin insan be$enmez
"got';''' Bir baqka ycrcle cle Vezirler iqin: Alemi taaneder yanna varsan
tliye PAdigaf,' t't'^t-uyo Seni de yamltrr rnes'ele sorsan
Yokladrm vezirden ltizire kadar Bir "Cim" bitre g*maz karmm yarsan
Bize rulmetmedik zAlim kalmadr Gelir meclise de erkdn belenmez
d i-r'u'ck qiresiz'lifini
anlattr' Eu ktiti.i ktgiden birkag e;i var
f"t "r"r.irriii"
iqin de
rtavranlr clc qok iincm ta$rr' onun Medreseden kovulmug Crinah igi var
"iar"'- bulur' Ve zlllllan
son cl'crecc bozuk
ca-Elntu adalctindeki-diizeni "Rabbi yesir> de diirt yanh;r var
zailott isYan eder' IEte birkagt: Tahsil etmek igin irfan be$enmez
Riigvet ile Yazar hAkim hiiccetl Se1'rirri bu tzrqlamasrnda yobazlann cahillikleri, bilgisizlik-
Hiiccet ile alrr kadr riigveti leri.yle "Bir Cim bile qrkmaz trrernrm yarsail) demeklc ne giizel
Yine bir baqka giirinde: alay cder.
Matrrkerne rrlcclisi icad oldu$r SeyrAni'niu dilinclen haramla vurgnnla mal edinmig z.cngin-
Qegme-i riigvetin akmakhfrndan ler de kurtulamamrgtrr. Srrasrnr getirerek onlara da aErk agrk
Keza beli ile 6lern doldu saidrnlarcla bulunmugtur. Ilte birkagr:
Kazlann kachYa uqmakhfirndan
 237
236 zlYA PAgA
Zengin, mah i-le giinah yudurur (ls2s
Ifacrya, hocaya evet dedlrlr
- 1880)
Bu hdl elbet fukarayr kudurtur *
Zaman sabrrsrzdrr fada beklemez
Yine bir bagka kogmasrnda: oZafername> nin intigan ii:erine
Seyrini, mazlfimun hakkrnr yiyen nuaiiift* Hdmid 9u mtsralarta Zi-
Birgiin gelir hakkr elbet ahrur ya PagaYr takdir etmigti:
Eyvah fukaramn beli bi.lkiildi.i
Yazrk zamanenin plgine kaldrk oolanlardarr birl sensin miisebbip
cli1'erek zilimlcre ders verir. Bir bagka Eiirinde de zAlimlerin Cihan-r Eilrde bir inklAb
rnuclp
zulmiine artrk taharnmi-il kalmadr$rnr agrkga sdyler, zAlimlerle Tamam esbabr gerhetmek ne
yardakhk eden Alimlere de gatar: ::3
Zafernamen muhalled bir kitaba'r'
Maclehin olmasa dlemde 6lim
Ne haddi zuhnetmek mazluma zalim 7,AFERNAME'DEN
Zdlimin zulmiinden dedik elaman
Kalmadr Seyrdni sabra mecAlim
.Adalet defilmi miitkiin temeli Srcak halvet iken c6riyeler ile,yeri-
Biiyle denmezmiydi evvel eweli ;;;&"hk ederken geceler bendeleri
Bilmem ki ne edip ne iglemeli g;"i"p',erkederek btivle huzcr-r;1 hazari
Kahnadr Seyrflni sabra mesdlim iftfit .ttedi bu krgta +u rntilfiil seferi
Oz-anrmrz burada bozuk diizenin bciylc si.iriiir gitmeycccfi-
Yoksa kim etmig idi kendisini
istiskal
rri anlatmaya gahgrr. Alimlcrin dalkavukluli yapmastnr lrig bir
zanriln affctrnez ve sosyal adaletin savunuculu$unu yapar. Krgla-i fikri olup ceyg-i zaferle memlfr
Son sijz olarak diyebiliriz ki, dilinin sertlilifi ve keskinlifi
yiiziinden Pir Sulta:r'dan sonra idAmr emredilen ve sonra cezasr
Kul't-i zihnine endige-i feth etti gulCr' ad&
siirgiine gcvrilen ikinci ve sonuncu halk ozanrmrz olan SeyrAni rrir"rn gekti krmndan diyerek: Kande bu!
bu yifitge ve yi.irekli davrantglanyla Halk Edebiyattmrzda ken- Bu ne gayret, ne hamiyyet' ne gecaattrr
dine hakh bir yer yapmri ve yine hakh bir iin saSlamrgtrr. islim mti tevarih-i selefte emsal'
Hig eittiii*ilg
Mitolojiyasr igindeki kelime ve kavramlarln chgrnda da kesinlikle kart
yerli kalmaya galrgmr; ve deyiglerincle sAdece yetigtifi bcilge ve Ten-i n6zendesi ne nAzik iken pek de ne
Kendine mdni-i azm olmadr Kdnfrn ile
Mart'
orfamrn deyimlerini -e sijzciiklerini kullanmrgtrr.
* Itu ,rirp"tle cebandrr $iic'an-r -ispart
Askere verdi kumandayr rnisal-i Bonapart
FERiD'iN orururu iQiN
DA.I\'IAT C""gr kim gelmedi hiq silsilesinde cerenal!
Kendisinde yok idi kayd-i vatan Yirmi be; krt'a sefine idi hiikmiinde fidel
Onu srhriyyeti etmigti vezir bedel'
Tuttu bir Rum vapurun bir sene ikd6me
Gitti o $ah-l belAhat aradan Hig fut.iyyeden ag6h de$ilken evvel
Oldu tarihi de "matelhrnzir" ( l3s9)
Vennedi ublr'rlr"dt lutt-t donanmaya halel
ingiltz devletine olsa sezadrr amiral'
ABDULKADIR ERDOGAN
IIi:
i1r:t
238
{1::
, .'.j Qtinkii her kArda terclh olunur ger-i ahef
rfl Etti hiikk6m-r miisliimana nasarayr halef
itLli
Tiri ta'na bu sebepten olamaz zatr hedef
,
i._ !!
,,'iit' VAkla haylice can, haylice mi oldu telef
"1.i,,{
.il/
.iil Etti amma kl cezire gerefin istihsal.
ZAt-t hayder-giyemi azmedeli bfi sefere,
Bag keserler krhcr namlna ciirnle kefere,
Vermedl ruhsat-r tekib-i adfr btr nefere
iktifa eyledi "El affii zekat-i.izzafer)e
Etmedi tdife-i bAgiyeyi istiysAl.
Gergi her ferde miisellemdir, o sadrrn zatr
ilm-i ingada hususi ile malfrmatl ,
Bagka dAvada bulunmaz diyelim ispatr
Ya o takrir kt tafsil eder icradtr
Hiisn-r t6bir-ii belAgatte bulunmaz emsAl.
Ziya Paga'dan:
Ata sdzii haline gelen beyitler:
Zilirnlerl acllin ne zaman lr6k eclecektir,
Mazlumlann grkmadadrr giiklere 6hr"
Ayinesi igttr kiginin IAfa bakrlmaz
$ahsrn giiriiniir riitbe-i. akh eserinde
Zalim yine bir zulme giriftar olur flhrr
Elbette olur ev yrkanrn hanesi virAn.
Milyonla galan mesned*i izzette serefdz
Birkag kurugu miirtekibin cAyi ki.irektir
Bed asl'a nec6bet mi verlr hig iiniforma
Zerdfiz palan ursan eggek yine egqektir.
iman ile din, akgedir erbab-r grnada
Namus ii hamiyyet siizi.i kaldr fuharada.
Anlar kl verlr l6f fle diinyaya nlz6mat
Bin ttirli.i teseyytip bulunur hAnelerinde.
239
ziYA PA$ADAN:
isnadr taassup olunur merdi gaJryura,
Dinslzlere tevcihl revlyet yeni g*tr.
islflm tmig devlete Pabendl terakki,
Ewel yo$ idi lgbu rivayet yeni grktr.
Milltyeti nisyan ederek her iglmizde,
Efkin Frenge tebaiyet yeni gfttl!
*
Eyvah, bu bazigede bizler yine yandrk,
Zira ki dyan ortada bilmern ne kazandrk?
*
ADANALILARIN HiCViYESi
$air Ziya Papa, Adana'ya Vali tayin edildifli zaman
bazr muhalif kimseler Ziya Paga'nrn Adana'ya gireceSi
giin hazrrladrklarr hicviyeyi gehrin gdze garpacak biiyiik
duvarlarrna kcirntirle ve iri harflerle yazmrglardr. Bu hic-
viyenin son mrsrar qciyle bitiyordu:
(Ziyasr kalmadr miilkiin, gelince pagasr!)
Ziya Paga'nrn gcizlerine iligen bu mrsra, aym zaman-
da gairin Adana'ya gelmesine (ebced) ile diigiirtilen bir
tarihti !
taha TOROS
*
ziYA PA$A'NrN OrUu rAninl
Adanah Yusuf izzet Kdto$lu tarafindan birincisi Hic-
ri, ikincisi Rumi; 1297 ve 1295 senelerini giisterir- soyle-
nilen tarihler sunlardrr:
1 Ziyasr gitti vallahi zemanln
2 -* Z'.yasr glttl billahi clhamn
 muradrmrz (emcl nrina-
240 ilAhi gafil"' dermig; bizim hangi
-
srnA) t'til' ki, ona baflanahm?"
RUHi BABA Bektaqi $eyhi Nafi Brrba'nttr
(1828 1e0t) Ruhi Babat f""if,"'fia"'nl"gtl" R'abasi: Sultan Mecit'i;r ba._
- Ruhi rniiricli ve gair }r$t*r;i;;Ji;'icli' eski Rumeli kazaskerierindcn
lzrnir Bektagi Dergihr $eyhi Baba; bu tarikat mensul). imamr ve gehzadc ;;^l;;i';i;n'
lan iginde marr.f bir simadrr. t"T:1lltg:r.t tillti::askc r ogu o,r'':k biiviidiifii i qin' .<-' ra kii- r

Btitiin Bektagilerin giiler yiizli.i, hogsohbet ve niiktcdan kim-

clerlermig' fatar iiyle bir
mol-
seler olduSu diiqi.iniiltr ve Ruhi Baba'nrn da aralannda teferriit giik yaqlanndaykcn O* "fti"tO-'o devam ederek'
etti[i giiz ijni.inde tutulursa; ne kadar enteresan bir zat oldufu iizcrine F'a""' *"ktebine
la ki, srrf kendi artisu softa zihnivetinin "Kdfir lisa-
:rnlagrhr. vabancr dit iifirenm;;";;;;anki ;;tkedece[i"' taassubuna dudali
Tarikatlar iginde, Adet ve akideleri hayat $artlanna daha ,'nr bilmeni" mrcrl)'o'u'n; ;J;;'
uygun bulunan Bektagilik; uHam sofu" dedifimiz, mutaassrp din biikmtgtiir. tah-
diktatdrii ile, tabiat gocufu .fnsano arasrnda nAzrm rol o\ant- gcr'i hiikiimlcre dayandr[r o devirde Medresc
Adaletin u-zun yrllar Edirne ve
ilafdat
yan, mutedil trir dindarhk gi.ider. sili cle giirmiig otan Motla Ruhi;
Sofu; birgok yasaklann dcirt duvan arasrnda, Itatta Tanrr'nrn Hfj;l*n: ffl]i ltiillX, i'i',111,;a debiv ncra e vukur
e at r g3 n i

bahsettifi nimetlerden elini gekip, bagkasrnr da bu mistik mah- giita sozlera- rneftuir kim"elerin
bese sevke Eahgan "Dijnyayr terketmig> bir: mahlfik ve Bektagi sa.hibi vapml$tr' E;;;';;u'- klasik cdcbi-
ise dinin nefse cefa, ibadetin de mahrurrriyet olmadr$rnr diigii- ati+*"v"., nlr.roL, r ya,tacak kaciar,
cludaklanndu"
nen, kul kusurunu hog gtiriicii, bir insan, bir filozoftur. vatrmlzda maruf simadrr' ve hatt;: havasiyle Isti",rbul'u
Onun nazarrnda her iki dtinyada ihtiraslarr bulunan sofrr; Ruhi Baba; d""'if'*n"zara
ett'"r tru tarikat mcr'supla-
sonsuz clualariyle maddi lefahlar ve manevi cennet bahEelerinde aratmaryan gii'"l i;;;;'"'y"J";int".;.
jt"iti"-e"Lt"q]tq1 taUuf edilmemig (l'':' sem-
rrnrn yapttkrutt gini liillrrna el
rsrar eden bir Tann muaccizidir. namr almrq '"t'gi" zevatrn
Gene kendi gdriigiine giire Bektagi ise, en biiyiik ltituf olan p;rtisi clolayrsiyle. "M;;i;; t"ttf volunfa a"ramrgtrr' Eslti !iachl;:-
agmaclan, "xt'ltgttl"Juvi" verildi[inden' kiigLik bir
"Hayat> rn bile odiing verildifini hatrrlaytp, bu kaprya gok ya- rrn o dcvirA" ou"rtutttk yup*u"'- o
""uit
lra$mayan bir kanaatkdr ve iimiir gibi rstrrabrn da gegici oldu-
t'fgttl olmuqtur'ik'i z^::::',.r,nct
vazthanc aErp dava takipleriyte arkaJaglarrnclan
[-unu diigiinerek, daima giilen bir tiplir. Igte Ruhi Baba, bu tipin Bir errn; taritl';;;;;;"
ta kendisi bir zattr. parasrnr koparm"< igin'
Dilnya mihnetiyle o kadar istihza edermig ki; Arabisran vc volunda nton suuui,l^" """t9t*5t 9:;
heni-:rz Ruhi Baba'nrn
tan I r'radt[t'

Rumeli'de Kadrlrkla tiikenen gengliiinin somrndir, tam Istanbul'a ti, surt diigiiniirlJ';;Jt;;;i"'
yerlegirken; Abdi.ilhamit tarafindan lzmir'e silriiliince, gtilmiig: *"1?,oll,:1Htil#'?tT!o oturmuerar' Az sonra'
prar: muci-
demig; benim bir yere baflr a$ag de$il; her
- Hamdolsun...
tarafa giden insan oldu!'umu kabul etmiglpr ki, si.iri.iyorlar!. t in.e xosap sil$i..*$L'"
"r1:";:;' soraca[rm. .. clemie; beni
dinler
Ve uaynr yerde duranlerr; a$aq gibi yerden bitici oh,rr, mAna-
srna gelcn: nrisiniz?. ' '
Siiyle bakahm' evlAtn"' ^-.l"ihin,. tazmut
- hayvantn sahibinc
Manendi secer, ndbit olur sabit olanlar! Bir kiipek' bir yerclcn et kapsa;
-
diiscr mi?"'
nlrsralnl sciyleyerek, piirnq;e lzmir yolunu ttrtmug!.. benim dtikkan-
: fifftT ttt'il';' kiiEiik ;'tevttt' kopek' di'in i5yleysel
Izmir'in muhterem simasr Bay lbrahim Alagil'in tanrgtrdrgr gat'p kaetr,', Iazmin eclin
'-
Haki Baba; Ruhi merhumun son ylllanna- yetigip, kendisinden tlan bir meciaiyetit ci hig istifi bozmamrs:
dinlediklerini anlatmrgtr: Vaziycti u"fuyo"-n"hi Bab.a' Bt' kapandr' Fal.aaat"'
Sultan Murat'a baSlthffnr iddia ederek, Abdiilhamit'in onr-r Al o[lu-t;^*"tiaiv"vi"' istigare iicretim bir lira'1rr' Bu
'n"'"le
-
Gerelin ikinci -Jtt"*'ri:;il F: 16
istanbul'dan uzakla$tlnnaslna dudak bi.iker:
 243
Eskidi yahu, cskidi!.. diye siiylenmig. HAkim:
l.lir altrndan va7-gcqmcll1. Ver bakallm 9u parayr!" - Tahkikatr
-- miistelzim bir dAvadrr... demig; elbette eskir!.
Aman, efendirn"' Nasrl olur?"' Ruhi Baba; artrk sabredememiq:
-_Yooo.'.Buikizatclagahittir''Ddvacderscm,ziyanlrqt.
Fldkim hAkim cfendi!.. diyc scslenmig; ddva defit.
karsrn!...
--- - -$ugrru., - adamrn c'fcncli,
l;:rgka nczclindc miiekkilimin karrsr eskidi!...
cahil kasap para)'r verin-cc' Ruhi Baba giilmiig:
biiylc Necdet Riigtii EFE
Gidi ki.ilhdniler...'Vi"i.iiyii" meyhaneye"' Rakr parasr
-
grkar!.. lgta *
Vali KAmil Paqa; vilAyet Mektubi Kalemi miimeyyizlerinden *
gayct ciddi: - -
Rifat Beyi aEria grkarmca; Ruhi Baba' giinde <laha ili -
riitbeye
Sana bir dua cctcyini"' dcmig; tcz RUHI BABA iT.E, Ciru AHMET BEY
nail-olursun!.'.
Aman liitfet, erenler! izmir'in yaghlan her ikisini de hatrrlasalar gerektir.
-Ruhi Baba; soltbctte bulunan zevatrn 6niinde' ellerini agmlg:
Ey yfi.. fr,n.,i"' S" Rifat kulunu; bugiinkii
riitbesinden Bundan krrk yrl evveline kadar Ruhi Baba ile Cin Ahmet
-
claha kiiEiik mcrtcbcyc irxlirip' bcrbat
eyle!' Memulin.-arastnda Bey orada vukatlrk ederler ve igtikleri su aylr gitmeyccck
e rezil, hiilisa geEimi gayri kabil ve biis' kadar birbirlcrinden aynlmazlarmrs.
lracil, clevlet clevairind
biitiin sefil ola!...
DergAhta bulunanlarln ciimlesi bu duaya
parmak rsrrlllca Giiniin birinde, Hisar kahvelerinde oturan bir zata
Baba: baqka biri hcrkesin <jnt-inde: P... K... diye htifreder o da
bcri rniiccrreptir ki'
Siz.in itklttltz cl'lllcz" clcrnig; yrllarclarn
- biitijn mutat cdinrnigtir' Giirc- namus divasr agsmasr igin Ruhi Baba'yr vekil eder. tE;
Allah clualartmrn aksini yapnlayl mahkemeye diigiince 6te taraf da Cin Ahmet Beyi vehil
cckslniz Rifat nastl refaha kavuqacaktrr!' tutup gcinderir. HAkimin huzur-unda iki dost kargrla;tr-
Hcrkcsin bu niiktcye giitdiifli tarihten heni-iz
on giin gegme-
tayin olununca' tcsa- lar. Hdkim dAvanrn esaslnl izahtan sonra scizi.i <ince Ciir
a"",- niio, Bey Istantrlt Mclctupqulufuna
dtfiin bu garip cilvesi ha-1'reti Eekmigtir'bir clAvada'ki miidafaast A]rmet'e verir. O, der ki:
Ruhi Baba.,rr, "ut'tutligr yrlianr'tcla' Efendim, Ti.irkgede bazr tAbirler vardrr ki, haddi
gimctiki gibi vadcli dcfil' nc - kiifiir olmakla beraber, Eok defa da takciir ve
rncqirurclur: Eski zamancla lskerlik' zdttnda
z'cman bitecepi tetti otmayan bir: vazifeydi' Bu gartlarl.a askerc
altnan bir Izmirli Lir yrl' beg yrl' on yrl geri diinmeyip' hayranhk makamrnda kullamhr. P... K... de o makule-
"ao"';
ailesine cle mektttp yazmayrnca, dldii$ilne kanaat getirilmig' dendir. Ve meselA: <DoSrusu gok usta imig p.... K!.."
Eu uz_u' intizarcian ,or,.o, aq kalan ge'E ka.sr, mahkemeyc
veya: "Agkolsun! filffn igi becerdi p...k!." deriz, huy-
fevtinc clelil oldufundan' ha-
miirace.at .aip, .ayutinin tagayyiibii bir ilAn' ranhprmrzr ifade eder. Benim miiekkilim de bu scizi.i ha-
lilei menkfihu bil-rasm,,, 'tlitiig* clul kaydl' tarztncla karet kastr ile defil, bilAkis meslekdagrmrn miiekkilinc
a.lrp, Uagka a<lama o'Attntg'
Buizclir.acrrrakabindeeskilioca,Ycmen'clckitaburclarrdci kargr takdir ve hayranhfrnr belirtrnek igin kullanml$trr.
lriirrcc;RtrhiBaba,ytavrrkattuttl]),karlsrnrtriaclesiniistemiq.FlA. Beraatimi isterim.
bozmntnak
kirn, igi i'ad^ f,incli''if' "'"t'tlt" icnrli 'crctifi 'iikmii trzatmil'
HAkim Ruhi Baba'ya sorar:
irin, oaunlrn nt:rltstls kayboldufunu ileri siircrek Civayt Ruhi Baba gayet ciddi cevap verir:
va baglarntg. --r Ne diyeyim efendirn. Qok giizcl miidafaa etti F.'.k!.
siiriinccmcde- k;rlrp;
Mitllkcmc, lalik talik ijstiirtc' tarn altr i'-y
Yemen'deki ta-
vine bir cclsecle hAkimir"r: oAskerlik miiclcletinin
Baba' kendini tu'
l.lurclan sorulmast'.., hiikmiinii 't'erince; Ruhi Yeni Adamz 12/8/1943 Erciiment Ekrem Talfr
lzrmavlP:
244
Bir Gazell : 245
DiN ULUSU BTR KAFIRE DAMAD OI.ALIM:
bir d,aSdagai dehr ite berbdd olal,m,
Il":
Ytirii meyhdneyezilhht bir az ab6d olahm!
Serelirn kiigei meyhAneye bir eski
hasrr,
Dest urub c6m-r ceme gussadan
azAd olahm!..

frzrm, piri muganrn sen ahp, oflunu ben,

Oyle bir din ulusu k6fire a#aj olahm!..
3*:""-"i tirl gazApla gezelirn ey RUHI,
Kande bir var ise lgimiz urru olalrrn...
""ilad
Ruhl Baba
oSMAN otu,, PA$A
MUSIJL VALiLiCINDE BULUNAN BiRi
AHMET VEFiI( ['AfiA
HAKKINDA HiCVIYE (1828 - r8e1)
Rih fashnda hog 96r atr srirersem
nAgihdn Alrmet Vefiti Paga, hicivleri ve l;illt r.:iil<teleri ;,-iiziinCe:r elgi
Ki zira grktr desti ihtiyanmdan inan paga paga olarak gitti$ Fransa'da biiyiik tcpki rrvairCrrmrett.
Ne dersern hak ve ganrnda kulak tut Edebiyat tarihimize l\Ioli6re'in cscrlcrini kazl'.ndrrair !edrd-
vasfr halindir
Hitrflft irtikAp etrnem siiziim hak zlm Ahmet Vefik Paga, Paris Sefiri ikcn irnparator 3. Nap*;lyon''
bil irrun pug,
rtn arabasrntn egi bcvaz bir araba yaptlrll'. Btt araba ile sol'l:tklar-
Egeklikle seni teghir eden di!.er kasidemde da gezerken Parisliler Imparator geliyor cliye ayafa kalk:rr, se-
Eihakkr srr adem yannamrgtrm hig yalan IAm dururlarml$. Napolyon, Hariciye Nizrnna, o da Ahme i Vefik
paga
Nasrlsa kendine buldun bir uygun Paga'y:r arabasrut clcfi;tirnresini bildirmiq;lcr. Pasia; Fratr:'rz I'Ia-
kadr i menhfis
-'-*"
lki bedbaht lqin geldi husule it *i*r, riciye Nirzrnna:
eryu "- Hele iince Fransrz Sefirine BoSaziginde bindt$i kavifr cle-
O merkep, sen lse ondan beter cehl_i ftgtirmesini ernredin de Bolaziginde "Padigah
geliyor" diye telAT
miirekkebsin Ianan halk ve .sandallar kurtulsun, ondan sonra bu arabal'a srra
Ifernen hak ;rrrtrnrzalan eksik etsin
bir p"l;;;;-' gelsin..." demiq.
3"giJF" J<esmege kadir hususa bir tavuk bagr
Kesildin
Fransrz Sefiri, Padiqalrrn saltanat keyr$rna benzcyetr .r:indalt
herkesin bagrnda blr sahip krran;" kaldrnnca A. Vefik Paga da arabastnt siyaha boyatmrg.
Gciriir bir faide amma geker ytiz TARirr VE SAVA$
binr ziyan paga
Yalursmaz irtikAp, igin bitmig Bu olaya sinirlenen 3. Napolyon, sarayda vei'ilen bir balocla
zarnan geqmig ufarr Ahmct Vefik Pa$anln )'anlna yaklagmtg, o vakit bir vilAlctimiz
pa$a! olan Beymt'a siizi,i getirerek:
.- Osmanlt Imparatorlufu Eatrrdryor, dcyincc Pa;a, saygrll
246
\.c aErrba$lt:
(- Beyrut, Paris'e gok uzak, Majesteleri yankg bilgi edhmtq
olabilirler. Fakat bendeniz Paris'te bulundufum igin Fransrz lm"
paratorlufunun sonunu daha yakrndan giirebiliyorum. Qatrrda-
,van, zdtr devletlerinin imparatorluiudur..." diye cevap verince 3.
Napolyon sinirlenmig:
n- $u anCa Beynrt'rr iggal etmek iizer-c bir lrrka Franstz as-
kcri ycla Erkrvor" diyc scfirimizi tchdit ctmig.
Paga tckrar:
"- Tavsiye etmem MaJeste, demig. Tiirk siingtileri Fransrz
askerini denize diiker..."
lrnparator alay ctmig:
"- Ekseldnsrnrz bu sonuca askeri bilgilerirrc mi dayanarak
r,anyorlar?o
\/efik Paga:
..- Haylr, demig. Tarihi bilgilerime dayanarak... Amcaruz I.
Napolyon da Akki Kalesi iiniinde biiyle bir ders almrglardr...,,
Bozulan ve gurLrru zedelenen 3. Napolyon, Pagayt ki-iqiik gG
ren bir dudak biikiiqii ile, orada bu konugnrayr izleycn Ingiliz Se^
firirre:
<- Paga kcndisini Sultan Siileymar:'rn scfiri sanryor, dcyincc
Vefik Paga tekrar aral'a girip:
<- Sultan Siileyman sefiri olsaydrm, zAtr hagmetpenalrlan
simdi burada bulunarnazlardro diye cevap vermigtir.
Na.polyon sinirlcnip gidince ingiliz Sefiri, Vefik Paga'yr tcb-
rik etmig:
o- Paga hazrctlcri, ccsaretinize hayrirn olclumu. Paga bu so
fcr clc acl acr giilerek ingiliz Sefirinc:
n- Ashnda bu cevaplan sizln vermcniz lAzrmch. Zira lngiliz
clevleti sizin arkanrzdadrr. Benim devletim ise birkag giine kal-
rrraz bcni buradan kovar.,
Pagantn iki kehaneti dc grkmrg. Bir hafta sonra bir tiyatro
hAdisesi de bu olaylarl tiiy dikince sefirlikten ahnmrg, arkasrn-
tlan 3. Napolyon ve Inlparatorlufu da 1870 ilrtilAli ile birlikte yr-
krhp gitmiqtir.
SiZE I{AYRA}{IM
Din!nrizi vc Tiirklcri ki.iq:iiltcn bir piycsin oyrranacafrnr du-
lulrcr! Vefik Paga bu oyuna diplornasi yoluryla cngcl olama)'rnca o
!I('cc olull baqll,nreclan 3. Nalrclyon'un locasrna gicler, o1runun
rirtr-rlrinrlnurs;rrrr lrrr1,-al'atorrlarr tckrar ric:r cldcr.
Ters bir cc\rap alrnca percle aqrhr aEilmaz locaclan atlar, sah-
neye grkar vc seyircilere:
247
o- Ben sahlci blr Tiirk ve Miisliimarum, diizmeleri yerine
beni seyrediniz" diye haykrrrr ve seyircileri kendine gekerek oyr-
nu ojmatmaz.
Bu son olay iizerine istanbul'dan aldrSr emre uyarak Paris -
ten ayrrlrrken us0le gcire, vcdindmesini sunmak igin saraya gi-
dince Imparatorun kendisini ayakta bekledi$ini ve iki cline san-
larak kucakladrfrnr lrayretle gcirtir. O zamanlar <La Turqule" ga-
zetesi bu acrklr ayrthgr giiylc yazmlgtl:
Napolyon:
u- Sizin gibi bir dcvlct adamrnr Fransa'ntu ltltmglinde gijr-
mek istcrdim. $u nAgiz hediyemi bu hayranh$rmrn hittrast ola-
rak kabul bnyurrrn" demig ve Se'r'r Fabrikasr igi, listiinde kcndi
nrarkasr bulunan bir tuvalct takrmr hediye ettikten sonra:
"- Bu hediyc insanh$rnrza olan hayranhfrmrn niganr" dcmig.
Vefik Paga:
"- Ya benirn geri Ea{nlmamr istemeniz?u diyc sorunca Na-
polycln:
"- O da kcitii bir diplomat olugunuzun nigancsio demig.iginclc
Her hiciv i.istadr gibi Vefik Paga da kahr r,c vl:lntzltk
yagamrs, her gittifi sefaretten, bulundu$u dcvletiri iste[i1'le, her
grktrSr sadaret sandalyesinden de 24 s;rattc atrlmrgtrr.
Milliyet: 8/3/1964 - bAzan -
Abdultah Ziy a KOZANOGLU
*
ADALET
Ahmet Vcfik Pa;aya dair binlcrcc frkra var. Bunla-
rln hepsi iistadrn biiyiik zekd ve espirisi bakrmrndan hay-
ranhklar yaratmrgtrr. Hig duymadlfrm bir macerasrnr ge-
qen gtin dinledim:
Ustad, Aclliye Ndztn iken borcundan otiiri-i mahkfim
olup da hald borcunu ddemeyen devletin ileri gelen kigi-
lerinden birini makamrna Qafilrtmtg. Varhkh olan zat Ad-
liye nezaretine devrin geleneiine gcire atla gelrnig, borgltt
oldu[u halde borcunu iidemeyen bu iinlii zatr bir si.ire hi-
kdyelerle oyalamr$, tatli sohbetine kaptrrmls. Ve bu miid-
det igincle atr pazara gcinderip sattrrrrtlg, paranrn bir krs-
rnlnr alacakhya, artanlnl da kendisine vermig.
Elif Naci
 249 $
2+8 fr
SERvET-I rUnruNDr iLK ngsinn r
t
Abdi.ilhamit zamanrnda ba;layan (Yenilik Edebiyatr) .il

nrn toplandr[r (Servet-i Fi.inun) dergisinin ilk defa grka- i

I
rrlmasr igin Ahmet ihsan bey tarafrndan miisaade isttln-
migti. Verilen ruhsatta (Miisli.iman tasviri konulmamasr) d

gartr vardr. "I

Derginin grkmasrndan biraz sonra Ahmet Vefik Paga I
i
6ldii, bu deSerli adamrn resmini basarak altrna birgeyler
yazrlmak istendi, fakat o tarihte gazetelere giren yazt ve
resimler sansiir edildifinden, Vefik Paga hakkrnda yazr-
lan yazrlar grkartrldr; resmin altrna da gu kelime yazrldr:
(istizan..) Bu kelime, bir defa yukanya somlsun, de-
mekti.
Ahmet ihsan bey, yazrlarr silinmiq; resmi Dahiliye
Nazrrr Miinir pagaya gtitiirdii, ne buyurulacaprnr sordu,
Mi.inir pa;a resme baktr ve:
Vesilei-Rahmet'tir!...
dedi -ve kalemi eline alarak resmin altrna (Gitriilmi.i+ti.ir..)
kaydrnr koydu.
Servet-i Fiinun'da qrkan ilk Ti.irk resmi btrdur. (28
Mart 1891. Sayr: 3)
*
PARA YOK

Ahmet Vefik Paganrn Bursa valili$i srrasrnda, def-

terdar makamrna gelerek Maliye nezaretinden para is-
tendipini, fakat defterdarhkta para olmadr$rnr, yazrlan AMIK 1181[riL
cevaplara <inem verilmeyerek israr edildipini gikAyet yol- (1840 - l88B)
lu bildirmig. Paganrn canr srkrlarak: NE U-fANMAZ K6PEKLERiZ
Beyim... Siz anlatmasrnr bilmiyorsunuz. Bu se-
-
ferki telgrafr benim imzam ile gekiniz. Demig ve telgraf Edepsizlikte tekleriz Gitme vatan gavgasln;r
miisveddesini yazrp defterdara vermig: trtimi giirsek etekleriz Yetig riitbe Yafimasma
..Para denilen b.,. Hak'tan da iimid bekleriz Daldrk diinYa safasrna
Bu vildyette yok!.> Ne utanmaz kiiPekleriz' Ne utanmaz kiiPekleriz'
2so
Biz bakmadan saf-u sola insan mr neyiz segilmez
Di.igman girdi istanbul'a Bir zehiriz ki igilmez
Vatan'r sattrk blr pula Tavnmrzdan da gegilrnez
Ne utanmaz kiipekleriz. Ne utanmaz kiipekleriz.
Dalkavuklukla trtikAp Vatanrn girdik kamna
igte ettt btzt harAp Leke getirdik ganrna
Sen siiyle ey $evketme6b Topumumn b... caruna
Ne utanmaz kiipeklerlz. Ne utanmaz kiipekleriz.
* Kogturur, oynar tdi kukla gibi fareleri
ALi SUAVi VC MADAMI
Mektebi Sultani miidiirii Ali Suavi, Avrupadan per;i-
ne taktrSr bir giizel kadrnr g&ya muallimesi srfatile getir-
mig ve onunla mektepte yatrp kalkmak saygrsrzhsrnda
bultrnmugtu. Bu hAdiseye dair Namrk KemAlin (Paris yd-
rinr) hicviyesinden bir krt'a:
Suavi dedikleri o ktigtik adam
Pariste oturmug yanrnda madam
Biz anr adam shndrk o da rm ciidam
Aman yalnlz kaldr Mustafa PaSa...
* Kedirni gaflet ile fare-i idbar yedi
"HinRrNAME," den:
(Mahmud Nedim Paganrn sadArctten azli iizerine ya-
zrlmrgtrr.)
Merakh bir beyin sevgili pamuk kedisi bir cenkte
farelerin viici.idiine agtrpr yaralardan gdzden nihan olma-
I nlbreto gazetesinin bagrna gegen Namtk Kemal, gid-
sr iizerine sciyledi$i mersiye-i miiteessiranedir.
Kedirnin her gece biibrekle dolardr sepeti
Yok idi ni'metinirr r6hatinin hig adedi
Qegm - i gehld nigehi fdrik iken nik ti bedi
Sardr etrafinr bin dtirlii adfrlar tiiredi.
Kedirni gaflet ile Fare{ tdbar yedi
Buna yandr yiirefim ah kedi vah kedi
25t
Keyfi gelse bryrfrn oynatarak mrrlar iken
Krzdrnrsan yi.iztine athyarak hrrlar iken
Kuyruiu gegse ele drrlanarak hrrlar lken
Sofrada her kedinin def ini hazrrlar iken
Kedimi gaflet ile fare-i idbar yedi
Buna yandr yiirefiim ah kedi, vah kedi
Keseyi kapsa diikerdi yere hep pareleri
Cifere igler idi trrna$mn yareleri
Delife sokmaz idt bir giin o avareleri
Kedimi gaflet ile fare-i idbar yedi
Buna yandr yiirefiirn ah kedi, vah kedi
Urperip tiiyleri bir kere diytnce mrrnav
Korkudan baglar idi lerzige bakkalla manav
Saldrnrdr fitleme bulmaz lse bagka bir av
Yi.iziini.i giirse kiipekler diyemezken hav hav
Kedimi gaflet ile fare-l idbar yedi
Buna yandr yiire!'irn ah kedi, vah kedi
Sokulunca yatafa korrmak ile gitmez idi
Okqamakla, tokadr tekmeyi farketmez idi
Yiyecek giirse giizii mrrlarnasl bitrnez idi
Buna yandr yiire!'im ah kedi, vah kedi.
*
KOPEK MERsiYEsi
detli miicadeleye ba;ladr$r igin, Mahmut Nedim Paga, Na-
mrk Kemal ile arkadaglannr birer memuttyete tAyin etti-
rerek Istanbul'dan uzaklagtrrdr.
Fakat Mahmut Nedim Paga 31 Temrnl:z 1872'cle sad-
rAzamhktan attltnca Namrk Kemal <DiyoJen" gazetesin-
de "Kedio mersiyesini yazarak onu rezil etti, bununla da
yetinmeyerek "Ktipek" Destanrnr yazdr.
 5"9:gr* her gece_ kazganlar ile yerdi yemek
yaptrsna, kaptrlrna aut t"Ju"ut . 753
:'ediEi
gecbiynine mahsus idi keskin En sonu anlan da krldr heder hiikm-i.i kader.
9_*y-l
Ne bulursa siipiirtir idi heman
giirmek
VJ.,i, btjrek. Bir gece bulmayicak hanede td ki kemek
Bir,gece bulmaytcak hanede Sallasrrt eylecXi kuymgunu bigare kiipek
ta iilkmek
Sallasrrt eyledi kuyr:r,!"unu bigare Acrdik do!rusu ya, ah kiipek, vah kiipek.
kiipek
ya zApTiyE NAZTRT gEFiK PA9A'NrN BEK9iLERE
"h derisi"i o^t Lo*L.
lcldrk-doBrusu ktipuL,
Bulsa b'r gagkrn egek DUDUK vERDiRMESi UZERiNE
ytir"" if."r,
Kalnr doysa nlce binnaz ifu gdr.tizer Zaptiyede miig'ir olacak nAseza teres,
iken
Halkr-aldatmak igin diirrii diir.o Qok ehli iffeti ytiziistii siiriikledi.
Jtuer iken
Vade-i sayd-ii qikAr ile bizi iir"" Afakr tuttu velvele.i srytii giihreti,
iL*rr.
Bir gece bulrnayacak hanede .._..:..... Bekgileri dahi yola koydu dtdi.ikledi.
*
Giirse bir rrdmserjTnT"? kadar ALi PA$A HAKKINDA
nan-r aziz
idi onu yek hamlede bi ceng_ii stttz Ya[maya balladr giiz bdr6nr
5up:"
Hagk-ii MiiJdeler tegne - dilan-r vatana
terkinde kadid etmez idi hig temyiz
Hdsrl-r kimseye ver:mez idi cay_ii Ger grkrp kavl-i etibba sadrk
keriz.
Sadr-r AIi geberirse bu sene
Gazab dtiid olara{T1l1"J"tk
orsa revan
Dinleyin nutkumu ey varisler
Savleti eyler idi her dfr ciharu lurz.n Vermeyin pare mezar-i.i kefene
Kendisi bir kiipek amma nice yiizbin N69-r murdannr seylabe atrn
arslan
Penge-l kahnna ftlrlmrgtr fedafr
l.r_ti_can. Siiri.itiirler kiipe!'i iildi.irene.
*
d,yrevird etmis r.!"i}il:i reyr-ii nehar ABDULHAMiN HATTINDA YAZIIN\{I$
BiR HicviYE'DEN PARQA
$]1n onu gtg eden olurdu bizar. Biinydn-r miilke verdi hakkryle indirAsr
beyt olmug idi ciimle"arundan
TI.l miihelyay_r firar.-
Giiziin iistiinde kagrn_var cliyem"rt Abdiilhamid fl6n'rn kanrln-r bi es6sr
u!-yu" Mahv oldu din-ii devlet devr-i geimetinde
"r,
oyle az himmet tr(f,*il:?ire gitmez idt Miilkii bittrdi gitti zulmiyle kahr olasr
ekmeSini haneyi terfetmez idi. Sancak kazA de[il bu bir miilktiir giden kim
5^""Tu:."
Bir Kendi gazAya gitse miimkiin de$il kaz6sr
kedi giirse eger avhvasr bitmez idi
Daha dursaydr acep neyler idi, nitmez
idl?
*
MI'RABBA,DAN:
Srdk ile terkedelim her emeli her hevesl,
I:.'{1, u"."u"r"(Tih*re idi hayr zarar
Olmadrk kalmadr, aziirde-i dendanr
i Krralrm hiil ise azrnirmize ten kafesi;
meger
Bir iki kendi gibi kelb-i tabasbus giiste; inledikge eleminden vatanrn her nefesi,
Geltn tmddda diyor, hak budur Allah sesi!
 25.5
l.-s-l
Blze gayret yalugrr merhamet Allahlndrr;
Hiikmi Ati ne fakirtn ne gehlngdhrndrr;
Dinle feryAdrnr'kim terceme-i 6hrndrr;
inledtkge ne diyor bak vatamn her nefesl...

Mahveder kendini billbiil bile hiirriyet igiin?

Qeldlir mi bu belA dlem-i piir mihnet igiin?..
Dln igiin, devlet igiin, can gekigen millet igiin
Azme heil mi olurrnug bu gi.iriik ten kafesi?.

*
MAGOSA,DAKi YERI HAKKINDA
- -
Faresi zi.imre-i kiitt6p gibt nAmahdut,
Piresi legker-i ktffar gibi bipdyan... Eski Zaptlye NAzrrlanndan Bir Tip
i

* *
zApriYE NAzrRr HUSEYiN HUSNU PA$A'YA :

MEYVALI ACA9LAR
Altrndaki gerdune-i rAna da .. " " de
Namrk Kernal merhum bir adam hakkrnda kdrii bir' usti,indeki kAgane-i ziba da ... de
dcdikodu duvunca, hemen o adamr bulup konugurmug.
Scbebini soranlara griyle demig: Hiirrlyetimi gasp lle selbetmedi kimse;
Buna emin olunuz ki hig bir lazileti oln'rayan Ben hiir ya$arrm, mahpes ii menfa da' " de
- hiq
adarnr, bir kimse gekigtirrnez. Zem olunan adamlar, MenfAlan tAyin edemezler bu gocuklar,
grirti gme_vc ;ayandlrlar. Krbns da, Rodos da, benim Akke da"' de
* S......tir..
-Cdgrilaeki ' '..si.. srrmah esvabrna gaddar,
nryloilri EgEGi cevherli gelipa da ... de

Namrk Kemal Midilli adasrnda Mutasarnf iken, bir Haksrz yere c6riyken o hunabe'i mazlum
giin haber verdiler: Pipinde dursa seyf-l miicellA da . " de
Azledilmigsiniz. istanbul'dan ycni mutasarnf g"- GeI kadir isen afzrma sen bir de kilit vur:
-
lccekrnig!. Ben siiyliiyorum, nefy-i Stbirya da " ' de
Namrk Kemal hiE orah olmamrg: Namrk KEMAL
Peklli... Gtrndersinler egeli, alsrnlar Midillii'il
-
 257
2_s5 gi;, ben I
yaplar yere dtikiilsiin. Sen
AHMET MITIIAT voktur. Serr kiipii orada krr,
osmanir dahi meselevi anlavrp kiipi knp Iz
(1844 - retz) ffi;;;i;i-,-i"vip Sen bir ahma[r bul da
1

bos srkrnca tilnt HuiJi&uro. favail

iytriGE, rrurlr onu aldat. gen se"in maksadtnr
daha omuzunda tiifegi giirdiipiim I
j

oOsmanhnrn birisi Rumeli'nde bir gayrrc'lan gcger i.trien bir te- zamar: anlamrgttm, dedi' (Krssad*i:, Ilis.:,:;ilen
pe oi her tiiraftndrrn ateg alarak yartrnakta ve i-izerinde biiyiik bir.
yrlanrn dahi kn'ranmakta oldu$unu giiriince atlnrn yem torbasrnr *
gargrsrnln rlcllna baflayrp uzattr ve yrlan kangiil kangal torbanrn
igine girdikten sollra gekip kurtanr. BunCan sonra yrlln: E,y Cs- AIIMET MiTHAT'A HiCiVLER
manh beni kurtardrn amma, karnrm aE, seni yemeliyim, dedi$in- Mithat
den, Osmanh: Canrm, Allahtan kork, seni ate$ten kurtardrm, iyi- Mittt ki.iltiiriimiize hizmetleri bilinen Ahmet
yrlmasr' ona
life kemlik olur mu? dediyse de yrlan: Bu Alemde bazr yaratrklar.
varclrr ki iyiliie kemli$i megru gciriir. Siz insanlar ve biz yrlanlar.
EfeJinin bilyiik kusuru Abdi'ilhamit'ten iizerine Eek-
itaath bulunmas' u" b" yiizden
yrldrnmlan
dahi bunlardanrz. lnanmazsan gu karpr gayrrcla bulunan ijkiize sc> Srr
rahm, decli ve ikisi birden cjkiiziin yanrna gidip Osmanh olup bi- mesi idi. fr{arntk Kemal bi' m"ktt'bunda: "Mithatlar'
Abdiilhamid hakkrn-
tcnleri tekrar eyledi. aviler gibi garlatanlar"'' demig ve
"Okiiz: Evet, yrlanrn halckr var, zira iyilifie kernlik me$rrl dakihicviy"ri,,a"ehmetMithat'rfenatahkiretmigti:
gtiphe irAs
<;lmamrg olsaydr ben de bu halde bulunur mu idim? On beg sene- <Namrndaki uluvve mtimkiin mii
dir sahibime Eift siirdiirn, alaba qektim. girldi ihtiyar oldum.
Luvvetim kalmadr. $r"r halde beni emekliye grkarmak ve <iliincc- Mithat gibi var iken medddh-r bihayAsr'" igin gu krt'-
onun
1'c kadar rahat bcsilenrck insaf icabr defil miclir? Halbuki buraya
I-Astik Sait B;; a" Uft miinakagada
koydular, her giin kasa;r gelip yokluyor ve biri,rz claha semirsenr ayt yazmlgtl:
kcsecefini sa]ribirire sdyliiyor, dedi. <Cam isterse terciimanhk eder'
Ktsacast, Osmanh, hcr hangi hayvana solduy'sa ul,gun bir 0YIe olmazsa bed zebanhk eder'
htkiim alamacirlrndan mahzun mahzun gidcrken kargrsrna bir tiJ Kdh Yahqi, gehi Yamanhk eder'
ki Erktr ve Osmanh olanr biteni tilkiye de anlattr. Tilki divayr
dinledikten sonra Osmanhnrn ktrlafirna: A, siz de bdylesiniz, nan- Meslekii rttuadr hak getire!"'"
kcirsiiniiz. iyitiSe kemlikten geri durmazsrnrz. Nihayet bana bir. Tevfikrir.*tt",dahaGalatasaraysultanisindeokur-
fenaitk etmeyecefinizi biisem seni buuun clinden kurtarnrdrm. ken yazdrfr giirleri,
-Mithat Hakikat" gazetesinde
"Terciiman-l
Ama korkanm, dcdifincle Osmanh tilkiye yalvanp yakarrp kcn- yaylnlayan Ahmet efendiye haksrz hi'icum edi-
disine bir giimlek yaf dahi hediye edece_Eini vaadedince tilki: Bu
sijzlere inanmazsam da bari kurtaralnm, deyip yrlana dcindii ve: yordu:
Sen bu torbaya girdim diyorsun arna bu kadar uzun bir hayveLn .,Ablak ytiziiniln lihyei garup numasr'
bu torbaya srlar mr? dedi. Ve yrlan, iddiasrnr ispat iEin kangal Enz6n i"*equyu verip srklet ii vahqet'
kangal torbaya girer girmez tilkinin igareti irzerine OsmanL ko- Titrerdi crvanndaki' pigindeki e;ya hdIA
ca bir ka,va ile torba iqindeki yrlanr ezip iildiirdii. r.r.rtt.t"l"" uqan zeh;-i biirudetle; o
"Bundan sonra Osmanh filAn giin filAn alacrn clibine bir Ednr- Piir ciir'et ii nahvet
lck yai getirecegini vaadederck k<iyiine gidip biraz diiqiiniince:
Bu tilkiye otuz krrk kurt gluk yag giitiirmektcnse krrk elli kunr; Eylerdi hitdbet'
miiheYYa
clcferi olan clcrisini almak iyidir diyc' cline bir bo; kiip ve liifefi- Eg'ar-ii fiinun heP o dudaklarda
ni ahp srjzlegilen yere gitti Tillii bir tag arliasrnda gizli oldu[u QirkAb-r taarmzdan
ederlerdi tehAga"'>
halde Osmanhya: Insan krsmrna giiven olmaz. Sl..na emriyetinr
F. 17
258
AIT BEY 259
Bizde, nevt itibarille kendi5;nden cinc-e
(1844 - rege) bir cirneSi olmadrfr gibi
bu vAdide sonralan ve halen yrprtan-Aenem"t"r
Bu kelimererin bilinen manau.ina}a ve f orr,r?c_"a;.
fui Bey, Batl teknigini tiyatro eserlerimize uygulayan ve mi- sistemidir.', mizahr mana vermek
zah edebiyatrmuur piri sayrlan bir edibimizdir. 1844 te lstanbul'- AIi Beyin,Ifigatlara verdigi ince ve alaycr
da dofan Ali Bey, Yusuf Cemil adrnda bir Kapr Kethiidasrmn bu giinki'i hayatrmrza tatbik mAnalann bir gofu,
o$ludur. "araigirra" ne kadar dogru oldugu
agrkga gririilmektedir.
Varna, Elaz$, ve Trabzon illerinde Mutasarnflrk ve Valilik .LEHQET - UI- ffaXaylK, te sosyal
hayata
vazifelerinde bulunmug, son olarak Diiyfrn-u Umumi'ye Direk- Ian is"neleyen, zaman ve idareyi hicveden (361) dokunan, kadrn-
tiirli.ipii yaptrSr iqin (Direktdr AU Bey) lAkabiyle amlmrgtr. Eds tadrr' Ari Beyin karemiyre kerime bulunmak-
-arrr ur*.r u,, rfigatrerden bir kag iir-
biyatrn Tiyatro nev'iyle de meggul olan Ali Bey, kiigi.ik yagta nek verelim:
Fransuca iifrendili igin (Molyer) in bazr eserler'tni baganyle ter- (Hlq - Her geyin ash, FILOZOF Daha
ciime ve adapte etmigtir. olmadrf:ndan dolavr kendisrni bah;yar = ziyade bedbaht
Teodor Kasab'rn grkardrsr ilk mizah gazetemiz (DIYOJEN) bulan, KIBIR _ Ahmak_
lann vekan, AHLAK :. Akrt-
de pek zarit yaztlar yazarak, rr^izah edebiyatrmrzrn salnh gahsi- : oJ*il1'srfHzi-=-s"lah
nasihatgi,;";;-;rkr-r, BAHANE _ Sevmek,
Zarartr
i*r.r,
yetlerinden oldufunu giistermigtir. AF Giizer intik"m, Iutlianrir "= n"unt
'$SI'LIK
-
fui Bey, DiYoJEN'in nUyUK ISTENDER'e sciyledi$i meghur tiren ya', EDI' : Bir kag ahbap arasrnda ettirmeyi arzu et-
s6zijnii .GoLGE ETME BA$KA IHSaN Isfenaeut.) mrsrar ile BALO ELBISESI
kullamlrr bir unvan,
ifade ctmig, dilimizde bir mesel gibi kalan bu mrsra (DIYOJEN) -^Kuyrukl" i""i, Vupragr, TESTERE = Hita-
bet Aleti, gAlR : Sciz kantar"rrr. giin _ Darasr a'nmrq
gazetesinin baghpr alttnda bir omeslek formiilii" gibi devamh ola- Sermayesini yemez ta"*, IrfiLvON _ s6z,
rak yaytnlanmrgtrr. Y.oIt.:
bir saslam mideden mada insant tr""-g"y" marik Bir sddrk dost ite
Oz Tiirkge ile temiz mizahrn ilk <irneklerini veren flli Bey, AKTRIS = Komedya oynadrfirnr giziemeyen ve muktedir eder,
ka., SOMNANBUL
"LETAFET" adh ilk opereti de yazmrgtrr. Diiyirn-rr Umumiye Mii- alzi-du;-^;;.
fettigi olarak Hindistana yaptrfr gezinin intibalannr (SEYAHAT YILAN = Kocanrn dostu, NADIR Se,yiAN
:__uJt"du_bire = Kadrntann dostu,
JURNALI) adh eserinde yaymlamrgtrr. = n4uf,tf kadrn, Ifnef : Ka-
drnlann igyiizi.i, MODA : Maymuntur
Diyojen, Qrngrrakh Tatar, HayAI adh dergi ve gazetelerde maUuau, EDEP : yaldrzh
hap, EgREF : Gamrn aksi sldasr, .b"i*iq
imzasr ve oBir Zat' takma adr ile zarif yazilar yazan Ali Bey, ze- zaman olur ki..r EV-
LENME : Darrsr bagrnrza, GAFLET :
ki, kiilti.irlii ve niiktedan bir insandr. Taahhiit uitr*-gi*"f,
kefil olmak. GA.I4ZE Mitralytiz telgraf, GURUR : Bir tavus
Baghca Eserleri: ki ti.iyleri ditki'di.igii --_
harde yine t,rynf,-'nu bir tavus gibi
Ayar Hamza, Misafiri Istiskal, Kokona Yatryor, Evlenmek is- Yent istanbut 5/2/1967 "qu..;
ter bir adam. Bunlar terciime ve uygulama suretiyle meydana ge- Hitrnt Y{JCEBA$
Icn, o zamanln bagarrh eserleridir.
(LEHQET - UI- UafaYif; adh mizah l0gatrnda, kelimeler-
den alay ve gaka tarzrnda mdnalar ve hiciv grkarmak suretiyle
gi.izel izahlarda bulunmu$tur.
Rahmetli tlsracl Isnnall HABIP SEVUK'iin dedifi gibi, nfui
beyin mizah vidisinde DIYOJEN koleksiyonundan tabii Di-
yojen'in ilk muharriri oldu$unu unutmamalt, ondan- sonra Na-
mrk Kemal ve belki diferleri de yazdt
- bagka difer kitap halin-
cle grkmrg bir eseri de "Lehqe-tiil Hakayik> tir. Ondaki miistehzi
zekArun inceliffini ve efendilifini bu eser de isbata kifayet eder.
 261
260
E$REF miyen Egref, derhal 9u cevabr yollamrg:
(1847 *c... numarah ve ... tarihli tele: Agar bakiyelerini
- 1911) li-
kovalamakla pek ziyad"e meggul oldu!'umdan merkezi(ka-
* uayu g"l"*iyecefim. Ancak u"d"tt" zAti devletlerinin
gair Esref'e sordular: oi vi uf"ramalan mtitemannAdrr efendim'
Nicin o zehir eibi hicvi- yeni Adam:291.1943 Erciiment Ekrem, Tal&
-
yelerinde cok defa isim tavin *
etmiyorsun? Kimin igin yazrl-
, E$REF VE KAMiL PA$A
drklan belli olmuyor? gi-
Meghur heccav giildii: KAmil Paqa vali olarak bulunduSu lzmir'e,tren1e
olarak bulunan
Nigin olacak, biitiln at- derken, o tarihte Krrkafaq kaymakamr
-
gaklara tatbik edilsin de nu- Egref hemen istasYona koguP-: -
Izrnirlit"r t afi derecede lfitfunuza nail oldular brr-
Pa-
marasu gcizliik gibi kullanrl- - Biraz da bizim semtimize misafirlife tenezzil
srn diye! gam!.
iftihar etsin' demig'
* **" da halkrmrz bu iltifatrnrzla
KalabalrkiiniindesoylenenbusiizlerKAmilPagl".lr
daveti kabule mecbur etmig' gc-
XAUir rnerkezine
E$REF,LE PA$A Bayraklar, davullar, zurnalarla kaza
miiddet oturup k:r-
len vali t.yrnutu*i'tt t'ittuttnda bir sonra kaymakr-
$air Egref, oldum olasr hig geginemediSi Aydrn vAli- zanrn eksifi g",l[i-li; meqgul olduktan
si Krbnsh KAmil Paga'ya giini.in birinde biisbiitiin krzmrq. mrn miitevazi evine misafir olmug' eskidenburi
TesAdi.ifen, o srralarda da Istanbul'dan gelen emir iizeri- Giilerytizli.i ve ntktedan Eqref kendisini elinclcn
gesirtmek iEin
ne, biitiin vilAyet hudutlan igerisinde Agar bekayasrnrn seven Kdmil P^;;';; hoqEu vakit e[lt:n-
tahsilini hrzlandrrma lAzrmgelmig. geleni v"*"t' igmek' saz' soz hiilAsa
Vali, ona g6re, biitiin kazalara ve bn arada Egref in "ri.g"*",itiq,
celi bir akgam"'
girince bir de ne
kaymakam bulundufu KrrkaSaga da tAlimat gondermig. KAmil Paga bir arahk ayakyoluna
fotofrafr as;rh
Her yerden azgok tatmin edici cevaplar geldi$i halde, E9- giirsiin! H"la k;;;;"'" in tarafrnda kendi
ref in bir hayat eseri bile giistermedipini gdren KAmil Pa- de[il mi!. His ;;;;;^ veremedipi bu hareketin $aqkin-
chqan ftrlavarak:
ga ona gciyle bir telgraf gekmig: Itf;; ;;".u bnt"v" kalbolmuq veresmimi hig utanmatlrn
<... numara ve ... tarihli tamime hentiz cevap ahn- Ben ki senin amirinim'
- arsrn ?- diye grkrqrn ca' P-aga'y a kerr Ji-
madr. Bu hafta iginde devren merkezi livAda bulunaca- memi ghan"r"
";;;i^;s Egref hiirmetlc el
Srm. Giirtilen igler hakkrnda gifAhen izahat vermek rtzere ne has bir latife yup*uyu hazrrlanan
hemen oraya gelmeniz ehemmiyetle tavsiye olunur. VAli: o"EtTti* miithi;
KAmil. bir hicap meselesi de[ildir efendim'
Giizel bir niikte, bir cinas, dilinin ucuna geldiii za- bir korku neticesi resminiz helAya asrlmrgtrr!
man ne pahasrna olursa olsun bunu harcamaktan gekin- Ne demek istiYorsunuz?'
-
t1
ir' .i.

f'!.
:,: f 263
Fir 262
'n
t.)
.i MEcLisi nrEBtrsAN
$: Anedeyim Pagam!. Malfimu ilileridir ki bendenia
*l
Y.: ..:
- pek ziyade korkanm. Son zamanlarda kiilenize Egref, Ti.irkiyeyi kurtaraca$rnr umduSu Megrutiyet
sizden devri Meclisi MebfisAmna, her ipini koparanln geldiSini,
1i,
6nz loan muannit bir inkibazdan muztaribim!. bunlardan go!-unun gd,rgi.isiiz ve bilgisiz kigiler oldugunu
':5
t
, Paga bi.isbi.itiin krzmrg : giiriince gu manzumeyi kaleme almrgtr:
Resmimle inkrbazln ne alAkasr var?.
- Milsaade buyurun efendim. Baktrm ki kabrzdan Sadedden Ewel
gigip- gatlayacafirm. Bunun iizerine resminizi derhal ayak- id-f hfirriyyetl tebrik ederlm ihvAna,
yoluna asttm!. Igeri girip heybetli fotofrafrnrzr gdriince Bu defil millet lgln doksan iig'iin ihsim:
Kaprsr iiyle kolayhkla kapanmaz, firA
korkudan bir anda......
Egref sdziini.i tamamlamadan KAmil Paga ve salon- Zorla agtrk bu sefer Meclis-l Meb'fisin'r.
da bulunanlann ciimlesi kahkahayr basmrglar. Var liizfrmu bfue Meclis-i Meb'fis6n'rn,
* lgine dahil olanlar ne olursa olsun!
Doksan iig vak'asrm eylemesin de tanzir,
t,
t"
$air Egref bir giin ege$e binrnig giderken arkadan Yiizde doksan tigii isterse e (qek) Ie dolsun
Izmir valisi Kamil Paganrn arabasr ile gelmekte oldu!-u-
Meb'fisAn Listesi
nu gdrmi.ig ve yol vermek i.izere kenara gekilmig. Yolun
irl
bu kenannda bi.iyiik bir gukur varrrug. KAmil Paga l;itife Kiir topal toplandr llts$'fis6nrrnrz,
olsun diye: Bir tarafta kalmadr nsftsfuirmrz.
Egref gok kenara gitme, gukura diigersin, derde' Meclis'e dizdim biiyiik kiipler gibi,
-
mez Egref hemen: Arz-t enddm ettiler... gibi,
Merak etme Pagam, egek kdmildir, cevabrnda bu- Bdzrsrndan tdze grkmrgtrr potur,
-
lunmug. Yan bakar, dersen: "Efendi, diiz otur!>
BAzrsr bafdag kurrp der: "MerhabA!
*
Nerde kaldr kahveci Mercan A[a?
Egref bir arahk himayesiz kahp beg on kurug muka- istiyor igmek giiniil bir nargile,
bilinde Sunun bunun iilmiigleri igin dua etmeye baglamrg. Gelmedi hAl6 sokaktan hergele!"
Bunu duyan zamantn $eyhiilisldmr Egref i yanma 9a- $iiyle diz giikmiig yere bir diferi,
Errtrp duayr bu kadar ucuzlatmasrna krzarak: Der ki: "Gelsin, isterim Ser-askeri!"
Ayrp de[il mi, beq kuruga dua olur mu?. deyince Solda bir meb'frs kav gakmak gakar,
-
Egref: Sa[da bir dzff soyunmus bit bakar,
Aman efendim, siz bu dualan bir igitseniz on pa- B6zrsr kiirside nutk irAd eder,
-
ra bile vermezsiniz, cevabrnda bulunmug. .,ffanda ag kaldrm!" dlye fery6d eder.
Simdi giirse derdi Veysi, Nergisi:
Adalet: 4.8.1969 Ragrp AI(YAVA$
"OIdu Meb'fisin bir tip sergisi."
 Ey ah6li! yok duhftliyy", girin,
Her vildyetten getirdim, Lyr
"aiol
Meclis-i Meb'0sAn Reis-i Muvakkatinin
zfimu
Arkadaglar, haydi yek-6vAz oh,n,
Btr si.irti g0y6 ki.imeste kaz olun:
Bir a!.rzdan bafiengrr: <Millet!,,
"Bln yaga ey ganh htirrlyet!> diye:
Bin giirtiltii, bin gemdtei eyleyin,
CA-be-c6 izhdr_r hiddet eyieyin;
Eyl6ytn yek-digere birden hticCrm,
Biiyle tagknLlclara vardrr liiz0m.
Avmpa meclislerinde kaalde:
Yok siikfrnetle gegerse fdide:
Yu"gi igte olsa kavgaa, sAmiln
Oyle iglerde olur gaayet
Hang bir i$ olsa kavgaasrz "*io,
ges:en
Daime eyler aheh Sfi_izan
Haydi siz de iiylece kavgaa edi.,
Tiirkliigii hkin giizel icrd edin.
Ufragrken siz, bin6 sarsrlmah,
Pantolon, setre, yelek yrrtrlmah.
indirin yek-digere gupLkhrr,
Agk edin t6 enseye trrraklan.
Defter-l yek-digeri cebren diiriin,
Bdzr meb,frsu bo!.arken iildiiriin.
Bu srrada meb'fislar birhirini bo$maya kryam
Ierse de, taraf-r riyAsetten men,olunarak
edilir:
istirdhat eyleyin beg altr giin,
Ifer zaman hAzrr size biiyll diigiin.
Arkadaglar siiylesin hAcAtrnr,
isteriz hep miilkiin islAhdtrnr.
gAirAne krt'alar ing6d edin,
ihtiyecatr iginde ydd edin.
265
Eyleyin eq'Ar ile arz-r hiiner,
Giirse tahsin eylesin Agrk 0mer:
Nutk_i Man-
$i'riniz olsun serdpA dil-firib,
Vecde gelsin gfig edip Agrk Garib.
Hepsi iml6 yanhgryle dolmasrn,
dlys,
Yiizde doksandan ziyAde olmasrn"
Siiyleyin, yazsrn zabfi kAtibleri,
Siz diiniin lAyrk olan safdan geri.
Bu srrada bir kcigede afyon tiryakisi gibi diipiinrnek-
te olan yirmi kadar meb'Ctsu reis yanrna ga$rrarak her bi-
risini nazar-r hakaretle siizdiikten sonra: "Siz ne idrAk-
siz adamlarsrnrz! Gtirmiiyor musunuz ki herkes meb'fis
oldu['u vilAyetin ihtiyacAtrndan bahs ediyor. Siz buraya
gelmektense memleketinizde kahp iginizle gilci.iniizle uS-
ragsanu daha hayrrh olurdu!o demesinden miinfail olan
meb'fislar miittehidi.il-lisAn olan agaprdaki ktt'ayr sci.vler
ler:
Diirt sene sonra giiriinmez oluruz Meclis'te,
O zaman .krymetimiz yiikselir inga-allah!
Memlekette oluruz miintehib-i sdni de,
Buraya bizden egekler gelir ingd-allah!
Vakit Gazetesi: 7 Kanm - 5 AraI* 1928 E$REIi
*
Bueiinkii Meclis Tutanaklartndan:
sENi!. . . "
"rOPg,K HERIF
Meclise vurmak gazetecilikte en kolay i;tir. Yazarsrnrz, ya-
eder- zarstnrz; adreste muhatap bulunmadr$l veya gok bulundufri igin
nutka
4^$r^rB devam
uv kimse iizerine almaz'Artrk bu kolay i9 daha da kolayla;;tr' Al
Hem biiyle yaprnca adrr's de
Meclis tutanaklartnr aynen koy...
belli muhatap da. ister iizerine altr, oKoca Meclis'te btiyle ke
nugtufum igin i.izgiiniim) der, isterse okur okur, "Oh iyi demi-
gim... Aizrma sailtko der, geger $uraya" Gelin biz de 9u tuta-
naklara bir giiz atahm:
Dopan Araslt (Kars) Biitiin fagistler aynr tiptir'
Ali Elverdi (istanbul)- - Aynen iade ederim. Biitiin komii-
nistler aym tiPtir.
 267
266
Ali Topuz (istanbul) - Sen kcipeksin, kiipek, Allahsrz adam' ABDULHAK HAMiT TARHAN
Orhan Birgit (Istanbul) - Ug kdsrtgrnrn birisin sen"' (18s1 - tesT)
Ali Elverdi (Istanbul) - Aynen iade ediyorum' TELGRAF TELLERiNDE HiCiV
Orhan Eyiipo$lu (istanbul) - Hadi bafrrma be..
Ali Elverdi (Istanbul) - Rusya komiinizmi Tiirkiye'ye sok- Muallim Naci kadar temiz bir insan iirne$inin Recaizadeye
mak igin en iyi zemini CHP zamantnda bulmugtur' *Demdemeo dc yazdrSr scjzler de Mithat Efendinin bastonundan
Orhan Eytpoflu (Istanbul) - Sustur gunu bagkan' (CHP st- daha ince ve claya$rndan daha terbiyeli de$ildi. Burnundan kun-
ralartndan "In aga$t eggek herifo sesleri.) durasrna kadar beycfendi olan Recaizadenin Naciye yazdr$r gu
Kiirsiiye yiirii4leler: nln agafr kdpek, eqek herif" sesleri' TRT krt'ayr da vezinsiz ve kafiyesiz sdylemek, Recai zade kadar ince
kameralarr ile ki.irsii tjniinde vurugmalar. bir insan igin en ijfkeli zamantnda, en son diigmaruna kargr bile
Ali Topuz (Istanbul) - Siiziinii geri al, al sijziinii geriye' miimki.in defildi.
AIi Elvercli (Istanbul) - Almryorum stjziimii' Bogdur ol natrka perdAzl-i ahlAk-r hasen;
ilhami Qetin (YozCat) Kiipek herif seni, in agaptya" <.Ehl-i mizan seni bilmez mi, ne akrepsin sen!
- Hiirriyet: 19/2/1976 <Higsin, hig fazilette... denffette fakat.
"ilig lstersen efer kafiyeye, hepsin senlo
Tenkidlere, hattA makul tenkidlere kargr bile, en zeki vaziye-
ti takrnan gair Abdi.ilhak Hdmid oldu. HiEbir miinekkide cevap
h
!. vermedi. Ona miinekkitler sd,vdiiler, o miinekkidlere arkasrnr ge-
virdi, masasrna epildi, eser verdi. Yalnrz LAstik Saidin (Kemal
,:i
Paga zade Said'in) gok fena bir tenkidine kargr, Avrupadan, tel-
grafla giir ya.zdr. Telgraf tellerine ilk ve belki de son giren giir.
$iir - telgraf gudur:
<Mir-i Said bihsde nAehl imig mefer;
"lbn-i Kemdl sandrk Ebfrcehl imig me[er.>
Tenkid her zaman kalemle baghyor, fakat her zaman kalem-
le bitmiyordu. Bagka neyle mi biter? Diyeceksiniz. Sciyliyeyim:
Sopa ile!... Kendisini tenkid eden Ldstik Saidi (Kemal Paga zade
merhum Said Beyi) Ahmed Mithat Efendi, meghur kahn bastonu
ile Sirkecide, caddede ddvmiigtii.
Son Posta: 2,11.1945 * Midhat Cemal KUNTAY
BiR vAizE MEv'lzE
Ey beger gehreli haSrvan, heyhat
"ibn-i KemAl sandrk Ebiilcehl imig me$er.>r
Onu hig kullanamazsan, nddAn
Neye vermig sana nutku yezdan?.
itm-ti irfan iledir zevkl hayat
Diigiiniip durmak igin mi biiyle?
Kimseye faiden olmaz gunda
Dertlerlnizin hcpsinl 9u il'ftere rrot ettlm' 94re Ya nigin mAlden olsun bunda
tln!--
iimrtniz Yetmez baYm! Maksadm giirmedeytm azno-i cenan,
- fakst
twer"t ctmeyin, bit olto-, iti torunum var!"
- (3/10/1945) Ya ntgin eylemedin terki cehan?
 269 #
268
nAuiu'i REFAHA KAvugTuRAN $iiR:
Vatan-ii milleti trihnern dersin. Miitarekeni" ;;t gt'inlerinde ingilizlerden :-:11'"""
t:
Ya nigin kendine Adem dersln eUdufiat ltrAmid, Viyana'ya gitmi$' :tud.u.l"::=lll
Ilamt'l' o
HaIk igin hubb-ii vatan imandan, ;;; gekerek bunairmh giinler geEirmigti' fi
taglant;"tnr
Sence ser'i de!il hubb-ii vatan.
;;ffi ve srkrntrt' gii"t"ta" o$diri Azamo
Neye dersin o di$er mdnadrr 'r"r^t^f. tendi kendi'iyt" alayetmig ve bu glir 1922 " 'rlr-
Y6ni mazrnunu vatan ukbidrr: Biiyiik Millet [lec-
da oTanin" gaze;;i"i" yuy-lanrnca
Vataru zahiri sevrnezsen sen ve istanbul Beledi-
Ne demek hubbu rnahall-ii mesken? lisi, heme' t"t'ai'i"" ;yitk ba[lamrg
Bunda her geyi desem gayandrr yesi de ona bir ev kiralamrqtrr'
Yaradan haksa yapan insandrr, gAin-i Azenn
Medeniyyet ne diyorsun bilmem,
Medeniyyet yagamaktrr, sersem!... Mevki ViYana,
Bir darbe-i ma'k0s ile diigmiig o yana'
* Heptersinedtinmiigtiironunglydiglgeyler,
DiNLE Ey DERVig Hem bid-defaAt!"
siiyler'
Onlarla yatrp kalkar imig kendisi
da heyhAt'
Dinle gel ey rehlevi gaflet refik Vaktiyle Utiiti" Pul'da yaprlmrgsa
$imdi temeddi.in yolu eslern tarik Ci.irnlesi solmuq'
Bilki inadrndaki rsrara hep olmuE
Atemi seyretmediSindir sebep Vaktiyle siyah, gimdi fakat yemyegil
Ferdi kryas eyler isen devlete Bir Paltosu vardrr' o'
Siiyledilim alt olur millete Tek giizliifti vardrr' geceler kandilidir
Milleti tegkil krlan ferddir. Rd Rab ne haYAt!"
Merd ise o kavmi dahi merddir. CePler delik az gok'
Faidesiz yolda olursa musirr diigecek yok'
LAkin ne zara; var ki delikten
IIem mutazarnrdrr o hem bir muzlr.
Tekyede can atmadasn hizmete Bir korkusu vardrr:
MeyhAnelerin sAat-i tatili pek
erken" '
Var mr bunun menfaati iimmete
Kendin igin var diyelim menfaat Bir kirli PagavraYl^ gezer'
Milletine etmemig hig merhamet. Mendilidir o'
Ldstikleri bir bagkasrmndrr ki
Memlekete savlet ederse adi.iv yiiriirken
Def ine kafil mi olur hay-ii huy
Dunnaz ayaglnda kaqar ekser" '
Hizmet ise, milletine hizmet et!...
Serpfi;u fttit' ne kGlehtlr' ne sanktrr'
$eyhine de siiyle, bunu himrnet et. ""
KalPak da defildir'
igte bu yol hem sana'gayet miifid mahsfrs'
Hem de vatan senden olur miistefid Bir gapka *'-haqa"' 0' onun kendine
Cayl karar eyledifin tekyegAh Bir bagka gelidldir'
Hayrin lgin sandrn lse vah, vah... Keqkiil gibi birqeY" '
Siiyledi!'im hayrtn lgindir heman
Bunda delilim benlm ancak zaman. Mitliyetini fdnk olao yok' soruyorlar:
.., 274 UsxUUeRLI TALAT 271
(18s8
Ifimdir bu alAmet, bu musibet, ne krhktrr,
tirkiitmtyelim, sus...
- 1926)
Bir kahkaha, bir av'ava kopmakta pey-6-pey...
B,dzan da miiheyyd-yr tasaddut duruyorlar,
Zi.il farkrna bir zam!..
Ancak biri vardrr, ona der: $air-i 6zam!..
*
ABDULHAK HAMiD'DEN HicivLER
j
I
Atlarla itler olmada mdil tekelli.ime,
Kartalsa baglamrg papaiandan taalli.ime;
i.
i'
Maymun hazrrhyor size bir sofra ve blr dtigek,
Derken giiriirsiini.iz para saymakta bir egek...
ii
* Bahriye nezAreti mi.isteqarhsrndan emekli olan Ah-
!
I
Florinah NAzrm igin: met Tal6t bey, eski edebiyatrn biiti.in inceliklerine vAkrf,
t/ ,
ni.iktedan ve hogsohbetbir gairdi.
it: t'
il ib Ug BEYir son yrllarrn-
Uskiidar'da bir kira evinde oturan gair,
pq Attde bu halkrn ylne bir yaveri vardrrJ da maddi srkrnttlar gekmekle beraber evinin de yanmasr
;;l
t-, Bir gair-l hoSSO-yu vef6perveri vardrr. onu biisbtltiin miiteessir etmigti.
Maksuduna mevsul olur elbet edebiyat;
;i Rahat yiizii giirmedim ve giirmem
v;:
t:1
Hakka ki F. Nazrm gibi bir rehberi vardrr. Bir lAhza bu gamsera evinde.
t. Hdyide siinuhatr trr6g etmeie memur
ii
Varken bu kadar giizide beYtim
Allaha Etikiir ciimlemizin berberi vardrr.
ili.
Kaldrm yine bir kira evinde..
i:
* Umumi harpte 150 kurug yevmiye ile hizmet kabul
;.
ir.
HAN,TiO'iTV SALDIRGANLARA CEVABI edigini gu ktt'asryle anlatrr:
:11

i:
Himid, Megmtiyetin ilk giinlerinde kendisine hiicum
edenleri goyle hicvetmiqti:
*Yayrmr asmadan evvelce ben astrm okumu,
Bunu inkflr ediyorlarsa yesinler b...mu!..',
+ Uski.idarh Taldt, gok velfrd bir gair olup, en heyecanh
1929 - 1930 yrllannda <putlan devirmeEeo eah$an
miinekkit taslaklanna da gu cevabr vermigti:
aBiz ki galr-i EEber-ii Tezer'iz,
Mi.inekktdlnt hatdmrzla gi!'ner, el'z:erTzl.>
Almadr blr pula dewan beni de
Hayf kim etmedi nfril emele
Ben de yiiz elli kurug iicretle
Yazrhp damgaya oldum amele,
zamanlarrnda yazdrir nefis giirleri ve kiiti.iphanesi eviyle
birlikte yanrp ki.il olmugtur. Deferli gair, evinin yandrpr
na aldrng bile etmemigse de kryrnetli eserlerinin mahvrn-
dan gok i.iziilerek gu ktt'ayr siiylemigtir:

i:.
 273
272
O ne Alennler idi ah ne Alemler idi,
ADANALI ZiYA
(1859 1932't
Eski yurdumda gegen demleri hAlA ananm -
HICVIYELER. ..
ISTiBDADA
Yalnu muhterik olsaydr evim yanmaz idim
telgraf 6san hig!
YannL bin beyti metinim ona hAIA yanarrm Posta yok, gelmez sefine'
pu1ti" giin leruede
Ramazanda dostlan fJskiidarh TalAt'a: (Ustad orug Bir haber vanm i.*''it"trt"I bahtr Erimune
tutacak mrsrn?) diye sorduklannda hazr cevap gair gu -t?"tt elhak $u sahilzede'
ffi;;;; Bingazininj
krt'ayr siiyliiyor: iil ilgnt z'valh keetii
Kime ne?
Mdhr Ramazan geldi sebfi yok, mey yok. Telgrafr, vaPuru';;;;tt: Y;k-Yl dibi
Sarf eyleyecek nukudu peyderpey yok. Fikri urnmam f'Ufliii-"t Uu; eddlmezki giln
maksat' nice
Ey ruze cehennem ola yoksa yerirn seni Bize Bingadyi tJt ise
Kiireden aYn grbi'
Evde yiyecek hiida, bilir bir gey yok. Yasadrk biz de ;;n4!| U":tlt"
iJski.idarh TalAt 1926 yrhnda kansere yakalanmrp, insan denen E" Y"ffihainlAnet eylerim
doktorlann btitiin gayretlerine ra$men hastahk durduru- Giirdiikge g"yyiut"" ben' o.levhadan
lamamrg ve maneviyatr gok bozulan gair timitsizliSe dii- Ettim teneffiir! Oyftftt eirkil
$erek yeisinden doktorlara qciyle atrp tutmu$tur: ;;ffi; qekli htli<4i$"; ":f1:t'"tlerim'
maiEet bela
isrinrper'tan Evlilere, bahusus d;Ai kigi evliYa
i!
i,"
ii :i Yok mu bir bagka llAcrn gayri ey doktor yeter ilk-#-ez barim' olsa ne var
t. Altr aydan fazladrr aldrm gece giindiiz eter i"'Jt ""r"s evleviip' pal" t:":t't
Lvtimidir? Evli va'
,
Kalbimi bir dlnle garprntrm gesen giinden qedit i"iit'l"ttt""*ti*E'iFtEikeni yiik qekerim
Cekemem -r"""ti
:,
Nabzrma bir bak bu giin halim gegen giinden beter
ie'ar etmem
il;il;"rgehine halimi can versem eEer
Dof.rusu senden hic6brmdan srhldrrn terledim Elmei savmi zaruri ile
;;k-"i minneti dunan ile iftar
Aldr!'rn teqlbirlerle gelmedi bir damla ter etmem'
Vermeeii sadra +ifa darulann gii$siim yine *
t"j"tu daldrk'
igte iiksiirdiikge bak sesler verir giim giim 6ter Brrakrp gayreti' htt ""uit-lthevtya saldrk'
Yat seririyatrna Tal6t hakirni mutlAkrn $ufen'i l'immeU-l"tyu-vt tamamen qaldrk'
Bak nasrl tcil devA giikten irrer, yerden biter Cib-i millete ne bulduksa
Sen uzat desti gefAet perveri ihs6nrm
Bende yok, bigAreylm, dil hastayrm, tAbi sefer iI$"";,"#l;:'rum;$i'1"#lii'
tutan srYtrmrs' ganrmrza;
Kalbi zanmda giiriildii mAtemi gehrtilhararn ;;;tk "natt a'hval-i periganrnrrza!'r
Ey nebtyyl muhterem ey gaftyi yevmi nedem, .,Kdfir a$ar il; saki bol sun!
Ravzal pAki neblden bir avug toprak getir Giindiiziin *t']i -""afi' Sece:.
edlP sae Yolsun!
Ustiime iirt gegml iimmtdim seni giizler, siizer Kime ou, "trji a;;;;; ise hep solsun!
Yaresiilallah kabul et regtei nriiJgAnrna ciil-ii oau"t-i^;;;"t ister F: 18
!t
ffdaO r zinn senin tgin lulu& terler dizer. t
l
i
 275
274 G AZEL
Ilurrnasrn tek, kasa, sandrk, sepet' anbar, dolstln!
ADANLI ZiYA,YA NAZIRE
Elimlzden ne gellr, gefmi sltem k6r olsun!
Giil soldu ise hazan utansrn Fdg etmez ldlm bu rAz agte
Yazrk efleftir tutan srytrmrza, Fnrmriza; Ciirmi.i ne ki bAgbdn utansrn Atata g*an figan utansm
"Kdfir aflar bidm ahval-i
;i..,i periganrmrzalu
ir
iti'
:j
Mflki tahribe koyuldu bir alay binamus; Duysun da figam kalbizAnm Feryadlm ederse halkr biz6r
ii
f:
Neg'e yok ortada her cana giikmtig kAb"us, ZAretmefebiilbiilAnutansrn Bundan bana ne cihan utansrn
q:

i, Edilen mel'anete siiz bulamazken kamus,

,i: Bir de asayig ile siizde memalik mahrus, Blr ,ahteri gu'Iedflr idim ben $u haline bak utan diyorlar
ii Diigtiim yere dsman utansrn Ol afeti bieman utansrn
ll
s
Ifande, asayig, bu hrFzr belilda, efsus!
ii;
Yazrk eflAlu tutan srytunuza, gammrza! sirlglt Ale
Qi$nenmedeyim ctiyfigi gamla Qegmimden akan
!
i:l
l
"Kifir aflar, bizim ahvali periganrmrzaD. BuhalimehAkddnutansrn Baksrn da sebep olan utansrn
rr!
f_t
* Oldumsa zelil teessiif etmem Bu gi'ri hazinini NezChA
ll Zillette kayan zaman utansm lluysun ylne gairan utansrn
savagmda Afyonkarahisar'rn iggali esnasln-
IstiklAl
i. ',
rl .'j da Zlya da birgok kimseler gibi gehri terketmek iizerey- $fmdi slperim belAyr kahra
*tr,
di. Ordumuz gehre girince ewelce verilen emrin hildfrna Bilineyim Agiyan utansrn Yagar Nezihe BiiKUuuEZ
.
iii
drgan grkrldrsrndan birEok kimseler meyanrnda Zlya da *
iri

r,1; .;.
hapsedildi. Giinler gegiyor, kendileriyle mesgul olunacak CiGrniu PARASI
vakit bulunamryordu. Drganda Tiirk olmayanlarrrr rrtal- $air Adanah Ziya bir giin istanbul'da parasrz ve a9
Ian igin komisyonlar teqkil edildilini l'raber alan gair kalmrg. Sirkeci'de bir ciSer kebapgrsrnrn tini.inde durmug.
n
hapishanede gu ktt'ayr YazLYor: Dayanamamrg, iEeri ginnig ve karnrm iyice ciferle do1'ur-
v
i';
ti: Bir alaye$hasr metrfike yatrp durmaktayrz mug... Sonunda kebapgrya:
yok. $imdi sen
j, Perigan giincii mahpeste soran yok ya ahi! "Bak hemgerim, demig, benim param
4..)

.ii
't' Bir komisyon bari eylerdi teqekkiil bizlere beni tabii d<iveceksin. Haydi dciv de gideyim."
.:'::

Kegke emvall metrfike olaydrk biz dahi.'. Kebapgr demig ki:

"Oyle yafma
yok. $imdi ben seni igeri trkarrm, bana
* iig gun tig gece bulagrk yrkarsrn!"
DEVRi iSTiNNETTA KANARYA Adanah Ziya bakmrg, pabug pahah. Hemen yakrn
Kugcaf"rz sende ml dllteqnei hiirriyetsin
otellerden birinde oturan bir arkada$ma gu beyti yaz-
rru9:
O, ufak ci.isseye srfmaz, ne bu feryadr medit
Adem o$lu seni hog savtrn igin kor kafese .tlla$Iadr aggr dtltyle cl$erim yireslnl
Suski dzAdelife susmada var, varsa timit Ctsertm pdresl! Gel ver ci$erin pdresinl!"
$iir gifmit, para gelmig. Ziya da bulagrkgrhktan kur-
* tulmug.
 277
276 yaptrflr savagta Mu-
HARPUTLU HACI HAYRi Divan qiirinin, batr akrmlan ile Hacr" Hayri
(1861 le10) allim Naci'nin yu""tau yer alan HarputluUettci de en gi-iqlii ki-
Harputlu Hayri Muallim - Naci devrinin kalburiistii Efendi, bu gnrbun Naciiden sonra b'ir tar:z'r bafih
gelen gairlerindendir. Muallimin yolunda yiiriimi.ig gtizel gisiydi. Ne var ki dijnemini tamamlamrq
eserler vermig ;;;; kudretini enikonu ;"rlgele-
ve kaside vadisinde bir hayli geyler yazmrgtrr. Bunlar o ";un
devrin tAbiriyle birtakrm rraztrrr eserlerine de gergekten . migtir. r:__:_ :-^^ Ii giirleri V1run1la, mi-
ince lirik
giir diyebilecefimiz eserlerdir. Her nedense edebiyat ta- Hacr Hayri -.Efendinin'
Bunlardan bir iki kii-
rihlerimizde kendisine yer verilmemi;tir. Qok sayrda hic- zah segnisinde ;;;i;;i de vardrr'
viye de yazml$ bazr ricalin ahldksrzhklarrnr w benzeri giik Lrnek a$a[rda srralanmrqtrr' geqirmig Y" It::anbul'-
geyleri hicvetmiqtir. Fakat bunlar maalesef kaybolmug- $air, son y'ttuttttt istanbul'da t*"1111. do[dufu
tur. Agafirya naklettifim Muallim Naci'ye yazdr{r nazire da hayata giizlerini vummugtut. Pi sanatqr' oz.ellikle
bunlardan biridir: yerleri, ftu"g" Hu'it""',qok dzleyen
udi"a "Keqkek' denilen
MUALLiM NACi,YE: d6vtilmiig butgurdan- yaprlan "" bir beyitle sijyle
Yeter bu safsata valz nasihat iiyle deEil bir yemefii pek ararmlg' Bu arayrgrnr
Tarihi hakka taril{i delalet iiyle de!'il anlattYor:
-^'^-C.tgi
istanbul'da envd - niem mebzuldur kaeki"
:, iit

Salihr halini her bahs iginde siiylersin

Bilir ki, ehli hakikat, hakikat iiyle deSil Harput'a ;;;; Li' k"ek'k vivebilsem '
!i ^1'
Demi gebab ile gegti negatr Alemi ab *
i' olarak Diyart:akrr'da '

O 6lem olsa da gevku getaret iiyle deiil Hacr Hayri Efendi' mektupEu
titi tl" orada valiymig'
bulunurke", H;iit;"y ad"'da uzak d'uran valilerden-
Nedir bu vaz'r gurur ile kelbi tekdirin ve
Fakir isek de efendi miiriiwet iiyle de!'il Halit Bey, halku ttu'E' Eok sertgok etkiti olan da validen
Beni giiriince mi hatrrhyorsun ey rnehru mig. Onun bu tutumt"'du en Makbulu hantm'
Riisumu ahdii vefdya riayet iiyle de!"il gok vali ofut "!i*rufuftf'"f" ha"'-mtg' giire-n, sonradan
kiigiik
Naziredir gazelim gergi naztrnl NAciye kenclini fazla befenmig, herkesi
giirme bit k"d;;;;,;' cij" gelmie
bir gtin Halit Bevi bae-
Zemin bir olsa da feyzi tabiat iiyle defil. tren' otomobil r'"k' Bun-
Son Havadis: 78/ 12/1967 M. S. Qapano$lu ka bir ile atamrglar' O zamarn yiiklenirken' u[urlaylcr-
,* larrn *9yutu" uiiu'u' utubalara srrada iistiine viiklenen
lar da orada beklegirlermig- Bu
-i'tuts''katrrlardan
nin gein, BiR vALi biri r"t savrhr
hatr
On dokuzuncu yi.izyrhn giiglii gairlerinden biri de bir yiikte" h";i;;;i-' dolagan srska bir
Haqputlu Hayri'dir. bir Eifte tt*;;;-qif'L o u"au oractkta
bitkin yere serrnig' Bii-
Sinemde bir tutugmus yanmrg oca! olaydr kcipefe ,u,tl#'q' hayvancaErzr beyitle o:retlemi$-
Ziilfiin karanh$rnda bezne geraf olaydr... tiin bu .l^y;;;^ii*r'guyri-Efendi 9u
beytiyle baglayan gazelleri Eegidinden gergekten gtizel tir:
Gttti gehr-i Amid'in Makbule bir
v6ligesi
eserleri bulunan bu gairimiz, yazrk ki, bugtin artrk unu- giftesl" '
DeSdi f'"ot ft^fU -i zlife Halid'in
son
tulmugtur. Kudri:t Sinan
Terciiman: 9/911967

278
sAnin
(1861 1913)
-
(Tahir zade Ali Ekber)
Biiyiik Azerbaycan gairi Sdbir, hicivleriyle, devrinin
grkan
..rhrrtu biiyiik bir kudretle aksettirmig' Bakfr'de
ru"sreddin,, gazetesincle birgok yazrlar yazmrg, bi-
"niJi, bunlart Hophopname adr ile yayrnlamrgtrr'
lAhare
Sanma ezdikge felek bizleri viranLk olur!
Un temannAsr ile bufday de$'irmanhk olur!
Kangrktrr helelik (1) milletin istidadr
Elenirse safr bir yan, tozu yanhk olur!
(2) gibi
Qalkandrkga bulundukga T:rmatr nehre
Ya[r yaf i'iste gkar' ayranl ayranhk olur'
Kimki insanr sever' dqrk'r hiirriyet olur!
Belli hiirrtyet olan yerde de insanhk olur!
,ili
* (18e0
,i'irl
'', I AnrAriuiz NEDiR?.'-
..Serhaddimize kal'a bizim hak-i bedendir"
,
.,Amdlimiz, efkdnmrz ikbil-i vatandrr"
Namrk KELAL
AmAlimiz, efkdnmrz ifnd-yi vetendir'
Kin'ii garez-ii hrrs bize nh-i bedendir
Ef'aI vok ancak iqimiz ldf-r dehendlr'
ntinyada esaretle bi'ititn kAm ahnz biz'
Kafkashlarrz, yol keseriz' nim ahnz biz'
Akrep gibi negter giicii var trrnalrmrzda
isl6m, susuz olsa su yok barda$rmrzda
Her kiingde min tiilkti yatrp garda[rmrzd-a
Min hile kurup riitbe-vii ikr6m ahnz bfu
Kafkashlarw,-yol keseriz' nflm ahnz biz'
Kafkash adr 6leme ikrAhr resandrr
Kuldur, kocumuz zulmii de meghfrni cahandrr
(1) Helelil< "gimdilik>
(2) Nehre oYaYrko
l':fr
irl
'rt{
279 i,$j
, Ktm derse terakkl ederiz, mence yalamr tiiS
id
Buklu hesede 6det edip, k6m ahnz blz
KafkasLlanz, yol keseriz, nAm ahnz biz. i1
':i*
':
e
,-*
Biz hoglamamh dersi ki, min mektep agrlsrn, r$
Ger rnln de mearif siizii dtinyaya sagrlsrn i,ir
;1,*
.j4
Mektepte ne hiirmet ki, o sAmanak agrlsrn,
Meykhanede (votka) vurank, kdm aLnz biz
Kafkashlarru, yol keseriz, ndm ahnz bfu.
Avmpah iiz milletin ehya eder etsin
$an-ii geref-i kavmini tld eder, etsin,
insanftk adrn dehre ibk6 eder etsin.
Gafletde yatup ad batrnp ndm ahnz biz
Ba$a yumruk zolladrnz, kfrm alrrrz blz.
*
M. FUAT TCIPNUTU
1e66)
-
30 Eyliil 1910 tarihinde Fecri Ati'de bir gatrgma ol-
mug, bu edebi enci.imenin bazr tiyeleri istifa etmigti. is-
tifalardan sonra, o giinkii Fecri Ati enciimeni, mevcut
tiyelerinin isimlerini gciyle bildirmigti: Ahmet Hagim, is-
mail Suphi. Emin Bi.ilent, Tahsin Nahit, CelAl Sahir, Ce-
mil Siileyman, Hayrettin, Refik Halit, Siileyman Fehmi,
$ahabettin Siileyman, izzet Melih, Faik Ali, Fazrl Ahmet,
Mehmet Ali Tevfik, Kcipriilil M. Fuat, Miifit RAtrp, Ne-
yir, Yakup Kadri beyler.
O srralarda Kiipriilii M. Fuat beyin Fecri Ati hak-
krnda yazdr{r gu krt'a, edebiyat Aleminde dilden dile,
kulaktan kula$a gezmigti:
Edebiyatnnrzrn seyir-i batisin giirerek
Am tesrie sit6b etti ei.irClh-u subb6n,
Fecri Att'dekl hizmetleri megkfir olsun,
Merkeb-i si'r ediyor si.irat ile tornistan...
 280
O]T,IER FERiT KAM
(1861 _
1s44)
*
KIT'A
Etme bihude Felekten gekva, \
Hogga hazmet yedifin darbeleri ]
Eskidir, hig deSigmez bu usfil I
Egek oldun mu vururlar semeri )
* ,Uoyur.:ur
Eski dariilfiinun mi.iderrislerinden
Ferit Kam,a Diin_
,rlil
ya, cikiiztin boynuzunda mr
durur? diye sorm"if".. U.r"a
gu cevabr vermig:
'i*iiil,
(' I" taacciip ediyorsun buna di.inya derler
yryr.n herzelere onda nihayet yoktur
) Garibetin bu da bir nev'idir ki, insanlar
( :"\ altrnda iikiiz var mr dedi bir mecztlp
\ Onu bilmem dedim, fakat i.isti.inde pek goktur.
KIT?IAR
' Ne kadar olsa da eshab_r saadetle
bek6m
; Olamaz kimse bu Alemde elemsiz
bir
Elemim yok diyen erbabr tu""ittia an
varsil
Ya bu dlemden uzaktrr, ya de$ildir
insan
9 kadar miigkiilpe*rra I-.r9 ki ebn6-n zaman
I Defter-inde
en UuvUt Uir atiilin iinvanr kof
I verrnez gahsrna tezrrrf eder 6s6nnr
Qrksa bugiin yerden Volter gibi feylesof
Arkadan dil uzatan itl}" verrne krymet
y-edilteri herzeyi giim topragrn altrna
\ fier havlaVan kiipe$e bjr ta$ atarsan efer
Ta$m dlrhemi grkar gitgide bin
altrna.
281
Bu elem Yurdu deni diinYarun
Derdlne mihnetine gaaYet Yok
Bir giiriik dig gibidtr bence bu can
Q*madan sahibine rahat Yok'
Nuri Demira|'a ithaf ettifi mbailerinden:
Yaqadan memleketi kiiyliimiiziin-gayretidir'
Olmayan var nu onun sa'yine btlmem muhtaq?
iki hger 6kiiz ile gece gtqdiit didtnip'
Alemi bigare fakat kendisi ag!
*
$u kiitle kim ona nev'i beqer denilmiEtir;
Tapar emellere, hayfaki hepst nafiledir'
Adem diyanna dofiru beldh yollardan'
Elem viitiivl. giigen bir azim kafiledir'
*
Hakiykati bulayrm der de bagka yolda yuriir
fesaitif eylese bir yerde ez kazd bir giin
Halirykat onlara onlar hakrykate tiikiiriir'
* giir ve
iJstat Ferit Kam, g"ttEiik yrllannda yazdtf;"
gazellerinde CAI{IT takma adrnr kullanmrqtrr'
*
Bir gtin iistat Ferit Kam'a,Belediye tarafrndan bir
memur giderek, reis beYin sel6m ve saygrlar:,:1 onun
sunar'
Siileyman Nazif merhumun kabri yaprlacafirnci,-rn
rnezar tagtna bir kitabe yazmasrnr rica
cder.
Ferit Kam, diigtinmeden, yaz'' der ve 9u krtayr irticA-
len siiyler:
SaShlrnda nice ehl-i hiinerin
I Bir tutam tuz bile Yoktur aqrna
\t 0tauruP ewel onu aqhktan
Sot ru bir tiirbe dikerler baqrna"
 28?
OMEn FERiT KAM'rN ME$HUR gilnl:
ii
.:
,
ovrE, E'$EKTiR Ki
Gergi oI zAtin miicelld mevki-i-rahgdm var,
Mansrbr, ikbalt h6iz himt-i-zltAnr var,
Mebhas-r irfanda ltkin cehl-i bl pfiyim var,
Oyle eggektir kt b6ldsmdaki tegdidtnin
Alet-t-timra benzer Id yuad denddnr var.
ihnt yok, irfam yok, ahlSkr yok, vicdam yok.
i',,
r': OvIe btr mir-i-belAhat ki onun iz'anr yok.
''tt
Pek kibardrr, fahr ii Ademdir ve l6kin fasr yok
'i/.. Oyle egqektir ki bAlAsrndakt teqdidinin
'!
.,-3f
/
Alet-i-tim6ra benzer li yuad denddm var.
-\[ti
En miinasip hil'ati-fAhir ona denmek .,esek'
I j'.,
ii gek.
Bunda herkes miittefiktir var mrdrr hiq reyb
Ondan iistiindtir fakat akl ii dirdvette egek,
Oyle egqektir ki bAldsrndaki tegdidinin
Alet-i-tim6ra benzer 16 yuad dend6m var.
Gelmemigtir, gelrnedi, gelmez adili eleme,
*t:
Bdls-i-germ ii hacdletdir viicffdii ddeme,
Pek becAdrr hatt-r-zerrinle vazrlsa tdrime
tl
Ovle egqektir ki bAlAsrndaki teEdidinin
Alet{-timdra benzer IA yrad denddm var.
Kes siizi.i artrk veter ey gairi mu'ciz edfl!
Meth-i-evsAfr biter mi srtkrl evle duA.
Etmesin Allah onu derd i.i musibetten ctid6,
tivle essekttr ki bAl6srndaki tesdidlntn
Alet-i-tlm6ra benzer Ii yuad dendinr var.
l:r'
...,..
'r,:. :
'lit
283
rri}snylru RAIIMi GT}RPINAR
tiSK;#SivANs
KocArr
Babasr iilemadan, lAkin kendi k6r cahildi... Hig okuma bil-
meyenler iqin oElifi gdrse mertek samr!" derler... Bu tAbir de
Zihniye hanrmrn cehaletini ifadeden Acizdi... Eiinkii, o zavallr
ne lafzan ne geklen merte$i de tarumazdr.
Babasr, koca sarr$rna rafmen, kadmlarrn okumasrna aleyh-
tardr. Onlan okutmak, ilmin kadrini algaltmaktrr, demekten ge"
kinmezdi! Fakat, krzrna da gok para braktrt
Hanlar, iratlar... fzdivacrna si.irii ile talip zuhur etti. Kiigiik
hammrn zenginli$iyle hepsinin bagr doniiyor ,hig biri ilmini, ter-
biyesini sormuyordu. Nihayet, Siinuhi efendi isminde, ddrtli.ik
bir kitip talihin yardrmr ile, en ileri giderek izdivag borusunu
galdr. Diigiin dernekle koyun koyuna girdiler. Birbirini o kadar
sevdiler ki bu muhabbete gtpta etmedik kalmadr! Fakat, maat-
tessilf, gitgide erke$'in sevgisine durgunluk geldi. Hanrmnki bii-
ti.in biitiin giddetlendi.
Kocasrm, biitiin cihandan ve kendi gciziinden krskarxyordu.
Saf insanlann diigkiinliikleri ne belidrr: Arzulanm, yenemeder;
hrrslanm gidemeyi bilmezler... Zavalh koca, orsa boca hanrmn
bir taraftan bu iptilAsrnr ijbi.ir taraftan parasrnr Eekiyordu.
Zihniye hanrmrn zihni hep efendisiyle megguldii. Herkese kar-
gl, onun hiisnii ile, zekdsiyle, dirayetiyle ijvtiniirdii. Hakikatte ise,
Si.inuhi efendi ne sima ve ne de zekAca hig bir 9ey de$ildi. A$zt
burnu tamamdr. Elifi g<irse mertek sanmazdr; igte o kadar.
Zekd, hig kimsenin suratrnda: uigte, ben buradayrm!" ilAniy-
le haykrrmaz... Bazen, onun nereye saklandrfr da bilinmez. Fa-
kat, 'herkes ona. rniilkiy,et iddiasrndadr. Onu,izhara tiirli.i ti.irlii
vesileler ararlar.
Zevcesinin muhabbetinden brkan Siinuhi efendi, kendi deh6
ve cemali hakkrnda ondan duyduSu metihlere heniiz kanamamrg-
tr. Onu sciyletir, dinler ve bu husustaki siizlerine hemen dini bir
iman getirirdi!
Iq g,tg sahibi gciriinmek cakasr ve gayet dfin bir maagla de-
vam ettifi resmi dairenin siciline kendini erbabr teliften kaydet-
tirmek igin nlnsanhk Vazifesi) unvaniyle gayet yavan, sagma sa-
pan, otuz krrk yaprakhk bir eser yazdr... Gazetelerle parlak rek-
IAmlar yaptr. Tanrdrklanna kucak kucak bedava da$rttr. Halk
artrk akrllanml$tr- Ildn edilen eserin methinde ne kadar miiba-
lASa ve parlakhk varsa, metninde o kadar zaaf. ve sijniikli.ik ola-
cafr tecrLibe ile 6ffrenilmigti...
 28s
284
Ne y"n-^:^5,,::,:fl"J:"f:frili "''1,1!i';*T-""";-;
uinsanhk Vazifesi" nin ilk sayfasr araslna parmaklanil se
karak hoyratEa, biintizam gedikli piirtizlii yaprafr ikiye ayrran-
-
onlar da ilemc 5ur" olrrr.mrr? Bak nc
clillcr diikmiig)
zrr
sana getirclik. Erkcfuir'^i.iii
rnn,,
.umleler okuyarak
zavalhyr
lar, bag satrrlara birer gdz atar atmaz, kimi "Of" kimi *pof" 4l'trr -----
DiYe birtaklm arttr
bulantrsiyle bir daha agmamak i.izere kitabr bir tarafa firlatr-
yorlardr. aefive o gece kocastli:;::"if-,:tiil'"iff
nen",}'Jtlll;;o" arrr' olmadtftnr i
Bedava dafitrlmasrna ra$men, olnsanhk Vazifesio hig siiriil- kendinin
medi! Kansrnrn metihlerinden ciiret alarak dehAsmn, okuyucu- *d;;;:b Yazr
ilg- bolaza gelirler'
lar iizerinde gcistereceSi mrknatrs kuwetine inanarak eseri o ka- ^^*"g.t"!i
'#J. giinii zittnive hamm:
dar fazla miktarda bastrrmrgtr ki, evdeki odalann birinde dtjrt Bundak' r-1";;t;^"i*"aini"-v-:!T:L"'' Herkos gii-
bin niishamn yrfrntrsr ddeta bir duvar tegkil ediyordu. Koca mef- -;;G, m"kt"b" giistermedin Il
medar oru.uk bir
cevap vcrmez'
tunu zavalh Zihniye hanlm, bu yrfirntryr, a5mr niishanrn kesreti merakrnr halle
ler, fakat kimse
tegkil ettifini bilmiyor, efendisini b<iyle daf yr$rnlan kadar kitap midir? de-
yazmrg, piyansrz bir allAme sanryordu. Fena gtizden muhafaza
*ti"dl"9"i:]1"^u".t#
l'az hoc
Bu yazr siz.in efendinin
Git
igin, kitaplann iizerine beg pengeli giire otlu bir naz:l boncu$u -
takrml astr. Her gelen misafiri oraya gdtiirerek: r-t'*:i,";il*U+il'r"'#,'*iri[:'J:.^",il*,i;.'s
Hanrm, bakrruz kocam ne kadar kitirp yazdr. Magallah akh
- gibidir. Allahrnr seven Magallah desin...
;f:
derya
Herkese ciltlerin iizerine: ;::iiF'liiii'{*^i#lf
ztndan burnundan
suru Jv!'^'-- r,i'ruj"*iljt::l'n'riiT;?:
.
!r * Magallah tuh; tuh... dedirtiyordu. Zihniye hanrmrn bu iragrma
-'-:
deden baqlar: .. .u!--r a^.6rnr sevevinr. Gijrdiin mu
s-u:t'ctl]'tilui
-.!Sr
.,!t
bi.iyi.ik saffetiyle kocasrna olan o nihayetsiz muhabbeti, mahalle att-ttot"' efendicifiml
bizimxt ..^"oiu kanlara nimc-
halkrna giizel bir istihza zemini oldu. Herkes ondan bahisle gii- selenleri? Bu yagtan sonra
liip e$cniyordu. i;;;';' At bak' ietc oku"'
Mahalleye, iffe'tleri giipheli bir aile tagrndr. AErk sagrk pen-
cerelerden sarktyorlar, tuvaletleri ve kahkahalan ile yolculann
Hoca okuyarak: ' rdrn? Bu di'inya bi'kiiziin
Bilir .mis.in,IH;r.:;*rt-ui, siii derya-
gtizlerini, kulaklannr yukan yukarrya celbediyorlardr. --" lr"urrLilah...
to,rrrt"'tia; 6kiiz bahfrn lt"titd'1'^
bir er kigi harama uqkur
Zihniye hanrmr biiyiik bir telAg ve kecler aldr. Qiinkii kocasr
::#;;'"' KuEu'' ki' rrir 1:1:i I'cr! Barrk kvar'
J'. ^*"
oradan gegerken, evde fazla giiriiltii oluyor, yahut ki krskanghk
vehminclen zavalh kadtna iiyle geliyordu.
,Saf kadrnrn, bu yeis ve merakrna vaktf olanlar, eflenmek igin
iig* i'x;",m;:ffi";"i:il::::lru
Ah hocam bauktan, ijkiizden, qTifj... -iu"o
ewe, beni 'viire.
Sana matCrmdurl
rr
bittim"'
onu fitleyerek biisbiitiin Erldrrtma$a baglachlar. Diyorlardr ki: ciffim ovnad'' i';;i:';;'^e''\o':l' vazrsr mt?
Bana siivle' o"';;;;';i'i- "r""ainin
Kocan, o kanlardan birini seviyor. Mahsus hep oradan ge-
-
giyor ve gegerken iiksiiriiyor. Sonra, igaretlegiyorlar. Hoca qagrrarak: -n"T-?,:;;;;
, dedin ki; bu yazr
biz-irn efen-
Adamca{tz, akgam evine gelir gelmez, kadrn bulaqryor! Sii' nc bilecefirrr? kebairt'cndur"'
nuhi efendi hep bu iftiralan redded-iyor, fakat her gece dtr dtr,
-- Bu'n -St'" gU"orti
i' kasa r'eev tan-
:, T,1rT i' X' l' #" nTli.r'r"'
rahatsrzhk, kavga ktyamet kopuyordu'
Geng komgu hanrmlar, bu kadarla kalmaryarak, muziplili ileri
+'J;iT^l ;i"""1 i:,,'fr
ru"r*l"virr""it: . . _ efendi cdiyorlar. Fakat,
kendin' giister-
gcitiirdi.iler... Erkekten kadrna bir muhabbetname miisveddesi ^*' -_'gt"'u bizim .,c--.ri wez.rr's
Yazml$
yaptrlar! Bunu yaldrzh, alh, gtillii bir kdprda temiz gektikten son- edivor. baptrrn gelen
dim, irixar brnclan gelir. Bu
ra, bigare kadrna giitiirerek:
Bak, muhabbetine emniyet ettilin kocan ne haltlar etm$.
-Kadrnca$rz
t"::lf:::t"t
mah muzulfe! fiillerin velaahtr"' t*;;t;;t" amen 'amerlrls' a'€-
grrprna glrprna haykrrarak: miitnin
nen, fehu ve
Ne yapmrg? A dostlar, gimdi yiirepime iner?
-
 ;.il
287
286
bildi$in, anladrfrn yokmug... Hep sankhlar biiyle ise vay hali- ffi
nu, amentii... Veil6ahire... Dikkat eder misun ki fai.ilfiiller bu
rnize. ,ffi
sigalarda elifin hemzesiyle sakin olarak birlegmig oldup'undan
Kadrn, i1;1q6:ylckitabr, mektubu kaptr$r gibi oradan grkar.
vi.icup ile elife kalbedilerek tahfif olunmugtur.
Hocam, ben 6yle derin ldkrrdrlardan bir gey anlamam! Bu macera da mahalleye yayllrr! O semtin, alaycr giiruhu" ,J.#
- bu
Siiyle, yazr bizim efendinin mi; de$il mi? bu derece giddetli zevce muhabbetine nailiyetinden dolayt rast
:iffi
geldikleri yerde Siinuhi efendiyi tebriklere bofarlar. Zihniye ha-
56,z arrlamaz mlsln beheY kadm?
- Ben, dyle stizleri anlaYamam!
- Evde sizin efendinin bagka yazrsr var mr?
nrm krskanghk mrzrnrzltklannr tahammiili.in tistiine grkanr! Ko
caslnrn her harekctini kontrol altrna alrr! Zavalh adama serbest
#
- Qok... Daflar gibi'.. bir adrm attrrmaz. olur. ,ffi
- Oyle oluncak bir tanesini buraya getir. Bununla oni yan Bir insan, samimi ve hasbi sevdi$i bir kimseyi muhabbeti-
-
yana koyahm! Bakahm bu mi ona benzer, c mi buna benzer? nin giddetini vesile tutarak bu kadar rahatsu etmez. Edemez,..
Bir kryasr salim yapahm? Ben sana diyeyum ki bu i9 ne dur? Buna gtinlii razr olmaz! Sevdiklerini her dakika rahatsrz, mus- ffi
]lTs
Ha qiiyle... Allah rizr olsun.'. tarip edecek surcl.tc sevenlerin muhabbetlerinde samimiyetten ffi
-Zihniye hanrm eve gider. "Insanhk Vazifesi" yrflrntrsrndan ziyade hodgimhk vardtr. Kargrsrndaki sevgide ne derece sami-
bir niisha alrr getirir... LAkin Hoca, kitabr agrnca celallsrerek: miyet ve hodgdmhk bulundufunu anlamak igin Siinuhi efendi
derde beni giinaha sokarsun? Bu kitap matbudur' bir hile dii9iini.ir... r'ffi
- Ne
Nedir? Nedir? Anlamadrm? Mahalle bekgisine; o akgam yatsrdan el'vel evlerinin kaprsrnl
tlr
- Matbudur... galarak: lrffi
- Ne demek o? Efendi; mahalleli camiye toplandr. Hiikiimetin emirleri
- Tiirkgesi: Basrlmrg, demektir! - ,ffi
okunacak, sizi de EaSrrryorlar... demesini tembih eder'
"rSr
-Kadrn, bir yaygara koPararak: :ffi
Filhakikd, o akgam yemekten sonra, bekEi baba; gat gat ka-
Aaa! ustiime iyilik saihk kocam mr bastlmrg?
pryr Ealar, aynt afzr kullantr. Acaba ne var? Zihniye hantmr bii- :r,L€
- Sus ba[rrma... Ayrptrr; gi.inahdur.
--- Hocasrn, yiik bir merak alrr. t;ffi
kocama iftira etmek sana yaragrr mr? Efendi, boy kiirki.ini.i giyer; mendilini, titiin tabakasrnl cq
ben kocan igin bir ;ey demedum'
- HAfd;
basrlan kim?
bine koyar! :ffi
- Ya .<* Haytrdrr ingallah!" temennisiyle evden grkar; gider...
- Kitap...
Oh! YiireEime su serpildi. Ben yanhg anlamtgtm' $imdi
Efendiye ait bir habbeyi, kubbe yapan Zihniye hanlm, onun av- '-q'#
i'ffi
- detine kadar meraktan bir yerde duramaz. Pencereden kaptya,
bu kitaptaki yazrya bir de mektuptakine dikkatlice bak da siiy- odadan sofaya gezinir durrrr. Nihayet kqcasr pek kederli bir ka-
t,iiw

ile. Yazt bizim efendinin mi? De$il mi? ng suratla gelir: ffi
.,,H
Hoca, koca baqrnr hiddetle sallayarak: Kadrn helecanla:
Innallaha maassabirin. Bu hatunun hig akh yoktur' Be
-rF,#

ne var?
hey -avrat... Kitaptaki yazu senin kocanun yazusu defiildur' - Efendi
rif-,fi
-'ffi
Sorma Allahagktna... ':r"#
d'niinde yazdl Gtiziime mi - Yoksa seni bir yere mi siiri.iyorlar? Qabuk stiyle, yiire$irn,
- Ayalimin yazrsr..' Gijziimiin
-#
-';l'{4
inanayrm sana mt? sallana sallana gimdi kopacak.
Kadun, beni divane edeceksun. Kitaptaki yazu senin zev- Ah, kegke dedi$in gibi olsa.
'?:I
- deEildur.
cinin
,,..

Ondan daha fena bir qey mi? -. ;i

Vallahi onundur. Fenanrn fenasr...

- Ycmun etme, veballenursun! Kitaptaki yazu huruf-u mat- - Nedir,
- GittikEebittim?
'.ili
- Qabuk stjvle.
buadur! *
mcmleketin niifusu azaltyormu5. ,li i)}

Bu defa, Zihniye hantm, topuklanna kadar hiddet kesilerek: - Ev!... :',fi

BaErndaki koca sanfia alclandrm. Me$erse senin bir leycik - "i4

- :,,1.
.i;
,.&
,.;
J
,1:j

T
 288
289
- Buna bir gare bulmak igin 9ok gocuk yetigtinnek icap
ediyormug. RrzA TEVFiK B0LUKBA$I
(1868 te4e)
- Ay, aman yiireEim a$zrma geliyor.
Evli olan erkeklerin "uirer E"iu -
-
,da ferman g*mlS.
aurru evrenmeleri hakkrn-
HaIt etmig-onu sciyleyen... Evlenmeyenleri
**i ne yapacaklar.
Iaam...
-Zihniye hanrrn, saeinr bagrnr yolarak:
Sakrn evlenme kocacr$rm..i --
- Iaam mr ebinler?
--- Etsinler"' $ehit olursun. Gelir cennelte
yine seni bururum.
*
DELi rrixunr
,,J|

4;J
gair Deli Hikrnsl Bey hakkrnda g.10.1933
'Cunhuriyet gazetesinde gu ilAn yayrnlanmrgtr: Siinlii
j*,s|
;'fr.
'
*... gair Deli Hikmet Beyin femal
' rl
,eg'al ve hAlA teganni edilen..G*rp B";i. miigterek
etti gtineg diinya ka-
rr"rU"
rardr> ve
"Nedir bu hAletin *"n *r,r
tran da vardrr. "y ""_ifi_J
Mumaileyhin terctimei hali yazrlmak
yetini biten veya mat'mat a'nibilecek isteniyor. Htivi_
olursa kendisinin rahmetle b;;;i"ri*..".,
ffi;;
vaba girmig olaca[rndan gazetemize
yardrm etmig,ve se_
olunur......> ihbar
^'ruaL ve
vs r)
ig,an
an rica

*
KTT'A
'Beni
Adem ,"ul:un mi.ittehittir, cism-i
Budur saf-l ibAdetten muradr varsa vAhtddir,
AIIahrn.
Miisavidir nazargAhr hiidada ciimre
mahrfikat,
,Hu-kukan bir gobandan farkr
yoktur fri. i"fri.,lufrrn Babam Arnavuttu, anarn Qerkes,
Bilmeyen varsa, iiirensin
-' herkesL.
Deli Hikmet Rrza Tevfik Boliikbaqr
I
F. 19

290
YENi HARS!.
EsasL fikirler defigti eYvAh!
Turfa oldu artrk eski felsefe'
irfan ormamnda - Tebdrekdllah!'
Yeni grfrr agtr Demircl Efe!
(Gitkalp) rn llhamr etmigti telkin
iantt bi" f"I".f", imanh bir din' -
igte onun igin - PoYrazdan:"it
fiuytu bir kiigede kuruldu biife!
Kagrfa daYandr ag Pilivcrlar;
Banlia teglJl etti usta tavcilar;
Meteltfe kurqun atan avcrlar
lsabet ettirtit oku hedefe!
Ne kadar gakqakh PigekAr varsa
Taraftar oldu heP bu Yenl harsa.''
Oyun baqlamadan toPlandr Parsa
eirmz sammrz konuldu defe" '
Zi.ifiirde hamiYet sennaye verdl;
NtJe gagkrnlara bir gaYe verdi;
ii;; q"t"t bahgetti, hem Parye verd'i;
ikdamcr Cevdete, Rugen Eqrefe!
Ordekler bir Derg6h agtr sazhkta
Keramet giisterdi garesazllkta;
iuq qrkutdr bunlar hokkabazLkta
Qtgekqioiluna, usta Yasefe!
Beyaz renge boYar onlar zenciYi
Eli gtizJii YaPar kiir dilenciYi;
Elini si'irmeden ahP lnciYi
Zeytln gekirde$t koYar sedefe!
I
i*:
V:
'tti
29r
Kemale yi.iz tuttuk, cogup bogandik;
Terakld nasrlmrg, giiriip inand*;
Nebbag-r evveli hayr ile andrlc
Qok rahmet okuttu halef selefe!
Erenler ba$nnda h"p S.tI btterdi,
Avare btr biilbiil gakrr, iiterdl.
Ilert tle sefalet el ele verdi,
Aylandoz fidanr dikti girkefe
Ne sihrettl bilmem acu:ze devran
Silkinip o biilbiil oldu saksafan
Nur baba geklinde giiriindti qeytan
Kirlt kandilinl astr K... fe!
Akhmrzr almrg Enver, Nlyazl,
Dofiru tartalruyor gagkrn terazl...
Bugiin okunur mu Dattal Gazi?
Gel anlat sen bunu sersern hcrife!
YanLg diigiinmiigi.im ben de lnsamm.
Bu alay lAzrmmrg, Idznm, a canrm!
Bize davul yaptr Hamiyet hanrm
Oktiztin postunu gerip gergefe!
Ortada siiprtinti.i fazla gofaldr
galgam kokusundan 6lem bunaldr
LAhana yapraklarr yr[rldr kaldr
O yiikii kaldrrmaz bu krnk kiife!
Kernalin kavline hin oSlu hlnler
Varsrnlar bu dewi meth eylesinler
Bereketsiz oldu bu yrl ekinler
U9 ayda bir grktr yine (ulfrfe)l

292
Bu panayrr fash olunca tamam
Sarhoglar ayrlrr, glder, vesseldm!
Ne krsmet getirir bllemem bayram!
Her halde yakla+tr yenm-l arife!
Hey Rua luvrlclrn sagsam mr bllmem?
Fuzuh bahstni agsam mr bllmem?
Yeddin gerrlnden kagsam mr bllmem?
Degt-t Kerbeltya, hek-i Necefe!
Aydede: 25/511922 Rrza Tevflk
*
NE OLDU?
Kafalar dumanh, giizler dumanh,
istanbul ufkunda yine sis oldu.
'I Sonunu di.igiinen her blr Osmanh
$r giinlerde biraz miivesvls oldu!
ii
, c"""iai bize bir (SovYet) iirnefi'
:,$l
,':(. ,
Harp esnasrnda bak hava giizeldi,
, rl I
lglerin gidigi pek mi.ikemmeldi
Allah lAnet etsin... Bir sagnak geldi,
t,
1i
O zengin afialar hep miiflis oldu!
1l
t'
.fi
Qargryr tutmugtu taciri faclr,
ir
il
Ekmek bulamazdr fakir muhacir,
i..
IAkin en sonunda bir guval lncir
Qirkefler igine diigti.i, pis oldu!
Harb idi cogturan garfl paTzrrl;
Kahraman giisteren bir iggtizan;
Aba ve ecdadrn giikiik mezarr
Haydut geteslne meteris oldu!
Altiist etti, yazrk, tertibi devran;
igittim geyh olmug dergdhta Mervan,
Babamrn canrna maval okuyan
En sonunda bize miiderrls oldu!
29?
kattr'
Slvaset gamura bilaz kan
gtr toca kalPakh adam Yarattl
Ona herkes taPtr, Rrza daYattr'
oldu
Secdeye varmayan o iblts
Cahlller bgrendi iln-i esma)l'
Kolayca halletti her muarnmayr'
t"-i" etmek lgln viran binaYr'
irl""t rgatlar miibendis oldu!
Berlden Mustafa (*)' iiteden
Tanag
Citr*it kalmadr tag iistiint: tul'
Y.rri ,"*el attr qoroloP Y"l{T
g; td"* ilonci miiessls oldu!
Aldr MegrltiYet ele deineli
iag"Y" iiSiigtii karga dernefi - oldu!
;;;" v"rd* biiviik bir meclis
Mizani.ilhavada diigkiindii ibf*'
i"piu"tP diigiindii eshabr hibre'
ef-i"* giineqine seriliP g'ibt:oldu!
-
H"tttf"irtiiidii, fakat mis
tasa
KalmaYrnca artrk bir bagka
masa'
it.t"u Ahmedde kuruldubasa"
V"oifai,igildi, hem trka '
iaziler helvasr Pek nefis oldu!
Neticesl buYdu icabr halin - :
p"ii"t"r.'iikotidtit devri ikbalin
i""f.iai haksrzdrr AIi Kemalin
;;;i.t aehktan kdsehs oldu!
Mustafa'
divan-r harp reisi Nemrut
1*; ItilAfqrlann
 SI}LEYMAN NAziF
294 (1870 1927)
Diinmeden vazgegmez bu kahbe felek -
elek
Qingene ne YaPsa su tutmaz *
Soyt.ttl.tk, yoksulluk yiiziinden gergek
Vakit hem u$ursuz, hem hasis oldu! Biiyiik vatansever edip
ve gair Siileyman Nadf, 5
Hey Rrza tiiY dtktin Yanan gamdana Ocak 1972'de so$uk ve puslu
U9 yrlhk tarihl soktun destana bir krg giiniinde topraSa veril-
Usl0buna siiz Yok; Aferln sana! mig, cebinde bir kurug para
Bu gilrin hakikat gok selis oldu! ile ye$enine yazdrir gu lata
Rrza Tevfik
Aydede: 5/6/1922 bulunmugtur:

BEN BiR QETiru xavnvrM (*) <Ben iilmeden deyin Girizan'a,

Nazif BeYe ithaf-
-si.ileyman Senl amcan iiliirken anmrgtr,
Bir getin kaYaYrm, bu vahqetgehte Derbeder bir hayatr mihnetten,
I Bana garpan Poyraz YeIi lunlrr,
1" Ihtlyar olmadan usanmrgtr..>
Dizime grkmadan dafrlrr gider, Ti.irki.in milll gayzrnr miistevlilere kargr belAgatla hay-
D
(',r QirkAbr zilletin seli krnlrr' hran, en tehlikeli giinlerde bile memleketi hakkrndaki
#j
Beni digliyemez Yrlanlar bile imanrm kaybetmeyen Siileyman Nazif, ytiksek ve necip
Siirtiini.ir, kagrmr, geger hergele kalpli bir Ti.irk vatanperveri idi. O, Namrk Kemal'den
Yumruk, Samar vuran ktistahrn hele sonra memleketimizin en cogkun ve heyecanh bir gairi ve
Demirden olsa da eli krnlrr' edibi olarak goniillerimize girmig, miitarekenin acr giin-
Fikrrmi sarsmadr gimdiYedeSin lerine <Hddisat" gazetesinde yazdr$r <.Kara Bir Gtin" ma-
Arsrzca siizleri bilrnem ne (bey) in kalesiyle Ttirk milli vicdamnln bir temsilcisi olarak or-
Bana gifte atan 9a9km ege$in . taya atrlmrgtr. Malta'da gegirdi$i rstrraph giinlerde, Tiirk
Kendi giftesile beli krnlrr kahramanhlrnrn kan ve ategle yazaca{t hamaset destam-
m tinceden hissetmig ve istikbal hakkrndaki kanaatini gu
Bendedir givesl Agrk aSzrmn
iki mrsraiyle anlatmrgtr:
Ona sesi uymaz Yaban kazrnrn ". qRuhum benirn oldukca bu imanla beraber,
OyIe hiidiiklerin bozuk sazrrun
Ug yiir sene, cliirt yiiz sene, beg yiiz sene bekler."
Namrm anrldrkqa teli krnlrr Fakat ne yazrktrr ki, bu vatan iizerine titreyen, onun
,-azif, filozofu ktzdtrmak iEin onrrn giirinden bi' actlariyle inleyen ve bu ytizden siirgiinlere giden Siiley-
,..\ t*"-"r Halil
}|i:,''
lJ" J^ji, 1ri; ;;.; yazmaga HalilRrza Tcvfik, crtesi giinii bu ,',$1i'',.,'ncan Nazif, yeni ncsle lAyrkiyle tanrttlmamrgtrr. YagadrSr
Niirat'r tcqvik etmieti.
Nihat'rn filozofa sataq"masr ize.ine .P"';:'4"itde, varltfirm btittin memlekete duyuran, vatan ve
gii.i P"uu*r Sabah'ta negretrnig ve Siileyman Nazif kendisindm .lffl .fft"t hAdiselerinde mevcudiyetini bir ihtiyag olarak his-
+ttr=n Siileyrnan Nazif i yeni nesle iif;retmek vc onun
iizi.ir dilemigti.
fu,
't{'
,t+.' ; .
 296 ve Enver Paqayr hi' 3#
ategin eserlerini genglerimize okutmak bizim iqin milli Deyince, mecliste bulunan
daYanamadr:
bir kadirginashk ve vicdan borcu sayrlmahdrr. meyen SiileYman Nazif
o uekuru il;;
i"iar" da eiizmesevdinizt'
adr Enver olan bir
niiktc-
Sayrn Prof. M. Fuat Kopriilti'niin dedi$i gibi:
<Memleket en korkung, en felAketli zamanlaruu Jra-
-
Dedi. B"
"iiki;;i^ie;;
diline verdi:
garken, hodbin ve ldkayt gairlerimiz daldiklan gaflet uy- dan qair de nAzrm Paqa bir bezmi igrette
kusundan uyarunak istemediler ve vatanlannrn matemlne Geqenlerd" al-iE Ahmet
Hararna oo;;il t'ntt"' zinAyr etmedim '-"1:nzat
iig diirt damla giiz ya;r dtikmekten bile gekrndiler. Ka-
*Jisten hemen Lir niikteperver
t
I
Iemlerini gahsi hrrslanna bir mecra gekline sokan bazr Demig
t
,l "tU^t'
Paqam tt-tti "'""et"t"
t'A*" qiizmeseydin b'rg'
;!
t bedbahtlar da, yeryiiziinde giiriilmemig bir gaflet eseri
3
olarak, yabancr dAvalann miidafaaslna ve kendl mtllet- ABDTJLHAMiTTENI
,t
tit
N;;;;il;t91r"t f i"i" iein ldeti vei':hile
Ieri aleyhinde vesikalar ihzanna gahgtrlar. Her tiirli.i pis. si'ilevman
gti" 9u frkrayr anlatmrgtr' tane- s*lim
'11
,l;

bagkasrna atfen Uit

:j
{,. Iiklerle dolu bu girkin kara sahnede alnrnrn alnyte ytik- kaE
Bir baba;A;;; dtmanhtarihinde
iil
'1.
i.}i
- selen, Tiirki.in masum ve lekesiz slmasrnr ilAhi bir Urkla
-
vardr, aiv" 'o"'l'i;' "Ei" (i;t
t*
cevap vermie: Ya kaE
iL aydrnlatarak cihana temiz ve n0rani giisteren pek mahdut
diye soru"tu tgl" (iki) ii''mi9'
tane Abdiilhamit vardr-r?
.,i
adamlanmrzdan biri de ategin, samimi vatanperver Si.i-
.t.i
kt
tl
Ieyman Nazif Beydir. lleride bu kara gtinlerin meg'um o ittihat ve rerakki m'lrrkezi
il
{_
i
i;'

*., hdtrrasr tarihe kanqtrs zaman, memleket, elbet bu mu- "TiriJiffii"ffi;'Jii:.

'-a o ttuaut da Abdiilhamit
t; varsa
il
i '. ll kaddes hizrneti unutmayacak!" umumisinde kaE tane
i:.
1:
NTIITTI.E,R VC FIKRALAR vardrr!. TA$!
lr
ii
ii Biiyiik zaferden sonra iggal ordusu istanbul'dan gr- beY anlattr:'
1t
karken, bir arkadagrnrn: CenaP $ahabetttn vol ve vcl vap-
't Oh, gok giiki.ir, defoldular... Nazif Bo"u'di'iiuti;il l"ll"uote Merhirm el-
:1
- iizerine, Siileyman Nazlf in yaprgtrrdrpr hicivli mak iEin tue olmui;h;t^h'"diiivotmov'
i""*t "t;;;a kaldrrlrak
rl
{li
demesi qdvle siivlemie:
ii niikte, hig bir zaman unutulmayacaktrr: #;;I"k"te biraz tae vafidrr!
f Yarabbi,
i-r
Tabii efendim, tabii, def i tabii... - KATIR
ii
'oit
- MEZBELE
il
l]. Bir giin Siileyman Nazif, HAmicl'e: ;"k"9.dosruyra Beyoflur:da bir
Umumiharbin-tii*"r.*sindeistanbuligga.laltrn-
Fatma hanrm 6ldii, "Makber" i yazdrnrz, bu Liis- da iken stireyman'#f
.ii -
yen ciliince de ingallah"Mezbele" diye yazarstnrz!. demig
pu*u"' a u r-ki#'*:i*l;:i'H-"':r tr:'il:
J' buEr' ordugu iEin
ve bu acr ni.ikte mizah edebiyattmvda yer almrgtrr.
UQKUR MESELESi ffi':','"f:lillTJl;r1"If:i. ";;;;
Meghur Enver Paganrn babasr Ahmet Paga safdil bir ;;ri'," yilkii iki katrr siiriikre'
i
adamdr. Bir mecliste siiz gelimi:
::iT,S::H#T?dar edince stit"y-ttt Nadf
$unu
yebiliyorlurz ai/" it"*
Allah gi.inahrmr affetsin... igki kullandrm.. Fakat
- ugkur giizmedim.
harama stiylemig:
 298 du. Diyanet lgleri Reisi iken iilen gerafetttn
Bu bir Sey mi kl? Koca Osnanh imparatorlu$u-
to"u, b3i:
gede abdest almrg, cAmie gidiyordu. Bizi gcirtnce ismatl
nu u9 katrr siiriikledi!. * Saip efendiye hitaben:
Meghur bir baqmuharrir hakkrnda:
KiT,A - Bunlan
yaydrnp
toplayrp igret ettirecefine iki seccade
ibadet yaptrrsan giinaha mr girersin, demez mi?
Ferzend-i bihay6sr Cibalt lmAmrmn Bciyle uhrevi bir zevk yagarken birden garprldrk.
Sermfiye-i gen6ati $engiil lfamAmrmn Siileyman Nazif, bu kaba sofulu$a dayanamadr. Se-
FAillerintn onbin'l ta'dad olunmada sinin tonunu yi.ikselterek, miinfeilAne gu beyti okudu:
Allah bilir hesfrbrm artrk tamflmrnrn'
* 1 Nice tesbih damii dane oldu ehli tezvire
\ Bisatr frsk olmug bir nice seccadeler vardrr.
- (Abdullah Ccvdct hakkrnda): Scjz tam yerinde, ve vaktinde stiylenirse tariz olsun,
f b ."t",ten hayAyr, dest-i Hak trrnakla yolmugtur' isterse hicv olsun hoga gidiyor. $erafettin floca akrlh ve
* anlar bir adamdr. Beyti gi.inlerce tekrar etmig, acrsrnr yii-
<Vahdettin'e MektuP'tan: re$inde hissetmig durmugtur. Bazen cezaya da istihkak
Eski $evketmeap: 'l6zrmdrr. Hak etmeli.
Yere... Daima yeret Yerin dibine gegecesiniz
dakika- *
f
en deni adamr!" ixar
no tuJu, yere bakrn:u., ey bu diiiryanln inruiJrEMiN MAHMUT KEMAL
(1870 t9s7)
ll K{IBBE ALTINDA -
Mahmut Kemal inal (12) ciltlik (Son Asrr Tiirk ga-
Rahmetli clostum Ahmet Hamdi Tanyeli anlatmrgtr: irleri) ve (Son SadrAzamlar) adh eserleriyle gcihret bul-
Yazrn srcak bir gecesiydi' Genig Beyazfi- meydanrn- mugtur. *
da bile nefes gtiq ah;lyordu' Bupulu
bir srcak insanr bu-
naltryordu. Serin bir yer anyordum ' Beyaz:t
kiitiiphane. KIT'A
sininkaprlanardr,,a"kudaragrktr'Misafirkabuledili-
,"r,
^a"ai*-
Igeride uzun masanln dniinde siileyman Na-
-r-
EsKi BiR MiiRTEKiBE
Jti, u"rs"kte; bir hukuk dlimi, vukuflu bir tarihci olan
Bir selAmla Etme taryi-i nefse beyhude
aziz dostum abdurrahman Adil'i buldum' Dinlemez demdeme-i tendri
sohbete kanqrk" ' 0yle bir miirtekibi miithig kim
Kiitiiphane miidiirir Isrnail Saip efendi'
ufakh bii-
Kuymsundan yutuyor lunzfri
ytiklti elli kaclar keclisine dokunmazsanlz her ;evi
ho$
ve taham-
gdren, het ziyateti iyi kar$tlayan cok sabrrL -II-
yagrm ica- BiR BALoDA BiR DANSORE
miillii bir za.ttr.Bevler alenen iqivorlardl' Ben' igi sakh
igin bu $u hiidtik maskaraya siivnnez de
bt ve ismail Saip efendiye hiirmet izhan
yaprvordtrm. Akhna malik olanlar neyler?
ofur- DoS'ru yolda yiiriimek bilmezken
Miiessir ezan sesi Bevazrt mevdanrna aksedivor'
dufumuz verderr i" tt"Ut'"nin altrnda vecd
iginde dinli- , , Matrirazellerle gider, danseyler.
v"'a"r.. Sanki namazda imisiz eibi baslanmlz e[ilmi5,
mutlak bir stikf,n-iii"a" gagyoluyorduk'
Bir patrrdr o1-
 300
301
g / insan, kendi yerini, dostlarrmn gtisterdifi noktayla,
V
I I dii$-urrlanmn giisterdigi nokta arasrnda arrun:ahdrr.
I =f
-g *
*-,t0
tr
c Aynaya pek gok bakan, kusurlannr pekaz gl.ri"ir'
3 io,i 6 { *
).: -\ l Daima ara: Bugiin altrn ararkerr lrakrr bulursun,
v
ug
Ntr s,l
'\t '{/t trD'sl { y..tt bakrr ararken altrn-
*
06 Daima: "Bilirimlo mi diyor, gengtir: her geye
"olabilir!" mi diyor, ihtiYardrr.
.<
\"
'r
't s
d
*
,'tq
"lv
n
Ytiksek yerler yiiksek tepeler gibidir, koprak
't,
rj,! v grkanlar nefes darhfr hisseder.
,ti A, *
,,%|3 f Akar su ne gltzel hayat dersidir ktigtik cngellerin
( iizerinde kc;piiri.ir, biiytik engellerin yanrndan sessizce
I
gegrverlr.

( Zavalltkoyun siiriisii! d6ur' cla o besler, qurban kii- J

Sedat Nuri,nin kalemiyle
Cenap gehabettin: pefini de, kurdu da!...
Td uzaklarda igte bir *
piyano,
Ir,". n.yrr.klunn temdsile, Qok olur: Her biri kendi diigiincesinin dogru oldu-
llt*"bir hazan havdsile... funr.r iddia eden iki kiEiyi dinlerken, siz de iiglincii
bir
Dinle ev veri1n dogru kegfedersiniz ve bciylece doSrular gofahr gider'
ppla;;r, or..
i$-te
rinyexf 3-rizi'rni *
Sadakanrkiir dilerrcilu.u u"ifr Berberler nasrl geveze olmazlar Sabahtan akqama
tercih et;
ffnri:Tmiyecefi
t* J"*o.iieu"o", kurtura-
kadar genelerirnizle oynuyorlar.
*
Pek tabii xI

Gijrmemezliie gelmek isteyen igin gozliik ne krymet-

p"k
olmava terbiyesiz derrer.
;;;#;il:-*"r_ez;
tYa gelmez; sayg$tz tar siperdir! *
derler. oldiiktensonratoprakolmakgiiciimegitrn,-;zdi.E{er
Suiistimal * gamur topraktan olmasa!
kaprsrrarahk etmeve gelmez,
hernen Dualanmrzmiistecapolmaz,giinkiibirimizgiineqis-
".d;;;;#[il. terken, bir diferimiz ya$mur duasrna grkanz!
302
TEVFIK FiKRET
(1870 1915)
- Anafartalar kahramanr meghur miralay Mustafa
Edebiyatrmrzdaki halkgrhk ve milliyetgilik iilktisii-
niin onderlerinden sayllan Fikret, istibdat idaresinin ka-
ranhk giinlerinde pervAsrzca gtiyle haykrnyordu:
"Gafletlere, zilletlere, zulmetlere lAneto
Sen dof blze, sen doi bize ey fecr-i hakikat!.."
Hiq bir kuwete boyun efmeyen Fikret, "HAn-r Ya[-
ma" giirinde lttihat ve Terakki idaresini canevinden vur.
mugtu:
"Yiyln efendiler, yiyrn; bu hfln-r iqtiha slzin;
Doyunca, trksrnnca, Eatlayrncaya kadar ytyin!.."
Fikret'in vatan ve hiirriyet hislerimizi cogturan,
genglife giizellik, iyilik, dofnrluk ve insanhk duygulan-
nr telkin edcn piirleri, diinkii neslin hAlA czberindcdir.
Fikret igin, nAgiyan" da yaprlan ilk ihtifale Atatiirk
te katrlmrg, filozof Rrza Tevfik, hazrr bulunanlara ve
303
Fikret'in egine:
-
Kemal Beyefendi!.. diyerek kendisini takdim etmigti.
Atatiirk, Fikret'ten bahsederken:
Onu blz mektep sralannda okurduk. Ondalid hey-
-
bet, ondakl vakur ahenk hig bir gairimizde yok!.. demigti.
*
Fikret'in Galatasaray Lisesi Miidi.irlti$i.inden istifasr
iizerine, o zarnan Maarif Nazrn bulunan Emmllah efendi
bu vazifeye Salih Zeki beyi tayin etmig ve <$airin yerine
6llrn geldi!> demigti. Bunu duyan Fikret gu hicviyeyi yaz-
mrgtrr:
cValua lnsan hatfl eyler fakat bir galre
Gelmernigti akhna hig liiimsenin cihil demek...
Bagkasr olsa ne amma, do!rusu bir n6zrra
Ne revadrr biiyle haddinden ziyade bok yemek!.."
*
TEVFiK FiKRET'TEN HATIRALAR
"Servet-i Fiinun yrllannda Tevfik Fikret'in mizact
bagkalagtr. Titiz ve hrrgrn oldu. Bunu ben bile farkediyor
dum. Babamla matbaaya ekseriya beraber giderdik. Ben
bir kcigede, ele gegirdifim mecmualan kangtrrrrken on-
lar, ikisi konupurlardr. Her seferinde Fikret'in bir qikA-
yeti, bir tezalltimii olurdu. Babam da kendisini teskine,
teselliye ufrlaqrrdr. Qok defa iistad galebe eder, tilmizin
de yiizii nihayet giiler, mesele de kapanrrdr.
LAkin bir defasrnda kapanmayrverdi. Serveti Fi.inun-
cular ikiye bijliindiiler. Aynhp ta krsmen Baba Tahir'in
(Malfrmat) rna gegenleri diipediiz istiskal etmigti. Hakh
mr idi? Haksrz mr? Bu perakende hatrralar bu cihetin
miinakagasrna miisait deffildir. $u var ki Tevfik Fikret
daha diine kadar arkadaghk ettifi onlan hicvetti.
"Ayn Nddir hakaret gtirdii glttl
 305
:r
304 lrl': r- l^xrrle
" de
qiinii aFustosun on dckuzuna
biiyle aeust3';u1'Ili,""r..ii*i'
nt.
"Sezai fazla hiirmet gdrdii gittt ffrlbamidin ciilos o- ^ -- .. .
rcn'rN Fikretin'
"Hele Tdhir beyin ahvAli mahim:
: ffiil'##H"Tl:i:'i
'
. (Ettria'rr*'^^
rastl"t'
- tin en- u:.,.,iiL
Hiirriyet"'r*""tbiiyiik
ilf. padigahrn
Asrkr Tevfik
AErKl
fff:i*':*'l:"Jil,HT; ci'ilCrs gun't
rclc 6l-
^r. '

"O, TAhirle KarAbet gtirdii gitti". .i yetio

"" liilik.^^^.riif mr?
Bu hicviye onlarla Tevfik Fikretin arasrnda tA Meg- *l ;l;Jl;,*lli'r savrlmaz
savrrmaz
ililu-."*
TALi
nr_-.^h\ TALO

rutiyete kadar si.iren bir dargrnhla sebep oldu. *

I'i
* TiKRETiN YALISI
li."
Servet-i Fiinun kapandrktan sonra Fikret Rumelihi-
j:t
.q
.,:
sanna gcigmiig, babasrnrn yahsrnda inzivaya gekilmigti. it:'*i:i:T"?'ffi
Tevfik Fikretin
gairrevf
Kum""-"-'--;;; kalmrqtr' Fikret'
,1,'l,H'1,11'il'i:Ti
I
:{
Her biri Abdtilhamidin istibdadrm hedef tutan ve birer
Sair
i"l,'u"-""$'
a. i"it'urt
*. Y::*:*""'-Hlffi"d" ;i* t1:::
arahk uzun miidoer ""'[",;;de- hem Jlhntn
bomba gibi pathyan manzumelerinin gopunu orada yaz- nadir giiriiren
t1'.,i11:f,?:illJ
*"{l H;;i n"*,.u:. jl
dr. Hemen hig kimse ile goriigmiiyor, en srk bize geliyor
veyahut babam ona gidiyordu.
**"-ruri:llif
ill*t;:,:-":lffi
[trf
#itr;[ili*:']^*il-\i:
Hrrgrnhfr biisbiitiin artmrgtr. Ayni zamanda pek te nrn camlna
astr:
ahngan olmugtu. Ufacrk bir hareketten, bir ihmalden, ho- "'"XfE'H3;;;;;'azarakvarr-
Para;
Gel beri varsa-cebhde
guna. gitmiyen bir siizden o saat rencide oluyor ve bunu
verilir iEbu Yah-icara'
belli ediyordu. Nazannda herkes az gok gaibeliydi. Olii-
[il:i'J;'iJ
Eyver tr'sr-^--
ia'' i**:li"
kdra!
Ier bile...
SahibtbakmrYorartft r

"Milyonla banndrrdrlrn ecsAd arasrndan, nEN-rteen're

Kag nAslye vardrr grkacak pAk ve dirahpn?'
Hasta idi, giiphesiz. $eker hastah$r onun benliiini Bu sofrac".*r1'l::stlT,ffi ililiffii .^f
H,r^*",'zda titrrYry r"
+ ,
sinsi sinsi kemiriyordu. Once asabt, sonra ciperleri bu il-
Ietin zebunu oldu. O vakit qeker hastahftnrn tedavisi per- ltu. _riftll]t fi?
]evin' vut
hizden ibaretti. l:#:"Jil"T#ffin .ill
Fikret perhiz ettikEe zayrfladr. Zayrfladrkga r:mumi y ey,n endi r er,
er lt "'J'rlr'*'
ahvali daha da bozuldu. Qok sevdifi Mekteb'i Sultani'-
,-JY*"t' trksrnt;:X?-"H"T:;
den uzaklagtrnlmasr da mAneviyatrnt ziyadesiyle sarsmt$-
tr. Di.inyaya biitiin biitiin kiistii <Millette iimit ettip'i feyzi"
de kendi telAkkisine gtire, gdrememigti. Megn-rtivet mem- $#ru*iiill'HJI;:fi il#xlrJllt""'
u'".
lekete htirriyeti getirmemig, bildkis tamamiyle selbet- i.JJai'
migti. Bu hakkrdrr
Taam
ga; 5|;;3*:XfiJ"ra"
.,stiha sizin,
Pldnlannr bizzat eizdiEi ve yaprsrnda bir rrgat gibi
gahstr$r oAgiyano tnda, o kocaman viicut verem mikrop-
lannrn zebunu olarak 19 Afiustos 1915 te <ildii.
;:il,:X",1il:lJ3',";'i'xl1l"l'Ti'"i""'"'-'!F2o
19 Aiustos... Bu tarih dikkate gayandtr, gtinkii Ab-
 306 3A7

MAnah yuvan;
Bfitiin gu nazlr beylerin, ne varsa ortahkta say: Gcikten iniyormug samlan,
Hasep nesep, geref gataf, oyun diifiin, konak saray O halavetli sel6.m;
Btitiin sizin efendiler, konak, saray, gelin, alay O durug, o edA,
Bi.itiin sldn, biitiin sizin, akrn alun, kolay kolay, O asrrhk sislere meydan okuyan
Fosforlu kelim,
Yeyln efendiler, yeyln, bu han-r igtiha sizin, O iimit, o elem, heyecan;
I)oyunca, trksrnnca, gatlayrncaya kadar yeyln! Hep bizler igindi.
Hep "FerdA,, lar igindi,
Dilefin, kederin, endiqelerin,
Verir zavalh memleket verlr, ne varsa mAlint lnsan yiirc$inden siiziilen
Viicudi.ini.i, hayatrnr, i.immidini, hdyallnl, Nurdan hutbelerin
Biitiin fera$-r hAlini, olanca gevk-i balini, $u "bakrmsrz gAhAne grnar,,
Hemen yutun dtigi.inmeyin hAr6mrm, helflhnt "Hlg kimsesiz 6vAre gocuklar"
FIep o mihraba clcikerlerdi r:zun clertlerini,
Yeyin efendiler, yeyln, bu han-r igttha sizin, geffaf kaleminden
Do1runca, trksrnnca, gatla5nncaya kadar yeyin! Arza inerdi,
Duru rahmet ve muhabbet sirreleri
Ceberfrtlar devrilirdi mrsralannda
Bu harmamn gelir sonu, kaprEtrnn giderayak; Yalan, riyA ve .,hAnr yagma',
Yann bakarsrnrz siiner, bugiin gatrrdayan ocak, Yerle yeksAn olurdu.
Bugi.in ki mldeler kavi, bugiin ki gurbalar srcak;
Atrgtrnn, trkrgtrnn, kaprg kaprq, ganak ganak!
Vicddn-r scmevatrndan yafan
Yeyin efendiler, yeJnn, bu han-r igtiha siz.ln, Ldnet salanaklannda.
Doyunca, trksrnnca, gatlayrncaya kadar yeyln! Sonra,
TevfiK FiKRET "Rabbr miimkiindt olan beger,,
Ayetlerinin megAlesinrle
* "Bir bagka zemin,,bagka zeman,,
Kegfeyleyerek,
FiKRET iqint Bir yepyeni ruhun sabahlncla
"Amente" ni sciylerdi.
O senin bilmedi$in, gormedifin Beyaz yolculara
t. Kari'lcrden biri O kadar bektedifin,
!i.: Senelerdcn beri 0 kadar iizledilin,
iir Kalbinde taqrr, Bir bagka zemin, bir bagka zamana
lj
O gijrmeclcn sevdifi, Insanlrgrn erdiii Anda
Ti q:crcukken goniil vcrdi$i Sana mensup olmanrn gerefi
l]r
ii "Fikri hiir, irfanr hiir, vicdanr hiir'' *ir' Panldryacak alnrmrzda.
$airi.
O hisarlardaki yiiksek ":a:: t.,

Insanlara ki.ismiig gibi tek, iii.

:i. ,
Prof. Remztye HiSaA
 308
309
TOKADI ZADE $EKiP
AH E$EKLIK!
(r87r - 1s32) Haberdar ohnryan yerden, semadan
Kalrr AzAdeser elbet ezadan,
DERDE YUF, DERMANA Nasibin yoktur ey AkiI safadan,
YUF!...
Do$ar korkung teessiirler zekAdan,
Hakperestiden; faziletten Felekten kAm ahrdln sen de bigek,
do!.an husrana yuf
Merdi, namerdana tezlil E[er olsaydrn e,sgeklerden eggek.
devrana yuf
Bin musibet gektirir bir "t;i.;
lokma
Hilkatin pi,ircut elinden r"A; ekmek Ademe Eqektir en biiytik tebrike elyak
ihsana yuf, Egeklik ltitfii talidir muhakkak
AlLyor mutrak giiren giizrer Meser,etsiz kalrr zannetme ahmak,
4fi bu matemhanede
Ben demem, ilkin tetetntfte. Ne nimettir, ne nimet humku - mutlak;
",#''' *.un im,ana yuf
,t' I
b,ll Arzr_ternyizile, krymetsiz bulur Onun meftunuyum candan Yiirektcn,
Der hakikatbin olan viran, bir zerreden Saadetler dofar hissetmemekten.
i]
' / d, aUuaurro yr'rf.
',q;ii, NAmurat ensahmrz oLnug bu Egek bihis bakar yaksan cihanr,
' Lr.,' yiizclen berdevarn
Kegtii marufu garkap TelAg etmez, diiqiinrnez inii Anr,
"t#yurr'tr.rfana yuf, Tutuqdursun da hatt6 Asiimanr,
Hastalar- inler, d1rul saglar
didinmekten biter
't:
Qok mudur nefretle a"r"""* a""au $ikdyetsiz kalrr mutlak lisanr;
1.
;: r,rf derrnana yuf Egektir, zevki agkrndrr bagrndan,
Ldnet olsun dbrru diikmekle Ne anlar kAinatrn giiz Yaqrndan.
'il kairn nirnete
N' Miilki isti!.naya sultan
i
"l_ryur-insana yuf. gu e9k alfidii - matem Aqiyanlar,
A9 kalrr zillet kabul etmez
azizi.innefs
Bir kemik giirdiikge kuyruk ;;ilryr" olan Verirken kalbe suzigler, figanlar,
dtinana yuf. Olur ta arga vasrl ..eldmano lar,
ii Ey olup evhama t6bi, akh istihfaf Fakat merkep kadar mes'ud olanlar;
Bir biiytik ci.ir'etle tecviz ett-i-fn.. eden
:rl
',.i

kiifrana 5ruf, Telehhiiften, tezalli.imden ciidadrr,

.:
:.
Herdem inerken semaulrn hiilcmti Egeklik hrtfu - mahsusu hiidadrr.
ll
Saffetinde yiikselen Avazei
kahharile sen
t
it f."""" Egektir zevki bikaydiye timsal,
Hakkrdrr erbabr takdidn tabii ""f,
red, kabu! O AIi zevki bir qey etmez ihlel,
Reddi, red kastile irad ettifin Yagar endigeden 6zdde, hoghAl,
Utirlrurr" y.rf,
n4ttrr diyenler ye,si takatsi.iz ile: Onrrndur bence en revnakh ikbal;
|ffa
rtme yut, irfana Negat, i.immit, emel, 6rAm onundur,
yuf, namusa yuf, vicdana yuf.
Onundur en miibeccel nAm onundnr'

al-:tlt$sfwsprmwm
 310
Tefekkiirlerle olmaz iimri.i kfitAh,
Ilefiil zAlim hakikatlerden AgAh,
Bakar ferdaya emniyetle hergdh,
Bulur pek gok hayali ilticagdh,
Bu matemg6hta kalmaz bir teselli,
Keder bilmez ne parlak bir tecelli.
Unrp ldrfike nevmlt olma bir 6n
E[er miimkiinse en bog va'de aldan,
Oli.imden sonra her nimet, senin san,
Yagarken muztarlp, makhuri.i grryan;
Yarat bir gizli hikrnet, mi.isterlh ol,
Brrak gekvayr giikret sen de bol bol.
gu siifli yerde ben, kalmakla cahil,
Biraz drdma oldum belki nall,
Bu fikrimden riicuum gayri kabil,
Derim, olsam da bir nihriri kamil;
De$ersiz bence lnsanhk, meleklik,
Egeklik, ah egeklik, ah egeklik.
Tokadi zade $EKIP
* *
lrrisr NASiHAT
Senl de atlatrrlar qimdt insanlar,
t.: i
Kendine giivenme ey koca lAln,
Gafil olma, gegti eski zamanlar,
Aldarursrn blze olursan emin.
$eytanetle geldi halka intibah,
DofruIuk, sayrlrr hiiyiik bir gi.inah,
Giydireyim derken glyersin kiilah
Giizlerini diirt ag, igler pek getin.
Qocuklar cla bilir: Kalmrgtrr ehven
$eytan qerri bugiin insan gerrinden,
istiaze artrk senin vazifen,
gagkrn sandrklann hep hin o[Iu hin.
311
Zamanrn mi,istekreh miiraileri,
Mel'anette senden kalmaz gerl.
Grptalarla dersen onlara yeri:
Arkada9lar, size ytizbin aferin!
lstemezsen efer belAm bulmak,
Hale bak ta bizden uzak dur uzak,
Her adrm bagrnda vardrr blr tuzak,
Diigmezsen onlann birine, sevin.
Dikkat et de, verrne yakanr ele,
Beyhude koparma sonra velvele,
Bir insan giiriince gekip besmele,
Gizlenmek olmah en btiyiik igtn.
Mi,isavi addetme bugiinle diinii,
Dinleyen kaldr mr bak iiEi.idiinii,
Dunna lcra ettir tekaiidiinii,
Ademo[Iu gimdi hem geytan, hem cln!
Tokadizade gEKiB
irciuq BiR HATTRA
Izmirliler kendisini gayet iyi tanrrlar. Daima gen,
guh ve niiktedan olan $iikrti $enozan'a bir giin Beyler
sokafirnde, 'stladrm. (Yrl: 1928) Giiltimser bir hali var-
dr. Hayrora iistad" dedim. Anlattr:
"-
"- Efendim, dedi. Salepgi Camiinin kargrsrndc bir
ayakkabr tzimircisi vardrr. Adr ismail'dir. Cahil, fakat
saf, temiz bir adamdrr. Ben ayakkaplarlmln tamirini ona
yaptrnrrm. Gegen hafta oradan geEerken kuli.ibesine ug*
radrm. Ayakkaplarlmrn burnuna birer givi vurdururken
kultibesinin iginde asrh Arap harfleriyle yazrlt bir levha
gciziime iligti. Baktrm, Omer i{ayyam'rn riibiisinden iki
mrsrarn gayet giizel bir tAlik yazt ile yazrlmrg olduiunu
giirdi.im. Yazr gu idi:
 313
312
..Mey hor, mehor endfih ki giiftest Hakim
Gamhd-yr cehdn gii zehnu tiryAkeg Mey.r,
MAnasr: $arap iE, gam yeme. UstAd filozof demigtir
ki: Diinyanrn kederleri zehire benzer, onun panzehiri de
"yani ilAcr da" garaptrr...
l.evhadaki yazr gekli de pek hoguma gitmigti.
Bugiin Tokadizade gekip Beyi giiriince bu giizel td-
lik yazrdan bahsettim. Birlikte eskici ismail'e gittik.
Maksadrmtz, adama beg-on kurug verip levhayr on-
dan almaktr. Ben kuli.ibeden igeri bagrmr uzattrm:
n- SelAmtinaleykiim ismail Efendi, dedim. Nasrlsrn,
iyi misin?"
<(- O... Buyur $iikrti bey, saf ol" dedi.
4lir
't,$'' Bakrndrm, duvarlanndi levhayr gciremeyince:
T; n- Ismail efendi, dedim. Senin burada asrh bir yazr
li vardr. Onu ne yaptrn?>
t1
'#rl "- Ha... ,Hadis-i gerif mi?" dedi.
,,, Gtilmemek igin kendimi tuttum.
3, ..- Evet, dedim. Hadis-i gerif.
u- Meyzin (Miiezzin) onu gok befendi. Aldr. Cami-
ye astr. Demez mi? ismail'in de, miiezzinin de cahillikle-
rine giiler misin, aplar mrsrn? gimdi gekip Beyden aynl-
drm, eve gidiyomm, dedi.
Vedalagtrk. Bu sefer de hayret etmek slrasl bana
gelmi9ti...
Diinya: 22-5-$7A * Hayrt Yenigiin
MEHMET ATiT Mehmet 4"kif
(1873 . 1936)
istikldl Marqrmpur Bi'iytik $airi
ohayAo kelimesiyl'' baglayrp
giinderilmigtir' Merhttmun hitaplan neslin'ize en de-
Aga$rdaki pareayr Mehmet Akif merhum, kendisinin .,havd' ile biten ;;;;;;"rane
aleyhinde vaktiyle Istanbulda verilen bir konferansta, fikir ve ahlak ku-
;,erli ders ol*ul'd'i'b"t" ruhaniyeiini
onun hakkrnda uk6r, beyinsiz, sa$rr,, diye bapngan bir
zi.imre igin yazmrgtrr. <Sefahat" rnda yoktur. Milli Miica-
ffi;;;rJr'-L"tt"da gdrmek isterdik Hareket: re48
hedede Bahkesir milletvekili olan Akif in vatanperver ve
s'u-yatmrg inleyen halkr"
Slim dostu Hasan Basri Qantay tarafindan mecmuamva ..Ne yapsam, neyle kurtarsam
Deyip, ezberde iJ""' *""di!in vaki midir qarkr?
 ,,1

: ..{ ',-
,,,:r,
314 315
Benim beynim sairr, yahut giizi.im kiirmiiq. pskl lflkln,
.:::
HASM.I HAKiKI , i.,lr

Senin giirgiin yolundaymrg da keskinmig te idr6kin, l'.l

Ne giirdiin siiyle evlAdrm, ne duydun, Iiitfen izAh et? Yrllarca, asrrlarca siiren uykudan,
Silkin de; muhltindeki zulmetlerl yak, yrk! t:ll:,
'.

.:
Ifayrr, hdcet te yok itAha, pek meydanda rnAhiyet, '; {I'i

O m6hiyet fakat isreng, o mdhiyet fakat qirkin, Bir baksana; giikler uyanrk, yer uyanrktrr; :i4
;.d
<Nigin> dersen, srkrlmak hissi insanisi yok ilkin. Diinya uyanrkken uyumak maskarahktrr! rf.i
.rj
Evet, beynim safrrdrr. K6inatrm giinkii hep feryat. Eyvah! Bu ztlletlere sensin ylne illet... .::)l

Giiziim giirrnez, evet zira muhitim hep karanhktrr. , Ey derd-i cehalet, sana diigmekle bu rnlllet,
irii{

igitmem bagka. bir ses mllletim eylerken istimdat. Blr sine-i lslArna giiken kapkara k6bus, ,
::
:
"j'{{
irq
i:::1-'6;

Fakat sinemde imanrm mi.iebbet fecri sadrktrr. Ey hasm-r hakiki, seni tildiirmeli evvel: .,'
, i,,'1.1
,':+
Ktir olmaz aflayan giizler, safrrlagmaz tutugmug beyn, Sensln bize dtigmanlarr iistiin grkaran eI!... 'j
ri!i
i:i !
Yagarmaz gdzle yanmaz beyni hilkat addeder btr geyn. KIT'A t-'.
H';

Gegilrnez kahkuhadan her taraf yangu igindeyken.., .iitJ

{li,
T Yanan bir sineden, IAkin ne istersin? Nedir iifken? Kur'anl Kerim'in Ti.irkgeye gevrilmesine kargr krya- .t
r .li
-,1

Beraber a!'lamazsrn, sonra kiir dersin, sa!,rr dersin. met koparanlara : .f;'lI
i:r ; ii{
I Bu hissizlikten insanLk hem i!"rensin, hem iirpersin. Giilgesinden bile korkup balrran bir iidlek J;.r+$
it',,
Ne tbret! yok mu blr bllsen krzarmak bilmeyen gehren? Otuz iig yrl btzi korkuttu <gerl6t!> dlyerek : :.4
rtiit
r)lr
Brrak tahsill, evl6drm sen ilkin bir hayd ii!-ren!... Vahdeti muhlisiniz elde aca grktr heriyf, .'i$
9)' Bir alay zabiti kestirdi, sebep o$er'i gerif!"
Mehmed AKiF ":iie
r;1.*
* ''i.,if,
* QOCTTKLARTMA
., ir:,fs
'i1;i.*
r ttll:a

NEYZEN VE MEHMET,AKiF Ne odunmug babanrz, olmadr bir baltaya sap

r:i!'1

Ona siz benzemeyin, sonra ateqtir yolunuz... ,'..Fl

'ir,:.t
Neyzen Tevfik, asrl hocasr Mehmet Akifi de hicvet- Mege halinde ya;anmaz, o zamanlar gegti,
' ',j,,i:i
. l;i.,iil

mig; onun baytar oluguna telmih ederek gu iki krt'ayr Pek te incelmeyiniz, sade biraz yontulunuz. .. "':i':,1
,,i, rti
.: r.lii
yazmrgtrr:
*
isrinnar .: ilB
....3
Herkes gibi sen de tosunum s... (safahat) a, .l.E
ili,$
Baytarhlr ii!"ren dmeliden, nazariden, Otuz milyon ahali iig gakinin biiyle rnahkfrmu ,
:

i*t
Hayvanhlr tegrihe tizen, kaz gibi durrna, Olup geksln htikfirnet namrna bir ban meg'umu .i:'fi

Geg esfeli 6zaya amudu frkariden.
Agrk Omeri, Dertliyi, Kiiroiltrnu belle,
Al felsefet giiri miiverrih Taberiden
Ruhunda ef,er var ise senin millete hlzmet,
Hem cinsini kurtar gu vebayr bakariden!
Utanmaz mrydrnrz bir soysalar zalimle mahkiimu :1r-{F
'!,i.:s
Siz ey insanLk istidadrnrn diinyada mahnrmu, i:ll:,i
Semalardan da yi.iksek tuttunuzbir zrlh rnefhurnu. :;.:lt
O blrkag hime halkrndan cihanglrAne bir devlet
Qrkarmrg bir, zaman diinyayr lerzan eylemig millet
 316
HUSEYiN CAHiT YALqre
zaman gelsrn de gdrsiin biiyre (1874 lesT)
diinyarar kadar zinet
otuz iig yrr devam etsin bagrndan gtmesin -
,utI", RecAizAde Ekrem be-
Bu bir tbretttr anuna olmayayd*
blyle UJiU*i ye:
_- Cahid'in makalesini
Semapeyma iken rayatrmrz
tuttun zelil ettin nasrl buldunuz?. diye sor-
llrefahir bekreyen abadr evridr hacir muglar. O da:
ettin
Ne f,lt kavm idik hayfa lid sen geldfn
sefill ettin Vapurda, birisi yi.ik-
Redl olduk, s€n ey k6bus U""-" sen sek sesle okuyordu. Ben,
rezil ettin...
* Temmuz srcafrnda, herifi,
buzlu hogaf igiyor sandrm!
XIANi SAHiPLERi YTJRDUN? demig...
*
.; 4,;;
t
Ben biiyle balup durmryacaktrm,
i ."ju' dili bafL, Hi.iseyfur Cahit Yalgrn,
t:p fslAmr uyandrrmak iein fr"vi.r.^*ktrm,
1925 yrhnda Qorum'a sii-
Gi.ir hisli, gi.ir imanh beyinllr, cogar
"y
-1b..'
Ben zaten uzun boylu diigiinmekten
ancak,
u,aktrm!
riilmi.ig, orada yazdrlr biri
taglama <HemrAh> takma
iHii" faykrr! Kime, I6kin h6nt sahiplerin yurdun?
illerdi yatanlar, sa[a baktr-, .otu baktrm
adryle yayrnlanmrgtr.
fr,,
tt'
$*
&
Feryadrmr artrk bo$arak, ru;grrr, tuttum
Bin parga edip giirime giimdiim de
(Hiiseyin ."ft:*y#J#!H-'dan gdnderdiri
Seller gibi vadiyi eninim saracakken,
brraktrm. bir manzumeyi memnunlukla yayrnhyoruz.)
['A. Rahat kalgama battr, sanki ne idi uorurn,
I

Hig ga!.lamadan, gizli inen yag gibi

aktrm. Neme lAzrmdr benim Ankara, Yozgat, Qorum?
Yoktur elemimden Su safrr kublede
bir
inler osafahato imdakl hirs.an bile sessiztiz;
Otmez artrk Qorum'da benim o eski borum.
Maamafi, ben orda da igi yoluna korum...
Sa$olsun italyanca (*), kalem elimde kanca!
Gegmigten adam hisse *nu*ru...
Ne masal gey! HikAyeden, romandan hergtin bir siitun manca,
Beg bin senelik krssa yanm hisse
mi verdi? Aynca da mi.ikemmel bir hatrrat yazarrm...
"Tarih" i "tekerri.ir, diye ta,rif ediyorlar; Miigtak (**) gibi oturur, bazen Mirsad yazarfinl.
Hig ibret ahnsaydr, tekerriir mii ederdi? Fakat ne idi zorum?... Rahat battr kalgama,
* Kendi elimle tutup biber ektim salgama!
Tek hakikat var, evet, belledi!,im diinyadan,
PapaE'an Dergisi: lVS /1925 HEMRAH
EIIi altmrg sene gezdimse de,
lagkrn gagkrn (*) Hiiseyin Cahit, ba;ka ittihatgrlarla birlikt,, ingi-
Hepimiz kendimizin, ba!.n yanrk, 6grlnyrz;
Sade il6nr gekilmez bu acaiL agkrn! lizler tarafindan Malta adasrna siiriilmii;;, iig yrlhk siir
giinliifiinde Italyanca ofrenmigti.
(**) Tanin yazarlanndan ismail Miigtak May.rkon.

318
TEVFiK FiKRET'TEN HUSEYiN CAHiD'E
Bir gi.in Tevfik Fikret, Hiiseyin Cahit ve Cavit otu-
myorlarmrg. Cavit lAf arastnda Cahide sorrnug:
..Sence, en btiyi.ik gair kimdir?,
Cahit bilmemezlikden gelmig: "Sair mi? Bizde iiyle
bir gey var mr?o demig.
Bu sciz Fikretin onumna dokunmug ve hemen ora-
crkda gunu yazmlg:
LATiTE-i CAHiDE
Sorrnug gururu cehlile <$air, bu kim?" dtye
"PoI Burje', den .,Emin Zala, dan bahseden biri
cllr Ey "Burje," ey biiyi.ik "Zola" asAnmzla siz
I Fark ettirln gu zevzele gairle ndsiri;
; kalede soruyor: Italya nerede?..
r. Tefrike kadir olmayan iz'anta pek yazrk
i,,,", Cfigende bir hayat ile bir iimr'i.i h6siri!
tir
ilP Bir tercemen-i ruh ile nf'atca bir midir
Bir kag masil miitercimi yahut muharriri?
!t,
Ezci.imle fark edilmeseler nazrn-u nesr ile
Klm muktedir ayrrma!'a "Cdhit" Ie "S6hir" i?
Yalnrz cihanr seyre gelen kem nazarlara
Manzur olur hakikatin ancak zevahiri...
YALQIN'A DAiR FIKRALAR
PAROLA
Hi.iseyin Cahit Yalgrn son seyahatinde Suriye'den ay-
nlmadan evvel, oradaki en iyi dostlanndan birine, Tiirki-
yeye nigin gelmediSini sordu:
Suriycli:
Evet, dedi, Tiirkiyeyi gtirmek, bagtan baga gezmek
-
isterdim. Fakat, Tilrkge bilmiyorum. Bildiklerim bir iki
kclinreden ibaret.
Yalgrn merakla sordu:
MeselA neler?
- E$REF
aNasrlsrmz efendim? Evet efendlm. Altah iimiirler
- efendim. Arzr htirmet ederim
versin efendim. Tesekkiir
ederim. Bagiisti.ine efendim..',n
Kefi azizim, kAfi. Sen bu kelineeleri yerinde kul-
-
lanrrsan bizim memlekette hig zorluk gekmeden ilerliye-
bilirsin! *
Hiiseyin Cahit Yalgm, IstiklAl Mahkemesinde yargl-
Ianryordu. Topgu lhsan sordu:
Tanin gazetesini kag lira serrnaye ile grkardrnrz?
- Iki bin...
-
Hi.iseyin Cahit gi.iiiimseyerek cevabr yaprgtrrdr:
-
Sizden bile istesem verirdiniz!
KAYIP ARANIYOR!
Htiseyin Cahit, Yeni Sabah gazetesine yazdrSr bagma-
Bunu okuyan ibrahim AlAettin, Meclis koridomr.-da
mebus bagmuharrire sordu:
Ustad, kayrp gizme bulundu mu?
- rrt-rnnlvBr
Sansiir ve srkr yiinetim vardt. Harp iginde idik. Vi-
ranba!'da iifle yeme$ipe galnlan Ziya Giikalp bir arahk
krzr Hiirriyet'in ortada olmadrfrnr gdrdii. Ve telA9la, Eam-
lara doSru ba$rrma$a bagladr:
Hiirriyet Htirriyet... Htirriyet.-.
-Hiiseytn Cahit acr bir giiliigle yamndakinin kulafrna
fisrldadr:
Ziya bey Hiirriyet'in kayboldu$unun yeni farkrna
-
vardr galiba!"'
--r!^--,g-- ^---e*
HUsEvir{ cAHiT
(Egref in, yrllarca evvel Tanin gazetesindeki yazrla-
nnqlan dolayr Hiiseyln Cahit hakkrnda yazdr$r hicviye):
Arlzu ettifi egkAle sokuP mAnaYr,
HokkabazLkta Siireyyayr serff giisteriyor.
Ne maharet ki Tanln'inde miibarek Cahlt
Karayr ak, akr isterse kara giisteriyor!...
'j.d
r1..? 320 SoYLETENE BAI(! 321
Depil Tiirk basrn tarihinin, diinya basrn tarihinin da- Okuyup taglara, din bllmiyen insanlar igin,
hi gimdiye kadar kaydetmedi$i, meslek bakrmrndan bii- Ne kadar varsa hurafat, o mu sermayel dini'
yiik iinderimiz Hiiseyin Cahit Yalgrn hakkrnda bir iktidar Yeter art* yeter, ey ehli ibadet uyarun,
gazetesi gu galiz ibareleri srralamrg: Yanrnasrn sonra nedametle, nedametle camn.
11- ]Vtsg'um adam, miitemerrit tahrikgi, milfteri, ha-
'set, kin ve gayru krizleri ge(iren jurnalci, kalbsiz, vicdan- Ttirbe yok, tekke de yok, batka tarikat dahi yok,
srz, korkung partizan, milli haysiyetten uzak bedbaht Miisliirnanlrkta h,ldayet yolu zira pek gok.
utanmaz!.." Vatanrn dint bugiin, hakka ibadet yalmz,
Bir adam krzrnca bunlan soyleyebilir, hattd uga$rna Bunu ii!'renmeliyiz hasrh cahil kahnz.
yazdrrtabilir... LAkin yukanda zikretmediiim bir ciimle Ne demig ,bak, koca Akif, koca dindar qair,
var, bayrldrm do$nrsu : Okudukga okurum, rrhuma bir cezbe gelir-
<- Sagrndan sakaLndan utanmryan adam...r'
Ilahi beyler, nasrl olur da ,.Hiiseyin Cahit gibi bir nirunemigtir yere Kur'an bunu hafuftils $ilin
n,Ne mezarhkta okumak, ne de fal agmak igin."
4 tli hiirriyet mi.icahidi sagrndan sakahndan utantr.. Bu adam,,
-,N'
'saqrnr sakahm bu memleket ufruna zindanlarda a$arttr, Bizi irEad edecek igte ilAht bir siiz,
'ti sizler gibi defirmende de[il!. Oynatrp durmryahm perdede artrk karagiiz.
{
i'
(Demedim mi nazh yArim ben sana 196,0) Dtyelim gekli hurafata gekilsin de yekfrn,
i r t'!'
-fritr * $inasl Nahit BERKER Arayan kalbi selimlnde Hiidayr bulsun.
i., '. fln
J' HtisEYiN suAT YAL9TN igte din, tgte hidayet bize, hergi'in Yasln
?i
(1868 - te42) Okuyup hamdedelim krblede, Allah bilsin.
i;
MtJSLUMAN oLANLARA *
"inmemigtir yere Kur'an, bunu hakkile bilin
.,-

I
aNe mezarhkta okunmak, ne de fal agmak iEin."
Mehmed Afif
Ne kadar dofru bu siiz, hey gidi cahillik hey!
Okunup tifleniyor ti.irbeye hAlA bir gey.
Okunur mu bilmem bir gi.iriimiig kabre dua?
Ne zaman kahrolunacaktrr bu cehalet acaba?
Acaba, hep acaba?... igte kabahat burada.
Ne fesat kaynayacaktrr bu gidigle arada.
Biiyle zulmette gidersek yine biz orsa boca,
Bakanz grkmrg uzaktan yeni bir Mehdi Hoca.
Kara Kuwetten, evet, Mehdi grkar, Cinci grkar,
Bu bataktan ne bir elmas, ne de bir tnci grkar.
T6 MART, OGTUPT SAFFETE :
Bugiin istanbulu keyfince ezip giineyerek
Hurdahaq eyledi bir siingi.ilii kiiffar alayr
I(lmse bir gey demedi vAcib iken hep iilmek
Hepimiz olduk o gun kAfir-i bidr alayr
Beni affet gocu$um, affrnr bekler giinliim
Duymak lsterdim o giin sen babanrn 6ldiifii;'ir
Sana bir nam-r beka bahqedecekti bu iiliim
Senk-i kabrimde yagardr bu clhadrn da giinii
Babamn kabrine iimriinde sakrn atma adrm
Ben bu yevm'l elimin gahidi oldum, yagadrrri!
F. 2t
 322 ZiY A coxALP 323
GAZEL (1876 - te24)

Vatamn bog yeri yok kabnt kazadan gayrt

Kazna btr qey bulamazsrn giihedadan gayri

Her kiiyiin her kadrnr biiylece feryad ediyor:

.<Kirnse agm:rz kaprmr bdd-r sabadan gayri"

Sana ey nazh vatan siiyle ne yaptlk bizler

Bunca yrl kahr ve bel6, cevr-i cefadan gayri
'.,,, .

Hangi bir mahkeme affryleyecek ciirmiimiizii ALi KEMAL'E(")

iii
'1.:;,
.r* Ruz-i mahgerdeki eltaf-r hiidadan gayri Ben Tiirk'iirn diyorsun, sen Tiirk defilsin!
',
-.. ifr
t islAm"nt diyorsun, de!'tlstn islAm!
i :el/
, Irt
Yurdu kurtar da tlAhi bizi sen ateqe yak Ben, ne rrkrm igin senden vesika,
l:.! ' Ne gelir bagka elimden bu duadan gayri Ne de, dintm lgtn tstedim ilem...
1". rrl: GAve Destam: 1923 GAve-i Zalim
#r
.\, 0.r,
(Hiiseyin Suad YALQIN) Tiirklti$e gahqtrm srrf zevkim igin,
Ummadrm bu igden asla mi.ik6fat!
:'.:,rl
j
* Bu yiizden bin tiirli,i felAket gektim,
'.::
i
in;
;ir. ,,
t::
HASAN BASRI gANTAY Higbtr an esefle demedim: Heyh6t...
lf: (1887 _......) Hattd ben olsaydrm: Kiirt, arap, gerkes,
r',ll
{il'r
{:':
.r-4r
; giN EHLAK HOCASININ OGTUNA ilk gayem olurdu Tiirk milliyeti!
Qiinkii Tiirk kuwetli olursa mutlak
Tanrrrm bir yiice i.istadr faziletti Baban,
lo, I

o'i Kurtanr her islffm olan milletl...

Sen onun yaptlgl mihrabr temelden ytkdrn,
t.
f:*:

Kabri merhuma gidiip gfisunu versen, der ki:
oAtmadrm bdyle tohum, hergele nerden qrktrn!'
. NEME LAZIM?
(Zenbilli) ye sorrnuq biri: "Ey miiftii Alim
Eqrat-r kryamette nedir en mi.itekaddim
Bir gartr miihim" der ki gekip hat cevabtn:
Allahii tailA bilir amma, uNeme lAztm!"
16.9.1938 Hasan Basri QantaY
TArk olsam, olmasam ben Tiirk dostuyun,
Tiirk olsan, olmasan sen Tiirk di.iqmam!
Qiinkii benlm gayem Ti,irk'ii ya$atmak,
Seninld iildiirmek her yagataru...
Ztya Gtlxarr
(*) ali Kemal'in miitarekede Giikalp'rn Ti.irk o1-
madrlr hakkrndaki garazkArane negriyatr iizerine
Malta'da yazrlmrgtrr.
tj:i
.'1,1" :
,
'll
i!: 324
:ii
,)
'; Ttrkliik hem mefkfirem, hem de kanrmdrr;
lii
Srrtrmdan alrnmaz, giinkii kiirk de!.il!
Ti.irkliik hddimine Ttirk degil diye;,
Soyca Tiirk olsa da, pigtir, Ti.irk de$il!
* Bilmem bizim imam nasrl bir imamdrr
MALTA iN,rAN,rrrurN VEDANATUESi
Yoldaglar giteyi bu giin doldurdum,
Size de dilerlm, bunu yi.irekten.
' Felegln de artrk garhr bozuldu,
Pervdnrz olmasrn kanbur felekten!..
Bir gemi gelecek altrn direkli,
Biitiin yelkenleri beyaz ipekten...
{ til Buradan alacak biitiin Tiirkleri,
,,c!
,l iqittim ben bunu blr ak melekten...
Tt istanbul gimdi arslan yata[r,
_li Ternizlenmig artrk, itten, kiipekten
i t"Il
Vecidlerle sizl kargrlayacak,
tdru'
,31 Yolunuz dolacak btn blr gigekten!...
Ye.rri Nesllz 30/6/192t
i.
Ziya
* Halkin bagrnda bak ne sankh belflsr var
SAMI MORTAN
(1876 les1)
Hiciv vAdisinde usta bir- kalem olan ve
miyle gcihret bulan Sami Mortan, hicivlerini eergt
fi".EOil
Ir eserinde toplam-rgtrr. rg26 da gumru'da dofln 'r" ua-
de Trbbiyeden doktor ytizbagrsr olarak grkal
Dr. Sami
muhtelif hastahanelerde gahgmrgtrr
BiR MAHALLE iMAMr iqiN
Girmem giinahrna deyemem akh tamdrr
Zeyyr Ebu Hanife de bir gerri 6mdrr.
Durmaz mahallemizde eser h6di samdrr
Sarrnak sank o kelleye bfllAhi hararndrr.
Bilmern bizim imam nasrl bir imamdrr.
325
Efs&n yaprp niicuma balup pi.ifli.iyor sizi
Arttrkga hubzu trynetinin artryor hrzr
Eyler nikdh iig ere ri,igvetle bir krzr
Dercep eder semaya eli erse yrldrzr
Siirter matai fitneyi bey'a paz:lr, par:rr
Eshabr sayi giistertip iilmiiq, qukur kazar
E.mvata der; hayatta, ilmiihaber yazar.
Srk, srk; cenaze olmazsa hiddetlenit, ,'lv
Bilmem bizim imam nasrl bir imamdrr
$er'i gerif gerri igin elde 6leti
Mangrr dedin mi her ige eyler deldleti
EflAke grkmrg olsa da fartu rezaleti
MaI eylemez o tistiine asla hacaleti
Bilmerh bizim imam nasrl bir imamdr.
Her yazdr!,rnda bir siirii imld hatasl var
Noksan krraatinde de ndhog edasr var
Cdf,Uf Eggek anrrdr zannolunur bir sadasr var.
Bilrnem bizim imarn nasrl bir imamdrr.
*
p na- ME$HUR niCivci gAiR:
HiisEYiN xAnni
tgoz (1876 - tetz)
Hiiseyin KAmi birinci diinya harbinde siirgiin edildi$i Kara'
manda, l9l2 de iilmiigtiir. (Son Asrr Tiirk $airleri) nde lbn-il
Emin Mahmud Kemal inal diyor ki:
<Babrilide matbuat kaleminc memllr edilcli. BilAhare Keraci
gehbenderliiine tayin olttndu. Beg altr sene orada kaldl' Yunan
harbinde EvlAdr $iiheda ianesinde suiistimalde bulundu rilnile
rek azledildi. Istanbula geldi. Bir miiddet sonra Mtstra savugtu.
Megrutiyetin ildnrnda avdet etti. 31 Mart vak'asrnda 18 giin tev-
kif edildikten sonra divanrharpge beraatine karar verildi. Bcbek-
te Gaffarof'a damat oldu.
326
Tab'rndaki zarafet ve kalemindeki kudret, manzumelerin her
beytinde giiriiliiyor. Megrutiyetin evailinde ..Sabah-r Hiirriyet> na-
mrndaki piyesi, tiyatrolarda oynanarak halkrn rafbetine mazhar
olmugtu."
n Divangei Dehrio adh hiciv eserinin muharriri bulunan, Hiir-
riyet ve ltilaf Flrkasr mcnsuplarrndan Hiiseyin Kemi o zamann
iktidan ile miicadele etmig ve bagrndan geqen vak'alar ibrete der
{er bir mahiyet almtgtrr. Hiiseyin Kami, (Dehtf, Donkigot, Baba,
irrnagr Kanncah, Sudan Gegmez) miistear adlariyle Baba Tev.
flk'inJrk4rclgr (Egek, Yuha, Klbar ve MaIOm) gazetelerinde bir
gok hicviyeler neqretmigtir.
Kalemini davasr hizmetinde kullanan hicivcilere kargr o za-
manki iktidar daima 9u iiq yolu takip etmigtir:
1 _ Iktidan tehzil ve hicveden san'atkira plara ve mevki ve
rerek susturmak,
2
- Bu tecrtibe muvafifak olmazsa, tehdit yolu ilc' tevkif'
mahkeme, siirgiiLnlerle, igsiz ve ag btrakarak susturmak'
3_Bundadamuvaffakiyethasrlolmazsa,osan'atkAnnikti-
dar partisinden para aldtptnr, hafiyelik etti$ini yayarak' halk na-
,unirfu, 6ii gtirmek vc ken4i miicaclele arkadaglanndan ayrrmak.
oAlemdar.gazetesincle Pertev imzasr ile Sdyle bir yazr grk'
mrgtr:
KAmi BeY,
"Azizim Htiscyin
Diin Alemdar'da o zarif manzumenizi okudum. Tebriklerim..'.
Miisaade ederseniz sizden kafamda iizi.icii bir giiphe halinde ka-
lan bir meselenin, artrk zamanr geldiSi iEin, hallini rica edecep"im.
Bundan bir zaman evvel, bazt arkadaglarla konugurken siiz
siyasete, o vesile ile de, umumi ahvafimize geldi. MeselA <Hako
gazetesinin o pdyansrz muharrirlerinden bahsedilirken, yine bu
mesele i.izerinde bazr kiralanmrq vicdanlardan da lif agrldr. nHak"
dan ziyade para etrafinda el bafladrklan muhakkak olan o na'
sibsiz zavalh gengler gibi bir gok zevattn da mahut tahsisatr mes'
t&re etrafinda yer aldrklarr siiylendi. Hattd size de bu gahsiyetler
arasrnda oldukga miihim, fakat dostlartnaa ztrrap veren bir is'
nat yaprldr.
Dofir'usunu siiyliyeyim, bu scizler karqtstnda dondum. Fakat
tcmin cclcrirn inanmadrm, inanamadrm. Igte qimdi srrasr geldi,
dostlanmrza kargt o sijzlerin mahiyetini, hakikatini giisteriniz, o
fena endigeyi bertaraf ediniz. Bu sdyede tabiatiyle'siz zan altrn-
da kalmaktan kurtulursunuz, clostlarrntza o ti.irlii zanlann verdi$i
rztrraptan kurtulur. Hiirmetler.>
li
i
:i,,
ii.
Bu mektup iizedne Hiiseyin KAmi Bey Divange-i Dehri isimli
kitabrnda kendini g<iyle mi.idafaa etmektedir:
<Yedi ay ewel Divange-i Dehri,yi bastlrmak istedim. Feda-
kar bir insan olan Kiirdi Zade Ahmet RAmiz, benclenize miiraca-
at ederek, bu tegebbiisiin ne kadar hatrr krncr olduf'unu anlattr.
Halbuki ben; Divangeyi bir hususi fikir i.izerine bastrrmak istiyor-
dum. Fikrim gu idi: Nesir olarak yazrlan en parlak makaleler
unutulur, fakat nAzrm olarak sdylenen stizler bildkis ezberlenir.
sadareti zamanrnda, millet fertlerinin trrnaklan sdkiildiifii
halde, adaletten dcm vuran zatr gerife kargr yazdrlrm manzume-
Ierim hemen herkes tarafrndan ezberleniyordu. Halk, giizlerinde
biiyiittiikleri umacrlar hakkrnda bdyle geyler yazrlabilir diye ga-
gtyorlardr.
Ahmet RAmiz efendi diigiincemi anladrktan sonra, iiyle ise de-
di, ben de vatanrma bu suretle bir hizmette bulunmak igin, sizi
aradan grkararak, <Dlvange-l Dehrl> nin negrinden doSan mesuli-
yeti iizerime ahnm. Qiinkii sizin vatana liizumunuz vardtt.
<Nefaset matbaasr> heniiz kitabr basmrgtr ki, Polis Mi.idiirli.i
fii matbaayr basarak ,'Negredilmemig eserler hakkrndaki kanu-
nun agrkh$rna ra$men> kitaplan almrgtr. Ben ertesi giin tevkif
edilincc vak'ayr iiirendim. O zaman anladrm ki,
"Da$istanh Deh-
ri> adrnrn bir takma isim oldu$unu, hiirriyet devrinin hafiyeleri
jurnalleriyle yazmrglar. Divanrharbe g<inderildi$im zaman feda-
kAr Ktirdi ZAde Ahmet RAmiz efendi, benden evvel yetigmig ve
DivanEe ile benim alAkam bulunmadr[rnr ve kitabrn kendisinin
olduSunu sciyliyerek beni kurtarmrg ve kendisini atege atmr$tl.
Bunun iizerine Kiirdi ZAde Ahmet RAmiz Kastamonu'ya siiriil-
miiqtii.
4 gubat 328 de nRehberi ittihadr Osmani, mektebi menfaati_
ne verilecek bir miisamerede benim de konferans vereceSim ilan
edilmigti. Mektep miidiirii, miisamere igin, polisten izin alacagr
srada, ismimin silinmesini isterler. Miidiir Raif bey (Raif ogan)
bunu kesin olarak reddeder. Meghur vatanperver Lfrtfi Fikri Be-
ye Seldnik'te yaptrklan gibi, konferansrmr durdurmak igin, tiyat-
roya bazr rezilleri gcinderirler. Daha scize baglar baglamaz <Halt
etmigsin!" diye bir tecaviize u$radrm. Biitiin tiyatro ahalisi, mii-
tecavize kargr
"Sen haltetmigsin, istemiyorsan drgarr glklo diye
ba$rrdIlar. Fazla bir' $ey yapamryacaklarrnr anhyan miitecaviz-
Ier, mektebi nasrl mahvedeceklerini yanrndaki locarara igitfire-
cek surette birbirlerine sdylemekten gekinmemiglerdi."
Bundan sonra Hiiseyin KAmi bey, maili inhidam bahanesiyle
ve polis kulwetile, mektebi nasrl bogalttrklannl ve bu ige Alet
 328
blan Maarif Nezaretinin aym binada bagka bir mektebin agrlma-
srna nasrl ses qrkarmadrlrnr uzun uzun anlatmaktadr.
cBenim yiizi.imden hAsrl olan bu feci cinayetler kargrsrnda vio
danrm pek ziyade muztarip oldu. Ki.irdi ZAd'run hemgerileri biga.
renin kurtulabilmesi iqin tegebbiiste bulunmamda rsrar ediyor-
lardr. Bazrlan Bebek'e gelerek (Muharrir Bebek'te oturrrakta
idi), Kiiprii'de bekliyerek benden medet umuyorlardr. Fakat hafi-
yeler beni adrm adrm takip etmekten geri durmuyorlardr. Her
yere yaptlgrm miiracaatlar bog grkmrgtr. En sonunda Dahiliye
Nezaretine miiracaat et, dediler. Mektebin halini, Kiirdi ZAde,nin
felAketini, hafiyelerin rezaletini anlattrm. Divanrharbe miiracaat
et, dediler. Orasr da biz hi.ikmederiz; fakat affetmek hiikfimete
aittir. Polis Miidiirliipiine miiracaat ediniz, dedi. Nihayet bu reza.
letlerin meydana grkmasr igin bana iig teklif yaptrlar. Bu teklif-
leri diigiinmek igin de onbeg giin miihlet verdiler.
4 lili Bu iig teklif gunlardr: Birinclsi Talit bey aleyhlne ya-'nrg ol.
/,r'
du$um iig hicviyeyi iptal edtci btr methiye yazmak, lklnglsl; st1.
", .) tihat Terakkl,' ye kargr neslr ve nazlm olarak trtg blr tey ya:am.
,r,
I yaca$ma dair Kur'am Kerim ve namusum iizerine ya'rlr senet
i lli' verrnek, tlgi.inciisii htikfrmet tarafrndan bana verllecek maaqr ka.
' ,IIFlt bul etmek.
\ Jt/,t' <Bu teklifler kargtsrnda gagrrdrm. Muazzam bir hiikfrmetin bu
gibi kiigiikliiklere diigecepini hig diiqiinemiyordum. Akgam hasta
bir halde Bebek'e geldim."
Hiiseyin KAmi Bey kitabrnda bu teklifleri kendi parti arka.
daglanna anlatmak igin yaptrfr tegebbiisleri anlatryor. Bu arada
(oldiiriilmek tehdidi altrnda bulundu$umdan ezandan evvel mut-
laka evime girip kapanmak mecburiyetinde idim) diyor. Nihayet
parti ileri gelenleri ve Htiseyin KAmi beyin arkadaglan, yemin
teklifini reddetmesini fakat 10 Temmuzda (Hiirriyet ilAnrmn do$-
ru yrldiiniimii) ildn edilecek af listesine Ahmet f,f,rnizl de sok-
mak igin diier teklifleri kabul etmesini siiyli.iyorlar. Bu suretle
Hiikfrmetin Hiiseyin Kdmi Beye verecefi maagr, siirgi.inde bulu-
nan ve srkrntr gekmekte olan Ahmet RAmiz'e gcindermepe karar
veriyorlar'.
Hiiseyin Kdmi bey diyor ki: <Fakat ben medhiye meselesini
bir tiirlii hazmedemiyordum. Arkadaglanm osenin maharetin, di'
yorlardr, igte burada anlagrlacak, ciyle bir methiye yaz ki, herif'
ler kimsenin yanrnda okuyamasrnlar- Bunun iizerine olan biteni,
Kiirdi ZAde Ahmet RAmiz'e bildirdik. AldrSrmrz cevabrn sureti
gudur:
329
<Ya hazrtei Dehri!
Mektubunuzu alchm. selametinize merlnun oldum. Miitegal-
libenin yaptrfir zuliimler bizim goziimi"izii ytldtramaz. Asrl beni
rneyus eden hal, zavalh mektebi ktq ktyanrette sokaklara dijkmek
cinayetini halkrn gcizleri ijniinde alenen irtikip edebilmeleridir.
Ben siirgiine gelir gelmez, bunlar derhal yevmiye. vermek istedi-
ler (1). een natiye parasr kabul etmem, diyerek, istanbul gLLzete-
lerine telgrafla protesto ettim. Ben burada kitap ve g?zete sala'
rak geEinmeye gahgtvorum. Millet etinden, trrnafrndan arttlnp
u"r*ig oldu!.u paralan vatan gocuklanna, maarifin ilerlemesi
igin veriyor. Bu para bana defil; astl fukara qocuklannt paraslz
oiutan, iratta elbiselerini yapan o bigare mektebe verilmeli. E[er
vatan evldtlanmn yaralannr yine vatan evlatlanna teslim edersi-
niz, ilerde bu mesele agtklandrir vakit, biiyiik milletin size ve bu
icize gtisterecefi takrlirler bizim iEin en biiyi.ik miikafat olur.,
ntitfin arkadaglar bu harikulAde hi'maye karqtstnda baq ei-
dik. Yemin ettirmek igin rsrar etmediler, fakat methiye iEin acelo
ediyorlardr. Qairrchlar, ertesi giinii gittim'"
Hiiseyin KAmi beye vadettikleri parayr veriyorlar' Hiiseyin
Kdmi, gerek bu pu.uyi, gerek bundan sonra aldrSr paralarr m;rk'
buzkarSrlrf'rndamektebevermigvemakbuzlartnsuretinidekita-
brna almtgtt.
<Ertesi ay methiye iEin beni srkrqtlrdrkqa srklgtlnyo;lardr'
Tammadr[rm bir takrm iimalar yolda nazikdne ihtarlardir bulu-
nuyorlarcli. Haziran geldi, Eafrrdrlar' Ben artrk sinirlenmiStim'
etrafa yayth'
emr.t benim lttihatEr olclupum bunlar taraftndan
yo"a.t. ittihatgl olmak hig bir zamar. utanrlacak bir gey dc$ildir'
Fakat bu dedikodunun alirnda hafiyelik gizli idi ki, Ittihat'.:rlann
bu gibi hallere tenczztlleri utanq vericidir'
yi bil-
, Susma payl ile hafiyelik arasrnda fark gtiremem' Mesel
miyenarkadaglanmtugiinterdebenimahlAkrmiizerindi""hAsrl
olan titizlikten gikAyet eciiyorlardr' Kiigiik bir gey iEin afrr
lAf
siiyliiyordum. Haziranrn birinci, iiEiincii giinleri yaprlan davetle
re-giimedim. Fakat beginci giinii arkaclaglarrrn: usenin bu
kaderr
siirgiine gdnci''rdi$in
miinasebetsiz oldu$unu diiglinemiyorduk'
mu-
biqareyi ve senin ylziinden kahrolan mektebi d0giinmiiyor
sun?, tarzrnda Erkigmaia baglamalan hissiyatrmr altiist eili. Git-
ne zaman
tim. Bu sefer bin beqyiiz kuruq verdiler' Ve methiyeyi
(f) Abdiilhamit II. zamamndan Cumhuriyet dewine kadar'
siyasi siirgiinlere geginmeleri tqtn blr miktar yevmtye
verllirdi'
 330
getireceSimi sordular. Bir kag gtn iEinde her halde bitirip tak-
dim edeceSimi s<iyledim. Ertesi giinii mektcbe giderek paralan
teslim ettim.>
Arkadaglara okudum. Beni o kadar alkrgladrlar ve takdir et-
tiler ki, burada kaabil de$il tasvir edemem. Fakat ben manzume
yi gritiirme$e bir tiirlii cesaret edemiyordum. Qiinkii ben zanne
diyordum ki, bunun hiciv maksadr ile yazrlmrg oldufunu anhya-
caklar. Artrk her ne olursa olsun giitiirmeSe karar verdim ve gG
ti.irdiim. Meperse ben ne kadar bog vehme cliigmiigiim, anlamak
gciyle dursun, beni sokak kaprlanna kaclar tegyi cttiler. Ve ertesi
giinii maagrmrn iki bin begyiiz kuruga arttrnldrSrru mi.ijdelediler.>
Medhiyc Audur:
* $iirinin Aqrk-r Efrridesi oldum eyvah
TALAT BE,YEFENDi gazneTTERiNE
r . Tam gegerken gegeden.diin gece msfr ewel
Qaldr birden kaprmr hrzhca miithtg bir el
Tltredlm fez ile birdenbire hrrsrz sandrm
Sonradan hatrnma geldi edibl ekmel
;p" Mesned arayi kemal oldufu giinden polise
ll
Kimsenin uykusu hig olmadr asla muhtel
ihtlyaten yine ben Siiyle delikten baktrm
Gi.indiiz etmigti gebi sanki sern4i megal,
Bir de baktrm ki eder ah kaprmda lem'an
Mdlu tdban glbi bir taze civan-r ecmel
Fethi bAb eyledim ol dilbere derhal heman
Dedi ehlen bike yA mi.ihtace kalbi faddal
Girdi bin igve ile ah hrraman igeri
Miigteri oldulumu anladr derhal o zuhal
Giizleri bakmayrnrz, sankl nigdh-r dhu
Lebleri sormayrruz, gongel giil darbr mesel
Gerdeni s6idi billfiri gibt parlak idi
Ytiriidiikge titrerdi hem o pfilttzei kefel
Nim uryan soyunup mindere bir yan geldi
Rafael giirse ederdi onu vallahi model
Giirnle!-inden giiriiniirdii iki parlak yrldr.
Bir de ukd kemerl zer gibi blr nafr emel
Sonra bir manzarai balr behigtiki amn
Nurdan sanki meyanrnda agrlmrg cedvel (!)
Fahzr iisttindekl oI tflcl serlnl sandrm
Mlhritdban idt etmig idl tetvlcl cebel
Diiqiini.in qimdi benim halimt Allah igin 331
Korkanm akhma tAn olarak belki halel I
Tutmasaydrm kapryr ah dtigerdip ztra
Qarprgrrlardr viicudumda izam-r mafsal
Dedi birdenbire gel iip beni ol nazh nig6r
Ola ta vahyi ildhiye lisamn menhel
$tiyle diz giikttirn onun kargrslna titreyer.ek
Tavn giiftarr gelirdi bana vahyi miinzel
Sinei lldrrm a$rguma aldrkta tamam
O da eylerdi beni kendine dolru miingel
Kongei fash bahan gibi olduydu kiigad
Desti lerzaruma her ukdei mAlA yenhal
Leblerinden ernerek buseler aldrm bir gok
Dedi var mr sana bilmem ki hitabette bedel
Ben tutuldum sana ey giiri teri damr hiyel
Gfiq edince bunu ah eyleyerek arzettim
Var mr senden acaba gimdt bu dlemde giizel
Dedi dlernde giizellik ona derler ki ola
Mir TalAt gibi miistahzan ahlAkr ecel
Ilurdurt r dyine iiniinde beni grrgrplak der
Yapakm gel seni hiirriyete haydi heykel
Yaz bu ahvali gabuk nazlm eyle rnedhiye gibi
Ola her nusrar hercestesi bir regki gazel
Sensin oI gairi mahir ki eler atsa gafak i
FecriAti edemez ni.iktei eS'anm hal
Anladrn mr dedi artrk bana oI mah tamam
Operek ben de dua etme$e kaldrrdrm el.
*
HUSEViN CAHiT YALQIN HAKKINDA
DER VASF.I HUNSA
Siyaset mtilkiinii yrktrn Ohannes han mrsm kifir
Biitiin ahran krzdrdm krzrl sultan mrsrn kAfir
<Krz o[Ian nizr n6zrn gehlevend Avazr 6vazrn"
Acep hiinsa gibi hem krz ve hem o$Ian mrsln kifrr
Seni giirdiikge kiirsiide olurlar, gasy sertaser
Nesin sen dilber-i gannac-r meb'usan mrsrn kdfir
Nedir Rurnlarla daim biiyle cenge h6hegin bilmem
Aceb merdud-tr agk-u duhter-i Yunan mrsrn k6.flr
Ne gtina mezc olur semler o pek tath lisanmda
Miizeyyen renkli cild altmda blr su'ban 'nrsm kAflr
 3i3
) ).1
dinleyenleri sarho; ede4 dhenkli
Fransrzlarla daim cenge pek meyyatrdir tab'rn meti targtyorclu. I(onuEmasrnda'
Mefer perverdei sedy,i daye.i Alman mrsm kAfir bir musiki vardr' 1- ^
oircliktcn sonra Istar nbul-
Neden tarfr ciifunur pek krzarmrgtrr bu giinlercle Ittihari ve Tet'aiiki hiikirmeti harbe
Sukut-u frrkayr idrdk ile giryan rrusrn kAfir cla bir muhalefet n';t';;;;'-nut
riitleii siiriiklemesi mrrlttemel
siirgiin cdcrken Aka Gi '': ''lg
Digdrckin 6lemi yekdiSere buSzu beyarunla ota, bezr adamlar.r ;;;;i,l;tr^ya mtdtiut son-
Beldy.t 6sman mr, fitne-i devran mrsm kdflr Hiiseyin KAmivi o" i';;;";; ei"a."tm.ilti' Fakat bir
tarafa gdndererek KAmiyi
Nezaret arzeyledikge kabul etmezsin ey fettan ra bunlan au ovtt*'i'^'lftuvt"uulka
Sen iiyle efreti ata trinen nAdan mrsrn kifir Konyada
'*^^i;. brrakmigtr' kinnin delaletiyle tanrgtrfrmr
Nedir o pek zehirli handeler gizli hazrrhklar Hiiseyin KAmi ile nasrl ve Naci' Metrmet Nuri
Yakrnda hArib-i miilkii frengistan mrsrn kdfir pek ivl ttut"rilll*1"-'^t^111,nuetn'
stra1arcla Konyaya yedi'
Eimdi sekiz
Nasrl iig yrlda zeragin oldun ey mi.iflis muharrlrclk ^UJti;;""ben 9
benden evvel tanrq*'stut' Oradan dijn-
Sille nahiyesinde idim'
MeSer simsar-r iggaldt-r trIallagyan mrsrn kdfir kilometre *ttut"dt buldum' Ta-
r
ye"i bir muhite atrlmrq
Sinersin bazr korkundan, g:rkarsrn bazr satvetle diifiim z^fiiano'X"all'f-otm'
i Ne hilkatsin gehi tilki, gehi aslan mrsrn kAfir iii'u"" de onlarla siiriiklendim
fi
K6mi ile birlikte bir Tiirkliik
:ll Cernazilevvelin parlaktr Arnenna ve saddakna O zaman arakcla;la:r Hiiseyin
r:j;,ril
Tiirkge ad almrg' bir nizamna-
{ilrilr' CemazilAhirinde sanki pek bi An mrsrn k6fir derne$i hurmustar,'ntt otti-oirer bu Alimlere katrldrSrm rtralar'
ben
{fi Ne n6zrsrn, ne hdkimsin fakat ndzer ve hakimsin me yapmlgfar, fifa""' Fakat o;i"TJi;tli
':i,Y. Ricaliil gaybi cemiyyet ile ihvan rnrsrn kAfir a a t u h a re ke t i o
*
uuo i:
s' o-t-" "t -'. ",t :"t,13l-
v Idaren bankalardan, her nezaretten daha iglek trsr iratirre gclmi;ti' I(irni' "' -' -t ;;,
Konyantn
bize ayrarr ikram
, 'tlii
'
Nesin tufrakeg-i evraliu her divan mrsrn k6fir bir evde n"".'ir.""Jt. Her giclisimrzde
basir ga-
FarsEa' TiirkEe segme beyiiler'
de
'a'liti Nedir bu devr-i daim mi cernal-i ruz-efzfinun ri'u''r"'iyi"' it"pEu'
'i,3
ala
Meler sen gArihi nugatrei ... van mrsrn kifir
eder, ;erk lisana cl' manzunteler
!{ Sasa fuizig demek caiz deSil, sadrk dahi asla
zellcr, k:rsiclelcr "i;;ti;'?"*ai'i-!l..un oldusu gibi lngilizce ve Fransrz-
meydana g"ti"t"t^iualt;l;ti qot i(oLyt'"ttu u" 9"1' hoga gidecek
Ne niyyetle yenirse muz gibi ondan mrsrn kdfir cayt da ivi bilircli) iutni"a" vardr'
(Tanin) in ser siitununda sabah vaktl tam iig yil gekilde nazrm yapmak kabiliyeti
tegekkiil ettifi tuTul
Londra-
$rkup baykug gibi iitmekle pek gAdan mrsrn kAfir Hiirriyet ve ltilif Frrkasr ilk
Tarnarn iiq yrl harabiyi bize giisterdin rslahat ttj."ni yaprlacalr giin istanbula
Slhlrbaz ya melek gekllnde bir geytan nusrn kdfir
da buluntryor,r,.rr,^*- agrrma t'*"" tcirenin yaprldrfr salona
selivor, bir sdytev t"t#;';;t'" r'u''tt^J'E' nutkuna eiivlc bir de
Bu manzurnen senin (DEHIli) nedendir biiyle pek baygrn
i
F
Mefer sen de ondn endanuna hayran mrsrn kdfir. lotiiruvo.tn'" vtioi-"'l;;;i"tMe\4-a]1: cJtateaaini Ruminrn (mes'
manzulne ira'"" "Jioi;-;tit- gok
*' '
(Divangei Dehri . 1330) 19f4 Hiiseytn KAMI sinden at""#; olan btt -ut""'i"--ttrkanrn prensi\rini
nevi)
qok takdire mazhar oluvor:
\
t * ili'#^;-"tttgt iq;;tt
\ rrtisayiN xAnrl Urum' Ermeni' Tiirk!
Uq kiliyiz yola glktrktr:
ri
,x

ne tlisek vekdiler
Anlamazdrli uii-Lt her
'"t
Bu srralarda Konya muhitinde yeni bir sima daha zuhur et-
bir-afag altrnda
f
c mipti. Gayet miitenasip boy ve bosile, gok miitekAmil, giizel geh- Yola tit v"ti" oturduk'
qey lster
Yorgun f"'utt ny""ek Siiyl-e.'bf'razservetimiz
,t
: resi, parlak giizleri Vilhemkdri bryrklan mafrur ve azametli du-
;r

f
rusu ve yiiriiyi.igile zarif ve itinah giyiniqile asil bir prens gibi Bir truruqc;# luut"iti biitiin tistiinae gezer
i derhal g6ze garpan bu adam; Hiiseyin KAmi idi. Meclisine giri- igtiha rrep ae zti$iirtiin !a11
karabet derdi hawg
Ben iiziim ii"liit tt-ak'
s
lip stizii, sohbeti dinlendikten sonra goriiliirdii ki onun ruhu ve eyler
istaftlya aly"ret Kosti de rsrar
.f
4 mdnevi yaplsr da ayni tenasiibii, ayni tekAmiilii ayru vakar ve aza-
,,i
$
.{
.1
I
4
 Ben havug apzLma alrnam diye Kosti ba!"rnr
Ben de derdim: itintz de clef olun miskinler
Karabet Kostiye, Kosti bana ben de krzarak
Qektim artrk bu iki diigmana trirden hanger
Mir efendi kogarak geldi bizirn yanmrza
Dedi; yahu, bu ne kavga, ne giiriiltii, ne haber?
Bize iig dille sorup anladr efkArrmlzr
Gitti aldr bize bir okka iizi.irn tdze ve ter
Karabet: (As!) dedi, Rum (afto!) dedi ben dahi (bu!)
Ugiimiiz bilmlyerek ayni gey isterdi mefer
Adrm sorduk efendl gidiyorken derh6l
Dedi, Osmanhlarrn hAdimi: Antant liberal
Hiiseyin KAminin biiyiik bir hitabct kabiliycti vardr. Gergi
bcn onun hig bir hitabetinde bulunmadrm, fakat bu, meclislerde-
ki konugmalarrndan pek iyi istidlil olunabilirdi. Bundan bagka
Yakup Kadrinin miitareke yrllarrnda (ikdam) gazetesinde (Tah-
c li'l Iil ve terkip) genel baghgr altrnda yazdrgr yazrlardan birinde bu-
$' nu gu tarzda bir anlatrgr var:
I
<Bir zamanlar ortada kAh qairlik, kah aktdrliik, kAh siyasi
,".;i gazete muharrirli$i, kAh hitabet yapan Hiiseyin KAmi adrnda bir
, 'tL geng vardr. Bir giin gehrin (istanbulun) tiyatrolarmrn birinin ge
r;#'
T
nig salonunda biiltk bir toplantr olclu. Orada tanrnmrg bazr ha-
'ltll tipler parlak nutuklar irad ederek cogkun heyecanlar meydana
t
getirdiler. Daha sonra lliiseyin Kdmi glktr, ben hayret iEinde kal-
ml;trm. O kadar biiyi.ik ve tanrnmtg hatiplerden sonra bunun ne
yapabilecelini diigiiniiyordum. Fakat netice diigiincemin tama-
miyle aksi oldu. O koca tiyatro salonu sanki yerinden kalktr,
oturdu. Dinleyenler bagtanbaga kendilerinden gcgmigler, derin
bir vecd haline gelmiglerdi. Birkag giin sonra kendisini ziyarel
ederek bu muvaffakiyeti nasrl temin ettifini sordum:
- Qok basit, dedi, her cemaatin bir heyecan merkezi vardrr.
ben ilk onu yoklar, kegfeder, sonra miitemadiyen o merkezi bom-
bardrman ederim.
Filhakika o giip de vapttit bundan baqka bir gey defildi' Bir
takrm parlak ciimleler soyledikten sonra onlarr (Kur'an da bera-
ber, Rahman da beraber, Sultan da beraber...) gibi bir taktm
secilerle baflryordu.>
Yakup Kadrinin biraz pejoratif tAbirlerle anlattrSr bu gahsi-
yet bir parti, bir cemiyet igin gok miihim bir kuwetti. Zaten iiy-
Ie olmasa ittihat ve Terakki Cemiyeti biitiin kuwet ve iktidan
kendisindc toplamrg olmasrna ra$men onlarr merkezden gok uzak
yerlere sevk ve orada ikamete mecbur etmek liizumunu duyar
mrydr?
Nitekim o Konyada da vilAyet erkAntnr, memleketin miinev-
bir kuwet gibi kendine
ver ziimresini gengleri birdeLri-iire trlsrmh
baglayrvermigti.
Ben ve arkadaglarrm siyasi cereyanlara ve ihtiraslara tama-
miyle big6ne oldu$umuz igin onunla miinasebetimiz tamamiyle
hasbi bir sanat ve edebiyat zevkinin tatmini igindi. Biz, onun ni-
gin orada bulundu$unu bile diigiinmeksizin bi.iyiik bir heyecanla
onun ingat musukisine kogardrk. Yavag yava$ onun ismini hatrr-
lar gibi olmuqtum. Balkan harbinde biiyiik bir miting yaprlmrg
orada bir gair gok hcyccanh bir manzume okumug, milleti coy
turmug, Sultan Regat da ona alttn saatini hediye etmig, diye ga-
zetelerde okumugtum. O zaman biz mektep srralannda idik. Bu
manzumeden iki bcyit hatrnmda kalmrg:
Bulgarlan giirdiimdii emlnol yaznlmrg
Alrunda biitiin askerinin nahniilebamz
Biz kullanytz Hazreti Sultan Regatrn
$ahiryehi devranla dahlhem galeyamz
Igte bu geng qair meferse (Hiiseyin KAmi) imi9. Kendisi as-
len Da$rstanh olan KAminin (Dehri) e$reti adiyle divan edebiya-
trnm meghut gazel ve kasidelerini tehzilen ve zamanln siyaset sa-
hasmda at oynatan tanrnmrg adamlanm Hicv etmek igin bir gok
manzumeler yazdlfrnr da cifrendikten sonra onunla daha ewel-
den agina Erkmrg oldum. Bu yaztlann ba; tarafinda anlatmtgtrm.
Dayrmn o$lu Niyazinin istanbuldan giinderdi$i i;e yaramayan
kitaplar arasrnda yalnrz (Divangei Dehri) adrndaki bir kitap beni
hayli eftendirrnig ve bunun iEin makbule gegmigti. Bu kitabrn ba'
grnda siyah sakallt, heykel gibi, bektaqi babalanna benzeyen bir
resim vardr. Igte o Dehri, bizim VilhelmkAr btyrkh, sakalsrz, zarif
bir prens bigiminde gtirdii$iimiiz Hiiseyin KAmi oldu.
Hi.iseyin KAminin btrakmrg olduSu yazlar arasrnd"a en lrrk'
se[i muhakkak Konyadaki dostlan arasrnda bulunan geng bir
miifelti9 igin yazmrg oldu$u kasidedir:
Diin gece uykuda gtirdiim kl kurulmug mahqer
Almrq iimmetlerini ardrna her peygamber
SaE yam -eyledi iEgal, giirr-rhi suleha
SoI yanr fasrk olan biz gibi ebnal beger
Sa[ cthet sol cihetin yok idi milyarda biri
SoI cihet ma hagerallahii, tealelekber
Az zamand,a baliukp saf tarafin iglerine
Agtr rrtraklanm onlara havzr kevser
# Kaldr meyclan blze bagtan baga ivarei ziinup
BF,.
B Yani erbabr degd, miirtekibi her mi'inker
{.
*"
*
i"
+.
 337

Diye baghyan uzun 50 - 60 beyitlik bu kasidenin divan edebi,

yatr sahasrnda bir gaheser oldufuna hig giiphe yoktur. Fakat
rek gekil, gerek mevzu itibarile bugiinkii nesli alAkadar etmez.
Arkadaqlarla birlikte Hiiseyin Kdminin odasrnda geEirdi$imiz h*":"**lii;$r*'#ir'#{};:*il#*'*t}i'
ffi ;;',li;*
saatlerin mi-istesna zevki hig unutulmryacak zevklerdendir. Sanki
bin bir gece masallannrn esrarh Alemlerine ait bir hayat imig gi.
bi hatrnmrzda izler brrakan bugi-inleri bir daha tatmali igin neler
feda edilebilir? Fakat ne yazrk ki ne o giinlerin, ne de KAminin
*T,t ;:ilx'rlr-1';r I'$*#i"#i
geri gelmesine imkdn vardrr?... f:'""1;:':l;Xfii.li"lli:;*Wil,.;;l#1li:'\arivle
Bize selis ve ahenkli bir eda ile Hafrzdan, SaiMen, Kaaniden,
Ubeydi Zdkdniden giirler okuyan, edebiyat Alemlerine ait fikralar, fli",.,"*pin
sade :il,X".T[',11.1"'
e
:ll ^3J'1q*i:, :ii"#
hikAyeler nakleden KAminin, o gi.inler son giinleri imig. Ewelki
Ben 1915 yrh Eyliiliinde Afuonkarahisar idadisi tarih ve co$-
rafua rnuallimlifine tAyin olundum. Konyadan ayrrldrktan bir
miiddet sonra da biitiin arkadaglar bagka bagka sebeplerle ora-
dan uzaklagtyorlar, tamamiyle hasbi olan o zevk ve sanat cemi
**rff*{fffiF$**g';s**
tu *
yeti ebedi olarak perigan oluyor. Naci Fikret, Ali Ragrp, Mehmet
{lr Nuri askerloluyorlar, Hiiseyin Kimi de Konyadan Karamana, xillt: i? her ],,,,,,,,, . - lq ri :'""l:"#S*rli$i:
n
4 oradan da Bozkrra giinderiliyor. Sebep de gu:
Konyada bir askeri misafirhane yaprhyor. Hiiseyin KAmiden
,un
Simdi
lil'
bii gibi '^**
ParlaYtP
"
tK

1":JT$.1t1$::iHi {l[
.l' ,
tfiu'r
,1,,
tarihi bir krta istiyorlar, o da yazryor, Misafirhanenin agrlma tG
reni yaprlrrken kendisini de davet ediyorlar. Tijrende vali ve ku-
1'i': **1t Rahmi'}."RArAr'r
t
.J
I/,1'
mandan birer sciylev yapryorlar. KAminin hatiplik daman kaban-
yor. O da birkag sciz siiylemek iqin kumandandan izin istiyor. H*iti':i"fi'"t#ivii
-
I "
"'Hl^* S"*ry.}#*t
.i,:
Minnetle kendisine siiz veriyorlar. Orada gok heyecanh siizler
sdyliiyor ve sdz arasrnda bir miinasebet getirerek kendisinin gur-
bet illerinde ikamete memur edilmesinden de gikAyetle bahsedi- yenieer:i11li:,,ili"y'"$:::T:*ffi tffi #:'I':ffiT:H
yor, halkrn iizerinde derin bir teessiir btrakryor. Bunun iizerine
kendisinin Konyada kalmast da tehlikeli gtiriilerek Karamana biivijtk velvelele
kaldrnhyor. Orada bir hastahaneye memur.ediliyor. O srralarda
memleketin her tarafinda (Tifiis) (ispanyol nezlesi) gibi hastahk'
lar korkung tahribat yapmaktadrr. Hiiseyin KAmi de tifiisiin kur-
banr olarak memleket igin, sanat ve edebiyat igin en verimli ol-
'-''uHgff,fiFi'*iffi*
duiu bir ga$da, hastane kiigelerinde bu fdni hayata veda ediyor. Cerlham
Naci Fikret, Konyada tesis ederek yrllarca ya$attr$ (Yeni Fi-
,$
5
kir) mccmlrasrnln Eylfrl 1928 tarihli niishasmda bir miinasebet-
Ie 1915 de Konyada gegen hayattmtzdan bahsederken siizii bu iki
*i$T""#T"l'.illr*'*#t*['*'*'
;ahsiyete, Rasim Hagmetle Hiiseyin Kimiye naklederek diyor ki:
ti
ii
,
-f <O vakit bizim igin Konyada iki nur ve fikir menbar vardr;
t
t
ii
'.q
birisi, o vakit Konya lisesinde edebiyat ve felsefe muallimi bulu'
nan merhum Rasim Hagmet, diferi ittihatgrlann zulilm ve gadri'
ne ufrayarak Konyaya nefyedilmig olan merhum Hiiseyin KAmi.
tx***m"***l** Fzz

g
{
T
.,1j
 T*,hifirrrlz Hacr Bektag yi.iriittii blr dlvar, 339
Onun nigamm saklar bu slneler, kollar;
Yi.iri.irse kal'a bedenler bi.itiin clham yrkar;
Ne isteriik, demeyin! fazla bllmem istemeziik!
*
TAHiR OLGUN
(1877 1esl)
BOB-STIL -$AiR'E
A gocuk kalmrgsrn ilimde srska,
Ne ilAg kdr eder sana, ne muska!
KIT'ALAR
KAzrm'rn geyhiilislAm olmasr iizerine- '*rr
-
-Musa
Avdeti'Ier ile hiikffmetimiz :"--c
Benzedi devlet-i (Yahuda) ya
\
Emir-i fetv6yr da grfrtkk edip
ilu' Verdiler en nihayet (Mfrsa) ya
t
I inhisara nasrl duyurmahdrr ki
Petroller yanmryor alan yanryor
r;il' Bahrn gazr yakan yoksul ahali
t;, Kokusundan Batum gazr szulryor.
i istemem nakl-i cen6zemde gelengi.i ahenk
Ilebdebeyle gidilen saha de!"ildir makber.
,i

NEYZEN TEVFIK KOLAYLI

Orasr medhalidir Bdrigehi Mevld'nrn,
Kaprsrndan igeri acz ile eirmek ister.
KOPEK SADIKTIR
T6hir Mevlevi'ye Sidrk adrndaki arkadaEr Nef i'nin
gu taglamasrnr okumug:
T6hir efendi bana kelb dedi,
lltifatr bu siizde zdhir'dir.
$afil mezhebim benim, zira
Itikadrmca kelb t6hirdir!
Hocam! gafii mezhebinde kcipek gergekten, tdhir
-
midir? dive alay ederek sorrnu$.
T6hir Mevlevi, arkadagr Sadik'a:
Kd,pefiin tAhir olup olmadrir mezheplere gcire da
-
Si9ir, ama biittin mezheplerce k6pek sddrktrr.
(187e 1es3)
-
Neyzen Tevfik'in hayatrnr, maceralarrnr, niiktelerini,
frkralanm, hicivlerini Hilmi Yiicebag'rn yeni qrkan 6'
Baskr (Neyzen Tevfik, Hayatr - H6trralan - $iirleri) adlr
eserinde okuYabilirsiniz.
NEZYEN'den Birkag Krt'a
ihtiyarhk ile genglik diYerek
. $u hayatr ikiYe biildiirme!"'
En biiyiikten de biiyiik Allalum;
Benden evvel ' mi iildiimre!"'
Kargrnda Koraltan duruyor iqte paqam bak'
HAl6 o eEilmez basr dim diktir efendim"'
Bir ses ver Atam, ganh izinden sana geldim;
Bir ses duyulur kubbede: (Hass .. tlr efendinr!}
 340

ftrr';#ni**rir#,ff#
K[inyeni
Segimlerden zaferle grktr halkErlar gii_va RiFA,T,
Btitiin milletle bu hale giilmeden bittim...
341

Bizdeki Giiriince c6milerde kimsesiz sandrklan tenha

r o mebus dediler!...
Musalla tagrnda lrir fakir tdbutu zannettim...
Batum,u.
H". oldu midem, Giirmedim Alemde hig rahat yiizi.i,
""p"1b;nzeri Hep itigmektir kiipeklerle igim;
i*j:",ff#;ffiiffi# giiyte dursun hdrici dii;manlanm,
Bir belAdrr o da, aSzrmda disiur.
DemokrasiT: ffer ne iifrendim ise hepsi de alt i.ist olmug,
Kim deml ilk giinlerinde: Kara cahil gibi kaldrm bu yagrmda heyhat...
dlir'"
nru a"muti Eskiden altrn anahtardr agan her kilidi
"?*ll1 f#f::,:a
',l,'' re yoktu r,
srrr edip Kapryor her aSzr gimdi de bir deste kd[rt...
w. Ii*"verir,
Karaborsaya ";";;" ;'#Xi? *ff;;
i:
l! u,ir,,
,ttrl
;j;l;"- benzer karrnz.
Oyle hayretle bakrp ta gagrnp kalma sakrn,
Bir yegil saha yaprlmakta diye her bayrra;
H:"'"'
*ur1ry f;r.^" ,rr, *"ilI revrik Ekrnefin arkasr gayet kesilirse bir gi.in,
3v Liitfi Krrdar siirecek bizleri bir giin gavrra!...
!t9to-
Qdt<eva
tes4)
*
rrocahk yas Qiinki.i valilik ile her gelenin,
Hayrice ;;"i:*; ilf it?"liTl,,, ciik-ay,
Klmi daSdan kimi krrdan geldi"
$:*:T::": "ru. i"tuJ;t?jril#m_ (!) Hiiseyin R.IF.rrT
A[tz ve gene rotatifiyle basrhp dafrtrlmrg olan yukandaki
,,_,ff;I:i;i,#f mtsralann sahibini herkes Neyzen Tevfik zanneder'. Halbuki Hii-
seyin Rifat'trr. iqin garibi, eski istanbul valisi Liitii Krrdar, hig
0"."3 "Filfi,f;,_Ti*:;::,,-,,,"an,,an de ilgilenmesi gcrckmcyen btr mrsralann Neyzen Tevfik'e ait ve
## ;Hf *- 3.:i
rnamen tedavi
i.T,
yanrlmrg, ded fHl
u.,n,
_#"".HIf; hedefin kcndi gahsr oldufunu kabul eclip, biqarerrin Istanbul
Konservatuvanndan aldrfr 40 lira tahsisatr kestirivermigtir!
"0,"u,
,*"aigi-i il ilT:Y:alesef
rsryte
herkesi ta-
*
ediyor!
* ]._:"r_ $ehirde men olundu gezmesi eggeklerin amlna,
r{alk firkasr
rrrarin i}rlzah 21.7.1ss0 Bunun tatbiki miimkiin mil diye her keste lrir qek var
Kolaydrr diirt ayakh cinsl men etmek lAkln,
Ben lnsamm diyenlerden yularsrz pek gok eg;-ek var.".
llij*,,'f:if i31,,:,,Tiff *,trH:t,ilf
oo ile tek fr"La :1 (A$rah) verginin rslahrna kalkmrg yeniden,
Mehtaba sistemi Vergr tslahr igi, dofrusu eksik gibidir,
*rktt
mrgtz gibi tek
lriirek ile... Pek kangtrrrnasln Allah lgin olsun bu lgl;
EIe aldrkga biiyiir, vergi dahi gibidtr

342
Sevemem parmak hesabr giirl,
l-dfz-r mevzunu ise krskamnm,
Okuclukqa o yavan cg'an,
K...ma parrnak atarlar sanrrrm.
itrtiyag arzeyledi krrk yil<Ia bir,
Dfrg-u uryanrm benim de hrrkaya...
I{akka lefviz eyleyip ndmustrmu,
Ben dahi girsem mi bilmem frrkaya?...
Qrkmadrm Ddriilfiinundan, giirmedim Oksfordu hig;
Sanki q6ir loncasrnda ben ziiiiirt bir tdcirtm
Hakkr yok irfanrmrn yiikselmesinde kimsenin;
Kenclimi kendim yetiqtirdim, alayh gAirim!...
O kadar giiktii ziifiirtliik baga kim
Ne rakrm kaldr evimde ne meze
$imdiden sonra mekdmm elbet
Ya tmarhane ya Dariilaceze.
SIRAT K6PRUSIJ
Uskii<Iar kiipriisiinii kurrnaya katktrk eywah,
Srrtrmrzdan atacakken yagayrt tiirpiisiinii;
Bir ceherrnem gibi maclem ki .BoEaz,' meselesi,
Kuracaklar demek iistiinde Srrat Kiiprtisiini.i!...
SARACOELU iKTiDARDA iKEN:
Hokkabazhk yeter artrk, geliniz kendinize,
Ortaya grkmadan o Karamanh ko5runu..
Ilevletin igleri tedbirli siyaset ister,
O, salon dansr de$ildir, ne de zeybek oyunu!.
lntihapta uyahm, uyahm Avrupaya,
Segelim doflr yolu kendimize;
<Betueriz biz bizelp desek hdIA,
Benzemez kimse bu di.inyada bize!...
GEBERENDiR KATiL
adliyesinde jiiri tegkiline liizum var mrdrr?, anketine
"Tiirk
iistad Hiiseyin Rrfat gu krtasiyle cevap I'ermigtir:
Diiqiiniin ey jiiriyi istemiyen doktorlar
IItg de mi akhnrza gelmedi ffabil, Kabtl?
lgletirler adama iiyle cinayetler, ki
Otdi.irerr kimse zavalh, geberendir katil!
343
gATRi PEDERZAT FALiH RIFKTI ATAY,IN
NEFiS BiR GAZELiNDEN
Bilsin ne kadar varsa muhallf ukalAsr
Hog geldt bana Londra'nm Abu havAsr;
Bagtan baga gezdim ve dolagtrm otolarda;
Gtirdiim ne kadar varsa (hela" siyle <melA> sr
Ilug, banyo yapardrm sabah erken uyarunca;
Yok burda fakat bildi$imiz <<kuma> safAsr.
Ashna mutabrktrr.
Iliiseyin RIFAT
*
HUSEYIT.I RiFAT VC E$EK SAFASI
Hakkr Tank Us'un bir hikAyesi hatrnma geldi giildiim Ciil-
diim bakrn size de anlatayrm:
Hakh Tank Us bir gece izmir'de nUziim Krzro rakrsr sa-
hibi-Hi.iseyin Rrfat ile Alsancak iskelesinde egeklere binerek Kor-
don bo1'undan Egrefpaga'ya gidiyorlarmrg. Hakkr Tank pek ig-
mezdi, fakat Hiiseyin Rrfat bulut halinde idi. Egekleri ko*u-
rurken fldseyin Rifat birkag nAra atmr9. Polis durdur:rnug dbrt
tutmug ve brrakmrg. Rrfat ikidc birde Hakkr Tank'a polis igiu;
Yazil mr diye sorar ve sonra:
*- Yazsrnnnnnnn yazslnmnn diye uzatarak hcm tel&g ve
hem de aldrrrg etmedi$ini anlatmak istermiq. Nihayet Eeqrefpa-
ga'ya gelmigler, egeklerdcn inmigler' Hiiseyin Rrfat bindi$i ege$i
iipmiig Hakkr Tank:
-- Rrfat ne yaptrn egek senin tipiicii[iinden ne anlar? demig.
Rrfat'rn verdi$i cevaba baktn:
Ben insanhErmr yapayrm da varsrn o egek anlamasrn!
der.
-
Rahmetli Hiiseyin Rrfat Eok 6miir bir adamdr. Rakr yaprl-
masr serbest oldufu bir zamanda kendisi (Uziim Krzr) adrndn
bir rakr grkarmrgtr. $igelerin iizerindeki etikette gi.izel bir krz
ve krz6 kucafrnda boyundan biiyiik bir gige tagrttrnyordu. Asrl
mi.ihim olan fufat'rn bu etiketin iistiine ve resmin altrna yazdr$r
tu tiir vardr..
.(iyle safr elezdir ki rakrm
iti zrttmtarurrm bir satanm
Bunu fehmlle nu; eyleyenin
Zevkinin iistiine zevkler katanm!"
Halil Liitfl Dtirdiincii
 ;.i
344
diinyanrnenbilyiikgairlerinden-birinibilediigiirebilet.cktehli-
ve Egrcf in hicvi"'cleri
keli bir silAhtrr- Ziya Paganrn Zafernamesi
az glk igtimai u" ,iyuti mahiyetlerinden dolayr bir krsmr itiba-
ffi' drneklerinden olmak
tr riyle bizde bu nevin" miimtaz ve kuvvetli
edebiyatrnclaki rnAnasiyle
iizere hatrrlanabilirler ama yine Garp
Hb;
$S,
& Umumi edebiyat tarihi
Satire'nin tu- ,rrti*"ssili sayllamazlar'
giirinden baglayarak diinya
bakrmrna gore esti iurrun u" Litin
ffi

b* ffi
g,
R,
ft,;
ffi
s&.
F:
s"
tJJivutrrrt en kuwetli eserleri bu nevin iqindedir'
Yunanhlarda, eristopttane' Archiloque'
biyatrnda Licius, Ho'uti"t, Juvenal Uu

chotte gaheserinin yaratrcrsr olan ispanyol

Menippe' Ri:ma

edibi
ede
eaeUi nev'in en eski mii-
o egsiz Don Oui-
messillerindendirlerl ouit 'o"taki devirlerde Cervarttes
Fransrz edebiyatrnda
?tE
tto
Rabelais'
m
bence belki en ytitcsek simasrdrr'
ffi Boillau' Gibert nev'in
Ronsard, Auhigne, ;;";;;t;lan
F& Reginier'
$ tr'":

i ffi
kr
en yii\sek tirneklerini verenlerdenclrrler'
s::.
HalilNihat,zevkininvemizacrnrnsevkiyleGarpedebiyatrnda
daima biiyiik bir dikkatle
t B.
*, bilhassa Satire ,r"uirr"--gir"n eserleri
dlrrl l)
4' meftun olduf'u gibi Boileau'-
ve defalarla okumugtur' Cervantes'e
\,
Ti
J rli
,
a

t
$'
$
tr 5ru, Gilbert, Voltaire
ve Rausseau'lar ve Les
vetli bir Satire tirne$i olan qiir mecmualanndan
ChAtimenst gibi kuv-
dolayr Victor
'tr' ' llrr
DL
s
severek ve dikkat ederek terciirne
Hugo'yu p"t ,"u"'ai-t?"f" Eot
ftl
&
H{
,^ t,l'
n
f
ffi ettifi Tartarin de i;;;;"; gibi nefis mizahi
eserlerindcn dolavr
:J t;;", en tercih ettifi muharrirlerdendi' beslediEi mizahr ona
E

: r.
HA!i! NiHAr BozrEPE w
$ Igte bu tiirlii miitaldalann tehzibivle
umumi eaeri11, s yazdrrmtgtrr' Bu'kitaptaki
!;
*'
,
1llf,?k"tr"1iJ,
vetli ve seqkin cirnekleri -J"rr"""t- ;;;"vin bizng ftuy_
ld,
u
q
ilk iince (Slham'r iiit"-i J^ti pargalan olmug eski giirlerin bir
eserlerin Eog,, "a"Uiyi'mrzda mlghur
ll
rahmetli Halil Nihat noztepe,nin t uau..,u,,,orl1g., ,rro
".ra". ilr'r,*rra.Ui opastiche' i' yani zarif taklidl
s,
hususiyet
e,
B hAdise veya gahsa Eevrilmig birer
.,re
mtim_ }J
mahiyetindeair. gtitatr"da Damat
Ferit Pagamn Sevr muahede
fr'
{{ :lq "-i ;: ;:#i:,ni'ip'" t#'*,.'a u.' ti,"#I" d-ikka'e F
ve Fuzuli'nin meghltr "dedim -
sindeki giiliinq halini canlandtran
ti. H

tl Biz (Satire) tabirini ;Mr^h; (Satire) ler de bulunmakla

\ ve <gathiyat> clenen ve F
F dedi, eiirinin bir;;;bht;i "9L::* gerek o' kitabrnda' gerek
beraber benim tu"uuii*t" Halil Nihat
ancak E
,R

p"vue, ;";,". i" r da aEacafr cr$nn

fffi:i'3;,il:{flTt5ilff;,unl"t"'
eri n,"r,' riii i,
u,.,,
& onu takip toi""i J"ttu"; ve (MahitaP) dir' Qiinkii
$ ad err tr "o""
heniiz temrinlerini yapryordu"'
(A[a9-13ti6esi)
$
.1 "n,- 'o "i,"#il1,
orteya koyctu{u icin. "1igtimar tl
;:';"il:, H#.,#i
rr"t^r"""""i'faycrarr hizmetrer
p

muayyen Uir iEtimai

9l* ve *"t""tt'ttt her tarafinr
^*"u"'u sahip
doEruyu, iyiyi, giizeri gciren, ff kitaptrr' Hatil Nihat bu
.":lyp irirj. l.,irl iyice iglemig 200 sayfahk bir.manzum
a *
i; bir eetareiri, er!rr-_ meselesi olan Dil inkrlAbrnda
kitapta memteketii-i" "lt"--iyetli
.4

i :.:ll;i:*'l
i,i,"i"u'".Xloil:[:
mizah,"''*J"ri'#,il:,1l"rl"dj:ffi
^"d:,,
"iiiut, sivasi, edebi ve eahsi
F
H
fazla gayretfe veya itq-gdru"*ek hcvesiyle
yaprlan ifratlarln ve
s
mahiyetini biitiin acrhfiyle ve
t onla'r kuwetri ve "muvaffativii #",;:ft ,ff;:;;;;.'j; r meyclana getirilen "to'lt-hutolann
Bundan dolayrdrr ki' bu
t il;; bire erbette yiitset uir I giiliinqliigijvf" U:tfifti" meyclana koydu'
maksada hizmer edemezrer. nevinin en muvaffakryetli
{ ;; er+ da Nef inin rrtJvteri,
tsirr,;,",:,
sururi'nin hezilvatr,_ e"a,r,r"kardr
!
eseri ben ta"Ulyui'iurihimizde Satire biitiin edubi sahikala-
i ve tek iirnefi saymaktaylm ve onun Eairini gibi giirmektevim' ln'
&
* gi.inmeli ki Satire denen *ro, adi geyterdir. Dii_
grgrr iyi t<.rtt..rrtmaargr rrmrzdan bi;'ilii;-iott"'u" bJ;;;
r.i

,t
zamin Nefi gibi i
"v.
I
,1
;l
i
d
ry
 ,i i
,l
347 ,i
346 .,. ?
sanhk faziletleri itibariyle de aynhSrnr biitiin tanryanlann tes- (AGaQ KaslDnsi; nden i
lim ettiSi rahmetli ve sevgili dostuma <Edebiyatrmrzrn Boztepe- Zayflanak modadrr tlmdt krz ne yer ne lger? i
si> deyigim bu kanaatlere dayanryor. Bir tfnentn.delt!'tnden murat ederse geger!
Edebtyat Atemi: 12.4.1949 itratrim At6ettin Giivsa gakrnca anlamaz tnsan gtizel mi, glrkln mi?
* Bu biilge canh mr cansr.z ml, ln mi, ya cln ml?
DEVRi DE, DEVRAN DA! Ugardr tiiy gibi bir au tginde qiiphen ml var?
Hlge saydrm ciimle meb'usim da Ayim da, Ayaklannda efer olrnasaydr karyokalar!
Yrlmadrm hicveylemekten devri de devraru da! Viicuda ntsbett yoktur, o bir hayaletttr!
Fakat neler blllyor, bak, ne der Cemal Nadlr:
Bak gu istanbul serapa oldu bir yangrn yeri, Kavalyeler hep onun..' giinkii dansr bir san'at!
Farkeden yoktur bugiin m6mfrru da virAm da! Eliyle yape$r kokteyt... Sunarsa 19, blr tat!
Farla yok yazdan krgrn asla defigmez kostiimiim, Olur mu bag kuvafiirslie? Ya, olmuyor gergek! ';
Kahbe devrin bence bir kAnunu da nisam da! Nasrl gezer pedikiirsiiz ayaklar? A, ne deme.k? l
,'i

Onun kadar yiizecek varsa blr bahklarmlg! ,tr rl

i
Lrq".
Giirmedim di.inyada ben giinliimce olgun bir kigi, Tiitiin fena lse bir tek nefeste anlarmrg! . :l
:I
(iil (Xirmem asla bulsa sinnim krrkr da doks6m da! Krzrn maharetl ohnug mesel oyunlarda" ,.i r
I Ilrrur mu, her gece oynar, biiytigiinii oynar da! .ii
f Diin okurken gair Ahmet Hagim'in bir giirini,
Bezikte b6zr yapanmg ki iiyle komblnezon, i ,:r,i
I Eyledim gaip tamamen akh da iz'dm da!
| .ttl U9 elde hasmrm olmug giiriirsiiniiz Ri'iblkon!
,!lil" Blr zamanlar sakhyordum cdmr bir cflnA lgin, Riilansr miithig lmlg, yok pokerde btr dengi!
t' Aldr l6kin gimdi aghk cAm da cinAm da! Qektnce restl atarmrg raklbinln rengt!
lt Krrk kurug verdim diin akgam bir kavun aldrm, Blrtgte btr e;l yok. OyIe deklArasyonlar
diigi.irn,
Yapar ki qagmak iSin... Tiirlii siirprlzlerl var
,'i
Krrk kun g versem alrrdrm eskiden bostdm da!
n Merakr hep de $llem'dir. Gran de$ilse Piitt!
Dinleyen yok, rnuttasrl mAniyi de destAm da!
tl

AKBABA iQiU rAniH

Kuliipte herkesi luskandrnr bu marifetl!
r funn fayrtdr$ civcivll bir oyun da Frap!
i Ah idi.ip derdi maigetle Ziya ve Seyfi
Koguyorlardr bu krg giinleri krsmet pegine
Olur Aslst diyenln karEsurda hali harap!
i::
Oyun mu lstediniz, gok. Fakat qu var ki para,
u

iii Geldi bir karga gu tarih ile gak gak diyerek

Kazandrran iig oyundur: Kolon, Kogu, Bakara!
Dediler "Aydede> nin "Akbabar konmug leslne.
Zamane giirmedi, giirmez de biiyle sanatkdr!
* Halil Nihat Boztepe I)llerse lnz srnk atlar, dilerse giille atar!
Halil Nihat Boztepe, Trabzon'da Askeri Riigtiyede Arapga
okurken hocasrnrn bir iifkesini anlatrrd-r: *Kale Resuruilah> si! Biitiin bu qeyleri btlsin de varmasrn kocaya,
. Ve kurmasrn yuva hala... Yaak, bu oldu mu ya?
ziinii, Peygambere hiirmeten oRasulullah buyurdu ki...> diye ter-
ciime eden hocafendi, kitapta srra gaire gelince, Eocuklann! uKa- ilehi, bunca hiinerlerle kalsrn evde bu lirz!
leggair...> i de "gair buyurdu ki..." diys terciime ediglerine sinir- Bu hale yanmah Alem, yiirekler etmell crz!
lenmefe baglamrg. Bir, iki sesini grkarmamrg. Ama, bir bagkasr Desin zavalhya tekmil mahalle halkr kaltk!
daha kalklp: (gair buyurdu ki..." decliSini cluyunca kcndini tuta- ilziintfiaen iilecek lr'lzcap.tz, bakrn, ne yazrk:
mamrg, kiirsiiden tifkeyle bafrnnrg: Bagrnda sagtan eser yok... Ya var mr kagtan eser?
Blyrk denen geye ollan da diigman oldu"' Kes-er!
- Ulan,
gambcr
dcdi de, dccli, clc! demig. Senin gair declipin pey-
dcfil! O cla senin gibi scrsemin biri!.., Halll Nthat Boztepe
Orhan Seyfi ORHON
 349
'
Tath tath pek gok sular igerler
Sfmciisii papaz yahnlsl derler i"v"-*" sudan milbarek
iuseru HAMAMI Lsntlneherkes nt#"!'i-'"tt"t C"r "di
(1884 iina VoBurt yahut slrke diikerler,- On ikinci kiremitte-k"btt , -
SAvf"-lt rni ettt cihan miibarek Vii""f"tU clsmi galar lubabt
1e48)
-
Hamslname BElnclsl solan ilo yaparlar
fiipreti doldurur olan hesabr
olur piinhair nri'ibarek
qdil ;;"t
lllnle ey blrader bu destaru Bar biiyiik yapra[a *;i";:"rarlar
AnIa nedir hamsi olan miibarek t ror-"t *u$le na atarlar - Gel tuzlu suyuna dinle kelimr
miibarek miibarek
(}n diirt tiirlii taamrm yaparlar ilLi,.irt v""nir ol can i*ui-""a"ri9telokmanolursa
hasta
ach f;ivleiae birisieler suyun bulursa
$imdi olur sana ayan miibarek Yedlncisinin Hamsl lnrgudur
Qok Hgt cem olur bagrna nAgAh sogr* su baqrnda o'ilili- tto Olmez kalkar
gelirse
Almayan olursa geker ahu vah f*rge kugtur amma yokttrr.Icanad' EE"" o hastaya ecel
Ne krymetll yapmrg halkeden Allah gni r"trktir o .rg-uvuo mtibarek ;:ilt;;; otur ptiottan miibareh
anrm&
Bahk qiiyle dursun aman miibarek kiizde kebap ederler tZiilrtill bu stizleri yazmartm
ima
'it I),okuanncuzu (Ebezade) bana evledi
Buralardan helei tezden gegelim Kiilliimiitliiderrezr";i;;;i;"
Yine esranm eYlgdlm lfsa
{irN
;
'l'
-
dlilrn
Nice ptqti!'inin bahsin agahm '
Her tanesi igin bir su igelim LdYrktle oldu bevan miibarek
:
:F
Korkma verrnsz sana ziyan miibarek
i',./
7,i
":rl" r E$EKNAME
! - . "1r Avlarup sathla geldili zaman Altrncrsr bulgur ile yaprlrr
ri / ( ",.[f
Giirenlerin yi.izii gtildiifii zaman .Acern pildvrna olur miisavi
i", fir' Kader ve krymetini buldufu zaman Klm vaz geger biiyle miibarek avr Yliil'lll; Ji#li:,-ak istivorum' Siz Hamsiname vazdr'
"' fi,tlt
Zengin olur o giin satan miibarek Var mr biiyle birqey her an mtibarek yazarnaz mryrm sanki'
bir Egeknime
rJ
,.i nrz, ben cle y'ridumclan qok ha6si Erkar
i,, Katrk gekilmeden deryaya dalup Sekizlncisi suda haglama aru Pekali ,u'ut"n"i;;i;;t"1eqek qrkrnca neden yazmlyasrnrz'
ii yazdrm. Sizinkindenl"-;t
]i
llerkes ellerine blrer sepet alup, Hryar lle yerler sahra zamam
*
Qocuklar kadrnlar gerlde kalup
1i
Derler ki kam var hem dahi cam
i1 '
Ya nigin olmasrn kurban miibarek KAYMAKAM DiJ$TU
Qa$ngrrlar heman heman miibarek talebc cenriyetinin bir
gu-zin-
Mayrs 933'tg Miilkiye mektebi ada{tz' bazr arkadallar' ko
Firinqle yaprlrr igli tavasr Onuncusu pilAkide krzarma
tisinde idik..' arc^il"tiliti'
ii"li"ii"a
Baharla iiziimle glkar safasr Bag kuyruk kangik birbirin sarura giilii$e, Eam ii'";;;;" dlgrutmug"lz' Bir kaza kavmakamr da
nuqa rroprvip, hoplavrp zrplavrnca
Euna hig siiz olmaz canlar grdasr Rastgelince sakrn iiteye varrna olan A.nrn bindifi #ffi;";rJ
igte budur her bir zaman mi.ibarek Alrrlamak ister mihman miibarek kaymakamr kazasrna u[ratrYor:got""rer de adam diigtii;
Itrtncist sade yafda krzarmrg IIer evin olsa on beg sakasr Deyenler
"Itl" ;;;";iiiiii'
Giiler ahvale t"ll"t"t'-"t"if,n
kavmakam diigtii'
Yedikge adamrn dlgi krzarmrg Siinrnez ntidelerde yanurn miibarek
Kadayrftn gdhretlni bozarrmg On diirdtincii sebze lle kaygana BANYO girmig-
' anahtan alarak N'nin bekAr evint" Tuhaf
Tavada giiriinmez kalan miibarek Qekiglr onun igin gelin kaynana Birkag arkadaq su igmek istedirrr'
Diirdiinciisii salamura atludur Kopanr evlerde biiyiik firtrna tik'?;;;i, arkadan gelivordu' o srrada
de$il mi? eqya vark-en' ortada
Sirke ile yiyen gok muratludur Ust gelir ziyade atan miibarek fakat krymetli sayrlacak har de N''in gara'
Suretine bak pekte tatludur igte tamam oldu Hamsi taamr
u1:i;JffiTitr',;;; u""'"'i bir qev' Bu
Ifastasrna olur derman miibarek Yiyenler beylere vermez selfimr ""
 351
350

betinden olacak. Evin her yanrna baktrm. Yukanya grkrp ara-

drm. Yalnrz hamamcrk gibi bir yerde igi kirli, su dolu biiyiik ABDTJLBAKI T'EVZi ULUBOY
bir banyo gdrdiim. Hatrnma 9u krt'a geldi, yazdrm: (188s
Aracftrn her yam, blr yerde sudan yoktu eser - 1951)

Atayrm bari vanp kendimi ben blr kuyuya

Evln iistiindekl hamamcrfa, benzer yerde
Banyo giirdiimse de btr manda girer burda suya .
(L6f olstm dtye' 949) Hamam? zade Ihsan

*
BtR silYLENl$
Ne yolclan gidersek y6rt buluruz Zulrnette yatlyan nulra bakamaz BETARZ.I KUDEMA
Vusiat iitkeshfn yolu olur mu? Giik giirlerneylnce gimqek gakarnaz
Blz yokuz blr yerde: van bulurrrz Diigman atef olsa hld yakamaz GIBi
Btr arrka r."g.-"o folu olur mu? Mantar tabancasr dolu olur mu? Blr zamanlar ben inat ettim de btr eggek gibf
T\rtmadrm ilemde bir meslek gidip meslek gibi
Doshm gtiremedlk dostun kolunda Ateg siinmeyince kangmar kiile $imdi bak memur olan bllctimle rneslekddgrmrz
Piyimat olmaktadrr sadpare bir giimlek gibi
IN
Ireryanagat^r%aglrmyolundaBlrgiizlebalulmazdlkenligiilo
i{au-sag"rnaayrz k6ht solunda Arkadag olamaz
karga bi.ilbiile
nrenlerfn saS, solu olur m? Nur olan viicudun kolu olur mu? Ug beg argrn basma olsun ahnamn imk6m yok
Kimsenin srrtrnda bir gey kalmamrg giimlek gibl
zehirleme blzi kalayh kap oI Mukaddes sevgiden ferafrmrz yok Simdi hep vah vah demektir kAn bag e$mezlerin
Balta bulamazsan tavaya sap ol Yar svinden bagka konasmrz yok Adeta giilden ciida diigmtiq olan iirdek gibi
IIer ne olacaksan btr'kiigg kap ol Deryayu ey ihsan durafrmrz yok
Kiige kapmacailn golii olur mu? cogkun rlenlzlerde volu olur mu? Koymadilr meydana ctddi btr eser korkmaktayrz
Ornriimiiz gegmektedlr ldklakla hep, leylek gibl
ihsan Harnami Sanma esnaf uslamr ey "Liitfi l(rrdar' o$lumuz
Elde btr qey olmaclan krrbag veya de$rtek gtbl
.*
IIep gellr imana havfrndan bugiin vurguncular
DERVig MEHMET EDiP Ah efier bir kerre olsun parlasrn gimgek gibl
Ab'a benzer ab'a hasret katdr istanbullular
19. Yiizyrl vakaniivislerinden olan Dervlg Mehmet Edip' dev- Barl bir ekmek yemig olsaydrlar ekmek gtbi
rinden SikAyet yollu bazr giirler yazmrqtrr'
$eyhMiiftiiofluKiiseYahya'ntnmelirretvchiyanetlerinden Dostlar kamaktadrr benden tarafslzsrn dlye
tafsiiaiiyte bahseden bir hicviycsinde gtiylc denrigti: Durma gel sen bari ey ahfr bugiin iirkek gibt
Kendin ev (Rdsrd) nedir bilmezsin amma krl-ii kal
<Gergl giirmemlgttk clhan miilkiinde bir vAflr kiise Neyleyim hamen blraz gangan, blraz zevzek gbi...
Giinnedlk amma bu denlii bihayfl kAflr kiise"'"
 352
rinrE pU$rUr, NEYE nUgrUx
ErbAbr cehAletle kegAkeglere dii$tiik
lsrf;.f-r nefesten yorulup bistlere diigtiit
Kaabil defil ih eylememek h6le balup da
Aki[ere mecuun denilen blr yere dii$tiik
Elbet kapamr feyz-ii terakkl yolu, zlra
Her semti miidAhin dolu bir kigvere diigtiik
Bag vurmadayrz hileye her blr lgtmizde
Terk eyliyerek hayn tamAmen gere diigtiik
Her kAnmrz ermekte nuhOsetle hit6'na
YArab, ne aceb tAli'i bed-ahtere diigtiik
rllllsrd6
"deh, giigr dtye tiiy btttt
<Deh, giig!> dlye
Bir tiirlii yol almaz, yiiri.imez estere dtittiik
Yrllarca cev6hir aradrk blz bu mahalde
En sonra, yazrk, hAk ile hAklstere dii$tiik
ri.L Encarruru hayr eylgye Mevl6'yr avAlim
(lf
Zlra, kadrn, erkek, heplmlz zivere diigtiik
5
Bak gaflete, bir koltu$un u$runda bugiin blz
,rT..;,,,,,'" ffer ge'i ferAm0g ile yekdi$ere diigtiik
Olmugtu giiniil blr sangrn dllbere mAil
/ tl ,.ll
Sevk ettl kader, vdsefA (Esmer) e diigtiik
,3',r1 (Yahya) der imig glmdl: .mizAcrm bozulunca
1,,.f'
Bak tAll'e, piir c6dbe bir dllbere diigtiik"
(Culnhuriyet) in sehib-i fa'Ali de dermig:
(Daver) denilen blr egl yok yAvere diigtiik,
(Tahfr) ise Atideki mrsr€'r okunnug:
Bir ismi gi.izel, cismi gtizel berbere diiqtiik
(Yalman) dahi hep giiyle diyormug: "Bugiin e5rvAh,
Biz rnlnder ararken, ne yazrk, genbere diigtiik.'
Bilgi.imle vatan halkr da dermig: "Ne saAdet,
(Fevzi) gibi bir rind-l suhan-pervere diiqtiik.'
TELEHHUT.U FEYLESOFANE
Di.inya pazannda dolastrm durdum
- Feylesof gibi
Karpuz siiyle dursun soEan kalmamrs
Bir diikk6n kovmadrm sittim bas vurdum
Ldhana turgusundan nigan kalmamrg
Bahceler bozulmu$, baE'lar kurrmus
Nazh aEaclan trrtll biiriimiis
Meweler i.iziimler bi.ittin ci.iriimiis
Mrsrrlar yenllmi$, koean kalmamrs
Eski gtigebeler yok yaylalarda 353
Btr blkes feryadr var ovalarda
Qaylaklar dolagrr mandrralarda
Yo!'urtlar ekgimig, ayran kalmamr; ,
Felek baltaladr bastr$m dah
Tath yedi!'im Yok harP baglaYah
Riiyada giiriiri.im pelcmezle bah
Anlar da!'rlmr; kovan kalmamrg
Yartn nlce demdir gatrk kaglan
Giiziinden alirtrr kanh Yaqlan
Bakrp da giilermtg arkadaqlan
Arkasrnda 9ar9d, flstan kalmamrg
Sandrkta, sepette ne varsa sattrts
Bir gok borglanmrn iistiine yattrm
Akgam Pabuglara blr nazar attrm
Yi.izlerl patlamrl, taban kalmamrq
Baykuglar dans eder vlranelerde
riimcekler gezet Peymanelerde
Clnler clrlt oYnar meYhanelerde
Badeler dtikittmii+, rlndan kalmamrp
Bugiin mesut yaqar yoldan -sapanlar
va[ma sofrasrndan lolmra kapanlar
EkLekstz lnllYor Hakka taPanlar
Do!'mluk merdine meYdan kalmamq
Arkadag ararsan bir YaSh kuYruk
Ya hrrsrz olmah Yahut dalkavuk
- Yiiksellr el, etek iiPenler cabuk
Arsrzrn ekmesi Yavan kalmamtq
Hey (Fevzt) giiliistan dikenle dolmug
Hakikat giilleri sararrnrg solmuq
Cehalet, hamakat heP gelin olmuq
Marifet krzrnr alan kalmamrp
Abdiilbaki trerrd
Aydede: 28.1.1922 'F: 23
 354 ERCUMEND EKREM TALU 355
(1886 19s6)
-
;;;"'*;;i
Op t'1,
ERMENI MEKTEBINNN TTIRK EDEBIYATI
Ustadrn bu giizel T:.:,bl:#'*
rahmetli $ekip ta- BA vakitler (Karabetyan laaAisil namiyle Uskiidarda bir
*"J;'::fr.";'il;;
bestelenmigti'
n'r'-l"e""ilmie' mektep vardr. Orada bir giin Ti.irkge edebiyat dersi dinlenig
rim. Aynen naklediyomm.
rafrndan da
Muallim Bedros; talebe; Vigen, Nigan, Bafdasar, yervant,
Agod, Kerope, Misak, Ardagcz...
DE,DiM - DEDi Bedros Derse baglooruz. Aqod, gcgern tefaki manzumeyi ne
yi ki takrir- etmig isem okuyasrnrz.
l<lz,Yaz geldi bak' dedim: Agod
- Evet-gok srcak"' dedi' Bedros- Hangrsrdrr dedi{iniz?
Diipediiz hentlik edoorsun... Hangi manzumeyi
- iiryetmigim?..- Fikrinde deiilclir?
Kalk ta gezelim' dedim;
- HaYrr, otursak' dedi' Agod
- He!.. A[nadrm!.. Dur okuayrm (Okur):
- Teharnn[i1 miilkiinti yrkmrg tsen HiilAgfr Hansrn k6flr
ne var? dedim;
- Burada
Sanki. Konugsak"' dedi'
Aman diinyayr yaktrn ategl suzansrn kAfir
- Krzo$lan loz nazr naznn gehlevent avazr ava:an
Adrn ne, senin? dedim:
(
BelAsm, ne geysin, klzsrn, o$ansrn kAflr
- lSan YaPrncak dedi' Ne mefhurn g6rsetir encendeld oI ategln atlas
- Yanyald gulel cansuzu hiisnii ansm k6flr
" 'rt Nerelisln sen? dedim;
*'1,'S - iuraOum gok uzak! dedi' - Ne del srk srk bakarsrn bilyle mlr'atr piicelliya
ff- - i Acep sen de kendl srfatrna haryansrn k6flr
1' O kiraz nedir? dedim; , (Agod siikfit eder. Arka sradan bagka bir el kalkar.)
J - Giilerek: <Iludak!:r dedi' ' Bedros - Sen kalk bakayim, Ba$dasar, o$lum!
- tefa, bu manzume kimindir deyi, deme
ne var? dedim; BaSdasar
- Gegen
- Gii$siinde zanbak' dedi' diniz... Kimindir acep?

W
Rqitmrg
- Bedros Nedim Efendinindir...
Getir koklaYrm' dedim' Vigen
- (Atrlrr) Nedim Efendi deorsunuz Sizim Samatyamn
- Yok olmaz, Yasak dedi' -
belediye kumsandrr?
-
Bir bPiici'ik ver! dedim;
- Bu ne igtiYak? dedi' ,r,zo!-B.ldros - (Kaglarmr
(Beni giistererek)
gatrp, gfiya ermenice grkrgrr) Amote,
Efendiyin ders diSneme$e gelmig grrlas...
- Bog lAfrn srrasrdrr?.. (lzahat verir) Nedim Efendi, Osmanhlann
Seni sevdim, Pek" dedim; Kazez Artinidir. Yuksek mantalitah bir poettir. eok kitabi lAf-
- inanma; tuzak" dedi' Bu kadar naz ve igve
- .'l lar etmigtir. Kehtaneyi iiyle kryak tasfir etmigtir ki, acep cen-
* Zorla iiPerim! dedfun; Ta caruma tak dedi" nettir, nedir, deyi a$zrn agrk kalrr... Ve lAkin ig birisiniz de dee-
iiP te bak! dedi, t.,moorsunuz bu poezinin mefhumunu, iiyle ise ben deeyim de,
- Hele Tutup Eektim kolundan'
sus pus olup diSneyin, hemi?
Baf'rnr dedim;
mrsrn? irigme! Brrak! dedi'
il; de clYak ciYak"' dedi' - Tehammul miilktinii yrkmrg isen HiilAgfr Hansrn kAfir?.
- SilkiniP kurtulunca' Tehammul mi.ilkii, kadimi bir memlekettir. Ararat da[rrun
Pek 5a9trm buna' dedim; G'ld.i... <Avanak!,, dedi. msesinde idi. Hiilagft Han, Vakrt Han, Omer Abid Han, Sana-
- Ne var qaqacak? dedi' saryan Han gibi ismi mekAndrr deyi zannetmeesiniz. Bir padiga-
- Teuemizde bir karga'
Zulmiin reva mr? dedim; Alav etti: <Gak!> dedi'
hn adrdrr. Nedim Efendi sankileyin demek istoor ki: Sen, bu
- Zultm deBil'( hak! dedi'
-
 357
356
ELiF NACi
(1898-......)
HiilAgtrsun ki tehammul memleketini viraneye Eevirmigsin?
tegi suzan, Suzan sevdi$i krzrn adrdrr. Ategi Suzan, Suzanln OLAY'IJ\ AI.AY
<Ben bu hAletle tenezii[ mii
ederdim tiire
demektir.
Neyleyim Xurtutamam tab'r
hevesnAklmden>
Krzo$lan, matmazeldir; gehlevent, damrzhk delikanh, yaniya it-
ki <atlet" tir. Poet, sevdahsrna sival edoor; Krzsrn, yoksa ma o$ Uzun lah, uzun'ciimleyi sevmem' fima gimdi trraal;sef Ijunun
bir tekerleme yapacairm'
lansm? Nesin?.. deor. nada misal olacak k"dJ;; gttt CUt'titt her saatinde bir
Ardagez
- Ne hent poet imig! Bunca vakittir sevoor idisg kestirmesi yok da ondan' Krsacasr ve
bu kadar geyi farkedememi5tir? (Biitiin srmf gi.iler.) baska ciddi igle "E;;; rtatt uit iti'a"t hahsrnrn nescinde
r.an bir .'kirri vazrnrn muarrunasrnr
Bedros
- Bu gegit lAflara imaj poetik derler. Bilir ki kudrt ;$;#il;;"i"k;F;"",
#it1;"il^ t"'r'iuit'it' krvnmlanndaAbdut- Tiirk
illem bilmemezden gelir. Sorayrm, ne deorduk? He!.. Ensendeki Etizmefe ufragan, El-Miistasami ile
krrmsrkrrmrzr atlas neye igarettir? Yaniya ki gtizelligin can y& motifleri bulmafa ;;$;;' kAh -Yakut Yazlsrm tetkik eden'
krcr alafi sensin?. Ne deyi, srk srk cilAh ay'nada srfatrna bakaoor. iah-r Sayrafi'nin ru"rlaJiut
ti'"ti"de -Arap -lvtemlOk kandilinden
kAh
sun? kih Selguk titatesinie'Ii"t""""'
rtlaut-
.bir
kAh frrqasiyle Siilcymani-
Sen de kendine haryansrn?. deor. (Heyecanla) Zo: lifur!. bir tulumb".t r"n"J""* """tn'boyavan, tan Ru*r-ns ile
Re-
Tikat ettiniz? ve,vi, kdh uir uostan-ouitr.un*r mukayese eden' kAh Qiirgil
ile
Talebe (Bir aSzdan) He!. Ettik... ,roir',, kAh Praksit"ii*-noai"'i
arayan' kAh <elif>i tersine Eevire
Bedros - Oyle ise bugiinliik ders paydos!. Truman'm en yeni resimlerini
- rek .fileo siyt* tur*!'ii"t t"f"-"
ulll' kAh stilodau ktrbaciyle
*
(sanat alcrnincleo *";;;t; uit.nrtr Naci'yi kim dcrdi ki bir
KENDiME HiCViYE gdrecefiz?
*iitlll *ttah muharriri ola'ak olarak diinyaya gelmig
<Valde cAriyesinden drdeta canslz
O kadar kupkum bir kalbtm var ki, Bisan Efendio gibi';;; J"
s'a't^ -hanrmrn do$urdu$u giinden
Mege odununda budak gibidir. friq istitini boi"mayan bir
beri dudaklanmda 'I* *"*-asrrdrr
Giizi.imiin ellfi iiyle murdar ki, Senelerin viiziimdeki rahribattna
tebessiimle tanlnan;;; Eizeilerini his de
Almasr gatlamrg (Kodak) gtbidir. rafmen bu tebessii;:;i;;;lvuEo -u't"'ieibi
Karqrmda diinyamn giizeli olsa
u*,tffi::;"ii Harkevinde aqtrfrm sergimi
konferansivle_ qereflen-
ldraksiz kafam bir kabak gibidtr. direnHilmiziyu,"*t"'f*'imi'im"frteviyattnrtoplayankataloE'un
Toz pembe sinesi busemle dolsa u"Y"# t3i'' mii terr e s-s i m edd-
t u'"'anr a r hep
Regeli yalanmrg tabak gibfdir. #:T#"ftl'J'' gil*tiyorsunuz' Kendinizi biraz so
nrzlatanrr. U^ru"tf i"tuJu
Ruh ddfl bendekl:, Srkr PoYrazda t" teehir ed'crifi giin
Diirt yanr yrlidmrg gardak gibidir.
Dofmsu slnlrlm, hlsslm blraz da
;fffitilf' rl"ilJII l',,,r:'trenin
Hakkr Tank au ,i^,='r.""-vi-royt"*iiti.
Bagka dostrarrrn da aynr
beienip te katalofunr'rn baq
say-
Ham halat giinliime yardak gibidtr. tenkidi yup*'9tu''i"'x"til*tt
h'rpata""9iar<t'' Hakikat':n'gimdiye
fasrna koydufum Ut'-"'"'i cemat Natrir de dahil
'
Flkrimce dtfuryada her nefis kadrn kadar karikatiirum-ii v"p^"r"t -t"rt"i"iii
tebessiimii karl rr bu mee-
.$erbeti tqtlrnig bardak gibfdir otduf'u halde-- hen ;;i]tt:io:tl bakarak u""ut
Fakat
Hey (Karga) sevdah grkarsa adrn ";;;; eser resim '::1'"
hur tebessii*ti-iJqi'diler' attil"tdiil mii'ekkitle
Kel baga gimglrden tarak gibtdir. kendisine d" siil";:;;";;'
Erciiment Ekrem TALU
 358
(
rinden ziyade asabiye doktorlannln m€vzuuna girerdi' /.)
Her hal-
depil' bagkalalrnrn lmkkrdrr' tr
cle Uir insana gtitmet< kenclinin t
ntyiit ve ieci hdcliseler kargrsrnda bile asla rengini kaybet- I
*"y"rr"bo tebessiim, bende mizahla kanqrk bir mizacrn bulun- I
I
{
du$unu inkAra imk6n brrakmrYor'
SiileymarrNesib'inolrayatakargrengiizelfelsefegiilmektir." I
siiziine zatcn baYrlrrrm' :
* t

I]eln,i'jtcclcrrbcr.is{tui.lttllcsclclcrirtclclrigbirzilnlanrrikbitr
olmadrm. sanrnm ki bizim hayatrmrzrn bir vodvilden farksv
ol-
kimse de yoktur' Hangi zAviyesinden
r
3

<lufunu kabul etmiyecek

bakarsanrz bakrnrz sanat hayatrmtz profilden feci bile olsa fas-
ran miikemmel bir karikatiliciilr ve nihayet kabul edilmigtir ki
anlayanlarla anlamaynlarrn tam ortahk yerinde <s1na! ilemi-
rnizo artrk ancak rnizaha mevzu olabilir ve artrk biitiin ciddi I
meselelerin zaten bir tebessiimliik canr kalmtgtrr'
Bu asrrda sanatk&rlar, kimsenin anhyamadrfr dilden konugu-
,e rcP
yor. Mi.inekkitler anlamadrklan iglere hem de oldukqa irileqen
d
.dl
d.

burunlanm sokarak alabildi$ine teriir yapryoriar. Haddiniz var-

sa gelin clc bu igleri cidcli olarak konuqunuz bakahm' <Giilerlz
sii$
aflanacak hallmlze."
*
MeselA, resimden anladrfrru icldia eden, Akademide hocahk
yapan ve resim tenkidi yar:rn rahmetli gair Ahmet Ha$im'e ait
bir hikAyeYi anlataYrm
Galatasaray sci'gilerinden birinde idi ve betrnutat tenkidi
lnakalesinde Namrk ismail'in bir tablosu igin oeser 6'n plan bi- {, 6F.
razd.ahanetolsavearkaplAnlamiinasebetinigugekildeayarla. t.:;'
I
,ayareserirrkusursuzdiyebilecektik,>demigti.Ressamlar,bir i
muziplik olsun cliye stizbirliii yapmrglar ve sergiye geldipi za' .t'.
I
man Hagim'i aralanna ahP: 1

Ustadt demiglerdi, senin resim anlayrgrna hakikaten iman

-
cttik. Yaptr[rn tenkitler o kadar yerinde ki Namrk yazrru oku-
It
:f -u
duktan sonra sergicle ziyaretgi bulunmadrfr bir saatte resmini 'iaGg!q.*
duvardan indirerek tavsiye ettigin gekilde resmi tadil etti. cid-
den resim birdenbire de[igti. $imdi bir bak bakahm nastl bu- '-:- {ffedersiniz bayrm. Eski Tiirk Eserleri Miizesi burasr nu?
Evet, ne yapacaksrmz?.
lacakstn?
Hagim tablonun iiniine gider ve: - Bu mernlekette 50 gram Avrupa levantasrmn 150 liraya
ahmp sahldrfrru igittim de beni de bir rafa koymanra ricaya
Hah... Gcirdiiniiz mi.i? Igte qimdi miikemmel olmug' der'
-Halbrrkiressam,resminebirfirgabiledokundurmamtgtrr. geldim!.
(Bu karikatiir, Cemal Nadir'in yakrn arkadaqr Tiirk ve isldm
Etrafimrzda nereye baksak mizah. Her gey karikatiir'
Eserleri Miizesi Miidiirii' ressam ve yazar Bay Elif Naci'yi
giistcrmektedir.) (7.12.1946)
 36r
360 Eski bir darbrmeseldir: "Deveci ile giirii$en kaprsrnr biiyiik
Bir 6bide igin fikrimi sorsalar, ben llasan Efendinln teneke i;r.i+mah!, Evet ama ahtnn kaptstnt... evin deSil!
slnln heykelinl tavsiye ederdim. *
<Yarab! Bu iferln ne tiikenmez hazlnedir.r t ; nBir dokun bin dh dinle kAse-i fagfurdan".'. evet ama gallak
Kahkaha: Kasm 1948 *
BiLGiNLER VE BiLGiqr-ER
EIlf Naci
i:,
*'"' *
I' olki gijniil bir olunca saminhk scyran olur!' Oyle ama, ki-
iUniit-nmm l,Iahmut Kemal'i tanryanlar pek iyi bilirler ki q i; se-i aqkrn dibini buluncaya kadar... Ondan sonra kagrntr baglar.
yamnda kendisinden daha yiiksek birinin methedilmesine aslA ,.:r *
tahammiilii olmayan bir insandr. Bir giin bir miistegrik ziyare6 ii Bizde tramvay arabasr acaip bir turqu kavanozudur, ki, iqine
ne gelir. Konugurlarken der ki: <Bana flmanya'tlan geltrkeu i,.
hhana veya hryar yerine beni be9er doldurrrlmuqtur!
Tiirkiye'de bilCin olarak tkt kigi tavsiye ettilerr lbniil Bmin krs *
kanghkla derhal sorar : oDamlaya damlaya giil olur..." fima bekleye bekleye cantn
.
-Iffrnmi$ o pezevenkler? "gktrktan sonra! *
( i, il'
Osmankcayr iyi bildiSi halde bu ki.ifi.ir kelimesini bilmiyen Haseb ve neseblerini iftihara vesile addedenler, ige yarayan
4' garkryatcr bilgin gayet masum gu cevabr verir: klsmr yer altlnda kalan galgama benzerler.
Biri Fuad Kiipri.ilii, iitekl slz. *
0']
6l -lUniitemtn ve miistegrik deyince akhma geldi. Eski Evkaf Dayagr yedikten sonra Don Kigotluk satan kimsenin strltntn
k. J
1. ' ra'"
miizesi olan gimdiki Ttirk ve isldm Eserleri mi.izesinde lbniil kagntrsr geEmedifine emin ol!
. / (:,.\l
Emin emekliye aynlnca yerine onun "miifsit muavin" dedifii Ab *
'', fril hll
diilkadir Erdofan miidi.ir olmugtu. O da emekli olunca idareyi Herkesin seviye ve seciyesine giire muamele cclilmelidir. Tah-
J' ben devralmr'gtrm. ikisi de rahmetli olan bu iki biiytik adamr dai. ta firgasiyle kadife esvap temizlenmez!
ii, '' ma hiirmetle anarrm. *
:!,
,:
t':
Abdiilkadtr ErdoSan, gayet hakh olarak (yabancrlann ne ka. Ilim ite iglenmemig zeki ayarr bozuk saat gibidir; gdh ileri
ji.
dar gahgsalar Ti.irkgeyr iyi konugamryacaklarrna) inamrdr. Bir gider, gdh geri kalrr'
,t giin ona iyi Tiirkge bilen birini, meghur lsmailovig'i getirirler,
Abdiilkadir bey der ki: Davuldan ilhamlar: 1927 *
- Ben bir lisam iyi bilen adamr giiyle anlanm. Bir hikAye BURHAN FELEK
veya bir frkrayr bagrndan sonuna kadar anlatabilirse. Meseli gim. (188e - ......)
di sen bize hepimizin bildi$i bir Nasrettln Hoca fikrasr anlata. FIKRALARLA TCUAI
bilir misin?
lsmallovig kendisine mahsus getrefil lehgesi ile gu fikrayr Bu yaztmlz yaymlandr[r zamar' belki de yeni hiikfi-
hakikaten tam olarak ve fevkalAde zeki bir bulugla gu gekilde met teg&kil etmiitir. Allahtan i.imit kesilmez. Belki de
anlatrr:
edememigtir. Erenlerin sa!'r solu olmaz. Qok defa :nizahi
<Baklava tepslsl gtdtyoB, bana ne? atna slzln eve gtdtyo$
sana- ne?r yaztlar, hatta bir tek niikteli sciz ciddi yazrlardan daha
* Fnf NACi mdnah olur. Bizimki o iddianrn isbatr de$il, bu vesile ile
AGAH izzst YAzcrq bagkalannrn dedikleri minah lAtifeleri - uysun uJrna-
(1887 - ?......) sln srralamaktlr.
DAVTJLDAN iTHAN,TTER -Kimi imam nikAh diyor, kimi zoraki nikAh"' Onlar-
Gumr, meziyetsiz kimsenin iizerinde ifreti elbise gibidir: dan pas alarak hatrnmrza gelen qu frkra fena de$ildir:
mutlaka bir tarafindan pot verir.
 mrzda; tirkmek de hayvanca korkmak mdnasrna gelir.
bu' gelin bAkire
Adam evine gelin ahnrg"' insan hali Qiinkii insana korkak denir, hayvana i.irkek! Bu da ufak
gey bir ayrp idi' Tabit evin
glkmamrg . O ,u^^"t"r biiyle bir dersl Onun iEin avukatlara Anadolu'da vaktiyle ne
i;il;;rgun ot;;e; u'ot kavrnpeder bir kamil adam-
etmigler' Iqte o giin- dediklerini sciylemeden hatrrladrfrmrg qu fikrayr yazma-
mrg. i9i p.rupu,oiu "i*"*il' drtbas ya girigeyim:
odasrnda bir kadrn
lerden bir giin UiyUft "ti" il'it baqka Ahretten bir sahne... Cehennem! 70-80 derece sr-
feryadr i;itmig. il;;; kogmuq' bakmrq ki gelinmie ba-
cak... Kuru srcak! Zaten herkes grrgrplak... Terle-ve ter-
Stran. '. r . leye kurumuglar. Birisi ba$rrmrg:
Ne oluYorsun krzlm?" ' deYince: Oof nedir bu srcak? Yok mu burada sosyal ada-
- Aman UtU-"tgt*"' Kula[rmr deldiriyordum
da
-
let?... $u yandaki lCennet] herifler ne yapryorlar acaba?
-
canlm yandr"' deYince Bir bakahm! Gel o$lan! Del gu duvan...
EvlAdr*, babanrn evinde delinecekleri koca- Cehennem bu! Kale bedeni delen, duvar dclen, qelik
'""
nn -evind", ko"u*" evinde 'delinecekleri
babanrn evinde
Zannet- kasa delen ibAdullah! Bunlar:dan birkagr gelmigler. Qabu-
deldiriyorsun! Yanh;, yanhg! diye cekilmi$"' maksadrm; cak cehennemi, cennetten ay[an kahn ve izole duvari
mem ki bu hika;;;ii"*ht"" ol"ttt' Qiinkii delivermigler. Cehennemdekiler delikten bakmrslar ki...
tamamen aksini miidafaa" '
ilir
Oo! Bir takrm erler ve avretler, geneler ve krzlarla ahbab-
{, Nesreddin H";. merhumu bir
giin sarl, sulu bir nes' hk ediyorlar. Her taraf yemyesil. Latif bir hava! $akrr sa-
''
"-*f
ill J
--'J yerken
neyi giirmiigler' krr sular akryor. Kuglar, gigekler ve yemigler... Hfiriler,
:,filb' Ne o yedi$in Hoca? dedikleri zamani gi.il giilistanhk... Cennet hayatr, lAf mr bu!... Cehennem-
de be[en-
Kar helval! Ben icat ettim ama benba9lar'
It
dekiler bu manzarayr gdriince deliye donmiigler...
iF -
medim! demi9"'-Hotu bu! Otokritik
onunla Anladrk... Giinahkdrtz, cezarrr'zt gekelim; ama ne-
* rede- insan Haklan Beyannamesi? Hani asgari hayat
imamla Bektaqinin iruhaveresi malfimunuzdur'
vardrr' Her iki
gartlan? Verelim bir dilekge yukarrya [Ar9-r AlAya yAni
Tekrarrnd" ,tyti;;t;;ak kadar favda Allaha!] arayahm haklanmrzr...
taraf igin de"' Baba sonnug: Hemen bulmuglar bir zorlu avukat... Yazdrrmrglar
efendi! Abdestsiz tramaz olur mu? bir dilekge... Altrna atmrglar imzalan. Yollamrqlar yuka-
-imam
Olmaaaaz! nya... Srr KAtibi Cibril dilekqeyi Tanrrya arzetmig.
- Ama ben krldrm oldu"' demig"' Cennete giinderin, cevaplarlnr yazsrnlar da, Mah-
- + -
keme-i KiibrA'da icabrnr diigiinelim!
Birlifi'nin Genel Kurulu"' iqi'
Ankara,da Barolar Cehennemliklerin dilekEesi Cennete gitmig. Biitiin
tince iirktiim. g; u**tuttu" hazer ederim' iEinde aym
l;
En mazbut'
r Cennetlikler kul hakkr yemeyen, bedava hasta bakan, fa-
en mikul ve mantrkh bildifim arkadaglarrm kir fikarayt gdriip gozeten, kimsenin aleyhinde konug-
mesele hakkmda birbirine ztt ayrt
raporlar verebilenler-
mayan htilAsa hep iyi adamlar, bir siirii iyi adam...
*,

4
ler vardrr. Sorunca d-a: diYorlar' Bir avukata verelim de bizi miidafaa etsin... de-
"i
I Hukuk bir izafi ve ulvi bir mefhumdur! -
migler... Aramrglar, aramrglar, aramrglar, aramrglar...
x"
Tabii- bizim boYumuz bu -t izAfiyct-i ulviYe'Yi kavramaYa
h
tirk-tiYoruz' [LAf ara- Cennette bir avukat bulamamrglar!...
:i yetiqemecli$i iEin afal afal ut ryot, NOT Me$er hepsi, Anakara'daki kongrede imig-
*
{Pi

h
-
Ier!... Yoksa?! Mlliyet: 16JJ9Z4
,s,
&,:
 364
Yoruldum, bana bir mayah yap! demig.
REFi Kadrn hamuru yoSurmug, mayalansrn diye pL :cerc-
ye koyarak, iistiine bir cirtti ortmiig. Adamca[rz da jrasrra
CEVAD
tuanmlg. Bu srrada kegi gelmig, drtiiyii burnu ile itip ha-
ULUNAY Lffi muru yemek istemig.
(tsgo
- re68) ffi;e Q ',i Adam uzandrfr yerden keqiyi kovmak istemi:,."c de
hayvan tekrar gelmig. Nihayet koyliiniin sabn tiikcnmig,
*\*j
* (' ./t ,verinden dofr-ul arak :

Ulan! demig, oturdufun yerde; iki rekAr da

oti-r-r
tisraprru goK BEGENDici
BiR FIKRA sana dayanlrsam, sen de otekilerin yairrna gidersin!"
Ben her geyden ewel ixi $ain
ecnebi,mah fikra
sevmem. Tfirk $Air Mehmed CeIAI'la, lrranzumelerini Andelip diye
tit
4' fr':tn'ff 'ffi iJ;*i:lI?:l,";il*ftt b ayr,r. imzalayan FAik Es'ad, Beylerbeyinde bir dostlarma ifta-
ra giderler. iftar zamanlnl pek hesap edemedikleri igin,
6.

J
7',,,,"'i' ffi;',* "* j:l #*ly* Tff :,, ffil *;,ll:?j:; vaktin -iftar diveti dolayrsiyle- biraz erken olduiunu an-
Iarlar... Nereye gitsinler? Kahveler kapah. .. Biraz. dola'
/ t'li
"Koyunla qrrlar. Derken yafmur baqlar. Mehmed CelAl arkacl;rgrna:
!Et' runsl". ?ilil,ll,-l;H:j;f'::, sciren' bir kciyrii, k<;yrin
1
tr mak l6zrm e"iarci"i crmi;
;lfr;: r'e bunun iii'
n" yup- Gel! der cAmie gidelim, varz dinleriz, vakit !{eger.
Beylerbeyi cdmiine girerler. Bir tarafa otururla.r. VA-
Fakr:
', iz kiirsiye grkmr;, cehennemden bahsediyor. Etra{'a yrl-
* Sen, O:Ttu, namaz
s
,{ *- krhyor
Allah affetsin, Uor""riru lrusun?
drnmlar savuruyor. ZebAniler, alevler, katran kuyLrlan...
Dinliyenler de dehgetten tir tir titriyorlar. iki ;air, kat-
i 0yreyse,.h"-"o " cideyemiyorum...
$
t|
'!\
-Srirt sahil .
rru_# iurror merli bir yobaz oldufiu anlagrlan vAizin scizlerini lAkay-
bu serer, koyunrar dane dinliyorlar, fakat cemaatin goiu hiingiir hiingiir a$-
rer, ikiser A'i;Jilr,;lj::te,
','l

bi- hyor.
Kogmug: Bunlann tag gibi durmalan, yanlannda oturan biri-
_ Aman, demi,s koyunlar nin dikkatini celbeder, Mehmed CelAle yava$Qa sofar:
ciliiyor!
Fakr: Siz vAiz efendiyi dinlemiyor musunuz?
- Dinliyoruz.
_*;*HTa! demis, eiinikteri ayrklanryor... -Sciyledifi scizlerin mdnasrnr anlamtyor musunuz?
Sen na-.
O devam etmig, koyunlar Anhyoruz.
6lmiig, Siiriiden - O halde nasrl oluyor da sizde bir tesir uyandrr-
kegi kalmrs. Onu, a"
."rr""V""1#_ gcirmemig. bir tane - Bakrn biz nasrl a$lryoruz?
mryor.
siin igind€D, .'€ b"lr.;.;;;i;'; Kegi kci-
l

damcaSrz bir giin geelnmeye baglamrg. Andellb cevap verir:

ko"r.rrru,'-"'* A-
* Efendim, biz bu mahalleden de$iliz. Yabitncl5nz,
misafirlife geldik.
 366 Dr. $ANTiIAES
Istanbulda biiyiik kolera oldufiu zamarr Avrupadan
doktor $antimes adrnda bir miitehassrs getirilmig. gan-
times bdzr srkr tedbirler almrg ve bu meydanda pathcan-
la domatesi yasak etmig. istanbullu buna dayanabilir
mi? El altrndan yine tedariki garesine bakmrg. Nedret,
krymet oldu$u igin Yahudiler tistii <irtiilii sepetlerde:
-- Amasyanrn kara uzun bamyasr!
Diye pathcanr,
Sarr Maltanrn krrmrzr patatesi!
-Diye domatesi gizli olarak satmrglar. Zernane gAir-
Ieri:
Bunca insanlar iiltirken biiyle tedbirler abes.
$ehr Emini bagda iken ne b... yesin $an"tlmes?!
Demiqler. * Mtigkiil diizelir bir kere insan biizi.iliince;
<;
I
MEHMET SITKI AI(OZAN
.t
(l8eo - ......)
..dl/
lr, Meqrutiyet yrllarmda "HayAl, gazetesinde ($inaver)
miistear adr ile mizahi manzumeler ve krt'alar yazmrgttr.
Bir manzumesinde:
"Diigmedim kiirpe edibler gibi qithret pegine,
Kimseden isternern kartrma parlak unvan..
Derken; difer bir manzumesinde de:
Dostlar zii$i.irt giiriip bana serrnaye verdiler,
gair diye konuklayarak p6ye verdiler.,
Diyerek tevazu giisteren Srtkr Akozan, mizahi man-
zumelerini ve hicivlerini 1330 0914) yrhnda basrlan (Di-
vange-i $inaver) adh eserinde toplamrgtrr.
+ Emreyleidim tardrnr ceffelkalem elbet;
(DivANcE-i siruAvliR) den
SEFAHAT PANORAMASI
Mirasyedilik cilvelerinden
EIde, armgta... ne varsa, evde miras-r peder:
Diirt diikk6n, i.ig hane, bir meyhane, be5 yrrtrk aba!
Hepsinl BeyoEIu ufrunda satrp etmig heba...
gtmdt
"nhtrmda" bizlm "bey zade" garsonluk eder!
TUITAF $EY 367
Uzunca saglanrndatt, az buguk gapkrnca tavnmdan:
Gegen gi.in verdi$irn bir konferansrmdan usanmrqlar
Katrldrm gi.ihneden.. akgam biri aniattr ldtegbih:
Beni de fecr-i dtinin mefler Azasr sanmrglar!...
+
BABAIT,IIN NASiHATLERiNDEN
Rahmetli babam, der idi, meb'us olursan:
Iskata iizenme, sakrn oilurn viikeldyr...
Ktirsi-i hitabette yrkrp, krr ukal6yr...
Nazrr olamazsrn hele mecliste uyursan...
Sturu-#Eire
Almrg so$rfu diin gece bir geng belinden (!)
Pek tutmafa gelmez di,iqenin yolda elinden:
Kaymak qoSalrr lug gtinii donlar giiziiltince...
*
ESKiI,ER - YENiLER
Saz galar, iimmi idi eski zaman gairleri;
Siizde etmigler bu suretle cihanda igtihar!...
Muhtasar ilAI ile bir elifi vava kalbedip:
Simdi gairler okunmugtur lehiilhamd (?) siiz galar!...
*
, YENi irrirnrr-anpAN (!)
Alemde emin ol ki cesur gair olaydrm:
L69ek seni, ben h6me-l hicvimle dti$erdim!
Alemde emin oI ki eSer gair olaydrm!
Kanun okumaz bey (!) gibi bir nAzrr olaydrm...
*'
MEMURLUK - MUHARRiRLiK
Ya muharrir veya bir mi.inhale mernur olsun...
Dayanan varsa mesaiye bo$az toklu!'una
Yeter iimid-i terakki ile mesrur olsun;
Kesemiz goktan ahgtr paranrn yokluiuna!...
I
#.1 ,
,*l
368 369,
rii t
.-i
ignaEsnu nin rirnrU EsKi BABr - Arirrriu MEFHUR siMAr'aRr
..:r
:u
.rliit
'
igsrnr nin rUnrtJ HOCA HAYRET EFENDi
it:
,

.
(...... - tet2)
rq*
;:l!t
l
Dahnda solar*en akgamrn giilti
.x:,
l

' Devrine yetigmedifim igin kendisini gahsen tanrmam'

iaka!
Ufu lrtan giiztilmiig giir,"gin
t"iilii Hoca Hayret'i gclrmiig"giui titiyorum: Nafi bir viicut.." Buruguk
I Dlnlerken krrlarda yurrrk, Utitbtilfi
Ui" utrrr... eOp liUi Ui.-Uoy,r.r... It i triit iit kulak... Srrtrnda iize
.r:
,4,
dai-
'. I
I
{
lgmesem bir tiirlii,lgsem U*
,"rffi ma kirli, rengi tetirsiz bii ciibbe"' Bagrncla kaltpstz bir fes
hetnen korlii-
'* rine gegirilmig diizensiz bir sarrk"' Gtjzler' hemen
i$, hig de hog defit' Ht1nh'*
Akgam iistii
gatmrg kerahet demi t; y-it; bir krprqrkhkcla..- Konugmasr gibi de$il' Sinirli
!iUi, Urr.rrrrraan iOyter. Fakat azarneti Eekilir
,:,H
' jr*
i:rl! Kurrnugtur erenler naeclisi cemi mr iddiah"' Kitaplar iginde ya-
mi sinirli... Aksi mi aksi..' Idctiah
:i

{* Bagrmdan eserken hicran

irp kalktrfirndan iistiiba$l toz toprak iginde"' Kimseyi
meltemi be$enmez'.
f:.t
s
::!
igmesern bir tiirlii, igsem il; ttirl; Tamdrklan iginde hicvetmedifi yok eibi"'
'"ffi.
'."& I
r'li:"
ltl,f Biitiin yeniliklere giddetle muanz' MeselA bir giin mikroske
,..$ +il
tt
."'T t-
4" lgenlerin sanma giizi.i
Eagrdrr
pa krzrp gtiYle stiYlenmigtir:
'i
FK ut
-Ji Agrklar mihrabr tv,g6h bagrdrr Keqfeyledin hakayiki de i9 mt eyledin?
,it
.+ u": '1 .'' ;ll igerken sakiler can yoldagrdrr Diinyayr cahil eyledin, ey hurdebin' utan!
t,;
l:i I t a"..|!t igmesem blr ti.irlii, rgs€m'fi" tU.tti
s't! \!Et' ll'll
Meziyetlerinin anlagrlmamrg oldufu kanaatinde idi:
Kimseler farketmese, flayret' acep rnl gitrimi;
,ffiJ Dediler meyhane ilhan ba!"rdrr
:l(. r
Ben gariblm, siizlerim de biiyte sertApa garip!
#3 KAfuri kadehler elem dafrlrr
di$
Her yudum bizim giin haz rrrnaSrdrr diye dert Yanardr.
[ji* sultan Abdiilhamid devrincle uzun ytllar cTeftig
\c muayene
(il* .
igmesem bir tiirli.i, igsem bir ttiilri. ricali aleyhinde
slg
enciimenio dzahfrnda bulundufu halde zamane
,3IS
frrsatr buldukga atrp tutar, bii takrm cahiller arasrnda
kaldtfn-
iffi
ffi
)fffi Mest olmug igerken hekimin kendi dan acr acr gikAYet ederdi'
ve ilmi
Bir giin, Hersekli gair Arif Hikmetin yantnda faziieti
fle*'
{#.
l#gf
.

9ir-eJ mt kulafa vaizin pendi

ile bcibiirlenmek istemiq, Arif Hikmet, birdenbire Ihnim var
W:
' pat lam-lq:
m Doldurmug kadehi Vasil efendi
*ffi:
,
igmesem blr tiirlti, igsem bir tiirlti- Canlm, Hayret Efencli, neye kiifrediyorsun?
ffi: -
dersen, senden daha biiyiik Alimler mevcut"' var
Maltm var clersen, aya$rndaki goraba bak!.'' Ctrnalim
!i.$l
ffi
ffi * M. Srtlu AI(OZAN dersen senin benim giUi'ftJtift"rin yiiziine sadaka oiiirak bakar-
#n:
*#_ KTT'A lar! Hayret prenai, iiirti", kargr b-iiyle sijzlergibi, siiyliyi,bilecek bir
m Cehil ikbet ve saadetle yagar diinyada, adamrn mevcut olabilmesine hayret etmiq Ar''f Hikmete'
"iss
trii gmrii mihne_tle geger kesb-i k"-A eyleyenin i[.rnt agrp tek kelime ile cevap verememig'
herkesin canride Kur'an
'ffi ' Ah e!'er biiyle ise kaide ukbdda dahi, , $iirlerindcn birini okuduSu zaman' dinlemelerini ister' hiir
ffi Yananrn hikmeti lcAdrna ic6d edenin. dinler gibi, huqu i;i;J" baglairnr eE'erek
haglarrnrg'
lttE-, mette i"" ,r" kadai kusur edenleri fena halde
tffi CehI paga ..Yiizii, giizii, tizti, sozii, giiliigi'i, yiiriiyiigii' yemek :iiyiqi' hXsilr
s-tr
r$l t F. 24
#;t
ffi,
tr;d ..
ffi
HFF
 374
hcr gcfi kcncline mahsus olup" bar;kalanna benz.cmezmig. Yani
Hayret, tam mdnasjle "Ner,'i gahsrna mtinhastr" denilen bir
adammrg.
<Teftig ve muaycnc enciitnetti, nde iken, maaqtntn arttrnl'
masr iEin SadrAzama yazdrpr dilekgede giiyle diyor:
.,Meclis-i Mcarif'e reis ve Aza olmak iEin devlctge bir miisa-
baka inrtihanr usul ittihaz buyurulmamrg, bir daileri de o imtiha-
ne gireyim de, gu hil-i zaruret ve atalctten halis olarak hem dev-
lctc hizmct cclcyim, hern dc rcfAh-t hil nasrl qeymig ben de gii-
reyim.o
Sorulan geylere kitaba bakrp cevap l'erenlere, Hayret, son
clerece krzarmrg.
I{iirriyct Agrkr oldufunu, agrkEa siiylemcktcn gckinmiyen
f{oca Hayreitin Efendinin muayene edilmek iizere .Kendisine
371
flayret, gcr-rglilinde bir mektebin yatrh ktsmrnda okuyan
Bedri ismi'de trir Eocu{a gdnliinii kaptrrrr. Qocuk, hafta ba$la-
rrnda mektcpten qrktrkga, Hayret kaprcla bckler; onu uzaktan
seyrederek hasretini giderirmig.
Bir akgam; gene kaprda beklemig. Fakat biitiin arkaclaglan
grktrlr halde, o Eocuk gciriinmemig, Hayret, merak ederek tigren-
cilere sormug, dort lrafta izinsiz oldu$unu sdylemigler...
Henren or"acrkta, gu iki mrsra, duclaklarr arasrnda' d6ki.il-
miiq:
Bir ay kala mektep igre bir ay...
Hay bedrine yandrgrm felek hay...
Hoca Hayret Efendi, bir arahk Vefa semtinde bir kona$a mi_
salir olarak oracla aylarca yatrp kalkar. I(onak sahibinin ycti;;-
miq osullan, zamanki terbiye icabr, kendisine hizmet edcrrer.
Fakat Hayret, sanki ayhkla tutulmug ugakmrglar gibi, bu deli
. i\
8.4'

brrakrlan Namrk Kemal'in tarihi iizerine "Tab'r caizdir" yerine ,.1

r:]l, .Tab'r caiz defil, miistahabdtro ibaresini yazmasr meshurdur. kanhlarrn hizmetini be$enmez, gocuklan ikide bir azarlalrp, ken- l^t
l

t'r
Bir giin, Hayret Efendinin de haztr bulundufu bir meslictc, dilerine aSrr geyler sdylermig!"..
iln
{' Megrutiyct ilAn olununca, negredilen *.Islamo gazetesincle, 3L
,ii
i,'
' t.)t giizellerden bahsolunuyorrnuS. Bir arahk iglerinden birisinin, ,li
't 'ojit'- oBen, namussuz giizelden hoglanmam> demesi iizerine Hayret Mart ihtilalini takdir eden bir yazr ne$rettigi igin cirfi idare tara- ,].1;
',

findan beg yrl mtiddctle Rodos'ta ikamete memur edilmigtir. rll':

,,*r,i! Ircmen atrlmrg: -l!
ts"
"
'Bu son darbe, Hayret'e pek
;it Bcn de o kadar namuslusunu scvmcrn! Bir bagka giin de; a$rr geldi. Affa u$rayrp Istanbu- '!
l,f i
I
-
oMersi5reo Ierin iyisinden; kiitiisiindcn stiz agrlmrg Hayret; de' la dciniince de, biisbiitiin giiktii. Qok geqmeden de, ahreti bor.. -.'ii

il' ladr. ;: r:l:

rniq hi: )t;:.
Hoca flayret Efendi, bir zamanlar BabtAlinin en gcihretli si-
,
), ":;;.
' Ben, cjliilere rnersiye s6yliyenlcrc Aagarlm. Mersiyeyi 61ii- i
-
deSil; genglik gaflan gegen giizellere sdylemeli, ki sciyleyen malanndan biri idi. Hayranla.n, etrafinda cibek cibek toplamrch. j.: i ii
.r'l i

1e Fakat Hoca; bunlarrn higbirine iltifat etmezdi. Biri scize kanga- II'lii
,.. i1:
de; dinleyen de miiteessir olsun! ii.ti
cak olsa, hemen susturrrrdu.
Ha1'ret, bir arahk Girid vilAyetinde vazife almrgtt' Kandiye'- i1:J!:
i'ir
Hele kendi konugurken, mecliste hazrr bulunanlardan birinin i

de yaprlan bir cami minaresi igin yazdr$r dijrt "Allahuekber> den rt;i:
bagka bir. iqle meggul olmasrna son derece canr srkrhr, bu kiis- i i.;-:
miirekkep bir tarihi, istanbula diiniince, Adliye NAzrrr Cevdet Pa-
,
'I !''
':.1.1:

gaya okumug, Paga tarihin bazt noktalarrna itiraz edince Hayret tahh$r yapanln derhal "Terbivesini> verirdi. : i;,i
Efcndinin hiddetle ayafa kalkarak: Oliimiine cliigiiriilen tarih, gudur:
Paga... Paqa... Bu tarihi beSenmcyeu kAfir olur! $Air-i zi fazilet etti rrhlet, i :lll
i :i:t
-Diye baftrmtg. Vermigti kemali dehre cidden hayret, i: ri-;

Tab'rnda niimayan idi herdem glddet, .:ii

Hoga Hayret, kachnlardan hoglanmazmrg. $arabl, adrna .

.Uziim krzro dedikleri iqin iqmedifini iki mrsra ile gdyle anlatrr: Srfrnazdr gihana, srffdr kabre Hayret...
Sevmem o riitbe zenleri, hattf; garab'r ndbr da,
Yeni Qa$: 24.6.1953 Selihaddin cUNG{iR'
NOg eylemem kim ismine bintiilineb derler deyu *
Bu kanaatte olmakla beraber, dmriiniin son ytllannda evlen- HOCA HAYRET
fi mi9, bir cle, kendisine hig benzemeyen giizcl bir gocufu olmug!?." Hiciv ve hezlde kudret gristeren Hayret efendi, Damat Mah-
g Hoca Hayretin, eserlerine karqr ileri siiriilecek en ki.igiik iti mut Paga'nrn o$ullarrna hocahk etmig ve her nedense flayretc
[', raz*r clahi tahammijlii yokmuq. OmriiDiin s<-rn yrllartnda tasawuf- krnlan paga gaire hitaben gu krt'ayr yazmrgtr:
$i,
l:l
la ufragmaSa koyulmug. Bir ara simya ilmi ile de meqgul olarak
t:i alttn yapmak sevdastna dti9miig.
E :l
,ii
i1
..:

T
 373
t;
372
-.
Seni ddern sanrl'ordum miitekebbir Hayret
),
finladrm ben de senin oldu!.unu kiir geytan
Flakka kiifretmek iginmig yeclifin nanii nemek
VAkra megrebi iblise gerektir hiifran,
Damat Mahrnut Paga bu beyti de Hayret iEin yazmrgtrr:
Hayret olmug, mayret olmug l6net olsun lstemem
Ziihtii barid, gugli fasid ehlini erbabrru...
Hoca l{ayret'in ;;iirleri (Eg'an }Iayret) riamiylc bir deftcre
kaydolunmugtur. Beyazrt umumi ki_ltiiplianesincle mahfuzclur.
Muallim Cudi Etendi derdi ki:
<Hayret miicehhez bir gemi id-i. Fakt:t cliimeni olmadrgrnclan
nereye gittig'ini bilmezdi. Hayatr ciyle orsa bocer gcgti." (S.T.g.y
KIT'A 1*;
It Vakti hiirriyette, !{AYRET, dendi nilmrn (miirteci),
:l Bir zaman yammda, istibdada, clerken, cliigmarurn;
[:
ii Mutlaka bir sehve mebnidir bu mahk0miyetin,
tit'
l
Nefye sen l6yrk de!.ilsin giinkii isbatrn benim!
>.1 I

' 'rt i *
i, I ' ,i'.' lllehmet Rauf Anlatryor:
$
I HiiSEYiN CAHIT,LE HAYRET EFENDI
.fi}' t'..trf

Servetifiinun Edebiyatr Batrya ve alafrangahga dciniik bir Hayret Efendi, Fikret ve Hiiseyin
Cahit
;',
edebiyattr; buna kargrhk o zamanlar hili eskiye bafh bulunan ,.Besi de edcbivater bulunan.anlaTli: Tt:::*, ".,';:t};il;
Att
,.r
J'
i: bir krsrm kimseler varcL ki, bu Batrhlagma hareketinin tamamen ,*'lffu'lf;: i?T';ffii"fti:'*'',:1T1..............::":'1,;:i::fll- ?::T:i'J$:
aleyhinde idiler. Bunlarrn bagrnda da Hoca Hayret Efendi bu- l,f ffi
"ffi;J';il'i;il.;:k;:li'-"::15:"?l':^Tl*::,;*
lunmaktaydr. Mehmet Rauf, 50. Yrl rince Servetifiinun'un ycnilik ffi ";; ;'1 ;; .Yj I, : "1""u n::i:?r; : il :T,:f:,:
;:'.5::Hfi :ilr iij
;"

a r, i:' -
I rj'nctsii bulunan I{iiseyin Cahitle Hoca }{atyret Efendi'nin, bir
mecliste kargrlagmalarrnr gciyle anlatryor:
ffi i$"'ffJJ I' ii'
"' ".-" " !*, y-1';: i; .o'; " il :l Xf-
:
:::',;;;i;qi!'.l-:;:L:'ll,l-1iX','lx?,"t'lX?X';
ffil?l"Jff ;,'fi
atee pirskiiriivorrar' kiikre-
- "Bir
ramazan giinii Tevfik Fikret bana:
o- Bu akgain Menemenli Tahir Beyin evinde iftara davetli-
:ltH'ilffi:Hff';; il' i"i"ine
yin dunll0rlardr' r-^r^^i-Ao arancrnrn Tiirk kiittiiriine hig bir
yiz, dedi. Yabancr kimse de yok: ismail Safa, Hiiseyin Cahit, sen '-' nCahit, bu makalesinde' Arapganrn iY:i:'j:;;:;";;bizim igtn '
ve ben... ti"t"^V""ugt"t' giinkii bu dilde
favdasr olmadrfrm
""
iqe yarar canh hig f it ifi"'
iah bulunmadtftru' bulunarnayaca$r'
"Kabul ettim; o akgam Tahir Beyin Nuruosmaniye'deki evin- ttOtti"A"tt lrkryorclu' O giine ka-
de bulugtuk m ileri siir0yor, ot.og*'- aa"iu
"Hig bu geceki kadar kahve igtiSimi hattrlamryorum. dar'.,eskiYe.o1ujilti;f;;relardrr, Araplar bunu vapn'elar' ah
"8z; Ismail Safa, Tevfik Fikret, Htiseyin Cahit salonun bir
tarafinda, yan yana koltuklara ve, kanepel'e oturmugtuk. Tahir A*ptir;f g?ff l:.t#::Xf ii.',u',?:",n'J,'"liiif -illlH
Bey de kargrmrzda idi. bu birbiirlerunererllr.e. ";,:"'.;:' zamanrn
izerine' ;;ff ;tt,rr "rtiti; hayran-
ui., Cohit'i.t makalesi gazetesinde ona Eok aprr bir 6e
(*) Bu lnt'ayr mabeyn bagkAttbi Halid Ziya Beye giinderen ianndan Hayret Efendi' oTariko gok mantrkh delillerle
ESref, haksz olarak Rodosa nefyedilen Hayret Efendt'yi kurtar- vap vermig, lliiseyin lah;;t
uli
""uJr
rrugtL F giirtitmiigtii.

H
 374 375
sine nc. dersiniz-/ Acl;urrir kalrlsa...
"Bugiinkii gdr"Liglerimizle ve bugiinkii ilimlerle bu kavgalar, nO daha scizlcrini bitirmemigti ki, Hayl'ct Elendi, bir yanar-
bu tartrgmalar, hig giiphesiz gok ycrsiz gciri.ilebilir; ama diigiin-
meli ki ikinci Abdiilhamit devrinin o yrllannda gimdikinden ger- dai gibi kiikreyerek:
Eekten hayli gerilcrde idik. Hayret Efendi'nin Hiiseyin Cahit'e "- Brrak gu katrrr ganrm!... dedi.
verdiSi cevabr daha baqkalanrunki takip etmipti. Hiicum o kadar "Halbuki Safa brrakurryor; durma.dan yagh adamr tahrik
gidcletliydi ki, masum yazartmrz, yalnrz cahillikle de$il, dinsizlik- ediyordu. Biiylecc Fliiseyin Cahit yiiziine kargr gimdi "ka-
-
tr>, gimdi (tcres>, gimdi .iagafthk- adam, gibi hakaretlerin frr-
lcbilc suglanclrrrhyordtr. Ve i;tc o gece aramrzda en gok bu ko
nu iizerinde dcrtlcgivor, sohbct ccliyorduk. latrldrfrnr duyul'or; biitiin bu tahrikleri giiliirnseyerck hazmet-
yerinde idik ki, birden ka- meye ufr'agryordu. Oysa [{ayret Efencli, arttk cogmugtu:
"Biz.ler, bu sohbctin cn heyecault *- Camm Safa Bey, di1'e 6"uu* ediyordu. Bu Hiiseyin Cahit
pr agrldr. Ugak, bu sefer nasrlsa elinde kahve tepsisi bulunmaksr-
zrn, igeri girerek, oHoca Hayret Efendi hazretlerinin' tegrif bu- dedipiniz adam sadece bir cahil deiil, bir cehalet kiipiidiir- Evet,
yurduklannr" haber verdi. Hayret Efendi o zamalnar Meclisi Ma. cehalet kiipiidiir, Eiinkii cahillik iEin, basit cahillik, miirekkep
arif Azasr bulunuyordu. Eskiye ba$lr olmakla beraber, 6ziinii sii cahillik diye iki gegittir derler ya... Bence iig gegittir: Basit ca-
ziinii esirgcmez, kimscyi takmaz, icabrnda padigaha bile kafa tu- hillik, mi.irekkcp cahillik ve kiip cahillik. Basit cahillik, bilme- rJ
tar, dikbagh ve diiriist bir adam olarak tanrnryordu. Bir defasrn- mek; miirekkep cahillik, hem bilmemek, hem de bilmedifini bii-
da zamanrn maarif ndztrt ve Amiri'bulunan Miinif Paga kendisi- memektir. Ancak bunlardan daha qiddetli bir cahillik var.dtr ki '\t
d

ne: oHocam; ben martaval kelimesinin nereden geldi$ini bul-
t
_... i dum: Mdr, Farsga yrlan demektir. Tavil de Arapga uzun manasl-
.5/-'
na gelir. MAr-r tavil, uzun yrlan oklu$una g<ire, martaval da her
'' rl!
lh haldc buradarn gelmektedir." deyince, Hayret Efendi dayanama-
mrg, derhal: "Affedersiniz paga hazretleri, igte asrl martavah gim;
di siz siiylemig oldunuz!" diye cevabt yaprgtrrmrgtr.
., "igte bu iiziini.i sdziinii esirgemeyen Hoca f{ayret Efendi'nin
geligi, ev sahibini tereddiide di.igiirmiiqtii. Gergi Hayret Efendi,
Hiiseyin Cahit Bcyi hig tanrmtyordu ama, yine de bir tatsultk gt-
kabilircli. Fakat isrnail Safa attlcL:
1a- dlpnn kabul edin Tahir bcfeycndi, dedi. Gijreceksiniz pek
e$lcnceli bir vakit gegireceiiz. Gegen gtin yolda da kargrlagmrg-
trm; Hiiseyin Cahit hakkrnda sciylemedi$ini brrakmadrydr. Nasrl
olsa Cahit'le Rauf'u ve Fikret'i tanlmlyor; biz yine de tanrtma-
yrz. Kimlerle konuqtufunu bilrnedi$i igin onu ileri geri siiylete-
lim...
"Bu tcrtip o kaclar ho9 ve komik c-rlacaktr ki, hepimiz mem-
nuniyctlc kabul cttik. Flayrct Efcncli, az.ametli tavnyle salona
girdi. Bizler, ayn birer isimle kendisine takdim edildik. O, hepi-
mize g65'le bir yi.iksekten baktr, geEip en bag kd'gedeki bir yere
oturdu.
"Biitiin omriim boyunca bu gcceki kadar giildii$iimii pek az
hatrrlarnn. Do$rrrsunu s6ylemck gerekirse, bu, bir toplanh defil,
tam manaslyle bir vodvil olmugtu.
nlsmail Safa, 96z ucuyle bize baktrktan sonra, bahsi hemen
Arap diline ve kiiltiiriine intikal ettirdi:
"- Efcndi hazretleri, dedi. Sahi gu Hiiseyin Cahit'in makale'
hem bir ;ey bilmez, hern bilmediiini bilmez, hem de <kimse bil-
miyor, yalnrz ben biliyorum." diye iddia eder. Bu sizin Hi.iseyin
Cahit dedi$iniz serseri, igte bu geqitten tamamen bir cahillik ki.i-
pi.idiir...
"Ha1'ret Efencli'yi artrk riut-durmak miimkiin
de$ildi; geg va-
kitlere kadar konugtu, kontrgtu, konugtu, igini dtiktii ve tabii.
Hiiseyin Cahit'in iler tutar yerini btrakmadr.
nGeq vakit hep birlikte Tahir Beyin evinden ayrtltrken, Hay-
ret Efendi, saatlerdir kendisini hep tath ve itaatli bir tebessiim-
le dinleyen arkada$rmrza d6niip de:
"- Efendi o$urn, sizi pek befendim, ism-i Aliniz neydi ba-
kahm? diye sormasrn mr?
"Arkadagrmrz:
<- Hiiseyin Cahit, efendim! der demez zavalTt Hayret Efen-
di az daha mercli\renlerden agaEr yuvarlanryordu..."
HAYRET EFENDi
Size yine giir kitabr bastlrnamtg bir gairimizden brahsedece-
$im. Hayret Efendi'den! flayret Efendi, Tanzimattan sonra Di-
van Fdebiyatrnrn devaml saytlan gairlerimizdendir. Muallim Na-
ci devrine aittir. ibniilernin Mahmud Kemaf in, Arif Hikmet Be-
yin arkadaglannclandr.
Arabi edebiyattnt el iyi bilen gair sayrhyordu. Maarif Vek6-
letinde, ilmi, edebi eserlcri tetkik edip basllmasrna miisaade
eden heybtte dza idi.
 377
376 he-
Divan Edebiyatrnr clevam
ettiren gairlerden sayrlmrqken'
$air Egref, bu hey'ettekilerin bilgisizlifini hicveden bir ht'- qiitl vardrr' Hatrnmda kaian 9u
asrnda onu ayrnyor. Neqriyatrn sansiire tAbi olduiu bu zamanda ce vezniyle y""t-'s'e#iii'oit
bu hey'etin miisaade etmedifi eserler basrlamazdr. dcirt mrsrauu Yazaylm:
Bu hey'et, bir gairin divanrnrn da basrlmasrna miisaade et-
memigti. Eqref gciyle diyordu: olnleYtm dlrrle giiniil'
DhfeYim lnle giiniil'
Gizerler her eserden, bi miihdbA, bir takrm yerler,
Gel beraber Yanahm'
Azizim saruna kim yalmz senin diyvAm gizmigler? ylne senlnle giiniil!"
Gegen giin Enciimende yok imig Hayret, biitiin heyet , i
Arapga blr kltap zanneyleyip Kur'aru gizrniqler!" alevhine yaztlar yazru*
Hayret Efendi, 31 Martta hirkfrmet ema o rejimi bepcnmi-
Hayret Efendi, A,danahydr. Sangiizel'de oturuyordu. Burnun- tr. Irtica,la, askeri ;;;;i; ilgisi;iii
voktu.
cumhurivet' Pev gamberi-
dan konugan, asrk surath, aksi bir adamdr. Sarayrn baskrsrna vordu ocumhurivc""t;t;ff: lt;miisliimanhfr, se'giyi geri-
kargrydr. Hiirriyetgilerle beraber.di. ikinsi Abdiilhamid'i *miis- mizin zamanrndaki";;'J;;*izrifini bir takrm
hat<tcrnda akhna gelen
tebid-o diye sevrniyordu. recek (Cumfturiy"t-i*isia-iv"'
* sardilineY:28?:"1f
TJ:i:tul'a.girince.::*it^.:^1tt1i;*:"uT'n""
{lil j, Ahmet Mithat Efendi, saraya dalkavuklufa bagladr$r igin totrujorlardr' Lehilde gaha-
4'Ji)
be verildi. oosttail "'"r*"gt"aJ" tendi aleminde vaqavan' olup
bi-
P
nl I "BalAo riitbesine ulagmr;;tr. Buntr Hayret Efendiye haber ve- det ettiler. Huv,"i'#;t"i;
';.9 rirler:
;;; ilgisiz tir gair oldufunu s6vlediler'adamr oldupu iqin arrt-
,ir''"'
- Efendi hazretleri, haberiniz var mt, Mithat Efendi ubalAo
*i f;
, y'fl
oldu!
Arap
'a"uivut'll'"""l;Ti'; EfeJyi kendi memleketi olan
fdv' Derler. Hayret Efendi, suratrnt biisbiitiin ekgiterek burnun- nr dilediler. oirra'r'^nlrp'Huyr*t
ikamete memur etti'
,, t| dan gelen iifkeli bir sesle gu cevabr verir: Adana'da
*
Daha beter olsun!
-Pastiir'iin, mikrobu Hayret Eferrdi kaSl*
kegfedip kendisinden ijnceki trp bilgisini Bunu kendisine mi'ijdeledikleri.zaman'
g"l"rr- iifheli bir sesle:
hige indirigine kzmrg, Pastijr'e kargr giiyle demigtir: nru gatmrg, vi". ;;;;;;un gtui..s"ltan-iil-euarao olan
biri pa-
.tKe$feyledin hakayrkr da i9 mi eyledin, _ yoo... ci;:;;;;;iri"ijt.tlrtftde ikamete memur edilemez'
Diinyayr cahil eyledln ey bihaber utanlr disahlann ","t'";;;;
giderim!
ilii**'v" giindersinler
* Demigtir'
Gazeteler, o devirde, padigahrn tahta Erktr[r <ciilus> giinl+ *
rinde kasidelcr yazarlardr. O, bu kasidelerden apayn bir <ciilfrs> O" gairin tereke'inde biri-
giiri yazmrgtrr. Bu manzume gdyle baghyordu: Biiyiik bir yoksulluk iEinde 91""
divanrn Lil"il elinde kaldrir
anlagrl-
cik deferli 'uu't'gt-oto" bu bastrrmamtgttr'
"Bir ni.ikte trraz galr olsam, i-o*r91,.. DivAnr alan da onu ot,,yto Eok 'ayrr bir gairi
Endlgeyi nesme kadlr olsam, Eclebiyatrm"L'-t""ai"" -ut"t"'i bera-
unutulmug' Acleta cl-ivantyla
Olsam, ne demek a tab'r gelek,
olan Hayret nt""ii' Oitimiyle u'ot't Havrct Erendi'
$airlif't etmedin ml tdrak? ber giimiilmit$ ;1;'1";;;; ei""irti'"'si;
ilit*iiti-' Ama'-bulrtnacaplnr
. Parlarsa daht giiher ki.il olmaz,
Arit Uu kadar tecAhiil olmaz!> nin divanrn' utuyu"tu' oldu!'unu katrp adtnt rahmetle
ummuyoru"'' o'i"^aa. t""'ttitot'tu' yoktur,
"t^ttnu santrrm!
birgey
olnci, parlasa da giil olmaz, bilen bu kadar bilmemedjkten anmaktan b"$il';";acak Orhan Seyli ORHON
gelemezl) niiktesi qok be!'enilmigtir. Son llavadis: 1E8'19?0
 378 379
KADINLAR

ikinci Abdiilhamid devrinde ya$amrg bir Hoca Hay-

ret efendi vardrr. Qirkin, kibirli, kendini begenmig ki.i-
fi.irbaz, BabrAlinin acaip ve gerici tiplerinden biri imig.
Devrinde hicvetmedi$i kimse kalmamrg. Hele kadrnlar-
dan nefret ederrnig.
Demig ki:
"Kadrnlan okadar sevmem ki _-sarabr bile,
adrna <<iiziim krzrn dediklerinden dtiirii igmem.,

,.Sermtem o riitbe zenleri, hatta garab-r nAbr dao Kabatag Sultanisi

"Nug eylemem kim ismine bintil inep derler deyfr" FArisi Muallimi
tlstad
Bir giin bir mecliste de goyle konugmug: Tahir Nadi
,.t Oliilere mersiye Efendi. Siis. Mec.
yazanlara Saganm, mersiyeyi asrl
"j' -
Ea[r gegmig kadrnlara yazmah, okuyan da, dinleyen de
29.3.1924

'J allasrn.
giiyle de bir fikra vardu'. Qirkin bir adam oldupu
igin bunu da Hayret efendiye yakrgtrrmrglar-. Giiya bir
gi.in Hayret efendi kahvcnin oni.inde oturmug, nargile igi-
yonnug. Sokaktan gegen bir kadrn her halde hocanrn
girkin ve kadrn diigmanr olduiunu bildigi igin olacak,
Hayret efendiye bakma[a baglamrg. [{oca krzmig:.
q- |[g bakryorsun be kadrn?" Deyince kadrn gu ce-
vabr vermig:
Gcjzlerimden biri bir giinah igledi ona ceza
ver
rlek -igin senin yiiztinii seyrediyorum.>
TAHiR NADI
(1876 _......)
Elzurtnn krbtlsi hiirmetli, ftituwetli Cevad
Hubs-u tr5mette Sabah sahibi Mihran gibidir.
Bir fedai sayrlrrdr o da iiz milletine
Bu hay6srz ise milliyete diigman gibidir.
Mi.in'akis trynetinin grlzeti bed suretine
$ahsr menfuru hahamhanede derban gibidir.

* Bir gtgek bahgesidir dense maarif farazd

ALi RUHi,YE
$air-i ateg zeban filAnrm ben deyu
Simdi bir zrlak zuhur etmig gezer pek ldfzen
Bikri mazmundan dem urrnug bakrn divdneye
Bikri mazmun nerde, sen nerde behey eggek...
igimizde bu ulursuz rsrrgan gibidir.
Dekovll hasrl eder Ankaradan Erzuruma
Yedig'i ...... lerin 6dddr bir orman gibidir.
ilrnt teqyil ederek cehle sehabet edtgi
Ash pig oldu$una hiiccet-ii burhan gibidir.
 f
|{j;1",.:,111r.*: 'rj lf d:en ef_z&n eiihre tim vardrr,
*Fbir _eylemenq $ekki qefe cid$etim vardr.
38r
Giiriip zahtrde s6lrtt harirni zannetme Canrm srkrldr, ertesi giin Tahir Nadiye rastlayrnca,
gafletten,
B€legat miilkiinii teshtre kAfi kudretd;;; bunun sebebini sordum. Bana:
Vekil olmak iimitstz, mebus olmak
Ne yiikserr acz ii c.ehrrm, ne rrc^re
_"ai";;iamrna, "- Hakkrmda alayh yazr yazmrtsrn. Karikzitiiriimii
nisbetim vardrr. de yaptrrmrgsrn!,
Semadan hll" diigmtig mihr-i Dedi.
alemtdb_r irfanrm,
-r*arr.
Heceg& Tahtr-i Nadi i".r* bir Bence mesele anlagrlmrgtr. Bizim gair Yusuf. Ziya,
tiihmeU*
* bilmem hangi gazetede biiyle bir krta m1yazl mr ne yaz-
mrg, bir de karikatiir yaptrrmrgtr!
Bir zamanru" -"f;dl il",lr::}" aram saz BildiEimi sdyledim. Tahir Nadi hemen benden ma-
iken
Talil nisazrm attr Eimdtlik engiir yere zeret diledi. Arkasrndan da iki giin sonra benim iqin yaz-
Blr harab enk_az zan eyler temaga eyliyen dr$r hicviyeyi tadil ederek Yusuf Tiyanrn aleyhine gevir-
gehre dahit oldu!.unda grldrnr di. Bana da bir medih kasidesi yazdr.
;;r birden bire
1' NADi Meler, Yusuf Ziya, muzipliSinden Tahir Nadiye
b
"'i
,l '
Egref, hapishanede iken Tahir Nadi
nJ
n*Jft rastladrlr zarnat:', kendi yaptrrdrlr karikatiirle yazdr$r
'r! " ,i,j'".' Sanma Divrik yalnu sail-i mdhir
grkan"." yazLyt benim iistiime atmamrg mr?!
/ t'tl KAh olur Tahlr Nadi gibi gair grkanr. Bu suretle bir hicviye de iki kigiye yazrlmrg ve top
ilitr&),
diye iltifatta bulunmugtu. gibi birinin bagrndan iitekinin ba$rna srcramrg oluyordu.
J' TAHiR NADi,YE MUZIPLiK * Halit Fahri Ozansoy
Bazr gtinrer ders arararrnda ru.iri-*.ra,imi
Nadi ile arabi muallimi Meki Efendinin rahir KIT,A
delerini dinlerdik. Ayni zamu";;- t a.qrtrLi, kasi- Her biri yekdifere etmekte bi perva hiicum,
avukat
Efendi hem sank, hlm krravat takan oran bu Meki Sahn r matbuat qimdi mdcera sahrasrdrr,
gok grk ve zarif. Hatt-r butlana sezadrr eldeki ruznameller,
bir adamdr' Tahir-Nadi onu gok'severdi ve birhassa o Her muharrir ihtirasrn hdmi-i yektasrdrr.
flTl:r9" kime yazch ise onun hakkrnda yazdrll TAHIiI. NADT
lerini her mrsrar iiger kere tekrar'ya.rl hicviye. *
dostuna okurdu.
;;;i^J" U,,
rAHiR NADi iQiN
Bir giin bana bazr arkadaglar: Yrkamaz gehre-i menhusunu bayramda bile,
Yahu, dediler, Tahir Nadi sana gticenmig, Ilehre Tahir gibi bir kirli musibet gelmez!.
hinde- bir aley
hicviye yazmrg, Sultanahmetteki Kiilliik,te
(meghur kahvenin son divan
* Abdiilbeki FBvzr
;;airlerince adr) okuyup du_ YiNE KADININ CAZiBESi
ruyonnu$.
Bu mes'ele halA gazetelerde miinakaqa ediiiyor ve
(*) SelAnikten {nkara'ya edebiyat muallimi olarak t6yin halA herkes bir tiirlii sciyliiyor. Kadrnrn hangi ya$ta daha
edildifinde yazmr$trr.
cazip olduiunu diin Tahir Nadi ef. tistadrmrza sorduk-
 382
IJstat cincc bize cevap vermek istemedi, fakat bir saat
sonra bu mes'eleye dair kaleme alrnrg oldu$u gu uzun
.larkryr getirip memuamrza blraktr:
Anayurt: 21.12.1933
* Fakat huzumnda bir el baflayan
KADININ CAZiBESi
Kadrn denilen mahl&k, zannetmeyin, caziptlr...
Bence her hatun kiqi caztp de['il, kAziptir!
l.
Klm demi$: her erkeEe bir kadrn mi.inasiptir?
,.I
Bence her hatun kigi cazfp defil, kdziptir!
tJ.r Tevfik Fikret buyurmug: oKadur benzer denize!"
t' Bu fikir pek muvafik geliyor bendenize...
il3r
ill
Ir
Cennette ters gtydirdi kiildhr dedenize:
| Bence her hatun ktgi cadp de$il, kfiziptir!
1.f
,.J"' Iledemizi cenneti dlAdan attrran o,
,.d
Zavalhya firdevsin btr pula sattrran o,
irt-
l* Erkeklere cehennem a'abr tattrran o:
ir Bence her hatun kigi cazip de!'il, kdziptir!
Yagr ister krrk olsun, lster lurliln yansl,
Her kocamn bagrnda harman diiSer kansr!
ir; Bir beyazr, penbesi, kigmirisi, sansr:
t,'
Bence her hatun *dgi cazip defil, k6ziptir!
li .
i::,
i1,r
Fatmasr bagka gile, Aygesl baqka gile,
Yakamam ben bagrmr atege btle bile!
Evlenirsem si.irmeli giiryagrrn klmler sile?
Bence her hatun kigi caztp defil, k6ziptir!
Nene gerek ey hoca, senin biiyle drnltr,
Yetmezmi nargilenden grkan tatL hlnltr?
Gelin de bir mrnltr, kaynana da zrnltr...
Bence her hatun kigi cazip de$tl, kdziptir!
TAHIR NADI
Daktilo eden: Osman CEMAL
tll'
;i
FAZIL AHMET AYKAQ J 6-1,
(1884 1967)
-
DEIIALETNAME!
Ismail Hakkr Paga'ya
Dedtler ki girndi yiirek daflayan - -
Nafile yorulur, hem ag kalrrrmg;
Hem yaS bulabilir, hern gaz alrrmrg
$u sebeple sana olup da bende
Deryayr cfiduna dahnaya geldim
YAni dalrtrlan erzaktan ben de
Olmiyecek kadar almaya geldim 6'l
t-rt
.\
Avutuldumsa da hog yalanlarla
Akma gitmedim bo9 plAnlarla
Ve bugiin bir siirii ag kalanlarla
Birlegip kaprnr galmaya geldim!
igler iyilegti ama gitgide
Ne un bulabildim ne de bir pide!
Binaenaleyh ben devlethAnede
Birkag ay misafir kalmaya geldirn!
*
iri snvir
Nazif Bef igin-
-si.ileyman
Ziybiifer vermek igin devlet-i Buhtunnasra
Gitti BaSdada fakat bdde harabi.ilbasra!
Muhtar Bey igin-
-CelAI
Gi.inegin kalbini versen ona kiir kandil eder!
Nura bo$durmak igin zulmeti iskandil eder!...
KIT'A
Niceler mestii vahdetle "Enelhak" dediler
Niceler varhsrmrz biidceye mtilhAk dediler
Tilkiler kaptr bi.itiin peyniri Alemde o$ul
Kargalar giinkti tutup sadece bir <Gak" dediler-
 f()i
384 J(J-l

" tH:.i:Xren sekrni$ ayas;y

glftlikte kahnamrg sr!,rrla manda
Merhdan kalduur$ kurtlar buznfi
Kurnalar boganmrg yrtflk harnamda
Ustalar toplamrg tasr tarafa!
Drgrmrz kalayh, tgimiz tavsrz
Ateg dediklerl yanar rnr kavsrz?
,tl
Tiirkiin lmlAsrm s€n yazma (vav) srz
i!
ii:'. Tathsrz yenihnez dilber duda['r?
il..
",.
-1,:

:
ar4,.
al( Yelkenin kopugu dlrekten deftl
.tl' ,,,t Kayr$n batrgr kiirekten defil
' Fnt
,i,<,h '.J'
u't. Ah eden gok ama yiirekten de!'il!
'"jt
''Jrl
Virane iilkenln akar saga['r!
. .lrli$r'
ia' Nargile misall gok etme gurgur!.
,'t\,!t'
/.1 lstanbul tiirkgesl de!'ttdir uygur!.
Pirlncin verini tutar mr bulgur?
Kavun olur mu hlg gerkes kaba["r?
4

;i gairin kaleml depllse olgun OnneN SEYFETTiN

&
It,
;,-
i' Ifer kafive biiyle diiser mt dolgun? (1884 Le20)
i:.
a

Av6nr samr bu dehri dfinun HATIRLAMA - USULU

* i:.
i- i!'l Tavqan bryrlrm kuzu kula[r!. Omer Seyfettin, bir gtin yolda en yakrn arkadaqr olan
Ali Canib'e rastladr. SelAmlagtrlar, konugtular' Bir ara
li 'ri
i ::..
AYdede: 232.1922
i ':'i:'
":l
l:l * gerrq hikdyeci:
li (<- Canib'ci[im; seuin peygamber adh bir:rlkada;rn
..1:,,::i
:l
r.r

i:.
KIT'A var vil, bugiin ouunla beraberdik. Sana sel6m yollach'"
.!r ll,
r:r f -
Nice sevdA kemlrirken, nice azgln yiirefii, Dedi. Ali Canib:
it. i,,
Nice sandal devirirken, hele hrrsrn kiire!'t .,- Acaba kim?.o
{r .1. Acaba yok mu dedim; bir ukalA dtimbele$i? Diye sorclu. Omcr Seyfettin durdu, diigiindti'
{,. Bana giisterdi felek: do!ruca K... G... ..* gitnai hatrrlanm canca[rzrm; olmazsa biitiin
peygamber adlartm birer birer sayaltm'" cevabtnr verdi
;t. Fazrl Ahmet Aykac F: 25
,:

#i'
 386 irrBr 387
vc sayrnagzr cla bagladr. ISagtan, Hazreti Muhammed'c ka- Bir doktol arkadagrm anlattr:
da'r bir bir saydl. Bulamadr. oAdem, idris, Nuh...o diye ..O sene Hicaz'da dehgetli bir kolera vardr. Belki
diye bir daha bir daha tekrarladr. Kabil depil, hatrrlaya- giinde iki yiiz hacr gcimiiyorduk. Uga$rm bir sabah elime
mryordu. AIi Canib'in: bir mektup verdi. Agtrm. Okudum. Gayet yakrn bir ak-
.,- Omerci$im; peygamberlerin saytsrnl ancak AI. rabamdan... Bir kadrm tavsiye ediyordu. Dadrsr mr5.rnrg
: lahu teAli bilir. Bog ycre yorulma.o nesiymig! \
I
Yollu scjzlerine aldrrmryor: Gelsin konugahm! dedim.
! -Kaprdan gayet korkung derecede girkin, siyah bir
"- Hayrr canlffi; diye direniyordu. Bu insanlann
bildigi peySamberlerden biri... o Arap kansr girdi. Beni etekledi. Ne istedi'ffini sordum.
I
i

t, r\ma biitiin qabasrna ve arl(a arkaya peygamber ad- Para, ev, yemek, ilAg...
i
Iannr srralamaslna ragmen, bulup grkaramadl. Mahcup Hig, bir gey istemem! dedi.
i:,
mal-rcup arkadagrnclan ayrrldr.
- Fee?hiq halde?. diye yiiziine baktrm.
rl
I
lr*.
Aradan epey zaman gegmigti. Bir giin, bi.iyiik bir - YalnrzOli.itfediniz, ben iili.irsem cenazemi erkekle- ?
{rtr
l'' {1 seving iqincle .rlli Canib'in evine ko;tu: -
rin gukuruna attrrrn aytnlz..
i Gi.ildiim. Bu tuhaf bir arzLr idi.
J ",::f
r{. "* Hatrrladrm CanibciEim! miiidesini verdi. Yine
unutacaf;rm dive ijdtirn koptu da defterime de not et-
dtilo
ill
"t!l

tim." Ve defterini grkanp selAm yollamrg olan opretmen - Nigin? diye sordum.
Ben dtinya evine girmedim. Krzrm!
[i
Ilt' Har-un beyin adrnr oktrclrr. *
-Dedi. Dayanamadrm.
t,
J
BIR HAI. QARESI
Omer Seyfettin, SelAnik'te bulunurken bir ara so- - Bacr! Hig korkma dedim, krzhfrna bir gey ol-
maz. Ingallah ya$arsln. Oli.irsen erkekler korksun. Sana
il
!* kak kcipekleri pek gopalmrgtr. Belediye, bu kcipekleri ze- ne?
hirlemek suretiyle, onlardan kurtulma yolunu bulmugtu Arap birdenbire gahlandr. yiiziime oTuh utanmaz
ama bu sefer de halk, ;urada burada can Qekisen hawan- herif!, diye tiikiirdii. Qrktr, gitti, iig ay sonra akrabam-
lan gcirdiikQe krzryor, belediye aleyhinde cesit cesit ho- dan dadrsrntn namusuna tecavtiz etti$im iqin biiytik ser-
h,,.
g;'.. murdanmalar ahp yiiriiyordu. Bir giin belediye reisi ile zeniglerle acr bir mektup aldrm."
ff:
F1.
.t
' konugurlarken reis:
ri,
1' o- Vallahi beyefendi, ben de ne vapacaEtmr gasrr Ekseri siyahlarda titii,rrilr, sonra bile devam eden l.'
,:
{ dtm, diye sikiyette bulundu. Bunlan ijldi.irsek bir tiirlii, bu gegit iffet endigesi biraz da bizirn beyaz hanrmlarda
[: 6ldtirmesek bir tiirlii. Bilmem ki ne yapsak?o olsa... Diken: l.4.lg2' ...

L
r!, Omer Seyfettin:
t:i
H o- Kolayl var reis bey; cevabtnr verdi. Hawanlan BAHAR ,,u *m"EKLER
'Orhan Seyfi Orhon, bir yazrsrnda anlatryor:
zehirlemeyiniz, hadlm ediniz. Bdvlece hem nesillerini tii-
Sri
{t

"Omer Seyfettin'e bir gi.in Babrdli'de rastgelmiptim.

iir
*1i'
ketmenin volunu bulmug olursunuz, hem de halkrn srzrl-
#: Bana o negeli tavriyle:
ii.l
-&ii ,
trslna meydan kalmaz!"
li

.l:
:d: .. r
it.
jr!
iil
.:: ,

I

Cancafrzrm, dedi. llikAyelerimi topladrm; ismi
- ve Kelebekler)...
(Bahar Yakrnda grkryor. O zaman bu
isim bana ne kadar yeni ve ne kadar guzel giiriinmiigtii.
Bilmem nasrl bir sebepten dolayr (Bahar ve Kelcbek-
ler) bir ti.irlii intigar etmedi. igindeki biittin hikAyeleri
ayrl ayr-r okumug olmakla beraber, bu ismi igittikten
sonra, kitabr g6rmek ve tekrar okumak igtiyakr kalbim-
de uyanmrgtl. Omer'i her goriigte soruyordum:
Bahar ve Kelebekler ne oldu?.
- Qrkryor canca$rzrrn!.
-Bunu o kadar kat'iyetle sciyltiyordu ki tekrar kita'
brn intigannr beklemefe baghyordum. Fakat aradan haf'
talar, aylar gegiyor, o, bir tiirlii grkamryordu. Omer'e te'
sadi.if edince sualimi tekrar ediyordum:
Omer, hani Bahar ve Kelebekler?.
- Merak etme canca[rzrm; yakrnda grkryor, ama $1,
pek -yakrnda.
Heyhat!. O zamandan beri aradan uzun yrllar geqti.
(Bahar ve Kelebekler)e kavugahm derken Omer Seyfet'
tin'i kaybettik...>
ANLAYAN BERi GELSiN
Kabatag Lisesinde Edebiyat cifiretmenlifi yaptr[r yrl-
Iarda miifredat programlanna pek baflanmaz, bun'lara
kargrhk, miimkiin oldufu kadar qok metin okuturmuq.
Canh, orijinal, samimi bir hoca imig. Metinler okunur-
ken, sade dilin dnemini anlatmak igin, o$rencilerin sor'
duklan ltgat, tamlamer ve deyimlerden yabancr asrlh
olanlar igin:
bunlan ben de anlamtyorum'
"- Vallahi Eocuklar belki bizzat yazanlar da anlamrq
Do$rusunu isterseniz
defiillerdir; siz rahattntza bakrn.o cevabtnr verirmig.
YAPI$KAN U$AK
Kalamrg'ta, eginden ayrt Yagamapa bagladtfr zaman,
bir ugak tutmuqtu. Ali Canib, bir giin:
o- Omer; bo ada* ihtivarca, biraz da ahk gciriinii:
I
yor. Bilmem sana hizmet edebilecek mi?" diyc sorrnu;,
o da:
,,,- Ne diyorsun canca{rmm? Oyle becerikli bir adam
ki, denize giriyor, bacaklarlrlnr arasrnclirn gcq,el'kcn ayak-
Iarrnr srkrp ciylece bahklan yakahyor.o ccvabn:r vermigti.
A.rna gel zaman git zaman kendisi de ugafir beflenmcmefe
bagladr. Fakat uEak yaprgkandr. Horlandt, aldrrmadr.
Kovdu, gitmedi. Zorlanrnca evin, yanrndaki kiigiik bir
kuliibeye girdi. Orada yatrp kalkma[a, tekrar eve ahn'
masr igin yalvarrnafa bagladr. Bazr geceler, Ali Canib,
arkadagrnda otururken, drgardan u;aSrn tsrarh stzrldan-
malan duyulunca:
..- Omer; seninki yine serenada bagladr., diye ta-
krhr, Omer Seyfettin:
'"- Allah belAsrnr versin, Allah belAsrm versin!,'
$eklinde ktipiiriip dururdu. Nihayet taharrmiil ede-
medi; kuli.ibenin sahibine gitti. Rica rninnet ederek ora-
yr yrktrrdr. Adam, ancak ondan sonra gdri.in'nez oldu.
Aradan bir hafta on giin' gegmigti. Bir gece yirie Ali Ca-
nib, Omer Seyfettin'e gitmigti. Bir ara tava,ntl r bazr gti-
riiltiiler oldu. Ali Canib:
n- Eyvah 6mer; senin ugak hAlA buralarda galiba'
Sakrn dama grftmr9 olmastn; mutlaka iqeri girrnek igin
kirenritleri kaldrnrrordur.o deyince, Omer Sc\ i:r-:tlin, l4r-
kan clofim seslcndi. cerrap gelmecli. Fakat asabr eni ko-
nu bozulmugtu:
o- in a;aSr ulan; inmezsen evi yakar, sclti kebap
ederim.o yollu tehditler savuruyor, elindelii f,,rlerle bal-
konclan damr arag.trnp durryordu. Kimse yt;l';tu; belki
bir kedi veya sansardr ama, Orner Seyfettin, o gece ger'-
gekten sinirlenmig ve k-orkmustu.
UQ FIKRA
HACIYATMAZ
Her devrime uvan ve nereve diigse ayak tisttinde du-
ran birinden bahsediliyordu. Omer Seyfettin, bunda 9a-
 grlacak ne var canca$rzrm, dedi, herifte 6yle hafif kafa
var ki minareden atsan yine ayak iistiinde bulursun.
TURK KADINLIGI
Omer Seyfettin, krz lisesine edebiyat ofrctmeni ol-
duiu zaman bazr arkadaglarr gaka igin: osenin kadar
geng bir adamr krz lisesine nasrl tayin ettilcr,> diye takrl-
ntglardr. Omer Seyfettin, gcizlerini ha1'1"11" aqarak:
Aman cancafrzrm, kargrm{a benim geng luz vok,
-
Tiirk kadrnhfr var! demi$ti.
GAVURLUK
Fikret Adil anlatryor:
Omer Seyfettin, Hiirriyetin ilinr srralarrncla, bir gtin,
misafirlikte bulunuyordu. F.vin geng ve yetigmig gocu[u
Avmpa'ya gcinderilecekti. Misafirlerdcn bir mutaassrp
hoca ona nasihatler veriyor, beq vakit nanlzlzlnl brrak-
mamaslnl srkl srkr. tenbih ediyor, buna benzer lAflarla
herkesi sinirlendiriyordu. (imer Seyfettin, o kendine
mahsus eda ve give ile:
Canca$lzrm, demigti, gocufu rahat brrak. Gdvur-
- Qiroz Ahmet son derece kuwetliydi. Hani o yol.r' ktil-
luk dlrenmiyecek olduktan sonra Avrupa'ya nc di1-c gi-
diyor?
KERAMET
Yangrn yanm saatten beri devam ediyordu; fakat
i..
l
; mahallenin ahalisi iki ev sonra srinecepine kaildilei'. Qtin-
i
kii bir zAtr gerifin tiirbesi vardr. Mi-imkiin defiil o, tutug-
::
t-
i.
mazdr! $iddetli bir krble ri.izgdn esiyor, alevleri, krvrl-
It
ctmlar saqan tahta pargalarrnr, tiirbenin i.izerine, tiirbe-
nin altrndaki evlerin gatrlanna frrlatryordu. itfaiye bii-
liifli, tulumbalar son gayretlerini sarfediyorlardr. Polis-
/er etrah ablukaya almrglar kaErnlan eiyanln ya$masrna
'meydan
vermiyorlardr. Qiroz Ahmet etrafrna bir goz, gez-
dirdi. Bu kagarlanmrg bir kliihanbeyi idi. Onca yangrn
demek vurgun demekti. Amma mahalle Eok fakirdi. Bi-
I
liyordu ki 9u yanan zavalh kuliibeciklerin iginde yatak
yorgandan bagka bir gey yoktu. Halbuki vurgunda Adet
"yiikte hafif, bahada a$rr geyler" i bulmaktr.
391
- Allah belAsrnr versin! Faydasrz yangrn! d.iye bagrnr
salladr. Ahali ti.irbenin ciniine toplanrnrgti
-_ Buraya gelince s6ner! Diyorlardr.
Qiroz Ahmet yegil boyah ti.irbenin penceresine so-
kuldu. Kor bir kandilin hafifge aydrnraitrgr sandukaya
baktr' Bagr ucunda iki bi.iyi"ik gamdan clur-uvordu. san-
dukamn iki tarafrnda iki seccade yayrh idi. Agrk rahle-
Ierde'biiyiik Kur'anr Kerimler yan germiE yatrvorlardr.
Qiroz Ahmet kelepir kargrsrnda parlayan bir: yahudi gci_
ziiyle bunlara baktr. Asgari bir hesap yaptr. ilirrd"r'
onar liradan yirmi... Seccadeler be.-
.lt
- $amdanlar
gerden, otuz... Kitaplar mutlaka yazmadrr. oyirnri de on-
t-.
lar, de etti elli...
Dedi. Yegil boyah kaprya gitti. Qiroz, keirikli omlrz-
Iarile kaprnrn kuvvetini yokladr. sonr-a kilidine baktr. ya-
va$ yavag dayanmafa ba5ladr. HaIk yansrnla megguldti.
'hanbev]erine miihsuz bazusuz.,
idmansrz, sporsuz, gizli,
harikulAde kuvvet... Dayandrkga kapr gatrrda.mafa basla-
dr. Nihavet kiit etti aqrldr. Qirozun igeri eirince ilk isi krir
kandili i-iflemek oldu. Fakat alacapr geyler her ne kadar
pahada agir ise de yiikte civle pek hafif de{ildi. Zihni he-
men bir vurgun plAnr tertibine baqladr. pldn zihninde te-
gekkiil ettikqe Qiroz <netice> yi beklemiyor, teferrratrnr
tatbik edivordu. Samdanlarrn mumlannr erkanp yere at-
tr. Rahlelerdeki kitaplan ahp hepsini belinden grkardr{r
Trablus kugaprna sardr. Sonra bjraz durdu, burnunu ka-
grdr. Yavaggacrk seccadeleri topladr. Bunun i.izerine gul
vurur sibi sandukanrn slrtrna rjrttii. Simdi kaordan grk-
mak lAzrm geliyordtr. Amma drgarrsr dolu idi. Sandukava
davandr. Biraz di"isiindii. Kavuk da brrakrlacak bir sev de-
fildi. Uzerincle srrrnah bir Qevre varcL" Sancluka birdenbi-
re kavdr. Qiroz Ahmet diismemek igin toolandr. Acaba ev-
Iiya diriliyor muydu? Durdu baktr. Gfiltimsedi.

392
Vay canlna,.yere rnihh degilmig be dedi. Egildi
-
altma b4kmak igin sandukayr kaldrrdr. Bu gayet hafifti.
Ince tahtadan yaprlmrg i.istiine yegil guha haplanmrgtr.
Zihindeki "grkrg pldnro tamamlandr. Kitaplarla gamdan-
Iarr kucakladr. Bu sandukanrn altrna girdi. yavag yava$
yiiriidii, durdu. Sandukanrn altrndan elini grkarrp yava$Qa
kapryr aetr... Sol taraf cacldeye grkryordu. Yakalanmak
ihtimali vardr. SaS taraftaki sokak tenha idi. Viranelikler
goktu amma yangill o tarafta icli. Herkes o tarafa birik-
migti. Qiroz Ahmet sanclukanrn altrnda uzun miiddet dii-
giinmedi. Paldrr kliidtir kaprdan grktr. Giiriiltiiye bagmr
geviren halk gagrrdr. Helkes olduS'u yerde kaldr. igte evli-
: ;iil
A'
, dli
rJr ya kalkmrg ytiriiyordu, itfaiye askerleri korkulanndan
F llr
ellerindeki baltalan, kancalail, hortumlan diigi-irdi.iler.
.! "ri'"'" Sanduka korkung manevi bir he'y'betle sallanan sallana
aralanndan geqti, kara-nhklarda hayboldu.
ldtt
Tiirbeden evvelki iki err de ategten kurtuhnugtu. Yan-
'r
ll maytp evliyasrz kalan tiirbe 5'ine mahalledeki kutsiyetini
muhafaza etti. Yalnv tatiha okuyanlar yilzlerini eskisi
gibi artrk bog binaya qevirrniyorlar krbleye bakryorlar:
olki gdziim, yangrn gecesi bu tarafa gitti!" diyorlardr.
(Yeni Diinya) 6mer Sey$eddin
* mrstl: - ]{e;671;n hakkr var! decli'
KIRACAK gEY BULAMADINIZ MI?
Diivmiig qu krzrl gairi, Bulgaryah Tiirkler,
Hami O'na binlerce milis yoldarsr varken;
Irkdaglarrmrn elleri dert giirrnesin amma,
tlig kol krrrlrr rnrydr, o menhus bagr varken?
TTUSruU KIJRUNTU
Bugi.in Moskof denen bir kel katrr mevcut ki diemde
Sanrr pespaye, menhus giftesinden gok sinenler var!
Fakat bilmez ki ahmak, bo$ ve koftur attrEr tekme,
Sinen yok, zrrlayan ifirenc sesinden tiksinenler var!.
Eqref-i ZAMAN
/
YAHYA KEMAL IBEYAITT 393
, (1884 * 1958)
.. MANZUM NUKTELER VE HiCViYEI-ER
Yahya Kemal ncgcli bir sohbette, yantnda l"iiurtatr
, abdiilbaki'Giilprnarh ve Rrflir Melul'a 9u beytini okLrtitug-
, tu: Bflki efencii, Rrfkr Ntehil, bir de bendeniz'
, Bizler, ikinci devre meldmilerdeniz'
,' lbdullah cevdet, Bahr-i ceclicl vapuruyle Abdi,ilha-
, mid tarafindan Trablusgam'a si-iriiliince Yahya Kemi:l ;u
, beyi yazdr: ,
. Ufragmanrn neticesi, Abdiilhamid ile
Berr*i atiki boyladr, Bahr-i Cedid ile"
YAKUB KADRi iQiN
YahyaKemal'ine;ekleturaqrkanYAkubKadriic;in
I stiyledi$i beyit meqhurdur:
Vaktaki emr-i Hak Cebel-i Nfrr'dan gelir,
Yakub egeksiivar olarak Tur'dan gelir!" '
HOROZI
$AirHiiseyinSiretBeyinyazdrfrbirgiir,guiliin]lsra
ile bitiyordu:
Rehgi.izAnnda bir gariP horoz
Sanki eYler benimle istihza!
Manz-umeyidinleyenYahyaKemal,niiktel'itLltsma-
*
DAMAD FERiT PA$A
Osrnanh inrparatorluSunr-rn son sablk SadrAzamr Da-
mad Ferit Sevr Muaheclesini inrzaya gicliyordu' Br:bek'te-
ki yahsrnrlan kargrdaki vapura binrnelt iizcre har,.:kct et-
ti. Vapur l<all<acafr stracla hcr- nedense gtpast trir. ti-irlii
kurtulmuy or, ziniirler Bebek ;arnandtrastna d<;'irl11-vol-
du. Btr srracla Bebek gazinolartndan birinde oturmakta
olan$AirHarniclilegdirYahyaKemal,birbirlel.inita.
mamlaYan birer mlsra soYlecliler:
 _,_-,/

39s

ffiiY;,'* bir giin gelirse srrasr

HAmid
- Stiyle Ne
Yahya Kemal idi kasdrn Bebek gannanclrasr
- *

ffi
xRgrl-T MELAHAT
Istanbul konservatuvarrnln alaturka krsmr tarafin-
dan aybagl'cla rrcrilc. Evic faslr k.nseri, ay sonuncla, tck-
rarlandr. salon musikiperveran tarafrndan hrncahrnE clol-
durulmr-rgtu. Safiye Aylzr, harikulAde sesiyle sdylemeie
bagladr:
"Ey nahl-i meldhat...>
Yaghca bir bayan sahneye baktr, baktr ve gayri ihti-
yari tekrarladr:
... evet ey nahl-i melAhat...
Konserde hazrr bulunan ve tesadiifen yagh bayanrn
yanrna diiEen Yahya Kemal, beyti tamamlach:
Ey nahl-i rnelAhat, evet, ey nahl-i mel6hat
Giirmiiq mii felek giiftede btr biiyle belAhat!
*
FAHRi CELAL'I ARARKEN
Rahatsrzdr, de[erli doktor ve muharrir dostu Fahri
CelAl'den randevu istemigti. Taksim'de doktorun muaye-
nehanesini bulamamrg, tekrar telefonla aramrgtr, adresi
ii$rendi ve qu beyti sd,yledi:
DimaSrn ihtilAli tecenni.in raddesinde
Arar Fahri Cel6l'l Lamartin caddeslnde
KAR$I SAYFANTN YAZIST:
Her giin sessiz sadasrz hedefime ulagsam
Her giini.i bir basarnak gibi tennkinle agsam!
Ulkii: Yunus'a nazire Behget Kemal Qallar
Nerdibanlar trusigi nennini damaniyle mest
in*.ii bin igveyle bir kAgane-i faifurdan
Dergdh: MAhurdan bir gazel Yahya Kemal
(Karikatiir: 11.3.1943)
 397

396 YA STYDI!
sErri nnnriH Btiyi.ik 9 i i r Y ayh u K" * ol' P?::t' --'^ "TI;
-b-t:-*t;*
Birinci Lozan konferansrnda matbuat miimessili olan
s*iJil"l"tit'"n"' i; T:: :L:1,Y::T*Ti 1"",lJ:1
I i;
iY.r du ed
Yahya Kemal Bey, bir giin Fecr-i Ati gAirlerindcn Siiley-
man Saib ile barda viski iEerlerken gu iki mlsrar sii5'le-
f$11ll"iffiffi;L*; Y
gars.olL bir"rl
I Y:i:1?l
kahve emrettr'
ilr"k lairi*it
mig: Ba$ iistiine, Yd siYdi!
Giirtliim iki
bahttyar insan -Garson gitti, kahveYi getirdi:
Ahmet Cevdetle Ahmet ihsan. BuYurun, Ye siYdi!
Arkadagr bir ldhza diigiindtikten sonra: -BiiYiik giirimiz ktzmrqtr:
iyi ama demiq, Ahmet Cevdet'in i.isti.in-de Sekti Me- Yi siYdi deme!
lih var! - BuYurunYi siYdi!"'
Arkalanndaki masada oturan lkdam sahibi kendi - Peki,
Bak, yine aynr siizii sbyliiyorsun!
iizerinde Sekti Melih oldu$unu igitince gasrrrr. Zira Mir-i - Aff"ai", dilim ahgtnrq Yi siYdi!
,t'0il murnaileyh, edebiyat kitaplannda izah edilen oSekti Me- -Biiyiik gXiriJ o niaa*ti" irticalen 9u bef iti sirv-
"
i
J-.
'i'ril\t)
.Jr
.',t
'l/

"
Iihoin mdnasrnr bihniyonnug. O arahk yanlna gelen sa-
brk (Vakit) ve lAhik (Vatan) muhabiri Ahmet $iikrti beye
sorar:
ledi: gir Tiirke demek bugiin
HalteYlemenin araPqasrYdr!
*
<ya siydi"

Sekti Melih nedir? A!Miinir'imnenelAzrmdrbiiyiikelgiltfin

-Tahsilini Amerika'da ikmal etmig, zeki ve zarif bir maldan sonra
'genq olan . Cem'edilmig yedi yiiz bin lira
$iikrii Bey hayretle cevap verir: Usradrn u"'-' ""aa etmek tqin-Qankaya'ya
sonra'
Nasrl sekti melih?
- Canrm edebiyatta sekti melih!' AktbJ gitdi bryrklar da sakaldan
- Ben edebiyatta lzzet Melih biliyorum, sekti me: elqtlife
orta eleivdt bugiin etkdl lilivtf kunduraya
lih -
bilmiyorum!... * Mest ik""pav"l'i ytiksetdi galoq
Miinir:
VAHYA GALIP BEY iLi a""fi'. o"ll" gitdi diyo-r Mir-i Londra'ya"
.,Sakahm s"* Jf"aadrr bryrfrm
KrrEehir mebusu Yahva Galip Bey, fesinden piiskii-
liin'ii grkarrnlg, fakat ibi$i qrkarmayl nnutaralc <iylece Yrllarca saltanat nice asAr-r san'att
soka$a qrkmrgtr. Diin rnumaileyh garqtclan geqerken te- g;nzetdi softa""daki hiinkarbefiendiye
pesindeki sivri ibiii ti.inek zanneclen bir serge kugu usul- O.hun Velt kitabe-r seng'l
mezArrnr
ca gelip iizerine \nmug ve bu esnada kendisine rast- Efendi'ye'
En sonra t"hf" krldr Siilevm8n
g"l"; UrFa Mebusu Yahva Kcmrl Bcv vezn-i benanla'$u BiR BEYiT
iig te bektaqi'
bevti s<)vlemigtir: Bulu;tuk altr sofi' beq rneldnri'
senlensin giibek taEi!"'
Bakrn bir serge konrnug adagrmrn baqrna Gel ey gamami zade bezme' YahYa KEI\IAL
Hayran olmuq rnutlaka fesinin kurnagrna
1924

398 DESTAN
iqkiye tekrar bir buguk ay miisaade edilmesi iizerine birden
bire vecde gelerek Yenicamideki cliikkAnrnr kitpayrp arkadaglari-
le birlikte dort baqr mamur bir dlem-i Ab yapmak iqin Kdhtane,
ye gidcn quaradan tJshiiplii mcghur Yahya Kenral cfenclinin erte-
si giln Uskiip givesile scvgilisine 1'azdr[r manzum clestandrr:
Qekme be civanrm bizden aya$,
Suya diigtii haqan lgkl yasafr,
con d erdfi
;,xl iiillT,I:1" H3 Hxl;,
Bulursan meze de aI birazrclk!
Kapadlrn diikkAnr batrnca giirreg,
Kafama uygunca buldum bir de eg;
Var idi haniya bizim bir keleg,
Kzanlar (3) derlerdt giimtg kafah,
Agardr herkese iskambll fall.
Onun il6n (4) olduk tamem iig kigl,
Dilziildiik kayrfa biragdrk igi,
Yok idt veldkin giizel bir digi;
Qekttkge rakiyi senl anardrk
Herhangl kadrm seni sanardrk!
..1.
U2atmalim ldfl, gek ha bre qek,
Ihrrnradrk hig aylak Kehtaneyecek;
Var ldi hamdolsun blraz yiyecek:
Pinlrden, zltinden siiziin temslll,
t
Yanaqtrk sazli$a, agtlk zenbili-
j
Alt yancla galarch bir yanrk zurna,
Oynardr ortada kekltkle turna;
ir Baksan bir keret kelegte burna!
Ta uzaktan alrnig nasil bir koku,
Yakalanug avl, atmca oku...
Geldi yanirniza, baktlm blr kaylk,
Qeyincle (5) oturmigti biri ayrk,
Deylldri ama bu bizlere layik:
Aldik yantmlza seni farzettik,
!{emen kendisine raki arzettlk-
Mefer iger lmig bizden de fazla,
Ne giizel o!"narmrg hasbacrk sazla;
Oktrdu hem bize yiiksek avazla:
<f o Akgam dedim ki c4> onunla
- "3> Eocuklar -
<<2>>
- defilrri ki.
(6)
"5o iqinde -
Salanik a$ziyle qeglt gazeller.
Bakrgtr diirt yandan biittn giizeller.
399
Ne sesi var idi, trpki biilbiilmi.ig,
Kokardr saglarl, sanki siinbiitmiig,
Arna clilrni ki (6) senslz bu ciinbiig
$armadr o kadar bana, nigin ya?
Yanardrm igerden, senln igin ya?
Mecrnuasr: 21.6.1923 FAKIR
,KEI-EBEK
"* BiR KUqi-rq ANr
. Bugiin sizc kiigiik bir anr\l atacaptz.
Atattirk bir giin istanbul Polis Miidtirii Salih Krhg'r
gaglrtr.
<,Bana Yalr.5'a Kernal'i
bulun" der. ,}
Bulamazlar. Bu sefer .Atattirk Salih Krhg'a Erkr$tr:
..Sen', der <Benim dostlanmr bulmaktan acizsin, be- t
nlm diigmanlanmr raasrl br:lursun?...>
l
Bu anryr niye anlattrk biiiyorsunuz her halde.
*
. EFSANE
Orhan Veli, eski divan edebiyatr gegnisincle yazcll$r bu giiri
saih$rnda, iistad Yahya Kemal'e okumug, iistact da kendisine:
cSiz biraz daha gavret etseniz, bizi de gegeceksiniz,' ilernigt'.r.
Orhan Veli'nin verdi$i cevap ise qudur: oAman efend,m, brz bu-
nu alay olsun diye yazryoruz...r>
Blr zamanlardr bu gamhanede blr dem vardr
Gece sahllde sular fecre kadar ghgtarar
O gafrltryla beraber dii$'iini.irken clef-ii genk
Btr giineg dalgalar iistiinde doSar rengArenk
Mavl blr giikyiizi.i tltrerdl giizel bir histe
Rlndler mufbegeler mest biitiin mecliste
Ve o dletle biitiin kahkahalar nafmeleglr
Dilde Yahya Kemal'in garkrsr gehnAmeleglr
O giiriilttiyle sular galkalamr gaflardr
Blr zan-ranlardr bu gamhanede blr dem vardr
Lakh artrk o hayal Aleml bir efsane
Ses sada yok bu de!'ll sankt o rlevlethane
- .:.'.:i
t95t Orhan VELI :, r!
j,ll
,l
i!f,
I
 '
i:,::
_.t -10 I

,ti. ",
400
.,:1,
4;
. ,:
MITHAT CEMAL KUNTAY Kopanp sonra ayrn meg'alesinden alevi'
Y
(1885 . 1956) *-:*"cian siikerek,sonra awrglarla givi'
x"irt
'!:::,
Yapsrn altunclan ayak\arla mukaddes
trir talrt;
AIISEN LTJPEN OKUYAN GENCE
bir tahtl
ri:,..
.:
OUu"t t, sen, iki biikltim, sana herkes
Yurdun o kadar gok bereketsizmi adamca?
Artrk irfanlara, vicdanlara ba$daq kur'
il otur;
'}.. I-dznnmrdrr, o$lum, sana Arsen Li.ipen amca?
Lii
,':
::,,i
irfanrna bir tiirlii Naim6 grkamaz mr? f"r,igin baglann ufkunda siitunmuq gibi dur'
Bir millete Kdtib Qelebi'nin bagr az mr? Artrk arkanda dumanlarla' buhurdanlarla'
'
' !l:...
. r:v

.:.
:',, MAziye dal, i.istiin, ne g:rkar, tozlanrversin. c-iiigl" yerde birikmig kiipi'iren kanlarla'
Alem seni milli sanacakmrg, sanrversin. bir din iniyormuq gibi gez'
Yere giikten yeni
';r

inkAr edilen ceddine hayretler eden var;

t"ft."rrd" duran alhfa bir maske
demez!
HAId mi.izeomlardaki raflarda deden var! "it"t. veccle'
Ceddinde yanan kan seni yakrnaz da beyazsan; Ciibbeler, yenler, Asalar geliyorken
secde" '
TArihinin ufkunda da bayraklagamazsan, I(*fdut *LUud olur, eller, ahnlar
Artll( ara git kendini sen bagka lisanda. *
Di.igeq atsan bile" yok, yok'
yine goktur bu kibir'
Yok, kendini artrk bulamazsrn arasan da!
* Son Postaz zl/9ll9as ;"; zar derler, olt'" giin ki' atarsut ikibir!
kiipiiriirsen' eyvatr.r!
TAVLA $iqer ununan gibf kiikrer' ktdut taqtarr ilih'
Ben ne tung Abiie giirdiim' "L
Karaciim-Ieyleyiiriirzannediyorsun,heyhat, etini'
ikibirlerle diigeglerden ibaret bu hayat! Uzanrr giilgeden eller kopanr' yer
satvetini'
Diigeq attrkga ugar, kartal olur kurbafalar; Bir yosun pargasr durmuq kemirir
ikibir attr mr qirngekler iirtirncek ba!'lar. (imri.iniin aktr$r yer belli defildir' kapah;
dakl
ikibir attr mr giil zulmet lger, zulmet yer; Tabutun, hangi agag gOvdesinin hangi
Di.igeg attrkga batakhk soyunur, fecri giyer, olelufuna'
Balrma parmaklannrn hrrsrna rAm
Qamur endamrnr elmaslar,,ipekler, kokular, basarak yr'rmru$una'
El olur nfir ile okEar, kol olur hisle sarar. $u kemik pargasl frlar
Ugar, eflike grkar, ok gibi yrrtar'
sokulur;
Diyelirn, birde ki insanlann en aptaLsrn, yrldrz olur'
Ne grkar? Sade hayatrnda diigeg atmahsrn! Bagka bir sersemin almnda' iner'
Herkes ardrnda kogar, in de kogar, cin de kogar; Yeri alsan bile giik var, a mutantan avanak!
giilgeye bak!
tgi bog baglara kuymk takarak Qin de ko.lar; senden evvel, s;rilip yerde yatan
Ucu titrer, koparak yt"rmnriun altrnda senin, O da vaktile diigegler atarak aldanmrg;
Qin'dr. Afgan'da, Buhara'da gtkan hfidisenin. v*"1"" algaldrfr g[in, gdklere erktrm
t"Hllil-,
Artrk Afalca qiiken tantanasrn, debdebesin. Cemal
'F:
Keserek giikleri ma$ripte giineg rendelesin, 26

*wz
w.4
W nrlar, gdz bakrgrnda mana, meihum bulurlarmrg. Abcliilhamit de
AKA CUN NVZ
(18Ss - 19s8)
ngpUrHauin vB KARA ronoRi PA$A
Rahmetli Amcam, [bdiilhamiclin en yakrn adamrydr' Eferrdi-
sine dretncrtlardaki tel halatlarla bafhydr. $imdiki bazr gazeteler
gibi Abdiilhamidin Peygamberlifini isbata kalkrgmazdr ama, ev'
liyah$rna yiizde yiiz inanrnrqtr: Pacligah megrutiyeti bile srrf evli-
VahEr yiizi.inclcn milletc vernigti. Anlattrfrna gcire <Abdiilhamit
dokuz temmuz 1908 gecesi istihe,reyc yatmrq' Riiyasrnda ilham
vaki olmug. Krrk bir melaikei kiram kargrsrna dizilmigler demig-
ler ki:
*- Ey pacliEahrmlz efendimiz! bu Osm:'.nh milleti artrk ken-
di kendisini iclareye kabiliyet kazandr gibi giiriiniiyor. Zatr gaha-
neniz cle bu milleti bu racideye getirnek igin gok gahgrp yoruldu.
nuz. Bizi Cibrilicnrin gcinderdi. Qok selAmr var. Hakipayinize yiiz.
siiriiyor. Badema megrutiyetle idat'c olunmalartna izin vermenizi
rica edi)ror. Maaha-za gene fc'rman pacligahrnr,rzrndrr srrltanrm!,
Amcam ildve ederdi:
n- Efendimiz srcak l;ir tel ile uyandr, hernen $ipur eelebi
Sait paqal,r gafrrttl. Mcsrut.iycti vercli.
Evlaclrrn, scn Rcsrrcvc Scldnifc, Niyaziyu mi}.aziyc inanma.
Btriin iE bu ilhamdan ck fdul"
ihtiyar aclamr giclc'ra'ak -iiznrcmek ici.r clerin clcri. r,e tath
tath cr,inlcr vc zu'acla bir gdrrli"i hoq; r,rlstrn clil'c igimi gcherdim.
Amcam t'ahmctli, Altcliilhamidin bazr cr,iplornatla.t"tnar cla Eok
baflrl'dl. onlarrn n'riisltinran olanlannr vcli rlrertebesine qrkarrr,
olmrvanlanna da kcncli dinlerince paye, ri.itbe cla_{rtrrdr.
Bunlann igindc bir d-plqmat kara Todori paga vardr ki am-
calr.iln gciziindc br: Kara Todori paia on iki havarinin yet on i.igiin-
ctisiiydii ya on cliirdiinci.isii! Kara Todori pagadan biiytik halis
osmanh cliplcrnatr yok gibiycti. o criplomatlar kuru J,-erden nem
kaparlar, gegen buluttan lraber alrrlar, ugan kugtan ahkdm qrka_
riiyalannda cibrili Eminin selamrnr ahnca, ikisi birlegir, devlet
ebdii medet Osmaniye giil gibi idar-e olunurmug.
Amcam bu dr:rin diplt.:rnasiye vc giil gibi iclare olunuga en
biiyiik misali Balkan hargi srralarrnda vermiqti. oliimtinclen bir-
kag ay oncevdi' Balkan harbi bilinen arcr gekilde bitmigti. Bir gi.in
bana geldi ve rnegmtiyet cliplomesisinin pek yavag oldulunu
uzun uzadrya anl;ittrktan sonra genE Agrklar gibi igini gekti:
n- Ah evlddrml cledi. $imcli Kara Toclori paga saf ve Abdiil-
harnit (kulafrnta efilcrek: efendimiz) yerincle olsaydr, bunlann
higbiri ohnazdr. Sana kencli bildi$im bir hikAye anlatayrm da es-
ki diplomatlarrn ne oldu!-unu anla.o
Dcdi vc bagladr:
.- Bcn crta J.-erSta bir aclamdrm. {bdiilhamit (kulaFma:
cfenclirniz) genc ilziilmese baglamrgtr. Scn bu tarihten bir ay
sonra do$dun. Kara Todori paga- Yunanhlan hig sevmezdi. On-
lardan nefret eclerdi. (Kulairma: efendimiz) riiya-srnda melAikei
kiramr gcirmi.ig. Cibril AleyhisselAmdan selAm getirmiqler. De-
migler ki osenin derdine olsa clsa Kara Todori nam ziimmi ku-
Iun tner'hem clur. Onu ea$rr.o
Q;:$rrclr sultanrm! Qairrdr miibarekl dedi ki:
- Scn benim heis bendemsin Kara Todori! Gciri.iyomm ki
Yunanistanda gene birtakrm uvgunsuz haller seziliyor. Bu ige ne
444
clcrsin i'
Biiyiik cliplomal ccvap verdi:
Egrct saatini bekliyelim padigahrm! Bu egrcf saatirr gcl-
-
mesine bca un giin kaldr. O zaman giclcr, anlar, clinler, neticef i
arzeclerirn.
Mefer c;rcf saat dedi[i ncyrnig bi]ilmisin evl3t! Rus Qanntrt
yaz iEin Yaltaya gelece$i giin imig. Biiyiik diplomat bugi.inl bek-
lemig. Malfirnyer o zaman Rus Qan Yunanistanr himal'e ederdi.
Abdiilhamit (gizlice: efendimiz) Kara Todori pa;;ayr Qara padi-
qah tarafrnclan arzr hiirmet iEi;l her yrl Yaltaya giden heyete kat"
tr (") Toprafr bol, cennetc y6[ olsun, Kara Todori Yaltaya gitti
geldi. Gelmezden iig beg giin iince de bir gifreli telgrafr geldi. Tel-
grafinda (miijde ile geliyorum padigahrm) diyordu. Biiyi.ik dip-
lomatr dcirt gcizle bekledik. DolmabahEe nhtrrnrna Erkar grkmaz
aldrk, huzura grkardrk. Sadrk ztimmi yedi kcre ycr dptiikten son-
rr mi.ijdesini verdi:
$evketlfirn! dccli. Yunanistana knrgr her
- serhestsiniz. Hcmen scferbcrlik ilin tiirlii gidcletli ha-
rekitta edip terbiye ede-
bilirsiniz.
Bnnu nerclen a.nlaclrn Toclori?
- Efendim,
- Qar hazretleri bir gcce: hcyetimize ziyafet verdi.
Yemck esnasrnda higbir gey geEmedi. Yemefin sonlanna do$ru
Qar qarap iqti. IEtiEi qarabr sraray mare;ahna giistererek: (Bu nc
;arabr) diye sordr-r. Maregal: (Korent garabr hagmetma.ab) dedi.
Bunun i.izerine kadehi masaya brrakirr.r Qar hazretleri yiizlerh'ri
hafifge bunrgturalak: (Eski tadrnr kaybctmig gibj) decli. Manr-
zatrm bu kaclar padi;ahrm.
* Iyi ama, bunclan ne grkar?
Padigahrtn efendirn! Bundan gu grkar: Korent Yunanis-
-
tancladrr. $arap Yunan garabrdrr. Eski tachnr kaybetmie dcmek,
Yunanlil:rnn btrgiinkii harckctleri tachnl kaqrrdr demektir. Tadt-
nt kaErrclt dcntck bu igtc onlarr lrinral'c ctmiycce$im dcn:cli1ir.
Himaye etmiyegc$irn demek. Osmanh clevlcti ne yaparsa yapsln
serbesttir clenrcktir. igte miijdern burdur slrltanrm!
Ertesi giin 1885-1301 Yunan scfcrberligi ilin olundr.r. i;;t.' bci5.
lc cle$erli diplornatlanrlrz valch o$lurn."
I)ayanamadln, sorclum:
mi?
- Sonra ne olclu arnca? Harp olch-r, Yuniurhlar tcrbiyu cclildi
-- Ycdi cliivelclcn altrsr i;ic karngtr. Ycclincisi olan Qan kan-
cltrchlar. Qar gcne Yunanhyr tuttu. Ordumrrz ertesi halta geri
dcindii.
* Haber: 35.1937
(*) Eski 'l'anin ga.zctesi bagrnuharriri vc <-r devrin yetigtirdi
$i clcfer.li, hususi diplornatlardan Muhiddln Birgen cle Talit pa-
ga hey'ctile Yaltaya gitmig vc Talit pa;a-va mijhim akrllar 6!rct-
miqti.
NOT: Bunu ben siiylemiyonlm, kendisi eldleme kendl kalemi
ile yazdr.
*
MEVLEVi $EYHi BAKi
(r88s - 1e43)
Darlilfiinun llihiy'at Faki.iltcsi hocalanndzrn Mevlcvi $eyhi
Biki'den bir giir':
MUHAMMES
Doktcr Srrnal Mortan igln
- llorlror mlrslul -
Abu giiftarrn kesilmez ger;me-i
Vaz'u reftann ttikenmez sahnede aktor musun
Bu kurumla Tiirkocafrndan ahnmrg kcr ntusun
$ehri istanbulda Sami garpte ya Victor niusull
Siiyle ruhum siiyle sen gair rnisiu doktor mtrsutr?
Krl ayrpsu rffy-i tibantn senin ey rnehlilia
Turu Musa'ya bedel olmakta enfin runuma
Veghi meyrnunun da clansetiirekte asar-r sefa
f{asta gAmr derdi aqka aksine verdin deva
Siiyle ruhum siiyle sen gair misin doktor musurr?
$irt de (Victor Hiigo) yahut (Nedirn-i niiktedan)
Fenui trpta zatr pakln ibni Sinayr zaman
Agrkr na-gare IOtftr iltifatrn rayegAn
El'aman ey giinliimiin van efendirn el'aman
Siiyle rrhum siiyle sen gair urisin doktor musulr?
Bir acaip nesnesin ey ruzi-ginn safderi
Bin hava siiyler seraser ziilfiiniin her telleri
Giirse Petraki Yrrrran der sen gibi mehpeyked
Cisrni nalnevzunllrt elbet panayrrdrr verl
Siiyle ruhum siivle sen sair misin doktor mustur?
Fenni trbba sarfedeydin hog olurdu vannl
Hicve rneylettin giiriip ayinede ruhsanm
PeIc sohrk tuttrrrr bu vadide fakat refta-rrru
Gdh yaktrn gAh iigiitti.irr Baki-i nagannl
Siiyle ruhum siiyle sen galr misin doktor musun?
 lar, tabiatrn serbest akrgrnr desigtirrnigler, saadet ve fe-
"106
laketi biiytik talih ve kader kanunlannrn mecralanndan
ayrrmrglar ve kciy sularrm istedikleri gibi paylagan mtite-
gallibe tarzrnda, zevki ve kederi aralannda keyiflerine
giire daSrtmrglardrr. Tath hava, renkli ziya, gok, deniz,
a$ag, gimen, ategli kadrn bakrE, yakrcr giir ve sarhog edi-
ci musiki ile benim ar:amda, yann, karanhk bir kaya gi-
bi dikilecek olan insan beni gimdiden i.irki.itiiyor. Ben
onu nasrl yumugatacaflm ve mi.ithig husumetini nasrl le-
hime gevireceiim?
Insanrn insandan daha korkung bir diigmanr yok-
tur. -Gizli mikroplardan daha tehlikeli olan bu iri ci.isseli
canavarl yenmek hi.inerlerin en biiyiiltidi.ir, bu muhak- , ,il

kak! Bedbahtlar ve ahmaklar, makhurane bir dudak bi.i- t

I kiigiyle bu maritete "Dalkavukluk!o derler. Bu ismi tik-
fl sinmeden kabul edelim. DalkavukluSun hayat oyununda
I er geg ele geEirclifi miikAfat, incelikten ve anlayrgtan ya-
prlmrg olan bu sanatrn ehemmiyetini gafillere anlatmafa
yetmez mi? Igsiz miihendisler, ag doktorlar, kimsenin
kaprsrnr galrna-drSr biiyiik sanatkArlar gordiim. Fakat,
yuzii p1mbe, evi mamur, oca[r tiiter, gocuklan iyi mek-
teplerde i okuntus, krzlan iyi kocalara varmr$ ve kendisi
AHMET HA$iM makul bir hayatrn tath grubuna tebessiimle muntazrr ol-
(188s - 1e33) mryan higbir clalkavukluk iistadr tanrmryorum. ZekAca
FALCI birqok hayvanlara iisti.in olan dalkavuk kope$in insan
I evindeki saadeti griz <iniinde bir misaldir.
Gece, asfalt geni; bir caddede, krg yrldrzlarr altrnda Dalkavuklupun sanat srrn ne? Sade bip gey: EwelA
bir genEle yiiriiyor ve konuguyorduk. Geng sdyliiyordu: iyi bir mide sahibi olmak sonra da, tasnifsiz, mafrur in-
Hayat ne giizel! Onu sonsuz bir igtiha ile seviyo- sana miitemadiyen kendisinden bahsetmekten ibaret: ,it
-
r-unr. Fakat hissediyorum ki ileride, hakkrm oldufu ka- <Bugi.in renginiz ne giizel! Diin ne giizel konugtunuzt Ev-
dar hayattan z.errk almama insanlar olacak. Insan- velki gece sizden ne kadar hararetle bahsettiler! Eseriniz
'rdni ne yaman! ZekAnrz ne miithig! Istikbaliniz ne kadar par-
DEFOLSUNLAR laklu ve saire...
Bize ne Patrikh6ne, ne Patrik, papaz gerek; GirdiSi mecliste herkesi etrafina mrknatrsi bir cazi-
Ne clc ,.Hak,,l'(r .,Bitrlrra geviren yobaz gerek!" be ile geken gaipten saadet habercisi falcr, dalkavuk cin- ;lr'
Yakrgrnaz ,.'f,i.irh Yurduona bu tiirlii ..Ilfihini"ler, i:.,

Defolsun hep "Ldbis-i l!-ibAs-r KatrAni"ler!" i:r

"'t::
,:''nr
Cemal O["uz Ocal
.r1;
,,!ii;9

*t
T
sinin en goze garpan niimunelerindendir. Eski hiikiim-
darlarrn miineccimleri, maiyetlerinin en Lr2run kiilihhsr, 409
en genig ci.ibbelisi ve en gok srnnahsr idi. RE9AT NURI cUrutElr^iN
insan fenah$rna kargr gimdiye kadar bulunabilen crl (r886 1956)
kuwetli panzehir budur. insan clii;manhfrndan korkan, \'
-
bunu ciddiyetle fakat biiyiik bir anlayrgla tecriibe ctme- Bir Arrkcte Ccvabr:
lidir.
AHMET HAgiM',DEN oZDEYigLER Akbaba mecmuaslnn 29.3.1956
Zekd - nar, ayva ve portakal gibi - geg renk ve koku giinli,i sayrsrnda:
kazanan bir sonbahar i.iriiniidiir. En az krrk yrl giinegte
pigmeden bu soylu meyva ballanmryor. Mizah ncdir?
* oMizah, memlckct clavalarrt, st-ls-
O giizel baglarrn penbe dudaklan, her agrh;ta, be-
yinden inen koca bir ahmakhk <ikiiziine yol veren bir ka- yal, politilc konularla u$ra;rl mr?
Yoksa, miicerret ve lurfif konulart
pr vazifesi gciriir. Onun igin bazr kadrn baglarl, gerEekte, mt seger? Sorulanr:a rahtne [li iis-
altrn, elmas ve yakuttan yaprlmtg tiksindirici birer ahk- tat Regat' Nuli 5n ccvalir vcmrigtir':
dePosudur' t
'k B i T... \ "lllizah sanatrnrn bence sosyal
Ahmet HA;im, NAzrm Hikmet'e diigmandr. Eski is- hAdiselerle, politika ile muhakkali
tiklal Mahkemesi Azalannrn da bulundupu bir mecliste,
kt gok yakrn ilgisi vardrr. Vaten
mizah aktualiteyi, politik, sosyal
sesini dehgetle iirperterek yumm[unu masaya vurdu: her nevi aktualiteyi demek isliyo-
Neden bu alEafr asmryorsunuz, neden?... rurn, yakrndan takip eden ve hic-
-Hagim'i krzdrrmayl seven bir: dostu sorclu: veden sanattrr.
Neden asahm?
- Komiinist!... ll:rfif konulan seqmesi bir ya-
-Dostu, giiliimsiyerek
ornuz silkti:
na, ben mizahrn en goh sosyal olay-
lan, memleket davalarlnr ele al-
HAgim, bu memlekette miir-teci var mr? masr gerektifiine lnanryorrun."
- Var... Zahlr Giivemli'nlir frrgasiyle:
- Saltanatcr? * RE9AT NrrRi
- Var...
- Halifet:i? BIR GUMRUK KAEAKQILIGI
- O da var... Iki sene er.'vcl bir iq igin Fransaya giden bir arkada;
- Eh, ne olur, bir de komiinist bulunsun! anlattr:
-HAgim, zehir gibi bir kahkaha attr: E$ya olarak bir bavulum vardr. Bir de ahbaplardan
Beyefendi, beyefendi... Sizin baqrnrzda bir bit birinin Marsilyadaki bir dostuna grinderdi!'i bir Acem
- saqlannrzr
bulunsa, qefkatle okgayarak: .,Eh, ne olur, bir hahsr. Ben ne bileyim? Me$er Fransaya hah ithali qiddet-
tanecik de bitimiz bulunsun! mu dersiniz?.. le mcmnu imig.
 Ermeni hig tereddiitsriz tasdik etti:
Giimriik memurlan yakama yaprgtrlar. $agrrdrm.
Kendi mahm olsa hahyr brrakaca$rm. Fakat ne yaparsrn - Ta kendisi!
Iyi ama, bu, ibadet igin fazla uzun deSil
ki emanet... Bilmem nereden kulaffrmda kalmrgtr?... Sual gayet yerinde idi. Ben cjniime mi?
Besbelli Mijsli.iman tab'asr gok oldufu iein Fransa iba-
_
Mcisyci Artin der-hal biiyiik bir
baktrm. Fakat
saffetl"
dette kullanrlan egyadan giimrtik resmi almazmrg... "Ba- Hayrr... defildir... Namaz igin ancak
"".,ruf-rr"rai,
kayrm bir tecriibe edeyim" diye diigiindtirn... Oldukga -Maamafih kafijirf
giimriik memuru hAIA tereddiit ediyor,
ivi konugtuSunr fransrzca ile giimriik memurrrna dedim di.igiiniiyordu:
ki: bir rica, decli, efendiden <(namaz> ibadetini
Son
Ben belli baqh bir
adamrm. Gordiiiiiniiz hahnrn - burada
bir kere gciziimi.in dni.inde tekrar
-
ismi <seccadeo dir... Biz Mtisliimanlar <<namaz>> isrnin- edeceSim... Ta
etmesini rica
ki bu hususta tam bir kanaat
deki ibadetimizi onun iizerinde icra ederiz. Ben gok sofu olayrm! "Ji.rmig
bir insan oldu$um igin ibadete yarayan esyalnl daima Artin ile birbirimize baktrk. O, tiirkge
berabcr taqrrnn. yol yok... Qaresiz bir namaz krlacaksrnrz, olarak: Bagka )
dedi.
Giimriik memllru civanmert, insafh bir adama ben- Ige daha cicldi bir renk lr"r*"k igin
potinlerimi gr_
ziyordu. Bir miiddet burnunu kagryarak dtigiindii, <<Sec- kardrm' pencereden grinege bakarak
kbreyi livi"'.rr'.-
cadeo ve <namaz> kelimelerini bana te]rrar ettirerek bir tep sonra elrerimi kuraklarrma kardrrdr*,
kAfrda yazdl Sonra telefonu agarak konugma[a bag- d*!rp namaza d,rcrum. cti*.iit memurunun "arru"rrti"kbero
ladr : y3-.?f igin bir geyler okumak farr.n geliyordu.gciziinti bo-
Mcisyci Artin Serkizyan. Siz misiniz? Siz Istanbul- si gibi namaz duara'ndan hig biri akrrmda Fakat ak-
-
lusunuz... Ttirkleri ve tiirkEeyi iyi bilirsiniz. ...Seccade,, Nagar Muallim Naci merhumun
karma-rg,r.
cocuklu!,u-du..ri"rt*-
ne demek oldufunu sciyler misiniz?... Seccade... Evet diiim:
seccade... Mersi... .,Namaz, ne demek?.. Miisliimanlann "Bllsem gu kuzu neden gam almrs?
ibadeti ciyle mi! Ala... Sizden bir hizmet rica edecefim... Her ndlest kalbe dA!-zendirt...,
Lfitfen beg dakika igin beni gcirmefe gelir misiniz? An- giirini makam ile okudum. sonra ri.ikfia,
nihayet secdeye
cak sizin halledece$iniz bir mesele var da... vardrm. Fakat bdgrmr bir ttirlii yerden
kaldr.mryo.ar*.
LJg beg dakika sonra Mosy6 Artin Serkizyan grimrii- secdenin usurden fazra siirdtip'rinii g.rerr
ariin tiirk-
fe tegrif ediyordu. Gayet tipik bir istanbul Ermenisi!... ge olarak: <yeter... Kalk!o
dedi.
Serkizyan, banh bir dost ve hemgeri selAmr verdi.
Derhal anladrm ki bu igte bana halisane tarafgirlik ede- ,-^_l:" bu defa yine Nacinin kuzusunu okudu$um ma-
Kam rle:
cektir. Nasrl kalkayrm?.. Herif: oseccadede daha
- yer iki ar-
I Gtimriik memuru hahyr yere yaydrrdr. Aksi gibi ga- grnhk kaldr... Bu fazlahprn hikmeti nedir?, diye so_
yet bigimsiz de bir gey... Eni herhalde bir metre yok... rarsa ne cevap vereyim? dedim.
Botm buna mukabil iki bucuk, iig metre... Artin biraz diigiindii, sonra yavagga:
<<namaz>> ibadetini iistiinde icra Bir takla at... dedi.
- Miisltimanlann
ettikleri cseccade> bu mudur?
-
412
Bu sciz bana bir vahyi ilAhi gibi tesir etti, baqrm hd-
lA secdede oldulu halde yavag yavag arka ayaklanm i.ize'
rine kalkrndrm ve yi.iksek sesle: oAmin, diye baSrrarak
bir taklak attrm... Ayaklanm haltnrn ucuna de$mi;, he-
sap tamam olmugtu. Biraz sonra kolumda emanet hah ile
gtimriik, kaprsrndan grkryordum.
Resat NttRI
* babr...
GVZinr SABRi
(1886 - 1946)
Al.rgrrcr cisi
Durmug a[a, tagrah, cahil, fakir bir adamdr... Bil-
mem neden; son zamanlarda Dttnnug a!a, birdenbir"e
kiigkler, konaklar sahibi bir Durmug Afa oluvermig.
lJzun miiddet, fakirlik ve zaruret iEinde didine didine
yorulduktan sonra, bol bir servetin huzur ve saadetini
kazanarak hareketlerini idareden Aciz bir halde gatlnp
kalmrgtr...
Artrk, bir adrm bile yaya yiiriimekten gekinen bu
zengin efendi, daima kaprda bekliyen otomobiline biner-
ken, kendisini bin bir temenna ile u$urlayan uqaklanna
6yle ma$mrane bakrglan vardr ki gillmemek kabil ola-
rnazch... \.-
Kona[rn iginde en btiyilk endige, efendiye yemek be-
fendirmek meselesi idi... istanbulun en meqhur agErlarr
gafirrhyor, lAkin efendiyi memnun etmek miimkiin ol-
muyordu... O kadar nazh, o derece kibar olmuqtu ki; ne
yese midesi rahatsrz oluyordu... Hiq yantndan aytrmadr'
$r hususi doktoru ile daima bunu gcirii;iirdti... Hele, sof-
rada, Iisteyi mutlak doktor bey muayene edecek, bunla-
nn faydalanndan ayn ayn bahscderek efendinin igtiha-
srnr agacaktr..'
Bir akgam, yine beraber gelmigler, efendi listeyi em-
retmig, doktor okuma$a baglamrgtr:
Kuzu finnda, ktzarmrg 6rdek, beyin tavasr" '
-
4r3
Oooft istemem! Bahklardan ne var?
Ltifer, tisti.i salEah; Barbunya kA$rdda...
istemem, efendim, isternem; iki al,ni;[q hayvan-
larclan, ncler var?... Onu okuyunuz...
SalEah piliE, kuglu pilAv; kemiksiz tavuk ke-
Bagrnr salhyarak:
Yarabbim, ne yiyeceSimi ;agrrdrm; rica ederim
-
Hekimbagr, git 9u aggt olacak herife sdyle ki, bunlan mi-
dem hazmetmiyor; bana hafif, lezzetli ayni zamanda bes-
leyici bir yemek bulsun.
I)oktor, iginden kabaran hiddeti saklama$a u[ra-
garak:
Efendi hazretleri, pek lezzetli, pek giizel bir av
-
eti buldum! Nafakasr.nerkis qige[inin tohumu, yuvasl
ise, yasemin dallarrnln arasl.. ' Bu kugun eti hafit ve son
derece haysiyetli, kana serinlik, mideye ha{iilik, yi.ire$e
ferahhk, sinirlere kuwet verir... DimaSr temizler, igtiha-
yr aQar... Ancak sizin gibi zengin olanlann midesine li-
yik bir yemek...
Ertesi gi-in doktor, crkendcn rnutfiafa indi; itlqt, kcn-
disini g<iriince, muztar kalmr9 tavriyle:
Ne yapaylm, sdyleyiniz?... Dedi..-
-Doktor ona:
bir karga vur; igini bulgurla doldur, bu
-- Qabuk
akqamki listeye bir de esmerce un helvasr ilirve et.-. Zi-
ra, herifin midesi ahgtrlrnr istiyor! Dedi...
Aggr hayretle doktorun viiztine baktr-..
O gece sofraya, doktorun tavsiye etti{i krtg eti gelin-
ce, efendi daha yemeden, kokusundan hoglandr" ' Ilk
lokmada:
Aman dedi, tesekkiir ederim, pek ho; olmu;" '
-
Qoktan beri midemin 6zledi$i bir yemek!"'
 '1

ALi cANiP YONTEM REFTK II .ALiT. I(AR.AY ,i

(1887 -
te67l
$ARKIN UFUKLARI
Daldrm giizi.inde vehm uyuyan susmut ufkuna,
Ey gark, kanmadrn mr asrrlarca uykuna?
HAIA hugt'a kubbeler en hlsli bir pen6h
HAIfr mtndrelerde tevekki.il deyen bir ih,
Hfrl6 lcovuklannda titer\aykug evlerln,
HdI6 ktipek sadAlan serper sokakta kin,
HAI6 hurAfeler yagatrr her Siiriik kafes,
HAl6 begik grcrrtrsr, hale o tozlu ses...
Ytikselmeyen tazarruun ey gark bltmiyor
HayyaalelfelAhrm gtikler tgttmtyor.
Siinsiin semAlannda siikfin igleyen seher,
Diinsiin zemirileiinde de isyAna secdeler.
Diz giikmesin sa[rr g6ke iiksiiz dudlann,
Yaksrn biitiin ufuklan artrk beldlann
Her zulmi.i, kahn bofma$a blr parga kan yeter,
Ey gark uyan yeter, yeter ey gark uyan, yeter'..
Geng Kalemler: 19ll AIi Cdntp Y0NTEM
(18s8 - le6d)
YILDIRIM, KEQi VE TiLKi
. Bilmem hangi vilA-vette, lki kor.leg, ya$mtrrdan
lanmamak iqin rs_
cifiitlere, ibret dersf.n"";=J"*i, h".
zaman olduEu gili- _- bir a$ag alrrna
yrldr_
*m diismiis; birisini derhaiciidtir.''Up,srSrnmrglar.
citekini de iimit-
siz bir halcte yere sermig...
Bunu gazetelercle okudum. insan denilen
mahlffka bakrnrz! yrldrnmrn sivri yerlere
gu acaip
diigtii[iinii ga_
yet iyi bilir de, yine a[ag altrna
sokulur; rslanmaktan ka_
gar' ciliimiin kucalrna diismekten gekin
mez.. rsranmakra
kalsaydrlar, ne olurdu?. Mevsim yazdr;
saianak geger;
lulullar gider; giineg tekrar gO,rfiitir, gtiliimser;
deg kdy veya kasaba uzalcta ir" iki kar_
,oourrurlardt; kuytu bir
yere sokulur, elbisclerini kuruturlar,
giile konusa, sapa_
saflam, evlerine dcinerlerdi. r.rihavet ;r];
ttirrieye de tutulsalar, yine kurrulmak
.i"rf;.i,.' z*
timidi ;k;:.
, Bu gibi vakarara bakrp da, sevki r"uii ir"'ir"*r.",
*:" huryanlara grpta ettigim ve hayvan insiyakrnrn nef-
sini muhafaza itibarile, inlan ak,ndan
daha f"rJJ, .f-
:ll6
417
du$una inandrSrm Qoktur.
MeselA kegi... Anadoluda yagarken iqitmig ve gcir- OSMAN
miigti.im: Koyun siiriileri arastna, hig de[ilse bir de kegi CEMAL
katarlardr, Zavalh kegi! O gevikli$i, o velfecri okuyan KAYIGILI
gcizleri, o ateglili$i ile; hantal, biin, bezgin koyunlar or- (18e0 __ 1e4s)
tasrnda kimbilir ne kadar iiztiliir, kendisini nasrl da ya-
bancr hisseder, ne derece gariplik gekerdi.. Bftaz da hali- *
me benzeterek, acrrdrm...
Nihayet bir gtin, koyunlar orlasrnda melfrl melfrl, BiR EsKi rUrux
oNedir baqrma gelen?" der gibi bagrnr sallayarak sessizce
yi.iri.iyen bir kegi hiizniime dokundu. Yaghca qobana ses- Olay bundan on yrl cince
lendim: ceza mahkemelerinden birinde
Buncaf;lzr ne diye araya kattrn bc insafsrz? Fir geQer:
-
kegi siiriistiyle gcinderseydin olmaz uuydr?
Kciylii, ;ehirli ile alay vesilesi bulduSuna sevindi:
. Krrcla uyrrklayan bi,.. avcrnrn ti.ifepini almak iginclern
Arnavut Ramazan,r sanrk olarak matikemeye gagrnrlo.. dolayr
Rama_
azrcrk yArenlik ettikten sonra, ccvap verdi; z?r\ o giin diiqi.ine criigiine mahkemeye giaeiken
nndan Balath Migon'a rastgelir. Migon sorar: lorda ahbapra-
O keEi, si.irii5'ii yrldrrrmdan korur. Yrldrnm dii9e-
- Ne o Ramazan a[a? Seni buyun birazcacik
cek afacr bilir; gider, giivenilir afacrn alttna srlrmr. Biz .un,- ne var? yoksam senin patlican tarlasina ineklerkederli yoruyc.
clc siiriiyii oraya gdttirtir, bog yere rslatmayrz! Inek deyil ya, efendima !.;i,;ail
Osmanh ordulan da, buz tutmug Tuna iizerinde as-
.. -
cihetten gimdi benim ha'a siinne, "oyt"yi*,
isterse manda cirsrn, o
rrogu umurumda
lcer aSrrh_Erna dayanacak gegidi, koyuverdikleri bir tilki diifiimiin esbabisr gu ki, efendrm, beni bugi.in deyil! Diigiin-
u-eraber
izile t6yin ederlermi$.. Fen daha ne derece ilerlemeli ki, mahkemeden rstiyorlar
.- Hangisi celeplen? Hani gu bir tane "dpl;
bazr hayvanlardaki' insiyak hassasrnrn yerini tutsun!.. ' Onunla mi?
var, kirmizi kugakli...
Reftk Halit Yok bre kuzum oyle celep! Bu kitttan cclep!
*- Kiyattan mii? Kiyattan KAtian...
* yuksam karayoz mi?
celcp olur mu be? Kukla rni bu,

SULEYMAN NESiP Kugalrnrn arasrndan mahkcrne gelbini grkarrp

tarak: Mig,,n,a uza_
(1866 tetT)
-
KIT'A - AmaNah. igte bu celep!
- .- yaptin be, buna celp derrcr-, cclp... I:[cr
ncrise!. Nc-
Diigman kaprda, biz yine bi kayd-r miibaldt; yigin istiyorlar seni mahkemcden?
Evvelce nasrlsak yine ayniyle o megrep: Efendim, iqerde yazar gi, igbu ayrn onuncrsi
ntn -tiifencini galmak maddesinden cloiayr bizi cuni, irir avcr-
Ftrep <Sen ve ben" 6vdz-r hArisAnesi heyh6t! sorguyu' q"t
Iermig... "..t-
Oldiir bizi, kahret bizi, mahvet bizi Yarap... ' Vay anasini be!... Mesele muyim, desene ki hrrsizlik
(Stileyman Pagazade Sarrti). bu"' igi
F: 27
 isrAnaru SARTr 4t9
1924 yilr. Yunanistan'daki Tiirkler Tiirkiye'ye, Tiirkiye deki
Rumlar da Yunanistan'a gidecek. Yunanistan'dan gelecek Tiirk-
41-8
brc! lerin yerlerini, clurumlarunr, sayrlannr tilrenmek iizele Yunanis-
-yok ^:;'.i#.f::*#,}
gimdi ne YaI
- Onun var ganrqr ^LLtq' "-"'- $,*,f o tiireng be tan'er bir kulr.l g6nderiliyor.
Kur-ul, Yunanistan'da Tiirklerin gok bulunclu$u bolgeleri gc.
- gahitrik zerkcn Golirz'a gcliyor.
yok ha?... Ben yelip sana
"t*Yto"*"o senin gahitleri Goloz, miisliirnan gingeneledn toplandr$r yer- Qo[u Rumca
konuguyor. Bilenler de Ttirkgeyi gat pat konugabiliyorlar. Daha
t"t'T*llT lllu""r sen Anavrn
-lll"lfl:t"#f,X'1"'uir' bana o zaman hcpsinin baglar-rrrda gapka var.
da siivlesetn ki bu tutertn re'rr' -- Kurrl, hep Rtrmca konugan, gapkah adamlan giiriince gagr-
:;H;if . r,- do' nyor. Bir kahveye giri5'orlar.
on tane bamiva' isi okka
- Yt|,}a-l*r'6*u sovlevim'
- Bize burada Tiirkler oturllr, dediler. Hani nerede Tiirkler?
de soEan"' ^' t"ttn diye etrafindakilere sorunca, onlar da:
*urJ il;l;;; " "-.un iirrr l:rrak ':,L-"1kabavi
''lsLw oh, ma5aila"ff:rJtl,";"$sll.:::"n r"r"-a" sakiz Biz Ti.irkiiz, miisliimanrz, diyorlat.
- Tiirkiye'ye gitrnek ister misiniz?.
- Tabii... istemez olur
*ll'fu:fi:fj;:Xtfi::;; ;'ip yure,eri vti\lenyfit ti' muyuz? Elbette.
*- Ama biz sizin Tiir-klti$iiniizden de, niisliimanhlrnrzdan da
Dur be'
j,l;*F ti*".'.P t, *
act
- oyr iy ors un ffi,'ii-'TL'THl bir gey anlamadrk. TiirkEe konugamryorsunuz. Bagrnrzda da gap:
qu es : ka var.
vaDmaylz' tn'" t",.it *alidir' Kahvedekiler hep birden kargr koyuyorlar:
'^urun afianrn Yen .. ---t^ ise
i.o iskopor para
iekopc
Havdi ovle Hayrr, miisliimanrz elharndtilillah...
Ha *"*,'";i;;'i'^iru'i"' -Bunun
-
ti do Lr a s ak,T yor:::"f tA#J,,.::L.::,tf
iizerine kurul bagkant:
* Ma<lernki miisliinransrnrz, s6yleyin bakayrm, diyor, Islil
f,:.:h kem e nin
"j,,# mln gartr kagtlr?
ii * l yTi: *..1 "H"ff :.',- -,1',:,-:: H, Kahvedekiler sagktn gagkrn birbirlerine bakryorlar.
sanrk biri YarSt ", "IT,|.'J Kendisine sorulan adam, yanrndakine Rumca:
s":,T-::,::::rmr!i:+"fift,'#ffJ1.'*if ,t',,11'l - Titapo?
(ne kadar diyeyim?) diye soruyor. 0 da:
olarak -onun evln( Pesta ikaton (on tane de), diyor.
o* ot'ig"-sivciv -Adam:
:lJ':"il*T;::;-1'lht^xlY#"-:?li:'J:riil""?:^u?:T 0n. dil'or.
-Bagkan:
siz miisliiman deSilsiniz, diyor.
:i:$;;:":ffi:ili'l&yf i]]$TII'?*"i""r"
var' dedi'. . *i - rlir? r,
-0nOlmadr,
gartr az buldu$unu sanan biri:
Bu tiirek kimindir?
:

'"T,ll|iill'u"";;ioim Ben biliyomm, islimrn gartr yirmi!... diye bafrnyor.

-r\rtrk
;Jri#;^*i'.':-lln-iil; ,i,',it;-,,i,iuuu,''',a"" ig pazarhSa ddkiiliivor.
.- Denim rabber galma i$i* Yirmi beg!
__ N* biliyorsun?adr, birden deminki tawk - Otuz!
sonra -*
Yahudi ilkin 9a9r Krrk!..
Elliye kadar grkryorlar. Bir tiirlii, karqtlanndaki adama be

:,#tff*#*#*q,H$*i,'."l"ld lendiremiyorlar.
Kahvede oturan
dinler clururmug.
bir Arnavut da deminden beri bu olanlan
O da hayatrndan memnun olmadrfr igin, Tiir-
riiv'r
*fitLT*ik:d]#ilffi
 420
421
kiye'ye gider, belki dur-umumu diizeltirim diye birden arttrnyor. Konca sallanrr dalda, ?rrnrn akh balda,
More ben biliyorum, diye baftnyor, islirnln $artl y[iz!. Kargamnki, IeryleEln caldrEr
-Bagkan, ona da: sol kavaldaf
Uivantin dizi dizt yola durmu$ lz tefier
Olmadr, deyince Arnavut'un cant stkrltyor. Kahvcden gtktn-
-
ca, dofm bir hocanln evine gidiyor: P.ru.'an, giik vrlziin4en btr kz oflan kiz beklert
pekJene-n trz oftan luz. mor *tJii, ,i-bdt.:^'
* More hoca... Qabuk siJyle diyor, isldmrn qartr kag? AvqieeEi, altrn tas, magrabasl $akaik!
Hoca: Hepsinden haso3l zerrin, hepsinden yosma fiilya,
gartr begtir
-DerlslAmrn
dernez, Arnalrrt hrrsmclan krpktrmrzr olmu;, bafrrryor:
Danlmayrn bacrlar, bu htilva, Uuitu' htGi*-'-.'
'-'
Darrlmayrn bacrlar, hatrnnrz t oJ
Git iqine be!.. Ben herife yiiz dedim de yine be$enmedi! Kelebekler mestolsun, kurbalar ia.hos "tr"rr,olsunt
-
(Amber) * Osman Cemal Salkrmlar ulam ulam,.u*usrk a"l"- d-;d;:
BEN BiR GARip (erng) rm!.
ISSi:.v3-anydrqieekler, ben yAri nerde-bularu?
Girdiutr ziinbiil ba[rna, kokladrm, iiptiim giilii... !ru$mu$Um pegine, Isrmrzr nar pegine,
igr.t"s bakla .ogirr* pe$ine!
"tjrki.itti.in gene nazh biilbiili.i!"
lli,, Ba!'cr dedl: p_e$ine, beo
,i!1,
;

-
Reyhan diktim saksrya, pekmez ile suladrm;
Bahgrvanrn krzm gi,il suyuna buladrm!
Mavi luylek, abayr yakmrg gene zambag'a.
Mor menekge bu yiizden biraz giicenmig bafa?
Karanfil deste deste, kuglar okuyor beste;
Giivercin ayrr seste, kumruIar ayn seste!
Nergisi verdim kumruya; kokladr, bir ah gekti;
Qapkrn serge krskandr, kumruya silAh gektit
Ihlamuru yi.ikledim kadifenin srrtrna,
Papatyalar kopardr Horasandan frrtrna!
Kelebek dtiqtii uda, kebap oldu ytire$i,
Dafi'da tavganlar yuttu feslefenli biire$i!
Gelincik gelin oldu, diindi.i kocakarrya..
Dtiiiinde meme verdi balhbaba anya!
L6leden ateg aldr bahgrvanrn liilesi..
RiizgArda buklelendi ziinbiili.in ondiilesi!
Yasemin glrdl suya, ister ki tenin yuya;
OI, tenini yumadan su bo!-uldu kokuva!
Akasya, bir demet giil diiriip aya yollamrg!
Ldkin ugakla deEil, onu yaya yollamrg!
Son Posta:27.2.1937
Gtin batarken salkrma igmar etmig Mimoza,
Beraberce vermigler finna blr kiip boza!
r temize qeken: Osman Cemal Kaygrh
Qiqekler senin olstrn. burri*,
Senin olsun ldle, eiil; ""rz"uuil-"w.
armutla Uu"iroi-'
Ben qlqeklerle iizke trzlu, tath "w"severim,
FF""k ka4ayrfrm sekiz futlr-"e"erimf
g-.rkar Qemberlitasa anda yerim baklava,
Mazhar Osman danlrr: ealar bana oklava!
Oklavanrn aclsl... Levlek, t*i* t."rrr..
Giikte bayan Ziihredir B;y r;;i;in bacisrt
Bay Fatin giikte arar, bizse urin, ycrde:
Teleskoula 6qure, diirbi.inle piia",-r"ra"f
Ben bir garip (Ataq) rm, Rhi"ei ilenim bastacrm..
Bildim: Hacryatmazsln, lAkin biraz yat hacrm!
k_an,gmam ha, seninle t"il;;'-h;,
JStmazgn yunusla yarr$mam ha!
toriEe
Eir di{er atlayrp
F.lry"t rrmaEa, pathcana ust."r-..
Siitle Iimon srkarrm eatrldrmr kaJanmf
Sitzii agt_rk eieekten, drrdrr ettik sercekten,
Sopa erdi siiztimiiz yiyecek, icecelte"f -'
giikredelim MevlAya. yedik,' tCtil,- doyurr...
A.sr lrowasr de{iJ, kanarvanrn bovasrl
Necip Fazrl duymasrn bunlan hev Nurullah,
Seni srgaya qeker kansmam alimallahi
Nurullah ATAC
giiri
 423
422 KE'RKitKLu $EYH
RrzA Bir tarihte ser derhcvi ya9ryan (Zenge) ismindeki bir agire-
(1836 lg|z)Tii'kqc .lan' BaEclat ile tin riiesasrnr tutmu$ hapsetmi$ler., Kendilerinden bir krz almrg
- " olmalarr dolayrsiyle $eyh Rrza'ya karabetleri oldu$undan, geyhi
J;Jl;l'li"'t'-Xt' u)i' "i' !''lroravrsivrc hapishaneye davet etmig ve aflan igin mutasar-nfa iltimasta bu-
:I:"*l;:'' ill'
';:;
^n"*;"' ?a * cr' ",nl : : F rtl,xl;l
Iunmasrnr rica etmiglcr. Hatrrlarrnclan grkarnadrfr igin mutasar
fu I
^

ti:lpa;a'ntn
r

"" nfa gitmig, ricada burlunmug. Paga ,.$eyh efendi, sen tekkene git,
Mcktcbc lracct
I
"-i: .l.,",ft i"
lt::l:i:;;;;o"r' t'1"v]'tr,ro,,,,.'' ,
duanr et, siyasi iglerc kangma> ihtarr ile $eyh Rrza'yr savmrg. Fa-
eclelr ivatr mt'jl i
1,11':ii,r,i" 7' r,,
tir"n't"klr bir- giin "lllll]l,J;lii'^*; ?
-
pnin
T:l;fx
bu alikar
iy,,l]]: sijriincc
i",r, ao kat konaktan grkarken kendisini takip eden pa$anln kAhyastndan
ezbcr okudufunu Is,5'le'scm <otuz lira verirsen paqa hapisleri brrakacak, havadisini almca
Ht' ;;;ini bana
meseleyi Zenge'lere siiylel'erek aldr$r otuz lirayr kAhyaya teslim
ti."ti anlaqrhr bu mcmlekctin cclebi kiiltiirlinii vapmtS' Arap' etrniq. Bir )<ge gi.in bekledikten sonra Zenge'lerin tahliye edilme-
i5te $eYh Rtza
F ars I i s rt n a 1 o t'o tii' i'i *-n1" t "t9
mariT'ur ifi
:' i;il":ll'":::
Xlfil: diiini gciriince tekrar kAhya efendiye miiracaatinde "Paga senin
atr da istiyor> cevabl ile kargrlagrnca ndgar Rehvar ismindeki
'.'l; ;.;;;l <-rlduEundan cicldi
"'''
donr atrnr da vermig. Fakat yine bir ayr miitecaviz bir zaman
ffitfi?;tl,T"',:}':ilit'}li;'-^.,,'i*:rl:;x:.:l"H:,#":1ilt: geqip de tahliyeclen haber Erkmayrnca: oVerin bana gu kalemi>
cliyerck gu manzumcyi yazrnrg:
da rarif dc[,ilcrir" Y:'"'3l,iI';'.;;;;; crigi $u: uNur-r
"^"-;;n; <Vdcib oldu edelim derd-i <trilin izhan,
n**gt"Tr*':r;i[ixh'"d"';t;i]fl*:,il;'"*,*"1?,
lrz:n $ar
qiinki.i d.il illetine miincer olur izman,
Sahver zengeleri, ya geriver Rehvan,
kasidesi
vermigti' olan gairir. tckkcrJcki oclastnda Badheva veremem ben esb-i sabareftan.
Kadiri dcrgahrna mcnsup.
asrlr idi: Va'de i tahliye giiz mevsimken oldu tita;
,0"t" oit rn'itiktt'ast b-aeet
Eshab-r kchf Giirmedim biiytre tuhaf va'de-i rnaderbehata;
oYa Resulu;;': Qi
Dahir-r
':e-'"u-t a""y"'ifi::f ;]j revast? Atrmr aldr, yayan koydu beni, bak!... l{attA
Seyisin srrtrna giydirmedi bir entar{.
0 reved""r,r,"i"i"u"il
der
der cenrret-ii mcn 'c )

o -n"i-",'il"#1; :: :T,;;l,T : n,,(i ., o *.,,,,, .,,"

sek-r' Kfui yiizii
miitecaviz, kimi der ki, yiiz lmig,
"' tt:l;t*t'tir- ka'ide ile teveccii-
bir aratrx Ktmi tnsaft kor elden de der ki dokuz iml$;
AbcliilAz.iz clcvlirrdc
Ali paqava l:Lttti;":; ;;'t'"cctirni fa' Kimse bilmez do$rrsun ben bilirtm otuz imi$,
zetasrna eatmr;'
hiinii kazanm'e' Y'."uf
Kimil-l'::]:";;"r,"rlu -olmue'.ic- ir* Ali Paeavr
*riitiil Zenge'Ierdqn alnan liramn rnlktan
'n"i'
i,t tiirlii a s p'am a1'al^f
kab rn t
t
aii' .
[J*uil"
il;'$; j;^::x"{:}'+1fi Devlet-i.i millete billahi, ziyandrr bu tenes,
Fitnel cau, belkiAqub-r clhandrr bu teres,
:::1*;J.#;;Hi:1",',111!l'lli:
molfiliyeti tr Hep bizim kanlanmrzr akrtandrr bu teres..-
cehii, irtikap gil:i )blrardrr' Nice kandrrdr cenabet, koca bir hi.inkAn!...>
il;;t kurtulamamr 9l
ziyasr
---,' : ' rf,^r''n "ivasr glineEtenclir' $ilhln' Bu murabba manzumeden sonra mutasarrrf hem parayr hcm
r d"niy .,:.:.1:";';fl r.i v,arail
Ilrkikattc n;i,: iJ $J'111,s;; ;":; \ atr ia& etmig, hem cle hapisleri tahliye...
Bir tarihte Kerkiik'ii Musul'dan ayrrarak viliyet yapmrglar
r,"',i'na.n.
(2) Krt'rntn
i; i"r,.,r.,not'mn 5"::[ ilTI: ve ilk mebusan mcclisincle Halcp mebusu bulunan Nafi Efendiyi
"t't;i"iit"t"rt'n. kc'tin l<opcfi
ki)1,eri gil',i r-'r:n ::l:;;;:,;"rcvi "t"t"ttl
nrrrru. ? o csrrarr-r de Vali gdndermigler. $eyh bu havadisi duyunca gu beyti siiyle
nctc gitshr, lrctt ccltr
mig: J.
ffi ilin ;slrabtntn kiiPeSiYim' ii
r|{
''?
*
 424
"Kerkiik velayet oldu, Nafi efendi vali
Veyliin lekiim ra'yye, kiil bagrna ehall.> (3)
Filhal geylin dedifi gibi bu vaziyetin ytriimedigi bir.zaman
sonra anlagrhnca tekrar livaya tahvili ille Musul'a baflanmrg ve
bir mutasarnf tdyin etmigler. O devirde azlini diigiinen evliya-yr
iimur frrsat elde iken bc5 on para tutrnak sevdasr ile igbagrna gel-
dikleriuden, yeni gelen mutasarrrfr miisait bulan mahkeme he-
yeti bazr mevkuflarr brrakarak biraz para' almrglar. Bunu duyan
'$cyh Rrza
Su manzumeyi yazmrg:
<Haberln var ml, ahndl Ne ahndr? Riigvet!
Ahnan gey ne irni$, alan kim? Heyet
Heyetin adr nedir? Dairei Adtiye... (4)
Onu lcat edenin ruhrrna yiiz bin lAnet!
MOsul vildyet oldu Ndfi' Efendi vAll
lN*";
VAveyletiil-vilAye vAveyletiil-ahdll
f; Kag adet lira ahnmrp acaba? Yiiz elli;
Llra-l halise, Ustiinde yazrlmrg: Durlbet.
Belli mi kimler imtg ri.igvet alanlar?
Hay hay!... Gidtqinden bilinir hain-i mi.ilk-ii millet.
Biri miistantlk efendi, birl gingAne rels,
Dt$ertn siiyliyemem... Siiyle, babana rahmet.
Hazrret-i daver-i Ekrem mutasarnf paga,
Egelin bagmr tut. Hamzaya geldi ntivbet...
En biiyi.ik hisse o aldr, yine hognut defil,
Hepsini almadrfrndan geker an-r hasret!
Otttzun Ra$p ahp yuttu yirmisin Emin,
Yiiziinii, siiylediSin zat-i veliyyiil-nimet,
flisse vermek bana da lAzrm iken hakkr siilcfrt,
Vermedi, alzrmr zannetti kapatmrg zommet. (5)
Adr defterde, iizti haib-ti hasrr, biri ben,
Bir de Musulda olan vali-i Alihimmet.
Siiyle mafatr tedarikte buluns 'n yoksa
Onu ibret ederim hicvile, amma ibret.
Asaba aldr Komandan dahi bir gey? HdgA!...
Var mr diinyada Komandan gibi sab'iffet?
Edebiyat Alerni: 3&10-1949 Kemal Emin BARA
(3) Miiellifin notu: Bu beyit figdh Srrrr Levend'in (Divan Ede
biyatr) adh eserinde de$igiktir
(4) Bu fillsra ile $e1'h Rtza'ttttl gcr''i mahkemt:lcle t;rraftar ol-
clufu gciriiliiyor.
(5) Gfrya ($eyh Rrza'nrn velgiden zimmeti vardrr, oau iste-
mez isek susar) dernigler.
ASAYi$ BERKEMAL 425
Musul vilaycti'i* her tarafincra cinayetrer
hal-
'nkuburrcl.$u
de her hafta Vildyet gazctcsincle usaye-i asr:yii;vrryc-i lracli:;ahiclc
vilayctin her rararrrida c'rn-ii asayig uerkemdair> yazrrcrr{rnr gti-
ren I(crkiiklii $eyh Rrza gr-r bevt.i yazch:
,
Katl-ii-nehbi egkryaclan ;nillet oldu payrma,l
Emn-ii asayig yine elhamdi.ilillah' berkemal!
*
ABDULHAMiT VC KERKUKLU $EYH RIZA
Yrldrz'da Abdtilhamit'e suikast ilaksadiyre patlayan
bomba olayrnr Kerkiiklii geyh Rrza efendiye haber ver
dikleri zaman 5air, irticalen gu beyti soylemigti:
..Ne desem hi.ikm-i Hi.idA'drr hi.ive yuhyi ve
Yoksa rnaksfidumuzu hAsrl ederdi dinamit!."
vi.imit
o srrada yanla'nda burunan Emin Fevzi acrrndaki
zdt, gaire:
"-_ Padigah ;Ayet bunu igitirse sizi uzak yer.lcrc net-
yeder,> deyince, $eyh Rrza beyti yine irticalen
;u ;ekle
soktu:
"Ci.imlesin hAfizr haktrr hiive yuhyi ve yiimit,
P6digah zill-i Hiidd'drrona neyler dinamit!..,
MEHMET RASIH
(1890 1937)
Meghur hicir,'ci $eyh Rrza'nrn- cramacL vc cski Ba!.rat
..
tiisii Miif-
Rasih Beyin t'r-unudur. rg90 yrhnda Kerkiik'te dirfmugtur.
Kerki.ik'te meclrcse sultani tahsiii gcirrni.ig ve craha q'cuk yag-
'e
ta giir yazma{a baglamrqtrr. Kerkiik Mebusu olarrak istanbul'a
g_elen Rasih, iggalden sonra bir clerrra merrrcketirc
dci'nrcmigtir.
Kerkiik'iin ingilizler rararrrcl:rn iggzrlini bir tiirrii hazmedemeyen
bu igli gairi' biitiin hayatr erem ve rstrrarpla gegmig ve bu rstrra-
bm tevlit ettiEi hastahktair kurturamal,arak 1937 tarihinde istan-
bulrda vefat etmigtir.
Kendl elvttz.tst ile yazmr;; olclufiu, giirleri'i ihtiva u.clen iki
citlik escrini oslu o'rcr ozriirkrrrc'lc ithal' cr.rnigtir. Kcrki-ikli.iler
tarafi'dan g.k sevilen Rasih'in Kerkiik'iin ingilizler tai.afrnclan
iggali mtinasebctiyle yazdrfr VATAN ;iiri meghurclur.
 426 (vaTAN )
Yazrk gu u6zenln vatan kesllmlyor belAlan
Garik-i bahr-t gazzedir giiri.inmiiyor safAlan
NigAbr dttfirtb lle bitirmig dginAlan rti;tT:X,T^yiin{re yort bir
nevli istikbdl
bandodur 427
Okunsa perde perde kanh ganh mdceralan isin
Nagdd-ii nda terkeder bu giinkti mehlikalan. - Rasih ve onun
orarak ;;r;;"";;;l$?l 9'9". Kerktik ,

Evet vatanla milletl bugiin diigiinmeyen beger

Zlyana dolru giiphestz 5ruvnrlanrr, diiger, glder
O vartadan necat lgin biraz rahAvet etseler t i* :ll: r rut'ffit*ltft
iil,
.qrn D?llofu: 15.5.Ig53
drTifn.ffj.,'Tjl
Sonunda hepsi btr a$tzJa, bir nefesle, serteser yakubo!'ru
Baprrsalar benlm gibf boguk grkar sed6lan, Rus cenn"ti.r#ctiz yagran:Enver
Valan siiktdu en gerefli en gi.izel terAnedlr
Vatan: KemfiIe, fazla, vecde, gana blr ntgAnedir
Vatan negidesin okur o kim kt meyl-l gAnedir
L, O bezme 6qlna olan cefasr dgrkanedlr
4 Mehmet Rasih'in bu giirinin derin minasrnr esaret yi.izi.i g<ir-
# miig bedba.htlar daha iyi anlarlar kanaatindeyim.
f, $airin en biiyiik hususiyeti hog sohbet ve arkadag canhsr olu-
guydu. Vakitlcrinin birgoSunu giriri Azam Abdtilhak Hdmit'irt ya-
nrnda gegirirdi.
$airin iiliceli giirleri dc Aoktur, bu ctimleden olarak lstan-
bul itfaiyesine ithaf ettili meghur bir ferd'i vardrr:
Siz ey ltfatye beyhfide tel69 etmeylnfu
Ne zaman olsa bu gehrl bu gi.izeller yakacak
$Airi bir giin Eok sevdifi bir arkadagr ziyaret eder ve nigan-
hsr Giilendam igin bir krt'a yaz-masrnr kendisinden rica eder.
$Air Rasih gu krt'ayr irticAlen sciyler:
K6[rt giil yaprafmdan, Hokka btr giil gonceden li-m
Mtirekkep giilsuyundan Siil fldanmda blr h6me
Bu dtirt geyden blrl noksari ise htg yorrna kenqltn sen
YazlmAz iiyte btr giilr0yi ve giilendAma blr n6.me
Son giinlerini hemen hemen yatakta gegiren gAir dksiiriik-
ten kendini kurtagtmlyordu. Vefat etmeden birkag gi.in iinge ir-
ticAlen s<iylcXi{i (OKSURUK) tiiri onun son giiri otmugtu- v

(0KsilnUxl
Otstirttt hi9 giiphe yok blr
nesnedtr
11,

Halkolunmug rahAtr thl&l tgtn ir

.,
Otsttrttt hlg giiphe yok btr derillr ,]:

Ehll derdin derdtnl tkmfll lgln

;i:l:ffii,T";ffi*i:;
'1,)
.r,l
. ..',J

ri
..lrl Ddire.i fAside 429
ra aclrm aclrm gcri gekilcrck gi.divorlitrch. h-rrincr Karnil A$anrn
cesareti biisbttiin krnldr.
Parayr nastl isteyecefim? cliye diigiiniiyordu.
-
$ovhi-ilislam Efendinin dairesine her giin elli Eift cki'ck veri-
yordu. Alacafr beg yiiz altrnr bulmr-rgut.
Gcla. l-;cSahnca $cyhiilislam Efencli, bir mi-icldet ririirakabeye
dahnig gibi durctr, clindekr mercan tcsbihi birkag clcf-.r parmak-
' larr atrasrncla gevircli.
Sonrzr ba.gtnr kalclrnp_qordu:
Ey, uastlsrn bakalrnt'/ \
- Oinrii clevletinizc clrrarct.,,lrn
- cfeni.lim!
igle l nasrl girliyor?
-KAmil ASa giiEli.ikle coarp vcrcli:
Scrmayemiz tiikendi. Frnnr kapayacalrz efencliurl
-$eyhiilisldm Efendi gimgekli bir bakrgra
KAmil Afiayr siizdii.
Birbirinin krah iki teb'a, veya birbirinin teb'asr iki kral! Gene bir miidde t miirakabeye daldr, parmaklarrnrn .rasrnda-
Yiicel: 1936 ki mercan tcsbihi siiratle Eevircli:
ORTIAN SEYFi ORHON - Sana bir iyilik edelim!
(1890 Allah rimiir-ler versin efendim!
1972) - Hicaz
YENi -NESLE
kachhlr n-riinhal. Seni ora1,i1 salAhiyeti vasia ile ta-
yin -edelim, ister misin?
Yeni neslin bize tag dikmesi beklenmez ama; Kimil Aga, miihim kadrhklarrn birkag bin Iiraya kadar sa_
Dikmesin tag yine isterse... fakat taglamasrn! trldr$rnr igitmigti. Fakat girncliye kaclar kenclisine bir kachlrk
Bilrnesin, kimleriz onlara... unutulsun adrmrz! teklil cdilebilecegini hayalinden bile gcEirmemigti. gagrrch.
nefendimiz, ben nasrl yaparrm?
tigrenip sinsilemizden hele bir baglamasrn! - Ama-
Kolay!
* -Kekelemeffe bagladr:
MODERNiST gainn: Fakat bcn hiE okumadrnr... Biisiri,itiin cahilim...
Kim giirini dinlerse kahr hayret iginde, -geyhiilislAm Efendi kaglannr Eattr.
Yok giiphe bu sanatta senin ustahlrndan! - Kolay dedik a...
$ayet aacrk anlayan olsun beni, dersen, Frnncr korku vc hayret iginde bagrnr yere e!di.
gidersin, huzuruna gelecek clavactlar<{::n gahit
KurtulmaLsrn iince akrl hastah$rndan! - Makamrna:
istersin. Varsa dinler hiikmtinii verirsin. yoksa atarsrrr hapse.
*l igte bu kaclar'...
IIiCAZ KADISI emretti$iniz gibi yapanm.
$eyhiilisldm Efendi, frnncr Kdmil Alaya, giiz ucuyla otur- - Hay, lury,Et-encti samLrf kiirkiini-i eLckleycn finrilnrn ar-
$eyhiilislAm
lnaslnl igaret etti... kasrnr srvazladr.
-Oda,Afaya bir kahve!
kandil tebrikine gelenlerle dolup bogahyordu. Kirpi gibi - Haydi bakalim, dinii devlete hizrnet ctrrreli.. Gclrcr,im seni!
kdqeye biiziilen KAmil A$a gaqkrn gagkur girip grkanlan seyredi- UE .y sonra KAmil Aga, ,*rr"r, ile berab,er Higazit vardr.
yordu. Sarlkh, ci.ippeli, sakalh, birgok adamlar tazimle igeri gi Frnncryr ciippe, kavuk, galvar biisbiitiin de$igtirmigti. Yeni ka-
riyor, Efeucli Hazrctlerinin kimi elini, kirni etefini iiptiikten son- drnrn vAsi saldhiyetle g'eldifini duyanlar onu gtiri.ince ircybetin-
den ,korktular. Kaglar gatrk, surat asrk, elde tesbih, kimr,,enin yii-
 430
431
ziine bakrnryor, kartrsrnda efilenlere selAm bile vermiyordu, bir
,niictehit azametiyle makamtna kuruidu. Biraz- sonra iki biikli.irn
tebrike gclen Defterdar Beye sordu.
- Kimsin?
- Dcfterclarvarbc.ndeniz!
nu?
$ahidin
-Defterdar qagaladr:

- Anlayamadtm, cfendim?
Bre herif, galriclin var mt diyorurn sana, gabuk siiyle!
-
flayrr efendim!
-Muhzirlere lrir-b
emretti:
Atrr.r qr-rnrr
hapsc!
-Arkasrndan <lifer r,iLlyct erkiniyle, ctraf siikiin etti. Kadrn
Efendi hcpsine aynr srrali sorclu. (Yok!) cevabrnr alrr almaz birer
tr,
birer hapse trktrrdr. Biitiin vildyet korku iginde kalmrgtr. Kimse
4 Kadrnrn yanlrla gitmcfc cesal'et edemiyordu.
$ I{apsedilcnler bagbaga verip dertlegmcfe bagladrlar:
ft * Bu herif elbette deli de$il... Bizi hapsetmesinden maksadr
r1.' para istemek olacak! Dediler.
i:.1:
, l:,.
Hicaz kadrh$r o slrada beg altr yiiz liraya satrhyordu. Buna ENis BEHig KoRytiREK
gidip gelme yol masraflariyle kadrhSrn hasrlatrnr da ilAve etti-
,1rl
.:ri l, Ier. UE bin lira kadar bir 9cy tuttu. Baglanndan bu beldyr clefet-
(1891 _ 1e4s)
)r
1l
I
mek igin zenginlerden, hiikiimet erkAnrndan, agiret reislerinden MOSKOVA
:l.: I
iiq bin altrn toplaSlp Kadrya yolladrlar. Bir memleket, blr memleket ld biitiin
* Hryanetlerle kararmrg i,ilkest...
Ftnncr Kinril A$a, gcce yansr ruaiyetini hazrrladr. $atak scik- Sft'ru, burcu ve b6rdsu, Ti.irklii!,iin
mcden yola diiziilclii. $eyhiilisldm Efendi, urlmacirfr bir giinde
Hasmr olan bir eJderha giilgest."
KAmil A$ayr kargrsrucla gririince sordu:
Hayrola, Kadr Efendi, nereden bciyle? O beldenfn, sokaklarr yrlandrr;
-Frnncr
$eyhiilislAmr etekledi: Krvranarak, agrlarak stiriinfir,
Himmetinizle az zamanda iglerimi bitirdim, Miihirn me
- hallettim. Artrk bu vazifeyi kim olsa g<irebilir.
selcleri Riizgirlan karanhk blr dumandrr,
kadrhktan vaz ml geqiyorsun? Pash, sofiuk $lan seslne biiriiniir.
- Yani
Evet efendim, kulunuz tekrar meslefime diinmek niyetin-
- ona ne siiphc efendim, ,ur"i q".ilil
deyim!
Beg yiiz lirahk a:tlas keseyi htirmetle scclirin iistiinc brraktr.
- ermiyor gibi g6.tini.iy;;;;."
t]ililil
Bu nedir? .-
"U3,,trt3u.r
Elimi siirmeden r,*r.,,iil.i#
- Efendimize Hicaz'dan getlrdi$im armafan! Hetdti hos olsun!
Ii]i.ruv,*r
-$c)'hiili-slinr liese-vc clini siirmckten qekinerek dikkatle ba- -Keseyi avucuncla tarttl.
kryordu. Haydi iiyre ise ticaretine bagra..
HelAl mahndan mrdrr?
-
el kdsibii habibulah, o!h,m!
Atah k6r agk'lr versin,
- Orhan SyR ORIION
432
Bir giiz yagr ve kan nehri biiyiik Qar
Sarayrnrn zindaruna akryor,
Kuleleri kryam etmig timsahlar;
Asrrlann ummanrna bakryor.
Bu gehirden nefret duyar hayalim,
Mdzilerde o beldenin muhteris
Bulutundan kararmrgtr HilAlirn;
Ruhumda var (Moskova> ya kanh his!
Asrrlardan bir ses duydum diyor ki:
Dinle beni, ey <Moskova" prensi!
-Ben <Turarr> ln sayhasryrm; ey eski
"Altunordu" Hd.kanrnrn kiilesi!
Unutmugtun beni; fakat ben vardrm,
Tufammrn ismi budur: "Tiirk Mo$oI"!
intikamrn Tannsrna yalvardrm:
Ev kuduzlar memleketi, harAb ol!..
Donanma Mecrnuasr: 1915 Enis Behig Koryiirek
* *
Manzum HikAye:
ANAHTAR.
Onunla birqok zaman bir evde oturmugtuk,
Odalar kargrhkh ...O gocuk, ben gocuktuk.
Qocuklar gibi gakrar ne kadar qakalagtrk,
ikimiz, onunla ben, teklifsiz arkadagtrk.
Kiigiiciik ve krrrnra dudaklar biraz gapkrn,
Saglan liile ltile blr krzdr cana yaktn!
Her vakit giizlerinin renginde bir bagkahk,
Bakardrm: $imdi zi.imriit yegili, pek aydrnhk!
Bakardrm: $imdi koyu ki.il rengi, qimdl elA,
Derdim ki: "- Giizleriniz bilinmez nasrl beIA!
$imdi de altrn gibi galayor gimgeklerl,
Bakrnrz, gimdi hatta karadrr desem yeri!..."
Negeli ve negesiz zamanlar onca birdi, 435
Her akgam tam sekizde, duyardrm, o gelirdi
O kendi odasrnr agarken anahtarla,
igimden bir ses gelir, derdi ki: "- Enis, frrla!"'"
Frlayrp ben de oda kaprmr hemen aqar
ve derdim: <- Giizel Bebek, Bonsuvar!"
<(- O... BOnSuvar!...r,
Ve, iiyle ikimiz de ayakta konuEurduk,
Giiltigiir, Eakalagrr, bahisler tutugurduk!
Fakat ne ben giderim komqumun odasrna,
Ne de o giizel komgum bazr gelirdi bana!
*
Birgtin o evde kalCr, bir biiyiik yortu giinii,
tvtaitm ya biiyle giinde kim olur gam diigkiinii?
Dedim ki: ..- Giizel komgu, bu akqam isterseniz;
ikimiz arkadaqga samimi e$leniriz'o
Diigiindii, iilgtii, bigti, sonunda PEKi dedi'
Dedim ki: ,.- 6yle ise grkaLm, saat yedi'"
Ve grktrk o kolumda kuq gibi heyecanh,
Giirlnler beni derdi: ..- Bahtiy6r delikanh!"
Ne hicet uzun stize, gelelim neticeye:
Fier:ulernez o gecemiz iimriimde bir geceye,
Ben igtim, o da igti, gaktrkqa gakrqtrrdrk,
Her kadeh tampanyaya bir niikte yakrgtrrdrk,
Geg vakit... Ydni gece yansr Eok gegmigti,
Tramvay falan nerde? Araba mi'iqki'il igti'
Ne ise bir sarsak ath araba rast getirdik,
.,Bc$ mugun?> Boqum dedi, oh dedik, hemen bindik''
Her tiirli.i siiz mubahtr"' Krz fakat frkrr frkrr!
(ipmeye geldi mi i9? Elinde i['ne hazrr!
gaddinse haddini a9! Yasaktr el gakasr!
Hay kdfir giizel komqu "'Kapahydr yakasr!
Ev halkr uykuda hep"' Karanhk apartman'
Yavagga girdik eve, hig kimse uyanmadan,
F: 28
 434 435

Bu kAfir gi'izel komqu alulh her kadrndan!

Aynld* koridorda: "Bon niivi!>
a- Qlpvuvar!...:r
Odama girecektlm"' (- A"' dedl' ya anahtar?"
*Odamrn anahtan"' Sizde ml yoksa kuzum?"
..Ben de mt? Vallahi yok"')' (O halde ya unuttum'
Blr yerde ya diigiirdtim, sokakta, arabada"''
fXdirn Id: <- Emrinize hazrrdrr benlm oda!"
Diigiindi.i, giildii: "- Fakat ev halkr ne der bize?"
.- Odalar garsoniyer!"' KanEmaz klmse slze!-
Ve hem sonra kirn giirecek, kim duyup igitecek?'
Ontine bakrp dedi: "- Bilmem ki nasrl etsek?"
c- \fa5fl biiyle ciclm, sanmaJnn gilingtrim'
F Gece pek gabuk geger, yarrna Allah kerlm'
Ve yahut siz odamda yalmzca yatarsrnrz'
"- Ya slz?
.- Ben koridorda kahnm!" "",Yf'fY';u;^t
a- Yoooo... Saygrsrz defilim o kadar ben! OLUR
(- O halde bin teqekkiir!> Sen iskarpin giyersin; ayafrnda nal olur,
Ben pagavra giyerim: Hint kumagr gal olur
Giiliigtiik iktmtz de"' Diigtindii gok qi'iki'ir'
Giinde yirmi diirt saat talih yiiziine giilse
Sonunda PEKI dedl, o kiigiik dudaklan'
Bizim <<Mahmut Yesari> bile Mahmut Bal olur,
Btr uzun busem oldu kalbtnln anahtan!
Ne zaman ismi gegse ..Ahmet Emin Yalman" rn
Bay "Nadi" nin gerdanr ibik gibi aI olur,
<Muhittin iJstiindaE" a Donkigot gibi gatmak
"Ethem izzet, e sorun acep neye mal olur
"Miinir Hayri" ne yapsa; Beste, giifte. proje
Yiizde doksan dokuzu ancak martaval olur,
Gdgende <Necip Fazrl> bir adam yarattr ki
Kag ytiz dile gevrildi: anlatsam masal olur.
Radyoda, tecvit iizre, iistadrm ..Omer Rrza,
Karmen operasrnl siiylese maval olur.
Ne gun "ilyas Samlo yi giirsem Tokathyanda
Hatrnma ilk gelen: Sankla sakal olur.

il,.
;.1

I
436
SABIK ARNAVUT KRALI ZOGOiYA
Mesti nazm kim kagrrdr Debreden yaya seni
Ifim getirdi ansrzrn istanbul'a Aya seni
Emrine tahsis krlmrg bay Metaksas bir katar
Eylemig taklp igittim on vagon egya seni,
Arnavutluk biiyle bir endigei hicret ile
Krrk bin isterlinle etmig gok giiki.ir ihya seni
Stiylerim mahzr hakikattrr piyazdan yok eser
Beklemig td subhedek iig bin kigi gtrya seni
Her giiren afugu gahanende bir kundak ile
Aldanrr sanmr$ efendim eski bir kAhya seni
Park otelden, nug edip bir viski bak enginlere
Negelendirsin, avutsun, mavi bir rtiya senl
* O gece jandarmalar getirdiler Afeti,
gENGi Arnr
Kag kiginin kanrna girmigti Qengi Afet..
Mutlaka bir tiliimle biterdi her ziyafet!
Telli pullu bir gevre sarrp ince beline
Zilleri takar takmaz o krnah eline
Giizlerini siizerek ortada krvrrdrkga,
Geniq kalgalarrnr iki yana krrdrkga
Agrklan grldrrtrr, nice canlar yakardr,
Srynlan palalann ucundan kan akardr!.
Nihayet bu kahpeyi siirdiiler tA Konyaya,
Jandarmalarla gitti beg giin beg gece yaya,
Bazr 6i. su bagrnda yorgun diiger kaLrdr,
Diivi.iltip siivtilmekten bir vahgi zevk aLrdr!
Sert, nalgrnh gizmeler viicudunda gezdikge,
Zorlu bir erkek eli etlerini ezdikge
Okganrlan bir kedi gibi memnun olurdu,
Baygrn baygrn giiliimser, tath tath solurdu!..
437
Konyaya varrr varmaz altiist oldu ahali,
iki giinde de["igti sessiz kiiylerin hali,
Baflarda, bahgelerde baglandr e$lenceye,
Gengler akranlariyle geldi penge pengeye!
Nice delikanhlar topraklara serildi,
Nice ocaklar siindii, nice canlar verildi,
Nice yavuklu krzlar, giiryagrndan, hiiziinden
Saranp soluyordu bu kahpenin yi.iziinden!
Nihayet fena halde bir akgam krzdr vali,
Dedi: Bu dgiftenin geldi artrk zevali!
Qafrnn karakola, atrn iyi bir kiitek:
<<Aman... imana geldim, tiivbe!> deyincedek!
Hazrrlanmrgtr yaman bir sopa ziyafeti!
Baggavug i.izerinde tam yedi degnek krrdr,
Zavalh saatlerce boiuk bo!'uk haykrrdr...
O kadar diivdi.iler ki, nihayet yoruldular;
Ertesi giin gelenler onu baygrn buldular,
Avuglan yanlmrq, tabanlan gigmigti,
Yara bere iginde nekadar de[igmigti!
Eski piiski.i bezlerle viicudunu sardrlar,
Sonra vali pagarun yanrna grkardrlar!
Vali, onu giiriince biraz qiiyle diizeldi,
Kdfirin, siyah, iri giizleri ne giizeldi!
ilk iince acr acr siiylenmefe bagladr,
Gittikge yumugadr, gittikge yavagladr:
,rKtz, dedi, yazrk sana, vazgeg artrk bu igten,
<Vazgeg bu sonu gelmez, bu u[rrrsuz gidigten
"Kendini de, bizi de yorma artrk, uslu dur,
<Kimseye kapr agma, evinde yalnrz otur!..."

438
Afet, o giinden sonra hig bir yere gitmedl'
Gece, giindiiz edilen davetlere gitrnecli'
Aylarca kaprsrm agmadr hig kimseye'
Kanmadr, inanmadr bin tiirlii desiseye'
Kiigtik kuliibesinde yapyalnrz yaqryordu'
ii niiiiin memleket halkr bu hale qagryordu!'"
i,,
ii
-II_
Bu yrl Konyamn krqr hakikaten mi'ithiqti'
niitiin yollar kapanmrg, gegitler kesilmigti'
On giindfir buram buram yagrp duruyordu kar
Dafiiarda uluyordu keskin, acr bir riizgdr'
Iterkes ocak bagrnda 6deta i'igiiyordu'
Kuglar uqarken donup yerlere diigiiyordu!"'
* bi kaynaqtrk. Diigiincesinin binde birini bile yazrlarrna koymug
Gece.. bir kartopuna benziyordu ay ufukta'
I(imse kapr chEarr grkmazken bu sofukta
Karqr dafdan diirt ath dtirtnala yaklaqryor'
Kiime kiime karlarrn iizerinden aqryor!"
Bu getrenler, Kcnyanln en yaman gapklnlarr'
feskin brgaklanr'm yoktur asla krnlan!
Dizgin kasrp Afetin kaprsrnda cturdular'
Kamglann ucuyla pencereye vurdular!'
Hig ses sada grkmadr, l6mba siindti igerde'
Camlarr kapamrqtr kahn, siyah bir perde!
ha"krrdr'
Qatrk yi'izltibirisi: "Klz, a9!" diye
Yine ses grkrnal'lnca vtll'trlt kapryl klrdt'!"'
Afet, elinde bir mum, saglar dalrnrk koqtu'
*Girmeyiniz!' deyince genqler biisbiitiin cogtu
Ifemen giifsiinden itip lgeriye dalchlar'
Ktbrttl iaLur gakmaz, fakat' 9a9rp kaldrlar:
OcaErn karqrsrncla yorganr gekmi$ basa
Biiziilmiig yatryordu yatakta Vali Paga!"'
439
NAMDAR RAIIMI KARA'TAY
(18e6 - re53)
Halk afzrnda dolagan ata scjzlerinden birini ele ahp onun iizs
rine bina ettigi beyitlerle cemiyetin bi.itiin hususiyetlerini ortaya
koyan zarif ve gevrek .birgeyler sciyliiyor zannrnl uyandrrarak hi-
civ negterini yaranm tam ortasrna batrrmasrnr bilen usta fi
lozoftu.
Onu, ilk, defa, gcriden geriye, Maarif Cemiyetinin Bursa Krz
Lisesinde edebiyat hocasr iken tanrml;tlm. Iki hafta sonra almak
i.izere verdifi tahrir vazifelerinden krzkardegime ait olanr ta
Londra'dan gcirlir, tashih eder ve onun belendili hale sokardrm.
Nihayet bir defasrnda farketmiq ve bana sitemle birlikte selim
gcindermigti. Aracla bir yazdr$r mizahi manzumeler, hafif ve klv-
rak edalan altrnda derin ve usta hicivleriyle herkesin alAkasrm
gekiyor; hele nakaratrnda halk mesellerinden birini ele ahp vez-
ne koymug olmasr, gok eski bir geyi tekrar etmek ve ezberlemek
hissi ile afftzdan a$rza dolagryordu. Onlan ben de zevkle okuyor,
ibretle tekrarhyordum. Giiniin birinde Ankara'da kargrlagmamrz
ktsmet oldu. Hemen birbirini goktan gcirmemig eski ahbaplar gi-
defildi. Bizde miistakil felsefi gijriiqii olan iig beg mtnevverden
biri idi. En karrgrk ilmi meseleleri bir hikiye sadeli[iyle anlat-
maslnr, iEe sindirmesini biliyordu. Neclen sorir.r, Karagaahmede
yakrn bir yerde satrn aldrfr bir ahgap eve stsrndrfr hastahk za-
manrnda, onu krzkardegirnle birlikte ziyaret etmigtik. Dili, aizr-
nrn iginde zor dciniiyor fakat yine ni.ikteli mazmunlu konugmak-
tan geri kalmryordu. $u bu hayranrndan gu bu talebesinden, za-
man zaman habcrini alryordum; dilinin giiziildiisii, bacaklannrn
do!ru diirtist krmtldadr$r oluyor, fakat atak ruhu cogup da bu
zoila iyi olmug sarsak viicuclii zorldyrnca yeniden eve kapanma-
ya hatta yatafia diigmeye mecbur oluyordu. Nihayet gegenlerde o
yiice ve hrrgrn mh o sarsak ve bitkin viicudti bir sllkeleyiqte yere
serip bagrnr aldr gitti!.., Diinyanrn bu boq zahmetlerine 1'uf bo
rusu geken bir giirini gimdi kulaklanmrza fisrldar gibidir:
Krrk giin taban etl blr gi.in av etl.
Avcrhkla baglar tarlhl beger
ttyleyse durmadari avlanmahdrr
Ldkln bu ig btr az yoruImak lster
Kolay t9 deflldtr goktur zahmetl
Xrrk gttn taban etl blr giln av etl.
.140
Camn keklik ister iirdek vurursun
Brldrrcrn sanlrsul leylek vururrilln
Bir siirii iginden bir tek vurursun
Bazr av bulunmaz gezer durursun
Fakat sallam tutmak gerek niYeti
Krrk gtin taban eti bir gtin av eti.
* ni giire bagarrl bir. iirnek verdiklerini zannediyorlar, halbuki mi-
Bin tiirli.i avcrhk olur koruda
Kirnisi gi.inlerce yatar pusuda
Kimisi avlamr bulamk suda
Kiminin iimrii de geger uykuda
.
QiIe dolduranlar bulur himmeti
Kuk giin taban eti bir giin av eti.
* iilamdar Rahmiyi anmakta ve tanttmakta devam er'lelim:
I{er alanda olur tiirlii avcrlar
$akgakgilar tuzakgrlar tavsrlar
Yavru baz tagryan giiz bafrctlar
. Giideri stirmeli nice hacrlar
Hepsi ae satli.ta bekler krsmeti
Krk giin taban eti blr giin av eti.
* rin, bize o defiilclcn nakletrnesini gok iyi bagarmrgttr. En acayip
Avcrhkta bazan yiiriirrnek gerek
Yerinde bir posta biiriinmek gerek
icabrnda yerde stiriinmek gerek
Bazan da gahlamp giiriinmek gerek
Qoktur siiriinerek bulan nirneti.
Kuk giin taban eti bir giin av eti.
* Fare gibi kitaplar arasrnda yagadrn.
Durur dunrr bir tumayr vurursun
Bazr ceylin ister ayr mrrursun
Frrsat dii;er bir: kurt clayr vumrsun
$ansrn varsa arslan lrayr vurursun
Hig bir qeyde yoktur avrn lezzeti
Krrk giin taban eti bir giin av eti.
insanda ilk iStimai hayat ve meclcniyr-:t alAmetinin :rvcrhk ol-
du$unu, bu suretle baqkasrnrn srrtrnclan geginmek, bagkasrnr yi
+41
yerck kencli hayatrnr sa$lamak labiattnrn ta o zananlardan bag-
gitstedifini bir basit felsefi hakikat olarak belirtineklc ige ba$-
Lytp; son giinlerincleki iltimasa, dalka'ukluga kadar
biitiin "emiyetin
devirlere yer ye!:, crmbrz crmbrz dokunarak geEen bu man'
zumeyi zevklc bir daha okumak arzusunu duymuyor rnuyuz? Qi-
Eeli Lurnunda yeni gairierden bazrla', yakaladiklrrr bir espriyi
.virip Eevirip bir kocaman tekerleme haline sokmakla gergek ye-
zalr l.rer zamarr iEin edebiyatln en makbul en revagta qubelerin-
den biri kalacaktrr. Mizahi giir ayrrcltr, ciddi ;iir ayndrr. Ille cid-
c1i olacak diye saqa kar yafmakta:n, cilere kan oturmaktan bah-
setrnek hig dc aart de$ilclir; biitiin bunlart tekrarlal'a tekrarlaya
dilimizde itiy Uitti. Yeni giirin samirniyetine hayrantz fakat lii.i-
balilisinden cle o kadar bezgioiz. Neyse, bunlar sijziin geligi; biz
yinc Fazrl Ahmetten sonra, giirimize mizaht getirmektc egsiz olan
Karatay soyadrnclan da belli ki Namdar Rerhtrii Konyahdrr
ve Konyanrn en ganh ve san'atlt ttirbesi Karatltydan br'r ismi bul-
mu$tur: Bu zeki hirssas Anadolu gocufunu bdkir vc verimli bir
toprak gibi 'e
kc:;feclen bir N{aarit -t-Iriiste;;art, bir kag arkadaqiyle
beraber felsefe tahsil ctmek iiz.crc Ft-arusayar gdrlder"rni;tir. oParis
mektuplan, isirnli kitabtncla, sessiz sadastz, o giinlcrini anlatrr-
ken, oiacla rniisLesna kiirsiilcrclcn edindifi bilgilerini, 1'rli ve de-
zevklere cliigki"in gafrncla saatlerinin golunu kitaplar arasrnda ge-
q:ir.rnigtir.
. uKitaplarrmrn Hikaycsi, isimli cscrinde goyle siiyler:
n$mriimiin miihim bir krsmr liitaplar arasrnda gegti. Bunu
tiviinmek iEin clefiil, belki cliiviinmek iEin siiyliiyc:'um. Nitekim
halk arasrnda her neclense pek yayrlmtg olan bil Jestantmda bun-
clan bahscclerek:
Bilmem ki ne olmaktr, senin gayen, rnlksadrn?
Ne dans ettin, eflendln; ne de sevdin luz kadrn
{.im dedt hey serseri gengli$ine kty diye
Gegti Bor'un pazan siir egeSi Nifdeye.
Dcrrrigtin.r. Ilakikat clc l:u! Ft'ztttstzlar kcnclini biittin bi.itiin il-
ruc vererck haytlnr kiitiiphanelcrde geEiren adamlara (Kiitiipha-
ne faresi" derler. Ben bu adamlz:ra hAld imrenirim...> Kitaplart-
nrn arastuda gtimi.ilii yaqadr$r giinlerde cemiyeti ihmal etmez,
onun dertleriyle r.lcrtlcnir, onuu scviyesizliklerine yanar, inkrlAp-
Iarrna sevinir ve siiylenir dururdu:

442 Bagta kavak yetlerl esdl$i giinler hanl
Umdufumuz negeler' gerefler' iinler hanl?
Beklenilen alayh, ganh di'igi'inler hanl?
Servt gibi iimltler diindii birer lfdeve
Gegti Bor'un pa:zan stir e;e[i Nifdeye'
Hasamn btirefine vaktinde yetlgmell
IIlg durrnadan giivdeye atrgtrnp gigmell
Yamp da kavmirnadan miikemmelen plgmell
Sonra seni almazlar hlg bir yere 9i[ dtye
Gegti Bor'un pazarr siir ege$i Nifdeye'
Bu giizel ve krvrak soyleyigin 6yle -niikteleri vardrr
ki ancak
Igte meseli' resml
gairi tarafindan ilk ue son-defa kullanrlmr$trr'
biiro anlamtna claire ile, bildifimiz hen<Iese gekli daire arasrnda
giizel bir kelime oYunu:
'Sende cevher var imlg herkes onu ne btlstn
Klmler biiyle ziifiirdiin huzurunda efilsin'
$iiyle bir clairecle miidiir bile clefilsin
Ne grkar iifrenmlgsin mesahasr piy dlye
Gegtl Bor'un pazaYl si'ir egeli Nipdeye!
Nedim, gazellerinden birinde, benim gair tabiatrm
o kadar
bir giil tarlasr
coqkun ve cdmerttir ki, cler, bir giil istesem'
bana
yiiz yrllann rnahsulii, gerqek
verir. Namdar Rahmi Karaiay'a cla ver-
halk giiriigii, bir tckerlcme verin, sizc kocaman bir manzume
sinkiigindeTiirkhalkrnrnbi'itiinhayattelAkkisi,bugiinkiicemi-
l,",i"uti'ii"aksaktaraflarr,billfrrsilra]ridekisugibipanlpanl
gdriinsiin:
Elo$Iunu bilmezsln o ne hlnoflu hindir
Pamuk gibi gtiriiniir granltten getindlr
Arkadan kuvu kazar dibl yoktur derlndir
Agrlma eI olluna anlamadan soyunu
Karamanrn koyunu sonra grkar oyunu'
Ne digtsine lnan ne de erkeflne kan
Digtst erke$lnden olur bln kat afacan
Yiiziine gi.iie giile damarlanndan geker kan
tince koklatrr sana giiliinii gebboyunu
Karamamn koyunu sonra grkar oyunu'
Senln aybrm arar ahbabn bir i9 glbt
Arkanda dolaqrrlar sankl miifettlq gibl
Brrakrrlar ortada senl blr lblg gibi
Ogrettrler diinyanrn kiirfezlnt koyunu
Karanamn koyunu sonra gkar oymtr'
Do$rryu giirsen de sen ulu orta anlatma 443
Ba$r gafrr narfra at fakat sakrn tag atma
Elini uzat alnrna boyunu hig uzatma
Otgiinti ahrsrn ha uzatrrsan boyturu
Karamanrn koyunu sonra grkar oyunu.
Ne tilkiye efrt bak ne de kurtlarla bang
Ne etlisinden bahset ne de siitliiye kamg
Ne alzr agrk kovarlar sonra seni bir kang
Nene gerek elin iig kegisi beg koyunu
Kararnaruu koyunu sonra grkar oyunrl
Granit, kr:y gibi kclimeler olmasa; Scyrani gibi, Ruhsati gibi
bir usta ve hAkirr ltalk gairinin yazdrSr destarn sanacaSrz. O kadar
candan, o kaCar bizclen... Ah ne fayda <Namdar Rahmi Kara-
tay'a yiizyrllann mahsulii bir tekerleme verin de size kocaman
bir manzume varatsrn> diyerniyecefiz artrk. Halep burada amma
argrn yerin altinda... Onun kclay kolay iilgiilmez derin bilgisine
ve miikcmmcl higvinc zrrtrk szrclcce hasretiz!
Ylrmlncl Asr: 17.9.1953 Behget Kemal QAGI-AR
*
GEqTi BORUN PAZART
BA9TA kavak yelleri estifi giinler hanl
Umdu!'umuz negeler gerefler iinler hanl?
Beklenllen alayl, ganh diifiinler hanl?
Servi gtbl iimitler diindi.i birer iSdeye.
Gegti Bon.n pazan siir egeli Nifdeye!
*
Sende cevher var imig, onu herkes ne bilsin?
KImIer biiyle ziifiirdtin huzumnda efilsln,
$tiyle bir dairede miidiir bile defllsin,
Ne grkar ti$renmigsin mesahasr piy dlyc,
Gegti Borrn lrazan siir ege$ NiSdeye!
*
Bllmem kl, ne olmakdr senin gayen, maksadrn?
Farc gibi kitaplar arasrnda yaqadrn,
Ne dansettin e$endin, ne de sevdin krz.. kadrn,
Kim cledi hey serserl
.gengli$ne
kry dlye,
Gegti Bonrn pazara siir e5eSt Nifdeye!
+
Giiniil ne galgr lster ne eflence, ne de dans,
Ne giizel kadrnlann iinler{nde reverans,
Kapadrkga kapandr bunca yrldrr kahpe gans,
I

ffi 414
445
ffi
It-, r
!lr. ihtiyarhk giilgesi perde gekti dideye,
fli'
rj' Gegti Borun pa:zarr siir egefii Nifdeye!
ffi *
*#jj Frrsatr iyi kolla sakrn olma dangalak.
:s:{
Itg--
Geng lken vur partlyi, durma, ye, keyfine bak.
Sonra i9 gampanyalar, vlskiler, bardak bardak,
ftt
t'".t I
Dokunuyor iig kadeh gimdi bizim rnideye,
!!h1
Gegti Borun p.varr siir egeli Nifdeye!
.

lfi':
*
ffasarun biireline vaktlnde yetigmell,
Hlg durmadan giivdeye atrgtrnp, glqmeli,
Yamp da kavrulmadan miikemmelen plqmeli,
Sonra seni almazlar hig bir yere qiy diye,
ltl
Gegti Borun pazan siir eteli Nifdeye!
!tr, 1933 Namdar Rahmi KARATAY
-
*
BiZDE TENKiT

FARUK NAFiZ QAMLIBEL

(1898 - 1e73)
MODA SAHiLii{DE BiR. NAU$AANT,
(Yirprak dijkiimii Zamanl, Mocla ktytsrtrc}a iki closL kirr;rlrklr
oturmu$, blitan giincr;i siizerek konuguyc;rlar'\
nR FAZIL AHMET AYKAq
ispanyamn haline bakrnca son zamanda,
Ustod gegenlerde Necip Fozrl't methediyordun; Allaha giikiir, derim, fahattasrn vatanda"'
lll$t,, $imdi
,:; : -
de N6zrm Hikmet'i? YAHYA KEMAL BEYATLI
ij Eskiden Necip Fazl dostumdu, onunlo bozugtuk. ihtilal defil, clostum, kryamet kopsa dahi
- Ndzrm l-likmet'le dostuz..
$imdi Razr ol sefirlife nerde olsa bu anda,
AYKAQ
Yitcel: 1936
,$efirlik rni etmektir acaba tath meslek'
* Yoksa giir:lere rni hogdur etrnek kumanda?
NURULLAH .A,TAQ'rN giini TeniFi: BEYATLI
o$iir mehtaph bir gecede veremli bir krzrn balkon- $dirlik iistiin olsa sefir olup gezer mi'
dan denizi seyretmesidir.> Yakup Kadri Tiranda, Rugen Eqref Yunandn?
 ''rrfi

.t:
. j,,

446
sln s0z oYUNU 447 'l'
-:.
,

ri
Giiz menekge, sag si.imbtil
AYKAE Drh biilbiil, tenl giil.
t:

Yakup Kaclrinin boyu neden yerde gezer de' .!1

Ruqen Egrefin bagr dolaEr Astimanda?

Umit verir aldatrr i
BE,YATLI Ister a$la, lster giil.
Rugenin tevazuu troyundan tarhederken'
Yakubun da bagrnr tutar gurarr tavanda' Parnlaclktr. gegen yll
AYKAq Krz, dedim gelis biiyii!
Mrrhar-rirler iginde en hoquna giden kim? Serpilmtg, bir igim su
(Xiziine giren yilit hangisidir meydanda?'
BEYATLI
Baluq srr, gi.iliig biiyti.
Ben lsmail [Iablpten Alisrnr gri'rmedirn'
Edebiyart, bak, anla, ne haldedir clhanda!
(Xirmeden yaramart
lt AYKAQ Gegirdim biitiin vazr
I ismail Hakkr ile konuqurken sarrrnm' Ne bir haber giinderdi,
I Miiezzin ohnuqum da ezandayrm ezanda' Ne de bir satrr yazr.
BEYATLI
Bir de Sadri Erteml gtirsen dersin mutlaka' O kadife afzrnda
gece rliyanda!
. olmasrn giirdii$iim Seytan
Bu
Qifinedifi ak saks
ieRAHiNI ALAETTIN
AYKAQ c0vse
Neden bahts diiniince ;f,ir Salth Zeklye Gibi gi!"neyip ezer
Ediyorsun mevzuu .rnsrzrn alabanda? Giiz ucuyla baks:i lnz. (18e9 1949)
BEYATLI
-
Almrgtrr Vasfi Mahir orurn patentasrm' ipek gibi ten giirdiim, O piyade giizele
Itrisi tirbirinl iivsiin, brrak, o yanda! Ustiinde bir ben giirdiim. Bindigim atr verdim.
AYKAC O kadar giizeldi ki
manzumeye baqlamrgsrn, iglttim'
Qi!'ne diye yoluna
Yeral bir EI bilemez, ben giirdi.im. Gitnliimii atrverdim.
Bana o giirl oku da bir giin Tokatliyanda"'
BEYATLI
1946 $ubatmrn 5 furde Tiikendi, oldu ziyan Ilenizin engininde
Okursun sabredersen ya Akqamda' ya Tanda!' Yiirek, giiniil, kafa, can Sevlndim kara giirdtim
AYKAQ HdI6 anlamaz gibi Yanagrp bulmayrnca
Sevap slmaz mr dersin, Haqimin nrhu lqin Giiliip geger afacan. Diinyayr kara giirdiim.
ntr fir1$a ckusak miibarek Ramazanda?
BEYATLI
Onun ruhuna lAyrk sure bulamryorum'
Yrldu nusrn, giineg mt? Sevda ugurumunda
Tevrat ile Zeburda, iucil ile Kur'anda!"' Dlye sordum, ay dedt. Yrprandr!,un elverlr,
Gi|vercin rni, kumru rnu Dii$tiigiimi,i 6$rense,
Karikatiir: lg.lz.\%f QAMDEViREN Dtye baktrm, ay dedl, Yar acryrp eI verlr.
.,i.

':::

1i

I
 448 igl{iirnl'riu nleHuuD KEMAI iqlrrt 449
Eldiven grydi yaztn (egzema> ilcasile,
Dediler: ibni zaman oldu bakrn ibni.ilemin! NECDET Ru$Tti EFE
Kaltabanlar! diye hazret, kiipiiriip giiyle dedi: - te6e)
(1e00
,El yuduk biz, krna koymug defiliz sizceleyin! OLUR MU ?
* Akbaba: 27.8.1937
Yiiz0ne vururlar aybrnr elin
KIT'A
'$airim, der de, tufeyli yagatrr giivdesini^ Hig kendi sugunu giiren olur mu?..
Dayamp kiihne, Nedim artr[r birkag satrra.. Kabahat krz olsa, etseler gelin,
Nice yrldanberidir aynr sakrz, ?yil gevig, Acaba gerdele giren olur rnu?..
.Nice gimdi mal devridir; btiyleydi di.in de,
. yrl var ki, dof'ursun diye baktrk katrra..
Kiirk yoksa itibar olrnaz dilliinde.
SAZDAN nin AVAZ Cdhilin Kamna diindii!.ii gtinde
Bir gairin defterinden
ilimle gti$stinii geren olur mu?..
- -
h
t'l Elli yrldrr Altaylann-l-ti.irki.isiini.i ga$rrdrm.
Kaide deligti: Sabreden dervig
It-durada ermeden bir giin getrermig..
Aslanrn afrnta et atmaktrr iq.
Homer
"'
u",i TT :,'*fi
.P"1il1?; dor a5 trm Lokmayr kolayca veren olur mu?..
Qoban oldum, yol agarak da! bagrna ulagtrm
Bu hasis devirde yetmiElik ninem
Diyor kl: d.ltrnla siislensin sinem!
flr*:ffi,fi,1T#,-, Mahgerdc maagh olsa cehennem,
Atrm cennete siiren olur mu?..
Parmak parmak bala-2- benzer giire ahenk getirdim, Kirnsesiz kaldrysan, sunulur payln
Getirdim bah yine kendim yedim, bitirdim. Bilinmez giiniinde gikmaz bir ayrn
Kazan, Krnm, Hiyve, Tibet feryadrma ses verdi. Arkada da['gibi durursa dayrn,
Giinlii y,rfka yurddaglanm dayanamaz kes derdi. Atlatan, ipe un seren olur mu?..
Tayfun oldum giirtildedim, meltem gibi esmedim. Erbabr himmetle bagla temasa:
Kes dediler, kesmedim. A9 dolar iiniinde bo9 duran tasa
Vrrjil, Dante, Milton, Hi.igo, gekspir Tavsiye mektubu hig yazrlmazsa,
Himal6ya, Kangunciinka, Veziiv, Etna gibidir. Diinyada muratla eren olur mu?..
Yurdurn igin diledim ki, onlar gibi da! olsam, Bak harbin attrlr qu diigeg za,rai
bin sene sa$ olsam,
Beg Diinyanrn rahatr geldi rl.azara
Ben galdrkga uyan diye sazrmr, Ve srilhun ipli!'i grktr pazara..
.Haykrrdrkga giimbiir. giimbiir yazrmr, Bu hrzh gidiqe fren olur mu?
Bizirn haylilz gocuklar, Sofunun fikr{ bu: DeBttti dumm,
Ne hikmetse uyuklar!... Bir miilon glyerlm, modern olunrm!
F: 29
 Bize yAr de$ildir fAsils mahnm:
45i
IIlg deve kervaru tren olur mu?
Ey Necdet!. Bahtrna temmet gekili
Giinli.inde her zevkin tagr dikili..
Sen artrk giilrnezsin: Sazh, igkili..
Karacaahmette tiiren olur mu?..
*
NAZiNE,LE,R
Kimseler fehrnetmiyor nrAnasrnr dAvamrzrn,
Biz dahi hayramyrz ddvayr bimAnamrzrn
rinnni
(GULEK,IN AGZINDAN)
Bunca yrl paydnr yokken iktidar hi.ilyamrzrn,
Aksi gftmrgtrr efendim daima ri.iyamrzrn.
Ugtu iisttinden bfuim Devlet kugu mevanuan;
Bahtrmrz renginden esvettir yanrk simamrzrn.
<Kimseler fehmttmiyor mAnasrm dAvamrzrn. VALA NUR.ETTiN
(r9or _ ts67)
"Biz dahi hayramyrz dAvayr bimdnarm:an"
!
CER HOCASI
Vaaay, hocaru!
Hayh dem ktiylerde yorgun seyyalum; ismim: Kasrm *- Bana Hocanr, clSycl Ben
Btr VekAlet hasretiyle dertliyim: bitmez, yasrm. gavri hoca cie$ilim; gcirmi_i1.ol
rurusu.? Artlk gat'ar.1 l6ta,vr,
ciiUU-e1,i attrm setre pant-ol giyiyo-
Zehrtle dolmug tasrm.. Mtllet biitiin olmug hasrm!..
Halk iginde zerrece tesiri yok gekvamrzrn, ;:ll"HT"1X;ili* r" r,ok; crar i* A;;,;;# - I"r,l,'.;,, 0",
-- Sare$r, ciibbcyi niEr.n attrn?...
"Blz dahi hayramyrz ddvayr blmAnamrzrn." Oytc iptc...
* - A; a... Burntrncia da bir lrayli clefigiklik var...
NAZiNNLER ,rl.f.r: Bun rlna ner
Felek btlciimle esb6br cefasur toplasrn, gelsin; -_ Koptu...
Diinersek kahbeyiz millet yolunda bir azimetten Koptu{rrrru .cri.ii1',u.u'r! Burrunun
t'al't -var; cibiir 5'ar:sr, yani; bir yansr, y;rni i.ist ta-
trtrrautiorr. aga[r tarafr vok...
siiz assurlar faziletten, konus-;t^IHffi.r:fflt Et'"t' rnaztttccsstif
gibi.: 'crteess# r,ettelehhiir,'ful.r.argr'
Kiipi.irsiinler demddem kiirsiiler i.istiinde hiddetten. . . ama, nltr av evvet gciriigtiiktii;
Kiilah kapmakla meggulken, kagrnsrnlar da hizrnetten, .,"0" ,.lrllt o zaman burnun yc_

Tevecciih beklesinler sonra hep beyhude milletten... - !Anlatsana

laman ,vcrinde icli; girnd.i koptu igte...
..* ku2trp, nasrl olclu Uu iql
Brrak; iifkeyle siiylensin, uzansrn miifteris diller;
efctrcli biradcr' uo..-n..]i"
Blrer yumruk kesilsin, diin kogup alkrglayan eller. ri'";r::t-a .".r sor, ne rrc bc-' sii1.-
Siner elbet hicabrndan yakrnda, sert esen yeller:
Mi.inafrk, ders alrr son mukadder bir hezimetten...
Necdet Riigtti EFE
 452 *- B\z k6y imamr bilmeziik...
-- Pcki caminizin iglerinc kirn bakar sizin?
- Canrm, uzun ctme! Anlat igtc,.. Derdini siiylemiyen devd-
srnr brrlamaz! Benim; doktorlarclan, eczacrlardan bir hayli clost-
gekul gey?
- Nc ne rni? Basbayafr! Kubbcli, minareli...
Cami,
-- ;ekil
lanm vc okuyucularrm vardrr... Onlar:r siiylerim! Ve hatti icap * Biz, cami de biimeziik!
ederse gazfrteye de yazarrm! Belki, bu surctle sana bir takma bu-
n'n falan uydururlar... - Dcmck ki, sizin diinyadan haberiniz yok? Namaurnlzl nere-
de krlarsrnrz?
Allah igin yap $u iyiligi...
- Fakat,rrzasr
ewelA senin bana hikdyeni anlatman lAzrm... Ne-
Biz namaz krlmazuk!
-Tam yerini bulmugturn! Imamsrz, camisiz bir kiiy! Oooh, ne
dcn -hocahSr terkettin? Nastl oldu da burnun koptu? Siiyle baka- ili! Esasr:n, benim aradrfrm biiyle bir kiiyclii iqte...
hm... Kcndime, bir hiikiimet memuru tavn vererek:
Bu srrn kimseye sciylemiyegektim ama; madem ki bana Kciycle kim var, kim yoksa, hepiniz toplanrn bakahm a$a-
bir -takma bumn uydurmayr vaad ediyorsun, ben de sana soyli- lar; -cmrini vcrclim...
yeyim bari... Fakat, b6'yle ayakta ohnaz... $uracrfa iligiverelim... Nulacah ki? Diye sorclular...
Eski hoca efendinin bana hog bir vaka anlatacagrm sezdifim -Harykrrdrm:
iEin, onun; u$uracrk" diye giisterdifi yere, yani Sultan Mahmud
.? Tiirbesinin tag basamaklarr iizerine iligmemize itiraz ile, burntr -- Ne olaca$rnr ;imdi giiriirsiiniiz! Toplanrn...
kopuk ahbablmrn koluna girdim! Kargr srradaki kahvelerdcn biri Kiiyliiler, benim yiiksck perdeden verdi$im lru emir iizerine
ne daldrk! Ben, kendime bir nargile rsmarladrm, o da Mekke igi, ihtiyart, gengli; erkekli, kachnh, goluklu, Eocuklu toplandrlar...
kallavi fincanda bir kahve... Hcipi.irti.iler, gurultular iginde 9u hi- Bir tezek yr$rnrnrn iizerine grktrm! Kcndilerine gu sur-etle va-
kdyeyi dinledim: az ve nasihatta bulunma$a bagladrm:
* Azizirn; maliim ya, imam, hAtip, miczzin kachosu lstan- - Ey cclrraatl
bir caminiz
Siz, uc bigim Miisliimanslnrz? Bir irnamu:rz,
yok! Namaz krlmryorsunuz, cliigiinmiiyor mur;unuz ki,
bulda ve diSer gehirlerde srkr bir intizam altrna ethndrktan sonra,
bizim igler kdtiile9ti... Benim de elimden, softahktan gayri ig gel- tildii$i.iniiz zaman Cehenneme gidersiniz! Cehennemde zebAniler
mez... Heybeyi srrtlma vurduium gibi, bu yazrn bagrnda; Ankara
vardrr! Kafantza topuz vurup, sizi atcge atarlar; cayrr caylr ya-
asfaltrnr tuttum! Kdyden kiiye, konakhyarak git babam Cit; yu- narslnlz...
rii babam yiiri.i... Bir buguk ay yol aldrrn! postu sermek igin, sa- Kiiyliilcr, bu sciziim tizerinc fevkalAde korktulzrr! llelc kadrn.
pa yerde, imamsrz bir kiiy anyordum! LAkin, aksi gibi, her kti- lar; El$hklan bzrstrlar:
yiin bir imamr vart Bir kag ycrde, kiiy ihtiyarlannr kandrrarak
von; - lg anarn', ay, ?y,ay; <liverekten bafingtrlarl Essair rm cli-
aSa?...
eski imamrn ayafrna karpuz kabuf-u koydurrnak; onun ycrine
kendirn gegmek istedim... Sahi siiyliiyorum ya! Ne sandrnrzdr?
- Nidek de gafamrza dopuz yemiyck? Niclek de atuge yanml-
* -
yah?_ Amanin a$a, bize bir usuliinii gdsterivir!
Varrdr{rm yer; hakikaten hiiydii! Kiiy arna ne kciy... Hele in- Gozunu scveyin!
sanlannr hig sormayrn! Hepsinde sag sakal, birbirine kangmrq; Igi, tamam krvarnrna gctirmigtim...
br1'rklar Siinneti gerif iizere bile kesilmenrig... Evveli, beni kcndinize imam yaprn, dectim...
- Yaparrrh,
-- a$a... Yaptuh bilcm...
Essel6miialeykiim; dedjm...
- Ha! Diye b<5n biin yiizi.ime baktrlar-... - Bana bir ev, bir tarla, bir egek, bir gift rikiiz, altr koyun
- EsselAmi.ialcyki.im, diyorum; nigi' ccvap ver-miyor-su'uz?
vcrin...
* IIay hay! Veri.ik aga!
Siz -Miisliiman degil misiniz? Diye sor-dum...
Flaydi riyle isc, baltalannrzr, brgaklarrnrzr clcsterclerinizi
alrp-pegirnc diigiin! Kiiyiiniizc bir cami yapmak
Miisliimanrz; dediler!
- Nasrl Miisliimanhk bu biiyle? Hani imamrnu? igin ormana gi-
- Ne imamr? dip kercste kcsece$iz!
- Basbayapr imam! Kiiy imamr!...
-- lglerini, giiqlerini yiiz iistii brraktrrarak hepsini sefer-ber et-
 bir,havli Canl cl3virc]lll *tt
linrl Ormaua giitlircltirnl Qala b;rlt:t'bigtikl Kclcstc halinc getirclik' 455
tiiklcri pcdavra ft"f i"i"'t^'" getirclikl
""'t AiJah anlal,r;rnrzi urttrrsrn! iki cihar-rcla aziz olrn...
;;*ltt.':r'Lililcll'il< r'c l<ii1'c .. iqinclc pat' pa1' -Cemaatimclcn cok mcmnundum; gi-inkii, bana k<jrii kcirii.nc
car. p^t,
(.^r qat'
i..inr'. cat
Ilen knl[ahg'"' ;;;;;ti itti- !i:. *u'] itaat cdiyorlerrdr! Cchenncn:, atcg ve zebAni hikAyesinin dehgeti
dcrntc qetrt)a rtit' tntti'"^'nitti
mrtt" at<siiigc btk ki' Eimcntokul-fa-
gtizlerini biiriimiigtii! O civar ormanhk oldug'u iEin, orman yan-
ran ormadrBr iEin, rr,rr.,.l-ui.
toprafr qimcnto makamrnda glt''lnCau fcvkaldclc korktrlzorlardr!... Cehctrncttri ol'lltart )'artglnrn-
lanrrrrgtrk! Nc isc: tlan claha miithig tclikki cdiyorlardr! Qiinkii bcn, Cehennemi on-
Ilaycti lliltrlaza' dcclinrl . . --:r.- ...,-rirrn .,irrnt:[( lar-a iiylc anlatrr.rrglrnt...
-
I{eriflcr,al)tessiz,szrlA'tratslz'qal'lklzrrilccrltnriycginncfckal- Narnazlarcla, irrrartr -viik:ick scslc okucltrlu takdirclc, ccmlraIin
t,Snt"rrnlot"',-,-"? Ft'',tn hlr'lclc
krzcLn-r! tlc yiiksck scslc oknmr),acuErnr biliyorclurn! LAkin; ilk namazla-
lrclc: giin
r-n,.:rrrr*i hclc;
,- baliiivttri
I)t-tl'ttu
qilr gt-rt'
* Yok! Yol<"' niv" i'l'tltrnr! rtn hem dcrs, ht:rn dc ibaclet olmasr iEin, bcnim okuyacaklarrmr
DlrclA..*"girr 9r'r rrma$tn oitl]]'1]
mcrnig aclaml^r? O;i;"ti"t";! olltl so\;- onlar da tilrensinlcr di5'e, hareketlerim gibi, scizlerimi de tekrar-
lal<licl cclinl Ncr siiylerscm
Ben nc v?.Parsaln, 'i'-tf.t l:crli Iiinriilarrnr bir kcre clalra tcnbihten sonra, narnaza durdum:
lcvirr I
-- Allal-riickberl
* olur aEa! cliz<Iir'' Bcn dc ba9-
Di1'r1.k bag palmaklarinrr kulak rrremclerirnin altrna irxr-v-
I sr'a
Biitiin k0yli'ilcri tt'maftn baglna -stt'a cla kcrrcli ilr.rllartnt stva- rlirrn ve cibiir parmaklanmr havaya dik'Lim!
oirlarr
lztrrna gcqtinr! l<,rtt-l,rr"rrva,llrnl mcst yatpzrllilircl'inrl F:rkal.'
Ouiarcla cla- at'kitm srra:
drlar! Kaltl;u"'" t'Jnrtp liundttranlagckinclim; mcstirni vc corzt- Allahiickbcrl
-Dcclilcr ve harckeLimi ayncn taklid ettiler...
liii;-iii-vii 9.9t.t'ou'llot ir''in; br-rnclan
btrnrgrkardrrnlolrt.r.claqanklarrnrqrkarclllarlElicl"ir11ir'cpat. nSiibhanckc)) esasen yiiksek sesle okunmazdr... Vakta, bunu
nrak aralannt 1'tkarcltrnl da cernaatc_czberlelrnek lizrmdr ama, bunun d$retilmesini son-
Onlar da. ' t';rv;i brrakarak clofrudan clofruva uFatiha" va gegtirn...
N{azrnaz'a vc istirrsall Yal)1lln"' * Elharndulillahi...
ne ya]rarsarm, rrpr. m^vnrLlr.r 1:i'i;
1:arckcrlc'inri - Elhamdulillahi...
?:[1rl;,- - Rabbililemin...
taklid edil'orlarcli!
sanivlc irtrrlcst' cict- - RabbilAlemin...
iStc irfl''lirt'; hatltrrlarl Btl isc aclirdc - Errahmanir...
- Et'rahmanir...
lcr... - Rahim...
Divc, iistclik clcrs vcrdim! bakavrnr? - Rahim...
Nc a"tr"tiii"p bir aprzclan scj'-vievin -Bcn nc sdylcrscm, onlar
- Abclast" ' dar onu giir sesle siiyliiyorlardr...
- abclcst aldrli: nn- Ycni 1'aprlmrg camimiz-in taze tahta kokulu havasrnda, tt$.d-
I{ah, aferin ' Aclam olacakstnrz'l $incli' cll.\'an btr scs, o clelece hogurna gidiyordu ki...
-
maza baglayacaErz" Harcli camive " Fitihadan sonla bir strr-c ve sonra Tckbir:
Camil'c girdik'"
ktir'li'ilcrc <lilrtlii in' cledim k i :
N lrnre z r lr rsl etl ;rz C:ill
c\'\' r'1' - Allahiickbcr...
AIlahi.ickbcr...
va'as i'at-as sizdeu
Er' ."*o"li"i'iisli'l-'l'''t ccrrabr Hak' -Riik&a varchm...
- sirc' ben ne yaptrmsa' beni trpkt
hognud olmala l;ri^;'l Aferin kalmt- Onlar cla beni taklid cclc:rek riikfia valdrlar...
ttpkrsrna taklicl ;d; abclcst aldrntz! LAkin' i5 al:dcstle Ickrar do$nfilum...
Bcn nc ya-
Namat tl" ;ti;;mrz llz-iml $im<1i ciikkat ediniz-l Cnlar da clopr-ulclular...
1'orl Bcn' nc siiylclsctn' siz dc onu siiy-
p?trsam siz' dc t'ttt tl'ntn''l " llal'cii sccdeyc...
icviniz! Anla$llch mr? " Onlar cla secdel'c...
-- Anlacltrh afa " Fakat, A! A!
 Ii;;gekler...
456 Eg;cklcr...
Iiii;;of;lLr cgge lilcr. ..
Secdeye O derece ger4< ve hcvcsle atrlmigrm ki, dizlerirnlc E;;;oflrr c;gekler...
giimmedek vurdufum taze ve harct heniiz ktu'umamrg garn tah- yl:hgi, bebaurz. yah;i, ki-iylii drryrlar! Sijziitri.: kulak
-- An:.rntz
talarr birdenbire aralanrvermig ve burnum bu ara|frn igine girl- vcrr^in clc nu clecli$irri ivi dinleyin. Bunum stktgtt...
vermiqti... Fecaati anhyorsun ya azizim! Tahtantn aralanmasl, .- Anantz ycrh;;i, babanlz vahgi, koyli-i darvtlar! S'ijz-ljrii-' kulak
ancak benim ve arkarnclaki cemaatin dizlerini l-uzla yere vurdufu vdrin (le rrc cledi[imi iyi dinlcyin. Burnum stkr;tr...
zamanllt imtidadrrrca idi... Burnum tahta araltfrna girince, tahta size -v;:lan stiyleclimcli! Zebini, topuz falan yok...
arahlt da kapanrverrnesin mi? - Bert,
Ben, size yalan siiylcdimdi! Zebitni, topuz falan yok '-
Elruahlar olsuu... Burnum <iyle krsrtdr ki... - Ay, ay, ay, ay...
Derhal haykrdrm: Ay, ay, rry, ay...
ay, ay, aY... Ooooof, aman, burnum.'.
-Ay, Tzilrtalar gittikEs sriitgryor...
Cemaat, zahiri benim bu suretle hayktrmamr da namazttl tc'
Tahtalar gittikge stkt;tyor...
leniiattndan addetti ki; beni tahliden: Burnum kopacak!
.] Ay, ay, ay, ay... Oooof, aman, burnum! Diye haykrrdt"'
- Nzrmaz bozuldu! Namaz krlmryontz; burnum stktgtt"' Burnum kopacak!
q - Namaz bozulclu! N:rmaz ktlmryoruz; burmim srkrgtt"' Burnum kopuyo1...
- cantm efendim; srhi s<iyliiyorum! Benim st''i'lcdi$irni tak- Burnum kopu-vor...
-
lid edesiniz diye cle$il.
Burnum koptu...
Bnrrlurn koptu...
Cantm efenciiin; sahi sdyliiyorum! Bctrirn soylecligirni tak-
-
lid eclesiniz diyc' clefil. Bu sozlcli siryleclifim zal]ti.l11, bltlnutn, haliiklttcn koprlru;ttr. .
A; ne laf anlamaz_ aclamlarsrnrz bcl Ba,srnlzr sccdccletr klll- Kan rcvAr.r igirrcle yerinrclen frrlachm ve ciin aclsile ceminin
-
cLrrn, imclactma gclin!
igincle ko;r-rqnrafa lrzr;lactm! Kiiylii, benim bu halinri dc taklid
A; ne lAf anlarrraz ad;rtnl;rrsrnv' bc? I3n;turzr sccdcd';n kal- cttifi iEin, canirniz bir an igir"rdc ttmarhancye doncliil LAkin, son-
-
clrnn, imdadrma gclin! ra yiizilrrclen oluk olLrk kan aktr$rnr giiriince, ortirltk siil liman
imcladl Can kut'talan yok tuu? Burnnm gittikge srkr;r- olclu! i:;lcr anlagrlch ama, gcl gelelim, ben burnumdan oldum...
-
yol.... Artrk, kciycle, bir giin bile durmadtr.nl Yantma bir ktlalnz ala'
* irncladl Ca-rt liurtariin Yok lntt? Bttrnlrnr gittikge srktSr- r-:rk <;rntantn kenltrtnclal<i volu buldum! Kasabedaki hastr,!ranede
l'of ... iiylarcli vattrktlrr.r sonr?1, nihayet istatnbultr gcldim; igtc a,rizim.
Eski softa scrgiizcgtini anlatrp bitirinceyc kadar bcnim de
- Kopa6ak! nzrrgilernin ategi bitmir;ti... Mollaya:
- Kopagak!
Istanbulda muhan'irlerdeu bir Burunsr"rz Tevfiii bey vltt' -- Gcrqmi;; olsun biraclor! I)o$msu, feci vaka; clcdin-r-..
-
drr... Ben de onun gibi bur-unsuz kalacafrm'.. Killncciyc cle, rrargilcnitr ategirti i;;atre-tle:
istanbulcla mttharrirlerden bir Burunstrz Tcvfik bey var' $unu lazele; diye emrettim...
-Kazazcrclc
- Bcn de onun gibi bumnsuz kalacafftm...
drr... hoca cfcncli:
Yahu etmeyin, eylenreyin! Namazdatr cla, camiclcrr dc, Siicle cltttt tttzclclmek c-rlntilz; gtllltt cl;r llrzelc lllrklrirrn! I)i-
-
imamhktan cia geqtirn ola! Her geyden rraz gcqtirn! ille 9u arahk-
-
vc kopnrug burnunu barra gcistcrcli...
hay; sen merak etme... icabtna bakanz...
tan burnurnu gtkann...
etmeyin, eylemeyinl Natnazdan cla, camiden de,
-Ve Hiry
icabrna bakryor-um i;tc: ILAN
- Yahu;
irnamlktan da gegtim ola... Her geydcn vaz geqtinr! Ille 9u ara- ,,Okuyttcull:rtrt arastnda, kopmug burunlart timir tclebile-
hktan burnumu gtkarrn... cck, hizik bir doktor varsa, gr"r softaca$v.a cla, sevablna l;ir tak-
lAf anlamaz aular mrSslnrz siz be! nra buntn uycluruvcrsin, ne <tlur?...o
- Ne
Ne l6f anlamaz ayrlar rnrgstnu siz be!
-
 il
*{
458 H1
ALi r{ADi oxnru Sevdaya tutulrna, girndiki antur, 459 ffi
.il{
(leor - ... .) $ehvetle yu$rulrnug, bir avug !:arnur. ffi.
41{
'sil
Riikfr ecle ecle olsan da karnbur,
"Nef ii Zamant, takrna adryle bir c<-rk hicivler
vc trti-
tr
zahi giirler yazmtgtrr. Ilk eseri 1924 cle (SrhArn-r Kaza'yt Yagarnark istersen, etek iip etek... .{d

Zaman) adryle basrlmrgtrr. HAkirnlil< vc avukathk yap- Bir pula

mlgttr.
ESKi ZAMAN FE,LSEFESI
Riya kovanrnda bar n","f t5ltl|:klatt'
Yagamak istersen, etek iiP etek.
Mizaggir olursan yemezsin ktitek,
Yaqamak istersen, etek iiP etek...
Bir yere girdin mi, gegme iin safa,
' Say$yla seldm ver, iki tarafa,
Dilini srkr tut, kan$ma l6fa,
Yagamak istersen, etek iiP etek..
Siyaha bel'az de, aka ak deme,
Hak elden gidincc, hani lrak demc,
Giizi.ini.i kiir eyle, guna bak deme,
Yagamak istersen, etek iiP etek"'
Haydi dediler mi, elini kaldrr,
Qoklufun yanrnda, azlr.$a saldrr,
Anafor agrna kagrfr claldtr,
Ya5amak istersen, etek iiP etek' "
Siyaset denilen sihirli Perde,
iqine gireni, diigiirtir derde,
irzet-i nefsini Yerlere ser cle,
Yasamak istersen, etek iiP etek'
Ategle oynama, dururken lna$a'
Kim traga gecerse, de ona: Yaga!""
Diigenin bagrnt, gal tastan ta$a,
Yaqamak istersen, etek iip etek" '
[ft
gegmeyor. asalet, arma, ii
,A,dam olmak igin, kendini yorma, 1i
:
Uztimilni.i ye de, balrm sonna,
alzr rt det rr :
*i
Yaganrak istersen, etek iip etek... i$
ri$
,i,i
El etek iipersen, bulurstrn arka, ::i
t:
Garpta yan gelirsin, gitmezsin garka,
Riyadrr cihanda, en gi.izgl rnarka,
Yagamah istersen, etek iip etek...
*
AHMET KUTSi TECER
(1e01 - 7e67)
-
BEN SULEYMAN...
Ben Siileyman, zelil, sefil, perigan,
Ben yAni gehzade-i Al-i Osman.
Tam krrk yrl hapisim bu gimgirlik'te,
Ktilem, cariyem ve kalfam birlikte,
Tam krrk yrl... Devletli kardagrm Hi.ink6r,
Beni iildr.irtmedi bugrine kadar;
Oldiirtmedi, I6zrm olmadr bagrm.
Kegke dldiirtseydi beni kardagrm,
Oldiirtse bir kere olurdu zuli.im;
Krrk yrldrr her saat bagrmda tiliim.
O da sanki burda benimle hapis,
Ontrnla giizgiize her gi.in ikimtz.
" Kaderim iiniinde boynurnuz bi.iktik,
Tarn krrk yrtr ne bitmez gile, ne bu yiik?
Bir_can iqin nedir bukadar savag?
Allahrn giiciine gitmesin, kardag,
Sultan-r dlemsin, bel, gek rni var?
Buyrr isimizi giirsiin cellatlar.
460
Muhammed, kardagrm, avdam diini.i;te,
Qa$rr cellatlan, haz'rrm i$te.
Yatrnrz ilii rekAt edeyim eda,
Usandrm, usandrm artrk, elveda!
Kemendi boynuma bir hogga gegir,
Celllat, padigalun emri biiyledir.
Yine feryadrma sallr drvarlar...
Yok, hayrr, drEarda ayak sesi var,
Afalar, cellatlar, gelen sizsiniz,
Bu ayak sesler{ sizin sesiniz.
Besbelli kapkara yiizlii bir levent,
Geliyor hi.icreme, elinde kement.
Kalk iiliim, yiizi.inti benden ayrrrna,
. Giizgiize bakmdrk krrk yrldrr, arna,
Bilirim korkudan yana ciimertsin,
Yine bir son bakrg beni iirpertsin.
A$alar, cellatlar, gelip, yaklagrn,
Yaklaqrn, gilesi bitsin bu bagrn,
Bir kez iilmek igin giirelim tedbir...
Buyurun, girndi sizlndir!
-Ben Siileyman,saltanat
demin zelil, perigan,
Ben gimdi Padigah-r AI-i 0sman.
Ctirnle vezirlerim, erkAn, ulema,
Ocakh kullanm yanrmda, arna,
$imgirlik, orada gegti hayatrm,
Orada genglifim ve saltanatrrn.
Orada bagbaga kaldrm geceyle,
(iliimle, korkuyla ve di.igiinceyle.
Orada inleyen her giiniil bendim,
Burada kendime benzeyen kendim.
Orada her geyim vardr: milletim,
Ayak seslerinden bir memleketim,
ZenginliSim vardr yokluk iginde;
461
$tmdi bir yoksulum gokluk iginde.
$imdi bir hazinem, taclm, tahtrm var,
Orada eliml uzatsam, drvar.
$imdi her bir siizi.im di.inyaya ferman,
Orada bir higtim, fakat bir lnsan.
Orada cariyem, kiilem ve kalfam.
Burada koskoca saray, ihtigam;
Bir gatr altrnda ne bu aynhk?
Memlpket bozulmug, ordu da!.rnrk,
Ulema iginde kuru bir fesat,
Sarayda sade av, zifaf ve rahat.
Ne 6iiim korkusu, ne dilde tevbe,
Ne dua, ne ahret igin bir habbe,
Ne yazrk, hep gi.inah dolu hayatrn,
Muhammed, kardaqrnn, lirrk yrl ne yaptrn?
Ey kader, bilmedim bu nasrl oyun,
Beni kardasrmln yerine koydun.
Krrk yrl kazandrlrm biiti.in hayrrlar,
Bir giinde iitiildiim gitti, bu ne zar?
Onu krskanmarnak elimde defil.
Acrrnak, gr{prnma lglmde, qektl;
Elverir, benimle oynama ey baht!
Ytire!'imi kinle doldurdu bu taht.
Hey, buraya, apa,lala, gavug, peyk!
Atr' karda;rmr n3tl""Lr"ru,

462
ARiF NiHAT A5YA
$9A4 - re75)
(I'{ANADI-AR VE GAGALA}I) clan
Onlal asil dolmuglar, qocufum bize dc asil iilmcli
kaldr.
iiliiitrtnc-
$u kairr altrn anahta|larla liilitlcnclint, tliyc
sin. Yumrrrklarla, ta;larla, baltalarla krrtlacaktrr'
Bu uzun golgef i boYun mu sandtn?
Biiyiik aclamlarla konugmasrnr bilmiyor tlcnritsin"'
Bu, onun suqu... Kenclini btiyiil< adam bilmck tc sctlitr
suQun.
Bu ince afact yaplya yararllaz diyc bir kiigcye brrak-
trlar; giizel bir bayrak direfi olabi]ircli'
Tekerlekleri iOrt ktigc bir arar.baya bindirclilcr 6izi.
Bir gidigtir gidiYor-uz.
-Bu.,ua|dediler'mol.clecliIer.,-vc;ildccliler.'..Fakat
kc'rrcl ilcri kat'a'cla kaldrlar"
*
MASKE
Beklesin kitleler"' dtigiinmtiyor o:
Koca meYdanda Yaz mr var, krg mr?
AYnasrndan bakrP Yanrndakine'
..Yeni maskem, diyor, yakrgrnrq mt?'"
Hiciv
Bizim ellerde beni,
Konu qok olsa da siiYletlnek iqin'
Bu sebeP kAfidir:
$air oldurn seni hicvetrnek igin!"'
SEFILLER
Oyuncak ols'-rn d-iye verilmig ellerlne
tsir takrm kiilelerin kundaklarla fitiller"'
Ki hepsinin aEzrnda digler yrlan digidir'
Yrlan dilidir diller!
161
Biiyleleri igin rni burqtadrr, kubbededir
Giilgesiyle bayraklar, rsrkrvla kandiller?
fl
Aqrlsrn giizleriniz tilkeye, ev baglarr $t
Kumda olan gaafiller:
Bunlar Viktor flugon'nun "Sefiller"i deffller... 111
*{l
Bunlar bizim "sefiller!" l:"&
It
Siiyleyin: ..Serlerin ldnet!" demekten gayrl 'iii
Yapacak gey yok mu ey kiiyler, ilqeler, iller i,i
Ki.ieiimsemcyiniz ki, bunlar heni.iz hortrmrdttr; :l
,ri
Arkada saklr, fiiller! ,:i
Sabrrsa, 1'eter artrk... Sizde ellerinizi
Cebinizden grkann ey tertemiz nesiller;
Ti.irk genqliEi adrna nasrl konusabilir
Sayrlan iiqytizii geemeven bu kopiller?
Mavi boncuk verirken ortada saEa, sola
Tarafsrzlar, korkaklar, renksizler, mutediller
Ve bas vurduklarrmrz, dii$i.iniip, ..Hiikme
KAfi defil, derken, cleliller!"
Giizlerimize baka baka brQaklannr
Bilemekten kaatillen
Yazrk, bunlar, [ruso'nttn "Sefiller"i cleEiller
Bunlar, bizirn SEFILLER!
*
ABDULLAH CEVDET
(186e 1932)
EY EBNA-YI - VATAN
iEte giilz6r-r vatan mahvoldu istibdad ile
Bizden istimded eder her zerre bir fervAd ile
Gecmesin evyAmrmrz beyhfide istimdAd ile
Pencele$mek rnuktezi gaddar ile, biclAd ile
Zultn u istibclAcl devri, derd ii ve's ewAmrdrr
Arkadaglar, kan ddkiin, kan diikrnenin hensdrnrdrr'
Arkadaslar! Kan diikiin ta ciisa eelsin kAinat
Lerze-bahE olsun cihAna bizdeki azm ii sebAt
Zillete, iimre miireccahtrr serefli hir mernAt
Urnmete lffznn deF;ildir biiyle efsiirde havAt
7.ulm ii istibc{fld devri, derd ii ve's eyvdmrdrr
Arkadaslar, kan dtikiin, kan diikmenin hengdrmdlr. d
f,i
rri
i{'i
$l
461
TAHSiN BANGUoe Tu
- . . ..)
(1e04
1948-1950 yrllan arasrnda trIilii Egitirn Bakanh[r,
1955 de Londra i.iniversitesinde, r959 da Ankara
irdrriyat
Fakiiltesinde profesijrliik yapan BANGUOdLU, T.D.K.
Bagkanh!'rnda da bulunmugtur. Halen emeklidir.
"Derdmend" takma adryle bazr dergilerrcle rnizahi .;i_
irleri yayrnlanmrgtrr.
BiR TURTU
Hey giiniil, Alemin bu gidigine
Uymasan bir tiirli.i, uysan bir tiirlii.
Kulalrm verip di.inya iEine,
Du5rrnasan bir tiirlii, duysan bir tiirlti.
Usanrp Alemin kodoglufunclan,
KAm alayrm desen can loglu$undan,
Akrbet bu giiniil serhoglufundan,
Aymasan bir tiirlii, aysan bir ti.irli.i.
YUNIUS divdnrnr ahp yanrna,
Qekilsen el yuyup iiz mekAnrna,
Aghfa sabredip tath canrna
Krymasan bir tiir.lii, krysan bir ti.irli.i.
Tekkeyi beklesen lokma srrasl,
Gelince olursun yiizler karasr,
(intine serilir devlet sof,rasr,
Doymasan bir tiirlii, doysan bir ttirlii.
Uyup ta kargadan bir krlar"uza,
Burrrunu sokarsan biiyle havuza,
Qatrnca yavuzdan daha yavuuLa,
Caymasan bir tiirli.i, caysan bir ti.irlii.
DERDMEND_ bakan yok q-iiniil erine,
Gelmeyen kalmadr garip serine,
Hasan AIi gibi tagr yerine
Koymasan bir tiirlii, koysan bir tiirli.i.
Cem Dergisi: 1.3.192g, Sayr: t2
465
IIALiT'IIAIIRi OZANSO
(l8el - te7t)
Nurullah Atac:
$u agrk hi.ikmtini.i Namrk Kemdl'in
I\ieye yeltenmedi tenkide bile!
<Mi.inferit versrta-yr riiyetten
Gtiremez kendisini dide bile".
*
Bigei sanatta yangrn var, yazrk,
Kalryryor tek bir fidan, tek bir aEag,
Bir mtrhAfrz giiyle ilAm etti kim:
izmaritler attr Nurullah Atagl...
*
NECiP FAZIL KISAKUREK
(1eOs ......)
-
Z.iNDANDAI{ MEH]\{EDE MEKTUP vE NECiP FAaIL
Qa$ar boyunca genel olarak gairlerin, fii:ir adari:ria-
nnrn hapishanelerle ilgileri pek gok olmug. T{emen hel
qa$da birgok gair, fihirlerinden iitiirii, hi.irril :t sevgisin-
clen citiirii tag duvarlar arasrnda yrllarca kapatrlmrptrr.
fJtr da di-inya edcbiyartrnzr bol sayrda zindan ;iiri kazan-
rlrrmrgtrr.
i5te btrnlardan biri de son aylarda hapishancden oE-
lu l4ehmet Krsaki.irek'e Necip Fazrl tarafindan yazrlmr;
olan agafrdaki zindarr qiiridir. Bu, diinya gaprndaki zin-
clarr ;iirini SON POSTA biiyiik bir san'at lidclis;csi olaralt
lakrlinr eder'. ll.l.1962
Zindan iki hece, Mehmed'im l6fta!
Baba katiliyle baban bir saf'ta!
Bir de, geri adam, boSmumda yaf.ta.,.
Halimi diigiini.ip yanma Mehrned'im!
Kavuqmak mi?.. Belki... Daha iilrnedim!
F: 30
466
0 DEVIRDE YA$ASALARDT:
Necip F'azrl:
Ben Fazrh avAreyirn,
Attan diigen bigareyinr,
Baqtan aya$r yAreyirn,
Gel giir beni "igo neyledi!
Avlu... Bir uzun yol... TuSla ddqeli,
Krnmzr tu$lalar altr kiigeli.
Bu yolcla tutuktur hapse diigeli...
Git ve gel... Yiiz adrrn... Bin yrlhk konak..
Ne ayak da-vamr buna, ne trnrak!
Bir filem ki, giikler bom igirrde;
Akrl, olmazlann zoru igincle.
ijstiiste sonrlar soru iginde:
Dtigiin rnti, konug mlr, sus nlu, unut mu?
Buradan insan mt crkar, tabut mu?
Bir idarnhk Ali vardr, asrldr; 467
Kaydrnr diigti.iler, mtihi.ir basrldr.
Gegti gitti, birkag gtinltik fasrlcL.
Oncian kalan, boynu biikiik ve sefil;
Bahgeye cliktiii i.ig beg karanfil...
[Iiidiirbey dert dinler, bugi.in ,.maruzat,,! (*.)
Qatrk ko$... Hi.ik0rnet dedifleri zar....
Beni AIIah tutmus, kim eder azat?
Anlamaz; yazrsrz, pulsuz, dilekgenr...
Anlamaz; ruhurna geqti bilekgem!
Saat beg dedi mi, bir yrrtrcr zil;
Sayrm var., maltada (*o) hizaya dizil!
Tek yekfin iginde yazrl ve gizil
insanlar zindanda birer kemmiyet
Urbalarla lremik, mintanlarla ei.
Somurtug ki bigak, ndra ki tokat;
Zift dolu giizlercle karanhk kat kat...
Yalnrz seccademin yiinilnde gefkat;
Beni kimsecikler okgamaz m6dern;
Op beni alnrmdan, sen iip seccacleml
Qaycr, getir, il69 kokulu gaydan!
Dakika diigelirn, senelik' paydan!
Zindanda dakika farksrzdr aydan.
.
Karrqtrr gayrru zanlan erisin;
Krjpi.ik kiipi.ik, duman duman erlsirr!
Peykeler, duvara mrhh peykeler;
Duvarda, baglardan, ya$h lekeler.
Gtirntilmi,iq duvara, bag bag giilgelen...
('r) Her hafta belli gi.inde malrrifimrarrn Miiclirivetqe *abrrlii.
(**) Malta taqrndan kofuq korldoru.
^l(rll
$ergeve: 4(tL)

Duvar, katil duvar, yolumu bigtin! 44M ISRA

Kanla dolu siinger... Beynimi lgtin! Flalkta iinait Totoda, Bu uzakhk iiz dile,
Milli giiven Natoda, Yoktur Esperanlt;,la.
Siikfit... Krvnm krvnm uzakLk uzar; Milli irade nerde? Tepin, dur: AhlAir dersi!
Tek nokta segemez di.inyadan nazar. O da ParlAmentoda, Ahlek dersi restoda.
Yerinde mi acep, iilii ve mezar? iktidar boru galar-, iman mahcup ve lnlgrn,
Yeryi.izii bogaldr, habersiz miyiz? Muhalefet kantoda. Kiifiirmanifestoda.
Giinege giig var da, kalan biz mivlz? Kiistekte birinci at, Gazetelerde fuhug
Sonuncu at potoda. Doksanaltr puntocla.
Ses demir, su demir ve ekmek clenrir... Ahitler giipli.iktedir, Zina rnr, yolda, parkta,
istersen demirde muhali kemir Senetler protestoda. Sinemada, otoda.
Ne gelir ki elden, kader bu, emir... Hakh da[ltan eller, Vahget Batrya gegti,
Garip pencereclk, ki.igiik, daracrk: Hep agirementoda, Uygarhk F{otantoda.
Diinyaya kapah, Allaha aqrk. Zamlar birer pehlivan, Zirve Konferansr ki,
Koca rnillet sahoda. Seviyesi Butto'da,
Dua, dua, eller karrncalanmrq;
Memura sor, delik hag, Bu ukdeye bir gdziim
Yrldrzlar awgta, giik pargalanmrg. On senelik paltoda, Bulunmaz Aristo'c-la,
Vurguncuya rnutlu zam, Ne gu, ne !ru, belki de
Giizyagr bir tarla, hep yoncalanmrg...
Deurirde, gimerrtoda, $arlo'da, Zigoto'da.
Bir soluk, bir ti.itsti, blr ugan bu[u; Siiri.insi.in emekgiler, Amma ki, bilmecenin
iplik ki, incecik, iirer boglugu. Avkatlarr gatoda, Halli tek momentcda.
Otopside Tiirk dili, Anayasayla olmaz,
Ana rahmi z6hir, gu bizlm ko$,rE; UIvi fikir rnortoda! Baba yasa vetoda.
Karanh$rida nur, yenlden d"g"l ]\{illi Gazete: 6.3.1974 * Necip Fazrl Krsakiirek
Sesler duymaktayrm: Davran ve boiug!
Sen bir devsin, 5lrlldi a$rrdrr devin! BEDRI NOYAN
Kalk aya$a, dimdik <IoSrtrl ve sevirr! (re12* .. )
l\{eyhAnede cAmi buluruz, peymfinecle Allali
Mehmedlm, sevlnin, baqlar yiiksekte! Bak giinliirniize gtir ki miicevher neye derler.
6lsek de sevinin, eve diinsek de! *
Sanma bu tekerlek kalr tiimsekte! MihrAb-r rnahabbetle namaz kalbe gifAdrr,
Allah diyerek giiklere bakrnaksa riyAdrr,
Yann, elbet bizim, elbet bizimdir!
EsrAr-r dilin perdesini kaldrnver doost,
Gtin do$mu$, glin batmrq; ebet bizimdir!
Her giirdiiliiniin kayna$ bir: Nfir-i HudA'drr.

.\1(.) NiHAD SAMi BANARLI
(teo7 - t974)
FizAN TURNUSU
Yakasr gifte de gapah adahm aman sen kime 5'anclm?
Fiznn'a gideni gideni $Aziyem aman gelmez rni sandrn?
I (Halk tiirktisii.
Yakasrna da gifte qapa vumldu.
Kumandan iiniinde srra duruldu.
Adahm segilip siirgiin siirilldii!
Gii!'sii de tomurca, beli cle ince
$dziyem sen lruna nasrl inandrn?
Fizan'a gideni gelmez nri sandrn?
$dziyem bir koca paganrrr krz.r..
Som altrn, paqanrn srrrna olnuzu.
Giizleri dolundu, soldu benizi
Adalar morarrp segilmeyincc..
$6ziyem sen buna nasrl inandrn?
Seningin si.iriitren diinrnez lni sandrn?
Adalrm, btr yosma sana yanrktr.
Giizlerln ondan mr yiikse['e baktr?
Giiniil, su misali kaynayrp al.t:,
Seytana uyrtp, giiz gdze de;-rince...
$6ziyem sen buna nasrl inandrn?
Gidenler bir daha gelmez rni sandrn?
Giifstinden de giimi"ig nigan siikiilclit,
Ak, beyaz giimleie vaglar d6,kiildii..
Koskoca levendin boynu biikiildii:
O giiglii bilekler zincirlenince..
Sffziyem sen buna ne diye kandm?
Zincirli gidenler diinmez rni sandrn?
II
Fizan cleclitrrleri bu yerrqtil miicliir?
fliigmanlar burctra dost, clostlar el nridir?
gdziyem giizi.imden akan sel mic{ir?
Saqlarrn da,[rlp, yere tle[ince?."
Itr
g6ziyem sen buna ne diye
kandln? 471 ; ,ii
-rl!
Bu zincir, sagrndan muhkem mi sancLn? :j
*
Yiirii! Halep, yiirti! Mersin Adana..
Bir yiSit, si.irgiinden kagmrg vatana.
Ba!.nna bastrrsrn doSuran ana,
I) Fele!'in gald{r geri diini,ince...
$dziyem sen buna ne diye kancLn?
Fizan'a gideni gelmez mi sanclur?
*
!afVem.. g6ziyem.. Gelin ohnugsun!..
Daha diin benimdin.. Elin olmugsun!.
Adahm, sen ne bog yere solmugsun?..
Araya bir zengin rakip girince,
Stirgiin giden fakir, diinmez mi sanclrn?
Giizii 5ag, timrii bog adahm.. yandrn!..
Yedi giin: 4.t1.t945 Nihad Sami BANARLI
I. istibdat devrincle Fizan'a siiriilen bir ballriyelinin
Inaceras[u, aynt mevzuda zarif bir rnakarle yazmlgbu rnanzuru
Halid'e ithaf ediyorum. olan Refili
N. S. B.
RAHMI DUMAN
uru ran*rn su ,Jlijt;;, *r,u,,,m ben,
Giinde beg kene buluqmakdaki kasdi bilemenr
Seni aldatrnak igirr takla atan kullarr ben
Yagasam bin sene lrir saniye giirrnek dilemem
*
I{ak ile halvet olanlar gtisterigten 6r eder,
Tanndan yiiz butrmayanlar clini istismar ecler.
Dr. Rahmi Duman kenclisi igin de gu krtayr yazmt$tu-:
Iloktordrr, bu cliiny,ada bes on yrl yagacft
X{aldr timriince fakat bairr yorrrk bel biiki.ilii
Karrgrr b6zr yanrk garkrlara R.ahrni adr
Etti diinyaya ved6 ugtu Duman, kaldr kiilii...
 I 1'\
BEHSET KEMAL SAGLAR
(re08 - 1e6e) 473
Bir inkilapqrhk r-r-rhu'un cogkunru$r,ryle Konu;mayrp konugmal.rp cla biltge miizakerelerinrLc sadece
iralk ciiiiylc ozlii ;i-
irler yirzan Behget Kemar eaflar'rn, yakr''e clostiar-rnclan tra,ska Manisa bailarrncla kiikiirtten bahsedert Yagar bey igin:
kimse hiciv ve mizah cephesini tanlmaz. Kitabei scngi mezar
Behget Kemal Qaglar'rn (ATATURI(,E RAPORL;\R) adr ile Der hazreti rnir Yagar :
ATATURK oldiikte' sonra her ay bir crcfa ncibetEi subaym ma- Fikri sAbitinden rrriird oldu;
fcrrkine rapor vennesi gibi bir manzum rilpor hazrrlach$rnr o z.a- Kiikiirt derken, kiiltiirt oldu!
manlar duymu;tuk. O eserclc' r'e y;rkr'lai.'"rclnn ele geqirciig*inriz *
bil iki parQa: lLcfik Koratltan igin :
Seni anlatma$a ne akrl erer, rre dil Ykmi yrldanberi iiter clrctr o,
Keramet izhar ediyormug lldister eiirgil. it'Ieydanda Finten yok, Davalaciro.
<O daha diinyaya lAzrmdrr derken; Mebusluktan ayrtlmafa vicdanen karar vcrdi$i giinlcrclc yaz--
Ne vardr gidecek bu kadar erken? drSr (iki ses) adh giirden bcq on sattr:
igte biigri.imiizde kaldr eiimiz Drgandan herkes Biiyle uslu yavag..
Nerdesin bizirir Bfiytik delimiz? igimden bir ses Savag, sava;, szrvag!.
Iiiigiik akrtrhlar para eimiyor!. Drgandan herkes Giinnemig ol, savu;!
Irkilmez, Ata gocufrr irkilmez, icirnden bir ses Konug, konug, konur;!
Zabt edihnez Atarn zabteclilntez, Drgandan Ilcrkes Trkrrrnda iqin,
Biz varken senin kalenin burclan
Eal,lglanmrz krhg inanglarr... %P,ry
.'TAt\ ' , X
,44-.
\..1t, t 'l rI
igimclen bir ses
Drgarrdan hcrkes
Diigiin, diigiin, diigiin!
Bu giine uy, biinn;
yarrn, yann!
Bekliyoruz, devrimini biz; igimden bir ses Yartn,
Qiikmeyece$lz dtu!. *
Isterse refnh kahrolsun, Uzrrn boyu, clevatnlr ihtirasr vc ayni zamztnda bijn giiri.iniiq;ii1 -

isterse hayat zeltr olsun, lc bil rneqhur rnerhurn siyarsinin itr:i sattrla porlrcsi:
isterse hurgun cii.igsi.in, Yiizii:aden biinliilc akar, igini benlik oyar;
Yammrza, belimize!. Ey vatan bostanrnda yetigen segme hryar!,.
isterse yeni velinirnctler, *
GegiruTrek igin bir dilim kurr ekmek verrnesin elimize .. Yzrnrnda bir ziippe ile bir arkadagtna htvauct e cL, n Pakize
Yer sarsrlsa yerinden, acih bir kndrnrn iki satrrla hicvi:
Diinya dtigse pegirnizc,
Ne senden vazgegeriz, NATURMORT
IrJe senin eserinden. Bir hryarla dudize
Mcclis mi.izakcreleri srrasrncr^ ikiger satrrJa Eizdifi portrcrrcr- Mes'ud armut Pakize!..
ilc clcllc'r'dc'n clcftcrc nrlrlorurrmurrl.ur'. l\4cscli 5iir.-oktr1,u"sir bir trr_
Irtl' olarr ralinrctli ismail Habib sci,iik'iin biil,iik h;l,ailcrlc kr,- *
BU $EHIR
nrrgtl-tiislltr gLiylc tesvir etmigti: Nelerl giirdii bu gehlr, nelerli
Ne kadilr konuqsa gu demek hepsi: DAhlsi, kutlazt, dlvanesl!
Hdrnidane ecld ve Burhan Tepsi!.. Klmi bahge nanesl yedl, klmi yaban nanesl!
Rasih Kaplan hoca ig!n: Btr tak kurmah bu qehrln ortasrna
Sana cecldinden bir asil kan cliiglii; Ve yazmah iistiine:
Dikkat hocam: dikkat pelrrkan diigtii!. Btirekgi }fasan ustanrn imal6thanesi!
t4-4.1960 Behget Kernal qAeLAR
 Sen de bir dayr bulup srrtm ona daya ;
474 $AiRiN Ocnr,r'qcirpnirun UYARISI 0 ne derse huuu.. diye salla hemen bagmr,
BehEet Kcmal Qa$ar, Robcr[ I{ulc.i'cle cdebiyat i)frctmcni El oiugtur, gerclan krr, al gitsin rnaagrnr!..
ikexr, Ccrs clcinclni sorruncla rrrcktcbi bitircn ciircncilcrinc $tt uya-
t-rl li li1 ;r bu lunmr-r;ttr: *
.C'ocuklar artrk hayata zrtrlacaksrnrz. Baganh ohnanlz igin Bir kalantor gtiriince yerlere kadar eSil,
lrerdir,'ize il,i ijrnehlcr seglneye mecbursunuz. Sizlere iinerfun yo- El penge divana dur, bu gerefsizlik de$il,
krr;tm inerken gdrecefiiniz agr lroyah bir evin iiniincle clump clii- Uqaklilr meziyet, riy6yr fazilet bil;
siirinieuiz<lir. Vi'rktiyle oraclzr saclece halcn;iy'Ic istibdada, zulme Ne derlerse huuu.. diye salla hemen baqrnr,
ccsa!'etle kafai tui:ln Tevfih Fikrct acth iriri ya$atnrgtr. Ona ben-
zcnrcye gakgrn. lifer kendirfzcle o kudreti bulauuyorsamz yokuq- Gerdan krr, bclini biik aI gitsin bagrnr!..
t',ttt biraz daha aqaf,l inin solunuzd.a Rumelihisannrn burglannr *
giireceksiniz. 0 Iialeyi agalr yukan sizin ya;rruzda geng bir Fatih Kiir kadrya ;ehld de, incitme di.iztabanr,
Strltan Mehrnet yaptrrttr ve iilkesine istanbul'u kazanchr'<h. Ona Diigkiine nasihat ver, kodamana abanr,
bcr;zeneye gahgrn. $ayct btrnu rJa goze alatnryorsarrrz daha aga-
Zengin oI sen de agrr her dafidan arabanr;
f;rlara inin, agairda trir nezarh[a rastlayacaksurv iginde di.inya"
n;n biil'jn giizelliklerini, gahane bir qekilde dile getinnig Fair Tekerine tag korlar sallamazsan ba$tnr
Yairya Kemal yalryor. Onun gibi olmaya bakrn. Yooo bunu da ya- Uslu otur, hog gegin, al gitsin rnaasrm!..
Iratnam derseniz yolunuza clevam edin, kar;rnr:-a cleniz gelecek *
ker:dinizi hemen oraya atrn...>
Trkahdrr kula$r her kesin hak sesine,
* Bir cev6hir kutusu olsan kimin nesine,
ABDULLAH QAELAYAN Seni fedd ederler elin $ingenesine
(Amasya I t9l4 - ...)
En iyisi huuu, cliye salla hemen bagrnr,
Edebiyatrtrleda NAmdar Rahnri stilinde hiciv ve mi- Gerdan krr, belini bi.ik, al gitsin maagrnr!..
zah giirleri yazan Abdullah Qaglayan, Bursa'da Malmii-
diirlii$ii yapmrq ve Antalya defterdarhlrndan cmekli ol- *
(Prens)le iyi gegin, (Ernir)le bul arayr,
mu$tur.
Azrcrk sende iifren dalgayr, dtibArAyr,
Hicviyelerini ve manzumelerini ihtiva eden (DEV- Brraluver kanasrn vicdan denen yarayr;
RAN) adh eseri 1950 yrhnda Bursa'da basrlmrgtrr.
Ne derlerse huuu.. diye salla hemen baguu, ,:.i
ISIRGAN TARLASI : ', !r

Gerdan krr, belini bi.ik, aI gitsin maagrru!. ., ;

SALLA BA$INI, AL MAA$INI 't
* ,4f,
Ey Qa[Iayan, bulmugsun artrk kemAl yagrnr, Kiipeklerle hrrla,srna, tepi.gme pig katrrla, ,E
)
Kazanmak istiyorsan bu hayat savaglnr, Hamamda kavga olmaz, soyu bozuk natrrla l: t
''!')
Yemelisin, halidkat denen zehir agrnr; Kulalrna ki.ipe yap, bu siiziimii hatrrla;
.tt
Ne derlerse huuu.. diye salla hemen bagrm, Kim ne derse huuu.. diye salla hemen bagrru, :r;
..! I

Gerdan krr, belini biik, al gitsin maa$rru!.. Egil, biikiil, gerdan krr zrklamlan maagrnr!.. :l I

* * 1i
Tatar a$asr gibi dolagma biiyle yaya, Diyorlarki, tAg bile bag egilmezse konmaz, ,j,: f
t
El of'luna baksana ne ar kalmrg, ne hay6 tlntinde e$ilene krhng clahi dokunmaz, :li
T
.i
,{
1{
::€
't.1
;l
ijl
I
 Dik durdukga bu bagrn devlet kugu da konmaz;
Bu diinyada kaide, sallamaktrr bagrnr,
El iipiip, etek iipiip, almaktrr maagrnr!..
* Gam yeme bunun igin kesilirse maaSrn,
!5 giiriince kiipi.irme, isyan etrne,
_Vofsuzluk
Bir hak igin kendine, dikbaghdrr, d"dirtrrr*,'
DoEru yolu clostuna giister, amma sen gitme,
Ne derlerse huu.. diye salla hemen bugrrr,,
Diltni tut, uslu dur al gitsin maa,srnr!
Unutma, bu ocagrn bir adr *rrun,r",
_S_"T 9"
bir dolap gevir, apartrninlar yaptrr,
Hakikat nene gerek o, mernnu bir kitaptir;
Sana lAzrm olan gey, sallayarak dug*r,
EI iipi.ip, etek iiptip almaktrr maaqrnr!..
i-rtikdpla irtigd zannetme,Jbi. igri",
ilmini bilen igin Adi ahgveriqtir,
Usrrliinii,iifren de o nimetten verigtir;
Ifer lokmada hurru.. diye s.alla hemen bagrnr,
El o$ugtur, gerdan krr al gitsin *ugrrrri..
* Beyhfrde Inat etme salla hemen baqmr,
RUco
(SALLAMA BA$INI, KESSiNLER
MAA$INI)
Hayrr ga$Iayan, hayir!.. bu zillet sana drdrr,
Bastr!'rn her zerrede bin gehit karu vardrr,
'1t.,,
,
Senin hrz alftlrn yer ganh DUMLUpINARdIr,
i;;, ri', Ydrii hedefe do!.ru kesilse de maagrn,
Daima dik durmah senln bu ma!_rur bagm!
omuz omuza verip bir taril*evirenler,
Itytq""un siidtinii satrp sana verenler,
Tarlasrnda ag kahp toprafir kemirenler;
lrad kaynaprn iken nasrl sallanrr bagm,
Her s6ze pekiy deme kesllse de maagrn!..
Bu milletin kaniyle yazrlan gu yasaya, 17'l
Tapmahsrn, 6tide di.igmemekgin tasaya,
Ne bakarsrn giinege tiiktiren yarasaya;
Bu milletin koynunda yer bulur dertli bagrn!".
*
Kiiti.iliife giiz yumma, yolsuzluklarla savaS,
Bu mefkfrre ufrunda kesilse binlerce bag,
Ulkii, feragat lster, fedakArhk arkadaq;
Ne grkarmrq kesilse hem maagrn, hem baqur,
KA'be gibi iipiiliir bir kang mezar taqtn!..
*
Artrrmrya konuldu terfiler ..Ityede
Bu us&lle yaprlrr nakiller sdniyede
Siiylesen faydasr yok reise, v6liye de
En iyisi huu.. dlye salla hemen bagrnr,
Dilini tut, uslu dur, al gitstn rnaaqrm!..
*
Bir sofan soyulurken yagarryor da giizler
Hazine soyulurken aldrrma, der iiksi'izler
Hayidan eser yoktur, nAfile btitiin siizler;
Gerdan liur, belini biik, al gltsin maaqrnr!..
*
Bir gi.ivercin eder mi atmacalarla yan$
6!Tenmedln diinyayr gezdin de kang, kanq,
Vazgeg hak sevdasrndan sen de kervana kang:
Ne derlerse huuu.. diye salla hemen baqrm,
Gerdan lar, belinl, biik aI gitsin maaqrm!"
* AfYon: 8.6.1941
MARKO PA$A'YA ARZI-HAL
Saltanat, dalkavukluk saray, istibdat dedik,
Kiikredik bir hamlede yerle yeks6n eyledik,
$u lliirrtiyet u$runa bilsen ne haltlar yedik;
Mefer stizler, vaidler yalanmrq bagtan baga;
Hahmt arza geldim, dinle ey Marko paga!..
1-(t
Diinya nefret eclerken ltriTlER'inden' H[S'indcn'
Vatg"qm*'dik onlara benzernel< hevesinclen'
Mahrurn I'.alchh nihayet hiirriyetin "fI"
esinclen;
Irerstizi.inarkasrnclan(PAcligahrmgokyaga!)
I}trrlerclil.rcleviislrre,siiylecyllrlarkollaqa?
* Diyojen'in feneri elimde ,adun adrm
Alemi ahrnak sanlp baqladrk 6lffyi9e'
I{okkabazhk kanqtr her dAvAya' her ige'
Ki.ifretmek Aclet oldu geref dolu gegmige; -
ASznt ag$an hemen bir: 1'tlrnruk iner i]"tn'
BrrclerdebirgArebrrl,muhterernMarkopaga!
AhlAkla fazileti brraktrk bir tarafa'
Adetle, ananeyi kalclrrdrk' koyduk rafa' -
Borgltr kaldlk yrllarclrr tarih deuen sarrafa;
Kaltult,nizarn,kaidehepsi'keyfenrAyega;
Bu clercle q6re yok mu, siiyle ey Marko
paqa?
* "Adem of-ullanndan adam aramak kadar
diye'
Mukacltles cl6rt kitapclan daha ktttsalmrg
yiye'
Hep hiirriyet bekledik tag- toprak vive'
MAiemki irtr Akibet mukaddermig biz niye;
Biiyle hiitryfr peqincle katrldrk her savaga?
paqa!"
Bu strale t"u"p ver, haydi' ey Marko
* Adam anyorsan git, mezar taglanna bak;
garlatan'
Giiz aqtlnnaz kimseye clalkavukla
Vatan'
Riitbe, makam onunclur' onundur gtizel
Bilmezki o gafiller, hArikalar yaratan;
Bu milltt bir gtin vurur hepsini tagtan taga,
Maruzatrmlluk"dar,EimdilikMarkopaga!...
Devran: 1950 Antalya: 10.6'1945
(1) Monte Kristo romanrnln kahramau.
479
TEVFiK NEVZAT QAGDA$
(i885 *,1968)
' DiYOJEN,iN FENERi I
Alemlerin iginde ben adamlar aradnn..
Bulduklarrm bakar ktir, yahut duyar saSrrdr,
Hepsi bana, sen kiursin? sersem diye ba$rrdl!
Sersem ne demek? Kimdir hig de anlamazlardr.
Bunlar ya yobazlardr, yahut hokkabazlardr.
Yorulup iigenmedim, usarunadrm, aradrm;
Bir adam bulsam diye bi.itiin yurdu taradrm, I
Adam anyonrm ben, niddsr hep dilimde
Daldrm lrir meyhaneye, m6hut fener elimde,
Sagr ak, pAk bir sarhog muttasrl giiliiyordu,
Kahkahadan grldrrmr$ grbi bi.iki.ili.iyordu,
Ahmakhk olur mu hig? dedi, kafan ne de dar..
Biiyle adam ararsan ancak hava ahrsrn,
Bulamazsrn tek kigi yorulur brmahrsrn..
Aleksander Di.ima'mn rahdp Faryasr gibi (1)
Her kaprdan kovulan Hindin paryasr gibi..
Yasayanlarrn goiu ya hryardrr ya kabak..
Biiyleler yagryorken hem fodul, hem kel olur;
Oli.ince adamlagrr, topraSr heykel olur.
"lferkese adam demek, ya$amamn hi.ineri
Siindiir artrk arkadag, elindeki fenerl!>
Her gtirdiiiiim ddeme adam dememek igin;
Siindi.irmedim, fenerim yamyor igin igin...
Tevftk Nevzat QaE'daE
:,,
I
4[i0 48r
Napolyon da biiylece kumlurdu rahtrna
HARMAN SONU Zurnada pe$rev olmaz, ne grkarsa bahtrna
Vicdanlarr susturun, iz'anlan uyutun
Vatan denen bu iilke, siizrne kektli bahdrr Hai:rnan sonudur diye, ne bultrrsanrz yutun
Ondan klmse tadarnaz, bir zi.irnrenin rnahclrr *
Eahtiyarhk kaprsr, ki.itleye kapahdrr Cemiyetin tutmugtur akh pas, ahlAkr kir
tsu clestan bir gairin, agrk sagrlc fahdrr Tertemiz kalan ancak, sizler ile muhtekir
Vicdanlan sustursun, iz'anlan uyutun Sizden enfes alidde, yapaw,.rz Hacr Bellr
F{arrnan sonudur diye, ne bulursanrz yutun Ag kahnz diyerek, yormayrn akrl fikir
Vicdanlan susturun, iz'anlarr uyutun
* Hanrran sonudur diye, ne bulursanrz ;rutun
Vatan sizinle kaim, bagkalau ne yapmrg?
Onlar birer maskara, Tann yolundan sapmr$ *
Kimi q6,hret esini, kimi gehvete tapmrg Qevirdiniz do!rusu, tarihin akrgrm
Nesi var, nesi yoksa, Tiirkiin hep clnlar kapmrg Diindiirdiini.iz bahara, tabiatrn krErnr
Vicdanlarr susturun, iz'anlan uyutun ,dlern sizden iiirensin, caml cem gakrgrnr
Ffarman sonudur diye, ne bulursaruz yutun Kesin artrk sofranrn, gu melfrl bakrgrnr
Vicdanlan susturun, iz'anlan uyutun
* I{arman sonudur diye, ne bulursanrz yutun
Vatan tehlikedeydi, siz kurtardrmz belli!
Binbir teb6rekAllah! Yaprruz pek temelli *
Hepiniz pek kahraman, hepiniz kelli felli Bu yurt igin gekilen, bi.itiin mihnetler sizin
Giibek atrp oynayrn, gahnsrn gifte telli Kafalara sr!'mtyan, ulu hikmetler sizin
Vicclanlarr susturun, iz'anlarr uyutun Hep hasasetler blzim, hep asaletler sidn
Harman sonudur diye, ne bulursamz yutun Millet sizln, yurt sizin, biitiin nimetler sizin
Vicdanlan susturun, iz'anlan u5rutun
* Harman sonudur diye, ne bulursaruz yutun
Alkrglanz giini.ilden hiddetini, gakanr
ihtiras denizinde co.ttur, kogtur takanr *
Kasa dolduktan kelli, kinr tutacak yakaru? Siz aslan bizler koyun, siz aygrr, bizler krsrak
Endamrna glptalar! de$'igtirme cakanr Cennete yaklagtrnrz, koqunuz krvrak luvrak
Vlcdanlan susturun lz'anlan uyutun Gilman, huri hep sizin, etmeyin asla merak
Harman sonudur dlye, ne bulursaruz yutun Millete rahat neymig? kel baga gimgir tarak
Vicdanlan susturun, fu'anlan u5rutun
* Harman sonudur diye, ne bulursant" yutun
Mitli kader diigmiigken, td srfinn tahtrna
Yiikselttlniz, yerlegip demagojl tahtrna F: 3l
 .183

482 Lisan igin tuttunuz, cidden ince bir elek

millet bahk Dil grplak kaldr, gitti caket, pantalon, yelek
Millet damla, siz denia siz avcl' kalabahk Mtllet igln, yok size duadan baqka dilek
il;il inme kullar, biz kuru
HiilAsa sizin igin diini.iyor kahbe felek
O"#i" sofra haztr, gal kagr$r-babahk
ahk Vicdanlan susturun, iz'anlan uyutun
;; "E- ,tt.t*tur, bakahm ahk uyutun Harman sonudur diye ne bulursamz yutun,
Vicclanlan susturttn, iz'anlan-
;;;." sonudur cliye, ne bulursan'"'yutun *
* Yeni ilim, yeni dil, yepyeni bir felsefe
kerpigini Eski rnedeniyeti, koyd,unuz igte defe
Altrn yaptr ilminiz, bu yurd-un Diinyada size benzer bulunur mu bir efe?
grU"tt"" okursunuz, gtiniillerin- igini
Abr hayat kesilir, bir baksamz girkefe
Ovle vfikselttiniz ki qu iktisat Pleini Vicdanlan susturun, iz'anlan uyutun
il;; iildiirdi.iniiz,' siberya ile Qini
uyutun Harman sonudur diye, ne bulursanrz yutun
Vicdanlan sustunup, iz'anlan-
t;;"" sonudur diye, ne bulursanrz yutun *
* Sarhog farkedilmiyor, devrimizde ayrkla
GeI pirincin tagrm, serl dediler ayrkla
SizdenekmeldofimamrE'beqer-tohumekeli
Ayran de!'il gampanya, grkardrmz yayrkla
Hepiniz uyr, *yti, birer vekar,heykeli
keli Okyanuslar agtrnz, bir yelkensiz kayrkla
;;;;; pia,i"iu" tae' baern'zdaki Vicdanlan susturun, iz'anlan uyutun
a"rk bitti diyerek, durmayrnrz iifkeli
uyutun Harman sonudur diye, ne bulursamz yutun
Vicdanlan sustur-un'iz'anlarr,
Hu*u.'sonudurdiye,nebulursanrzyuttrn *
* Ey mideci! Srkrlma, sona erdi bu destan
Alr!neKiiroslustlnuz,negrkrgQamlrbelden! Asrrlardrr hep bunu, igidir anan atan
Nte gtizel bagardrnrz' hep
iqleri tekslden Millet hep yek atryor, sizsiniz dtiqeg atan,
ezelden
Mev'ut irnig sizlere, i9 giidiimi'i Slze iili.im var mrdrr? yagadrkga bu vatan
ekrnek elden
uorf" fr"ttiu tt"mr'*t' !fldutt' Vicdanlan susturun, iz'anlan uyutun
Vicdanlan susturun' iz'anlarr -uyutun yutun Harman sonudur diye, ne bulursamz yutun
H";" sonudur diye' ne bulursamz *
* Doynaak bilmez billrim, o miibarek mtdesi
Darbrmesel malfrm a' abahya
vur denir
gdvur denir Cemiyetin yiiz kiri, marr sermadidesi
Koca Reqit yamlmrg' gAvura Bunlar hangi Tannnrn acep dferidesi?
denlr
Size dil uz:ltana hain' Anzavurvurup savur denir Baglannda patlasrn bir atom kasidesi
Ti.irkiin *uL r'lt'iu"hiiftt"
Vicdanlan susturun, lz'anlan uyutun
Vlcdanlan susturun' lz'anlan,uJrutun yutun Harrnan sonudur dlye, ne bulursamz ytrtun
fft*u" sonudur diye' ne bulursanz
 4${
.L T T'A
Bakma aygrrl,an, Lrsraklan bol saha}'a s€n,
Tay yetigtirrniyen i[d$ dolu hArd gibidir,
Bu satrrlar, gi.ilerek fiske atup soysuza, der.
..Sana nisbetle tezek, amber-i sdrd gibidir.>
DEVRE KASiDELER: 1948 Tevfik Nevzat Qafidag
* Bu meseldir denilir "Elveledi srrr-l ebi"
HALIDE I\ITISRET ZORLUTUNA
(ie01 .... .)
DUNYA - BU!..
Yi.tziine eok si.ilerler: viizde viizii valandrr;
Menfaat kaygusudur hepsi, filAn, falandrr.
Alemin sdz diktiffi cebinde son kalandrr.
Cebin delikse eEer verrnezler bir yudum su,
Aldrrma adam sen de... hepsi qeeer, dtinya bu!
Herkes lsrnr sana mangahn dolu korken;
Hrsrm akratrra qoletur kazanrn kaynrrl'61ftsn,
Dostlann yiizti eiiler maymunun oynuyorken,
Hakikl dost ararsan ne o, ne bu, ne de su.
Alclrrma aclam sen de... hepsi geeer, di.inya bu!
Dtisenin clostu olmaz: bir yol diis te siiriirsiin,
O zaman dostlan sen ancak diiste ei;riirsiin.
Tath htilvarlrn sonu budur iste, edri.irsiin:
Hic birinin ash vok, her sey fani... baki hu.
Aldrrrna adam sen de... hepsi geqer, cliinya bu!
Giili.i deniz zannettik, ince bir suytr Tuna,
Karde$, arkadas diye eok kandrk $una buna;
Mefter eiizel yrllan harcamrgrz bosuna..
Yazrk ki eiclen eenclik gelmez geriye tuuu...
Aldrrma adam sen de... hepsi geeer, di.inva bu!
Bak buei.in her tarafta esen riizs6r sam oldu,
Ifer ver tutu$tu, vandr; ne$eler hep Eam oldu,
Medeni Avrupah deEisti, yamyam oldu,
I)eme: *Bu ne sakat is? ne crlernhk bu vahu?"
Aldrrma adam sen de ...hepsi geQer, di.inya bu!
* Anam ...... senin oI diirt neferi merkumlar.
.;{,
485
ABDULHAK MOLLA
(1786 18ss)
-
KIT'ALAR
Bulamadrm dost aradrm 6yine-i devrdnda
Buldum dyinede bir vAr-r muvdfrk o da ben
AEladrm aEladr si.ildiimse beraber zuidti
Ben ne dersern der idi ser idi ammA ehven
iste Destan beyin oElu protestan oldu
FArisi bildi Acem, Parisi eiirdil kAfir
Oldu $6yeste-i ldn dlerne destan oldu.
Giiz yum cihandan aq giizi.ini.i dem gelir geeer
Sen giiz yurnup aernca bu dlem qelir geqer
Alrdtilhah Adem ol da brrak nam di.inyada
Alernde nam kalin nice 6clem gelir geeer.
*
KANLICALI NiHAT BEY
(1799 1869)
-
Hicivlerivle tantni:n bu niiktedan $iir, Karir Sait
$iret bevin oilr-rdr-rr. Ziraat ve Nafia, meclisinde iive idi.
Kavalah Mehmet Ali Faganln vc oElu ibrahim i)a$antn
ketiplilini yanmr$trr.
Meclis-i v|ld dztiarr iqin $u krl'aYt yazmlsti:
Meciliste misAli liihmi zdicl
Nice miirnsrk zevAt olmustu cAlis
Bihakkr muktedAyi ehl-i siinnet
Kesildi fazlai dzdvl meclis..
Saddret mi.iste.SArtntn, verilen bir dilekcenin arkasr-
na nDcirt neferi merkumlar,, yazdtprnr i$iten Nihat Bey
$u krt'ayr kaleme aldr:
Ovle cAhilsin ki echeller seni techil eder
ffep sana meshuldi.ir Alemdeki malfrmlar..
Ci.imle esh6br mes6lihle beraber dAvera
486
487
ABDiJLHAK NASUHi NNY YANLT$ Mr ciTTiK?
(1837 1912)
- Geg tarik mi tuttuk, yanhg mr gittik,
Abdiilhak HAmid'in aEabevisi vc HAn-rid'den ewel
iilen Nasuhi bcy dc sair ve zarif bir zattl. $u beviti, Ab- Miisli.iman olduksa yarabbi vahhab?
dillhamit iein I'aztnr$ttr: Giinah mr igledik, hat6 mr ettik,
Hiiliuniin siirdiikqe biiyle hiikrn-i.i 1rs'7fe mdvesa Olduhsa tebi-i resfil-i ashab?..
Mahvohrr elbet bu clevlet padi$ahrrn qok va$a-
* Zikrimiz, fikrimiz r0z-i ley6li,
YAd eylemek olsun ism-i cel6li..
Nasulri beyi, babasr elqi bulundtrEu Tallran'a qaErr- Hem n6m-r Ahmedi Muhtar 6li
mr$. istanbul'da bulunan annesi de brrakmazlnlg. Nasu-
hi bey sdyle yazmrg: RevA mr olahm hakir-i kemy6b?..
Bir taraftan babam krlar davet. Tebi-i geyt6n-r l6in olaydrk,
Bir taraftan anam komaz gideYim:
Sii'vle yarabbi ben ne halt edevim F.{i.istehzi-i clin-ii miibin olaydrk,
Kdfirine yAr-r mirin olaydrk,
* Belki olur idik bir baltaya sap!.
Nasuhi beyin bir qocuEu diinyaya gelivor. Fakat qo-
cuk tic ayhk iken iiliiyor. Annesi, Qocu[un tjliirniine man- Kanaat bdis-ii ztillii sual imig,
zum bir kitabe yazmasl iQin rica ccliyor. Ifcni-iz i.ic a'/ Saddkat hrybet-i husrAnr d6l tmiq,
yagamls bir masum icin Nasuhi bev ne Yaz;rn? Mirtcma-
diven atlattyor. fakat hantmt da tsrar ediyor' Bu detirmh Hamiyyet bir biiyiik belAh hAI imis,
lsrar kargtsrnda Nasuhi bey, goculunun tiltimii iEin gu Diydnet eylennig ]racAlet icab...
beyti yazryor:
HryAnetle imig grnASn ser.vet,
Azimet eyledi gitti bakd bakA diyerek
Cehdletle irnig devlet-i rif'at,
Braktr dir-r fenayr kaka kaka diyerek
* Den6et, cebAnet, sirkat, habAset,
"Tiirkliik nlecmuasrlr{;';' NASUHi brrnlarmrg krymetli elkab!..
* *
Nasuhi bey iran sqfarctine tayin edildifi za:]'rzll1 $u CENAII MUHiTTiN KOZANOGLU
ht'a1'1 stiylemigti: (1893 1e72)
-
KIT'A
Himmet etse bu seferde bize piran miran Yaptrlrm balda bosulmug anyrm ben, dernigsin,
Geri kalsln seferi kigver iran miran S...tr$rm b...da desen olmaz mr a egek ansrl
Tagranrn kasr-r dil6r6sr da hoqtur amma Mevkiinden yrkrLp gitmene memnun olduk;
Evi yefdir kiginin olsa da viran miran" $u cihandan yrkrhp gitmene olsrrn dansr...
48B
MEHMET EMiN YURDAI(TJL
(186e te44)
-
silir{iz xi rv cADDARLAR!..
(10 Temmuz fAtihlerinden muhterem Halil
$iiryasak!.. iiyle olsun, varln siir yadrrtrnayrn;
$u millete can verecek bir sahife bastrrtrnayrn;
Vah+et tarnam olmak icin her rnektebi kapattnn;
Buharii gerif gibi Kur'aru da toplattrnn!..
E[er bundan iimidiniz fikirleri kiirletrnekse,
Karanhklar iqerisinde korkusuzca zulmetmekse,
Sunu iyi biliniz ki ey gaddarlar,
Bugiin sizin kargrnrzda feryat eden blr millet var.
O millet ki kuru toprak i.izerinde zelil, sefil;
EttiEiniz zuli.imlerden bir dakika rahat deffI;
Arkasrnda a[nr bir yiik; yakasrnda demir penee;
Zavallrya hayat demek en acrkh bir igkence.
Soranm ki hangi millet bu havata katlanmrgtrr,
Esareti kendisivsin bir mukaddes hak sanmrgtrr.
Zulme karsr kahramanca durmamr$tlr,
Tekmesini kanh tahtlar iizerine urrnamr$trr?..
Bu dlemde insanlan hi.ir varatan Cenabr Hak,
Her millete zincirlni krrdrrtmrstrr; krrdrrtacak;
Bunun icin haksrzhklar cahillere fikir verlr,
Zalimlerin kendileri mazlfrmlara yol siistedr.
igte slzin zuhni.ini.iziin kudurd.r!.-r gu toprakta,
Bu rnillet de inkrlArr tarthini okumakta;
Her bucakta yanrk vanrk inildeyen mazlfirn sesi,
Onun icln en atesli btr ihtildl manzttrnesi!..
(Yaralar ve Sarnlar) dan
* Ki bu millete'gok hizrnet etmigler;
K,&ZIM KARABEKiR T'A$A
(1882 te48)
Be-ye) -
$ark cephesi kumandanr Ka-
zrm Karabekir Paga Atatiirk'e
suikast tegebbiisiiyle goz altura
ahnmr;, sugsuz oldu[u anlagrla-
rak serbest brrakrlmrgtr. B. M.
Meclisi leisi iken cilmi.igtiir.
BiR RUYA
Karabekir'in izmir istiklal mahkemesine scvkedildi-
Si zaman yazdrpt ve 2.2.1950 giinlii Millet mec:nuasrnda
negredilen bu giiri hakikatler i.izerindeki (Bi.iyrik gal) a
ne$ter \rllruyor.
1926 llaziranrnrn 27. ci gecesi
Yerirn izrnir polis dairesi
Her odada bir mevkuf her kaprda gift polis
Etrafta si.ingi.iliiler dizilmig.
Odarn pek lo9
Ve bornbog.
Bir hasta yatafr; ve bir demir sedye
Bihnern hangi hastahaneden hediye.
Brl ikrama pek ga$mr$trm.
Qi.inkii .Ankara polisinde yerde yatmrgtrm.
Pencereden giiriinen yalnrz yiiksek bir duvar, ,
Duvar bir metre ruzak, arada bir siingiilii var!
Benim gibi birgoll pagalar ve beyler,
 yanyana
EIep aynr ciiriimden mevkuf imig
490
Veya iistiiste bulunan odalara" '
Suikastla maznun imigiz birden
Fakat bilmiyorum himdir iilen ve iildiiriilen'
Yorgundum. Ilemen elbisernle erkenden
yattrm
Ve gtizlerimi kaPzrtttm:
ihtiyarca bir aclatn' elindc bir baston
Yannna yaklaqtr, ytiziimc baktr biin
biin
..Sultan [Iamit!> dedi ve giildii'
Blr de hi'irmetle biikiilclii'
Scnra clolnrldu ve bafrrdr:
EY KAzrm Karabekir Paga
Krsa bir sualim var
Fakat vaktirn Pek dar
Senin cevatrnn Ca Pek krsa olsun
iiniinde sen de vardrn
Beni ve nihayet ,.fi*"r,, clJvirenler
de kumandandrn'
HeIe sonurr".r.,rro,I^ hern rneb'us ltem
istiklAl harbini sen kurclun'
Ve ba;r da sen buldun!
Be[eniYor rnusun 9u halini?
Mait" eclecekier istikbalini'
Soruyomm gimdi:
CumhuriYeti be$endin mi?
Siizle cevap verrnek istemedim buna'
-Tiiki.irmek kdfi dedim, surattna
O surat ki otuz i'ig Yrl milleti
ZulmiYle istibdadiYle inletti'
I{er millet dev adrmlariyle yiiriirken
Biz her hi'ikme boYun elen
Bir siirii gibi kaldrk'
Zuliim ve cehaletle bunaldrk'
Yunanhlar lzmire iradelerle grktr
AYm meskenet bizi de buraYa trktr:
Hiznietgi ve Polis odalanna
Gergi yaluqmryor Cumhuriyet paqalarrna
49,1
Fakat sebep hep sensin.
Diye diiqiini.irken:
Bir ayak sesi iqittim, sert bir yiiriiyi.ig,
Bir cle baktrrn ki "Koca Mithat Paga" imiS.
Aslan gibi bir tip,
Elinde yafh bir ip.
SaS elini Hamiclin omuzuna vurctu,
Ve buraya ne ytizle geldin? diye sordu.
Hamit bu sesten titredi, dtigti.i
Mithat, sesiyle sille vurmuqtu.
AyaSryla bastr, srkrqtlrdr Hamid'in boymrnu
Ve sordu: Hatrrhyor musun bu ip oynnunu?
Hamit ba$'rnyor: Bolrna beni!
Opeyim ayaklanm
Ben ettim sen etme,
Ben seni yalnrz bir defa
Bo$durmuEtum, sen ise her giin
Beni bo$uyorsun.
Boima beni... Ah.
Bo!-uluyorum Allah.
Koca Mithat, nur iginde ytizii, giili.imsedi ve srktr elimi;
Dedi bu iple bogdurmugtu bu ifrit beni.
Ve daha birgok masumlan iftiralarla mahveden,
Bu krzrl sultan gefaat diliyor benden.
Bu, onun her giinkii cezasl
Ben affetsem de bu cezayr
Verecektir bagkasr:
Bunlar, mazlum $akasl!
Ne megmtiyette terakki ettik, ne de Cumhuriyette.
HAId bu ifritten kalan ruh her yerde,
insan lroiuyor. Sebep bu kanh sultandrr.
Cihan hiir fikirle yi.iriirken kan iqen btr seytandrr.
Bitirdi seciyeyi rnilletti bir agiret gibi kaldrk,
Bofmaktan, iildiinnekten kendisi gibi zevk aldrk!
 492 [Ier devirde istibdat ve kan kokusu
Tiirkler tildtirrniyecek mi bu menhusu?
[Iangi rnillet bu kadar geg kaldr?
Ve bu kadar a$rr uykuya daldr?
(Yerde bir deprenme oldu, Harnit krsrk liasrk ba$rnyor.)
Bo$uluyorum lnsaf,
Beni af et af,
Yiiksek ruhlu Mithatl
Seni affetrnek rni? gahsrrn iEin olur belki bu;
-Fakat ifrit ruhundan grkan o pis koku,
Oyle bir sinmig ki sarayianna hAlA
Kokuyor Cumhuriyette bile bu beld:
4 Idaksrz yere gitti birgok lrag ve yine gidecek,
Siiyle! bu baglann bedelini kirn tideyecek?
\ (Abdiilhamit inilti kabilinCen siiyliiyordu):
Oltiyomm bana acr!
Olecelelere olurum duacr.
Mithat cevap vermedi ifiildi bana
Dedi: Gel gidelim mahqeri giistereyim sana.
Ben de senin gibi hiirriyet igin grrpmmrgtrm,
Ve hemen ayni yere hapis olunmugtum.
Dert ortafryrz; fakat sen bana benzemiyeceksin,
Sen zuhne kargr daha kuvvetle kiikreyeceksin.
cirdik kolkola,
Ve koyulduk yola.
Kogtuk mu, ugtuk mu, anlamadrm;
Qiinkii atmadan birkag adrm
Miithiq geyler giirmeSe bagladrm.
Ugsuz bir meydan
Ve ki.ime ki.ine insan
Bir krsmr zelil, yere yatmrg;
Bir lcrsmr bunlara ayakla basmrq,
inliyenler,
Qignenenler,
Zincirliler,
KeIepgelilet.
t
Her milletin biiyle kiimeleri yeryer toplanmrg 493
Masumlar ayakta, zAlimler yere yatmrs
Rezil
Zelil
"'ffi;t;lil varvarrvorrar.
fler taraftan
Miithig figan
Sordutn yerde siirlinenlerin adrnr:
0[renc{im hakanlarla cellAtlannr
Her rnilletin her devirdeki azgrnlan
Tag ve tahtrnda rnafrur, baq koparanlan
RiyakAr gi.inahkdr muhitleriyle birlikte
Ve bir Yerde:
Yalanlan, iftiralarr
Her ttirlii yi.iz karatran
Bir yaftaya yazrlrnrq
Ve giifiislerine asrlmrg.
Bir gegit lesmi yaptlk lriz iinlerinden
Bazr tantthlilantn utandr bendcn.
Mithat Paga scrdu: Nasrl?
Fakat isterim ki asrl
Bunlan zalimler giirmeli,
Dedim: Zalimi Yagatan mazlurndur'
Mazlum susarsa zalim de rnasum olur' "
Burasr rnahqermig
Ve bu nlanzara her giin tekeriir ederntig
Sonra herkes Yerine gidermig'
Yani:
Toplanrrmrg zalimlerle mazlumlar burada
Krsas yaprlrrmrg her giin bir arada'
Hakhlar hakkrnr istermig'
Mazlumlar zallmleri ezermig'
Bofulurmug, rstrraPla bofanlar,
Bu imir $ittisim figanlar,

494
Mithat paga dedi: artrk diinelim
Dedim: Peki! Fakat ya yarrnki bo$urnu ne edelim?
Haydi zalimleri de. getirelim buraya, birkagrnr ben tagrnm
Dedi mtimkiin degil ben ancak bana benzerlerle anlagrnrn
Bunu yaparsa yapar ancak katil takrmr
Hamit yaparsa ba$rqlanm hakkrmr,
Bir ldhzede geldik bizim odaYa
Hala yerde yatan Hamidin Yanrna
Dedim: Ey kanh sultan ko; git!
Bofiulmasrn hzrksrz yere birgok yifitt,
Zalimlere anlat yaptrfirn iftirayr
Ve her giin gektifin rstrrabr,
Kayrp oldu hayaller birden
Ben de uyandrm, slgradrm yerimclen.
+ KAzrm zuRABEKIR
KEMAL PA$AZADE SAiT
(.... . tezr)
-
Kemal Pa$azade Sait Bev, Ahmet Mithat Efendi ile
giderken bir dmd dilencinin boEganafirnr giistererck:
Size giizel soziin tesirini anlatmak igin bir krt'a
yazrp qu aclamtu gdfsiine asaca$tm. Neticeyi ddnii;te go-
ri.iriiz.
Henren ora-cla 5rt lctt'ayt yazar:.
- Hdlime atf-r-nigdh eyleyen erbAb-r'kerem
i\{erharnetle bana beq pffrA revA giirmez mi?
Sadakavla beni dilgd eden ehl-i-havri
Vkrfl ben gdrmezsem de I'IiidA giirmez rni?
Hakikatcn diiniiqte qanafrn dolmug oldufunu goriir-
ler. * Efendiler biraz hayA, biraz hayA efendiler
$u krt'asr LAstik sait bevin dz Tiirkqenin kuvvetli
bir taraftan olclufunu gdsterir:
Arapqa isteYen Llrbana gitsin,
Acemce isteYen irana gitsin,
Frengiler Frengistana gitsin,
Ki biz Tiirkiiz, bize Tiirki gerektir'
YUSUtr ZIYAETTiIT (tgOq .. ....) 49s
EFENDILER BIRAZ HAYA -
$arap ile riibab ile gegen hayat-r g0lever
Yalancrnrn nlumu gibi sabaha varmadan sriner
$u halinizden olmada garik-i gerrn tsiilbeger
Efendiler biraz hay6, biraz hayA efendiler
Bakrn gu Sirkeci istasyonu civarrna bakrn
Guruba pek yakrn iken sokak dolar akrn akrn
Sizin vazilentz bu mu? Diigiinmeyin hemen gakrn
Efendiler biraz hay6, biraz hay6 efendiler
Adrm bagrnda meykecle gegihniyor teraneden
Miidavimin tibek iibek masa iiniinde gaddi gen
Mer6sim-i muayede, siirur-u sfir eder giiren
Efendiler biraz hayA, biraz hay6 efendiler
Yetigmiyor mu zemzeme de$ilmiyiz gikeste bAl?
Neciir gtirmiiyorum cebinizde cin-i infial
Krzarrnryor rnu veghiniz, nedir akan o hun-i AI
Efendiler biraz hayA, biraz hayA efendiler
Feldketin gu gekline mi.isadif olmamrg idik
Bakrn viicudu milletin nasrl didik didik
$u kanh sahne-i vegadan ahz-i ibret etmedik
Efendiler biraz hay6, biraz hayd efendiler
Bu mahger-i hizmetin bulunmuyor rnu gayeti
Kapandr rnr fi.iadrmrzdaki vatan cirahati
Gurrr saf bildimi damarda yokmu Ayeti
Efendiler biraz hayh,, biraz hayd efendiler ,
Bakm fezaya ufku kaphyor zarnan zaman duman
Bir inhidam olmasrn o sinsi sinsi yaklagan
Cihatr erbaa diyor bize utan uyan aman
Cihana kargr biz okur iken negaid-i zafer
Defil idik bu mertebe rezilii pest i.i bihaber
$u ahd-r ('!) zillet-Averin hacaleti bize yeter
Efendiler biraz hayA, biraz hayd efendiler
(*) Sevr muahedesi.
 497

AtrIMET KEMAL AKUNAL

Heykel-i gdnrn dikilse BAyezid meydanrna
(1S74
ftrer gegen bir fiske vursa enf-i v6la gAnrna
1.s42)
tsen de bir kerre tiikiirsem gehre-i geytAnrna
Ahmet I(emal Aki.inal,- istibdat hi-iliiimetine kar$l
menfi bir cephe alarak siyaset ilemine arllmt$, Ahrnet
Bir giin Azrail hakkrndan gelir ey Fir'avun
Rrza ve isrnail Safa gibi htirriyet Agrkr ;ahsiyetlerle Tag-
Padilahrm pi.ir vehArnettir hu giin ahvAlimiz
kasaptaki evinde toplantrlar yaparak tertibat alma$a
Devleti te'mine elncak mi.inhasrr Arndlimiz
baglamrgtr.
Kanh bir tirih teqkil eyler istikbAlimiz
I{iikiimet bunu haber alarak Ahmet Kemal'i tevkif
Pacligahrrn sen claha etmez isen terk-i ciinun
etmigse de gair hapishaneden liagarak bir Fransrz vapuru
ile Pire'ye gitmig ve oradan Abdtilhamit'e gu telgrafi gek-
Bir yetl-i kahhir hakkmdan gelir ey Fir'avun
X
;:, 4 migti:
'lT <Sayei gahanede sAlimen Pire'ye muvasalat ettim.>r
f,
ttl { Bir mtiddet sonra Mrsrr'a giden Ahmet Kemal Akiinal iSI{UNNTFIK AHA{ET NURI
't oradan Padigaha gu manzumeyi gondermigti: sEKiziNci
Yrkmadrk ev, yakmadrk can koyrnadrn ey gah-r d0n (1ls74 _* 1e35)
+ Memleket viraneler halinde gimdi sernigfrn
ft Srklet-i ;'rrhunla meghedler bile zAr ii zebfrn *
f,,.,, Sen igitmezsen biri bir gi,in duyar Rabb-i giifrn
,.' r:1
r,
,' 1
t.l I
Bir gtin Azrail hakkrndan gelir ey Fir'avun
'.;'1
Yrktrlrn ev yaktrSrn can igti$in kandrr bugi.in FETTAN FALCI
kar-
Ferhunclc sabah kryafetiyle gezlonga uzanmrg'
';,r.
Hilkatinden Hdlik-i zigan pegimandrr bugi.in vermektc idi'
Zdttna kiifr eylemek ayniyle irnandrr bugi.in grsrnda zryakta clttrzru hizmctEiye emit'ler
Cismini Allah ecle Fir'avun'u yakmakgtin odun Ferhunde:
Bir gi.in Azrail halilundan gelir ey Fir'avun Bugiin Remzi beY gelecek. Sen onu tanrYi:rsun
defit- mi? FI;,ni bundan on beg glin evvel verdifint
qay
Padigahrm eyleme etme yazrktrr rnillete
Btr beli-yi asiim6nisin bu din i.i devlete ziyafetinde Nleliha hantmla beraber gelmigti.
$eynclir nAmm bile tarihi insaniyete FIiznrctq:i:
Giinnernigtir mislini giirmez derirn hattd kurfin * 'Iantcltm elendim! Uzun boylu, kara brYrklr, al
Bir gi.tn Azrail hakkrndan gelir ey Fir'avun yanakL beY clefiil ni?
Biilhiidadrr padigah-r devr sen bir sayesin Ferhunde tebessi-imle:
evet o gelecek.
Biiyle birqck egkryd-yr beldeye serrnayesin -- Ne ivi dikl<at etmigsin;
Hig giicemne pAdigahrm dolrusrr dfin pAvesin HizmetEi:
nru
BiildahAdrr izzet'e Tahsine subh i.i gdm okun -- Sizin igin rahatstzdrr, misafir kabul edemiYor
F'.32
Bir giin Azrail hakkrndan gelir ey Fir'avun diyeyim?
 za do$r-usu... Vallahi Ferhunde hanrrn sizi bu halde gor-
498 mek benim igin pek biiyiik bir gereftir... Ben sizinle tek-
lifsiz olmayr o kadar arzu ediyorum ki...
Ferhr-urde: ol'
ber'clen habcrsiz buraya getirrnig
_- IJaytr, girya Fcrirunde DLin Meliha'nrn evinde s<.rylemigtiniz.
-
$ahsrmla miinasebet peyda etmek...
Ben sana qrkrgrnm arna sen aldu:na"' Remzi En birinci emelimdir! Sizi ilk gcirdiifiim
Hizmetgi: -
gi.inden beri taparcasuta seviyorum.
-- Ne diYe Erkrqacakstnrz? Ferhuncle Bcl1 de bunu anlarnrgtun. Fal<at size
Fcrhunde: rnisafiri -
;;unu hatrrlatal'tnr lii bcn pck nazh, pck rnafrul bir ka-
-- bcn dafrnrk bir haldc buiutrurkcn
.Sar-rki
derirn' drnrm. Benim de size kargr hislerim lAkaydane degildir!
yanrma getirmek ayrp defii mi? Ancak bir erkelc satrlmak nefsime gok a$rr gelir.
i'i?;ffXki, btr sabair krvalcti'iz 1;ck gi-izel"' Remzi Nc clcrnck istiyorsunuz? Ben size kargr ha-
- ba$lanrrsam, siz de bana
kiki bir agkla kargr lAkayrt
Fcrhunde:
bulunmaz iscniz ,ortada ne mani kalrr?
BiliYorum; gok dekolte" '
-Flizmctqi (clalkavul<lukla) : Ferhunde Izah cdece$im beyim. Siz gayet zen-
ben cr'-l<ck olsaydrm' -
ginsiniz. Para agkrn safiyetini bulandrnr. Ben agkla pa-
Qok ..t-i;;ii"' Vallahi
-Fer'hunde: ranln samimi merbutiyetini kabul eden kadrnlardan de-
git' Ben kendimi fiilim. Paranrn igi bagka, agkrn igi bagkadrr. Siz de bu
IIaYdi scvcT'clil( istctnctn, i'sirrc
-
setrdcrr iYi bilit itn'
fikirde deSil misiniz?
Remzi
(Ilizmetqi gidcr)
iqi^clc kendi - $iiphesiz...
Ferhu'clc (bir- el u-rjllzsl alrp aynanr'r Ferhunde
-
Nasrl diinya igleri ile ahiret igi birbi-
rinden ayn ise para ile agk igi de birbirinden ayn olma-
kencline konugur):
istetrctn arra giizel hdrr.
Hani yiizlirnc kar;r sdylenrek
- Flrhr-rncle! Bcnir. asrl islnim
kacltnrm. isrnim i" gut"f " ' . Renrzi Qok giizel bir fikir... Kalbimin biitiin sa-
dc[ilcli ama kabutlend;nr"' Bu
nazik' narin vlicudurnla
gibi
mimiyetiyle- bu fikrinize igtirak ediyor-um.
va1ch1' (Bir ses ilitmiE
ne haclar g,r.,tto'-t';* v"ti
(Elindeki avnavr brrakrr!)
Ferhunde
-. Ala! Bu hususta beraber oldufumuza
kulal< verir) c"lib; ;;it;;c mefirnun cldum, lAkin sizinle hayatrmr birlegtirmem im-
Hizmetqi oalit'n"*zi'yi
getirir' Fcrhunde gezlon- karrsrzdrr.
Ferhunde:
u.,,t ;;;i"i" +iatiltle clofrulLrp oturur'kryafettc olmadr- Remzi
-
Neden efendim? Bana neden i-imidimi kr-
* l(tz',,"" it'"fi'-iub*l' eclecekbeyefendi pek fena racak bir srjz sci5rliiyo.tot ,r"t
Ferhunde -- Dedim ya efendim! Siz zenginsiniz....
frmr bilmiy"' *"-"Ju"i
Aff"aersiniz
bir krYafetteYinl' Ben ise... E[cr bcir de sizin kaclar zengin olsaydrm, igtc
Remzi _ Siz'- affeclersiniz',
efer sizi rahatsrz ettimse. o vakit sizc derdirn ki; "Remzi bey, kendimi size vere-
Yani"' oturu-
Ferhunde ;;;;t' esta$furullah"' bilirim, qtiukii mi,isaviyiz!" Fakat qimdi aramrzda da$lar
scn isinc git! var. Maalesef bendcn bir $ey beklemeyiniz!
nuz cfendim! (ffitm"tqi) Havdi hiznretqiyi azarladrfrnr
Remzi --._ ;;;"vii'rita"n
 d

Remzi O! Bu pek acr bir scz!

-
Ferhunde halde bciyle ama bir giin, zen-
501

- $imdiki
gin oldu$um gtin size yazartm: (Rernzi bey, hemen geli-
Ferhunde
-
UnutuyorsLlnuz; ben size ne dedin; ben
para ile satrlan kadmlardan de[ilim. Ben, servetge, be-
niz, tekmil mevcudiyetimle sizin oldum!> derim. nimle rliisavi bir erkekle yagarnak isterim. Size line
- Anlayamadrm?
ki para
Nasrl zengin olacaksrnrz. Madem-
kabul etmiyorsuriuz?
tekrar ediyomm; menbar meghul olan iki bin iiranrn se-
nedini elime aldrg*rm gi.in cismimle, cantmla sizinim. igte
Ferhunde Asld! Dedim ya kendimi satmak kacLn- bu son sriziimdiir.
-
hk ;erefimi krrar... Remzi
- $imdi kulafirma yiikseklerden bir ses ne
Remzi-Ohaldezengin olmak igin beklediliniz bir frsrldryor biliyor musunuz? Bugtin iifleden sonra, meq-
miras rlr var? hul bir el namrnrza bankaya iki bin lira koyacak.
Ferhunde HiE bir taraftan on para miras bekle. Ferhunde Bu mucizenin zuhuruna ikimiz de ciua
miyorum. - -
edelirn. Qtinkii birbirimizi gok seviyoruzl E[er yi.iksek-
q
Remzi Mutlaka bir piyango biletiniz var. Biiyiik ten gelen sesin cledi[ine inanrnrz varsa ya.nn iifleden
Yt
-
ikramiye kazanacalrnrzr iimit ediyorsunuz? evvel geliniz.
1
i Ferhunde Talihime itimacllm yoktur. piyango ha- Rcmzi Bu rniijdeme n-rukabil bana bir buse ihsan
i -
trnlrra bile gelmez. -
etmez misiniz?
Remzi O halde, ne bekliyorsunuz? Ferhunde Hayrr; Adctimi bozamam.
-
Ferhunde Krsmet! Bana bir falcr clemi;ti lii: ..Sc- Remzi -
Ya yartn?.
-
nin krsmetin aErktrr. Hig ummadrfrn bir erkek, falan bir -
Ferhundc isLecli[iniz kadar! Qiir-rkii yarln zengin
giin, senin namlna bankaya iki bin lira koyacak ve sene- olaca[rrn. -
dini posta ile sana gdnderecck!o *
Rernzi * Siz buna inandrnrz n-n? MEHMET RAUF
Ferhunde Beni o kadar temin etti ki; hatta bu (rB7s 1e31)
-
iki bin liranrn ne bir kurug fazla ne bir kurug eksik -
UZAK GECELETT
olmryacafrnr scivledi. igte, azizim Remzi bey, ben de sizi
yemin ile temin ederim ki, bu iki bi' Iiranrn se'edi Evleneli claiha iki ay olmugtu ve bu ilk aynhklanydr.
Geng kadrnrn blittin viicuclu derin bir clemle ezilmig,
ba::kadan bana geldi$i giin size gunu yazacafrm: ,.Geli-
gcizleri yagla dolu, kocasrnrn boynuna asrhyor, onu ka-
niz tamamiyle sizin oldum!" LAkin, bankaya bu iki bin
lirayr koyacak falan erkek, her kim olursa olsun, bana Errmaktan korlcarmrg gibi sarrlmrg inliyordu:
Sana yemin cclcrirn ki clayanamayacaSrm cmin ol.
ismini bildirirse, igte o fena... -
Tam bir hafta ben sensiz nasrl durabilirim?
Remzi _. Nigin?
Karrsrnrn yeniden hrgkrrmak iizerc oldulunu gciren
Ferhunde Ona tegekkiir etme$e mecbur olaca$rp
-
ki, bu da nefsime aSrr gelir...
$akir:
Rica ederim Miizeyyen, dedi. iyice gocukluk edi-
Remzi Ya o erkek bu paraya mukabil size malik - Biliyorsun ki vazife ile gidiyorum. Gitmeye mec-
yorsun.
-
olmak isterse... bur-um, mutlaka gitmeliyim. Bunu diigiinerek kenclini
 s03
yagh br
zspta qalrs. simcli scni biiylc keclcrli ve giiz.leri Geng kadnr yemek yiyemiyor, gcizlerini kocasrna
rakrrsatn oraya gidince hayattmln nasrl zehir olacafrnr dikmig, derin bir gefkat ve sevgiyl. orra bakryordu:
gozlerinin ijniine getir. Biraz metin ol"' Giindi.iz iglerin vardr, geceleri ,r. yupiyorcl'n?
- Geceleri
IVliizcyycn son bir isyanla titredi: de, giindiizki iglerimi bitirip biru, _,r_
Ben ciddi vc metin olmak isternil'orum' metin
-
hasebeci ile konugtuktan sonra odama gekiiip hep seni'
-
olmayacaIrm. hasretinle yanardrm.
$akir igini q:ekti: Resmimi almrgtrn ya!
vapuru karctrtacakstn' I{allruki pckAln bili-
- Oyle ya, dylc Senin resmin. A aziz resmin.
$,x121
- gitmemem imkAnsrz' Zaten- o da yanrmda 1,a...
olmasaydr iiziinttiden bo$ulurdum.
yorsun,
Bu srrada sofacla duvardaki bi-iyilk saat yedi buEufiu odarna Eekildifimde hep onu grkarrr, birsen ona neler
yeti-
qalch. Genq aclam sarstlarak: oA'man vapur gidiyor' ne]er sciyler avunur.dum.
i"-.y"""gi-. Allahagkrna brrak Mi-izeyyen' Fladi- giil Neler sciylerdin bakahm?
r'i
-Geng kadrn, kocasrnrn tedirgin bir nazarla baktrgrnr
? bukay,m.-ciildediintinceyekadarlrayalingozi'imdehep
ll 6yle kalsrn. '.rrketti:
l
,i Miizeyyen mahzun bir teslimiyetle iEini gekti: -
Affet lrcni $akir, dedi. istirahate ihti5racrn varclrr.
Qantant yalnlz hazrrladrn, sakrn bir 9ey
unutma- Bir siirti suailerle seni yoruyomm. yemekten so'ra he-
-
yaydrn? men odamrza grkrp yatahm olur rnu?
Hiq bir gey unutmadrm' Zaten hepsi gomlek' ya- Hizmetgi, $akir'in ktigiik yol gantasrnr yatak odasrn_
- nrenclil. Bir hafta iEin yetccck geyler' Haa res-
kahk,
da masanrn i-istiine koymugtu. Ada,mcaS:r. bjr sigara ya_
karak gezlonga uzandr. Miizeyyen masanln bar.rnda gan_
mini cle alchm, cnu gece giindiiz cipiip avunacafrm' tayr aqrp egyalarr grkarmaya ba;ladr. Eqyanrn hepsi grk_
Son dcfa sarrldrlar ve $akir s.okafia frrladr'
+ trktan sonra e' altta resmiirin qergevesini gc;rdti. Ardr,
alrr almaz da clerin bir yeis ve hayretle kocasrna sordu:
$akir yemek rnasasrnda geng kansrntn karqtsrna Her gece
oturdu: - resmim bu,opiip
ledifin
kokladrfrn, ona neler neler scjv_
degil mi gakir?
da, -oh,cledi.Birhaftadrrsendenuzakotelodalann-
misafirliklerde neler Eektim bilemezsin' $imdi tek- --Evet, tabii kancrSrm.
rar evime ve hele sana kavugmak cennete girmek gibi - Qok ayrp etmigsin gakir. Benimki yerine acele ile
annenin resmini almrgsrn. Hig insan annesine dyle one_
bir Eey...
ler ncler, sriyler mi?
mutlu mutlu tebcssijm edivordu:
Mtize5ryen *
Daima, her an beni dtigiindiin Ya? KIT'A
--_ [vgl, her an... Bundan tabii ne olabilir? Ug yiiz sene evvel yamhp esnemesiyle
Bensiz oldufun igin gok keder]i rnivdin? Ug asrr uyutmugtu deden kendi ,*.iyl"
- Elbet. Hem o kadar kederlivdim ki"' Qorba da Diinya uyanrkken uyuyan gtizdeki perde
- olmu;, bir.az dalra alacaf;lm. Bi| haftadrr ya-
nc nefis Korkung oluyor iig denizin aktllr yerde!..
I--rancr vemcklerden neler qektirri. Mithat Cemal Kuntay
 504 Qrralan Szrrayr 1909 yrh Ocak ayrnda yanmrg, igin-
AHMET R{FKI deki gok krymetli egya ilc birlikte Avmpah mcghur res-
samlarrn tablolan da kiil olmu;tu. Yaingrndan sonra, ba-
"Dervi; Ruliullah"
'i'r-..
(1884 * 1e3s) sinda hi.ikiirnetin tedbirsizli!'inden gikAyet ediimig, bu
I
arada birgok hicivler de yazrlmrgtr. Bu krt'a A. Rrflul
tarikatina rnen-
BektA,si nrndrr.
up olan bu qair, Sakalh Parlemento bize KAbe-i hiirrivettirl
Rrfkr, Rrfkr Baba adlany- 0 aglldr, vatanrn derd-ii gumumu yandr.
le de anrhnt; rzc- oDervic Kerbeld nrAtemini eyledi herkes tanzirn
Ruhullah" takma adryle Qrra$an kasn defil, halb-i umumi yandr!
gok gilzel nefeler yazmrg Basrlmrg eserleri gunlar-drr: (Bektigi Srrn 4 cilt),
trr. (Nakusu adem), (Bektd;i Nefesleri), (Hur0filere ait bir
eti.it.)
Mt htelif sazete ve dergilerde felsefeye ait bircok
makaleleri cle vayrnlanmr$trr.
Kuvvetli bir hiciv gairi ve ;ark fersefesine vakrf bir NEFES
miitefekkirdi. Nivaz ehlindeniz zannetrne. zehit!
ista'bul'rr' oldukga eski ve so5,ru ailelerinclen Ke- l\,teshur-u cihandrr rrazr,rrtrz bizim.
sedar Ahmet Rifat efendinin ofluclur Siiziimiiz mutlaka cAndna ait,
Babasr Seldnik'te defterdar iken Ahmet Rrfkr diin- Enalhak caErrrr sazrmrz bizim.
Erenler bezmidir mevdAn-r irfan,
yaya gelmigtir. Ahmet Rrfkr, Trbbiye-i ginAheyi bitire- Zulmeti nfir eder, inkdn iman;
ce[i srrada Abdiilhamit aleyhrarr diye mtiebbet hapse Sofl ise olur tllkisi aslan,
mahl<0m edilmig, Megnrtiyetin ilA'ryle,190g,cle hapisten Kaplandan miithistir bdzrmrz blzim.
qrkmrgtrr. Kaprdan girmeden diisiin derince,
Pek dardr yolumuz Srrat'tan ince..
Arapga, farsga, ldtince ve Fransrzcayr ana dili gibi Mdna ustasrndan okuduk hece,
bilen gair, 1927 yilnda iskege'de tarrrgtr$r bir hammla Benzer rnuammaya yazrm.tz bizim.
evlenmi;, orada yerle;miq, 52 yagrnda iken bir ziyafet Ld'vr unutmayrz, heo deriz illA,
sonunda ve esrarengiz bir ;ekilde cilmti;tiir. Baha Tev- Bu yolda cekmlsiz dehre essal6;
Ketmandrr sAhrmrz, diinmeviz asla;
fik'in qrkardr$r "E$EK" gazctesinin ismini Ahmet Rrfkr Aqrlmaz miinkire rilzrmtz bizim,
buhnu:; ve bu gazetede Egegin Ege!.i takma adryle Ney- Bulmuguz Mevldyr vicdAnrmrzda,
zen igin gu krt'ayr yazmrgtl: Edeb miinceliclir erlcinrmrzda;
Birdir her bir millet mevdanrmrzda,
Tiirk'iirniiz. kiird'i.im r,j^z, I Az' tmrz bizlm.
Ona gektirmigti kahr-r rnr-rsibeti devr-an, R.UHULLAH! bulmusuz bu demde ZAtr,
HAfrzrn hitta-i [{rsr igre lekasr soldu". Blr zatta sevr ettik ism ii srfAtr,
Qanrna ot trkanrp iitmedi artrk diidiiEti, Bir elden ictik ki 6b-r havatr
Geldi istanbula bigare duAgff oldu!. Kalmadr lu$rmrz vaz:Irit:z bizim!.
 507

506 Hele bir sciz verrdrr ki duydukga sinirlelir., dcJi di-

v:.rnc olurum:
MAI:IMUT YESARI "l)olrusu gok dostluk etti,> derler.
(18e5 194s) Dost keliuresinin neyi, neleri ifade ettifini gdrdiini.iz.
- Gcl;n de gimdi bundan mAna grkann. LAstikli demckte
* liaksrz rnr irnigim?.
Kafan-rdan gcktifimizi *
diigmanlanrldan Eekme-
BES ON YIL DAHA YA$AYIM
clim. Nc garc ki l<afasrz
Kararsrz, pusarrk bir nisan sabahr idi. Kayserifi Ha-
yaganmlyor. * cl Eftim, yine deve tiiyii renginde gapkasrnr giyerke:r
DOST aynaya baktr. Hafifgc giiltimsedi. gapka, hakikaten ken-
lstedi-
Bcir bu kelirnc kaciar lAstikli soz gdrmcdim' disini agmrgtr. Fakat sokak kaprsrnr agrp da yafmur gi-
korkma' Ne ce-
[in manaya Eek uzat: Saktn, kopar diye seledifini gciri.ince, dertli dertli diigiindii. Eski gapkasr
fakcgtir o!' .. tamirde idi. $apkasrz da grkamazdr. Odada otunnak da
yrhnrqtrr' Dost
Kencli lresabrma benim gdztinr dosttan o giin hig iqine gelmezdi. Qiinkii igi vardr.
tekmesini Eok yeclifimcien *iait nedir'
gdriirkcn' iqitir-
Vestiyerin bir kogesine atrlmrg gibi duran eski gem-
ken iir-permeler geqiririm' siyesini aldr. EvvelA eliyle sonra sert bir firEa ile
adh tiyat-
Rahmetli Ahmlt Vefik Paqa uZor NikAhro tozlarrnr sildi, az buquk temizledi. Agrp muayene etti.
ro.rttnda: ..Haydi dostunl haycli yrkrl' sen
bir bi edepsino
Ug tarafrndan biraz akmrg, kenarlarda hayli delikler gii-
C,t'r.
ze Earpryordu.
Dost kelimesi clilcle adeta kiitiik gibidir'
Dailanrr'
renkten Drgarda yaian yafimur bir, ahmak islatandr. Bir
hudaklanrr, tellenir pullanrr, biqimclen biEime, Kayserilivi rslatamayacafrna iman etmekle beraber, es-
renge girer. ki gernsiyeyi koluna gegirmeyi de ihtiyata muvaftk bul-
.,D-ostoun girnreclifi darbrmesel mi ararsrnrz:
baba dostu' du.
Karagiin dostu, d*osta diigman bakrqh' Yiiksekkaldrnmdan inerken, yaimur, ahmaSr de$il,
ucunda; dost
diigmanrnr dost eder, dost ararsan baqrn
bagrna' gok $eytanr bile rslatmafa baslamrgtr. Sular, taglann tizerin-
baga diipman uynru bakar, {T1tt dostlar den kayarak, kogarak setlerden, merdivenlerden bir de-
postu-na' dost acr
gtiu"rr* clostuna"- saman clolclurur re halinde akryordu.
s<i5,ler, diigenin dostu olrnaz,
dostla ye iE fakat ah; verig
cliigmana kalsrn-- dosta Hacr Eftim, gemsiyeyi aldrlr igin kendi kendini teb-
etme, akganr pek sakld pek - ister rik ediyordu. LAkin yoku; bitip de tam caddeye inecefi
dost ol-
m'rhtaq olma tek, clomuzdan post diiqmandan srrada miithig bir sapanak gelmigti. Tramvaylar, araba-
maz. diirer lar gay icinde yiizer gibi ganltrlar grkararak yol aEryor-
satrcr malrnr satrp tiiketmig gibidir',Tartryr lardr.
biiker, koltupuna srktqtrrrr, baErrma5'a baglar: Hacr Eftim, $emsi1'e altrnda biiziildilkqe biiziili.iyor-
HaYdi bir dostluk kaldr'
-$arkr mr istiyorsunuz: <Dost elinden yi'ire[im yire- du. $emsiyenin kumagr hafif yafmura krsmeh mukave-
lidir.. ',
s0B
met edebilmigti. Fakat bu miithig sa!'ana$rn altrnda bir
tiilbent gibi temas eden sular agafirya siizmeye bagla-
mtgtI.
Hacr Eftimin akh bagrndan gitmi;ti. Yeni gapkasr
mahvolmug sayrlrrdr. Ne yapmahydr? Sagak altlartndan
l,iiriiyiip bir kahveye, bir diikkdna girecekti. LAkin yaE-
nurdan gciz agrp etrafrnr gcirmek kabil ohnuyordu ki...
Baht igi yiiriidi.i. Kaprsrnrn <iniincleki tek basamaSr
kaldrnmrn sularr yalayan bir diikkAna giriyordu. Kap-
kara gemsiyeyi bagrna geEirmig, pagalartndan sular akan
piirtelAg bir adamrn birdenbile igeri giriverrnesi diikkAn-
(lyl $aglrtmrgtt. Hacr Eftim diikkAnclnln hayretini de-
iil, nerede bulundu[r,rnu bile farketmiyordu. Hemen
gemsiyesini kapadr. Baqrndan gapkasrnr grkarrp mendili
ile sildi, kuruladr. Kollannda, omttzlanndaki sulan da
eliyle temizlerken etrafrna dikkatle baktr. O zaman goz-
leri biiyiidii, vi.icudunun rsiakh$rnrn tamamiyle aksine,
bo$azr kuruyordu: sa$anaktan kagayrm derken tesadii-
fen, cenaze EiEe[i tabut satan bir diikkAna girmigti. Diik-
kAn sahibi, sanatrnrn iktizasr olarak daima teselli etmeSe
ahgmrg bir tavrrla boynunu biikiip, ellerini ufugturarak,
mii;terinin sdze baglamasrnr bekliyordu:
Emriniz, efendim?
-Hacr Eftim soka$a baktr, saianak daha giddetlen-
mig, tramvaylar bile giiEliikle ilerliyorlardr. Buradan gr-
krp da baqka bir yer buluncaya kadar yeni gapkadan ar'
trl. hayrr kalmayacaktr:
.- Bir cenaze var da.
-- Erkek mi, kadrn mr?
Erkeg..
---
Qiqek mi? Yoksa...
Hemen pazarh{r uydurmak da do$ru de[ildi. Sapa-
nak devam ediyordu. Hacr Eftirn di.igi.indii:
Tabutu. gigeSi, hiilAsa ne ldzrm ise yapaqaSsrn.
-
509
Velsgin fiyetlerini de uyugahm. Biliyir.- a... Hele birer
birer fiyetleri gozden gegirclirn!
DiikkAncr, defterler, kA[rtlar grkarmrg bir siirii ra-
kamlar yaztyoy, giziyor. Hacr Eftim'i kand*mak i".iir bti-
ti.in zekAsrnr sarfediyordu:
igte size halis ceviz alacinclen bir sancluka. Ne
-
Eiiriir, ne slzar, kasa gibidir. igi isterseniz atlas, isterse-
niz guhadan olsun. Bakrn gu gigeklere: Aynile naturel...
Hacr Eftim, fiyatlarrn bazrstna itiraz ediyor, bazr-
srna da dudak bi.ikiiyordu. LAkin hesap bitip de yekfin
agafr yukan belli olunca, I-Iacr Eftim saglannr yclmala
bas;iadr:
* iki yiiz alu lira mr? Amanrn derim yavrunr.. Siz
bu fiyetler ile .Azraili bile gucenclirecefsili2.. Meza;'hglar
bog galacah...
Ama efcnclin-r sizin istecli{iniz hep iyi, pahah, a$rr
- ,seyler...
cinsten
* Ldfa da bahigdi.. Misafirlifa gitniiyoruz gi.lzlun.
insan temelli igametgahrnr tertipli ossn. istemez .ri?
Fakat diilikAncr fivattern on para bile krrmlr-or.clu.
Hacr Eftim, sokapa baktr: Sryrrlan bulutlann ara,,indan
nazh bir bahar gtinegi rslak parkelerde prrrldryorriu.
$apkasrnr bagrna koydu, gemsiyesini koltu!,una:
pahah, dedi, igime gelmedi.
- Qog
Nereye gitseniz, hep istiyecekler ayni para,yi.
- Bagfa yere
- fidece$ deSuliim.
Peki cenazeniz?
- intihar etme$e niyetim vardr ve IASin cenaze
-
masarifatrnr bu pahah gori.ince vaz gegtim"
ladar Ge-
mi!'lerim bu ceviz sandukaya, bu guhalara doiunclu$ca
rahat uy$umdan olaca$rm... Be$ on yrl daha yagryaylm
bel$i fiyatlar da diiger, o zaman yine u$rarlm...
Mahmut Yesari
 511

510 Si]LAN,Ii ITZET SEDI1S Terbiyesizce ciptiyorsunuz, dedi. Bu bigimde an-

(1ir96 * t964)
cak -ahlAksrz krzlar ve kadrnlar dpiiliir!.
Ve bir daha benimle konugmadr. Anlagtlan dpmesini
b!lemernigim.
Ertesi yrl Biiyiikdere'de uzun boylu, esrner bir kii-
giik hanrmla tanrgtrm. Adr Sehna. Zeki, ciddi bir luzdr.
Babasr haftanrn dc;rt giintinii istanbul'da gegirdi$i igin,
evde annesiyle ve kiigiik kardegiyle yalnrz oturuyordu.
Qok roman merakhsrydr. Ona kitaplar veriyordum. Oku-
yor ve Agrkane ciinr.lclcrin altrnr gizdikten sonra iade
rernlNn Pnin ediyorclu. Bazan hararetli hararetli ellerimi siktrfr da
r(ADrN
tek bir soz varsa oluyordu.
E[er 9u diinl'26t dofru st-rylennrig Ona kargr de[i9ik bir durum takrndrm, deSigik plAn
tanryamayacaktrr'"
o da budur, "t<''J't kalbi'-tisiz-kimse
biliyor musunuz,? Hayrr uyguladrrn. Kendisine Adeta bir ktz kardegimmi; gibi
kalbinin ,r" oiar-tg"nu
Kac'n-"tit davranryordum. Epeyce a$rrbagh davrandrktan sonra bir
i"*f Ozellikle Eud*ttan kadrn kalbi 96zi-rlemeven akgam sahilde dolagrrken kendisine agkrmdan sciz ettim.
bir clenklcm olmugtur'
size dofiru bir ;ey sbyleye- Saygryla dudaklanmr hassas alnrna dokundurdum:
$imdi ben de izninizle Sevgili declim. Hayatta iik kez sizi sc','i-
yim: Bugiir, ,'ut"t"lu bir kadrnr
namuslu olmayandan - ilk kez Sclma,
yorum; olarak da dudaklernm bir kadrnrn tenine
de tavtr ve tutumlan'
aytrmak hayli '"ti"* tfer ikisinin igte ben de bunun dctunuyor.
eivinisleri, oturug kalkrglan aynrdrr' Selma yi.iziinii buruqturdu:
iein ptrt,rlayr kaybettim ya!' , . -^.:-r^-,im Onun
rlnrrr igtn Ilk defa oidu$unu soylemenize hacet yok, ceva-
Epey Ui' evienmek niyetindeyim' -
'ii""air Eaya kogu- brnr verdi. Opiigiiniizden belli. Eper sevmeyi bilmig ol-
davetten da'"ete, tlt^f"t*" ziyatete' Eaydan kadrn ve biiyle cipmezdiniz.
sarydrnrz
tanrmadr[rm
vorum. Istanbullda hemen hemen Aprgrp kaldrm. Bunu da nasrl <ipmek lAzrm geldi!'i-
i;;;il;at, i^r'"' uit ttitr" maksadtma ulaeamadtm' ni bilememigtim.
iki yrl iince B-iiyiikada'da genq bir
krzla tantqtrm:
Leyla. $en, euh, t";t't"-lt:
g:l*ttdt' Avnca eok da gii- lqte g6riiyorsunuz ya!... Kadrn kalbi gergekten an-
aileye mensuptu' An- ia5rlrr,ryor. *
zelcli, hem pek o"k ;;"idi'"Iyi-bir
r',esi, gimdi olmug' eski bir elEinin kanstydr' OYNATTILAR
'uflit"ifi-
Ktsa zama"'r*a" i"yia il" iki
iyi dost olduk' Son- ilim namr altrnda: her gi.in ilme gattrlar,
bagladrk' LevlA
ra birbirimizle senli benli ko"t''E-aya dayar' <$eytan> gibi <Cenneti" bir bu$dava sattrlar.. .
gayct serbestti';;l;; girer' baqrnr omuzuma Kimi sahne i"istiinde, kimi perde ardrndan,
kravattmt cli'izeltir, yiiriimeme
oturma-l k1:::trdr' Bir Krnnrzr giiz, san giiz, karagtiz oynattrlar.
serbestli$inden ce-
giin, daha dofrusu bir gece' onun bu H. Cengiz Alpay
iipiiverdim' Ne dersi-
Iaret alarak k";;t;; irkat'ntlan
niz? Buna nriithig Ofkelendi:
I
f#. i

,ri :-
t"..i 512
513
MAHMUT BALER IKI KADEH, iKi USKUMRU
(18e7 ......) ccnril kaptar'la Merrmet kaptan: iki eski
-
EEKTASINT}{ BEGENDiGI NEFES DLirjiin[iyorlar-: arkadag.
Kandil gecesi rneyhanede bir iki qaktrm Canrm cjyle bir raki istiyor ki...
Gii,nliirncleki minarede kandilleri yaktrm
- Hcm de ukumru ile...
diye baslayar;.- ve her birinde ayn ayn qeni$, niikteli mA- - Hele Akinti
_- purnunda olursa
naiar bulunan Bektasi giirlerine nNefes" tAbir edildiEi iki ahbap, bir alrzdan sordular:
malfimdur. Kac paran var cebunde?
YArAn meclisinde, igte bu nefes rnerakhlanndan bi- -Parmaklar yelek cebinde dolastr:
risi, hossohbet bir Bektasi babasrna: -_ Bende krrk alti kuru$...
"Baba efendi, siz hangi nefesi gok seversiniz?" * Bende vetmi$ iki...
diye-sorar. Hesap ettiler: Arnavutkcjyiinde, uskumru
Baba erenler bryrk altrndan eiilerek cevap verir: rzgarasiyle
birer kadeh rakr igme$e bu para yetecekti!
ben, sigaranrn ilk nefesi ile kaynana- -* Olur mi dirsun?
- "EvlAdrm
nrn son nefesini severim.o
* -Ve Neden olma,yimis?
varadant irErnrpKarakciy'den, Eminiinii - Bebek
NESiM FAiZ isriyOn tramvayrna atladrlar. *
Son eiinlerde bir hayli srkrntrya diismtis olan Davit, Garson, prrr-aya pak... piz puraya oyle apur
ki;.ctik kardesine eiderek: pur -yemeEe selmedik. Sen pize iki eu_
tane..-a__iri""ir
-* Nesim be, bana bin lira udune verir misin?" der. misin, iki tane uskumru rskara .i... ifil;;il;:'"mma
Nesim, sdyle bir di.isi.intir, tasrnrr: annir misin... Iki tane de raki...
Olabilir, veririm. Ama yuzda dokuz fayiz alirim. Rakrlarla uskumrular masanrn tisttine konurken
diye-cevap verir. pt aqrldr: ka-
Davit buna miitlris sinirlenir: Vaaav CemilciEim... Sen misun?
_. Avip be. Bana yuzda dokuz fayiz olur mu? Ben -
sana kardesinim. Allahtan da korkmaz misin?. .-.-Gelen, Ali kaptaldr..-. Uc a.kadai -C" iucaklastrlar.
-ti;. Ce_
m i l'l e Mehm e t eoa. sisr. u u k is ii. ;;;;;
LAfrn tam burasrnda Nesim sciziinii keser: emrcttiler ve kendi kadehlerindeki rakrlar;-u;;:,;r^ U*"i'i a"r,
Onu dugundum. safirin kadehine bosalttrlar... ---^- mi-
- Neva dugundun? Davit. Ali
- Allah onu yukardan altr edrtir. -kaptan anlatmaEa basladr:
- Pilir misun pa$ima ne keltu?.
* -
Rakrdan bir yudum icti, uskumrunun ba$rna
NiciN KARAYA QIKMAYACAI(? bastr- ve brcakla bahErn dtilti" ,i.trnr kurrr-uir-ri eatalla
Gemi sahil sehr-ine vannca biitiin tavfalar karaya sryrrdr. La*
crkarlar. Yalnrz bir tayfa gemide kalmak istediEini kap- Efentum, pizum Caferi pilimm. Bana yirrrii lira
tana scivler. Karrtan: borci- vardu. Tc'mun krlpri ustunde tiramvayde gtirmeyim
Yaa, demek bu limanda bir kadrna malik olmak mu? Atladum pen de...
-
istemeven tek tavfa sen misin? der. kaptan,,tabaktaki ukumruyu iiratle ters qevirip
Tavfa cevap verir: *r.,_Al_i
oDur slrttnl da kuyruEuna kadar slyrrmrg
BilAkis efendi kaptan, btr limanda nikAhh kansr ve bir lokma-
da aEzrna arrnrstr. Dudaklan i, {eir.tle i"piia"i"rJt
olan-tek tavfa benim. latmaslna devam etti: u.r_
F: 33
514
KIT'ALAR PEYAiUi SAFA 515
Hoqga mazrnunlar bulup hicviyye inqAd eyledirn
(1899 _ 1e6r)
Agmasrn kalb-i ehibb6da bu gey lAkin bere VEHiMLI YOLCU
Qiinkii san'at-Agina Debbafilar m6lfrmunuz
Gegen ohl,:-\."r bayramrydr. Elimde beg kocaman
hediye paketiyle, Kiigiikgek_.ll,d"ki
Sevdili postu.vurur tathir igin yerden yere. giftlige gitmek iEin
Bakrrkciy'den trene bindim. Vagonda
* friq
Pardesiimii ve paketrerimi yertgtirdim. Li*;;, yokt,r.
Ne yapsrn halkr h6mem medh ii zem etmekle muztardrr
Bir pencerenin
dntine oturdurn. Tren kalkmak tizereydi.
Devam etmez bu tab'-r dteginim bir karar i.izre adam daha geldi. Derken bir
O kada. Uog-'y", varken tam
Fakat erbAb-r gayret olmasrn rencide hicvimden oturdu. Yrt44dize bakrgtrk. ' J -- rqut akargrma
Atarlar sengi elbette drraht-i meyveddr iizre.. Otuz beglik vardr. Gcivdesi,
* esmer yiizi.i ve bagr -elleri, ayaklarr biiyiik,
ufacrk,
:ag_srz burnu, il;: gcizleri
gagr, kaglan Eatrk; baktrkia insana cince merhamet, son-
Benzedik her igimizde Hoca Nasreddin'e ra gagkrnhk, daha
Dairna bir reh-i ni-refteye kogtuk gittik .sonla da giilme ihtiyacr u"..r, garip
bir adamdr' Benim kendisindJn
Sorsalar sahn-r temeddiinde olan keqfimizi uy.rt*uyan gcizrerim kar-
srsrnda birdenbire yerinden katiarak ;ii;;;;^"o*rrrr_
Deriz: Ekrnek ile kar eklini icad ettik. maya, bir soyremek istedigi rrarde
* mug gibi srk 'ey srk yiiziime baklrak uuqr.,,
"""ur"f^"dl"Liyo._
ao;, ;;;. ,*
Kalkmrg benimle iilgmeye boy sersemin biri virmeye bagladr. Vagonun kaprsrna
ytirtidii, gitti geldi,
Akhnca yAvegfrlu$u divAne gan sanff durdu, dolagtr. penclreden Uut tr, yine
Oksi.irdi.i, yine ayaSa kalktr. yine
kargrma gegti.
Bildir habise haddini ey kilk-i mficizim ellerini o$ugturdu, yi-
it'den sakrnma kendini gini jiyan sarur. ne vagon kaprlanndan pencerelere, pencerelerden
lara gitti' yiiriidii,-doragtr. c.rip t"r..ar kapr-
Dr. Sflmi Mortan (gergiiP) Br-r- sefer gtizlerimiri iqine
kargrma oturdu.
dala; bakrglarrndan anladrm
Aha, tiramvav poyle tiklim tiklim toli.., Herif ki benimle konugmak istiyor . nirurgi.ili.imser
gibi oldum,
onte,- pen arkada... Yuruyepilirsen yuri!. Keqepilursen o bagladr:
kec... Aramizda daElar gibu insan vieuli... Kimsede de Beyefendi, affediniz, sizi de rahatsrz
medenivet kalmamrs ki.. Pardon dirum, aldiran Yok..' Fakat- ba;rma ediyorum.
biivtik bir feri'keigerdi, bir ti.irlii kendime
Derken efendum herufr beni tiramvavda eiiriince atti yediremiyorum.
kendunu asaEi... Ben de pesunden... O kosar, ben kosa-
rim... Tam Yenicaminun iiniinde... Gemig olsun efendim.
- Felaket
Tabaktaki ikinci uskumruya da catah basmrstr... he'tiz gegmedi. gimdi anratrrsam bu
Bilee&nden yakaladim teresul.. - hak vereceksiniz.
biligime asa-
-Cemil kaptan da misafirin bileEine Yaprstr: cuv"i kr.a, ehemmiyetsiz gri-
riinen bir gey... Bu akgam Sirkecide
Kulun kurbanun olavum Ali Kaptan, borcliyu ya- gocuktan bir gazete aldrm. Bes gazete satrcrsr bir
-
kaladun, uskumruyu azat etl. lira bozdurdum. paralan
cebirne atarak trene bindim.
rii" a" ;; -*;;a litirt ie,
 Eok miithig... Kegfedebilir: misiniz?
Kavrayrgrmr zorlayarak epeyce diigiindiim. Hig bir
l:
gey kegfedemedim. Kargrmdaki sinirli adam avuglannr
ytiziine yaprgtrrdr:
MeSer, me!er.. zavallt gocuiun parastnt verme-
-
migim. Diigiiniiniiz felAket, miithig degil mi?
Ben bu meselede kaclar dehget goremiyorum.
Yann - Sirkeci'de o gocu$u obulur, kiigiik bir bahgigle bir-
likte parasrnr iade edersiniz...
Ya gocuk orada yoksa? Miivezzi bu, bir yerde
-
dur:rnaz ki, oradan or:aya gezer...
Ve birden yeniden cogarak devam etti:
igin dehqeti nerede bilir misiniz? Bu gocuk fakir-
dir, -yann parasr'grkrgmayacak, belki de bir daha gazete
alamryacaktu:. Beg on kurug kazandrir bu meslekten ola-
caktrr. Belki anasl babasr vardrr, ondan bu beg liranrn
hesabrnr soracaklardrr. Cevap alamayrnca dciveceklerdir.
Belki babasr yoktur da sadece annesi vardrr, annesi yok-
tur da sadece babasr vardrr. Biittn ailenin gegimi bu yiiz-
dendir. Belki de bu gece ae kalacaklarchr. Daha miithigi
var: Belki cle bu yavrucaSrn besledifii aile fertlerinden
biri hastadrr. Boylece ilAg parasr da olmayrnca bu gece
iilecektir. O ciliince kederden citekiler de hastalanacak,
ardrndan oleceklerdir. En miithi;i de nedir bilir misiniz?
O gocuk beni hrrsrz zannedecek, her giin her gece bana
beddua edecektir. Anhyorsunuz delil mi vaziyetimi?...
Kargrmdaki adam bunlarr sciyledikten sonra yeniden
vagonu argrnlamhva bagladr. Besbelli ki qok vehimli, ves-
veseli, kuruntulu, merakh dediSimiz aclamlardan biriydi.
fstemiyerek sebep oldu!'u kiigiik bir feldketi gdziinde
biiyiitttikge biiytitiiyor; yok yere bagrna bir siirii dertler
aglyordu. Fakat ne olursa olsun, btiyle kumntulu bir fa-
zilet merakrnr qok befenmigtim. Adamr takdirden ken-
dimi alamadrm:
Ma$allah gok ince dtigiiniiyorsunuz. Agk olsun
- Orhan
517
dofrusu... Gi.iniimi.izde bu kadar namusluluk :.rrtrk her ,
kulun harcr de$il...
Nc var ki kar:;rmdaki bu scizlerime hig kuiak asmt*
yor, durmaksrzrn:
Ah ben ne yaptrm, ne haltlar kangtrrdrm?... Bil-
-
meyerek, istemiyerek bir cani oldum... diye yerinip du-
ruyordu.
Tren Ye;ilkoy'e gelince vagonun kaprsrna do$ru yii-
riidti, biraz clurclu. Elleriyle iiteki vagonlara bazr igaret-
ler yaptr. Sonra bana dondti:
Sizi bitigik vagondan galrnyorlar, galiba bir dos-
tunuz- olacak, der.ii.
Ilemen yerimden kalktrm, oteki vagona gegtim. Kim-
seyi grjremedim. Nihayet bu k,rruntulu adamrn aiklindan
zoru oiacafrni Ci,igiinerek tckrar bizim vagona geldim
ve... gagkrnhktan donakaldrm: Vehimli yolcu ortalarda
yoktu. Gidcrken benim yepyeni pardesiimle paketlerimi
de gdtiirmeyi unutmamrttr.
*
t'GN KOZU
- Bana tag ;;tana -
igte meyclam siihan, bak, seni erkekgesine
iki mrsrada krnp yrkrnak igin bekliyorum.
Beg kurugluk kalemimden sakrnan h$ kafanr
Kopanp bir delile trkmak igin bekliyorum-
inllyor kahn beyanrmla perigan geceler
Dikerek daflara gerdim bu e!'ilmez baqrmr.
Korlrmadlm, korkmuyorum gairim elbette, adamlm!...
Tuhh!... deslnler ki, giiriirlerse benim 96z yagrmr!...
Qiiksiin edbar biitiin cilvel devrln bakalrm
Nesi vardrr, ne yaparlar bu serazat kaleme?...
iste meydan okudum, piqi cetidette ylne
Zorlu blr iikqe vunrp her kedere, her eleme!...
$alrlm, heeeey! Bana vrz gelmededlr havfil rica
Yiirii, gel karsrma crk, maskenl frrlat kenara,
Son kozun neyse getlr, ovna da siir akrbetl
Qksm artrk bu matarn da agrktan par:ra
RaM Giikco
 HALiS 519
518 E,RGiNgN
NURETTiN ARTAM (1e02
(l9oo - 1958) -......)
giir zevkini I. cihan harbinde Bii-
* yiik Regit Paga niimune mektebinde
dolap Ailm-et Emin' fiirkge hocasr Nejat beyden aldr.
$u bizirn cltjnme
Din ve imAnrmrza gatrnadadrr' Mi.ill<iye ve Sorbon mezunu olan Ne-
Bagtmrz afrtmaz etsck tc Yemrn' jat beyin ses tonu ve ahengi insanrn
iv^i""1 r ln kuttrga' satmacladtr' igine iglerdi.
* Mizahta ilk iistadlan FAzrl Ahrnet Aykac ve Halil Ni-
hat.Boztepe'dir. Yahya Kemal'in son yirmi yrllnda en
cELigi GrtZF,L yakrnlan arasrnda bulunmugtur. Merhum iistad Yahya
UstenreRr TAKI-iD : Kemal, Hilis Erginei'in mizahi giirlerini beSenir; "HAlis
sendc Esprit comigue var, bu vadide yazl> dermig.
$ARKI HAlis Erginer halen emekli lise edebiyat <i[retmeni-
akEam sarr giilden' dir.
Bir konce kopardrm da diin giiniilden" Ustadrn 200 den fazla rCrbaisi, 100 kadar gazeli ve
Yazdrrn bu yanrk garkryr haslelle
100 kadar da ebced hesabiyle diigiirmiig oldugr tarihle-
Sazlarsusuyorbe"gecesandallageqerken; ri vardrr. Rfibailerinden bir 6rnek:
Yazdrm bu yamk gutit'yt
hasretle gbniilden"
gibi solgun; Emirgdn Rfrbaisi
Mehtabr giirtip koyda veremler
;;;i;t"sozel sevgilimin sizteri dolgun; Eana derler ki Emirgdn'da ne var,
durgun' MAzi var o kiiyde, biz varrz, an'ane var..
ir.t"iar dJ,'i'd"n ge"enin mdtemi gdniilden" ' Yaz, krg dilerirn Bofaz'da gegsin iimriim,
Yazdrm t t' yt-tt"garkryr hasretle
Yag elli, demek gunda daha kag sene var...
YAKUB KADRi'YE GAZ'E.L HAlis Erginer, bilhassa tarih diigiirmekte zamanrn
i'izre bendeyiz' .,Sururi,, si savrlmaktadrr. Yahva Kernal .,karagio Biivtk
Biz kim peri-i giire devam elgisi iken HAlis Erginer'in i.istada yazdrfr:
perendeyiz'
ilJ-t nev tula-u vatanda
\

gurbete; MANZUM MEKTUP'tan bir parsa

nJfrif'ur-r sefaret atup dCrg-utendeyiz'
i"frf"" elinde cAm ile ifna-yi peri-i ilhamrn tekrar Yahya'ya de$il sddeca ydrdn mi.itehassir
(Nasib olursa iki iiq sene sonra Bilhassa ah6li-i Emirg6n miitehasslr
viirudunda tamamlanacaktrr')
I{icrfrnrrr gekmekte biitiin sahil-i Bosfor
vAKi t:z+.a.7szs *u,,.",Tfr14$fffi
HattA grnar altrndaki meydan miitehasslr
EfkArlanrp igmede beg nargile her gi.in
tlstad Uznrngargrh her an miitehassir
adrdrr'
NOT: Toplu iEne, yazartn takma
irl
:.1 r:
520
Oksiiz gibi avAre gezer gimdi Bo{az'da
Faruk o lirik gAir-i ndzdn mtitehassir
istinye, Bebek, Kanhca, Beylerbeyi iizgtin
Kandilli, FenerbahEe, His6rin mtitehassir
$air sana yalmz defil ihvan mi.itehassir
Di:nyada bugiin her duyan insan miitehassir
Pdkistan ederken seni hasretle derdgug
iran sana, Turan sana mi.itehassir
MAnAsrm kaybeyledi sensiz edebiyyat
Susmug Ali CAnip, AIi Tarlan mi.itehassir
Diinmiig Koca Mustapaga Eiirinle behigte
Orda sana her kalb-i miisli.iman rniitehassir
Sensin duyulan Qamhca'mn her kiigesinde
BaSlarbagr semtinde civdnAn miitehassir
UstAdrma eyler bu gazcl hasret ifAde
Bilsin ona bir iinlii si,ihendan miitehassir.
* (1e48)
BOGAZ KASTDESi,nden:
Yaz lng Bo$azrn sAfAsr vardrr
Bir cana yalan edAsr vardrr.
Tavsife sr!'ar mr Uski.idan
Cennet gtbi gamhca'sr vardrr.
Yoktur dti cihanda bir Kiigiiksu
Vardrr diyenin hatdsr vardrr.
Sahmnda hrr6m eden btitAmn
Blgdnesi, iginasr vardrr.
Beylerbeyi mehd-i Agrkandrr.
Qok kiigei lnzivAsr vardrr
. Yekpdre bir furcidir EmlrgAn
Ainnca yerin bahhsl vardrr.
Altrnda grnarlann hususd
Qayhane-i dilkiigdsr vardrr.
Bir gay ki ne Hintte var, ne Qlnde
Her derde denir dev6sr vardr.
521
Yahya bile geidi burda vecde
furda Bo$az iptilAsr vardrr.
Devrin bu.sulardan almrg ilhAm
ISir hayli stihanserAsr vardrr
Fikret'le RecAi zade Ekrem
Hamid denilen deh6sr vardrr.
Meftunlarr sanma sdde bunlar
Fanrk gibi canfedAsr vardrr.
Kandilli'de postnigin Farin bey
Ecram ile merhabAsr vardrr.
HiinkAr'cla gegit gegit giizellik
Qrrgrr suyunun gif,asr vardrr.
Rekldm denecek bu giire likin
It&aliyece pul cez6sr vardrr.
Duysun bunu Molla bey, fakirin
Bir tek paso iktizdsr vardrr.
Cennet gibidir Bopaz htildsa
Bir mevkii mfitendsr vardrr.
Vasfinda ne yazmr$ olsam azdr
Serde hep onun hav6sr vardrr..
Karikatiir: 11.4.1943 * HAIis Erginer
FJECDET IITILGAN
(1907 196s)
- nahiye miidiirltiklerinde
TiirkEe <iEretmenliii yaprr,
bulundu. Hogsohbet ve bektagi megrep bir gair olup ba-
ganh hicivler yazdr$rndan <Kiigi.ik Egrefo nanriyle iin
yapmrgtrr.
Ncfes tarzrndaki birgok giirleri
"Aydede,, dergisinde
yayrnlanmlg, son yrllarrnda yazdtpr hicivler be[,:nilmiq-
tir. Bayazrt nahiye miidiirlii$i-inden emekli olmugtur.
*
Fazh Giileg, Bahkesir valisi iken Ankara'd;rki bir ,
toplantrya gider ve yerine Nami bey adrndaki muavinini
vekil brrakrr. Nami bey, bir giin nahiyeleri tefti,.ie grkar
 523
up- Kendisi ne kadar celAlli ise,
522 bulundu[u nahiyeye de (*) hamm o kadar uysal!...
ve Necdet Atrlga',rn miidiir "gamh Melek"
rar. gijrdi'ifii periqan kr-
+
odasrnda ORHAN SEYFi ORHON'A
Nahiye miidiiriiniin iEin
ltJtf""tt ve bunu lduutttu soktufiu Pagaya, partisine o kadar dil uzatma,
hkh bir koyliiye Atrlgan 9r-r- hicviyeyi
yazrp Anka-
iki giirden olursun ey Orhan Seyfi Orhon!
miidiirc srkrqrr' N;;'
Giile-E'e giinderir:
ra'da bulunan "oii r^'\t-,a goklere qrktr NAmi'
Tazrvik neticesinde yrrtrlmarnrg olsaydl,
pek biibiirr"rraj l" Halk partisi mahydr h6l6 krgrndaki don!
azrnanl Darendeli'den' *
Beklenen buydu adam
Gel otur po*tt'u ey
vAli'i vAld gflnlm' Bagkalanrun zevki benirn zevkime u5nnaz;
l6vik deliden' I{ig giiphe yok ki bunda, qairlik duygum saik...
Bizi kurtat il;;haneve
* vilAvette Qoklannrn iginde hlssi hayvani iisti.in,
"g"t'uAtrlsan'a
Vali Fazh Giilec bir' erLn'Necdet sevinen Eair eu Benim ise s......de hissi. bedii, faik!...
J;rJJ"A"I 10v1"'' K I T'A ("")
bir miidiitliik Birlegip segime katrlmak olmaz,
beYti Yaz^tz
""'"bir*aen bir kuzu vefinez kurda' HayAl krnkhfr bu fikrin sonu...
KimseYe vili Giilec'in hali' $iiphesiz ya dardrr, ya boldur durmaz:
";;;
-osrrada,#;e.'*m'''a.1'iul*_verildi[itebli[edi- (AIi) nin krqrnda, (VeIi) nin donu...
bu gorevi kabul
-etme:t.buna
lince, tu'"'l'iJit Necdet aliGu"' *
GEQTi BOR'UN PAZARI
vc 9u hicviYeYi Yazari-
bir-acaiP bilmece' NAMDAR Rahmi'ye Nazire
Bir karrErk ;;;t;a' Fazh Giilec'e' Gece gi.indi.iz demeden, pusulara yatardrk;
Hig giiven ;ffi'^t"* -vdli (*)
f'"fft"'giindiiz ve sece Brldrrcrnlar, keklikler, gi.ivercinler tutardrk.
Masal
'6yl;;;*'
giivenlil;;; vali razh Giilec'e' B,nzarr hapr yutturur, bazan kapr yutardrk,
Hie Taq gibi lokmalarr giinemeden yutardrk.
Gtivdesindenbirarsrnileridedirgtibe$i' Birden bir hazrmsrzhk Anz oldu mideye:
semiz bir iirdefii'
Yiirtiytigii l"att" nok lyi' Gegti Bor'un pazan, stir ege$i Nifideye.
ve gok zaman da
o gok ^;;totiiiti" Giirec'e, Yaz giirmeden eridi, daflann kan, buzu,
Hrq sn*,T;*;:';l"f';azrr Uyuz koyuna diindii si.iriimiizdeki kuzu,
Hig bir baytar tedavi edernez o uyuztr,
RAUF ONURSAL,A Soframrzda daima bulundururken muzu,-
attt edelim' demesi iizerine
Sayrn I"6;;; t"tt (*) Tepecik'te oturan $amh Melek hanrmrn Rauf Onursal'a olan
sagmakta
Yanar atg '"itutl ltes vakrnhfrnr lzmir'dc bihneyen yoktur.
Onursal!"'
Sa$rna tittt Rauf (**) 1957 dc miigtcr.:k listc ile partilerin segime girmeyi arzula-
malan iizerine.
srrasr geldifinde
srk srk frkra anlatrrdr'
frkra bilir,
1*1 Vali Eok
524 s25
$imdi fitiz bir gtiriik muqmulaya, ifdeye; ASIM NE$rr SOZMEN
Gegti Bor'un pazarr, si.ir eEeli Ni$deye. (1e07
-......)
Giini.imiizi.in heccavr Dr. Asrm Neget Scizmcn, ku*
ganssrzhkta bizlerin yer yiiziinde yok egi, vetli bir siir hafrzasrna-sahip yazcltftt UfitU"-iii.teri
Hepyek, dubara attrk, atamadrk dtigegl, "l;;;eilri y"b""o-i,,ff"".a"n
n9t:u1, dcftersiz, ins;Ad eylediEi
Qok giizledik, doSmadr bahtrmrzrn gi.inegi, giirleli de hafrzasrna istif etmiStii
' Ancak Mitti Piyango siindtiriir bu ategi. Dr. Abdiilkadir Noyan gair meslekdagrnrn bu has-
Son i.imidimiz ba$r kaldr son kegideye; letini su krt'asrvle dile setirmistir:
Gegti Bor'un pazan, siir egefi NiSdeye. ,
Tann seni yaratrrken dzenmig,
Hdfrzan eok rgrklarla bezenmii.
$ebabet kisvesine biiriinmek istiyoruz; Tehzil eden giirlerin pek canlr;
Dostum ASIM! bu irntiyaz fermanh!.
Geng krzlara kargr geng giiri.inmek istiyoruz,
Ayaklan altrnda si.iriinmek istiyoruz, GOKAY,A Uc xII,a
Bir atrmhk bamtla ti$i.inmek istiyoruz,
'Yiizi.imi.ize
gu s_on isler hocayr haylice yordu
srbidir,
bakan yok artrk kartlagtrk diye, Siizde {gnslik _onun emrinde ._.a"?[iiii.,
Gegti Bor'un pazan, si.ir egefi Ni$deye. !i5j_ !,t_stiin, !iri_ Krrdar iai,-a"""!vf"iliJ",
GOKAY esldfa krydsen gecekondu';tiai.
* Necdet ATILGAN
EESiM ATALAY Deliler doktoru vali f,e delirdi bayaEr
(1882 1e6s) Ye_ni bir Davvona ad taktr klakson
- nJufr...
Edip oy birli*i eiillabi Etibbe dedileri^:
Ibrahim AlAettin'e
- Ordinaryiis hoca mutlak fmarhane kucaiir..
Benim yiiksek dilefim i9 haline girrnigtir, +
Senin e$ri diigiincen iilmiigti.ir; gebermigtir. C.H.P. miifriti katmerli Demokrat kesllir
* Nice eehelleri eiirdiim ki O Sokrat k";iii"..
Sana son blr teklifim vardrr, beri gel, dinle! Ordinarvi.is tatar istanbula vali olucak--^-"
Kegi, manda ne demek mezbabala at kesilir.
Birrbir gegit yanhgL biittin eserlerinle,
Blr (bftgi mahkemesi) iiniine biz gidelim: *
Her ikimlz d6vayr orada serdedelim! P. Havsiyet Divanr icin _
Haksrz grkan kaleml krrsrn; buna nc dersin? -D.
Hep diiriistler olclu mahk{im, trktrlar or ca*rna
NAmusuna brraktrm; elbet kabul edersin! Partizanhk biivled_ir, uymak serek J-r;.*;;!"-
Miistakim olmak_ hrzinresmek - demekiir. uTii-""L.
* c..... verenler oldu bask." h;tfiJ a;"""ir"1
Tekltfimt kabul et, biiylece yaklagalun:
Yanhg kitaplan yak; gel de kucaklagaLm! BEYiT
-* -oi!
Yalnrz, sana blr iisiit vereytm e mi o!'ul pjrri. nam u * vok r u #j
-
Merkezinden koyduranlar t
fiTl,lll
*r e
f Til:li' -
Ey terbtye hocasr biraz terbiyeli oI! "pri-.b""-"laJu"f
Beslm ATAHY
s26 527
NITZIM HiKMET
RAN
*
(1902 1963) Bir diiEiin oflum,
Bir dtigi.in ey yetimi Safa,
* bir diigiin ve benden iiSren ki son defa:
FiKiR dediiin
geyin
Karabet ustanln uduna benzemez suratr.
O, ne gaprrtrlarla gi$nenen bir sakrz,
ne <Vatan - Silistre> de Abdullah gavugun tiradr,
ne de "Bir akqamdr" da mi.iteverrim bir bayan
BiR PROVAKTOR US:rUNPN
_ ' llAcrdrr.
UiCiV DENEMETENI
Ben sadece siiki'iP Aydabir mecmuasl: 1935 Nazrm Hiknret
bir fitnenin otuz iki digini,
Ve BabrAli kaldrnmlannda diikiip *
gelecefini, gegmiginl
Aldrm omzulna iqte bu teghir igini" ' MEVLANA
{/", Sararken almmr yokluiun ticr,
Bir dtigtin eY Yetimi Safa, 1rr',!//r' Giiniilden silindi negeyle acr,
Kalbe muhabbette bulclum il6cr,
Bir cltiqi.in ve hatrrla ki, son defa: Ben de miiridinim igte MevlAnA!.
O, takma aslan Yeleli Ebede sed geken zulmeti deldim,
Narnrk Kemal iistadrn senin; Agkr igten duydum, arga yiikseldim,
Abanoz ellerinden Kalbten temizlendim huzura geldim,
zenci kiilesinin Ben de miiridinirn, iqte Mevl6nA!.
Arahk 1920
som altrn taslarda $arap igerek
ve .,didan hiirriYet> in dizinde
*
kendi kendinden geqerek: Bu adamlar, DINO,
Ellerinde rgrk pargalan,
oYiiksel ki Yerin bu Yer de$ildir, Bu karanhkta, Dino,
Diinyaya gelig hi.iner de$ildir!" Bu adarnlar nereye gider?
demig... Sen de, ben de, Dino,
Sen de ytikseldin u]'up Onlarrn arasrndayrz.
onun sesine Biz de, biz de Dino,
Giirdiik agrk mavlyi...
..La daln o Kamelya> nln fesli figiiranllfirndan NAzrm Hikmet l92l'de
Ahmet Ifagirnin odegiistasyon" daki iskemlesine" ' Rusya'da iken... Paris: 13 Mays 1958
I
,'t' ".
,,: i
r.:) o
$AiRiN BiR FTKRAST , 529
it UnUn, KERvRN yUnUn.. Biitiin bir adarn o$uilarr tarihi; bir bakrma gcire; yii-
Atalar scizleri iEinde gilzelliklerini, tieyir;lerini gunu- rtii'err l<ei'vanlarla, iiriiycn itlerin si.iregelen dcisii:;irrrd,.,n
miizedek kaybetrnemig olanlar vardrr. if " UnUn, bagiia bil nesne degildir.
KER-
VAN YURiiR sc;zii de bence bunlardan biri, belki
de en *
basta gelenidir.
"NAzlM FTiKMETE" HiTAp
Bugiinliik seniq afizrnr kullanacafirm: Ulan
. Yalancr pehlivan!
"Gli.ileri rahat brak ollum>
Dedil<ten scnra biirnem kiir:c catmak icin
Ve bir kar; afi satmnk iE:in
Bu millete rnilliyetini duyuran,
Zuknii, istibdacfu, tahaktrriirnii krran
tsiiyiik Ttirke, Namrli Kemale siivmek,
igti$in Mosko$ qarabrnrn neg'esinden olsa gerei<!
Diiniin biiyiiktrerine bugi.in stiven;
Yann da bggi.iniin biiyiiklerine siiver...
Bayrrn, apag afziyle yalnrz kendilini iiver!
Galiba eynaya baktrn ki
Qocukken ne vakit bu sozii duysam, griziimiin ciniine; Takma arslan yeleli
i
solu[u liesilmig, _havasr ru$la gibi krzgrn ilir Aksini giirdi.in,
.i
9ol e;;rina"
atl=ntT|Jyrnr y-rldrzlara yiikselterek ilerliyen Ui t"*u' Ey yetim i vatan!
serrrdr. Kervan boylrna ilerlerdi; peginden, C) vata,n kahramanr si.irgiinlerde gi.iri.irken bile
uzaktan uza_
!a kdpekler ulurdu. Bu uzaktan uzaSa uluyan kopek ses_ "Felek her ttirlii esbdb-r cefAsrn toplasrn gelsin
lerini ardrnda brrakarak boyuna yiiriiven kerwan Diinersem kahbeyim millet yolunda bir azimetien!>r
benim
kiigticiik yrirefi.imde savgrh Ui. ko.t,, aog.r*.,' g.jri".i*i Derdi
kapryar:ak anacr$rmrn ba$rrna sokulmak isterdiri. Ve...
Biiviidiikten sonra bu scizi.in ieimcle clo$urdufu Siiziipii ispat cclerdi!
-sazt say_
grh J<orku, bir gok korkular gibi, silindi. Srrtlan t'abiath nebbag!
Bu
gtinlerimde bir rgrk kaynair gibi cloldurclufr,n
J' knra
olJ, g-,ir_ IJIaaaan
lerime. boynundan yaralr
ir URUR, KERVAN YURUR. Bu bir atesli tiirkii_ Krzrlh karah
diir ki, her inanan, her inandrfl' isin ddEiisen adamrn di- Engerek!
Iinde dolasrr durur. Her crevrimin irk bafatrrla' ku*rguyu 1935 AbdiilbaKi GOLPINARX-I
atrlrrken bu s6zii haykrrmlglardrr. F: 34

530
rurUuraz rnix nBxir
(190s 1974)
- TELEFONU OLSAYDI
CBCTi BOR,UN PAZARI
<Nazireyi tanzir>
Politika benzedi abur cubur mideye
..Servi gibi iimitler diindii birer ifdeye!"
LAkin karnrm aSrrrsa yediklerim giy diye
Bu siizi.ime bakrp ta giilme sakrn hiy! diye
Gegti Bor'un pazarl siir egeli Ni$deye'
Avrupaya amanln candan yardrm edelim!
Tayyareye atlayrp Vagington'a gidelim!
Biitgeleri yollukla didik didik edelim!
Tek tip ekrnek ne gerek! At biire$i-mideye!
-bor'un
Gegti pazart' siir eqeSi trlifdeye'
Tefritlerden el'aman! Miifritlerden el'aman!
Tarih diye okunan Hititlerden el'aman!
Kuzum agrk honuqun! $u -fit- lerden el'aman!
Perukah hocamrz siirrne gekmlg dideye!
Gegti Bor'un pazarrl siir egeii Nifdeye'
Koca Deniz bankasr Bank-Maritim olmah!
Tiirkgemiz de biiylece soydan yetirn olmah!
Ziippe beyim pek monqer, pek bitirim olmah!
Kaynanamr yutturur matmazel "jiin fiy" diye
Gegti Bor'un pazar" siir eqe$i Nifdeye'
Yafl-mur yafarken doldur aman kocaman kiipii!
Nene lilztrn ufragmak, atrqtrr lrazrr liipii!
Yazrn gi.izel oluyor 9u Marrnara kuliibii!
Kim stiyledi bu yaqta naylon mayo giy! diye
Gegti Bor'un pazar. stir eqefi Ni['deye"'
Vatan: 1948 Miimtaz Faik Fenik
531
SABAFIATTiN ATi
(1e07 - 1948)
Kemal Bey iki seneclen beri $ermin Hanrm'la bcrabcr 1'agr-
yordu. Fakat son zamanlarda $ermin'in halinde bir bngkahk var-
dr. Oemal'e kargr tutumu gok cle$igmigti. Vakitli vakitsiz evden
Erkryor, ancak ot'tahk karzrrclrktan sonra gcliyor, yorgun vorgtrn
yataSa clii;i.iyorclu.
Cemal Bey, her ne olursa olsun, $ermin'in kendisini aldattr-
$na kanaat getirmigti. BiEare dgrk fena halde i.iziiliiyordu. Son
qare olarak karrsrnr gizli gizli takip ettirmeye; gantasmr, dolap-
lannr kangtrrmaya basladr ve onu bagtan Erkaran herifi bir ya-
kalayacak olursa adamakrlh dtivmeye de yemin etti.
Nihavet giiniin birinde Cerral Bey meraktan kurtuldu. ger-
min'in igrfrnr bulmugtu.
Evet, bir akgam eve gelmig ve anslzm odaya girince sevgili
sinin elinde bir foto[raf gcirmiig, derhal atrhp resrni kapmrgtr.
Bu genig omuzlu, kahn enseli, yassr bumnlu, yamru yumru ada-
Ieli, geng ve dinE bir boks<irdi.i. Resminin iizerine de: "Scvgili
$ermin'ci$im..." diye bir yazr yazmr$tl.
Cemal Bey bir atrhgta resmi kapmrg, parga parga edip atmrg-
tr. Sonra $ermin'e clcinerek:
- Igte, diye
giirledi. $imcli sahibini de bu resmi gibi yapma-
ya gidiyorum.
Kaprva doSnr yiiriiCii. Fakat birdenbire egikte d-uraladr. Geri
ddndii, $crmin'e sordu:
herif kim bakaylm, sciyle bana?...
- Bu
Bokscir Izzet...
-Bu cevap iizerine Cemal Bey bir miiddet tereC{diit etti. Fakat
kabadavrlr$a leke siirmemek icin:
Ben o boksiir beve simdi kim oldulnrmu giisteririm!...
-Diyerek tclefon rehberini eline aldr. Miithig bir hiddetle yap.
raklarr qevirip aramaya bagladr:
lzzet, boksdr lzzet, boksldr lzzet...
-BirBokscir
tiirlii bulamrvordu. Rehberde btjvle bir isim yoktu. Dur'
du, dtisiinclii. Sonra hiddetle rehberi elinden yere attr:
decli. Algak herifin talihi varmtg, telefonu yok. Eier
- Yazrk,
telefonu olsavdr...
Yummklarrnr srktr, dislerini grcrrdattr, kaslannl Eattt:
-
Evet, efer telefonu olsaydt ben ona gdsterirdim!...
 532
533
Ewer zama"-,rr*d3#l.ft*ti"da. eski crcfir, eu son
HiKMET FERiDUN Es
(1e10 ......)
;'HXllil]1 ::J"Tout. -",r",,-r,ir,g,,,"*1,. ffT"i-iJ,n aras- -
HUnEci Yr;ZLT rrAFrz
!r zaman ;; ;f,ti;# rT':lil-;1,'J,1-" ,u'' r..'ii"il"p,ru"u-
tava atrnca AIi Bey r,"-* rsrarla or- MAHALLEDE onun iki ismi vardr: 1. llirlleci Hal.z Nuri
""uJu;?r"J:t*evecc$ini
zaten ben de evinizi yut.t Efendi, 2. Yezit Hafru.
-
na tutacalrm. Bu
iuluran der.mansrz bir.i hesabr- Hiilleci Hafrz Nuri Efendi iri boylu, geni; gcifiislii, kaytan
benim yalrn bii tinrdrfirmdrr.
._ peki bu zat evli aegit bryrkh, yakrgrkh bir mollaydr. Yagr da topu ropu yirmi be;ti.
*1, eof"t gocu$u yok mu? Dehgetli gapkrndr. Elinden cli,si kug bile kurtulamazdt. Mahal-
Hayrr goluk gocug" Votl"r,
-Konrrat bu bekAi ,";
fatrntan ile birlikte orurur. lenin biitiin kadrnlarr onnn qok giizel scsine, stirmeli gdz.lcrine,
t" biivtigu on yapmda^ir;;-i;iiu.,or. Eve taernma giinii dev gibi viicucluna bitkindiler. Haf:za, gapkrnhgrndan vc kadrn
tam dcjrr gocukta getip daireiine Ali
,Ty;. yer_ avcrhfrndaki maharetinden dolayr "Yezit Hafrz" derlerd:.
Komgulardan bu- hali duyan Hafrz Nuri'nin meslefii hiillecilikti. Kocasrndan iig kcre bG
ev sahibi kan ter iEinde kq$up
geldi. Burnundan soluyor,
A**i"ar" $anan kadrnlar, yeniden evlenebilmek igin, Yezit Hafizla hiille
_- Ne bu efendim?.... ateg piiski.iriiyordu: yaparlarclt. Iiafrz Nuri, bogamrq olclukl;rn kaulannr yeniclen al-
cl_ive cr6;;^ Siz konrratrn
Dorayrsiyl" u'ruerr,'u*i,n r,i**ii -il.ren
macldelerini mak sevdasrncla olan kocalardan belli bjr hiille parasr alrrdr.
llt:i _:[T:'. v"i.irr. s,- (BilindiSi gibi eskiden kansrnr iig kere bogamlg olan bir adam,
Ali Fcy so$ukkanhlrkla cevap verdi: onu ddrcliincii defa nikAhlamak isterse, tjnce bir bagka erkekle
Benim bek6r ve yatakta dermanstz evlendirip sonra bundan bcgatmak ve ancak qcriatrn br"r acr ge-
igte gu4acla Qikolatasrnr. yiye_n o., yatan kimse dediSim leneiini -vcrine gctirdil'lten r;cnra tckrar karrstnr almak hakkma
Kontratr bu bacaksrz adrna ben Voirrrauti biiviik oilumclur. sahipti.)
.iri.,f, yaptrm. OEIum evli de, Htille igin llafrz Nr-rri E,fendinin kadrnl:rnn iiaslna iriire bir
Sildir, gocufu da voktur. V"fnrr-t"Uurr,-
vardrr. Biz kendisine misafir .1";;t;: unn"ri ve iiq de kardegi tarife.i vardr. Yani kadrnla.nn ya5r ile birlikte hiille iilreti de
IiSimiz uzun siirnrez- Saclece Merak etmeyiniz misafir_ yiikselircli.
.gil;; sizinle
rece devam edecektir. g"nau.r"";;.1'rrir kontrat vantrgr sii_
de drrunla Yez.it LIt[v al<gzrnr nan'lzrzrnl krlclrl:tan sonra tnindelc ttzan-
nizi bogaltaca$2... birrikte evi_ dr. Tam bu srrada sokak kaptstnrn ipi gekilcli. Iqeri babas,r imam
Hayrullah EfenCi girdi. Im:rm Efendi qok telAghydr. CLrbbesini
* bir paragilt gibi siqirerek oflunun yanrna rlakla$tr:
AKrBErlNi nirnru gein
Ki-_rnse bag gevirip te bakmayacak Haydi, cledi. Felahullah Pa;anrn oflu $erif bey kerrsrnr iiE-
Bilmem giiniil ne cevap uur"""t-gOyle
gebersem, ten -d-okuza l:adar boqamrs. Hiille yapacs:kmlgsln.
Gayen ne bu dersem: Felahullah Pagazade $erif bey krrk beq elli yaglannda, top
-lil.l: i"suni,
IXiyIe pagavra gfbt irmitr a sersem , sakzrllr, celimsiz, saf hir adarndr. Inadtna da genq, iri boylu, genig
l93l ,rrfl kalgah, kaplan yavrusu gibi bir kartsr vardr. Adr Semihr.'ydt. $e-
"tiiiaf"rri.
Sabahatttn ALI rif bey geng kartsrnr pek fazla krskarntvcrclu. Bu yiizdcn arala'
nnda srk stk kavga qrkardr. Igte bu sefer de, bu ktskanqhk kav-
GEBERSIN f,,,,,
KOPEK galannda-n biri strastnda $erif hev iiqiincii defa olara-k Semiha'-
Tarumazdr ne AIla!, ne peygamber,
gu vatansrz komlnlst, gvfritli- ne de din, ya:
OrauriitmuE kasarken... s.;;;;
* Sabahattln Bos ol!... dcmisti.
-Bu biiyiik
Acrnmaz triivleslne, getersln-n]ri ki yandrm pek,
siizden sonra Semiha'yr 6er'an dcirdiincii defa ni-
Eskigehir kiipek!.. kAhrna alamazdr. lster istemez hiille lAzrmdr. PaSa babasrntn saf'
- 12 Ocak 149 Cemal OEuz OCAI, h$ndan beri imam Havmllah Efendiyi sever ve sayardt- Brrnun
igin koEup Haymllah Efendivi grirdi.i. Hiille meselesi kararlag
534
trnldr. Formaliteler gabucak tamamlandt.
Imam Efendi hiille nikihrnr kaydrktan so'ra Yezit Haflz'r
semiha hantmrn yatak oclaslna soktu. zavallt $crif bey krskanE-
hktan ne yapacafrnr gagrrmlg bir ]ralcle sclfalilrcla dolagryor, ka-
nsinln yatak octasrntn itntincle frr diiniiy<;l'<Iu. Bir araltk imam
Hayrullah EfendiYi buldu:
*Atnanimamefcncli,bir.Eokhi.rllclerclehi-illcclamadri]e
:rclirr Irl,rtttt l>it' lrracl:r kaltr-razlar", biz clc ii.1;l{r y'rps'kt
imam efendi hicldetle s:rkahnr stvazlacll:
Tijvbe trjvbe yarabbi, dedi. Bcn ijyle giirlahlara gircmem.
-
HiilleCc gerEek zifaf clcnilen bir ;;ey vardtr' Eiz dc bunun biitiin
ustr-llerine uymaya mecburuz. Gelin hanlmla hiille clamadrnrn
sabaha kaclar aynr odada yatmalarr lAzrmcllr'
Imam efcncli, $erif beyin sabn tiil<enip ige miidahale etme-
mesi iEin saatlercc zilaf oclasrr-In kaprsr tjniincle llckledi. Fakat
g"." yut rrn<lan sonra $erif bcy bir firsattnr bulup yatak odasl-
ir., kuprrrna gelcl-i. IEeride. ttthaf tuhaf sesler igitilil'ordu. Bu
sesler kansrttrn sesleriydi. Kapryr vurclu, cevap yok' bir daha
vurdu. Yine ce''^p yok... Nihayct Semiha'ntn sesi geldi:
- Kim
o?...
Aq Scmiha!'.'
- Aaa... Ustiime ivilik saElrk' Ayol scn benirn igin namah-
- - Bogadr,
remsin. Sana kapryt nastl agarltlr?
ne sciYleYece[int?
- Bak ama bagrma clrtiimii alayrm' Sana karSt baqr aErk
- Dur
bari,
olarak grkamam Ya!
Biraz sonra kapr aralanch' semiha gdziikti.i' Gerqi bagrncla
bagortiisiivarc]tamaiiteyanclanyartrlanfazladeko.tebirdu-
rrmdavdr. $erif bcy kekelcr gibi oldu'
Ayol Semiha, bir yabanctnrn yantnda biiyle grnlqrplak na-
-
srl oturabilivorsun?
Scmiha bu stjzlcre ktzmtgtt:
-AmanscnCc,dedi-NcclcnYabatrctnlolrtvol'nru$?Obu'
bueiin nik,ihb ayalim benim"'
gi-ine
Ve bijvle sijvleclikten sonra <Qat!"'' cliye eski kocastntn
.:
yii-
ziine kaprYl kaPaclt.
Ertesi giin veni gelinle damat ancak akqzrma c1o$ru uvandr-
lar. Scrif bcy hcme.n Yezit Ilafrzr giirclii' 0nccclcn vaptrklan
saydl' Haflz'
alttnr herifin avuctrna
forl.irt t".I gereiiinco on lrnsnrna"yabilirdi' Fakat o mcslefinde
efer istescr'<li, Semih2'vr
aiiriirt vc namuslu bir hiilleciydi'
535
Arttk $crif bcy Yczit Hafvrn devamh rniigtcrisi olmugtrr.
Semiha srk srk sinirleniyor, huysuzluk ediyor, kocasrnr krzdrn-
yor; neticede ondan boganrp hiille yaptrnyorclu. Bu yiizclen Ha-
fzrn da igi i9ti. I-Iatta bir seferinde Semiha hiille siiresini, koca-
srna inat, bir h;.fta uzattrrdr. Ne var ki artrk $erif bey de kuzu
gibi olmugtu. Karrsrm oyle olur olmaz sebeplerden dola5'r boga-
mryordu.
Bir scferinde il<i kerc, vani iigten altrya kadar bo'amr;tr.
Hiille igin iigilncii bil bcrgama claha kahyordu. Fakat adarn artrk
inat ediyor, karrsmrn her tiirlii huysuzlufuna gdfiiis geriyor, cnu
bir tiirlii iigiincli d.efa bcgamryordu. Semiha kocasrnrn bu inadr
kargrsrnd-a grldrracaktr. Konakta kocasrna kuwet macunu hazrr-
layan Macuncu Hacr $ekibe hanrmla $erif beye ttirlii ti.irlii ef-
sunlar yapan biiyiicii Kadriye hanrmr ga$rrttr. U9 kadrn bagba-
9a verdilcr. $crif bef in Scmiha'yr bir kere daha bogamasr igin
tiiriii gareler driliindiilcr ve nihayet buldulan
$erif bey c\re gelince Senriha Konsolun iistiinde duran bog
siirahiyi iEaret ctti, kocastna sordu:
-- Dolu rnu?...
$erif bey cel/ap verdi:
-Ug Boq!..
kadrn bu stjz iizerine hemen yaygarayr koyuverdiler:
boS dedi. Kansr boq oldu. Hiille yapmah hiille...
$erif bey 6nce neye u$radr$rnr gagrrdr. Sonra garesiz Yezit
H.aftza haber gcnderildi. Ertesi gtn $erif bey yine on altrn sa-
yarkel,, geng hiillcci yorgun bir sesle itiraz etti:
_. Krrk altln vereceksin...
Bir hiille on altm delil mi?
- Neden?
On altrn irma sen krrk ver, aldanmazsrn!...
-Gergekten de bu para onun hakkrydr. Qilnkii adamcaftztn
dudakrannrn kenannda bir, omuzunda bir, gcifsiinde bir, sol
biifriinde bir, kocaman d6rt Eiiriik vardr...
*
UC Krr'A
Eski TipEilerden Behice Boran'a
-
Harkof diyoruz, okof, diyoruz, .,of" diyoruz, -
SoI yanda oturanlara oMoskof" diyomz,
Kadrn bile olsa, TiP'lilerin avradrna
Bir baska lisanla gimdi Hatkof diyoruz,
firsn's
-
sermayeye criisman yine Sfldu;ft*"
Mdfevk olacak, bak hele Madun Beyler
/
I
 :; .]5 s37
. RIFAT TLGAZ
"Sadun, It{adun" deyip de gegtik bizlen
DAvacr sarur kendinl Maznun Beyler (re11 - . ....)
NESi mEgI{UR?
f[ainler olur, hAinu $.uarru bugiin; "Oyle adarnlar var ki...
Dikiliyor yol iisttine de "u1ln 9<>
..Gerceho diye aikrglanrr efsane hugtin, for -KAmil, gdziini.i seveyim, kaburgalartmt diizcltmeden gcame!o
&Iey dolclurulur boglufa, pe5,mi].rx: diy"; demeye getiriyor. Uzerine iizerine geliyor adertnrn! Ben or: yrldrr
bu yoldan gicler gelirim, cl,aha bir kazrn kan;rc.ltnt bilc irlcitmc-
"Bog"larla donanmrg, koca nieyhirre bugi.in. dim, bzrk nc atlttltttin!...'
A. $evr.let Bohga Bandtrma'dar-r kalktrk, Gtincn'e doEru yol ahyoruz' $of6r KA'
* mil'in bir Eift g6zii, dikiz aynasrnd-a frldrr frldrr doniiyor:. Bir gii
BEDR.i RAHMI EYUBOGLU z:d/yle az tince binen yosmalarr ayarlarken, iibiiri.iyle de gcriden
yetigecek otobiisleri giizetlivor. 6yle ya, biitiin iirdekler gofor
(1913 197s)
.
-
YAMAA...
Kimil'in... Rakt parasr nerden grkacak!
Biletgi, osa$cleeee!, leri, nsoldeee!" lt:ri qoktan brrakmrg, orge-
Vatan miibarektir kabuuul liyor Abi!..., diye sinyal verdi mi, tutmaytn gofor Kdmil'il
Topra!,r somun oAfrr ol aaabi... Binecek var!o Bir papel daha diigtii demek-
Dikeni diigek tir gofd,r KAmil'in kesesine!
.Temeeeem!...o
Ugr-r.rnda dtif iismeyen kaptrnr iil'ickleri,
G6z g<ire gcire geriden gelen arabaya kirn
lfl EggoSIu eggek hangi enayi?... At yiiklli arabayt solluyor, kaptrkagttntn sallrndan
!t !i.'
/ft:ilj Arna ya dtinyarnrzla birlikte baglayan srzr: Ekmek krvrnyor. Altmrgla virajr aldrktan sonra toz oluyor ortadan'
:fril
|'g, Feki ya ekmek kadar eski vatan kadar gergek Pilot Kamil bu. Bdyle kag otobiisii hurdaya grkardt crn sene-
ffi ' Ya erkekle digi digiyle erkek? de. Iyi gofiirdi.ir ha... Dalna basmayacaksrn. Sollamaya l,:rlkma-
,* yacaksrn. Oniinii trkadrn mr, hiq bakmaz bindirir geridet-.'
n$ofiir efendi!,
SAI(.A[. MAKAL YA-X{UT AFERIN OGLUM .Buyur abiiii!..."
AHMET BU YOLDA DEVAN{ ET nBir acelemiz mi var? Kurdele kesmeye mi gidiyorsun, yoksa
HerifgioElu Sen Mi;el'de ko5rrlygnnig sakah temel atmaya mr? APrr ol biraz!"
Neylesin blzim kiiyii, nitsin Mahmut Makal'r, Sonra bana diindi.i giizliikli.i:
.Anlamryonrm, beyim!> dedi, oBirbuquk sart sonra varrna-
Esmeri, sanqtnl, kumrah, kuzguni kar.asr mr$rz da bir saatte varrnlglz. Ne olacak yAni? Yarrg mr k:uanaca-
Cebinde dtirt dilberin telefon numarasr w?"
Bir elinde telefon, bir elinde kesesi $ofiir KAmil bana ldf btrakmadt:
Uyyy!.. yesun cni nenesl nsen tiyle bil abi!" dedi, ncanavar gibi gcliynrlar geriden!"
<Btrak geEsinler canrmlo
* osen a{zrndaki kemifi. hile bile kanttrtr mrstn bagka';tna!'
SELAM trE rrenenn nsizin kemisiniz igin biz cantmtzdan mt olacahz bc Hele
"Biz diinyadan gider olduk yavas ol da iki laf tutlt tath... S6yle bakaltm, L,iinen'in
"d"li-
geftalileri cargr carnisinin iiniincleki paza.ra. cliikiilmeye ba;ladt
Kalanlara selAm olsun,,
Ama bep btiyle gidecekse bu. diinya mr?"
<.Seftaliler mi?... Bu sene iilen iilene.'. llagtan!"
Kalanlara haram olsun. oQegmeler kumdu mrt Yoksa?o
538 539
.Brrak, sorma 6bi... Gtinen'in altr iistii su... Vclirkin susuz-
"YAni bagmuhar.rir falan?..."
luktan anamtz a$tyorl> "Eh... Onun gibi bir gey...o
Turist krhkh adam bilgiE bir Eahmla: <Hangi rnahalledeymig evi..."
.rGdnen'in nesi meghur? Sdyle bakahm?, dedi. "Bilen kim?... Evini bulup, resmini gekmcye gidiyoruni
.,Sulan mr demck istiyorsun? YAni kaphcalan!> onun!>
da varlo "Adr ne bu adamrn, sorrnak ayrp olmasrnlr
"Kapltcalar mr? Kaphcalar Bursa'da .Omer Seyfettin!> ;
Soml'u hepiiliTs birden sordu$unu belirtmek igin bagmr ge-
riye dofru gahmla gevircli: .Hig de duymadnn. Bilse bilse bizim muhtar bilir evini... Dc,
"Ha?... Stiylcvin bakahm, Giincn'in
ncsi mcghur?" meh bizirn G<incn'irr rre geftalisi meghurmug nc cle pathcanr...
Ti gcrilerden: Omcr Seyfettin'i meqhurmug ha?n
"$eftalisi!" dedi inceden bir ses... Otobiisten iner inmez gijyle bir yanlma trakrndrm. eargr ca-
oBursa'da da var gcftali!" clivc tcrslccli gcizliiklii. misini' minaresini arryorclum. Qargr iginde tek bir minare bilc
gciremedim. G6ziime kestirclifim bir ihtiyara:
"Mcrinos koyunlart meghut'!o
oBursa'da da var. Hem de fabrikasr!" .,Baba!> dedim, <Qar5r camisi ne tarafta?>
Bagka biri atrldt: "Nah guracrkta cancriazrmlo ,
<<Pathcanr!>
"Ne dedin? CancrSazrm ml dedin? O da gok kullarurnrg can-
oBursa'da da var... Mor kadife!o ca$rzlmr...,
oKim?"
"Armudu meghur!u
<Armuttan bol ne var memlekette! ... Silindir gapka giyip nu- "O igte... Omer Seyfettin
tuk gekeni bile yetigti magallah!> uNe ig yaparmtg bu adam?>
oKaymakamr meghur... Oyle bir kaymakamtullz var ki... Eli <Yazt yazarmrg... Ben Qargr camisini...>
kulafrndadrr. Ncrdeyse tutar Mehmet Canln tuttuiLt yolu!" nNah, guracrkta... D ,

.Havrr hayrr!... Bilemecliniz... Qok giikiir, iivlc meghu. kuy. <Hani minaresi?..."
makamlar bot bol yetiqiyor artrk! Nesi meghur G6nen'in?... Hanl: ,,Zelzelede gitti... Cami de gitti ya... Yenisini yaptrk..,"
Ben Gdnen'de do$dum diye gdSsiinii gere gere sdylermig... Tur- Otellerin dniinden gegtim, saptrm camiye... Demek bu cami-
na dizilerl gibi geqerlermis ear$r camisinin dniinden... Mahalle nin 6niinden gegip gidermig mahalle mektebine biiyi.ik hikdyeci-
mektebine giderlermiq... Hani, hocanrn egelinin burnuna enfiye mizt.
iiflsrnisler de hoca sart olsun dedifi icin e$e{i falakaya qekmig!> oMerhaba baba..."
oEvet, evet!> dedi gofrir KAmil, "Biiyi.imiiqde paga olmugl" <Merhaba!>
Biletqi de lAfa kangtt: "Omer Seyfettin'in evini arryommlo
I

oKimin evini dedin, evlat?)

<Usta!> dedi,
"Sakrn Giimiigpala olmastn bu!" oOmer Seyfettin beyin!"
paga var igin iginde ama, Namtk Kema,I paga mr de-
"Bir
scm... Yoksa Mithat paga mr, bilmcm!> "Toprak Ofistcki Omer bey olmasrn!>
Biletqi: nHayrr, o de$il... Benim sordu$um yazar... Hem de gok bii-
csonra gelmis Bursa'ya tiyatro yaptlrmlg... Defil mi?o yiik yazar..."
"DeEil... O defil!' "Tabel6.cr falan mr?... Bizim Nedim bilir onlan!>
iivlevse?o Mahalle igine doiru yiiriidiim.
"Kim Kahvenin ijniine iskemleleri atmrg bir siirii aylak... En yag-
<T1;r hikAveci!>
rHikAyeci mi?... Amma da yapttn be aabii... $igirdin, gigirdin- hsrna yanagtrm. Selimdan sonra:
de, ben de sanrlrm ki... Ya hir sadrazamdrr Ya da hir nasa!... Hl' uOmer Seyfettin'in evini anyorum" d.edim.
kiyeci ha?... Yini radvolarda masal siiylenen, meddahhk eden..'p' Ocafa seslendi biri: '
nHayrr canlm, biiyi.ik bir yazar..." "Bak AIi efendi!" dedi, "Seyfi beyin evini anyorlarmrg. gu

I
 54t
540
yeni gelen Malmiidiiri.i olmasrn!" ORHAN VELi KANIK
uSifi bey mi? Arka sokakta oturuyor... Bu kahveye gelmez 0et4 - 19s0)
o... Havuzlu'ya grkar.o ESKiLER ALIYORUM
"Safi bey rle$il, dmer Seyfettin bey?" Eslciler ahyorum
<Bu kahveye grkmaz...>
Ahp yrldrz yaPrYorum
"Ben evini soruyorum... Kendisi sizlere iimiir..., Musiki ruhun grdasrdrr
"Ya!... Vah vah... Evini postaneden bilirler... Nah gurada Musikiye bayrhYomm
POStane.)
Gigede memura sordum. O da birine seslencli: $iir yazryorum
u0mer Seyfettin beyi son:yorlar, bak $akir efendi!" $iir yazrp eskiler ahYorum
Eslriler verip musikiler ahyomm
"Omer Seyfettin mi, dedin? Ha, bilirim, Orta mahallede..." Bir cte rakr gigesinde bahk olsam
"Kag numarah ev r nNe evi?o
.,6mer Seyfettin beyin evi!> ,*
<Sana ev diyen kim?n
<Bilirim demediniz mi, az 6nce?...> RATIAT
"Bilirim tabii... Tam yirmibeg ytldrr teperim bu sokaklan. $u kavga bir bitse dersin
Nah, gurdan gideceksin. Qargrya do$ru uzanan sokak... 6mer
Seyfettin sokalt..." Acrkmasam dersin
Yonrlmasam dersin
"Omer Seyfettin soka{r mr?... Gi,izel... Evi de o sokakta ola- ijykum gelmese dersin
cak! oEv mev yok...> 6lsem desene
Yiiriidi.im gcisterdiSi yana do[ru... Soka$rn bagtndaki plAkayt
okudum: o6mer Seyfettin sokafr...> Evi mutlaka bu sokaktadrr. *
Makineyi grkardrm krhfindan. Bir resmini olsun gekelim dedim, KITABE.i SENG.i MEZAR
gelmigken. Otobiisteki gdzli.iklii, gdrsiin bakahm, adam nasrl at- DELiKLi $iiR Higbir qeyden gekmedi diinYada
latthrmtg! Nasrrdan gektift kadar;
Ben kaprlara pencerelere baka baka yi.iriirken bir bekgiyle Hatta girkin yaratrldr$rrrdan bile
Cep detik, cePken delik, O kadar miiteessir defildi;
burun buruna geldim:
ukimin evini anrsen?> Kol clelik, mintan delik, Kundurasr vurmadr$r za! rlanlarda
"Begim!, dedi, Yen Cclik, kaftan delik; Anmazdr ama Allahrn a.lmr
*Omer Seyfettin beyin!>
Kevgir misin be kardeqlik! Giinahkdr da saYrlmazdr
"Ne ig gdriy bu adam?, "Muharrir!, Yazrk oldu SiileYuran EfendiYe
oOyle desene... Onlara polis kangiy... Buyur karakolal"
Qalmadrk kapt, sormadrk yetkili blrakmadrm. En sonuncla *
turizm derne$inde aldrm solu$u: BTZI ANLAMIYORLAR
apartnlanian
"Omer Seyfettin bey?...>
Masa bagrnda oturan delikanh, elindeki ttikenmez k;rlemin
Bir giin Yahya Kemal'le konuquyordum' Bana
eiiistererek dedi ki: Fakat hig bir
burnuyla dniindeki listeyi incelemeye koyuldu: *Kiigkleri var, arabalan var' halaY:Lklan var.
<Efendiiiim!... Omer Seyfettin, Omer Seyfettin, Omer Seyfet- diigiindiiklerinizi dO-
zaman bizim atyattfll'*zr duymuyorlar'
tin... $eftali Bayramr igin gelen gazetecilerden olacak!... Bunlarm auiu"iit*iie halde ke.dilerine
bir krsmrnr Inci Palasa, bir krsmrnr da gey oteline yerlegtirdik... eiinemiyorl ar. Biz il;it';G;''
anlatly;ruz; Yine anlamtYorlar'r
Neydi adr? Omer Besim mi dediniz? Omer Besim... Omer B+ Orhan VeIi
sim... Omer Besim... Yok listedel...> DEMET: 16110/1943
Rrfat ILGAjZ

*-:
gd.-
{i&!.,
542 tJ:
egek kulak' aslan olur mu! Bi.itiin hayvanrar gaga karmrgr"r.
AZ|Z NESiN de postu gekince, n€ gcirsiinler: Altmdan
bunca yrhn uyuz egefi
(lels ......) grkmamrg mr!
-
Dlg memleketlcrde yaprlan mizah yorg*ulunncla birqok bi- Orman yasalannr yerine getirmek ve yiiriitmekle
grirevli kci_
rincilik rjdiilleri kazanan Aziz Nesin, diinya gaprnda bir mizah pekler, uyuz egefi- yaka, paga itip, siiriikleyip
mrglar. Sonra da hayvanlar-mahtemesi
bir _uEa.oyu ut-
yazartmrz olup escrleri geqitli dillere gevrilmigtir. kurulmug. Kurt bagkan,
srrtlanra qakal da iive ormugrar. Savcrrrk gdrerrini
* ler. Kazr da miibagir yup*,qlo.. Leylek zatrt tilkiye vermig-
ONLARA hayvanlar da, dinleyici ve seyirci oiu.ot, yargr kAtibi omlg. OUtir
maiarasrncla yer-
Zannetme ki daim bigekcesine Ierini almrElar. Kendine kral stisii .reren sahteci
,rfrr,
Siz her amrdrkga hfffr geker millet *' tur_
"g"!",
Alkrg beklerken siz eggekgesine
Verlr hakkmzr yfrir geker millet!
_-:
;::',1'i l?,1,'1fr i,','ft
Miibagir kaz baf;rrmrq:
i li,H- :*;, " ";;,,
;

.--
Eggeeeek... U1'uz eggeeek!
*'
Egek, yarglglann huzuruna ahnmrg.
ASLAN POSTUNA BURUNMU$ N$TT< Baqkan olan kurt sormugl
Evvel zaman iginde, kalbur saman iginde, iilkenin birinde
bir beyaz egek varmrg. "Bu uyuzlukla benim halim ne olacak - Adrn?
Esek!
biiyle!u diye diigiine diipiine ormanda giderken, yolunun iistiinde
- Babanrn
adr?
bir aslan postu gormiig. Yerden aldrfr aslan postuna biiriinmi.ig.
- O da e5ek..
Gdl kryrsrna gidip, durgun suyun aynasrnda yansryan hayalini
-
seyredince, gergek aslandan hig de ayrrmr olmadr$rnr gdrmiig.
- Ananrn adr?
Kancrk esek.
Sahna sahna ormanrn igerilerine doSru yiiriimtig. Aslan postuna
-
biirtnmiig ege$i gdren <iteki hayvanlar, onu gergekten aslan sa-
- DoE"um verin?
Esekistan.
nrp, her biri bir yana kaErgmlg ya da selAma, saygt cluruguna
- Ne i" vaparstn?
- Eseklik. Igin ne?
geEmig. Uyuz cqek de, ormandaki hawanlardan gcirdiifiii saygt
karglsrnda, hem uvuzlu$unu, hem egeklifiini unutup, gitgide ger-
-Tanrklar da dinlendikten
sonra, iddia makamrnr iggal eden
qekten bir aslan oldu{una inanmaya baglamrg. Bu inanEla da, o tilki, iddianamesini okumus:
zamana dek yi.iri.irliikte olarr orman anayasastnda egekge de!i-
giklikler vapmr;. Yeni yeni vergiler, yeni yeni yiikiimler koymug. - Yiiksek mahkamenizrle sanrk verinde bulunan, esekten ol-
ma, e-lekten dofma uyLrz eg,e!in, herhangi bir yerden
g"qirai-
Uyuz egeklifine bakmadan, eski kral aslan zamanrnda olduiu si aslan postuna hrirtinerek. kendisini ilu*o' karrlegrerimize
"fi.*
gibi, ormandaki iiteki hayvanlann avlartndan kencline aslan pa' as-
Ian diye yutturdufu ve bijvlece haksrz yere kralhk
y almava baglamrg. makamrnr da
ise'al ederek asran pavr almak suretivie L";;;;i;:'ir"t.,r'r,u*
Eskiden ormanlann kralt aslan, bayramlhrda ve tijrenlerde saEladlft, srrtlan, manda, devekusu ve kurbapanrn
tanrk.klanvla
kiikreyerek nutuk Eekerkeh, aslan postuna biiriinmiig uyuz egek sabit oldufundan ve avrrca hawanlar diinvamzrn
hic bir bayramd-a, tdrende apztnr agtp nutuk qekmezmi5' Qiinki.i, niirii hindinin cBsgl(, esekliEini bilmelidir> adrr eseribiiviik diisii-
de gdztiniin-
a.{ztnt aqsa anrracak, aslan deEil, esek olduftu anlagllacak. Gel' de hrlrrndurularak, sanrk nvrrz ese{in orrnan vasasrnln
gelelim, ijteki hawanlar, "Ne oldtt bizim krr'ltmrza da bayram- mahsus
maddesine uvularak cezalandtnlmasrnl talep
ederim.
larda nuttrk gekmivor?' dive sasar sasar kaltrlarmtS. Baskan kurt:
Gcl zaman qit zaman, gliniin birinde o koca ormancla gok,
ama eok sert bir muhalif riizsAr esmis. 0yle scrt esmis ki mu-
,- Sdz sanrfrn, demig bu idcliaya kargr ne diyorsun Bay
Eqek?
halif riizgAr, rrvuz e$cFin btirtincliiEii aslan Dostunu aralavrverin- Ceza uygulanlrsa, aq kurtlar, uyrz egepi pargalayacaklarmrg.
ce, lryuz egclin iki trz.un krrlafr ortaya gtktvcrmcnlil mi? Hie
T
i:. <tA
L.:', ., *i. t
B.t:,l
i*ilr .5_li
*&{l zavalb Ll)ruz egek, o.giizer siirmeri gcizlei'iyre,
i.ij:; yen.hayvan kardegrerine.. sonra yurgriru,
kendisini gevr-ere- iir-lszu sEr-quri
kururuna
ra, birkag kez yanrk yantk anrirp -kenctisini gbyle baktrkta' son- (1925 __ ......)
;ir. ,
#,1.'

savunmug:
K.d'{'riliil.Eft i srrl-Mi gI-AIt
:':i'i

*i' ..- - Sayrn baqkan ve yiice mihkemenir, *yrr, iliv"i".ii... g"

yiiksek mahkeme bagkani sayrn Kurt,un
r*:,J1.

iti,, ateg sagan gcizlerinin parrltrranndan

beni yemek istedi$ini, $irazli $cylr Sicli irir liiiye girmig, liopeklerin h'-i;u-
it+i ve ducrakla'nrn kenarrann- mLina uframrg. Ycrck,n ta; alal'rm clernig, kaldrnm ta;r
dji dan akan salyalardan ve erglz gaprrtrla'ndan
*ri-.
bu cinyet, Eok zaman oldu$u gibi, adalet an'yorum. tistelik scikiilmiiyor'.
**i" adrna iglenecektir. An-
Fdl' cak igin igine hukuk girmig old.rgrr.rao.r, beni yasalara f,Ju kiiydc l;cpckleii sahverip taglan ballarruglHr..
{1 bigimde pargalayrp yiyeceklerdir. .ima benim
iqin
uygun
sonug deSig- ,
-
clemig.
mez. Aslan postuna kavugayrm derken, gimdi
id-*.:

elden gidiyor. yalnrz, hayvan kardegrerime

kendi porr"- t\1t t.t 1
Fi'i'"
:ti.
,!i
:
son bir"V",
siiziim var: *
Bargrnrzda ister r:sla-n, ister egek, isterse
ii,', olursa olsun, bagrmrza gegirdifimi z krala
fil kral clsun. Her kim MISITA &IISiTA
ii$l
'd biz hayvanlar her za_
iEr.
ffih-
man aslan payrnr verecek cte!.il miyiz? Igte lg,
Uu urfur'Ou"rru Bizirl lrcr.rrlr-rkctip sr;n yii'i1i yrllrk ,,i,:: \,c c[r;, p<lli-
d, vermemekte. Bu payr nasrl olsa verdikten
sorua, b.rrrr-tu'urtu., tili:rst icin yaziirnrg g!bi trir giir:
t* almr$, ha kaplan yemig, ha srrtlan yemig,
ha benim gibi bir kart fr,Iestrt yaq.anaak l.rych l{rrkayak
!,1: .

tr, uy'uz eqek yemig. sizin iEin deEiqen nedir? Buncla'

rf,.
;fi deglerim? Siz, siz olun-da, aslan payr verrnemeye
rie grkar kar_ Eir k:rrb,lE;a j,aklagtr "Gttak g-uak"
bakrn, i9 orda... De hana arkadag liangi ayak
Htr\ Biitiin hayvanlar, kart uyuz egepe hak vermigler vermesine
Fr
Sri
ama, yine de onu pargalayrp en iyi yerini aslan payr
olarak yeni lJangisiirCen sonra gelir yiiriirken?
kralla'na sunduktan sonra geri kalan artrklarr da kendileri ye- Zavallt Krrkaya$rn akh gagtr
t.l.
irf.
,$r .
migler. Adz Nesln Daldr ki iiyle bir diigiinceye
':r9r,
li' * Krrk ayafr birbirine dolagtr..
^qfr
i:;i ABNAN VELi KANIK + Cunriruriyet: 24/31t964
S.j',.'
.(1916 1972\ YiNELEME...
!*.
:e^
LAf Aramrzda: - Bir varmi9, bir yokrnug...
ffi
Deve tellAl iken.
,&.i
i;g"jj rA rE$BiH Fire pehlivan iken,
*' I

Sayrn Bagvekil,,gegen gi.in lzmir'de sciyledi$i nutuk_

*, Komandolar demokrasi begi[ini trngrr murgrr s;rllar
i3l
ll{; ta, hog bir benzetme yapmrg. Demokrat partidel ay'ran iken.
tf.l
l:l:
lu,;
milletvekillerini, gemiden kagan farelere benzetmigl Yaghlar gengleri asar iken,
fit;i
['rr
gimdiye kadar bunu hic duymamr$trm. Matbaadaki Ve politikacrlar insanlan suya giitiiriip susuz getirir
:li'
arkadaglara sordum: iken.
m
ti
* Yahu gocuklar, dedim. Fare krsmr gemiden kagar Bir kiiy varmr$
s,
$. mt? Kiiyiin bir de hrrsrzr varrmg.
Ff,f Kagar,
dediler. Ama gemi batarken!.. tr(iiyiin hrrsrzt, Liiy hallcr ne zaman caplde nat]1aza
ifl - 6/lt/1957
Dolmug: clursa, gtiztine kestirdif'i pabuglarr galanmg.
Adnan VELi
ilL :
Kiiy halkr: F: 35
i
,.. :
;:j:
I
i,;
 s47

546 imam ne yapryor?

_itlallah...diyeyakasilkmig,kiiyi'inhrrzrsrndan... -
ihtiyarlar: Brrak su namussuzu... demigler.
Yaghlar, gerrglJ., ihtiyarlar,,siibyanlar' sakalhlar'
-
Memet Sagrrmrg:
sakalsrzlar bir ata,ya gelip meclis kurmuglar: iyi arna imarn olduktan sonra galmryordu.
Bu hrrsrzr ne YaPahm?
-ihtiyarlarrn biri:
-Birisi: Asahm, demig' Ulen Mernet, dernig, biz bir sivri akrlLya uyduk
-
Bir bagkasr: FlaPsedelim, demig'
- imarn
da hrrsrzr yaptrla, namaz krlarken giiziimiiztin iini.in-
-
Akrlh biri cle: i111211 yapallm"' demig' de durursa pabrrqlanrnrzl galamaz sandrk; arna herif
-
Kiiy halkr heP birden: btuden akrlh grktr.
A,man bre nasrl olur? diye bafrrmtg' Ne oldu, yine mi gahyor?
-Akrlh: Basbayaffr olur, diye siircli'irmiig lafrnr' hlg - Yooo, kendisi giiziirniiziin iiniinde, bizim giizi.imii-
-
olmazsabizrramazkrlarkenlrrrsrzgiiziimiizi.iniiniinde
-
ziin igine bakarak giizel vaazlar da veriyor...
olur, hrrsrzhk yapamaz, pabuglanmzl galamaz' Eeeeee...
- Ama o bize vaaz verirken hrsrmlan gahyor pa-
Herl<esin akh yatmlg bu iineriye"'
Ve lursrzr imam YaPmrglar'
-
buglanmrze.. . llhan SELCUK
* *
Aradan ePeY zaman gegmig"'
KtiYden Mernet askere gitmig' SiYASETNAME!
Vatan giirevini yaptlkta; sonra tezkereyi almrg'
Kii-
ve diinmiig. Srtkr Yrrcah'ya
- -
ilkin kiiY kahvesine varmrg' Sen.
Kiiytin yaghlarr, Memet'i giiriince: Bir garkr siiyle dedifim Taimal".
Hog gelclin Memet demigler' <FlAkimiyet...,r diye tutturan adam
-Menlet ellerini iiprniig ihtiyarlarrn" ' Sen, enseleri daSLyan dtinkii nefes
Sormuqlar ft4ernet'e: Sen, meydan meydan gezen diinkii ses.
Nasrlsrn? Nerdesin?
- iyiYim harndolsun' Deynekten bir at oldu
- Askerlik nasrl gegti? Dtinkii kiiheylAn
- Bildifiniz gibi' Riiyalarda kaldr.
-Srra L4ernet'e gelince o da sonnug: Ve uykular agrldrkga
Sizler de iYistniz Ya"' Eak ne hal aldr Demirhrratrn:
- iYiYiz. Demir'krrat oldu.
- Anarn nasrl? Krrat oldu.
- Bildifin, brraktr$n gibi" ' Krr - at oldu.
- Babam? tg/s/tese tsedti Faik
- O da iiYle"'
-
 5.:1.8 qETiN ALTAN
549
--. .
(1926 )
SESiMiZ l{oca vazi,\'cti kurlannzil< hcnrcn hrileyi ga$rr-
Fiitultat Devri:
mls:
AIIah yoltrna cengedelim, ;eAn alahm gAn -- Bcn, clcmi;, karryr bo;uyorunr; derhal scn alacak-
Kur'ancla zafel. vAdediyor Hazreti yezdan. srn; airla ;;inrdiki clururn asli dcfigmeyecek, 1,ani genc
tr"61e Devri: l;cnii-nle yagayacak, canl istedili vakit seninle rratacak.
Mesti nAnrn kim biiyiittii biiyle biperva seni Ve nrahalleliler hoca iein:
Kim yetigtirdi bugiine servden bAtd seni...
- Alcrin br:c, gUrdi,in mii ne uantusltr adanr! dcmi;;-
ler', seviumi;ler'.
Y=1ul1,vej-!"'.'
Girit bizim carulnlz, *
FedA oisun karumrz,
l. Diinya Sava$r: ZAFERNAME

Qanakkale iginde blr doltr testi BeS giinltik yoklufumuz zarftnda Ttirkiye'<lc btiytit
Arueler, babalar mektubu kesti... bir ilerleme olnrug. E[lence yerlerindeki sanatgrlurrn giin-
istiklil Savagr: liih olaylar i.izerine niil<te yapmalan da yasak cdilmiS.
Ankara'nrn tagrna bak!..
Tenkit yasak, irna yasak, niikte yasak...
Curnhmriyet Devri:
Kala kala geriye bir methiye kahyor.
Oysa 6nce onu yasak etmeliydiler.
Q*trk agrk aLnla on yrlda her sava"stan Qiinkti biiyle bir duium iginde her ti-irli! methiye
Ilernokrasi Devri: diipr:cliiz bir alaydr.
Avara mu!. Ak;arrr: 9/12/1958
Qetin ALTAN
Tan: 25 / 6/ ress *
zEvAHiRrlo*ro*rn
Vaad, sciz, yemin bittah memurlarrn maagr
-
ca-k-' Arttrnhyor
arttrnla_ NOKTALAMA:
da. Ancak gciyre ki, eskiden memurrara
Ilda birer maag nisbetinde tig dera ikramiye E$9EOGLU E99EK!..
Simdi ""riri-yo.a,r.
ikramiyereri_ on iki aya bcirmtiirer,
'u
clcjrtte bir- zam yapryorlannrg.
r"""ir".. Komiinizrnriya kayrp clijnenlcrclcn BERNAR $OV rlc'r ki:
Hani vaktiyle rrre,shur bir hocanln geng bir kansr * Kcmiinizma, yenilik aray?"tt geng lrdarn hastzrlrfldrr. Di-
r''alTrlr$ cla, hocanr' rnrisaadesiyre vclirrr ki, bir irrsanrn yirnri yaqtnda komiinizmciya kaptlmamast
arada ,r.oi" kendisini cgqcklik... F:rkat krrk ya;rnda kornijnist kalrnak eggci.:llll el9ek-
cvdeki kcileyle aldatri:rnrg lik... Bizs;c, l'rz-,stnrrntzda, partilerimitcle, fikir, sanat rc siyaset
Bir giin mahalleliler hocaya: Irr\';,1tnlrr.tt',, komi-inistlcre baktrEtmrz zanlan hig e$lek gdremi-
vorllz. Fleyrsi elu kart, en uyuz so.Tundan eg;eofilu eggck...
; Ah efendi, demigler, senin llanrm b<.ryle boyle ya- Yeni istarrbt:ir: \3/7 /1965 I.{. F. KISITKIIREK
pryor, sana gok acryoruz.
550 551
KAYSE,RiLiLER, A.RI}ULI{AMiT, $AiR E$RE'F
VE, FE,YZIOGTU
Rivaycte gore Abcliill'rarnit her sabah ba:;mabeyinci-
den mcmleketin ahvali hakkrnda rapor alrrmtg"'
Derrletltrm Qukurova'yl su bastr""
-
i - Kayscri'Yc bir r;cY oldtr mu?
Ns1'gehir'de Yangru grktr"'
- KaYseri'Yc bir geY olclu mu?
- Bingcil'de zelzele"'
- Kayseri'Ye bir geY oldu mu?
-Bagmabeyinci bir grin dayanamamlg:
$evketlfim, hcr fclAket haberinden sonra
Kayse-
-
ri'yi sorarslnlz'.' Nedir bu Kayseri'ye olan alAkanrz? FEYZiOGIU
Padigah: .,Bilcmezsin!" dcmi;' Gel serna yeni duyclufum bir ddrtlii$ii okuyayrm.
Kayseri'ye bir hal olursa Ka5rscrililer memaliki - Oku.
-
gahaneme da$rlrrlarsa halimiz nice olur? Merakrm ve -- F,ezr geytan kigiler Kayseri'de
dahi endi$em ondandrr! * -Yeni bir k6r ysls tutturmuglar
YABANDAN GELIFL. Eu liclerciir ciiye FeyzioSlu'sunu
Bir yabancr Kayseri sokaklannda dolaSrrken bir Boyaylp bize yutturnluglar...
ktiqtik
- gocuk gdrmiig, Takrlmak istemig"
Yeni Ortam: 19/l/1974 l"{'ustafa Ekmekgi
Oflum, demig, bu sizin memlekette ne kad'ar Eok
-
egek var. DeYince Eocuk:
*
Vardrr emice ya!. Qo[u yabandan gelir"' dive lAfr FIR. MEKT{JEUNDAN:
apztna trkamrg. *
Oldu 1.0 Temmuzda palyago gibi bir rnaskara; $unu da biliniz: Kayseri'de dogrnug olmakla iftihar
Giydiritdi grngrrakh bir ktilAh hiirri-yete! ederim. Kayserililer, her alandaki bagarrlarrnr, tertemiz
Bizden A16 rm boyar e99ek acep Kayserililer? hasletlerine, diiriist, qahgkan insanlar oirnalanna borg-
Eski istibdadr soktuk rengi Meqrutiyete! ludurlar. Bir tek Kayserili hemgehrimi, binlerce <(sosye-
* Egref te biilbtilii"ne degigmem, bu Tiirk - islAm gehrinin in'
. FEYZiOGLU'nA: sanlarr merttir, diiriisttiir, Eahgkandrr. Ifayrrsever ve va-
G. P. nin Kayserili lideri Feyzioflu tanseverdir. Bir eqe$in boyanmakla deligmeyecefini de
Siydset scfrasrna baqka tad getirecek' herkesten iyi bilirler.
iktidara gelince koyun, kog niyetine, Prof. Dr. Turhan FeyzioSlu
il{illete at etinden pastrrrna yedirecek" Devlet Eakanr, Bagbakan yardrmersr
Urnit Yagar Milliyer: 17/2/1976
 {{l RiR ONIRrlt,l l.titiAYn,si 553
gggex OyntEN'iN.*-_-.---.
.poliTit(A I(AZANI,ndan: FFi.ilriyet bir $irin, lren Fertrrat oldurn
Devii'ler l;oyrlnca bogaldlrn cloldurn
Ilii iiini.ir yiiirclirn, acep ne bulcium?
$eraba har:cr:nnr.rq ijrrrre ]/anertt1,..
Bii' ciev-'i fazilct aqtllr sandrrn...
[-tzriunanclr t: c:,'tyerel< qeytana kandrm,
trJu bir ri:ya imiq artlk uyanthtn.
Seralra harcanmrg iirnre yanai"rm
trazilet yolunda qehtinr" gok Eile
iklraie ktil olup diigmedirn dile
Bulmadrm vefayr, dostlarda bile
Seraira harcanrnrg iirnre yilnarrn...
*
DOSTLAR
Sermrg bir taassup vicCanlal' kara,
Siyaset aq:yor, durmaclan yard,,
- Sayrn Bayar,'bu
r1?) r'3
tekncyi tavsiye eCeriz.. <kuzey riizgArlan-
Allahlagnrg hdgi, ikballe Faral
"erken segilrrco kargr son derece sa$larn Arnerikan bezin- Bu gicligin sonll, kar:anhk dostlar.
den bir 5relkeni, dalgaya giirc, ytiu vere' bir diir:renclsi var..'fek-
ne'uin diEer personelirrr gelince, clnial.l da allrhir olsun dive hlrl-
lanrvorr-rz. Kai:deglii< aradrl{, nifakr bulduk,
L,{illiy.,et : 26.i.197 5
* Xiler giirr bi.raz daha kin ile dolduh,
ft4emleket bitti fakat bitmedi hAlA sen lren F{uznnr l;alnramrg bir rnillet olduk,
Bize bu hAI ile biztlen biiyi.ik olmaz diigrnen Bu gidigin sonu, karanhk dostlar'
Dest-i dcl$dayrz Atrlah igin c:, eh1-i vatatr
Yetlgir terk edelim gayri hevA-ii hevesi Ciizieri kairlamrg lurstan bir perde,
* Narnrk KEI\{AL Butralun cUyen yok, cleva bu derde,
I{XRSI PiIT.I Tecriibesi z kaptan, diimenin ne:'ri':
l\faksacla ennek igin bahmaz cliigruiura, dost:r
lDrr gicligin sonu hananirk dosllar.
Ha Ahmet, Dayrnr olsl-ur, ha Migel, Bartra Kosta
Osnran Biiliihba+r
Girer hergtin bir' gekle biiriiniir binbir posta
Milli DAva <Iedili iktidar hastahg{...
*
iftir6nan, garazln, ihtirAsln heykeii
Kuduruyor elinden g-itti diye me'keli
Sana sakatr velen yok, tut pergemlnclen kel'i
{il{im temizler ancaii ;u rnurdar hastahfr...
. Tevfik Nc-vzat Qafdas
554 555
$AiRLER. vE PoliTirRcrran ECEViT'E CORE :
30/Ll/1969 giinlii Cumhuriyet gazetesinde grkan bir riiportaj'
da Demirel, ayncn gi-iyle demigti: Biilent Ecevit 3/12/t969 gi-inlii Cumhuriyet gazctesirrclcki ro-
oBu bir anlayrg meselesidir. Folitika hayatrna girenlerin' portaida :
-
o hayatrn yaprsrnda, cibilliyetinde tenkidin, hicvin bulunacafrnr o- Ne qahsrrna kargr yazllan trricivlere, ne de yapllan tenkit-
da kabul etmeleri l6,ztm. Yaptr$mz her geye herkes iyi demez' lere krzanm. Beni teh i.izen gergeklere ayklrr bir geyin yazrlmasr-
Dememesi de ldzrmdrr. tsu gerqe$in kargrsrnda gayet, agrrr blr drr. Politikada yiizde yiiz kargr oldufium kimselere bile bu tarz
ahnganhk iEerisincle hareket eclilirse hizmet giiriilernez. Ashnda ve kaba bir hicvi ya da tenkicli okuyunca ylne iiziiliirtim' Hiciv
hoggiiriiriiliik, miisarnaha, tolerans dediSimiz $ey' muayyetl slnlta de tenkit cle blr nezahat lginde olrnah bence.o
Ian olan bir Eeyclir. Srmrslz bir hoggiiriirliik mevzubahis olamaz. diyor ve son qiir kitabrnrn ijn stjziinde "Nigin qiir yazdr$mr"
giiyle anlatryordu:
$erefler ve haysiyetler mevzubahis olmadr$r miiddetge; tenkid
ve h!.civ, bunlann hepsi kaldrrrlabilir geylerdir. Ama gerefler ve "- Bir siyaset adarmmn biitiin yagamr ve diinyasr siyaset
olursa, orrun siyasete bile yararh olmayacaf-rna lnanrnm. Her si'
haysiyetlerde hoqgiirii mevzubahis defildir' Tabiidir ki; meyvah
yaset adamr ille ;iirle veya sanatla ilgilenmelidir anlamr grkma-
a$ag taglanrr' Meyvesiz afaca himse yanagmaz' Bunu da kabul
srn bu siizi.imden... Ama her siyaset adamrmn siyasetten baqka
mecburiyeti varrllr. Biz iktidanz' Evveli politikacr olma'
"t*"1'
Iun, scnra da ikticlar olmanln, bize ybrrelecek, tarizleri, tenkitle.
bir diinyasr cla olmahdrr. Zarroant- za(nan o bagka diinyasrna gegip
bu' siyasete, siyasetln drgrndan da bakabilmelidlr... Biitiin diinyasr
ri, hicivleri artrracafrnr kabul etmek gerekir ve normaldir siyaset olursa, siyasette yenildi mi veya siyasetten aYnlmak zo'
Ama bu tahl<ir ve tehzil hfiline gelclifi zaman iilgiisiizliik baglar
nrnrla kaldr rnr, diinyasrnrn yrkrlaca$rm sanabllir... O yiizden de
ve artrk o blr kiifiirden ibaretiir. Ben bunu gayrl medeni
addedi-
yakr;trrrmyorum'' Her tiirlii tenkide ve si]rags1r srmsrkl sanlrr.. Topluma veya insanllEa yararh olabil-
yor ve kendini bilenlere
-hic*,e
tahkir ve tehzil; ha' mek igin de$il, kendi kendini ayakta tutabilmek lgin sanhr s!ya-
acrBrz, uslfibu r" oit r*u olsun. Ama;
sdte.. Kendisi igin sanhr..>
yrr! Ben gahsen, geref ve haysiyetler slnlrlna gekneyen tenkidi *
ve hicvi hognutsudukla kargrlamam')t
ECEViT
DEMiREL Ecevittn politik giiriiniigii zdhiri,
Biize bit el l6zrm, demirden bir eI" K-urtanyor siy6set yaparak zevAhiri!!
Krymeti ne, isrni oLmuq Demir el?" Diledifi o diizen kurulsa da giinliince:
i$irniz, giiciirniiz, ydlelli yfftel; Kazansa bu memleket dzlediSi gniri...
Gicliyoruz eski Yola Paralel!" Umlt Yagar O$uzcan
OZAN
Biiyiik Doiu: 19/7/1967 * *
flemokrathkta artrk en iinernll ga$a erdik; KASI]\,I GULEK'TEN EIJLENT ECEVIT'E
Edip birlik, Siileyrnan'a satlAret mtihriinii verdik"' Etme CI{P'ye aI beni Biilent
yerdik;
Plffnlarla, nutuklarla biitiin mAziyi hep Al da ycrden yere gal benl Biilent
giirmeden
Miireffeh Tiirkiyeyi o-'-- biz, ag
'Di. geberdik!"'
Asrm Ne$'et sOzMEN Engin gayrnna politlkamn
* Ne olur naz etme sal beni Biilent.
BAZI MiLLE,T\TEKiLLERiUE :
Encam ltziindeki maskeyi firlattmrz'
*
Kenclinizi flEuS-u Siileyman'a attrnrz' BI]LENT ECE,VIT,TEN KASIM GUI-EK,E
$anh askerdiniz kavgayr
hiirriyette' istemem oyuncla kendirne hasrrn
6 kutg"ttttt gdmm beq yiiz blne sattrmz Ben, pigticle VaIe; pokerde As'rnt
shekslnlz krrbeygir kuynrpunda' Rahat dttramazsrn seni bllirim
ii*ar"uf" attrnrz!"'
i'trt* kaprda lken blr kiiheylAn Otur oturdu$un yerde be Kasrm.
Neclp MrkelAmotlu ($arqaf)
 556 557

dzgtir insanr l.l2.1g72 Mustafu Uylusuz

siyesi panrlrn:ninrlz
Yusui Ziya Ortlrg, bir- giin Do$an Nadi'i.c sormu$tll :
- $imcliyr: kadar -vazchilrnrz frkralar. iqirrdc cn bclcnciifinizi
:.rrtialu'tnrsrtrrz?
Bir tanc var_
-Bektaqi'nin birisine, ikiqige garap gd.de*rrigler. Butun han,
gisi iyiclir, di1'e sonnuglar. Ftrcrif trir tanesini agrnls, bir yuclunr
latnlrg, dtekini g6stererek:
"Bu if iciir...o demi-', Onlar da (Buna
balmadan nereclen biliyorsun, bunun daha iy.i oldu[.unu?) de_
migler". f,fazret elinrieki 9i6e1,i gdsterrnig: (Brrndan daha kiitiisi.i
olrnaz ki...) clgrri;s. Rur nralfiin bit.hiliij'e z:ilclt. Bcn br-rnrrn baglr_
g'rnr (sivasi yxLrtilcr inrrz) ko:,'mu;tuin. I)cn;ol,i'ut partinin ycni
kurtrldu$u grinlcrdc lcli. Pck i.ros;r gitr,ri:,;ti. Rir frkra bcnim cle{-il, YAZIS!Z
valnrz baghk benimrli.
Dolan Nadi I NOKTA
* FiI(!I.I.]T GTBI
HI.C{V HURRiYETI Bii .Devr-i 9r'linrcl',, yine gifrrcndi yemitrler,
lJclxiard strunt', iril- gi"iir krzmr.y, rrrevctrcl plLrtilerin opor.tiinist Qlfnenrl!. yazrk, tiiilletiu iirnrnict-i Biilendl.
olcluiiLrnu siil'lc.1clcii toi'rrinr.r birclcn siii'mlis:
- Blrnlarrl ar;::;utcll hi<, trir- tlirk l,'o{;tt't., hclrsi I<cipelilir'. ()ls;rjrdr <Pasamr, clevrirnlere lliq terk mi cliigerdi?'
Y::lnr;r )u vet- lti nrr:ltrirl olanl:rrl havii,r., rnln,al'rll olanlan kuyrr:k Yo!; kalmadr hAldr, sana zillet liclerinden.
sallar, clemig.
j\{illi1,ct: 6.3.1q{0 .t- Cetin ALf i\N Silkin, 9u irrr:zellcl ttlztt tt;sulr iizcrhrtlen

Ilkont.rmi Politika: 15'1, i97-l


558
BE'-Li DEGiT.
Giinegten 3'afrnura dtintiyor hava;
Mevsirn krg mr, yaz rnt hig betrli defil
Uiku siyah bir gey biiriimtig ama
Durnan rnrdrr, toz mu, hig belli defil.
Resrni clevairde takunya sesi,
Sokakta arab'rn fesi, takkesi;
Bu gidisle inkrldbrn zerresi
I(alrr mr, kalmaz mr hig belli deSil
Bitince eI agrp ahnan para,
Muze giimiigleri grktr pazara,
"Altrndig" ler igin srra mezara
Gelir mi gelmez ml hig belli defil.
iftarda viskiyle agrz galkalar
Camide giisterig namazl krlar
Gizli defterlerde kaydr kuydu var
Mason mu, yobaz mr hig belli de$il
Li.ikiis oldu peynir-ekmek gegimi
Unutuldu et'in yaSrn bigimi
Gergi yaklagmada meb'us segimi
OIur mu olmaz mr hig belli defit.
Necip Mirkelf,moilu
* *
BELLiD.iR
,.zind,e,,ler kazanrr, r;I:?S"Mirkel6moElu'na
Yanglar bellidir, maglar bellidir.
Sarsa kara bulut birgiin havayr,
Failler ortada, suglar bellidir.
Kart yobaz galvarr gekse beline,
Trrr atsa tesbihi ahp eline
Korkma devrimlerin bir tek teline
Dokunanr garpacak gi.igler bellidir.
s59
Dilencinin de var bizde <<resmiosl
Yrllardrr duyulan sahibin sesi,
Kursa$rnda kalrr ergeg hevesi,
Krrat ayan beyan, kogtrar bellidir.
Ne kadar ciddiyse sirkte soytart,
O kadar sahtedir onun iftan,
Siyaset trracrsr agrnca ba$n
Koynundan grkacak haglar bellidir.
Knhnca bu diizen aym bigimde,
Halk ag, ot yiyor, giizii gegimde,
Haberler olsun ki giiziin segimde
Baglara yafacak taglar bellidir.
* ISMAiI. NAI-|Z ALKAN
SAYE.i AriruiZPN OLDUK
Siydset Aleminin teneke cazr olduk
Krsmetsiz dofanlann ahunda yazr olduk
trLrsrzh$ln iistdch, hattd cambazr olduk
Bir lokmacrk elcrne$in peginde tazr olduk.
Miisliimamn, lAikin her geyin az'r olduk
Sbsyalist ohnadrksa kalpakh Nazi olduk
Di.inyaya hiikmeden biz biiylece mAzi olduk
Ne gehit, ne gazi, merhurn Niyazi olduk.
Turgut Yarkent
TA9LAMA
- Sinsiler hog giirfini.ir koltuk kapana kadar..'
Eu tarzla riitbe bi.iyiir; fakat kem6l azallr;
Toplumdan uzaklagrr, kiigiiliir azart azati
Sonunda kendisinde ne sevgi, ne ar kahr" '
Sinsilerin riiyasr daima iist srradrr;
Fakat maymuna makam gok yiizlii usturadrr'
Prof. Dt.ZiYa Alkan
 560
'tr"k,ianr gazetcsiui n :r nit,:ti rr : ricv:jil: 561
I{ALK PAT.TTISINIF{ SEFTE.i{CAMI
llir zainanlar lren nc ielinr ne itlirn,
ir.'Xenrlekctte Fagar irlirn, tscy iciiln,
Ili:, so:znl;rcla Ecci'ite 3'enildim.
Tapusu benirr:di Yui:-ll:rr, i,Iiiletir:,
Sahibi ben itliryr bu Meneleketin.
()itrrduk koltu$a, sa!tanat siirdiik,
iktidar evinele bir diktatiiirliik,
Ne ;airh, gereftr! zeirnanlar gdrcliik,
Tarihe ],azrlcfu ganfu namtm\7,
Yar:rlakla tilkeninez serencAmnnrz,
,.On be$ yrllla on lreg milyon" yarattrk,
llizdc..tr kailcl;li rifursai.. Iler geyi biz r;izciik, her geyi yairtrk,
9-2-\939 * Sonra da derin bir uykuya yattrk.
Ccr;ral Nadir
D/xrrilERihr raniF.i Yol giistercli bize Milli Sefirniz,
Mustafa gekip Tunq (lgS6 _ 1958), Edc_biy:rr Iktidirrdn liahnak heir hedefimiz.
{-aiiiil_
tesindeprofesrjr iken 1922 yrhncla itir Diiqtindirh taglnchk, fikir yclurduk,
clersinde:
oDeh6 erbalrr, bir kaplan ruhul.le, Demokrasiyi de biz 5'aptrk, kurcluk,
sincap Eevikligini
bir egek sab'rvre bir I<edi teccss.istinii ,-,"frii,i" il;.itiin partiieri bizler do$ui'duk.
'c
mt; olanlardrr.,, demiqti. Demeli ki in.^ariir[r, toirrar-
ke'rari icirr Iiiiyliiuiin akh cla buna erinedi,
bu kadar l-rayvanhi,a ihtiyae var.. Irlillet cylarmr biza vermedi.
* Varamachk qlzdigimiz hedefe,
FEYZ|OGLU SelAlrr varmediler o ll4ilii $ef'c,
iin yliptr,nabza grir:e ger.bei sat'rr;lL t-ir;cc, i.ln sonra kcyclulan bizi cle tefe,
Sonra irarti5ri sailr, solul zorlu Si.ii'erkell bir y:lird:rn biiyiik s;!liat';rl,
.e;tiriince.. .

Nederi sonra kesildi eski trrogafur ya,ir, I{argrmrza grktr kcica blr krrat,
{ince or.titi:rrl solu, sonr.o, or.rr,rrrr, .,o*r. I{asrrn Giitreir gri.rk giydi clolagtr,
Llcre, lepe dedi, ctrafflan ar9tl,
Altr oku bu.al*p, I{oga lroynuzCan daletrr. i
'l
{}'na yarpllana Felek de gagtr.
iktidar g5yie rlur.srarr, Trlrhalr sinrfia iralcr. l ttibar kalmacli artrk havriSa-
i
O. nalrza giire ger.het satnu.rCr cledili tlofru. Scntinda benrcdilq iligrnig tavu$a.
Silnr.li ge:.heie gril.c, r:abie aror- efc1jllr... (i rle:1lrur Mayrsi blz ki;riikledik,
Cenqler rnal:iilecla kryrldl cleclik,
Yeni istantrul i
{
iltlnan [lenclcrcs'in balqrnr y+:.liil, l-: .)t)

li
F
r.
Ir
562
Kazan kaynar gilri Yurdu kaynattrk,
Demokrat Parti'ye bir madik attrk.
Hig krymet vermedik Feyzioflu'na
Bi.itiin yaranrnr taktr koluna,
O da grktr, gitti, kendi yoluna.
Siirdiik her igi dik bir yokuqa,
Sonunda irenzedik biz de bir kuga.
Almadr omzuna ismail Riigtii,
Parti gatrsrna baykug i.igi.igtii,
Miihi.ir solculann eline dfigtii.
Atrldr ortaYa ortanr.n solu,
Ortamn solunda saPrttrk YoIu. '^,nl! n
itibar etmedik Kernal Satrr'a
Gelir miycli bunlar hernen hatrra? ^r^fi
indik kiiheyldndan, bindih hatrra, xXYI
Eski gi.inlerirne bakar afilarrm,
Ytirefime ateg Yakar, da$larrm.
Aramrza nerden aldrk Eiilent'i?
Milli $efirniz! clevirdi, Yendi;
iniinii bu yiizden tahtrndan indi...
Kaderde, talihte bir de bu varmrg,
Bafdakini dafdan gelen kovarmrg'
Bana ne oldu da ben de bilemem,
Bir virane oldum artrk giilemem,
Giizlerimin yagrnr asla silemem. Sayrn vatanclaglar, bizim partiye Azi olunuz, biz kasaba-
Bir serencane bin nasihattan yektir, mza- hastahanc, rnektcp, kdprii yapaca$r2...
Partiyi yrkamn hakkr ktitektir' - iyi emme bizim kasabad.a nehir yok.. Kcipri.iyi.i nidek?..
Zaran yok, siz AzA olunuz, nehir de yaparrz!
Hig halim kalmadr, belim biikiildii' -Gergef:
Yapraklanm birer birer ddkiildi'i'
Sonra ocafrma incir dtkildi. KURTARICI NEREDE?
Gtiklerdeyse insin yere, yerdeyse gelsin,
Artrk girndi Parti miYim neYim ben,
Parti defil bir acaYiP geYim ben' Qegme susuz, giik uykusuz, neredeyse gelsin..
'Veliyse de, deliyse de giinder onu Rabbim;
Anahtar: 22/12/1972 Osman Nebioflu
Aceze mi, mficize mi her nerdeyse gelsin...
Mustafa Yrldrnm
-i i:'l -5 6.i
ETOi3URLAII
Bil ka;ik snda bosarsrnlz arlamr l-ra descnr
.dlnrmz dik yar;ayarnazslnrz
Aynalarer bakamazsrnrz
Kaf da['lnda burnunuz
Yiire!-iniz ayaklar altrnda
0n parmairmzda on bir kara
Ayhan Ftri.inalp
*
CIK_CIK!
Arnaaaaan sen de... brktrm artrk bu nazclan,
Giiziin <Gel!.. GeI!.> eyter, dillerin crli-crk!
Diizeni lrozulmuq curalar gibi
Mrzrap "Gel! Gel!" eyler, tellerin crk-crli!
tr{arcanacak zarnamm yok bo.guna
Beni trrmaneftrrna agk yoktrguna, bintiltrttur fiot'l,{.|'i
Kirpi[in ok atar giinill kuEuna ..
". Ve
balayi seyahati o k ad;u' hc;lartrte gitLi ki cr'
Giiziin geL-gel eyler, hallerin crk-crk! lenme$e lia rar rterdiler.."
Gtiliiqiin, bahr;rn, kucaklar gibi *
Ete[e srfrnayarr bacaklar gibi, 'f
-Tez yamp tez siirren ocaklzrr gibi"
GEI-iNLiK i1'2tr:.

Kiiziim gel-gel eyler, ki.illerin crk'crli!

ille doktor
A9 defilsen bu sofnada igin ne? ille miihendis
Giyinip, kugaurp, inceligin ne? ille ille
Bunca si1'asete )'agtn-ba$rn rre? ille Nuh dedi
Peygarnber giicendi
Siiziin gel-gel eyler, kollarrn crh-crh! * Strat Behliilgil
Bir digi bakrqla bin cdn alrrsrn '
Kaclehc yaklargrr, flncan allrsrn, KAZII.N
Diz kapaklarrnla nigan alrrsrn Bir kazan kaYnrYor
Dizin gel-gel eyler, bellerin crk-clk! Cehennern, cehennem
Yeter artrk!.. Bu ne bigim e[ilinr? insanlar kiiPi.ih kiiPiik
Ben bildiSin erlrektrerden de$ilim! Kazancr baba
Kopacaksa kopsun artrk bu filim Kazancr baba
Giif'stin gel-gel eyler, ellerin crk-crk! Yetntez rni kaYnadrfrnrrz
Sernsi Belli h{i.icap Otluo[h'r
 s67

MiY,,L\ru,I &rAsAL

Dam iistiinde hediler

Miyav miyav demigler
Sonra inmigler yere
DaSrhnrglar

Evlerine gitmigler
Sonra insanlar grkmrg ortaya
Tavgana kag
Tazrya tut demigtrer
Sonra selAmiinaleykiim demigler
Aleykiimseldrn dernigler
Daha sonra ctimlesi
&liyav miyav demigtrer
Birbirini yemiqler
Subutay l{ilnnet

*
9ECER.E ERts/\KAN'A
Destek alrnakta geriden
Dedenin adr Satrlmrg inat ettin Profesiir,
Babanrn adr Satrlrnrg Gericilifi yeniden
Seninki Satrlnug tcat ettin Profesiir.
Ben senin si.ilAleni bilirim *
Si.ileyrnan efendinin ruhu - Zavalll Nurullah Atag Satrlmrg oSIu Satrlmrg Olmaz din madrabazltSt,
gekiyorsun?
sen cle rnl benirn hayatrmdaki gibi nasrnnclan Etmesen ber canbazh$r,
1939
+ Yazrk! Simnig yobadtf,t
Uyanrg
- giiru,nn MECMUASI DAYA.N Azat ettin Frofesiir
tr
Yepyeni bir giir kitabr. Ankara nire ilmiorl, lrfaruru da,
Otuz iki saYfa. Zara nire Bir kiirsiiniin g6mm da,
iki ytiz yetmig rnrsra; I)ayanrnak ldzrm
Admr, iinvanrm da
ikl ytiz yetrniq nusra ama Berbat ettin Profesiir.
I)ayan bre
E9 mf,na? Mehmet Kemal 19?0 Umit Yagar
NuruIlah Atac'a Sorrnah!
Hamit Macit Selekler
-56ti
SOSYALIST CLI}U
Girdi iginrize bir 3'eni ntoela,
Zamalun yltrlan sosyalist olcltr.
f,Iaber, tiirkii yorurn dursun radyoda
tr{mzrnn pilleri sosyalist oldu.
Egckler krzah arpa samana
Bityticlii srpalar sr$mryor hana
9iitil bozuk inek, siimtiklii dana
Qiftlifin rnalian sosyalist oldu.
Kemifi o yecli, eti o yedi
Daha da bu bana az gelir dedi.
fr,{angahn dibinde uyuyan kedi
Savurdu kiilieri sosyalist oXdu.
Yolctrlzrl balrar-kili., kiipriiler delik
Krlavua hiitii;ye veriyor sa$hk
Krrk yilc{rr dunnadan kan ernc!} sriltik
Brraktr giilleri sosyatrist oldu.
Zevlqlenii. herifler rnaskarahktan
FIer gi,in bir yenisi grkar delikten
IIig bir $ey umrnazken salrr. bahktan
Srrtrnda pullari sosyalist oldu.
Boynuzlu teketrer, oynak keqiler
Sa:yulirJra ne liizrlrn, hep ,,o bi!:inrrler
Sebep denecekse kiitii gegimler
.dfanrn diilleri sosyalist oiclu.
Krzrtr i:i"ifne hedef oldu hel-hartir
Akrlsrzlar: kencli-kendin aldatrr
(iitpe gii;rditz ekin bozair pig k,irr
Yafla,rh nallan sosy;llist rrlrirr.
569
Ovgiiler cliziyrr kl-:ztllai' l'lirl'tll
Zarara balian yok, giiniiller liArda
Soyguncu, vtlrgullcu l'-im velrsa burtltr
Srvadr kollan sosYalist oldu
imaru bi.ittine .,yobazo diYenler
Narnus hrrslzlau, haram yiyenler
ftesrni clairede ad;un soyaniar
Haysiyet kellei"i sosyalist oiclu.
Funttn yrkrp eknrek galan itlerin
Kan emerelr kar-nr gigen bitlerin
EltilAsa, her gegit Parazitlerin
tr{epsinin rolleri sosyalis! oldu.
Tiiiri.irsen tiikri.ifii kirleten yiizler
Sayrlilar, bir bagka Alend 6zier,
Satrlrmg oflaniar, kii'ahk krzlar
Sosyete dullan sosYalist oldu.
Ornekler saymakla bttrniyor tek tek
I(almadr ambarda un ile kePek
Mide fesadrndan lcudunan kdPek
Tiiketti yallarr sosYalist oldu.
Yavuz Biilent Bakiler
*
BiR ITAMALtrN gitn DEFTERINDEN
Serneri attun srrtrmdatl
Vardnn segim sandlfrnrn ba;rna;
.,AsiyAb-r devleti" gevireceklere
Oyumu verrnek igin
Hem semerli hem iPli
Bizimkiler dahi
Temsil eylesunlar deYu,
Vecdi Yat tnan

s70
Nehar TUBEI-K'in Gtiziiyle:
Ahcnkli Yiiri.iyiiS!.. (Hitn'iyet: 2/4/1975)
+ Senin bilgilerin etmez beg para,
Havatrn her ilim ve kiiltiir koluncla beynelnrilcl arcnada aya-
!r dolagmadan gezinecek, orada sesini duyuracak adamrrnlz, ya
bir, 1'a iki taneclir. UEiinciisii yok.'
Qi"inki.i biz hAlA bir program dahilinde galt;mayt ve
yanru
hazrrlr,manrn, bu giinkiilerin vazifesi oldulunu idrak etmemiSiz-
dir. Alimlerimizden zAlimlerimize kadar herkes kendisine rakip
olur korkusuylc aclam yetigtirmez ve bu yiizden mcrllckette dev-
let adamr yetismcsi tesadiife ballr kalrr' *,t$fiiJtlll,fJj
BATI
Batr, batr, diYe milletqe battrk,
$u uygarhk siizii aceb rre ola"
lvillk ne varsa qrkanP atttk'
Verecek ne kaldr Mason'a, SoI'a?"
Ahmet Tevfik PAKSU
57t
KOMUNiST HoCAI.A"RA KtjFUnn.iaivIn,
Ey hoca adrrr profesiirmiiq,
Mefferse gdzlerin bir bakar kiirrniig,
Derslerin millete goraplar iirrni.ig,
Sen bir insan mrsln yoksa it rnisin,
Milletin kanrnr emen bit misin?
Yrllarca ki.irsiiden zehirler kustun,
Sen demek rrarnussuz, demek casustun,
Maskeler di.igiince anslzn sustun,
R.llilletse koynunda yrlan yatrrmrg,
I{zrkkrn ya klrk satu, ya krrk katrrmrg.
Gengleri yanrlttrn diigiirdiin sola
SoI yumruk yukarda grkardrn yola,
Analar diyor ki: giizi,in kiirola!
Takrirlerin herze, yaptl$n serdir,
I(afana nisbetle tezek amberdir.
Tann tanrmadrn l-enin'e taptrn,
Vatan gocu$unu anargist yaptrn,
DoSruyu brrakrp yanhqa saptrn.
Utanrnaz palyago, srsar tivi.iniir,
.A,nalar, babalar hergiin diiviini.ir.
Kafanrnr igi de kara mr kara
Vatanrn balnnda agtrn bln yam"
Sen bir maskarasrn seni var giiden,
Yeter yaptrklann gekil kiirstiden!
Anahtar: 8/ll/1972 Osman Nebioflu
*
KIT'A
SefAletle geqer iimrtin muhakkak,
Pederden yoksa gAyet rnatr-i rnevrirs.
SefAletten halfls olrnak dilersen,
Tereclcli.it yok va meb'us ol, ya deffis...
(1931) .r"r-l"r.ol O*"" Ferit KAM
;da;***-''jL(*\
i7l
I lililiii 1 ij;jElla$'fr.*\ IlASlLplI$ ESLRLERi
I Tiakya Kciylerinde: 1935
I Narr;rk Kcmal vc Vatan Sevgisi: 1937
*l Tcliirllifh $airlu-r: 1939
-! Gazi Osnt:n Pit;a ve Plcvn;: l9-13
.s tuiitirat Prga: 1944
6 105. Do$urn Yrlrnda Namrk Iic-'mal: 19'16
7 l\4eirrnct Emin Yurdakul: 1948
li lli.ittin Ccphclc'riylc Rtza Tcvfik: 1950
9 Btitijn Cephelerivle Ccmal Nadir 1950
iO Partilcr Albiimi.i: 1941
I I Ccrnal Nadir ve AMCABEY: 1955
12 Siileynr.an Naziften HAtrralar: 1957
l:i Biitiin Ccpheleriyle Regat Nuri: 1957
l4 Biitiin Cephcieriylo Erci,iment Ekrenr: 1957
l5 Ajrntct Rasim: Apklur - Hitrralarr: 1957
l6 Bi:tii:, .- ,'helcriyie Ahmet I{apim: 1958
l7 Iliitiin Cephe:leriyle Mchmct Akif: 1958
itt Sair E1;ref - $iirleri - Niikteleri: 1958
19 liirk MizahQrlalr (Sairler ve Nijktedanlar): 1958
:0 lliiliin Ccirh,:icriylc Aka Giindiiz: 1959
2l Btitiiil Ccphelcriyle Namrk l(enal: 1959
)2 Biitiin Cleplrclcriyle Tcvfik Fikrct: 1959
23 Karikatiir Ustadlarrmtz: Cem ve Ramiz: 1959
?+ Edebiyatrmrzda Mevlina: 1959
?5 6mer Ilayyarl - Felsefesi ve Rubaileri: 1960
26 $Air Pacli,sahlar: 196O
573
27 Ornri' Scylctrin: l{ii'.irycl.:ri vc Siirlr-i: l(.t{r0
ili Ycdi Saircl,:n !l0ttrirlru: i!r(i0
'.!() i-iii,ccyin Cuhit - Hayirtr vo Fiirtr;irlan: 1960
3i) Edebiyatrr,lzia Atati.irk: 1960
31 I..lcyzcn 'l-cvfi!:: Iiay:rir ve Siirlcr"i: l96l
iZ l-liciv Edciriyatr Antolojisi: l96l
.i-l lliitiln tlephclcriylc Yahya I(cnral (4. tsasrh;)' 1{t62
34 Biitiin Ccpircleriyle Sait Faik: 1964
35 Biitiin Cephelcriyle Halidr-. Edip: 1964
36 lli.itiin Cepheleriyle I-liisc-yin Rahmi: 1964
?'7 Nfrz-rm l-likinei Tiirk Besrnrncla: 1967'
3E I'-ilozof P.rza'fc.rfik: FIaS'atr.iintrralan-$iirleri: I9(r:i
j9 Ulunay: Hayatr-H0trralarr-Eserleri: 1969
-i0,\tattirk'li'r Nilktc-leri-Frkralan-Hitrralarr: 1973
-l-l lraruk Naliz: l{ayatr-}latrralarr-$iirlcri: 1974
;1.2 Ncyzcn'fevfik: Hayatr-HZitrralan-$iirleri: 1976
+-3 Hiciv vc \,1izah Edcbiyatr Antolojisi: 1976
+
lJu l.irairliir-r, lliiapq:rlarciir br"rlarnadifinrz takclird.. y]zanrl
nruhabt:rc aclresi olan: (istanbul -_ Posta Kutrrsu: 255)
derr' is tcycbilirsiniz.
*
ffiHTATffiUFfiffi
I{AYATI - IIATIRALARI - $ilRLERI
t{ilnri Yiicclrag'rn bu escrini vc di[cr ]:itaplarrnr (Istanirirl *
Ankara Ccrcl. .l(o. 62 K(iLTUn XITABEVt)nden temin
eclebiiirsiniz.
574 575
iginiDEKtr-E,n 236 Abdiilkadir Erdoian, 237: Ziya Paga, 240 - 243: Ruhi Baba
IJiciv ye Mizah edcbivatr iizeriirc diigiinceler... 244 Osman Agdh Paga,245: Ahmet Vefik paqa,249: Namrk Keml
19 Basrndan Yanktlar, 22: Mirah hakktncla diigiirrccler
256 Ahmet Mithat E,f. ve ona yazrlan hicivler.
23 I{izah gairleri, 24: Basrn igin 3 krt'a 258 Ali bey,'260: gAir Egref ve KAmil paga niikteleri.
25 Kanuni'ye kafa tulan ;air: Sdnri 267 Abdiilhak HAmit, 2?1: uskiidarh Tal6t.
29 Atatiirl<'iim Dc Bize, 31: Kara ]!{izah. 273 Adanalr Ziya,276: Harputlu Hacr Hayri, 278: SAbir...
33 Ilk Mizah gazctcsi, 34: Mizah gazctcleri ciiignranhfr
279 M. Fuat Kcipriilti, 280: Omer Fer.it Kanr, 2S3: IJi.iseyin Rahmi
36 Divoien, 41: Mc$rr-rtiyet dcvrinde rniz-ah gazetelen. 288 Deli Hikmet, 289: Rrza Tevfik, 29b: Stileyman Nazif...
53 Mizah fclsefesi, 5B: Milli N{izah, 59: istibclattan bir hdtrra 299 Ibniilernin M. Kemal, 300: Cenap gahabettin, 302: T. Fikret.
64 IIiciv vc l,ilizah, Hicviyeler arasrncla..- 308 Tokadizade $ekip, 312; lilehmet Akif, 3i7: Hiiseyin Cahit.
7r Siir ktrrbanTan, cza Yc ceza giircn gairler'.. 320 Iliiseyin Suat Yalgrn, 322:F{asan Basri Qantay,323 2. Gtikalp
75 Hicivler ve l{eccavlar, 79: Tar-rzimat devrinde hiciv. 324 Sarni Mort'-,n, 32.5: Hiiscyin Kdmi, 337: Cemal Nabedit.
u Hersekli Arif Hikmet, 86: Hiciv iizerine diigiinceler 338 Tahir Olgun, 339: Neyzen Tevfih, 340: Htiseyin Rifat...
88 Divan edebiyatr bcyantndactr.. 89: Giilmece vc ycrgi. 344 Flalil Nihzrt, 3,18: ilisan Hamamt, 351: Abcliilbaki Fevzi.
93 Yunus Emre, 94: Nesimi, 98: $eyhi, 102: Kaysrsrz Abdal'.. 3s+ Erciiment E,l<r'cm, 337: Elif Naci, 361: B. Felek.
110 Kaz.az Ali Qelebi, 113: Fuzuli, 115: Hayali 364 Ulunay, 366: Sltkr Akozan, 368: Cel.ll Paga...
116 Emri, 118: Usuli, Raki, 119: Bafdath Ruhi... 369 Hoca Flayrct, 379: Tahir Nadi, 383: Fazrl Ahmet
123 NAbi, 124: Gcdavi, 125: Ldmii 385 Omer Seyfetlin, 392: Egref-i Zaman,393: Yahya Kemal.
126 Gazali, 129: Pir Sultan Abdal, 131: Azmi. 400 Mithat Cemal, 402: Aka Giindiiz, 406: Ahmet HAgim.
133 I6. ytizyrl gairlerinden frkralar, niiktcler. 409 Regat Nuri, 412: Gizide Sabri, 41,4: A. Canip...
137 Nef i, 144: Sihamr Kaza'rlan giirler 415 Refik Halit, 416: Siileyman Nesip, 417: Osman Cemal.
150 Veysi, 151: Mantrki Ahmet... 422 $eyh Rrza, 425: i\{ehmet. Rasih, 428: Orhan Seyfi.
153 $evhiilislAm Yahya, 155: Sultan IV. Murat, 156: Havayi. 431 Enis Behig, 435: Yusuf Ziya, 439: Narnclar Rahmi, 445: Fa-
157 Izzet Ali Paga, Koca Ragrp Paga lM: Sultan III. I\{ustafa ruk Nafiz.
155 Kazak Abdal, 168: Ebubekir KAni, 175: $eyh Galip, Sumri' 447 I. Alaettin, 449: Necdet Riigtii, 451: VA-Nri, 458: A. H. Okan
178 SiimbiilzAde Vehbi, 180 Enderunlu Vasrf ve Zenanname 459 A. Kutsi Tecer, 462: Arif Nihat Asya, 4{r3: Abdullah Cevdet
464 Tahsin Banguoglu, 465: Halit Fahri, 465: Necip Fazrl
192 TAip, 193: Sikrp, 195: Kiifri Bahdi, 196: Dertli.
197 KAmil Paga, 198: KeEecizAde lr'zet, 200: Sinasi. 469 Bedri Noyan, 47A: Nihat Sami, 471: Rahmi Duman
205 Pertcv PaSa, 206; Bayburtlu Zihni, 208: Mchmct Lebip, 472 Behget Kemal, 474: Abdullah 'Qaplayan, 479:'Icvfik Ncvzat
20s Galip Paga, 210: Manastrrh NAili, 211: Yenigehirli Avni. 484 Halide Nusret, 485: Abdiilhak Molla.
2tt KAzrm Paqa, 213: Arif Hikmet,2l4: Hasan Akif. 486 Abdiilhak Nasuhi, 487: Cenap Muhittin,4BB: M. E. Yurdakul
215 Ali $ldi, Mr.rallim Naci, 216: RuhsAti 489 Kdzrm Karabekir Paga, 494: Kemal Pagazade Sait.
218 Ismail Snta, 221: Andclip Esat, 224: Miinif Paga, 495 Yusuf Ziyaettin,496: Ahmet Kemal Akiinal, 497: A. Nuri.
226 Rcqit Akif Paga, 228: AIi Ekrem 501 Mehmet Rauf, 504: Ahmet Rrfkr, 506: Mahmut Yesari.
229 l'ahsin Nalrit, 230: $air Flersrrcrzdde, 233: Scyrini..' 510 Seldmi Lzzet, SlLt H. Cengiz Alpay, 512: Mahmut Baler
 .5lii

514 Saitri Mollan, 515: Pcvami Serf;r, 517: Or lran Rahmi.

51e }iurettin Artanr, 519: Ilirlis Erginer, 521: Niccdt:t ;\trlglrir
524 Resinr Atala5', 525: Asrm Neget, 526: Nizrm llilimct.
529 Abdiilbaki Gdlprn;rrh, 530: Miimtaz liaiii Fcnilr.
53i Sabiriraltin Aii, 5:Z: Cerlal O$uz, 533: llillnct Fericiurr.
535 A. Surkct Rohgrr, 536: B. R. Eviitrollu, 517: Rifat llg.rz.
511 Olhi.rn Vcrli, 5:12: Azii: flcsin, 544: Aci:ran \rcii...
545 ilhan Selguli, 547: R..:dii F;rili, 5"tB: Qctiir Altirl...
549 Nccip Fazrl, .55ti: Urlit Yagar, 551: M. Iikrnckq:i, Fey'z-io$lri.
552 Orsi.,n Oy'rrren, T .l'Jcvzat Qa$cla;;, 553: Osmltn Biiliikbagr.
5.i4 Asrni l.lc;ci, Nccil'r Atiirliclirno!lu, 5-55: UnriL Ya;;lrr'.
55(r Doiarr Nacli, {ltrl-irr Altan: -5.58: l-{ililclinr<-r$iu, i. Nlrtiz- AI krrr.r
559 Ttrrg',iL Yarlicni, Frof. Dr. Ziya A.lkan. -560: l\{. Sr:liii"> Trrni'.
-561 Orintan l{cbicllu, .5(i3: Mu.stzifa Yrlrhrnn. 564: Avhan Iliirrlrl;r
-;ii+ Srr16ei Rc:lli, 555: Srrat Bchliilgil, tr,{iicap Ollr.ro..rltr
56? Srtbltl;lv I{ikirrel, l\.,}eirir,,:I licrlr-r1, iitnir )'a5ar.
--<69 Yzri'riz Blilcn'i Ilaliilcr. \/ccdi Y;r'm:lr.
571)'lJlilir:in fci,,'lt, i\lrrnr:! l'c','fili P::k:;rr.

lr
Elilini Yiicehag'*r \aftlrrda ciltacatri uhu cseli :

SABiALi }4ESI{UNLAIi
[.!nutulan $airler ve Edipler
Yiiz l,rldan ircri BabrAliclen gelip geqen iistadlarr, edebiyal
tarihlerintie ve ansiklopedilerde acllarr bulunmayatr birgok g:rir'
ve crliplerimizirr hayatlannr, cserlerini, arularrru, hikAyelerini,
giirlerini, frhrn ve niilrtelcrini br.l esercle zevlile okuyacaksrnrz.
Yakrnda gdnyor.

# PIs