Professional Documents
Culture Documents
8. ĐỀ THI HSG
8. ĐỀ THI HSG
SINH GIỎI
Câu 1. (Đề thi học sinh giỏi thành phố Hà Nội – 2010)
Cho tam giác ABC có ba góc nhọn nội tiếp đường tròn ( O; R ) .
D là một điểm bất kỳ thuộc cung nhỏ AD ( D khác A và C ).
Gọi M,N lần lượt là chân đường vuông góc kẻ từ D tới các
đường thẳng AB,AC . Gọi P là giao điểm các đường thẳng
MN, BC .
Lời giải:
Nhận xét: Đường thẳng M,N,P trong bài toán này thực chất
là đường thẳng Sim son của điểm D . Vì vậy ta cũng có thể
chứng minh bài toán theo cách khác theo cách chứng minh
đường thẳng Sim son. (Xem thêm phần các định lý hình học
nổi tiếng)
Cho tam giác ABC vuông cân tại A , một đường tròn ( O ) tiếp
� nằm trong tam giác
xúc với AB,AC tại B,C . Trên cung BC
ABC lấy một điểm M ( M �B; C ) . Gọi I,H,K lần lượt là hình
chiếu của M trên BC; CA; AB và P là giao điểm của MB với IK,
Q là giao điểm của MC với IH .
Lời giải:
� = ACB
a) Vì DABC cân tại A nên ABC � . Gọi tia đối của tia MI là
Mx . Ta có tứ giác BIMK và tứ giác CIMH nội tiếp.
� = 1800 - ACB
� IMH � = 1800 - ABC
� = IMK
�
� = 1800 - IMK
� KMx � = 1800 - IMH
� = HMx
� . Vậy Mx là tia phân giác
�
của MHK .
� � 1 � � = MIC
�
tiếp. � MQP = MIK (cùng bằng sđPM ). Mà MIK (cùng
2
�
� ) � MQP
bằng KBM � � PQ / /BC .
= MCI
� = MCI
� 1 � � �
c) Ta có: MHI (cùng bằng sđIM ). Mà MQP = MCI (cmt)
2
�
� MQP � = 1 sđMQ
= MHI � . Hai tia QP,QH nằm khác phía đối với
2
QM . Suy ra PQ là tiếp tuyến của đường tròn ( O 2 ) tại tiếp
điểm Q . Chứng minh tương tự ta có PQ là tiếp tuyến của
đường tròn ( O2 ) tại tiếp điểm P . Vậy PQ là tiếp tuyến chung
của đường tròn ( O1 ) và ( O 2 ) .
Câu 3. (Đề thi học sinh giỏi tỉnh Gia Lai – 2010)
Cho tam giác ABC vuông tại A . Đường tròn tâm I nội tiếp
tam giác ABC , tiếp xúc với CA và CB lần lượt tại M và N .
Đường thẳng MN cắt đường thẳng AI tại P . Chứng minh
� vuông.
rằng IPB
Lời giải:
Do đó bốn điểm P,N,I, B cùng nằm trên một đường tròn. Mặt
� = 90 0 nên IB là đường kính của đường tròn này
khác , INB
� = 90 0 .
� IPB
� = BNP
a) Chứng minh ANP � .
� = 900 .
b) Chứng minh PNO
Lời giải:
( C) � = 1 ACP
có ANP � Tam giác ACP cân tại C , tam giác AOB
2
� = ABO
cân tại O nên suy ra: APC � �
(
= CPA )
� CP / /OB
� = AOB
ACP � = 1 AOB
� � ANP � (1). Tương tự, ta có
2
� = AOB
DP / /OA � BDP � � = 1 AOB
� BNP � (2). Từ (1) và (2) suy ra:
2
� = BNP
ANP � .
c) Tìm vị trí của P để tích PM.PN lớn nhất? Diện tích tam
giác AMB lớn nhất?
Lời giải:
Theo tính chất của hai đường tròn cắt nhau thì CD ^ MP � H
là trung điểm của MP . Do đó HK / /OM � CD / /OM .
Giả sử AP < BP .
Vì tứ giác CDOM là hình bình hành nên OC = DP, DP = DM = R 2
nên tứ giác CDOM là hình thang cân. Do đó bốn điểm
C, D,O,M cùng thuộc một đường tròn.
�
c) Ta có MPA �
= BPN; �
AMP �
= PBN (góc nội tiếp cùng chắn một
cung). Do đó DMAP : DBNP (g.g)
2
PA PM �PA + PB � AB 2 R 2
� = � PM.PN = PA.PB �� �= = (không đổi).
PN PB � 2 � 4 2
2
Vậy PM.PN lớn nhất là R khi PA = PB hay P là trung điểm
2
của dây AB . Tam giác AMB vuông tại M nên:
AB2 R 2
S AMB =
1
2
1
4
( )
AM.BM � AM 2 + BM2 =
4
=
2
. Vậy S AMB lớn nhất là
R2
khi PA = PB hay P là trung điểm của dây AB .
2
Câu 16. (Đề thi học sinh giỏi tỉnh Vĩnh Phúc – năm
2010)
Cho tam giác ABC nhọn nội tiếp đường tròn ( O ) . AD, BE,CF là
ba đường cao ( D �BC,E �CA,F �AB ) . Đường thẳng EF cắt BC
tại G , đường thẳng AG cắt lại đường tròn ( O ) tại điểm M .
Lời giải:
b) Theo kết quả trên, và tứ giác AEFH nội tiếp suy ra M nằm
trên đường tròn đường kính AH . Do đó HM ^ MA . Tia HM cắt
lại đường tròn ( O ) tại K , khi đó AMK
� = 900 nên AK là đường
kính của ( O ) . Từ đó suy ra: KC ^ CA,KB ^ BA � KC / /BH,KB / /CH
� tứ giác BHCK là hình bình hành � KH đi qua điểm N . Khi
đó M,H, N thẳng hàng. Trong tam giác GAN có hai đường cao
AD, NM cắt nhau tại H , nên H là trực tâm của tam giác
GAN � GH ^ AN .
Câu 17. (Để thi học sinh giỏi cấp Quận –TPHCM –
2010).
Lời giải:
�
a) Ta có AMB = 900 .Trong tam giác ABD có DC ^ AB nên DC là
đường cao thứ nhất. Do đó BM là đường cao thứ hai, suy ra
H là trực tâm của tam giác ABD . Suy ra AH là đường cao
� = 900 � N thuộc đường tròn
thứ ba � AH ^ BD tại N . � ANB
đường kính AB . Vậy AH và BD cắt nhau tại điểm N nằm
trên đường tròn ( O ) .
CA MA CH MA
chữ nhật. Mặt khác: = ; = suy ra CH = CA . Vậy tứ
CB MB CB MB
giác ACHE là hình vuông.
suy ra MI là trung tuyến ứng với cạnh huyền của trong tam
1 1
giác vuông MAH � MI = AH = CE � DMCE vuông tại
2 2
M � ME ^ MC . Chứng minh tương tự ta có: MF ^ MC (2). Xét
� DM DN
DDMN và DDBA có ADB chung; = � DDMN : DDBA
DB DA
� 1�
�
(c.g.c) � DMN � = 450 . Mà AMC
= DBA = AMB = 450 nên
2
�
CMN �
= 1800 - AMC �
+ DMN ( )
= 90 0 � MN ^ MC (3). Từ (1),(2) và (3)
� = DCF
d) Ta có ECD � = 450 . Do đó ECF
� = ECD
� + DCF� = 900 . Áp dụng
hệ thứ lượng trong tam giác vuông CEF , ta có:
1 1 1
= + . Áp dụng bất đẳng thức Cô-si, ta có:
2 2
CM CE CF2
1 1 1 1 1 1 1
= + �2 . = 2. .
CM2 CE2 CF2 CE2 CF2
( ) ( )
2 2
2.CA 2.CB
1 1 1 1 1
= . = . = ޣCM 2 S1 S 2 .
CA 2
CB 2 S1 S 2 S1S 2
Câu 18. (Đề thi học sinh giỏi thành phố Hà Nội –
2009).
Lời giải:
� MB R 2 2 �
� sin MAB = = = � MAB = 450 . Mặt khác:
AB 2R 2
� =1 sđBC
CAB � �
===
1 �
sđAB 450 �
MAB �
CAB M C . Vậy khi M �C thì
2 4
R 10
AK = .
2
Câu 19. (Đề thi học sinh giỏi tỉnh Thanh Hóa – 2009).
a) Chứng minh tứ giác AMND nội tiếp được trong một đường
tròn.
b) Chứng minh KI ^ BC .
http://dethithpt.com – Website chuyên tài liệu đề thi file
word
2. Cho tam giác ABC cân tại A và có góc A bằng 360 . Tính tỉ
AB
số .
AC
Lời giải:
� = BDC
1. a) Ta có BAC � � của ( O ) ). Xét
(cùng chắn cung BC
� = 1 sđIE;
đường tròn ( K ) có BAC � = 1 sđIF
� BDC �
2 2
�
AME
1
= sđAI
2
( ) (
� = 1 sđAE
� + sđIF
2
� + sđIE
)
� = 1 sđAI
2
� = ADN
� � tứ giác
� = ACB
b) Ta có: ADB � � của ( O ) ). Mà
(cùng chắn AB
�
AME � � AME
= ADB � � � EF / /BC (1). Mặt khác IE
= ACB � = IF
� � KI ^ EF
(2). Từ (1) và (2) suy ra: KI ^ BC (đpcm).
� = 360 ; BDC
2. Kẻ phân giác BD , khi đó ABD � = ACB
� = 720 . Suy ra
AB DA DA DC DA + DC
= � = = . Mặt khác DC = AC - AD = AB - BC
BC DC AB BC AB + BC
2
AB.BC �AB � AB
� = AB - AC � AB.BC = AB2 - BC2 � � � - -1= 0
AB + BC �BC � BC
AB 1 + 5
� = .
BC 2
a) Xác định vị trí của M để tam giác AHB có diện tích lớn
nhất.
Lời giải:
� + PHN
a) Ta có PAN � = 900 + 900 = 1800 . Do đó tứ giác APHN nội
tiếp. Tứ giác APMN là hình vuông nên cũng nội tiếp. Suy ra
năm điểm A,N,M,P,H cùng thuộc một đường tròn. Do đó
Cho tam giác ABC nội tiếp đường tròn ( O ) đường kính BC . Kẻ
AH 3
đường cao AH của DABC . Cho biết BC = 20cm, = .
AC 4
Lời giải:
AB AC AB AH 3
� DABC : DHAC � = � = = . Mà AB2 + AC2 = BC2 nên
AH HC AC HC 4
Cho tam giác ABC có ba góc nhọn nội tiếp trong đường tròn
( O) và có trực tâm là H .
Lời giải:
Câu 23. (Đề thi học sinh giỏi tỉnh Hải Dương – 2008).
Cho tam giác ABC có ba góc nhọn nội tiếp đường tròn ( O ) và
có trực tâm là H . Giả sử M là một điểm trên cung BC không
chứa A ( M khác B,C ). Gọi N,P lần lượt là điểm đối xứng của
M qua các đường thẳng AB,AC .
Lời giải:
� = AMC;
Mặt khác, IBK � �
AMC � . Do đó IBK
= APC � = APC
� (2). Từ (1)
� + AHC
và (2) suy ra: APC � = 1800 . Vậy tứ giác AHPC nội tiếp.
� = ACP
b) Do tứ giác AHPC nội tiếp nên AHP � . Mà ACP
� = AMP
�
� = ACM
nên AHP � �
. Mặt khác, ACM � = 180 0 nên
= ABM
� = ABM
AHP � �
= 180 0 . Mà AMB �
= ABN � = ABN
nên AHP � = 1800 (3).
� = AHN
Tương tự, ABN � (4) Từ (3) và (4) suy ra:
� + AHN
AHB � = 180 0 . Vậy N,H,P thẳng hàng. c)
http://dethithpt.com – Website chuyên tài liệu đề thi file
word
�
Ta có MAN �
= 2BAM; �
MAP �
= 2MAC . Do đó
� = 2 BAM
NAP �
(�
+ MAC �
= 2BAC)(không đổi) .Ta có
� = 2AM.sin BAC
NP = 2AP.sin BAC � . Vậy NP lớn nhất khi và chỉ khi
AM lớn nhất. mà AM lớn nhất khi và chỉ khi AM là đường
kính của đường tròn ( O ) . Vậy NP lớn nhất khi và chỉ khi M là
điểm đối xứng của A qua O .
Câu 24. (Đề thi học sinh giỏi tỉnh Hà Tĩnh – 2008)
Cho đường tròn ( O; R ) và đường tròn ( O'; R ' ) cắt nhau tại A và
B . Trên tia đối của AB lấy điểm C . Kẻ tiếp tuyến CD,CE với
đường tròn tâm O , trong đó D,E là các tiếp điểm và E nằm
trong đường tròn ( O' ) . Đường thẳng AD, AE cắt đường tròn
( O' ) lần lượt tại M và N ( M,N khác A ). Tia DE cắt MN tại I .
Chứng minh rằng:
a) DMIB : DAEB .
b) O'I ^ MN .
Lời giải:
� = BMN
a) Ta có BAN � (cùng chắn cung BN ) (1) do tứ giác
�
AMNB nội tiếp nên MNB � . Mà DAB
= DAB � = DEB
� �
nên MNB �
= DEB
http://dethithpt.com – Website chuyên tài liệu đề thi file
word
� = DEB
hay INB � . Do đó tứ giác BEIN nội tiếp � EBI
� = ENI
� hay
� = ANM
EBI � �
. Mà ANM �
= ABM �
nên ABM � . Hay
= EBI
� + EBM
CBE � = EBM
� + IBM
� (2). Từ (1) và (2) suy ra DMIB : DAEB .
BD CD
suy ra DCDB : DCAD (g.g) � = (3). Tương tự ta có
DA CA
CE EB
= (4). Mặt khác, CD = CE (tính chất tiếp tuyến) (5).
CA EA
EB BD
Từ (3),(4),(5) suy ra: = (6). Theo (1),
EA DA
�� = AED
ABD �
EB IB � � = IEN
�
DMIB : DAEB � = (7). Mà �� � ABD . Do tứ
EA MI AED = �
IEN
�
�
� � � = IBN
giác BNIE nội tiếp nên IEN = IBN � ABD � (8). Mặt khác,
� = DAB
theo (1) ta có INB � (9). Từ (8) và (9) suy ra
DB IB
DDBA : DIBN � = (10). Từ (6),(7) và (10) suy ra
DA IN
MI = NI � O' I ^ MN .
Cho tam giác ABC nhọn, tia phân giác trong của góc BAC cắt
BC tại D . Gọi E,F thứ tự là hình chiếu vuông góc của D trên
AB và AC , K là giao của CE và BF , H là giao điểm của BF
với đường tròn ngoại tiếp tam giác AEK . Chứng minh rằng
DH ^ BF .
Lời giải:
DB NB AB BE NB BE NB FC EF
� . = . � = � . . = 1 (do AE = AF ).
DC NC AC CF NC CF NC FA EB
Cho tam giác ABC vuông tại A . D là một điểm nằm trong
tam giác đó sao cho CD = CA; M là một điểm nằm trên cạnh
� 1�
AB sao cho BDM = ACD; N là giao điểm của MD và đường
2
cao AH của tam giác ABC . Chứng minh rằng DM = DN .
Cho lục giác đều ABCDEF . Gọi G là trung điểm của BF . Lấy
điểm I trên cạnh BC sao cho BI = BG , điểm H trên cạnh BC
� = 450
sao cho BI = BG , điểm H nằm trên đoạn IG . Sao cho CDH
� = 450 . Chứng minh rằng
, điểm K trên cạnh EF sao cho DKE
tam giác DKH là tam giác đều.
�
HDG = CDG � = 600 - 450 = 150 = 1 BDG
� - CDH � . Vậy DH là phân giác
2
� . Kết hợp với GH là phân giác của góc BGD
của góc BDG � (do
�
DBGI vuông cân nên DGH � ), suy ra BH là phân giác của
= DGB
� ; do đó B,H,O thẳng hàng ( O là tâm của lục giác
góc DBF
đều).
�
Hai tam giác DDHO và DDKE có DO = DE,HDO � = 150 ,
= KDE
�
HOD � = 120 0 nên chúng bằng nhau (g.c.g), suy ra HD = KD
= KED
�
. Lại có HDK � + ODK
= HDO � = ODK
� + KDE
� = ODE
� = 600 . Vậy DHDK
đều. � = FBC
Cách 2: Vì FDC � = 900 nên
� = BGH
FDH � = 450 , do đó tứ giác GHDF nội tiếp, suy ra
� = FGD
FHD � = 90 0 nên tam giác HFD vuông cân � H,O,E cùng
� = 1 FHD
thuộc trung trực của đoạn FD � EHD � = 450 = EKD
� . Suy
2
� = HEK
ra tứ giác EKHD nội tiếp � HDK � = 600 , HKD
� = HED
� = 600 .
Vậy tam giác HKD đều.
ID IB 2
DIDB : DIBM (g.g) � = . Suy ra ID.IM = IB2 = AB . Vậy MI.DI
IB IM 4
không phụ thuộc vào vị trí của M .
Cho tam giác ABC nội tiếp đường tròn ( O ) . Đường tròn ( O' )
tiếp xúc với hai cạnh AB,AC theo thứ tự tại P,Q và tiếp xúc
với đường tròn ( O ) tại S . Hai đường thẳng SP,SQ cắt lại
đường tròn ( O ) theo thứ tự tại M,N . Gọi E, D,F theo thứ tự là
hình chiếu vuông góc của S trên các đường thẳng
AM,MN, NA . Chứng minh rằng DE = DF .
Lời giải:
SM SA SN SA
� = . Lập luận tương tự ta có = , mà AP = AQ
AM AP AN AQ
SM AM
nên = (1). Bốn điểm M, D,S,E cùng nằm trên đường
SN AN
� = AMN
tròn đường kính SM , suy ra DSE � . Từ đây, áp dụng định
� = SM.sin AMN
lý sin cho tam giác SED ta có. DE = SM.sin DSE � .
�
DE SM.sin AMN
�
Tương tự DF = SN.sin ANM . Vậy = (2). Từ (1) và
�
DF SN.sin ANM
�
DE AM.sin AMN
(2) suy ra =
�
= 1 (áp dụng định lý sin cho tam
DF AN.sin ANM
giác AMN ). Do đó DE = DF (đpcm).
Cho tam giác ABC vuông tại A có đường cao AH . Trên tia
đối của tia HA lấy điểm D sao cho HA = 2HD . Gọi E là điểm
đối xứng của B qua D ; I là trung điểm của AC ; DI và EI cắt
�
BC lần lượt tại M và K . Chứng minh rằng MDK �
= MCD .
Lời giải:
http://dethithpt.com – Website chuyên tài liệu đề thi file
word
Gọi N,P thứ tự là trung điểm của AH và IN. Dễ thấy IN / /CH
(tính chất đường trung bình của DACH ), nên IN ^ AH . Xét
BH AH
tam giác vuông ABC , ta có HB.HC = AH2 � = .
AH HC
BH HD
Vì AH = ND = 2DH,HC = 2IN nên
= . Do đó DBDH : DDIN ,
DN NI
� = DIN
dẫn tới BDH � � BDI
� = BDN
� + NDI
� = DIN
� + NDI
� = 90 0 .
IM MK
= � MK.MC = MI 2 . Do H là trung điểm ND và HM / /NI
CM MI
MK MD
nên MD = MI , suy ra MK.MC = MD2 , hay = , do đó
MD MC
�
DMDK : DMCD (c.g.c), dẫn đến MDK �
= MCD . (đpcm).
Lời giải:
Cho tứ giác ABCD nội tiếp một đường tròn ( w) . Điểm M nằm
trên tia đối của tia BD sao cho MA,MC là hai tiếp tuyến của
đường tròn ( w) . Tiếp tuyến tại B của đường tròn ( w) cắt MC
tại N và cắt CD tại P , ND cắt đường tròn ( w) tại E . Chứng
minh rằng ba điểm A,E,P thẳng hàng.
Lời giải:
NB BE NC CE
DNCE : DNDC (g.g), suy ra = ; = . Kết hợp với
ND DB ND DC
BE CE
NB = NC suy ra = � BE.DC = CE.DB . Lại áp dụng định lý
DB DC
Ptolemy với tứ giác nội tiếp BECD ta được:
1 BC 2CE
BE.DC = CE.DB = BC.DE � = (2). Vì PB là tiếp tuyến
2 DB DE
của đường tròn ( w) nên DPCB : DPBD (g.g)
QC EC QD DE
Q thì: DQEC : DQDA (g.g) � = DQDE : DQAC � = .
QA DA QA AC
QC QD EC DE
Từ đó : = : Kết hợp với (1),(2) ta được:
QA QA DA AC
2
QC EC.AC EC 4EC �2CE �
= = . =� � (4). Từ (3)và (4) suy ra
QD DE.DA DE DE �DE �
PC QC
= P Q . Do đó ba điểm A,E,P thẳng hàng.
PD QD
(
� < 90 0
Câu 33. Cho tam giác cân ABC AB = AC, BAC . Kẻ đường)
cao BD ( D �AC ) . Gọi M,N và I theo thứ tự là trung điểm của
các đoạn thẳng BC, BM, BD . Tia NI cắt cạnh AC tại K . Chứng
minh rằng :
b) 3BC2 = 4CA.CK .
Giải:
BC CA
hợp với (1) ta có DABC : DNKC � = . Mặt khác ta thấy
CK NC
3 4 4
NC = BC . Do đó BC2 = BC.NC = CA.CK , hay 3BC 2 = 4CA.CK
4 3 3
(đpcm).