Yer İsimlerin Yazımı İle İlgili Kurallar

Yer isimlerinin tür bildiren ikinci ismi de büyük harfle yazılır:

Konya Ovası
Tuz Gölü
Fırat Nehri
Porsuk Çayı
Zap Suyu
Zigana Geçidi
Marmara Bölgesi
Asya Yakası

Bunlar coğrafi yerlerdir.

Yanlış Kullanımına Örnekler:

Konya ovası (Konya Ovası)

Konya ovasını (Konya Ovası'nı)
Konya Ovasında (Konya Ovası'nda)

Kıta, ülke, il, ilçe, belde, kasaba, köy vb. tür isimleri ile kurulan yer adlarında tür bildiren
bu ikinci isimler küçük yazılır:

Avrupa kıtası
Türkiye ülkesi
İstanbul ili
Beylikdüzü ilçesi
İnsuyu kasabası
Kumkale beldesi
Apçağa köyü

Bunlar yerleşim birimidir.

Yanlış Kullanımlara Örnekler:

İnsuyu Kasabası (İnsuyu kasabası)

İnsuyu Kasabası'nda (İnsuyu kasabasında)

Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde,
sokak kelimeleri büyük harfle başlar:

Cumhuriyet Mahallesi
Sultanahmet Meydanı
Atatürk Bulvarı
İstiklal Caddesi
Kurtuluş Sokağı
Bunlar adres bilgileridir. Adrese il ve ilçe yalnızca ismi ile eklenir : Kadıköy / İstanbul

Yanlış Kullanımına Örnekler:

Kurtuluş sokağı (Kurtuluş Sokağı)

Kurtuluş sokağında (Kurtuluş Sokağı'nda)

Yapı isimlerini de yer isimleri gibi düşünebiliriz ve onlarda da tür adları özel ada
dahildir ve büyük yazılır:

Çankaya Köşkü'nü, Horozlu Han'ı, Ankara Kalesi, Galata Köprüsü'nü, Beyazıt Kulesi'nde,
Bilge Kağan Anıtı'nı, Nusretiye Saat Kulesi'nde vb.

Büyük Harflerin Kullanımında Sıkça Karıştırılan Kurallar

Aylar ve Günlerin Yazımı

Ay ve gün adları herhangi bir tarih ile birlikte kullanılırsa büyük yazılır:

22 Haziran'da doğdum.
22 Haziran 1992'de doğdum.
22 Haziran Pazartesi günü...
22 Haziran 1992 Pazartesi günü...
1992 yılının Haziran ayında...
1992 yılının Haziran ayında Pazartesi günü...

Dünya, Güneş ve Ay

Yalnızca terim anlamlı kullanıldıklarında büyük yazılır ve dolayısıyla kesme işareti kullanılır:

Dünya'nın uydusu Ay'dır.

Onun dünyası yıkıldı.
Sen aysın, güneşsin.

Yön İsimleri

Yön bildiren kelimeler özel ismin önünde kullanıldığında büyük yazılır:

Doğu Avrupa'da fırtına var.

Kuzeydoğu Asya karışıyor.
Güneydoğu Anadolu sıcaktır.
 Özel İsim ile Kurulan Birleşik Kelimeler

Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle
başlar, tür bildiren kelimeler küçük yazılır.

Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Japon gülü, M
araş dondurması, Van kedisi vb.

Tarihi Olay, Dönem, Çağ

Tarihi olay, çağ ve dönem adlarının tür bildiren kelimeleri de büyük harfle başlar ve
dolayısıyla kesme ile ayrılır:

Milli Edebiyat Dönemi'nde,

Milli Mücade Dönemi'ni,
Buzul Çağı, Lale Devri,
Cahiliye Dönemi, Orta Çağ,
Aydınlanma Çağı'nda
Karanlık Çağ.

Aylar ve Günlerin Yazımı

Ay ve gün adları herhangi bir tarih olmadan kullanılırsa küçük yazılır ve kesme işareti
kullanılmaz:

Bu haziranda taşınacağız.
Sınav salı günüymüş.
Haziranın ilk haftası pazara denk geliyor.

(Haziran kelimesinde kesme kullanılmadı, cümle başı olduğu için büyük yazıldı.)

Tanrı, İlah, Allah

Özel isim olarak kullanılmadıkları zaman küçük yazılır:

Müzik dünyasının ilahısın.

Edebiyatın tanrısı gibiydi.
Bu işin allahları orada.

Sen beni affet Allah'ım.

Tanrı'm bize güç ver.
 Yön İsimleri

Yön bildiren kelimeler tek başlarına ya da özel isimden sonra kullanıldıklarında küçük yazılır:

Avrupa'nın doğusunda kar var.

Türkiye'nin batısı ısınıyor.
Biraz güneye inelim.

Akrabalık Bildiren Kelimeler

Akrabalık bildiren kelimeler sadece lakap olarak kullanılırsa özel isme dahil olur
ve büyük yazılır.

Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Nene Hatun; Gül Baba, Susuz Dede, Telli Baba vb.

Cemal dayım harbi adamdır.

Hafize ablayı seviyorum.
Bakkal amca çok yaşlı.

İki Noktadan Sonra

İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük
harfle başlamaz:

İki şey önemlidir: akıl ve vicdan. (Örneğin sayısı belli ise nokta ile değilse üç nokta ile biter.)

Eser İsimleri

Kitap, dergi, gazete, tablo, resim, heykel, beste vb. eserlerin yalnızca isimleri büyük yazılır;
özel ada dahil olmayan, tür bildiren kelimeleri büyük yazılmaz.

Bugün Cumhuriyet gazetesi aldım.

Türk Dili dergisine abone olduk.

Resmi Gazete (Yayının ismi budur.)

Onuncu Yıl Marşı (Bestenin ismi budur.)
İstiklal Marşı (Şiirin ismi budur.)

Para Birimi

Para birimleri (lira, avro, dinar, dolar vb. ) büyük harfle başlamaz:
Türk lirası değerlendi.
Amerikan doları aldım.
Bir avro kaç lira?

Yön İsimleri

Yön anlamı dışında (fikir, hayat tarzı, felsefe, yer vb.) kullanıldıklarında büyük yazılır ve
dolayısıyla kesme ile ayrılır.

Bu konuda Batı'nın fikri başka.

Doğu ve Batı kültürleri farklıdır.
Uzak Doğu'dan geldiler.
Orta Doğu kaynıyor.

Saygı Sözleri, Unvan ve Lakaplar

Kişi adlarıyla birlikte kullanıldıklarında özel ada dahil olup büyük yazılırlar.

Zeynep Hanım, Hasan Bey, Mustafa Efendi

Deli Petro, Genç Osman, Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk

Lakaplar ve takma isimler tek başlarına da özel ad özelliği gösterirler:

Karaoğlan'ı görmek istiyorum. (B. Ecevit'in lakabı)

Deli Ozan derler ona. (F. N. Çamlıbel'in lakabı)

Özel İsimden Türeyen Sözcükler

Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar:

Türkçe, Türkleşme, Türkleşmek, Türkçü, Türklük, Avrupalı, Asyalılık, Konyalı, İstanbullu vb.

Özel İsimlerde Kesme İşaretinin Kullanılmadığı Durumlar

Kurumlar, kuruşlar, iş yeri adları ve benzerleri büyük harfle yazıldığı halde bunlara
gelen ekler ayrılmaz:

Türk Dil Kurumuna

Türk Dil Kurumu'na (Yanlış)
Cumhuriyet Lisesinde
Cumhuriyet Lisesi'nde (Yanlış)
Türkiye Büyük Millet Meclisinde
İstanbul Büyük Şehir Belediyesine
Ulupınar Gözlemevinden
Selçuk Üniversitesinde
Köşem Bakkaliyesinde vb.
Özel İsimlere gelen yapım ekleri (çokluk eki de) ve yapım eklerinden sonra gelen ekler kesme
işareti ile ayrılmaz:

Türkler
Türk'ler (Yanlış)
Türkçenin
Türkçe'nin (Yanlış)
Türkiyeliler
Türkleşmenin
Farslılar
Farsçada
Müslümanlıkta

Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde
kesme işareti konmaz:

Konya Ovası'nda buğday yetişir. (Ovası dersek kesme konur. )

Konya Ovamızda buğday yetişir.
Konya Ovamız'da (yanlış kullanım)

Bu kural isim tamlamaları ile oluşan yer adlarında meydana gelir. Sıklıkla sorulan bir kural
değildir.

Birbiri ile Karışan Ek ve Bağlaçlar

Türkçede ekler kelimeye bitişik (-mi hariç), bağlaçlar ve edatlar ise ayrı yazılır!

Bağlaç Olan de ile Ek Olan -de

Türkçede bulunma hâl eki -de ekidir.

Bu eki alan kelime cümlede çoğunlukla yer ve zaman ile ilgili bilgi verir.
Cümleye sorulan nerede sorusuna cevap verir.

Yarın okulda sınav var. (Nerede?)

Sende kalem var mı? (Nerede?)
Sınıfta kalanlar oldu.

Bağlaç olan de ise hiçbir zaman nerede sorusuna cevap vermez.

Sen de bizimle gel. (Nerede??)

Yemek de yemek diye tutturdu.
Gelmiş de gitmiş bile.

Başka bir kullanışlı yol ise "de" bağlacını cümleden çıkartmaktır:

Sen bizimle gel
Yemek yemek diye tutturdu.
Gelmiş gitmiş bile.

Anlam daralır ama cümle manasız bir hâl almaz.

Bağlan Olan ki ile Ek Olan -ki

Türkçede -ki ekinin çeşitli görevleri vardır. Bunlara değinmeyip yalnızca ayırt etme yoluna
değineceğiz:

Cümle içerisinde "ki" olan kelimeye -ler çoğul ekini ekleyerek "ki"nin doğru yazılıp yazılmadığı
anlaşılabilir.

Bizimki daha sevecen.

Bizimkiler (-ler ekini alan kelime manasız bir sözcüğe dönüşmezse burada -ki eki
kullanılmıştır.)

Tut ki çıldırdım.
Tutkiler (Anlamsız bir kelimeye dönüştü. Öyle ise bağlaçtır.)

Not: Birkaç örnekte ki bağlacı kalıplaşmış olduğu için bitişik

yazılır: sanki, oysaki, mademki, belki, hâlbuki, çünkü, meğerki. (sombhçm)

Eğer ki ifadesi her zaman ayrı yazılır. Kalıplaşmış olduğu sanılmaktadır lakin yanlış bilgidir.

-Mi Soru Ekinin Yazımı

Bu ek gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı
olarak ünlü uyumlarına uyar:

Kaldı mı? Sen de mi geldin? Olur mu? İnsanlık öldü mü?

Soru ekinden sonra gelen ekler, bu eke bitişik olarak yazılır:

Okuyor muyuz? Çocuk muyum? Gelecek miydi? Güler misin, ağlar mısın?

Bu ek sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır:

Güzel mi güzel! Yağmur yağdı mı dışarı çıkamayız.

UYARI: Birleşik fiillerde mi soru eki iki kelimenin arasına da gelebilir: Vaz mı geçtin?

Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

Kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik
kelimeler ayrı yazılır.

Biz akılda kalıcı bir yol olarak ikinci kelimenin anlam değişikliğine uğramamasına bakacağız:

hamam böceği (böcek kelimesinin anlamı değişmedi)

ayrık otu (ot kelimesinin anlamı değişmedi)
ateş çiçeği (çiçek değişmedi)
üst geçit (geçit değişmedi)
kara yolu, hava yolu, deniz yolu (yol: gidilen, takip edilen)
hafta içi (iç günler)
hafta sonu (son günler)
yer altı (alt)
yer üstü (üst)
dil bilgisi (bilgi)

Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk
kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır:

alt etmek, dans etmek, el etmek,kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var olmak, yok
etmek, yok olmak vb.

Ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğradıklarında ise bitişik yazılır:

emretmek, menolunmak, cemetmek, kaybolmak; darbetmek, dercetmek, hamdetmek; affetmek, hissetmek,

reddetmek vb.

Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişmesine uğradığında bu tür
birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Biz akılda kalıcı bir yol olarak ikinci kelimenin anlam değişikliğine uğramasına bakacağız:

ayşekadın (fasulye)
karadul (örümcek)
kadınbudu (köfte)
dilberdudağı (tatlı)
beştaş (oyun)
gülkurusu (renk)
suçüstü
akşamüstü
bilinçaltı

Dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş
olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır:
a. Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları: başbakan, başçavuş, başeser, başhekim, başhemşire,
başkent başköşe, başrol, başsavcı vb.

b. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim

tamlamaları: aşçıbaşı, binbaşı, elebaşı, ustabaşı vb.

c. Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler: ağababa, ağabey,
beyefendi vb.

ç. Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri belirsizlik sıfat ve
zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

d. Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: aşevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi,
öğretmenevi, yayınevi vb.

Büyük Harfle Yapılan Kısaltmalar

Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük

harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz: TBBM, TDK, TÖMER vb.

Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas
alınır: BDT’ye, TDK’den, THY’de, TRT’den vb.

"K" harfi "Ka" diye seslendirilmez. Son harfi "K" harfi ile biten kısaltmalara dikkat
et!

TDK'dan (Yanlış) TDK'den (Doğru)

Küçük Harfle Yapılan Kısaltmalar

Kısaltılan kelime veya kelime grubu; özel ad, unvan veya rütbe ise ilk harf büyük; cins
isim ise ilk harf küçük olur: Alm. (Almanca), Kocatepe Mah., Güniz
Sok., Prof., Dr. ; sf. (sıfat), haz. (hazırlayan), çev. (çeviren), ed. (edebiyat), fiz. (fizik), kim.
(kimya) vb.

Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cm’yi,
(santimetreyi), kg’dan (kilogramdan), mm’den (milimetreden) vb.

Sonu noktalı kısatlmalara gelen ekler için kesme kullanmaya gerek yoktur: Alm.dan, İng.de
vb.

Üs sayısı olan kısatlmalarda da kesmeye gerek yoktur ve bunlarda da okunuş esas

alınır: m²ye (metrekareye), 64ten (altı üssü dörtten) vb.

Sayıların Yazımı

Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır:

iki yüz, üç yüz altmış beş, bin iki yüz elli bir vb.
Üleştirme sayıları her zaman yazı ile yazılır!

5'er kalem dağıttılar. (Yanlış)

Beşer kalem dağıttılar. (Doğru)

İstisnaslar:

Para ile ilgili işlemlerle senet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: 650,35
(altıyüzelliTL,otuzbeşkr.)

Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb.