Yazım Kuralları-Noktalama İşaretleri

Yusuf Emre Aslan

 Yazım Kuralları
 “de”nin yazımı:  “ki”nin yazımı:
Bağlaç Ek Bağlaç Ek
-Ayrı- -Bitişik- -Ayrı- -Bitişik-
 Parmak kalınlığında yapraklar  Vazodaki çiçekler kurumuştu.
var.  Baktım ki gitmiş.
 Gel de doktorun söylediklerini  Masadaki eşyaları almalısın.
yap.
 İstanbul ki kelimelerle
 Bu masada biz oturacağız. anlatılmaz.
 Sizinle Gamze de gelsin.  Bahçedeki adam size bakıyordu.
 Bahçede çocuklar oynuyor.  Yağmur yağmadı ki toprak
koksun.
Not: Not:
de + de Cümle anlamlı:Ek ki+ler Kelime anlamlı: Ek
da + da Cümle anlamsız:Bağlaç Kelime anlamsız: Bağlaç
 “mi”nin yazımı  Ama 1: Çek, senet gibi ticari
işlemlerde bitişik.
Soru edatıdır, ayrı yazılır.
 Ama 2: İskambil oyun
 Sesimi duyan var mı? isimlerinde bitişik.
 Derdimi dinler misin? #ikiyüzyirmibeşTL#
 Düzenli olarak soru çözüyor Ellibir, yüzbir, altmışaltı…
mu?
13:30’da (yanlış) 13.30’da(doğru)
 Hava karardı mı eve gideriz.
20.00’da (yanlış)
 Güzel mi güzel bir elbise 20.00’de(doğru)
giymişti.
1.200.000TL (doğru)
Sayıların Yazımı
1 milyon 200 bin TL (doğru)
 Birden fazla kelimeden
Bir milyon iki yüz bin TL (doğru)
oluşan sayılar ayrı yazılır.
28-12-2005 (yanlış)
Yaş otuz beş yolun yarısı eder.
28.12.2005(doğru)
Üç yüz altmış beş gün.
28/12/2005(doğru)
 Romen Rakamı:
Hükümdar: II.Mahmut
Tarihi Olay: II. Dünya Savaşı
Kitap Ciltleri: IV. Cilt
Tarihler: 20. VI. 2010
Yüzyıllar: XIX. Yüzyıl
 4 ve 4’ten fazla rakamdan
oluşan sayılarda nokta, kesirli
sayılarda virgül kullanılır.
2.125.500 2,25 35,5
2’şer 3’er 4’er (yanlış) DİKKAT!
İkişer, üçer, dörder (doğru)
2’nci 3’üncü 4’üncü (doğru)
İkinci, üçüncü, dördüncü (doğru)
 Büyük Harflerin
Kullanıldığı Yerler:
 Cümle içinde tırnak veya yay
ayraç içine alınan cümleler büyük
harfle başlar.
Atatürk “Muhtaç olduğun kudret,
damarlarındaki asil kanda
mevcuttur!” diyor.
Anadolu kentlerini, köylerini (Köy
sözünü de çekinerek yazıyorum.)
gezsek bile görmek için değil,
kendimizi göstermek için geziyoruz.

 UYARI: İki çizgi
arasındaki açıklama
cümleleri büyük harfle
başlamaz:
Bir zamanlar -bu zamanlar çok da
uzak değildir, bundan on, on iki
yıl önce- Türk saltanatının maddi
sınırları uçsuz bucaksız denilecek
kadar genişti.
 Unvanlar ve lakaplar büyük
harfle başlar.
Yüzbaşı Cengiz Topel
Kaymakam Mehmet Bey
Deli Dumrul - Genç Osman
 Doğu-Batı-Kuzey-Güney
kelimeleri isimlerden önceyse
büyük, sonraysa küçük harfle
başlar.
Doğu Anadolu-Anadolu’nun doğusu
Batı Karadeniz- Karadeniz’in batısı
Not: Doğu-Batı millet, yaşam tarzı
anlamındaysa büyük.
O çocuğun Batılı bir hayatı vardı.
 Dünya, Güneş ve Ay  Kurum-Kuruluş –Kurul isimleri
kelimeleri coğrafi terim büyük harfle başlar.
olarak kullanılırsa büyük Malatya Valiliğinin- Türk Dil Kurumu
harfle başlar. Gaziler Derneğinde-Bakanlar Kurulu

Dünya, Güneş etrafındaki Not: Kurum-kuruluş isimlerine

gelen ekler kesme işaretiyle
turunu bir yılda ayrılmaz.
tamamlar.  Devir, Dönem,Çağ,Tarihi Olay:Büyük
Seni tanıdıktan sonra Cilalı Taş Devri
dünyam karardı. Tanzimat Dönemi
 Gezegen, yıldız isimleri Antik Çağ
ve yeryüzü şekilleri Kurtuluş Savaşı
büyük harfle başlar. ama
Neptün, Halley, Vega, türler ve tarzlar küçük harfle başlar.
Fırat Nehri, Ağrı Dağı, divan edebiyatı
Taşeli Platosu, Malatya Türk sanat müziği
Ovası, Ege Denizi Türk halk müziği
 Net olarak belirtilen
tarihler büyük harfle başlar.
29 Mayıs 1453 Salı günü,
28 Aralık 1982’de göreve
başladı. Lale Festivali 25
Haziran’da başlayacak.
1960’ın Mayıs ayında…
 Toplumda bilinen özel günler
ve bayramlar büyük harfle
başlar.
Anneler Günü, Sevgililer
Günü, Öğretmenler
Günü,Ramazan Bayramı-
Miraç Kandili…
 İl, ilçe, bucak, belde ve köy
kelimeleri küçük harfle yazılır.
Yeşilyurt ilçesi, Eymir köyü,
Malatya ili…
 Cadde, sokak, meydan,
bulvar, apartman isimlerine
kadar büyük harfle yazılır.
İnönü Caddesi,
Paşaköşkü Mahallesi,
Kıbrıs Meydanı.
 Kitap, dergi ve gazetelerde
tür adları küçük harfle
yazılır.
Penguen dergisi, Hürriyet
gazetesi
Not: Tebliğler Dergisi ve
Resmi Gazete iki
kelimenin de büyük
yazıldığı istisna örnektir.
 Saray, köşk, han, kale, köprü,
kule, anıt vb. yapı adlarının
bütün kelimeleri büyük harfle
başlar:
 Yer, millet ve kişi adlarıyla
İshakpaşa Sarayı, Galata kurulan birleşik kelimelerde
Köprüsü, Kız Kulesi… sadece özel adlar büyük
 Kanun, tüzük, yönetmelik, harfle başlar:
yönerge, genelge adlarının Antep fıstığı, Brüksel lahanası,
her kelimesi büyük harfle Hindistan cevizi, İngiliz
başlar: anahtarı, Maraş dondurması,
Medeni Kanun, Türk Bayrağı Van kedisi…
Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve
Satış Yönetmeliği
 Not1: Büyük harflerle yapılan
kısaltmaya gelen ek son harfe göre
yazılır.
 Kısaltmaların Yazımı:
TBMM’ye TSK’nın-TSK’nin
-Her kelimenin ilk harfi alınarak
yapılan kısaltmalar: PTT’nin SGK’nın-SGK’nin
TBMM- TSK-MTA-THY THY’ye
PTT-AKUT-MOTAŞ Not2: Büyük harflerle yapılan
kısaltma kelime gibi okunuyorsa
Not: Türkiye Cumhuriyeti: T.C. bu okunuşa ek getirilir.
Türkçe: T. TÜBİTAK’ın RTÜK’ün
-Elementler ve ölçü birimlerinde MOTAŞ’a MİT’e
uluslar arası kullanımlar kabul
edilir. Not3: Küçük harflerle yapılan
kısaltmaya gelen ek kısaltmanın
Demir: Fe açılımına göre yazılır.
Santimetre: cm 25 kg’lık elma Doç.ler
Kalsiyum:Ca Mah.nin
-Kelimenin ilk harfiyle birlikte kelime UYARI:Numara sözünün kısaltması da
içinden alınan harflerle yapılan kelime gibi okunduğundan getirilecek
kısaltmalar: olan ek okunuşa göre
getirilecektir: No.lu, No.suz
Doç. Mah. Cad. İng.
Kim. Fiz. Apt. Prof.
 Noktalama İşaretleri
 Nokta ( . ):
 Arka arkaya sıralandıkları için
virgülle veya çizgiyle ayrılan
rakamlardan yalnızca sonuncu
rakamdan sonra nokta konur:
3, 4 ve 7. maddeler
XII – XIV. yüzyıllar
 Tarihlerin yazılışında gün, ay
ve yılı gösteren sayıları
birbirinden ayırmak için
konur:29.5.1453,
29.X.1923 vb.
 Saat ve dakika gösteren
sayıları birbirinden ayırmak
için konur:
Tren 09.15’te kalktı.
Toplantı 13.00’te başladı.
 Virgül ( , ):
 Birbiri ardınca sıralanan eş görevli
kelime ve kelime gruplarının arasına
konur.
-Dolu sofra, gülen anne, gülen
çocuklar…
 Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak
için konur:
-Umduk, bekledik, düşündük.
 Cümle içinde ara sözleri veya ara
cümleleri ayırmak için ara sözlerin
veya ara cümlelerin başına ve
sonuna konur.
-Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya
dönüşünce, bir an için de olsa,
belirginliğini yitiriverdi sivilceleri.
 Tırnak içinde olmayan alıntı
cümlelerinden sonra konur:
-Adana’ya yarın gideceğim, dedi.
UYARI: Metin içinde ve, veya,
yahut, ya ... ya bağlaçlarından önce
de sonra da virgül konmaz:
Hem gider hem ağlar.
Noktalı Virgül ( ; )
 1. Cümle içinde virgüllerle
ayrılmış tür veya takımları
birbirinden ayırmak için
konur: Erkek çocuklara Doğan,
Tuğrul, Aslan, Orhan; kız
çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül,
Yonca adları verilir.
 Ögeleri arasında virgül bulunan
sıralı cümleleri birbirinden ayır-
mak için konur: Sevinçten,
heyecandan içim içime
sığmıyor; bağırmak, kahkahalar
atmak, ağlamak istiyorum.
-At ölür, meydan kalır; yiğit
ölür, şan kalır.
 İkiden fazla eş değer ögeler
arasında virgül bulunan
cümlelerde özneden sonra noktalı
virgül konabilir:
-Yeni usul şiirimiz; zevksiz,
köksüz, acemice görünüyordu.
İki Nokta (: )
 Kendisiyle ilgili örnek verilecek
cümlenin sonuna konur.
 Kendisiyle ilgili açıklama
verilecek cümlenin sonuna
konur.
 İki noktadan sonra gelen
cümleler büyük harfle başlar:
-Menfaat sandalyeye benzer:
Başında taşırsan seni küçültür,
ayağının altına alırsan yükseltir.
 UYARI: İki noktadan sonra
cümle ve özel ad niteliğinde
olmayan örnekler sıralandığında
bunlar büyük harfle başlamaz:
-Bu eskiliği siz de çok evde
görmüşsünüzdür: duvarlarda
çiviler, çivi yerleri, lekeler...

 Üç Nokta ( ... )
 Anlatım olarak tamamlanmamış
cümlelerin sonuna konur:
-Ne çare ki çirkinliği hemencecik
ve herkes tarafından görülüveri-
yordu da bu yanı... (Tarık Buğra)
 Kaba sayıldığı için veya bir başka
sebepten dolayı açık yazılmak is-
tenmeyen kelime ve bölümlerin
yerine konur:
-Kılavuzu karga olanın burnu
b...tan çıkmaz.
 Alıntılarda başta, ortada ve sonda
alınmayan kelime veya bölümlerin
yerine konur:
-... derken şehrin öte başından
boğuk boğuk sesler gelmeye
başladı... (Tarık Buğra)
UYARI: Ünlem ve soru
işaretinden sonra üç nokta yerine
iki nokta konulması yeterlidir:
-Gök ekini biçer gibi!..
-Nasıl da akşam oldu?..
 Soru İşareti ( ? )
 Soru eki veya sözü içeren cümle
veya sözlerin sonuna konur:
-Ne zaman tükenecek bu yollar,
arabacı? (Faruk Nafiz Çamlıbel)
 Bilinmeyen, kesin olmayan veya
şüpheyle karşılanan yer, tarih vb.
durumlar için kullanılır: Yunus
Emre (1240 ?-1320), (Doğum yeri:
?) vb.
-1496 (?) yılında doğan Fuzuli...
UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı
ve bağlı cümlelerde soru işareti
en sona konur:
-Çok yakından mı bu sesler, çok
uzaklardan mı?
-Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı,
Kavaklardan mı? (Yahya Kemal
Beyatlı)
 Ünlem İşareti ( ! )
 Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma
gibi duyguları anlatan cümle veya
ibarelerin sonuna konur:
Hava ne kadar da sıcak! Vah vah!
 Seslenme, hitap ve uyarı
sözlerinden sonra konur:
Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı:
İlerle! (Yahya Kemal Beyatlı)
UYARI: Ünlem işareti, seslenme
ve hitap sözlerinden hemen sonra
konulabileceği gibi cümlenin
sonuna da konabilir:
Eyvah, eve hırsız girmiş!
Eyvah! Eve hırsız girmiş.
 Alay anlamı kazandırılmak
istenen sözden hemen sonra yay
ayraç içinde ünlem işareti
kullanılır:
-İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!).
 Kısa Çizgi ( - )
 Satıra sığmayan kelimeler
bölünürken satır sonuna konur:
bilin- hanı- Tramvayda-
çaltı. meli ki
 Cümle içinde ara sözleri veya ara
cümleleri ayırmak için ara
sözlerin veya ara cümlelerin
başına ve sonuna konur, bitişik
yazılır:
Küçük bir sürü -dört inekle birkaç
koyun- köye giren geniş yolun
ağzında durmuştu. (Ömer
Seyfettin)
 Arasında, ve, ile, ila, ...-den ...-
e anlamlarını vermek için
kelimeler veya sayılar arasında
kullanılır: Aydın-İzmir yolu, Türk-
Alman ilişkileri, 09.30-10.30,
Beşiktaş-Fenerbahçe karşılaşması,
1914-1918 Birinci Dünya Savaşı,
Türkçe-Fransızca Sözlük vb.

 Tırnak İşareti ( “ ” )
 Başka bir kimseden veya yazıdan
olduğu gibi aktarılan sözler tırnak
içine alınır:
Tolstoy: “Yaşamak değil, beni bu
telaş öldürecek.” diyor.
Dostoyevski: “Sevgi her zaman
karşılık görür, kin de öyle.”
demiş.
UYARI: Tırnak içindeki alıntının
sonunda bulunan işaret (nokta,
soru işareti, ünlem işareti vb.)
tırnak içinde kalır:
“İzmir üzerine dünyada bir şehir
daha yoktur!” diyorlar. (Yahya
Kemal Beyatlı)
 Özel olarak vurgulanmak istenen
sözler tırnak içine alınır: Yeni bir
“barış taarruzu” başladı.
 Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların
adları ile bölüm başlıkları tırnak içine
alınır:
Bugün öğrenciler “Kendi Gök
Kubbemiz” adlı şiiri incelediler.
UYARI: Cümle içerisinde özel olarak
belirtilmek istenen sözler, kitap ve
dergi adları ve başlıkları tırnak içine
alınmaksızın eğik yazıyla dizilerek de
gösterilebilir:
-Cahit Sıtkı’nın Şairin Ölümü şiirini
Yahya Kemal çok sevmişti. (Ahmet
Hamdi Tanpınar)
UYARI: Tırnak içine alınan sözlerden
sonra gelen ekleri ayırmak için kesme
işareti kullanılmaz:
Elif Şafak‟ın “Bit Palas”ını okudunuz mu?
 Tek Tırnak İşareti ( „ ‟ )
 Tırnak içinde verilen cümlenin içinde
yeniden tırnağa alınması gereken bir
sözü, ibareyi belirtmek için kullanılır:
Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde
„Han Duvarları‟ gibisi var mı?” dedi ve
Faruk Nafiz‟in bu güzel şiirini
okumaya başladı.
 Kesme İşareti ( ’ )
 Özel adlara getirilen ekler kesme
işaretiyle ayrılır:
Kurtuluş Savaşı’nı, Fatih Sultan
Mehmet’e, Muhibbi’nin, Resmî
Gazete’de, Millî Eğitim Temel
Kanunu’na, Eski Çağ’ın, Yükselme
Dönemi’nin,
“Onun için Batı’da bunlara birer
fonksiyon buluyorlar.” (Burhan Felek)
1919 senesi Mayıs’ının 19’uncu günü
Samsun’a çıktım. (Atatürk)
UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki
olan özel ada, bu ek dışında başka bir
iyelik eki getirildiğinde kesme işareti
konmaz:
-Boğaz Köprüsü
-Boğaz Köprümüzün güzelliği
-Amik Ovası
-Amik Ovamızın bitki örtüsü,
 UYARI: Kurum, kuruluş, kurul,
birleşim, oturum ve iş yeri
adlarına gelen ekler kesmeyle
ayrılmaz:
 Türkiye Büyük Millet Meclisine,
Türk Dil Kurumundan, Bakanlar
Kurulunun, Danışma
Kurulundan,
Türkiye Büyük Millet Meclisinin
112’nci Birleşiminin 2’nci
Oturumunda, Mavi Köşe
Bakkaliyesinden vb.
 UYARI: Özel adlara getirilen
yapım ekleri, çokluk eki ve
bunlardan sonra gelen diğer
ekler kesmeyle ayrılmaz:
Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık,
Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı,
Konyalı, Bursalı, Ahmetler,
Mehmetler, Yakup Kadriler,
Türkçenin, Müslümanlıkta,
Hollandalıdan…
 UYARI: Özel adlar yerine
 O kadar heyecanlıyım ki ( )
kullanılan “o” zamiri cümle
Bunca yıl sonra bahçeyi geçip
içinde büyük harfle yazılmaz
okula giremeyeceğim sanki ( )
ve kendisinden sonra gelen
Garip bir tutukluk ( )
ekler kesme işaretiyle ayrıl-
Ayaklarım tutuluyor( )
maz.
 Kısaltmalara getirilen ekleri
ayırmak için konur: TBMM’nin,  Bir içgüdüdür yazı yazmak( )
TDK’nin, BM’de, ABD’de, Yaşananları dile getirme
TV’ye vb. içgüdüsü( ) Kendini( )doğayı
() toplumu( ) insanları( )
 Sayılara getirilen ekleri
evreni dile getirme içgüdüsü()
ayırmak için konur: 1985’te,
8’inci madde, 2’nci kat;
7,65’lik, 9,65’lik, 657’yle vb.
 Aklın ve bilimin üç büyük
 Seslerin ölçü ve söyleyiş düşmanı vardır( ) tembellik(
gereği düştüğünü göstermek )cahillik( ) fenalık( )
için kullanılır:
Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa
 Sokrates hapse götürülürken
karısı ( ) ( )Seni haksız yere
götürüyorlar( ) ( ) diye ağlayıp
söylenince karısına( )
( ) Haklı yere götürseler daha mı iyiydi
( ) ( ) demiş( )
 Ünlü filozof Konfüçyüs şöyle yakarmış()
( ) Tanrım( )bana kitap dolu bir
ev()çiçek dolu bir bahçe ver( ) ( )
 Trenin pencerelerinden gülümseyen
kadınlar( )el sallayan çocuklar( )
Keskin bir tren düdüğü( ) Trenin
birdenbire salıverdiği yoğun bir buhar()
Her şey bir su katmanının altında yok
oluverdi yeniden( )Sonra,genzi yakan
o bildik kömür kokusu( )
 Sanatçının yapıtlarına evrensel bir
nitelik kazandıran çok sayıda
özellik var( )masalsı anlatım( )
kimi zaman hayal mi gerçek mi
olduğunu ayırt edemediğimiz
betimlemeler( )şiirsel
söylemler() çarpıcı benzetmeler()
 Sinemanın yayılmaya başladığı
yıllarda düşüncelerde beliren
sorulardan biri de şuydu( ) Tiyatro
() sinemanın karşısında yaşamını
sürdürebilecek mi( )
 Kasabaya karşıdan
baktığınızda,büyük bir tepenin
yamacına yayılmış( )çatısı
olmayan yüzlerce yapı
görürsünüz( )İçine girdiğinizde de
yıkık( ) sıvaları solmuş( )
dökülmüş duvarlar( )Ot bürümüş
( ) dar( )taş sokaklar( )