YAZIM KURALLARI

ŞABAN DEMİRKIRAN
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
 “DE”NİN YAZIMI
• Bağlaç olan ”da / de” ayrı yazılır ve
kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne
bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar:
  Kızı da geldi gelini de.
 Durumu oğluna da bildirdi.
 Sen de protesto eylemlerine katıldın mı?
 Konuşur da sonuç elde edemez.
UYARI: Ayrı yazılan ”da / de” hiçbir zaman ”ta /
te” biçiminde yazılmaz:
  Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var.
(Doğru)
  Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var .
(Yanlış)
• Ek olan” –da / -de” bitişik yazılır ve “-ta / -te”
biçiminde yazılabilir.
 Kapıda bekleyen adamı hatırladın mı?
 Kapı da değişmeli ev yenilenirken.
 Tüm para Serap’ta kaldı.
 O gün Serap da piknikteydi.
UYARI: Cümleden çıkardığımızda anlam
bozulmuyorsa bağlaç olan “de” dir ve ayrı
yazılır.Bozulursa ek olan”-de” dir ve bitişik
yazılır.
 “Kİ” NİN YAZIMI
• Bağlaç olan “ki” ayrı; ek olan (ilgi zamiri, sıfat
yapan ) “-ki” bitişik yazılır:

 Bizimki üç gündür okula gelmiyor.  Bizimkiler

 Bence okulunki daha kaliteli.  Okulunkiler Bitişik
 Yarınki yemeği sen ısmarlarsın.  Yarınkiler
 Evdeki parayı da al yanına.  Evdekiler

 Öyle yorgunum ki anlatamam.  Yorgunumkiler

 Ahmet ki sınıfın en çalışkanıydı.  Ahmetkiler Ayrı
 Erken gel ki yemeğe çıkalım.  Gelkiler
NOT: Aşağıdakiler kalıplaşmış,hep bitişik yazılır.
Halbuki NOT: “ki” ,bir önceki sözcükle cümleden çıkarılır;
Oysaki “-lar/-ler” ve ya “-ni” eki getirilir.Uyarsa bitişik,
Mademki uymazsa ayrı yazılır.
Meğerki
 “Mİ” NİN YAZIMI
• “Mi” edatı ne anlamı katarsa katsın her zaman
kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır ve
gelen ek, “mi”ye bitiştirilir.
 O da bizimle gelecek miydi?
 İşten çıktın mı beni ara.
 Güzel mi güzel bir mekândı.
Uyarı: Olumsuzluk eki “-ma/-me” ye dikkat !!!!!!!
 Onunla görüşüyor musun?
(“mi” edatı) (Doğru yazılmış)
 Onunla niçin görüş müyorsun?
(Olumsuzluk eki) (Yanlış yazılmış)
 Onunla niçin görüşmüyorsun?
(Doğru)
YÖNLERİN YAZIMI
• A-) Yön adları, özel addan önce gelirse büyük;
sonra gelirse küçük harfle başlar.
 Bu yaz Kuzey Amerika’ya gideceğim.
 Bu yaz Amerika’nın kuzeyine gideceğim.
 Haftaya Batı Anadolu yağışlı geçecekmiş.
 Haftaya Anadolu’nun batısı yağışlı geçecekmiş.
B-) Yön adları,ad aktarması yoluyla bir bölgenin
adının yerine geçerse özel ad olur.
 Bu konuda Batı’dan gerideyiz.
 Yıllarca Doğu’nun petrolüne muhtaçtık.
C-) Ara yönler, bitişik yazılır.
 Güneydoğu, kuzeybatı…
 SAYILARIN YAZIMI
A) Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır:
 O gün toplantıda on üç kişi vardı.
 Burada üç yüz altmış beş konut yapıldı.
B) Para işlemlerinde (çek,senet) bitişik yazılır:
 İkiyüzellibinTL
C) Bin,milyon,trilyon sözcükleri harfle yazılabilir:
 2 milyon 500 bin kişi, salgından etkilendi.
D) Sıra sayıları nokta ve ekle verilebilir:
 7. (D) , 7’nci(D), 5’nci (Y), 5’inci(D), 2’inci(Y)
E) Üleştirme sayıları rakamla değil,yazıyla belirtilir:
 5’er (Y), Beşer (D)
AY VE GÜN ADLARININ YAZIMI
 Belirli (kesin) bir tarih söz konusuysa ay ve gün
adı özel ad olur:
 20 Kasım 1969 Pazar günü dünya nurla doldu.
 Onu en son Şubat 2018’de gördüm.
 Toplantı 11 Mayıs Salı’ya ertelendi.
 Bence 23 Eylül’de açılır okullar.
 Her pazar pikniğe gideriz.
 Önümüzdeki ağustosta askere gideceğim.
 Ekim’de yapılacak festival iptal edildi. (Y)
 Hepimiz 18 Haziran cumartesini bekliyoruz.(Y)
 O dönemde mayıs’ta bile soba yanarmış. (Y)
 Mayıs’ın ikinci Pazar’ı Anneler Günü’dür. (Y)
 “ 2. “ “ “ (Y)
Uyarı: Tarihin içinde gün ve yıl bildiren rakam ,sayı
varsa ay ve gün adı, özel ad olur.
 KISALTMALARIN YAZIMI

A) Kısaltma, birden çok sözcüğün karşılığıysa her B) Büyük harfle oluşturulan kısaltmalara getirilen
harf büyük olur. ekler, sözcüklerin değil; kısaltmanın okunuşuna
göre getirilir.
Yanlış Doğru
Tedaş’ta TEDAŞ’ta Yanlış Doğru
Aselsan’ın ASELSAN’ın TBMM’ne TBMM’ye
Unesco’ya UNESCO’ya DSİ’nde DSİ’de
Nato’nun NATO’nun THY’nın THY’nin
Tübitak’a TÜBİTAK’a TCK’nun TCK’nin

Not: Büyük harfle oluşturulan kısaltmalarda nokta C)Küçük harfli kısaltmalara getirilen ekler, sözcüğün
kullanılmaz. İki istisna kısaltma vardır: okunuşuna göre getirilir.

T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)  vb.leri, Alm.dan, İng.yi

T. (Türkçe)
Not: Ölçü birimleri evrenseldir,nokta kullanılmaz.
 cm’ye, kg’ın, mm’nin…
SATIR SONUNA SIĞMAYAN SÖZCÜKLER

A) Özel adlara gelen çekim eklerinde sadece B) Birleşik sözcükler hecelenirken ulama yapılarak
kesme işareti kullanılır: hecelenir:

 İzmir- (Y) İzmir’- (Y) İzmir’ (D)  Hanım- (Y) ( Ha-nı-me-li ) Hanı- (D)
de de de eli meli
 Çukur- (Y) (Çu-ku-ro-va) Çuku- (D)
 Atatürk- (Y) Atatürk’- (Y) Atatürk’ (D) ova rova
ün ün ün  İlk- (Y) (İl-ko-kul) il- (D)
okul kokul
Not: Özel adlara gelen yapım eklerinde sadece kısa
çizgi kullanılır: C) Altta ve üstte tek harf kalmaz.

 İzmir’ (Y) İzmir’- (Y) İzmir- (D)  a- (Y) i- (Y) müdafa- (Y) İzmir’ (Y)
li li li raba leri a i
 İKİLEMELERİN YAZIMI EK FİİLLERİN YAZIMI

 İkilemeler, ayrı yazılır ve araya noktalama  Ek fiilin çekimli biçimleri “idi, imiş, ise” ayrı da
işareti almazlar: bitişik de yazılabilir:

 Bata çıka, konu komşu, allak bullak, kapı mapı,  yorgun idi (D) yorgundu (D)
baş başa, el ele, iç içe, diz dize, art arda …  çalışkan imiş (D) çalışkanmış (D)
 gelir ise (D) gelirse (D)
Not: Bazı ikilemeler kalıplaşmıştır, bitişik yazılır:  yok ise (D) yoksa (D)

 Gitgide, anbean, günbegün, darmadağınık,

karmakarışık… Not: Ek fiilin zarf fiil almış biçimi olan “iken” ayrı
yazıldığı gibi bitişik de yazılabilir.
UYARI: Pekiştirmeler, bitişik yazılır:
 evde iken (D) evdeyken (D)
 Masmavi, ıpıssız, paramparça, sapasağlam,  geliyor iken (D) geliyorken (D)
güpegündüz, düpedüz, sırılsıklam, çırılçıplak…
 BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI
 Yardımcı eylem (etmek,olmak…) ile oluşturulan
birleşik eylemlerde ünlü düşmesi veya ünsüz
türemesi varsa eylem, bitişik; yoksa ayrı yazılır:
 Şükrettik , hapsolmuş, devrettim, sabreyle,
kahroldum, reddetmiş, affeyle, zannediyoruz,
halloldu, mutlu oldu, fark etmiş, terk et, arz etti,
teşekkür ediyor, razı oldu…
 Kurallı birleşik eylemler ( iki fiilden oluşurlar)
her zaman bitişik yazılır:
 Gelebilirim, çözüverin, düşeyazdım, gidedurun,
bakakaldık, anlatılagelmiş…
• Birleşik sözcüğü oluşturan sözcüklerden ikisi
birden ya da sadece ikincisi anlamını yitirirse
(anlam kayması) sözcük, bitişik yazılır:
 Keçiboynuzu, itdirseği, Samanyolu, balköpüğü,
kavuniçi, bülbülyuvası, aslanağzı…
( İki sözcük de anlamını yitirdiğinden bitişik)
 Kafatası, denizanası, suçüstü,bilinçaltı...
(İkinci sözcük anlamını yitirdiğinden bitişik)
 Eşek arısı, at sineği, köpek balığı, kılıç balığı, ateş
böceği, çörek otu, yer elması, kuru soğan, kuru
fasulye, hava yolu, sivri biber, gök taşı, çoban
yıldızı, bal rengi, …
(İkinci sözcükte anlam kaybı yok)
• Birleşiği oluşturan sözcüklerde tür kayması
varsa sözcük, çoğunlukla bitişik yazılır:
• (TÜR KAYMASI: Birleşik sözcük isimse ve
birleşik sözcüğün içinde fiil veya sıfat varsa
buna tür kayması denir.)
 Biçerdöver, uyurgezer, albeni, cankurtaran,
gökdelen, gelgit, okuryazar, külbastı, şıpsevdi,
ateşkes, yapboz, dedikodu…
( Bu örneklerdeki birleşik sözcükler isim
soyludur ve içlerinde fiil var. Bu nedenle
bitişik yazılmıştır. )
 Sivrisinek, alabalık, bozayı, karadut, yüzbaşı,
Akdeniz, başbakan, başyazar, Eskişehir…
(Bu örneklerdeki birleşik sözcükler isim
soyludur ve içlerinde sıfat var. Bu nedenle
bitişik yazılmıştır. )
UYARI:
1—”Evi” her zaman bitişik yazılır:
 Öğretmenevi, huzurevi, yayınevi, aşevi…
2—”Altı / üstü / üzeri” sözcükleri somut olarak yer
bildirmiyorsa bitişik yazılır:
 Suçüstü, ayaküstü, olağanüstü, öğleüstü…
 Gözaltı, şuuraltı, ayakaltı…
 Akşamüzeri, sabahüzeri…
3—”Birkaç, birçok, hiçbiri, birtakım , herhangi” gibi
belgisiz sözcükler bitişik yazılır.
Not: “Pek çok, hiç kimse, her şey” ayrı yazılır.
4—”Baş” sözcüğü bitişik yazılır:
 Başrol, başkahraman,başsavcı, başeser…
 Aşçıbaşı, elebaşı, ustabaşı, çeribaşı…
 ÖZEL ADLARIN YAZIMI
• Özel adlara gelen çekim ekleri, kesme işaretiyle
ayrılır:
 Topkapı Sarayı’na , Gökhan’a, İskenderun’da…
 Özel adlara gelen yapım ekleri, ayrılmaz:
 İzmir’li (Y), Ayşe’ler (Y), İstanbul’suz (Y)
 İzmirli (D), Ayşeler (D), İstanbulsuz (D)
 Bir özel ad yapım eki almışsa o yapım ekinden
sonra gelen çekim eki de ayrılmaz:
 İzmirli’den (Y) İzmirliden (D)
 Türkçe’ye (Y) Türkçeye (D)
 Müslümanlık’ın (Y) Müslümanlığın (D)
 Mustafa Kemaller’e (Y) Mustafa Kemallere (D)
• Kurum, kuruluş ,kurul, iş yeri adlarına gelen
hiçbir ek ayrılmaz:
 Türk Dil Kurumu’nun (Y)
 Türk Dil Kurumunun (D)
 Bereket Bakkaliyesi’nde (Y)
 Bereket Bakkaliyesinde (D)
 Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanlığı’na (Y)
 Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanlığına (D)
 Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık’ına (Y)
 Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığına (D)
 Bakanlar Kurulu’nun (Y)
 Bakanlar Kurulunun (D)
Uyarı: Sadece “Avrupa Birliği” , bu kuralın dışındadır
 Önerimizi Avrupa Birliği’ne sunduk. (D)
• Sonunda üçüncü tekil kişi iyelik eki olan bir BAZI SÖZCÜKLERİN YAZIMI
ada, bu ek düşürülüp başka bir iyelik eki
getirilirse kesme işareti konmaz: Yanlış Doğru

 Boğaz Köprüsü Ağrı dağı Ağrı Dağı

Hürriyet Gazetesi Hürriyet gazetesi
 Boğaz Köprümüzün güzelliği Elazığ İli Elazığ ili
 Kuşadası Alaçatı Kasabası Alaçatı kasabası
 Kuşadamızın havası orjinal orijinal
 klavuz kılavuz
Konya Ovası
stajer stajyer
 Konya Ovamızın bereketi sarmısak sarımsak
kıravat kravat
 Belli bir kanun, yönetmelik kastedildiğinde ıstırap ızdırap
bunlar özel ad olur ve büyük harfle başlar. hopörlör hoparlör
Bunlara getirilen ekler de ayrılır: pardesü pardösü
erezyon erozyon
gelmiyenler gelmeyenler
 Milli Eğitim Temel Kanunu’na anlamıyan anlamayan
 Telif Hakkı Yönetmeliği’nin okumuşdu. okumuştu
 1925’de 1925’te
Bu Kanun’un 17. maddesinde …
 Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesi
2019 - TYT
 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ifadenin
okunuşuna uygun bir ek getirilmemesinden
kaynaklanan yazım yanlışı vardır?
A) Doktora araştırmasını TÜBİTAK’ ın bursuyla
yürütmüştü.
B) Saat 16.30’da başlayan maç, TRT ‘ den naklen
yayınlanıyordu.
C) Öğrenciliği zamanında Zonguldak ‘ ın Ereğli
ilçesindeki KYK ‘ da kalmıştı.
D) Kulüplerin 5. olağan toplantısı TFF ‘ nin tesisle-
rinde gerçekleşti.
E) Bir yaz günü saat 19.00’da TBMM ‘ nin önünde
buluşup yola çıkmışlardı.
Çözüm:
C) KYK ‘ da (Y) KYK ‘ de (D)
2019 - TYT
• Aşağıdaki cümlelerde yer alan birleşik fiillerden
hangisinin yazımı yanlıştır?
A) Bunca yıllık tanışıklığımıza rağmen benden
şüphelendiğiniz için teessüf ederim.
B) Durumu üst makama arzederiz, verilecek
cevaba göre de ne yapacağımızı kararlaştırırız.
C) Bu saatten sonra gelse de gelmese de hiç fark
etmez; her şey için çok geç artık.
D) Antalya’da etkili olan yağış, seraları bir anda
su altında bıraktı ve bütün mahsulü mahvetti.
E) O her istediğini yapacak, istediği gibi at
koşturacak; biz de öylece oturup seyir mi
edeceğiz?
Çözüm:
B) Arzederiz (Y) Arz ederiz (D)
 2018 - TYT 2017 – YGS
• “Birleşik sözcüğü oluşturan sözcüklerden biri Diller yeşerdikleri kültürle büyüyor, onunla
veya her ikisi birleşme sırasında anlam zenginleşiyor. Öyleki dillerin ölümüyle kültürler
değişmesine uğramışsa sözcük bitişik yazılır.” I II
de yitip gidiyor ve yok oluş tüm dünyayı etkili-
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala III
uyulmadığı için bir yazım yanlışı yapılmıştır? yor. Her on dört günde bir içlerinden biri daha
IV
A) Adını şarkılarda duyduğumuz yalıçapkını, sonsuzluğa uğurlanan diller dünya mozaiğinin
adalarda yaşayan bir kuş türüdür.
V
B) Yemekten sonra tatlı olarak birer porsiyon
bir parçasını da beraber götürüyor.
bülbülyuvası siparişi verdik.
C) Doğum günüm için annem bana camgöbeği
renginde bir kazak örmüş. Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisinin
yazımı yanlıştır ?
D) Pek çok kişinin sandığının aksine denizyılanı
nehirlerde de yaşayabilir.
E) Yazar bu öyküsünde semt pazarlarındaki A) I B) II C) III D) IV E) V
ayaküstü sohbetlere önemli bir yer ayırmış.

Çözüm : deniz yılanı (D) Çözüm : Öyle ki (A)

2013 - YGS 2017 – YGS
Kaplumbağalar, roman kişileri ve kullanılan dil Yazma Orta Doğu’nun Mısır ve Mezopotamya
bakımından Fakir Baykurt’un başyapıtlarından I
I gibi oldukça büyük uygarlıklarına özgü eylem
biridir. Kahramanlarının gerçekliğinin yanısıra, II
II olagelmişken Homeros denen dev, hiç kimsenin
dilleri de kişiliklerini adım adım oluşturan yet- III IV
III kapılarını aralamadığı sıradışı insanlık serü-
kinliktedir. Herhangi bir yazarı Kaplumbağalar V
IV V venleri anlattı.
gibi bir roman ölümsüzleştirebilir.
Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangisi-
Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden nin yazımı yanlıştır?
hangisinin yazımı yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm: yanı sıra (B) Çözüm : sıra dışı (E)