Silangang Asya: CHINA

 Isolation – tawag sa paghihiwalay ng mga Tsino sa daigdig dahil sa mataas na

pagti-ngin nito sa kanyang kultura at impluwen-sya ng mga dayuhan.

 Pinapayagan lang ang ibang manganga-lakal na dayuhan sa daungan ng Guangh-

zou.

 Kowtow – isang ritwal na dapat gawin ng isang dayuhan bilang paggalang sa kanilang
emperador ng China.
 Opyo – isang halamang gamot na kapag inabuso ay nagdudulot ng masamang epek-to sa
kalusugan.
 Hindi pinayagan ng mga Tsino na maka-pasok ang opyo sa bansa ngunit ito ay hindi
sinunod ng England.

 Naging sanhi ito ng isang digmaan na tinawag na Digmaang Opyo.

 Digmaang Opyo- Kauna-unahang digma-ang imperyalismo sa Asya.
-(suriin ang flow chart)

DIGMAANG OPYO

UNANG DIGMAANG OPYO IKALAWANG DIGMAANG OPYO

1839-1842 1856-1860

DAHILAN
Pagpigil ng isang opisyal ng adwana na
makapasok ang barko ng mga British na
may dala ng opyo. Sumali rin ang France
Pagkumpiska dahil sa diumano’y pagpatay
at pagsunog sa opyo na nakuha sa isang misyonerong
mula sa isang barko ng mga Prances sa China
British

MGA BANSANG KABILANG

China at England China laban sa England at France
Bunga
Natalo ang mga Tsino dahil sa Natalo ang mga Tsino dahil sa lakas ng
lakas ng pwersa ng mga British pwersa ng England at France
 KASUNDUANG NANKING
1. Binuksan ang iba pang daungan tulad ng Amoy, Foochow, Ningpo, at Shanghai
2. Pag-angkin ng England sa Hongkong
3. Pagbabayad ng China ng 21 milyong dolyar bilang bayad-pinsala
4. Ipinagkaloob sa England ang karapatang Extraterritoriality

KASUNDUANG TIENTSIN
1. Binuksan ang 11 pang daungan para sa kalakalan
2. Pag-angkin ng England sa Kowloon
3. Pagpapahintulot sa mga Kanluranin na manirahan sa Peking at makapasok sa buong
China

4. Ginawang legal ang pagbebenta ng opyo sa pamilihan ng China

NASYONALISMO
Dinastiyang Manchu – laganap ang katiwalian at kahirapan sa panahong ito. Kaya’t nagising ang
kamalayan ng mga Tsino at umalsa laban dito.
 Mga iba’t ibang pakikipaglaban:
1. Taiping – (Hung Hsiu-Chuan: 1851-1864)
 “kaharian ng kapayapaang langit”
2. Self-Strengthening Movement – nais palakasin ang China upang makasabay ito sa
mga
bansang Kanluranin at Japan.
3. Hundred Day Reform – (Kuang Hsu)
 Isang kilusang panreporma na nagnanais na palakasin ang hukbo at isaayos
ang kabang bayan ng China.
 Maihigpit itong tinutulan ni Emperadora Dowager-(ang nagretirong
Empress). Sa takot na makuha ni Hsu ang suporta ng mamamayan, pinapatay
niya si Hsu.
4. Boxer – samahang makabayan na tinawag na Ho Chuan (o mga kamaong
makatiran).
 Pangkat na lumaban sa mga Manchu sa pag-uudyok ni Emprss Dowager Tzu
Shi (kilala rin sa pangalang Cixi)
 Slogan “ibagsak ang mga dyablong dayuhan!”
 Sinira ang mga pag-aaring banyaga tulad ng simbahan, paaralan, ospital at
bahay-kalakal
 Natigil ang himagsikan noong Aug. 14, 1900, nang mag-alyansa ang hukbo ng
mga Amerikano, Austrian, British, Italyano, Japanese at Russian.
 Habang nagaganap ang labanan sa pagitan ng mga Boxer at hukbong
dayuhan ay tumakas si Empress Dowager patungong Xian.
 Pagwawakas ng Manchu
 Oct. 10, 1911 nagwakas ang pamahalaang
Manchu. Tinawag ito na Double Ten
 Napaalis si Emp. Henry Pu-Yi – ang pinakabata at pinakahuling emperador sa China.
 Sun Yat-Sen – isang manggagamot at makabayang pinuno ng himagsikan.
 Nagtatag ng Parditong Kuomintang (Partido Nasyonalista) na may 3 prinsipyo ng
mamamayang – demokrasya, nasyonalismo at kaunlaran
 Suliranin ni Sun ang kaalan ng pagkakaisa ng mga Tsino. Ang bawat teritoryo ay
kontrolado ng mga panginoong mandirigma.
 Nagbitiw si Sun sa tungkulin at inilipat niya ang liderato kay Yuan Shih-Kai –
dating pinuno ng hukbong sandatahan sa pamahalaang Manchu. May lakas
siyang labanan ang mga war lords
 Bagong Republika – pinasinayaan ang
Republika ng China noong Mar. 10, 1912.
 Inilipat ang sentro ng pamahalaan sa Peking (Beijing)
 Hindi rin naging maayos ang pamamahala ni Yuan sa China. Binalak niyang
gawing hari ang sarili at magtatag ng dinastiya
 Tinutulan ni Sun si Yuan na minasama ni Yuan, kung kayat pinakulong niya ang
mga pinaghihinalaang kalaban at ang iba ay pinapatay niya. Napilitang tumakas si
Sun. Nakabalik lamang siya sa China nang mamatay si Yuan.
 1924 – muling naging aktibo sa pamahalaan si Sun. Namatay si Sun noong Mar.
12, 1945.
 Chiang Kai-Shek – ipinagpatuloy niya ang pakikibaka ni Sun laban sa mga panginoong
mandirigma.
 Unti-unting nabuwag ang war lords mula 1926 sa pamamagitan ng persang
Northern Expedition.
 Nabuo ang pagkakaisa sa China sa pamamahala ni Chiang sa tulong ng maraming
Nasyonalistikong Tsino
 Mao Zedong – isang magsasakang Marxist (ama ng ideolohiyang komunismo sa Tsina)
 Karl Marx – ama ng komunismo mula sa Russia.
 Dahil sa unti-unting paglakas ng komunismo, ipinagbawal ito ni Chiang.
Naglunsad siya ng kampaya laban sa komunista at marami ang nadakip at
pinatay.
 Tumakas si Mao at ibang kasamahan na tinaguriang “Long March”
 Oct. 1, 1949 – muling naglaban ang nasyonalista at komunista. Nagwagi sa
labanan ang komunista
 Itinatag ang People’s Republic of China sa pamumuno ni Mao Zedong.
 Tumakas si Chiang at ang kasamahan nito sa Taiwan. Itinayo niya rito ang
pamahalaang nasyonalistana tinawag na Republic of China
 Napalayas ni Mao ang mga Kanluranin.