TALAMBUHAY NI JOSE RIZAL

Buod ng Talambuhay ni Dr. Jose Rizal

Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda ang buong pangalan ni Dr. Jose
Rizal. Labing-isa silang magkakapatid at ikapito siya. Ang kanyang mga
magulang ay sina Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro at Teodora
Morales Alonso Realonda y Quintos. Nakita niya ang unang liwanag noong ika-19
ng Hunyo, 1861 sa Calamba, Laguna.
Kung susuriin ang pinagmulan niyang angkan, ang kanyang ama na si Francisco
Mercado ay anak ng isang negosyanteng Instik na nagngangalang Domingo Lam-
co at ang kanyang ina ay isa ring mestisang Intsik na ang pangalan ay Ines dela
Rosa.
Intsik na Intsik ang apelyidong Lam-co kung kaya’t kung minsan ay nakararanas
si Domingo Lam-co ng diskriminasyon kaya upang makaiwas sa ganoong
pangyayari at makasunod sa ipinag-uutos ni Gobernador Claveria kaugnay ng
pagpapalit ng mga pangalang Pilipino noong 1849, ang Lam-co ay pinalitan ng
apelyidong Kastila at pinili nila ang Mercado na nababagay sa kanya bilang
negosyante, sapagkat ang ibig sabihin ng Mercado ay palengke. Ang pamilyang
Lam-co ay kilalang mangangalakal noon sa bayan ng Binan, Laguna.
Bagamat ang mga ninuno ni Rizal sa ama ay kilalang negosyante, ang kanyang
ama ay isang magsasaka. Isa siya sa mga kasama sa Hacienda Dominicana sa
Calamba, Laguna.
Ang apelyidong Rizal ay naidagdag sa kanilang pangalan sa bias ng Kautusan
Tagapagpaganap na pinalabas ni Gob. Claveria noong 1849 at ito’y hinango sa
salitang Kastila na luntiang bukid.
Masasabing mayaman ang angkang Rizal sapagkat ang pamilya ay masikap,
matiyaga at talagang nagbabanat ng buto.
Nang tumuntong si Rizal sa gulang na tatlong taon, 1864, siya ay tinuruan ng
abakada ng kanyang ina at napansin niyang nagtataglay ng di-karaniwang talino
at kaalaman ang anak, kahit kulang sa mga aklat ay nagawa ng ginang na ito
ang paglalagay ng unang bato na tuntungan ni Rizal sa pagtuklas niya ng iba’t
ibang karunungan.
Nang siya’y siyam na taong gulang, si Jose ay ipinadala sa Binan at nag-aral sa
ilalim ng pamamahala ni Padre Justiniano Aquino Cruz, ngunit pagkalipas ng
ilang buwan ay pinayuhan na ito na lumipat sa Maynila dahil lahat ng nalalaman
ng guro ay naituro na niya kay Rizal.
Noong ika-20 ng Enero, 1872, si Jose ay pumasok sa Ateneo Municipal de
Manila. Siya ay nagpamalas ng kahanga-hangang talas ng isip at nakuha ang
lahat ng pangunahing medalya at notang sobresaliente sa lahat ng asignatura.
Sa paaralang ito natamo niya ang katibayang Bachiller en Artes at notang
sobresaliente, kalakip ang pinakamataas na karangalan.
Nang sumunod na taon sa Pamantasan ng Santo Tomas ay nag-aral siya ng
Filosofia y Letras at Agham sa pagsasaka naman sa Ateneo Municipal de Manila.
Kumuha rin siya ng panggagamot sa naturang pamantasan. Di pa nasiyahan,
nagtungo siya sa Europa noong ika-5 ng Mayo, 1882 upang doon ipagpatuloy ang
kanyang pag-aaral.
Nagpatuloy siya sa pag-aaral ng Medicina at Filosofia y Letras sa Madrid, Espana
at tinapos ang kursong ito noong 1884 at 1885.
Noong 1884, si Rizal ay nagsimulang mag-aral ng Ingles; alam na niya ang
Pranses pagkat sa Pilipinas pa lamang ay pinag-aralan na niya ang wikang ito.
Bukod sa mga wikang ito, nag-aral din siya ng Aleman at Italyano dahil
naghahanda siya sa paglalakbay sa iba’t ibang bansa sa Europa. Alam niyang
mahalaga ang mga wikang ito sa pag-aaral ng mga kaugalian ng mga tao roon at
ng pagkakaiba nila sa mga Pilipino sa bagay na ito. At upang mapag-aralan ang
kasaysayan ng mga baying nabanggit na mapaghahanguan ng mga aral na alam
niyang makatutulong sa kanyang mga kababayan. Bunga nito, si Rizal ay
maituturing na dalubwika.
Ayon kay Retana, ipinahayag ni Rizal na sinulat niya ang unang kalahati ng Noli
Me Tangere sa Madrid noong magtatapos ang 1884, sa Paris naman ang ikaapat
na bahagi at isa pang bahagi ay sa Alemanya. Ipinalimbag ito sa Berlin, at noon
lamang Marso, 1887 ay lumabas ang 2000 sipi. Si Dr. Maximo Viola na taga-San
Miguel, Bulacan ang nagbayad ng pagpapalimbag sa halagang 300 piso.
Ang El Filibusterismo ang kasunod na aklat ng Noli Me Tangere na ipinalimbag
sa Gante, Belhika noong 1891.
Itinatatag naman ni Dr. Jose Rizal ang La Liga Filipina noong ika-3 ng Hulyo,
1892. Ang kapisanang ito ay lihim na itinatag at layuning magkaroon ng
pagbabago sa palakad ng pamahalaan sa Pilipinas sa pamamagitan ng
mapayapang pamamaraan at di sa paghihimagsik.
Noong ika-5 ng Agosto, 1887, siya ay nagbalik sa Pilipinas. Ngunit noong Pebrero
3, 1888, siya ay muling umalis sapagkat umiilag siya sa galit ng mga Kastila
dahil sa pagkakalathala ng Noli Me Tangere. Bumalik siya sa Maynila noong ika-
26 ng Hunyo, 1892.
Noong Hulyo 7, 1892, alinsunod sa kautusan ni Kapitan-Heneral Despujol, si Rizal
ay ipinatapon sa Dapitan, isang maliit na bayan sa hilagang kanluran ng
Mindanao, dahil sa bintang na may kinalaman siya sa paghihimagsikan nang mga
araw na iyon. Sa Dapitan, nagtayo si Rizal ng isang maliit na paaralan na may
labing-apat na batang taga-roon na kanyang tinuturuan.
Habang nagaganap ang labanan sa pagitan ng Espana at Cuba, sa pangambang
madamay sa kilusang ukol sa paghihimagsik kaya hiniling niya na
makapaglingkod siya sa mga pagamutan sa Cuba. Binigyan niya ng isang liham
si Kapitan-Heneral Blanco na nagpapatunay na kailanman ay di siya nakikilahok
sa mga himagsikan sa Pilipinas. Ngunit noong bago magtapos ang taong 1896,
siya’y hinuli ng mga kinauukulan at ibinalik sa Pilipinas.
Ikinulong si Rizal sa Maynila sa Real Fuerza de Santiago. Nang iharap sa
hukumang militar at litisin, siya ay nahatulang barilin sa Bagumbayan.
Noong ika-29 ng Disyembre, 1896, Sinulat ni Rizal ang kanyang Mi Ultimo Adios
(Huling Paalam) isang tulang kakikitaan ng magigiting na kaisipan at damdamin.
At noong ika-30 ng Disyembre, si Rizal ay binaril sa Bagumbayan na ngayon ay
tinatawag na Luneta.
Siya ay nagkaroon ng 9 na kasintahan. Pero ang kanyang minahal ng lubos ay si
Leonor Rivera. Subalit sa huli ay minahal niya si Josephine Bracken.
1. Segunda Katigbak
2. Leonor Valenzuela
3. Leonor Rivera
4. Consuelo Ortega y Rey
5. O-Sei-San
6. Gertrude Beckett
7. Suzanne Jacoby
8. Adelene Bousteds
9. Josephine Bracken
11 na magkakapatid sila Dr. Jose Rizal.Narito ang taon at kapanganakan at
kamatayan nila:
SATURNINA RIZAL (1850-1913)
PACIANO RIZAL (1851-1930)
NARCISA RIZAL (1852-1939)
OLYMPIA RIZAL (1855-1887)
LUCIA RIZAL (1857-1919)
MARIA RIZAL (1859-1945)
JOSE RIZAL (1861-1896)
CONCEPCION RIZAL (1862-1865)
JOSEFA RIZAL (1865-1945)
TRINIDAD RIZAL (1868-1951)
SOLEDAD RIZAL (1870-1929)
SATURNINA RIZAL (1850-1913

Si Dr. José Protacio Rizal Mercado y Alonzo Realonda  [1] (19 Hunyo 1861– 30 Disyembre
1896) ay isang Pilipinong bayani at isa sa pinakatanyag na tagapagtaguyod ng pagbabago sa
Pilipinas noong panahon ng pananakop ng mga Kastila. Siya ang kinikilala bilang
pinakamagaling na bayani at itinala bilang isa sa mga pambansang bayani ng Pilipinas ng
Lupon ng mga Pambansang Bayani.

Kaligirang Pangkasaysayan ng Noli Me Tangere

1. 1. Noli Me Tangere Ito ang kauna- unahang nobelang isinulat ni Rizal. 
Magdadalawampu’t apat na taon pa lamang siya nang isulat niya ito.
2. 2.  Naisipan ni Rizal na sumulat ng Noli Me Tangere dahil sa tatlong
aklat na nagbigay sa kaniya ng inspirasyon: The Wandering Jew Uncle
Tom’s Cabin Biblia
3. 3.  Nang mabasa ni Rizal ang aklat na The Wondering Jew (Ang Hudyong
Lagalag) ay nabuo sa kanyang puso na sumulat ng isang nobelang
gigising sa natutulog na damdamin ng mga Pilipino at magsisiwalat sa
kabuktutan at pagmamalupit ng mga Espanyol. EUGENE SUE
4. 4.  Ang The Wandering Jew ay tungkol sa isang lalaking kumutya kay
Hesus habang siya ay patungo sa Golgota. Ang lalaking ito ngayon ay
pinarusahan na maglakad sa buong mundo nang walang tigil.
5. 5.  Tungkol ito sa pagmamalupit ng mga puting Amerikano sa mga
Negro. Tumindi ang pagnanais ni Rizal na makabuo ng aklat na
tumatalakay sa pagmamalupit ng Kastila sa mga Pilipino.
6. 6.  Ang pamagat na ‘’Noli Me Tangere’’ ay salitang Latin na ang ibig
sabihin sa wikang Filipino ay ‘’huwag mo akong salingin’’ na hango sa
Bibliya sa Ebanghelyo ni San Juan. dicit ei Iesus “noli me tangere”
nondum enim ascendi ad Patrem meum vade autem ad fratres meos et
dic eis ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum et Deum meum et
Deum vestrum” Iohannes 20:17
7. 7.  Inilathala ang unang nobela ni Rizal noong dalawampu’t anim na
taong gulang siya. Makasaysayan ang aklat na ito at naging
instrumento upang makabuo ang mga Pilipino ng pambansang
pagkakakilanlan.
8. 8.  Sa simula, binalak ni Rizal na ang bawat bahagi ng nobela ay ipasulat
sa ilan niyang kababayan na nakakabatid sa uri ng lipunan sa Pilipinas
at yaon ay pagsasama-samahin niya upang maging nobela. Ngunit hindi
ito nagkaroon ng katuparan, kaya sa harap ng kabiguang ito, sinarili
niya ang pagsulat nang walang katulong.
9. 9.  Bago matapos ang taong 1884 ay sinimulan niya itong isulat sa
Madrid at doo’y natapos niya nag kalahati ng nobela. Ipinagpatuloy
niya ang pagsulat nito sa Paris noong 1885 at natapos ang sangkapat.
Natapos naman niyang sulatin ang huling ikaapat na bahagi ng nobela
sa Alemanya noong Pebrero 21, 1887.
10. 10.  Natapos niya ang Noli Me Tangere ngunit wala siyang sapat na
halaga upang maipalimbag ito. Mabuti na lamang at dumalaw sa kanya
si Maximo Viola na nagpahiram sa kanya ng salapi na naging daan
upang makapagpalimbag ng 2,000 sipi nito sa imprenta.
11. 11.   Si Rizal mismo ang nagdisenyo ng pabalat ng nobela.  Pinili ni
Rizal ang mga elemento na ipapaloob niya rito, hindi lamang ang
aspektong astetiko ang kanyang naging konsiderasyon- higit sa lahat
ay ang aspekto ng simbolismo.
12. 12.  Nagalit man ang mga Espanyol kay Rizal at nangamba ang kanyang
pamilya na baka siya’y mapahamak inibig parin niyang makabalik sa
Pilipinas dahil: Una, hangarin niyang maoperahan ang kanyang ina dahil
sa lumalalang panlalabo ng kanyang mata. Pangalawa, upang mabatid
niya ang dahilan kung bakit hindi tinugon ni Leonor Rivera ang kanyang
mga sulat mula taong 1884-1887.
13. 13.  Panghuli, ibig niyang malaman kung ano ang naging bisa ng
kanyang nobela sa kanyang bayan at mga kababayan.
14. 14.  Umalis si Rizal sa Maynila noong ika-3 ng Pebrero,1888. Sa kanyang
pag-alis ay nagpunta siya sa Hong Kong, Hapon, San Francisco at New
York sa Estados Unidos, at London sa United Kingdom. Habang siya ay
nasa ibang bansa ay iniukol ni Rizal ang kanyang panahon sa pagsulat
ng mga tugon sa mga tuligsa sa kanya.
15. 15.  Ang layunin ni Dr. Jose Rizal kung bakit niya isinulat ang Nobelang
Noli Me Tangere. 1. Maisakatuparan ang mithiin na magamit ang
edukasyon sa pagkakamit ng kalayaan at kaunlaran para sa bansang
Pilipinas.
16. 16.  2. Sanayin sa kakayahan at interes ang mga mag-aaral upang ang
pagkatuto ay maging integratibo, makabuluhan, napapanahon, kawili-
wili, nakalilinang ng kritikal at mapanuring pag-iisip, at
 nakapaghahanda sa mga mag-aaral sa mga pagsubok at realidad ng
totoong buhay.
17. 17.  3. Mahubog sa kabutihan ang mga kabataang susunod at maging sa
kasalukuyang henerasyon na maging lider ng ating bansa at magiging
pag- asa ng ating bayan.
18. 18.  Isinulat niya ang Noli Me Tangere upang mabuksan ang mga mata
ng Pilipino sa kanser ng lipunan na nangyayari sa bansa. Ito ay ang
pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas.