‫بسم الله الرحمن الرحیم‬

‫مبانی طراحی صنعتی‪1‬‬

‫تعاریف عمومی دیزاین‬
‫ارائۀ ایده برای رفع نیازها‪ /‬برنامه ریزی‪ ،‬طرح ریزی و تصمیم گیری‪ /‬آفرینش ایده ها و افکاری که برای‬
‫رفع یک مشکل از ذهن خارج می شود‪ /‬روند فکری برای حل یک مشکل‪ /‬روند خلق ملزومات محیط‬
‫زندگی انسان‪ /‬بکارگیری دانش و مهارت برای آفرینش اشیاء مورد نیاز انسان و موجودات زنده‪ /‬یک‬
‫فرایند نظام مند برای رسیدن به یک مقصود‪.‬‬

‫طراحی صنعتی به معنای اعم آن‬

‫طرح ریزی برای شکل دهی و ساخت ابزار و لوازم مورد نیاز؛‬
‫هر فعالیت ارادی و آگاهانۀ انسان‪ ،‬که حاصل آن تبدیل مواد خام به یک وسیله و ابزار قابل استفاده برای‬
‫جوابگویی به نیازی خاص‪ ،‬به منظور بهینه سازی عوامل زیست اوست‪ ،‬طراحی صنعتی به معنای اعم آن‬
‫گفته می شود‪.‬‬

‫طراحی صنعتی به معنای اخص آن‬

‫طراحی صنعتی به معنای اخص آن‪ ،‬به امری اطالق می شود که با ایده ای بر مبنای برآوردن نیازی معین‬
‫صنعتی قابل ساخت ماشینی خاتمه می یابد‪.‬‬
‫ِ‬ ‫آغاز می شود و با تبدیل آن به تولید‬

‫طراحی صنعتی شاخه ای از طراحی محیط زیست‬

‫طراحی محیط زیست به شاخه های مختلفی تقسیم شده است که به ترتیب زیر می باشد‪:‬‬
‫‪ .1‬طراحی شهری‬
‫‪ .2‬طراحی منطقه ای‬
‫‪ .3‬طراحی فضاهای خاص‬
‫‪ .4‬طراحی بنا(معماری)‬
‫‪ .5‬طراحی داخلی ساختمان(دکوراسیون)‬
‫‪ .6‬طراحی صنعتی‬

‫فازهای کلی طراحی محصوالت‬

‫‪ .1‬طراحی لوازم خانگی‬
‫‪ .2‬طراحی تجهیزات محیط‬
‫‪ .3‬طراحی وسائل حمل و نقل‬

‫گرایشات عمده در طراحی تولیدات صنعتی‬

‫‪ .1‬طراحی محلی یا منطقه ای‬
‫‪ .2‬طراحی بی حد و مرز یا جهانی‬

‫اهداف فعالیت طراحی صنعتی‬

 ‫تحقیق‪ ،‬برنامه ریزی‪ ،‬ابتکار و خالقیت‬ ‫‪.1‬‬
‫پاسخگویی به پرسش های مطرح در زمینۀ نیازهای جدید‬ ‫‪.2‬‬
‫ارتقاء کیفیت محصوالت و ابزار با استفاده از تکنیک های طراحی‪ ،‬مدل ها‪ ،‬ماکت ها و اجرای‬ ‫‪.3‬‬
‫طرح‬
‫طراحی فرم محصوالت با در نظر گرفتن حداکثر مالحظات فنی‪ ،‬عوامل انسانی و اجتماعی و‬ ‫‪.4‬‬
‫همچنین جذابیت ظاهری و موارد زیبایی شناختی‬
‫در نظر گرفتن مسائل مربوط به محیط زیست‪ ،‬اقتصاد و سیاست در طرح جدید‬ ‫‪.5‬‬
‫فرهنگی گروه ها و طبقات مختلف استفاده کننده از محصول‬
‫ِ‬ ‫رعایت مالحظات‬ ‫‪.6‬‬
‫صنعتی مورد استفادة انسان‬
‫ِ‬ ‫بهبود شکل و فرم تولیدات و ساده نمودن ساختار اشیاء و وسایل‬ ‫‪.7‬‬
‫انسانی تر کردن سیستم های تولیدات صنعتی‬ ‫‪.8‬‬
‫استفادة بهینه از مواد‬ ‫‪.9‬‬
‫هویت بخشی به محصوالت‬ ‫‪.10‬‬
‫رعایت استانداردهای تعیین شده برای محصول‬ ‫‪.11‬‬
‫فکر و طراحی سیستماتیک‬ ‫‪.12‬‬
‫فراهم کردن حداکثر رضایت استفاده کنندگان و افرادی که ممکن است به نحوی با محصول سر‬ ‫‪.13‬‬
‫وکار پیدا کنند‪.‬‬

‫پایۀ طراحی صنعتی بر چه اصولی استوار است؟‬

‫‪ .1‬درك نیاز یا مشکل‬
‫‪ .2‬انتخاب روند مناسب برای تحقیق و طراحی‬
‫‪ .3‬خلق ایده های مناسب و توسعۀ آنها‬

‫ایده پردازی یا خلق ایده ها در مورد یک موضوع به چه عواملی بستگی دارد؟‬

‫‪ .1‬میزان اطالعات شخص پیرامون موضوع‬
‫‪ .2‬قدرت برقراری ارتباط میان دانسته ها و موضوع‬
‫‪ .3‬توانایی تخیل در مورد موضوع‬

‫مراحل ایده پردازی چگونه است؟‬

‫‪ .1‬ذهنی‬
‫‪ .2‬نگاشتاری‬
‫نوع نگاشتاری ایده ها‪ ،‬شامل ایده های نوشتاری و طرح های سه بعدی و ترسیمی می باشد‪.‬‬
‫ارائۀ طرح های سه بعدی‪ ،‬پس از تصور طرح های مناسب در ذهن‪ ،‬در واقع توانایی ترسیم بر روی کاغذ‬
‫یا کامپیوتر تلقی می شود که اساس این کار دانستن مبانی هنرهای تجسمی است‪.‬‬

‫به نظر شما عوامل مؤثر در طراحی فرم و پیکره یک محصول چیست؟‬
‫فرعی محصول)‬
‫ِ‬ ‫‪ .1‬چیدمان بهینۀ اجزاء شیء ( قسمتهای اصلی و‬
‫‪ .2‬عملکردشیء‬
 ‫هویت سازمانی‬ ‫‪.3‬‬
‫متلایر مناسب برای محصول‬ ‫‪.4‬‬
‫فُرم اشیاء اطراف محصول‬ ‫‪.5‬‬

‫به نظر شما عوامل مؤثر در انتخاب متلایر برای طراحی پیکره یک محصول چیست؟‬
‫‪ .1‬عملکرد وسیله‬
‫‪ .2‬محیط استفاده‬
‫‪ .3‬شدت و میزان استفاده‬
‫‪ .4‬فرم محصول‬
‫‪ .5‬میزان هزینۀ مجاز و معقول برای موضوع‬
‫‪ .6‬اهمیت وزن برای موضوع‬
‫‪ .7‬میزان استحکام مورد نیاز‬
‫‪ .8‬میزان وندلیزم احتمالی‬
‫‪ .9‬طول عمر در نظر گرفته شده‬
‫‪ .10‬اهمیت بازیافت محصول‬
‫‪ .11‬تکنولوژی ساخت موجود در کشور یا کارخانۀ تولید کننده‬
‫‪ .12‬سهولت مونتاژ مورد انتظار‬
‫‪ .13‬میزان قابلیت تعمیر مورد انتظار‬
‫‪ .14‬ابعاد و کوچک و بزرگی محصول‬
‫مراحل کلی یک روند طراحی صنعتی‬
‫منظور از روند طراحی صنعتی‪ ،‬مراحلی است که از ابتدا تا انتهای شکل گیری یک تولید صنعتی طی‬
‫میشود که عبارتند از‪:‬‬
‫آزردگی جسمی یا روحی انسان را در پی‬
‫ِ‬ ‫‪ .1‬شناخت نیاز (به عنوان یک مشکل یا سؤال یا عاملی که‬
‫دارد)‬
‫‪ .2‬مطالعۀ عوامل مرتبط(شناخت استفاده گر‪ ،‬محیط استفاده‪ ،‬پیشینۀ تاریخی محصول‪ ،‬موارد‬
‫استاندارد‪ ،‬فرهنگ استفاده گر و‪)...‬‬
‫‪ .3‬تفکر و جستجوی پاسخ ها و راه حل ها‬
‫‪ .4‬ایده پردازی‪ ،‬ترسیم و طراحی پاسخ ها‬
‫‪ .5‬تجزیه و تحلیل و یافتن بهترین پاسخ‬
‫‪ .6‬ساخت مدل آزمایشی یا نمایشی از راه حل برگزیده ( بهترین پاسخ)‬
‫‪ .7‬اقدامات الزم برای تولید انبوه (نقشه و یا ‪)..‬‬

‫مراحل اصلی پس از دستیابی به نتایج تحقیق برای طراحی یک موضوع‪:‬‬

‫‪ .1‬ایده پردازی ‪Concept design‬‬
‫‪ .2‬طراحی پیکره ‪Embodiment design‬‬
‫‪ .3‬طراحی جزئیات ‪Detail design‬‬
 ‫عوامل اصلی در طراحی یک محصول بر اساس نظرات سازندگان‬
‫بر اساس نظرات سازندگان تولیدات صنعتی‪ ،‬آنچه در طراحی یک شئ صنعتی از اهمیت زیادی برخوردار‬
‫است عبارتند از‪:‬‬
‫‪ .1‬فرم‬
‫‪ .2‬ابعاد‬
‫‪ .3‬جنس‬
‫‪ .4‬میزان دقت الزم (تلرانس)‬
‫‪ .5‬جلوه های ظاهری سطوح‬
‫‪ .6‬امکان پذیری در تولید‬
‫‪ .7‬سرعت تولید (تیراژ)‬
‫‪ .8‬قیمت تمام شده(هزینه)‬

‫در فرایند طراحی یک محصول کدام بخشها پیرو تفکر منطقی و کدام بخشها پیرو تفکر جانبی است؟‬
‫غیر از مرحلۀ ایده پردازی‪ ،‬همۀ بخشها پیرو تفکر منطقی هستند‪.‬‬

‫وظایف اصلی طراحان صنعتی‬

‫شناسی محصوالت (‪)Aesthetic‬‬
‫ِ‬ ‫ارتقاء جنبه های زیبایی‬
‫خالقیت‪ ،‬نوآوری و ارائۀ ایده های جدید (‪)Creativity – Innovation‬‬
‫چهار مورد مربوط به ارتباط بین استفاده گر و محصول را در مورد یک محصول‬
‫به دلخواه بررسی کنید؟‬
‫شدت ارتباط‪ ،‬نوع ارتباط‪ ،‬اهمیت ارتباط و کیفیت ارتباط‬

‫شدت ارتباط در طراحیصنعتییعنیمقدارزمانیرا کهاستفادهکنندهبا تولیدمورداستفادهاز لحاظ‬

‫جسمییا روانیارتباطداشتهو با آنصرفمیکند‪ .‬بهعنوانمثالمدتزمانیرا کهیک دانشجواز لحاظ‬
‫جسمی یا روانی با صندلی کالس در تماس است‪ ،‬شدت ارتباط وی با صندلی می دانند‪ .‬واضح است که این‬
‫شدت ارتباط در اعضاء مختلف بدن وی متفاوت است‪ .‬مثال شدت ارتباط پشت‪ ،‬ران ها‪ ،‬و نشیمن گاه در یک‬
‫زمان معین برابر با شدت ارتباط دست ها و گردن نیست‪.‬‬
‫نوع ارتباط‪ :‬هر انسانی می تواند با توجه به نوع استفاده ای که از یک محصول می کند انواع‬
‫ارتباطات را با آن داشته باشد‪ .‬به عنوان مثال نحوه ارتباط یک مونتاژکار حرفه ای با یک محصول توسط‬
‫ابزار کار و به صورت جسمی و روانی است و شیوه اهمیت ارتباط‪ :‬اتصال قطعات برای وی اهمیت دارد‪.‬‬
‫ولی ارتباط یک اقتصاددان با چنین سیستم مونتاژی بیشتر اقتصادی است‪ ،‬یعنی او می خواهد مونتاژ در‬
‫کمترین زمان ممکن و با کمترین هزینه انجام شود‪.‬‬
‫اهمیت ارتباط‪ :‬هر تولید مورد استفاده می تواند ارتباط ویژه ای با فرد استفاده کننده اش برقرار کند‪.‬‬
‫به طور مثال یک خانم خانه دار به هنگام استفاده از یک چاقو ممکن است بیشترین فشار را بر دسته آن‬
‫وارد کند که این میزان فشار می تواند بستگی به مقدار تیزی چاقو داشته باشد‪ .‬اگر همین چاقو به صورت‬
‫یادگار از مادربزرگ او برایش باقی مانده باشد‪ ،‬بیشترین اهمیت آن بر می گردد به خاطرات و نمادهایی که‬
‫از دیدن این چاقو در ذهن استفاده گر به صورت نمادین ایجاد می شود‪ .‬حال اگر قرار باشد با چاقویی در‬
‫جشن تولدها و عروسی ها کیکی را ببرد می تواند به زیبای و خاص بودن آن توجه ویژه ای داشته باشد‪ .‬از‬
‫مثال های فوق معلوم می شود که اهمیت ارتباط بستگی مستقیم به میزان نیاز انسان ازلحاظ جسمی و روانی‬
‫به مصنوع مورد نظر دارد‪.‬‬
‫کیفیت ارتباط‪ :‬یکی دیگر از نکاتی که هر طراح صنعتی در مبحث ارتباط شناسی باید بدان توجه‬
‫کند‪ ،‬کیفیت ارتباط کاربران با مصنوعات مورد استفاده است‪ .‬هر مصنوعی می تواند در کاربر انتشار‪،‬‬
‫انتقال و دریافت پیام ایجاد کند‪ .‬اما خوب یا بد بودن این ارتباط به چگونگی دقت طراح در ایجاد عوامل‬
‫ارتباطی در محصولش باز می گردد‪ .‬هر ارتباطی که یک کاربر با یک تولید مورد استفاده صنعتی برقرار‬
‫می کند می تواند دارای معایب‪ ،‬محاسن و کمبودهایی باشد‪ .‬بنابراین طراحان با تشخیص این سه عامل در‬
‫پیکره تولیدات موجود قادر خواهند بود از کیفیت های ارتباطی یعنی محاسن‪ ،‬در طراحی جدید استفاده نموده‬
‫و با ایده پردازی اصالحی یا ابداعی معایب و کمبودهای محصول را برطرف سازند‪.‬‬

‫پارامترهای طراحی یا عوامل تأثیر گذار در طراحی یک محصول‬

‫بعد از تعریف نیاز یا مشکل‪ ،‬از پارامترهای اساسی طراحی یک موضوع‬
‫میتوان موارد زیر را ذکر کرد‪:‬‬
‫‪ .1‬کمیت نیاز( تعداد نیازمندان به موضوع)‬
‫‪ .2‬شدت نیاز ( تعداد دفعات و زمان استفاده )‬
‫‪ .3‬مشخصات فنی (سرعت‪ ،‬شتاب‪ ،‬ظرفیت‪ ،‬دقت‪ ،‬بازده‪ ،‬قدرت و ‪)...‬‬
‫‪ .4‬ابعادو اندازه( اندازةمعقولو مناسببرایشیء)‬
‫‪ .5‬عمر(طول عمر که برای محصول در نظر است)‬
‫‪ .6‬مقدار تولید ( تعداد مورد نیاز)‬
‫‪ .7‬ویژگیهای فرد راه انداز ( تعداد‪ ،‬سن‪ ،‬جنس‪ ،‬توانایی فیزیکی و ذهنی و ‪)...‬‬
‫‪ .8‬شرایط محیط کار یا استفاده ( دما‪ ،‬فشار‪ ،‬جریان باد‪ ،‬رطوبت ‪ ،‬آلودگی‪ ،‬صدا و ‪)...‬‬
‫‪ .9‬عوامل انسانی در محصول (ارگونومی و آنتروپومتری)‬
‫‪ .10‬هزینه یابی ( هزینه های مربوط به ساخت‪ ،‬مونتاژ‪ ،‬حمل و نقل‪ ،‬انبارداری و ‪)...‬‬
‫‪ .11‬تحرك پذیری ( میزان جابجایی وسیله و شدت تحرك )‬
‫‪ .12‬تنوع پذیری ( امکان استفادة شیء برای چند کار مختلف‪ ،‬امکان چند عملکردی شدن و ‪)...‬‬
‫‪ .13‬مصرف ( میزان هزینۀ شیء در هنگام استفاده)‬
‫‪ .14‬منبع قدرت ( نیروی الزم برای راه اندازی وسیله)‬
‫‪ .15‬نحوة کنترل ( خودکار‪ ،‬نیمه خودکار‪ ،‬دستی)‬
‫‪ .16‬شکل ظاهری ( پیکره مناسب و مطلوب و درجۀ اهمیت جنبههای زیبائی شناختی)‬
‫‪ .17‬تعمیر و نگهداری ( نحوة تعمیر و نگهداری سهلتر و مناسبتر)‬
‫‪ .18‬نحوة مونتاژ قطعات‬
‫‪ .19‬رقابت ( به کدام بازار عرضه میشود و باید با کدام نمونهها رقابت نماید)‬
‫‪ .20‬حمل و نقل( نحوة حمل و نقل محصول)‬
‫‪ .21‬آلودگی( میزان ایجاد آلودگی احتمالی محصول)‬
‫‪ .22‬استاندارد( شرایطو معیارهایصحیحو تعیینشدةقبلیبرایشیء)‬
 ‫محدودیتهای قانونی و سیاسی و اجتماعی؛‬ ‫‪.23‬‬
‫فاصلۀ زمانی میان تولید و عرضه برای فروش‬ ‫‪.24‬‬
‫قابلیت اعتماد و ایمنی ( میزان اعتماد استفادهگر به عدم آسیب زنندگی)‬ ‫‪.25‬‬
‫سهولتاستفاده(سهولتکاربردشیء)‬ ‫‪.26‬‬
‫امکانات ساخت ( فناوری الزم برای تولید طرح )‬ ‫‪.27‬‬
‫جنس و مواد اولیه ( تعیین مشخصات مواد تشکیل دهندة طرح)‬ ‫‪.28‬‬
‫محدودیتهای زمانی ( در چه محدودة زمانی باید طرح تولید شود)‬ ‫‪.29‬‬
‫ارتباط مباحث وندلیزم با موضوع ( ناهنجاریهای رفتاری احتمالی بر روی موضوع )‬ ‫‪.30‬‬
‫نقش مد در ارتباط با موضوع؛‬ ‫‪.31‬‬
‫ی فضای قرارگیری یا استفاده از شیء؛‬ ‫ویژگیهای فرهنگ ِ‬ ‫‪.32‬‬
‫عوامل پایداری در محصول؛‬ ‫‪.33‬‬
‫بسته بندی (چگونگی بسته بندی محصول)‬ ‫‪.34‬‬
‫ویژگیهای تأثیرگذار فضای قرارگیری یا استفاده در فرم و رنگ محصول (فرم و فضا)‬ ‫‪.35‬‬
‫چگونگی تأثیرگذاری فرمی و رنگی عناصر قرارگرفته در اطراف محصول؛‬ ‫‪.36‬‬
‫خدمات پس از فروش؛‬ ‫‪.37‬‬
‫آرزوها و آرمانهای استفادهگر در رابطه با محصول؛‬ ‫‪.38‬‬
‫میزان مهارت و آگاهی الزم برای استفاده از محصول؛‬ ‫‪.39‬‬
‫چگونگی مفهوم خالقیت در موضوع‪.‬‬ ‫‪.40‬‬