Professional Documents
Culture Documents
1
@!= k|zf;sLo cbfntsf] /lhi6«f/ .
@@= g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L ;do ;dodf tf]s]sf c? clwsf/Lx? .
@#= >d cbfntsf] cWoIf jf Pshgf dfq d'2f x]g]{ clwsf/L ePsf]df ;f]xL
clwsf/L .
@$=pkk|wfgdGqLsf] sfof{nosf sfof{no k|d'v .
@$s= If]qLo k|zf;g sfof{nosf If]qLo k|zf;sx? .
@%= /fli6«o ;t{stf s]Gb|sf k|d'v clws[t .
@^= uf]Zjf/f x'nfs sfof{nosf k|d'v x'nfs xflsd .
@&= g]kfn k|ltlnlk clwsf/ /lhi6«f/sf] sfof{nosf /lhi6«f/ .
@*= ljz]if cbfntsf /lhi6«f/ .
@(= C0f c;'nL k'g/fj]bg Gofoflws/0fsf k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/L .
#)= dxfn]vf kl/Ifs .
#!= pkdxfn]vf kl/Ifs .
#@= ljz]if ;/sf/L jsLn sfof{nosf ;xGofoflwjQmf .
2
cg';"rL – @
-lgod @ sf] v08 -u_ ;“u ;DalGwt_
sfof{nox?sf] gfd
3
-u_ :ofp k|zf]wg s]Gb|, h'Dnf .
4
##= gfkL ljefu cGtu{tsf gfkL uf]Zjf/f, gfkL sfof{no tyf gfkL tfnLd s]Gb|x? .
#$= =======================
#%= =========================
#^= =========================
#&= s]Gb|Lo txl;n sfof{no .
#*= x'nfs ;]jf ljefu cGtu{tsf lgDg sfof{nox? M–
-s_ /fhkqfl°t clws[t k|d'v ePsf lhNnf x'nfsx? .
-v_ s]Gb|Lo l6s6 e08f/ .
-u_ s]Gb|Lo wgfb]z sfof{no .
-3_ x'nfs k|lzIf0f s]Gb| .
-ª_ =====================
-r_ g]kfn lkmnf6]lns Jo"/f] .
-5_ /fhkqfl°t clws[t k|d'v x'g] Onfsf x'nfs sfof{nox? .
#(= /fhkqfl°t sd{rf/L k|d'v x'g] >d sfof{nox? .
$)= /fhkqfl°t sd{rf/L k|d'v x'g] ;dfh sNof0f s]Gb|x? .
$!= ejg lgdf{0f ;+ef/ l8lehg .
$@= lzIff tyf v]ns'b dGqfno cGtu{tsf k':tsfnox? .
$#= /fli6«o clen]vfno .
$$= k'/ftTj ljefu cGtu{tsf ;+u|xfnox? .
$%= s]Gb|Lo ;f“:s[lts ;Dkbf ;+/If0f k|of]uzfnf .
$^= ======== g]kfnL ;}lgs clen]vfno .
$&= b/jf/ x]/rfx c8\8fx? .
$*= k'/ftTj au}+rf .
$(= =======================
%)= =======================
%!= =======================
%@= lgj[Qe/0f Joj:yfkg sfof{no .
%#= ;b/ sf/fuf/ c:ktfn .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
ldlt @)%*.(.!^ sf] ;"rgfåf/f lemlsPsf] . -g]=/f=k= ldlt @)%*.(.!^_
ldlt @)%*.(.!^ sf] ;"rgfåf/f yk ul/Psf] . -g]=/f=k= ldlt @)%*.(.!^_
5
%$= h'4 jf?0foGq .
%%= ===================
%^= g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L ;do ;dodf tf]s]sf cGo sfof{nox? .
%&=/fhkqfl°t sd{rf/L sfof{no k|d'v x'g] Onfsf k|zf;g zfvf / ;Ldf k|zf;g zfvf .
%*=gu/kflnsfx? .
%(=/fhkqfl°t sd{rf/L k|d'v x'g] cWofudg sfof{nox? .
^)= /fhZj cg';Gwfg ljefu cGtu{tsf OsfO{ sfof{nox? .
^!= lhNnf lgjf{rg sfof{no .
^@= /fhkqfl°t sd{rf/L k|d'v x'g] sf/fuf/ zfvfx? .
^#= dlxnf tyf afnaflnsf ljsf; sfof{no .
^$= C0f c;'nL Gofoflws/0f .
^%=sf/fuf/ sfof{nox? .
^^= ufp“ ljsf; ;ldltsf sfof{nox? .
ldlt @)%!.!.!% sf] ;"rgfåf/f @)%).!!.! b]lv nfu" x'g] u/L lemlsPsf] . -g]= /f= k= ldlt @)%!.!.!%_
ldlt @)%!.!.!% sf] ;"rgfåf/f ;dfj]z ul/Psf] . -g]= /f= k= ldlt @)%!.!.!%_
ldlt @)%!.^.@# sf] ;"rgfåf/f yk ul/Psf] . -g]= /f= k= ldlt @)%!.^.@#_
ldlt @)%@.!.!* sf] ;"rgfåf/f yk ul/Psf] . -g]= /f= k= ldlt @)%@.!.!*_
ldlt @)%#.!@.@% sf] ;"rgfåf/f yk ul/Psf] .
ldlt @)%$.!@.@$ sf] ;"rgfåf/f yk ul/Psf] . -g]= /f= k= ldlt @)%$.!@.@$_
ldlt @)^!.$.!* sf] ;"rgfåf/f yk ul/Psf] . -g]= /f= k= ldlt @)^!.$.!*_
afx||f}+ ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
afx||f}+ ;+zf]wgåf/f yk .
6
cg';"rL–@s=
-lgod &s= sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
/fhkqf+lst ljlzi6 >]0fLdf /xg] kbx?
af¥xf}+ ;+wf]gåf/f yk eO{ ldlt @)&$.!).!) sf] g]kfn /fhkqdf k|sflzt ;"rgfåf/f x]/km]/ ul/Psf] .
7
-#_ Gofo kl/ifb\sf] ;lrj–!
-$_ k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{nosf] ;lrj -sfg"g_–!
-%_ a]kQf kfl/Psf JolQmsf] 5fgljg cfof]usf] ;lrj–!
-^_ dxfGofoflwjQmfsf] sfof{nosf gfoa dxfGofoflwjQmf–$
-&_ /fli6«o ;"rgf cfof]usf] ;lrj–!
-*_ ;Tolg?k0f tyf d]nldnfk cfof]usf] ;lrj–!
-(_ ;jf]{Rr cbfntsf] /lhi6«f/–!
-3_ g]kfn k//fi6« ;]jf
k//fi6« dGqfnosf] ;lrj–!
-ª_ g]kfn k|zf;g ;]jf
-!_ clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]usf] ;lrj–!
-@_ cy{ dGqfnosf] ;lrj–@
-#_ cfk"lt{ dGqfnosf] ;lrj–!
-$_ pBf]u dGqfnosf] ;lrj–!
-%_ pk/fi6«kltsf] sfof{nosf] ;lrj–!
-^_ If]qLo k|zf;g sfof{nosf If]qLo k|zf;s–%
-&_ u[x dGqfnosf] ;lrj–!
-*_ lgjf{rg cfof]usf] ;lrj–!
-(_ k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{nosf] ;lrj –$
-!)_ e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfnosf] ;lrj–!
-!!_ dxfn]vf lgoGqs–!
-!@_ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfnosf] ;lrj–!
-!#_ o'jf tyf v]ns'b dGqfnosf] ;lrj–!
-!$_ /Iff dGqfnosf] ;lrj–!
-!%_ /fi6«kltsf] sfof{nosf] ;lrj–!
-!^_ /fli6«o k|fs[lts ;|f]t tyf ljQ cfof]usf] ;lrj–!
8
-!&_ /fli6«o of]hgf cfof]usf] ;b:o–;rlj–!
-!*_ nf]s ;]jf cfof]usf] ;lrj–!
-!(_ jfl0fHo dGqfnosf] ;lrj–!
-@)_ lzIff dGqfnosf] ;lrj–!
-@!_ >d tyf /f]huf/ dGqfnosf] ;lrj–!
-@@_ ;+:s[lt,ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqfnosf] ;lrj–!
-@#_ ;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnosf] ;lrj–!
-@$_ ;xsf/L tyf ul/aL lgjf/0f dGqfnosf] ;lrj–!
-@%_ ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf] ;lrj–!
-@^_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{nosf] sfof{no k|d'v–!
-@&_ ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnosf] ;lrj–!
-r_ g]kfn n]vfk/LIf0f ;]jf
dxfn]vf k/LIfssf] sfof{nosf pkdxfn]vf k/LIfs–$
9
cg';"rL – #
-lgod * ;“u ;DalGwt_
lghfdtL ;]jfdf /xg] ;d"x tyf pk;d"xx?
-u_ =======================
10
-3_ g]kfn OlGhlgol/· ;]jf cGtu{t /xg] ;d"x tyf pk;d"xx? M–
-!_ l;len OlGhlgol/·
-s_ hg/n
-v_ xfOj]
-u_ :oflg6/L
-3_ ljlN8· P08 cfls{6]S6
-ª_ Ol/u]zg
-r_ xfO8«f]–kfj/
-5_ xfO8«f]nhL
-h_ Pc/kf]6{
-em_ /]Nj]
ldlt @)%!.@.( b]lv nfu" x'g] u/L x]/˚]/ tyf yk36 ul/Psf] . -g]= /f= k= ldlt @)%!.@.(_
afx||f}+ ;+zf]wgåf/f yk .
11
-v_ ÇnfO6 ck/]zGz
-u_ PlePzg ˚fo/ ;le{;]h
-!#_ ;e]{
-!$_ s]ldi6«L
-!%_ Pu[ Ol/u]zg OlGhlgol/·
12
-(_ nfOa|]/L ;fOG;
-5_ g]kfn cfly{s of]hgf tyf tYof° ;]jf cGtu{t /xg] ;d"x tyf pk;d"xx? M–
-!_ cfly{s of]hgf ;d"x
-@_ tYof° ;d"x
-s_ hg/n :6fl6li6S;
-v_ afof] :6fl6li6S;
-u_ Pu[–sNr/ :6fl6li6S;
-3_ 8]df]u|fkmL
-5!_ ===========
-h_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L ;do ;dodf tf]s]sf] lghfdtL ;]jfsf
cGo ;d"x tyf pk;d"xx? .
13
cg';"rL–$
-lgod ( sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_
(=cfjZos of]Uotf M–
d]/f] kb;“u ;DalGwt pko'{Qm sfd, st{Jo, o; kb;“u ;DalGwt pko'{Qm sfd, st{Jo,
pQ/bfloTj tyf clwsf/sf] ljj/0f k"0f{ Pj+ l7s pQ/bfloTj tyf clwsf/sf] ljj/0f k"0f{ Pj+ l7s
;f“rf] xf] . ;f“rf] xf] .
=== === === === ===
=== === === === === gfdM -lgs6td clwsf/Lsf] b:tvt_
ldlt M– === === ===
sd{rf/Lsf] b:tvt === === === === ===
gfdM -sfof{no k|d'vsf] b:tvt_
ldlt === === === === ldltM– === === === ===
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
14
cg';"rL – %
-lgod !( ;“u ;DalGwt_
g]kfn lghfdtL ;]jfsf] === === === === === === === sfof{nosf] === === === === ;]jfsf] kbdf pDd]bjf/
x'g'ePsf >L === === === === === === === == nfO{ d}n] hf“Rbf s'g} ;?jf jf s8f/f]u nfu]sf] jf s'g}
lsl;dsf] zf/Ll/s ljs[lt jf cfGtl/s /f]u ePsf] kfOg . lghdf === === === === === === === === ===
=== /f]u eP tfklg lghnfO{ To;n] pk/f]Qm lghfdtL kbdf sfd ug{ c;dy{ agfp“b}g .
-s_ bfof“ xftsf] a'9L cf}+nfsf] 5fk M === === === === === === === === === … … …
-v_ ;DalGwt JolQmsf] b:tvt M === === === === === === === === === == … … …=
-u_ ldlt M === === === === === ===
15
cg';"rL – ^
-lgod @) ;“u ;DalGwt_
zky u|x0f ug]{ sd{rf/Lsf] zky u|x0f u/]sf] k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf]
-s_ gfdM– -s_ gfdM–
-v_ b:tvtM– -v_ b:tvtM–
-u_ ldltM– -u_ ldltM–
-3_ ;]jfM– -3_ kbM–
-ª_ ;d"x÷pk;d"xM– -ª_ sfof{noM–
-r_ >]0fLM–
16
अनुसूची–७
(१) शैन्िक योग्यता र नागररकताको प्रमाणपत्रहरूको प्रमान्णत प्रनतनलवप (सेवा प्रवेश गनुम पूवक
म ो उमेर
(२) यस अन्ि सरकारी सेवामा रही स्थायी पदमा काम गरे को भए सोको वववरण स्पष्टसँग उल्ले ख गरी
(३) सम्बन्धित कायामलयबाट नसटरोल दताम गरी प्रमान्णत गरी ददने भन्ने व्यहोराको पत्र।
(४) कायामलयमा शुरू स्थायी ननयुन्ि हुँदाको हान्जरी भएको जानकारी पत्र।
(५) स्थायी ननयुन्ि हुँदा पेश गरे को ननरोनगता र शपथ ग्रहणको प्रमान्णत प्रनतनलवप ।
नेपाली अङ्कमा
अङ्ग्रेजी अङ्कमा
द्रष्टव्युः
कम्तीमा पनन A4 साइजको नेपाली कागजमा वैयन्िक वववरण छावपएको हुन ु पनेछ ।
17
फाराम नं. ०१
अं ग्रज
े ीमाुः (BLOCK LETTER) .....................................................
(अङ्ग्रेजीमा) ..........................................
न्जल्लाुः
न.पा. /गा.वव.स.
वडा नं.
टोल/मागमुः
िर/ब्लक नं.
इममेल ठे गानाुः
18
३. सुनबिा पाउने गरी पररवारका सदस्य मध्ये इच्छाइएको कुनै एक व्यन्िको पूरा नाम थर
इच्छाइएको व्यन्िको,–
नलङ्गुः =========== िममुः ========== जात/जाती ुः ============= हुनलयाुः ============ रि समूहुः ==============
(ख)/(ग)/(ि)/(ङ)/(खुला)/(मवहला)
19
(ख) ववदे शी भाषा सम्बधिी ज्ञान
ले खाइम िमता पढाइम िमता बोलाइम िमता
क्र.
भाषाको नाम अनत अनत अनत
सं . उत्तम सामाधय उत्तम सामाधय उत्तम सामाधय
उत्तम उत्तम उत्तम
७. यस अन्ि सरकारी सेवामा रही स्थायी पदमा काम गरे को भए सोको वववरण
८. अधय वववरण
-क_ बहु वववाह/बाल वववाह गरे को छ/छै न < छ भने पत्नीको नाम ले ख्नुहोस् ...................
१. स्थायी आवासीय अनुमनत नलएको भए दे शको नाम ......... र नलएको नमनत .........
20
-ग_ कुनै सरकारी बक्यौता नतनम बाँकी छ/छै न < बाँकी भए सो को वववरण =======================
मानथ ले न्खएको वववरण ठीक छ । सरकारी सेवाको नननमत्त अयोग्य हुने गरी मलाइम कुनै सजाय भएको
छै न।कुनै कुरा झुठो ले न्खएको वा जानाजानी साँचो कुरा दबाउने लुकाउने उद्देश्यले लन्खएको ठहरे कानून
बमोन्जम सजाय स्वीकार गनेछु, साथै कममचारी आचार सं वहता पालना गनम प्रनतबद्ध छु भनी सहीछाप गनेुः
दस्तखत =================================
कायामलयको छाप
अङ्ग्रेजी
अङ्कमा
21
(क) सेवा सम्बधिी वववरण फाराम नं. ०२
नयाँ बहाली नमनत
क्र= समूह/उप कायामलयको नाम र ननणमय
सेवा पद र श्रे णी ननयुन्ि/सरूवा / (हान्जरी
सं . समूह ठे गाना नमनत
बढु वा नमनत)
शैन्िक न्शिण
क्र= अध्ययनको ववषय उत्तीणम
योग्यता वा प्राप्त श्रे णी सं स्था/पररषद्/ववश्वववद्यालयको
सं = वा सङ्काय गरे को साल
उपानि नाम र दे श
22
(ग) ववभूषण, प्रशंसापत्र र पुरस्कारको वववरण फाराम नं. ०४
क्र. ववभूषण/प्रशंसापत्र
ववभूषण, प्रशंसापत्रको वववरण प्राप्त नमनत सहुनलयत
सं . पाएको कारण
23
(ङ) ववदा र औषिी उपचारको वववरण फाराम नं. ०६
प्रसुनत
बेतलवी ववदा उपचार खचम
िर ववदा नबरामी ववदा ववदा÷प्रसुनत अध्ययन ववदा असािारण ववदा गयल कैवफयत
वववरण नलएको
स्याहार ववदा अवनि
जम्मा खचम बाँकी जम्मा खचम बाँकी जम्मा खचम बाँकी जम्मा खचम बाँकी जम्मा खचम बाँकी जम्मा खचम बाँकी नमनत रकम
24
www.lawcommission.gov.np
फाराम नं. ०८
(छ) मानथ उल्लेख भए दे न्ख बाहेकका वववरणहरू थपिट गनुम पने भए ननजामती
वकताबखानाले भने M
(१) ठे गाना पररवतमन सम्बधिी वववरणुः-
25
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL–*
-lgod #) sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_
cg';"rL–*s
lgod #$u= sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt
sfo{ ;Dkfbg ;Demf}tf ug{ ;lsg] sfof{no / ;Demf}tf ug]{ kbflwsf/Lx?sf] ljj/0f
sfo{ k|s[ltsf] cfwf/df b]xfo adf]lhdsf sfof{nosf kbflwsf/Lx? aLr sfo{ ;Dkfbg ;Demf}tf
ug{ ;lsg]5 .
!_ dxflgb]{zs, s[lif ljefu, sfof{no k|d'v cGtu{t sfof{no / cfof]hgf k|d'v cGtu{tsf]
cfof]hgf
@_ dxflgb]{zs, kz';]jf ljefu Æ Æ
#_ dxflgb]{zs, ;8s ljefu Æ Æ
$_ dxflgb]{zs, vfg]kfgL tyf 9nlgsf; lgdf{0f Æ Æ
%_ dxflgb]{zs, zx/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f ljefu Æ Æ
^_ dxflgb]{zs, l;+rfO{ ljefu Æ Æ
&_ dxflgb]{zs, hn pTkGg k|sf]k lgoGq0f ljefu Æ Æ
*_ dxflgb]{zs, eG;f/ ljefu Æ Æ
(_ dxflgb]{zs, cfGtl/s /fhZj ljefu Æ Æ
!)_ dxflgb]{zs, :yfgLo k"jf{wf/ tyf u|fld0f ;8s ljefu Æ Æ
!!_ dxflgb]{zs, lzIff ljefu Æ Æ
!@_ k|d'v, z}lIfs hgzlQm ljsf; s]Gb| Æ Æ
!#_ k|d'v, kf7\qmd ljsf; s]Gb| Æ Æ
!$_ k|d'v, cgf}krfl/s lzIff s]Gb| Æ Æ
!%_ dxflgb]{zs, :jf:Yo ;]jf ljefu Æ Æ
!^_ dxflgb]{zs, dlxnf tyf afnaflnsf ljefu Æ Æ
!&_ dxflgb]{zs, pBf]u ljefu Æ Æ
!*_ dxflgb]{zs, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljefu Æ Æ
!(_ dxflgb]{zs, u'0f:t/ gfktf}n ljefu Æ Æ
@)_ dxflgb]{zs, jfl0fHo tyf cfk"lt{ Joj:yfkg ljefu Æ Æ
@!_ dxflgb]{zs, vfgL tyf e"ue{ ljefu Æ Æ
@@_ dxflgb]{zs, jg ljefu Æ Æ
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
afx||f}+ ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
27
www.lawcommission.gov.np
28
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL–(=
-lgod #^ sf] pklgod -!&_ ;Fu ;DalGwt_
%
;?jf x'g rfx]sf] lhNnf / sfof{no -k|fyldstfqmdsf] cfwf/df_
!=
@=
#=
;+nUg sfuhftx?
!= ;DalGwt sfof{nodf sfdsfh u/]sf] k'i6\ofO{ x'g] sfuh
@= ;?jf x'g rfx]sf] sf/0f / k|df0f
o;df n]lvPsf] Joxf]/f ;fFrf] xf], e'm§f 7x/] sfg"g adf]lhd ;hfo ef]Ug tof/ 5' .
lgj]bs
gfd y/ M
kb M
s=;Í]t g+=
sfof{no M
30
www.lawcommission.gov.np
(_ ;?jf x'g rfx]sf] lgsfodf tTsfn b/jGbL l/Qmsf] cj:yfl/Qm /x]sf] l/Qm g/x]sf]
!)_ ldlt @)^$.$.! kZrft\ /fhkq cglÍt kbdf lgo'lQm x'g]sf] xsdf
;DalGwt c~rndf bz jif{ k'u]sf] bz jif{ gk'u]sf]
31
www.lawcommission.gov.np
!!_ clgjfo{ cjsfz x'g] cjlw Ps jif{ eGbf sd Ps jif{ eGbf a9L
o;df n]lvPsf] Joxf]/f ;fFrf] xf], e'm§f 7x/] sfg"g adf]lhd ;hfo ef]Ug tof/ 5' .
cf1fsf/L
gfd y/M
kbM
s=;Í]t g+=
sfof{no M
32
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – !)
-lgod #& ;“u ;DalGwt_
;?jf ug]{ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] /fVg' kg]{
cfkm" cGt{utsf sfof{nox?sf] >]0fLut ;?jf ;DaGwL ljj/0fsf] 9f“rf
sfof{no M–
lhNnf M– ljj/0f el/Psf] ldlt M–
qm= ;+= >]0fL ;]jf ;d"x÷pk ;d"x s"n b/aGbL kb k"lt{ ;+Vof s"n l/Qm l/Qm kbdf ;?jf nf]s ;]jf v'b l/Qm ;+Vof s}lkmot
kb ;+Vof e};s]sf] t/ cfof]udf dfu
sd{rf/L xflh/ k7fPsf] ;+Vof
eO{ g;s]sf]
-$–%_ ;+Vof -^–&–*_
! @ # $ % ^ & * ( !)
33
www.lawcommission.gov.np
ldltM ldltM
34
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – !!
-lgod #* sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt
;?jfsf] ljj/0f
!_ gfdM– ^_ ;d"xM–
@_ sd{rf/L ;+s]t gDj/M– &_ pk;d"xM–
#_ kbM– *_ z}lIfs of]UotfM–
$_ >]0fLM– (_ tfnLdM–
%_ ;]jfM– !)_ cGo ljj/0f -s]xL eP_M–
b«i6JoM–o; kmf/fd cg';f/sf] ljj/0f k|To]s sfof{nosf] k|d'vn] e/L e/fO{ cBfjlws u/fO{ /fVg'
kg]{5 .
cg';"rL–!!s=
;?jfkqsf] gd"gf
dxfzo,
g]kfn ;/sf/ ÷ ……………… sf] ldlt ……………… sf] lg0f{ofg';f/ tkfO{nfO{
;?jf ePsf] dGqfno÷;lrjfno÷cfof]u÷sfof{noaf6} cjlw tf]Sg] u/L jf
………………………… cjlw;Ddsf] nflu b]xfo adf]lhd ;?jf ul/Psf] 5 .
bf];|f] ;+zf]wgåf/f yk .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
36
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – !@
-lgod #* sf] pklgod -@_ sf] v08 -v_ ;“u ;DalGwt_
/dfgfkq
g]kfn ;/sf/
… … … … dGqfno÷ljefu÷sfof{no
kq ;+Vof M– ldlt M–
>L … … … … … …
………………
………………
To; sfof{nodf ;?jf x'g' ePsf >L … … … … …… nfO{ lghsf] ljj/0f ;lxtsf]
/dfgfkq lbO{ To; sfof{nodf xflh/ x'g k7fOPsf] Joxf]/f cg'/f]w ub{5' .
!= sd{rf/Lsf] gfd, y/M–
@= sd{rf/Lsf] ;+s]t gDj/M–
#= ;fljs -s_ kbM– -v_ >]0fLM–
-u_ ;]jfM– -3_ ;d"x, pk;d"xM–
-ª_ sfof{noM–
$= ;?jf ePsf] -s_ lg0f{o ldltM–
-v_ kbM– -u_ >]0fL
-3_ ;]jfM– -ª_ ;d"x, pk;d"xM–
-r_ sfof{noM–
%= a/a'emf/y ;DaGwL ljj/0fM–
u/]sf] gu/]sf]
^= /dfgf x'g] ldltM–
&= /dfgfkqsf] ldlt;Dd vr{ ePsf ljbfM–
-s_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbf … lbg .
-v_ 3/ ljbf … lbg .
-u_ la/fdL ljbf … lbg .
-3_ k|;"lt ljbf÷k|;"lt :ofxf/ ljbf … k6s .
-ª_ cWoog ljbf … lbg .
-r_ c;fwf/0f ljbf … lbg .
bf];|f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
37
www.lawcommission.gov.np
-5_
a]tnjL ljbf ==== lbg .
*= /dfgfkqsf] ldlt;Dd ;l~rt ljbfM–
-s 3/ ljbf … lbg .
-v_ la/fdL ljbf … lbg .
-u_ k|;"lt ljbf÷k|;"lt :ofxf/ ljbf … lbg .
-3_ cWoog ljbf … lbg .
-ª_ c;fwf/0f ljbf … lbg .
-r_ a]tnjL ljbf === lbg .
*s= sfof{nodf ?h' xflh/ ePsf] lbg M–
(= vfOkfO{ cfPsf] dfl;sM– -s_ tna ?= -v_ tna j[l4 ?=
!)= tna eQf e'QmfgL lnPsf] clGtd ldltM–
!!= sd{rf/L ;~rosf]if s§L /sdM–
!@= e'QmfgL lnPsf] pkrf/ vr{sf] /sdM–
ldltM–
!#= b}lgs e|d0f eQf jfkt lnPsf] k]ZsL /sdM–
!$= tna j[l4 x'g z'? ePsf] z'? ldltM–
!%= gful/s nufgL sf]if sl§ /sdM–
!^= cfos/ sl§ /sdM–
!&= -s_ ;fjlws hLjg aLdf sf]ifdf hDdf ePsf] ;fn=================
dlxgf==============ut]==========
-v_ ;fjlws hLjg aLdf jfkt jflif{s lk|ldod lt/]sf] ;fn ======== dlxgf
===========ut]=========
!*= -s_ k'/fgf] lgj[Qe/0f of]hgf =============
-v_ gof“ lgj[Qe/0f of]hgfsf] z'? ldlt ;fn ============ dlxgf ============= / sf]ifdf /sd
hDdf eO;s]sf] ldlt ;fn ================ dlxgf ================ ;Ddsf]
!(= rf8kj{ vr{ lng] rf8sf] gfd / ;f] rf8 kg]{ ltly / ;Defljt dlxgf M
@)= lzz' :ofxf/ eQf lnPsf] ljj/0f M
af]wfy{ M–
>L lghfdtL lstfavfgf, xl/x/ ejg .
>L sd{rf/L ;+ro sf]if, lqb]jL dfu{, 7d]n .
>L … … … … … … -;DalGwt sd{rf/L_ M– ;?jf ePsf] sfof{nodf xflh/ x'g
hfg' x'g .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
38
www.lawcommission.gov.np
>L ======================== -gof“ lgj[Qe/0f of]hgf cg';f/sf] /sd hDdf ePsf] ;+:yfsf] gfd /
7]ufgf_
cg';"rL–!@s
-tnjL cWoog ljbf÷sfh :jLs[ltsf] nflu lbOg] lgj]bg ;fydf g} clgjfo{?kdf of]
sa'lnotgfdf k]z ug'{ kg]{5 .
===== ====== ==== ==== ==== ===== =dGqfno ÷cfof]u ÷;lrjfno ÷ljefu ÷sfof{nosf]
=====================kbdf sfo{/t d ===========================n] g]kfn ;/sf/ -============:t/_ sf] ldlt
======================sf] lg0fof{g;
' f/==========================d'n'sdf ldlt=========================b]lv
===================== ;Dd ;~rfng x'g]=======================================================ljifosf] cWoog÷
tfnLd÷e|d0fdf dgf]gog eP cg'?k lgs6 eljiodf pQm sfo{qmddf ;xefuL x'g hfg
nfu]sf]n] d}n] lghfdtL ;]jf P]g, @)$( -;+zf]wg ;lxt_sf] bkmf $)3= adf]lhd b]xfo
adf]lhdsf] sa'lnotgfdf k]z u/]sf] 5' .
-s_ plNnlvt cWoog÷tfnLd÷e|d0fdf ;xefuL x'gsf] nflu lglb{i6 ldltleq
cWoog÷tfnLd÷e|d0f sfo{qmd ;~rfng ug]{ ;+:yfdf xflh/ x'g hfg]5' .
-v_ ;j} k|sf/sf cWoog÷tfnLd÷e|d0f cjlwe/ 5fqj[lQ k|bfg ug]{ Pj+ sfo{qmd
;~rfng ug]{ lgsfoaf6 lgwf{l/t gLlt÷lgod÷cfrf/ ;+lxtfsf] k"0f{?kdf kfngf
ug]{5' .
-u_ ;j} k|sf/sf cWoog÷tfnLd÷e|d0fsf] nflu k"j{ :jLs[t cjlw e'QmfgL x'gf;fy :jb]z
kmsL{ cfkm\gf] kbflwsf/ /x]sf] lgsfodf xflh/ x'g]5', tyf lghfdtL ;]jf P]g,
@)$( -;+zf]wg ;lxt_ sf] bkmf $)u= adf]lhdsf] cjlw;Dd clgjfo{?kn] ;]jf ug]{5' .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
39
www.lawcommission.gov.np
40
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL–!@v=
-lgod ^#s= ;Fu ;DalGwt_
lgod ^!sf] pklgod -%_ cg';f/ cWoog ljbf / lgod ^@ sf] pklgod -#_ sf] v08 -v_
cg';f/ c;fwf/0f ljbf lnO{ cWoog÷tfnLd÷e|d0fdf hfg] lghfdtL sd{rf/Ln] ug'{ kg]{
sj'lnotgfdfsf] 9fFrf
-ljbf :jLs[ltsf] nflu lbOg] lgj]bg ;fydf g} clgjfo{?kdf k]z ug'{ kg]{5 ._
===========================================sfof{no÷;lrjfno÷cfof]u÷ljefu÷sfof{nosf]
===================================== kbdf sfo{/t d ===================================== n] g]kfn ;/sf/ -
+============== :t/_ sf] ldlt ===================== sf] lg0f{ofg';f/ ldlt ============== b]lv
================== ;Dd ================= d'ns
' sf] ============================== =========
ljZjljBfno÷z}lIfs ;+:yfdf ===========================ljifosf] cWoog÷tfnLd÷e|d0f ug{ k"j{
:jLs[lt k|fKt u/]sf] / g]kfn ;/sf/ -==============_ :t/sf] ldlt ================= sf] lg0f{ofg';f/
pko'{Qm k|of]hgsf] nflu d lgs6 eljiodf dfly pNn]v ul/Psf] d'n'sdf hfg nfu]sf]n]
pQmfg';f/sf] d]/f] :jLs[t ljbf ;DffKt x'gf;fy d cfkm\gf] kbflwsf/ sfod /x]sf] lgsfodf
xflh/ x'g]5' / cWoogaf6 kmls{cfPkl5 d}n] ljbf lnPsf] cjlw a/fa/sf] cjlw clgjfo{ ?kdf
;]jf ug]{5' . pQm k|of]hgsf] nflu :jLs[t cWoog ljbf e'Qmfg x'gf ;fy kbflwsf/ sfod
/x]sf] lgsfodf xflh/ x'g gcfPsf] cj:yfdf jf plNnlvt cjlw;Dd ;]jfdf axfn g/x]sf]
cj:yfdf d}n] ljbf lnPsf]] cjlw d]/f] ;]jf cjlwdf u0fgf gePdf d]/f] d~h"/L 5 egL of]
sj'lnotgfdf k]z u/]sf] 5' .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
41
www.lawcommission.gov.np
-c;fwf/0f ljbf :jLs[ltsf] nflu lbOg] lgj]bg ;fydf g} clgjfo{?kdf k]z ug'{ kg]{5 ._
===============================dGqfno÷;lrjfno÷cfof]u÷ljefu÷sfof{nosf] =============================
kbdf sfo{/t d ===================================== n] g]kfn ;/sf/ -+============== :t/_ sf] ldlt
===================== sf] lg0f{ofg';f/ k|fKt u/]sf] k"j{ :jLs[lt cg'?k ldlt ============== b]lv
================== ;Dd========================== ;+3÷;+:yfdf ;]jf ug{sf] nflu c;fwf/0f ljbf dfu
u/]sf] 5' . pQm ljbf :jLs[t ePsf] cj:yfdf ljbfsf] cjlw ;dfKt x'gf;fy d cfkm\gf]
kbflwsf/ sfod /x]sf] lgsfodf xflh/ x'g]5' / ;f] ljbfaf6 kmls{ cfPkl5 d}n] ljbf lnPsf]
cjlw a/fa/sf] cjlw clgjfo{ ?kdf ;]jf ug]{5' .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
42
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – !#
-lgod ^$ sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_
ljbfsf] lgj]bg
g]kfn ;/sf/
… … … … sfof{no
@= 3/ ljbf
#= la/fdL ljbf
$= k|;"lt ljbf÷k|;"lt
:ofxf/ ljbf
%= lsl/of ljbf sd{rf/Lsf] ;xL
jf kq
^= cWoog ljbf
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
43
www.lawcommission.gov.np
@= 3/ ljbf
#= la/fdL ljbf
$= k|;"lt ljbf÷k|;"lt :ofxf/ ljbf
%= cWoog ljbf
^= c;fwf/0f ljbf
_____________
sd{rf/Lsf] b:tvt
sd{rf/L k|zf;g zfvf ldltM– … … …
_____________
lgs6td dflyNnf] clws[t ldltM– … … …
s'g} s'/f eP hgfpg] M– … … … … … … … … … … … …
_____________
:jLs[lt lbg] clws[t
_____________
kb ldltM– … … …
g]kfn ;/sf/
………………………
kq;+Vof M ldlt M … … … … … …
ljbfsf] lsl;d cjlw z'? x'g] ldlt sfof{nodf xflh/ x'g] ldlt
_______________________
;"rgf ug]{ sd{rf/Lsf] b:tvt
sd{rf/L k|zf;g zfvf
45
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – !$
-lgod ^( sf] pklgod -@_ ;“u ;DalGwt_
ljbf tyf pkrf/ vr{sf] ljj/0f
s}lkmot
ljj/0f
lnPsf] b:tvt
hDdf vr{ af“sL hDdf vr{ af“sL hDdf vr{ af“sL hDdf vr{ af“sL hDdf vr{ af“sL hDdf vr{ af“sL hDdf vr{ af“sL /sd ldlt
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !% !^ !& !* !( @) @! @@ @# @$ @% @^
ljut
;fn
;Ddsf]
lhDd]jf/L
;f/]sf]===
47
d;fGtleq v08 -v_ sf] æ;'kl/j]Ifssf] d"NofÍgÆ sf] c+z eg'{ kg]{5 . o;/L d"NofÍg
ubf{ ;'kl/j]Ifsn] sd{rf/Laf6 cfˆgf] sfo{ljj/0fdf tf]lsPsf / jflif{s sfo{ of]hgfdf
k/]sf sfdx?sf] pknlAwsf] ljj/0f k|:t't ul/Psf] 5, 5}g eGg] s'/f x]/L ;f] cfwf/df
d"NofÍg ug'{ kg]{5 . o;/L d"NofÍg u/L ;s]kl5 cfkm\gf] gfd, kb, b:tvt / ldlt
;d]t pNn]v u/L >fj0f d;fGtleq} k'g/fjnf]sgstf{n] k|fKt ul/;Sg] u/L ;f] sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd k'g/fjnf]sgstf{ ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
%= k'g/fjnf]sgstf{n] ;'kl/j]Ifsaf6 k|fKt x'g cfPsf] kmf/fdsf] v08 -s_ sf] cfwf/df
k|To]s jif{sf] efb| kGw| ut]leqdf v08 -v_ æk'g/fjnf]sgstf{sf] d"NofÍgÆ sf] c+z
eg'{ kg]{5 . o;/L el/Psf] kmf/fd k'g/fjnf]sgstf{n] cfˆgf] gfd, kb, b:tvt / ldlt
;d]t pNn]v u/L k'g/fjnf]sg ;ldltn] k|fKt ul/ ;Sg] u/L k]z ug'{ kg]{5 .
^= k'g/fjnf]sg ;ldltdf k]z x'g cfPsf sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdx?df
k'g/fjnf]sg ;ldltnfO{ ;'kl/j]Ifs jf k'g/fjnf]sgstf{ jf b'j}sf] d"NofÍgdf lrQ
ga'e]mdf k'g/fjnf]sgstf{ jf ;'kl/j]Ifs;Fu k'i6\ofO{sf] dfu ug]{ jf k'gd{"NofÍg ug'{
kg]{ cfwf/ ;lxt k'glj{rf/sf] nflu k7fpg ;Sg]5 . o;/L k7fPsf] sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg kmf/fddf ;'kl/j]Ifs tyf k'g/fjnf]sgstf{n] cfk"msxfF k|fKt ePsf] tLg
lbgleq k'gM d"NofÍg u/L jf klxn] u/]sf] d"NofÍgdf ;+zf]wg ug{ cfjZos geP
;f]sf] cf}lrTok"0f{ sf/0f v'nfO{ k'g/fjnf]sg ;ldltdf k]z u/L ;Sg' kg]{5 . o;/L
k'gM k]z x'g cfPsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf cf}lrTok"0f{ sf/0f v'nfO{ gcfPdf
jf cÍ ;+zf]wg klg eO{ gcfPdf k'g/fjnf]sg ;ldltn] o; ljifodf l6Kk0fL u/L
To:tf ;'kl/j]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{sf] clen]v /fVg / lghx?sf] sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍgdf k'glj{rf/ ug{ ;DalGwt lgsfodf n]vL k7fpg ;Sg]5 .
&= k'g/fjnf]sg ;ldltn] k]z x'g cfPsf sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdx¿df ;'kl/j]Ifs
/ k'g/fjnf]sgstf{n] d"NofÍg u/]sf] ;d]tsf] cfwf/df d"NofÍg u/L k|To]s jif{sf] efb|
d;fGtleq} nf]s ;]jf cfof]u / a9'jf ;ldltsf] ;lrjfnodf k7fO{ ;Sg' kg]{5 .
*= Pp6f cjlwleq Ps eGbf a9L ;'kl/j]Ifssf] ;'kl/j]If0fdf /xL sfd u/]sf] lghfdtL
sd{rf/Lsf] xsdf of] kmf/fd eg'{ kbf{ ;f] cjlwsf] cGtdf hf] ;'kl/j]Ifs x'G5 p;}n]
k"/f cjlwsf] kmf/fd eg'{ kg]{5 .
48
(= P]gsf] bkmf @$s= sf] pkbkmf -^s_ adf]]lhdsf] ;dofjlw kl5 sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fd btf{ ubf{ rfn" cfly{s jif{leq btf{ ul/ ;Sg' kg]{5 . o;/L btf{ ul/Psf] sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf k'g/fjnf]sg ;ldltn]] Ps cÍ 36fpg]5 .
!)= s'g} lghfdtL sd{rf/Ln] tf]lsPsf] ;doleq a'emfpg' kg]{ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fd ;dod} e/L btf{ u/]sf]df sfof{nodf eljtJo k/L cfunflu jf cGo To:t} b}jL
ljklQ jf k|fs[lts k|sf]k k/L btf{ u/L ;s]sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd gi6 x'g
uPsf] cj:yfdf To:tf lghfdtL sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd gi6 x''g'sf]
sf/0f / k|df0f ;lxt tfn's dGqfnosf] :jLs[t lnO{ jxfnjfnf d"NofÍgstf{n] k|df0f
;d]t ;+nUg u/L ;DalGwt lghfdtL sd{rf/LnfO{ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd k'gM
eg{ nufO{ d"NofÍg ug'{ kb{5 . o;/L d"NofÍg u/]sf sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf
d"NofÍgstf{n] k'gM d"NofÍg ug{' kgf{sf] sf/0f pNn]v u/L k|df0f ;d]t ;+nUg ug'{
kb{5 .
!!= lghfdtL sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ug]{ qmddf ;'kl/j]Ifsn] b]xfosf]
cfwf/df d"NofÍg ug'{ kg]{5 M–
-s_ ljbf :jLs[t gu/fO{ jf ljbfsf] cfj]bg glbO{ nuftf/ tL; lbg eGbf a9L
cg'kl:yt ePsf] lghfdtL sd{rf/LnfO{ rf/ dWo] pko'Qm Pp6f kIfdf -
nfut, ;do, kl/df0f / u'0f_ dWo] cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd
:t/sf] cÍ lbg],
-v_ gl;xt kfPsf] jf u|]8 /f]Ssf jf a9'jf /f]Ssfsf] ;hfo kfPsf] lghfdtL
sd{rf/LnfO{ ;f] ;hfo kfPsf] jif{df sfdsf] ;du| u'0f:t/ ;DaGwL
cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd :t/sf] cÍ lbg],
-u_ s'g} lghfdtL sd{rf/Ln] cfk"mn] lnPsf] k]ZsL /sd sfa' jflx/sf] kl/l:ylt
k/]sf] egL sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{noaf6 k|dfl0ft u/fPsf] cj:yfdf
afx]s c? cj:yfdf cfly{s k|zf;g tyf k]ZsL km5\of}{6 ;DaGwL k|rlnt
sfg"gsf] cwLgdf /xL ^ dlxgfleq km5\of}{6 gu/fPsf] ePdf sfdsf] ;du|
u'0f:t/ ;DaGwL cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd :t/sf]
cÍ lbg],
49
-3_ sfof{no k|d'v jf ljefuLo k|d'v jf cfof]hgf k|d'vsf] kbdf /x]sf]
lghfdtL sd{rf/Ln] cfly{s jif{sf] klxnf] rf}dfl;s cjlwdf /sd lgsf;f
/ sfo{qmd :jLs[t e};s]kl5 klg jif{e/L krf; k|ltzt nIo k"/f ug{ jf
glthf k|fKt ug{ g;s]sf] ePdf sfdsf] ;du| kl/df0f ;DaGwL cfwf/df
cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd :t/sf] cÍ lbg],
-ª_ sfof{no k|d'v afx]ssf kbdf sfo{/t lghfdtL sd{rf/Ln] ug'{ kg]{ sfdsf]
nIo k|To]s jif{sf] klxnf] rf}dfl;s cjlwleq sd{rf/Lsf] ;fd"lxs
a}7saf6 lgwf{/0f ul/g]5 . To;/L lgwf{/0f ul/Psf] nIo To:tf] krf;
k|ltzt k"/f ug{ g;Sg] lghfdtL sd{rf/Lsf] d"NofÍgdf v08 -3_ adf]lhd
sfdsf] ;du| kl/df0f ;DaGwL cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf
pQd :t/sf] cÍ lbg],
t/ v08 -3_ / -ª_ df tf]lsPsf] nIo ;DalGwt lghfdtL sd{rf/Lsf]
sf/0fn] geO{ cGo sf/0fn] k"/f x'g g;s]sf]df cÍ 36fOg] 5}g .
-r_ s'g} lghfdtL sd{rf/Ln] cg'zf;gxLg sfd u/]sf] k|df0f ePdf sfdsf]
;du| u'0f:t/ ;DaGwL cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd
:t/sf] cÍ lbg],
-5_ lgod &*v=sf] pklgod -@_ adf]lhdsf] Dofbleq cw{jflif{s sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg kmf/fd geg]{ / Dofbleq jflif{s tyf cw{ jflif{s sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg gug]{ lghfdtL sd{rf/LnfO{ sfdsf] ;du| u'0f / kl/df0f ;DaGwL
b'O{ cfwf/ dWo] Pp6fdf cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd :t/sf] cÍ
lbg],
!@= qmd;+Vof !! adf]lhdsf] cfwf/df cÍ 36fpFbf Pp6} lghfdtL sd{rf/Lsf] Ps eGbf
a9L cfwf/df cÍ 36fpg' kg]{ ePdf Ps jif{df rf/j6f dWo] b'O{ eGbf a9L cfwf/df
cÍ 36fpg' kg]{ 5}g .
!#= qmd;+Vof !! adf]lhdsf sf/0f ljBdfg x'Fbfx'Fb} ;f] adf]lhdsf] cÍ g36fPsf] b]lvPdf
To:tf] d"NofÍgstf{sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgdf Ps cÍ 36fOg]5 .
50
!$= qmd;+Vof !! adf]lhd cÍ 36fpg' kg]{ ePdf klg ;f]sf] :ki6 sf/0f ;lxtsf] sfuhft
;+nUg ug'{ kg]{5 .
!%= sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgstf{n] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ubf{ sfo{ ;Dkfbg kmf/fddf cÍ
lbg] k|of]hgsf] nflu lglb{i6 ul/Psf] dxndf :ki6 ?kdf cÍ g} n]vL d"NofÍg ug'{
kg]{5 .
51
/fhkq cglÍt tyf >]0fL ljxLg lghfdtL sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdsf] 9fFrf
btf{ g+= M–
ldlt M–
^= sfof{nosf] gfd M
52
v08 -s_
;Dkflbt sfdsf] ljj/0f
-v_
-u_
-3_
-ª_
-v_
53
s'g} sfd ;Dkfbg x'g g;s]sf] eP To;sf sf/0fx¿ ;'kl/j]Ifssf] l6Kk0fL
sfdx¿ sf/0fx¿ ;dfwfg ug{ ul/Psf] k|of;x¿ -s_ sf/0fsf] cf}lrTo
l7s
-s_ -s_ -s_
-v_ -v_ -v_ a]-v_
l7s sf/0f ;dfwfg ug{ ul/Psf] k|of; M
-u_ -u_ -u_ l7s 7Ls
-3_ -3_ -3_ a]l7s
b|i6Jo M
-!_ nIo tf]lsPsf] sfdsf] lgldQ lgwf{l/t cfwf/x¿ -kl/df0f, nfut, ;do / u'0f:t/_ ;Dej eP;Dd eg]{ k|of; x'g' kg]{5 .
-@_ lghfdtL sd{rf/Ln] nIo gtf]lsPsf] sfdx¿sf] pknlAw ljj/0f eg{' kbf{ ;Dej eP;Dd kl/df0f, nfut / ;donfO{ cf}+Nofpg' kg]{5 .
54
v08 -v_
;'kl/j]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{sf] d"NofÍg
;'kl/j]Ifs ;dIf k]z u/]sf] ldlt M– k'g/fjnf]sgstf{ ;dIf k]z u/]sf] ldlt M–
sfo{ ;Dkfbgsf] ;'kl/j]Ifssf] d"NofÍg k'g/fjnf]sgstf{sf] d"NofÍg
:t/ :t/ clt pQd pQd ;fdfGo Go"g clt pQd pQd ;fdfGo Go"g
-sfo{ljj/0fsf]
cfwf/df_ cÍ ^=@% %=@% $=@% #=@% @=% @ !=% !
-!_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| kl/df0f
-@_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| nfut
-#_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| ;do
-$_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| u'0f
hDdf k|fKtfÍ -cÍ / cIf/df_
k"0ff{Í @% k"0ff{Í !)
(%Ü eGbf a9L / &%Ü eGbf 36L cÍ ;'kl/j]Ifssf] gfdM kbM k'g/fjnf]sgstf{sf] gfdM kbM
lbFbf v'nfpg' kg]{ sf/0f sd{rf/L ;Í]t sd{rf/L ;Í]t
b:tvt M b:tvt M
ldlt M ldlt M
nfutnfO{ d"NofÍg ug{ ;Dej gb]lvPdf o; jfkt 5'6\ofOPsf] cÍ afFsL tLgj6f cfwf/x¿df ;dfg'kflts lx;fadf ljt/0f ug{ ;lsg]5 . s'g}
dxndf ljj/0f gc6fP 5'§} kfgfdf v'nfO{ k|dfl0ft u/L ;+nUg ug'{ kg]{5 . ;'kl/j]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{n] lghfdtL ;]jf P]gsf] bkmf @$s= / lghfdtL
;]jf lgodfjnLsf] lgod &* df tf]lsPsf] cfwf/df d"NofÍg u/L lghfdtL ;]jf lgodfjnLsf] lgod &*v= adf]lhdsf] cjlwleq k'g/fjnf]sgstf{ jf
k'g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf k]z ug'{ kb{5 . ;fy} lghfdtL ;]jf P]gsf] bkmf @$s= sf] pkbkmf -&_ adf]lhd (% k|ltzteGbf a9L / &% k|ltzteGbf 36L
cÍ k|bfg ug'{ k/]df ;f]sf] :ki6 sf/0f v'nfpg' kg]{5 / &% k|ltzt eGbf 36L cÍ lbPsf]df ;DalGwt lghfdtL sd{rf/LnfO{ hfgsf/L u/fO{ lghn]
k|ltlqmof lbPdf ;f] ;d]t /fvL k'g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf k]z ug'{ kg]{5 . k|fKtfÍdf l6k]S; nufPdf l6k]S; nufpg] d"NofÍgstf{nfO{ clVtof/jfnfn]
ljefuLo sf/afxL ug]{5 .
55
v08 -u_
k'g/fjnf]sg ;ldltsf] d"NofÍg
cIf/df
56
-v_ >]0fL ljxLg sd{rf/Lx¿sf] nflu :t/ cltpQd pQd ;fdfGo Go"g
cÍ ! )=&% )=%) )=@%
-!_ ljifoj:t'sf] 1fg / ;Lk
-@_ lgb]{zfg';f/ sfd ug]{ Ifdtf
-#_ sfddf ?rL, pT;fx
-$_ cf1fkfng / cg'zf;g
-%_ ;hutf / zL3|tf
cIf/df
57
cg';"rL–!%s
-lgod &* sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
/fhkqflÍt lghfdtL sd{rf/Lsf] cw{jflif{s / jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd
58
sd{rf/LnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 . k|To]s jif{sf] >fj0f ;ft ut]leq cfkm"n] u/]sf]
sfdx?nfO{ pNn]v u/L lgod &*v= adf]lhd el/Psf] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fddf gfd, b:tvt / ldlt ;d]t pNn]v u/L tf]lsPsf] ;doleqdf btf{ u/L
d"NofÍgsf nflu ;'kl/j]Ifs ;dIf k]z ug'{ k5{ jf x'nfsaf6 k7fpg' kg]{ eP
tf]lsPsf] ;doleqdf x'nfsdf /lhi68{ btf{ u/L d"NofÍgsf nflu ;'kl/j]Ifs sxfF
k7fpg' k5{ . lghfdtL sd{rf/Ln] e/]sf] cw{ jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fdx?sf cfwf/df ;'kl/j]Ifsn] k|To]s jif{sf] >fj0f d;fGtleq jflif{s sfo{
;Dkfbg d"NofÍgsf] nflu v08 -v_ sf] æ;'kl/j]Ifssf] d"NofÍgÆ sf] c+z eg'{ kg]{5 .
$= o;/L d"NofÍg u/L ;s]kl5 ;'kl/j]Ifsn] cfkm\gf] gfd, b:tvt / ldlt pNn]v u/L] ;f]
sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd >fj0f d;fGtleq} k'g/fjnf]sgstf{n] k|fKt ul/;Sg] u/L
k'g/fjnf]sgstf{ ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
%= k'g/fjnf]sgstf{n] ;'kl/j]Ifsaf6 k|fKt x'g cfPsf] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fdsf] cfwf/df k|To]s jif{sf] efb| kGw| ut]leq v08 -u_ sf] æk'g/fjnf]sgstf{sf]
d"NofÍgÆ sf] c+z eg'{ kg]{5 . o;/L el/Psf] kmf/fddf k'g/fjnf]sgstf{n] cfkm\gf]
gfd, b:tvt / ldlt pNn]v u/L k'g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
^= k'g/fjnf]sg ;ldltdf k]z x'g cfPsf sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdx?df
k'g/fjnf]sg ;ldltnfO{ ;'kl/j]Ifs jf k'g/fjnf]sgstf{ jf b'j}sf] d"NofÍgdf lrQ
ga'e]mdf k'g/fjnf]sgstf{ jf ;'kl/j]Ifs;+u k'i6\ofO{sf] dfu ug]{ jf k'gd{"NofÍg ug'{
kg]{ cfwf/ ;lxt k'glj{rf/sf] nflu k7fpg ;Sg]5 . o;/L k7fPsf] sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg kmf/fddf ;'kl/j]Ifs tyf k'g/fjnf]sgstf{n] cfk"msxfF k|fKt ePsf] tLg
lbgleq k'gM d"NofÍg u/L jf klxn] u/]sf] d"NofÍgdf ;+zf]wg ug{ cfjZos geP
;f]sf] cf}lrTok"0f{ sf/0f v'nfO{ k'g/fjnf]sg ;ldltdf k]z u/L ;Sg' kg]{5 . o;/L
k'gM k]z x'g cfPsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf cf}lrTok"0f{ sf/0f v'nfO{ gcfPdf
jf cÍ ;+zf]wg klg eO{ gcfPdf k'g/fjnf]sg ;ldltn] o; ljifodf l6Kk0fL u/L
To:tf ;'kl/j]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{sf] clen]v /fVg / lghx?sf] sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍgdf k'glj{rf/ ug{ ;DalGwt lgsfodf n]vL k7fpg ;Sg]5 .
&= k'g/fjnf]sg ;ldltn] k]z x'g cfPsf] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdx¿df
;'kl/j]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{n] u/]sf] d"NofÍg ;d]tsf] cfwf/df d"NofÍg u/L k|To]s
59
jif{sf] efb| d;fGtleq} nf]s ;]jf cfof]u / a9'jf ;ldltsf] ;lrjfnodf k7fO{ ;Sg'
kg]{5 .
*= Pp6f cjlwleq Ps eGbf a9L ;'kl/j]Ifssf] ;'kl/j]If0fdf /xL sfd u/]sf] lghfdtL
sd{rf/Lsf] xsdf of] kmf/fd eg'{ kbf{ ;f] cjlwsf] cGtdf hf] ;'kl/j]Ifs x'G5 p;}n]
k"/f cjlwsf] kmf/fd eg'{ kg]{5 .
(= P]gsf] bkmf @$s= sf] pkbkmf -^s_ adf]]lhdsf] ;dofjlw kl5 sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fd btf{ ubf{ rfn" cfly{s jif{leq btf{ ul/ ;Sg' kg]{5 . o;/L btf{ ul/Psf] sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf k'g/fjnf]sg ;ldltn]] Ps cÍ 36fpg]5 .
!)= s'g} lghfdtL sd{rf/Ln] tf]lsPsf] ;doleq a'emfpg' kg]{ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fd ;dod} e/L btf{ u/]sf]df sfof{nodf eljtJo k/L cfunflu jf cGo To:t} b}jL
ljklQ jf k|fs[lts k|sf]k k/L btf{ u/L ;s]sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd gi6 x'g
uPsf] cj:yfdf To:tf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd gi6 x''g'sf] sf/0f /
k|df0f ;lxt tfn's dGqfnosf] l;kmfl/; ;lxt ;fdfGo k|zf;g dGqfnodf :jLs[ltsf]
nflu n]lv k7fpg' kg]{5 / ;fdfGo k|zf;g dGqfnoaf6 :jLs[lt k|fKt ePkl5
jxfnjfnf d"NofÍgstf{n] k|df0f ;d]t ;+nUg u/L ;DalGwt sd{rf/LnfO{ sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg kmf/fd k'gM eg{ nufO{ d"NofÍg ug'{ kb{5 . o;/L d"NofÍg u/]sf sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf d"NofÍgstf{n] k'gM d"NofÍg ug{'kgf{sf] sf/0f pNn]v u/L
k|df0f / :jLs[lt kqsf] k|dfl0ft k|ltlnlk ;d]t ;+nUg ug'{ kb{5 .
!!= lghfdtL sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ug]{ qmddf ;'kl/j]Ifsn] b]xfosf] cfwf/df
d"NofÍg ug'{ kg]{5 M
-s_ ljbf :jLs[t gu/fO{ jf ljbfsf] cfj]bg glbO{ nuftf/ tL; lbg eGbf
a9L cg'kl:yt ePsf] lghfdtL sd{rf/LnfO{ rf/ dWo] pko'Qm Pp6f
kIfdf -nfut, ;do, kl/df0f / u'0f_ dWo] cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{
a9Ldf pQd :t/sf] cÍ lbg],
-v_ gl;xt kfPsf] jf u|]8 /f]Ssf jf a9'jf /f]Ssfsf] ;hfo kfPsf] lghfdtL
sd{rf/LnfO{ ;f] ;hfo kfPsf] jif{df sfdsf] ;du| u'0f:t/ ;DaGwL
cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd :t/sf] cÍ lbg],
60
-u_ s'g} lghfdtL sd{rf/Ln] cfk"mn] lnPsf] k]ZsL /sd sfa' jflx/sf]
kl/l:ylt k/]sf] egL sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{noaf6 k|dfl0ft
u/fPsf] cj:yfdf afx]s c? cj:yfdf cfly{s k|zf;g tyf k]ZsL
km5\of}{6 ;DaGwL k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL 5 dlxgfleq km5\of}{6
gu/fPsf] ePdf sfdsf] ;du| u'0f:t/ ;DaGwL cfwf/df cTo'Qd :t/sf]
cÍ glbO{ a9Ldf pQd :t/sf] cÍ lbg],
-3_ sfof{no k|d'v jf ljefuLo k|d'v jf cfof]hgf k|d'vsf] kbdf /x]sf]
lghfdtL sd{rf/Ln] cfly{s jif{sf] klxnf] rf}dfl;s cjlwdf /sd
lgsf;f / sfo{qmd :jLs[t e};s]kl5 klg jif{e/L krf; k|ltzt nIo
k"/f ug{ jf glthf k|fKt ug{ g;s]sf] ePdf sfdsf] ;du| kl/df0f
;DaGwL cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd :t/sf] cÍ
lbg],
-ª_ sfof{no k|d'v afx]ssf kbdf sfo{/t lghfdtL sd{rf/Ln] ug'{ kg]{
sfdsf] nIo k|To]s jif{sf] klxnf] rf}dfl;s cjlwleq sd{rf/Lsf]
;fd"lxs a}7saf6 lgwf{/0f ul/g]5 . To;/L lgwf{/0f ul/Psf] nIo To:tf]
krf; k|ltzt k"/f ug{ g;Sg] lghfdtL sd{rf/Lsf] d"NofÍgdf v08 -3_
adf]lhd sfdsf] ;du| kl/df0f ;DaGwL cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ
glbO{ a9Ldf pQd :t/sf] cÍ lbg],
t/ v08 -3_ / -ª_ df tf]lsPsf] nIo ;DalGwt lghfdtL
sd{rf/Lsf] sf/0fn] geO{ cGo sf/0fn] k"/f x'g g;s]sf]df cÍ 36fOg]
5}g .
-r_ s'g} lghfdtL sd{rf/Ln] cg'zf;gxLg sfd u/]sf] k|df0f ePdf sfdsf]
;du| u'0f:t/ ;DaGwL cfwf/df cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{ a9Ldf pQd
:t/sf] cÍ lbg],
-5_ lgod &*v=sf] pklgod -@_ adf]lhdsf] Dofbleq cw{jflif{s sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd geg]{ / Dofbleq jflif{s tyf cw{ jflif{s sfo{
;Dkfbg d"NofÍg gug]{ lghfdtL sd{rf/LnfO{ sfdsf] ;du| u'0f /
61
kl/df0f ;DaGwL b'O{ cfwf/ dWo] Pp6fdf cTo'Qd :t/sf] cÍ glbO{
a9Ldf pQd :t/sf] cÍ lbg],
!@= qmd;+Vof !! adf]lhdsf] cfwf/df cÍ 36fpFbf Pp6} lghfdtL sd{rf/Lsf] Ps eGbf
a9L cfwf/df cÍ 36fpg' kg]{ ePdf Ps jif{df rf/j6f dWo] b'O{ eGbf a9L cfwf/df
cÍ 36fpg' kg]{ 5}g .
!#= qmd;+Vof !! adf]lhdsf sf/0f ljBdfg x'Fbfx'Fb} ;f] adf]lhdsf] cÍ g36fPsf] b]lvPdf
To:tf] d"NofÍgstf{sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgdf Ps cÍ 36fOg]5 .
!$= qmd;+Vof !! adf]lhd cÍ 36fpg' kg]{ ePdf klg ;f]sf] :ki6 sf/0f ;lxtsf] sfuhft
;+nUg ug'{ kg]{5 .
!%= sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgstf{n] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ubf{ sfo{ ;Dkfbg kmf/fddf cÍ
lbg] k|of]hgsf] nflu lglb{i6 ul/Psf] dxndf :ki6 ?kdf cÍ g} n]vL d"NofÍg ug'{
kg]{5 .
62
v08 – s
/fhkqflÍt lghfdtL sd{rf/Lsf] lgldQ cw{jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdsf] 9fFrf
!= k|yd cw{jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd
63
sfo{ ;Dkfbg ug{ nfu]sf] ;dosf] dfkgsf] cfwf/ sfo{ ;Dkfbgsf]] k|ultsf] dfkgsf] cfwf/
!_ tf]lsPsf] ;do / ;f] eGbf cufj} sfo{ ;DkGg ePdf – cltpQd– !_ *)Ü b]lv !))Ü ;Dd – cltpQd
@_ s'n sfd dWo] !%Ü ;Dd sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df– pQd @_ ^%Ü b]lv &(=((Ü ;Dd – pQd
#_ s'n sfd dWo] #)Ü ;Dd sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df–;fdfGo #_ %)Ü b]lv ^$=((Ü ;Dd – ;fdfGo
$_ s'n sfd dWo] #)Ü eGbf a9L sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df– Go"g $_ %)Ü eGbf sd – Go"g
-s_ ;DalGwt ;'kl/j]Ifssf] d"NofÍgsf] :t/, k[i7kf]if0f jf wf/0ff M–
;'kl/j]Ifssf] b:tvt M–
gfd M
kb M
sd{rf/L ;Í]t
ldlt M
-v_ ;DalGwt sd{rf/Lsf] egfO{ / k|lts[of M–
b|i6Jo M
-!_ k|yd cw{jflif{s d"NofÍgsf] nflu pko'{Qm 9fFrfsf] dxn !,@,# / $ ;Ddsf] oyfy{ ljj/0f e/L k|To]s jif{sf] df3 ;ft ut] leq ;DalGwt
lghfdtL sd{rf/Ln]] ;'kl/j]Ifs ;dIf k]z ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DalGwt sfof{nodf btf{ ug'{ kg]{5 .
-@_ ;Dkflbt sfdsf] ljj/0fdf Go"gtd % j6f sfo{x? pNn]v ePsf] x'g' kg]{5 .
-#_ sfd pNn]v ubf{ ;+u7gsf] p2]Zo cg'?k / kbsf] sfo{ ljj/0f;Fu ldNg' kg]{5 .
-$_ jflif{s nIo z'?df g} tf]Sg gldNg] sfdsf] nflu jif{ e/Ldf ;Dkfbg ul/Psf sfdx?nfO{ g} jflif{s nIo dfGg' kg]{5 .
-%_ ;'kl/j]Ifsn] cfkm" ;dIf k]z ePsf] cw{jflif{s d"NofÍg kmf/fdsf] d"NofÍg ;ft lbgleq u/L Ps k|lt d"NofÍg kmf/fd ;DalGwt lghfdtL
sd{rf/LnfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .
-^_ ;donfO{ d"NofÍg ug{ ;Dej gb]lvPdf xfl;n u/]]sf] ;du| kl/df0f ;d]tsf] cfwf/df ljZn]if0f u/L d"NofÍg ug'{ kg]{5 . s'g} dxndf
ljj/0f gc6fP 5'§} kfgfdf v'nfO{ k|dfl0ft u/L ;+nUg ug'{ kg]{5 .
-&_ cÍ lbg] k|of]hgsf] nflu lglb{i6 ul/Psf] dxndf cÍ g} n]vL d"NofÍg ug'{ kg]{5 .
64
@= låtLo cw{jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd
d"NofÍg cjlwM========== ;fn df3 dlxgfb]lv======;fn cfiff9 d;fGt;Dd
ljj/0f k]z u/]sf] sfof{no=============== =================== btf{ g+=============== ldlt===============
sd{rf/Lsf] gfd M================================================sd{rf/L ;Í]t g+= M ======= kb / >]0fL M ===== =============
;]jfM ====;d"x jf pk;d"xM============== xfn sfo{/t sfof{no ========================================xfnsf] kbdf lgo'lQm ldlt M==========================
o; d"NofÍg cjlwdf ;?jf ePsf sfof{nox? -s|dzM_ M==============================================================
;'kl/j]Ifs ;dIf k]z u/]]sf] ldlt=====================
sd{rf/Ln] eg]{
;Dkflbt sfd sfo{ ;Dkfbg ;"rsfÍ -@_ sfo{ ;Dkfbg ;"rsfÍ sfo{ ;DkGg x'g
PsfO{ -;Dej eP ;Dd cw{ jflif{s jflif{s cg';f/ ;Dkflbt g;s]sf eP
-nIo tf]lsPsf / gtf]lsPsf_ kl/df0f, nfut / ;do nIo nIo sfo{sf] k|ult ;f]sf] sf/0f
-!_ ;d]t pNn]v ug'{ kg]{_ -#_ -$_
sfo{ ljj/0f / jflif{s sfo{qmd adf]lhdsf sfo{x?M
-s_
-v_
-u_
-3_
-ª_
cfˆg} kxndf u/]sf cGo sfo{x? !)) !)) cf};t k|ltzt========
-s_ k|ltzt k|ltzt
-v_
65
sfo{ ;Dkfbg ug{ nfu]sf] ;dosf] dfkgsf] cfwf/ sfo{ ;Dkfbgsf]] k|ultsf] dfkgsf] cfwf/
!_ tf]lsPsf] ;do / ;f] eGbf cufj} sfo{ ;DkGg ePdf – cltpQd– !_ *)Ü b]lv !))Ü ;Dd – cltpQd
@_ s'n sfd dWo] !%Ü ;Dd sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df– pQd @_ ^%Ü b]lv &(=((Ü ;Dd – pQd
#_ s'n sfd dWo] #)Ü ;Dd sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df–;fdfGo #_ %)Ü b]lv ^$=((Ü ;Dd – ;fdfGo
$_ s'n sfd dWo] #)Ü eGbf a9L sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df– Go"g $_ %)Ü eGbf sd – Go"g
66
v08 – v
/fhkqflÍt lghfdtL sd{rf/Lsf] lgldQ jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdsf] 9fFrf
d"NofÍg cjlwM cfly{s jif{========== ==;fn >fj0f dlxgfb]lv ============;fn cfiff9 d;fGt;Dd
ljj/0f k]z u/]sf] sfof{no=============== =================== btf{ g+=============== ldlt===============
sd{rf/Lsf] gfd M================================================sd{rf/L ;Í]t g+= M ======= kb / >]0fL M ===== =============
;]jfM ====;d"x jf pk;d"xM============== xfn sfo{/t sfof{no ========================================xfnsf] kbdf lgo'lQm ldlt M==========================
o; d"NofÍg cjlwdf ;?jf ePsf sfof{nox? -s|dzM_ M==============================================================
;'kl/j]Ifs ;dIf k]z u/]]sf] ldlt=====================
sd{rf/Ln] eg]{
;Dkflbt sfd sfo{ ;Dkfbg ;"rsfÍ -@_ sfo{ ;Dkfbg ;"rsfÍ sfo{ ;DkGg x'g
PsfO{ -;Dej eP ;Dd cw{ jflif{s jflif{s cg';f/ ;Dkflbt g;s]sf eP
-nIo tf]lsPsf / gtf]lsPsf_ kl/df0f, nfut / ;do nIo nIo sfo{sf] k|ult ;f]sf] sf/0f
-!_ ;d]t pNn]v ug'{ kg]{ _ -#_ -$_
sfo{ ljj/0f / jflif{s sfo{qmd adf]lhdsf sfo{x?M
-s_
-v_
-u_
-3_
-ª_
cfˆg} kxndf u/]sf cGo sfo{x? !)) !)) cf};t k|ltzt========
-s_ k|ltzt k|ltzt
-v_
sd{rf/Lsf] b:tvt M ldlt M
67
sfo{ ;Dkfbg ug{ nfu]sf] ;dosf] dfkgsf] cfwf/ sfo{ ;Dkfbgsf]] k|ultsf] dfkgsf] cfwf/
!_ tf]lsPsf] ;do / ;f] eGbf cufj} sfo{ ;DkGg ePdf – cltpQd– !_ *)Ü b]lv !))Ü ;Dd – cltpQd
@_ s'n sfd dWo] !%Ü ;Dd sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df– pQd @_ ^%Ü b]lv &(=((Ü ;Dd – pQd
#_ s'n sfd dWo] #)Ü ;Dd sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df–;fdfGo #_ %)Ü b]lv ^$=((Ü ;Dd – ;fdfGo
$_ s'n sfd dWo] #)Ü eGbf a9L sfd tf]lsPsf] ;do eGbf kl5 ;DkGg u/]df– Go"g $_ %)Ü eGbf sd – Go"g
b|i6Jo M
-!_ jflif{s d"NofÍgsf] nflu pko'Qm 9fFrfdf dxn !,@,# / $ ;Ddsf] oyfy{ ljj/0f e/L k|To]s jif{sf] >fj0f ;ft ut] leqdf ;DalGwt
sd{rf/Ln] ;'kl/j]Ifs ;dIf k]z ug]{ k|of]hgsf] nflu cfkm\gf] sfof{nodf btf{ ug'{ kg]{5 .
-@_ ;Dkflbt sfdsf] ljj/0fdf Go"gtd % j6f sfo{x? pNn]v ePsf] x'g' kg]{5 .
-#_ sfd pNn]v ubf{ ;+u7gsf] p2]Zo cg'?k / kbsf] sfo{ ljj/0f tyf jflif{s sfo{ of]hgf;Fu ldNg' kg]{5 .
-$_ jflif{s nIo z'?df g} tf]Sg gldNg] sfdsf] nflu jif{e/Ldf ;Dkfbg ul/Psf sfdx?nfO{ g} jflif{s nIo dfGg' kg]{5 .
68
;'kl/j]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{sf] d"NofÍg
;'kl/j]Ifs ;dIf k]z u/]sf] ldltM========== k'g/fjnf]sgstf{ ;dIf k]z u/]sf] ldltM=======
sfo{ ;Dkfbgsf] :t/ ;'kl/j]Ifssf] d"NofÍg k'g/fjnf]sgstf{sf] d"NofÍg
-sfo{ ljj/0fsf] :t/ s"n cÍ ef/ clt pQd pQd ;fdfGo Go"g s"n cÍ ef/ clt pQd pQd ;fdfGo Go"g
cfwf/df_ cÍ ^=@% ^=@% %=@% $=@% #=@% @=% @=% @ !=% !
-!_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| kl/df0f
-@_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| nfut
-#_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| ;do
-$_ ;Dkflbt sfdsf] ;du| u'0f
hDdf @% !)
s"n k|fKtfÍ M cÍdf ============ cIf/df============ s"n k|fKtfÍ M cÍdf========= cIf/df ===========
(%Ü eGbf a9L / &%Ü 36L cÍ lbFbf ;'kl/j]Ifssf] gfdM kbM k'g/fjnf]sgstf{sf] gfdM kbM
v'nfpg' kg]{ sf/0f sd{rf/L ;Í]t g+= M sd{rf/L ;Í]t g+= M
b:tvt M b:tvt M
ldlt M ldlt M
s}lkmotM
;donfO{ d"NofÍg ug{ ;Dej gb]lvPdf xfl;n u/]]sf] ;du| kl/df0f ;d]tsf] cfwf/df ljZn]if0f u/L d"NofÍg ug'{ kg]{5 . s'g} dxndf ljj/0f gc6fP
5'§} kfgfdf v'nfO{ k|dfl0ft u/L ;+nUg ug'{ kg]{5 . ;'kl/j]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{n] lghfdtL ;]jf P]gsf] bkmf @$s= / lghfdtL ;]jf lgodfjnLsf]
lgod &* df tf]lsPsf] cfwf/df d"NofÍg u/L lghfdtL ;]jf lgodfjnLsf] lgod &*v= adf]lhdsf] cjlwleq k'g/fjnf]sgstf{ jf k'g/fjnf]sg
69
;ldlt ;dIf k]z ug'{ kb{5 . ;fy} lghfdtL ;]jf P]gsf] bkmf @$s=sf] pkbkmf -&_ adf]lhd (% k|ltzteGbf a9L / &% k|ltzteGbf 36L cÍ k|bfg
ug'{ k/]df ;f]sf] :ki6 sf/0f v'nfpg' kb{5 . k|fKtfÍdf l6k]S; nufPdf l6k]S; nufpg] d"NofÍgstf{nfO{ clVtof/jfnfn] ljefuLo sf/afxL ug]{5 .
b|i6Jo M
-!_ lghfdtL sd{rf/Ln] e/]sf] cw{jflif{s d"NofÍg kmf/fdx?sf] cfwf/df ;'kl/j]Ifsn] /fhkqflÍt lghfdtL sd{rf/Lsf] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fdsf] d"NofÍg u/L >fj0f dlxgfleq} k'g/fjnf]sgstf{n] k|fKt ul/;Sg] u/L k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ k'g/fjnf]sgstf{n] cfkm" ;dIf k]z ePsf] sd{rf/Lsf] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdsf] d"NofÍg u/L efb| kGw| ut]leq} k'g/fjnf]sg
;ldltn] k|fKt ul/;Sg] u/L k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ jflif{s ?kdf ul/g] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg jfkt ;'kl/j]Ifs jf k'g/fjnf]sgstf{n] (% k|ltzt eGbf a9L / &% k|ltzt eGbf 36L cÍ lbPdf
;f]sf] :ki6 sf/0f v'nfpg' kg]{5 / &% k|ltzt eGbf 36L cÍ lbPsf]df ;DalGwt lghfdtL sd{rf/LnfO{ hfgsf/L u/fO{ lghn] k|ltlqmof lbPdf
;f] ;d]t /fvL k'g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
70
v08 -u_
k'g/fjnf]sg ;ldltsf] d"NofÍg
b|i6Jo M
-!_ o;/L k'g/fjnf]sg ;ldltdf k|fKt x'g cfPsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdx?sf] d"NofÍg u/L ;ldltn] efb| d;fGtleq} nf]s ;]jf cfof]u /
a9'jf ;ldltsf] ;lrjfnodf k7fO{ ;Sg' kg]{5 .
-@_ k'g/fjnf]sg ;ldltn] s'g} lghfdtL sd{rf/LnfO{ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg jfkt (% k|ltzt eGbf a9L / &% k|ltzt eGbf 36L cÍ k|bfg ug{
k/]df ;f]sf] :ki6 sf/0f v'nfpg' kg]{5 . k|fKtfÍdf l6k]S; nufpg] d"NofÍgstf{nfO{ clVtof/jfnfn] ljefuLo sf/afxL ug]{5 .
72
cg';"rL – !^
æs ju{Æ
73
æv ju{Æ
74
æu ju{Æ
75
æ3 ju{Æ
===================
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f lemlsPsf] .
76
cg';"rL – !&
-lgod !!@ sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_
>L … … … … … … … … … … … … … … …
sfof{no÷ljefu÷dGqfno÷cfof]u÷;lrjfnosf >L … … … … … … n] u/]sf] .
b:tvt
ldlt M–
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .
77
cg';"rL-!&s=
kf;kf]6{ ;fOhsf]
kmf]6f] oxfF 6fF:g] /
-lgod !)! sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_ kmf]6f]df kg]{ u/L
sfof{no k|d'[v tyf
lgj]bsn] b:tvt
lgj[Qe/0fsf] dfu kmf/fd ug]{
>L dxflgb]{zs Ho",
lghfdtL lstfavfgf
xl/x/ejg, nlntk'/ .
d lghfdtL ;]jfaf6 b]xfo adf]lhd ;]jf lgj[Q ePsf]÷x'g] ePsf] tyf xfn;Dd d}n]
pkbfg tyf lgj[Qe/0f /sd glnPsf] x'gfn] lghfdtL ;]jf P]g, @)$( sf] bkmf #&
adf]lhd lgj[Qe/0f clwsf/kq tof/ ul/lbg' x'g lgDgfg';f/sf] ljj/0f v'nfO{ k]z u/]sf]
5' . Joxf]/f 7Ls ;f“rf] xf], em'§f 7x/]df sfg'g adf]lhd ;x'“nf a'emfp“nf .
%= k|fKt u/]sf] ;]jf ;'ljwfx?M -lnPsf] jf glnPsf] eP sf]i7sdf 7Ls lrGx nufpg'
xf]nf_.
-s_ c;fwf/0f labf lnPsf]M 5 - _ 5}g - _, lnPsf] eP ======jif{ ======dlxgf
======= lbg .
-v_ uon s§L ePsf]M 5 - _ 5}g - _, lnPsf] eP =======jif{ ==========dlxgf
==========lbg .
-u_ cf}ifwL pkrf/ /sd lnPsf]M 5 - _ 5}g - _, lnPsf] eP ?= ===============
k};f============= .
-3_ ljefuLo ;hfosf] Joxf]/fM 5 - _ 5}g - _, ePsf] eP -;hfosf]
ljj/0f_====================.
78
-ª_ a/ a'emf/y u/]sf] Joxf]/f M 5 - _ 5}g - _, gu/]sf] eP
===========================================.
-r_ cGo Joxf]/f M =========================================================================.
^= OR5fOPsf] JolQm M
-s_ gfd, y/M======================================================v_ gftf M=========================
-u_ 7]ufgfM lhNnfM–=====================uf=lj=;÷g=kf=M–===============jf8{ g+= M–===============
-3_ gf=k|=k|=g+ M–========================hf/L ldlt M–@)=====÷==========÷============
-ª_ hf/L ug]{ sfof{no M lhNnf k|zf;g sfof{no,================================.
-r_ klxn] OR5fOPsf] JolQm km/s eP sf/0f =================================
&= e'QmfgL lng] a}+ssf] gfd / 7]ufgfM /fli6«o jfl0fHo a}+s÷g]kfn a}+s lnld6]8,
zfvfM=============== lhNnfM=====================
clwsf/kq tof/ u/]kl5 k7fpg] 7]ufgf M–=======================================================
ldlt M–@)=====÷==========÷========== sd{rf/Lsf] b:tvt M–====================
79
cg';"rL–!&s!=
!= lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf] lgod !!^s= adf]lhdsf] k'/:sf/sf] nflu s'g}
lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd l;kmfl/; ubf{ b]xfo adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfpg' kg]{5 M–
-s_ s'g} sfof{no cGtu{tsf] lghfdtL sd{rf/LnfO{ l;kmfl/; ubf{ ;DalGwt sfof{no
k|d'vn] lg0f{o u/L k|To]s jif{sf] kmfu'g d;fGtleq cfÇgf] tfn's dGqfno÷
;lrjfno÷cfof]udf l;kmfl/; u/L k7fpg' kg]{,
-v_ ljefun] ;f] ljefusf sd{rf/L tyf ljefu cGtu{tsf sfof{nosf] sfof{no k|d'v
kbdf sfo{/t lghfdtL sd{rf/LnfO{ l;kmfl/; ubf{ ljefusf] k|d'vn] lg0f{o u/L
k|To]s jif{sf] kmfu'g d;fGtleq cfÇgf] tfn's dGqfno÷;lrjfno÷ cfof]udf
l;kmfl/; u/L k7fpg' kg]{,
-u_ b]xfosf] lghfdtL sd{rf/LnfO{ l;kmfl/; ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DalGwt dGqfno
÷;lrjfno÷cfof]usf] ljlzi6 >]0fLsf] clws[tn] lg0f{o u/L k|To]s jif{sf] kmfu'g
d;fGtleq 5'6\6} ;"rL tof/ ug'{ kg]{ M–
-!_ ;DalGwt dGqfno÷;lrjfno÷cfof]udf sfo{/t sd{rf/L,
-@_ ;DalGwt dGqfno÷;lrjfno÷cfof]u cGtu{tsf] ljefusf] k|d'v kbdf
sfo{/t sd{rf/L,
-#_ ;DalGwt dGqfno÷;lrjfno÷cfof]u cGtu{t /x]sf] t/ s'g} klg ljefu
cGtu{t g/x]sf] sfof{nosf] sfof{no k|d'v kbdf sfo{/t sd{rf/L, /
-$_ ;DalGwt dGqfno÷;lrjfno÷cfof]u tyf cGtu{tsf] lgsfodf sfo{/t
s'g} sd{rf/Ln] cfkm" k'/:sf/sf] nflu of]Uo ePsf] bfjL u/L ;DalGwt
dGqfno÷;lrjfno÷cfof]udf lgod !!^s= sf] pklgod -#_ adf]lhdsf]
cfwf/ k"/f u/]sf] k|dfl0ft x'g] sfuhft ;lxt kmfu'g d;fGtleq lgj]bg
lbPdf lgj]bg lbg] To:tf] sd{rf/L .
-3_ ;DalGwt dGqfno÷;lrjfno÷cfof]un] v08 -s_ / -v_ adf]lhd k|fKt l;kmfl/;
tyf v08 -u_ adf]lhd tof/ u/]sf] ;"rLdf k/]sf] lghfdtL sd{rf/LdWo]af6
k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ug{' cl3 b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof k"/f ug{' kg]{5 M–
gjf} ;+zf]wgåf/f yk .
80
-!_ v08 -s_ / -v_ adf]lhd ;DalGwt lgsfo tyf kbflwsf/Laf6 l;kmfl/;
eO{ cfPsf] tyf v08 -u_ adf]lhd tof/ ul/Psf] ;"rLdf k/]sf] sd{rf/Lsf]
;DaGwdf k|ltlqmof jf ph"/L lbg] k|of]hgsf] nflu sDtLdf tL; lbgsf]
Dofb lbO{ To:tf sd{rf/Lsf] gfd r}q d;fGtleq ;f]
dGqfno÷;lrjfno÷cfof]usf] j]e;fO6 / ;"rgf kf6Ldf k|sfzg ug]{,
-@_ pkv08 -!_ adf]lhdsf] Dofbleq s'g} k|ltlqmof jf ph"/L k|fKt ePdf To:tf]
k|ltlqmof jf ph"/Lsf] ;DaGwdf ;DalGwt dGqfno÷ ;lrjfno ÷
cfof]usf] ljlzi6 >]0fLsf] kbflwsf/Ln] 5fgjLg u/L k'/:sf/sf] nflu
pko'Qm 7xl/Psf] lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd pkv08 -#_ adf]lhdsf]
;+Vofdf ga9\g] u/L k'/:sf/sf] nflu h]7 kGw| ut]leq ;ldlt ;dIf
l;kmfl/; ug'{ kg]{,
:ki6Ls/0f M o; cg';"rLsf] k|of]hgsf] nflu æ;ldltÆ eGgfn] lgod !!^s=
sf] pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldlt ;Demg' k5{ .
-#_ k|To]s dGqfno÷;lrjfno÷cfof]un] cfk"m cGtu{t /x]sf ;Dk"0f{ lghdtL
sd{rf/Lx?dWo]af6 b]xfosf] ;+Vofsf sd{rf/L k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/;
u/L k7fpg' kg]{5 M–
-s_ !)) ;Dd sd{rf/L ePsf]df ! hgf,
-v_ !)! b]lv &)) ;Dd sd{rf/L ePsf]df @ hgf,
-u_ &)! b]lv !%)) ;Dd sd{rf/L ePsf]df $ hgf,
-3_ !%)! b]lv @$)) ;Dd sd{rf/L ePsf]df ^ hgf,
-ª_ @$)! b]lv #$)) ;Dd sd{rf/L ePsf]df * hgf,
-r_ #$)! eGbf a9L sd{rf/L ePsf]df !) hgf .
-$_ sf7df8f}+ pkTosf aflx/ ;d]t sfof{no /x]sf] dGqfno÷;lrjfno÷
cfof]un] k'/:sf/sf] nflu sd{rf/Lsf] gfd l;kmfl/; ubf{ sf7df8f}+ pkTosf
aflx/sf] sfof{nodf sDtLdf b'O{ jif{b]lv sfo{/t sd{rf/Lx?dWo]af6
sDtLdf krf; k|ltztsf] ;+Vofdf l;kmfl/; ug'{ kg]{,
-%_ k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ubf{ s'g k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ul/Psf] xf]
:ki6 v'nfO{ k7fpg' kg]{,
-^_ pkv08 -@_ adf]lhd k'/:sf/sf] nflu ;ldlt ;dIf l;kmfl/; ul/Psf]
lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd ;DalGwt dGqfno÷ ;lrjfno÷cfof]usf]
j]e;fO6 / ;"rgf kf6Ldf k|sfzg ug]{ .
-ª_ g]kfn ;/sf/sf] ljlzi6 >]0fLsf] kbdf sfo{/t lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd
k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; u/L k7fp“bf g]kfn ;/sf/sf] d'Vo ;lrjn] s'g
81
k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ul/Psf] xf] ;f] s'/f :ki6 v'nfO{ h] 7 kGw| ut]leq
;ldltsf] ;lrjfnodf k7fpg' kg]{5 .
-r_ ;ldltn] h]7 d;fGtleq lgod !!^s=sf] pklgod -!_ adf]lhdsf] k'/:sf/ kfpg]
sd{rf/Lsf] gfd 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-5_ ;ldltn]] c;f/ kf“r ut]leq ;jf]{Ts[i6 lghfdtL ;]jf k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/;
ePsf] tyf v08 -ª_ adf]lhd d'Vo ;lrjn] l;kmfl/; u/]sf] ljlzi6 >]0fLsf]
lghfdtL sd{rf/Lsf] ;DaGwdf k|ltlqmof tyf ph"/L ug]{ k|of]hgsf] nflu sDtLdf
tL; lbgsf] Dofb lbO{ To:tf] sd{rf/Lsf] gfd ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf]
j]e;fO6 / ;"rgf kf6L nufotsf cGo ;~rf/ dfWodåf/f ;fj{hlgs ug'{ kg]{5 .
-h_ v08 -5_ adf]lhdsf] Dofbleq k|ltlqmof jf ph"/L k|fKt ePdf To:tf] k|ltlqmof jf
ph"/Lsf] ;DaGwdf cfjZos 5fgljg ;d]t u/L ;ldlt cfkm}+n] lgwf{/0f u/]sf]
pko'Qm dfWod ckgfO{ k'/:sf/ kfpg] lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd 5gf}6 ug'{
kg]{5 .
-Efm_ v08 -r_ / -h_ adf]lhd k'/:sf/sf] nflu lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd 5gf}6
ul/;s] kl5 ;ldltn] To:tf] sd{rf/Lsf] gfd g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\ ;dIf
;fpg d;fGtleq l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .
@= ;ldltn] k'/:sf/sf] nflu lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd l;kmfl/; ubf{ ckgfpg' kg]{ cGo
sfo{ljlw ;ldlt cfkm}+n] lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .
#= ;ldltn] k'/:sf/sf] nflu lghfdtL sd{rf/Lsf] gfd l;kmfl/; u/L k7fpg] kmf/fd
ljsf; u/L k|To]s dGqfno÷;lrjfno÷cfof]udf k7fpg' kg]{5 .
82
cg';'rL–!&v
g]kfn ;/sf/
-qm]i6_
>L ––––––––––––
–––––––––––––––
–––––––––––––––
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
83
cg';"rL–!&u
dxf]bo,
lghfdtL ;]jf P]g, @)$( sf] bkmf %# sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ adf]lhd
lghfdtL sd{rf/Lsf] 6]«8 o'lgog btf{ ug{] sfo{ ;ldltn] dnfO{ clVtof/ u/]sf] x'gfn]
lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf] lgod !!&s= sf] pklgod -#_ df plNnlvt
sfuhftx? ;d]t ;+nUg u/L lghfdtL sd{rf/Lsf] 6]«8 o'lgog btf{ u/fpgsf] nflu of]
lgj]bg u/]sf] 5' .
ejlbo,
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
84
cg';"rL–!*
-lgod !!* ;“u ;DalGwt_
85
-u_ z]o/ a}° Aofn]G;sf] ljj/0f
qm=;+ ;DklQsf] sDkgL jf hDdf d"No s;sf] gfddf /x]sf] s;/L k|fKt s}lkmot
5f]6s/L a}°sf] gfd / lghsf] gfd / c? eP ePsf]
ljj/0f 7]ufgf lgh;+usf] ;DaGw
86
-ª_ C0f lbPsf] jf c?af6 lwtf] lnPsf] eP ;f]sf] ljj/0f
qm=;+ C0f lwtf]sf] C0f lbPsf] sf/0f hDdf d"No lkmtf{ ug]{ s}lkmot
ljj/0f lwtf] lnPsf] cjlw
gfd / 7]ufgf
d}n] hfg] a'em];Dd dfly n]lvP adf]lhdsf] ljj/0f 7Ls 5 . km/s kg]{ 5}g egL b:tvt ug]{ M
gfd / kb M–
ldlt M–
b|i6Jo M
!= of] ljj/0f k]z ul/;s]kl5 ;DklQdf s'g} yk36 ePdf ;DalGwt lgsfodf ;f] ljj/0f
v'nfO{ l;naGbL ?kdf k]z ug'{ k5{ .
@= ;/sf/L sd{rf/L pk/ ul/g] sfg"g adf]lhdsf] sf/afxLb]lv afx]s c? s'/fdf of] ljj/0f
k|of]u ul/g] 5}g . of] ljj/0f ;DalGwt kbflwsf/L afx]s c?n] x]g{ kfOg] 5}g . oL ljj/0f
k|sfz gu/L uf]Ko ?kdf /flvg]5 .
87
cg';"rL–!(
-lgod !@)s= sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
k5fl8
k|dfl0ft ug{]sf] b:tvt sd{rf/Lsf] ;xL
-============================_ =====================
bhf{ M
Name:
Designation:
Office:
b|i6JoM
-!_ sd{rf/L kl/rokq ( ;]=dL= / nDafO{ %=% ;]=dL=rf}8fO{sf] x'g' kg]{5 .
-@_ sd{rf/Lsf] kl/rokq ;]tf] sfuhsf] x'g' kg]{5 .
-#_ kl/rokqsf] cufl8 kl§ ;jeGbf dflyNnf] efudf !@ KjfOG6sf] cIf/df g]kfn
;/sf/, !$ KjfOG6sf] cIf/df ;DalGwt sfof{nosf] gfd, !* KjfOG6sf] cIf/df
sd{rf/Lsf] gfd, !^ KjfOG6sf] cIf/df bhf{ / bhf{ eGbf d'lg gful/stf g+= n]Vg'
kg]{5 .
-$_ sd{rf/L kl/rokqsf] cufl8 kl§ dflyNnf] efudf /ftf] /+usf] g]kfn ;/sf/sf]
qm]i6 5fKg' kg]{ / bfofFkl§sf] tNnf] efudf c6f] ;fO{hsf] kmf]6f] 6fF:g' kg]{5 .
-%_ sd{rf/L kl/rokqsf] k5fl8sf] bfofF kl§ k|dfl0ft ug{]sf] b:tvt / jfofFkl§
sd{rf/Lsf] b:tvt n]Vg' kg]{5 .
-^_ kl/rokqsf] k5fl8sf] tNnf] efudf !$ KjfOG6sf] sd{rf/Lsf] gfd, sfof{nosf]
gfd / sd{rf/Lsf] bhf{ c+u|]hLdf n]Vg' kg]{5 .
;ftf}+ ;+zf]wgåf/f yk .
88
-&_ kl/rokqsf] k5fl8sf] afFsL efudf !@ KjfOG6sf] æof] kl/rokq s;}n] kfPdf
;DalGwt sfof{no, lhNnf k|zf;g sfof{no jf k|x/L sfof{nodf a'emfO{ lbg' xf]nfÆ
eGg] ;"rgf n]Vg' kg]{5 .
-*_ dGqfno tyf ljefu cGtu{t sfof{nox?n] g]kfn ;/sf/ / cf–cfˆgf] sfof{nosf]
gfd dfq /fVg' kg]{5 .
-(_ sfof{no k|d'v jf lghaf6 clwsf/ k|fKt sd{rf/L k|zf;g ;DaGwL sfd x]g{]
clws[tn] kl/rokq k|dfl0ft ug{' kg]{5 .
-!)_ sd{rf/L kl/rokq Knfli6ssf -kf/bzL{_ vf]ndf /fvL b]j|]tkm{sf] sfFwsf] Ps
ljQfd'lg 5ftLdf kg{] u/L cGo JolQmn] /fd|f];+u b]Vg] tl/sfn] nufpg' kg]{5 .
-!!_ sd{rf/L kl/rokq ljt/0f ubf{ ;DalGwt sfof{no s} vr{df klxnf] k6s ljt/0f
ug'{ kg]{ / ;f] x/fO{ jf RofltO{ csf{] lng' kbf{ sd{rf/Ln] cfˆg} vr{df lng' kg{]5 .
o;/L x/fO{ jf RofltO{ csf]{ kl/rokq lnPsf] ljj/0f clen]vdf hgfO{ lghaf6
lnOPsf] /sd /fhZjdf bflvnf ug'{ kg]{5 . t/ ;?jf, a9'jf jf sfod d'sfod
ePdf ;DalGwt sfof{non] g} pknAw u/fpg' kg]{5 .
-!@_ ;a} ;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{nosf sd{rf/Lx?n] sfof{noleq k|j]z ubf{ /
a:bf clgjfo{ sd{rf/L kl/rokq nufPsf] x'g' kg{] / cGo :yfgdf cfjZostf
cg';f/ k|of]u ug'{ kg]{5 .
-!#_ kl/rokq k|of]u ug{] u/fpg] lhDd]jf/L ;DalGwt sfof{no k|d'vsf] x'g]5 . o;/L
kl/rokq gnufpg] jf glng] sd{rf/LnfO{ sfof{nodf k|j]z ug{ glbg] jf
sd{rf/Ldf cg'zf;g sfod ug{ sf/afxL ;d]t sfof{no k|d'vn] ug{ ;Sg]5 .
-!$_ s'g} sd{rf/L ;]jfaf6 x6]df lghn] cfˆgf] kl/rokq t'?Gt cfˆgf] sfof{nodf lkmtf{
a'emfpg' kg{]5 . 1
b|i6Jo M -!_ s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)^# åf/f ?kfGt/0f ePsf zAbx? M–
æ>L % sf] ;/sf/Æ sf] ;§f æg]kfn ;/sf/Æ .
-@_ Gofo k|zf;g P]g, @)&# åf/f ?kfGt/ ul/Psf zAbx? M–
Æk'g/fj]bg cbfntÆ sf] ;§f æpRr cbfntÆ .
Æk'g/fj]bg cbfntsf] GofowLzÆ sf] ;§f æpRr cbfntsf] GofowLzÆ .
89