Leucemi

Incidenca rritet me rritjen e moshës

3% të të gjitha rasteve me cancer

4% të vdekjeve nga cancer

Vështrim i përgjithshëm

Leucemit janë një grup i sëmundjeve malinje

▪ anomali në mbiprodhimin e qelizave të bardha

▪ në një gjendje imature,

në palcën e kockave.

Leucemia: akute ( kohëzgjatje të shkurtër)

kronike (simptoma të vazhd për disa vite)

ETIOLOGJIA

 Rezatimi jonizues

 Kimikatet dhe medikamentet

 Hypoplazia e palcës

 Ndërveprimi i ambientit

 Faktorët gjenetik

 Faktorët viral

 Faktorët imunologjik

 Ndërveprimi ndërmjet faktorëve.

INCIDENCA/ PREVALENCE

Leucemia :

3% e të gjitha rasteve të kancereve

4% të vdekjeve nga kancer

Incidenca dhe frekuenca varet nga shumë faktorë

√ morfologjinë e tipit të qelizave të bardha të prekura

√ moshën

√ seksin

√ lokalizimi

 Leucemia kronike mieloide

- 20% të leucemisë së adultve

- moshë mbi 50.

  Leucemia kronike limfoide

- ndodh rrallë

- mbi 50 vjec.

 Leucemia akute mieloide

- në të gjitha moshat

- e shpeshtë tek adultët

 Leucemia akute limfoide

- përbën 10% të leucemisë së adultëve.

Simptoma te mundshme

Sistemike:

- humbje peshe

- temperaturë

- infeks të shpeshta

Pulmonet: - shkurtim të frymemarrj

- gulcim

Muskujt:- dobësi e muskujve

Kockat /nyjet:

- dhimbje ose këputje

Gjendrr limfatike:

- të enjtura (edemë)

Lien/hepar:

- të zmadhuara
Lëkura:

- djeresitje natën

- gjakderdhje e lehtë

- mavijosje

- pikëza të purpurta

VLERESIMI I PACIENTIT

Pyet pacienti për:

√ frekuencën e influencës, pneumoni, bronkit,

√ episode të etheve (sidomos në 6 muajt e fundit)

Prishje e funksioneve të trombociteve

▪ një tendencë për t’u mavjosur me lehtësi.

▪ hemoragji nga hunda

▪ rritje e hemoragjisë menstruale

▪ hemoragji nga gingivat e dhëmbëve

▪ hemoragji rektale

▪ hematuri

Pyet pacientin nëse ai/ ajo kanë përjetuar probleme si :

▪ dhimbje koke

▪ ndryshime në sjellje

▪ rritje të përgjumësisë

▪ zvogëlim të periudhave të vëmendjes

▪ letargji, dobësi muskulare

▪ prishje të orkesit

▪ humbje në peshë

▪ rritje të lodhjes

Vleresimi fizik:

 Vlerëso sistemin kardio-vaskular:

- rrahjet e zemrës rriten( takikardi)

- hypotension

 Vlerëso manifestimet gastro-intestinal:

- nauze

- anoreksi

- humbje në peshë

- lodhjen

- dëmtim të peristaltikës së zorrëve

(diare, konstipacion)

- hemorragji

- hepatosplenomegalia

Vleresimi I pacientit

Nëse janë prezente infeksionet e traktit repirator:

Pac ka simptoma të pneumonisë

1. shkurtim të frymëmarrjes

2. kollë

3. tinguj anormal në askultim

Vlerëso manifestimet renale:

- hematuri

Vlerëso manifestimet neurologjike:

▪ lodhje

▪ dhimbje koke

▪ ethe

Vlerëso lëkurën :

▪ e zbehtë,e ftohtë në prekje (anemia)

- fytyrë

- përreth gojës

- shtratit të thoit

Vlerëso:

▪ petekiet mundet të jenë të pranishme në cdo zonë

por → në vecanti në ekstremitet e poshtme

▪ pranin e infeksioneve në lëkurë, lezioneve të hapura

▪ videncën e hemoragjisë në gingiva

▪ praninë e cdo lezioni në kavitetin oral

Diagnozat

√ Paaftësi e pacientit për t’u përshtatur me diagnozën dhe prognozën

√ Tendencë për hemorragji si pasojë e trombocitopenis

√ Tendencë për infeksion si pasojë e neutropenis.

√ C`rregullime në aktivitetin e përditshëm si pasojë e lodhjes dhe dobësisë

√ Deficite ushqimore si pasojë e problemeve gastro-intestinale dhe efekteve

toksike sekondare të agjentëve gjatë kimioterapisë

√ Shqetësime për imazhin trupor e lidhur kjo me alopecin

Planifikimi dhe nderhyrja

 Objektivat e kujdesit:

√ pranimi i diagnozës dhe prognozës.

√ parandalimi i hemorragjisë .

√ parandalimi i infeksioneve.

√ toleranca e aktivitetive.

√ mbajtja dhe përmirësimi i marrjeve ushqimore.

√ përmirësimi i imazhit trupor.

Pranimi i sëmundjes dhe prognozës.

- ndihmo në edukimin dhe mbështet pacientin / familjarët e tij.

- ndihmo pacientin të marr pjesë në aktivitet të ndryshme .

Shmangia e rriskut per infeksione

Infeksionet në pac me leucemi mdodhin npmjt:

• Autokontaminimit

• Kontaminimi I kryqezuar

Vendet me të zakonshme:

• Lëkura
 • Trakti respirator

• Trakti gastrointestinal

Kujdes!

*Fillimi I herahëm I regjimit terapeutik → efikasë

Terapi medikamentoze në varësi

- të infeksionit dhe shkallës së përhapjes

Izolimi i pacientit

Kujdes!

▪ larja e duarve para dhe pas cdo procedure

▪ përdorimi i një maske

▪ higjena e gojës, lekurës

▪ teknika aseptike gjate manipulimeve

▪ elemino abseset rektale

▪ reduktimin e ekspozimit (mikroorganizmat e mjedisit)

Monitorimi i pacientit

Kujdesi për lëkurën

Lëkura i vetmi mbrojtës në parandalimin e infeksioneve

- higjena

- banjo cdo ditë

- ripozicioni në shtrat cdo orë

- lubrifikimi i lëkurës

Kujdesi respirator
 - higjena pulmonare cdo 2-4 orë

- askultimi I pulmoneve cdo 4 orë (krale/demt i tingujve)

- inkurajohet pac të kollitet dhe të marr frymë thellë

Parandalimi i hemorragjise.

Evito

- hemorragjia

- injeksionet i/m dhe i/v

- traumat e panevojshme

- përdorimi i aspirinës

Kujdes !

√ presion mbi vendin e punktuar/ 10 min

√ age të vogla dhe të holla

√ aplikohen copa akulli mbi vendet e traumatizuara

Kujdes!

* instruktohet pacienti të shmang traumat orale:

- përdorni furca dhëmbësh me qime të buta.

- mos ngacmoni hapsirat midis dhëmbëve

*Shmang ndërhyrjet në dhembe sidomos heqjes së tyre.

* Shmangni ushqimet e forta.

* Pac të mos ngacmojë hundët /të fusë objekte të forta

* Instruktoni pacientin të shmangin aktivitetet sportive.

* Këshillohet përdorimi i këpucëve atletike të lehta

* testi i urinës dhe feceve : prezencën e gjakut.

* shmangen traumat në indet rektale:

- nuk matet temperatura rektale

- mos kryej klizmën

- administro suposte me kujdes

* Shmangia e aktiviteteve sportive

* përdorimi i masave shtrënguese (rripa, korse)

Kujdes!

Pac në rrisk të lartë për hemoragji kur nr i trombociteve ulet

kujdes!

Mat perimetrin abdominal

Tregues i hm interne ( nëse rritet)

Sigurimi i ushqyerjes

Terapia dietetike indirekt e lidhur

- me lodhjen

- dhe intolerancen e aktiviteteve

Dieta

√ me karbohidrate, vitamina dhe proteina ,

√ porcione të vogla dhe të shpeshta.

√ lëngje sipas shijes dhe preferencës.

Kujdes!

- eleminimin e nauzes, të të vjellave (antimetike)

- parandalimit të lezioneve në kavitetin oral (mjekohen)

- stimulon oreksin, përmirëson ushqyerjen

KUJDES ! kohëzgjatja e administrimit të kimioterapisë

Permiresimi i imaZhit trupor

 Prezenca e alopecisë është traumatike për pacientin

√ përgatitet pacienti më parë

√ përdorimi i parukes

√ prania e psikologut e domosdoshme