Demonstrimi i parimeve dhe vlerave profesionale

në praktikën e shëndetit dhe kujdesit shoqëror

Bazat fiziologjike dhe psikosociale

për praktikën infermierore (2)

Dr. Vlora Morina MD

30.11.2022

www.universum-ks.org
 OBJEKTIVAT E LIGJËRATËS SË SOTME

• Diskutoni për efektin e nivelit të shëndetit të pacientit, moshës, stilit të jetesës dhe ambienti mbi
oksigjenimin;
• Vlerësoni faktorët e rrezikut që ndikojnë në oksigjenimin e një pacienti;
• Përshkruani ndërhyrjet e kujdesit infermieror të përdorura për të promovuar oksigjenimin në kujdesin
parësor, kujdesin akut dhe kujdesin restaurues dhe të vazhdueshëm;
• Shpjegoni rëndësinë e një ekuilibri midis marrjes së energjisë dhe kerkesave per energji;
• Përshkruani udhëzimet e ushqimit dhe diskutoni për vlerën e tyre në planifikimin e vakteve për ushqim te
mire;
• Përshkruani procedurën për fillimin dhe mirëmbajtjen e ushqyerjes enterale dhe parenterale;
• Identifikoni faktorët që ndikojnë zakonisht në eleminimin urinar dhe krahasoni ndryshimet e zakonshme
në eleminimin e urines;
• Përshkruani karakteristikat e urinës normale dhe anormale;
• Vendosni si duhet një kateter urinar dhe irigoni ne menyre korrekte nje kateter urinar.

Dr. Vlora Morina MD Praktika reflektuese në infermieri: Hyrje

 OKSIGJENIMI
•Oksigjeni është i domosdoshëm për të mbajtur jetën. Sistemi kardiovaskular dhe respirator furnizojnë trupin me
oksigjen te nevojshem. Gjaku oksigjenohet përmes mekanizmave të :
• Respiracionit  Inspirim dhe Ekspirim transportit të gazrave gjatë frymëmarrjes
• Ventilimit  Ajrosja  arritja e ajrit ne rruget respiratore
• Perfuzionit Qarkullimi pulmonar
• Difuzioni i gazeve  shkembimi i gazeve ne shtratin kapilarik

•Surfaktanti - një kimikat e prodhuar në mushkëri për të ruajtur tensionin sipërfaqësor të alveoleve dhe për t'i
mbajtur ato te hapura Ulja e surfaktantit nga sëmundja mund të shkaktojë Atelektasis
•Dispnoafrymëmarrje e vështirë – përdorimi i muskujve aksesorë (ngritja e klavikulave) haset tek COPD,
shkakton lodhje
•Komplianca- aftësia e mushkërive për të distenduar ose për t'u zgjeruar në përgjigje të rritjes së presionit
intraalveolar; reduktimi i kompliances rrit rezistencën e rrugëve të frymëmarjes
•Spirometria  testi i matjes se vellimit te ajrit qe hyn gjate inspirimit dhe del gjate ekspirimit nga mushkrite.
•Kontrollimi i respiracionit:
Qendra respiratore ne  Medula oblongata Rregullimi kimik
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 FAKTORET QE NDIKOJNE NE OKSIGJENIM
Faktoret fiziologjik:
• Ulja e kapacitetit mbajtës O2 ulja e Hgb  Ulja e saturimit me
O2
• Anemia - lodhje, ulje e tolerancës ndaj aktivitetit, zbehje, Gjendjet qe afektojne levizjen e toraksit:
takikardi • Shtatzënia - foshnja rritet kundër diafragmës duke
• Helmimi me CO afinitet me te lart per Hgb se O2 rezultuar në dispne
• Obeziteti
• Hypovolemia ulja e vellimit te gjakut
• Anomalitë e MSK - pektus excavatum, kyphosis,
• Hemorragjite e renda -15-25% e gjakut lordosis ose scoliosis
• Djegiet e mdhaja • Trauma - fraktura të shumta të brinjëve; prerje
• Sëmundjet neuromuskulare - Myasthenia gravis,
• Vjelljet dhe diarrhea profuse
sindroma Guillain Barre, poliomieliti
• Renia e perqendrimit te O2 ne Inspirium: • Alternimet e CNS - dëmtimi i trurit ose palcës
• Lartesit e medha mbidetare  alpinistet kurrizore ne nivel C1-C3, dëmtimi i nervit frenik
→ paraliz e diafragmes → zvogëlon frymëmarrjen;
• Hipoventilimi Mbidozimi me barna  inhibimi i qendres
respiratore demtimi ne C5, paralize e nervave intercostal,
pengese e zgjerimit anterior te toraksit
• Rritja e nivelit metabolic rrit kërkesën per O2 • Ndikimi i sëmundjes kronike (COPD) ndikon në
• Normal në shtatzëni, shërimin e plagëve dhe ushtrime pasi trupi po ndërton trup për të prodhuar më shumë RBC (polycythemia
inde ;
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG vera)
• Ethet ne inflamacion akut
Çrregullimet e funksionit respirator
• Qëllimi eshte qe PaCO2 te mbahet midis 35- 45 mm
Hg dhe PaO2 midis 80-100 mm Hg
• Hiperventilimi: gjendja e ventilimit në
tepricë të asaj që kërkohet për të eleminuar
CO2 të prodhuar nga metabolizmi qelizor;
nganjëherë i induktuar kimikisht (helmimi
nga salicilati, amfetamina)
• Hipoventilmi: ventilimi alveolar është i
papërshtatshëm për të përmbushur kërkesën
e trupit O2 ose për të eleminuar CO2 të
mjaftueshëm; atelektazi
• Hipoksia: oksigjenimi i papërshtatshëm i
indeve në nivelin qelizor; cianoza
(qendrore vs periferike)
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
Çrregullimet e funksionit kardiak
• Çrregullimet në sistemin konduktor – Distritmitë,
Tahikardit ose Bradikardit
• Alternime ne DK(Debitin Kardiak)
• Dështimi i zemrës së majtë: rënia e DK, bllokimi
pulmonar
• Dështimi i zemrës së djathtë: rezultat i sëmundjes së
pulmonare ose dështimit afatgjatë të anës së majtë; rrit
rezistencën vaskulare të pulmoneve; bllokimi në
qarkullimin sistemik (edemë)
• Funksioni valvular i dëmtuar – stenozat ose
regurgitimet
• Iskemia miokardi
• Angina pectoris , ischemia e miokardit
• Infarkti i miokardit, ishemi ireverzibile , hipoxi, anoxi
e miokardit dhe nekroz kardiociteve
Faktoret Zhvillimor
• Foshnjat dhe femijet e vegjel: në rrezik për infeksione te traktit te siperm respirator
• Fëmijët në moshë shkollore dhe adoleshentët : Duhanpirja pasive dhe duhanpirja aktive,
• Të rriturit e moshës së re dhe të moshës së mesme: faktorë të shumëfishtë rreziku, të tilla si
dieta jo e shëndetshme, mungesa e stërvitjes, stresi, medikamente qetesuese; substanca të
paligjshme dhe pirja e duhanit dhe alkoolit
• Të rriturit e moshuar: kalcifikimi i valvulave të zemrës, nyja SA dhe kërceve brinjore;
osteoporoza ndryshon madhësinë dhe formën e kraharorit

• Faktorët e modifikueshem te rrezikut:

• Ulje peshe
• Ndërprerja e duhanit
• Dietë me kolesterol të ulët, dhe krip te reduktuar
• Menaxhimi i HTA
• WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
Ushtrim i moderuar
 PROCESI INFERMIEROR – VLERESIMI
• Anamneza/Historia infermierore
• Dhimbja Pleuritike ose Muskuloskeletale
• Lodhje  alternime te sistemit kardiovaskular
• Pirje duhani sa paqeta cigare ne dite X kohezgjatja ne vite  p.sh 2 paqeta/d per 20 vite = 40 paqeta /vit
• Dyspnea / Orthopnea
• Kollë  e thate ose me sputum
• Hemoptisia  sputumi me gjak, eshte alkaline per dallim prej hematemesis qe eshte acidike
• Fershfellima/Wheezing ngushtimi i rrugeve te frymëmarrjes
• Ekspozimet mjedisore ose gjeografike asbestozat , helmimi me CO, rrezatimet radioaktive
• me uranium.
• Infeksione të frymëmarrjes- Pnemococcus, Influenza, Tbc…
• Alergjia Pluhur, Polen…
• Rreziqet e shëndetit Histori + per kancer te mushkerive, Tbc
• Medikamente

WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 EKZAMINIMI FIZIK
•Vleresimi i sistemit kardiopulmonar:
• Inspektimi - simetri, modelet e frymëmarrjes, lëvizja e TESTET DIAGNOSTIKE
gjoksit, forma si fuçi tek emfizema,COPD; Gishtat e Hemograma
tamburit/Digiti Hippocratica Enzimet kardiake – Troponinat
Mioglobina
• Palpacion: Elektrolitet serumal
• Ekskursion torakal Kolesteroli
EKG
• Ndjeshmeria Kultura e sputumit – antibiograma, citologjia, AFB/Tbc
• Fremitus taktil, Apexi i zemres Spirometria
Ergometria – stress testi
• Pulset periferike Rtg, CT, RNM i muhkerive
• Edemat periferike Bronkoskopia
Torakocenteza- perforimi kirurgjik i murit te toraksit per
• Perkusion – Caktojme kufijte e pulmoneve ,pranine e aspirimin e pneumotoraksit ose hidro/hematotoraksit ose
ajrit ose lengut ne pulmone, levizjen e diafragmes biopsise
• Askultimi – Tonet normale ose zhurmat e pranishme
neWWW.UNIVERSUM-KS.ORG
fushat mushkerore
DIAGNOZA INFERMIERORE
Intoleranca e aktivitetit
Ankthi
Debiti kardiak i reduktuar
Lodhje
Shkëmbimi i dëmtuar i gazit
Ventilimi spontan i demtuar
Pastrimi joefikas i rrugëve të ajrit
Rrezik për infeksion
Komunikim verbal i dëmtuar
Model joefikas i frymëmarrjes
Mirëmbajtja joefektive shëndetësore
Rrezik për aspirim
Rrezik për vëllimin e pabalancuar të lëngut
Rrezik për mbytje
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
PLANIFIKIMI INFERMIEROR
Qellimet dhe rezultatet e pritura:
Mushkëritë e pacientit janë të qarta në
auskultation.
Pacienti arrin zgjerim dyanshëm të
mushkërive.
Pacientët te kolliten në mënyrë produktive.
Pulsoksimetria/ Saturimi me O2 (SpO2)
mirëmbahet ose përmirësohet.
Vendosja e përparësive Kujdesi
bashkëpunues
Rehabilitimi pulmonar
 IMPLEMENTIMI/ZBATIMI
•Promovimi Shendetesor:
• Vaksinimi  Kunder pneumokokut, Influences, BCG, HepB, DTP, IPV/OPV,
MMR etj
•Stili i shëndetshem i jetesës
• Dietë me pak yndyrë, me fibra të lartë
• Ulja e stresit
• Ushtrim
• Mbani një BMI(Body Mass Index) të mirë
• Monitoroni kolesterolin, trigliceridet, HDL, LDL
• Elimino duhanin
• Shmangni ndotësit / tymin e dorës së dytë
• Hidratim adekuat dhe marrje të natriumit (veçanërisht nëse bëhet me diuretikë)

Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
 KUJDESI AKUT
• Menaxhimi i dispnese  Masat farmakologjike, terapia e oksigjenit, teknikat fizike
dhe teknikat psikosociale
• Mirëmbajtja e rrugëve ajrore
• Mobilizimi i sekrecioneve pulmonare
• Hidratimi Marrja e lengjeve 1500-2500 ml/d
• Humiditeti/Lageshtimi
• Nebulizimi/Aerizimi
• Fizioterapi e kraharorit Drenazh/Kullimi postural, Perkusioni torakale dhe Vibrimet
• Suksioni/ThithjaOrofaringeal, Nasopharyngeal, Orothracheal, Nasotracheal dhe
Tracheale
• Teknikat e kollitjes dhe frymarrjes se thelle Kollitje kaskad ( ngadal, thell dhe mban
per 2 sec); Kollitja “huff”( stimulimi i refleksit te kolles permes tingullit huff); Kolla
“quad”( perdorimi i muskujve abdominale dhe te diafragmes)
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 KUJDESI AKUT
• Intubimi  Intubimi oral; Intubimi endotracheal dhe tracheal
• Mirëmbajtja dhe promovimi i zgjerimit të mushkërive
• Pozicionimi
• Spirometria nxitëse
• Tubet e kraharorit - Kateteri i futur përmes gjoksit për të hequr lëngun / ajrin
• Torakocenteza Pneumotorax , Hidrotorax, Hemotorax, Piotorax
• Mirëmbajtja dhe promovimi i oksigjenimit
• Oksigjenoterapia Masat paraprake të sigurisë
• Kanila nasale
• Maska e oksigjenimit
• Oksigjenimi transtracheal
• Oksigjenoterapia shtepiake

WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
KUJDESI AKUT

• RCPReanimimi Kardio Pulmonar  30:2 (30 kompresione ne toraks dhe 2

frymarrje artificiale)
• C-Circulation A-Airway, B- Breathing, ±D- Defibrilim
• Kujdesi i vazhdueshëm restaurues
• Hidratimi
• Teknikat e kollitjes
EVALUIMI
• Trajnimi i muskujve të frymëmarrjes
Evaluo gjendjen e pacientit
• Ushtrime të frymëmarrjes Pritshmerite e pacientit.
• Frymëmarrja me buze
• Frymëmarrje diafragmatike

Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
 USHQYESHMËRIA
Ushqyerja është një komponent themelor i shëndetit dhe është thelbësor për
sigurimin e energjise per:
• Rritje dhe zhvillim normal,
• Metabolizmin qelizor, mirëmbajtjen e indeve dhe riparimin,
• Levizje motorike
• Metabolizmi bazal është energjia e nevojshme për të ruajtur frymëmarrjen,
qarkullimin, rrahjet e zemrës dhe temperaturën trupore.
• Shpenzimi i energjisë në qetesi, ose metabolizmi i qetesise, është sasia e
energjisë që duhet të konsumoj një individ gjatë një periudhe 24-orëshe që
trupi të ruajë të gjitha aktivitetet e brendshme të punës gjatë gjendjes se
qetesise.
• Nutricientet e nevojshem dhe energjia merret nga produkte te ndryshme:
Karbohidratet, Yndyrat, Proteinat, Vitaminat, Mineralet dhe Uji.
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 SISTEMI DIGJESTIV
Ne sistemin digjestiv realizohen funksione te rendesishe
ne perpunimin e nutricienteve te marre:
• Digjestioni  Fillon me perpunimin mekanik ne Goje,
gelltitja dhe peristaltika ne Egzofag, tretja dhe
zberthimi ne Lukth, Duodenum
• Absorbimi  ne Zorret e holla
• Metabolizmi  ne Qelizat trupore , Katabolizmi dhe
Anabolizmi
• Eliminimi  Nga Zorret e trasha, Fecesi
• Përafërsisht 8.5 L sekrecione Gastro-Intestinale dhe 1.5 L të marrjes orale
menaxhohen çdo ditë brenda traktit GI. Zorrët e holla reabsorbojnë 9.5 L dhe
zorra e trashë thith afërsisht 0.4 L. 0.1 L e mbetur eliminohet në feces

WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
FAKTORET INFLUENCUES TE USHQYESHMERISE
• Rritja dhe Zhvillimi:
• Foshnjat – Femijet shkollor:
• Gjidhenia Prania e sëmundjes kronike
• Formulat ushqimore Kequshqyeshmeria
• Ushqime të ngurta Ndikimet anësore të medikamenteve
Rënia e aftesive kognitive  Alzheimeri, Demencat ,
• Shujtat e plota ushqimore Retardimet mendore
• Adoleshentët: Perkatesia etnike, religjioze, kulturore, besimet
• Çrregullimet e ngrënies Aktiviteti shendetesore dhe preferencat
• Të rriturit e moshës së re dhe të mesme:
• Shtatzënia
• Laktacioni
• Të moshuarit
• Kapsllëk,
• Malabsorbim
• Renie e oreksit
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
• Problemi i përtypjes / gëlltitjes
PROCESI INFERMIEROR - VLERESIMI
Antropometria  një matje
• Anamneza shendetesore dhe dietike
sistematike e madhësisë dhe
• Marrja e dietës dhe modeli
përbërjes së trupit në vendet
• Skreeningu per Kequshqyeshmeri specifike të trupit  Gjatesia
• Simptomat trupore , Pesha trupore , Indeksi i
• Alergji mases trupore BMI
• Shija
• Përtypjen dhe gëlltitjen
• Oreksi
• Eliminimi
• Medikamentet
• Problemet neuropsikologjike

Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
DIAGNOSTIFIKIM DHE PLANIFIKIMI
INFERMIEROR
• Rreziku për aspirim
• Diarrea
• Mangesit Kognitive/Njohurive
• Ushqimi i çekuilibruar: më pak se
kërkesat e trupit
• Ushqimi i çekuilibruar: më shumë
sesa kërkesat e trupit
• Rrezik për ushqimin e pabalancuar:
• më shumë sesa kërkesat e trupit
• Gatishmëri për ushqim të zgjeruar
• Deficitit i vetë-kujdesit per
ushqyeshmeri
• Gëlltitje e dëmtuar
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
Plani i individualizuar dietik  pasqyrojnë në
nevojat fiziologjike, terapeutike të pacientit.:
Konsumi i përditshem i produkteve qe plotëson
referencat dietare minimale.
Konsumi ditor i yndyrnave tek pacienti është
më pak se 30%.
Pacienti largon nga dieta pijet me sheqer.
Pacienti përmbahet nga ngrënia e ushqimeve jo
të shëndetshme midis vakteve dhe pas darke.
Pacienti humbet të paktën 0.2 deri 0.45 kg në
javë
Edukimi shendetesor dhe klinik Plani afatgjate i
dietes
 IMPLEMENTIMI/ZBATIMI INFERMIEROR
Terapitë dietike janë të shumta dhe zgjidhen në bazë të gjendjes se përgjithshme shëndetësore të pacientit, aftësinë për të ngrënë dhe tretur
normalisht, dhe nevoja ushqyese afatgjat. Pacientët që janë të sëmurë ose të molisur shpesh kanë oreks të dobët (anoreksi). Anoreksia ka shumë
shkaqe (p.sh., dhimbje, lodhje dhe efektet e ilaçeve).
•Promovimi Shendetsor:
• Edukimi shendtesor
• Planifikimi i shujtave
• Ruajtja dhe pergaditja e sigurt e ushqimit
•Kujdesi Akut:
• Dietat Specifike  pacientet e imunokompremetuar ( kanceri, kemioterapia, HIV/AIDS), diabetic, sem. Metabolike, celiaki…
• Nxitja e Apetitit/Oreksit  shujta te vogla e te shpeshta, disa barna stimuluses te apetitit (Megestrol, Dronabinol, Cyproheptadine)
• Asistimi/Ndihma gjat Ushqyerjes Oralepac. me disfagi 30 min pushim para buke, pozita 90°, ngadal, kafshata te vogla..
• Ushqimi Enteral
• Ushqimi Parenteral
• Prevenimi i komplikimeve
•Kujdesi Rikuperues dhe i Vazhdueshem:
• Terapia Dietike Medikamentoze: Terapia ushqyese mjekësore është përdorimi i terapi ushqyese specifike për të trajtuar një sëmundje,
• dëmtim ose gjendje shendetesore.:
• Sëm.Gastrointestinale  Ulqera peptike; Helicobacter pylori; Sëm.Crohn; Colitis ulcerative; Celiakia;
• Diabeti Melit  DMT1 ( dieta + insulin); DMT2 ( dieta dhe ushtrime fizike + terapi orale) kolesterol < 200mg/d
• Sëm.Kardiovaskulare ulja e peshes trupore, diet e pasur me fruta, perime dhe fibra, reduktim i sheqerit dhe kripes, kolesterol
<300mg/d
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
• Kanceri dhe Kemioterpia
 USHQIMI ENTERAL
•Ushqimi enteral (EN) siguron lëndë ushqyese në traktin gastrointestinal tek pacientet me gelltitje jofunksionale.
• Pacientët me ushqyes enteral marrin formulën dietike përmes tubës:
• Insertuese: Nasogastrike ose Nasointestinale  Ushqim Enteral < 4 jave
• Kirurgjike: Gastrostomia ose Jejunostomia  Ushqim Enteral > 4jave
• Endoskopike: PEG ose PEJ ( Percutaneus Endoscopic Gastrostomy ose Jejunostomy)
• Formulat dietike/ushqyese:
• Polimerike formula me baze qumshti (1-2kcal/ml)
• Modulare 1 makronuricient i vetem ( protein, glukoz, polymere, ose lipide) (3.8-4kcal/ml)
• Elementale nutricient predigjestiv (1-3kcal/ml)
•Speciale nutricient specific te nevojshem per disa semundje (1-2kcal/ml) Inseritimi
dhe verifikimi i vendosjejs se tubit enteral: Ultraze dhe Rentgen Komplikimet:
• Aspirimi
• Diarrea
• Konstipation
• Oklusion ose dislokacioni i tubit
• Çekuilibrimi i elektociteve
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
• Mbingarkesa me lengje
 USHQIMI PARENTERAL
• Ushqimi parenteral është një formë e mbështetjes se specializuar ushqimore në të cilën sigurohen lëndë
ushqyese intravenoze
• Duhet te injektohet permes kateterit periferik venoz PVC  Ushqimi Parenteral <2 jave
• Duhet të injektohet përmes një kateteri qendror venoz CVC ose kateterve qendror te insertuar
• ne periferi PICC Ushqim Parenteral >2jave
• Tretësirë dekstroze 50% + Aminoacide, vitamina, minerale, elektrolite  formula 2 ne 1
• Lipidet (Emulsioni yndyror) sigurojnë kilokalori shtesë dhe parandalojnë mungesat thelbësore të
acideve yndyrore formula 3 ne 1
• Administrohet për klientët të cilët nuk janë në gjendje të tretin ose thithin ushqimin enteral
• Komplikimet:
• Okluzioni i kateterit
• Infeksion kateter  Flebitis
• Embolia
• Çekulibrimi i elektroliteve
• Hipo / hiperglicemia
• WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
Koma Joketogjene Hiperglikemike Hiperosmolare
 EVALUIMI INFERMIEROR
• Rivlerësoni shenjat dhe simptomat e lidhura me çrregullimin e ushqimit:
• pesha trupore,
• marrja e Kcal dhe proteinat,
• rezultatet laboratorike  abumina dhe prealbumina serumale
• Përcaktoni kënaqësinë e pacientit me terapi ushqyese

Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
ELIMINIMI URINAR
•Eleminimi i urinës varet nga funksioni i veshkave, ureterëve, fshikëzës urinare dhe uretrës.
•Nefroni eshte njesia morfo-strukturale dhe funksionale e veshkave ku kryhet filtrimi i
gjakut. i cili ndertohet nga glomeruli, kapsula e Bowmanit, tubuli proksimal i perdredhur,
ansa e Henleut, tubuli distal dhe duktusi kolektor/mbledhes.
•Afersisht 20-25% e debitit kardiak qarkullon ne veshka qdo minut.
•Filtrimi glomerular = 125ml/min perkatesisht 99% e filtartit kthehet ne plazm kurse 1%
•ekskretohet si urin.
•Diureza urinimi normal = 1200-1500ml/d
•Perveq eliminimit te urines veshkat kane edhe disa funksione vitale:
• Sekretimi i Eritropoetines  stimulon prodhimin dhe meturimin e eritrociteve ne palcen e
eshtrave
• Sekretimi i Renines kontrolli afatgjate i rregullimit te tensionit arterial dhe vellimit te gjakut
• Sekretimi i Prostaglandines E2 (PGE2) Vazodilatim
• Konvertimi i vitamin D ne form active afekton rregullimin e Ca dhe PO4 ne eshtra
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 AKTI I URINIMIT - MIKTURICIO
• Strukturat e trurit ndikojnë në funksionimin e fshikëzës.
• Urinimi/Mikturicio: Kontraksioni e fshikëzës + Relaksimi i Sfinkterit Uretral dhe i
muskujve të pelvikut
1. Tendosja e murit të fshikëzës nga akumilimi i urines sinjalizon qendrën e mikturimit në palcën kurrizore
sakrale.
2. Impulset nga qendra e micturition në tru i përgjigjen ose injorojnë këtë nxitje, duke bërë kështu urinimin
nën një kontroll vullnetar.
3. Kur një person është i gatshëm të urinoj , sfinkteri i jashtëm relaksohet, refleksi i micturition stimulon
muskulin detrusor të kontraktohet, dhe fshikëza zbrazet
• Kapaciteti i fshikzes urinare eshte qe te akomodoj rreth 600-1000ml urine por nevoja per te
urinuar nxitet kur ne fshikez mblidhet 150 -200ml urine tek adultet dhe 50 -100ml urine tek
femijet.
• Te rriturit urinojne normal qdo 2 – 4 ore.
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 FAKTORET QE AFEKTOJNE URINIMIN
• Sëmundjet :
• Prerenal: Zvoglimi i fluksit te gjakut në veshka
• Renal: Patologji te indit renal
• Postrenal: obstruksion në traktin urinar të poshtëm që parandalon rrjedhjen e urinës nga veshkat
• Diabeti
• Skleroza multiple
• BPH - Hyperplazia beninje e prostatës
• Çrregullimet neurologjike
• Sëmundja e Alzheimerit
• Sëmundja renale në fazën terminale Kërkon dializë
• Mjekimet Antipsikotiket, Antidepresantet,, Antiparkinsoniket, Diuretiket, ACE inhibitoret, Analgetiket, Kemioterapia inkontinenc ose retencion
urinar
• Procedurat kirkurgjike  restriksionet preoperatore; Stresi; Anestezioni; Komplikimet postoperatore : fistula, striktura..
• Faktorët socioekonomikë nevoja për privatesi
• Faktorët psikologjikë ankthi, stresi, privatesia
• Disbalanca e fluideve
• Nocturia, poluria, oliguria, anuria
• Diuresis
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
• Ethet
DIVERZIONI URINAR

Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
 BAZAT INFERMIERORE
• Kontrolli i infeskionit dhe higjiena
• Trakti urinar është një mjedis steril
• Aplikoni njohuri për asepsinë mjekësore dhe kirurgjike kur ofroni kujdes
që përfshin traktin urinar
• Kateterizimi është një teknikë sterile
• Kujdesi perineal dhe kujdesi per kateter është një procedurë pastrami
Rritja dhe zhvillimi psikomotor
• Konsiderimet psikosociale Konsiderimet kulturale

Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
 PROCESI INFERMIEROR - VLERESIMI
• Anamneza Infermierore
• Informacione subjektive
• URINIMI I VESHTIR?
• URINIMI I DHIMBSHEM?
• INKONTINENCA URINARE?
• FREKUENCA E URINIMIT?
• SASIA E URINIMIT?
• SIMPTOMAT SHOQERUESE?
• FAKTORET PERKEQESUES OSE PERMIRESUES?RENALPERKUSION; ASKULTIMI I
• URINIMI URGJENT?
• RRJEDHJE?
• DISKOLORIMI I URINES?
• COMORBIDITETET?
• MEDIKAMENTET?
Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
Ekzaminimi Fizik 
Informacione objective
SHENJAT VITALE
LEKURA DHE MUKOZAT
HIDRATIMI DHE ELASTICITETI
PERINEUMI SKUQJE, QARJE, IRITIME,
DEMTIME
VESHKAT PALPACION I THELLE 
POZITA ,FORMA, MADHESIA,
NDJESHMERIA; SUKUSIONI
A.RENALIS
FSHIKZA URINARE MBI, NE NIVEL TE
SYMFIZA PUBICA; PALAPCION
SIPERFAQESOR NE KUADRANTIN
SUPRAPUBIC
Këtu vendoset titulli i prezantimit
 VLERESIMI I URINES
Testimet e urines:
• Marrja e mostres  Infermierja mbledh mostra të:
 RASTËSISHME,
 TË PASTRA OSE TE FLUSHKUT TE MESEM,
 STERILE  permes kateterit ose diversionit urinar Ekzaminimet Imazherike te
 KOHORE  Urina 24 oreshe per UUN ( Urine Urea Nitrogen) Sistemit urinar:
• Tek femijet jepni lengje 30 min para marrjes se mostres
urinare. • Ultrazeri
• Urinaliza ekzaminim lab. brenda 2 oreve , urina e • Radiografia Native
mengjesit
• Pielografia Intravenoze
• Pesha specifike  kocentrimi i substancave ne urine • CT
• Urinokultura  mbjellja e mostres urinare ne terrene
ushqyese per rritje te mikrobeve • Cistoskopia
•  Antibiograma

Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
URINA NORMALE VS JONORMALE
VLERAT E URINIMIT NORMAL
 PAMJA: E qartë, e kthjellt
 NGJYRA: E verdhë qelibari
 ERA: Amoniak i lehtë
 pH: 4.6 - 8.0
 PROTEINAT: 0 - 8mg / dl
 PESHA SPECIFIKE: 1.005 - 1.030
 NITRATET: Neg
 KETONET: Neg
 KRISTALET: Neg
 GLUKOZËA: Neg
 ERITROCITET: Neg
 LEUKOCITET: Neg(1 -5 qeliza)
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
Eritrocitet e rritura
Glomerulonefriti
Nekroza akute tubulare
cystitis
Kateterizimi traumatik
Leukocitet e rritura
Infeksioni bakterial në traktin urinar
Glomerulonefriti
Pirelonefriti akut
Lupusi
Proteinat e rritura
DM
CHF
Pre-eklampsia
Glomerulonefriti
Sëmundja polikistike
Ulja e proteinave
Lupus
Helmim nga metali i rëndë
Tumori i fshikëzës
 DIAGNOZA INFERMIERORE
•Disa diagnoza infermierierore te zakonshme për pacientët me ndryshime të
eleminimit të urinës përfshijnë:
• Izolimi social
• Imazhi i trazuar i trupit
• Inkontinenca urinare (funksionale, stresi, urgjences, tejmbushje)
• Dhimbje (akute, kronike)
• Rrezik nga infeksioni
• Deficiti i vetë-kujdesit të mundshëm
• Integritet i dëmtuar i lëkurës
• Eleminimi i dëmtuar i urinës
• Konstipacioni
• Retencioni i urinës
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
IMPLEMENTIMI/ZBATIMI INFERMIEROR
•Promovimi i Shendetit:
• Edukimi i pacientit
• Promovimi i urinimit normal  Stimulimi i Reflexit te Urinimit
• Permiresimi i shprehive te urinimit
• Permiresimi i marrjes adekuate te lengjeve
• Promovimi i zbrazjes complete te vezikes urinare Metoda Crede-ut  kompresion manual mbi veziken urinare
• Prevenimi i infeksionit
•Menagjimi Akut:
• Mbarvajtja e shprehive te urinimit
• Medikamentet
 Inkontinenca barna qe supresojne kontraksionet e vezikes urinare  Solifenacin ose Oxybutynin kloridi
 Retencioni  barna qe stimulojne kontraksionin e vezikes urinare  Betanekoli
• Kateterizmi dhe mirembajtaj e kateterit
•Kujdesi Restorative/Rikuperues:
• Forcimi i mukujve te dyshemes se pelvikut  ushtrimet e Kegel-it  ushtrime te muskujve te dyshemes se pelvikut
• Trajnimi i vezikes urinare
• Trajnimi i shprehive
• WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
Vetkateterizimi
•
 KATETERIZIMI
•Kateterizimi i fshikëzës përfshin futjen e një tubi lateks ose
plastik përmes uretrësnë fshikëz urinare i cili siguron një rrjedhë
të vazhdueshme të urinës në pacientët të paaftë për të kontrolluar
mikturimin ose ata me pengesa.
• Kateteri Uretral  insertimi i kateterit neper ureter
• Kateteri Sprapubik  insertimi Kirurgjik perkutan ne nivel te kufirit
te
• siperm te symfizes pubike dhe linea media anterior
•Aplikimi ne kushte sterile duke i respektu parimet e asepsis
dhe antisepsis
•Mirembajtja e higjienes perineale
•Kujdesi ngaj kateterit  3 here ne dite si dhe pas
defekimit Prevenimi i infeksionit
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
 IRIGIMI DHE INSTILIMI PERMES KATETERIT
• Irigimi/Shperlarja
• Intermitente
• Vazhdueshëm
• I Hapur Doreza të pastra; Procedura sterile; Shperlarja me tretesires fiziologjike NaCl
0.9% e fshikëzs duke përdorur një shiringë tip 50 ml të kateterit; Kateteri, shiringa dhe
tretesira duhet të jenë sterile
• I Mbyllur Kateteri ka 3 lumene: Irigim, Drenim, per Fryrje te Kafit/Balonit; Llogaritja e
prodhimit të urines; Shtoni sasinë totale të tretesires se iriguar; Shtoni sasinë totale të
urinës plus tretessires se drenuar; Dallimi është prodhimi i urinës
• Instilimi/Vendosja
• Mjekesore
• Antiseptik
• Antibiotik
• Kimioterapia
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
 Emri i ligjëruesit/es
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG Këtu vendoset titulli i prezantimit
 EVALUIMI INFERMIEROR

• Vlerësoni nëse pacienti ka përmbushur rezultatet dhe qëllimet.

• Kontrolloni sesi pacienti raporton përparimin e bërë.
• Ndihmoni që pacienti të ripërcaktojë qëllimet nëse është e nevojshme.
• "Më thuaj, sa shpesh po urinoni tani?"
• “A vazhdoni të keni ndjenjën e urgjencës çdo here qe urinoni? ”
• “A jane ulur simptomat e urgjencës që kur keni ndryshuar marrja e
kafeinës?
• “A keni ende djegie kur urinoni?
• "A ndiheni ende të dhimbje e parehati posht barkut?"
WWW.UNIVERSUM-KS.ORG
PËRMBLEDHJE E LIGJËRATËS SË SOTME
 Bazat fiziologjike për praktikën infermierore
 Oksigjenimi
 Ushqyeshmeria
 Eliminimi urinar
 Eliminimi nga zorret
 Integriteti i lekures dhe kujdesi ndaj plageve
 Aktiviteti dhe ushtrimet
 Higjiena
 Menagjimi i dhimbjes

 Bazat psikosociale për praktikën infermierore

 Konceptimi i vetvetes
 Shëndeti shpirtëror
 Stresi dhe përballimi
 Përvoja e humbjes, vdekjes dhe hidhërimit
Emri i ligjëruesit/es Këtu vendoset titulli i prezantimit