PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI

MELAYU BERSEKUTU

KEKAYAAN HASIL BUMI DI PERAK, SELANGOR, NEGERI SEMBILAN DAN

PAHANG [su1cu Tetu m.s . 58- 63)

■ Kekayaan Bijih Timah (Bulcuteks· m,. sa-61)

,,.Perlombongan Bijih Timah Abad Ke-15 (suku Teks : m.s. sa)

• Oiusahakan di lambah-lembah Uigat oleh orang _ _ _ __

• Ollombong untuk kegunaan tempataA dan diperdagangkan
Per1ngkat Awai • Ofpantau oleh ~ ~ (pemilUc ~ - yang membekalkan

--~~
~~
Kegiiltan Melombong
B1j1h Timilh • $JltM ffliffltJelt _ _ _ _ _ _ bagl ~ kawesen pegengeri

., ~ hesll ~ dbHfllan kepada sultan

• Se1ak zaman Kesultanan Peral<. hasil bijlh tirnah terkenal di Perak

• Akti111tl per!ombongan di sepanjang Sungai Perak dan anak sungal
(Kuala Kangsar dan _ _ _ _ _ __,
• Mula dilombong di Manjung dan _ _ _ _ _ pada 1616
• Perak merupakan pelabuhan utama dan sering dikunjungi pedagang
terutama _ _ _ _ __

• Perak diletakkan sebagai negeri naungan _ _ _ _ _ pada abad

ke 16 hingga ke-17
• Bagi mendapatkan perlindungan Portugis di Melaka dan membebas
darl naungan Acheh, Peral< menggunakan _ _ _ _ _ _ _ sebagal
bahan bemilal

Peta menunJukl<an l<awasan di sepanjang

Sung.11Perak

•1rH.+HIBl1i&@ii11illi&i=•
r

• Pelombong-pelombong kecil Melayu di kawasan Larut (Kenan, • Pedagaog luar tertarik dengan
Kurau. Larvt. _ _ _ _ _ dan Beruas) melombong biJih timah kekayaan bijih timah d1 Kuala
pada pertengahan abad ke-18 Sungai Selangor
• Per1anJian menjual bijih timah kepada _ _ _ _ _ _ dImeterai • Perjanjlan - - -- - ' - - --
oleh Sultan Perak (Paduka Seri Sultan Muzaffar Shah) has I timah telah d1tandatangani
• Penyeludupan biJih timah kepada pedagang British di Pulau Pinang antara Sultan Ibrahim dengan
melalui Sunga• Kurau telah merosotkan pengeluaran b1Jih t1mah Befanda pada 1790
• Menc.=tpa1 tahap pentIng pado abad ke-19
Perak, _ _ _ _ _ _ dan Negerl Sembilan menjad1 pengeluar bijlh t1mah utama dunla

Mencapal tahap penting pada 1840-an setelah bijih timah

d1temul di Larut
• Long Jaatar (Pembesar Melayu) dan anaknya Ngah Ibrahim
membawa masuk pelombong Cina untuk mernajukan
perlombongan biJih timah di _ _ _ _ _ dan Klian Baru
d1Jadikan sebagal pelabuhan untuk
mengangkut bij1h timah ke Pulau P1nan9 oleh Ngah Ibrahim

• Muncul sebagal pengeluar utama bljih trmah dunla pada akhir

abad ke-19
• Muncul bandar-baodar baharu sepertl Gopeng, lpoh, Batu
Ga1ah dan _ _ _ _ __

(1870-an) memajukan kawasan

perlombongan baharu di Lembah Kinta yang menyebabkan
munculnya bandar Papan dan Pangkalan Peguh

• Dijad1kan pusat pentadbiran Kesultanan Selangor oleh Sultan

Abdul Samad (1857 - 1898)
• Memalnkan peranan pent1n9 sebetum pusat pentadblran
Kawasan [ Jugra berpindah ke _ _ _ __
Perlombongan
• Juga sebagai pusat pengutipan cukai b1jih timah yang dibawa
keluar melalui Sunga1 Langat ke pelabuhan _ _ _ _ __

• Pusat pengeluaran blJrh timah utama bagl Selangor

• Bijih timah dilornbong di _ _ _ _ __
• Pertemuan antara ________ dan Sunga! Lumpur
Kuala Lumpur
(kuala sunga,) menjadi pangkalan mengangkut b1Jth timah
• Menyebabkan orang Melayu dan Cina mendirikan petempatan
sehingga membentuk bandar Kuala Lumpur

• Kawasan perlombong,m ini diusahakan oleh Raja Busu dengan

membawa masuk pelombong Cina
_ _ _ _ __ menjadlkan Lukut seba9a1 pusat perdagangan
bijih timah (1830-an) selepas kemangkatan Raja Busu
• Pada _ _ _ Lukut d1Serahkan kepada daerah Sunga! UJong
(Negerf Sembllan) selepas rund1ngan antara Sultan Selangor
bersama pemenntahan Sungal Ujong
• Kawasan Kajang, _______ dan Beranang
(sebelumnya d1 dalam kawasan Sungai UJong) mef}Jadi mllik
Kesultanan Selangor

Into unjut
...
Kate Long Jaafar
Sebuah kota tetah d1blna oleh Long Jaafar unt111< menguatkan Jagl kedudukannya d1 B~krt Gantang D1b1na atas set>ldang tanah
berkeluasan lebih kurang 5 hektar dan mengambil ma-.a hamplr 5 tahvn untuk dislapkan,
■ Kekayaan Has II Emas rllultu Ttk1; Ill .I 62. 63 l
• DI negerl-negerl Melayu perlombongan emas tertumpu di u
kawasan _ _ _ _ _ __

• Jalur emas Pahang berketuasan 14 000 batu persegl yang

terdapat d1 _ _ _ __
t
• Emas men1adi eksp0<t utama Pahang seiak ·abad ke-13
mengikut rekod China
• Menglkut catatan _ _ _ __ _ (abad ke-16) emas
yang dihasllkan di Pahang diperdagangkan ke MeJaka
Emas turut dlgunaf<an oleh Sultan Pahang untuk dljadikan
hadiah kepada negeri-negeri lain

. ~
• DI Pahang. lokasi lombong emas terdapat di Hulu Pahang
iaitu sek1tar Sungai Temt>eling, _ _ _ _ _ _ _ dan
Sunga! Semantan
Kawasan perlombongan emas lalah di Raub. Tuf. Tersang. - Kawasan perlo mbongan
Sellnslng, Penjom. Kechau dan _ _ _ __ __ emas
Peta menun1ukkan kawasan perlombongan emas di
negen-negen Melayu

Cl&Vd1vs Ptolemy, ahli geografl Yunanl meoerusl bvl«Jnya "Geography" yang dlterbltkar'I pada tahun 150 AD. menamakan Malaysia
sebagai Golden Che<Sooe!>e atau ·semenaniung Emas·.

,.-Keglatan Perlombongan Emas di Pahang Iluku Tllks: m.s. 63 1

Perlombongan Emas d1 Pah.:ing

• Diusahan oleh orang Metayv. • Kedatangan orang Cina darl • Orang Eropah dlbefi konsesi
_ _ _ _ _ _ dan orang Kel.,ntan. Perak dan Negeri oleh Sultan Ahmad
M1nangkabau Sembilan • Kaedah lombong dedah dan
• Kaedah _ _ _ _ _ __ lombong _ _ _ _ _ __
• Menggunakan kaedah
mendulang dan melampan digunakan telah digunakan

PELUASAN KUASA BRITISH DI PERAK, SELANGOR, NEGERI SEMBILAN DAN

PAHANG ( lukuTm, m.s.64•73)

Perkernbangan perindustrian dl _ _ _ _ _ _ memaksa British mencari bahan mentah bagi menjamin

pengeluaran hasil lndustrl di Eropah
• Mendorong meluaskan kuasa ke Perak, Selangor, Neger, Sembilan dan Pahang yang kaya dengan bijih timah

■ Strategl British Meluaskan Kuasa di Negerl- negeri Melayu f BukuTlks, m.s. 64 •71 l
,.-Stratagi Manipulasi { Buku Tm, m.s. 64 • 67 l
• Keadaan trdak stabil dan kekacauan di Perak. Selangor dan Negeri Semb1lan memudahkan British untuk
melaksanakan strategl manipulasi
Bagi meluaskan pengaruhnya. British rnemberikan bantuan kepada pihak berkepentingan
0 Manipulasl British di Perak ( Buku Tetcs: ms 64 • 65)

Perang larut (1861 - 1874)

• Tengku Menteri Ngan Ibrahim (Pemerlntah Larut) membawa masuk pelombon9 _ _ _ __
Pergaduhan antara kumpulan Ghee Hin dan _ _ _ _ _ _ dalam mempertahankan nak dan kepentingan
mereka yang akhirnya tercetus Perang Larut
• Menje;askan perdagangan dan pelaburan bijih timah dt Negen-negen Selat (NNS)
• Pelabur Eropah dan _ _ _ _ _ _ _ NNS memrnta British campur tangan

Perebutan Takhta Kesultanan Perak

• SIstem _ __ ___ dalam pewansan takhta diamalkan di Perak
• Bakal raja harus metatui tiga Jawatan (RaJa Di Hilir. Raja Bendahara
dan _ _ _ _ _ __, sebelum ditabal sebaga1 Sultan

Pertabalan Sultan Ismail

SKAT
HEI.AKA
Petunjuk
- Kawasan bljth tlmah utama
~ Wilayah kekuasaan Ngah Ibrahim
~ Wilayah kekuasaan Raja Ismail
· ~ Wilayah kekuasaan Raja Yusuf
i@ Wllayah kekuasaan Maharaja Lela
' If Wilayah kekuasaan Raja Abdullah
Kawasan kekuasaan kerabat d1ra1a dan
pembesar yang terhbat dalam perebutan
takhta Kesultanan Perak
Raia Ismail (RaJa Bendahara) d1lant1k sebaga1 Sultan Perak
Disokong pembesar ________ termasuk Ngah Ibrahim
(Menter; Larut)
Bantahan Raja Yusuf
• RaJa Yusuf (Raja Di Hihr) membantah dan menuntut haknya
sebagai _ _ _ __
Tuntutan Raja Abdullah
Raja Abdullah (Raia Muda) yang ltdak hadir ke upacara
p~makaman _ _ _ _ _ _ _ tidak d1tabal sebaga1 sultan
Atas desakan pelabur _ _ _ _ _ _ dan Cina serta masalah
kewangan, baginda menuntut kemball haknya
Disokong oleh pembesar di Hihr Perak (Dato· Mahara1a Lela)
• Mendapat sokongan _ _ _ _ _ _ _ _ _ (Gabenor NNS) dan
bersed,a mengesahkan RaJa Abdullah sebagai Sultan Perak bag1
menamatkan persengketaan pelombong Cina dt Larut

0 Manipulasi British di Selangor

• Pertelingkahan kerabat diraja sewaktu pemerintahan Sultan Abdul Samad (1857 - 1898)
Akibatnya tercetus _ _ _ _ _ _ _ _ dan British turut campur tangan untuk meluaskan pengaruhnya

erang Klang (1866 - 1874

Raja Abdullah bin Raja Jaafar Raja Mahadi bin Raja Sulalman

• Diberikan hak mentadblr Klang oleh _ __ _ • Mentadbir Klang sebelum d1serahkan kepada
Raja Abdullah
• Klang maju sebagai pusat pengeluaran bijih t,mah • Menuntut hak ke atas Klang yang sebelumnya
setelah pembukaan lombong sekitar Ampang di bawah kekuasaan ayahandanya, setepas
dan _ _ _ _ _ _ _ __ ...
perlombongan blJih timah d1 situ semakln maju
• Disokong oleh kumpulan Hai San • Disokong oleh kumpulan _ _ __ _

• British membenkan bantuan ketenteraan kepada _ _ _ _ _ _ _ _ (wakll Sultan Selangor) untuk

menamatkan Perang Klang
• Berharap Sultan Selangor menenma perlcndungan British bagl menJaga _ _ _ _ _ _ _ di Setangor
Q Manlpulasi British di Sungal Ujong, Negeri Sembilan ( Buku Teles: m .s. 67)

ltfHiii·iHi-1,tMiiiii,,i&H:I
~-~-~--'----~--~, I
Kepentlngan 5ungal Unggl Parsalngan Pembesar Memungut Cukal

penting yang • Persalngan antara Dato' Kelana. _ _ _ _ _ _ _ __

menghubungkan daerah Sungai U)ong
def]gan kawasan sekitarnya
_ _ _ _ _ _ mendapat perolehan
cuka, danpada bijlh t1mah yang dibawa
keluar oleh pedagang ke pelabuhan
Melaka
dan Dato· Muda Linggl berka,tan kawalan pungutan cukal di
Sungai Unggi.
• Bntish memberlkan bantuan _ _ _ _ _ _ _ kepada
Dato' Kelana untuk mengalahkan Dato' Syahbandar
• Hak memungut cukal diperoleh British dan menjadikan
daerah Sungai UJong di bawah kekuasaannya

• Selepas membantu menamatkan peperangan di Selangor, Brttlsh

gagal memujuk Sultan Abdul Samad menerima perfindungan Brit•~
• Mendesak Sultan Selangor menerima perlfndungan setelah berfakunya
penstiwa yang menggugat akt1vitl perdagangan:
(a) __________ Kapal Dagang BrrtlSh yang berlayar dari
Putau Pinang ke Melaka dlrompak di peralran Kuala Langat pada
tahun ·- - - - -
(b) Serangan Runl<)h Api di _ _ _ _ _ _ _ _ _ pada tahun
1874
• Sultan Selangor terpaksa menenrna perhndungan Britlsti setelah
Oes.Jk.Jn dikatakan gagal menjaga kesetamatan _ _ _ _ _ _ Selangor
dan Paksaan
British
• Tiada berlaku kekacauan dalam kalangan pelombong Cina
• Sultan Ahmad sangat berhati-hati dalam rundingan untuk menerima
perllndungan dari plhak British
• Pada 1887, dengan bantuan _ _ _ _ _ _ _ _ __ (Johor)
akh1mya Sultan Pahang menerima seorang wakll British
• Pacla 1888, beflaku pembunuhan lelak1 Cina, d1
perkarangan istana Sultan Pahang yang d,dakwa sebagai rakyat British
• Memaksa Sultan Pahang bertanggungJawab dan menerlma
perlindungan British kerana tidak mampu menjaga keadllan dan
ketenteraman awam

~St~,t;g,-M~~~~d~t~n""g~~, P"'e~J-a~j,~~-d;~g-,-n- p;~-e-rln-t~h -Te~p;t~~- fllultu Teb~ m s 70 - 71)

Q Perjanjian Pangkor 1874 Mengukuhkan Kuasa British di Perak ( Buku Tekl: ms. 10 l
• Ketua kumpulan Ghee Hin dan Hal San dipanggil oleh _ _ _ _ _ _ _ _ (Gabenor NNS) untuk menamatkan
persel1s1han faham
• Pembesar-pembesar Melayu turut dipanggil untuk t>erundmg di _ _ _ _ _ _ __
• Antara yang d1pangg1I lalah Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato' Sagar, namun Sultan Ismail dan Raja Yusuf
t idak turut serta
 _ _ _ _ _ _ _ _ menjad1 Sultan Ferak
Raia Ismail menjadi _ _ _ _ _ _ _ _ dan d1ben JaJahan kecil untuk d1tadb1r
• Residen British menjadi penas1hat sultan
Syarat • Memberi naslhat dalam urusan _ _ _ _ _ _ _ _ kecuall berkaitan agama Islam dan
Perjan11an adat Melayu
• N.9ah Ibrahim diakui sebagai _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ dan dibantu oleh
Penolong Residen
• Kuasa penuh British dalam akl1viti pemungutan cukai

I Perjanjlan di Negerl-negeri Melayu Lair, f114,ku Teks: m I 71]

Syarat Pcqan11an

~-----
, .·
. ·-- -.-~-...
... -
.... .......,, -~- ,. ~
..
:, • ~ •; • • :• • • • - • • • .. • •y• ~).

• Pengiktlrafan Dato' Kelana • Pemerlntahan negerf oleh • Seorang wakil yang

sebagai pemerlntah SUngai SUitan dlbantu oleh British mempunyai kuasa seperti
Ujong _ _ _ _ _ _ _ menetap pegaw~ konsul ditempatkan
• Iwasa penuh kepada British di Kfang dan Frank • British menjaga kearnanan
untuk memungut cukal Swettenham menetap di Pahang
di _ _ _ _ __ Langat uotuk membantu • Tldak dibenarkan Ida
pentadbiran SelangQr per;anjian dengen kerajaan
asing tanpa ~ a n British

■ Sistem Residen (Buku Teks: m.s. 72 • 73]

NegPr1 Pcnicrint.:ih Res1dcn Br1t1sh PcrlJma Per,mJn Re">1den

1,
Perak Sultan Abdullah J.W.W. Birch (1874 - 1875) . Menasihati RaJa-raja Melayu
Selangor J.G . Davidson (1874 - 1875) dalam semua hal pentadbiran
Pahang Sultan Ahmad JP. Rodger (1888 - 1896) kecuali agama Islam dan adat
Melayu
Negerl Sembllan
Tunku Muhammad,
Yamtuan Besar
. Perlu d11kut1 dan d1patuh1

,...Pelaksanaan Sistem Reslden f Buku Ttlu m.i 73)

_ _ _ _ _ _ _ sultan dan pembesar negeri dikekalkan

Sultan tldak boleh membuat undang-undang dan mestt menerlma
nasihat British
Sultan dan pembesar hilang kuasa pentadbiran dan _ _ _ __

Pentadbiran pada peringkat pembesar dan negeri dlamb1I ahh 01eh

Residen
• Sistem bercorak Barat menggantlkan pentadbiran tradislonal
• Anta@ Jabe:ltan yang d1wu1udkan Jabatan Cukal.
- - - - - ~ Jabatan Polis serta Jabatan Tanah dan Ukur
Penguasaan Res1den British dalam pentadbiran
 PEMBENTUKAN NEGERI- NEGERI MELAYU BERSEKUTU (Bul<u Teks· ms 74 • 75)

■ Ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu f Buku T91cs: m.s 74 l

• Perak. Selangor. Negeri sembilan dan Pahang digabungkan
membentuk sebuah persekutuan
• Oiketuai oleh _ _ _ _ _ _ _ _ _ (ketua pentadbiran)-·
• Raja-raja Melayu menerima nasihat Residen Jenera! kecualt
berka1tan adat Melayu dan _ _ _ _ _ _ __
• Kuala Lumpur menjadi pusat pentadbiran
• Dikenali juga sebagai _ _ _ _ _ _ _ __

Jata dan bendera Negeri-negeri Melayu Bersekutu

■ Faktor Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu fBuku T.its· m.s 75 l

• Perak, Selangor, Negerl Sembllan dan Patiang

mempunyai undang-undang sendiri
• Kemajuan _ _ _ _ __ tidak seimbang
• Keperluan pentadblran cekap dan seragam untuk
memudahkan British mengeksploitasi ekonoml

• Dapat mewujudkan pasukan _ _ __ ___ sendiri

~ setelah bergabung
Kllilamaten "!P!!! • Tidak mengharapkan bantuan darl luar untuk menjaga
F<.1k tor
PPmbentukan
NNMB
• keamanan

I- - - - - -
Beban _ _ _ _ _ _ _ Pahang dapat dibantu oleh
tiga negeri lain
• Mewujudkan gabungan negeri-negeri Melayu yang kaya

• Rasa tldak puas hatl _ _ _ _ dan pembesar akibat

kehltangan kuasa dalam pentadbiran dan pungutan
cukai
semakln berkuasa dalam MaJlis
Mesyuarat Negen
• Tlada gans panduan yang jelas tugasan reslden
 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU [Buku TtkS: m ,. 76 • 77}

• Majlls Mesyuarat Negerl ( Buku Tak,. m., 76 l

• Diwujudkan selepas campur tangan British di Tanah Melayu
• Berperanan untuk menggubal undang-undang se<ta membantu pentadbiran
negeri dan dipengerusikan oleh _ _ _ _ _ _ __
• Pembentukan NNMB menyebabkan kuasa _ _ _ _ _ _ _ _ berada di
rangan Reslden Jenera!
• Raja-raJa Melayu terpaksa mendengar _ _ _ _ _ _ Residen Jenera! dalam
bidang pentadb1ran kecuali adat Melayu dan agama Islam
Frank Swettenham. Resiclen
Jeneral NNMB (1896 - 1900)

,,..Struktur Pentadbiran Negerl-negeri Melayu Bersekutu

PC'suruhJ.:JY.:J Tinggi British

Majlis Mesyuarat
Majlis Mesyuarat Majhs Mesyuarat Majhs Mesyuarat
Negeri Negeri
Negeri Peral< Negeri Selangor Negeri Pahang
Sembilan

■ Majlis Mesyuarat Persekutuan ( Buku Tek1 · ms 77]

• Hasil tandatangan perjanJian antara _ _ _ _ _ dengan Ra;a-raja Melayu pada 1909

• Mempunyal kuasa meluluskan vndang-undang di NNMB
• British dapat mengawal undang-undang dan _ _ _ _ _ _ _ negeri
• Kuasa pentadbiran d1berikan kepada Pesuruhjaya Tinggi British
RaJa-raJa Melayu hanya menJac:11 _ _ _ _ _ _ _ datam MaJlts Mesyuarat Persel<utuan dan menjejaskan
kewioawaan mereka

,,.Keahlian Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909 ,,.Pembentukan Durber

• Mendapatkan sokongan Raja-raJa Melayu terhadap

Pesuruhjaya Tinggi British (Pengerusi) NNMB
• Raja-raJa Melayu sebagai _ _ _ _ _ _ _ orang
Melayu
• Terdirl daripada·
(a)
Empat Emp;17 Empat Ahli (b) Raja-raJa Melayu
(c) Residen Jenera!
orang RaJa orang T1dak Rasrni (3
Melayu Reslden Eropah, 1 C,na) (d)