GENEZA WSPÓŁCZESNEJ ADMINISTRACJI

dr hab. Robert Jastrzębski - homofob, nie lubi kobiet :) anty ekologii, anty prawom zwierzątek
1 nieobecność
Egzamin - opisowo, testowy ‘ EGZAMIN A2,A3 GODZINA 13, 28 STYCZNIA

Głównie wiek XX

3 podział władzy - John Lock, później Monteskiusz,

-poźniej jakis francuz mówił, że jest podział na 5 władz?

ADMINISTRACJA - w definicjach

 Przedwojenna - coś co nie jest, ani ustawodawstwem, ani sądownictwem

 PRL - było około 5 razy mniej administracji niż obecnie (brak komputerów)

 Publiczna - państwowa - każde zrzeszenie/organizacje musi mieć administracje

 --Przerost administracji -

 Współcześnie - prof.Izdebski- negatywny - częsc władzy, która nie jest ani wła, pozytywny -
sposób organizacji państwa !!!

 3 gałęzie/moduły : prawo o administracji publicznej - konstytucja, prawo materialne, prawo

proceduralne - kodeks postępowania administracyjnego

Koniec XVIII/XIX w - wyklarowanie się administracji i zasad, z których wiele z nich jest stosowane do
dzisiaj

Państwo policyjne - próby reguracji życia publicznego i prywatnego przez administracje

ZASADY

 Hierarhiczności -

 Centralizacji - zaczęła się w starożytnym Rzymie, Imperium Gingiskana? ŻinŻiskana?

 Decentralizacji -

1) Resortowości - wykształcona we Francji XVI-XVII, podzielone władzy pomiedzy resorty ( w Polsce

5 ministerstw - Spraw Wewnętrznych, Spraw Zagranicznych, Spraw Wojny, Skarbu Państwa -
 Finansowy, Sprawiedliwości - klasyczny podział), inne ministerstwa - Edukacji, Zdrowia, Pracy
(ingerencja państwa w życie publiczne obywateli) itp, wyszły z Ministerstwa "policji" czyli spraw
wewnętrznych. Są pod nadzorem określonych resortów. Jeden resort może wchodzić w
kompetencje innego resortu co powoduje rozprzężenie administracji. Nienakładanie kompetencji
polega na administracji zespolonej - ujemnia skutki skrajnej resortowsoci, a niezespolona na .
Mamy ministra spraw wewenetrznych, ktoremu podlega wojewoda, w ktorym znajduje sie
wydzial serodkowiska i budownictwa, czyli sa podporządkowani pod wojewode i ministra.
Następuje podwójne zespolenie. Administracja niezespolona - mamy odrębną hierarchie i
rozwinięta specjalizacja, powiał na województwa, gminy itp. Administracja finansowa - prezes
podporządkowany np. wojewodzie, a reszta pod ministra.
XVIII - dominacja resortu skarbu państwa
XIX - organy jednoosobowe czyli ministrowie,

XVII/XVII

Resortowość w komisjach

 Kontrola państwowa -
2) Kolegialności

 Miała swoje dodatnie – większość się zbiera i decyduje, wiele osob decyduje – decydują
kolegialnie i ujemne strony – ciężkie do zebrania się – musi się utworzyć kworum

 Rady narodowe – Art. 86, 93

3) zasada Jednoosobowości

 Księstwo warszawskie – prefekt – podzial państwa

 Wady – szybko podejmuje decyzje
 Prearbitralne podejmowanie decyzji – wydanie decyzji według własnego uznania
 Dominacja w XIX
 1919 r -kompetencje wojewody
 Mała Konstytucja – działalność ministra

Spory kompetencyjne lub o atrybucje władz -spory pomiędzy poszczególnymi organami, zachodzenie
kompetencji, problem z wydawaniem decyzji

Administracja skrabowa, celna, sądy– administracja niezespolona

4) Zasada centralizacji
 Centrum decyzyjne w rękach jednej osoby
 Uprawnienia wojewody –
5) Decentralizacji
 XIX
 Samorzad terytorialny
  Samorzad gospodarczy
 Samorzad zawodowy
 Samorząd wyznaniowy – wladza panstwowa miała wpływ na obsadzanie
 1808 – ordynacja pruska – reformy seztaine – hajsenberga

Województwo śląskie – dwa zabory, była wprowadzona autonomia

6) Koncentracji

7) Dekoncentracji

Konstytucja z 35r – pisana pod marszałka Józefa Piłsudskiego – art2

Administracja centralna w okresie monarchii absolutnej

Polityka merkantylna

Wladca chciał tworzyć administracje która będzie

Panstwo policyjne – wladca nie był związany zadnymi obolzeniami prawnymi, nikt nie ponosil
odpowiedzialności za wydane decyzje

Geneneza

Kształtowanie się współczesnej administracji

 Szlachta nie była przychylna centralizacji, obawiała się Absolutum Dominium

 XVIII
 Stanisław Augusto poniatowski
o Reformy – unowoczesnic panstfo, sejm lepiej funkcjonowa – deputacje, marerie,
reformy dotyczące miast – komisje dobrego porządku, polowanie 2 komisji –
wojskoswa i skarbu
o Ustanowienie – kasacja zakonu jezuitow –
o Rada nieustajaca – 1879 ostatni zlikwidowany departament
 Zamiar- ogrnaiczac zapedy reformatorskie stanislawa augusta – w
pewnym momencie zaczela kolaborować ze stanislawem
 Konstytucja 3 maja
o Odpowiedzialność ministrów ‘charakter polityczny, odpowiedzialność
konstytucyjna czyli prawna – za złamanie/naruszenie konstytucji odpowiadali
przed sadem sejmowym
 Unia Lubelska 1871
  1807 ksiestwo warszawskie- dogadanie się z napoleonem
 Rada stanu
 Organy adniminstracyjne będą odpowiedzialne przed monacrcha, nie przez legislatywa –
przykład instytucja Ksiestwa warszawskiego

Akty:

 Konstytucja Ksiestwa Warszawskiego 1807

o Wynikala z aktu pokojowego w Tylzy

Urząd Municypalny – organ wykonawczy administracji istniejący w Polsce w latach 1807–1842.

Urząd ten dotyczył samorządu miejskiego i powołany został przez Komisję Rządzącą Księstwa
Warszawskiego, 29 września 1842 roku na mocy carskiego zarządzenia przemianowany
w Królestwie Kongresowym na magistrat.

Urząd ten powstał w dobie Księstwa Warszawskiego a został zreorganizowany po powstaniu

Królestwa Kongresowego, 10 lutego 1816 roku został podporządkowany Komisji Rządowej Spraw
Wewnętrznych i Policji.

Urząd Municypalny składał się z prezydenta (mianowany przez króla lub z jego upoważnienia przez
namiestnika na wniosek Komisji) oraz czterech ławników. Składał się z 4 wydziałów:

 policji,
 administracji wewnętrznej, instytutów i rzeczy pokrewnych,
 skarbowego i kas miejskich,
 wojskowego.
Urząd podejmował decyzje dotyczące spraw administracji i skarbu, do jego zadań zaliczała się
opieka nad funduszami miasta, instytutów, ustalanie budżetu miasta, ustalanie podatków itp. W skład
Rady Municypalnej wchodzili prezydent, wiceprezydent, radni i ławnicy.
o Powstanie szkoły prawa, powstanie szkoły administracji – sięganie korzeniami empoki
napoleona
o Co zrobić z księstwem warszawskim – wszystkie akty prawne odnośnie KW uznawane
przez Rosjan, uznają ze KW funkcjonuje
o Wielkie Krolestwo Warszawskie, królestwo polskie, Rzeczpospolita krakowska
 Reformy Stajna i Hajsenberga??

Krolestwo Polskie

 Rada administracyjna
 Powrot do podzialu na województwa - komisje wojewódzkie, obwody – komisarz obwodowy

AUTONOMIA GALICYJSKA

 Samodzielność stanowienia prawo

 Terytorium Galicji, aktualna tzw. Małopolska
 1859 – Austria przegrywa wojnę z Włochami, zaczynają się komplikacje w systemie austriackimi,
 narodowości znajdujące się na terenie Austrii, domagają się swoich praw
 1860 – dyplom październikowy – w Wiedniu będzie parlament, a na każdej ziemi państwa
austriackiego będzie sejm lokalny, który będzie zarzadzał swoim krajem „ terytorium”, także
Galicja
 1866 – Austria przegrywa wojnę z Prusami
 1867 – powstanie Austro-Węgier
 Powstaje sejm krajowy we Lwowie
 Parlament centralny:
o Cesarz i Rada Państwa (Izba posłów i Panów), wyborów do niższych izb parlamentów
wybiera się w kuriach
 Sejm krajowy
o Galicja
o We Lwowie
o Miał w kompetencji sprawy lokalne – transport, środowisko, służba zdrowia, szkolnictwo
o Uchwały wydawane przez sejm krajowy, musiały mieć sankcje cesarska
o Na czele stał Marszałek, wybierany przez cesarza
 Wydział krajowy
o Wybory odbywały się w kuriach : włościańska - chłopska, mieszczańska, wielkiej
własności ziemskiej
o Wiryliści – osoby, które z ramienia/racji pełnienia funkcji, zawsze wchodziły w skład
parlamentu, np. arcybiskupi, przedstawiciele uczelni.
 Administracja rządu centralnego
 Językiem administracyjnym był język polski w szkolnictwie, w urzędach niższych ( w wyższych
niemiecki)
 Istniała do 1918 roku, posiadając autonomie, gdy rozpadają się Austro-Węgry
 Akty: patent lutowy

Lata 1815- 1846/48

Wolne miasto Kraków

 Po kongresie wiedeńskim – jego celem było uporządkowanie spraw w Europie, księstwo
warszawskie rozebrane przez Prusy, Austrie i Rosje
 1815 roku – Kraków i jego okolice będzie wolnym miastem Kraków lub rzeczpospolita krakowska,
 Miało swoje konstytucje
 Ustrój miasta Krakowa:
o Zgromadzenie Reprezentantów
o Organ wykonawczy Senat
o Konferencja Rezydentów – (początkowo nieoficjalne) – państwa zaborcze kontrolowały
to miasto, reprezentanci tzw Rezydenci każdego kraju, zbierali się i podejmowali rozne
decyzje
 Kres funkcjonowania wolnego miasta Krakowa:
o Powstanie w Krakowie,
 o Rabacja Galicyjska – chłopi wyrżnęli znaczna część elity
o Stłumienie powstania i przyłączenie do Galicji austriackiej

II RZECZPOSPOLITYPOLSKA

 Odzyskanie niepodległości. Była państwem wielonarodowościowym, były mniejszości narodowe

np. ukraińska, niemiecka, rosyjska. Zwłaszcza charakterystyczne dla Galicji wschodniej. Istotne
jest to, że Polska jest spadkobiercą tego co działo się w czasie zaborów, wynika z tego, że jest
pewien stan zastały
 Władze okupacyjny chcąc pozyskać ludność polską
 Sądy jakies?
 Rosyjski Uniwersytet? – ewakuacja w 1915roku
 Rada Regencyjna – Minister
 Rada Stanu
o Charakter o uprawnieniach hybrydowych
 Powołanie do sejmu, wybory demokratyczne, przybywa Jozef Piłsudski,
 Rada Regencyjna – wydanie odezwy do marszałka – rozwiązanie Rady Regencyjnej i przekazanie
władzy w rece Piłsudkiego – Jozef Pilsudki wydaje dekret, w którym określa, ze
 Rząd Ludowy Republiki Polskiej – charakter radykalny, Ignacego Daszyńskiego -lubelski
 Komitet narodowy polski – Roman Dmowski – dojdzie do porozumienia miedzy marszałkiem a
komitetem i powstanie rząd na czele którego stanie Paderewski
 Sejm ustawodawczy
 Kongresówka:
o Starosta - sprawuje urząd powiatu – sprawuje władze w zakresie administracji
niezespolonej, specjalnej
o Zabór rosyjski
o Administracja II Instancji w województwie
o Wojewoda – status wojewody
 Galicja 3/12/ 1920r
 Zabór Pruski
o Była dzielnica pruska czyli dzielnica przyznana w traktacie wersalskim
o Wielkopolska była najmniej zniszczona
 Kresy Wschodnie –
 Bitwa warszawska
 Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków, Malec
 Sadownictwo kompetencyjne, sadownictwo administracyjne
 Departamenty, gubernie, podzial administracyjny

22/01/20

 Żeby zmienić system niemiecki na ziemiach Polskich - wprowadzenie prze ZSRR Rad Narodowych
 11 stycznia
 Nad działalnością starosty i wojewody stoją Rady Narodowe
 Tworzenie Rad Narodowych ,Kompetencje Rad Narodowych, na czele stał KRN 1943/44
 Kompetencje Rad Narodowych : ustawodawstwo, stan liczebny wojsk ,kontrole organów
wykonawczych, powoływanie organów narodowych itd. – bardzo szerokie kompetencje
 Samorząd administracyjny
 Rady Narodowe jako zarząd miejski
 Przewodniczy KRN
 Nie było nikogo na stanowisku prezydenta, był marszałek. Marszałek był za razem głową państwa
ze względu na brak osoby na stanowiska prezydenta
 Ministerstwa – problemy:
o Odbudowa państwa polskiego – utworzenie ministerswa odbudowy –
odbudowy/rozbudowy/przebudowy
 Dekret o zarządzie ziem odzyskanych – opracowanie wytycznych , przeprowadzenie akcji
przesiedleńczej, koordynowanie i kontrolowanie innych ministrów na ziemiach odzyskanych
 Gospodarka planowa – centralny urząd planowania
 Wybranie sejmu ustawodawczego i potem wydanie dekretu o urzędzie prezydenta i głowa
państwa zostaje Bierut
 Podstawy ustrojowe państwa polskiego 19/02/47
 1952 rok – konstytucja
 Naczelny sąd administracyjny