Σελ.

1η
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Είναι αφηρημένο ρηματικό ουσιαστικό.
Ρηματικό γιατί:
α) προσδιορίζεται από επιρρήματα.
β) δέχεται υποκείμενο, αντικείμενο
γ) έχει διάθεση και χρόνους.
Ουσιαστικό γιατί:
α) εκφέρεται με άρθρο σε όλες τις πτώσεις .
β) πηγαίνει με προθέσεις
γ) μπαίνει σαν υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση, κ.τ.λ. δηλαδή όπως και το
ουσιαστικό.
Αντιστοιχεί ή με ειδική πρόταση και λέγεται ειδικό (εξηγείται με το ότι)-αρν.
οὐ- ή με πρόταση επιθυμίας και λέγεται τελικό (εξηγείται με το να) –αρν. μή-.

ΕΝΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΑΝΑΡΘΡΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΕΝΑΡΘΡΟ.
α) Υποκείμενο
π.χ. τό ἀδικεῖν οὐκ ἐστίν ἀγαθόν. Τό λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφεῖν.
β) αντικείμενο
π.χ. τοῦ ζῆν αὐτόν ἀπεστέρησεν.
γ) επεξήγηση
π.χ. τοῦτο ἐστί δίκαιον, τό προσῆκον ἑκάστῳ ἀποδιδόναι.
δ) προσδιορισμός γενικά.
(γεν. υποκ, γεν. αντικ, γεν. διαιρ, γεν. αξίας, δοτ. αντικ, γεν. του σκοπού, γεν.
του αποτελ, β’ όρος σύγκρισης, εμπρόθ. προσδιορισμός κ.τ.λ.)
π.χ. ἀντί τοῦ πόλις εἶναι φρούριον κατέστη.

ΑΝΑΡΘΡΟ
α) υποκείμενο (απροσώπων ρημάτων)
π.χ. δίκαιον τούς ἐπιορκοῦντας ἀπόλλυσθαι.

β) αντικείμενο
π.χ. Κῦρος παραγγέλει τῶ Κλεάρχω ἥκειν.
γ) π.χ. τό λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφεῖν.
δ) επεξήγηση
π.χ. οἱ νόμοι δύο διδάσκουσιν, ἄρχειν τε καί ἄρχεσθαι.
Εἷς οἰωνός ἄριστος, ἀμύνεσθαι περί πάτρης.
ε) αντί προστακτικής
π.χ. ὦ ξεῖν’ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις . . . .
στ)στις αναφωνήσεις
π.χ. ἐμέ τάδε παθεῖν; Φεῦ.

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ Ή ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ

Μπαίνει μετά από ρήματα που δηλώνουν κίνηση, σκόπιμη ενέργεια ή εκλογή.
(βαίνω, φέρω, δίδωμι, καταλείπω, ἐπιτρέπω, πέμπω, ἔρχομαι, αἱροῦμαι και τα
συνώνυμα ή αντίθετα μ’ αυτά)μεταφράζεται: για να,
Π.χ. καταλείπουσιν αὐτόν ἐλεύθερον εἶναι.
Σελ.2η
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΙ Ή ΤΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
Εξαρτάται από επίθετα που δηλώνουν ικανότητα, δυνατότητα, αρμοδιότητα.
(ἀγαθός, δυνατός, ἱκανός, χαλεπός, ἄξιος, ῥάδιος, φοβερός,)
Το απαρέμφατο περιορίζει την έννοια του επιθέτου που εξαρτάται.
Π.χ. ἡ ἠμετέρα πόλις ἱκανή ἦν εὖ φίλους ποιεῖν.

ΕΙΔΙΚΟ – ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΕΙΔΙΚΟ
Επιδέχεται άρνηση οὐ (σπάνια μή)
Με ειδικό απαρέμφατο συντάσσονται:
α) τα λεκτικά: λέγω, φημί, ὁμολογῶ, κ.α.
β) τα δοξαστικά: νομίζω, οἴομαι, ὑπολαμβάνω, κ.α.
Τα λεκτικά συντάσσονται και με ειδική πρόταση, τα δοξαστικά σχεδόν πάντα
μόνο με ειδικό απαρέμφατο, ενώ το λεκτικό φημί μόνο με ειδικό απαρέμφατο.
Π.χ. νομίζω ὑμᾶς ἐμοί εἶναι καί φίλους καί πατρίδα.

ΤΕΛΙΚΟ
Επιδέχεται άρνηση μή
Με τελικό απαρέμφατο συντάσσονται (ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟΥ ΕΚΤΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑ)
ρήματα που δηλώνουν επιθυμία, βούληση, απαγόρευση, προτροπή, κ.τ.λ. :
ἐπιθυμῶ, βούλομαι, θέλω, κελεύω, λέγω(=διατάσσω), συμβουλεύω, πείθω,
ἀπαγορεύω, δύναμαι, κ.α.
Π.χ. τό ψεῦδος οὐ δύνασαι ἀληθές ποιεῖν.
Οὐκ ἐᾷ με καθεύδειν.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τα ρήματα ὑπισχνοῦμαι, ἐπαγγέλομαι, ὄμνυμι, ἐλπίζω, προσδοκῶ, μέλλω,
ἀπειλῶ, κανονικά συντάσσονται με απαρέμφατο μέλλοντα, γιατί έχουν
μελλοντική σημασία.
Π.χ. οἱ Βοιωτοί νῦν ἀπειλοῦσιν ἐμβαλεῖν εἰς Ἀττικήν.
Ὤμοσαν ἀργύριον παρ’ ἐμοῦ λήψεσθαι.
ἐλπίζω οὐδέ τούς πολεμίους μένειν ἔτι.

ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ – ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ.
Το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπορεί να είναι το ίδιο με το υποκείμενο του
ρήματος από το οποίο εξαρτάται το απαρέμφατο (ταυτοπροσωπία) ή είναι
διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος (ετεροπροσωπία), οπότε,
πάντοτε μπαίνει σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ. Όταν παραλείπεται εννοείται το τινά ή
τινάς.
Π.χ. φοβοῦμαι διελέγχειν σε.
Οἱ στρατιῶται ηὔχοντο αὐτόν εὐτυχῆσαι.
φησὶ γὰρ δὴ τοὺς νέους ἀδικεῖν με διαφθείροντα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Σε απρόσωπο ρήμα ή έκφραση το υποκείμενο του απαρεμφάτου βγαίνει από τη
δοτική προσωπική σε πτώση αιτιατική.

ΑΠΟΛΥΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΣΕ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ.

Σελ.3η
Στην περίπτωση αυτή δε γίνεται σύνταξη του απαρεμφάτου.
ἐκών εἶναι= με τη θέληση.
Τό κατά τοῦτον εἶναι= όσον αφορά σ’ αυτόν.
Τό ἐπί τούτῳ εἶναι= όσο εξαρτάται από αυτόν.
ὡς ἐμοί δοκεῖν= κατά τη γνώμη μου.
ὡς ἔπος εἰπεῖν= για να πω σύντομα.
Διά βραχέων εἰπεῖν= για να μιλήσω σύντομα.
Τό νῦν εἶναι = όσο για τώρα.
Π.χ. ἄνευ ἀρχόντων οὐδέν ἄν ἀγαθόν γένοιτο, ὡς συνελόντι εἰπεῖν.

ΣΥΝΤΑΞΗ ΑΠΡΟΣΩΠΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟ – ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

1)Με ειδικό απαρέμφατο συντάσσονται τα απρόσωπα: δοκεῖ, λέγεται,
ὁμολογεῖται, ἀγγέλλεται, νομίζεται κ.α.
π.χ. λέγεται Κῦρον φιλομαθέστατον εἶναι.
Με τα ρήματα αυτά όμως μπορεί να έχουμε και προσωπική σύνταξη.
Π.χ. Κῦρος ἐδόκει φιλομαθέστατος εἶναι.

2)Με τελικό απαρέμφατο συντάσσονται τα απρόσωπα: χρή, πρέπει,

προσήκει, δοκεῖ(=φαίνεται καλό), μέλλει, ἔξεστι, συμβαίνει, και οι απρόσωπες
εκφράσεις : ὥρα, καιρός, ἀνάγκη, ἄξιον, δίκαιον, χαλεπόν, ῥάδιον, +ἐστί.
Π.χ. χρή ὑμᾶς τοῦτο ποιεῖν.
Μπορούμε όμως και σε αυτήν την περίπτωση να έχουμε προσωπική σύνταξη,
αντί για απρόσωπη και έτσι να τονίζεται το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το
ρήμα.
Έτσι : ὦ Πρόδικε , δίκαιος εἶ βοηθεῖν τῷ ἀνδρί.(προσωπική σύνταξη)
ὦ Πρόδικε , δίκαιον ἐστί σοι βοηθεῖν τῷ ἀνδρί.(απρόσωπη σύνταξη)