ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Το απαρέμφατο είναι ρηματικός τύπος που συντάσσεται, δηλαδή παίρνει υποκείμενο,
αντικείμενο, κατηγορούμενο, δηλαδή λειτουργεί σαν ρήμα.
 Υπάρχουν δύο είδη απαρεμφάτου: το ειδικό και το τελικό.
Τα ξεχωρίζω από το πώς τα μεταφράζω. Έτσι:
 το ειδικό μεταφράζεται με το «ότι» (φωνήεν – φωνήεν).
 το τελικό μεταφράζεται με το «να» (σύμφωνο – σύμφωνο).

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπορεί να είναι:

α) το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος (το αυτό πρόσωπο), οπότε λέμε ότι
έχουμε ταυτοπροσωπία. Μπαίνει σε πτώση ονομαστική
β) διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος (έτερο πρόσωπο), οπότε λέμε ότι
έχουμε ετεροπροσωπία. Μπαίνει σε πτώση αιτιατική.

Ταυτοπροσωπία (το αυτό πρόσωπο)

Το υποκείμενο του ρήματος είναι ίδιο (το αυτό) με το υποκείμενο του απαρέμφατου

Υποκείμενο ρήματος >> << Υποκείμενο απαρεμφάτου

Ετεροπροσωπία (έτερο πρόσωπο)

Το υποκείμενο του είναι διαφορετικό (έτερο) από το υποκείμενο του

ρήματος απαρεμφάτου

<< Υποκείμενο ρήματος

Υποκείμενο
απαρεμφάτου >>

Μαρία Σκαρλάτου – Φιλόλογος ΕΑΕ

E-mail: maria_skarlatou@yahoo.gr Σελίδα 1
 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ας δούμε διάφορα παραδείγματα και τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε: Στην αρχή θα
κάνουμε πλήρη ανάλυση του ρήματος και στη συνέχεια του απαρεμφάτου:

 Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν (= Ο Μένων ήθελε να έχει πλούτο).

o Ρήμα = ἐβούλετο,
o Υποκείμενο του ρήματος > ποιος ἐβούλετο; = Μένων
o Αντικείμενο του ρήματος > τι ἐβούλετο; = πλουτεῖν
o πλουτεῖν (μεταφράζεται με το να) = απαρέμφατο τελικό
o Υποκείμενο του απαρεμφάτου > ποιος πλουτεῖν = Μένων
Το ίδιο παράδειγμα ας το δούμε διαφορετικά, κάνοντας την ανάλυση σε δυο σειρές, τη μια για
το ρήμα και τη δεύτερη για το απαρέμφατο:

Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν

Ανάλυση ρήματος: υπ. ρ. αντ.
Ανάλυση απρμφ.: υπ. απρμφ.

Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απαρέμφατο έχουν ως υποκείμενο το ίδιο πρόσωπο

(Μένων), έχουμε ταυτοπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του
ρήματος, βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.

 Ἐγὼ οὐχ ἡγοῦμαι εἶναι διδακτήν τὴν ἀρετήν (= Δε νομίζω ότι διδάσκεται η αρετή).
o Ρήμα = οὐχ ἡγοῦμαι
o Υποκείμενο του ρήματος > ποιος οὐχ ἡγοῦμαι; = Ἐγώ
o Αντικείμενο του ρήματος > τι οὐχ ἡγοῦμαι; = εἶναι
o εἶναι (μεταφράζεται με το ότι) = απαρέμφατο ειδικό
o Υποκείμενο του απαρεμφάτου > ποιο εἶναι; = ἀρετὴν

Το ίδιο παράδειγμα ας το δούμε διαφορετικά, κάνοντας την ανάλυση σε δυο σειρές, τη μια για
το ρήμα και τη δεύτερη για το απαρέμφατο:

Ἐγὼ οὐχ ἡγοῦμαι εἶναι τὴν ἀρετήν διδακτήν

Ανάλυση ρήματος: υπ. ρ. αντ.
Ανάλυση απρμφ.: απρμφ. υπ. κτγ.

Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απαρέμφατο έχουν ως υποκείμενο άλλο (έτερο) πρόσωπο
(ἐγώ - τὴν ἀρετήν), έχουμε ετεροπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.

Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/aparemfato-sintaxi.htm

Μαρία Σκαρλάτου – Φιλόλογος ΕΑΕ

E-mail: maria_skarlatou@yahoo.gr Σελίδα 2