Σύνθετα Υλικά

• Πολυφασικό υλικό με ιδιαίτερη συνεισφορά της κάθε φάσης

• Μήτρα: η συνεχής φάση, με στόχο
- τη μεταφορά τάσης στις άλλες φάσεις και
- την προστασία των φάσεων από περιβαλλοντικές αιτίες
Με βάση τον τύπο της μήτρας, μεταλλική, κεραμικό, πολυμερές,
κατηγοριοποιούνται μεγάλες ομάδες συνθέτων υλικών.
• Διεσπαρμένη φάση:
- Eνισχύει μηχανικές ιδιότητες
- σωματίδιο, ίνες, δομικό στοιχείο
 Tαξινόμηση Συνθέτων υλικών

Σύνθετα :
-- Πολυφασικά υλικά/σημαντική αναλογία κάθε φάσης

Μήτρα:
-- Η συνεχής φάση
-- Στοχεύει στα εξής:
- μεταφορά τάσης στις άλλες φάσεις
- προστασία φάσεων από το περιβάλλον
-- Ταξινόμηση: MMC, CMC, PMC

metal ceramic polymer

Διεσπαρμένη φάση:
-- Σκοπός: ενίσχυση των ιδιοτήτων της μήτρας.
MMC: αύξηση σy, TS, αντίσταση σε ερπυσμό.
CMC: αύξηση Kc
PMC: αύξηση E, σy, TS, αντίσταση σε ερπυσμό.
-- Κατηγορίες: Σωματίδια, ίνες, Δομικά
 Γενική ταξινόμηση συνθέτων υλικών
(MMC, CMC, PMC)
Κύρια φάση
Μέταλλο Κεραμικό Πολυμερές

Μέταλλο Μεταλλουργικά στοιχεία κεραμομέταλλα Μίγματα με

μορφοποίηση

Κεραμικό Κεραμομέταλλα, SiC, Whiskers Mίγματα , πολυμερή

Πυρίμαχο κράμα μετάλλου reinforced with με ίνες γυαλιού
–κεραμικού, Al2O3
Δευτερεύουσα φάση Ινώδη μέταλλα

Μέσο ενίσχυσης

Πολυμερές Χ Χ Εποξειδική ρητίνη

ενισχυμένη με ίνες
Kevlar

Σωματίδια Μέταλλα ενισχυμένα με Χ Ελαστομερές με

Άνθρακας ίνες ίνες carbon black
 Σύνθετα υλικά με κεραμική μήτρα και μεταλλική
ενίσχυση(Cermet)
Σχεδιάζονται για συνδυασμό βέλτιστων ιδιοτήτων τόσο από το κεραμικό υλικό (σκληρότητα, αντοχή σε
υψηλές θερμοκρασίες), όσο και από το μεταλλικό υλικό (π.χ. δυνατότητα πλαστικής παραμόρφωσης).
Το μεταλλικό υλικό λειτουργεί ως συνδετική ύλη, και συνήθως είναι Νικέλιο, Μολυβδένιο και Κοβάλτιο. Τα
Cermets μπορεί να είναι επίσης MMCs αλλά συνήθως περιέχουν μεταλλικό υλικό σε ποσοστό λιγότερο
από 20% κ.ο.
Η σύνδεση ενισχύεται με ελαφριά διαλυτότητα μεταξύ των φάσεων σε υψηλές θερμοκρασίες κατά τη
διάρκεια της κατεργασίας-προετοιμασίας του σύνθετου υλικού
Κατηγορία Cemented Carbide:
Ένα ή περισσότερα συστατικά καρβιδίου σε κεραμική μήτρα π.χ. (WC, TiC, Cr3C2)
Εφαρμογές
• Ηλεκτρονική λόγω αντίστασης σε υψηλές θερμοκρασίες (resistors, capacitors).
• Όπου χρειάζεται αντοχή στην τριβή (εργαλεία κοπής), και στη διάβρωση.
• Αύξηση δυσθραυστότητας της κεραμικής μήτρας.
• Οδοντιατρική (προσθετική ως υλικά γεμίσματος).
• Καλή απορρόφηση του ηλιακού φωτός
Λοιπές κατηγορίες των Cermets
• Ενίσχυση με ίνες, όπου η μήτρα είναι συνήθως χαμηλής πυκνότητας
(π.χ. Τi) και οι ίνες είναι Al2O3, B, SiC.
• Εναλλακτικά μήτρα μπορεί να είναι από κεραμικό και οι ίνες να είναι
η δευτερεύουσα φάση
 Cemented Carbide
Photomicrograph (about 1500X) of cemented
carbide with 85% WC and 15% Co
Πολυμερικά σύνθετα υλικά
(η πιο σημαντική κατηγορία συνθέτων υλικών)
• Ινώδη σύνθετα υλικά (FRPs)
• H μήτρα είναι θερμοπλαστικό (Nylon, PC, PS, PVC) ή
θερμοσκληρυνόμενο (πολυεστέρας, εποξειδική ρητίνη)
• Οι ίνες συνήθως είναι (γυαλί , άνθρακα ή Kevlar) μέχρι 50%κ.ο.
• Η διάμετρος των ινών κυμαίνεται 0.0025-0.13 mm
• Κοκκώδη σύνθετα υλικά (με πυρίτιο, σφαιρίδια γυαλιού, carbon
black και πολλά άλλα είδη)
• Whiskers, κρύσταλλοι διαμέτρου 0.001 mm, με μεγάλη αντοχή
Ενίσχυση πολυμερών με
σωματίδια
ρc φ p ρ p + φ0 ρ0
=
1 wp w0
= +
ρc ρp ρ0
Οργάνωση των δομικών συνθέτων:
μεταβλητές σχεδιασμού
(α) Σύνηθες πολύστρωτο (b) αφρώδες σύνθετο σε μορφή σάντουιτς (c) κυψελωτό σε μορφή
σάντουιτς
 Πλεονεκτήματα συνθέτων υλικών
• CMCs: αυξημένη ακαμψία
Force
particle-reinf
• PMCs: αυξημένος λόγος E/ρ
ceramics
103
E(GPa)
fiber-reinf 102 PMCs
un-reinf 10 metal/
metal alloys
1
Bend displacement
-4
.1 G=3E/8 polymers
10 .01 K=E
εss (s-1) 6061 Al .1 .3 1 3 10 30
Density, ρ [mg/m3]
• MMCs: 10 -6
αυξημένη αντοχή T.G. Nieh, "Creep rupture of a silicon-

σε ερπυσμό 10 -8 6061 Al
carbide reinforced aluminum composite",
Metall. Trans. A Vol. 15(1), pp. 139-146,
w/SiC 1984. Used with permission.

whiskers
σ(MPa)
10 -10
20 30 50 100 200
 Σύνθετα υλικά: Κοκκώδη-I

Σωματίδια Ίνες Δομικά

• Παραδείγματα:
- Spheroidite μήτρα: σωματίδια: Adapted from Fig.
cementite 10.19, Callister 7e.
steel ferrite (α) (Fig. 10.19 is
(όλκιμος) (Fe3 C) copyright United
States Steel
(ψαθυρό) Corporation, 1971.)
60 µm
Adapted from Fig.
- WC/Co μήτρα: σωματίδια: 16.4, Callister 7e.
cemented cobalt WC (Fig. 16.4 is courtesy
Carboloy Systems,
(όλκιμο) (ψαθυρό,
carbide Vm : σκληρό)
Department, General
Electric Company.)

5-12 vol%! 600 µm

Adapted from Fig.

- Ελαστικά μήτρα: σωματίδια:

16.5, Callister 7e.
(Fig. 16.5 is courtesy
- αυτοκινήτου έλαστομερέςrubber C Goodyear Tire and
Rubber Company.)
(στιβαρό)
(παραμορφώσιμο)
0.75 µm
 Σύνθετα υλικά: Κοκκώδη-III

Σωματίδια Ινώδη Δομικά

• μέτρο ελαστικότητας, Ec, συνθέτων:
-- δύο προσεγγίσεις.
άνω όριο : “νόμος φάσεων”
Ec = VmEm + VpEp
E(GPa)
Data: 350 Adapted from Fig. 16.3,
lower limit:
Cu matrix 30 0 Callister 7e. (Fig. 16.3 is
w/tungsten 250 1 Vm Vp from R.H. Krock, ASTM
= + Proc, Vol. 63, 1963.)
particles 20 0 Ec Em Ep
150

0 20 40 60 80 10 0 vol% tungsten
(Cu) (W)
• Εφαρμογή σε άλλες ιδιότητες:
-- ηλεκτρική αγωγιμότητα, σe: Αντικατάσταση E στις ανωτέρω εξισώσεις με σe.
-- θερμική αγωγιμότητα, k: Αντικατάσταση E στις ανωτέρω εξισώσεις με k.
Μέτρο ελαστικότητας για κοκκώδη σύνθετα
υλικά
Einstein για ιξώδες αραιών
διαλυμάτων

kE συντελεστής απόδοσης της ενισχυτικής δράσης

του σωματιδίου

Για μη σφαιρικά σωματίδια η εξίσωση Einstein

ισχύει επίσης αρκεί η διαφορά των μέτρων ελαστικότητας
να είναι μεγάλη
Η ενίσχυση επηρεάζεται σημαντικά από τη γεωμετρία των σωματιδίων.
Εάν είναι μακρόστενα, όσο αυξάνει ο λόγος L/D αυξάνει η ενίσχυση και
οι τιμές του συντελεστή kE
Μέτρο ελαστικότητας για κοκκώδη σύνθετα
υλικά
E c = E m (1+2.5 Vf ) Einstein (1906),
(αιώρημα στερεών σφαιριδίων σε Νευτώνειο υγρό)
Ισχύει για μικρές περιεκτικότητες σε έγκλεισμα και
για τέλεια συνοχή μεταξύ εγκλείσματος και μήτρας. Με τον όρο τέλεια συνοχή
εννοείται ότι δεν υπάρχει σχετική κίνηση μήτρας σωματιδίων κατά τη
διάρκεια της φόρτισης, μέχρι κάποιου ορίου πάνω από το οποίο σπάει
ο δεσμός μήτρας εγκλείσματος.
Το έγκλεισμα είναι από υλικό σκληρότερο από τη μήτρα.
Ο όγκος του εγκλείσματος είναι σημαντική παράμετρος και όχι το βάρος του,
και το μέγεθος των σωματιδίων δεν επηρεάζει την ενισχυτική τους δράση.
Μέτρο ελαστικότητας για κοκκώδη σύνθετα
υλικά
E c = E m (1+2.5 Vf +14.1 Vf2 ) Guth-Smallwood (1945)

 Vf G f Vm 
+
E c  (7-5ν m ) G m +(8-10ν m )G f 15(1-ν m ) 
=  Kerner (1956)
Em  V f G m
+
Vm 
 (7-5ν m )G m +(8-10ν m )G f 15(1-ν m ) 
για εγκλείσματα πιο σκληρά από τη μήτρα το μοντέλο απλοποιείται ως εξής
Ec Vf  15(1-ν m ) 
= 1+  
Em Vm  (8-10ν m ) 
 Μέτρο ελαστικότητας για κοκκώδη σύνθετα υλικά
Ο Einstein επεξεργάστηκε τη θεωρία εσωτερικής τριβής
σφαιρών που αιωρούνται μέσα σε ρευστό , ώστε να μην
εξασκεί δυνάμεις συνοχής στις σφαίρες. Στην περίπτωση
αυτή ισχύει Ec
= 1+V f
Em
Εάν τα σωματίδια είναι φυσσαλίδες αέρα,
ή βρίσκονται μέσα σε κενά, τότε η εξίσωση Kerner γράφεται:
1 1 Vf 15(1-ν m ) 
= +  
E c E m Vm  7-5ν m 
στην περίπτωση αυτή ο δεσμός εγκλείσματος μήτρας είναι ασθενής,
και σπάζει όταν εφαρμοστεί φορτίο, και η μήτρα παραμορφώνεται
περισσότερο από το έγκλεισμα.
Οι Sato-Furukawa διατύπωσαν για την περίπτωση αυτή την εξίσωση:
  1 y 2   y3T 1+y-y 2  y 2 T 1+y-y 2 
Ε c =E m  1+  1- 3 1-y+y 2  - 3(1-y) 1-y+y 2 
 2 1-y    
όπου y=Vf1/3 και Τ ο παράγοντας συνοχής που γίνεται μηδέν για τέλεια
συνοχή και μονάδα για μηδενική συνοχή.
 Μέτρο ελαστικότητας για κοκκώδη σύνθετα υλικά
Μια βασική παραδοχή για τις παραπάνω θεωρίες είναι ότι τα εγκλείσματα δεν
σχηματίζουν συσσωματώματα. Τα συσσωματώματα δημιουργούν κοιλότητες αέρα
και ο φαινόμενος όγκος είναι μεγαλύτερος του πραγματικού όγκου του εγκλείσματος
O Mooney διετύπωσε την εξίσωση που προβλέπει την ύπαρξη συσσωματωμάτων

Ec  2.5Vf 
= exp   όπου ισχύει
Em  1-sVf 

φαινόμενος όγκος εγκλείσματος

s= , η ελάχιστη τιμή του s είναι η μονάδα
πραγματικός όγκος εγκλείσματος
συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 1.2 και 2 σύμφωνα με πειραματικές μετρήσεις
Γραφική αναπαράσταση των βασικότερων μοντέλων σχετικού μέτρου
ελαστικότητας ως προς την κ.ο. περιεκτικότητα σε έγκλεισμα
 Η έννοια της ενδιάμεσης φάσης
(α) Διφασικό μοντέλο (b) Διφασικό μοντέλο με την ύπαρξη ενδιάμεσης φάσης

Ε c =E f Vf k+E m Vm +E i Vi
 Αντοχή κοκκωδών συνθέτων
υλικών
Ημιεμπειρικές εξισώσεις

σ u =a-bVf
c
Piggott-Leidner (1974)

σ u c =σ u m -bVfn , n<1, b>0, Nicolais-Mashelkar (1976)

σ u c =σ u m exp [ -rVf ] , όπου r=2.66 , Schrager (1978)

Παραμόρφωση θραύσης κοκκωδών συνθέτων
υλικών
Ημιεμπειρικές εξισώσεις
ε c =ε m (1-1.105 V1/3
f ) Smith (1961)

ε c =ε m (1- V1/3
f ) , Bueche (1960),
με βάση μοντέλο από κυβικά σωματίδια σε κυβική διάταξη

ε c =ε m 1-Vf {1+(Δr/R)}  όπου Δr η αύξηση της ακτίνας R των σωματιδίων

3
 
λόγω της παρουσίας της ενδιάμεσης φάσης. Για πολλά πολυμερή βρέθηκε
[1 + (∆r / R)] ίσο με 1.75.
3

Mε βάση την τιμή αυτή έχουμε

εm
=1+1.75Vf +(1.75Vf ) 2 +...
εc
Σύνθετα υλικά: Ινώδη
Particle-reinforced Fiber-reinforced Structural

• οι ίνες είναι από μόνες τους πολύ ισχυρές

– Παρέχουν σημαντική ενίσχυση στο σύνθετο
– Π.χ.: ίνες γυαλιού (fiber-glass)
• Συνεχή ινώδη νήματα στην πολυμερική μήτρα
• Αντοχή λόγω των ινών
• Το πολυμερές συγκρατεί τις ίνες και τις προστατεύει
από το περιβάλλον
Σύνθετα υλικά: Ινώδη
Σωματίδια Ινώδη Δομικά
• υλικά ινών
– Whiskers – Λεπτοί μονοκρύσταλλοι – υψηλός λόγος μήκους
προς διάμετρο
• γραφίτης, SiN, SiC
• Τέλεια κρυσταλλική δομή– εξαιρετική αντοχή
• Υψηλό κόστος

– Ίνες
• polycrystalline or amorphous
• generally polymers or ceramics
• Ex: Al2O3 , Aramid, E-glass, Boron, UHMWPE

– Σύρματα
• Metal – steel, Mo, W
 Προσανατολισμός ινών
Adapted from Fig.
16.8, Callister 7e.

Συνεχείς προσανατολισμένες τυχαία

προσανατολισμένες
ασυνεχείς
 Σημαντικότερα είδη ινών
• Ίνες άνθρακα (με βάση PAN, με βάση την πίσσα)
• Ίνες γυαλιού (τύπου A,B,C,E,S)
• Οργανικές ίνες (πολυαιθυλένιο, πολυαμίδιο –Kevlar)
• Φυσικές ίνες (λινάρι, κάναβη, baboo, μπανάνα κλπ)
 Ίνες γυαλιού, Ίνες άνθρακα
Αποτελούν τα σημαντικότερα είδη ινών
Μπορούν να συγκαταλέγονται στα κεραμικά είδη ινών, αλλά λόγω της
σπουδαιότητάς τους εξετάζονται χωριστά
 Σημαντικότερα είδη φυσικών ινών
• Φυσικές ίνες (ορυκτά, ζώα, φυτά)
ορυκτά (αμίαντος, βοεμίτης, επιμήκεις μονοκρύσταλλοι (whiskers)
από διάφορα καρβίδια, οξείδια κλπ).
ζωικές ίνες (α(από ζώα που εκτρέφει ο άνθρωπος).
φυτικές ίνες (βαμβάκι, γιούτα, λινάρι, κάνναβη)
Πλεονεκτήματα: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ανακυκλώσιμες, χαμηλή
πυκνότητα.
Mειονεκτήματα : εύφλεκτες, υγροσκοπικές, χαμηλού μέτρου
ελαστικότητας.
Διάγραμμα τάσης –παραμόρφωσης για ίνες,
μήτρα και ινώδες σύνθετο
 Αντοχή σύνθετου υλικού: Διαμήκης φόρτιση

συνεχείς ίνες
• Διαμήκης παραμόρφωση
σc = σmVm + σfVf και εc = εm = εf
κατ όγκον περιεκτικότητα

∴ Ece = Em Vm + EfVf Διάμηκες μέτρο

Ff EfVf
= f = fiber E = σ/ε , το μοντέλο
Fm E mVm m = matrix αντιστοιχεί στο άνω
όριο για τα κοκκώδη
σύνθετα
Αντοχή σύνθετου υλικού: εγκάρσια φόρτιση

• In transverse loading the fibers carry less of the

load and are in a state of ‘isostress’

σc = σm = σf = σ εc= εmVm + εfVf

1 Vm Vf
∴ = + transverse modulus
Ect E m Ef

E = σ/ε
αυτό το μοντέλο αντιστοιχεί
στο κάτω όριο στα κοκκώδη
σύνθετα υλικά
An Example:

UTS, SI Modulus, SI
57.9 MPa 3.8 GPa
2.4 GPa 399.9 GPa

(241.5 GPa)

(9.34 GPa)

Note: (for ease of conversion)

6870 N/m2 per psi!
 Επίδραση της γεωμετρίας , της δομής και της διάταξης των ινών στις ιδιότητες
συνθέτων υλικών

Παράμετροι της μικροδομής

• Διάμετρος ίνας
• Μήκος ίνας
• Κατανομή του μήκους των ινών
• Κ.ο. περιεκτικότητα των ινών
• Προσανατολισμός των ινών
• Διάταξη των ινών

51
Επίδραση της γεωμετρίας , της δομής και της διάταξης των ινών στις ιδιότητες
συνθέτων υλικών

52
 Εξαγωνική και τετραγωνική διάταξη των ινών
Τα περισσότερα από τα σύγχρονα σύνθετα υλικά υψηλής τεχνολογίας αποτελούνται από πολλές
στρώσεις , όπου η κατεύθυνση των ινών σε κάθε μια είναι αυστηρά προσδιορισμένη. Για την
πρόβλεψη των ελαστικών ιδιοτήτων των συνθέτων υλικών κάθε στρώση θεωρείται ομοιογενής με
την προυπόθεση της ομοιόμορφης διάταξης των ινών. Οι ίνες στις στρώσεις μπορεί να είναι
συνεχείς ή μικρού μήκους , προσανατολισμένες ή όχι. Το σύνολο των στρώσεων ονομάζεται
πολύστρωτο σύνθετο υλικό (laminate)

53
Τετραγωνική διάταξη

όπου α η διάκεντρος των ινών (απόσταση μεταξύ των κέντρων

των ινών)

στο επίπεδο
𝜋𝜋 𝑑𝑑 2 ⁄4 𝜋𝜋𝑑𝑑 2
V=𝛼𝛼 2 , 𝜙𝜙= = 2,
𝛼𝛼 2 4𝛼𝛼
𝜋𝜋 𝑑𝑑 2 ⁄4 𝜋𝜋𝜋𝜋
𝜙𝜙s= = (περιλαµβάνει ίνες και την ενδιάµεση µήτρα)
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝛼𝛼
(𝛼𝛼 − 𝑑𝑑) 𝛼𝛼 𝑑𝑑
𝜙𝜙mp= = 1 − (στρώση µήτρας)
𝛼𝛼 2 𝛼𝛼 𝑑𝑑 𝜙𝜙
=2
𝛼𝛼 𝜋𝜋
οταν οι ίνες εφάπτονται d=𝛼𝛼 και τότε 𝜙𝜙max = 0.785
Εξαγωνική διάταξη

ℎ2 3
εμβαδόν ισοπλεύρου τριγώνου πλευράς h:
4
𝜋𝜋𝑑𝑑 2
𝜀𝜀𝜀𝜀𝜀𝜀𝜀𝜀𝜀𝜀ό𝜈𝜈 κυκλικού τοµέα γωνίας 60𝜊𝜊 :
24

𝜋𝜋𝑑𝑑 2
3 𝜋𝜋𝑑𝑑 2
𝜙𝜙= 24 = 2 (κ.ο. περιεκτικότητα)
2
ℎ 3 2ℎ 3
4
𝜋𝜋 𝑑𝑑 2 ⁄4 𝜋𝜋𝜋𝜋
𝜙𝜙s= = (περιλαµβάνει ίνες και την ενδιάµεση µήτρα)
𝑑𝑑𝑑 ℎ
ℎ2 3 𝜋𝜋𝑑𝑑 2
− 3 𝜋𝜋𝑑𝑑 2
𝜙𝜙mp= 4 24 = 1 − (στρώση µήτρας)
ℎ2 3 2 3ℎ2
4

οταν οι ίνες εφάπτονται d=h 𝜙𝜙max 0.907

 Απόσταση ινών s ως προς το σύστημα διάταξης

𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝛵𝜂𝜂 𝛿𝛿𝛿𝛿𝛼𝛼𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏
1⁄2
𝜋𝜋
s=𝛼𝛼−d=d −1
4𝜙𝜙

𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝛦𝜂𝜂 𝛿𝛿𝛿𝛿𝛼𝛼𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏𝜏

1⁄2
𝜋𝜋
𝑠𝑠 = ℎ − 𝑑𝑑 = 𝑑𝑑 −1
2 3𝜙𝜙
Προσανατολισμός των ινών
 Κατ όγκον και κατά βάρος περιεκτικότητα

Η κατ όγκον περιεκτικότητα του συστατικού 1 (V1):

𝑊𝑊1 ⁄𝜌𝜌1
𝑊𝑊1 ⁄𝜌𝜌1 + 𝑊𝑊2 ⁄𝜌𝜌2

H κατά βάρος περιεκτικότητα του συστατικού 1 (W1):

𝜌𝜌1 𝑉𝑉1
𝜌𝜌1 𝑉𝑉1 + 𝜌𝜌2 𝑉𝑉2

ρ1, ρ2 οι πυκνότητες των συστατικών 1 και 2

 Προσανατολισμός των ινών
Η κατανομή του προσανατολισμού μπορεί να μελετηθεί στο ιστόγραμμα
του σχήματος, όπου φαίνεται η ποσοστιαία κατανομή των ινών ανά
κατεύθυνση. Για τυχαίο προσανατολισμό το ιστόγραμμα είναι κύκλος.
 Κατανομή του μήκους των ινών
Το μήκος της ίνας επηρεάζει σημαντικά τις ιδιότητες των συνθέτων υλικών.
Είναι βασικό να γνωρίζουμε την κατανομή του μήκους.
Υπάρχουν έμμεσες και άμεσες μέθοδοι προσδιορισμού του μήκους των
ινών.
Στις έμμεσες, περιλαμβάνονται οι μετρήσεις των μακροσκοπικών ιδιοτήτων
του σύνθετου (πχ μέτρο ελαστικότητας, αντοχή). (όχι ακριβείς)
Στις άμεσες και προκειμένου για πολυμερική μήτρα, αφού η μήτρα
διαλυθεί ή καεί, παραμένουν οι ίνες οι οποίες μετρώνται και
κατασκευάζεται το ιστόγραμμά τους.
Κατανομή μήκους ινών σύνθετου υλικού από
ρητίνη (injection moulding).
Αρχικό μήκος ινών 6mm
ΣΥΝΘΕΤΑ ΥΛΙΚΑ
Οι μηχανικές ιδιότητες των συνθέτων υλικών αποτελούν
τρόπον τινα ένα ‘μέσο όρο’ των ιδιοτήτων των υλικών που
συναποτελούν το σύνθετο υλικό. Η αντοχή του σύνθετου δεν
προκύπτει ως αποτέλεσμα μικροσκοπικής αλληλεπίδρασης
μεταξύ των φάσεων, λόγω του ότι η κλίμακα των φάσεων είναι
μεγάλη συγκρινόμενη με εκείνη όπου η αλληλεπίδραση
μπορεί να είναι καθοριστική. Αυτό όμως δεν ισχύει στην
περίπτωση των νανοσυνθέτων υλικών. Πιο συγκεκριμένα, όταν
το μέγεθος και η μέση απόσταση μεταξύ των εγκλεισμάτων
είναι μικρότερη της τάξης του μm, τότε η μηχανική
συμπεριφορά των συνθέτων υλικών επηρεάζεται σημαντικά
από την αλληλεπίδραση (σε μοριακό επίπεδο) μήτρας-
εγκλεισμάτων.

62
• Βασικές αρχές
Ο κατάλληλος ‘μέσος όρος΄ των ιδιοτήτων των
επιμέρους συστατικών υλικών (φάσεων)
μπορεί να εξαχθεί με αναφορά το επόμενο
σχήμα. Το διφασικό υλικό αποτελείται από Ν
πλάκες (στρώσεις) των φάσεων α και β ,
πάχους αντίστοιχα. Η κατ όγκον
περιεκτικότητα κάθε φάσης είναι:

α β
Vα = , Vβ =
α +  β α +  β

63
Σχήμα 1: a) Περίπτωση κοινής τάσης
b) Περίπτωση κοινής παραμόρφωσης

64
Όταν η δύναμη F εφαρμόζεται όπως στο σχήμα (1) η
τάση που ασκείται σε κάθε φάση είναι , και είναι F/L2
κοινή για τις δύο φάσεις. Κάνοντας την παραδοχή ότι
οι παραμορφώσεις είναι ισοδύναμες με εκείνες
εα , ε β
του εφελκυσμού των επι μέρους τμημάτων, τότε
(2)

∆ α = ε α  a

65
 Η ολική επιμήκυνση του
σύνθετου ∆ c θα είναι:

∆ c = N ∆ a + N ∆ β (3)

Και η παραμόρφωση του σύνθετου

∆ c ∆ α + ∆ β
εc = =
N( α +  β )
(4)
α +  β

Λόγω της σχέσης (1) η σχέση (4) δίνει :

ε c = Vα ε α + Vβ ε β (5)

Για ελαστική παραμόρφωση των δύο φάσεων έχουμε:

66
  Vα Vβ 
ε c = σ  + 
E E  (6)
 α β 

Και το μέτρο του σύνθετου Εc=σ /εc θα είναι:

1 Vα Vβ
= + (7)

E c Eα E β

Eα E β
ή Ec = (8)
Vα E β + Vβ E α

67
Η σχέση (8) αποτελεί ένα νόμο φάσεων για την περίπτωση της κοινής τάσης.
Συνήθως όμως στα σύνθετα υλικά η διάταξη των φάσεων είναι όπως του σχήματος
(1b) και τότε η παραμόρφωση είναι κοινή , ενώ η τάση μοιράζεται όχι αναλογικά στις
επιμέρους φάσεις. Έτσι, η συνολική δύναμη F δίνεται από :

F = N L (σ α  α + σ β  β ) (9)

Όπου σα,σβ είναι η τάση σε κάθε στρώση της φάσης α και β αντίστοιχα.
Διαιρώντας τη σχέση (9) με τη διατομή N L( α +  β )
υπολογίζουμε τη συνολική τάση σc του σύνθετου υλικού:

σα α σββ
σc = + = σ α Vα + σ β Vβ
α +  β α +  β (10)

Συνεπώς το μέτρο του σύνθετου Εc=σc/ε θα είναι :

E c = Vα E α + Vβ E β (11)
68
Η σχέση (11) αποτελεί ένα νόμο φάσεων για την περίπτωση κοινής παραμόρφωσης.
Στο σχήμα (2 ), παρουσιάζεται ο λόγος της δύναμης που παραλαμβάνεται από
τη φάση α σε σχέση με τη δύναμη στη φάση β , ως προς την κ.ο. περιεκτικότητα
σε υλικό α, για διάφορες τιμές του λόγου Eα / E β

των μέτρων ελαστικότητας. Δεδομένου ότι το

Eα είναι πολύ μεγαλύτερο του Eβ

η φάση α αξιοποιείται περισσότερο στην περίπτωση της ίσης παραμόρφωσης.

Για μεγαλύτερη απόδοση θα πρέπει η κ.ο. περιεκτικότητα σε φάση α να είναι μεγάλη.
Αυτό δεν ισχύει όπως θα δούμε στην περίπτωση των νανοσυνθέτων υλικών.

69
Σχήμα 2: Λόγος της δύναμης των δύο φάσεων ως προς την κ.ο. Περιεκτικότητα σε ισχυρή φάση (α). Για την
περίπτωση κοινής τροπής ο λόγος αυξάνει με την περιεκτικότητα και το λόγο των αντίστοιχων μέτρων
ελαστικότητας.

70
Ενίσχυση με συνεχείς ίνες
Η πλέον συνήθης γεωμετρία στα συμβατικά σύνθετα υλικά
είναι εκείνη όπου η διεσπαρμένη φάση είναι με τη μορφή ινών.
Αυτό οφείλεται στις εξαιρετικά υψηλές αντοχές
που αποκτούν τα περισσότερα υλικά όταν είναι με τη μορφή ινών.
Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται οι ιδιότητες των ινών
μεταλλικών και μη-μεταλλικών υλικών.
Οι μη-μεταλλικές ίνες εμφανίζουν όχι μόνο υψηλές αντοχές,
αλλά και υψηλό λόγο αντοχής προς πυκνότητα, γεγονός που
τις καθιστά ελκυστικές για εφαρμογές δομικών υλικών
στην αεροδιαστημική. Εκτός από τις υψηλές αντοχές,
καθοριστικός παράγοντας σύγκρισης είναι και ο τρόπος
διασποράς των ινών στο υλικό της μήτρας. Στην περίπτωση
πολυμερικής μήτρας (εποξειδική ρητίνη, πολυεστέρας) αυτό
είναι σχετικά μη δαπανηρή διαδικασία συγκρινόμενη με τις μεταλλικές μήτρες.

71
Από την άλλη πλευρά, τα πολυμερικά σύνθετα έχουν
περιορισμένη θερμοκρασιακή κλίμακα εφαρμογής, λόγω της
υποβάθμισης που υφίστανται στις υψηλές θερμοκρασίες. Γενικά
όμως η χρήση πολυμερικών συνθέτων υλικών είναι πολύ
εκτεταμένη τόσο σε εφαρμογές καθημερινής ζωής όσο και
υψηλού τεχνολογικού ενδιαφέροντος,
συγκρινόμενη με τα σύνθετα μεταλλικής μήτρας.

72
 Η μηχανική συμπεριφορά των ινωδών συνθέτων υλικών περιγράφεται από την
εξίσωση (10) της κοινής παραμόρφωσης:

σ c = Vf σ f + Vmσ m (12)

Όπου ο δείκτης f αντιστοιχεί στην ίνα και ο δείκτης m στη μήτρα.

Το διάγραμμα τάσης-παραμόρφωσης ενός ινώδους σύνθετου υλικού διακρίνεται
σε διάφορα στάδια (σχήμα 3). Στο πρωτο στάδιο (Ι) η παραμόρφωση είναι πολύ μικρή
ώστε και οι δύο φάσεις συμπεριφέρονται ελαστικά:

σ c = E c ε c = ε c [Vf E f + V m E m ] (13)

Συνήθως η μήτρα αρχίζει να παραμορφώνεται πλαστικά σε παραμορφώσεις όπου

η ίνα παραμένει ελαστική. Αυτό σηματοδοτεί την έναρξη του σταδίου (ΙΙ) για το οποίο :

σ c = Vf E f ε c + Vmσ m (ε c ) (14)

σ m (ε c ) είναι η τάση στη μήτρα. Το αντίστοιχο μέτρο για το

στάδιο ΙΙ είναι :
73
Σχήμα 3: Καμπύλη τάσης-παραμόρφωσης ινώδους σύνθετου υλικού.
a) στάδιο Ι , ελαστική παραμόρφωση μήτρας και ίνας, στάδιο ΙΙ , πλαστική παραμόρφωση μήτρας, ελαστική ίνα.
b) σε τρίτο στάδιο πλαστική τροπή για τις δύο φάσεις, μεταγενέστερη αστοχία μήτρας σε σχέση με την ίνα.

74
 dσ c  dσ 
E ′c = = Vf E f + Vm  m  (15)
dε c  dε c 

Συνήθως ο δεύτερος όρος της σχέσης (15) είναι πολύ μικρός σε σύγκριση με τον
πρώτο και έχουμε :

E ′c ≅ Vf E f (16)

Πολλά είδη ινών δεν εμφανίζουν μόνιμες παραμορφώσεις πριν από τη θραύση.
Έτσι η αντοχή των αντιστοιχων συνθέτων υλικών καθορίζεται κυρίως από το δεύτερο
στάδιο. Ορισμένες όμως μεταλλικές ίνες παραμορφώνονται πλαστικά πριν από τη
θραύση, και τα αντίστοιχα σύνθετα εμφανίζουν ένα τρίτο στάδιο ΙΙΙ στην καμπύλη
τάσης-παραμόρφωσης, σχήμα (3 ).
Από το σχήμα αυτό προκύπτει ότι και όταν η θραύση του σύνθετου επέρχεται
ταυτόχρονα με τη θραύση της ίνας, η μήτρα εξακολουθεί να δέχεται φορτίο και να
παραμορφώνεται. Δηλαδή παρατηρείται μια δεύτερη τάση θραύσης για τη μήτρα

Vm (T .S .) m

75
 Στο σχήμα ( b) εμφανίζεται ένα τρίτο στάδιο ΙΙΙ όπου και η μήτρα και η ίνα
παραμορφώνονται πλαστικά. Η αστοχία της ίνας επέρχεται σε μικρότερη τροπή εf
από τη μήτρα , ενώ η αστοχία της μήτρας δεν ταυτίζεται με της ίνας. Σε ότι αφορά την
τάση θραύσης του σύνθετου, και όταν η αστοχία συμπίπτει με τη θραύση της ίνας,
μπορεί να γραφεί ο νόμος των φάσεων :

(T.S.)c = Vf (T.S.)f + Vmσ m (ε f ) (17)

Όπου (T.S.)ηc αντοχή του σύνθετου, και σ mη(ετάση

f)
της μήτρας για την αντίστοιχη
τροπή αστοχίας της ίνας. Η σχέση (17) φαίνεται στο σχήμα ( 4a), όπου παρουσιάζεται η
( )c
T.S.ως προς .
Vf
Εάν η κ.ο. περιεκτικότητα σε έγκλεισμα είναι μικρή, μικρότερη από μια κρίσιμη τότε η
μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη στη σχέση (17). Η εξέλιξη αυτού
του μεγέθους φαινεται στο σχήμα ( 4 b). Δηλαδή ισχύει

(T.S.) c = Vm (T .S .) m V f ≤ Vc
(T.S.) c = V f (T.S.) f + Vmσ m (ε f ) Vf ≥ Vc

76
Σχήμα 4: H αντοχή σε εφελκυσμό (καμπύλη a) από το νόμο των φάσεων και (καμπύλη b) η
δευτερογενής αντοχή σε εφελκυσμό

77
 Απλά μικρομηχανικά μοντέλα

Ece = Em Vm + EfVf Διάμηκες μέτρο (Voigt)

1 Vm Vf
∴ = +
Ect E m Ef Εγκάρσιο μέτρο (Reuss)

Halpin-Tsai
Παράδειγμα εφαρμογής απλών μικρομηχανικών μοντέλων
(εποξειδική ρητίνη με ίνες άνθρακα). Η εφαρμογή του H-T απαιτεί
ζ=2 και ζ=2.5 για το εγκάρσιο και διατμητικό μέτρο αντίστοιχα
Σύγκριση μικρομηχανικών
μοντέλων
Μέτρο ελαστικότητας σε θλίψη
Μοντέλο Takayanagi
Ανισοτροπία ινωδών συνθέτων υλικών

Για ισότροπο υλικό ελαστικών σταθερών Ε, ν, G

Ο νόμος του Hooke μας δίνει:
Ανισοτροπία ινωδών συνθέτων υλικών
Παραμόρφωση λόγω σ1
Παραμόρφωση λόγω σ2
Παραμόρφωση λόγω σ3
Διατμητικές τάσεις
Πίνακας ελαστικών σταθερών και
ελαστικών συντελεστών
(Ορθότροπο υλικό)
Ο δείκτης 1 δηλώνει το σύστημα αξόνων
1-2-3
Με βάση το θεώρημα αμοιβαιότητας των Maxwell-Betti :
οι σχέσεις των ελαστικών συντελεστών είναι ως εξής

όπου
S=S11S22S33 -S11S23S23 -S22S13S13 -S33S12S12 +2S12S23S13
Εγκαρσίως ισότροπο υλικό
Μετασχηματισμοί των σχέσεων τάσης-παραμόρφωσης
 Σχέση ελαστικών σταθερών για
στραμμένο υπό γωνία θ σύστημα αξόνων
Μεταβολή μέτρου ελαστικότητας και αντοχής στη θραύση
ως προς τη γωνία μεταξύ αξονικού φορτίου και
προσανατολισμού των ινών για σύνθετο υλικό εποξειδικής
ρητίνης με ίνες άνθρακα
Ενίσχυση με ασυνεχείς ίνες-Μοντελο του COX
• Η υπόθεση της κοινής τροπής που αναλύθηκε για ινώδη
σύνθετα με συνεχείς ίνες δεν ισχύει στην περίπτωση των
κοντών ινών. Η αποτελεσματικότητα των ινών στην ενίσχυση
της μήτρας μειώνεται καθώς το μήκος της ίνας ελαττώνεται.
Θεωρούμε μια ίνα μήκους  , εμβαπτισμένη σε μήτρα
μικρότερου μέτρου ελαστικότητας, σχήμα (5). Για τέλεια
πρόσφυση μήτρας-ίνας, η εξωτερικά εφαρμοζόμενη τάση θα
μεταβιβαστεί στην ίνα μέσω της διεπιφάνειας ίνας-μήτρας. Το
πρόβλημα αυτό μελετήθηκε από τον Cox (1952), με βάση τη
θεωρία της διατμητικής ανάλυσης, και με την υπόθεση ότι
μήτρα και ίνα συμπεριφέρονται ελαστικά, η διεπιφάνεια είναι
απείρως λεπτή, ο δεσμός ίνας μήτρας είναι τέλειος και
συνεπώς υπάρχει συνέχεια των παραμορφώσεων στη
διεπιφάνεια. Με τις παραπάνω υποθέσεις, ο Cox έδειξε ότι για
εξωτερικά εφαρμοζόμενη εφελκυστική τάση στο σύνθετο και
σε διεύθυνση παράλληλη στις ίνες, η εφελκυστική τάση που
αναπτύσσεται στην ίνα δίνεται από τη σχέση:

104
 𝛽𝛽𝛽𝛽 𝛽𝛽𝛽𝛽
cosh 𝑟𝑟 − cosh 𝑟𝑟
𝜎𝜎𝑓𝑓 = 𝐸𝐸𝑓𝑓 𝜀𝜀1 εφελκυστική τάση στην επιφάνεια της ίνας
𝛽𝛽𝛽𝛽
cosh
𝑟𝑟

2𝐺𝐺𝑚𝑚
𝛽𝛽 2 = −
𝐸𝐸𝑓𝑓 ln(𝜑𝜑�

𝛽𝛽𝛽𝛽
𝛽𝛽 sinh 𝑟𝑟
𝜏𝜏0 = 𝐸𝐸𝑓𝑓 𝜀𝜀1 𝛿𝛿𝛿𝛿𝛿𝛿𝛿𝛿µητική τάση στην επιφάνεια της ίνας
2 cosh 𝛽𝛽𝛽𝛽
𝑟𝑟
Παραλαβή φορτίου από την ίνα:
Σύνθετα υλικά: Ινώδη
Σωματίδια Ινώδη Δομικά

• κρίσιμο μήκος ίνας (lC) για αποτελεσματική ενίσχυση:

αντοχή ίνας σε εφελκυσμό διάμετρος ίνας
σfd Αντοχή σε διάτμηση της ενδιάμεσης φάσης
μήκος ίνας > 15
τc (interface)) ίνας -μήτρας
interface
• π.χ.: Για ίνες γυαλιού, μήκος ίνας > 15 mm είναι απαραίτητο εφόσον αυτό το μήκος
παρέχει μια “συνεχή ίνα” με ιδιότητες όπως στις συνήθεις των ινών γυαλιού
• Μακριές ίνες μεταφέρουν τάσεις πιο αποτελεσματικά!
Κοντή, παχιά ίνα: σ d Μακριά λεπτή ίνα: σ f d
μήκος ίνας < 15 f μήκος ίνας > 15
τc τc
σ(x) σ(x)
Adapted from Fig.
16.7, Callister 7e.

Φτωχή αποτελεσματικότητα ίνας καλύτερη αποτελεσματικότητα ίνας

Φόρτιση ίνας υπό την επίδραση τάσης:

σ*f d
lc =
2τ c
Αντοχή συνθέτων υλικών
Σωματίδια Ινώδη Δομικά
• Εκτίμηση του Ec και της αντοχής σε εφελκυσμό TS για ασυνεχείς ίνες:
σfd
-- ισχύει όταν μήκος ίνας > 15
τc
-- Μέτρο ελαστικότητας στη κατεύθυνση των ινών:
Ec = EmVm + KEfVf
παράγοντας πρόσφυσης:
-- προσανατολισμ. 1D: K = 1 (aligned) Values from Table 16.3, Callister 7e.
(Source for Table 16.3 is H. Krenchel,
-- προσανατολισμ. 1D: K = 0 (aligned) Fibre Reinforcement, Copenhagen:
-- τυχαία 2D: K = 3/8 (2D isotropy) Akademisk Forlag, 1964.)

-- τυχαία 3D: K = 1/5 (3D isotropy)

-- TS στην κατεύθυνση των ινών:
(TS)c = (TS)mVm + (TS)fVf (aligned 1D)
Σύνθετα υλικά: Ινώδη

Σωματίδια Ινώδη Δομικά

• ασυνεχείς, τυχαία προσ. 2D ίνες

• π.χ.: Carbon-Carbon C fibers:
-- process: fiber/pitch, then very stiff
burn out at up to 2500ºC. very strong
-- uses: disk brakes, gas (b)
C matrix:
turbine exhaust flaps, nose less stiff
cones. view onto plane less strong
• άλλες περιπτώσεις: fibers lie
-- ασυνεχείς, τυχαία προσ. 3D (a) in plane
-- ασυνεχείς, 1D

Ec = EmVm + KEfVf
παράγοντας πρόσφυσης:
-- τυχαία 2D: K = 3/8 (2D isotropy)
-- τυχαία 3D: K = 1/5 (3D isotropy)
 Τάση θραύσης:
l > lC

σ cd∗ = σ ∗f V f 1 − lC 2l  + σ m' (1 − V f )

 
όπου σ f η αντοχή της ίνας σε θραύση
∗

& σ m τάση της μήτρας όταν αστοχεί το σύνθετο

'

l < lC
lτ C
σ cd∗ ' = V f + σ m' (1 − V f )
d
όπου: d η διάμετρος της ίνας &
τ C είναι μικρότερο από την αντοχή σε διάτμηση μεταξύ μήτρας-ίνας
ή την αντοχή σε διάτμηση της μήτρας
 Σύνθετα υλικά: Δομικά

Σωαμτίδια Ινώδη Δομικά

• Κολλημένα φύλλα (στρώσεις) ινώδους υλικού
-- διαδοχή φύλλων: e.g., 0º/90º or 0°/45°/90º
-- πλεονεκτήματα: ελεγχόμενη ακαμψία

• σάντουιτς panels
-- χαμηλής πυκνότητας, πυρήνας τύπου honeycomb
Adapted from Fig.
-- πλεονεκτήματα: μικρό βάρος, αντοχή σε κάμψη 16.16, Callister 7e.

εξωτερικό φύλλο
στρώση συνοχής
honeycomb

Adapted from Fig. 16.18,

Callister 7e. (Fig. 16.18 is
from Engineered Materials
Handbook, Vol. 1, Composites, ASM International, Materials Park, OH, 1987.)
Παραμορφώσεις λόγω θερμοκρασιακών
μεταβολών σε ινώδες σύνθετο υλικό
Καταστατικές σχέσεις που περιλαμβάνουν τις θερμικές τροπές
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Thomas Courtney, “Mechanical Behavior of Materials”, Mc Graw Hill,
1990.
2. Γ.Παπανικολάου, Δ.Μουζάκης, «ΣΥΝΘΕΤΑ ΥΛΙΚΑ» Κλειδάριθμος 2007.
3. Α.Γκότσης, «ΣΥΝΘΕΤΑ ΥΛΙΚΑ», Εκδόσεις Πολυτεχνείου Κρήτης 2013.