Σύμφωνα με τη νέα ύλη.

2019-20
Περιέχει το κεφάλαιο του
Ηλεκτρομαγνητισμού.

ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ

https://vmarousis.blogspot.com

Μαρούσης Βαγγέλης
Φυσικός

2019-2020
Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ
ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ & ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΤΑΛΑΝΤΏΣΕΙΣ
ΑΠΛΗ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ (Α.Α.Τ.)
x  A t
   max  t  max  A
Εξισώσεις
a   a maxt α max   2 
Α.Α.Τ.
(χωρίς αρχική
φάση) Σχέση επιτάχυνσης – απομάκρυνσης
   2  x

x  A (t  φο)

Εξισώσεις    max (t  φο) maxA

Α.Α.Τ.
(με αρχική φάση) a   amax (t  φο)
αmax 2
Σχέση επιτάχυνσης – απομάκρυνσης

   x 2

Δύναμη στην Σώμα εκτελεί ΑΑΤ F   Dx όπου

Α.Α.Τ.
(Δύναμη επαναφοράς) D  m 2 και x =απομάκρυνση από τη ΘΙ
Προσοχή στην προηγούμενη σχέση F = Fεπανaφοράς = ΣF που ασκούνται στο
σώμα που εκτελεί ΑΑΤ
Περίοδος m D
T  2 
Α.Α.Τ. ,
D m
Ενέργεια στην Α.Α.Τ.
1 2
Δυναμική ενέργεια U Dx
2
1
Κινητική ενέργεια K  m 2
2
1 1 2
Ολική ενέργεια E  DA2  U max  mmax  Kmax
2 2

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 2 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

Δυναμική ενέργεια
σε συνάρτηση με το U
1
DA 2 2t ή U  E 2 t
χρόνο (Χωρίς φ0 ) 2
Κινητική ενέργεια 1
σε συνάρτηση με το K DA 2 2t ή K  E 2 t
χρόνο 2

Κινητική ενέργεια σε
1
συνάρτηση με την K  E  Dx2
απομάκρυνση 2
Δυναμική ενέργεια σε
1
συνάρτηση με την
ταχύτητα U  E  m 2
2

Αρχή διατήρησης της ΑΔΕΤ

ενέργειας ταλάντωσης
Σε μια τυχαία θέση Κ + U = E = ½ DA2 = σταθερή

Σε δύο τυχαίες θέσεις Κ1 + U1 = K2 +U2 = σταθερή

Από την ΑΔΕΤ με     2  x 2 και

απόδειξη έχω

a    m2  2

ΡΥΘΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ
Ρυθμός μεταβολής dK  dWF  F  dx   F 
της κινητικής dt dt dt
ενέργειας
Ρυθμός μεταβολής dU   dK
της δυναμικής dt dt
ενέργειας
Ρυθμός μεταβολής της dx  , d   , dp  F
μετατόπισης
Ρυθμός μεταβολής της
dt dt dt
ταχύτητας
Ρυθμός μεταβολής της
ορμής
Ποσοστό μεταβολής  %   ή  ή   ή ή 100%
φυσικού μεγέθους  ή  ή

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 3 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΕΛΑΤΗΡΙΑ
Νόμος του Hook Fελ =k  Δ
 = απόσταση από τη ΘΦΜ ή
 = επιμήκυνση ή συσπείρωση του ελατηρίου
Δυναμική ενέργεια U ελ = 1 k  2
του 2
ελατηρίου
Έργο της δύναμης W   U 
 U
F  
του
ελατηρίου
Έργο της δύναμης W  U  U 
W  
του
βάρους
Βαρυτική δυναμική U   mgh
ενέργεια
Προσοχή επειδή η W  ά U  ά
 U
δύναμη Fεπανaφοράς είναι F 
συντηρητική
δύναμη,όπως το βάρος ή με τη χρήση του ΘΜΚΕ
W και η Fελ ,το έργο
της υπολογίζεται με W  K  K
τον ίδιο τρόπο F
Κάθε ελατήριο θεωρείται ιδανικό δηλαδή αμελητέας μάζας (mελ=0)
και ότι υπόκειται σε ελαστικές παραμορφώσεις.
Στις ασκήσεις με ελατήρια πάντα σχεδιάζουμε το ελατήριο
 στη ΘΦΜ,
 μετά στη ΘΙ,
 στην τυχαία θέση ΤΘ , αν θέλουμε να δείξουμε ότι εκτελεί ΑΑΤ,
 στην νέα θέση ισορροπίας ΝΘΙ (εφόσον έχω αλλαγή της ΘΙ μετά από πλαστική κρούση ή
διάσπαση και το ελατήριο είναι κατακόρυφο ή σε κεκλιμένο επίπεδο) ,
 και σε οποιαδήποτε άλλη θέση μου λέει το πρόβλημα (π.χ. εκτρέπω το σώμα από τη ΘΙ
στη ΘΦΜ και το αφήνω ελεύθερο, οπότε η ΘΦΜ είναι ταυτόχρονα και ακραία θέση της
ΑΑΤ που ακολουθεί).

http://vmarousis.blogspot.com

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 4 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΦΘΙΝΟΥΣΕΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ

Δύναμη F '  b

αντίστασης
Συνισταμένη F  ma  F  F  ma  b  Dx  ma
δύναμη

A= A0 e-Λt
αν t  nT ο λόγος δύο διαδοχικών μέγιστων απομακρύνσεων
Μείωση είναι σταθερός :
πλάτους Ao A1 A2 A A
   .......  n 1  n  ....   .
A1 A2 A3 An An 1

DA2  D  A0 et   DA02  et   E  E e2t

Ενέργεια της 1 1 2 1 2
E
φθίνουσας 2 2 2 0
ταλάντωσης
A0 t 1 1 t 1 t 1
Χρόνος A  A0 et   A0 e 2   e 2  e 2  2  t 1  ln 2 
υποδιπλασιασμού ή 2 2 2

ημιζωής
t 1  n2
2


Εξαναγκασμένη Ταλάντωση
Ένα σύστημα κάνει εξαναγκασμένη ταλάντωση όταν δρα πάνω του μία εξωτερική περιοδική δύναμη
(διεγέρτης). Στην εξαναγκασμένη ταλάντωση το σύστημα έχει την συχνότητα fδ του διεγέρτη και όχι
την ιδιοσυχνότητά του fo δηλαδή την συχνότητα της ελεύθερης ταλάντωσης. f=f
διεγέρτη

f 0 =f
διεγέρτη
Συντονισμός οπότε Α = μέγιστο
fo fδ
Καμπύλη συντονισμού

1 D
Ιδιοσυχνότητα αρμονικού ταλαντωτή: f0 
2 m

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 5 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΩΝ
Σύνθεση δύο Αρχή της επαλληλίας : x = x1+x2
Α.Α.Τ. της ίδιας x1  A1t & x2  A2 (t  φ)
συχνότητας, που
γίνονται γύρω A  A12  A22  2 A1 A2
από το ίδιο A 2
σημείο στην ίδια
 
1   2
διεύθυνση. τότε για τη συνισταμένη κίνηση: x = A ημ(ωt+θ)
Σύνθεση δύο
Α.Α.Τ. της ίδιας x1  A1t & x2  A2 t
διεύθυνσης, ω1   2 ω  2
γύρω από το ίδιο x  2Aσυν( t)ημ( 1 t)
2 2
σημείο με το ίδιο
αν 1  2   x  A' t
πλάτος και
διαφορετικές συχνότητα διακροτήματος
f  f1  f 2
συχνότητες
(Διακροτήματα)
αν 1  2   1  2 2 f1  2 f 2 f1  f 2
για τη συνισταμένη   2 f   f 
2 2 2
κίνηση ισχύει:
1 2
T  άρα T 
f f1  f 2

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 6 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ
ΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ

1) Ένταση ΜΠ γύρω από 2I

ευθύγραμμο ρευματοφόρο αγωγό B  k
r
απείρου μήκους

2) Ένταση ΜΠ 2 I
στο κέντρο κυκλικού B  k
r
ρευματοφόρου αγωγού ακτίνας r

3) Ένταση ΜΠ κοντά 
στο κέντρο ρευματοφόρου B  k 4 I
σωληνοειδούς:

4) Ένταση ΜΠ κοντά 
στα άκρα ρευματοφόρου B  k 2 I
σωληνοειδούς:

5) Ορισμός μαγνητικής 6) Δύναμη Laplace σε ευθύγραμμο

διαπερατότητας υλικού: ρευματοφόρο αγωγό:

B FL  BI 

B0 FL max  BI

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΕΠΑΓΩΓΗ

7) Ορισμός μαγνητικής ροής σε   BS

επίπεδη επιφάνεια:  max  BS

8) Νόμος της επαγωγής ή νόμος 

του Faraday: E   N
t

9) Επαγωγικό φορτίο:  I  t αν I   .

Q  
 ( I  t )

10) Νόμος του Neumman για το 

επαγωγικό φορτίο: Q 
R

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 7 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΣΤΡΕΦΟΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ – Στιγμιαία τιμή της τάσης υ =V·ημωt

ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΗ ΤΑΣΗ
όπου V = NωBA το πλάτος της τάσης.

ω=2πf =2π/Τ

ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟ ΡΕΥΜΑ 
Νόμος του Ohm : i
Στα άκρα του αντιστάτη R εφαρμόζεται R
εναλλασσόμενη τάση.
Αντικαθιστώντας στη σχέση αυτή τη
στιγμιαία τιμή της τάσης:
V t
υ=V·ημωt προκύπτει ότι: i 
R
V
Αν θέσουμε I  η σχέση γράφεται
R

Στιγμιαία τιμή της έντασης του

ρεύματος i = I·ημωt

όπου:
i η στιγμιαία εναλλασσόμενη ένταση, δηλαδή η ένταση την χρονική στιγμή t.
Ι το πλάτος της εναλλασσόμενης έντασης του ρεύματος.
ωt η φάση.
ω η γωνιακή συχνότητα του εναλλασσόμενου ρεύματος.
t η χρονική στιγμή.

I0 V0
ΕΝΕΡΓΟΣ ΕΝΤΑΣΗ I εν = ΕΝΕΡΓΟΣ ΤΑΣΗ Vεν =
2 2

ΝΟΜΟΣ TOY JOULE Q = I εν2 Rt

Στιγμιαία ισχύς p: p=υi ή p=i2R

Μέση ισχύς Ρ: 
W
ή
  V  I ή   I2  R
t

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 8 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΡΕΥΣΤΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ
Πίεση p: dF
p
1Pa =1 Ν/m2 dA

Θεμελιώδης νόμος p   gh
της υδροστατικής

Πίεση σε σημείο p = pεξ + ρgh

υγρού που
ισορροπεί

Υδραυλικός F F
1= 2
ανυψωτήρας A
1
A
2

Παροχή Π:
1 m3/s ΔV
Π= ή Π = Α υ
Δt
Η μάζα Δm1 του ρευστού που περνάει από μία διατομή Α1
του σωλήνα σε χρονικό διάστημα Δt θα είναι ίση με τη
Αρχή διατήρησης μάζα Δm2 του ρευστού που περνάει στο ίδιο χρονικό
της ύλης διάστημα Δt από μία άλλη διατομή του σωλήνα Α2.
Δm1 = Δm2

Στη στρωτή ροή ενός ασυμπιεστου ρευστού η παροχή παραμένει

Εξίσωση της
ασταθερή. Δηλαδή:
συνέχειας
(είναι άμμεση συνέχεια της αρχής διατήρησης της ύλης)
1 2 1
ρυ1 +ρgh1 + P1 = ρυ22 +ρgh2 + P2 ή
Εξίσωση του 2 2
Bernoulli 1 2
ρυ +ρgh +Ρ = σταθερό
2

Θεώρημα του
Torricelli υΒ = 2gh (με απόδειξη)

Ροόμετρο του
Ventouri
(με απόδειξη)

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 9 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΕΡΕΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

ΣΤΡΟΦΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ

Γραμμικά μεγέθη:
ds
1. Γραμμική ταχύτητα υ: Εκφράζει το ρυθμό διαγραφής των τόξων: υ= (1).
dt
2. Επιτρόχιος επιτάχυνση αε: Εκφράζει το ρυθμό μεταβολής του μέτρου της
dυ
γραμμικής ταχύτητας: αε = (2).
dt
3. Κεντρομόλος επιτάχυνση ακ : Είναι υπεύθυνη για την αλλαγή της διεύθυνσης της
υ2
γραμμικής ταχύτητας υ: ακ = = ω 2r (3).
r

Γωνιακά μεγέθη:
dθ
1. Γωνιακή ταχύτητα ω: Εκφράζει το ρυθμό διαγραφής των γωνιών: ω= (4).
dt
2. Γωνιακή επιτάχυνση αγων: Εκφράζει το ρυθμό μεταβολής της γωνιακής
dω
ταχύτητας ω : αγων = (5).
dt

ω2 dω

ω1

υ2
αγων

R αε
ακ2
ακ1 dθ
t+dt
t
αε ds

υ1

d
Γωνιακή ταχύτητα 
dt
ds
Γραμμική ταχύτητα 
dt
Σχέση γραμμικής και   ds  d ( R)  R d   R
γωνιακής ταχύτητας dt dt dt
d
Γωνιακή επιτάχυνση   
dt
Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 10 Φυσικής ζητήματα
Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

Γραμμική επιτάχυνση   2  2

Κεντρομόλος 2
επιτάχυνση     2 R
R
d
Επιτρόχια επιτάχυνση  
dt
Σχέση επιτρόχιας και a  d  d ( R)  d R  a R
γωνιακής επιτάχυνσης dt dt dt
Ομαλή στροφική    0 ,   ό ,   t
κίνηση
   ό ,       t ,
Ομαλά μεταβαλλόμενη
στροφική κίνηση 1
   t  a t 2
2
Κύλιση τροχού cm    R , acm  a  a R
Ροπή δύναμης   Fl
Ροπή ζεύγους   Fd
δυνάμεων
ΣFx = 0
Ισορροπία στερεού ΣF =0 και: Σ τ = 0
σώματος ΣFy = 0

Ροπή αδράνειας I  m1r12  m2 r22  ....

Θεώρημα Steiner I p  I cm  Md 2
Θεμελιώδης νόμος της   Ia
στροφικής κίνησης
Στροφορμή υλικού L  pr ή L  mr
σημείου

Στροφορμή στερεού
σώματος L  I
Στροφορμή
συστήματος σωμάτων L  L1  L2  L3  ...

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 11 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

Θεμελιώδης νόμος της

dL
στροφικής κίνησης  
(Γενικότερη διατύπωση) dt
Θεμελιώδης νόμος της
dLσυστ
στροφικής κίνησης Στ εξ =
για σύστημα σωμάτων dt
Αν Στεξ = 0  L = σταθερή
Διατήρηση της άρα
στροφορμής I11  I 22
L  L ή
Κινητική ενέργεια 1
K  I 2
λόγω περιστροφής 2
Κινητική ενέργεια στη 1 1
K  Mcm
2
 I 2
σύνθετη κίνηση 2 2
Έργο ροπής για
στοιχειώδη γωνιακή dW    d
μετατόπιση
Έργο σταθερής ροπής W  
Ισχύς μιας δύναμης P  
1 2 1 2
Θ.Μ.Κ.Ε. W  I  I
2 2
Ρυθμός μεταβολής της
κινητικής ενέργειας στη
μεταφορική κίνηση

Ρυθμός μεταβολής της κινητικής

ενέργειας στη στροφική κίνηση
Ρυθμός μεταβολής της κινητικής
ενέργειας στη σύνθετη κίνηση

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 12 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΥΛΙΣΗΣ ΧΩΡΙΣ ΟΛΙΣΘΗΣΗ

αντιστοιχίσεις
ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΡΟΦΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

Μεταφορικά μεγέθη Γραμμικά μεγέθη Γωνιακά μεγέθη

xcm S θ
dxcm ds d
cm   ή   
dt dt dt
dcm d d
acm  a  a 
dt dt dt
ΟΜΑΛΗ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΟΜΑΛΗ ΣΤΡΟΦΙΚΗ
αcm = 0, υcm = σταθερή , αεπ = 0 , υ = σταθ αγων = 0 , ω = σταθ
ακ = υ2/r = ω2r
x cm = υcm t s  t θ = ωt

Ομαλά μεταβαλλόμενη μεταφορική Ομαλά μεταβαλλόμενη στροφική

αcm = σταθερή αεπ = σταθερή αγων = σταθερή

cm  0   cm t   0   επ t ω = ω0 ± αγων t
xcm = υ0t ± 21 acmt 2 Δs = υ0t ± 21 aεπ t 2 Δθ = ω0t ± 21 aγων t 2
χcm = S = θR Σχέσεις μεταφορικών
υcm = υ = ωR γραμμικών και γωνιακών μεγεθών για να έχω
αcm = αεπ = αγωνR κύλιση χωρίς ολίσθηση

Δύναμη F Ροπή τ
Μάζα αδράνειας m Ροπή αδράνειας Ι
ΣF = 0  υ = 0 ή υ = σταθερή Στ = 0  ω = 0 ή ω = σταθερή
(Ισορροπία)
ΣF = mαcm Στ = Ιαγων (θεμελιώδης νόμος)
Ορμή P = mυ Στροφορμή L = Iω
dp dL
 F  
dt dt
ΑΔΟ αν ΣFεξ = 0  p = σταθερή ΑΔΣτροφορμής αν Στεξ = 0  L = σταθερή
Αν F = σταθερή WF =  Fx Αν τ = σταθερή WτF =  τθ
dWF dWτ
= PF = ± Fυ F = P = ±τω
dt dt F

K μετ = 21 mυcm
2 K στροφ = 21 Ιω2
1 mυ 2 - 1 mυ2 = ΣW 1 2 1 2
ΘΜΚΕ 2
τελ 2 αρχ F ΘΜΚΕ 2 Ιωτελ - 2 Ιωαρχ = ΣWτ
ΘΜΚΕ για τη ΣΥΝΘΕΤΗ κίνηση
2 + 1 Iω2 ) - ( 1 mυ2  1 Iω 2 ) = ΣW + ΣW
( 21 mυτελ 2 τελ 2 αρχ 2 αρχ F τ

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 13 Φυσικής ζητήματα

Φυσική Γ! Λυκείου Κατεύθυνσης http://vmarousis.blogspot.com

ΚΡΟΥΣΕΙΣ
Διατήρηση της ορμής Αν F  0  dp  0  p   ή
σε σύστημα σωμάτων  dt
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΑΣΤΙΚΗ ΚΡΟΥΣΗ ΔΥΟ ΣΦΑΙΡΩΝ
(+)
m1 m2 m1 m2

πριν την κρούση μετά την κρούση

Κεντρική ελαστική m1 - m2 2m2
κρούση δύο σφαιρών υ'1 = υ1 + υ (1) και
m1 + m2 m1 + m2 2

2m1 m -m
υ'2 = υ1 + 2 1 υ2 (2)
m1 +m2 m1 +m2
Όταν m1 = m2 τότε : (1)  υ’1 = υ2 από την (2)  υ’2 = υ1
δηλαδή οι σφαίρες ανταλλάσουν ταχύτητες.

Αν υ2 = 0 m1 - m2
τότε υ'1 = υ (3)
Κεντρική ελαστική m1 + m2 1
κρούση δύο σωμάτων
με δεύτερο σώμα 2m1
και υ'2 = υ (4)
ακίνητο m1 +m2 1
Όταν m2 >> m1 τότε η (3)  υ’1= - υ1 και η (4)  υ’2 = 0

τότε η (3)  υ’1 = υ1 και η (4)  υ’2 = 2υ1

Όταν m1 >> m2
Στις σχέσεις (1), (2), (3) και (4) οι ταχύτητες αντικαθίστανται με τις
αλγεβρικές τους τιμές (με τα πρόσημά τους).
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΚΡΟΥΣΗ
(+)

m1 m2 m1+m2

πριν την κρούση μετά την κρούση

Απώλεια ενέργειας Εαπωλ = Qθ = Κ(ολ)ΠΡΙΝ – Κ(ολ)ΜΕΤΑ

στην πλαστική κρούση
Ποσοστό % απώλειας Εαπωλ
ενέργειας στην π%= 100%
Κ(ολ)ΠΡΙΝ
πλαστική κρούση

Μαρούσης Βαγγέλης – Φυσικός 14 Φυσικής ζητήματα