Utku Ustamehmetoğlu

030160308

ATÖLYE STAJ RAPORU

MAK200
2017

1
 Utku Ustamehmetoğlu
030160308

ÖLÇME

Birim adı verilen ve bilinen bir değerin aynı cinsten bilinmeyen bir değer içinde ne kadar
olduğunun araştırılmasın ÖLÇME denir. Örneğin metre, cetvel, kumpas, mikrometre vb. ölçe
aletleri ile yapılan ölçümler.

ÖLÇME ve KONTROLE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Hiçbir ölçünün mutlak tamlıkta ölçülmesi mümkün değildir. Çünkü her ölçme işleminde
okunan değer, aşağıdaki nedenlerden dolayı ölçme işlemini yapan kişiye ve diğer ortam
koşullarına göre değişir. Hatta bazen aynı iş parçası, aynı kişi tarafından farklı zamanlarda
bile ölçülse yine ölçüm sonuçları farklı olabilir. Peki bunun nedeni ne olabilir diye aklımıza
bir soru gelebilir. Bu nedenle ölçme ve kontrole etki eden başlıca faktörleri aşağıdaki
başlıklar altında toplamak mümkündür.

- Ölçme yapan kişinin sağlığı ve psikolojisi (Gözlerinin bozuk olması, ellerinin titremesi,
moral durumu).

- Ölçü aletine bakış açısı. Ölçü aletine mutlaka dik olarak bakılmalıdır.

- İş parçasının fiziksel özellikleri.

- İş parçasının hassasiyeti.

- Ölçü aletinin hassasiyeti (Ölçü aletinin bozuk olup olmaması ve yapılan ölçme hassasiyetine
uygunluğu).

- Ölçme işleminin yapıldığı ortamın ısısı. Ortam ısısı oda sıcaklığında olmalıdır (20º - 25º).

- Ölçme aletinin ısısı.

- Ölçülen işin ısısı.

- Ölçme ortamının aydınlatmasına ve güneş ışığına. Işık ışınlarının geliş açılarına.

- Ölçme işlemini yapan kişinin mesleki tecrübesi.

2
 Utku Ustamehmetoğlu
030160308

Kumpas

Kumpas, uzunluk ölçmenin yanı sıra iç çap, dış çap ve derinlik ölçmede kullanılan ölçme
aletidir.

Kısaca tarihine bir göz atmak gerekirse, en eski kumpas MÖ 6.yy da İtalya kıyılarına yakın
Greek Giglio enkaz alanında bulunmuştur. İlk kumpas tahtadan yapılmıştır. Sabit ve hareketli
çeneden oluşmaktaydı. Nadir buluntular olmasına rağmen Yunanlılar ve Romalılar tarafından
kullanılmıştır.

Kumpaslar sadece uzunluk ölçmek için kullanılmamaktaydı. Bronz kumpas Çin Xin hanedanı
döneminde dakikalık ölçümler için kullanıldı.

Modern sürmeli kumpas 1851 yılında Joseph R. Brown tarafından icat edilmiştir. Bu kesin
ölçümler veren ilk pratik araç oldu.

3
 Utku Ustamehmetoğlu
030160308

Mikrometre

Milimetrenin binde biri hassasiyet gerektiren uzunlukları ölçmeye yarayan hassas mekanik

ölçüm cihazlardır.Mikrometre, mikron cinsindeki ölçülecek değerleri uygun şartlar altında

sıfıra yakın hata ile ölçer. 0,001mm gibi ölçümler yapılabilmektedir. Bu da 1 mikrona eşittir.

Mikrometre aynı zamanda bir uzunluk ölçü birimidir. µm(mikron) sembolü ile belirtilir. 

Mikrometre, temel olarak somun içinde dönen hassas bir dişliden ve milden yapılmıştır. Mil

çevrildiğinde ileri geri hareket ederek, sabit çeneye yakınlaşır ve uzaklaşır. Hassas bir alet

olduğundan sık sık doğrulaması gerekir. Bu doğrulama işlemi mikrometreyle beraber

alınan doğrulama mastarıyla (johnson mastarı) olmaktadır.

Ölçüm sistemine göre metrik sistemli ve parmak(inç) sistemli olarak çeşitlenir. Ülkemizde
genellikle metrik mikrometreler tercih edilir.

4
 Utku Ustamehmetoğlu
030160308

Planya

Planya genel olarak herhangi bir yüzeyden ince bir katman yontan makinedir

Marangozlukta, ağaç rendelemekte kullanılan kesici tığlı aletlerin en büyüğüdür. Marangoz

planyası, düz bir tezgahın ortasındaki açıklığa yerleştirilmiş ve çevresine kesici bıçaklar
takılmış döner bir silindirin, üzerinden geçirilen ağacı yontmasıyla çalışır. Genellikle düzgün
yüzeyler elde etmeye yarar.

(teknik) Mekanik atölyelerde gidip gelme (vargel) hareketi yapan kafasına bağlı bir bıçakla
talaş kaldırarak metal bir parçayı düz olarak işleyen veya kanal açan tezgah.

5
 Utku Ustamehmetoğlu
030160308

Torna

Tornalama, kendi ekseni etrafında dönmekte olan bir iş parçası üzerinden ekseni
doğrultusunda hareket eden bir kesici takım yardımıyla talaş kaldırma işlemine denir. Bu işi
yapan tezgah Torna Tezgahı’dır.

Freze

Frezeleme, birden fazla kesici ağzı bulunan ve kendi eksein etrafında dönen bir kesici takım
yardımıyla doğrusal hereket ederek altından geçen iş parçası üzerinden talaş kaldırma
işlemine denir. Bu işi yapan tezgaha Freze Tezgahı’dır.

6
 Utku Ustamehmetoğlu
030160308

Döküm

Sıvı hammaddenin bir kalıba dökülmesiyle istenen biçimde nesneler elde etme işi. Kalıp ya
içinde dökülecek parça biçiminde boşluk kalmak üzere işlenmiş bir katıdan (metal) ya da
içinde böyle bir boşluk oluşturulabilecek bir gereçten (kum, alçı) yapılır.

Bu tür gereçlerin içinde, dökülecek parçanın modeli (ağaç, mum) ile gerekli boşluk
oluşturulur ve hammadde (çeşitli alaşımlar, fiberglas, plastik, çelik vb.) kalıpta açılan
deliklerden bu boşluğa akıtılarak döküm yapılır. Kimi dökümlerde model ya da kalıp ancak
bir kez kullanılabilir ve döküm sonucunda bozulur. Özellikle boru yapımında ve kuyumculuk
gibi hassas işlerde kullanılan santrifüj döküm tekniğinde, hammadde, hızla dönmekte olan bir
kalıba dökülür. Çubuk ve levha üretiminde kullanılan sürekli döküm tekniğinde, hammadde
suyla soğutulan açık uçlu kalıplara dökülür.

Kalıbın her döküm sonunda bozulduğu tekniklerden en önemlisi kum dökümdür. Bu teknikte,
hammadde, iki kum kalıp arasında modelin oluşturduğu boşluğa akıtılarak katılaşması
beklenir. Daha sonra üst kalıp kaldırılarak, dökülmüş parça kumdan çıkarılır. Bu teknik ucuz
ve kolaydır. Ancak dökülen parçaları kesin ölçüye getirmek için işlemek gerekir. Oysa metal
kalıplara daha hassas ve daha pürüzsüz döküm yapılabilir. Plastik hammadde ise çoğunlukla
metal kalıplara bir memeden püskürtülerek (enjeksiyon döküm) yapılır.

7
 Utku Ustamehmetoğlu
030160308

Kaynakça

https://www.muhendisbeyinler.net/kumpas-nedir/

http://www.teknikyaz.com/2015/05/mikrometre-nedir-nasil-kullanilir.html

http://www.hamitarslan.com/olcme-ve-kontrol.html

http://www.lafsozluk.com/2016/11/planya-nedir-ne-demektir-ne-ise-yarar.html

http://www.hamitarslan.com/torna-tezgahi-kisimlari.html

http://www.hamitarslan.com/freze-tezgahlari.html

http://www.ertan.com.tr/index.php/bilgi-yumag/59-dokumnedir