Professional Documents
Culture Documents
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
AMELİYATHANE
ALETLERİ
Yrd. Doç. Dr. Ayla TİSİNLİ
Bu el kitapçığı, temel ameliyat aletleri ve bu aletlerin ameliyat esnasında ve ameliyat sonrası bakımları
hakkında bilgi içermektedir.
Bir hastanede en fazla harcama cerrahi enstrümanlara yapılır. Enstrümanların fonksiyonlarını tam
yapabilmesi ve kullanma süresinin uzun olabilmesi için özel bakım gerekmektedir. Bunun için
enstrümanın NASIL kullanılması ve NASIL bakılması gerektiğinin de bilinmesi gerekir.
Cerrahi aletler teşhis veya tedavi amacıyla yapılan ameliyatlara göre dizayn edilmiştir.
Örneğin ameliyat esnasında spesifik bir fonksiyon için değişik aletler kullanılabilmektedir.
b- Çekmek
Ameliyat esnasında elle tutulan veya kendi kendine ayırma-çekme işlemini gerçekleştiren
retraktörler/ekartörler vardır. Örneğin kemik ve deriyi çeken kanca şeklindeki retraktörler (huklar).
Yakalamak, tutma ve sıkıştırma amaçlı birçok klemp çeşitleri vardır. Örneğin; hemostatlar, pansuman
ve doku pensetleri, kemik tutucular, iğne tutucular(portegü).
Bu aletler bir açıklığı genişletmek ve yabancı objeyi bulmak için kullanılır. Örn. bujiler, spekulumlar.
Bu enstrümanlar istenilmeyen sıvıyı çıkartmak, gerekli sıvıyı hastaya enjekte etmek için kullanılır.
Örneğin: enjektörler, bazı iğneler, trokarlar ve kanüller.
Yarayı, bir ameliyat alanındaki damarı, siniri, dokuyu dikmek veya yeniden eklemek için kullanılır. Bu
amaçla kullanılan çeşitli sütür materyalleri ve iğneleri, klipsler ve cilt steplırları vardır.
1- Elle tutulanlar
2- Fleksıbl (oynar)ve rijit (oynamayan) olanlar
3- Güç ile çalışan enstrümanlar (elektrik, pille çalışanlar, havalı-pnömatik olanlar)
1- ELLE TUTULANLAR
Elle tutulan ve elektrikle çalışmayan enstrümanlar dokuyu kesme, klempe etme, yakalama, çekme için
kullanılır.
a- Kesenler
Bistüriler
Bistüriler çok keskin aletlerdir. Kesici (bistüri ucu)kısmı ve sapı olmak üzere iki bölümden meydana
gelir. Bistüri ucu takılıp çıkarılırken kazaların önlenmesi için güvenlik açısından dikkat edilmelidir.
Elektrokoter ve laser bistürinin alternatifidir . Bistüri uçları farklı bistüri sapları ile kullanılabilir.Örneğin;
10,11,12,15 no’lu bistüri ucu 3 no’lu bistüri sapına ,18,20,21,22,23,24 no’lu bistüri uçları ise 4 no’lu
bistüri sapına uyar.
22 no’lu bistüri ucu: Kardiyak ve torasik cerrahideki cilt insizyonlarında ve bronküslerin kesiminde ,
Makaslar
Mayo (düz)
Mayo (kıvrık)
Hemostatik klempler
Yunanca, hemostatın anlamı; hemo, kanı durduran statikos, kanla ilişkili anlamına
gelir.
Hemostatik forsepsler elle tutulan enstrümanlardır. Damarı klempe eder ve
kanamayı kontrol eder. Bu forsepslere klemp, arter forsepsi veya hemostat da denir.
Hemostatın görevi damardaki kan akışını kontrol etmektir. Hemostat ile damar
tutularak kanama kesildikten sonra, genellikle damar etrafına dikiş atılır veya
elektrokoter uygulanır. Bu tekniğin uygulanması zaman aldığı ve fazla hemostata
gerek olduğu için bugün “liga sure” denilen tek bir aletle diseksiyon ve hemostazis
(yakıp ve kesen)yapılmaktadır. Hemostatların kullanım yerinin özelliğine göre farklı
uzunluklarda (7.5 cm’den 26.5 cm’e kadar değişebilir), kıvrık, düz, ağzı yivli veya dişli
olanları vardır.
Hemostatik forsepslerin tutma yerleri kilitli veya kilitsiz olabilir. Kilitli olması cerrahın
kan damarını tutup kilitlediği zaman aynı zamanda diğer işi yapabilmesine imkan
verir. Kilitleme mekanizmasında forsepsin klempleme basıncını değiştirme ihtiyacına
göre dişler bir, iki, üç veya daha fazla diş boyunca birbirleri içine girer.
Klemplere örnek: Moskito, arter forsepsi, Keli, koher, pean, çamaşır pensi, alis,
babkok intestinal (barsak klempi), doyen intestinal klempi, sponç, gal dak(gull duct)
klempi, Lahey guatr klempi,
Yumuşak doku klemplerine örnek : Hudson, DeBakey, alis, babkok , koher, right
angle,
Bu klemplerin emniyet kilidi “box lock” ve “parmakla tutulacak” delikleri yoktur. Aletin
ağız kısmını kullanıcı, baş ve işaret parmağını bastırarak kapatır. Örneğin: Adson,
pansuman penseti, dişli doku penseti, DeBakey.
Hemostat (kıvrık uçlu)
Moskito
Moskito
Adson-Brown Penset Adson Dişli Penset
DeBakey Penset
Çamaşır Klempi
Doyen İntestinal
Liga Sure
Portegü Portegü
d-Retraktörler- Çekenler (Ekartörler)
Ameliyatın cinsine göre özel retraktörler kullanılır. Retraktörün tutmak için sapı
ve çekmek için ucunda bir parça vardır. Sondaki bu parça bir kanca, tırmık
şeklinde veya düz olabilir. Görevi insizyon yerini açık tutarak ameliyat alanının
ortaya çıkmasını sağlarlar.
Ufak retraktörler; parmak veya elle tutulur, derin olmayan ameliyat yerinde
deri ve subkütanöz dokuyu çeker. Daha büyük ve ağır olanlar daha derin
ameliyat yerlerinde kas dokusunu ve organları çeker. Bazı elle tutulan
retraktörlerlerin kullanımında cerrah işlemi tamamlayıncaya kadar asistana
gerek vardır. Otomatik retraktörlerin kullanımında ise (kendi kendine duran)
tutmak için asistana gerek yoktur. Örneğin: Richardson-Eastman, Mayo,
Jansen Mastoid, Weitlaner, Cerebellum, Gelpi, Volkman Rake, Green Goiter,
Army-Navy, Deaver.
Weitlaner-Otomatik ekartör
Richardson-Eastman
Gelpi
Deaver Balfor
Serebellum
Green Goiter
e-Biopsi iğneleri
Mikroskobik incelemelerde sıvı ve dokunun çıkarılması için kullanılır.
Değişik boy ve çeşitte, paslanmaz çelikten yapılmıştır. Disposıbl olanların
uçlarını kontrol etmeye veya düzeltmeye,birden fazla kullanılan iğnelerde
olduğu gibi gerek yoktur.Tekrar kullanılan iğnelerin kontrolleri yapılmalı,
uçlarında tırtık olmamalıdır. Dokunun zarar görmemesi için mutlaka
düzeltilmelidir. Örneğin: Pleural Biopsi Punch, Franklin-Silverman
f- Aspiratör uçları
Ameliyat esnasında anatomik yapıların daha rahat görülmesi için kan,
doku ve sıvıyı çıkarmak için kullanılır. Örneğin: Frazier, Rhoton , Yankauer
aspiratör uçları.
Aspiratör ucu ve lastiği çıkarılan sıvı miktarını ölçmek için toplama kabına
bağlıdır. Ameliyat setlerindeki aspiratör uçları ameliyatın çeşidine, sıvının
miktarına ve derinliğine göre belirlenir.
Aletin uç kısmı, duruşu ve elle tutulan yerdeki kilit mekanizması birkaç defa açıp
kapatılarak kontrol edilmelidir. Eklem yerleri yumuşak olmalı, kolaylıkla açılabilmelidir.
Bunu sağlamak amacı ile aletler paketlenmeden önce suda eriyen yağ ile
yağlanmalıdır.
Parmak sokularak (makas gibi) kullanılan aletlerin kontrolünde; ilk çentikte alet
kilitlenerek uç kısmı sert bir yere hafifçe vurulur. Normalde ağız kısmı kapalı kalması
gerekir. Açılırsa tamire göndermek için ayrılması gereklidir.
İğne tutucular (portegüler) kullanılırken iğne kaymamalıdır. Kontrol etmek için bir iğne
portegüye takılır ve kilidi ikinci çentiğe getirilir.Elle iğne yerinden oynuyorsa tamir için
ayrılmalıdır.Diğer bir yöntem portegülerin ağzı sıkıca kapandığı zaman arasından ışık
geçmemelidir.
Forsepsler ışığa doğru tutulunca kapalı ağzından ışık geçmemelidir. Dişler kapatıldığı
zaman birbirleriyle uyumlu olmalıdır.
2- FLEKSIBL (OYNAR)VE RİJİT (OYNAMAYAN) OLAN ALETLER
Endoskopik enstrümanlar rijid veya fleksibl olabilir. Ağız veya anüs gibi bir delikten
veya ufak bir delik vasıtasıyla eklem veya batına girerek vücut organlarını görmek
için kullanılır.
Rijit endoskoplar
Fleksibl endoskop
Ameliyatta güç ile çalışan ekipmanlarda kullanılan güç kaynakları elektrik, pil,
karbondioksit, nitrojen gibi sıkıştırılmış medikal gaz veya hava olabilir.