Merged

ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
El Yıkama Becerisi Öğrenim Rehberi

Steril Eldiven Giyme ve Çıkarma Becerisi Öğrenim Rehberi
Radial Arterden Nabız Sayma Becerisi Öğrenim Rehberi
Solunum Sayısı Sayma Becerisi Öğrenim Rehberi
Arteryal Kan Basıncı Ölçme Becerisi Öğrenim Rehberi
MESLEKSEL BECERİLER
EL YIKAMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Sağlık çalışanlarının hem kendilerini hem de hastalarını korumak için el yıkamayı kurallarına uygun
olarak yapmaları gereklidir. Aksi halde hem sağlık çalışanlarının sağlığı, hem etkili hizmet sunumu
olumsuz etkilenmektedir. Hastane enfeksiyonlarının da en önemli bulaşma yolu sağlık çalışanlarının
elleridir. Bu enfeksiyonlar, hastaların hastanede yatış sürelerini uzatmakta, tedavi maliyetlerini
arttırmakta, yaşam kalitelerini olumsuz olarak etkilemektedir.
El yıkama sosyal, hijyenik ve cerrahi el yıkama olmak üzere üçe ayrılır:
Sosyal El Yıkama: Günlük hayatta ellerin kirlendiği düşünülen zamanlarda ve sabun kullanılarak
yapılır. Böylece geçici mikroorganizmaların büyük çoğunluğu ellerden uzaklaştırılır. Hastanelerde
ilaçları vermeden önce ve sonra, yemeklerden önce ve sonra, tuvalete girmeden önce ve tuvaletten
çıkınca, kirli olduğu bir maddeye dokunduktan sonra, ortak kullanılan alanlardan çıktıktan sonra ve
dışarıdan eve girildiğinde sosyal el yıkama gerçekleştirilmelidir.
Hijyenik El Yıkama: Hijyenik el yıkamada amaç, eldeki kontamine florayı tamamen uzaklaştırmaktır.
Bunun için antiseptik madde içeren sabunlar kullanılır. Bu tür yıkama, hasta ile temastan önce ve
sonra, hastaya ait vücut sıvı ve sekresyonlarıyla ya da bu örneklerin alınması veya taşınması esnasında
kullanılan kaplarla temas sonrasında, pansumandan önce ve sonra, izolasyon uygulanan hastaların
odasına giriş ve çıkışta yapılmalıdır. Hijyenik el yıkama işleminden, kalıcı florayı oluşturan
mikroorganizmalar da kısmen etkilenir.
Cerrahi El Yıkama: Cerrahi el yıkamada amaç kontamine floranın tamamen yok edilmesi ve kalıcı
floranın mümkün olabildiğince azaltılmasıdır. Bu etkinin cerrahi girişim süresince devam etmesini
sağlamak çok önemlidir. Her türlü invaziv girişim ve cerrahi müdahale öncesinde, kontamine vücut
sıvı, salgı ve sekresyonları ya da hastada kullanılmış tıbbi cihazlarla temas durumunda cerrahi tip el
yıkama yapılmalıdır
Size hijyenik el yıkama uygulaması yaptırılacaktır.
-1-
© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

HİJYENİK EL YIKAMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Hijyenik el yıkama becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Lavabo, temiz su, sıvı tıbbi sabun, kâğıt havlu.
Öğrencinin Adı Soyadı
Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.
Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması
Deneme
Beceri Basamakları 1 2 3
1 Giysinizin kollarını el bileklerini ortaya çıkaracak biçimde katlayınız
2 Saat, yüzük, bilezik vb. takılarınızı çıkarınız.
3 Musluğu açınız.
4 Elleriniz akan suyun altında ıslatınız.
5 Elinize sabun ya da bir miktar temizleyici çözelti alınız.
6 Bir miktar su ile sabun ya da çözeltiyi köpürtünüz.
Eğer sabun kullanılıyor ise, ellerinizin köpüğünü koruyarak sabunu durulayıp yerine
7
bırakınız.
Elde kalan köpükle aşağıdaki şekilde tanımlanan hareketleri sıra ile en az beşer kez
8
yineleyerek ellerinizi yıkayınız (çeşitli yönlere rotasyonlar yaparak)
9 Avuç içleri birbiriyle temas ederek,
10 Sağ avuç içi sol el sırtı üzerinde temas ederek,
11 Sol avuç içi sağ el sırtı üzerinde temas ederek,
12 Avuç içleri birbiriyle temas ederken parmak araları da birbirinin içine geçmiş olarak,
Sağ elin parmakları kapalı ve fleksiyonda iken, parmakların arka yüzlerini sol elin avuç
13
içi ile temas ederek,
Sol elin parmakları kapalı ve fleksiyonda iken, parmakların arka yüzlerini sağ elin avuç
14
içi ile temas ederek,
15 Sağ başparmak, sol avuç içine alınarak,
16 Sol başparmak, sağ avuç içine alınarak,
17 Sağ elin tüm parmak uçları sol avuç içine alınarak,
18 Sol elin tüm parmak uçları sağ avuç içine alınarak,
19 Sağ el bileği sol el içine alınarak,
20 Sol el bileği sağ el içine alınarak,
21 Akan suyun altında köpüğü tamamen akıtarak, ellerinizi durulayınız.

Eğer vidalı ise, musluk vidası üzerine elle su akıtılarak durulayınız ve musluğu
22
kapatınız. Eğer kollu musluk ise dirsek ile musluğu kapatınız.
23 Ellerinizi kurulayınız.
-2-

Avuç içleri birbiriyle temas ederek, ovalanır.
Avuç içi kullanarak, diğer elin sırtı ovalanır.
Avuç içleri birbiriyle temas ederken, Parmaklar kapalı ve fleksiyonda iken,

parmaklar birbirlerinin arasına geçmiş olarak parmakların arka yüzleri diğer elin avuç içi ile
ovalanır, temas ettirilerek ovalanır.
Başparmak, diğer elin avuç içine alınarak

Tüm parmak uçları, diğer elin avuç içine
ovalanır. Bu işlem diğer başparmak için de
alınarak ovalanır.
tekrarlanır.
-3-

STERİL ELDİVEN GİYME VE ÇIKARMA BECERİSİ ÖĞRENME REHBERİ
Eldiven giymek, hem ellerimize zararlı etkenlerin bulaşmasını engelleyerek kendimizi, hem de hastamızı
ellerimizden bulaşacak mikroorganizmalardan korumada yardımcı olur. Eldiven giymeden önce ve
çıkardıktan sonra ellerin yıkanmasına dikkat edilmelidir.
Eldiven Çeşitleri ve kullanıldığı yerler.
Naylon eldiven: İnce, sıklıkla yarı şeffaf naylondan yapılmıştır. Zorlanma olmayan işlerde, ellerin temiz
kalması için kullanılır. Ancak eldiven ele tam oturmadığı için, ince işlerin yapılmasına olanak vermez.
Muayene Eldiveni: Latexten yapılmıştır ve steril olmayan, çoklu ambalajlarda kullanıma sunulur. Ele iyi
oturduğu için hastanelerde pek çok amaçla kullanılır. Her iki çifti de aynı şekilde üretilmiştir.
Cerrahi Eldiven (Steril Eldiven): Muayene eldiveni gibi latex’ten yapılır. Ancak ele daha iyi uyması için
başparmak biraz içeri doğru kaydırılmıştır. Bu nedenle sağ ve sol teki vardır. Yine ele tam uyumu için çeşitli
büyüklüklerde yapılmıştır. Boyutları 7’ den başlayıp yarım numara artarak 8 ½’ ye kadardır... Vücudun steril
bölgelerine yapılan müdahalelerde, açık yaralarda ve kullanılan malzemenin sterilliğinin korunması
durumunda steril eldiven giyilmelidir.
Eldiven Diğer ele Eldivenlerin ince olduğunu, sert

giyilirken başparmağın yerine eldiven giyilir iken, eldivenin hareketler, keskin cisimler ile
dikkat edilir. Giyilecek eldivenin boynu eldivenli el ile katlanıp, delinebileceğini unutmayınız.
boynundan tutularak, el içine bu kat yerinin içine parmaklar Hatta eldivenlerin ender de
ilerletilir ve parmakların tümü yerleştirilerek, eldiven tutulur. olsa delik çıkabileceğini
yerlerine yerleştirildikten sonra Daha sonra eldivensiz ele, anımsayınız.
el tam olarak ileri itilir. yanda anlatıldığı gibi giyilir.
Eldiven giymek kadar, çıkarmak Diğer eldiveni çıkarırken en çok Doğru hareket, eldivensiz
da önemlidir. Eldivenli eliniz ile, yapılan yanlış, çıplak el ile elimizin parmaklarını, eldiven ile
diğer elinizdeki eldivenin boyun eldivenin boynunu dışarıdan bileğimiz arasına sokarak,
kısmını tutup, dışarı doğru tutmaktır. eldivenin katlanmasını sağlamak
katlayınız. Boynu iyice tutunca, ve eldivenin içi yüzünden
eldiveni çekerek çıkarınız. tutarak, diğer eldiveni çıkar.
-4-

STERİL ELDİVEN GİYME VE ÇIKARMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Steril eldiven giyme ve kullanılmış eldiveni çıkarma becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Steril eldiven (Mutlaka elin büyüklüğüne göre seçilmelidir)

önemlidir.
Deneme
1 Ellerinizi yıkayıp, kurulayınız
2 Eldiven paketinin yırtık olup olmadığını ve son kullanma tarihini kontrol ediniz.
3 Steril eldiven paketini, içindeki kağıt ambalaji yırtmadan açınız.
Eldivenlerin sterilliğini bozmadan, bilek kısımları kendinize doğru gelecek şekilde
4
paketi çeviriniz.
5 Sol eliniz ile sağ el için olan eldiveni boynundan tutunuz
6 Eldivenin başparmağının iç tarafta olduğunu görünüz.
7 Sağ elinizi eldivenin içine sokunuz.
8 Tüm parmaklarınızın yerlerine yerleştiğinden emin olunuz.
Parmaklar yerleşince elinizi eldivenin içine sokar iken, sol elinizle eldiveni bileğinize
9
doğru çekiniz.
Şimdi sağ eliniz ile eldivenin diğer çiftini başparmak iç tarafa gelecek biçimde elinize
10
alıp boyun kısmını dışarıdan tutup, elinizin üstüne katlayınız.
11 Sol elinizi eldivenin içine ilerletiniz.
Parmaklarınızı yerleştiriniz.
Elinizi eldivene sokar iken, sağ elinizle eldivenin boynunu bileğinizden yukarı doğru
13
çekiniz.
14 Eldiven ile yapacağınız eylemi gerçekleştiriniz.
Kullanılmış Eldiveni Çıkarma
Bir elinizin 1. ve 2. parmağı ile diğer eldeki eldiven bileğinin boyun kısmını tutup dışa
15
katlayıp, sıkıca kavrayınız.
16 Eldiveni tutulan bölgeden çekerek dış yüzeyi içeride kalacak şekilde çıkarınız.
Çıkardığınız eldiveni çıplak elle dış yüzeyine dokunmadan, eldivenli elin avuç içine
17
alınız.
Eldivensiz elinizin 2. ve 3. parmağı ile diğer eldeki eldiven bileğinin iç yüzeyinden
18
sıkıca tutunuz.
Tutulan bölgeden çekerek eldivenin dış yüzeyi ve diğer eldiven teki içeride kalacak
19
şekilde çıkarınız.
20 Eldivenleri ilgili atık kutularına atınız
21 Ellerinizi yıkayınız.
-5-

RADİAL ARTERDEN NABIZ SAYMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Sol ventrikülden aortaya ve aortadan perifere atılan kanın oluşturuduğu dalgalanmaya nabız denir. Bu
dalgalanmayı arterlerin yüzeyel seyrettiği bölgelerde arter trasesi üzerine parmakla hafif bir basınç
uygulamak suretiyle hissetmek mümkündür. Normal erişkinlerde nabız sayısı 60-100/dakikadır.
RADİAL ARTERDEN NABIZ SAYMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Radial arterden nabız sayma becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Saniyeli saat

önemlidir.
Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz.
2 Kendinizi tanıtınız.
3 Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
Hasta merdiven çıkmış, yürümüş, yorgun vb. durumda ise, 5-10 dk. dinlenmesini
6
sağlayınız.
7 Hastaya sırtüstü yatış veya oturur pozisyon veriniz.
8 Nabız sayısı ölçülecek hastanın avuç içi yere bakacak biçimde bileğine pozisyon
veriniz.
9 İşaret, orta ve yüzük parmaklarınızı radial arter trasesi üzerine yerleştiriniz.
10 Radial arteri palpe ediniz.
11 Nabız atımlarını hissetmeye başladığınız andan itibaren, atımları 60 sn. süreyle
sayınız.
12 Nabız sayısını, ritmini ve dolgunluğunu kaydediniz.
-6-

SOLUNUM SAYISI SAYMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Solunum, soluk almakla başlayan, organizmanın oksijeni kullanıp karbondioksit olarak dışarı atmasını
kapsayan bir süreçtir. İstirahat halinde normal erişkinin solunum hızı ve ritmi düzenlidir. Solunum çabası
inspirasyonda minimaldir ve ekspirasyonda pasiftir. Normal erişkinler dakikada 14(10-20) solunum yaparlar.
SOLUNUM SAYISI SAYMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Solunum sayısı sayma becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Saniyeli saat

önemlidir.
Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
3
Hasta merdiven çıkmış, yürümüş, yorgun vb. durumda ise, 5-10 dk. dinlenmesini
6
sağlayınız.
7 Hastanın gizliliğini sağlayacak önlemleri alınız.
8 Hastanın vücudunun üst kısmındaki giysileri çıkarmasını isteyiniz.
Hastaya sırtüstü uzanmasını söyleyiniz ve el ayanızı, hastanın epigastrik
9
bölgesine yerleştirerek, 60 sn. boyunca solunum sayısını sayınız.
10 Solunum sayısını kaydediniz.
11 Hastaya giyinmesini söyleyiniz.
-7-

ARTERYEL KAN BASINCI ÖLÇME BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Kan basıncı (tansiyon arteriel) kanın arter duvarına uyguladığı basınçtır. Sistolik ve diastolik olmak üzere
ikiye ayrılır. Sistolik kan basıncı arterdeki maksimum basıncı gösterir ve temel olarak atım hacminden
etkilenir. Diastolik kan basıncı ise arterdeki minimum basınca karşılık gelir ve temel belirleyicisi periferik
damar direncidir. Normal erişkinlerde arteryel kan basıncı 120/80 mm Hg dır. Dijital aletleriyle de arteriyel
kan basıncı ölçülebilmekle birlikte, bu uygulamada size koldan manuel yöntemle kan basıncı ölçme becerisi
anlatılacaktır.
kan basıncı ölçülürken, uygulamada bazı hatalar yapılırsa, ölçüm sonuçları yanlış olacaktır. Bu hataları şu
şekilde sınıflayabiliriz:
Gerçek değerden daha düşük değer ölçümüne neden olan uygulama hataları:
• Kullanılan manometrenin kalibrasyonunun yapılmamış olması (ibrenin 0 değerinin altında olması),
• Ölçüm yapan kişide işitme sorunu olması,
• Çevrede gürültü olması,
• Stetoskobun kulaklığının yanlış yerleştirilmesi,
• Stetoskop alıcısının manşonun altına sıkıştırılması,
• Stetoskop alıcısının ölçüm yapılan arterin tam üzerinde olmaması,
• Manşon boyutunun hastaya uygun olmaması,
• Tansiyon aletinin bağlantı borularında ya da steteskobun iletim borusunda çatlak/ kıvrılma olması,
• Hastada aritmi olması,
• Manşon havasının çok hızlı boşaltılması,
• Manşonun en yüksek basınç değerine kadar şişirilmesi,
• Ekstremitenin kalp seviyesinden yukarıda olması.
Gerçek değerden daha yüksek değer ölçümüne neden olan uygulama hataları:
•Kullanılan manometrenin kalibrasyonunun yapılmamış olması (ibrenin 0 değerinin üstünde olması),
•Kan basıncının herhangi bir fiziksel aktiviteden hemen sonra ölçülmesi,
•Manşon havasının çok yavaş boşaltılması,
•Manşon boyutunun hastaya göre dar olması,
•Manşonun çok gevşek sarılması,
•Ekstremitenin kalp seviyesinden aşağıda olması.
Sesler tam olarak duyulamamış ya da ölçülen değer çok yüksek/ düşük ise, yeniden ölçüm yapılmalıdır.
Ancak iki ölçüm arasında manşon tamamen çıkarılmalı ve 1- 2 dk beklenmelidir. Böylece kan dolaşımı
normale döner ve gerçek değer doğru olarak ölçülebilir. Kan basıncının ilk muayenede her iki koldan da
değerlendirilmesi gerekir.
-8-

ARTERYEL KAN BASINCI ÖLÇME BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Üst ekstremiteden kan basıncının ölçülmesi becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Tansiyon aleti (sfigmomanometre), steteskop

önemlidir.
Deneme
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz
2 Kendinizi tanıtınız
3
Ortam sıcaklığının aşırı sıcak veya soğuk olmamasını sağlayınız.
6
Kan basıncı ölçülecek kişiyi sakin ve sessiz bir ortamda oturtunuz.
Sırtının geriye yaslı olmasına, ayaklarının yere basıyor olmasına ve bacak bacak
7
üzerine atmamış olmasına dikkat ediniz.
Kişinin; dinlenmiş, sakin olduğunu, son 15 dakika içinde sigara, kahve gibi kan
8 basıncını etkileyebilecek şeyler almadığını ve mesanesinin çok dolu olmadığını
sorgulayıp, kontrol ediniz.
Kan basıncı ölçülecek kolda, üstten bası yapabilecek giysinin çıkarılmasını
9
sağlayınız (böylece ek basınca neden olunmasını önleyiniz).
Kolu; kalp düzeyinde, hafif fleksiyon pozisyonunda gerekir ise alttan yastık gibi
10
bir cisimle destekleyerek ölçüm için hazırlayınız.
Sfigmomanometre ve stetoskobu hazır hale getiriniz
11 Kişinin kol yapısı ile uyumlu boyutta manşon genişliğinin olmasına dikkat
ediniz.
12 Manşon havasını boşaltınız.
Manşonu:
Dirsek kıvrımının 3-4 cm üst kısmına,
İçindeki hava torbası brakial arteri ortalayacak şekilde,
13
Kola tam oturacak şekilde, yeterli sıkılıkta,
İçindeki hava torbası katlanmadan,
Hava boruları brakial arter trasesine gelmeyecek biçimde, kola sarınız.
Stetoskobun kulaklığını dış kulak yolunu kapatacak şekilde (kulaklıkların uçları
14 öne bakacak biçimde) takınız. Tambura dokunarak ses duyulup duyulmadığını
kontrol ediniz.
15 Brakial arterin trasesi üzerinden (dirsek eklemi ön yüz, medial taraftan) arter
-9-

nabzını 4 parmakla palpe ediniz.
Stetoskobun tamburunu; brakiyal arter nabzının hissedildiği bölgeye,
16 manşonun altına gelmeyecek şekilde, yerleştiriniz. Fazla bastırmadan bir
elinizle orada tutunuz.
17 Ölçüm yapılırken hastanın konuşmasına izin vermeyiniz.
Diğer elinizle puar musluğunu kapatarak manşon basıncını, ölçüm yapılan
kişide beklenen sistolik arter basıncından 15-20 mm Hg daha yüksek olacak
18 şekilde arttırınız, ya da manşon basıncını arttırırken Korotkoff seslerini
dinleyiniz ve manşon basıncını seslerin kesildiği basınçtan 15-20 mm Hg daha
yüksek olacak şekilde arttırınız.
Puar musluğunu yavaşça açarak manşon basıncını saniyede 1-2 mm Hg hızla
19
düşürürken Korotkoff seslerini takip ediniz.
Seslerin ilk duyulduğu anda manometreden okunan basıncı sistolik basınç
20
olarak saptayınız.
21 Seslerin kaybolduğu anda okunan basıncı diastolik basınç olarak saptayınız.
Sesler kesildikten sonra da stetoskobu kulaktan çıkartmadan, manşon
basıncını aynı hızda boşaltarak, basınç 0 mmHg’ya ininceye kadar sesleri takip
22
ediniz. Bu sırada tekrar Korotkoff sesleri duyulursa, diastolik basınç değerini
seslerin tekrar kesildiği andaki manşon basıncı olarak kabul ediniz.
23 Stetoskobu kulağınızdan çıkarınız.
24 Havası boşaltılan manşonu koldan çıkarınız.
25 Kan basıncını ölçtüğünüz kişiye bilgi veriniz.
1-2 dakika ara ile iki ölçüm alınız. İki ölçüm değerinin ortalamasını sistolik ve
26
diyastolik olarak, birimini de (mmHg) ekleyerek kayıt ediniz.
İlk kez kan basıncı ölçümü yapılan bir hastada her iki koldan ayrı ayrı ölçüm
yapmayı ve iki taraf arasında fark varsa yüksek olan tarafı göz önüne almayı ve
27
sonraki ölçümlerde takibin yüksek olan taraftan yapılması gerektiğini
söylemeyi unutmayınız.
- 10 -

Temel Yaşam Desteği Sağlama Öğrenim Rehberi

Üçlü Havayolu Açma Manevrası ve Airway Yerleştirme
Becerisi Öğrenim Rehberi
Hemlich Manevrası Becerisi Öğrenim Rehberi
Ağızdan Ağıza Yapay Solunum ve Erişkinde ve Çocukta
Kapalı Kalp-Göğüs Masajı Becerisi Öğrenim Rehberi
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ SAĞLAMA ÖĞRENİM REHBERİ
Temel yaşam desteği sağlama işlevi, hastane dışındaki bir hastanın ya da kazazedenin acil servise gidene
kadar yeterli perfüzyonunu ve ventilasyonunu sağlamak için yapılan müdahaleleri kapsar. Hayat kurtarmak
amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra solunumu durmuş ve hiçbir yaşam belirtisi görülmeyen (her
hangi bir hareket, öksürük, rengin solukluğu, morarma…) kişiye, yapay solunum ile akciğerlerine oksijen
gitmesini; dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir.
Temel yaşam desteği uygulaması üç ana bölümden oluşmaktadır.

- A (Airway): Hava yolu açıklığının sağlanması
- B (Breathing): Solunumun sağlanması
- C (Circulation): Dolaşımın sağlanması
Solunum arresti, herhangi bir nedenle solunumun olmaması sonucu yaşamın devamı için gerekli olan
oksijenin vücuda alınamamasına yani solunumun durmasına denir.
Solunum arrestinin belirtileri şunlardır: - Hasta veya kazazedenin solunum sesi duyulamaz,
-Solunum sırasında çıkarılan hava akışı hissedilemez,
-Kazazedenin göğüs ve karın hareketleri gözlenemez,
-Dokuların oksijensiz kalmasına bağlı olarak vücudun uç noktalarında
(dudaklar, tırnaklar vb.) morarma (siyanoz) gözlenir.
Kardiak arrest, bilinci kapalı kişide, büyük atardamarlardan nabız alınamaması durumudur.
Kardiak arrestin belirtileri şunlardır: - Bilinç kaybı,

- Solunum durması,
- Nabız alınamaması,
- Kalp seslerinin duyulamaması,
-Pupilla dilatasyonu (midriyazis, göz bebeklerinin genişlemesi)
-Ciltte siyanoz meydana gelir.
-1-
 Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.
ÜÇLÜ HAVAYOLU AÇMA MANEVRASI VE AIRWAY YERLEŞTİRME

BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Hava yolu tıkanıklığı, solunum yolunun, yabancı cisimler tarafından nefes alıp verişi engelleyecek şekilde
tıkanmasıdır. Solunum yolu solid (içi dolu) cisimler, mukus, kusmuk, kan vb. ile tıkanabileceği gibi solunum
sistemi hastalıkları, larenks ödemi ve spazmı ya da solunum yolu yaralanmaları gibi nedenlerle de tıkanabilir.
Bunun yanında bilinç kaybı olan hastada genellikle kas tonusu kaybı görülür. Kas tonusu kaybolduğunda
gevşeyen dil, geriye kaçar ve farinks seviyesinde hava yolunun tıkanmasına neden olur.
Yapay hava yolu sağlayan araçlar (airway) dilin hava yolunu tıkamasını engelleyerek hava yolu açıklığının
sürdürülmesini sağlar.
ÜÇLÜ HAVAYOLU AÇMA MANEVRASI VE AIRWAY YERLEŞTİRME

BECERİSİ BASAMAKLARI
AMAÇ: Havayolu açma becerisinin kazanılmasıdır.
ARAÇ-GEREÇ: Airway

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları izleyiniz. Beceride yeterli
hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız önemlidir.
AĞIZ İÇİNİ TEMİZLEME ve ÜÇLÜ HAVAYOLU AÇMA MANEVRASI Deneme

1 Mümkünse ellerinizi yıkayınız ve eldiven giyiniz.
2 Hastanın sert bir zeminde sırt üst yatmasını sağlayınız
3 Hastanın baş tarafına geçiniz
4 Hastanın boyun bölgesini hızla gözden geçiriniz
5 Hastanın servikal (boyun) travma geçirip geçirmediğini ortaya koyunuz (servikal
travma var ise 8 adıma gidiniz)
6 Hastanın travması olmadığı ortaya çıkarıldıktan sonra başı bir elle ensenin biraz
üstünden tutularak diğer elle frontal bölgeden aşağıya doğru iterek başın ekstansiyona
gelmesini sağlayınız. (Servikal travma var ise baş KESİNLİKLE ekstansiyona
getirilmemelidir)
7 Hastanın ağzını tek eliniz ile mümkün olduğunca açınız
8 Görülebilen ağız içi yapıları ve yabancı cisimleri inceleyiniz.
9 İşaret ve orta parmağınızı hastanın ağzının içine sokunuz. (Eldiven giymediyseniz
uygun bir bez parçasını iki parmağınıza sararak.)
10 Parmaklarınıza kaşık vazifesi vererek ağız içi yabancı cisimleri sıvazlayarak çıkartınız.
11 Aspiratör kullanma imkanı varsa hastanın ağzının içini uygun aspiratör ucu kullanarak
temizleyiniz.
12 Her iki elin işaret parmakları ile hastanın çenesinin her iki tarafındaki çene kenarlarını
hissediniz
13 Her iki elin işaret parmağı ile hastanın çenesinin iki tarafındaki çene kenarlarından
-2-
tutularak çene yukarı doğru kaldırılır.
14 Her iki elin başparmağı ile hastanın çenesinin ucunu hissediniz
15 Her iki elin başparmağı ile hastanın çenesinin ucu bastırılarak ağzının açılması
sağlayınız.
AIRWAY YERLEŞTİRME
1 Mümkünse ellerinizi yıkayınız ve eldiven giyiniz.
2 Hastanın yerde ve sırt üst yatmasını sağlayınız
3 Hastanın baş tarafına geçiniz
4 Hastanın boyun ve ağız bölgesini hızla gözden geçiriniz
5 Hastanın dişlerini kontrol ediniz.
6 Hasta için uygun boyuttaki airway’i seçiniz. (#0-1 yenidoğan ve bebek, #2, çocuk, #3
erişkin kadın, #4-5 erişkin erkek)
7 Hastanın ağzını tek eliniz ile mümkün olduğunca açınız
8 Airway, açıklığı hastanın yüzüne bakacak şekilde (ters olarak) ağza sokunuz.
9 1-2 cm ilerletildikten sonra açılığı yukarı bakacak şekilde (180o) döndürünüz.
10 Ağıza tamamen oturacak kadar ilerletiniz.
-3-
HEMLİCH MANEVRASI BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Hemlich manevrası solunum yoluna kaçan yabancı cisimleri çıkarmak için uygulanan bir girişimdir. Acil
durumlarda yaşam kurtarıcı olabilir. Hastanın yaşı ve pozisyonuna göre farklı biçimlerde yapılır.
YATAR POZİSYONDA HEMLİCH MANEVRASI UYGULAMA Deneme

1 Hastanın sırt üstü yatmasını sağlayınız ve hastanın karşısından dizüstü çökünüz..
2 Ellerinizi hastanın epigastriyumunda birleştiriniz.
3 Epigastriyum ani olarak yukarı doğru sıvazlanır.
4 Hastanın havayolundaki tıkayıcı olayın durumunu kontrol et. Sorun devam ediyorsa
manevrayı tekrarlayınız.
AYAKTA HEMLİCH MANEVRASI UYGULAMA Deneme

1 Mümkünse hastayı ayağa kaldırınız ve hastanın arkasına geçiniz.
2 Ayaktaki hastanın arkasında durunuz.
3 Arkasından önüne doğru kollarınızı uzatın ve epigastriumda elleriniz birleştirerek yumruk
yapınız.
4 Ayaktaki hastada epigastriyum bölgesine ani olarak bastırarak hastayı yukarı doğru
kaldıracak bir hareket yapınız.
5 Hastanın havayolundaki tıkayıcı olayın durumunu kontrol ediniz.
6 Sorun devam ediyorsa manevrayı tekrarlayınız.
BEBEKTE HEMLİCH MANEVRASI UYGULAMA Deneme

1 Bebeği, dominat olmayan el-kol üzerine yüzü aşağıya bakacak şekilde yatırınız.
2 Dominant el çocuğun sırtına yerleştiriniz.
3 Ani bir hareketle sırtı sıvazlayınız.
4 Hastanın havayolundaki tıkayıcı olayın durumunu kontrol et.
5 Sorun devam ediyorsa manevrayı tekrarlayınız.
-4-
AĞIZDAN AĞIZA YAPAY SOLUNUM ve ERİŞKİNDE ve ÇOCUKTA KAPALI KALP-GÖĞÜS

MASAJI BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Dolaşım, akciğerler tarafından oksijenlenen kanın hayati organlara ulaşmasını sağlar. Kalp durduğu zaman,
vücuda kan pompalanamaz, kan basıncı sıfıra düşer ve nabız kaybolur. Bu durumda, yaşamsal önem taşıyan
beyin ve akciğer gibi organlara kan pompalanmayacağından her geçen saniye hastayı
ölüme biraz daha yaklaştırır. Uygun hızla ve şiddetle yapılan masaj ile dolaşımın
devamlılığı sağlanabilir. Burada önemli olan nokta masaja başlamadan önce kalp atımının
olmadığının belirlenmesidir. Aksi takdirde masaj uygulanan kişiye zarar verilebilir.
Herhangi bir dış etken ya da kaza sonucu kendi kendine soluyamayan hastaya dışarıdan
hava vermeye yapay solunum denir.
AMAÇ: Ağızdan ağza yapay solunum yapma ve kapalı kalp masajı yapma becerisinin
kazanılmasıdır.
ARAÇ-GEREÇ: Temiz bez- mendil
Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları izleyiniz. Beceride yeterli
hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız önemlidir.
AĞIZDAN AĞIZA YAPAY SOLUNUM ve ERİŞKİNDE ve ÇOCUKTA KAPALI KALP-GÖĞÜS

MASAJI BECERİSİ BASAMAKLARI
AĞIZDAN AĞIZA YAPAY SOLUNUM Deneme
1 Hastayı sert bir zemine sırt üstü yatırınız.
2 Hastanın başının yakınında, omzunun yanına geçiniz ve diz üstü çömeliniz.
3 Hastanın başını ekstansiyona getiriniz. (Servikal travma varlığında ekstansiyon
uygulamayınız).
4 Hastanın ağzını açınız.
5 Hastanın ağzının içini yabancı cisimler açısından inceleyiniz.
Yabancı cisimler varsa temizleyerek ortamdan uzaklaştırınız.
6 Bir bez ya da mendili hastanın ağzını kaplayacak şekilde yerleştiriniz.
7 Bir eliniz ile hastanın burnunu tıkayınız.
8 Derin bir inspirasyon yapınız.
9 Ağzınızı açıp, hastanın ağzının tümünü içine alacak şekilde hastanın ağzını kaplayınız.
10 Güçlü bir ekspiryum ile inspire etmiş olduğunuz havayı 3-4 sn süre ile hastanın ağzından
üfleyiniz (Hastanın göğüs kafesinin kalktığını gözlemleyiniz)
11 Hastanın nefes vermesi ve sizin nefes almanız için hastanın ağzından ağzınızı ayrınız.
12 8. basamağa geri dönüp, basamakları yineleyiniz.
-5-
Küçük bebek ve çocuklarda, mendil ağız ve buruna kapatılıp, 9’uncu basamak ağız, ağız ve burunu kapatacak
biçimde uygulanabilir.
ERİŞKİNDE KAPALI KALP-GÖĞÜS MASAJI Deneme

1 Mümkünse eldiven giyiniz
2 Hastanın sert bir zeminde sırt üst yatmasını sağlayınız
3 Hastanın yan tarafına geçerek diz çökünüz
4 Hastanın sternumunu elinizle hissediniz
5 Hastanın sternumunun orta hattı üzerinde, tam ortasına dominant elinizin ayası denk
gelecek şekilde yerleştiriniz.
6 Diğer elinizi ya yumruk yaparak, ya da avuç içi ile diğer elin üstüne yerleştiriniz.
7 Dirseklerinizi kilitleyiniz. (kesinlikle dirsekler kırılmamalıdır)
8 Vücudunuzun ağırlığını kollarınıza aktarınız.
9 Sternumun 4-5 cm kadar aşağıya inmesini sağlayınız.

10 Sternumun geriye yükselmesi için baskıyı kaldırınız.
11 Hiç ara verilmeden uygulandığında dakikada 100 adet olacak şekilde 10 ve 11 nolu
basamakları yineleyiniz.
ÇOCUKTA-YENİ DOĞANDA KAPALI KALP-GÖĞÜS MASAJI Deneme

1 Mümkünse eldiven giyiniz
2 Hastanın sert bir zeminde sırt üst yatmasını sağlayınız.
3 Hastanın ayak tarafına geçiniz
4 Diz üstü çömeliniz
5 Yeni doğanın göğüsünü elin parmakları sırta, baş parmaklar ise meme başlarını
birleştiren çizginin sternum orta hattını kestiği noktaya gelecek şekilde kavrayınız.
6 Yeni doğanın göğüsünü yaklaşık olarak 1 cm bastırınız.
7 Göğüse yaptığınız baskıyı kaldırınız.
Alternatif yöntem
1 Hastanın yan tarafına geçiniz
2 Diz üstü çömeliniz
3 Yeni doğanın meme başlarını birleştiren çizginin sternum orta hattını kestiği noktaya
gelecek şekilde bir elinizin işaret ve orta parmaklarını yerleştiriniz.
4 Yeni doğanın göğüsünü parmaklarınızla yaklaşık olarak 1 cm bastırınız.
5 Göğse yaptığınız baskıyı kaldırınız.
-6-
Dış Kanama Kontrolü Becerisi Öğrenim Rehberi

İlk Yardımda Kazazedenin Boynunun Tespiti Becerisi Öğre-
nim Rehberi
Elastik Bandaj Uygulama Becerisi Öğrenim Rehberi
İlk Yardımda Kazazedenin İki Kişi Tarafından Taşınması
İLKYARDIM BECERİLERİ ÖĞRENİM REHBERİ
DIŞ KANAMA KONTROLÜ BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

Temel kural kanayan yere (el ile veya temiz bir bez ile) baskı uygulanmasıdır. Kanama durmuyor
ise bez üzerinden sargı yapılarak baskı artırılabilir. Baskı şiddeti kanamayı durduracak ancak
baskı noktasının aşağısında dolaşımı bozmayacak şiddette olmalıdır. Sargı kan ile ıslanır ise sargı
kaldırılmadan üzerinden yeni sargı yapılmalıdır.
Kanamalı yaralı sırt üstü yatırılmalıdır ve kanayan yer kalp seviyesinden daha yukarı kaldırılmalıdır.
Yaralını ayaklarına destek koyarak ayakları yükseltilir (Kalbe dönen kan miktarını artırmak için)
Atar damar kanamalarında baskı noktaları: Direkt baskı veya direkt baskı + yükseltme ile kanama
kontrol edilememişse kullanılır. Bu metodu uygulamak için, kanayan yer ile kalp arasındaki nabız
aldığımız noktaya parmak ya da yumruk ile bastırılır, bu şekilde noktanın altında bulunan
atardamar sıkıştırılmış olur. Kanayan yere giden kan miktarı azalacağından kanama azalır.
-Boyun (Karotis arter): Baş-Boyun kanamalarında,
-Köprücük kemiği üzeri (Subklavian arter): Göğüs duvarı veya koltuk altı kanamalarında,
-Koltuk altı (Brakial arter): Üst ekstremite kanamalarında,
-Kasık ve Uyluk (Femoral arter): Alt ekstremite kanamalarında baskı noktası olarak kullanılır.
TURNİKE(Boğucu Sargı)
Turnike uygulaması yalnızca; uzuv kopması, orta-aşırı kanaması olan yaralının engebeli uzun yolda nakli
söz konusu ise, veya çok sayıda yaralı olması durumunda orta-aşırı kanaması olan yaralılara
yapılmalıdır. 6 - 8 cm. eninde, kuvvetli ve esnemeyen bir malzeme ile kol ve bacakların tek kemikli
bölgelerinde kanayan damarın dolaşım tamamen duracak şekilde sıkıştırılmasıdır. (Tek kemikli
bölgeler: Dirsek ile omuz arası ve diz ile kalça arasıdır.)
Turnike Uygulamasında dikkat edilecek noktalar:
 Turnike 20 dakikada bir birkaç saniye gevşetilmelidir ve takılı kaldığı toplam zaman 2 saati
aşmamalıdır.
 Kanaması olan kişi üşüyebilir ve üstünü örtmenizi isteyebilir, üstü örtülür ancak turnikenin üstü
örtülmemelidir.
 Turnike takılan kişinin görünen bir yerine "T" işareti konur ve turnikenin takıldığı saat not
edilmelidir.
 Baş-boyun kanamalarında asla turnike uygulanmaz.
 Turnike yapmak amacıyla tel, lastik, ip gibi malzemeler kullanılmamalıdır.
-1-

DIŞ KANAMA KONTROLÜ BECERİSİ BASAMAKLARI
AMAÇ: Dış kanama kontrolünün yapılması becerisinin kazanılmasıdır.
ARAÇ-GEREÇ: Pamuk-temiz bez, sargı bezi, kalem.
Öğrencinin adı soyadı :
Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde
beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız önemlidir.
Deneme
1 Kanayan yer üzerine parmak ya da temiz bir bez ile baskı yapınız.
2 Kanama durmuyor ise el ayasını kullanarak baskıyı artırınız.
3 Kanama duruncaya kadar baskı uygulamaya devam ediniz.
4 Yaranın uç tarafında renk değişikliği ve nabız kontrolü yapınız.
Sargı Uygulaması
1 Kanayan yer üzerine birkaç kat temiz bir bez koyunuz.
2 Bez üzerinden sargı yapınız.
3 Sargı yaparken kanama duracak kadar sıkıştırınız.
4 Sargının düğümünü yaranın aksi yönüne gelecek şekilde atınız.
5 Yaranın uç tarafında renk değişikliği ve nabız kontrolü yapınız.
6 Kazazedeyi sırt üstü yatırınız.
7 Ayaklarının altına 20 cm kaldıracak şekilde bir destek koyunuz.
8 Yaralının sargısı görülecek şekilde battaniye örtünüz.
9 3-5 dakika ara ile solunum ve nabzı kontrol ediniz.
10 Sargı kan ile ıslandı ise, sargıyı açmadan üzerine ikinci bir sargı ile baskı yapınız.
Turnike Uygulaması
1 Baskı noktasından bir elle baskı uygulayınız.
2 Diğer ele 6-8cm genişlikte, kuvvetli ve esnemeyen bir materyal alınız.
3 Tek kemik olan bölgeye basit sargı uygulayınız ve sargı uçlarını düğümleyiniz.
4 Sargının içinden sert bir cisim (kalem vb) geçiriniz ve kanama durana kadar cismi
kendi ekseni etrafında döndürünüz.
5 Sert cismi uzva dik konuma getirerek çözülmeyecek şekilde tespit ediniz.
6 Yaralının elbisesinin üzerine yaralının adı soyadı, turnikenin uygulanma zamanı
(saat ve dakika) yazılı bir kart iğneleyiniz.
7 Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına sabit kalemle “T” veya “turnike”
yazınız.
8 Yaralının üzerini turnikesi görülecek şekilde battaniye ile örtünüz.
9 Uygulamanın uzun sürmesi durumunda 20 dakika aralıklarla birkaç saniye süre ile
gevşetiniz, sonra tekrar sıkınız.
-2-

İLK YARDIMDA KAZAZEDENİN BOYNUNUN TESPİTİ BECERİSİ ÖĞRENİM

REHBERİ
İlkyardımda kazazedenin omuriliğinin korunması en önemli yardımlardan birisidir. Kazazede
taşınırken vertebralarının korunması ile ağır sonuçlar oluşturacak omurilik zedelenmesi engellenebilir.
İLK YARDIMDA KAZAZEDENİN BOYUN ve VERTEBRA TESPİTİ BECERİSİ

BASAMAKLARI
AMAÇ: Boyun ve vertebra tespiti becerisinin kazanılmasıdır.
ARAÇ-GEREÇ: Servikal kolar, travma tahtası
Öğrencinin adı, soyadı :
Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları izleyiniz. Beceride yeterli hale
gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız önemlidir.
Deneme
Boyun Tespiti Beceri Basamakları 1 2 3
1 Hastanın yerinden oynatılmadan, sabit bir şekilde durmasını sağlayınız.
2 Servikal koları hazırlayınız.
Boynu sabitlerken başparmaklar klavikulalar üzerinde, diğer dört parmak arkada
3 skapula üzerinde olacak şekilde sıkıca kavrayınız, bu sırada her iki önkol ile
hastanın başını destekleyiniz
4 Bir kişi boynu sabitlerken, diğer kişi servikal koları boynun arkasından
geçirmelidir
5 Serival koların ön parçasını çeneye uyacak şekilde yerleştirip velkro bantları
aracılığı ile sabitleyiniz.
Vertebra Tespiti Beceri Basamakları
1 Travma tahtasını hazırlayınız
2 Bir kişi “Boyun tespiti Basamak 3”teki gibi boynu sabitlerken diğer kişi, omuz ve
kalçasından tutmalıdır.
3 İki kişi koordineli şekilde kontrollü biçimde hastayı yana çeviriniz.
Hasta sabit şekilde bu pozisyonda tutulurken travma tahtasını hastanın altına
4
doğru ilerletiniz
Hastayı yine koordineli şekilde ve kontrollü olarak supin pozisyona çeviriniz;
5 travma tahtasını tam ortalayacak şekilde hastayı, tahta üzerinde kontrollü
olarak kaydırınız
6 Hastayı travma tahtasına kemerler vasıtasıyla tespit ediniz
-3-

ELASTİK BANDAJ UYGULAMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

Yumuşak doku yaralanmalarında, ödem kontrolü için elastik bandaj uygulaması yapılmaktadır.
ELASTİK BANDAJ UYGULAMA BECERİSİ BASAMAKLARI

AMAÇ: Elastik bandaj uygulayarak yaralanma bölgesinde ödem kontrolü becerisinin kazanılmasıdır.
ARAÇ-GEREÇ: Elastik bandaj

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde
beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız önemlidir.
Deneme
 ELASTİK BANDAJ UYGULAMASI
Kullanılacak elastik bandaj tipine karar veriniz (Büyük eklemler ve büyük vücut
1 bölgeleri için geniş bandaj - 15cm - , küçük eklemler ve küçük vücut bölgeleri
için dar elastik bandajlar – 8,10 cm – kullanılmalıdır)
Hastaya kendinizi tanıtarak yapılacak işlemin gerekçesi ve uygulanma biçimi
2
hakkında bilgi veriniz ve hastanın onamını alınız
3 Bandajın sarılacağı vücut bölgesindeki giysilerini çıkarınız
Elastik bandaj uygulaması her zaman distalden proksimale doğru yapılmalıdır
4 ve orta gerginlikte (bandajın maksimum gerginliğinin en az %50 gerginliğinde)
uygulanmalıdır
 5 Ayak bileği için parmakların bitiminden başlayınız, başlangıç bölgesinde
bandajın gevşememesi ve daha uzun süre etkin kullanımı için 2 kat gergin
şekilde sardıktan sonra bir önceki turun yarısını kaplayacak şekilde, orta
gerginlikte proksimale doğru ilerleyiniz
 6 Bitirmeden önce en distalde yaptığımız gibi, proksimalde de 2 kat daha gergin
şekilde sarınız (bu işlem, hem bandajın daha sabit kalmasını hem de hasta
konforunu sağlayacaktır.)
 7 Elastik bandajı tespit ediniz.
-4-

İLK YARDIMDA KAZAZEDENİN İKİ KİŞİ TARAFINDAN TAŞINMASI BECERİSİ
ÖĞRENİM REHBERİ
İlkyardımın temel uygulamalarından birisi de, kazazedelerin taşınmasıdır. Bu uygulamada
kazazedenin iki ilkyardımcı tarafından taşınmasını ile ilgili iki önemli
yöntemi öğreneceğiz.
–Dört Elle Taşıma- Dört kol ile altın beşik yapılması: Bu yöntem,
ellerini ve kollarını kullanabilen bilinci açık yaralıları taşımak için kullanılır.
İlkyardımcılar sağ elleri ile sol bileklerini kavradıktan sonra karşılıklı
gelerek ellerini birleştirerek uygun bir yer hazırlarlar. Yaralı buraya oturur
ve kollarını her iki tarafta taşıyıcıların boynuna dolar, bu şekilde taşınır.
–Ele Oturtarak Taşıma-İki kol ile altın beşik yapılması: İlkyardımcılar karşılıklı olarak birer
kollarını ile (birisi sağ diğeri sol kolu ile) yaralının oturması için yer yaparken hasta oturduktan sonra
serbest kalan kollarını yaralının arkasından çapraz yaparak kemer vb. giysisinden tutarak destek
yapabilirler. Bu yöntem, yürüyemeyen bilinci açık yaralıları taşımak için kullanılır.
KAZAZEDENİN İKİ KİŞİ TARAFINDAN TAŞINMASI BECERİSİ BASAMAKLARI

AMAÇ: kazazedenin iki kişi tarafından taşınması becerisinin kazanılmasıdır.
Deneme
Dört Elle Altın Beşik
1 Sağ eliniz ile sol bileğinizi kavrayınız.
 2 Diğer ilkyardımcının da aynı işlemi yapmasını sağlayınız.
 3 Sol eliniz ile diğer ilkyardımcının sağ bileğini kavrayınız.
 4 Diğer ilkyardımcının da sol eli ile, sağ bileğinizi kavramasını sağlayınız.
 5 Kazazedeyi ellerinizin üzerine oturtunuz.
 6 Kazazedenin kollarını ilkyardımcıların omzuna atmasını sağlayınız.
 İki Elle Altın Beşik
1 Diğer ilkyardımcı meslektaşınız ile, öndeki kalan ellerinizi birleştiriniz.
 2 Birbirinizin bileğinden tutunuz.
 3 Kazazedenin ellerinizin üzerine oturmasını sağlayınız.
 4 Diğer kollarınız ile kazazedenin sırtında çapraz yapınız.
 5 Kazazedeyi giysisinden tutarak düşmemesini sağlayınız.
-5-

Foley Sonda Takma Becerisi Öğrenim Rehberi

FOLEY SONDA TAKMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

 İdrar sondası takma becerisi, steril şartlarda mesaneye bir kateter (sonda) yerleştirmek
amacıyla yapılan bir işlemdir. Kateter çoğunlukla üretra yoluyla yerleştirilmekle birlikte bunun
mümkün olmadığı durumlarda suprapubik yol (katater, karın duvarı geçilerek mesaneye
yerleştirilir) da kullanılabilir.
Klinik Endikasyonlar;
 Sıvı dengesini ve böbrek fonksiyonlarını değerlendirebilmek için idrar çıkışını doğru olarak
takip edebilmek,
 İdrar retansiyonunda (mesane dolu olmasına rağmen kendiliğinden idrarı dışarı atamama)
mesanedeki idrarı boşaltmak,
 Ameliyat ya da doğum öncesi mesaneyi boşaltmak,
 Mesaneye ilaç uygulamak,
 Mesane lavajı (yıkama) yapmak,
 Mesane fonksiyon testleri yapmak amacıyla,
 Üretrada oluşabilecek darlık ve tıkanıklıkları önlemek,
 Steril idrar örneği almak.
Kontrendikasyonlar;
 Üretral yaralanma şüphesi olan travmalı hastalarda,
 üretral meatusta taze kan olan hastalarda,
 perineal ve skrotal hematom (cilt altında kan toplanması, morluk) olan hastalarda,
 İdrar sondası takma becerisi için kullanılan Foley sonda, iki yolu olan bir kateterdir. Yollardan
birisi iki uçta da açıktır ve idrarın mesaneden akması için kullanılır. Sondanın hasta tarafındaki
ucunda bir balon vardır. Diğer yol bu balonun şişirilmesi veya indirilmesi için kullanılır.
Dışarıdaki ucu da balonu şişiren SF’in kaçmaması için kapalıdır ve ancak enjektörün ucu
buraya yerleştirildiğinde açılır.
Kullanılacak sondanın ölçüsü yaşa, cinse ve uygulama amacına göre değişebilir. Her hastaya uygun
ölçüde sonda takılmalıdır.
-1-

ERKEK HASTAYA FOLEY SONDA TAKMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Erkek hastaya foley sonda takma becerisi kazanılmasıdır.
Araç gereç: Foley sonda, steril olmayan eldiven, antiseptik solusyon, steril spanç, steril eldiven, steril
örtü, enjektör, gerekli miktarda SF, böbrek küvet, steril vazalin veya jel, idrar torbası, askı, atık kutusu.

önemlidir.
Deneme
3
Hastayı sırtüstü rahat olacağı şekilde yatırınız ve iç çamaşırı dâhil soyunmasını
5
sağlayınız.
7 Muayene eldivenlerinizi giyiniz.
8 Gazlı bezi antiseptik solusyon ile ıslatınız.
Penisi, eksternal üretral açıklıktan başlayarak, genişleyen halkalar biçiminde antiseptik
9
solüsyon ile ıslatılmış gazlı bez ile siliniz (Silme hareketini en az üç kez yineleyiniz).
Foley sondayı steril tekniğe uygun olarak (iç paketin sterilitesini bozmadan) paketini
10
açınız.
11 Muayene eldivenlerinizi çıkarıp steril eldivenlerinizi giyiniz.
12 Hastanın üzerine steril delikli örtüyü örtünüz.
13 Foley sondanın balona giden uçtaki bölümünü sıkarak, balonunu kontrol ediniz.
14 Sondanın balon hacmini kontrol ederek, enjektörünüze gerekli miktarda SF çekiniz.
15 Foley sondasının uç kısmını steril vazelin veya jel ile kayganlaştırınız.
16 Kullandığınız eliniz ile sondanın ucunu yönlendirirken, diğer eliniz ile penisi tutunuz.
17 Hastaya işleme başlayacağınızı söyleyiniz.
18 Sondanın ucunu üretradan içeriye yavaşça ilerletiniz.
Sondanın ucu perine düzeyine geldiğinde, hastanın penisini aşağı doğru indirip, vücut
19
eksenine paralel biçime getiriniz ve ilerletmeye devam ediniz.
20 Sondadan idrar çıkışını izleyiniz ve idrarın böbrek küvete akmasını sağlayınız.
21 İdrar akımı başladıktan sonra, sondayı 2-3 cm daha ilerletiniz.
Sondanın idrar gelen ucunu sıkıştırarak idrar akışını kısa süreli durdurup idrar torbasını
22
sondaya takınız.
-2-

23 Enjektörünüz ile balona giden yola gerekli miktarda SF veriniz.
24 Enjektörü ayırınız.
Sondayı geriye doğru yavaşça çekerek, balonun mesane boynuna oturmasını
25
sağlayınız.
26 Sondayı hafifçe çekerek, balonun sondanın çıkmasına engel olabildiğini kontrol ediniz.
27 İdrar torbasını mesaneden daha aşağı yerleşecek biçimde askıya alınız.
28 Örtü ve diğer malzemenizi toplayınız.
29 Hastaya işlemin bittiğini anlatınız.
30 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
31 Eldivenlerinizi çıkarınız ve onları da atık kutusuna atınız.
33 Yapılan işlemi kaydediniz.
-3-

KADIN HASTAYA FOLEY SONDA TAKMA BECERİ BASAMAKLARI

Amaç: Kadın hastaya foley sonda takma becerisi kazanılmasıdır.
Araç gereç: : Foley sonda, steril olmayan eldiven, antiseptik solüsyon, steril spanç, steril eldiven, steril
örtü, enjektör, gerekli miktarda SF, böbrek küvet, steril vazelin veya jel, idrar torbası, askı, atık
kutusu.
Deneme
3
5 sağlayınız.
8 Gazlı bezi antiseptik solusyon ile ıslatınız.
9 Hastanın bacaklarını dizlerinden büküp, yanlara açmasını sağlayınız.
10 Perine ve labia majorlerin arasını antiseptik solusyon ile ıslatılmış gaz ile önden,
arkaya doğru siliniz (Silme hareketini en az üç kez yineleyiniz).
11 Foley sondayı steril tekniğe uygun olarak (iç paketin sterilitesini bozmadan) paketini
açınız.
12 Muayene eldivenlerini çıkarıp steril eldivenlerinizi giyiniz.
13 Hastanın üzerine steril delikli örtüyü örtünüz.
14 Foley sondanın balona giden uçtaki bölümünü sıkarak, balonunu kontrol ediniz.
15 Sondanın balon hacmini kontrol ederek, enjektörünüze gerekli miktarda SF çekiniz.
16 Foley sondasının uç kısmını steril vazelin veya jel ile kayganlaştırınız.
17 Kullandığınız eliniz ile sondanın ucunu yönlendirirken, diğer elinizin 1. ve 2.
parmakları ile labia majorleri aralayınız.
18 Hastaya işleme başlayacağınızı söyleyiniz.
19 Üretral orifisi belirleyince, sondanın ucunu üretradan içeriye yavaşça ilerletiniz.
20 Üretra içinde ilerler iken sondanın yönü vücut uzun eksenine paralel veya en fazla
birkaç derecelik açı yapmalıdır.
21 Sondadan idrar çıkışını izleyiniz ve idrarın böbrek küvete akmasını sağlayınız.
22 İdrar akımı başladıktan sonra, sondayı en az 4 cm daha ilerletiniz.
23 Sondanın idrar gelen ucunu sıkıştırarak idrar akışını kısa süreli durdurup idrar
torbasını sondaya takınız.
24 Enjektörünüz ile balona giden yola gerekli miktarda SF veriniz.
25 Enjektörü ayırınız.
26 Sondayı geriye doğru yavaşça çekerek, balonun mesane boynuna oturmasını
sağlayınız.
27 Sondayı hafifçe çekerek, balonun sondanın çıkmasına engel olabildiğini kontrol
ediniz.
28 İdrar torbasını mesaneden daha aşağı yerleşecek biçimde askıya alınız.
29 Örtü ve diğer malzemenizi toplayınız.
-4-

-5-

FOLEY SONDA ÇIKARMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Kadın-erkek hastadan foley sonda çıkarma becerisinin kazanılmasıdır.
Araç gereç: :, Steril olmayan eldiven, spanç, enjektör, atık kutusu.
Deneme
3
5 sağlayınız.
8 Boş ve iğnesiz bir enjektörü balona giden yolun ucuna takarak balonu şişirmek için
verilen solüsyonun tamamını geri çekiniz.
9 Hastanın meatusu üzerine gazlı bez tampon yerleştirerek bir elinizle desteklerken
diğer elinizle sondayı çekerek çıkarınız.
-6-

Enjektör Açma Becerisi Öğrenim Rehberi

Toz Halindeki İlacın Çözündürülmesi Becerisi Öğrenim Rehberi
Kalçaya (Dorsogluteal Bölgeye) İntramusküler Enjeksiyon Yapma
Ampulden Enjektöre İlaç Çekme Becerisi Öğrenim Rehberi
İntravenöz Enjeksiyon Yapma Becerisi Öğrenim Rehberi
Intravenöz Kanül Uygulama Becerisi Öğrenim Rehberi
Vacutainer ile Venden Kan Örneği Alma Becerisi Öğrenim Rehberi
ENJEKTÖR AÇMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Enjektörler, plastik ve tek kullanımlık malzemelerdir ve genellikle steril paket içinde iğne ile birlikte
bulunurlar. Paketin üzerinde üretim tarihi ve son kullanma tarihi belirtilmektedir. Enjektörler, paket
içerisinde son kullanma tarihine kadar steril olarak kalabilmekle birlikte, paketi yırtılmış, delinmiş ya da
nemlenmiş enjektörler steril kabul edilmez. Enjektörler değişik boyutlarda üretilmektedir. Hacimleri 1
ml’den 50 ml’ye kadar değişebilmektedir. Kullanılacak enjektörün boyutu uygulanacak ilacın miktarı ve
uygulama amacına göre belirlenir.
ENJEKTÖR AÇMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Steriliteye uygun olarak enjektör açma becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: enjektör, steril olmayan eldiven

önemlidir.
Deneme
1 Ellerinizi yıkayınız, eldiven giyiniz.
2 Kulanım amacınıza uygun hacimde bir enjektör seçiniz.
Enjektörün üstündeki son kullanma tarihini ve paketin yırtık olup olmadığını kontrol
3
ediniz.
4 Enjektör paketini işaretli yerinden açınız.
5 Enjektör paketini dışından tutarken, özellikle içindeki iğne ile birlikte tutunuz.
6 Diğer eliniz ile enjektörü pistonu tarafından tutup, paketten çıkarınız.
7 Enjektörün iğne takılacak ucunu hiç bir yere değdirmeden, iğnenin arkasına takınız.
8 İğneyi kılıfı ile birlikte, enjektörün ucunda paketten çıkarınız.
9 İğne ile enjektör bağlantısını sıkılaştırınız.
-1-

TOZ HALİNDEKİ İLACIN ÇÖZÜNDÜRÜLMESİ BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Flakonlar içerisinde toz ya da sıvı ilaç bulunan ağzı metal veya plastik ile sabitlenmiş kauçuk
tıpa ile kapatılmış, bunların üzerinde kapağı bulunan küçük cam şişelerdir. Kapak ilk açıldığında
ortaya çıkan kauçuk tabaka steril olduğundan, sterilitenin bozulmamasına dikkat edilmelidir.
Eğer flakonun daha önceden kapağı açılmışsa kullanmadan önce kauçuk bölgenin dezenfektan
solüsyon ile temizlenmesi gerekmektedir. Flakon toz halinde ilaç barındırıyor ise flakonun
yanında toz halinde ilacı çözmeye yarayan sıvı çözücü bulunur.
TOZ HALİNDEKİ İLACIN ÇÖZÜNDÜRÜLMESİ BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Toz halindeki ilacın doğru teknikle çözündürülmesi becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Toz halindeki ilaç ve sıvı çözücüsü, antiseptik solüsyon, gazlı bez, ilaç hacmine uygun enjektör,
tıbbi atık kutusu, steril olmayan eldiven, delici kesici alet kutusu

önemlidir.
Deneme
1 Ellerinizi yıkayıp eldiven giyiniz.
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon durumu ve son kullanma
2
tarihleri açısından kontrol ederek hazırlayınız.
Toz halindeki ilaç ve sıvı çözücünün etiketlerini kontrol ediniz. Ayrıca flakon
3
içerisindeki ilacı tortu, miktar, renk açısından da inceleyiniz.
İlaç ve sıvı çözücü içeren şişelerin üzerindeki lastik kapakların yüzeyini dezenfektan
4 (batikon) emdirilmiş gazlı bez ile siliniz (flakon üzerinde kapak varsa silmeye gerek
yoktur).
5 İğnenin koruyucu kılıfını çıkarınız.
Enjektör iğnesini sıvı çözücü içeren şişenin üzerindeki lastik kapaktan içeriye girecek
6
kadar batırınız.
7 Şişeyi içindeki çözücü aşağıda, hava yukarıda kalacak biçimde ters çeviriniz.
Enjektör iğnesinin ucu şişedeki çözücü içinde kalacak biçimde enjektörün pistonunu
8
geri çekiniz.
9 Uygulanacak miktardan (bu uygulama için 1 ml) 0,1 ml fazla çözücüyü enjektöre
-2-

çekiniz.
Enjektörü şişeden çıkartıp, enjektör iğnesinin kılıfını takınız ve iğnesi yukarıya gelecek
10
biçime getirip, varsa içindeki havayı çıkarınız.
12 Enjektör iğnesini toz ilaç şişesinin lastik kapağından içeriye batırınız.
13 Enjektörün içindeki çözücüyü şişenin içine boşaltınız.
Enjektörü çıkarmadan, şişeyi içinde partikül kalmayıncaya kadar ilacın çözülme
14 özelliğine uygun olacak şekilde aşağı yukarı veya avuç içinde dairesel hareketlerle
çalkalayınız.
15 Şişeyi sıvı ilaç aşağı gelecek biçimde ters çeviriniz
Şişenin içindeki ilaçtan gereken miktardan (bu uygulama için 1 ml) 0,1 ml fazlasını
16
enjektöre çekiniz.
17 Enjektör iğnesini şişeden çıkararak koruyucu kılıfını takınız.
Enjektör içinde hava varsa, enjektör, iğnesi yukarıda olacak şekilde tutulurken,
18
enjektör gövdesine fiske vurarak hava kabarcığının yukarıya toplanmasını sağlayınız.
19 Enjektörün ucunda hava var ise pistonu yukarı iterek havayı boşaltınız.
İşiniz bitince çevreyi toplayınız, atıkları uygun atık kutularına ayrı ayrı atınız. Eğer
flakonda ilaç kalmadıysa veya tekrar kullanılmayacaksa, flakonu ilgili atık kutusuna
20
atmadan önce üzerindeki yazıları yeniden okuyarak, doğru ilacın çekilmiş olduğunu
kontrol ediniz.
21 Eldivenlerinizi çıkarınız, atık kutusuna atınız ve ellerinizi yıkayınız.
-3-

KALÇAYA (DORSOGLUTEAL BÖLGEYE) İNTRAMUSKÜLER ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
İntramüsküler enjeksiyonda amaç, ilacı derin kas dokusuna vermektir. Uygulama sonrası, kas dokusunun
kanlanması fazla olduğu için ilaç hızla emilerek sistemik dolaşıma geçer. İntramüsküler enjeksiyon yapılacak
bölgenin dikkatli belirlenmesi gerekir. Uygulama yapılacak bölge belirlenirken, hastanın yaşı, kas yapısı ve
verilecek ilaç miktarı göz önünde bulundurulmalıdır. Travmaya uğramış, kanlanması bozulmuş, apse, kist,
dermatit, yanık ve skar dokusu olan bölgeye intramüsküler enjeksiyon yapılmamalıdır. Ayrıca, gluteal
kaslar, yürüdükçe geliştiği için üç yaşın altındaki çocuklarda kesinlikle kullanılmamalıdır.
Çözündürerek hazırlanan ilacı, İM enjeksiyon ile hastaya uygulamadan önce enjektörün iğnesinin
değiştirilmesi gereklidir. Bir defada uygulanacak ilaç miktarı yaşa göre değişmekle birlikte 1,5 – 4 ml
arasındadır.
İntramusküler (kas içine) enjeksiyon için, gluteus kası(kalça), deltoid kası (omuz) veya kuadriseps femoris
kası (bacağın önü) tercih edilebilir. Bu uygulamada gluteus kasına güvenli enjeksiyon yapma becerisi
anlatılacaktır.
KALÇAYA (DORSOGLUTEAL BÖLGEYE) İNTRAMUSKÜLER ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Gluteus kasına doğru teknikle güvenli enjeksiyon yapma becerisinin kazanılmasıdır.
Araç gereç: Uygulaması yapılacak olan ilaç, steril olmayan eldiven, çekilecek ilaç hacmine uygun steril
enjektör, pamuk, antiseptik solüsyon, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

önemlidir.
Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon ve son kullanma tarihleri
6
açısından kontrol ederek hazırlayınız.
7 Hastayı yüzüstü yatırarak enjeksiyon yapılacak bölgeyi açmasını sağlayınız.
-4-

8 Spina iliaca posterior superiordan ( kalça kemiğinin iç çıkıntısı ) femurun büyük

torakanterine bir çizgi hat belirleyiniz. ( bu çizgi siyatik sinire paraleldir ve siyatik
sinirin lateralinde kalır.)
9 Enjeksiyonu bu çizilen hattın üst dış kısmına yani krista iliacadan 5-8 cm aşağıda
bulunan alana yapacak şekilde belirleyiniz.
10 Enjeksiyon yapmak için belirlenen bölgeyi antiseptik solüsyonla içten dışa dairesel
şekilde yaklaşık 5 cm çapında siliniz.
11 Hastaya kendisini sıkmaması, gevşek bırakması gerektiğini anlatınız.
13 Pasif elin baş ve orta parmaklarıyla belirlenen bölgenin derisini gergin tutunuz.
14 Enjektörü aktif elinizde kalem tutar gibi cilde dik açı (90 derece ) yapacak şekilde
tutunuz.
15 İğneyi çabuk ve kuvvetlice cilde batırarak kas içine ilerletiniz ( iğneyi uzunluğunun ¾
oranında batırınız.).
16 Pistonu hafifçe geri çekiniz; kan gelirse iğneyi hızla çıkartınız. Mümkünse enjektöre
yeni bir iğne takınız ve 9.basamaktan itibaren basamakları tekrarlayınız.
17 Pistonun hafifçe geri çekilmesiyle kan gelmezse enjeksiyonu yavaşça yapınız.
18 İğneyi hızla geri çekiniz.
19 Kuru pamuk veya gazlı bezi enjeksiyon bölgesinin üzerine bastırınız.
20 Hastaya giyinmesini söyleyiniz, isterse bir süre uzanıp dinlenebileceğini belirtiniz.
21 Bir süre hastanın reaksiyonlarını gözleyiniz.
-5-

AMPULDEN ENJEKTÖRE İLAÇ ÇEKME BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Ampuller baş, boyun ve gövde olmak üzere üç kısımdan oluşan, içinde toz ya da sıvı ilaç bulunan küçük cam
şişelerdir. Baş kısmı, üstte kapak vazifesi görür. Boyun kısmı, ampulün açıldığı bölümdür. Ampul, kırılarak
açılır. Ampulün boyun kısmında, kolayca kırılmayı sağlayan renkli bir nokta veya halka bulunur. Gövde
kısmında ise ilaç bulunur.
AMPULDEN ENJEKTÖRE İLAÇ ÇEKME BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Ampul şeklindeki ilacı doğru teknikle hazırlama becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Ampul şeklinde ilaç, steril olmayan eldiven, çekilecek ilaç hacmine uygun steril enjektör, gazlı
bez, tıbbi atık kovası

önemlidir.
Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon ve son kullanma
2
Enjekte edilecek ampulün isim ve içeriğini kontrol ederek enjekte edilmek
3
istenilen ilaç olduğundan emin olunuz.
4 Ampul formundaki ilaç çözeltisini tortu, bulanıklık yönünden inceleyiniz.
Ampule parmakla fiske vurarak ampulün boyun kısmında sıvı (ilaç) kalmamasını
5
sağlayınız.
Eğer ampulün boynunu çepeçevre dolanan bir çizgi veya nokta varsa, testere
6
kullanmadan kırılabileceği anlaşılır. Ampulü bu yönden inceleyiniz.
Ampulün taban/gövde kısmı pasif elde, kırılarak atılacak tepe kısmı aktif elde
7 kalacak şekilde her iki elin işaret ve başparmakları ile elinizde gazlı bez olacak
şekilde ampulü tutunuz.
Tutuş işlemi yapıldıktan sonra ampulün gövdesini sabit tutunuz ve aktif el ile
8
arkaya doğru kuvvet uygulayarak ampulün tepesini kırınız.
9 Ampulün gövde kısmını pasif elin işaret ve orta parmakları arasında tutunuz.
10 Enjektörü; iğnenin ucundaki koruyucu kılıfı düşürmeden aktif elinize alınız.
Pasif elin baş ve yüzük parmağı ile enjektörün iğnesinin koruyucu kılıfını
11
çıkarınız.
12 Aktif elle kontrol edilen enjektörün iğnesi başka bir yere değdirilmeden ampul
-6-

içine sokulurken, enjektörün iğneye yakın ucu pasif elin baş ve yüzük parmakları
ile kontrol edilerek kayması ve bir yere değerek kirlenmesi önlenmelidir.
Enjektörün pistonunu aktif elin başparmağı ve orta parmağı ile çekerken işaret
13
parmağı ile enjektör tabanını iterek ampul içindeki ilacı tamamen çekiniz.
Boşalan ampulü ilgili atık kutusuna atmadan önce üzerindeki yazıları yeniden
14
okuyarak, doğru ilacın çekilmiş olduğunu kontrol ediniz.
15 Enjektör iğnesinin kılıfını takınız.
Enjektör içinde hava varsa, enjektör iğnesi yukarıda olacak şekilde tutulurken
16 enjektör gövdesine fiske vurarak hava kabarcığının yukarıya toplanmasını
sağlayınız.
17 Enjektörün ucunda hava var ise pistonu yukarı iterek havayı boşaltınız.
-7-

İNTRAVENÖZ ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
İntravenöz uygulama, ilaç içeren sıvının doğrudan damar içine verilmesidir. Bu bir ilacın direkt olarak en hızlı
uygulanma yoludur. Bu uygulamanın mümkün olduğu kadar yavaş ve hastanın reaksiyonu gözetilerek
yapılması gerekir.
IV girişim için kullanılan kol venleri, v. basilica ve v. sefalicadır. Özellikle antecubital fossada bulunan
median bazilik ve sefalik venler ve el bileği bölgesinden geçen dalları uygulama için tercih edilmektedir. El
sırtında V. sefalica ve basilicanın el sırtındaki dalları ile dorsal metakarpal venler kullanılır.
Uygulama İçin Bölge Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar;

 Ven seçiminde uygulama proksimalden distale doğru olmalıdır.
 Travmaya uğramış,
 Dolaşım bozukluğu,
 Ödem olan bölgeden,
 Mastektomi yapılan taraftan ve
 Arteriovenöz fistül olan koldan enjeksiyon yapılmamalıdır.
Yukarıda verilen IV uygulama bölgeleri ve uygulama için bölge seçiminde dikkat edilecek noktalar venöz
kan alma ve IV kanül uygulaması için de geçerlidir.
İNTRAVENÖZ ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Doğru teknikle intravenöz enjeksiyon yapma becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Uygulaması yapılacak olan ilaç, steril olmayan eldiven, çekilecek ilaç hacmine uygun steril
enjektör, turnike, pamuk, antiseptik solüsyon, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

önemlidir.
Deneme
3
-8-


6
7 Damara girilecek kolu açınız.
8 Kullanılacak venin altından kola destek yapınız.
Dirseğin 8–10 cm yukarısından turnikeyi bağlayınız. Turnike 2 dakikadan daha
9
uzun süre bağlı kalmamalıdır.
Hastanın elini yumruk yapıp gevşetmesini sağlayarak, venlerin dolgunlaşması
10
için bekleyiniz.
İlaç uygulaması yapacağınız ven üzerindeki deriyi tek yönde antiseptik madde
11
içeren tampon ile aşağıdan yukarıya doğru ya da dairesel olarak siliniz.
12 Enjektör iğnesinin kılıfını çıkarınız
Enjektörü tutmadığınız el ile vene gireceğiniz noktanın birkaç cm. distalinden,
13
deriyi distale doğru çekiniz. Böylece venin kayması önlenir.
Enjektörün iğnesinin keskin yüzünü yukarı doğru tutarak vene girmek
14 istediğiniz bölgenin yaklaşık 0.5cm-1cm altından deriye 30–45 derecelik bir
açıyla giriniz
Deriyi geçince, enjektörün iğnesini deriye paralel 3–5 mm ilerletip, 15
15
derecelik açıyla vene giriniz.
16 Enjektör ve iğneyi hiç oynatmadan tutunuz
Enjektör bulunan elinizi oynatmadan serbest kalan elinizle enjektörün piston
17 kısmını hafifçe geri çekerek kan gelip gelmediğini kontrol ediniz. Kan geliyorsa
iğneniz vene girmiştir.
Eğer kan gelmiyorsa pasif elle turnikeyi açarak enjektör iğnesini yavaşça aynı
açıyla geri çekiniz. Bölgeye kuru pamuk uygulayınız. İşlemi farklı bir ven
18
seçerek aynı zamanda enjektör iğnesini değiştirerek 7. basamaktan itibaren
tekrarlayınız.
19 Turnikeyi gevşetiniz/ çözünüz.
20 Yavaş olarak enjeksiyonu yapınız.
Enjeksiyon sırasında ağrı, ödem ve hematom gelişip, gelişmediğini izleyiniz.
21 Eğer kuşkulanırsanız, iğnenin ven içinde olup olmadığını, hafif bir aspirasyon
yaparak yeniden kontrol ediniz.
22 Enjeksiyon sonrası kuru pamuk veya tamponu vene girilen noktaya koyunuz.
23 Enjektör iğnesini yavaşça aynı açıyla geri çekiniz.
24 İğneyi geri çekince bölgeye bası uygulayınız.
Hastaya enjeksiyonu yaptığınızı, bir süre damara girilen yere basmasının yararlı
25
olacağını söyleyiniz.
26 Bir süre hastanın reaksiyonlarını gözleyiniz.
-9-

INTRAVENÖZ KANÜL UYGULAMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Bu beceride, İV kanül steril şartlarda ven içine yerleştirilir. Uygulama yaparken, alt ekstremitedeki venler
emboli ve trombofilebit riski sebebiyle tercih edilmemekte, genellikle kol venleri tercih edilmektedir.
Klinik Endikasyonları;
 Ven içine ilaç uygulaması,

 Sıvı elektrolit kayıplarının yerine konması amacıyla sıvı uygulaması,
 Kan ve kan ürünleri transfüzyonu,
 Oral alamayan hastalarda parenteral beslenme amacıyla damar yolu açılır.
İntraket (Branül/ Kanül): Steril paket içinde uygulamaya hazır tek kullanımlık tıbbi malzemedir. Damar
girişini gözlemlemeyi sağlayan kılavuz iğne, esnek ve özel olarak şekillendirilmiş bir kanül ve hasta vücuduna
sabitlemek için kelebek şeklinde kanatlardan oluşmaktadır. Ayrıca dışarıya kan durdurucu kapak, basit bir
valf sistemi bulunan enjektör girişi, bu girişi koruyan kilitli kapak ve intraketi herhangi bir bulaşmaya ve
hasara karşı koruyan iğne koruyucu kapağı da vardır. İntraket vene yerleştirilirken damar içine girildiğinde
kılavuz iğnesi çıkarılır ve esnek kateter kanülü damar içinde kalır.
İntraketler uygulama yapılacak venin çapına uygun olarak seçme imkânı verecek şekilde değişik uzunluk ve
çaplarda üretilmiştir. İntraket boyutlarına göre kapak renkleri de farklıdır. İntraketlerin numarası büyüdükçe
çapları küçülür.
İntraket Numaraları (Kalından inceye): Beyaz 14, Gri 16, Yeşil 18, Pembe 20,
Mavi 22, Sarı 24 ( pediatrik)
- 10 -

INTRAVENÖZ KANÜL UYGULAMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Doğru teknikle intravenöz kanül uygulama becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: pamuk, antiseptik solüsyon, damar çapına ve tedavi amacına uygun kanül/ branül/intraket,
turnike, steril olmayan eldiven, flaster, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

önemlidir.
Beceri Basamakları Deneme

1 2 3
3
6
tarihleri açısından kontrol ederek hazırlayınız
7 Kanülü tespit etmek için kullanacağınız flasteri hazırlayınız.
8 Eldiven giyiniz.
9 Damara girilecek kolu açınız.
Turnikeyi girmek istediğiniz bölgenin 5-12cm. üstünden bağlayınız. Turnikenin
10
2 dakikadan daha uzun süre bağlı kalmamasına dikkat ediniz.
Hastanın elini yumruk yapıp gevşetmesini sağlayarak venlerin dolgunlaşmasını
11
bekleyiniz.
12 Kanül uygulayacağınız damarı parmak uçlarınızla palpe ediniz.
İV kanül uygulanacak venin üzerindeki deriyi, tek yönde antiseptik madde
13
içeren tampon ile aşağıdan yukarıya doğru ya da dairesel olarak siliniz
14 Kanülü kontamine etmeden kapağını çıkarınız.
Pasif elin başparmağı ile damara girilecek alanın biraz altından deriyi aşağı
15
doğru çekerek, deriyi gerdiriniz.
İV kanül iğnesinin açık ağzı yukarıya bakacak şekilde, girilecek venin 0,5 –1 cm
16
altından, önce vene parelel olarak 30 – 45 derecelik açı ile giriniz.
17 Deriyi geçince, İV kanülü deriye parelel olarak 3 – 5mm ilerletip, 15 derecelik
- 11 -

açı ile vene giriniz.

İV kanülü ven içinde 2 – 3mm ilerlettikten sonra kan gelip gelmediğini kontrol
18
etmek için mandreni hafifçe geri çekiniz.
Eğer kanül içine kan gelmediyse vende olmadığınız anlaşılır. Bu durumda
turnikeyi açarak kanülün iğnesini aynı açıyla geri çekiniz. Uygulama yaptığınız
19
bölgenin üstüne kuru pamuk ile basınç uygulayınız. Daha sonra yeni bir kanülle
işlemleri 9. basamaktan itibaren tekrar ediniz.
Kanüle kan geldiyse İV kanülün mandrenini kanül içerisinde geriye doğru
20
kısmen çekerek poliüretan kanülün ven içinde ilerlemesini sağlayınız.
21 Turnikeyi çözünüz.
22 İV kanülü yerleştirdikten sonra flasterle tespit ediniz.
Sıvı uygulaması yapılacaksa serum seti ile bağlantı yapınız, yapılmayacaksa
mandreni çıkarıp İV kanülün kapağını kapatınız.
23
(İV kanülün ucunun açıldığı dönemlerde, başparmağınız ile ilgili vene basarak,
geri kan akımını engellemeyi unutmayınız.)
24 Flasterin üzerine işlem tarihini, saatini ve isminizi not ediniz.
Hastaya işlemin bittiğini ve İV kanülün maksimum 72 saat kalabileceğini
25
söyleyiniz.
- 12 -

VACUTAİNER İLE VENDEN KAN ÖRNEĞİ ALMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Laboratuar tanı testlerinin önemli bir bölümü hastadan alınan venöz kan örneği ile gerçekleştirilir. Alınan
kan örneğinin kendisinde, ya da plazması ayrılarak testler gerçekleştirilir.
Venden kan örneği almak için enjektör veya vacutainer kullanılır. Bu uygulamada, vacutainerla venden kan
örneği alma becerisi anlatılacaktır.
• Hastalıkların teşhis edilmesi

• Tedavi sürecinin izlenmesi
VACUTAİNER İLE VENDEN KAN ÖRNEĞİ ALMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Vacutainer ile venden kan örneği alma becerisinin kazandırılmasıdır.

Araç gereç: Pamuk, antiseptik solüsyon, steril olmayan eldiven, turnike, vacutainer, vacutainer
ucuna uygun iğne, kan tüpleri, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

önemlidir.
Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
3
6
7 Kan örneği alınacak kolu açınız.
Antekubital (dirsek ön çukuru) veya el sırtı bölgesini inceleyerek yeterince
8
belirgin bir veni seçiniz
9 Kullanılacak venin altından kola destek yapınız.
Steril iğnenin vidalı tarafındaki şeffaf koruyucu kılıfı çıkarınız ve iğnenin vidalı
10
kısmını vacutainera vidalayarak takınız.
11 Dirseğin 8–10 cm yukarısından turnikeyi bağlayınız. Turnikenin 2 dakikadan
- 13 -

daha uzun süre bağlı kalmamasına dikkat ediniz.

Hastanın elini yumruk yapıp gevşetmesini sağlayarak, venlerin dolgunlaşması
12
için bekleyiniz.
Kan örneği alacağınız ven üzerindeki deriyi tek yönde antiseptik madde içeren
13
tampon ile aşağıdan yukarıya doğru ya da dairesel olarak siliniz.
Üzerine iğne takılmış vacutaineri aktif olarak kullandığınız ele alınız ve iğnenin
14
koruyucu bölümünü çıkarınız.
Vacutainer tutmadığınız el ile vene gireceğiniz noktanın birkaç cm. distalinden,
15
deriyi distale doğru çekiniz.
Vacutainerin iğnesini, keskin uç deriye yakın gelecek biçimde, deriye 35
16
derecelik bir eğimle batırınız.
17 Deriyi geçince, iğneyi deriye paralel 3–5 mm ilerletip, vene giriniz.
18 Vene girdiğinizi hissettikten sonra iğnenin ucunu ven içinde 2–3 mm ilerletiniz.
Vacutaineri aktif olarak kullanılmayan elin işaret ve başparmağı ile iğnenin
19
vacutainere girdiği kısımla hasta kolu arasıda sabitleştiriniz.
Kan alma tüpünü, aktif olarak kullanılan elin işaret ve orta parmağı vacutainerin
20 tutma yerindeyken, başparmak ile, enjeksiyon yapıyormuş gibi ilerleterek
vacutainere sokunuz.
Eğer kan gelmiyorsa, iğneyi vacutainerin yönünü değiştirmeden damardan
çıkarınız ve damara giriş yeri üzerine kuru pamuk bastırın. Vacutainerdaki iğneyi,
21
döndürerek çıkarınız ve kesici-delici atık kutusuna atınız ve 7. basamaktan
itibaren işlemi tekrar ediniz.
Kan alma tüpü kanla dolduğunda, aktif olarak kullanılan elin başparmağı ile
22 vacutainerin tutma yerine karşı basınç uygularken, dolu kan alma tüpünü
vacutainerden geri çekiniz.
23 Bir başka tüpe kan almak için 20–22. basamağı tekrar ediniz.
24 Kan örneğini alınca turnikeyi çözünüz.
İğneyi vacutainerin yönünü değiştirmeden damardan çıkarınız ve damarın giriş
25
yeri üzerine kuru pamuk basınız.
26 Kanı alınan kişiye, pamuk üzerine 2–3 dakika parmağıyla bastırmasını söyleyiniz.
- 14 -

Portegü ile Düğüm Atma Becerisi Öğrenim Rehberi

Lokal Anestezi Altında Cilt Sütürü Atma Becerisi
Öğrenim Rehberi
Deri Yaralanmalarında Pansuman Yapma Becerisi
Öğrenim Rehberi
CİLT SÜTÜRÜ ATMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Cilt sütürü atma, bütünlüğü bozulmuş dokuları yeniden düzenleme ve kenarları bir araya getirerek
dokuda destek sağlama, ölü boşluğu yok etme ve iyileşmeyi kolaylaştırma amacıyla yapılan bir yara
kapatma metodudur.
Cilt sütürü derinin bütünlüğünün bozulduğu durumlarda primer yara iyileşmesini sağlamak üzere
yara kenarlarının biraraya getirilmesi ve ölü boşluğu kapatmak için uygulanan bir işlemdir.
 Deri laserasyonları ve ameliyat kesilerinnin kapatılması,

 Damar anastomuzu (ağızlaştırılması) yapılması,
 Tübüler yapıların ağızlaştırılması (bağırsak anastomozu)
 Bütünlüğü bozulmuş doku ve organların onarılması (örneğin karaciğer laserasyonu)
Kontrendikasyonlar;
Sütür atmanın kesin kontredikasyonu yoktur. Aşağıdakiler rölatif (göreceli) kontredikasyon olarak
değerlendirilebilir.
 Yarada enfeksiyon bulguları varsa(akıntı, kızarıklık gibi)
 Isırıklar,
 Kirli ortamda oluşmuş yaralanmalar,
 Primer onarıma imkan vermeyecek şekilde doku kaybı varsa,
 Daha derinde vital organ yaralanması varsa (damar, sinir ve tendon gibi, önce bunların
onarılması gerekir)
 Sütürasyon işlmei ile durdurulamayacak bir kanama varsa,
 Eşlik eden hayatı tehdit edici bir yaralanma varsa (beyin kanaması gibi)
Sütür atmada kullanılan aletler
Portegü; iğneyi tutarak, dikiş atmamızı sağlayan cerrahi alettir.
Penset: Dokuları ve cerrahi sütür materyallerini tutmamızı sağlayan, elin aktif hareketi ile kapanan
cerrahi bir alettir.
Makas: Sütür atma işlemi sırasında ipi kesmemizi sağlayan alet.
1
Resim. Soldan sağa: portegü, penset, makas
2
PORTEGÜ İLE DÜĞÜM ATMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Portegü ile düğüm atma becerisi kazanılmasıdır.
Araç gereç: Portegü, iplik, kalem, makas
Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki

basamakları izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve
uygun sırada yapmanız önemlidir.
Deneme
1 İpliği bağlayacağınız kalemin altına, bir tarafta 2-3 cm kalacak biçimde
yerleştiriniz.
2 Uzun kalan taraftan serbest eliniz ile ipliği tutunuz.
3 İpliği, portegü ipin üstünde olacak şekilde diğer elinizdeki portegünüzün
ucuna bir kez dolayınız.
4 Portegünüz ile, diğer taraftaki serbest ucu yakalayınız.
5 Doladığınız ipi karşı tarafa çekerken, portegünüzün ucundaki ipi uzun ip
tarafına çekiniz.
6 Kalemin çevresinde boşluk kalmayana dek düğümü sıkıştırınız.
7 Düğüm oturunca, portegünüzü gevşetip, ipin ucunu serbest bırakınız.
8 Bu kez, elinizdeki ipi, portegünün çevresine son kez yaptığınızın tersi yönden
bir kez dolayınız.
9 Portegünün ucu ile ipliğin serbest ucunu tutunuz.
10 Bu kez elinizdeki ipi ve portegünüzün ucundaki ipi, bir öncekinin tersi yönlere
çekiniz.
11 Düğümü bir öncekinin üstüne oturtunuz.
12 Basamakları tekrarlayıp, üçüncü düğümü de oturtunuz.
13 Makas ile, düğümden sonra 1 cm iplik kalacak biçimde her iki ipi kesiniz.
3
LOKAL ANESTEZİ YAPMA ve SÜTÜR ATMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Amaç: Lokal anestezi yapma becerisi kazanılmasıdır.

Araç gereç: steril sütur atma seti( portegü, penset, düz klemp, makas, steril yeşil örtü),
5ml.enjektör, steril olmayan eldiven, steril eldiven, local anestezik, antiseptiK solusyon, serum
fizyolojik, steril tampon, sütür materyali

Deneme
Sırası
3 Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru
anlayıp anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
5 Ellerinizi yıkayınız
6 Eldiven giyiniz
7 Cilt kesisinin olduğu yeri inceleyiniz (damar, sinir, kemik, tendon ve fasya
hasarının olmadığını tespit ediniz), yabancı cisimleri temizleyiniz ve SF ile
yıkayınız.
8 Dikiş setinin üzerinde sterildir işaretinin olup olmadığını ve tarihini kontrol
ettikten sonra steril sütür atma setini hasta başına getiriniz, uygun bir
yerde içindeki malzemeye dokunmadan üst örtülerini açınız.
9 Açtığınız steril sütür setinin içine steril olarak bir adet 5 mL enjektör açınız.
10 Açtığınız steril sütür setinin içine steril olarak bir adet uygun büyüklükte
sutür materyali açınız.
11 Tekniğine uygun olarak steril şekilde steril eldiven giyiniz.
12 Steril sütür atma setindeki tasın içine bir miktar antiseptik solüsyon
(genellikle Batikon) konmasını sağlayınız.
13 Steril sütür atma setinde pensle bir adet gazlı bez yerleştirilerek tasın içine
daldırınız ve batikon emdiriniz.
4
14 Batikon emdirdiğiniz gazlı bezle yara ve çevresini merkezden dışa doğru

dairesel hareketle siliniz (aynı tamponla temizlenen alandan tekrar
geçilmeden).
15 Ortası delik steril örtüyü delik kısmı yaraya gelecek şekilde yerleştiriniz.
16 5 ml enjektör içine lokal anestezik solüsyonunun (ağzını, yardımcı
tarafından batikonla silinmesini sağlayarak, tekniğine uygun ve steril
olarak) çekiniz.
17 Hastaya uygulamaya başlanacağını söyleyiniz.
18 Lokal anestezik içeren enjektör ile yara kenarlarına cilt altına olmak
kaydıyla lokal anestezik madde enjekte ediniz. Enjeksiyon esnasında sürekli
aspirasyon yapılarak damar içi uygulamadan kaçınınız.
19 Lokal anestezik uygulandıktan en az 3 dakika bekledikten sonra yara
kenarına penset ile tutma vasıtası ile ağrılı uyaran uygulayınız ve yeterli
anestezi oluştuğunu teyit ediniz.
20 Portegü ile iğneyi, ipe yakın olacak şekilde, 1/3’lük kısmından tutunuz.
21 Penseti sol elinize alınız
22 Kesik kenarın yaklaşık 0,1-0,5 cm uzağından iğneyi geçeceğiniz noktayı
belirleyiniz.
23 İğneyi, deriye dik açı oluşturacak biçimde belirlediğiniz noktadan, deri
altına doğru ilerletiniz.
24 İğne ucu dermisi geçince, ucunu kesik alana doğru yönlendiriniz.
25 İğnenizin ucunu penset ile tutunuz.
26 Portegüyü gevşetip, iğneyi bırakınız.
27 Penset ile tutuğunuz uç bölümünün olabildiğince distalinden (ancak
kesinlikle ucundan değil), iğneyi portegü ile tutunuz.
28 Bileğinizi iğnenin eğriliğine paralel döndürerek, iğneyi çekiniz.
29 Yara dudağından kurtulan iğnenizi, pensetiniz ile tutarak, 1 nolu
basamaktaki gibi, portegü ile tutunuz.
30 Karşı yara dudağında, bir önceki dudakta ipliğinizin çıktığı derinliği
belirleyiniz.
31 İğnenizi belirlediğiniz noktadan, deri altına dik olarak ilerletiniz.
32 İğneyi eğriliğine paralel karşı taraftakine eşit miktarda ilerletiniz.
33 Deri yüzeyine dik olacak biçimde, dışarı çıkartınız.
34 İğnenin çıktuğı noktanın yanlarına pensetinizin ayaklarını yerleştiriniz.
35 Pensetiniz ile deriyi geri iterken, iğnenizi dışarı çıkarmaya devam ediniz.
36 İğnenizi penset ile tutunuz.
37 Portegüyü açıp, iğneyi serbest bırakınız.
38 Derinin dışından iğnenizi portegü ile tutunuz.
39 Portegüyü iğne eğimine paralel döndürerek, iğneyi deriden çıkarınız.
40 Dikişe başladığınız noktada, dışarıda 2-3 cm iplik kalana dek iğneyi çekiniz.
41 İğneniyi portegünden bırakınız.
42 Pensetinizi bırakınız.
43 İğnenin arkasından ipliği tutarak, portegünüz ile düğüm oluşturunuz.
5
44 Oturmakta olan düğümü olabildiğince yara dudaklarından uzaklaştırınız.

45 Düğümün, ipliğin deriye girdiği noktaya oturmasını sağlayınız.
46 Kesi alanı biraz kabarana dek düğümü sıkıştırınız.
47 Düğüm oturunca, portegünüzü gevşetip, ipin ucunu serbest bırakınız.
48 İki kez daha düğüm yaparak, cerrahi düğümü tamamlayınız.
49 Makas ile düğümden sonra yaklaşık 1 cm iplik kalacak biçimde her iki ipi
kesiniz.
50 İşiniz bitince çevreyi toplayınız, atıkları uygun atık kutularına ayrı ayrı
atınız.
51 Eldivenlerinizi çıkarıp uygun atık kutusuna attıktan sonra kalın iş tipi
eldiven giyiniz.
52 Kullanmış olduğunuz malzemelerden dekontaminasyona uygun olanları
uygun büyüklükteki dekontaminasyon kabına tamamen bütün yüzeyleri
solüsyon (bir ölçek çamaşır suyu, dokuz ölçek su) ile temas edecek şekilde
yerleştiriniz.
53 10 dakika bekleyiniz.
54 Dekontamine edilen materyali bol su ile durulayınız.
55 Araç gereciniz yıkama işlemi öncesi güvenli hale gelmiştir. Bu aşamadan
sonra YIKAMA+YÜKSEK DÜZEYDE DEZENFEKSİYON VEYA STERİLİZASYON
aşamasına geçebilirsiniz.
6
SÜTÜR ALMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Deneme
6 Eldiven giyiniz.
7 Hastaya uygun pozisyon veriniz.
8 Yara üzerindeki pansumanı çıkarınız.
9 Yara yüzeyini antiseptik madde ile siliniz.
10 Alınacak dikişi pens ya da penset ile tutularak derinin içinde gömülü olan
kısmını görünür hale getirebilmek için hafifçe çekiniz.
11 Çekme hareketi ile dışarı çıkardığınız kısmı bistüri ucu ya da makasla kesiniz.
12 Pensetle tutulan dikişi yukarı ve dışa doğru çekerek çıkartınız.
13 Dikiş alma işlemi bittikten sonra yarayı antiseptik madde ile yeniden
temizleyiniz.
14 Kullanılan malzemelerin uygun şekilde toplayınız.
7
DERİ YARALANMALARINDA PANSUMAN YAPMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Deri yaralanmalarının pansuman yapılarak tedavi edilmesi veya sevk edilmesi için uygulayacağımız
tekniği öğreneceğiz. Deri yaralanmalarının enfekte olmaması ve uygun iyileşmesi için korunması
çok önemlidir. Bu uygulamada temel beceri kazanılması için dikilmesi uygun olmayan bir yaranın
pansumanı yapılacağız.
DERİ YARALANMALARINDA PANSUMAN YAPMA BECERİSİ

BASAMAKLARI
Amaç: Deri yaralanmalarında pansuman yapma becerisinin kazandırılmasıdır.
Araç gereç: Serum fizyolojik, pansuman seti, makas, steril olmayan eldiven, steril eldiven,
antiseptik solüsyon, flaster

Deneme
3
5 Pansuman ve yaranın kapatılması için gereken serum fizyolojik, pansuman seti
vb. malzemeyi hazırlayınız.
7 Eldiven giyiniz.
8 Serum fizyolojik poşetinin serum seti takılacak tüp kısmını bir makasla kesiniz
9 Kestiğiniz tüp kısmını dıştan iki parmağınız arasında bastırarak sıkıştırınız.
10 Serum fizyolojik poşetini ters çeviriniz.
11 Poşetin kestiğiniz ucunu yaralanma alanına doğru yönlendiriniz.
8
12 Kesik ucunu yaraya dokundurmadan 5 cm uzakta tutunuz.

13 Parmaklarınızı gevşetip, yaraya serum fizyolojik akmasını sağlayınız.
14 Poşetin ucunu yara üzerinde gezdirerek her alanın yıkanmasını sağlayınız.
15 Serum fizyolojik bitince yıkama işlemine son veriniz.
16 Pansuman setinin üzerindeki otoklav bandını inceleyiniz.
17 Otoklav bandında siyah verev çizgiler oluşmuşsa seti sadece dışına dokunarak
açınız
18 Steril eldivenlerinizi giyiniz.
19 Setin içindeki pensi sağ elinize alınız ve pensi birinci ve dördüncü
parmaklarınızın son falanksları ile tutunuz.
20 Setin içindeki penseti sol elinize alın ve pensetinizi kalem şeklinde tutunuz.
21 Setin içindeki cepte yer alan bir tamponu penset ile tutunuz
22 Penset ile tutmaya devam ederek tamponu cepten çıkarınız.
23 Tamponu penset ile tutarak ve pensi kullanarak pansuman seti içinde ikiye
katlayınız
24 Tamponu diğer eksen üzerinden bir kez daha katlayınız.
25 Penset ile tutmaya devam ederken sağ eldeki pens ile tamponu katlantıların
kesişme noktasından sıkıca yakalayınız.
26 Pensi kitleyin ve tamponun katlantıları yukarı gelecek şekilde tutunuz.
27 Yardımcınıza tampona değdirmeden antiseptik solüsyon dökmesini söyleyiniz.
28 Tampon ıslanınca işleme son verdiriniz.
29 Islak tampon ile yaranın içine dokunmadan çevresini dairesel hareketle
boyayınız.
30 Dairesel hareketlerle içten dışa doğru yara çevresini boyayınız.
31 Tamponu atınız.
32 Penset ile bir tampon daha alınız ve pens yardımı ile açınız.
33 Tamponu yara yerinin üzerine örtünüz.
34 Aynı şekilde bir tampon daha örtünüz
35 Tampondan %50 daha uzun 1 cm genişliğinde bir flaster kesiniz
36 Tamponun bir yarısını flaster ile deriye tespit ediniz
37 Tamponun diğer yarısını aynı boyutlarda 2. bir flaster parçası ile tespit ediniz
38 Atıkları ilgili atık kutusuna atınız.
40 Hastaya bilgi veriniz.
9
Etik İlkeler ve Aydınlatılmış Onam

Aydınlatılmış Onam (Rıza) Alma Becerisi Basamakları
ETİK İLKELER VE AYDINLATILMIŞ ONAM
Etik ilke nedir?

Etik karar verme sürecinde başvurulan genelleştirilmiş anlatımlardır. Tek ve mutlak bir ilke yerine, bir
dizi ilkeye dayanır. Temel dayanakları, genel olarak paylaşılan ahlaki kanılardır. Beauchamp ve
Childress biyomedikal alanda, özellikle tıp etiğinde ilkeci yaklaşımın öncüsüdür.
Etik ilkelerin özellikleri:

Oldukça geneldirler ve dayatmacı değildirler. Etik ilkeleri temel alan değerlendirmeler içinde
bulunulan bağlama ve kültürel dokuya göre değişiklik gösterebilir. İlkeler arasında bir önemlilik ve
öncelik sıralaması yoktur; ancak belirli bir ilkeyi öne çıkararak tüm değerlendirme sistemini buna göre
belirleyen düşünürler vardır.
Temel etik ilkeler:

Zarar vermemek (Non‐maleficence); Yarar sağlamak (Beneficence); Özerkliğe saygı (Respect for
Autonomy) ve Adalet (Justice)’tir. Bu temel ilkelerden çıkarılabilen ikincil ilkeler ise Dürüstlük
(Veracity); Özel yaşama saygı (Privacy); Gizlilik (Confidentiality) ve Sadakat (Fidelity)’dir.
Mesleksel beceri uygulamamızın konusu olan Aydınlatılmış Onam (Informed Consent) Özerkliğe Saygı
ilkesinin tıp uygulamasındaki karşılıklarından biridir.
Özerkliğe saygı ilkesi:

Özerklik, insanda varlığı varsayılan, bireyin geleceğini planlamasına, kendi değerlerini oluşturmasına
ve yaşamını bunlara göre yaşamasına, kendi hakkında kararlar vermesine ve bu kararları yaşamında
uygulamasına olanak sağlayan bir kapasitedir. Kişinin bu kapasitesine saygı gösterilmesine ve onu
ortaya koyması için uygun koşulların sağlanmasını istemeye hakkı vardır. İnsanda özerklik sınırlı bir
özerkliktir; toplumsal, kültürel, fiziksel olanaklarla ve kişinin sağlık durumuyla sınırlanabilir. Tıpta bu
ilkenin hayata geçmesi “aydınlatılmış onam alma uygulaması” ile olur. İnsan haklarının ve
bireyselliğe saygının olmazsa olmaz ana koşullarından birisi bireye kendi sağlığıyla ilgili kararları
verebilmesi için aydınlatılmış onamını verme ya da vermeme olanağını sunmaktır.
Aydınlatılmış onam :
Bir hastanın kendisine uygulanacak tanı ve tedavi yöntemlerinin kapsamını, yararlarını, risklerini;
varsa seçenek yöntemleri, tedaviyi reddetmenin sonuçlarını bilerek bir uygulamayı kabul ya da
reddetmesidir. Hekimler için bu konu, mutlaka bilincine varılması ve günlük meslek uygulamasında
mutlaka hayata geçirilmesi gereken bir konudur. Hekimlerin gündelik mesleki uygulamalarında, hasta
ve hasta yakınları ile ortaya çıkan sorunların çoğu, yeterli ve sürekli aydınlatma ve iletişimle ortadan
kalkabilir. Aydınlatılmış onam alma etik bir sorumluluk olmasının yanı sıra, yasal bir zorunluluk boyutu
da taşımaktadır.
Aydınlatılmış onamın türleri:

Sözsüz onam: Kan vermek için bir hastanın kolunu açıp uzatması vb.
Yazılı ve imzalı onam: Ameliyatlarda, araştırmalarda kişinin yazılı, imzalı, kimi zaman ayrıntıları
hukuksal metinlerle düzenlenmiş biçimiyle verdiği resmi belgedir.
Ağır zeka gerilikleri, koma, bazı tür ruh hastalıkları gibi özerkliğin gerçekleşmesini olanaksız kılan
durumlarda aydınlatılmış onamın nasıl alınacağı önemli bir konudur.. Hekimlerin zedelenebilir grup
kabul edilen hastalardan aydınlatılmış onam alabilme becerisini de, bir mesleki tutum olarak
‐1‐

geliştirmiş olmaları beklenir. Tüm bu durumlarda hekimin etik akıl yürütme becerisini kullanarak
doğru karar vermesi ve bunu yetkinlikle uygulaması gerekir.
Etik akıl yürütme süreci:

1. Bir ilkenin ihlalini haklı çıkaran bir gerekçenin bulunması gereklidir.
2. İlkelerden birini uygulamak için ötekini çiğnemek kaçınılmaz olmalıdır.
3. Amaca göre, ihlalin biçimi, olabileceklerin “en az kötüsü” olmalıdır.
4. İlkeyi ihlal ederken, bu ihlalin etkisini en aza indirmeye çalışılmalı, korunan ilkenin en üst
düzeyde gerçekleşmesi sağlanmalıdır.
Aydınlatılmış onam alma uygulamasının kuramsal temelleri ve bu beceriye ilişkin ayrıntılı bilgiler
uygulama öncesi 2 saat teorik ders olarak anlatılacak; ders notu ayrıca dağıtılacaktır.
Aydınlatılmış Onam (Rıza) Alma Becerisi Basamakları
Öğrencinin adı, soyadı : .............................
Tüm basamaklar doğru, sıralı ve duraksamadan yapılıp, tümünden tam not alana dek beceriyi yineleyiniz.
Değerlendirme Çizelgesi:
1. Yetersiz: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması ya da sırasında uygulanmaması
2. Geliştirilmesi gerekir: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eğiticinin yardımına
gereksinim duyulması
3. Yeterli: Basamağın duraksamadan ve eğiticinin yardımına gereksinim olmadan doğru ve sırasında
uygulanması
Deneme
Hastayı karşılayıp gerekli ortamı sağlayınız. (El sıkma, mahremiyetin korunması, göz
1 temasının sağlanması, hastaya daha önceki görüşmenin hekim tarafından
hatırlandığı iletisinin gönderilmesi)
2 Kendinizi hastaya tanıtınız. (Adı ve soyadı, unvanı)
3 Yapılacak işlemi anlaşılır bir dille anlatınız. Teknik bir dil kullanmayınız.
4 Yapılacak işlemin gerekçesini anlaşılır bir dille açıklayınız.
Öngörülen yararı, beklentiyi anlaşılır bir dille açıklayınız. Rızayı zorlayıcı yönde
5
yanlış beklenti yaratmayınız.
Varsa risk ve tehlikeleri anlaşılır bir dille anlatınız. Rızayı zorlayıcı yönde riskleri
6
olduğundan hafif göstermeyiniz.
7 Başka seçenek olup olmadığını anlaşılır bir dille anlatınız.
Anlaşılır olup olmadığını sorunuz. Eğer gerek görürseniz, bir eksiklik olmaması için
8
kendi sözcükleriyle tekrarlamasını istedi.
9 Hastanın anlatımını dikkatle/etkin dinleyiniz.
‐2‐

10 Sormak istedikleri olup olmadığını sorunuz.
11 Sorularına uygun yanıtlar veriniz.
12 Rızası olup olmadığını sorunuz.
Hastanın düşünmek için zaman istemesi durumunda sonraki adımları uygun
13
biçimde planlayıp hasta ile paylaşınız.
Tüm aşamalarda hastaya uygunsuz biçimde yönlendirici davranmayınız.
14
Gönüllülüğü koruyunuz.
‐3‐

AMNİYOSENTEZ
Ayşe hanım, 37 yaşında, evli ve ilk gebeliğini yaşayan bir kadındır. Bundan ilk kez 3 hafta önce kadın
doğum polikliniğinde size başvurdu. Aldığınız öykü sonrasında ailesinde genetik hastalığı bulunan bir
kardeşi olduğunu öğrendiniz. Bu yaşta gebe kalan tüm kadınlardan istediğiniz ileri yaş tarama
testlerini yaptırmasını istediniz ve Ayşe hanım test sonuçlarıyla birlikte geldiğinde sonucu riskli
buldunuz. Ayşe Hanım da bu sonuçlardan oldukça kaygılı.
Ayşe hanımın gebeliğini ve doğacak bebeğin sağlığını değerlendirebilmek için ona amniyosentez
yapılmasını planlıyorsunuz.
***
Aşağıda verilen bilgilerden yola çıkarak hastanızı bilgilendiriniz ve aydınlatılmış onamını alınız.
Amniyosentez nedir? Nasıl yapılır?
Bebeğin anne karnında bulunduğu

sürece içinde yaşadığı sıvıdan örnek
alınması işlemidir. Gebeliğin 15 ile 21.
haftaları arasında yapılması uygundur.
Alınan sıvı laboratuarda incelenerek
bebeğin sağlığı ile ilgili bilgi sahibi
olunur.
Bu işlem ameliyathane koşullarında,

kadın doğum hekimi tarafından, bebeğin
anne karnındaki durumunu ultrason
aracılığıyla görüntüleyerek bebeğin
içinde bulunduğu sıvıdan az miktarda sıvı
(10-20 cc.) alınmasıdır. İşlem sırasında Şekil-1
steril bir iğne kullanılır. Sıvı alma işlemi
bir 2 dakika sürer. Ağrılı değildir.
Hangi durumlarda yapılır?
Anne yaşının 35 ve üstünde olması,

ikili/üçlü tarama testinde yüksek risk
saptanması, ultrasonografide bebekte
anormal bulguya rastlanması, aile
öyküsünde zihinsel veya bedensel özürlü
birey olması, daha önceki gebeliklerin ilk
3 ayı içinde, iki veya daha fazla gebelik
kaybı yaşanması, nedeni bilinmeyen ölü
doğum veya yeni doğan ölümü öyküsü
olması durumlarında yapılır.
Şekil-2
 Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi - İzin alınmadan kullanılamaz. 1

Riskleri var mıdır?
Amniyosentez işlemi sonrasında % 0,5 oranında bebek kaybedilebilir. Genellikle geçici olarak kasılma
ve kramplar olabilir. Amniyon sıvısı sızıntısı ya da kanama baş gösterebilir. Nadir olarak enfeksiyon
görülebilir. Son derece az bir oranda bebek fiziksel zarar görebilir.
Güvenilir bir tanı yöntemi midir?
Sıvının alınıp test sonucu çıkıncaya kadar yaklaşık 3-5 haftalık bir süreye ihtiyaç vardır. Eğer alınan sıvı
yeterli değilse ya da burada bebeğe ait hücre bulunamamışsa laboratuar koşullarında üreme olmayıp
sonuç elde edilemeyebilir. Ancak uygun koşullarda alınan sıvılarda doğum öncesi tanı konulabilen
genetik hastalıklar % 97,7 oranında saptanabilir. Ne var ki bu test her tür bozukluğu ve hastalığı
göstermez. Bazı genetik hastalıklar, sakatlıklar ve zekâ özürleri bebeğin kromozomları normal
olmasına karşın ortaya çıkabilir.
 Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi - İzin alınmadan kullanılamaz. 2

Lomber Ponksiyon (LP)

LOMBER PONKSİYON (LP)

45 yaşındaki Süha Bey, acil servise şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma ve hafif uykuya meyil şikâyetiyle
getirildi. Yaptığınız muayene, laboratuar tetkikleri ve acil BBT (Bilgisayarlı Beyin Tomografisi) size yeterli bilgi
sağlamadığından, tanı koyabilmek için lomber ponksiyon (LP) yaparak beyin omurilik sıvısı (BOS)
incelemesi yapmaya karar verdiniz.
Aşağıda verilen bilgilerden yola çıkarak hastanızı bilgilendiriniz ve aydınlatılmış onamını alınız.
LP nedir?
LP, bel omurları arasından özel bir iğne ile girilerek omurilik ile omurilik zarları arasındaki sıvıdan (BOS)
örnek alınması işlemidir. Bu işlemin toplam süresi 15-20 dakikadır.
LP nasıl yapılır?
Öncelikle hastada bu işlemi yapmaya engel olabilecek

herhangi bir bulgunun olmadığı, yapılmış olan ayrıntılı
muayene, kan tahlilleri ve beyin filmleri ile teyid edilmelidir.
Hasta bu konuda bilgilendirilmelidir.
Hasta işlem için yan yatırılır. Bacaklarını dizden kırıp karna
çekmesi ve çenesini göğsüne yaslamak için başını öne eğmesi
sağlanır. Hastanın bu işlem sırasında hareket etmemesi
gerekmektedir. İşlem, steril (mikroptan arındırılmış) eldiven
giyerek yapılacaktır. Önce hastanın bel bölgesi mikroplardan
arındırmak için iyotlu sıvı ile iyice temizlenir. Steril bir örtü 4 Şekil-1
ve 5. bel omurları arasını açık bırakacak şekilde hastanın
üzerine örtülür. Açık kalan bölgenin cildine ince bir iğne ile
lokal anestezi (bölgesel uyuşturma) uygulayarak işlem
sırasında hastanın ağrı duyması engellenir. Belden sıvı almak
için üretilmiş özel bir iğne ile açık kalan cilt bölgesinden yavaş
ve kontrollü bir şekilde girerek, omurilik ile omurilik zarları
arasında yer alan sıvıya ulaşılır ve bu sıvıdan tüplere örnek
alınır. Bu işlem yaklaşık 5 dakika sürecektir. İşlem sonrası iğne
geri çekilerek, girişim yapılan noktanın üzeri steril bir gazlı bez
ile kapatılır ve üzerine flaster yapıştırılır.
Şekil-1
İşlem sonrası hasta hastaneye yatırılabilir ya da taburcu

edilebilir. Her iki durumda da hastanın 24 saat sırt üstü
yatması gerekmektedir.
Bu işlem sırasında ortaya çıkabilecek istenmeyen sonuçlar

(komplikasyonlar) / riskler var mıdır?
Şekil-2
-1-

1. İğnenin girdiği yerde ağrı, kanama ya da
2. enfeksiyona bağlı kızarıklık gelişebilir.
3. Geçici bir baş ağrısı, bulantı, kusma ve kulak çınlaması olabilir.
4. Beyin içerisindeki bir bölümün kayması (fıtıklaşması) olabilir. Bunun sonucunda bilinç bozulabilir ya
da solunum durabilir. Solunum durması ölüme yol açabilir.
5. Beyin ve omuriliği örten zarların enfeksiyonu (menenjit) gelişebilir.
6. Omuriliği saran zarlar arasında kan toplanabilir (hematom). Bu toplanan kan omuriliğe baskı
yapabilir ve bu durum geçici ya da kalıcı felçlere yol açabilir.
7. Sinir kökü zedelenebilir ve buna bağlı olarak geçici ya da kalıcı sinir kökü ağrısı olabilir.
8. Bu durumlar ek bir tedavi gerektirebilir ve bazen zamanında ve uygun tedaviye rağmen geri
dönmeyebilir ya da nadiren ölümle sonuçlanabilir.
Yukarıda sayılan bu istenmeyen durumların ortaya çıkma olasılığı oldukça düşüktür. İşlem sırasında ortaya
çıkan sorunlara derhal müdahale edilir. Hastaneden çıktıktan sonra herhangi bir sorun ortaya çıkarsa, kişinin
hemen bir sağlık kuruluşuna başvurması / getirilmesi uygun olacaktır.
-2-

Nörolojik Muayene Becerisi Öğrenim Rehberi

NÖROLOJİK MUAYENE BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

KONUŞMA VE LİSAN MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Konuşma ve Lisan muayenesi

1 Hastaya kendinizi tanıtınız
2 Hastanın adını ve yaşını sorunuz
3 Hastadan şikayetlerini anlatmasını isteyerek spontan konuşmasını değerlendiriniz
4 Hastaya hiçbir ipucu vermeden ve ne yapmasını istediğinizi göstermeden “......... Hanım/Bey,
gözlerini kapat” deyiniz (benzer başka komut da verebilirsiniz)
5 Hastaya kollarını işaret etmeden ve dokunmadan, sadece yüzüne bakarak “......... Hanım/Bey,
kolunu kaldır” deyiniz (benzer başka komut da verebilirsiniz)
6 Hasta 4 ve 5 nolu beceri basamaklarını başarıyla yerine getirmişse, “......... Hanım/Bey, kulağını tut
ve ağzını aç” deyiniz (benzer başka komutlar da verebilirsiniz)
7 Tek kelimeyle başlayarak ve hastanın başarılı olamadığı noktaya dek sırasıyla kelime sayısını
arttırarak “kitap”, “kırmızı bayrak”, “yeşil kapılı ev”, “bu gün hava güzel” ibarelerini hastaya tekrar
ettiriniz (başka kelimelerde kullanılabilir)
8 Hastaya saatinizi gösterin ve “Bu ne?” diye sorunuz
9 Hastaya kaleminizi gösterin ve “Bu ne?” diye sorunuz
GÖZ HAREKETLERİ MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Göz hareketleri muayenesi

1 Hastayı muayene masasına oturtunuz
2 Hastanın başını sabitleyiniz
3 Sağ elinizle bir kalemi hastanın burnu hizasında ve hastadan 30-40 cm uzakta dik pozisyonda
tutunuz
4 Hastaya kalemin hareketini takip etmesini, çift görme olursa söylemesini isteyiniz
5 Kalemi sağa doğru hareket ettirip, göz kürelerinin hareketini eksenin sonuna kadar yapıp
yapmadığını gözleyiniz
6 Bu sırada nistagmus olup olmadığını gözleyiniz
7 Kalemi orta hatta getirip 4-6 nolu beceri basamaklarını sola doğru yapınız
8 Kalemi orta hatta getirip yatay pozisyonda tutunuz
9 4-6 nolu beceri basamaklarını yukarı doğru yapınız
10 Kalemi orta hatta getirip 4-6 nolu beceri basamaklarını aşağı doğru yapınız. Bu sırada hastanın göz
kapaklarını kaldırınız
11 4-6 nolu beceri basamaklarını sağ yukarı oblik yönde tekrarlayınız
11 4-6 nolu beceri basamaklarını sol yukarı oblik yönde tekrarlayınız
12 4-6 nolu beceri basamaklarını sağ alt oblik yönde tekrarlayınız. Bu sırada hastanın göz kapaklarını
kaldırınız
13 4-6 nolu beceri basamaklarını sol alt oblik yönde tekrarlayınız. Bu sırada hastanın göz kapaklarını
kaldırınız
-1-

MİMİK KASLARIN MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Mimik kasların muayenesi

2 Hastanın alın çizgilerini ve ağız kenarını gözleyiniz (asimetri var mı?)
3 Hastadan gözlerini sıkıca yummasını isteyiniz
4 Her iki gözün kapanmasında asimetri olup olmadığını gözleyiniz
5 Hasta gözlerini sıkıca yumarken göz kapaklarını açmaya çalışınız
6 Bu sırada asimetri olup olmadığını gözleyiniz
7 Hastadan kaşlarını kaldırmasını isteyiniz
8 Kaşlarını kaldırmada asimetri olup olmadığını gözleyiniz
9 Hasta kaşlarını kaldırırken, siz ters yönde kuvvet uygulayarak, kaşlarını aşağıya indirmeye çalışınız
10 Bu sırada asimetri olup olmadığını gözleyiniz
11 Hastadan dişlerini göstermesini (güler gibi yapmasını) isteyiniz
12 Bu sırada ağız köşelerinin yanlara doğru simetrik çekilip çekilmediğini gözleyiniz
13 Hastaya yanaklarını balon gibi şişirmesini isteyiniz
14 Hasta bunu yapabiliyorsa, parmaklarınızla yanaklara bastırıp kuvvet farkı olup olmadığını
değerlendiriniz
15 Hastadan ıslık çalar gibi yapmasını isteyiniz
16 Sağ ve sol tarafta kuvvet farkı olup olmadığını değerlendiriniz
17 Bulgularınızı not ediniz
ALT KRANYAL SİNİRLERİN (9-10-11-12) MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Alt kranyal sinirlerin muayenesi

1 Hastayı muayene masasına oturtunuz ve karşısına geçiniz.
2 Hastaya uzun cevaplar verebileceği sorular sorarak konuşmasının karakterini muayene ediniz
(artikülasyon, fonasyon normal mi?)
3 Ağzını açtırarak uvulanın duruşuna, palatal arkların yüksekliğine ve simetrisine bakınız.
4 Bu sırada hastaya ‘aaaa’ dedirtiniz. Hasta ses çıkarırken palatal arkların yükselip yükselmediğine,
simetrik olup olmadığına, uvulanın bir yöne kaymış olup olmadığına bakınız.
5 Dil basacağını ya da kağıttan yaptığınız bir külahı hastanın orofarenksinin arka duvarının sağına
hafifçe değdiriniz. Bu sırada palatal arkların hareketini ve öğürme olup olmadığını gözleyiniz.
6 Orofarenks solunda 5. basamağı tekrarlayınız.
7 Hastaya ağzını açtırıp dilin ağız içinde duruşuna, dilde atrofi ve kayma var olup olmadığına bakınız.
8 Hastadan dili ile kendi sağ yanağını dışarı doğru itmesini isteyiniz ve bu sırada dile yanak üzerinden
direnç uygulayınız. Kuvvetsizlik var mı? Not ediniz.
9 8. maddeyi solda da uygulayınız.
10 Hastadan dilini dışarı çıkarmasını isteyiniz. Dilin bir tarafa kaymış olup olmadığına bakınız.
11 Hasta karşıya bakarken başın duruşunu muayene ediniz.
12 Sağ avucunuzu hastanın sol yanağına koyarak hastadan yüzünü sola çevirmesini isteyiniz.
13 Bunu yapabiliyorsa yüze direnç uygulayınız ve hastanın elinize uyguladığı kuvveti değerlendiriniz.
14 Sol elinizle de sağ sternokleidomastoid kasını palpe ediniz.
15 12-14. basamakları ellerinizi değiştirerek diğer tarafta da yapınız.
16 Hasta karşıya bakarken omuzların duruşunu muayene ediniz.
17 Hastadan omuzlarını yukarı kaldırmasını isteyiniz
18 Bunu yapabiliyorsa, avuçlarınızı aynı anda omuzlara koyunuz ve ters yönde kuvvet uygulayarak
omuzlarını aşağı indirmeye çalışınız (bu sırada hastadan tüm gücüyle omuzlarını yukarı kaldırmaya
çalışmasını isteyiniz)
19 Kuvvetsizlik var mı? Değerlendiriniz.
-2-

KAS TONUSU MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Kas tonusu muayenesi

1 Hastayı muayene masasına oturtunuz veya yatırınız
2 Hastadan kendini gevşek bırakmasını, hareket etmemesini isteyiniz
3 Sol elinizle hastanın sağ el bileğini kavrayınız
4 Sağ elinizle, hastanın sağ eline pasif fleksiyon ve ekstansiyon hareketlerini eklemin tüm açıklığı
boyunca ardı sıra yaptırınız
5 Bu sırada hissettiğiniz pasif dirence dikkat ediniz
6 Hastanın ön koluna pasif fleksiyon ve ekstansiyon hareketlerini, eklemin tüm açıklığı boyunca ardı
sıra yaptırınız.
8 3-7 nolu beceri basamaklarını hastanın sol üst ekstremitesinde tekrar ediniz
9 Hastayı yatırınız
10 Sol elinizle hastanın sağ ayak bileğini kavrayınız
11 Sağ elinizle hastanın sağ ayak bileğine pasif fleksiyon ve ekstansiyon hareketlerini eklemin tüm
açıklığı boyunca ardı sıra yaptırınız
13 Sol elinizi hastanın sağ popliteal fossasının biraz üzerine yerleştirerek sağ bacağını yatağa
değmeyecek şekilde yukarı kaldırınız
14 Sağ elinizle hastanın sağ bacağını ayak bileğinin biraz üzerinden kavrayarak dize pasif fleksiyon ve
ekstansiyon hareketlerini eklemin tüm açıklığı boyunca ardı sıra yaptırınız
16 10-15 nolu beceri basamaklarını diğer alt ekstremitede tekrarlayınız
KAS KUVVETİ MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
El parmakları ve el bileğinde kas kuvveti muayenesi

2 Hastadan beş parmağını bir araya getirmesini isteyiniz.
3 Bu hareketi yapabiliyorsa size direnmesini söyleyerek baş ve işaret parmaklarınızla hastanın
parmaklarını ayırmaya çalışınız
4 Kas gücünü MRC skalasına göre değerlendiriniz
5 2-4 nolu beceri basamaklarını diğer elde tekrarlayınız
6 Hastadan ellerini avuçları yere bakar durumda ileri uzatmasını ve parmaklarını olabildiğince
açmasını isteyiniz
7 Baş parmağınızı hastanın işaret parmağının, işaret parmağınızı hastanın küçük parmağının lateral
yüzüne koyunuz
8 Hastadan parmaklarını açık tutmasını ve size karşı koymasını isteyiniz
11 Hastadan bir elini, parmakları bitişik olacak ve avuç içi yere bakacak şekilde öne doğru uzatmasını
söyleyiniz
12 Sağ elinizle hastanın elini, el bileğinin distalinden kavrayınız
13 Hastadan el parmaklarını yukarı doğru kaldırmasını isteyiniz
14 Bunu yapabiliyorsa ters yönde kuvvet uygulayarak size karşı koymasını söyleyiniz
-3-

17 Hastadan avucunu yukarı çevirmesini ve elini yumruk yapmasını isteyiniz
18 Bir elinizle hastanın el bileğini, proksimalinden kavrayınız
19 Hastadan el bileğini yukarı bükmesini isteyiniz
20 Bunu yapabiliyorsa ters yönde kuvvet uygulayarak size karşı koymasını isteyiniz
21 Kas gücünü MRC sklalasına göre değerlendiriniz
22 17-21 nolu basamakları basamaklarını diğer el bileğinde tekrarlayınız
23 Hastadan avuç içi aşağı bakacak şekilde bir elini yumruk yapmasını isteyiniz
24 Hastadan el bileğini yukarı bükmesini isteyiniz
25 Bunu yapabiliyorsa ters yönde kuvvet uygulayarak size karşı koymasını isteyiniz
26 Kas gücünü MRC sklalasına göre değerlendiriniz
27 23-26 nolu beceri basamaklarını diğer el bileğinde tekrarlayınız
Dirsek ve omuzda kas kuvveti muayenesi

2 Hastadan kolunu dirsekten kendine doğru bükmesini isteyiniz
3 Bunu yapabiliyorsa sol elinizi hastanın koluna koyunuz, sağ elinizle ters yönde kuvvet uygulayarak
size karşı direnmesini isteyiniz
5 2-4 nolu beceri basamaklarını diğer kolda tekrarlayınız
6 Hastadan bir kolunu dirsekten bükmesini isteyiniz
7 Hastanın bileğinden tutunuz
8 Kolunu açmasını söyleyiniz ve ters yönde kuvvet uygularken size karşı koymasını isteyiniz
10 6-9 nolu beceri basamakları diğer kolda tekrarlayınız
11 Hastadan kollarını yana doğru açmasını isteyiniz
12 Bunu yapabiliyorsa ellerinizi hastanın kollarının lateral kısmına koyunuz
13 Siz ters yönde kuvvet uygularken size karşı direnmesini isteyiniz
14 Her bir kol için kas gücünü MRC skalasına göre değerlendiriniz
15 Hastadan kollarını yana doğru açmasını isteyiniz
16 Ellerinizi hastanın kollarının mediyal kısmına koyunuz
17 Siz ters yönde kuvvet uygularken kollarını kapatmasını isteyiniz
18 Her bir kol için kas gücünü MRC sklasına değerlendiriniz
Ayak parmakları ve ayak bileğinde kas kuvveti muayenesi

1 Hastayı muayene masasına yatırınız
2 Hastadan bir ayak baş parmağını yukarıya doğru bükmesini (dorsofleksiyon) isteyiniz
3 Bunu yapabiliyorsa sağ el parmaklarınızı, hastanın baş parmağının üstüne koyunuz
4 Siz ters yönde kuvvet uygularken size karşı koymasını isteyiniz
5 Kas kuvvetini MRC skalasına göre değerlendiriniz
6 2-5 nolu beceri basamaklarını diğer ayakta tekrarlayınız
7 Hastadan bir ayak baş parmağını aşağıya doğru bükmesini (plantar fleksiyon) isteyiniz
8 Bunu yapabiliyorsa sağ el parmaklarınızı hastanın baş parmağının altına koyunuz
12 Hastadan bir ayağını yukarı doğru bükmesini (dorsofleksiyon) isteyiniz
13 Bunu yapabiliyorsa, sağ elinizi, ayağının sırtına koyunuz
-4-

17 Hastadan bir ayağını aşağı doğru bükmesini (plantar fleksiyon) isteyiniz
18 Bunu yapabiliyorsa sağ elinizi hastanın ayak tabanına yerleştiriniz
Diz ve kalçada kas kuvveti muayenesi

1 Hastayı muayene masasına yatırınız
2 Hastadan dizini bükmesini isteyiniz
3 Bunu yapabiliyorsa, elinizle bacağın arka kısmından kavrayınız
4 Siz ters yönde kuvvet uygularken (bacağını açmaya çalışırken) size karşı koymasını isteyiniz
6 2-5 nolu beceri basamaklarını diğer bacakta tekrarlayınız
7 Hastadan dizini bükmesini ve dizi bükülü halde iken bacağını yukarı doğru kaldırmasını isteyiniz
8 Bunu yapabiliyorsa, sol elinizi popliteal fossaya, sağ elinizi tibiyanın üstüne koyunuz
9 Siz ters yönde kuvvet uygularken (bacağını kapamaya çalışırken) size karşı koymasını isteyiniz
12 Hastadan uyluğunu (yatıyorsa ayağı yere değmeyecek şekilde) yukarı kaldırmasını isteyiniz
13 Bunu yapabiliyorsa sağ elinizi hastanın uyluğu üzerine yerleştiriniz
17 Sağ elinizi hastanın bir uyluğunun arka kısmına yerleştiriniz
18 Hastadan bacağını kalçadan arkaya doğru hareket ettirmesini isteyiniz
22 Hastadan bacaklarını aralamasını isteyiniz
23 Bunu yapabiliyorsa ellerinizi, dizlerinin lateral kısmına koyunuz
25 Her bir bacak için kas gücünü MRC skalasına göre değerlendiriniz
26 Hastadan bacaklarını hafifçe aralamasını isteyiniz
27 Ellerinizi, dizlerinin mediyal kısmına koyunuz
28 Hastadan bacaklarını kapatmasını ve size karşı koymasını isteyiniz
29 Her bir bacak için kas gücünü MRC skalasına göre değerlendiriniz
DERİN TENDON REFLEKSLERİ MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Derin tendon reflekslerinin muayenesi

Üst ekstremiteler
2 Hastanın giysisinin kollarını dirsek üstüne dek sıvayınız
3 Hastadan kollarını gevşek bırakmasını isteyiniz
4 Hastanın sağ tarafına geçiniz
Biseps refleksi
5 Hastanın sağ kolunu kucağına serbestçe bırakmasını isteyiniz.
6 Antekübital fossa üzerinde biseps kasının tendonunu bulunuz
7 Sol el baş parmağınızı, hastanın sağ biseps tendonu üstüne, tendona dik olarak bastırınız
-5-

8 Sağ elinizdeki refleks çekiciyle parmağınızın üzerine vurunuz
9 Dirsekte fleksiyon olup olmadığını ve refleksin şiddetini değerlendiriniz
10 Refleksi alamıyorsanız hastaya kolunu tamamen serbest bırakmasını hatırlatarak muayeneyi
tekrarlayınız.
11 Hastanın sol tarafına geçip 5-10 nolu beceri basamaklarını solda tekrarlayınız
12 Sağ ve sol taraftaki refleks şiddetlerini birbirleriyle karşılaştırınız
Triseps refleksi
5 Hastanın sağ kolunu sol elinizle antekübital fossadan kavrayarak kolu 90 derece abdüksiyona
getiriniz ve ön kolun serbestçe sallanacak şekilde rahat bırakılmasını isteyiniz.
6 Sağ elinizdeki refleks çekiciyle olekranonun 2-3 cm proksimalindeki triseps tendonuna vurunuz.
7 Dirsekte ekstansiyon olup olmadığını ve refleksin şiddetini değerlendiriniz
tekrarlayınız.
Stiloradyal refleksi
5 Hastanın sağ kolunu kucağına serbestçe bırakmasını isteyiniz.
6 Radyal stiloid çıkıntının 3-4 cm proksimaline sağ elinizdeki refleks çekici ile vurunuz.
7 Ön kolda fleksiyon ve supinasyon olup olmadığını ve refleksin şiddetini değerlendiriniz
tekrarlayınız.
Alt ekstremiteler
1 Hastayı, ayakları yere değmeyecek ve dizler boşlukta kalacak şekilde, muayene masasına
oturtunuz
2 Hastanın giysisinin paçalarını diz üstüne dek sıvayınız
3 Hastadan bacaklarını gevşek bırakmasını isteyiniz
Patella refleksi
5 Sol elinizi kuadriseps kasının üzerine koyunuz.
6 Patella alt kenarı ile tüberositaz tibia arasında kuadriseps tendonunu palpe ediniz.
7 Tendon üzerine sağ elinizdeki çekiçle vurunuz.
8 Bacakta ekstansiyon olup olmadığını ve refleksin şiddetini değerlendiriniz
9 Refleksi alamıyorsanız hastadan sağ ve sol ellerini birbirlerine kenetlemesini ve her iki elin parmak
uçlarıyla diğer eli çekerek ayırmaya zorlamasını isteyiniz.
10 Bu sırada muayeneyi tekrarlayınız.
Aşil refleksi
5 Hasta muayene masasında otururken eğer çıkarmamışsa, hastadan ayakkabılarını çıkarmasını
isteyiniz
6 Sol elinizle hastanın sağ ayağını tabandan destekleyerek ayağı hafifçe dorsifleksiyona getiriniz
7 Sağ eldeki refleks çekicinin geniş tarafıyla hastanın sağ aşil tendonuna vurunuz.
8 Ayak bileğinde plantar fleksiyon olup olmadığını ve refleksin şiddetini değerlendiriniz
11 Üst ve alt ekstremitelerdeki reflekslerin şiddetlerini birbirleriyle karşılaştırınız
-6-

YÜZEYEL REFLEKSLERİN MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Yüzeyel reflekslerin muayenesi

Taban derisi refleksi
1 Hastanın ayakkabı ve çoraplarını çıkarttırınız
2 Hastayı muayene masasına sırt üstü yatırınız.
4 Hastaya ayak tabanını çizeceğinizi, ayağını çekmemesini söyleyiniz.
5 Sol elinizle hastanın sağ ayak bileğinden sıkıca tutup ayağı sabitleyiniz
6 Ayak tabanını, sağ elinizdeki künt objeyle (refleks çekici sapının sivri ucu gibi), topuktan ve ayak dış
kenarının 1 cm kadar medialinden başlayarak öne doğru, ön taban kabartısına (metatarsal kabartı)
ulaştıktan sonra da mediale doğru, baş parmak hizasına kadar orta şiddette bastırarak çiziniz.
7 Bu sırada ayak parmaklarının hareketini gözleyiniz (plantar fleksiyon olup olmadığını
değerlendiriniz)
8 4-7 nolu beceri basamaklarını solda tekrarlayınız
PATOLOJİK REFLEKSLERİN MUAYENESİ BECERİ BASAMAKLARI
Babinski refleksi (Taban derisi cevabı muayenesi ile aynı)

Taban derisi refleksi muayenesi yapar gibi yapınız (Taban derisi refleksine bakarken, ayak baş
parmağında dorsofleksiyon, ayak parmaklarında yelpaze gibi açılma hareketi gelişirse “Babinski
işareti var” denir)
-7-

Psikiyatrik Anamnez ve Muayene Klinik Beceresi Öğrenim Rehberi

PSİKİYATRİK ANAMNEZ VE MUAYENE KLİNİK BECERESİ ÖĞRENİM REHBERİ
Her deneme için arkadaşınızın ilgili basamakları gerçekleştirip, gerçekleştirmediğini izleyiniz. Arkadaşınız yeterli hazırlık yaptığına
inandıktan sonra, beceriyi gerçekleştirir iken, onu izleyip, her basamak için not veriniz.
Tüm basamaklar doğru, sıralı ve duraksamadan yapılıp, tümünden tam not alana dek beceriyi yineleyiniz
1. Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması ya da sırasında uygulanmaması
2. Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması ancak eğiticinin yardımına gereksinim duyulması
3. Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve eğiticinin yardımına gereksinim olmadan doğru ve sırasında uygulanması
Uygulama Basamakları
1 2 3
Psikiyatrik Anamnez
1 Hastayı uygun biçimde karşılayınız.
Hastayla işbirliği ve güvene dayalı bir ilişki kurmaya çalışınız.
Hastanın kendini güvende hissedeceği bir hasta-hekim ilişkisi kurmak, bazen hastalığa özgü
2 nedenlerden ötürü güç olabilir. Örneğin, paranoid bir hasta hekime öfke ile karşılık verebilir.
İyi anamnez alabilmenin bir koşulu, hem hastayla olumlu bir ilişkiyi hem de yansız gözlemi
sürdürebilmektir.
Yansız, yüksüz, yargısız sorular sorarak asıl şikayetin ya da getirilme nedeninin
3
ayrıntısını öğrenmeye çalışınız.
Önemli bulduğu ek belirtilere / şikayetlere odaklanarak bunlar hakkında ayrıntılı
sorular sorunuz.
Psikiyatride bazı hastaların asıl şikâyeti, tanısı ve tedavisi gereken sorunla birebir örtüşmeyebilir, ya
4 da hasta sorununun bir hastalığa bağlı olmadığını düşünebilir. Bu durum, özellikle, gerçeği
değerlendirme becerisinin bozulduğu hastalıklarda ortaya çıkar. Bu durumda hekimin dikkat etmesi
gereken iki önemli husus vardır:
(1) Eşlik eden kişilerden (aile, öğretmen, polis vb.) anamnez almak,
(2) Hem hastanın asıl şikâyetini dikkate almak, hem de kendi ek sorularını sorabilmek
Anlaşılmaz ya da müphem cevapları daha açık hale getirmek için mümkün olduğunca
5
ısrarlı olunuz.
Şikayetler ya da getirilme nedeni kronik ya da nüksler ve remisyonlarla seyreden bir
6 hastalığı akla getiriyorsa, hastalığın önceki dönemine ilişkin anamnez alınız.
Örneğin ağır depresyon belirti ve bulguları olan bir hastanın daha önce depresyon ya da mani
epizodu geçirip geçirmediğini anlamaya yönelik soru sormak gerekir.
Şikayetlerin ya da getirilme nedeninin akut ya da kronik bir stresörle (zorlayıcı yaşam
olaylarıyla) ilişkili olup olmadığını değerlendiriniz.
Bazı hastalıklar zorlayıcı yaşam olaylarıyla daha yakından ilgilidir, ancak bütün hastalıklar böyle
zorlanmalardan sonra başlayabilir ya da alevlenebilir.
7 Belirtilerle zorlanmalar arasında bire bir nedensellik ilişkisi kurmak çoğu zaman zordur. Hasta
belirtileri tamamen zorlanmalarla açıklayabilir ya da muhtemel bir zorlanmanın etkili olduğunu
düşünmüyor olabilir.
Hekimin, hem hastanın belirtileri atfettiği bir yaşam olayı olup olmadığını sorması, hem de kendi
aldığı anamnezden, ilişkili olabilecek zorlanmaları saptaması gerekir.
İntihar düşünceleri olup olmadığını sorunuz.
“Kendinize zarar vermeyi, kendinizi öldürmeyi hiç düşündünüz mü? Şu anda böyle bir düşünceniz var
8 mı?”
“İnsanlar bazen çok sıkıntı, acı, elem yaşadığında ölümü kurtuluş yolu olarak görebiliyor. Hiç böyle
düşündüğünüz oluyor mu?”
-1-

Başkalarına zarar verme düşünceleri olup olmadığını sorunuz.
9 “Başkalarına öfkelendiğinizde onlara zarar verme isteği hissettiğiniz ya da buna niyetlendiğiniz
oluyor mu?”
“Daha önce hiç başkalarına zarar verdiğiniz oldu mu?”
10 Özgeçmişini öğrenip not ediniz.
11 Soygeçmişini öğrenip not ediniz.
12 Hastaya görüşmenin sonunda size soru sorma fırsatı veriniz.
13 Yakınlardan da anamnez almanız gerektiğini hatırlayınız.
14 Görüşmede hem kapalı hem de açık uçlu sorulara yer veriniz.
15 Nötr (yüksüz) ve ilgili tutumunuzu görüşme boyunca sürdürünüz.
Psikiyatrik Muayene
Genel görünüm ve dışavuran davranışı değerlendiriniz ve tarif ediniz.
Hasta yaşında mı gösteriyor?
16 Görünür fiziksel kusuru var mı?
Giyim kuşamı ve kendine bakımı sosyokültürel özellikleriyle uyumlu mu?
Doktorla kurduğu ilişkide nasıl davranıyor? (Negativist, işbirliğine yatkın, tedirgin, rahat vb.)
17 Bilinci ve yönelimi değerlendiriniz.
Dikkati sürdürme kapasitesini değerlendiriniz.
Hastanın eğitim düzeyine ve klinik durumuna uygun olarak, çevresine dikkatle bakmasını isteyip
18 gördüğü nesneler hakkında sorular sormak ya da yüzden geri üçer üçer ya da yedişer yedişer saydırmak
ya da 5-6 harflik bir kelimenin harflerini tersten söyletmek
Hıza değil doğruluğa bakmak
Yakın belleği değerlendiriniz.
Hastanın eğitim düzeyine ve klinik durumuna uygun olarak,üç kelime söyleyip aklında tutmasını
19
istemek ve bir süre sonra bunları tekrar söyletmek ya da daha uzun bir bilgi için aynı şeyi yapmak
(örneğin tam bir adres)
20 Uzak belleği değerlendiriniz.

İyi öğrenilmiş, unutulması zor bilgileri sormak (çocuklarının yaşları, doğum tarihi vb.)
Algılamayı değerlendiriniz.
Halüsinasyonların varlığına işaret eden bulguları farkedip bunlara işaret etmek ve sormak (kendi
kendine konuşma, mırıldanma, çevreye bir nesne görür gibi bakınma vb.)
21 Diğer sorular:
“Başkalarının işitmediği sesler işittiğiniz, görmediği şeyler gördüğünüz olur mu?”
“Vücudunuz, vücudunuzun bir bölümü, çevredeki kişiler, nesneler değişiyormuş, gerçek değilmiş,
tanıdık değilmiş gibi hissettiğiniz olur mu?”
Zekayı değerlendiriniz.
22 Psikomotor gelişimde gecikme olmuş mu (yürüme, konuşma)
Okul başarısı düşük müymüş? (okumayı geç öğrenme, ilk ya da orta okulda sınıfta kalma vb.)
Düşünce yapısını değerlendiriniz.
Gerçeği değerlendirme kusuru (gerçek olmadığı belli olan ya da yakınlarının doğrulamadığı inanışlar
hakkında ayrıntılı sorular sormak)
23
Düşünce yoksulluğu (sorulara kısa, ayrıntıdan yoksun cevaplar verme vb.)
Muhakeme kusuru (gündelik sorunları çözme kapasitesinde yetersizlik)
Soyut düşünce kusuru (atasözleri gibi mecaz içeren sözlerin anlaşılmasında kusur)
Düşünce akışını değerlendiriniz.
Hızlanma
24
Yavaşlama
Nitelikteki değişiklikler (çağrışımlarda gevşeme, perseverasyon vb.)
Düşünce içeriğini değerlendiriniz.
25
Hastanın şikayeti, ek olarak söyledikleri hakkında yansız, yüksüz, yargısız sorular sormak
Duygudurumu değerlendiriniz.
Konuşma içeriği, postür, mimikler, jestler, ses tonu gibi ipuçlarını değerlendirmek
26 Hastaya kendisini nasıl hissettiğini açıkça sormak
Bu ikisinden yola çıkarak hastanın duygudurumunun niteliğini belirtmek (anksiyeteli, tedirgin, neşeli,
öfkeli vb.) ve patolojik bulgu varsa saptamak (öfori, disfori, şiddetli anksiyete vb.)
Duygulanımı değerlendiriniz.
27 Sığlık, küntlük, düzleşme (mimikler ve jestlerin azlığı, ses tonunun tekdüzeliği vb. nedeniyle hastanın
öznel duygudurumunun dışardan anlaşılmasında güçlük vb.)
-2-

Labilite (duygulanımın normalde beklenenden çok daha değişken olması, ağlarken gülmeye ya da
neşeden öfkeye hızla geçmek vb.)
Uygunsuzluk (sosyal koşullarla, örneğin konuşma içeriğiyle uygunsuz duygulanım, kötü bir habere
kahkaha atarak karşılık verme vb., ya da çoğu kişi tarafından tuhaf karşılanacak herhangi bir
duygulanımın sergilenmesi, yetişkin bir hastanın çocuk gibi konuşması vb.)
Psikomotor aktiviteyi değerlendiriniz.
Hızlanma (eksitasyon ya da ajitasyon, ya da daha hafif hızlanmalar)
28
Yavaşlama (retardasyon ya da daha hafif yavaşlamalar)
İstemsiz hareketler
Genel değerlendirme ve formülasyon yapınız.
Anamnez ve muayene verilerinden yola çıkarak, şimdiki başvuruyu ve genel olarak psikiyatrik hastalığın
29
ortaya çıkışını tıbbi ve çevresel etmenlerle ilişkili olarak (biyopsikososyal modele uygun biçimde)
formüle ediniz.
-3-

TAM ANAMNEZ ALMA- BOYUN- SOLUNUM SİSTEMİ-

DOLAŞIM SİSTEMİ ve KARIN MUAYENESİ BECERİSİ
TAM ANAMNEZ ALMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ
Hekimler, hastalarına yardım edebilmek için gerekli olan bilgiyi, onlarla konuşarak, muayene
ederek ve gerekli tetkikler isteyerek elde ederler. Hasta ile görüşme, hastanın kendisinde
olduğunu düşündüğü sağlık problemini söylemesiyle başlar ve hem hasta hem hekimin kabul ettiği
bir tedavi planına karar verilmesi ile sonlanır. Görüşme esnasında durum ve şartlar ne olursa olsun
görüşmenin yapılandırılmış olması gerekir. Yapılandırılmamış, amaçsız görüşmeler ile doğru tanı
koymak, başarılı bir tedavi planı yapmak ya da hasta memnuniyetini sağlamak mümkün
olmayabilir. Çok sayıda yapılandırılmış görüşme örnekleri bulunmaktadır. Bunlardan biri de sık
kullanılan Calgary-Cambridge Modeli’dir. Bu modelde görüşme birbirini takip eden beş ana
başlıktan oluşmaktadır;
- Görüşmeyi başlatma,
- Bilgi toplama,
- Fizik muayene,
- Açıklama ve plan yapma (ayırıcı tanı yapma da dâhil)
- Görüşmeyi sonlandırma.
Tüm görüşme boyunca hekimin iletişim becerilerini kullanarak hasta-hekim ilişkisini sağlaması
gereklidir.
ANAMNEZ ALMA
Hastanın problemi hakkında bilgi toplama, hastanın hikâyesini ve onu doktora getiren durumla
ilgili kendi açıklamalarını dinlemekle başlar. Eksiksiz ve kapsamlı bir anamnez almak, hastanın
doğru tanısını koymakta ilk aşamadır ve “anamnez alma” klinik becerilerin en önemlisidir.
Hastadan anamnez almanın iki boyutu vardır; birincisi tanı koymak için gerekli bilgiyi toplamak,
ikincisi problemle ilgili hastanın bakış açısını, görüşlerini ve hastalığının yaşamına olan etkisini
anlamaktır. Hastanın içinde bulunduğu duygu ve durumun hekim tarafından doğru anlaşılması ve
hastaya yansıtılması sonucunda hasta hastalığı ile ilgili hikâyeyi anlatmaya cesaretlenir. Anamnez
alınırken kayıt edilen bilgiler tıbbı dille değil hastanın kendi sözcükleri ile yazılmalıdır.
Anamnez, belirli basamaklarla alınır: hasta uygun şeklide karşılandıktan sonra

- Hastanın başvuru nedeni ya da yakınması öğrenilir.
- Semptomların detaylı açıklamasının anlatıldığı öykü alınır.
- Hastanın kendisi ve ailesi hakkında bilgi edinilir.
- Tüm sistemler gözden geçirilir.
- Elde edilen bilgilerin özeti yapılır.
Yapılan araştırmalara göre doğru tanı için gerekli bilginin %80’i anamnezle, geri kalanı da
yapılan tetkiklerle edinilmektedir. Hatta bazı durumlarda anamne alma tek başına tanı koymada
yeterli olabilmektedir. Ayrıca anamnez alma, hangi fizik muayenelerin gerekliliğini belirleyen
tanısal hipotezlerin-ayırıcı tanıların geliştirilmesine yardımcı olur.
Patel V and Morrissey J. Practical and Professional Clinical Skills. Oxford University Press 2011.
TAM ANAMNEZ ALMA BECERİSİ BASAMAKLARI
Öğrencinin adı, soyadı : .............................
Her deneme için arkadaşınızın ilgili basamakları gerçekleştirip, gerçekleştirmediğini izleyiniz. Arkadaşınız yeterli hazırlık
yaptığına inandıktan sonra, beceriyi gerçekleştirirken, onu izleyip, her basamak için not veriniz. Tüm basamaklar doğru,
sıralı ve duraksamadan yapılıp, tümünden tam not alana dek beceriyi yineleyiniz.
2. Geliştirilmesi gerekir: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması ancak eğiticinin yardımına gereksinim
duyulması
3. Yeterli: Basamağın duraksamadan ve eğiticinin yardımına gereksinim olmadan doğru ve sırasında uygulanması
Deneme
UYGULAMA BASAMAKLARI 1 2 3
1 Hastayı karşılama
Hastayı ayağa kalkarak nazikçe karşılayınız ve oturacak yer gösteriniz.
Hastaya kendinizi ve ortamda bulunan diğer kişileri tanıtınız.
Isınma konuşması yapınız.
Yapacağınız görüşme hakkında bilgi veriniz.
Hastanın adını soyadını öğreniniz.
Hasta ile ilgili kimlik bilgilerini, muayene tarih ve saatini kaydediniz.
Adı soyadı Medeni hali Eğitimi , Yaşadığı yer
Yaşı,cinsiyeti Mesleği Öykünün kimden alındığı
2 Yakınması ve öyküsü
Açık uçlu sorular ile başvuru neden/lerini öğreniniz.
Ana yakınmasını saptayınız ve hastanın ifadesiyle kaydediniz.
Ana yakınma ile ilgili öykü alınız ve kaydediniz (Mutlaka kronolojik sırada olacak).
Ne zaman başladı?
Nasıl başladı?(Başlatan faktörler var mı? Öğreniniz)
Özellikleri neler?
Semptomun ortaya çıkışı herhangi bir zamanla/durumla ilişkili mi? (Yıl/ay/gündüz/gece)
Şiddeti nasıl?
Karakteri nasıl? (ağrının özelliği gibi)
Yerleşimi nasıl? (ağrı vs gibi semptomlar için)
Nerelere yayılıyor? (ağrı vs gibi semptomlar için)
Artıran etkenler neler?
Yatıştıran etkenler neler?
Eş zamanlı çıkan diğer semptomlar neler?
Daha önce bu sebeple doktora gitmiş mi, aldığı tedaviler ve bunlara alınan yanıt nasıl?
Ana yakınması ile ilişkili sistem sorgulaması yapınız.
Hastalığın hastaya ve çevresine etkilerini sorgulayınız ve kaydediniz.
3 Öz geçmişi
Geçirdiği ve halen süren önemli hastalıkları sorunuz.
Geçirdiği cerrahi girişimleri, varsa ortaya çıkan komplikasyonları sorunuz.
Geçirdiği yaralanmalar ve kazaları sorunuz.
Alerjisi olup olmadığını sorunuz.
İlaç alerjisi Ekzema Ürtiker
Gıda alerjisi Kurdeşen Serum hastalığı
Saman nezlesi Astma
Şimdiye kadar hangi aşıları olduğunu sorunuz.
Hasta kadın ise doğurganlık öyküsünü alınız ve kaydediniz.
Alışkanlıklarını öğreniniz (süren veya bırakılmış)
Alkol, sigara Madde ve uyuşturucu Tırnak Yeme Uyku düzeni
Çay, kahve Beslenme Toprak yeme Spor
Kullandığı ilaçları sorunuz (Doz, süre mutlaka belirtilmelidir)
Meslek öyküsünü öğreniniz.
Evlilik öyküsünü öğreniniz.
Sosyal çevresi ile ilişkisini öğreniniz.
4 Soy geçmiş
Anne, baba, kardeş ve çocuklarının sağ olup olmadığını ve sağlık durumlarını sorgulayınız
Anne sağ ölü nedeni (….. ) Kardeşler sağ ölü nedeni (…..)
Baba sağ ölü nedeni (….. ) Çocuklar sağ ölü nedeni (…..)
Aile ve akrabalarda kalıtımsal hastalıkların varlığını sorgulayınız.
Aile ve akrabalarda önemli hastalık olup olmadığını sorgulayınız.
Malign (kötü huylu) Hipertansiyon Tiroid hastalığı Kanama eğilimi
hastalık Romatizma Hepatit virüsü taşıyıcılığı Migren, Sinir ve akıl
Tüberküloz, sıtma vb. Diyabet Kan hastalığı hastalığı (ör:epilepsi,
Kalp hastalığı şizofreni)
Aile ve akrabalarda hastanın yakınmalarına benzer yakınmaları olan bireyler olup olmadığını sorunuz.
5 Sistemlerin gözden geçirilmesi
Deri ile ilgili sorular
Deride kaşıntı, yanma, batma, ağrı şeklinde şikayetleriniz var mı?
Deride kızarıklık var mı?
Deride kabarıklık var mı?
Deride kepeklenme var mı?
Deride yara var mı?
Deri renginde koyulaşma ya da azalma gösteren alanlar var mı?
Saçlarınızda sorun var mı?
Tırnaklarınızda sorun var mı?
Ağızda sorun var mı?
Genital bölgenizde sorun var mı?
Baş ile ilgili sorular
Baş ağrısı var mı?
Baş dönmesi var mı?
Göz ile ilgili sorular
Gözde ağrı var mı?
Göz hareketleriyle göz dibinde ağrı oluyor mu?
Kızarıklık, kaşıntı, sulanma, çapaklanma var mı?
Işıktan rahatsız oluyor mu?
Görmesi nasıl?
Gözlük kullanıyor mu?
Çift görmesi var mı?
Glokom geçirmiş mi ?
Kataraktı var mı?
Kulaklar ile ilgili sorular
Kulak ağrısı var mı?
Kulak akıntısı olmuş mu?
İşitmesinde azalma var mı?
Çınlama veya uğultu var mı?
Kulak enfeksiyonu geçirmiş mi?
Burun ve sinüsler ile ilgili sorular
Burun kanaması var mı?
Burun tıkanıklığı var mı?
Geniz akıntısı var mı?
Sık nezle veya grip oluyor mu?
Ağız boşluğu ile ilgili sorular
Diş ağrısı oluyor mu?
Dişlerin sağlık durumu nasıl?
Dudaklarında sorun oluyor mu?
Damaklarında sorun oluyor mu?
Ağızdan kanama var mı?
Ağızda acılık hissi var mı?
Tat alma sorunu var mı
Sık bağdemcik iltihabı (tonsillit) geçiriyor mu?
Ses kısıklığı oluyor mu?
Boyun ile ilgili sorular
Boyunda ağrı var mı?
Boyun hareketlerinde sınırlama oluyor mu?
Boyunda eline gelen bir kitle var mı ?
Boyunda beze var mı?
Solunum Sistemi ile ilgili sorular
Öksürük var mı?
Balgam çıkarıp, çıkarmadığı, çıkarıyor ise niteliği nasıl?
Hemoptizi var mı?
Göğüs ağrısı var mı?
Soluk darlığı var mı?
Siyanoz var mı?
Tüberküloz, pnömoni, astım öyküsü var mı?
Son akciğer grafisi ne zaman çekilmiş?
Dolaşım Sistemi ile ilgili sorular
Hareketle soluk darlığı var mı?
Ortopne var mı?
Paroksismal noktürnal dispne var mı?
Angina pektoris var mı?
Çarpıntı var mı?
Claudicatio intermittans oluyor mu?
Kan basıncı yüksekliği öyküsü var mı?
Senkop var mı?
Ödem var mı?
Varis var mı?
Sindirim Sistemi ile ilgili sorular
İştahınız nasıl ?
Yutma güçlüğü var mı?
Retrosternal yanma var mı?
Bulantı, kusma var mı?
Karın ağrısı var mı?
Aşırı gaz oluyor mu?
Hematemez oluyor mu?
Melena oluyor mu?
Dışkılama alışkanlığınız nasıl ?
Dışkının özellikleri nasıl? Son zamanlarda barsak alışkanlığında değişiklik oldu mu ?
Hematokezya oluyor mu?
Dışkıda parazit görüyor musunuz?
Sarılık geçirdiniz mi?
Kas iskelet sistemi ile ilgili sorular
Boynunuzda ağrı var mı?
Belinizde ağrı var mı?
Sırtınızda ağrı var mı?
Kollarınızda ağrı var mı?
Bacaklarınızda ağrı var mı?
Eklemlerde ağrı var mı?
Sabah tutukluğu var mı?
Eklemlerde şişlik oluyor mu?
Eklemlerde kızarıklık var mı?
Eklemlerde sıcaklık artışı var mı?
Kollarda, bacaklarda ve gövdede şekil bozukluğu var mı?
Kaslarda incelme var mı?
Kaslarda kuvvet kaybı var mı?
Hareket kısıtlılığı var mı?
Hareket etme güçlüğü var mı?
Yürüme bozukluğu var mı?
Sinir sistemi ile ilgili sorular
Bilinç kaybı veya değişikliği oluyor mu?
Baş dönmesi oluyor mu?
Baş ağrısı oluyor mu?
Görme bozukluğu oluyor mu?
Titreme (tremor) oluyor mu?
Kuvvet kaybı var mı?
Duyu kaybı (uyuşma) oluyor mu?
Ayakta dururken veya yürürken dengesizlik oluyor mu?
Yürüyüş bozukluğu var mı?
Konuşma bozukluğu oluyor mu?
Unutkanlık var mı?
Sara krizi (epilepsi nöbeti) oluyor mu?
Kafa travması geçirdiniz mi?
Felç geçirdiniz mi?
Üriner sistemle ilgili sorular
Günde kaç kez idrara çıkıyorsunuz?
Günde ne kadar sıvı tüketiyorsunuz?
Günlük idrar miktarınız ne kadar?
Gece idrar yapmak için kalkıyor musunuz? kaç defa?
İdrar yaparken ağrı, yanma oluyor mu?
İdrarda renk değişikliği var mı?
İdrarda kanama oluyor mu?
Ateşiniz var mı?
İdrar kaçırma var mı?
Yan ağrınız var mı? Varsa şiddeti?
Daha önceden taş düşürdünüz mü?
İdrar atımında, kuvvetinde zayıflama var mı?
İdrar yapmaya başlamada güçlük var mı?
Kesik kesik idrar yapma var mı?
Ani idrara çıkma hissi oluyor mu?
Üretral akıntı var mı?
Kadında üreme sistemi ile ilgili sorular
Menarş (ilk adet) zamanı?
Adet düzeni nasıl?
Son adet tarihi ne ?
Dismenore var mı?
Gebeliklerin sayısı ?
Düşüklerin sayısı ve zamanları
İstemli düşüklerinin (D&C – Küretaj) sayısı
Doğum sayısı ve şekli
Genital bölgede ağrı oluyor mu?
Vajinal kanama, akıntı ve kaşınma var mı?
Eline gelen sarkıklık, kitle var mı ?
Büyük abdest yaparken ağrı, zorlama var mı?
Memeleri ile ilgili bir sorun var mı?
Cinsel yolla bulaşan hastalık geçirmiş mi?
Genital bölgede yara var mı?
Libidosu nasıl?
Cinsel ilişki sırasında ağrı, yanma var mı?
Cinsel ilişkiden sonra leke şeklinde kanama var mı?
Cinsel ilişki sonrası koku rahatsız edici mi?
Erkekte üreme sistemi ile ilgili sorular
Cinsel isteksizlik var mı?
Sertleşme sorunu var mı?
6 Hastadan aldığınız bilgileri özetleyiniz, hastalığı ile ilgili değerlendirme yapmasını isteyiniz ve
ekleyeceği bir şey olup olmadığını sorunuz.
BOYUN MUAYENESİ BECERİSİ
BOYUN MUAYENESİ BECERİSİ BASAMAKLARI
Her deneme için arkadaşınızın ilgili basamakları gerçekleştirip, gerçekleştirmediğini izleyiniz. Arkadaşınız yeterli
hazırlık yaptığına inandıktan sonra, beceriyi gerçekleştirirken, onu izleyip, her basamak için not veriniz.Tüm
basamaklar doğru, sıralı ve duraksamadan yapılıp, tümünden tam not alana dek beceriyi yineleyiniz.
2. Geliştirilmesi gerekir: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması ancak eğiticinin yardımına gereksinim
duyulması
3. Yeterli: Basamağın duraksamadan ve eğiticinin yardımına gereksinim olmadan doğru ve sırasında uygulanması
Deneme
2 Hastayı muayene hakkında bilgilendiriniz, onamını alınız ve rahat olmasını
sağlayınız.
3 Lenf bezleri muayenesi için hastadan soyunmasını isteyiniz. (Bu uygulama
için giysiler; boyun çene altından, köprücük kemiğine (clavicula) kadar
rahatça görüntülenecek şekilde gevşetilir.)
4 Hastayı aydınlık ortamda oturtunuz
5 İleriye doğru bakar pozisyonda olmasını sağlayınız.
6 Boynun gergin tutulmamasına dikkat ediniz.
7 Hastanın tam karşısına geçiniz.
8 Hastanın anatomik noktalarının belirlenmesi (suprasternal çentik,
klavikula, sternokleidomastoid kas), supraklaviküler bölge incelemesi için
omuz başlarının yukarıya doğru kaldırılmasının istenmesi
9 Boyunda inspeksiyon ile kitle olup, olmadığını değerlendiriniz.
10 İşaret, orta ve yüzük parmaklarınızı yan yana getiriniz.
11 Parmaklarınızın uçlarını hafifçe bastırarak, aşağıda sıralanan lenf bezi
bölgelerinde lenf bezi palpasyonu yapınız.
11A - Preaurikular bölge lenf bezleri
11B - Parotit bölge lef bezleri
11C - Submental bölge lenf bezleri
11D - Sublingual bölge lenf bezleri
11E - Submandibular bölge lenf bezleri
11F - Oksipital bölge lenf bezleri
11G - Postaurikular (Mastoit) bölge lenf bezleri
11H - Anteriyör servikal zincir lenf bezleri
11I - Derin servikal zincir lenf bezleri
11J - Posteriyör servikal süperfisiyal zincir lenf bezleri
11K - Posteriyör servikal spinal zincir lenf bezleri
11L - Supraklavikular bölge lenf bezleri
12 Lenf bezleri var ise, ağrılı olup olmadıklarını, çevreye fikse olup
olmadıklarını, boyutlarını, kıvamlarını değerlendiriniz, bulundukları
bölgedeki cilt renginde değişiklik var mı bakınız ve tüm bulgularınızı not
ediniz.
13 Servikal zincirlerde yer alıyor ise, üst, orta ve alt olarak düşey yerleşimini
de değerlendiriniz.
TİROİD MUAYENESİ
İNSPEKSİYON
14 Hastanın boyun bölgesini üstte laringeal (tiroid) kıkırdaktan, altta
sternum ve klavikulalara kadar, boyun orta hattı ve iki yanına bakarak,
inceleyiniz, bir asimetri var mı değerlendiriniz.
15 Hastanın başını 30 derece ekstansiyona getirmesini sağlayınız
16 Hastadan yutkunmasını isteyiniz
17 Yutkunma sırasında sternum ve klavikulaların üst kısmını dikkatle
gözleyiniz.
Eğer orta hatta bir kitle var ise su içirilerek ya da dili dışarı çıkararak
kitlenin yukarı çıkıp çıkmadığı gözlenir eğer yukarı çıkıyor ise tiroglossal
kana kisti tanısı düşünülür
PALPASYON (önden)
18 Hastanın tam karşısında durarak yüz yüze geliniz. Önden palpasyonda her
iki elinizin başparmağını kullanınız.
19 Hastanın boynunu hafif fleksiyona getirip çenesini hafifce sağa çeviriniz
ve sternokleidomastoid kasın gevşemesini sağlayınız.
20 Krikoid kıkırdağın hemen altında, trakeanın önünde yer alan tiroid
istmusunu palpe ediniz (tiroid büyük ve hastanın boynu ince ve uzunsa
palpe edilebilir).
21 Sağ eliniz ile larinksi sağa doğru itiniz. Hastanın yutkunmasını isteyip sağ
tiroid lobunu sol el baş parmağınız önde olacak şekilde palpe ediniz.
22 Sol eliniz ile larinksi sola doğru itiniz. Hastanın yutkunmasını isteyip sol
tiroid
lobunu sağ el baş parmağınız önde olacak şekilde palpe ediniz.
23 Hem sağ hem de solda yutkunma ile sternum ve klavikulaların arkasından
yükselen bir kitlenin parmaklarınıza dokunup dokunmadığını
değerlendiriniz.
PALPASYON (arkadan)
24 Hastanın arkasına geçiniz ve her iki elinizi hastanın boynuna koyunuz.
Arkadan palpasyon için her iki elinizin 2,3 ve 4.parmaklarının pulpasını
kullanınız.
25 Sağ elinizle trakeayı sola itiniz ve anterolateralinde, sol el parmaklarınızın
pulpalarıyla sol tiroid lobunu palpe ediniz. Hastadan yutkunmasını
isteyerek palpasyonu tekrarlayınız.
26 Sol elinizle trakeayı sağa itiniz ve anterolateralinde, sağ el parmaklarınızın
pulpalarıyla sağ tiroid lobunu palpe ediniz. Hastadan yutkunmasını
isteyerek palpasyonu tekrarlayınız.
27 Yutkunma ile sternum ve klavikulaların arkasından yükselen bir kitlenin
parmaklarınıza dokunup dokunmadığını değerlendiriniz.
28 Hem önden, hem de arkadan yaptığınız tiroid palpasyonuyla her iki tiroid
lobunun büyüklüğünü, kıvamını, yüzey yapısını değerlendiriniz.
29 Bez içinde farklılık gösteren bir alan (nodül) bulunup, bulunmadığını
araştırınız.
30 Var ise nodüllerin yerini, büyüklüğünü, kıvamını, yüzey yapısını
değerlendiriniz.
31 Tiroid loblarının hemen lateralinde, paratrakeal lenf nodlarının varlığını
palpasyonla araştırınız.
PERKÜSYON (Retrosternal uzanım gösteren bir guatr şüphesi mevcut ise
yapılır)
32 Sol elinizin orta parmağını hastanın üst sternum ve manubrium üzerine
koyunuz, diğer parmakları cilde değmeyecek şekilde tutunuz.
33 Sağ elinizin ikinci ve üçüncü parmağı ile sol el orta parmağın birinci ve
ikinci boğumları arasına denk gelecek şekilde bileğinizi serbest bırakarak
vurunuz. (Normalde bu bölgede ses rezonans olarak duyulur Mat duyulur
ise retrosternal guatr düşünülür)
OSKÜLTASYON
34 Hastanın karşısına geçiniz ve steteskopun çan kısmını önce sağ, sonra sol
tiroid lobu üzerine koyarak oskülte ediniz. Tiroid üzerinde üfürüm varsa
kaydediniz.
35 Tiroid kartilajın laterali ile sternokleidomastoid kas arasında karotis arter
nabzını palpe ederek hissediniz
36 Sağ taraf karotis arter trasesini boyun tabanından çeneye kadar dinleyiniz
37 Sol taraf karotis arter trasesini boyun tabanından çeneye kadar dinleyiniz
38 Sağ ve sol subklaviyan arter trasesini oskülte ediniz
39 Hastaya muayenenin bittiğini, giyinebileceğini söyleyiniz.
40 Elinizi yıkayınız ve hastaya bulgularınız ile ilgili bilgi veriniz.
NOT: Eğitim videosunda da izeleyeceğiniz gibi konu hakkında kitaplar okunduğu zaman
gözden kaçabilecek olan önemli birkaç klinik nokta mevcuttur.
Tiroid muayenesi her zaman diğer sistem muayeneleri ile birlikte yapılmalı ve
değerlendirilmelidir. Lenf nodu muayanesi eş zamanlı yapılmalıdır. Trakeanın orta hatta olup
olmadığı her zaman kontrol edilmelidir. Hastanın kilosu, zayıf olup olmadığı, sinirli olup
olmaığı, stresli ajite olup olmadığı gözlemlenmeli, saç ve saçlı deri incelenmeli, tırnaklarda
onikoliz olup olmadığı, parmaklarda akropaçi olup olmadığı değerlendirllmelidir. Hastalarda
mutlaka ellerde ince tremor olup olmadığı muayene edilmeli, avuç içinin kuru mu nemli mi
olduğu hissedilmelidir. Derin tendon refleksleri bakılmalı, pretibial va ya genel ödem olup
olmadığı değerlendirlmelidir. Bu hastalarda göz muayenesi çok önemlidir. Hastanın
proksimal kas gücü değerlendirilmelidir. Hastanın başının üstünden ve yandan gözlerin öne
çıkıp çıkmadığı incelenmeli, oftalmopleji muayenesi ve lid lag muayanesi videodaki gibi
yapılmalı hastanın nabzı palpe edilmeli, nabzın ritmi ve sayısı değerlendirilmelidir. Hastanın
kalp seslerinin de oskülte edilmesi her tiroid muayenesinde tamamlanmalıdır.
Referanslar:
1- Clinical Examination second edition Owen Epstein MB BCh FRCP (Author), G. David Perkin
BA MB FRCP (Author), John Cookson MD FRCP (Author), David P. de Bono MA MD FRCP
(Author) 1997
2- Bates’ guide to physical examination and history-taking.—11th ed./Lynn S. Bickley, Peter

G. Szilagyi.2013
3- Clinical examination : a systematic guide to physical diagnosis / Nicholas J. Talley, Simon
O’Connor. 6th ed. 2010
4- Evidence-based physical diagnosis / Steven McGee. — 3rd ed. 2012
5- Macleod’s Clinical Examination. Thirteenth edition 2013 Douglas G, Nicol F Roberstson C
6- Thomas, James; Monaghan, Tanya Oxford Handbook of Clinical Examination and Practical
Skills, 1st Edition Copyright 2007 Oxford University Press
SOLUNUM SİSTEMİ MUAYENESİ ÖĞRENİM REHBERİ
yaptığına inandıktan sonra, beceriyi gerçekleştirir iken, onu izleyip, her basamak için not veriniz.
Hastayı iyi ışıklandırılmış (gün ışığı) ve ısısı en az 22 0C olan bir odada güler
yüzle karşılayınız ve kendinizi tanıtınız. Hastadan muayenesini yapmak için
1
iznini isteyiniz. Hastaya belden yukarısını soymasını söyleyiniz (kadın
hastalarda göğüs ön duvarına örtü konulabilir).
Daha sonra hastayı tabureye oturtarak ve ellerini göbek hizasında
2 bağlayarak ya da sandalyeye ters olarak oturtarak, omuzlarını gevşek
bırakmasını ve başını hafifçe öne eğmesini söyleyiniz.
İnspeksiyon
Toraksı tümüyle gözlemleyip, toraks duvarında herhangi bir patolojik bulgu
3
olup olmadığına bakınız.
Hastanın arkasında durup, her iki hemitoraksın eşit görünüp görünmediğine
4
yukarıdan teğet olarak bakınız.
Hastaya derin nefes alıp vermesini söyleyiniz ve her iki hemitoraksın
5
solunuma eşit katılıp katılmadığını gözleyiniz.
Palpasyon
Trakea palpasyonu
İşaret parmağınızın ucunu incisura jugularise koyup, trakea halkalarını
6
hissediniz.
Trakeanın sağında ve solunda, trakea ile sternocleidomastoid kası arasındaki
7
mesafeyi hissediniz. Her iki mesafenin eşit olup olmadığını değerlendiriniz
Ekspansiyon
Hastayı her iki skapulasının altından ve üstünden (parmak uçları skapula üst
8 kenarında, baş parmak uçları vertebraya dik olacak şekilde) orta hatta pililer
oluşturacak şekilde, iki elinizle kavrayınız.
Hastaya derin soluk alıp vermesini söyleyiniz ve iki hemitoraksın da
9
solunuma katılımın eşit olup olmadığını elinizle hissediniz.
Aynı hareketleri hastayı koltuk altı ve meme altından kavrayarak
10
tekrarlayınız.
Perküsyon
Direkt perküsyon
11 Sağ elinizin işaret-orta ve yüzük parmaklarını birleştiriniz.
El bileğinizi yumuşak bırakarak ve tüm toraksa (direkt kemik üstleri hariç)
12
simetrik olacak şekilde vurarak çıkan sesi değerlendiriniz.
İndirekt Perküsyon
Sol elinizin parmaklarını açarak orta parmağınızı, boylu boyunca göğüs
13
duvarına yerleştiriniz.
Sağ elinizin orta parmağını, sol el (göğüs duvarına yerleştirdiği) orta
14 parmağın birinci boğumuna denk gelecek şekilde bileğinizi serbest bırakarak
vurunuz.
Önce spina skapulaya paralel, sonra skapula-vertebra arasında vertebraya
15
paralel, skapulanın altında kaburga aralıklarına girerek, perküsyon yapınız.
16 Her iki hemitoraksı simetrik olarak perküte ediniz.
Akciğer bazalinde sonor sesin matlaştığı yerde (kostofrenik sinüs), arka
17 aksiler hat üzerinde parmağınızı sabit tutup, hastaya derin nefes alıp
tutmasını söyleyiniz ve aynı yere tekrar vurunuz.
Göğsün ön duvarının perküsyonu için hastayı sırt üstü yatırınız. Klavikula
18 altından kosta yayına kadar kaburga aralıklarına girerek simetrik olarak
perküte ediniz.
Oskültasyon
19 Stetoskopun diyaframını ısıtınız.
Hastaya ağızdan derin derin ancak, ses çıkarmadan soluk alıp vermesini
20
söyleyiniz.
Stetoskopu koyduğunuz her yerde (skapula kenarında vertebraya, skapula
21 altında kostalara paralel yerleştirerek) bir nefes alıp verme süresi kadar
kalarak, akciğer seslerini dinleyiniz.
Tüm göğüs duvarını arkadan, önden ve yandan olmak üzere simetrik olarak
22
stetoskopla dinleyiniz.
Hastaya göğüs muayenesinin bittiğini ve giyinebileceğini söyleyiniz.
23
Gerekirse giyinmesine yardım ediniz.
25 Hastaya muayeneniz ile ilgili bilgi veriniz.
DOLAŞIM SİSTEMİ MUAYENESİ ÖĞRENİM REHBERİ
DENEME
2 Hastaya yapılacak muayene hakkında bilgi veriniz ve onamını alınız.
İnspeksiyon
İnspeksiyon genel inspeksiyon ve toraks / prekordiyal bölgenin inspeksiyonu olmak üzere iki bölümde
ele alınır. Genel inspeksiyonda inceleme hasta içeri girerken başlar, anamnez alırken gelişir ve
muayene sırasında pekişir. Hastanın genel görünümü, yürüyüşü ve vücudun tüm parçalarının ayrı ayrı
inspeksiyonu klinik tanının oluşmasında önemli katkı sağlar. Toraks ve prekordiyal bölgenin
inspeksiyonu ile de toraksta mevcut olabilecek çeşitli deformitelerin kalbin lokalizasyonu ve
fonksiyonlarına değişik derecelerdeki etkisi incelenir.
DENEME
GENEL İNSPEKSİYON
1 Hastanın genel görünümünü ve yürüyüşünü inceleyiniz, vücut ağırlığını
kabaca yorumlayınız. Solunum sıkıntısı, terleme var mı, bakınız.
2 Hastanın yüzünü solukluk, siyanoz, malar rash, ksantelezma yönünden
inceleyiniz
3 Hastanın ellerini ve alt ekstremitesini çomak parmak, siyanoz , lezyon ve
ödem yönünden inceleyiniz.
PREKORDİYAL BÖLGENİN İNSPEKSİYONU
(yaklaşık 30’ lik bir açıyla sırt üstü yatırınız.)
1 Toraksta deformite olup olmadığını inceleyiniz.
2 Skar, pace-maker var mı, inceleyiniz.
3 Pulsasyon olup olmadığını inceleyiniz. (Apekste, aşağı parasternal alanda,
sağ ikinci-üçüncü interkostal aralıkta, subksifoid ve epigastrik bölgede)
KALBİN PALPASYONU
Palpasyonun amacı kalp ve büyük damarların hareketlerinin

değerlendirilmesidir. Bu amaçla prekordiyal bölge bir bütün olarak
palpe edilip genel olarak değerlendirilmelidir. Küçük alanda lokalize
hareketlerin (apikal vuru, pulmoner arter pulsasyonu vb) palpasyonu
için parmak uçları, daha geniş alanda oluşan hareketlerin (sağ
ventrikül hipertrofisine bağlı parasternal lift vb) palpasyonu için ise el
ayası kullanılır. Üfürümlerin palpe edilebilen vibrasyonları olan ‘’thrill’’
palpasyonunda ise en hassas bölge distal metakarpal bölgedir
Palpasyon sırasında eş zamanlı olarak karotis arterlerin palpe edilmesi
veya kalp oskültasyonu yapılması palpe edilen hareketlerin, kalp
siklusunun hangi dönemine ait olduğunun anlaşılması için gereklidir.
DENEME
1 Apikal vuruyu palpe etmek için hastayı sırtüstü yatırınız
Sağ elinizin 2., 3. ve 4. parmaklarını , sırayla sol prekordiyal orta klaviküler
2 hizada 4.,5. ve 6. interkostal aralıklara (İKA) yerleştiriniz ve pulsasyon
hissetmeye çalışınız.
Sağ elinizin 2,3 ve 4. parmak uçlarını midklavikular hatta 5. interkostal aralığa
(veya bir önceki basamakta pulsasyon hissetiğiniz alana ) yerleştiriniz ve
3
pulsasyonu hissetmeye çalışınız. (Yatar durumda palpe edilemiyorsa hasta sol
lateral dekübitus pozisyonunda yatarken muayeneyi tekrarlayınız.)
4 Apikal vuru hissedilebilir ise; çapın genişliğini, lokalizasyonu (kaçıncı interkostal
aralıkta, midklavikular-orta aksiler hizada), sistolde el altında kalma süresini,
şiddetini ve şeklini değerlendiriniz.
5 Apikal alanı diyastolik pulsasyonlar (S3 ve S4) ve thrill açısından değerlendiriniz.
6 Aşağı parasternal alanı diyastolik pulsasyonlar (S3 ve S4) ve thrill açısından
değerlendiriniz
7 Sağ ventrikül hareketleri ve büyüklüğünün değerlendirilmesi için aşağı
parasternal alanı sağ elinizin ayası ile eli kaldıran vuru varlığı açısından palpe
ediniz. (Parasternal lift)
KALBİN OSKÜLTASYONU
Bu uygulamada dolaşım sisteminin önemli organı olan kalbi değerlendirmek için oskültasyon yapma
becerisi kazanacağız.
Bir beceriyi öğrenmenin 8 kuralı vardır: Açıklama (explanantion), gösterme (demonstration), taklit
etme (imitation), tekrar (repetition), tekrar (repetition), tekrar (repetition), tekrar (repetition), tekrar
(repetition).
Kalp siklusu birbirini takip eden sistol (kanın sağ ventrikülden pulmoner artere ve sol ventrikülden
aortaya ejeksiyonu) ve diyastol (sağ ventrikülün sağ atriumdan ve sol ventrikülün sol atriumdan gelen
kanla doluşu) epizotlarından oluşur.
Sistol atriyoventriküler kapakların (mitral ve triküspit kapaklar) kapanması (S1) ile başlar, semiluner
kapakların (aort ve pulmoner kapaklar) kapanması (S2) ile sona erer.
Diyastol semiluner kapakların kapanması ile başlar, atriyoventriküler kapakların kapanması ile sona
erer.
Kalp siklusu sırasında duyulan S1 ve S2 kapakların kapanmaları sırasında duyulan seslerdir.
S1 atriyoventriküler kapakların kapanması, S2 semiluner kapakların kapanması sırasında oluşur. S1 ile
S2 arasındaki süre sistol, S2 ile S1 arasındaki süre diyastoldür.
Diyastol sırasında fizyolojik veya patolojik olabilen S3 ve S4 duyulabilir. S3 erken diyastol sırasında
(erken hızlı doluş sırasında ), S4 geç diyastolde (atriyum kontraksiyonu ile ilişkili) oluşan seslerdir.
Kalp oskültasyonu steteskop ile yapılır. Oskültasyon yapılırken steteskop cilde direk olarak temas
etmelidir. Steteskop ciltle steteskop arasında hava sızmayacak şekilde optimal basınçla bastırılmalıdır.
Steteskopun diyafram ve çan kısımları mevcuttur. Düşük frekanslı sesler çan kısmı ile ( S3, S4,
diyastolik rulman), yüksek frekanslı sesler (S1, S2, sistolik üfürümler) diyafram kısmı ile dinlenir.
(Frekans oluşan sesin saniyede oluşturduğu titreşim sayısıdır)
Kardiyak siklusta üfürümler sistol veya diyastol sırasında veya devamlı olarak duyulabilir. Normal
laminar akımda üfürüm duyulmaz, akımda oluşan türbülans üfürümün duyulmasına neden olur.
Türbülans akım artışı veya akımın geçtiği bölgedeki daralma veya genişleme sonucu oluşur.
Deneme
1 Hastaya yapılacak muayene hakkında bilgi veriniz ve onamını alınız.
Odanın kapı ve pencerelerini dış seslerin girmemesi için kapatınız, varsa radyo,
2
televizyon gibi sesli cihazları da kapatınız.
3 Hastanızı sırt üstü (supin pozisyonunda) yatırınız
4 Steteskopun kulaklıklarını yönü öne bakacak şekildekulağa yerleştiriniz
5 Stetoskopunuzun iletken bölümünün diyafram tarafı olduğunu, diyaframına
elinizi sürerek kontrol ediniz.
6 Odakları dinlerken, önce ‘S1’ ve ‘S2’ yi ayırt etmeye çalışılmalı*, daha sonra sistol
(S1-S2 arası) ve diyastol (S2-S1 arası) intervallerine odaklanarak, ek ses (açılma
sesi/klik, ‘S3’, ‘S4’) ve üfürüm varlığı yönünden incelenmelidir.
7 İkinci interkostal aralık, sağ sternal kenarda aort odağını dinleyiniz
8 İkinci interkostal aralık, sol sternal kenarda pulmoner odağını dinleyiniz
9 Sol sternal kenarda triküspit odağını dinleyiniz
10 Midklavikular hatta 5. interkostal aralıkta mitral odağını dinleyiniz
11 Hastanızı sol yan yatırılarak mitral odağını stetoskopunuzun ‘çan’ kısmı ile tekrar
dinleyiniz
13 Muayene bulgularınız ile ilgili bilgi veriniz.
14 Muayene bulgularını hastanın dosyasına not ediniz.
*S1’i ayırt etme: Normal kalp hızlarında diyastol sistolden daha uzundur. Bu nedenle uzun pause
sonrası duyulan kalp sesi S1, ardından gelen kalp sesi S2’dir. Kalp hızının yüksek olduğu durumlarda
diyastol süresi kısalacağından S1-S2’yi ayırt etmek güç olabilir. Bu durumda oskültasyonla eş zamanlı
carotis arter/ apikal vuru palpasyonu yapılabilir. Nabızın/vurunun hem öncesinde duyulan ses S1,
sonrasında duyulan ses S2’dir.
Ayrıca, normal koşullarda, aort ve pulmoner odaklarda S2; mitral ve triküspit odaklarda S1 daha
şiddetli olarak duyulur.
Oskültasyon sırasında kullanılabilecek manevralar:Vücut poziyonundaki değişiklikler veya fizyolojik

manevralar oskültatuar olayların zamanlamasını veya şiddetini değiştirebilir. Bu bulgular kalp sesleri
veya üfürümlerin klinik değerlendirmesinde yardımcı olabilir. Yapılabilecek manevralar:
- Sol yana yatırma: S3 (sol ventrikül kaynaklı), mitral diyastolik rulman
- Oturup, öne eğilerek eksprium sonunda dinleme: AY üfürümü
- Çömelme/ayağa kalkma
- Valsalva manevrası
- Solunum (insprium)
- İsometrik handgrip-egzersiz
PERİFERİK NABIZ MUAYENESİ
Deneme
1 Hastanızın sağ tarafında durunuz
Hastanızı oturtup sağ el başparmağı arkada, 2,3,4. parmaklar
2 sternocloidemastoid kas ile larinks arasına yerleştirilerek karotis arter nabzını
palpe ediniz
Hasta oturur iken hastanın sağ eli hekimin sağ eli ile kavranarak sol elin 2,3,4.
3 parmakları ile bilek hizasında radius kemiğin hemen medialinde radial nabzını
palpe ediniz. Nabızın hızını, ritmini ve dolgunluk derecesini değerlendiriniz.
Hasta oturur iken hastanın kolunu dirsekten hafif fleksiyona getiriniz. Sağ el 2,3,4.
4 parmak pulpaları dirsek iç yüzünde biceps tendonunun hemen medialinde brakial
arter nabzını palpe ediniz
Hasta sırt üstü yatırılarak sağ tarafına geçilir, sağ elinizin 2. ve 3. parmakları
5 inguinal ligamentin hemen altında, sympsis pubis ile spina iliaca anterior superior
arasındaki çizginin 1/3 iç kısmına yerleştirilerek femoral arteri palpe ediniz
Hasta sırt üstü yatmaya devam ederken, sağ bacak hafif fleksiyona getirilerek, iki
6 el baş parmağı patella üzerine yerleştirilir, diğer parmaklar popliteal fossada
birbirine değecek şekilde yaklaştırılarak popliteal arteri palpe ediniz
2. 3.ve 4. parmaklar ayak sırtında birinci ve ikinci metatarslar arasındaki çukurda
7
arteria dorsalis pedisi palpe ediniz
8 Medial malleol’un arkasında arteria tibialis posterioru palpe ediniz
10 Muayene bulgularınız ile ilgili bilgi veriniz.
Kaynaklar ve başvuru rehberi:

1- Muayeneden Tanıya, Editör: Prof.Dr.İsfendiyar Candan, ANTIP Yayınları
2- http://teb.medicine.ankara.edu.tr/
3- Essentials of Bedside Cardiology , Jules Constant
4- http://www.easyauscultation.com/
KARIN ve İNGUİNAL BÖLGE LENF BEZLERİ MUAYENESİ ÖĞRENİM REHBERİ
Deneme
1 Yapılacak işlemin gerekçesini söyleyiniz.
2 Yapılacak işlemi kısaca açıklayınız.
3 Onamını alınız.
4 Ellerinizi ılık su ile yıkayınız ve kurulayınız.
5 Hastanın sağ tarafına geçerek muayeneye başlayınız
İnspeksiyon:
6 Karnın genel görünüşünü değerlendiriniz.
7 Karın solunum hareketlerine katılıyor mu izleyiniz.
8 Karın derisinde renk değişikliği, lekeler veya lezyonlar olup, olmadığını
gözleyiniz.
9 Genişlemiş venler var mı izleyiniz.
10 Karında distansiyon ve lokal şişlik var mı izleyiniz.
11 Karında asimetrik görünüm var mı izleyiniz.
12 Barsak hareketleri görünüyor mu izleyiniz.
13 Göbek normal görünüyor mu izleyiniz.
14 Karında ameliyat insizyon skarı veya başka yara izi var mı izleyiniz.
15 Hastadan ellerini kullanmadan oturmasını isteyiniz.
Oturur iken Rektus diyastazı ve fıtık gelişimi var mı izleyiniz.
16 Hastayı tekrar yatırıp, özellikle inguinal ve femoral fıtık bölgelerini izlerken,
öksürmesini isteyiniz. Fıtıktan kuşkulanır iseniz daha sonra hastayı ayağa
kaldırıp, inspeksiyonu yineleyiniz.
17 Skrotuma veya labia major’a bakınız.
Palpasyon
18 Hastanın başının altına bir yastık koyarak başını hafif yükseltiniz, bacaklarını
dizlerinden büküp karına yaklaştırarak karın kaslarının gevşemesini sağlayınız.
19 Hastadan başını sol yana çevirmesini ve rahat nefes alıp vermesini isteyiniz.
20 Hastaya sorular sorup, konuşturunuz.
21 Karında ağrıyan bir bölge var ise, ağrıyan yerin en uzak noktasından muayeneye
başlayınız.
22 Sağ elinizin bütün parmaklarının volar yüzlerini karın üzerine koyunuz.
23 Parmaklarınızı hafifçe karına bastırınız ve hafifçe döndürme hareketleri yapınız.
24 Yüzeyel palpasyonla karnın tüm kadranlarını muayene ediniz.
25 Derin palpasyon için ellinizin tümünü düz olarak karın üzerine koymayınız.
Parmaklarınızın volar yüzleri biraz meyilli olarak karın üzerine koyunuz ve
pulpalar ile hissediniz.
26 Karnın tüm kadranlarını derin palpasyon ile muayene ediniz (Eğer ağrılı bir
bölge yok ise sol alt, sol üst, sağ üst, sağ alt kadran sırası izlenir)
27 Atletik ve şişman hastalarda derin palpasyon için sağ elinizin parmakları üzerine
sol elinizin parmaklarını bastırarak muayene yapınız.
28 Palpasyonda hastanın ağrı duyup duymadığını, karın kaslarını kasıp
kasmadığını, karın içinde kitle bulunup, bulunmadığını değerlendiriniz.
29 Palpasyonda elinize bir kitle gelip gelmediğini kaydediniz. Kitle varsa yerini,
büyüklüğünü, kıvamını kaydediniz.
30 Varsa dalak büyüklüğünü kaydediniz, sol kosta yayını orta klavikuler hatta ve ön
aksiler hatta kaç cm. geçtiğini ölçerek yazınız.
31 Varsa karaciğer büyüklüğünü kaydediniz, sağ kosta yayını orta klavikuler hatta
ve ön aksiler hatta kaç cm. geçtiğini ölçerek yazınız. Gerekiyorsa ksifoid altında
da ölçünüz.
32 Karaciğer büyüklüğü varsa kıvamını, ağrılı olup olmadığını, yüzeyinin karakterini
değerlendiriniz.
33 İnguinal bölge lenf bezlerini muayene etmek için muayene eldiveninizi giyiniz
34 Bu uygulama için hastadan pantolonunu her 2 kasık bölgesi rahatça
görüntülenecek şekilde indirmesini isteyiniz ve hastanın üzerini örtünüz.
35 İşaret, orta ve yüzük parmaklarınızı yan yana getiriniz.
36 Parmaklarınızın uçlarını hafifçe bastırarak, aşağıda sıralanan lenf bezi
bölgelerinde lenf bezi palpasyonu yapınız.
36a - Yüzeyel inguinal bölge lenf bezleri
36b - Derin inguinal bölge lenf bezleri
36c - Femoral bölge lenf bezleri
37 Lenf bezleri var ise, patolojik boyutta olup olmadıklarını, ağrılı olup
olmadıklarını, çevreye fikse olup, olmadıklarını değerlendiriniz.
38 Patolojik lenf bezleri ilgili boyut, kıvam, ağrılı palpasyon, fiksasyon ve cilt rengi
vb. özellikleri not ediniz.
Palpasyon ile ilgili ek bilgiler:

 İstemli direnç varsa doktor sol elinin ayasını sternumun alt ucuna koyar ve gittikçe artan
basınç uygular. (Nicholson Metodu) sağ el ile muayene yapar.
 İstemli direnç varsa sol elini karın üzerine koyup, sağ el ile hastanın sağ dizini tutar. Hastanın
uyluğunu karın üzerine bükerek, karın kaslarını gevşetir.
 Eğer palpasyon hastada yalnız ağrı uyandırıyor ise bu duyarlık hafiftir (Mild Tenderness)
 Palpasyonda bastırılınca kaslar kuvvetle kasılırlar ve direnirler ise, duyarlılık çok artmıştır. Bu
duruma kas direnci pozitif denir (defans musküler).
 Ağrı olan yerin, uzağına basan el birdenbire kaldırıldığında mevcut ağrı birden daha çok
artarsa, hastanın yüz ifadesi artan ağrı ile değişirse indirekt reaksiyonel hassasiyet pozitif
denir (indirekt rebound tenderness).
 Ağrı olan tarafta bu hareket tekrarlanır ve ağrı artarsa direkt reaksiyonel hassasiyet pozitif
denir (direkt rebound tenderness).
 Derin palpasyonda karında kitle var ise bunun özellikleri (biçimi, boyutları, kıvamı, yüzey
yapısı, ağrılı olup olmadığı, sabit ya da hareketli olması, karaciğer gibi solid organlar ile ilişkisi,
pulsasyon hissedilip hissedilmediği vb.) tanımlanır.
İNGUİNAL BÖLGE LENF BEZLERİ
Deneme
Perküsyon:
39 Sol elin 3. parmağı üzerine bilek gevşek tutularak sağ elin 2. ve 3. parmakları ile
vurunuz.
40 Sağ üst kadranda 4. interkostal aralıktan başlayarak sağ inguinal bölgeye kadar
perküsyon yapınız
41 Karaciğer matitesinin nerede başlayıp nerede bittiğini not ediniz, ek matite
olup olmadığını tesbit ediniz.
42 Sol tarafta Traube aralığından başlayarak sol inguinal bölgeye kadar perküsyon
yapınız
43 Traube aralığında mat veya timpan ses alındığını belirtiniz
44 Ksifoid çıkıntıdan itibaren ışınsal yönlerde os pubis ve inguinal bölgelere uzanan
çizgiler doğrultusunda perküsyon yapınız.
45 Karında matite varsa yeri ve açıklığın baktığı yönü belirtiniz.
46 Karında kitle varsa sınırlarını belirleyiniz.
Perküsyon ile ilgili ek bilgiler:

 İç boş veya gaz ile dolu organlar üzerinde timpanik ses duyulur
 Perküsyonda mat ses duyulur ise hastanın pozisyonu değiştirilerek tekrar denenir.
 Traube aralığı mide hava odasının göğüs duvarında timpan ses verdiği bölgedir
 Sol kaburga kenarı, proscessus ensiformisten geçen yatay çizgi, ön koltuk altı çizgisi
arasında kalan üçgen traube aralığıdır.
 Karında assit muayenesi bir başka elin yardımı ile perküsyonla bakılır. Karının bir tarafına
lomber alana el konur diger taraftan öbür el ile perküzyon yapılır. Asit varsa karına bir
taraftan yapılan vuruş diğer tarafta sıvı dalgalanma biçiminde ele çarpar. Buna sensation
de flot Aşırı asit varlığında dalağın bulunduğu alana perküzyonla vurulur. Dalak önce asit
içinde tabana itilir daha sonra tüzeye çıkıp ele çarpar buna buz belirtisi yada ballotement
denir.
Deneme
Oskültasyon
47 Sağ üst kadrandan başlayarak saatin ters yönünde her dört kadranı stetoskop
ile dinleyiniz.
48 Dinleme her kadranda en az 5 solunum süresi kadar sürmelidir.
49 Orta hatta üfürüm olup olmadığını değerlendiriniz
50 Üst abdomende tek taraflı, diastolik komponenti de olabilen üfürümün varlığını
değerlendiriniz.
51 Eğer kitle tespit edilmişse stetoskopu üzerine koyup üfürüm var mı belirleyiniz.
52 Muayeneniz bitince ellerinizi yıkayınız
53 Hastaya muayeneniz ile ilgili bilgi veriniz.
Oskültasyon ile ilgili ek bilgiler:

 Barsak tıkanıklığı düşünülen durumlarda en az 3 dakika dinlenir
 Akut karın düşünüyor isen oskültasyon, palpasyondan önce yapılır.
 Karaciğerde yada karında kitle tespit edilmişse üfürüm olup olmadığı araştırılır.

Merged

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Merged

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

El Yıkama Becerisi Öğrenim Rehberi

EL YIKAMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

El yıkama sosyal, hijyenik ve cerrahi el yıkama olmak üzere üçe ayrılır:

Size hijyenik el yıkama uygulaması yaptırılacaktır.

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

Amaç: Hijyenik el yıkama becerisinin kazanılmasıdır.

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

20 Sol el bileği sağ el içine alınarak,

21 Akan suyun altında köpüğü tamamen akıtarak, ellerinizi durulayınız.

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

Avuç içleri birbiriyle temas ederken, Parmaklar kapalı ve fleksiyonda iken,

Başparmak, diğer elin avuç içine alınarak

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

STERİL ELDİVEN GİYME VE ÇIKARMA BECERİSİ ÖĞRENME REHBERİ

Eldiven Diğer ele Eldivenlerin ince olduğunu, sert

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

Amaç: Steril eldiven giyme ve kullanılmış eldiveni çıkarma becerisinin kazanılmasıdır.

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

RADİAL ARTERDEN NABIZ SAYMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

RADİAL ARTERDEN NABIZ SAYMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Radial arterden nabız sayma becerisinin kazanılmasıdır.

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

SOLUNUM SAYISI SAYMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

SOLUNUM SAYISI SAYMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Solunum sayısı sayma becerisinin kazanılmasıdır.

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

ARTERYEL KAN BASINCI ÖLÇME BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

Amaç: Üst ekstremiteden kan basıncının ölçülmesi becerisinin kazanılmasıdır.

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

Temel Yaşam Desteği Sağlama Öğrenim Rehberi

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ SAĞLAMA ÖĞRENİM REHBERİ

Temel yaşam desteği uygulaması üç ana bölümden oluşmaktadır.

Kardiak arrestin belirtileri şunlardır: - Bilinç kaybı,

ÜÇLÜ HAVAYOLU AÇMA MANEVRASI VE AIRWAY YERLEŞTİRME

ÜÇLÜ HAVAYOLU AÇMA MANEVRASI VE AIRWAY YERLEŞTİRME

Öğrencinin Adı Soyadı

AĞIZ İÇİNİ TEMİZLEME ve ÜÇLÜ HAVAYOLU AÇMA MANEVRASI Deneme

HEMLİCH MANEVRASI BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

YATAR POZİSYONDA HEMLİCH MANEVRASI UYGULAMA Deneme

AYAKTA HEMLİCH MANEVRASI UYGULAMA Deneme

BEBEKTE HEMLİCH MANEVRASI UYGULAMA Deneme

AĞIZDAN AĞIZA YAPAY SOLUNUM ve ERİŞKİNDE ve ÇOCUKTA KAPALI KALP-GÖĞÜS

Öğrencinin Adı Soyadı

AĞIZDAN AĞIZA YAPAY SOLUNUM ve ERİŞKİNDE ve ÇOCUKTA KAPALI KALP-GÖĞÜS

ERİŞKİNDE KAPALI KALP-GÖĞÜS MASAJI Deneme

9 Sternumun 4-5 cm kadar aşağıya inmesini sağlayınız.

ÇOCUKTA-YENİ DOĞANDA KAPALI KALP-GÖĞÜS MASAJI Deneme

Dış Kanama Kontrolü Becerisi Öğrenim Rehberi

İLKYARDIM BECERİLERİ ÖĞRENİM REHBERİ

DIŞ KANAMA KONTROLÜ BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

ARAÇ-GEREÇ: Pamuk-temiz bez, sargı bezi, kalem.