ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

Enjektör Açma Becerisi Öğrenim Rehberi

Toz Halindeki İlacın Çözündürülmesi Becerisi Öğrenim Rehberi
Kalçaya (Dorsogluteal Bölgeye) İntramusküler Enjeksiyon Yapma
Becerisi Öğrenim Rehberi
Ampulden Enjektöre İlaç Çekme Becerisi Öğrenim Rehberi
İntravenöz Enjeksiyon Yapma Becerisi Öğrenim Rehberi
Intravenöz Kanül Uygulama Becerisi Öğrenim Rehberi
Vacutainer ile Venden Kan Örneği Alma Becerisi Öğrenim Rehberi
 MESLEKSEL BECERİLER

ENJEKTÖR AÇMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

Enjektörler, plastik ve tek kullanımlık malzemelerdir ve genellikle steril paket içinde iğne ile birlikte
bulunurlar. Paketin üzerinde üretim tarihi ve son kullanma tarihi belirtilmektedir. Enjektörler, paket
içerisinde son kullanma tarihine kadar steril olarak kalabilmekle birlikte, paketi yırtılmış, delinmiş ya da
nemlenmiş enjektörler steril kabul edilmez. Enjektörler değişik boyutlarda üretilmektedir. Hacimleri 1
ml’den 50 ml’ye kadar değişebilmektedir. Kullanılacak enjektörün boyutu uygulanacak ilacın miktarı ve
uygulama amacına göre belirlenir.

ENJEKTÖR AÇMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Steriliteye uygun olarak enjektör açma becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: enjektör, steril olmayan eldiven

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Deneme
Beceri Basamakları 1 2 3
1 Ellerinizi yıkayınız, eldiven giyiniz.
2 Kulanım amacınıza uygun hacimde bir enjektör seçiniz.
Enjektörün üstündeki son kullanma tarihini ve paketin yırtık olup olmadığını kontrol
3
ediniz.
4 Enjektör paketini işaretli yerinden açınız.
5 Enjektör paketini dışından tutarken, özellikle içindeki iğne ile birlikte tutunuz.
6 Diğer eliniz ile enjektörü pistonu tarafından tutup, paketten çıkarınız.
7 Enjektörün iğne takılacak ucunu hiç bir yere değdirmeden, iğnenin arkasına takınız.
8 İğneyi kılıfı ile birlikte, enjektörün ucunda paketten çıkarınız.
9 İğne ile enjektör bağlantısını sıkılaştırınız.

-1-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

TOZ HALİNDEKİ İLACIN ÇÖZÜNDÜRÜLMESİ BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

Flakonlar içerisinde toz ya da sıvı ilaç bulunan ağzı metal veya plastik ile sabitlenmiş kauçuk
tıpa ile kapatılmış, bunların üzerinde kapağı bulunan küçük cam şişelerdir. Kapak ilk açıldığında
ortaya çıkan kauçuk tabaka steril olduğundan, sterilitenin bozulmamasına dikkat edilmelidir.
Eğer flakonun daha önceden kapağı açılmışsa kullanmadan önce kauçuk bölgenin dezenfektan
solüsyon ile temizlenmesi gerekmektedir. Flakon toz halinde ilaç barındırıyor ise flakonun
yanında toz halinde ilacı çözmeye yarayan sıvı çözücü bulunur.

TOZ HALİNDEKİ İLACIN ÇÖZÜNDÜRÜLMESİ BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Toz halindeki ilacın doğru teknikle çözündürülmesi becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Toz halindeki ilaç ve sıvı çözücüsü, antiseptik solüsyon, gazlı bez, ilaç hacmine uygun enjektör,
tıbbi atık kutusu, steril olmayan eldiven, delici kesici alet kutusu

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Deneme
Beceri Basamakları 1 2 3
1 Ellerinizi yıkayıp eldiven giyiniz.
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon durumu ve son kullanma
2
tarihleri açısından kontrol ederek hazırlayınız.
Toz halindeki ilaç ve sıvı çözücünün etiketlerini kontrol ediniz. Ayrıca flakon
3
içerisindeki ilacı tortu, miktar, renk açısından da inceleyiniz.
İlaç ve sıvı çözücü içeren şişelerin üzerindeki lastik kapakların yüzeyini dezenfektan
4 (batikon) emdirilmiş gazlı bez ile siliniz (flakon üzerinde kapak varsa silmeye gerek
yoktur).
5 İğnenin koruyucu kılıfını çıkarınız.
Enjektör iğnesini sıvı çözücü içeren şişenin üzerindeki lastik kapaktan içeriye girecek
6
kadar batırınız.
7 Şişeyi içindeki çözücü aşağıda, hava yukarıda kalacak biçimde ters çeviriniz.
Enjektör iğnesinin ucu şişedeki çözücü içinde kalacak biçimde enjektörün pistonunu
8
geri çekiniz.
9 Uygulanacak miktardan (bu uygulama için 1 ml) 0,1 ml fazla çözücüyü enjektöre

-2-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

çekiniz.
Enjektörü şişeden çıkartıp, enjektör iğnesinin kılıfını takınız ve iğnesi yukarıya gelecek
10
biçime getirip, varsa içindeki havayı çıkarınız.
11 İğnenin koruyucu kılıfını çıkarınız.
12 Enjektör iğnesini toz ilaç şişesinin lastik kapağından içeriye batırınız.
13 Enjektörün içindeki çözücüyü şişenin içine boşaltınız.
Enjektörü çıkarmadan, şişeyi içinde partikül kalmayıncaya kadar ilacın çözülme
14 özelliğine uygun olacak şekilde aşağı yukarı veya avuç içinde dairesel hareketlerle
çalkalayınız.
15 Şişeyi sıvı ilaç aşağı gelecek biçimde ters çeviriniz
Şişenin içindeki ilaçtan gereken miktardan (bu uygulama için 1 ml) 0,1 ml fazlasını
16
enjektöre çekiniz.
17 Enjektör iğnesini şişeden çıkararak koruyucu kılıfını takınız.
Enjektör içinde hava varsa, enjektör, iğnesi yukarıda olacak şekilde tutulurken,
18
enjektör gövdesine fiske vurarak hava kabarcığının yukarıya toplanmasını sağlayınız.
19 Enjektörün ucunda hava var ise pistonu yukarı iterek havayı boşaltınız.
İşiniz bitince çevreyi toplayınız, atıkları uygun atık kutularına ayrı ayrı atınız. Eğer
flakonda ilaç kalmadıysa veya tekrar kullanılmayacaksa, flakonu ilgili atık kutusuna
20
atmadan önce üzerindeki yazıları yeniden okuyarak, doğru ilacın çekilmiş olduğunu
kontrol ediniz.
21 Eldivenlerinizi çıkarınız, atık kutusuna atınız ve ellerinizi yıkayınız.

-3-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

KALÇAYA (DORSOGLUTEAL BÖLGEYE) İNTRAMUSKÜLER ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

İntramüsküler enjeksiyonda amaç, ilacı derin kas dokusuna vermektir. Uygulama sonrası, kas dokusunun
kanlanması fazla olduğu için ilaç hızla emilerek sistemik dolaşıma geçer. İntramüsküler enjeksiyon yapılacak
bölgenin dikkatli belirlenmesi gerekir. Uygulama yapılacak bölge belirlenirken, hastanın yaşı, kas yapısı ve
verilecek ilaç miktarı göz önünde bulundurulmalıdır. Travmaya uğramış, kanlanması bozulmuş, apse, kist,
dermatit, yanık ve skar dokusu olan bölgeye intramüsküler enjeksiyon yapılmamalıdır. Ayrıca, gluteal
kaslar, yürüdükçe geliştiği için üç yaşın altındaki çocuklarda kesinlikle kullanılmamalıdır.

Çözündürerek hazırlanan ilacı, İM enjeksiyon ile hastaya uygulamadan önce enjektörün iğnesinin
değiştirilmesi gereklidir. Bir defada uygulanacak ilaç miktarı yaşa göre değişmekle birlikte 1,5 – 4 ml
arasındadır.

İntramusküler (kas içine) enjeksiyon için, gluteus kası(kalça), deltoid kası (omuz) veya kuadriseps femoris
kası (bacağın önü) tercih edilebilir. Bu uygulamada gluteus kasına güvenli enjeksiyon yapma becerisi
anlatılacaktır.

KALÇAYA (DORSOGLUTEAL BÖLGEYE) İNTRAMUSKÜLER ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Gluteus kasına doğru teknikle güvenli enjeksiyon yapma becerisinin kazanılmasıdır.
Araç gereç: Uygulaması yapılacak olan ilaç, steril olmayan eldiven, çekilecek ilaç hacmine uygun steril
enjektör, pamuk, antiseptik solüsyon, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz.
2 Kendinizi tanıtınız.
3 Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
5 Ellerinizi yıkayıp eldiven giyiniz.
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon ve son kullanma tarihleri
6
açısından kontrol ederek hazırlayınız.
7 Hastayı yüzüstü yatırarak enjeksiyon yapılacak bölgeyi açmasını sağlayınız.
-4-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

8 Spina iliaca posterior superiordan ( kalça kemiğinin iç çıkıntısı ) femurun büyük

torakanterine bir çizgi hat belirleyiniz. ( bu çizgi siyatik sinire paraleldir ve siyatik
sinirin lateralinde kalır.)
9 Enjeksiyonu bu çizilen hattın üst dış kısmına yani krista iliacadan 5-8 cm aşağıda
bulunan alana yapacak şekilde belirleyiniz.
10 Enjeksiyon yapmak için belirlenen bölgeyi antiseptik solüsyonla içten dışa dairesel
şekilde yaklaşık 5 cm çapında siliniz.
11 Hastaya kendisini sıkmaması, gevşek bırakması gerektiğini anlatınız.
12 İğnenin koruyucu kılıfını çıkarınız.
13 Pasif elin baş ve orta parmaklarıyla belirlenen bölgenin derisini gergin tutunuz.
14 Enjektörü aktif elinizde kalem tutar gibi cilde dik açı (90 derece ) yapacak şekilde
tutunuz.
15 İğneyi çabuk ve kuvvetlice cilde batırarak kas içine ilerletiniz ( iğneyi uzunluğunun ¾
oranında batırınız.).
16 Pistonu hafifçe geri çekiniz; kan gelirse iğneyi hızla çıkartınız. Mümkünse enjektöre
yeni bir iğne takınız ve 9.basamaktan itibaren basamakları tekrarlayınız.
17 Pistonun hafifçe geri çekilmesiyle kan gelmezse enjeksiyonu yavaşça yapınız.
18 İğneyi hızla geri çekiniz.
19 Kuru pamuk veya gazlı bezi enjeksiyon bölgesinin üzerine bastırınız.
20 Hastaya giyinmesini söyleyiniz, isterse bir süre uzanıp dinlenebileceğini belirtiniz.
21 Bir süre hastanın reaksiyonlarını gözleyiniz.
22 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
23 Eldivenlerinizi çıkarınız, atık kutusuna atınız ve ellerinizi yıkayınız.
24 Yapılan işlemi kaydediniz.

-5-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

AMPULDEN ENJEKTÖRE İLAÇ ÇEKME BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

Ampuller baş, boyun ve gövde olmak üzere üç kısımdan oluşan, içinde toz ya da sıvı ilaç bulunan küçük cam
şişelerdir. Baş kısmı, üstte kapak vazifesi görür. Boyun kısmı, ampulün açıldığı bölümdür. Ampul, kırılarak
açılır. Ampulün boyun kısmında, kolayca kırılmayı sağlayan renkli bir nokta veya halka bulunur. Gövde
kısmında ise ilaç bulunur.

AMPULDEN ENJEKTÖRE İLAÇ ÇEKME BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Ampul şeklindeki ilacı doğru teknikle hazırlama becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Ampul şeklinde ilaç, steril olmayan eldiven, çekilecek ilaç hacmine uygun steril enjektör, gazlı
bez, tıbbi atık kovası

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
1 Ellerinizi yıkayıp eldiven giyiniz.
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon ve son kullanma
2
tarihleri açısından kontrol ederek hazırlayınız.
Enjekte edilecek ampulün isim ve içeriğini kontrol ederek enjekte edilmek
3
istenilen ilaç olduğundan emin olunuz.
4 Ampul formundaki ilaç çözeltisini tortu, bulanıklık yönünden inceleyiniz.
Ampule parmakla fiske vurarak ampulün boyun kısmında sıvı (ilaç) kalmamasını
5
sağlayınız.
Eğer ampulün boynunu çepeçevre dolanan bir çizgi veya nokta varsa, testere
6
kullanmadan kırılabileceği anlaşılır. Ampulü bu yönden inceleyiniz.
Ampulün taban/gövde kısmı pasif elde, kırılarak atılacak tepe kısmı aktif elde
7 kalacak şekilde her iki elin işaret ve başparmakları ile elinizde gazlı bez olacak
şekilde ampulü tutunuz.
Tutuş işlemi yapıldıktan sonra ampulün gövdesini sabit tutunuz ve aktif el ile
8
arkaya doğru kuvvet uygulayarak ampulün tepesini kırınız.
9 Ampulün gövde kısmını pasif elin işaret ve orta parmakları arasında tutunuz.
10 Enjektörü; iğnenin ucundaki koruyucu kılıfı düşürmeden aktif elinize alınız.
Pasif elin baş ve yüzük parmağı ile enjektörün iğnesinin koruyucu kılıfını
11
çıkarınız.
12 Aktif elle kontrol edilen enjektörün iğnesi başka bir yere değdirilmeden ampul

-6-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

içine sokulurken, enjektörün iğneye yakın ucu pasif elin baş ve yüzük parmakları
ile kontrol edilerek kayması ve bir yere değerek kirlenmesi önlenmelidir.
Enjektörün pistonunu aktif elin başparmağı ve orta parmağı ile çekerken işaret
13
parmağı ile enjektör tabanını iterek ampul içindeki ilacı tamamen çekiniz.
Boşalan ampulü ilgili atık kutusuna atmadan önce üzerindeki yazıları yeniden
14
okuyarak, doğru ilacın çekilmiş olduğunu kontrol ediniz.
15 Enjektör iğnesinin kılıfını takınız.
Enjektör içinde hava varsa, enjektör iğnesi yukarıda olacak şekilde tutulurken
16 enjektör gövdesine fiske vurarak hava kabarcığının yukarıya toplanmasını
sağlayınız.
17 Enjektörün ucunda hava var ise pistonu yukarı iterek havayı boşaltınız.
18 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
19 Eldivenlerinizi çıkarınız, atık kutusuna atınız ve ellerinizi yıkayınız.

-7-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

İNTRAVENÖZ ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

İntravenöz uygulama, ilaç içeren sıvının doğrudan damar içine verilmesidir. Bu bir ilacın direkt olarak en hızlı
uygulanma yoludur. Bu uygulamanın mümkün olduğu kadar yavaş ve hastanın reaksiyonu gözetilerek
yapılması gerekir.

IV girişim için kullanılan kol venleri, v. basilica ve v. sefalicadır. Özellikle antecubital fossada bulunan
median bazilik ve sefalik venler ve el bileği bölgesinden geçen dalları uygulama için tercih edilmektedir. El
sırtında V. sefalica ve basilicanın el sırtındaki dalları ile dorsal metakarpal venler kullanılır.

Uygulama İçin Bölge Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar;

 Ven seçiminde uygulama proksimalden distale doğru olmalıdır.
 Travmaya uğramış,
 Dolaşım bozukluğu,
 Ödem olan bölgeden,
 Mastektomi yapılan taraftan ve
 Arteriovenöz fistül olan koldan enjeksiyon yapılmamalıdır.

Yukarıda verilen IV uygulama bölgeleri ve uygulama için bölge seçiminde dikkat edilecek noktalar venöz
kan alma ve IV kanül uygulaması için de geçerlidir.

İNTRAVENÖZ ENJEKSİYON YAPMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Doğru teknikle intravenöz enjeksiyon yapma becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: Uygulaması yapılacak olan ilaç, steril olmayan eldiven, çekilecek ilaç hacmine uygun steril
enjektör, turnike, pamuk, antiseptik solüsyon, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Deneme
Beceri Basamakları 1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz
2 Kendinizi tanıtınız
Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
3
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
5 Ellerinizi yıkayıp eldiven giyiniz.

-8-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon ve son kullanma

6
tarihleri açısından kontrol ederek hazırlayınız.
7 Damara girilecek kolu açınız.
8 Kullanılacak venin altından kola destek yapınız.
Dirseğin 8–10 cm yukarısından turnikeyi bağlayınız. Turnike 2 dakikadan daha
9
uzun süre bağlı kalmamalıdır.
Hastanın elini yumruk yapıp gevşetmesini sağlayarak, venlerin dolgunlaşması
10
için bekleyiniz.
İlaç uygulaması yapacağınız ven üzerindeki deriyi tek yönde antiseptik madde
11
içeren tampon ile aşağıdan yukarıya doğru ya da dairesel olarak siliniz.
12 Enjektör iğnesinin kılıfını çıkarınız
Enjektörü tutmadığınız el ile vene gireceğiniz noktanın birkaç cm. distalinden,
13
deriyi distale doğru çekiniz. Böylece venin kayması önlenir.
Enjektörün iğnesinin keskin yüzünü yukarı doğru tutarak vene girmek
14 istediğiniz bölgenin yaklaşık 0.5cm-1cm altından deriye 30–45 derecelik bir
açıyla giriniz
Deriyi geçince, enjektörün iğnesini deriye paralel 3–5 mm ilerletip, 15
15
derecelik açıyla vene giriniz.
16 Enjektör ve iğneyi hiç oynatmadan tutunuz
Enjektör bulunan elinizi oynatmadan serbest kalan elinizle enjektörün piston
17 kısmını hafifçe geri çekerek kan gelip gelmediğini kontrol ediniz. Kan geliyorsa
iğneniz vene girmiştir.
Eğer kan gelmiyorsa pasif elle turnikeyi açarak enjektör iğnesini yavaşça aynı
açıyla geri çekiniz. Bölgeye kuru pamuk uygulayınız. İşlemi farklı bir ven
18
seçerek aynı zamanda enjektör iğnesini değiştirerek 7. basamaktan itibaren
tekrarlayınız.
19 Turnikeyi gevşetiniz/ çözünüz.
20 Yavaş olarak enjeksiyonu yapınız.
Enjeksiyon sırasında ağrı, ödem ve hematom gelişip, gelişmediğini izleyiniz.
21 Eğer kuşkulanırsanız, iğnenin ven içinde olup olmadığını, hafif bir aspirasyon
yaparak yeniden kontrol ediniz.
22 Enjeksiyon sonrası kuru pamuk veya tamponu vene girilen noktaya koyunuz.
23 Enjektör iğnesini yavaşça aynı açıyla geri çekiniz.
24 İğneyi geri çekince bölgeye bası uygulayınız.
Hastaya enjeksiyonu yaptığınızı, bir süre damara girilen yere basmasının yararlı
25
olacağını söyleyiniz.
26 Bir süre hastanın reaksiyonlarını gözleyiniz.
27 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
28 Eldivenlerinizi çıkarınız, atık kutusuna atınız ve ellerinizi yıkayınız.

29 Yapılan işlemi kaydediniz.

-9-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

INTRAVENÖZ KANÜL UYGULAMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

Bu beceride, İV kanül steril şartlarda ven içine yerleştirilir. Uygulama yaparken, alt ekstremitedeki venler
emboli ve trombofilebit riski sebebiyle tercih edilmemekte, genellikle kol venleri tercih edilmektedir.

Klinik Endikasyonları;

 Ven içine ilaç uygulaması,

 Sıvı elektrolit kayıplarının yerine konması amacıyla sıvı uygulaması,
 Kan ve kan ürünleri transfüzyonu,
 Oral alamayan hastalarda parenteral beslenme amacıyla damar yolu açılır.

İntraket (Branül/ Kanül): Steril paket içinde uygulamaya hazır tek kullanımlık tıbbi malzemedir. Damar
girişini gözlemlemeyi sağlayan kılavuz iğne, esnek ve özel olarak şekillendirilmiş bir kanül ve hasta vücuduna
sabitlemek için kelebek şeklinde kanatlardan oluşmaktadır. Ayrıca dışarıya kan durdurucu kapak, basit bir
valf sistemi bulunan enjektör girişi, bu girişi koruyan kilitli kapak ve intraketi herhangi bir bulaşmaya ve
hasara karşı koruyan iğne koruyucu kapağı da vardır. İntraket vene yerleştirilirken damar içine girildiğinde
kılavuz iğnesi çıkarılır ve esnek kateter kanülü damar içinde kalır.
İntraketler uygulama yapılacak venin çapına uygun olarak seçme imkânı verecek şekilde değişik uzunluk ve
çaplarda üretilmiştir. İntraket boyutlarına göre kapak renkleri de farklıdır. İntraketlerin numarası büyüdükçe
çapları küçülür.

İntraket Numaraları (Kalından inceye): Beyaz 14, Gri 16, Yeşil 18, Pembe 20,

Mavi 22, Sarı 24 ( pediatrik)

- 10 -

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

INTRAVENÖZ KANÜL UYGULAMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Doğru teknikle intravenöz kanül uygulama becerisinin kazanılmasıdır.

Araç gereç: pamuk, antiseptik solüsyon, damar çapına ve tedavi amacına uygun kanül/ branül/intraket,
turnike, steril olmayan eldiven, flaster, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Beceri Basamakları Deneme

1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz
2 Kendinizi tanıtınız
Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
3
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
5 Ellerinizi yıkayınız.
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon ve son kullanma
6
tarihleri açısından kontrol ederek hazırlayınız
7 Kanülü tespit etmek için kullanacağınız flasteri hazırlayınız.
8 Eldiven giyiniz.
9 Damara girilecek kolu açınız.
Turnikeyi girmek istediğiniz bölgenin 5-12cm. üstünden bağlayınız. Turnikenin
10
2 dakikadan daha uzun süre bağlı kalmamasına dikkat ediniz.
Hastanın elini yumruk yapıp gevşetmesini sağlayarak venlerin dolgunlaşmasını
11
bekleyiniz.
12 Kanül uygulayacağınız damarı parmak uçlarınızla palpe ediniz.
İV kanül uygulanacak venin üzerindeki deriyi, tek yönde antiseptik madde
13
içeren tampon ile aşağıdan yukarıya doğru ya da dairesel olarak siliniz
14 Kanülü kontamine etmeden kapağını çıkarınız.
Pasif elin başparmağı ile damara girilecek alanın biraz altından deriyi aşağı
15
doğru çekerek, deriyi gerdiriniz.
İV kanül iğnesinin açık ağzı yukarıya bakacak şekilde, girilecek venin 0,5 –1 cm
16
altından, önce vene parelel olarak 30 – 45 derecelik açı ile giriniz.
17 Deriyi geçince, İV kanülü deriye parelel olarak 3 – 5mm ilerletip, 15 derecelik
- 11 -

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

açı ile vene giriniz.

İV kanülü ven içinde 2 – 3mm ilerlettikten sonra kan gelip gelmediğini kontrol
18
etmek için mandreni hafifçe geri çekiniz.
Eğer kanül içine kan gelmediyse vende olmadığınız anlaşılır. Bu durumda
turnikeyi açarak kanülün iğnesini aynı açıyla geri çekiniz. Uygulama yaptığınız
19
bölgenin üstüne kuru pamuk ile basınç uygulayınız. Daha sonra yeni bir kanülle
işlemleri 9. basamaktan itibaren tekrar ediniz.
Kanüle kan geldiyse İV kanülün mandrenini kanül içerisinde geriye doğru
20
kısmen çekerek poliüretan kanülün ven içinde ilerlemesini sağlayınız.
21 Turnikeyi çözünüz.
22 İV kanülü yerleştirdikten sonra flasterle tespit ediniz.
Sıvı uygulaması yapılacaksa serum seti ile bağlantı yapınız, yapılmayacaksa
mandreni çıkarıp İV kanülün kapağını kapatınız.
23
(İV kanülün ucunun açıldığı dönemlerde, başparmağınız ile ilgili vene basarak,
geri kan akımını engellemeyi unutmayınız.)
24 Flasterin üzerine işlem tarihini, saatini ve isminizi not ediniz.
Hastaya işlemin bittiğini ve İV kanülün maksimum 72 saat kalabileceğini
25
söyleyiniz.
26 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
27 Eldivenlerinizi çıkarınız, atık kutusuna atınız ve ellerinizi yıkayınız.

28 Yapılan işlemi kaydediniz.

- 12 -

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

VACUTAİNER İLE VENDEN KAN ÖRNEĞİ ALMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

Laboratuar tanı testlerinin önemli bir bölümü hastadan alınan venöz kan örneği ile gerçekleştirilir. Alınan
kan örneğinin kendisinde, ya da plazması ayrılarak testler gerçekleştirilir.
Venden kan örneği almak için enjektör veya vacutainer kullanılır. Bu uygulamada, vacutainerla venden kan
örneği alma becerisi anlatılacaktır.

Klinik Endikasyonlar;

• Hastalıkların teşhis edilmesi

• Tedavi sürecinin izlenmesi

VACUTAİNER İLE VENDEN KAN ÖRNEĞİ ALMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Vacutainer ile venden kan örneği alma becerisinin kazandırılmasıdır.

Araç gereç: Pamuk, antiseptik solüsyon, steril olmayan eldiven, turnike, vacutainer, vacutainer
ucuna uygun iğne, kan tüpleri, tıbbi atık kutusu, delici kesici atık kutusu

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Deneme
Beceri Basamakları
1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz
2 Kendinizi tanıtınız
Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
3
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
5 Ellerinizi yıkayıp eldiven giyiniz.
Yapılacak işlem için gerekli malzemelerinizi, sterilizasyon ve son kullanma
6
tarihleri açısından kontrol ederek hazırlayınız.
7 Kan örneği alınacak kolu açınız.
Antekubital (dirsek ön çukuru) veya el sırtı bölgesini inceleyerek yeterince
8
belirgin bir veni seçiniz
9 Kullanılacak venin altından kola destek yapınız.
Steril iğnenin vidalı tarafındaki şeffaf koruyucu kılıfı çıkarınız ve iğnenin vidalı
10
kısmını vacutainera vidalayarak takınız.
11 Dirseğin 8–10 cm yukarısından turnikeyi bağlayınız. Turnikenin 2 dakikadan
- 13 -

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

daha uzun süre bağlı kalmamasına dikkat ediniz.

Hastanın elini yumruk yapıp gevşetmesini sağlayarak, venlerin dolgunlaşması
12
için bekleyiniz.
Kan örneği alacağınız ven üzerindeki deriyi tek yönde antiseptik madde içeren
13
tampon ile aşağıdan yukarıya doğru ya da dairesel olarak siliniz.
Üzerine iğne takılmış vacutaineri aktif olarak kullandığınız ele alınız ve iğnenin
14
koruyucu bölümünü çıkarınız.
Vacutainer tutmadığınız el ile vene gireceğiniz noktanın birkaç cm. distalinden,
15
deriyi distale doğru çekiniz.
Vacutainerin iğnesini, keskin uç deriye yakın gelecek biçimde, deriye 35
16
derecelik bir eğimle batırınız.
17 Deriyi geçince, iğneyi deriye paralel 3–5 mm ilerletip, vene giriniz.
18 Vene girdiğinizi hissettikten sonra iğnenin ucunu ven içinde 2–3 mm ilerletiniz.
Vacutaineri aktif olarak kullanılmayan elin işaret ve başparmağı ile iğnenin
19
vacutainere girdiği kısımla hasta kolu arasıda sabitleştiriniz.
Kan alma tüpünü, aktif olarak kullanılan elin işaret ve orta parmağı vacutainerin
20 tutma yerindeyken, başparmak ile, enjeksiyon yapıyormuş gibi ilerleterek
vacutainere sokunuz.
Eğer kan gelmiyorsa, iğneyi vacutainerin yönünü değiştirmeden damardan
çıkarınız ve damara giriş yeri üzerine kuru pamuk bastırın. Vacutainerdaki iğneyi,
21
döndürerek çıkarınız ve kesici-delici atık kutusuna atınız ve 7. basamaktan
itibaren işlemi tekrar ediniz.
Kan alma tüpü kanla dolduğunda, aktif olarak kullanılan elin başparmağı ile
22 vacutainerin tutma yerine karşı basınç uygularken, dolu kan alma tüpünü
vacutainerden geri çekiniz.
23 Bir başka tüpe kan almak için 20–22. basamağı tekrar ediniz.
24 Kan örneğini alınca turnikeyi çözünüz.
İğneyi vacutainerin yönünü değiştirmeden damardan çıkarınız ve damarın giriş
25
yeri üzerine kuru pamuk basınız.
26 Kanı alınan kişiye, pamuk üzerine 2–3 dakika parmağıyla bastırmasını söyleyiniz.
27 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
28 Eldivenlerinizi çıkarınız, atık kutusuna atınız ve ellerinizi yıkayınız.

- 14 -

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.