2019 - PRNTRL İlc Uyg 2

PARENTERAL İLAÇ
UYGULAMALARI - 2
Öğr. Gör. Tülay ÇETKİN
BİNGÖL 2019
1
İNTRADERMAL
(ID)
ENJEKSİYON
2
3
İNTRADERMAL ENJEKSİYON
 İntradermal enjeksiyon, epidermisin altına
yani dermis içine ilacın verilmesi işlemidir.
 IDenjeksiyon parenteral uygulamalarda ilaç
emiliminin en yavaş olduğu yoldur.
 IDyoldan uygulanan başlıca enjeksiyonlar;
PPD- Tüberkülin ve alerji testleridir.
4
 ID enjeksiyonla deri içine en fazla 5 dizyem
(0.5 ml) ilaç verilebilir.
 ID enjeksiyonla genellikle 0.01- 0.1 ml ilaç
verilmektedir.
 Enjeksiyon uygulama açısı 5-15º dir.
5
ID enjeksiyon uygulanan bölgeler:
Ön kolun iç yüzü
Üst kolun arka yüzü
Sırtın üst yüzü
Üst göğüs bölgesi
6
7
Bu bölgelerde deri
rengi daha açıktır, daha az
tüylüdür ve reaksiyonlar
daha iyi gözlenir. Seçilen
bölgede yanık, inflamasyon,
ben, doğum lekesi veya
ödem olmamalıdır.
8
ID enjeksiyonlarda verilen ilaç miktarı az
olmakla birlikte periferik sinir uçlarına baskı
olduğu için enjeksiyon biraz ağrılıdır.
Bu nedenle tüberkülin enjektörü ya da küçük
hipodermik enjektörler kullanılmalıdır.
9
10
ID enjeksiyon uygulandıktan sonra masaj
yapılmamalı, basınç uygulanmamalıdır.
Uygulama sonrası ilacın deride kabarcık
oluşturduğu görülmelidir. Yoksa ilaç dermis içine
verilmemiştir; işlemin tekrarlanması gerekir.
11
 Tanı amacıyla uygulanmış ise enjeksiyon
bölgesi daire içine alınmalıdır. Enjeksiyon
yerindeki kızarıklık değil sertlik (endurasyon)
ölçülerek değerlendirme yapılır.
12
ID ENJEKSİYON UYGULAMADA
İŞLEM BASAMAKLARI
 Hasta dosyasından, kimlik bilgilerini, hekim
istemini kontrol et.
 Hastaya uygulama hakkında bilgi ver.
 Malzemeler için uygun ve temiz bir alan seç ve
kolay ulaşabileceğin biçimde yerleştir.
 Enjeksiyon alanı olarak eritemsiz, kabarıksız,
kıl-tüy bulunmayan ve hassas olmayan bir alan
seç.
13
İŞLEM BASAMAKLARI
 Seçilen bölgeye göre hastaya uygun pozisyon
ver
 Ön kolun iç yüzü kullanılacak ise; supine veya
fowler pozisyon ver, kolu avuç içi yuka
bakacak şekilde tut ve alttan destekle.
 Üst kolun dış yüzü kullanılacak ise; fowler
pozisyon ver. Kollar vücudun iki yanında, düz
olmalıdır.
14
İŞLEM BASAMAKLARI
 Sırtbölgesi kullanılacak ise; fowler ya da
prone pozisyonu ver.
 Göğüs bölgesi kullanılacak ise; fowler ya da
supine pozisyonu ver.
 Çoğunlukla hastaya fowler pozisyonu verilir.
Eğer uygulama bilekle dirsek arasındaki kol
bölgesine yapılacak ise, kol mutlaka alttan bir
yastıkla desteklenmelidir.
15
İŞLEM BASAMAKLARI
 Eldiven giy.
 Enjeksiyon alanını
%70’lik alkolle yukarıdan
aşağıya doğru tek bir hareketle temizle ve
mutlaka kuruması için bekle.
 Aktif olmayan el ile enjeksiyon alanını alttan
tut, deriyi parmaklar arasında iyice gerdir.
16
İŞLEM BASAMAKLARI
 İğnenin keskin ucu yukarı bakacak şekilde
aktif el ile enjektörü, 5-15°’lik açı ile dermise
iğnenin kesik ucunu örtünceye kadar yaklaşık
2-3 mm deriye batır.
 Aktif olmayan eli serbest bırak.
 İlaç deride altı mm’lik kabarcık (yaklaşık ola
rak mercimek büyüklüğünde) oluşturuncaya
kadar yavaşça ver (direnç hissedilebilir)
17
İŞLEM BASAMAKLARI
 İlaç verildiğinde kabarcık oluşmuyor ise iğneyi
aynı açı ile geri çek. Yeni bir ilaç hazırlayarak,
uygulama yapılan alanın en az beş santimetre
uzağından tekrar uygula.
 Kabarcık oluşmuş ise, iğneyi aynı açı ile, ya
vaşça geri çek.
 Dışarı ilaç sızmış ise, kuru bir pamukla, tek bir
hareketle bastırmadan hafifçe sil. Bölgeye asla
masaj uygulama.
18
İŞLEM BASAMAKLARI
 İşlem tanı amaçlı uygulanıyorsa kıyaslamak
için diğer kola da aynı yöntemle serum
fizyolojik uygula.
 Enjektörü tıbbi atık kutusuna at. Eldivenleri
çıkar.
 Enjeksiyon bölgesini dermatograf (kalemle) ile
daire içerisine al.
 Hastayı ve enjeksiyon bölgesini reaksiyon
açısından kısa bir süre gözlem altında tut.
19
İŞLEM BASAMAKLARI
 Tek kullanımlık malzemeyi ortamdan
uzaklaştır ve kirli malzemeyi universal
önlemlere uygun olarak at.
 Ellerini yıka.
 Yapılan işlemi ve bulguları kayıt et.
 Önerilen süre geçtikten sonra (15-60 dakika ya
da 24 - 48 -72 saat) kontrol et ve sonucu kayıt
et.
DERİ ALTI
(SUBKUTAN)
(SC)
ENJEKSİYON
20
21
SUBCUTAN ENJEKSİYON
 Subkutan doku kas ve dermis tabakası arasında
yer alır. SC enjeksiyon gevşek bağdokusu
(adipoz doku) içine ilaç (insülin, heparin, KKK
aşısı vb.) verilmesi yöntemidir.
22
23
 SC doku kan damarlarından zengin olmadığı
için ilaç emilimi IM enjeksiyondan daha yavaş,
ID enjeksiyondan ve oral ilaçlardan daha
hızlıdır.
 SC doku irritan ve fazla miktardaki
solüsyonlara karşı hassastır. Bu nedenle SC
uygulanan ilaçlar 1 ml’den az, irritan ve
yapışkan olmayan, suda kolay çözünür
nitelikte olmalıdır.
24
 Hasta SC enjeksiyon sırasında ağrı hisseder.
Fazla miktarda ilaç verilmesi deri altında sert
ağrılı steril apselere neden olabilir.
 Sık SC enjeksiyon yapılan hastalarda
komplikasyonları önlemek için enjeksiyon
bölgelerinde rotasyon yapılmalıdır. Böylece
doku irritasyonu önlenir, ilacın iyi emilmesi
sağlanır.
25
SC enjeksiyon uygulanan bölgeler:
Üst kolun lateral yüzü
Üst bacağın (uyluğun) ön yan kısmı
(laterofemorali)
Sırtta skapula altı
Dorsogluteal bölge
Karın bölgesi (abdomen)
26
27
 SC doku kalınlığı, vücut yapısı ve ağırlığa göre
değişir. Enjeksiyon uygulaması, hastanın SC doku
genişliğine uygun iğne uzunluğu ve iğne açısı ile
yapılmalıdır.
28
SUBCUTAN ENJEKSİYONDA
İŞLEM BASAMAKLARI
 Hasta mahremiyeti sağlanır.
 Eller yıkanır, disposıbl eldiven giyilir.
 Uygulama bölgesi açılır
 Doku gözlemlenerek ve palpe edilerek doğru
uygulama bölgesi belirlenir.
 Bölgede hassasiyet, ödem ve nodül yada şişlik
olmamalıdır.
29
İŞLEM BASAMAKLARI
SC enjeksiyon hergün
uygulanıyorsa doğru
rotasyon bölgesi
belirlenir.
30
İŞLEM BASAMAKLARI
 Enjeksiyon yeri uygun antiseptik ile
merkezden dışarı doğru dairesel hareketlerle 5
cm çapında silinir.
 Kurupamuk aktif olmayan elin 3. Ve 4.
Parmakları arasında tutulur.
 Düz bir şekilde iğnenin kılıfı veya kapağı
çıkarılır.
31
İŞLEM BASAMAKLARI
 Aktif olmayan elin işaret ve başparmağı ile
temizlenen bölgeye dokunmadan deri hafifçe
parmaklar arasında sıkıştırılır ya da kavranır.
Doku kavrandığında yaklaşık 5 cm yükseliyorsa
90º lik açıyla, 2-2.5 cm yükseliyorsa 45º lik
açıyla enjeksiyon yapılmalıdır.
 Kaşektik hastalarda iğnenin 90º açıyla
batırılması ilacın kas içine verilmesine neden
olur. Böylece ilaç emilimi daha hızlı olur.
32
İŞLEM BASAMAKLARI
 Deri altına doğru açı

ile seri bir şekilde
girilir.
 İlaç yavaşça verilir.
33
İŞLEM BASAMAKLARI
SC enjeksiyon uygulamasında kan

damarlarının delinmesi çok nadirdir.
Bu nedenle SC ilaç uygulamada
aspirasyon gerekli değildir.
Heparin uygulamalarında ise özellikle
önerilmemektedir. NEDEN???
34
İŞLEM BASAMAKLARI
 Deri serbest bırakılır
 Enjeksiyon bölgesine kuru pamuk tamponu
bastırmadan uygulanır ve iğne tek seferde açısı
değiştirilmeden çıkarılır
 Hafif basınç uygulanır ancak masaj yapılmaz
35
İŞLEM BASAMAKLARI
 Kullanılan malzemeler uygun atık kaplarına
atılır.
 Eldivenlerinizi çıkarılır ve eller yıkanır.
 Uygulama sonrası hasta ilaç etkileri yönünden
gözlemlenir.
36
 SC enjeksiyonda hastaya 0.5-1 ml ilaç

verilebilir.
 Heparin enjeksiyonlarında hava kilit tekniği
kullanılmalıdır. NEDEN???
37
Subkutan heparin uygulamalarında enjeksiyon
bölgesinde ekimoz, hematom ve ağrı gelişimini
azaltmak için;
Uygulama için abdominal bölge tercih
edilmelidir
İğne girişinden önce antiseptik maddenin
kuruması beklenmelidir
Hava kilidi uygulanmalıdır.
38
azaltmak için;
 İlaç çekildikten sonra iğne değiştirilmelidir.
 İğne doku içinde hareket ettirilmemelidir.
Bunun için aktif elin baş ve orta parmağı ile
tutulan enjektörün pistonu aynı elin işaret
parmağı ile itilmelidir
39
azaltmak için;
 İğne giriş açısı korunarak geri çekilmelidir.
 Enjeksiyon bölgesine masaj uygulanmamalıdır.
 Enjeksiyon bölgesi kuru pamukla hafif
bastırarak desteklenmelidir.
40
İNTRAMÜSKÜLER
(İM)
ENJEKSİYON
41
42
İM ENJEKSİYON
 İlacın derin kas sokusu içine verildiği

enjeksiyon şeklidir. İrritan ilaçlar çoğunlukla
IM olarak uygulanır. Müsküler tabaka SC
dokuya göre daha fazla kan damarı içerdiği
için ilacın emilimi daha hızlıdır.
43
İM ENJEKSİYON
 Kas dokusunda daha az sayıda sinir ucu

bulunur. Bu nedenle IM yolla daha fazla
miktarda ve irritan ilaç verilebilir.
 Kas dokusu iyi gelişmiş yetişkinlerde kas içine
en fazla 4 ml ilaç verilebilir. IM enjeksiyondan
20-30 dakika sonra sistemik etki başlar.
44
İM ENJEKSİYON
 2 yaşın altındaki çocuklarda kas içine 1 ml’den

fazla ilaç verilmemelidir.
 0-3 yaş arası çocuklarda deltoid kas,
dorsogluteal bölge ve ventrogluteal bölgeye IM
enjeksiyon uygulanması önerilmez.
45
İM ENJEKSİYON
 Enjeksiyon için sinir, kemik ve kan
damarlarından uzak bir bölgenin seçimi son
derece önemlidir.
 Bu nedenle enjeksiyon öncesi bölge çok iyi
belirlenmeli ve palpe edilmelidir.
 Enjeksiyon alanının net bir şekilde görülüp
değerlendirilmesi için giysilerin çıkarılması
gerekir.
46
İM ENJEKSİYON
 IM enjeksiyonda; apse, kist, nekroz, doku

hasarı, ağrı, damara girme, hematom, sinir
yaralanması, periostitis gibi komplikasyonlar
gelişebilir.
 Özellikle yenidoğan ve prematürelerde siyatik
sinir hasarı gelişme riski yüksektir.
47
İM ENJEKSİYON
 Enjeksiyon sırasında oluşabilecek rahatsızlık
hissini azaltmak ve kasın gevşemesini
sağlamak için hastaya doğru pozisyon
verilmelidir.
 Hasta prone pozisyonundayken ayak
parmakları içe doğru döndürülmeli, lateral
pozisyondayken üstteki ayağı fleksiyona
getirilmeli ve üst bacak alt bacağın önüne
yerleştirilmelidir.
48
İM ENJEKSİYON
 Kas gerginliğini azaltmak için enjeksiyon
sırasında hastanın derin nefes alıp vermesi
istenir. Enjeksiyon sırasında kullanılan iğne
keskin, pürüzsüz olmalıdır.
 İğne dokuya tek hareketle, düz ve seri biçimde
batırılmalıdır. Ağrıyı azaltmak için mümkünse
enjeksiyondan önce deriye lokal anestezikler
uygulanabilir.
49
İM ENJEKSİYON
IM enjeksiyon uygulama bölgeleri:
 Dorsogluteal bölge,
 Ventrogluteal bölge
 Deltoid bölge
 Laterofemoral bölge (Vastuslateralis kası)
 Rektus femoris kası
50
İM ENJEKSİYON
DORSOGLUTEAL BÖLGE
 En sık kullanılan bölgedir. Kalçada gluteus
maksimus ve gluteus medius kasları enjeksiyon
için kullanılmaktadır.
 Bu bölgede deri incedir, kas dokusu gelişmiştir,
daha fazla miktarda ilaç verilebilir.
 Bölgenin iyi tespit edilmesi önemlidir. Çünkü
bölgenin yakınlarında siyatik siniri ve gluteal
arterler bulunmaktadır.
51
İM ENJEKSİYON
DORSOGLUTEAL BÖLGE
 Gluteus maksimus kası çocuk yürümeye
başladıktan sonra geliştiği için 3 yaşın
altındaki çocuklarda dorsogluteal bölge
kesinlikle kullanılmamalıdır.
 Ayrıcabu bölge çocuklarda dışkı ve idrarla
kontamine olabileceği için de tercih
edilmemelidir.
52
İM ENJEKSİYON
DORSOGLUTEAL BÖLGE
 Dorsogluteal bölgeye IM enjeksiyon prone ve
lateral pozisyonlarda rahatça yapılabilir.
Enjeksiyon sırasında kişinin mahremiyetine
özen gösterilmelidir.
 Bir defada 1.5- 4ml ilaç verilebilmektedir.
53
DORSOGLUTEAL BÖLGENİN
BELİRLENMESİ
Hasta hazırlığı:
Hastaya prone ya da lateral poziyon verilir.
Prone pozisyonunda yatan hastanın ayakları
içe dönük olmalı, baş parmaklar birbirine
bakmalıdır.
Lateral pozisyonda; alt bacak düz, üstteki
bacak kalçadan ve dizden bükülerek alttaki
bacağın önüne alınmalıdır.
54
BELİRLENMESİ
 Küçük çocuklara prone pozisyonu verilmeli,
enjeksiyon bölgesi ve ekstremiteler bir başka
kişi tarafından sabitlenecek şekilde
tutulmalıdır.
 Çocuk ya da yetişkin çok zayıf ise deri- kas iki
parmak arasında gerilmek yerine iki parmak
arasında sıkıştırılarak toplanmalıdır.
55
BELİRLENMESİ
Bölgenin tespit edilmesi:
1. Gluteal bölge hayali bir hat ile 4’e
bölündüğünde üst ve dışta kalan 1/4’ lük kısım
(musculus gluteus medius kası)
56
BELİRLENMESİ
57
BELİRLENMESİ
2. Crista iliaca anterior superior ile koksiks
hayali bir çizgi ile birleştirilip 3’e bölündüğünde
dışta kalan 1/3’lük bölge
58
BELİRLENMESİ
3. Yetişkinde posterior superior iliac çıkıntı ile femur
başı (büyük trokanter) arasına çizilen hayali çizginin
ortasında, dışında kalan bölgenin üst ve yan tarafı
59
BELİRLENMESİ
60
İM ENJEKSİYON
VENTROGLUTEAL BÖLGE
Bu bölge kalçada
dorsogluteal bölgede
olduğu gibi gluteus
maksimus ve medius
kaslarını içerir.
61
İM ENJEKSİYON
Ventrogluteal bölge;
SC tabakanın ince olması,
Büyük damar ve sinirlerin az olması,
Kemik dokusuna uzak olması,
Feçes kontaminasyon riskinin düşük olması,
Hastaya verilecek pozisyonun kolay olması
nedenleriyle tercih edilir.
62
İM ENJEKSİYON
 Ventrogluteal bölgeye uygulanan IM
enjeksiyon vastus lateralis kasına yapılan
enjeksiyondan daha az ağrılıdır. Bir defada
1.5-2.5 ml ilaç verilebilir.
 Ventrogluteal bölge yetişkinlerde, 3 yaşın
üzerindeki yürüyebilen çocuklarda ve kaşektik
hastalarda kullanılabilir.
 Çok şişman hastalarda tercih edilmemektedir.
63
VENTROGLUTEAL BÖLGENİN
BELİRLENMESİ
Hastanın hazırlığı:
Hastaya supine, prone ya da lateral pozisyon
verilir.
Pronede; ayaklar içe çevrilmeli, başparmaklar
birbirine bakmalıdır.
Lateralde; üstteki bacak kalçadan ve dizden
bükülerek alttaki bacağın önüne alınmalıdır.
Böylece kasların gevşemesi sağlanır.
Supinede; dizler karna doğru bükülmelidir.
64
BELİRLENMESİ
 Sağ kalçada sol el, sol kalçada sağ el
kullanılmalıdır.
 Yetişkinlerde el ayası sırtı, çocuklarda ise el ayası
büyük trokantere yerleştirilir.
 Başparmak hastanın kasığını gösterecek biçimde
yerleştirilirken diğer dört parmak hastanın
başını gösterir.
 İşaretparmağı anterior superior crista iliacaya
yerleştirilir.
65
BELİRLENMESİ
66
BELİRLENMESİ
 Orta parmağı da posterior crista iliacaya
doğru mümkün olduğunca arkaya doğru açılır.
V şeklinde bir üçgen oluşturulur.
 Buküçük alan büyük sinir, damar ve kemik
dokusundan uzak enjeksiyon bölgesidir.
 Kalçaya yaslanmış olan parmakla doku
gerilerek iğne 90º lik açı ile batırılır.
67
BELİRLENMESİ
68
BELİRLENMESİ
69
İM ENJEKSİYON
VASTUS LATERALİS KASI
 Vastus lateralis kası,
uyluğun ön yüzünde
üst bacağın ön dış
yanında uzun bir
şerit halinde yer alan
iyi gelişmiş kalın bir
kastır.
70
İM ENJEKSİYON
 Bu kas büyük çocuklarda ve sık enjeksiyon
yapılan yetişkinlerde kullanılır.
 Özellikle bebeklerde ve 3 yaşın altındaki
çocuklarda tercih edilmektedir. Çünkü bu yaş
grubunda iyi gelişmiş, büyük bir kas kütlesidir.
İlaç emilimi hızlıdır.
 Verilebilecek ilaç miktarı 0.5-2.5 ml’dir.
71
İM ENJEKSİYON
 Kasyakınında büyük sinir ve kan damarları
yoktur. Dolayısıyla ciddi yaralanma riski
yoktur. Ancak;
 Enjeksiyon uzun iğneyle, orta ve posterior
alana uygulanırsa küçük ekstremitelerde
siyatik sinire zarar verebilir. Bu kas özellikle
çocukların aktif kullandıkları kas grubu
olduğu için ağrılı olabilir.
72
VASTUS LATERALİS KASININ
BELİRLENMESİ
 Vastus lateralis kası uyluğun anterolateral

kısmını örter. Kas yatay ve dikey olarak 3 eşit
parçaya bölünür. Enjeksiyon ortadaki
parçanın dış yanındaki yanına yapılır.
73
BELİRLENMESİ
74
BELİRLENMESİ
75
İM ENJEKSİYON
REKTUS FEMORİS KASI
 Uyluğun ön yüzünde
yer alan kastır.
 Özellikle çocuk ve
bebeklerde bu
bölgeye enjeksiyon
yapılır. Bu kas, eğer
başka bir bölge
kullanılamıyor ve
kontrendike değilse
yetişkinlerde de
kullanılır.
76
İM ENJEKSİYON
REKTUS FEMORİS KASI
 Bu bölge, daha çok

kendi kendine
enjeksiyon uygulama
için uygundur ve
hastalar tarafından
tercih edilen bir
bölgedir.
77
REKTUS FEMORİS KASININ
BELİRLENMESİ
 Bacağın ön yüzü yatay ve dikey olarak üç eşit

parçaya ayrılır. Bacağın ortasında kalan
dikdörtgenlerden ortada kalan dikdörtgen
enjeksiyon için kullanılır. İğnenin dokuya giriş
açısı kasın kütlesine göre 90º ve altındadır.
78
İM ENJEKSİYON
DELTOİD BÖLGE
 Deltoid kas üst kolun dış yan yüzünde yer alan
küçük bir kastır. Kan akımı hızlı olduğu için ilaç
emilimi gluteal bölgeden daha hızlıdır. Bölge
kolaylıkla belirlenebilir.
79
İM ENJEKSİYON
DELTOİD BÖLGE
 Hasta açısından kolaylık taşımasına rağmen
alanın küçük olması ve enjeksiyon bölgesinin
yakınından radial sinir, büyük kan damarları
geçmesi nedeniyle çok fazla tercih
edilmemektedir.
 Deltoid kas, bebeklerde, çocuklarda ve bazı
yetişkinlerde yeterince gelişmemiştir. Bu
nedenle diğer bölgeler uygun olmadığı
durumlarda (yanık, dermatit) kullanılır.
80
İM ENJEKSİYON
DELTOİD BÖLGE
 Bu kasa enjeksiyon uygulaması genellikle

ağrılıdır. Deltoid kasın kütlesi küçük olduğu
için uygulanan ilaç miktarı 0.5- 1 ml’yi
aşmamalıdır.
81
DELTOİD BÖLGENİN
BELİRLENMESİ
Deltoid bölgede enjeksiyon alanının
belirlenmesi:
Yerin doğru saptanması için giysiler
çıkarılmalıdır.
Hasta kolunu gevşekçe yere doğru yana
bırakmalı ya da dirsekten göğsüne doğru
çaprazlamalıdır.
Hasta oturur, ayakta ya da yatar pozisyonda
olabilir.
82
DELTOİD BÖLGENİN
BELİRLENMESİ
 Akromyon(omuz çıkıntısı) tepesinin alt kenarı
palpe edilir ve boydan boya yatay bir çizgi
çizilir.
 Bu çizginin iki ucu kolun dış yan yüzünde
aksilla hizasında çizilen çizginin orta
noktasıyla birleştirilir. Böylece bir üçgen
meydana gelir.
 Meydana gelen üçgenin merkezi enjeksiyon
noktasıdır.
83
DELTOİD BÖLGENİN
BELİRLENMESİ
84
DELTOİD BÖLGENİN
BELİRLENMESİ
 Çocuklarda ise akromyon ve aksilla arasında
oluşan dikdörtgenin merkezine (kolun lateral
yüzeyinde akromyon ve aksilla arasındaki
mesafenin ortasına) ya da akromyonun 2
parmak altına enjeksiyon yapılır. Bu bölge,
deltoid kasının üst üçte birlik bölümünün alt
kısmını oluşturur.
85
İM ENJEKSİYON İŞLEM
BASAMAKLARI
 Hasta dosyasından, kimlik bilgilerini, hekim
isteğini tekrar kontrol et.
 Hastaya uygulama hakkında bilgi ver.
 Malzemeler için uygun ve temiz bir alan seç ve
kolay ulaşabileceğin biçimde yerleştir.
 İlaç kartı ile hekim ilaç istemini kontrol et. İlaç
bilgisini tekrar gözden geçir. Hastaya ismi ile
hitap ederek doğru hasta olduğundan emin ol.
86
BASAMAKLARI
 Mahremiyeti koruyucu önlemler al.
 Eldiven giy.
 Seçilen bölgeye göre hastaya pozisyon ver.
 Hastanın giysilerini, enjeksiyon bölgesini iyice
görebileceğin biçimde aç.
 Uygulanacak bölgeye göre, ölçüm yaparak
alanı belirle. Alanda nodül ya da kitle olup
olmadığını palpe ederek kontrol et.
87
BASAMAKLARI
 Bölgeyi, batikon ya da alkollü pamuk ile
dairesel tek bir hareketle sil. Yaklaşık beş
santimetre çapında daire oluştur.
 Yenive kuru bir pamuk hazırlayarak, aktif
olmayan elin yüzük parmağı ile küçük
parmağı arasına yerleştir.
 İğne kılıfını, iğne ucunun sterilliğini bozmadan
çıkar.
88
BASAMAKLARI
 Enjektörü, aktif olan elin baş ve işaret
parmakları arasında kalem gibi tut.
 Batikon ya da alkol ile silinen bölgeye
dokunmadan, baskın olmayan el ile belirlenen
bölge üzerindeki deriyi baş parmak ve işaret
parmağı arasında gerdir ve hafifçe bastır.
 Z Tekniği uygulanacak ise deriyi, el ayası ile yana
doğru kaydır.
 Hastaya derin nefes alıp-vermesini söyle.
89
BASAMAKLARI
 Enjektörü90° tutarak, tek bir harekette, hızlı
biçimde doku içine batır. İğnenin tamamının ı
doku içine girmesi gerekmez. Hastanın kas
durumuna göre karar verilir.
 İğne doku içine girdikten sonra, aktif olmayan
eli yavaşça çek ve pistonu tut (El değiştirme)
 Eğer Z Tekniği uygulanacak ise; cildi yana
kaydıran aktif olmayan elin baş ve işaret
parmağı ile enjektörün ajutajını tut ve aktif el
ile pistonu tut (El değiştir).
90
BASAMAKLARI
 Pistonu, aktif olmayan el ile hafifçe geri çek (en
az beş saniye bekle). Enjektörün ajutajın içine
kan gelip gelmediğini gözle.
 Eğer kan aspire edilmiş ise, iğneyi hemen geri
çek. İğneyi değiştir. İlaç içine kan girmiş ise,
ilacı tekrar hazırla.
 Eğer kan aspire edilmemiş ise, ilacı yavaşça ver
(Her 10 saniyede bir mililitre ilaç verilmelidir).
91
BASAMAKLARI
 İlaç verildikten sonra 10 saniye bekle.
 Eğer Z Tekniği uygulanmış ise; önce yana doğru
gerdirilen cildi serbest bırak.
 Kuru pamuğu iğnenin dokuya girdiği yere
yerleştirerek hafifçe basınç uygula, tek bir
hareketle iğneyi dokudan dışarı çek.
 Kullanılmışiğne ucunu güvenli biçimde tıbbi
atık kutusuna at. Hastaya rahat pozisyon ver.
92
BASAMAKLARI
 Tek kullanımlık malzemeyi ortamdan uzaklaştır
ve kirli malzemeyi universal önlemlere uygun
olarak at.
 Eldivenleri çıkar.
 Ellerini yıka,
 Yapılan işlem ve bulguları kayıt et.
 İlacın etki/yan etkisini hastayı 1-2 saat
gözlemleyerek değerlendir.
93
İM ENJEKSİYON İLE İLGİLİ
KOMPLİKASYONLAR
 Enjeksiyon sırasında ağrı.
 SC doku veya kas dokusunda hasar (ör:
dağılmayan ilaçların birikmesi sonucu steril
apse oluşması)
 SC dokuda renk değişikliği, hematomlar ve kas
kontraksiyonları
94
İM ENJEKSİYON İLE İLGİLİ
KOMPLİKASYONLAR
 Sinir yaralanmaları, kalıcı veya geçici paralizi

 Kemik yaralanması
 Şok veya ilacın çok hızlı emilmesi
 Kas veya kemiğin enfeksiyonu
Bölge Yaş İlaç miktarı
95
Deltoid Kas 0-3 yaş arasında önerilmez

3-6 yaş 0,5 mL
6-15 yaş 0,5 mL
15 yaş üstü 1 mL
Ventrogluteal 0-3 yaş arasında önerilmez
3-6 yaş 1,5 mL
Bölge 6-15 yaş 1,5-2 mL
15 yaş üstü 2-2,5 mL
Rektus Femoris 0-1,5 yaş 0,5 mL
1,5-3 yaş 1 mL
Vastus Lateralis 0-1,5 yaş 0,5 mL
1,5-3 yaş 1 mL
Kası 3-6 yaş 1,5 mL
6-15 yaş 1,5-2 mL
15 yaş üstü 2-2,5 mL
Dorsogluteal Bölge 0-3 yaş arasında önerilmez
3-6 yaş 1,5 mL
96
HAVA KİLİT TEKNİĞİ

 IM enjeksiyonda hava kilidi tekniğinin
uygulanması irritan ilaçların cilt altı dokusunu
tahriş etme olasılığını azaltır.
 Ayrıca bu yöntemle iğne içinde kalan ilaç, hava
ile itilerek ilaç dozunun tam olarak kas içine
verilmesi sağlanır.
 SC enjeksiyonda (heparin uygulaması) hava
kilidi tekniği, ilacın iğnenin girdiği yerden
sızarak ekimoza neden olmasını önler.
97

 Hastaya verilmesi gereken ilaç doğru dozda
çekilir ve kontrol edilir.
 Daha sonra enjektöre 0.2- 0.3 ml hava çekilir.
Enjeksiyon uygularken enjektör dik tutulur.
 Önce tüm ilaç daha sonra hava kabarcığı kas
dokusuna verilir. Böylece verilen hava iğnenin
dokuya girdiği yerde kilit oluşturur.
98

99
Z TEKNİĞİ İLE İM ENJEKSİYON

 Derialtı dokusunu aşırı derecede tahriş eden ve
renklendiren ilaçların (örneğin demir ilaçları)
uygulanmasında ilacın deri altına sızmasını
engellemek için Z tekniği kullanılır
Z tekniği dorsogluteal, ventrogluteal ya da
vastus lateralis bölge enjeksiyonlarında
uygulanır.
100

 İlaç ve 2 dizyem hava enjektöre çekildikten
sonra iğne değiştirilir.
 Deri, kas ve yağ tabakası ile birlikte aktif
olmayan elle lateral olarak 2-3 cm kaydırılır.
 Aktif olan elle iğne batırılır, Aktif olmayan el
ile bir taraftan deri pozisyonu bozulmadan
tutulurken baş ve işaret parmakla ajutaj
tutulur (Enjektörü tutan el değiştirilir).
101

102

 İğne çıkarıldıktan sonra, deri serbest bırakılır.
 Bu yöntem ile ilacın SC dokuya geri dönmesi
önlenmiş olur.
 İlacıngeri sızmasını önlemek için masaj
yapılmamalıdır.
103

104
İNTRAVENÖZ
(İV)
ENJEKSİYON
105
106
İNTRAVENÖZ ENJEKSİYON
 İntravenöztedavi, damar içi ilaç ya da sıvı
(serum) uygulama yöntemidir.
 İlaç uygulama yolları arasında en tehlikeli olan
yöntemdir. Çünkü intravenöz uygulamada ilaç
doğrudan kan dolaşımına verilir ve hızla
vücuda yayılır. İlacın emilimi ve etkisi hızlıdır.
107
 IV ilaç uygulamaları için sorumlu hekim
tarafından istem yazılır, istem doğrultusunda
diğer sağlık profesyonelleri tarafından
uygulama yapılır.
 Tedaviyigüvenli ve zamanında uygulama,
istenmeyen bir etki ortaya çıktığında hekimi
uyarma hasta güvenliği açısından önemlidir.
108
 Tüm IV uygulamalarda aseptik tekniğe
uyulmalıdır.
 Uygulama öncesi alan çok kirli ise önce
sabunlu suyla temizlenmeli, sonra aseptik
solüsyonla silinmeli ve enjeksiyon öncesi
kuruması beklenmelidir.
109
 IV enjeksiyonda ven içine yerleştirilen iğne ya
da kateter steril olmalıdır.
 IV uygulama öncesi hasta ateş, nabız, kan
basıncı, bulantı, bilinç kaybı, idrar çıkışı, genel
durum açısından değerlendirilmeli ve
kaydedilmelidir. Anormal bulgular saptanırsa
hekime haber verilmelidir.
110
IV uygulamalar;
İlacın hemen etki etmesi istenen acil
durumlarda,
İlaçların tedavi edici kan düzeylerinin devamlı
olarak sağlanması gereken durumlarda,
Cilt ve cilt altı dokuları tahriş eden ilaçların
uygulanması gereken durumlarda yapılır.
111
 Venöz dönüş ve ven
içindeki kapakların
açılma yönü kalbe
doğru olduğundan
girişim ven
distalinden kalbe
doğru olmalıdır.
112
İlaçların IV yolla verilme yöntemleri
İlacın doğrudan damara verilmesi
Puşe ya da bolus yöntemi
İlacı 500- 1000 ml’lik serum içine koyarak
verme
İlacı 50-100 ml’lik sıvı içine koyarak verme
113
İNTRAVENÖZ ENJEKSİYONDA
KULLANILAN ALANLAR
 IV tedavide kullanılacak ven seçiminde;
 Tedavinin süresi, hastanın damar durumuve
hastanın ekstremiteyi kullanabilme durumu
dikkate alınmalıdır.
 Elve ayak üzerindeki venler 1-2 saat ya da
birkaç gün gibi kısa süreler için yeterlidir
114
KULLANILAN ALANLAR
 Kolda; bazilik,
sefalik venler
 Antekübital fossada;
medial cubital ven,
bazilik ve sefalik
venler
 Radyal bölgede;
radyal ven
115
KULLANILAN ALANLAR
116
KULLANILAN ALANLAR
 Ayak ve bacakta; popliteal, tibial venler,
dorsalis pedis venleri
 Uyluktaki venler; femoral ve safenöz venler
117
KULLANILAN ALANLAR
 Çocuklarda; baş venleri (temporal gibi)
 Ven içi uygulamalarda genellikle; ön kol, el, ayak
ve çocuklarda alın ve saçlı derinin olduğu
alanlardaki venler kullanılmaktadır.
 Bacak
venleri, flebit ve emboli riski nedeniyle
mümkün olduğunca tercih edilmemelidir.
118
KULLANILAN ALANLAR
 Hastada lenfatik dolaşımı
engelleyen bir durum
varsa (mastektomi) ya da
cerrahi operasyon
yapılmışsa (arterio-venöz
şant) bu alan IV girişim
için uygun değildir. Başka
bir alan seçilmelidir.
119
KULLANILAN KATETERLER
120
KULLANILAN KATETERLER
 Hastanın damar yapısına ve uygulama
yapılacak venin genişliğine uygun numarada
kanül seçilmelidir.
121
IV KATETER (KANÜL- BRANÜL)
YERLEŞTİRME
 Kelebek iğne ya da kısmen plastik kateterin
ven içine yerleştirilmesidir.
 Uzun süreli IV sıvı alan ya da ilaç tedavisi olan
hastalarda kullanılmaktadır.
 Tekrarlanan girişimlerin kolay
uygulanabilmesi için vasküler sistem içine
kanül ya da kateter yerleştirilir.
122
YERLEŞTİRME
 IV kateter, enfeksiyon,
inflamasyon ve tromboz
belirtileri olmayan
bölgeye uygulanmalıdır.
 Hareketi engellememesi
için eklem bölgeleri
tercih edilmemelidir.
123
YERLEŞTİRME
 Subklaviyen ven, femoral
ven ya da internal juguler
ven gibi santral ven içine
büyük kateter yerleştirme
işlemleri hekim
tarafından uygulanır.
 Kateter bakımı ise
hemşire tarafından
aseptik tekniğe uygun
olarak yapılmalıdır.
124
Turnike;
İV enjeksiyon yaparken veya İV kanül
yerleştirirken venlerin dolgunlaşmasını
sağlamak amacıyla kullanılan, lastik veya özel
esnek malzemeden yapılmış ve çeşitleri olan
araçlardır.
125
Turnike;
126
İŞLEM BASAMAKLARI
 Eller yıkanır
 Uygulanacak ilaç 3 kontrol ve 8 doğru ilkesine
uygun olarak hazırlanır
 Hastaya işlem için uygun bir pozisyon
verilir(Hastanın durumuna göre supine, semi-
fowler veya fawler )
 Mümkünse kol, kalp seviyesinin altında olacak
şekilde yerleştirilir.
127
İŞLEM BASAMAKLARI
 Kol altı desteklenir ve kol altına koruyucu örtü
serilir.
 Enjeksiyon için uygun ven seçilir
 Turnike, seçilen ven noktasının 10-15 cm
üstünden, elbise üzerinden, tek halkalı fiyonk
hâlinde (gerektiğinde kolayca çözülebilmelidir)
ve serbest uçları yukarıda kalacak şekilde
bağlanır.
128
İŞLEM BASAMAKLARI
 Turnike2 dk.dan daha uzun süre bağlı
kalmamalıdır.
 Disposıbl eldiven giyilir
 Seçilen ven, tek bir hareketle
ve antiseptik
solüsyonlu pamukla venin proksimalinden
distaline doğru silinerek cilt antisepsisi
sağlanır.
129
İŞLEM BASAMAKLARI
130
İŞLEM BASAMAKLARI
 Vene girilecek noktanın yaklaşık 1 cm altından
deri yüzeyine önce 30-45 derecelik açı ile
girilip, iğne deriye girdikten sonra açı 15
dereceye düşürülür
 Enjektörün pistonu geriye doğru çekilerek kan
gelip gelmediği kontrol edilir.
 Kan geliyorsa turnike açılır
 İlaç yavaşça vene enjekte edilir
131
İŞLEM BASAMAKLARI
 Kuru steril tampon ile vene giriş bölgesi
desteklenerek iğne geri çekilir
 Kuru tamponla ovmadan hafif basınç
uygulanır
 İğne ucuna koruyucu kapak vb takılmadan
iğne kesici delici atık kutusuna atılır.
132
İV KANÜL YERLEŞTİRMEDE
İŞLEM BASAMAKLARI
 İntraket, iğnenin keskin yüzü yukarı gelecek
şekilde tutulur.
 Ven içine girildiğinde kan durdurucu kapağın
olduğu yere kan dolar. Kan geldiği
gözlemlenerek ven içine girilip girilmediği
anlaşılabilir.
133
İŞLEM BASAMAKLARI
 Kılavuz iğne, 1 cm geriye çekilerek esnek
kanülün içine kan gelip gelmediği gözlemlenir.
 Kan geliyorsa esnek kanül damar içinde
ilerletilirken kılavuz iğne yavaşça geriye doğru
çekilir ancak tamamen çıkarılmaz.
 Birelin başparmağı ile intraket yerleştirilen
bölgenin 1 cm kadar üst kısmından ven üzerine
baskı uygulanarak diğer el ile önce turnike
çözülür.
134
İŞLEM BASAMAKLARI
135
İŞLEM BASAMAKLARI
 Sonra kılavuz iğne tamamen çıkarılır. Bu
şekilde intraketin açık ucundan kan gelmesi
engellenir.
 İçinde serum fizyolojik bulunan enjektörün
ajutajı, intraketin sıvı seti girişine takılır.
 Birkaçml serum fizyolojik enjekte edilerek
bölgede şişlik, kızarıklık, acı hissinin olup
olmadığı kontrol edilir.
136
İŞLEM BASAMAKLARI
 Flaster ile intraket, cilt üzerine sabitlenir
 Takılan kanül yardımıyla İV tedavi uygulanır
 Daha sonra kanül kapağı yerine takılır.
 Atıklar uygun şekilde atılır ve eller yıkanır.
Kanül kapakları mutlaka steril olarak
kullanılmalıdır, kapağın iç yüzüne
dokunulmamalıdır.
137
İŞLEM BASAMAKLARI
 İntraketin takılış tarihi ve saati uygun
formlara kaydedilir.
 Uzun süre takılı kalacak intraket, enfeksiyon
ya da başka bir sorun yoksa flebit gibi
durumları önlemek için 72 saat aralıklarla
değiştirilmelidir.
138
İV KANÜL YERLEŞTİRMENİN
ZOR OLDUĞU DURUMLAR:
 Çok sayıda IV kateter uygulanmış hastalarda
venler skar dokusu ile örtülmüş olabilir
 Bebeklerde , çok yaşlı hastalarda ven duvarları
çok narin olduğu için uygulama zor olabilir
 Şişman hastalarda yüzeyel venleri tespit etmek
zor olduğu için uygulama zor olabilir
139
İV KANÜL YERLEŞTİRMENİN
ZOR OLDUĞU DURUMLAR:
 Çok zayıf hastalarda venler çok ince olduğu ve
kolayca yırtılabildiği için,
 Ciddi dehidratasyon ya da ekstrasellüler sıvıda
azalma olan hastalarda ven dolgunluğu
azaldığı için
 Şok geçiren hastalarda venlerde kollaps
geliştiği için uygulama zor olabilir.
140
İNTRAVENÖZ TEDAVİDE
PUŞE YA DA BOLUS YÖNTEMİ
 İlaçlarınönceden damara yerleştirilmiş olan
anjiocat (IV kanül, branül) aracılığıyla devam
eden bir serumun seti yolundan doğrudan
damar içine verilmesi işlemidir.
 İlaçlar doğrudan damara uygulanabildiği gibi
solüsyon içine eklenerek infüzyon biçiminde de
uygulanabilir.
141
İNTRAVENÖZ TEDAVİDE
PUŞE YA DA BOLUS YÖNTEMİ
 İnfüzyon şeklinde ilaç gönderilirken belirli
sürede belirli bir hızda ilaç verilir. Bu sürede
hasta istenen ya da istenmeyen etkiler
açısından en az saat başı kontrol edilmelidir.
 Çocuklarda ve yaşlılarda “volüm kontrollü
setler” kullanılabilir. Ayrıca az miktardaki
ilaçlar mini enjektör pompaları ile mekanik
basınç uygulanarak verilebilir.
142
İV TEDAVİDE HEPARİN KİLİDİ
YOLUYLA İLAÇ VERME
 Bu yöntem hastaya sürekli açık tutulan fakat
sıvı verilmeyen bir damardan her ilaç saatinde
ilaç verilmesini sağlar.
 Hastanın kolundaki bir vene önceden bir
heparin kilidi seti yerleştirilir. Setin içine
seyreltilmiş heparin doldurulur.
143
 Eğer klinikte heparin kilit olarak kullanmak
üzere hazır flakon yoksa,
 Heparin % 0.9 ‘luk steril SF ile
seyreltilmelidir. 1 ml SF içine 10-100 IU
heparin konularak heparin seyreltilmelidir.
144
Set kola
flasterle
tespit edilir.
145
 İlaçsaatinde bir enjektöre ilaç, başka bir
enjektöre steril SF çekilir. Diğer bir enjektöre
de seyreltilmiş heparin çekilir.
 Setingirişi alkollü pamukla silindikten sonra
SF olan enjektör setin girişine batırılır.
146
 Bir miktar kan aspire edilerek sette
görüldükten sonra 2 ml SF, ardından ilaç ve en
son 2 ml daha SF verilir.
 Sonra da ortalama 1ml seyreltilmiş heparin
solüsyonuyla set doldurulur. İlaçtan önce ve
sonra SF verilmesinin sebebi ilaçla heparin
etkileşimini engellemektir.
147
 Heparin solüsyonu iğnenin içindeki kanın
pıhtılaşmasını önler. İğne içinde pıhtılaşma
olduysa kesinlikle basınç uygulanarak pıhtı
(emboli riski nedeniyle) dolaşıma verilmemelidir.
 Bu durumda iğne çıkarılır ve yeni bir IV kateter
takılır.
 Seyreltildiği için heparin sistemik etki göstermez.
Yine de heparin kilidi tekniği kanama- pıhtılaşma
problemi olan hastalarda uygulanmamalıdır.
148
CUT DOWN
 Venin ufak bir insizyon ile açılıp meydana
çıkarılması, içine ince bir polietilen tüp konup
çıkmayacak şekilde ipek ile tutturulması
işlemidir.
 Daima açık kalabilecek bir ven olması
istendiğinde ya da kısa süre içinde fazla miktarda
sıvı veya kan verilmesi istendiğinde Dr tarafından
uygulanır.
149
CUT DOWN
 Hemşirenin asiste ettiği bir uygulamadır.
 Malzemelerin hazırlanması, sterilizasyonu,
hastanın hazırlanması ve gözlenmesi sorumluluğu
hemşireye aittir.
150
İV ENJEKSİYONDA İLACIN VEN
YERİNE ARTERE VERİLMESİ
İV enjeksiyon uygulanırken;
Arterin atımı alınamayabilir
Arter kanı açık kırmızı olduğu halde, aspirasyon
sırasında fark edilemeyebilir
Yüksek arteriyel basınca rağmen, ilacın damara
verilmesi güç olmayabilir.
Enjeksiyon sırasında arterin delinmesi ağrılı
olmayabilir.
151
İV ENJEKSİYONDA İLACIN VEN
YERİNE ARTERE VERİLMESİ
Ancak;
İlaç enjekte edilirken, kolun distaline

(aşağısına) yayılan biçimde, elde bıçak
saplanırcasına ağrı duyulması, ilacın
artere verilmekte olduğunu gösterir. Bu
durumda işlem hemen durdurulmalı ve
hekime haber verilmelidir.

2019 - PRNTRL İlc Uyg 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2019 - PRNTRL İlc Uyg 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PARENTERAL İLAÇ

 Deri altına doğru açı

SC enjeksiyon uygulamasında kan

 SC enjeksiyonda hastaya 0.5-1 ml ilaç

 İlacın derin kas sokusu içine verildiği

 Kas dokusunda daha az sayıda sinir ucu

 2 yaşın altındaki çocuklarda kas içine 1 ml’den

 IM enjeksiyonda; apse, kist, nekroz, doku

 Vastus lateralis kası uyluğun anterolateral

 Bu bölge, daha çok

 Bacağın ön yüzü yatay ve dikey olarak üç eşit

 Bu kasa enjeksiyon uygulaması genellikle

 Sinir yaralanmaları, kalıcı veya geçici paralizi

Deltoid Kas 0-3 yaş arasında önerilmez

HAVA KİLİT TEKNİĞİ

HAVA KİLİT TEKNİĞİ

HAVA KİLİT TEKNİĞİ

Z TEKNİĞİ İLE İM ENJEKSİYON

Z TEKNİĞİ İLE İM ENJEKSİYON

Z TEKNİĞİ İLE İM ENJEKSİYON

Z TEKNİĞİ İLE İM ENJEKSİYON

Z TEKNİĞİ İLE İM ENJEKSİYON

İlaç enjekte edilirken, kolun distaline

You might also like