ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

Foley Sonda Takma Becerisi Öğrenim Rehberi

 MESLEKSEL BECERİLER

FOLEY SONDA TAKMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ

 İdrar sondası takma becerisi, steril şartlarda mesaneye bir kateter (sonda) yerleştirmek
amacıyla yapılan bir işlemdir. Kateter çoğunlukla üretra yoluyla yerleştirilmekle birlikte bunun
mümkün olmadığı durumlarda suprapubik yol (katater, karın duvarı geçilerek mesaneye
yerleştirilir) da kullanılabilir.

Klinik Endikasyonlar;
 Sıvı dengesini ve böbrek fonksiyonlarını değerlendirebilmek için idrar çıkışını doğru olarak
takip edebilmek,
 İdrar retansiyonunda (mesane dolu olmasına rağmen kendiliğinden idrarı dışarı atamama)
mesanedeki idrarı boşaltmak,
 Ameliyat ya da doğum öncesi mesaneyi boşaltmak,
 Mesaneye ilaç uygulamak,
 Mesane lavajı (yıkama) yapmak,
 Mesane fonksiyon testleri yapmak amacıyla,
 Üretrada oluşabilecek darlık ve tıkanıklıkları önlemek,
 Steril idrar örneği almak.

Kontrendikasyonlar;
 Üretral yaralanma şüphesi olan travmalı hastalarda,
 üretral meatusta taze kan olan hastalarda,
 perineal ve skrotal hematom (cilt altında kan toplanması, morluk) olan hastalarda,
 İdrar sondası takma becerisi için kullanılan Foley sonda, iki yolu olan bir kateterdir. Yollardan
birisi iki uçta da açıktır ve idrarın mesaneden akması için kullanılır. Sondanın hasta tarafındaki
ucunda bir balon vardır. Diğer yol bu balonun şişirilmesi veya indirilmesi için kullanılır.
Dışarıdaki ucu da balonu şişiren SF’in kaçmaması için kapalıdır ve ancak enjektörün ucu
buraya yerleştirildiğinde açılır.

Kullanılacak sondanın ölçüsü yaşa, cinse ve uygulama amacına göre değişebilir. Her hastaya uygun
ölçüde sonda takılmalıdır.

-1-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

ERKEK HASTAYA FOLEY SONDA TAKMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Erkek hastaya foley sonda takma becerisi kazanılmasıdır.
Araç gereç: Foley sonda, steril olmayan eldiven, antiseptik solusyon, steril spanç, steril eldiven, steril
örtü, enjektör, gerekli miktarda SF, böbrek küvet, steril vazalin veya jel, idrar torbası, askı, atık kutusu.

Öğrencinin Adı Soyadı

Kendiniz uygulama yaparken ya da arkadaşınızın uygulamasını izlerken bu rehberdeki basamakları

izleyiniz. Beceride yeterli hale gelmenizde beceriyi bu basamaklara göre doğru ve uygun sırada yapmanız
önemlidir.

Değerlendirme Çizelgesi;
1-Basamağın atlanması, hiç yapılmaması
2-Basamağın sırasında, uygun yerde yapılmaması ya da basamağın yanlış şekilde yapılması
3-Basamağın doğru ve sırasında yapılması

Deneme
Beceri Basamakları 1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz.
2 Kendinizi tanıtınız.
Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
3
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
Hastayı sırtüstü rahat olacağı şekilde yatırınız ve iç çamaşırı dâhil soyunmasını
5
sağlayınız.
6 Ellerinizi yıkayınız.
7 Muayene eldivenlerinizi giyiniz.
8 Gazlı bezi antiseptik solusyon ile ıslatınız.
Penisi, eksternal üretral açıklıktan başlayarak, genişleyen halkalar biçiminde antiseptik
9
solüsyon ile ıslatılmış gazlı bez ile siliniz (Silme hareketini en az üç kez yineleyiniz).
Foley sondayı steril tekniğe uygun olarak (iç paketin sterilitesini bozmadan) paketini
10
açınız.
11 Muayene eldivenlerinizi çıkarıp steril eldivenlerinizi giyiniz.
12 Hastanın üzerine steril delikli örtüyü örtünüz.
13 Foley sondanın balona giden uçtaki bölümünü sıkarak, balonunu kontrol ediniz.
14 Sondanın balon hacmini kontrol ederek, enjektörünüze gerekli miktarda SF çekiniz.
15 Foley sondasının uç kısmını steril vazelin veya jel ile kayganlaştırınız.
16 Kullandığınız eliniz ile sondanın ucunu yönlendirirken, diğer eliniz ile penisi tutunuz.
17 Hastaya işleme başlayacağınızı söyleyiniz.
18 Sondanın ucunu üretradan içeriye yavaşça ilerletiniz.
Sondanın ucu perine düzeyine geldiğinde, hastanın penisini aşağı doğru indirip, vücut
19
eksenine paralel biçime getiriniz ve ilerletmeye devam ediniz.
20 Sondadan idrar çıkışını izleyiniz ve idrarın böbrek küvete akmasını sağlayınız.
21 İdrar akımı başladıktan sonra, sondayı 2-3 cm daha ilerletiniz.
Sondanın idrar gelen ucunu sıkıştırarak idrar akışını kısa süreli durdurup idrar torbasını
22
sondaya takınız.

-2-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

23 Enjektörünüz ile balona giden yola gerekli miktarda SF veriniz.
24 Enjektörü ayırınız.
Sondayı geriye doğru yavaşça çekerek, balonun mesane boynuna oturmasını
25
sağlayınız.
26 Sondayı hafifçe çekerek, balonun sondanın çıkmasına engel olabildiğini kontrol ediniz.
27 İdrar torbasını mesaneden daha aşağı yerleşecek biçimde askıya alınız.
28 Örtü ve diğer malzemenizi toplayınız.
29 Hastaya işlemin bittiğini anlatınız.
30 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
31 Eldivenlerinizi çıkarınız ve onları da atık kutusuna atınız.
32 Ellerinizi yıkayınız.
33 Yapılan işlemi kaydediniz.

-3-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

KADIN HASTAYA FOLEY SONDA TAKMA BECERİ BASAMAKLARI

Amaç: Kadın hastaya foley sonda takma becerisi kazanılmasıdır.
Araç gereç: : Foley sonda, steril olmayan eldiven, antiseptik solüsyon, steril spanç, steril eldiven, steril
örtü, enjektör, gerekli miktarda SF, böbrek küvet, steril vazelin veya jel, idrar torbası, askı, atık
kutusu.

Deneme
Beceri Basamakları 1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz.
2 Kendinizi tanıtınız.
Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
3
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
Hastayı sırtüstü rahat olacağı şekilde yatırınız ve iç çamaşırı dâhil soyunmasını
5 sağlayınız.
6 Ellerinizi yıkayınız.
7 Muayene eldivenlerinizi giyiniz.
8 Gazlı bezi antiseptik solusyon ile ıslatınız.
9 Hastanın bacaklarını dizlerinden büküp, yanlara açmasını sağlayınız.
10 Perine ve labia majorlerin arasını antiseptik solusyon ile ıslatılmış gaz ile önden,
arkaya doğru siliniz (Silme hareketini en az üç kez yineleyiniz).
11 Foley sondayı steril tekniğe uygun olarak (iç paketin sterilitesini bozmadan) paketini
açınız.
12 Muayene eldivenlerini çıkarıp steril eldivenlerinizi giyiniz.
13 Hastanın üzerine steril delikli örtüyü örtünüz.
14 Foley sondanın balona giden uçtaki bölümünü sıkarak, balonunu kontrol ediniz.
15 Sondanın balon hacmini kontrol ederek, enjektörünüze gerekli miktarda SF çekiniz.
16 Foley sondasının uç kısmını steril vazelin veya jel ile kayganlaştırınız.
17 Kullandığınız eliniz ile sondanın ucunu yönlendirirken, diğer elinizin 1. ve 2.
parmakları ile labia majorleri aralayınız.
18 Hastaya işleme başlayacağınızı söyleyiniz.
19 Üretral orifisi belirleyince, sondanın ucunu üretradan içeriye yavaşça ilerletiniz.
20 Üretra içinde ilerler iken sondanın yönü vücut uzun eksenine paralel veya en fazla
birkaç derecelik açı yapmalıdır.
21 Sondadan idrar çıkışını izleyiniz ve idrarın böbrek küvete akmasını sağlayınız.
22 İdrar akımı başladıktan sonra, sondayı en az 4 cm daha ilerletiniz.
23 Sondanın idrar gelen ucunu sıkıştırarak idrar akışını kısa süreli durdurup idrar
torbasını sondaya takınız.
24 Enjektörünüz ile balona giden yola gerekli miktarda SF veriniz.
25 Enjektörü ayırınız.
26 Sondayı geriye doğru yavaşça çekerek, balonun mesane boynuna oturmasını
sağlayınız.
27 Sondayı hafifçe çekerek, balonun sondanın çıkmasına engel olabildiğini kontrol
ediniz.
28 İdrar torbasını mesaneden daha aşağı yerleşecek biçimde askıya alınız.
29 Örtü ve diğer malzemenizi toplayınız.
-4-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

30 Hastaya işlemin bittiğini anlatınız.
31 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
32 Eldivenlerinizi çıkarınız ve onları da atık kutusuna atınız.
33 Ellerinizi yıkayınız.
34 Yapılan işlemi kaydediniz.

-5-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.

 MESLEKSEL BECERİLER

FOLEY SONDA ÇIKARMA BECERİSİ BASAMAKLARI

Amaç: Kadın-erkek hastadan foley sonda çıkarma becerisinin kazanılmasıdır.
Araç gereç: :, Steril olmayan eldiven, spanç, enjektör, atık kutusu.

Deneme
Beceri Basamakları 1 2 3
1 Hastanın doğru kişi olduğunu kontrol ediniz.
2 Kendinizi tanıtınız.
Yapılacak işlemi ve gerekçesini kısaca açıklayınız. Hastanın sizi doğru anlayıp
3
anlamadığın kontrol ediniz ve soru sormasına fırsat veriniz.
4 Hastanın onamını alınız.
Hastayı sırtüstü rahat olacağı şekilde yatırınız ve iç çamaşırı dâhil soyunmasını
5 sağlayınız.
6 Ellerinizi yıkayınız.
7 Muayene eldivenlerinizi giyiniz.
8 Boş ve iğnesiz bir enjektörü balona giden yolun ucuna takarak balonu şişirmek için
verilen solüsyonun tamamını geri çekiniz.
9 Hastanın meatusu üzerine gazlı bez tampon yerleştirerek bir elinizle desteklerken
diğer elinizle sondayı çekerek çıkarınız.
10 Hastaya işlemin bittiğini anlatınız.
11 Tüm atıkları güvenli biçimde ilgili atık kutularına atınız.
12 Eldivenlerinizi çıkarınız ve onları da atık kutusuna atınız.
13 Ellerinizi yıkayınız.

-6-

© Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzin almadan kullanılamaz.