1.Cka eshte mjekesia ligjore dhe shkencat ligjore?

ML eshte shkenca qe merret me studimin,perpunimin dhe zgjidhjen e ceshtjeve me karakter mjeksor dhe biologjik qe hasen ne
praktiken hetimore dhe gjyqesore.
Shkenca ligjore jane te gjitha aktivitetet mjekesore ,shkencore dhe teknike qe bashkeveprojne me drejtesine me objektiv zbulimin e
krimit.
Ne shkencat ligjore :-mjekesia ligjore
-odontologjia ligjore
-antroplogjia M-L
-kriminalistika dhe deget e saj
-arritjet teknike, teknologjike qe perdoren ne drejtesi
-psikiatri ML
ML bashkevepron edhe me shkenca te tjera si: anatomia normale, anatomia patologjike,kirurgjia,kriminalistika.
ML varet nga Ministria e Drejtesise. Kriminalistika nga ministria e brendshme.

Kriminalitet te organizuar?
Te gjitha veprimtarite kriminale qe kryhen ne bashkeveprim me dy ose me shume persona ne menyre te perseritur dhe me
qellim perfitimi. Psh -trafiku I droges, trafiku I prositutave,trafiku I organeve ,grabitjet.

Objektet e expertimit ML?

Personat e gjalle, kufomat, prova materiale, dokumentat e ceshtjes
a) Personat e gjalle
-demtime trupore
-seksuale
-atesia
-aftesia per pune
-mosha/identiteti
b) Kufoma behet objekt ne rastet e vdekjes
-me dhune -vrasje ,vetvrasje,aksidentale
-te papritura -kufoma te paidentifikuara
-te foshnjeve qe kane lindur jashte shtepive te lindjes
-ne spital kur ankohen familjaret per mosdhenie ndihme /mjekim I pakujdesshem
-kufoma qe vdesin ne spital 24h e para pa u vendos dg
Ekspertimi ML ,sa llojesh eshte dhe cfare arrihet me te?
Eshte nje deshmi teknike ,nje konsulence profesionale per zgjidhjen e problemeve mjekesore dhe biologjike qe hasen ne
drejtesi. Kryhet nga mjeku I ML ose ne mungese te tij ai mund te kryhet nga cdo mjeke.
Llojet e eksp. ML jane:
1.Eksp ML I sakte: kur konkluzioni I ekspertimit ML perputhet me te dhenat hetimore dhe gjyqesore.
2.Jo I sakte: kur konkluzioni nuk perputhet .
Ekspertimi ML zgjidh 2 ceshtje :
a)ceshtje me karakter te pergjithshem si: shkaku I vdekjes , llojin dhe karakterin e demtimeve.
b)ceshtjet me karakter te vecante si: menyren e kryerjes se vrasjes, pozicionin e ndersjellt mes viktimes dhe autorit, largesia
dhe drejtimi I qitjes.

Akt-deshmia dhe nga ndryshon nga procesverbali ne vendin e ngjarjes?

Pas cdo ekspertimi ML perpilohet akt ekspertimi/akt deshmia

Objekt I studimit jane: kufoma, provat materiale,dokumentave te ceshtjes, ekz I te demtuarit.
Akti I ekspertimit perbehet nga 3 pjese ndersa procesverbali ka 2 pjese.
1.Hyrja-percaktohet vendin dhe kohen e kryerjes se ekspertimit , kush e ka kerkuar ate, emri I mjekut qe e kryen , rrethanat e
ceshtjes.
2.Pjesa pershkruese-I demtuari , kufoma, provat materiale
3.Konkluzioni -permban zgjidhjen e ceshtjeve te parashtruara, e shkurte, sakte,e argumentuar shkenc.
Percaktimi I vdekjes dhe llojet e saj

Vdekja eshte nje proces biologjik, ku kemi ndalimin e funksioneve fiziologjike jetesore te organizmit qe zhvillohet shkalle-
shkalle duke prekur ne fillim disa qeliza(trurit, zemres) dhe me pas te gjitha indet.
Vdekja mund te jete e ngadalte ose e shpejte, e natyrshme ose parakohshme.
Per cdo person qe mendohet se ka vdekur mjeku thirret per te kryer tri detyra:
-te percaktoj nese vdekja ka ndodhur me te vertete-bazohet ne konstatimin e formimit te shenjave kufomore
-te njihet me rrethanat e vdekjes dhe te beje nje keqyrje te jashtme te kufomes per te perjashtuar mundesine e nje vdekje me
dhune.
-nese e ka te qarte shkakun e vdekjes te perpiloje skeden e vdekjes.
Shkaku I vdekjes – eshte semundja ose trauma(dhuna)
Mekanizmi I vdekjes-crreg I balancave fiziologjike dhe biokimike te papajtushme me jeten dhe te shperthyera nga shkaku I
vdekjes.
Menyra e vdekjes-eshte lloji I ardhjes se shkakut te vdekjes.Nqs vdekja shkaktohet nga pleqeria ose sem menyra e vdekjes
eshte natyrore ,nqs vdekja shkaktohet nga trauma -dhune jo natyrale.

Llojet e vdekjes
1.Vdekja biologjike-vdekja e vertete ,ku aktiviteti I te gjitha sis jetesore,I qelizave dhe indeve ,aktiviteti metabolik pushon ne
menyre te pakthyshme.
2.Vdekja cerebrale-vdekja e trurit apo pushimi I aktivitetit te tij nderkohe qe zemra dhe mushkeria vazhdojne te funksionojne
3.Vdekja natyrore -vjen nga pleqeria e thelle ose rrjedhoj e sem te pasherushme
4.Vdekja me dhune -vjen nga shkaqe traumatike te akteve kriminale ,aksidenteve ,fatkqesive natyrore
5.Vdekja fiktive apo letargjia-kur nga shkaqe helmimi, ftohti ,traumat elektrike , sem e trurit, funx e organeve dhe proceset
metabolike reduktohen .Personi mund te rikthehet ne jete.
6.Vdekja e papritur -kur nje person ne dukje me shendet te mire dhe pa asnje ankese brenda pak sec ose min vdes, nga
shperthimi I I menjhershem I ndonje sem qe deri ne ate moment ka qene e heshtur.
7.Vdekja mjeksore ose eutanazike-kur I semuri vuan nga nje sem e pasherushme dhe ne stadet terminale per ta lehtesuar nga
vuajtjet I pershpejtohet vdekja me rruge mjeksore
8.Vdekja ligjore apo denimi kapital-I dhene nga nje vendim gjyqsore ndaj nje krimineli e cila realizohet ne forma te
ndryshme(varje,pushkatim,me injeksion me overdoza, lende helmuese)
9.Vdekja civile-mungesen e te drejtave civile ,kufizimin e hap demokartike dhe lirise qytetare te 1 individ
10.Vdekja shpirtrore-humbjen e perfitimit te emocioneve ,vyshkjen dhe rrenimin e vlerave shpirterore.

Ne dg e vdekjes na vijne ne ndihme :

-shenjat negative te jetes -ndalimi I veprimtarise se org jetesore, pushimi I aktivitetit te zemres dhe pulmoneve
-shenjat pozitive te vdekjes -shtangesia ,njollat kufomore, ftohja.
-shenjat e menjehershme te vdekjes- njolla te zeza ne sklera, pozicioni pasiv I trupit, zbehja e lekures, ndalimi I rrahjeve te
zemres, ndalimi I pulsit, frymemarrjes , njollat ne forme hartash ,hipostaza dhe staza , petekie
Fenomenet e hershme dhe te vonshme kufomore(pershkruani njeren prej tyre)?

Shenjat e hershme: Shenjat e vonshme :

Ftohja e kufomes Kalbezimi
Tharja e kufomes Konservimi -natyral—
Njollat mumifikimi/sapunifikimi
Shtangesia -artificial –ngrirje/balsamimi me
Autoliza formaline

Ftohja e kufomes
-fillon menjehere pas nderprerjes se qarkullimit te gjakut.
-temp ulet 1grade ne ore deri sa arrin temp e mjedisit(18-20 grade)
-temp matet ne rectum -varet nga stina -percakton kohen e vdekjes
Tharja -ndodhe nga avullimi I lageshtires se indeve
-fillon ne cipat e syve , mukozen e buzeve dhe me vone ne te gjithe trupin.
-ka rendesi ne percaktimin e kohes se vdekjes.
Njollat -formohen nga grumbullimi I gjakut ne lekure dhe organe pas vdekjes. Dallojme 3 faza:
1.Hipostaza-fillon menjehere pas vdekjes dhe behen te dukshme pas 2-3h dhe zgjat 12-15h
-jane ne pjesen e poshtme te trupit ,ne forme njollash me ngjyre te kuqe ne vjollce si harte gjeografike
- zhduken ne digidopresion -zhvendosen me ndryshimin e pozicionit te trupit
2.Staza -fillon 12-15h pas vdekjes
-ngjyra behet me e ndezur , me digidopresion zbehen por nuk zhduken
-nuk ndryshojne me ndryshimin e pozicionit te trupit, vetem zbehen.
3.Imbibimi indor- fillon ne diten e dyte pas vdekjes
-ne digido-presion nuk zbehen edhe me ndryshimin e pozicionit
-ne vdekjet e menjehershme(te papritura) asfiktike njollat jane me ngjyre me te theksuar
-ne helmimet nga CO njollat jane me ngjyre te kuqe te celur
-ne hemorragjite masive njollat jane roze e zbehte
Shtangesia kufomore
-pasoje e tkurrjes se muskujve nga harxhimi I ATF
-eshte ngurtesimi shkalle-shkalle I muskujve te trungut qe e fikson kufomen ne nje pozicion te caktuar
-fillon nga muskujt e shkurter te gishtave deri tek ata te gjate
-shpejtohet nga temp e larta dhe ne kufomat e dobesuara, ne vdekjet asfiktike
-ngadalsohet nga temp e ulta , ne kufomat e shendosha , djegiet kronike
-eshte shenje absolute e vdekjes
-shtangesia kataleptike ose shtang e menjehershme , e cila mund te jete e plote/pjeseshme e trupit direkt pas vdekjes.
Ndodhe ne situata stresante teper te medha ne sforcimet e medha fizike, traumat e trurit ,goditjet nga rrufeja.
Autoliza -eshte vetedegjenerim I indeve te kufomes nga veprimi I lendeve fermentuese qe clirohen nga shkaterrimi I qelizave
-zhvillohet kudo por vecanerisht ne stomak ,zorre, pankreas.
-pershpejtohet nga temp e larta , vdekjet e papritura, semundjet kronike

Kalbezimi
-ndodhe si rezultat I shperberjes se lendeve te nderlikuara organike
-shpejtohet ne temp 20 -35grade ,nga sem kronike dhe infektive
-kalon ne 4 faza:
1.Faza e ngjyrimit
-3-5 dite pas vdekjes
-njollat jane me ngjyre jeshile ne hipokondrin e djathte, me pas perhapen ne tere barkun , per 2 jave ne te gjithe trupin.
-vjen nga prania e H2S I cili clirohet nga mikrobet e zorres se trashe
2.Faza e fryrjes
-fillon ne javen e 3 dhe mbaron ne fund te javes se 6
-mikrobet gazformuese shperbejne proteinat duke cliruar gaz I cili tendos organet dhe zgavrat e trupit duke I fryre ato.
Ndryshe quhet makrosomia putrefaktive
-ne lekure formohen flluska qe cahen dhe lekura shqitet ne formen e hartave gjeografike
3.Faza e lengezimit -fillon 2-3muaj pas vdekjes
-gazi del jashte dhe kufoma shfryhet , zbutet ,lengezohet dhe kthehet ne nje mase te qullet me ere te keqe -ndikohet shume
nga nderhyrja e insekteve
4.Faza e skeletizimit
-shkrihen indet e buta dhe ekspozohen kockat
-skeletizohen me shpejt pjeset e zbuluara te trupit
-skeletizimi I plote ndodhe per 3-5 vjet
Regjia kockore -ne toke me lageshti dhe aciditet te larte
-lekura e forte kafe -kockat humbasin kripen dhe behen te buta
Mumifikimi- vjen nga humbja e lengjeve dhe tharja e trupit
-trupi humbet ne peshe dhe vellim, lekura rrudhoset ,trashet dhe behet kafe
-organet zvogelohen
-mund te jete I plote dhe I pjesshem
-kusht I domosdoshem eshte temp e ulet dhe ajrimi I mire
Sapunifikimi
-kusht I domosdoshem eshte lageshtia dhe mungesa e O2
-trupi behet I bute ,homogjen ,I bardhe dhe me ere karakteristike si djathe I prishur
-dhjami zberthehet ne ac.yndyrore te patretshme ne H2O qe bashkevepron me Ca dhe Mg duke dhene kripera qe cojne ne
sapunifikim.

Vlera e dokumentit te vdekjes? -prania e tij lejon te behen veprimeme kufomen

-ka vlere pasurore(familja perfiton para , viktima mund te kete pasur prona)
-ka vlere studimore (perdoret per te bere krahasime me vendet e tjera)
-vlen per rastet kriminale

Keqyrja e kufomes ne vendin e ngjarjes

-duhet te filloje nga qendra (kufoma) ne periferi
Kemi keqyrje Statike-kufoma shihet pa e levizur dhe percaktohet:
-poza(raporti I pjeseve te trupit me nj-tj)
-pozicioni(raporti I kufomes me objektet perreth)
-shoqerohet me fotografi
Dinamike-kufoma zhvishet ,levizet dhe shihen:
-shenjat e vdekjes nga koka-kembet
-gjurme te ndryshme

Detyrat e para qe duhen zgjidhur ne vendin e ngjarjes jane:

-percaktimi I vdekjes
-percaktimi I kohes se vdekjes
-percaktimi I shenjave identifikuese permes veshjes dhe vecorive anatomike te kufomes
-percaktimi I pozicionit te kufomes dhe I natyres se demtimeve ne lidhje me natyren dhe mekanizmin e kryerjes se krimit.
-zbulimi, pershkrimi,ambalazhimi I provave materiale qe kane lidhje me krimin.

Metodat qe perdoren per te percaktuar kohen e vdekjes?

A.Shfrytezojm akte fiziologjike ne kufomat e fresketa: Temp e trupit matet me termometer rektal
-fenomenet kufomore te hershme
-kufome e ngrohte , m e leshuar ,njollat kufomore te paformuara 6-8h
-kufome as e ngrohte as e ftohte , shtangesi, njolla ne fazen e pare 8-12h
-kufome e ftohte , shtangesi, njolla ne fazen e fundit(24-48h)
-kufome pa shtangesi , njolla jeshile ne bark (>36h)
shkallla e mbushjes se stomakut me ushqim(percaktohet ora e ngrenies)
-nese stomaku eshte bosh->ka 4-5h qe ka ngrene
shkalla e mbushjes me urine e vezikes urinare(percaktohet koha e urinimit te fundit)
prova e te rruajturit (matet gjatesia e rritjes se qimes se mjekres)
Metodat histologjike
-Prova biokimike (kur pikojme pilokarpine ne sy , syri reagon ne vdekjet e fresketa)
-Prova elektrike(me shikohet renia e shkalles se reagimit te muskujve me kalimin e kohes nga vdekja)
-Prova e paraziteve(tek ato qe nuk kane higjiene -> nr I ngordhjes se askarideve percakton kohen e vd)
-Prova e barit(anash kufomes bari eshte I rritur ndersa poshte tij jo)

B. Ne kufomat e vjetra:
-Kalbezimi dhe fenomenet e konservimit
-Studimi I insekteve qe veprojne ne kufome-entomologjia
Prob veshtiresohet kur kufoma eshte e skeletizuar . Ne keto raste kemi:
-percaktimin e perberjes kimike te kockave(Na, K, Mg)
-prova e bencidines(prova + ->kocka eshte e fresket)
-C14 radioaktiv (ndan mijevjecaret)
nese ka inde te buta kufoma -> vdekja jo shume e larget
prania e palces -> vdekja jo shume e larget
thatesia e kockave->kohe e gjate
brishtesia dhe thyeshmeria e kockave ->kohe e gjate

Ekzaminimi ML i kufomes?
1.Keqyrja e kufomes ne vendin e ngjarjes
2.Autopsia ML e kufomes
3.Autopsia e perseritur
4.Zhvarrosja e kufomes

Autopsia. Ekzaminimet plotesuese? behet ne morg

-Behet keqyrja e jashtme dhe me pas hapja e kokes, toraxit dhe barkut.Nese eshte e nevojshme edhe e shtylles kurrizore
-Shihen me rradhe te gjitha organet dhe merren pjese per ekzaminime plotesuese
Ne ekz plotesuese perfshihen
+ekz histopatologjik (merren copa nga organet, futen ne ene me formaline, forcohen , pergatiten lamat)
+ekz toksikologjike-merret gjaku qendror(nga zemra) dhe periferik(vena safena)
permbajtja e stomakut, zorre e holle dhe trashe ,bila, 1/3 e heparit ,kolecista , nje pjese e trurit, lengjet e trupit,organet
parenkimatoz(veshke , mushkeri etj) qe cohen ne lab pa formaline
+ekz mikrobiologjik
+ekz fotografik (percaktohen permasat)
+ekz radiologjik(ne rast frakturash apo armet e zjarrit) +ekz gjenetik(AND kur dyshohet identiteti)
+prova e thonjeve tek hajdutet
+tampone vaginale,anusi ,orale (ne rastet e abuzimeve sexuale)
+ekz e diatomet(depozitimi ne organe I algave ne rastin e mbytjes)
+prova e pneumotoraxit(sharrohet toraxi , mbushet me H20->fillojne te dalin bula nga prania e ajerit)
+prova e embolise ajrore(hapet nje dritare ne zonen e zemres ,hidhet H2O->shpojm me bisturi djathtas , nese dalin fluska
->emboli.

Autopsia e dyte?
Behet kur: -autopsia e pare nuk eshte e plote
-konkluzionet nuk perputhen
-dalin ceshtje te reja per tu zgjidhur
-me nje mjek tjeter por ne prani te mjekut te pare ML
-me te njejtat metoda si autopsia e pare

Zhvarrosja? behet vetem me urdher te organeve te hetimit ,prokurorise dhe gjykates kur duhet te vertetohet /hidhet poshte
nje krim.
-behet ne cdo kohe pas vdekjes
-marrin pjese dhe 2 deshmitare
-fillohet qe nga pershkrimi I mjedisit rrethues deri ne pershkrimin e hollesishem te kufomes
-autopsia mund te behet ne vend/morg sipas te gjitha rregullave te autopsise
-merren per ekz pjese organesh , tesha,pjese nga dheu I varrit.

Vdekje te papritura ,vecorite?

Vdekja e papritur percaktohet si nje vdekje e dyshimte qe ndodhe papritur nga disa min -disa ore(24h) e nje personi ne dukje I
shendoshe. Ka keto vecori:
-befasia , surpriza , spontaniteti, paparashikueshmeria .
Jane objekt I detyruar I ML
-duhet te perjashtohet dhuna
-ne percaktimin e shkakut te mundshem te vdekjes I jepet rendesi ekz histologjike.
Shkaqet: semundje kardiovaskulare(HTA ,IAM )
-sem pulmonare(pneumotoraxi)
-ulcerat e perforuara
-ciroza dhe ekinokoku
-gjendja timolimfatike -sem Marfan
Vdekjet e bardha- kur nuk ka lezione dhe cdo ekzaminim nuk nxjerr sjkaqe ne drite.
 Ekspertimi I ML I kufomes te nje te porsalinduri?

Vdekja e nje te porsalinduri mund te vije: gjate lindjes, menjehere pas saj, veprimi ndaj tij I dhunes.
Vrasja e nje foshnje te porsalindur quhet infanticid.
Mund te kryhet ne dy menyra:
-pasiv-mos dhenia e ndihmes pas lindjes
-aktiv -e shkaktuar nga veprimet me dhune nga nena/nga nje person tjeter.

Ekspertimi I ML duhet te zgjidh keto ceshtje:

1. A eshte foshnja e porsalindur(konsiderohet vetem gjate dites se pare te jetes se saj)
Percaktohet e porsalindur nga shenjat:
-gjaku ne lekuren e foshnjes
-masa e bardhe e yndyrte qe mbulon trupin
-kordoni umbilikal eshte I bardhehimte ,I shkelqyshem ,I njome dhe me konsistence xhelatinoze
-placenta e pa shkeputur nga kordoni.

2.A ka arritur foshnja e porsalindur pjekurine dhe ne rast se po sa ka vazhduar jeta brenda mitres?
Treguesit e pjekurise jane:
-gjatesia -50 cm (pjekuri e plote e fetusit)
- >25cm gjatesia ne cm/5 -mosha qe fetusi ka kaluar ne miter
- <25 cm rrenja katrore gjatesia ne cm

3.A ka lindur foshnja e gjalle /e vdekur

a)Struktura e mushkerive te nje foshnje qe nuk ka thithur ajer -jane te zvogluara
-te strukura thelle ne zgavren e kraherorit
-me sip te lemuar , ngjyre te kuqe ,te erret , te njetrajshme
-me konsistence te forte dhe ne prerje gjate shtrydhjes nuk del ajer

b) Femija I lindur gjallle

-mushkerite jane vellimore qe mbushin zgavren e kraherorit
-me ngjyre te kuq ne roze
-kane konsistence sfungjeroze

Perdoren provat e jetes :

-Prova e Galenit(prova e mushkerive)
Pesha specifike e pulmoneve > se H2O funderronfoshnja I lindur I vdekur
Pesha spec e pulmoneve me ajer < se pesha spec H2O pulmonet pluskojne femija ka lindur gjalle

-Prova e Breslaut (prova e stomakut)

Bazohet ne faktin se gjate frymemarrjeve te para qe ben foshnja ai fillon te gelltiseedhe ajer I cili duke u futur ne stomak
shperndahet edhe ne zorre . Rezultatet vleresohen njesoj si ne proven e Galenit.
Nuk realizohet si prove ne rastin e foshnjeve te kalbezuara (ku formohen gaze nga vete procesi I kalbe)

Ne rast se foshnja ka lindur gjalle , sa kohe ka vazhduar jeta e saj?

Nje vlere te madhe ne percaktimin e saj ka unaza e demarkacionit qe perfaqeson nje dukuri inflamatore dhe qe ndryshon
 me kohe. Ne vendin ku kapet kordoni umbelikal ne trajten e nje shiriti te kuq formohet unaza e demarkacionit 6-12h pas
lindjes .
-unaza behet kafe -dita 2-3
-bie fare keputet -dita 3-7
Vleresim tjeter eshte permes matjes se shkalles se zgjerimit te mushkerive si dhe prania e ajerit ne pjese te ndryshme te
aparatit tretes .

A eshte treguar kujdesi I duhur ndaj foshnjes se porsalindur?

Tregues per te jane: gjendja e lidhjes se kordonit umbilikal , larja e foshnjes, veshja dhe ushqyerja.

Cili eshte shkaku I vdekjes dhe nese ajo ka ndodhur para , pas apo menjhere pas lindjes?
Shkaku para lindjes : sem te nenes , sem te placentes, sem te vete fetusit.

Shkaku pas lindjes :vdekja me natyre kriminale, veset e lindura, sem e gjakut.

Shkaku gjate lindjes: nderprerja e qarkullimit fetal, traumat e lindjes.

Demtim dhe dhune?

Trauma perben cenimin e tersise anatomike/funksionale te indeve dhe organeve nga veprimi I nje faktori te jashtem.
Dhuna manifestohet me demtime anatomike te dukshme dhe funksionale te padukshme.
Ne baze te mjetit qe shkakton klasifikohen:
-traumat mekanike -nga veprimi I forces mekanike
-asffiktike -nga veprimi I zenies dhe shtypjes mekanike
-termike-nga veprimi I energjise elektrike teknike dhe atmosferike
-kimike-helmit ,droges,alkoolit.
Objektet qe shkaktojne demtime mekanike ndahen:mjete ,vegla, armet.

Detyrat e traumatologjise ML?

1.Percaktohet lloji I demtimit
2.Percaktimi I mjeteve dhe mekanizmit shkaktues te demtimeve
3.Ktegorizimi I demtimeve
4.Percaktimi I kohes kur jane shkaktuar demtimet
5.Dallimi I demtimeve per se gjalli dhe per se vdekuri
6.Percaktimi I shkakut te vdekjes ne demtimet vdekjeprurese
7.Percaktimi I aftesive per te vepruar pas marrjes se demtimeve.

Llojet e demtimeve mekanike?

dermishtjet ,ekimoza , hematoma, plage, ndrydhje, fraktura, carje, derrmim I org, shkeputje e pjeseve te trupit
Dermishjet -cenimi I shtreses siperfaqesore te lekures ose epitelit te mukozes nga veprimi tangencial ,oblik ose pingul I ndonje
mjeti.
Dermishja ne trajte vije quhet gervishtje qe formon kore dhe le cikatrice.

Ekimoza-grumbullimi I gjakut nen lekure . Nese ka permasa te vogla quhet hematoma. Me ndryshimet qe peson gjaku ne
lekure ,fillon peson ndryshime ne ngjyre duke na treguar vendin ku eshte ushtruar dhuna , lloji demtimit , mjeti dhe koha.

-Mbrejtja (kontuzioni) demtim I indeve dhe organeve pa cenimin e teresise se lekures

Plaga -cenim I teresise anatomike e gjithe trashesise se lekures /mukozese shoqeruar ose jo me demtime te indeve me te
thella /organeve
-klasifikimi : e thjeshte-prek vetem lekuren
-e nderlikuar-edhe indet
-depertuese
-elementet e plages : buza , kendet, fundi I saj
Luksacioni -zhvendosja e kockave te nje artikulacioni
Fraktura -prishja e tersise anatomike te kockave
Ruptura -carjen e indeve ose organeve te brendshme nga veprimi I fak mekanike si dhe nga mjetet prerese,shpuese, armet e
zjarrit etj. Mund te jene te plota,jo te plota, te hapura, te mbyllura.
*Interes ML ka ruptura ne 2 kohe e organeve parenkimatoze (hepar ,lien)ne fillim ndodhe carja e parenkimes , gjaku qe del
pengohet nga kapsula ne nje kohe te dyte kapsula nen ndikimin e presionit cahet
Derrmimi I organeve -shkatrrim I plote I arkitektures anatomike te organit .
Sindromi I shtypjes-crreg e organizmit si rezultat I nje shtpjeje te zgjatur te nje pjese te trupit, me shpesh te m.skeletik nga
pesha te renda.
Shkeputja e pjeseve te trupit-coptimin apo prerjene nje pjese te trupit.
Shoku-gjendje e rende e organizmit e karakterizuar nga nje dobesim I menjehershem I funksioneve kryesore si pasoje e
faktoreve te ndryshme.Nese nuk jepet ndihma mjekesore kemi vdekje.

Demtimet e trurit-
a)Kontuzioni -eshte demtim organik I trurit qe con deri ne koma.Kemi pranine e pikave hemorragjike ne masen trunore.Shihet
me sy . Sipas nivelit te humbjes se se ndergjegjes dhe crregullimeve funx te org vleresimi klinik behet sipas Glaskow nga 3-15
pike ku nr me I vogel I pikeve trg nje shkalle rendese me te madhe.

B)Komocioni- eshte demtim funxional I trurit qe con ne humbje te ndergjegjes . Nuk vihen re demtime te dukshme te trurit.

Dallimi I dermishjeve dhe ekimozave per se gjalli me ato per se vdekuri.

Dermishja
-Per se gjalli -ngjyre e kuqe , prania e kores.
-I vdekur--ngjyre e bardhe , mungese e kores.

Ekimoza
-Per se gjalli -e madhe e fresket shoqerohet me edeme
-te I vdekuri –hemorragji e paket , formohet kur lekura mbeshtetet ne kocka
Percaktimi I kohes se ekimozave
-ngjyre blu 1-6 ditet e para -ngjyre jeshile 6-10 dite
-e verdhe 10-16dite -e zbehte pas dy javesh

Simptomat e vecanta ne frakturat e kafkes ?

a) Simp e syzeve te diellit – syte jane e nxire bilateral me hemorragji nga hunda , vjen nga goditjet indirekte te basis crani ,
eshte shenje patognomonike .

b)Simp I rrethit te kapeles -demtimet qe jane siper rrethit te kapeles -mjeti demtues ka shkuar ne koke
Demtime poshte rrethit te kapeles -koka ka shkuar te mjeti demtues (psh nga rrezimet)

c)mekanizmi I kundergoditjes ne koke-lezionet lokalizohen ne krahun e kundert te goditjes

Mjetet qe shkaktojne demtime mekanike?

prerese, shpuese, prerese-shpuese, carese, brerese, arme zjarri

Karakteristikat e plages sipas mjetit

1. brerese (jo te mprehta) objekte pa maje ,pa tela , te crregullt.

Plaga e saj me buze ,kende dhe fund te crregullt . Shihet prania e urezave prane kendeve te plages

2. M . shpuese -gjilpere ,gozhde ,shtiza

Plaga eshte me vrime hyrje te vogel dhe me kanal

3.M. prerese -thika me forma te ndryshme , nuk demtojne kockt vetem bejne vija ne periost .
Plaga me : forme vezake ,buze te drejta ,kende te ngushta, fund I rregullt. Nje gervishtje e shkurter dhe e trashe ,ne kende ku
hy thika. Nje gervishtje e hollle e gjate ne vendin ku del thika.
Plage te sip paralele flasin per vetvrasje

4.M shpuese -prerese-nga thika qe ngulet

Plaga: vrima e hyrjes vezake,buze te rregullta ,kende te duja te ngushta / nje I ngushte dhe nje I rrumbullaket . Ka kanal.

5.M carese -sopata ,hanxhari .

Plaga me buze te drejta ,kende te ngushta.Shoqerohet me demtime te kockave (fraktura te drejta) .Mund te shkaktoje
shkeptuje te pjeseve te trupit.

Metoda e Diafanoskopise ?
-kafka ka elasticitet dhe rezistence specifikeqe mbron trurin nga goditjet
-nese forca vepron ne nje pike dhe ndodhe shtypje -shtypje meridianike
-ne periferi te shtypjes do te ndodhe perkulje ne drejtim te kundert qe con ne frakture ekuatoriale
-kur forca iu transmetohet edhe pjeseve te tjera te kafkes-vatrat e tjera pesojne fraktura ne forme rrjete merimangash
-Kur forca eshte e pjerret -frakture me zhytje
Metoda e Diafanoskopise verteton nese nje frakture e kafkes eshte bere per se gjalli apo per se vdekuri.
-vendoset nje llampe brenda formamen magnum duke e bere kafken transparente
-nese perreth fraktures ka nxirje eshte bere per se gjalli (nxirja nga hemorragjia)
-nese nuk ka eerresim fraktura eshte bere pas vdekjes

Shkeljet mjekesorete gjitha difektet ose te metat qe shihen gjate ushtrimit te profesionit mjeksro nga ana e mjekeve ose
personelit shendetesor
Llojet e shkeljeve mjekesore:

A.Fatkeqesia mjekesore—perfundim pa rezultat te mire te mjekimit jo nga pakujdesia apo gabimi ne mirebesim I mjekut por si
pasoje e nje semundjeve te rende,I vecorive individuale
Mjeku nuk eshte ne gjendje te parashikojenderlikimet ne baze te te dhenave aktuale.
Shembuj : vdekjet e papritura ne tavolinen e op nga ndalesa reflektore e frymemarrjes,hipersensibiliteti ndaj lendeve
anestetike,shok operator
Ne keto raste mjeku nuk mban pergjegjesi sepse pavaresisht kujdesit,dijeve dhe pervojes nuk pati mundesi ti parashikoje
pasojat.

B.Gabimi mjeksor—veprimet e gabuara te mjekut apo personelit gjate ushtrimit te profesionit te kryera ne mirebesim dhe nuk
permbajne elemente pakujdesie.
Shkaqet jane:
a.papersosmeria e mjekesise dhe metodat dg e mjekuese
b.dija dhe pervoja e pamjaftueshme e mjekeve
c.kushtet e jashtme objektive (mungesa e aparaturave,zona te veshtira malore)
Gabimet mjekesore jane: a.diagnostikuese—semundja ka dekurs te fshehte,shenja atipike
b.terapeutike—mungesa e pervojes ose dijeve,barnave apo aparaturave

Gabimi mjekesor mund te jete ne nje nga fazat e mjekimit

a.anamneza b.ekzaminimi c.vendosje e mjekimit d.zbatimi I mjekimit

Pakujdesia mjekesore (Neglishenca) –veprime ose mosveprime te pakujdesshme te mjekut ose personelit qe kane shkaktuar
demtimin e shendetit te lehte ose te rende deri ne vdekje. Pakujdesia ne krahasim me gabimin nga paaftesia eshte me e
rende. Ceshtjet mjekesore zgjidhen me ndjekje civile ose penale kur jane raste vdekjeprurese. Rastet nisin ne baze te ankeses
se pacientit.
Pakujdesia mjekesore vjen nga :
a.vetebesimi I tepruar—e ka parashikuar nga veprimi ose mosveprimi mund te vijne pasoja te rrezikshme por nga vetebesimi
ka menduar se mund ti ndaloje
b.nenvlehtesimi—nuk jane parashikuar pasojat edhe pse duhet ti kishte parashikuar

Elementet e nevojshem te pakujdesise

1.Detyrimi per te treguar kujdesin e duhur mjeksor—perfshin dg dhe mjekimin sipas standarteve ne baze te pervojes (nga nje
mjek I pergj pritet standarti per nje mjek te pergj)

2. Shkelja e detyrimit mjekesor—duhet konstatuar nje shkelje e detyrimit mjeksor nga mosveprimi ose nga veprimi I gabuar
pra ushtrimi I profesionit ka qene ne nje niv shume me te ulet ne krahasim me ate qe pacienti ka te drejte te kerkoje nga ky
mjek ne keto rrethana.

3.Pasoja—pavaresisht nga pakujdesia e vertetuar nuk do kete asnje pergjegjesi nese paditesi ska asnje demtim. Demtimi mund
te jete dhe mendor, demtimi I rende I shendetit,rrezikimi I jetes ose vdekja.

4.Lidhja shkak-pasoje—demtimi I shendetit ka ardhur nga shkelja e detyrimit apo veprimi I pakujdesshem dhe jo nga nje faktor
tjeter. Lidhja eshte ndjekja nen standart dhe demtimi qe vjen nga kjo ndjekje.

Krimet mjekesore te kryera me qellim—raste te perdorimit te njohurive mjekesore profesionale per te kryer akte kriminale ne
dem te shendetit dhe jetes ose dem te interesave shteterore. Perfshihen krimi I shperdorimit te detyres,aborti I
palejuar,leshimi I dok false, shkelja e disiplines ne shtrime pa kriter,leshimi I raporteve per paaftesi,shperdorimi I aparaturave.

Ndjekja civile

A.vendet perendimore—aplikojne shqyrtimin civil te shkeljeve mjekesore.

B.ne Shqiperi—mungon ndjekja civile e shkeljeve pra ndiqen rastet vetem penalisht.

Baza ligjore
A.mjekimi I pakujdesshem nga mjeket ose moszbatimi I terapise nga personeli kur ka shkaktuar demtim te rende,rrezik jete
apo vdekje denohet me gjobe ose burg deri 2 vjet. Kur kemi te bejme me HIV 3-7vjet
B.mosdhenia e ndihmes—mjeku mban pergj dhe kur ndihma I kerkohet jashte ambjenteve te punes. Eshte kundravajtje penale
dhe denohet me gjobe ose burg deri 2 vjet

Krijimi I urdherit te mjekeve ne shkeljet mjekesore marrin pjese komisionet disiplinore dhe japin masa kunder mjekut qe nga
verejtje,gjoba,pezullim nga ushtrimi I profesionit apo perjashtim.
Mosndjekja e rasteve vjen nga
a.mosbesimi ne strukturat gjyqesore b.pagat e ulta te mjekeve dhe mungesa e pajisjeve dhe fondeve.
Kryesisht shkeljet tek ne behen nga mosrespektimi I parimeve te Etikes mjeksore.

Etika mjekesore ka dy parime zbatimi

a.demshperblimi I pacientit ne baze te fajit—mjeku detyrohet te paguaje kur vertetohet neglizhenca
b.jo ne baze te fajit—per nje demtim te pesuar pacienti paguhet aq sa I nevojitet pra jo ne varesi te neglizhences (niv I
kompesimit eshte me I vogel) –jepet demshperblim vetem per gabimin jo per fajin hipotetik

Korrupsioni te mjeket ne vende lindore ka dy aspekte

a.dhenia e te hollave para fillimit te mjekimit per te krijuar privilegj eshte veprim korruptiv
b.kur parate merren mbrapa shperblimi justifikohet nga ana morale

Antropologjia ne praktiken mjekoligjore ka te beje me aplikimin e antropologjise fizike(tiparet morfo te skeletit,tiparet e

matshme te trupit dhe skeletit,tiparet fiziologjike,biokimike dhe perberese te trupit) per id e individit ne ceshtje te kufomave
te panjohura ose te skeletizuara.

Identifikimi I personave behet me antopologji, odontologji dhe biologji mjekesore.

Tafonomia—shqyrtimi I proc te dekompozimit,dispersionit,erozionit,varrimit dhe riekspozimit kryesisht pas vdekjes, demtimet

e kockave para dhe pas vdekjes.

Biologjia mjekoligjore—provat materiale mjekoligjore ku perfshihen ekz e gjakut,spermes,qimeve,djerses,peshtymes,urines

dhe ato kimiko-ligjore e kimike kriminalistike per te id individe.

Ceshtjet civile kane te bejne me id e femijeve te gjetur,pleqve te braktisur,persona me gjendje civile fals
Ceshtjet penale kerkojne id kur ka kufoma te panjohura te freskta ose kalbura me apo pa demtime trupi,vdekje
papritura,vetvrasje,katastrofa,vrasje me coptim,varrosja,zhytja ne uje dhe djegjet e kufomave. Raste te tj lind nevoja e id te
eprseritesve me rrezikshmeri te larte shoqerore

Identifikimi ka
a.shenjat e pergjithshme—raca,seksi,mosha,shtati
b.shenja te vecanta—shformime (te kockave),mungesa e pjeseve te trupit,cikatrice,tattoo,nishane,semundje lekure,vecori te
dhembeve,radiografi,shenja nga op ne kocka
Keto shenja krahasohen me shenja te personit te dyshuar te mbledhura gjate hetimit
Fazat e identifikimit jane:
1.faza e pare—krahasimi I shenjave te pergjithshme per tu gjetur perkatesia grupore (mjet eleminimi)
2.faze e dyte—krahasimi I shenjave te vecanta per id te plote individual

Identifikimi grupor—identifikimi I personave te gjalle apo kufomave te fresketa duke percaktuar shenjat e pergjithshme.

Percaktimi I moshes
-kur nuk dihet mosha e adoleshentit per masen e denimit
-kerkohet korrigjimi I moshes per pretendime qe jane rregj ne moshe jo reale
-zv te femijeve kur kane humbur
Kriteret e nevojshme jane -zhvillimi I pergj fizik -vecori lekure dhe flokeve -gjendja e dhembeve

Vlera e skeletit ne percaktimin e moshes?

-shkalla e ngjitjes se eshtrave te kapakut te kafkes -simfiza pubike -nofulla e poshtme
-berthamat e kockezimit -fazat e daljes se dhembeve -ngjitja e kokes dhe trupit te kockave te gjata
Sipas moshes kemi keto perafersi
femijet e gjirit—deri 1 muaj
femijet e tj—1-2 vite
te rriturit –deri 5 vjet
te moshuarit –deri 10 vjet
Percaktimi I moshes ne kufoma te prishura,coptuara ose skeletizuara behet sipas:
Kur kemi kocka fillimisht percaktohet nese I perkasin 1 ose disa skeleteve

Percaktimi I prejardhjes se kockave behet permes 3 metodave

a.metoda anatomise se krahasuar—shikohen format anatomike te kockave per ti dalluar nga kafshet
b.serologjike—perdoren serumet precipitues te albuminave per ti dalluar nga ato te kafsheve
c.histologjike—ndryshimi I struktures se kockave nga ato te kafsheve

Percaktimi I races—kur ka kocka njeriu me race te ndryshme nga vendi I zbulimit.

Realizimi permes karakteristikave antropologjike te kafkes pra percaktimi I 3 treguesve kraniale (horizontal,lartesi-gjeresi,
lartesi-gjatesi) ,treguesi facial I siperm, orbital,nazal

Percaktimi I seksit—bazohet ne vecori seksuale te pjeseve skeletore. Vecorite te eshtrave te vetme specifike nuk kane vlere
por disa dallime jane qe:
-skeleti I gruas eshte me I vogel nga burri me perjashtim te legenit
-eshtrat e gruas kane sip te lemuar ne fundet artikulare,me te holla
-kafka dhe legeni jane me karakteristike per seksin me pas pasohen nga klavikula,shpatulla,humerus,femur edhe sternumi

Percaktimi I moshes—vecorite e eshtrave ne faza te ndryshme zhvillimi gjate jetes.

lindja-25 vjecndryshime te theksuara skeleti pra mosha ka me saktesi duke studiuar berthamat e kockezimit, te ngjitjes mes
kokes dhe trupit ne kockat e gjata,dalja e dhembeve te qumeshtit dhe perhershem.
Moshat e rritura kane me pak ndryshime skeletike pra id me I veshtire prandaj studiohen shkalla e ngjitjes se eshtrave te
kapaut te kafkes,simfiza pubike,mandibula

Percaktimi I shtatit—matja e sakte e gjat te eshtrave te gjata duke perdorur krahasim ne tabela dhe formula te ndryshme.

Osteologjia fetale mjekoligjore—ekz I skeleteve fetale sepse tiparet e eshtrave gjate zhvillimit fetal intrauterin kane tipare te
vecanta. Kur perdoret :
-percaktimi I perkatesise njerezore
-mosha,shtati,seksi,pjekuria
-jetueshmeria ne baze te kohes se vdekjes dhe shkakut

Identifikimi individual –faza e dyte e id perdor shenja te vecanta—shformime (te kockave),mungesa e pjeseve te
trupit,cikatrice,tattoo,nishane,semundje lekure,vecori te dhembeve,radiografi,shenja nga op ne kocka po ashtu dhe
-teshat
-sendet ne xhepa (ndihmon te afermit ne njohjen e kufomes)

Per personat e gjalle/kufomat e freskete perdoren:

1.Antropometria—luhatjet e permasave te ndryshme midis personave duke matur pjese te trupit.
Matet -shtati ne kembe dhe ulur -gjeresia e duarve te shtrira anash
-gjatesia dhe gjeresia e kokes -gjatesia e fytyres,veshit te djathte,kembes se majte,gishtit te mesem dhe te vogel dores se
majte

2.Fotografimi sinjalitik—fotografimi I fytyres se perosnit ne pozicion perballe dhe profil te djathte.

3.Portreti I pershkruar—pershkrimi I hollesishem I ballit,hundeve dhe vesheve

4.Portreti robot—percaktimi I fizionomise se kriminelit te fshehur nga pershkrimet e deshmitareve me keto teknika
a.fotoroboti dhe fotofiti—perdorimi I fotografive te prera te fytyrave te ndryshme
b.identikiti—filma te tejdukshem ku jane te shenuar me boje te zeze vecori te ndryshme te fytyres
c.portreti robot—krijimi I nje vizatimi te ri te fytyres ne baze te dhenave te identikitit

5.Daktiloskopia—id I individeve me vijat papilare te mollzave te pellembeve qe jane individuale per cdo njeri. Formohen
muajin 6 jete intrauterine. Mbrojtura ndaj fakt demtues te jashtem dhe nuk ndryshojne.
Gjurmet ne kufoma te kalbezuara behet pas perpunimit te gishtave me injektim glicerine ose zhytje ne sode kaustike, ose
zierje kur jane te mumifikuara.

6.Metoda me ekz te gjurmeve gjenetike te ADN—perdoren ne kufoma te fresketa,fillim kalbezimi,demtime te ndryshme,

shformim te fytyres (fillimisht behet restaurimi I fytyres dhe pjeseve te trupit)

Superpozimi fotografik—perdoret per id e kufomave te skeletizuara

—krahasohet kafka qe ekspertohet me fotografine e fytyres se personit qe dyshohet se I perket kafka.
Krijohen disa negative te fotografise se kafkes dhe fytyres—vendosen mbi njeri tj—merret nje pozitiv I perbashket te
sueprpozuar.

Metoda per id te skeleteve

a.Metoda grafike me ane te algoritmave—krahasohen pikat anatomo-topografike te kafkes dhe fotografise se fytyres
b.Videosuperpozimi—perdorimi I 2 videokamerave per kafken dhe fotografine qe japin nje perfytyrim te superpozuar te
perbashket ne ekran.

Odontologjia mjekoligjore—id I individeve se nje kufome apo personi te gjalle nepermjet ekz krahasues te karakt te
dhembeve te ekspertuar me ato te te dyshuarit
Karakteristikat e dhembeve
-mjekimet e dhembeve (mbushjet,punimet ortopedike)
-radiografi te dhembeve -foto te personave me dhembe te ekspozuar
-shenjat e lena nga kafshimi ne trup -ushqimet dhe teshat
-demtimet e perkohshem te dhembeve te qumeshtit apo demtimet e perhershme termike e kimike

Perparesia e id odontologjik :
1.Individualiteti I shprehur I dhembeve
2.Dhembet dhe punimet ortopedike jane te qendrueshme nga veprimi I kalbezimit,vep kimik dhe Temp

Percaktimi odontologjik eshte

A.Grupor—metoda Gustavsonit qe percakton moshen, mikroradiografia,stereomikroskopia,mikroskop elektronike
B.Individual—shperbejne shenjat e vecanta
1.vecori patologjike(karies,infex e patologji te tj)
2.vecori trauamtike (thyerjet)
3.vecori protetike
4.vecori profesionale –demtime te dhembeve nga helmime kronike (punonjesit e shtypshkronjave)
5.vecori individuale—cigarja,gervishtjet nga pipa,shenjat ne gra nga mbajtja e karficave
6.vecori gjenetike—anomali te nofulles,dhembe me mbinumer,pozicionimi jo normal

Gjurmet e kafshimit gjenden ne trup,ushqime,objekte qe I mban autori gjate vepres penale (cigarja,lapsa,thika) .
Identifikojne autorin e krimit qe I ka lene gjurmen ne vendngjarje.

Gjrumet e kafshimit pershkruhen me

-ne procesverbal pamja e jashtme
-fotografohen shpejt sepse zhduken pas disa ore
-behen kallepe allcie e silikoni per fiksimin e gjurmeve
-me tampona merren mbetjet e peshtymes

Krahasimi I dhembeve te ekzaminuar me modelin e dhembeve te personit te dyshuar.

Perfundim kategorik I id—kur ndodh perputhshmeria e jo me pak se 4-5 dhembeve te seciles nofull te vendosur prane njera
tjetres
Rastetkeqtrajtime te femijeve, krime seksuale, vrasje

Mekanizmi I formimit te gjurmeve

-forca shtrenguese e dhembeve (fillimisht formohet pale e lekures pstj veprojne si dare)
-thithja e buzeve

Demtimet nga dhembet jane

a.gervishes
b.ekimotik
c.plage

Pamja e gjurmes se kafshimit :

-forme vezake e ceket ose rrethore ndryshe nga kafshet qe kane forme U ose parabolike
-dhembet e perparme nga njeri kanin tek tjetri
-boshllek ne mes (ndarja e dy nofullave)
-dy harqe konkavitet drejt njeri tj
-gervishtje,ekimoza ose plage te vecanta nga secili dhemb
-demtimet ndahen me pjese lekure te pademtuara

Sexologjia—konflikti midis seksit dhe ligjit ndodh ne ceshtjet e percaktimit te seksit si gjendje patologjike, percaktimin e
pjekurise seksuale,virgjerise,aftesise seksuale,shtatzanise ,lindjes,abort,perdhunimeve

Percaktimi I seksit

Forma civile—pavlefshmeria ose zgjdhje martese,njohja dhe kundershtimi I amesise dhe atesise bio
Forma penale—krime seksuale,fyerjet

Seksi—nocion qe lidhet me seksualitetin biologjik

Seksi ka 6 komponente biologjik
-kromozomet
-gonadet
-organet gjenitale te brendeshme e te jashtme
-ho seksuale
-shenjat sekondare
Identiteti seksual eshte I lindur

Gjinia—ka lidhje me seksualitetin psiko-social. I referohet kushteve psiko-sociale, te te qenurit dhe jetuarit si mashkull apo
femer. Seksi dhe gjinia seshte e thene te jene te njejta.
Identiteti I gjinise fitohet gjate jetes dhe fillon shfaqet tek nje femije pasi fillon te flase (rreth 1 vjec). Me rritjen e moshes
permes stilit te jetes,kultures fillojne te kristalizohen gjinia.

Transgjinike—konflikt midis seksit dhe gjinise

Orientim autoseksual—terheqje erotike per veten
Orientim aseksual—nuk ka interes seksual
Gjinia fluide—id I gjinise ka dinamike te perzier si te djemte dhe te vajzat. Individi nuk pelqen seksin e tyre biologjik dhe duan
ta ndryshojne me rruge mjekesore.
Transvestit—persona me vecori anatomike te qarta te nje seksi por sjellje seksuale te seksit tjeter
Hermafrodizmi I vertete—I njejti person ka gjendra seksuale mashkullore dhe femerore por nuk jane te zhvilluara dhe nuk
dalohen mire.
Hermafrodizmi I rreme—jane te zhvilluara gjendrat seksuale te nje seksi por bashke me to dhe shenjat dytesore te seksit
tjeter.

Homoseksualizmi—prirje per epsh seksual me persona te te njejtit seks

Ekspertimi I homoseksualeve te dhunuar ne rolin pasiv ve ne dukje
-leng spermatik ne rektum
-demtime ne anus(gervishtje,mavijosje)
Homoseksuali aktiv –fece ne penis
Identiteti seksual I nje personi perbehet nga
1.Orientimi seksual
2.Roli I gjinise
3.Id I gjinise

Ekzibicionizmi –sjellje seksuale qe ka te beje me tregimin ne publik te pjeseve intime apo gjesteve qe behen ne publik per
arsye perfitimi kenaqesie seksuale

Sadizmi—vuajtje fizike dhe morale qe sjellin kenaqesi personit qe I shkakton. Ai qe I vuan merr emrin mazokist.

Skoptofilia—arrihet kenaqesi duke pare mardhenie te te tjeret ose ne filma.

Zoofilia—arrihet kenaqesi nga bashkimi seksual me kafshe qe shihet kryesisht ne psikopate.

Nekrofilia—bashkimi seksual me kufomat ose ne mjedise me kufoma

Fetishizmi—eksitim dhe arritje e kenaqesise seksuale vetem me ane te pamjes dhe admirimit te nje pjese trupi ne nje person
te gjinise se kundert.

Percaktimi I pjekurise seksuale

Periudha e jetes gjate te ciles si djali dhe vajza kalojne nga femijeri ne moshe te rritur, karakterizohet me arritjen e aftesise se
plote per te kryer funx seksuale pa pasoje te demshme per shendetin.

Mosha e arritjes se pjekurise seksuale per te dyja gjinite eshte 18 vjec, cdo bashkim seksual nen kete moshe merr emrin krim
seksual.

Tregues biologjik te pjekurise seksuale

a. zhvillimi I pergjithshem I organizmit—te dhenat antropometrike si dhe shenjat seksuale dytesore
b.zhillimi I organeve seksuale dhe aftesia per bashkim
c.aftesia per te fekonduar te djali dhe per te ngelur shtatzane te vajza. Aftesia per fekondim ndodh 15-16 vjec—shfaqja e pare
e spermederdhjes dhe prania e spermatozoideve te levizshem ne te. Aftesia per te mbetur shtatzane ka te beje me ardhjen e
menstreve.
d.aftesia per te mbajtur embrionin dhe per ta lindur—lidhet me madhesine dhe trajten normale te mitres dhe permasat e
komblikut.

Percaktimi I virgjerise—ceshjte qe kane lidhje me krime seksuale, shpifje per femren,zgjidhje martese kur nuk eshte
konsumuar martesa.
Shenja kryesore eshte paprekshmeria e himenit ne hyrje te vagines dhe qe griset zakonisht me bashkimin e pare seksual.
Himeni ndodhet ne trajte cipe te holle pingul me boshtin e vagines.
Trajtat e himenit jane : unazor,gjysemhenor,I lobuar,trajte ure,I verber,me shume vrima.
Himen debil—I holle, tejdukshem dhe pak I qendrueshem.
Himen te qendrueshem, tendinoze,mishtor.
Diametri I vrimes shkon 2-4mm deri 1-1.5cm.
Grisja e teresise anatomike te himenit –Shflorim
Koha e cvirgjerimit ne nje himen debil percaktohet nga 2-3 ditet e para deri ne 1 jave me skaje te demtuara,skuqura dhe te
gjakosura. Himenet e trashe,unazor mund te percaktohet koha cvirgjerimit deri ne 3 jave.
Grisja e vjeter himenale –trajte e nje vraje te vogel,te trashe dhe te forte ne prekje.

Percaktimi I aftesise seksuale—ceshtjet e pavlefshmerise dhe zgjidhjes se marteses,padi per atesine, krime seksuale,rrembim
femije, demtime trupore ne rast te humbjes se aft.x te ngelur shtatzane.
Aftesia seksuale—proces fizio,psiko dhe shoqeror qe nenkupton aftesine per bashkim seksual dhe per te fekonduar te burri
dhe per te mbetur shtatzane te gruaja.
Bashkimi seksual si lidhje fizio normale ndodh ne persona me sekse te ndryshme.
Semundje qe cojne ne paaftesi per bashkim seksual—s.endokrine,tuberkuloz,alkoolizmi
Paftesi per bashkim seksual –gjendje te vecanta neuro-psikike,psikologjike
Paftesia per fekondim ndodh :
a.Azospermia—mungesa e plote e spermatozoideve ne lengun spermatik
b.Nekrospermia—palevizshmeria e spermatozoideve
c.Oligospermia—nr I spermatozoideve eshte I paket.

Percaktimi I shtatzanise
Bazohet ne shenja gjinekologjike,ekz radio dhe prova biologjike.
Zgjat 275-288 dite. Kufiri me I vogel kur fetusi eshte I afte per jete eshte 188 dite kurse me I madhi 300 dite. Femija para 180d
nga martesa ose pa 300d pas divorcit nuk ka baba bio bashkeshortin e nenes.

Percaktimi I deshtimit
Deshtim—nderprerja e shtatezanise ne cdo periudhe e saj qe sjell vdekjen e fetusit.
Patologjik ose I Nxitur artificialisht ( mjekesor, aksidental apo kriminal)
Mjekesor—kur vazhdimi ka rrezik per jeten e gruas
Aksidental—pasoje e traumave fizike te rastesishme
Kriminal—jashte ose brenda institucioneve shendetesore jashte kritereve te ligjit per abortin.
Deshtimi eshte I lejuar deri 12 jave.

Ekzaminimi I te demtuarve nga krimet seksuale

Dhunimi seksual—bashkim seksual duke perdorur force,kanosje apo mashtrim kunder vullnetit te personit tjeter pa marre
parasysh nese eshte ne rruge vaginale apo anale.
Kriminal—bashkimi shfrytezon pazotesine e viktimes nga nje handikap fizik ose mendor apo nen efektin e sub psikotrope apo
mosha e mitur.
Krim seksual—mardhenie me te mitur pavaresisht pelqimit paraprak.
Bashkim seksual—penetrimi I penisit duke kaluar unazen vaginale apo anale.
Abuzim seksual/veprime te turpshme—cdo veprim tj seksual kunder vullnetit pa kryer bashkim

Mardhenia seksuale me dhune me te rritura

Ka komponente te dhunes fizike dhe dhunes mendore
Dhuna fizike—veprime aktive per te kryer mardhenie me nje femer te pjekur seksualisht kunder vullnetit me rrahje apo
plagosje
Mardheniet nga nje I pandehur—kane karakteristike te demtimeve brerese (plagosje,mavijosje,gervishtje) ne zona genitale
,faqet e kofsheve, gjunje,fytyre dhe sidomos rreth gojes.
Mardheniet seksuale ne grup—demtimet shkaktohen kryesisht nga mbajtja e 4 gjymtyreve,teshat nuk jane gjithmone te
demtuara
Dhuna psiko—kanosje qe paraprin dhunen fizike
Konstatimi I gjendjes pas traumes psikike akute eshte shenje demtimi domethenese e mardhenieve me dhune
Gjate ekz ka demtime trupore dhe prani te lengut spermatik te thate ose te njome ne trup apo tesha.

3 fazat e gjendjes psiko-emocionale pas Krimit Seksual

1. Fillimi pas krimit deri disa ore
Shenjat jane ankth,hutim,mosbesim dhe renie emocionale
E demtuara nuk flet dot dhe shfaq harrese paradoksale, jep te dhena kontradiktore(nuk pyetet)
2.Fillimi eshte 7-8h pas krimi
E demtuara tenton rikthimin ne gjendje normale, familjaret dhe personeli jane te paret qe jane ne kontakt. Ne kete faze duhet
bere pyetja
3.Fillimi eshte 2-3d pas krimit
E demtuara bie ne depresion,gjendje pendimi apo influencimi

Mardhenie me te mitur
Ceshtjet ML
+e ka arritur pjekurine seksuale
+shflorimi
+demtimet ne organet gjenitale
+demtime te pergjithshme
Femijet ndryshojne si viktima seksuale sepse :
-nuk kane aftesi per te kuptuar situata te vecanta qe krijohen per tu perfshire ne krim seksual
-ne aspekt fizo-anatomik jane te paafte per te plotesuar funx seksuale normale pa demtim shendeti
Koha e marrjes ne pyetje—24 h pas krimit , sepse nuk pesojne traume psiko-emocionale akute dhe nuk ka kohe per tu
influecuar oret e para

Veprat e turpshme
Krime seksuale ndaj te miturve qe nuk kane arritur moshen
Forma te perfitimit te kenaqesise seksuale nga persona te rritur pa kryer bashkim seksual me te miturin

Mardhenie seksuale brenda familjes

Krim seksual—kryerja e mardhenieve mes prindit dhe femijes, vella-moter,vellezerve,motrave,persona ne rap biresimi.
Incesti—mardhenie ne gjini,kryesisht persona me probleme mendore

Biologjia mjekoligjore—aplikimi I biologjise per te asociuar nje person te dyshuar apo viktime me nje vendngjarje,send apo nje
person tjeter. Perfshihet perdorimi I provave materiale biologjike

Prova —gjurme e materializuar qe ekziston per te vertetuar ndodhine e krimit.

Prova materiale—sendet qe sherbejne si mjet per kryerjen e vepres penale apo mbi te cilat ka gjurme
Prove ne aspekt mjekoligjor—gjurme lendore qe sherbejne si hallke ne percaktimin e mekanizmit te kryerjes se ngjarjes.
Prova ndahen
a.biologjike  gjaku,sperma,qimet,indet,thonjte,peshtyma,lotet,djersa,urina,fekale,te vjella
b.jo biologjike  teshat,predhat,sacmet,faktoret plotesues te qitjes,fibrat tekstile,boja

Ekspertimi I njollave te gjakut

Kerkimi I njollave orientohet te viktima,rreth viktimes,autori I krimit dhe mjetet e kryerjes se krimit
Gjaku—leng biologjik qe permban plazmen,perbehet nga uje,proteina,karboh,yndyrna e kripra dhe elemente qelizore
(eritrocite,platele dhe leukocite)

Ne raste penale njollat e gjakut marrin rendesi ne percaktimin e mekanizmit te demtimeve dhe menyra e ardhjes se vdekjes.
Pamja fizike e gjakut—lidhet me modelet e njollave (permasa,trajta ,ngjyra,viskoziteti) ne vendin e ngjarjes apo ne trupin e
viktimes
Shumellojshmeria e njollava ndihmon ne rindertimin e mekanizmit/menyres se krimit permes pikave:
-shkalla e demtimeve dhe nr I plageve nga ka rrjedhur gjaku
-regjioni trupor nga ka rrjedhur
-lartesia dhe kendi I rrjedhjes
-dinamika dhe forca

Pamja biologjike e gjakut—percaktimi I perkatesise grupore,nengrupore deri te profili gjenetik I ADN

Kerkimi I gjurmeve te gjakut behet ne

-zona te dukshme te gjakut
-zona qorre
Kontrrollin e personit te dyshuar e perqendrojme ne:
-shtratin e thonjve
-rrenjet e flokeve te kokes apo qimeve te lekures

Studimi I njollave percakton

1.Vendi I kufomes eshte dhe vendi I ekzekutimit
2.Drejtimi dhe shpejtesia e largimit te autorit te plagosur apo mjetit qe ka transportuar viktimen
3.Pozicioni I viktimes ne momentin e vdekjes. Drejtimi I rrjedhjes se gjakut tregon pozicionin e viktimes ne momentin e marrjes
se plageve fatale

Gjaku rrjedh ne trajte sperkle, njolla te rrumbullakta, forme ylli, trajte vezake qe zgjaten deri ne forme pikecuditese.

Plaget e medha me demtim te nje ene te kalibrit te madh me rrjedhje per nje kohe te gjate—formohjne pellgje gjaku

Nese kemi te bejme me nje objekt te trasportueshem lehte merret sic eshte sepse shikohet me mire ne kushte laboratorike
dhe mikrogjurmet qe nuk verehen me sy te lire.
Objektet e medha dhe qe nuk kane vlera shkeputet pjesa qe permban njollen ose merret materiali me kruarje me brisk, ose
me garze te njome me uje qe terheq materialin e njolles.

Identifikimi I kufomes apo analizes se ADN ka nevoje per marrjen e 10mm gjak nga trupi I kufomes.

Njollat e gjakut ne vendin e ngjarjes mund te japin gjurme statike kur mbi to shkel kemba e autorit.

Metodat e ekzaminimit te njollave te dyshuara per gjak

a.kqyrja me sy
b.kqyrja me mikroskop
c.analizat kimike
d.provat serologjike
e.provat e gjurmeve gjenetike te ADN
Keto metoda zbulimi percaktojne
1.nese njolla eshte apo jo gjak  Metoda qe perdoret ne vendngjarje—kontakti I njolles me sol kimik benzidine apo uje te
oksigjenuar te cilat japin pamje blu dhe formim te nje shkume kur materiali I dyshuar eshte gjak
2.nese eshte gjak njeriu  Identifikimi I llojit te gjakut perdor metoda biologjike—reaksioni I Hulenhudit (perdorimi I
serumeve qe jane karakteristike per kafshet apo njerezit)
3.nese eshte gjak njeriu kujt grupi I perket  kur gjaku eshte I fresket grupi percaktohet permes aglutinimit nese gjaku eshte I
thate percaktimi behet me metoden e perthithjes
4.nese grupi I gjetur perkon me viktimen apo te dyshuarin

Kur duhet bere id I ADN behet mbledhja e gjakut te njome nga kufomat me shiringe sterile ne zgavrat e organeve apo eneve te
medha dhe hidhet ne epruvete me EDTA. Bashke me njollat e lengshme behet dhe mbledhja e atyre te thata nga objekte
permes kruajtjes me bisturi dhe futjes ne epruvete.
Kur njolla eshte shume e vogel ferkohet me garze sterile te njome,thahet ne temp dhome dhe futet ne epruvete.

Percaktimi I seksit nga njollat e gjakut behet duke analizuar elementet leukocitare dhe kryesisht vendosja e kromatines ne
berthamat e leukociteve

Femija krijon faktore grupore permes mekanizmave imunologjike te trasheguara vetem pas 6 muajsh. Para kesaj moshe nuk
behet ekspertimi I grupeve te gjakut per ceshtje te atesise.
Analiza e ADN ka saktesi 100% dhe perdoret ne raste te eprcaktimit te atesise apo memesise.
Teknikat e percaktimit te ADN jane teper te ndjeshme ne gjurme mikroskopike te njollave te gjakut,spermes dhe djerses
ADN mitokondriale ndihmon id e kufomave te panjohura apo te pandehurve kur nuk ka ne vendngjarje ADN nukleare. Kjo tip
ADN vjen vetem nga nena.

Identifikimi I njollave te spermes

Ne raste krimesh seksuale

Percaktim aftesie per te fekonduar
Padi per njohje atesie

Ekzaminimi bhet ne trajte te lenget dhe te thate.

Ne forme te lenget percaktohet aftesia fekonduese (merret me masturbim)
Lengu spermatik perbehet nga spermatozoidet,lengu spermatik,leukocite
Spermatozoidet id deri ne 48h pas derdhjes
Identifikimi I njollave te thata behet kur ne tesha apo sende gjenden njolla te dyshimta sperme.
Prejardhja e tyre shikohet paraprakisht me rreze UV ku njollat duken te kalterta.
Metoda mikrokristaline dhe ngjyruese vene ne dukje elemente spermatike qe marrin ngjyre (metoda me te sigurta)
Percaktimi I grupit eshte I njejte si me gjakun sepse lengjet biologjike kane te njejtat sisteme grupore me gjakun

Identifikimi I qimeve dhe thonjve

Ceshtjet ML
+profili ADN
+permbajtja e drograve ne kufoma te dekompozuara
+semundje te qimeve/thonj
+papastertite ose manikyret

Qimet dhe thonjte jane inde per investigim sepse kane vecori ne profilin e ADN ,percaktimin e permbajtjes se drograve ne
kufoma te dekompozuara, papastertive etj

Ekzaminimi id I prejardhjes behet permes kqyrjes mikroskopike,kimike,serologjike deri ne profilin e ADN.

Profili I ADN behet vetem ne qimet me bulb sepse aty ka material gjenetik

Floket dhe qimet kane 3 shtresa

-kutikula - kortikalja -medularja (ka pigmentin)—ne floket e njeriut eshte e holle ose mungon fare

Rrenja e qimes ndryshon sipas mekanizmit te heqjes –dallohet kur ka rene apo kur eshte e shkulur

Balistika—shkenca qe studion demtimet nga armet e zjarrit

Faktoret plotesues te qitjes—gazet dhe flaka, bloza,kokrrizat e padjegura te barutit, vajrat e armes,pluhuri metalik

Vecorite e plages nga armet e zjarrit jane :

1.vrima e hyrjes
–e rrumbullaket ose ovale
-buzet jane te kthyera nga brenda
-brezi I ferkimit gri I zi nga pjeset e djegura te barutit
-brezi I dermishtjes
-mungesa e indit
2.Kanali –rruga qe pershkon predha neper trup nga vrima e hyrjes te vrima e daljes
3.Vrima e daljes
-e crregullt
-buze te kthyera nga jashte
-ska mungese indi
-pa brez ferkimi
-pa brez dermishtje

Plaget mund te jene :

-tejshpuese (me vrime hyrjeje dhe dalje)
-qorre (pa vrime hyrjeje dhe daljeje)
-tangenciale (formon nje kanal ne siperfaqe )
-pa kanal (plumbi hyn ne qarkullimin e gjaku )
-pa vrime dhe pa kanal (plumbi eshte futur ne rruge natyrale)

Ceshtjet ML qe perfshijne armet e zjarrit

1.percaktimi I demtimit nga arma e zjarrit
2.percaktimi I largesise se qitjes
3.percaktimi I drejtimit te qitjes (kalimi I predhes ne trup)
4.percaktimi I llojit te armes

Percaktimi I largesise se qitjes dhe drejtimit te qitjes?

A.LARGESIA
1.qitja nga larg  1-1.5m ska elemente plotesues te qitjes
2.qitja nga afer  vihet re rregullsi e plages, sa me afer qitja aq me shume elemente plotesues
3.qitja me puthitje elementet plotesues depozitohen ne kanal dhe ne vrimen e hyrjes ska gje

Qitja me puthitje ka keto elemente

a.forma e vrimes se hyrjes eshte e crregullt si trajte ylli nga carja e buzeve te vrimes hyrese si pasoje e kthimit mbrapsht te
gazeve te qitjes
b.prania e dermishtjes ekimotike perreth vrimes se hyrjes—stampa e tytes
c.prania e gjakut te kuq ne kanal
d.ne pjeset me inde te buta vrima e hyrjes eshte me e madhe

B.DREJTIMI
-para-mbrapa -mbrapa para - anash (mbeshtetemi ne vrimen e hyrjes dhe daljes)

C.KENDI I QITJES –I rendesishem per te percaktuar pozicionin e viktimes para goditjes

Koncepti plage-plagosje?
Plaga—koncept mjekesor qe nenkupton prishje anatomike dhe fizio te indit te traumatizuar
Plagosja—koncept juridik (percakton sa kjo plage rrezikon jeten e te demtuar) proces I shkaktimit te plages

Llojet e armeve dhe demtimet qe shkaktojne?

Percaktimi I llojit te armeve vendoset nga keto kritere
1.ne baze te diametrit te vrimes se hyrjes
2.ne baze te gezhojes se gjetur dhe predhes
3.ne baze te elementeve plotesues te qitjes
4.nga kqyrja e vendngjarjes
5.fenomeni key-hole –ku vrima hyrjes ka pamjen e vrimes se celesit qe dmth
–qitja eshte ne kend te ngushte
–plumbi kur kalon lekuren dhe kocken ndahet ne dy pjese ku njera vazhdon rrugen dhe tjetra del jashte (pamje e dyfishte)
6.tatuazhi I qitjes—copat e padjegura te barutit mbeten si pika te kuqe ne fytyre
7.pseudotatuazhi—ne fytyre bien copa xhami
8.vrimat e kockave jane ne forme koni –vrima e hyrjes : lamina interna eshte me e madhe se lamina eksterna –vrima e daljes :
eshte e kunderta

Llojet e armeve
A.Armet e gjuetise –cifte –shotgun : jane me tyte dhe pa viaska
kane fuqi te vogel balistike + jane me sacme qe fillimisht fluturojne bashke pastaj ndahen ne forme koni
jane plage qorre me mbetje te sacmeve,barutit,topave dhe shtypes

B.Armet jo tipike –te vjetra –si arma dhe plumbat prodhohen vete
kane fuqi balistike te vogel
shkaktojne plage te crregullta te medha me shume elemente plotesues te qitjes

C.Shperthimet –bombat –granatat

+demtimet nga shperthimi kur viktima ndodhet ne afersi
+demtim nga predhat fluturuese nga copat qe shkeputen qe depertojne trupin
+demtimet nga vala goditese
+demtimet nga djegjet direkt trupit dhe indirekte digjen nga objektet perreth
+demtimet nga shembjet e ndertesave
Traumat komplekse
->trauma qe shkaktohen me me shume se dy mekanizma dhe prek me shume se nje rregjion te trupit
bejne pjese:
-trauma e transportit
-rrezimet per se larti
-trauamt hekurudhore

Postulati I Lakortit –nese perplasen dy objekte ata shkembejne gjurme me njeri tjetrin
-trupi deformon makinen dhe le gjak ne te
-makina demton trupin dhe le bojen ne te

Traumat e transportit
a.kembesoret pesojne demtime
-nga goditja e pare -nga goditja e dyte -perplasja ne toke
Vihen re fraktura komplekse bilaterale (percaktohet niveli I perplasjes nga toka) dhe nese viktima shkelet nga rrotat
stampohen rrotat dhe dalin organet jashte
Mekanizmi I traumes se transp te kembesore
-goditje -perplasje -shkelje -zvarritje

b.ciklistet dhe motociklistet

c.brenda makines
-pasagjeret ne ndenjesen e pare pesojne fraktura te kembeve
-pasagjeret prapa shoferit pesojne perplasje koke dhe demtime te vertebrave cervikale
-shoferi ka stampim te timon ne gjoks, plage ne fytyre dhe balle,demtime te gjymtyreve
Me pak demtime ka : ndenjesja e pasme ne krah te kundert me shoferin

Traumat hekurudhore (shkaktohen nga demtime me te renda)

-ndarje e pjeseve te trupit -prani e shiritave ekimotike: brezi I shines dhe brezi I ferkimit
-shkakton demtime jo tipike (plage dhe fraktura)

Rastet ML perfshijne
-individet me aftesi te kufizuara (shurdhmemece)
-vetevrasje
-maskimi I nje vrasjeje (mungojne shiritat ekimotike)

Traumat e aviacionit—shoqerohen me demtime te renda, te ndryshme, te perziera me djegje)

Rrezimet nga lartesite (alpinistet,ne pune,depresioni) varet nga lartesia,pesha,mosha,sip ku bie

+ne kembe ka thyerje simetrike te kockave te kercirit dhe bazes se kafkes
+me mollaqe shkaktohet thyerje shtylle,frakture si rrjete merimange
a.demtimet e jashtme sperputhen me ato te brendeshme
b.demtimet jane nga njera ane e trupit
c.demtimet e jashtme jane simetrike
Demtimet nga agjente fizike

A.Djegjet
ka dy ceshtje qe perfshin ML : -percaktimi I shkalles se djegjes -nese ndosh gjalle apo i vdekur
Kufomat e djegura :
-ulje te peshes dhe vellimit te trupit -tkurrje e indeve, dhembe te dale jashte
-poza e boksierit -thyerje e eshtrave -lekure e thate dhe e zeze
-organet e brendshme demtohen me pak -gjaku behet I thate
Ne viktima qe I kane shpetuar vdekjes
a.lekura e leopardit (pasi flaka seshte e njetrajteshme shkakton shkalle te ndryshme djegjeje)
b.percaktohet dhe grada e djegjes
-ditet e para ka shok -kalon 1 jave kemi shok toksiko-septik -me shume se 1 jave infeksione

Percaktimi nese djegja ka ndodhur per se gjalli apo jo ?

Per se gjalli: -prani e blozes ne rruget e frymemarrjes -HbCO2 >40% eshte per se gjalli ,
HbCO2 <40% I diskutueshem
-syte e padjegura dhe pabloze (per se gjalli pasi eshte reflex mbrotjes mbyllja)

B.Temp e larta
-goditja nga te nxehtit -pika e djellit Mekanizmi : Asfiktik

C. Temp e ulta
Mekanizmi: bllokohet qendra e frymemarrjes , fibrilacion ventrikular
Kalon ne 4 shkalle si djegja
Pjesa me e madhe jane aksidentale
Shenja: poza kruspull, lekura e pates, lekure e zbehte, njolla kufomore roze, prania e njollave hemorragjike ne stomak (njollat
e Vishnjevcit) , pakesimi I glikogjenit ne hepar

D.Elektrotrauma
1.rryma elektrike Mekanizmi: me kontakt (dy percjelles) ne distance( me hark elektrik)
Mekanizmi: Asfiksi, Fibrilacion ventrikular
Shenja: -si krater vullkani Trupi percjell rryme pasi ka uje
-jep paralize SNQ
-aritmi kardiake
Elektriciteti ka shenjat hyrese dhe dales por kanal virtual
-lekura e vendhyrjes ka fenomenin e metalizimit : depozitimi I bakrit
-rrymat me temp te larte shoqerohen dhe me djegje

2.Goditja nga rrufeja

Shenja e degeve te pemeve—shirita roze qe shfaqen e zhduken pas 24hRrufeja bie mbi terminacionet nervore duke shkaktuar
demtim te eneve te gjakut
Demtimi nga perplasja—rrufeja ka fuqi mekanike duke hedhur dhe perplasur viktimen

Kategorite e demtimeve trupore

1.Rrahja
-e parendesishme kur nuk cenon shendetin dhe nuk ul aftesine per pune (dermishtjet,ekimozat—denimi me gjobe)
-kur shkakton uljen e aftesise per pune me me pak se 9 dite denohet deri 6 muaj burg

2.Plagosja e lehte
-kur nuk shoqerohen me dukuri te rrezikshme per jeten dhe nuk lene pasojen e humbjes se perhershme te aftesise per pune
mbi 1/3
-shoqerohet me uljen e aftesise se perkohshme per pune >9dite
3.Plagosja e rende
-plagosje e rrezikshme per jeten ne castin e shkaktimit (rrezikojne jeten e te demtuarit ne castin e ngjarjes po mos jepet
ndihma mjekesore/pavaresisht ndihmes con ne nderlikime te renda ose vdekje)
-humbje shikimi (verbim I plote dhe I perhershme I te dy syve)
-humbje degjimi (degjimi I zerit te larte ne distance te vogel)
-humbjen e funksionit te nje organi
-nderprerje shtatzanie -shemtim I perhershem -semundje psikike
-cdo tronditje tj qe ka patur si pasoje humbjen e perhershme te aftesise per pune >1/3

Percaktimi nese demtimet jane per se gjalli apo jo ?

Per se gjalli :
-hemoragji e brendshme me infiltrim te indeve
-hemorragji e jashtme me tesha te njollosura
-largimi I buzeve te plages
-reax inflamator dhe edema traumatike
-emboli ajrore (nga demtimi I venave te qafes)
-prani ne stomak e gjakut te gelltitur

Per se vdekuri :
-buzet e plages jane te leshuara, te puthitura, te zbehta
-nuk ka derdhje gjaku por dhe kur eshte I pranishem eshte I paket e sdel me force

Simulimet
mashtrim I ndergjegjshem qe ka te beje me nxitjen,imitimin ose rendimin e turbullimeve patologjike subjektive dhe
objektive.
Format:
a. Simulimi—paraqitje e rreme e realitetit (nje semundje ose shenjat e nje semundje te paqene)
b.Acarimi—teprimi I shenjave te nje semundje qe ekziston
c.Disimulimi—fshehja dhe mbulimi I nje semundjeje qe ekziston ne te vertete
d.Vetdemtimi—demtim I trupit me paramendim nga vete personi ose me ndihmen e te tj

Asfiksia
crregullime te shendetin qe sjellin vdekjen nga mungesa e O2 ne organizem
Ndahet ne
a.nga shtypja
-varja -mbytja me lak -mbytja me duar -shtypja e kraharorit dhe barkut
b.nga zenia
-e vrimave te hundes dhe gojes -rrugeve te frymemarrjes me trupa te huaj
c. te tjera
-te ftohtit -elektriciteti -helmime dhe drogra
d.asfiksia seksuale si forme eksitimi
e.ekzekutimi me varje

Shenjat e pergjithshme te vdekjes asfiktike?

A.Te jashtme
-njolla shume te shprehura, pika te vogla hemorragjike sepse gjaku mbetet I lengshem
-cianoze e fytyres dhe thonjve
-pika hemorragjike ne sy
-ejakulacion dhe defekim I pavullnetshem
-kalbezim I shpejte
-dalja jashte e syve dhe gjuhes
-shkume nga goja

B.Te brendeshme
-gjaku I kuq I erret dhe I lengshem
-njolla hemorragjike (tardie ne zemer dhe pulmon)
-organet te kongjestionuara dhe hiperemike
-emfizeme dhe edeme pulmonare

Varja dhe mbytja me lak ndryshimet ?

Varja eshte asfiksi nga shtrengimi I qafes me ane te nje laku qe terhiqet nga trupi
-aksidentale -vrasje -vetevrasje
klasifikohet ne
a.tipike (nyja e litarit lidhet mbrapa qafe)
b.atipike (nyja lidhet anash ose para)
c.e plote (trupi nuk takon token)
d.jo e plote (trupi prek token)
Mekanizmi I vdekjes nga varja:
-Komprimi I rrugeve te frymemarrjes
-refleksogjen—shtypja e nervave
-shtypja e eneve te gjakut (a.carotis dhe a.vertebralis )

Shenja specifike te varjes

1.brazda e strangulimit
-e thelluar -e skuqur -e pjerret -me zona te nderprera
2.shenja te brendeshme
-carja e karotideve -thyerje e kockave
3.dalja e gjuhes jashte dhe kafshimi midis dhembeve

Ne rastin e varjes pas vdekjes brazda e strangulimit eshte e bardhe

Nese personi eshte vrare me varje shoqerohet me rrezim te trupit dhe thyerje te vertebrave
Ne rast suicidi si pasoje e konvulsioneve kemi ferkim e litarit ne vendin e fiksimit

Mbytja me lak
-e ngjashme me varjen por ndryshon forca qe mbyt sepse ushtrohet nga dikush tjeter ne rast vrasjeje
-nese tentohet suicid ulja O2 shkakton dobesim te muskujve duke cuar ne leshim te lakut (nuk mbytet)

Dallimi varje-mbytje me lak

Varja—brazda e strangulimit eshte e pjerret,jo e njetrajteshme, pa shenjen e nyjes
Mbytja me lak—brazda e strangulimit horizontale, e njetrajteshme, pa nderpreje me shenje e nyjes, vihen re shenja
perleshjeje.

Mbytja me duar
-vrasje -shkaktohet nga shtypja me duar e qafes nga nje person tjeter
Mekanizmi: shtypja e zonave refleksogjene (nervat)
Shenja specifike
-shenja e gishtave ne qafe  mollza ne forme ekimozave, thoi, dermishtje
-demtime te brendshme te qafes
-shenja te perleshjes

Shtypja e barkut dhe e gjoksit

-quhet asfiksi traumatike
-ndodh kur gjoksi dhe barku shtypen nga pesha te medha
-bllokimi I toraksit nga pesha rrit presionin arterial duke bere qe gjaku te kthehet ne jugulare te cilat skane valvula ndersa vena
subclavia dhe cava qe kane valvula nuk lejojne gjakun te kthehet. Ky mekanizem con ne shfaqjen e shenjes : Maska Ekimotike
fytyra dhe gjoksi jane ekimotike, kufiri I poshtem I maskes eshte kufiri I siperm I ushtrimit te shtypjes. Haset ne rrezim e
ndertesave, termete
Burking—kombinimi I shtypjes se barkut dhe kraharorit me zenien e hundes

Mbytja nga zenia e rrugeve te frymemarrjes

1.Zenia e vrimave te hundes dhe te gojes
-vrasje,suicid,aksidentale
-realizohet me duar/materiale te buta
-vdekja ndodh nga asfiksia
-shoqerohet me bradikardi, dobesim frymemarrjes, ngulcime, ngadalesim I SNQ
Kerkohen te viktima : -shenja ne hunde, gojeekimoza dhe shenja te materialeve te perdorura

Mbytja me qese plastike ne koke

vdekja vjen ng harxhimi I O2 ose ngjitja ne fytyre e qeses
-nese qesja ka lageshtire eshte vene per se gjalli

Mbytja e femijes ne gji

zenie e vrimave te hundes nga mbeshtetja ne gji

Zenia nga trupat e huaj

-zenie nga masa ushqimore -regurgitimi I te vjellave -trupat e huaj
Ndeshet ne femije dhe pleq
Trupi I huaj jep Atelektaze pulmoni qe shihet ne Grafi
Trupi mund te vendoset midis laringut dhe bifurkimit te trakese/ ose me tej
Mekanizmi:
1.reflektore—duke u bllokuar nje bronk ka spazma reflektore te bronkut tj
2.bllokimi I rrugeve te frymemarrjes
Nese kalimi I masave te regurgituara ne rruge eshte per se gjalli arrijne deri ne alveola kurse pas vdekjes ne trake

Café coronary sindrom—te moshuar te mbiushqyer qe vdesin duke ngrene. Ne autopsi gjenden masa ushqimore ne rruge te
frymemarrjes

Mbytja ne uje Format:

a.aspirative (e njome) –H2O futet ne rruget e frymemarrjes dhe shkakton IK
b.spastik (e thate) –spazma te forta te laringut nga nje reflex vazal
c.e perzier
d.reflektore—krioalergjia nga kontakti I menjehershem me ujin e ftohte (pa shenja asfiktive)
e.vdekje nga nje demtim para se viktima te futet ne uje
f.vdekje nga nje demtim kur eshte fut ne uje

Shenjat specifike te asfiksise nga mbytja ne uje dhe ndryshimet kufomore:

a.kerpudha shkumore –shkume e bardhe ne goje e hunde e formuar nga O2 dhe uji
b. lekura e pates—emfizeme e mushkerive dhe prania e njollave blu ne te
c.prania e reres ne rruget e frymemarrjes
d.behen analiza kimike te gjakut :
-nese uji eshte I kripur—gjau trashet
-prova e densitetit te krahasuar
-prova e krioskopise Ndryshimet e kufomes ne H2O
-trupi fillimisht qendron ne pjesen e siperme te ujit me pas ndodh inhibimi ujor I indeve dhe kufoma fundoset
-formimi I gazeve ne kufome dhe eleminimi ben qe kufoma te ngrihet ne siperfaqe
-me vone ndodh macerimi rrudhosje dhe zbardhje e lekures me vone dhe shqitja e lekures

Percaktimi I kohes se qendrimit te kufomes ne uje behet permes :

a.paraziteve
-pleshtat qendrojne 24-27h gjalle
-morrat 12-48h gjalle
-askaridet 2-4h

Macerimi percaktimi I kohes se qendrimit te trupit ne uje

-fillon 3-6h -lekura shqitet pas 10-15 dite
-pas 1 muaj shqiten dhe thonjte –Doreza e vdekjes (bien dhe floket)

Ndryshimet mes mbytjes dhe vdekjes ne uje

Mbytja—kalon ne fazat e mbytjes duke u zhytur dhe dale gjate te cilave gelltit dhe aspiron shume uje, kerkon ndihme
Shenja specifike :
-frymemarrje e thelle -kolle -konvulsione -frymemarrja nderpritet -zemra ndalon

Vdekja ne uje—mungojne dy elementet e mbytjes. Ndryshimet kufomore jane te njejtat me mbytjen

Helmimet
Ekspertimi ML ne helmime
-rrethanat e ceshtjes/deshmitaret
-kqyrja e vendit te ngjarjes
-shenjat klinike nese personi ka ardhur gjalle
-ekzaminimi I kufomes ne vendin e ngjarjes dhe morg si dhe marrja e kampioneve per ekz toksiko

Ndryshimi I autopsise normale nga helmimi

-mosperdorimi I ujit
-ajrosja e mire (duhet pasur kujdes personeli)
-vegla shume te pasterta
-merret material –stomaku me permbajtje , 1/3 heparit, 1 veshke, gjak urine
-materialet nuk fiksohen ne formaline
-ekz toksiko tregon prani ose mungese helmi
-perdoren metoda te polarografise : spektrofotometria dhe kromatografia ne leter

A.Acidet dhe bazat

-bazat japin demtime te renda ne thellesi sepse tresin lendet proteinike te indeve
-acidet mpiksin lendet proteinike duke formuar kore dhe duke mos depertuar ne thellesi
-kur merren oral shkaktojne shok deri vdekje nga edema laringut
-ne ekz kufome duket djegje e aparatit GI dhe perforime ose kore

B.oksidi I karbonit
-doza vdekjeprurese ne ajer eshte 0.1
-lidhet me Hb dhe largon O2 –ne mungese te O2 kemi HbCO
-ne ekz kufome duket ngjyra roze jashte dhe brenda, shenjat e asfiksise

C.Arseniku
-doza letale eshte 0.1-0.2g
-format jane -GI -nervore -kronike
Mekanizmi:
-ulja e proceseve jetesore
-ulja e frymemarrjes indore
-demtimi I sistemit nervor
Ekz I kufomes ne thonj , kocka ,qime grumbullohet arsenik

D.Alkooli etilik
-Doza letale eshte 79/kg peshe
-vepron ne SNQ ne fillim nxit pastaj frenon
-ne dehjen patologjike personi mund te beje krime dhe konsiderohet I papergjegjshem
Ekz I kufomes: era alkolike e organizmit , fryrje dhe mbushje me gjak e org te brendshme , merret gjak dhe urine per ekz

E.Alkooli metilik
-Doza letale eshte 30-100g
Mekanizmi: ndryshon frymemarrjen indore
Ekz kufomes: mbushja me gjak e org te brendeshme dhe pika hemorragjike, ndryshime degjenerative te n.optik dhe retines

F. Opiumi dhe lendet narkotike (morfina, kodeina, kokaina)

-perdoren per qellime mjekesore qe cojne shpejt ne toksikomani
-merren per qellime suicidi—nga overdoza
Mekanizmi: frenojne SNQ dhe qendren e frymemarrjes, shfaqen shenja vdekjes asfiktike
G.Fosfoorganiket (fostoksina)
-nxisin sistemin nervor vegjetativ
-shfaqen shenja te vdekjes asfiktike (mioze, ndryshime degjenerative te organeve)
Fostoksina
-nen veprimin e lageshtise leshon fosfina
-futet ne gjak dhe vepron ne SNQ duke nxitur e me pas duke frenuar
-behet analiza kolirometrike por mund te jape dhe rezultate fals pozitive

Akt deshmia ML

A.mbi ekz e shtetasit

1. cfare demtimesh konstatohet ne trup
2. mjeti I shkaktimit
3. kategorizimi I demtimit
a.Krimet kunder shendetit
-ekspertimet ne dhunimet trupore (plagosje e rende—mbi 9 dite pushim, rrahje—deri 9 dite pushim)
b.Krimet kunder jetes -vrasje -vetvrasje -aksidentale
B.Rrethanat e ceshtjes
C.Ekzaminimi objektiv
D.Konkluzioni -lloji I demtimit -mjeti -kategorizimi