Professional Documents
Culture Documents
श्री ज्ञानदेव हरिपाठ
श्री ज्ञानदेव हरिपाठ
ननरुं तर हे चि ध्यान ॥२॥ मकर कुं डले तळिती श्रिणी । कुंठी कौस्तभमणी विराजीत ॥३॥ तका
म्हणे माझे हे चि सिव सख । िाहीन श्रीमख आिडीने ॥४॥तळशी हार गळा कासे विताुंबर । आिडे
॥ एक ॥ दे िाचिये द्िारीुं उभा क्षणभरी । तेणें मक्तत िारी साचियेल्या ॥१॥ हरर मखें म्हणा हरर
मखें म्हणा।िुंण्यािी गणना कोण ् करी ॥२॥ असोनन सुंसारीुं क्जव्हे िेग करी । िेदशास्र उभारी
बाह्या सदा ॥३॥ ज्ञानदे ि म्हणे व्यासाचिया खणा । द्िारकेिा राणा िाुंडिाुंघरीुं ॥४॥ हरर मखें
॥ दोन ॥ िहूुं िेदीुं जाण साहीशास्रीुं कारण । अठराही िराणें हररसी गाती ॥१॥ मुंथनी निनीता
तैसें घे अनुंता । िायाुं व्यथव कथा साुंडी मागव ॥२॥ एक हरर आत्मा जीिशशि सम । िायाुं तू
दगवमा न घाली मन ॥३॥ ज्ञानदे िा िाठ हरर हा िैकुं ठ । भरला घनदाट हरर सदसे ॥४॥ हरर मखें
अगण । हररिीणें मन व्यथव जाय ॥२॥ अव्यतत ननराकार नाहीुं ज्या आकार । जेथनन िरािर
त्यासी भजें ॥३॥ ज्ञानदे िा ध्यानीुं रामकृष्ण मनीुं । अनुंत जनमाुंनी िण्य होय ॥४॥ हरर मखें
॥ िार ॥ भािें िीण भक्तत भक्ततविण मक्तत । बळें िीण ् शक्तत बोलुं नये ॥१॥ कैसेनन दै ित
प्रसनन त्िररत । उगा राहें ननिाुंत शशणसी िायाुं ॥२॥ सायासें कररसी प्रिुंि सदनननशीुं । हररसी न
भजसी किण्या गणें ॥३॥ ज्ञानदे ि म्हणें हररजि करणें । तटे ल िरणें प्रिुंिािें ॥४॥ हरर मखें
॥ िाि ॥ योगयागविचि येणें नोहे शसद्िी । िायाुंचि उिाचि दुं भ िमव ॥१॥ भािेंविण दे ि न कळे
नन:सुंदेह । गरुविण अनभि कैसा कळे ॥२॥ तिें िीण दै ित सदिल्याविण प्राप्त । गजेंविण सहत
॥ सहा ॥ सािबोि झाला तो नरोननयाुं ठे ला । ठायीुंि मराला अनभिें ॥१॥ कािरािी िाती
उजळली ज्योनत । ठायीुंि समाक्प्त झाली जैसी ॥२॥ मोक्षरे ख आला भाग्यें विनटला । सािि
ूुं ा
अुंककला हररभतत ॥३॥ ज्ञानदे िा गोडी सुंगनत सज्जनीुं । हरर सदसे जनीुं आत्मतत्िीुं ॥४॥ हरर
॥ सात ॥ ििवताप्रमाणे िातक करणें । िज्रलेि होणें अभततासी ॥१॥ नाहीुं ज्याुंसी भक्तत ते
िनतत अभतत । हररसी न भजत दै िहत ॥२॥ अनुंत िािाळ बरळती बरळ । त्याुं कैंिा दयाळ
िािे हरर ॥३॥ ज्ञानदे िा प्रमाण आत्मा हा ननिान । सिाांघटीुं िूणव एक नाुंदे ॥४॥ हरर मखें म्हणा
॥ आठ ॥ सुंताुंिे सुंगतीुं मनोमागव गनत । आकळािा श्रीिनत येणें िुंथें ॥१॥ रामकृष्ण िािा भाि
हा जीिािा । आत्मा जो शशिािा राम जि ॥२॥ एकतत्ि नाम साचिती सािन । द्िैतािें बुंिन
प्रल्हादीुं त्रबुंबला । उद्ििा लािला कृष्णदाता ॥५॥ ज्ञानदे ि म्हणे नाम हें सलभ । सिवर दलवभ
विरळा जाणे ॥६॥ हरर मखें म्हणा हरर मखें म्हणा।िुंण्यािी गणना कोण ् करी
॥ नऊ ॥ विष्णविण जि व्यथव त्यािें ज्ञान । रामकृष्णीुं मन नाहीुं ज्यािें ॥१॥ उिजोनी करुं टा
नेणें अद्िय िाटा । रामकृष्णीुं िैठा कैसा होय ॥२॥ द्िैतािी झाडणी गरुविण ज्ञान । तया कैिें
कीतवन घडे नामीुं ॥३॥ ज्ञानदे ि म्हणे सगण हें ध्यान । नामिाठ मौन प्रिुंिािे ॥४॥ हरर मखें
॥ दहा ॥ त्ररिेणीसुंगमीुं नाना तीथे भ्रमी । चित्त नाहीुं नामीुं तरी तें व्यथव ॥१॥ नामासी विनमख
तो नर िाविया । हररिीण िाुंिया न िािे कोणी ॥२॥ िराणप्रशसद्ि िोशलले िाल्मीक । नामें
तीनही लोक उद्िरती ॥३॥ ज्ञानदे ि म्हणे नाम जिा हरीिें । िरुं िरा त्यािें कळ शद्ि ॥४॥ हरर
समरस झालें । तैसें नामें केलें जिताुं हरर ॥२॥ हरर उच्िारण मुंर िै अगाि । िळे भूतबािा भेणे
यािे ॥३॥ ज्ञानदे ि म्हणे हरर माझा समथव । न करिे अथव उिननषदाुं ॥४॥ हरर मखें म्हणा हरर
॥ बारा ॥ तीथव व्रत नेम भािेंविण शसद्चि । िायाुंचि उिाचि कररसी जनाुं ॥१॥ भािबळें आकळे
येऱ्हिीुं नाकळे । करतळीुं आुंिळे तैसा हरर ॥२॥ िाररयािा रिा घेताुं भूशमिरी । यत्न िरोिरी
॥ तेरा ॥ समाचि हररिी सम सखें िीण । न सािेल जाण द्िैतबद्चि ॥१॥ बद्िीिें िैभि अनय
नाहीुं दजें । एका केशिराजें सकळ शसद्चि ॥२॥ ऋद्चि शसद्चि ननिी अिघीि उिाचि । जुंि त्या
िरमानुंदीुं मन नाहीुं ॥३॥ ज्ञानदे िी रम्य रमलें समािान । हररिें चिुंतन सिवकाळ ॥४॥ हरर मखें
॥ िौदा ॥ ननत्य सत्य शमत हररिाठ ज्यासी । कळीकाळ त्यासी न िाहे दृष्टी ॥१॥ रामकृष्ण
उच्िार अनुंतराशी ति । िािािे कळि िळती िढें ॥२॥ हरर हरर हरर मुंर हा शशिािा । म्हणती
जे िािा तयाुं मोक्ष ॥३॥ ज्ञानदे िा िाठ नारायण नाम । िाविजे उत्तम ननजस्थान ॥४॥ हरर मखें
॥ िुंिरा ॥ एक नाम हरर द्िैतनाम दरी । अद्िैत कसरी विरळा जाणें ॥१॥ समबद्चि घेताुं
समान श्रीहरर । शमदमाुंिरी हरर झाला ॥२॥ सिाांघटीुं राम दे हाुंदेहीुं एक । सूयव प्रकाशक
सहस्ररश्मी ॥३॥ ज्ञानदे िा चित्तीुं हररिाठ नेमा । माचगशलया जनमा मतत झालों ॥४॥ हरर मखें
॥ सोळा ॥ हररनाम जिे तो नर दलवभ । िािेसी सलभ रामकृष्ण ॥१॥ राम कृष्ण नामीुं उनमनी
सािली । तयासी लािली सकळ शसद्िी ॥२॥ शसद्चि बद्चि िमव हररिाठीुं आले । प्रिुंिी ननिाले
सािसुंगे ॥३॥ ज्ञानदे िा नाम रामकृष्ण ठसा । येणें दशसदशा आत्माराम ॥४॥ हरर मखें म्हणा हरर
॥ सतरा ॥ हररिाठकीनतव मखें जरी गाय । िविरचि होय दे ह त्यािा ॥१॥ तिािे सामर्थ्ये
तविननला अमूि । चिरुं जीि कल्ि िैकुं ठीुं नाुंदे ॥२॥ मातवृ ितभ्र
ृ ाता सगोर अिार । ितभज
व नर
॥ अठरा ॥ हररिुंशिराण हररनाम कीतवन । हररविण सौजनय नेणें काुंहीुं ॥१॥ त्या नरा लािलें
िैकुं ठ जोडलें । सकळ घडलें तीथावटन ॥२॥ मनोमागें गेला तो तेथे मकला । हररिाठीुं क्स्थरािला
तोचि िनय ॥३॥ ज्ञानदे िा गोडी हररनामािी जोडी । रामकृष्णीुं आिडड सिवकाळ ॥४॥ हरर मखें
िमव । िाउगाचि श्रम व्यथव जाय ॥२॥ हररिाठीुं गेले ते ननिाुंतचि ठे ले । भ्रमर गुंतले समनकशळके
॥३॥ ज्ञानदे िाुं मुंर हररनामािे शस्र । यमें कळगोर िक्जवयेले ॥४॥ हरर मखें म्हणा हरर मखें
॥ विस ॥नामसुंकीतवन िैष्णिाुंिी जोडी । िािे अनुंत कोडी गेली त्याुंिी ॥१॥ अनुंत जनमाुंिे ति
एक नाम । सिवमागव सगम हररिाठ ॥२॥ योग याग किया िमाविमव माया । गेले ते विलया
हररिाठीुं ॥३॥ ज्ञानदे िा यज्ञ याग किया िमव । हररविण नेम नाहीुं दजा ॥४॥ हरर मखें म्हणा हरर
॥ एकविस ॥काळ िेळ नाम उच्िाररताुं नाही । दोनही िक्ष िाहीुं उद्िरती ॥१॥ रामकृष्ण नाम
सिव दोषाुं हरण । जडजीिाुं तारण हरर एक ॥२॥ हररनाम सार क्जव्हा या नामािी । उिमा त्या
॥ बाविस ॥ ननत्यनेम नामीुं ते प्राणी दलवभ । लक्ष्मीिल्लभ तयाुं जिळी ॥१॥ नारायण हरर
नारायण हरर । भक्तत मक्तत िारी घरीुं त्याुंच्या ॥२॥ हररविण जनम नरकचि िैं जाणा । यमािा
॥ तेविस ॥ सात िाुंि तीन दशकाुंिा मेळा । एक तत्तिीुं कळा दािी हरर ॥१॥ तैसें नव्हे नाम
सिवर िरीष्ठ । तेथें काुंहीुं कष्ट न लागती ॥२॥ अजिा जिणें उलट प्राणािा । तेथेंसह मनािा
ननिावर असे ॥३॥ ज्ञानदे िा क्जणें नामें विण व्यथव । रामकृष्णीुं िुंथ िशमयेला ॥४॥ हरर मखें म्हणा
॥ िौविस ॥ जि ति कमव किया नेम िमव । सिाांघटीुं राम भाि शद्ि ॥१॥ न सोडी हा भािो
टाकी रे सुंदेहो । रामकृष्ण टाहो ननत्य फोडी ॥२॥ जानत वित्त गोत कलशील मात । भजकाुं
त्िरीत भाियतत ॥३॥ ज्ञानदे िा ध्यानीुं रामकृष्ण मनीुं । िैकुं ठभिनी घर केलें ॥४॥ हरर मखें
॥ िुंिविस ॥ जाणीि नेणीि भगिुंतीुं नाहीुं । हररउच्िारणीुं िाही मोक्ष सदाुं ॥१॥ नारायण हरर
उच्िार नामािा । तेथें कशळकाळािा रीघ नाहीुं ॥२॥ तेथील प्रमाण नेणिें िेदाुंसी । तें जीिजुंतूुंसी
केंिी कळे ॥३॥ ज्ञानदे िा फळ नारायण िाठ । सिवर िैकुं ठ केलें असे ॥४॥ हरर मखें म्हणा हरर
॥ सव्िीस ॥ एक तत्ि नाम दृढ िरीुं मना । हरीसी करुणा ये ईल तझी ॥१॥ तें नाम सोिें रे
राम-कृष्ण गोविुंद । िािेसी सद्गद जिे आिीुं ॥२॥ नामािरतें तत्ति नाहीुं रे अनयथा । िायाुं
आणणका िुंथा जासील झणीुं ॥३॥ ज्ञानदे िा मौन जि माळ अुंतरी । िरोनी श्रीहरर जिे सदाुं ॥४॥
॥ सत्तािीस ॥ सिव सख गोडी साही शास्रें ननिडी । ररकामा अिवघडी राहूुं नको ॥१॥ लसटका
व्यिहार सिव हा सुंसार । िायाुं येरझार हररिीण ॥२॥ नाम मुंर जि कोटी जाईल िाि ।
रामकृष्णीुं सुंकल्ि िरुनन राहें ॥३॥ ननजिवृ त्त हे काढी सिव माया तोडी । इुंसियाुंसिडी लिू नको
॥४॥ तीथी व्रतीुं भाि िरी रे करुणा । शाुंनत दया िाहणा हरर करी ॥५॥ ज्ञानदे िा प्रमाण
ननिवृ त्तदे िीुं ज्ञान । समाचि सुंजीिन हररिाठ ॥६॥ हरर मखें म्हणा हरर मखें म्हणा।िुंण्यािी
॥ अठठािीस ॥ अभुंग हररिाठ असती अठ्ठािीस । रचिले विश्िासें ज्ञानदे िें ॥१॥ ननत्य िाठ करी
इुंिायणीतीरीुं । होय अचिकारी सिवथा तो ॥२॥ असािें एकाग्ीुं स्िस्थ चित्त मनीुं । उल्हासेंकरूनी
स्मरािा हरर ॥३॥ अुंतकाळी तैसा सुंकटािे िेळीुं । हरर त्या साुंभाळी अुंतबावह्य ॥४॥
सुंतसज्जनाुंनी घेतली प्रिीनत । आळसी मुंदमनत केिीुं तरे ॥५॥ श्रीगरु-ननिवृ त्तििन तें प्रेमळ ।
तोषला तात्काळ ज्ञानदे ि ॥६॥ हरर मखें म्हणा हरर मखें म्हणा।िुंण्यािी गणना कोण ् करी
भजन:।।जय जय राम कृष्ण हरी।।