Piet van den Broek overleden

Op zondag 26 oktober 2008 overleed Piet van den Broek in het Hof van Egmont waar hij sinds
enkele weken verbleef. Hij was op 6 maart 92 jaar geworden. Half augustus was hij voor het
laatst aanwezig op het maandagavond beiaardconcert en tijdens zijn korte verblijf in de kliniek
tot 29 september was hij ook daar nog actief bezig met zijn computer. Vol belangstelling
informeerde hij naar de uitslag van de Koningin Fabiolawedstrijd en het verloop ervan.
Het zal even wennen worden voor de muziekliefhebbers want 70 jaar geleden, in 1938 werd Piet
van den Broek, na het behalen van het einddiploma aan het Lemmmensinstituut, aangesteld tot
hulporganist aan de Sint-Romboutkathedraal. Hiermede startte zijn muzikale loopbaan die
hoofdzakelijk in het Mechelse zou verlopen.
En die loopbaan werd gevormd en geboetseerd door drie elementen: een grote bescheidenheid,
een no-nonsense professionele
instelling en een onwrikbaar
plichtsbewustzijn.
De bescheidenheid van Piet van den
Broek was haast legendarisch. Nooit
zou hij zich opdringen, nooit naar een
rol op het voorplan streven. Wat hem
echter niet belette om alles wat hij
deed met grote zorg voor te bereiden
en zijn opdrachten steeds punctueel na
te komen. Zo had hij er ook geen
moeite mee om lange tijd in de
schaduw van zijn leermeesters Staf
Nees en Flor Peeters te werken, Piet
bleef altijd even correct en
professioneel. Toen in 1965 Staf Nees onverwacht overleed stond Piet van den Broek klaar om
alle taken van deze grootmeester over te nemen.
De professionele ingesteldheid van Piet van den Broek werd door hem verheven tot een nieuwe
kunstvorm: grondige voorbereiding tot in de kleinste details, verantwoorde en logische opmaak
van programma’s, alertheid voor de omstandigheden en nakomen van de afspraken met de precisie
van een Zwitsers uurwerk.
Zijn plichtsbewustzijn maakte dat hij nooit een afspraak miste, nooit te laat kwam en altijd goed
voorbereid was. Met Piet van den Broek was improvisatie uitgesloten.
Dit alles gaf aanleiding tot even legendarische anekdotes. Hij had als leraar orgel aan het
Lemmensinstituut steeds een klein opschrijfboekje bij de hand en daarin werden met een
stompje potlood zorgvuldig alle fouten en tekortkomingen van de leerling genoteerd. Bij de
volgende les werd ontsnappen aldus onmogelijk gemaakt. Maar ook op de partituren die hij
gebruikte als dirigent van de Koninklijke Kunstkring Edgard Tinel, werden allerlei aanduidingen
genoteerd met hetzelfde stompje potlood: historische gegevens over componist en tekstdichter,
over eerste uitvoering, over toonopgave en over de aanduidingen voor de begeleider. Niets werd
aan het toeval overgelaten. En wanneer Piet ergens (zoals veelvuldig gebeurde) inviel om een
kerkdienst te spelen dan wilde hij vooraf tot in het kleinste detail afspraken over het verloop
ervan en de muziek. Dit was nodig om zich voor te bereiden want het resultaat moest perfect
zijn.
Zijn veelzijdigheid wordt geïllustreerd door de veelheid van functies die hij uitoefende. Als
uitvoerend kunstenaar was hij organist en stadsbeiaardier. Vooral als beiaardier profileerde Piet
van den Broek zich tot een begenadigd kunstenaar, die virtuoos en technisch perfect de muziek
en de inhoud naar voor bracht. Hij ontpopte zich zo tot de waardige opvolger van zijn
voorgangers Jef Denyn en Staf Nees. Voorwaar geen gemakkelijke taak!
Hij werd leraar aan het Lemmensinstituut en aan de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn waarvan
hij in 1965 de directeur werd. Van deze belangrijke taak kweet hij zich met dezelfde
zorgvuldigheid en professionalisme. Niets ontging zijn alziend oog, steeds was hij beschikbaar
voor de leerlingen die hij aanmoedigde en stimuleerde. Doelbewust en met veel doorzicht zou hij
de beiaardschool verder wereldwijd propageren en de historische waarde van het
beiaarddiploma benadrukken.
Als begeleider en later als dirigent van de Koninklijke Kunstkring Edgard Tinel gaf hij vele
concerten en bouwde een rijk repertorium uit met een groot aandeel van onze eigen muziek. De
programma’s van deze concerten zijn ondertussen schoolvoorbeelden geworden. Ook aan
vernieuwende initiatieven zoals de zondagnamiddagconcerten in historische tuinen in Mechelen
werden door hem georganiseerd.
Hij ondernam 3 concertreizen naar de Verenigde Staten en Canada, hij was driemaal laureaat van
het internationaal Beiaardconcours in Hilversum (Nl), hij adviseerde bij talloze nieuwe en
vernieuwde beiaarden en hij adviseerde bij orgelrestauraties.
Ondertussen legde hij een immens archief aan van orgel-, beiaard- en koormuziek en met
documenten van onschatbare historische waarde. Tientallen werken met opdracht en
correspondentie waren voor hem een onderwerp van studie. Belangrijk ook zijn de persoonlijke
notities die hij zijn ganse leven lang maakte bij optredens, concerten en gebeurtenissen. Dit
alles vormt een belangrijk “geheugen” van de Mechelse muziekgeschiedenis.
Piet van den Broek beleefde inderdaad mee de hoogdagen van het muziekleven in Mechelen met
figuren als Jules Van Nuffel, Flor Peeters, Jules Vyverman, Staf Nees, Vic Nees, Edgard De
Laet, Hubert Van Vaeck, Karel Devos, Jos Lerinckx, Marinus De Jong, Marcel Andries, en Jos
Joris. Maar ook de gloriedagen van het Sint-Romboutskoor dat hij jarenlang heeft begeleid en
de Zingende Engelen met Madeleine Jacobs in de Hanswijkprocessie die hij op de rijdende
beiaard steeds begeleidde.
Nadat hij met pensioen ging bleef Piet van den Broek nog even actief betrokken bij het
muziekleven: hij woonde haast alle concerten bij, volgde de uitvoerders en koren, gaf raad en
advies aan jonge kunstenaars en stelde gul zijn archief ter beschikking van wie er om vroeg. Zijn
fenomenaal geheugen kwam daarbij goed van pas. Tot maart 2008 bleef hij nog steeds actief als
organist in de kapel van het rusthuis "Hof van Egmont" en heeft hij vele keren belangloos het
orgel bespeeld tijdens uitvaartdiensten.
Piet van den Broek is een voorbeeld van een professioneel ingesteld veelzijdig kunstenaar die als
een gedegen ambachtman zijn werk deed, vaak ongezien en steeds in alle bescheidenheid. Wij
zullen ons van de leemte die hij achterlaat – zoals dikwijls het geval is – slechts achteraf bewust
worden.

Urbain Van Asch

Hofstade 28 oktober 2008