Ngarkese elektrike qujame

sasine e elektricitet te cilen e kane bashkerisht teprica e nje lloji te grimcav

e elementare ( protoneveose elektroneve ).-Levizja progressive e elektroneve te
lira paraqet dukurine e rrymes elektrike ose
thjeshte rrymen elektrike.-Intensitet I rrymes elektrike
pershkruhet me sasine e elektricitetit qe kalon neper nje vend te caktuar te -ha
pesires Brenda njekohe te caktruar dhe llogaritet me shprehjen i=q/t (A).Ligji I
Kulonit
thote:1.Eshte ne perpjestim te drejte me ngarkesat e trupthave,2.Eshte ne perpje
stim te zhdrejte me katrorin e largesise te trupave ,3.Vepron ne drejtim te bush
tit qe I bashkon (qendrat e trupthave ,4.Eshte terheqese kur ngarkesat e truptha
ve jane me emra te kundert,ndersa debuese kur ngarkesat jane te nje emri.-Ngarke
sat te cilat jane te perqendruara ne nje pike dhe permasat e tyre ne krahasim me
largesine jane te paperfillshme
quhenngarkesa punktuale(pikesore)
.-Veprimin e disa ngarkesave punktuale ne nje ngarkese te vetme e
quajme parim te superponimit.
-Gjendja fizike e hapesires rreth ngarkesave elektrike e cila eshte e afte te ve
proje me forca elektrike ne cilendo ngarkese qe futet nekete hapesire
quhet fushe elektrike.
-Nese fusha elektrike ne nje vend te hapesires mbi ngarkesen Q vepron me forcen
F madhesia E=F/Q paraqet forcen e vperimit mbinjesine e ngarkeses elektrike quhe
t intensiteti I fushes elektrike.-Forca elektrostatike ajo e Kulonit ka drejtimin
dhe kahun e vektorit E kur ngarkesa eshte pozitive ,Q>0,ndersa kahun e kundert
kurngarkesa eshte negative Q<0.-Lakorja e cila orientohet ne kahun e vektorit te
fushes , dhe pa I vizatuar vektoret e tjere quhet vije e fushes elektrike.-Kur
vijat e fushes elektrike jane paralele,ndersa intensiteti I saj eshte I njejte n
e qdo pike , athere fusha e ketille
quhet fushehomogjene.-LIGJI I GAUSIT
: Fluksi I vektorit te intensitetit te fushes elektrike,qe deperton neper nje si
perfaqe te mbyllur S ,eshte I barabarte mesasine e ngarkesave elektrike qe ndodh
en Brenda kesaj siperafaqe pjestuar me permitivitetin (E0).
Shperndarja vellimore e ngarkeses :
Nese shperndarja e ngarkeses elektrike eshte e njejtrajtshme seciles njesi te ve
llimit Iperket sasia e njejte e elektricitetit quhet dendesi vellimore dhe sheno
het =Q/V.
Shperndarja siperfaqesore e ngarkeses :
Nese shperndarja e ngarkeses elektrike eshte e njejtrajtshme seciles njesi te si
perfaqes Iperket sasia e njejte e elektricitetit quhet dendesi siperfaqesore e n
garkeses dhe shenohet : =Q/S.
-Shperndarja linjore e ngarkeses :
Ngarkesa elektrike e telit eshte e shperndare neper mbeshtjellsin e tij.Nje tel
I tille eshtekuazilinjor.Ngarkesa elektrike mund te jete e shperndare njetrajtes
isht neper gajtesine e telit nese ngarkesa qe I pergjigjet njesise segjatesise Q ,
llogaritet nepermjet heresit te ngarkeses , Q dhe gjatesise se telit L . Q =Q/L.
-Tensioni elektrik :
Paraqet punen qe behet nen veprimin e forcave te fushes per te zhvendosur ngarke
sen njesi ndermjet dy pikavete fushes.Integrali I siperm eshte I pavarur nga rru
ga e integrimit , dmth varet vetem nga pikat e skajshme A dhe B pra:-Fusha elekt
rostatike perveq qe mund te pershkruhet me vektorin e intensiteti te fushes elek
trike ajo mund te pershkruhet edhe menje madhesi skalare qe quhet petencial elek
trik.Potenciali I nje pike A t e fushes perkufizohet si madhesi e punes qe hargj
ohet per tezhvendosur ngarkesen njesi,nga pika A e fushes deri te nje pike R(ref
erente) me potencial zero qe zakonisht mirret pika ne infinit.-Ndryshimi i poten
cialit ndermjet pikave eshte I barabarte me tensionin e fushes elektrike ndermje
t tyre.-Siperfaqet dhe vijat ekuipotenciale: Vijat e fushes ,paraprakisht jane p
erkufizuar si vija te paramenduara ne te cilat vektori I fushes nesecilen pike t
e tyre eshte tangjente. Siperfaqet, pikat e te cialve jane ne potencial te njejt
e quhen siperfaqe ekuipotenciale.Dipoli elektrik
: Nje system I perbere nga dy ngarkesa elektrike pikesore te barabarta , por me
emra te kundert, dhe qe gjenden nenje largesi te vogel d, quhet dipole elektrik.
Prodhimi I ngarkeses dhe ketij vektori quhet moment elektrik I dipolit p=Q*d.
-TRUPAT PERQUES NE FUSHEN ELEKTROSTATIKE
: Trupi perques eshte I elektrizuar nese ka ne teprice nje lloj te grimcaveeleme
ntare ne krahasim me llojin tjeter.Te gjitha ngarkesat elementare veprojne njera
mbi tjetren me forca te Kulonit dhe si rezultat Iketyre veprimeve arrihet shper
ndarja e tille e ngarkesave neper trup e cila garanton qe ato te jene ne qetesi.
Kjo gjendje e ngarkesavete trupit karakterizohet si baraspeshe elektrostatike, e
cila vlene nen kushte te caktuara qe quhen
kushtet e baraspesheselektrostatike
,qe formulohen si vijon:Ne brendesine e trupave perques te elektrizuar apo jo ,
kur ekziston fusha elektrike jashte trupit perques,ne rastin e baraspesheselektr
ostatike ,intensiteti I fushes elektrostatike eshte I barbarte me zero.Ne rastin
e baraspeshes elektrostatike,kur ekziston fusha elektrostatike jashte trupit pe
rques, ne pikat e siperfaqes se tij, vektori Iintesitetit te fushes elektrike es
hte normal mbi rrafshet tangjenciale.Ne elektrostatike vektori E eshte normal ne
siperfaqen e trupave perques.Kjo do te thote se siperfaqet e trupave perques ja
nesiperfaqe ekuipotenciale.
Induksioni elektromagnetik :
Nese trupi perques , para se te vihet ne fushen e jashtme elektrostatike, nuk ka
qene I elektrizuarngarkesat e ndara te tij pozitive dhe negative, te cilat shpe
rndahen ne siperfaqe jane te barabarta per nga vlerat e tyreabsolute.Dukuria e n
darjes se ngarkesave te lira te trupit perques nen veprimin e fushes se jashtme
elektrostatike quhet induksionelektrostatik ndersa ngarkesat e ndara quhen ngark
esa te induktuara.Brenda tij fusha e tij eshte e barabarte me zero.
Gjeneratori elektrik:
Gjeneratoret elektrik jane pajisje ne te cilet paraqiten forca te jashtme te cil
at veprojne ne ngarkesat elektrikeme tendence qe ato me emer te kundert te ndahe
n , qe eshte veprim I kundert me ate te forcave te fushes elektrike, te cilat te
ntojneqe ngarkerkesat e emrave te kundert ti bashkojne.Aftesia e gjeneratorit pe
r ndarjen e ngarkesave mund te dallohet me punen eforcave te jashtme gjate ndarj
es se njesise se ngarkeses.Kjo konsiderohet si madhesi karakteristike e gjenerat
orit dhe
konsiderohetforce elektrolevizore e gjeneratorit (FEL)
-Forca elektrolevizore eshte madhesi skalare me kahe qe perputhet me kahun e fus
hes se jashtme ,pra nga poli negative kah aipozitiv.-Polarizimi I dielektrikut :
Fusha e polarizon dielektrikun.Me ane te polarizimit behet orientimi I dipoleve
,ne drejtim te vektorit tefushes.Kapaciteti elektrik :
Aftesia e trupit perques qe te grumbulloje ngarkesa elektrike , duke e rritur me
ate rast potencialin e tij ,shprehet me nje madhesi karakteristike qe quhet kap
acitet elektrik I trupit.Per nje trup te vetmuar, kapaciteti I tij percaktohet m
eshprehjen :C=Q/VKapaciteti elektrik nuk varet nga madhesite elektrike Q dhe V ,
por vetem nga madhesite gjeomterike te trupit dhe ngapermitiviteti.Sistemi I per
bere nga dy trupa perques, ten dare ndermjet veti me dielektrik, dhe te cilet ja
ne te ngarkuar me sasi tenjejte te elektricitetit por me shenje te kundert quhet
kondensator.Ne kete rast trupat perques quhen pllaka, elektroda apo armature.C=
Q/U
Kondensatori I rrafshet: Kondesatori I rrafshet perbehet nga dy pllaka paralele
te rrafsheta te cilat jane te larguara per nje largesi tecaktuar d dhe ndermjet
ekziston dielektriku.
-Kondensatori cilindrik:
Kondensatori I ketille perbehet nga dy cilindra koaksile, dhe le te kene rrezet
R1 dhe R2 ndersa le te kenegjatesi L.Fusha elektrike ekziston vetem ndermjet cil
indrave(elektrodave) me intensitet:
-Kondensatori sferik
: Ne vazhdim le te percaktohet shprehja e kondensatorit sferik, dy elektrodat e
te cilit jane sfera me rreze R1dhe R2.