Валидација на аналитички

методи кај фармацевтски

анализи

Марко Пулејковски | АБХ-16947 |

 Валидација на аналитички методи кај фармацевстките анализи

Кратка содржина
1. Целта на аналитичкиот метод

2. Валидација на аналитички методи кои се користат во фармација

3. Карактеристики на валидацијата во фармацевтските анализи

3.1. Специфичност

3.2. Опсег

3.3. Точност

3.4. Прецизност

3.5. Повторливост

3.6. Репродуцибилност

3.7. Линеарност

3.8. LOD (Limit of Detection)

3.9. LOQ (Limit of Quantification)

3.10. Ригидност

4. Валидациона постапка во фармација

5. Категории на методи и потребни валидациони параметри

6. Верификација на фармацевстки аналитички методи

PAGE 1
 Валидација на аналитички методи кај фармацевстките анализи

Целта на аналитичкиот метод

Зошто извршуваме анализи? . . .

Дали за да добиеме квалитативни или квантитативни информации на

аналитичарите им е од интерес да прават анализи за да се спознаат со својствата на
еден систем односно неговите карактеристики. Но што ако резултатите за својствата
што сме ги измериле на еден начин се разликуваат со оние измерени на различен
начин со различна апаратура? Кој од овие методи е подобар? За да ги одговориме
овие прашања потребно е да развиеме некаква методологија со определени
критериуми која ќе може да направи разлика помеѓу различните постапки односно
методи. Тоа е аналитичката задача, да ги открива, развива и подобрува методите кои
се користат во науката.

Валидација на аналитички методи во фармација

За да можеме со сигурност да тврдиме дека методот кој што се развива
корисно ќе се користи за неговата намена и ќе дава задоволителни резултати тој
мора да помине низ процесот на валидација. Тоа се прави на таков начин што
методот се користи за изведување на многубројни експерименти, но во различни
лаборатории, различни околности, со различни инструменти и различни
лаборанти, а потоа на сите податоци се извршува статистичка анализа и се утврдува
дали методот е валиден во опсегот на експерименталните параметри или не.
Во фармацевстката индустрија најбитно е методите кој што се користат за
производство на лекови и фармацевстки препарати да бидат од висок квалитет.
Најпознатите системи за валидација на овие методи се препорачани од:
Интернационалниот комитет за хармонизација на техничките потреби за
фармацевски лекови за човекова употреба или скратено (ICH), Федералната
администрација за лекови и храна (FDA) и центарот за истражување и евалуација на
лекови (CDER).
Најчестите типови на аналитички методи се квалитативно и квантитативно
определување на активна супстанца во лек или пак квантификација на траги во
некој лек, односно определување на неговата чистота/квалитет. Процесот на
валидација е дефиниран од определени карактеристики кои често се среќаваат под
името карактеристики на аналитичкиот перформанс. При извршување на
определена аналитичка постапка ние ги зeмаме предвид само оние карактеристики
на аналитичкиот перформанс кои ни се од интерес за таа специфична постапка.
Карактеристиките кои ни се од интерес при валидација на методите односно
карактериските на аналитичкиот перформанс се следниве:

PAGE 2
 Валидација на аналитички методи кај фармацевстките анализи

Специфичност
Специфичноста на еден метод е неговата способност да го разликува
аналитот кога се очекува тој да е во присуство на други компоненти. Оваа
дефиниција имплицира на: способност на методот да го идентификува аналитот и
да даде точна вредност за неговиот состав како и за квалитетот и за составот на
очекуваните нечистотии. Некои методи се поспецифични од други. На пример
инструменталните аналитички методи се многу поусовршени од класичните,
инфрацрвената спектроскопија (IR spectroscopy) и високоефикасната течна
хроматографија(HPLC) се многу поспецифични од аналитичките титрации и други
класични методи(пиковите на спектрограмот на примерокот ќе бидат на иста
бранова должина со оние на референтниот материјал без разлика на
концентрацијата или масата на примерокот). Затоа понекогаш се користат повеќе
методи следствено за да се постигне посакуваното ниво на специфичност кога тоа е
потребно.

Опсег
Опсегот на една аналитичка процедура представува интервалот помеѓу
најниската и највисоката концентрација на аналит во примерок за кој што е
покажано дека резултатите од процедурата го задоволуваат нивото на прецизност,
точност и линеарност. Опсегот на еден метод е дефиниран од неговата линеарност
прецизност и граници на детекција.

Точност
Точноста на аналитичката процедура ја претставува разликата помеѓу
добиените вредности и вистинската вредност (односно онаа на стандарден
референтен материјал) на некое мерење. Во фармацевстките анализи се извршуваат
минимум 9 анализи, односно се анализираат 3 примероци од по 3 различни
концентрации (во опсег од 80%-120% од очекуваната), доколку методот треба да се
публикова или доколку се развива како иден стандарден метод, се извршуваат
поголем број на мерења и примероци за да се постигне повисоко ниво на точност,
прецизност и сигурност во методот. За рутински регулаторни аналитички постапки
ISO-17025 стандардите се задоволени ако се исполнети критериумите за хомогеност,
опсегот на концентрации и стапката на растворливост(dissolution/rate of release)

Прецизност
Прецизноста е дефинирана како разликата помеѓу независно добиените
резултати при мерење на исто својство, односно таа е мерка за расеаноста на
податоците. Во фармацијата се отчитуваат минимум 5 мерења(5 различни
раствори/апчиња), а ако е потребно и повеќе, и се очекува резидуалната стандардна
девиација(RSD) да е еднаква или помалку од 2% за резултатот да се смета за
веродостоен и корисен.
PAGE 3
 Валидација на аналитички методи кај фармацевстките анализи

Повторливост
Повторливост представува мерка за расеаноста на резултатите при мерења
кои се извршени во иста лабораторија, исти услови, иста опрема и ист лаборант.

Репродуцибилност
За една аналитичка метода да биде корисна таа мора да дава добри резултати
и кога користиме различна апаратура и различни услови а тоа значи методата да
биде репродуцибилна. Имено репродуцибилноста представува мерка за расеаноста
на резултатите добиени при мерења во различни услови, различни лаборатории и
различни инстурменти.

Линеарност
Линеарноста на некоја аналитичка процедура представува нејзината
способност да дава резултати кои се директно пропорционални со концентрацијата
на аналитот кои се испитува. Битно е да се спомне дека понекогаш резултатите ќе
покажат линеарност само во одреден концентрационен опсег на аналитот, односно
земајќи поширок опсег ќе ја наруши линеарноста, па затоа велиме дека одредената
метода е ограничена и може да се користи само во тој концентрационен опсег. Во
фармацевстките анализи се зема сет од минимум 5 концентрации на аналит со
минимален опсег дефиниран од хомогеноста на материјалот(70%-130% од
очекуваната) и се генерира стандардна калибрациона права. Критериумот за
прифаќање е коефициентот на корелација да е еднаков или поголем од 99.5%.
(r2≥0.995). Кај некои методи како што е атомската емисиона спектроскопија, не се
добиваат резултати кои што покажуваат линеарна зависност и овој фактор не се
зема предвид при процесот на валидација.

LOD(Limit of detection)
Граница на детекција претставува најниска концентрација аналит која
можеме да ја регистрираме но не и квантитативно да ја определиме. Нејзината
бројна вредност претставува 3 пати од вредноста на шумот(најмалата аналитичка
концентрација која предизвикува сигнал). За нејзина проценка се приготвуваат
раствори од аналит со прогресивно помали концентрации за да се најде
аналитичката концентрација на шумот, а потоа се определува границата на
детекција.

LOQ(Limit of Quantification)
Граница на квантификација претставува најниска можна концентрација на
аналит која може квантитативно да се определи со задоволително ниво на точност и
прецизност. Нејзината бројна вредност претставува 10 пати од вредноста на шумот и
за нејзино определување се користи истата постапка како и за определувањето на
PAGE 4
 Валидација на аналитички методи кај фармацевстките анализи

границите на детекција. Квантитативната граница е параметар на квантитативен

извештај на соединенија кои се присутни во ниски концентрации во матрицата на
примерокот и генерално се користи за определување на нечистотии и/или
деградациони продукти.

Ригидност
Ригидност е мерка за капацитетот за резултатите на еден метод да останат
релативно непроменети при мали варијации во нејзините параметри и следствено
дава сигурност во нејзиното користење во нормални услови.

Валидациона постапка во фармација

Планирањето и дизајнот на валидациона постапка вклучува неколку чекори.
Прво, се селектираат соодветните валидациони карактеристики за аналитичкиот
метод кои се испитува. Потоа,експериментите кои се потребни за проценка на сите
карактерисктики се дефинираат и прецизно се дизајнираат вклучувајќи ги
концентрационите подрачја и бројот на одделни примероци кои треба да се
испитуваат. На крај потребните резултати се сумираат и се дефинираат критериуми
за прифаќање на тестирањето. Исто така можеме да ги користиме табелите на FDA и
ICH за селектирање
на

карактеристики на валидација при определен аналитички процес, кои често се

користат и имаат широка примена во фармацијата. За определување на
критериумите за прифаќање на тестот се користат аналитички процедури.
Експерименталната постапка за извршување на валидација е посебна за секоја
карактеристика на аналитичкиот процес. Затоа треба внимателно да се размисли за
аналитичката постапка и потоа да се разгледаат и селектрираат само оние
карактеристики кои се релевантни и кои имаат вистинско значење за постапката па
дури потоа да се дизајнира и изведува експерименталниот процес.

PAGE 5
 Валидација на аналитички методи кај фармацевстките анализи

Категории на методи и потребни валидациони параметри

1. Прва категорија: Квантитативен извештај на основни компоненти.

Параметри од интерес: точност, прецизност, линеарност и специфичност

2. Втора категорија а: Квантитативен извештај на минорни

компоненти(траги,деградациони продукти, резидуални растворувачи итн.)
Параметри од интерес: точност, прецизност, линеарност, специфичност,LOQ

3. Втора категорија б: Квалитативен извештај на минорни компоненти

Параметри од интерес: специфичност, LOD

4. Трета категорија: квалитативен извештај на основни компоненти

Параметри од интерес: специфичност

Верификација на фармацевстки аналитички методи

По валидација на аналитички метод следува негова верификација дека тој може
со сигурност да се користи во лабораторија во соодветните услови. Верификација на
методот се прави при прво користење на методот од страна на стручно лице со
соодветна опрема за да се документира дека критериумите на перформансите на
методот се задоволени. А за да се задоволат критериумите за перформансите на
инструментот потребно е да се извршат последователни анализи на слични
примероци. Минималните услови за верификација вклучуваат:

1. Целосно тестирање на одржливоста на системот како што е дефинирано од

страна на методот, со критериуми за прифаќање исто дефинирани од страна
на методот. Системска прецизност за хроматографски процедури треба да
биде утврдена користејќи 6 проби со RSD ≤ 2. Специфичноста треба да биде
утврдена користејќи хроматографски резолуционен фактор > 1.3.

2. Утврдување на точност преку анализи на матрични спајкови(критериуми за

прифаќање: 97.0%-103.0% recovery за активни фармацевски состојки(API’s),
95.0%-105.0% за готови продукти(апчиња, сирупи, раствори).

PAGE 6
Валидација на аналитички методи кај фармацевстките анализи

Користена литература:
1. Validation of analytical procedures: text and methodology/International
conference for harmonization of technical requirements for registration of
pharmaceuticals for human use/27.10.1994

2. Validation of analytical methods: Definitions and terminology/ The European

agency for the evaluation of medicinal products

3. Validation of analytical methods for pharmaceutical analysis/Dr.Oona McPolin

4. ORA Validation and Verification guidelines for human drug analytical

methods/FDA

PAGE 7