You are on page 1of 329

irakli papava

evropis kavSiris funqcionirebis


samarTlebrivi safuZvlebi:

sabaziso aqtebi da komentarebi

Tbilisi
2014

III
avtoris Sesaxeb
irakli papava daibada 1976 wlis 29 ianvars. 1999 wels warCinebiT daamTavra Tbilisis
ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universitetis saerTaSoriso samarTlis da saerTaSo-
riso urTierTobebis fakulteti, saerTaSoriso samarTlis specialobiT. 2000 wlidan dRemde
aris sazogadoebrivi organizacia `saqarTvelos demokratiuli ganviTarebis kavSiris~ iuristi.
bolo Svidi welia, aqtiuradaa dakavebuli evropis kavSirisa da mis farglebSi Camoyalibebuli
samarTlebrivi sistemis sakiTxebis SeswavliT. winamdebare naSromi evropis kavSiris samarTlis
Tematikaze Seqmnili misi pirveli seriozuli namuSevaria.

evropis kavSiris funqcionirebis samarTlebrivi safuZvlebi: sabaziso aqtebi da


komentarebi / irakli papava. _ Tb., 2014. _ 329 gv.

winamdebare wignSi warmodgenilia evropis kavSiris sabaziso aqtebis srul teqstTa qar-
Tulenovani Targmani, 2007 wlis miwuruls damtkicebuli axali, arsebiTad Secvlili da dama-
tebuli redaqciiT. kerZod, esenia: `xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb~ da `xelSekruleba
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb~, romlebic, erTad aRebulni, oficialurad `xelSekru-
lebebad~ iwodebian da mTeli evropis kavSiris baziss Seadgenen (dReisaTvis isini `evropis kav-
Siris reformis Sesaxeb~ lisabonis 2007 wlis 13 dekembris xelSekrulebis redaqciiT moqmede-
ben), aseve, TavianTi iuridiuli ZaliT, evropis kavSiris damfuZnebel dokumentebTan gaTanabrebu-
li `evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia~ (moqmedebs 2007 wlis 12 dekembers stras-
burgSi adaptirebuli redaqciiT). yvela am dokumentis Targmani Sesrulebulia winamdebare gamo-
cemis avtoris mier, evropis kavSiris oficialur veb-gverdze (http://europa.eu) ganTavsebuli
damfuZnebeli dokumentebis teqstTa oficialuri germanulenovani redaqciis mixedviT; es, faqti-
urad, maTi qarTul enaze Targmnis pirvel mcdelobas warmoadgens. Sesabamisad, avtori didi sia-
movnebiTa da madlierebiT miiRebs TargmanTan dakavSirebul nebismier praqtikul SeniSvnasa Tu
rekomendacias, maTi samomavlod gaTvaliswinebis mizniT.
amasTan, imisaTvis, raTa mkiTxvels gauadvildes yvela zemoaRniSnul pirvelwyarosTan ga-
cnoba, maT Tan axlavs sakmaod vrceli da detaluri Sesavali komentari. komentaris mizania, ga-
dmocemuli iqnas evropis kavSiris Seqmnisa da ganviTarebis istoriis ZiriTadi etapebi, 1950-iani
wlebidan dawyebuli dRemde da, amave dros, daxasiaTebuli iqnas evropis kavSiris organizaciisa
da saqmianobis yvelaze ufro mniSvnelovani da saintereso aspeqtebi, im saxiT, rogoriTac mas
uwevs funqcionireba 2009 wlis 1 dekembridan, anu mas Semdeg, rac oficialurad Sevida ZalaSi
lisabonis 2007 wlis xelSekruleba.
wigni gankuTvnilia iuridiuli fakultetis studentebisTvis, saerTaSoriso samarTlisa
da saerTaSoriso urTierTobebis specialistebisa da evropis kavSiris samarTlis SeswavliT da-
interesebuli nebismieri mkiTxvelisaTvis.

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi ekuTvnis mis avtors da isini ar SeiZleba


CaiTvalos evropis kavSiris sabaziso samarTlebrivi aqtebis oficialur ganmartebad, romelsac
savaldebulo Zala gaaCnia wevri saxelmwifoebis mTavrobebisTvis, evrokavSiris institutebis,
organoebisa Tu sxva dawesebulebebisaTvis. wignSi mocemuli evropis kavSiris sabaziso dokumen-
tebis qarTulenovani Targmani araoficialuria.

© irakli papava, 2014

IV
sarCevi

winasityvaoba .................................................................................................................................................................. 7
I. Sesavali komentari
1. evropis kavSiri: parizis 1951 wlis xelSekrulebidan lisabonis
2007 wlis xelSekrulebamde ........................................................................................................................................ 12

2. evropis kavSiri lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Sesabamisad: organizaciisa da


saqmianobis samarTlebrivi safuZvlebi .................................................................................................................... 25
2.1 evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebi ................................................................... ........................... 25
2.1.1 evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebis roli da mniSvneloba ........... ........................... 25
2.1.2 evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis struqturis zogadi mimoxilva .................. 29
2.1.3 evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis zogadi
struqturuli mimoxilva ........................................................................................................................................ 32

2.2 evropis kavSiris mowyoba. evropis kavSiri da evropis atomuri


energiis gaerTianeba ............................................................................................................................................................ 44

2.3 evropis kavSiris funqcionirebis miznebi, faseulobebi da zogadi principebi ................... 47

2.4 evropis kavSiri, wevri saxelmwifoebi da erovnuli parlamentebi ............................................ 50


2.4.1 evropis kavSirsa da wevr saxelmwifoebs Soris urTierTobis
fuZemdebluri principebi ........................................................................................................................................ 50
2.4.2 evropis kavSirSi gawevrianebis wesi da pirobebi. `kopenhagenis
kriteriumebi~ ................................................................................................................................................................. 53
2.4.3 `gansxvavebuli siCqareebis (`mravalsiCqariani~) evropa~ ...................................................... 61
2.4.4 erovnuli parlamentebis roli evropis kavSiris marTvis procesSi ........................... 63

2.5 evropis kavSiri da adamianis uflebebi. evropis kavSiris moqalaqeoba.


evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia ................................................................................................... 65
2.5.1 adamianis uflebaTa dacvis principis danergva evropis kavSiris
samarTalSi ....................................................................................................................................................................... 66
2.5.2 evropis kavSiris moqalaqeoba ................................................................................................................. 70
2.5.3 evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia ............................................................................. 72
2.5.4 Tanafardoba evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiasa da adamianis
uflebaTa evropul konvencias Soris ............................................................................................................ 81

2.6 evropis kavSiris kompetencia. kompetenciaTa gamijvna evropis kavSirsa


da wevr saxelmwifoebs Soris .................................................................................................................................... 86
2.6.1 evropis kavSiris kompetenciis zogadi arsi da warmomavloba .......................................... 86

III
2.6.2 evropis kavSiris kompetenciis kategoriebi .................................................................................. 90
2.6.3 evropis kavSiris kompetenciasTan mimarTebaSi moqmedi ZiriTadi
principebi ......................................................................................................................................................................... 92

2.7 evropis kavSiris mmarTvelobiTi meqanizmi. ek-is institutebi, organoebi


da dawesebulebebi ............................................................................................................................................................... 95
2.7.1 evropis kavSiris institutebis, organoebisa da dawesebulebebis sistema ............... 96
2.7.2 evropis kavSiris politikuri institutebi ................................................................................. 98
a) evropis parlamenti ..................................................................................................................................... 98
b) evropuli sabWo da evropis kavSiris sabWo ............................................................................. 104
g) evropis komisia ............................................................................................................................................. 113
2.7.3 evropis kavSiris sasamarTlo sistema .............................................................................................. 116
2.7.3.1 evropis kavSiris sasamarTlos roli da adgili ek-is instituciur
sistemaSi .......................................................................................................................................................................... 116
2.7.3.2 lisabonis 2007 wlis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli cvlilebebi
evropis kavSiris sasamarTlos sistemaSi ................................................................................................... 117
2.7.3.3 evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqcia ............................................................................. 121
2.7.3.4 ek-is sasamarTlos arapirdapiri iurisdiqcia da preiudiciuli
procedura (erovnuli sasamarTloebis preiudiciuli moTxovnebi) ......................................... 127
2.7.3.5 evropis kavSiris sasamarTlo sistemaSi Semavali instanciebis
organizaciuli struqtura ................................................................................................................................. 129
2.7.3.6 samarTalwarmoebis wesebi evropis kavSiris sasamarTloSi ............................................ 130
2.7.4 evropis kavSiris ZiriTadi makontrolebeli institutebi da organoebi ................ 134
a) auditorTa palata ..................................................................................................................................... 135
b) evropis ombudsmeni ..................................................................................................................................... 137
2.7.5 evropis centraluri banki, rogorc ek-is ekonomikuri da savaluto
kavSiris farglebSi moqmedi specializebuli instituti ............................................................... 138
2.7.6 evropis kavSiris sakonsultacio organoebi ............................................................................... 140

2.8 evropis kavSiris kanonmdebloba da samarTlebrivi aqtebi ............................................................. 142

2.9 evropis kavSiris sagareo politikuri saqmianobis samarTlebrivi


safuZvlebi ............................................................................................................................................................................... 150

2.10 evropis kavSiris Sida bazari .......................................................................................................................... 156


2.10.1 evropis kavSiris Sida bazrisa da misi principebis zogadi daxasiaTeba ................. 156
2.10.2 saqonlis Tavisufali gadaadgileba ................................................................................................. 157

IV
2.10.3 pirTa Tavisufali gadaadgileba ........................................................................................................ 162
2.10.4 momsaxurebis miwodebis Tavisufleba ............................................................................................. 166
2.10.5 kapitalis Tavisufali gadaadgileba .............................................................................................. 169

2.11 ekonomikuri da savaluto kavSiri ................................................................................................................. 171


2.11.1 ekonomikuri da savaluto kavSiri. cneba da elementebi .............................................................. 171
2.11.2 evropis kavSiris erTiani valutis – evros samarTlebrivi regulireba ......................... 173
2.11.3 rogor ganxorcielda praqtikaSi evroze gadasvla? ...................................................................... 174

2.12 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce ........................................................ 175


2.12.1 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis cneba,
struqtura da samarTlebrivi regulirebis wyaroebi ....................................................................... 175
2.12.2 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis
funqcionirebis meqanizmi. instituciuri TanamSromloba ................................................................. 177
2.12.3 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrceSi pirTa
Tavisufali gadaadgilebis uzrunvelyofis samarTlebrivi regulireba ................................ 178
2.12.4 savizo sferoSi TanamSromlobis samarTlebrivi regulireba ........................................ 179
2.12.5 TavSesafris miniWebisa da imigraciis sferoSi TanamSromlobis
samarTlebrivi regulireba ................................................................................................................................... 183
2.12.6 policiis da sasamarTlo TanamSromlobis samarTlebrivi regulireba ................... 186
2.12.7 danaSaulis Tavidan acilebisa da masTan brZolis sferoSi ek-is wevri
saxelmwifoebis TanamSromlobis samarTlebrivi regulireba ........................................................ 188
2.12.8 ek-is Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis
Semdgomi ganviTarebis perspeqtivebi .............................................................................................................. 189

II. danarTebi: evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebisa da evropis kavSiris


funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis konsolidirebuli teqstebi (lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis redaqciiT), evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis
qartia (2007 wlis 12 dekembers strasburgSi adaptirebuli versia)

xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb .............................................................................................................. 192


xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb ......................................................................... 216
evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia .................................................................................................. 321

V
Semoklebebis sia

beniluqsi _ belgiis, niderlandebisa (holandia) da luqsemburgis politikuri, ekonomi-


kuri da sabaJo kavSiri
gaero _ gaerTianebuli erebis organizacia
gmo _ genetikurad modificirebuli organizmebi
dRg _ damatebuli Rirebulebis gadasaxadi
eg _ evropis gaerTianeba
eeg _ evropis ekonomikuri gaerTianeba
evratomi _ evropis atomuri energiis gaerTianeba
eTg _ evropis Tavdacvis gaerTianeba
ek _ evropis kavSiri
ekofini _ ekonomikur da finansur sakiTxTa sabWo
epT _ evropis politikuri TanamSromloba
euTo _ evropis uSiSroebisa da TanamSromlobis organizacia
eqfg _ evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianeba
ecb _ evropis centralur banki
ecbs _ evropis centraluri bankebis sistema
Tums _ Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce
mso _ msoflio savaWro organizacia
mSp _ mTliani Sida produqti
psoT _ policiisa da sasamarTlo organoebis TanamSromloba sisxlissamarTlebriv sfero-
Si
ssup _ saerTo sagareo da usafrTxoebis politika
xelSekruleba eaeg-is Sesaxeb _ xelSekruleba evropis atomuri energiis gaerTianebis da-
fuZnebis Sesaxeb
xelSekruleba eg-is Sesaxeb _ xelSekruleba evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb
xelSekruleba eeg-is Sesaxeb _ xelSekruleba evropis ekonomikuri gaerTianebis dafuZnebis
Sesaxeb
xelSekruleba evratomis Sesaxeb _ xelSekruleba evropis atomuri energiis gaerTiane-
bis dafuZnebis Sesaxeb
xelSekruleba eTg-is Sesaxeb _ xelSekruleba evropis Tavdacvis gaerTianebis dafuZnebis
Sesaxeb
xelSekruleba eqfg-is Sesaxeb _ xelSekruleba evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTia-
nebis dafuZnebis Sesaxeb

VI
winasityvaoba

wigni, romelic xelSi giWiravT, Seicavs evropis kavSiris (SemdegSi _ `ek~, `kavSi-
ri~, `evrokavSiri~) sabaziso aqtebis srul teqstTa qarTul enaze Targmnis, faqtiurad,
pirvel mcdelobas; rogorc wesi, es aqtebi Seadgenen aRniSnuli integraciuli organizaciis
samarTlebriv fundaments.
gamoqveynebuli aqtebi warmodgenilia axali, arsebiTad Secvlili da damatebuli re-
daqciiT, romelic 2007 wlis miwuruls iqna damtkicebuli. gatarebuli reforma warmoad-
gens integraciuli meqanizmebis gamartivebaze, demokratizaciasa da efeqtianobis amaRlebaze
mimarTuli mravalwliani Zalisxmevis Sedegs, ramac sawyis etapze istoriaSi pirveli erTia-
ni evropuli konstituciis proeqtis (2004 wlis 29 oqtombris `xelSekruleba evropis-
Tvis konstituciis dadgenis Sesaxeb~) SemuSaveba gamoiwvia.
Tumca 2004 wlis konstituciis proeqtis (romelic, marTlac, revoluciuri mniSvne-
lobis mqone, yvelaze moculobiT konstituciur dokuments warmoadgenda kacobriobis is-
toriaSi) ZalaSi Sesvla da misi moqmed samarTlebriv aqtad qceva ver moxerxda, ratifika-
ciis procesis Cavardnis gamo; kerZod, igi uaryofili iqna referendumebze evropis kavSiris
or qveyanaSi _ safrangeTsa da holandiaSi (2005 wlis maisi-ivnisi). ise ki, cnobis saxiT,
unda aRiniSnos, rom evropis 2004 wlis konstituciis proeqtma, saerTo jamSi, ratifikacia
warmatebiT ek-is 18 qveyanaSi (anu wevri saxelmwifoebis or mesamedSi) gaiara (maT Soris
espaneTsa da luqsemburgSi _ referendumebze), xolo danarCen Svid wevr saxelmwifos Tavi-
anTi pozicia, saerTod, ar gamouxatavs. swored amitom iyo, rom, Seqmnili situaciidan ga-
mosavlis gzebis ZiebaSi, ratifikaciis Semdgomi procesi SeCerebuli iqna. mogvianebiT ki, ev-
ropis kavSiris sabWoSi germaniis Tavmjdomareobis dros, 2007 wlis zafxulSi es gamosava-
li moiZebna: gadawyda, rom, `damuxruWebuli~ konstituciis nacvlad, aucilebeli (TviTon
konstituciis proeqtiT gaTvaliswinebuli) cvlilebebi ek-is moqmed damfuZnebel dokumen-
tebSi SeetanaT, Sesworebebis saxiT. amasTan, Tavad sityva `konstituciis~ oficialurad ga-
moyenebaze uari iqna naTqvami, xolo saxelmwifoebriobis gamomxatveli iseTi garegani niSne-
bi, rogoricaa droSa, himni, devizi da sxva simboloebi, gamoricxuli iqna. Tumca konstitu-
ciis proeqtis arsebiTi debulebebi warmatebiT iqna gadatanili 2007 wlis 13 dekembers
portugaliis dedaqalaqSi xelmoweril `xelSekrulebaSi evropis kavSiris reformis Sesa-
xeb~, romelic, aqedan gamomdinare, oficialurad, `lisabonis xelSekrulebis~ saxeliTaa
cnobili (misi sruli oficialuri saxelwodebaa: `lisabonis xelSekruleba evropis kavSi-
ris Sesaxeb xelSekrulebasa da evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebaSi
cvlilebebis Setanis Taobaze~; araoficialurad igi xSirad moixsenieba rogorc `xelSekru-
leba evropis kavSiris reformis Sesaxeb~, an, mokled, `xelSekruleba reformis Sesaxeb~).
mniSvnelovani iyo isic, rom, konstituciisagan gansxvavebiT, aRniSnul xelSekrulebasTan
mimarTebaSi ratifikaciis ufro martivi gza iqna gamoyenebuli: imJamad evrokavSiris ocda-
Svidi wevri saxelmwifodan 26 maTganSi ratifikaciis procesi erovnuli parlamentebis me-
SveobiT ganxorcielda; mxolod irlandia iyo erTaderTi qveyana, sadac lisabonis xelSe-
krulebis ratifikaciis Taobaze (misi erovnuli konstituciis savaldebulo moTxovnis Ta-
naxmad) referendumi iqna Catarebuli.
lisabonis xelSekruleba ZalaSi 2009 wlis 1 dekembers Sevida. igi Zalze mniSvne-
lovani dokumentia, romelic raodenobis axal xarisxSi gadasvlis process asaxavs da, Sesa-
bamisad, Tanamedrove evropis kavSiris ganviTarebis Tvisobrivad axal etaps warmoadgens.
aRsaniSnavia, rom ek-is sabaziso aqtebidan dReisaTvis swored lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebis redaqciiT moqmedebs misi orive damfuZnebeli dokumenti, romlebic, `evro-
pis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiasTan~ erTad, winamdebare wignis Sinaarss Seadgenen.
ek-is pirveli damfuZnebeli dokumenti _ `xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb~ _
adgens kavSiris mowyobis ZiriTad principebsa da misi sagareo politikis normatiul safu-
Zvlebs (zogad samarTlebriv sawyisebs). amieridan swored `evropis kavSiris Sesaxeb~ xelSe-
kruleba (lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis redaqciiT) gvevlineba am organizaciis saba-
ziso damfuZnebel dokumentad;
- 7 -
meore damfuZnebeli dokumenti _ `xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis Se-
saxeb~ _ Seicavs ek-is kompetenciisa da cxovrebis sxvadasxva sferoSi misi institutebis,
organoebisa da dawesebulebebis saqmianobis detalur reglamentacias. faqtiurad, aRniSnuli
xelSekrulebis `lisaboniseuli~ redaqcia axal iuridiul daniSnulebas iZens, rameTu igi
mowodebulia, organizeba gauwios `kavSiris funqcionirebas~ da gansazRvros `misi kompeten-
ciis sferoebi, farglebi da ganxorcielebis wesi~ (ix. xelSekruleba `evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb~, mux. 1).
Tumca, miuxedavad maTi gansxvavebuli rolisa, evropis kavSiris samarTalSi orive am
damfuZnebel aqts Tanabari da umaRlesi iuridiuli Zala gaaCniaT. isini, erTad aRebulni,
oficialurad warmoadgenen `xelSekrulebebs~, romlebzec `dafuZnebulia kavSiri~ (ix. xel-
Sekruleba `evropis kavSiris Sesaxeb~, mux. 1 da xelSekruleba `evropis kavSiris funqcioni-
rebis Sesaxeb~, mux. 1).
evropis kavSiris samarTlebrivi safuZvlebis reformis Sedegad, rac lisabonis 2007
wlis xelSekrulebiT ganxorcielda, misi damfuZnebeli dokumentebis teqstebi arsebiTad
Seicvala da gadaxalisda:
_ gadaisinja, an mTlianad Seicvala umetesi karebis, Tavebis, muxlebis Sinaarsi;
_ Seicvala maTi dasaxeleba da ganlagebis wesi;
_ damatebuli iqna mravali axali samarTlebrivi norma;
_ modernizebuli iqna terminologia da maTi gageba;
_ saxelwodeba Seecvala erT-erT damfuZnebel dokuments (saubaria `evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb~ xelSekrulebaze, romlis winandeli saxelwodeba iyo `xelSekrule-
ba evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb~; kidev ufro adre, 1993 wlis 1 noembramde, igi-
ve dokumenti iwodeboda rogorc `xelSekruleba evropis ekonomikuri gaerTianebis dafuZne-
bis Sesaxeb~).
Sedegad, mkiTxveli ixilavs evropis kavSiris, faqtiurad, axal damfuZnebel doku-
mentebs (anu, sxvagvarad rom vTqvaT, `axali~ evropis kavSiris damfuZnebel dokumentebs), _
miuxedavad imisa, rom ganaxlebuli `xelSekrulebebi~ kvlavac gasuli aswleulis oTxmocda-
aTiani da ormocdaaTiani wlebiT TariRdebian (maastrixtis 1992 wlis xelSekruleba ev-
ropis kavSiris Sesaxeb da romis 1957 wlis xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis
Sesaxeb), anu im TariRebiT, rodesac maT Tavdapirvel redaqcias moewera xeli.
garda zemoaRniSnuli damfuZnebeli dokumentebisa, `axali~ ek-is kidev erT umniSvne-
lovanes sabaziso aqts `evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia~ (SemdegSi _ `qartia~)
warmoadgens. es unikaluri wyaro, upirveles yovlisa, gamorCeuli da uCveuloa pirovnebis
ZiriTadi uflebebis arastandartuli klasifikaciiT, romelic im faseulobebs efuZneba, ra-
sac isini asaxaven da icaven (`Rirseba~, `Tavisufleba~, `Tanasworoba~ da a.S.). Tumca, for-
malurad, qartia ar aris organizaciis damfuZnebeli dokumentebis (`xelSekrulebebis~) Se-
madgeneli nawili.
es ufro metad gakeTebulia damfuZnebeli dokumentebis teqstis saerTo moculobis
umtkivneulod Semcirebisa da, arSemdgari evropis konstituciis proeqtTan SedarebiT, arse-
biTi gansxvavebebis TvalsaCinod demonstraciis uzrunvelyofis mizniT.
qartiis teqsti SemuSavebuli iqna 2000 wels specialuri damfuZnebeli krebis _
`konventis~ mier, romlis SemadgenlobaSi Sedioda evropis kavSirisa da misi wevri saxel-
mwifoebis sakanonmdeblo da aRmasrulebeli organoebis warmomadgenlebi. igi damtkicebuli
da sazeimod gamocxadebuli iqna rogorc ek-is sami politikuri institutis _ evropis
parlamentis, evropis kavSiris sabWosa da evropis komisiis erToblivi samarTlebrivi aqti.
sagulisxmoa, rom jer kidev qartiis teqstis SemuSavebisas misi avtorebi gaTvlas
imaze akeTebdnen, rom momavalSi igi umaRles iuridiul Zalas SeiZenda evropis kavSiris sa-
marTlebriv sistemaSi, magaliTad, ek-is damfuZnebeli dokumentebis teqstSi misi CarTvis
(inkorporaciis) gziT. es igegmeboda kidec evropis 2004 wlis konstituciis proeqtiT.
mogvianebiT es mizani lisabonis 2007 wlis xelSekrulebiT iqna miRweuli, Tumca ki
ramdenadme gansxvavebuli meTodiT, romelic axlos dgas safrangeTis respublikis konsti-
tuciur modelTan. rogorc cnobilia, safrangeTis moqmedi, 1958 wlis konstitucia (`mexu-

- 8 -
Te respublikis~ konstitucia), demokratiuli qveynebis umetesobis ZiriTadi kanonebisagan
gansxvavebiT, ar Seicavs ZiriTad uflebaTa da TavisuflebaTa srulfasovan katalogs. amis
nacvlad, igi Seicavs miTiTebas adamianisa da moqalaqis uflebebis 1789 wlis deklaraciasa
da zogierT sxva wyaroze. aseTi miTiTebis wyalobiT, samarTlis es wyaroebi konstituciur
xasiaTs iZenen, Tumca ki, formalurad, isini safrangeTis moqmedi ZiriTadi kanonis teqstis
farglebs miRma rCebian.
analogiurad, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis `lisaboniseuli~ redaqcia iT-
valiswinebs ZiriTadi uflebebis qartiis savaldebulobas kavSirisaTvis. amasTan, qartias
`gaaCnia iseTive iuridiuli Zala, rogoric xelSekrulebebs~ (ix. xelSekruleba evropis kav-
Siris Sesaxeb, mux. 6).
amrigad, evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia sruli safuZvliT SeiZleba iq-
nas ganxiluli `axali~ ek-is erT-erT fuZemdebel aqtad. marTalia, `xelSekrulebebis~ oq-
mebisa da danarTebisagan gansxvavebiT (`xelSekrulebebs~ Tan erTvis 37 oqmi da 2 danarTi)*,
igi struqturulad ar warmoadgens kavSiris damfuZnebeli dokumentebis nawils, magram ev-
ropis kavSiris samarTalSi qartias `xelSekrulebebis~ Tanabari umaRlesi iuridiuli Zala
gaaCnia.
dReisaTvis evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia axali, 2007 wlis 12 dekem-
bers (e.i. lisabonis xelSekrulebis xelmoweris wina dRes) q. strasburgSi (safrangeTi) da-
mtkicebuli, `axali~ evropis kavSiris funqcionirebasTan adaptirebuli redaqciiT moqmedebs.
misi amJamindeli redaqciac evrokavSiris igive sami politikuri institutis (evropis par-
lamenti, evropis kavSiris sabWo da komisia) mier iqna damtkicebuli, romelTa saxeliTac
gamoica qartiis Tavdapirveli teqsti. amasTan, aRsaniSnavia, rom qartiis axali redaqcia ar
Sexebia masSi ganmtkicebuli uflebebis, Tavisuflebebisa da principebis Sinaarss; qartiis
teqstSi mxolod zogierTi `teqnikuri xasiaTis~ cvlileba iqna Setanili, romlebic, Ziri-
Tadad, misi gamoyenebis (moqmedebis) sferosa da wesis dazustebas daeTmo.
ek-is sabaziso aqtebsa da maT mniSvnelobaze saubrisas sagangebod unda gaesvas xazi
im garemoebas, rom samive maTgans umaRlesi adgili uWiravT evropis kavSiris samarTlis wya-
roTa ierarqiaSi (iseve, rogorc konstitucias saxelmwifoSi); anu, faqtiurad, xelSekrule-
ba `evropis kavSiris Sesaxeb~, xelSekruleba `evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb~ da
`evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia~ aRniSnuli organizaciisTvis `konstituciis~
rols asruleben (Tumca ki am saxelmwifo-samarTlebrivi terminis gamoyenebis gareSe).
winamdebare wignSi evrokavSiris sabaziso aqtebis teqstebi warmodgenilia danarTebis
saxiT. amasTan, danarTebis blokSi pirvelad mocemulia ek-is damfuZnebeli dokumentebis
(`xelSekrulebebis~) teqstebi (lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis redaqciiT), xolo maT
Semdeg ki _ `evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis~ sruli teqsti (axali, 2007
wlis 12 dekembers strasburgSi adaptirebuli redaqciiT).
kavSiris sabaziso aqtebis naTargmni teqstebis gacnobisas mkiTxvelma mxedvelobaSi
unda iqonios is garemoeba, rom maTi Targmani winamdebare wignis avtoris mier, ZiriTadSi,
Sesrulebulia germanulenovani oficialuri redaqciidan. ek-is fuZemdebeli aqtebi, dadgeni-
li wesis Sesabamisad, gamoqveynebulia evrokavSiris yvela oficialur enaze. maTi ricxvi
dReisaTvis 24-s Seadgens. aqedan gamomdinare, savsebiT bunebrivia, rom sxvadasxvaenovani
oficialuri versiebi ramdenadme gansxvavdebian erTmaneTisagan, metadre (da ara marto) ter-
minologiuri TvalsazrisiT.1 swored amitomac, ek-is sabaziso aqtebis teqstebze muSaobi-
________________________
* _ `xelSekrulebebis~ oqmebisa da danarTebis teqstebi winamdebare wignSi mocemuli ar
aris. _ avt.
1 _ am mxriv, niSandoblivi da sagulisxmoa, magaliTad, is faqti, rom ek-is sasamarTlos
lingvistur samsaxurSi samuSaod (Tarjimnebad) mxolod umaRlesi iuridiuli ganaTlebis mqone da
erovnuli samarTlebrivi sistemis kargad mcodne pirebi miiRebian (gamonaklisi dadgenilia im pirTa-
Tvis, romlebmac aTi da meti ena ician). amasTan, kavSiris sasamarTlos pirdapiri rekomendaciis Za-
liT, oficialuri dokumentis teqstze muSaobisas TiToeuli maTgani valdebulia, rom igi maqsimalu-
rad miuaxlovos Tavisi qveynis samarTlebriv realobas da Targmnisas gamoiyenos erovnul iuridiul
enaSi miRebuli terminebi, saxelwodebebi da cnebebi.
- 9 -
sas, Targmanis, terminologiuri kuTxiT, gamarTulobis uzrunvelyofis mizniT, maTSi moce-
muli terminebi, saxelwodebebi da cnebebi Sejerebuli iqna am terminebis, saxelwodebebisa
da cnebebis inglisur da frangulenovan oficialur variantebTan (analogebTan).
paralelur reJimSi, imisaTvis, raTa mkiTxvels gauadvildes evropis kavSiris samarT-
lis yvela zemoaRniSnul pirvelwyarosTan gacnoba, maT Tan axlavs sakmaod vrceli da de-
taluri Sesavali komentari. komentaris mizania, gadmocemuli iqnas ek-is Seqmnisa da ganvi-
Tarebis istoriis ZiriTadi etapebi, 1950-iani wlebidan dawyebuli dRemde da, amave dros,
daxasiaTebuli iqnas evropis kavSiris organizaciisa da saqmianobis yvelaze ufro mniSvne-
lovani da sakvanZo elementebi, im saxiT, rogoriTac mas uwevs funqcionireba 2009 wlis 1
dekembridan, anu mas Semdeg, rac oficialurad Sevida ZalaSi lisabonis 2007 wlis xelSe-
kruleba. Sesavali komentaris es nawili (kari 2) moicavs Tormet punqts, romlebic Seesa-
bameba `axali~ evropis kavSiris mowyobisa da funqcionirebis Zireul aspeqtebs, lisabonis
2007 wlis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli modelis farglebSi.
saerTo jamSi, winamdebare wignis umTavresi mizania, uSualod ek-is pirveladi samar-
Tlis fuZemdebluri wyaroebisa da maTi komentarebis meSveobiT, gaacnos qarTvel mkiTxvels
evropis kavSiris samarTlis safuZvlebi da misi specifikuri Taviseburebebi, kavSiris saqmia-
nobisa da politikis ZiriTadi mimarTulebebi. ek-is fundamenturi samarTlebrivi sawyisebis
Seswavlis aucileblobas ki dReisaTvis mravali faqtori ganapirobebs.
Tanamedrove etapze, rodesac evropis kavSiri (2013 wlis 1 ivlisidan moyolebuli)
28 wevr qveyanas aerTianebs, mTlianobaSi, daaxloebiT naxevarmiliardiani mosaxleobiTa da 5
milion kvadratul kilometrze meti moculobis saerTo teritoriiT, igi sul ufro dama-
jereblad imkvidrebs Tavsa da adgils saerTaSoriso asparezze rogorc ekonomikuri, poli-
tikuri, finansuri da samxedro gavlenis mzardi geopolitikuri centri. bunebrivia, aRniS-
nuli garemoeba zrdis interess Tavad evropis kavSirisa da mis farglebSi Camoyalibebuli
damoukidebeli zenacionaluri samarTlebrivi sistemis mimarT. aRsaniSnavia, rom samomavlod
kavSiris samarTlis moqmedebis teritoriuli sferos kidev ufro gazrda da gafarToveba
igegmeba, makedoniiis, serbeTis, Cernogoriis (evrokavSiris wevrobis kandidati saxelmwifoe-
bi), xolo perspeqtivaSi ki (SesaZloa) aseve balkaneTis naxevarkunZulis sxva qveynebis (al-
baneTi da bosnia-hercegovina) gawevrianebis xarjze. garda amisa, kandidati saxelmwifos
statusi gaaCnia TurqeTsac, Tumca am qveynis kavSirSi miReba didi davisa da kamaTis sagania
da Tu aseTi ram moxdeba, amas, rogorc minimum, 2015 wlamde ar eqneba adgili.
evrokavSiris gafarTovebis process iqamde mivyavarT, rom misi harmonizebuli da uni-
ficirebuli samarTali savsebiT kanonzomierad, pirdapir Tu arapirdapir, zegavlenas axdens
mezobeli qveynebis (kavSiris wevrobis kandidati da masTan sul ufro mWidro da perspeqti-
uli TanamSromlobis damyarebis mosurne saxelmwifoebis) samarTlebriv sistemebze. Tanamed-
rove periodisTvis, sxvadasxva SeTanxmebebis safuZvelze, evropis 36 saxelmwifo axorcie-
lebs ek-is samarTalTan Tavisi kanonmdeblobis ama Tu im xarisxiT SesabamisobaSi moyvanas.
dReisaTvis evropis kavSiri, rogorc erTiani savaWro aqtori, saqarTvelos erT-erTi
mTavari partnioria _ misi wili saqarTvelos sagareo savaWro brunvaSi 27%-s Seadgens. sa-
erTo savaWro politikis regulireba ki _ es ek-is eqskluziuri kompetenciis sferos war-
moadgens. aRniSnuli sfero kavSiris samarTlis normebiT regulirdeba da, Sesabamisad, maTi
codnis gareSe TanamSromloba gaWirdeba.
saqarTvelosa da evrokavSirs Soris urTierTobis samarTlebriv safuZvels Seadgens
1996 wlis 22 aprils q. luqsemburgSi (luqsemburgi) xelmowerili `SeTanxmeba partnioro-
bisa da TanamSromlobis Sesaxeb~ (ZalaSia 1999 wlis 1 ivlisidan). mis bazaze Seqmnilia Ta-
namSromlobis instituciuri meqanizmebi (TanamSromlobis sabWo, TanamSromlobis komiteti),
romlebic uzrunvelyofen saqarTvelosa da ek-is erToblivi saqmianobis programebis SemuSa-
vebasa da realizebas. amasTan, aRsaniSnavia, rom SeTanxmeba, pirvel rigSi, evropis kavSiris
samarTalTan Cveni qveynis kanonmdeblobis daaxloebas iTvaliswinebs: kerZod, misi 43-e mux-
lis Sesabamisad, saqarTvelom ukve am etapzeve aiRo valdebuleba, rom evropis kavSiris sa-
marTlis normebTan SesabamisobaSi moiyvanos qveynis kanonmdebloba Sidasaxelmwifoebrivi sa-

- 10 -
marTlis 15 sxvadasxva sferoSi.2 swored amitom dadga qarTveli iuristebis winaSe evropis
kavSiris samarTlis mizanmimarTuli da safuZvliani Seswavlis amocana.
sagulisxmoa isic, rom evropis kavSiris samarTalSi asaxvas poulobs Tanamedrove sa-
marTlis (maT Soris sakonstitucio da saerTaSoriso samarTlis) ganviTarebis TiTqmis yve-
la axali tendencia. amitomac misi Seswavla karg SesaZleblobas iZleva imisa, rom dainte-
resebuli mkiTxveli gaecnos axal tendenciebs, ideebsa da meTodebs, romlebic, Tavis mxriv,
msoflio samarTlebrivi azrovnebis uaxles miRwevebs warmoadgenen.
evropis kavSiris samarTlis Seswavla sainteresoa im kuTxiTac, rom man SeZlo, Semo-
qmedebiTad mieRo da gaeTavisebina evropis yvelaze ufro ganviTarebuli qveynebis samarTle-
brivi sistemebis, aseve erTmaneTisagan mkveTrad gansxvavebuli samarTlebrivi ojaxebis (roma-
nul-germanuli da anglosaqsonuri samarTlis) da Tanamedrove saerTaSoriso samarTlis mni-
Svnelovani miRwevebi. man moaxerxa, rom yvela es samarTlebrivi meqanizmi Taviseburad `gada-
exarSa~ da evropaSi mimdinare integraciuli procesebis regulirebisTvis miesadagebina.
aranaklebi mniSvneloba aqvs aseve miRebuli Teoriuli codnis praqtikul saqmiano-
baSi gamoyenebis SesaZleblobas. ek-is farglebSi mimdinare integraciuli procesebi, maT So-
ris samarTlebrivi integracia, uSualod exeba Cveni qveynisa da moqalaqeebis mniSvnelovan
interesebs. TvalsaCinoebisaTvis SeiZleba dasaxelebuli iqnas, kerZod, kavSiris samarTlis
iseTi dargebi da institutebi, rogorebicaa: Sida bazris samarTali, ekonomikuri da sava-
luto kavSiris samarTali (`evros~ samarTlebrivi reJimis CaTvliT), Sengenis samarTali,
ek-is energetikuli samarTali da sxv. Sesabamisad, kavSiris samarTlisadmi qarTuli sazoga-
doebis interesi ara marto Teoriul, aramed aseve praqtikul mniSvnelobasac iZens, rameTu
evrokavSirTan mWidro urTierTobebis damyareba SeuZlebelia misi fundamenturi samarTle-
brivi safuZvlebis codnis gareSe.
evropis kavSiris sabaziso aqtebis codna esaWiroebaT sagareo politikis sferoSi
momuSave muSakebs, iuristebs, biznesmenebs, mecnierebs, maswavleblebs, aspirantebsa da stu-
dentebs, romlebic sakonstitucio, saerTaSoriso da evropis samarTliT arian dainterese-
bulni.

irakli papava
2014 wlis ianvari

________________________
2 _ 2013 wlis 29 noembers, litvis dedaqalaq vilniusSi, saqarTvelosa da evropis kavSiris mier

parafirebuli iqna „asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba“, romelic (mas Semdeg, rac aRniSnuli dokumenti xelmo-
werisa da ratifikaciis stadias warmatebiT gaivlis da ZalaSi Seva) Caanacvlebs 1996 wlis „SeTanxmebas
partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb“, Seqmnis ra saqarTvelosa da evrokavSirs Soris TanamSromlo-
bis axal samarTlebriv CarCoebs. Zvel SeTanxmebasTan SedarebiT, asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba yovlismom-
cveli da, politikuri Tu Sinaarsobrivi TvalsazrisiT, ufro Zlieri dokumentia, romelsac Tvisobrivad
axal doneze ahyavs mxareebs Soris TanamSromloba yvela prioritetuli mimarTulebiT. igi Cvens qveyanas
miscems ek-Tan politikuri asocirebisa da etapobrivi ekonomikuri integraciis SesaZleblobas (gansakuT-
rebiT, saqarTvelosa da evrokavSirs Soris Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis sivrcis Camoya-
libebis gziT); Tumca, garda ekonomikuri da politikuri sakiTxebisa, es mniSvnelovani dokumenti aseve fa-
ravs usafrTxoebis, kulturis, ganaTlebis da a.S. sferoebs. sagangebo aRniSvnis Rirsia is garemoeba, rom
asocirebis SeTanxmeba evropis kavSirTan da mis kanonmdeblobasTan (acquis) daaxloebis mniSvnelovan da
realur meqanizmebs iTvaliswinebs, Tanac, am SesaZlo daaxloebis done imdenad maRalia, rom misi efeqtiani
ganxorcieleba, faqtobrivad, Seuqcevads xdis qveynis evropeizaciis process. Tu gaviTvaliswinebT, rom
asocirebis SeTanxmeba efuZneba princips „meti metisaTvis“ (rac ufro metad da kargad asrulebs partnio-
ri saxelmwifo SeTanxmebiT gaTvaliswinebul pirobebs, miT ufro metad exmareba mas evrokavSiri, finansu-
ri da teqnikuri mxardaWeris/instrumentebis amoqmedebis meSveobiT da, Sesabamisad, miT ufro metad xdeba
kavSirTan daaxloebac), naTelia, Tu raoden mniSvnelovani iqneba misi saTanadod aRsruleba, rac gulis-
xmobs, aRebuli valdebulebebis mixedviT, saqarTvelos kanonmdeblobis ek-is kanonmdeblobasTan (300-mde
samarTlebriv aqtTan) SesabamisobaSi moyvanas da mis ganxorcielebas, aseve saqarTvelos Sesabamisi insti-
tutebis gaZlierebas.
- 11 -
Sesavali komentari
1. evropis kavSiri: parizis 1951 wlis xelSekrulebidan lisabonis
2007 wlis xelSekrulebamde

evropis kavSiri warmoadgens, miznebis TvalsazrisiT, yvelaze ufro ambiciur da, miR-
weuli Sedegebis TvalsazrisiT, yvelaze ufro efeqtian integraciul organizacias, romlis
srulfasovani analogi jer dedamiwis arc erT sxva regionSi ar Seqmnila.
ek-is warmatebis gasaRebs da, imavdroulad, im sirTuleebisa da krizisebis mizezs,
romlebic drodadro iCens Tavs misi ganviTarebis procesSi, evropuli integraciis ganviTa-
rebis gansakuTrebuli politikuri meqanizmi warmoadgens. es meqanizmi damyarebulia sami fu-
Zemdebluri sawyisis urTierTSeTavsebaze, kerZod, esenia:
_ pirveli, evropis kavSiris wevri saxelmwifoebis suverenitetis SezRudva evropul
doneze xelisuflebis zenacionaluri (zesaxelmwifoebrivi) organoebis sasargeblod, rom-
lebic uflebamosilni arian gamoscen rogorc TviT saxelmwifoebisa da maTi organoebisa-
Tvis, ise maTi moqalaqeebisa da iuridiuli pirebisaTvis savaldebulo normebi.
`warsulSi arasdros amden qveyanas nebayoflobiT ar dauTmia TavianTi suverenitetis
nawili mSvidobisa da keTildReobis gamo~, _ aRniSnavda belgiis premier-ministri g. verxov-
Sdatdi.
amasTan dakavSirebiT eqspertTa farTo wre, maT Soris evropis kavSiris sabWos iuri-
diuli samsaxuris generaluri direqtori J.-k. pirisic, ukve dReisaTvis aZleven ek-s `nawi-
lobrivi federaciuli kavSiris~ kvalifikacias, romelic, sxvaTa Soris, ar warmoadgens
srulfasovan saxelmwifos;
_ meore, ek-is TiToeuli wevri saxelmwifos aqtiuri CarTva evropul doneze gada-
wyvetilebebis SemuSavebisa da miRebis procesSi gadamwyveti xmis uflebiT (magram sul uf-
ro iSviaTad _ vetos uflebiT), rac mraval specialists aZlevs imis sababsa da SesaZleb-
lobas, rom isaubron ek-is farglebSi saxelmwifoebrivi suverenitetis erToblivad ganxor-
cielebis, metic, evropis kavSiris calkeuli qveynebis suverenitetTa kompleqsur `evropul
suverenitetad~ Serwymis Sesaxeb;
_ mesame, integraciuli procesebis Tanmimdevruloba, romlebic, konkretuli wamowye-
bebis realizaciis gziT, erTmaneTis miyolebiT viTardeba Tavidan viwro seqtorebSi (qvanax-
Siri da foladi _ 1950-iani wlebis dasawyisSi) da mcire teritoriaze (6 wevri saxelmwi-
fo 1950-ian – 1960-ian wlebSi), mogvianebiT ki _ sakiTxTa sul ufro farTo wris garSemo
da evropis qveynebis sul ufro mzardi raodenobis teritoriaze (2013 wlis 1 ivlisis
mdgomareobiT _ 28 wevri saxelmwifo).
swored ek-is funqcionirebis Tanmimdevruli xasiaTi gaxda mizezi imisa, rom es or-
ganizacia erTbaSad ki ar dafuZnebula mTliani, dasrulebuli saxiT, aramed nawil-nawil iq-
mneboda, ramac, saboloo jamSi, migviyvana im rTul normatiul-samarTlebriv konstruqcia-
mde, rasac Cven dRes `evropis kavSirs~ vuwodebT.
amitomac, istoriulad, pirvel damfuZnebel dokumentad maastrixtis 1992 wlis
xelSekruleba (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb) ki ara, parizis 1951 wlis xelSe-
kruleba iqca, romlis oficialuri saxelwodebaa _ xelSekruleba evropis qvanaxSirisa da
foladis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb (xelSekruleba eqfg-is Sesaxeb).
rogorc parizis 1951 wlis xelSekrulebiT dafuZnebuli organizaciis saxelwodebi-
danac Cans, evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianeba mowodebuli iyo Tavisi saqmianoba
ganexorcielebina viwrospecialur, magram im droisaTvis ekonomikuri cxovrebis gansakuTre-
biT mniSvnelovan dargebSi _ qvanaxSirmompovebel da foladsasxmel mrewvelobaSi, _ am (da
mxolod am!) dargebSi erTiani ekonomikuri sivrcis Seqmnis mizniT, romelsac `qvanaxSirisa
da foladis saerTo bazari~ ewodeboda.
msgavsi bazris swrafad formirebisa da misi marTvis uzrunvelsayofad, parizis xel-
Sekrulebis mxareebi SeTanxmdnen imaze, rom TavianTi sakanonmdeblo, administraciuli da sa-
samarTlo uflebamosilebebis nawili evropul (zesaxelmwifoebriv) doneze, anu eqfg-is

- 12 -
xelisuflebis axali organoebisaTvis gadaecaT, romlebmac `institutebis~ saxelwodeba mii-
Res (amJamad _ evropis kavSiris institutebi).
eqfg-is Sesaxeb xelSekrulebis xelmoweris Semdeg iyo mcdeloba, rom misi princi-
pebi samxedro da zogadpolitikur sferoebSic gadaetanaT: igulisxmeba 1952 wels xelmowe-
rili xelSekruleba evropis Tavdacvis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb (xelSekruleba eTg
-is Sesaxeb) da evropis gaerTianebis statutis proeqti, romelsac erTian politikur orga-
nizaciad unda gaeerTianebina eqfg da eTg. Tumca am mcdelobam kraxi ganicada, vinaidan
evropis Tavdacvis gaerTianebis xelSekrulebis ratifikaciaze uari ganacxada safrangeTis
parlamentma (arada, am dros swored safrangeTi iyo is qveyana, romelic misi xelmoweris
iniciatorad gamovida). miunxenis universitetis gamoyenebiTi politikuri kvlevebis centris
direqtori profesori verner vaidenfeldi eTg-s ganixilavda rogorc ek-is konstituciis
Seqmnis pirvel mcdelobas.
Tumca samxedro-politikuri blokis Seqmnis warumatebelma mcdelobam xeli ver Seu-
Sala momavali evropis kavSiris qveynebis Zalisxmevas sxvadasxva sferoSi urTierTintegra-
ciis ganviTarebasTan dakavSirebiT. gadawyvetili iqna am ZalisxmevaTa isev ekonomikur sfe-
roze koncentrireba, romelSic 1957 wels mniSvnelovani gardatexa moxda: eqfg-is warma-
tebuli magaliTis gaTvaliswinebiTa da energetikuli problemis principulad gadaWris ime-
diT, eqfg-is Sesaxeb xelSekrulebis yvela (eqvsive) monawile SeTanxmda, SeeqmnaT kidev er-
Ti dargobrivi organizacia _ evropis atomuri energiis gaerTianeba (evratomi), mSvido-
biani miznebisTvis atomuri energiis erToblivad aTvisebis mizniT. ufro metic, eqfg-is
wevri saxelmwifoebi SeTanxmdnen, rom misi principebi gadaetanaT saxalxo meurneobis yvela
dargze, kerZod, urTierTSoris SeeqmnaT srulfasovani `saerTo bazari~ (calkeul seqtoreb-
Tan mibmis gareSe).
am SeTanxmebaTa iuridiul Sedegad iqca eqfg-is imdroindel eqvs wevr saxelmwifos
Soris 1957 wels romis ori xelSekrulebis xelmowera, kerZod, esenia:
_ xelSekruleba evropis ekonomikuri gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb (xelSekruleba
eeg-is Sesaxeb);
_ xelSekruleba evropis atomuri energiis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb (xelSe-
kruleba evratomis Sesaxeb/xelSekruleba eaeg-is Sesaxeb).3
swored romis xalSekrulebebi (upirveles yovlisa ki, _ xelSekruleba eeg-is Sesa-
xeb) iqca im mniSvnelovan wyaroebad, romelTa safuZvelzec ganviTarda evropuli integracia
momdevno 50 wlis ganmavlobaSi. maTi ZalaSi Sesvlis paralelurad, gaCnda termini ,,evropis
gaerTianebebi~ (an ,,gaerTianebebi~). igi aRniSnavda integraciuli tipis sam erTgvarovan or-
ganizacias, romlebic paralelurad funqcionirebdnen parizisa da romis xelSekrulebebis
monawileebs (,,evropis gaerTianebebis wevr saxelmwifoebs~) Soris. evropis ekonomikuri ga-
erTianeba moicavda mTel ekonomikur sferos, garda qvanaxSiris, foladsasxmeli mrewvelobi-
sa da atomuri energetikisa; danarCeni ori organizacia (eqfg da evratomi) moqmedebda
am gaerTianebebis saxelwodebaSi miTiTebul seqtorebSi.
sami evropuli gaerTianebis miznebis erTianobidan, msgavsi Sida (Sinagani) mowyobidan
da erTi da igive Semadgenlobidan gamomdinare, gardauvlad unda damdgariyo erTian integra-
ciul organizaciad maTi gardaqmnis, an, rogorc minimum, maTi xelmZRvaneli organoebis (ins-
titutebis) gaerTianebis sakiTxi, raTa Tavidan yofiliyo acilebuli sam ,,evrokratias” So-
ris funqciaTa dublireba da kompetenciaTa konfliqtebi.
arCeuli iqna meore, minimaluri da ufro frTxili varianti: parizisa da romis xel-
Sekrulebebi ZalaSi iqna datovebuli, Tumca eqfg-is, eeg-isa da evratomis xelmZRvane-
li organoebi, specialuri SeTanxmebis safuZvelze, reorganizebuli iqna erTian ,,instituci-
____________________
3 _ mizezi imisa, rom atomuri energiis arasamxedro mizniT gamoyenebis Taobaze calke xelSe-
krulebas moewera xeli, iyo is safrTxe, rom safrangeTis parlaments SeiZleboda ar moexdina evro-
pis ekonomikuri gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis ratificireba. Sesabamisad, igulis-
xmeboda, rom, movlenaTa aseTi scenariT ganviTarebis SemTxvevaSi, Tundac evropis atomuri energiis
gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebas mainc eqneboda savaldebulo Zala (ix. Хартли Т. К. _
Основы права Европейского сообщества, Москва-Будапешт, 1998, с. 3).
- 13 -
ur meqanizmad~: evropis gaerTianebebis sabWo (amJamad _ evropis kavSiris sabWo), evropis ga-
erTianebebis asamblea (evropis parlamenti), evropis gaerTianebebis komisia (evropis komisia)
da evropis gaerTianebebis sasamarTlo (evropis kavSiris sasamarTlo).
Sedegad, 1967 wlidan sami evropuli gaerTianeba de faqto erTian integraciul orga-
nizaciad gadaiqca, Tumca, formalurad, TiToeulma maTganma SeinarCuna ,,iuridiuli piris~
statusi da samarTalsubieqtoba saerTaSoriso arenaze (kerZod, SeTanxmebebi mesame qveyneb-
Tan atomuri energetikis sakiTxebTan dakavSirebiT dRemde evratomis saxeliT ideba).
miuxedavad im sirTuleebisa da konfliqtebisa, romlebsac 1950-ian - 1960-ian wlebSi
hqonda adgili (maT Soris yvelaze ufro seriozuli iyo evropis Tavdacvis gaerTianebis
dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis ratifikaciis Cavardna da e.w. ,,carieli savarZlis krizi-
si~, rac gamowveuli iyo safrangeTis droebiTi uariT eeg-is institutebis saqmianobaSi mo-
nawileobaze 1965 wlis meore naxevarSi), gaerTianebebis qveynebis itegracia sakmaod warma-
tebulad viTardeboda. ukve am etapze man ramdenime mniSvnelovan Sedegs miaRwia.
ZiriTadi maT Soris iyo 1968 wels eeg-is erTiani sabaJo teritoriis Seqmna saerTo
sabaJo tarifiT (,,sabaJo kavSiri~). am nabijma, Tavis mxriv, SesaZlebeli gaxada eeg-is erTi-
ani sagareo-savaWro politikis (`saerTo savaWro politika~) amoqmedeba mesame saxelmwifo-
ebTan mimarTebaSi, romelic droTa ganmavlobaSi evropis kavSiris eqskluziur kompetenciaSi
gadavida (ix. qvemoT, komentaris kari 2). imavdroulad, ganviTarebuli iqna wevri saxelmwi-
foebis mier eeg-is kompetenciaSi gadacemuli `saerTo politikis~ sxva mimarTulebebic: so-
flis meurneobis saerTo politika, konkurenciis politika da a.S.
miRweulma progresma, Tavis mxriv, impulsi misca evropis gaerTianebebis farglebSi
integraciuli procesebis axal talRas, romelic 1970-ian - 1990-ian wlebze modis. am eta-
pze yvelaze ufro mniSvnelovan movlenebad iqca:
_ sabiujeto reformebi, rasac mohyva `evropis gaerTianebebis saerTo biujetis~ Seq-
mna; misi formireba xdeboda evropis parlamentis monawileobiT gadamwyveti xmis uflebiT
(manamde misi azri mxolod sakonsultacio xasiaTs atarebda) da `sakuTari resursebis~
xarjze, romelTa erT-erT komponentad iqca mesame qveynebidan importirebul saqonelze (sa-
qoneli, romelmac eeg-is erTiani sabaJo sazRvari gadakveTa) dawesebuli gadasaxadebi. Tuki,
Tavdapirvelad, gaerTianebebis biujeti damokidebuli iyo wevr saxelmwifoTa finansur Sena-
tanebze, aRniSnuli sabiujeto reformebis Sedegad, evropis gaerTianebebma finansuri avto-
nomia moipoves. Sesabamisad, 1978 wlis 1 ianvridan moyolebuli gaerTianebebis biujeti ukve
mTlianad sakuTari resursebiT finansdeba. amasTan, saerTo biujetis Seqmnis paralelurad,
evropis gaerTianebebis farglebSi dafuZnebuli iqna kontrolis erTiani organo _ auditor-
Ta palata, romelic mogvianebiT evropis kavSiris erT-erT institutad iqna aRiarebuli.4
_ evropis gaerTianebebis instituciuri meqanizmis demokratizaciis dasawyisi evropis
parlamentis (asambleis) uflebamosilebebis gaZlierebis xarjze, kerZod, sabiujeto sfero-
Si. 1970-iani wlebis bolodan gaerTianebebis warmomadgenlobiTi institutis deputatebi
airCevian moqalaqeTa sayovelTao, pirdapiri kenWisyris safuZvelze, ramac misi statusi sa-
xelmwifoTa tradiciul saparlamento dawesebulebebs dauaxlova;5
1960-iani _ 1970-iani wlebis gzagasayarze ganxorcielebuli iqna evropis gaerTiane-
bebis wevri saxelmwifoebis gadasvlis mcdeloba ekonomikuri integraciis ufro maRal (sa-
erTo bazarTan SedarebiT) safexurze _ `ekonomikur da savaluto kavSirze~. es ukanaskneli
____________________
4 - sabiujeto reformebi iuridiulad realizebuli iqna 1970 da 1975 wlebis ori `sabiuje-
to xelSekrulebis~ meSveobiT, romlebmac cvlilebebi Seitanes parizis 1951 wlisa da romis 1957
wlis xelSekrulebebSi, agreTve wevri saxelmwifoebis finansuri Senatanebis gaerTianebebis sakuTari
resursebiT Secvlis Sesaxeb evropis gaerTianebebis sabWos 1970 wlis 21 aprilis gadawyvetilebis
safuZvelze.
5 - asambleis (evropis parlamentis) warmomadgenelTa pirdapiri arCevnebis Sesaxeb aqti dam-
tkicebuli iqna 1976 wels. evropis parlamentis deputatTa pirveli pirdapiri arCevnebi 1979 wels
Catarda da, aqedan moyolebuli, yovel 5 weliwadSi imarTeba.

- 14 -
gulisxmobda wevri qveynebis mTeli ekonomikuri politikis _ `ekonomikuri kavSiris~ mWid-
ro koordinaciasa da erovnul valutaTa gacvliTi kursebis Seuqcevad fiqsirebas, TviT er-
Tiani fuladi erTeulis _ `savaluto (fuladi) kavSiris~ SemoRebis CaTvliT.
ekonomikuri da savaluto kavSiris Seqmna 1980 wlisTvis (rogorc im droisTvis
igegmeboda) wevr saxelmwifoebs ar gamouvidaT; amis mizezi (iseve, rogorc es araerTxel
momxdara evropuli integraciis ganviTarebis istoriaSi) gaxda 1970-iani wlebis msoflio
energetikuli da savaluto-ekonomikuri krizisi. Tumca eeg-is kanonmdeblobiT swored
1970-ian wlebSi iqna SemoRebuli wevr saxelmwifoTa erTiani `sakalaTo valuta~ _ ekiu
(ingl.: European  Currency  Unit _ evropis savaluto erTeuli), rogorc momavali `evros~
winasaxe. ekiu-s safuZvelze, funqcionireba daiwyo savaluto (gacvliTi) kursebis meqanizm-
ma, romelsac unda uzrunveleyo eeg-is fuladi bazris stabilizacia da mdgradoba.
1970-iani wlebis periodSi moxda agreTve evropis gaerTianebebis wevri saxelmwi-
foebis mier axali integraciuli proeqtebis aTviseba, romlebic scildeboda cxovrebis eko-
nomikuri sferos farglebs. aseT proeqtebad iqca saerTo `evropuli~ sagareo politika da
TanamSromlomloba samarTaldamcav sferoSi.
pirveli maTgani miznad isaxavda, rom miRweuliyo gaerTianebebis wevri saxelmwifoe-
bis erTian Zalad gamosvla saerTaSoriso asparezze da, amis xarjze, uzrunvelyofili yofi-
liyo saerTaSoriso saqmeebSi, maT Soris gansakuTrebiT mTels planetaze mSvidobisa da usa-
frTxoebis mxardaWeris sakiTxebSi maTi zegavlenis gazrda.6
samarTaldamcav sferoSi TanamSromloba da Sesabamisi integraciuli RonisZiebebi gar-
dauvali gaxda erTiani ekonomikuri sivrcis (saerTo bazris) Seqmnis gamo, romelic saxel-
mwifo sazRvrebs sul ufro gamWvirvales xdis ara marto kanonmorCil pirTaTvis (mewarmee-
bi, daqiravebuli muSebi da sxv.), aramed agreTve transnacionaluri damnaSaveobisTvisac.
integraciis zemoaRniSnuli, axali sferoebi CarTuli ar yofila evropis gaerTiane-
bebis organizaciul struqturaSi da wevri saxelmwifoebis mier maTi aTviseba specialuri
meqanizmebis meSveobiT xdeboda, romlebsac Tavidan iuridiuli ganmtkicebac ki ar miuRia.7
bunebrivia, saqmis aseTi mdgomareoba Sors iyo idealurisagan; amitomac, ukve 1970-ian
wlebSive daiwyo sakiTxis ganxilva imis Taobaze, xom ar ajobebda, rom ekonomikur, sagareo-
politikur da samarTaldamcav sferoebSi wevri saxelmwifoebis yvela arsebuli integraciu-
li proeqti erT mTlian integraciul konstruqciaSi gaerTianebuliyo `evropis kavSiris~
saxelwodebiT.
dasmuli sakiTxis dadebiTad gadawyveta 1992 wels moxerxda evropis kavSiris Sesa-
xeb xelSekrulebis dadebiT. mas win uZRoda sxva mniSvnelovani wyaros _ 1986 wlis erTia-
ni evropuli aqtis xelmowera da ZalaSi Sesvla, romelic, erTgvarad, Tavisebur generalur
repeticiad iqca kavSiris, mTliani saxiT, dafuZnebis win.
aseTi xmamaRali saxelwodebis mqone es dokumenti, faqtiurad, evropis gaerTianebebis
damfuZnebeli dokumentebis (pirvel rigSi, eeg-is Sesaxeb 1957 wlis xelSekrulebis) pir-
_______________________
6 – saerTo sagareo politikis pirvel did warmatebas warmoadgenda wevri saxelmwifoebis
erToblivi gamosvla 1975 wels evropaSi usafrTxoebisa da TanamSromlobis konferenciis daskvniTi
aqtis (`helsinkis aqtis~) momzadebisa da xelmoweris dros.
7 – `evropis~ sagareo politikis SemuSavebis mizniT, wevrma saxelmwifoebma 1970 wels Seqm-
nes e.w. `evropis politikuri TanamSromloba~ (epT). es sakoordinacio meqanizmi wevri qveynebis sa-
xelmwifos/mTavrobis meTaurebis an sagareo saqmeTa ministrebis doneze SeTanxmebuli erToblivi po-
litikuri deklaraciebis safuZvelze funqcionirebda. epT-m samarTlebrivi safuZveli da iuridiuli
ganmtkiceba mxolod 1986 wels, erTiani evropuli aqtis (ix. qvemoT) xelmowerisas moipova; erTiani
evropuli aqtis teqstSi specialuri kari hqonda daTmobili wevri saxelmwifoebis TanamSromlobas
sagareo politikis sferoSi.
analogiurad, samarTaldamcav sferoSi wevri saxelmwifoebis TanamSromloba am ukanasknelTa
mier erToblivi samuSao jgufebis meSveobiT xorcieldeboda, romelTa SemadgenlobaSic Sinagan saqme-
Ta saministroebisa da sxva kompetenturi erovnuli uwyebebis xelmZRvanelebi an TanamSromlebi Sedi-
odnen. es TanamSromloba integraciis damoukidebel mimarTulebad iuridiulad mxolod 1992 wels,
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis xelmowerisas iqna aRiarebuli.

- 15 -
vel msxilmasStabian reformas (romelic maTi dadebis Semdeg ganxorcielda) warmoadgenda.8
erTiani evropuli aqtis reforma or ZiriTad mimarTulebaze koncentrirdeboda:
pirveli, _ es iyo eeg-is farglebSi erTiani ekonomikuri sivrcis Seqmnis dasrule-
ba, romelmac amieridan saxelmwifosmagvari aRniSvna (dasaxeleba) _ gaerTianebis `Sida baza-
ri~ _ miiRo;
meore, _ evropis gaerTianebebis `instituciuri meqanizmis~ reforma, erTi mxriv, misi
efeqtianobisa (evropul doneze zogierTi normatiuli aqtisa da sxva gadawyvetilebebis mi-
Rebisas wevri qveynebis warmomadgenelTa vetos uflebis nawilobrivi gauqmebis xarjze) da,
meore mxriv, misi demokratizaciis gazrdis kuTxiT (sakanonmdeblo da sxva sferoebSi evro-
pis parlamentis kompetenciis gafarTovebis xarjze). instituciuri reformis es mimarTule-
bebi SemdgomSiac agrZelebda ganviTarebas ek-is damfuZnebeli dokumentebis yoveli axali
gadasinjvisas, maT Soris lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis CaTvliTac.
1992 wlis xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb (misi araoficialuri saxelwode-
baa: maastrixtis xelSekruleba)9 gaerTianebebis wevri saxelmwifoebis ori samTavrobaTSori-
so konferenciis muSaobis Sedegi iyo, romlebic 1989-1991 wlebSi gaimarTa. pirveli maTga-
ni ekonomikuri da savaluto kavSiris Seqmnis iuridiuli safuZvlebis momzadebas mieZRvna,
romlis kulminaciadac erTiani fuladi erTeulis _ `evros~ SemoReba (1999 wlidan _
unaRdo, 2002 wlidan ki _ naRdi formiT) iqca. meore konferencia ki politikuri kavSiris
mowyobis sakiTxebis ganxilvas exeboda. swored mis farglebSi iqna gansazRvruli evropis
kavSiris Sida mowyoba, romelsac xSirad sami `sayrdenis~ struqturas uwodebdnen da rome-
lic karga xnis manZilze (faqtiurad, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvla-
mde, anu 2009 wlis 1 dekembramde) evropis kavSiris savizito baraTs warmoadgenda.
am mowyobis arsi SemdegSi mdgomareobda: `evropis kavSiri~ Seiqmna ara rogorc erTi
mTliani konstruqcia (erTiani samarTalsubieqtobiT, erTiani kompetenciiT da a.S.), aramed
rogorc sami avtonomiuri marTlwesrigis _ sami `sayrdenis~ jami. es `sayrdenebi~ geografi-
ulad erTsa da imave qveynebs (evropis kavSiris wevr saxelmwifoebs) moicavdnen, erTi da
imave xelmZRvaneli organoebis (evropis gaerTianebebis institutebi, romlebic, imavdrou-
lad, mTliani evropis kavSiris institutebad iqcnen) mier imarTebodnen, magram erTmaneTisa-
gan gansxvavebuli wesebis mixedviT funqcionirebdnen saxelmwifoebrivi suverenitetis meti
(pirveli `sayrdeni~), an naklebi xarisxiT SezRudvis (meore da mesame `sayrdenebi~) pirobeb-
Si.
evropis kavSiris pirveli `sayrdeni~ _ mocavda evropis gaerTianebebs, romlebic
agrZelebdnen funqcionirebas sakuTari, jer kidev 1950-ian wlebSi xelmowerili damfuZnebe-
li dokumentebis safuZvelze. 1986 wlis erTiani evropuli aqtis kvaldakval, maastrixtis
1992 wlis xelSekrulebam isini ki ar gaauqma, aramed mxolod koreqtirebebi da damatebebi
____________________
8 – 1986 wlis erTiani evropuli aqti, Tavisi xasiaTiT, ZiriTadad warmoadgenda Sesworebe-
bis krebuls xelSekrulebebSi eqfg-is, eeg-isa da evratomis dafuZnebis Sesaxeb. amiT is emsgav-
seba 1970-iani wlebis `sabiujeto xelSekrulebebs~ da, mTlianobaSi, evropis kavSiris Semdgomi peri-
odis sarevizio xelSekrulebebs (amsterdamis 1997 wlis, nicis 2001 wlis da, bolos, lisabonis
2007 wlis xelSekrulebebs).
erTiani evropuli aqtis Sesworebebi mocemuli iyo mis centralur da yvelaze ufro mocu-
lobiT II karSi: `debulebebi evropis gaerTianebebis damfuZnebel xelSekrulebebSi cvlilebebis Seta-
nis Sesaxeb~. aqtis III karSi iuridiulad iqna dafiqsirebuli wevri saxelmwifoebis sagareo politi-
kis koordinaciis meqanizmi, romelic jer kidev 1970-ian wlebSi Camoyalibda (ix. zemoT): `debulebe-
bi sagareo politikis sferoSi evropuli TanamSromlobis Sesaxeb~. Sesavali I kari zogadi xasiaTis
debulebebs (`zogadi debulebebi~) eZRvneba, xolo bolo, IV kari ki _ daskvniT da gardamaval debu-
lebebs (`daskvniTi da gardamavali debulebebi~).
9 – dokumentis oficialuri saxelwodebaa: `xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb~. monawi-
le saxelmwifoebma mas 1992 wlis 7 Tebervals moaweres xeli holandiis samxreT nawilSi mdebare
erT-erT patara, provinciul qalaq maastrixtSi. amitom, xelmoweris adgilis mixedviT, mas xSirad
`maastrixtis xelSekrulebasac~ uwodeben. aRniSnuli xelSekruleba ZalaSi Sevida 1993 wlis 1 noem-
bers.

- 16 -
Seitana maT SinaarsSi.10
Tuki gverdiT gadavdebT eqfg-sa da evratoms, romelTa rolic integraciul
procesebSi sakmaod SezRuduli iyo (amasTan, eqfg-m 2002 wels sulac Sewyvita Tavisi ar-
seboba, parizis xelSekrulebis moqmedebis ormocdaaTwliani vadis amowurvis gamo), pirveli
`sayrdeni~ ZiriTadad erT organizaciamde _ evropis gaerTianebamde (maastrixtis xelSekru-
lebis Sesabamisad, swored ase ewoda yofil eeg-s) SeiZleboda yofiliyo dayvanili.
swored maastrixtis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlidan iRebs dasabams dualizmi _
`evropis gaerTianeba _ evropis kavSiri~. amasTan, TiTqmis mTeli im integraciuli kompeten-
ciis realizeba, romelic evropis kavSiris institutebis mier xorcieldeboda, lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde swored evropis gaerTianebis farglebSi xde-
boda, am ukanasknelis damfuZnebeli xelSekrulebis (evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb
romis 1957 wlis xelSekrulebis) safuZvelze.11
igive SeiZleba iTqvas mesame qveynebTan da saerTaSoriso organizaciebTan ek-is saer-
TaSoriso SeTanxmebebis mimarTac. TiTqmis yvela maTgani xelmowerilia evropis gaerTianebis,
an, SedarebiT ufro naklebad, _ evratomisa da eqfg-is (2002 wlis 24 ivliss, moqme-
debis ormocdaaTwliani vadis amowurvis gamo, am ukanasknelis likvidaciamde) saxeliT.12
swored evropis gaerTianeba (da ara kavSiri) warmoadgenda msoflio savaWro organizaciis
(mso), FAO-s (gaeros sasursaTo da sasoflo-sameurneo organizaciis) da zogierTi sxva
saerTaSoriso dawesebulebis wevrs.
evropis kavSiris institutTa gamgeblobas, maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebis
safuZvelze, integraciisa da TanamSromlobis mxolod ori araekonomikuri sfero ganekuTv-
neboda, romlebic 1970-ian wlebSi ganviTarda:
_ saerTo sagareo da usafrTxoebis politika (ssup) _ meore `sayrdeni~;13
_ policiisa da sasamarTlo organoebis TanamSromloba sisxlissamarTlebriv sfero-
Si (psoT) _ mesame `sayrdeni~.14 mesame `sayrdenis~ farglebSi ek-is institutebi da sxva
instanciebi axorcielebdnen wevri saxelmwifoebis RonisZiebaTa koordinacias damnaSaveobas-
Tan brZolis sakiTxebSi, agreTve gamoscemdnen (iRebdnen) maTi sisxlis samarTlisa da sisx-
lis samarTlis saproceso kanonmdeblobis harmonizaciaze mimarTul samarTlebriv aqtebs.15
_____________________
10 – evropis kavSiris Sesaxeb maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebis II-IV karebs, am Tval-
sazrisiT, sarevizio xasiaTi gaaCndaT, rameTu isini eeg-is, eqfg-isa da evratomis Sesaxeb xel-
SekrulebebSi cvlilebebis Semtan krebuls warmoadgenda: `debulebebi, evropis gaerTianebis Seqmnis
mizniT, evropis ekonomikuri gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebaSi cvlilebebis Setanis
Sesaxeb~ (kari II); `debulebebi evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb
xelSekrulebaSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb~ (kari III); `debulebebi evropis atomuri energiis
gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebaSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb~ (kari IV).
11 – mis ZiriTad wyaros warmoadgenda romis 1957 wlis xelSekrulebis mesame nawili saxel-
wodebiT `gaerTianebis politika~, romelic ocdaerT kars moicavda.
12 – aRsaniSnavia, rom saqarTvelosa da evropis kavSirs Soris urTierTobebis momwesrigebeli
ZiriTadi, sabaziso dokumenti _ 1996 wlis 22 aprilis SeTanxmeba partniorobisa da TanamSromlobis
Sesaxeb Cveni qveynis mier xelmowerili iqna aseve ara evropis kavSirTan, mTlianobaSi, aramed evropis
gaerTianebebTan da mis wevr saxelmwifoebTan.
13 – evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis V kari _ `debulebebi saerTo sagareo da usa-
frTxoebis politikis Sesaxeb~.
14 – evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis VI kari _ `debulebebi sisxlissamarTlebriv
sferoSi policiisa da sasamarTlo organoebis TanamSromlobis Sesaxeb~.
15 – saxelwodeba _ `sisxlissamarTlebriv sferoSi policiisa da sasamarTlo organoebis Ta-
namSromloba~ _ 1999 wlis 1 maisidan iqna SemoRebuli. manamde mesame `sayrdeni~ iwodeboda rogorc
`TanamSromloba marTlmsajulebisa da Sinagan saqmeTa sferoSi~. saxelwodebis amgvari cvlileba cxa-
dad miuTiTebda kavSiris moqmedebaTa sferos Seviwrovebaze xsenebuli `sayrdenis~ farglebSi; amasTan,
es, faqtiurad, imas niSnavda, rom evropis kavSirs Seswevs unari, realisturad Seafasos Tavisi Sesa-
Zleblobebi da aucileblobis SemTxvevaSi saTanado koreqtirebebis Setanisa da droebiT ukan daxevis
meTods mimarTos. movlenebis ganviTarebis scenari _ `evropis 2004 wlis konstituciis proeqti _
lisabonis 2007 wlis xelSekruleba~ _ amis TvalnaTlivi dadasturebaa.

- 17 -
aseTi kompleqsuri mowyobis Sedegad, `evropis kavSirs~, terminologiuri Tvalsazri-
siT (lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde), ormagi xasiaTi gaaCnda, rac
garkveul sirTuleebs qmnida misi gamoyenebisas:
_ erT SemTxvevaSi `evropis kavSiris~ qveS igulisxmeboda am organizaciis yvela (sa-
mive) Semadgeneli nawili, romlebic erTmaneTTan dakavSirebulni iyvnen wevri saxelmwifo-
ebis erTiani SemadgenlobiT da xelmZRvaneli organoebis (institutebis) erTiani sistemiT;
_ sxva SemTxvevebSi termini `evropis kavSiri~ ganekuTvneboda mxolod integraciis
or damatebiT sferos, romlebic uSualod maastrixtis xelSekrulebiT regulirdeboda, e.i.
ssup-s da psoT-s (meore da mesame `sayrdenebs~). swored aqedan momdinareobda gamoTqmebi:
`evropis gaerTianeba da evropis kavSiri~ (an `evropis gaerTianebebi da evropis kavSiri~),
`gaerTianebis samarTali~ da `kavSiris samarTali~ da a.S.
XX da XXI saukuneebis gzagasayarze evropis kavSirisa da evropis gaerTianebebis da-
mfuZnebeli dokumentebi orjer daeqvemdebara mniSvnelovan gadasinjvas: Tavidan amsterdamis
1997 wlis xelSekrulebiT,16 Semdeg ki _ nicis 2001 wlis xelSekrulebiT.17
sarevizio xasiaTis mqone orive am xelSekrulebis (Seicavdnen Sesworebebs parizis
1951 wlis, romis 1957 wlisa da maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebebSi) xelmoweris
uSualo mizans warmoadgenda evropis kavSiris momzadebis aucilebloba mis istoriaSi aRmo-
savleTiT yvelaze ufro masStaburi gafarToebisaTvis: 1995 wlisTvis mis SemadgenlobaSi
Semaval 15 wevr saxelmwifos unda SeerTeboda aRmosavleT evropisa da xmelTaSuazRvispire-
Tis 10-12 qveyana.18
amsterdamisa da nicis xelSekrulebebis ZiriTadi Sinaarsi ek-is instituciur refo-
rmaSi mdgomareobda. maT ganagrZes 1986 wlis erTiani evropuli aqtis mier dawyebuli gza,
rac imaSi gamoxateobda, rom, erTi mxriv, evropis kavSiri ufro Zlieri da efeqtiani unda
gamxdariyo (im sakiTxTa raodenobis Semcirebis xarjze, romelTa Taobazec wevr saxelmwi-
foebs vetos ufleba gaaCndaT, ek-is axali organoebisa da procedurebis Seqmnis, evropuli
institutebis kompetenciaTa gafarTovebis xarjze da a.S.), xolo, meore mxriv ki, _ ek-is
funqcionirebaSi `demokratiis deficitis~ Semcireba unda momxdariyo (umTavresad, evropis
parlamentis rolis Semdgomi gazrdis xarjze).
ek-is integraciuli meqanizmebis humanizaciisa da demokratizaciis kuTxiT, mniSvne-
lovan nabijs warmoadgenda mis istoriaSi ZiriTadi uflebebis pirveli qartiis miReba, rom-
lis teqstic SemuSavebuli iqna specialuri damfuZnebeli krebis (`konventis~) mier, nicis
xelSekrulebis paralelurad da 2000 wlis 7 dekembers sazeimod iqna gamocxadebuli evro-
pis parlamentis, evropis kavSiris sabWosa da evropis komisiis mier.19
-_____________________
16 – xelmowerili iqna 1997 wlis 2 oqtombers; ZalaSi Sevida 1999 wlis 1 maiss. dokumen-
tis sruli saxelwodebaa: `amsterdamis xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebaSi, ev-
ropis gaerTianebebis damfuZnebel xelSekrulebebsa da maTTan dakavSirebul zogierT aqtSi cvlile-
bebis Setanis Taobaze~.
17 – nicis xelSekrulebis teqsti momzadebuli da SeTanxmebuli iqna q. nicaSi (safrangeTi)
2000 wlis miwuruls (e.i. jer kidev XX saukuneSi) gamarTuli umaRlesi politikuri donis Sexved-
raze. misi oficialuri xelmowera 2001 wlis 26 Tebervals gaimarTa; nicis xelSekruleba ZalaSi
Sevida 2003 wlis 1 Tebervals. dokumentis sruli saxelwodebaa: `nicis xelSekruleba evropis kav-
Siris Sesaxeb xelSekrulebaSi, evropis gaerTianebebis damfuZnebel xelSekrulebebsa da maTTan dakav-
Sirebul zogierT aqtSi cvlilebebis Setanis Taobaze~.
18 – rogorc cnobilia, evropis gaerTianebebi Tavidan mxolod 6 saxelmwifos (safrangeTi,
gfr, italia, belgia, niderlandebi, luqsemburgi) iTvlida. 1973 wels wevri qveynebis raodenoba gax-
da 9 (didi britaneTis, irlandiisa da daniis SeerTebis xarjze), 1981 wels _ 10 (saberZneTis gawev-
rianebis Sedegad), 1986 wels _ 12 (espaneTisa da portugaliis SeerTebis xarjze). da bolos, 1995
wels ukve uSualod evropis kavSiris (da maT Soris, _ evropis gaerTianebebis) wevrebi gaxdnen avst-
ria, fineTi da SvedeTi. garda amisa, 1990 wels, germaniis gaerTianebis Sedegad, evropis gaerTianebe-
bisa da kavSiris teritoria gafarTovebuli iqna yofili germaniis demokratiuli respublikis ad-
gilze Camoyalibebuli germanuli miwebiT. amave periodSi dafiqsirda aseve gaerTianebebis Semadgenlo-
bidan daniis avtonomiuri teritoriis _ grenlandiis gamosvlis faqti (1985 wlidan).
19 – dawvr. ix. qvemoT, komentaris 2.5.3 punqti.

- 18 -
amsterdamsa da nicaSi gatarebul reformebs mTlianobaSi progresuli, magram sakmaod
frTxili da arcTu yovelTvis Tanmimdevruli xasiaTi hqonda (erT-erTi, yvelaze ufro da-
maxasiaTebeli magaliTi amisa iyo nicis xelSekrulebis xelmowerisas wevri saxelmwifoebis
uari, ek-is damfuZnebel dokumentebSi momxdariyo ZiriTadi uflebebis qartiis inkorpori-
reba). garda amisa, 1997-2001 ww. reformebma, faqtiurad, ucvleli saxiT SeinarCunes `evro-
pis kavSiris~ organizaciis Sida struqtura (sami `sayrdenis~ struqtura), romelic, marT-
lac rom, sakmaod rTuli aRsaqmeli da naklebad gasagebi iyo rigiTi moqalaqeebisaTvis.
aseT pirobebSi, 2001 wlis miwuruls, briuselis gareuban laakenSi (belgia) wevri
saxelmwifoebis xelmZRvanelTa umaRlesi donis Sexvedrisas miRebuli iqna istoriuli
gadawyvetileba ek-is samarTlebrivi safuZvlebis sruli reviziis Catarebis Taobaze. misi
Sedegi unda yofiliyo ek-is erTiani konstituciuri xelSekrulebis SemuSaveba, romelic
mowodebuli iqneboda, Seecvala organizaciis yvela adre miRebuli damfuZnebeli dokumenti
(ix. `deklaracia kavSiris momavlis Sesaxeb~, anu `laakenis deklaracia~).
rogorc ZiriTadi uflebebis qartiis SemTxvevaSi, evropis pirveli erTiani konsti-
tuciis proeqtis SesamuSavebladac specialuri damfuZnebeli kreba (`evropis konventi~) iqna
mowveuli yvela wevri saxelmwifos, kandidati qveynebis, agreTve TviT evropis kavSiris par-
lamentebisa da aRmasrulebeli organoebis warmomadgenelTa SemadgenlobiT (konventis ume-
tes nawils parlamentarebi _ erovnuli parlamentebisa da evropis parlamentis deputatebi
Seadgendnen). evropis konventis Tavmjdomared damtkicebuli iqna erT-erTi yvelaze ufro
gamocdili evropeli politikosi, safrangeTis yofili prezidenti valeri Jiskar d’esteni.
rTuli, Sromatevadi da xangrZlivi muSaobis (romelic daaxloebiT weliwadnaxevars
grZeldeboda da araerTxel imyofeboda CaSlis piras) Sedegad, konventma 2003 wlisTvis
moamzada evropis konstituciis proeqti. samTavrobaTSoriso konferenciaze gadasinjvis Sem-
deg, romelsac aseve intensiuri diskusiebi sdevda Tan, ek-is yvela wevri saxelmwifos
xelmZRvanelTa mier oficialurad iqna xelmowerili dokumenti, romlis saxelwodebac iyo
2004 wlis `xelSekruleba evropisTvis konstituciis dadgenis Taobaze~.20
zogierTi `evroskeptikosis~ mtkicebis miuxedavad, evropis konstituciis proeqti
ek-s zesaxelmwifod ki ar aqcevda, aramed, piriqiT, wevr saxelmwifoebs unarCunebda evro-
pis integraciul procesebze zemoqmedebis sakvanZo berketebs (maT Soris vetos uflebas
mTel rig `mgrZnobiare~ sakiTxebTan mimarTebaSi).
miuxedavad amisa, mainc es dokumenti Seicavda mravali im problemis mogvarebas, rom-
lebic aferxebda ek-is, rogorc integraciuli organizaciis (romelic ukve TiTqmis mTeli
dasavleTi da aRmosavleT evropis mniSvnelovani nawilis teritorias aerTianebda), demokra-
tiul da efeqtian ganviTarebas. am kuTxiT, xelSekruleba evropisTvis konstituciis dadge-
nis Sesaxeb, udavod, progresul movlenas warmoadgenda evropis kavSiris manamde moqmed dam-
fuZnebel dokumentebTan SedarebiT.
amas mowmobs Tundac im siaxleebis mokle CamonaTvali, romlebic evropis 2004 wlis
konstituciis proeqtiT iyo gaTvaliswinebuli, kerZod, eseni iyo:
_ evropis kavSiris Sida mowyobis gamartiveba, sami `sayrdenis~ struqturis likvida-
ciis xarjze;
_ yvela damfuZnebeli dokumentisa da maTSi damatebebisa da/an cvlilebebis Semtani
aqtebis kodifikacia ek-is erTian konstituciur xelSekrulebaSi;
_ evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis aRiareba konstituciuri xelSekru-
lebis Semadgenel nawilad da, Sesabamisad, ek-is samarTlebriv sistemaSi misi normebisTvis
umaRlesi iuridiuli Zalis miniWeba. amasTan erTad, gaTvalisinebuli iyo kavSiris ufleba
da valdebuleba adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb evropis
konvenciasTan SeerTebis Taobaze, rasac gza unda gaexsna misi institutebis qmedebebisa da
gadawyvetilebebis gasaCivrebisaTvis adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi;
________________________
20 – rogorc simboluri nabiji, konstituciis teqstis xelmowera gaimarTa q. romSi (ita-
lia) 2004 wlis 29 oqtombers imave darbazSi, sadac 1957 wels xeli moewera romis xelSekrule-
bebs evropis gaerTianebisa da evratomis dafuZnebis Sesaxeb.

- 19 -
_ pirvelad ek-is istoriaSi misi funqcionirebis `demokratiuli principebis~ (demo-
kratiuli Tanasworobis, warmomadgenlobiTi demokratiis principebi da sxv.) sistemis gan-
mtkiceba;
_ evropis kavSiris kompetenciis sagareo politikis (maT Soris Tavdacvisa da usa-
frTxoebis), samarTaldamcavi da zogierTi sxva sferos modernizacia;
_ evropis kavSirsa da wevr saxelmwifoebs Soris iurisdiqciis sagnisa da uflebamo-
silebaTa ufro naTeli gamijvna, ek-is kompetenciis sxvadasxva kategoriis (eqskluziuri,
saerTo da sxv.) aRiarebisa da gansazRvris, xolo `darCenili~ kompetenciis wevri saxelmwi-
foebisaTvis SenarCunebis xarjze;
_ farTomasStabiani instituciuri reforma, romelic xels uwyobda ek-is Semdgom
demokratizaciasa da evropul doneze gadawyvetilebebis miRebis proceduraTa ufro met ga-
mWvirvalobas;
_ wevri saxelmwifoebis parlamentebis aRWurva ek-is sakanonmdeblo procesze zemo-
qmedebis damatebiTi berketebiT.
mniSvnelovania aRiniSnos, rom evropis 2004 wlis konstituciam pirvelad aRiara
wevri qveynebis ufleba evropis kavSiris Semadgenlobidan Tavisuflad gasvlaze. garda amisa,
xazi unda gaesvas im garemoebasac, rom konstituciis proeqtis (romelsac, ek-is winandeli
damfuZnebeli dokumentebis msgavsad, saxelSekrulebo safuZveli da warmomavloba gaaCnda)
ZalaSi Sesasvlelad saWiro iyo yvela wevri saxelmwifos mxridan Tanxmoba (ratifikacia).
xelSekruleba evropisTvis konstituciis dadgenis Sesaxeb swored ratifikaciis sta-
diaze waawyda problemebs, ramac, saboloo jamSi, ar misca mas ek-is samarTlis moqmed wya-
rod qcevis saSualeba. am problemebis saTaved ori uZvelesi wevri saxelmwifo _ safrange-
Ti da holandia _ iqca, romlebSic referendumebi 2004 wlis konstituciis ratifikaciis
Taobaze uaryofiTi SedegebiT dasrulda21 (evropis konstituciis proeqti referendumze,
ratifikaciis mizniT, kidev or wevr saxelmwifoSi _ espaneTsa da luqsemburgSi iqna gatani-
li da am qveynebSi saxalxo kenWisyris Sedegebi dadebiTi iyo).
presasa da samecniero literaturaSi frangi da holandieli moqalaqeebis uaryofiTi
poziciis mizezebis farTo speqtri saxeldeboda. mravali (SesaZloa, umetesi) maTgani sulac
araa dakavSirebuli TviT evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis teqstTan:
_ sayveduris gamoxatvis survili im droisTvis TavianTi qveynebis arapopularuli
mTavrobebisadmi (Taviseburi erTgvari `undoblobis votumi~);
_ protesti Tanamedrove evropul sazogadoebaSi umuSevrobis maRali donis, ukanono
imigraciis gaZlierebisa da sxva negatiuri movlenebis winaaRmdeg;
_ aRmosavleTiT evropis kavSiris Semadgenlobis Semdgomi gafarTovebiT, gansakuTre-
biT ki ek-Si TurqeTis mosalodneli miRebiT gamowveuli SeSfoTeba.22
________________________
21 – safrangeTSi referendumi 2005 wlis 29 maiss gaimarTa, holandiaSi ki _ 2005 wlis 1
ivniss. safrangeTSi ek-is konstituciis proeqtis winaaRmdeg xma misca 54,9%-ma, amasTan, amomrCevel-
Ta gamocxadebam 70% Seadgina, rac Zalze maRali maCvenebeli iyo. holandiaSi, sadac amomrCevelTa ga-
mocxadeba 63%-s Seadgenda, gamocxadebul amomrCevelTa 61,6%-ma uaryo evropis konstituciis pro-
eqti, momxreTa raodenobam ki 38,4% Seadgina (ix. Бурханов А. К. - Европейский союз в современном ми-
ре / Алмаата, 2005, с. 26).
22 – safrangeTsa da holandiaSi evropis konstituciis proeqtis uaryofis erT-erT umTavres
mizezs swored frangul da holandiur sazogadoebaTa susti adaptacia warmoadgenda evropis kavSi-
ris axali realobisadmi, 25 wevr saxelmwifomde misi gafarTovebis Semdeg. vinaidan, ekonomikuri gan-
viTarebis donis mixedviT, ek-is `axali~ qveynebi, mTlianobaSi, mniSvnelovnad CamorCebian `Zvel~ qvey-
nebs, frangma da holandielma amomrCevlebma aCvenes, rom maTTvis sul ufro metad rTuli xdeba sa-
kuTari Tavis asocireba `axal evropasTan~. es gansakuTrebiT mwvaved igrZnoba evropis kavSirSi Tur-
qeTis mosalodneli miRebis da ukrainisa da saqarTvelos SesaZlo gawevrianebis perspeqtivaTa gan-
xilvis fonze, romlebic ek-is `Zvel qveynebSi~ Znelad aRiqmebian rogorc evropis nawili ara marto
ekonomikur, aramed kulturul da politikur urTierTobebSi (ix. Юлия Крук - Конституция Европейс-
кого союза: история подготовки и причины провала ее ратификации [eleqtronuli resursi], с. 3 //
wvdomis reJimi: <http://evolutio.info/index.php?option=com_content&task=view&id=1550&Itemid=232>, wvdo‐
mis TariRi: 14.06.2012).
- 20 -
sayvedurebs gamoTqvamdnen agreTve TviT evropis konstituciis proeqtis mimarTac,
kerZod, misi Zalian didi moculobis (daaxloebiT 500 gverdi) gamo.
sxva mxriv, unda aRiniSnos, rom safrangeTsa da holandiaSi referendumebis Catarebis
momentisTvis (2005 wlis maisi-ivnisi) evropis konstituciis proeqti ukve ratificirebuli
iyo kavSiris aTi wevri saxelmwifos, maT Soris yvelaze ufro didi maTganis _ germaniis
mier. SemdgomSi (franguli da holandiuri referendumebis kraxis miuxedavad) evropis kon-
stituciis proeqti kidev ek-is rva wevri qveynis parlamentis, an uSualod mosaxleobis mi-
er (luqsemburgSi) iqna mxardaWerili.
xelSekruleba evropisTvis konstituciis dadgenis Sesaxeb, saboloo jamSi, ratifi-
cirebuli iqna Tvrameti wevri saxelmwifos mier, or maTganSi ratifikaciis procesi uaryo-
fiTi SedegebiT dasrulda, xolo danarCen Svid wevr saxelmwifos ki ar ganusazRvria (ar
gamouxatia) TavianTi pozicia (ar CautarebiaT saratifikacio procedurebi).23
iqidan gamomdinare, rom evropis konstituciis proeqtis ZalaSi Sesasvlelad ukleb-
liv yvela wevri saxelmwifos mxridan ratifikacia iyo saWiro, xolo ratifikacia ki mxo-
lod maTma orma mesamedma ganaxorciela, dokumentis samoqmedod SemoReba SeuZlebeli
aRmoCnda. 2005 wlis ivnisSi gamocxadebuli orwliani `gansjis periodis~ Semdeg Seqmnili
situaciidan napovni iqna Semdegi gamosavali: konstituciuri reformis ZiriTadi debulebebi
cxovrebaSi realizebuli iqneboda, magram ara evropis konstituciis formiT, aramed ek-is
moqmed damfuZnebel dokumentebSi Sesworebebis Setanis gziT.24
gadawyvetileba imis Taobaze, rom konstituciuri reforma ganxorcielebuliyo `Zve-
li~ evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebis (e.i. evropis kavSiris Sesaxeb 1992 wlis
xelSekrulebis da evropis gaerTianebisa da evratomis damfuZnebeli 1957 wlis xelSe-
krulebebis) modernizaciis gziT, miRebuli iqna 2007 wlis 21-22 ivniss, wevri saxelmwifo-
ebis xelmZRvanelTa umaRlesi donis Sexvedraze.25
am Sexvedris Sedegad, gansazRvruli iqna momavali samTavrobaTSoriso konferenciis
mandati, romelic muSaobas ukve momdevno Tvidan (2007 wlis 23 ivlisidan) Seudga.26 am
konferenciis muSaobis ZiriTadi nawili samarTlis eqspertTa jgufis farglebSi mimdinareo-
bda, romelsac unda moexdina evropis konstituciis proeqtis normebis transformireba mo-
mavali lisabonis xelSekrulebis teqstSi, kerZod, mis e.w. `Sesworebebis Semtan muxleb-
Si~.27
samTavrobaTSoriso konferenciam muSaoba ZiriTadad 2007 wlis oqtomberSi daasru-
la, rodesac 2007 wlis 17-18 oqtombers lisabonSi (portugalia) umaRlesi donis Sexve-
draze ek-is `reformis Sesaxeb xelSekrulebis~ proeqti mxardaWerili iqna misi yvela wev-
________________________
23 – am ukanasknel jgufs Seadgendnen didi britaneTi, dania, irlandia, poloneTi, portuga-
lia, SvedeTi, CexeTi.
24 _ ganixileboda evropis konstituciis proeqtis `gadarCenis~ sxva variantebic. maT Soris
yvelaze ufro demokratiuli iqneboda misi, ucvleli an koreqtirebuli saxiT, gamotana ganmeorebiT
saxalxo kenWisyraze safrangeTsa da holandiaSi. aseT variants ek-is istoriaSi precedentebi ukve
gaaCnda: daniis moqalaqeebma mxolod meore mcdelobis (ganmeorebiTi referendumis) Sedegad miscen
Tanxmoba evropis kavSiris Sesaxeb 1992 wlis xelSekrulebis ratifikacias; aseve ori referendumis
Catareba gaxda aucilebeli irlandiaSi nicis 2001 wlis xelSekrulebis ratifikaciisas.
25 _ ix. Europäischer Rat von Brüssel, 2007. Schlussfolgerungen des Vorsitzes. Anlage I. - Brüssel,
21./22. Juni 2007, 11177/1/07 REV 1. DE (Brüssel, 20.07.2007), S. 15.
26 _ samTavrobaTSoriso konferenciis koreqtirebuli mandati mocemuli iyo evropis kavSiris
sabWos Tavmjdomaris 2007 wlis 27 ivnisis #11222/07 dokumentSi (Dok. 11222/07). samTavrobaTSori-
so konferenciis organizaciisa da Catarebis wesebi ki formulirebuli iyo evropis kavSiris sabWos
Tavmjdomaris 2007 wlis 17 ivlisis sainformacio werilSi _ `samTavrobaTSoriso konferenciis mo-
wveva~ (ix. Übermittlungsvermerk des Vorsitzes vom 17. Juli 2007. Einberufung einer Regierungskonferenz. Brüs-
sel, den 19. Juli 2007. Dok. 12004/07).
27 _ Sedegad, lisabonis xelSekrulebis proeqti maqsimalurad swrafad iqna momzadebuli. ev-
ropis kavSiris sabWos Tavmjdomaris mier misi oficialuri wardgena da gamoqveyneba 2007 wlis 23
ivliss (anu samTavrobaTSoriso konferenciis gaxsnis dRes) moxda.

- 21 -
ri saxelmwifos xelmZRvanelTa mier.28
momdevno ori Tve dokumentis teqnikur da enobriv koreqturas daeTmo, rac misi
originaluri (franguli) redaqciis safuZvelze ganxorcielda. es samuSaoc samTavrobaTSo-
riso konferenciis samarTlis eqspertTa jgufma (`iurist-lingvistebi~ evropis kavSiris sa-
bWos iuridiuli samsaxuridan) gaswia.
sabolood, 2007 wlis 13 dekembers, es dokumenti oficialurad iqna xelmowerili
evropis kavSiris yvela, ocdasamive oficialur enaze, romlebic Tanabrad avTenturni arian
(Tanabari Zala gaaCniaT). misi sruli saxelwodebaa: `lisabonis xelSekruleba evropis kavSi-
ris Sesaxeb xelSekrulebisa da evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis
Secvlis Taobaze~, mokle ki _ `lisabonis xelSekruleba~. araoficialurad (samecniero li-
teraturasa da masobrivi informaciis saSualebebSi) mas xSirad uwodeben `xelSekrulebas
reformis Sesaxeb~ (germ.: Reformvertrag; ingl.: Reform Treaty; frang.: trait modificatif).
lisabonis xelSekrulebis ratifikaciisa da ZalaSi Sesvlis procesi maqsimalurad
operatiulad ganxorcielda _ igi ZalaSi 2009 wlis 1 dekembridan Sevida.29 amasTan, rati-
fikaciis procesisas damatebiTi garTulebebis Tavidan acilebis mizniT, dokumentis ratifi-
kacia TiTqmis yvela wevr qveyanaSi saparlamento gziT ganxorcielda. am mxriv, erTaderT
gamonakliss irlandia warmoadgenda, sadac lisabonis xelSekrulebis ratifikaciis Taobaze
(qveynis erovnuli konstituciis savaldebulo moTxovnidan gamomdinare) referendumi iqna
Catarebuli.30
lisabonis xelSekrulebis SemuSavebisa da ZalaSi Sesvlis procesis gamartivebis miz-
niT, gadawyda, rom masSi ar SeetanaT evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis zogierTi
is debuleba, romlebmac calkeuli wevri saxelmwifosa da politikuri Zalis gansakuTrebu-
li SeSfoTeba an kritika gamoiwvia:
_ upirveles yovlisa, saubaria TviT terminze _ `konstitucia~, romelic `srulfa-
sovan~ saxelmwifosTan asociacias badebs. pirvel rigSi, didi britaneTis daJinebuli mo-
TxovniT, miTiTeba ek-is damfuZnebeli dokumentebis `konstituciur~ xasiaTze amoRebuli
iqna;
_ igive SeiZleba iTqvas evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis Sesabamis muxl-
ze kavSiris simboloebis (droSis, himnis da sxv.) Sesaxeb, romlebic, `evroskeptikosebis~
azriT, kavSirs aseve aaxlovebda saxelmwifosTan.31 es simboloebi evropis kavSirs darCa,
Tumca (iseve, rogorc adre) maT mxolod politikuri xasiaTi gaaCniaT, damfuZnebel doku-
mentebSi iuridiuli ganmtkicebis gareSe;
_ didi britaneTis daJinebuli moTxovniT, `kavSiris sagareo saqmeTa ministris~ Tana-
mdebobas saxeli Seecvala da ewoda `kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafr-
Txoebis politikis sakiTxebSi~, Tumca ki mas SeunarCunda evropis konstituciis proeqtiT
gaTvaliswinebuli yvela prerogativa;
-________________________
28 _ umaRlesi donis Sexvedris Catarebisa da `lisabonis xelSekrulebis~ xelmoweris adgi-
lad q. lisabonis (portugalia) SerCeva imiT iyo ganpirobebuli, rom, ek-Si dadgenili grafikis Se-
sabamisad, evropis kavSiris sabWos Tavmjdomarisa da samTavrobaTSoriso konferenciis Tavmjdomaris
Tanamdebobas 2007 wlis meore naxevarSi portugalia ikavebda. analogiur situacias hqonda adgili
nicis xelSekrulebis SemTxvevaSic; _ aRniSnuli xelSekruleba SeTanxmebuli iqna 2000 wlis dekem-
berSi q. nicaSi (safrangeTi) gamarTul umaRlesi donis Sexvedraze, rameTu evropis kavSiris sabWos
Tavmjdomare qveyanas im periodisaTvis safrangeTi warmoadgenda.
29 _ pirveli wevri saxelmwifo, romelmac lisabonis xelSekrulebis ratifikacia misi xel-
moweridan sul raRac ramdenime dReSi moaxdina, _ ungreTi iyo.
30 _ sxvaTa Soris, lisabonis xelSekrulebis ratifikaciis Taobaze irlandiaSi 2008 wlis
12 ivniss gamarTuli pirveli referendumi uaryofiTi SedegiT dasrulda. mxolod ganmeorebiT refe-
rendumze (romelic 2009 wlis 2 oqtombers Catarda) moxerxda sasurveli gadawyvetilebis miRweva.
31 _ es sayveduri aSkarad dausabuTebeli iyo, rameTu sakuTari simbolika SeiZleba klasikur
saerTaSoriso organizaciebsac (magaliTad, gaero da evropis sabWo) gaaCndeT. aRsaniSnavia, rom am
ukanasknelis (e.i. evropis sabWos) simboloebi (droSa da himni) evropis kavSiris simboloebs emTxveva
da amitomac isini `evropis simboloebad~ iTvlebian.

- 22 -
_ simboluri xasiaTi hqonda agreTve lisabonis xelSekrulebis mier uaris Tqmas
terminebze _ `evropis kanoni~ da `evropis CarCo kanoni~, romelTa SemoRebasac gegmavda ev-
ropis konstituciis proeqti evropis parlamentisa da evropis kavSiris sabWos sakanonmde-
blo aqtebis aRsaniSnavad (am aqtebisTvis SenarCunebuli iqna tradiciuli saxelwodebebi _
`reglamenti~ da `direqtiva~);
_ wevri saxelmwifoebis erovnul samarTalTan mimarTebaSi evropis kavSiris samarT-
lis primatis (uzenaesobis) principi, rac uSualod iyo mocemuli evropis konstituciis
proeqtSi, gadatanili iqna 2007 wlis samTavrobaTSoriso konferenciis erT-erT deklaraci-
aSi, romelsac, TavisTavad, aranairi iuridiuli Zala ar gaaCnia (Tumca aRniSnuli principi
kvlavac agrZelebs moqmedebas evropis gaerTianebebis sasamarTlos mier adre Seqmnili prece-
dentuli samarTlis safuZvelze);
_ aRdgenili iqna wevri saxelmwifoebis vetos ufleba calkeul sakiTxebTan (magali-
Tad, socialuri uzrunvelyofis Sesaxeb kanonmdeblobis koordinacia) mimarTebaSi;
_ kidev ufro gadavadebuli iqna zogierTi instituciuri reformis, kerZod, ek-is
samTavrobaTSoriso institutebSi gadawyvetilebebis miRebisas ormagi umravlesobis princi-
pis (rac gulisxmobs im wevri saxelmwifoebis umravlesobis mxardaWeras, romlebic kavSi-
ris mosaxleobis umetesobas warmoadgenen) SemoReba;
_ safrangeTis daJinebuli moTxovniT, kavSiris miznebis siidan amoricxuli iqna Tavi-
sufali konkurencia. Tumca, miuxedavad amisa, Ria sabazro ekonomikis principi, Tavisufal
konkurenciasTan erTad, mainc rCeba ek-is ekonomikuri sistemis erT-erT bazisad, misi dam-
fuZnebeli dokumentebis sxva muxlebis safuZvelze;
_ evropis 2004 wlis konstituciis proeqtTan SedarebiT, lisabonis xelSekrulebam
damatebiTi gamonaklisebi dauSva, didi britaneTis, irlandiisa da poloneTis sasargeblod,
evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis zogierT debulebasTan mimarTebaSi (rac spe-
cialuri oqmebiTaa gaformebuli).
lisabonis xelSekrulebis es da zogierTi sxva `gadaxveva~, marTlac, ukangadadgmul
nabijs warmoadgenda evropis 2004 wlis konstituciis proeqtTan SedarebiT. es erTgvari
safasuri iyo, romlis gaRebac gaxda saWiro am dokumentis sxva progresuli reformebis ga-
dasarCenad.
mokled, asea Tu ise, kidev erTxel unda gaesvas xazi im garemoebas, rom lisabonis
2007 wlis xelSekruleba warmoadgens oficialurad xelmowerili, magram ZalaSi arSesuli
evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis teqstis transformacias (Tumca ki arasruli
saxiT) evropis kavSiris damfuZnebel dokumentebSi.
erT-erTi umTavresi kiTxva, romelic lisabonis xelSekrulebis teqstisa da evropis
kavSiris ganaxlebuli damfuZnebeli aqtebis konsolidirebuli teqstebis mravaljer wakiTx-
vis Semdeg SeiZleba gaCndes, _ isaa, Tu sinamdvileSi ras warmoadgens axali xelSekruleba
reformis Sesaxeb? es saerTaSoriso xelSekrulebaa Tu konstitucia?
dokumenti, romelic igegmeboda rogorc 2004 wlis xelSekruleba evropisTvis kon-
stituciis dadgenis Sesaxeb, Tavisi SinaarsiT, unikaluri saerTaSoriso xelSekruleba iyo
zesaxelmwifoebrivi warmonaqmnis istoriulad pirveli ZiriTadi kanonis (konstituciis) Se-
saxeb, romelic Sesrulebuli iyo Tanamedrove standartuli konstituciis msgavsi formiT.
ek-is damfuZnebeli dokumentebis `lisaboniseuli~ redaqcia, romlisganac demonstra-
ciulad iqna amoricxuli saxelmwifosmagvari simboloebi, formebi da niSnebi (droSa, himni,
devizi, simbolika) da TviT sityva `konstitucia,~ mainc mowodebulia evropis kavSirisTvis,
ama Tu im xarisxiT, igive funqciebi ikisros da ganaxorcielos, rasac Cveulebriv saxelmwi-
fosTan mimarTebaSi misi konstitucia asrulebs, kerZod, igi:
_ warmoadgens samarTlebrivi aqtebis erTobliobas, romelTac umaRlesi iuridiuli
Zala gaaCniaT evropis kavSiris farglebSi Seqmnili gansakuTrebuli samarTlebrivi sistemis
ierarqiaSi;
_ gansazRvravs sazogadoebrivi wyobis, aseve kavSiris SigniT da `mesame~ qveynebTan
ekonomikuri urTierTobebis safuZvlebs, iWreba ekonomikuri dagegmarebis, dabegvrisa da fu-
ladi mimoqcevis sakiTxebSi;

- 23 -
_ aRiarebs da uzrunvelyofs kavSiris moqalaqeTa ZiriTad uflebebsa da Tavisufle-
bebs;
_ gansazRvravs kavSirisa da mis SemadgenlobaSi Semavali wevri saxelmwifoebis kom-
petencias;
_ gansazRvravs sakanonmdeblo, aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis sakav-
Siro organoebis uflebamosilebaTa ganawilebasa da urTierTqmedebas;
_ oficialurad ganamtkicebs konstituciuri wyobis faseulobebs, institutebsa da
fuZemdeblur principebs, evropis kavSiris teritoriaze sazogadoebrivi urTierTobebis ze-
saxelmwifoebrivi samarTlebrivi regulirebis safuZvlebs, mowodebulia gaaZlieros kanonis
uzenaesoba, damnaSaveobasTan brZola da kavSiris sazRvrebisa da interesebis dacva gare
xelyofisagan.
Sesabamisad, es `konstituciismagieri integraciuli tipis saerTaSoriso xelSekru-
lebebi~, Tavisi SinaarsiT, konstituciis msgavsia, Tumca ki, formis mixedviT, konstitucias
ar warmoadgens. SeiZleba iTqvas, rom es erTgvari zenacionaluri tipis `winare-konstitu-
ciaa~, romelsac jer kidev sakmao dro dasWirdeba saimisod, rom odesme zesaxelmwifoebrivi
tipis konstituciad `gardaiqmnas~.
miuxedavad yvela im kritikuli SeniSvnisa, romlebic `konstituciuri~ reformis
(TviT sityva `konstituciis~ gareSe) amgvar meTodTan mimarTebaSi SeiZleba iqnas gamoTqmu-
li, Zalauneburad, unda moxdes imis aRiareba, rom mocemul etapze Seqmnil politikur pi-
robebSi igi, albaT, forsirebuli gardaqmnebis erTaderT SesaZlo meTods warmoadgenda. am-
gvari meTodis ZiriTadi upiratesoba mis maRal operatiulobaSi mdgomareobs, romelsac,
`reformis Sesaxeb~ 2007 wlis xelSekrulebis teqstis SemqmnelTa CanafiqriT, unda gadae-
wona is naklovanebebi, rac dakavSirebulia misi momzadebis kuluarul meTodTan,32 teqnikur
sirTulesTan da am dokumentis SinaarsSi arsebul zogierT sxva xarvezTan.
amasTan, lisabonis xelSekrulebis xelmoweris meore dRes, 2007 wlis 14 dekembers,
briuselSi gamarTul umaRlesi donis Sexvedraze ek-is wevri saxelmwifoebis xelmZRvanele-
bma miiRes gadawyvetileba, grZelvadian perspeqtivaSi _ 2020-2030 wlebze gaTvliT, Seeq-
mnaT evropis kavSiris ganviTarebisa da reformirebis axali mimarTulebebis proeqtTa gan-
mxilveli damoukidebel eqspertTa jgufi. eqspertTa jgufis xelmZRvanelad daniSnuli iqna
espaneTis mTavrobis yofili Tavmjdomare f. gonsalesi. jgufis mandati moicavs evropuli
integraciis aTze met strategiul sferos, problemasa da amocanas, kerZod, esenia:
_ evropuli modelis (romelic `erTmaneTs uTavsebs ekonomikur warmatebasa da so-
cialur solidarobas~) ganmtkiceba da gaZliereba;
_ ek-is konkurentunarianobis amaRleba;
_ kanonis uzenaesoba;
_ kavSiris mdgradi ganviTareba mTlianobaSi;
_ stabiluroba msoflio arenaze da brZola globalur arastabilurobasTan;
_ migracia;
_ energetika;
_ klimatis dacva;
_ saerTaSoriso damnaSaveoba da terorizmi.
amrigad, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis uSualo Sedegad, faq-
tiurad, `axali~, `ganaxlebuli~ evropis kavSiris dabadeba iqca. ra Tqma unda, es ukanaskne-
li amiT ar qceula absoluturad srulyofil, `idealur~ politikur organizaciad, Tumca
igi, Tavisi winamorbedisagan (winandeli, anu `Zveli~ evropis kavSirisagan), rogorc minimum,
-________________________
32 _ saqme isaa, rom, evropis 2004 wlis konstituciisagan gansxvavebiT, romlis proeqtis
SemuSavebac evropuli konventis mier maqsimalurad Ria reJimSi mimdinareobda, lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebis teqstis SeTanxmeba, ZiriTadad, `kuluarebSi~ xdeboda, samTavrobaTSoriso konferen-
ciis farglebSi warmoebuli daxuruli diplomatiuri SeTanxmebebis gziT. garkveulwilad, swored
aqedan gamomdinareobs TviT lisabonis xelSekrulebis teqstis sirTulec, romelic, sxva sarevizio
xasiaTis xelSekrulebebis msgavsad, Sesworebebis krebulis saxiTaa warmodgenili.

- 24 -
gansxvavebulia naklebad rTuli mowyobiT, gadawyvetilebis miRebis procesis ufro meti
efeqtianobiTa da Tavisi funqcionirebis ufro demokratiuli da gamWvirvale meTodiT.
`axali~ evropis kavSiris ZiriTad mimarTulebebs eZRvneba Sesavali komentaris me-2
kari.

2. evropis kavSiri lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis


Sesabamisad: organizaciisa da saqmianobis
samarTlebrivi safuZvlebi

2.1 evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebi

2.1.1 evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebis roli da mniSvneloba

`axali~ evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebis sistema warmoadgens im koncef-


ciis gamoxatulebas, romelic sfrangeTis prezidentis nikola sarkozis mier iqna wamoyene-
buli da romelmac organizaciis danarCeni wevri saxelmwifoebis mxardaWera moipova.
aRniSnuli koncefciis arsi mdgomareobda imis SeTavazebaSi, rom kavSiri aRWurvili
yofiliyo ori fuZemdebeli wyaroTi:
_ mcire moculobis damfuZnebeli dokumentiT, romelSic yvelaze ufro zogadi da
fundamenturi principebi (evropis kavSiris mowyobis ZiriTadi principebi, aseve misi sagareo
politikis zogadi samarTlebrivi sawyisebi) iqneboda mocemuli (mini-trait _ e.w. `mini-xelSe-
kruleba~) da
_ vrceli moculobis dokumentiT, romelSic detalizirebuli iqneboda pirveli maT-
ganis muxlebi ek-is kompetenciis sxvadasxva sferosTan da calkeul organoebTan mimarTe-
baSi.
mcire (sabaziso) damfuZnebel dokuments aseT SemTxvevaSi ek-is ZiriTadi kanonis
(konstituciis) roli unda Seesrulebina, xolo vrceli dokumenti ki unda qceuliyo aqtad
misi gamoyenebis Sesaxeb.33
ramdenime wevri saxelmwifos, upirveles yovlisa ki, didi britaneTis daJinebuli
moTxovniT, gadawyda, rom miTiTeba sabaziso xelSekrulebis `konstituciur~ xasiaTze amo-
Rebuli yofiliyo (ix. zemoT, komentaris kari 1). swored amitomac ek-is mcire moculobis
damfuZnebelma dokumentma SeinarCuna Tavisi pirvandeli, yvelasaTvis nacnobi saxelwodeba _
`xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb~ (sul 55 muxli). Sesabamisad, meore, vrcel doku-
ments ewoda `xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb~ (Sedgeba 358 muxlisa-
gan). orive es wyaro, erTad aRebuli, iwodeba rogorc `xelSekrulebebi~.
rogorc ukve winasityvaobaSi iyo aRniSnuli, `xelSekrulebebi~ de jure `Zvel~ doku-
mentebs warmoadgenen, im TvalsazrisiT, rom maTi Tavdapirveli redaqciis xelmowera moxda,
Sesabamisad, XX saukunis 90-ian (1992 wlis xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb) da 50-
ian wlebSi (1957 wlis xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb). lisabonis
2007 wlis xelSekrulebam `mxolod~ cvlilebebi da damatebebi Seitana maT teqstebSi. Tum-
ca am Sesworebebis masStabebi imdenad didi da arsebiTia, rom de facto SesaZlebelia saubari,
________________________
33 _ samarTlianoba moiTxovs, aRiniSnos, rom analogiuri idea evropis konstituciis proeqt-
ze muSaobis drosac iqna gamoTqmuli, maT Soris misi SemmuSavebeli konventis Tavmjdomaris valeri
Jiskar d'estenis mier. am ideis realizeba rom momxdariyo, evropis kavSiri ukve 2004 wels miiRebda
SedarebiT lakonur `konstituciur xelSekrulebasa~ da misi wesebis detalizaciaze mimarTul `xel-
Sekrulebas ek-is funqcionirebis Sesaxeb~ (nacvlad 2004 wlis 29 oqtombris `xelSekrulebisa ev-
ropisTvis konstituciis dadgenis Sesaxeb~).

- 25 -
TavianTi SinaarsiT, ek-is axali damfuZnebeli dokumentebis, xolo maT safuZvelze ki, faq-
tiurad, `axali~ evropis kavSiris warmoSobis Sesaxeb.
miuxedavad amisa, `xelSekrulebebis~ xelmoweris adgili da TariRi mainc ucvleli
darCa (ar Secvlila). amieridan xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, araoficialurad,
SemdegSiac saxelwodebuli iqneba rogorc `maastrixtis 1992 wlis xelSekruleba~ (lisa-
bonis 2007 wlis xelSekrulebis redaqciiT), xolo xelSekruleba evropis kavSiris funq-
cionirebis Sesaxeb, anu yofili xelSekruleba evropis [ekonomikuri] gaerTianebis dafuZnebis
Sesaxeb ki _ rogorc `romis 1957 wlis xelSekruleba~ (aseve lisabonis 2007 wlis xelSe-
krulebis redaqciiT).34
aRsaniSnavia, rom `axali~ ek-is am ori damfuZnebeli dokumentis sagansa da politi-
kur rolSi sxvaoba aranairad ar aisaxeba erTmaneTTan mimarTebaSi maT iuridiul mdgomareo-
baze _ rogorc evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebas, ise evropis kavSiris funqcionire-
bis Sesaxeb xelSekrulebasac erTnairi (Tanabari) iuridiuli Zala gaaCniaT da erTianobaSi
warmoadgenen `xelSekrulebebs~, romlebzec `dafuZnebulia kavSiri~ (ix. xelSekruleba ev-
ropis kavSiris Sesaxeb, muxli 1 da xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb,
muxli 1). Tavisi iuridiuli ZaliT, `xelSekrulebebs~ uTanabrdeba evropis kavSiris ZiriTa-
di uflebebis qartia (ix. qvemoT, komentaris 2.5 punqti).
iseve, rogorc saxelmwifoSi konstitucias, evropis kavSiris damfuZnebel dokumente-
bsa (`xelSekrulebebs~) da ZiriTadi uflebebis qartias umaRlesi adgili ukaviaT evropis
kavSiris samarTlis, rogorc gansakuTrebuli integraciuli samarTlebrivi sistemis (rome-
lic saerToa am organizaciis yvela wevri saxelmwifosa da xalxisaTvis), wyaroTa ierarqia-
Si.
`xelSekrulebebi~ am sistemis birTvia da isini ek-is pirvelad samarTals warmoad-
35
gens. saxelmwifoTa konstituciebis analogiurad, `xelSekrulebebi~ iuridiul safuZvels
qmnis evropis kavSiris organoebis mier mravalricxovani sakanonmdeblo da sxva samarTleb-
rivi aqtebis gamosacemad (ek-is meoradi, anu nawarmoebi samarTali).36 im SemTxvevaSi, Tu me-
oradi samarTlis aqtebi ar Seesabameba `xelSekrulebebis~ debulebebs, msgavsi aqtebi SeiZ-
leba baTilad iqnas cnobili evropis kavSiris sasamarTlos mier, romelic, am Tvalsazri-
siT, erTgvar `konstituciur kontrols~ axorcielebs ek-is farglebSi.
evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebi, TavianTi formisa da miRebis wesis mixe-
dviT, saerTaSoriso xelSekrulebebs warmoadgens, romlebic savaldebuloa 28 (samomavlod,
________________________
34 _ rac Seexeba romis 1957 wlis meore xelSekrulebas evropis atomuri energiis gaerTia-
nebis dafuZnebis Sesaxeb (xelSekruleba evratomis Sesaxeb), misi bed-iRblis Taobaze ix. qvemoT,
komentaris 2.2 punqti).
35 _ ek-is pirveladi samarTlis SinaarsSi Sedis aseve fuZemdebeli xasiaTis zogierTi sxva
wyaro, romlebsac cvlilebebi an damatebebi SeaqvT damfuZnebel dokumentebSi. kerZod, ek-is pirvela-
di samarTlis damatebiT elementebs warmoadgens:
_ xelSekrulebebi evropis kavSirSi axali wevri saxelmwifoebis `gawevrianebis Sesaxeb~ da
maTdami TandarTuli `aqtebi gawevrianebis pirobebis Sesaxeb~. 1972 wlidan moyolebuli 2011 wlis
CaTvliT, Svidi aseTi xelSekruleba da aqti iqna xelmowerili da ZalaSi Sesuli. ukanaskneli maT-
gani 2011 wlis 9 dekembriT TariRdeba _ xelSekruleba xorvatiis gawevrianebis Sesaxeb da Sesabami-
si aqti misi gawevrianebis pirobebis Sesaxeb (ZalaSia 2013 wlis 1 ivlisidan);
_ xelSekrulebebi damfuZnebel dokumentebSi Sesworebebis Setanis Sesaxeb, romlebsac doqt-
rinaSi `sarevizio xelSekrulebebs~ uwodeben. ek-is bolo sarevizo xelSekrulebas lisabonis 2007
wlis xelSekruleba warmoadgens; mas win uswrebda nicis 2001 wlis, amsterdamis 1997 wlis da a.S.
xelSekrulebebi. momavalSi, saWiroebisda Sesabamisad, xelmowerili iqneba axali sarevizio xelSekru-
lebebi, romelTa miRebis procedura ramdenadme gansxvavebuli iqneba `Zvel~ kavSirSi moqmedi analo-
giuri procedurisagan (ix. qvemoT).
36 _ ek-is kanonmdeblobisa da samarTlebrivi aqtebis Sesaxeb ix. qvemoT, komentaris 2.8 punq-
ti. kavSiris meoradi samarTlis wyaroebad gvevlineba aseve misi `saerTaSoriso SeTanxmebebi~ _ ek-is
mier mesame qveynebTan da saerTaSoriso organizaciebTan dadebuli xelSekrulebebi. ek-is saerTaSori-
so samarTalsubieqtobisa da sagareo politikis Sesaxeb ix. qvemoT, komentaris 2.2 da 2.9 punqtebi.

- 26 -
SesaZloa, ufro meti) evropuli qveynisTvis _ ek-is wevri saxelmwifosaTvis. amieridan
`xelSekrulebebis~ gadasinjvis procedurasac saxelSekrulebo xasiaTi eqneba (ix. xelSekru-
leba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 48). amave dros, `axal~ evropis kavSirSi igi ramdenadme
gansxvavebuli iqneba `saerTaSoriso xelSekrulebaTa samarTlis Sesaxeb~ venis 1969 wlis
konvenciaSi asaxuli saerTaSoriso samarTlis tradiciuli kanonebisgan, romlebic `Zvel~
evropis kavSirSi moqmedebda.
adre wevri saxelmwifoebi, gfr-is sakonstitucio sasamarTlos sityvebiT rom
vTqvaT, `xelSekrulebebis srul baton-patronebs~ warmoadgendnen, anu, saerTo Tanxmobis sa-
fuZvelze, SeeZloT maTSi nebismieri cvlilebebi SeetanaT. amisaTvis wevr saxelmwifoebs,
rogorc wesi, samTavrobaTSoriso konferenciis Catareba, mis Sedegad SemuSavebuli sarevi-
zio xelSekrulebis xelmowera da, TavianTi konstituciuri procedurebis Sesabamisad, am
ukanasknelis ratifikaciis uzrunvelyofa esaWiroebodaT. am sakiTxebSi saerTo `evropuli~
interesis gamomxatveli ek-is institutebis pozicias mxolod konsultaciuri xasiaTis mni-
Svneloba hqonda da igi aranairad ar ukravda xel-fexs saxelmwifoebs.
`axal~ evropis kavSirSi situacia ramdenadme icvleba. erTi mxriv, TiToeuli wevri
qveyana kvlavindeburad inarCunebs vetos uflebas damfuZnebel dokumentebSi Sesworebebis
Setanaze, xolo, meore mxriv, analogiur uflebas, zogadi wesis (`gadasinjvis Cveulebrivi
proceduris~ farglebSi) mixedviT, pirvelad iZens saxelmwifoebisagan damoukidebeli ek-is
warmomadgenlobiTi instituti _ evropis parlamenti, romlis wevrebsac evropis kavSiris
moqalaqeebi irCeven pirdapiri wesiT.
es siaxle dakavSirebulia imasTan, rom amieridan `xelSekrulebebis~ nebismieri far-
TomasStabiani cvlilebisaTvis SemoRebulia damatebiTi etapi _ konventis mowveva da Cata-
reba, romelic, mTlianobaSi, Sedgeba ara marto erovnuli sakanonmdeblo da aRmasrulebeli
organoebis (parlamentebisa da ek-is qveynebis saxelmwifoTa Tu mTavrobaTa meTaurebis),
aramed agreTve evropis kavSiris analogiuri institutebis (evropis parlamentisa da komisi-
is) warmomadgenlebisganac.37
konventis amocanaSi Sedis `xelSekrulebebis~ gadasinjvis proeqtebis Seswavla da
aRniSnulis Taobaze rekomendaciebis momzadeba wevri saxelmwifoebis samTavrobaTSoriso
konferenciisTvis. konventis rekomendacia miRebuli unda iqnas konsensusiT, rac, TavisTavad,
gulisxmobs mis wevrTa yvela jgufis, maT Soris evroparlamentisa da komisiis warmomadge-
nelTa Tanxmobas.
konventis mouwvevloba nebadarTulia im SemTxvevaSi, Tu `xelSekrulebebis~ dagegmi-
li cvlilebebis masStabi umniSvneloa. magram gadawyvetileba konventis mouwvevlobis Sesa-
xeb am SemTxvevaSic saWiroebs evropis parlamentis winaswar Tanxmobas.
`gadasinjvis Cveulebrivi proceduris~ garda, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrule-
bis 48-e muxli iTvaliswinebs aseve `gadasinjvis gamartivebul procedurebs~, romlebsac
ufro naklebad rTuli da naklebad xangrZlivi xasiaTi gaaCniaT (ar saWiroeben konventis,
samTavrobaTSoriso konferenciis mowvevas Tu ratifikacias yvela wevr saxelmwifoSi).
gadasinjvis gamartivebuli procedurebis saxeobebidan gamomdinare, maTSi evropis
parlamentis monawileoba SeiZleba an srulyofil (absoluturi vetos uflebiT), an saTaT-
biro (sakonsultacio) xasiaTs atarebdes. Tumca aqve unda gaesvas xazi im garemoebasac, rom
aseTi procedurebi SeiZleba mxolod SezRudul farglebSi iqnas gamoyenebuli (ek-is Sida-
politikuri kompetenciis Secvla, an ek-is sakanonmdeblo procedurebis srulyofa, wevri
saxelmwifoebis vetos uflebis Semdgomi Semcirebisa da evroparlamentis prerogativaTa ga-
farTovebis kuTxiT).
evropis kavSiris Taviseburebas warmoadgens damfuZnebeli dokumentebis oficialuri
enebis (`xelSekrulebebis enebis~) farTo mravalgvaroba (rac arcTu yvela mravalerovnuli
-________________________
37 _ xsenebuli modeli ukve iqna gamoyenebuli praqtikaSi: magaliTad, konventi evropis kavSi-
ris ZiriTadi uflebebis qartiis SemuSavebis Taobaze, romelic 1999-2000 wlebSi muSaobda da evro-
pis konventi, romelmac 2002-2003 wlebSi evropis konstituciis proeqti SeimuSava. (ix. zemoT, ko-
mentaris kari 1).

- 27 -
saxelmwifosa da saerTaSoriso organizaciisaTvisaa damaxasiaTebeli). xelSekruleba evropis
kavSiris Sesaxeb da xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelmowerilia
23 enobrivi redaqciiT,38 romlebic moicavs ek-is yvela wevri qveynis saxelmwifoebriv enebs
(zogierT qveyanaSi isini mTlianad an nawilobriv emTxveva erTmaneTs, magaliTad, germaniasa
da avstriaSi). igive SeiZleba iTqvas evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiisa da TviT
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mimarT.
`xelSekrulebebis enebis~ CamonaTvali, romlebic aseve kavSiris institutebisa da
maT mier miRebuli samarTlebrivi aqtebis oficialur enebs warmoadgenen, mocemulia evropis
kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 55-e muxlSi. am muxlSi CamoTvlil yvela enas Tanabari
statusi gaaCniaT, anu am enebze gamocemul dokumentebs erTnairi iuridiuli Zala aqvT da
isini Tanabrad avTenturni arian.
garda amisa, `axal~ evropis kavSirSi pirvelad iqna gaTvaliswinebuli `xelSekrule-
bebis~ oficialuri aslebis momzadebis SesaZlebloba erovnuli umciresobebis enebze, rom-
lebsac SeiZleba mikuTvnebuli iqnas, magaliTad, baskuri, kataloniuri, galiciuri espaneTSi,
rusuli baltiispireTis qveynebSi. msgavsi aslebis momzadeba unda ganxorcieldes daintere-
sebuli wevri saxelmwifos iniciativiTa da ZalisxmeviT, Tanac im pirobiT, rom erovnuli
umciresobis enas oficialuri enis statusi unda gaaCndes misi teritoriis Tundac nawilSi
mainc (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, muxli 55, paragrafi 2).
damfuZnebeli dokumentebis struqturas kompleqsuri, mravaldoniani xasiaTi gaaCnia.
mis pirvelad elements muxlebi warmoadgens.39
muxlebi, romlebic ramdenime normatiul debulebas Seicaven, iyofa:
_ paragrafebad, romlebic aRiniSneba cifrebiT 1, 2, 3 da a.S. (magaliTad, evropis
kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 31 muxlis 1-li paragrafi);
_ punqtebad, romlebic aRiniSneba laTinuri asoebiT a, b, c da a.S. (magaliTad, ek-is
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 107-e muxlis me-2 paragrafis `b~ punqti);40
_ qvepunqtebad, romlebic aRiniSneba simboloebiT i, ii, iii da a.S. (magaliTad, evropis
kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 25-e muxlis, `b~ punqtis `i~ qvepunqti);
_ tireebad, romlebic teqstSi aRiniSneba niSniT `_~ (magaliTad, evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 167-e muxlis me-2 paragrafis meoTxe tire);
_ abzacebad, romlebsac ar gaaCniaT cifrobrivi an sxvagvari gamoxatuleba (magali-
Tad, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 1-li muxlis mesame abzaci).
`xelSekrulebebis~ saerTo niSans warmoadgens is, rom orive maTgans gaaCnia sakuTari
preambula. preambulaSi, erTi mxriv, miTiTebulia saxelmwifoebi da maTi uflebamosili war-
momadgenlebi, romlebic monawileobdnen Sesabamisi dokumentis xelmoweraSi;41 meore mxriv,
________________________
38 _ 2007 wlis dekembrisTvis xorvatia kavSiris wevri ar iyo da, Sesabamisad, evrokavSiris
oficialuri enebis raodenoba imxanad 23-s Seadgenda. _ avt.
39 _ lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis momzadebisas igegmeboda, rom ek-is sabaziso dam-
fuZnebeli dokumentis _ evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis muxlebisTvis saTaurebi mieniWebi-
naT (magaliTad, muxli 1 _ `kavSiris dafuZneba~, muxli 2 _ `kavSiris faseulobebi~ da a.S.). Tumca
arc evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis da arc evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSe-
krulebis `lisaboniseuli~ redaqciis saboloo teqstSi muxlebi dasaTaurebuli ar aris.
40 _ aRsaniSnavia, rom analogiur SemTxvevebSi ek-is damfuZnebeli dokumentebisa da sxva wya-
roebis mxolod bulgarul redaqciaSi gamoiyeneba kirilica (punqti `б~ da a.S.). Tumca, evropis kav-
Siris damfuZnebeli aqtebis qarTul enaze Targmnisas, marTebulia, SenarCunebuli iqnas laTinuri aR-
niSvnebi, rameTu isini, tradiciulad, gamoiyeneba saqarTvelos monawileobiT dadebul saerTaSoriso
xelSekrulebebSi.
41 _ iqidan gamomdinare, rom evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebisa da evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis Tavdapirveli redaqciebi, Sesabamisad, 1992 welsa da 1957
wels iqna dadebuli, preambulaSi miTiTebuli saxelmwifoebisa da Tanamdebobis pirebis dasaxeleba da
raodenoba TiToeuli am `xelSekrulebis~ xelmoweris momentisTvis arsebul istoriul realobas Se-
esatyviseba: eqvsi wevri saxelmwifo _ evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb 1957 wlis xelSekru-
lebis (anu yofili evropis [ekonomikuri] gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis) SemTxveva-
Si da Tormeti wevri saxelmwifo _ evropis kavSiris Sesaxeb 1992 wlis xelSekrulebis SemTxvevaSi.
- 28 -
orive damfuZnebeli dokumentis preambulaSi sazeimo formulirebebiT gacxadebulia is mize-
zebi da miznebi, romelTa gamoc daido `xelSekrulebebi~ (e.w. `samotivacio debulebebi~).
unda aRiniSnos, rom damfuZnebeli dokumentebis preambulebi TiTqmis ar Secvlila lisabo-
nis 2007 wlis xelSekrulebiT.42
rogorc zemoT iyo aRniSnuli, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis SemuSavebisas,
evropis kavSiris samarTlebrivi safuZvlebis ganawileba or damfuZnebel dokuments Soris
ganxorcielebuli iqna im miswrafebidan gamomdinare, rom momzadebuliyo erTi mokle `mini-
xelSekruleba~ da meore vrceli dokumenti, romelSic detalurad iqneboda gawerili pir-
veli maTganis moTxovnebi.
mTlianobaSi, es logika daculi iqna evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebisa da ev-
ropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis `lisaboniseuli~ redaqciis saboloo
teqstebSi. Tumca misgan mainc arsebobs zogierTi gadaxveva; maT Sesaxeb qvemoT iqneba aRni-
Snuli, TiToeuli am `xelSekrulebis~ struqturis cal-calke daxasiaTebisas.43

2.1.2 evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis struqturis


zogadi mimoxilva
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis struqtura Sedgeba eqvsi karisagan; amaTgan
erT-erTi, romelic sagareo politikas exeba, or Tavadaa dayofili.
kari I _ `zogadi debulebebi~ _ yvelaze fundamenturi karia ara marto evropis kav-
Siris Sesaxeb xelSekrulebis, aramed mTlianobaSi `xelSekrulebebis~ SigniT. igi ganamtki-
cebs evropis kavSiris, rogorc integraciuli organizaciis, Seqmnis (dafuZnebis) iuridiul
faqts da gansazRvravs mis samarTlebriv safuZvlebs (muxli 1).
Semdeg pirvel karSi gansazRvrulia faseulobebi (muxli 2), ZiriTadi miznebi (muxli
3), principebi, romlebic aregulirebs ek-is urTierTobas wevr saxelmwifoebTan (muxli 4),
ek-is kompetenciasTan dakavSirebuli sabaziso principebi (muxli 5), ZiriTadi uflebebis ga-
rantiebi evropis kavSiris doneze (muxli 6).
pirveli karis bolo ori muxliT gaTvaliswinebulia kavSiris fuZemdebluri faseu-
lobebis damrRvevi wevri saxelmwifoebis uflebebis SeCerebis SesaZlebloba (muxli 7) da
(pirvelad mis istoriaSi) `privilegirebuli urTierTobebis~ dadgenis aucilebloba evropis
kavSirsa da mezobel saxelmwifoebs Soris, romelTa rigebs, TavisTavad cxadia, saqarTve-
loc ganekuTvneba (muxli 8).44
kari II _ `debulebebi demokratiuli principebis Sesaxeb~ _ aviTarebs pirveli karis
muxlebs, evropis kavSiris demokratiuli funqcionirebis ZiriTadi sawyisebis (principebis)
gansazRvris gziT; kerZod, esenia: demokratiuli Tanasworoba (muxli 9), warmomadgenlobiTi
demokratia (muxli 10) da principi, romelic uzrunvelyofs evropis doneze moqalaqeTa da
sazogadoebrivi gaerTianebebis CarTulobas sakanonmdeblo aqtebisa da sxva RonisZiebebis Se-
muSavebis procesSi (muxli 11).45
am ukanaskneli principis erT-erT umniSvnelovanes siaxles, romelic evropis kavSi-
ris Sesaxeb xelSekrulebaSi aseve evropis 2004 wlis konstituciis proeqtidan iqna gadmo-
________________________
42 _ erTaderT seriozul novelas warmoadgens fraza _ `STagonebulni arian ra evropis
kulturuli, religiuri da humanisturi memkvidreobiT...~, romelic evropis kavSiris Sesaxeb xelSe-
krulebis preambulaSi evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis preambulidan iqna gadmotanili.
43 _ Sinaarsis TvalsazrisiT, `xelSekrulebebis~ umTavresi debulebebis daxasiaTeba mocemu-
lia komentaris kari 2-is momdevno punqtebSi (punqtebi 2.2 – 2.12).
44 _ am muxlis (romelic evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis axal redaqciaSi evropis
2004 wlis konstituciis proeqtidan iqna gadmotanili) debulebebis de facto ganxorcieleba jer ki-
dev 2004 wels iqna dawyebuli ek-is saqmianobis axali specifikuri mimarTulebis _ `evropis samezo-
blo politikis~ (germ.: Europäische Nachbarschaftspolitik; frang.: politique europenne de voisinage; ingl.:
European Neighbourhood Policy) farglebSi; es ukanaskneli evropis kavSiris sagareo politikis erT-
erT aspeqts warmoadgens.
45 _ evropis konstituciis proeqtSi am ukanasknel princips `moqalaqeTa monawileobaze da-
fuZnebuli demokratiis principi~ (sityvasityviT: `monawileobiTi demokratiis principi~) erqva.
- 29 -
tanili, warmoadgens (zogierTi saxelmwifos nimuSis darad) e.w. `samoqalaqo iniciativis~
aRiareba, rac imas gulisxmobs, rom kavSiris moqalaqeebs, aranakleb erTi milioni adamianis
odenobiT (romlebic wevri saxelmwifoebis mniSvnelovani nawilis moqalaqeebs unda warmoad-
gendnen), ufleba aqvT gamovidnen evropul doneze axali samarTlebrivi aqtebis SemuSavebisa
da miRebis iniciativiT.
meore karis damamTavrebeli muxli, romelic lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis
Sedegad gaCnda (evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis winandel redaqciasa da evropis
2004 wlis konstituciis proeqtSi msgavsi Sinaarsis muxli ar yofila), pirvelad gansaz-
Rvravs evropis kavSiris saqmianobaSi wevri saxelmwifoebis parlamentTa monawileobis Ziri-
Tad principebs (muxli 12). am muxlSi gadmocemuli principebi detalizebulia damfuZnebeli
dokumentebisadmi TandarTul specialur oqmSi, kerZod, axal oqmSi evropis kavSirSi erov-
nuli parlamentebis rolis Sesaxeb.
kari III _ `debulebebi institutebis Sesaxeb~ (muxlebi 13 - 19) _ adgens evropis
kavSiris xelmZRvaneli organoebis (institutebis) sistemas da gansazRvravs umTavresi maT-
ganis, kerZod, evropis parlamentis, evropuli sabWos, evropis kavSiris sabWos, evropis ko-
misiis, evropis kavSiris sasamarTlos samarTlebrivi statusis safuZvlebs.
amave karSi gansazRvrulia im Tanamdebobis pirTa Canacvlebis wesi da funqciebi, rom-
lebic `axali~ evropis kavSiris ZiriTad xelmZRvanelebad gvevlinebian: saubaria evropuli
sabWos Tavmjdomaris, evropis komisiis Tavmjdomarisa da sagareo da usafrTxoebis politi-
kis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis Sesaxeb.
kari IV _ `debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis Sesaxeb~ _ iTvaliswinebs ev-
ropis kavSiris farglebSi wevr saxelmwifoTa diferencirebuli (`mravalsiCqariani~) inte-
graciis ganxorcielebis SesaZleblobas (`or-, sam- da a.S. siCqariani evropa~).
im RonisZiebebis zemoT, romlebic, `xelSekrulebebis~ Sesabamisad, mTel evropis kav-
SirTan mimarTebaSi xorcieldeba, dainteresebul wevr saxelmwifoebs (aranakleb cxra wevri
qveynis odenobiT) ufleba aqvT daavalon kavSiris institutebs integraciuli xasiaTis dama-
tebiTi zomebis ganxorcieleba. amiT aRniSnul wevr saxelmwifoebs Soris xdeba `gaZliere-
buli TanamSromlobis~ realizeba.
meoTxe kari gaZlierebuli TanamSromlobis Sesaxeb _ yvelaze lakonuria evropis kav-
Siris Sesaxeb xelSekrulebis struqturaSi. igi mxolod erTi muxlisgan (muxli 20) Sedge-
ba, sadac zogadad aris gansazRvruli ek-is farglebSi gaZlierebuli TanamSromlobis meqa-
nizmis arsi. detaluri wesebi am meqanizmis Sesaxeb mocemulia meore damfuZnebel dokument-
Si _ xelSekrulebaSi evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb (ix. qvemoT).
kari V _ `zogadi debulebebi kavSiris sagareo saqmianobis Sesaxeb da specialuri
debulebebi saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis Sesaxeb~ (muxlebi 21 - 46) _ yve-
laze rTuli da vrceli karia evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis struqturaSi da
amitomac igi ufro safuZvlian garkvevas saWiroebs.
evropis kavSiris formirebis procesis Taviseburebidan (ix. zemoT, komentaris kari
1) gamomdinare, misi sagareo politika, anu politika im saxelmwifoebTan mimarTebaSi, rom-
lebic ek-is SemadgenlobaSi ar Sedian (`mesame qveynebi~ an `mesame saxelmwifoebi~), isto-
riulad, ori damoukidebeli veqtoris garSemo viTardeboda.
pirvelma maTganma ganviTareba hpova 1950-ian wlebSi evropis gaerTianebebis, upirve-
les yovlisa ki, evropis [ekonomikuri] gaerTianebis farglebSi. igi moicavda sagareo poli-
tikuri saqmianobis im sferoebs, romlebic pirdapir an arapirdapir ekonomikasTanaa dakavSi-
rebuli: saerTo savaWro (sagareo savaWro) politikas, planetis ganviTarebadi qveynebisadmi
daxmarebis gawevis politikas (`TanamSromloba ganviTarebis mxardasaWerad~), `mesame qveyneb-
Tan ekonomikuri, finansuri da teqnikuri TanamSromlobis~ sxva saxeebs.
sagareo (sagareo ekonomikuri) politikis zemoaRniSnuli mimarTulebebi xorcielde-
boda evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb 1957 wlis xelSekrulebis safuZvelze, xolo
ek-is institutebs maT farglebSi metad farTo uflebamosilebebi gaaCnda.
meore mxriv, 1970-iani wlebidan ganviTareba daiwyo ek-is sagareo politikis meore
veqtorma, romelmac maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebaSi `saerTo sagareo da usafr-

- 30 -
Txoebis politikis~ (ssup) saxelwodeba miiRo.46 ssup-is sagans warmoadgenda sagareo
politikis zogadpolitikuri (upiratesad araekonomikuri) aspeqtebi, rogoricaa mSvidobisa
da usafrTxoebis SenarCuneba evropaSi da mTlianad planetaze. 1990-iani wlebis bolodan
aqtiuri ganviTareba daiwyo ssup-is samxedro Semadgenelma, romelsac `usafrTxoebisa da
Tavdacvis saerTo (anu evropuli) politika~ ewoda.47
ssup-is (maT Soris misi samxedro Semadgenelis CaTvliT) saganSi Semaval sakiTxebs
principuli mniSvneloba aqvs saxelmwifo suverenitetisaTvis. am mizezis gamo, wevrma qveyne-
bma Tavidan uari Tqves am sferoSi zenacionaluri integraciuli meqanizmebis gamoyenebaze da
TavianTi arCevani tradiciul samTavrobaTSoriso TanamSromlobaze SeaCeres.
TviTon termini ssup qarTul enaze SeiZleba iTargmnos ara marto rogorc `saer-
To~, aramed aseve rogorc `erToblivi~ sagareo da usafrTxoebis politika (germ.: gemeinsa-
me Politik; ingl.: common policy) _ e.i. politika, romelic erToblivad iqna SemuSavebuli
evropis kavSiris wevri saxelmwifoebis mier.48 swored am mizezis gamo, maastrixtis 1992
wlis xelSekrulebis mier ssup miCneuli iqna gansakuTrebul elementad evropis kavSiris
struqturaSi _ meore `sayrdenad~. misi samarTlebrivi reJimis Tavisebureba imaSi mdgomare-
obda, rom gadawyvetilebebis momzadeba da miReba koncentrirebuli iyo ek-is samTavrobaT-
Soriso organoebis xelSi, amasTan, TiToeuli wevri saxelmwifo inarCunebda vetos uflebas
ZiriTad sakiTxebTan dakavSirebiT.
swored aRniSnuli realobis gamoxatulebas warmoadgens ek-is sagareo politikuri
saqmianobis samarTlebrivi safuZvlebis ganmtkicebis meTodi misi damfuZnebeli dokumentebis
axal (`lisaboniseul~) redaqciaSi. lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam gaauqma ek-is da-
yofa `sayrdenebad~, magram, mTlianobaSi, SeinarCuna evropis kavSiris sagareo politikaSi
arsebuli dualizmi:
_ ssup, rogorc wevri saxelmwifoebis suverenitetisaTvis metad `mgrZnobiare~ in-
tegraciis sfero, evropis kavSiris saqmianobis erTaderT mimarTulebas warmoadgens, rome-
lic uSualod evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebiT regulirdeba (kari V _ `zogadi
debulebebi kavSiris sagareo saqmianobis Sesaxeb da specialuri debulebebi saerTo sagareo
da usafrTxoebis politikis Sesaxeb~);
_ ek-is sagareo politikuri saqmianobis danarCeni mimarTulebebi da aspeqtebi moce-
mulia xelSekrulebaSi evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb (ix. nawili mexuTe _ `kav-
Siris sagareo saqmianoba~).
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis mexuTe karis struqturaSi saerTo sagareo
da usafrTxoebis politikas misi meore Tavi eTmoba, romelic ori nawilisagan Sedgeba: pir-
veli aregulirebs ssup-s mTlianobaSi (nawili 1 _ `zogadi debulebebi~), xolo meore ki
ganamtkicebs saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis, rogorc ssup-is samxedro Se-
madgenelis, samarTlebriv safuZvlebs (nawili 2 _ `debulebebi saerTo usafrTxoebisa da
Tavdacvis politikis Sesaxeb~).
rac Seexeba mexuTe karis pirvel Tavs, masSi mocemulia `zogadi debulebebi kavSiris
sagareo saqmianobis Sesaxeb~, anu is fuZemdebluri miznebi da principebi, romelic daculi
unda iqnas ek-is mier saerTaSoriso arenaze nebismieri sakiTxisa da mimarTulebis fargleb-
Si qmedebebis ganxorcielebisas. kavSiris sagareo politikuri saqmianobis fuZemdeblur pri-
ncipTa ricxvs ganekuTvneba iseTi fundamenturi sawyisebi, rogorebicaa demokratia, kanonis
________________________
46 _ misi Tavdapirveli saxelwodeba `evropis politikuri TanamSromloba~ iyo (ix. zemoT,
komentaris kari 1).
47 _ Tanamedrove etapze, ek-is usafrTxoebisa da Tavdacvis saerTo politikis farglebSi,
mesame qveynebSi xorcieldeba ara marto samxedro (samSvidobo) operaciebi, aramed agreTve _ e.w. `sa-
moqalaqo misiebic~ (maT Soris `sapolicio misiebis~ CaTvliT), romlebsac analogiuri miznebi
gaaCniaT: mSvidobisa da marTlwesrigis damyareba an SenarCuneba, adamianebis gadarCena da sxv.
48 _ Tqmuli Tanabrad exeba ek-is `saerTo politikis~ sxva mimarTulebebsac (saerTo soflis
meurneobis politika, saerTo satransporto politika da sxv.). Tumca am ukanasknelT, arcTu iSvia-
Tad, Tan sdevs saxelmwifo suverenitetis arsebiTi SezRudva da normaTSemoqmedebiTi saqmianobis cen-
tralizacia evropis kavSiris doneze. kerZod, es exeba ek-is saerTo (sagareo) savaWro politikas.
- 31 -
uzenaesoba, adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis sayovelTaooba da ganuyofe-
loba da sxv.; sagangebodaa miTiTebuli gaeros wesdebasa da saerTaSoriso samarTlis sxva
wyaroebSi ganmtkicebuli principebis dacvis aucileblobis Sesaxeb (muxli 21).
kari VI _ `daskvniTi debulebebi~ _ bolo kars warmoadgens evropis kavSiris Sesa-
xeb xelSekrulebis struqturaSi. misi normebi avseben pirvel kars (`zogadi debulebebi~)
ek-is statusis zogadi principebis, agreTve damfuZnebeli dokumentebis gamoyenebisa da ga-
dasinjvis zogadi wesebis dadgenis nawilSi. saubaria iseTi fundamenturi debulebebis Sesa-
xeb, rogorebicaa: evropis kavSiris erTiani samarTalsubieqtoba (muxli 47); damfuZnebeli
dokumentebis gadasinjvis procedurebi (muxli 48); kavSirSi gawevrianebisa da misi Semadgen-
lobidan ukve arsebuli wevri saxelmwifoebis gasvlis pirobebi da wesi (muxlebi 49 da
50); oqmebisa da danarTebis aRiareba damfuZnebeli dokumentebis Semadgenel nawilad (muxli
51); `xelSekrulebebis~ gamoyenebis teritoriuli sfero (muxli 52); drois mixedviT, evro-
pis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis ganusazRvreli vadiT moqmedeba (muxli 53);49 misi ra-
tifikaciisa da ZalaSi Sesvlis wesi (muxli 54);50 `xelSekrulebebis~ enebi, romlebzec da-
debulia da romlebze gamoyenebasac eqvemdebareba ek-is damfuZnebeli dokumentebi (muxli
55).51

2.1.3 evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis


zogadi struqturuli mimoxilva
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis struqtura gacilebiT uf-
ro rTulia, vidre evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis struqtura (romelic zemoT
ganvixileT). es ganpirobebulia aRniSnuli dokumentis mniSvnelovnad vrceli moculobiTa
da misi sagnis ufro meti mravalferovnebiT. Sedegad vRebulobT imas, rom ek-is funqcioni-
rebis Sesaxeb xelSekrulebis muxlebi jer nawilebad iyofa, xolo nawilebs SigniT ki
vxvdebiT karebs, Tavebs, ganyofilebebs.
nawili pirveli _ `principebi~ (muxli 1 – muxli 17), pirvel rigSi, ganamtkicebs ev-
ropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis sagans: kerZod, igi `awesrigebs kavSi-
ris funqcionirebas da gansazRvravs misi kompetenciis sferoebs, farglebsa da ganxorcie-
lebis wess~ (muxli 1). amave muxlSi (me-2 paragrafSi) asaxulia ek-is orive damfuZnebeli
dokumentis erTnairi (Tanabari) iuridiuli Zalis principi, romelic evropis kavSiris Sesa-
xeb xelSekrulebis pirvel muxlSic aris mocemuli (ix. zemoT).
pirveli nawilis danarCeni muxlebi or karSi aris gadanawilebuli. pirveli maTgani
gansazRvravs ek-is kompetenciis sxvadasxva kategoriis Sinaarss, romlebic gansxvavebulia
wevri saxelmwifoebis kompetenciasTan maTi damokidebulebis mixedviT: eqskluziuri, saerTo
kompetencia da sxv. (kari I _ `kavSiris kompetenciis kategoriebi da sferoebi~).
kari II _ `zogadi gamoyenebis debulebebi~ _ afiqsirebs saqmianobis principebs, rom-
lebic daculi unda iqnas kavSiris mier sxvadasxva sferoSi Sesabamisi zomebis ganxorciele-
bisas: Tavisi politikis sxvadasxva mimarTulebaTa erTmaneTTan Tanxvedris uzrunvelyofas,
qalTa da mamakacTa Tanasworobis dacvasa da xelSewyobas, dasaqmebis maRali donisTvis xel-
Sewyobas da sxv. faqtiurad, am karis debulebebi evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis
pirvel or karSi ganmtkicebuli sabaziso faseulobebis, miznebisa da principebis detaliza-
ciasa da damatebas warmoadgens.
________________________
49 _ es wesi ek-is meore damfuZnebeli dokumentis mimarTac gamoiyeneba (ix. xelSekruleba
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb, mux. 356).
50 _ 54-e muxls mkveTrad gamoxatuli istoriuli mniSvneloba gaaCnia. igi evropis kavSiris
Sesaxeb xelSekrulebis Tavdapirveli redaqciidanaa SemorCenili, im saxiT, rogorc mas 1992 wlis 7
Tebervals moewera xeli.
51 _ 55-e muxli mxolod evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebaze saubrobs. Tumca misi de-
bulebebi evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mimarTac vrceldeba, am ukanaskne-
lis 358-e muxlis ZaliT.

- 32 -
am karis farglebSi gansakuTrebuli adgili uWiravs me-16 muxls, romelic ganamtki-
cebs yoveli piris uflebas masTan dakavSirebuli personaluri monacemebis dacvaze da ek-is
kanonmdeblobaSi am uflebis reglamentaciisa da dacvis wess.
nawili meore _ `diskriminaciis dauSvebloba da kavSiris moqalaqeoba~ (muxli 18 –
muxli 25), _ misi saxelwodebis Sesabamisad, debulebebis or jgufs moicavs:
pirvel rigSi, _ esaa normebi, romlebic ek-is SigniT wevri saxelmwifoebis moqala-
qeebs Soris diskriminacias krZalavs (muxli 18) da romlebic kavSiris institutebs aniWebs
diskriminaciis sxva saxeebTan _ asakis, eTnikuri warmomavlobis da sxva niSnebis mixedviT
diskriminaciis winaaRmdeg brZolis uflebamosilebas (muxli 19);
meore mxriv, saqme gvaqvs kavSiris moqalaqeobis damdgen (muxli 20, paragrafi 1)52 da
mniSvnelovani uflebebis Semcvel normebTan, romelTa SeZena da ganxorcieleba, rogorc we-
si, swored am moqalaqeobis flobasTanaa dakavSirebuli: ek-is mTel teritoriaze gadaadgi-
lebisa da cxovrebis Tavisufleba da sxv. (muxli 20.2 – muxli 24).
meore nawilis bolo, 25-e muxli uSvebs kavSiris moqalaqeTa ZiriTadi uflebebis
Semdgomi gafarTovebis SesaZleblobas, im pirobiT, rom Sesabamisi debulebebi ratificirebu-
li unda iyos yvela wevri saxelmwifos mier.
meore nawilis normebi, maTi sagnidan da mniSvnelobidan gamomdinare, albaT, ufro
upriani iqneboda, sabaziso damfuZnebel dokumentSi (e.i. evropis kavSiris Sesaxeb xelSekru-
lebaSi) yofiliyo asaxuli; Tumca, praqtikuli TvalsazrisiT, am aspeqts arsebiTi mniSvne-
loba ar gaaCnia, rameTu, rogorc zemoT ukve iyo aRniSnuli, evropis kavSiris funqcionire-
bis Sesaxeb xelSekrulebisa da evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis debulebebs erTnai-
ri iuridiuli Zala aqvT.53
nawili mesame _ `kavSiris Sida politika da saqmianoba~ (muxli 26 – muxli 197) _
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis yvelaze ufro msxvili struqtu-
ruli elementia. am nawilis sagans warmoadgens ek-is Sidapolitikuri kompetencia, anu misi
institutebis uflebamosileba, gamoscen samarTlebrivi aqtebi da miiRon sxva zomebi sazo-
gadoebrivi urTierTobebis sxvadasxva sferoebSi, romlebic ek-is teritoriis SigniT warmo-
iSoba wevr saxelmwifoebs, fizikur da iuridiul pirebs Soris.
ek-is Sidapolitikuri kompetenciisTvis gankuTvnili sazogadoebrivi cxovrebis sfe-
roebis raodenoba sakmaod didia (20-ze meti). amitomac xelSekrulebis mesame nawili dayo-
filia ocdaoTx karad. TiToeuli maTgani eTmoba kavSiris Sida politikisa da saqmianobis
erT konkretul mimarTulebas, an urTierTkavSirSi myof mimarTulebaTa jgufs.
mesame nawilis pirveli oTxi kari adgens evropis kavSiris Sida bazris _ ek-is er-
Tiani ekonomikuri sivrcis samarTlebriv safuZvlebs, romlis farglebSic uzrunvelyofilia
saqonlis, pirTa, momsaxurebisa da kapitalis Tavisufali gadaadgileba.54 kari I _ `Sida ba-
zari~ _ gansazRvravs zogad debulebebs ek-is Sida bazris Sesaxeb, maT Soris mis cnebas da
ek-is institutebis amocanebs, romlebic mowodebulni arian uzrunvelyon misi dabalansebu-
________________________
52 _ kavSiris moqalaqeobis cnebis identur formulirebas Seicavs evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebac (kari II _ `debulebebi demokratiuli principebis Sesaxeb~, mux. 9).
53 _ diskriminaciis dauSveblobisa da moqalaqeobis Sesaxeb normebis CarTva evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebaSi (da ara maastrixtis xelSekrulebaSi) SeiZleba tradiciisad-
mi gaRebul xarkad CaiTvalos, rameTu manamde (`Zvel~ ek-Si) Sesabamisi wesebi mocemuli iyo evropis
gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb 1957 wlis xelSekrulebaSi, romlis axal (dRes moqmed) redaqcias
swored evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekruleba warmoadgens.
54 _ evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis Tavdapirvel redaqciaSi (1957
wlis xelSekruleba eeg-is Sesaxeb) erTiani ekonomikuri sivrcis aRsaniSnavad termini `saerTo baza-
ri~ gamoiyeneboda. `Sida bazris~ cneba zemoaRniSnul xelSekrulebaSi, 1986 wlis erTiani evropuli
aqtis Sesworebebis Sedegad, iqna SemoRebuli, Tumca ki igi bolo dromde termin `saerTo bazarTan~
erTad Tanaarsebobda. lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam es ukanaskneli termini sabolood amoiRo
(amoricxa) kavSiris damfuZnebeli dokumentebis oficialuri teqstebidan da mxolod ek-is `Sida ba-
zris~ cneba datova. amasTan, aRsaniSnavia, rom masobrivi informaciis saSualebebsa da evrokavSiris
institutebis zogierT dokumentSi dRemde gamoiyeneba gamoTqma ek-is `saerTo bazari~.

- 33 -
li funqcionireba. kari II da kari IV eZRvneba im ZiriTadi principebis reglamentacias, rom-
lebsac efuZneba ek-is erTiani ekonomikuri sivrcis samarTlebrivi reJimi: ek-is farglebSi
saqonlis Tavisufali gadaadgilebis princips, maT Soris sabaJo kavSiris safuZvlebis CaT-
vliT (kari II _ `saqonlis Tavisufali gadaadgileba~) da fizikur da iuridiul pirTa _
ekonomikuri saqmianobis subieqtTa (daqiravebuli muSebi, mewarmeebi da komerciuli organi-
zaciebi), momsaxurebisa da kapitalis Tavisufali gadaadgilebis princips (kari IV _ `pir-
Ta, momsaxurebisa da kapitalis Tavisufali gadaadgileba~).
prioritetuli mniSvnelobis ZaliT, rac Tavidanve, romis 1957 wlis xelSekrulebis
xelmoweris momentidan moyolebuli eniWeboda da dRemde eniWeba soflis meurneobas, mesame
kari eTmoba sasoflo-sameurneo produqtebis bazarTa Taviseburebebs, msgavsi bazrebis saer-
To organizacias da ek-is saerTo soflis meurneobis politikis samarTlebriv safuZvlebs
(kari III _ `soflis meurneoba~). saerTo soflis meurneobis politika warmoadgens saerTo
politikis yvelaze Zvel mimarTulebas, romelmac srulfasovan realizacias jer kidev ev-
ropis ekonomikuri gaerTianebis farglebSi miaRwia. dReisaTvis igi evropis kavSiris Sidapo-
litikuri kompetenciis erT-erT umTavres elementad rCeba, romelsac, rogorc wesi, ek-is
sabiujeto resursebis mesamedze meti gamoeyofa.
mesame nawilis kari V ganamtkicebs ek-is kompetenciis samarTaldamcav bloks, rome-
lic politikisa da saqmianobis iseT mimarTulebebs moicavs, rogoricaa ek-is Sida da gare
sazRvrebze sasazRvro kontrolis politika da savizo, imigraciuli da TavSesafris poli-
tika, samoqalaqo saqmeebze wevri saxelmwifoebis sasamarTlo TanamSromlobis, sisxlissamar-
Tlebriv sferoSi maTi policiisa da sasamarTlo organoebis TanamSromlobis koordinacia.55
politikis zemoaRniSnulma mimarTulebebma, erTad aRebulma, xeli unda Seuwyos evropis kav-
Siris farglebSi kidev erTi saerTo sivrcis Seqmnas, romelsac `Tavisuflebis, usafrTxoe-
bisa da marTlmsajulebis sivrce~ ewodeba (kari V _ `Tavisuflebis, usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis sivrce~) (dawvr. mis Sesaxeb ix. qvemoT, komentaris 2.12 punqti).
unda aRiniSnos, rom mexuTe kari erT-erT yvelaze ufro modernizebul kars warmo-
adgens evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis struqturaSi. zogierTi
cvlilebebiT igi asaxavs evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis imave saxelwodebis
mqone Tavis teqsts, romelic momzadebuli iqna evropis konventis mier, manamde moqmedi, am-
sterdamis 1997 wlis xelSekrulebiT SemoRebuli wesebis Sesacvlelad.
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame nawilis kari VI _
`transporti~ _ eTmoba kavSiris Sidapolitikuri kompetenciis kidev erT (saerTo soflis
meurneobis politikis gverdiT) sferos, romelic gaTvaliswinebuli iyo romis 1957 wlis
xelSekrulebis Tavdapirvel redaqciaSi, _ ek-is saerTo satransporto politikis samarT-
lebriv safuZvlebs. proceduruli debulebebis (ek-is institutebis mier gadawyvetilebebis
miRebis wesi) garda, am karis Sinaarsi, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Sedegad, arse-
biTad ar Secvlila.
kari VII _ `saerTo wesebi konkurenciis, dabegvrisa da kanonmdeblobis daaxloebis
Sesaxeb~ _ kompleqsuri xasiaTisaa. masSi dajgufebulia wesebi ek-is Sidapolitikuri saq-
mianobis sam mimarTulebasTan mimarTebaSi, romlebic TavianTi sagniTa da amocanebiT gansxvav-
debian erTmaneTisagan.
pirveli, _ esaa evropis kavSiris erTian Sida bazarze konkurenciis dacvis wesebi da
zomebi (Tavi 1). isini Seadgenen ek-is egreT wodebuli `konkurenciis politikis~ samarTle-
briv safuZvlebs, romelic aseve kavSiris (manamde _ gaerTianebis) Sidapolitikuri saqmiano-
bis erT-erT uZveles sferos warmoadgens ek-is institutebis Zalze farTo uflebamosile-
bebiT, maT Soris sawarmoebisTvis jarimebis dakisrebis, sawarmoTa gaerTianebebis sanqcirebis
an akrZalvis, saxelmwifo daxmarebis da sxv. CaTvliT.
________________________
55 _ bolo ori mimarTuleba (sisxlissamarTlebriv sferoSi policiisa da sasamarTlo orga-
noebis TanamSromloba) adre evropis kavSiris mesame `sayrdenis~ sagans Seadgenda, romelic gansaku-
Trebul samarTlebriv reJims eqvemdebareboda da evropis kavSiris Sesaxeb 1992 wlis xelSekrulebiT
regulirdeboda (ix. zemoT, komentaris kari 1).

- 34 -
meore, _ esaa gadasaxadebiT dabegvris sakiTxebTan dakavSirebuli wesebi, anu sagadasa-
xado debulebebi (Tavi 2). maT Soris yvelaze ufro mniSvnelovania 110-e muxli, romelic
wevr saxelmwifoebs ukrZalavs ek-is sxva qveynebidan Semotanili produqciis diskriminaci-
ul dabegvras (analogiur erovnul produqciasTan SedarebiT) da 113-e muxli, romelic
evropis kavSirs aniWebs arapirdapiri gadasaxadebis Sesaxeb samarTlebrivi normebis miRebis
uflebamosilebas. am ukanaskneli muxlis safuZvelze, romelic jer kidev romis 1957 wlis
xelSekrulebis Tavdapirvel variantSi arsebobda, evropis doneze mravalricxovani normati-
uli aqti iqna gamocemuli damatebuli Rirebulebis gadasaxadTan, aqcizebTan da a.S. dakavSi-
rebiT.
da bolos, gansaxilveli kari Seicavs calke Tavs (Tavi 3) `kanonmdeblobaTa daaxlo-
ebis~ Sesaxeb, romelic ganamtkicebs evropis kavSiris damatebiT (sarezervo) uflebamosile-
bebs Sida bazris farglebSi sazogadoebrivi urTierTobebis regulirebis Taobaze. es ufle-
bamosilebebi SeiZleba gamoyenebuli iqnas im SemTxvevaSi, Tuki damfuZnebeli dokumentebis
sxva nawilebSi, karebSi, TavebSi gaTvaliswinebuli araa specialuri debulebebi integraciis
konkretul sakiTxTan dakavSirebiT ek-is institutebis mier zomebis miRebis Sesaxeb da Tu
am sakiTxis Taobaze wevri saxelmwifoebis kanonmdeblobaSi gamovlenili Seusabamobebi xels
uSlis kavSiris Sida bazris efeqtian funqcionirebas.
ukanasknel aTwleulebSi yvelaze ufro farTo praqtikuli gamoyeneba hpova mesame
Tavis pirvelma muxlma (mux. 114). magaliTad, mis safuZvelze gamoicema ek-is teqnikuri reg-
lamentacia, romelic dReisaTvis mraval aTeul dokuments (evropis parlamentis, evropis
kavSiris sabWos da evropis komisiis normatiuli aqtebi, romelic sxvadasxva saxis produq-
ciis xarisxisa da usafrTxoebis mimarT erTgvarovan moTxovnebs adgenen) iTvlis, aseve mis
safuZvelzea miRebuli evropuli kanonmdebloba inteleqtualuri sakuTrebis uflebis dac-
vis garantiebis Sesaxeb, evrokavSirSi zafxulis drois SemoRebisa da gauqmebis erTiani va-
debis Sesaxeb, evropis kavSiris zogierTi saagentos Seqmnisa da samarTlebrivi statusis Ta-
obaze da a.S.56
kari VIII _ `ekonomikuri da savaluto politika~ _ adgens ekonomikuri integraciis
im umaRlesi formis samarTlebriv reJims, romelzec evropis kavSiri gadavida erTiani Sida
bazris Seqmnis dasrulebis Semdeg. es forma `ekonomikuri da savaluto kavSiris~ saxels
atarebs da gulisxmobs ek-is doneze mTeli ekonomikuri politikis _ `ekonomikuri kavSi-
ris~ mWidro koordinaciasa da erTiani fuladi erTeulis `evros~ _ `savaluto kavSiris~
SemoRebas.
Sesabamisad, VIII karSi, romelsac sakmaod mniSvnelovani moculoba da kompleqsuri
struqtura (xuTi Tavi) gaaCnia, TanmimdevrobiTaa dafiqsirebuli evropis kavSiris ufleba-
mosilebebi, agreTve misi institutebisa da wevri saxelmwifoebis uflebebi, valdebulebebi
da pasuxismgebloba koordinirebuli ekonomikuri politikisa da erTiani fuladi politikis
gatarebis sferoSi, maT Soris im wevri qveynebis mimarT moqmedi gardamavali debulebebis
CaTvliT, romlebic jer kidev ar gadasulan evroze.
VIII karis axali Tavi (Tavi 4 _ `specialuri debulebebi im wevri saxelmwifoebisa-
Tvis, romelTa valutas evro warmoadgens~) evroze ukve gadasuli wevri qveynebisaTvis eko-
nomikuri politikis kidev ufro mWidro koordinacias iTvaliswinebs e.w. `evrojgufis~
farglebSi (ekonomikisa da/an finansTa ministrebis regularuli TaTbirebi), romelsac 2,5
wlis vadiT arCeuli sakuTari xelmZRvaneli (`evrojgufis Tavmjdomare~) hyavs. evrojgufis
statusi dazustebulia damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTul specialur oqmSi (`oqmi
evrojgufis Sesaxeb~). zemoaRniSnuli oqmi da meoTxe Tavi evropis 2004 wlis konstituci-
is proeqtis kidev erT mniSvnelovan novelas warmoadgens, romelic, lisabonis 2007 wlis
________________________
56 _ 114-e muxli gansaxilveli xelSekrulebis teqstSi 1986 wlis erTiani evropuli aqtis
safuZvelze iqna CarTuli (Tavdapirvelad misi rigiTi nomeri iyo 100 A, Semdeg ki _ 95). ek-is sare-
zervo uflebamosilebaTa wyaros warmoadgens aseve 115-e muxli, romelic konkretulad sagadasaxado
(pirdapiri gadasaxadebis) sferoSi gamoiyeneba da 352-e muxli, romelic evropis kavSiris funqcioni-
rebis Sesaxeb xelSekrulebis bolo nawilSia mocemuli (ix. qvemoT, komentaris 2.6 punqti).

- 35 -
xelSekrulebis Sesworebebis saxiT, iqna gadatanili `axali~ evropis kavSiris damfuZnebel
dokumentebSi.
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame nawilis momdevno sami kari ek-is
kompetenciis socialuri blokis birTvs Seadgens. maTSi ganmtkicebulia:
_ `dasaqmebis politikis~ samarTlebrivi safuZvlebi, romlis farglebSic kavSiris
doneze xorcieldeba umuSevrobis Semcirebaze mimarTul RonisZiebaTa koordinacia (kari IX
_ `dasaqmeba~);
_ evropis kavSiris socialuri politikis samarTlebrivi safuZvlebi, romelic mimar-
Tulia socialur-SromiTi urTierTobebis regulirebaze, maT Soris ek-is qveynebis SromiTi
samarTlis harmonizaciis (daaxloebis) CaTvliT (kari X _ `socialuri politika~);
_ ek-is biujetis dafinansebaze myofi erT-erTi `struqturuli fondis~ _ evropis
socialuri fondis samarTlebrivi statusis safuZvlebi (evropis integraciis fondisa da
rigi sxva fondebis gverdiT). evropis socialuri fondis meSveobiT xorcieldeba evropis
kavSiris socialuri RonisZiebebis mxardaWera (kari XI _ `evropis socialuri fondi~).
kari XII da kari XIII exeba ek-is saqmianobas sulier da kulturul sferoSi, sadac
kavSiri Zalze SezRuduli uflebamosilebebiTaa aRWurvili:
_ kari XII _ `zogadi da profesiuli ganaTleba, axalgazrdoba da sporti~;
_ kari XIII _ `kultura~.
aRniSnul karebSi lisabonis xelSekrulebis mniSvnelovan siaxled iqca kavSiris kom-
petenciaSi `sportis evropuli ganzomilebis~ ganviTarebis aRiareba (165-e muxlis me-2 para-
grafis axali me-7 tire), ramac perspeqtivaSi SeiZleba evropis saerTo politikis formire-
bamde migviyvanos sportis sferoSi.
kari XIV da kari XV, farTo gagebiT, socialur-dacviTi mimarTulebis matarebelia:
_ kari XIV _ `jandacva~ _ gansazRvravs ek-is RonisZiebaTa samarTlebriv safuZv-
lebs `sazogadoebrivi janmrTelobis~ uzrunvelyofis sakiTxebTan mimarTebaSi, imis gaTvali-
swinebiT, rom am sferoSi politikis gatareba ZiriTadad erovnul doneze xorcieldeba;
_ kari XV _ `momxmarebelTa dacva~ _ warmoadgens ek-is kompetenciis wyaros, mo-
mxmarebelTa uflebebisa da kanonieri interesebis dacvis miznidan gamomdinare, garkveuli
RonisZiebebis misaRebad, maT Soris evropul doneze Sesabamisi kanonmdeblobis dadgenis CaT-
vliT.
kari XVI _ `transevropuli qselebi~ _ evropis kavSirs aniWebs iseTi proeqtebis
koordinaciis ganxorcielebisa da stimulirebis uflebamosilebebs, romlebic mimarTulia
`transevropuli qselebis~ Seqmnisaken satransporto, satelekomunikacio da energetikul
sferoebSi. msgavsi proeqtebis realizacias gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba ek-is wevri
saxelmwifoebisa da xalxebis erTmaneTTan integraciis gasaZliereblad, misi erTiani ekono-
mikuri sivrcis (`Sida bazris~) potencialis asamaRleblad, agreTve evropis sxva qveynebTan
(maT Soris saqarTvelosTanac) misi urTierTkavSirebis xelSesawyobad.
kari XVII _ `mrewveloba~ _ adgens ek-is im RonisZiebaTa samarTlebriv CarCoebs,
romlebic misi mrewvelobis konkurentunarianobis amaRlebazea mimarTuli, ZiriTadad, wamaxa-
lisebeli da sarekomendacio zomebis meSveobiT.
kari XVIII _ `ekonomikuri, socialuri da teritoriuli erTianoba~ _ aseve mowode-
bulia xeli Seuwyos ek-is ekonomikis efeqtian ganviTarebas, magram sxva aspeqtSi _ ekonomi-
kuri ganviTarebis maCveneblebis daaxloebisa da ek-is sxvadasxva regionebis mcxovrebTa ke-
TildReobisa da cxovrebis donis mxriv gansxvavebebis daZlevis xarjze. aRniSnuli karis sa-
fuZvelze, evropis kavSiri SeimuSavebs da axorcielebs `regionul politikas~, romelic mi-
si CamorCenili regionebis xelSewyobazea mimarTulia (aseTad SeiZleba miCneuli iqnas ro-
gorc calkeul wevr saxelmwifoTa konkretuli teritoriuli olqebi, magaliTad, italiis
samxreTi regionebi, ise mTliani saxelmwifoebi, magaliTad, rogorc irlandia iyo warsul-
Si).
ek-is regionuli, iseve, rogorc socialuri politikis dafinanseba xorcieldeba misi
specialuri `struqturuli fondebis~, kerZod ki, integraciis fondisa da evropis regionu-
li ganviTarebis fondis meSveobiT.

- 36 -
kari XIX _ `samecniero kvleva, teqnologiuri ganviTareba da kosmosi~ _ saZirkvels
uyris ek-is samecniero-teqnologiuri politikis samarTlebriv safuZvlebs, romlis reali-
zaciac xdeba `mravalwliani CarCo programebis~ da misi Semavsebeli specialuri programebi-
sa da proeqtebis formiT. miTiTebuli politika mowodebulia iswrafvodes evropis kavSirSi
kidev erTi saerTo sivrcis (erTiani ekonomikuri sivrcis _ ek-is `Sida bazrisa~ da `Tavi-
suflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis~ paralelurad) Seqmnisaken, romelic
amieridan `samecniero kvlevebis evropuli sivrcis~ saxelwodebas Rebulobs (muxli 179).
garda amisa, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam aRniSnuli karis teqstSi evropis
2004 wlis konstituciis proeqtidan gadmoitana debulebebi kosmosis, rogorc ek-is kompe-
tenciis axali sferos Sesaxeb, romelTan mimarTebaSic kavSiri miiswrafvis, SeimuSaos `ev-
ropis kosmosuri politika~ (muxli 189).
kari XX _ `garemo~ _ evropis kavSiris kompetenciis ZiriTad wyaros warmoadgens
garemosdacviT sferoSi. am karis safuZvelzea SemuSavebuli da mis Sesabamisad viTardeba ek-
is ekologiuri politika da ekologiuri (garemosdacviTi) kanonmdebloba, romelic miznad
isaxavs garemos dacvisa da misi xarisxis gaumjobesebis uzrunvelyofas rogorc kavSiris
SigniT, ise mTel planetaze.
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis namdvil siaxled iqca ek-is ekologiuri po-
litikis sferoSi klimatis cvlilebasTan brZolasa da garemosTan dakavSirebuli sxva glo-
baluri da regionuli problemebis gadaWraze mimarTuli RonisZiebebis CarTva (ix. 191-e mu-
xlis pirveli paragrafis meoTxe tire). Sesabamisi debulebebi ar arsebobda arc ek-is fun-
qcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis wina redaqciaSi da arc evropis 2004 wlis konstitu-
ciis proeqtSi.
mesame nawilis bolo oTxi kari ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis `lisa-
boniseul~ redaqciaSi evropis 2004 wlis konstituciis proeqtidan iqna gadmotanili:
_ kari XXI _ `energetika~ _ adgens samarTlebriv baziss evropis kavSiris doneze
saerTo energetikuli politikis gasatareblad, romelic aqamde arasodes yofila ase naT-
lad ganmtkicebuli `Zveli~ ek-is damfuZnebel dokumentebSi.57
evropis 2004 wlis konstituciis proeqtTan SedarebiT, kavSiris energetikuli po-
litikis Sesaxeb normebSi (ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 194-e muxli) lisa-
bonis 2007 wlis xelSekrulebam ori mniSvnelovani damateba Seitana. pirvel rigSi, sauba-
ria am politikis `wevr saxelmwifoebs Soris solidarobis suliskveTebiT~ SemuSavebisa da
gatarebis aucileblobaze; meore maTgani ki gulisxmobs gansaxilvel sferoSi ek-is gamgeb-
lobaSi damatebiT energetikuli qselebis urTierTdakavSirebis xelSewyobis gadacemas (194-e
muxlis pirveli paragrafis `d~ punqti), rac, TavisTavad cxadia, vrceldeba im gazsadenebis,
navTobsadenebis, eleqtrogadamcemi xazebis qselebzec, romlebic ek-is wevri saxelmwifoebs
evraziis sxva qveynebTan da, SesaZloa, afrikis saxelmwifoebTanac ki akavSireben;
_ kari XXII _ `turizmi~ _ gansazRvravs turistul sferoSi ek-is saqmianobis sa-
marTlebriv formebs, im pirobiT, rom es saqmianoba mxolod emateba da avsebs wevri saxel-
mwifoebis mier warmoebul politikas;
_ kari XXIII _ `samoqalaqo Tavdacva~ _ evropis kavSirs ase gamokveTilad, faqtiu-
rad, pirvelad aniWebs uflebamosilebas, ganaxorcielos bunebrivi da teqnogenuri katas-
trofebis Tavidan acilebaze mimarTuli wevri qveynebis saqmianobis koordinacia;
_ da bolos, kari XXIV _ `administraciuli TanamSromloba~ _ iTvaliswinebs wevri
saxelmwifoebis im saqmianobis koordinaciasa da mxardaWeras, romelic dakavSirebulia evro-
pis kavSiris doneze miRebuli (gamocemuli) samarTlebrivi normebis cxovrebaSi gatarebas-
Tan.
nawili meoTxe _ `asociacia zRvisgaRma qveynebTan da teritoriebTan~ (mux. 198 -
204) _ ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis teqstSi Sualedur adgils ikavebs ek-
is Sidapolitikur kompetenciasTan dakavSirebul normebsa (nawili mesame) da im normebs So-
________________________
57 _ am mxriv, gamonaklisia politika atomuri energiis sferoSi, romelic rogorc `Zvel~,
ise `axal~ evropis kavSirSic specialuri organizaciuli struqturis _ evropis atomuri energiis
gaerTianebis (evratomis) iurisdiqcias ganekuTvneba.
- 37 -
ris, romlebic kavSiris sagareo politikur kompetencias exeba (nawili mexuTe).
meoTxe nawilis mizans warmoadgens urTierTqmedebis samarTlebrivi formebis dadgena,
erTi mxriv, mTlianad kavSirsa da, meore mxriv, wevri saxelmwifoebis (kerZod, daniis, sa-
frangeTis, holandiisa da gaerTianebuli samefos) im samflobeloebs Soris, romlebic kon-
tinenturi evropis farglebs miRma arian ganTavsebulni da, maTi geografiuli siSorisa da
iuridiuli statusis Taviseburebebis gamo, ar Sedian ek-is SemadgenlobaSi TavianT metro-
poliebTan erTad.
am samflobeloebma, romlebic koloniuri imperiebis memkvidreobas warmoadgenen,
`zRvisgaRma qveynebisa da teritoriebis~ saerTo saxelwodeba miiRes. maTi amomwuravi Camo-
naTvali mocemulia damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTul danarTi II-Si da dReisaTvis
mxolod kunZulovan teritoriebs moicavs: grenlandia (dania)58, axali kaledonia (safrange-
Ti), niderlandebis antiliis kunZulebi da a.S.59
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meoTxe nawilis debulebebis
Sesabamisad, romelic, ZiriTadSi, jer kidev romis 1957 wlis xelSekrulebis Tavdapirveli
teqstidan SemorCa, ek am kunZulebTan `asociacias~ qmnis, rac Sesabamisi teritoriebis eko-
nomikuri ganviTarebisaTvis mxardaWeris gawevas, agreTve maTsa da yvela wevr saxelmwifos
Soris ekonomikuri kavSir-urTierTobebis privilegirebuli da aradiskriminaciuli reJimis
arsebobas gulisxmobs. `asociaciis~ reJimi, sxvaTa gverdiT, gulisxmobs aseve sabaJo gadasa-
xadebis akrZalvasac, romelic, amasTan, ar aris upirobo (garkveuli pirobebis arsebobisas
`zRvisgaRma qveynebsa da teritoriebs~ SeuZliaT gadasaxadebiT dabegron ek-idan importire-
buli saqoneli).
rogorc evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis daxasiaTebisas zemoT iyo aRniSnu-
li, ek-is sagareo politikas (e.i. mis politikas mesame qveynebTan, aseve saerTaSoriso orga-
nizaciebTan mimarTebaSi), istoriulad, dualisturi xasiaTi gaaCnia da mas SemdgomSiac Sei-
narCunebs.
zogadpolitikuri, maT Soris sagareo politikis samxedro komponenti (`saerTo saga-
reo da usafrTxoebis politika~ _ ssup) `axal~ evropis kavSirSic maastrixtis xelSek-
rulebiT (anu evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebiT) wesrigdeba. iqve aris ganmtkicebu-
li saerTaSoriso arenaze kavSiris saqmianobis sabaziso principebi, romelic am saqmianobis
yvela mimarTulebis mimarT gamoiyeneba (ix. xelSekruleba ek-is Sesaxeb, kari V _ `zogadi
debulebebi kavSiris sagareo saqmianobis Sesaxeb da specialuri debulebebi saerTo sagareo
da usafrTxoebis politikis Sesaxeb~).
ek-is sagareo politikuri saqmianobis danarCeni komponentebi da aspeqtebi gaTvalis-
winebulia xelSekrulebaSi ek-is funqcionirebis Sesaxeb. amieridan aRniSnul xelSekruleba-
Si am saqmianobas specialuri nawili eTmoba, romelic Svidi karisagan Sedgeba _ esaa nawili
mexuTe _ `kavSiris sagareo politikuri saqmianoba~ (mux. 205 – 222).
misi kari I _ `zogadi debulebebi kavSiris sagareo politikuri saqmianobis Sesaxeb~
_ Sedgeba erTi patara muxlisagan, romelic Seicavs miTiTebas evropis kavSiris sagareo po-
litikis fuZemdeblur sawyisebze, rac evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebaSia gadmocemu-
li.
kari II _ `saerTo savaWro politika~ _ eZRvneba ek-is saerTaSoriso saqmianobis uZ-
veles mimarTulebas, romelic orientirebulia mesame qveynebTan misi savaWro (sagareo savaW-
ro) kavSir-urTierTobebis regulirebaze, maT Soris saerTaSoriso savaWro organizaciebSi
(mso da sxv.) wevrobis CaTvliT.
kari III _ `mesame qveynebTan TanamSromloba da humanitaruli daxmareba~ _ awesrigebs
ek-is ekonomikuri, socialuri da humanitaruli xasiaTis saerTaSoriso saqmianobis sxva
________________________
58 _ daniisgan grenlandiis SesaZlo gamoyofis SemTxvevaSi es ukanaskneli, rogorc damouki-
debeli saxelmwifo, aRar iqneba `zRvisgaRma qveyana da teritoria~ da igi kavSirisTvis `mesame qvey-
nad~ CaiTvleba.
59 _ romis 1957 wlis xelSekrulebis xelmoweris momentisTvis `zRvisgaRma qveynebisa da
teritoriebis~ ricxvs miekuTvneboda afrikisa da okeaniis amJamad damoukidebeli saxelmwifoebis ume-
tesoba: senegali, sudani, belgiisa da safrangeTis kongo, somali, axali gvinea da sxv.
- 38 -
aspeqtebs: planetis ganviTarebadi qveynebisTvis daxmarebis gawevis politikas, romelsac
ewodeba `TanamSromloba ganviTarebis mxardasaWerad~ (Tavi 1); ekonomikuri, finansuri da
teqnikuri TanamSromloba mesame qveynebTan, romlebic ar ganekuTvnebian ganviTarebadi qveyne-
bis ricxvs (Tavi 2). gansaxilveli karis bolo Tavi pirvelad uqmnis samarTlebriv safuZ-
vels evropis kavSiris mier sazRvargareTis im saxelmwifoebis mosaxleobisaTvis humanita-
ruli daxmarebis aRmoCenas, romlebic bunebrivi da teqnogenuri (adamianis mier gamowveuli)
katastrofebis Sedegad dazaraldnen (Tavi 3).60
mexuTe nawilis momdevno ori kari eTmoba ara kavSiris sagareo politikuri saqmia-
nobis calkeul mimarTulebebs, aramed mis praqtikul instrumentebs. pirveli maTgani aregu-
lirebs ekonomikuri sanqciebis SemoRebisa da gauqmebis wess (kari IV _ `SemzRudveli zome-
bi~). ek-is mxridan msgavsi sanqciebis obieqtebi SeiZleba iyvnen ara marto sazRvargareTis
saxelmwifoebi, aramed aseve ucxoeli moqalaqeebi, sawarmoebi, sxva pirebi da organizaciebi,
magaliTad, isini, vinc dasabuTebulad arian eWvmitanilni saerTaSoriso terorizmis aqtebis
CadenaSi an mxardaWeraSi.
meore maTgani ki eZRvneba saerTaSoriso arenaze evropis kavSiris samarTalsubieqto-
bis realizaciis umniSvnelovanes formas _ ek-is saerTaSoriso SeTanxmebebs mesame qveyneb-
Tan da saerTaSoriso organizaciebTan, maTi dadebis, Secvlisa da Sewyvetis proceduris Ca-
TvliT (kari V _ `saerTaSoriso SeTanxmebebi~).
kari VI _ `kavSiris urTierTobebi saerTaSoriso organizaciebTan da mesame qveynebTan
da kavSiris delegaciebi~ _ aerTianebs debulebebs, romlebic ek-is diplomatiur saqmiano-
bas awesrigeben.
pirveli maTgani (muxli 220) jer kidev romis 1957 wlis xelSekrulebis Tavdapir-
vel redaqciaSi iyo mocemuli. igi iTvaliswinebs evropis kavSiris mier `nebismieri saxis mi-
zanSewonili TanamSromlobis~ damyarebas iseT mniSvnelovan universalur da evropul orga-
nizaciebTan, rogorebicaa gaerTianebuli erebis organizacia (gaero), evropis sabWo, evro-
pis uSiSroebisa da TanamSromlobis organizacia (euTo), ekonomikuri TanamSromlobisa da
ganviTarebis organizacia da aseve sagangebod usvams xazs im garemoebas, rom kavSiri `saTana-
do urTierTobebs~ inarCunebs sxva saerTaSoriso organizaciebTanac.
meore debuleba (muxli 221), romlis teqstic evropis 2004 wlis konstituciis
proeqtidan iqna gadmotanili, pirvelad aniWebs evropis kavSirs uflebas, _ gaxsnas sakuTa-
ri diplomatiuri warmomadgenlobebi mesame qveynebsa da saerTaSoriso organizaciebSi `kav-
Siris delegaciis~ saxelwodebiT. rogorc wesi, es delegaciebi ek-is diplomatiuri samsa-
xuris _ `evropis sagareo qmedebaTa samsaxuris~61 Semadgeneli elementebi iqnebian.
kari VII _ `solidarobis piroba~ _ evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSe-
krulebis mexuTe nawilis bolo karia, romelic mis sagareo politikur saqmianobas exeba.
es kari ek-is arsebobis istoriaSi, faqtiurad, pirvelad adgens wevri saxelmwifoebis ur-
TierTdaxmarebis princips im SemTxvevaSi, Tu erT-erTi maTgani teroristuli Tavdasxmis, an
bunebrivi an teqnogenuri katastrofis msxverpli gaxdeba.
________________________
60 _ Tanamedrove etapze evropis kavSirs humanitaruli daxmarebis aRmoCenis (maT Soris yo-
fili sabWoTa kavSiris respublikebisTvisac) farTo gamocdileba gaaCnia. Tumca mis damfuZnebel do-
kumentebSi specialuri Tavi humanitaruli daxmarebis Sesaxeb mxolod lisabonis 2007 wlis xelSe-
krulebis mier iqna CarTuli. rogorc am ukanasknelis TiTqmis yvela mniSvnelovani siaxle, es Tavic
evropis 2004 wlis konstituciis proeqtidan iqna gadmoRebuli.
61 _ bolo dromde, mesame qveynebSi diplomatiur warmomadgenlobebs, mTlianobaSi, evropis ka-
vSiri ki ara, misi mTavari aRmasrulebeli instituti _ evropis komisia xsnida (`komisiis delegacie-
bi~). saqarTveloSi (q. TbilisSi) evropis komisiis warmomadgenloba (delegacia) 1995 wels gaixsna;
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlisa da amoqmedebis (2009 wlis 1 dekemberi) Sem-
deg ki igi ukve evropis kavSiris warmomadgenloba gaxda. amasTan, aqve unda aRiniSnos, rom mesame qve-
ynebi (saqarTvelos CaTvliT) briuselSi (belgia) axdenen evropis kavSirTan TavianTi warmomadgenlo-
bebis akreditacias; sagulisxmoa, rom am warmomadgenlobebis statuss ek-is damfuZnebeli dokumente-
bi ar Sexebian.

- 39 -
`solidarobis pirobad~ wodebuli urTierTdaxmarebis principis moqmedeba mTel ev-
ropis kavSirze vrceldeba. Tavis mxriv, es ukanaskneli valdebulia moaxdinos mis xelT ar-
sebuli yvela resursis (instrumentis) mobilizeba dazaralebuli qveynis dasaxmareblad.
ek-is institutebi koordinacias uweven teroristuli Tavdasxmis an katastrofis msxverp-
lisTvis daxmarebis aRmoCenis kuTxiT wevri saxelmwifoebis mier ganxorcielebul praqti-
kul qmedebebs, aseve regularulad axdenen im safrTxeebis Sefasebas, romlebic mTel evro-
pis kavSirs uqmnian saSiSroebas.
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis struqturis Semadgeneli
momdevno nawili ek-is saqmianobis organizaciul-samarTlebriv da finansur aspeqtebs exeba.
igi sami karisagan Sedgeba da misi saxelwodebaa: `nawili meeqvse. instituciuri da finansu-
ri debulebebi~ (mux. 223 – 334).
gansaxilveli nawilis kari I _ `instituciuri debulebebi~, _ pirvel rigSi, moicavs
evropis kavSiris mmarTvelobiTi meqanizmis centraluri elementebis _ ek-is institutebis
statusis ganmsazRvrel wesebs.
ek-is xuTi mniSvnelovani institutis _ evropis parlamentis, evropuli sabWos, sab-
Wos, komisiisa da evropis kavSiris sasamarTlos _ SemTxvevaSi ek-is funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis normebi avseben da azusteben ek-is sabaziso damfuZnebel dokumentSi Camoya-
libebul fuZemdeblur wesebs (evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis kari III _ `debule-
bebi institutebis Sesaxeb~, _ ix. zemoT).
msgavs diferenciacias ar aqvs adgili ek-is bolo ori institutis _ evropis cen-
traluri bankisa da auditorTa palatis SemTxvevaSi. maTi samarTlebrivi statusis safuZv-
lebi mTlianad ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebiT regulirdeba.
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meeqvse nawilis yvela zemo-
aRniSnuli debuleba warmodgenilia misi pirveli karis pirvel TavSi (Tavi 1 _ `institute-
bi~). es Tavi, Sesabamisad, dayofilia Svid ganyofilebad (ganyofileba 1 _ `evropis parla-
menti~, ganyofileba 2 _ `evropuli sabWo~ da a.S.).
meeqvse nawilis pirveli karis meore Tavi (Tavi 2 _ `kavSiris samarTlebrivi aqtebi,
miRebis procedurebi da sxva debulebebi~) Seicavs ek-is ramdenime, an, erTbaSad, yvela misi
institutisTvis zogadi xasiaTis mqone wesebs.62 aq, upirveles yovlisa, ganmtkicebulia im
samarTlebrivi aqtebis sistemisa da iuridiuli Taviseburebebis ganmsazRvreli wesebi, ro-
melTa gamocemac (miRebac) institutebs SeuZliaT evropis kavSiris saxeliT _ igulisxmeba
reglamentebi, direqtivebi da sxv. (ix. ganyofileba 1 _ `kavSiris samarTlebrivi aqtebi~).
amis Semdeg ki dadgenilia samarTlebrivi aqtebis miRebis wesi (maT Soris sakanonmdeblo
procedurebi), maTi gamoqveynebis, ZalaSi Sesvlisa da iZulebiTi aRsrulebis pirobebi (gan-
yofileba 2 _ `miRebis procedurebi da sxva debulebebi~).
meeqvse nawilis pirveli karis mesame Tavi gansazRvravs evropis kavSiris mTavari sa-
konsultacio organoebis statuss, romlebsac gamoaqvT daskvnebi institutebis mier misaRe-
bi sakanonmdeblo aqtebis proeqtebTan da ek-is saqmianobis sxva sakiTxebTan dakavSirebiT
(Tavi 3 _ `kavSiris sakonsultacio organoebi~). am organoTa sistema moicavs or komitets,
romlebic Sedgebian muSebis, damsaqmeblebis, sxva socialuri jgufebis warmomadgenlebisagan
evropul doneze (ganyofileba 1 - `ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti~) da wevri
saxelmwifoebis regionuli da adgilobrivi mmarTvelobis organoebis warmomadgenlebisagan
(ganyofileba 2 _ `regionebis komiteti~).
pirvel kars (`instituciuri debulebebi~) amTavrebs Tavi, romelic ek-is speciali-
zebul finansur dawesebulebas _ evropis sainvesticio banks afuZnebs, sainvesticio proeq-
tebis dafinansebis xelSewyobis mizniT, aseve gansazRvravs mis funqciebsa da misi saqmiano-
bis umniSvnelovanes principebs (Tavi 4 _ `evropis sainvesticio banki~). am bankis samarTle-
briv statuss detalurad aregulirebs damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTuli specia-
________________________
62 _ gansaxilveli xelSekrulebis winandel redaqciaSi am Tavs `ramodenime institutisTvis
saerTo debulebebi~ erqva.

- 40 -
luri oqmi. igi (iseve, rogorc Tavi 4) mocemuli iyo jer kidev romis 1957 wlis xelSe-
krulebis Tavdapirvel redaqciaSi (`oqmi evropis sainvesticio bankis wesdebis Sesaxeb~).
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meeqvse nawilis kari II _
`finansuri debulebebi~ _ gansazRvravs ek-is safinanso sistemis samarTlebriv safuZvlebs.
am karis teqsti arsebiTad iqna Secvlili da damatebuli lisabonis 2007 wlis xelSekru-
lebis mier, romelmac, Tavis mxriv, evropis 2004 wlis konstituciis proeqtidan moaxdina
Sesabamisi siaxleebis masSi inkorporireba.
meore karis axali redaqcia Sedgeba ek-is sabiujeto da safinanso principebis gan-
msazRvreli muxlisa (muxli 310) da maT konkretizaciaze mimarTuli eqvsi Tavisagan.
Tavi 1 _ `kavSiris sakuTari resursebi~ _ adgens ek-is biujetis saSemosavlo nawi-
lis wyaroTa sistemas. am ukanasknelis formireba mTlianad `sakuTari resursebis~ xarjze
unda moxdes, romelic dReisaTvis or ZiriTad wyaros moicavs:63
_ erTi mxriv, Semosavlebi mesame qveynebTan sagareo vaWrobidan, saerTo sabaJo tari-
fis gadasaxadebis da ek-is institutebis samarTlebrivi aqtebiT dadgenili sxva gadasaxade-
bisa da mosakreblebis saxiT (antidempinguri gadasaxadebi da sxv.);
_ meore, Senatanebi wevri saxelmwifoebis mxridan, romlebic ori skalis safuZvelze
ganisazRvreba: wevr saxelmwifoebSi gadaxdili damatebuli Rirebulebis gadasaxadTan mimar-
TebaSi erTgvarovani ganakveTis safuZvelze (e.w. `dRg-s resursi~) da mTliani Sida produ-
qtis (mSp) moculobidan gamomdinare (e.w. `mSp-s resursi~, romelic dReisTvis ek-is biu-
jetis Semosavlebis ZiriTad wyaros warmoadgens).
amasTan, Tu sagareo savaWro gadasaxadebisa da mosakreblebis farglebi uSualod ek-
is samarTlebrivi aqtebiT ganisazRvreba, wevri saxelmwifoebis Senatanebis odenobis dasad-
genad, an kavSiris sabiujeto Semosavlebis axali wyaroebis Sesaqmnelad (magaliTad, specia-
luri `evropuli gadasaxadebis~ SemoReba, romlebic uSualod ek-is biujetSi Seva) auci-
lebelia evropis kavSiris Sesabamisi dokumentis ratifikacia misi yvela wevri saxelmwifos
mier, TiToeuli maTganisTvis vetos uflebis SenarCunebiT. aseTi situacia iwvevs periodul
davebs maT Soris da, mTlianobaSi, negatiurad aisaxeba evropis kavSiris funqcionirebaze
(kerZod, am mxriv, sagulisxmoa sakiTxi 1984 wels did britaneTTan mimarTebaSi SemoRebuli
sabiujeto daTmobisa da ek-is sxva qveynebisTvis miniWebuli Sesabamisi SeRavaTebis Sesaxeb).
Tumca, miuxedavad amisa, arc evropis 2004 wlis konstituciis proeqts da arc li-
sabonis xelSekrulebas principuli cvlilebebi ar Seutania arsebul meqanizmSi (wevri sa-
xelmwifoebis mxridan sagadasaxado sferoSi TavianTi suverenitetis daTmobis survilis ar-
qonis gamo). rogorc adre, ek-is sakuTari resursebis sistemis ganmsazRvreli sakanonmdeb-
lo aqtebis miReba an Secvla isev sabWos mier moxdeba erTxmad (anu kvlav SenarCundeba mas-
Si warmodgenili wevri qveynis mTavrobis nebismieri ministris vetos ufleba).
zogadi wesisagan gadaxveviT, romelic ar iTxovs ek-is sakanonmdeblo aqtebis rati-
fikacias wevri saxelmwifoebis mier, axali gadawyvetilebebi evropis kavSiris sakuTari re-
sursebis sistemis Sesaxeb ZalaSi Seva mxolod mas Semdeg, rac maT mxars dauWers yvela
wevri qveyana, TavianTi konstituciuri wesebis Sesabamisad (ix. xelSekruleba ek-is funqci-
onirebis Sesaxeb, mux. 311, mesame abzaci).
ufro seriozuli cvlilebebi ganicades gansaxilveli xelSekrulebis meeqvse nawilis
meore karis momdevno TavebSi warmodgenilma sxva safinanso debulebebma.
Tavi 2 _ `mravalwliani finansuri CarCo gegma~ _ gansazRvravs ek-is biujetis sa-
Sualovadiani (aranakleb 5 wlis periodiT) dagegmvis samarTlebriv safuZvlebs, romlis
farglebSic dgindeba yovelwliuri asignebebis zRvruli Tanxebi (`Weri~) xarjebis sxvada-
sxva kategoriebis mixedviT.64
________________________
63 _ ix. Beschluss des  Rates  vom  7.  Juni  2007  über  das  System der Eigenmittel  der  Europäischen  Ge‐
meinschaften (2007/436/EG, Euratom) // Amtsblatt Nr. L 163, vom 23/06/2007, S. 0017 ‐ 0021
64 _ aseTi mravalwliani finansuri CarCo gegmebi 2006 wlamde `finansur perspeqtivebad~
iwodeboda, xolo Semdeg ki (2009 wlis 1 dekembramde) _ `finansur CarCo gegmebad~. formulireba
`mravalwliani finansuri CarCo gegma~ (germ.: Mehrjähriger Finanzrahmen; ingl.: multiannual financial fra‐
mework) lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier iqna SemoRebuli.
- 41 -
Tavi 3 _ `kavSiris wliuri biujeti~ _ awesebs ek-is biujetis SemuSavebisa da miRe-
bis procedurebs. `Zveli~ kavSiris sabiujeto procedurasTan SedarebiT, igi ramdenadme uf-
ro martivi xdeba da evropis parlamentis ufro meti uflebamosilebebiT xasiaTdeba.
Tavi 4 _ `biujetis Sesruleba da valdebulebebisagan gaTavisufleba~ _ ganamtkicebs
evropis komisiis uflebebsa da valdebulebebs, _ uzrunvelyos biujetis Sesruleba wevr
saxelmwifoebTan TanamSromlobiT. aqve aris gaTvaliswinebuli evropis parlamentis mier mi-
si gaTavisuflebis wesi da pirobebi im valdebulebebisagan, romlebic ek-is biujetis Ses-
rulebas ukavSirdeba gasul safinanso welTan mimarTebaSi.
Tavi 5 _ `saerTo debulebebi~ _ aregulirebs biujetis rogorc SedgenasTan, ise mis
SesrulebasTan dakavSirebul zogad sakiTxebs, iseTebs, rogorebicaa: gamosayenebeli fuladi
erTeuli (evro, oRond aqtivebis nawilis im wevri saxelmwifoebis valutaSi gadatanis Se-
saZleblobiT, romlebic ar gadasulan erTian valutaze); finansuri wesebi, romlebic exeba
biujetis Sedgenasa da Sesrulebas, angariSebis wardgenasa da Semowmebas, finansuri saqmiano-
bis makontrolebel da sxva pasuxismgebel pirTa movaleobebs; evropis kavSiris institute-
bis kompetenturi Tavmjdomareebis regularuli Sexvedrebi sabiujeto procedurebis farg-
lebSi da sxv.
Tavi 6 _ `TaRliTobasTan brZola~ _ eZRvneba iseT marTlsawinaaRmdego qmedebebTan
brZolis sakiTxebs, romlebsac SeuZliaT ek-is biujetis Tanxebis mobilizaciisTvis xelSe-
Sla, an dadgenili miznebis an wesebis darRveviT, an kidev arauflebamosili pirebis mier
ek-is sabiujeto asignebebis gamoyeneba gamoiwvios. amasTan, msgavs qmedebebs, meeqvse Tavis Ta-
naxmad, zogadad, `TaRliToba da kavSiris finansuri interesebis winaaRmdeg mimarTuli sxva
marTlsawinaaRmdego qmedebebi~ ewodeba.
aqve gasaTvaliswinebelia, rom mocemul SemTxvevaSi termini `TaRliToba~ (germ.: Be‐
trügerei; ingl.: fraud), Tavisi mniSvnelobiT, cota gansxvavebulad gaigeba da ar warmoadgens,
magaliTad, saqarTvelos sisxlis samarTalSi arsebuli analogiuri cnebis sinonims (Sedare-
bisTvis ix. saqarTvelos ssk-is 180-e muxli).
`Zvel~ evropis kavSirSi es termini Semdegnairad iyo gansazRvruli wevr saxelmwi-
foebs Soris 1995 wlis 26 ivliss dadebuli konvenciiT `evropis gaerTianebebis finansuri
interesebis dacvis Sesaxeb~:65
`am konvenciis miznebisTvis, evropis gaerTianebebis finansuri interesebis xelmyof
TaRliTobad iTvleba:
a) xarjebis sferoSi _ nebismieri ganzraxi moqmedeba an umoqmedoba, romelic dakav-
Sirebulia:
_ gayalbebuli, arazusti an arasruli deklaraciebis an dokumentebis gamoyenebasTan
an wardgenasTan, ramac evropis gaerTianebebis saerTo biujetidan, an evropis gaerTianebebis
mier an maTi saxeliT marTvadi biujetebidan Tanxebis dausabuTebeli miReba an daqviTva ga-
moiwvia;
_ informaciis SeutyobineblobasTan misi specialuri valdebulebis darRveviT, ramac
analogiuri Sedegebi gamoiwvia;
_ msgavsi saxsrebis borotad gamoyenebasTan sul sxva mizniT, vidre isini Tavdapir-
velad iyo gamoyofili.
b) Semosavlebis sferoSi _ nebismieri ganzraxi moqmedeba an umoqmedoba, romelic da-
kavSirebulia:
_ gayalbebuli, arazusti an arasruli deklaraciebis an dokumentebis gamoyenebasTan
an wardgenasTan, ramac evropis gaerTianebebis saerTo biujetis, an evropis gaerTianebebis
mier an maTi saxeliT marTvadi biujetebis resursebis ukanono Semcireba gamoiwvia;
_ informaciis SeutyobineblobasTan misi specialuri valdebulebis darRveviT, ramac
analogiuri Sedegebi gamoiwvia;
_ kanonierad mopovebuli SeRavaTebis borotad gamoyenebasTan, ramac analogiuri Se-
________________________
65 _ ix. Amtsblatt Nr. C 316 vom 27/11/1995, S. 0049 – 0057.

- 42 -
degebi gamoiwvia~.66
aRniSnuli konvencia inarCunebs moqmedebas `axali~ evropis kavSirisTvisac, icavs ra
TaRliTobisagan ek-is biujets mTlianobaSi. SemdegSi igi SeiZleba Seicvlos da/an Seivsos
ek-is axali zomebiT, romlebic evropis parlamentisa da evropis kavSiris sabWos sakanon-
mdeblo aqtebiT gaformdeba; es ukanasknelni ar saWiroeben ratifikacias wevri saxelmwifoe-
bis mxridan (ix. mux. 325, paragr. 4).
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meeqvse nawilis (`kavSiris funqcioni-
reba~) bolo kari _ kari III. `gaZlierebuli TanamSromloba~ _ Seicavs wesebs, romelTa sa-
fuZvelzec konkretul sferoebSi ufro mWidro integraciiT dainteresebul wevr saxelmwi-
foebs SeuZliaT damatebiTi amocanebi daakisron ek-is institutebs, anu urTierT Soris da-
afuZnon `gaZlierebuli (gaRrmavebuli) TanamSromloba~.
gaZlierebuli TanamSromlobis fuZemdebluri principebi ganmtkicebulia xelSekrule-
baSi evropis kavSiris Sesaxeb (kari IV _ `debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis Sesa-
xeb~, _ ix. zemoT), xolo ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meeqvse nawilis
mesame kari ki axdens maT Sevsebasa da detalizacias am TanamSromlobis sxvadasxva stadieb-
Tan, aspeqtebTan da sferoebTan mimarTebaSi.
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meSvide nawili _ `zogadi
da daskvniTi debulebebi~ (mux. 335 – 358) _ aseve avsebs sabaziso damfuZnebeli dokumentis
(xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb) Sesabamis debulebebs. misi muxlebi azusteben an
aviTareben am ukanasknelis daskvniT karSi (kari VI _ `daskvniTi debulebebi~, _ ix. zemoT)
mocemul wesebs. magaliTad, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 47-e muxlis (romelic
kavSirs damoukidebel samarTalsubieqtobas aniWebs) ganviTarebis mizniT, ek-is funqcionire-
bis Sesaxeb xelSekrulebis meSvide nawilis normebi gansazRvravs wevri saxelmwifoebis te-
ritoriaze evropis kavSiris uflebaunarianobisa da qmedunarianobis moculobasa da Sinaarss
(muxli 335), ek-is deliqtunarianobas (muxli 340).
pirvel SemTxvevaSi ek uTanabrdeba iuridiul pirebs, romlebic, wevri saxelmwifoe-
bis kanonmdeblobis Tanaxmad, maqsimalurad farTo uflebaunarianobiTa da qmedunarianobiT
arian aRWurvilni. meore SemTxvevaSi ki evropis kavSiri miCneulia rogorc saxelSekrulebo,
ise arasaxelSekrulebo pasuxismgeblobis subieqtad (pasuxismgebloba xelSekrulebebidan ga-
momdinare da zianis miyenebidan (maT Soris _ misi Tanamdebobis pirebis mxridan) warmoSo-
bil valdebulebebze).
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meSvide nawilis 355-e muxli azustebs
damfuZnebeli dokumentebisa da maTze dafuZnebuli ek-is samarTlebrivi aqtebis gamoyenebis
teritoriul sferos wevri saxelmwifoebis calkeul teritoriebTan mimarTebaSi.
meSvide nawilSi aseve ganmtkicebulia zogadi da daskvniTi xasiaTis sxva mravali
debuleba: evropis kavSiris Tanamdebobis pirTa (anu im pirebis, romlebic samsaxurs (evropis
sajaro samsaxurs) evropis kavSiris organoebSi gadian) statusTan da sakontraqto safu-
Zvelze momuSave ek-is sxva mosamsaxureTa Sromis reJimTan mimarTebaSi (muxli 336); ek-is
saqmianobisTvis aucilebeli informaciisa da statistikis Segrovebis Sesaxeb (mux. 337 da
338); kavSiris moqmedi da yofili TanamSromlebis mier profesiuli saidumloebis gauxmau-
reblobis Sesaxeb (muxli 339) da a.S.
zemoT ganxiluli iqna `axali~ evropis kavSiris ori damfuZnebeli dokumentis _ ev-
ropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebisa da evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSe-
krulebis (`xelSekrulebebis~) struqtura da ZiriTadi debulebebi. zemoT aseve aRniSnuli
iyo isic (ix. winasityvaoba), rom `xelSekrulebebis~ struqturaSi Semaval, magram damouki-
debel elements warmoadgens damfuZnebeli xelSekrulebebisadmi TandarTuli oqmebi da da-
narTebi. amaze pirdapir miuTiTebs maastrixtis xelSekrulebis 51-e muxli, romlis Tanaxma-
dac, `xelSekrulebebis oqmebi da danarTebi maT Semadgenel nawils warmoadgens~.
oqmebSi, rogorc wesi, gamotanilia organizaciuli, specialuri an gardamavali xasia-
________________________
66 _ ix. konvencia `evropis gaerTianebebis finansuri interesebis dacvis Sesaxeb~, mux. 1, pa-
ragr. 1.

- 43 -
Tis debulebebi, maT Soris ek-is calkeuli qveynebisTvis dadgenili specialuri gamonakli-
sebis CaTvliT. xelSekrulebebisadmi TandarTuli ori danarTidan pirveli maTgani Seicavs
soflis meurneobis im produqtebis CamonaTvals, romlebic ek-is saerTo soflis meurneo-
bis politikis moqmedebis qveS eqceva (danarTi I), xolo meore ki _ `zRvisgaRma qveynebisa
da teritoriebis~ sias (danarTi II).
mkiTxvelisTvis aseve rekomendirebulia, yuradReba miaqcios damfuZnebeli dokumente-
bis teqstebSi arsebul miniSnebebs, romlebic miuTiTeben `xelSekrulebebis~ ama Tu im mu-
xlTan, TavTan an karTan mimarTebaSi oqmebisa Tu deklaraciebis arsebobaze.67

2.2 evropis kavSiris mowyoba. evropis kavSiri da evropis atomuri


energiis gaerTianeba

lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis safuZvelze gatarebuli damfuZnebeli dokumen-


tebis reformis Sedegad, `axali~ evropis kavSiri iqca integraciul organizaciad, romel-
sac SedarebiT martivi Sida mowyoba (struqtura) gaaCnia.
gauqmda sami `sayrdenis~ adrindeli konstruqcia, romelic `Zveli~ kavSiris savizi-
to baraTs warmoadgenda da rigiTi moqalaqeebisTvis Zalze rTuli aRsaqmeli iyo. parale-
lurad, likvidirebuli iqna dualizmi _ `evropis kavSiri _ evropis gaerTianeba~ (es ukana-
skneli, rogorc cnobilia, kavSiris pirveli `sayrdenis~ ZiriTad elements warmoadgenda).
lisabonis xelSekrulebis ZalaSi SesvlasTan erTad, arseboba Sewyvita evropis gaer-
Tianebam (yofili eeg). misi samarTalmemkvidre gaxda kavSiri mTlianobaSi (ix. xelSekrule-
ba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 1, mesame abzaci). es imas niSnavs, rom evropuli insti-
tutebis mier, gaerTianebis saxeliT, adre gamocemuli (dadebuli) yvela samarTlebrivi aqti
da saerTaSoriso SeTanxmeba amieridan `axali~ evropis kavSiris saxeliT miRebul wyaroebad
miiCneva.
evropis gaerTianebis damfuZnebeli dokumenti (xelSekruleba evropis gaerTianebis
dafuZnebis Sesaxeb, anu romis 1957 wlis xelSekruleba), formalurad, ZalaSi rCeba, Tumca
ki arsebiTad ganaxlebuli SinaarsiT, Secvlili struqturiTa da axali saxelwodebiT _
amieridan mas ewodeba xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb. am Tvalsazri-
siT, es ukanaskneli `axali~ ek-is erT-erTi damfuZnebeli dokumentis rolSi gvevlineba,
romelic azustebs da avsebs misi sabaziso wyaros _ evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrule-
bis debulebebs.
`axali~ evropis kavSiris mowyobis fuZemdeblur princips erTiani samarTalsubieqto-
bis principi warmoadgens (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 47). am principis Za-
liT, samarTlebrivi aqtebis gamocemisas, saerTaSoriso SeTanxmebebis dadebis dros da sxva
saxis samarTlebriv urTierTobebSi kavSiri amieridan gamodis rogorc erTi mTliani.
`axali~ evropis kavSiris samarTalsubieqtobis arsi da Sinaarsi, kerZod, Semdeg pre-
rogativebSi gamoixateba:
_ kavSiris aRiareba im kompetenciis erTian subieqtad, romelic mas wevri saxelmwi-
foebis mier aqvs miniWebuli da romlis realizebasac igi sakuTari institutebis, organoe-
bisa da sxva dawesebulebebis meSveobiT axdens (ix. qvemoT, komentaris 2.6 da 2.7 punqtebi);
_ kavSiris samarTlebrivi aqtebis (reglamentebi, direqtivebi da sxv.) erTiani siste-
ma, romlebsac igi Tavisi kompetenciis yvela sferoSi gamoscems (ix. qvemoT, punqti 2.8);
_ kavSiris ufleba, _ saerTaSoriso SeTanxmebebi dados sazRvargareTis (`mesame~) sa-
xelmwifoebTan da saerTaSoriso organizaciebTan (ix. qvemoT, komentaris 2.9 punqti);
________________________
67 _ rogorc winasityvaobaSi iyo aRniSnuli, deklaraciebi, oqmebisagan gansxvavebiT, ar war-
moadgens evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebis Semadgenel nawils da maT, rogorc aseTs, arc
iuridiulad savaldebulo Zala gaaCniaT. amave dros, yvela wevri saxelmwifos TanxmobiT miRebuli
deklaraciebi SeiZleba ganxiluli iqnas rogorc `xelSekrulebebis~ oficialuri axsna-ganmarteba.

- 44 -
_ kavSiris mier TiToeul wevr saxelmwifoSi iuridiuli piris `maqsimalurad far-
To uflebaunarianobiTa da qmedunarianobiT~ sargebloba, maT Soris moZravi da uZravi qone-
bis SeZenisa da gasxvisebis SesaZleblobis CaTvliT (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Se-
saxeb, mux. 335);
_ kavSiris deliqtunarianobis, anu misi unaris aRiareba, _ pasuxi agos mis mier da-
debul xelSekrulebebze (saxelSekrulebo pasuxismgebloba), sxva pirTaTvis miyenebuli zia-
nisTvis da sxva valdebulebebze (arasaxelSekrulebo pauxismgebloba) (xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, mux. 340);
_ wevri saxelmwifoebis teritoriaze kavSiris mier privilegiebiTa da imunitetebiT
sargebloba (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 343), romlebic damfuZnebeli
dokumentebisadmi TandarTuli specialuri oqmiTaa garantirebuli (ix. oqmi `evropis kavSi-
ris privilegiebisa da imunitetebis Sesaxeb~);
_ kavSiris mier mesame saxelmwifoebSi da saerTaSoriso organizaciebTan diplomati-
uri misiebis (`delegaciebis~) Seqmnis SesaZlebloba (ix. komentaris 2.1 da 2.9 punqtebi);
_ kavSiris finansuri avtonomia, sakuTari biujetis qona, romelic mTlianad `sakuTa-
ri resursebis~ xarjze finansdeba (Tumca ki `sakuTari resursebis~ sistemisa da moculo-
bis damoukideblad gansazRvris ufleba kavSirs ar gaaCnia) (ix. zemoT, punqti 2.1).
evropis kavSiris erTiani samarTalsubieqtobis principidan arsebobs ori ZiriTadi
gamonaklisi. pirveli maTgani dakavSirebulia ek-is mmarTvelobiT meqanizmSi sul ufro far-
Tod gavrcelebul iuridiulad avtonomiur uwyebebTan, romlebic amieridan, zogadad, `dawe-
sebulebebad~ iwodebian (Tanamedrove doqtrinaSi maT aseve `decentralizebul dawesebule-
bebsac~ uwodeben).
ek-is dawesebulebebis specifikur Taviseburebas warmoadgens maT mimarT iuridiuli
piris damoukidebeli samarTalsubieqtobis, anu maTi samarTlis subieqtebad aRiareba, rom-
lebic, formalurad, gamoyofilni arian evropis kavSirisagan. is ki ara da, ek-is zogierTi
dawesebuleba aRWurvilia uflebiT, sakuTari saxeliT, dados saerTaSoriso SeTanxmebebi me-
same qveynebTan (magaliTad, evropolsa da ruseTis federacias Soris 2003 wlis 6 noembris
`SeTanxmeba TanamSromlobis Sesaxeb~).
ek-is dawesebulebebs, kerZod, ganekuTvnebian:
_ evropis sainvesticio banki;
_ dawesebulebebi socialur-SromiT sferoSi: profesiuli swavlebis ganviTarebis ev-
ropuli centri (CEDEFOP),68 cxovrebisa da samuSao pirobebis gaumjobesebis evropuli
fondi (EUROFOUND), evropis ganaTlebis fondi (ETF), evropis Sromis usafrTxoebisa da
janmrTelobis dacvis saagento (OSHA);
_ dawesebulebebi samedicino, sanitarul da sursaTis uvneblobis sferoebSi: evropis
wamlebis saagento (EMEA), evropis sursaTis uvneblobis samsaxuri (EFSA), daavadebaTa
prevenciisa da kontrolis evropuli centri (ECDC), narkotikebisa da wamaldamokidebule-
bis monitoringis evropuli centri (EMCDDA);
_ dawesebulebebi mrewvelobis, transportisa da telekomunikaciis sferoSi: evropis
sazRvao usafrTxoebis saagento (EMSA), evropis sahaero usafrTxoebis saagento (EASA),
evropis sarkinigzo saagento (ERA), qselisa da informaciis usafrTxoebis evropuli saa-
gento (ENISA), qimiuri produqtebis evropuli saagento (ECA);
_ garemos dacvis sferoSi: evropis garemos dacvis saagento (EEA);
_ inteleqtualuri sakuTrebis uflebaTa registraciis dawesebulebebi: Sida bazris
harmonizaciis uwyeba (OHIM), mcenareTa jiSebis uwyeba (OPV);
_ dawesebulebebi evropis kavSiris Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajule-
bis sivrcis farglebSi: evropis policiis samsaxuri _ evropoli (Europol), evroiusti
(Eurojust), evropis kavSiris wevri saxelmwifoebis sagareo sazRvrebze operatiuli Tana-
mSromlobis marTvis evropuli saagento (FRONTEX);
________________________
68 _ frCxilebSi miTiTebulia Sesabamisi dawesebulebis Semoklebuli oficialuri saxelwode-
ba, abreviaturis saxiT, frangul da/an inglisur enebze (arsebobis SemTxvevaSi).

- 45 -
_ dawesebulebebi evropis kavSiris saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis far-
glebSi: evropis Tavdacvis saagento (ADE/EDA), evropis kavSiris satelituri centri, ev-
ropis kavSiris usafrTxoebis kvlevis evropuli instituti;
_ saeqsperto dawesebulebebi adamianis uflebaTa dacvis sferoSi: evropis kavSiris
ZiriTad uflebaTa saagento, genderuli Tanasworobis evropuli instituti.
damfuZnebeli dokumentebiT damoukidebeli samarTalsubieqtoba aqvs miniWebuli evro-
pis centralur banksac (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 282, paragr.
3), romelic `axal~ evropis kavSirSi am organizaciis erT-erTi ZiriTadi institutis sta-
tuss iZens (ix. qvemoT, komentaris 2.7.1 punqti).
kidev erTi gamonaklisi, romelic evropis kavSiris erTiani samarTalsubieqtobis
princips exeba, dakavSirebulia romis 1957 wlis xelSekrulebebiT dafuZnebuli evropuli
gaerTianebebidan meore maTganis _ evropis atomuri energiis gaerTianebis (evratomi /
ECAE)69 bedTan. evratomis Semdgomi statusis sakiTxma farTo diskusiebi gamoiwvia jer ki-
dev evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis SemmuSavebeli evropuli konventis muSaobis
msvlelobisas.
Tavdapirveli idea imisa, rom Sewyvetiliyo evratomis damfuZnebeli dokumentis
(xelSekruleba evropis atomuri energiis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb, anu SemoklebiT _
xelSekruleba evratomis Sesaxeb) moqmedeba da misi normebi CarTuli yofiliyo evropis
konstituciis teqstSi, _ ekologiuri mimarTulebis partiebisa da sazogadoebrivi gaerTia-
nebebis (`mwvaneebis~) winaaRmdegobas waawyda.
am mizeziT, aseve evratomis saqmianobis specifikuri sagnis (atomuri energiis mecnie-
ruli kvleva da gamoyeneba mSvidobiani miznebisTvis) gaTvaliswinebiT, evropis konstituciis
proeqtis SemmuSaveblebma gadawyvites, ZalaSi daetovebinaT misi damfuZnebeli xelSekruleba
da SeenarCunebinaT evropis atomuri energiis gaerTianeba rogorc evropis kavSirTan arsebu-
li organizacia, romelsac wevri saxelmwifoebis analogiuri Semadgenloba gaaCnia da rome-
lic ek-is xelmZRvaneli organoebis (kavSiris institutebis) mier imarTeba.
es gadawyvetileba damtkicebuli iqna lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis dadebi-
sas. mis iuridiul formad iqca lisabonis xelSekrulebisadmi (da ara TviT evropis kavSi-
ris damfuZnebeli dokumentebisadmi) TandarTuli specialuri oqmi _ kerZod, `evropis ato-
muri energiis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis Sesworebis oqmi~ (ix. lisabo-
nis xelSekrulebisadmi TandarTuli oqmi #2).
miTiTebuli oqmis Sesabamisad, evratomis Sesaxeb xelSekrulebis teqstidan amori-
cxuli iqna instituciuri da finansuri sakiTxebis momwesrigebeli debulebebis umetesoba,
romlebTan mimarTebaSic evratomis Sesaxeb xelSekrulebis axali redaqcia Seicavs saTanado
miTiTebebs evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis an evropis kavSiris funqcionirebis Se-
saxeb xeSekrulebis Sesabamis muxlebze.70 meore mxriv, amieridan xelSekruleba evropis ato-
muri energiis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb, oficialurad, aRar Sedis evropis kavSiris
damfuZnebeli dokumentebis sistemaSi, romelic mxolod zemoxsenebul or `xelSekrulebas~
moicavs (ix. zemoT, punqti 2.1).
samomavlod gamoricxuli araa evropis atomuri energiis gaerTianebis samarTlebrivi
________________________
69 _ SegaxsenebT, rom evropis gaerTianebebs Soris yvelaze adre dafuZnebuli maTgani _ ev-
ropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianeba (eqfg) jer kidev 2002 wels iqna likvidirebuli, misi
damfuZnebeli xelSekrulebis (parizis 1951 wlis xelSekrulebis) moqmedebis ormocdaaTwliani vadis
amowurvis gamo. aqedan moyolebuli, `Zveli~ evropis kavSiris pirveli `sayrdenis~ farglebSi ori
evropuli gaerTianeba funqcionirebda _ evropis gaerTianeba (yofili eeg) da evropis atomuri ener-
giis gaerTianeba (evratomi).
70 _ evratomis Sesaxeb xelSekrulebis iuridiuli kavSiri `axali~ evropis kavSiris damfu-
Znebel dokumentebTan aseve mJRavndeba misdami TandarTuli oqmebis sistemaSic. ek-is damfuZnebeli
dokumentebisadmi (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb da xelSekruleba evropis kavSiris funqci-
onirebis Sesaxeb) TandarTuli zogierTi oqmi, imavdroulad, evratomis Sesaxeb xelSekrulebasac er-
Tvis Tan. esenia oqmebi evropis kavSiris sasamarTlos statutis Sesaxeb, evropis kavSiris privilegi-
ebisa da imunitetebis Sesaxeb da irlandiis konstituciis 40.3.3 muxlis Sesaxeb.

- 46 -
statusis ufro arsebiTi reformis gatareba. lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis xelmo-
werisas Sesabamisi iniciativiT gamovida kidec ramdenime wevri saxelmwifo.71

2.3 evropis kavSiris funqcionirebis miznebi, faseulobebi da


zogadi principebi

`axali~ evropis kavSiris samarTlebrivi sawyisebis sistemaSi, adrindelTan Sedare-


biT, gacilebiT ufro mniSvnelovani adgili uWiravs am integraciuli organizaciis faseu-
lobaTa sistemis ganmtkicebas. es sistema moicavs ara marto, sakuTriv, faseulobebs, rom-
lebic savaldebuloa mTlianad ek-isa da yvela misi wevri saxelmwifosTvis, aramed agreTve
yvela sferoSi kavSiris funqcionirebis fuZemdeblur miznebsa da principebs.
Sesabamisi normebis wyaroebad gamodis damfuZnebeli dokumentebis sawyisi karebi, upi-
rveles yovlisa, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis kari I (`zogadi debulebebi~) da
kari II (`debulebebi demokratiuli principebis Sesaxeb~) da ek-is funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis pirveli nawilis kari II (`zogadi gamoyenebis debulebebi~).
damfuZnebel dokumentebSi pirvelad miTiTebulia kavSiris faseulobebi (ix. xelSe-
kruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 2), romlebic damfuZnebel dokumentebSi, lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis safuZvelze ganxorcielebuli reformis Sedegad, SemoRebul
axal samarTlebriv kategorias warmoadgens.72
faseulobebis kategoria mowodebulia asaxos Tanamedrove evropuli da mTeli msof-
lio civilizaciis moraluri (zneobrivi) sawyisebi.73 maTi pativiscema mTeli evropis kavSi-
risa da TiToeuli misi wevri saxelmwifos pirdapiri movaleobaa. ek-is faseulobebisadmi
erTguleba kavSiris SemadgenlobaSi Sesvlis survilis mqone qveynebisadmi wayenebul Seucv-
lel pirobas warmoadgens.
meore mxriv, ek-is romelime moqmedi wevri saxelmwifos mier am faseulobebis seri-
ozuli da uwyveti darRveva kanonieri safuZvelia mis mimarT sanqciebis gamosayeneblad, ev-
ropis kavSiris wevrobasTan dakavSirebuli calkeuli uflebebis, magaliTad, iseT samTavro-
baTSoriso institutebSi, rogorebic evropuli sabWo da evropis kavSiris sabWoa, xmis uf-
lebis SeCerebis saxiT (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 7).
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-2 muxlis pirveli winadadebis Sesabami-
sad, kavSiris faseulobebs, upirveles yovlisa, ganekuTvneba:
_ adamianis Rirseba;
_ Tavisufleba;
_ demokratia;
_ Tanasworoba;
_ kanonis uzenaesoba;
_ adamianis uflebebi, maT Soris umciresobebs (erovnuls, religiurs da sxv.) mikuT-
vnebul pirTa uflebebis CaTvliT.
________________________
71 _ TvalsaCinoebisaTvis ix. deklaracia #54.
72 _ evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-2 muxli, romelic mis teqstSi lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis mier iqna CarTuli, srulad asaxavs evropis 2004 wlis konstituciis
proeqtSi arsebul I-2 muxls (`kavSiris faseulobebi~). evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis wi-
nandel redaqciaSi termini `faseulobebi~ ar gamoiyeneboda, xolo analogiuri debulebebi ganmtkice-
buli iyo `principebis~ saxiT.
73 _ Tavad sityva `faseuloba~ warmoadgens cnebas, romelic ufro metad moralis (zneobis)
sferos ganekuTvneba, vidre samarTlisas. evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis axal redaqciaSi
swored am sityvis gamoyeneba usvams xazs im garemoebas, rom evropuli integracia da mis farglebSi
Seqmnili samarTali aucileblad unda Seesabamebodes moralis (zneobis) normebs da araviTar SemTxve-
vaSi ar SeiZleba ewinaaRmdegebodes maT.

- 47 -
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-2 muxlis meore winadadebaSi es Camona-
Tvali damatebulia wevri saxelmwifoebis sazogadoebis `maxasiaTeblebiT~. es maxasiaTeblebi
sruli safuZvliT SeiZleba iqnas mikuTvnebuli ek-is faseulobebis sistemas; esenia:
_ pluralizmi;
_ diskriminaciis dauSvebloba;
_ Semwynarebloba (tolerantoba);
_ samarTlianoba;
_ solidaroba;
_ qalTa da mamakacTa (genderuli) Tanasworoba.74
kavSiris miznebis kategoria ek-is damfuZnebel dokumentebSi gamoyenebulia sazoga-
doebriv cxovrebaSi im keTilsasurveli cvlilebebis aRsawerad, romlebsac unda eswrafvo-
des kavSiri mTeli Tavisi saqmianobiT. kavSiris miznebi gansazRvravs misTvis miniWebuli kom-
petenciis Sinaarssa da moculobas, aseve warmoadgens misi organoebis qmedebebisa da gada-
wyvetilebebis marTlzomierebis erT-erT kriteriums (kerZod, ek-is samarTlebrivi aqtebis
evropis kavSiris sasamarTloSi gasaCivrebis SemTxvevaSi).
garda amisa, garkveul pirobebSi kavSiris miznebi mis institutebs SeiZleba aniWebdes
zomebis miRebis uflebas iseT sakiTxebze, romlebic, damfuZnebeli dokumentebis Tanaxmad,
pirdapir ar aris gankuTvnili ek-is iurisdiqciisTvis (ix. qvemoT, punqti 2.6).
ek-is zogadi miznebis CamonaTvali evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebaSia gansaz-
Rvruli misi faseulobebis sistemis kvaldakval (mux. 3). igi moicavs:
_ mSvidobisTvis, sakuTari faseulobebisa da Tavisi xalxis keTildReobisTvis, anu
ek-is yvelaze zogadi da fundamenturi miznisTvis xelSewyobas, romelic Tanabrad exeba mi-
si saqmianobis yvela mimarTulebas (mux. 3, paragr. 1);
_ miznebs, romlebic ek-is farglebSi `Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsaju-
lebis sivrcis~ SeqmnasTanaa dakavSirebuli, rac, Tavis mxriv, evropis kavSiris SigniT pirTa
Tavisufal gadaadgilebasa da misi institutebis mier sagareo sazRvrebis gadakveTasTan mi-
marTebaSi saerTo politikis gatarebas, imigracias, TavSesafris micemas, danaSaulis preven-
ciasa da damnaSaveobasTan brZolas gulisxmobs (mux. 3, paragr. 2);
_ ekonomikuri, socialuri, samecniero-teqnikuri da kulturuli xasiaTis miznebs. es
miznebi ganekuTvneba erTiani ekonomikuri sivrcis (ek-is `Sida bazris~) Seqmnasa da funqci-
onirebas, mis farglebSi samecniero-teqnikuri progresis xelSemwyobi politikisa da zome-
bis ganxorcielebas, socialuri samarTlianobis miRwevas, wevr saxelmwifoTa ekonomikuri,
socialuri da teritoriuli erTianobisa da solidarobis ganviTarebas, kulturis ganviTa-
rebas wevri saxelmwifoebis kulturuli da enobrivi mravalferovnebis SenarCunebis pirobe-
bSi (mux. 3, paragr. 3);75
________________________
74 _ `solidaroba~ (sazogadoebis sxvadasxva klasebsa da socialur jgufebs Soris) damouki-
debel principadaa dasaxelebuli aseve evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis preambulaSi.
iqvea moxseniebuli iseTi faseulobebic, rogorebicaa adamianis Rirseba, Tavisufleba, Tanasworoba.
demokratiasa da kanonis uzenaesobas qartiis preambulaSi `principebi~ (da ara `faseulobebi~) ewode-
ba, Tumca es aranair gavlenas ar axdens maT iuridiul mniSvnelobaze. qalTa da mamakacTa Tanaswo-
roba, SeiZleba iTqvas, Tanasworobis ufro zogadi faseulobis (an principis) aspeqts warmoadgens.
misi didi praqtikuli mniSvnelobis ZaliT, Tanasworobis es aspeqti ek-is samarTlis damoukidebel
faseulobad (an principad) aris aRiarebuli.
garda amisa, kavSiris damfuZnebel dokumentebSi termini `faseulobebi~ zogadekonomikuri mni-
Svnelobis (satransporto, satelekomunikacio da sxv.) samsaxurebis mimarTebaSic gamoiyeneba. msgavsi
samsaxurebis mimarT kavSiris zogadi faseulobebis CamonaTvali mocemulia damfuZnebeli dokumentebi-
sadmi TandarTul specialur oqmSi (`oqmi zogadekonomikuri mniSvnelobis samsaxurebis Sesaxeb~).
75 _ safrangeTis daJinebuli moTxovniT, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-3 mux-
lis teqstidan amoricxuli iqna Tavisufali da SeuzRudavi konkurenciis uzrunvelyofis mizani; Tu-
mca Sesabamisi debulebebi SenarCunebulia damfuZnebeli dokumentebis sxva muxlebSi, kerZod, ek-is
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame nawilis VIII karSi, romelic ekonomikuri da savaluto
(fuladi) politikis sakiTxebs exeba.

- 48 -
_ ek-is farglebSi ekonomikuri da savaluto kavSiris mSeneblobas, maT Soris erTi-
ani fuladi erTeulis _ `evros~ ukve Semdgari SemoRebis CaTvliT (mux. 3, paragr. 4). aseTi
miznis arseboba ganpirobebulia Sesabamisi RonisZiebebis principuli mniSvnelobiT evropuli
integraciis samomavlo ganviTarebisTvis rogorc ekonomikur, ise sazogadoebrivi cxovrebis
sxva sferoebSi (mux. 3, paragr. 4);
_ sagareo politikuri saqmianobis ZiriTad miznebs: ek-is faseulobebisa da intere-
sebis dacva da ganviTareba danarCen msofliosTan urTierTobaSi, sakuTari moqalaqeebis in-
teresebis dacva, mSvidobisTvis, usafrTxoebisTvis, planetis mdgradi ganviTarebisTvis xel-
Sewyoba da sxv. (mux. 3, paragr. 5).
evropis kavSiris Sesaxeb xelSelrulebis me-3 muxlSi ganmtkicebuli debulebebi Sei-
cavs ek-is zogad da fuZemdebel miznebs. kavSiris miznebis CamonaTvali ganvrcobili da de-
talizebulia damfuZnebeli dokumentebis momdevno normebSi, romlebSic dafiqsirebulia spe-
cialuri xasiaTis miznebi, anu is miznebi, romlebic ek-is politikisa da saqmianobis gansaz-
Rvrul sferoebs ganekuTvneba (magaliTad, socialuri politikis miznebi gansazRvrulia ev-
ropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 151-e muxlSi).
kavSiris funqcionirebis zogadi principebi warmoadgens saxelmZRvanelo sawyisebs mi-
si saqmianobis yvela sferosTvis. es principebi, erTi mxriv, akonkreteben zemoT ganxiluli
ek-is faseulobebisa da miznebis realizaciis wesebs, meore mxriv ki, aregulireben evropis
kavSiris funqcionirebis procesSi warmoSobil sxva fuZemdeblur sakiTxebs.
ek-is funqcionirebis zogadi principebis pirvel jgufs qmnian principebi, romlebic
formulirebulia evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis pirvel karSi (kari I. `zogadi
debulebebi~):
_ wevr saxelmwifoebTan kavSiris urTierTobis principebi, romlebic ganmtkicebulia
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-4 muxlSi (dawvr. ix. qvemoT, komentaris 2.4.1
punqti);
_ ZiriTadi principebi evropis kavSiris kompetenciasTan mimarTebaSi, romlebic moce-
mulia evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-5 muxlSi (ix. qvemoT, komentaris 2.6
punqti);
_ principebi, romlebic gansazRvraven ek-is doneze ZiriTadi uflebebis aRiarebis,
pativiscemisa da dacvis wesebs da romlebic gaTvaliswinebulia evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebis me-6 muxlSi (dawvr. ix. qvemoT, komentaris 2.5 punqti);
_ ek-is mier mezobel qveynebTan mimarTebaSi privilegirebuli urTierTobebis damya-
rebis principi (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 8).
meore jgufSi Sedian ek-is funqcionirebis `demokratiuli principebi~, romlebic
ganmtkicebulia evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis meore karSi (kari II. `debulebebi
demokratiuli principebis Sesaxeb~) da romlebic dasaxelebuli iyo zemoT, ek-is damfuZne-
beli dokumentebis struqturis daxasiaTebisas (ix. komentaris 2.1 punqti):
_ demokratiuli Tanasworobis principi (mux. 9);
_ warmomadgenlobiTi demokratiis principi (mux. 10);
_ ek-is doneze RonisZiebaTa dagegmvisa da ganxilvis procesSi moqalaqeebisa da sa-
zogadoebrivi gaerTianebebis CarTulobis principi (mux. 11);
_ ek-is funqcionirebis procesSi erovnuli parlamentebis monawileobis principi
(mux. 12).
principTa mesame jgufi, romelTa dacvac ekisreba evropis kavSirs sxvadasxva mimar-
TulebiT Tavisi saqmianobis ganxorcielebisas, gaTvaliswinebulia evropis kavSiris funqcio-
nirebis Sesaxeb xelSekrulebis pirveli nawilis (`principebi~) meore karSi (`zogadi gamoye-
nebis debulebebi~). am principebis umetesoba Seesabameba ek-is sabaziso faseulobebs, aseve
misi saqmianobis zogad da specialur miznebs. maT ganekuTvneba:
_ ek-is politikisa da saqmianobis sxvadasxva mimarTulebebs Soris Tanxvedris uz-
runvelyofis principi (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 7);
_ mamakacTa da qalTa (genderuli) Tanasworobis uzrunvelyofis principi (mux. 8);

- 49 -
_ dasaqmebis maRali donis xelSewyobis, adekvaturi socialuri dacvis, socialur
marginalizaciasTan brZolis da zogadi ganaTlebis, profesiuli swavlebisa da adamianis
janmrTelobis dacvis mxardaWeris saWiroebaTa gaTvaliswinebis principi (mux. 9);
_ sqesis, rasis an eTnikuri warmomavlobis, religiis an mrwamsis, invalidobis, asa-
kis an seqsualuri orientaciis niSnis mixedviT socialur diskriminaciasTan brZolis prin-
cipi (mux. 10);
_ garemos dacvis saWiroebaTa gaTvaliswinebis principi (mux. 11);
_ momxmarebelTa dacvis saWiroebebis gaTvaliswinebis principi (mux. 12);
_ cxovelTa keTildReobis aucileblobis gaTvaliswinebis principi, aRniSnul sfe-
roSi wevri saxelmwifoebis erovnuli tradiciebis pativiscemis savaldebulo moTxovnis da-
cvis pirobiT (mux. 13);
_ zogadekonomikuri mniSvnelobis samsaxurebis rolis aRiarebisa da pativiscemis
principi (mux. 14);
_ sajaroobis principi (mux. 15);
_ piris personaluri monacemebis dacvis uflebis pativiscemis principi (mux. 16);
_ eklesiebis, religiuri gaerTianebebisa da arakonfesiuri organizaciebis statusis
dacvisa da maTTan dialogis ganviTarebis principi (mux. 17).
iseve, rogorc evropis kavSiris miznebis SemTxvevaSi, misi funqcionirebis zogadi
principebis garda, ek-is damfuZnebeli dokumentebiT, kanonmdeblobiTa da sasamarTlo praq-
tikiT aRiarebulia evrokavSiris sxva mravali samarTlebrivi principi, romlebic calkeul
organoebs, evropis kavSiris saqmianobis sxvadasxva mimarTulebebsa da aspeqtebs, aseve misi
samarTlebrivi sistemis normaTa Seqmnasa da gamoyenebas ukavSirdeba da exeba.76
principebis es CamonaTvali amomwuravi ar aris da igi TandaTan farTovdeba, magali-
Tad: evropis komisiis, evropis kavSiris sasamarTlos an centraluri bankebis wevrTa damo-
ukideblobis principi; sabiujeto da safinanso principebi (ek-is biujetis dabalanebis prin-
cipi da sxv.); ekonomikuri politikis saxelmZRvanelo principebi (fasebis stabiluroba da
sxv.); ek-is erTiani Sida bazris principebi (`Tavisuflebebi~) (saqonlis Tavisufali gadaad-
gilebis principi da sxv.); evropis kavSiris samarTlis uzenaesobisa da pirdapiri moqmedebis
principebi; ek-is `sasursaTo kanonmdeblobis zogadi principebi~ (windaxedulobis principi
da sxv.); asakTan dakavSirebiT diskriminaciis dauSveblobis principi da a.S.

2.4 evropis kavSiri, wevri saxelmwifoebi da erovnuli


parlamentebi

2.4.1 evropis kavSirsa da wevr saxelmwifoebs Soris urTierTobis


fuZemdebluri principebi
evropis kavSiri _ esaa organizacia, romlis damfuZneblebsa da monawileebs evropu-
li saxelmwifoebi warmoadgenen, romlebic, Tavis mxriv, `wevr saxelmwifoebad~ iwodebian
(Sesabamisad, dedamiwis sxva danarCeni qveynebi `mesame saxelmwifoebad~ an `mesame qveynebad~
miiCnevian).77
________________________
76 _ yofili evropis gaerTianebebis sasamarTlosa da misdami daqvemdebarebuli tribunalebis
sasamarTlo praqtika farTod iyenebda `gaerTianebis samarTlis zogadi principebis~ kategorias, ro-
melTa Sinaarsis dadgena ara marto evropis gaerTianebebis damfuZnebeli dokumentebidan da maTi ka-
nonmdeblobidan, aramed aseve wevri qveynebis saerTo konstituciuri tradiciebidan da saerTaSoriso
samarTlis wyaroebidan gamomdinare xdeboda. lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis
(2009 wlis dekemberi) Semdeg es principebi mTeli `kavSiris samarTlis zogad principebad~ iqcnen.
77 _ mravali saerTaSoriso organizaciisgan gansxvavebiT, evropis kavSiri ar icnobs asocire-
buli wevris kategorias. msoflios is qveynebi, romlebTanac kavSiri asocirebis Sesaxeb SeTanxmebebs
debs, amiT kavSiris wevris aranair uflebebs ar iZenen da, avtomaturad, arc ek-Si gawevrianebis kan-
didatebi ar xdebian.
- 50 -
ek-is wevri qveynebis raodenoba, 1950-iani wlebidan (evropis gaerTianebebis Seqmnis
droidan) moyolebuli, 6-dan 28-mde (2013 wlis 1 ivlisis mdgomareobiT) gaizarda. aRsani-
Snavia, rom evrokavSiri arasodes yofila Cafiqrebuli rogorc eqskluziuri klubi, pir-
iqiT, igi yovelTvis mTel evropaze iyo gaTvlili. da, marTlac, 6 damfuZnebel saxelmwi-
fos (safrangeTi, italia, belgia, holandia, luqsemburgi da gfr) momdevno wlebSi evropis
sxva qveynebic SeuerTdnen. ek-is gafarTovebis istoriaSi oTx etaps gamohyofen:
ƒ gafarToveba dasavleTiT 1973 wels: didi britaneTis, irlandiisa da daniis
gawevrianebis xarjze;
ƒ gafarToveba samxreTiT 1981 da 1986 wlebSi: saberZneTis, espaneTisa da por-
tugaliis gawevrianebis xarjze;
ƒ gafarToveba CrdiloeTiT 1995 wels: SvedeTis, fineTisa da avstriis gawevri-
anebis xarjze;
ƒ gafarToveba aRmosavleTiT 2004, 2007 da 2013 wlebSi: estoneTis, latviis,
litvis, poloneTis, CexeTis, slovakeTis, ungreTis, sloveniis, maltisa da
kviprosis (2004 wlis 1 maisidan), bulgareTisa da rumineTis (2007 wlis 1
ianvridan), aseve xorvatiis (2013 wlis 1 ivlisidan) gawevrianebis xarjze.
ek-is yvelaze msxvili `gafarToveba~ swored aRmosavleTiT gafarTovebis talRaze
modis, rameTu drois am mokle (2004-2013 ww.) periodis ganmavlobaSi evropis kavSiris we-
vri jer aRmosavleT evropisa da xmelTaSua zRvispireTis erTbaSad 10 qveyana gaxda (2004
wlis 1 maisidan), xolo SemdgomSi ki maT rigebs aRmosavleT evropis kidev sami saxelmwifo
_ bulgareTi, rumineTi da (cota mogvianebiT) xorvatia SeuerTdnen (2007 da 2013 ww.).78
evropis kavSiris saxelmwifoTaSorisi Semadgenloba mis damfuZnebel dokumentebSi
specialuri debulebebis CarTvas ganapirobebs, romlebic organizaciis amJamindel da SesaZ-
lo momaval wevr saxelmwifoebTan ek-is urTierTobebs gansazRvravs.
am debulebebs Soris pirveli adgili evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-4
muxls uWiravs.79 swored am muxlSi aris formulirebuli wevr saxelmwifoebTan ek-is
__________________________
78 _ garda amisa, aRsaniSnavia, rom dRevandel etapze oficialurad oTx saxelmwifos gaaCnia
`kandidati qveynis~ statusi; kerZod, kandidatebi arian: iugoslaviis yofili respublika _ makedonia
(2005 wlis 17 dekembridan), serbeTi (2012 wlis 1 martidan), Cernogoria (2010 wlis 17 dekembri-
dan) da TurqeTi (1999 wlis 12 dekembridan). amasTan, molaparakebebi gawevrianebis Taobaze Cernogo-
riasTan 2012 wlis 29 ivniss iqna dawyebuli, TurqeTTan ki _ 2005 wlis 3 oqtombers, xolo make-
doniasTan da serbeTTan analogiuri molaparakebebi jer kidev ar dawyebula. e.w. `dasavleT balkane-
Tis~ sxva danarCeni saxelmwifoebi, anu albaneTi da bosnia-hercegovina mocemuli momentisTvis poten-
ciur kandidatebad ganixilebian. igive iTqmis kosovozec (gaeros uSiSroebis sabWos #1244/99 rezo-
luciis mixedviT), romelsac, sxvaTa Soris, jer kidev ar miuRia diplomatiuri aRiareba ek-is yvela
wevri saxelmwifos mxridan. kavSiri imedovnebs, rom, yofili iugoslaviis qveynebisa da albaneTis sa-
kuTar rigebSi miRebis wyalobiT, moaxerxebs da SeZlebs balkaneTSi xangrZlivi, stabiluri mSvidobis
damyarebas. Tumca aSkaraa, rom mas kidev karga xans mouwevs zemoT dasaxelebuli qveynebis xarjze sa-
kuTari gafarTovebis `gadaxarSva~. rac Seexeba metnaklebad axlo perspeqtivaSi evropis kavSirSi ro-
melime sxva saxelmwifos miRebas, aseTi ram dRevandeli gadasaxedidan naklebsavaraudoa.
`kandidat qveynebze~ saubrisas sagangebod unda gaesvas xazi im garemoebas, rom 2013 wlis ma-
isamde `kandidati qveynis~ statusi gaaCnda islandiasac. am ukanasknelma oficialuri ganacxadi kav-
SirSi gawevrianebis Taobaze 2009 wlis ivlisSi waradgina. kandidatis statusi mas 2010 wlis 17
ivniss mieniWa; imave wlis 27 ivliss masTan dawyebuli iqna oficialuri molaparakebebi gawevrianebis
Taobaze. Tumca 2013 wlis maisSi islandiis axalma mTavrobam miiRo gadawyvetileba evropis kavSirSi
gawevrianebis Taobaze molaparakebebis gayinvis Sesaxeb, xolo 13 ivniss ki qveynis sagareo saqmeTa mi-
nistrma gunar bragi svensonma evropis komisias acnoba, rom islandiis mTavroba ukan iwvevs Tavis
oficialur ganacxads evropis kavSirSi gawevrianebis Taobaze (dawvr. ix. Дальнейшее расширение Евро‐
пейского  союза.  ‐  Материал  из  Википедии  ‐  свободной  онлайн‐энциклопедии // wvdomis reJimi:
<http://ru.wikipedia.org/wiki/Дальнейшее_расширение_Европейского_союза>, wvdomis TariRi: 15/07/2013).
79 _ lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis momzadebisas igegmeboda, rom am muxlisTvis saTa-
urad sulac `kavSirsa da wevr saxelmwifoebs Soris urTierToba~ daerqmiaT, Tumca, rogorc zemoT
ukve iyo aRniSnuli (ix. komentaris 2.1 punqti), gadawyda, rom ek-is damfuZnebeli dokumentebis `li-
saboniseuli~ redaqciis saboloo teqstSi muxlebis dasaTaureba, saerTod, ar SemoeRoT, _ avt.
- 51 -
urTierTobis fuZemdebluri principebi:
_ darCenili kompetenciis wevri saxelmwifoebisTvis SenarCunebis principi, anu nebis-
mieri kompetencia, romelic damfuZnebeli xelSekrulebebiT kavSirs ara aqvs miniWebuli,
wevr saxelmwifoebs ekuTvnis (xelSekruleba ek-is Sesaxeb, mux. 4, paragr. 1).
es principi sxva, kavSiris kompetenciis ufro zogadi principis _ `kompetenciaTa mi-
niWebis principis~ _ uSualo Sedegs warmoadgens, romelic, Tavis mxriv, sulac ar gamoric-
xavs zogierT SemTxvevaSi ek-is gasvlis SesaZleblobas misTvis pirdapir ganmtkicebuli (mi-
niWebuli) kompetenciis farglebs gareT (ix. qvemoT, komentaris 2.6 punqti);
_ kavSiris mier damfuZnebeli dokumentebis (`xelSekrulebebis~) winaSe wevri saxel-
mwifoebis Tanasworobis dacvis principi;
_ kavSiris mier wevri saxelmwifoebis erovnuli TviTmyofadobis pativiscemis prin-
cipi, gansakuTrebiT mmarTvelobisa da teritoriuli mowyobis formebis dadgenasa da sxva
`ZiriTad politikur da konstituciur struqturebTan~ mimarTebaSi;
_ kavSiris mier saxelmwifos ZiriTadi funqciebis pativiscemis principi, sagangebo
miTiTebiT imaze, rom erovnuli usafrTxoebis dacvis sakiTxebi wevri saxelmwifoebis erTpi-
rovnul pasuxismgeblobaSi rCeba.
bolo sami principi erTadaa mocemuli evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-4
muxlis me-2 paragrafSi. maTi Sesworebebi mocemulia aseve ek-is damfuZnebeli dokumentebis
zogierT sxva debulebebSic.
kerZod, `xelSekrulebebis~ winaSe wevri saxelmwifoebis Tanasworoba ar gamoricxavs
ek-is organoebSi maTTvis adgilebis an xmebis araTanabari raodenobis miniWebas, konkretuli
qveynis mosaxleobis ricxovnobisda mixedviT (magaliTad, germaniis kvotebi mravaljer aRema-
teba maltis kvotebs).
wevri saxelmwifoebis erovnuli TviTmyofadoba pativiscemas mxolod maT mier kavSi-
ris faseulobebis dacvis pirobebSi eqvemdebareba; maTi mxridan am faseulobebis darRveva
SeiZleba damrRvevi saxelmwifos mimarT sanqciebis SemoRebis safuZveli gaxdes (ix. zemoT,
komentaris 2.3 punqti).
da bolos, kavSiris mier saxelmwifos ZiriTadi funqciebis pativiscema sulac ar
uSlis xels da ar gamoricxavs evropul doneze iseTi sakanonmdeblo da sxva zomebis miRe-
bas, romlebic msgavsi funqciebis ganxorcielebaze, maT Soris erovnuli usafrTxoebis uz-
runvelyofis sakiTxebzec axdenen gavlenas (`Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsaju-
lebis sivrcis~ sakiTxebze kavSiris iurisdiqciis farglebSi);
_ loialuri TanamSromlobis principi (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux.
4, paragr. 3) jer kidev 1957 wels, romis xelSekrulebis xelmowerisas iqna dafiqsirebu-
li. am principis ZaliT, kavSiri da wevri saxelmwifoebi valdebulni arian sruli urTi-
erTpativiscema gamoxaton da xeli Seuwyon erTmaneTs damfuZnebeli dokumentebidan (`xelSe-
krulebebidan~) gamomdinare amocanebis SesrulebaSi (me-3 paragrafis pirveli winadadeba).
am zogadi wesidan wevri saxelmwifoebisaTvis sami fuZemdebluri valdebuleba gamo-
mdinareobs, romlebic ek-is Sesaxeb xelSekrulebis me-4 muxlis me-3 paragrafis meore da
mesame winadadebebSia ganmtkicebuli: 1) zogadi an specialuri xasiaTis yvela Sesabamisi zo-
mis miRebis valdebuleba imisaTvis, raTa uzrunvelyofili iqnas damfuZnebeli dokumente-
bidan an ek-is institutebis samarTlebrivi aqtebidan gamomdinare maTi valdebulebebis Se-
sruleba; 2) kavSirisaTvis misi amocanebis SesrulebaSi xelSewyobis valdebuleba; 3) nebis-
mieri iseTi zomebisagan Tavis Sekavebis valdebuleba, romlebsac SeuZliaT safrTxis qveS
daayenos kavSiris miznebis miRweva.
zemoT CamoTvlili valdebulebebi damatebuli da konkretizebuli iqna ek-is sasamar-
Tlo organoebis sasamarTlo praqtikaSi (precedentul samarTalSi). kerZod, maT safuZvelze
moxda Sidasaxelmwifoebrivi (erovnuli) samarTlis mimarT ek-is samarTlis uzenaesobis
(primatis) principis aRiareba. uzenaesobis principisadmi erTguleba, im saxiT, rogorc es
evropis gaerTianebebis sasamarTlos mier jer kidev 1964 wels iqna formulirebuli, wevrma
saxelmwifoebma lisabonis xelSekrulebisadmi TandarTul specialur deklaraciaSi (dekla-

- 52 -
racia #17) daadastures.80

2.4.2 evropis kavSirSi gawevrianebis wesi da pirobebi.


`kopenhagenis kriteriumebi~
ek-is SemadgenlobaSi axal wevrTa miRebis kriteriumebs raime arsebiTi cvlilebebi
ar ganucdiaT, im pirobebTan SedarebiT, romlebic `Zvel~ kavSirSi moqmedebda.
saerTod, evropis kavSirSi gawevrianeba ar aris martivi procesi. garda imisa, rom
Sesabamisi survili da politikuri neba orive mxares unda gaaCndes, Zalze mniSvnelovania im
rTuli kriteriumebis dakmayofileba, romlebic, faqtiurad, evropis kavSiris karis gasaRebs
warmoadgens msurveli saxelmwifoebisaTvis. es kriteriumebi sakmaod mravlismomcvelia da
SeiZleba daxarisxebuli iqnas geografiul, politikur, ekonomikur da sakanonmdeblo krite-
riumebad. amaTgan geografiuli da zogadi politikuri kriteriumebi evropis kavSiris Sesa-
xeb xelSekrulebis 49-e muxlSia mocemuli, xolo kavSirSi gawevrianebis danarCeni (poli-
tikuri, ekonomikuri da sakanonmdeblo) kriteriumebi 1993 wlis 21-22 ivniss q. kopenhagen-
Si (dania) evropuli sabWos sxdomaze iqna SeTanxmebuli da, aqedan gamomdinare, isini `kopen-
hagenis kriteriumebis~ saxeliTaa cnobili.81 faqtiurad, e.w. `kopenhagenis kriteriumebi~
pirdapir gansazRvravs dainteresebuli qveynis mzadyofnas evropis kavSiris wevrobisaTvis
da, Sesabamisad, yvela maTganis dakmayofileba aucilebeli winapirobaa evropis kavSirSi gasa-
wevrianeblad.82
miuxedavad imisa, rom aRmosavleTiT gafarTovebamde (2004, 2007 da 2013 ww.), kav-
SirSi axali wevrebis miRebis dros xSirad xdeboda ama Tu im kriteriumze Tvalis daxu-
Wva,83 dRevandeli realoba sul sxvaa: pirdapiraa gacxadebuli, rom kavSiris SemadgenlobaSi
momavalSi gasawevrianebeli qveynebi Zalian mkacr Semowmebas gaivlian da, mxoloddamxolod
TiToeuli kriteriumis dakmayofilebis xarisxis gaTvaliswinebiT, moxdeba maTi kavSirSi mi-
_________________________
80 _ rogorc zemoT iyo aRniSnuli (ix. komentaris kari 1), lisabonis xelSekrulebis momza-
debisas wevrma saxelmwifoebma gadawyvites, rom ek-is samarTlis uzenaesobis principi uSualod dam-
fuZnebel dokumentebSi ar CaerToT da mxolod specialur (#17) deklaraciaSi masze miTiTebiT Semo-
fargluliyvnen, romelsac, formaluri TvalsazrisiT, savaldebulo Zala ar gaaCnia. Tumca es faqti
aranair zegavlenas ar axdens uzenaesobis principis Semdgom arsebobaze, rameTu misi gamoyeneba
`axal~ kavSirSic grZeldeba rogorc sasamarTlo (precedentuli) warmomavlobis mqone principisa.
81 _ ek-is damfuZnebel dokumentebSi dadgenili kriteriumis paralelurad, kavSiris Semadge-

nlobaSi miRebis sxva kriteriumebi, rogorc wesi, wevri saxelmwifoebis xelmZRvanelTa mier ganisaz-
Rvreba ek-is politikuri koordinaciis umaRlesi organos _ evropuli sabWos farglebSi. am etapze
swored zemoT naxsenebi e.w. `kopenhagenis kriteriumebi~ moqmedebs, romelTa miRebac evropuli sabWos
farglebSi 1993 wlis ivnisSi moxda da romlebic mogvianebiT, 1995 wlis dekemberSi evropuli sab-
Wos madridis sxdomaze iqna dadasturebuli.
82 _ kerZod, kopenhagenis evropuli sabWos 1993 wlis 21-22 ivnisis sxdomis daskvnebSi vki-
TxulobT: `gawevrianebisaTvis aucilebeli winapirobaa, rom wevrobis kandidats miRweuli hqondes im
institutebis stabilurobisaTvis, romlebic demokratiisa da kanonis uzenaesobis, adamianis uflebe-
bis uzrunvelyofis, aseve umciresobebis pativiscemisa da dacvis garantias warmoadgenen; garda amisa,
aucilebelia funqcionirebadi sabazro ekonomikis arseboba, agreTve kavSiris SigniT arsebuli konku-
renciisa da sabazro Zalebis zewolis gaZlebis unari. wevroba aseve iTvaliswinebs, rom TiToeul
kandidats unda SeeZlos wevrobiT dakisrebuli valdebulebebis sakuTar Tavze aReba da politikuri
kavSiris, agreTve ekonomikuri da savaluto kavSiris miznebisTvis Tavis garTmeva~ (ix. Europäischer Rat 
Kopenhagen, 21‐22 Juni, 1993, Schlussfolgerungen des Vorsitzes, SN 180/93, S. 12 [eleqtronuli resursi] // wvdomis
reJimi: <http://www.europarl.europa.eu/summits/copenhagen/co_de.pdf>, wvdomis TariRi: 10.09. 2012).
83 _ ase, magaliTad, Tavis droze evropis gaerTianebaSi saberZneTis, espaneTisa da portuga-
liis gawevrianebisas evropulma saxelmwifoebma bevr problemaze daxuWes Tvali. saqme isaa, rom sami-
ve es saxelmwifo avtoritaruli reJimebisgan axali gaTavisuflebuli iyo, amitom evropis gaerTiane-
baSi maTi miRebisas mxedvelobaSi ar iqna miRebuli demokratiuli institutebis ararseboba da, zoga-
dad, saxelmwifo institutebis sisuste. maSin am integraciul gaerTianebas is ufro aRelvebda, rom
es qveynebi avtoritarizmis epoqaSi ar dabrunebuliyvnen, Sesabamisad, maTi Seyvana gaerTianebaSi Seda-
rebiT umtkivneulod da forsirebulad moxda.

- 53 -
Reba.84 amis safuZvels iZleva Tundac 2005 wlis bolos makedoniis ganacxadis ganxilvis
dros miRebuli gadawyvetileba.85
1) geografiuli kriteriumi: xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb adgens, rom `ne-
bismier evropul saxelmwifos, romelic pativs scems me-2 muxlSi miTiTebul faseulobebs
da valdebulebas iRebs, xeli Seuwyos maT ganxorcielebas, SeuZlia waradginos ganacxadi
kavSirSi gawevrianebis Taobaze~ (muxli 49, pirveli abzacis pirveli winadadeba). es aris
pirdapiri miTiTeba imaze, rom evrokavSiris wevrad gaxdomis ufleba aqvs mxolod `evropul
saxelmwifos~ (geografiuli kriteriumi), romelic icavs sazogadoebrivi weswyobilebis de-
mokratiul principebs, kerZod, `adamianis Rirsebis pativiscemis, Tavisuflebis, demokratiis,
Tanasworobis, kanonis uzenaesobisa da adamianis, maT Soris umciresobebs mikuTvnebul pirTa
uflebebis dacvis~ faseulobebs (zogadi politikuri kriteriumi).
marTalia, damfuZnebel dokumentebSi aranairi dazusteba araa mocemuli ek-is Sema-
dgenlobaSi araevropuli saxelmwifoebis miRebasTan dakavSirebiT, Tumca amis precedenti
arsebobs. saubaria evropis gaerTianebaSi gawevrianebis Taobaze marokos mier 1987 wels Se-
tanil ganacxadze, romelic sabWos mxridan myisierad iqna uaryofili im motiviT, rom ma-
roko evropuli saxelmwifo ar aris. aqedan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom evropul
saxelmwifod cnoba aucilebeli winapirobaa kavSirSi gasawevrianeblad. amas mowmobs aseve
ek-is mudmivi dialogi israelTan gansxvavebuli xasiaTis integraciaze, rac ek-is srul-
fasovan wevrobas ki ara, axali tipis, SedarebiT maRali donis partnioruli urTierTobebis
Camoyalibebas iTvaliswinebs.
magram sainteresoa, ramdenad mkacrad gaigeba am SemTxvevaSi ek-is wevrobiT daintere-
sebuli saxelmwifos `evropuloba~.86 ra unda qnan im saxelmwifoebma, romlebic wminda ev-
ropul qveynebs ar warmoadgenen da romelTa teritoriac sxva kontinentze mdebareobs?
rogorc evropis kavSiris praqtika cxadyofs, kandidati saxelmwifos `evropulobis~
gansazRvrebas gaaCnia Tavisi daSvebebi. magaliTad, ek-is 2004 wlis gafarTovebis Sedegad,
kavSiris wevri gaxda, geografiuli TvalsazrisiT, mTlianad `aziuri~ qveyana _ kviprosi,
________________________
84 _ savsebiT logikuria, rom kavSiris Seqmnidan moyolebuli dRemde masSi gawevrianebis
survili araerT saxelmwifos gauCnda. zogma maTganma daakmayofila aucilebeli kriteriumebi da
evropis kavSiris wevri gaxda, xolo zogierTi ki politikurad da ekonomikurad ar aRmoCnda mzad
amisTvis da dResac mis miRma rCeba (magaliTad, TurqeTi). Tumca ek-is istoriaSi arsebobs erTi
saintereso precedenti norvegiis saxiT, romelic kavSiris wevri ver gaxda, magram ara im mizeziT,
rom qveyana ekonomikurad da politikurad ar aRmoCnda mzad kavSirSi gasawevrianeblad, aramed imis
gamo, rom norvegiis mosaxleobam orjer Tqva uari ek-is SemadgenlobaSi Sesvlaze da referendumi
norvegiaSi orjer Cavarda (1972 da 1994 ww). cota ar iyos, im fonze, rodesac evropis kavSirSi
gawevrianeba misi araerTi mezobeli qveynisTvis jer kidev ocnebis sferos warmoadgens, norvegieli
xalxis es nabiji bevrisTvis dRemde gamocanad rCeba. magram, asea Tu ise, faqtia, rom
norvegielTaTvis politikuri, ekonomikuri da kulturuli TviTmyofadobis SenarCuneba ufro
prioritetuli aRmoCnda, vidre evropis kavSiris wevroba.
niSandoblivia, rom norvegieli xalxis damokidebuleba sakiTxis mimarT mniSvnelovnad arc
XXI saukuneSi Secvlila. metic, Tuki, 1972 da 1994 wlebSi Catarebuli referendumebis Sedegebis
mixedviT, gawevrianebis mowinaaRmdegeTa ricxvi 55%-s ar aRemateboda, dReisaTvis gaerTianebul evro-
paSi norvegiis integraciis mowinaaRmdegeTa maCvenebelma istoriul maqsimums miaRwia: rogorc norve-
giuli gamocema The Local ityobineba, moqalaqeTa 72%-s ar surs Tavisi qveynis ek-is SemadgenlobaSi
xilva. aqve Tu imasac gaviTvaliswinebT, rom msoflio ekonomikurma krizisma qveyanas (romelic, sxva-
Ta Soris, luqsemburgis Semdeg, msoflioSi meore umdidres erad iTvleba, sadac umuSevrobis yvela-
ze dabali donea _ 2,7%) maincadamainc didi dartyma ver miayena, rTuli misaxvedri ar aris, rom
norvegieli xalxi azrs radikalurad arc axlo momavalSi Seicvlis (ix. Норвегия  сказала  Евросоюзу 
решительное «нет» // [eleqtronuli resursi], wvdomis reJimi: <http://prian.ru/news/21595.html>, wvdomis Ta-
riRi: 24.01.2013).
85 _ ix. sergi kapanaZe _ `evrokavSirSi gawevrianebisTvis saWiro kriteriumebi~ // `evrokavSi-
ris politika: mimdinare sakiTxebi~, seriidan `evrointegracia~ (`saqarTvelos strategiisa da saerTa-
Soriso urTierTobebis kvlevis fondis~ gamocema), Tbilisi, 2007, gv. 101).
86 _ aRsaniSnavia, rom ek-is damfuZnebel dokumentebSi am cnebis arc Sinaarsi da arc mocu-
loba gansazRvruli ar aris, _ avt.
- 54 -
raSic gadamwyveti roli evropis qveynebTan (gansakuTrebiT ki _ saberZneTTan) misma kultu-
rulma, istoriulma da politikurma kavSirebma iTamaSa. zogierTi wevri saxelmwifos cal-
keuli administraciul-teritoriuli erTeulebi, romlebic sxva kontinentebze mdebareobs,
aseve iTvleba evropulad da isini ek-is nawils Seadgenen, magaliTad, franguli gviana (sam-
xreT amerika), espanuri kanaris kunZulebi (afrika). aRsaniSnavia TurqeTis magaliTic: Tur-
qeTi, romlis mxolod mcire nawili (misi teritoriis 3%) mdebareobs evropaSi (danarCeni
nawili ki, geografiuli TvalsazrisiT, dasavleT aziaSia ganlagebuli), evropis kavSiris
mier arasodes ganxilula rogorc araevropuli saxelmwifo. 1987 wels TurqeTma wevrobis
ganacxadi Seitana evropis gaerTianebaSi da, araevropulobis motiviT, mas uari ar miuRia.
marTalia, evropis kavSiri maincadamainc ar Cqarobs TurqeTis sakiTxis sabolood gadawyve-
tas, magram am ukanasknelTan gawevrianebis Sesaxeb 2005 wlis 3 oqtombers dawyebuli mola-
parakebebi dRemde mimdinareobs.87
amdenad, rogorc zemoaRniSnuli magaliTebidan Cans, evropis kavSirisaTvis potenciu-
ri wevri saxelmwifos `evropulobis~ cneba geografiul sazRvrebs gascda da erTgvarad
`gafarTovda~: misi gansazRvrebisas, geografiul mdebareobasTan erTad, mxedvelobaSi miiReba
aseve qveynis istoria da misi Tanamedrove politikur-ekonomikuri kavSirebi evropasTan.
rogorc wesi, gadawyvetilebas ama Tu im qveynis `evropulobis~ Sesaxeb iRebs evro-
pis kavSiris sabWo, wevrobis aplikaciis ganxilvisas. pozitiuri pasuxis SemTxvevaSi es sa-
kiTxi metjer aRar ganixileba da aqcenti sxva kriteriumebis dakmayofilebaze gadadis. Sesa-
bamisad, `evropulobis~ damtkiceba manamde xdeba, sanam saxelmwifos kandidati qveynis sta-
tusi mieniWeba.
2) politikuri kriteriumi: mas Semdeg, rac qveyana evropis kavSiris wevrobis ganac-
xads waradgens, xdeba misi skrupulozuri Semowmeba e.w. `kopenhagenis kriteriumebTan~ Sesa-
bamisobis kuTxiT. maT Soris gansakuTrebuli yuradReba swored politikuri kriteriumebis
dakmayofilebas eTmoba. es kriteriumi ramdenime mniSvnelovani komponentisgan Sedgeba, esenia:
2.1 demokratia. evropis kavSirisaTvis demokratiis arseboba niSnavs yoveli moqalaqis
Tanabar uflebas, monawileoba miiRos gadawyvetilebis miRebis sistemaSi rogorc adgilo-
briv, ise erovnul doneze. Sesabamisad, kandidat qveyanaSi unda arsebobdes demokratiuli
mmarTveloba, romelic yoveli moqalaqisaTvis uzrunvelyofs:
_ xelisuflebis nebismier doneze gadawyvetilebebis miRebis politikur procesSi
monawileobis Tanabar uflebebs;
_ Tavisufal arCevnebsa da kenWisyris farulobis dacvas, aseve saarCevno Tanasworo-
bas (TiToeuli moqalaqis mier micemuli xma erTnairi mniSvnelobisaa, anu ar xdeba arCevne-
bis gayalbeba da gadawyvetilebebis mimRebi elita xalxis arCevanis Tanaxmad kompleqtdeba);
_ saxelmwifos mxridan barierebis dauSveblobas politikuri partiebis Seqmnisas;
_ damoukidebeli profkavSiruli organizaciebis funqcionirebas;
_ piradi azris Tavisuflebas;
_ aRmasrulebeli xelisuflebis SezRudvas kanonebiT da misgan sasamarTlos damo-
ukideblobas.
2.2 kanonis uzenaesoba. saxelmwifo organo valdebulia moqmedebdes mxolod dadgeni-
li wesiT miRebuli kanonebis farglebSi. am principis arseboba aucilebelia, rameTu igi xe-
lisuflebis TviTnebobisagan dacvis saSualebas warmoadgens.
2.3 adamianis uflebebi. rogorc wesi, es is uflebebia, romlebic `ganuyofelia~ da
yvela adamians gaaCnia, anu romelTa warTmeva, SezRudva an gasxviseba (gacvla, gayidva, gaCu-
qeba) dauSvebelia (magaliTad, adamians ar SeuZlia sakuTari Tavis monad gayidva). maT gane-
kuTvneba sicocxlis ufleba, sasamarTlos winaSe mxolod im kanonmdeblobis Sesabamisad pa-
__________________________
87 _ sagulisxmoa is garemoebac, rom calkeuli evropeli politikosebi da saxelmwifo moR-
vaweebi gamoTqvamdnen mosazrebas ek-is SemadgenlobaSi iseTi saxelmwifoebis miRebis dasaSvebobis Se-
saxeb, rogorebicaa: siria, israeli, CrdiloeT afrikis qveynebi. erT-erTma am ukanasknelTaganma (ker-
Zod, marokom), rogorc vnaxeT, ganacxadic ki Seitana ek-Si gawevrianebis Taobaze (1987 wels), Tumca
es mcdeloba warumatebeli aRmoCnda.

- 55 -
suxisgebis ufleba, romelic danaSaulis Cadenis momentisTvis moqmedebda, yvela saxis mono-
bisgan da wamebisagan Tavisuflebis ufleba.
adamianis uflebaTa sferoSi yvelaze ufro avtoritetul normatiul dokumentad
dRemde adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia iTvleba, Tumca mas ar gaaCnia Tavisi de-
bulebebis dacvis uzrunvelyofis iseTi efeqturi meqanizmi, rogorc evropis konvencias ada-
mianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis Sesaxeb. adamianis uflebaTa evropuli konven-
ciis moTxovnebis dacva ki savaldebuloa rogorc ek-is wevri saxelmwifoebisTvis, ise kan-
didati qveynebisTvisac (romlebsac, saboloo miznis (ek-Si gawevrianebis) miRwevis gzaze,
TavianTi kanonmdeblobis, saxelmwifo samsaxurebisa da sasamarTlo sistemis seriozuli re-
formirebis ganxorcieleba uwevT). ufro metic, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-
6 muxlis me-2 paragrafis `lisaboniseuli~ redaqciis Sesabamisad, `kavSiri uerTdeba evro-
pis konvencias adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis Sesaxeb~; anu evropis kavSi-
ri erTdroulad uflebamosili da valdebuli xdeba SeuerTdes adamianis uflebaTa evro-
pul konvencias, rogorc adamianis uflebebis saerTo-evropuli standartis damdgen mniSvne-
lovan normatiul dokuments, e.i. gaxdes misi damoukidebeli monawile (im pirobiT, rom ek-
is TiToeuli wevri saxelmwifo, calke aRebuli, SeinarCunebs analogiur statuss, Tavis
monawileobas)(dawvr. ix. qvemoT, komentaris 2.5.4 punqti).
2.3 umciresobaTa uflebebis pativiscema da dacva. ek-is wevrobis msurvel kandidat
qveynebSi umciresobebi uzrunvelyofilni unda iyvnen SesaZleblobiT, rom SeinarCunon Tavi-
anTi kultura, religia, ena, tradiciebi; maT mimarT dauSvebeli unda iyos diskriminaciis
nebismieri saxiT gamovlineba.
gavrcelebuli Sexedulebis Tanaxmad, umciresoba SeiZleba ganmartebuli iqnas ro-
gorc erovnuli, eTnikuri, religiuri an enobrivi jgufi, romelic konkretuli saxelmwi-
fos teritoriaze mcxovrebi mosaxleobis istoriul nawils Seadgens, gansxvavdeba am teri-
toriaze mcxovrebi sxva jgufebisagan da stabilur da megobrul urTierTobebs inarCunebs
im saxelmwifosTan, sadac cxovrobs. TavisTavad cxadia, rom nebismieri umciresoba, _ TviT
yvelaze mcirericxovanic ki, _ ar unda ganicdides Seviwrovebas raime saxis mopyrobis an
diskriminaciisgan, xolo maTi warmomadgenlebi ki kandidat qveynebSi daculni unda iyvnen
adamianis uflebaTa Sesaxeb arsebuli kanonmdeblobiT.
3) ekonomikuri kriteriumi: kopenhagenis ekonomikuri kriteriumi moiTxovs, rom
kandidat qveyanas hqondes funqcionirebadi sabazro ekonomika, xolo masSi moqmed biznesebsa
da sawarmoebs gaaCndeT SesaZlebloba, gaumklavdnen evropis kavSiris bazarze arsebul kon-
kurencias da masTan dakavSirebul zewolasa da siZneleebs.
funqcionirebadi sabazro ekonomika moiTxovs, rom fasebi da vaWroba iyos liberali-
zebuli, xolo qveyanaSi arsebobdes sakuTrebis dacvis efeqtiani sakanonmdeblo sistema. sa-
bazro ekonomikaze aseve dadebiTad moqmedebs makroekonomikuri stabiluroba da qveyanaSi
konsensusis arseboba ekonomikuri politikis Taobaze. ekonomikis `sikarges~ aseve mniSvnelo-
vnad gansazRvravs is faqtori, Tu ramdenad kargad aris ganviTarebuli finansuri seqtori
da arsebobs Tu ara barierebi, romlebic xels uSlian bazarze Sesvlasa da mis datovebas.
evropis kavSiris bazarze arsebuli konkurenciisTvis gaZleba, pirvel rigSi, stabi-
luri makroekonomikuri garemos arsebobas gulisxmobs. amave dros, metad mniSvnelovania
qveyanaSi sakmarisi adamianuri da fizikuri kapitalis, aseve ganviTarebuli infrastruqtu-
ris arseboba. sxva faqtorebs Soris, romelTa gaTvaliswinebac xdeba evropis kavSiris mier
kandidati qveynebis Semowmebisas, aRsaniSnavia mTavrobis Carevis xarisxi sabazro saqmeebSi,
Tu ramdenad moqmedebs konkurenciaze mTavrobis mier gatarebuli politika da kanonmde-
bloba, aseve qveyanaSi mcire da saSualo biznesis ganviTareba da evropis kavSirTan vaWrobis
moculoba.88
ekonomikur kriteriumze saubrisas aucileblad unda iqnas ganxiluli aseve ekonomi-
__________________________
88 _ ix. sergi kapanaZe _ `evrokavSirSi gawevrianebisTvis saWiro kriteriumebi~ // `evrokavSi-
ris politika: mimdinare sakiTxebi~, seriidan `evrointegracia~ (`saqarTvelos strategiisa da saerTa-
Soriso urTierTobebis kvlevis fondis~ gamocema), Tbilisi, 2007, gv. 109.

- 56 -
kur da savaluto kavSirTan dakavSirebuli sakiTxebic, vinaidan erTi ganapirobebs meores.
ekonomikuri da savaluto kavSiri, rogorc cnobilia, ek-is wevri saxelmwifoebis ekonomi-
kuri da savaluto politikis harmonizaciis Sedegad Seiqmna da, saboloo jamSi, erTiani va-
lutis – evros SemoRebiT dasrulda.
imisaTvis, rom wevrobis kandidatma saxelmwifom SeZlos ekonomikur da savaluto
kavSirSi gawevrianeba, rac, Tavis mxriv, am konkretuli saxelmwifos farglebSi evros Semo-
Rebasac gulisxmobs, mas unda SeeZlos garkveuli ekonomikuri moTxovnebisa da winapirobe-
bis Sesruleba, romlebic ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 140-e muxlis pirve-
li paragrafiTa da #13 damatebiTi oqmiT aris gansazRvruli. am ekonomikur kriteriumebs
,,daaxloebis (konvergenciis) kriteriumebi~ (germ.: die  Konvergenzkriterien; frang.: les  critères 
de convergence; ingl.: the convergence criteria)îewodeba da, ekonomikuri stabilurobis Tval-
sazrisiT, Semdeg ZiriTad mimarTulebebs gulisxmobs:
ƒ gawevrianebis msurvel saxelmwifoSi SenarCunebuli unda iyos fasebis stabiluroba
da inflaciis saSualo maCvenebeli, Semowmebamde erTi wlis ganmavlobaSi mainc; in-
flaciis saSualo maCvenebeli 1,5%-ze metiT ar unda aRematebodes maqsimum im sami
wevri saxelmwifos inflaciis saSualo tempebs, romlebmac fasebis stabilurobis
sferoSi saukeTeso Sedegebs miaRwies;
ƒ saxeze unda iyos sajaro xelisuflebis finansuri mdgomareobis mdgradoba, risi gar-
kvevac xdeba saxelmwifos sabiujeto situaciidan gamomdinare, romelic Semowmebis
momentisaTvis Tavisufali unda iyos Warbi deficitisagan: biujetis deficiti ar un-
da aRematebodes mTliani Sida produqtis 3%-s, xolo saxelmwifos vali ki _ mTli-
ani Sida produqtis 60%-s;
ƒ unda moxdes evropis savaluto sistemis gacvliTi kursebis meqanizmiT gaTvaliswine-
buli kursTa meryeobis normaluri farglebis dacva aranakleb ori wlis ganmavloba-
Si, evrosTan mimarTebaSi sakuTari valutis devalvaciis gareSe;
ƒ unda arsebobdes saSualo nominaluri grZelvadiani saprocento ganakveTi, romelic
Semowmebamde erTi wlis ganmavlobaSi 2%-ze metiT ar unda aRematebodes maqsimum im
sami wevri saxelmwifos analogiur maCvenebels, romlebmac fasebis stabilurobis
sferoSi saukeTeso Sedegebs miaRwies.
miuxedavad imisa, rom daaxloebis (`konvergenciis~) aRniSnuli kriteriumebiîuSua-
lod ek-is im wevri saxelmwifoebis mimarT moqmedebs, romelTac ekonomikur da savaluto
kavSirSi monawileoba aqvT ganzraxuli, aRsaniSnavia, rom wevrobis pretendenti qveynis
mxridan mcdeloba, _ etapobrivad ganaxorcielos da miuaxlovdes ,,konvergenciis
kriteriumebiT~îgaTvaliswinebul ekonomikuri stabilurobis dones, _ ek-is mxridan
aRiqmeba, rogorc pretendenti qveynis mier ekonomikuri ganviTarebis, stabilurobisa da,
Sesabamisad, ekonomikuri kriteriumis Sesasruleblad mimarTuli mniSvnelovani progresuli
nabiji.
4) sakanonmdeblo (samarTlebrivi) kriteriumi: aRniSnuli kriteriumi im savaldebu-
lo moTxovnidan gamomdinareobs, rom TiToeul kandidat saxelmwifos unda SeeZlos wevro-
biT dakisrebuli valdebulebebisa da miznebis sakuTar Tavze aReba da gaTaviseba. es ki, pra-
qtikulad, imas niSnavs, rom wevrobis pretendenti yvela saxelmwifo valdebulia Tavisi
kanonmdebloba maqsimalurad dauaxlovos evropis kavSiris kanonmdeblobas, romelic sxvagva-
rad acquis communautaire‐is89 saxeliTacaa cnobili. amisaTvis kandidatma saxelmwifoebma da-
axloebiT 80.000-100.000 gverdis moculobis kavSiris kanonmdeblobis gadatana unda moax-
__________________________
89 _ acquis communautaire (termini frangulia da sityvasityviT niSnavs `imas, rac gaerTiane-
bis farglebSia miRweuli~; imis gamo, rom Zalian rTulia arsobrivad aRniSnuli terminis zustad
Targmna, evropis kavSiris yvela oficialur enaSi misi franguli varianti _ acquis _gamoiyeneba) _
`evropul Jargonze~ swored ase uwodeben evropis kavSiris farglebSi SemuSavebuli saerTo norma-
tiul-samarTlebrivi aqtebis erTobliobas (krebuls), romlebic kavSiris SigniT savaldebuloa misi
yvela wevri saxelmwifosaTvis. Sesabamisad, kavSirSi gawevrianebis msurveli yoveli qveyana valdebu-
lia Tavisi erovnuli samarTali srulad moiyvanos SesabamisobaSi ek-is kanonmdeblobasTan.

- 57 -
dinon erovnul kanonmdeblobaSi. saerTod, rodesac ek-is kanonmdeblobazea saubari, masSi,
Cveulebisamebr, igulisxmeba rogorc damfuZnebeli dokumentebi da maTSi cvlilebebisa da
damatebebis Semtani xelSekrulebebi, aseve maTSi asaxuli miznebi da principebi (e.w. `pirve-
ladi samarTali~), ise, damfuZnebeli dokumentebis safuZvelze, kavSiris institutebisa da
organoebis mier miRebuli samarTlebrivi aqtebi da evropis kavSiris sasamarTlos (2009
wlis 1 dekembramde _ evropis gaerTianebebis sasamarTlo) precedentuli (sasamarTlo) praq-
tika (`meoradi samarTali~).
evropis kavSiris samarTlebrivi normebis srulyofili gadmoReba da Sidasaxelmwifo-
ebriv (erovnul) samarTalSi maTi inkorporacia metad rTuli da xangrZlivi procesia, rom-
lis msvlelobac ek-is mier SemuSavebuli da kandidat qveyanasTan SeTanxmebuli gegmis mixe-
dviT mimdinareobs; es gegma, Tavis mxriv, gansazRvravs evropis kavSiris samarTalTan harmo-
nizaciis etapebs, calkeul sferoTa prioritetulobis gaTvaliswinebiT da adgens maTi gan-
xorcielebis konkretul vadebs. molaparakebebi efuZneba im ZiriTad princips, rom wevrobis
pretendentma qveyanam kavSiris farglebSi moqmedi mTeli sakanonmdeblo bazis gadmoReba un-
da moaxdinos. amasTan, dasaSvebi da misaRebia am sakanonmdeblo bazis etapobrivi harmoniza-
cia.
Sesabamisad, evropis kavSiris kanonmdeblobis erovnul samarTalSi inkorporacia im
mTavar sakiTxs warmoadgens, romlis garSemoc mimdinareobs gawevrianebis molaparakebebi.
kavSirsa da pretendent saxelmwifoebs Soris gaformebuli gawevrianebis xelSekruleba, sa-
Sualod, 30-35 Tavisgan Sedgeba da, ZiriTadad, kanonmdeblobis sferoebis mixedviTaa dayo-
fili. magaliTad, evrokavSiris 2007 wlis gafarTovebis dros bulgareTsa da rumineTs 31
TavTan dakavSirebiT uxdeboda molaparakebebis warmoeba, xolo xorvatiasTan molaparakebebi
35 Tavis garSemo mimdinareobda. aseve 35 Tavis garSemo mimdinareobs molaparakebebi TurqeT-
Tan.90
rogorc wesi, kopenhagenis samarTlebrivi kriteriumis moTxovnaTa dakmayofilebis
kuTxiT, kandidati qveynis mimarT yovel konkretul SemTxvevaSi arsebobs molodini imisa,
rom igi Sidasaxelmwifoebriv samarTalSi ara marto srulad gadmoiRebs evropis kavSiris
kanonmdeblobas, aramed uzrunvelyofs aseve erovnul doneze evropuli standartebisa da
Sesabamisi samarTlebrivis normebis srulyofilad danergvasa da maT realizebas yoveldRi-
ur cxovrebaSi.91
5) instituciuri adaptacia: evropis kavSirSi gawevrianeba ormxrivi procesia da igi
araa dakavSirebuli mxolod wevri saxelmwifoebis mxridan valdebulebebis SesrulebasTan.
aranakleb mniSvnelovania evropis kavSiris e.w. `aTvisebis SesaZlebloba~, rac imas niSnavs,
rom kavSirma unda moaxerxos iseTi instituciuri reformebis ganxorcieleba, romlebic uz-
runvelyofs axali wevrebis srulfasovnad CarTvasa da integracias (adaptacias) mis insti-
tuciebSi.
ase, magaliTad, aRmosavleTiT ek-is gafarTovebam (2004-2013 ww.) da mis Semadgenlo-
baSi cameti axali wevris miRebam, garda imisa, rom evropis kavSiris sabWoSi axali wevri
saxelmwifoebisTvis garkveuli raodenobis xmebis miniWeba92 da, Sesabamisad, sabWoSi arsebu-
li xmebis saerTo raodenobis sagrZnoblad gazrda ganapiroba, dRis wesrigSi daayena kavSi-
ris am mniSvnelovani institutis farglebSi gadawyvetilebebis kvalificiuri umravlesobiT
miRebis sistemis Secvlis aucilebloba. saqme isaa, rom aRniSnuli sistema patara da didi
saxelmwifoebis xmaTa balansze iyo agebuli, magram ek-is gafarTovebam am wonasworobis
_________________________
90 _ ix. Copehnagen Criteria’ Online Encyclopedia Wikipedia // wvdomis reJimi: <http://en.wikipedia.-
org/wiki/Copenhagen_criteria>, wvdomis TariRi: 25/09/2012.
91 _ ix. nia goguaZe, levan samadaSvili, nino tabataZe da sxv. _ `saqarTvelo da evrointe-
gracia _ problemebi da perspeqtivebi~ (sadiplomo kvleva), kvlevis xelmZRvaneli: kaxaber gogola-
Svili // saqarTvelos sazogadoebriv saqmeTa instituti, saxelmwifo mmarTvelobis skola, Tb., 2004
w., gv. 42 [eleqtronuli resursi], wvdomis reJimi: <http://www.gipa.ge/data/pdf/res_pa_04_4.pdf>, wvdo-
mis TariRi: 24.09.2012
92 _ rogorc wesi, sabWoSi TiToeul saxelmwifos xmaTa gansazRvruli raodenoba gaaCnia,
imis mixedviT, Tu ramdens Seadgens misi mosaxleoba da rogoria misi ekonomikuri potenciali, _ avt.
- 58 -
darRvevis saSiSroeba warmoqmna; gaCnda realuri safrTxe imisa, rom axali wevri qveynebis-
Tvis xmebis imave proporciebiT miniWebis SemTxvevaSi, rac Zvel wevr saxelmwifoebs gaaCn-
daT, gadawyvetilebis miRebis sistemis sruli monopolizacia SeiZleboda patara saxelmwi-
foebis xelSi aRmoCeniliyo, rac namdvilad ar Sedioda didi qveynebis interesebSi. Sesabami-
sad, ganxorcielebuli iqna gadawyvetilebebis kvalificiuri umravlesobiT miRebis Zveli si-
stemis axliT Secvla, raTa momxdariyo gafarTovebamde arsebuli balansis aRdgena: Tuki
evrokavSiris aRmosavleTiT gafarTovebamde moqmedi sistemis mixedviT, did saxelmwifoebs
(didi britaneTi, germania, safrangeTi, italia) 10-10 xma gaaCndaT, espaneTs _ 8 da a.S., axa-
li sistemiT, did saxelmwifoebs 29-29 xma mieniWaT, espaneTsa da poloneTs _ 27, xolo
danarCen saxelmwifoebs ki _ ufro naklebi xmebi, imis mixedviT, Tu rogori iyo maTi mosax-
leobis raodenoba da ekonomikuri potenciali.
sagangebod unda gaesvas xazi im garemoebas, rom ek-is yoveli gafarToveba mis SigniT
instituciur cvlilebebTanaa dakavSirebuli; swored amitomac evropis kavSiri yovelTvis
momxrea, erTad miiRos qveynebis jgufi da ara cal-calke, raTa bevri dro da energia ar
xarjos yoveli gafarTovebis win instituciuri problemebis mogvarebaze.93
evropis kavSirSi gawevrianebis wesebsa da pirobebze saubrisas kidev erTi metad mni-
Svnelovani momentia gasaTvaliswinebeli: saxelmwifo, romelmac Tavis prerogativad kavSir-
Si gawevrianeba airCia, mzad unda iyos, nawilobriv uari Tqvas Tavis suverenitetze.94
am TvalsazrisiT, niSandoblivia, rom specialur saerTaSorisosamarTlebriv litera-
turaSi xSirad saubroben evropis kavSirisa da mis farglebSi Seqmnili samarTlebrivi sis-
temis _ e.w. `evropis samarTlis~ `zenacionaluri~ xasiaTis Sesaxeb. aseTi daskvnis gakeTe-
bis SesaZleblobas umTavresad ori faqtori ganapirobebs: 1) wevri saxelmwifoebis mxridan
am integraciuli organizaciis sasargeblod gaRebuli `suverenitetis msxverplis~95 uCveu-
lod didi moculoba da 2) `Sidasaxelmwifoebriv kompetenciaTa sferoSi evropis samarT-
lis SeWris~96 maRali xarisxi, ris safuZvelsac am organizaciis damfuZnebel dokumentebSi
dafiqsirebuli wevri qveynebis Sesabamisi valdebulebani warmoadgens. amasTan, erovnul kom-
petenciaTa garkveuli (damfuZnebeli dokumentebiT zustad gansazRvruli) nawilis delegi-
rebam (gadacemam) kavSiris institutebze ganapiroba is, rom, Sedegad, aRniSnulma organiza-
ciam moipova SesaZlebloba da ufleba, _ imoqmedos wevri qveynebis Sidasaxelmwifoebrivi
marTlwesrigis farglebSi uzenaesi saxelmwifo xelisuflebis Tanabrad. amrigad, gadacemis
momentidan erTsa da imave sferoSi SeiZleba moqmedebdes uzenaesi xelisuflebis ori mata-
__________________________
93 _ ix. sergi kapanaZe _ `evrokavSirSi gawevrianebisTvis saWiro kriteriumebi~ // `evrokavSi-
ris politika: mimdinare sakiTxebi~, seriidan `evrointegracia~ (`saqarTvelos strategiisa da saerTa-
Soriso urTierTobebis kvlevis fondis~ gamocema), Tbilisi, 2007, gv. 110-111.
94 _ saerTod, suvereniteti garkveul farglebSi xorcieldeba da misi SezRudva, rogorc
wesi, mizanmimarTulad xdeba, qveynis interesebis gaTvaliswinebiT. saxelmwifo, nebayoflobiT izRu-
davs ra sakuTar erovnul prerogativaTa nawils da axdens ra ama Tu im saxelmwifoTaSorisi Tana-
mSromlobis institutisaTvis (magaliTad, saerTaSoriso organizaciisaTvis) mis delegirebas (e.i. ga-
dacemas), Sedegad, garkveuli miznebis miRwevasa da SeRavaTebs moelis. da, marTlac, Cveulebisamebr,
saerTaSoriso asparezze suverenitetis SezRudva xdeba saerTaSoriso urTierTobaTa sistemaSi ufro
didi Tavisuflebis miRwevis, misi mdgomareobis ganmtkicebis mizniT. Tavis mxriv, aseTi SezRudva ara
marto SesaZlebeli, aramed aucilebelic kia, vinaidan suverenitetis nawilobriv SezRudvas mivyavarT
TanamSromlobis ganmtkicebisaken, xolo es ki, saboloo jamSi, xels uwyobs TviT suverenitetis gan-
mtkicebas. Tumca, amasTan, gansakuTrebiT unda gaesvas xazi im garemoebas, rom saxelmwifoTa mxridan
suverenitetis SezRudva, anu TavianT suverenul prerogativaTa garkveuli nawilis daTmoba, misi de-
legirebis mizniT, _ aucileblad urTierTmisaReb, sanacvalgebo da nebayoflobiT xasiaTs unda ata-
rebdes. sxva sityvebiT rom vTqvaT, TavianTi suverenitetis ZaliT, saxelmwifoebs SeuZliaT nebayof-
lobiT dauqvemdebaron saerTaSoriso regulirebasa da kontrols mocemuli momentisaTvis maT Sinagan
saqmes gankuTvnili sakiTxebi (ix. Курс международного права, Т. 2, М., 1964, с. 53).
95 _ ix. Hohenveldern J. S. _ Völkerrecht // Köln-Berlin-Bonn-München, 1980, S. 141, 462.
96 _ ix. Steinberger H. _ Aspekte der Rechtsetzung des Bundesverfassungsgerichts zum Verhältnis zwi-
schen EG und deutschem Recht // Festschrift für Karl Doehring, 1989, S. 951.

- 59 -
rebeli _ TviT saxelmwifo da evropis kavSiri, Tanac, isini SeiZleba erTmaneTisagan damou-
kideblad moqmedebdnen. es mniSvnelovani momenti kargad unda esmodes da arsebiTad unda
hqondes gaTviTcnobierebuli evropis kavSiris wevrobis msurvel Tu kandidat qveyanas.
da bolos, evropis kavSirSi gawevrianebisTvis aucilebeli kriteriumebis ganxilvis
Semdeg, isic unda aRiniSnos, rom lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis reformis Sedegad,
arc gawevrianebis proceduras ganucdia raime arsebiTi cvlileba, manamde, `Zvel~ kavSirSi
moqmed wesTan SedarebiT: dainteresebuli saxelmwifo waradgens ganacxads kavSirSi gawevri-
anebis Taobaze (ganacxadi, rogorc wesi, sabWos waredgineba); evropis kavSiris sabWoSi yve-
la arsebuli wevri saxelmwifos warmomadgenelTa mxridan ganacxadis mxardaWeris SemTxve-
vaSi dainteresebul saxelmwifosTan (kandidat qveyanasTan) imarTeba molaparakebebi, romlis
msvlelobis drosac xdeba miRebis zemoaRniSnul kriteriumebTan misi Sesabamisobis Semowme-
ba.
kavSirSi miReba formdeba gawevrianebis Sesaxeb xelSekrulebiT, romlis xelmowera
da ratifikacia xdeba, erTi mxriv, ek-is yvela arsebuli wevri saxelmwifos mier, meore
mxriv ki, _ erTi an ramdenime kandidati qveynis mier. amgvarad, TiToeul wevr saxelmwifos
absoluturi vetos ufleba gaaCnia evropis kavSiris Semadgenlobis nebismier gafarTovebas-
Tan mimarTebaSi.
analogiuri uflebiT sargeblobs aseve ek-is warmomadgenlobiTi institutic _ ev-
ropis parlamenti, romelic Tavis Tanxmobas deputatebis siiTi Semadgenlobis umravlesobiT
gamoxatavs (rogorc praqtika mowmobs, kenWisyra evropis parlamentSi gawevrianebis Sesaxeb
xelSekrulebis xelmoweramde tardeba; evroparlamentis Tanxmobis ararsebobis SemTxvevaSi
msgavsi xelSekruleba ar SeiZleba xelmowerili iqnas).
evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebis principulad axal debulebas (romelic
maTSi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier evropis 2004 wlis konstituciis proeq-
tidan iqna gadmotanili) TiToeuli wevri saxelmwifosTvis ek-is Semadgenlobidan Tavisu-
fali gasvlis uflebis miniWeba warmoadgens (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux.
50).
ek-is nebismier wevr saxelmwifos SeuZlia, Tavisi konstituciuri wesebis Sesabami-
sad, miiRos gadawyvetileba kavSiris Semadgenlobidan gasvlis Sesaxeb. ek-is Semadgenlobi-
dan gasvla xorcieldeba specialuri xelSekrulebis safuZvelze, romelic gansazRvravs
gasvlis wesebs da, amasTan, iTvaliswinebs kavSirTan misi samomavlo urTierTobis farglebs.
es xelSekruleba evropis parlamentis Tanxmobas saWiroebs. SeTanxmebis miuRwevlobis Sem-
TxvevaSi gasvla SeiZleba ganxorcieldes calmxrivi wesiT, dainteresuli saxelmwifos mier
evropul sabWoSi Setyobinebis wardgenis momentidan ori wlis gasvlis Semdeg. faqtiurad,
dReisaTvis kavSiridan gasvlis albaToba Zalze umniSvneloa, rameTu kavSiridan gasvlam
(Zalze mWidro integraciis gamo), SesaZloa, umZimesi Sedegebi gamoiwvios Sesabamisi qveynis
ekonomikisTvis. Tumca unda aRiniSnos, rom ek-is praqtika icnobs kavSiris (maSin jer kidev
gaerTianebebis) Semadgenlobidan gasvlis faqtsac. marTalia, saubaria ara mTliani qveynis,
aramed misi konkretuli teritoriis secesiis Sesaxeb, magram aq mniSvnelovania TviT prece-
dentis arseboba: 1985 wels, saxalxo gamokiTxvis safuZvelze, grenlandia gamovida evropis
gaerTianebebis Semadgenlobidan, Tumca ki Tavad daniis samefom SeinarCuna Tavisi wevroba.97

_________________________
97 _ 1982 wels farTo avtonomiis mopovebis Semdeg, grenlandiaSi, rogorc daniis Semadge-
nel nawilSi, maleve Catarda referendumi, romlis Sedegadac amomrCevelTa 50%-ze cotaTi metma
mxari dauWira evropis gaerTianebebidan grenlandiis gamosvlas. aseTi Sedegi ki, upirveles yovlisa,
grenlandiis mosaxleobis SiSs ukavSirdeboda; kerZod, mosaxleoba SiSobda, rom adgilobrivi meTev-
zeobis konkurentunarianobas SeiZleboda arsebiTi ziani midgomoda teritoriul wylebSi gaerTiane-
bis sxva qveynebis xomaldebis Tavisufali rewvis gamo (sxvaTa Soris, mniSvnelovanwilad, swored ana-
logiurma mizezebma ganapirobes evropis gaerTianebebsa da evropis kavSirSi gawevrianebasTan dakavSi-
rebiT norvegiaSi Catarebuli ori referendumis uaryofiTi Sedegebi) (ix. Право Европейского Союза:
Документы и комментарий , М., 1999, с. 54, 85).

- 60 -
2.4.3 `gansxvavebuli siCqareebis (`mravalsiCqariani~) evropa~
`gansxvavebuli siCqareebis (mravalsiCqariani) evropa~ (ingl.: Multi-speed Europe) _ es
aris termini, romelic gamoiyeneba diferencirebuli integraciis meTodis, anu evropis kav-
Siris sxvadasxva qveynebisTvis integraciis gansxvavebuli tempebis (`siCqareebis~) SesaZleb-
lobis ideis aRsaniSnavad.98 kerZod, im wevr saxelmwifoebs, romlebsac ufro mWidro inte-
graciis miRwevis survili aqvT da saamisod Sesabamisi SesaZleblobebic gaaCniaT, SeuZliaT,
kavSiris danarCeni qveynebis TanxmobiT, ufro swrafi tempebiT iaron win, gansazRvrul sfe-
roSi integraciuli procesebis ganviTarebis TvalsazrisiT. amasTan, igulisxmeba, rom sxva
saxelmwifoebi maT mogvianebiT SeuerTdebian.
TavisTavad cxadia, rom im pirobebSi, rodesac ek-is wevr saxelmwifoTa raodenoba
ocdaaTs uaxlovdeba, sul ufro TvalSi sacemi xdeba evropis kavSiris Sinagani araerTgva-
rovneba _ sxvadasxva wevri saxelmwifoebis socialur-ekonomikuri ganviTarebis donisa da
politikuri prioritetebis, aseve ama Tu im integraciuli proeqtebis ganxorcielebiT maTi
mosaxleobisa da mTavrobebis dainteresebulobis TvalsazrisiT.
amasTan dakavSirebiT ek-is damfuZnebeli dokumentebi iTvaliswinebs wevri qveynebis
gaZlierebuli TanamSromlobis99 SesaZleblobas evropis kavSiris farglebSi. Sesabamisi
normebi ganmtkicebulia: 1) evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis meoTxe karSi (kari IV.
`debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis Sesaxeb~), romelic mis yvelaze ufro zogad,
sabaziso principebs Seicavs da 2) ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame karSi
(`kari III. gaZlierebuli TanamSromloba~), romelic detalur wesebs da procedurebs adgens.
gaZlierebuli TanamSromlobis meqanizmis arsi, rogorc zemoT iyo aRniSnuli (ix.
punqti 2.1), imaSi mdgomareobs, rom ek-is institutebs TavianTi kompetenciis farglebSi
ekisrebaT damatebiTi RonisZiebebis ganxorcieleba, oRond ara mTel kavSirTan, aramed mxo-
lod mis calkeul qveynebTan mimarTebaSi, romlebsac gaZlierebul TanamSromlobaSi monawi-
leoba surT.
kerZod, es SeiZleba exebodes evropul doneze samarTlis sxvadasxva dargebis (maga-
liTad, sagadasaxado an sisxlis samarTlis) da institutebis ufro Rrma da masStabur har-
monizacias; ek-is institutebis mier iseTi praqtikuli zomebis ganxorcielebas, romlebic
mxolod gaZlierebuli TanamSromlobis monawile wevr saxelmwifoebs exeba (magaliTad, ek-
is SigniT damatebiTi programebis realizacia, an saerTaSoriso arenaze damatebiTi sagareo
politikuri demarSebis ganxorcieleba). rogorc wesi, gaZlierebuli TanamSromlobis sfe-
roebisa da proeqtebis raodenoba, romlebic SesaZlebelia kavSiris farglebSi Camoyalibdes,
SezRuduli araa.100
_________________________
98 _ aRsaniSnavia, rom termini `gansxvavebuli siCqareebis (mravalsiCqariani) evropa~ pirvelad
tindemansis angariSSi (1975 w.) gaCnda da asaxavda situacias, rodesac yvela wevr qveyanas SeuZlia, an
surs erTnairi tempebiT integrireba. bunebrivia, am dros Cndeba saxelmwifoTa sxvadasxva jgufebis inte-
resebis gaTvaliswinebis saWiroeba. mTlianobaSi, `tindemansis angariSis~ mier SemoTavazebuli winadadeba
uaryofili iqna, Tumca, evropis gacvliT kursTa meqanizmis SemoRebiT (1970-iani wlebis miwuruls), `gan-
sxvavebuli siCqaris~ integracia pirvelad iqna sanqcirebuli evropis savaluto sistemis farglebSi.
99 _ es termini ek-is damfuZnebel dokumentebSi pirvelad amsterdamis 1997 wlis xelSekru-
lebis safuZvelze ganxorcielebuli cvlilebebis amoqmedebis (1999 wlis 1 maisi) Sedegad gaCnda. qar-
Tulenovan specialur literaturaSi mis aRsaniSnavad aseve termini `gaRrmavebuli TanamSromlobac~
gamoiyeneba (germ.: Verstärkte Zusammenarbeit; frang.: coopération renforcée; ingl.: enhanced cooperation).
100 _ Tanamedrove periodisTvis gaZlierebuli TanamSromlobis yvelaze ufro cnobil formas kav-
Siris institutebis mier, `Sengenis miRwevaTa~ (Sengenis SeTanxmebebisa da maTze dafuZnebuli samarTle-
brivi aqtebis) ganviTarebis mizniT, sakanonmdeblo da sxva zomebis miReba warmoadgens. es forma speci-
aluri wesebiT regulirebas eqvemdebareba, romlebic damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTul erT-erT
oqmSia (`oqmi evropis kavSiris farglebSi integrirebuli Sengenis miRwevebis Sesaxeb~) mocemuli. aRsani-
Snavia, rom Sengenis miRwevaTa farglebSi gaZlierebuli TanamSromlobis procesSi Tavidan didi britaneTi
da irlandia ar monawileobdnen. mogvianebiT am qveynebma, garkveulwilad, TavianTi pozicia Secvales (nawi-
lobriv SeuerTdnen Sengenis miRwevebs), Tumca didi britaneTi da irlandia dRemde Sengenis miRwevebis
centraluri elementis _ ek-is SigniT sasazRvro kontrolis gauqmebisa da erTiani savizo politikis
gatarebis (Sengenis vizis gacemis CaTvliT) uzrunvelmyofi wesebis moqmedebis miRma rCebian.
- 61 -
damfuZnebeli dokumentebi garkveul SezRudvebsac adgens gaZlierebuli TanamSromlo-
bisTvis. am SezRudvebis mizania, ar dauSvas, rom gaZlierebulma TanamSromlobam mTlianobaSi
ziani miayenos evropis kavSiris farglebSi integraciis process. magaliTad, msgavsi Tana-
mSromloba ar SeiZleba SemoRebuli iqnas ek-is eqskluziur kompetencias mikuTvnebul sfe-
roebSi, an kidev igi ar unda iwvevdes kavSiris Sida bazarze konkurenciis darRvevas.
zogadi wesis Tanaxmad, gadawyvetileba gaZlierebuli TanamSromlobis SemoRebis Sesa-
xeb damtkicebuli unda iqnas evropis kavSiris politikuri institutebis mier, romelTa Se-
madgenlobaSic yvela wevri saxelmwifos moqalaqeebi Sedian (evropis parlamenti, sabWo da
komisia).101
da bolos, ek-is zedmeti `segmentaciis~ Tavidan acilebis mizniT, damfuZnebeli do-
kumentebi minimalur zRvars adgenen im wevri saxelmwifoebis raodenobasTan mimarTebaSi,
romlebsac urTierTSoris gaZlierebuli TanamSromlobis dafuZneba SeuZliaT. `axal~ kav-
SirSi es zRvari aranakleb cxra qveyanas Seadgens (ocdarva wevri saxelmwifodan, 2014
wlis 1 ianvris mdgomareobiT). danarCeni wevri saxelmwifoebi inarCuneben uflebas, nebismi-
er momentSi SeuerTdnen gaZlierebul TanamSromlobas, rac, TavisTavad, gzas uxsnis mis Tan-
daTanobiT gavrcelebas evropis kavSiris mTel teritoriaze.102
gaZlierebuli TanamSromlobis gverdiT, evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebi
uSveben, an sulac pirdapir iTvaliswineben calkeuli wevri saxelmwifoebis ufro intensiu-
ri integraciis ganviTarebis sxva formebs. maT, upirveles yovlisa, ganekuTvneba `mudmivad
organizebuli TanamSromlobis~ axali (adre ararsebuli) meqanizmi samxedro potencialis
sferoSi, romelic pirvelad evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebiT iqna gaTvaliswinebu-
li da igi mudmivad organizebuli TanamSromlobis Sesaxeb oqmis specialur wesebs eqvemde-
bareba (ix. qvemoT, punqti 2.9).103
xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb da xelSekruleba evropis kavSiris funqcio-
nirebis Sesaxeb, `Zveli~ kavSiris damfuZnebeli dokumentebis msgavsad, ar gamoricxaven ek-is
wevri qveynebis wevrobis SesaZleblobas sxva integraciul dajgufebebSi. kerZod, mxedvelo-
baSia iseTi organizaciebi, rogorebicaa belgia-luqsemburgis ekonomikuri kavSiri da beni-
luqsi,104 romlebic jer kidev evropis gaerTianebebis formirebamde Seiqmna (ix. xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 350), Crdiloatlantikuri xelSekrulebis organi-
zacia (NATO) (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, muxli 42 da oqmi evropis kav-
Siris Sesaxeb xelSekrulebis 42-e muxlis Taobaze).
-_________________________
101 _ specialuri wesebia dadgenili saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis farglebSi
gaZlierebuli TanamSromlobisTvis. aq evropis kavSiris sabWo erTpirovnulad iRebs gadawyvetilebas,
komisiisa da ek-is axali Tanamdebobis piris _ sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSi-
ris umaRlesi warmomadgenlis daskvnebis miRebis Semdeg (dawvr. ix. qvemoT, punqti 2.9).
102 _ msgavsi scenari erTxel ukve iqna realizebuli ek-is socialuri politikis sferoSi.
gadawyvetileba am sferoSi ek-is uflebamosilebis gafarTovebis Sesaxeb Tavdapirvelad didi brita-
neTis winaaRmdegobas waawyda. aqedan gamomdinare, 1992 wels, maastrixtis xelSekrulebasTan erTad,
im momentisTvis Tormetidan TerTmeti wevri saxelmwifos mier xelmowerili iqna specialuri SeTan-
xmeba socialuri politikis Sesaxeb (termini `gaZlierebuli TanamSromloba~ im droisaTvis jer ki-
dev ar gamoiyeneboda). didi britaneTis mier poziciis Secvlis Semdeg, 1997 wels, aRniSnuli SeTan-
xmebis normebi inkorporirebuli (CarTuli) iqna evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekru-
lebis (amJamad mas ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekruleba hqvia) Sesabamis karSi.
103 _ aRniSnuli meqanizmi, mudmivad organizebuli TanamSromlobis Sesaxeb oqmis CaTvliT,
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier aseve praqtikulad ucvleli saxiT iqna gadmotanili ev-
ropis 2004 wlis konstituciis proeqtidan.
104 _ beniluqsi (Benelux) _ ase ewodeba subregionul samTavrobaTaSoriso organizacias, ro-
melic dasavleT evropis sami qveynis _ belgiis, niderlandebisa (holandia) da luqsemburgis _ po-
litikur, ekonomikur da sabaJo kavSirs warmoadgens. kavSiris saxelwodeba Sedgenilia TiToeuli we-
vri qveynis saxelwodebis sawyisi asoebisgan (belgia + niderlandi + luqsemburgi). Tavdapirvelad
igi 1948 wels daarsebuli beniluqsis sabaJo kavSiris aRsaniSnavad gamoiyeneboda.

- 62 -
aRiarebs da afarTovebs ra calkeul wevr saxelmwifoTa ufro intensiuri integra-
ciis ganviTarebis SesaZleblobebs rogorc ek-is farglebSi, ise mis farglebs gareT, lisa-
bonis 2007 wlis xelSekrulebam (evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis kvaldakval),
imavdroulad, safuZveli Cauyara yvela wevri saxelmwifos solidarobis ganmtkicebis dama-
tebiT meqanizmebs rogorc erTmaneTis, ise, mTlianobaSi, evropis kavSiris mimarT.
maT Soris yvelaze ufro mniSvnelovania ori maTgani, romlebic `Zvel~ ek-Si iuridi-
ulad ar arsebobda. pirvel rigSi, saubaria koleqtiuri Tavdacvis principis Sesaxeb (ix.
xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 42, paragr. 7). es principi gulisxmobs wevri
saxelmwifoebis valdebulebas, daxmareba da mxardaWera aRmouCinon im wevr qveyanas, rome-
lic Tavis teritoriaze gare Zalebis mxridan samxedro agresiis obieqti gaxda.
daxmareba da mxardaWera aRmoCenili unda iqnas yvela SesaZlo saSualebiT, magram ga-
erTianebuli erebis organizaciis wesdebis dacvis pirobebSi; garda amisa, mxedvelobaSi unda
iqnas miRebuli aseve 1949 wlis Crdiloatlantikuri xelSekrulebis valdebulebebic, rom-
lis me-5 muxli analogiur valdebulebas iTvaliswinebs NATO-s farglebSi. NATO-ze miTi-
Teba ek-is yvelaze ufro `evroatlantikurad~ ganwyobili wevri saxelmwifoebis daJinebiT
moxda. Tumca misma arsebobam, praqtikuli kuTxiT, SesaZloa, gaarTulos kavSiris SigniT
efeqtiani, NATO-s araevropuli wevrebis _ Tundac igive aSS-isa da kanadis interesebisagan
damoukidebeli koleqtiuri Tavdacvis miRweva.
ek-is wevri saxelmwifoebis solidarobis uzrunvelyofis meore sakvanZo damatebiT
meqanizms damfuZnebel dokumentebSi oficialurad `solidarobis piroba~ ewodeba (ix. xel-
Sekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 222).105 mocemul SemTxvevaSi saubaria ek-is
wevri saxelmwifoebis urTierTdaxmarebaze, oRond im situaciaSi, rodesac romelime wevri
saxelmwifo teroristuli Setevis, bunebrivi an teqnogenuri (adamianis mier gamowveuli)
katastrofis msxverpli xdeba. gamoricxuli araa aseTi daxmarebis aRmoCena sxva wevri sa-
xelmwifoebis mier mis gankargulebaSi gadacemuli samxedro saSualebebis gamoyenebiT.
Tavis mxriv, `solidarobis pirobis~ farglebSi, saboloo jamSi, swored evropis kav-
Sirs ekisreba, zemoaRniSnul daxmarebaTa aRmoCenis mizniT, konkretuli qmedebebis koordini-
rebis valdebuleba (evropis kavSiris sabWosa da masTan arsebuli damxmare organoebis meSve-
obiT), aseve im safrTxeebis regularuli Sefasebis ganxorcieleba, romlebsac kavSiri awy-
deba (evropuli sabWos meSveobiT).

2.4.4 erovnuli parlamentebis roli evropis kavSiris


marTvis procesSi
kidev erTi mniSvnelovani sakiTxi, romelic evropis kavSiris farglebSi uSualod
wevri saxelmwifoebis samarTlebriv mdgomareobas ukavSirdeba, _ esaa erovnuli parlamente-
bis roli am organizaciis marTvis procesSi, gansakuTrebiT ki, ek-is kanonmdeblobis momza-
debis sakiTxebSi.
1950-ian wlebSi evropis gaerTianebebis dafuZnebis momentidan moyolebuli wevri sa-
xelmwifoebis saxalxo warmomadgenlobis organoebis gavlena ek-is marTvis procesze Zalian
SezRuduli iyo. igi, ZiriTadad, ek-is damfuZnebeli dokumentebis, an maTSi cvlilebebis Se-
mtani (sarevizio) xelSekrulebebis ratifikaciis proeqtTa ganxilvamde daiyvaneboda.
rac Seexeba ek-is mimdinare kanonmdeblobisa da evropul doneze sxva gadawyvetile-
bebis miRebis process, am sakiTxebSi wevri saxelmwifoebis poziciaTa gamoxatvis ufleba
eqskluziurad erovnul mTavrobebs hqondaT miniWebuli. tradiciulad, swored maTi wevrebi
(ministrebi) da sxva TanamSromlebi marTaven sxdomebs ek-is ZiriTadi sakanonmdeblo insti-
tutis _ evropis kavSiris sabWos, aseve sabWosTan da evropis komisiasTan mravali ase-
ulobiT arsebuli mosamzadebeli da damxmare instanciebis (komitetebis) SemadgenlobaSi.
-_________________________
105 _ `solidarobis piroba~ _ ase hqvia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mexuTe
nawilis (`kavSiris sagareo politikuri saqmianoba~) VII kars. aRniSnuli kari mxolod erTi, 222-e
muxlisagan Sedgeba.

- 63 -
saqmis amgvari viTareba masobrivi informaciis saSualebebsa da samecniero naSromebSi
evropis kavSirSi `demokratiis deficitis~ saxeliTaa cnobili. mis mTavar gamoxatulebad
evropuli integraciis sakiTxebze gadawyvetilebebis ganxilvisa da miRebis procesSi sapar-
lamento dawesebulebebis _ erTi mxriv, wevri saxelmwifoebis saxalxo warmomadgenlobis
organoTa (parlamentebis), xolo, meore mxriv ki, mTeli evropis kavSiris warmomadgenlobi-
Ti institutis _ evropis parlamentis prerogativaTa SezRuduloba iqca (`axal~ kavSirSi
evropis parlamentis rolis Sesaxeb ix. qvemoT, komentaris 2.7.2 punqti).
`demokratiis deficitis~ daZleva erovnuli parlamentebis rolis amaRlebis nawilSi
ek-is reformis kidev erT mniSvnelovan veqtorad iqca, romelic jer evropis 2004 wlis
konstituciis proeqtis momzadebisas iqna gaTvaliswinebuli, xolo mogvianebiT ki lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis mier iqna ganmtkicebuli da gaZlierebuli.
lisabonis xelSekrulebis Sesabamisad, ek-is damfuZnebel dokumentebSi pirvelad iqna
gaTvaliswinebuli muxli, romelic kavSiris saqmianobaSi wevri saxelmwifoebis parlamente-
bis CarTvisa da monawileobis ZiriTad aspeqtebs gansazRvravs (ix. xelSekruleba evropis ka-
vSiris Sesaxeb, kari II. `debulebebi demokratiuli principebis Sesaxeb~, mux. 12).106 amrigad,
erovnuli parlamentebis monawileoba amieridan am integraciuli organizaciis funqcionire-
bis erT-erT zogad principad iqna aRiarebuli (ix. zemoT, komentaris 2.3 punqti).
aRniSnuli principis Sinaarsi damfuZnebeli dokumentebis sxva muxlebSi, aseve maTda-
mi TandarTul or specialur oqmSia dakonkretebuli _ kerZod, saubaria oqmebze `evropis
kavSirSi erovnuli parlamentebis rolis Sesaxeb~ da `subsidiarobisa da proporciulobis
principebis gamoyenebis Sesaxeb~.107
is ZiriTadi formebi, romelTa meSveobiTac xdeba erovnuli parlamentebis CarTvisa
da monawileobis uzrunvelyofa evropis kavSiris funqcionirebis procesSi, Semdegia:
_ monacemebisa da dokumentebis miwodeba: erovnuli parlamentebisaTvis ek-is axali
sakanonmdeblo aqtebis proeqtTa oficialuri gadacema, aseve maTi informireba sxva sakiTxe-
bis garSemo, kerZod, kavSirSi gawevrianebis Taobaze gancxadebebTan dakavSirebiT (xelSekru-
leba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 12, punqtebi `a~ da `e~);
_ zedamxedveloba, kontroli da Sefaseba: subsidiarobis principis, rogorc kavSiris
kompetenciis ganxorcielebisa da wevri saxelmwifoebis kompetenciisagan misi gamijvnis mom-
wesrigebeli erT-erTi fuZemdebluri principis, dacvasTan, aseve `Tavisuflebis, usafrTxoe-
bisa da marTlmsajulebis sivrcis~ sferoSi ek-is politikasa da RonisZiebebTan (am sfero-
Si misi specializebuli dawesebulebebis saqmianobis CaTvliT, _ iseTebis, rogorebicaa ev-
ropoli da evroiusti) mimarTebaSi (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 12, punq-
tebi `b~ da `c~).
aRniSnul sferoSi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis yvelaze ufro saintereso
siaxles erovnuli parlamentebisTvis ek-is im sakanonmdeblo aqtebis proeqtTa gadasinjvis
koleqtiuri moTxovnis uflebis miniWeba warmoadgens, romlebic, maTi azriT, subsidiarobis
princips ewinaaRmdegeba. Tu sakanonmdeblo aqtis proeqti mainc iqna miRebuli, erovnul par-
lamentebs, ukve individualuri wesiT, SeuZliaT evropis kavSiris sasamarTloSi ek-is Sesa-
bamisi samarTlebrivi aqtebis baTilobis Taobaze sarCelTa wardgenis iniciireba (ix. qvemoT,
komentaris 2.6 punqti);
_ damfuZnebeli dokumentebis gadasinjvaSi monawileoba: sarevizo xelSekrulebebis,
an maTSi Sesworebebis Semtan proeqtTa damtkicebis an maT damtkicebaze uaris Tqmis meSveo-
biT, an im gadawyvetilebebze vetos dadebis gziT, romlebsac, gadasinjvis gamartivebuli
proceduris farglebSi, damfuZnebeli dokumentebis calkeul muxlebSi SeaqvT cvlilebebi
_________________________
106 _ lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Tavdapirvel proeqtSi am muxls `erovnuli par-
lamentebis roli~ erqva, _ avt.
107 _ xsenebulma oqmebma, romlebic evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis momzadebis
msvlelobisas iqna SemuSavebuli, Secvala igive saxelwodebis mqone oqmebi, romlebic Tavis droze,
amsterdamis 1997 wlis xelSekrulebasTan erTad, iqna xelmowerili. erovnuli parlamentebis rolis
gamaZlierebeli damatebiTi debulebebi am oqmebSi uSualod lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Se-
dgenisas iqna CarTuli.
- 64 -
(xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 12, punqti `d~);
_ saparlamentTaSoriso TanamSromloba ek-is funqcionirebasTan dakavSirebul saki-
Txebze (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 12, punqti `f~). es TanamSromloba,
tradiciulad, specialuri saparlamentTaSoriso dawesebulebis farglebSi xorcieldeba,
romelic 1989 wels Seiqmna da `axal~ kavSirSic ganagrZobs arsebobas _ saubaria kavSiris
saqmeebze specializebuli organoebis konferenciis Sesaxeb (ix. oqmi `evropis kavSirSi erov-
nuli parlamentebis rolis Sesaxeb~, kari II. `saparlamentTaSoriso TanamSromloba~). xsene-
buli konferencia, romelic aseve cnobilia franguli abreviaturiT _ COSAC, evropis par-
lamentis warmomadgenelTa gverdiT, agreTve yvela wevri saxelmwifos parlamentTa im speci-
alizebuli komisiebis an sxva struqturuli erTeulebis warmomadgenlebs moicavs da aerTi-
anebs, romlebic ek-is funqcionirebis sakiTxebiT arian dakavebulni.
evropis kavSiris funqcionirebaSi erovnuli parlamentebis monawileobis zemoT gan-
xiluli formebi (meqanizmebi) saerToa misi yvela wevri saxelmwifosaTvis, rameTu isini
uSualod ek-is damfuZnebeli dokumentebidan gamomdinareoben. maT gverdiT, wevr saxelmwi-
foebs SeuZliaT, individualuri wesiT, daadginon evropul saqmeebSi TavianTi parlamentebis
CarTvis damatebiTi formebi. ek-is bevri qveynis konstitucia specialur debulebebs Seicavs
am mimarTulebiT.

2.5 evropis kavSiri da adamianis uflebebi. evropis kavSiris


moqalaqeoba. evropis kavSiris ZiriTadi
uflebebis qartia

evropis kavSiris saqmianoba Tavidanve eqskluziurad ekonomikuri integraciis saki-


Txebis gadawyvetaze iyo koncentrirebuli. Seqmnes ra TavianT zemoT politikuri xelisuf-
lebis axali sarTuli, wevr saxelmwifoebs, rogorc damfuZneblebs, ar uzrunviaT imaze,
rom am xelisuflebis matarebelnic iseve SezRudulni yofiliyvnen ZiriTadi uflebebiT,
rogorc TavianTi erovnuli xelisuflebis organoebi.
Sesabamisad, evropis gaerTianebebis farglebSi mimdinare ekonomikuri integraciis
procesSi Tavdapirvelad debulebebi adamianis uflebebis dacvis Sesaxeb ar iyo ganmtkice-
buli maT damfuZnebel dokumentebSi. aRniSnulidan gamomdinare, gaerTianebebis institutebi
TavianT moqmedebebSi, am mxriv, Tavidan aranairi sayovelTao faseulobebiT (garda im faseu-
lobebisa, romlebic ekonomikur keTildReobas ganekuTvneba) ar xelmZRvanelobdnen, aranair
pasuxismgeblobas ar atarebdnen adamianis uflebaTa darRvevebis gamo da arc aranair saga-
reo kontrols ar eqvemdebarebodnen. amgvarad, gaCnda realuri safrTxe, rodesac evropis
kavSirisaTvis uflebamosilebaTa gadacemas SeiZleboda wevri saxelmwifoebis moqalaqeebisa-
Tvis moespo maTi uflebebisa da Tavisuflebebis dacvis is garantiebi, rasac maTTvis erov-
nuli konstituciebis debulebebi uzrunvelyofdnen. es problema kidev ufro metad gamZafr-
da da aqtualuri gaxda ek-is kompetenciis gafarTovebis kvaldakval.
erTi ram cxadi iyo: imis gaTvaliswinebiT, rom evropis gaerTianebebica da evropis
kavSiric Tavidanve demokratiul Tanamegobrobas warmoadgenda, maTi saqmianobis farglebSi,
miuxedavad integraciuli procesebis ekonomikuri xasiaTisa, realizebuli unda yofiliyo
ZiriTadi demokratiuli faseulobebi, gansakuTrebiT adamianis uflebebi da Tavisuflebebi.
da, marTlac, Zalian male briuselma Tavisi midgoma Secvala da adamianis uflebebze zrunva
ek-is Sida samarTlis ganuyofel nawilad aqcia. amis gareSe mas, uTuod, gauWirdeboda ek-
is samarTlis uzenaesobaze, erovnul kanonmdeblobasTan mimarTebaSi mis upirates iuridiul
Zalaze apelireba. evropis kavSiris (metadre _ evropis gaerTianebebis) sasamarTlom, mogvia-
nebiT ki misma politikurma institutebma adamianis uflebaTa dacva ek-is fuZemdebluri
principis rangSi aiyvanes, ek-is samarTlis fundamentad aqcies da kavSiris sabaziso faseu-
lobebis rigebSi CarTes igi.

- 65 -
Sinaarsobriv WrilSi es principi gaigeboda rogorc imperativi, romelic Tavis TavSi
iTavsebs da aerTianebs adamianis uflebaTa sferoSi wevri saxelmwifoebis saerTo konstitu-
ciur tradiciebsa da adamianis uflebaTa evropuli konvenciis moTxovnebs. konstituciuri
tradiciebi da adamianis uflebaTa dacvis evropuli sistema ek-is samarTlis struqturul
blokad iqca, romelic mis ierarqiaSi umaRles adgils ikavebs. mogvianebiT briuselma adamia-
nis uflebaTa sakuTari katalogic SeiZina, ZiriTadi uflebebis qartiis saxiT, romelic,
lisabonis xelSekrulebis safuZvelze ganxorcielebuli reformis Sedegad, Tavisi iuridi-
uli ZaliT damfuZnebel dokumentebs gauTanabrda. am TvalsazrisiT, aseve Zalze mniSvnelo-
vani iyo, maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebis safuZvelze, kavSiris moqalaqeobis insti-
tutis SemoReba, ramac kidev ufro metad ganamtkica wevri saxelmwifoebis moqalaqeTa (rom-
lebic, imavdroulad, kavSiris moqalaqeebic gaxdnen) iuridiuli kavSiri evropis kavSirTan
da damatebiTi SesaZleblobebiTa da garantiebiT uzrunvelyo fizikur pirTa (kavSiris moqa-
laqeTa) samarTlebrivi mdgomareoba ek-is samarTalSi.
amgvarad, imisaTvis, rom evropis kavSirTan mimarTebaSi adamianis uflebebis Tema, met-
naklebi doziT, srulyofilad iqnas gaSlili da warmodgenili, masTan dakavSirebuli ramde-
nime mniSvnelovani sakiTxi ufro dawvrilebiT unda ganvixiloT, kerZod: ek-is samarTalSi
adamianis uflebaTa dacvis principis danergvis istoria (ek-is institutebis praqtika ada-
mianis uflebaTa dacvisa da uzrunvelyofis sferoSi), kavSiris moqalaqeobis institutis
SemoReba da misi praqtikuli mniSvneloba, ek-is ZiriTadi uflebebis qartia da adamianis
uflebaTa evropul konvenciasTan misi Tanafardobis sakiTxi.

2.5.1 adamianis uflebaTa dacvis principis danergva


evropis kavSiris samarTalSi
Tanamedrove periodSi adamianis uflebaTa dacvis principis fuZemdebluri xasiaTi ev-
ropis kavSiris samarTlisa da yvela misi institutis, organosa da dawesebulebis funqcio-
nirebisTvis naTladaa dafiqsirebuli evropis kavSiris sadamfuZneblo dokumentebSi. swored
am principis Sesabamisad unda iqnas agebuli maTi urTierTobebi ek-is moqalaqeebTan da misi
iurisdiqciis qveS myof pirebTan, agreTve wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromloba.
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-2 muxli (misi dRes moqmedi redaqcia)
adgens: `kavSiri dafuZnebulia adamianis Rirsebis pativiscemis, Tavisuflebis, demokratiis,
Tanasworobis, kanonis uzenaesobisa da adamianis, maT Soris umciresobebs mikuTvnebul pirTa
uflebebis dacvis faseulobebze~. eseni, rogorc wesi, pirveli rigis faseulobebia, romle-
bic, faqtiurad, sabaziso Rirebulebebs warmoadgens ek-isa da wevri saxelmwifoebisaTvis.
uSualod kavSiris SigniT da gare samyarosTan urTierTobebSi evropis kavSiri, upirveles
yovlisa, swored maT dacvas iTxovs daJinebiT. magram marto am faseulobebiT rodi amoiwu-
reba is zogadi maxasiaTeblebi, rac wevr saxelmwifoebSi Camoyalibebuli sazogadoebisTvisaa
niSandoblivi. igive me-2 muxlis meore winadadebidan gamomdinare, maT warmoadgens agreTve
pluralizmi, diskriminaciis dauSvebloba, tolerantoba, samarTlianoba da qalisa da mamaka-
cis Tanasworoba. am or sias Soris gansxvaveba imaSi mdgomareobs, rom mxolod sabaziso fa-
seulobebis darRveva SeiZleba gaxdes safuZveli sanqciaTa gamoyenebisTvis. adamianis ufleba-
Ta pativiscemis Sesaxeb debulebis samarTlebrivi Sinaarsi gacxadebulia ek-is Sesaxeb xel-
Sekrulebis me-6 muxlSi. masSi, kerZod, dafiqsirebulia: `kavSiri aRiarebs im uflebebs, Ta-
visuflebebsa da principebs, romlebic Camoyalibebulia 2007 wlis 12 dekembers strasburg-
Si adaptirebul evropis kavSiris 2000 wlis 7 dekembris ZiriTadi uflebebis qartiaSi; Zi-
riTadi uflebebis qartiasa da xelSekrulebebs Tanabari iuridiuli Zala gaaCniaT~ (mux.
6.1). garda amisa, sagangebodaa xazgasmuli is garemoebac, rom `ZiriTadi uflebebi, rogorc
zogadi principebi, kavSiris samarTlis Semadgenel nawils warmoadgens im saxiT, rogorc
isini garantirebulia evropis konvenciiT adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis
dacvis Sesaxeb da rogorc isini gamomdinareobs wevri saxelmwifoebis saerTo konstituciu-
ri tradiciebidan~ (mux. 6.3).

- 66 -
evropis kavSiris mzaobas, _ daicvas da ganamtkicos adamianis uflebebi, _ zurgs
umagrebs kontrolis politikuri meqanizmi da im wevri saxelmwifos winaaRmdeg sanqciebis
SemoRebis (Sefardebis) SesaZlebloba, romelmac Tavisi qmedebebiT eWvqveS daayena am inte-
graciuli gaerTianebis fuZemdebluri faseulobebi.
ek-is Sesaxeb xelSekrulebis me-7 muxlis Tanaxmad, ek-is sabWos, romelic saxelmwi-
foebis an mTavrobaTa meTaurebis SemadgenlobiT ikribeba, wevri saxelmwifos mxridan adamia-
nis Rirsebis pativiscemis, Tavisuflebis, demokratiis, Tanasworobis, kanonis uzenaesobisa
da adamianis uflebebis dacvis principTa `seriozuli da uwyveti darRvevis~ konstataciis
SemTxvevaSi SeuZlia droebiT SeaCeros aseTi saxelmwifos mimarT xelSekrulebebis gamoye-
nebidan gamomdinare calkeuli uflebebis ganxorcieleba. gadawyvetileba darRvevis ar-
sebobis Sesaxeb erTxmad miiReba. rogorc wesi, im saxelmwifos xmis gaTvaliswineba, romlis
mimarTac ganxilva warmoebs, ar xdeba. gadawyvetilebis iniciireba SeuZliaT wevri saxelmwi-
foebis erT mesameds, an evropis komisias; amasTan, aucilebelia evropis parlamentis Tan-
mxvedri dadebiTi daskvna. magram gadawyvetilebis miRebamde xdeba im saxelmwifos mTavrobis
mosazrebis mosmena, romelsac darRvevaSi deben brals.
darRvevis konstataciis kvaldakval sanqciis dadgenis Sesaxeb gadawyvetilebis misa-
Rebad amjerad mxolod kvalificiuri umravlesobaa saWiro. SesaZlo sanqciebis xasiaTi da
moculoba miTiTebuli ar aris. xazgasmulia mxolod fizikuri da iuridiuli pirebis uf-
lebebsa da valdebulebebze maTi SesaZlo zegavlenis Sedegebis gaTvaliswinebis aucileblo-
ba. xelSekrulebaSi konkretulad miTiTebulia mxolod ek-is sabWoSi im wevri saxelmwifos
mTavrobis warmomadgenlis xmis uflebis (kenWisyraSi monawileobis uflebis) SeCereba, ro-
melmac darRveva dauSva. paralelurad, iqve aris mocemuli daTqmac, rom sanqciebi zegavle-
nas ar axdens aRniSnuli saxelmwifos mier im movaleobebis Sesrulebis `iuridiul valde-
bulebaze~, romlebic mas xelSekrulebebis Tanaxmad ekisreba.
sagangebod unda gaesvas xazi im garemoebas, rom es meqanizmi (nicis 2001 wlis xel-
Sekrulebis Semdeg) damatebulia adreuli gafrTxilebis Taviseburi sistemiT. ek-is Sesaxeb
xelSekrulebis me-7 muxlis pirveli paragrafi iTvaliswinebs ek-is sabWos mxridan preven-
ciuli xasiaTis aqciebis SesaZleblobas, romlebic mimarTulia imaze, rom aRkveTili iqnas
movlenaTa negatiuri ganviTareba ek-is regionis nebismier qveyanaSi. arsi amisa is aris, rom
kavSiri moqmedebas iwyebs ukve krizisis adreul stadiaze, maSin, rodesac darRvevis riskebi
jer kidev momwifebis stadiaSia. sabWos SeuZlia daadginos wevri saxelmwifos mxridan ada-
mianis Rirsebis pativiscemis, Tavisuflebis, demokratiis, Tanasworobis, kanonis uzenaesobisa
da adamianis uflebebis dacvis principTa `seriozuli darRvevis gamokveTili safrTxis ar-
seboba~ da Sesabamisi rekomendaciebi gaugzavnos mas. aRniSnuli gadawyvetileba miiReba xmaTa
4/5-is kvalificiuri umravlesobiT. proceduris dasawyebad aucilebelia wevri saxelmwifo-
ebis erTi mesamedis, evropis parlamentis an evropis komisiis dasabuTebuli winadadeba da
evropis parlamentis Tanmxvedri dadebiTi daskvna. `seriozuli darRvevis gamokveTili safr-
Txis arsebobis~ dadgenamde sabWom, aucilebeli wesiT, unda moisminos im saxelmwifos azri,
romelic miTiTebul sirTuleebs waawyda. msgavsi konstataciis momentidan saxelmwifo, ro-
melSic gamokveTili safrTxe Seeqmna ek-is faseulobebs, sabWos mxridan regularuli moni-
toringis obieqti xdeba (ix. xelSekruleba ek-is Sesaxeb, mux. 7.1).
bolo dros evropis kavSiri sul ufro mzard yuradRebas uTmobs adamianis ufle-
bebs. aqtiurad ganixileba ek-is sasamarTloSi evrokavSiris moqalaqeebis, nebismieri fiziku-
ri da iuridiuli piris xelmisawvdomobis gamartivebis variantebi im individualuri da
yvela sxva uflebis dacvis mizniT, romlebsac maT evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis
qartia, damfuZnebeli dokumentebi da ek-is mimdinare kanonmdebloba aniWebT.
mocemul sferoSi ek-is aqtiurobis zrda rigi urTierTdakavSirebuli mizezebiT aix-
sneba. es obieqtur da savsebiT bunebriv process warmoadgens ek-is integraciisa da samarT-
lebrivi konsolidaciis gaRrmavebis etapze, rac misi sam `sayrdenad~ dayofis gauqmebaSi
gamoixateba. amasTan, evrokavSirs mocemul etapze radikaluri nabijebis gadadgma imitomac
mouwia, raTa Tavisi samarTlebrivi sivrcis mTlianobis mimarT ar daeSva gafarTovebis Sesa-
Zlo negatiuri Sedegebi, ganemtkicebina Tavis rigebSi miRebis kopenhagenis kriteriumebi ade-

- 67 -
kvaturi Sida samarTlebrivi ganviTarebiT, Tavidan aecilebina adamianis uflebaTa dacvis
sferoSi moTxovnaTa zRvaris Semcireba. garda amisa, Tavi iCina ek-is qveynebis politikuri
klasis miswrafebamac, ufro meti legitimuroba mieniWebinaT evropis mSeneblobisTvis, mosa-
xleobis farTo fenebi miemxroT mis mxardasaWerad, ubralo, rigiTi adamianisaTvis gasagebi
da mimzidveli gaexadaT evropis kavSiri. da bolos, qartiis miReba da, lisabonis 2007
wlis xelSekrulebis safuZvelze ganxorcielebuli ek-is reformis Sedegad, misTvis iuri-
diulad savaldebulo Zalis miniWeba erTgvar reaqcias warmoadgenda evrokavSiris samarTal-
Si adamianis uflebaTa dacvis Sesaxeb pozitiuri normebis garkveuli deficitis mimarT.
Tavidan evropis gaerTianebebi Seqmnili iqna rogorc wminda ekonomikuri, an speciali-
zebuli warmonaqmnebi. maT daniSnulebas xedavdnen saxelmwifoebs Soris daaxlovebisa da,
teqnikuri meTodebiT, integraciis gziT, erovnebaTSorisi SuRlis daZlevis uzrunvelyofaSi.
is, rom gaerTianebebi SeiZleboda SeWriliyvnen saqmianobis sferoSi, romelic adamianis uf-
lebebs ukavSirdeba, _ ar igulisxmeboda. amasTan, damfuZnebeli saxelmwifoebi im periodis-
Tvis Zalze frTxilad ekidebodnen adamianis uflebaTa sistemis mTlianobisa da ekonomikuri
da socialuri uflebebis CarTvis ideas iseTi sakiTxebis rigebSi, romlebic sasamarTlo da-
cviT sargebloben. amitomac damfuZnebel dokumentebSi adamianis ulebebis miTiTebaze Segne-
bulad iqna uari naTqvami.
rogorc Cans, adamianis uflebaTa saerTaSoriso institutebis Seqmnisa da saxelSe-
krulebo ganmtkicebis globalurma procesma evropis gaerTianebebis formirebaze, praqtiku-
lad, aranairi zegavlena ar iqonia sxva mizezis gamoc. regionalur doneze es problematika
mTlianad evropis sabWos gamgeblobaSi aRmoCnda. mis mier SemuSavebul konvencias adamianis
uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb, Tavisi qmediTobisa da instituciu-
ri uzrunvelyofis mixedviT, tol-swori ar gaaCnda. situacia am mimarTebiT arc axla Secv-
lila. xolo dasavleTevropuli qveynebis liderebi da istebliSmenti, saerTaSoriso struq-
turebis Seqmnisas, mudam gamodiodnen paralelizmis, konkurenciisa da arasaWiro dublire-
bis winaaRmdeg. evropis sabWo da evropis kavSiri mSvenivrad avsebdnen erTmaneTs. mravali
wlis ganmavlobaSi es savsebiT sakmarisi iyo.108
da mainc, ek-is samarTali, rogorc gamaerTianebeli regulaciuri sistema, ar SeiZle-
boda ganze darCeniliyo wevri saxelmwifoebis erovnuli samarTlis ganviTarebis magistra-
luri mimarTulebidan. integracia ki, romelic ar iTvaliswinebda im mniSvnelobas, rasac
adamianis uflebebs aniWeben erovnuli konstituciebi, parlamentebi da samarTalSemfardebe-
li organoebi, SeiZleboda saziano aRmoCeniliyo. pirvelad es evropis gaerTianebebis (amJa-
mad _ kavSiris) sasamarTlom igrZno. man sworad Seafasa, rom ek-is kompetencia farTovde-
ba, sakanonmdeblo saqmianobis moculoba izrdeba. pirovnebis interesebi aparatis winaSe, ra-
dac evropis kavSiri iqca, imave zomiT unda iyos daculi, ra zomiTac igi erovnul saxel-
mwifosTan da Cinovnikebis mTel armiasTan Tavis urTierTobebSia daculi. sxvagvarad evropis
kavSiris samarTlis legitimuroba eWvis qveS dadgeba. sul ufro da ufro rTuli iqneba
ek-is samarTlis uzenaesobis, upiratesi iuridiuli Zalisa da pirdapiri moqmedebis damtki-
ceba, mtkiceba imisa, rom erovnul konstituciebTan koliziis SemTxvevaSi mainc ek-is samar-
Tlis norma unda iqnas gamoyenebuli, maSinac ki, rodesac igi aranair kontrols ar eqvemde-
bareba, adamianis uflebebis dacvisa da uzrunvelyofis moTxovnebTan Sesabamisobis kuTxiT.
ukve XX saukunis 60-iani wlebis bolosaTvis ek-is sasamarTlo cvlis Tavis Tavda-
pirvel, ufro metad nihilisturi damokidebulebis praqtikas adamianis uflebebTan dakavSi-
rebiT. im drois praqtika sakmaod naTlad da TvalsaCinod SeiZleba iqnas warmodgenili
storkisa109 da gaitlingis saqmeebze110 miRebuli gadawyvetilebebiT, romlebSic sasamarTlom
uari Tqva, mxedvelobaSi mieRo argumentebi imis Taobaze, rom eqfg-is umaRlesi organos
samarTlebrivi aqtebi pativs unda scemdes gfr-is ZiriTadi kanonis (konstituciis) debule-
_________________________
108 _ ix. Европейское право. Право Европейского Союза и правовое обеспечения защиты прав че-
ловека: Учебник для вузов (под ред. Л. М. Энтина), M., 2007, с. 325.
109 – ix. Case 1/58, Stork v. High Authority, [1959] ECR 17
110 – ix. Case 36-8, 40/59, Geitling v. High Authority, [1960] ECR 423

- 68 -
bebs.
Stauderis saqmeze111 miRebul gadawyvetilebaSi, socialuri uzrunvelyofis sistemis
mier kerZo cxovrebis uflebis darRvevis Sesaxeb sakiTxis ganxilvisas, sasamarTlom gana-
cxada, rom daicavs `adamianis ZiriTad uflebebs, rogorc isini gamomdinareobs gaerTianebis
samarTlis zogadi principebidan~.
adamianis uflebebis dacva sasamarTlos mier damajerebladaa dayenebuli evropis kav-
Siris samarTlis zogad principTa rigebSi, romlebsac unda Seesabamebodes mTeli meoradi
kanonmdebloba da ek-is institutebisa da organoebis qmedebebi. nabij-nabij igi sul ufro
tevad (farTo) interpretacias aZlevs adamianis uflebebis dacvis princips ek-is samarTlis
mixedviT. kerZod, igi azustebs, rom es principi gamomdinareobs wevri saxelmwifoebis kon-
stituciuri tradiciebidan. noldis 1974 wlisa112 da rutilis 1975 wlis saqmeebze113 miRe-
buli gadawyvetilebebidan moyolebuli, misi Sinaarsis gasarkvevad sasamarTlo sul ufro
xSirad eyrdnoba evropis konvencias adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dac-
vis Sesaxeb.
droTa ganmavlobaSi sasamarTlos praqtikaSi sul ufro gavrcelebuli xdeba miTiTe-
bebi adamianis uflebaTa evropul konvenciaze. arcTu mciredi doziT, sasamarTlos mier ada-
mianis uflebaTa dacvis principis sul ufro farTod gamoyenebas xeli Seuwyo 1970-ian
wlebSi massa da gfr-is federalur sakonstitucio sasamarTlos Soris warmoSobilma dapi-
rispirebam. ek-is sasamarTlo amtkicebda, rom federaluri sakonstitucio sasamarTlo ara-
nairi garemoebebisas araa uflebamosili, imsjelos ek-is samarTlebrivi aqtebis baTilobis
Sesaxeb, Tundac Tvlides, rom isini ewinaaRmdegeba gfr-is sakonstitucio samarTals, ker-
Zod, debulebebs, romlebic adamianis ZiriTadi uflebebis pativiscemas ganamtkiceben (uzrun-
velyofen). Tavis mxriv, federaluri sakonstitucio sasamarTlo damorCilebas Tanxmdeboda
mxolod rigi pirobebis dacvis SemTxvevaSi, romelTa Soris adamianis uflebebis konkretu-
li kodificirebuli CamonaTvalis efeqtiani dacvac figurirebda. napovn gamosavals ek-is
samarTlis Temaze arsebul specialur literaturaSi, upirveles yovlisa, solanJis I da II
saqmeebs ukavSireben,114 romlebic TvalnaTliv asaxaven problemisadmi evropis kavSiris sasa-
marTlosa da umaRlesi erovnuli sasamarTloebis midgomis evolucias.
sasamarTlos praqtikam gza gauxsna adamianis uflebebis pativiscemisadmi evropis kav-
Siris mimxrobis (erTgulebis) ganmtkicebas mis politikur dokumentebsa da pirvelad kanon-
mdeblobaSi.
1986 wels adamianis uflebaTa dacva moxseniebulia erTiani evropuli aqtis preambu-
laSi.
1989 wels ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebebis deklaraciiT gamovida evropis
parlamenti. deklaracia Sedgeboda 25 muxlisagan. masSi evroparlamentma gamoacxada samoqa-
laqo-politikuri da socialur-ekonomikuri uflebebis farTo krebuli. sarekomendacio xa-
siaTis am dokumentSi mocemuli iyo aseve uflebaTa garantiebi da demokratiisa (mux. 17) da
pirovnebis samarTlebrivi mdgomareobis mniSvnelovani principebi.
SemdgomSi evropis parlamenti sul ufro aqtiur pozicias ikavebs adamianis uflebe-
bis sakiTxTan dakavSirebiT. igi SeimuSavebs mniSvnelovani raodenobis dokumentebs. mis wiaR-
Si ibadeba mravali iniciativa. raRac doziT SeiZleba iTqvas, rom ek-is ZiriTadi uflebebis
qartiis SemuSaveba parlamentarebis xeliT moxda. swored isini moiTxovdnen daJinebiT evro-
pis kavSiris momavlis Sesaxeb konventis forsirebul mowvevas, romelsac ek-is konstitu-
ciis proeqtis SemuSavebaze unda emuSava; es ukanaskneli ki mniSvnelovan ganyofilebas Sei-
cavda adamianis uflebebis Sesaxeb.
imave 1989 wels evrokavSiris qveynebma miiRes gaerTianebis qartia mSromelTa ZiriTa-
di socialuri uflebebis Sesaxeb. mas xeli yvela maSindelma wevrma saxelmwifom moawera,
_________________________
111 _ ix. Case 29/69, Stauder v. Ulm [1969] ECR 4119
112 _ ix. Case 4/73, Nold v. Commission, [1974] ECR 491
113 _ ix. Case 36/75, Rutili v. Minister for the Interior, [1975] ECR 1219
114 _ ix. Solange I [1974] 2 CMLR 540 and Solange II [1987] 3 CMLR 225 (Case C–69/85, Wünsche
Handelsgesellschaft GmbH & Co. v. Germany [1986] ECR 947).
- 69 -
garda didi britaneTisa. qartias sarekomendacio, an, ufro zustad rom vTqvaT, programuli
xasiaTi gaaCnia. masSi aRiarebulia dasaqmebisa da Sromis anazRaurebis, cxovrebisa da Sromis
pirobebis gaumjobesebis, socialuri dacvisa da mSromelTa rigi sxva socialur-ekonomikuri
uflebebi. misi ZiriTadi nawili 30 punqts moicavs.
orive dokuments didi politikuri mniSvneloba hqonda. mogvianebiT isini gamoyenebu-
li iqna ek-is ZiriTadi uflebebis qartiis Sedgenisas, rogorc avtoritetuli wyaroebi.
Tumca kavSiris institutebsa da organoebs isini iuridiulad ar avaldebulebdnen.
miT ufro wonadi iyo adamianis ZiriTadi uflebebis koncefciis CarTva maastrixtis
1992 wlis xelSekrulebis teqstSi. odnav mogvianebiT amsterdamis 1997 wlis xelSekrule-
bam adamianis uflebebi im fuZemdebluri principebis rangSi aiyvana, romlebsac evropis kav-
Siri efuZneba da romelTa dacvac kavSiris wevrobis aucilebel pirobas warmoadgens. para-
lelurad, igi iTvaliswinebda aseve ZiriTadi uflebebis uzrunvelyofis meqanizms, adgenda
iurisdiqciul kontrols maT dacvaze da, mTlianobaSi, arsebiTad afarTovebda evropis sasa-
marTlos sagnobriv kompetencias.
da bolos, gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsia kidev erTi sagulisxmo garemoeba: 1992
wels evropis kavSiris dafuZnebas erT-erT umniSvnelovanes Sedegad kavSiris moqalaqeobis
oficialuri SemoReba mohyva. faqtiurad, maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebam, dokumen-
turi wesiT, pirvelad daafiqsira samarTlebrivi kavSiri evropis kavSirsa da mis moqalaqe-
ebs Soris, rac kidev erTxel, damatebiT usvams xazs ek-is Sesaxeb xelSekrulebis priori-
tetul rolsa da mniSvnelobas kavSiris samarTlebriv sistemaSi.

2.5.2 evropis kavSiris moqalaqeoba


miuxedavad Tavisi saerTaSorisosamarTlebrivi warmomavlobisa,115 evropis kavSiris
iuridiul statussa da praqtikul saqmianobaSi Tavidanve arsebobda saxelmwifosmagvari (fe-
deraciuli) niSnebi, romelTa roli droTa ganmavlobaSi izrdeba (ix. zemoT, komentaris ka-
ri 1).
erT-erT aseT niSans, udavod, kavSiris moqalaqeoba warmoadgens, romelic iuridiu-
lad maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebiT iqna gaformebuli da realobad am xelSekru-
lebis ZalaSi Sesvlis dRidan (1993 wlis 1 noemberi) iqca. am droidan moyolebuli kavSi-
ris moqalaqis statusi avtomaturad iqna gavrcelebuli yvela misi wevri saxelmwifos mo-
qalaqeebze. TviTon `sakavSiro~, an, rogorc mas xSirad uwodeben, `evropis~ moqalaqeoba, Zi-
riTadad, misi mflobelisaTvis damatebiTi uflebebis miniWebaSi gamoixateba, rac, mTliano-
baSi, evropis kavSirTan misi uSualo iuridiuli kavSiridan gamomdinareobs. kerZod, es uf-
lebebia:
_ kavSiris mTel teritoriaze gadaadgilebisa da cxovrebis Tavisufleba;
_ ufleba imisa, rom xma misces da kandidatis rangSi miiRos monawileoba evropis
parlamentisa da municipaluri organoebis arCevnebSi nebismier im wevr saxelmwifoSi, sadac
isini cxovroben;
_ mesame qveynebSi, e.i. kavSiris farglebs gareT nebismieri wevri saxelmwifos dip-
lomatiuri da sakonsulo warmomadgenlobebis mxridan dacvis ufleba (im pirobiT, Tuki
konkretul mesame qveyanaSi saxelmwifos, romlis moqalaqecaa es piri, Tavisi warmomadgen-
loba ar gaaCnia);
_ evropis parlamentisTvis peticiiT mimarTvis ufleba;
_ evropis ombudsmenisTvis saCivris wardgenis ufleba ek-is institutebis, organoe-
bisa da sxva dawesebulebebis saqmianobaSi mmarTvelobiTi wesebis darRvevis SemTxvevaSi;
_ ek-is institutebisa da sakonsultacio organoebisaTvis mimarTvebis kavSiris ne-
bismier oficialur enaze wardgenisa da pasuxis imave enaze miRebis ufleba;
_________________________
115 _ ek-is damfuZnebeli dokumentebi (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb da xelSekru-
leba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb, romlebic, erTad aRebulni, oficialurad, `xelSekru-
lebebad~ iwodebian) wevr saxelmwifoebs Soris dadebuli saerTaSoriso xelSekrulebebis formiTaa
miRebuli da am dokumentebSi cvlilebebis Setana, rogorc wesi, maTi saerTo TanxmobiT xdeba.
- 70 -
_ ek-is institutebis, organoebisa da sxva dawesebulebebis dokumentebisadmi xelmi-
sawvdomobis ufleba.116
kavSiris moqalaqis samarTlebrivi statusis fuZemdeblur princips warmoadgens ero-
vnuli moqalaqeobis niSniT diskriminaciis dauSveblobis principi. es principi, pirvel rig-
Si, mimarTulia wevr saxelmwifoebze da avaldebulebs maT, rom evropis kavSiris samarTlis
moqmedebis qveS myof sferoebSi uzrunvelyon ek-is sxva qveynebis moqalaqeebi, rogorc mini-
mum, im moculobis uflebebiTa da movaleobebiT, rogorsac isini TavianT moqalaqeebs aniWe-
ben.117
zemoaRniSnuli debulebebi mocemuli iyo ukve damfuZnebeli dokumentebis winandel
redaqciebSi, amasTan, erovnuli moqalaqeobis niSnis mixedviT diskriminaciis dauSveblobis
principi maTSi ganmtkicebuli iyo jer kidev 1957 wlidan (gaTvaliswinebuli iyo romis
xelSekrulebis Tavdapirvel teqstSi). amsterdamis 1997 wlis xelSekrulebis Sesworebebis
wyalobiT, evropis kavSiris institutebma miiRes agreTve sxva niSnebis mixedviT (eTnikuri
warmomavlobis, asakis, qonebrivi mdgomareobis da sxva niSnebiT) diskriminaciasTan brZolis
Taobaze Sesabamisi kanonmdeblobisa da wamaxalisebeli zomebis dadgenis uflebamosileba.
lisabonis 2007 wlis xelSekruleba sruli moculobiT inarCunebs da ganamtkicebs
zemoaRniSnul debulebebs. `axal~ evropis kavSirSi maT pirvelwyaros warmoadgens evropis
kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meore nawili, romelsac, Sesabamisad, `dis-
kriminaciis dauSvebloba da kavSiris moqalaqeoba~ hqvia.
adre moqmedi wesebis garda, aq damatebiT ganmtkiceba hpova agreTve normebma kavSiris
moqalaqeTa axali koleqtiuri uflebis _ `samoqalaqo iniciativis~ realizaciis Sesaxeb; _
saubaria kavSiris aranakleb 1 milioni moqalaqis (romlebic gansazRvruli raodenobis ek-is
wevri saxelmwifoebis erovnul moqalaqeebs unda warmoadgendnen) mxridan evropis komisiisa-
dmi mimarTul winadadebaze, momzadebuli iqnas kanonproeqti, ek-is doneze axali samarTle-
brivi aqtebis miRebis mizniT. aseT SemTxvevaSi evropis komisia valdebulia ganixilos es
gancxadeba. faqtiurad, lisabonis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli siaxle saSualebas aZ-
levs ek-is moqalaqeebs, iyvnen sakanonmdeblo procesis iniciatorebi, anu pirdapir wamoaye-
non sakanonmdeblo aqtis proeqtebi da uSualod Camoayalibon evrokavSiris sakanonmdeblo
dRis wesrigi.
samoqalaqo iniciativis institutis SemoRebam Secvala ek-is moqalaqeTa mdgomareoba,
Tumca ki dReisaTvis SesaZloa es ar iyos maincadamainc didad sagrZnobi. samoqalaqo inicia-
tivam pirvelad evropis istoriaSi moqalaqeebs mianiWa evropis politikis ganxilvis pro-
cesSi monawileobis realuri SesaZlebloba. moqalaqeebs mxoloddamxolod urTierTkoor-
dinireba da milioni Tanamoazris Sekreba esaWiroebaT imisaTvis, rom maTi azri mosmenili
iqnas. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom Zalian bevri parlamentari arcTu ise maRali azrisani
arian samoqalaqo iniciativis institutis Taobaze, rameTu Tvlian, rom pirdapiri demokra-
tia ufro metad (da ukeT) referendumebis meSveobiT gamoixateba. ra Tqma unda, aseT mosa-
zrebas gaaCnia arsebobis ufleba, miT umetes im fonze, rom evropis komisias, faqtiurad, ar
_________________________
116 _ peticiiT mimarTvis ufleba, evropis ombudsmenisTvis saCivris wardgenis ufleba da do-
kumentebisadmi xelmisawvdomobis ufleba gaaCniaT aseve evropis kavSirSi mcxovreb sxva fizikur pi-
rebsac da im iuridiul pirebs, romlebsac TavianTi oficialuri adgilsamyofeli (iuridiuli misama-
rTi) kavSiris teritoriaze gaaCniaT.
117 _ `Zvel~ evropis kavSirSi sakmaod intensiuri sasamarTlo praqtika Camoyalibda, romelic
am principis sxvadasxva situaciaSi axsna-ganmartebasa da gamoyenebas uzrunvelyofs. kerZod, evropis
gaerTianebebis sasamarTlo da mis daqvemdebarebaSi myofi tribunalebi erTmaneTisagan mijnavdnen pir-
dapir da arapirdapir diskriminacias. es ukanaskneli, garkveuli pirobebis arsebobisas, SeiZleba dasa-
Svebad iqnas miCneuli (magaliTad, saxelmwifo enis codnis moTxovnis daweseba, rac garkveul upira-
tesobas aniWebs Sesabamisi qveynis moqalaqeebs). diskriminaciis dauSveblobis principidan calkeuli
gamonaklisebi ganmtkicebulia damfuZnebeli dokumentebis sxvadasxva muxlebSi, magaliTad, wevri sa-
xelmwifoebisTvis miniWebuli ufleba, TavianT sajaro administraciaSi samsaxurisTvis ar dauSvan uc-
xoelebi (maT Soris ek-is sxva qveynebis moqalaqeebi), im pirobiT, Tu Sesabamisi Tanamdebobebi realu-
ri saxelisuflebo uflebamosilebebis miniWebas gulisxmobs.

- 71 -
awevs sakanonmdeblo aqtSi xalxis nebis asaxvis (ganivTebis) aucileblobis tvirTi.
meore mxriv, samoqalaqo iniciativa gzas uxsnis moqalaqeTa Soris transsasazRvro
TanamSromlobis process. eWvsgareSea, rom evropuli masmediis saSualebebi gamoaqveyneben
statiebsa da reportaJebs samoqalaqo iniciativebis Sesaxeb, Tundac imitom, rom aseTi in-
formacia ufro axlos dgas da ufro gasagebia mkiTxvelisaTvis, vidre ek-is institutebis
mier miRebuli normatiuli samarTlebrivi aqtebis proeqtebi, romelTa Sinaarsic Cveulebri-
vi obivatelisaTvis rTuli aRsaqmelia.
samoqalaqo iniciativis uflebis realizaciis procedura lisabonis xelSekrulebis
debulebebSi ganmtkicebuli ar aris, rameTu igi mxolod cvlilebebis Setanis formas war-
moadgens damfuZnebel dokumentebSi _ xelSekrulebaSi ek-is Sesaxeb da xelSekrulebaSi ek-
is funqcionirebis Sesaxeb. swored amitomac evropis kavSirSi espaneTis Tavmjdomareobas mo-
uwia konsultaciebis warmoeba samoqalaqo iniciativis sakiTxTan dakavSirebiT. evropis komi-
siam moamzada rigi teqnikuri winadadebebi samoqalaqo iniciativis ganxorcielebasTan mimar-
TebaSi. komisiis erT-erTi winadadeba iyo piroba imis Sesaxeb, rom samoqalaqo iniciativis
realizaciaSi monawileoba unda miiRos ek-is yvela wevri saxelmwifos 1/3-ma. es niSnavs,
rom gancxadebas xeli unda moaweron minimum aTi (dReis mdgomareobiT) wevri saxelmwifos
moqalaqeebma. TiToeuli wevri saxelmwifodan xelmoweraTa raodenoba damokidebulia mosax-
leobis raodenobaze; Sesabamisad, patara wevr saxelmwifoebSi ufro naklebi raodenobis
xelmowerebia saWiro, maSin, rodesac did wevr saxelmwifoebSi xelmoweraTa raodenoba mo-
saxleobis saerTo raodenobis daaxloebiT 0,2 %-s unda Seadgendes.
samoqalaqo iniciativis uflebis realizaciis procesis iniciireba SeuZliaT rogorc
moqalaqeebs, ise organizaciebsac. gancxadeba daregistrirebuli unda iqnas evropis komisia-
Si; paralelurad, moqmedebs angariSis gamoqveynebis piroba, romelSic mocemuli iqneba in-
formacia dafinansebis, aseve imis Sesaxeb, Tu vin uWers mxars am iniciativas. registraciis
Semdeg organizatorebs erTi weli aqvT xelmowerebis Sesagroveblad; xelmowerebis Segro-
veba SesaZlebelia rogorc pirdapir, ise internetis meSveobiTac.
es pirobebi samoqalaqo iniciativas gavlenis mosaxerxebel (xelsayrel) instrumen-
tad aqcevs moqalaqeTa didi jgufebis xelSi, magaliTad, iseTis, rogoricaa profkavSirebis
evropuli konfederacia, romelic 60 mln. monawiles aerTianebs.
mocemul etapze evropuli samoqalaqo iniciativa Tavisebur erTgvar eqsperiments
warmoadgens. saqme isaa, rom evropis kavSirSi moqmedebs demokratia xalxis (`demosis~) ga-
reSe. Tumca amieridan evropeli xalxi iwyebs Tavis arsebobas demokratiis elementis rangSi
da damatebiT mxardaWeras iRebs samoqalaqo iniciativis uflebis realizaciis msvlelobisas.
dReisaTvis ar arsebobs samoqalaqo iniciativis uflebis realizaciis naTeli proce-
durebi, iseve, rogorc ar arsebobs sakuTari uflebebis dacvis saSualebebi evropis komisi-
is mier moqalaqeTa gancxadebis ganxilvaze uaris Tqmis SemTxvevaSi. es ki imas mowmobs, rom
evropul demokratias samoqalaqo warmomadgenlobis sferoSi jer kidev mniSvnelovan Zalis-
xmevaTa gaweva mouwevs ganviTarebis saTanado donisTvis misaRwevad.118

2.5.3 evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia


rogorc aRvniSneT, evropis kavSiris sadamfuZneblo dokumentebi, romlebic misTvis
`konstituciis~ rols TamaSoben (Tavis droze ase iyo evropis gaerTianebebis fuZemdebeli
_________________________
118 _ miuxedavad amisa, samoqalaqo iniciativis uflebis realizaciis precedenti ukve arse-
bobs: genetikurad modificirebuli organizmebisagan (gmo) Tavisufali evropis Sesaxeb peticiis rea-
lizaciis programa, romelic sursaTis uvneblobis ufro efeqtiani reJimis danergvamde evropis kav-
SirSi yvela saxis gmo-ze moratoriumis SemoRebis moTxovnas iTvaliswinebda, 2010 wlis martSi iq-
na dawyebuli. `grinpisis~ (Greenpeace) egidiT, ek-is TiToeuli wevri saxelmwifodan, saboloo jam-
Si, erT milionze meti xelmowera iqna Segrovebuli. Sedegad, xelmowerili peticia evropis komisiis
Tavmjdomares Joze manuel barozos gadaeca (ix. Арабей Елизавета - Правовое регулирование инсти-
тута гражданской инициативы, [eleqtronuli resursi] // wvdomis reJimi: <http://eulaw.ru/content/-
grazhdane-es-vpervye-ispolzovali-svoe-pravo-na-grazhdanskuyu-iniciativu>, wvdomis TariRi: 11.04.2012).

- 72 -
xelSekrulebebis SemTxvevaSic), erovnuli konstituciebisagan gansxvavebiT, ar Seicavs Ziri-
Tadi uflebebis `katalogs~ (garda gasuli saukunis 90-ian wlebSi CarTuli zogierTi de-
bulebisa).
Tumca is faqti, rom adamianisa da moqalaqis sxva ZiriTadi uflebebi (sicocxlis,
piradi xelSeuxeblobis, sakuTrebis ufleba, azris, sityvisa da mrwamsis Tavisufleba, so-
cialuri uzunvelyofis ufleba da a.S.) kavSiris damfuZnebeli dokumentebis teqstebSi pir-
dapir dafiqsirebuli ar aris, srulebiTac ar niSnavs imas, rom isini ek-is samarTlebriv
sistemaSi ar arsebobs da rom es uflebebi, mTlianobaSi, savaldebulo araa kavSiris insti-
tutebis, organoebisa da sxva dawesebulebebisaTvis.
jer kidev 1969 wels evropis gaerTianebebis (amJamad _ evropis kavSiris) sasamarT-
los precedentuli samarTliT (sasamarTlo praqtikiT) ZiriTadi uflebebis dacva aRiarebu-
li iqna rogorc `gaerTianebis samarTlis erT-erTi zogadi principi~, xolo zogierTi am
uflebaTagani sasamarTlos mier gamocxadebuli iqna rogorc ek-is samarTlebrivi sistemis
damoukidebeli principebi (magaliTad, sakuTrebis uflebis an dacvis uflebis pativiscemis
principebi).
aRniSnuli principebis wyarosa da safuZvels am sferoSi wevri saxelmwifoebis saer-
To konstituciuri tradiciebi da adamianis uflebebis Sesaxeb is saerTaSoriso xelSekru-
lebebi warmoadgens, romelTa monawileebic yvela wevri saxelmwifo an maTi umetesobaa.
msgavs dokumentebs Soris sakvanZo adgili, tradiciulad, `adamianis uflebebisa da ZiriTadi
Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb~ evropis konvencias uWiravs, romelic evropis sabWos farg-
lebSi 1950 wels iqna xelmowerili da romelic, adamianis uflebebis evropuli sasamarT-
los (q. strasburgi) precedentuli samarTlis (sasamarTlo praqtikis) gaTvaliswinebiT, ga-
moiyeneba da dReisaTvis namdvilad saerTo-evropul `bils~ warmoadgens `uflebebis Sesa-
xeb~.119
`adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb~ evropis konvenci-
is iuridiulad savaldebulo Zala evropis kavSirisaTvis mis damfuZnebel dokumentebSi
pirvelad 1992 wels iqna aRiarebuli. kerZod, dadgenili iqna, rom: `kavSiri pativs scems
ZiriTad uflebebs, rogorc gaerTianebaTa samarTlis zogad principebs, im saxiT, rogorc
isini garantirebulni arian romSi 1950 wlis 4 noembers xelmowerili evropis konvenciiT
adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb da rogorc isini gamomdi-
nareoben wevri saxelmwifoebis saerTo konstituciuri tradiciebidan~.120
evropis 2004 wlis konstituciis proeqtma, xolo mis kvaldakval lisabonis 2007
wlis xelSekrulebam kidev ufro metad gaaZliera es moTxovna. evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebis citirebuli, me-6 muxlis me-2 paragrafis axali (`lisaboniseuli~) redaqci-
is Sesabamisad, `kavSiri uerTdeba evropis konvencias adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavi-
suflebebis Sesaxeb~. anu evropis kavSiri uflebamosili da, ufro metic, valdebulia Se-
uerTdes evropis konvencias adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis Sesaxeb, e.i.
gaxdes misi damoukidebeli monawile (im pirobiT, rom ek-is TiToeuli wevri saxelmwifo,
calke aRebuli, SeinarCunebs analogiur statuss, Tavis monawileobas).121
adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis Sesaxeb evropis konvenciasTan kav-
Siris SeerTebis Semdeg moqalaqeebi da am konvenciiT garantirebuli ZiriTadi uflebebis
_________________________
119 _ 2014 wlis 1 ianvris mdgomareobiT, adamianis uflebaTa evropuli konvenciis monawilea
evropis sabWos 47-ive qveyana, maT Soris evropis kavSiris 28 wevri saxelmwifo. saqarTvelom adamia-
nis uflebaTa evropul konvencias xeli 1999 wlis 27 aprils moawera, xolo misi ratifikacia ki
1999 wlis 20 maiss moaxdina.
120 _ evropis kavSiris Sesaxeb 1992 wlis xelSekrulebis Tavdapirveli (`maastrixtiseuli~)
redaqciis F muxlis me-2 paragrafi; evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis amsterdamisa (1997 w.)
da niciseuli (2001 w.) redaqciis me-6 muxlis me-2 paragrafi.
121 _ monawileobis amgvari formula uprecedento sulac ar aris. Tanamedrove etapze evro-
pis kavSiri, Tavisi wevri saxelmwifoebis paralelurad, ukve aris evropis sabWos rigi konvenciebis
(magaliTad, adamianebiT vaWrobasTan, korufciasTan, fulis gaTeTrebasTan brZolis Sesaxeb konvencie-
bis) monawile.

- 73 -
sxva subieqtebi pirvelad miiReben SesaZleblobas adamianis uflebaTa evropul sasamarTlo-
Si waradginon saCivrebi ara marto erovnuli xelisuflebis (konvenciis monawile saxelmwi-
foTa organoebis), aramed kavSiris zenacionaluri instanciebis (ek-is institutebis, orga-
noebis, dawesebulebebis) moqmedebisa da umoqmedobis Taobaze. amasTan, orive SemTxvevaSi Se-
narCunebuli iqneba adre moqmedi piroba Tavidan gasaCivrebis Sida procedurebis gavlis (ek-
is SemTxvevaSi _ evropis kavSiris sasamarTloSi sarCelis wardgenis) aucileblobis Taoba-
ze (dawvr. ix. qvemoT).
Tumca adamianis uflebebis saerTo-evropul standartTan (rac konvenciaSia mocemu-
li) SeerTeba evropis kavSirisTvis dRis wesrigidan ar xsnis `uflebebis Sesaxeb~ sakuTari
`bilis~ SemuSavebis aucileblobas, iseve, rogorc zemoaRniSnul konvenciaSi monawileoba ar
auqmebs da ar aCerebs `uflebaTa Sesaxeb~ evropuli saxelmwifoebis erovnul konstitucieb-
Si mocemuli `bilebis~ moqmedebas.
aseTi wyaros saxiT momzadebuli iqna da 2000 wlis 7 dekembers sazeimod gamocxad-
da evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia,122 romelic Seicavs XX saukunis miwuru-
lisTvis aRiarebuli ZiriTadi uflebebis yvela saxes, maT Soris ekonomikur, socialur da
kulturul uflebebs.123
`axal~ evropis kavSirSi ZiriTadi uflebebis qartia warmoadgens am integraciuli
organizaciis erT-erT fuZemdebel aqts: Tavisi iuridiuli ZaliT, igi uTanabrdeba ek-is da-
mfuZnebel dokumentebs (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, muxli 6, paragrafi 1).
amasTan, formalurad, qartia samarTlis damoukidebel wyarod rCeba, romelic ar Sedis arc
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis da arc evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis struqturaSi.124
evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis, xolo Semdeg ki lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebis momzadebisas qartiaSi Setanili iqna zogierTi `teqnikuri xasiaTis~ cvli-
leba. Tumca es cvlilebebi ar Sexebia masSi ganmtkicebuli uflebebis, Tavisuflebebisa da
principebis Sinaarss; isini, ZiriTadad, qartiis moqmedebis sferosa da misi gamoyenebis wesis
dazustebas daeTmo.
evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis axali redaqcia 2007 wlis 12 dekem-
bers (e.i. lisabonis xelSekrulebis xelmoweris wina dRes) iqna damtkicebuli ek-is igive
sami politikuri institutis mier, romelTa saxeliTac iqna gamocemuli misi Tavdapirveli
teqsti, anu evropis parlamentis, evropis kavSiris sabWosa da komisiis mier.
evropis kavSiris 2000 wlis 7 dekembris ZiriTadi uflebebis qartia, sxva Tu arafe-
ri, Tundac imitomaa saintereso, rom igi, misi miRebis drois mixedviT, bolo, magram Zalze
_________________________
122 _ sagulisxmoa is faqti, rom `ZiriTadi uflebebis qartia~ xelmowerili iqna ek-is sami
umniSvnelovanesi institutis _ evropis parlamentis, sabWosa da komisiis meTaurebis mier. aRniSnuli
sruli sicxadiT mowmobs, rom es dokumenti, upirveles yovlisa, warmoadgens evropis kavSiris, ro-
gorc saxelmwifoTa saerTaSoriso gaerTianebis, aqts, romelic misi saxeliTaa miRebuli da romel-
sac ar gaaCnia aSkarad gamokveTili saxelmwifoTaSorisi xasiaTi (ix. Лепешков Ю. А. - Европейский
союз и права человека [el. resursi], с. 1 // wvdomis reJimi: <http://evolutio.info/index.php?option=com_-
content&task=view&id=1212&Itemid=188>, wvdomis TariRi: 14.06.2012).
123 _ adamianis uflebaTa evropuli konvencia ki, piriqiT, pirveli Taobis uflebebiT (romle-
bic jer kidev burJuaziuli revoluciebis epoqaSi iqna gamocxadebuli), ZiriTadad _ piradi da po-
litikuri uflebebiT, aseve sakuTrebis uflebiT Semoifargleba. evropis sabWos farglebSi socialu-
ri uflebebi ganmtkicebulia evropis socialur qartiaSi, romelic 1961 wels iqna miRebuli (misi
Sesworebuli redaqcia 1996 welsaa momzadebuli).
socialuri politikis ganxorcielebisas evropis kavSiri adasturebs Tavis erTgulebas evro-
pis socialuri qartiis miznebisa da principebisadmi (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb,
mux. 151). Tumca Tavad evropis socialur qartias, adamianis uflebaTa evropuli konvenciisagan gan-
sxvavebiT, kavSiris organoebisaTvis savaldebulo iuridiuli Zala ar gaaCnia.
124 _ am mxriv, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis midgoma gansxvavdeba evropis 2004
wlis konstituciis proeqtis midgomisagan. rogorc cnobilia, es ukanaskneli evropisTvis konstitu-
ciis damdgeni xelSekrulebis teqstSi ZiriTadi uflebebis qartiis inkorporacias (CarTvas) iTvalis-
winebda, misi erT-erTi Semadgeneli nawilis saxiT (ix. zemoT, komentaris kari 1).
- 74 -
mniSvnelovani `bilia uflebebis Sesaxeb~. SeiZleba iTqvas, rom qartia, garkveulwilad, aja-
mebs adamianis uflebaTa ideis konstituciuri da saerTaSoriso samarTlis mTel winamorbed
ganviTarebas ara marto evropaSi, aramed mTel msoflioSi.125 evropis sabWom da mis fargle-
bSi Camoyalibebulma samarTalma, romelic adamianis uflebebis reglamentacias Seicavs, udi-
desi zegavlena moaxdina am mniSvnelovani dokumentis Sinaarssa da suliskveTebaze.
qartia, romelic erTdroulad konstituciuri da saerTaSoriso samarTlis moqmede-
bis sferoSi imyofeba, pirvel fundamentur `zenacionalur~ aqts warmoadgens humanitaruli
samarTlis sferoSi. es dokumenti, faqtiurad, pirvelia, romelic miznad isaxavs pirovnebis
dacvas ara saxelmwifosagan (an ara marto saxelmwifosagan) da misi organoebisagan, aramed
aseve zenacionaluri organizaciisa da misi organoebisagan. es principuli mniSvnelobis mqo-
ne faqtoria: ZiriTadi uflebebis winandeli (rogorc erovnuli, ise saerTaSoriso) qartie-
bisagan gansxvavebiT, romelTa miRebac umTavresad saxelmwifo xelisuflebis TviTnebobisagan
adamianis dacvis mizniT xdeboda, kavSiris qartia mimarTulia igive uflebebisa da Tavisuf-
lebebis dacvaze, oRond sxva potenciuri damrRvevisagan _ TviT evropis kavSiris zenaciona-
luri organoebisagan.126 am TvalsazrisiT, qartiam SeiZleba erTgvari, didi damarwmunebeli
Zalis mqone precedentis roli iTamaSos samomavlod.
saqarTvelosTvis qartia ara marto mniSvnelovan SemecnebiT masalas warmoadgens mo-
qalaqeTa da momavali iuristebis zogadi samarTlebrivi kulturis asamaRleblad, aramed
igi SeiZleba erTgvar nimuSad iqces adamianis uflebaTa sferoSi qarTuli kanonmdeblobis
srulyofisaTvis.
evropis kavSiris qartia Tavis TavSi iTavsebs memkvidreobasa da originalurobas: man,
erTi mxriv, SeiTvisa kacobriobis mier ukve SemuSavebuli humanitaruli samarTlis ZiriTadi
miRwevebi, xolo, meore mxriv, am miRwevebs SemoqmedebiTad da Taviseburad miudga.
memkvidreobiTobas am dokuments sZens samarTlis sxva wyaroebSi ganmtkicebuli uf-
lebebisa da Tavisuflebebis SezRudvis dauSveblobis principi. igi pirdapiraa dafiqsirebu-
li qartiis teqstSi. 53-e muxlis Sesabamisad, arcerTi misi debuleba ar unda iqnas ganmar-
tebuli rogorc SemzRudveli an xelmyofi kavSiris samarTlis, saerTaSoriso da Sidasa-
xelmwifoebrivi samarTlis farglebSi sxva iuridiuli wyaroebiT aRiarebuli ZiriTadi uf-
lebebisa da Tavisuflebebisa. Sesabamisad, qartiam SeiZleba mxolod gaaumjobesos, srulyos
evropaSi arsebuli debulebebi adamianis uflebebis Sesaxeb.
amasTan, uflebebi da Tavisuflebebi qartiaSi warmodgenilia sruliad gansxvavebuli,
axali sqemiT. dasavleT evropisTvis tradiciuli adamianis uflebaTa doqtrinisagan gansxva-
vebiT, romlisTvisac uflebebisa da Tavisuflebebis `pivelxarisxovan~ (mas, pirvel rigSi,
samoqalaqo da politikuri uflebebi ganekuTvneba) da `meorexarisxovan~ uflebebad da Tavi-
________________________
125 _ da marTlac, am unikalurma dokumentma swored Tavis TavSi Seajama kacobriobis mier
ori aTaswleulis ganmavlobaSi pirovnebis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis samarTlebrivi da-
cvis kuTxiT gaweuli samuSao da gansazRvra humanitaruli samarTlis miznebi da amocanebi mesame aTa-
swleulisaTvis. man naTlad asaxa erovnul, regionul, integraciul da saerTaSoriso doneebze adami-
anisa da moqalaqis samarTlebrivi statusis ganviTarebis miRwevebi, problemebi, tendenciebi da per-
speqtivebi (ix. Хартия Европейского Союза об основных правах: Комментарий [eleqtronuli resur-
si], с. 2 // wvdomis reJimi: <http://bazazakonov.ru/doc/index.php?print=Y&ID=268233>, wvdomis TariRi:
08.02.2012).
126 _ saqme isaa, rom evropis gaerTianebebis, xolo Semdeg ki evropis kavSiris dafuZnebas Tan
axlda erovnuli saxelmwifoebis mxridan saxelisuflebo uflebamosilebebis gadacema `zemoT~; amas-
Tan, droTa ganmavlobaSi aseTi uflebamosilebebis wre sul ufro farTovdeba. Sedegad, ek-is insti-
tutebi, saxelmwifo organoebis msgavsad, Rebuloben normatiul da individualur aqtebs, atareben
inspeqciebsa da Semowmebebs, axdenen jarimebis dakisrebas, e.i. axorcieleben qmedebebs, romlebsac, Ta-
vianTi SinaarsiTa da arsiT, saxelisuflebo-iZulebiTi xasiaTi gaaCnia. Zalauflebas ki, rogorc cno-
bilia, SeiZleba Tan axldes misi borotad gamoyeneba, ganurCevlad imisa, Tu vin SeiZleba iyos misi
matarebeli _ konkretuli saxelmwifo, Tu, magaliTad, evropis kavSiri, rogorc saxelmwifoTa saer-
TaSoriso gaerTianeba; Sesabamisad, adamiani Tanabrad daculi unda iyos rogorc erTis, ise meore ma-
Tganis SesaZlo TviTnebobisagan. swored am mizans isaxavs da emsaxureba evropis kavSiris ZiriTadi
uflebebis qartia.
- 75 -
suflebebad (maT, Cveulebisamebr, socialur-ekonomikuri uflebebis jgufs miakuTvneben) da-
yofaa niSandoblivi, qartiis preambulaca da TviTon qartiac, mTlianobaSi, adamianisa da ev-
ropis kavSiris moqalaqis samarTlebrivi statusis Semadgenel yvela uflebasa da Tavisuf-
lebas127 erTianobaSi iTvaliswinebs da Tanaswor doneze ayenebs da ganixilavs.
imisaTvis, raTa qartiaSi Cveulebrivi, ubralo adamianebisaTvis ufro gasagebi (Tval-
saCino) gaexadaT ZiriTadi uflebebis Sinaarsi, es uflebebi aq klasificirebuli iqna sru-
liad axali, aratradiciuli kriteriumis mixedviT; kerZod, qartiaSi pirovnebis ZiriTadi
uflebebisa da Tavisuflebebis sistematizaciis (klasifikaciis) safuZvlad arCeuli iqna ara
uflebaTa saxe an maTi gamoyenebis (realizaciis) sfero (piradi, politikuri, socialur-
ekonomikuri), aramed is faseulobebi, romlebsac isini efuZneba da icaven. swored amaSi
mJRavndeba ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebebis ganuyofelobis principi, romelic qarti-
is preambulaSia asaxuli.
evropis kavSiris qartia yvela pirad, politikur da socialur-ekonomikur uflebas
erT mTlianobaSi uyris Tavs da yvela maTgans ZiriTadi uflebis rangSi aRiarebs. socialu-
ri uflebebi, TavianTi bunebiT, Tumca ki bevr rameSi inarCuneben programul xasiaTs, magram
isini ukve aRar iTvlebian `meorexarisxovnad~. udavoa, rom qartiis umniSvnelovanes miRwe-
vas swored uflebaTa yvelaze gansxvavebuli kategoriebis erTian dokumentSi gaerTianeba
warmoadgens. amasTan, es kategoriebi karebis mixedviT isea gadanawilebuli, rom samoqalaqo,
politikuri, ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebi SeiZleba erTmaneTis gver-
digverd iyos ganTavsebuli (erTmaneTs emezoblebodes) erTsa da imave karSi. Tumca es
struqtura qaoturi da SemTxveviTi sulac araa, aramed savsebiT gansazRvrul mizans emsa-
xureba _ wina planze iqnas wamoweuli adamianis Rirseba, rogorc uflebebisa da Tavisuf-
lebebis mTliani kompleqsis wyaro da Semkvreli rgoli.128
qartia Sedgeba preambulisgan, romelic, TavisTavad, ar Seicavs iuridiul normebs
(miuTiTebs qartiis miRebis mizezebsa da miznebs, mis wyaroebs, fuZemdeblur faseulobebs)
da 54 muxlisagan, romlebic Svid karSia dajgufebuli.
preambulis (da, saerTod, mTeli qartiis) ZiriTad ideas warmoadgens me-2 abzacSi
imis aRiareba, rom evropis kavSiri `Tavisi saqmianobis centrSi ayenebs adamians, kavSiris
moqalaqeobis SemoRebisa da Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis Seq-
mnis meSveobiT~. preambula, TiTqosda, ajamebs qartiis teqstSi adamianis uflebebisa da
Tavisuflebebis ganmtkicebis logikas im fuZemdebluri faseulobebis garSemo, romlebic Ta-
vis TavSi moicavs pirovnebis samarTlebrivi statusis Semadgenel erTian kompleqss, kerZod,
esenia: adamianis Rirseba, Tavisufleba, Tanasworoba da solidaroba. swored am da sxva fase-
ulobebis Sesabamisadaa agebuli ek-is ZiriTadi uflebebis qartiis struqtura (rogorc we-
si, qartiis TiToeuli karis saxelwodeba asaxavs kavSiris erT-erT im faseulobas misi Ri-
rebulebebis sistemidan, romlis gamoxatulebasac warmoadgens masSi mocemuli uflebebi da
principebi):
kari I _ `Rirseba~ (muxli 1 – muxli 5) _ ganamtkicebs, sakuTriv, adamianis Rirse-
bis uflebas, agreTve TviT adamianis pirovnebis yofasTan dakavSirebul sxva uflebebsa da
_________________________
127 _ evropis kavSiris qartia (miuxedavad imisa, rom es pirdapir ar aris ganmtkicebuli mis
saxelwodebaSi) adamianisa da moqalaqis ZiriTadi uflebebis qartias warmoadgens. erTi mxriv, qarti-
is mravali norma mowodebulia subieqturi uflebebiT aRWurvos evropis kavSirSi myofi nebismieri
fizikuri piri, miuxedavad misi moqalaqeobisa da sacxovrebeli adgilisa. `adamianis uflebebis~ rang-
Si gvevlineba qartiiT ganmtkicebuli piradi, aseve socialur-ekonomikuri uflebebis umetesoba. am
uflebaTa subieqtebi SeiZleba iyvnen saqarTvelos moqalaqeebic, Tuki isini ek-is romelime qveyanaSi
aRmoCndebian. meore mxriv, qartia Seicavs aseve `moqalaqis uflebebsac~, e.i. uflebebs, romelTa Sesa-
Zenad ek-is moqalaqeoba aucilebelia. amaze pirdapiraa miTiTebuli Sesabamisi muxlebis formulire-
bebSi: `kavSiris TiToeul moqalaqes...~ (im SemTxvevaSi ki, Tu saubaria adamianis uflebebis Sesaxeb,
gamoiyeneba gamoTqma `yvelas~, `yvela adamians~, `yvela pirs~, `aravis SeuZlia...~ da a.S.).
128 _ ix. Татьяна Ушакова – «Хартия основных прав Европейского Союза: два шага вперед и один
– назад в процессе европейской интеграции» [eleqtronuli resursi], с. 3 // wvdomis reJimi: <http://evolu-
tio.info/index.php?option=com_content&task=view&id=483&Itemid=53>, wvdomis TariRi: 13.12.2010.

- 76 -
garantiebs: sicocxlis uflebas, uflebas pirovnebis mTlianobaze, wamebis, araadamianuri an
Rirsebis Semlaxveli mopyrobisa da sasjelis akrZalvas, monobisa da iZulebiTi Sromis akr-
Zalvas.
kari II _ `Tavisuflebebi~ (muxli 6 – muxli 9) _ akonkretebs ek-is am fuZemdeb-
luri faseulobis Sinaarss. sityva `Tavisufleba~ saxelwodebaSi mocemulia mravlobiT ri-
cxvSi, rameTu saubaria uflebaTa farTo speqtris Sesaxeb, romlebSic Tavis gamoxatulebas
poulobs adamianis yofa-cxovrebis Tavisufleba da garantirebulia masSi xelisuflebisa da
sxva pirTa Caurevloba, _ esenia: Tavisuflebisa da piradi xelSeuxeblobis ufleba, piradi
(kerZo) da ojaxuri cxovrebis pativiscemis ufleba, azris gamoxatvis Tavisufleba, xelov-
nebisa da mecnierebis Tavisufleba, sakuTrebis ufleba, profesiuli saqmianobis Tavisufleba
da Sromis ufleba da sxv.
kari III _ `Tanasworoba~ (muxli 20 – muxli 26) _ ek-is am faseulobas iseTi uf-
lebebisa da principebis meSveobiT gamoxatavs, rogorebicaa: kanonis winaSe Tanasworoba, dis-
kriminaciis dauSvebloba, kulturuli, religiuri da enobrivi mravalferovneba, qalTa da
mamakacTa Tanasworoba, bavSvebisa da xandazmul pirTa uflebebi, SezRuduli SesaZleblobe-
bis mqone pirTa integracia socialur cxovrebaSi.
kari IV _ `solidaroba~ (muxli 27 – muxli 38) _ socialuri uflebebisa da prin-
cipebis ZiriTad wyaros warmoadgens qartiis SigniT. am karis normebi mowodebulia, xeli
Seuwyos evropis sazogadoebis sxvadasxva fenebsa Tu socialur jgufebs Soris winaaRmdego-
baTa simwvavis Semcirebasa da harmoniuli urTierTobebis ganviTarebas, e.i. ek-is SigniT so-
cialuri solidarobis ganmtkicebas, kerZod, esenia: sawarmos farglebSi muSebis ufleba in-
formaciasa da konsultaciaze, koleqtiuri molaparakebebisa da koleqtiuri aqciebis, maT
Soris gaficvis ufleba, Sromis samarTliani da saTanado pirobebis qonis ufleba, socialu-
ri uzrunvelyofisa da socialuri daxmarebis ufleba, garemos dacvis principi da sxv.
qartiaSi socialuri uflebebisa da principebis ganmtkicebas, rogorc wesi, Tan sdevs
daTqma imis Sesaxeb, rom maTi realizeba xdeba `erovnuli kanonmdeblobiTa da erovnuli
praqtikiT dadgenili pirobebis Sesabamisad~, ek-is kanonmdeblobaSi am pirobebis SesaZlo
harmonizaciis (daaxloebis) gaTvaliswinebiT.
garda amisa, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis momzadebisas orma wevrma saxel-
mwifom _ didma britaneTma da poloneTma miaRwies imas, rom qartiis socialuri debulebebi
maT mimarT nawilobrivi gamonaklisebiT moqmedebs. am ori wevri saxelmwifos mimarT es de-
bulebebi mxolod im pirobiT gamoiyeneba, Tuki analogiuri xasiaTis wesebi ukve gaTvaliswi-
nebulia maT Sida samarTlebriv sistemebSi. kerZod, am qveynebis sasamarTloebSi dainterese-
bul pirebs qartiis meoTxe karis socialur uflebebze dayrdnoba mxolod im SemTxvevaSi
SeuZliaT, Tuki TanabarmniSvnelovani uflebebi gaTvaliswinebulia didi britaneTis an po-
loneTis erovnul kanonmdeblobaSi.
xsenebuli gamonaklisi dafiqsirebulia lisabonis xelSekrulebis mier evropis kavSi-
ris damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTul erT-erT axal oqmSi `poloneTisa da gaerTi-
anebuli samefos mimarT evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis gamoyenebis Taoba-
ze~.129
kari V _ `moqalaqeoba~ (muxli 39 – muxli 46) _ qartiis struqturaSi Tavdapir-
velad Cafiqrebuli iyo evropis kavSiris moqalaqeTa im ZiriTadi uflebebis asaxvis (dubli-
rebis) mizniT, romlebic ukve arsebobda mis damfuZnebel dokumentebSi (nawili meore, xel-
Sekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, manamde ki _ xelSekruleba evropis gaerTianebis
dafuZnebis Sesaxeb); saubaria iseTi uflebebis Sesaxeb, rogorebicaa: nebismieri wevri saxel-
_________________________
129 _ lisabonis xelSekrulebis xelmowerisas poloneTi, imave dros, gamovida specialuri
deklaraciiT, romelic Tan erTvis 2007 wlis samTavrobaTSoriso konferenciis daskvniT aqts (ix.
`poloneTis respublikis deklaracia `poloneTisa da gaerTianebuli samefos mimarT evropis kavSiris
ZiriTadi uflebebis qartiis gamoyenebis Taobaze~ oqmTan dakavSirebiT~, _ deklaracia #62). aRniSnu-
li deklaraciis Tanaxmad, poloneTi ukve am etapzeve srulad icavs qartiis IV karSi warmodgenil
socialur da SromiT uflebebs.

- 77 -
mwifos teritoriaze evropis parlamentisa da municipaluri organoebis arCevnebSi xmis mi-
cemisa da kandidatis rangSi monawileobis ufleba, kavSiris mTel teritoriaze Tavisufali
gadaadgilebisa da cxovrebis ufleba, evropis parlamentSi peticiis wardgenis ufleba, ev-
ropuli instanciebis dokumentebisadmi xelmisawvdomobis ufleba da sxv. (ix. zemoT).
Tumca, miuxedavad amisa mainc, qartiis mexuTe karis uflebaTa katalogi gafarTove-
buli iqna masSi iseTi uflebebis CarTvis xarjze, rogoricaa ek-Si mesame qveynis im moqala-
qeebisaTvis Tavisufali gadaadgilebisa da cxovrebis uflebis miniWebis SesaZlebloba, rom-
lebic kanonier safuZvelze cxovroben erT-erTi romelime wevri saxelmwifos teritoriaze
(muxli 45, paragrafi 2) da `ufleba karg mmarTvelobaze~ (muxli 41).
es ukanaskneli ufleba (`ufleba karg mmarTvelobaze~) moicavs uflebamosilebebisa
da garantiebis mTel kompleqss, romlebic kavSiris moqalaqeebsa da sxva fizikur da iuri-
diul pirebs ek-is institutebTan, organoebTan da dawesebulebebTan urTierTobebSi eniWe-
baT: magaliTad, yoveli adamianis ufleba, rom misi saqme ganxiluli iqnas miukerZoeblad,
samarTlianad da gonivrul vadaSi, ufleba, rom mosmenili iqnas misi azri, administraciis
valdebuleba imisa, rom daasabuTos Tavisi gadawyvetileba, zianis anazRaurebis ufleba da
sxv.
kari VI _ `marTlmsajuleba~ (muxli 47 – muxli 49) _ pirovnebis procesualuri
uflebebisa da garantiebis wyaros warmoadgens sasamarTlo dacvisa da sisxlissamarTlebri-
vi samarTalwarmoebis sferoSi: aq gaerTianebulia efeqtiani samarTlebrivi dacvisa da samar-
Tliani sasamarTlos ufleba, udanaSaulobis prezumfcia da sxv.
kari VII _ `zogadi debulebebi qartiis axsna-ganmartebisa da gamoyenebis Taobaze~
(muxli 50 – muxli 54) _ daskvniTi karia qartiis struqturaSi. aRniSnuli karis daniSnu-
lebas warmoadgens ek-is organoebisa da wevri saxelmwifoebis mier qartiis gamoyenebis pi-
robebisa da wesis gansazRvra, agreTve misi normebis Tanafardobis sakiTxis regulireba Zi-
riTadi uflebebis sxva, universalur, evropul da Sidasaxelmwifoebriv doneze miRebul
wyaroTa normebTan.
am sakiTxma gadawyveta hpova ramdenime sabaziso principis meSveobiT:
_ pirvel rigSi, esaa qartiis gamoyenebis sferos SezRuduloba (muxli 51, paragrafi
1). miuxedavad imisa, rom qartia ganamtkicebs adamianisa da moqalaqis samarTlebrivi sta-
tusis fuZemdeblur uflebebsa da principebs yvela sferoSi, formalurad, mis `adresate-
bad~ miCneulni arian mxolod TviT ek-is institutebi, organoebi da dawesebulebebi, erTi
mxriv da wevri saxelmwifoebi, meore mxriv.
amasTan, ek-is wevri saxelmwifoebi qartiis normebis `adresatebad~ mxolod maSin ga-
modian, rodesac `isini uzrunvelyofen kavSiris samarTlis ganxorcielebas~, anu moqmedeben
misi damfuZnebeli dokumentebis, saerTaSoriso SeTanxmebebis, samarTlebrivi aqtebis normebi-
sa da maTi interpretaciis Taobaze evropis kavSiris sasamarTlos precedentuli samarTlis
(sasamarTlo praqtikis) Sesasruleblad.
im sferoebSi, romlebic ek-is samarTliT ar regulirdeba (magaliTad, erovnuli par-
lamentebis arCevnebi, religiuri, an saojaxo-saqorwino urTierTobebi), qartiis debulebebs
wevri saxelmwifoebisaTvis Zala ar gaaCniaT. Tu am sferoebSi darRveulia adamianisa da mo-
qalaqis ZiriTadi uflebebi da Tavisuflebebi (magaliTad, rwmenisa da aRmsareblobis Tavi-
sufleba), dainteresebulma pirma dacva sxva dokumentebis normaTa, magaliTad, Sesabamisi
saxelmwifos konstituciis da/an adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis Sesaxeb
evropis konvenciis debulebebis safuZvelze unda eZebos.
_ meore sabaziso principi pirvelidan gamomdinareobs logikurad da uzrunvelyofs
adamianisa da moqalaqis ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebebis sxva wyaroTa daurRvevlo-
bas (muxli 53). saubaria universaluri an evropuli donis saerTaSorisosamarTlebrivi aq-
tebis (gaeros 1966 wlis saerTaSoriso paqtebi, Sesabamisad, samoqalaqo da politikuri
uflebebis da ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis Sesaxeb, evropis konvencia
adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb, evropis socialuri qartia
da evropis sabWos sxva uflebadamcavi konvenciebi da sxv.), erovnuli konstituciuri samar-
Tlisa (wevri saxelmwifoebis konstituciaSi asaxuli ZiriTadi uflebebi, maT Soris fede-

- 78 -
raciis subieqtTa konstituciebis CaTvliT, magaliTad, gfr-Si) da, bolos, TviT evropis
kavSiris sxva wyaroebis Sesaxeb, romlebic adamianisa da moqalaqis ZiriTad uflebebs
Seicaven. es ukanaskneli daTqma gzas uxsnis ek-is doneze ZiriTadi uflebebis katalogis
Semdgom gafarTovebasa da maTi garantiebis ganmtkicebas, kavSiris damfuZnebel dokumentebSi,
samarTlebriv aqtebsa da sasamarTlo praqtikaSi (precedentul samarTalSi) axali de-
bulebebis CarTvis gziT.
_ mesame sabaziso principi gansazRvravs qartiis debulebebis gamoyenebisa da axsna-
ganmartebis meTods, kerZod, im debulebebisa, romlebsac qartia ZiriTadi uflebebis sxva
wyaroebidan `daesesxa~.
Tu romelime ufleba erTdroulad ganmtkicebulia rogorc qartiis, ise ek-is dam-
fuZnebeli dokumentebis teqstSi, misi realizacia xdeba swored damfuZnebeli dokumentebiT
gansazRvruli pirobebisa da farglebis Sesabamisad (ix. qartiis muxli 52, paragrafi 2). es,
upirveles yovlisa, exeba kavSiris moqalaqeTa im ZiriTad uflebebs, romlebic, rogorc ze-
moT ukve iyo aRniSnuli, qartiis mier evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekru-
lebis meore nawilidan iqna aRebuli. igive exeba, magaliTad, kavSiris moqalaqis uflebas ne-
bismier wevr saxelmwifoSi eweodes SromiT saqmianobas (qartiis muxli 15, paragrafi 2),
romelic ek-is erTiani Sida bazris farglebSi muSaxelis gadaadgilebis Tavisuflebis
(xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, muxlebi 45-48) sakvanZo elements warmoad-
gens.
im SemTxvevaSi, Tu qartiaSi mocemuli uflebebi `emTxveva~ adamianis uflebebisa da
ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb evropis 1950 wlis konvenciiT (maT Soris konven-
ciis damatebiTi oqmebiT) ganmtkicebul uflebebs, maTi Sinaarsi da moqmedeba erTmaneTis eq-
vivalenturad miiCneva, maT igive mniSvneloba da farglebi gaaCniaT, rogorc es evropis
1950 wlis konvenciiT aris gaTvaliswinebuli (muxli 52, paragrafi 3). ZiriTadad, es exeba
pirad da politikur uflebebs (sicocxlis ufleba, pirovnebis xelSeuxeblobis ufleba, ga-
erTianebis Tavisufleba da sxv.). am uflebaTa umetesoba qartiis teqstSi adamianis uflebe-
bisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb evropis konvenciis Sesabamisi formulirebe-
bis recefcias warmoadgens.
amave dros, ZiriTadi uflebebis qartiis aseTi mibmuloba evropis konvenciisadmi
xels ar uSlis evropis kavSirs, gaafarTovos Sesabamisi uflebebis Sinaarsi da garantiebi
konvenciiT gaTvaliswinebul analogiur uflebebTan SedarebiT (ix. 52-e muxlis me-3 pa-
ragrafis bolo winadadeba).
asea Tu ise, evropis konvencia adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis da-
cvis Sesaxeb, misi im axsna-ganmartebiT, romelsac adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
uzrunvelyofs Tavisi precedentuli samarTlis (sasamarTlo praqtikis) meSveobiT, nebismier
SemTxvevaSi SeinarCunebs ZiriTadi uflebebis minimaluri standartis rols; amasTan, kavSiri,
rogorc zemoT iyo aRniSnuli, sruluflebiani monawilis rangSi unda SeuerTdes evropis
1950 wlis konvencias. Sesabamisad, evropis kavSirSi adamianis uflebebis axsna-ganmartebisa
da gamoyenebis sakiTxebSi TvalnaTliv SeiniSneba kavSiris samarTlisa da evropis sabWos sa-
marTlebrivi standartebis daaxloebis tendencia. Tumca am yvelafriT evropis kavSiri rea-
lurad ufro damatebiT avtoritets iZens, vidre raimes hkargavs.
da bolos, qartiis im normebisTvis, romlebic wevri saxelmwifoebis saerTo konsti-
tuciuri tradiciebidan gamomdinareobs (magaliTad, muxli 20 _ `kanonis winaSe Tanasworo-
bis principi~), gaTvaliswinebulia, rom maTi axsna-ganmarteba am tradiciebis Sesabamisad
(maTTan SeTanxmebulad) unda xdebodes.
garda zemoT CamoTvlili principebisa, ZiriTadi uflebebis qartiis VII kari sxva
`zogad debulebebsac~ ganamtkicebs. isini: adgenen, rom qartia mimarTuli ar aris ek-is kom-
petenciis an misi samarTlis moqmedebis sferos gafarTovebaze im farglebs gareT, romlebic
ek-is damfuZnebeli dokumentebiT aris gansazRvruli (muxli 51, paragrafi 2); iTvaliswine-
ben qartiiT ganmtkicebuli uflebebisa da Tavisuflebebis dasaSvebi SezRudvis safuZvlebsa
da farglebs (muxli 52, paragrafi 1); krZalaven uflebaTa borotad gamoyenebas (muxli 54);
moiTxoven wevri saxelmwifoebis kanonmdeblobisa da samarTalgamoyenebiTi praqtikis gaTva-

- 79 -
liswinebas im SemTxvevebSi, rodesac qartia pirdapir miTiTebas akeTebs Sesabamis kanonmde-
blobasa da/an praqtikaze (magaliTad, daqorwinebisa da ojaxis Seqmnis uflebis, alternati-
uli samsaxuris, agreTve mravali socialuri uflebis realizaciisas) (muxli 52, paragrafi
6).
specialuri wesia gaTvaliswinebuli qartiis im muxlebisaTvis, romlebic gansazRvra-
ven ara pirovnebis uflebebs (rogorc aseTs), aramed ufro abstraqtul principebs: Rirse-
ul cxovrebaze xandazmul pirTa uflebis aRiarebisa da pativiscemis principi (muxli 25),
momxmarebelTa dacvis maRali donis uzrunvelyofa (muxli 38) da sxv. es norma-principebi
moqmedeben ara pirdapir, aramed im samarTlebrivi aqtebis meSveobiT, romlebic maT sareali-
zaciod unda gamosces kavSirma da wevrma saxelmwifoebma. fizikur da iuridiul pirebs Seu-
ZliaT sasamarTloSi qartiis norma-principebze dayrdnoba, magram mxolod sajaro xelisuf-
lebaTa Sesabamisi samarTlebrivi aqtebis axsna-ganmartebisa da maTi marTlzomierebis kont-
rolis (Semowmebis) mizniT.
evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis gamoyenebis specialuri pirobebia ga-
Tvaliswinebuli agreTve ori wevri saxelmwifosTvis, romlebmac lisabonis xelSekrulebis
momzadebisas TavianTTvis zogierT (ramdenime) mniSvnelovan gamonakliss miaRwies am sferoSi
(evropis 2004 wlis konstituciis proeqtSi msgavsi ram ar yofila). am wevr saxelmwifo-
ebs, rogorc zemoT iyo aRniSnuli, poloneTi da didi britaneTi warmoadgens, xolo maT mi-
marT oqmis saxelwodeba ki aris: `oqmi poloneTisa da gaerTianebuli samefos mimarT evro-
pis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis gamoyenebis Taobaze~. am qveynebis mimarT qartiis
gamoyenebis Taviseburebebi SemdegSi mdgomareobs:
_ pirveli, poloneTisa da didi britaneTis (gaerTianebuli samefos) teritoriaze
qartias ar gaaCnia prioriteti am wevri saxelmwifoebis Sida samarTlis mimarT, anu igi,
faqtiurad, gasulia evropis kavSiris samarTlis uzenaesobis (primatis) principis moqmede-
bis farglebidan (ix. komentaris 2.4 punqti). oqmis pirveli muxlis pirveli paragrafis
Tanaxmad, evropis kavSiris sasamarTlo da, Sesabamisad, polonuri da britanuli sasa-
marTloebi ar arian uflebamosilni am qveynebis erovnuli kanonmdeblobis, sxva SidasamarT-
lebrivi aqtebis debulebebi, erovnuli samarTalgamoyenebiTi praqtika da administraciuli
zomebi baTilad cnon, an aRiaron im safuZvliT, rom isini ar eqvemdebareba gamoyenebas, ev-
ropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiasTan maTi Seusabamobis gamo;130
_ meore, rogorc zemoT iyo aRniSnuli, qartiis meeqvse karidan (`solidaroba~) ga-
momdinare socialuri uflebebi warmoSoben subieqtur uflebebs, romlebic poloneTsa da
did britaneTSi mxolod maSin eqvemdebarebian sasamarTlo dacvas, rodesac analogiuri uf-
lebebi am qveynebis erovnuli kanonmdeblobiTaa gaTvaliswinebuli (ix. zemoaRniSnuli oqmi,
muxli 1, paragrafi 2);
_ mesame, socialuri uflebebis msgavsi reJimia dadgenili qartiis yvela im debule-
bisaTvis, romlebic miTiTebas erovnul kanonmdeblobasa da erovnul praqtikaze axdenen (ma-
galiTad, muxli 9 _ daqorwinebisa da ojaxis Seqmnis ufleba). es debulebebi poloneTisa
da didi britaneTis mimarT mxolod im farglebSi gamoiyeneba, ra farglebSic aris aRiare-
buli maT mier gaTvaliswinebuli uflebebi da principebi am qveynebis kanonmdeblobiTa da
samarTalgamoyenebiTi praqtikiT.
jer kidev evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis Tavdapirveli redaqciis mo-
mzadebisas gadawyda, rom mis teqsts Tan xleboda muxlobrivi komentarebi saxelwodebiT:
`ganmartebebi ZiriTadi uflebebis qartiasTan dakavSirebiT~. ganmartebebi, iseve, rogorc
TviT qartia, momzadebuli iqna 2000 wels specialuri damfuZnebeli krebis (konventis)
_________________________
130 _ Tumca es akrZalva ar exeba evropis kavSiris samarTlis sxva wyaroebs, im SemTxvevaSic
ki, roca isini qartiis muxlebSi mocemuli debulebebis analogiur debulebebs ganamtkiceben. am wya-
roebis (damfuZnebeli dokumentebi, reglamentebi, direqtivebi da ek-is sxva samarTlebrivi aqtebi, ka-
vSiris saerTaSoriso SeTanxmebebi da a.S.) mimarT srulad vrceldeba ek-is samarTlis uzenaesobis
principis moqmedeba yvela wevr saxelmwifoSi, maT Soris poloneTSica da did britaneTSic.

- 80 -
farglebSi da gamoqveynebuli iqna am droebiTi organos prezidiumis saxeliT.131 misi ganax-
lebuli redaqcia Sedgenili iqna 2002-2003 wlebSi, evropis 2004 wlis konstituciis
proeqtze muSaobis msvlelobisas.
ganmartebebis ZiriTadi Sinaarsi imaSi mdgomareobs, rom igi miuTiTebs im wyaroebs,
romlebic nimuSad iqcnen qartiis konkretuli muxlebisaTvis (evropis konvencia adamianis
uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb, wevri saxelmwifoebis konstituciu-
ri tradiciebi, damfuZnebeli dokumentebi da evropis kavSiris sasamarTlos precedentuli
samarTali, sxva universaluri da evropuli dokumentebi).
ganmartebebis wyalobiT, ek-isa da wevri saxelmwifoebis sasamarTlo da samarTalSem-
fardebelma organoebma SesaZlebloba miiRes, maqsimalurad swrafad, damatebiTi Ziebisa da
analizis gareSe gansazRvron qartiaSi mocemuli TiToeuli ZiriTadi uflebis an principis
moqmedebis Taviseburebebi da Sinaarsi.
evropis 2004 wlis konstituciis proeqtze muSaobis msvlelobisas miRebuli iqna
gadawyvetileba, rom aemaRlebinaT qartiis ganmartebebis statusi, misTvis oficialuri in-
terpretaciis dokumentis xasiaTis miniWebis gziT. am midgomis Sesabamisad, romelic lisa-
bonis 2007 wlis xelSekrulebiT iqna gaziarebuli da damtkicebuli, swored `ZiriTadi uf-
lebebis qartiis ganmartebebis~ mixedviT unda warimarTos misi axsna-ganmartebis procesi da
igi gaTvaliswinebuli unda iqnas kavSirisa da wevri saxelmwifoebis sasamarTloebis mier.
amieridan es principi ganmtkicebulia rogorc TviT qartiiT (ix. preambula da 52-e muxlis
me-5 paragrafi), ise ek-is damfuZnebeli dokumentebiTac (ix. evropis kavSiris Sesaxeb xel-
Sekrulebis me-6 muxlis pirveli paragrafi).
winamdebare gamocemaSi evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia mocemulia ek-is
damfuZnebeli dokumentebis teqstis Semdeg; amasTan, qartiis teqsti warmodgenilia axali
(adaptirebuli) redaqciiT, romelic evropis parlamentis, sabWosa da komisiis mier iqna
damtkicebuli 2007 wlis 12 dekembers.

2.5.4 Tanafardoba evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiasa da


adamianis uflebaTa evropul konvencias Soris
rogorc evropis gaerTianebebis, ise evropis kavSiris mTeli arsebobis ganmavlobaSi
maTi kavSiri evropis sabWosTan da adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan (SemdgomSi _
`konvencia~) Zalze mWidro iyo.
Tavidan gaerTianebebma naTlad gamijnes TavianTi saqmianoba im saqmianobisagan, romel-
sac evropis sabWo eweoda, dautoves ra strasburgs adamianis uflebaTa dacvaze saerTaSo-
riso kontrolis yvela sakiTxi.132 SemdgomSi briuseli konvenciaze miTiTebebiT kmayofilde-
boda. mogvianebiT, rodesac mas adamianis uflebaTa pativiscemis principisadmi Tavisi erTgu-
_________________________
131 _ ganmartebebisa da TviTon qartiis Sedgenis saqmeSi gamorCeuli roli iTamaSa gamoCenil-
ma germanelma mecnierma da saxelmwifomcodnem, gfr-is sakonstitucio sasamarTlos yofilma Tav-
mjdomarem da, SemdegSi, gfr-is prezidentma roman hercogma, romelsac konventis Tavmjdomaris Tana-
mdeboba ekava. konventis Tavmjdomaris moadgile iyo saxelovani frangi samarTalmcodne, administra-
ciuli samarTlis mecnierebis TvalsaCino warmomadgeneli gi brebani. ganmartebebis paralelurad, am
ukanasknelma moamzada sakuTari komentarebi qartiisadmi, romelic, udavod, imsaxurebs yuradRebas.
132 _ kidev erTxel unda aRiniSnos is garemoeba, rom 1950 wlis 4 noembers romSi, evropis
sabWos egidiT, xelmowerili adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa dacvis evropuli konvencia uzru-
nvelyofs adamianis ZiriTadi samoqalaqo da politikuri uflebebis dacvas. misi Sesrulebis mizniT,
Seqmnilia adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo, romlis Stab-bina strasburgSi (safrangeTi)
mdebareobs. nebismier moqalaqes, romelic Tvlis, rom misi ufleba darRveuli iqna konvenciis monawi-
le romelime qveyanaSi, SeuZlia aq mimarTva, dacvis erovnuli (Sidasaxelmwifoebrivi) saSualebebis
amowurvis Semdeg. Tumca konvencia da misi samarTlebrivi meqanizmi ar gamoiyeneba ek-is sakanonmdeb-
lo aqtebis mimarT, miuxedavad imisa, rom kavSiris yvela wevri saxelmwifo misi monawilea da valde-
bulia daicvas konvencia maSinac ki, rodesac isini evropis kavSiris samarTlis gamoyenebas axdenen.
realurad, am situaciis gamosworeba, rogorc wesi, mxolod konvenciasTan ek-is SeerTebis gziT gax-
deba SesaZlebeli.

- 81 -
lebis demonstrireba dasWirda, igi, faqtiurad, Tavis Sida samarTalSi konvenciis materia-
luri normebisa da adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos mier Seqmnili precedentuli
samarTlis pirdapiri CarTvis gzas daadga. misi mxridan es iyo yvelaze gonieri, ekonomiuri
da racionaluri gadawyvetileba.
Seudga ra adamianis uflebaTa sferoSi sakuTari kanonmdeblobis SemuSavebasa da mis
kodifikacias, ZiriTadi uflebebis qartiis saxiT, evropis kavSirma sakmaod gonivrulad gan-
sazRvra Tavisi damokidebuleba konvenciasTan mimarTebaSi. man moaxerxa, rom Tavi aeridebina
konvenciisTvis axali redaqciis micemisa da am ukanasknelis, rogorc ukve moZvelebuli,
dromoWmuli da arasaWiro dokumentis, Camoweris cdunebisTvis. ufro metic, evrokavSiri
daadga Tavis Sida samarTalsa da konvenciis normebs / meqanizmebs Soris kavSiris gaZliere-
bis, misTvis instituciuri xasiaTis miniWebis gzas.
qartiaSi ganmtkicebuli adamianis im uflebebis gadmocemisas, romlebic konvenciis
analogiur debulebebs Seesabameba, gamoyenebulia formulirebebi, romlebic ar uSveben maTi
gansxvavebulad wakiTxvis SesaZleblobas. garda amisa, erTgvarovnebis moTxovna pirdapiraa
dafiqsirebuli qartiis horizontalur muxlebSi. qartiis 52-e muxlis me-3 paragrafis Se-
sabamisad, im SemTxvevebSi, rodesac `...winamdebare qartia Seicavs uflebebs, romlebic adamia-
nis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb evropis konvenciiT garantire-
bul uflebebs Seesabameba, maT igive mniSvneloba da farglebi gaaCniaT, rogorc es maT aRni-
Snuli konvenciiT aqvT miniWebuli~. es mniSvnelovania imitomac, rom ek-is yvela wevri sa-
xelmwifo, savaldebulo wesiT, konvenciis monawileebs warmoadgenen. vinaidan adamianis uf-
lebaTa evropuli konvencia cocxal, ganviTarebad dokuments warmoadgens, xolo mis mier
garantirebuli uflebebis Sinaarsi da moculoba adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos
gadawyvetilebebSi ganisazRvreba, qartiam, xolo Semdeg ki lisabonis 2007 wlis xelSekru-
lebam, faqtiurad, ganamtkices adamianis uflebaTa evropuli konvenciisa da adamianis ufle-
baTa evropuli sasamarTlos praqtikis recefcia ek-is Sida samarTalSi. qartiis Tanmxleb
ganmartebiT moxsenebaSi da lisabonis 2007 wlis konferenciis daskvniTi aqtisadmi Tandar-
Tul Sesabamis deklaraciaSi naTladaa ganmartebuli, rom konvenciaSi mocemuli samarTlis
materialuri normis qveS igulisxmeba misi axsna-ganmarteba da gamoyeneba adamianis uflebaTa
evropuli sasamarTlos mier.
amasTan erTad, qartiaze muSaobis konteqstSi Tavidan Ria darCa sakiTxi adamianis
uflebaTa evropul konvenciaSi evropis kavSiris monawileobis SesaZleblobisa da mizanSe-
wonilobis Sesaxeb. oficialuri winadadeba aRniSnulis Taobaze fineTis mier iqna Setanili.
mis pozitiurad gadawyvetas aqtiurad lobirebda evropis sabWo. Tumca, qartiis momavali
bedis gaurkvevlobisa da wevri qveynebis umravlesobis mier imis survilis arqonis gamo,
rom ek-is saqmianoba adamianis uflebaTa sferoSi iuridiuli valdebulebebiT daetvirTaT,
es SesaZlebloba im periodisaTvis seriozulad arc ki ganxilula. ramdenime wlis Semdeg ki
situacia mkveTrad Seicvala konvenciasTan evropis kavSiris SeerTebisa da aseTi SeerTebis
xelSemSleli dabrkolebebis moxsnis sasargeblod. erTi mxriv, lisabonis 2007 wlis xel-
Sekrulebis Sedegad, aRmofxvrili iqna konvenciasTan ek-is SeerTebis is xelSemSleli gare-
moebebi, romlebzec, Tavis droze, evropis gaerTianebebis sasamarTlo miuTiTebda133 da dam-
_________________________
133 _ kerZod, sasamarTlo Tvlida, rom evropis gaerTianebebis SeerTeba konvenciasTan samarTle-
brivad SeuZlebelia, vinaidan maT ar gaaCniaT Sesabamisi kompetencia; maTTvis aRniSnuli uflebamosilebis
miniWeba mxolod damfuZnebel dokumentebSi saTanado cvlilebis Setanis Semdeg gaxdeba SesaZlebeli (ix.
EuGH – daskvna 2/94 Slg. 1996, I-1759/1789, Rn. 34). Tavis mxriv, adamianis uflebaTa evropuli sasamarT-
loc uars acxadebda gaerTianebaTa aqtebis konvenciasTan Sesabamisobis Semowmebaze, im argumentiT, rom
isini konvenciis monawileni ar iyvnen (ix., mag., 1999 wlis 18 Tebervlis sasamarTlo gadawyvetileba saqme-
ze Matthews, Rs. Nr. 24833/94). principSi, evropis gaerTianebebi verc iqnebodnen konvenciis monawileni (ver
moaxdendnen mis ratificirebas) Tundac iqidan gamomdinare, rom adamianis uflebaTa da ZiriTad Tavisuf-
lebaTa dacvis evropuli konvencia ratificirebisaTvis Riaa mxolod saxelmwifoebisaTvis (ix. konvenciis
56-e muxli); Sesabamisad, saerTaSoriso organizaciisaTvis konvenciis ratificirebis SesaZleblobis micema
mxolod masSi saTanado cvlilebis Setanis Semdeg gaxdeboda dasaSvebi (ix. 1999 wlis 18 Tebervlis
sasamarTlo gadawyvetileba saqmeze Matthews, Rs. Nr. 24833/94; Bieber Roland – Auf dem Weg zum Beitritt zur
EMRK oder ein Grundrechtskatalog für die Europäische Union?, S. 12).

- 82 -
fuZnebel dokumentebSi CarTuli iqna Sesabamisi debuleba; saubaria evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebis `lisaboniseuli~ redaqciis me-6 muxlis me-2 paragrafze, romlis Tanaxma-
dac, `kavSiri uerTdeba evropis konvencias adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis
dacvis Sesaxeb~. amas evropis sabWos mxridanac Semxvedri nabiji mohyva sapasuxod: 2010
wlis 1 ivnisidan ZalaSi Sevida adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evro-
puli konvenciis #14 oqmi `konvenciis sazedamxedvelo sistemaSi Sesworebebis Setanis Sesa-
xeb~ (miRebulia 2004 wlis 13 maiss), romelic mimarTulia konvenciis sakontrolo meqaniz-
mis, pirvel rigSi, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos reformirebaze. aRniSnuli
oqmis me-17 muxlis pirveli punqtis Sesabamisad, konvenciis 59-e muxls Caemata axali Sina-
arsis mqone me-2 punqti, romlis ZaliTac, `evropis kavSirs SeuZlia SeuerTdes am konven-
cias.~ amiT, faqtiurad, Seiqmna (momzadda) aucilebeli normatiuli baza adamianis uflebaTa
evropul konvenciasTan evropis kavSiris SesaerTeblad.134
bunebrivia, Sesabamisi normatiuli bazis (myari samarTlebrivi safuZvlebis) Seqmnis
Semdeg, dRis wesrigSi dadga konvenciasTan ek-is SeerTebis kuTxiT konkretuli qmedebebis
ganxorcielebis aucilebloba. mxareebmac ar daayovnes: 2010 wlis 17 marts evropis komisiam
gaaxmaura adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan kavSiris SeerTebis Sesaxeb molaparake-
bebis ZiriTadi mimarTulebebi (dokumenti IP/10/291), xolo imave wlis 4 ivniss ki ek-is we-
vri qveynebis iusticiis ministrebma komisias maTi saxeliT molaparakebebis warmoebis manda-
ti mianiWes; sapasuxod, 2010 wlis 26 maiss evropis sabWos ministrTa komitetma specialu-
ri uflebamosilebebiT aRWurva Tavisi xelmZRvaneli adamianis uflebaTa komiteti da am
ukanasknels daavala, rom, evropis komisiasTan erTad, uzrunveleyo konvenciasTan ek-is Se-
erTebis Taobaze Sesabamisi samarTlebrivi aqtis momzadeba. amasTan, evropis sabWos ministr-
Ta komitetma imave 2010 wlis 26 maissve gansazRvra adamianis uflebaTa evropul konvenci-
asTan evropis kavSiris SeerTebis Sesaxeb SeTanxmebis proeqtis teqstze muSaobis dasrule-
bis savaraudo TariRic, _ aseT vadad 2011 wlis 30 ivnisi iqna dadgenili.
2010 wlis 7 ivliss, strasburgSi (safrangeTi), evropis sabWos generaluri mdivnis
torbiorn iaglandisa da evropis komisiis Tavmjdomaris moadgilis vivian redingis Sexved-
riT daiwyo oficialuri molaparakebebi adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan evropis
kavSiris SeerTebis Sesaxeb. swored am dRidan moyolebuli evropis komisiisa da evropis sa-
bWos adamianis uflebaTa xelmZRvaneli komitetis eqspertebiT dakompleqtebuli samuSao
jgufi regularulad ikribeboda SeerTebis Sesaxeb SeTanxmebis teqstis SesamuSaveblad. unda
iTqvas, rom samuSao jgufma Tavi gaarTva dasaxul amocanas da SeTanxmebis proeqti Tavis
meeqvse sxdomaze (2011 wlis 13-18 marti) waradgina. magram, miuxedavad imisa, rom SeTanxme-
bis proeqti dadgenil vadaSi iqna wardgenili, misi miRebis procesi mainc Wianurdeboda.
2011 wlis 14 oqtombers gamoqveynebuli moxsenebis Tanaxmad, samuSao jgufi am garemoebas
SeTanxmebis proeqtis sxvadasxva punqtis garSemo arsebuli uTanxmoebiT xsnida, Tumca imave
_________________________
134 _ cnobis saxiT, unda aRiniSnos, rom diskusia konvenciasTan ek-is SeerTebis mizanSewoni-
lobis Sesaxeb jer kidev XX saukunis meore naxevarSi daiwyo. 1979 wels evropis komisiam moamzada
memorandumi adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb 1950 wlis konvencias-
Tan SeerTebis sasargeblod; aRniSnul memorandumSi konvencia aRiarebuli iyo rogorc fuZemdebeli
aqti, romelsac xelewifeba evropis gaerTianebebis avtoritetisa da struqturis ganmtkiceba. evropis
komisiis azriT, konvenciasTan SeerTebas SeeZlo uzrunveleyo adamianis uflebaTa saTanado dacva ev-
ropis gaerTianebebis farglebSi. SemdgomSi evropis komisiis pozicias aqtiurad dauWira mxari evro-
pis parlamentma, romelic regularulad usvamda xazs konvenciasTan evropis gaerTianebebis SeerTebis
aucileblobas. amasTan, evropis komisiaca da evropis parlamentic kargad acnobierebdnen, rom konven-
ciasTan SeerTeba evropis gaerTianebebis SigniT arsebuli adamianis uflebaTa dacvis sistemis arsebiT
cvlilebasa da sxva saerTaSoriso instituciur sistemaSi gaerTianebebis Sesvlas, aseve konvenciis
yvela debulebis gaerTianebebis marTlwesrigSi integracias moiTxovda. evropis gaerTianebebis sasa-
marTlo, aRiarebda ra aRniSnul faqts, mxolod imaze gancxadebebiT Semoifargleboda, rom `adamianis
uflebebis pativiscema gaerTianebis aqtebis marTlzomierebis kriteriums warmoadgens~ (ix. Алисиевич
Е.С., Гьока А. - Присоединение Европейского союза к Европейской конвенции по правам человека 1950 г.:
проблемы и перспективы [el. resursi], с. 1-2 // wvdomis reJimi: <http://www.eurasialaw.ru/index.php?option=-
com_content&view=article&id=3733:---------1950----&catid=224:2011-05-31-09-24-42>, wvdomis TariRi: 25.01.2013).
- 83 -
moxsenebaSi sagangebod usvamda xazs SeerTebis Sesaxeb SeTanxmebis teqstis, saswrafo wesiT,
miRebis mniSvnelobas.
principSi, am azrs orive mxare Tanabrad iziarebda da mxars uWerda. swored am miz-
niT, Seicvala Tavad molaparakebebis formatic: 2012 wlis 13 ivniss evropis sabWos mini-
strTa komitetma miiRo gadawyvetileba imis Sesaxeb, rom evropis kavSirTan Semdgomi mola-
parakebebi adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan SeerTebis Taobaze amieridan ad hoc
jgufis _ `47+1~ _ farglebSi warmarTuliyo. Ad hoc jgufi `47+1~ aRniSnuli gadawyveti-
lebis miRebidan maleve Seudga muSaobas da sakmaod aqtiuradac: saerTo jamSi, man xuTi
sxdoma gamarTa q. strasburgSi _ 2012 wlis 21 ivniss, 17-19 seqtembers, 7-9 noembers, 2013
wlis 21-23 ianvars da 2-5 aprils. Sedegad, 2013 wlis 5 aprils, molaparakebebSi monawile
evropis sabWos 47 qveynisa da evropis kavSiris warmomadgenlebma daasrules adamianis uf-
lebaTa evropul konvenciasTan ek-is SeerTebis Sesaxeb SeTanxmebis proeqtze muSaoba; amiT,
faqtiurad, dasrulebuli iqna mxareTa mier dokumentis saboloo teqstis SeTanxmebis pro-
cesi da, paralelurad, igi SefasebisTvis ek-is sasamarTlos gadaeca (gadaegzavna).135
am procesis dasrulebis Semdeg SeTanxmeba SeerTebis Sesaxeb dadebuli unda iqnas ev-
ropis sabWos ministrTa komitetisa da (erTxmad) ek-is sabWos mier. evropis parlamentma
aseve unda daafiqsiros Tavisi Tanxmoba. SeTanxmebis dadebas unda mohyves misi ratificireba
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis yvela (47-ive) mxaris mier, maTi konstituciuri
moTxovnebis Sesabamisad, maT Soris im saxelmwifoebis mierac, romlebic, paralelurad, ek-
is wevrebs warmoadgenen. ratificirebis etapis warmatebiT damTavreba, saboloo jamSi, lo-
gikur dasasrulamde miiyvans konvenciasTan evropis kavSiris oficialuri SeerTebis process
(aRniSnuli procesis sabolood dasrulebis savaraudo vadad 2015 weli moazreba).
unda iTqvas, rom adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan ek-is SeerTebis dasabu-
Teba sakmaod damajerebel argumentaciebs efuZneba: 1) ek-is moqalaqeebs unda gaaCndeT kavSi-
ris institutebis, organoebisa da dawesebulebebis qmedebaTa saerTaSoriso instanciebSi
gasaCivrebis SesaZlebloba zustad iseve, rogorc amas isini maTTvis miniWebuli uflebebis
wevri qveynebis saxelisuflebo organoebis mxridan darRvevis SemTxvevaSi akeTeben. evropis
kavSirs sakmaod farTo kompetencia gaaCnia _ wevrma saxelmwifoebma mas TavianTi suverenu-
li uflebamosilebebis garkveuli nawili gadasces. amitomac maTi ganxorcielebisas kavSiri
valdebulia Tavisi moqalaqeebisTvis dacvis iseTive done uzrunvelyos, rogoriTac isini
erovnul doneze sargebloben. miT umetes, rom Tanamedrove periodisaTvis adamianis ufleba-
Ta evropul konvenciaSi monawileoba ganixileba rogorc ek-is rigebSi miRebis erT-erTi sa-
valdebulo piroba; 2) SeerTeba SesaZlebels gaxdis, Tavidan iqnas acilebuli Zalze arasa-
surveli gansxvavebebi luqsemburgisa da strasburgis sasamarTloTa mier adamianis erTi da
igive uflebebis axsna-ganmartebisas; 3) es Zalze mniSvnelovani nabiji iqneba im faseulobe-
bis erTianobis SesanarCuneblad, romlebsac Tanabrad iziareben rogorc evropis kavSirSi,
ise evropis sabWoSic, rac, Tavis mxriv, adamianis uflebaTa dacvis kontrolis saerTaSori-
so sistemis sabaziso elementebis erTianobas Seuwyobs xels mTeli evropis masStabiT.
amasTan, konvenciasTan SeerTeba aranair zians ar miayenebs kavSiris samarTlis avto-
nomiur xasiaTsa da luqsemburgis sasamarTlos, rogorc ek-is samarTlis iurisdiqciul da-
cvaze zedamxedvelobis ganmaxorcielebeli erTaderTi organos, statuss.136 SeerTeba arc
_______________________
135 _ ix.: Важная веха на пути к присоединению ЕС к Европейской конвенции о правах человека [el.
resursi] // wvdomis reJimi: <http://hub.coe.int/ru/web/coe-portal/press/newsroom?p_p_id=newsroom&_news-
room_articleId=1394983&_newsroom_groupId=10226&_newsroom_tabs=newsroom-topnews>, wvdomis TariRi:
20.05.2013; Евросоюз присоединится к Европейской конвенции по правам человека [el. resursi] // wvdomis
reJimi: <http://www.epochtimes.ru/content/view/72976/2/>, wvdomis TariRi: 20.05.2013.
136 _ ek-is pozicia aRniSnulTan dakavSirebiT sruliad calsaxadaa gansazRvruli: SeerTebam gav-
lena ar unda moaxdinos kavSiris samarTlis avtonomiur, specifikur xasiaTze da mis Taviseburebebze.
amasTan, SeerTebis Sesaxeb SeTanxmeba unda uzrunvelyofdes, rom adamianis uflebaTa evropul konvenci-
asTan evropis kavSiris SeerTeba ar xelyofdes am ukanasknelis kompetencias, an misi institutebis uf-
lebamosilebebs (ix. oqmi #8 `evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-6 muxlis me-2 paragrafTan
dakavSirebiT, adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis evropul konvenciasTan kavSiris
SeerTebis Taobaze~).
- 84 -
kavSiris kompetenciis gafarTovebas gamoiwvevs, _ igi ek-is institutebis, organoebisa da
dawesebulebebisaTvis Seqmnis mxolod valdebulebas, rom daicvan erTiani evropuli stan-
dartebi adamianis uflebaTa sferoSi. Sesabamisad, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo,
evropis kavSiris samarTlis konteqstSi, `specializebuli sasamarTlos~ rols moirgebs,
romelic sagareo kontrols gauwevs, konvenciaSi monawileobidan gamomdinare, ek-is saerTa-
Soriso valdebulebebis dacvas. Sedegad, evropis kavSiris samarTlebrivi sistema damoukide-
bel gare kontrols daeqvemdebareba. amgvarad, Seivseba is xarvezi, rac kavSiris sakanonmdeb-
lo aqtebTan mimarTebaSi evropel moqalaqeTa samarTlebrivi dacvis kuTxiT arsebobs da
isini, am TvalsazrisiTac, imave xarisxiT iqnebian daculni, ra xarisxis dacviTac mocemul
etapze isini wevr saxelmwifoebSi sargebloben. es ki, saboloo jamSi, xels Seuwyobs adami-
anis uflebaTa dacvis ganmtkicebas evropaSi.
adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan, misi monawile saxelmwifoebis msgavsad
da analogiur safuZvelze, SeerTeba evropis kavSirs am qveynebTan Tanabar pirobebSi Caayenebs
ZiriTadi uflebebis dacvis sistemaSi, romelsac zedamxedvelobas strasburgis adamianis uf-
lebaTa evropuli sasamarTlo uwevs. igi konvenciis mxare gaxdeba da uflebamosili iqneba
SeuerTdes ara marto Tavad adamianis uflebaTa evropul konvencias, aramed aseve am ukanas-
knelis oqmebsac. konvenciasTan SeerTebis Sedegad, evropis kavSiri misi 48-e xelmomweri ga-
xdeba da konvenciis koleqtiuri monawilis (da ara evropis sabWos wevris) statuss moipo-
vebs. es saSualebas miscems kavSirs, rom misi azri mosmenili iqnas strasburgis sasamarT-
loSi saqmeTa ganxilvis dros. amasTan, mas Tavisi sakuTari mosamarTle eyoleba adamianis
uflebaTa evropul sasamarTloSi.
qartiisTvis savaldebulo iuridiuli Zalis miniWeba da konvenciasTan evropis kavSi-
ris SeerTeba aRqmuli unda iqnas ara rogorc alternativa, aramed rogorc urTierTSemavse-
beli nabijebi. is, rom kavSirma sakuTari qartia miiRo, aranairad ar amcrobs im sargebels,
rac adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi ek-is institutebis, organoebisa da sxva
dawesebulebebis qmedebaTa gasaCivrebam SeiZleba moitanos. analogiuri TvalsazrisiT, adamia-
nis uflebaTa evropul konvenciasTan SeerTeba aranairad ar asustebs kavSiris mier adamia-
nis uflebaTa sakuTari katalogis (romelic iuridiul valdebulebebs akisrebs ek-is ins-
titutebs, organoebsa da dawesebulebebs) SemoRebis mniSvnelobas. piriqiT, qartiis debule-
bebi, garda imisa, rom imeoreben konvenciaSi CarTul debulebebs, paralelurad, aRrmaveben
maT Sinaarss da arsebiTad afarToveben im uflebaTa CamonaTvals, romlebic sasamarTlo da-
cvas eqvemdebareba.
konvenciasTan evropis kavSiris SeerTeba did zegavlenas moaxdens evropis kontinen-
tis samarTlebriv da politikur ganviTarebaze. amasTan, kavSirisTvis es bevri ramiT revo-
luciuri winsvla iqneba. briuseli kidev ufro metad angariSvaldebuli gaxdeba Tavisi mo-
qalaqeebis, misi iurisdiqciis qveS myofi yvela fizikuri da iuridiuli piris winaSe. ada-
mianis uflebaTa evropuli konvencia, romelic, faqtiurad, ek-is samarTlis nawils warmo-
adgens, masSi procesualuri TvalsazrisiTac aRmoCndeba integrirebuli. Sesabamisad, konven-
ciasTan evropis kavSiris SeerTeba samarTlebrivi dacvis axal SesaZleblobebs mianiWebs mo-
qalaqeebs. kerZod, maT SesaZlebloba eqnebaT, _ samarTlebrivi dacvis Sida saSualebebis
amowurvis Semdeg, _ saCivrebiT mimarTon adamianis uflebaTa evropul sasamarTlos ek-is
(am ukanasknelis institutebis, organoebisa da dawesebulebebis) mier maTi ZiriTadi uflebe-
bis darRvevasTan dakavSirebiT.
da bolos, sagangebod unda gaesvas xazi erT mniSvnelovan garemoebas: lisabonis 2007
wlis xelSekruleba, adamianis uflebaTa dacvis mizniT, evropis kavSiris sasamarTlosadmi
mimarTvis aranair specialur proceduras ar adgens; yovel SemTxvevaSi, arc damfuZnebeli
dokumentebi da arc sasamarTlos Sida reglamenti sarCelis aranair axal tips ar iTvalis-
wineben ZiriTadi uflebebis darRvevis gamo warmoSobili davebisTvis. metic, sruliad cal-
saxad da pirdapir iqna gacxadebuli, rom lisabonis xelSekrulebis mier evropis kavSiris
ZiriTadi uflebebis qartiisTvis savaldebulo, `konstituciuri~ Zalis miniWeba (riTac es
ukanaskneli damfuZnebeli dokumentebis organul nawilad iqca) srulebiTac `...ar afarTo-
vebs kavSiris samarTlis moqmedebis sferos misi kompetenciis farglebs gareT, arc araviTar

- 85 -
axal kompetencias an amocanebs qmnis kavSirisTvis da arc xelSekrulebebiT gansazRvrul
kompetenciasa da amocanebs cvlis~ (ix. ZiriTadi uflebebis qartia, mux. 51.2). aRniSnulidan
gamomdinare, erTi ram cxadia: miuxedavad imisa, rom sakmaod STambeWdavi da soliduria ev-
ropis sasamarTlos roli ek-is samarTalSi adamianis uflebaTa pativiscemis umaRlesi
standartebis ganmtkicebis saqmeSi, adamianis uflebaTa dacvis moTxovnebTan Sesabamisobis Se-
mowmeba ek-is sasamarTlosTvis arc amieridan iqneba misi ZiriTadi movaleoba; igi ufro sa-
samarTlos Tanmdev saqmianobad SeiZleba iqnas kvalificirebuli. ek-is sasamarTlos umTav-
res daniSnulebad, tradiciulad, kvlav evropuli integraciis interesebis momsaxureba dar-
Ceba da, Sesabamisad, uaxloes momavalSi misTvis prioritetuli isev ek-is samarTlis axsna-
ganmartebasa da kavSiris institutebis, organoebisa da dawesebulebebis avtoritetze zrun-
va iqneba. faqtiurad, sakiTxisadmi msgavsi midgomiT damfuZnebelma dokumentebma uaryves ek-
is sasamarTlosTvis imis paraleluri kompetenciis miniWebis perspeqtiva, rac adamianis uf-
lebaTa evropul sasamarTlos gaaCnia. Sedegad, moxsnili iqna evropaSi adamianis uflebaTa
sasamarTlo dacvis ori, erTmaneTis konkurenti sistemis Camoyalibebis safrTxe: erTisa _
evropis kavSiris farglebSi, xolo meorisa ki _ adamianis uflebaTa evropuli konvenciis
safuZvelze. Sesabamisad, uaxloes wlebSi strasburgis sasamarTlo, kvlavindeburad, adamia-
nis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis erTaderT specializebul instanciad darCe-
ba evropaSi.

2.6 evropis kavSiris kompetencia. kompetenciaTa gamijvna evropis


kavSirsa da wevr saxelmwifoebs Soris

2.6.1 evropis kavSiris kompetenciis zogadi arsi da warmomavloba


kompetencia _ zogadsamarTlebrivi kategoriaa, romelic Tanamdebobis piris, organos
an mTlianad organizaciis gamgeblobaSi Semaval sakiTxTa (sagnobrivi kompetencia) da ufle-
bamosilebaTa (uflebebisa da valdebulebebis) erTobliobas aRniSnavs.
evropis kavSiris kompetencias saxelmwifosmagvari xasiaTi gaaCnia im gagebiT, rom igi
sazogadoebis marTvis saxelisuflebo prerogativaTa farTo speqtrs moicavs. kerZod, maT
ganekuTvneba sakanonmdeblo, administraciuli da iurisdiqciuli (sasamarTlo) aqtebis gamo-
cema. am aqtebs savaldebulo Zala gaaCniaT ara marto wevri saxelmwifoebisaTvis, aramed ma-
Ti moqalaqeebisaTvisac, romlebic, imavdroulad, evropis kavSiris moqalaqeebi arian, agreT-
ve sxva fizikuri da iuridiuli pirebisaTvis, romlebic ek-is teritoriaze cxovroben, im-
yofebian, an ama Tu im saqmianobas axorcieleben (kavSiris samarTlebrivi aqtebis sistemisa
da saxeebis Sesaxeb, ix. qvemoT, komentaris 2.8 punqti).
meore mxriv, kavSiri, ar warmoadgens ra sruluflebian saxelmwifos, Tavis kompeten-
cias iRebs ara uSualod `evropeli xalxisagan~ (romelic dReisaTvis de jure da de facto ar
arsebobs), aramed mis sasargeblod ek-is wevri saxelmwifoebis mier suverenuli uflebebis
nawilis daTmobis xarjze, rac maT Soris SeTanxmebis (ek-is damfuZnebeli dokumentebis _
`xelSekrulebebis~) meSveobiT formdeba.
rogorc evropis kavSiris istoria cxadyofs, es daTmoba ar atarebs erTjerad, mo-
mentalur xasiaTs. igi etapobrivad, Tanmimdevrulad xdeba _ ek-is SigniT integraciis gan-
viTarebisa da, Sesabamisad, axali amocanebisa da problemebis gaCenis kvaldakval, romlebic
evropul doneze gadawyvetas saWiroeben.
mas Semdeg, rac XX saukunis 50-ian wlebSi evropis gaerTianebebi Seiqmna, kavSiris
sagnobrivma kompetenciam viwro-specializebuli sferoebidan (eqfg-is farlebSi qvanaxSiri-
sa da foladis saerTo bazris Seqmna) sakmaod rTuli gza ganvlo zogadekonomikur proeq-
tebamde (eeg-is saerTo bazari, damatebuli evratomis farglebSi atomuri energiis mSvido-
biani gamoyenebis sakiTxebze TanamSromlobiT) da, bolos, sazogadoebrivi urTierTobebis
mTlian speqtrze gavrcelebamde, maT Soris saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis sam-
- 86 -
xedro komponentis SemuSavebisa da damnaSaveobasTan brZolis sakiTxebis CaTvliT (`Zveli~
evropis kavSiris meore da mesame `sayrdenebi~).
ek-is kompetenciis Semdgomi gafarToveba xorcieldeba, ZiriTadad, misi amocanebisa
da uflebamosilebebis gaRrmavebisa da gafarTovebis meSveobiT sazogadoebrivi cxovrebis im
sferoebSi, romlebic kavSiris iurisdiqciis qveS imyofeba, aseve, SedarebiT naklebad, _ kav-
SirisTvis kompetenciis axali sferoebis miniWebis gziT. kerZod, lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebam, evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis kvaldakval, aRiara ek-is uf-
lebamosileba, gaataros politika da ganaxorcielos RonisZiebebi iseT sferoebSi, rogore-
bicaa:
_ zogadekonomikuri mniSvnelobis samsaxurebi;
_ kosmosi;
_ sporti;
_ turizmi;
_ energetika (garda atomuri energiisa, romelic evratomis gamgeblobaSi rCeba);
_ samoqalaqo Tavdacva;
_ wevri saxelmwifoebis administraciuli TanamSromlobis koordinacia evropis kav-
Siris samarTlis realizaciis sferoSi;
_ teroristuli aqtebis an katastrofebis Sedegad dazaralebuli wevri saxelmwi-
foebisaTvis daxmarebis aRmoCenis mizniT gansaxorcielebeli zomebis koordinacia;
_ mesame qveynebisTvis humanitaruli daxmareba.137
ukve 2007 wels, uSualod lisabonis xelSekrulebis teqstis momzadebisas, wevri
saxelmwifoebi SeTanxmdnen, rom gaeZlierebinaT ek-is roli garemos dacvisa da energetikis
sferoebSi, kerZod ki, klimatis cvlilebasTan da sxva globalur da regionalur garemos-
dacviT problemebTan brZolis, energetikuli sistemebis integraciis sakiTxebTan mimarTeba-
Si.
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis kidev erT siaxles evropis kavSiris gamgeblo-
baSi Semavali sakiTxebisa da saqmianobis sferoebis axleburi klasifikacia warmoadgens.
`Zvel~ kavSirSi igi agebuli iyo aRsaqmelad rTuli `sami sayrdenis struqturidan~ gamo-
mdinare (ix. zemoT, komentaris kari 1). `axal~ ek-Si klasifikacias safuZvlad ufro marti-
vi da logikuri geografiuli kriteriumi udevs:
1) sazogadoebrivi urTierTobebi, romlebic evropis kavSiris farglebSi yalibdeba,
misi Sida (Sida politikuri) kompetenciis sagans qmnis. am kompetenciis yvela elementi, _
erTiani ekonomikuri sivrcis (ek-is `Sida bazari~) Seqmnidan da funqcionirebidan dawyebuli
kulturiTa da ganaTlebiT damTavrebuli, _ evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSe-
krulebis mesame nawilis (`kavSiris Sida politika da saqmianoba~) karebis, Tavebisa da gan-
yofilebebis sagans warmoadgens (ix. zemoT, komentaris 2.1 punqti).138
2) evropis kavSiris urTierTobebi saxelmwifoebTan, romlebic mis SemadgenlobaSi ar
Sedian (mesame qveynebTan / mesame saxelmwifoebTan), aseve saerTaSoriso organizaciebTan _
misi sagareo (sagareo politikuri) kompetenciis sagans Seadgens.
am kompetenciis realizaciis zogadi principebi, agreTve debulebebi sagareo politi-
kis araekonomikuri aspeqtebis Sesaxeb (saerTo sagareo da usafrTxoebis politika) mocemu-
lia evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis V karSi: `zogadi debulebebi kavSiris sagareo
politikuri saqmianobis Sesaxeb da specialuri debulebebi saerTo sagareo da usafrTxoebis
politikis Sesaxeb~.
_________________________
137 _ RonisZiebebi epizodurad am sferoebSi adrec xorcieldeboda. Tumca maT ar gaaCndaT
specialuri samarTlebrivi baza damfuZnebel dokumentebSi da isini ek-is damatebiTi (sarezervo) uf-
lebamosilebebis safuZvelze xorcieldeboda (ix. qvemoT). lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam kav-
Siris damfuZnebel dokumentebSi pirvelad CarTo am sferoebisadmi miZRvnili calkeuli Tavebi, gan-
yofilebebi Tu muxlebi (ix. zemoT, komentaris 2.1 punqti).
138 _ ek-is Sida politikur kompetencias ganekuTvneba adamianebis, saqonlisa da kapitalis
mier kavSiris sagareo sazRvrebis gadakveTasTan dakavSirebuli sakiTxebic (sabaJo kavSiri, savizo, sa-
imigracio politika, TavSesafris miniWebis politika da sxv.).
- 87 -
sxva debulebebi kavSiris sagareo politikuri saqmianobis Sesaxeb ganmtkicebulia ek-
is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mexuTe nawilSi: `kavSiris sagareo politikuri
saqmianoba~ (ix. komentaris 2.1 da 2.9 punqtebi).
3) kavSiris Sida da sagareo politikas Soris Sualeduri adgili uWiravs mis Ro-
nisZiebebs zogierT im kunZulovan teritoriebTan urTierTobis sferoSi, romlebic wevri
saxelmwifoebis suverenitetis qveS imyofebian (rogorc wesi, yofili koloniuri samflobe-
loebi), Tumca maTTan erTad ar Sevidnen ek-is SemadgenlobaSi _ saubaria `zRvisgaRma qvey-
nebisa da teritoriebis Sesaxeb~ (grenlandia, axali kaledonia, folklendis kunZulebi da
a.S.). ek-is saqmianobis es sfero, romelic cnobilia rogorc asociacia zRvisgaRma qveyneb-
Tan da teritoriebTan, gaTvaliswinebulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis ima-
ve saxelwodebis mqone nawilSi, romelic, struqturuli TvalsazrisiT, ek-is Sidapoliti-
kuri da sagareo-politikuri saqmianobis wesebs Soris aris moTavsebuli: `nawili meoTxe.
asociacia zRvisgaRma qveynebTan da teritoriebTan~ (ix. zemoT, komentaris 2.1 punqti).
evropis kavSiris kompetenciis ase farTo sagnobrivi moculoba ar niSnavs imas, rom
wevrma saxelmwifoebma mas zemoaRniSnul sferoebSi absoluturad yvela suverenuli ufleba
dauTmes. kavSirisTvis miniWebuli uflebamosilebebis moculoba mis gamgeblobaSi Semaval
sferoebSi araerTgvarovania: Zalian farTodan dawyebuli, romelic sakanonmdeblo, adminis-
traciuli da sasamarTlo zomebis mTel kompleqss moicavs (magaliTad, ek-is Sida bazarze
konkurenciis Tavisuflebis uzrunvelyofis sakiTxebSi), metismetad SezRuduliT damTavre-
buli, romelic, ZiriTadad, sarekomendacio da wamaxalisebel zomebamde daiyvaneba (magali-
Tad, kulturis sferoSi).
aseTi araerTgvarovneba miiRweva kavSirisaTvis uflebamosilebaTa miniWebis specialu-
ri meqanizmis xarjze, romelic jer kidev 1950-ian wlebSi, evropis gaerTianebebis dafuZne-
bisas iqna dadgenili da `axal~ evropis kavSirSic SenarCunda. misi arsi damfuZnebeli doku-
mentebis zemoaRniSnul nawilebsa da karebSi specialuri uflebaaRmWurveli muxlebis Car-
TvaSi mdgomareobs, romlebic gansazRvraven, Tu romel konkretul sakiTxebze, ra mizniT,
rogori wesiT, romeli institutebis meSveobiT da ra tipis zomebis gamoyenebiT SeuZlia
kavSirs, ganaxorcielos Tavisi Careva mis daqvemdebarebaSi arsebul sferoebSi.
sxva sityvebiT rom vTqvaT, sazogadoebrivi cxovrebis sxvadasxva sferoebi kavSiris
gamgeblobaSi gadacemulia ara mTlianad, aramed mxolod maT calkeul aspeqtebTan mimarTeba-
Si, romlebic pirdapiraa gaTvaliswinebuli `xelSekrulebebis~ uflebaaRmWurvel muxlebSi.
magaliTad, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 153-e muxlSi CamoTvlil socialu-
ri politikis sakiTxebTan mimarTebaSi kavSiri uflebamosilia, daadginos mxolod wamaxali-
sebeli zomebi da minimaluri moTxovnebi. maT erT nawils evropis parlamenti da sabWo am-
tkiceben erToblivad (magaliTad, Sromis pirobebTan mimarTebaSi), xolo meore nawils ki
sabWo iRebs erTpirovnulad (magaliTad, muSaTa socialuri uzrunvelyofisa da socialuri
dacvis sakiTxebze). amasTan, meore SemTxvevaSi wevri saxelmwifoebis warmomadgenlebi inar-
Cuneben vetos uflebas sabWoSi.
ek-is damfuZnebeli dokumentebis (`xelSekrulebebis~) uflebaaRmWurvel muxlebs ev-
ropul doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi `samarTlebriv safuZvlebs~ (germ.: rechtliche
Grundlagen; frang.: bases juridiques; ingl.: legal bases) uwodeben.139 `samarTlebrivi safuZvle-
bis~ saerTo ricxvi mravali aTeulobiT ganizomeba da igi, ek-is damfuZnebeli dokumentebis
yovel morig reformasTan erTad, izrdeba. Tumca aseTi mravalgvarobis pirobebSic ki arse-
bobs riski imisa, rom evropuli integraciis procesSi warmoSobili axali problemebi ar
aRmoCndes moculi arsebuli `samarTlebrivi safuZvlebiT~ da, Sesabamisad, saWiro gaxdes
_________________________
139 _ ek-is TiToeuli samarTlebrivi aqtis preambulaSi `samarTlebriv safuZvlebze~
miTiTeba aucilebelia Semdegi formiT: `evropis parlamenti da sabWo (an sabWo, an komisia da a.S.),
xelmZRvaneloben (xelmZRvanelobs) ra xelSekrulebiT evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb (li-
sabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde _ xelSekrulebiT evropis gaerTianebis dafu-
Znebis Sesaxeb), kerZod ki, misi muxliT (muxlebiT)..., miiRes (miiRo) winamdebare reglamenti / wina-
mdebare direqtiva da a.S. ...~. aseTi miTiTebis ararseboba, an araswori (arasruli) miTiTeba gamoiwvevs
samarTlebrivi aqtis gauqmebas evropis kavSiris sasamarTlos mier.
- 88 -
axal-axali Sesworebebis Setana `xelSekrulebebSi~.
am xisti sqemis koreqtirebis mizniT, ek-is damfuZnebel dokumentebSi Tavidanve iqna
CarTuli `SemovliTi muxlebi~ (termini araoficialuria), romlebic kavSiris damatebiT (sa-
rezervo) uflebamosilebebs ganamtkiceben. am uflebamosilebebiT sargebloba SesaZlebelia
konkretul sakiTxTan dakavSirebiT specialuri uflebaaRmWurveli muxlebis (`samarTlebri-
vi safuZvlebis~) ararsebobis SemTxvevaSi. msgavsi `SemovliTi muxlebi~ ek-is damfuZnebeli
dokumentebis axal (`lisaboniseul~) redaqciaSic gvxvdeba.
erT-erTi maTgani ukve naxsenebi iqna `xelSekrulebebis~ Sinaarsisa da struqturis
daxasiaTebisas (ix. komentaris 2.1 punqti). saubaria ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekru-
lebis 114-e muxlze, romelic uflebas aZlevs evropis kavSirs, ganaxocielos wevri saxel-
mwifoebis kanonmdeblobaTa daaxloeba nebismier im sakiTxTan mimarTebaSi, romlebic aucile-
belia erTiani Sida bazris normaluri funqcionirebisaTvis.
Tumca es muxli ar SeiZleba gamoyenebuli iqnas gadasaxadebTan, pirTa Tavisufal ga-
daadgilebasTan, aseve daqiravebul muSaTa uflebebTan da interesebTan dakavSirebuli saki-
Txebis mimarT. am sakiTxebze kanonmdeblobaTa damatebiTi daaxloeba SeiZleba ganxorcieldes
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meore `SemovliTi muxlis~ _ 115-e muxlis sa-
fuZvelze.
ori damoukidebeli `SemovliTi muxlis~ arseboba ganpirobebulia evropis kavSiris
doneze gadawyvetilebaTa miRebis wesSi arsebuli gansxvavebiT: pirvel SemTxvevaSi (114-e
muxlTan mimarTebaSi) normatiuli aqtebi miiReba ufro martivi da demokratiuli procedu-
ris Sesabamisad, evropis parlamentis absoluturi vetos uflebis pirobebSi, magram calke-
ul wevr saxelmwifoebs ar gaaCniaT vetos analogiuri ufleba, xolo meore (115-e muxlis)
SemTxvevaSi _ gadawyvetilebebis miReba wevri saxelmwifoebis suverenuli uflebebisaTvis
ufro meti pativiscemis pirobebSi xdeba, rameTu sabWoSi maTi mTavrobebis warmomadgenlebs
unarCundebaT vetos ufleba, evroparlamentis prerogativebi ki SezRudulia (sakonsulta-
cio xasiaTisaa).
`SemovliT muxlebs~ Soris, Tavisi potencialiT, yvelaze ufro farTo da mniSvnelo-
vani 352-e muxlia, romelic ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis bolo nawilSia
ganTavsebuli (nawili meSvide. `zogadi da daskvniTi debulebebi~). 352-e muxlis `lisaboni-
seuli~ redaqcia SesaZleblobas aZlevs kavSirs, xelSekrulebebiT gansazRvruli misi poli-
tikis sxvadasxva mimarTulebebis farglebSi miiRos nebismieri sakanonmdeblo aqti da sxva
zomebi, Tuki es aucilebelia kavSiris miznebis misaRwevad da Tu damfuZnebeli dokumentebi
saamisod saWiro specialur uflebamosilebebs ar iTvaliswineben.
`Zvel~ kavSirSi am `SemovliTi muxlis~ gamoyenebis magaliTebia ek-is farglebSi sa-
moqalaqo Tavdacvis sferos sakoordinacio meqanizmis dafuZneba140 (aRsaniSnavia, rom, lisa-
bonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg, kavSirs ukve pirdapir mieniWa am sferoSi zo-
mebis miRebis uflebamosileba), an kidev 2007 wels evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis
saagentos Seqmna _ ek-is axali dawesebulebisa, romelic damfuZnebel dokumentebSi gaTva-
liswinebuli araa.141
_________________________
140 _ ix. sabWos 2007 wlis 8 noembris #2007/779/EG, Euratom gadawyvetileba samoqalaqo
Tavdacvis sferoSi gaerTianebis meqanizmis dafuZnebis Sesaxeb (Amtsblatt Nr. L 314 vom 01/12/2007, S. 1),
romelmac Secvala analogiur sakiTxTan dakavSirebiT manamde arsebuli sabWos 2001 wlis 23 oqtom-
bris #2001/792/EG, Euratom gadawyvetileba (Amtsblatt Nr. L 297 vom 15/11/2001, S. 7).
141 _ 1960-ian _ 1990-ian wlebSi analogiuri norma (amsterdamis 1997 wlis xelSekrulebis
ZalaSi Sesvlamde _ evropis (ekonomikuri) gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis 235-e mux-
li, xolo 1999 wlis 1 maisidan ki _ igive xelSekrulebis 308-e muxli) farTod gamoiyeneboda sa-
zogadoebrivi cxovrebis axali sferoebis asaTviseblad, romlebic im droisaTvis ek-is kompetencias
ar ganekuTvneboda, magaliTad, wylis xarisxis Sesaxeb kanonmdeblobisa da ekologiuri politikis
farglebSi sxva zomebis misaRebad, momxmarebelTa dacvis Sesaxeb normatiuli aqtebis gamosacemad da
sxv. swored es muxli gaxda evropis iuridiul pirTa organizaciul-samarTlebrivi formebis (`evro-
pis saaqcio sazogadoeba~ da sxv.) dadgenis, aseve 1997 wels ek-is erTiani fuladi erTeulisTvis
`ekiu~-dan (ECU) `evros~ gadarqmevis safuZveli.

- 89 -
352-e muxlis gamoyenebis SezRudva, upirveles yovlisa, mis safuZvelze gadawyveti-
lebaTa miRebis sakmaod rTuli wesidan gamomdinareobs (sabWos mier zomebis erTxmad miReba,
rac yvela wevri saxelmwifos mTavrobaTa mxardaWerasa da damatebiT kidev evropis parla-
mentis mxridan Tanxmobas gulisxmobs).142
Sedegad, logikuri TvalsazrisiT, sakmaod gamarTlebuli urTierTkavSiri SeiniSneba:
rac ufro meti `moqnilobaa~ dasaSvebi `samarTlebrivi safuZvlis gareSe~ aqtis misaRebad,
miT ufro `xisti~ da rTulia misi miRebisa da gaformebisTvis dadgenili procedura.
garda amisa, 352-e muxli ar SeiZleba gamoyenebuli iqnas saerTo sagareo da usafr-
Txoebis politikis farglebSi, aseve damfuZnebeli dokumentebis im normebisTvis gverdis
asavlelad, romlebic erovnuli kanonmdeblobis harmonizaciis (daaxloebis) ganxorcielebas
krZalavs calkeul sakiTxebTan mimarTebaSi, magaliTad, ganaTlebis an kulturis sferoebSi.

2.6.2 evropis kavSiris kompetenciis kategoriebi


sajaro xelisuflebis evropul (sakavSiro) da erovnul (Sidasaxelmwifoebriv) done-
ebs Soris kompetenciebisa da pasuxismgeblobis ufro naTlad gamijvnis mizniT, lisabonis
2007 wlis xelSekrulebam, mravali federaciuli saxelmwifos magaliTis msgavsad, ek-is
damfuZnebel dokumentebSi CarTo kavSiris kompetenciis sxvadasxva kategoriaTa gansazRvri-
sadmi miZRvnili specialuri kari _ ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis kari I,
`kavSiris kompetenciis kategoriebi da sferoebi~.143
kavSiris kompetenciis kategoriebi erTmaneTisagan gansxvavdeba ek-isTvis miniWebuli
uflebamosilebebis moculobiTa da maTi TanafardobiT im uflebamosilebebTan, romlebic we-
vri saxelmwifoebis gamgeblobaSi rCeba.
kavSiris yvelaze farTo uflebamosilebebi da, Sesabamisad, wevri saxelmwifoebis su-
verenuli uflebebis yvelaze ufro mniSvnelovani SezRudvebi ek-is eqskluziuri kompeten-
ciisTvisaa damaxasiaTebeli.144 kompetenciis aRniSnuli kategoriis farglebSi erovnuli xe-
lisuflebebi mTlianad moklebulni arian gadawyvetilebaTa miRebis uflebas, garda im Sem-
Txvevebisa, rodesac maT amis uflebamosileba kavSiris mier aqvT specialurad miniWebuli,
an rodesac es kavSiris samarTlebrivi aqtebis ganxorcielebis mizniT xdeba (xelSekruleba
ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 2, paragr. 1).
kavSiris eqskluziuri kompetenciis sferoTa raodenoba arcTu ise didia _ aseTi
sul raRac xuTi sferoa (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 3). maT gane-
kuTvneba:
_ ek-is farglebSi saerTo sabaJo tarifis gadasaxadebis dadgena da `sabaJo kavSi-
ris~ sxva sakiTxebi;
_ ek-is erTiani Sida bazris funqcionirebisaTvis aucilebeli konkurenciis wesebis
dadgena (bazarze gabatonebuli mdgomareobis borotad gamoyenebis, aseve sawarmoTa SeTanxme-
buli moqmedebebis (praqtikis) akrZalva, rac arRvevs konkurencias, ek-Si sawarmoebisTvis
saxelmwifo daxmarebis gawevis wesebi da sxv.);
_ savaluto politika im wevr saxelmwifoebTan mimarTebaSi, romelTa fulad erTe-
uls evro warmoadgens;
_ TevzWeris kvotebis dadgenisa da zRvis biologiuri resursebis SenarCunebis sxva
sakiTxebi meTevzeobis saerTo politikis, rogorc ek-is soflis meurneobis saerTo poli-
tikis specialuri mimarTulebis, farglebSi;
_________________________
142 _ adre aq evropis parlaments mxolod sakonsultacio uflebamosilebebi gaaCnda.
143 _ Sesabamisi muxlebis Sinaarsi farTod ganixileboda evropis 2004 wlis konstituciis
proeqtis momzadebisas da misgan, TiTqmis ucvleli saxiT, iqna gadatanili lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebaSi.
144 _ termini ek-is `eqskluziuri kompetencia~ damfuZnebel dokumentebSi jer kidev 1993
wlis 1 noembridan, anu evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis dRidan gaCnda. Tum-
ca am kompetenciis arsi da sferoebi ar iyo naTlad gansazRvruli, rac garkveul uxerxulobebs uq-
mnida rogorc TviT kavSirs, ise wevr saxelmwifoebsac.
- 90 -
_ saerTo savaWro (sagareo-savaWro) politika, maT Soris mesame qveynebis produqcia-
sTan mimarTebaSi antidempinguri gadasaxadebisa da sxva damcavi zomebis dadgenis CaTvliT.
ek-is eqskluziur kompetencias ganekuTvneba aseve saerTaSoriso SeTanxmebebis dadeba
misi Sidapolitikuri kompetenciis realizaciidan gamomdinare sakiTxebis Taobaze (jer kidev
1970-ian wlebSi evropis gaerTianebebis sasamarTlos mier formulirebuli ek-is saSinao da
sagareo kompetenciis e.w. `paralelizmis~ doqtrina).145
kavSiris eqskluziuri kompetenciis Tavisebur antipods warmoadgens misi kompetenci-
is kidev erTi kategoria, romelsac `wevri saxelmwifoebis qmedebaTa mxardaWeraze, koordi-
naciasa da Sevsebaze mimarTuli saqmianobis ganxorcielebis uflebamosileba~ (ix. xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 2, paragr. 5), an, ufro mokled, _ ek-is `mxardam-
Weri, sakoordinacio an Semavsebeli saqmianoba~ ewodeba.
am saqmianobis sferoebi (isini sul Svidia) CamoTvlilia ek-is funqcionirebis Sesa-
xeb xelSekrulebis me-6 muxlSi:
_ adamianis janmrTelobis dacva da gaumjobeseba;
_ mrewveloba, misi konkurentunarianobis amaRleba;
_ kultura;
_ turizmi;
_ zogadi da profesiuli ganaTleba, axalgazrdoba da sporti;
_ samoqalaqo Tavdacva;
_ wevri saxelmwifoebis administraciuli TanamSromlobis koordinacia evropis kav-
Siris samarTlis realizaciisas.
am sferoebSi wevri saxelmwifoebi mTeli sisruliT inarCuneben sakanonmdeblo xeli-
suflebas, xolo kavSiri ki moklebulia erovnul doneze miRebuli samarTlebivi normebis
harmonizaciis (daaxloebis) ganxorcielebis uflebas (garda calkeuli gamonaklisebisa jan-
dacvis sferoSi). ek-is roli mocemul SemTxvevaSi wevri saxelmwifoebis qmedebaTa mxarda-
Weraze (maT Soris sakavSiro biujetidan finansuri mxardaWeris CaTvliT), koordinirebasa
an Sevsebaze mimarTul zomebamde (rekomendaciebi, programebi, saerTo problemebis ganxilva,
sakoordinacio instanciebi da sxv.) daiyvaneba, rac ganapirobebs kidec kavSiris kompetenciis
aRniSnuli kategoriis saxelwodebas.
evropis kavSiris gamgeblobaSi Semavali sxva sferoebi wevr saxelmwifoebTan misi sa-
erTo (erToblivi) kompetenciis kategorias ganekuTvneba (ix. xelSekruleba ek-is funqcio-
nirebis Sesaxeb, mux. 2, paragr. 2). am sferoebis CamonaTvali mocemulia ek-is funqcionire-
bis Sesaxeb xelSekrulebis me-4 muxlis me-2 paragrafSi (Sida bazari, Tavisuflebis, usafr-
Txoebisa da marTlmsajulebis sivrce, energetika, ekonomikuri, socialuri da teritoriu-
li erTianoba, garemo, transporti da a.S.), magram es CamonaTvali amomwuravi ar aris. imave
muxlis pirveli paragrafis Sesabamisad, ek-is saerTo kompetencias ganekuTvneba mis gamgeb-
lobaSi arsebuli nebismieri sakiTxi, romelic arc eqskluziuri kompetenciis sferoebSi Se-
dis da arc kavSiris mxardamWeri, sakoordinacio da Semavsebeli saqmianobis sferoebSi.146
evropis kavSiris saerTo (erToblivi) kompetenciis samarTlebrivi reJimi bevri ramiT
hgavs mravali federaciuli saxelwifosTvis niSandobliv, sakuTriv federaciisa da federa-
ciis subiqtebis erTobliv gamgeblobaSi Semaval sakiTxTa samarTlebriv reJims. ek-is saer-
To kompetenciis sferoSi kanonmdeblobisa da iuridiulad savaldebulo sxva samarTlebrivi
aqtebis miRebis ufleba gaaCniaT rogorc kavSirs, ise calkeul wevr saxelmwifoebsac. Tum-
ca saxelmwifoebs amis gakeTeba mxolod im SemTxvevaSi SeuZliaT, Tu kavSirma ar isargebla
_________________________
145 _ dawvrilebiT ix. qvemoT, komentaris 2.9 punqti.
146 _ aqedan gamomdinareobs, rom kavSirisa da wevri saxelmwifoebis saerTo (erTobliv) kom-
petencias SeiZleba miekuTvnos saerTo sagareo da usafrTxoebis politika (ssup), aseve ek-is done-
ze wevri saxelmwifoebis ekonomikuri, socialuri da dasaqmebis politikis koordinacia. magram imde-
nad, ramdenadac saqmianobis es mimarTulebebi ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis me-2 mux-
lis cal-calke (me-3 da me-4) paragrafebSi, agreTve am xelSekrulebis me-5 muxlSia gaTvaliswinebu-
li, garkveuli safuZvlebi arsebobs saimisod, rom saqmianobis zemoT xsenebuli mimarTulebebi kavSi-
ris kompetenciis specifikuri kategoriis rangSi iqnas ganxiluli.
- 91 -
Tavisi kompetenciiT, an Sewyvita misi ganxorcieleba.147 konkretul sakiTxTan dakavSirebiT
erovnul kanonsa da kavSiris samarTlebrv aqts Soris winaaRmdegobis (koliziis) SemTxveva-
Si upiratesi Zala ek-is samarTlebriv aqts eniWeba, rac mTlianobaSi kavSiris samarTlis
uzenaesobis (primatis) principidan gamomdinareobs (ix. zemoT, komentaris 2.3 punqti).

2.6.3 evropis kavSiris kompetenciasTan mimarTebaSi moqmedi


ZiriTadi principebi
ek-is kompetenciis kategoriebis Sesaxeb debulebebis gverdiT, lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebam ganaxorciela kavSiris kompetenciis im ZiriTadi principebis sistematizacia,
romlebic misi SeZenisa da praqtikaSi realizaciis sakiTxebs aregulirebs. amieridan es
principebi integrirebulia specialur muxlSi, romelsac erT-erTi pirveli adgili uWiravs
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis axal redaqciaSi, _ esaa me-5 muxli.
pirveli principi `kompetenciis miniWebis principis~ saxeliTaa cnobili (mux. 5, pa-
ragr. 2). igi ek-is damfuZnebel dokumentebSi pirvelad iqna mkafiod da naTlad dafiqsire-
buli, Tumca ki, faqtiurad, Tavidanve moqmedebda. es principi kavSiris saxelSekrulebo
warmomavlobas pirdapir usvams xazs. igi pirdapir adgens, rom ek-is kompetencia wevri sa-
xelmwifoebidan momdinareobs; swored wevri saxelmwifoebi `aniWeben kompetencias kavSirs~,
rac damfuZnebeli dokumentebis (`xelSekrulebebis~) meSveobiT xdeba. Tavis mxriv, damfuZne-
beli dokumentebis dadebaca da maTSi cvlilebebis Setanac aseve wevri qveynebis saerTo Tan-
xmobiT xdeba.
gansaxilveli principidan gamomdinareobs, rom Tavis saqmianobaSi kavSiri ar unda ga-
scdes wevri saxelmwifoebis mier misTvis miniWebuli kompetenciis farglebs da rom igi au-
cileblad unda icavdes am qveynebis mier `xelSekrulebebSi~ dafiqsirebul miznebs. garda
amisa, rogorc federaciaTa umravlesobaSia miRebuli, nebismieri kompetencia, romelic dam-
fuZnebeli dokumentebiT kavSirs ara aqvs gadacemuli, wevr saxelmwifoebs unarCundebaT.
meore principi asaxavs politikuri koncefcias, romlis Tanaxmadac, politikuri xe-
lisuflebis sxvadasxva doneebs Soris kompetenciaTa da pasuxismgeblobaTa ganawileba `qve-
modan zemoT~ unda xdebodes da ara piriqiT. yvela is problema, romlis efeqtiani mogvare-
bac adgilobriv (lokalur) donezea SesaZlebeli, municipaluri, anu moqalaqeebTan ufro
axlos mdgomi xelisuflebis uwyebriv daqvemdebarebaSi unda imyofebodes. mxolod im Sem-
TxvevaSi, Tu sazogadoebrivi problemebi regionuli, erovnuli an `evropuli~ masStabisaa,
maTi gadawyveta ufro msxvil administraciul-teritoriul erTeulebs (federaciis subieq-
tebs _ federaciul saxelmwifoebSi), zogadad, saxelmwifos (erovnul xelisuflebas), an
evropis kavSiris zenacionalur instanciebs unda gadaeceT.
sxva sityvebiT rom vTqvaT, politikuri xelisuflebis zeda (moqalaqeebisagan Seda-
rebiT metad daSorebuli) donis kompetencia misi qveda (mosaxleobasTan ufro axlos mdgo-
mi) donis kompetenciis Sevsebasa da damatebas unda emsaxurebodes. swored aqedan gamomdina-
reobs meore principis saxelwodeba _ subsidiarobis (damatebiTobis) principi.
dReisaTvis subsidiarobis principma pirdapiri Tu arapirdapiri ganmtikceba hpova zo-
gierTi evropuli qveynis (germaniis, italiis, safrangeTis, poloneTis da sxv.) konstitucia-
Si, aseve evropis sabWos farglebSi momzadebul adgilobrivi TviTmmarTvelobis evropul
qartiaSi. Tavisi farTo gagebiT, es principi evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis pir-
vel muxlSia asaxuli, romlis Tanaxmadac, ek-is farglebSi gadawyvetilebebis miReba maqsi-
maluri SesaZleblobiT unda iyos miaxlovebuli moqalaqeebTan.
subsidiarobis principis viwro gageba evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-5
muxlis me-3 paragrafSia ganmtkicebuli. mocemul SemTxvevaSi saubaria zemoxsenebuli kon-
_________________________
147 _ uSualod lisabonis 2007 wlis xelSekrulebaze muSaobisas momzadebul specialur oq-
mSi (`oqmi saerTo kompetenciis ganxorcielebis Sesaxeb~) dazustebulia, rom saerTo kompetenciis
farglebSi wevri saxelmwifoebi normaTSemoqmedebiT uflebas inarCuneben yvela im aspeqtTan (`ele-
mentTan~) mimarTebaSi, romlebic kavSiris samarTlebrivi aqtebiT araa mowesrigebuli.

- 92 -
cefciis gamoyenebaze sazogadoebrivi cxovrebis im sferoebis mimarT, romlebSic wevrma sa-
xelmwifoebma kavSirs araeqskluziuri xasiaTis kompetencia mianiWes.
upirveles yovlisa, mxedvelobaSia ek-isa da wevri qveynebis saerTo (erToblivi)
kompetenciis sferoebi. kidev erTxel unda gaesvas xazi im garemoebas, rom sagnobrivad kav-
Siris kompetenciis am, yvelaze ufro farTo kategoriis farglebSi kanonmdeblobis dadgena
da iuridiulad savaldebulo sxva samarTlebrivi aqtebis miReba SesaZlebelia politikuri
xelisuflebis rogorc evropuli, ise Sidasaxelmwifoebrivi (erovnuli) organoebis mier.
amasTan, am ukanasknelis samarTlebrivi aqtebi ar unda ewinaaRmdegebodes evropis kavSiris
dokumentebs, romlebsac, rogorc wesi, upiratesi iuridiuli Zala (primati) gaaCniaT Sida-
saxelmwifoebriv samarTalTan mimarTebaSi.
Tumca, bunebrivia, Cndeba kiTxva, Tu konkretul SemTxvevebSi vin unda miiRos gada-
wyvetileba, magaliTad, momxmarebelTa, an garemos dacvis sferoSi axali zomebis SemuSavebis
aucileblobis SemTxvevaSi. subsidiarobis principi, rogorc is evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebis me-5 muxlis me-3 paragrafSia ganmtkicebuli, amis sapasuxod Semdeg kriteri-
ums adgens: kavSirs Tavisi uflebamosilebebiT sargebloba mxolod maSin SeuZlia, rodesac
Sesabamisi qmedebis (RonisZiebis) miznebi SeuZlebelia wevri saxelmwifoebis mier sakmarisad
iqnas miRweuli centralur, regionul an adgilobriv doneebze, magram, Tavad qmedebis (Ro-
nisZiebis) masStabebidan an mniSvnelobidan gamomdinare, SesaZloa, kavSiris doneze ufro
ukeT iqnas realizebuli.
ra Tqma unda, aRniSnuli formulireba Zalian abstraqtulia da saSualebas iZleva,
rom igi araerTgvarovnad iqnas ganmartebuli. am mizezis gamo, mis konkretizaciasa da praq-
tikul ganxorcielebaze mimarTuli debulebebi damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTul
specialur oqmSia (`oqmi subsidiarobisa da proporciulobis principebis gamoyenebis Sesa-
xeb~) ganmtkicebuli.
kerZod, nebismieri sakanonmdeblo aqtis proeqtis wardgenamde, evropis komisia (ek-is
mTavari aRmasrulebeli instituti, romelic evropul doneze sakanonmdeblo iniciativis
TiTqmis monopoliur subieqts warmoadgens) valdebulia farTo konsultaciebi gamarTos,
maT Soris adgilobrivi da regionuli problemebis gaTvaliswinebis sakiTxTan dakavSirebi-
Tac.
ek-is sakanonmdeblo aqtebis proeqtebi unda Seicavdes subsidiarobisa da propor-
ciulobis principebTan maTi Sesabamisobis dasabuTebas. am proeqtebs Tan unda axldes speci-
aluri ganmartebiTi dokumenti (`baraTi~), sadac miTiTebuli unda iyos ek-is samarTlebrivi
aqtis miRebis finansuri da iuridiuli Sedegebi, aseve sxva xarisxobrivi da raodenobrivi
maCveneblebi, romlebic swored kavSiris doneze misi miRebis aucileblobas adastureben.
subsidiarobis principis dacvis principulad axal garantias (romelic xsenebul
oqmSi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier iqna CarTuli) ek-is sakanonmdeblo aqte-
bis proeqtebTan mimarTebaSi wevri saxelmwifoebis parlamentTaTvis specifikuri vetos uf-
lebis miniWeba warmoadgens, romlis ganxorcielebac maT mxolod koleqtiur safuZvelze
SeuZliaT.
am uflebis ganxorcielebis mizniT, TiToeul erovnul parlaments ori xma aqvs mini-
Webuli. Tu qveynis umaRlesi warmomadgenlobiTi organo erTpalatiania (magaliTad, ungre-
Tis saxelmwifo kreba, an saberZneTis deputatTa palata), orive xmis micema mTlianad par-
lamentis saxeliT xdeba. orpalatiani parlamentebis mqone wevr saxelmwifoebSi (magaliTad,
safrangeTis erovnuli kreba da senati, didi britaneTis TemTa palata da lordTa palata)
TiToeul palatas TiTo xma aqvs cal-calke miniWebuli, amasTan, palatebis azri erTmaneTs
SeiZleba arc emTxveodes. amgvarad, kavSiris 28 wevri saxelmwifos parlamentTa xmebis saer-
To raodenoba dReisaTvis 56-s Seadgens (28 X 2 = 56).
rogor SeuZliaT erovnul parlamentebs (palatebs) gamoiyenon aRniSnuli xmebi da
rogor unda ganxorcieldes maTi daTvla? subsidiarobisa da proporciulobis principebis
gamoyenebis Sesaxeb 2007 wlis oqmis Tanaxmad, erovnuli parlamentebi (parlamentTa palate-
bi) uflebamosilni arian oficialurad gamoxaton TavianTi mosazrebebi, romlebic ek-is ne-
bismieri axali kanonproeqtis mier subsidiarobis principis `daucvelobis~ konstatacias ax-

- 93 -
denen. aseTi mosazrebebis gamoxatva, rac Sesabamisi parlamentis (palatis) dasabuTebuli da-
skvniT formdeba, _ wevri saxelmwifoebis warmomadgenlobiTi organoebis uflebas warmoad-
gens da ara valdebulebas.
swored erovnuli parlamentebis (palatebis) uaryofiTi daskvnebis raodenobis daTv-
lisas erTveba moqmedebaSi is xmebi, romlebic maT subsidiarobisa da proporciulobis prin-
cipebis gamoyenebis Sesaxeb axali oqmiT aqvT miniWebuli:
_ im SemTxvevaSi, Tu uaryofiTi daskvnebi (anu daskvnebi subsidiarobis principTan
ek-is konkretuli kanonproeqtis Seusabamobis Sesaxeb) gamoaqvT erovnul parlamentebs (pa-
latebs), romlebic, jamSi, xmaTa saerTo raodenobis erT mesameds warmoadgenen (56 X 1/3 =
19 xmas), kanonproeqtis avtori valdebulia misi xelaxali Seswavla moaxdinos.148 xelaxali
Seswavlis Sedegebis mixedviT, kanonproeqti SeiZleba Seicvalos, an ukan iqnas gawveuli,
Tumca SeiZleba pirvandeli saxiTac iqnas datovebuli (yvela SemTxvevaSi kanonproeqtis av-
toris gadawyvetileba dasabuTebuli unda iyos);
_ Tu kanonproeqti sisxlis samarTlis saqmeebze sasamarTlo an policiis TanamSrom-
lobas exeba (maT Soris wevri qveynebis sisxlis samarTlisa da sisxlis samarTlis proce-
sis harmonizaciis proeqtebis CaTvliT), zemoaRniSnuli Sedegis dasadgomad erovnuli par-
lamentebis an palatebis xmaTa saerTo raodenobis erTi meoTxedia sakmarisi (56 X 1/4 = 14
srul xmas);
da bolos, ek-is sakanonmdeblo aqtebis proeqtebTan mimarTebaSi, romelTa miRebac
`Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris~ wesebis Sesabamisad xdeba (sakanonmdeblo aqts ev-
ropis parlamenti da evropis kavSiris sabWo iReben erToblivad, komisiis winadadebis safu-
Zvelze), subsidiarobisa da proporciulobis principebis gamoyenebis Sesaxeb oqmi kidev erT
situacias iTvaliswinebs.149
am situacias SeiZleba adgili hqondes maSin, rodesac daskvna ek-is kanonproeqtis
mier subsidiarobis principis daucvelobis Sesaxeb yvela erovnuli parlamentis naxevarze
metis pozicias, anu maT mier micemuli xmebis ubralo umravlesobas asaxavs (56 X 1/2 + 1
= 29 xmas).
Tu, msgavsi garemoebebis arsebobisas, komisia, rogorc kanonproeqtis avtori, ar dae-
Tanxmeba erovnuli warmomadgenlobiTi organoebis azrs da ucvleli saxiT datovebs pro-
eqts (`winadadebas~), igi, wina situaciebis msgavsad, valdebulia daasabuTos Tavisi pozicia.
amas emateba isic, rom ek-is sakanonmdeblo institutebi (evropis parlamenti da sab-
Wo) pirveli wakiTxvis msvlelobisas valdebulni arian specialurad Seiswavlon subsidia-
robis principTan komisiis proeqtis Sesabamisobis sakiTxi. Tuki romelime maTgani am etapze
CaTvlis, rom subsidiarobis principi daculi araa, kanonproeqtis Semdgomi ganxilva wydeba.
Tqmuli naTlad miuTiTebs, rom erovnuli parlamentebis vetos koleqtiur uflebas
ek-is im kanonproeqtebis mimarT, romlebic, maTi (erovnuli parlamentebis) nawilis (1/3-is,
1/4-is an umravlesobis) azriT, subsidiarobis princips ar Seesabameba, absoluturi xasiaTi
ar gaaCnia. evropis kavSiris sakanonmdeblo proceduris subieqtebs ufleba aqvT ar daeTan-
xmon am azrs da miiRon Sesabamisi aqti.
Tumca erovnuli parlamentebis azris aSkara ugulvebelyofa SeiZleba mizanSeuwone-
li iyos politikuri mizezebidan gamomdinare. amitomac, albaT, msgavsi situaciebis warmo-
Sobis SemTxvevaSi, rogorc minimum, ek-is kanonproeqtis gadasinjva moxdeba, wevri saxelmwi-
foebis umaRlesi warmomadgenlobiTi organoebis poziciis gaTvaliswinebis mizniT.
garda amisa, subsidiarobisa da proporciulobis principebis gamoyenebis Sesaxeb oqmi
erovnul parlamentebs (palatebs) kidev erT samarTlebriv meqanizms aniWebs, romelic ek-is
sakanonmdeblo institutebis mier subsidiarobis principis dacvis gakontrolebis saSuale-
_________________________
148 _ ek-is sakanonmdeblo aqtebis proeqtTa avtorad umetes SemTxvevaSi, rogorc aRniSnuli
iyo, evropis komisia gamodis. zogierT sakiTxTan mimarTebaSi sakanonmdeblo iniciativis ufleba SeuZ-
liaT ganaxorcielon aseve evropis parlamentma, sasamarTlom, evropis centralurma bankma, evropis
sainvesticio bankma, agreTve wevri saxelmwifoebis jgufma.
149 _ igi oqmSi uSualod lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis momzadebisas iqna CarTuli.
evropis 2004 wlis konstituciis proeqtSi masze aranairi miTiTeba ar yofila.
- 94 -
bas iZleva. faqtiurad, yovel erovnul parlamentsa da mis nebismier palatas (orpalatiani
parlamentis SemTxvevaSi) ek-is istoriaSi pirvelad eZleva evropis kavSiris sasamarTloSi
ek-is im sakanonmdeblo aqtebis baTilad cnobis Taobaze sarCeliT mimarTvis iniciirebis
ufleba, romlebic, maTi azriT, subsidiarobis princips ewinaaRmdegebian. amasTan, es ufleba
individualuri xasiaTisaa da damokidebuli araa evropis kavSiris sxva wevri saxelmwifoe-
bis umaRlesi warmomadgenlobiTi organoebis poziciaze.
ek-is kompetenciis ZiriTadi principebis sistemas asrulebs proporciulobis (Tana-
zomierebis) principi, romelic evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-5 muxlis me-4
paragrafSia ganmtkicebuli.150 kavSiris kompetenciis realizaciasTan dakavSirebiT es zogad-
samarTlebrivi principi moiTxovs, rom ek-is qmedebebi, miRebuli zomebis Sinaarsis, formisa
da intensivobis mixedviT, ar unda gadiodes im farglebs gareT, romlebic misi miznebis mi-
saRwevadaa saWiro (unda iyos damfuZnebel dokumentebSi formulirebuli miznebis `propor-
ciuli~, `Tanazomieri~).
subsidiarobis principis analogiurad, erovnuli parlamentebi amieridan uflebamo-
silni arian, ek-is institutebis mier sakanonmdeblo kompetenciis realizaciisas ganaxorci-
elon kontroli proporciulobis principis dacvaze. kavSiris kanonproeqtebi dasabuTebuli
unda iyos orive am principTan Sesabamisobis kuTxiT, rogorc es subsidiarobisa da propor-
ciulobis principebis gamoyenebis Sesaxeb 2007 wlis oqmis zemoT ganxilul debulebebSia
aRniSnuli.
amave dros, proporciulobis principis dacvis kontrolis farglebSi wevri saxel-
mwifoebis parlamentebi (an maTi palatebi) ar arian aRWurvilni xmis uflebiT da maT pir-
dapir arc evropis kavSiris sasamarTloSi sarCelis Setanis iniciirebis uflebamosileba ga-
aCniaT. Tumca, miuxedavad amisa mainc, msgavsi sarCelebi ek-is mier miRebuli aqtebis gauqme-
bis (baTilobis) Taobaze SeiZleba nebismieri wevri saxelmwifos mier iqnas Setanili, maT
Soris misi parlamentis an erT-erTi palatis winadadebis safuZvelze, Tuki es gaTvaliswi-
nebulia Sesabamisi qveynis konstituciuri samarTliT.

2.7 evropis kavSiris mmarTvelobiTi meqanizmi. ek-is institutebi,


organoebi da dawesebulebebi
Tavidanve unda aRiniSnos, rom evropis kavSiris farglebSi mimdinare integraciuli
procesebis warmatebulad ganviTarebis sababsac da, amave dros, misi funqcionirebis proces-
_________________________
150 _ proporciulobis principi, rogorc zogadsamarTlebrivi principi, ek-is funqcionirebis
sxva aspeqtebTan mimarTebaSic gamoiyeneba, evropis gaerTianebebis sasamarTlos mier adre damkvidrebu-
li precedentuli samarTlis safuZvelze. kerZod, am principis moqmedeba vrceldeba wevri qveynebis
mimarT, rodesac es ukanasknelni iyeneben evropis kavSiris samarTlis mier nebadarTul SezRudvebs im
uflebebisa da garantiebisa, romlebic ek-is damfuZnebeli dokumentebiTa da kanonmdeblobiT aris da-
dgenili (magaliTad, zRudaven evropis kavSirSi saqonlis an pirTa Tavisufal gadaadgilebas, sazoga-
doebrivi wesrigis mosazrebebidan gamomdinare). aseTi SezRudvebi, rogorc evropis gaerTianebebis sa-
samarTlo miuTiTebda, unda iyos maT winaSe dasmuli miznebis proporciuli (Tanazomieri).
evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiaSi proporciulobis (Tanazomierebis) principi
masSi ganmtkicebuli uflebebisa da Tavisuflebebis SezRudvis SemTxvevebisTvisaa gaTvaliswinebuli
(ix. muxli 52); analogiuri wesi moqmedebs aseve sisxlissamarTlebrivi sasjelis dakisrebis SemTxve-
vebTan mimarTebaSic, romlebic, TavianTi ZaliT, danaSaulebrivi qmedebis simZimis proporciuli (Tana-
zomieri) unda iyos (mux. 49).
am gamovlinebebiT proporciulobis principi sxva samarTlebriv sistemebSic (maT Soris _ sa-
qarTvelos samarTalSic) gvxvdeba. garda amisa, proporciulobis principze regularulad akeTebs mi-
TiTebebs evropis adamianis uflebaTa sasamarTlo evropuli saxelmwifoebis mier adamianis uflebaTa
da ZiriTad TavisuflebaTa 1950 wlis evropuli konvenciiT ganmtkicebuli uflebebisa da Tavisuf-
lebebis SezRudvis SemTxvevebTan mimarTebaSi.

- 95 -
Si drodadro warmoqmnili sirTuleebisa da Cavardnebis mizezsac evrokavSiris SigniT arse-
buli unikaluri zenacionaluri mmarTvelobiTi meqanizmi warmoadgens, romelic agebulia sa-
erTaSoriso (samTavrobaTSoriso) organizaciisa da saxelmwifosmagvari (kvazifederaciuli)
warmonaqmnis elementebis urTierTSexamebaze.
instituciuri sistema _ ek-is meqanizmis mniSvnelovani Semadgeneli nawilia. damfu-
Znebeli dokumentebis Tanaxmad, Tavisi misiis ganxorcielebis mizniT, evropis kavSirs unda
gaaCndes aucilebeli institutebi da resursebi. instituciuri sistema organulad jdeba
ek-is formirebisa da funqcionirebis meqanizmSi.
evropis kavSiris Seqmnis safuZvelSi devs misi monawileebis erTguleba saerTo fase-
ulobebisa da idealebisadmi. isini uzrunvelyofen integraciuli struqturebis mdgradobasa
da stabilurobas. ek-is mTeli sicocxlisunarianoba saerTo miznebis miRwevasa da erTobli-
vi interesebis dacvas eqvemdebareba. am amocanebis gadawyvetas emsaxureba kavSiris aRWurva
gansazRvruli uflebamosilebebiTa da kompetenciebiT, romlebic mas wevri saxelmwifoebis
mier gadaecema damfuZnebeli dokumentebis meSveobiT. saerTo miznebisa da amocanebis ganxor-
cieleba uzrunvelyofilia specialurad amisTvis Seqmnili organizaciuli meqanizmiT. igi
moicavs institutebis, organoebisa da dawesebulebebis erTian sistemas. swored maT ekisre-
baT ek-isTvis gadacemuli kompetenciis ganxorcieleba, saerTo interesebis dacva da saerTo
faseulobebis ganviTareba.
Sedegad, urTierTqmedebis Semdegi zogadi sqema ikveTeba: erTiani faseulobebi _ saer-
To miznebi da amocanebi _ erTiani instituciuri sistema. swored am Sinagan logikas eqve-
mdebareba evropis kavSiris instituciuri struqtura.
instituciuri sistemis qveS, viwro gagebiT, igulisxmeba ek-is xelmZRvaneli (mmar-
Tveli) organoebis erToblioba, romlebic specialuri statusiT da uflebamosilebebiT
arian aRWurvilni. am sistemis yvela ZiriTadi parametri aRwerili da ganmtkicebulia dam-
fuZnebel dokumentebSi. institutis erT-erTi mniSvnelovani samarTlebrivi maxasiaTebeli
imaSi mdgomareobs, rom igi aRWurvilia iuridiulad savaldebulo gadawyvetilebebis miRe-
bis eqskluziuri uflebiT. farTo gagebiT, instituciuri sistema moicavs aseve sxva orga-
noebsac. garkveul administraciul, sakontrolo, damxmare, sakonsultacio da sxva funqci-
ebs axorcieleben specialurad am miznebisTvis Seqmnili organoebi da dawesebulebebi. yvela-
ze ufro mniSvnelovani maTganis statusi uSualod damfuZnebel dokumentebSia ganmtkicebu-
li.
amitomac SemTxveviTi araa, rom mmarTvelobiTi meqnizmis srulyofis sakiTxi wamyvan
rols TamaSobda XX saukunis ukanaskneli aTwleulis ganmavlobaSi ganxorcielebuli ek-is
samarTlebrivi sawyisebis yvela reformis dros (amsterdamis 1997 wlis xelSekruleba da
nicis 2001 wlis xelSekruleba). igi diskusiaTa ZiriTadi punqti iyo evropis 2004 wlis
konstituciis proeqtis SemuSavebisas da aseve seriozuli ganxilvebis sagans warmoadgenda
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis momzadebis drosac. saboloo jamSi, miRweuli kom-
promisi SemdegSi mdgomareobs:

2.7.1 evropis kavSiris institutebis, organoebisa da


dawesebulebebis sistema

lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis safuZvelze da mis Sesabamisad reformirebul


evropis kavSirSi SenarCunebuli iqna xelmZRvaneli da sxva instanciebis manamde arsebuli
sistema, romelsac axla ukve samdoniani xasiaTi gaaCnia:
1) umaRlesi done kvlavindeburad kavSiris institutebs uWiravT, romlebic ek-is
mTeli mmarTvelobiTi meqanizmis umaRles eSelons, mis birTvs qmnian (erTiani `instituciu-
ri meqanizmi~).
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-13 muxlis Tanaxmad, ek-is instituciuri
meqanizmi amieridan Svid elements (instituts) moicavs:
_ evropis parlaments;
_ evropul sabWos;

- 96 -
_ sabWos (evropis kavSiris sabWos);151
_ evropis komisias (komisias);
_ evropis kavSiris sasamarTlos;
_ evropis centralur banks (ecb);
_ auditorTa palatas.152
`Zvel~ evropis kavSirTan SedarebiT, institutebis raodenoba oriT gaizarda: insti-
tutTa rangSi damatebiT kidev ori instanciis _ evropuli sabWosa (funqcionirebs 1974
wlidan) da evropis centraluri bankis (funqcionirebs 1998 wlidan) cnobis xarjze.153
yvelaze ufro mniSvnelovani debulebebi ek-is institutebis statusis Sesaxeb amie-
ridan ganmtkicebulia xelSekrulebaSi evropis kavSiris Sesaxeb (ix. kari III _ `debulebebi
institutebis Sesaxeb~). maTi Semavsebeli, damazustebeli da ganmaviTarebeli wesebi mocemu-
lia xelSekrulebaSi evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb (ix. nawili meeqvse, kari I _
`instituciuri debulebebi~, Tavi 1 _ `institutebi~). evropis centraluri bankisa da audi-
torTa palatis samarTlebrivi statusis safuZvlebi mTlianad ek-is funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebaSia gansazRvruli.
TiToeuli instituti, warmoadgens ra kolegiur organos, miTiTebuli normebis sa-
fuZvelze, SeimuSavebs sakuTari organizaciisa da saqmianobis Sinagan wesebs, romelsac `Sida
reglamenti~ an `procesualuri reglamenti~ (ek-is sasamarTlos SemTxvevaSi) ewodeba.
garda amisa, damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTul oqmebSi gansazRvrulia ek-is
sasamarTlo sistemisa (`oqmi evropis kavSiris sasamarTlos statutis Sesaxeb~) da evropis
centraluri bankis (mis garSemo Seqmnili wevri saxelmwifoebis centraluri bankebis siste-
masTan erTad) funqcionirebis maregulirebeli detaluri wesebi (`oqmi evropis centraluri
bankebis sistemisa da evropis centraluri bankis wesdebis Sesaxeb~).154
2) ek-is sxva instanciebi, romlebic `kavSiris institutebis~ rangSi ar gadian, dam-
kvidrebuli tradiciis Sesabamisad, mis organoebad iwodebian. institutebisagan gansxvavebiT,
ek-is organoebis raodenoba ar aris fiqsirebuli: isini SeiZleba Seiqmnas rogorc ek-is da-
mfuZnebeli dokumentebiT, ise ek-is institutebis samarTlebrivi aqtebiT.
kerZod, evropis kavSiris organoebs warmoadgens:
_ ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti da regionebis komiteti (ix. xelSe-
kruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 13, paragr. 4; xelSekruleba ek-is funqcionirebis
Sesaxeb, nawili meeqvse, kari I, Tavi 3 _ `kavSiris sakonsultacio organoebi~), aseve sxva
mravalricxovani sakonsultacio da damxmare organoebi, magaliTad, socialuri dacvis komi-
teti (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 160);
_ evropis ombudsmeni _ damoukidebeli makontrolebeli organo, romelic ufleba-
mosilia gamoiZios kavSiris institutebis, organoebis an dawesebulebebis saqmianobaSi mmar-
TvelobiTi wesebis darRvevebi (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 228);
_ evropis monacemTa dacvis kontroliori _ kavSiris sagangebo `sainformacio om-
budsmeni~, romelic 2000 wels iqna dafuZnebuli evropis parlamentisa da sabWos mier, ek-
is doneze personaluri monacemebis damuSavebisa da gamoyenebis SemTxvevaSi adamianis iseTi
ZiriTadi uflebis dacvaze damoukidebeli kontrolis ganxorcielebis mizniT, rogoricaa
personaluri monacemebis dacvis ufleba;
_________________________
151 _ marTalia, termins _ `evropis kavSiris sabWo~ _ oficialuri statusi ki gaaCnia, mag-
ram igi ar gamoiyeneba damfuZnebeli dokumentebis teqstSi. Tumca es saxelwodeba sakmaod mosaxerxe-
belia saimisod, rom igi evropul sabWoSi ar agverios.
152 _ mas aseve `evropis saangariSo palatis~ saxeliTac moixsenieben. inglisurenovan wyaro-
ebSi ki misi saxelwodeba JRers rogorc `auditorTa palata~.
153 _ `Zvel~ evropis kavSirSi xsenebuli instanciebi kavSiris Cveulebrivi `organoebis~ ka-
tegorias miekuTvnebodnen, anu, formalurad, isini ufro dabali rangisani iyvnen, vidre institutebi
(ix. qvemoT).
154 _ evropis kavSiris mimdinare kanonmdeblobis (meoradi samarTlis) doneze arsebobs aseve

ek-is institutebis an maTi wevrebis statusis ganmsazRvreli sxva dokumentebic (magaliTad, `evro-
pis parlamentis deputatebis statuti~, romelic 2005 wlis 28 seqtembersaa miRebuli).

- 97 -
_ TaRliTobasTan brZolis evropuli uwyeba, romelic 1999 wels iqna Seqmnili ev-
ropis komisiis mier, TaRliTobisa da ek-is finansuri interesebis xelmyofi sxva samarTal-
darRvevebis administraciuli gamoZiebis Catarebis mizniT;
_ evropis prokuratura _ misi Seqmnis SemTxvevaSi, rac pirdapiraa gaTvaliswinebuli
xelSekrulebiT evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb (muxli 86).
3) da bolos, `axali~ evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebi calke kategoriad
pirvelad gamoyofen ek-is dawesebulebebs (`Zvel~ kavSirSi isini organoebis nairsaxeobad
iTvlebodnen).
termini `dawesebulebebi~ gamoiyeneba kavSiris im uwyebebis aRsaniSnavad, romlebic
specialuri funqciebis Sesasruleblad arian Seqmnilni da romlebsac damoukidebeli samar-
Talsubieqtoba gaaCniaT iuridiuli piris saxiT. ek-is mmarTvelobiTi meqanizmis sxva ele-
mentebs (institutebsa da organoebs), piriqiT, iuridiuli piris statusi ar gaaCniaT, garda
evropis centraluri bankisa.
evropis kavSiris organoebis analogiurad, misi dawesebulebebis sistemac Riaa da
TandaTan farTovdeba. kavSiris dawesebulebebis (iseve, rogorc organoebis) Seqmna SeiZleba
uSualod damfuZnebel dokumentebSi iyos gaTvaliswinebuli (magaliTad, evropis sainvesti-
cio banki, evropoli, evroiusti, evropis Tavdacvis saagento). Tumca gacilebiT ufro xSi-
rad ek-is axali dawesebulebebis Seqmna misi sakanonmdeblo institutebis _ evropis parla-
mentisa da sabWos samarTalSemoqmedebiTi saqmianobis Sedegs warmoadgens. saxeldobr, es exe-
ba komentaris 2.2 punqtSi CamoTvlil yvela evropul saagentosa (evropis Tavdacvis saagen-
tos garda) da sxva analogiur dawesebulebebs, romlebic kavSiris mimdinare kanonmdeblobis
sxva aqtebis safuZvelze Seiqmnebian.
ek-is moqmedi kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulia agreTve e.w. `aRmasrulebeli saagen-
toebis~ _ ek-is biujetidan dafinansebuli calkeuli programebis realizaciis mizniT, ev-
ropis komisiis gadawyvetilebis safuZvelze, Seqmnili droebiTi dawesebulebebis Seqmnis Se-
saZlebloba:155 magaliTad, 2007 wlis bolosTvis Seqmnili `samecniero kvlevebis aRmasrule-
beli saagento~.

2.7.2 evropis kavSiris politikuri institutebi


lisabonis xelSekrulebis safuZvelze, kavSiris mmarTvelobiTi meqanizmis yvelaze
ufro seriozuli reformebi misi politikuri institutebis, kerZod, im xelmZRvaneli in-
stanciebis samarTlebrivi statusis reformasTanaa dakavSirebuli, romelTa erToblivi Za-
lisxmeviTac xorcieldeba ek-is politikis mimarTulebebis SemuSaveba da cxovrebaSi gata-
reba; esenia: evropis parlamenti (a), evropuli sabWo da sabWo (b), evropis komisia (g).156

a) evropis parlamenti
Semadgenloba da formirebis wesi. evropis parlamenti _ esaa kavSiris instituti,
romelic warmoadgens ek-is xalxebs, erTad aRebuls. parlamenti Tavis warmomavlobas iRebs
evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianebis asambleisagan (1958 wlidan _ evropis gaer-
Tianebebis asamblea, 1987 wlis Semdeg ki _ evropis parlamenti (evroparlamenti)).157
_________________________
155 _ ix. sabWos 2002 wlis 19 dekembris #58/2003/EG reglamenti aRmasrulebeli saagento-
ebis statusis Sesaxeb, romlebic pasuxismgebelni arian gaerTianebis programebis marTvasTan dakavSi-
rebuli zogierTi amocanis Sesrulebaze // Amtsblatt Nr. L 11 vom 16/1/2003, S. 1.
156 _ evropuli doqtrina politikur institutebs, Cveulebriv, `arapolitikur~ institu-
tebs (ek-is sasamarTlo, auditorTa palata da, garkveulwilad, evropis centraluri banki) upiris-
pirebs.
157 _ termini `evropis parlamenti~ oficialurad 1962 wlidan gamoiyeneba, Tumca ek-is dam-
fuZnebel dokumentebSi iuridiuli ganmtkiceba man mxolod 1986 wlis erTiani evropuli aqtis Sesa-
bamisad miiRo, romelic ZalaSi 1987 wels Sevida (ix. zemoT, komentaris kari 1). Semoklebuli sa-
xelwodeba `evroparlamenti~ _ araoficialuria.

- 98 -
1979 wlidan moyolebuli evropis parlamentis wevrebi airCevian sayovelTao da pir-
dapiri kenWisyris safuZvelze, xuTi wlis vadiT. amasTan, kavSiris nebismier moqalaqes SeuZ-
lia nebismier wevr saxelmwifoSi, sadac igi cxovrobs, xma misces da kenWi iyaros rogorc
kandidatma evropis parlamentis arCevnebSi (xelSekruleba evropis kavSiris funqcionirebis
Sesaxeb, mux. 20 da 22; evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartia, muxli 39).
evroparlamentis ricxobriv Semadgenlobas `axal~ kavSirSi arsebiTi cvlilebebi ar
ganucdia. lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Tanaxmad, parlamentSi deputatebis ricxov-
nobam ar SeiZleba 751-s gadaaWarbos (nacvlad 785 deputatisa _ 2007 – 2009 ww.), xolo
evroparlamentSi TiToeuli wevri saxelmwifodan asarCevi deputatebis raodenoba, rogorc
wesi, misi mosaxleobis raodenobazea damokidebuli.
adre es raodenoba ganisazRvreboda `Zveli~ kavSiris damfuZnebel dokumentebSi (xel-
SekrulebaSi eg-is dafuZnebis Sesaxeb) pirdapir dafiqsirebuli kvotebis sistemis mixedviT.
`axal~ ek-Si ufro moqnili wesi imoqmedebs: wevri saxelmwifoebis kvotebi unda ganisazRv-
ros evropuli sabWos mier, evropis parlamentis iniciativiTa da misi TanxmobiT, miRebuli
specialuri gadawyvetilebiT (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 14, paragr. 2).
axali kvotebis sidide dadgenili iqneba `klebadi proporciulobis~ meTodis mixed-
viT, romlis ZaliTac, Tanafardoba evropis parlamentSi ufro dasaxlebuli da naklebad
dasaxlebuli wevri qveynebis warmomadgenlobas Soris ufro naklebi unda iyos, vidre Tana-
fardoba maTi mosaxleobis ricxovnobas Soris (amiT wevr saxelmwifoebs Soris gansxvaveba
evroparlamentis kedlebs SigniT nawilobriv neitraldeba). amasTan, TiToeul wevr qveyanaSi,
amomrCevelTa raodenobis miuxedavad, arCeuli unda iqnas minimum 6, magram ara umetes 96
deputati (es piroba gansakuTrebiT mniSvnelovania mcirericxovani saxelmwifoebisaTvis, _
magaliTad, estoneTisTvis, kviprosisTvis, maltisa da luqsemburgisTvis, magram igi, amave
dros, zRudavs ek-is yvelaze didi qveynebis kvotebs; es ki, pirvel rigSi, germanias exeba).
aRsaniSnavia, rom evroparlamentis mier 2013 wlis martSi wardgenili iniciativis
safuZvelze da misi TanxmobiT, evropulma sabWom 2013 wlis 28 ivniss miiRo gadawyvetileba
#2013/312/EU `evropis parlamentis Semadgenlobis gansazRvris Sesaxeb~.158 am dokumentis
Tanaxmad, klebadi proporciulobis meTodi damkvidrebuli iqna rogorc sami niSnis erTo-
blioba:
_ pirveli, adgilebis maqsimaluri (96) da minimaluri (6) raodenobis dacva, romlis
farglebSic unda moxdes nebismieri wevri qveynis kvotis gansazRvra;
_ meore, `rac ufro metia wevri saxelmwifos mosaxleobis ricxovnoba, miT ufro
meti raodenobis adgilis miRebis ufleba gaaCnia mas~;
_ mesame, rac ufro metia wevri saxelmwifos mosaxleobis ricxovnoba, miT ufro me-
tia im mcxovrebTa raodenoba, romlebsac misi TiToeuli evropeli deputati warmoadgens.
wevri saxelmwifoebis mosaxleobaTa raodenobis gansazRvra sawyis etapze moxdeba ev-
ropis komisiis statistikuri samsaxuris (`evropis statistikis samsaxuri _ evrostati~)
monacemTa safuZvelze, romlebic TiToeul wevr qveyanaSi faqtiurad mcxovreb pirTa raode-
nobas emyareba. samomavlod evroparlamenti gamodis iniciativiT, ganxiluli iqnas iseT sis-
temaze gadasvlis SesaZlebloba, romelic mxolod ek-is konkretul saxelmwifoSi mcxovreb
kavSiris moqalaqeTa (masSi mcxovreb mesame qveynebis moqalaqeTa da moqalaqeobis armqone
pirTa gaTvaliswinebis gareSe) raodenobis daTvlaze iqneba dafuZnebuli.
sagulisxmoa, rom evropis parlamentis 2009 wlis arCevnebi nicis 2001 wlis xel-
Sekrulebis farglebSi iqna Catarebuli, romelic evroparlamentis deputatTa raodenobas
736 delegatiT gansazRvravda (eg-is dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis `niciseuli~ redaq-
ciis 190-e muxlis Tanaxmad).159 lisabonis xelSekruleba ki parlamentarebis raodenobas 751
________________________
158 _ ix. Amtsblatt der Europäischen Union Nr. L 181/57 vom 29/6/2013.
159 _ es (evropis parlamentis rigiT meSvide) arCevnebi 2009 wlis 4-7 ivniss gaimarTa. arCeuli
iqna 736 deputati, romlebic, saerTo jamSi, evropis kavSiris 27 wevr qveyanaSi mcxovreb, saarCevno xmis
uflebis mqone TiTqmis 380 mln. evropels warmoadgenen; amiT, faqtiurad, es arCevnebi umsxviles transna-
cionalur arCevnebad iqca, zogadad, arCevnebis istoriaSi (ix. Europäisches Parlament, - Wikipedia, die freie En-
zyklopädie // wvdomis reJimi: <http://de.wikipedia.org/wiki/Europäisches_Parlament >, wvdomis TariRi: 5.07.2013).

- 99 -
wevris doneze gansazRvravs, maT Soris xmis uflebis armqone Tavmjdomaris CaTvliT da, ama-
ve dros, cvlis qveynebis mixedviT delegatebis raodenobis ganawilebis wess; Tumca es
cvlilebebi mxolod 2014 wels Seva ZalaSi. miuxedavad amisa, 2009 wlis arCevnebze dama-
tebiT arCeuli iqna aseve 18 deputati im qveynebidan, romelTa warmomadgenlobac izrdeba
lisabonis xelSekrulebis mixedviT, xolo evroparlamentis sakonstitucio saqmeebis saki-
TxTa komitetma ki Tanxmoba misca im qveynebisTvis deputatebis droebiT SenarCunebas, rom-
lebic amcireben TavianT warmomadgenlobas da mxari dauWira, parlamentis sxdomebze 18 axa-
li deputatis daswrebas damkvirveblis statusiT. es axali wevrebi, srulfasovani deputa-
tebis rangSi, mxolod 2011 wlis dekembridan Seudgnen TavianT saqmianobas. amiT, faqtiurad,
evroparlamentis Semadgenloba 754 delegatamde gaizarda. 2013 wlis 1 ivliss ki, ek-is ri-
gebSi xorvatiis miRebasTan dakavSirebiT, evropis parlaments kidev 12 axali wevri Seemata
da, amgvarad, misi deputatebis saerTo raodenoba mocemuli etapisTvis 766 gaxda.
qvemoT mocemul cxrilSi naCvenebia evroparlamentSi TiToeuli wevri saxelmwifos
kuTvnili mandatebis evolucia 1979 wlidan (saidanac iRebs dasabams parlamentis pirdapiri
wesiT arCevnebi uSualod wevri qveynebis mosaxleobis/moqalaqeebis mier) dRemde, aseve is,
Tu rogori iqneba am mandatebis ganawileba evropis parlamentis morigi (2014 wlis ivnisis)
arCevnebisas:160

evropis parlamentis wevrTa raodenoba sxvadasxva wlebSi


wevri saxelmwi- (wevri saxelmwifoebis mixedviT)
foebi
ivn. ianv. ianv. ivn. ianv. maisi ivn. ianv. ivl. dek. ivl. ivn.
1979 1981 1986 1994 1995 2004 2004 2007 2009 2011 2013 2014
germania 81 81 81 99 99 99 99 99 99 99 99 96
safrangeTi 81 81 81 87 87 87 78 78 72 74 74 74
italia 81 81 81 87 87 87 78 78 72 73 73 73
belgia 24 24 24 25 25 25 24 24 22 22 22 21
holandia 25 25 25 31 31 31 27 27 25 26 26 26
luqsemburgi 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
didi britaneTi 81 81 81 87 87 87 78 78 72 73 73 73
dania 16 16 16 16 16 16 14 14 13 13 13 13
irlandia 15 15 15 15 15 15 13 13 12 12 12 11
saberZneTi 24 24 25 25 25 24 24 22 22 22 21
espaneTi 60 64 64 64 54 54 50 54 54 54
portugalia 24 25 25 25 24 24 22 22 22 21
SvedeTi 22 22 19 19 18 20 20 20
avstria 21 21 18 18 17 19 19 18
fineTi 16 16 14 14 13 13 13 13
poloneTi 54 54 54 50 51 51 51
CexeTi 24 24 24 22 22 22 21
ungreTi 24 24 24 22 22 22 21
slovakeTi 14 14 14 13 13 13 13
litva 13 13 13 12 12 12 11
latvia 9 9 9 8 9 9 8
slovenia 7 7 7 7 8 8 8
kviprosi 6 6 6 6 6 6 6
estoneTi 6 6 6 6 6 6 6
malta 5 5 5 5 6 6 6
rumineTi 36 33 33 33 32
bulgareTi 18 17 18 18 17
xorvatia 12 11
sul: 410 434 518 567 626 788 732 785 736 754 766 751

________________________
160 _ cxrilSi wevri saxelmwifoebis CamonaTvali mocemulia ara maTi saxelwodebis alfabeturi
wesis principiT (rogorc es, Cveulebisamebr, oficialur dokumentebSia miRebuli), aramed (damfuZnebeli
qveynebis Semdeg) evropis gaerTianebebsa da kavSirSi maTi gawevrianebis drois mixedviT.

- 100 -
saarCevno proceduris zogadi principebi ganisazRvreba specialuri normatiuli aq-
tiT _ igulisxmeba 1976 wels miRebuli `aqti evropis parlamentis wevrTa sayovelTao
pirdapiri kenWisyris gziT arCevis Sesaxeb~, romelic ZalaSia 1979 wlidan (amJamad moqme-
debs 2003 wlis Sesworebuli redaqciiT).
kerZod, es dokumenti adgens:
_ saarCevno sistemis tips, romlis mixedviTac unda moxdes deputatebis arCeva yve-
la wevr saxelmwifoSi (proporciuli warmomadgenlobis sistema);
_ saarCevno barieris, anu xmaTa im minimaluri procentis SemoRebis SesaZleblobas,
romlis vergadalaxvis SemTxvevaSi partia ar daiSveba mandatebis ganawilebaze (micemul xma-
Ta ara umetes 5 %-isa);
_ Tanamdebobrivi SeuTavseblobis wesebs (evroparlamentis deputats ekrZaleba iyos
kavSiris sxva institutis da organos, aseve wevr saxelmwifoTa mTavrobebis an parlamente-
bis wevri an TanamSromeli);
_ evropis parlamentis deputatTa arCevis mizniT, kenWisyris Catarebis drois inter-
vals (igi moicavs drois Sualeds erTi da imave kviris xuTSabaTidan kviris CaTvliT; praq-
tikaSi, rogorc wesi, es aris ivnisis Tvis bolo kvira).
wevri saxelmwifoebi axdenen am wesebis detalizacias TavianT erovnul kanonmdeblo-
baSi. amasTan, evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebi ar gamoricxaven ek-is mTel teri-
toriaze erTiani (erTnairi) saarCevno proceduris SemoRebas. Tumca aseTi proceduris dad-
genas (anu evropis parlamentis arCevnebis Sesaxeb axali aqtis miRebas, an moqmedi, 1976
wlis aqtis gadasinjvas) yvela wevri saxelmwifos Tanxmoba esaWiroeba, _ evropis kavSiris
sabWoSi maTi warmomadgenlebis mier gaJRerebuli; aseTi gadawyvetileba damatebiT kidev yve-
la wevri saxelmwifos mxridan mis Semdgom ratifikacias moiTxovs, maTi konstituciuri
wesebis Sesabamisad (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 223).
ek-is mmarTvelobiT meqanizmSi evropis parlamenti mowodebulia Seasrulos oTxi
funqcia, amaTgan pirveli ori maTgani _ evropis kavSiris sabWosTan erTad (erToblivad),
momdevno ori ki _ damoukideblad (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 14, paragr.
1):
1) sakanonmdeblo funqcia: evropis kavSiris sakanonmdeblo aqtebis gamocema regla-
mentebis, direqtivebis, aseve gadawyvetilebebis formiT (ix. qvemoT, komentaris 2.8 punqti).
ek-is sakanonmdeblo aqtebi umetes SemTxvevaSi erToblivad unda iqnas gamocemuli evropis
parlamentisa da sabWos mier, komisiis winadadebis safuZvelze, `Cveulebrivi sakanonmdeblo
proceduris~ farglebSi (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 289, paragr. 1).
im sakiTxTa raodenoba, romlebTan mimarTebaSic Cveulebrivi sakanonmdeblo proce-
dura eqvemdebareba gamoyenebas, arsebiTad gaizarda lisabonis 2007 wlis xelSekrulebiT,
rac kidev erTxel, damatebiT mowmobs ek-is mmarTvelobiT meqanizmSi evropis parlamentis
poziciaTa morig seriozul gaZlierebas.
Tumca, miuxedavad amisa mainc, lisabonis xelSekrulebam mravali kanonproeqtis mi-
marT SeinarCuna e.w. sakonsultacio procedura, anu konsultaciis procedura (termini ara-
oficialuria, gamoiyeneba doqtrinaSi), kerZod: dabegvris, socialuri politikis calkeuli
sakiTxebis, garemos dacvis politikis, Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis
sferoSi rigi zomebis (magaliTad, kanonmdebloba transsasazRvro Sedegebis mqone saojaxo
saqmeebTan dakavSirebiT, sisxlis samarTlis saqmeebze sapolicio TanamSromlobis Sesaxeb)
da sxv. mimarT.
sakonsultacio proceduris farglebSi ek-is sakanonmdeblo aqti erTxmad miiReba ev-
ropis kavSiris sabWos mier, evropis parlamentTan `konsultaciis Semdeg~. am ukanasknelis
azrs aq mxolod saTaTbiro (sakonsultacio) xasiaTi gaaCnia, xolo evropis parlamentis
Sesworebebi da uaryofiTi pozicia saukeTeso SemTxvevaSi SeiZleba e.w. SeyovnebiTi, anu sus-
penziuri vetos rolSi mogvevlinos (sakonsultacio daskvnis miRebis gadavadebis xarjze,
romelic evropis parlamentma, evropis kavSiris sasamarTlos precedentuli samarTlis Tana-
xmad, `gonivrul vadaSi~ unda gamoitanos, romelic, Tavis mxriv, praqtikaSi SeiZleba ramde-
nime Tves aRwevdes).

- 101 -
sakonsultacio procedura ek-is sakanonmdeblo procesSi evropis parlamentis mona-
wileobis istoriulad pirvel formas warmoadgens (1950-iani wlebidan arsebobs). `axal~
evropis kavSirSi igi gaTvaliswinebulia rogorc `specialuri sakanonmdeblo proceduris~
ZiriTadi nairsaxeoba (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 289, paragr. 2).
specialuri sakanonmdeblo proceduris kidev erT nairsaxeobas, romelsac SedarebiT
naklebad vxvdebiT, warmoadgens wesi, rodesac sakanonmdeblo aqtis miReba xdeba erTpirov-
nulad evropis parlamentis mier, magram sabWos Tanxmobis Semdeg, an, piriqiT, _ aseve erT-
pirovnulad sabWos mier, oRond evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg. doqtrinaSi es wesi
cnobilia rogorc `sanqcirebis procedura~, romelsac, Sesabamisad, ori varianti gaaCnia.
sanqcirebis proceduris pirveli varianti (`evropis parlamenti sabWos Tanxmobis Se-
mdeg iRebs...~) gaTvaliswinebulia evropis parlamentis deputatebis samarTlebrivi mdgomare-
obis Sesaxeb, evropis parlamentis mier sagamoZiebo uflebamosilebebis ganxorcielebis Tao-
baze,161 agreTve evropis ombudsmenis statusis Sesaxeb kanonmdeblobis dadgenisas (ix. xel-
Sekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 223, paragr. 2, mux. 226 da mux. 228, paragr.
4).
sanqcirebis proceduris meore varianti (`sabWo evropis parlamentis Tanxmobis Sem-
deg iRebs...~) iqneba gamoyenebuli, magaliTad, mravalwliani finansuri CarCo gegmis damtki-
cebisas, romliTac xdeba kavSiris xarjebis zRvrul moculobaTa gansazRvra, aseve evropis
prokuraturis dafuZnebisas da zogierT sxva SemTxvevaSi (ix. xelSekruleba ek-is funqcio-
nirebis Sesaxeb, mux. 312, paragr. 2, mux. 86, paragr. 1).
evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg unda iqnas miRebuli aseve ek-is zogierTi
sxva zomebi, romlebic ar ganekuTvnebian sakanonmdeblo aqtebis ricxvs, magaliTad, xelSe-
krulebebi kavSirSi axali wevri saxelmwifoebis gawevrianebis Taobaze, an SeTanxmebebi evro-
pis kavSiris Semadgenlobidan moqmedi wevri saxelmwifos gasvlis Sesaxeb, ek-is calkeuli
saerTaSoriso SeTanxmebebi mesame qveynebTan da saerTaSoriso organizaciebTan.
2) sabiujeto funqcia: evropis kavSiris biujetis miReba da kontroli mis Sesrule-
baze. ek-is biujetis gansakuTrebuli sagnisa da mniSvnelobis gaTvaliswinebiT (Semosavlebi-
sa da gasavlebis gawera momavali sabiujeto wlisTvis), misi SemuSaveba da miReba specialu-
ri `sabiujeto proceduris~ farglebSi (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux.
314) unda moxdes. es ukanaskneli Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris msgavsia im ku-
TxiT, rom iTvaliswinebs evropis parlamentisa da sabWos mier biujetis erTobliv damtki-
cebas (es wesi jer kidev 1970-ian wlebSi iqna dadgenili).
amave dros, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebiT gauqmebuli iqna `Zveli~ evropis
kavSiris gasavlebis arqaulad qceuli dayofa savaldebulo da arasavaldebulo xarjebad
(pirveli maTganis damtkicebisas ufro meti uflebebi sabWos gaaCnda, xolo meore maTganis
damtkicebisas ki _ evropis parlaments).162
sabiujeto xarjebis zRvruli moculobebi fiqsirdeba mravalwlian finansur CarCo
gegmaSi, romelsac sabWo amtkicebs evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg. mravalwliani fi-
nansuri CarCo gegmis Sedgena aranakleb xuTi wlis vadaze gaTvliT xdeba, anu misi moqmede-
bis vada aranakleb 5 wels Seadgens (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 312).
rac Seexeba kontrols biujetis Sesrulebaze, am sferoSi evropis parlamentis uf-
lebebi sakmaod farToa da igi, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mixedviT, cvlilebebs
ar daqvemdebarebia. kerZod, sabWos rekomendaciiT, swored evropis parlamenti amtkicebs ev-
ropis komisiis mier biujetis Sesrulebas (ix. qvemoT). rogorc praqtika cxadyofs, es uf-
lebamosileba evropeli deputatebis xelSi metad qmediT instruments warmoadgens komisiis
finansur operaciebze kontrolis ganxorcielebis sferoSi.
-_________________________
161 _ mocemul SemTxvevaSi evropis parlaments aucileblad esaWiroeba aseve komisiis Tanxmo-
bis miRebac.
162 _ lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde (2009 wlis 1 dekemberi), savaldebulo
xarjebad, ZiriTadad, soflis meurneobis finansur mxardaWeraze mimarTuli xarjebi iTvleboda (ek-
is saerTo soflis meurneobis politikis farglebSi). maTi wili biujetSi daaxloebiT 40%-s Sead-
genda. darCenili xarjebis umetesoba arasavaldebulo xarjebis kategorias ganekuTvneboda.
- 102 -
zemoT, damfuZnebeli dokumentebis struqturisa da Sinaarsis daxasiaTebisas (ix.
punqti 2.1), aRniSnuli iyo, rom lisabonis 2007 wlis xelSekruleba arc evropis parlamen-
tis uflebas Sexebia evropis kavSiris saSemosavlo nawilis wyaroTa sferoSi. miuxedavad
imisa, rom ek jer kidev 1970-iani wlebis dasawyisidan gadavida `sakuTari resursebiT~ da-
finansebaze, am resursebis kategoriebs sabWos specialuri normatiuli aqti (gadawyvetileba
sakuTari resursebis sistemis Sesaxeb) gansazRvravs.
xsenebuli aqti SeiZleba ZalaSi Sevides mxolod yvela wevri saxelmwifos mier ra-
tifikaciis Semdeg. misi momzadebis saqmeSi evropis parlamentis roli wminda konsultaci-
uri xasiaTisaa (ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 311-e muxlis meore abzaci).
3) politikuri kontrolis funqcia, rogorc wesi, yvela parlamentis saqmianobis um-
niSvnelovanes mimarTulebas warmoadgens, rac maTi demokratiuli bunebidan gamomdinareobs.
evropis parlamenti, rogorc ek-is warmomadgenlobiTi instituti, politikur kont-
rols, upirveles yovlisa, evropis komisiaze axorcielebs. am kontrolis Sedegi SeiZleba
gaxdes komisiisTvis undoblobis votumis gamocxadeba; es metad mniSvnelovani prerogativaa,
romelsac evropis parlamenti Tavidanve flobda, Tumca isic unda iTqvas, rom dRemde erT-
xelac ki ar gamouyenebia igi, risi mizezic, mniSvnelovanwilad, mis rTul proceduraSia sa-
Zebni, amasTan, es procedura `axal~ evropis kavSirSicaa SenarCunebuli (xelSekruleba ek-
is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 234).163
evropis parlamentis mniSvnelovan makontrolebel prerogativas warmoadgens misi
ufleba, SekiTxvebiT mimarTos komisiasa da sabWos, agreTve ufleba, sakuTari Semadgenlobi-
dan Seqmnas sagamoZiebo komisiebi, evropis kavSiris samarTlis realizaciis procesSi dar-
RvevaTa faqtebis gamoZiebis mizniT.
evroparlamentis evropis komisiasTan urTierTobis kuTxiT, evropeli deputatebis
xelSi zemoqmedebis Zalze seriozul berkets warmoadgens komisiis Tavmjdomaris arCevis
ufleba. aRniSnuli ufleba, misi gansakuTrebuli politikuri mniSvnelobis gamo, evropis
parlamentis ZiriTadi funqciebis gverdiT aris miTiTebuli (xelSekruleba evropis kavSiris
Sesaxeb, mux. 14, paragr. 1). evropis parlamentis mxridan calke ndobis votumi esaWiroeba
komisiis mTliani Semadgenlobis damtkicebasac (ix. qvemoT).
4) sakonsultacio funqcia evropis parlamentis uZveles funqcias warmoadgens, rom-
lis meSveobiTac igi ek-is doneze ganxilvebisa da gadawyvetilebebis miRebis procesSi mona-
wileobs, Tumca ki saTaTbiro xmis uflebiT (sakonsultacio daskvnebis da/an iuridiulad
arasavaldebulo rezoluciebis formiT).
XX saukunis 50-iani wlebis dasawyisidan moyolebuli 70-iani wlebis dasawyisamde
sakonsultacio funqcia da amave saxelwodebis procedura evropis gaerTianebebis sakanon-
mdeblo (kanonSemoqmedebiT) saqmianobaSi, aseve evropul doneze sxva gadawyvetilebebis miRe-
bis procesSi evropis parlamentis monawileobis erTaderT formas warmoadgenda. lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis Sedegad sakonsultacio funqciis SenarCuneba (Tumca ki ufro
SezRuduli masStabiT) kidev erTxel mowmobs imas, rom `demokratiis deficiti~ `axal~ ev-
ropis kavSirSi srulad jer kidev ar aris daZleuli da gadalaxuli.
evropis parlaments saTaTbiro (sakonsultacio) uflebamosilebebi, kerZod, SenarCu-
nebuli aqvs Semdeg sakiTxebTan mimarTebaSi:
_ evropis kavSiris sakanonmdeblo aqtebis miReba sakonsultacio proceduris farg-
lebSi (ix. zemoT);
_ kavSiris sxva samarTlebrivi aqtebis gamocema im SemTxvevebSi, rodesac damfuZnebe-
li dokumentebi evropis parlamentTan winaswari konsultaciebis gamarTvas moiTxoven. aseTi
aqtebis magaliTs SeiZleba warmoadgendes sabWos reglamentebi im wesebis gamoyenebis Sesaxeb,
romlebic sawarmoebisTvis saxelmwifo daxmarebas exeba, an sabWos gadawyvetilebebi erTo-
blivi sawarmoebis Seqmnis Sesaxeb (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 109 da
_________________________
163 _ kerZod, undoblobis votumis misaRebad micemul xmaTa ori mesamedia aucilebeli, rome-
lic, amave dros, evroparlamentis deputatebis saerTo Semadgenlobis absolutur umravlesobasac
unda warmoadgendes.

- 103 -
188). orive SemTxvevaSi evropis kavSiris sabWo, Sesabamisi samarTlebrivi aqtis gamocemamde,
valdebulia gaigos evropis parlamentis azri (miiRos sakonsultacio daskvna), romelsac
misTvis sarekomendacio xasiaTi gaaCnia;
_ zogierTi im organos formireba, romelTa wevrebic erToblivad iniSnebian wevri
saxelmwifoebis an kavSiris sxva institutebis mier, evropis parlamentTan konsultaciis
Semdeg. evropis parlaments sakonsultacio uflebamosilebebi gaaCnia, magaliTad, evropis
centraluri bankis direqciis, maT Soris bankis Tavmjdomaris, aseve auditorTa palatis
wevrebis daniSvnisas;
_ RonisZiebaTa umetesoba kavSiris sagareo politikis sferoSi, maT Soris mesame
qveynebTan da saerTaSoriso organizaciebTan SeTanxmebebis dadebis CaTvliT (garda ek-is um-
niSvnelovanesi SeTanxmebebisa, romlebic evropis parlamentis winaswar Tanxmobas saWiroe-
ben).

b) evropuli sabWo da evropis kavSiris sabWo


evropuli sabWo da evropis kavSiris sabWo (sabWo) _ ek-is institutebia, romlebic
am organizaciis wevri saxelmwifoebis interesebs warmoadgenen:
_ evropuli sabWo 1970-iani wlebis SuagulSi Seiqmna rogorc yvela wevri qveynis
xelmZRvanelTa (saxelmwifos an mTavrobis meTaurTa) umaRlesi donis regularuli Sexvedra
komisiis Tavmjdomaris monawileobiT;164
_ evropis kavSiris sabWo (sabWo) funqcionirebs 1950-ian wlebSi evropis gaerTiane-
bebis daarsebis momentidan da erovnuli mTavrobebis warmomadgenlebs aerTianebs ministrebis
doneze. swored aqedan momdinareobs misi araoficialuri saxelwodeba, romelic farTod ga-
moiyeneba literaturasa da masobrivi informaciis saSualebebSi, _ `ministrTa sabWo~.165
evropuli sabWos funqciebi Semdegnairad ganisazRvreba: igi kavSirs aZlevs misi gan-
viTarebisaTvis aucilebel `wamaxalisebel impulsebs~ da gansazRvravs mis `zogad politi-
kur mimarTulebebsa da prioritetebs~ (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 15,
paragr. 1).
xsenebuli impulsebi, mimarTulebebi da prioritetebi, tradiciulad, formdeba evro-
puli sabWos `daskvnad~ wodebuli dokumentis saxiT. rogorc wesi, daskvnebi miiReba evro-
puli sabWos TiToeuli sesiis Sedegebis safuZvelze, romelic amieridan yovel eqvs TveSi
minimum orjer mainc unda gaimarTos.
evropuli sabWos daskvnebs iuridiulad savaldebulo Zala ar gaaCniaT da isini ar
Sedian kavSiris samarTlebrivi aqtebis sistemaSi (ix. qvemoT, komentaris 2.8 punqti). amave
dros, evropuli sabWos wevrebis umaRlesi Tanamdebobrivi mdgomareobis wyalobiT, am doku-
mentebs praqtikaSi udidesi politikuri roli gaaCniaT, rameTu isini gansazRvraven evropu-
li integraciis ganviTarebis Semdgom nabijebs.
is garemoeba, rom evropul sabWos ar gaaCnda iuridiulad savaldebulo samarTle-
brivi aqtebis gamocemis sakuTari uflebamosileba, `Zvel~ kavSirSi, faqtiurad, SeuZlebels
xdida mis mikuTvnebas evropis kavSiris institutTa (anu ek-is mmarTvelobiTi meqanizmis
centraluri elementis) rigebisTvis (ix. zemoT, komentaris 2.7.1 punqti). evropuli sabWo,
misi Seqmnis momentidan moyolebuli lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvla-
mde, ek-is `Cveulebrivi~ organoebis kategorias ganekuTvneboda, rac namdvilad ar Seesabame-
boda mis realur mniSvnelobas integraciuli procesebis marTvis saqmeSi.
_________________________
164 _ evropul sabWoSi wevri qveynebis warmomadgenlobis meTodi damokidebulia Tavad saxel-
mwifos SigniT arsebul mmarTvelobis formaze da igi ek-is qveynebis mier damoukideblad ganisazRv-
reba. kavSiris wevri saxelmwifoebis umetesoba dReisaTvis saparlamento respublikebs an monarqiebs
warmoadgenen. Sedegad, isini evropul sabWoSi TavianT mTavrobaTa meTaurebiT (premier-ministri da
a.S.) arian warmodgenilni.
165 _ `ministrTa specialuri sabWo~ erqva saxelad Tanamedrove evropis kavSiris sabWos
prototips, romelic 1951 wels evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianebis farglebSi iqna daar-
sebuli. termini `ministrTa sabWo~ aseve gamoyenebuli iyo evropis 2004 wlis konstituciis proeqt-
Sic.
- 104 -
`axali~ evropis kavSiris farglebSi evropuli sabWos msgavsi `diskriminaciuli~
mdgomareoba gauqmebuli iqna. lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg evropuli sa-
bWo ek-is `instituciuri meqanizmis~ sruluflebiani elementi gaxda. kavSiris institute-
bis oficialur CamonaTvalSi mas meore adgili uWiravs (uSualod evropis parlamentis Sem-
deg).
evropuli sabWos ek-is institutad aRiarebam TavisTavad ganapiroba, gadawyvetilebe-
bis formiT, misTvis kavSiris samarTlebrivi aqtis gamocemis uflebamosilebis miniWeba. am
gadawyvetilebebs iuridiulad savaldebulo Zala gaaCniaT, Tumca, ek-is reglamentebisa da
direqtivebisagan gansxvavebiT, isini ar SeiZleba mimarTuli iyos wevri saxelmwifoebis ero-
vnuli samarTlis unifikaciasa an harmonizaciaze (ix. qvemoT, komentaris punqti 2.8).
paralelurad, damfuZnebeli dokumentebi evropul sabWos pirdapir ukrZalaven saka-
nonmdeblo funqciis ganxorcielebas, romelic, Tavis mxriv, evropis parlamentisa da evro-
pis kavSiris sabWos eqskluziur prerogativas warmoadgens (ix. evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebis me-15 muxlis pirveli paragrafis bolo winadadeba).
`axal~ evropis kavSirSi evropuli sabWos gadawyvetilebebiT moxdeba, kerZod, saer-
TaSoriso arenaze kavSiris saqmianobis (ek-is sagareo politikuri saqmianobis) miznebisa da
strategiuli interesebis, aseve kavSiris saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis spe-
cialuri principebisa da mimarTulebebis gansazRvra (xelSekruleba evropis kavSiris Sesa-
xeb, mux. 22 da 26).
evropuli sabWos (rogorc institutis, romelic yvela wevri saxelmwifos umaRles
Tanamdebobis pirebs aerTianebs) Sexedulebazea datovebuli organizaciuli xasiaTis zogier-
Ti gadawyvetilebis miReba, romlebic ek-is damfuZnebeli dokumentebis wesebis dazustebasa
da damatebazea mimarTuli da romlebsac kavSirisaTvis, faqtiurad, `sakonstitucio-samarT-
lebrivi~ xasiaTi gaaCnia. aq igulisxmeba, magaliTad, wevri saxelmwifoebis kvotebis gansaz-
Rvra evropis parlamentis arCevnebisas (ix. zemoT), wevri saxelmwifoebis rotaciis siste-
mis dadgena mas Semdeg, rac evropis komisiaSi warmodgenilni aRar iqnebian ek-is yvela qvey-
nis moqalaqeebi (ix. qvemoT), an evropis prokuraturis uflebamosilebaTa gavrceleba sxva
saxis danaSaulebzec, im danaSaulebis paralelurad, romlebic uSualod xelyofen ek-is
finansur interesebs (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 86, paragr. 4).
evropul sabWos sakvanZo roli ganekuTvneba aseve ek-is damfuZnebeli dokumentebis
gadasinjvis proceduraSi. swored misi gadawyvetilebis safuZvelze xdeba specialuri `kon-
ventis~ mowveva, romlis daniSnulebasac evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis da/an ev-
ropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis Semdgomi gadasinjvis proeqtebis Se-
muSaveba warmoadgens (ix. zemoT, komentaris 2.1 punqti).
`gadasinjvis gamartivebuli procedurebis~ farglebSi (xelSekruleba evropis kavSi-
ris Sesaxeb, mux. 48, paragr. 6-7) evropul sabWos miniWebuli aqvs ufleba, _ damoukideb-
lad, konventisa da samTavrobaTSoriso konferenciis mowvevis gareSe, miiRos gadawyvetileba
damfuZnebeli dokumentebis calkeuli debulebebis gadasinjvis Sesaxeb. pirvel rigSi, sauba-
ria im normebis Sesaxeb, romlebic kavSiris Sida politikur kompetencias exeba (xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, nawili mesame _ `kavSiris Sida politika da saqmiano-
ba~), xolo meore rigSi ki, _ proceduruli wesebis Sesaxeb. am wesebis SecvliT evropul
sabWos SeuZlia gaafarTovos evropis parlamentis sakanonmdeblo uflebamosilebebi da Seam-
ciros im sakiTxTa wre, romlebTan mimarTebaSic wevri saxelmwifoebi jer kidev inarCuneben
vetos uflebas.
Tumca orive miTiTebul SemTxvevaSi evropuli sabWos gadawyvetilebebi wevri saxel-
mwifoebis mier unda iqnas damtkicebuli. pirvel SemTxvevaSi aucilebelia ek-is yvela qvey-
nis mier misi Semdgomi ratifikacia, xolo meoreSi ki _ dumiliT Tanxmobac sakmarisia (ga-
dawyvetileba miRebulad CaiTvleba im SemTxvevaSi, Tu misi proeqtis mimarT Tundac erTi
erovnuli parlamentic ki ar gamoxatavs Tavis winaaRmdegobas, proeqtis Sesaxeb Setyobine-
bis momentidan eqvsi Tvis ganmavlobaSi).
lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg, evropuli sabWos axal mniSvnelo-
van prerogativas warmoadgens evropis komisiis Tavmjdomaris Tanamdebobaze kandidatis wamo-

- 105 -
yenebisa166 da sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmoma-
dgenlis daniSvnis ufleba (ix. qvemoT, komentaris 2.9 punqti).
lisabonis xelSekrulebam aseve gaafarTova evropuli sabWos SesaZleblobebi, _ arbi-
tris roli ikisros wevr saxelmwifoebs Soris davebis, maT Soris ek-is axali sakanonmde-
blo aqtebis proeqtTa ganxilvisas arsebuli uTanxmoebebis mowesrigebis saqmeSi (miuxedavad
imisa, rom Tavad evropuli sabWo, rogorc ukve aRiniSna, ar axorcielebs sakanonmdeblo
funqcias).
zogierT sakiTxTan (magaliTad, socialuri uzrunvelyofis reJimTa koordinacia, an
sisxlis samarTlisa da sisxlis samarTlis saproceso kanonmdeblobis harmonizacia)167 da-
kavSirebuli kanonproeqtebis mimarT wevri saxelmwifoebis warmomadgenlebs ufleba aqvT mo-
iTxovon, rom es proeqtebi evropul sabWos gadaeces gansaxilvelad. am SemTxvevaSi normati-
uli aqti SeiZleba miRebuli iqnas mxolod maSin, Tuki mas evropuli sabWo dauWers mxars
konsensusis (anu ek-is yvela qveynis xelmZRvanelTa Tanxmobis) safuZvelze. konsensusis ar-
arsebobis SemTxvevaSi kanonproeqti SeiZleba miRebuli iqnas da man savaldebulo Zala Sei-
Zleba SeiZinos mxolod dainteresebul saxelmwifoebTan mimarTebaSi (`gaZlierebuli Tana-
mSromlobis~ meqanizmis farglebSi).168
amrigad, `axali~ evropis kavSiris mmarTvelobiT meqanizmSi evropuli sabWo strate-
giuli xelmZRvanelobis, politikuri dagegmvis, aseve wevr saxelmwifoebs Soris politi-
kuri arbitraJis instanciad gvevlineba.

ek-is meore samTavrobaTSoriso instituti _ evropis kavSiris sabWo (sabWo)


axorcielebs taqtikuri xasiaTis ufro mravalferovan amocanebs, romlebic ek-is mimdinare
marTvasa da integraciuli procesebis samarTlebriv regulirebas ukavSirdeba.
evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebi sabWos oTxi saxis funqcias akisreben
(xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 16, paragr. 1), _ esenia:
1) sakanonmdeblo funqcia;
2) sabiujeto funqcia. orive am funqcias sabWo evropis parlamentTan erTad axorci-
elebs, inarCunebs ra zogierT upiratesobas sakanonmdeblo procesSi (evroparlamentisagan
gansxvavebiT, sabWos gaaCnia absoluturi vetos ufleba nebismier sakiTxTan dakavSirebuli
kanonproeqtis mimarT);
3) politikis gansazRvris funqcia;
4) koordinaciis funqcia.
bolo ori funqcia mWidrodaa dakavSirebuli erTmaneTTan, sabWos, rogorc samTavro-
baTSoriso instanciis, Semadgenlobis wyalobiT: swored es instituti, romelic sxvadasxva
profilis (sagareo saqmeTa, ekonomikis da a.S.) erovnuli ministrebisagan Sedgeba, warmoad-
gens im instancias, romlis farglebSic xdeba wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa qmedebebis
koordinacia da Sesabamis sferoebSi kavSiris saerTo politikis SemuSaveba.
kavSiris uflebamosilebaTa wre zemoaRniSnuli funqciebis farglebSi farTo da mra-
valferovania. igi, praqtikulad, ek-is kompetenciis yvela sferos moicavs: saerTo sagareo
da usafrTxoebis politikis SemuSaveba da am politikis gansazRvrisa da ganxorcielebisa-
Tvis aucilebeli gadawyvetilebebis miReba, evropuli sabWos mier dadgenili zogadi mimar-
Tulebebisa da strategiuli amocanebis safuZvelze (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb,
mux. 26, paragr. 2); `wevri saxelmwifoebisa da kavSiris ekonomikuri politikis ZiriTadi
orientirebis proeqtis~ SemuSaveba da wevri saxelmwifoebis dasaqmebis politikisTvis yo-
velwliurad saxelmZRvanelo miTiTebebis gansazRvra (xelSekruleba ek-is funqcionirebis
Sesaxeb, mux. 121 da 148); kulturis sferoSi rekomendaciebis miReba (xelSekruleba ek-is
_________________________
166 _ lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde, komisiis Tavmjdomaris Tana-
mdebobaze kandidatis wamoyeneba de facto evropuli sabWos sxdomaze xdeboda, xolo de jure ki misi ga-
formeba evropis kavSiris sabWos gadawyvetilebiT xdeboda.
167 _ ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 48, 82 da 83.
168 _ ix. zemoT, komentaris 2.1 da 2.3 punqtebi.

- 106 -
funqcionirebis Sesaxeb, mux. 167); evropis Tavdacvis saagentos saqmianobis zogadi xel-
mZRvaneloba (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 45) da a.S.
rigi daTqmebiT politikis gansazRvrisa da sakoordinacio funqciebis farglebSi sab-
Wos uflebamosilebebs SeiZleba miekuTvnos agreTve misi iseTi tradiciuli prerogativebi,
rogorebicaa: saerTaSoriso SeTanxmebebis dadeba (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesa-
xeb, mux. 218); ek-is mTeli rigi institutebisa da organoebis wevrTa (auditorTa palatis,
regionebis komitetis, sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlosa da sxva specializebuli sa-
samarTloebis wevrTa) daniSvna; zomebis, maT Soris sanqciebis miReba im wevri saxelmwifoe-
bis mimarT, romlebmac kavSiris demokratiuli faseulobebis seriozuli da uwyveti darRve-
va dauSves (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 7, paragr. 3), an romlebsac biuje-
tis Warbi deficiti gaaCniT (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 126); norma-
tiuli an individualuri xasiaTis dokumentebis miReba, romlebic ar ganekuTvnebian ek-is
sakanonmdeblo aqtebs (magaliTad, reglamentebi, direqtivebi da gadawyvetilebebi ek-is kon-
kurenciis politikis calkeul sakiTxebTan dakavSirebiT) da sxv.
evropis kavSiris sabWos Semadgenloba kvlavindeburad ek-is yvela wevri saxelmwi-
fos mTavrobaTa Tanabar warmomadgenlobas efuZneba (TiTo warmomadgeneli yoveli erovnuli
mTavrobidan `ministrTa doneze~).169
amave dros, `axali~ ek-is damfuZnebel dokumentebSi oficialur statuss iZens sab-
Wos `formaciebis~ (`sxvadasxva Semadgenlobis~) cneba (xelSekruleba evropis kavSiris Sesa-
xeb, mux. 16, paragr. 6). `formaciebis~ qveS igulisxmeba sabWos dakompleqtebis sxvadasxva
meTodi, rac mis sxdomebSi monawile ministrebis profilzea damokidebuli: magaliTad, `zo-
gad sakiTxTa sabWo~ da `sagareo saqmeTa sabWo~ sxdomebs, rogorc wesi, marTavs wevri sa-
xelmwifoebis sagareo saqmeTa da/an evropis saqmeTa ministrebis SemadgenlobiT, `ekonomikur
da finansur sakiTxTa sabWo~ (`ekofini~) _ ekonomikis da/an finansTa ministrebis Semadgen-
lobiT, `marTlmsajulebisa da Sinagan saqmeTa sakiTxebis sabWo~ _ Sinagan saqmeTa an iusti-
ciis ministrebis SemadgenlobiT da a.S.170
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier ganxorcielebul yvelaze ufro msxvil
reformebs, romlebic ek-is orive zemoaRniSnuli samTavrobaTSoriso institutis samarTle-
briv statusTanaa dakavSirebuli, warmoadgens, pirvel rigSi, evropul sabWosa da sabWoSi
gadawyvetilebaTa miRebis axali meqanizmi, xolo, meore rigSi ki, _ am institutebis `Tav-
mjdomareobis~ reforma.
rac Seexeba gadawyvetilebaTa miRebis meqanizms, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam
axali nabiji gadadga im sakiTxTa raodenobis Semdgomi Semcirebis sasargeblod, romlebTan
mimarTebaSic evropuli sabWo da sabWo (gansakuTrebiT es ukanaskneli) valdebulni arian,
erTxmad miiRon gadawyvetilebebi. msgavsi reforma aucilebelia evropis kavSiris ufro efe-
qtiani funqcionirebisaTvis, vinaidan im probebSi, rodesac ek ukve 28 qveyanas iTvlis, Ti-
Toeuli maTganisTvis (maTi erovnuli ministris, premier-ministris an saxelmwifos meTauris
_________________________
169 _ es formula ek-is federaciul wevr saxelmwifoebs (magaliTad, avstrias, germanias, an
belgias) SesaZleblobas aZlevs Sesabamisi uflebamosilebebiT aRWurvos da sabWos sxdomaze miavli-
nos TavianT federaciaSi Semavali subieqtiebis mTavrobaTa wevrebi. amave dros, `axal~ ek-Si sabWo
aRar Seikribeba wevri qveynebis umaRlesi Tanamdebobis pirebis SemadgenlobiT. im aqtebis gamocema,
romlebic adre `saxelmwifos an mTavrobis meTaurebisgan Semdgari sabWos~ mier unda ganxorcielebu-
liyo, amieridan ukve evropuli sabWos kompetencias ganekuTvneba, romelsac analogiuri Semadgenloba
gaaCnia (ix. zemoT).
170 _ evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebaSi pirdapir mxolod sabWos pirveli ori for-
macia (`zogad sakiTxTa sabWo~ da `sagareo saqmeTa sabWo~) aris gaTvaliswinebuli. sxva formaciebis
Seqmna (maTi ricxvi SezRuduli ar aris, _ avt.) evropuli sabWos mier miRebuli specialuri gada-
wyvetilebiTaa SesaZlebeli (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 236). aRsaniSnavia,
rom, lisabonis xelSekrulebis xelmoweris momentisTvis, evropis kavSiris sabWoSi sul 9 formacia
arsebobda, rac sabWos Sida reglamentiT iyo gaTvaliswinebuli. Tumca lisabonis xelSekrulebis Za-
laSi Sesvlis Semdeg, zogad sakiTxTa da sagareo saqmeTa sabWo or sabWod gaiyo. amrigad, ek-is mo-
qmedi sabWo 10 formaciis SemadgenlobiT ikribeba.

- 107 -
saxiT) vetos uflebis miniWeba seriozulad arTulebs evropis doneze gadawyvetilebebis mi-
Rebis process da, faqtiurad, SeiZleba misi paralizebac ki gamoiwvios.
evropis kavSiris sabWoSi gadawyvetilebis miRebis zogad wesad kvalificiuri umrav-
lesoba iqceva, romlis gamoyenebis sferoc kidev ufro metad gaizarda, manamde (e.i. lisabo-
nis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde) arsebul realobasTan SedarebiT. Sesabamisad, im saki-
Txebis raodenoba, romlebTan mimarTebaSic sabWom erTxmad unda miiRos gadawyvetilebebi,
mcirdeba. Tavisi Sida procedurebis sakiTxebTan dakavSirebiT, agreTve organizaciul-proce-
duruli xasiaTis zogierT sxva sakiTxze (magaliTad, ek-is sakonsultacio komitetebis Seq-
mna dasaqmebisa da socialuri dacvis sakiTxebis Taobaze) sabWo kvlavindeburad ubralo um-
ravlesobiT, anu sruli Semadgenlobis umravlesobiT (15 ministri 28-dan) iRebs gadawyveti-
lebebs.
evropul sabWoSi gadawyvetilebaTa miRebis zogad wesad isev konsensusi rCeba (gada-
wyvetileba miRebulad iTvleba, Tu am institutis arc erTi wevris mxridan ar arsebobs
winaaRmdegoba). damfuZnebeli dokumentebiT pirdapir gaTvaliswinebul mniSvnelovan SemTxve-
vebSi evropulma sabWom erTxmad unda miiRos gadawyvetileba. aseT SemTxvevaSi gadawyveti-
lebis miRebaSi monawleobas iReben mxolod 28 wevri saxelmwifos xelmZRvanelebi; kenWis-
yraSi ar monawileoben komisiis Tavmjdomare da evropuli sabWos Tavmjdomare (axali Tana-
mdebobis piri, _ ix. qvemoT), romlebic aseve Sedian am institutis (evropuli sabWos) Sema-
dgenlobaSi.
evropis kavSiris sabWos analogiurad, Sida proceduris sakiTxebTan dakavSirebiT da
proceduruli xasiaTis zogierT sxva sakiTxze (magaliTad, gadawyvetileba `konventis~ mow-
vevis an mouwvevlobis Sesaxeb, damfuZnebeli dokumentebis gadasinjvis mizniT) evropuli
sabWo gadawyvetilebas ubralo umravlesobiT miiRebs, xolo damfuZnebeli dokumentebiT
pirdapir gaTvaliswinebuli rigi sakiTxebis (magaliTad, komisiis SemadgenlobaSi da am in-
stitutis wevrTa Semdgomi daniSvnis dros kandidatebis wamoyenebisas) Taobaze ki _ kvali-
ficiuri umravlesobiT. evropul sabWoSi maJoritaruli kenWisyris SemTxvevebSi (ubralo an
kvalificiuri umravlesobiT), iseve, rogorc mis mier gadawyvetilebebis erTxmad miRebisas,
xmis ufleba mxolod wevri saxelmwifoebis xelmZRvanelebs gaaCniaT.
ras warmoadgens kvalificiuri umravlesoba sabWosa da evropul sabWoSi, lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis Tanaxmad? am sakiTxis ganxilvas cxare kamaTi mohyva jer evro-
pis 2004 wlis konstituciis proeqtis SemuSavebis msvlelobisas, xolo mogvianebiT ki man
aseve seriozuli kamaTi gamoiwvia lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis momzadebis pro-
cesSi.
diskusia ZiriTadad kvalificiuri umravlesobis gansazRvris ori alternatiuli me-
Todis garSemo mimdinareobda:
_ SenarCunebuliyo Tavidanve, 1950-iani wlebidanve moqmedi `xmis micemis Sewonili
sistemis~ meTodi, e.i. kvalificiuri umravlesobis gansazRvra momxdariyo yoveli wevri sa-
xelmwifosTvis, maTi mosaxleobis ricxovnobis gaTvaliswinebiT, Tumca ara mis proporciu-
lad fiqsirebuli kvotebis safuZvelze (magaliTad, germanias, safrangeTs, did britaneTsa
da italias `Zvel~ kavSirSi 29-29 xma gaaCndaT, Tumca ki am qveynebis mosaxleobis ricxov-
noba sulac ar aris erTmaneTis Tanabari; espaneTsa da poloneTs 27-27 xma hqondaT, Tumca
ki am qveynebis mosaxleoba daaxloebiT orjer naklebia germaniis mosaxleobaze), an
_ SemoRebuli yofiliyo `ormagi umravlesobis~ meTodi, anu kvalificiuri umravle-
sobis gansazRvra momxdariyo erTdroulad ori kriteriumis safuZvelze: 1) wevri saxelmwi-
foebis umravlesobis mixedviT (1), romlebSic ek-is mosaxleobis umravlesobaa koncentri-
rebuli (2).
saboloo jamSi, meore koncefciam gaimarjva. Tumca kvalificiuri umravlesobis ax-
leburi gansazRvrebis saboloo redaqcia ramdenadme garTulebuli iqna Tavdapirvelad SeTa-
vazebul variantTan SedarebiT.171 amasTan, calkeul wevr saxelmwifoTa, upirveles yovlisa
_________________________
171 _ evropis konstituciis proeqtze muSaobisas, evropis konventi 2003 wels gamovida wina-
dadebiT, rom sabWoSi/evropul sabWoSi kvalificiuri umravlesoba gansazRvruli yofiliyo rogorc im
`wevri saxelmwifoebis umravlesoba, romlebic kavSiris mosaxleobis ara nakleb 60%-s warmoadgenen~.
- 108 -
ki, _ poloneTis moTxovniT, axali wesebis SemoReba 2014 wlis 1 noembramde iqna gadavade-
buli (am dromde SenarCunebuli iqneba da imoqmedebs `xmis micemis Sewonili sistema~).
momdevno 2,5 weliwadis ganmavlobaSi (es gardamavali periodi iqneba 2017 wlis 31 martis
CaTvliT) `xmis micemis Sewonili sistemis~ Zveli meTodi SeiZleba gamoyenebuli iqnas nebis-
mieri wevri saxelmwifos moTxovniT (aseTi moTxovnis ararsebobis SemTxvevSi kvalificiuri
umravlesoba axali formulis mixedviT iqneba gamoTvlili).172
zogadi wesis Tanaxmad, `axali~ kvalificiuri umravlesoba gulisxmobs ori ZiriTadi
pirobis Sesrulebas (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 16, paragr. 4):
_ gadawyvetilebis proeqtis mxardaWeras sabWos an evropuli sabWos wevrTa aranak-
leb 55%-is mxridan;
_ im saxelmwifoebSi, romelTa warmomadgenelma wevrebma sabWoSi / evropul sabWoSi
kenWisyrisas mxari dauWires gadawyvetilebis proeqts, mTlianobaSi koncentrirebuli unda
iyos kavSiris mosaxleobis aranakleb 65%.
imave muxlSi gaTvaliswinebuli damatebiTi moTxovnebi Semdegnairia:
_ sabWos / evropuli sabWos wevrTa raodenoba, romlebmac kenWisyrisas mxari dauWi-
res gadawyvetilebis proeqts, aranakleb 15 adamians unda moicavdes;
_ `damblokavi umciresoba~ (e.i. sabWos / evropuli sabWos im wevrTa raodenoba, rom-
lebsac SeuZliaT win aRudgnen gadawyvetilebis miRebas) minimum oTx wevrs unda moicavdes.
praqtikulad, aseTi moTxovnis Sedegad, sam udides wevr saxelmwifos (dReisaTvis eseni
arian: gfr, safrangeTi da didi britaneTi) aRar SeeZlebaT win aRudgnen sabWos / evropuli
sabWos mier gadawyvetilebis miRebas, maSinac ki, Tu maTSi ek-is mosaxleobis 35%-ze meti
cxovrobs. amisaTvis maT damatebiT, sul mcire, erTi xma, anu kidev minimum erTi wevri sa-
xelmwifos mxardaWera esaWiroebaT.
Cveulebrivi kvalificiuri umravlesobis garda, ek-is damfuZnebeli dokumentebi
(xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 238, paragr. 2) iTvaliswineben Tavisebur
`superkvalificiur~ umravlesobas im iSviaTi SemTxvevebisaTvis, rodesac sabWo / evropuli
sabWo gadawyvetilebas iRebs ara komisiis, an sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxeb-
Si kavSiris umaRlesi warmomadgenlis winadadebis safuZvelze, aramed _ sxva subieqtebis
(magaliTad, wevri saxelmwifoebis jgufis iniciativiT, _ sisxlissamarTlebriv sferoSi ka-
nonproeqtebis mimarT), an sakuTari iniciativiT (saerTo sagareo da usafrTxoebis politi-
kis sakiTxebis Taobaze).
`superkvalificiuri~ umravlesobis (termini araoficialuria) farglebSi pirveli
piroba ufro mkacria: _ aucilebelia, rom gadawyvetilebas mxari dauWiros sabWos / evro-
puli sabWos wevrTa sul mcire 72%-ma. sxva mxriv, `superkvalificiuri~ umravlesobis mi-
marT ar gamoiyeneba zemoaRniSnuli damatebiTi moTxovnebi.173
mocemuli wesebis Semavsebeli normebi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis SemmuSa-
vebeli samTavrobaTSoriso konferenciis mier dafiqsirebuli iqna specialuri samarTlebrivi
aqtis (evropuli sabWos gadawyvetilebis) proeqtSi (amoqmedda lisabonis xelSekrulebis
ZalaSi Sesvlis dRidan, anu 2009 wlis 1 dekembridan), romelsac araerTi dazusteba Seaqvs
kvalificiuri umravlesobiT xmis micemis meqanizmSi (ix. deklaracia #7).
es dazustebebi sabWos samarTlebrivi aqtis proeqtis xelaxla ganxilvis moTxovnis
(erTgvari suspenziuri, anu SeyovnebiTi vetos) uflebas aniWeben im wevri qveynebis warmoma-
dgenlebs, romlebic damblokavi umciresobis niSnulTan axlo mdgom xmaTa raodenobas flo-
ben. damblokavi umciresobis niSnulTan `siaxlove~ 55%-ze modis, romelic amjerad gamoiT-
_________________________
172 _ ix. `gardamavali debulebebis Sesaxeb~ oqmis (oqmi #36) me-3 muxli, sadac, sxvaTa gverdiT,
miTiTebulia aseve wevri saxelmwifoebis kvotebi `Sewonili kenWisyrisas~.
173 _ ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 238-e muxlis me-3 paragrafSi aseve dadgenilia
kvalificiuri umravleobis gansazRvris specialuri moTxovnebi im SemTxvevebisTvis, rodesac xmis micemis
ufleba yvela wevr saxelmwifos ar gaaCnia: magaliTad, evrosTan mimarTebaSi gadawyvetilebis miRebisas
(xmis ufleba mxolod im wevr qveynebs aqvT, romlebic erTian fulad erTeulze gadavidnen); gaZlierebuli
TanamSromlobis farglebSi (xmis uflebiT marto masSi monawile ek-is cxra an meti qveyana sargeblobs da
ara yvela wevri saxelmwifo).

- 109 -
vleba mosaxleobis an wevri saxelmwifoebis raodenobis mixedviT, rac damblokavi umcireso-
bis Sesaqmneladaa aucilebeli. gardamavali periodis dasrulebamde, rodesac, alternativis
saxiT, kvlav SesaZlebeli rCeba xmis micemis Sewonili sistemis meTodis gamoyeneba (2014
wlis 1 noembridan 2017 wlis 31 martamde), am proporciis zoma 3/4-s (75%-s) Seadgens.174
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis meore principuli reforma, romelic ek-is
orive samTavrobaTSoriso institutis statuss exeba, sabWosa da evropul sabWoSi `Tav-
mjdomareobis~ sakiTxTanaa dakavSirebuli.
sabWos Tavmjdomaris posti, tradiciulad, mTeli evropis kavSiris erT-erT mTavar
xelmZRvanel Tanamdebobas warmoadgens, romelic arsebiT rols TamaSobs rogorc ek-is Sida
politikaSi, ise mis saerTaSoriso urTierTobebSic. `Zvel~ kavSirSi oficialurad swored
sabWos Tavmjdomare miiCneoda mis umaRles warmomadgenlad saerTo sagareo da usafrTxoe-
bis politikis sakiTxebSi.
1950-ian wlebSi evropuli gaerTianebebis dafuZnebis momentidan moyolebuli `Tav-
mjdomareoba~ sabWoSi warmoadgens ara fizikuri pirebis, aramed mTlianobaSi wevri saxel-
mwifoebis prerogativas (es wesi ganpirobebulia imiT, rom sabWo sxvadasxva SemadgenlobiT
ikribeba).
sabWos Tavmjdomare saxelmwifoebi, TavianTi ministrebis an sxva Tanamdebobis pirebis
meSveobiT, xelmZRvaneloben rogorc sabWos, ise misi damxmare qveganyofilebebis (wevri sa-
xelmwifoebis mTavrobebis mudmiv warmomadgenelTa komiteti, specialuri komitetebi da
erovnuli eqspertebisgan Seqmnili samuSao jgufebi) sxdomebs.
aRsaniSnavia, rom 1975 wlidan moyolebuli 2009 wlis 1 dekembramde (e.i. lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde) sabWos Tavmjdomare saxelmwifos umaRlesi
Tanamdebobis piri (qveynis an mTavrobis meTauri) avtomaturad ikavebda evropuli sabWos
Tavmjdomaris pozicias (romelic araoficialur Tanamdebobas warmoadgenda) eqvsi Tvis va-
diT. Tumca, lisabonis xelSekrulebis Tanaxmad, evropuli sabWos Tavmjdomaris Tanamdeboba
mudmivmoqmedi gaxda da mas, kvalificiuri umravlesobiT, uSualod evropuli sabWo irCevs
2,5 wlis vadiT, xelmeored arCevis SesaZleblobiT (ix. qvemoT).
sabWos Tavmjdomareobis ufleba eqvsi Tvis ganmavlobaSi xorcieldeba da igi erTi
wevri saxelmwifodan meoreze gadadis rotaciis wesiT (Tavad sabWos mier dadgenili rigi-
Tobis grafikis Sesabamisad).175
kavSiris samTavrobaTSoriso institutebSi arsebul Tavmjdomareobis am meqanizms gaa-
Cnia rogorc aSkarad dadebiTi, ise uaryofiTi mxareebi. mis upiratesobas warmoadgens, ker-
Zod, is faqti, rom evropis kavSirSi TiToeuli wevri saxelmwifos perioduli aRWurva
`marTvis sadaveebiT~ zrdis mis dainteresebasa da kompetenturobas evropul saqmeTa mimarT,
agreTve _ misi xelisuflebis mzaobas kompromisebze wasasvlelad sxva wevri saxelmwifoe-
bis Tavmjdomareobis dros.
Tumca, rogorc praqtika cxadyofs, Tavmjdomareobis eqvsTviani vada Zalze moklea da
yovelTvis ver uzrunvelyofs saTanado Tanmimdevrulobasa da uwyvetobas integraciuli me-
qanizmebis funqcionirebis procesSi (rameTu erTmaneTis Semcvlel wevr qveynebs xSirad ara-
erTgvarovani, zogjer sulac erTmaneTis sapirispiro politikuri prioritetebi gaaCniaT).
meore mxriv, arc Tavmjdomareobis vadis gazrda (magaliTad, orjer) warmoadgens
mTlad sasurvel variants. aseT SemTxvevaSi wevr saxelmwifoebs TavianTi rigis lodini me-
oTxedi saukunis ganmavlobaSi mouwevda (ukve dReisTvis, rodesac kavSiri 28 qveyanas aerTi-
________________________
174 _ zemoT aRniSnuli damatebiTi moTxovnebi poloneTis daJinebuli moTxovniT iqna gaTvalis-
winebuli, romelic winaaRmdeg SemTxvevaSi uars acxadebda, daTanxmeboda kvalificiuri umravlesobis gan-
sazRvris axali formulis SemoRebas. Tumca kidev erTxel unda gaesvas xazi im garemoebas, rom 2014 wlis
1 noembramde kvalificiuri umravlesobis gansazRvra imave wesebis mixedviT moxdeba, romlebic `Zvel~
kavSirSi moqmedebdnen (anu `Sewonili kenWisyris~ meTodiT).
175 _ magaliTad, 2013 wlis meore naxevarSi sabWos Tavmjdomare qveyana litva iyo. manamde (2013
wlis pirvel naxevarSi) analogiuri statuss irlandia flobda. xolo rac Seexeba 2014 wlis pirvel na-
xevars (1 ianvari _ 30 ivnisi), am periodSi sabWos Tavmjdomare saxelmwifos funqciebs saberZneTi Seasru-
lebs, romelsac, Tavis mxriv, 2014 wlis meore naxevarSi italia Caenacvleba.

- 110 -
anebs, xolo Tavmjdomareoba ki eqvs Tves grZeldeba, lodinis periodi isedac drois Zalze
xangrZliv monakveTs _ 14 wels Seadgens).
Tavmjdomareobis xSiri cvla garkveul sirTuleebs qmnis saerTaSoriso asparezze
ek-is partniorebisTvisac, romlebTanac sabWos Tavmjdomare oficialur molaparakebebs
awarmoebs da konsultaciebs marTavs im organizaciis saxeliT, romelsac igi warmoadgens.
swored zemoaRniSnuli sirTuleebi iqca mizezad, ramac evropis 2004 wlis konsti-
tuciis proeqtis, xolo mis kvaldakval ki lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis avtorebs
biZgi misca, ganexorcielebinaT Tavmjdomareobis reforma evropis kavSiris sabWosa da, gansa-
kuTrebiT, evropul sabWoSi.
`axal~ evropis kavSirSi sabWos Tavmjdomaris posti kvlav wevr saxelmwifoebs rCe-
baT, romlebic, rotaciis wesiT, morigeobiT uxelmZRvaneleben am institutis yvela `forma-
ciis~ muSaobas, `sagareo saqmeTa sabWos~ garda (am ukanasknels sagareo da usafrTxoebis
politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgeneli uxelmZRvanelebs, _ mis Sesaxeb ix.
qvemoT, komentaris 2.9 punqti).
amave dros, `Zvel~ evropis kavSirSi moqmedi wesisgan gansxvavebiT, sabWos Tavmjdoma-
ris posti koleqtiuri Tanamdeboba gaxda; amieridan mas erTdroulad sami wevri saxelmwi-
fo daikavebs, oRond 18 Tvis ganmavlobaSi da erTmaneTs Soris movaleobebis Sesabamisi gana-
wilebiT.176 praqtikulad, es imas niSnavs, rom amieridan 1,5 welze gaTvliT moxdeba dRis
wesrigis SemuSaveba im konkretuli mimdinare sakiTxebis garSemo, romelTa gadaWrac morige-
obiT mouwevs sam Tavmjdomare qveyanas TavianTi Tavmjdomareobis kuTvnili eqvsTviani vadis
ganmavlobaSi (anu Tavmjdomareobis dRis wesrigi amieridan weliwadnaxevarze gaiwereba). Se-
degad, erTi Tavmjdomare qveyana mxolod gaagrZelebs Tavmjdomare qveynebis triodan misi
winamorbedis mier dawyebul muSaobas. ase, magaliTad, `koleqtiuri sammagi Tavmjdomareobis~
axali formis Sesabamisad, sabWos TanaTavmjdomareebi 2013 wlis 1 ianvridan 2014 wlis 30
ivnisis CaTvliT iqnebian irlandia, litva da saberZneTi.177 amgvarad, lisabonis xelSekru-
leba, faqtiurad, eqvsTviani individualuri Tavmjdomareobis `Serwymas~ axdens erTobliv
(koleqtiur) TavmjdomareobasTan, romlis vadac weliwadnaxevars Seadgens.
Tavmjdomareobis axali meqanizmis funqcionirebis wesebi ganmtkicebuli iqna evropu-
li sabWos specialur gadawyvetilebaSi `sabWoSi Tavmjdomareobis ganxorcielebis Sesaxeb~,
romelic oficialurad lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis dRes iqna
miRebuli (ix. deklaracia #9).
magram `axal~ evropis kavSirSi rogoric ar unda iyos sabWos koleqtiuri Tavmjdo-
mareobis funqcia, erTi ram mainc cxadia: _ amieridan igi veRar moaxdens pirdapir zegavle-
nas ek-is sagareo politikur saqmianobaze. lisabonis xelSekruleba wevr saxelmwifoebs
arTmevs uflebas, saerTaSoriso asparezze warmoadginon evropis kavSiri. es ufleba maTgan
sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRles warmomadgenelze (ix. qve-
moT, komentaris 2.9 punqti), aseve evropuli sabWos mudmivmoqmed Tavmjdomareze gadadis.
mudmiv safuZvelze momuSave evropuli sabWos Tavmjdomare axal Tanamdebobas wamoad-
gens, romelsac `Zvel~ kavSirSi analogi ar gaaCnda. evropis 2004 wlis konstituciis pro-
eqtis momzadebisas misi SemoRebis iniciatorad gamovida safrangeTis imJamindeli preziden-
ti Jak Siraki, romelsac aqtiurad uWerdnen mxars espaneTisa da didi britaneTis mTavroba-
Ta meTaurebi.178 mogvianebiT am iniciativis momxreebs SeuerTdnen kavSiris kidev ori didi
_________________________
176 _ sabWoSi Tavmjdomareobis sistemis `koleqtiuri sammagi Tavmjdomareobis~ axal formad
gardaqmna 2007 wlidan ganxorcielda da igi evropis kavSiris 27 (xolo 2013 wlis ivlisidan _ 28) qve-
yanamde gafarTovebiT iyo ganpirobebuli, _ avt.
177 _ amaTgan irlandia sabWos Tavmjdomare qveyana 2013 wlis pirvel naxevarSi iyo, litva _
2013 wlis meore naxevarSi, xolo saberZneTs ki 2014 wlis pirvel naxevarSi (2014 wlis 30 ivnisis
CaTvliT) mouwevs sabWos Tavmjdomare qveynis funqciebis Sesruleba.
178 _ aqedan gamomdinare, am iniciativam `ABC proeqtis~ araoficialuri saxelwodeba miiRo,
espaneTis da didi britaneTis mTavrobaTa imJamindeli meTaurebisa da safrangeTis maSindeli prezidentis
saxelebis sawyisi asobgerebis mixedviT: A _ Aznar (asnari), B _ Blair (bleri), C _ Chirac (Siraki) (ix.
Dauvergne A. – L'Europe en otage? Histoire secrète de la Convention. Paris: Saint-Simon, 2004, P. 106, 109).

- 111 -
saxelmwifos _ germaniisa da italiis xelmZRvanelebi. misi aqtiuri momxre iyo aseve evro-
pis 2004 wlis konstituciis proeqtis SemmuSavebeli evropis konventis Tavmjdomare vale-
ri Jiskar d'esteni.
miuxedavad patara zomis wevri saxelmwifoebis (gansakuTrebiT ek-is SemadgenlobaSi
2004 wels gawevrianebuli aRmosavleTevropuli qveynebis) Tavdapirveli winaaRmdegobisa,
romlebic SiSobdnen, rom evropuli sabWos mudmivmoqmedi Tavmjdomare, pirvel rigSi, evro-
pis kavSiris didi saxelmwifoebis interesebs daicavda da komisiis poziciebs Seasustebda,
aRniSnuli Tanamdeboba mainc iqna Setanili evropis 2004 wlis konstituciis proeqtSi, sa-
idanac SemdgomSi igi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebaSi iqna gadatanili.
ek-is damfuZnebeli dokumentebis `lisaboniseuli~ redaqciis Tanaxmad (xelSekruleba
evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 15, paragr. 5 da 6), evropuli sabWos Tavmjdomare am insti-
tutis mier kvalificiuri umravlesobiT airCeva 2,5 wlis vadiT da mis damoukidebel wevrs
warmoadgens, ek-is wevri qveynebis saxelmwifoTa an mTavrobaTa meTaurebisa da evropis komi-
siis Tavmjdomaris gverdiT (amgvarad, lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlidan moyole-
buli da 2013 wlis 1 ivlisidan ek-is 28 qveynamde gafarTovebis Semdeg, evropuli sabWo
28+1+1=30 wevrs iTvlis). evropuli sabWos Tavmjdomaris meore vadiT arCeva dasaSvebia.179
ek-is damfuZnebeli dokumentebi evropuli sabWos Tavmjdomares prerogativaTa Zalze
SezRudul raodenobas aniWeben, romlebic, ZiriTadad, misi xelmZRvanelobis qveS myofi ins-
titutis muSaobis zogad marTvamde daiyvaneba. masTan mimarTebaSi jer kidev evropis 2004
wlis konstituciis proeqtis Sedgenis msvlelobisas misi SemmuSavebeli konventis Tavmjdo-
mare valeri Jiskar d'esteni farTod iyenebda inglisurenovan termins `chairman~, romelsac
sxva enebSi analogi ar moepoveba; igi niSnavs pirs, romelsac Tavmjdomaris savarZeli uka-
via, magram aramc da aramc _ Tavmjdomare-ufross an Tavmjdomare-prezidents (`president~).180
aqve unda aRiniSnos, rom evropuli sabWos Tavmjdomaresa da komisiis Tavmjdomares
evropuli sabWos sxdomebze ar gaaCniaT xmis ufleba im SemTxvevebSi, rodesac es instituti
valdebulia, kenWisyris gziT, ubralo an kvalificiuri umravlesobiT, an erTxmad miiRos
gadawyvetilebebi (ix. zemoT).
sxva xelmZRvaneli Tanamdebobebis (magaliTad, komisiis Tavmjdomaris) umetesobisagan
gansxvavebiT, evropuli sabWos Tavmjdomares zedized araumetes ori vadiT, anu maqsimum 5
wliT SeuZlia Tavisi Tanamdebobis dakaveba.181
_________________________
179 _ 2009 wlis 19 noembers evropuli sabWos pirvel mudmivmoqmed Tavmjdomared belgieli
herman van rompui iqna arCeuli. van rompui Tanamdebobrivi uflebamosilebis Sesrulebas 2009 wlis
1 dekembridan Seudga, rodesac ZalaSi Sevida lisabonis xelSekruleba. misi pirveli vada 2012 wlis
31 maiss amoiwura. 2012 wlis 1 marts herman van rompui erTxmad iqna arCeuli meore vadiT, romelic
moicavs drois periods 2012 wlis 1 ivnisidan moyolebuli 2014 wlis 30 noembris CaTvliT (ix.
Präsident des Europäischen Rates. _ Wikipedia, die freie Enzyklopädie // wvdomis reJimi: <http://de.wikipedia.-
org/wiki/Präsident_des_Europäischen_Rates>, wvdomis TariRi: 25.01.2013).
180 _ miuxedavad amisa mainc, evropis 2004 wlis konstituciis proeqtisa da, mis kvalda-
kval, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis saboloo redaqciaSi yvela enaze, es ukanaskneli termi-
nia gamoyenebuli. am mxriv, erTaderT gamonakliss bulgaruli redaqcia warmoadgens, romlis mixedvi-
Tac, termini `Tavmjdomare~ termin `prezidentTanaa~ gaTanabrebuli, misi TanabarmniSvnelovania.
aRsaniSnavia, rom inglisur da romanul enebSi sityva `President~ (Presidente, président) SeiZ-
leba niSnavdes, rogorc `prezidents~, ise `Tavmjdomaresac~. Sesabamisad, qarTul enaze aRniSnuli
Tanamdebobis TargmanSi orive variants vawydebiT _ gvxvdeba rogorc evropuli sabWos Tavmjdomare,
evropis parlamentis TavmjdomaresTan (ingl. President of the European Parliament) da evropis komisiis
TavmjdomaresTan (ingl. President of the European Commission) analogiis mixedviT, ise evropuli sabWos
prezidentic. Tumca migvaCnia, rom ufro marTebuli iqneba, Tuki am Tanamdebobis qarTul variantad
`evropuli sabWos Tavmjdomare~ iqneba gamoyenebuli.
181 _ masobrivi informaciis saSualebebSi da zogjer samecniero literaturaSic evropuli
sabWos Tavmjdomaris posts `kavSiris prezidents~ adareben, xolo komisiis (romelic qvemoT iqneba
ganxiluli) Tavmjdomares ki `evropis premier-ministrTan~ aigiveben. unda gvaxsovdes, rom saubaria
mxolod analogiebis Sesaxeb; arc `prezidentisa~ da arc `premier-ministris~ Tanamdeboba evropis kav-
SirSi ar arsebobs da maTi SemoReba arc uaxloes momavalSi igegmeba.

- 112 -
g) evropis komisia
evropis komisia warmoadgens evropis kavSiris instituts, romelic misTvis damaxasi-
aTebeli mravali niSniT hgavs saxelmwifoTa mTavrobebs. ek-is institutebs Soris komisia
axorcielebs funqciaTa yvelaze ufro farTo speqtrs, romlebic gansazRvraven kidec mis
rols, erTi mxriv, rogorc kavSirisa da misi samarTlebrivi sistemis `mcvelisa~, meore
mxriv, _ rogorc `Zravisa~, romelic uzrunvelyofs integraciuli procesebis Semdgom gan-
viTarebas, xolo, mesame mxriv ki, _ rogorc administraciuli instanciisa, romelic aRma-
srulebel xelisuflebas axorcielebs ek-is damfuZnebeli dokumentebisa da kanonmdeblobis
safuZvelze da maT Sesasruleblad.
`axali~ kavSiris damfuZnebeli dokumentebis `lisaboniseul~ redaqciaSi evropis ko-
misiis funqciebi ramdenime jgufadaa klasificirebuli, romlebic yovelTvis rodi arian
erTmaneTisagan naTlad gamoyofilni (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, muxli 17, pa-
ragr. 1):
1) kavSiris saerTo interesebis xelSewyoba da, misi Semdgomi ganviTarebis mizniT,
Sesabamisi iniciativebis SemuSaveba.
komisia, romelmac 1950-iani wlebidan evropis gaerTianebebis farglebSi daiwyo funq-
cionireba, ek-is instituciur meqanizmSi Tavidanve moyolebuli wminda zenacionaluri in-
stanciis rolSi gvevlineba, romelic evropis damoukidebeli Tanamdebobis pirebisgan _ ko-
misrebisgan Sedgeba.
marTalia, komisrebi wevri saxelmwifoebis moqalaqeebs warmoadgenen (ix. qvemoT), mag-
ram TavianT saqmianobaSi isini valdebulni arian, mTlianobaSi, mxolod ek-is interesebiT
ixelmZRvanelon. komisiis wevrebi _ komisrebi arcerTi mTavrobisagan, institutisagan, orga-
nosa Tu dawesebulebisagan ar iTxoven da ar Rebuloben raime miTiTebebs (`instruqciebs~).
isini Tavs ikaveben nebismieri iseTi qmedebisagan, romlebic SeuTavsebelia maT funqciebTan an
maTi amocanebis SesrulebasTan (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 17, paragr.
3; xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 245).
am mizezis gamo, tradiciulad, swored komisias ekisreba ek-is `saerTo interesebis~
gamovlenisa da maTi Semdgomi ganviTarebis funqcia, kerZod, axali iniciativebis wamoyenebis
xarjze, romlebic mis mier gansaxilvelad waredgineba evropis parlaments, evropis kavSiris
sabWos da gansakuTrebiT mniSvnelovan SemTxvevebSi _ evropul sabWos.
swored aqedan gamomdinareobs komisiis tradiciuli prerogativa gansaxilveli funq-
ciis farglebSi, romelic ganmtkicebuli da gaZlierebulia `axali~ kavSiris damfuZnebel
dokumentebSi _ saubaria mis `monopoliaze~ samarTalSemoqmedebiTi iniciativis sferoSi (ix.
xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 17, paragr. 2), rac komisias evropis kavSirSi
mimdinare integraciuli procesebis realur mamoZravebel Zalad (`Zravad~) aqcevs.
zogadi wesis Tanaxmad, kavSiris sakanonmdeblo aqtebis miReba SesaZlebelia mxolod
komisiis winadadebiT.182 bevr SemTxvevaSi damfuZnebeli dokumentebi aseve ganamtkiceben komi-
siis eqskluziur uflebas, _ waradginos sxva samarTlebrivi aqtebis proeqtebi, romlebic
ar ganekuTvnebian sakanonmdeblo aqtebis kategorias (magaliTad, samarTlebrivi aqtebis pro-
eqtebi `ekonomikuri da savaluto kavSiris~ farglebSi ekonomikuri politikis koordinaci-
isa da ek-is fuladi politikis ganxorcielebis Taobaze).
2) ek-is damfuZnebeli dokumentebis, sakanonmdeblo aqtebisa da kavSiris samarTlis
sxva wyaroebis dacvisa da maT gamoyenebaze zedamxedvelobis uzrunvelyofa evropis kavSiris
sasamarTlos kontrolis qveS.
am funqciis farglebSi komisia erTgvar `saerTo zedamxedvelobas~ axorcielebs yve-
la wevri qveynis teritoriaze da TviT am saxelmwifoebis mier kavSiris samarTlebrivi
normebis cxovrebaSi gatarebaze.
_________________________
182 _ mxolod iSviaT SemTxvevebSi (calkeul specialur sakiTxebTan mimarTebaSi) eZlevaT sa-
kanonmdeblo iniciativis ufleba kavSiris sxva institutebsa da organoebs (evroparlaments, evropis
kavSiris sasamarTlos, evropis centralur banks, evropis sainvesticio banks), an wevr saxelmwifoebs
(kerZod, am ukanasknelT kanonproeqtebis Setana sisxlissamarTlebriv sferoSi SeuZliaT).

- 113 -
marTlsawinaaRmdego (ek-is samarTlis TvalsazrisiT) qmedebebisa da saxelmwifoTa
umoqmedobis faqtebis aRmoCenis SemTxvevaSi komisia uflebamosilia daiwyos gamoZieba maT
winaaRmdeg da darRvevaTa dadasturebis SemTxvevaSi pasuxi agebinos qveyanas evropis kavSi-
ris sasamarTlos winaSe (saxelmwifos damoukideblad dasjis ufleba komisias ar gaaCnia).
zedamxedvelobis funqcia komisiis erT-erTi sakvanZo prerogativaa, romelic uzrun-
velyofs mis, rogorc evropuli integraciis miRwevaTa `damcvelis~, rols. lisabonis 2007
wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde es mniSvnelovani prerogativa sruli moculobiT
mxolod evropis gaerTianebebis (anu `Zveli~ kavSiris pirveli sayrdenis) farglebSi moqme-
debda. lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlam ki es SezRudva moxsna, rasac, faqtiurad,
wevr saxelmwifoebze evropis komisiisa da evropis kavSiris sasamarTlos kontrolis gafar-
Tovebamde mivyavarT (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 258 da 260). ker-
Zod, komisias ufleba eZleva pasuxi agebinos wevr saxelmwifoebs kavSiris sisxlissamarT-
lebrivi kanonmdeblobisa da ek-is sxva samarTlebrivi aqtebis darRvevis gamo.183
garda amisa, Tavisi aRmasrulebeli uflebamosilebebis farglebSi komisias, evropis
parlamentisa da sabWos samarTlebrivi aqtebis safuZvelze, SeiZleba mieniWos, jarimebis
saxiT, sawarmoebisTvis sanqciaTa Sefardebis/dadebis uflebamosileba, am ukanasknelTa mier
ek-is samarTlis calkeuli normebis darRvevis SemTxvevaSi. kerZod, mocemul etapze komisi-
as aseTi uflebamosilebebi gaaCnia ek-is konkurenciis samarTlis (antimonopoliuri samarT-
lis) sferoSi, xolo mis mier Sefardebuli jarimebi aseuli milionobiT evros aRwevs (ma-
galiTad, komisiis mier 500 mln. evros jarima daekisra kompania `maikrosofts~, ek-is ba-
zarze Tavisi gabatonebuli mdgomareobis borotad gamoyenebis gamo).
komisiisTvis jarimebis dakisrebis uflebamosilebebis miniWebis SemTxvevaSi kont-
rols maT realizaciaze aseve evropis kavSiris sasamarTlo axorcielebs, romelsac SeuZlia
gaauqmos Sesabamisi gadawyvetileba, an Seamciros sajarimo sanqciebis farglebi (xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 261).
3) biujetis Sesruleba da im programebis marTva, romelTa farglebSic ek afinan-
sebs sxvadasxva (samecniero-teqnikur, saganmanaTleblo da a.S.) proeqtebsa da RonisZiebebs.
am funqciisa da Sesabamisi uflebamosilebebis realizaciisas komisia angariSvaldebu-
lia ek-is sakanonmdeblo institutebis winaSe. kerZod, evropis parlamenti, sabWos rekomen-
daciiT, amtkicebs mis angariSs kavSiris biujetis Sesrulebis Sesaxeb gasuli sabiujeto
wlisTvis da aTavisuflebs komisias am saqmianobasTan dakavSirebuli valdebulebebisagan (ix.
xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 317-319).
4) sakoordinacio, aRmasrulebeli da administraciuli funqciebi. funqciaTa am jgu-
fis farglebSi komisia axorcielebs mravali saxis saqmianobas, _ iseTebs, rogorebicaa: sa-
marTlebrivi aqtebis gamocema delegirebuli uflebamosilebebis farglebSi an aRmasrulebe-
li zomebis saxiT (ix. qvemoT, komentaris 2.8 punqti); evropis doneze socialur partnio-
rebs (muSebisa da damsaqmeblebis warmomadgenlebs) Soris konsultaciebisa da dialogis ga-
marTvis xelSewyoba, agreTve wevri saxelmwifoebis RonisZiebaTa koordinacia socialuri
politikis sferoSi (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 154, 156); informaci-
aTa Sekreba da Semowmebebis Catareba (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux.
337); evros zonaSi Semavali wevri saxelmwifoebis ministrTa Sexvedrebis momzadebasa da Ca-
tarebaSi monawileoba (ix. oqmi `evrojgufis Sesaxeb~, mux. 1) da a.S.
5) evropis kavSiris warmomadgenloba saerTaSoriso asparezze, garda saerTo sagareo
da usafrTxoebis politikis sferosa, sadac ek-is warmomadgenlebad gamodian kavSiris umaR-
lesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi da evropuli sabWos
Tavmjdomare (ix. qvemoT, komentaris 2.9 punqti).
6) iniciativebis momzadeba kavSiris saqmianobis programebis SemuSavebis Taobaze. ko-
misiis es prerogativac sakoordinacio uflebamosilebebis ricxvs SeiZleba miekuTvnos. Tum-
ca koordinaciis obieqtebad aq gamodian ara wevri saxelmwifoebi, aramed kavSiris sxva in-
_________________________
183 _ miuxedavad amisa mainc, mniSvnelovanwilad, komisiisa da evropis kavSiris sasamarTlos
kontrols miRma rCeba saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis sfero.

- 114 -
stitutebi (upirveles yovlisa, evropis parlamenti da sabWo), romlebic, komisiasTan er-
Tad, pasuxismgebelni arian kavSiris politikis SemuSavebasa da realizaciaze.
evropis komisiis formirebis wess, `Zvel~ evropis kavSirSi moqmed wesebTan Sedare-
biT, ar ganucdia raime Zireuli cvlilebebi (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb,
mux. 17, paragr. 7). rogorc adre, komisiis Semadgenlobis damtkiceba, erTi mxriv, kavSiris
samTavrobaTSoriso institutebis (evropuli sabWo da sabWo) da, meore mxriv, mTlianad kav-
Siris xalxTa warmomadgeneli institutis (evropis parlamenti) urTierTTanxmobiT xdeba.
rogorc `Zveli~, ise `axali~ ek-is damfuZnebeli dokumentebi komisiis mier evropis
parlamentis mxridan ndobis ori votumis mopovebas moiTxovs _ jer Tavmjdomaris, xolo
Semdeg ki mTeli komisiis mier.184 amasTan, evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis kval-
dakval, lisabonis xelSekrulebiT pirvelad iqna SemoRebuli evropis parlamentis arCevne-
bis Sedgebis gaTvaliswinebis moTxovna. principSi, am moTxovnas komisiis Tavmjdomaris mxri-
dan saparlamento umravlesobis partiis politikis arCeva unda mohyves Sedegad.185 im Sem-
TxvevaSi, Tu evroparlamenti mxars ar dauWers evropuli sabWos mier SeTavazebul komisiis
Tavmjdomareobis kandidats, igive kandidaturis xelaxla wardgena gamoricxulia.
undoblobis votumi, romelic Sedegad komisiis sruli Semadgenlobis gadadgomas iw-
vevs, SeiZleba gamocxadebuli iqnas mxolod evropis parlamentis mier (ix. zemoT). amasTan,
rogorc adre, ise axlac dasaSvebia calkeuli komisrebis Tanamdebobidan gadayeneba (iZule-
biTi gadadgoma) evropis kavSiris sasamarTlos gadawyvetilebiT, an komisiis Tavmjdomaris
moTxovniT (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 17, paragr. 6; xelSekruleba
ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 247).
aRsaniSnavia, rom komisiis raodenobrivi Semadgenloba bolo wlebSi intensiuri deba-
tebis sagans warmoadgenda, romelmac gansakuTrebuli simwvave jer nicis 2001 wlis xelSe-
krulebis, xolo Semdeg ki (metadre) evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis SemuSave-
bisas SeiZina.
erTi mxriv, komisia warmoadgens instituts, romelic valdebulia moqmedebdes mxo-
lod kavSiris saerTo interesebidan gamomdinare, xolo misi wevrebi (komisrebi) ki valde-
_________________________
184 _ rogorc 2004 wlis Semodgomisas komisiis formirebis procesma aCvena, misi Tavmjdomari-
sadmi evropeli deputatebis mxardaWera sulac ar iZleva komisiis mTliani Semadgenlobis Semdgomi dam-
tkicebis garantias. evroparlamentis mxridan ndobis votumis gamocxadebaze uaris Tqmas SeiZleba adgili
hqondes Tundac erT-erTi momavali komisris kandidaturaze SeTanxmebis miuRwevlobis SemTxvevaSi.
mkiTxvelisaTvis, albaT, interesmoklebuli ar unda iyos, Tu ra moxda 2004 wels komisiis da-
kompleqtebisas. saqme imaSi mdgomareobs, rom, evropis komisiis axali Semadgenlobis (romelic muSaobas
2004 wlis 1 noembridan unda Sedgomoda) damtkicebis etapze, erT-erTi warmodgenili kandidati deputat-
Ta nawilis (gansakuTrebiT _ socialistebis, liberalebis, `mwvaneebisa~ da `evroskeptikosebis~) mxridan
mZafr kritikas waawyda. es iyo marTlmsajulebis, Tavisuflebisa da usafrTxoebis sakiTxTa komisrobis
kandidati italiidan roko butilione. evroparlamentSi winaswari mosmenebisas butilionem, rogorc
marTlmorwmune kaTolikem, ganacxada, rom homoseqsualizmi codvad miaCnia, xolo qorwinebis instituti
ki, misi azriT, aucilebelia imisaTvis, raTa qals bavSvebis aRzrda da qmris dacviT sargebloba SeeZlos.
miuxedavad imisa, rom mogvianebiT man sinanuli gamoTqva Tavisi gancxadebis gamo da piroba dado, rom
ibrZolebda qalebisa da seqsualuri umciresobebis diskriminaciis winaaRmdeg, skandalis Tavidan acileba
mainc ver moxerxda. evropis komisiis axali Tavmjdomare Joze manuel barozo iZulebuli gaxda, uSualod
evroparlamentSi kenWisyris win kandidatTa sia ukan gamoewvia da konsultaciebi ganeaxlebina. Sedegad, im
etapze evropis komisiis axalma Semadgenlobam 2004 wlis 22 noembers daiwyo muSaoba. Tumca Tavdapirve-
lad wardgenili gundis Semadgenlobidan barozos ori komisris gamocvla mouwia italiidan da latviidan,
xolo ungreTis warmomadgenlisTvis ki portfelis Secvla gaxda saWiro (ix. Европейская комиссия.
Материал из Википедии – свободной энциклопедии // wvdomis reJimi: <http://ru.wikipedia.org/wiki/Европей-
ская_комиссия>, wvdomis TariRi: 27.01.2013).
185 _ magaliTad, im SemTxvevaSi, Tu adgilebis umravlesoba evropis parlamentSi evropis saxalxo
partias (memarjvene centristebs) gaaCnia, komisiis Tavmjdomareobis kandidati, principSi, am partiis war-
momadgenelTa rigebidan unda iqnas SerCeuli. Tumca praqtikaSi SeiZleba Seiqmnas ufro rTuli situacie-
bic, rodesac evropis parlamentis kedlebSi arcerTi partia ar flobs xmaTa absolutur umravlesobas
(rasac 2004-2009 wlebSi hqonda adgili). am SemTxvevaSi (Teoriulad mainc) komisiis Tavmjdomared Sei-
Zleba arCeuli iqnas SedarebiT ufro patara fraqciebis warmomadgeneli, oRond im pirobiT, rom man depu-
tatTa korpusis umravlesobis mxardaWera unda moipovos.

- 115 -
bulni arian mTlianad damoukidebelni iyvnen TavianTi saxelmwifoebis xelisuflebisagan.
swored amitomac, komisiis muSaobis ufro efeqtianad organizebis mizniT, sasurvelia, rom
misi Semadgenloba SedarebiT kompaqturi gaxdes, kerZod, komisrebs Soris Tanamdebobrivi
valdebulebebis ganawilebis aucileblobis gaTvaliswinebiT.
meore mxriv, rogorc gairkva, sakmaod bevr wevr saxelmwifos (gansakuTrebiT, aRmo-
savleT evropis qveynebis ricxvidan) ar aRmoaCnda tradiciul prerogativaze uaris Tqmis
survili, _ `sakuTari~ moqalaqe hyavdes ek-is am gavleniani institutis SemadgenlobaSi.
am mizezis gamo, evropis 2004 wlis konstituciis proeqtiT, xolo mis kvaldakval
ki lisabonis xelSekrulebis cvlilebebiT dadgenili iqna kompromisuli formula:
komisiis wevrTa saerTo ricxvi unda Seadgendes wevr saxelmwifoTa raodenobis 2/3-s
(19 adamiani 28 qveynisgan Semdgari evropis kavSirisTvis). amasTan, wevri saxelmwifoebis mi-
er ganxorcielebuli unda iqna mkacrad Tanaswori rotacia komisiaSi maTi moqalaqeebis yof-
nasTan mimarTebaSi (evropuli sabWos mier dadgenili wesiT);
imisaTvis, rom komisiis raodenobrivi parametrebi ufro moqnili gaxdes, evropul sa-
bWos miniWebuli aqvs aRniSnuli ricxvis Secvlis ufleba. am mizniT, igi, moqmedebs ra erT-
xmivobis wesis (anu yvela wevri qveynis Tanxmobis) safuZvelze, iRebs Sesabamis gadawyveti-
lebas;
iseve, rogorc evropul sabWosa da sabWoSi kvalificiuri umravlesobis gansazRvris
axali formulis (ix. zemoT) SemTxvevaSi, komisiis SemadgenlobasTan mimarTebaSi axali wese-
bis ZalaSi Sesvlac 2014 wlis 1 noembramdea gadavadebuli. lisabonis xelSekrulebis cvli-
lebaTa gaTvaliswinebiT formirebuli komisiis pirveli Semadgenloba 2010 wels isev Zveli
formuliT (`erTi saxelmwifo _ erTi komisari~) iqna dakompleqtebuli, rac dReisaTvis 28
adamians moicavs.

2.7.3 evropis kavSiris sasamarTlo sistema


2.7.3.1 evropis kavSiris sasamarTlos roli da adgili ek-is
instituciur sistemaSi
evropis kavSiris sasamarTlo arapolitikuri xasiaTis damoukidebel zenacionalur
instituts warmoadgens, romelic evropuli integraciis erT-erTi mniSvnelovani samarTle-
brivi instrumentia. sasamarTlos186 roli evropis kavSiris (manamde _ evropis gaerTianebe-
_________________________
186 _ pirveli integraciuli sasamarTlo organo, evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianebis
Seqmnis paralelurad, iqna dafuZnebuli parizis 1951 wlis xelSekrulebis safuZvelze. cota mogvianebiT,
romis 1957 wlis xelSekrulebebis safuZvelze, evropis ekonomikuri gaerTianebisa da evropis atomuri
energiis gaerTianebis daarsebis kvaldakval, iqmneba evropis gaerTianebebis sasamarTlo. Semdgomi mniSvne-
lovani etapi iyo 1967 weli, rodesac, zemoaRniSnuli sami evropuli gaerTianebis mmarTveli institute-
bis `Serwymis~ Sedegad, erTiani sasamarTlo instancia Camoyalibda, romlis saxelwodebad SenarCunebuli
iqna `evropis gaerTianebebis sasamarTlo~.
aRsaniSnavia, rom sasamarTlom gansakuTrebuli roli iTamaSa evropis gaerTianebebis samarTlis
formirebisa da ganviTarebis, misi, rogorc umTavresi integraciuli faqtoris, rolisa da mniSvnelobis
ganmtkicebis saqmeSi. swored evropis gaerTianebebis sasamarTlos gadawyvetilebebSi iqna Camoyalibebuli
da gaSifruli `evropis~ samarTlis Sinaarsi da ZiriTadi maxasiaTebeli niSnebi, evropuli integraciis
evoluciis konceptualuri safuZvlebi da pirobebi, dazustebuli iqna misi institutebis da organoebis
saqmianobis wesi da kompetenciebi. saboloo jamSi, misi aqtiurobis maRalma donem da avtoritetulma sa-
samarTlo praqtikam, didwilad, Seuwyo xeli am zenacionaluri, arapolitikuri institutis mniSvnelobisa
da gavlenis zrdas. Tumca medlis meore, sapirispiro mxared iqca sarCelebis raodenobis ganuxreli zrda,
ris Sedegadac sul ufro rTuli gaxda sasamarTlos mier warmoebaSi miRebuli saqmeebis operatiulad gan-
xilva. warmoqmnili sirTuleebis daZlevis da sasamarTlo procesis srulyofis mizniT, 1986 wlis erTiani
evropuli aqtis avtorebis mier damxmare sasamarTlo organos Seqmna iqna gaTvaliswinebuli. Sedegad, 1988
wels evropis gaerTianebebis sasamarTlosTan, damxmare organos saxiT, Seiqmna da amoqmedda pirveli in-
stanciis sasamarTlo. Tumca samarTalwarmoebis efeqtianobis amaRlebis amocanis srulad gadawyveta verc
damxmare instanciis SeqmniT iqna uzrunvelyofili. ase, magaliTad, 2002 wels sasamarTlom 269 gada-
wyvetileba gamoitana (imave wels sasamarTloSi 470 axali saqme Sevida), pirveli instanciis sasamarTlom
ki aRniSnul periodSi 331 saqmis ganxilva daasrula (Semovida _ 411 saqme); saqmeTa ganxilvis saSualo
xangrZlivoba 2 wlamde gaizarda. sasamarTlo sistema aSkarad Semdgom srulyofas da daxvewas saWiroebda.
- 116 -
bis) da misi samarTlebrivi sistemis ganviTarebis saqmeSi yvelaze maRal Sefasebas imsaxu-
rebs. Tu ukan mivixedavT warsulSi, kerZod, 1952 welSi, rodesac aRniSnuli organo Seudga
muSaobas, sruli safuZvliT SeiZleba mtkiceba imisa, rom dReisaTvis evropis kavSirica da
misi samarTalic sul sxvanairi, _ ufro naklebad ganviTarebuli, naklebad demokratiuli,
gacilebiT ufro naklebi kompetenciis mqone da naklebavtoritetuli iqneboda, mis institu-
ciur sistemaSi ek-is sasamarTlo (lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde _ evropis
gaerTianebebis sasamarTlo) rom ar yofiliyo.
ek-is sasamarTlos mTavar daniSnulebas damfuZnebeli dokumentebisa da maT safuZve-
lze gamocemuli samarTlebrivi aqtebis erTgvarovani gagebisa da gamoyenebis uzrunvelyofa
warmoadgens.187 Sesabamisad, misi saqmianoba, upirveles yovlisa, mimarTulia samarTlis erT-
gvarovan axsna-ganmartebasa da gamoyenebaze kavSiris iurisdiqciis qveS myof mTel terito-
riaze da ek-is samarTlis yvela subieqtTan mimarTebaSi, agreTve ek-is iurisdiqciis gafar-
Tovebis uzrunvelyofaze. sasamarTlom moaxerxa, mkveTrad gaezarda mis mier miRebuli gada-
wyvetilebebis avtoriteti, ramac, saboloo jamSi, evropis samarTlis mniSvnelovani wyaros
_ precedentuli samarTlis _ gaCena gamoiwvia da xeli Seuwyo evropuli integraciis pro-
cesis warmatebul ganviTarebas. garda amisa, ek-is sasamarTlo evropis samarTlis Tanmimdev-
ruli damcvelis rolSi gvevlineba da arbitris funqciebs asrulebs kavSiris wevr saxel-
mwifoebsa da institutebs, agreTve TviTon institutebs Soris davebis gadaWris saqmeSi, ev-
ropis kavSiris samarTlis gamoyenebis yvela sakiTxTan dakavSirebiT.
sasamarTlom, romelic ara marto samarTlis Semfardebeli, aramed, paralelurad, ag-
reTve samarTalSemoqmedi instituticaa, udidesi roli iTamaSa kavSiris marTlwesrigis fu-
Zemdebluri sawyisebis ganmtkicebis saqmeSi, _ iseTebis, rogorebicaa: evropis samarTlis
uzenaesobisa da pirdapiri moqmedebis principebi, adamianis ZiriTadi uflebebis prioriteti,
Sida bazris `TavisuflebaTa~ (saqonlis, pirTa, momsaxurebisa da kapitalis gadaadgilebis
Tavisufleba) Tanmimdevruli dacva darRvevebisagan.
sasamarTlos mier Seqmnili precedentuli samarTali (sasamarTlo praqtika) _ evro-
pis kavSiris samarTlis wyaroTa erT-erTi mniSvnelovani kategoriaa, romlis moqmedeba yve-
la wevr saxelmwifosa da am qveynebSi marTlmsajulebis ganmaxorcielebel yvela organoze
vrceldeba. aRniSnuli praqtikis Seswavla _ nebismieri evropeli iuristis momzadebis ganu-
yofel elements warmoadgens.
SeiZleba Tamamad iTqvas, rom evropis kavSiris Tanamedrove samarTali _ es ara mar-
to kavSiris damfuZnebel dokumentebsa da normatiul aqtebSi gaformebuli da ganmtkicebu-
li `pozitiuri~ samarTali, aramed aseve `samosamarTlo~ samarTalicaa. igi ek-is sasamarT-
los mieraa gamoyvanili rogorc pozitiur-samarTlebrivi normebisgan, ise `samarTlis zoga-
di principebidan~ da, rogorc wesi, avsebs, zogjer ki _ sulac cvlis kidec pirveli maTga-
nis Sinaarss.188

2.7.3.2 lisabonis 2007 wlis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli cvlilebebi


evropis kavSiris sasamarTlos sistemaSi
ek-is sasamarTlos saqmianobis Sedegebi konsolidirebuli iqna lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebaSi evropis kavSiris reformis Sesaxeb. amasTan, lisabonis xelSekrulebiT gan-
xorcielebuli politikuri institutebis reformisagan gansxvavebiT, evropis kavSiris sasa-
marTlo sistemaSi gatarebuli cvlilebebi ufro frTxil da SezRudul xasiaTs atarebs.
es ganpirobebulia, erTi mxriv, lisabonis xelSekrulebis avtorTa jansaRi konserva-
tizmiT, maTi surviliT, _ ar momxdariyo ek-is zenacionaluri marTlmsajulebis damkvidre-
buli (arsebuli) meqanizmis rRveva, romelic ukve naxevar saukuneze metia seriozuli Cavar-
_________________________
187 _ es formula, praqtikulad, yvela damfuZnebel xelSekrulebaSi figurirebda maTi miRe-
bis momentidan da mas TiTqmis ar ganucdia cvlileba gaerTianebebisa da kavSiris arsebobis wlebis
ganmavlobaSi.
188 _ ix. Право Европейского Союза: Документы и комментарий / под ред. проф. С. Ю. Кашкина,
М., 1999, с. 113.

- 117 -
dnebis gareSe funqcionirebs da romelmac ukve moaswro sazogadoebaSi maRali avtoritetis
mopoveba.
meore mxriv, kavSiris sasamarTlo sistema ramdenime wlis ukan ukve daeqvemdebara re-
formirebas (igulisxmeba nicis 2001 wlis xelSekrulebis cvlilebebi da masTan erTad mi-
Rebuli sasamarTlos axali `statuti~). am reformas, mTlianobaSi, dadebiTi efeqti hqonda
da misi potenciali srulad jer kidev ar aris amowuruli (kerZod, Seqmnili iqna ek-is
mxolod erTi specializebuli sasamarTlo, Tumca ki specializebuli sasamarTloebis rao-
denoba, principSi, SezRuduli araa).
is mniSvnelovani cvlilebebi, romlebic evropis kavSiris sasamarTlo sistemam lisa-
bonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg ganicada, SemdgomSi mdgomareobs:
1) marTlmsajulebis evropuli organoebis aRmniSvnel zogad saxelwodebad SemoRebu-
li iqna axali cneba _ `evropis kavSiris sasamarTlo~. evropis kavSiris sasamarTlo (iseve,
rogorc winaT evropis gaerTianebebis sasamarTlo), kvlavindeburad, am organizaciis erT-
erT instituts warmoadgens (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 19).
amave dros, sxva institutebis saxelwodebebisagan gansxvavebiT, termini `evropis kav-
Siris sasamarTlo~ damfuZnebeli dokumentebis mier specifikuri gagebiT, kerZod ki, krebsi-
Ti cnebis saxiT gamoiyeneba. `evropis kavSiris sasamarTlos~ qveS igulisxmeba ek-is marTl-
msajulebis zenacionaluri organoebis mTeli sistema. Sesabamisad, es sistema sami damouki-
debeli rgolisagan Sedgeba, esenia: sasamarTlo, saerTo iurisdiqciis sasamarTlo da specia-
lizebuli sasamarTloebi (anu samrgoliani sistema, faqtiurad, SenarCunebuli iqna).
rogorc vxedavT, termini `sasamarTlo~ ar aris `evropis kavSiris sasamarTlos~ eq-
vivalenturi cneba. es ukanaskneli kavSiris mTel sasamarTlo sistemas moicavs da aRniSnavs;
`sasamarTlo~189 ki, piriqiT, mxolod misi umaRlesi rgolis (yofili evropis gaerTianebebis
sasamarTlos) aRmniSvnel saxelwodebas warmoadgens. SeiZleba iTqvas, rom sasamarTlo sul
ufro da ufro metad amJRavnebs msgavsebas uzenaes an sakonstitucio sasamarTlosTan, sa-
xelmwifo samarTlis tradiciis farglebSi. am mimarTulebiT igi, rogorc wesi, or ZiriTad
funqcias asrulebs: 1) xelSekrulebebTan Sesabamisobaze amowmebs evropis institutebisa da
mTavrobebis mier gamocemul (miRebul) dokumentebs; 2) axdens kavSiris samarTlis axsna-gan-
martebas erovnuli sasamarTloebis moTxovniT (preiudiciuli proceduris farglebSi). gar-
da amisa, sasamarTlos saqmianoba koncentrirebulia aseve, samarTlebrivi da politikuri
TvalsazrisiT, mniSvnelovani kategoriis iseTi saqmeebis ganxilvaze, rogorebicaa, umeteswi-
lad, davebi wevr saxelmwifoebs Soris, aseve wevr saxelmwifoebsa da institutebs, an uSu-
alod institutebs Soris.
`axali~ ek-is sasamarTlo sistemis meore rgols saerTo iurisdiqciis sasamarTlo
(yofili pirveli instanciis sasamarTlo)190 warmoadgens. saxelwodebis aseTi cvlileba sav-
sebiT logikuri da dasabuTebulia, rameTu nicis xelSekrulebis Semdeg sasamarTlo ierar-
_________________________
189 _ zogjer mas araoficialurad `evropis sasamarTlodac~ moixsenieben, Tumca ki damfuZne-
bel dokumentebSi mis aRmniSvnel oficialur saxelwodebad mxolod `sasamarTlo~ gamoiyeneba, yo-
velgvari epiTetebis gareSe (germ.: Gerichtshof; ingl.: Court of Justice; frang.: Cour de justice).
190 _ ingl.: General Court; germ.: Gericht. aRsaniSnavia, rom damfuZnebeli dokumentebis fran-
gulenovan redaqciaSi evropis kavSiris sasamarTlo sistemaSi Semavali es rgoli `tribunalad~ (le
Tribunal) iwodeba, franguli samarTlis tradiciebidan gamomdinare. saqme isaa, rom safrangeTSi saer-
To iurisdiqciis sasamarTloebs _ martivi procesis tribunali da didi procesis tribunali warmo-
adgens, anu isini swored tribunalebad iwodebian. Tumca migvaCnia, rom ramdenadme ufro Sesaferisad
mainc lisabonis xelSekrulebis inglisurenovan teqstSi gamoyenebuli termini gamoiyureba. masSi
termini `pirveli instanciis sasamarTlo~ Secvlilia terminiT `saerTo sasamarTlo~, anu (ufro zu-
stad) `saerTo iurisdiqciis sasamarTlo~ (General Court). Tuki am sasamarTlo organos iurisdiqciis
xasiaTsa da moculobas miviRebT mxedvelobaSi, SeiZleba davaskvnaT, rom saubari, marTlac, saerTo
iurisdiqciis sasamarTlozea. yovel SemTxvevaSi, lisabonis xelSekrulebis teqstidan da ek-is sasa-
marTlos statutidan gamomdinare, aRniSnuli sasamarTlo instancia ganixilavs yvela saqmes, garda im
saqmeebisa, romlebic sasamarTlos an specializebuli sasamarTloebis iurisdiqciaSi Sedian. es ukanas-
knelni ki, rogorc wesi, pirveli instanciis wesiT, ganixilaven gansazRvruli kategoriis saqmeebs vi-
wro specializebul sferoSi, an romlebic specialur codnas saWiroeben.
- 118 -
qiaSi, specializebuli sasamarTloebis saxiT, mesame donis gaCenam saerTo iurisdiqciis sasa-
marTlos, faqtiurad, daukarga Tavisi pirvandeli funqcia da dReisaTvis igi aRar aris mxo-
lod pirveli instanciis sasamarTlo organo; am adgilis dakaveba axal sasamarTlo sistema-
Si specializebul sasamarTloebs mouwevT (amasTan, SesaZloa, im davebis nawili, romlebsac
dReisaTvis saerTo iurisdiqciis sasamarTlo ganixilavs, SemdgomSi axali specializebuli
sasamarTloebis iurisdiqciaSi iqnas gadacemuli). mocemul etapze ki saerTo iurisdiqciis
sasamarTlo, Tavisi iurisdiqciis farglebSi, saqmeebs ganixilavs pirveli instanciiT (Ziri-
Tadad), an sakasacio wesiT _ im saqmeebis gasaCivrebis SemTxvevaSi, romlebic specializebu-
li sasamarTloebis mier iqna ganxiluli da gadawyvetili. Tavis mxriv, saerTo iurisdiqci-
is sasamarTlos gadawyvetilebebi sakasacio wesiT SeiZleba sasamarTloSi (evropis sasamarT-
loSi) iqnas gasaCivrebuli. amrigad, evropis kavSiris sasamarTlo sistemaSi Semavali ele-
mentebis saxelwodebebi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier, metnaklebad, logikur
SesabamisobaSi iqna moyvanili im funqciebTan, romlebsac isini realurad asruleben.
mesame, qveda dones Seadgenen specializebuli sasamarTloebi,191 romlebic SeiZleba
SeuzRudavi raodenobiT Seiqmnas, gansazRvruli kategoriis samarTlebrivi davebis ganxilvis
mizniT. lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis xelmoweris momentisTvis erTi aseTi sasamar-
Tlo organo funqcionirebda _ evropis kavSiris sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlo,192
romelic `evropis kavSiris sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlos Seqmnis Sesaxeb~ sabWos
2004 wlis 2 noembris gadawyvetilebis Sesabamisad iqna Seqmnili da romlis daniSnulebasac
ek-sa da mis sajaro mosamsaxureebs, an sxva TanamSromlebs Soris davebis ganxilva warmoad-
gens. igi Svidi mosamarTlisagan Sedgeba, romlebsac, eqvsi wlis vadiT, sabWo niSnavs damou-
kidebeli kvalificiuri eqspertebis rigebidan. imis gaTvaliswinebiT, rom sajaro samsaxuris
saqmeTa sasamarTlos mosamarTleTa raodenoba wevri saxelmwifoebis saerTo raodenobaze be-
vrad ufro naklebia, maTi daniSvnisas sabWo valdebulia, izrunos maqsimalurad farTo ge-
ografiuli speqtrisa da sxvadasxva samarTlebrivi sistemebis `Tanabar warmomadgenlobaze~.
sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlo dRemde ek-is sasamarTlo sistemaSi damoukidebel
rgolad Semaval erTaderT specializebul sasamarTlod rCeba.193
ek-is sasamarTlo sistemis organizaciasa da funqcionirebasTan dakavSirebuli deta-
luri wesebi mocemulia evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis meeqvse na-
wilSi (nawili meeqvse. `instituciuri da finansuri debulebebi~) da ganaxlebul statutSi,
romelsac amieridan `evropis kavSiris sasamarTlos statuti~ ewodeba.194
2) poloneTis iniciativiT, gaTvaliswinebuli iqna sasamarTlos wevrTa specialuri
kategoriis _ generaluri advokatebis ricxvis Semdgomi zrda, romelTa saxelwodebaca da
rolic safrangeTis samarTlebrivi sistemidan iqna gadmoRebuli (saerTo iurisdiqciis sasa-
marTlosa da specializebul sasamarTloebSi generaluri advokatebi ar arian). sasamarTlos
generaluri advokatebi axorcieleben maTTvis davalebul saqmeTa masalebis damoukidebel ga-
mokvlevas, dasabuTebuli daskvnebis momzadebis mizniT (ix. xelSekruleba ek-is funqcioni-
rebis Sesaxeb, mux. 252).195
_________________________
191 _ anu `specializebuli tribunalebi~ (germ.: Fachgerichte; ingl.: specialised courts; frang.:
tribunaux specializes).
192 _ `Zvel~ evropis kavSirSi ek-is specializebuli sasamarTlo organoebis zogad aRmniSv-
nelad termini `sasamarTlo palatebi~ gamoiyeneboda. es, arcTu mTlad warmatebuli, termini lisabo-
nis xelSekrulebis mier Secvlili iqna terminiT _ `specializebuli sasamarTloebi~.
193 _ miuxedavad imisa, rom lisabonis 2007 xelSekruleba evropis kavSiris reformis Sesa-
xeb pirdapir iTvaliswinebs inteleqtualuri sakuTrebis sakiTxTa specializebuli sasamarTlos for-
mirebas, misi Seqmna mocemuli etapisTvis (2014 wlis 1 ianvris mdgomareobiT) jer ar momxdara. Sesa-
bamisad, aRniSnuli specializebuli sasamarTlos Seqmna, savaraudod, axlo momavalSia mosalodneli
(ix. Л. М. Энтин - Право Европейского Союза. Новый этап эволуции: 2009-2017 годы. – М., 2009, с. 180).
194 _ ix. `oqmi evropis kavSiris sasamarTlos statutis Sesaxeb~.
195 _ generaluri advokatis Tanamdeboba SemoRebuli iqna safrangeTis sasamarTlo sistemis
modelis mixedviT; swored aqedan momdinareobs TviTon terminic `generaluri advokati~, romelsac
araferi saerTo ara aqvs advokatis tradiciul profesiasTan, _ avt.

- 119 -
bolo wlebSi generaluri advokatebis ricxvi 8 adamians Seadgenda, rac ar iyo sakma-
risi sasamarTloSi Semosuli, sul ufro mzardi raodenobis saqmeebis gamo. aRsaniSnavia,
rom evropis kavSiris sabWos SeuZlia, sasamarTlos moTxovniT, gazardos generaluri advo-
katebis ricxvi, Tumca ki mas jerjerobiT am uflebamosilebiT ar usargeblia.
amasTan dakavSirebiT aRsaniSnavia, rom lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mosamza-
debeli samTavrobaTSoriso konferenciis daskvniTi aqtisadmi TandarTul specialur dekla-
raciaSi (deklaracia #38) wevri saxelmwifoebi SeTanxmdnen sasamarTlos generaluri advo-
katebis ricxvis 11-mde gazrdis SesaZleblobaze.
am ricxvidan, iseve, rogorc amJamad, eqvsi (adre _ xuTi) generaluri advokati mud-
mivad didi wevri saxelmwifoebis _ germaniis, safrangeTis, italiis, espaneTis, didi brita-
neTisa da (pirvelad) poloneTis _ moqalaqeebi iqnebian. generaluri advokatebis danarCeni
xuTi vakanturi adgili ki, rotaciis wesiT, sxva wevri saxelmwifoebis moqalaqeebis mier
iqneba Sevsebuli.
evropis kavSiris yvela sasamarTlos wevrebTan mimarTebaSi lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebam srulad SeinarCuna damoukideblobis arsebuli garantiebi, daniSvnis wesi
(wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa saerTo TanxmobiT daniSvna, garda specializebuli sasa-
marTloebisa, romelTa wevrebic sabWos mier iniSneba) da uflebamosilebis vada (6 weli).
arc mosamarTleTa raodenobas ganucdia cvlilebebi: 28 mosamarTle _ sasamarTloSi
(TiTo mosamarTle TiToeuli wevri saxelmwifodan), amdenive _ saerTo iurisdiqciis sasa-
marTloSi (amasTan, dasaSvebia wevri saxelmwifos kvotis gazrda 2, 3 da met mosamarTlem-
de) da 7 mosamarTle _ sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTloSi.
3) ek-is sasamarTlo sistemis umaRles rgolebSi (evropis sasamarTlo da saerTo
iurisdiqciis sasamarTlo) kandidatebis ufro profesionalurad SerCevis mizniT, pirvelad
iqna gaTvaliswinebuli specialuri sakvalifikacio kolegiis (`komitetis~) Seqmna am sasa-
marTloebisa da wevri saxelmwifoebis umaRlesi sasamarTlo organoebis yofili wevrebis,
aseve sxva maRalkvalificiuri iuristebis SemadgenlobiT (ix. xelSekruleba ek-is funqcio-
nirebis Sesaxeb, mux. 255).196 swored es komiteti uzrunvelyofs mosamarTlis an generalu-
ri advokatis Tanamdebobisadmi wayenebul moTxovnebTan kandidatebis Sesabamisobis Sesaxeb
daskvnebis gacemas manamde, sanam wevri saxelmwifoebis mTavrobebi maT daniSvnas ganaxorcie-
leben.
4) yvelaze ufro arsebiTi xasiaTis mainc lisabonis xelSekrulebis mier ganxorcie-
lebuli kavSiris sasamarTloebis iurisdiqciaTa sagnobrivi gafarTovebaa. `Zveli~ ek-isagan
gansxvavebiT, sadac misi sasamarTlo organoebi uflebamosilni iyvnen, ganexilaT saqmeebi, Zi-
riTadad, pirveli `sayrdenis~ (evropis gaerTianebebis) farglebSi, `axal~ kavSirSi msgavsi
SezRudva aRar arsebobs. zogadi wesis Tanaxmad, evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqcia
vrceldeba am organizaciis kompetenciis yvela sferoze, garda damfuZnebeli dokumentebiT
pirdapir gaTvaliswinebuli calkeuli gamonaklisebisa.
am gamonaklisebidan yvelaze ufro seriozulad unda CaiTvalos is garemoeba, rom ev-
ropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqciaSi CarTuli araa saerTo sagareo da usafrTxoebis
politikis sakiTxebi (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 275). Sesabamisad,
evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosili araa, gaakontrolos evropuli sabWosa da sab-
Wos mier ek-is saerTaSoriso urTierTobebis zogad politikur sakiTxebze miRebuli sa-
marTlebrivi aqtebis marTlzomiereba (magaliTad, mesame qveynebis teritoriaze evropis kav-
Siris samxedro operaciebisa da samoqalaqo misiebis Taobaze, evropis kavSiris Sesaxeb xel-
Sekrulebis 43-e muxlis Tanaxmad, miRebuli gadawyvetilebebis marTlzomiereba).
5) lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mniSvnelovan miRwevad SeiZleba CaiTvalos
fizikuri da iuridiuli pirebis uflebaTa zrda, TavianTi kanonieri interesebis dasacavad,
evropis kavSiris sasamarTlosadmi mimarTvis TvalsazrisiT.
-_________________________
196 _ sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlosTan mimarTebaSi analogiuri komiteti gaTvalis-
winebulia evropis kavSiris sasamarTlos statutiT (ix. evropis kavSiris sasamarTlos statutis Se-
saxeb oqmis danarTi, mux. 3, paragr. 3 da 4).

- 120 -
pirvel rigSi, saubaria kerZo pirTaTvis ek-is normatiuli aqtebis (magaliTad, sab-
Wos reglamentebi sasoflo-sameurneo produqciaze fasebis dadgenisa da kavSiris saerTo
soflis meurneobis politikis sferoSi sxva RonisZiebebis Sesaxeb) gasaCivrebis SesaZleb-
lobis miniWebaze (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 263, meoTxe abzaci).
meore mxriv, miuxedavad imisa, rom saerTo sagareo da usafrTxoebis politika amo-
ricxulia evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqciidan, es ukanaskneli mainc uflebamosi-
lia gaakontrolos im gadawyvetilebebis marTlzomiereba, romelTa safuZvelzec fizikuri
da iuridiuli pirebis mimarT SemzRudavi zomebis SemoReba xdeba (xelSekruleba ek-is fun-
qcionirebis Sesaxeb, mux. 275, meore abzaci). magaliTad, mesame qveynebis saxelmwifo moRva-
weebs, romlebsac akrZaluli aqvT ek-is teritoriaze Sesvla, amieridan SeuZliaT aseTi Ro-
nisZieba evropis kavSiris sasamarTloSi gaasaCivron.197
6) da bolos, aucileblad unda aRiniSnos lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mi-
er evropis kavSiris sasamarTlosTvis miniWebuli damatebiTi uflebebi wevri saxelmwifoe-
bis mimarT sajarimo sanqciebis gamoyenebasTan (dakisrebasTan) dakavSirebiT (ix. xelSekrule-
ba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 260, paragr. 3).
garda fiqsirebuli erTjeradi Tanxisa an jarimisa, romlis gadaxdis wevr saxelmwi-
foebze dakisrebis ufleba gaaCnia evropis kavSiris sasamarTlos, misi gadawyvetilebebis Se-
usruleblobis gamo, lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis momentidan (2009 wlis de-
kemberi) moyolebuli mas analogiuri zomebis gamoyeneba SeuZlia im SemTxvevaSic, Tuki ro-
melime wevri saxelmwifo komisias, dadgenil vadaSi, ar warudgens angariSs ek-is direqti-
vis `transformaciis~ zomebis Taobaze, anu gansazRvrul sferoSi evropis kavSiris kanonmde-
blobis safuZvlebTan Tavisi erovnuli samarTlis SesabamisobaSi moyvanis Sesaxeb (ix. qve-
moT, punqti 2.8).
 
2.7.3.3 evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqcia
zogadi wesis Tanaxmad, evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqcias savadebulo xasi-
aTi gaaCnia: arc wevr saxelmwifoebs da arc sxva subieqtebs ar aqvT ufleba, xeli SeuSa-
lon sasamarTloSi saqmis ganxilvas, an ar Seasrulon misi gadawyvetilebebi.
rogorc aRiniSna, lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlas sakavSiro sasamarTloe-
bis iurisdiqciaTa Semdgomi zrda mohyva Sedegad.
mocemul etapze evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqcias mikuTvnebul saqmeTa
mniSvnelovan kategoriebs warmoadgens:
a) saqmeebi wevri saxelmwifoebis mimarT komisiis sarCelebis gamo (`komisia wevri
saxelmwifos winaaRmdeg~)
komisiis, rogorc ek-is aRmasrulebeli organos (institutis), erT-erT mniSvnelovan
amocanas wevri saxelmwifoebis mier damfuZnebeli dokumentebis debulebaTa, agreTve kavSi-
ris institutebis normatiuli da individualuri samarTlebrivi aqtebis jerovnad Sesru-
lebaze kontroli warmoadgens (ix. zemoT).
im SemTxvevaSi, Tu komisia daadgens, rom ama Tu im wevrma saxelmwifom Caidina ek-is
samarTlis damrRvevi moqmedeba an umoqmedoba (ar Seasrula damfuZnebeli dokumentebidan ga-
momdinare romelime valdebuleba), mas gamoaqvs dasabuTebuli daskvna aRniSnul sakiTxTan
dakavSirebiT; manamde igi am saxelmwifos aZlevs SesaZleblobas, warmoadginos Tavisi mosa-
zrebebi (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 258). rogorc wesi, daskvnaSi
komisia saxelmwifos ganusazRvravs konkretul vadas darRvevaTa aRmosafxvrelad (magali-
Tad, ek-is direqtivis Sesabamisad, aucilebeli kanonebis misaRebad).
Tu saxelmwifo, komisiis mier gansazRvruli vadis ganmavlobaSi, reagirebis gareSe
datovebs daskvnaSi dafiqsirebul miTiTebebs, komisias SeuZlia sarCeliT mimarTos evropis
kavSiris sasamarTlos. doqtrinaSi msgavsi kategoriis saqmeebi cnobilia rogorc `sarCelebi
-_________________________
197 _ aRsaniSnavia, rom yofili sabWoTa kavSiris respublikebTan urTierTobaSi msgavsi Sez-
Rudvebi evropis kavSiris mier bolo wlebis ganmavlobaSi SemoRebuli iqna dnestrispireTis repub-
likis (moldovas) xelmZRvanelebis, aseve belorusiisa da uzbekeTis Tanamdebobis pirebis mimarT.

- 121 -
valdebulebebis Seusruleblobis gamo~ (saubaria ek-is wevrobidan gamomdinare valdebule-
bebis Seusruleblobaze). sasamarTlos praqtikaSi es sarCelebis yvelaze ufro gavrcele-
bul kategorias warmoadgens.
Tuki sasamarTlo wevr saxelmwifos damrRvevad cnobs, es ukanaskneli valdebulia
yvela saTanado zoma miiRos sasamarTlos gadawyvetilebis Sesasruleblad. winaaRmdeg Sem-
TxvevaSi komisia uflebamosili xdeba iSuamdgomlos sasamarTlos winaSe am saxelmwifosTvis
jarimis dakisrebis Sesaxeb; sajarimo sanqcia SesaZloa gamoixatebodes erTjerad fiqsire-
bul TanxaSi an periodul gadasaxdelebSi (jarimaSi). es Tanxebi evropis kavSiris biujetis
sasargeblod gadaixdeba. magaliTad, yvelaze didi odenobis sajarimo sanqciebi sasamarTlos
mier 2005 wels safrangeTs daekisra zRvis biologiuri resursebis dacvisa da brakoniero-
basTan brZolis Sesaxeb ek-is kanonmdeblobis arajerovnad SesrulebisTvis: 20 mln. evro
erTjeradi fiqsirebuli Tanxis saxiT da damatebiT kidev yovel eqvs TveSi daaxloebiT 58
mln. evros gadaxda manam, sanam safrangeTi ar uzrunvelyofs sasamarTlos mier dadgenili
darRvevis aRmofxvras (sasamarTlos 2005 wlis 12 ivlisis gadawyvetileba).
rogorc vxedavT, ek-is damfuZnebeli dokumentebisa da samarTlebrivi aqtebis Sesru-
lebaze kontroli (zedamxedveloba) komisiis erT-erTi sakvanZo prerogativaa. amasTan, lisa-
bonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde es mniSvnelovani prerogativa sruli
moculobiT mxolod evropis gaerTianebebis (anu `Zveli~ kavSiris pirveli sayrdenis) farg-
lebSi moqmedebda. lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlam da sami `sayrdenis~ struqtu-
ris gauqmebam ki es SezRudva moxsna; komisia amieridan uflebamosilia, sasamarTlo wesiT,
pasuxisgebaSi misces damrRvevi saxelmwifoebi evropis kavSiris kompetenciis nebismier saki-
TxTan dakavSirebiT, garda saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis (yofili meore `sa-
yrdenis~) sakiTxebisa.
sasarCelo xandazmulobis vadebi msgavs saqmeebTan mimarTebaSi gaTvaliswinebuli ar
aris.
b) sarCelebi evropis kavSiris institutebis, organoebisa da Tanamdebobis pirebis
qmedebebisa da gadawyvetilebebis gasaCivrebis gamo
evropis kavSiris sasamarTlos saqmianobaSi aranaklebi mniSvneloba gaaCnia saqmeebs ev-
ropis kavSiris institutebis mier miRebuli normatiuli Tu sxva saxis samarTlebrivi aq-
tebis, aseve kavSiris Tanamdebobis pirebis qmedebebisa da gadawyvetilebebis `konstituciu-
robis~, anu damfuZnebel xelSekrulebebTan Sesabamisobis Taobaze. aq ramdenime kategoriis
saqmeebi SeiZleba gamoiyos:
1. e.w. `sarCelebi baTilobis Taobaze~. `evropis kavSiris sasamarTlo zedamxedvelo-
bas uwevs sakanonmdeblo aqtebis, sabWos, komisiisa da evropis centraluri bankis aqtebis,
_ Tu saqme ar exeba rekomendaciebs an daskvnebs, _ aseve evropis parlamentisa da evropuli
sabWos im aqtebis kanonierebas, romlebic samarTlebriv Sedegebs warmoSoben mesame pirebTan
mimarTebaSi. igi zedamxedvelobas uwevs agreTve kavSiris organoebisa da sxva dawesebulebe-
bis aqtebis kanonierebas, romlebsac samarTlebrivi Sedegebi ukavSirdeba mesame pirebTan mi-
marTebaSi~ (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 263).
aRniSnuli muxli SesaZleblobas aZlevs sasamarTlos, ganaxorcielos ek-is institu-
tebis nebismieri normatiuli (reglamenti, direqtiva) an individualuri samarTlebrivi aq-
tis, an iuridiulad savaldebulo nebismieri sxva gadawyvetilebis, aseve kavSiris organoe-
bisa da dawesebulebebis im qmedebaTa `konstituciuri kontroli~, romlebsac samarTlebrivi
Sedegebi ukavSirdeba mesame pirebTan mimarTebaSi; im SemTxvevaSi, Tu sasamarTlo CaTvlis,
rom mosarCelis moTxovna dasabuTebulia, maSin igi Sesabamis aqts baTilad acxadebs (mux.
264). ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 256-e muxlis Sesabamisad, am kategoriis
saqmeebs pirveli instanciis wesiT ganixilavs saerTo iurisdiqciis sasamarTlo, xolo meo-
re instanciis wesiT ki _ evropis sasamarTlo.
xazi unda gaesvas im garemoebas, rom ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekruleba ad-
gens im kriteriumebis amomwurav CamonaTvals, romelTa safuZvelzec SesaZlebelia Sesabamisi
saqmis aRZvra da misi arsebiTi ganxilva evropis kavSiris sasamarTloSi. aseTi iuridiuli

- 122 -
faqti, anu sasamarTlos mier ek-is normatiuli da sxva aqtebis, an maTi calkeuli debule-
bebis baTilobis safuZveli, _ sul oTxia (mux. 263):
_ `kompetenciis ararseboba~ (magaliTad, normatiuli aqtis gamocema iseT sakiTxTan
dakavSirebiT, romelic ar Sedis ek-is kompetenciaSi);
_ `arsebiTi proceduruli moTxovnebis darRveva~ (magaliTad, konsultaciebis argama-
rTva regionebis komitetTan an ek-is damfuZnebel dokumentebSi miTiTebul sxva organosTan,
rodesac aseTi ram savaldebuloa; kvorumis wesebis darRveva da sxv.);
_ `xelSekrulebebis an maTi ganxorcielebisas gamoyenebuli nebismieri samarTlebrivi
normis darRveva~. es `materialuri~ safuZvelia, romelic SesaZleblobas aZlevs sasamarT-
los, baTilad cnos ek-is aqtebi, Tu miiCnevs, rom maTi debulebebi ewinaaRmdegeba damfuZne-
beli dokumentebis debulebebs;
_ `uflebamosilebaTa borotad gamoyeneba~ (aqtis gaumeba, Tu igi miRebuli iyo ara-
saTanado, magaliTad, angarebis mizniT).
`baTilobis Taobaze~ sarCelebis ganxilvisas mopasuxed gamodis ek-is instituti,
romelmac gasaCivrebuli normatiuli an individualuri samarTlebrivi aqti miiRo, aseve kav-
Siris organo an dawesebuleba, romlis qmedebis an aqtis kanoniereba eWvqveS iqna dayenebu-
li.
vin SeiZleba gamovides mosarCeled? upirveles yovlisa, es SeiZleba iyos wevri sa-
xelmwifoebi. aRsaniSnavia, rom bolo periodSi gaizarda `baTilobis Taobaze~ maT mier war-
dgenili sarCelebis ricxvi, rac, mniSvnelovanwilad, sabWoSi gadawyvetilebis kvalificiuri
umravlesobiT miRebis sistemis SemoRebasTan da, Sesabamisad, wevri saxelmwifoebis vetos
uflebis gauqmebasTanaa dakavSirebuli: faqtiurad, sasamarTloSi gasaCivreba maTTvis erTad-
erTi SesaZlebloba xdeba saimisod, rom win aRudgnen ek-is sakanonmdeblo aqtis ZalaSi Se-
svlas.
wevri saxelmwifoebis garda, mosarCeled SeiZleba gamovides kavSiris institutebi _
evropis parlamenti, sabWo, komisia, aseve auditorTa palata da evropis centraluri banki.
aseT SemTxvevaSi sasamarTlo, praqtikulad, arbitrad gvevlineba ek-is institutebs Soris,
maT mier miRebuli gadawyvetilebebis gamo, wamoWrili davebis gadawyvetaSi. amgvari insti-
tutTaSorisi davebidan yvelaze ufro xSiria saqmeebi: `komisia sabWos winaaRmdeg~, `evropis
parlamenti sabWos winaaRmdeg~, `sabWo komisiis winaaRmdeg~.
aRsaniSnavia, rom evropis parlamentis, sabWosa da komisiisagan gansxvavebiT, audi-
torTa palatisa da evropis centraluri bankis procesualuri samarTalsubieqtoba SezRu-
dulia: maT sasamarTlosTvis mimarTva mxolod `TavianTi uflebebis dacvis mizniT~ SeuZ-
liaT. marTalia, kavSiris institutTa ricxvs ar miekuTvneba, magram auditorTa palatisa da
evropis centraluri bankis msgavsi SezRuduli samarTalsubieqtobiT sargeblobs aseve re-
gionebis komitetic (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 263, abzaci me-3).
sajarosamarTlebrivi warmonaqmnebis (wevri saxelmwifoebisa da ek-is organoebis)
garda, kavSiris aqtebis `konstituciurobis~ uSualod sasamarTloSi gasaCivrebis ufleba
gaaCniaT individebsac, _ amasTan, ara marto evropis kavSiris moqalaqeebs, aramed nebismier
fizikur an iuridiul pirs, maTi sacxovrebeli an samyofeli adgilis miuxedavad (Teoriu-
lad, es SeiZleba iyos aseve saqarTvelos moqalaqe an qarTuli organizaciac). Tumca, wevri
saxelmwifoebisa da kavSiris institutebisagan (anu privilegirebuli mosarCeleebisagan) gan-
sxvavebiT, maTi procesualuri samarTalsubieqtoba kidev ufro metad SezRudulia: maT Seu-
ZliaT sasamarTloSi gaasaCivron kavSiris mxolod is aqtebi, romelTa adresatsac isini
warmoadgenen, an romlebic maT exebaT uSualod da individualurad (magaliTad, komisiis mi-
er antidempinguri zomebis miReba an armiReba konkretul mwarmoebelTan mimarTebaSi); Tumca,
aqve isic unda iTqvas, rom lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam, am mxriv, garkveulwilad,
gaafarTova fizikuri da iuridiuli pirebis SesaZlebloba da maT ufleba miecaT, sasamarT-
loSi gaasaCivron aseve evropis kavSiris is `sareglamento~ (anu normatiuli) aqtebi, rom-
lebic uSualod maT exebaT da ar saWiroeben saimplementacio RonisZiebebs (ix. mux. 263).
sasarCelo xandazmulobis vada msgavs saqmeebTan mimarTebaSi Zalze moklea: igi Sead-
gens or Tves im momentidan, rodesac Sesabamisi aqti gamoqveynda (normatiuli aqtebis Sem-

- 123 -
TxvevaSi), rodesac mosarCeles ecnoba mis Sesaxeb (magaliTad, individualuri gadawyvetile-
bis SemTxvevaSi), an, _ aseTis ararsebobis SemTxvevaSi, _ im momentidan, rodesac mosarCeli-
saTvis cnobili gaxda am qmedebis (aqtis) Sesaxeb (magaliTad, evropis komisiam gasca ori
kompaniis Serwymis nebarTva, xolo am kompaniebis konkurentma mesame kompaniam ki, _ mas Sem-
deg, rac misTvis cnobili gaxda komisiis gadawyvetilebis Sesaxeb, sasamarTloSi gaasaCivra
aRniSnuli gadawyvetileba). Tu am vadis ganmavlobaSi ar iqna wardgenili `sarCeli baTilo-
bis Taobaze~, SemdgomSi analogiuri moTxovniT sasamarTlosadmi mimarTva dauSvebelia.
im SemTxvevaSi, Tu sasamarTlo mosarCelis argumentebs daeTanxmeba, igi zemoT Camo-
Tvlili oTxi safuZvlidan erT-erTi (an erTdroulad ramdenime) safuZvliT Sesabamis aqts
`baTilad~ cnobs. aqtis baTilad gamocxadebis SemTxvevaSi, sasamarTlo, Tu amas saWirod mi-
iCnevs, miuTiTebs mis im iuridiul Sedegebs, romlebic sabolood unda CaiTvalos (mux.
264). ase, magaliTad, sasamarTlo uflebamosilia, ZalaSi datovos baTilad cnobili konkre-
tuli normatiuli aqtis (reglamentis an direqtivis) safuZvelze, am ukanasknelis baTilad
cnobamde, warmoSobili gansazRvruli `Sedegebi~.
sagangebod unda gaesvas xazi im garemoebas, rom, baTilobis Sesaxeb sarCelebis meSve-
obiT, SesaZlebelia gauqmebuli iqnas evropis kavSiris nebismieri samarTlebrivi aqti, garda
rekomendaciisa da daskvnisa, rameTu maT iuridiulad savaldebulo Zala ar gaaCniaT.
2. sarCelebi umoqmedobis gamo. ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 265-e
muxlis Sesabamisad, `Tu evropis parlamenti, evropuli sabWo, sabWo, komisia an evropis
centraluri banki, xelSekrulebebis darRveviT, Tavs ikavebs gadawyvetilebis miRebisagan,
wevr saxelmwifoebsa da kavSiris sxva institutebs SeuZliaT evropis kavSiris sasamarTlo-
Si aRZran sarCeli xelSekrulebis darRvevis dadgenis Taobaze~. rogorc wesi, am tipis sar-
Celebis mizania, sasamarTlos / saerTo iurisdiqciis sasamarTlos meSveobiT, moxdes kavSi-
ris institutebis `davaldebuleba~, raTa maT miiRon mosarCelisTvis aucilebeli gadawyve-
tileba. msgavsi sarCelebis wardgenis ufleba gaaCnia aseve nebismier fizikur an iuridiul
pirs; magram am ukanasknelT SeuZliaT moiTxovon maT mimarT mxolod individualuri (da ara
normatiuli xasiaTis) gadawyvetilebebis miReba. amasTan, aseTi sarCelebis wardgenamde dain-
teresebulma mxarem Tavdapirvelad, savaldebulo wesiT, unda mimarTos Sesabamis instituts,
aucilebeli moqmedebis Sesrulebis moTxovniT. im SemTxvevaSi, Tuki Sesabamisi instituti,
moTxovnis wardgenidan ori Tvis ganmavlobaSi, ar moaxdens saTanado reagirebas (ar daafiq-
sirebs Tavis pozicias), sarCeli SeiZleba aRZruli iqnas momdevno ori Tvis vadis ganmavlo-
baSi. Tqmuli Tanabrad exeba ek-is organoebsa da sxva dawesebulebebsac, romlebic Tavs ika-
veben moqmedebisagan.
Tu evropis sasamarTlo, an saerTo iurisdiqciis sasamarTlo miiCnevs, rom kavSiris
institutis umoqmedoba ewinaaRmdegeba ek-is sabaziso (damfuZnebel) dokumentebs, igi axdens
darRvevis konstatacias. aseT SemTxvevaSi mopasuxe valdebulia, miiRos zomebi sasamarTlos
gadawyvetilebis Sesasruleblad, maT Soris gamosces saTanado normatiuli an individualu-
ri aqti kavSiris farglebSi (garda rekomendaciisa da daskvnisa). ase, magaliTad, 1985 wels,
evropis parlamentis sarCelis safuZvelze, sasamarTlom daavaldebula sabWo, mTeli rigi
sakanonmdeblo aqtebi mieRo satransporto politikis sakiTxebTan dakavSirebiT.198 `umoqme-
dobis gamo sarCelebze~ Tavad parlamentsac uwevda mopasuxed gamosvla: magaliTad, 1992
wels didi britaneTis liberalur-demokratiulma partiam sasamarTloSi Seitana sarCeli,
im mizniT, rom waexalisebina evropis parlamenti, mieRo sakuTar deputatTa arCevnebis Cata-
rebis erTiani wesebi.
rogorc moculobiT, ise TavianTi mniSvnelobiT, sarCelebi `baTilobis Taobaze~ da
`umoqmedobis gamo~ warmoadgens davebis yvelaze mravalricxovan jgufs, romlebSic mopasu-
xed evropis kavSiri gamodis, sakuTari institutebis, organoebis an dawesebulebebis saxiT.
rogorc wesi, am kategoriis saqmeebs saerTo iurisdiqciis sasamarTlo pirveli instanciis
wesiT ganixilavs, evropis sasamarTlo ki _ meore instanciiT (ix. xelSekruleba ek-is fun-
qcionirebis Sesaxeb, mux. 256).
_________________________
198 _ ix. Case 13/83, European Parliament v. Counsil (Transport case), [1985] ECR 1513.

- 124 -
garda zemoxsenebulisa, aRniSnul saqmeTa kategorias ganekuTvneba agreTve:
3. sarCelebi kavSiris arasaxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamo (sarCelebi zianis
anazRaurebis Taobaze) _ esaa sarCelebi, _ mimarTuli ek-is institutebis an mosamsaxuree-
bis mier TavianTi samsaxureobrivi saqmianobis Sesrulebisas sxva pirTaTvis, maT Soris moqa-
laqeebisTvis miyenebuli zianis kompensaciaze (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesa-
xeb, mux. 268 da mux. 340, abzaci 2 da 3). darRvevis xasiaTidan gamomdinare, sasamarTlos
an saerTo iurisdiqciis sasamarTlos SeuZlia dazaralebul mxares aunazRauros rogorc
miyenebuli zarali (dakarguli sargebelis CaTvliT), ise moraluri zianic.
sasarCelo xandazmulobis vada msgavs saqmeebze xuTi welia, romelic aiTvleba zia-
nis miyenebis momentidan.
4. sarCelebi evropis kavSiris sanqciebis gasaCivrebis gamo. aseT sasarCelo moTxov-
nebs sasamarTlo ganixilavs ara yvela SemTxvevaSi, aramed, damfuZnebeli dokumentebis Sesa-
bamisad, sabWos, an evropis parlamentisa da sabWos mier erToblivad miRebuli reglamente-
bis debulebaTa safuZvelze; aRniSnuli reglamentebiT gaTvaliswinebul sanqciebTan (magali-
Tad, evropis komisiis an evropis centraluri bankis mier dakisrebul jarimebTan) mimarTe-
baSi evropis kavSiris sasamarTlos sruli iurisdiqcia eniWeba, rac moicavs msgavsi zomebis
(sajarimo sanqciebis) SeuzRudavad gadasinjvisa da Secvlis an daniSvnis uflebamosilebas
(ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 261).
g) davebi evropis kavSiris wevr saxelmwifoebs Soris
evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqciaSi gansakuTrebuli adgili uWiravs saqmeTa
kategorias, romelSic mosarCeledac da mopasuxedac wevri saxelmwifoebi gamodian (`wevri
saxelmwifo wevri saxelmwifos winaaRmdeg~).199 aseT saqmeebSi, msgavsad davebisa _ `komisia
wevri saxelmwifos winaaRmdeg~, _ sarCelis safuZvels warmoadgens konkretuli wevri sa-
xelmwifos mier ek-is damfuZnebeli dokumentebidan (xelSekrulebebidan) gamomdinare rome-
lime valdebulebis Seusrulebloba (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux.
259).
iseve, rogorc sxva danarCen SemTxvevebSi, sasamarTlos iurisdiqcia aqac ara marto
savaldebulo, aramed eqskluziuri xasiaTisaa: ek-is SemadgenlobaSi Semavali qveynebi `val-
debulebas iReben, rom davebi xelSekrulebebis axsna-ganmartebis an gamoyenebis Taobaze moa-
gvaron maTSi gaTvaliswinebuli da ara sxva saSualebebiT~ (xelSekruleba ek-is funqcioni-
rebis Sesaxeb, mux. 344). amasTan, wevr saxelmwifoebs SeuZliaT, specialuri `saarbitraJo
SeTanxmebis safuZvelze~, evropis sasamarTlos gansaxilvelad gadascen urTierTSoris war-
moSobili nebismier dava, romelic damfuZnebeli `xelSekrulebebis saganTanaa dakavSirebu-
li~ (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 273). Tumca, unda aRiniSnos, rom
es SesaZlebloba wevri saxelmwifoebis mier arasodes yofila gamoyenebuli, miuxedavad imi-
sa, rom igi damfuZnebeli dokumentebis Tavdapirvelive redaqciaSi iyo gaTvaliswinebuli.200
saerTaSoriso arbitris rolSi yofna evropis sasamarTlos arcTu ise xSirad uwevs,
rameTu davebi _ `wevri saxelmwifo wevri saxelmwifos winaaRmdeg~ _ mis praqtikaSi metis-
metad iSviaTia (sul ramdenime _ sasamarTlos mier, misi arsebobis manZilze, dRemde ganxi-
lul saqmeTa Soris). amis ZiriTadi mizezi gamoZiebis winasasamarTlo stadiis arsebobaa,
romelsac komisia axorcielebs. SeiZleba iTqvas, rom damfuZnebeli xelSekrulebebis avto-
rebma Segnebulad daadgines barierebi msgavsi davebis warmosaSobad, vinaidan amas evropis
kavSirSi politikuri situaciis destabilizaciis gamowveva SeeZlo.
mokled, Tu romelime wevri saxelmwifo Tvlis, rom ek-is sxva qveyanam daarRvia
damfuZnebeli dokumentebidan (xelSekrulebebidan) gamomdinare Tavisi valdebulebebi, am sa-
xelmwifos winaaRmdeg sarCelis aRZvramde, man jer komisias unda mimarTos. orive mxaris
mosazrebaTa mosmenis Semdeg (rogorc wesi, komisia davis monawile saxelmwifoebs aZlevs
SesaZleblobas, rom, SejibrebiTobis safuZvelze, werilobiTi da zepiri formiT waradginon
TavianTi mosazrebebi), am ukanasknels gamoaqvs dasabuTebuli daskvna. mxolod im SemTxvevaSi,
_________________________
199 _ ix. magaliTad, Case 141/78, France v. United Kingdom, [1979] ECR 2923.
200 _ ix. xelSekruleba evropis (imJamad _ ekonomikuri) gaerTianebis Sesaxeb, mux. 239.

- 125 -
Tu komisia Sesabamisi mimarTvis Setanidan sami Tvis ganmavlobaSi reagirebas ar moaxdens
darRvevaze, dainteresebul wevr saxelmwifos SesaZlebloba eZleva Tavad mimarTos sarCe-
liT evropis kavSiris sasamarTlos (komisiis daskvnis ararsebobis miuxedavad) (ix. xelSe-
kruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 259).
praqtikaSi wevri saxelmwifoebi msgavs SemTxvevebSi sxva, `SemovliT~ gzas aniWeben
upiratesobas: isini savaraudo darRvevebis Sesaxeb komisias ayeneben saqmis kursSi, im miz-
niT, raTa am ukanasknelma uzrunvelyos aucilebeli gamoZiebis Catareba da, saWiroebis Sem-
TxvevaSi, Tavad aRZras saqme sasamarTloSi, zemoT miTiTebuli wesiT.
d) SromiTi (samsaxurebrivi) davebi
am kategorias ganekuTvneba ek-is sajaro (samoqalaqo) mosamsaxureebsa da kavSiris
Sesabamis organoebs Soris warmoSobili samarTlebrivi konfliqtebi (magaliTad, Sromis ana-
zRaurebasTan, ukanono gadayvanasTan, gaTavisuflebasTan dakavSirebiT da a.S.). `evropis kav-
Siris sasamarTlo uflebamosilia ganixilos nebismieri dava kavSirsa da mis mosamsaxureebs
Soris, im farglebSi da im pirobebis Sesabamisad, romlebic kavSiris Tanamdebobis pirTa
statutiTa da kavSiris sxva mosamsaxureTa Sromis reJimiTaa gansazRvruli~ (xelSekruleba
ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 270). am davebSi kavSiri SeiZleba gamovides rogorc mo-
sarCelis, ise mopasuxis (rac ufro xSirad xdeba) rolSi. amasTan, aRsaniSnavia, rom moce-
mul etapze msgavs davebs, pirveli instanciis wesiT, evropis kavSiris specializebuli sasa-
marTlo organo _ sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlo ganixilavs, romelic 2004 wels
Seiqmna, xolo meore instanciad ki _ saerTo iurisdiqciis sasamarTlo gamodis. sagangebod
unda gaesvas xazi im garemoebasac, rom, evropis sasamarTlos pirveli generaluri advokatis
wardginebis safuZvelze, saerTo iurisdiqciis sasamarTlos gadawyvetileba SeiZleba evropis
sasamarTlos mier iqnas gadasinjuli, zedamxedvelobis wesiT (Tumca ki termini `zedamxedve-
loba~ mocemul SemTxvevaSi ar gamoiyeneba).201
e) samoqalaqo-samarTlebrivi davebi
zog SemTxvevaSi evropis kavSiris sasamarTlo `komerciuli arbitraJis~ rolSi gvev-
lineba. misi iurisdiqcia mocemul SemTxvevaSi fakultatur xasiaTs atarebs: kavSiris mier
an misi saxeliT dadebul kontraqtSi (magaliTad, xelSekruleba kavSiris institutTa ofi-
sebSi saremonto an sxva SeTanxmebuli samuSaoebis Sesrulebis Sesaxeb, an institutebisTvis
kompiuteruli teqnikis miwodebis xelSekruleba da a.S.) gaTvaliswinebuli `saarbitraJo
daTqmis~ safuZvelze, saerTo iurisdiqciis sasamarTlo uflebamosilia, pirveli instanciis
wesiT, ganixilos am kontraqtebis gamoyenebisa da Sesrulebis Taobaze warmoSobili davebi,
miuxedavad imisa, es xelSekruleba (kontraqti) sajaro samarTlis regulirebis qveS imyofe-
ba, Tu kerZo samarTlis regulirebis qveS (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb,
mux. 272). meore instanciad aqac evropis sasamarTlo gvevlineba.
am kategoriis davebSi evropis kavSiri SeiZleba mopasuxedac gamovides da mosarCele-
dac. mopasuxed misi saxeliT evropis komisia gamodis, vinaidan swored igi warmoadgens ev-
ropis kavSirs qonebriv urTierTobebSi. Tumca, Tu xelmowerili kontraqti meore mxaris
mier iqna darRveuli, Sesabamisi kontragentis (sawarmos) mimarT sarCelis wardgenac komisi-
is mier xdeba.
aucilebel pirobas imisaTvis, rom evropis kavSiris sasamarTlom warmoebaSi miiRos
da ganixilos ek-is kontraqtebidan gamomdinare davebi, warmoadgens maTSi e.w. `saarbitraJo
daTqmis~ arseboba imis Taobaze, rom mxareebs Soris SesaZlo uTanxmoebebi swored evropis
kavSiris sasamarTlos mier gadawyvetas eqvemdebareba.
v) kavSiris Tanamdebobis pirebis gadayeneba Tanamdebobidan
zogierTi qveynis (magaliTad, gfr-is) sakonstitucio sasamarTlos msgavsad, evropis
kavSiris sasamarTlo aRWurvilia eqskluziuri uflebiT, _ ganaxorcielos kavSiris sajaro
xelisuflebis umaRlesi da sxva Tanamdebobis pirebis `impiCmenti~ da Tanamdebobidan gadaaye-
nos isini, Tuki es ukanasknelni veRar akmayofileben TavianTi funqciebis ganxorcielebisa-
Tvis aucilebel pirobebs, an maT mier seriozuli gadacdoma iqna Cadenili. aRniSnuli safu-
_________________________
201 _ ix. Gerichtshof der Europäischen Union, - Wikipedia, die freie Enzyklopädie // wvdomis reJimi:
<http://de.wikipedia.org/wiki/Gerichtshof_der_Europäischen_Union>, wvdomis TariRi: 31.03.2013.
- 126 -
ZvliT saerTo iurisdiqciis sasamarTlos (pirveli instancia) / sasamarTlos (meore instan-
cia) SeuZlia `iZulebiTi wesiT gadaayenos Tanamdebobidan~ komisiis wevrebi (komisrebi), ev-
ropis ombudsmeni, sakuTari wevrebi, aseve evropis centraluri bankis direqciis wevrebi,
auditorTa palatis auditorebi da kavSiris zogierTi sxva Tanamdebobis pirebi. garda amisa,
sagangebo xazgasmis Rirsia is garemoebac, rom komisiis moqmed Tu yofil wevrebs sasamarT-
los mier SeiZleba CamoerTvas pensiis an misi Semcvleli sxva saxis SeRavaTebis miRebis uf-
leba (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 245).
z) ZalaSi arSesuli evropis kavSiris saerTaSoriso xelSekrulebebis winaswari
kontroli
mravali qveynis ZiriTadi kanonebis msgavsad, kavSiris damfuZnebeli dokumentebi ev-
ropis kavSiris sasamarTlos aniWeben uflebamosilebas, _ ganaxorcielos ek-is yvela saer-
TaSoriso xelSekrulebis `sakonstitucio~ kontroli. am kontrols mxolod winaswari xa-
siaTi SeiZleba gaaCndes. im saerTaSoriso SeTanxmebis ZalaSi Sesvlamde, romlis mesame qvey-
nebTan an saerTaSoriso organizaciebTan dadebas gegmavs evropis kavSiri, nebismier wevr sa-
xelmwifos, evropis parlaments, sabWos an komisias SeuZliaT moiTxovon da miiRon sasamar-
Tlos daskvna imis Taobaze, Seesabameba Tu ara dagegmili SeTanxmeba damfuZnebeli xelSekru-
lebebis debulebebs (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 218, paragr. 11).
Tuki sasamarTlo uaryofiT daskvnas gamoitans, dagegmili SeTanxmebis dadeba da Za-
laSi Sesvla mxolod im SemTxvevaSi gaxdeba SesaZlebeli, Tu masSi Sesabamisi cvlilebebi
Seva an damfuZnebeli xelSekrulebebis gadasinjva moxdeba. iqidan gamomdinare, rom kavSiris
damfuZnebeli dokumentebis gadasinjva sakmaod rTulia, msgavs SemTxvevebSi, rogorc wesi,
TviT saerTaSoriso SeTanxmebis teqstSi SeaqvT saTanado cvlilebebi. Tavis droze swored
ase moxda, magaliTad, evropis ekonomikuri sivrcis Sesaxeb xelSekrulebis SemTxvevaSi, rom-
lis pirveli varianti sasamarTlos mier evropis gaerTianebis `konstituciur qartiasTan~
(anu evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebasTan) winaaRmdegobaSi myofad
iqna miCneuli.202

2.7.3.4 ek-is sasamarTlos arapirdapiri iurisdiqcia da preiudiciuli procedura


(erovnuli sasamarTloebis preiudiciuli moTxovnebi)
preiudiciuli moTxovnebi (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 267)
_ esaa im wevri saxelmwifoebis sasamarTlo organoebis mimarTvebi, romlebic saqmeTa gan-
xilvis procesSi sirTuleebs awydebian kavSiris samarTlis axsna-ganmartebasTan, an gamoyene-
basTan dakavSirebiT.
es moTxovnebi evropis kavSiris sasamarTlos saxelze igzavneba da, Sesabamisad, am
ukanasknelis arapirdapir (anu preiudiciul) iurisdiqcias qmnis, romelic sasamarTlos mier
ganxiluli saqmeebis TiTqmis naxevars Seadgens.
oficialuri ganmartebis miRebis mizniT, evropis kavSiris sasamarTlosadmi preiudi-
ciuli moTxovniT mimarTvis ufleba (xolo zogierT SemTxvevaSi ki, _ valdebulebac) wevri
saxelmwifoebis erovnul sasamarTloebs gaaCniaT.203 Cveulebisamebr, es im SemTxvevaSi xdeba,
rodesac wevri saxelmwifos sasamarTlo ek-is samarTlis normis gamoyenebis aucileblobis
winaSe dgeba. preiudiciuli moTxovnis wardgena, rogorc wesi, erovnul sasamarTloSi saq-
mis ganxilvis SeCerebas iwvevs manam, sanam luqsemburgidan (anu evropis kavSiris sasamarT-
lodan) pasuxi ar iqneba miRebuli.
_________________________
202 _ ix. Opinion 1/91, First EEA Case, [1991] ECR 6079.
203 _ marTalia, preiudiciuli moTxovnebiT mimarTva _ es wevr saxelmwifoTa erovnuli sa-
samarTloebis uflebaa, magram es ufleba valdebulebad iqceva maSin, rodesac saqme umaRlesi instan-
ciebis erovnul sasamarTloebSi ganixileba. Sesabamisad, Tu safrangeTis sakasacio sasamarTlo, an sa-
berZneTis uzenaesi sasamarTlo gaurkvevlobas awydeba, magaliTad, ek-is direqtivis ganmartebis saki-
TxSi, is ara marto uflebamosili, aramed valdebulicaa Sesabamisi moTxovna waradginos evropis kav-
Siris sasamarTloSi (garda im SemTxvevebisa, rodesac problema erTxel ukve iyo gadawyvetili am
ukanasknelis precedentuli samarTaliT).

- 127 -
praqtikaSi preiudiciul moTxovnaTa sami ZiriTadi saxe gvxvdeba:
_ moTxovnebi axsna-ganmartebis Taobaze, romelTa mizania evropis kavSiris sasamarT-
losagan damfuZnebeli dokumentebisa, Tu ek-is kanonmdeblobis ama Tu im debulebaTa arsis
ganmartebis miReba (magaliTad, espaneTis sasamarTlom, romelic saqmes kavSiris reglamentis
safuZvelze ganixilavs, ar icis, rogor ganmartos misi calkeuli muxlebi);
_ moTxovnebi ek-is samarTlebrivi aqtebis namdvilobis Taobaze, romelTa wardgenac
xdeba im SemTxvevebSi, rodesac wevri saxelmwifos sasamarTlo midis daskvnamde, rom ek-is
samarTlebrivi aqti ewinaaRmdegeba mis damfuZnebel dokumentebs. aseT situaciaSi erovnuli
sasamarTlo aseve aCerebs saqmis ganxilvas da Sesabamis moTxovnas warudgens evropis kavSi-
ris sasamarTlos. moTxovnis ganxilvis Sedegad, am ukanasknels SeuZlia gasaCivrebuli aqti,
an misi calkeuli debulebebi Zaladakargulad gamoacxados, rac avtomaturad maTi iuridiu-
li Zalis gauqmebas iwvevs kavSiris mTel teritoriaze;
_ moTxovnebi kavSiris samarTalTan Sidasaxelmwifoebrivi aqtebis Sesabamisobis Tao-
baze. msgavsi moTxovnebis wardgena xdeba maSin, rodesac erovnul sasamarTloebSi saqmeTa
ganxilvis dros aRmoCndeba, rom, savaraudod, adgili aqvs SesaZlo winaaRmdegobas erovnul
da ek-is doneebze arsebul samarTlebriv regulirebas Soris.
im SemTxvevaSi, Tu erovnuli sasamarTlo aseT Seusabamobas daadgens, igi valdebulia
ek-is samarTlebrivi wyaroebiTa da normebiT ixelmZRvanelos (evropis kavSiris samarTlis
uzenaesobis principis Sesabamisad). magram Tuki mas eWvi epareba, maSin SeuZlia SeaCeros
saqme da moTxovniT mimarTos evropis kavSiris sasamarTlos.
rogorc wesi, ek-is sasamarTlos interpretacias (ganmartebas) normatiuli, e.i. iu-
ridiulad savaldebulo xasiaTi gaaCnia. moTxovnis warmdgeni wevri qveynis sasamarTlo, ase-
ve marTlmsajulebis ganmaxorcielebeli sxva erovnuli organoebi valdebulni arian analo-
giuri saqmis gadawyvetisas evropis kavSiris sasamarTlos mier micemuli interpretaciidan
amovidnen. amasTan, Tuki damfuZnebel dokumentebTan dakavSirebiT sasamarTlo mxolod axsna-
ganmartebas axdens, kavSiris institutebis, organoebisa da dawesebulebebis aqtebTan mimar-
TebaSi mas SeuZlia `konstituciuri kontroli~ ganaxorcielos, am aqtebis `kanonierebis~
sakiTxi gadawyvitos, kavSiris damfuZnebeli dokumentebis normaTa Tvalsazrisidan gamomdi-
nare. da Tu, sasamarTlos preiudiciuli gadawyvetilebis Tanaxmad, `kanoniereba~ saxeze ar
aris, mas gamoaqvs dadgenileba erovnuli sasamarTlos mier saqmeSi ek-is reglamentis, dire-
qtivis an sxva samarTlebrivi aqtis Sesabamisi debulebis (normis) gamouyeneblobis Sesaxeb.
amgvarad, ek-is sasamarTlos preiudiciuli iurisdiqcia uzrunvelyofs `evropis~ sa-
marTlis normaTa ara marto axsna-ganmartebisa da gamoyenebis erTianobas, aramed darRvevisa-
gan maT dacvas, aseve evropis kavSirisa da erovnuli sasamarTloebis mudmiv urTierTqmedeba-
sa da TanamSromlobas. Tumca aq gaTvaliswinebuli unda iqnas preiudiciuli moTxovnebisa da
maT safuZvelze warmoSobili saqmeebis specifika: evropis kavSiris sasamarTlos iurisdiqci-
is zemoaRniSnuli sferoebisagan (pirdapiri iurisdiqciis saqmeebisagan) gansxvavebiT, aq sasa-
marTlo mowodebulia, gadawyvitos mxolod `samarTlis~ (da ara `faqtis~) sakiTxebi: ker-
Zod, misi roli mocemul SemTxvevaSi im samarTlebrivi gaurkvevlobis gadawyvetaSi mdgoma-
reobs, rasac wevri saxelmwifoebis marTlmsajulebis organoebi ek-is iuridiuli normebis
gamoyenebis procesSi awydebian; xolo rac Seexeba faqtobrivi garemoebebis gamokvlevasa da,
maT safuZvelze, konkretuli davis mxareebTan mimarTebaSi gadawyvetilebis gamotanas, es
erovnuli sasamarTloebis kompetenciaSi rCeba.204
bunebrivia, erovnuli sasamarTloebis preiudiciul moTxovnebze saubrisas Cndeba sav-
sebiT logikuri kiTxva: rodis, procesis ra stadiazea dasaSvebi preiudiciuli moTxovnis
wardgena? `is, Tu erovnul sasamarTloSi mimdinare proceduris ra stadiaze SeuZlia am
ukanasknels sasamarTlosTvis moTxovnis wardgena, preiudiciuli gadawyvetilebis miRebis
mizniT, erovnuli sasamarTlos Tavisufali Sexedulebisamebr gadasawyvet sakiTxs warmoad-
gens~.205 Sesabamisad, erovnul sasamarTlos (pirveli instanciis iqneba igi, saapelacio, saka-
_________________________
204 _ ix. Право Европейского Союза: Документы и комментарий / под ред. проф. С. Ю. Кашкина, М.,
1999, с. 125.
205 _ ix. Joined Cases 36 and 71/80, Irish Creamery Milk Suppliers Association v. Ireland, [1981] ECR 735.

- 128 -
sacio Tu sxva instanciis), saboloo gadawyvetilebis gamotanamde, samarTalwarmoebis nebis-
mier etapze SeuZlia preiudiciuli moTxovna waradginos evropis kavSiris sasamarTloSi.
aRsaniSnavia, rom evropis kavSiris reformis Sesaxeb lisabonis 2007 wlis xelSe-
krulebis ZalaSi Sesvlisa (2009 wlis 1 dekemberi) da, mis safuZvelze, sami `sayrdenis~
struqturis gauqmebis Sedegad, preiudiciuli moTxovnebi sasamarTlos SeiZleba waredginos
ek-is kompetenciaSi Semaval nebismier aspeqtTan dakavSirebiT; am mxriv, gamonakliss mxolod
saerTo sagareo da usafrTxoebis politika warmoadgens.

2.7.3.5 evropis kavSiris sasamarTlo sistemaSi Semavali instanciebis


organizaciuli struqtura
saqmeTa operatiulad ganxilvis mizniT, evropis sasamarTlosa da saerTo iurisdiqci-
is sasamarTloSi Seqmnilia palatebi. es Sida qvedanayofebi kompleqtdeba am sasamarTloTa
mosamarTleebisagan.
evropis sasamarTloSi arsebobs palatebi, romlebic saqmeebs ixilaven sami mosamarT-
lis SemadgenlobiT (aseTi sami palataa), an xuTi mosamarTlis SemadgenlobiT (aseTi ori
palataa). palatebs Soris specializacia (magaliTad, administraciul, safinanso da a.S. saq-
meebze) ar arsebobs. TiToeuli mosamarTle, Cveulebisamebr, miwerilia or palataze (sam da
xuT mosamarTlian palatebze) da saqmeTa ganxilvas orive maTganis farglebSi axorcielebs.
mocemul etapze, saqmeTa didi raodenobidan gamomdinare, maT absolutur umetesobas
sasamarTlo swored xsenebuli palatebis farglebSi ganixilavs.
Tumca, im SemTxvevaSi, Tu saqme mometebuli sirTulis an mniSvnelobis mqonea, sasa-
marTlo uflebamosilia es saqme didi palatis farglebSi ganixilos. garda amisa, sasamarT-
lo valdebulia did palatas gadasces saqme im wevri saxelmwifos, an kavSiris institutis
moTxovniT, romelic am saqmeSi mxares warmoadgens (magaliTad, Tu ganixileba evropis komi-
siis sarCeli irlandiis mimarT, mosarCelesac da mopasuxesac ufleba aqvT, moiTxovon saq-
mis did palataSi ganxilva).
didi palata _ evropis sasamarTlos SedarebiT axali qvedanayofia, romelic 2003
wels Camoyalibda, nicis xelSekrulebis Sesworebebis Sesabamisad. igi am institutis erT-
gvar Tavisebur prezidiums warmoadgens, romelic, mTlianobaSi, 13 adamians aerTianebs, ker-
Zod: sasamarTlos Tavmjdomares, palatebis Tavmjdomareebs xuTi mosamarTlis raodenobiT,
aseve Svid sxva wevrs, romlebic did palataSi adgils rotaciis wesiT ikaveben.
mxolod im SemTxvevaSi, rodesac esa Tu is saqme sasamarTlos mier `gansakuTrebuli
mniSvnelobis~ mqoned miiCneva (ix. statutis me-16 muxli), misi ganxilva plenumze xdeba,
anu sasamarTlos mier sruli SemadgenlobiT (28 mosamarTle). sasamarTlo aseve valdebulia
plenumis farglebSi ganixilos saqmeebi ombudsmenis, evropis komisiisa da auditorTa pala-
tis wevrebis Tanamdebobidan gadayenebis Taobaze.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos Sida organizacia evropis sasamarTlos analogiu-
ria, Tumca aq dasaSvebia zogierTi kategoriis saqmis mosamarTleTa mier erTpirovnulad
ganxilva. rac Seexeba evropis sasamarTlos, am instanciaSi kolegiurobis principi aranair
gamonaklisebs ar icnobs.
evropis kavSiris sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlo moicavs plenumsa da pala-
tebs sami an xuTi mosamarTlis SemadgenlobiT. saerTo iurisdiqciis sasamarTlos msgavsad,
aqac daiSveba mosamarTleTa mier saqmeebis erTpirovnulad gadawyveta.
evropis kavSiris sasamarTlo, rogorc wesi, mudmivmoqmed safuZvelze funqcionirebs.
weliwadSi orjer igi `sasamarTlo ardadegebze~ gadis _ saSobaod (18 dekemberi _ 10 ianva-
ri) da sazafxulod (15 ivlisi _ 15 seqtemberi). am periodis ganmavlobaSi muSaobas agrZe-
leben kancelaria da Tavmjdomare, an misi movaleobis Semsrulebeli. gadaudebeli aucileb-
lobis SemTxvevaSi am ukanasknels SeuZlia mosamarTleebi da generaluri advokatebi sxdoma-
ze ardadegebis drosac gamoiZaxos.
saqmeTa ganxilva yovelTvis kenti SemadgenlobiT xorcieldeba, xolo gadawyvetile-
bebis miReba ki _ xmaTa ubralo umravlesobiT xdeba. analogiuri wesebi moqmedebs kavSiris
sasamarTlo sistemis qveda instanciebSic. amave dros, saerTo iurisdiqciis sasamarTlosa da
- 129 -
sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTloSi, rogorc aRvniSneT, dasaSvebia mosamarTleTa mier
calkeuli kategoriis saqmeebis erTpirovnulad gadawyveta.
imisda miuxedavad, Tu ra SemadgenlobiT xdeba saqmis ganxilva _ plenumis fargleb-
Si, didi an Cveulebrivi palatis mier, Tu erTpirovnulad (saerTo iurisdiqciis sasamarT-
losa da sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTloSi), _ saqmeSi mxared warmodgenil wevr sa-
xelmwifos ar SuZlia Tavisi moqalaqis daswrebis, an, piriqiT, erovnuli moqalaqeobis saba-
biT, romelime mosamarTlis acilebis moTxovna. es piroba kidev erTxel, damatebiT usvams
xazs evropis kavSiris sasamarTlo instanciebis damoukideblobis maRal xarisxs, romelTa
wevrebi saxelmwifoebis warmomadgenlebi ki ar arian, aramed marTlmsajulebis damoukideb-
lad da miukerZoeblad ganxorcielebas emsaxurebian. es garemoeba evropis kavSiris sasamarT-
los ganasxvavebs aseve adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlosagan, sadac saqmis ganxil-
vis procesSi savaldebuloa evropis sabWos im qveynis warmomadgeneli mosamarTlis monawi-
leoba, romlis moqmedeba (an umoqmedoba) saCivris obieqts warmoadgens.

2.7.3.6 samarTalwarmoebis wesebi evropis kavSiris sasamarTloSi


samarTalwarmoebis procesualuri wesebi, zogadi saxiT, warmodgenilia damfuZnebel
dokumentebsa da evropis kavSiris sasamarTlos statutSi,206 xolo detalurad ki isini _
sasamarTlos, saerTo iurisdiqciis sasamarTlosa da specializebuli sasamarTlos procesu-
aluri reglamentebiT wesrigdeba.
saqmis aRZvra evropis sasamarTloSi, saerTo iurisdiqciis sasamarTlosa da specia-
lizebul sasamarTloebSi mdivnis saxelze sasarCelo gancxadebis (germ.: Klageschrift; frang.:
requête; ingl.: application) wardgenis gziT xdeba. aseTi gancxadeba, aucilebeli wesiT, unda
Seicavdes: mosarCelis saxels, an srul saxelwodebasa da mudmiv misamarTs; mxaris (an mxa-
reTa) dasaxelebas, romlis (romelTa) winaaRmdegacaa mimarTuli sarCeli; davis sagnis gan-
sazRvrasa da misi gamomwvevi mizezebis Sejamebul aRweras; gasaCivrebuli aqtis teqsts; mo-
sarCelis ZiriTad daskvnebs, aseve mtkicebulebebis CamonaTvals, Tuki aseTi ram arsebobs.
yvela sxva aucilebeli damatebiTi procesualuri dokumenti, maT Soris cnobebi da sxva aq-
tebi, Seitaneba dosieSi, romelic, danarTis saxiT, Tan erTvis gancxadebas.
mdivani, rogorc wesi, amowmebs gancxadebis Sesabamisobas dadgenil moTxovnebTan da
mas mopasuxes ugzavnis, romelic erTi Tvis vadaSi waradgens Tavis Sesagebels (germ.: Klage-
beantwortung; ingl.: defence; frang.: défense).
sasamarTlos Tavmjdomaris mier dadgenil vadebSi mosarCeles SeuZlia werilobiTi
replika (germ.: Replik; ingl.: reply; frang.: replique) waradginos mopasuxis mimarT, xolo mo-
pasuxes ki, Tavis mxriv, replikaze pasuxis (germ.: Duplik; ingl.: rejoinder; frang.: duplique)
gacemis ufleba gaaCnia.
mosarCelis gancxadebasa da replikas, aseve mopasuxis Sesagebelsa da replikaze pa-
suxs mxareTaTvis sakvanZo mniSvneloba aqvT, ramdenadac am dokumentebSi (an maT danarTebSi)
unda iyos warmodgenili, an miTiTebuli is mtkicebulebebi, romlebzec daamyareben isini Ta-
vianT moTxovnas sasamarTlo ganxilvis msvlelobisas. SemdgomSi mxareTa mier axali mtkice-
bulebebis wardgena dauSvebelia, Tuki mxolod Tavmjdomare, gamonaklisis saxiT, ar dauS-
vebs amas.
specialuri wesia gaTvaliswinebuli arapirdapiri iurisdiqciis saqmeTa aRsaZravad,
romelTa ganxilvac erovnuli sasamarTloebis moTxovniT xdeba. es moTxovnebi wevri saxel-
mwifoebis sasamarTlo organoebis ganCinebebis formiT Semodis, romelTa meSveobiTac isini
aCereben saqmis warmoebas da ayalibeben samarTlebriv sakiTxebs evropis kavSiris sasamarT-
los misamarTiT.
mxareebisgan, erovnuli sasamarTloebisgan, an sxva pirebisagan miRebuli dokumentebi
Semdgom frangul enaze iTargmneba, romelic evropis kavSiris sasamarTlos samuSao enas
warmoadgens; swored frangul enaze xdeba gadawyvetilebis proeqtis ganxilva saTaTbiro
_________________________
206 _ ix. ek-is damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTuli oqmi #3 `evropis kavSiris sasamarT-
los statutis Sesaxeb~ (moqmedebs lisabonis 2007 wlis 13 dekembris xelSekrulebis redaqciiT).

- 130 -
oTaxSi. evropis kavSiris sasamarTlos statutis specialuri debulebebis Sesabamisad, saqmis
warmoeba SeiZleba kavSiris 24 oficialuri enidan nebismier maTganze warimarTos. zogadi
wesis Tanaxmad, saqmis ganxilva dacvis mxaris enaze mimdinareobs. saqmeTa preiudiciuli we-
siT ganxilvisas im qveynis ena gamoiyeneba, romlis erovnulma sasamarTlomac waradgina Sesa-
bamisi moTxovna. imave enaze xdeba gadawyvetilebis gamotanac.
sasarCelo gancxadebebisa da preiudiciuli moTxovnebis Sesaxeb cnoba qveyndeba evro-
pis kavSiris oficialur JurnalSi.
rogorc wesi, `procedura sasamarTloSi ori _ werilobiTi da zepiri _ stadiisagan
Sedgeba~ (ix. evropis kavSiris sasamarTlos statuti, mux. 20).
1. werilobiTi stadia iwyeba mxareebs Soris, mdivnis meSveobiT, procesualuri doku-
mentebis (sasarCelo gancxadeba, mopasuxis Sesagebeli, mosarCelis `replika~, mopasuxis Sesa-
bamisi pasuxi replikaze da sxv.) gacvliT (werilobiTi formiT). sasamarTlos moqmedeba aR-
niSnul stadiaze Semdegi sqemis mixedviT warimarTeba:
_ sasamarTlos Tavmjdomare saqmes agzavnis erT-erT palataSi da misi Semadgenlobi-
dan niSnavs momxsenebel mosamarTles. amis Semdeg pirveli generaluri advokati saqmeze da-
moukidebeli daskvnis momzadebas avalebs Tavis erT-erT kolegas (an sakuTar Tavs). Tumca,
evropis kavSiris sasamarTlos statutis Sesabamisad (mux. 20), im SemTxvevaSi, Tu, sasamarT-
lo miiCnevs, rom `saqmeSi dasmuli araa araviTari axali samarTlebrivi sakiTxi~, mas SeuZ-
lia, generaluri advokatis mosmenis Semdeg, gadawyvitos, rom saqmis ganxilva moxdeba gene-
raluri advokatis daskvnis gareSe;
_ momxsenebeli mosamarTle, Tavmjdomaris mier dadgenil vadaSi, amzadebs winaswar
moxsenebas saqmesTan dakavSirebiT, romelSic xdeba misi sirTulis, aseve damatebiTi mtkice-
bulebebis Segrovebis aucileblobis Sefaseba;
_ winaswari moxseneba sasamarTlos mier ganixileba e.w. administraciul sxdomaze.
Cveulebisamebr, swored misi Sedegebis mixedviT, miiReba gadawyvetileba saqmis zepir stadia-
ze gadagzavnis Sesaxeb. amasTan, sasamarTlo gansazRvravs, Tu ra SemadgenlobiT moxdeba saq-
mis ganxilva: sami, an xuTi mosamarTliT dakompleqtebuli palatis mier, didi palatisa, Tu
plenumis farglebSi.
Tumca Tu saqmesTan dakavSirebiT aucilebelia damatebiTi mtkicebulebebis Segroveba,
sasamarTlos SeuZlia jer `gamoZieba~ daniSnos, romlis Catarebasac igi Sesabamis palatas
avalebs.207
_ saqmis sasamarTlo ganxilvisTvis momzadebas asrulebs momxsenebeli mosamarTlis
Semajamebeli moxseneba, romelic egzavneba saqmeSi monawile pirebs, saSualod, _ pirvel sa-
samarTlo sxdomamde sami kviriT adre (Tavdapirvelad moxsenebis wakiTxva uSualod sxdoma-
ze xdeboda).
amgvarad, zepiri stadiis sawyis etapze sasamarTlos gankargulebaSi ukve imyofeba
saqmis ganxilvisa da gadawyvetisTvis aucilebeli yvela mtkicebuleba. mocemuli stadiis
daniSnuleba imaSi mdgomareobs, rom moxdes am mtkicebulebebis dazusteba da mosamarTleTa
kolegiis wevrebis saboloo momzadeba gadawyvetilebis gamosatanad. rogorc Tavad sasamarT-
lo ganmartavs, `zepiri procedura ganxiluli unda iqnas rogorc werilobiTi proceduris
damateba da ar SiZleba imeorebdes imas, rac ukve dawerili iyo~.208
2. zepiri stadia, Cveulebisamebr, or sxdomas moicavs:
_ pirveli maTgani mxareTa sasamarTlo paeqrobas eZRvneba. sasamarTlo usmens mxareTa
_________________________
207 _ kerZod, sasamarTlo uflebamosilia moiTxovos mxareebisgan damatebiTi cnobebis an do-
kumentebis warmodgena, xolo saWiroebis SemTxvevaSi ki, _ mxareTa an mesame pirTa moTxovniT, an sa-
kuTari iniciativiT, gamoiZaxos da dakiTxos mowmeebi, daniSnos eqspertiza, Seagrovos sxva mtkicebu-
lebebi. msgavsi zomebis miReba, rogorc wesi, ganCinebis gamocemiT formdeba da igi mTlianad sasamar-
Tlos Sexedulebazea damokidebuli.
208 _ ix. Право Европейского Союза: учебное пособие / Кашкин С. Ю., Четвериков А.О., Калини-
ченко П.А. [и др.]; отв. ред. С. Ю. Кашкин. - 3-е изд., перераб. и доп., – М., 2010, с. 130.

- 131 -
warmomadgenlebs da usvams maT SekiTxvebs, saqmis garemoebaTa dazustebis mizniT.209 gamosv-
lebi maqsimalurad lakonuri unda iyos (maqsimum 15 wuTi _ palatebSi, an 30 wuTi _ ple-
numSi). sxdomis bolos mxareebs eZlevaT mokle replikebis gakeTebis SesaZlebloba;
_ meore sxdoma pirvelisagan erTTviani da meti drois intervaliTaa daSorebuli.
drois am monakveTis ganmavlobaSi generaluri advokati asrulebs saqmeze dasabuTebuli das-
kvnis momzadebas da SemdgomSi Tavis daskvnebs sasamarTlos acnobs. Sesabamisad, am sxdomas
generaluri advokatis daskvnebis warsadgen sxdomas (frang.: audience de conclusions) uwode-
ben.
amis Semdeg sxdomis Tavmjdomare acxadebs zepiri proceduris dasrulebis Sesaxeb da
sasamarTlo iwyebs gadawyvetilebis momzadebas, romlis proeqtsac momxsenebeli mosamarTle
SeimuSavebs. gadawyvetilebis gamotanamde, sasamarTlos SeuZlia, Tu amas saWirod miiCnevs,
daniSnos damatebiTi sagamoZiebo RonisZiebebis Catareba, an ganaaxlos zepiri mosmena, Tumca
aseTi situaciebi iSviaTad gvxvdeba.
sasamarTlos gadawyvetileba sajarod cxaddeba specialur sxdomaze. praqtikulad, am
sxdomaze mxolod gadawyvetilebis sarezolucio nawili ikiTxeba.
analogiur stadiebs moicavs saqmeTa ganxilvis procedura saerTo iurisdiqciis sasa-
marTlosa da sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTloSi. mis mTavar Taviseburebas am sasamar-
TloebSi generaluri advokatebis ararseboba da mosamarTleTaTvis zogierTi kategoriis sa-
qmeebis erTpirovnuli wesiT gansaxilvelad gadacemis SesaZlebloba warmoadgens.
aRsaniSnavia, rom evropis kavSiris sasamarTloSi dadgenilia mxareTa savaldebulo
warmomadgenlobis principi, e.i. mxareebs procesualuri moqmedebebis ganxorcieleba mxolod
maTi warmomadgenlebis meSveobiT SeuZliaT. amasTan, wevri saxelmwifoebi da kavSiris insti-
tutebi sasamarTloSi warmodgenilni arian konkretul saqmeze daniSnuli maTi agentebiT
(saxelmwifo organos, an kavSiris institutis Tanamdebobis piri, rogorc wesi, Sesabamisi
iuridiuli samsaxuris TanamSromelTa ricxvidan). fizikuri da iuridiuli pirebi ki valde-
bulni arian, imoqmedon advokatebis meSveobiT,210 romlebsac aseTi statusi wevri saxelmwi-
foebis kanonmdeblobis Sesabamisad aqvT miniWebuli. advokatebad aseve SeiZleba daSvebulni
iqnan universitetTa profesorebi.
moqmedi procesualuri wesebi iTvaliswinebs saqmeSi mesame pirTa CarTvis SesaZle-
blobas rogorc mosarCelis, ise mopasuxis mxareze, Tuki isini SeZleben mocemuli saqmisa-
dmi TavianTi pirdapiri interesis damtkicebas. amasTan, wevr saxelmwifoebsa da kavSiris in-
stitutebs am mxriv aranairi SezRudva ara aqvT, _ maT sasarCelo warmomavlobis mqone ne-
bismier saqmeSi SeuZliaT CarTva; xolo rac Seexeba, am kuTxiT, fizikuri an iuridiuli pi-
rebis mimarT, gamonaklisis saxiT, moqmed SezRudvas, _ es SezRudva imaSi mdgomareobs, rom
maT ar SeuZliaT mesame pirebad211 CaerTon saqmeebSi, romlebic exeba davebs uSualod wevr
saxelmwifoebs, an, sakuTriv, kavSiris institutebs Soris, an kidev, erTi mxriv, wevr sa-
_________________________
209 _ arapirdapiri iurisdiqciis saqmeebze, rogorc wesi, xdeba im saqmis monawile mxareebis
gamosvlaTa mosmena, romelsac evropis kavSiris sasamarTloSi preiudiciuli moTxovnis warmdgeni
erovnuli sasamarTlo organo ganixilavs. sasamarTlo aseve ismens im wevri saxelmwifoebisa da kav-
Siris institutebis warmomadgenlebis gamosvlebs, romlebmac maTTvis miniWebuli uflebiT isargeb-
les da TavianTi werilobiTi SeniSvnebi waradgines saqmesTan dakavSirebiT.
210 _ im SemTxvevaSi, Tu mxares advokatis momsaxurebis anazRaurebis saSualeba ar gaaCnia,
aseTi mxare, misive dasabuTebuli Suamdgomlobis safuZvelze, SeiZleba sasamarTlos an saerTo iuris-
diqciis sasamarTlos mier ufaso iuridiuli daxmarebiT iqnas uzrunvelyofili: kerZod, mas SeiZleba
daeniSnos ufaso advokati, romlis kandidaturis SeTavazebis ufleba Tavad Suamdgomlobis warmdgen
mxares gaaCnia. amasTan, Suamdgomloba ufaso advokatis daniSvnis Taobaze SeiZleba win uswrebdes
sarCelis wardgenas.
211 _ aucileblad unda gaesvas xazi im garemoebas, rom qarTuli procesualuri samarTlis-
Tvis nacnobi `mesame piris~ cneba (frang.: le tiers) evropis kavSiris samarTalSi sul sxva gagebiT ga-
moiyeneba: im pirTa (maT Soris wevri saxelmwifoebisa da kavSiris institutebis) aRsaniSnavad, rom-
lebic ar monawileobdnen saqmis ganxilvaSi, romelic, SesaZloa, maT uflebebs an interesebs exeboda.
im SemTxvevaSi, Tu piri erTveba saqmeSi da procesualur `intervencias~ axorcielebs, igi oficialu-
rad `saqmeSi CarTul mxared~, an `interventad~ (frang.: partie intervenante/intervenant) iwodeba.
- 132 -
xelmwifoebsa da, meore mxriv, kavSiris institutebs Soris (ix. statuti, mux. 40). imisa-
Tvis, raTa dainteresebuli subieqti CaerTos saqmeSi, man Sesabamisi SuamdgomlobiT unda mi-
marTos sasamarTlos / saerTo iurisdiqciis sasamarTlos Tavmjdomares. msgavsi Suamdgom-
loba wardgenili unda iqnas evropis kavSiris oficialur JurnalSi mocemuli saqmis Taoba-
ze Sesabamisi cnobis gamoqveynebis momentidan ara ugvianes sami Tvis ganmavlobaSi. saqmeSi
CarTvis Sesaxeb Suamdgomlobis dasaSvebobas gansazRvravs sasamarTlo, romlis warmoebaSicaa
saqme. `arapirdapiri iurisdiqciis~ saqmeebSi procesualuri intervencia dauSvebelia, ramde-
nadac aseT SemTxvevaSi sasamarTlo ixilavs ara davas, aramed igi pasuxs scems wevri saxel-
mwifos marTlmsajulebis organos preiudiciul moTxovnas. am saqmeebis mimarT wevr saxel-
mwifoebs, kavSiris institutebsa da sxva dainteresebul pirebs (maT Soris im saqmis mxare-
ebs, romelic preiudiciuli moTxovnis warmdgen erovnul sasamarTloSi ganixileba) SeuZ-
liaT evropis kavSiris sasamarTlos warudginon samaxsovro Canawerebi, an werilobiTi Seni-
Svnebi.
saqmeSi monawile nebismier mxares SeuZlia TxovniT mimarTos sasamarTlos, raTa am
ukanasknelma gamoitanos ganCineba sarCelis uzrunvelyofis droebiTi zomebis miRebis Sesa-
xeb. Sesabamisi ganCinebis gamocemis mizania im gamousworebeli Sedegebis dadgomis Tavidan
acileba, romlebsac SeuZlia ziani miayenos erT-erT mxares. analogiuria agreTve nebismieri
dainteresebuli mxaris Suamdgomloba gasaCivrebuli samarTlebrivi aqtis gamoyenebis droe-
biT SeCerebis Taobaze. gadawyvetileba aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb sasamarTlos mier aseve
ganCinebis formiT miiReba.
aRsaniSnavia, rom arsebiTad gansaxilvel saqmeze sasamarTlos (did palatas, an pala-
tas, iSviaTad _ erTpirovnul mosamarTles, xolo gansakuTrebul SemTxvevebSi _ plenums)
Tavisi gadawyvetileba daxuruli wesiT gamoaqvs. saTaTbiro oTaxis saidumloeba _ samar-
Talwarmoebis erT-erT absolutur wess warmoadgens. saTaTbiro oTaxis saidumloebis gaxma-
ureba seriozul samarTaldarRvevas warmoadgens, romelic administraciuli sanqciebis gamo-
yenebis SesaZleblobas iwvevs, mosamarTlis Tanamdebobidan gadayenebis CaTvliT. evropis sasa-
marTlos gadawyvetileba sabolooa da gasaCivrebas ar eqvemdebareba; igi umaRlesi instan-
ciaa da, Sesabamisad, misi gadawyvetilebebi ar SeiZleba gauqmebuli iqnas kavSiris arcerTi
institutis an organos, an sxva evropuli, erovnuli Tu saerTaSoriso instanciis mier.
Tumca statuti da procesualuri reglamenti zogierT SemTxvevaSi iTvaliswinebs sasamarT-
los mier sakuTari gadawyvetilebis gadasinjvis SesaZleblobas, kerZod, es SemTxvevebia:
_ revizia (frang.: révision): gadasinjva axlad aRmoCenili garemoebebis gamo (gadawyve-
tilebis gamotanis momentidan ara ugvianes 10 wlis ganmavlobaSi);
_ opozicia (frang.: opposition): dauswreblad gamotanili gadawyvetilebis gasaCivreba
argamocxadebuli mopasuxis mier (gadawyvetilebis Sesaxeb Setyobinebis momentidan ara ugvi-
anes erTi Tvis vadaSi);
_ mesame pirTa opozicia (frang.: tierce opposition): gasaCivreba im pirTa mier, romle-
bic sasamarTlo ganxilvaSi ar monawileobdnen da, romelTa azriTac, sasamarTlos gadawyve-
tileba zians ayenebs maT interesebs (gadawyvetilebis evropis kavSiris oficialur Jurnal-
Si gamoqveynebis Semdeg ara ugvianes ori Tvis vadaSi).
Tumca aqve unda iTqvas, rom gasaCivrebis zemoxsenebuli meTodebi praqtikaSi TiTqmis
ar gamoiyeneba. amasTan, adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropul kon-
venciasTan evropis kavSiris SeerTeba, rac lisabonis 2007 wlis xelSekrulebiTaa gaTvali-
swinebuli, SesaZlebels gaxdis, rom kavSiris institutebis, maT Soris ek-is sasamarTlos
aqtebi gasaCivrebuli iqnas konvenciis safuZvelze moqmed adamianis uflebaTa evropul sasa-
marTloSi. Tumca sagulisxmoa, rom adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo uflebamosi-
li araa, _ gaauqmos mis mier konvenciasTan winaaRmdegobaSi myofad miCneuli aqtebi. aseTi
faqtis dadgenis SemTxvevaSi mxare (konvenciis monawile saxelmwifo, an, samomavlod, evro-
pis kavSiri) valdebulia damoukideblad Seitanos cvlilebebi Tavis samarTlebriv aqtebSi,
maT Soris, aucileblobis SemTxvevaSi, _ gadasinjos mis mier adre gamotanili sasamarTlo
gadawyvetilebebi.

- 133 -
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos gadawyvetilebebi SeiZleba gadasinjuli iqnas ev-
ropis sasamarTlos mier, dainteresebul pirTa saCivris safuZvelze. amasTan, `saCivari sasa-
marTloSi SezRudulia samarTlis sakiTxebiT~ (ix. statutis 58-e muxli), anu saubaria sa-
kasacio proceduraze. sasamarTlo sakasacio instanciis iurisdiqcias inarCunebs aseve saer-
To urisdiqciis sasamarTlos mier preiudiciuli wesiT miRebul gadawyvetilebebTan mimar-
TebaSic.212 im SemTxvevaSi, Tu evropis sasamarTlo saCivars dasabuTebulad miiCnevs, mas Seu-
Zlia saqmeze saboloo gadawyvetileba gamoitanos, an igi xelaxali ganxilvisTvis saerTo
iurisdiqciis sasamarTloSi daabrunos. gasaCivrebis vada sakmaod xangrZlivia: ori Tve saer-
To iurisdiqciis sasamarTlos gadawyvetilebis Sesaxeb Setyobinebis momentidan. sakmaod
farToa aseve im pirTa wrec, romlebsac saCivris wardgenis ufleba gaaCniaT: mxareTa garda,
aseTi SesaZleblobiT sargebloben nebismieri wevri saxelmwifo, an kavSiris instituti (ev-
ropis kavSiris sasamarTlos garda). meore mxriv, zemdgom instanciaSi (e.i. evropis sasamar-
TloSi) mimarTva ar iwvevs saerTo iurisdiqciis sasamarTlos gasaCivrebuli gadawyvetile-
bis moqmedebis SeCerebas. zogadi wesis Tanaxmad, es ukanaskneli ZalaSi Sedis misi gamocxa-
debis momentidan. imisaTvis, rom am gadawyvetilebis moqmedeba SeCerebuli iqnas, dainterese-
bulma mxarem evropis sasamarTlos Tavmjdomares dasabuTebuli Suamdgomloba unda warudgi-
nos.
sajaro samsaxuris saqmeTa sasamarTlos, rogorc ek-is sasamarTlos sistemis qveda
rgolis, gadawyvetilebebi sakasacio wesiT SeiZleba gasaCivrebuli iqnas saerTo iurisdiqci-
is sasamarTloSi. aseT SemTxvevaSi es ukanaskneli de facto meore instanciis sasamarTlod
gamodis. amis Semdeg wagebul mxares SeuZlia evropis sasamarTloSi zedamxedvelobis wesiT
gasaCivrebas mimarTos (Tumca Tavad termini `zedamxedveloba~ mocemul SemTxvevaSi ar gamo-
iyeneba). am mizniT, mas SeuZlia SuamdgomlobiT mimarTos evropis sasamarTlos pirvel gene-
ralur advokats. Tu es ukanaskneli Suamdgomlobas dasabuTebulad miiCnevs, igi uflebamo-
silia Sesabamisi wardgineba Seitanos sasamarTloSi.
gadawyvetilebaTa aRsruleba im qveynis procesualuri wesebis Sesabamisad xdeba, ro-
melSi aRsrulebasac eqvemdebareba es gadawyvetileba. sasamarTlo gadawyvetileba saxelmwi-
fos winaaRmdeg sanqciebis dadgenis Sesaxeb (rac gaTvaliswinebulia, kerZod, valdebulebebis
Seusruleblobis gamo sarCelis aRZvris SemTxvevaSi) SeiZleba moicavdes jarimas da perio-
duli sajarimo gadasaxdelebis dakisrebas gadauxdelobis, an dagvianebuli gadaxdis SemTx-
vevaSi. iZulebiT aRsrulebas kavSiris mimarT SeiZleba adgili hqondes mxolod sasamarTlos
mxridan specialuri winaswari nebarTvis safuZvelze. rac Seexeba wevr qveynebs, mkvlevarTa
arcTu mcire nawili miiCnevs, rom maT winaaRmdeg finansuri sanqciebis Taobaze gamotanili
gadawyvetilebebis aRsruleba bevr rameSi Tavad am saxelmwifozea damokidebuli.
da bolos, aucileblad unda SevexoT sasamarTlo xarjebis sakiTxsac. rogorc wesi,
procedura evropis kavSiris sasamarTloSi ufasoa; baJi sarCelebis Setanisas ar gadaixdevi-
neba. xarjebi, romlebic mxareebma gaswies, Tavad mxareebis mier anazRaurdeba, Tuki mxolod
mogebulma mxarem ar moiTxova maTi anazRaurebis wagebuli mxarisTvis dakisreba. anazRa-
urebas daqvemdebarebul xarjebs miekuTvneba, kerZod, warmomadgenlis momsaxurebisTvis gawe-
uli xarjebi, mowmeebis, an eqspertebisTvis gadaxdili Tanxebi. sarCelis nawilobriv dakma-
yofilebis SemTxvevaSi sasamarTlo / saerTo iurisdiqciis sasamarTlo mxareebs Soris anawi-
lebs maT mier gaweul xarjebs, Tumca mas aseve SeuZlia daadginos, rom TiToeuli mxare
Tavad aanazRaurebs sakuTar xarjebs.

2.7.4 evropis kavSiris ZiriTadi makontrolebeli institutebi


da organoebi
Tanamedrove saxelmwifoebis gamocdilebidan gamomdinare, evropis kavSiris organiza-
ciul meqanizmSi Seqmnili iqna specializebuli institutebi da organoebi, romlebic kont-
_________________________
212 _ aRsaniSnavia, rom, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 256-e muxlis me-3 para-
grafis Tanaxmad, saerTo iurisdiqciis sasamarTlo uflebamosilia ganixilos preiudiciuli xasiaTis
calkeuli sakiTxebi (statutiT gansazRvrul specialur sferoebSi).

- 134 -
rolis funqciebs axorcieleben. maT Soris yvelaze mniSvnelovani ori maTgania _ a) audi-
torTa palata (erT-erTi ek-is Svidi institutidan) da b) evropis ombudsmeni (ek-is erT-
erTi mniSvnelovani organo).

a) auditorTa palata213
evropis auditorTa palata 1977 wels Seiqmna rogorc evropis gaerTianebebis finan-
suri kontrolis erTiani organo.214 1992 wels, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis
Sedegad ganxorcielebuli cvlilebebisa da Sesworebebis safuZvelze, mas kavSiris institu-
tis statusi mieniWa. lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis reformam praqtikulad ucvle-
li datova auditorTa palatis, rogorc ek-is finansuri kontrolis institutis, samarT-
lebrivi statusi.
auditorTa palatis SemadgenlobaSi Sedis 28 wevri (TiTo auditori yoveli wevri
saxelmwifodan), romlebic Tanamdebobaze iniSnebian eqvsi wlis vadiT, sabWos mier, evropis
parlamentTan konsultaciis Semdeg. maTi xelaxali daniSvna dasaSvebia.
rogorc vxedavT, auditorTa palatis dakompleqteba `erovnuli kvotebis~ (TiTo wev-
ri yoveli wevri saxelmwifodan) sistemis safuZvelze xorcieldeba. am mxriv, aRsaniSnavia
is garemoeba, rom jer kidev evropis 2004 wlis konstituciis proeqtze muSaobisas ganixi-
leboda, magram, saboloo jamSi, mxardaWerili ar iqna winadadeba auditorTa palatis for-
mirebisas kvotebis sistemaze uaris Tqmis Sesaxeb. es sistema (`erTi wevri saxelmwifo _
auditorTa palatis erTi wevri~) lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mierac iqna Senar-
Cunebuli `axali~ evropis kavSirisaTvis. amasTan, auditorebisaTvis dadgenilia garkveuli
`profesiuli cenzi~: `auditorTa palatis wevrebad SeirCevian pirebi, romlebic TavianT
qveynebSi auditorul organoebSi muSaoben an muSaobdnen, an am TanamdebobisTvis specialuri
kvalifikacia gaaCniaT~ (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 286, paragr.
1).
maTi damoukidebloba eWvs ar unda iwvevdes, rameTu auditorTa palatis wevrebi `Ta-
vianT funqciebs axorcieleben sruliad damoukideblad, kavSiris zogadi interesebidan gamo-
mdinare~. maTTvis dadgenili damoukideblobisa da miukerZoeblobis garantiebi gulisxmobs:
Tanamdebobrivi SeuTavseblobis dauSveblobas (auditorTa palatis wevrebs TavianTi ufle-
bamosilebis vadis ganmavlobaSi ar SeuZliaT eweodnen raime sxva, anazRaurebad an araanazRa-
urebad profesiul saqmianobas), instruqciebis moTxovnis an miRebis akrZalvas (TavianTi mo-
valeobebis Sesrulebisas isini, rogorc wesi, arcerTi mTavrobisagan an sxva romelime orga-
nosagan ar iTxoven da ar iReben instruqciebs) da a.S.
auditorTa palatis wevri Tanamdebobidan SeiZleba gadayenebuli iqnas mxolod evro-
_________________________
213 _ am institutis saxelwodeba sxvadasxva dasavleTevropul enaze Targmanis ramdenime va-
riants uSvebs: saangariSo palata, saangariSo sasamarTlo, auditorTa palata/sasamarTlo (court of
auditors _ ingl.; Rechnungshof _ germ.; cour de comptes _ frang.).
214 _ aRsaniSnavia, rom sami evropuli gaerTianebidan TiToeul maTgans Tavidanve gaaCnda fi-
nansuri kontrolis sakuTari organoebi: eqfg-Si es iyo erTpirovnuli auditori; xolo evropis
(imJamad _ ekonomikur) gaerTianebasa da evratoms ki Tav-TavianTi kolegiuri auditoruli sabWoebi
hyavdaT. 1967 wels, am sami gaerTianebis `SerwymasTan~ dakavSirebiT, safinanso sferoSi evropis gaer-
Tianebebis erTian makontrolebel organod auditoruli sabWo iqca. evropis gaerTianebebis saqmiano-
bis masStabebis gafarTovebam, ramac TiToeuli maTganis biujetis (xolo 1970 wlis pirveli sabiu-
jeto reformis Semdeg ki _ evropis gaerTianebebis saerTo biujetis) moculobisa da socialuri
mniSvnelobis zrda ganapiroba, `evropuli~ biujetis (romlis formireba gasuli saukunis 70-iani
wlebidan moyolebuli sakuTari resursebis xarjze xdeba) Semosavlebisa da gasavlebis muxlebis Se-
srulebaze kontrolis ufro qmediTi meqanizmis Seqmnis saWiroeba warmoSva. am mizniT, komisiis wina-
dadebis safuZvelze, romelsac mxars uWerdnen evropis parlamentis sabiujeto kontrolis komiteti
da wevri saxelmwifoebis xelmZRvanelebi, 1975 wels, meore sabiujeto reformis farglebSi (romel-
mac sabolood daasrula evropis gaerTianebebis TviTdafinansebaze gadasvla), manamde arsebuli audi-
toruli sabWos nacvlad, dafuZnebuli iqna finansuri kontrolis axali organo _ auditorTa pala-
ta (anu igive saangariSo palata); es ukanaskneli ori wlis Semdeg Seudga Tavis saqmianobas.

- 135 -
pis kavSiris sasamarTlos gadawyvetilebiT (TviTon palatis Suamdgomlobis safuZvelze) im
SemTxvevaSi, Tu `igi veRar akmayofilebs aucilebel pirobebs, an veRar asrulebs misi Tana-
mdebobidan gamomdinare valdebulebebs~ (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux.
286, paragr. 6).
auditorTa palatis Tavmjdomare airCeva palatis wevrebis mier TavianTi Semadgenlo-
bidan, sami wlis vadiT. misi xelaxla arCeva dasaSvebia.
auditorTa palata mudmiv safuZvelze funqcionirebs da mas gaaCnia sakuTari apara-
ti, romelic daaxloebiT 500 adamians aerTianebs.
auditorTa palatis ZiriTad amocanas kavSiris angariSebis auditoruli Semowmebis
ganxorcieleba warmoadgens (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 285). au-
ditis farglebSi igi amowmebs angariSebs kavSiris yvela Semosavlisa da gasavlis Sesaxeb,
aseve kavSiris mier Seqmnili yoveli organosa Tu sxva dawesebulebis yvela Semosavalsa da
gasavals, Tuki damfuZnebeli aqti aseT rames ar gamoricxavs (ix. iqve, mux. 287, paragr. 1).
auditoruli Semowmebis sagans warmoadgens `evropuli~ biujetis saxsrebis formire-
basa da gankargvasTan dakavSirebuli qmedebebis ara marto marTlzomiereba, aramed aseve maTi
efeqtianoba da mizanSewoniloba. rogorc wesi, auditorTa palata amowmebs Semosavlebisa da
gasavlebis kanonierebasa da siswores, aseve finansebis marTvis keTilsindisierebas.
am mizniT, auditorTa palata auditorul Semowmebas axorcielebs rogorc sabuRal-
tro dokumentebis safuZvelze, ise (saWiroebis SemTxvevaSi) uSualod adgilebze kavSiris
sxva institutebSi, im organoebis an sxva dawesebulebebis SenobebSi, romlebic, kavSiris sa-
xeliT, Semosavlebs an gasavlebs marTaven, agreTve im fizikuri da iuridiuli pirebis Seno-
bebSi, romlebic sakavSiro biujetidan Tanxebs iReben da wevr saxelmwifoebSi. amgvarad, au-
ditorTa palatis finansuri kontroli universalur xasiaTs atarebs, rameTu mas sajaro
da kerZo samarTlis yvela subieqti SeuZlia moicvas.215
Semowmebis Sedegebis mixedviT auditorTa palata waradgens angariSebs (specialurs
da wliurs), agreTve iRebs daskvnebs. damrRvevis damoukideblad dasjis ufleba mas ar gaaC-
nia.
auditorTa palatis kidev erT mniSvnelovan amocanas warmoadgens is, rom `igi daxma-
rebas uwevs evropis parlamentsa da sabWos biujetis Sesrulebis kontrolis procesSi~
(ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 287, paragr. 4, abz. 4). am mizniT, pa-
latas SeuZlia, kavSiris sxva romelime institutis TxovniT, nebismier dros waradginos
Tavisi SeniSvnebi calkeul sakiTxebTan dakavSirebiT, specialuri angariSis formiT da gas-
ces daskvnebi. meore mxriv, ek-is yoveli instituti valdebulia auditorTa palatas waru-
dginos TavianTi finansuri angariSgebis dokumentebi.
1992 wlidan moyolebuli auditorTa palatas axali valdebuleba daekisra _ ker-
Zod, igi `evropis parlamentsa da sabWos warudgens deklaracias angariSebis warmoebis sai-
medoobis, agreTve maTTvis safuZvlad dadebuli finansuri operaciebis kanonierebisa da sis-
woris Sesaxeb, romelic qveyndeba `evropis kavSiris oficialur JurnalSi~ (ix. xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 287, paragr. 1, abz. 2). es deklaracia, iseve, ro-
gorc auditorTa palatis yvela sxva specialuri angariSi, daskvna Tu wliuri angariSi,
sabWom da evropis parlamentma aucileblad unda gaiTvaliswinon komisiis mier ek-is yovel-
wliuri biujetis Sesrulebis damtkicebis dros.
garda amisa, auditorTa palatis amocanebis, funqciaTa Sinaarsisa da kompetenciis
mxedvelobaSi miRebis safuZvelze, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekruleba masTan winas-
wari savaldebulo konsultaciebis gamarTvas iTvaliswinebs zogierTi sakanonmdeblo aqtis,
kerZod, finansuri wesebis damdgeni reglamentebis (mux. 322, paragr. 1) da kavSiris finansu-
ri interesebis winaaRmdeg mimarTuli TaRliTobis aRsakveTad aucilebeli zomebis miRebamde
(mux. 325, paragr. 4).
_________________________
215 _ ix. Право Европейского Союза: Документы и комментарий / под ред. проф. С. Ю. Кашкина ,

М.: TEPPA, 1999, с. 134.

- 136 -
b) evropis ombudsmeni216

administraciul organoebze kontrolis specialuri saparlamento rwmunebulis Tana-


mdeboba Suasaukuneebis SvedeTSi gaCnda, xolo XX saukuneSi ki igi Tanamedrove saxelmwi-
foebis umravlesobis (maT Soris saqarTvelos) mier iqna gadaRebuli. 1992 wels analogiu-
ri Tanamdeboba evropis kavSirSic iqna SemoRebuli.
evropis ombudsmeni _ erTpirovnuli organoa, romelsac xuTi wlis vadiT irCevs ev-
ropis parlamenti. rogorc wesi, igi airCeva evropis parlamentis yoveli arCevnebis Semdeg.
misi xelmeored arCeva dasaSvebia. Tavisi funqciebis ganxorcielebisas ombudsmeni sruliad
damoukidebelia, maT Soris TviT evropis parlamentisganac, rac imas niSnavs, rom Tavisi
valdebulebebis Sesrulebisas igi arcerTi mTavrobisagan, institutisagan, organosagan an
sxva dawesebulebisagan ar iTxovs da ar Rebulobs instruqciebs. misi uflebamosilebis va-
damde Sewyveta mxolod sasamarTloT wesiT (evropis kavSiris sasamarTlos mier) aris Sesa-
Zlebeli.
evropis ombudsmenis amocanaa _ miiRos da gamoikvlios `saCivrebi kavSiris institu-
tebis, organoebis an sxva dawesebulebebis saqmianobaSi mmarTvelobiTi wesis darRvevebis Ta-
obaze, garda saCivrebisa im qmedebebze, romlebic evropis kavSiris sasamarTlos mier Tavisi,
marTlmsajulebis funqciis ganxorcielebas ukavSirdeba~ (xelSekruleba ek-is funqcionire-
bis Sesaxeb, mux. 228).217 ombudsmenisadmi saCivrebiT mimarTvis ufleba aqvT kavSiris moqala-
qeebs, aseve nebismier fizikur an iuridiul pirs, romelsac sacxovrebeli adgili an iuri-
diuli adgilsamyofeli wevr saxelmwifoSi gaaCnia. garda amisa, Tavisi amocanebis farglebSi
ombudsmeni uflebamosilia sakuTari iniciativiTac Caataros gamoZieba.
ek-is institutebi, organoebi da sxva dawesebulebebi valdebulni arian yvela saWi-
ro cnoba warudginon ombudsmens, xolo maTi TanamSromlebi ki SeiZleba miwveulni iqnan
CvenebaTa misacemad. ombudsmenisadmi informaciis wardgenis valdebuleba aseve yvela wevr
saxelmwifoze vrceldeba (garda im informaciuli monacemebisa, romlebic, qveynis kanonmdeb-
lobis Sesabamisad, e.w. `daxuruli~ tipis informacias miekuTvneba da saidumlo xasiaTis ma-
tarebelia).
im SemTxvevaSi, Tu ombudsmeni saCivrebis ganxilvis procesSi daadgens, rom konkre-
tulma institutma, organom an sxva dawesebulebam mmarTvelobiTi wesi daarRvia, igi jer
cdilobs, sakiTxis `mSvidobian daregulirebas~ miaRwios, rac SesaZlebels gaxdis darRvevis
aRmofxvras da saCivris warmdgeni piris samarTliani moTxovnis dakmayofilebas.218
rodesac mxareebis morigeba ver xerxdeba, ombudsmeni amzadebs moxsenebas, romelic
kritikul rekomendaciaTa proeqtebs Seicavs.219 ek-is instituti, organo an dawesebuleba,
_________________________
216 _ termini `ombudsmani~ (Ombudsman) sajaro administraciaze kontrolis saparlamento rwmu-
nebulis istoriulad pirvel saxelwodebas warmoadgens. evropis ombudsmanTan mimarTebaSi es sityva
skandinaviur da inglisur enebSi gamoiyeneba (swored aqedanaa, rom xSir SemTxvevebSi aRniSnuli termini
`ombudsmenis~ transkrifciiT gamoiyeneba). evropis kavSiris sxva oficialur enebSi es organo, erovnuli
tradiciebis gaTvaliswinebiT, sxvadasxvagvarad iwodeba: frangul enaSi mas mediatori (Mediateur) hqvia,
espanurSi _ saxalxo damcveli (Defensor del Pueblo), polonurad _ moqalaqeTa uflebebis rwmunebuli da
a.S.)
217 _ aRsaniSnavia, rom Tavis droze, 1994 wlis 9 marts, evropis parlamentma, evropis kavSiris
sabWos TanxmobiT, swored am muxlis (maSin es evropis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis
195-e muxli iyo, _ avt.) safuZvelze, miiRo gadawyvetileba `ombudsmenis funqciaTa ganxorcielebis wese-
bisa da zogadi pirobebis Sesaxeb~. ombudsmenis mier saqmeTa ganxilvis procedura ki detalurad wesrig-
deba specialuri instruqciiT, romelic, zemoaRniSnuli gadawyvetilebis Sesabamisad, uSualod ombudsmenis
mier iqna damtkicebuli 1997 wlis 16 oqtombers.
218 _ anu ombudsmeni saqmeSi warmodgenil mxareebs Soris erTgvari Suamavlis (mediatoris) rol-
Si gamodis, rac ganapirobebs kidec am organos frangulenovan saxelwodebas _ `evropis mediatori~.
219 _ im SemTxvevaSi, Tu darRvevis aRmofxvra ukve SeuZlebelia, an Tu mas `zogadi Sedegebi~ ar
gaaCnia, moxsenebis momzadebis nacvlad, ombudsmeni uflebamosilia Tavisi gadawyvetilebiT Sewyvitos saqmis
warmoeba. mis mier miRebuli gadawyvetileba SeiZleba Seicavdes kritikul komentarebs ek-is institutis,
organos an sxva dawesebulebis misamarTiT.
- 137 -
romlis misamarTiTac aris mimarTuli moxseneba, valdebulia sami Tvis ganmavlobaSi moxsene-
basTan dakavSirebiT Tavisi pasuxi (detaluri angariSi) warudginos ombudsmens im zomebis
SesaZlo miTiTebiT, romlebic, kritikuli rekomendaciebis Sesrulebis mizniT, iqna mis mier
miRebuli.
Tu Sesabamisi institutis, organos an sxva dawesebulebis pasuxi ombudsmenis mier
aradamakmayofileblad iqna miCneuli, maSin igi specialur moxsenebas ugzavnis evropis par-
laments. am moxsenebiT sruldeba saCivris ganxilva. SemdgomSi evropis parlaments SeuZlia
Sesabamisi zomebi miiRos sakuTari uflebamosilebis farglebSi.
xandazmulobis vada evropis ombudsmenisadmi saCivris warsadgenad _ or Tves Sead-
gens im momentidan, rodesac pirisTvis cnobili gaxda im faqtebis Sesaxeb, romlebic saCiv-
ris wardgenas daedo safuZvlad. saCivris wardgenas win unda uZRodes Sesabamisi institu-
tisadmi, organosadmi an sxva dawesebulebisadmi mimarTva. aRniSnuli procedurisaTvis xel-
Sewyobis mizniT, ombudsmenis mier damtkicebuli iqna saCivris standartuli forma, rome-
lic `evropis kavSiris oficialur JurnalSi~ gamoqveynda.
rogorc wesi, ombudsmeni valdebulia yovelwliurad warudginos angariSi evropis
parlaments wlis ganmavlobaSi mis mier Catarebul gamoZiebaTa Sedegebis Sesaxeb.
aRsaniSnavia, rom 2000 wels, ek-is institutebisa da organoebis mier personaluri
xasiaTis monacemebis damuSavebisa da gamoyenebis procesSi pirovnebis uflebaTa ufro efeq-
tiani dacvis uzrunvelyofis saWiroebidan gamomdinare, SemoRebuli iqna specialuri `sain-
formacio ombudsmenis~ Tanamdeboba, romelic oficialurad evropis monacemTa dacvis kon-
troliorad iwodeba. kavSiris am axali organos samarTlebrivi statusi ganmtkicebuli iqna
evropis parlamentisa da sabWos 2000 wlis 18 dekembris #45/2001/EC reglamentiT, rome-
lic ek-is doneze (kavSiris institutebisa da organoebis mier) personaluri xasiaTis mona-
cemebis damuSavebis procesSi fizikur pirTa dacvisa da aseTi monacemebis Tavisufali gada-
adgilebis sakiTxebs exeba da aregulirebs.

2.7.5 evropis centraluri banki, rogorc ek-is ekonomikuri da savaluto


kavSiris farglebSi moqmedi specializebuli instituti
rogorc cnobilia, ekonomikuri da savaluto kavSiri _ evropis kavSiris kompetenci-
is gansakuTrebuli sferoa, romlis farglebSic ek axorcielebs wevri saxelmwifoebis mTe-
li ekonomikuri politikis koordinacias (ekonomikuri kavSiri) da saerTo fulad-sakredi-
to politikis gatarebas erTiani valutis _ evros safuZvelze (savaluto kavSiri).
tradiciuli politikuri institutebis (evropis parlamenti, sabWo, komisia) gver-
diT, marTvas am sferos farglebSi axorcieleben ek-isa da wevri saxelmwifoebis speciali-
zebuli institutebi, upirveles yovlisa, evropis centraluri bankebis sistema evropis cen-
traluri bankis meTaurobiT.
evropis kavSirSi erTiani valutis _ evros SemoRebasTan dakavSirebiT gatarebuli
iqna wevri saxelmwifoebis `monetaruli xelisuflebis~ reorganizacia, xolo misi matareb-
lebi (centraluri bankebi) ki evropis centraluri bankebis sistemaSi (ecbs) gaerTiandnen,
romlis saTaveSic ek-is axali instituti _ evropis centraluri banki (ecb) dgas.
amgvarad, evropis centraluri bankebis sistema 29 elements moicavs, rameTu igi 28
erovnul centralur banksa da evropis centralur banks aerTianebs. Tumca, iqidan gamomdi-
nare, rom erTian valutaze gadasvla, sxvadasxva mizezTa gamo, yvela wevrma saxelmwifom
ver moaxerxa (ix. qvemoT, komentaris 2.10 punqti), am sistemis sruluflebian monawileebad
mxolod im qveynebis centraluri bankebi gamodian, romlebic `evros zonaSi~ Sevidnen (18
qveyana _ 2014 wlis 1 ianvris mdgomareobiT).
am garemoebis gaTvaliswinebiT, ecbs-is SigniT gamoiyofa evrosistema: evropis cen-
tralur banks damatebuli `evros zonis~ 18 qveynis centraluri bankebi. danarCeni wevri sa-
xelmwifoebis centraluri bankebi ecbs-Si, ZiriTadad, saTaTbiro statusiT Sedian da, Se-
sabamisad, maTi xelmZRvanelebi erTiani fulad-sakredito politikis farglebSi gadawyveti-
lebebis miRebis procesSi ar monawileoben.

- 138 -
ecbs-is ZiriTad mizans fasebis stabilurobis SenarCuneba warmoadgens, xolo misi
umTavresi amocanebi Semdegnairad gamoiyureba:
_ kavSiris fuladi politikis gansazRvra da ganxorcieleba;
_ savaluto operaciebis ganxorcieleba;
_ wevri saxelmwifoebis oficialuri savaluto rezervebis Senaxva da maTi marTva;
_ gadaxdis sistemebis Seuferxebeli funqcionirebisaTvis xelSewyoba (ix. xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 127, paragr. 2; aseve oqmi `evropis centraluri
bankebis sistemisa da evropis centraluri bankis wesdebis Sesaxeb~, mux. 2 da 3).
ecbs-is samarTlebrivi statusis mniSvnelovan princips damoukideblobis principi
warmoadgens, romelic evropis centralur bankze da yvela wevri saxelmwifos centralur
bankebze vrceldeba.
evropis centraluri banki _ ecbs-is sakvanZo elementia, romelic farTo saxeli-
suflebo uflebamosilebebs flobs, maT Soris sawarmoebze jarimebis dakisrebis CaTvliT.
mis eqskluziur kompetencias ganekuTvneba evros fuladi niSnebis (banknotebis) emisiis sanq-
cireba (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 128).
aRsaniSnavia, rom, lisabonis xelSekrulebis Sesabamisad, evropis centralur banks
(ecb) institutis statusi mieniWa, anu oficialurad iqna miCneuli ek-is mmarTvelobiTi
meqanizmis erT-erT mniSvnelovan Semadgenel nawilad (lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Se-
svlamde, igi, iseve, rogorc evropuli sabWo, kavSiris ubralo `organod~ iTvleboda, _ ix.
zemoT, komentaris 2.7.1 punqti).
ecb Tavisi uflebamosilebebis realizacias axdens reglamentebisa da gadawyvetile-
bebis miRebis gziT (gadawyvetilebebis miReba xdeba erovnuli centraluri bankebisTvis gan-
kuTvnili miTiTebebisa da instruqciebis formiT). mas aseve SeuZlia gasces rekomendaciebi
da daskvnebi, romlebsac savaldebulo Zala ar gaaCniaT.
ecb-is umaRles Tanamdebobis pirs warmoadgens Tavmjdomare, romelsac muSaobaSi da-
xmarebas misi moadgile uwevs.
Tavmjdomare, Tavmjdomaris moadgile da kidev oTxi sxva wevri Seadgenen direq-
cias220 _ evropis centraluri bankis mimdinare marTvis organos. lisabonis xelSekrulebis
ZalaSi Sesvlamde (2009 wlis 1 dekemberi) direqciis wevrebi `evros zonaSi~ Semavali wev-
ri saxelmwifoebis mTavrobaTa saerTo TanxmobiT iniSnebodnen rva wlis vadiT. Tumca lisa-
bonis 2007 wlis xelSekrulebam garkveuli cvlilebebi Seitana evropis centraluri bankis
direqciis formirebis wesSi: amieridan ukve direqciis mTliani Semadgenloba evropuli sab-
Wos mier, kvalificiuri umravlesobis safuZvelze, iniSneba (ix. xelSekruleba ek-is funq-
cionirebis Sesaxeb, mux. 283, paragr. 2),221 anu wevri saxelmwifoebi vetos uflebas hkarga-
ven. kenWisyris procesSi monawileobis ufleba, iseve, rogorc winaT, kvlav mxolod `evros
zonaSi~ Semavali wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa warmomadgenlebs gaaCniaT.
ecb-is mTavar Sida organos warmoadgens mmarTvelTa sabWo,222 romlis Semadgenloba-
Sic Tanamdebobrivad Sedian direqciis wevrebi da `evros zonis~ qveynebis centraluri banke-
bis xelmZRvanelebi (mmarTvelebi).
`evros zonis~ farglebSi gasatarebeli fuladi politikis im qveynebis centralur
bankebTan koordinaciis mizniT, romlebic erTian valutaze ar gadasulan, ecb-is struqtu-
raSi Seqmnilia kidev erTi kolegiuri organo _ generaluri sabWo,223 rogorc evropis cen-
traluri bankis mesame xelmZRvaneli organo. masSi Sedian ecb-is Tavmjdomare, Tavmjdoma-
ris moadgile da ek-is uklebliv yvela wevri saxelmwifos centraluri bankebis xelmZRva-
_________________________
220 _ anu igive `aRmasrulebel komitets~ (germ.: Direktorium; frang.: Directoire; ingl.: Execu-
tive Board).
221 _ rogorc wesi, direqciis wevrebis SerCeva im pirTa rigebidan xdeba, romlebsac fulad
an sabanko saqmeebSi aRiarebuli avtoriteti da profesiuli gamocdileba gaaCniaT. amasTan, maTi xel-
axla daniSvna dauSvebelia.
222 _ anu igive `mmarTveli sabWo~ (germ.: Der Rat der Gouverneure; frang.: Conseil des gouver-
neurs; ingl.: Governing Council).
223 _ germ.: Der Erweiterte Rat; frang.: Conseil general; ingl.: General Council.

- 139 -
nelebi.
evropis centraluri banki iuridiuli piris statusiT sargeblobs da mas, rogorc
aseTs, sakuTari sawesdebo kapitali da rezervebi gaaCnia.

2.7.6 evropis kavSiris sakonsultacio organoebi


sakonsultacio xasiaTis yvelaze ufro mniSvnelovan da avtoritetul organoebs ev-
ropis kavSirSi ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti da regionebis komiteti warmo-
adgenen. garda amisa, kavSirs gaaCnia sakmaod bevri specializebuli sakonsultacio organo,
romelTa kompetencia saqmianobis calkeul sferoebs moicavs (magaliTad, dasaqmebis sakiTxTa
komiteti).
ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti evropis sazogadoebis sxvadasxva kla-
sis, socialuri fenisa da profesiuli jgufebis warmomadgenlebisagan Sedgeba; kerZod, igi
damsaqmebelTa da daqiravebul muSakTa organizaciebis, aseve samoqalaqo sazogadoebis sxva
warmomadgenlebs aerTianebs socialur da ekonomikur, samoqalaqo, profesiul da kultu-
rul sferoebSi (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 300, paragr. 2). am
komitetSi maTi saqmianoba evropis samoqalaqo sazogadoebis sxvadasxva socialur-ekonomi-
kur jgufebs SesaZleblobas aZlevs, ufro meti zegavlena moaxdinon zenacionaluri insti-
tutebis politikaze.
es zemoqmedeba xorcieldeba ek-is sakanonmdeblo aqtis proeqtTan, agreTve sazogado-
ebrivi cxovrebis sxva aqtualur sakiTxebTan dakavSirebiT ekonomikur da socialur saki-
TxTa komitetis mier sakonsultacio xasiaTis daskvnebis miRebis gziT. komitets SeuZlia
daskvnebi gasces rogorc sakuTari iniciativiT, ise kavSiris politikuri institutebis _
evropis parlamentis, sabWos an komisiis (yvelaze xSirad mainc, _ am ukanasknelis) mxridan
moTxovnis safuZvelze.
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekruleba Zalian bevr (agrarul, socialuri po-
litikis, garemos dacvis, jandacvis da sxv.) sferoSi iTvaliswinebs ekonomikur da socia-
lur sakiTxTa komitetTan savaldebulo konsultacias. am sakiTxebTan mimarTebaSi samarT-
lebrivi aqtebi SeiZleba miRebuli (gamocemuli) iqnas mxolod komitetTan `konsultaciis
Semdeg~, romelsac aranakleb erTTviani vada eZleva Tavisi daskvnis mosamzadeblad.
ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciebis gaumarTaoba maSin,
rodesac aseTi ram savaldebuloa, proceduruli moTxovnebis arsebiT darRvevas warmoadgens
da igi SeiZleba evropis kavSiris sasamarTlos mier reglamentis an sxva samarTlebrivi aq-
tis gauqmebis safuZveli gaxdes.
ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti 344 wevrs moicavs, romlebic, xuTi
wlis vadiT, evropis kavSiris sabWos mier iniSnebian TiToeuli wevri saxelmwifos mier
warmodgenili kandidatebis siidan. komitetis wevrebis ricxvi samasormocdaaTs ar unda aRe-
matebodes. iseve, rogorc evropis parlamentis SemTxvevaSi, aqac gaTvaliswinebulia erov-
nuli kvotebi, romlebic gansxvavebulia kavSiris sxvadasxva qveynis mosaxleobis ricxovno-
bis mixedviT.224
miuxedavad am garemoebisa, ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetis wevrebi
`aranairi savaldebulo instruqciebiT ar arian xelSekrulni~ da `isini sruliad damouki-
deblad axorcieleben TavianT saqmianobas, kavSiris zogadi interesebidan gamomdinare~ (xel-
Sekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 300, paragr. 4). komitetis farglebSi isini,
maTi socialuri warmomavlobis mixedviT, sam jgufad erTiandebian, kerZod, eseni arian:
1) jgufi I - `damsaqmeblebi~ (biznesmenTa federaciebis, savaWro-samrewvelo palate-
bis xelmZRvanelebisa da wevrebis saxiT);
2) jgufi II _ `daqiravebuli muSakebi~ (komitetis SemadgenlobaSi yvelaze mraval-
ricxovani swored es jgufia; igi, ZiriTadad, warmodgenilia profesiuli kavSirebis warmo-
madgenlebiT, romelTa umetesoba evropis profesiuli kavSirebis konfederaciaSi arian gaer-
________________________
224 _ kvotebis zusti ganawileba mocemulia ek-is damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTu-
li #36 oqmis (oqmi `gardamavali debulebebis Sesaxeb~) me-7 muxlSi.

- 140 -
Tianebulni);
3) jgufi III _ `sxvadasxva interesTa jgufi~ (xelosanTa, individualur mewarmeTa,
momxmarebelTa asociaciebis da a.S. warmomadgenlebi).
TiToeuli am jgufis warmomadgeneli monacvleobiT airCeva ekonomikur da socialur
sakiTxTa komitetis Tavmjdomaris Tanamdebobaze, xolo danarCeni ori jgufis warmomadgene-
li ki, _ Sesabamisad, Tavmjdomaris moadgileTa Tanamdebobebs ikaveben. komitetis kolegiuri
marTvis organoa biuro, romelic aseve paritetul sawyisebze airCeva sxvadasxva jgufis
wevrebisagan. yvela am Sida organoebis uflebamosilebis vada ornaxevar wels Seadgens.
ufro efeqtianad muSaobis mizniT, komitetis struqturaSi Seqmnilia specializebu-
li seqciebi, ek-is politikis mimarTulebaTa (transporti, soflis meurneoba da sxv.) Sesa-
bamisad; dasaSvebia qvekomitetebis Camoyalibebac.
ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti sesiebis reJimSi muSaobs.
regionebis komiteti Sedgeba wevri saxelmwifoebis SigniT sxvadasxva doneze (miwebi
_ gfr-Si, provinciebi _ italiasa da espaneTSi da a.S) teritoriuli da adgilobrivi ko-
leqtivebis, anu administraciul-teritoriuli erTeulebis warmomadgenlebisagan. ek-is fun-
qcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis (mux. 300, paragr. 3) Tanaxmad, es warmomadgenlebi SeiZ-
leba iyvnen `regionuli da adgilobrivi xelisuflebis organoebSi arCeviTi mandatis mflo-
belebi~ (magaliTad, qalaqis sabWos deputatebi), an Tanamdebobis pirebi, romlebic `poli-
tikurad pasuxismgebelni arian arCeviTi krebis winaSe~ (magaliTad, adgilobrivi sabWos mier
daniSnuli qalaqis meri).
amrigad, regionebis komitetis wyalobiT, xdeba evropis kavSiris SigniT saerTo saq-
meebis gadaWris procesSi sajaro xelisuflebis yvelaze dabali rgolebis CarTvis uzrun-
velyofa. zemoT ganxiluli ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetis msgavsad, regione-
bis komitetsac sakonsultacio xasiaTis daskvnebi gamoaqvs sakanonmdeblo aqtebTan da kavSi-
ris institutebis mier miRebul sxva dokumentebTan (samarTlebriv aqtebTan) dakavSirebiT.
xSir SemTxvevaSi aseTi konsultacia savaldebuloa (kulturis, jandacvis, ganaTlebis sfe-
roebSi da sxv.).225
regionebis komitetis Semadgenloba (344 adamiani) da formirebis wesi (sabWos mier
daniSvna xuTi wlis vadiT)226 ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetis msgavsia. msgav-
sia aseve orive komitetis muSaobis organizacia (sesiebis reJimi) da Sida struqtura: Tav-
mjdomare, Tavmjdomaris moadgileebi (regionebis komitetSi maTi daniSvna xdeba principiT _
`erTi Tavmjdomaris moadgile TiToeuli wevri saxelmwifodan~), biuro, specialuri komisi-
ebi.
regionebis komitetis Semadgenlobis TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT, misi wevrebi
erTiandebian politikur jgufebad _ fraqciebad (amiT is evropis parlaments emsgavseba),
aseve _ erovnul delegaciebad (aerTianebs komitetis im wevrebs, romlebic erTi qveynis mo-
qalaqeebi arian).
aRsaniSnavia, rom zemoT ganxiluli ek-is ori ZiriTadi sakonsultacio organodan
yvelaze ufro arsebiTi siaxleebi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam regionebis komite-
tis samarTlebriv mdgomareobaSi Seitana.
regionebis komiteti, am ukanasknelis araerTgzisi Suamdgomlobis miuxedavad, ar iqna
miCneuli evropis kavSiris `instituciuri meqanizmis~ elementad (ek-is ubralo `organod~
darCa). Tumca amis miuxedavad, evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis novelis wyalo-
________________________
225 _ arcTu ise iSviaTad, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekruleba iTvaliswinebs kon-
sultaciebis gamarTvas erTdroulad orive zemoaRniSnul komitetTan. magaliTad, evropis parlamenti
da sabWo valdebulni arian jandacvis sakiTxebTan dakavSirebuli normatiuli aqtebi da sxva zomebi
miiRon `ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, aseve regionebis komitetTan konsultaciis
Semdeg~ (mux. 168).
226 _ aRsaniSnavia, rom sabWo, komitetis wevrebis garda, niSnavs agreTve igive raodenobis
alternatiuli wevrebs (aseve xuTi wlis vadiT); kerZod, igi amtkicebs calkeul wevr saxelmwifoTa
winadadebebis Sesabamisad Sedgenili wevrebisa da alternatiuli wevrebis sias. komitetis wevrTa
xelaxla daniSvna dasaSvebia (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 305).
- 141 -
biT, romelic lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mierac iqna gaziarebuli, aRniSnulma
komitetma Zalze mniSvnelovani damatebiTi prerogativa moipova, romelic mis statuss kav-
Siris institutis statusTan aaxlovebs. saubaria regionebis komitetis uflebaze, sarCele-
biT mimarTos evropis kavSiris sasamarTlos (es ufleba komitets pirvelad swored `axal~
evropis kavSirSi~ mieniWa).
msgavsi sarCelebi ek-is sxva institutebis mimarT regionebis komitetis mier SeiZle-
ba wardgenili iqnas `TavianTi uflebebis dacvis~ mizniT (ix. xelSekruleba ek-is funqcio-
nirebis Sesaxeb, mux. 263, mesame abzaci), magaliTad, evropis parlamentisa da sabWos mier,
komitetTan konsultaciis gamarTvis gareSe, miRebuli sakanonmdeblo aqtis gauqmebis miRwe-
vis mizniT, rodesac regionebis komitetTan konsultaciebis gamarTva aucilebelia damfuZne-
beli dokumentebis Sesabamisad.
garda amisa, subsidiarobis principis dacvaze kontrolis farglebSi regionebis komi-
tetma SesaZlebloba miiRo, evropis kavSiris sasamarTloSi gaasaCivros ek-is sakanonmdeblo
aqtebi, romlebic, misi azriT, aRniSnul princips arRveven (ix. zemoT, komentaris 2.6 punq-
ti).

2.8 evropis kavSiris kanonmdebloba da samarTlebrivi


aqtebi
iuridiul sferoSi evropis kavSiris integraciuli saqmianobis mniSvnelovan Sedegad
mis farglebSi axali zenacionaluri samarTlebrivi sistemis _ `evropis kavSiris samarT-
lis~ (manamde _ `evropis gaerTianebebis samarTlis~, an mokled _ `gaerTianebis samarTlis~)
formireba iqca, romelic, SeiZleba iTqvas, bevri ramiT dascilda tradiciul saerTaSoriso
(sajaro) samarTals; droTa ganmavlobaSi am unikalurma samarTlebrivma fenomenma avtonomi-
uri (damoukidebeli) xasiaTi SeiZina.227
swored am samarTlebrivi sistemis normebis meSveobiT da maT safuZvelze xdeba ek-is
integraciuli proeqtebis realizeba sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi: erTiani eko-
nomikuri sivrcis (ek-is `saerTo~, Semdeg ki _ `Sida bazris~) principidan dawyebuli da
ek-is `Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis~ farglebSi vizebis, Tav-
Sesafaris miniWebis, damnaSaveobasTan brZolisa da sxva zomebis Sesaxeb kanonmdeblobiT dam-
Tavrebuli. amgvarad, evropis kavSiris samarTali sazogadoebrivi urTierTobebis monawileTa
winaSe gamodis rogorc evropis gaerTianebis iuridiuli instrumenti, rogorc `integraciu-
li samarTali~.
aseve mniSvnelovania is garemoebac, rom, am samarTlebrivi sistemisTvis damaxasiaTebe-
li Sida Taviseburebebis ZaliT (kerZod, evropis gaerTianebebis sasamarTlos mier jer kidev
1963 wels formulirebuli ek-is samarTlis pirdapiri moqmedebis principidan gamomdinare),
-________________________
227 _ saerTaSoriso samarTalTan mimarTebaSi gaerTianebis samarTlis / kavSiris samarTlis da-
moukideblobis (avtonomiis) faqtis konstatacia mravalricxovan sasamarTlo gadawyvetilebebSi iqna dafi-
qsirebuli rogorc ek-is, ise misi wevri saxelmwifoebis doneze.
kerZod, `frankoviCis~ saqmeze (gaerTianebuli saqmeebi C-6/90 da C-9/90) evropis gaerTianebebis
sasamarTlos mier 1991 wlis 19 noembers miRebuli gadawyvetilebis Tanaxmad (romelic jer kidev evropis
kavSiris Sesaxeb maastrixtis xelSekrulebis xelmoweramde iqna miRebuli), `...eeg-is Sesaxeb xelSekrule-
bam Seqmna sakuTari marTlwesrigi, romelic integrirebulia wevri saxelmwifoebis samarTlis sistemaSi da
savaldebuloa maTi sasamarTloebisTvis, romlis subieqtebsac ara marto wevri saxelmwifoebi, aramed maTi
moqalaqeebic warmoadgenen~.
safrangeTis konstituciuri kontrolis umaRlesma organom _ sakonstitucio sabWom _ 2004
wlis 19 noembris gadawyvetilebis (Décision N2007-560 DC) me-11 punqtSi daadastura, rom safrangeTis
konstituciam `aRiara ek-is marTlwesrigis arseboba, romelic [qveynis] Sida marTlwesrigSia integrirebu-
li da gansxvavebulia saerTaSoriso marTlwesrigisagan~. analogiuri daskvnaa asaxuli lisabonis xelSe-
krulebis konstituciurobis Semowmebis Sesaxeb saqmeze safrangeTis sakonstitucio sabWos 2007 wlis 20
dekembris gadawyvetilebis me-7 punqtSic (Décision N2007-560 DC).

- 142 -
mis normebs SeuZliaT uflebebiTa da valdebulebebiT aRWurvos ara marto ek-is wevri saxel-
mwifoebi, aramed uSualod moqalaqeebi, sxva fizikuri da iuridiuli pirebi, romlebic cxovro-
ben, imyofebian an TavianT saqmianobas ewevian evropis kavSirSi.
evropis kavSiris samarTlis wyaroebs warmoadgens, erTi mxriv, ek-is damfuZnebeli xel-
Sekrulebebi da maTSi cvlilebebis an damatebebis Semtani dokumentebi (`pirveladi samarTali~),
xolo, meore mxriv ki, _ kavSiris institutebisa da organoebis kanonmdebloba da sxva samar-
Tlebrivi aqtebi (`meoradi~, anu `nawarmoebi~ samarTali).228 evropis kavSirSi samarTalSemoqme-
debiT rols TamaSobs agreTve evropis kavSiris sasamarTlos (2009 wlis 1 dekembramde _ evro-
pis gaerTianebebis sasamarTlos) gadawyvetilebebSi Camoyalibebuli sasamarTlo praqtika.
lisabonis 2007 wlis xelSekruleba adasturebs da mTlianad inarCunebs wyaroTa aRni-
Snul sistemas. amave dros, man misi calkeuli elementebis reformireba ganaxorciela:
_ `axali~ kavSiris pirveladi samarTlis birTvs ori damfuZnebeli dokumenti (`xelSe-
krulebebi~) warmoadgens _ xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb da xelSekruleba evropis
kavSiris funqcionirebis Sesaxeb, romelTa SinaarsSi evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis
debulebaTa umetesoba iqna CarTuli (ix. komentaris kari 1 da 2.1 punqti);
_ ek-is sasamarTlo praqtikis (precedentuli samarTlis) formireba amieridan evropis
kavSiris sasamarTlos mier moxdeba, amasTan, SenarCunebuli iqneba memkvidreobiToba evropis gaer-
Tianebebis sasamarTlos mier gasuli naxevari saukunis manZilze Camoyalibebul Zvel preceden-
tebTan mimarTebaSi;
_ ZalaSi darCa aseve evropis kavSiris institutebis mier adre gamocemuli samarTle-
brivi aqtebi, romlebSic ek-is samarTlis normaTa umetesi nawilia Tavmoyrili (2007 wlis
dasawyisisTvis msgavsi aqtebisa da `Zveli~ ek-is farglebSi gamocemuli `meoradi samarTlis~
sxva wyaroebis saerTo moculoba 92.000 gverdze mets Seadgenda!).229
meore mxriv, garkveuli cvlilebebi ganicada samarTlebrivi aqtebis sistemam, romelTa
miRebac ek-is institutebis mier xdeba, kerZod, igi ufro martivi da logikuri gaxda. es
gamartiveba ganxorcielda `Zveli~ ek-isTvis damaxasiaTebeli `sami sayrdenis struqturis~ li-
kvidaciisa da, amis Sedegad, im specifikuri samarTlebrivi instrumentebis gauqmebis wyalobiT,
romlebiTac xdeboda kavSiris RonisZiebebis gaformeba saerTo sagareo da usafrTxoebis poli-
tikis da sisxlissamarTlebriv sferoSi policiisa da sasamarTlo organoebis TanamSromlobis
farglebSi (`saerTo strategia~, `saerTo pozicia~, `saerTo aqcia~, `CarCo gadawyvetileba~ da
sxv.).230
-________________________
228 _ ek-is meorad samarTals ganekuTvneba aseve mis mier mesame qveynebTan (maT Soris _ saqar-
TvelosTan) da saerTaSoriso organizaciebTan dadebuli SeTanxmebebi.
229 _ aseTi moculobis iyo, magaliTad, `evropis kavSiris oficialuri Jurnalis~ specialuri ga-

mocemebi, romlebic evropis kavSirSi 2007 wlis 1 ianvars bulgareTisa da rumineTis gawevrianebas mi-
eZRvna. am gamoSvebaSi orive zemoaRniSnuli qveynis enaze gamoqveynebuli ek-is kanonmdebloba 350 tomad
iyo dayofili, romelTagan TiToeuli maTganis moculoba 250-270 gverds Seadgenda.
230 _ evropis kavSiris e.w. meore da mesame `sayrdenTa~ aqtebidan: `saerTo strategia~ warmoad-

genda kavSiris qmedebaTa programis gansazRvris instruments calkeul mesame qveynebTan an regionebTan ur-
TierTobis kuTxiT (magaliTad, ek-is 1999 wlis 4 ivnisis `saerTo strategia ruseTTan mimarTebaSi~);
`saerTo poziciebi~ gansazRvravdnen kavSiris midgomas sagareo politikis konkretuli sakiTxebisa da sa-
erTaSoriso danaSaulTan brZolis problemebisadmi, maT Soris mesame qveynebis da/an maTi xelmZRvanelebis
winaaRmdeg sanqciebis CaTvliT (magaliTad, 2006 wlis 10 aprilis saerTo pozicia `belorusis zogierTi
Tanamdebobis piris mimarT SemzRudveli zomebis Sesaxeb~); `saerTo aqciebi~ saerTaSoriso asparezze praq-
tikuli qmedebebis ganxorcielebis samarTlebriv safuZvels qmnida, maT Soris samxedro operaciebis Cata-
rebisTvisac (magaliTad, 2007 wlis 15 oqtombris saerTo aqcia `Cadis respublikasa da centraluri afri-
kis respublikaSi evropis kavSiris samxedro operaciis Sesaxeb~); `CarCo gadawyvetilebebi~ warmoadgendnen
kavSiris kanonmdeblobis safuZvels sisxlissamarTlebriv sferoSi (magaliTad, 2000 wlis 29 maisis CarCo
gadawyvetileba `evros mimoqcevaSi SemoRebis mizniT, sisxlissamarTlebrivi da sxva saxis sanqciebis meSve-
obiT, gayalbebisagan dacvis gaZlierebis Sesaxeb~). kavSiris meore da mesame `sayrdenTa~ farglebSi aqtebi
`gadawyvetilebebis~ formiTac gamoicemoda, rac `axal~ kavSirSic iqna SenarCunebuli. garda amisa, zogierT
sakiTxTan dakavSirebiT, kerZod, sisxlis samarTlis sferoSi, aseve dabegvris, samoqalaqo saqmeebze marTl-
msajulebis sakiTxebTan mimarTebaSi `Zveli~ kavSiris damfuZnebeli dokumentebi wevr saxelmwifoebs Soris
`konvenciis~ momzadebis SesaZleblobasac iTvaliswinebdnen (magaliTad, 1995 wlis 26 ivlisis `konvencia
evropis policiis samsaxuris Seqmnis Sesaxeb~) (konvencia evropolis Sesaxeb). Tumca `axali~ kavSiris
damfuZnebeli dokumentebi aRar Seicavs normebs saxelmwifoTaSoriso konvenciis momzadebis Sesaxeb.

- 143 -
`axali~ evropis kavSiris samarTlebriv aqtebs warmoadgens dokumentTa xuTi nairsa-
xeoba, romlebic adre `Zveli~ kavSiris pirveli `sayrdenis~ farglebSi miiReboda (evropis
gaerTianebisa da evratomis saxeliT).
maT ganekuTvneba (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 288):231
_ reglamenti (germ.: Verordnung; frang.: règlement; ingl.: regulation) _ zogadi moqmede-
bis normatiuli aqti, romelic savaldebuloa Tavis yvela nawilSi da pirdapir gamoiyeneba
yovel wevr saxelmwifoSi.
reglamentebis meSveobiT kavSiris institutebi axorcieleben erovnuli samarTlis
unifikacias (anu cxovrebis konkretul sferoSi an calkeul sakiTxebTan mimarTebaSi qcevis
erTiani wesebis SemoRebas), xolo Tavad reglamentebi ki, faqtiurad, ek-is `kanonebis~
rolSi gamodian, am sityvis materialuri mniSvnelobiT;
_ direqtiva (germ.: Richtlinie; frang.: directive; ingl.: directive) savaldebuloa misi ad-
resati TiToeuli wevri saxelmwifosaTvis (umetes SemTxvevaSi direqtivebi erTbaSad yvela
wevri saxelmwifosTvisaa gankuTvnili), im mizanTan mimarTebaSi, romelic miRweuli unda iq-
nas. amasTan, erovnuli instanciebi inarCuneben direqtivaSi gansazRvruli miznis miRwevis
formisa da meTodebis arCevis kompetencias.
ek-is direqtiva warmoadgens instruments wevri saxelmwifoebis erovnuli samarTlis
harmonizaciisTvis (anu sazogadoebrivi urTierTobebis garkveul sferoSi samarTlebrivi re-
gulirebis erTiani `CarCoebis~ dadgenisTvis, Tumca ki sruli erTgvarovnebis (unifikaciis)
danergvis gareSe).
Tu movaxdenT direqtivisa da reglamentis (`kanonis~) erTmaneTTan Sedarebas, maSin
direqtiva ufro metad SeiZleba mimsgavsebuli iqnas `kanonmdeblobis safuZvlebs~, romlebic
pirdapir ki ar moqmedeben, aramed wevri saxelmwifoebis Sida samarTalSi transformacias
saWiroeben. direqtivis transformacia (germ.: Umsetzung; frang., ingl.: transposition) warmoad-
gens wevri saxelmwifoebis mier TavianTi kanonmdeblobis SesabamisobaSi moyvanas mis normeb-
Tan, erovnuli kanonebisa da kanonqvemdebare normatiuli aqtebis miRebis, Secvlis an gauqme-
bis gziT. miRebuli zomebis Sesaxeb aucileblad unda ecnobos komisias (romelic, rogorc
cnobilia, ek-is samarTlis dacvaze zedamxedvelobis funqcias axorcielebs).
direqtivis transformacia masSi dafiqsirebul vadaSi unda dasruldes, romelic Ti-
Toeul aseT aqtSi, konkretul kalendarul TariRze miTiTebis gziT, ganisazRvreba, magali-
Tad: `winamdebare direqtivasTan TavianTi Sesabamisobis uzrunvelyofis mizniT, wevri saxel-
mwifoebi iReben aucilebel sakanonmdeblo da administraciul debulebebs ara ugvianes...~.232
direqtivis transformaciis valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi komisia evro-
pis kavSiris sasamarTlos winaSe ayenebs wevri saxelmwifoebis pasuxismgeblobis sakiTxs. es
pasuxismgebloba SeiZleba gamoixatebodes maTTvis fuladi sanqciebis (erTjeradi fuladi
jarimis da/an perioduli sajarimo gadasaxdelebis) dakisrebaSi.
Tavis mxriv, moqalaqeebsa da iuridiul pirebs, romlebsac direqtiva garkveul uf-
lebebs aniWebs, aseT SemTxvevaSi SeuZliaT maT dasacavad saxelmwifo organoebTan da dawese-
bulebebTan sasamarTlo davebSi CaerTon, aseve moiTxovon damrRvevi saxelmwifosgan (e.i. qve-
ynisgan, romelmac direqtivis transformaciis valdebuleba ar Seasrula) miyenebuli zianis
kompensacia;233
_ gadawyvetileba (germ.: Beschluss; frang.: décision; ingl.: decision) aseve ek-is insti-
________________________
231 _ qvemoT CamoTvlili aqtebis miReba atomuri energetikis sakiTxebTan mimarTebaSi kvlavac
evropis atomuri energiis gaerTianebis (evratomis) saxeliT xdeba, romelic, formalurad, aRar
warmoadgens `axali~ kavSiris nawils (ix. zemoT, komentaris 2.2 punqti).
232 _ transformaciis vada yoveli direqtivisTvis sxvadasxvagvaria; igi SeiZleba ramdenime
Tvidan moyolebuli ramdenime welsac ki Seadgendes (im siaxleebisa da cvlilebebis masStabebis mixe-
dviT, rasac Sesabamisi direqtiva ukve arsebul samarTlebriv regulirebaSi iTvaliswinebs).
233 _ moqalaqeebisa da iuridiuli pirebis moTxovnebi damrRvevi saxelmwifoebis mimarT yvela
SemTxvevaSi erovnul sasamarTloebs waredgineba. sakiTxis bundovanebis SemTxvevaSi am ukanasknelT SeuZ-
liaT, xolo maRali instanciis erovnuli sasamarTloebi ki valdebulni arian preiudiciuli moTxovnebiT
mimarTon evropis kavSiris sasamarTlos (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 267).

- 144 -
tutebis iuridiulad savaldebulo samarTlebriv aqts warmoadgens, magram mas sul sxva da-
niSnuleba gaaCnia, vidre reglaments an direqtivas (anu misi daniSnuleba ar aris, rom iyos
erovnuli samarTlis unifikaciis an harmonizaciis instrumenti).
`Zveli~ ek-is praqtikis gaTvaliswinebiT, aseve `sami sayrdenis struqturis~ likvi-
daciidan gamomdinare, `axal~ kavSirSi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam ramdenadme gaa-
farTova aRniSnuli saxis samarTlebrivi aqtis gansazRvreba, `gadawyvetilebis~ im maxasiaTe-
belTan SedarebiT, rasac romis 1957 wlis xelSekrulebis (sawyis etapze _ xelSekruleba
evropis ekonomikuri gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb, mogvianebiT ki _ xelSekruleba evro-
pis gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb) Tavdapirveli redaqcia Seicavda.
erTi mxriv, iseve, rogorc evropis gaerTianebebis dros, `axali~ kavSiris saxeliT
gadawyvetilebebi SeiZleba individualuri aqtebis saxiTac iqnas gamocemuli, romlebic kon-
kretuli subieqtebisadmi _ wevri saxelmwifoebis an kerZo pirebisadmi iqneba mimarTuli
(magaliTad, komisiis gadawyvetileba sawarmosTvis jarimis dakisrebis Sesaxeb).
meore mxriv, amieridan gadawyvetilebebis meSveobiT SeiZleba gaformdes iuridiulad
savaldebulo sxva wesebic (maT Soris normatiuli xasiaTis mqonenic), romelTa mizani ar
aris erovnuli samarTlis unifikacia an harmonizacia.234
kerZod, `axal~ kavSirSi, swored msgavsi gadawyvetilebebis safuZvelze, unda ganxor-
cieldes yvela zoma saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis sferoSi (nacvlad saerTo
strategiebisa, poziciebisa, aqciebisa, romelTa miRebac `Zvel~ ek-Si xdeboda). gadawyveti-
lebebi aseve SeiZleba Seicavdes debulebebs ek-is finansuri an sxva praqtikuli RonisZiebe-
bis Sesaxeb. da bolos, gadawyvetilebebis meSveobiT mowesrigebas eqvemdebareba zogierTi sa-
organizacio sakiTxi, maT Soris damfuZnebeli dokumentebis calkeuli debulebebis dazus-
tebis an Secvlis CaTvliT (magaliTad, evropuli sabWos gadawyvetilebebi, romlebic zemoT,
komentaris 2.7.2 punqtSi iyo miTiTebuli);
_ rekomendaciebsa (germ.: Empfehlung; frang.: recommandation; ingl.: recommendation) da
daskvnebs (germ.: Stellungnahme; frang.: avis; ingl.: opinion), zemoT CamoTvlili aqtebisagan
gansxvavebiT, iuridiulad savaldebulo Zala ar gaaCniaT. rekomendaciebi konkretuli wina-
dadebebis wamoyenebis, xolo daskvnebi ki garkveul sakiTxebTan dakavSirebiT ek-is institu-
tebis oficialuri poziciebis gamoxatvis instruments warmoadgens. sabWosa da komisias re-
komendaciebis miRebis SeuzRudavi ufleba gaaCniaT (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis
Sesaxeb, mux. 292); sxva institutebs maTi miReba mxolod damfuZnebeli dokumentebiT gaTva-
liswinebul SemTxvevebSi SeuZliaT.
(1) subiqtTa wris (institutTa) mixedviT, romlebic ek-is reglamentebs, direqti-
vebs, gadawyvetilebebs, rekomendaciebsa da daskvnebs gamoscemen, aseve (2) am dokumentebis
iuridiuli Zalisa (savaldebulo an sarekomendacio) da (3) maTi miRebis proceduris (saka-
nonmdeblo an arasakanonmdeblo) mixedviT, `axali~ kavSiris samarTlebrivi aqtebi or kate-
goriad iyofa: sakanonmdeblo da arasakanonmdeblo aqtebad.
`sakanonmdeblo aqtebis~ cneba ek-is damfuZnebel dokumentebSi pirvelad lisabonis
2007 wlis xelSekrulebis mier iqna CarTuli, romelmac igi, Tavis mxriv, evropis 2004
wlis konstituciis proeqtidan gadmoitana.235 `axali~ evropis kavSiris samarTlebrivi aqti
-________________________
234 _ `Zvel~ kavSirSi msgavsi gadawyvetilebebis miReba meore da mesame `sayrdenis~ farglebSi
xdeboda (magaliTad, sabWos 2001 wlis 22 ianvris gadawyvetileba evropis kavSiris usafrTxoebis po-
litikis sakiTxTa komitetis, samxedro komitetisa da samxedro Stabis dafuZnebis Sesaxeb).
praqtikaSi analogiuri gadawyvetilebebis miReba evropis gaerTianebis saxeliTac xdeboda, Tumca
ki es mis damfuZnebel xelSekrulebaSi pirdapir gaTvaliswinebuli ar yofila, _ igulisxmeba e.w. `ga-
dawyvetilebebi sui generis~, anu `gansakuTrebuli saxis gadawyvetilebebi~ (magaliTad, 2005 wlis 26
ianvris gadawyvetileba `evropis administraciuli skolis Seqmnis Sesaxeb~). germanul iuridiul enaze ek-
is sxvadasxva saxis gadawyvetilebebi sxvadasxva terminebiT aRiniSneboda: Entscheidung (gadawyvetileba _
individualuri samarTlebrivi aqti) da Beschluss (sxva gadawyvetilebebi). frangul da inglisur enebSi
orive SemTxvevaSi erTi cneba gamoiyeneba _ décision/decision.
235 _ `Zvel~ kavSirSi terminebi `sakanonmdeblo aqtebi~ an `kanonmdebloba~, rogorc wesi, ek-is

`meoradi samarTlis~, anu damfuZnebeli dokumentebis (`pirveladi samarTlis~) safuZvelze miRebuli


(gamocemuli) nebismieri samarTlebrivi aqtisa da sxva wyaroebis sinonimad gamoiyeneboda.

- 145 -
sakanonmdeblo aqtebis kategorias ganekuTvneba im SemTxvevaSi, Tu igi sam kriteriums akma-
yofilebs (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 289):
pirveli, iuridiuli forma: reglamenti, direqtiva an gadawyvetileba, anu iuridiu-
lad savaldebulo Zalis mqone samarTlebrivi aqtebi. rekomendaciebi da daskvnebi, rogorc
savaldebulo Zalis armqone dokumentebi, ek-is sakanonmdeblo aqtebad ar miiCnevian;
meore, mimRebi subieqtebi (institutebi): evropis parlamenti da sabWo. Tu dokumenti
gamocemulia reglamentis, direqtivis an gadawyvetilebis formiT, magram romelime sxva ins-
titutis (magaliTad, evropuli sabWos, komisiis an evropis centraluri bankis) mier, igi
sakanonmdeblo aqtad ar miiCneva;
mesame, samarTalSemoqmedebiTi procedura: `Cveulebrivi sakanonmdeblo procedura~ an
`specialuri sakanonmdeblo procedura~. pirveli maTgani, rogorc wesi, evropis parlamenti-
sa da evropis kavSiris sabWos mier dokumentebis erTobliv miRebaSi mdgomareobs. rac See-
xeba meore maTgans, mas ramdenime saxesxvaoba gaaCnia da igi gulisxmobs samarTlebrivi aqte-
bis erTpirovnulad miRebas (gamocemas): evropis parlamentis mier, sabWosTan konsultaciis
Semdeg an misi TanxmobiT, an, ufro xSirad, _ sabWos mier, evropis parlamentTan konsulta-
ciis Semdeg an misi TanxmobiT (ix. zemoT, komentaris 2.7.2 punqti).
sakanonmdeblo proceduris sxvadasxva saxis SerCeva damfuZnebeli dokumentebis uf-
lebaaRmWurveli muxlebiT ganisazRvreba ek-is gamgeblobaSi Semaval TiToeul konkretul
sakiTxTan mimarTebaSi (ix. zemoT, komentaris 2.6 punqti). magaliTad, inteleqtualur saku-
Trebaze uflebadamdgeni evropuli dokumentebis (evropuli patentebi da sxv.) Seqmnis zo-
mebs iReben `evropis parlamenti da sabWo, romlebic Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad moqmedeben~, anu es dokumentebi sakanonmdeblo aqtebs warmoadgenen (ix. xel-
Sekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 118, pirveli abzaci). aRniSnul dokumentebSi
enebis gamoyenebis wesebs (`lingvistur reJimebs~) erTpirovnulad (erTxmad) gansazRvravs
sabWo, romelic moqmedebs `specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad,... evropis
parlamentTan konsultaciis Semdeg~ (ix. ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 118-e
muxlis meore abzaci). Sedegad, es wesebic kavSiris sakanonmdeblo aqtebis saxiT formdeba.
amis sapirispirod, im SemTxvevaSi, Tu evropis parlamenti da/an sabWo iReben zomebs
iseT sakiTxebze, romlebTan mimarTebaSic damfuZnebeli dokumentebi ar iTvaliswineben saka-
nonmdeblo proceduris gamoyenebas, maT mier miRebuli samarTlebrivi aqtebi sakanonmdeblo
aqtebad ar CaiTvlebian. magaliTad, sakanonmdeblo aqtebs ar warmoadgens reglamentebi an
sxva zomebi, romelTa meSveobiTac sabWo adgens saerTo sabaJo tarifis gadasaxadebs (ix.
xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 31). sakanonmdeblo aqtebad ar iTvleba
aseve sabWos mier, evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, miRebuli reglamentebi an
direqtivebi keTilsindisieri konkurenciis wesebis gamoyenebis (karteluri praqtikisa da ba-
zarze gabatonebuli mdgomareobis borotad gamoyenebis akrZalvis) Sesaxeb (ix. xelSekrule-
ba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 103, paragr. 1).
Sexsenebis saxiT (ix. zemoT, komentaris kari 1), kidev erTxel unda aRiniSnos is ga-
remoeba, rom, ek-is sakanonmdeblo da arasakanonmdeblo aqtebis ufro ukeT da naTlad ur-
TierTgamijvnis mizniT, evropis 2004 wlis konstituciis proeqti ek-is samarTlebrivi aq-
tebis TiToeuli kategoriisaTvis specialur formebs iTvaliswinebda, saxeldobr: `evropis
kanonebs~ (nacvlad reglamentebisa) da `evropis CarCo kanonebs~ (nacvlad direqtivebisa) _
sakanonmdeblo aqtebisTvis, xolo arasakanonmdeblo aqtebisTvis ki _ `evropis reglamen-
tebs~, `evropis gadawyvetilebebs~, `rekomendaciebsa~ da `daskvnebs~. lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebis momzadebisas termini `kanoni~, rac kavSirs Zalian amsgavsebda saxelmwifos,
amoRebuli iqna da sakanonmdeblo aqtebs adrindeli saxelwodebebi SeunarCunda.
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Sesabamisad, kavSiris `arasakanonmdeblo aqte-
bis~ ricxvs ganekuTvneba:
_ evropis parlamentisa da sabWos iuridiulad savaldebulo aqtebi (reglamentebi,
direqtivebi, gadawyvetilebebi), romelTa misaRebad damfuZnebeli dokumentebi ar iTvaliswi-
neben Cveulebrivi an specialuri sakanonmdeblo procedurebis gamoyenebas (magaliTebi ix.
zemoT);

- 146 -
_ kavSiris sxva institutebis iuridiulad savaldebulo samarTlebrivi aqtebi: evro-
pis komisiis reglamentebi, direqtivebi, gadawyvetilebebi, evropis centraluri bankis reg-
lamentebi da gadawyvetilebebi; evropuli sabWos gadawyvetilebebi;236
_ rekomendaciebi da daskvnebi, rogorc iuridiulad savaldebulo Zalis armqone sa-
marTlebrivi aqtebi, maTi mimRebi institutis miuxedavad.
arasakanonmdeblo aqtebs Soris `axali~ kavSiris damfuZnebeli dokumentebi damatebiT
gamohyofs kidev dokumentebis or specialur qvekategorias, romlebic sakanonmdeblo aqte-
bis safuZvelze, maT Sesavsebad an Sesasruleblad miiReba, esenia:
_ `delegirebuli samarTlebrivi aqtebi~: evropis parlamentis da/an sabWos sakanon-
mdeblo aqtiT miniWebuli (delegirebuli) uflebamosilebebis safuZvelze, komisiis mier mi-
Rebuli zogadi moqmedebis iuridiulad savaldebulo aqtebi (reglamentebi, direqtivebi an
gadawyvetilebebi, romlebSic adresatebi araa miTiTebuli). msgavsi aqtebi SeiZleba avsebdes
da cvlides kidec sakanonmdeblo aqtis calkeul debulebebs, oRond mxolod mis teqstSi
gansazRvruli pirobebisa da farglebis dacviT (rogorc wesi, es mxolod sakanonmdeblo aq-
tis garkveul, ararsebiTi mniSvnelobis mqone debulebebs SeiZleba exebodes). nebismieri sfe-
ros arsebiTi aspeqtebi mxolod sakanonmdeblo aqtiT regulirebas eqvemdebareba da amitomac
gamoricxulia, rom igi uflebamosilebis delegirebis obieqti iyos (ix. xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, mux. 290);
_ `aRmasrulebeli samarTlebrivi aqtebi~: ek-is reglamentebis, direqtivebis, gada-
wyvetilebebis ganxorcielebis (Sesrulebis) erTiani pirobebis uzrunvelyofis mizniT, komi-
siis, an calkeul SemTxvevebSi _ sabWos mier miRebuli samarTlebrivi aqtebi. aseTi doku-
mentebis gamocemis uflebamosileba gansazRvruli unda iqnas samarTlebriv aqtSi, romlis
Sesasrulebladac xdeba maTi gamoyeneba (`sabaziso~ reglamentSi, `sabaziso~ direqtivaSi,
`sabaziso~ gadawyvetilebaSi). garda amisa, evropis parlamenti da sabWo valdebulni arian,
reglamentis formiT, winaswar gansazRvron (daadginon) komisiis mier msgavsi aRmasrulebeli
uflebamosilebebis ganxorcielebis zogadi wesebi da principebi (ix. xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, mux. 291, paragr. 2-4).237
ek-is delegirebuli da aRmasrulebeli samarTlebrivi aqtebis saTaurSi aucileblad
unda iqnas gamoyenebuli sityva `delegirebuli~ an `aRmasrulebeli~ (magaliTad, `komisiis
delegirebuli reglamenti ... Sesaxeb~, `sabWos aRmasrulebeli gadawyvetileba ... Sesaxeb~).
kavSiris damfuZnebeli dokumentebis `lisaboniseuli~ redaqcia, romelic erTmaneTisa-
gan ek-is samarTlebrivi aqtebis or kategorias ganasxvavebs, ar iTvaliswinebs (iseve, ro-
gorc amas arc evropis 2004 wlis konstituciis proeqti iTvaliswinebda) evropis parla-
mentisa da sabWos sakanonmdeblo aqtebis uzenaesobis princips am da sxva institutebis ara-
sakanonmdeblo aqtebTan mimarTebaSi.238
udavoa, rom delegirebul da aRmasrulebel samarTlebriv aqtebs kanonqvemdebare xa-
siaTi gaaCniaT, rogorc minimum, im sakanonmdeblo aqtebTan mimarTebaSi, romelTa safuZvel-
zec, an Sesasruleblad moxda maTi miReba. Tumca msgavsi daskvna arasakanonmdeblo aqtebTan
mimarTebaSi ar SeiZleba gamoyenebuli iqnas, Tuki maTi miReba uSualod kavSiris damfuZnebe-
li dokumentebis safuZvelze xdeba (magaliTad, evropuli sabWos an sabWos gadawyvetilebebi
saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebTan dakavSirebiT).
aqedan gamomdinare, sulac ar aris gamoricxuli iseTi situacia, rodesac evropis
________________________
236 _ evropis centraluri banki uflebamosili araa, gamosces direqtivebi (Tavisi Tvisebe-
biT direqtivasTan axlos mdgomi dokumentis saxiT, igi gamoscems `saxelmZRvanelo miTiTebebs~, rome-
lic kavSiris samarTlebriv aqtad ar iTvleba, _ ix. qvemoT). evropul sabWos mxolod gadawyvetile-
bebis formiT SeuZlia iuridiulad savaldebulo wesebis gamocema. evropis kavSiris sasamarTlosa da
auditorTa palatas ufleba ara aqvT gamoscen reglamentebi, direqtivebi, gadawyvetilebebi, garda ma-
Ti saqmianobis Sida wesebis damdgeni gadawyvetilebebisa (ix. qvemoT).
237 _ aRsaniSnavia, rom `aRmasrulebeli samarTlebrivi aqtebisagan~ gansxvavebiT, `Zvel~ kav-
SirSi `delegirebuli samarTlebrivi aqtebis~ qvekategoria pirdapir gamoyofili ar yofila.
238 _ oRond, es ar unda agverios wevri qveynebis Sidasaxelmwifoebrivi (erovnuli) samarT-
lis mimarT, zogadad, evropis kavSiris samarTlis uzenaesobis (primatis) principSi.

- 147 -
parlamentisa da sabWos mier miRebuli sakanonmdeblo reglamenti an sakanonmdeblo direqti-
va evropis kavSiris sasamarTlos mier SeiZleba iqnas gauqmebuli im sababiT, rom isini ewi-
naaRmdegebian, magaliTad, evropis centraluri bankis an evropuli sabWos mier `xelSekru-
lebebis~ sxva muxlebiT gaTvaliswinebuli TavianTi uflebamosilebebis farglebSi gamoce-
mul reglaments an gadawyvetilebas.
lisabonis xelSekrulebam srulad SeinarCuna kavSiris samarTlebrivi aqtebis dasabu-
Tebis, maTi gamoqveynebisa da ZalaSi Sesvlis arsebuli principebi. ek-is oficialur beWd-
viT organod, kvlavindeburad, `evropis kavSiris oficialuri Jurnali~ rCeba (ix. xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 296 da 297).
evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebis `lisaboniseulma~ redaqciam aseve Riad
datova sakiTxi evropis kavSiris mmarTvelobiTi meqanizmis im elementebis aqtebis Sesaxeb,
romlebic misi `instituciuri meqanizmis~ nawils ar warmoadgenen da, aqedan gamomdinare,
arc misi saxeliT samarTlebrivi aqtebis miRebis uflebamosileba gaaCniaT (ix. zemoT, komen-
taris 2.7.1 punqti). aseTia, magaliTad, evropis ombudsmenis, ekonomikur da socialur saki-
TxTa komitetis, regionebis komitetis, evropolis, evroiustis, evropuli saagentoebis aq-
tebi da sxv. iseve, rogorc `Zvel~ evropis kavSirSi, am instanciebis dadgenilebebi, kvlavin-
deburad, `gansakuTrebuli saxis gadawyvetilebebiT~ (`gadawyvetilebebi sui generis~) gafor-
mdeba, an maTi miReba `daskvnebis~, `rezoluciebis~, `deklaraciebis~ da a.S. formiT moxdeba.
Sesabamisad, aseTi dokumentebi, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 288-e
muxlis mniSvnelobidan gamomdinare, `kavSiris samarTlebriv aqtebad~ ar miiCnevian. Taname-
drove doqtrinaSi maT, am TvalsazrisiT, xSirad uwodeben `xelSekrulebebiT gauTvaliswi-
nebel aqtebs~, `aranomenklaturul aqtebs~, `arasaxeldebul~, `aratipiur~ aqtebs an `gansa-
kuTrebuli saxis aqtebs~.
igive exeba ek-is institutebis im aqtebsac, romlebic damfuZnebeli dokumentebiT ga-
uTvaliswinebeli formebiT miiReba, anu gamoicema sxva formiT da ara reglamentis, direqti-
vis, gadawyvetilebis, rekomendaciis, daskvnis saxiT. dReisaTvis esenia, magaliTad, evropis
parlamentisa da sabWos `rezoluciebi~, evropis komisiis `Setyobinebebi~, `TeTri wignebi~,
`mwvane wignebi~, `qcevis kodeqsebi~ da sxv.
am dokumentebs, rogorc wesi, mxolod sarekomendacio xasiaTi SeiZleba gaaCndeT.
Tumca maT SeuZliaT iuridiulad savaldebulo Sedegebic warmoSvan im SemTxvevaSi, Tu es
pirdapiraa gaTvaliswinebuli ek-is damfuZnebel dokumentebSi an samarTlebriv aqtebSi. sa-
Wiroebis SemTxvevaSi dasaSvebia maTi evropis kavSiris sasamarTloSi gasaCivreba.
es piroba gamoiyeneba, kerZod, evropis centraluri bankis `saxelmZRvanelo miTiTebe-
bis~ mimarT (ix. `oqmi evropis centraluri bankebis sistemisa da evropis centraluri ban-
kis wesdebis Sesaxeb~, mux. 12.1 da 14.3). ecb-is `saxelmZRvanelo miTiTebebi~ SeiZleba sa-
marTlis normebs Seicavdes, magram, direqtivebis msgavsad, maTi adresati wevri saxelmwifo-
ebia (ufro zustad ki, im wevri saxelmwifoebis erovnuli centraluri bankebi, romlebic
evroze gadavidnen da romlebisTvisac am normebs savaldebulo Zala aqvT).239
specialuri statusi gaaCniaT `Sida reglamentebs~, romlebic ek-is kolegiuri in-
stitutebis, organoebis, dawesebulebebis organizaciisa da saqmianobis Sida wesebs adgenen.
ek-is Cveulebrivi reglamentebisagan (anu pirdapiri moqmedebis zogadsavaldebulo normati-
uli aqtebisagan) gansxvavebiT, Sida reglamentebis debulebebs ar SeuZliaT valdebulebebi
daakisron mesame pirebs, samagierod, maT SeuZliaT uflebebiT aRWurvon isini Sesabamis in-
stitutTan, organosTan, dawesebulebasTan mimarTebaSi, magaliTad, am ukanasknelTa dokumen-
tebisadmi xelmisawvdomobis sferoSi.240
________________________
239 _ magaliTad, evropis centraluri bankis saxelmZRvanelo miTiTeba (EZB/2000/7) evrosistemis
fuladi politikis instrumentebis da procedurebis Sesaxeb (Amtsblatt Nr. L310 vom 11/12/2000, S. 1; Sem-
dgomi cvlilebebiT).
240 _ institutebis Sida reglamentebis damtkiceba, tradiciulad, maTive gadawyvetilebebiT xdeba,

amitomac isini aseve SeiZleba kavSiris samarTlebrivi aqtebis nairsaxeobad CaiTvalon, ek-is funqcionire-
bis Sesaxeb xelSekrulebis 288-e muxlis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT. Tumca, ek-is organoTa institute-
bisa da dawesebulebebis garda, es ar exeba sxvaTa Sida reglamentebs, romlebsac, xsenebuli muxlis mniSv-
nelobidan gamomdinare, ar gaaCniaT kavSiris samarTlebrivi aqtebis gamocemis uflebamosileba.
- 148 -
da bolos, unda aRiniSnos `institutTaSorisi SeTanxmebebi~, romlebic kavSiris ins-
titutebis saxelSekrulebo aqtebs warmoadgenen. msgavs aqtebs, rogorc wesi, sammxrivi xa-
siaTi gaaCniaT (maTi dadeba evropis parlaments, evropis kavSiris sabWosa da evropis komi-
sias Soris xdeba) da isini Seicaven wesebs, romlebic maT urTierTqmedebas aregulirebs ek-
is saqmianobis sxvadasxva sferoebSi.241
`axali~ kavSiris damfuZnebel dokumentebSi pirvelad iqna gaTvaliswinebuli, rom
xsenebul sam instituts Soris dadebul institutTaSoris SeTanxmebebs SeiZleba iuridiu-
lad savaldebulo Zala gaaCndeT (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux.
295).
`axali~ evropis kavSiris institutebis, organoebisa da dawesebulebebis samarTle-
brivi aqtebis sistema da klasifikacia sqematurad Semdegnairad SeiZleba iqnas warmodgeni-
li:

ek-is institutebis, organoebisa da dawesebulebebis


samarTlebrivi aqtebi

1. `kavSiris samarTlebrivi aqtebi~: kavSiris institutebis _ evropis parlamentis,


evropuli sabWos, evropis kavSiris sabWos, evropis komisiis, evropis kavSiris sasamarTlos,
auditorTa palatis _ mier, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 288-e muxliT ga-
Tvaliswinebuli formebiT, miRebuli (gamocemuli) aqtebi:
_ reglamenti;
_ direqtiva;
_ gadawyvetileba;
_ rekomendacia;
_ daskvna.

1.1 `sakanonmdeblo aqtebi~: evropis parlamentis da/an sabWos mier, Cveulebrivi an


specialuri sakanonmdeblo proceduris (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb,
mux. 289) Sesabamisad, miRebuli kavSiris iuridiulad savaldebulo aqtebi:
_ evropis parlamentis da/an sabWos reglamenti;
_ evropis parlamentis da/an sabWos direqtiva;
_ evropis parlamentis da/an sabWos gadawyvetileba.

1.2 `arasakanonmdeblo aqtebi~: kavSiris samarTlebrivi aqtebi, romelTa misaRebad


`xelSekrulebebi~ sakanonmdeblo proceduras ar iTvaliswineben:
_ reglamenti (garda punqti 1.1-Si miTiTebuli reglamentebisa);
_ direqtiva (garda punqti 1.1-Si miTiTebuli direqtivebisa);
_ gadawyvetileba (garda punqti 1.1-Si miTiTebuli gadawyvetilebebisa);
_ rekomendacia;
_ daskvna.

1.2.1 `delegirebuli samarTlebrivi aqtebi~: evropis komisiis mier, sakanonmdeblo aq-


tebiT misTvis delegirebuli uflebamosilebebis safuZvelze (ix. xelSekruleba ek-is funq-
cionirebis Sesaxeb, mux. 290), gamocemuli kavSiris iuridiulad savaldebulo aqtebi:
_ komisiis delegirebuli reglamenti;
_ komisiis delegirebuli direqtiva;
_ komisiis delegirebuli gadawyvetileba.
________________________
241 _ magaliTad, institutTaSorisi SeTanxmebebi sabiujeto proceduris, sakanonmdeblo saq-
mianobis xarisxis amaRlebis, subsidiarobis principis realizaciis sakiTxebze da sxv.

- 149 -
1.2.2 `aRmasrulebeli samarTlebrivi aqtebi~: evropis komisiis an sabWos mier, maT-
Tvis miniWebuli aRmasrulebeli uflebamosilebebis safuZvelze (ix. xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, mux. 291), miRebuli kavSiris iuridiulad savaldebulo aqtebi:
_ komisiis an sabWos aRmasrulebeli reglamenti;
_ komisiis an sabWos aRmasrulebeli direqtiva;
_ komisiis an sabWos aRmasrulebeli gadawyvetileba.

1.2.3 sxva `arasakanonmdeblo aqtebi~: kavSiris samarTlebrivi aqtebi, romlebic saka-


nonmdeblo, delegirebul an aRmasrulebel samarTlebriv aqtebs ar ganekuTvnebian:
_ reglamenti (garda 1.1 da 1.2.1-1.2.2 punqtebSi miTiTebuli reglamentebisa);
_ direqtiva (garda 1.1 da 1.2.1-1.2.2 punqtebSi miTiTebuli direqtivebisa);
_ gadawyvetileba (garda 1.1 da 1.2.1-1.2.2 punqtebSi miTiTebuli gadawyvetilebebisa);
_ rekomendacia;
_ daskvna.

2. kavSiris institutebis, organoebisa da dawesebulebebis sxva aqtebi: kavSiris ins-


titutebis mier, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 288-e muxlSi gauTvaliswine-
beli formebiT, miRebuli aqtebi da, kavSiris organoTa institutebisa da dawesebulebebis
garda, sxva uwyebebis aqtebi (CamonaTvali amomwuravi ar aris):
_ `gansakuTrebuli saxis~ gadawyvetileba (gadawyvetileba sui generis);
_ Sida reglamenti / Sinaganawesi / proceduruli wesebi (germ.: Geschäftsordnung;
frang.: règlement intérieur ; ingl.: rules of procedure);
_ rezolucia (germ.: Resolution; frang.: résolution; ingl.: resolution);
_ deklaracia (germ.: Erklärung; frang.: déclaration; ingl.: declaration);
_ qcevis kodeqsi (germ.: Verhaltenskodex; frang.: code de conduite; ingl.: code of con-
duct);
_ evropuli sabWos an sabWos daskvnebi (germ.: Schlussfolgerungen; frang., ingl.: con-
clusions);
_ evropis centraluri bankis saxelmZRvanelo miTiTeba (germ.: Leitlinie; frang.: orien-
tation; ingl.: guideline)
_ komisiis TeTri wigni (germ.: Weissbuch; frang.: livre blanc; ingl.: white paper);
_ komisiis mwvane wigni (germ.: Grünes Buch; frang.: livre vert; ingl.: green paper);
_ komisiis Setyobineba (germ.: Mitteilung; frang., ingl.: communication);
_ institutTaSorisi SeTanxmeba (germ.: interinstitutionelle Vereinbarung; frang.: accord
interinstitutionnel; ingl.: interinstitutional agreement).

2.9 evropis kavSiris sagareo politikuri saqmianobis


samarTlebrivi safuZvlebi

lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Sedegad, evropis kavSiris samarTlebrivi sa-


wyisebis reformirebis erT-erT sakvanZo mimarTulebas, romelic uSualod exeba saqarTvelo-
sa da saerTaSoriso asparezze ek-is sxva partniorebis interesebs, misi sagareo politiku-
ri kompetenciis reforma warmoadgens.
aRniSnuli reformis zogierTi elementebi zemoT ukve dasaxelebuli iyo da amjerad
maTze mxolod mokled SevCerdebiT. sxva elementebi ki, piriqiT, ufro detalur ganxilvas
saWiroeben.
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis udavo miRwevaTa ricxvs SeiZleba mivakuTvnoT
evropis kavSiris erTiani samarTalsubieqtobis aRiareba, maT Soris saerTaSoriso asparez-
zec (evropis gaerTianebisa da `sami sayrdenis struqturis~ likvidaciis xarjze). es nabiji
- 150 -
`axal~ kavSirs saSualebas aZlevs, sakuTari saxeliT, dados saerTaSoriso SeTanxmebebi Ta-
visi kompetenciis yvela aspeqtTan mimarTebaSi, garda atomuri energetikis sakiTxebisa, rom-
lebic, kvlavindeburad, ek-is institutebis mier gadawyvetas eqvemdebareba, oRond evropis
atomuri energiis gaerTianebis saxeliT (ix. zemoT, komentaris 2.2 punqti).
aseve aRsaniSnavia isic, rom `axali~ kavSiris damfuZnebelma dokumentebma gaiziares
ek-is saerTaSoriso samarTalsubieqtobis ganvrcobiTi axsna-ganmarteba, romelic evropis ga-
erTianebebis sasamarTlos precedentul samarTalSi jer kidev 1970-ian wlebSi iqna formu-
lirebuli. am midgomis Sesabamisad, romelic amieridan damfuZnebel dokumentebSia ganmtkice-
buli (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 216), kavSirs saerTaSoriso mo-
laparakebebis warmoebisa da mesame qveynebTan da saerTaSoriso organizaciebTan SeTanxmebebis
dadebis ufleba oTx SemTxvevaSi gaaCnia:
_ Tu es pirdapiraa gaTvaliswinebuli damfuZnebel dokumentebSi (magaliTad, sata-
rifo da savaWro SeTanxmebebi);
_ Tu es aucilebelia xelSekrulebebiT gansazRvruli kavSiris erT-erTi miznis mi-
saRwevad, misi politikis romelime mimarTulebis farglebSi (magaliTad, SeTanxmeba vizebis
gacemis gamartivebis, an savizo reJimis gauqmebis Sesaxeb (moklevadiani vizebis sakiTxebTan
dakavSirebiT ek-is politikis farglebSi));
_ Tu es kavSiris iuridiulad savaldebulo samarTlebrivi aqtiT aris gaTvaliswine-
buli (magaliTad, SeTanxmebebi transnacionalur sakredito organizaciebTan mimarTebaSi sa-
banko zedamxedvelobis ganxorcielebis wesis Sesaxeb, romelTa dadebis SesaZleblobac `sa-
kredito organizaciebis saqmianobisa da misi ganxorcielebisadmi xelmisawvdomobis Sesaxeb~
evropis parlamentisa da sabWos 2006 wlis 14 ivnisis direqtivis (2006/48/EG) 39-e muxl-
Sia gaTvaliswinebuli);
_ Tu am nabijma, SesaZloa, gavlena moaxdinos kavSiris kanonmdeblobiT an sxva samar-
Tlebrivi aqtebiT manamde dadgenil saerTo wesebze, an Secvalos maTi moqmedebis sfero (ma-
galiTad, saerTaSoriso SeTanxmebebi sasaqonlo niSnebis an sxva inteleqtualuri uflebebis
sakiTxTa Taobaze, romlebic, Tavis mxriv, inteleqtualuri sakuTrebis Sesaxeb ek-is kanon-
mdeblobiT wesrigdeba).
bolo or SemTxvevaSi kavSiris kompetencia saerTaSoriso SeTanxmebebis dadebis Tao-
baze eqskluziur xasiaTs atarebs, anu wevr saxelmwifoebs erTmevaT Sesabamis sakiTxebze sa-
erTaSoriso SeTanxmebebis sakuTari saxeliT dadebis ufleba. kavSiris eqskluziur kompeten-
cias ganekuTvneba aseve nebismieri iseTi saerTaSoriso SeTanxmebis dadebac, romlebic auci-
lebelia misi Sidapolitikuri kompetenciis ganxorcielebisaTvis (ix. xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, mux. 3, paragr. 2). saerTo savaWro (sagareo savaWro) politika,
romlis farglebSic ek, tradiciulad, ekonomikuri xasiaTis yvelaze met SeTanxmebas debs,
aseve mTlianad miekuTvneba kavSiris eqskluziur kompetencias (ix. xsenebuli muxli, paragr.
1, punqti `e~).
politikurad ganpirobebul, magram, iuridiuli da praqtikuli TvalsazrisiT, metad
sadavo da araerTmniSvnelovan nabijs warmoadgens lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mi-
er kavSiris sagareo politikis dualizmis SenarCuneba:
kavSiris saqmianoba saerTaSoriso cxovrebis `saerTo politikur~ problemebTan, maT
Soris saerTaSoriso mSvidobis, usafrTxoebisa da samxedro TanamSromlobis sakiTxebTan mi-
marTebaSi, kvlavindeburad (iseve, rogorc adre), saerTo sagareo da usafrTxoebis politi-
kis (ssup) farglebSi xorcieldeba. marTalia, amieridan ssup aRar aris ek-is damoukide-
beli `sayrdeni~, Tumca igi kavSiris sagareo politikuri saqmianobis specialur mimarTule-
bad rCeba, romelic misi sabaziso damfuZnebeli dokumentebiT (evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebiT) regulirdeba;
kavSiris saerTaSoriso saqmianobis danarCeni, maT Soris mTeli ekonomikuri aspeqtebi,
romlebic adre evropis gaerTianebis gamgeblobas ganekuTvneboda, amieridan evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis specialuri wesebis sagans warmoadgens (ix. zemoT,
komentaris 2.1 punqti).

- 151 -
ssup-is formireba 1970-ian wlebs ganekuTvneba; mis farglebSi wevri saxelmwifoe-
bis (romlebic, erTxmivobis safuZvelze, saerTo midgomis SemuSavebas cdiloben) TanamSrom-
loba tradiciul samTavrobaTSoriso formebzea aqcentirebuli da, Sesabamisad, aq zenacio-
naluri elementebi sustadaa warmodgenili (komisiis, evropis parlamentis SezRuduli uf-
lebamosilebebi, evropis kavSiris sasamarTlos (manamde ki _ evropis gaerTianebebis sasamar-
Tlos) iurisdiqciis ararseboba aRniSnul sferoSi).
rogorc praqtika mowmobs, ssup-is msgavsi meqanizmi xSirad ar iZleva kavSiris er-
Tiani poziciis Camoyalibebis SesaZleblobas saerTaSoriso urTierTobebis sakvanZo aspeqteb-
Tan mimarTebaSi. kavSiris saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis `Cavardnebis~ Tvalsa-
Cino magaliTad iqca uTanxmoebani erayis winaaRmdeg aSS-is samxedro operaciis garSemo, ro-
melTan dakavSirebiTac sxvadasxva wevrma saxelmwifoebma im momentisTvis diametralurad
urTierTsawinaaRmdego poziciebi daikaves.
aRniSnulidan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom kavSiris swrafva, _ gaaZlieros
Tavisi TviTmyofadoba saerTaSoriso arenaze, pirvel rigSi, ssup-is samarTlebrivi meqaniz-
mebis srulyofas saWiroebda, romelic am integraciuli organizaciis mTeli saSinao da sa-
gareo kompetenciis erTgvar `aqilevsis qusls~ warmoadgenda.
swored amitomac sagareo politikuri saqmianobis, gansakuTrebiT ki, saerTo sagareo
da usafrTxoebis politikis (ssup) samarTlebrivi meqanizmebis reforma erT-erT priori-
tetul sakiTxad iqca evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis momzadebisas. mis mier
iniciirebuli siaxleebi SemdgomSi lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier iqna gaziare-
buli, ek-is damfuZnebel dokumentebSi Sesworebebis saxiT. am reformis mniSvnelovani Sede-
gebi Semdegnairad gamoiyureba:
1) samarTlebrivi aqtis formas, romlis meSveobiTac moxdeba ssup-is sakiTxebTan
dakavSirebuli RonisZiebebis gaformeba `axal~ kavSirSi, gadawyvetileba warmoadgens, romel-
sac iuridiulad savaldebulo Zala gaaCnia Tavis yvela nawilSi (ix. zemoT, komentaris 2.8
punqti). amieridan gadawyvetilebebi warmoadgens aRniSnuli politikis sakiTxebTan dakavSi-
rebiT miRebuli kavSiris yvela RonisZiebis samarTlebriv formas, romelTaTvisac adre spe-
cifikuri samarTlebrivi instrumentebi gamoiyeneboda, _ iseTebi, rogoricaa `saerTo stra-
tegiebi~, `saerTo poziciebi~ da `saerTo aqciebi~. ssup-is farglebSi sakanonmdeblo aqte-
bis gamocema dauSvebelia.
2) saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis SemuSavebaze pasuxismgebel ek-is in-
stitutebad kvlav evropuli sabWo da evropis kavSiris sabWo rCeba. es saTavrobaTSoriso
institutebi (ix. zemoT, komentaris 2.7 punqi) inarCuneben ssup-is farglebSi strategiul
sakiTxebze (evropuli sabWo), an sagareo politikis mimdinare sakiTxebTan mimarTebaSi (sab-
Wo) yvela gadawyvetilebis miRebis prerogativas.
3) miuxedavad imisa, rom jer kidev evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis mo-
mzadebisas gamoiTqva sapirispiro mosazrebis Semcveli winadadeba, ssup-is sakiTxebTan da-
kavSirebiT gadawyvetilebebis miRebis zogad wesad evropul sabWoSi da sabWoSi wevri sa-
xelmwifoebis warmomadgenelTa erTxmivoba iqna SenarCunebuli (ix. xelSekruleba evropis
kavSiris Sesaxeb, mux. 31, paragr. 1). im situaciebSic ki, rodesac dasaSvebia kvalificiuri
umravlesobis gamoyeneba (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 31, paragr. 2),
wevr saxelmwifoebs, sabWoSi TavianTi warmomadgenlebis meSveobiT, datovebuli aqvT gada-
wyvetilebis proeqtze vetos dadebis SesaZlebloba; msgavsi nabijis motivad wevrma saxel-
mwifom, SesaZloa, Tavisi `erovnuli politikis sasicocxlod mniSvnelovani mosazrebebi~
moiSvelios. Sedegad, SeiZleba safuZvlianad vivaraudoT, rom `axali~ kavSiris ssup, iseve,
rogorc adre, SesaZlebelia, paralizebuli aRmoCndes mis wevr saxelmwifoebs Soris serio-
zuli uTanxmoebebis warmoSobis SemTxvevaSi.
4) SenarCunebuli iqna ra wevri saxelmwifoebis suverenuli uflebebi ssup-is Ro-
nisZiebebTan mimarTebaSi, jer evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis, xolo Semdgom ki
_ lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis avtorebi, imavdroulad, Seecadnen maqsimalurad
srulyofili gaexadaT kavSiris sagareo politikuri aqtebis momzadebisa da realizaciis me-
qanizmi.

- 152 -
aRniSnul sferoSi evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis yvelaze mniSvnelovan
siaxled `kavSiris sagareo saqmeTa ministris~ Tanamdebobis SemoReba iqca, romelsac, didi
britaneTis moTxovniT, lisabonis xelSekrulebis mier saxeli Seecvala da ewoda evrokavSi-
ris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi (mokled: uma-
Rlesi warmomadgeneli).242
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis axali redaqciis Sesabamisad (ix. mux. 18),
umaRlesma warmomadgenelma sakuTar xelSi unda mouyaros Tavi kavSiris yvela im RonisZie-
bis momzadebisa da realizaciis ZiriTad elementebs, romelTa ganxorcielebac saerTaSoriso
arenaze igegmeba _ rogorc ssup-is farglebSi, ise kavSiris sagareo politikis sxva mimar-
TulebebTan (maT Soris sagareo ekonomikur kavSir-urTierTobebTan) mimarTebaSi.
am mizniT, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis `lisaboniseul~ redaqcias uma-
Rlesi warmomadgeneli, erTi mxriv, evropis komisiis SemadgenlobaSi Sehyavs rogorc komisi-
is Tavmjdomaris moadgile,243 xolo, meore mxriv ki, umaRlesi warmomadgeneli (Tanamdebo-
brivad) amieridan `sagareo saqmeTa sabWos~, anu evropis kavSiris sabWos im `formaciis~
Tavmjdomare xdeba, romelic ek-is sagareo politikis SemuSavebazea pasuxismgebeli. pirobi-
Tad Tu vityviT, SeiZleba iTqvas, rom umaRles warmomadgenels, garkveulwilad, `ori Tana-
mdeboba uWiravs~, romlebic, erTbaSad, kavSiris ori politikuri institutis xelmZRvanel
rgols miekuTvneba.
umaRlesi warmomadgenlis rols kidev ufro aZlierebs is garemoeba, rom `axali~
kavSiris damfuZnebeli dokumentebi mas aniWeben ssup-is sferoSi gadawyvetilebaTa miRebis
erTpirovnulad iniciirebis uflebas (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 27).
amasTan, umaRles warmomadgenels SeuZlia imoqmedos komisiisagan damoukideblad, an mxolod
am ukanasknelis `mxardaWeriT~ (xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 30). umaRlesi
warmomadgenlis farTo avtonomias usvams xazs evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 22-
e muxlis me-2 paragrafis formulirebac, romelic komisiasa da umaRles warmomadgenels
`sabWosTvis erToblivi winadadebebis~ wardgenis uflebamosilebas aniWebs.
sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis
xelSi gadadis aseve ssup-is farglebSi miRebuli aqtebis Sesrulebis uflebamosileba,
wevr saxelmwifoebTan TanamSromlobiT. kerZod, am mizniT, igi uzrunvelyofs evropuli sab-
Wosa da sabWos mier miRebuli sagareo politikuri gadawyvetilebebis ganxorcielebas (ix.
xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 18 da 24), koordinacias uwevs wevri qveynebis
qmedebebs saerTaSoriso organizaciebis farglebSi da saerTaSoriso konferenciebze, iRebs
informacias wevri saxelmwifoebidan saerTaSoriso instanciebis, maT Soris gaeros uSiSroe-
bis sabWos muSaobis Sesaxeb (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 34). Tavis
mxriv, umaRles warmomadgenels ekisreba evropis parlamentTan konsultaciebis gamarTvisa
da kavSiris saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis ganviTarebis Sesaxeb misi informi-
rebis valdebuleba (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 36).
________________________
242 _ an evrokavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo saqmeTa da usafrTxoebis politikis
sakiTxebSi. _ germ.: der Hohe Vertreter der Union für Außen- und Sicherheitspolitik; frang.: le haut représentant
de l'Union pour les affaires étrangères et la politique de sécurité; ingl.: the High Representative of the Union for
Foreign Affairs and Security Policy. sagangebod unda gaesvas xazi im garemoebas, rom aRniSnuli Tanamdebo-
bis piri saerTaSoriso arenaze ek-is warmomadgenlobis metad farTo da damoukidebel SesaZleblo-
bebs iZens.
amasTan, misi Tanamdeboba ar unda agverios `Zvel~ kavSirSi arsebul `saerTo sagareo da usa-
frTxoebis politikis umaRlesi warmomadgenlis~ TanamdebobasTan, romlis uflebamosileba mxolod
sabWos Tavmjdomare saxelmwifosTvis `daxmarebiT~ Semoifargleboda. swored es ukanaskneli (sabWos
Tavmjdomare qveyana) gamodioda ssup-is sakiTxebSi `Zveli~ kavSiris oficialur (umaRles) warmoma-
dgenlad mis sazRvrebs gareT.
243 _ adre (`Zvel~ kavSirSi) komisiis SemadgenlobaSi arsebobda `sagareo urTierTobaTa ko-
misris~ specialuri Tanamdeboba, romlis funqciebi nawilobriv gadakveTaSi imyofeboda `ssup-is uma-
Rlesi warmomadgenlis~ funqciebTan; es ukanaskneli, imavdroulad, evropis kavSiris sabWos genera-
lur mdivans (aparatis xelmZRvanels) warmoadgenda. `axal~ kavSirSi `sagareo urTierTobaTa komis-
ris~ Tanamdeboba gauqmebulia da aRar arsebobs.
- 153 -
rogorc komisiis wevri, umaRlesi warmomadgeneli SeiZleba Tanamdebobidan gadayenebu-
li iqnas evropis parlamentis mier, misTvis undoblobis votumis gamocxadebis SemTxvevaSi.
5) umaRlesi warmomadgenlis Tanamdebobis SemoRebas ukavSirdeba aseve saerTaSoriso
arenaze kavSiris warmomadgenlobis, maT Soris mesame qveynebSi diplomatiuri warmomadgen-
lobis reforma.
`Zveli~ kavSiris sagareo politikis dualizmis Sedegad, mas saerTaSoriso urTier-
TobebSi, erTi mxriv, komisia warmoadgenda (evropis gaerTianebisa da evratomis farglebSi),
meore mxriv ki, _ sabWos Tavmjdomare, romelsac sabWos generaluri mdivani uwevda daxma-
rebas, romelic, imavdroulad, saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis umaRlesi war-
momadgenlis Tanamdebobas ikavebda (ssup-is farglebSi).
mniSvnelovan saerTaSoriso Sexvedrebze aRniSnuli Tanamdebobis pirebi e.w. `troikas~
(`sameuls~) qmnidnen (es sityva evropis kavSiris oficialuri leqsikonis mier rusuli eni-
dan iqna nasesxebi). `troikis~ xelmZRvaneli (sabWos Tavmjdomare) yovel eqvs TveSi icvle-
boda, rac negatiurad aisaxeboda kavSiris sagareo politikuri kursis Tanmimdevrulobaze.
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mier gatarebuli evropis kavSiris sagareo
politikuri instanciebis reforma am situaciis gamosworebas isaxavs miznad. rogorc zemoT
ukve iyo aRniSnuli (ix. komentaris 2.7.2 punqti), sabWos Tavmjdomare saxelmwifoebi amie-
ridan hkargaven saerTaSoriso urTierTobebSi evropis kavSiris oficialurad warmomadgen-
lobis uflebas. paralelurad, uqmdeba saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis umaRle-
si warmomadgenlis Tanamdeboba, romelic sabWos generaluri mdivnis Tanamdebobis danamats
warmoadgenda.
piri, romelic amieridan uflebamosili xdeba warmoadginos kavSiri `saerTo sagareo
da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi~, _ esaa zemoT xsenebuli umaRlesi warmomadgeneli
(ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 27, paragr. 2).
kavSiris sagareo politikis danarCen (maT Soris socialur-ekonomikur) aspeqtebTan
mimarTebaSi saerTaSoriso arenaze misi warmomadgenlobis ganxorcielebis ufleba mTlianoba-
Si isev evropis komisias rCeba (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 17, paragr.
1). umaRles warmomadgenels, romelic Tavmjdomaris moadgilis rangSi Sedis komisiis Sema-
dgenlobaSi, amieridan gadamwyveti xmis ufleba eniWeba am sakiTxebTan dakavSirebiT komisiis
sagareo politikuri RonisZiebebis SemuSavebis procesSi.
Tumca, ssup-isagan gansxvavebiT, aRniSnul sferoSi umaRlesi warmomadgeneli ufle-
bamosili araa individualurad imoqmedos. Tavisi ideebisa da iniciativebis realizaciis miz-
niT, mas komisiis sxva wevrebis mxardaWera esaWiroeba, razedac umaRles warmomadgenels Se-
iZleba uari eTqvas.
da bolos, saerTaSoriso arenaze kavSiris kidev erT warmomadgenlad lisabonis 2007
wlis xelSekruleba evropuli sabWos mudmivmoqmed Tavmjdomares miiCnevs (ix. zemoT, komen-
taris 2.7.2 punqti). aRniSnuli Tanamdebobis piris uflebamosilebebi mxolod saerTo saga-
reo da usafrTxoebis politikiTaa SezRuduli (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb,
mux. 15, paragr. 6, meore abzaci). amasTan, am ukanasknelis Sesabamis prerogativaTa Sinaarsi
da moculoba naTlad dadgenili araa, ramac SeiZleba garkveuli daZabulobebi da konfliq-
tebi warmoSvas, erTi mxriv, evropuli sabWos Tavmjdomaresa da, meore mxriv, umaRles war-
momadgenels, aseve komisias Soris.
amgvarad, lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdegac, evropis kavSirs kvlav
sami warmomadgeneli hyavs saerTaSoriso arenaze, romlebsac saWiroebis SemTxvevaSi isev Se-
uZliaT erToblivad gamovidnen `troikis~ saxiT (umaRlesi warmomadgenli, evropis komisiis
Tavmjdomare da evropuli sabWos Tavmjdomare).
`Zveli~ kavSirisagan gansxvavebiT, `troikis~ axal Semadgenlobas mudmivmoqmedi xasia-
Ti gaaCnia. rac gansakuTrebiT mniSvnelovania, misi TiToeuli elementi Tavis saqmianobaSi
mTeli kavSiris saerTo interesebs unda asaxavdes da ara _ calke aRebuli romelime wevri
saxelmwifos pozicias.
6) evropis kavSiris sagareo politikis (maT Soris ssup-isa da ek-is saerTaSori-
so urTierTobebis sxva danarCeni sferoebis CaTvliTac) organizaciuli da `warmomadgenlo-

- 154 -
biTi~ meqanizmebis srulyofis gansakuTrebul aspeqts, udavod, pirvelad lisabonis 2007
wlis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli evropis kavSiris diplomatiuri samsaxuris Seqmna
warmoadgens.
xsenebul samsaxurs oficialurad `evropis sagareo qmedebaTa samsaxuri~244 ewodeba
da misi dakompleqteba komisiis aparatis, evropis kavSiris sabWos generaluri samdivnosa da
wevri saxelmwifoebis diplomatiuri samsaxurebis TanamSromlebisagan xdeba. evropis sagareo
qmedebaTa samsaxuris xelmZRvaneloba sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kav-
Siris umaRles warmomadgenels ekisreba (ix. xelSekruleba ek-is Sesaxeb, mux. 27, paragr.
3).
evropis kavSiris diplomatiuri samsaxuris Seqmnis paralelurad, Cndeba mesame sa-
xelmwifoebsa da saerTaSoriso organizaciebSi evropis kavSiris mudmivmoqmedi an droebiTi
warmomadgenlobebis (`delegaciebis~) dafuZnebis SesaZlebloba (ix. xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, mux. 221). es warmomadgenlobebi (`delegaciebi~), romlebic aseve
umaRles warmomadgenels eqvemdebarebian, Caenacvlebian adre Seqmnil evropis komisiis dele-
gaciebs mesame qveynebSi (maT Soris saqarTveloSic).245
kavSiris sagareo politikis sxvadasxva mimarTulebebs Soris bolo wlebSi sul uf-
ro met aqtualurobas iZens saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politika, romelic mowo-
debulia, sakuTari samxedro potencialiT uzrunvelyos evropis kavSiri rogorc Tavdacvis
miznebidan gamomdinare, ise mis sazRvrebs gareT (maT Soris dedamiwis sxva kontinentebze)
samSvidobo operaciebis gansaxorcielebladac.246
aRniSnuli politikis formirebis samarTlebrivi safuZvlebi maastrixtis 1992 wlis
xelSekrulebis mier iqna Cayrili, xolo misi srulyofili ganviTareba ki ukve XXI sauku-
neSi daiwyo (kerZod, Seqmnili iqna swrafi reagirebis Zalebi, romlebic 2007 wlidan moyo-
lebuli gamodian rogorc erTi an ramdenime wevri saxelmwifos samxedro mosamsaxureTa
`taqtikuri jgufebis~ erToblioba).
ZiriTad problemebs samxedro sferoSi warmoadgens, erTi mxriv, politikuri uTan-
xmoebani wevr saxelmwifoebsa da aSS-s Soris evropuli samxedro struqturebisa da NATO-
s transatlantikuri meqanizmebis `gamijvnasTan~ dakavSirebiT, romlis Semadgenloba, amave
dros, kavSiris qveynebis umravlesobasac moicavs. meore mxriv, sul ufro met kritikas iw-
vevs ek-is wevri saxelmwifoebis SeiaraRebuli Zalebis teqnikuri mdgomareoba, maT Soris
samxedro aRWurvilobisa da dagegmarebis CaTvliT.
am problemebis gadaWris mizniT da evropis integraciis samxedro-politikuri kompo-
nentis srulyofili ganviTarebis uzrunvelyofidan gamomdinare, evropis konstituciis pro-
eqtis momzadebisas, 2002-2003 wlebSi Seqmnili iqna samxedro sakiTxebze momuSave specia-
luri samuSao jgufi (ix. zemoT, komentaris kari 1). am jgufis saqmianobis Sedegebma, rom-
lebic SemdgomSi 2003-2004 wlebisa da 2007 wlis samTavrobaTSoriso konferenciebis mier
iqna dadasturebuli da damatebuli, SesaZlebeli gaxades is, rom lisabonis 2007 wlis
xelSekrulebaSi CarTuli yofiliyo samxedro-politikur sferoSi kavSiris saqmianobis uf-
ro srulyofili da efeqtiani samarTlebrivi baza:
1) `axali~ kavSiris damfuZnebeli dokumentebi `saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis
politikas~ evropis kavSiris saqmianobis iuridiulad avtonomiur mimarTulebad aRiarebs.
miuxedavad imisa, rom saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politika saerTo sagareo da
usafrTxoebis politikis Semadgenel nawilad iTvleba, am ukanasknelis farglebSi mas amie-
________________________
244 _ anu igive `evropis sagareo politikuri saqmianobis samsaxuri~ (germ.: Europäischer
Auswärtiger Dienst; ingl.: European External Action Service; frang.: Service européen pour l'action extérieure).
245 _ komisiis delegaciebis garda, `Zveli~ kavSiris farglebSi ek-is interesebs sazRvrebs
gareT sabWos Tavmjdomare saxelmwifoTa saelCoebi warmoadgendnen. diplomatiuri samsaxuris Seqmnisa
da mTliani kavSiris warmomadgenlobebis (delegaciebis) dafuZnebis Semdeg erovnuli saelCoebi hkar-
gaven am funqcias da isini mxolod TavianTi qveynis interesebis warmodgeniT iqnebian dakavebulni.
246 _ kavSiris samarTlebriv aqtebSi gamoiyeneba aseve terminebi: `evropis usafrTxoebisa da
Tavdacvis politika~, an `evropis politika usafrTxoebisa da Tavdacvis sferoSi~.

- 155 -
ridan gansakuTrebuli samarTlebrivi reJimi eniWeba, romelic evropis kavSiris Sesaxeb xel-
Sekrulebis specialur nawilSia ganmtkicebuli (evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis V
karis meore Tavis nawili 2 _ `debulebebi saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis
Sesaxeb~).
2) lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam gaafarTova im `misiebis~ wre, romlebic ev-
ropis kavSirma SeiZleba ganaxorcielos mis sazRvrebs gareT, maT Soris samxedro operacie-
bis Catarebis gziT (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 43). kerZod, kavSiri
amieridan iuridiulad uflebamosilia daexmaros mesame qveynebs `maT teritoriaze~ tero-
rizmTan brZolis saqmeSi, rasac SeiZleba Sors mimavali Sedegebi hqondes.247
3) lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Sedegad, ek-is damfuZnebel dokumenteb-
Si pirvelad iqna dafiqsirebuli wevri saxelmwifoebis koleqtiuri Tavdacvis principi, anu
wevri saxelmwifoebis movaleoba, daxmareba da mxardaWera aRmouCinos im wevr qveyanas, ro-
melic ucxoeTidan samxedro agresiis msxverpli gaxdeba (ix. zemoT, komentaris 2.4 punqti).
4) SeiaraRebuli Zalebis teqnikuri aRWurvilobis ganviTarebis mizniT, gaTvaliswine-
bulia evropis Tavdacvis saagentos Seqmna (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, 42-e
muxlis me-3 paragrafi da 45-e muxli). evropis 2004 wlis konstituciis proeqtis es siax-
le, romelic mogvianebiT lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis mierac iqna gaziarebuli,
praqtikaSi ukve 2004 wels iqna realizebuli, xolo Tavad Tavdacvis saagento ki 2005
wlidan Seudga saqmianobas.
5) da bolos, lisabonis xelSekrulebis safuZvelze, wevri saxelmwifoebi kavSiris
istoriaSi aseve pirvelad gaxdnen uflebamosilni, ganaxorcielon `mudmivad organizebuli
TanamSromloba~ samxedro sferoSi (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, 42-e muxlis
me-6 paragrafi, 46-e muxli da axali oqmi `mudmivad organizebuli TanamSromlobis Sesa-
xeb~). masSi monawileobis ufleba aqvT wevr saxelmwifoebs, romlebsac sakmarisi samxedro
potenciali gaaCniaT da romlebic mzad arian erToblivad ganaviTaron es TanamSromloba ev-
ropis kavSiris farglebSi.
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis Sedegad ganxorcielebuli kavSiris sagareo
politikuri saqmianobis samarTlebrivi safuZvlebis gadaxalisebis daxasiaTebis dasasruls,
kidev erTxel unda aRiniSnos saqarTvelosaTvis Zalze mniSvnelovani is faqti, rom `evro-
pis samezoblo politika~ iuridiulad miCneuli iqna rogorc mezobel qveynebTan ek-is Tana-
mSromlobis konkretuli mimarTuleba (ix. zemoT, komentaris 2.1 punqti).
evropis samezoblo politikis formireba jer kidev `Zvel~ kavSirSi daiwyo da igi
miznad isaxavs `privilegirebuli urTierTobebis~ damyarebas ek-sa da mis mosazRvre, an,
geografiuli TvalsazrisiT, mis maxloblad mdebare qveynebs Soris. saWiroebis SemTxvevaSi,
`privilegirebuli urTierTobebi~ SeiZleba gaformebuli iqnas specialuri saerTaSoriso Se-
TanxmebiT (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb, mux. 8).
rogorc Cans, am politikis gatareba amieridan `axali~ evropis kavSiris ara marto
uflebas, aramed movaleobasac warmoadgens, maT Soris saqarTvelosTan mimarTebaSic.

2.10 evropis kavSiris Sida bazari

2.10.1 evropis kavSiris Sida bazrisa da misi principebis zogadi daxasiaTeba


Sida bazari warmoadgens baziss, birTvs, romlis garSemoc viTardeba evropis kavSi-
ris samarTali da TviTon evropis kavSiri (rogorc evropis gaerTianebebisa da maT farg-
lebSi Camoyalibebuli samarTlebrivi sistemis samarTalmemkvidre). am birTvis centrs, mis
arss warmoadgens Sida bazris oTxi principi, anu oTxi Tavisufleba.
-________________________
247 _ es damatebiTi misiebi adre gaTvaliswinebuli iyo `evropis usafrTxoebis strategiaSi~,
romelic evropuli sabWos mier 2003 wlis dekemberSi iqna miRebuli politikuri dokumentis saxiT.

- 156 -
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis safuZvelze ganxorcielebuli evropis kavSiris
samarTlebrivi sawyisebis reformis Semdeg, Sida bazris principebi da sxva wesebi ganmtkice-
bulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame nawilSi (`kavSiris Sida politi-
ka da saqmianoba~). kerZod, aRniSnuli xelSekrulebis 26-e muxlis me-2 paragrafis Tanaxmad,
`Sida bazari moicavs sivrces Sida sazRvrebis gareSe, sadac, xelSekrulebebis debulebaTa
Sesabamisad, uzrunvelyofilia saqonlis, pirTa, momsaxurebisa da kapitalis Tavisufali ga-
daadgileba~. am muxlSi naTlad ikiTxeba Sida bazris oTxive principi:
1) saqonlis Tavisufali gadaadgileba;
2) pirTa Tavisufali gadaadgileba;
3) momsaxurebis (ufro zustad ki, _ misi miwodebis) Tavisufali gadaadgileba;
4) kapitalis Tavisufali gadaadgileba.
garda amisa, xsenebuli muxlis teqstidan TvalnaTliv gamomdinareobs, rom xelSekru-
lebis avtorebi am oTx Tavisuflebas erTiani Sida bazris ZiriTad maxasaiaTeblebad da, Se-
sabamisad, mis ZiriTad komponentebad miiCnevdnen, romelTa gareSec misi arseboba warmoudge-
nelia. Tavis mxriv, erTiani bazris gareSe verc evropis kavSiris miznebi ganxorcieldeba.
zogadad, unda aRiniSnos, rom Sida (erTiani) bazari kavSiris (manamde evropis gaerTianebe-
bis) yvelaze mniSvnelovan da ganviTarebul miRwevas warmoadgens, xolo oTxi Tavisufleba
ki _ ek-is samarTlis erT-erT yvelaze ufro kargad damuSavebul kars rogorc am sferoSi
miRebuli normatiuli aqtebis raodenobis mixedviT, ise evropis sasamarTlos mier Tavisi
pirdapiri da preiudiciuli iurisdiqciis farglebSi miRebuli Sesabamisi gadawyvetilebebis
raodenobis mixedviTac.
termin `Tavisuflebis~ gamoyenebisas unda gvesmodes, Tu ras niSnavs igi. pirvel rig-
Si, TiToeuli zemoT CamoTvlili Tavisufleba warmoadgens ek-is Sida bazris princips,
romlis gareSec warmoudgenelia am ukanasknelis arseboba.
meore mxriv, viwro mniSvnelobiT, TiToeuli es Tavisufleba gulisxmobs kavSiris
moqalaqeTa, ek-is wevri saxelmwifoebis teritoriaze registrirebul iuridiul pirTa, ag-
reTve zogierT SemTxvevaSi _ ucxoelTa garkveul subieqtur uflebas. magaliTad, saqonlis
gadaadgilebis Tavisufleba gulisxmobs nebismier am pirTa uflebas, Tavisuflad da Seufer-
xeblad gadaadgilon (gadaitanon) saqoneli wevr saxelmwifoebs Soris.
mesame mxriv, sagulisxmoa is garemoebac, rom droTa ganmavlobaSi termin `Tavisuf-
lebis~ gamoyenebas ek-is samarTalSi ufro farTo mniSvneloba mieniWa da igi ara marto, sa-
kuTriv, ama Tu im qmedebis ganxorcielebis Tavisuflebas, aramed aseve am TavisuflebasTan
dakavSirebuli uflebebisa da Tavisuflebebis mTel kompleqss aRniSnavs, romlebic kavSirisa
da wevri saxelmwifoebis normatiul aqtebSi, agreTve sasamarTlos gadawyvetilebebSia gan-
mtkicebuli.
ek-is samarTlis im normebisTvis, romlebic zemoaRniSnul oTx Tavisuflebas aregu-
lirebs (imave doziT, rogorc kavSiris samarTlis sxva normebisTvis), damaxasiaTebelia ise-
Ti samarTlebrivi principebi, rogoricaa pirdapiri moqmedebis principi, diskriminaciis dau-
Sveblobis principi da evropis kavSiris samarTlis uzenaesobis (primatis) principi.

2.10.2 saqonlis Tavisufali gadaadgileba


ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 28-e muxlis pirveli paragrafi adgens:
`kavSiri moicavs sabaJo kavSirs, romelic vrceldeba mTel saqonelbrunvaze; igi iTvaliswi-
nebs wevr saxelmwifoebs Soris importsa da eqsportze sabaJo gadasaxadebisa da nebismieri
TanabarmniSvnelovani mosakreblebis akrZalvas, aseve saerTo sabaJo tarifebis SemoRebas me-
same qveynebTan mimarTebaSi~.
rogorc vxedavT, citirebuli muxlis Sesabamisad, sabaJo kavSiri evrokavSiris farg-
lebSi Sedgeba ori TanabarmniSvnelovani komponentisagan, _ esenia: 1) rogorc saeqsporto,
ise saimporto sabaJo gadasaxadebisa da nebismieri sxva eqvivalenturi zomis, agreTve wevr
saxelmwifoebs Soris raodenobrivi SezRudvebis akrZalva248 da 2) saerTo sabaJo tarifis,
-________________________
248 _ rasac, Cveulebriv, uwodeben kidec saqonlis gadaadgilebis Tavisuflebas, _ avt.

- 157 -
anu mesame qveynebTan saeqsporto-saimporto urTierTobebis regulirebis erTiani sistemis
miReba.
imisaTvis, raTa ukeT gaverkveT sabaJo kavSiris SigniT saqonlis Tavisufali gadaad-
gilebis mareglirebeli normebis arssa da praqtikul efeqtSi, pasuxi unda gaeces kiTxvas:
_ romeli saqonlis mimaT gamoiyeneba es normebi, ufro zustad ki, _ gamoiyeneba Tu ara es
normebi kavSiris teritoriaze mesame qveynebidan Semotanili saqonlis mimarT. am kiTxvaze
pasuxis povna SesaZlebelia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 29-e muxlSi, rom-
lis Tanaxmadac, `wevr saxelmwifoSi Tavisufal brunvaSi myofad iTvleba mesame qveynebSi
warmoebuli is produqcia, romlis mimarTac am wevr saxelmwifoSi Sesrulebuli iqna saim-
porto formalobebi, agreTve amoRebuli iqna dadgenili sabaJo gadasaxadebi da Tanabarmni-
Svnelovani mosakreblebi da ar ganxorcielebula am gadasaxadebisa da mosakreblebis sruli
an nawilobrivi ukan dabruneba~.
saqonlis gadaadgilebis Tavisuflebis ganxilvisas aucilebelia agreTve gaTvaliswi-
nebuli iqnas is garemoebac, rom xsenebuli xelSekrulebis is normebi, romlebic ek-is sa-
marTlis aRniSnul sferos awesrigeben, vrceldeba ara marto wevr saxelmwifoebs Soris
vaWrobaSi, aramed agreTve wevri saxelmwifos SigniT arsebul barierebzec.
evropis kavSiris SigniT saqonlis gadaadgilebis Tavisuflebis ganmsazRvrel mniSvne-
lovan muxlebs warmoadgens ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 30-e, 34-e da 35-e
muxlebi. 30-e muxlSi saubaria imis Sesaxeb, rom wevr saxelmwifoebs Soris akrZaluli un-
da iyos sabaJo gadasaxadebi an TanabarmniSvnelovani mosakreblebi importsa da eqsportze,
aseve fiskaluri xasiaTis sabaJo gadasaxadebi. 34-e da 35-e muxlebi exeba raodenobriv Sez-
Rudvebs (e.i. kvotebs) da adgens, rom wevr saxelmwifoebs Soris akrZalulia raodenobrivi
SezRudvebi importsa da eqsportze, aseve nebismieri TanabarmniSvnelovani efeqtis mqone zo-
mebi. xelSekrulebis 110-e _ 113-e muxlebi awesrigeben diskriminaciuli Sidasaxelmwifoeb-
rivi dabegvris SezRudvas.
garda amisa, mniSvnelovan rols TamaSobs xelSekrulebis 36-e muxli, romelic saqon-
lis gadaadgilebis Tavisuflebis SezRudvas exeba da aregulirebs.
rogorc ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis miTiTebuli muxlebidan irkve-
va, saqonlis Tavisufali gadaadgileba Tavis TavSi gulisxmobs:
1) sabaJo gadasaxadebisa da TanabarmniSvnelovani efeqtis mqone mosakreblebis gauqme-
bas;
2) diskriminaciuli Sidasaxelmwifoebrivi dabegvris akrZalvas;
3) raodenobrivi SezRudvebisa da nebismieri TanabarmniSvnelovani zomebis akrZalvas.
raodenobrivi SezRudvebisa da misi TanabarmniSvnelovani zomebis gansazRvris sakiTxi
ek-is samarTalSi. erT-erT im urTules sakiTxs, romlis garSemoc yvelaze meti raodenobis
sasamarTlo gadawyvetilebaa miRebuli, warmoadgens ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekru-
lebis (lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde, _ xelSekruleba eg-is da-
fuZnebis Sesaxeb, _ avt.) 34-e da 35-e muxlebis (yofili 28-e da 29-e muxlebis) axsna-gan-
marteba da gamoyeneba, romlebic wevr saxelmwifoebs Soris importsa da eqsportze raode-
nobriv SezRudvebs (kvotebs), aseve nebismier TanabarmniSvnelovan zomebs krZalavs.
raodenobrivi SezRudvebis TanabarmniSvnelovani efeqtis mqone zomebis gansazRvra
pirvelad gaCnda komisiis mier 1970 wels miRebul #70/50 direqtivaSi,249 romlis Tanaxma-
dac, raodenobrivi SezRudvebis TanabarmniSvnelovan zomebs uTanabrdeba `sakanonmdeblo da
administraciul aqtebSi ganmtkicebuli yvela is piroba, agreTve administraciuli praqtika,
romlebic barierebs uqmnis imports,... an ufro rTulsa da Zvirs xdis imports Sida warmo-
ebis produqciis gayidvasTan SedarebiT~. paralelurad, direqtiva Seicavs iseTi praqtikis
sakmaod vrcel CamonaTvals, romelic ukanonod miiCneva rogorc kvotebis TanabarmniSvnelo-
vani efeqtis mqone zoma. raodenobrivi SezRudvebis TanabarmniSvnelovani efeqtis mqone zome-
bis CamonaTvali mocemuli iyo miTiTebuli direqtivis me-2 muxlSi, romlis Tanaxmadac,
aseT zomebad miiCneoda:
-________________________
249 _ ix. Amtsblatt Nr. L 013 vom 19/01/1970, S. 0029 – 0031.

- 158 -
• importirebul produqciaze minimaluri an maqsimaluri fasebis fiqsireba;
• importirebul produqciaze ufro naklebxelsayreli fasebis dadgena;
• produqciis importis moculobis Semcireba, misi samomxmareblo fasis Semci‐
rebis an misi Rirebulebis gazrdis gziT;
• importirebuli produqciis mimarT gadaxdis iseTi pirobebis daweseba, romle‐
bic gansxvavdeba Sida warmoebis produqciis mimarT gamoyenebuli gadaxdis pi‐
robebisagan;
• saqonlis SefuTvis, Semadgenlobis, markirebis, moculobis, wonis da a.S. mi‐
marT iseTi pirobebis daweseba, romlebic mxolod importirebul produqcias‐
Tan mimarTebaSi gamoiyeneba, an mis mimarT, Sida warmoebis produqciasTan Seda‐
rebiT, ufro maRali moTxovnebis wayeneba;
• SeRavaTebis miniWeba Sida warmoebis produqciis SeZenisas, an raime saxis dis-
komfortis Seqmna importirebuli produqciis SeZenisas;
• importirebul produqciasTan mimarTebaSi sareklamo-sainformacio saqmianobis
SezRudva;
• importirebuli produqciis mimarT dasawyobebis ufro rTuli pirobebis gamo‐
yeneba;
• importioris mimarT iseTi pirobebis gamoyeneba, romelic mas avaldebulebs
iyolios warmomadgeneli (agenti) im qveynis teritoriaze, romelSic xdeba
produqciis importi.250
zemoaRniSnul direqtivaSi komisiam, faqtiurad, pirvelad gamoiyena ama Tu im zomis
kanonierebis gansazRvris meTodi ara marto da ara imdenad maTi samarTlebrivi bunebidan,
ramdenadac im efeqtidan gamomdinare, romelsac isini axdenen wevr saxelmwifoebs Soris va-
Wrobaze.
efeqtis testad wodebuli msgavsi testis siswore SemdgomSi sasamarTlos gadawyve-
tilebebmac daadastura. arsebobs sami ZiriTadi gadawyvetileba, romelic naTlad cxadyofs,
Tu rogor ganmartavs ek-is sasamarTlo am zomebs da rogor iyenebs efeqtis tests.
pirveli aseTi gadawyvetileba iyo dasonvilis (Dassonville) saqmeze miRebuli gada-
wyvetileba (Case #8/74, Procureur de Roi v. Dassonville). sasamarTlom daadgina, rom belgias
ufleba ar hqonda aekrZala safrangeTidan Sotlandiuri viskis importi, romelsac ar gaaCn-
da mwarmoebeli qveynis kompetenturi organos mier gacemuli warmomavlobis damadasture-
beli sertifikati, vinaidan viski safrangeTSi kanonier safuZvelze ukve imyofeboda Tavisu-
fal brunvaSi. sasamarTlos gadawyvetilebiT, raodenobrivi SezRudvebis TanabarmniSvnelova-
ni efeqtis mqone zomebi gansazRvruli iqna rogorc `wevri saxelmwifoebis mier miRebuli
nebismieri savaWro wesi, romelsac SeuZlia pirdapir an iribad, faqtiurad an potenciurad
xeli SeuSalos vaWrobas [evropis] gaerTianebis SigniT~. anu ek-is sasamarTlos am, e.w. „da-
sonvilis formulis“ mixedviT, eqsportisa da importis raodenobrivi SezRudvebis Tanabar-
mniSvnelovani efeqtis mqone RonisZiebebis akrZalva (34-e da 35-e muxlebi) moicavs saxel-
mwifos yvela im qmedebas, romelmac, SesaZloa, faqtiurad an potenciurad, uSualod an iri-
bad xeli SeuSalos wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobas, miuxedavad imisa, exeba igi mxo-
lod ucxour Tu adgilobrivi warmoebis produqcias.251
imave saqmeze sasamarTlom aRiara, rom wevri qveynebis mier, momxmarebelTa dacvis mi-
zniT, miRebuli savaWro wesebi `unda iyos gonivruli~, `zians ar unda ayenebdes wevr sa-
xelmwifoebs Soris vaWrobas~ da `xelmisawvdomi~ unda iyos kavSiris yvela moqalaqisaTvis.
garda amisa, isini ar unda warmoadgendes TviTneburi diskriminaciis saSualebebs, an wevr
saxelmwifoebs Soris vaWrobis SeniRbul SezRudvas~.
-________________________
250 _ dawvr. ix. Европейское право. Учебник для вузов / под общ. ред. Л. М. Энтина, М., 2000, с. 341-
342.
251 _ ix. gaga gabriCiZe _ `evropuli samarTali (leqciebis kursi)~, Tb., 2009 [el. resursi],
gv. 31 // wvdomis reJimi: <http://www.tbappeal.court.ge/upload/r_1255.pdf>, wvdomis TariRi: 17.05.2012.

- 159 -
bunebrivia, ismis kiTxva: SeiZleba Tu ara ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrule-
bis 34-e muxli gamoyenebuli iqnas iseTi erovnuli savaWro wesebis mimarT, romelTa moqme-
debac yvela mwarmoebelze vrceldeba diskriminaciis gareSe? sasamarTlom am kiTxvas pasuxi
gasca Tavis gadawyvetilebaSi 1979 wels ganxilul saqmeze, romelic cnobilia rogorc
Cassis de Dijon.
sasamarTlom ukanonod cno germaneli kanonmdeblis moTxovna alkoholis minimaluri
Semcvelobis Sesaxeb im safuZvliT, rom es ar Seesabameba gonivrulobis tests (zogjer mas
kasisis testsac uwodeben). swored es testi (romelic pirvelad dasonvilis saqmeSi gaCn-
da) iqna logikur dasasrulamde miyvanili sasamarTlos am gadawyvetilebaSi. misi arsi imaSi
mdgomareobs, rom manam, sanam kavSirs gansazRvrul sferoebSi ar miuRia Sesabamisi normebi,
wevr saxelmwifoebs SeuZliaT daadginon `gonivruli~ da `proporciuli~ (e.i. ara imaze uf-
ro farTo, vidre es uSualod aucilebelia) zomebi sazogadoebis interesebis dacvis uz-
runvelsayofad.
TvalsaCinoebisaTvis SeiZleba moviyvanoT aRniSnul saqmeze sasamarTlos mier miRebu-
li gadawyvetilebis me-8 paragrafi, sadac vkiTxulobT: `alkoholis warmoebisa da gavrce-
lebis erTiani wesebis arsebobis SemTxvevaSi... wevri saxelmwifo valdebulia TviTon daare-
guliros yvela is sakiTxi, romlebic Tavis teritoriaze alkoholis warmoebasa da gavrce-
lebasTanaa dakavSirebuli. dabrkolebebi [evropis] gaerTianebis SigniT [saqonlis] Tavisufal
gadaadgilebasTan mimarTebaSi, romlebic saqonlis gavrcelebis maregulirebel erovnul ka-
nonmdeblobebs Soris arsebuli gansxvavebebidan gamomdinareobs, SeiZleba misaRebi iyos imde-
nad, ramdenadac isini aucilebelia akmayofilebdes iseT savaldebulo moTxovnebs, romlebic
fiskaluri zedamxedvelobis efeqtianobas, sazogadoebrivi janmrTelobis dacvas, savaWro
garigebebis keTilsindisierebasa da momxmarebelTa dacvas exeba~.
kasisis (Cassis) saqmeze miRebul sasamarTlo gadawyvetilebaSi formulirebuli iqna
aseve `urTierTaRiarebis~ wesi, e.i. Tu saqoneli kanonieradaa warmoebuli erT wevr saxel-
mwifoSi, igi SeiZleba Tavisuflad gaiyidos sxva wevr saxelmwifoSi, maSinac ki, Tu igi ar
Seesabameba am ukanasknelis erovnul standartebs.
saqonlis Tavisufali gadaadgilebis SesaZlo SezRudvebi. saqonlis Tavisufal gada-
adgilebasTan dakavSirebiT aucileblad gansaxilvel calke sakiTxs warmoadgens sakiTxi ek-
is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 36-e muxlis Sinaarsis Sesaxeb, romelic saqonlis
Tavisufal gadaadgilebasTan mimarTebaSi garkveuli erovnuli barierebis (akrZalvebis an Se-
zRudvebis) daSvebas exeba. aseTi barierebis gasamarTleblad xuTi ZiriTadi safuZveli (e.w.
`gamamarTlebeli safuZvlebi~) arsebobs:
1) sazogadoebrivi morali;
2) sazogadoebrivi wesrigi an sazogadoebrivi usafrTxoeba;
3) adamianTa janmrTelobisa da sicocxlis, cxovelebis an nargavebis dacva;
4) mxatvruli, istoriuli an arqeologiuri faseulobis mqone erovnuli saganZuris
dacva;
5) samrewvelo an komerciuli sakuTrebis dacva.
xelSekrulebis 36-e muxli mxolod amiT rom Semofargluliyo, wevr saxelmwifoebs
SeeZlebodaT, praqtikulad, yvela TavianTi RonisZiebis gamarTleba ecadaT erT-erT am safu-
Zvelze dayrdnobiT. Tumca 36-e muxlis meore winadadeba adgens, rom `es akrZalvebi an Sez-
Rudvebi ar unda warmoadgendes TviTneburi diskriminaciis saSualebas an SeniRbul SezRud-
vas wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobaSi~. rogorc SeiZleba vivaraudoT, sasamarTlos mier
swored am debulebis axsna-ganmarteba iZleva ama Tu im erovnuli RonisZiebis gamarTlebis
realur safuZvels. aRsaniSnavia, rom 36-e muxlis axsna-ganmarteba uSualo kavSirSia ek-is
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis sxva muxlebTan, romlebic saqonlis Tavisufal gada-
adgilebas aregulireben. saqme isaa, rom Tuki wevri saxelmwifos RonisZieba sasamarTlos
mier xelSekrulebis 36-e muxlTan winaaRmdegobaSi myofad iqna cnobili, aseTi RonisZieba
eqvemdebareba gauqmebas rogorc ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 30-e, 34-e, 35-e
da 110-e muxlebidan erT-erTi maTganis moqmedebis qveS myofi.

- 160 -
wevri saxelmwifoebi SezRudulni arian im SemTxvevebSi, rodesac maT SeuZliaT ek-is
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 36-e muxlis gamoyeneba. ase, magaliTad, sasamarTlom
araerTxel miuTiTa, rom wevri saxelmwifoebis mier xelSekrulebis 36-e muxlis gamoyeneba
SeuZlebelia iseT SemTxvevebSi, rodesac kavSiris mier miRebulia zomebi ama Tu im sakiTxTa
harmonizaciis Taobaze, xolo xelSekrulebis 36-e muxlis gamoyeneba ki zegavlenas moaxdens
aseTi harmonizaciis miRwevaze.
Tavis gadawyvetilebebSi sasamarTlom imgvari axsna-ganmarteba misca xelSekrulebis
36-e muxls,252 rom wevr saxelmwifoebs SesaZlebloba hqondeT ufro viwro mniSvnelobiTa
da interpretaciiT gamoiyenon is normebi, romlebic amkrZalavi zomebis gamarTlebis safuZv-
lebs warmoadgenen. sasamarTlos poziciis naTelsayofad aucilebelia, rom, magaliTebis sa-
xiT, ganxiluli iqnas ramdenime aseTi saqme.253
sazogadoebrivi morali. sasamarTlom neba darTo gaerTianebul samefos gamoeyenebina
sazogadoebrivi morali, rogorc safuZveli sisxlissamarTlebrivi kanonmdeblobis im norma-
Ta Sesafardeblad, romlebic gamoyenebuli iqna holandiidan garkveuli pornografiuli masa-
lebis eqsportis asakrZalavad, romelTa did britaneTSi warmoeba da gayidva akrZaluli
iyo.
sxva saqmeze sasamarTlom ukanonod cno did britaneTSi germaniidan rezinis gasaberi
Tojinebis importis akrZalva, romelic igive normatiul aqtebs efuZneboda, vinaidan da
ramdenadac did britaneTSi maTi warmoeba da gayidva kanonierad iTvleboda. sasamaTlom
CaTvala, rom aseTi akrZalva proteqcionistul xasiaTs atarebs.
sasamarTlos am gadawyvetilebebidan SeiZleba davaskvnaT, rom wevr saxelmwifoebs,
marTalia, ki gaaCniaT ufleba, sazogadoebrivi moralisa da zneobis safuZvelze dayrdnobiT,
TavianT teritoriaze damoukideblad daadginon savaWro SezRudvebi, magram aseT SezRudvebs
diskriminaciuli xasiaTi ar unda hqondes.
sicocxlisa da janmrTelobis dacva. sasamarTlom ukanonod cno germaniis kanonmdeb-
loba, romelic iTxovda mis teritoriaze iseTi ludis gayidvas, romelic gansazRvrul re-
cepturas akmayofilebda; amis gamarTlebas germania adamianTa sicocxlisa da janmrTelobis
dacvis safuZvelze dayrdnobiT cdilobda (saubari exeboda germaniaSi holandiuri ludis _
`hainekenis~ imports). sasamarTlom aseve dausabuTeblad miiCnia italiis mcdeloba, igive sa-
fuZveli gamoeyenebina Cveulebrivi (da ara myari) jiSebis xorblisgan damzadebuli makaro-
niT vaWrobis akrZalvis gasamarTleblad.
Tumca sasamarTlom gamarTlebulad miiCnia wevri saxelmwifoebis moTxovna xelovnu-
ri danamatebis Semcveli kvebis produqtebis importiorebisadmi, _ waredginaT monacemebi
aseTi danamatebis potenciuri riskis Sesaxeb, maSinac ki, Tu maTi Semcveli produqtebi mi-
moqcevaSi imyofeba kavSiris teritoriaze. es ar niSnavs imas, rom importiorebi valdebulni
arian daamtkicon aseTi danamatebis uvnebloba, magram saxelmwifoebs ufleba aqvT moagrovon
informacia, romelic momavalSi SeiZleba gaxdes maT mier aseTi produqciis importis akr-
Zalvis sababi, janmrTelobis dacvis safuZvliT gamarTlebuli. Tumca aseTi akrZalvis safu-
Zvlis arsebobis SemTxvevaSic ki igi ar unda iyos sazogadoebrivi janmrTelobis dacvis mi-
znis miRwevis araproporciuli.
sazogadoebrivi usafrTxoebis dacva. erT-erTi saqme im mcirericxovani saqmeebidan,
rodesac wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobis SemzRudveli zoma gamarTlebuli iqna sazoga-
doebrivi usafrTxoebis dacvis safuZvliT, iyo 1984 wlis saqme Campus Oil Ltd. v. Minister for
Industry and Energy. saqmis garemoebebi Semdegnairi iyo: irlandiaSi arsebobda sakanonmdeblo
moTxovna imis Taobaze, rom benzinis yvela importiors maTTvis saWiro benzinis ara nakleb
35% irlandiaSi unda SeesyidaT saxelmwifo navTobgadamamuSavebeli qarxnidan, irlandiis
mTavrobis mier dadgenil fasSi. irlandiis mTavroba aseTi wesis arsebobas sazogadoebrivi
usafrTxoebis interesebiT amarTlebda. igi amtkicebda, rom navTobi aris gansakuTrebuli
________________________
252 _ eg-is dafuZnebis Sesaxeb Zveli xelSekrulebis yofili 30-e muxli, _ avt.
253 _ qvemoT moyvanili saqmeebis Sesaxeb dawvr. ix. Право Европейского Союза. Учебное по-
собие / Кашкин С.Ю., Четвериков А.О., Калиниченко П.А. и др. (отв. ред. С.Ю. Кашкин). - 3-е изд., перераб.
и доп. - Москва: Проспект, 2010, с. 170-172
- 161 -
produqti, romelic yovelTvis dakavSirebulia erovnuli usafrTxoebis interesebTan da rom
nebismieri saxelmwifosTvis aucilebelia sakuTari navTobgadamamuSavebeli warmoebis arsebo-
ba. Tavis mxriv, benzinis savaldebulo Sesyidvis wess unda uzrunveleyo saxelmwifo nav-
TobgadamamuSavebeli warmoebis produqciis mudmivi warmoeba da gayidva.
sasamarTlom uaryo aseTi farTo ganmarteba da ubralod aRiara, rom saxelmwifosa-
gan navTobproduqtebis Sesyidvis minimaluri moTxovnebis arseboba, romelsac ar gaaCnia, an
TiTqmis ar gaaCnia sakuTari navTobmompovebeli da navTobgadamamuSavebeli mrewveloba, eqceva
36-e muxlis gamoyenebis farglebSi.
amave gadawyvetilebaSi sasamarTlom xazi gausva imas, rom sazogadoebrivi usafrTxo-
ebis dacvis zomebi, principSi, ar unda atarebdes ekonomikur xasiaTs da rom maTi gamoyeneba
navTobproduqtebis mimarT warmoadgens gamonakliss saerTo wesidan.
sazogadoebrivi wesrigi. saqonlis Tavisufal gadaadgilebasTan mimarTebaSi SezRudve-
bis SemoRebis iseTi safuZveli, rogoric sazogadoebrivi wesrigia, sakmaod farToa. sasamar-
Tlom mTel rig gadawyvetilebebSi naTlad gansazRvra, rom es safuZveli ar eqvemdebareba
ganvrcobiT ganmartebas da rom igi ar SeiZleba moicavdes, magaliTad, momxmarebelTa ufle-
bebis dacvas.
Tavis gadawyvetilebebSi sasamarTlo xazs usvamda, rom sazogadoebrivi wesrigis kon-
cefcia _ ordre public _ sawyisi etapidanve fangul samarTlebriv koncefcias warmoadgens da
rom sasamarTlo mas swored aqedan gamomdinare ganmartavs. aRniSnulis wyalobiT, sazogado-
ebrivi wesrigis xelyofis safrTxes warmoadgens mxolod safrTxe, romelic kavSiris fuZe-
mdeblur interesebs emuqreba.
saqonlis Tavisufali gadaadgilebis SezRudvis gasamarTleblad iseTi safuZvlis ga-
mosayeneblad, rogoric sazogadoebrivi wesrigia, wevrma saxelmwifom winaswar unda miiRos
mis gankargulebaSi arsebuli yvela zoma da saqonlis Tavisufali gadaadgilebis SezRudva
unda SemoiRos mxolod rogorc ukiduresi aucilebloba.

2.10.3 pirTa Tavisufali gadaadgileba


pirTa Tavisufali gadaadgileba, farTo gagebiT, samarTlebriv normaTa ramdenime
blokisgan Sedgeba. esenia:
a) normebi, romlebic awesrigeben ek-is aramomuSave moqalaqeTa Tavisufal gadaadgi-
lebas, cxovrebis mizniT;
b) normebi, romlebic aregulirebs muSaxelis, aseve maTi ojaxebis wevrTa Tavisufal
gadaadgilebas;
g) normebi, romlebic aregulirebs ek-is aramoqalaqe mSromelTa da sxva pirTa Tavi-
sufal gadaadgilebas;
d) normebi, romlebic awesrigeben dafuZnebis Tavisuflebas, anu gadaadgilebis Tavi-
suflebis nairsaxeobas, oRond im iuridiuli da fizikuri pirebisTvis, romlebic samewarmeo
saqmianobas ewevian.
viwro gagebiT, pirTa Tavisufali gadaadgileba moicavs mxolod migranti muSebisa da
maTi ojaxebis wevrTa gadaadgilebis Tavisuflebas.
sanam pirTa Tavisufali gadaadgilebis ganxilvas SevudgebodeT, aucileblad unda
aRiniSnos, rom 1992 wlidan moyolebuli es Tavisufleba ganxiluli unda iqnas evropis
kavSiris moqalaqeobis konteqstSi. am kuTxiT, xazi unda gaesvas im garemoebas, rom ek-is
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 21-e muxli specialurad iTvaliswinebs, rom evropis
kavSiris yvela moqalaqes gaaCnia wevri saxelmwifoebis teritoriaze Tavisuflad gadaadgi-
lebisa da cxovrebis ufleba, rameTu es xelSekrulebebiTaa gaTvaliswinebuli (ix. mux. 21,
paragr. 1).
muSaxelisa da maTi ojaxebis wevrTa Tavisufali gadaadgileba nebismieri ekonomikuri
kavSiris umniSvnelovanes safuZvels warmoadgens. amitomac gasakviri araa, rom es Tavisuf-
leba jer kidev romis 1957 wlis xelSekrulebaSi iyo gaTvaliswinebuli. ek-is funqcioni-
rebis Sesaxeb xelSekrulebaSi migranti muSebis Tavisufal gadaadgilebas 45-e – 48-e mux-
lebi aqvs daTmobili. principuli mniSvnelobisaa 45-e muxli, romlis me-2 paragrafi Sei-
- 162 -
cavs muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis gansazRvrebas: muSaxelis Tavisufali gadaadgile-
ba `... moicavs wevri saxelmwifoebis muSaxels Soris erovnuli niSnis mixedviT nebismieri
diskriminaciis gauqmebas dasaqmebasTan, Sromis anazRaurebasTan da Sromis sxva pirobebTan
mimarTebaSi~. Tumca xsenebuli muxli Seicavs ara marto definicias, romelic miuTiTebs, Tu
ra ar aris daSvebuli muSaxelis Tavisufali gadaadgilebisas.
imave 45-e muxlis me-3 paragrafis Sesabamisad, muSaxelis Tavisufali gadaadgileba
gulisxmobs, rom erTi wevri saxelmwifos moqalaqes SeuZlia miiRos sxva wevr saxelmwifo-
Si realurad SeTavazebuli winadadeba SromiTi mowyobis Taobaze. am mizniT, maT SeuZliaT
Tavisuflad gadaadgildnen mimRebi wevri saxelmwifos teritoriaze. da bolos, SromiTi sa-
qmianobis dasrulebis Semdeg maT SeuZliaT darCnen adgilze da kvlav ganagrZon samuSaos Zi-
eba igive pirobebiTa da uflebebiT, rogorc mimRebi wevri saxelmwifos moqalaqeebma, an, ub-
ralod, darCnen mimRebi wevri saxelmwifos teritoriaze. dReisaTvis evropis kavSiris moqa-
laqeTa da maTi ojaxebis wevrTa gadaadgilebisa da cxovrebis Tavisuflebis realizaciis
wesebi kodificirebulia evropis parlamentisa da evropis kavSiris sabWos specialur norma-
tiul aqtSi _ 2004 wlis 29 aprilis 2004/38/EG direqtivaSi `kavSiris moqalaqeTa da ma-
Ti ojaxebis wevrTa uflebis Sesaxeb, _ Tavisuflad gadaadgildnen da icxovron wevri sa-
xelmwifoebis teritoriaze~.
direqtivis Sesabamisad, kavSiris moqalaqis `ojaxis wevrebs~ ganekuTvnebian:
_ meuRle;
_ partniori, Tu mas oficialurad aqvs registrirebuli partnioroba kavSiris moqa-
laqesTan da Tuki saxelmwifo, sadac igi cxovrobs, aseT partniorobas qorwinebis eqviva-
lentad aRiarebs;
_ 21 wlamde asakis an kavSiris moqalaqis da/an misi meuRlis kmayofaze myofi bavSve-
bi da sxva STamomavlebi;
_ kavSiris moqalaqis da/an misi meuRlis kmayofaze myofi mSoblebi da aRmavali
Stos sxva naTesavebi.
amasTan, kavSiris moqalaqis `ojaxis wevrad~ piris aRiareba damokidebuli ar aris am
piris moqalaqeobaze. Sesabamisad, mas SeiZleba gaaCndes ara mxolod kavSiris, aramed aseve
mesame qveynis (maT Soris saqarTvelos) moqalaqeoba.
evropis kavSiris im moqalaqeTa dasaqmebasTan dakavSirebuli yvela sakiTxi, romleb-
mac gadaadgilebis TavisuflebiT isargebles (maT Soris maTi xelfasebis, socialuri uz-
runvelyofis, samedicino dacvis da a.S. sakiTxebis CaTvliT), igivenairad unda wydebodes,
rogorc es mimRebi wevri saxelmwifos moqalaqeebis SemTxvevaSi xdeba, anu diskriminaciis
gareSe. es sakiTxebi detaluradaa mowesrigebuli kavSiris mTeli rigi normatiuli aqtebiTa
da sasamarTlos gadawyvetilebebiT, upirveles yovlisa ki, evropis parlamentisa da sabWos
2011 wlis 5 aprilis #492/2011/EU reglamentiT `kavSiris SigniT muSaTa Tavisufali gada-
adgilebis Sesaxeb~.
ase, magaliTad, #492/2011 reglamentis me-3 muxli iTvaliswinebs wevri saxelmwifo-
ebis nebismieri iseTi sakanonmdeblo da administraciuli aqtebis normebis, aseve administra-
ciuli praqtikis gamoyenebis akrZalvas, romlebic zRudaven samuSaos Zebnis Taobaze ganacxa-
dis, an samuSaos SeTavazebis wardgenas, ucxo qveynis moqalaqeTa uflebas dasaqmebaze an da-
qiravebuli muSis rangSi SromiTi saqmianobis ganxorcielebaze, an romlebic maT mimarT iseT
pirobebs aweseben, rac sakuTar moqalaqeebTan mimarTebaSi ar gamoiyeneba.
amgvarad, kavSiris normatiuli aqtebi muSebs, romlebic ek-is moqalaqeebi arian, sxva
wevr saxelmwifoebSi dasaqmebis yvelanair SesaZleblobas aniWeben da uflebrivad maT am we-
vri saxelmwifoebis moqalaqeebTan aTanabreben. garda amisa, kavSiris normatiuli aqtebi aseT
muSebs sapensio asakis miRwevisas uzrunvelyofen pensiis im wevr saxelmwifoSi miRebis uf-
lebiT, sadac isini muSaobdnen, aseve pensiaSi gasvlis Semdeg am saxelmwifoSi cxovrebis
uflebiT.
gansaxilvel sakiTxze saubrisas Zalze mniSvnelovania imis zustad gansazRvra, Tu
vin miiCneva `migrant muSad~. pirTa Tavisufal gadaadgilebasTan mimarTebaSi migranti muSis
ganmarteba mocemulia evropis parlamentisa da sabWos 2011 wlis 5 aprilis #492/2011/EU

- 163 -
reglamentis pirvel muxlSi; igi aseve damatebuli da dazustebulia evropis kavSiris sasa-
marTlos mTel rig gadawyvetilebebSi (precedentul samarTalSi).
xsenebuli reglamentis pirveli muxlis mniSvnelobidan gamomdinare, migrant muSad
miiCneva daqiravebiT momuSave fizikuri piri, romelsac sxva wevri saxelmwifos moqalaqeoba
gaaCnia. amrigad, ek-is samarTalSi migranti muSisTvis damaxasiaTebel savaldebulo niSnebs
warmoadgens:
a) ek-is wevri saxelmwifos moqalaqeobis qona;
b) sxva wevr saxelmwifoSi daqiravebiTi SromiTi saqmianobis ganxorcieleba.
es cneba ar SeiZleba SezRudulad iqnas ganmartebuli, rameTu igi romis 1957 wlis
xelSekrulebiT garantirebul erT-erT fundamentur Tavisuflebas miekuTvneba. unda aRini-
Snos, rom `muSis~ cnebis ganmarteba ek-is samarTlis eqskluziur prerogativas warmoadgens
da ara wevri saxelmwifoebis erovnuli kanonmdeblobisa, imdenad, ramdenadac es aucilebe-
lia yvela wevr saxelmwifoSi muSaTa gadaadgilebis Tavisuflebis erTgvarovnad gamoyenebis-
Tvis. evropis sasamarTlos mier ek-is samarTlis pirveladi da meoradi samarTlis normaTa
axsna-ganmartebis procesSi gansazRvruli iqna, rom `migranti muSis~ (rogorc ek-is Sida
bazris farglebSi Tavisufali gadaadgilebis uflebis subieqtis) cnebis qveS eqcevian aseve
pirebi, romlebic:
a) gansazRvruli vadis ganmavlobaSi axorcieleben SromiT saqmianobas, rac pirdapir
an arapirdapir anazRaurebas iTvaliswinebs;
b) axorcieleben realur da efeqtian saqmianobas, miuxedavad xelfasis an samuSao
drois pirobebisa (arasruli samuSao droiT dasaqmebisa da garantirebul minimumze dabali
xelfasis miRebis SemTxvevebSi);
g) pirvelad eZeben samuSaos sxva wevr saxelmwifoSi;
d) pirebi, romlebmac Sewyvites SromiTi saqmianoba da wevri saxelmwifos teritori-
aze rCebian, axali samuSaos moZiebis mizniT, anu pirebi, romlebmac umuSevris statusi mii-
Res.
paralelurad, aqve unda aRiniSnos imaT Sesaxebac, romlebic, ek-is samarTlis mixed-
viT, muSebad ar miiCnevian da romelTa mimarTac, Sesabamisad, ar vrceldeba mSromelTa Tavi-
sufali gadaadgilebis uflebasTan dakavSirebuli normatiul-samarTlebrivi aqtebis debule-
bebi. kerZod, muSebad ar miiCnevian:
_ pirebi, romelTa samuSaoc imdenad umniSvneloa, rom igi mxolod damxmare da ara-
arsebiTi xasiaTis mqoned SeiZleba iqnas ganxiluli;
_ pirebi, romlebic wevr saxelmwifoSi ganaTlebis miRebis mizniT Cavidnen;
_ pirebi, romlebic samewarmeo saqmianobas axorcieleben (maT mimarT vrceldeba nor-
mebi, romlebic momsaxurebis Tavisuflebis princips ganamtkiceben).
gadaadgilebis Tavisuflebis mimarT arsebuli SezRudvebi. es SezRudvebi mocemulia
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 45-e muxlis me-3 da me-4 paragrafebSi. me-3
paragrafSi aRiarebulia iseTi SezRudvebis SemoRebis SesaZlebloba, romlebic gamarTlebu-
lia sazogadoebrivi wesrigis, sazogadoebrivi usafrTxoebisa da janmrTelobis uzrunvelyo-
fis aucileblobidan gamomdinare. am SezRudvebis gamoyenebis wesi gansazRvrulia zemoT na-
xseneb 2004/38/EG direqtivaSi da igi araerTxel iqna ganmartebuli sasamarTlos mier.
aRniSnuli TvalsazrisiT, principuli mniSvnelobis mqone iyo sasamarTlos gadawyve-
tileba saqmeze `Van Duyn v. Home Office~.254 amas ramdenime garemoeba ganapirobebs:
pirveli, am saqmeze miRebul gadawyvetilebaSi sasamarTlom miuTiTa, rom gansazRv-
rul organizaciaSi monawileoba da misi miznebisa da amocanebis gaziareba SeiZleba ganxilu-
li iqnas rogorc piris individualuri qceva, romelic, Tavis mxriv, SeiZleba safuZvlad
daedos daskvnas, sazogadoebrivi wesrigisa da usafrTxoebis SenarCunebis mizniT, SezRud-
vebis gamoyenebis Sesaxeb.
meore, aRniSnul saqmeze miRebul gadawyvetilebaSi mniSvnelovan moments warmoadgens
sasamarTlos mier gakeTebuli miTiTeba imis Taobaze, rom Sexedulebebi qcevebze, romlebic
________________________
254 _ ix. Case 41/74, Van Duyn v. Home Office [1974], ECR 1337.

- 164 -
aseTi SezRudvis safuZvels warmoadgens, sxvadasxva wevr saxelmwifoSi SeiZleba gansxvave-
buli iyos da Tu konkretuli wevri saxelmwifo ama Tu im saqmianobas zianis momtanad gani-
xilavs da mis mimarT administraciul zomebs iRebs, mas zemoxsenebuli SezRudvis gamoyene-
bac SeuZlia. amasTan, msgavsi saqmianobisadmi nebismieri sxva wevri qveynis normaluri damo-
kidebuleba aranairad ar cvlis situacias.
mesame, sasamarTlos gadawyvetilebaSi principul debulebas warmoadgenda mis mier
imis aRiareba, rom, mSromelTa Tavisufali gadaadgilebis uflebis SezRudvis gamoyenebisas,
sakuTari moqalaqeebisa da ucxoelebis mimarT midgomaSi absoluturi Tanasworoba SeuZlebe-
lia. ra Tqma unda, wevr saxelmwifos ar SuZlia sakuTari moqalaqeebis mimarT deportaciis
gamoyeneba, an maTTvis Tavis teritoriaze Sesvlis akrZalva.
mSromelTa Tavisufali gadaadgilebis uflebis SezRudvis Semdeg safuZvels warmoad-
gens e.w. daTqma sajaro samsaxuris Sesaxeb, romelic ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSe-
krulebis 45-e muxlis me-4 paragrafSia mocemuli da romlis Tanaxmadac, `winamdebare mux-
li ar vrceldeba sajaro administraciaSi saqmianobaze~. aseTi daTqmis arsebobis mizezi sav-
sebiT naTelia da mis gauqmebas, didi albaTobiT, ar unda velodoT manam, sanam evropis kav-
Siri, formalurad, federaciul saxelmwifod ar gadaiqceva. magram sainteresoa, Tu ra SeiZ-
leba CaiTvalos sajaro samsaxurad (sajaro administraciaSi saqmianobad).
erT-erT saqmeze (Commission v. Belgium) miRebul gadawyvetilebaSi sasamarTlom igi
ganmarta rogorc `TanamdebobaTa wyeba, romlebic pirdapir an arapirdapir dakavSirebulia
xelisuflebis ganxorcielebasTan, sajaro samarTlisa da saxelmwifos, an sxva sajaro uwye-
baTa saerTo interesebis dacvis valdebulebis Sesabamisad~.
principSi, SeiZleba iTqvas, rom daTqma sajaro samsaxuris Sesaxeb vrceldeba poli-
ciis mosamsaxureebze, samxedro mosamsaxureebze, saxelisuflebo uflebamosilebaTa mqone sa-
xelmwifo moxeleebze da ara yvela im pirze, romlebic ubralod saxelmwifo biujetidan
finansdebian. Tumca Tuki wevri saxelmwifo mainc dauSvebs sxva wevri saxelmwifos moqala-
qes sajaro samsaxurSi, mas ukve aRar SeuZlia, aseT pirs gansxvavebulad moepyras da ara
ise, rogorc sakuTar moqalaqes, romelic imave samsaxurSi imyofeba.
dafuZnebis Tavisufleba. dafuZnebis Tavisufleba warmoadgens wevri saxelmwifoebis
teritoriaze damoukidebeli ekonomikuri saqmianobis (aradaqiravebiTi SromiTi saqmianobis)
warmoebis uflebas, maT Soris iuridiuli pirebis Seqmnis gziT.
dafuZnebis Tavisufleba ori ZiriTadi komponentisgan Sedgeba, esenia:
a) mewarmeTa gadaadgilebis Tavisufleba da
b) sakuTriv, iuridiuli pirebisa da organizaciuli warmonaqmnis sxva formebis da-
fuZnebis Tavisufleba, romlebic ar warmoadgenen iuridiul pirebs.
ZiriTadi debulebebi, romlebic mewarme pirTaTvis dafuZnebis Tavisuflebas iTvalis-
winebs, mocemulia 49-e muxlis pirvel abzacSi; igi adgens: `qvemoT mocemuli debulebebis
Sesabamisad, akrZalulia erTi wevri saxelmwifos moqalaqeTa sxva wevri saxelmwifos teri-
toriaze Tavisuflad dafuZnebis SezRudva. analogiuri wesi moqmedebs saagentoebis, filia-
lebis an Svilobili kompaniebis erTi romelime wevri saxelmwifos im moqalaqeTa mier da-
arsebis SezRudvebTan mimarTebaSi, romlebic sxva wevri saxelmwifos teritoriaze arian da-
fuZnebulni~.
xsenebuli muxlis meore abzaci `dafuZnebis Tavisuflebis~ cnebis Sinaarss ganmar-
tavs: `kapitalis gadaadgilebasTan dakavSirebuli Tavis debulebebis gaTvaliswinebiT, dafu-
Znebis Tavisufleba moicavs damoukidebeli saqmianobis dawyebasa da ganxorcielebas, aseve sa-
warmoebis, gansakuTrebiT, 54-e muxlis me-2 abzacis mniSvnelobiT, sazogadoebebis Seqmnasa da
maT xelmZRvanelobas, adgilsamyofeli saxelmwifos mier sakuTari moqalaqeebisaTvis dadge-
nili debulebebis Tanaxmad~.
bunebrivia, Cndeba kiTxva: dafuZnebis Tavisufleba mxolod fizikuri pirebiTaa Sez-
Ruduli (mxolod fizikuri pirebis uflebaa), Tu igi iuridiul pirebzec vrceldeba? pasu-
xi am kiTxvaze ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 54-e muxlSia mocemuli, sadac
vkiTxulobT: `wevri saxelmwifos kanonmdeblobis Sesabamisad dafuZnebuli sazogadoebebi,
romlebsac TavianTi iuridiuli misamarTi, centraluri administracia an saTavo ofisi kav-

- 165 -
Siris SigniT gaaCniaT, am Tavis miznebisTvis, gaTanabrebulni arian fizikur pirebTan, rom-
lebic wevri saxelmwifoebis moqalaqeebs warmoadgenen~. amgvarad, dafuZnebis Tavisufleba
Tanabrad vrceldeba rogorc fizikur, ise iuridiul pirebzec. anu, sxva sityvebiT rom
vTqvaT, dafuZnebis Tavisuflebis subieqtebi arian fizikuri pirebi, romlebic wevri saxel-
mwifoebis moqalaqeebi arian da nebismieri wevri qveynis kanonmdeblobis Sesabamisad dafu-
Znebuli iuridiuli pirebi, romelTa wesdebiT dadgenili adgilsamyofeli an saTavo ofisi
evropis kavSiris farglebSi imyofeba.
is, Tu damfuZnebeli dokumentebis mier ra igulisxmeba `sazogadoebebis~ cnebis qveS,
dazustebulia imave 54-e muxlis meore abzacSi, romelic adgens: `sazogadoebebis~ qveS igu-
lisxmebian samoqalaqo da savaWro samarTlis sazogadoebebi, kooperativebis CaTvliT da sa-
jaro da kerZo samarTlis sxva iuridiuli pirebi, garda imaTisa, romelTa mizanic araa mo-
gebis miReba~.
aRsaniSnavia, rom ek-is samarTali garkveul gamonaklisebsa da SezRudvebs iTvalis-
winebs dafuZnebis TavisuflebasTan mimarTebaSi. subieqtebis mixedviT, isini SeiZleba or
jgufad daiyos: 1) gamonaklisebi da SezRudvebi, romlebic gamoiyeneba rogorc fizikuri,
ise iuridiuli pirebis mimarT da 2) gamonaklisebi da SezRudvebi, romlebic mxolod iuri-
diuli pirebis mimarT gamoiyeneba.
dafuZnebis Tavisuflebis pirveli SezRudva mocemulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis 49-e muxlSi. es muxli dafuZnebis Tavisuflebis subieqtebisagan (anu pire-
bisagan, romlebic dafuZnebis TavisuflebiT sargebloben) moiTxovs, rom maTi qmedebebi ar
ewinaaRmdegebodes `kapitalis gadaadgilebasTan dakavSirebuli Tavis debulebebs~. marTalia,
am debulebam dReisaTvis, mniSvnelovanwilad, dahkarga Tavisi aqtualuroba, magram iuridi-
ul Zalas kvlavac inarCunebs.
dafuZnebis Tavisuflebis meore SezRudva gaTvaliswinebulia imave xelSekrulebis 51-
e muxlSi. es muxli adgens, rom dafuZnebis Tavisufleba ar SeiZleba gamoyenebuli iqnas
`dainteresebul wevr saxelmwifoSi iseTi saqmianobebis mimarT, romlebic dakavSirebulia
wevr saxelmwifoSi uwyvetad an droebiT sajaro xelisuflebis ganxorcielebasTan~.
am gamonaklisis mniSvnelovan Taviseburebas is warmoadgens, rom TiToeuli dainte-
resebuli wevri saxelmwifo valdebulia gansazRvros, Tu rogori saqmianobaa dakavSirebuli
mis teritoriaze sajaro xelisuflebis ganxorcielebasTan. bunebrivia, rom wevri saxelmwi-
fos yoveli konkretuli gadawyvetileba, romelic ama Tu im saqmianobas sajaro xelisuf-
lebis ganxorcielebas ukavSirebs, SeiZleba gasaCivrebuli iqnas sasamarTloSi, romelic aR-
niSnul daTqmas, tradiciulad, SezRudulad ganmartavs.
bolo SezRudva, romelic dafuZnebis Tavisuflebis yvela subieqtis mimarT gamoiyene-
ba, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 52-e muxlSia mocemuli da igi klasikuri
triadiTaa warmodgenili: sazogadoebrivi wesrigi, usafrTxoeba da mosaxleobis janmrTelo-
bis dacva. Tumca xsenebuli muxlis teqsti am akrZalvebs mxolod arapirdapir awesebs. ker-
Zod, 52-e muxlSi saubaria imis Sesaxeb, rom dafuZnebis Tavisufleba da mis safuZvelze mi-
Rebuli zomebi ar unda ewinaaRmdegebodes im sakanonmdeblo da administraciuli debulebe-
bis gamoyenebas, romlebic ucxoelTaTvis specialur reJims iTvaliswineben da gamarTlebu-
lia sazogadoebrivi wesrigis, usafrTxoebisa da janmrTelobis mosazrebebidan gamomdinare.
dasasrul, gansaxilveli dagvrCa kidev erTi gamonaklisi dafuZnebis Tavisuflebisa-
gan. igi mxolod iuridiul pirebze vrceldeba da mocemulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis 54-e muxlis meore abzacSi. saqme isaa, rom aRniSnuli xelSekruleba, avrce-
lebs ra dafuZnebis Tavisuflebas iuridiul pirebze, iyenebs termins _ `sazogadoebebi~, xo-
lo am terminis ganmartebaSi ki naTladaa xazgasmuli, rom `sazogadoebebs~, damfuZnebeli
dokumentebis TvalsazrisiT, ar warmoadgenen arakomerciuli organizaciebi; amgvarad, es uka-
nasknelni moklebulni arian dafuZnebis TavisuflebiT sargeblobis uflebas.

2.10.4 momsaxurebis miwodebis Tavisufleba


pirTa Tavisufali gadaadgilebis kvaldakval, xelSekruleba ek-is funqcionirebis
Sesaxeb ganamtkicebs momsaxurebis gadaadgilebis Tavisuflebas.
- 166 -
momsaxurebis Tavisuflebis samarTlebrivi regulirebis safuZvlebi ganmtkicebulia
aRniSnuli xelSekrulebis 56-e muxlSi, sadac vkiTxulobT: `qvemoT mocemuli debulebebis
Sesabamisad, kavSiris SigniT akrZalulia momsaxurebis Tavisufali gadaadgilebis SezRudvebi
wevri saxelmwifoebis im moqalaqeebTan mimarTebaSi, romlebic dafuZnebulni arian sxva, mag-
ram ara im wevr saxelmwifoSi, romlis moqalaqeebic momsaxurebaTa mimRebni arian.~
rogorc wesi, `momsaxurebis~ cneba Zalze farToa da misi amomwuravi saxiT CamoTv-
la, praqtikulad, SeuZlebelia. esaa momsaxurebani arqiteqturis, sabanko saqmis, medicinis,
saadvokato saqmianobis, dazRvevis, telekomunikaciis sferoSi da sxv. ra Tqma unda, `momsa-
xurebis~ cnebas gaaCnia Tavisi SezRudvebic. momsaxurebaTa ufro zusti gansazRvra SesaZle-
belia, Tuki samarTlis enas mivmarTavT.
imave, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 57-e muxlis Sesabamisad, `momsa-
xurebaTa~ qveS, xelSekrulebebis TvalsazrisiT, igulisxmeba is momsaxurebani, romelTa mi-
wodebac, rogorc wesi, anazRaurebis sanacvlod xdeba, im zomiT, ra zomiTac isini ar eqce-
vian saqonlis, kapitalisa da pirTa Tavisufali gadaadgilebis Sesaxeb debulebebis moqmede-
bis qveS. `momsaxureba~, kerZod, moicavs: a) samrewvelo saqmianobas; b) savaWro saqmianobas;
c) xelosnur saqmianobas; d) Tavisufali profesiiT saqmianobas~.
aRsaniSnavia, rom erTmaneTisagan ganasxvaveben momsaxurebis Tavisufali gadaadgilebis
sam formas. marTalia, maT Soris gamijvna yovelTvis ar atarebs naTlad gamoxatul xasiaTs,
magram sayovelTaod miRebuli kriteriumebi ZiriTadad Semdegamde daiyvaneba:
pirveli: momsaxurebis mimwodebeli kveTs sazRvars im mizniT, rom momsaxureba gauwi-
os mis mimRebs. am SemTxvevaSi saubroben momsaxurebis Tavisufali gadaadgilebis aqtiur
formaze, rac momsaxurebis mimwodeblis adgilsamyofelis SecvlaSi gamoixateba;
meore: momsaxurebis damoukidebel formad miiCneva iseTi SemTxvevebi, rodesac momsa-
xurebis mimRebi sazRvris gavliT miemarTeba momsaxurebis mimwodebelTan (anu momsaxurebis
mimRebi miemgzavreba sxva (meore) wevr saxelmwifoSi, sadac mas surs, rom gaewios momsaxu-
reba). msgavs SemTxvevebSi saubroben momsaxurebis Tavisufali gadaadgilebis pasiuri formis
Sesaxeb, romlis realizebac momsaxurebis mimRebis adgilsamyofelis Secvlis meSveobiT xde-
ba;
mesame: calke jgufs Seadgens momsaxurebaTa is saxeebi, romlebic sazRvris gadakve-
Tis gziT xorcieldeba, magram dakavSirebuli araa arc momsaxurebis mimwodeblis da arc mi-
si mimRebis adgilsamyofelis SecvlasTan (e.i. mxolod momsaxurebis forma kveTs sazRvars).
esaa momsaxurebebi, romelTa gawevac werilebis, tele- da radiogadacemebis, telefonis, fa-
qsis, eleqtronuli fostisa da masobrivi informaciis sxva saSualebebis meSveobiT xdeba.
saubaria momsaxurebis gadaadgilebis arapersonificirebuli Tavisuflebis, an momsaxureba-
produqtis Tavisufali gadaadgilebis Sesaxeb.
momsaxureba SeiZleba gaweuli iqnas sxva wevri saxelmwifos teritoriaze da mis
gamwev pirs, sakuTari momsaxurebis miwodebis mizniT, SeuZlia Tavisi saqmianoba droebiT im
wevr saxelmwifoSi ganaxorcielos, sadac momsaxurebis gaweva xdeba da, Tan, imave pirobe-
biT, romlebic am wevri qveynis mier sakuTari moqalaqeebis mimarT aris dadgenili.
rogorc sasamarTlos mier ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 56-e muxlis
(Zveli redaqciiT _ eg-is dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis 49-e muxli, _ avt.) ganmarte-
ba mowmobs, sasamarTlo aRiarebs, rom, am muxlis Sesabamisad, wevri saxelmwifoebi valde-
bulni arian gaauqmon nebismieri erovnuli samarTlebrivi regulireba, romlebic diskrimina-
cias axdenen maT teritoriaze momsaxurebis miwodebiT dakavebul sxva wevri saxelmwifos
moqalaqeebsa da sakuTar moqalaqeebs Soris, romlebic analogiur momsaxurebas ewevian. maT
aseve unda gaauqmon nebismieri SemzRudveli wesebi, romlebic momsaxurebis mimwodebeli yve-
la piris mimarT gamoiyeneba diskriminaciis gareSe. aseTi wesebi dabrkolebas warmoadgens im
piris mier momsaxurebis miwodebisTvis, romelic sxva wevr saxelmwifoSi imyofeba da ro-
melsac momsaxurebis miwodebis ufleba kanonier safuZvelze aqvs miRebuli.
garda amisa, sasamarTlom naTlad miuTiTa, rom wevr saxelmwifos ufleba ar aqvs
moTxovos pirs, romelic momsaxurebis miwodebis TavisuflebiT sargeblobs, yvela im wesis
srulad dacva, romelTa dacvac am wevr saxelmwifoSi dafuZnebul kompaniebs moeTxovebaT

- 167 -
analogiur momsaxurebaTa gawevisTvis. saqme isaa, rom winaaRmdeg SemTxvevaSi daikargeba yo-
velgvari gansxvaveba dafuZnebis Tavisuflebasa da momsaxurebis miwodebis Tavisuflebas So-
ris.
meore mxriv, imave wevr qveyanaSi gasawev momsaxurebaTa Seuferxeblad miwodebis Sesa-
Zleblobis garantirebis mizniT, sadac momsaxurebis mimwodebeli piri imyofeba, sxva wevri
saxelmwifos pirebisTvis kavSiris kanonmdebloba uzrunvelyofs momsaxurebis ucxoel mimRe-
bTa Seuferxebel xelmisawvdomobas momsaxurebis miwodebis adgilisadmi. pirebs, romlebic
momsaxurebis miwodebis adgilisadmi xelmisawvdomobis msgavsi uflebebiT sargebloben, sxva-
Ta Soris, ganekuTvnebian turistebi da samedicino momsaxurebis miRebis msurveli pirebi.
Tumca aseTi pirebi im wevri saxelmwifos teritoriaze, sadac maTTvis momsaxurebis gaweva
xdeba, SeiZleba mxolod am momsaxurebis miRebis drois ganmavlobaSi imyofebodnen. maTze ar
vrceldeba pirTa Tavisufali gadaadgilebis uzrunvelyofis farglebSi ek-is samarTliT ga-
Tvaliswinebuli wesebi.
formalurad, xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb ar axdens momsaxurebaTa
yvela saxeobis liberalizacias. ase, magaliTad, aRniSnuli xelSekrulebis 58-e muxlis me-2
paragrafis Tanaxmad, kapitalis gadaadgilebasTan dakavSirebuli sabanko da sadazRvevo mo-
msaxurebis liberalizacia kapitalis gadaadgilebis liberalizaciis procesTan Sesabamiso-
baSi unda ganxorcieldes. es debuleba savsebiT bunebrivi da logikuria, rameTu aseTi saxis
momsaxurebaTa liberalizacia SeuZlebelia kapitalis gadaadgilebis Sesabamisi liberaliza-
ciis gareSe. momsaxurebaTa Sesaxeb arsebuli debulebebi ar vrceldeba aseve satransporto
sferoSi momsaxurebaTa Tavisufali gadaadgilebis mimarT, vinaidan isini ek-is funqcionire-
bis Sesaxeb xelSekrulebis im karis debulebebiT regulirdeba, romelic transports exeba
(ix. mux. 58, paragr. 1).
momsaxurebis yoveli konkretuli saxeobis liberalizaciisTvis saWiroa evropis par-
lamentisa da sabWos Sesabamisi dokumenti (direqtiva). rogorc wesi, am direqtivebiT upira-
tesad iseTi saxis momsaxurebaTa liberalizacia xdeba, romlebic uSualo gavlenas axdenen
saqonelwarmoebis xarjebze, an romelTa liberalizacia xels uwyobs saqonelbrunvis stimu-
lirebas. kavSiris farglebSi miRebuli msgavsi sakanonmdeblo aqtis magaliTad SeiZleba da-
saxeldes sabWos mier 1990 wlis 13 ivniss miRebuli direqtiva 90/314/EWG `kompleqsuri
turizmis, kompleqsuri dasvenebisa da kompleqsuri turebis Sesaxeb~, romelic zogierTi
turistuli momsaxurebis liberalizaciis mizniT iqna miRebuli.
momsaxurebis Tavisuflebis gagebisTvis principuli mniSvneloba aqvs ek-is funqcio-
nirebis Sesaxeb xelSekrulebis 62-e muxls. igi adgens: `51-e_54-e muxlTa debulebebi gamoi-
yeneba im sakiTxebis mimarT, romlebic am TaviTaa mowesrigebuli~. aRniSnuli xelSekrulebis
54-e muxli dafuZnebis Tavisuflebas avrcelebs yvela iuridiul pirze, garda arakomerciu-
li iuridiuli pirisa. Sesabamisad, 62-e da 54-e muxlebis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT, xel-
Sekrulebis is debulebebi, romlebic momsaxurebis Tavisuflebas awesrigeben, marto fiziku-
ri pirebiT ar Semoifarglebian, isini aseve Tanabrad vrceldeba yvela iuridiul pirze, gar-
da arakomerciuli organizaciebisa. momsaxurebis Tavisuflebis samarTlebrivi regulirebis-
Tvis 54-e muxlis gamoyeneba savsebiT dasabuTebulia, rameTu im SemTxvevaSi, dafuZnebis Ta-
visuflebisa da momsaxurebis Tavisuflebis subieqtebi rom gansxvavebulni yofiliyvnen, meo-
re Tavisuflebis gamoyenebis momizezebiT, yovelTvis iarsebebda arsebuli SezRudvebisaTvis
gverdis avlis ioli SesaZlebloba.
51-e muxli ki adgens, rom dafuZnebis Tavisufleba ar SeiZleba gamoyenebuli iqnas
iseTi saqmianobebis mimarT, romlebic dakavSirebulia konkretul wevr saxelmwifoSi uwyve-
tad an droebiT sajaro xelisuflebis ganxorcielebasTan; es gamowveulia aRniSnuli prob-
lemebisadmi erTgvarovani midgomis aucileblobiT, im mizniT, raTa Tavidan iqnas acilebuli
damfuZnebel dokumentebSi mocemuli ama Tu im akrZalvebisTvis gverdis avlis SesaZlebloba.
arsebobs kidev erTi mizezi, Tu ratom gamoiyeneba momsaxurebis Tavisuflebis mimarT am mu-
xlTa normebi. saqme imaSi mdgomareobs, rom, aRniSnuli muxlebis pirdapiri gamoyenebiT, xde-
ba aseve acquis im nawilis gamoyenebac, romelic am muxlebs Seesabameba; es ki, faqtiurad,

- 168 -
imas niSnavs, rom gamoiyeneba aseve sasamarTlos yvela Sesabamisi gadawyvetileba da sabWosa
da komisiis mier miRebuli liberalizaciis zomebi.
2006 wlis miwuruls evropis parlamentisa da evropis kavSiris sabWos mier gamoce-
muli iqna specialuri normatiuli aqti, romelic adgens momsaxurebis miwodebis Tavisuf-
lebis, aseve dafuZnebis Tavisuflebis ganxorcielebis zogad wesebs; igulisxmeba 2006 wlis
12 dekembris direqtiva 2006/123/EG `Sida bazarze momsaxurebaTa Sesaxeb~.
 
2.10.5 kapitalis Tavisufali gadaadgileba
kapitalis Tavisufali gadaadgileba, iseve, rogorc pirTa, saqonlisa da momsaxurebis
Tavisufali gadaadgileba da dafuZnebis Tavisufleba, erTiani Sida bazris arsebobisa da
funqcionirebis erT-erT safuZvels warmoadgens.
imisaTvis, rom ufro ukeT CavwvdeT kapitalis Tavisufali gadaadgilebis arss, jer
misi gansazRvreba unda CamovayaliboT da Semdgom igi unda gavmijnoT mimdinare gadaxdebis
Tavisuflebisagan. aRsaniSnavia, rom xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb ar iZleva
`kapitalis gadaadgilebis~ naTel gansazRvrebas, amis gareSe ki SeuZlebelia imis gageba, Tu
ras warmoadgens kapitalis Tavisufali gadaadgileba. es xarvezi Sevsebuli iqna sasamarT-
los gadawyvetilebebiT. saqmeze Luisi and Carbone v. Ministero del Tesoro miRebul gadawyveti-
lebaSi sasamarTlom gansazRvra, rom `kapitalis gadaadgileba~ niSnavs finansur operaciebs,
romlebic arsebiTad Sesabamisi fuladi saxsrebis investirebasTanaa dakavSirebuli.
saqmeze R. v. Thompson miRebul gadawyvetilebaSi sasamarTlom aRniSna: `ar surs ra
gansazRvros TiToeuli is SemTxveva, romlis drosac kapitalis gadaadgileba xdeba, sasamar-
Tlos miaCnia, rom umravles SemTxvevaSi kapitalis gadaadgilebas maSin aqvs adgili, rode-
sac erT qveyanaSi ganTavsebuli finansuri wyaroebi sxva qveyanaSi gamoiyeneba investiciis mi-
zniT da rodesac gonivrul vadaSi ar xdeba investiciis ukan Camoricxva finansuri resur-
sebis Tavdapirvel adgilsamyofel qveyanaSi~.
amrigad, SeiZleba davaskvnaT, rom kapitalis gadaadgilebis yvelaze ufro mniSvnelo-
van Semadgenels warmoadgens:
_ finansuri operaciebi, romlebic investirebasTanaa dakavSirebuli;
_ resursebis sxva saxelmwifoSi investireba;
_ investirebuli finansuri resursebis gonivrul vadaSi daubrunebloba Tavis Tavda-
pirvel adgilsamyofel qveyanaSi.
kapitalis Tavisufali gadaadgileba swored aseTi finansuri operaciebis ganxorcie-
lebis Tavisuflebas warmoadgens.
mocemuli momentisTvis kapitalis Tavisufali gadaadgileba ek-is funqcionirebis Se-
saxeb xelSekrulebis 63-e_66-e muxlebiT regulirdeba. 63-e muxlis pirveli paragrafi ad-
gens: `am Tavis debulebebis farglebSi akrZalulia kapitalis gadaadgilebis nebismieri Se-
zRudva wevr saxelmwifoebs, agreTve wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris~. Zalze
mniSvnelovania is faqti, rom sasamarTlom aRiara 63-e muxlis (Zveli redaqciiT _ eg-is
dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis 56-e muxli, _ avt.) debulebebis pirdapiri moqmedeba.
kerZod, man daadgina, rom miTiTebul muxlSi mocemul akrZalvas naTeli da upirobo xasia-
Ti gaaCnia.
bunebrivia, gansaxilveli sakiTxis fonze, Tavis kuTvnil, mniSvnelovan yuradRebas
imsaxurebs imis gansazRvra, Tu ra saxis SezRudvebi arsebobs wevr saxelmwifoebs Soris ka-
pitalis Tavisufal gadaadgilebasTan mimarTebaSi. es SezRudvebi mocemulia ek-is funqcio-
nirebis Sesaxeb xelSekrulebis 65-e muxlSi. xelSekrulebam, upirveles yovlisa, gaiTvalis-
wina wevri saxelmwifoebis SesaZlebloba, _ gamoiyenon TavianTi sagadasaxado kanonmdeblo-
bis Sesabamisi debulebebi, romlebic gadasaxadis gadamxdelebs erTmaneTisagan ganasxvaveben
maTi sacxovrebeli an kapitaldabandebis adgilis mixedviT.
xelSekrulebam wevr saxelmwifoebs aseve misca yvela saWiro zomis miRebis ufleba,
raTa Tavidan iqnas acilebuli erovnuli sakanonmdeblo da administraciuli aqtebis dar-
Rvevebi, gansakuTrebiT sagadasaxado kanonmdeblobisa da safinanso institutebze zedamxedve-
lobis sferoebSi. imave 65-e muxlis pirveli paragrafis `b~ punqtma wevr saxelmwifoebs
- 169 -
mianiWa informaciis deklarirebis procedurebis gaTvaliswinebis ufleba kapitalis gadaad-
gilebasTan mimarTebaSi, administraciuli an statistikuri informaciis miRebis mizniT. gar-
da amisa, wevr saxelmwifoebs SeuZliaT `miiRon iseTi zomebi, romlebic gamarTlebulia sa-
zogadoebrivi wesrigis an usafrTxoebis mosazrebebidan gamomdinare~.
yovelive zemoaRniSnulidan SeiZleba davaskvnaT, rom xelSekruleba ek-is funqcioni-
rebis Sesaxeb kapitalis gadaadgilebis srul Tavisuflebas iTvaliswinebs, romelic mxo-
lod ramdenime SezRudvas eqvemdebareba.
xsenebuli xelSekruleba aseve did yuradRebas uTmobs da mniSvnelovnad afarTovebs
wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris kapitalis gadaadgilebis sferoSi kavSiris Ca-
revas. zemoT ukve citirebuli 63-e muxlis pirveli paragrafi yvela SezRudvas auqmebs,
garda damfuZnebel dokumentebSi miTiTebuli SezRudvebisa. savsebiT bunebrivia, rom aseTi
gadaadgilebebi gacilebiT ufro metad eqvemdebarebian calkeul SezRudvebs, vidre analogi-
uri gadaadgilebebi wevr saxelmwifoebs Soris.
kapitalis aseTi gadaadgilebis garkveuli nawilis mimarT ar vrceldeba ek-is funq-
cionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 63-e muxlis pirveli paragrafis pirdapiri moqmedeba; Se-
sabamisad, maT mimarT gamoiyeneba igive sqema, rac 1990 wlamde evropis gaerTianebebis SigniT
kapitalis yvela gadaadgilebis mimarT moqmedebda. marTalia, maTze ar vrceldeba kapitalis
gadaadgilebis Tavisufleba, magram wevri saxelmwifoebi valdebulebas kisruloben, 1993
wlis 31 dekembris Semdeg ar miiRon axali SezRudvebi kapitalis gadaadgilebis am saxeebis
mimarT; kapitalis aseTi gadaadgilebis samarTlebrivi regulireba kvlavindeburad Tavad we-
vri saxelmwifoebis mier xorcieldeba.
erovnuli iurisdiqciis qveS eqceva kapitalis iseTi gadaadgilebebi, romlebic exeba:
1) pirdapir investiciebs, maT Soris uZrav qonebaSi investiciebis CaTvliT;
2) dafuZnebis uflebas;
3) finansur momsaxurebaTa miwodebas;
4) kapitalis bazarze fasiani qaRaldebis daSvebas.
imisaTvis, raTa zemoT miTiTebuli 63-e muxlis pirveli paragrafis moqmedeba kapita-
lis gadaadgilebis romelime am jgufze gavrceldes, aucilebelia, rom sabWom, specialuri
sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, erT-
xmad miiRos Sesabamisi zomebi.
SezRudvaTa meore jgufi, romelTa moqmedebis qveS eqceva kapitalis gadaadgilebebi
wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris, mocemulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xel-
Sekrulebis 66-e muxlSi. am muxlis debulebebi SesaZleblobas aZlevs sabWos, `gansakuTre-
buli garemoebebis~ pirobebSi da `ukiduresi aucileblobisas~, rodesac mesame qveynebSi an
mesame qveynebidan kapitalis moZraoba seriozul sirTuleebs an maTi gamowvevis safrTxes
uqmnis ekonomikuri da savaluto kavSiris funqcionirebas, komisiis winadadebiT da evropis
centralur bankTan konsultaciis Semdeg, mesame qveynebis mimarT miiRos damcavi zomebi ara-
umetes eqvsi Tvis vadis ganmavlobaSi.
am SezRudvebis moqmedebis qveS SeiZleba kapitalis nebismieri zemoT ganxiluli gada-
adgileba moeqces. Tumca ki situacia, rodesac aseTi zomebi SeiZleba iqnas miRebuli, sakma-
od SezRudulia. garda amisa, aseTi zomebi SeiZleba miRebuli iqnas mxolod mcire droiT
(ara umetes eqvsi Tvis vadiT). es muxli 1999 wlis 1 ianvridan amoqmedda.
da bolos, wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris kapitalis gadaadgilebis
SezRudvaTa mesame jgufs Seadgens SezRudvebi, romlebic politikuri mizezebiTaa gamowveu-
li. es SezRudvebi SeiZleba warmoiSvas saerTo sagareo politikis Sedegad (xelSekruleba
ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 215) da aseT SemTxvevaSi maTi SemoReba sabWos mier xde-
ba, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 215-e muxlSi gaTvaliswinebuli procedu-
ris gamoyenebis safuZvelze. amgvarad miRebuli zomebi mTel kavSirze vrceldeba.
garda amisa, seriozuli politikuri mosazrebebidan gamomdinare, aseTi SezRudvebi
SeiZleba SemoRebuli iqnas calkeuli wevri saxelmwifoebis mierac. amasTan, zemoT xsenebu-
li 215-e muxlis farglebSi aseTi zomebis miReba, rogorc wesi, mTeli kavSiris mier ar
xdeba.

- 170 -
gadaxdebis Tavisufali gadaadgileba. gadaxdebis Tavisufleba mWidrodaa dakavSirebu-
li kapitalis Tavisufal gadaadgilebasTan. swored amiTaa ganpirobebuli is garemoeba, rom
xelSekrulebaSi ek-is funqcionirebis Sesaxeb maT erTi da igive Tavi eZRvneba, xolo mTeli
rigi is wesebi, romlebic kapitalis Tavisufal gadaadgilebasTan mimarTebaSi moqmedebs, ga-
daxdebis Tavisuflebazec vrceldeba. Tumca, miuxedavad amisa mainc, gadaxdebis Tavisufleba
da kapitalis Tavisufali gadaadgileba _ Sida bazris or sxvadasxva Tavisuflebas warmoad-
gens.
mimdinare gadaxdebi sasamarTlos mier gansazRvruli iqna rogorc ucxouri valutis
gadaricxvebi, rac warmoadgens anazRaurebas momsaxurebis miwodebisTvis. isini aucileblad
or wevr saxelmwifos Soris xdeba.
1963 wlis 31 maiss sabWom miiRo direqtiva 63/340; aRniSnuli direqtiva mimarTuli
iyo eeg-is dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis 106-e muxlis debulebebis Sesrulebaze, ro-
melic imxanad gadaxdebis Tavisuflebas aregulirebda. es direqtiva yvela SezRudvasa Tu
bariers auqmebda momsaxurebis anazRaurebaze im SemTxvevebSi, rodesac mxolod aseTi gadax-
debis SezRudva ar iZleoda momsaxurebis miwodebis SesaZleblobas. mogvianebiT sasamarTlom
eeg-is Sesaxeb xelSekrulebis 106-e muxlis pirveli paragrafis debulebebis pirdapiri mo-
qmedeba aRiara. amgvarad, sasamarTlos gadawyvetilebiT ganxorcielda mimdinare gadaxdebis
upirobo da sruli liberalizacia.
mimdinare gadaxdebis Tavisuflebis ganviTarebis TvalsazrisiT, kidev erT mniSvnelo-
van nabijad iqca sasamarTlos gadawyvetileba imis Taobaze, rom eeg-is Sesaxeb xelSekru-
lebis 106-e muxli ar exeba erovnuli kanonmdeblobis debulebebs, romlebic avaldebulebs
eqsportiorebs, bankis meSveobiT, miiRon TavianTi operaciebis Sedegad amonagebi ucxouri
valuta da valutaTa gacvlis regulirebad bazarze moaxdinon aseTi valutis gadacvla.
erovnuli kanonmdeblobis es debulebebi mxoloddamxolod meTods exeba, romlis meSveobi-
Tac unda miiRon TavianTi gadaxdebi eqsportiorebma da, aramc da aramc, _ imas, gadaxdebi
erovnul valutaSi unda gamoixatos Tu ucxour valutaSi. es debulebebi, sasamarTlos az-
riT, araviTar gavlenas ar axdenen arc importiorebis unarze, _ gadaxda im wevri saxelmwi-
fos valutaSi ganaxorcielon, sadac myidveli imyofeba da arc eqsportiorebis unarze, _
miiRon aseTi gadaxda.
kapitalis gadaadgilebisagan gansxvavebiT, kanonmdebels aranairi SezRudvebi ar gau-
Tvaliswinebia wevr saxelmwifoebs Soris gadaxdebis TavisuflebasTan mimarTebaSi. wevr sa-
xelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris gadaxdebTan dakavSirebiT mxolod erTi SezRudva ar-
sebobs, romelic ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 75-e muxlSia mocemuli. es
muxli iTvaliswinebs gansaxilveli gadaxdebis SezRudvis SesaZleblobas im zomebis farg-
lebSi, romlebic saerTo sagareo politikis ganxorcielebis procesSi miiReba (xelSekru-
leba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 215).  

2.11 ekonomikuri da savaluto kavSiri


2.11.1 ekonomikuri da savaluto kavSiri. cneba da elementebi
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-3 muxlis me-4 paragrafis Tanaxmad, `kav-
Siri qmnis ekonomikur da savaluto kavSirs, romlis fuladi erTeulia evro~.
ekomomikuri da savaluto kavSiris (SemdegSi _ `esk~) Sesaxeb zogadi debulebebis
povna SesaZlebelia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 119-e muxlSi, romelic
aseTi kavSiris yvela ZiriTad komponents gansazRvravs. am muxlis pirveli paragrafi esk-is
`ekonomikur~ komponents exeba da gansazRvravs Ria sabazro ekonomikisa da Tavisufali kon-
kurenciis princips, romliTac unda xelmZRvanelobdes kavSiris ekonomikuri politika, aseve
im safuZvlebs, romlebsac igi unda efuZnebodes. aseTi safuZveli samia:
1) wevr saxelmwifoTa ekonomikuri politikis mWidro koordinacia;
2) Sida bazari;
3) saerTo miznebis gansazRvra.
- 171 -
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 119-e muxlis me-2 paragrafi
ki esk-is `savaluto~ komponents gansazRvravs, iqve uqvemdebarebs ra mas kavSiris saerTo
ekonomikur politikas. garda amisa, imave me-2 paragrafSi aRniSnulia, rom `savaluto~ kom-
ponenti moicavs erTian valutas (evros), agreTve erTiani fuladi politikis, aseve gacv-
liTi kursis regulirebis sferoSi erTiani politikis gansazRvrasa da gatarebas. amasTan,
am politikis upirates mizans fasebis stabilurobis (anu valutis stabilurobis) SenarCu-
neba da inflaciis ararseboba warmoadgens. es politika aseve mxars unda uWerdes kavSiris
SigniT saerTo ekonomikur politikas.
da bolos, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 119-e muxlis me-3 paragrafi
gansazRvravs im fuZemdeblur, saxelmZRvanelo principebs, romlebsac unda Seesabamebodes
wevri saxelmwifoebisa da kavSiris saqmianoba ekonomikuri da savaluto kavSiris farglebSi.
esenia:
1) stabiluri fasebi (fasebis stabiluroba);
2) jansaRi sajaro finansebi da fuladi mimoqcevis pirobebi;
3) stabiluri sagadamxdelo balansi.
ufro dawvrilebiT ekonomikuri da savaluto kavSiris komponentebi aRwerilia evro-
pis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis VIII karSi (`ekonomikuri da savaluto
politika~). misi debulebebidan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom ekonomikuri da sava-
luto kavSiris ZiriTad `ekonomikur~ komponents wevri saxelmwifoebis ekonomikuri poli-
tikis koordinacia warmoadgens. esk-is arsebiTi Semadgeneli komponentebia aseve wevri sa-
xelmwifoebis biujetebis deficitis kontrolTan da biujetis Warbi deficitis winaaRmdeg
brZolasTan dakavSirebuli procedurebi, agreTve garkveul operaciaTa ganxorcielebis akr-
Zalva.255 Tavis mxriv, esk-is `savaluto~ komponenti Sedgeba kavSiris erTiani savaluto
politikisagan, romelic erTian fulad erTeuls _ evros da im organoebis erTian institu-
ciur struqturas efuZneba, romelTa daniSnulebasac erTiani savaluto politikis gatareba
warmoadgens. esenia evropis centraluri bankebis sistema (ecbs) evropis centraluri ban-
kis (ecb) meTaurobiT da ekonomikur da finansur sakiTxTa komiteti, romelsac mTeli rigi
sakonsultacio funqciebi gaaCnia.
aqve aucileblad unda aRiniSnos is garemoebac, rom ekonomikuri da savaluto kavSi-
ris ZalaSi Sesvla da amoqmedeba sam etapad ganxorcielda. Tumca mesame etapze (rac dakav-
Sirebuli iyo erovnul valutaze uaris Tqmasa da ek-is erTian fulad erTeulze _ evroze
gadasvlasTan) kavSiris yvela wevri saxelmwifo ar gadasula. Tavdapirvelad (1999 wlis 1
ianvridan) maTi ricxvi 11-s Seadgenda, xolo SemdgomSi ki maTi raodenoba 18-mde gaizarda
(2014 wlis 1 ianvridan).
im wevri saxelmwifoebis umetesobam, romlebic `evros zonaSi~ ar Sedian, es jer ver
moaxerxes, radgan ver akmayofileben aucilebel ekonomikur pirobebs _ daaxloebis krite-
riumebs (ix. qvemoT). ZiriTadad eseni arian aRmosavleT evropis qveynebi: litva, poloneTi,
ungreTi, CexeTi, bulgareTi, rumineTi, xorvatia, aseve SvedeTi.256 ek-is funqcionirebis Se-
_______________________
255 _ ase, magaliTad, ek-is fuqncionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 123-e muxlis pirveli para-
grafis Sesabamisad, akrZalulia overdraftebi an sxva saxis dakrediteba evropis centraluri bankis an
wevri saxelmwifoebis centraluri bankebis meSveobiT kavSiris institutebis, organoebis an sxva dawesebu-
lebebis, wevri saxelmwifoebis centraluri mTavrobebis, regionuli an adgilobrivi organoebis, an sajaro
xelisuflebis sxva organizaciebis, sajaro samarTlis sxva dawesebulebebis an saxelmwifo sawarmoebis
sasargeblod, iseve, rogorc maTgan evropis centraluri bankisa da erovnuli centraluri bankebis mier
maTi savalo valdebulebebis instrumentebis pirdapiri SeZena.
256 _ aRsaniSnavia, rom am ukanasknels (SvedeTs), faqtiurad, samarTlebrivi `xvrelis~ (e.w. `laze-

ikis~) gamoyenebis SesaZlebloba mieca, romelic saSualebas aZlevda mas, ar daekmayofilebina maastrixtis
kriteriumebi da ar emuSava gamovlenili Seusabamobebis (xarvezebis) aRmofxvris mimarTulebiT (Tumca ki,
saboloo jamSi, es saxelmwifo valdebulia, SeuerTdes `evros zonas~). mizezi amisa aris SvedeTis sazoga-
doebis uari `evros zonaSi~ Sesvlaze, romelic man qveyanaSi Catarebuli referendumis meSveobiT gamoxata
da romlis Sedegebsac komisia tolerantulad ekideba. Tumca komisia axlave acxadebs, rom igi aRar
dauSvebs da ar Seurigdeba aseT kurss evrozonis momavali wevrebisagan (ix. Еврозона. - Материал из Вики-
педии - свободной энциклопедии // wvdomis reJimi: <http://ru.wikipedia.org/wiki/Еврозона>, wvdomis TariRi:
15.03.2013).
- 172 -
saxeb xelSekrulebaSi es saxelmwifoebi oficialurad iwodebian rogorc `wevri saxelmwi-
foebi, romelTa mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs~, an `sagamonakliso reguli-
rebis qveS myofi wevri saxelmwifoebi~.
sagamonakliso regulirebis qveS myof wevr saxelmwifoebTan, metwilad, gaTanabrebu-
lia didi britaneTi da dania _ ori wevri saxelmwifo, romlebmac ar isurves evroze gada-
svla da romlebmac es ufleba ek-is damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTuli specialu-
ri oqmebis safuZvelze moipoves. am ori qveynisagan ar moiTxoveba, rom isini aucileblad
SeuerTdnen evros zonas manam, sanam maTi mTavroba ar gadawyvets aRniSnul sakiTxs: an par-
lamentSi kenWisyriT, an referendumis Catarebis gziT.
sagulisxmoa, rom evropis kavSiris reformis Sesaxeb lisabonis 2007 wlis xelSe-
krulebas ar Seucvlia esk-is samarTlebrivi reJimi, maT Soris _ arc sagamonakliso regu-
lirebis qveS myofi wevri saxelmwifoebis statusi. amave dros, arsebuli wesebis gverdiT,
igi damatebiT iTvaliswinebs specialur debulebebs `evros zonaSi~ Semavali wevri saxel-
mwifoebis ekonomikuri politikis ufro mWidro koordinaciis mizniT: _ saubaria e.w. `ev-
rojgufis~ (`Eurogroup~) Sesaxeb, romelic `evros zonis~ qveynebis finansTa ministrebisagan
Sedgeba da romelsac mudmivmoqmedi Tavmjdomare udgas saTaveSi. aRsaniSnavia, rom evrojgu-
fi, praqtikulad, lisabonis 2007 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamdec funqcionirebda,
Tumca ki araformalur safuZvelze.

2.11.2 evropis kavSiris erTiani valutis – evros samarTlebrivi regulireba


erTiani valuta ekonomikuri da savaluto kavSiris mniSvnelovani elementia. ekiu-
sgan (ECU) gansxvavebiT, romelic 1998 wlis 31 dekembramde arsebobda da saaRricxvo va-
lutas warmoadgenda, evro damoukidebeli fuladi erTeulia, romelmac Secvala esk-is me-
same etapze gadasuli wevri saxelmwifoebis erovnuli fuladi erTeulebi. evro angariSswo-
rebis (gadaxdis) erTaderT kanonier saSualebad iqca.
erTiani valutis emisias axorcielebs evropis centraluri banki. wevrma saxelmwifo-
ebma, romlebic evroze gadavidnen, TavianTi valutis konvertacia moaxdines Seuqcevadad fiq-
sirebuli gacvliTi kursebis safuZvelze, romlebic gansazRvruli iyo sabWos mier 1998
wlis 31 dekembers miRebuli #2866/98/EG reglamentiT. sabWos 1997 wlis 17 ivnisis
#1103/97/EG reglamentis Sesabamisad, rogorc `kerZo~, ise `oficialuri~ ECU (ekiu) ev-
roSi iqna konvertirebuli kursiT erTi erTze, xolo mis Sesaxeb yvela miniSneba amieridan
evroze miniSnebad iqna miCneuli da CaTvlili.
imisaTvis, rom wevri saxelmwifoebi evroze gadavidnen, isini mTel rig pirobebs unda
akmayofilebdnen. garda amisa, TviTon evros samoqmedod SemoRebas sakmaod rTuli meqanizmi
gaaCnia, romelic sami etapisagan Sedgeba.
imisaTvis, rom erTian valutaze gadavidnen, wevri saxelmwifoebi unda akmayofilebd-
nen daaxloebis oTx kriteriums, romelic ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis
140-e muxlis pirvel paragrafsa da `daaxloebis kriteriumebis Sesaxeb~ specialur (#13)
oqmSia gaTvaliswinebuli. es kriteriumebi SemdegSi mdgomareobs:
1. fasebis stabilurobis maRali donis miRwevis kriteriumi niSnavs, rom im wevri
saxelmwifos fasebis indeqsi, romelic wlis ganmavlobaSi dafiqsirebuli infla-
ciis grZelvadiani saSualo tempiT xasiaTdeba, 1,5%-ze metiT ar aRemateba sauke-
Teso Sedegebis mqone sami wevri saxelmwifos analogiur maCvenebels.
2. sajaro xelisuflebis finansuri mdgomareobis mdgradobis kriteriumi gulis-
xmobs, rom Sesabamis wevr saxelmwifos mocemuli momentisTvis ar aqvs biujetis
Warbi deficiti, e.i. mis winaaRmdeg aRZruli araa biujetis Warbi deficitis
procedura.
3. bolo ori wlis manZilze evropis savaluto sistemis gacvliTi kursis meqanizm-
Si normaluri monawileobis kriteriumi niSnavs imas, rom wevr saxelmwifos am
meqanizmSi monawileobisTvis gansakuTrebuli Zalisxmeva ar dasWirvebia. kerZod,
mas ar miumarTavs Tavisi valutis devalvaciisaTvis nebismieri sxva wevri saxel-
mwifos valutasTan mimarTebaSi (maT Soris arc ormxriv safuZvelze).
- 173 -
4. wevri saxelmwifos mier miRweuli daaxloebisa da gacvliTi kursis meqanizmSi
misi monawileobis mdgradobis (rac grZelvadiani saprocento ganakveTebis doneSi
aisaxeba) kriteriumi, Tavis mxriv, niSnavs, rom wevr saxelmwifoSi wlis ganmav-
lobaSi saSualo nominaluri grZelvadiani saprocento ganakveTi arsebobda, rome-
lic 2%-ze metiT ar aRemateboda fasebis stabilurobis yvelaze maRali doniT
gamorCeuli saxelmwifos analogiur maCvenebels.
erTian valutasTan wevri saxelmwifos SeerTebis sakiTxi sabWos mier wydeba, komisi-
isa da evropis centraluri bankis moxsenebebis safuZvelze. am moxsenebebSi aisaxeba ori
mniSvnelovani sakiTxi, romlebic aucilebelia ekonomikuri da savaluto kavSiris misaRwe-
vad.
pirvelia sakiTxi imis Sesaxeb, Tu ramdenad Seesabameba wevri saxelmwifos erovnuli
kanonmdebloba, maTi erovnuli centraluri bankebis wesdebaTa CaTvliT, xelSekrulebas ek-
is funqcionirebis Sesaxeb, aseve evropis centraluri bankebis sistemisa da evropis centra-
luri bankis wesdebas da, upirveles yovlisa, erovnuli centraluri bankebis damoukideb-
lobis moTxovnas.
meore sakiTxs (romlis gadawyveta gacilebiT ufro rTulia) warmoadgens daaxloe-
bis kriteriumebTan (anu, rogorc mas kidev sxvagvarad uwodeben, _ konvergenciis kriteriu-
mebTan) Sesabamisobis miRweva. garda am sakiTxebisa, moxsenebebi unda iTvaliswinebdes aseve
bazrebis integraciis Sedegebs, mimdinare sagadamxdelo balansis mdgomareobasa da ganviTare-
bas, produqciis erTeulis WrilSi SromiTi danaxarjebis da fasTa sxva indeqsebis dinamikas.
warmodgenili moxsenebebis safuZvelze, sabWo, evropis parlamentTan konsultaciisa
da evropul sabWoSi ganxilvis Semdeg, komisiis winadadebiT, kvalificiuri umravlesobiT
afasebs, akmayofilebs Tu ara TiToeuli konkretuli wevri saxelmwifo erTian valutaze
gadasasvlelad saWiro pirobebs. sabWos bolo gadawyvetileba daaxloebis kriteriumebis Se-
srulebisa da `evros zonaSi~ axali wevri saxelmwifos miRebis Sesaxeb 2013 wlis ivlisSi
iqna miRebuli, romlis Sedegadac `evros zonas~ 2014 wlis 1 ianvridan latvia SeuerTda.
ukve cnobilia da igegmeba, rom 2015 wlis 1 ianvridan `evros zonas~ oficialurad SeuerT-
deba litva.

2.11.3 rogor ganxorcielda praqtikaSi evroze gadasvla?


wevri saxelmwifoebis pirveli jgufisTvis, romlebic evroze gadavidnen, evros Semo-
Rebis scenari da grafiki dadgenili iqna madridSi (espaneTi) 1995 wlis dekemberSi gamar-
Tuli evropuli sabWos sxdomaze. aRniSnuli gegmis mTeli rigi elementebi gaTvaliswinebu-
lia sabWos #1103/97/EG da #974/98/EG reglamentebSi. rogorc mosalodneli iyo, sabWom
miiRo komisiis mier SeTavazebuli samfaziani gegma.
erTian valutaze gadasvlis pirveli faza 1998 wlis maisSi daiwyo mas Semdeg, rac
sabWom daasaxela pirveli jgufis qveynebi, romlebmac esk-is mesame etapze gadasvla da-
iwyes. amas mohyva is, rom maleve, evropis savaluto institutis bazaze, Seqmnili iqna evro-
pis centraluri banki, romelmac mosamzadebeli samuSaoebi daiwyo evros SemoRebis meore
fazisTvis.
1998 wlis 31 dekembers sabWom Tavisi #2866/98/EG reglamentiT Seuqcevadad daa-
fiqsira gacvliTi kursebi evroze gadasasvlelad, ris Semdegac 1999 wlis 1 ianvridan sta-
rti aiRo, sakuTriv, ekonomikurma da savaluto kavSirma da evro srulfasovani, damoukide-
beli fuladi erTeuli gaxda.
amoqmedda evropis centraluri bankebis sistema, romelmac sruli moculobiT daiwyo
Tavisi valdebulebebis Sesruleba, maT Soris mTeli pasuxismgeblobis aReba erTiani sava-
luto da gacvliT kursTa politikis Seqmnasa da gamoyenebaze, gansakuTrebiT ki _ mokleva-
diani saprocento ganakveTebisa da nebismieri savaluto intervenciebis dadgena dolarTan da
ienTan mimarTebaSi. evroSi monawile erovnulma valutebma Sewyvites saerTaSoriso sava-
luto bazrebze damoukideblad gamosvla sxva valutebTan mimarTebaSi. maTi sagareo Rirebu-
leba mTlianad evros kursze gaxda damokidebuli, rac, bunebrivia, gamowveuli iyo maT So-
ris fiqsirebuli gacvliTi kursebis arsebobiT. saxelmwifo savalo valdebulebebis axali
- 174 -
gaSvebebi mimoqcevaSi evroSi denominirdeboda (e.i. maTi nominaluri Rirebuleba mieTiTeboda
ara erovnul valutaSi, aramed evroSi).
myidvelebi ganagrZobdnen erovnuli fuladi erTeulebis Cveulebrivi banknotebiT
sargeblobas manamde, sanam evros banknotebi da monetebi ar iqna SemoRebuli mimoqcevaSi.
amasTan, es monetebi da banknotebi de jure warmoadgendnen evros monetebsa da banknotebs, _
gamoxatuls erovnul fulad erTeulebSi.
2002 wlis 1 ianvridan, TviTon wevri saxelmwifoebis mier gansazRvrul maqsimalu-
rad mokle droSi (ara umetes eqvsi Tvis ganmavlobaSi), erovnuli valutebi amoRebas dae-
qvemdebara da mimoqcevaSi SemoRebuli iqna evros axali banknotebi da monetebi. im pirebs,
romlebsac darCaT erovnuli banknotebi da monetebi mimoqcevidan maTi gasvlis (amoRebis)
Semdeg, SeuZliaT bankebSi maTi evroze gadacvla momdevno 30 wlis ganmavlobaSi.
2002 wlis 1 ianvridan sacalo vaWrobis sawarmoebi, kvlavindeburad, iRebdnen erov-
nul valutas, Tumca operaciebi evroSic xorcieldeboda. ekonomikaSi yvela fuladi opera-
cia (xelfasi, pensiebi, sabanko balansebi da a.S.) evroSi gaiangariSeboda. TviT gacvlis pro-
cesi ki, romelic 2002 wlis 1 ivlisisTvis dasrulda, wevri saxelmwifoebis organoebis
mier xorcieldeboda.
`evros zonaSi~ Semaval evropis kavSiris axal wevr saxelmwifoebSi yofili erovnu-
li fuladi niSnebis gacvla erTian valutaze, rogorc wesi, ianvris Tvis ganmavlobaSi xde-
ba. ukanasknelad aseTi gacvla latviam ganaxorciela (`evros zonis~ wevria 2014 wlis 1
ianvridan).
sapirispiro procesi _ `evros zonidan~ gasvla, an garicxva da kvlav erovnul fu-
lad erTeulze dabruneba _ evropis kavSiris samarTliT gaTvaliswinebuli ar aris.

2.12 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce

2.12.1 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis cneba,


struqtura da samarTlebrivi regulirebis wyaroebi
ek-is erT-erT mTavar amocanas Tanamedrove etapze Tavisuflebis, usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis sivrcis Seqmna warmoadgens Sida sazRvrebis gareSe, sadac uzrunvelyofi-
lia pirTa Tavisufali gadaadgileba, _ sagareo sazRvrebis kontrolTan, TavSesafris mice-
masTan, imigraciasTan, aseve danaSaulis prevenciasTan da mis winaaRmdeg brZolasTan dakavSi-
rebul Sesabamis RonisZiebebTan urTierTkavSirSi (ix. xelSekruleba evropis kavSiris Sesa-
xeb, mux. 3).
aseTi TanamSromlobis Sedegad unda Seiqmnas sivrce Sida sazRvrebis gareSe, romlis
SigniTac uzrunvelyofilia pirTa Tavisufali gadaadgileba maTi moqalaqeobis miuxedavad,
ek-is yvela wevr saxelmwifoSi marTlmsajulebisadmi Tanabari xelmisawvdomoba da usafr-
Txoebis maRali done.
Tavad termini `Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce~257 ek-is
damfuZnebel dokumentebSi, komisiis winadadebiT, 1997 wels iqna SemoRebuli (amsterdamis
1997 wlis xelSekrulebis novelis saxiT). swored amsterdamis 1997 wlis xelSekrulebis
ZalaSi Sesvla (1999 wlis 1 maisi) iqca ek-is mesame masStaburi proeqtis (Sida bazrisa da
esk-is Semdeg) _ `Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis~ mSeneblobis
aTvlis wertilad. igi, erTi mxriv, aRniSnavs mizans, romlis miRweviskenac unda iswrafvo-
des evropis kavSiri, xolo, meore mxriv ki, _ misi kompetenciis specialur sferos.
Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce (SemdegSi _ Tums), ro-
________________________
257 _ germ.: Raum der Freiheit, der Sicherheit und des Rechts; frang.: espace de liberte, de securiteet de
justice; ingl.: area of freedom, security and justice.

- 175 -
gorc mizani, gulisxmobs mTeli evropis kavSiris masStabiT kanonierebisa da marTlwesrigis
dacvis umaRlesi donis miRwevas. igi aerTianebs TanamSromlobis sferoebs, romlebic, pirda-
piri gagebiT, ekonomikuri an politikuri integraciis nawils ar warmoadgenen, magram Sei-
Zleba ganxilulni iqnan rogorc samarTlebrivi integracia, romlis mizansac sazRvrebis ga-
uqmeba warmoadgens ara marto saxelmwifoebs, aramed erovnul samarTlebriv sistemebs Sori-
sac. Sida sazRvrebis gaxsnis kompensacia sagareo sazRvrebze sasazRvro kontrolis xarjze
xdeba, xolo TanamSromlobis sxva sferoebi ki miznad isaxavs, Tums-is farglebSi uzrun-
velyos samarTlebrivi reJimis erTianoba im sakiTxebTan mimarTebaSi, romlebic arapirdapiri
gziT pirTa gadaadgilebasTan aris dakavSirebuli (saimigracio politika, TavSesafris mini-
Weba, sasamarTlo dacva, sisxlissamarTlebrivi devna).
Tums-is samarTlebrivi regulirebis uSualo sagans ek-isa da wevri saxelmwifoe-
bis TanamSromlobis sferoTa erToblioba warmoadgens, romlebic miznad isaxavs xeli Seuw-
yos pirTa Tavisufal gadaadgilebas, amasTan, uzrunvelyos usafrTxoeba. evropis kavSiris
Sesaxeb xelSekrulebis me-3 muxlis me-2 paragrafSi ganmtkicebulia debuleba imis Taobaze,
rom `kavSiri Tavis moqalaqeebs sTavazobs Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajule-
bis sivrces Sida sazRvrebis gareSe, romlis farglebSic uzrunvelyofilia pirTa Tavisufa-
li gadaadgileba, _ sagareo sazRvrebis kontrolTan, TavSesafris micemasTan, imigraciasTan,
aseve danaSaulis prevenciasTan da mis winaaRmdeg brZolasTan dakavSirebul Sesabamis Ro-
nisZiebebTan urTierTkavSirSi~.
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 67-e muxlSi dadgenilia Tums-is Sem-
degi maxasiaTeblebi:
_ evropis kavSiri warmoadgens Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis
sivrces, sadac pativs scemen ZiriTad uflebebs da wevri saxelmwifoebis gansxvavebul sa-
marTlebriv sistemebsa da tradiciebs;
_ kavSiri uzrunvelyofs Sida sazRvrebze pirTa kontrolis ararsebobas da gansaz-
Rvravs saerTo politikis farglebs TavSesafris micemis, imigraciisa da sagareo sazRvrebze
kontrolis sferoebSi, rac wevri saxelmwifoebis solidarobazea damyarebuli da samarTli-
ania mesame qveynis moqalaqeebis mimarT. amasTan, apatridebi (moqalaqeobis armqone pirebi)
mesame qveynis moqalaqeebTan arian gaTanabrebulni;
_ kavSiri miznad isaxavs, uzrunvelyos usafrTxoebis maRali done iseTi zomebis me-
SveobiT, romlebic mimarTulia damnaSaveobis, agreTve rasizmisa da qsenofobiis Tavidan aci-
lebasa da maTTan brZolaze, policiis, sasamarTlo da sxva kompetenturi organoebis koor-
dinaciasa da TanamSromlobaze, agreTve sisxlis samarTlis saqmeebze sasamarTlo gadawyveti-
lebaTa urTierTaRiarebis gziTa da, saWiroebis SemTxvevaSi, sisxlis samarTlis kanonmdeb-
lobis daaxloebis meSveobiT;
_ kavSiri xels uwyobs marTlmsajulebisadmi xelmisawvdomobas, kerZod, samoqalaqo
saqmeebze sasamarTlo da sasamarTlosgareSe gadawyvetilebebis urTierTaRiarebis principis
meSveobiT.
amrigad, ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 67-e muxli SesaZleblobas iZ-
leva, naTlad iqnas warmodgenili Tums-is sistema da misi elementebis urTierTkavSiri.
ufro detalurad ki misi regulirebis sagani ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis
mesame nawilis (`nawili mesame. kavSiris Sida politika da saqmianoba~) V karis (`kari V.
Tavisuflebis, marTlmsajulebisa da usafrTxoebis sivrce~) momdevno muxlebSia warmodgeni-
li.
Tums-is samarTlebrivi regulirebis sagani Tavis TavSi regulirebis oTx ZiriTad
sferos moicavs, esenia:
1) sasazRvro kontroli, TavSesafris miniWeba da imigracia (xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, nawili mesame, kari V, Tavi 2);
2) sasamarTlo TanamSromloba samoqalaqo saqmeebze (xelSekruleba ek-is funqcioni-
rebis Sesaxeb, nawili mesame, kari V, Tavi 3);
3) sasamarTlo TanamSromloba sisxlis samarTlis saqmeebze (xelSekruleba ek-is
funqcionirebis Sesaxeb, nawili mesame, kari V, Tavi 4);

- 176 -
4) policiis TanamSromloba (xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, nawili
mesame, kari V, Tavi 5).
Tums-is samarTlebrivi regulirebis meorad wyaroebs miekuTvneba ek-is organoebis
mier maTi kompetenciis farglebSi miRebuli samarTlebrivi aqtebi. Tanamedrove etapze aseT
wyaroebs warmoadgens direqtivebi, reglamentebi da gadawyvetilebebi. 2009 wlamde, aRniS-
nuli instrumentebis gverdiT, calkeul sakiTxebTan dakavSirebiT gamoiyeneboda specialuri
samarTlebrivi aqtebi _ erToblivi poziciebi da qmedebebi, aseve CarCo gadawyvetilebebi da
gadawyvetilebebi, romlebsac pirdapiri moqmedeba ar gaaCniaT.
samarTlebrivi regulirebis meorad wyaroebs miekuTvneba aseve sagareo ganzomilebis
realizaciis farglebSi Tums-is regulirebis sakiTxebis Taobaze dadebuli konvenciebi da
saerTaSoriso SeTanxmebebi.

2.12.2 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis


funqcionirebis meqanizmi. instituciuri TanamSromloba
Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce evropis kavSirisa da misi
wevri saxelmwifoebis erToblivi (saerTo) kompetenciis sferos ganekuTvneba. es imas niS-
navs, rom manam, sanam kavSiri ar aregulirebs Sesabamis sakiTxebs, saxelmwifoebi maT damou-
kideblad awesrigeben, magram ek-is samarTlebriv aqtebs upiratesoba gaaCnia wevri qveynebis
erovnul aqtebTan mimarTebaSi; Sesabamisad, wevrma saxelmwifoebma ar unda dadon iseTi sa-
erTaSoriso xelSekrulebebi, romlebic ek-is samarTlis normebs ewinaaRmdegeba. sxva sity-
vebiT rom vTqvaT, Tums-is funqcionirebis sakvanZo momenti subsidiarobis principSi mdgo-
mareobs. evropis kavSiri orientacias, rogorc wesi, im sakiTxebze iRebs, romelTa efeqtiani
gadawyveta mxolod ek-is doneze saerTo qmedebebis meSveobiTaa SesaZlebeli; amasTan, saer-
To qmedebebis gamoyenebis gadamwyvet pirobas problemis transnacionaluri (transsasazRv-
ro) buneba warmoadgens. aRniSnulis gaTvaliswinebiT, evropis kavSiris mizani Sida usafr-
Txoebis erovnuli struqturebis erTiani evropuli struqturebiT Secvla (Canacvleba) ki
ara, aramed safrTxeebze efeqtiani reagirebis ganxorcielebis gzaze dabrkolebebis Tavidan
acilebaa, erovnul struqturebs Soris TanamSromlobis gaZlierebis meSveobiT.
Tums-is sferoSi gadawyvetilebaTa miRebis meqanizmi inarCunebs garkveul Tavisebu-
rebebs, maT Soris iTvaliswinebs sadavo sakiTxebis evropuli sabWos doneze regulirebis
proceduras da gaZlierebuli TanamSromlobis dafuZnebis SesaZleblobas, Tuki SeuZlebelia,
rom proeqti ek-is yvela saxelmwifos mier iqnas miRebuli. Tums-is sferoSi gansazRvru-
li roli eniWebaT wevri qveynebis erovnul parlamentebs, romlebic aRWurvilni arian sub-
sidiarobisa da proporciulobis principebis dacvaze kontrolis ganxorcielebis uflebamo-
silebebiT, aseve maT ufleba aqvT gamoxaton TavianTi uaryofiTi damokidebuleba, xolo
calkeul SemTxvevebSi ki _ sulac dablokon samarTlebrivi aqtebis miReba.
rogorc wesi, samarTlebrivi regulireba Tums-is farglebSi ek-is mTavari insti-
tutebisa da specialuri dawesebulebebis saqmianobis meSveobiT xorcieldeba.
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 68-e muxlis Tanaxmad, evropuli sabWo
gansazRvravs strategiul mimarTulebebs Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis
sivrcis farglebSi sakanonmdeblo da operatiuli saqmianobis programebis dasagegmad. aRniS-
nuli instituti asrulebs aseve momrigebeli politikuri uwyebis rols calkeuli saxel-
mwifos mier rig SemTxvevebSi gadawyvetilebis miRebis dablokvisas.
uSualod normaTSemoqmedebiT procesSi (anu reglamentebis, direqtivebisa da gada-
wyvetilebebis miRebis procesSi) monawileoben evropis parlamenti, sabWo da komisia, amas-
Tan, maTi roli gansxvavebulia regulirebis sagnis mixedviT. ek-is ZiriTadi institutebis
struqturaSi gamoiyofa specialuri qveganyofilebebi, romlebic uzrunvelyofen Sesabamisi
institutebis funqciebis Sesrulebas, maT Soris asruleben samarTlebrivi aqtebis proeqtTa
momzadebisa da SeTanxmebis teqnikur samuSaoebs.
Tums-is farglebSi gadawyvetilebebis miRebis meqanizmis Taviseburebas warmoadgens
ek-is wevri qveynebis erovnuli parlamentebisTvis subsidiarobisa da proporciulobis prin-
cipTa dacvaze kontrolis ganxorcielebis uflebamosilebis miniWeba, samarTlebrivi aqtebis
- 177 -
proeqtebTan mimarTebaSi dasabuTebuli mosazrebebis wardgenis meSveobiT. erovnuli parla-
mentebis uflebamosileba sisxlissamarTlebriv sferoSi policiisa da sasamarTlo TanamSro-
mlobis sakiTxebTan dakavSirebiT subsidiarobis principis dacvis kontrolis Taobaze gaTva-
liswinebulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 69-e muxlSi da reglamentire-
bulia damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTul #2 oqmSi `subsidiarobisa da proporciu-
lobis principebis gamoyenebis Sesaxeb~.
evropis kavSiris sasamarTlo Tums-is sferoSi axsna-ganmartebisa da sasamarTlo
kontrolis farTo uflebamosilebebiTaa aRWurvili. ek-is samarTlis sxva dargebisagan gan-
sxvavebiT, evropis kavSiris sasamarTlos kompetencia Tums-is sferoSi SezRudulia ek-is
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 276-e muxlis debulebebiT, romlis Tanaxmadac, sisx-
lis samarTlis saqmeebze sasamarTlosa da policiis TanamSromlobis sferoSi kavSiris sasa-
marTlo uflebamosili ar aris gadaamowmos wevri saxelmwifos policiis an sisxlissamarT-
lebrivi devnis ganmaxorcielebeli sxva samsaxurebis mier Catarebuli operaciebis namdvi-
loba an Tanazomiereba, an kanonierebisa da sazogadoebrivi wesrigis SenarCunebisa da Sida
usafrTxoebis dacvis Taobaze wevri saxelmwifoebis kompetenciaTa Sesruleba. Tavisuflebis,
usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcesTan mimarTebaSi Taviseburebas warmoadgens aseve
swrafi proceduris SemoRebis SesaZlebloba preiudiciul moTxovnebTan dakavSirebiT. aseTi
procedura SeiZleba iTvaliswinebdes mxareebisa da sxva dainteresebuli subieqtebis wris
SezRudvas, xolo ukiduresi aucileblobis SemTxvevaSi ki _ proceduris werilobiTi sta-
diis gamotovebas.
ek-is funqciebi Tums-is sferoSi TanamSromlobis specialur organoebs gadaecema,
rodesac es kavSiris damfuZnebeli dokumentebiT an samarTlebrivi aqtebiTaa gaTvaliswinebu-
li. aseT organoebs, pirvel rigSi, ganekuTvneba evropoli da evroiusti. garda amisa, funq-
cionirebs aseve evropis kavSiris wevri saxelmwifoebis sagareo sazRvrebze operatiuli Ta-
namSromlobis marTvis evropuli saagento (FRONTEX), ZiriTadi uflebebis saagento, narko-
tikebisa da wamaldamokidebulebis monitoringis evropuli centri (EMCDDA), evropis Tav-
Sesafris miniWebis sakiTxTa mxardaWeris samsaxuri (EASO) da sxv.

2.12.3 Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrceSi pirTa Tavisufali


gadaadgilebis uzrunvelyofis samarTlebrivi regulireba
debulebebi, romlebic aregulireben gadaadgilebis Tavisuflebisa da misi Tanmdevi
zomebis uzrunvelyofas sazRvrebze kontrolis ganxorcielebasTan, TavSesafris miniWebasTan
da imigraciasTan mimarTebaSi, _ ganmtkicebulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrule-
bis mesame nawilis V karis meore TavSi (`Tavi 2. politika sasazRvro kontrolis, TavSesa-
fris miniWebisa da imigraciis sferosTan mimarTebaSi~).
Tavisufali gadaadgilebis sakiTxebi ek-is moqalaqeebisa da mesame qveynebis moqalaqe-
ebisaTvis cal-calke regulirdeba. kavSiris moqalaqeTa Tavisufal gadaadgilebas ek-is fun-
qcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis me-20 muxlis farglebSi adamianis konstituciuri uf-
lebebis analogiuri xasiaTi gaaCnia. ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 77-e mux-
lis farglebSi arsebuli samarTlebrivi regulireba kavSiris moqalaqeebisTvis uzrunvel-
yofs am uflebis Seuferxebel realizacias, Sida sazRvrebze kontrolis moxsnis xarjze.
Sida sazRvrebze kontrolis moxsna avtomaturad vrceldeba ucxoelebzec; amasTan,
evropis kavSirSi Camoyalibebuli iqna normaTa jgufi, romlebic ek-is teritoriaze ucxo-
elTa daSvebisa da yofnis, aseve maTTan mimarTebaSi sxva zomebis (saerTo savizo da saimig-
racio politika, TavSesafris miniWebis politika) gamoyenebis pirobebs adgenen.
ek-is moqalaqeTa gadaadgilebis Tavisuflebis detaluri reglamentacia ganxorcie-
lebulia 2004 wlis 29 aprilis 2004/38/EG direqtiviT `kavSiris moqalaqeTa da maTi
ojaxebis wevrTa uflebis Sesaxeb, _ Tavisuflad gadaadgildnen da icxovron wevri saxel-
mwifoebis teritoriaze~. aRniSnuli direqtivis Sesabamisad, ek-is wevri qveynis moqalaqe
sxva wevri saxelmwifos teritoriaze SeiZleba gaZevebuli iqnas mxolod sajaro wesrigis,
usafrTxoebisa da janmrTelobis dacvis safuZvlebidan gamomdinare.

- 178 -
sasazRvro kontroli da sazRvrebis gadakveTis wesi wesrigdeba Sengenis 2006 wlis
kodeqsiT sazRvrebis Sesaxeb.258 masSi Tavmoyrilia rogorc Sida (wevr saxelmwifoebs So-
ris), ise sagareo (mesame qveynebTan arsebuli) sazRvrebis gadakveTasTan dakavSirebuli yvela
ZiriTadi wesi. Sesabamisad, swored sazRvrebis Sesaxeb Sengenis kodeqsSia (mux. 5) ganmtkice-
buli evropis kavSirSi ucxoelTa Sesvlis erTiani pirobebi, romlebic gamoiyeneba aseve Sen-
genis vizis gacemis drosac.
sazRvrispira moZraoba warmoadgens gamonakliss sazRvrebis gadakveTis zogadi reJimi-
dan. ek-is doneze sazRvrispira moZraobis samarTlebrivi regulireba uzrunvelyofilia ev-
ropis parlamentisa da sabWos 2006 wlis 20 dekembris #1931/2006 reglamentiT (EG) `we-
vri saxelmwifoebis sagareo saxmeleTo sazRvrebze mcire sasazRvro mimosvlis wesebis dam-
tkicebisa da Sengenis konvenciis debulebebis Secvlis Sesaxeb~. reglamenti sazRvris ga-
dakveTis gamartivebul wesebs adgens kavSiris mosazRvre mesame qveynebis sasazRvro zonis
mcxovrebTaTvis, Sesabamisi wevri saxelmwifos sasazRvro zonaSi Sesvlis mizniT (magaliTad,
mgzavroba ruseTis kaliningradis olqis sasazRvro zonidan litvis an poloneTis sasazRv-
ro zonebSi). sasazRvro zonis sigrZe, reglamentis Tanaxmad, Seadgens 30, an maqsimum _ 50
kilometramde teritorias sazRvridan (Tu sasazRvro zona moicavs qalaqis, an sxva munici-
paluri erTeulis teritorias). mcire sasazRvro mimosvlis reJimis farglebSi sasazRvro
zonis macxovreblebze gaicema vizis Semcvleli specialuri dokumenti, romelic mravalje-
radi vizitisTvisaa gankuTvnili (`sazRvris adgilobrivi gadakveTis nebarTva~). mcire sasa-
zRvro mimosvlis reJimis SemosaRebad damatebiT saWiroa ormxrivi SeTanxmebebis dadeba da-
interesebul wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris (magaliTad, ruseTsa da polo-
neTs an/da litvas Soris).

2.12.4 savizo sferoSi TanamSromlobis samarTlebrivi regulireba


Sengenis SeTanxmebebis roli ek-is savizo politikis Camoyalibebisa da, zogadad, Ta-
visuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis Seqmnis saqmeSi. Sengenis SeTanxme-
bebi _ kavSiris im wevr saxelmwifoebs Soris gaZlierebuli TanamSromlobis formas warmo-
adgens, romlebic Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis daCqarebuli
wesiT Seqmnas eswrafvian. am SeTanxmebebis Tavdapirveli monawile xuTi qveyana (safrangeTi,
gfr, belgia, holandia, luqsemburgi) iyo. SemdgomSi Sengenis SeTanxmebebs sxva wevri saxel-
mwifoebic SeuerTdnen, garda didi britaneTisa da irlandiisa.
1999 wels `Sengenis miRwevebi~ (Sengenis SeTanxmebebs damatebuli maT safuZvelze
gamocemuli samarTlebrivi aqtebi) evropis kavSiris samarTlis Semadgenel nawilad iqna
aRiarebuli da, Sesabamisad, kavSirSi gawevrianebis msurveli yvela qveynis mier TavianT te-
ritoriaze maTi samoqmedod SemoReba aucilebeli gaxda.
evropis kavSiris sabWos specialuri gadawyvetilebebis safuZvelze, didi britaneTi
da irlandia mogvianebiT aseve SeuerTdnen Sengenis SeTanxmebebs, magram mxolod im nawilSi,
romelic damnaSaveobasTan brZolas exeba. garda amisa, aRsaniSnavia, rom, specialur SeTanxme-
baTa safuZvelze, Sengenis SeTanxmebebis asocirebuli monawile kidev oTxi qveyana gaxda,
romlebic evropis kavSiris SemadgenlobaSi ar Sedian: islandia, norvegia, Sveicaria da lix-
tenSteini.
Sengenis SeTanxmebebi 1980-iani wlebis meore naxevarSi, anu jer kidev evropis kavSi-
ris Sesaxeb maastrixtis 1992 wlis xelSekrulebis dadebamde iqna xelmowerili. maT dasa-
xelebaSi sityva `Sengenis~ am dokumentebis xelmoweris adgilze miuTiTebs: _ esaa patara
sofeli da imave saxelwodebis cixesimagre Sengeni (Schengen), romelic luqsemburgis sa-
xelmwifoSi, safrangeTTan da gfr-sTan misi sazRvrebis gadakveTaze mdebareobs.
_______________________
258 _ sruli saxelwodebaa: evropis parlamentisa da sabWos 2006 wlis 15 martis
#562/2006 reglamenti (EG) `adamianebis mier sazRvrebis gadakveTis reJimis Sesaxeb gaerTianebis ko-
deqsis dadgenis Taobaze~ (Sengenis kodeqsi sazRvrebis Sesaxeb). kodeqsis saxelwodebaSi sityva `Sen-
genis~ gamoyeneba miuTiTebs ara misi miRebis adgils (damtkicebuli iqna strasburgSi, evropis parla-
mentis adgilsamyofelis mixedviT), aramed mis kavSirs `Sengenis miRwevebTan~.

- 179 -
sul Sengenis ori SeTanxmeba arsebobs, romlebic, Sesabamisad, 1985 da 1990 wels iq-
na xelmowerili. pirveli maTgani _ SeTanxmeba saerTo sazRvrebze SemowmebaTa etapobrivi
gauqmebis Sesaxeb (Sengenis 1985 wlis SeTanxmeba) _ winaswar, mosamzadebel xasiaTs atareb-
da da man dReisaTvis dahkarga Tavisi mniSvneloba; meore maTgani ki _ konvencia Sengenis Se-
Tanxmebis gamoyenebis Sesaxeb (Sengenis 1990 wlis konvencia) _ dRemde inarCunebs Tavis did
rols. swored Sengenis konvencia Seicavs ramdenime metad mniSvnelovan moments, kerZod,
masSi:
1) ganmtkicebulia Sida (anu kavSiris wevr saxelmwifoebs Soris) sazRvrebis gamWvi-
rvalobis principi: `Sida sazRvrebis gadakveTa SesaZlebelia nebismier adgilas, raime saxis
pirad kontrols daqvemdebarebis gareSe~ (mux. 2);
2) SemoRebulia kavSiris teritoriaze ucxoelTa Sesvlis erTiani pirobebi da erTi-
ani (`Sengenis~) viza;
3) mocemulia samarTaldamcavi mimarTulebis normebi, romlebic gaerTianebulia spe-
cialur karSi _ `policia da usafrTxoeba~ (Sengenis konvencia, kari III);
4) gaTvaliswinebulia `Sengenis sainformacio sistemis~ Seqmna, romlis wyalobiTac
erTian kompiuterizirebul qselSi iqna gaerTianebuli sxvadasxva wevri saxelmwifoebis sa-
marTaldamcavi struqturebis monacemTa bazebi.
Sengenis konvenciis safuZvelze funqcionirebda aseve specialuri organo _ Sengenis
aRmasrulebeli komiteti, romelic monawile saxelmwifoebis Sinagan saqmeTa ministrebisagan
Sedgeboda. am komitetma mravali samarTlebrivi aqti gamosca Sida da sagareo sazRvrebis
gadakveTis, damnaSaveobasTan brZolis sakiTxebTan dakavSirebiT, romlebic, Tavis mxriv, `Sen-
genis miRwevaTa~ (frang.: acquis de Schengen; ingl.: Schengen acquis) Semadgenel nawils qmnian.
1999 wels aRmasrulebeli komiteti gauqmebuli iqna da misi uflebamosilebebi evropis kav-
Siris mTavar sakanonmdeblo instituts _ sabWos gadaeca. mocemul etapze aqtiurad mimdina-
reobs `Sengenis miRwevaTa~ (Sengenis SeTanxmebebis CaTvliT) evropis kavSiris sabWosa da ev-
ropis parlamentis normatiuli aqtebiT Canacvlebis procesi. am mxriv, aRsaniSnavia, rom
2006-2009 wlebSi, Sengenis konvenciisa da Sengenis aRmasrulebeli komitetis Canacvlebis
mizniT, miRebuli iqna:
_ Sengenis 2006 wlis kodeqsi sazRvrebis Sesaxeb, romelSic Tavmoyrilia rogorc
Sida (wevr saxelmwifoebs Soris), ise sagareo (mesame qveynebTan arsebuli) sazRvrebis gada-
kveTasTan dakavSirebuli yvela ZiriTadi wesi. amieridan swored sazRvrebis Sesaxeb Sengenis
kodeqsSia (mux. 5) ganmtkicebuli evropis kavSirSi ucxoelTa Sesvlis erTiani pirobebi,
romlebic gamoiyeneba aseve Sengenis vizis gacemis drosac;
_ 2006-2007 wlebis e.w. `meore Taobis~ kanonmdebloba Sengenis sainformacio siste-
mis Sesaxeb.259 Sengenis meore Taobis sainformacio sistema efuZneba mowinave teqnikur prin-
cipebs, romlebic uzrunvelyofen mis did saimedoobas, tevadobasa da monacemTa gadacemis
operatiulobas (Sengenis 1990 wlis konvenciiT dafuZnebul Sengenis pirveli Taobis sain-
formacio sistemasTan SedarebiT);
_ ek-is 2009 wlis savizo kodeqsi,260 romelmac Caanacvla Sengenis konvenciisa da
Sengenis aRmasrulebeli komitetis im samarTlebrivi aqtebis Sesabamisi normebi, romlebic
erTian (Sengenis) vizas exeba.
ase rom, bolo periodSi (2010 wlis Semdeg) im normaTa umetesoba, romlebic Tavda-
pirvelad Sengenis SeTanxmebebSi iyo mocemuli, evropis kavSiris sakanonmdeblo institute-
bis mier gamocemul normatiul aqtebSi iyris Tavs. Sengenis SeTanxmebebi sul ufro metad
emsgavseba Tavisebur `istoriul Zegls~, romlis mimarTac interesi, praqtikul konteqstze
metad, istoriul-samarTlebrivi TvalsazrisiT arsebobs.
Sengenis viza da misi gacemis pirobebi. Sengenis viza _ esaa erTiani mravalerovnuli
-_______________________
259 _ ZiriTadi wyaroebia: evropis parlamentisa da sabWos 2006 wlis 20 dekembris regla-
menti (EG) #1987/2006 `Sengenis meore Taobis sainformacio sistemis (SIS II) dafuZnebis, funqcio-
nirebisa da gamoyenebis Sesaxeb~ da sabWos 2007 wlis 12 ivnisis imave saxelwodebis gadawyvetileba.
260 _ sruli saxelwodebaa: evropis parlamentisa da sabWos 2009 wlis 13 ivlisis regla-
menti (EG) #810/2009 `vizebis Sesaxeb gaerTianebis kodeqsis dadgenis Taobaze~ (savizo kodeqsi).
- 180 -
viza, romlis moqmedebac vrceldeba Sengenis yvela saxelmwifos mimarT.261 es saxelmwifoebi,
erTad aRebulni, qmnian `Sengenis sivrces~, anu `Sengenis zonas~.262 2014 wlis 1 ianvrisTvis
Sengenis sivrce oficialurad 26 qveyanas aerTianebda: evropis kavSiris 22 wevr saxelmwi-
fos (28-dan) plus islandia, norvegia, Sveicaria da lixtenSteini (`Sengenis miRwevaTa~
asocirebuli monawileebi).263
amgvarad, Sengenis sivrcis miRma evropis kavSiris 6 wevri qveyana rCeba. amaTgan 4 sa-
xelmwifo (kviprosi, bulgareTi, rumineTi, xorvatia) droebiT rCeba Sengenis sivrcis miRma,
teqnikuri mizezebidan gamomdinare, kerZod, imis gamo, rom isini CarTulni ar iyvnen Sengenis
sainformacio sistemaSi. aucilebeli teqnikuri RonisZiebebis dasrulebis Semdeg evropis
kavSiris sabWo uaxloesi wlebis ganmavlobaSi gamoscems gadawyvetilebas Sengenis sivrceSi
am qveynebis CarTvis Sesaxeb.
Sengenis sivrceSi kidev ori wevri saxelmwifo _ didi britaneTi da irlandia ar
Sedis. evropis kavSiris damfuZnebeli dokumentebisadmi TandarTuli da lisabonis xelSe-
krulebis mier damtkicebuli specialuri oqmebiT gaTvaliswinebuli gamonaklisebis wyalo-
biT, maT mimarT ar vrceldeba ek-is samarTlis wyaroebisa da normebis moqmedeba sazRvrebis
gadakveTisa da savizo reJimis sakiTxebTan mimarTebaSi.
Tanamedrove etapze didi britaneTi da irlandia `Sengenis miRwevebs~ mxolod im na-
wilSi eqvemdebarebian, romelic damnaSaveobasTan brZolis gaZlierebis RonisZiebebs ganekuTv-
neba. amave dros, es wevri saxelmwifoebi inarCuneben iuridiul SesaZleblobas imisa, rom
SemdgomSi srulad SeuerTdnen `Sengenis miRwevebs~ da, Sesabamisad, srulad iqnan integrire-
bulni Sengenis sivrceSi.
Sengenis viza ori tipisaa:
_ viza moklevadiani vizitisTvis (kodi `C~), maqsimum _ sami Tve naxevari wlis gan-
mavlobaSi;
_ tranzituli viza (kodi `B~), romlis safuZvelzec ucxoeli,264 Sengenis sivrcis
teritoriis meSveobiT, axorcielebs erTi mesame qveynidan meoreSi gavlas; am vizis mixedviT,
yofnis vada xuTi dRiTaa SezRuduli.
TiToeuli am vizaTagani SeiZleba iyos erTjeradi, an mravaljeradi. Sengenis mraval-
jeradi vizis mflobeli (formulirebiT `MULT~) uflebamosilia, orjer da metjer Sevi-
des Sengenis sivrcis teritoriaze, im pirobiT, Tu misi yofna sam Tves ar aRemateba naxeva-
ri wlis ganmavlobaSi. Sengenis mravaljeradi moklevadiani vizis zRvruli vada xuT wels
Seadgens.
moklevadiani da tranzituli vizebis garda, arsebobs kidev ori tipis viza, romle-
bic Sengenis vizas ar ganekuTvnebian:
_ viza aeroportis gavliT tranzitisTvis (kodi `A~), romlis safuZvelzec ucxoe-
li axdens Sengenis saxelmwifoTa aeroportebSi SeCerebas, an gadajdomas (transferts). ase-
Ti vizis qona aucilebelia zogierTi ganviTarebadi qveynis moqalaqeebisaTvis, romlidanac
yvelaze metad savaraudoa ukanono imigracia evropis kavSirSi. danarCen ucxoelTaTvis tran-
sferti Tavisufalia, ar saWiroebs vizis miRebas;
_ viza grZelvadiani vizitisTvis (kodi `B~), anu sam Tveze meti vadiT vizitisTvis.
es viza erovnul vizas warmoadgens. igi gaicema ek-is qveynebis mier maTi Sida kanonmdeblo-
_______________________
261 _ formulireba `Sengenis saxelmwifoebi~ (frang.: Etats Schengen) Sengenis vizis garegnul
niSans warmoadgens. igi aucileblad mieTiTeba TiToeuli msgavsi vizis zeda nawilSi, evropis kavSi-
ris erT-erT oficialur enaze.
262 _ termini `Sengenis sivrce~ (frang.: espace Schengen) oficialuria da gamoiyeneba ek-is
samarTlis wyaroebsa da doqtrinaSi. termini `Sengenis zona~ _ arazusti Targmania, romelic, upira-
tesad, masmediis saSualebebSi gamoiyeneba. SemdgomSi swored pirveli termini iqneba gamoyenebuli.
263 _ de facto Sengenis sivrceSi Sedian aseve dasavleT evropis zogierTi juja saxelmwifo:
monako, san-marino, vatikani, andora.
264 _ termini `ucxoeli~ Sengenis SeTanxmebebSi aRniSnavs pirs, romelsac kavSiris moqalaqe-
oba ar gaaCnia. Sesabamisad, didi britaneTisa da irlandiis moqalaqeebi ucxoelebad ar iTvlebian.

- 181 -
bis safuZvelze. Tavis mxriv, es viza mis mflobels ar aniWebs Sengenis sivrcis teritoria-
ze Tavisufali gadaadgilebis uflebas.
Sengenis vizebi gaicema Sengenis saxelmwifoebis sakonsulo dawesebulebebis mier; ga-
monaklis SemTxvevebSi isini SeiZleba gaices sazRvarze.
zogadi wesis mixedviT, am vizis misaRebad dainteresebulma pirma im qveynis saelCos,
an sakonsulos unda mimarTos, romelic mgzavrobis daniSnulebis erTaderT, an ZiriTad ad-
gils warmoadgens. rodesac am adgilis gansazRvra SeuZlebelia (magaliTad, tranzitis Sem-
TxvevaSi), kompetenturi aris im qveynis warmomadgenloba, romelze gavliTac xorcieldeba
Sengenis sivrcis teritoriaze Sesvla.
marTalia, Sengenis vizebis gacema decentralizebuli wesiT xdeba (e.i. ar arsebobs
ek-is erTiani savizo centrebi), magram wevr saxelmwifoebs maSin (da mxolod maSin) SeuZ-
liaT maTi gacema, roca Suamdgomlobis warmdgeni piri Sengenis sivrceSi Sesvlis erTian pi-
robebs akmayofilebs (Seesabameba). es pirobebi ganmtkicebulia Sengenis 2006 wlis kodeqsSi
sazRvrebis Sesaxeb da dakonkretebulia ek-is 2009 wlis savizo kodeqsSi.
Sengenis vizis misaRebad:
_ ucxoels unda gaaCndes moqmedi samgzavro dokumenti (rogorc wesi, pasporti).
amasTan, aucilebelia, rom es dokumenti aRiarebuli iyos Sengenis yvela wevri saxelmwifos
mier da rom misi moqmedebis dasrulebis vada sami TviT aRematebodes vizis moqmedebis vadas
(am moTxovnidan dasaSvebia gamonaklisebic);
_ ucxoelma unda daasabuTos Tavisi vizitis mizani da pirobebi, sakmarisi materia-
luri resursebis qona (ganisazRvreba wevri saxelmwifoebis kanonmdeblobis mixedviT), agre-
Tve waradginos garantiebi imisa, rom mas namdvilad ganzraxuli aqvs samSobloSi dabruneba
(anu is, rom, vizas amofarebuli, ar cdilobs ukanono imigrantad iqces);
_ ucxoelis mimarT ar unda arsebobdes `sainformacio moTxovna dauSveblobis Sesa-
xeb~. msgavsi moTxovnis wardgenis ufleba Sengenis nebismier saxelmwifos gaaCnia, magaliTad,
rodesac arsebobs `serozuli safuZveli~ imis savaraudod, rom ucxoelma Caidina mZime dana-
Sauli, an Tu `arsebobs realuri monacemebi imis Sesaxeb, rom igi gegmavs msgavsi qmedebebis
Cadenas~ Sengenis saxelmwifoebis teritoriaze (Sengenis konvenciis 96-e muxli).
moTxovnebi dauSveblobis Sesaxeb wevri saxelmwifoebis mier igzavneba Sengenis sain-
formacio sistemis arxebiT. Tu erT-erTma maTganma mainc Seitana (waradgina) aseTi moTxovna
konkretul ucxoelTan mimarTebaSi, am ukanasknels arc erTi wevri saxelmwifos mier ar
SeiZleba mieces Sengenis viza;
_ ucxoeli ar unda ganixilebodes `rogorc piri, romelic SeiZleba safrTxes war-
moadgendes~ Sengenis saxelmwifoebis `sajaro wesrigisTvis, erovnul usafrTxoebis, an saer-
TaSoriso urTierTobebisTvis~. es piroba avsebs wina moTxovnas da SesaZleblobas iZleva,
rom ucxoels uari eTqvas Sesvlaze maSinac ki, rodesac man ukve miiRo saWiro viza da am
viziT sasazRvro gamSveb punqts miadga.
im SemTxvevaSi, Tu ucxoeli ver akmayofilebs Tundac erT-erT zemoT miTiTebul pi-
robas, maSin mas ar SeiZleba Sengenis viza mieces. Tumca nebismier wevr saxelmwifos SeuZ-
lia, gamonaklisis wesiT, misces mas e.w. `viza moqmedebis SezRuduli teritoriuli sfero-
Ti~ (magaliTad, Tu SvedeTma ucxoelis mimarT waradgina moTxovna dauSveblobis Sesaxeb,
xolo fineTi ki, Tavis mxriv, mzadaa dauSvas igi Tavis teritoriaze). Tumca aRniSnuli
viza ar iZleva Sengenis sivrcis teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebis uflebas.
ek-is savizo politikis farglebSi moqmedi normatiuli aqtebi. zogadi moqmedebis
mniSvnelovan normatiul aqtebs warmoadgens Sengenis 2006 wlis kodeqsi sazRvrebis Sesa-
xeb, 2009 wlis savizo kodeqsi, aseve ek-is 2006-2007 wlebis kanonmdebloba Sengenis meo-
re Taobis sainformacio sistemis Sesaxeb.
garda amisa, evropis kavSiris sakanonmdeblo institutebis mier gamocemulia mTeli
rigi samarTlebrivi aqtebi specialur sakiTxebTan dakavSirebiT, romlebic azusteben an av-
seben zemoaRniSnuli dokumentebis wesebs. kerZod, maT ganekuTvneba:
_ sabWos 2001 wlis 15 martis #539/2001 reglamenti (EG) `im mesame qveynebis Ca-
monaTvalis dadgenis Sesaxeb, romelTa moqalaqeebi valdebulni arian iqonion viza wevri sa-

- 182 -
xelmwifoebis sagareo sazRvrebis gadakveTisas da im qveynebis siis damtkicebis Sesaxeb, ro-
melTa moqalaqeebi am moTxovnisagan Tavisufldebian~. aRniSnuli reglamentis Sesabamisad, sa-
qarTvelosa da sxva qveynebis umravlesobis moqalaqeTa mimarT evropis kavSirSi SesvlisTvis
savizo reJimi moqmedebs. aSS-is, iaponiis, braziliisa da kidev daaxloebiT 40-mde ucxouri
qveynis moqalaqeebi Sengenis saxelmwifoSi moklevadiani (sam Tvemde) vizitisas gaTavisuf-
lebulni arian vizis miRebis valdebulebisagan. am reglamentis moqmedeba ar vrceldeba
didi britaneTisa da irlandiis mimarT;
_ sabWos 1995 wlis 29 maisis #1683/95 reglamenti (EG) `vizebis erTgvarovani
formatis damtkicebis Sesaxeb~. reglamenti gansazRvravs wevris saxelmwifoebis mier gacemas
daqvemdebarebuli Sengenisa da sxva vizebis struqturasa da Sinaarss, maTi usafrTxoebis
standartebs (gayalbebisagan dacvis mizniT);
_ sabWos 2001 wlis 28 ivnisis direqtiva 2001/51/EG `Sengenis SeTanxmebis gamoyene-
bis Sesaxeb 1985 wlis 14 ivnisis konvenciis 26-e muxlis debulebaTa damatebis Taobaze~.
direqtiva iTvaliswinebs sajarimo sanqciebs im gadamzidavebis mimarT, romlebsac ek-is te-
ritoriaze gadahyavT ucxoelebi, romelTac SesvlisTvis saWiro dokumentebi ar gaaCniaT;
_ evropis parlamentisa da sabWos 2006 wlis 20 dekembris #1931/2006 reglamenti
(EG) `wevri saxelmwifoebis sagareo saxmeleTo sazRvrebze mcire sasazRvro mimosvlis we-
sebis damtkicebisa da Sengenis konvenciis debulebebis Secvlis Sesaxeb~. reglamenti saz-
Rvris gadakveTis gamartivebul wesebs adgens ek-is mosazRvre mesame qveynebis sasazRvro
zonis mcxovrebTaTvis, Sesabamisi wevri saxelmwifos sasazRvro zonaSi Sesvlis mizniT
(dawvr. ix. zemoT, komentaris 2.12.3 punqti);
_ evropis parlamentisa da sabWos 2008 wlis 9 ivlisis #767/2008 reglamenti
(EG) savizo sainformacio sistemisa da moklevadiani vizebis Taobaze wevr saxelmwifoebs
Soris monacemebis gacvlis Sesaxeb~. reglamentis Tanaxmad, savizo sainformacio sistemaSi
Seitaneba monacemebi yvela gacemuli Tu gacemaze uarnaTqvami Sengenis vizisa da aseTi vize-
bis mflobelebis Sesaxeb, maT Soris `biometriuli identifikatorebis~ (fotosuraTebi da
TiTebis anabeWdebi) CaTvliT. SemdgomSi es monacemebi unda Semowmdes sazRvarze (Sengenis
sivrceSi Sesvlisas), aseve Sengenis vizis miRebis Taobaze axali mimarTvebisas.
aRsaniSnavia, rom 2010 wlis 17 ivniss saqarTvelosa da ek-s Soris daido SeTanxmeba
`saqarTvelos da evropis kavSirs Soris vizebis gacemis proceduris gamartivebis Sesaxeb~
(ZalaSia 2011 wlis 1 martidan). SeTanxmeba saqarTvelos yvela moqalaqisaTvis amcirebs sa-
vizo ganacxadis ganxilvasTan dakavSirebul mosakrebels (60 evrodan 35 evromde), aseve na-
Tlad gansazRvravs vizis gacemasTan dakavSirebiT gadawyvetilebis miRebis vadas (10 kalen-
daruli dRe, romelic calkeul SemTxvevebSi SeiZleba 30 kalendaruli dRiT gaxangrZliv-
des, an, gadaudebel SemTxvevebSi, _ or samuSao dRemde an ufro xanmokle periodamde Sem-
cirdes).
paralelurad, 2010 wlis 22 noembers dadebuli iqna SeTanxmeba `saqarTvelosa da
evrokavSirs Soris unebarTvod mcxovreb pirTa readmisiis Sesaxeb~, romlis Sesabamisadac,
mxareebma valdebuleba ikisres, TavianT teritoriaze daabrunon pirebi, romlebmac ukanonod
SeaRwies saqarTvelos teritoriidan evropis kavSirSi, an evropis kavSiris teritoriidan
saqarTveloSi.

2.12.5 TavSesafris miniWebisa da imigraciis sferoSi TanamSromlobis


samarTlebrivi regulireba
TavSesafris miniWebis sakiTxebze TanamSromloba gaTvaliswinebulia ek-is funqcioni-
rebis Sesaxeb xelSekrulebis 78-e muxliT. misi mizania `TavSesafris miniWebis saerTo evro-
puli sistemis~ Seqmna, romlis farglebSic evropis kavSiris mTel teritoriaze unda arse-
bobdes TavSesafris miniWebis, damatebiTi da droebiTi dacvis erTiani samarTlebrivi reJimi,
unificirebuli unda iyos am statusis miniWebisa da CamorTmevis pirobebi da procedurebi.
rogorc wesi, TavSesafris miniWebis politikis obieqtebs warmoadgenen ucxoelebi,
romlebsac evropis kavSirSi dasaxleba surT imis gamo, rom isini TavianT samSobloSi dev-
nas ganicdian. aseT pirebs ufleba aqvT pretenzia ganacxadon TavSesafris miRebaze, am sfe-
- 183 -
roSi moqmedi universaluri saerTaSoriso xelSekrulebis (`ltolvilTa statusis Sesaxeb~
Jenevis 1951 wlis 28 ivlisis konvenciis) Sesabamisad.
ek-isTvis ZiriTadi problema imaSi mdgomareobs, rom mis teritoriaze TavSesafris
miRebis maZiebeli ucxoelebi Suamdgomlobas xSirad erTbaSad ramdenime wevr qveyanas waru-
dgenen, warmatebis miRwevis ufro maRal albaTobaze (anu ltolvilis statusis Tundac er-
Ti saxelmwifos mier miniWebis varaudze) gaTvliT. aqedan gamomdinare, TavSesafris miniWebis
sferoSi TanamSromloba miznad isaxavs, rom Tavidan iqnas acilebuli statusis miniWebis
Taobaze Suamdgomlobis erTbaSad ramdenime wevr saxelmwifoSi wardgenis SesaZlebloba da
dadgindes im qveynis gansazRvris meqanizmi, romelic aseTi Suamdgomlobis ganxilvazea pasu-
xismgebeli; aRniSnulma TanamSromlobam unda uzrunvelyos aseve ek-is yvela wevr saxelmwi-
foSi ltolvilis statusis miRebisa da am qveynebSi maTi cxovrebis (yofnis) pirobebis ga-
Tanabreba. es aucilebelia Tundac imitom, rom Sida sazRvrebis armqone sivrceSi TavSesaf-
ris maZiebel pirebs ar mieceT kanonmdeblobaSi arsebuli gansxvavebebis im mizniT gamoyenebis
SesaZlebloba, rom statusi erT saxelmwifoSi miiRon, xolo cxovrebiT ki meore qveyanaSi
icxovron, magaliTad, iq, sadac cxovrebis ufro maRali done, an ufro xelsayreli pirobe-
bia, rac, bunebrivia, saxelmwifoTa socialur sistemebze datvirTvis arasamarTlian ganawi-
lebas gamoiwvevs.
TavSesafris miniWebis Sesaxeb erT-erT wevr saxelmwifoSi mesame qveynis moqalaqis
mier wardgenili Suamdgomlobis ganxilvaze pasuxismgebeli wevri saxelmwifos gansazRvris
kriteriumebisa da meqanizmebis dadgenis mizniT, wevrma saxelmwifoebma jer kidev 1990
wels q. dublinSi (irlandia) dades specialuri konvencia (dublinis 1990 wlis 15 ivnisis
konvencia), romelic 2003 wels evropis kavSiris sabWos Sesabamisi normatiuli aqtiT iqna
Canacvlebuli: saubaria 2003 wlis 15 Tebervlis #343/2003/EG reglamentze `im wevri sa-
xelmwifos gansazRvris kriteriumebisa da meqanizmebis dadgenis Sesaxeb, romelic pasuxis-
mgebelia TavSesafris Sesaxeb erT-erT wevr saxelmwifoSi mesame qveynis moqalaqis mier war-
dgenili Suamdgomlobis ganxilvaze~. aRniSnuli reglamenti, romelic aseve `dublini II~-is
saxelwodebiTacaa cnobili, gansazRvravs TavSesafris Sesaxeb SuamdgomlobaTa gansjadobas,
im mizniT, raTa TiToeuli maTganis ganxilva mxolod erTi wevri qveynis xelisuflebis mier
xdebodes.
dublinis konvenciisa da misi Semcvleli kavSiris reglamentis gamoyenebis xelSewyo-
bis mizniT, Seqmnili iqna specialuri kompiuterizirebuli monacemTa baza `evrodaki~
(Eurodac), sadac Seitaneba TavSesafris maZiebel pirTa, aseve wevr saxelmwifoTa teritoria-
ze ukanonod SeRwevis gamo dakavebuli ucxoelebis TiTis anabeWdebi. aRniSnul sakiTxebs
awesrigebs sabWos 2000 wlis 11 dekembris #2725/2000/EG reglamenti `dublinis konvenci-
is efeqturad gamoyenebis mizniT, TiTebis anabeWdebis SedarebisTvis `evrodakis~ Seqmnis Se-
saxeb~.
TavSesafris miniWebis pirobebTan ganmcxadeblis Sesabamisobis gansazRvris zogadi
kriteriumebi dadgenilia evropis kavSiris sabWos 2004 wlis 29 aprilis 2004/83/EG di-
reqtiviT `mesame qveynis moqalaqeebisa da apatridebisTvis ltolvilis, an sxva formis sa-
erTaSoriso dacvis saWiroebis mqone piris kvalifikaciisa da statusis miniWebis minimalu-
ri standartebisa da miniWebuli dacvis Sinaarsis Sesaxeb~.
sabWos 2003 wlis 27 ianvris direqtiva 2003/9/EG `wevr saxelmwifoebSi TavSesaf-
ris maZiebel pirTa miRebis minimaluri standartebis dadgenis Sesaxeb~ gansazRvravs ek-is
wevr qveyanaSi, saboloo gadawyvetilebis miRebamde, im piris yofnis pirobebs, romelmac
Suamdgomloba waradgina TavSesafris miRebis moTxovniT.
TavSesafris miniWebis Sesaxeb Suamdgomlobis ganxilvis process aregulirebs 2005
wlis 1 dekembris direqtiva 2005/85/EG `wevr saxelmwifoebSi ltolvilis statusis mini-
Webisa da CamorTmevis proceduraTa minimaluri standartebis Sesaxeb~.
evropis kavSiris saimigracio politika moicavs migraciuli nakadebis efeqtian mar-
Tvas yvela etapze, samarTlian mopyrobas wevr saxelmwifoSi kanonier safuZvelze mcxovrebi
mesame qveynis moqalaqeebisadmi, agreTve ukanono imigraciisa da adamianebiT vaWrobis Tavidan

- 184 -
acilebasa da maTTan gaZlierebuli brZolas (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesa-
xeb, mux. 79, paragr. 1).
saerTo saimigracio politika mowodebulia, uzrunvelyos erTiani wesebis SemoReba
im ucxoelTa mimarT, romlebic wevr saxelmwifoebSi grZelvadiani (sam Tveze meti xniT)
vizitiT, an mudmivad sacxovreblad Cadian. Sesabamisad, aRniSnuli politika gansazRvravs
ucxoelTa Sesvlisa da cxovrebis, grZelvadiani vizebisa da binadrobis mowmobaTa gacemis
pirobebs, aseve igi miznad isaxavs ek-is teritoriaze legalurad mcxovrebi mesame qveynis
moqalaqeebis uflebaTa reglamentaciasa da dacvas. meore, sapirispiro mxares warmoadgens
aralegalur migraciasTan da cxovrebasTan brZola, maT Soris aralegalurad mcxovrebi uc-
xoelebis gaZevebis RonisZiebaTa CaTvliT, agreTve adamianebiT (gansakuTrebiT _ qalebiTa da
bavSvebiT) vaWrobasTan brZola. saimigracio politikis kidev erT mniSvnelovan Semadgenel
elements warmoadgens migrantebis integracia mimRebi saxelmwifos sazogadoebaSi.
Sromis bazarze individualuri saqmianobis an daqiravebiTi samuSaos gansaxorciele-
blad mesame qveynis moqalaqeTa daSvebis pirobebi dadgenilia sabWos 1994 da 1996 wlebis
gadawyvetilebebiT. rac Seexeba ek-Si araekonomikuri imigraciis sakiTxebis (igulisxmeba sa-
kiTxebi, romlebic dakavSirebulia ucxoelis SesvlasTan saganmanaTleblo, samecniero an
sxva saqmianobis ganxorcielebis mizniT, rac mimarTuli araa mogebis an sxva Semosavalis mi-
Rebaze) regulirebas, am mxriv, aRsaniSnavia: sabWos 2004 wlis 13 dekembris direqtiva
2004/114/EG `ganaTlebis miRebis, an moswavleTa gacvlis, araanazRaurebad saswavlo Ronis-
ZiebebSi an moxaliseobriv saqmianobaSi monawileobis mizniT mesame qveynebis moqalaqeTa
daSvebis pirobebis Sesaxeb~ da 2005 wlis 12 oqtombris direqtiva 2005/71/EG `samecniero
kvlevebis mizniT mesame qveynebis moqalaqeTa daSvebis specialuri proceduris Sesaxeb~.
evropis kavSiris sabWos 2009 wlis 25 maisis direqtiva 2009/50/EG `maRalkvalifi-
ciuri samuSaos mizniT mesame qveynebis moqalaqeTa Sesvlisa da yofnis pirobebis dadgenis
Sesaxeb~ ekonomikuri migraciis sakiTxebs awesrigebs; kerZod, imisaTvis, raTa uzrunvelyofi-
li iqnas sazRvargareTidan umaRlesi ganaTlebis mqone profesionalebis samuSaod Casvla
ek-Si, direqtiva iTvaliswinebs maTze binadrobis specialuri nebarTvis _ e.w. `evropis lu-
rji baraTis~ (frang.: carte bleue europeenne) gacemas, aseve gansazRvravs misi gacemis wesebsa
da procedurebs. rogorc wesi, `lurji baraTi~ gacilebiT ufro farTo uflebebs iZleva,
vidre binadrobis Cveulebrivi nebarTva (mowmoba).
ek-is teritoriaze kanonier safuZvelze ara nakleb xuTi wlis ganmavlobaSi mcxov-
rebi ucxoelis samarTlebriv statuss awesrigebs sabWos 2003 wlis 25 noembris direqtiva
2003/109/EG `grZelvadian safuZvelze mcxovrebi mesame qveynis moqalaqeebis statusis Sesa-
xeb~ da adgilsamyofeli saxelmwifos (sadac es piri cxovrobs) erovnuli kanonmdebloba.
aRniSnuli direqtivis Tanaxmad, aseTi ucxoelebi (`grZelvadiani rezidentebi~), bevri soci-
alur-ekonomikuri uflebis mxriv, gaTanabrebulni arian evropis kavSiris moqalaqeebTan.
vizebis msgavsad, evropis kavSiris mier dadgenilia aseve binadrobis mowmobaTa erTi-
ani formati, romlebic wevri saxelmwifoebis mier gaicema; aRniSnul sakiTxs awesrigebs sa-
bWos 2002 wlis 13 ivnisis #1030/2002 reglamenti (EG) `mesame qveynis moqalaqeebisTvis
binadrobis mowmobaTa erTiani formatis dadgenis Sesaxeb~. uaxloes periodSi igegmeba, rom
binadrobis mowmobebSi datanili iyos biometriuli maCveneblebi. garda amisa, aRsaniSnavia,
rom ucxoelebi, romlebzec erT welze meti vadiT iqna gacemuli binadrobis nebarTva, sar-
gebloben ojaxis SeerTebis uflebiT (ufleba eZlevaT TavisTan Caiyvanon meuRle da bavSve-
bi, romlebic aseve ar arian kavSiris moqalaqeebi), rac gaTvaliswinebulia 2003 wlis 22
seqtembris 2003/86/EG direqtiviT `ojaxis SeerTebis uflebis Sesaxeb~.
ek-is saimigracio politikis erT-erT Semadgenel nawils ukanono imigraciasTan
brZola warmoadgens (aralegalurad mcxovrebi ucxoelebis gaZevebis RonisZiebaTa CaTvliT).
aRsaniSnavia, rom 2002 wels miRebuli iqna kanonmdebloba, romelic ukanono imigraciis wi-
naaRmdeg sisxlissamarTlebrivi wesiT brZolas isaxavs miznad: 2002 wlis 28 noembris di-
reqtiva 2002/90/EG `ukanono Sesvlisa da tranzitis da ukanono cxovrebis xelSewyobis
gansazRvris Sesaxeb~ adgens Sesabamis danaSaulTa niSnebs, xolo sabWos 2002 wlis 28 noem-
bris CarCo gadawyvetileba `ukanono Sesvlisa da tranzitis da ukanono cxovrebis xelSe-

- 185 -
wyobis dasjadobis mizniT sisxlissamarTlebrivi standartebis gaZlierebis Sesaxeb~ iTva-
liswinebs pasuxismgeblobis zomebs maTi CadenisTvis, romlebic SeiZleba rva wlis vadiT
Tavisuflebis aRkveTamdec ki aRwevdes.
ek-is im damsaqmebelTa pasuxismgeblobis erTiani sisxlissamarTlebrivi, administra-
ciuli da sxva zomebi, romlebmac samuSaoze ukanono imigrantebi miiRes, dadgenili iqna
2009 wlis 18 ivnisis 2009/52/EG direqtiviT `mesame qveynebis ukanonod mcxovreb moqala-
qeTa damsaqmeblebis winaaRmdeg sanqciebisa da zomebis minimaluri standartebis dadgenis Se-
saxeb~.
garda amisa, ukanono imigraciasTan brZolis sferoSi bolo periodSi kidev ramdenime
mniSvnelovani aqti iqna gamocemuli:
2001 wlis 28 maisis direqtiva 2001/40/EG `mesame qveynebis moqalaqeTa gaZevebis Se-
saxeb gadawyvetilebebis urTierTaRiarebis Taobaze~ adgens, rom erT-erTi wevri saxelmwi-
fos mier miRebuli gadawyvetileba ucxoelis gaZevebis Sesaxeb yvela im wevri qveynis mier
aRsrulebas eqvemdebareba, romelTa teritoriazec SeiZleba aRniSnuli piri imyofebodes;
gaZevebis procedurebis gamartivebas emsaxureba aseve 2003 wlis 25 noembris direq-
tiva 2003/110/EG `gaZevebis RonisZiebebis farglebSi sahaero gziT tranzitisTvis xelSe-
wyobis Sesaxeb~ da 2004 wlis 29 aprilis gadawyvetileba `erToblivi aviareisebis organi-
zebis Sesaxeb, ori an meti wevri saxelmwifos teritoriidan mesame qveynebis im moqalaqeTa
gaZevebis mizniT, romlebic gaZevebis RonisZiebebs eqvemdebarebian ori an meti wevri saxel-
mwifos teritoriaze~;
aralegali emigrantebis samSobloSi dabrunebis (repatriaciis) erTiani wesebi dadge-
nili iqna evropis parlamentisa da sabWos 2008 wlis 16 dekembris 2008/115/EG direqtiviT
`saerTo normebisa da procedurebis Sesaxeb, romlebic wevr saxelmwifoebSi ukanonod myofi
mesame qveynebis moqalaqeTa ukan dabrunebis mimarT gamoyenebas eqvemdebareba~.

2.12.6 policiis da sasamarTlo TanamSromlobis


samarTlebrivi regulireba
samoqalaqo samarTlebriv sferoSi sasamarTlo TanamSromlobis samarTlebrivi safuZ-
vlebi mocemulia ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame nawilis V karis me-3
TavSi (`Tavi 3. sasamarTlo TanamSromloba samoqalaqo saqmeebze~). samarTlebrivi regulire-
bis sagans warmoadgens sasamarTlo TanamSromloba transsasazRvro Sedegebis mqone samoqa-
laqo saqmeebze, romelic dafuZnebulia sasamarTlo da sasamarTlosgareSe gadawyvetilebebis
urTierTaRiarebis principze (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 81, pa-
ragr. 1).
TanamSromlobis mizans warmoadgens wevr saxelmwifoebs Soris sasamarTlo da sasa-
marTlosgareSe gadawyvetilebebis urTierTaRiarebisa da aRsrulebis, sasamarTlo da sasa-
marTlosgareSe aqtebis transsasazRvro Cabarebis, kanonTa koliziisa da iurisdiqciaTa kon-
fliqtis Tavidan acilebasTan dakavSirebiT wevr saxelmwifoebSi moqmedi wesebis urTierT-
Tavsebadobis, mtkicebulebaTa mopovebis sferoSi TanamSromlobis, marTlmsajulebisadmi efe-
qtiani xelmisawvdomobis, samoqalaqo samarTalwarmoebis Seuferxebeli ganxorcielebisaTvis
xelisSemSleli faqtorebis aRmofxvris, davebis mogvarebis alternatiuli meTodebis ganvi-
Tarebis, mosamarTleTa korpusisa da sasamarTlos personalis gadamzadebis xelSewyobis uz-
runvelyofa (ix. xelSekruleba ek-is funqcionirebis Sesaxeb, mux. 81, paragr. 2).
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame nawilis V karis me-4 TavSi (`Ta-
vi 4. sasamarTlo TanamSromloba sisxlis samarTlis saqmeebze~) ganmtkicebulia sisxlis sa-
marTlis saqmeebze sasamarTlo TanamSromlobis regulirebis samarTlebrivi safuZvlebi. ase-
Ti TanamSromloba efuZneba ganaCenebisa da sasamarTlo gadawyvetilebebis urTierTaRiarebis
princips.
evroiusti. ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 85-e muxlSi gansazRvrulia
evroiustis adgili da roli kavSiris samarTlebriv sistemaSi. misi daniSnulebaa mxari dau-
Wiros da gaaZlieros koordinacia da TanamSromloba erovnul uwyebebs Soris, romlebic pa-
suxismgebelni arian im mZime danaSaulTa faqtebis mimarT gamoZiebisa da sisxlissamarTle-
- 186 -
brivi devnis ganxorcielebaze, romlebic or an met wevr saxelmwifos Seexeba, an rodesac
aucilebelia saerTo sawyisebze sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcieleba; amasTan, evro-
iusti eyrdnoba wevri saxelmwifoebis organoebisa da evropolis mier ganxorcielebul ope-
raciebsa da maT mier miwodebul informacias.
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 82-e muxlis Sesabamisad, sisxlis sa-
marTlis saqmeebze sasamarTlo TanamSromlobis ramdenime saerTo mimarTulebis gamoyofaa Se-
saZlebeli, esenia: urTierTaRiarebis principis realizacia, wevr saxelmwifoebs Soris iu-
risdiqciaTa konfliqtis Tavidan acileba da mogvareba, samarTlebrivi daxmareba da kadrebis
gadamzadeba iusticiis sferoSi.
sisxlissamarTlebriv sferoSi TanamSromlobis mniSvnelovan aspeqts warmoadgens da-
naSaulis CadenaSi eWvmitanil pirTa gadacema (eqstradicia). evropis kavSiris Sesaxeb maast-
rixtis 1992 wlis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg, `K.3~ muxlze dayrdnobiT, 1995
wlis 10 marts dadebuli iqna `konvencia evropis kavSiris wevr saxelmwifoebs Soris eqs-
tradiciis gamartivebuli proceduris Sesaxeb~. TanamSromlobis am sferos Semdgomma ganvi-
Tarebam `dapatimrebis evropuli orderis~ SemoRebamde migviyvana, rac gaTvaliswinebulia
sabWos 2002 wlis 13 ivnisis 2002/584/JI CarCo gadawyvetilebiT `dapatimrebis evropuli
orderisa da wevr saxelmwifoebs Soris pirTa gadacemis procedurebis Sesaxeb~.265 dapatim-
rebis evropulma orderma unda Secvalos im braldebul da damnaSave pirTa gadacemis (eqs-
tradiciis) rTuli da naklebefeqtiani procedura, romlebic marTlmsajulebas sxva wevri
saxelmwifoebis teritoriaze emalebian. mogvianebiT aRniSnuli CarCo gadawyvetileba damate-
buli iqna debulebebiT, romlebic monawileTa procesualur uflebebs icaven. sisxlissamar-
Tlebriv sferoSi urTierTaRiarebis principis ganviTarebis mxriv aseve mniSvnelovani nabiji
iyo evropis kavSiris kanonmdeblobis mier 2009 wels kidev erTi evropuli orderis Semo-
Reba, romelic SeiZleba gamoyenebuli iqnas sisxlis samarTlis saqmeebze sxva wevri saxel-
mwifoebidan mtkicebulebebis miRebis (mopovebis) mizniT; _ esaa `evropuli orderi mtkice-
bulebebis misaRebad~. am orderis samarTlebrivi reJimi gavaliswinebulia sabWos 2008 wlis
18 dekembris 2008/978/JI CarCo gadawyvetilebiT.
policiis TanamSromlobas eZRvneba ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesa-
me nawilis V karis me-5 Tavi (`Tavi 5. policiis TanamSromloba~), romelSic Camoyalibebu-
lia danaSaulebriv qmedebaTa Tavidan acilebis, gamovlenisa da gamoZiebis sferoSi polici-
is, sabaJo da sxva kompetenturi samarTaldamcavi organoebis TanamSromlobis samarTlebrivi
safuZvlebi.
policiis TanamSromlobis centralur organos evropoli (evropis policiis samsaxu-
ri) warmoadgens, romlis saqmianobis safuZvlebi ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrule-
bis 88-e muxlSia ganmtkicebuli. evropolis daniSnulebaa mxari dauWiros da gaaZlieros
wevri saxelmwifoebis policiis organoebisa da sisxlissamarTlebrivi devnis ganmaxorcie-
lebeli sxva samsaxurebis saqmianoba, agreTve maTi urTierTTanamSromloba or an met wevr
saxelmwifosTan SemxeblobaSi myofi mZime danaSaulebis, terorizmisa da danaSaulis im for-
mebis Tavidan acilebisa da maTTan brZolis saqmeSi, romlebic saerTo interesebs xelyofen.
evropolis struqtura, funqciebi, saqmianobis sfero da amocanebi, aseve evropolis saqmia-
nobaze evropis parlamentisa da wevri saxelmwifoebis erovnuli parlamentebis mxridan kon-
trolis ganxorcielebis wesi dadgenilia evropis kavSiris sabWos 2009 wlis 6 aprilis
#2009/371/JI gadawyvetilebiT `evropis policiis samsaxuris (evropolis) Seqmnis Sesaxeb~,
romelmac Caanacvla 1995 wlis konvencia evropolis Sesaxeb.
ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 89-e muxlidan gamomdinare, Sengenis Ta-
namSromlobis debulebaTa ganviTarebis kuTxiT, sabWo uflebamosilia, specialuri sakanon-
mdeblo proceduris Sesabamisad, gansazRvros is pirobebi da SezRudvebi, romelTa fargleb-
Sic wevr saxelmwifoTa kompetentur organoebs sxva wevri qveynis teritoriaze moqmedeba
SeuZliaT, am ukanasknelis organoebTan kavSirSi da maTTan SeTanxmebiT. sabWo, rogorc wesi,
erTxmad iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.
______________________
265 _ JI _ Justiz und Inneres (iusticia da Sinagani saqmeebi).

- 187 -
2.12.7 danaSaulis Tavidan acilebisa da masTan brZolis sferoSi ek-is wevri
saxelmwifoebis TanamSromlobis samarTlebrivi regulireba
danaSaulTan brZolis saerTo instituciuri da samarTlebrivi struqturis Seqmnis
garda, evropis kavSiris kompetenciis realizacia xdeba aseve iseTi samarTlebrivi instru-
mentebis miRebis meSveobiT, romlebic gansakuTrebiT saSiSi danaSaulebis winaaRmdeg brZo-
las isaxaven miznad.
aRsaniSnavia, rom sisxlis samarTlis sferoSi sabWos mier araerTi mniSvnelovani sa-
marTlebrivi aqti iqna miRebuli; isini adgenen im danaSaulebriv qmedebaTa zogad niSnebs,
romlebsac `transnacionaluri~ xasiaTi gaaCniaT, an romlebic, mTlianobaSi, evropis kavSi-
ris interesebs xelyofen. rogorc wesi, es dokumentebi gansazRvraven aseve sasjelTa zomasa
da saxeebs, romlebic wevri saxelmwifoebisTvis minimalur standarts warmoadgens.
magaliTad, nebismieri `teroristuli danaSaulisaTvis~, romelTa niSnebic `terori-
zmTan brZolis Sesaxeb~ sabWos 2002 wlis 13 ivnisis 2002/475/JI CarCo gadawyvetilebiTaa
dadgenili, TiToeul wevr saxelmwifoSi, sasjelis saxiT, Tavisuflebis aRkveTa unda iyos
gaTvaliswinebuli. zogierTi am qmedebisTvis sanqciis zeda zRvari ara nakleb rva (teroris-
tuli jgufis saqmianobaSi monawileoba), an TxuTmeti weli (teroristuli jgufis xel-
mZRvaneloba) unda iyos.
sabWos 2005 wlis 12 ivlisis gadawyvetileba 2005/511/JI `gayalbebisagan evros dac-
vis Sesaxeb~ aZlierebs saxelmwifoTa TanamSromlobas aRniSnul danaSaulTan brZolis saqme-
Si da evropols yalbi fulis damzadebis winaaRmdeg brZolis centralur organod acxadebs
(`fuladi niSnebis gayalbebasTan brZolis Sesaxeb~ Jenevis 1929 wlis konvenciis mniSvnelo-
bis gaTvaliswinebiT).
yalbi fulis damzadebisa da gadaxdis unaRdo saSualebebis gayalbebis winaaRmdeg
brZolis TvalsazrisiT, aseve Zalze mniSvnelovania 2000 wlis 29 maisis CarCo gadawyve-
tileba 2000/383/JI `evros SemoRebasTan dakavSirebiT yalbi fulis damzadebis winaaRmdeg
dacvis gaZlierebis Sesaxeb, sixlissamarTlebrivi da sxva saxis sanqciebis meSveobiT~ da
2001 wlis 28 maisis CarCo gadawyvetileba 2001/413/JI `gadaxdis unaRdo saSualebaTa mi-
marT TaRliTur qmedebebTan da gayalbebasTan brZolis Sesaxeb~.
garda amisa, bolo periodSi sabWos mier gamocemuli iqna mTeli rigi normatiuli
aqtebi, romlebic gansazRvraven Semdegi danaSaulebrivi qmedebebis niSnebsa da sasjelebs:
_ danaSaulebrivi gziT miRebuli Semosavalis legalizacia (gaTeTreba): 2001 wlis
26 ivnisis CarCo gadawyvetileba 2001/500/JI `fulis gaTeTrebis, danaSaulis Cadenis iara-
Risa da danaSaulebrivi saqmianobiT miRebuli Semosavalis identifikaciis, gamovlenis, gayin-
vis, an amoRebisa da konfiskaciis Sesaxeb~;
_ adamianebiT vaWroba: 2002 wlis 19 ivlisis CarCo gadawyvetileba 2002/629/JI
`adamianebiT vaWrobasTan brZolis Sesaxeb~;
_ ucxoelTa ukanono Sesvlisa da tranzitisTvis da ukanono yofnisTvis (cxovrebis-
Tvis) xelSewyoba: 2002 wlis 28 noembris direqtiva 2002/90/EG `ukanono Sesvlisa da
tranzitis da ukanono cxovrebis xelSewyobis gansazRvris Sesaxeb~ da 2002 wlis 28 noemb-
ris CarCo gadawyvetileba 2002/946/JI `ukanono Sesvlisa da tranzitis da ukanono cxovre-
bis xelSewyobis dasjadobis mizniT sisxlissamarTlebrivi standartebis gaZlierebis Sesa-
xeb~;
_ komerciuli mosyidva da msgavsi danaSaulebi: 2003 wlis 22 ivlisis CarCo gada-
wyvetileba 2003/568/JI `kerZo seqtorSi korufciasTan brZolis Sesaxeb~;
_ arasrulwlovanTa seqsualuri eqspluatacia: 2003 wlis 22 dekembris CarCo gada-
wyvetileba 2004/68/JI `bavSvTa seqsualuri eqspluataciisa da bavSvTa pornografiis winaaR-
mdeg brZolis Sesaxeb~;
_ narkotikuli saSualebebisa da fsiqotropuli nivTierebebis ukanono brunva: 2004
wlis 25 oqtombris CarCo gadawyvetileba 2004/757/JI `narkotikebiT ukanono vaWrobis sfe-
roSi danaSaulebriv qmedebaTa Semadgeneli elementebisa da sasjelebis mimarT minimaluri
debulebebis dadgenis Sesaxeb~;

- 188 -
_ kompiuteruli danaSauli: 2005 wlis 24 Tebervlis CarCo gadawyvetileba
2005/222/JI `sainformacio sistemebze Tavdasxmebis Sesaxeb~;
_ organizebuli danaSauli: 2008 wlis 24 oqtombris CarCo gadawyvetileba
2008/841/JI `organizebul danaSaulTan brZolis Sesaxeb~;
_ ekologiuri danaSauli: evropis parlamentisa da sabWos 2008 wlis 19 noembris
direqtiva 2008/99/EG `garemos sisxlissamarTlebrivi wesiT dacvis Sesaxeb~;
_ rasizmTan da qsenofobiasTan (ucxoelebisadmi siZulvilTan) dakavSirebuli danaSa-
ulebi: 2008 wlis 28 noembris CarCo gadawyvetileba 2008/913/JI `rasizmisa da qsenofobiis
zogierT formasTan da gamovlinebasTan sisxlissamarTlebrivi wesiT brZolis Sesaxeb~.

2.12.8 ek-is Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis


Semdgomi ganviTarebis perspeqtivebi
Tums-is sferoSi lisabonis 2007 wlis xelSekruleba iTvaliswinebs TanamSromlo-
bis araerTi proeqtisa da mimarTulebis realizacias uaxloes momavalSi, romlebmac xeli
unda Seuwyos evropis kavSiris Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrced
gadaqcevas. ufro detalurad Tums-is Semdgomi ganviTarebis arsi warmodgenilia stok-
holmis 2009 wlis programaSi, romelic SvedeTis dedaqalaqSi gamarTul evropuli sabWos
Sexvedraze iqna miRebuli da stokholmis programis realizaciis Taobaze komisiis mier
2010 wels momzadebul samoqmedo gegmaSi.
2004 wlidan moyolebuli, sabWos 2004 wlis 8 ivnisis 2004/512/EG gadawyvetile-
bis Sesabamisad, mimdinareobs muSaoba savizo sainformacio sistemis (VIS) Sesaqmnelad. 2008
wels miRebuli iqna reglamenti (EG) #767/2008, romliTac gansazRvruli iqna savizo sain-
formacio sistemis samarTlebrivi statusi, monacemTa CamonaTvali, romelic masSi Setanas
eqvemdebareba, savizo sainformacio sistemidan informaciis xelmisawvdomobisa da gamoyenebis
wesi. savizo sainformacio sistemaSi Seitaneba savizo procesTan dakavSirebuli monacemebi _
cnobebi vizis miRebis Taobaze gancxadebebis Sesaxeb, miRebuli gadawyvetilebebis Sesaxeb, vi-
zis gacemis an mis gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb, gacemuli vizebis Sesaxeb da a.S.
amJamad mimdinareobs Sengenis sainformacio sistemis reformireba _ XX saukunis 90-
iani wlebis Sua periodis moZvelebuli SIS I+ sistemidan SIS II sistemaze gadasvla, rac ev-
ropis parlamentisa da sabWos 2006 wlis 20 dekembris #1987/2006 reglamentiTaa (EG)
gaTvaliswinebuli. ganaxlebuli sistema SesaZleblobas iZleva ufro metad iqnas gamoyenebu-
li kompiuteruli teqnologiebis miRwevebi, maT Soris fotoebisa da TiTebis anabeWdebis
monacemTa bazaSi CarTvis CaTvliT.
evropis kavSirSi samarTaldamcavi organoebis saqmianobis informaciuli uzrunvelyo-
fis sferoSi mimdinareobs muSaoba informaciis xelmisawvdomobis principis dasanergad, rac
imas gulisxmobs, rom Tavad informaciis mier sazRvris gadakveTis faqti ar unda warmoad-
gendes dabrkolebas, Tuki Sesabamisi informaciis gacvla samarTlebrivi aqtebiTaa gaTvalis-
winebuli.
policiis TanamSromlobasTan dakavSirebuli informaciis gacvla gaTvaliswinebulia
Sengenis sainformacio sistemis, savizo sainformacio sistemis, sabaJo sainformacio siste-
mis, aseve evropolisa da evroiustis monacemTa bazebis farglebSi. garda amisa, samarTal-
damcav organoebs SeuZliaT gamoiyenon aseve monacemebi aviamgzavrebis Sesaxeb da kriminalu-
ri aRricxvisa da registraciis monacemebi.
lisabonis 2007 wlis xelSekrulebam ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis
86-e muxlSi ganamtkica evropis prokuraturis Seqmnis SesaZlebloba, sabWos mier, specia-
luri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, erT-
xmad miRebuli reglamentis meSveobiT. evropis prokuratura SeiZleba Seqmnili iqnas evro-
iustis bazaze, kavSiris finansuri interesebis xelmyof danaSaulebriv qmedebebTan brZolis
mizniT.
evroiustisagan gansxvavebiT, evropis prokuratura (Seqmnis SemTxvevaSi) aRWurvili
iqneba kavSiris finansuri interesebis winaaRmdeg Cadenili danaSaulebis gamoZiebis, aRniS-
nul danaSaulTa Camdeni pirebisa da maTi Tanamonawileebis sisxlissamarTlebrivi devnisa da
- 189 -
damnaSaveTa sasamarTloSi wardgenis, aseve wevri saxelmwifoebis sasamarTloebSi bralmdeb-
lis funqciebis Sesrulebis uflebamosilebiT. ek-is funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis
86-e muxlis me-4 paragrafi iTvaliswinebs aseve evropis prokuraturis aRWurvis SesaZleb-
lobas transsasazRvro ganzomilebis mqone sxva mZime danaSaulebTan brZolis uflebamosile-
biT, rac gaformebuli unda iqnas evropuli sabWos (da ara evropis kavSiris sabWos) mier,
evropis parlamentis Tanxmobisa da komisiasTan konsultaciis Semdeg, erTxmad miRebuli ga-
dawyvetilebiT.

- 190 -
II. d a n a r T e b i

evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis,


evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebisa
da evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartiis
konsolidirebuli teqstebi

-16191 -
xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb

p r e a m b u l a

misma udidebulesobam belgielebis mefem, misma udidebulesobam da-


niis dedofalma, germaniis federaciuli respublikis prezidentma,
saberZneTis respublikis prezidentma, misma udidebulesobam espane-
Tis mefem, safrangeTis respublikis prezidentma, irlandiis prezi-
dentma, italiis respublikis prezidentma, misma samefo udidebule-
sobam luqsemburgis didma hercogma, misma udidebulesobam niderlan-
debis dedofalma, portugaliis respublikis prezidentma, misma udi-
debulesobam didi britaneTisa da CrdiloeT irlandiis gaerTiane-
buli samefos dedofalma(1),

gadawyvetili aqvT ra, gadavidnen evropis gaerTianebebis SeqmniT dawyebuli evropu-


li integraciis procesis axal etapze;

STagonebulni arian ra evropis kulturuli, religiuri da humanisturi memkvidre-


obiT, romlis safuZvelzec ganviTarda universaluri faseulobebi: adamianis pirovnebis xel-
Seuvali da ganusxvisebeli uflebebi, aseve Tavisufleba, demokratia, Tanasworoba da kano-
nis uzenaesoba;

acnobiereben ra evropis kontinentis daTiSulobis daZlevis istoriul mniSvnelobasa


da momavali evropis mowyobis myari safuZvlebis Seqmnis aucileblobas;

adastureben ra TavianT erTgulebas Tavisuflebis, demokratiis, adamianis uflebebisa


da ZiriTadi Tavisuflebebis pativiscemisa da kanonis uzenaesobis principebisadmi;

adastureben ra TavianT erTgulebas ZiriTadi socialuri uflebebisadmi, rogorc isini


gansazRvrulia turinSi 1961 wlis 18 oqtombers xelmowerili evropis socialuri qartii-
Ta da kavSiris 1989 wlis qartiiT muSebis ZiriTadi socialuri uflebebis Sesaxeb;

surT ra gaaRrmavon solidaroba TavianT xalxebs Soris, amave dros, pativi scen maT is-
torias, kulturasa da tradiciebs;

surT ra gaaZlieron institutebis funqcionirebis demokratiuli xasiaTi da efeqtiano-


ba, raTa erTiani instutuciuri meqanizmis farglebSi uzrunvelyon isini maTze dakisrebuli
amocanebis ukeT Sesrulebis SesaZleblobiT;

gadawyvetili aqvT ra, miaRwion TavianTi ekonomikuri sistemebis ganmtkicebasa da


daaxlovebas da Seqmnan ekonomikuri da savaluto kavSiri, romelic, winamdebare xelSekru-
lebisa da evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis debulebebis Sesabamisad,
erTian da stabilur fulad erTeuls moicavs;

mtkiced aqvT ra ganzraxuli, Sida bazris formirebis, aseve erTianobisa da gare-


mos dacvis ganmtkicebis farglebSi xeli Seuwyon TavianT xalxTa ekonomikur da socialur
progress, mdgradi ganviTarebis principis gaTvaliswinebiT da ganaxorcielon iseTi politi-
___________________
(1)_ bulgareTis respublika, CexeTis respublika, estoneTis respublika, kviprosis respublika, lat-
viis respublika, litvis respublika, ungreTis respublika, maltis respublika, avstriis respublika,
poloneTis respublika, rumineTi, sloveniis respublika, slovakeTis respublika, fineTis respublika
da SvedeTis samefo mogvianebiT gaxdnen evropis kavSiris wevrebi.

- 192 -
ka, romelic uzrunvelyofs progress erTdroulad ekonomikuri integraciisa da sxva sfe-
roebSi;

gadawyvetili aqvT ra, SemoiRon kavSiris saerTo moqalaqeoba TavianTi qveynebis mo-
qalaqeebisaTvis;

gadawyvetili aqvT ra, ganaxorcielon saerTo sagareo da usafrTxoebis politika,


saerTo Tavdacvis politikis etapobrivi formirebis CaTvliT, 42-e muxlis Sesabamisad, ra-
mac, SesaZloa, saerTo Tavdacvaze gadasvla ganapirobos da, am gziT, ganamtkicon evropis in-
dividualuroba da damoukidebloba, evropasa da mTels msoflioSi mSvidobis, usafrTxoebisa
da progresis xelSewyobis miznebidan gamomdinare;

gadawyvetili aqvT ra, xeli Seuwyon pirTa Tavisufal gadaadgilebas, amasTan, uzru-
nvelyon TavianT xalxTa usafrTxoeba da saimedo dacva, Tavisuflebis, usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis sivrcis Seqmnis gziT, winamdebare xelSekrulebisa da evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis debulebebis Sesabamisad;

gadawyvetili aqvT ra, ganagrZon evropis xalxTa sul ufro da ufro mWidro kavSi-
ris Seqmnis procesi, romelSic, subsidiarobis principis Tanaxmad, gadawyvetilebebis miReba
maqsimaluri SesaZleblobiT miaxlovebulia moqalaqeebTan;

iTvaliswineben ra Semdgomi etapebis perspeqtivebs, romlebzec gadasvla aucilebeli


iqneba, evropuli integraciis Tanmimdevruli ganviTarebis uzrunvelyofis mizniT;

gadawyvites daafuZnon evropis kavSiri; am mizniT, maT TavianT uflebamosil warmomad-


genlebad daniSnes:

(uflebamosil warmomadgenelTa CamonaTvali asaxuli ar aris)

romlebic, mas Semdeg, rac maTi rwmunebani, urTierTgacvlis Sedegad, srul wesrigsa da
saTanado formaSi aRmoCnda, SeTanxmdnen qvemoT mocemulze:

kari I. zogadi debulebebi

muxli 1
winamdebare xelSekrulebiT maRali xelSemkvreli mxareebi urTierTSoris
afuZneben evropis kavSirs (SemdgomSi _ `kavSiri~), romelsac wevri saxelmwifoebi ga-
dascemen kompetencias saerTo miznebis misaRwevad.
winamdebare xelSekruleba aRniSnavs axal etaps evropis xalxTa sul ufro da ufro
mWidro kavSiris Seqmnis procesSi, romelSic gadawyvetilebebis miReba, SeZlebisdagvarad,
Riad xorcieldeba da maqsimaluri SesaZleblobiT miaxlovebulia moqalaqeebTan.
kavSiri efuZneba winamdebare xelSekrulebasa da xelSekrulebas evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb (SemdgomSi _ `xelSekrulebebi~). am or xelSekrulebas Tanabari iu-
ridiuli Zala gaaCnia. kavSiri cvlis evropis gaerTianebas da warmoadgens mis samarTalmem-
kvidres.

muxli 2
kavSiri dafuZnebulia adamianis Rirsebis pativiscemis, Tavisuflebis, demokratiis,
Tanasworobis, kanonis uzenaesobisa da adamianis, maT Soris umciresobebs mikuTvnebul pirTa
uflebebis dacvis faseulobebze. es faseulobebi saerToa wevri saxelmwifoebis sazogadoe-
bis farglebSi, romelic xasiaTdeba pluralizmiT, diskriminaciis dauSveblobiT, Semwynareb-
lobiT, samarTlianobiT, solidarobiTa da qalebisa da mamakacebis TanasworobiT.

- 193 -
muxli 3
1. kavSiris mizania xeli Seuwyos mSvidobas, sakuTar faseulobebsa da Tavisi xalxis
keTildReobas.
2. kavSiri Tavis moqalaqeebs sTavazobs Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsaju-
lebis sivrces Sida sazRvrebis gareSe, romlis farglebSic uzrunvelyofilia pirTa Tavi-
sufali gadaadgileba, _ sagareo sazRvrebis kontrolTan, TavSesafris micemasTan, imigracia-
sTan, aseve danaSaulis prevenciasTan da mis winaaRmdeg brZolasTan dakavSirebul Sesabamis
RonisZiebebTan urTierTkavSirSi.
3. kavSiri qmnis Sida bazars. igi cdilobs uzrunvelyos evropis mdgradi ganviTareba,
dabalansebuli ekonomikuri zrdisa da fasebis stabilurobis, maRalkonkurentiani socialu-
ri sabazro ekonomikis safuZvelze, romelic miznad isaxavs srul dasaqmebasa da socialur
progress, aseve garemos dacvisa da misi xarisxis gaumjobesebis umaRles dones. igi xels
uwyobs samecniero da teqnikur progress.
igi ebrZvis socialur gariyulobasa da diskriminacias, xels uwyobs socialur sa-
marTlianobasa da socialur dacvas, qalTa da mamakacTa Soris Tanasworobas, Taobebs Soris
solidarobasa da bavSvis uflebebis dacvas.
igi xels uwyobs wevr saxelmwifoebs Soris ekonomikur, socialur da teritoriul
erTianobasa da solidarobas.
igi pativs scems Tavisi kulturuli da enobrivi mravalferovnebis simdidres da
zrunavs evropis kulturuli memkvidreobis dacvasa da ganviTarebaze.
4. kavSiri qmnis ekonomikur da savaluto kavSirs, romlis fuladi erTeulia evro.
5. danarCen msofliosTan urTierTobaSi kavSiri icavs da aviTarebs Tavis faseulobeb-
sa da interesebs da xels uwyobs sakuTari moqalaqeebis dacvas. igi xels uwyobs mSvidobas,
usafrTxoebas, planetis mdgrad ganviTarebas, xalxTa Soris solidarobasa da urTierTpa-
tiviscemas, Tavisufal da samarTlian vaWrobas, siRaribis aRmofxvrasa da adamianis, gansaku-
TrebiT bavSvis uflebebis dacvas, aseve saerTaSoriso samarTlis ganuxrel dacvasa da ganvi-
Tarebas, maT Soris gaerTianebuli erebis organizaciis wesdebis principebis dacvas.
6. kavSiri Tavis miznebs aRwevs Sesabamisi saSualebebiT im kompetenciis farglebSi,
romelic mas xelSekrulebebiT aqvs miniWebuli.

muxli 4
1. me-5 muxlis Sesabamisad, nebismieri kompetencia, romelic xelSekrulebebiT kavSirs
ara aqvs gadacemuli, wevr saxelmwifoebs ekuTvnis.
2. kavSiri pativs scems xelSekrulebebis winaSe wevri saxelmwifoebis Tanasworobasa
da maT erovnul TviTmyofadobas, rac asaxvas poulobs maT fundamentur politikur da kon-
stituciur struqturebze, maT Soris regionul da adgilobriv TviTmmarTvelobaze. igi pa-
tivs scems saxelmwifos ZiriTad funqciebs, gansakuTrebiT iseTebs, rogorebicaa: teritori-
uli mTlianobis uzrunvelyofa, sazogadoebrivi wesrigis SenarCuneba da erovnuli usafr-
Txoebis dacva. kerZod, erovnuli usafrTxoeba TiToeuli wevri saxelmwifos erTpirovnul
pasuxismgeblobaSi rCeba.
3. loialuri TanamSromlobis principis Tanaxmad, kavSiri da wevri saxelmwifoebi
urTierTpativiscemas gamoxataven da xels uwyoben erTmaneTs xelSekrulebebidan gamomdinare
amocanebis SesrulebaSi.
wevri saxelmwifoebi iReben zogadi an specialuri xasiaTis yvela saTanado zomas im
valdebulebebis Sesasruleblad, romlebic xelSekrulebebidan an kavSiris institutebis aq-
tebidan gamomdinareoben.
wevri saxelmwifoebi mxars uWeren kavSirs sakuTari amocanebis SesrulebaSi da Tavs
ikaveben nebismieri iseTi zomebisagan, romlebsac SeuZliaT safrTxe Seuqmnan kavSiris mizne-
bis ganxorcielebas.
]

- 194 -
muxli 5
1. kavSiris kompetenciis farglebi regulirdeba kompetenciaTa miniWebis principiT.
kavSiris kompetenciis ganxorcielebas aregulirebs subsidiarobisa da proporciulobis
principebi.
2. kompetenciaTa miniWebis principis Tanaxmad, kavSiri moqmedebs mxolod im kompeten-
ciis farglebSi, romelic mas wevrma saxelmwifoebma xelSekrulebebiT gadasces, maTSi miTi-
Tebuli miznebis misaRwevad. nebismieri kompetencia, romelic xelSekrulebebiT kavSirs ar
aqvs gadacemuli, wevr saxelmwifoebs rCeba.
3. subsidiarobis principis Tanaxmad, kavSiri im sferoebSi, romlebic mis eqskluziur
kompetencias ar ganekuTvneba, mxolod maSin moqmedebs da im pirobiT, Tu dagegmili qmedebis
miznebi SeuZlebelia wevri saxelmwifoebis mier sakmarisad iqnas miRweuli centralur, re-
gionul an adgilobriv doneebze, magram, misi masStabidan an mniSvnelobidan gamomdinare, Se-
saZloa, ukeT ganxorcieldes kavSiris doneze.
kavSiris institutebi subsidiarobis princips iyeneben subsidiarobisa da proporciu-
lobis principebis gamoyenebis Sesaxeb oqmis Sesabamisad. erovnuli parlamentebi Tvalyurs
adevneben subsidiarobis principis dacvas am oqmiT gaTvaliswinebuli proceduris Sesabami-
sad.
4. proporciulobis principis Tanaxmad, kavSiris qmedebis Sinaarsi da forma ar sci-
ldeba im farglebs, rac aucilebelia xelSekrulebebis miznebis misaRwevad.
kavSiris institutebi proporciulobis princips iyeneben subsidiarobisa da propor-
ciulobis principebis gamoyenebis Sesaxeb oqmis Sesabamisad.

muxli 6
1. kavSiri aRiarebs im uflebebs, Tavisuflebebsa da principebs, romlebic Camoyalibe-
bulia 2007 wlis 12 dekembers strasburgSi adaptirebuli redaqciiT moqmed evropis kavSi-
ris 2000 wlis 7 dekembris ZiriTadi uflebebis qartiaSi; ZiriTadi uflebebis qartiasa da
xelSekrulebebs Tanabari iuridiuli Zala gaaCniaT.
qartiis debulebebi aranairad ar afarTovebs xelSekrulebebiT gansazRvrul kavSiris
kompetencias.
qartiaSi Camoyalibebuli uflebebis, Tavisuflebebisa da principebis axsna-ganmarteba
xdeba qartiis VII karis zogadi debulebebis Sesabamisad, romlebic aregulirebs misi axsna-
ganmartebisa da gamoyenebis sakiTxebs da qartiaSi mocemuli im ganmartebebis saTanadod ga-
TvaliswinebiT, romlebSic am debulebebis wyaroebia miTiTebuli.
2. kavSiri uerTdeba evropis konvencias adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisufle-
bebis dacvis Sesaxeb. es SeerTeeba ar cvlis xelSekrulebebiT gansazRvrul kavSiris kompe-
tencias.
3. ZiriTadi uflebebi, rogorc zogadi principebi, kavSiris samarTlis Semadgenel na-
wils warmoadgens im saxiT, rogorc isini garantirebulia evropis konvenciiT adamianis uf-
lebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb da rogorc isini gamomdinareobs wevri
saxelmwifoebis saerTo konstituciuri tradiciebidan.

muxli 7
1. wevri saxelmwifoebis erTi mesamedis, evropis parlamentis, an evropis komisiis
dasabuTebuli winadadebiT, sabWos, evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, Tavisi wevrebis
oTxi mexuTedis umravlesobiT, SeuZlia daadginos nebismieri wevri saxelmwifos mxridan me-
2 muxlSi miTiTebuli faseulobebis seriozuli darRvevis gamokveTili safrTxis arseboba.
sanam aseT daskvnas gaakeTebdes, sabWo ismens Sesabamisi wevri saxelmwifos azrs da SeuZlia
rekomendaciebi warudginos mas, romlebsac igi analogiuri proceduris Sesabamisad iRebs.
sabWo regularulad amowmebs, ZalaSi rCeba Tu ara is mizezebi, romlebmac amgvari
daskvnis miReba ganapirobes.
2. evropul sabWos, wevri saxelmwifoebis erTi mesamedis, an evropis komisiis winada-
debiT da evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, SeuZlia erTxmad daadginos wevri saxel-

- 195 -
mwifos mxridan me-2 muxlSi miTiTebuli faseulobebis seriozuli da uwyveti darRvevis
arseboba, mas Semdeg, rac igi Sesabamis wevr saxelmwifos SesTavazebs, warmoadginos Tavisi
SeniSvnebi mocemul sakiTxTan dakavSirebiT.
3. mas Semdeg, rac me-2 paragrafSi miTiTebuli daskvna gakeTdeba, sabWos SeuZlia kva-
lificiuri umravlesobiT miiRos gadawyvetileba Sesabamisi wevri saxelmwifos mimarT xel-
Sekrulebebis gamoyenebidan gamomdinare calkeuli uflebebis, maT Soris sabWoSi am wevri
saxelmwifos mTavrobis warmomadgenlis xmis uflebis SeCerebis Sesaxeb. amasTan, igi iTva-
liswinebs amgvari SeCerebis SesaZlo Sedegebis zegavlenas fizikuri da iuridiuli pirebis
uflebebsa da valdebulebebze.
is valdebulebebi, romlebic, xelSekrulebebis Tanaxmad, Sesabamis wevr saxelmwifos
ekisreba, am ukanasknelisTvis nebismier SemTxvevaSi savaldebuloa.
4. sabWos SeuZlia SemdgomSi kvalificiuri umravlesobiT miiRos gadawyvetileba me-3
paragrafis Sesabamisad gatarebuli zomebis Secvlis an gauqmebis Sesaxeb, Tu Seicvala is
situacia, ramac am zomebis dakisreba gamoiwvia.
5. kenWisyris wesebi, romlebic, am muxlis miznebisTvis, evropis parlamentis, evropu-
li sabWosa da sabWos mimarT gamoiyeneba, dadgenilia evropis kavSiris funqcionirebis Sesa-
xeb xelSekrulebis 354-e muxliT.

muxli 8
1. kavSiri Tavis mezobel qveynebTan aviTarebs privilegirebul urTierTobebs, keTil-
dReobisa da keTilmezobluri sivrcis Seqmnis mizniT, romelic kavSiris faseulobebs efu-
Zneba da xasiaTdeba TanamSromlobaze damyarebuli mWidro da mSvidobiani urTierTobebiT.
2. pirveli paragrafis miznebisTvis, kavSirs SeuZlia specialuri SeTanxmebebi dados
dainteresebul qveynebTan. es SeTanxmebebi SeiZleba ormxriv uflebebsa da valdebulebebs Se-
icavdes da erToblivi qmedebebis SesaZleblobas iTvaliswinebdes. maTi Sesruleba periodu-
li konsultaciebis sagans warmoadgens.

kari II. debulebebi demokratiuli principebis Sesaxeb

muxli 9
kavSiri mTel Tavis saqmianobaSi pativs scems sakuTari moqalaqeebis Tanasworobis
princips, romlebic Tanabari yuradRebiT sargebloben misi institutebis, organoebisa da
sxva dawesebulebebis mxridan. kavSiris moqalaqes warmoadgens piri, romelsac wevri saxel-
mwifos moqalaqeoba gaaCnia. kavSiris moqalaqeoba emateba erovnul moqalaqeobas, Tumca ki
ar cvlis mas.

muxli 10
1. kavSiris funqcionireba dafuZnebulia warmomadgenlobiT demokratiaze.
2. moqalaqeebi kavSiris doneze uSualod arian warmodgenilni evropis parlamentSi.
wevri qveynebi evropul sabWoSi warmodgenilni arian TavianTi saxelmwifos an mTav-
robis meTaurebiT, xolo sabWoSi ki - TavianTi mTavrobebiT, romlebic, Tavis mxriv, demo-
kratiis wesiT, angariSvaldebulni arian sakuTari erovnuli parlamentebisa Tu moqalaqeebis
winaSe.
3. yovel moqalaqes aqvs ufleba, monawileoba miiRos kavSiris demokratiul cxovre-
baSi. gadawyvetilebebis miRebis procesi, SeZlebisdagvarad, Riaa da maqsimalurad miaxloebu-
lia moqalaqesTan.
4. politikuri partiebi evropis doneze xels uwyoben evropis politikuri cnobie-
rebis Camoyalibebasa da kavSiris moqalaqeTa nebis gamoxatvas.

muxli 11
1. institutebi, Sesabamisi saSualebebiT, SesaZleblobas aZleven moqalaqeebsa da war-
momadgenlobiT asociaciebs, sajarod gamoTqvan da gaavrcelon sakuTari Sexedulebebi kavSi-
ris saqmianobis yvela sferosTan dakavSirebiT.
- 196 -
2. institutebi mxars uWeren warmomadgenlobiT asociaciebTan da samoqalaqo sazoga-
doebasTan Ria, gamWvirvale da regularul dialogs.
3. kavSiris qmedebaTa Tanxvedrisa da gamWvirvalobis uzrunvelyofis mizniT, evropis
komisia farTomasStabian konsultaciebs marTavs dainteresebul mxareebTan.
4. kavSiris moqalaqeebs, aranakleb erTi milioni adamianis odenobiT, romlebic wevri
saxelmwifoebis mniSvnelovani nawilis moqalaqeebs warmoadgenen, SeuZliaT gamovidnen inici-
ativiT da mosTxovon evropis komisias, misi uflebamosilebebis farglebSi, Sesabamisi wina-
dadebebis gansaxilvelad wardgena im sakiTxebze, romlebTan mimarTebaSic, am moqalaqeebis
azriT, aucilebelia kavSiris samarTlebrivi aqtis gamocema, xelSekrulebebis gamoyenebis mi-
znebidan gamomdinare.
is procedurebi da pirobebi, romlebic amgvar samoqalaqo iniciativas exeba, ganisaz-
Rvreba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 24-e muxlis pirveli abza-
cis Sesabamisad.

muxli 12
erovnuli parlamentebi aqtiurad uwyoben xels kavSiris jerovan funqcionirebas:
a) iReben ra informacias kavSiris institutebis mxridan da egzavnebaT ra kavSiris saka-
nonmdeblo aqtebis proeqtebi, evropis kavSirSi erovnuli parlamentebis rolis Sesa-
xeb oqmis Sesabamisad;
b) Tvalyurs adevneben ra subsidiarobis principis dacvas, subsidiarobisa da proporci-
ulobis principebis gamoyenebis Sesaxeb oqmiT gaTvaliswinebuli procedurebis Sesaba-
misad;
c) Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis farglebSi monawileoben
ra aRniSnul sferosTan dakavSirebiT kavSiris politikis ganxorcielebis Sefasebis
meqanizmebSi, evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 70-e muxlis
Sesabamisad da CarTulni arian ra evropolze politikuri kontrolisa da evroius-
tis saqmianobis Sefasebis procesebSi, xsenebuli xelSekrulebis 88-e da 85-e muxle-
bis Sesabamisad;
d) monawileoben ra xelSekrulebebis gadasinjvis procedurebSi, winamdebare xelSekru-
lebis 48-e muxlis Sesabamisad;
e) iReben ra informacias kavSirSi gawevrianebis Taobaze ganacxadebTan dakavSirebiT, wi-
namdebare xelSekrulebis 49-e muxlis Sesabamisad;
f) monawileoben ra erovnul parlamentebsa da evropis parlaments Soris saparlament-
TaSoriso TanamSromlobaSi, evropis kavSirSi erovnuli parlamentebis rolis Sesaxeb
oqmis Sesabamisad.

kari III. debulebebi institutebis Sesaxeb

muxli 13
1. kavSirs gaaCnia instituciuri meqanizmi, romelic mowodebulia xeli Seuwyos mis
faseulobebs, ganaxorcielos misi miznebi, emsaxuros mis interesebs, misi moqalaqeebisa da
wevri saxelmwifoebis interesebs, aseve uzrunvelyos misi politikisa da qmedebebis Tanmim-
devruloba, efeqtianoba da uwyvetoba.
kavSiris institutebia:
_ evropis parlamenti;
_ evropuli sabWo;
_ sabWo;
_ evropis komisia (SemdgomSi _ `komisia~);
_ evropis kavSiris sasamarTlo;
_ evropis centraluri banki;
_ auditorTa palata.

- 197 -
2. TiToeuli instituti moqmedebs xelSekrulebebiT misTvis miniWebuli uflebamosi-
lebebis farglebSi da im procedurebis, pirobebisa da miznebis Sesabamisad, romlebic xel-
SekrulebebSia gansazRvruli. institutebi loialuri suliskveTebiT TanamSromloben erTma-
neTTan.
3. debulebebi evropis centraluri bankisa da auditorTa palatis Sesaxeb, agreTve
detaluri debulebebi danarCeni institutebis Sesaxeb mocemulia xelSekrulebaSi evropis
kavSiris funqcionirebis Sesaxeb.
4. evropis parlaments, sabWosa da komisias daxmarebas uweven ekonomikur da socia-
lur sakiTxTa komiteti da regionebis komiteti, romlebic sakonsultacio funqciebs axor-
cieleben.

muxli 14
1. evropis parlamenti, sabWosTan erTad, axorcielebs sakanonmdeblo da sabiujeto
funqciebs. igi, xelSekrulebebis Sesabamisad, asrulebs politikuri kontrolisa da sakon-
sultacio funqciebs. igi irCevs komisiis Tavmjdomares.
2. evropis parlamenti Sedgeba kavSiris moqalaqeTa warmomadgenlebisagan. maTi ricxvi
ar unda aRematebodes Svidas ormocdaaTs, plus Tavmjdomare. moqalaqeebi evropis parla-
mentSi warmodgenilni arian klebadi proporciulobiT, magram aranakleb eqvsi wevriT TiTo-
eul wevr saxelmwifoze. arcerT wevr saxelmwifos ar SeiZleba gamoeyos oTxmocdaTeqvsmet
mandatze meti.
evropuli sabWo, evropis parlamentis iniciativiTa da misi TanxmobiT, erTxmad iRebs
gadawyvetilebas evropis parlamentis Semadgenlobis Sesaxeb, pirvel abzacSi miTiTebuli
principebis dacviT.
3. evropis parlamentis wevrebi airCevian sayovelTao, pirdapiri, Tavisufali da fa-
ruli kenWisyris safuZvelze, xuTi wlis vadiT.
4. evropis parlamenti sakuTari Semadgenlobidan irCevs Tavis Tavmjdomaresa da biu-
ros.

muxli 15
1. evropuli sabWo kavSirs aZlevs misi ganviTarebisaTvis aucilebel impulsebs da
gansazRvravs mis zogad politikur mimarTulebebsa da prioritetebs. igi ar axorcielebs
sakanonmdeblo funqcias.
2. evropuli sabWo Sedgeba wevri qveynebis saxelmwifosa da mTavrobis meTaurebisagan,
aseve evropuli sabWos Tavmjdomarisa da komisiis Tavmjdomarisagan. mis muSaobaSi monawile-
obs kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi.
3. evropuli sabWos sxdoma yovel eqvs TveSi orjer moiwveva misi Tavmjdomaris mi-
er. rodesac amas dRis wesrigi moiTxovs, evropuli sabWos wevrebs SeuZliaT miiRon gada-
wyvetileba imis Taobaze, rom TiToeul maTgans Tan unda axldes ministri, an _ komisiis
Tavmjdomaris SemTxvevaSi _ komisiis erT-erTi wevri. evropuli sabWos riggareSe sxdomas
iwvevs Tavmjdomare, rodesac amas situacia moiTxovs.
4. evropuli sabWo gadawyvetilebebs iRebs konsensusis safuZvelze, Tu xelSekrule-
bebiT sxva ram araa dadgenili.
5. evropuli sabWo, kvalificiuri umravlesobiT, irCevs Tavis Tavmjdomares ornaxe-
vari wlis vadiT; Tavmjdomaris erTxel xelaxla arCeva SesaZlebelia. movaleobaTa Sesru-
lebis SeuZleblobis, an seriozuli gadacdomis SemTxvevaSi evropul sabWos SeuZlia
Tanamdebobidan gaaTavisuflos igi, analogiuri proceduris Sesabamisad.
6. evropuli sabWos Tavmjdomare:
a) warmarTavs da stimuls aZlevs evropuli sabWos muSaobas;
b) uzrunvelyofs evropuli sabWos muSaobis momzadebasa da uwyvetobas, komisiis Tav-
mjdomaresTan TanamSromlobiT da `zogad sakiTxTa~ sabWos muSaobis safuZvelze;
c) cdilobs, xeli Seuwyos evropuli sabWos SigniT erTianobisa da konsensusis miRwe-
vas;

- 198 -
d) evropuli sabWos yoveli sxdomis Semdeg angariSs warudgens evropis parlaments.
evropuli sabWos Tavmjdomare, Tavis doneze da sakuTar rangSi, uzrunvelyofs saer-
TaSoriso asparezze kavSiris warmomadgenlobas saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis
sakiTxebSi, ise, rom ziani ar miadges sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kav-
Siris umaRlesi warmomadgenlis uflebamosilebas.
evropuli sabWos Tavmjdomares ar SeuZlia erovnuli mandati ganaxorcielos.

muxli 16
1. sabWo, evropis parlamentTan erTad, axorcielebs sakanonmdeblo da sabiujeto
funqciebs. mis amocanebs ganekuTvneba politikis gansazRvra da koordinacia, xelSekrulebe-
bis Sesabamisad.
2. sabWo Sedgeba yoveli wevri saxelmwifos TiTo warmomadgenlisagan ministrebis
doneze, romelic uflebamosilia Seqmnas valdebulebebi im wevri saxelmwifos mTavrobis-
Tvis, romelsac igi warmoadgens da ganaxorcielos xmis micemis ufleba.
3. sabWo gadawyvetilebebs iRebs kvalificiuri umravlesobiT, Tu xelSekrulebebiT
sxva ram araa dadgenili.
4. 2014 wlis 1 noembridan kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba rogorc sabWos
wevrTa aranakleb 55%, romelsac minimum TxuTmeti wevri qmnis, im pirobiT, rom wevri sa-
xelmwifoebi, romlebsac isini warmoadgenen, erTobliobaSi, kavSiris mosaxleobis sul mci-
re 65%-s unda moicavdes.
damblokavi umciresobisTvis saWiroa sabWos minimum oTxi wevri, winaaRmdeg SemTxve-
vaSi kvalificiuri umravlesoba miRweulad iTvleba.
kvalificiuri umravlesobiT kenWisyris sxva pirobebi dadgenilia evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 238-e muxlis me-2 paragrafSi.
5. gardamavali debulebebi kvalificiuri umravlesobis gansazRvris Sesaxeb, romle-
bic 2014 wlis 31 oqtombris CaTvliT gamoyenebas eqvemdebareba, agreTve gardamavali debu-
lebebi, romlebic gamoyenebuli iqneba 2014 wlis 1 noembersa da 2017 wlis 31 marts Soris
periodSi, dadgenilia oqmiT gardamavali debulebebis Sesaxeb.
6. sabWo ikribeba sxvadasxva SemadgenlobiT; am SemadgenlobaTa CamonaTvali mtkicdeba
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 236-e muxlis Sesabamisad.
`zogad sakiTxTa~ sabWo uzrunvelyofs sabWos sxvadasxva SemadgenlobaTa koordini-
rebul muSaobas. igi, evropuli sabWos TavmjdomaresTan da komisiasTan erTad, amzadebs ev-
ropuli sabWos sxdomebs da uzrunvelyofs Semdgomi etapis qmedebebs.
`sagareo saqmeTa~ sabWo SeimuSavebs kavSiris sagareo politikur RonisZiebebs, evro-
puli sabWos mier dadgenili strategiuli mimarTulebebis Sesabamisad da uzrunvelyofs
kavSiris qmedebaTa Tanmimdevrulobas.
7. wevri saxelmwifoebis mTavrobebis mudmiv warmomadgenelTa komiteti pasuxismgebe-
lia sabWos muSaobis momzadebaze.
8. sabWo sajarod warmarTavs sxdomebs, rodesac igi ganixilavs da kenWs uyris saka-
nonmdeblo aqtebis proeqtebs. am mizniT, sabWos yoveli sxdoma iyofa or nawilad, saidanac
erTi maTgani kavSiris sakanonmdeblo aqtebis ganxilvas eTmoba, meore ki _ arasakanonmdeblo
saqmianobas.
9. Tavmjdomareobas sabWos yvela formaciaSi, `sagareo saqmeTa~ sabWos garda, Tana-
sworuflebiani rotaciis sistemis mixedviT, sabWoSi wevri saxelmwifoebis warmomadgenlebi
axorcieleben, evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 236-e muxlis Sesaba-
misad dadgenili pirobebis gaTvaliswinebiT.

muxli 17
1. komisia xels uwyobs kavSiris saerTo interesebs da, am mizniT, Sesabamisi inicia-
tivebiT gamodis. igi uzrunvelyofs xelSekrulebebis, aseve maT safuZvelze institutebis
mier miRebuli zomebis gamoyenebas. igi zedamxedvelobas uwevs kavSiris samarTlis gamoyene-
bas, evropis kavSiris sasamarTlos kontrolis qveS. igi asrulebs biujetis gegmas da mar-

- 199 -
Tavs programebs. igi, xelSekrulebebis Sesabamisad, axorcielebs koordinaciis, aRmasrule-
bel da marTvis funqciebs. saerTo sagareo da usafrTxoebis politikisa da xelSekrulebe-
biT gaTvaliswinebuli sxva SemTxvevebis garda, igi uzrunvelyofs kavSiris sagareo warmoma-
dgenlobas. igi iniciirebas uwevs kavSiris yovelwliur da grZelvadian programebs, im miz-
niT, raTa miRweuli iqnas institutTaSorisi SeTanxmebebi.
2. Tu xelSekrulebebiT sxva ram araa dadgenili, kavSiris sakanonmdeblo aqtebis mi-
Reba SesaZlebelia mxolod komisiis winadadebiT. sxva samarTlebrivi aqtebi komisiis winada-
debis safuZvelze im SemTxvevaSi miiReba, rodesac es xelSekrulebebiTaa gaTvaliswinebuli.
3. komisiis uflebamosilebis vada Seadgens xuT wels.
komisiis wevrebi SeirCevian, maTi zogadi kompetenturobisa da evropisadmi erTgule-
bis safuZvelze, im pirTa rigebidan, romlebic TavianTi damoukideblobis srul garantiebs
uzrunvelyofen.
komisia Tavis saqmianobas sruliad damoukideblad axorcielebs. me-18 muxlis me-2 pa-
ragrafisTvis zianis miyenebis gareSe, komisiis wevrebi arcerTi mTavrobisagan, institutisa-
gan, organosa Tu nebismieri sxva dawesebulebisagan ar iTxoven da ar Rebuloben instruqci-
ebs. isini Tavs ikaveben nebismieri iseTi qmedebisagan, romlebic SeuTavsebelia maT samsaxure-
briv movaleobebTan, an maTi amocanebis SesrulebasTan.
4. lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis dResa da 2014 wlis 31 oqtombers So-
ris periodSi daniSnuli komisiis SemadgenlobaSi Sedis TiTo moqalaqe yoveli wevri saxel-
mwifodan, maT Soris misi Tavmjdomaris da sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi
kavSiris umaRlesi warmomadgenlis CaTvliT, romelic komisiis Tavmjdomaris erT-erTi moa-
dgilea.
5. 2014 wlis 1 noembridan komisia, misi Tavmjdomaris da sagareo da usafrTxoebis
politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis CaTvliT, wevrTa iseTi ricxvisgan
Sedgeba, romelic wevri saxelmwifoebis raodenobis or mesameds Seesabameba, Tuki evropuli
sabWo erTxmad ar gadawyvets am ricxvis Secvlas.
komisiis wevrebi SeirCevian wevri saxelmwifoebis moqalaqeebidan, wevr qveynebs Soris
mkacrad Tanasworuflebiani rotaciis sistemis mixedviT, ise, rom asaxuli iyos yvela wevri
saxelmwifos demografiuli da geografiuli speqtri. am sistemas, evropis kavSiris funqci-
onirebis Sesaxeb xelSekrulebis 244-e muxlis Sesabamisad, erTxmad adgens evropuli sabWo.
6. komisiis Tavmjdomare:
a) gansazRvravs saxelmZRvanelo miTiTebebs, romelTa Sesabamisadac komisia axorcielebs
Tavis amocanebs;
b) wyvets komisiis Sida organizaciis sakiTxebs, im mizniT, raTa mis saqmianobaSi uzrun-
velyofili iyos Tanmimdevruloba, efeqtianoba da kolegiurobis principi;
c) komisiis wevrTa rigebidan niSnavs Tavmjdomaris moadgileebs, garda kavSiris umaRle-
si warmomadgenlisa sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi.
komisiis wevri valdebulia Tanamdebobidan gadadges, Tu amas Tavmjdomare moiTxovs.
kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi valdebu-
lia Tanamdebobidan gadadges, me-18 muxlis pirveli paragrafiT gaTvaliswinebuli procedu-
ris Sesabamisad, Tuki amas Tavmjdomare moiTxovs.
7. Sesabamisi konsultaciebis gamarTvis Semdeg, evropuli sabWo, moqmedebs ra kvali-
ficiuri umravlesobiT, evropis parlaments sTavazobs kandidats komisiis Tavmjdomaris Ta-
namdebobaze; amasTan, igi iTvaliswinebs evropis parlamentis arCevnebis Sedegebs. evropis
parlamenti am kandidats irCevs Tavisi wevrebis umravlesobiT. Tu am kandidatma saWiro um-
ravlesoba ver miiRo, evropuli sabWo evropis parlaments erTi Tvis ganmavlobaSi, kvalifi-
ciuri umravlesobiT, sTavazobs axal kandidats, romlis arCevisas evropis parlamenti igive
proceduras iyenebs.
sabWo, axalarCeul TavmjdomaresTan SeTanxmebiT, amtkicebs sxva pirTa sias, romleb-
sac igi rekomendacias uwevs komisiis wevrebad daniSvnaze. maTi SerCeva xdeba wevri saxel-
mwifoebis mier, me-3 paragrafis meore abzaciTa da me-5 paragrafis meore abzaciT gaTvalis-
winebuli kriteriumebis Sesabamisad, wardgenili winadadebebis safuZvelze.

- 200 -
Tavmjdomare, kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis
sakiTxebSi da komisiis danarCeni wevrebi, kolegiis saxiT, kenWisyraze waredgineba evropis
parlaments Tanxmobis misaRebad. amgvari Tanxmobis safuZvelze, komisia evropuli sabWo mier
iniSneba kvalificiuri umravlesobiT.
8. komisia kolegiuradaa pasuxismgebeli evropis parlamentis winaSe. evropis parla-
ments SeuZlia, evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 234-e muxlis Sesa-
bamisad, miiRos winadadeba komisiis mimarT undoblobis gamoxatvis Sesaxeb. Tu es winadadeba
miRebuli iqna, komisiis wevrebi valdebulni arian koleqtiurad gadadgnen TavianTi Tanamde-
bobebidan, xolo kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sa-
kiTxebSi valdebulia gadadges komisiis farglebSi dakavebuli Tanamdebobidan.

muxli 18
1. evropuli sabWo, moqmedebs ra kvalificiuri umravlesobiT da komisiis Tavmjdoma-
ris TanxmobiT, niSnavs kavSiris umaRles warmomadgenels sagareo da usafrTxoebis politi-
kis sakiTxebSi. evropul sabWos SeuZlia uflebamosileba Seuwyvitos umaRles warmomadge-
nels, igive proceduris Sesabamisad.
2. umaRlesi warmomadgeneli warmarTavs kavSiris saerTo sagareo da usafrTxoebis
politikas. igi Tavisi winadadebebiT xels uwyobs am politikis gansazRvras da axorcie-
lebs mas sabWos davalebiT. analogiurad moqmedebs igi saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis
politikis sferoSi.
3. umaRlesi warmomadgeneli Tavmjdomareobs `sagareo saqmeTa~ sabWos.
4. umaRlesi warmomadgeneli komisiis Tavmjdomaris erT-erTi moadgilea. igi zrunavs
kavSiris sagareo politikuri saqmianobis Tanmimdevrulobaze. komisiis farglebSi igi pasu-
xismgebelia sagareo urTierTobebis sferoSi masze dakisrebuli movaleobebis Sesrulebasa
da kavSiris sagareo politikuri saqmianobis sxva aspeqtebis koordinaciaze. komisiis farg-
lebSi am movaleobebis ganxorcielebisas da, mxolod am movaleobebTan mimarTebaSi, umaRle-
si warmomadgeneli eqvemdebareba procedurebs, romlebic komisiis funqcionirebis mimarT
gamoiyeneba, imdenad, ramdenadac es SesabamisobaSia me-2 da me-3 paragrafebTan.

muxli 19
1. evropis kavSiris sasamarTlo moicavs sasamarTlos, saerTo iurisdiqciis sasamarT-
los da specializebul sasamarTloebs. igi uzrunvelyofs samarTlis dacvas xelSekrulebe-
bis axsna-ganmartebisa da gamoyenebis dros.
wevri saxelmwifoebi adgenen gasaCivrebis meTodebs, rac aucilebelia, raTa kavSiris
samarTliT regulirebul sferoebSi uzrunvelyofili iqnas efeqturi sasamarTlo dacva.
2. sasamarTlos SemadgenlobaSi Sedis TiTo mosamarTle yoveli wevri saxelmwifodan.
mas daxmarebas uweven generaluri advokatebi.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlo moicavs, rogorc minimum, TiTo mosamarTles yove-
li wevri saxelmwifodan.
sasamarTlos mosamarTleebi da generaluri advokatebi da saerTo iurisdiqciis sasa-
marTlos mosamarTleebi SeirCevian im pirTa rigebidan, romlebic TavianTi damoukideblobis
nebismier garantias uzrunvelyofen da evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekru-
lebis 253-e da 254-e muxlebis pirobebs akmayofileben. isini iniSnebian wevr saxelmwifoTa
mTavrobebis mier, saerTo Tanxmobis safuZvelze, eqvsi wlis vadiT. im mosamarTleebisa da
generaluri advokatebis xelaxla daniSvna, romlebsac uflebamosileba daumTavrdaT, dasa-
Svebia.
3. evropis kavSiris sasamarTlos, xelSekrulebebis Sesabamisad, gamoaqvs gadawyveti-
lebebi:
a) wevri saxelmwifos, institutis, fizikuri an iuridiuli piris sarCelebis Taobaze;
b) kavSiris samarTlis axsna-ganmartebis, an institutebis aqtebis namdvilobis Taobaze,
erovnuli sasamarTloebis moTxovniT, preiudiciuli wesiT;
c) xelSekrulebebiT gaTvaliswinebul yvela sxva SemTxvevaSi.

- 201 -
kari IV. debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis
Sesaxeb

muxli 20
1. wevr saxelmwifoebs, romlebsac surT urTierTSoris daafuZnon gaZlierebuli Ta-
namSromloba kavSiris araeqskluziuri kompetenciis farglebSi, SeuZliaT isargeblon kavSi-
ris institutebiT da ganaxorcielon es kompetencia xelSekrulebebis Sesabamisi debulebe-
bis gamoyenebis gziT, am muxlisa da evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrule-
bis 326-e - 334-e muxlebis farglebSi da maT Sesabamisad.
gaZlierebuli TanamSromloba mowodebulia xeli Seuwyos kavSiris miznebis miRwevas,
misi interesebis dacvasa da misi integraciuli procesebis ganmtkicebas. igi nebismier dros
Riaa yvela wevri saxelmwifosaTvis, evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrule-
bis 328-e muxlis Sesabamisad.
2. gadawyvetileba gaZlierebuli TanamSromlobis sanqcirebis Sesaxeb miiReba sabWos
mier, rogorc ukanaskneli saSualeba, rodesac igi daadgens, rom am TanamSromlobis miznebi
SeuZlebelia kavSiris mier srulad iqnas miRweuli gonivrul vadaSi da Tu TanamSromloba-
Si aranakleb cxra wevri saxelmwifo monawileobs. sabWo gadawyvetilebas iRebs evropis kav-
Siris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 329-e muxliT gaTvaliswinebuli proceduris
Sesabamisad.
3. sabWos yvela wevrs SeuZlia monawileoba miiRos mis ganxilvebSi, magram kenWisyra-
Si sabWos mxolod is wevrebi monawileoben, romlebic gaZlierebul TanamSromlobaSi mona-
wile wevr saxelmwifoebs warmoadgenen. kenWisyris wesebi gaTvaliswinebulia evropis kavSi-
ris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 330-e muxlSi.
4. gaZlierebuli TanamSromlobis farglebSi miRebul samarTlebriv aqtebs savalde-
bulo Zala gaaCnia mxolod masSi monawile wevri saxelmwifoebisaTvis. isini ar ganixileba
im miRwevaTa rangSi, romlebic gaziarebuli unda iqnas kavSiris wevrobis kandidati saxel-
mwifoebis mier.

kari V. zogadi debulebebi kavSiris sagareo politikuri


saqmianobis Sesaxeb da specialuri debulebebi saerTo
sagareo da usafrTxoebis politikis Sesaxeb

Tavi I. zogadi debulebebi kavSiris sagareo politikuri


saqmianobis Sesaxeb

muxli 21
1. saerTaSoriso asparezze moqmedebisas kavSiri xelmZRvanelobs principebiT, romleb-
mac gadamwyveti roli iTamaSes mis SeqmnaSi, ganviTarebasa da gafarTovebaSi da romelTa ga-
nuxrel xelSewyobasac eswrafvis igi mTel msoflioSi: demokratia, kanonis uzenaesoba, ada-
mianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis universaluroba da ganuyofloba, adamianis
Rirsebis pativiscema, Tanasworobisa da solidarobis principebi, aseve gaerTianebuli erebis
organizaciis wesdebisa da saerTaSoriso samarTlis principebis pativiscema.
kavSiri cdilobs ganaviTaros urTierTobebi da daamyaros partnioroba mesame qveyneb-
Tan, regionul da universalur saerTaSoriso organizaciebTan, romlebic iziareben pirvel
abzacSi miTiTebul principebs. igi xels uwyobs saerTo problemebis mravalmxriv gadawyve-
tas, gansakuTrebiT gaerTianebuli erebis organizaciis farglebSi.
2. kavSiri gansazRvravs da axorcielebs saerTo politikasa da RonisZiebebs da cdi-
lobs uzrunvelyos TanamSromlobis maRali done saerTaSoriso urTierTobebis yvela sfe-
roSi, imisaTvis, raTa:
a) daicvas sakuTari faseulobebi, fundamenturi interesebi, sakuTari usafrTxoeba, da-
moukidebloba da mTlianoba;

- 202 -
b) ganamtkicos da xeli Seuwyos demokratias, kanonis uzenaesobas, adamianis uflebebsa
da saerTaSoriso samarTlis principebs;
c) SeinarCunon mSvidoba, Tavidan aicilon konfliqtebi da ganamtkicon saerTaSoriso
usafrTxoeba, gaerTianebuli erebis organizaciis wesdebis miznebisa da principebis,
agreTve helsinkis daskvniTi aqtis principebisa da parizis qartiis miznebis Sesabami-
sad, maT Soris imaTi CaTvliT, romlebic sagareo sazRvrebs exeba;
d) xeli Seuwyos ekonomikuri, socialuri da ekologiuri kuTxiT mdgrad ganviTarebas
ganviTarebad qveynebSi, rac ZiriTad miznad siRaribis daZlevas isaxavs;
e) xeli Seuwyos msoflio ekonomikaSi yvela qveynis integracias, maT Soris aseve saer-
TaSoriso vaWrobaSi dabrkolebebis etapobrivi gauqmebis gziT;
f) xeli Seuwyos garemos xarisxis SenarCunebisa da gaumjobesebis da msoflios bune-
brivi resursebis racionaluri marTvis Taobaze saerTaSoriso RonisZiebebis SemuSa-
vebas, mdgradi ganviTarebis uzrunvelyofis mizniT;
g) daxmareba aRmouCinos adamianebs, qveynebsa da regionebs, romlebic bunebrivi, an teq-
nogenuri katastrofebis Sedegad dazaraldnen; da
h) xeli Seuwyos gaZlierebul mravalmxriv TanamSromlobasa da karg saerTaSoriso mma-
rTvelobaze dafuZnebul saerTaSoriso sistemas.
3. am kariTa da evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mexuTe nawi-
liT regulirebul sxvadasxva sferoSi Tavisi sagareo politikuri saqmianobis, aseve misi
politikis sxva mimarTulebaTa sagareo aspeqtebis SemuSavebisa da ganxorcielebisas kavSiri
icavs pirvel da meore paragrafebSi miTiTebul principebsa da miznebs.
kavSiri uzrunvelyofs Tanmimdevrulobas Tavisi sagareo politikuri saqmianobis
sxvadasxva sferoebs Soris, aseve maTsa da Tavisi politikis sxva mimarTulebebs Soris. sab-
Wo da komisia, sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmoma-
dgenlis daxmarebiT, uzrunvelyofen aRniSnul Tanmimdevrulobas da, am mizniT, erTmaneTTan
TanamSromloben.

muxli 22
1. evropuli sabWo, 21-e muxlSi miTiTebuli principebisa da miznebis safuZvelze,
gansazRvravs kavSiris strategiul interesebsa da miznebs.
evropuli sabWos gadawyvetilebebi kavSiris strategiuli interesebisa da miznebis
Sesaxeb exeba saerTo sagareo da usafrTxoebis politikas, aseve kavSiris sagareo politi-
kuri saqmianobis sxva sferoebs. isini SeiZleba konkretul qveyanasTan an regionTan kavSiris
urTierTobebs exebodes, an kidev maT sulac konkretuli Tema hqondes obieqtad. isini Sei-
caven debulebebs TavianTi moqmedebis vadisa da im saSualebebis Sesaxeb, romlebic unda uz-
runvelyon kavSirma da wevrma saxelmwifoebma.
evropuli sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, sabWos rekomendaciiT, romelsac es
ukanaskneli, TiToeuli sferosTvis gaTvaliswinebuli regulaciebis Sesabamisad, gascems. ev-
ropuli sabWos gadawyvetilebebi xorcieldeba xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli proce-
durebis Sesabamisad.
2. kavSiris umaRles warmomadgenels sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi
da komisias SeuZliaT erToblivi winadadebebi warudginon sabWos, amasTan, umaRlesi warmo-
madgeneli kompetenturia saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis sferoSi, xolo komi-
sia ki _ sagareo politikuri saqmianobis sxva sferoebSi.

Tavi 2. specialuri debulebebi saerTo sagareo da


usafrTxoebis politikis Sesaxeb
nawili 1. saerTo debulebebi
muxli 23
kavSiris saqmianoba saerTaSoriso asparezze, am Tavis farglebSi, efuZneba pirveli
Tavis principebs, Seesatyviseba masSi miTiTebul miznebs da SesabamisobaSia aRniSnuli Tavis
zogad debulebebTan.
- 203 -
muxli 24
1. kavSiris kompetencia saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis SigniT moicavs
sagareo politikis yvela sferos, agreTve kavSiris usafrTxoebasTan dakavSirebuli sakiTxe-
bis mTel kompleqss, saerTo Tavdacvis politikis etapobrivi formirebis CaTvliT, ramac,
SesaZloa, saerTo Tavdacvaze gadasvla ganapirobos.
saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis mimarT specialuri wesebi da procedu-
rebi gamoiyeneba. igi erTxmad ganisazRvreba da xorcieldeba evropuli sabWosa da sabWos mi-
er, Tu xelSekrulebebiT sxva ram araa gaTvaliswinebuli. sakanonmdeblo aqtebis miReba ga-
moricxulia. saerTo sagareo da usafrTxoebis politika sagareo da usafrTxoebis politi-
kis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlisa da wevri saxelmwifoebis mier xorciel-
deba xelSekrulebebis Sesabamisad. am sferoSi evropis parlamentisa da komisiis gansakuTre-
buli roli xelSekrulebebiTaa gansazRvruli. evropis kavSiris sasamarTlo ar aris ufle-
bamosili am debulebebTan mimarTebaSi; am mxriv, gamonakliss warmoadgens kontroli winamde-
bare xelSekrulebis me-40 muxlis dacvaze da zedamxedvelobis gaweva calkeuli gadawyveti-
lebebis kanonierebaze, evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 275-e mux-
lis meore abzacis Sesabamisad.
2. kavSiri, Tavisi sagareo politikuri saqmianobis principebisa da miznebis fargleb-
Si, warmarTavs, gansazRvravs da axorcielebs saerTo sagareo da usafrTxoebis politikas,
romelic dafuZnebulia erTmaneTis mimarT wevri saxelmwifoebis politikuri solidarobis
ganviTarebaze, saerTo mniSvnelobis sakiTxebis gamovlenasa da wevri saxelmwifoebis qmede-
baTa sul ufro mzardi Tanxvedris miRwevaze.
3. wevri saxelmwifoebi, loialurobisa da urTierTsolidarobis suliskveTebiT, aq-
tiurad da upirobod uWeren mxars kavSiris sagareo da usafrTxoebis politikas da pativs
scemen kavSiris saqmianobas am sferoSi.
wevri saxelmwifoebi erTad muSaoben, raTa gaaZlieron da ganaviTaron politikuri
solidaroba erTmaneTis mimarT. isini Tavs ikaveben nebismieri iseTi qmedebisagan, romelic
kavSiris interesebs ewinaaRmdegeba, an romelsac SeuZlia ziani miayenos misi, rogorc saer-
TaSoriso urTierTobebSi Semkvreli Zalis, efeqtianobas.
sabWo da umaRlesi warmomadgeneli zrunaven am principebis dacvaze.

muxli 25
kavSiri axorcielebs saerTo sagareo da usafrTxoebis politikas:
a) gansazRvravs ra zogad orientirebs;
b) Rebulobs ra gadawyvetilebebs, romlebiTac ganisazRvreba:
i) kavSiris mier gansaxorcielebeli qmedebebi;
ii) kavSiris mier gamosaxati poziciebi;
iii) `i~ da `ii~ qvepunqtebSi miTiTebuli gadawyvetilebebis realizaciis detalebi;
da
c) ganamtkicebs ra wevri saxelmwifoebis sistematur TanamSromlobas maTi politikis
ganxorcielebis procesSi.

muxli 26
1. evropuli sabWo gansazRvravs kavSiris strategiul interesebs, adgens saerTo sa-
gareo da usafrTxoebis politikis miznebsa da zogad orientirebs, maT Soris im sakiTxeb-
Tan mimarTebaSic, romlebic Tavdacvis sferos exebian. igi iRebs saWiro gadawyvetilebebs.
Tu amas saerTaSoriso viTareba moiTxovs, evropuli sabWos Tavmjdomare iwvevs evro-
puli sabWos riggareSe sxdomas, aRniSnuli viTarebis fonze, kavSiris politikis strategi-
uli mimarTulebebis gansazRvris mizniT.
2. sabWo SeimuSavebs saerTo sagareo da usafrTxoebis politikas da, evropuli sab-
Wos mier dadgenili zogadi orientirebisa da strategiuli mimarTulebebis safuZvelze,
iRebs am politikis gansazRvrisa da ganxorcielebisaTvis aucilebel gadawyvetilebebs.

- 204 -
sabWo da kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sa-
kiTxebSi zrunaven kavSiris qmedebis erTianobaze, Tanmimdevrulobasa da efeqtianobaze.
3. saerTo sagareo da usafrTxoebis politikas axorcieleben umaRlesi warmomadgene-
li da wevri saxelmwifoebi, erovnuli resursebisa da kavSiris resursebis gamoyenebis meS-
veobiT.

muxli 27
1. kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi,
romelic `sagareo saqmeTa~ sabWos Tavmjdomareobs, Tavisi winadadebebiT xels uwyobs saer-
To sagareo da usafrTxoebis politikis gansazRvras da uzrunvelyofs evropuli sabWosa
da sabWos mier miRebuli gadawyvetilebebis ganxorcielebas.
2. umaRlesi warmomadgeneli warmoadgens kavSirs saerTo sagareo da usafrTxoebis
politikis sferoSi. igi, kavSiris saxeliT, warmarTavs dialogs mesame mxareebTan da gamoxa-
tavs kavSiris pozicias saerTaSoriso organizaciebSi da saerTaSoriso konferenciebze.
3. Tavisi mandatis ganxorcielebisas umaRlesi warmomadgeneli evropis sagareo qmede-
baTa samsaxurs eyrdnoba. es samsaxuri TanamSromlobs wevri saxelmwifoebis diplomatiur
samsaxurebTan da Sedgeba sabWos generaluri samdivnosa da komisiis Sesabamisi ganyofilebe-
bis Tanamdebobis pirebisagan, agreTve erovnuli diplomatiuri samsaxurebis mier mivlinebu-
li personalisagan. evropis sagareo qmedebaTa samsaxuris organizacia da funqcionireba sab-
Wos gadawyvetilebiT ganisazRvreba. sabWo gadawyvetilebas umaRlesi warmomadgenlis wina-
dadebiT iRebs, evropis parlamentTan konsultaciisa da komisiis Tanxmobis Semdeg.

muxli 28
1. rodesac saerTaSoriso situacia kavSiris mxridan operatiul qmedebas moiTxovs,
sabWo iRebs saWiro gadawyvetilebebs. am gadawyvetilebebSi fiqsirdeba maTi miznebi, farg-
lebi, kavSiris gankargulebaSi gadasacemi saSualebebi, aseve maTi ganxorcielebis pirobebi
da, aucileblobis SemTxvevaSi, maTi moqmedebis vada.
Tu moxda im garemoebebis Secvla, romlebic arsebiT zegavlenas axdenen sakiTxze,
romelic amgvari gadawyvetilebis sagans warmoadgens, sabWo gadasinjavs am gadawyvetilebis
principebsa da miznebs da iRebs saWiro gadawyvetilebebs.
2. pirvel paragrafSi miTiTebuli gadawyvetilebebi savaldebuloa wevri saxelmwifo-
ebisaTvis, maT mier sakuTari poziciebis gamoxatvisa da TavianTi qmedebebis ganxorcielebis
dros.
3. pirveli paragrafis Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebis farglebSi dagegmili
nebismieri erovnuli poziciis gamoxatvis an nebismieri erovnuli RonisZiebis Sesaxeb info-
rmirebas Sesabamisi wevri saxelmwifo iseT vadaSi axdens, rac, saWiroebis SemTxvevaSi, Sesa-
Zlebels gaxdis sabWoSi maT winaswar SeTanxmebas. winaswari informirebis valdebuleba ar
vrceldeba im RonisZiebebze, romlebic sabWos gadawyvetilebebis ubralo transformacias
warmoadgens erovnul doneze.
4. situaciis ganviTarebiT gamowveuli ukiduresi aucileblobis SemTxvevaSi, Tuki ar
xdeba pirvel paragrafSi miTiTebuli sabWos gadawyvetilebis gadasinjva, wevr saxelmwifo-
ebs SeuZliaT, xsenebuli gadawyvetilebis zogadi miznebis gaTvaliswinebiT, miiRon aucile-
beli gadaudebeli zomebi. dainteresebuli wevri saxelmwifo dauyovnebliv acnobebs sabWos
msgavsi zomebis Sesaxeb.
5. wevri saxelmwifo mimarTavs sabWos, Tuki am muxlis Sesabamisad miRebuli gada-
wyvetilebis ganxorcielebis procesSi mniSvnelovani sirTuleebi warmoiSoba; sabWo ganixi-
lavs maT da eZebs problemis saTanado mogvarebis gzebs. es ukanasknelni ar unda ewinaaRmde-
gebodes pirveli paragrafis Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebis miznebs, an zians ar unda
ayenebdes mis efeqtianobas.

- 205 -
muxli 29
sabWo iRebs gadawyvetilebebs, romlebSic ganisazRvreba kavSiris pozicia geografiu-
li Tu Tematuri xasiaTis calkeul sakiTxebTan mimarTebaSi. wevri saxelmwifoebi zrunaven,
rom maTi erovnuli politika SesabamisobaSi iyos kavSiris poziciebTan.

muxli 30
1. nebismier wevr saxelmwifos, kavSiris umaRles warmomadgenels sagareo da usafr-
Txoebis politikis sakiTxebSi, an umaRles warmomadgenels komisiis mxardaWeriT SeuZlia
mimarTos sabWos saerTo sagareo da usafrTxoebis politikasTan dakavSirebul nebismier sa-
kiTxze da iniciativebi an winadadebebi warudginos mas.
2. im SemTxvevebSi, romlebic swraf gadawyvetas moiTxovs, umaRlesi warmomadgeneli,
sakuTari iniciativiT an wevri saxelmwifos moTxovniT, ormocdarva saaTis ganmavlobaSi,
xolo absoluturi aucileblobis SemTxvevaSi ki _ ufro mokle vadaSi iwvevs sabWos rig-
gareSe sxdomas.

muxli 31
1. gadawyvetilebebi am Tavis farglebSi evropuli sabWosa da sabWos mier erTxmad
miiReba, Tu am TaviT sxva ram araa dadgenili. sakanonmdeblo aqtebis miReba gamoricxulia.
kenWisyrisas Tavis Sekavebis SemTxvevaSi sabWos nebismier wevrs SeuZlia, sakuTar Ta-
vis Sekavebas Tan daurTos formaluri deklaracia, am abzacis Tanaxmad. aseT SemTxvevaSi igi
araa valdebuli Seasrulos gadawyvetileba, magram aRiarebs, rom gadawyvetilebas savalde-
bulo Zala gaaCnia kavSirisaTvis. urTierTsolidarobis suliskveTebidan gamomdinare, Sesaba-
misi wevri saxelmwifo Tavs ikavebs nebismieri iseTi qmedebisagan, romelic SeiZleba ewinaaR-
mdegebodes an xels uSlides am gadawyvetilebaze dafuZnebul kavSiris qmedebebs, xolo da-
narCeni wevri saxelmwifoebi ki pativs scemen mis pozicias. Tuki sabWos wevrebi, romlebmac
xmis micemisgan TavianT TavSekavebas amgvari deklaracia daurTes Tan, warmoadgenen wevri sa-
xelmwifoebis minimum erT mesameds, romlebic kavSiris mosaxleobis minimum erT mesameds
aerTianeben, maSin gadawyvetileba ar miiReba.
2. pirveli paragrafisagan gadaxveviT, sabWo kvalificiuri umravlesobiT iRebs gada-
wyvetilebebs, rodesac igi:
_ kavSiris strategiuli interesebisa da miznebis Sesaxeb evropuli sabWos gadawyve-
tilebis safuZvelze, 22-e muxlis pirveli paragrafis Sesabamisad, iRebs gadawyvetilebas,
romelic kavSiris qmedebas an pozicias gansazRvravs;
_ iRebs kavSiris qmedebis an poziciis ganmsazRvrel gadawyvetilebas, sagareo da
usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis winadadebiT, rome-
lic mas evropuli sabWos mier, sakuTari an umaRlesi warmomadgenlis iniciativiT, momzade-
buli specialuri moTxovnis safuZvelze waredgineba;
_ iRebs gadawyvetilebas im gadawyvetilebis ganxorcielebis mizniT, romliTac kavSi-
ris qmedeba an pozicia ganisazRvreba;
_ niSnavs specialur warmomadgenels, 33-e muxlis Sesabamisad.
Tu sabWos wevri ganacxadebs, rom mas, erovnuli politikis arsebiTad mniSvnelovani
mosazrebebidan gamomdinare, romlebic man aseve unda daasaxelos, ganzraxuli aqvs gamovides
kvalificiuri umravlesobiT misaRebi gadawyvetilebis winaaRmdeg, kenWisyra ar tardeba. uma-
Rlesi warmomadgeneli, Sesabamis wevr saxelmwifosTan mWidro konsultaciiT, cdilobs mo-
Zebnos problemis am wevri saxelmwifosaTvis misaRebi gadawyveta. Tu es ver moxerxda, sab-
Wos SeuZlia, kvalificiuri umravlesobiT, moiTxovos, rom sakiTxi evropul sabWos gadae-
ces, gadawyvetilebis erTxmad miRebis mizniT.
3. evropul sabWos SeuZlia erTxmad miiRos gadawyvetileba, romelic iTvaliswinebs,
rom sabWo, me-2 paragrafSi miTiTebulis garda, sxva SemTxvevebSic iRebs gadawyvetilebas
kvalificiuri umravlesobiT.
4. meore da mesame paragrafebi ar gamoiyeneba im gadawyvetilebebis mimarT, romlebic
samxedro xasiaTis Sedegebs warmoSoben an Tavdacvis sferos exebian.

- 206 -
5. procedurul sakiTxebze sabWo gadawyvetilebas Tavisi wevrebis umravlesobiT
iRebs.

muxli 32
erTiani midgomis gansazRvris mizniT, wevri saxelmwifoebi evropuli sabWosa da sab-
Wos farglebSi erTmaneTTan aTanxmeben saerTo mniSvnelobis mqone sagareo da usafrTxoebis
politikis nebismier sakiTxs. sanam wevri saxelmwifo saerTaSoriso asparezze raime iseT
qmedebas ganaxorcielebdes an sakuTar Tavze raime iseT valdebulebas aiRebdes, romelsac
SeuZlia gavlena moaxdinos kavSiris interesebze, igi konsultaciebs marTavs sxva wevr sa-
xelmwifoebTan evropuli sabWos an sabWos farglebSi. wevri saxelmwifoebi, qmedebaTa daax-
loebis meSveobiT, uzrunvelyofen, rom kavSirma SeZlos saerTaSoriso asparezze Tavisi in-
teresebisa da faseulobebis ganmtkiceba. wevri saxelmwifoebi solidarulni arian erTmane-
Tis mimarT.
im SemTxvevaSi, Tu evropuli sabWo an sabWo kavSiris erTian midgomas gansazRvravs
pirveli abzacis mniSvnelobis farglebSi, kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da
usafrTxoebis politikis sakiTxebSi da wevri saxelmwifoebis sagareo saqmeTa ministrebi
koordinacias uweven sabWoSi TavianT saqmianobas.
mesame qveynebsa da saerTaSoriso organizaciebSi wevri saxelmwifoebis diplomatiuri
warmomadgenlobebi da kavSiris delegaciebi TanamSromloben erTmaneTTan da xels uwyoben
erTiani midgomis gansazRvrasa da ganxorcielebas.

muxli 33
sabWos SeuZlia, sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi
warmomadgenlis winadadebiT, specialuri warmomadgeneli daniSnos calkeul politikur sa-
kiTxebTan mimarTebaSi. specialuri warmomadgeneli Tavis mandats umaRlesi warmomadgenlis
pasuxismgeblobis qveS axorcielebs.

muxli 34
1. wevri saxelmwifoebi koordinacias uweven TavianT qmedebebs saerTaSoriso organi-
zaciebis farglebSi da saerTaSoriso konferenciebze. isini am forumebze kavSiris poziciebs
icaven. am koordinaciis organizebas uzrunvelyofs kavSiris umaRlesi warmomadgeneli saga-
reo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi.
saerTaSoriso organizaciebSi da saerTaSoriso konferenciebze, sadac yvela wevri
saxelmwifo araa warmodgenili, kavSiris poziciebs icavs iq warmodgenili wevri saxelmwi-
foebi.
2. 24-e muxlis me-3 paragrafis Tanaxmad, wevri saxelmwifoebi, romlebic warmodge-
nilni arian saerTaSoriso organizaciebSi an saerTaSoriso konferenciebze, informacias awv-
dian danarCen wevr saxelmwifoebs da umaRles warmomadgenels saerTo interesis mqone ne-
bismieri sakiTxis Sesaxeb.
wevri saxelmwifoebi, romlebic aseve gaerTianebuli erebis organizaciis uSiSroebis
sabWos wevrebic arian, koordinirebulad moqmedeben da srulad awvdian informacias danar-
Cen wevr saxelmwifoebs, agreTve umaRles warmomadgenels. wevri saxelmwifoebi, romlebic
uSiSroebis sabWos wevrebi arian, TavianTi funqciebis ganxorcielebisas icaven kavSiris po-
ziciebsa da interesebs, ise rom, ziani ar miadges gaerTianebuli erebis organizaciis wes-
debis Tanaxmad maTze dakisrebul pasuxismgeblobas.
rodesac kavSirs gansazRvruli aqvs pozicia im TemasTan dakavSirebiT, romelic gaer-
Tianebuli erebis organizaciis uSiSroebis sabWos dRis wesrigSi dgas, iq warmodgenili we-
vri saxelmwifoebi Suamdgomloben, rom mowveuli iqnas umaRlesi warmomadgeneli, kavSiris
poziciis dafiqsirebis mizniT.

- 207 -
muxli 35
wevri saxelmwifoebis diplomatiuri da sakonsulo warmomadgenlobebi da kavSiris
delegaciebi mesame qveynebSi da saerTaSoriso konferenciebze, agreTve maTi warmomadgenlo-
bebi saerTaSoriso organizaciebSi TanamSromloben erTmaneTTan, raTa uzrunvelyon am Tavis
Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebebis dacva da ganxorcieleba, romlebic kavSiris pozici-
ebsa da qmedebebs gansazRvraven.
isini aaqtiureben TavianT TanamSromlobas informaciis gacvlisa da erToblivi Sefa-
sebebis meSveobiT.
isini xels uwyoben mesame qveynebis teritoriaze evropis kavSiris funqcionirebis
Sesaxeb xelSekrulebis me-20 muxlis meore paragrafis `c~ punqtiT gaTvaliswinebuli kavSi-
ris moqalaqeTa uflebebis dacis realizaciasa da xsenebuli xelSekrulebis 23-e muxlis
Sesabamisad miRebuli zomebis ganxorcielebas.

muxli 36
kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi
regularulad marTavs konsultaciebs evropis parlamentTan saerTo sagareo da usafrTxoe-
bis politikisa da saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis mniSvnelovan aspeqtebTan
da ZiriTad prioritetebTan dakavSirebiT da informacias awvdis mas aRniSnul sferoebSi
warmoebuli politikis ganviTarebis Taobaze. igi Tvalyurs adevnebs, rom evropis parlamen-
tis mosazrebebi saTanadod iqnas gaTvaliswinebuli. specialuri warmomadgenlebi SeiZleba
CarTulni iqnan evropis parlamentis informirebis saqmeSi.
evropis parlaments SeuZlia kiTxvebiT mimarTos an rekomendaciebi miawodos sabWosa
da umaRles warmomadgenels. igi weliwadSi orjer marTavs debatebs saerTo sagareo da
usafrTxoebis politikis, maT Soris saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis gan-
xorcielebis gzaze miRweuli progresis Sesaxeb.

muxli 37
im sferoebSi, romlebic am Tavis moqmedebis qveS eqceva, kavSirs SeuZlia dados xel-
Sekrulebebi erT an ramdenime saxelmwifosTan, an saerTaSoriso organizaciebTan.

muxli 38
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 240-e muxlisaTvis zianis
miyenebis gareSe, politikisa da usafrTxoebis sakiTxTa komiteti Tvalyurs adevnebs saerTo
sagareo da usafrTxoebis politikis sferoebSi arsebul saerTaSoriso viTarebas da, sabWos
an sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis Txov-
niT, an sakuTari iniciativiT sabWosTvis daskvnebis miwodebis gziT, xels uwyobs politikis
gansazRvras. igi aseve zedamxedvelobas uwevs SeTanxmebuli politikis ganxorcielebas, ise
rom, ziani ar miadges umaRlesi warmomadgenlis kompetencias.
politikisa da usafrTxoebis sakiTxTa komiteti, am Tavis farglebSi, sabWosa da
umaRlesi warmomadgenlis pasuxismgeblobis qveS, krizisTa marTvis operaciebis politikur
kontrolsa da strategiul xelmZRvanelobas axorcielebs, 43-e muxlis mniSvnelobis Sesa-
bamisad.
sabWos mier gansazRvruli krizisis marTvis operaciis miznebisTvis da misi ganxor-
cielebis vadiT, sabWos SeuZlia komitets mianiWos operaciis politikuri kontrolisa da
strategiuli xelmZRvanelobis sakiTxebTan dakavSirebiT Sesabamisi gadawyvetilebebis miRe-
bis uflebamosileba.

muxli 39
evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis me-16 muxlis Sesabamisad da
xsenebuli muxlis me-2 paragrafisagan gadaxveviT, sabWo iRebs gadawyvetilebas wevri saxel-
mwifoebis mier am Tavis gamoyenebis sferos daqvemdebarebuli saqmianobis ganxorcielebis
farglebSi personaluri monacemebis damuSavebisas fizikuri pirebis dacvisa da monacemTa

- 208 -
Tavisufali gadaadgilebis wesebis gansazRvris Sesaxeb. am wesebis dacva damoukidebeli or-
ganoebis kontrolis qveS imyofeba.

muxli 40
saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis ganxorcieleba ar exeba, evropis kavSi-
ris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis me-3 - me-6 muxlebSi CamoTvlili kavSiris kom-
petenciebis realizaciis mizniT, xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli procedurebisa da ins-
titutebis uflebamosilebaTa Sesabamisi moculobis gamoyenebas.
analogiuri wesiT, xsenebul muxlebze dafuZnebuli politikis ganxorcieleba ar
exeba, am Tavis Sesabamisad, kavSiris kompetenciaTa realizaciis mizniT, xelSekrulebebSi ga-
Tvaliswinebuli procedurebisa da institutebis uflebamosilebaTa Sesabamisi moculobis
gamoyenebas.

muxli 41
1. administraciuli xarjebi, romlebic institutebs am Tavis realizaciidan gamomdi-
nare warmoeSobaT, kavSiris biujetidan anazRaurdeba.
2. am Tavis realizaciasTan dakavSirebuli saoperacio xarjebic aseve kavSiris biuje-
tidan anazRaurdeba, garda im operaciebiT gamowveuli xarjebisa, romlebic samxedro xasia-
Tis Sedegebs warmoSoben an Tavdacvis sferos exebian da im SemTxvevebisa, rodesac sabWo
erTxmad miiRebs sxvagvar gadawyvetilebas.
im SemTxvevebSi, rodesac xarjebis dafarva kavSiris biujetidan ar xdeba, maT wevri
saxelmwifoebi anazRaureben, mTliani erovnuli produqtis kriteriumis Sesabamisad, Tuki
mxolod sabWo erTxmad ar miiRebs sxvagvar gadawyvetilebas. wevri saxelmwifoebi, romelTa
warmomadgenlebic sabWoSi formaluri deklaraciiT gamovidnen, 31-e muxlis pirveli para-
grafis meore abzacis Sesabamisad, valdebulni ar arian TavianTi wvlili Seitanon im opera-
ciebiT gamowveuli xarjebis dafinansebaSi, romlebic samxedro xasiaTis Sedegebs warmoSoben
an Tavdacvis sferos exebian.
3. sabWo iRebs gadawyvetilebas specialuri procedurebis dadgenis Taobaze, im miz-
niT, raTa uzrunvelyofili iqnas kavSiris biujetidan saerTo sagareo da usafrTxoebis po-
litikis farglebSi gansaxorcielebeli iniciativebis, gansakuTrebiT 42-e muxlis pirveli
paragrafiTa da 43-e muxliT gaTvaliswinebuli misiebis mosamzadebeli RonisZiebebis saswra-
fo wesiT dasafinanseblad gankuTvnili asignebebisadmi swrafi xelmisawvdomoba. igi gada-
wyvetilebas iRebs evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.
42-e muxlis pirvel paragrafsa da 43-e muxlSi gaTvaliswinebuli misiebis mosamza-
debeli RonisZiebebi, romelTa xarjebis anazRaurebac kavSiris biujetidan ar xdeba, wevri
saxelmwifoebis SenatanebiT Seqmnili sawyisi fondidan finansdeba.
sabWo, sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomad-
genlis winadadebiT, kvalificiuri umravlesobiT, iRebs gadawyvetilebebs, romlebiTac gani-
sazRvreba:
a) sawyisi fondis Seqmnisa da dafinansebis wesi, kerZod, fondisTvis gamoyofili
finansuri saxsrebis odenoba;
b) sawyisi fondis marTvis wesi;
c) finansuri kontrolis wesi.
im SemTxvevaSi, rodesac 42-e muxlis pirveli paragrafisa da 43-e muxlis Tanaxmad
dagegmili misia ar SeiZleba kavSiris biujetidan dafinansdes, sabWo umaRles warmomadge-
nels aniWebs aRniSnuli fondis gamoyenebis uflebamosilebas. umaRlesi warmomadgeneli anga-
riSs warudgens sabWos am mandatis ganxorcielebis Taobaze.

nawili 2. debulebebi saerTo usafrTxoebisa da


Tavdacvis politikis Sesaxeb

- 209 -
muxli 42
1. saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politika warmoadgens saerTo sagareo da usa-
frTxoebis politikis Semadgenel ganuyofel nawils. igi uzrunvelyofs kavSirs samoqalaqo
da samxedro saSualebebze dafuZnebuli operatiuli moqmedebis unariT. kavSirma maT SeiZle-
ba mimarTos kavSiris farglebs gareT misiebis ganxorcielebisas, romelTa mizania mSvidobis
SenarCuneba, konfliqtebis Tavidan acileba da saerTaSoriso usafrTxoebis ganmtkiceba, ga-
erTianebuli erebis organizaciis wesdebis principebis Sesabamisad. am amocanebis Sesrulebas
igi wevri saxelmwifoebis mier miniWebuli SesaZleblobebis gamoyenebiT axdens.
2. saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politika moicavs kavSiris saerTo Tavdacvis
politikis etapobriv gansazRvras. es saerTo Tavdacvaze gadasvlas gamoiwvevs, rogorc ki
evropuli sabWo erTxmad miiRebs gadawyvetilebas amis Sesaxeb. igi aseT SemTxvevaSi rekomen-
dacias aZlevs wevr saxelmwifoebs, - miiRon gadawyvetileba am mimarTulebiT, TavianTi kons-
tituciuri wesebis Sesabamisad.
kavSiris politika, am nawilis Sesabamisad, ar exeba zogierTi wevri saxelmwifos
usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis gansakuTrebul xasiaTs; igi pativs scems Crdiloat-
lantikuri xelSekrulebidan gamomdinare calkeul wevr saxelmwifoTa valdebulebebs, rom-
lebic miiCneven, rom maTi saerTo Tavdacva Crdiloatlantikuri xelSekrulebis organiza-
ciis (NATO) farglebSi xorcieldeba da Seesabameba am farglebSi dadgenil saerTo usafr-
Txoebisa da Tavdacvis politikas.
3. saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis gansaxorcieleblad wevri saxel-
mwifoebi kavSirs uzrunvelyofen samoqalaqo da samxedro SesaZleblobebiT, raTa TavianTi
wvlili Seitanon sabWos mier gansazRvruli miznebis realizaciis saqmeSi. wevr saxelmwifo-
ebs, romlebic erToblivad qmnian mravalerovnul Zalebs, aseve SeuZliaT maTi gadacema saer-
To usafrTxoebisa da politikis gankargulebaSi.
wevri saxelmwifoebi kisruloben valdebulebas, etapobrivad gaaumjobeson TavianTi
samxedro SesaZleblobebi. TavdacviTi SesaZleblobebis ganviTarebis, samecniero kvlevis, Se-
syidvebisa da SeiaraRebis sferoTa saagento (SemdgomSi _ `evropis Tavdacvis saagento~) ax-
dens operatiuli saWiroebebis gamovlenas da mxars uWers am saWiroebaTa dakmayofilebis
RonisZiebebs, xels uwyobs Tavdacvis seqtoris samrewvelo da teqnologiuri bazis ganmtki-
cebis RonisZiebaTa gansazRvras da, saWiroebis SemTxvevaSi, axorcielebs am RonisZiebebs, mo-
nawileobs SesaZleblobebisa da SeiaraRebis sferosTan mimarTebaSi evropis politikis gan-
sazRvris saqmeSi da daxmarebas uwevs sabWos samxedro potencialis gaumjobesebis Sefaseba-
Si.
4. gadawyvetilebebi saerTo usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis sakiTxebze, maT
Soris gadawyvetilebebi, am muxlis Sesabamisad, romelime misiis ganxorcielebis dawyebis
Sesaxeb, erTxmad miiReba sabWos mier, sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSi-
ris umaRlesi warmomadgenlis winadadebiT an wevri saxelmwifos iniciativiT. saWiroebis
SemTxvevaSi, umaRles warmomadgenels SeuZlia, komisiasTan erTad, waradginos erovnuli re-
sursebis, aseve kavSiris instrumentebis gamoyenebis winadadeba.
5. sabWos SeuZlia kavSiris farglebSi romelime misiis ganxorcieleba wevri saxel-
mwifoebis jgufs daavalos, kavSiris faseulobebis dacvisa da misi interesebisadmi samsaxu-
ris mizniT. aseTi misiis ganxorcieleba 44-e muxliT wesrigdeba.
6. wevri saxelmwifoebi, romlebic, samxedro SesaZleblobebis TvalsazrisiT, umaR-
les kriteriumebs akmayofileben da romlebmac, yvelaze rTul misiebTan mimarTebaSi, erTma-
neTis winaSe damatebiTi valdebulebebi ikisres, afuZneben mudmiv struqturirebul Tana-
mSromlobas kavSiris farglebSi. es TanamSromloba regulirdeba 46-e muxlis Sesabamisad.
igi ar exeba 43-e muxlis debulebebs.
7. wevri saxelmwifos teritoriaze SeiaraRebuli Tavdasxmis SemTxvevaSi sxva wevri
saxelmwifoebi valdebulni arian aRmouCinon mas daxmareba da mxardaWera maT xelT arsebu-
li yvela saSualebiT, gaerTianebuli erebis organizaciis wesdebis 51-e muxlis Sesabamisad.
es ar exeba zogierTi wevri saxelmwifos usafrTxoebisa da Tavdacvis politikis gansakuT-
rebul xasiaTs.

- 210 -
valdebulebebi da TanamSromloba am sferoSi unda Seesabamebodes Crdiloatlantiku-
ri xelSekrulebis organizaciis farglebSi aRebul valdebulebebs, romelic mis Semadgen-
lobaSi Semavali saxelmwifoebisaTvis kvlav maTi koleqtiuri Tavdacvis safuZvelsa da misi
ganxorcielebis instruments warmoadgens.

muxli 43
1. 42-e muxlis pirveli paragrafiT gaTvaliswinebuli misiebi, romelTa ganxorciele-
bisas kavSirs SeuZlia samoqalaqo da samxedro saSualebebi gamoiyenos, moicavs: ganiaraRebis
erTobliv operaciebs; humanitarul misiebsa da samaSvelo operaciebs; samxedro rCevebiTa da
daxmarebiT uzrunvelyofasTan dakavSirebul misiebs; konfliqtebis Tavidan acilebisa da sa-
mSvidobo misiebs; aseve sabrZolo SenaerTebis misiebs krizisTa marTvis farglebSi, maT So-
ris mSvidobis aRdgenis RonisZiebebsa da stabilizaciis operaciebs konfliqtebis amowurvis
Semdeg. yvela es misia SeiZleba xels uwyobdes terorizmTan brZolas, maT Soris aseve mesa-
me qveynebisTvis maTsave teritoriaze terorizmTan brZolis saqmeSi mxardaWeris aRmoCenis
gziTac.
2. sabWo gadawyvetilebebs misiebis Sesaxeb pirveli paragrafis Sesabamisad iRebs; ga-
dawyvetilebebSi ganisazRvreba misiebis miznebi da farglebi, aseve zogadi wesebi, romlebic
maTi ganxorcielebis mimarT gamoiyeneba. kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da usa-
frTxoebis politikis sakiTxebSi, sabWos zedamxedvelobiT da politikisa da usafrTxoebis
sakiTxTa komitetTan mWidro da mudmiv kontaqtSi, zrunavs am misiaTa samoqalaqo da samxed-
ro aspeqtebis koordinaciaze.

muxli 44
1. 43-e muxlis Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebebis farglebSi sabWos SeuZlia
romelime misiis ganxorcieleba wevr saxelmwifoTa jgufs daavalos, romelTac amis survi-
li da msgavsi misiis gansaxorcieleblad saWiro SesaZleblobebi gaaCniaT. dainteresebuli
wevri saxelmwifoebi, sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi
warmomadgenlis monawileobiT, erTmaneTTan aTanxmeben misiis ganxorcielebis sakiTxebs.
2. misiis ganxorcielebaSi monawile wevri saxelmwifoebi, sakuTari iniciativiT an
nebismieri sxva wevri saxelmwifos moTxovniT, regularulad awvdian informacias sabWos mi-
siis ganxorcielebis msvlelobis Sesaxeb. monawile wevri saxelmwifoebi dauyovnebliv mi-
marTaven sabWos, Tuki misiis ganxorcieleba seriozul Sedegebs iwvevs, an pirvel paragraf-
Si miTiTebuli gadawyvetilebebiT gansazRvruli misiis miznis, misi farglebis an mis mimarT
moqmedi wesebis Secvlas saWiroebs. aseT SemTxvevebSi sabWo iRebs saWiro gadawyvetilebebs.

muxli 45
1. 42-e muxlis me-3 paragrafSi miTiTebuli, sabWos daqvemdebarebaSi myofi evropis
Tavdacvis saagentos amocanaa:
a) xeli Seuwyos miznebis gansazRvras wevri saxelmwifoebis samxedro SesaZleblobaTa
sferoSi da imis Sefasebas, wevri saxelmwifoebis mier am SesaZleblobebTan mimarTe-
baSi Sesrulebuli iqna Tu ara nakisri valdebulebebi;
b) xeli Seuwyos operatiuli saWiroebebis harmonizacias, aseve Sesyidvebis qmediTi da
urTierTTavsebadi procedurebis gansazRvras;
c) waradginos mravalmxrivi proeqtebi samxedro SesaZleblobaTa sferoSi miznebis gansa-
xorcieleblad da uzrunvelyos wevri saxelmwifoebis mier gansaxorcielebeli pro-
gramebis koordinacia, aseve TanamSromlobis specialuri programebis marTva;
d) mxari dauWiros kvlevebs Tavdacvis teqnologiebis sferoSi, koordinacia gauwios da
dagegmos erToblivi kvleviTi RonisZiebebi, agreTve teqnikuri gadawyvetilebebis Se-
muSaveba, romlebic momavlis operatiul saWiroebebs akmayofileben;
e) sakuTari wvlili Seitanos Tavdacvis seqtoris samrewvelo da teqnologiuri bazis
ganmtkicebisa da samxedro xarjebis ufro efqtiani gamoyenebisTvis mizanSewonili

- 211 -
RonisZiebebis gansazRvraSi da, saWiroebis SemTxvevaSi, ganaxorcielos es RonisZiebe-
bi.
2. yvela wevr saxelmwifos SeuZlia, survilisamebr, monawileoba miiRos evropis Tav-
dacvis saagentos saqmianobaSi. sabWo, kvalificiuri umravlesobiT, iRebs gadawyvetilebas,
romliTac ganisazRvreba saagentos statusi, adgilsamyofeli da funqcionirebis wesi. es ga-
dawyvetileba unda iTvaliswinebdes saagentos saqmianobaSi efeqtiani monawileobis farg-
lebs. saagentos SigniT iqmneba specialuri jgufebi, romlebic erToblivi proeqtebis ganma-
xorcielebel wevr saxelmwifoebs aerTianebs. saWiroebis SemTxvevaSi saagento Tavis amoca-
nebs axorcielebs komisiasTan urTierTkavSirSi.

muxli 46
1. wevri saxelmwifoebi, romlebsac surT monawileoba miiRon mudmiv struqturire-
bul TanamSromlobaSi, 42-e muxlis me-6 paragrafis mniSvnelobis Sesabamisad da romlebic,
samxedro SesaZleblobebis TvalsazrisiT, im kriteriumebs akmayofileben da sakuTar Tavze
iReben valdebulebebs, romlebic mudmivi struqturirebuli TanamSromlobis Sesaxeb oqmSia
mocemuli, TavianTi ganzraxvis Sesaxeb acnobeben sabWos da kavSiris umaRles warmomadge-
nels sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi.
2. sabWo, pirvel paragrafSi miTiTebuli Setyobinebis Semdeg, sami Tvis ganmavlobaSi
iRebs gadawyvetilebas mudmivi struqturirebuli TanamSromlobis dafuZnebisa da masSi mo-
nawile wevri saxelmwifoebis siis gansazRvris Sesaxeb. sabWo gadawyvetilebas kvalificiuri
umravlesobiT iRebs, umaRles warmomadgenelTan konsultaciis Semdeg.
3. nebismieri wevri saxelmwifo, romelic SemdgomSi moisurvebs gaxdes mudmivi stru-
qturirebuli TanamSromlobis monawile, Tavisi ganzraxvis Sesaxeb acnobebs sabWosa da uma-
Rles warmomadgenels.
sabWo iRebs gadawyvetilebas, romliTac dasturdeba im dainteresebuli wevri saxel-
mwifos monawileoba, romelic akmayofilebs da sakuTar Tavze iRebs mudmivi struqturire-
buli TanamSromlobis Sesaxeb oqmis pirveli da meore muxlebiT gaTvaliswinebul kriteriu-
mebsa da valdebulebebs. sabWo gadawyvetilebas kvalificiuri umravlesobiT iRebs, umaRles
warmomadgenelTan konsultaciis Semdeg. kenWisyraSi monawileobis ufleba mxolod sabWos
im wevrebs aqvT, romlebic monawile wevr saxelmwifoebs warmoadgenen.
kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis 238-e muxlis me-3 paragrafis `a~ punqtis Sesabamisad.
4. Tu monawile wevri saxelmwifo veRar akmayofilebs mudmivi struqturirebuli
TanamSromlobis Sesaxeb oqmis pirveli da me-2 muxlebiT gaTvaliswinebul kriteriumebs, an
aRar SeuZlia maTSi miTiTebuli valdebulebebis Sesruleba, sabWos SeuZlia miiRos gada-
wyvetileba am saxelmwifos monawileobis SeCerebis Sesaxeb.
sabWo gadawyvetilebas kvalificiuri umravlesobiT iRebs. kenWisyraSi monawileobis
ufleba mxolod sabWos im wevrebs aqvT, romlebic monawile wevr saxelmwifoebs warmoadge-
nen, garda dainteresebuli wevri saxelmwifosa.
kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis 238-e muxlis me-3 paragrafis `a~ punqtis Sesabamisad.
5. Tu monawile wevr saxelmwifos surs gamovides mudmivi struqturirebuli Tana-
mSromlobidan, igi Tavisi gadawyvetilebis Sesaxeb acnobebs sabWos, romelic cnobad iRebs
dainteresebuli wevri saxelmwifos monawileobis dasrulebas.
6. sabWos gadawyvetilebebi da rekomendaciebi mudmivi struqturirebuli TanamSrom-
lobis farglebSi erTxmad miiReba, garda me-2_me-5 paragrafebiT gaTvaliswinebuli gadawyve-
tilebebisa. am paragrafis miznebisTvis, erTxmivobas qmnis mxolod TanamSromlobaSi mona-
wile wevri saxelmwifoebis warmomadgenelTa xmebi.

kari VI. daskvniTi debulebebi


muxli 47
kavSirs gaaCnia samarTalsubieqtoba.

- 212 -
muxli 48
1. xelSekrulebebi SeiZleba Seicvalos gadasinjvis Cveulebrivi proceduris Sesabami-
sad. isini aseve SeiZleba Seicvalos gadasinjvis gamartivebuli proceduris Sesabamisad.
gadasinjvis Cveulebrivi procedura
2. nebismieri wevri saxelmwifos mTavrobas, evropis parlaments an komisias SeuZlia
sabWos warudginos xelSekrulebebis gadasinjvis proeqtebi. es proeqtebi, sxvaTa Soris, Se-
iZleba miznad isaxavdes xelSekrulebebiT kavSirisTvis miniWebuli kompetenciebis gafarTo-
vebas an Semcirebas. sabWo am proeqtebs evropul sabWos gadascems da saqmis kursSi ayenebs
erovnul parlamentebs.
3. Tu evropuli sabWo, evropis parlamentTan da komisiasTan konsultaciis Semdeg,
ubralo umravlesobiT miiRebs gadawyvetilebas warmodgenili cvlilebebis ganxilvis sasar-
geblod, evropuli sabWos Tavmjdomare iwvevs konvents wevri qveynebis erovnuli parlamen-
tebis warmomadgenlebis, saxelmwifosa da mTavrobis meTaurebis, evropis parlamentisa da
komisiis warmomadgenlebis SemadgenlobiT. savaluto sferoSi instituciuri cvlilebebisas
konsultaciebi imarTeba aseve evropis centralur bankTan. konventi ganixilavs gadasinjvis
proeqtebs da, konsensusis safuZvelze, iRebs rekomendacias, romelic, me-4 paragrafis Sesa-
bamisad, wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa warmomadgenlebis konferenciisadmia mimarTuli.
evropul sabWos SeuZlia, evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, ubralo umravleso-
biT miiRos gadawyvetileba konventis armowvevis Sesaxeb, rodesac misi mowveva gaumarTlebe-
lia dagegmili cvlilebebis masStabebis gamo. aseT SemTxvevaSi evropuli sabWo gansazRvravs
wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa warmomadgenlebis konferenciis mandats.
4. wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa warmomadgenlebis konferencia moiwveva sabWos
Tavmjdomaris mier, xelSekrulebebSi Sesatani cvlilebebis SeTanxmebis mizniT.
cvlilebebi ZalaSi Sedis mas Semdeg, rac yvela wevri saxelmwifo moaxdens maT ra-
tifikacias, TavianTi konstituciuri wesebis Sesabamisad.
5. Tu xelSekrulebebSi cvlilebebis Semtani xelSekrulebis xelmoweris momentidan
ori wlis gasvlis Semdeg xsenebuli xelSekruleba wevr saxelmwifoTa oTx mexuTeds aqvs
ratificirebuli, xolo erT an ramodenime wevr saxelmwifoSi ratifikaciis process sirTu-
leebi eqmneba, evropuli sabWo Seudgeba am sakiTxis ganxilvas.
gadasinjvis gamartivebuli procedurebi
6. nebismieri wevri saxelmwifos mTavrobas, evropis parlaments an komisias SeuZlia
evropul sabWos warudginos evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis mesame
nawilis yvela an calkeuli debulebis gadasinjvis proeqtebi kavSiris Sida politikis sfe-
roebTan dakavSirebiT.
evropul sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba evropis kavSiris funqcionirebis Se-
saxeb xelSekrulebis mesame nawilis yvela an calkeuli debulebis gadasinjvis Taobaze. ev-
ropuli sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentTan da komisiasTan, xolo
savaluto sferoSi instituciuri cvlilebebis SemTxvevaSi _ aseve evropis centralur ban-
kTan konsultaciis Semdeg. es gadawyvetileba ZalaSi Sedis mxolod wevri saxelmwifoebis
mier, TavianTi konstituciuri wesebis Sesabamisad, damtkicebis Semdeg.
meore abzacis Sesabamisad miRebul gadawyvetilebas ar SeuZlia gaafarTovos kavSi-
risTvis xelSekrulebebis farglebSi miniWebuli kompetenciebi.
7. im SemTxvevebSi, rodesac sabWo, evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSe-
krulebis Tanaxmad an winamdebare xelSekrulebis V karis Sesabamisad, erTxmad iRebs gada-
wyvetilebas gansazRvrul sferoSi an gansazRvrul SemTxvevaSi, evropul sabWos SeuZlia mi-
iRos gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac, sabWos am sferoSi an am SemTxvevaSi gadawyvetile-
bis kvalificiuri umravlesobiT miRebis SesaZlebloba miecema. es abzaci ar gamoiyeneba im
gadawyvetilebebis mimarT, romlebic samxedro xasiaTis Sedegebs warmoSoben an Tavdacvis
sferos exebian.
im SemTxvevebSi, rodesac, evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis
Tanaxmad, sabWos mier sakanonmdeblo aqtebi specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabami-

- 213 -
sad unda iqnas miRebuli, evropul sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba, romlis Tanaxma-
dac, SesaZlebeli iqneba sakanonmdeblo aqtebis Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesa-
bamisad miReba.
evropuli sabWos mier, pirveli an meore abzacis safuZvelze, miRebuli nebismieri
iniciativa egzavneba erovnul parlamentebs. Tu es winadadeba, gadagzavnidan eqvsi Tvis gan-
mavlobaSi, uaryofili iqneba romelime erovnuli parlamentis mier, maSin, pirvel an meore
abzacSi miTiTebuli gadawyvetileba ar miiReba. Tu iniciativa uaryofili ar iqna, evropul
sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba.
evropuli sabWo erTxmad iRebs pirvel an meore abzacSi miTiTebul gadawyvetilebebs,
evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, romelic Tavis gadawyvetilebas sakuTar wevrTa um-
ravlesobiT Rebulobs.

muxli 49
nebismier evropul saxelmwifos, romelic pativs scems me-2 muxlSi miTiTebul fase-
ulobebs da mowodebulia, xeli Seuwyos maT ganxorcielebas, SeuZlia waradginos ganacxadi
kavSirSi gawevrianebis Taobaze. evropis parlaments da erovnul parlamentebs unda ecnoboT
am ganacxadis Sesaxeb. ganmcxadebeli saxelmwifo Tavis ganacxads sabWoSi waradgens; es uka-
naskneli erTxmad iRebs gadawyvetilebas, komisiasTan konsultaciisa da evropis parlamentis
Tanxmobis Semdeg, romelic Tavis gadawyvetilebas sakuTar wevrTa umravlesobiT Rebulobs.
evropuli sabWos mier SeTanxmebuli kriteriumebi gaTvaliswinebuli unda iqnas.
miRebis pirobebi da is cvlilebebi, romelTa Setanis aucileblobasac es miReba ga-
moiwvevs xelSekrulebebSi, romlebzec kavSiri aris dafuZnebuli, regulirdeba wevr saxel-
mwifoebsa da ganmcxadebel saxelmwifos Soris dadebuli SeTanxmebiT. SeTanxmeba saWiroebs
yvela misi monawile saxelmwifos mxridan ratifikacias, maTi konstituciuri wesebis Sesa-
bamisad.

muxli 50
1. nebismier wevr saxelmwifos SeuZlia, Tavisi konstituciuri debulebebis Sesabami-
sad, miiRos gadawyvetileba kavSiris Semadgenlobidan gasvlis Sesaxeb.
2. wevri saxelmwifo, romelic miiRebs gadawyvetilebas gasvlis Sesaxeb, Tavisi gan-
zraxvis Sesaxeb acnobebs evropul sabWos. evropuli sabWos saxelmZRvanelo miTiTebebis sa-
fuZvelze, kavSiri am saxelmwifosTan awarmoebs molaparakebebs gasvlis detalebis Sesaxeb
SeTanxmebis garSemo da debs SeTanxmebas, amasTan, iTvaliswinebs kavSirTan am saxelmwifos
samomavlo urTierTobis farglebs. molaparakebebi SeTanxmebis garSemo warmoebs evropis kav-
Siris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 218-e muxlis me-3 paragrafis Sesabamisad. mas
kavSiris saxeliT debs sabWo; sabWo kvalificiuri umravlesobiT iRebs gadawyvetilebas, ev-
ropis parlamentis Tanxmobis Semdeg.
3. dainteresebuli saxelmwifos mimarT xelSekrulebebis gamoyeneba wydeba gasvlis
Sesaxeb SeTanxmebis ZalaSi Sesvlis dRidan, an, aseTi SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSi, _
me-2 paragrafSi miTiTebuli Setyobinebis momentidan ori wlis Semdeg, Tuki mxolod evro-
puli sabWo, dainteresebuli wevri saxelmwifos TanxmobiT, erTxmad ar miiRebs gadawyveti-
lebas am vadis gagrZelebis Sesaxeb.
4. me-2 da me-3 paragrafebis miznebisTvis, evropuli sabWosa da sabWos is wevri, ro-
melic gasvlis msurvel wevr saxelmwifos warmoadgens, ar monawileobs arc masTan dakavSi-
rebuli sakiTxis ganxilvebSi da arc evropuli sabWosa da sabWos mier Sesabamisi gadawyve-
tilebis miRebis procesSi.
kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb
xelSekrulebis 238-e muxlis me-3 paragrafis `b~ punqtis Sesabamisad.
5. Tu saxelmwifo, romelic kavSiris Semadgenlobidan gavida, kvlav moisurvebs wev-
rad gaxdomas, man ganacxadi 49-e muxliT gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad unda
waradginos.

- 214 -
muxli 51
xelSekrulebebis oqmebi da danarTebi xelSekrulebebis Semadgenel nawils warmoad-
gens.

muxli 52
1. xelSekrulebebis moqmedeba vrceldeba belgiis samefos, bulgareTis respublikis,
CexeTis respublikis, daniis samefos, germaniis federaciuli respublikis, estoneTis respu-
blikis, irlandiis, saberZneTis respublikis, espaneTis samefos, safrangeTis respublikis,
italiis respublikis, kviprosis respublikis, latviis respublikis, litvis respublikis,
luqsemburgis didi sahercogos, ungreTis respublikis, maltis respublikis, niderlandebis
samefos, avstriis respublikis, poloneTis respublikis, portugaliis respublikis, rumine-
Tis, sloveniis respublikis, slovakeTis respublikis, fineTis respublikis, SvedeTis same-
fos da didi britaneTisa da CrdiloeT irlandiis gaerTianebuli samefos mimarT.
2. xelSekrulebebis moqmedebis teritoriuli sfero detaluradaa miTiTebuli evro-
pis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 355-e muxlSi.

muxli 53
winamdebare xelSekruleba dadebulia ganusazRvreli vadiT.

muxli 54
1. winamdebare xelSekruleba saWiroebs maRali xelSemkvreli mxareebis mier ratifi-
kacias, maTi konstituciuri wesebis Sesabamisad. saratifikacio sigelebi Sesanaxad bardeba
italiis respublikis mTavrobas.
2. winamdebare xelSekruleba ZalaSi Sedis 1993 wlis 1 ianvars, Tu am momentisTvis
yvela saratifikacio sigeli Cabarebuli iqneba, an winaaRmdeg SemTxvevaSi _ ukanaskneli sa-
ratifikacio sigelis Cabarebidan momdevno Tvis pirvel dRes.

muxli 55
1. winamdebare xelSekruleba Sedgenilia erTaderT egzemplarad bulgarul, daniur,
germanul, inglisur, estonur, finur, frangul, berZnul, irlandiur, italiur, latviur,
litvur, maltur, holandiur, polonur, portugaliur, ruminul, Svedur, slovakur, slo-
veniur, espanur, Cexur da ungrul enebze, amasTan, TiToeul am enaze Sesrulebuli teqsti
Tanabrad auTenturia; igi Sesanaxad gadaecema italiis respublikis mTavrobis arqivs; es
ukanaskneli damowmebul asls gadascems yvela sxva xelmomweri saxelmwifos mTavrobas.
2. winamdebare xelSekruleba aseve SeiZleba iTargmnos wevri saxelmwifoebis mier
gansazRvrul nebismier sxva enazec, im pirobiT, Tu es ena, Sesabamisi wevri saxelmwifos
konstituciuri sistemis Tanaxmad, oficialuri enis statusiT sargeblobs mis mTel teri-
toriaze an mis nawilSi. dainteresebuli wevri saxelmwifoebi waradgenen am TargmanTa damo-
wmebul aslebs, romlebic Sesanaxad sabWos arqivs gadaecema.

ris dasturadac qvemore xelmomwerma uflebamosilma warmomadgenlebma xeli moaweres


winamdebare xelSekrulebas.

Sesrulebulia maastrixtSi aTascxraasoTxmocdaTormeti wlis Svid Tebervals.

/ xelmomwerTa CamonaTvali asaxuli ar aris /

- 215 -
xelSekruleba evropis kavSiris
funqcionirebis Sesaxeb

p r e a m b u l a

misma udidebulesobam belgielebis mefem, germaniis federaciuli re-


spublikis prezidentma, safrangeTis respublikis prezidentma, ita-
liis respublikis prezidentma, misma samefo udidebulesobam luqse-
mburgis didma hercoginiam, misma udidebulesobam niderlandebis de-
dofalma,

mtkiced aqvT ra gadawyvetili, safuZveli Cauyaron evropis xalxTa sul ufro


mWidro kavSirs;

gadawyvetili aqvT ra, erToblivi qmedebis gziT, uzrunvelyon TavianTi saxelmwifo-


ebis ekonomikuri da socialuri progresi, gaauqmon is barierebi, romlebic evropas hyofs;

adastureben ra, rom TavianT xalxTa cxovrebisa da Sromis pirobebis mudmivi gaumjo-
beseba maTi Zalisxmevis umTavresi mizania;

aRiareben ra, rom arsebuli dabrkolebebis aRmofxvra SeTanxmebul qmedebebs saWiroebs,


raTa uzrunvelyofili iqnas ekonomikuri winsvlis, dabalansebuli vaWrobisa da keTilsindi-
sieri konkurenciis mdgradi zrda;

iswrafvian ra xeli Seuwyon TavianTi ekonomikuri sistemebis gaerTianebasa da maT har-


moniul ganviTarebas, sxvadasxva regionis ganviTarebis doneTa Soris gansxvavebebisa da yve-
laze naklebad sasurvel mdgomareobaSi myofi regionebis ganviTarebaSi arsebuli CamorCenis
SemcirebiT;

surT ra, saerTo savaWro politikis saSualebiT, xeli Seuwyon saerTaSoriso vaWrobaSi
SezRudvebis etapobriv gauqmebas;

ganzraxuli aqvT ra daadasturon evropis mWidro kavSiri zRvis gaRma qveynebTan da


surT ra xeli Seuwyon zRvis gaRma qveynebis keTildReobas gaerTianebuli erebis organiza-
ciis wesdebis principebis Sesabamisad;

gadawyvetili aqvT ra, TavianTi resursebis amgvari gaerTianebis gziT, SeinarCunon


da ganamtkicon mSvidoba da Tavisufleba da mouwodeben ra evropis sxva xalxebsac, romle-
bic imave idealebs iziareben, SeuerTdnen am Zalisxmevas;

gadawyvetili aqvT ra, xeli Seuwyon TavianT xalxTa codnis rac SeiZleba maRal
dones, ganaTlebisadmi farTo xelmisawvdomobisa da kvalifikaciis mudmivad amaRlebis meSve-
obiT;

_______________
(1)_ bulgareTis respublika, CexeTis respublika, daniis samefo, estoneTis respublika, irlandia, sa-
berZneTis respublika, espaneTis samefo, kviprosis respublika, latviis respublika, litvis respub-
lika, ungreTis respublika, maltis respublika, avstriis respublika, poloneTis respublika, portu-
galiis respublika, rumineTi, sloveniis respublika, slovakeTis respublika, fineTis respublika,
SvedeTis samefo da didi britaneTisa da CrdiloeT irlandiis gaerTianebuli samefo mogvianebiT
gaxdnen evropis kavSiris wevrebi.

- 216 -
am mizniT, TavianT uflebamosil warmomadgenlebad daniSnes:
(uflebamosil warmomadgenelTa CamonaTvali asaxuli ar aris)

romlebic, mas Semdeg, rac maTi rwmunebani, urTierTgacvlis Sedegad, srul wesrigsa da
saTanado formaSi aRmoCnda, SeTanxmdnen qvemoT mocemulze:

nawili I. principebi

muxli 1
1. winamdebare xelSekruleba awesrigebs kavSiris funqcionirebas da gansazRvravs misi
kompetenciis sferoebs, farglebsa da ganxorcielebis wess.
2. winamdebare xelSekruleba da xelSekruleba evropis kavSiris Sesaxeb warmoadgenen
xelSekrulebebs, romlebzec dafuZnebulia kavSiri. es ori xelSekruleba, romlebsac Tanaba-
ri iuridiuli Zala gaaCniaT, aRiniSneba terminiT `xelSekrulebebi~.

kari I. kavSiris kompetenciis kategoriebi


da sferoebi

muxli 2
1. rodesac xelSekrulebebi kavSirs gansazRvrul sferoSi eqskluziur kompetencias
aniWebs, mxolod kavSirs SeuZlia imoqmedos rogorc kanonmdebelma da miiRos iuridiulad
savaldebulo samarTlebrivi aqtebi; wevr saxelmwifoebs aseT SemTxvevaSi moqmedeba mxolod
maSin SeuZliaT, Tuki maT amis uflebamosileba kavSiris mier aqvT miniWebuli, an rodesac
es kavSiris samarTlebrivi aqtebis ganxorcielebis mizniT xdeba.
2. rodesac xelSekrulebebi kavSirs gansazRvrul sferoSi aniWebs wevr saxelmwifo-
ebTan saerTo kompetencias, am sferoSi kavSirsac da wevr saxelmwifoebsac SeuZliaT imoqme-
don rogorc kanonmdebelma da miiRon iuridiulad savaldebulo samarTlebrivi aqtebi. wev-
ri saxelmwifoebi TavianT kompetencias im zomiT axorcieleben, ra zomiTac kavSirs ar ga-
mouyenebia Tavisi kompetencia. wevri saxelmwifoebi TavianT kompetencias isev da isev im zo-
miT axorcieleben, ra zomiTac kavSirma gadawyvita, aRar ganaxorcielos Tavisi kompetencia.
3. winamdebare xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli wesebis farglebSi wevri saxelmwi-
foebi koordinacias uweven TavianT ekonomikur da dasaqmebis politikas, romlis gansaz-
Rvris kompetenciac kavSirs gaaCnia.
4. kavSiri, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis Sesabamisad, uflebamosilia Sei-
muSaos da ganaxorcielos saerTo sagareo da usafrTxoebis politika, maT Soris Tavdacvis
saerTo politikis etapobrivad gansazRvris CaTvliT.
5. kavSiri calkeul sferoebSi, xelSekrulebebis Sesabamisad, uflebamosilia ganaxo-
rcielos iseTi qmedebebi, romlebic miznad isaxavs wevri saxelmwifoebis qmedebaTa mxardaWe-
ras, koordinaciasa da Sevsebas, Tumca amiT kavSiris kompetencia ar cvlis wevri saxelmwi-
foebis kompetencias am sferoebSi.
iuridiulad savaldebulo kavSiris samarTlebriv aqtebs, romlebic, xelSekrulebebis
debulebaTa safuZvelze, am sferoebTan mimarTebaSi miiReba, ar SeuZlia gamoiwvios wevri sa-
xelmwifoebis sakanonmdeblo debulebebis harmonizacia.
6. kavSiris kompetenciis moculoba da misi ganxorcielebis wesi ganisazRvreba xel-
Sekrulebebis debulebebiT TiToeul sferosTan mimarTebaSi.

muxli 3
1. kavSirs eqskluziuri kompetencia gaaCnia Semdeg sferoebSi:
a) sabaJo kavSiri;
b) Sida bazris funqcionirebisaTvis aucilebeli konkurenciis wesebis dadgena;
c) savaluto politika im wevr saxelmwifoebTan mimarTebaSi, romelTa fulad erTeuls
evro warmoadgens;
- 217 -
d) zRvis biologiuri resursebis konservacia meTevzeobis saerTo politikis fargleb-
Si;
e) saerTo savaWro politika.
2. kavSirs aseve gaaCnia saerTaSoriso SeTanxmebebis dadebis eqskluziuri kompetencia,
rodesac aseTi SeTanxmebis dadeba gaTvaliswinebulia kavSiris sakanonmdeblo aqtiT, rode-
sac es aucilebelia, raTa man SeZlos Tavisi saSinao kompetenciis ganxorcieleba, an imde-
nad, ramdenadac mas SeuZlia gavlena moaxdinos saerTo wesebze an Secvalos maTi moqmedebis
sfero.
 
muxli 4
1. kavSirs wevr saxelmwifoebTan saerTo kompetencia gaaCnia im SemTxvevebSi, rodesac
xelSekrulebebi mas aniWebs kompetencias, romelic ar ganekuTvneba me-3 da me-6 muxlebSi
miTiTebul sferoebs.
2. kavSirisa da wevri saxelmwifoebis saerTo kompetencia vrceldeba Semdeg ZiriTad
sferoebze:
a) Sida bazari;
b) socialuri politika, winamdebare xelSekrulebiT gansazRvrul aspeqtebTan mimarTe-
baSi;
c) ekonomikuri, socialuri da teritoriuli erTianoba;
d) soflis meurneoba da meTevzeoba, garda zRvis biologiuri resursebis konservaciisa;
e) garemo;
f) momxmarebelTa dacva;
g) transporti;
h) transevropuli qselebi;
i) energetika;
j) Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce;
k) usafrTxoebis saerTo problemebi sazogadoebrivi jandacvis sferoSi, winamdebare
xelSekrulebiT gansazRvrul aspeqtebTan mimarTebaSi.
3. samecniero kvlevebis, teqnologiuri ganviTarebisa da kosmosis sferoebSi kavSiri
uflebamosilia miiRos zomebi, kerZod, SeimuSaos da ganaxorcielos programebi, im pirobiT,
rom am kompetenciis ganxorcielebam xeli ar unda SeuSalos wevr saxelmwifoebs TavianTi
kompetenciis ganxorcielebaSi.
4. ganviTarebis mxardasaWerad TanamSromlobisa da humanitaruli daxmarebis sferoeb-
Si kavSiri uflebamosilia miiRos zomebi da gaataros saerTo politika, im pirobiT, rom am
kompetenciis ganxorcielebam xeli ar unda SeuSalos wevr saxelmwifoebs TavianTi kompete-
nciis ganxorcielebaSi.

muxli 5
1. wevri saxelmwifoebi kavSiris farglebSi koordinirebas uweven TavianT ekonomikur
politikas. am mizniT, sabWo iRebs zomebs; kerZod, igi iRebs gadawyvetilebas am politikis
ZiriTadi mimarTulebebis Sesaxeb.
im wevri saxelmwifoebis mimarT, romelTa valutas evro warmoadgens, gamoiyeneba spe-
cialuri debulebebi.
2. kavSiri iRebs zomebs, wevri saxelmwifoebis dasaqmebis politikis koordinaciis
mizniT, kerZod, am politikis saxelmZRvanelo principebis gansazRvris gziT.
3. kavSirs SeuZlia ganaxorcielos iniciativebi wevri saxelmwifoebis socialuri po-
litikis koordinaciis mizniT.

muxli 6
kavSiri uflebamosilia ganaxorcielos wevri saxelmwifoebis qmedebaTa mxardaWeraze,
koordinirebasa an Sevsebaze mimarTuli zomebi. es zomebi evropul doneze SeiZleba miRebu-
li iqnas Semdeg sferoebSi:

- 218 -
a) adamianis janmrTelobis dacva da gaumjobeseba;
b) mrewveloba;
c) kultura;
d) turizmi;
e) zogadi da profesiuli ganaTleba, axalgazrdoba da sporti;
f) samoqalaqo Tavdacva;
g) administraciuli TanamSromloba.

kari II. zogadi gamoyenebis debulebebi

muxli 7
kavSiri sxvadasxva sferoSi uzrunvelyofs Tanxvedras sakuTar politikasa da saqmia-
nobas Soris da, amasTan, kompetenciis miniWebis principis Sesabamisad, erTianobaSi iTvalis-
winebs mTel Tavis miznebs.

muxli 8
kavSiri mTel Tavis saqmianobaSi miznad isaxavs aRmofxvras uTanasworoba da xeli
Seuwyos mamakacTa da qalTa Tanasworobas.
 
muxli 9
kavSiri Tavisi politikisa da qmedebebis gansazRvrisa da ganxorcielebisas iTvalis-
winebs dasaqmebis maRali donis, adekvaturi socialuri dacvis uzrunvelyofis, socialur
gariyulobasTan brZolisa da zogadi ganaTlebis, profesiuli swavlebisa da adamianis jan-
mrTelobis dacvis xelSewyobis aucileblobas.
 
muxli 10
kavSiri Tavisi politikisa da qmedebebis gansazRvrisa da ganxorcielebisas miznad
isaxavs sqesobrivi niSnis, rasis an eTnikuri warmomavlobis, religiis an rwmenis, invalido-
bis, asakis an seqsualuri orientaciis safuZvliT nebismieri diskriminaciis winaaRmdeg
brZolas.

muxli 11
garemos dacvis aucilebloba integrirebuli unda iqnas kavSiris politikisa da qme-
debebis gansazRvrisa da ganxorcielebis procesSi, kerZod, mdgradi ganviTarebis xelSewyo-
bis mizniT.

muxli 12
momxmarebelTa dacvis aucileblobis gaTvaliswineba xdeba kavSiris politikisa da
saqmianobis sxva mimarTulebebis gansazRvrisa da ganxorcielebisas.

muxli 13
soflis meurneobis, meTevzeobis, transportis, Sida bazris, samecniero kvlevebis,
teqnologiuri ganviTarebisa da kosmosis sferoebSi kavSiris politikis SemuSavebisa da gan-
sazRvrisas kavSiri da wevri saxelmwifoebi srulad iTvaliswineben cxovelTa, rogorc
mgrZnobiare arsebaTa, keTildReobis aucileblobas; amasTan, isini pativs scemen wevri sa-
xelmwifoebis sakanonmdeblo da administraciul debulebebsa da Cveulebebs, kerZod, reli-
giur adaT-wesebTan, kulturul tradiciebTan da regionul memkvidreobasTan mimarTebaSi.

muxli 14
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-4 muxlisTvis, winamdebare xelSekrule-
bis 93-e, 106-e da 107-e muxlebisTvis zianis miyenebis gareSe da kavSiris saerTo faseulo-
bebs Soris zogadekonomikuri mniSvnelobis samsaxurebis adgilis, agreTve im rolis gaTva-

- 219 -
liswinebiT, romelsac es samsaxurebi asruleben kavSiris socialuri da teritoriuli er-
Tianobis xelSewyobis saqmeSi, kavSiri da wevri saxelmwifoebi xelSekrulebebis gamoyenebis
sferoSi TavianTi Sesabamisi kompetenciis farglebSi zrunaven imaze, rom es samsaxurebi moq-
medebdnen im principebisa da pirobebis, gansakuTrebiT, ekonomikuri da finansuri xasiaTis
pirobebis safuZvelze, romlebic SesaZleblobas miscemen maT, Seasrulon TavianTi amocanebi.
es principebi da pirobebi ganisazRvreba evropis parlamentisa da sabWos mier, reglamentebis
meSveobiT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, ise rom, ziani ar miadges we-
vri saxelmwifoebis kompetencias, xelSekrulebebis Sesabamisad, TavianT gankargulebaSi iyo-
lion es samsaxurebi, miscen maT davalebebi da daafinanson isini.
 
  muxlis 15
1. imisaTvis, raTa xeli Seuwyon efeqtur mmarTvelobas da uzrunvelyon samoqalaqo
sazogadoebis monawileoba, kavSiris institutebi, organoebi da sxva dawesebulebebi moqme-
deben sajaroobis principis rac SeiZleba srulad dacviT.
2. evropis parlamenti ikribeba sajarod; es exeba aseve sabWosac, rodesac igi ganixi-
lavs an kenWs uyris sakanonmdeblo aqtebis proeqtebs.
3. kavSiris TiToeul moqalaqes, iseve, rogorc TiToeul fizikur an iuridiul pirs,
romelsac sacxovrebeli adgili an iuridiuli misamarTi wevr saxelmwifoSi gaaCnia, ufleba
aqvs, aRniSnuli paragrafis Sesabamisad dadgenili principebisa da pirobebis dacviT, Seufer-
xeblad miuwvdebodes xeli kavSiris institutebis, organoebisa da sxva dawesebulebebis do-
kumentebze, miuxedavad am dokumentebisaTvis gamoyenebuli informaciis matareblis formisa.
is zogadi principebi da farglebi, romlebic, sajaro an kerZo interesidan gamomdi-
nare, gamoiyeneba dokumentebisadmi xelmisawvdomobis am uflebis gansaxorcieleblad, ganisa-
zRvreba evropis parlamentisa da sabWos mier, reglamentebis meSveobiT, Cveulebrivi saka-
nonmdeblo proceduris Sesabamisad.
institutebi, organoebi da sxva dawesebulebebi uzrunvelyofen TavianTi saqmianobis
gamWvirvalobas da, meore abzacSi miTiTebuli reglamentebis Sesabamisad, sakuTar Sida reg-
lamentebSi gansazRvraven specialur debulebebs TavianTi dokumentebis xelmisawvdomobasTan
mimarTebaSi.
am paragrafis moqmedeba evropis kavSiris sasamarTlos, evropis centraluri bankisa
da evropis sainvesticio bankis mimarT mxolod im SemTxvevebSi vrceldeba, rodesac isini
administraciul funqciebs axorcieleben.
evropis parlamenti da sabWo, meore abzacSi miTiTebuli reglamentebis Sesabamisad,
uzrunvelyofen im dokumentebis sajaroobas, romlebic sakanonmdeblo procedurebs exeba.

muxli 16
1. yvelas aqvs masTan dakavSirebuli personaluri monacemebis dacvis ufleba.
2. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, adgenen wesebs fizikur pirTa dacvis Sesaxeb kavSiris institutebis, orga-
noebisa da sxva dawesebulebebis mier personaluri monacemebis damuSavebisas, aseve wevri sa-
xelmwifoebis mier iseTi saqmianobis ganxorcielebisas, romelic exeba kavSiris samarTlis
gamoyenebis sferosa da msgavsi monacemebis Tavisuflad gadaadgilebas. am wesebis dacva imyo-
feba damoukidebeli organoebis kontrolis qveS.
am muxlis safuZvelze miRebuli wesebi ar exeba evropis kavSiris Sesaxeb xelSekru-
lebis 39-e muxliT gaTvaliswinebul specialur wesebs.

muxli 17
1. kavSiri pativs scems statuss, romliTac eklesiebi da religiuri gaerTianebebi an
sazogadoebebi sargebloben wevr saxelmwifoebSi, maTi kanonmdeblobis Sesabamisad da ar
xelyofs mas.
2. kavSiri Tanabarzomierad pativs scems statuss, romliTac, erovnuli kanonmdeblo-
bis Sesabamisad, sargebloben filosofiuri da arakonfesiuri organizaciebi.

- 220 -
3. kavSiri, aRiarebs ra maT TviTmyofadobasa da specifikur wvlils, am eklesiebTan
da organizaciebTan inarCunebs Ria, gamWvirvale da regularul dialogs.

nawili meore. diskriminaciis dauSvebloba da


kavSiris moqalaqeoba

muxli 18
xelSekrulebebis specialuri debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, maTi gamoyene-
bis sferoSi akrZalulia nebismieri diskriminacia erovnuli moqalaqeobis niSnis mixedviT.
evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Se-
sabamisad, miiRon nebismieri wesebi amgvari diskriminaciis akrZalvis mizniT.

muxli 19
1. xelSekrulebebis sxva debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, sabWos SeuZlia,
xelSekrulebebiT kavSirisaTvis gadacemul kompetenciaTa farglebSi, specialuri sakanonmde-
blo proceduris Sesabamisad da evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, erTxmad miiRos Se-
sabamisi zomebi, sqesis, rasis, eTnikuri warmomavlobis, religiis an mrwamsis, invalidobis,
asakis an seqsualuri orientaciis niSnis mixedviT nebismier diskriminaciasTan brZolis miz-
niT.
2. pirveli paragrafisagan gadaxveviT, evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveu-
lebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, daadginon ZiriTadi principebi kavSiris wa-
maxalisebeli RonisZiebebisTvis, im qmedebebis mxardaWeris mizniT, romlebsac wevri saxel-
mwifoebi mimarTaven, raTa xeli Seuwyon pirvel paragrafSi miTiTebuli miznebis realizaci-
as, amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo da administraciuli debulebebis nebismieri
harmonizacia gamoricxulia.
 
muxli 20
1. SemoRebulia kavSiris moqalaqeoba. kavSiris moqalaqea yvela, visac wevri saxel-
mwifos moqalaqeoba gaaCnia. kavSiris moqalaqeoba emateba erovnul moqalaqeobas, Tumca ar
cvlis mas.
2. kavSiris moqalaqeebs gaaCniaT xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli uflebebi da
valdebulebebi. kerZod, maT gaaCniaT:
a) wevri saxelmwifoebis teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebisa da cxovrebis ufle-
ba;
b) aqtiuri da pasiuri saarCevno ufleba evropis parlamentisa da municipaluri arCevne-
bisas im wevr saxelmwifoSi, sadac maT sacxovrebeli adgili gaaCniaT, amasTan, maT
mimarTac igive pirobebi moqmedebs, rac am wevri saxelmwifos moqalaqeTa mimarT;
c) mesame qveynis teritoriaze, sadac im wevr saxelmwifos, romlis moqalaqeebic isini
arian, Tavisi warmomadgeloba ar gaaCnia, nebismieri wevri saxelmwifos diplomatiuri
da sakonsulo dawesebulebebis mxridan dacviT sargeblobis ufleba, imave pirobebiT,
rogoriTac am saxelmwifos moqalaqeebi sargebloben;
d) evropis parlamentisTvis peticiebiT mimarTvisa da evropis ombudsmenisTvis sakiTxis
gansaxilvelad gadacemis ufleba, aseve kavSiris institutebisa da sakonsultacio
organoebisadmi xelSekrulebebis nebismier erT-erT enaze mimarTvisa da pasuxis imave
enaze miRebis ufleba.
es uflebebi xorcieldeba im pirobebiTa da im farglebSi, romlebic xelSekrulebebi-
Ta da maTi gamoyenebis procesSi miRebuli zomebiT ganisazRvreba.

muxli 21
1. kavSiris TiToeul moqalaqes gaaCnia wevri saxelmwifoebis teritoriaze Tavisuf-
lad gadaadgilebisa da cxovrebis ufleba, im SezRudvebisa da pirobebis dacviT, romlebic
gaTvaliswinebulia xelSekrulebebiT da maT gansaxorcieleblad miRebuli debulebebiT.

- 221 -
2. Tu am miznis miRweva kavSiris qmedebas saWiroebs, xolo xelSekrulebebi Sesabamis
uflebamosilebebs ar iTvaliswinebs, evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi
sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, miiRon debulebebi, romlebic xels Seuwyobs pirvel
paragrafSi gaTvaliswinebuli uflebebis ganxorcielebas.
3. imave miznebisTvis, rac pirvel paragrafSi aris miTiTebuli, sabWos SeuZlia, _
Tuki xelSekrulebebi Sesabamis uflebamosilebebs ar iTvaliswinebs, _ specialuri sakanon-
mdeblo proceduris Sesabamisad, miiRos zomebi socialur uzrunvelyofasTan an socialur
dacvasTan dakavSirebiT. sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentTan kon-
sultaciis Semdeg.

muxli 22
1. kavSiris TiToeuli moqalaqe, romelsac sacxovrebeli adgili aqvs wevr saxelmwi-
foSi, romlis moqalaqec is araa, municipaluri arCevnebisas im wevr saxelmwifoSi, sadac
mas Tavisi sacxovrebeli adgili gaaCnia, sargeblobs aqtiuri da pasiuri saarCevno uflebiT,
amasTan, mis mimarTac igive pirobebi vrceldeba, rac am saxelmwifos moqalaqeebze. es ufle-
ba xorcieldeba im wesebTan mimarTebaSi, romlebsac erTxmad adgens sabWo specialuri saka-
nonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg; es ukana-
sknelni SeiZleba iTvaliswinebdes sagamonakliso debulebebs, rodesac es gamarTlebulia
romelime wevri saxelmwifos specifikuri problemebidan gamomdinare.
2. 223-e muxlis pirveli paragrafisa da mis Sesasruleblad miRebuli debulebebisa-
Tvis zianis miyenebis gareSe, kavSiris TiToeuli moqalaqe, romelsac sacxovrebeli adgili
aqvs wevr saxelmwifoSi, romlis moqalaqec is araa, evropis parlamentis arCevnebisas im
wevr saxelmwifoSi, sadac mas Tavisi sacxovrebeli adgili gaaCnia, sargeblobs aqtiuri da
pasiuri saarCevno uflebiT, amasTan, mis mimarTac igive pirobebi vrceldeba, rac am saxel-
mwifos moqalaqeebze. es ufleba xorcieldeba im wesebTan mimarTebaSi, romlebsac erTxmad
adgens sabWo specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis parlamentTan
konsultaciis Semdeg; es ukanasknelni SeiZleba iTvaliswinebdes sagamonakliso debulebebs,
rodesac es gamarTlebulia romelime wevri saxelmwifos specifikuri problemebidan gamo-
mdinare.

muxli 23
kavSiris nebismieri moqalaqe mesame qveynis teritoriaze, sadac wevr saxelmwifos,
romlis moqalaqec is aris, ar gaaCnia warmomadgenloba, sargeblobs dacviT nebismieri wevri
saxelmwifos diplomatiuri da sakonsulo dawesebulebebis mxridan, imave pirobebiT, rogo-
riTac am saxelmwifos moqalaqeebi. wevri saxelmwifoebi Rebuloben saWiro debulebebs da
erTmaneTTan deben am dacvis uzrunvelsayofad aucilebel saerTaSoriso xelSekrulebebs.
sabWos SeuZlia, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis par-
lamentTan konsultaciis Semdeg, miiRos direqtivebi am dacvis xelSesawyobad aucilebeli
koordinaciisa da TanamSromlobis zomebis gansazRvris Taobaze.

muxli 24
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, gansazRvraven debulebebs im procedurebisa da pirobe-
bis Taobaze, romlebic vrceldeba samoqalaqo iniciativis mimarT, evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebis me-11 muxlis mniSvnelobidan gamomdinare, maT Soris wevr saxelmwifoTa im
minimalur ricxvs, romlebsac unda moicavdnen aRniSnuli iniciativis warmdgeni moqalaqeebi.
kavSiris TiToeul moqalaqes ufleba aqvs peticiiT mimarTos evropis parlaments,
227-e muxlis Sesabamisad.
kavSiris TiToeul moqalaqes SeuZlia mimarTos ombudsmens, romlis Tanamdebobac Se-
moRebulia 228-e muxlis Sesabamisad.
kavSiris TiToeul moqalaqes SeuZlia werilobiT mimarTos am an evropis kavSiris
Sesaxeb xelSekrulebis me-13 muxlSi miTiTebul nebismier instituts an organos erT-erT

- 222 -
im enaze, romelic evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 55-e muxlis pirvel paragrafSia
dasaxelebuli da imave enaze miiRos pasuxi.

muxli 25
komisia evropis parlaments, sabWos da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitets
yovel sam weliwadSi warudgens angariSs am nawilis debulebebis gamoyenebis Sesaxeb. angari-
SSi gaTvaliswinebuli unda iyos kavSiris ganviTareba.
aRniSnulis safuZvelze, xelSekrulebebis sxva debulebebisaTvis zianis miyenebis ga-
reSe, sabWos SeuZlia, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis parla-
mentis Tanxmobis Semdeg, erTxmad miiRos debulebebi me-20 muxlis me-2 paragrafSi Camo-
Tvlili uflebebis damatebis Taobaze. es debulebebi ZalaSi Sedis wevri saxelmwifoebis mi-
er, TavianTi konstituciuri wesebis Sesabamisad, damtkicebis Semdeg.

nawili mesame. kavSiris Sida politika da saqmianoba

kari I. Sida bazari

muxli 26
1. kavSiri iRebs saWiro zomebs, xelSekrulebebis saTanado debulebebis Sesabamisad,
Sida bazris Seqmnisa da funqcionirebis uzrunvelyofis mizniT.
2. Sida bazari moicavs sivrces Sida sazRvrebis gareSe, sadac, xelSekrulebebis de-
bulebaTa Sesabamisad, uzrunvelyofilia saqonlis, pirTa, momsaxurebisa da kapitalis Tavi-
sufali gadaadgileba.
3. sabWo, komisiis winadadebiT, gansazRvravs im saxelmZRvanelo principebsa da piro-
bebs, rac aucilebelia yvela Sesabamis seqtorSi dabalansebuli progresis uzrunvelsayo-
fad.

muxli 27
26-e muxlis miznebis ganxorcielebis Taobaze Tavisi winadadebebis formulirebisas
komisia iTvaliswinebs im ZalisxmevaTa masStabebs, romlebic, Sida bazris Sesaqmnelad, moe-
Txoveba ganviTarebis sxvadasxva doneze myof zogierT meurneobas da SeuZlia waradginos
Sesabamisi debulebebi.
Tu am debulebebs sagamonakliso regulirebis forma gaaCniaT, maT droebiTi xasiaTi
unda hqondeT da rac SeiZleba mcire darRvevebs unda iwvevdes Sida bazris funqcionirebi-
sas.

kari II. saqonlis Tavisufali gadaadgileba

muxli 28
1. kavSiri moicavs sabaJo kavSirs, romelic vrceldeba mTel saqonelbrunvaze; igi
iTvaliswinebs wevr saxelmwifoebs Soris importsa da eqsportze sabaJo gadasaxadebisa da
nebismieri TanabarmniSvnelovani mosakreblebis akrZalvas, aseve saerTo sabaJo tarifebis Se-
moRebas mesame qveynebTan mimarTebaSi.
2. 30-e muxli da am karis me-3 Tavi gamoiyeneba im produqciis mimarT, romlis war-
moSobis adgilsac wevri saxelmwifoebi warmoadgens, aseve mesame qveynebSi warmoebuli im
produqciis mimarT, romelic wevr saxelmwifoebSi Tavisufal brunvaSi imyofeba.

muxli 29
wevr saxelmwifoSi Tavisufal brunvaSi myofad iTvleba mesame qveynebSi warmoebuli
is produqcia, romlis mimarTac am wevr saxelmwifoSi Sesrulebuli iqna saimporto forma-
lobebi, agreTve amoRebuli iqna dadgenili sabaJo gadasaxadebi da TanabarmniSvnelovani mo-
sakreblebi da ar ganxorcielebula am gadasaxadebisa da mosakreblebis sruli an nawilo-
brivi ukan dabruneba.
- 223 -
Tavi 1. sabaJo kavSiri

muxli 30
wevr saxelmwifoebs Soris akrZalulia sabaJo gadasaxadebi an TanabarmniSvnelovani
mosakreblebi importsa da eqsportze. es akrZalva vrceldeba aseve fiskaluri xasiaTis saba-
Jo gadasaxadebzec.

muxli 31
saerTo sabaJo tarifis gadasaxadebs adgens sabWo, komisiis winadadebiT.

muxli 32
am Tavis Sesabamisad masze dakisrebuli amocanebis ganxorcielebisas, komisia amodis:
a) wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris vaWrobis xelSewyobis aucileblobidan;
b) kavSiris SigniT konkurenciis pirobebis ganviTarebidan, ramdenadac es ganviTareba ga-
moiwvevs konkurentunariani sawarmoebis ricxvis zrdas;
c) nedleuliTa da naxevarfabrikatebiT kavSiris momaragebis saWiroebidan; amasTan, komi-
sia yuradRebiT adevnebs Tvals, rom wevr saxelmwifoebs Soris ar dairRves konku-
renciis pirobebi mza produqciasTan mimarTebaSi;
d) wevri saxelmwifoebis sameurneo cxovrebaSi seriozuli darRvevebis Tavidan acilebi-
sa da kavSiris SigniT warmoebis racionaluri ganviTarebisa da moxmarebis zrdis uz-
runvelyofis aucileblobidan.

Tavi 2. sabaJo TanamSromloba

muxli 33
xelSekrulebebis gamoyenebis sferos farglebSi evropis parlamenti da sabWo, moqme-
deben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iReben zomebs wevr saxelmwi-
foebs Soris, aseve wevr saxelmwifoebsa da komisias Soris sabaJo TanamSromlobis gasaZli-
ereblad.

Tavi 3. wevr saxelmwifoebs Soris raodenobrivi


SezRudvebis akrZalva

muxli 34
wevr saxelmwifoebs Soris akrZalulia raodenobrivi SezRudvebi importze, aseve ne-
bismieri TanabarmniSvnelovani zomebi.

muxli 35
wevr saxelmwifoebs Soris akrZalulia raodenobrivi SezRudvebi eqsportze, aseve
nebismieri TanabarmniSvnelovani zomebi.

muxli 36
34-e da 35-e muxlebis debulebebi ar gamoricxavs importis, eqsportis an tranzitis
akrZalvebs an SezRudvebs, romlebic gamarTlebulia sazogadoebrivi moralis, sazogadoebri-
vi wesrigisa da usafrTxoebis, adamianTa janmrTelobisa da sicocxlis, cxovelebis an nar-
gavebis, mxatvruli, istoriuli an arqeologiuri Rirebulebis mqone erovnuli saganZuris,
an samrewvelo da komerciuli sakuTrebis dacvis safuZvlebidan gamomdinare. Tumca es akrZa-
lvebi an SezRudvebi ar unda warmoadgendes TviTneburi diskriminaciis saSualebas an SeniR-
bul SezRudvas wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobaSi.

muxli 37
1. wevri qveynebi axdenen saxelmwifo monopoliebis imgvar reorganizacias, rom moma-
ragebisa da miwodebis pirobebSi gamoricxuli iqnas nebismieri saxis diskriminacia wevri sa-
xelmwifoebis moqalaqeebs Soris.
- 224 -
es muxli gamoiyeneba yvela im dawesebulebis mimarT, romelTa meSveobiTac wevri sa-
xelmwifo de jure an de facto pirdapir an arapirdapir akontrolebs, marTavs an mniSvnelovan
zegavlenas axdens wevr saxelmwifoebs Soris importsa da eqsportze. igi gamoiyeneba aseve
saxelmwifos mier sxva subieqtisaTvis delegirebuli monopoliebis mimarT.
2. wevri saxelmwifoebi Tavs ikaveben nebismieri iseTi axali zomebisagan, romlebic
ewinaaRmdegeba pirvel paragrafSi miTiTebul principebs an zRudavs im muxlebis farglebs,
romlebic wevr saxelmwifoebs Soris sabaJo gadasaxadebisa da raodenobrivi SezRudvebis
akrZalvas exeba.
3. Tu saxelmwifo savaWro monopolia ukavSirdeba regulirebas soflis meurneobis
produqtebis gasaRebisa da maTi Rirebulebis gazrdis xelSewyobis Taobaze, am muxlis gamo-
yenebisas uzrunvelyofili unda iqnas dainteresebuli mwarmoeblebis dasaqmebisa da cxovre-
bis donis eqvivalenturi garantiebi.

kari III. soflis meurneoba da meTevzeoba

muxli 38
1. kavSiri gansazRvravs da axorcielebs saerTo soflis meurneobisa da meTevzeobis
politikas.
Sida bazari moicavs agreTve soflis meurneobas, meTevzeobasa da soflis meurneobis
produqtebiT vaWrobas. soflis meurneobis produqtebis qveS igulisxmeba miwaTmoqmedebis,
mecxoveleobisa da meTevzeobis, agreTve maTTan pirdapir kavSirSi myofi pirveladi gadamuSa-
vebis produqtebi. miTiTebani saerTo soflis meurneobis politikasa an soflis meurneobaze
da terminis `sasoflo-sameurneos~ gamoyeneba gulisxmobs aseve meTevzeobasac, am seqtoris
Taviseburebebis gaTvaliswinebiT.
2. Sida bazris Seqmnisa da funqcionirebisaTvis dadgenili wesebi eqvemdebareba sof-
lis meurneobis produqtebis mimarT gamoyenebas, Tuki 39-e _ 44-e muxlebiT sxva ram araa
gansazRvruli.
3. produqtebi, romelTa mimarTac moqmedebs 39-e - 44-e muxlebi, CamoTvlilia danar-
Ti 1-Si.
4. Sida bazris funqcionirebisa da ganviTarebis kvaldakval, soflis meurneobis pro-
duqtebisaTvis SemoRebuli unda iqnas soflis meurneobis saerTo politika.

muxli 39
1. saerTo soflis meurneobis politikis mizania:
a) gazardos soflis meurneobis produqtuloba, teqnikuri progresis xelSewyobis, sa-
soflo-sameurneo warmoebis racionalizaciisa da warmoebiTi faqtorebis, kerZod, mu-
Sa Zalis optimaluri gamoyenebis meSveobiT;
b) uzrunvelyos amgvarad soflis mosaxleobis cxovrebis Rirseuli done, gansakuTrebiT
soflis meurneobaSi dasaqmebul pirTa individualuri Semosavlis gazrdis gziT;
c) bazrebis stabilizacia;
d) miwodebis procesis uzrunvelyofa;
e) momxmarebelTaTvis miwodebis uzrunvelyofa misaReb fasebSi.
2. saerTo soflis meurneobis politikisa da im specifikuri meTodebis SemuSavebisas,
romlebic mis mimarT gamoiyeneba, gaTvaliswinebuli unda iqnas Semdegi:
a) sasoflo-sameurneo saqmianobis gansakuTrebuli xasiaTi, rac ganpirobebulia soflis
meurneobis socialuri struqturiTa da soflis meurneobis sxvadasxva regionebs So-
ris arsebuli struqturuli da bunebrivi gansxvavebebiT;
b) Sesabamisi cvlilebebis etapobrivi ganxorcielebis aucilebloba;
c) is faqti, rom soflis meurneoba wevr saxelmwifoebSi warmoadgens mTlian ekonomi-
kasTan mWidrod dakavSirebul meurneobis sferos.

- 225 -
muxli 40
1. 39-e muxliT gaTvaliswinebuli miznebis misaRwevad iqmneba sasoflo-sameurneo baz-
rebis saerTo organizacia.
produqtis tipis mixedviT, es ukanaskneli iRebs erT-erT Semdeg organizaciul for-
mas:
a) konkurenciis saerTo wesebi;
b) sxvadasxva erovnuli sabazro organizaciebis savaldebulo koordinacia;
c) evropis bazris organizacia.
2. pirveli paragrafis Sesabamisad Seqmnili saerTo organizacia SeiZleba moicavdes
39-e muxlis gansaxorcieleblad saWiro yvela zomas, kerZod, fasebis regulirebas, subsi-
diebs sxvadasxva produqtis warmoebasa da gasaRebasTan mimarTebaSi; saqonlis maragis dasa-
wyobebisa da dabalansebis RonisZiebebs; importisa da eqsportis stabilizaciis saerTo meqa-
nizmebs.
saerTo organizacia unda Semoifarglos 39-e muxlis miznebis miRweviT da kavSiris
SigniT unda gamoiricxos nebismieri diskriminacia mwarmoeblebs an momxmareblebs Soris.
fasebis SesaZlo saerTo politika unda efuZnebodes zogad kriteriumebsa da gamoan-
gariSebis erTgvarovan meTodebs.
3. imisaTvis, raTa pirvel paragrafSi miTiTebul saerTo organizacias mieces Tavisi
miznebis miRwevis SesaZlebloba, SeiZleba Seiqmnas soflis meurneobis orientaciisa da ga-
rantiis erTi an ramdenime fondi.

muxli 41
imisaTvis, raTa miRwuli iqnas 39-e muxlis miznebi, saerTo soflis meurneobis po-
litikis farglebSi SeiZleba gaTvaliswinebuli iqnas Semdegi zomebi:
a) profesiuli swavlebis, samecniero kvlevebisa da agronomiuli codnis gavrcelebis
sferoebSi ganxorcielebul ZalisxmevaTa qmediTi koordinacia; es SeiZleba moicavdes
erToblivad dafinansebul proeqtebs an institutebs;
b) garkveuli produqtebis moxmarebis xelSewyobis saerTo zomebi.

muxli 42
konkurenciis wesebis Sesaxeb Tavis debulebebi soflis meurneobis produqtebis war-
moebisa da am produqtebiT vaWrobis mimarT gamoiyeneba mxolod im zomiT, rogorc amas, 39-
e muxlis miznebis gaTvaliswinebiT, evropis parlamenti da sabWo gansazRvraven, 43-e muxlis
me-2 paragrafis farglebSi da masSi gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad.
sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT, daamtkicos daxmarebis gamoyofa:
a) im warmoebebis dasacavad, romlebic, struqturuli an bunebrivi pirobebidan gamo-
mdinare, araxelsayrel mdgomareobaSi imyofebian, an
b) ekonomikuri ganviTarebis programebis farglebSi.

muxli 43
1. komisia waradgens winadadebebs saerTo soflis meurneobis politikis SemuSavebisa
da ganxorcielebis Taobaze, romlebic, upirveles yovlisa, iTvaliswinebs erovnuli sabazro
organizaciebis Canacvlebas me-40 muxlis pirveli paragrafiT gaTvaliswinebuli saerTo or-
ganizaciis erT-erTi formiT, agreTve am kariT gansazRvruli zomebis ganxorcielebas.
es winadadebebi unda iTvaliswinebdes am karis farglebSi miTiTebuli soflis meur-
neobis sakiTxebis urTierTdamokidebulebas.
2. evropis parlamenti da sabWo, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad
da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, qmnian me-40 mux-
lis pirveli paragrafiT gaTvaliswinebul sasoflo-sameurneo bazrebis saerTo organizaci-
as, agreTve gansazRvraven saerTo soflis meurneobisa da meTevzeobis politikis miznebis
gansaxorcieleblad aucilebel sxva debulebebs.

- 226 -
3. sabWo, komisiis winadadebiT, iRebs zomebs fasebis, mosakreblebis, daxmarebebisa da
raodenobrivi SezRudvebis fiqsirebis, agreTve TevzWeraze kvotebis dadgenisa da ganawile-
bis Taobaze.
4. erovnuli sabazro organizaciebi, me-2 paragrafis Sesabamisad, SeiZleba Secvlili
iqnas me-40 muxlis pirveli paragrafiT gaTvaliswinebuli saerTo organizaciiT,
a) Tu igi im wevr saxelmwifoebs, romlebic am RonisZiebis winaaRmdegni arian da rom-
lebsac Sesabamisi warmoebisaTvis sakuTari erovnuli sabazro organizacia gaaCniaT,
eqvivalentur garantiebs sTavazobs dainteresebuli mwarmoeblebis dasaqmebasa da
cxovrebis donesTan mimarTebaSi; amasTan, gaTvaliswinebuli unda iqnas SesaZlo ada-
ptaciisa da aucilebeli specializaciis tempebi; da
b) Tuki saerTo organizacia kavSiris SigniT vaWrobis mimarT uzrunvelyofs erovnuli
bazris Sesabamis analogiur pirobebs.
5. Tu saerTo organizacia nedleulis calkeuli saxeobebisaTvis manamde Seiqmna, sanam
Sesabamisi gadamuSavebuli produqtebisaTvis saerTo organizacia Seiqmneboda, maSin es ned-
leuli kavSirSi SeiZleba importirebuli iqnas mis sazRvrebs garedan, rodesac isini gamoi-
yeneba gadamuSavebuli produqtebis misaRebad da gamiznulia mesame qveynebSi eqsportirebisa-
Tvis.

muxli 44
Tu romelime wevr saxelmwifoSi produqti erovnuli sabazro organizaciis an Tana-
barmniSvnelovani Sida regulirebis obieqts warmoadgens da amiT uaryofiT zegavlenas ax-
dens sxva wevr saxelmwifoSi analogiuri produqciis konkurentul mdgomareobaze, wevri
saxelmwifoebis mier gamoiyeneba sakompensacio mosakrebeli mocemuli produqtis im wevri
saxelmwifodan importze, sadac aseTi organizacia an regulireba arsebobs, Tuki mxolod es
wevri saxelmwifo ar axdens sakompensacio mosakrebelis amoRebas misi eqsportisas.
komisia adgens am mosakreblebis odenobas im farglebSi, rac aucilebelia balansis
aRsadgenad; mas aseve SeuZlia dauSvas sxva zomebis ganxorcieleba, mis mierve gansazRvruli
pirobebiTa da wesiT.

kari IV. pirTa, momsaxurebisa da kapitalis


Tavisufali gadaadgileba
Tavi 1. muSaxeli

muxli 45
1. kavSiris SigniT uzrunvelyofilia muSaxelis Tavisufali gadaadgileba.
2. igi moicavs wevri saxelmwifoebis muSaxels Soris erovnuli niSnis mixedviT ne-
bismieri diskriminaciis gauqmebas dasaqmebasTan, Sromis anazRaurebasTan da Sromis sxva pi-
robebTan mimarTebaSi.
3. im SezRudvebis gaTvaliswinebiT, romlebic gamarTlebulia sazogadoebrivi wesri-
gis, usafrTxoebisa da janmrTelobis mosazrebebidan gamomdinare, igi muSebs aniWebs ufle-
bas:
a) miiRon realurad SeTavazebuli samuSao;
b) Tavisuflad gadaadgildnen am mizniT wevri saxelmwifoebis teritoriaze;
c) icxovron nebismier wevr saxelmwifoSi, iq, am saxelmwifos muSebis mimarT moqmedi
sakanonmdeblo da administraciuli debulebebis Sesabamisad, SromiTi saqmianobis gan-
xorcielebis mizniT;
d) darCnen wevri saxelmwifos teritoriaze SromiTi saqmianobis dasrulebis Semdeg, ko-
misiis mier reglamentebis meSveobiT gansazRvruli pirobebiT.
4. winamdebare muxli ar vrceldeba sajaro administraciaSi saqmianobaze.

muxli 46
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, direq-
- 227 -
tivebis an reglamentebis meSveobiT, iReben yvela saWiro zomas, raTa danergili iqnas muSa-
Ta Tavisufali gadaadgileba, im mniSvnelobiT, rogorc es 45-e muxlSia gansazRvruli, ker-
Zod:
a) dasaqmebis erovnul samsaxurebs Soris mWidro TanamSromlobis uzrunvelyofiT;
b) im administraciuli procedurebisa da praqtikis, agreTve arsebul samuSao adgileb-
ze xelmisawvdomobisaTvis dadgenili sakvalifikacio vadebis gauqmebiT, romlebic
erovnuli kanonmdeblobidan an wevr saxelmwifoebs Soris adre dadebuli SeTanxmebe-
bidan gamomdinareobs da romelTa SenarCunebac dabrkoleba iqneboda muSaTa Tavisufa-
li gadaadgilebis danergvisaTvis;
c) yvela im sakvalifikacio vadisa da sxva SezRudvebis gauqmebiT, romlebic erovnuli
kanonmdeblobiT an wevr saxelmwifoebs Soris adre dadebuli xelSekrulebebiTaa ga-
Tvaliswinebuli da romlebic sxva wevri saxelmwifoebis muSebisTvis samuSao adgi-
lis Tavisuflad arCevis gansxvavebul pirobebs aweseben, vidre es adgilobrivi muSe-
bisTvisaa dadgenili;
d) Sromis bazarze moTxovnisa da miwodebis erTmaneTTan dakavSirebisa da dabalansebisa-
Tvis Sesabamisi meqnizmebis Seqmnis meSveobiT, imgvari pirobebiT, romlebic gamoricxa-
ven calkeul regionebsa da mrewvelobis dargebSi cxovrebisa da dasaqmebis donisa-
Tvis seriozuli safrTxeebis Seqmnas.

muxli 47
wevri saxelmwifoebi xels uwyoben axalgazrda muSaxelis urTierTgacvlas erTobli-
vi programis farglebSi.

muxli 48
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, socialuri uzrunvelyofis sferoSi iReben muSaTa Tavisufali gadaadgilebis
danergvisTvis aucilebel zomebs; kerZod, am mizniT, isini qmnian iseT sistemas, romelic da-
qiravebuli da TviTdasaqmebuli migranti muSebisTvis, agreTve maT kmayofaze myofi pirebis-
Tvis uzrunvelyofs Semdegs:
a) muSaobis mTeli periodis dajamebas, rasac sxvadasxva erovnuli kanonmdebloba iTva-
liswinebs, Semweobis miRebis uflebis mopovebisa da SenarCunebis, aseve SemweobaTa
odenobis gamoangariSebis mizniT;
b) SemweobaTa gadaxdas im pirebisaTvis, romlebic wevri saxelmwifoebis teritoriaze
cxovroben.
rodesac sabWos wevri acxadebs, rom pirveli abzacis Tanaxmad miRebulma sakanonmdeb-
lo aqtis proeqtma SeiZleba ziani miayenos misi socialuri uzrunvelyofis sistemis mniSv-
nelovan aspeqtebs, gansakuTrebiT, rac misi gamoyenebis sferos, xarjebs an finansur struq-
turas exeba, an SeiZleba uaryofiTi zegavlena iqonios mis finansur wonasworobaze, mas Se-
uZlia moiTxovos, rom sakiTxi gansaxilvelad evropul sabWos gadaeces. aseT SemTxvevaSi
Cveulebrivi sakanonmdeblo procedura SeCerdeba. ganxilvis Semdeg, proceduris SeCerebidan
oTxi Tvis ganmavlobaSi evropuli sabWo:
a) ukan ubrunebs proeqts sabWos, riTac sruldeba Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris SeCereba, an
b) aranair qmedebas ar axorcielebs, an TxovniT mimarTavs komisias, rom warmoadginos
axali winadadeba; aseT SemTxvevaSi Tavdapirvelad SemoTavazebuli samarTlebrivi aq-
ti armiRebulad iTvleba.

Tavi 2. dafuZnebis ufleba

muxli 49
qvemoT mocemuli debulebebis Sesabamisad, akrZalulia erTi wevri saxelmwifos moqa-
laqeTa sxva wevri saxelmwifos teritoriaze Tavisuflad dafuZnebis SezRudva. analogiuri
wesi moqmedebs saagentoebis, filialebis an Svilobili kompaniebis erTi romelime wevri sa-
- 228 -
xelmwifos im moqalaqeTa mier daarsebis SezRudvebTan mimarTebaSi, romlebic sxva wevri sa-
xelmwifos teritoriaze arian dafuZnebulni.
kapitalis gadaadgilebasTan dakavSirebuli Tavis debulebebis gaTvaliswinebiT, dafu-
Znebis Tavisufleba moicavs damoukidebeli saqmianobis dawyebasa da ganxorcielebas, aseve sa-
warmoebis, gansakuTrebiT, 54-e muxlis me-2 abzacis mniSvnelobiT, sazogadoebebis Seqmnasa da
maT xelmZRvanelobas, adgilsamyofeli saxelmwifos mier sakuTari moqalaqeebisaTvis dadge-
nili debulebebis Tanaxmad.

muxli 50
1. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, ga-
moscemen direqtivebs ganazRvruli saqmianobis mimarT dafuZnebis Tavisuflebis realizaciis
Taobaze.
2. evropis parlamenti, sabWo da komisia asruleben, zemoT mocemuli debulebebis Za-
liT, maTze dakisrebul amocanebs, kerZod:
a) rogorc wesi, prioritets iseT saqmianobebs aniWeben, sadac dafuZnebis Tavisufleba
gansakuTrebulad uwyobs xels warmoebisa da vaWrobis ganviTarebas;
b) uzrunvelyofen wevri saxelmwifoebis kompetentur uwyebebs Soris mWidro TanamSro-
mlobas, im gansakuTrebuli pirobebis gacnobis mizniT, rac kavSiris SigniT arsebobs
saqmianobis sxvadasxva sferoSi;
c) auqmeben erovnuli kanonmdeblobidan an wevr saxelmwifoebs Soris adre dadebuli Se-
Tanxmebebidan gamomdinare administraciul procedurebsa da praqtikas, romelTa Se-
narCunebac winaaRmdegobaSi modis dafuZnebis TavisuflebasTan;
d) zrunaven imisaTvis, raTa erTi romelime wevri saxelmwifos daqiravebul muSebs, rom-
lebic sxva wevri saxelmwifos teritoriaze arian dasaqmebulni, SeeZloT iq darCena
da raime damoukidebeli saqmianobis ganxorcieleba, imave pirobebiT, romelTa dakmayo-
filebac mouwevdaT maT im SemTxvevaSi, isini rom am saxelmwifoSi uSualod im mo-
mentSi Camosuliyvnen, rodesac maT aseTi saqmianobis dawyebis ganzraxva warmoeSvaT;
e) SesaZlebels xdian erTi wevri saxelmwifos moqalaqeTa mier sxva wevri saxelmwifos
teritoriaze uZravi qonebis SeZenasa da gamoyenebas, im zomiT, rom amiT ziani ar mi-
adges 39-e muxlis me-2 paragrafis principebs;
f) xels uwyoben, rom saqmianobis yvela Sesabamis sferoSi Tanmimdevrulad iqnas gauqme-
buli dafuZnebis Tavisuflebis SezRudvebi wevri saxelmwifos teritoriaze saagen-
toebis, filialebisa da Svilobili kompaniebis Seqmnis, agreTve maT mmarTvel da sa-
meTvalyureo organoebSi saTavo ofisis personalis Seyvanis pirobebTan mimarTebaSi;
g) saWiroebis SemTxvevaSi koordinacias uweven im garantiebs, romlebic, sazogadoebis
wevrebis, agreTve mesame pirebis interesebidan gamomdinare, moeTxovebaT 54-e muxlis
me-2 abzacSi gansazRvruli mniSvnelobis mqone sazogadoebebs wevr saxelmwifoebSi,
im mizniT, raTa es garantiebi erTmaneTis eqvivalenturni iyos;
h) uzrunvelyofen, rom dafuZnebis pirobebi ar dairRves im daxmarebebiT, romlebsac
wevri saxelmwifoebi Rebuloben.

muxli 51
am Tavis moqmedeba ar vrceldeba dainteresebul wevr saxelmwifoSi iseTi saqmianobe-
bis mimarT, romlebic dakavSirebulia wevr saxelmwifoSi uwyvetad an droebiT sajaro xe-
lisuflebis ganxorcielebasTan.
evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Se-
sabamisad, miiRon gadawyvetileba, rom am Tavis moqmedeba ar vrceldeba garkveuli saqmiano-
bebis mimarT.

muxli 52
1. es Tavi da mis safuZvelze miRebuli zomebi ar ewinaaRmdegeba im sakanonmdeblo da
administraciuli debulebebis gamoyenebas, romlebic ucxoelTaTvis specialur reJims iTva-
- 229 -
liswineben da gamarTlebulia sazogadoebrivi wesrigis, usafrTxoebisa da janmrTelobis mo-
sazrebebidan gamomdinare.
2. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, iReben direqtivebs zemoT aRniSnuli debulebebis koordinirebis mizniT.

muxli 53
1. damoukidebeli saqmianobis dawyebisa da ganxorcielebisaTvis xelSewyobis mizniT,
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesaba-
misad, iReben direqtivebs diplomebis, sertifikatebisa da kvalifikaciis damadasturebeli
sxva oficialuri dokumentebis urTierTaRiarebis, agreTve damoukidebeli saqmianobis dawye-
bisa da ganxorcielebis Sesaxeb wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo da administraciuli
debulebebis koordinirebis Taobaze.
2. samedicino, maTTan momijnave da farmacevtul profesiebTan mimarTebaSi SezRudve-
bis Tanmimdevruli gauqmeba calkeul wevr saxelmwifoebSi am profesiaTa ganxorcielebis
pirobebis koordinacias saWiroebs.

muxli 54
wevri saxelmwifos kanonmdeblobis Sesabamisad dafuZnebuli sazogadoebebi, romleb-
sac TavianTi iuridiuli misamarTi, centraluri administracia an saTavo ofisi kavSiris
SigniT gaaCniaT, am Tavis miznebisTvis, gaTanabrebulni arian fizikur pirebTan, romlebic we-
vri saxelmwifoebis moqalaqeebs warmoadgenen.
`sazogadoebebis~ qveS igulisxmebian samoqalaqo da savaWro samarTlis sazogadoebebi,
kooperativebis CaTvliT da sajaro da kerZo samarTlis sxva iuridiuli pirebi, garda ima-
Tisa, romelTa mizanic araa mogebis miReba.

muxli 55
xelSekrulebebis sxva debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, wevri saxelmwifoebi
sxva wevri saxelmwifoebis moqalaqeebs aniWeben erovnul reJims 54-e muxliT gansazRvruli
mniSvnelobis mqone sazogadoebebis kapitalSi maT monawileobasTan dakavSirebiT.

Tavi 3. momsaxureba

muxli 56
qvemoT mocemuli debulebebis Sesabamisad, kavSiris SigniT akrZalulia momsaxurebis
Tavisufali gadaadgilebis SezRudvebi wevri saxelmwifoebis im moqalaqeebTan mimarTebaSi,
romlebic dafuZnebulni arian sxva, magram ara im wevr saxelmwifoSi, romlis moqalaqeebic
momsaxurebaTa mimRebni arian.
evropis parlaments da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Se-
sabamisad, miiRon gadawyvetileba, rom am Tavis moqmedeba gavrceldes momsaxurebaTa im mim-
wodeblebzec, romlebic mesame qveynis moqalaqeebi arian da romlebsac mudmivi sacxovrebeli
adgili kavSiris SigniT gaaCniaT.

muxli 57
`momsaxurebaTa~ qveS, xelSekrulebebis TvalsazrisiT, igulisxmeba is momsaxurebani,
romelTa miwodebac, rogorc wesi, anazRaurebis sanacvlod xdeba, im zomiT, ra zomiTac isi-
ni ar eqcevian saqonlis, kapitalisa da pirTa Tavisufali gadaadgilebis Sesaxeb debulebe-
bis moqmedebis qveS.
`momsaxureba~, kerZod, moicavs:
a) samrewvelo saqmianobas;
b) savaWro saqmianobas;
c) xelosnur saqmianobas;
d) Tavisufali profesiiT saqmianobas.

- 230 -
dafuZnebis Tavisuflebis Sesaxeb Tavis debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, mom-
saxurebis mimwodebels, sakuTari momsaxurebis miwodebis mizniT, SeuZlia Tavisi saqmianoba
droebiT im wevr saxelmwifoSi ganaxorcielos, sadac momsaxurebis miwodeba xdeba da Tan
imave pirobebiT, romlebic am wevri saxelmwifos mier sakuTari moqalaqeebis mimarT aris
dadgenili.

muxli 58
1. satransporto sferoSi momsaxurebaTa Tavisufali gadaadgilebis mimarT vrceldeba
transportis Sesaxeb karis debulebebi.
2. kapitalis gadaadgilebasTan dakavSirebuli sabanko da sadazRvevo momsaxurebis
liberalizacia xorcieldeba kapitalis gadaadgilebis liberalizaciis procesTan Sesabami-
sobaSi.

muxli 59
1. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, ga-
moscemen direqtivebs, konkretuli saxis momsaxurebaTa liberalizaciis mizniT.
2. pirvel paragrafSi miTiTebul direqtivebSi, rogorc wesi, upiratesad iseTi saxis
momsaxurebaTa gaTvaliswineba xdeba, romlebic uSualo gavlenas axdenen saqonelwarmoebis
xarjebze an romelTa liberalizacia xels uwyobs saqonelbrunvis stimulirebas.

muxli 60
wevri saxelmwifoebi damatebiT cdiloben gascdnen momsaxurebaTa liberalizaciis im
farglebs, romlebic savaldebuloa maTTvis 59-e muxlis pirveli paragrafis Tanaxmad miRe-
buli direqtivebis safuZvelze, Tuki maTi zogadi ekonomikuri mdgomareoba da ekonomikis
Sesabamisi seqtorSi arsebuli mdgomareoba amis SesaZleblobas iZlevian.
komisia Sesabamis rekomendaciebs awvdis dainteresebul wevr saxelmwifoebs.

muxli 61
im drois ganmavlobaSi, sanam ar gauqmebula momsaxurebis Tavisufali gadaadgilebis
SezRudvebi, TiToeuli wevri saxelmwifo iyenebs maT momsaxurebaTa mimwodebeli yvela im
piris mimarT, romlebic 56-e muxlis pirvel abzacSi arian miTiTebulni, erovnuli moqala-
qeobis an sacxovrebeli adgilis niSnis mixedviT maTi gansxvavebis gareSe.

muxli 62
51-e - 54-e muxlTa debulebebi gamoiyeneba im sakiTxebis mimarT, romlebic am TaviTaa
mowesrigebuli.

Tavi 4. kapitali da gadaxdebi

muxli 63
1. am Tavis debulebebis farglebSi akrZalulia kapitalis gadaadgilebis nebismieri
SezRudva wevr saxelmwifoebs, agreTve wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris.
2. am Tavis debulebebis farglebSi akrZalulia gadaxdebis nebismieri SezRudva wevr
saxelmwifoebs, agreTve wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs Soris.

muxli 64
1. 63-e muxli ar gamoricxavs mesame qveynebis mimarT im SezRudvebis gamoyenebas, rom-
lebic, erovnuli kanonmdeblobis an kavSiris samarTlis Tanaxmad, 1993 wlis 31 dekembris-
Tvis arsebobda mesame qveynebSi an mesame qveynebidan kapitalis gadaadgilebasTan mimarTebaSi,
rac dakavSirebulia pirdapir investiciebTan, maT Soris uZrav qonebaSi investiciebis Cade-
basTan, dafuZnebasTan, finansur momsaxurebaTa miwodebasTan, an kapitalis bazrebze fasiani

- 231 -
qaRaldebis daSvebasTan. bulgareTSi, estoneTsa da ungreTSi, maTi erovnuli kanonmdeblobis
Tanaxmad, arsebuli SezRudvebis mimarT Sesabamis vadas 1999 wlis 31 dekemberi warmoadgens.
2. xelSekrulebebis sxva TavebisTvis, agreTve wevr saxelmwifoebsa da mesame qveynebs
Soris kapitalis Tavisuflad gadaadgilebis miznis maqsimaluri SesaZleblobis farglebSi
gansaxorcieleblad maT mier mimarTul ZalisxmevaTaTvis zianis miyenebis gareSe, evropis
parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iRe-
ben zomebs mesame qveynebSi an mesame qveynebidan kapitalis gadaadgilebasTan mimarTebaSi, rac
dakavSirebulia pirdapir investiciebTan, maT Soris uZrav qonebaSi investiciebis CadebasTan,
dafuZnebasTan, finansur momsaxurebaTa miwodebasTan, an kapitalis bazrebze fasiani qaRalde-
bis daSvebasTan.
3. me-2 paragrafisagan gadaxveviT, mxolod sabWos SeuZlia, specialuri sakanonmdeb-
lo proceduris Sesabamisad da evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, erTxmad miiRos
iseTi zomebi, romlebic kavSiris samarTlis farglebSi mesame qveynebSi an mesame qveynebidan
kapitalis gadaadgilebasTan mimarTebaSi ukan gadadgmul nabijs warmoadgens.

muxli 65
1. 63-e muxli ar exeba wevr saxelmwifoTa uflebas:
a) gamoiyenon TavianTi sagadasaxado kanonmdeblobis Sesabamisi debulebebi, romlebic ad-
genen gansxvavebas gadasaxadis im gadamxdelTa Soris, romlebic araerTgvarovan mdgo-
mareobaSi imyofebian maTi sacxovrebeli an kapitaldabandebis adgilis TvalsazrisiT;
b) miiRon yvela saWiro zoma, raTa Tavidan iqnas acilebuli erovnuli sakanonmdeblo
da administraciuli aqtebis darRvevebi, gansakuTrebiT sagadasaxado kanonmdeblobisa
da safinanso institutebze zedamxedvelobis sferoebSi, agreTve gaiTvaliswinon in-
formaciis deklarirebis procedurebi kapitalis gadaadgilebasTan dakavSirebiT, ad-
ministraciuli an statistikuri informaciis miRebis mizniT, anda miiRon iseTi zome-
bi, romlebic gamarTlebulia sazogadoebrivi wesrigis an usafrTxoebis mosazrebebi-
dan gamomdinare.
2. es Tavi zians ar ayenebs dafuZnebis uflebasTan mimarTebaSi iseTi SezRudvebis ga-
moyenebis SesaZleblobas, romlebic xelSekrulebebTan SesabamisobaSi imyofeba.
3. pirvel da meore paragrafebSi miTiTebuli zomebi da procedurebi ar SeiZleba
warmoadgendes 63-e muxliT gansazRvruli mniSvnelobis mqone kapitalisa da gadaxdebis Ta-
visufali gadaadgilebis arc TviTneburi diskriminaciis saSualebas da arc mis SeniRbul
SezRudvas.
4. Tu, 64-e muxlis me-3 paragrafis Sesabamisad, aranairi zoma ar iqna miRebuli, ma-
Sin komisias, an, dainteresebuli wevri saxelmwifos mier Sesabamisi moTxovnis wardgenidan
sami Tvis ganmavlobaSi mis mier gadawyvetilebis miuReblobis SemTxvevaSi, _ sabWos SeuZlia
miiRos gadawyvetileba, romliTac gansazRvruli iqneba, rom wevri saxelmwifos mier erTi
an ramdenime mesame qveynis mimarT gamoyenebuli sagadasaxado xasiaTis SemzRudveli zomebi
miiCneva xelSekrulebebis Sesabamisad, im pirobiT, Tuki es zomebi gamarTlebulia kavSiris
erT-erTi, romelime miznis TvalsazrisiT da SesabamisobaSia Sida bazris normalur funqci-
onirebasTan. sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, wevri saxelmwifos moTxovnis safuZvel-
ze.

muxli 66
im SemTxvevaSi, rodesac, gansakuTrebul garemoebaTa gaTvaliswinebiT, mesame qveynebSi
an mesame qveynebidan kapitalis moZraoba seriozul sirTuleebs an maTi gamowvevis safrTxes
uqmnis ekonomikuri da savaluto kavSiris funqcionirebas, sabWos, komisiis winadadebiT da
evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, mesame qveynebis mimarT SeuZlia miiRos
damcavi zomebi araumetes eqvsTviani vadis manZilze, Tuki es ukidures aucileblobas warmo-
adgens.

- 232 -
kari V. Tavisuflebis, usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis sivrce

Tavi 1. zogadi debulebebi

muxli 67
1. kavSiri qmnis Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrces, sadac pa-
tivs scemen ZiriTad uflebebsa da wevri saxelmwifoebis gansxvavebul samarTlebriv siste-
mebsa da tradiciebs.
2. igi uzrunvelyofs Sida sazRvrebze pirTa kontrolis ararsebobas da aviTarebs
saerTo politikas TavSesafris micemis, imigraciisa da sagareo sazRvrebze kontrolis sfe-
roebSi, rac wevri saxelmwifoebis solidarobazea damyarebuli da samarTliania mesame qvey-
nis moqalaqeebis mimarT. am karis miznebisTvis moqalaqeobis armqone pirebi gaTanabrebulni
arian mesame qveynis moqalaqeebTan.
3. kavSiri yovel Rones xmarobs, raTa uzrunvelyos usafrTxoebis maRali done iseTi
zomebis meSveobiT, romlebic mimarTulia damnaSaveobis, agreTve rasizmisa da qsenofobiis
Tavidan acilebasa da maTTan brZolaze, policiis, sasamarTlo da sxva kompetenturi orga-
noebis koordinaciasa da TanamSromlobaze, aseve sisxlis samarTlis saqmeebze sasamarTlo
gadawyvetilebaTa urTierTaRiarebis gziTa da, saWiroebis SemTxvevaSi, sisxlis samarTlis
kanonmdeblobis daaxloebis meSveobiT.
4. kavSiri xels uwyobs marTlmsajulebisadmi xelmisawvdomobas, kerZod, samoqalaqo
saqmeebze sasamarTlo da sasamarTlosgareSe gadawyvetilebebis urTierTaRiarebis principis
meSveobiT.

muxli 68
evropuli sabWo gansazRvravs strategiul mimarTulebebs Tavisuflebis, usafrTxoe-
bisa da marTlmsajulebis sivrcis farglebSi sakanonmdeblo da operatiuli saqmianobis
programebis dasagegmad.

muxli 69
me-4 da me-5 Tavis farglebSi wardgenil sakanonmdeblo winadadebebTan da iniciati-
vebTan mimarTebaSi erovnuli parlamentebi uzrunvelyofen subsidiarobis principis dacvas,
subsidiarobisa da proporciulobis principebis gamoyenebis Sesaxeb oqmis Sesabamisad.

muxli 70
258-e, 259-e da 260-e muxlebisTvis zianis miyenebis gareSe, sabWos SeuZlia, komisiis
winadadebiT, miiRos zomebi iseTi wesis dasadgenad, romlis Tanaxmadac, wevri saxelmwifoe-
bi, komisiasTan TanamSromlobiT, axdenen am kariT gaTvaliswinebuli kavSiris politikis
wevri saxelmwifoebis organoTa mier ganxorcielebis obieqtur da miukerZoebel Sefasebas,
kerZod, urTierTaRiarebis principis srulyofilad gamoyenebisTvis xelSewyobis mizniT. ev-
ropis parlamentsa da erovnul parlamentebs miewodebaT informacia am Sefasebis Sinaarsisa
da Sedegebis Sesaxeb.

muxli 71
sabWoSi iqmneba mudmivmoqmedi komiteti, kavSiris SigniT Sida usafrTxoebis sferoSi
operatiuli TanamSromlobis xelSewyobisa da gaZlierebis uzrunvelyofis mizniT. 240-e
muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, igi xels uwyobs wevri saxelmwifoebis kompetenturi
organoebis qmedebaTa koordinacias. kavSiris dainteresebuli organoebisa da sxva dawesebu-
lebebis warmomadgenlebs SeuZliaT monawileoba miiRon komitetis saqmianobaSi. evropis par-
lamentsa da erovnul parlamentebs miewodebaT informacia komitetis mimdinare saqmianobis
Sesaxeb.

- 233 -
muxli 72
es kari ar exeba sazogadoebrivi wesrigis SenarCunebasTan da Sida usafrTxoebis dac-
vasTan mimarTebaSi wevri saxelmwifoebis kompetenciaTa ganxorcielebas.

muxli 73
wevr saxelmwifoebs Tavisuflad SeuZliaT urTierTSoris da sakuTari pasuxismgeb-
lobis qveS daadginon erovnuli usafrTxoebis dacvaze pasuxismgebeli TavianTi uwyebebis
kompetentur samsaxurebs Soris TanamSromlobisa da koordinaciis formebi, romlebsac isini
mizanSewonilad CaTvlian.

muxli 74
sabWo iRebs zomebs am kariT gaTvaliswinebul sferoebSi wevr saxelmwifoTa kompe-
tentur samsaxurebs Soris administraciuli TanamSromlobis, agreTve am samsaxurebsa da
komisias Soris TanamSromlobis uzrunvelyofis mizniT. amasTan, igi 76-e muxlTan dakavSire-
biT gadawyvetilebas iRebs komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan konsultaciis Se-
mdeg.

muxli 75
Tu es aucilebelia 67-e muxlis miznebis misaRwevad, romlebic terorizmisa da mas-
Tan dakavSirebuli saqmianobis Tavidan acilebasa da maTTan brZolas Seexeba, evropis parla-
menti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, reglamen-
tebis meSveobiT gansazRvraven administraciuli zomebis farglebs kapitalisa da gadaxdebis
moZraobasTan mimarTebaSi, _ iseTebis, rogorebicaa im fuladi saxsrebis, finansuri aqtivebis
an ekonomikuri Semosavlebis gayinva, romelTa mesakuTreebi an mflobelebi fizikuri an iu-
ridiuli pirebi, jgufebi an arasaxelmwifoebrivi erTeulebi arian.
sabWo, komisiis winadadebiT, iRebs zomebs pirvel abzacSi miTiTebuli farglebis gan-
xorcielebis mizniT.
am muxlis Sesabamisad miRebul samarTlebriv aqtebSi gaTvaliswinebuli unda iyos
aucilebeli debulebebi samarTlebrivi garantiebis Sesaxeb.

muxli 76
me-4 da me-5 TavebSi miTiTebuli samarTlebrivi aqtebi, agreTve 74-e muxlSi miTiTe-
buli is zomebi, romlebic uzrunvelyofen administraciul TanamSromlobas am TaviT gaTva-
liswinebul sferoebSi, _ miiReba:
a) komisiis winadadebiT, an
b) wevri saxelmwifoebis erTi meoTxedis iniciativiT.

Tavi 2. politika sasazRvro kontrolis, TavSesafris


miniWebisa da imigraciis sferosTan
mimarTebaSi

muxli 77
1. kavSiri aviTarebs politikas, romelic mowodebulia:
a) uzrunvelyos, rom Sida sazRvrebis gadakveTisas ar arsebobdes pirTa aranairi kon-
troli, miuxedavad maTi erovnuli moqalaqeobisa;
b) uzrunvelyos pirTa kontroli da sagareo sazRvrebze sazRvris gadakveTis efeqtiani
zedamxedveloba;
c) etapobrivad iqnas danergili sagareo sazRvrebis marTvis integrirebuli sistema.
2. pirveli paragrafis miznebisTvis, evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveu-
lebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iReben zomebs, romlebic exeba Semdeg sfe-
roebs:

- 234 -
a) saerTo politikas vizebTan da xanmokle vadiT binadrobis nebarTvis sxva dokumenteb-
Tan mimarTebaSi;
b) Semowmebebs, romelTac eqvemdebarebian pirebi sagareo sazRvrebis gadakveTisas;
c) pirobebs, romelTa gaTvaliswinebiTac mesame qveynis moqalaqeebs SeuZliaT drois mo-
klevadiani periodis ganmavlobaSi Tavisuflad gadaadgildnen kavSiris SigniT;
d) nebismier zomebs, romlebic saWiroa sagareo sazRvrebis marTvis integrirebuli sis-
temis etapobrivad danergvisTvis;
e) Sida sazRvrebis gadakveTisas pirTa mimarT, maTi erovnuli moqalaqeobis miuxedavad,
kontrolis gauqmebas.
3. Tu kavSiris moqmedeba aucilebelia me-20 muxlis me-2 paragrafis `a~ punqtSi mi-
TiTebuli uflebis realizaciis xelSewyobis mizniT, xolo xelSekrulebebi ki amisTvis
sxva aranair uflebamosilebebs ar iTvaliswineben, sabWos SeuZlia, specialuri sakanonmdeb-
lo proceduris Sesabamisad, miiRos debulebebi pasportebTan, piradobis damadasturebel
mowmobebTan, binadrobis mowmobebTan an maTTan gaTanabrebul sxva dokumentebTan mimarTebaSi.
sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.
4. es muxli ar exeba wevr saxelmwifoTa kompetencias, saerTaSoriso samarTlis Se-
sabamisad, TavianTi sazRvrebis geografiul delimitaciasTan mimarTebaSi.

muxli 78
1. kavSiri aviTarebs saerTo politikas TavSesafris, damatebiTi dacvisa da droebiTi
dacvis miniWebis sferoSi, romelic mowodebulia Sesaferisi statusi SesTavazos saerTaSo-
riso dacvis saWiroebis mqone mesame qveynis nebismier moqalaqes da uzrunvelyos gaZevebis
dauSveblobis principis dacva. es politika unda Seesabamebodes Jenevis 1951 wlis 28 ivli-
sis konvenciasa da 1967 wlis 31 ianvris oqms ltolvilTa statusis Sesaxeb, agreTve sxva
Sesabamis saerTaSoriso xelSekrulebebs.
2. pirveli paragrafis miznebisTvis, evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveu-
lebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iReben zomebs TavSesafris miniWebis saerTo
evropul sistemasTan mimarTebaSi, romelic moicavs Semdegs:
a) TavSesafris erTian statuss mesame qveynis moqalaqeebisaTvis, romelic ZalaSia mTel
kavSirSi;
b) damatebiTi dacvis erTian statuss mesame qveynis moqalaqeebisaTvis, romlebsac evro-
puli TavSesafari ar miuRiaT, magram saerTaSoriso dacvas saWiroeben;
c) gadaadgilebul pirTa droebiTi dacvis saerTo sistemas, maTi masiuri nakadis SemTx-
vevaSi;
d) TavSesafris an damatebiTi dacvis erTiani statusis miniWebisa da CamorTmevis saerTo
procedurebs;
e) im wevri saxelmwifos gansazRvris kriteriumebsa da meqanizmebs, romelic kompeten-
turia TavSesafris an damatebiTi dacvis miniWebis Sesaxeb Suamdgomlobis ganxilvaze;
f) standartebs im pirTa miRebis pirobebTan mimarTebaSi, romlebic Suamdgomloben Tav-
Sesafris an damatebiTi dacvis miniWebis Taobaze;
g) mesame qveynebTan partniorobasa da TanamSromlobas, im pirTa nakadis marTvis mizniT,
romlebic Suamdgomloben TavSesafris, damatebiTi an droebiTi dacvis miniWebis Tao-
baze.
3. im SemTxvevaSi, rodesac erTi an ramdenime wevri saxelmwifo sagangebo situaciaSi
aRmoCndeba mesame qveynebidan moqalaqeTa nakadis uecari miZalebis gamo, sabWos SeuZlia, ko-
misiis winadadebiT, miiRos droebiTi zomebi dainteresebuli wevri saxelmwifoebis sasargeb-
lod. igi gadawyvetilebas iRebs evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.

muxli 79
1. kavSiri aviTarebs saerTo saimigracio politikas, romelic mowodebulia uzrun-
velyos migraciuli nakadebis efeqtiani marTva yvela etapze, samarTliani mopyroba wevr sa-

- 235 -
xelmwifoSi kanonier safuZvelze mcxovrebi mesame qveynis moqalaqeebisadmi, agreTve ukanono
imigraciisa da adamianebiT vaWrobis Tavidan acileba da maTTan gaZlierebuli brZola.
2. pirveli paragrafis miznebisTvis, evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveu-
lebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iReben zomebs Semdeg sferoebSi:
a) Sesvlisa da cxovrebis pirobebi, agreTve normebi, romlebic exeba wevri saxelmwifo-
ebis mier grZelvadiani vizebisa da binadrobis mowmobebis gacemas, maT Soris ojaxis
SeerTebis mizniT;
b) wevr saxelmwifoSi kanonier safuZvelze mcxovrebi mesame qveynis moqalaqeebis ufle-
baTa gansazRvra, maT Soris im pirobebis CaTvliT, romelTa gaTvaliswinebiTac maT
SeuZliaT Tavisuflad gadaadgildnen da icxovron sxva wevr saxelmwifoebSi;
c) aralegaluri imigracia da ukanono cxovreba, maT Soris wevr saxelmwifoSi arakano-
nier safuZvelze mcxovreb pirTa gaZeveba da repatriacia;
d) adamianebiT, gansakuTrebiT qalebiTa da bavSvebiT vaWrobasTan brZola.
3. kavSirs SeuZlia mesame qveynebTan dados SeTanxmebebi mesame qveynis im moqalaqeTa
readmisiis Sesaxeb maTi warmoSobis an warmomavlobis qveyanaSi, romlebic ver pasuxoben an
veRar akmayofileben erT-erTi wevri saxelmwifos teritoriaze Sesvlis, iq yofnis an cxov-
rebis pirobebs.
4. evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, gansazRvron is zomebi, romlebic mowodebulia xeli Seuwyos da mxari dauWi-
ros wevr saxelmwifoTa Zalisxmevas maT teritoriaze kanonier safuZvelze mcxovrebi mesame
qveynis moqalaqeTa integraciis mizniT, amasTan, wevr saxelmwifoTa sakanonmdeblo debulebe-
bis nebismieri harmonizacia gamoricxulia.
5. es muxli ar exeba wevr saxelmwifoTa uflebas, daadginon kvotebi, Tu mesame qvey-
nis ramdeni moqalaqe SeiZleba Sevides mesame qveynebidan maT teritoriaze, aq qiriT an damo-
ukidebeli samuSaos Ziebis mizniT.

muxli 80
  am TaviT gaTvaliswinebuli kavSiris politikisa da misi ganxorcielebis mimarT
vrceldeba wevr saxelmwifoebs Soris solidarobisa da pasuxismgeblobaTa samarTliani gana-
wilebis principi, maT Soris finansuri TvalsazrisiTac. am Tavis Sesabamisad miRebuli kav-
Siris samarTlebrivi aqtebi, saWiroebis SemTxvevaSi, Seicaven Sesabamis zomebs aRniSnuli
principis gamoyenebisaTvis.

Tavi 3. sasamarTlo TanamSromloba samoqalaqo


saqmeebze

muxli 81
1. kavSiri aviTarebs sasamarTlo TanamSromlobas transsasazRvro Sedegebis mqone sa-
moqalaqo saqmeebze, romelic dafuZnebulia sasamarTlo da sasamarTlosgareSe gadawyvetile-
bebis urTierTaRiarebis principze. es TanamSromloba SeiZleba moicavdes zomebis miRebas we-
vri saxelmwifoebis kanonmdeblobis daaxloebis mizniT.
2. pirveli paragrafis miznebisTvis, gansakuTrebiT maSin, rodesac es aucilebelia
Sida bazris Seuferxebeli funqcionirebisaTvis, evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra
Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iReben zomebs, romlebic mowodebulia
uzrunvelyos:
a) wevr saxelmwifoebs Soris sasamarTlo da sasamarTlosgareSe gadawyvetilebebis ur-
TierTaRiareba da aRsruleba;
b) sasamarTlo da sasamarTlosgareSe aqtebis transsasazRvro Cabareba;
c) kanonTa koliziisa da iurisdiqciaTa konfliqtis Tavidan acilebasTan dakavSirebiT
wevr saxelmwifoebSi moqmedi wesebis urTierTTavsebadoba;
d) TanamSromloba mtkicebulebaTa mopovebis sferoSi;
e) marTlmsajulebisadmi efeqtiani xelmisawvdomoba;

- 236 -
f) samoqalaqo samarTalwarmoebis Seuferxebeli ganxorcielebisaTvis xelisSemSleli fa-
qtorebis aRmofxvra, saWiroebis SemTxvevaSi _ wevr saxelmwifoebSi moqmedi samoqa-
laqo samarTlis procesualuri normebis urTierTTavsebadobis xelSewyobis gziT;
g) davebis mogvarebis alternatiuli meTodebis ganviTareba;
h) mosamarTleTa korpusisa da sasamarTlos personalis gadamzadebis xelSewyoba.
3. me-2 paragrafisagan gadaxveviT, sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo
proceduris Sesabamisad, gansazRvravs zomebs transsasazRvro Sedegebis mqone saojaxo sa-
marTlis normebTan dakavSirebiT. igi erTxmad iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentTan
konsultaciis Semdeg.
sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT, miiRos gadawyvetileba, romelic gansazRvravs
transsasazRvro Sedegebis mqone saojaxo samarTlis im aspeqtebs, romlebic, SesaZloa, Cveu-
lebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miRebuli samarTlebrivi aqtebis sagans war-
moadgendes. sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentTan konsultaciis Sem-
deg.
meore abzacSi miTiTebuli winadadeba egzavneba erovnul parlamentebs. Tu gadagzavni-
dan eqvsi Tvis ganmavlobaSi es winadadeba uaryofili iqneba romelime erovnuli parlamen-
tis mier, gadawyvetileba ar miiReba. winaaRmdegobis ararsebobis SemTxvevaSi sabWos SeuZlia
miiRos gadawyvetileba.

Tavi 4. sasamarTlo TanamSromloba sisxlis


samarTlis saqmeebze

muxli 82
1. sasamarTlo TanamSromloba sisxlis samarTlis saqmeebze dafuZnebulia ganaCenebisa
da sasamarTlo gadawyvetilebebis urTierTaRiarebis principze da moicavs wevri saxelmwi-
foebis kanonmdeblobis daaxloebas me-2 paragrafsa da 83-e muxlSi miTiTebul sferoebSi.
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, iReben zomebs, romlebic mimarTulia:
a) im wesebisa da procedurebis dadgenaze, romliTac uzrunvelyofili iqneba yvela sa-
xis ganaCenisa da sasamarTlo gadawyvetilebis aRiareba mTel kavSirSi;
b) wevr saxelmwifoebs Soris iurisdiqciaTa konfliqtis Tavidan acilebasa da mogvare-
baze;
c) mosamarTleTa korpusisa da prokurorebis, agreTve sasamarTlos personalis gadamza-
debis xelSewyobaze;
d) wevri saxelmwifoebis sasamarTlo organoebs an Sesabamis uwyebebs Soris sisxlissa-
marTlebrivi devnis, agreTve gadawyvetilebaTa aRsrulebisa da sisruleSi moyvanis
farglebSi TanamSromlobis xelSewyobaze.
2. Tu es aucilebelia sasamarTlos ganaCenisa da gadawyvetilebebis urTierTaRiarebi-
sa da transsasazRvro ganzomilebis mqone sisxlis samarTlis saqmeebze policiisa da sasa-
marTlos TanamSromlobis xelSesawyobad, evropis parlamentsa da sabWos, moqmedeben ra Cve-
ulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, SeuZliaT, direqtivebis meSveobiT, daadgi-
non minimaluri wesebi. es minimaluri wesebi iTvaliswinebs gansxvavebebs wevri saxelmwifoe-
bis samarTlebriv sistemebsa da tradiciebs Soris.
wesebi exeba Semdeg sakiTxebs:
a) wevr saxelmwifoebs Soris mtkicebulebebis urTierTdasaSvebobas;
b) piris uflebebs sisxlis samarTlis procesSi;
c) danaSaulis msxverplis uflebebs;
d) sisxlis samarTlis procesis sxva specifikur aspeqtebs, romlebsac, gadawyvetilebis
meSveobiT, winaswar gansazRvravs sabWo; es gadawyvetileba sabWos mier erTxmad mii-
Reba, evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg.
am paragrafis Tanaxmad minimaluri wesebis miReba xels ar uSlis wevr saxelmwifo-
ebs, SeinarCunon an daadginon pirTa dacvis ufro maRali done.

- 237 -
3. Tu sabWos wevri miiCnevs, rom me-2 paragrafSi gaTvaliswinebulma direqtivis pro-
eqtma, SesaZloa, ziani miayenos misi sisxlis samarTlis sistemis Zireul aspeqtebs, mas Seu-
Zlia moiTxovos, rom sakiTxi gansaxilvelad evropul sabWos gadaeces. am SemTxvevaSi Cveu-
lebrivi sakanonmdeblo procedura SeCerdeba. ganxilvis Semdeg evropuli sabWo, konsensusis
SemTxvevaSi, proceduris SeCerebis momentidan oTxi Tvis ganmavlobaSi ukan ubrunebs sabWos
proeqts, riTac sruldeba Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris SeCereba.
4. Tu SeTanxmeba ver iqna miRweuli, magram aranakleb cxra wevr saxelmwifos surs,
direqtivis Sesabamisi proeqtis safuZvelze, daafuZnon gaZlierebuli TanamSromloba, es
wevri saxelmwifoebi imave vadis ganmavlobaSi amis Sesaxeb acnobeben evropis parlaments,
sabWos da komisias. aseT SemTxvevaSi gaZlierebul TanamSromlobaze gadasvlis uflebamosi-
leba, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-20 muxlis me-2 paragrafisa da winamdebare
xelSekrulebis 329-e muxlis pirveli paragrafis Tanaxmad, miniWebulad iTvleba da gamoiye-
neba debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis Sesaxeb

muxli 83
1. evropis parlaments da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad miRebuli direqtivebis meSveobiT, daadginon minimaluri wesebi gansakuTrebiT
mZime danaSaulTa sferoebSi im sisxlissamarTlebrivi samarTaldarRvevebisa da sasjelebis
gansazRvris Taobaze, romlebsac, danaSaulebriv qmedebaTa xasiaTidan an Sedegebidan, an saer-
To sawyisebze maTTan brZolis gansakuTrebuli aucileblobidan gamomdinare, transsasaz-
Rvro ganzomileba gaaCniaT.
damnaSaveobis am sferoebs warmoadgens: terorizmi, adamianebiT vaWroba da qalebisa
da bavSvebis seqsualuri eqspluatacia, narkotikebiT ukanono vaWroba, iaraRiT ukanono va-
Wroba, fulis gaTeTreba, korufcia, gadaxdis saSualebebis gayalbeba, kompiuteruli danaSa-
uli da organizebuli danaSauli.
damnaSaveobis ganviTarebidan gamomdinare, sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba, rom-
liTac gansazRvruli iqneba danaSaulTa sxva sferoebi, romlebic am paragrafiT gaTvaliswi-
nebul kriteriumebs pasuxoben. igi erTxmad iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentis
Tanxmobis Semdeg.
2. Tu wevri saxelmwifoebis sisxlis samarTlis kanonmdeblobis daaxloeba SeuZlebe-
li xdeba, im sferoSi kavSiris politikis efeqtianad ganxorcielebis mizniT, romelic har-
monizaciis zomebs eqvemdebareba, direqtivebis meSveobiT, SeiZleba dadgindes minimaluri we-
sebi Sesabamis sferoSi sisxlissamarTlebrivi samarTaldarRvevebisa da sasjelebis gansazRv-
risaTvis. 76-e muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, es direqtivebi miiReba imave Cveulebrivi
an specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, romelic iyo gamoyenebuli harmoni-
zaciis Sesabamisi zomebis misaRebad.
3. Tu sabWos wevri miiCnevs, rom pirvel da me-2 paragrafebSi gaTvaliswinebulma di-
reqtivis proeqtma, SesaZloa, ziani miayenos misi sisxlis samarTlis sistemis Zireul aspeq-
tebs, mas SeuZlia moiTxovos, rom sakiTxi gansaxilvelad evropul sabWos gadaeces. am Sem-
TxvevaSi Cveulebrivi sakanonmdeblo procedura SeCerdeba. ganxilvis Semdeg evropuli sab-
Wo, konsensusis SemTxvevaSi, proceduris SeCerebis momentidan oTxi Tvis ganmavlobaSi ukan
ubrunebs sabWos proeqts, riTac sruldeba Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris SeCereba.
Tu SeTanxmeba ver iqna miRweuli, magram aranakleb cxra wevr saxelmwifos surs, di-
reqtivis Sesabamisi proeqtis safuZvelze, daafuZnon gaZlierebuli TanamSromloba, es wevri
saxelmwifoebi imave vadis ganmavlobaSi amis Sesaxeb acnobeben evropis parlaments, sabWos
da komisias. aseT SemTxvevaSi gaZlierebul TanamSromlobaze gadasvlis uflebamosileba, ev-
ropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-20 muxlis me-2 paragrafisa da winamdebare xelSe-
krulebis 329-e muxlis pirveli paragrafis Tanaxmad, miniWebulad iTvleba da gamoiyeneba
debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis Sesaxeb.

muxli 84
evropis parlaments da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Se-
sabamisad, danaSaulis prevenciis sferoSi daadginon wevri saxelmwifoebis qmedebis xelSe-
- 238 -
wyobisa da mxardaWeris zomebi, amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo debulebebis
nebismieri harmonizacia gamoricxulia.

muxli 85
1. evroiustis daniSnulebaa mxari dauWiros da gaaZlieros koordinacia da TanamSro-
mloba erovnul uwyebebs Soris, romlebic pasuxismgebelni arian im mZime danaSaulTa faqte-
bis mimarT gamoZiebisa da sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcielebaze, romlebic or an
met wevr saxelmwifos Seexeba, an rodesac aucilebelia saerTo sawyisebze sisxlissamarT-
lebrivi devnis ganxorcieleba; amasTan, evroiusti eyrdnoba wevri saxelmwifoebis organoe-
bisa da evropolis mier ganxorcielebul operaciebsa da maT mier miwodebul informacias.
am mizniT, evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo
proceduris Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, gansazRvraven evroiustis struqturas,
funqcionirebis wess, saqmianobis sferosa da amocanebs. es amocanebi SeiZleba moicavdes:
a) sisxlissamarTlebrivi gamoZiebis dawyebas, agreTve winadadebebs sisxlissamarTlebri-
vi devnis aRZvris Taobaze, romlebsac axorcieleben kompetenturi erovnuli organo-
ebi, kerZod, kavSiris finansuri interesebis xelmyofi danaSaulebrivi qmedebebis mi-
marT;
b) `a~ punqtSi miTiTebuli gamoZiebisa da devnis koordinacias;
c) sasamarTlo TanamSromlobis gaZlierebas, maT Soris agreTve iurisdiqciaTa konfliq-
tebis mogvarebisa da evropis sasamarTlo qselTan mWidro TanamSromlobis meSveobiT.
am reglamentebiT ganisazRvreba agreTve evroiustis saqmianobis SefasebaSi evropis
parlamentisa da erovnuli parlamentebis monawileobis wesi.
2. pirvel paragrafSi miTiTebuli sisxlissamarTlebrivi devnis farglebSi da 86-e
muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, oficialuri procesualuri qmedebebi sruldeba kompe-
tenturi erovnuli Tanamdebobis pirebis mier.

muxli 86
1. kavSiris finansuri interesebis xelmyof danaSaulebriv qmedebebTan brZolis miz-
niT, sabWos SeuZlia, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miRebuli reglamen-
tebis meSveobiT, evroiustis bazaze Seqmnas evropis prokuratura. sabWo erTxmad iRebs ga-
dawyvetilebas, evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg.
Tu erTxmivoba ver Sedga, aranakleb cxra wevri saxelmwifosagan Semdgar jgufs Seu-
Zlia moiTxovos, rom reglamentis proeqti evropul sabWos gadaeces gansaxilvelad. am Sem-
TxvevaSi procedura sabWoSi SeCerdeba. ganxilvis Semdeg evropuli sabWo, konsensusis Sem-
TxvevaSi, proceduris SeCerebis momentidan oTxi Tvis ganmavlobaSi ukan ubrunebs proeqts
sabWos misaRebad.
Tu SeTanxmeba ver iqna miRweuli, magram aranakleb cxra wevr saxelmwifos surs, re-
glamentis Sesabamisi proeqtis safuZvelze, daafuZnon gaZlierebuli TanamSromloba, es wev-
ri saxelmwifoebi imave vadis ganmavlobaSi amis Sesaxeb acnobeben evropis parlaments, sab-
Wos da komisias. aseT SemTxvevaSi gaZlierebul TanamSromlobaze gadasvlis uflebamosileba,
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-20 muxlis me-2 paragrafisa da winamdebare xel-
Sekrulebis 329-e muxlis pirveli paragrafis Tanaxmad, miniWebulad iTvleba da gamoiyeneba
debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis Sesaxeb.
2. evropis prokuratura, saWiroebis SemTxvevaSi, evropolTan urTierTqmedebiT, uf-
lebamosilia ganaxorcielos gamoZieba da sisxlissamarTlebrivi devna, agreTve sasamarTloSi
sarCelis aRZvra im pirTa mimarT, romlebmac, rogorc amsruleblebma an Tanamonawileebma,
kavSiris finansuri interesebis xelmyofi danaSaulebrivi qmedebebi Caidines, rac pirvel pa-
ragrafSi miTiTebuli reglamentiTaa gansazRvruli. evropis prokuratura wevr saxelmwifo-
Ta kompetenturi sasamarTloebis winaSe axorcielebs braldebis mxardaWeras am danaSaule-
briv qmedebebTan mimarTebaSi.
3. pirvel paragrafSi miTiTebuli reglamenti adgens evropis prokuraturis wesdebas,
misi funqciebis ganxorcielebis pirobebs, misi saqmianobis mimarT gamosayenebel procesua-

- 239 -
lur normebs, agreTve wesebs, romlebic aregulirebs mtkicebulebaTa dasaSvebobasa da evro-
pis prokuraturis mier Tavisi funqciebis ganxorcielebisas Sesrulebuli procesualuri
moqmedebebis sasamarTlo Semowmebas.
4. reglamentis miRebis paralelurad an mogvianebiT evropul sabWos SeuZlia miiRos
gadawyvetileba pirveli paragrafis Secvlis Taobaze, transsasazRvro ganzomilebis mqone
mZime danaSaulebTan brZolaze evropis prokuraturis uflebamosilebis gavrcelebis mizniT
da, Sesabamisad, me-2 paragrafis im TvalsazrisiT Secvlis Sesaxeb, rac dakavSirebulia pi-
rebTan, romlebmac erTze met wevr saxelmwifosTan SemxeblobaSi myofi mZime danaSaulebrivi
qmedebebi Caidines rogorc amsruleblebma an Tanamonawileebma. evropuli sabWo erTxmad
iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentis Tanxmobisa da komisiasTan konsultaciis Semdeg.

Tavi 5. policiis TanamSromloba

muxli 87
1. kavSiri aviTarebs policiis TanamSromlobas wevri saxelmwifoebis yvela kompeten-
tur organos Soris, maT Soris policiis, sabaJos da danaSaulebriv qmedebaTa Tavidan aci-
lebasa an gamovlenaze, agreTve maT gamoZiebaze specializebuli sisxlissamarTlebrivi dev-
nis ganmaxorcielebeli sxva samsaxurebis CaTvliT.
2. pirveli paragrafis miznebisTvis, evropis parlaments da sabWos SeuZliaT, Cveule-
brivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, miiRon zomebi, romlebic exeba:
a) Sesabamisi informaciis Segrovebas, Senaxvas, damuSavebas, analizsa da gacvlas;
b) personalis swavlebisa da gadamzadebis mxardaWeras, agreTve TanamSromlobas kadre-
bis gacvlasTan, teqnikiT aRWurvasTan da kriminalistikur kvlevebTan dakavSirebiT;
c) organizebuli danaSaulis mZime formebis gamosaaSkaraveblad mimarTul saerTo samZeb-
ro meTodebs.
3. sabWos SeuZlia, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, daadginos Ro-
nisZiebebi, romlebic am muxlSi miTiTebul organoebs Soris operatiul TanamSromlobas
exeba. sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.
Tu erTxmivoba ver Sedga, aranakleb cxra wevri saxelmwifosagan Semdgar jgufs Seu-
Zlia moiTxovos, rom RonisZiebaTa Sesabamisi proeqti evropul sabWos gadaeces gansaxilve-
lad. am SemTxvevaSi procedura sabWoSi SeCerdeba. ganxilvis Semdeg evropuli sabWo, konsen-
susis SemTxvevaSi, proceduris SeCerebis momentidan oTxi Tvis ganmavlobaSi ukan ubrunebs
proeqts sabWos misaRebad.
Tu SeTanxmeba ver iqna miRweuli, magram aranakleb cxra wevr saxelmwifos surs, Ro-
nisZiebaTa Sesabamisi proeqtis safuZvelze, daafuZnon gaZlierebuli TanamSromloba, es wev-
ri saxelmwifoebi imave vadis ganmavlobaSi amis Sesaxeb acnobeben evropis parlaments, sab-
Wos da komisias. aseT SemTxvevaSi gaZlierebul TanamSromlobaze gadasvlis uflebamosileba,
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-20 muxlis me-2 paragrafisa da winamdebare xel-
Sekrulebis 329-e muxlis pirveli paragrafis Tanaxmad, miniWebulad iTvleba da gamoiyeneba
debulebebi gaZlierebuli TanamSromlobis Sesaxeb.
me-2 da me-3 paragrafebiT gaTvaliswinebuli specialuri procedura ar gamoiyeneba im
samarTlebrivi aqtebis mimarT, romlebic Sengenis miRwevaTa Semdgom ganviTarebas warmoad-
gens.

muxli 88
1. evropolis daniSnulebaa mxari dauWiros da gaaZlieros wevri saxelmwifoebis po-
liciis organoebisa da sisxlissamarTlebrivi devnis ganmaxorcielebeli sxva samsaxurebis
saqmianoba, agreTve maTi urTierTTanamSromloba or an met wevr saxelmwifosTan Semxebloba-
Si myofi mZime danaSaulebis, terorizmisa da damnaSaveobis im formebis Tavidan acilebisa
da maTTan brZolis saqmeSi, romlebic xelyofen saerTo interesebs, rac kavSiris politikis
sagans warmoadgens.

- 240 -
2. evropis parlamenti da sabWo, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad
miRebuli reglamentebis meSveobiT, gansazRvraven evropolis struqturas, funqcionirebis
wess, saqmianobis sferosa da amocanebs. es amocanebi SeiZleba moicavdes:
a) informaciaTa Segrovebas, Senaxvas, damuSavebas, analizsa da gacvlas, romlebic mowo-
debuli iqna, kerZod, wevri saxelmwifoebis an mesame qveynebis organoTa an kavSiris
miRma arsebul instanciaTa mier;
b) wevri saxelmwifoebis kompetentur organoTa mier erToblivad, an erToblivi sagamo-
Ziebo jgufebis farglebSi, saWiroebis SemTxvevaSi, evroiustTan urTierTqmedebiT,
Casatarebeli gamoZiebisa da operatiuli RonisZiebebis koordinacias, organizaciasa
da ganxorcielebas.
es reglamentebi adgenen aseve evropolis saqmianobaze evropis parlamentis kontro-
lis ganxorcielebis wesebs; aRniSnuli kontrolis procesSi monawileoben erovnuli parla-
mentebi.
3. evropols operatiuli RonisZiebebis gatareba SeuZlia mxolod im wevri saxelmwi-
fos an wevri saxelmwifoebis organoebTan kavSirSi da maTTan SeTanxmebiT, romelTa teri-
toriasTanac uwevs Sexeba. iZulebiTi zomebi SeiZleba ganxorcieldes mxolod kompetenturi
erovnuli organoebis mier.

muxli 89
sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, gansazRvravs,
Tu ra pirobebiTa da ra farglebSi SeuZliaT 82-e da 87-e muxlebSi miTiTebul wevr saxel-
mwifoTa kompetentur organoebs sxva wevri saxelmwifos teritoriaze moqmedeba, am ukanas-
knelis organoebTan kavSirSi da maTTan SeTanxmebiT. sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas,
evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.

kari VI. transporti

muxli 90
xelSekrulebaTa miznebis miRweva im sferosTan mimarTebaSi, romelic am kariT wes-
rigdeba, xorcieldeba saerTo satransporto politikis farglebSi.

muxli 91
1. 90-e muxlis ganxorcielebis mizniT, evropis parlamenti da sabWo, iTvaliswineben
ra transportis dargis Taviseburebebs, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad
da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan konsultaciis
Semdeg:
a) adgenen saerTo wesebs im saerTaSoriso satransporto gadazidvebisaTvis, romlebic
xorcieldeba wevri saxelmwifos teritoriidan an mis teritoriaze, an erTi an ram-
denime wevri saxelmwifos teritoriis gavliT;
b) gansazRvraven wevri saxelmwifos SigniT satransporto gadazidvebze ararezidenti
gadamzidavebis daSvebis pirobebs;
c) iReben zomebs satransporto gadazidvebis usafrTxoebis gaumjobesebis mizniT;
d) iReben yvela sxva Sesabamis debulebas.
2. pirvel paragrafSi miTiTebuli zomebis miRebisas xdeba im SemTxvevebis gaTvalis-
wineba, rodesac maT gamoyenebas SeuZlia seriozuli zemoqmedeba moaxdinos zogierT region-
Si cxovrebis donesa da dasaqmebis mxriv arsebul mdgomareobaze, agreTve satransporto sa-
Sualebebis eqspluataciaze.

muxli 92
91-e muxlis pirvel paragrafSi miTiTebuli debulebebis miRebamde, arc erT wevr sa-
xelmwifos ar SeuZlia am sferoSi 1958 wlis 1 ianvris mdgomareobiT, an mogvianebiT gawev-
rianebuli saxelmwifoebis SemTxvevaSi _ maTi gawevrianebis momentisTvis moqmedi sxvadasxva

- 241 -
debulebebi, TavianTi pirdapiri Tu arapirdapiri gavleniT, sxva wevri saxelmwifoebis sat-
ransporto kompaniebisaTvis ufro naklebad xelsayreli gaxados, erovnul satransporto
kompaniebTan SedarebiT, Tuki mxolod sabWo erTxmad ar miiRebs zomas, romelic gamonakli-
sis miniWebas iTvaliswinebs.

muxli 93
xelSekrulebebTan Tavsebadia daxmareba, romelic Seesabameba satransporto gadazid-
vebis koordinaciis saWiroebebs, an sajaro samsaxuris cnebasTan dakavSirebuli garkveuli
valdebulebebis Sesrulebis fulad kompensacias.

muxli 94
nebismieri zoma satransporto gadazidvebis tarifebisa da pirobebis sferoSi, rom-
lebic xelSekrulebebis farglebSi miiReba, unda iTvaliswinebdes satransporto kompaniebis
ekonomikur mdgomareobas.

muxli 95
1. kavSiris SigniT gadazidvebisas akrZalulia yovelgvari diskriminacia, rac imaSi
gamoixateba, rom satransporto kompania erTi da imave satransporto gzebiT erTi da imave
saqonlis gadazidvisaTvis, maTi warmoSobis an daniSnulebis qveynis mixedviT, gadazidvis
gansxvavebul tarifebsa da pirobebs iyenebs.
2. pirveli paragrafi ar gamoricxavs evropis parlamentisa da sabWos mier, 91-e mux-
lis pirveli paragrafis Sesabamisad, sxva zomebis miRebis SesaZleblobas.
3. sabWo, komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan da ekonomikur da socialur
sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, adgens wesebs pirveli paragrafis debulebaTa
ganxorcielebis mizniT.
kerZod, mas SeuZlia miiRos debulebebi, romlebic aucilebelia imisaTvis, rom kavSi-
ris institutebs mieceT SesaZlebloba, Tvalyuri miadevnon pirveli paragrafis dacvas da
rom momxmareblebs srulad hqondeT uzrunvelyofili am debulebis yvela sargebeli.
4. komisia, moqmedebs ra sakuTari iniciativiT an wevri saxelmwifos moTxovnis safu-
Zvelze, Seiswavlis pirvel paragrafSi gaTvaliswinebuli diskriminaciis SemTxvevebs da,
yvela dainteresebul wevr saxelmwifosTan konsultaciis Semdeg, iRebs saWiro gadawyveti-
lebebs me-3 paragrafis Sesabamisad dadgenili wesebis farglebSi.

muxli 96
1. kavSiris SigniT satransporto gadazidvebis mimarT akrZalulia wevri saxelmwifos
mier iseTi tarifebisa da pirobebis gamoyeneba, romlebic, raime formiT, erTi an ramdenime
konkretuli sawarmos an mrewvelobis dargis interesebis mxardaWeras an dacvas emsaxureba,
Tuki es sanqcirebuli ar aris komisiis mier.
2. komisia, moqmedebs ra sakuTari iniciativiT an wevri saxelmwifos moTxovnis safu-
Zvelze, amowmebs pirvel paragrafSi miTiTebul tarifebsa da pirobebs; amasTan, igi iTvalis-
winebs, kerZod, rogorc Sesabamisi regionuli ekonomikuri politikis moTxovnilebebs, ganvi-
Tarebis mxriv CamorCenili regionebis saWiroebebsa da politikuri garemoebebis Sedegad se-
riozulad dazaralebuli regionebis problemebs, ise am tarifebisa da pirobebis zegavlenas
transportis sxvadasxva saxeobaTa Soris konkurenciaze.
komisia, yvela dainteresebul wevr saxelmwifosTan konsultaciis Semdeg, iRebs sa-
Wiro gadawyvetilebebs.
3. pirvel paragrafSi miTiTebuli akrZalva ar exeba konkurenciis mxardaWeris mizniT
fiqsirebul tarifebs.

muxli 97
is mosakreblebi an gadasaxdelebi, romlebsac, satransporto tarifebis gverdiT,
sazRvris gadakveTisas ixdis gadamzidavi, ar unda aRematebodes gonivrul farglebs, aseTi
gadakveTis Sedegad faqtobrivad gaweuli xarjebis gaTvaliswinebiT.
- 242 -
wevri saxelmwifoebi iswrafvian, rom Tanmimdevrulad Seamciron es xarjebi.
komisias SeuZlia rekomendaciebi miawodos wevr saxelmwifoebs am muxlis gamoyenebas-
Tan dakavSirebiT.

muxli 98
am karis debulebebi winaaRmdegobaSi ar modis germaniis federaciuli respublikis
mier miRebul zomebTan, ramdenadac isini aucilebelia im ekonomikuri zianis kompensaciisa-
Tvis, rac, germaniis dayofis gamo, miadga federaciuli respublikis calkeul regionebs,
romlebic am dayofis Sedegad dazaraldnen. lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlidan xu-
Ti wlis Semdeg, sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT, miiRos gadawyvetileba, romliTac es
muxli gauqmdeba.

muxlis 99
komisiasTan iqmneba sakonsultacio komiteti; igi Sedgeba wevri saxelmwifoebis mTav-
robaTa mier daniSnuli eqspertebisagan. komisia transportis sakiTxebze konsultacias ga-
dis komitetTan yovelTvis, rodesac amis saWiroeba arsebobs.

muxli 100
1. es kari gamoiyeneba sarkinigzo, saavtomobilo da Sida sawylosno transportiT ga-
dazidvebis mimarT.
2. evropis parlaments da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, miiRon Sesabamisi debulebebi sazRvao da sahaero navigaciis Sesaxeb. isini gada-
wyvetilebas iReben ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan
konsultaciis Semdeg.

kari VII. saerTo wesebi konkurenciis, dabegvrisa da


kanonmdeblobaTa daaxloebis Sesaxeb

Tavi 1. konkurenciis wesebi

nawili 1. wesebi, romlebic sawarmoebis


mimarT gamoiyeneba

muxli 101
1. Sida bazarTan Seusabamoa da akrZalulia nebismieri SeTanxmeba sawarmoebs Soris,
sawarmoTa gaerTianebebis nebismieri gadawyvetileba da nebismieri saxis SeTanxmebuli praq-
tika, romlebsac SeuZliaT ziani miayenon wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobas da romlebic
miznad an Sedegad isaxaven Sida bazris farglebSi konkurenciisTvis dabrkolebaTa Seqmnas,
mis SezRudvas an darRvevas, kerZod:
a) yidvis an gayidvis fasebis an vaWrobis sxva pirobebis pirdapiri an arapirdapiri
formiT fiqsirebas;
b) warmoebis, gasaRebis, teqnikuri ganviTarebis an investiciebis SezRudvas an kont-
rols;
c) bazrebis an momaragebis wyaroebis danawilebas;
d) TanabarmniSvnelovani garigebebis dadebisas gansxvavebuli pirobebis gamoyenebas sava-
Wro partniorebis mimarT, riTac es ukanasknelni araxelsayrel konkurentul mdgoma-
reobaSi eqcevian;
e) xelSekrulebaTa dadebis ganpirobebas kontragentebis mier damatebiTi valdebulebe-
bis aRebiT, romlebic, arc TavianTi xasiaTiT da arc savaWro Cveulebebis mixedviT,
dakavSirebuli araa am xelSekrulebebis saganTan.
2. baTilia SeTanxmebebi an gadawyvetilebebi, romlebic akrZalulia am muxlis Tanax-
mad.
3. Tumca SeiZleba miCneuli iqnas, rom pirveli paragrafis debulebebi ar gamoiyeneba:
- 243 -
_ sawarmoebs Soris SeTanxmebebis an SeTanxmebaTa kategoriebis mimarT,
_ sawarmoebis gaerTianebaTa gadawyvetilebebis an gadawyvetilebaTa kategoriebis mi-
marT,
_ SeTanxmebuli praqtikis an aseTi praqtikis kategoriebis mimarT, _

romlebic, miRebul mogebaSi momxmarebelTaTvis samarTliani wilis SenarCunebis pirobebSi,


xels uwyoben saqonlis warmoebis an ganawilebis gaumjobesebas, an teqnikuri an ekonomikuri
progresis ganviTarebas da romlebic dainteresebul sawarmoebs:
a) ar uweseben iseT SezRudvebs, rac aucilebeli araa am miznebis misaRwevad, an
b) ar aZleven imis SesaZleblobas, rom gamoricxon konkurencia Sesabamisi produqciis
mniSvnelovan nawilTan mimarTebaSi.

muxli 102
Sida bazarTan SeuTavsebelia da akrZalulia erTi an ramdenime sawarmos mier Sida
bazarze an mis mniSvnelovan nawilSi Tavisi gabatonebuli mdgomareobis borotad gamoyeneba,
imdenad, ramdenadac mas wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobisTvis zianis miyeneba SeuZlia.
aseTi borotad gamoyeneba, kerZod, SeiZleba mdgomareobdes:
a) pirdapiri an arapirdapiri formiT, yidvis an gayidvis arasamarTliani fasebis, an
vaWrobis sxva arasamarTliani pirobebis Tavs moxvevaSi;
b) warmoebis, gasaRebis an teqnikuri ganviTarebis SezRudvaSi momxmarebelTa sazianod;
c) TanabarmniSvnelovani garigebebisas savaWro partniorebis mimarT gansxvavebuli piro-
bebis gamoyenebaSi, riTac es ukanasknelni araxelsayrel konkurentul mdgomareobaSi
eqcevian;
d) imaSi, rom xelSekrulebaTa dadebas ganapirobebs kontragentebis mier damatebiTi
valdebulebebis aReba, romlebic, arc TavianTi xasiaTiT da arc savaWro Cveulebebis
mixedviT, dakavSirebuli araa am xelSekrulebebis saganTan.

muxli 103
1. 101-e da 102-e muxlebSi mocemuli principebis ganxorcielebis mizniT, Sesabamisi
reglamentebi an direqtivebi miiReba sabWos mier, komisiis winadadebiT da evropis parlamen-
tTan konsultaciis Semdeg.
2. pirvel paragrafSi gaTvaliswinebuli debulebebi, kerZod, miznad isaxaven:
a) 101-e muxlis pirvel paragrafsa da 102-e muxlSi miTiTebuli akrZalvebis dacvis
uzrunvelyofas, jarimebisa da perioduli sajarimo gadasaxdelebis SemoRebis gziT;
b) 101-e muxlis me-3 paragrafis gamoyenebis detaluri wesebis dadgenas; amasTan, gasa-
Tvaliswinebelia qmediTi zedamxedvelobis arsebobis saWiroeba SeZlebisdagvarad maq-
simalurad gamartivebuli administraciuli kontrolis ganxorcielebisas;
c) saWiroebis SemTxvevaSi, 101-e da 102-e muxlebis gamoyenebis sferos ufro detalu-
rad gansazRvras ekonomikis sxvadasxva dargisaTvis;
d) komisiisa da evropis kavSiris sasamarTlos funqciebis erTmaneTisagan gamijvnas am pa-
ragrafiT gaTvaliswinebuli debulebebis gamoyenebisas;
e) Tanafardobis gansazRvras, erTi mxriv, erovnul kanonmdeblobasa da, meore mxriv, am
nawilSi mocemul, an am muxlis safuZvelze miRebul debulebebs Soris.

muxli 104
103-e muxlis Tanaxmad miRebuli debulebebis ZalaSi Sesvlamde, sakiTxs SeTanxmebe-
bis, gadawyvetilebebisa da SeTanxmebuli praqtikis dasaSvebobis, agreTve Sida bazarze gaba-
tonebuli mdgomareobis borotad gamoyenebis Sesaxeb wyveten wevri saxelmwifoebis saxeli-
suflebo organoebi, TavianTi erovnuli kanonmdeblobisa da 101-e muxlis, gansakuTrebiT mi-
si me-3 paragrafisa da 102-e muxlis debulebebis Sesabamisad.

- 244 -
muxli 105
1. 104-e muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, komisia Tvalyurs adevnebs 101-e da 102-e
muxlebSi dadgenili principebis gamoyenebas. igi, wevri saxelmwifos moTxovniT an sakuTari
iniciativiT, wevri saxelmwifoebis im kompetentur organoebTan erTad, romlebic mas dax-
marebas uweven, ikvlevs am principebis savaraudo darRvevis SemTxvevebs. Tu igi daadgens,
rom adgili hqonda darRvevas, maSin axdens misi SewyvetisTvis Sesabamisi saSualebebis SeTa-
vazebas.
2. Tu darRveva Sewyvetili ar iqna, komisia, dasabuTebuli gadawyvetilebis meSveo-
biT, afiqsirebs, rom adgili aqvs msgavs darRvevas. mas SeuZlia gamoaqveynos Tavisi gadawyve-
tileba da mianiWos wevr saxelmwifoebs situaciis gamosasworeblad aucilebeli zomebis
miRebis uflebamosileba, romlis pirobebsa da detalebs igi gansazRvravs.
3. komisias SeuZlia miiRos reglamentebi SeTanxmebebis im kategoriebTan dakavSire-
biT, romlebTan mimarTebaSic sabWos mier miRebuli iqna reglamenti an direqtiva, 103-e
muxlis me-2 paragrafis `b~ punqtis Sesabamisad.

muxli 106
1. wevri qveynebi saxelmwifo sawarmoebTan da im sawarmoebTan mimarTebaSi, romlebsac
isini specialur an eqskluziur uflebebs aniWeben, ar iReben an ZalaSi ar toveben aranair
iseT zomas, romlebic ewinaaRmdegeba xelSekrulebebs, gansakuTrebiT ki me-18 da 101-e –
109-e muxlebs.
2. sawarmoebi, romlebsac zogadekonomikuri mniSvnelobis samsaxurebis marTva ekisre-
baT, an romlebsac fiskaluri monopoliiis xasiaTi gaaCniaT, eqvemdebarebian xelSekrulebe-
bis debulebaTa, kerZod, konkurenciis wesebis moqmedebas, im farglebSi, romelSic am debu-
lebebis gamoyeneba, iuridiulad an faqtobrivad, ar ewinaaRmdegeba maTTvis dakisrebuli spe-
cialuri amocanebis Sesrulebas. vaWrobis ganviTarebas ar unda miadges im donis ziani, ro-
melic winaaRmdegobaSi mova kavSiris interesebTan.
3. komisia zedamxedvelobs am muxlis debulebaTa gamoyenebas da, saWiroebisda mixed-
viT, wevri saxelmwifoebis misamarTiT iRebs Sesabamis direqtivebs an gadawyvetilebebs.

nawili 2. saxelmwifo daxmareba

muxli 107
1. Tu xelSekrulebebiT sxva ram araa gansazRvruli, saxelmwifoebis mier an saxel-
mwifo resursebis xarjze gacemuli nebismieri saxis daxmareba, romelic arRvevs an darRve-
vis safrTxes uqmnis konkurencias, calkeuli sawarmoebisTvis an warmoebis calkeuli darge-
bisTvis ufro xelsayreli pirobebis Seqmnis gziT, _ SeuTavsebelia Sida bazarTan, im farg-
lebSi, romelSic igi zians ayenebs wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobas.
2. Sida bazarTan Tavsebadia:
a) individualur momxmarebelTaTvis gaweuli socialuri xasiaTis daxmarebebi, Tu maTi
gacema xdeba produqciis warmoSobis adgilis niSnis mixedviT diskriminaciis gareSe;
b) daxmarebebi, romlebic miznad isaxaven stiqiuri ubedurebebis an sxva sagangebo Sem-
Txvevebis Sedegad miyenebuli zianis anazRaurebas;
c) germaniis dayofis Sedegad dazaralebuli germaniis federaciuli respublikis zogi-
erTi regionis ekonomikisaTvis gamoyofili daxmarebebi, im farglebSi, romelSic isi-
ni aucilebelia am dayofiT ganpirobebuli ekonomikuri zianis kompensaciisTvis. li-
sabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlidan xuTi wlis Semdeg sabWos SeuZlia, komisi-
is winadadebiT, miiRos gadawyvetileba, romliTac es punqti gauqmdeba.
3. Sida bazarTan Tavsebadad SeiZleba miCneuli iqnas:
a) daxmarebebi, romlebic miznad isaxaven ekonomikuri ganviTarebis xelSewyobas im regi-
onebSi, romlebSic cxovrebis done sagangaSod dabalia an samuSao adgilebis serio-
zul naklebobas ganicdian, agreTve 349-e muxlSi miTiTebul regionebSi, maTi struq-
turuli, ekonomikuri da socialuri mdgomareobis gaTvaliswinebiT;

- 245 -
b) daxmarebebi, romelTa mizania xeli Seuwyon saerTo evropuli interesis mqone mniSv-
nelovani proeqtis ganxorcielebas, an romlebic mowodebulia gamoasworos romelime
wevri saxelmwifos ekonomikaSi arsebuli seriozuli darRveva;
c) daxmarebebi, romlebic mowodebulia xeli Seuwyos garkveuli ekonomikuri saqmianobis
an calkeuli ekonomikuri regionis ganviTarebas, Tuki isini ar cvlian vaWrobis
pirobebs im zomiT, rom es ewinaaRmdegebodes saerTo interesebs;
d) daxmarebebi, romlebic mowodebulia xeli Seuwyos kulturasa da kulturuli memkvi-
dreobis SenarCunebas, Tuki isini kavSiris SigniT ar xelyofen vaWrobisa da konku-
renciis pirobebs im zomiT, rom es ewinaaRmdegebodes saerTo interesebs;
e) sabWos mier, komisiis winadadebis safuZvelze, miRebuli gadawyvetilebiT gansazRvru-
li daxmarebebis sxva kategoriebi.

muxli 108
1. komisia, wevr saxelmwifoebTan TanamSromlobiT, regularulad ikvlevs am saxel-
mwifoebSi arsebul daxmarebaTa sistemebs. igi maT sTavazobs saTanado zomebs, romlebsac
moiTxovs Sida bazris Tanmimdevruli ganviTareba an funqcionireba.
2. Tu komisia, mas Semdeg, rac dainteresebul mxareebs ganusazRvravs vadas TavianTi
mosazrebebis warmosadgenad, daadgens, rom saxelmwifos mier an saxelmwifo resursebis xar-
jze gacemuli daxmareba, 107-e muxlis Tanaxmad, SeuTavsebelia Sida bazarTan, an adgili
aqvs mis borotad gamoyenebas, igi iRebs gadawyvetilebas, rom Sesabamisma saxelmwifom unda
gaauqmos an Secvalos es daxmareba mis mier gansazRvruli vadis ganmavlobaSi.
Tu Sesabamisi saxelmwifo dadgenili vadis ganmavlobaSi ar Seasrulebs am gadawyve-
tilebas, komisias an nebismier dainteresebul saxelmwifos, 258-e da 259-e muxlebisgan ga-
daxveviT, SeuZliaT pirdapir mimarTon evropis kavSiris sasamarTlos.
sabWos SeuZlia, wevri saxelmwifos moTxovniT, erTxmad miiRos gadawyvetileba, rom
daxmareba, romelsac es saxelmwifo gascems an gegmavs, rom gasces, 107-e muxlisagan an 109-
e muxliT gaTvaliswinebuli reglamentebisagan gadaxveviT, miCneuli unda iqnas rogorc Sida
bazarTan Tavsebadi, Tu msgavsi gadawyvetileba gamarTlebulia sagangebo garemoebebidan gamo-
mdinare. Tu komisiam am daxmarebasTan dakavSirebiT ukve wamoiwyo am paragrafis pirvel ab-
zacSi gaTvaliswinebuli procedura, maSin Sesabamisi saxelmwifos moTxovnis sabWoSi war-
dgena gamoiwvevs am proceduris SeCerebas, sanam sabWo Tavis pozicias ar gansazRvravs.
Tu sabWo moTxovnis wardgenidan sami Tvis ganmavlobaSi ar gamoxatavs Tavis pozi-
cias, maSin gadawyvetilebas komisia iRebs.
3. komisia droulad unda iqnas informirebuli daxmarebebis SemoRebis an gauqmebis
proeqtebis Taobaze, raTa hqondes maTTan dakavSirebiT Tavisi SeniSvnebis wardgenis SesaZle-
bloba. Tu igi miiCnevs, rom romelime aseTi proeqti, 107-e muxlis Tanaxmad, SeuTavsebelia
Sida bazarTan, dauyovnebliv iwyebs me-2 paragrafiT gaTvaliswinebul proceduras. Sesabamis
wevr saxelmwifos ar SeuZlia sisruleSi moiyvanos mis mier dagegmili zomebi, sanam komisia
saboloo gadawyvetilebas ar miiRebs.
4. komisias SeuZlia miiRos reglamentebi saxelmwifo daxmarebaTa im kategoriebTan
dakavSirebiT, romlebTan mimarTebaSic sabWom, 109-e muxlis Sesabamisad, daadgina, rom isini
SeiZleba gaTavisuflebulni iqnan me-3 paragrafiT gaTvaliswinebuli procedurisagan.

muxli 109
sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg,
miiRos yvela saTanado reglamenti 107-e da 108-e muxlebis gamoyenebasTan dakavSirebiT da
gansazRvros, kerZod, 108-e muxlis me-3 paragrafis, aseve daxmarebaTa im kategoriebis gamo-
yenebis pirobebi, romlebic ar eqcevian am proceduris moqmedebis qveS.

Tavi 2. sagadasaxado debulebebi

- 246 -
muxli 110
wevri saxelmwifoebi, pirdapir an arapirdapir, ar dabegraven sxva wevri saxelmwifo-
ebis produqcias imaze ufro maRali nebismieri saxis Sida gadasaxadiT, rogoriTac analogi-
uri erovnuli produqcia ibegreba pirdapir an arapirdapir.
wevri saxelmwifoebi ar dabegraven sxva wevri saxelmwifoebis produqcias Sida gada-
saxadebiT, romlebsac, TavianTi bunebiT, SeuZliaT sxva produqciis arapirdapiri dacva.

muxli 111
im SemTxvevaSi, rodesac produqciis eqsporti xdeba wevri saxelmwifos teritoria-
ze, Sida gadasaxadebis dabruneba ar SeiZleba aRematebodes eqsportirebuli produqciis mi-
marT pirdapir an arapirdapir amoRebul Sida gadasaxadebs.

muxli 112
rac Seexeba sxva gadasaxadebs, garda brunvis gadasaxadis, saaqcizo mosakreblebisa da
sxva arapirdapiri gadasaxadebisa, maTgan gaTavisufleba da maTi dabruneba sxva wevr saxel-
mwifoebSi eqsportisas, aseve sakompensacio mosakreblebi wevri saxelmwifoebidan importisas
mxolod maSinaa dasaSvebi, Tu es, komisiis winadadebiT, sabWos mier winaswar iyo sanqcire-
buli drois gansazRvruli periodisaTvis.

muxli 113
sabWo, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis parlamentTan
da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, erTxmad iRebs de-
bulebebs brunvis gadasaxadis, saaqcizo mosakreblebisa da sxva arapirdapiri gadasaxadebis
Sesaxeb kanonmdeblobaTa harmonizaciis Taobaze, ramdenadac es harmonizacia aucilebelia Si-
da bazris Seqmnisa da funqcionirebisaTvis da konkurenciis darRvevis Tavidan asacileblad.

Tavi 3. kanonmdeblobaTa daaxloeba

muxli 114
1. Tu xelSekrulebebiT sxva ram araa gansazRvruli, qvemoT mocemuli debulebebi ga-
moiyeneba 26-e muxlis miznebis misaRwevad. evropis parlamenti da sabWo, Cveulebrivi saka-
nonmdeblo proceduris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan kon-
sultaciis Semdeg, iReben zomebs wevri saxelmwifoebis im sakanonmdeblo da administraciu-
li debulebebis erTmaneTTan daaxloebis mizniT, romlebic Sida bazris Seqmnasa da funqcio-
nirebas exeba.
2. pirveli paragrafi ar gamoiyeneba sagadasaxado debulebebis, pirTa Tavisufali ga-
daadgilebis da daqiravebul muSaTa uflebebisa da interesebis Sesaxeb debulebebis mimarT.
3. pirveli paragrafiT gaTvaliswinebul Tavis winadadebebSi, romlebic janmrTelobis
dacvis, usafrTxoebis, garemosa da momxmarebelTa dacvis sferoTa sakiTxebs exeba, komisia
unda eyrdnobodes dacvis maRali donis moTxovnebs da, amasTan, unda iTvaliswinebdes, ker-
Zod, mecnierul daskvnebze dafuZnebul yvela uaxles cvlilebas. TavianTi Sesabamisi ufle-
bamosilebebis farglebSi amave miznebis miRwevas unda eswrafvodnen evropis parlamenti da
sabWo.
4. Tu evropis parlamentisa da sabWos, an kidev sabWos an komisiis mier harmonizaci-
is zomebis miRebis Semdeg wevri saxelmwifo aucileblad miiCnevs, ZalaSi datovos erovnu-
li debulebebi, romlebic gamarTlebulia 36-e muxlSi miTiTebuli mniSvnelovani saWiroebe-
bidan an SromiTi pirobebis an garemos dacvidan gamomdinare, igi am debulebebis, agreTve ma-
Ti ZalaSi datovebis mizezebis Sesaxeb acnobebs komisias.
5. garda amisa, me-4 paragrafisaTvis zianis miyenebis gareSe, wevri saxelmwifo, rome-
lic evropis parlamentis da sabWos, an kidev sabWos an komisiis mier harmonizaciis zomebis
miRebis Semdeg aucileblad miiCnevs, harmonizaciis zomebis miRebis Semdeg am wevri saxel-
mwifosaTvis warmoqmnili specifikuri problemis gamo, samoqmedod SemoiRos axal mecnie-

- 247 -
rul monacemebze dafuZnebuli erovnuli debulebebi garemosa da SromiTi pirobebis dacvis
Sesaxeb, acnobebs komisias SemoRebuli debulebebis, aseve maTi SemoRebis mizezebis Sesaxeb.
6. me-4 da me-5 paragrafebSi miTiTebuli Setyobinebidan eqvsi Tvis ganmavlobaSi komi-
sia iRebs gadawyvetilebas, daeTanxmos an uaryos Sesabamisi erovnuli debulebebi, mas Sem-
deg, rac igi gamoarkvevs, xom ar warmoadgenen isini TviTneburi diskriminaciis saSualebas
an wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobis SeniRbul SezRudvas da xom ar SeiZleba isini dabr-
kolebad iqcnen Sida bazris funqcionirebisaTvis.
Tu komisia aRniSnuli vadis ganmavlobaSi ar miiRebs gadawyvetilebas, me-4 da me-5
paragrafebSi miTiTebuli erovnuli debulebebi sanqcirebulad iTvleba.
Tu es gamarTlebulia sakiTxis sirTulidan gamomdinare da ar arsebobs safrTxe ada-
mianTa janmrTelobisaTvis, komisias SeuZlia acnobos dainteresebul wevr saxelmwifos, rom
am paragrafSi miTiTebuli vada SeiZleba SemdgomSic iqnas gagrZelebuli drois axali peri-
odiT, eqvs Tvemde vadiT.
7. Tu, me-6 paragrafis Tanaxmad, wevr saxelmwifos ufleba aqvs ZalaSi datovos an
samoqmedod SemoiRos harmonizaciis zomebisagan gansxvavebuli erovnuli debulebebi, komisia
dauyovnebliv amowmebs, Rirs Tu ara am zomebis adaptaciis SeTavazeba.
8. Tu wevri saxelmwifo ayenebs sakiTxs im sferoSi janmrTelobisTvis specifikuri
problemis arsebobis Sesaxeb, romelic manamde harmonizaciis zomebis obieqti iyo, igi amis
Taobaze informacias awvdis komisias, romelic dauyovnebliv ganixilavs, SesTavazos Tu ara
sabWos Sesabamisi zomebi.
9. 258-e da 259-e muxlebiT dadgenili procedurisagan gadaxveviT, komisias an wevr
saxelmwifos SeuZlia pirdapir mimarTos evropis kavSiris sasamarTlos, Tu Tvlis, rom
sxva romelime wevri saxelmwifo borotad iyenebs am muxliT gaTvaliswinebul uflebamosi-
lebebs.
10. harmonizaciis zemoaRniSnuli zomebi Sesabamis SemTxvevebSi moicavs damcav daTq-
mas, romelic nebas rTavs wevr saxelmwifoebs, 36-e muxlSi miTiTebuli erTi an ramdenime
araekonomikuri xasiaTis safuZvlidan gamomdinare, miiRon droebiTi zomebi, romlebic kavSi-
ris mxridan kontrolis proceduras eqvemdebarebian.

muxli 115
114-e muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, sabWo, specialuri sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da evropis parlamentTan da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan
konsultaciis Semdeg, erTxmad iRebs direqtivebs wevri saxelmwifoebis im sakanonmdeblo da
administraciuli debulebebis daaxloebis Taobaze, romlebic pirdapir zegavlenas axdenen
Sida bazris Seqmnaze an funqcionirebaze.

muxli 116
im SemTxvevaSi, Tu komisia daadgens, rom wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo da ad-
ministraciul debulebebSi arsebuli gansxvavebebi arRvevs konkurenciis pirobebs Sida ba-
zarze da rom aRmofxvrili unda iqnas amiT gamowveuli darRveva, igi konsultaciebs mar-
Tavs dainteresebul wevr saxelmwifoebTan.
Tu aRniSnuli konsultaciebis Sedegad am darRvevis aRmofxvra ver iqna miRweuli,
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesaba-
misad, iReben saWiro direqtivebs. SesaZlebelia miRebuli iqnas xelSekrulebebiT gaTvalis-
winebuli nebismieri sxva mizanSewonili zoma.

muxli 117
1. Tu arsebobs SeSfoTebis safuZveli saimisod, rom ama Tu im sakanonmdeblo an admi-
nistraciuli debulebis miRebam an Secvlam SesaZloa 116-e muxliT gaTvaliswinebuli mniSv-
nelobis mqone darRveva gamoiwvios, wevrma saxelmwifom, romelsac msgavsi zomebis ganxor-
cieleba aqvs ganzraxuli, komisias unda mimarTos konsultaciisaTvis. es ukanaskneli, wevr

- 248 -
saxelmwifoebTan konsultaciis Semdeg, dainteresebul saxelmwifoebs, rekomendaciis saxiT,
sTavazobs saTanado zomebs, aseTi darRvevis Tavidan acilebis mizniT.
2. Tu saxelmwifo, romelsac surs SemoiRos an Secvalos erovnuli debulebebi, ar
asrulebs misdami mimarTul komisiis rekomendacias, sxva wevr saxelmwifoebs, 116-e muxlis
Sesabamisad, ar SeiZleba moeTxovoT maTi erovnuli debulebebis Secvla, aseTi darRvevis
aRmofxvris mizniT. Tu wevri saxelmwifo, romelic mxedvelobaSi ar iRebs komisiis reko-
mendacias, iwvevs darRvevas, romelic mxolod TviTon mas ayenebs zians, 116-e muxli ar ga-
moiyeneba.

muxli 118
Sida bazris Seqmnis an funqcionirebis farglebSi evropis parlamenti da sabWo, moq-
medeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iReben zomebs, kavSirSi inte-
leqtualuri sakuTrebis uflebis erTgvarovani dacvis Sesaxeb evropuli uflebadamdgeni
dokumentebis Seqmnis, aseve kavSiris doneze nebarTvebis, koordinirebisa da kontrolis cen-
tralizebuli reJimebis SemoRebis mizniT.
sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, reglamente-
bis meSveobiT adgens lingvistur reJimebs evropuli uflebadamdgeni dokumentebisaTvis. sab-
Wo erTxmad iRebs gadawyvetilebas evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.

kari VIII. ekonomikuri da savaluto politika

muxli 119
1. evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-3 muxlis mniSvnelobiT, wevri saxel-
mwifoebisa da kavSiris saqmianoba, xelSekrulebebis Sesabamisad, moicavs ekonomikuri poli-
tikis dadgenas, romelic dafuZnebulia wevr saxelmwifoTa ekonomikuri politikis mWidro
koordinaciaze, Sida bazarsa da saerTo miznebis gansazRvraze da romelic valdebulia
icavdes Ria sabazro ekonomikisa da Tavisufali konkurenciis princips.
2. aRniSnulis paralelurad, es saqmianoba, xelSekrulebebisa da maTSi gaTvaliswine-
buli procedurebis Sesabamisad, moicavs erTian valutas _ evros, agreTve erTiani fuladi
politikis, aseve gacvliTi kursis regulirebis sferoSi erTiani politikis gansazRvrasa
da gatarebas, romelTa upirates mizans fasebis stabilurobis SenarCuneba da, am miznisTvis
zianis miyenebis gareSe, kavSiris SigniT saerTo ekonomikuri politikis mxardaWera warmoad-
gens, Ria sabazro ekonomikisa da Tavisufali konkurenciis principis dacviT.
3. wevri saxelmwifoebisa da kavSiris es saqmianoba gulisxmobs Semdegi saxelmZRvane-
lo principebis dacvas: stabiluri fasebi, jansaRi sajaro finansebi da fuladi mimoqcevis
pirobebi, stabiluri sagadamxdelo balansi.

Tavi 1. ekonomikuri politika

muxli 120
wevri saxelmwifoebi imgvarad warmarTaven TavianT ekonomikur politikas, rom isini
121-e muxlis me-2 paragrafSi miTiTebuli ZiriTadi orientirebis farglebSi xels uwyoben
kavSiris miznebis ganxorcielebas, im mniSvnelobiT, rac maT evropis kavSiris Sesaxeb xelSe-
krulebis me-3 muxlis mixedviT gaaCniaT. wevri saxelmwifoebi da kavSiri moqmedeben Ria sa-
bazro ekonomikisa da Tavisufali konkurenciis principis Sesabamisad, riTac xels uwyoben
resursebis efeqtur ganawilebas da, amasTan, icaven 119-e muxlSi miTiTebul principebs.

muxli 121
1. wevri saxelmwifoebi TavianT ekonomikur politikas ganixilaven rogorc saerTo
interesis mqone sakiTxs da mas sabWos farglebSi uweven koordinirebas 120-e muxlis Sesa-
bamisad.

- 249 -
2. sabWo, komisiis rekomendaciiT, SeimuSavebs wevri saxelmwifoebisa da kavSiris eko-
nomikuri politikis ZiriTadi orientirebis proeqts da mis Sesaxeb moxsenebas warudgens
evropul sabWos.
sabWos am moxsenebis safuZvelze, evropuli sabWo ganixilavs daskvnas wevri saxel-
mwifoebisa da kavSiris ekonomikuri politikis ZiriTadi orientirebis Sesaxeb.
aRniSnuli daskvnis safuZvelze, sabWo iRebs rekomendacias, romelSic warmodgenilia
es ZiriTadi orientirebi. sabWo acnobebs evropis parlaments Tavisi rekomendaciis Sesaxeb.
3. ekonomikuri politikis mWidro koordinaciisa da wevri saxelmwifoebis ekonomiku-
ri maCveneblebis ganuwyvetliv daaxloebis uzrunvelyofis mizniT, sabWo, komisiis mier war-
dgenili moxsenebebis safuZvelze, zedamxedvelobas uwevs ekonomikur ganviTarebas TiToeul
wevr saxelmwifosa da kavSirSi, agreTve ekonomikuri politikis Sesabamisobas me-2 paragraf-
Si miTiTebul ZiriTad orientirebTan da regularulad atarebs zogad Sefasebas.
am mravalmxrivi kontrolis mizniT, wevri saxelmwifoebi komisias awvdian monacemebs
maT mier TavianTi ekonomikuri politikis sferoSi miRebuli mniSvnelovani zomebis Sesaxeb,
agreTve nebismier sxva monacemebs, romelTa wardgenasac isini saWirod CaTvlian.
4. Tu me-3 paragrafiT gaTvaliswinebuli proceduris farglebSi dadginda, rom rome-
lime wevri saxelmwifos ekonomikuri politika ar Seesabameba me-2 paragrafSi miTiTebul
ZiriTad orientirebs, an igi safrTxes uqmnis ekonomikuri da savaluto kavSiris normalur
funqcionirebas, komisias SeuZlia gafrTxileba gaugzavnos Sesabamis wevr saxelmwifos. komi-
siis rekomendaciiT, sabWos SeuZlia aucilebeli rekomendaciebi gaugzavnos Sesabamis wevr
saxelmwifos. sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT, miiRos gadawyvetileba Tavisi rekomen-
daciebis sajarod gamoqveynebis Sesaxeb.
am paragrafis farglebSi sabWo gadawyvetilebas iRebs im wevris xmis gaTvaliswinebis
gareSe, romelic sabWoSi dainteresebul wevr saxelmwifos warmoadgens.
sabWos danarCen wevrTa kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba 238-e muxlis me-3
paragrafis `a~ punqtis Sesabamisad.
5. sabWos Tavmjdomare da komisia evropis parlaments warudgenen moxsenebas mraval-
mxrivi kontrolis Sedegebis Sesaxeb. sabWos Tavmjdomare SeiZleba miwveuli iqnas evropis
parlamentis kompetenturi komitetis winaSe warsadgomad, Tuki sabWom sajarod gamoaqveyna
Tavisi rekomendaciebi.
6. evropis parlamentsa da sabWos, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proce-
duris Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, SeuZliaT daadginon mravalmxrivi kontrolis
proceduris ganxorcielebis detaluri wesebi, im mniSvnelobiT, rac maT me-3 da me-4 para-
grafebis mixedviT gaaCniaT.

muxli 122
1. xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli sxva procedurebisaTvis zianis miyenebis gare-
Se, wevr saxelmwifoebs Soris solidarobis suliskveTebiT, sabWos SeuZlia, komisiis wina-
dadebiT, miiRos gadawyvetileba ekonomikuri situaciis Sesatyvisi zomebis Sesaxeb, kerZod,
im SemTxvevaSi, Tu mniSvnelovani sirTuleebi iqmneba gansazRvruli saxis produqciis miwo-
debaSi, upirveles yovlisa, energetikis sferoSi.
2. Tu wevri saxelmwifo sirTuleebs awydeba an mas seriozulad emuqreba mniSvnelo-
vani sirTuleebi, stiqiuri ubedurebebis an sagangebo SemTxvevebis gamo, romlebic mis kon-
trols aRar eqvemdebareba, sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT, miiRos gadawyvetileba Se-
sabamisi wevri saxelmwifosaTvis, gansazRvruli pirobebiT, kavSiris finansuri daxmarebis
micemis Sesaxeb. sabWos Tavmjdomare miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb acnobebs evropis
parlaments.

muxli 123
1. akrZalulia overdraftebi an sxva saxis dakrediteba evropis centraluri bankis
an wevri saxelmwifoebis centraluri bankebis (SemdegSi wodebulni rogorc `erovnuli cen-
traluri bankebi~) meSveobiT kavSiris institutebis, organoebis an sxva dawesebulebebis,

- 250 -
wevri saxelmwifoebis centraluri mTavrobebis, regionuli an adgilobrivi organoebis, an
sajaro xelisuflebis sxva organizaciebis, sajaro samarTlis sxva dawesebulebebis an sa-
xelmwifo sawarmoebis sasargeblod, iseve, rogorc maTgan evropis centraluri bankisa da
erovnuli centraluri bankebis mier maTi savalo valdebulebebis instrumentebis pirdapiri
SeZena.
2. pirveli paragrafis debulebebi ar gamoiyeneba sajaro sakredito organizaciebis
mimarT; es ukanasknelni, centraluri bankebis mier likviduri saxsrebis gadacemis konteqst-
Si, erovnuli centraluri bankebisa da evropis centraluri bankis mxridan iseTive reJimiT
sargebloben, rogorc kerZo sakredito organizaciebi.

muxli 124
akrZalulia nebismieri iseTi zoma, romlebic damyarebuli araa windaxedulobis go-
nivrul mosazrebebze da romlebic safinanso institutebisadmi kavSiris institutebis, or-
ganoebis an sxva dawesebulebebis, wevri saxelmwifoebis centraluri mTavrobebis, regionu-
li an adgilobrivi organoebis, an sajaro xelisuflebis sxva organizaciebis, sajaro samar-
Tlis sxva dawesebulebebis an saxelmwifo sawarmoebis privilegirebul xelmisawvdomobas
adgenen.

muxli 125
1. kavSiri pasuxs ar agebs wevri saxelmwifoebis centraluri mTavrobebis, regionu-
li an adgilobrivi organoebis, an sajaro xelisuflebis sxva organizaciebis, sajaro samar-
Tlis sxva dawesebulebebis an saxelmwifo sawarmoebis valdebulebebze da sakuTar Tavze ar
iRebs am valdebulebebs; urTierTsanacvlo finansuri garantiebisTvis zianis miyenebis gare-
Se, es wesi gamoiyeneba raime konkretuli proeqtis erToblivi ganxorcielebis mimarT. wevri
saxelmwifo pasuxs ar agebs sxva wevri saxelmwifos centraluri mTavrobis, regionuli an
adgilobrivi organoebis, an sajaro xelisuflebis sxva organizaciebis, sajaro samarTlis
sxva dawesebulebebis an saxelmwifo sawarmoebis valdebulebebze da sakuTar Tavze ar iRebs
am valdebulebebs; urTierTsanacvlo finansuri garantiebisTvis zianis miyenebis gareSe, es
wesi gamoiyeneba raime konkretuli proeqtis erToblivi ganxorcielebis mimarT.
2. saWiroebis SemTxvevaSi, sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT da evropis parla-
mentTan konsultaciis Semdeg, daazustos definiciebi, 123-e da 124-e muxlebSi, agreTve am
muxlSi gaTvaliswinebuli akrZalvebis gamoyenebis mizniT.

muxli 126
1. wevri saxelmwifoebi Tavidan icileben biujetis Warb deficits.
2. komisia Tvalyurs adevnebs wevr saxelmwifoebSi sabiujeto situaciis ganviTareba-
sa da saxelmwifo valis moculobas, seriozuli Secdomebis gamovlenis kuTxiT. kerZod, igi
amowmebs sabiujeto disciplinis dacvas, Semdegi ori kriteriumis safuZvelze:
a) aRemateba Tu ara biujetis dagegmil an faqtobriv deficitsa da mTlian Sida
produqts Soris arsebuli Tanafardoba dadgenil sakontrolo niSnuls, garda im SemTxveve-
bisa:
_ rodesac es Tanafardoba arsebiTad da uwyvetad mcirdeba da aRwevs im dones, ro-
melic axlosaa sakontrolo niSnulTan, an
_ rodesac sakontrolo niSnulze gadameteba mxolod gamonaklis da droebiTi xasi-
aTs atarebs da Tanafardoba sakontrolo niSnulTan miaxlovebuli rCeba;
b) aRemateba Tu ara saxelmwifo valsa da mTlian Sida produqts Soris Tanafardoba
dadgenil sakontrolo niSnuls, garda im SemTxvevisa, rodesac es Tanafardoba sakmaod
mcirdeba da damakmayofilebeli tempiT uaxlovdeba sakontrolo niSnuls.
sakontrolo niSnulebi gansazRvrulia oqmSi Warbi deficitisas gamosayenebeli pro-
ceduris Sesaxeb, romelic Tan erTvis xelSekrulebebs.
3. Tu romelime wevri saxelmwifo ver asrulebs am kriteriumebis an erT-erTi maTga-
nis moTxovnebs, maSin komisia amzadebs moxsenebas. am moxsenebaSi gaTvaliswinebuli unda iq-

- 251 -
nas, aRemateba Tu ara biujetis deficiti saxelmwifo investiciebis xarjebs; garda amisa,
gaTvaliswinebuli unda iqnas yvela sxva saTanado faqtori, maT Soris wevri saxelmwifos
ekonomikuri da sabiujeto mdgomareoba saSualovadian perspeqtivaSi.
komisias aseve SeuZlia moamzados moxseneba, Tu igi, kriteriumebTan Sesabamisobis mi-
uxedavad, CaTvlis, rom wevri saxelmwifo Warbi deficitis riskis qveS imyofeba.
4. ekonomikur da finansur sakiTxTa komiteti iZleva daskvnas moxsenebasTan dakavSi-
rebiT.
5. Tu komisia Tvlis, rom wevr saxelmwifoSi arsebobs an SeiZleba adgili hqondes
Warb deficits, igi daskvnas ugzavnis Sesabamis wevr saxelmwifos da amis Sesaxeb acnobebs
sabWos.
6. sabWo, komisiis winadadebiT da im SeniSvnebis gaTvaliswinebiT, romelTa wardgena,
SesaZloa, dainteresebulma saxelmwifom moisurvos, yovelmxrivi Sefasebis Semdeg iRebs ga-
dawyvetilebas imis Sesaxeb, aqvs Tu ara adgili Warb deficits.
7. im SemTxvevaSi, Tu sabWo, me-6 paragrafis Sesabamisad, daadgens, rom adgili aqvs
Warb deficits, igi, komisiis rekomendaciiT, dauyovnebliv aZlevs rekomendacias dainterese-
bul wevr saxelmwifos, aseTi situaciis dadgenil vadaSi gamosworebis mizniT. me-8 paragra-
fis daTqmis gaTvaliswinebiT, es rekomendaciebi ar gamoqveyndeba.
8. Tu sabWo daadgens, rom mis rekomendaciebs dadgenili vadis ganmavlobaSi sapasu-
xod ar mohyolia aranairi efeqtiani qmedeba, mas SeuZlia Tavisi rekomendaciebi gamoaqveynos.
9. im SemTxvevaSi, Tu wevri saxelmwifo kvlav agrZelebs sabWos rekomendaciebis Seu-
sruleblobas, sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba, romliTac wevr saxelmwifos daeki-
sreba, gansazRvruli vadis ganmavlobaSi miiRos is zomebi deficitis Sesamcireblad, romle-
bsac sabWo aucileblad miiCnevs situaciis gamosasworeblad.
am SemTxvevaSi sabWos SeuZlia Sesabamis wevr saxelmwifos mosTxovos angariSebis
warmodgena konkretuli grafikis Sesabamisad, raTa mas SesaZlebloba hqondes, rom Seamow-
mos am wevri saxelmwifos mier situaciis normalizaciis mizniT miRebuli zomebi.
10. 258-e da 259-e muxlebiT gaTvaliswinebuli sarCelis aRZvris ufleba ar SeiZle-
ba gamoyenebuli iqnas am muxlis 1-9 paragrafebis farglebSi.
11. sanam wevri saxelmwifo ar Seasrulebs me-9 paragrafis Sesabamisad miRebul gada-
wyvetilebas, sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba erTi an ramdenime qvemoT mocemuli zo-
mis gamoyenebis an, garemoebaTa Sesabamisad, maTi gaZlierebis Sesaxeb:
_ mosTxovos Sesabamis wevr saxelmwifos, obligaciebisa da fasiani qaRaldebis gamo-
Svebamde, gamoaqveynos sabWos mier miTiTebuli damatebiTi informacia;
_ SesTavazos evropis sainvesticio banks, gadasinjos Tavisi sakredito politika am
wevr saxelmwifosTan mimarTebaSi;
_ mosTxovos wevr saxelmwifos, rom man kavSiris sasargeblod ixados saTanado mo-
culobis uprocento fuladi wvlili im dromde, sanam Warbi deficiti, sabWos Tvalsazri-
siT, gamosworebuli ar iqneba;
_ daakisros saTanado moculobis jarimebi.
sabWos Tavmjdomare acnobebs evropis parlaments miRebuli gadawyvetilebebis Taoba-
ze.
12. sabWo auqmebs me-6 - me-9 da me-11 paragrafebSi miTiTebul zogierT an yvela gada-
wyvetilebas an rekomendacias, im farglebSi, ra zomiTac Sesabamis wevr saxelmwifoSi, sab-
Wos azriT, gamosworebuli iqna Warbi deficiti. Tuki sabWom manamde gamoaqveyna rekomenda-
ciebi, igi, me-8 paragrafis Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebis gauqmebis Semdeg, maSinve
sajarod acxadebs, rom Sesabamis wevr saxelmwifoSi Warbi deficiti ukve aRar arsebobs.
13. me-8, me-9, me-11 da me-12 paragrafebSi miTiTebuli sabWos gadawyvetileba an reko-
mendaciebi miiReba komisiis rekomendaciis safuZvelze.
im SemTxvevaSi, rodesac sabWo iRebs zomebs, me-6 - me-9, agreTve me-11 da me-12 para-
grafebis Sesabamisad, igi gadawyvetilebis miRebisas ar iTvaliswinebs sabWos im wevris xmas,
romelic dainteresebul wevr saxelmwifos warmoadgens.

- 252 -
sabWos danarCen wevrTa kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba 238-e muxlis me-3
paragrafis `a~ punqtis Sesabamisad.
14. am muxlSi aRwerili proceduris ganxorcielebis Sesaxeb danarCeni debulebebi
mocemulia oqmSi Warbi deficitisas gamosayenebeli proceduris Sesaxeb, romelic Tan er-
Tvis xelSekrulebebs.
sabWo, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis parlamentTan,
agreTve evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, erTxmad iRebs Sesabamis debule-
bebs, romlebic SemdegSi cvlis xsenebul oqms.
am paragrafis sxva debulebebis dacvis pirobebSi, sabWo, komisiis winadadebiTa da ev-
ropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, iRebs gadawyvetilebas xsenebuli oqmis gamoyene-
bis detaluri wesebisa da ganmartebebis Sesaxeb.

Tavi 2. savaluto politika

muxli 127
1. evropis centraluri bankebis sistemis (SemdgomSi _ `ecbs~) umTavres mizans fa-
sebis stabilurobis uzrunvelyofa warmoadgens. fasebis stabilurobis miznisTvis zianis mi-
yenebis gareSe, ecbs mxars uWers kavSirSi saerTo ekonomikur politikas, raTa xeli Seuw-
yos evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-3 muxlSi dadgenili kavSiris miznebis gan-
xorcielebas. ecbs moqmedebs Ria sabazro ekonomikisa da Tavisufali konkurenciis princi-
pis Sesabamisad, riTac xels uwyobs resursebis efeqtian ganawilebas da, amasTan, icavs 119-e
muxlSi miTiTebul principebs.
2. ecbs-is ZiriTadi amocanebia:
_ kavSiris fuladi politikis gansazRvra da ganxorcieleba;
_ savaluto operaciebis ganxorcieleba 219-e muxlis Sesabamisad;
_ wevri saxelmwifoebis oficialuri savaluto rezervebis Senaxva da maTi marTva;
_ gadaxdis sistemebis Seuferxebeli funqcionirebisaTvis xelSewyoba.
3. me-2 paragrafis mesame tire zians ar unda ayenebdes wevri saxelmwifoebis mTavro-
baTa mier ucxour valutaSi sabrunavi saSualebebis Senaxvasa da maT marTvas.
4. evropis centralur bankTan konsultaciebi imarTeba:
_ yvela im SemoTavazebul kavSiris samarTlebriv aqtTan dakavSirebiT, romlebic ev-
ropis centraluri bankis kompetenciis sferoSi Sedis;
_ xelisuflebis erovnuli organoebis mier normatiuli regulirebis yvela im pro-
eqtTan dakavSirebiT, romlebic evropis centraluri bankis kompetenciis sferoSi Sedis,
kerZod, im farglebSi da im pirobebiT, romlebic sabWos mieraa dadgenili 129-e muxlis me-
4 paragrafiT gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad.
evropis centralur banks SeuZlia misi kompetenciis sferoSi Semaval sakiTxebTan
dakavSirebiT daskvnebi warudginos kavSiris institutebs, organoebs an sxva dawesebulebebs
da erovnul organoebs.
5. ecbs xels uwyobs sakredito organizaciebis zedamxedvelobisa da safinanso sis-
temis stabilurobis sferoSi kompetenturi organoebis mier miRebuli zomebis Seuferxebel
ganxorcielebas.
6. sabWos SeuZlia, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis
parlamentTan da evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, reglamentebis meSveobiT,
erTxmad daakisros evropis centralur banks sagangebo amocanebi sakredito da sxva safinan-
so institutebis (garda sadazRvevo kompaniebisa) zedamxedvelobasTan dakavSirebiT.

muxli 128
1. evropis centralur banks gaaCnia kavSiris SigniT evros banknotebis emisiis sanqci-
rebis eqskluziuri ufleba. evropis centralur banksa da erovnul centralur bankebs aqvT
am banknotebis gamoSvebis ufleba. evropis centraluri bankisa da erovnuli centraluri

- 253 -
bankebis mier gamoSvebuli banknotebi gadaxdis erTaderT kanonier saSualebas warmoadgens
kavSiris SigniT.
2. wevr saxelmwifoebs ufleba aqvT gamouSvan evros monetebi, amasTan, emisiis mocu-
loba evropis centraluri bankis mier sanqcirebas saWiroebs. sabWos SeuZlia, komisiis wina-
dadebiT da evropis parlamentTan da evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, mii-
Ros zomebi, mimoqcevaSi gasaSvebad gansazRvruli yvela monetis nominalisa da teqnikuri
specifikaciebis harmonizaciis mizniT, im farglebSi, rac aucilebelia kavSiris SigniT maTi
Seuferxebeli mimoqcevisaTvis.

muxli 129
1. ecbs-is marTvas axorcielebs evropis centraluri bankis xelmZRvaneli organoebi,
saxeldobr, evropis centraluri bankis sabWo da direqcia.
2. evropis centraluri bankebis sistemisa da evropis centraluri bankis wesdeba
(SemdgomSi _ `ecbs-isa da ecb-is wesdeba~) gansazRvrulia oqmSi, romelic Tan erTvis
xelSekrulebebs.
3. evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, gadasinjon ecbs-isa da ecb-is wesdebis 5.1, 5.2, 5.3, 17, 18, 19.1, 22, 23, 24,
26, 32.2, 32.3, 32.4, 32.6 muxlebi, 33.1 muxlis `a~ punqti da 36-e muxli. isini gadawyveti-
lebas iReben an evropis centraluri bankis rekomendaciiT, evropis parlamentTan da komisi-
asTan konsultaciis Semdeg, an komisiis winadadebiT, evropis centralur bankTan konsul-
taciis Semdeg.
4. sabWo, komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan da evropis centralur bank-
Tan konsultaciis Semdeg, an evropis centraluri bankis rekomendaciiT da evropis parla-
mentTan da komisiasTan konsultaciis Semdeg, iRebs ecbs-isa da ecb-is wesdebis 4, 5.4,
19.2, 20, 28.1, 29.2, 30.4 da 34.3 muxlebSi miTiTebul debulebebs.

muxli 130
xelSekrulebebiT da ecbs-isa da ecb-is wesdebiT maTze dakisrebuli uflebamosi-
lebebis, amocanebisa da movaleobebis ganxorcielebisas arc evropis centraluri banki, arc
erovnuli centraluri banki da arc maTi xelmZRvaneli organoebis wevri ar SeiZleba in-
struqciebisaTvis mimarTavdes an miTiTebebs iRebdes kavSiris institutebis, organoebisa da
sxva dawesebulebebisagan, wevri saxelmwifoebis mTavrobebisagan an nebismieri sxva dawesebu-
lebisagan. kavSiris institutebi, organoebi an sxva dawesebulebebi, agreTve wevri saxelmwi-
foebis mTavrobebi valdebulebas iReben, daicvan es principi da ar Seecadon, rom zegavlena
moaxdinon evropis centraluri bankisa da erovnuli centraluri bankebis wevrebze, maT mi-
er TavianTi amocanebis Sesrulebisas.

muxli 131
TiToeuli wevri saxelmwifo uzrunvelyofs, rom misi erovnuli kanonmdebloba, misi
erovnuli centraluri bankis wesdebis CaTvliT, SesabamisobaSi iyos xelSekrulebebTan, ag-
reTve ecbs-isa da ecb-is wesdebasTan.

muxli 132
1. ecbs-isTvis dakisrebuli amocanebis Sesrulebis mizniT, evropis centraluri ban-
ki, xelSekrulebebis Sesabamisad da ecbs-isa da ecb-is wesdebiT gaTvaliswinebuli piro-
bebis dacviT,
_ iRebs reglamentebs, ramdenadac es aucilebelia ecbs-isa da ecb-is wesdebis 3.1
muxlis pirvel tireSi, 19.1, 22 da 25.2 muxlebSi dadgenili amocanebis Sesasruleblad;
garda amisa, igi reglamentebs iRebs im SemTxvevebSic, romlebic gaTvaliswinebulia 129-e
muxlis me-4 paragrafSi miTiTebul sabWos samarTlebriv aqtebSi;

- 254 -
_ iRebs gadawyvetilebebs, romlebic aucilebelia xelSekrulebebis da ecbs-isa da
ecb-is wesdebis Sesabamisad evropis centraluri bankisaTvis dakisrebuli amocanebis Sesa-
sruleblad;
_ gascems rekomendaciebsa da daskvnebs.
2. evropis centralur banks SeuZlia miiRos gadawyvetileba Tavisi gadawyvetilebe-
bis, rekomendaciebisa da daskvnebis gamoqveynebis Sesaxeb.
3. im farglebSi da im pirobebis dacviT, romlebsac sabWo adgens 129-e muxlis me-4
paragrafiT gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad, evropis centraluri banki uflebamo-
silia daakisros sawarmoebs jarimebi an perioduli sajarimo gadasaxdelebi misi reglamen-
tebidan da gadawyvetilebebidan gamomdinare valdebulebebis Seusruleblobis SemTxvevaSi.

muxli 133
evropis centraluri bankis uflebamosilebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, evropis
parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iRe-
ben zomebs, rac aucilebelia evros, rogorc erTiani valutis, gamoyenebisaTvis. es zomebi
miiReba evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg.

Tavi 3. instituciuri debulebebi

muxli 134
1. Sida bazris funqcionirebisaTvis aucilebeli moculobiT wevri saxelmwifoebis
politikaTa koordinaciis xelSewyobis mizniT, iqmneba ekonomikur da finansur sakiTxTa ko-
miteti.
2. ekonomikur da finansur sakiTxTa komitetis amocanas warmoadgens:
_ sabWos an komisiis TxovniT, an sakuTari iniciativiT, am institutebisadmi mimar-
Tuli daskvnebis gacema;
_ wevri saxelmwifoebisa da kavSiris ekonomikur da finansur mdgomareobaze kontro-
lis ganxorcieleba da aRniSnulis Taobaze, gansakuTrebiT ki mesame qveynebTan da saerTaSo-
riso institutebTan finansuri urTierTobebis Sesaxeb sabWosa da komisiisTvis moxsenebis
regularulad wardgena;
_ 240-e muxlisaTvis zianis miyenebis gareSe, xels uwyobs sabWos im samuSaoebis mo-
mzadebaSi, rac miTiTebulia 66-e, 75-e muxlebSi, 121-e muxlis me-2, me-3, me-4 da me-6 para-
grafebSi, 122-e, 124-e, 125-e, 126-e muxlebSi, 127-e muxlis me-6 paragrafSi, 128-e muxlis
me-2 paragrafSi, 129-e muxlis me-3 da me-4 paragrafebSi, 138-e muxlSi, 140-e muxlis me-2
da me-3 paragrafebSi, 143-e muxlSi, 144-e muxlis me-2 da me-3 paragrafebsa da 219-e muxl-
Si da axorcielebs sabWos mier masze dakisrebul sxva sakonsultacio amocanebsa da mosa-
mzadebel samuSaoebs;
_ weliwadSi aranakleb erTxel amowmebs, xelSekrulebebisa da sabWos mier miRebuli
zomebis gamoyenebidan gamomdinare, kapitalis gadaadgilebisa da gadaxdebis moZraobis Tavi-
suflebis sferoSi Seqmnil situacias; Semowmeba vrceldeba kapitalisa da gadaxdebis moZra-
obasTan dakavSirebuli yvela zomis mimarT; komiteti moxsenebas warudgens komisiasa da sab-
Wos am Semowmebis Sedegebis Sesaxeb.
TiToeuli wevri saxelmwifo, agreTve komisia da evropis centraluri banki niSnaven
komitetis ara umetes or-or wevrs. 
3. sabWo, komisiis winadadebiT da evropis centralur bankTan da am muxlSi miTiTe-
bul komitetTan konsultaciis Semdeg, adgens detalur wesebs ekonomikur da finansur sa-
kiTxTa komitetis Semadgenlobis Sesaxeb. am gadawyvetilebis Sesaxeb sabWos Tavmjdomare ac-
nobebs evropis parlaments.
4. vinaidan da sanam arseboben iseTi wevri saxelmwifoebi, romelTaTvisac 139-e mux-
liT gaTvaliswinebuli sagamonakliso regulireba moqmedebs, komiteti, me-2 paragrafSi aR-
werili amocanebis gverdiT, damatebiT kontrols uwevs Sesabamisi wevri saxelmwifoebis

- 255 -
savaluto da finansur situacias, agreTve gadaxdebis zogad sistemas da aRniSnulis Taoba-
ze regularulad warudgens moxsenebas sabWosa da komisias.

muxli 135
im sakiTxebze, romlebic 121-e muxlis me-4 paragrafis, 126-e muxlis (garda me-14 pa-
ragrafisa), 138-e muxlis, 140-e muxlis pirveli paragrafis, 140-e muxlis me-2 paragrafis
pirveli qveabzacis, 140-e muxlis me-3 paragrafisa da 219-e muxlis regulirebis sferoSi
Sedis, sabWos an wevr saxelmwifos SeuZlia Txovos komisias, garemoebaTa Sesabamisad, moam-
zados rekomendacia an winadadeba. komisia ganixilavs am Txovnas da Tavis daskvnebs dauyov-
nebliv warudgens sabWos.

Tavi 4. specialuri debulebebi im wevri saxelmwifoebisaTvis,


romelTa valutas evro warmoadgens

muxli 136
1. ekonomikuri da savaluto kavSiris Seuferxebeli funqcionirebis gaTvaliswinebiT,
sabWo im wevr saxelmwifoebTan mimarTebaSi, romelTa valutas evro warmoadgens, iRebs
zomebs xelSekrulebebis Sesabamisi debulebebisa da 121-e da 126-e muxlebSi miTiTebuli
saTanado proceduris (garda 126-e muxlis me-14 paragrafSi miTiTebuli procedurisa) Ta-
naxmad, im mizniT, raTa:
a) gaaZlieros koordinacia da zedamxedveloba maT sabiujeto disciplinaze;
b) SeimuSaos am saxelmwifoebisaTvis ekonomikuri politikis ZiriTadi orientirebi
da zedamxedveloba gauwios maT dacvas, amasTan, Tvalyuri adevnos imas, rom isini Sesabami-
sobaSi iyos mTeli kavSirisTvis miRebul ekonomikuri politikis ZiriTad orientirebTan.
2. pirvel paragrafSi miTiTebul zomebTan dakavSirebiT gamarTul kenWisyraSi monawi-
leobis ufleba aqvT sabWos mxolod im wevrebs, romelTa valutas evro warmoadgens.
am wevrTa kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba 238-e muxlis me-3 paragrafis `a~
punqtis Sesabamisad.

muxli 137
im wevri saxelmwifoebis ministrTa sxdomebis Catarebis detaluri wesi, romelTa
valutas evro warmoadgens, ganisazRvreba oqmiT evro-jgufis Sesaxeb.

muxli 138
1. saerTaSoriso savaluto sistemaSi evros adgilis uzrunvelyofis mizniT, sabWo,
komisiis winadadebiT, iRebs gadawyvetilebas safinanso sferoSi kompetenturi saerTaSoriso
institutebisa da konferenciebis farglebSi saerTo poziciebis gansazRvris Taobaze im sa-
kiTxebTan mimarTebaSi, romlebsac ekonomikuri da savaluto kavSirisaTvis gansakuTrebuli
mniSvneloba gaaCniaT. sabWo gadawyvetilebas iRebs evropis centralur bankTan konsultaci-
is Semdeg.
2. sabWom SeiZleba, komisiis winadadebiT, miiRos Sesabamisi zomebi im mizniT, rom
uzrunvelyofili iqnas erTiani warmomadgenloba saerTaSoriso safinanso institutebsa da
konferenciebSi. sabWo gadawyvetilebas iRebs evropis centralur bankTan konsultaciis Sem-
deg.
3. pirvel da me-2 paragrafebSi miTiTebul zomebTan dakavSirebiT gamarTul kenWis-
yraSi monawileobis ufleba aqvT sabWos mxolod im wevrebs, romelTa valutas evro warmo-
adgens.
am wevrTa kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba 238-e muxlis me-3 paragrafis `a~
punqtis Sesabamisad.

Tavi 5. gardamavali debulebebi

- 256 -
muxli 139
1. wevri saxelmwifoebi, romlebTan mimarTebaSi sabWos ar miuRia gadawyvetileba, rom
isini pasuxoben evros SemoRebisaTvis aucilebel winapirobebs, SemdgomSi iwodebian rogorc
`wevri saxelmwifoebi, romelTa mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs~, an `sagamona-
kliso regulirebis qveS myofi wevri saxelmwifoebi~.
2. wevri saxelmwifoebis mimarT, romlebisTvisac sagamonakliso regulireba moqme-
debs, ar gamoiyeneba xelSekrulebebis qvemoT mocemuli debulebebi:
a) ekonomikuri politikis ZiriTadi orientirebis im nawilTa miReba, romlebic arsebi-
Tad exeba evros zonas (muxli 121, paragrafi 2);
b) iZulebiTi saSualebebi Warbi deficitis Sesamcireblad (muxli 126, paragrafebi 9 da
11);
c) ecbs-is miznebi da amocanebi (muxli 127, paragrafebi 1, 2, 3 da 5);
d) evros emisia (muxli 128);
e) evropis centraluri bankis samarTlebrivi aqtebi (muxli 132);
f) evros gamoyenebasTan dakavSirebuli zomebi (muxli 133);
g) gacvlis kursis politikasTan dakavSirebuli savaluto SeTanxmebebi da sxva zomebi
(muxli 219);
h) evropis centraluri bankis direqciis wevrTa daniSvna (muxli 283, paragrafi 2);
i) gadawyvetilebebi safinanso sferoSi kompetenturi saerTaSoriso institutebisa da
konferenciebis farglebSi saerTo poziciebis gansazRvris Taobaze im sakiTxebTan da-
kavSirebiT, romlebsac ekonomikuri da savaluto kavSirisaTvis gansakuTrebuli mni-
Svneloba gaaCniaT (muxli 138, paragrafi 1);
j) zomebi saerTaSoriso safinanso institutebsa da konferenciebSi erTiani warmomadgen-
lobis uzrunvelyofis Taobaze (muxli 138, paragrafi 2).
amgvarad, `a~-`j~ punqtebSi miTiTebul muxlebSi `wevri saxelmwifoebis~ qveS igulis-
xmebian is wevri saxelmwifoebi, romelTa valutas evro warmoadgens.
3. ecbs-isa da ecb-is wesdebis IX Tavis Sesabamisad, im wevr saxelmwifoebs, ro-
melTa mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs da maT erovnul centralur bankebs
ecbs-is farglebSi moqmedi uflebebi da valdebulebebi ar exebaT.
4. sabWos im wevrTa xmis ufleba, romlebic sagamonakliso regulirebis qveS myof
wevr saxelmwifoebs warmoadgenen, SeCerdeba sabWos mier, me-2 paragrafSi miTiTebuli mux-
lebis Sesabamisad, zomebis miRebisas, agreTve:
a) mravalmxrivi kontrolis farglebSi im wevri saxelmwifoebisadmi mimarTuli rekomen-
daciebis SemTxvevaSi, romelTa valutas evro warmoadgens, maT Soris stabilurobis
programebTan da gafrTxilebebTan dakavSirebuli rekomendaciebis CaTvliT;
b) Warb deficitTan dakavSirebiT zomebis miRebisas, romlebic im wevr saxelmwifoebs
exeba, romelTa valutas evro warmoadgens.
sabWos danarCen wevrTa kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba 238-e muxlis me-3
paragrafis `a~ punqtis Sesabamisad.

muxli 140
1. yovel or weliwadSi aranakleb erTxel, an im wevri saxelmwifos moTxovniT, rom-
lis mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs, komisia da evropis centraluri banki
moxsenebas warudgens sabWos im progresis Sesaxeb, romelsac ekonomikuri da savaluto kav-
Siris ganxorcielebis procesSi TavianTi valdebulebebis Sesrulebisas ukve miaRwies im we-
vrma saxelmwifoebma, romelTa mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs. maT moxsenebeb-
Si xdeba agreTve im sakiTxis Semowmeba, Tu ramdenad Seesabameba TiToeuli am wevri saxel-
mwifos erovnuli kanonmdebloba, maTi erovnuli centraluri bankebis wesdebaTa CaTvliT,
130-e da 131-e muxlebs, aseve ecbs-isa da ecb-is wesdebas. maTSi, garda amisa, xorcieldeba
imis Semowmebac, miRweulia Tu ara mdgradi daaxloebis maRali done; amis sazoms warmoad-
gens is, Seasrules Tu ara calkeulma wevrma saxelmwifoebma Semdegi kriteriumebi:

- 257 -
_ fasebis stabilurobis maRali donis miRweva, risi garkvevac xdeba maqsimum im sami
wevri saxelmwifos inflaciis tempebTan axlos myofi inflaciis tempebidan gamomdinare, ro-
mlebmac fasebis stabilurobis sferoSi saukeTeso Sedegebs miaRwies;
_ sajaro xelisuflebis finansuri mdgomareobis mdgradoba, risi garkvevac xdeba sa-
xelmwifos sabiujeto situaciidan gamomdinare, romelic Tavisufalia Warbi deficitisagan,
im mniSvnelobiT, rogorc is gansazRvrulia 126-e muxlis me-6 paragrafiT;
_ evropis savaluto sistemis gacvliTi kursis meqanizmiT gaTvaliswinebuli kursTa
meryeobis normaluri farglebis dacva aranakleb ori wlis ganmavlobaSi, evrosTan mimarTe-
baSi devalvaciis gareSe;
_ sagamonakliso regulirebis qveS myofi wevri saxelmwifos mier miRweuli daaxlo-
ebisa da gacvliTi kursis meqanizmSi misi monawileobis mdgradoba, rac grZelvadiani sapro-
cento ganakveTebis doneSi gamoixateba.
am muxlSi gaTvaliswinebuli oTxi kriteriumi, agreTve is aucilebeli vadebi, ro-
melTa ganmavlobaSic unda moxdes maTi dacva, detalurad gansazRvrulia oqmSi, romelic
Tan erTvis xelSekrulebebs. komisiisa da evropis centraluri bankis moxsenebebi iTvaliswi-
neben aseve bazrebis integraciis Sedegebs, mimdinare sagadamxdelo balansis mdgomareobasa da
ganviTarebas, produqciis erTeulis WrilSi SromiTi danaxarjebisa da fasTa sxva indeqsebis
dinamikas. 
  2. sabWo, evropis parlamentTan konsultaciisa da evropul sabWoSi ganxilvis Sem-
deg, komisiis winadadebiT, iRebs gadawyvetilebas imis Taobaze, Tu sagamonakliso regulire-
bis qveS myofi wevri saxelmwifoebidan, pirvel paragrafSi dadgenil kriteriumebze dayr-
dnobiT, romeli maTgani akmayofilebs aucilebel pirobebs da auqmebs Sesabamisi wevri sa-
xelmwifoebis sagamonakliso regulirebas.
sabWo gadawyvetilebas iRebs Tavis im wevrTa kvalificiuri umravlesobis rekomenda-
ciiT, romlebic warmoadgenen wevr saxelmwifoebs, romelTa valuta evroa. es wevrebi gada-
wyvetilebas iReben sabWoSi komisiis winadadebis Sesvlidan eqvsi Tvis ganmavlobaSi.
am wevrTa kvalificiuri umravlesoba, romelic me-2 abzacSi aris miTiTebuli, gani-
sazRvreba 238-e muxlis me-3 paragrafis `a~ punqtis Sesabamisad.
3. Tu, me-2 paragrafSi gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad, miRebuli iqna
sagamonakliso regulirebis gauqmebis gadawyvetileba, sabWo, Sesabamisi wevri saxelmwifosa
da im wevri saxelmwifoebis erTxmivi gadawyvetilebis safuZvelze, romelTa valutas evro
warmoadgens, komisiis winadadebiTa da evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, Se-
uqcevadad gansazRvravs kurss, romlis mixedviTac misi valuta evroTi unda Seicvalos da
iRebs Sesabamis wevr saxelmwifoSi evros erTian valutad SemoRebisaTvis aucilebel sxva
zomebs.

muxli 141
1. vinaidan da sanam arseboben wevri saxelmwifoebi, romelTa mimarTac sagamonakliso
regulireba moqmedebs, 129-e muxlis pirveli paragrafisTvis zianis miyenebis gareSe, iqmneba
evropis centraluri bankis generaluri sabWo, romelic gaTvaliswinebulia ecbs-isa da
ecb-is wesdebis 44-e muxlSi rogorc evropis centraluri bankis mesame xelmZRvaneli or-
gano.
2. vinaidan da sanam arseboben wevri saxelmwifoebi, romelTa mimarT sagamonakliso
regulireba moqmedebs, evropis centraluri bankis amocanas am wevr saxelmwifoebTan mimar-
TebaSi warmoadgens:
_ erovnul centralur bankebs Soris TanamSromlobis ganmtkiceba;
_ wevri saxelmwifoebis fuladi politikis koordinaciis gaZliereba, fasebis stabi-
lurobis uzrunvelyofis mizniT;
_ gacvliTi kursis meqanizmis funqcionirebis kontroli;
_ konsultaciebis gamarTva im sakiTxebze, romlebic erovnuli centraluri bankebis
kompetenciaSi Sedis da romlebic safinanso institutebisa da bazrebis stabilurobas exeba;

- 258 -
_ evropis savaluto TanamSromlobis fondis adrindeli funqciebis ganxorcieleba,
romlebic am dromde evropis savaluto instituts hqonda gadacemuli.

muxli 142
TiToeuli wevri saxelmwifo, romlis mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs,
Tavis gacvliTi kursis politikas ganixilavs rogorc saerTo interesis mqone sakiTxs.
amasTan, igi iTvaliswinebs gacvliTi kursis meqanizmis farglebSi TanamSromlobisas dagro-
vebul gamocdilebas.

muxli 143
1. Tu wevri saxelmwifo, romlis mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs, sir-
Tuleebs awydeba an mas seriozuli sirTuleebis safrTxe emuqreba Tavis sagadamxdelo
balansTan dakavSirebiT, rac mTlianobaSi misi sagadamxdelo balansis gauwonasworeblobiT
an mis gankargulebaSi myofi savaluto saSualebebis tipiTaa ganpirobebuli da Tu am sir-
Tuleebs SeuZliaT, kerZod, safrTxe Seuqmnan Sida bazris funqcionirebas an saerTo savaWro
politikis ganxorcielebas, komisia dauyovnebliv Seiswavlis am saxelmwifos mdgomareobas,
aseve im qmedebebs, romlebic man ganaxorciela an SeiZleba ganaxorcielos xelSekrulebebis
Sesabamisad, mis gankargulebaSi myofi yvela saSualebis gamoyenebiT. komisia miuTiTebs im
zomebs, romelTa miRebasac sTavazobs igi Sesabamis wevr saxelmwifos rekomendaciis saxiT.
Tu sagamonakliso regulirebis qveS myofi wevri saxelmwifos mier gatarebuli da
komisiis mier SeTavazebuli zomebi arasakmarisi aRmoCnda Seqmnili an mosalodneli sirTu-
leebis dasaZlevad, komisia, ekonomikur da finansur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Se-
mdeg, sTavazobs sabWos urTierTdaxmarebis uzrunvelyofas da saamisod saWiro saTanado me-
Todebs.
komisia regularulad awvdis sabWos informacias situaciisa da misi ganviTarebis Se-
saxeb.
2. sabWo uzrunvelyofs urTierTdaxmarebis gawevas; igi iRebs direqtivebs an gada-
wyvetilebebs, romlebic adgens mis pirobebsa da detalebs. urTierTdaxmareba, kerZod, SeiZ-
leba gamoixatos:
a) SeTanxmebul moqmedebaSi sxva saerTaSoriso organizaciebis SigniT, romlebsac SeiZ-
leba im wevrma saxelmwifoebma mimarTon, romelTa mimarTac sagamonakliso regulire-
ba moqmedebs;
b) iseT zomebSi, rac aucilebelia vaWrobaSi darRvevebis Tavidan asacileblad, im Sem-
TxvevaSi, Tu sagamonakliso regulirebis qveS myofi wevri saxelmwifo, romelic
sirTuleebs ganicdis, inarCunebs an kvlav SemoiRebs raodenobriv SezRudvebs mesame
qveynebTan mimarTebaSi;
c) sxva wevri saxelmwifoebis mxridan SezRuduli odenobis kreditebis gamoyofaSi;
amasTan, maTi Tanxmoba aucilebelia.
3. Tu sabWo ar eTanxmeba komisiis mier rekomendirebul urTierTdaxmarebas, an aRmo-
Cenili urTierTdaxmareba da gatarebuli zomebi arasakmarisia, komisia nebas rTavs sagamona-
kliso regulirebis qveS myof wevr saxelmwifos, romelic sirTuleebs ganicdis, miiRos
damcavi zomebi, romelTa pirobebsa da detalebs igi gansazRvravs.
sabWos SeuZlia gaauqmos es nebarTva da Secvalos misi pirobebi da detalebi.

muxli 144
1. Tu wevri saxelmwifo, romlis mimarTac sagamonakliso regulireba moqmedebs, uec-
rad aRmoCndeba sagadamxdelo balansis krizisis mdgomareobaSi da dauyovnebliv ar iqneba
miRebuli gadawyvetileba, 143-e muxlis me-2 paragrafis mniSvnelobis konteqstSi, daintere-
sebul saxelmwifos, sifrTxilis mizniT, SeuZlia miiRos aucilebeli damcavi zomebi. isini
mxolod minimalur darRvevebs SeiZleba iwvevdes Sida bazris funqcionirebaSi da ar unda
scildebodes im farglebs, rac aucileblad saWiroa uecrad warmoqmnili sirTuleebis Tavi-
dan asacileblad.

- 259 -
2. komisiasa da sxva wevr saxelmwifoebs damcavi zomebis Taobaze unda ecnoboT ara-
ugvianes maTi ZalaSi Sesvlis momentisa. komisias SeuZlia sabWos SesTavazos urTierTdaxma-
rebis uzrunvelyofa 143-e muxlis Sesabamisad.
3. sabWos SeuZlia, komisiis rekomendaciiTa da ekonomikur da finansur sakiTxTa ko-
mitetTan konsultaciis Semdeg, miiRos gadawyvetileba imis Taobaze, rom dainteresebulma
wevrma saxelmwifom Secvalos, SeaCeros an gaauqmos es damcavi zomebi.

kari IX. dasaqmeba

muxli 145
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-3 muxlis miznebis misaRwevad, wevri sa-
xelmwifoebi da kavSiri, am karis Sesabamisad, muSaoben dasaqmebis koordinirebuli strate-
giis ganviTarebasa da gansakuTrebiT muSaxelis kvalifikaciis, gadamzadebisa da adaptirebis
unaris, agreTve ekonomikuri cvlilebis moTxovnebze operatiulad reagirebadi Sromis baz-
ris xelSewyobaze.

muxli 146
1. wevri saxelmwifoebi, TavianTi dasaqmebis politikis meSveobiT, xels uwyoben 145-e
muxlSi miTiTebuli miznebis miRwevas, wevri saxelmwifoebisa da kavSiris ekonomikuri po-
litikis ZiriTadi orientirebis Sesabamisad, romlebic, 121-e muxlis me-2 paragrafis Tanax-
mad, iqna miRebuli.
2. socialuri partniorebis pasuxismgeblobasTan mimarTebaSi erovnuli praqtikis ga-
TvaliswinebiT, wevri saxelmwifoebi dasaqmebis xelSewyobas saerTo interesis mqone sakiT-
xad ganixilaven da, 148-e muxlis Sesabamisad, sabWos farglebSi koordinirebas uweven Ta-
vianT saqmianobas aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT.

muxli 147
1. kavSirs Tavisi wvlili Seaqvs dasaqmebis maRali donis miRwevis saqmeSi, imiT, rom
xels uwyobs wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlobas, mxars uWers da, saWiroebis Sem-
TxvevaSi, avsebs maT RonisZiebebs am sferoSi. amasTan, wevri saxelmwifoebis kompetenciis pa-
tiviscema aucilebelia.
2. dasaqmebis maRali donis miRwevis miznis gaTvaliswineba xdeba kavSiris politikisa
da qmedebebis gansazRvrisa da ganxorcielebis dros.

muxli 148
1. sabWosa da komisiis yovelwliuri erToblivi moxsenebis safuZvelze, evropuli
sabWo yovelwliurad amowmebs kavSirSi dasaqmebis mdgomareobas da iRebs daskvnas aRniSnul
sakiTxTan dakavSirebiT.
2. evropuli sabWos daskvnis safuZvelze, sabWo, komisiis winadadebiT da evropis
parlamentTan, ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, regionebis komitetTan da
150-e muxlSi miTiTebul dasaqmebis sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, yovelwliu-
rad gansazRvravs saxelmZRvanelo miTiTebebs, romlebsac wevri saxelmwifoebi iTvaliswine-
ben TavianT dasaqmebis politikaSi. es saxelmZRvanelo miTiTebebi unda Seesabamebodes 121-e
muxlis me-2 paragrafis Tanaxmad miRebul ZiriTad orientirebs.
3. TiToeuli wevri saxelmwifo sabWosa da komisias yovelwliurad warudgens moxse-
nebas im mniSvnelovani zomebis Sesaxeb, romlebic miiRo man Tavisi dasaqmebis politikis gan-
saxorcieleblad, me-2 paragrafSi naxsenebi dasaqmebis politikis saxelmZRvanelo miTiTebe-
bis fonze.
4. me-3 paragrafSi miTiTebuli moxsenebebis safuZvelze da dasaqmebis sakiTxTa komi-
tetis daskvnis mixedviT, sabWo, dasaqmebis politikis saxelmZRvanelo miTiTebebis fonze,
yovelwliurad amowmebs, Tu rogor xorcieldeba dasaqmebis politika wevr saxelmwifoebSi.

- 260 -
amasTan, komisiis rekomendaciiT, sabWos SeuZlia rekomendaciebi miawodos wevr saxelmwifo-
ebs, Tu igi, aRniSnuli Semowmebis Sedegebidan gamomdinare, amas mizanSewonilad miiCnevs.
5. aRniSnuli Semowmebis Sedegebis safuZvelze, sabWo da komisia evropul sabWos wa-
rudgenen yovelwliur erTobliv moxsenebas kavSirSi dasaqmebis mdgomareobisa da dasaqmebis
politikis saxelmZRvanelo miTiTebebis Sesrulebis Sesaxeb.

muxli 149
evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Se-
sabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, agreTve regionebis komitetTan
konsultaciis Semdeg, miiRon wamaxalisebeli zomebi wevr saxelmwifoebs Soris TanamSro-
mlobis xelSesawyobad da dasaqmebis sferoSi maTi RonisZiebebis mxardasaWerad, romlebic
miznad isaxavs informaciisa da saukeTeso praqtikuli gamocdilebis gacvlis ganviTarebas,
SedarebiTi analizebis monacemebisa da konsultaciebis miwodebas, agreTve inovaciuri midgo-
mebis xelSewyobasa da dagrovili gamocdilebis Sefasebas, kerZod ki, piloturi proeqtebis
gamoyenebis meSveobiT.
es zomebi ar iTvaliswineben wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo da administraciu-
li debulebebis harmonizacias.

muxli 150
sabWo, iRebs ra gadawyvetilebas ubralo umravlesobiT, evropis parlamentTan kon-
sultaciis Semdeg, qmnis sakonsultacio funqciis mqone dasaqmebis sakiTxTa komitets, dasa-
qmebisa da Sromis bazris sferoSi wevri saxelmwifoebis politikis koordinaciis xelSew-
yobis mizniT. komitets gaaCnia Semdegi amocanebi:
_ igi Tvalyurs adevnebs wevr saxelmwifoebsa da kavSirSi dasaqmebis mdgomareobasa
da dasaqmebis politikas;
_ igi, 240-e muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, sabWos an komisiis TxovniT, an sa-
kuTari iniciativiT, gascems daskvnebs da xels uwyobs 148-e muxlSi miTiTebuli sabWos do-
kumentebis momzadebas.
Tavisi uflebamosilebis ganxorcielebisas komiteti konsultaciebs marTavs socia-
lur partniorebTan.
TiToeuli wevri saxelmwifo da komisia niSnavs komitetis or-or wevrs.

kari XI. socialuri politika

muxli 151
kavSiri da wevri saxelmwifoebi, iTvaliswineben ra ZiriTad socialur uflebebs, im
saxiT, rogorc isini gansazRvrulia turinSi 1961 wlis 18 oqtombers xelmoweril evropis
socialur qartiaSi da gaerTianebis 1989 wlis qartiaSi muSaTa ZiriTadi socialuri uf-
lebebis Sesaxeb, miznad isaxaven Semdegs: dasaqmebis xelSewyobas, sacxovrebeli da samuSao
pirobebis gaumjobesebas, raTa am gziT, miRweuli progresis kvaldakval, SesaZlebeli gaxdes
maTi harmonizacia, adekvatur socialur dacvas, socialur dialogs, adamianuri resursebis
ganviTarebas, dasaqmebis maRali donis stabilurobis TvalsazrisiT da socialur gariyulo-
basTan brZolas.
am mizniT, kavSiri da wevri saxelmwifoebi axorcieleben zomebs, romlebic iTvalis-
winebs erovnuli praqtikis mravalferovnebas, gansakuTrebiT saxelSekrulebo urTierTobebis
sferoSi, agreTve kavSiris ekonomikis konkurentunarianobis SenarCunebis aucileblobas.
maT miaCniaT, rom amgvari ganviTareba gamowveuli iqneba rogorc Sida bazris funqci-
onirebiT, romelic xels uwyobs socialuri sistemebis harmonizacias, ise xelSekrulebebSi
gaTvaliswinebuli procedurebiT, agreTve maTi sakanonmdeblo da administraciuli debule-
bebis daaxloebiT.

- 261 -
muxli 152
kavSiri aRiarebs da Tavis doneze xels uwyobs socialuri partniorebis rols, ero-
vnuli sistemebis mravalferovnebis gaTvaliswinebiT. igi xels uwyobs socialur dialogs
da, amasTan, pativs scems socialuri partniorebis avtonomias.
sammxrivi socialuri samiti ekonomikuri zrdisa da dasaqmebis sakiTxebze xels uw-
yobs socialur dialogs.

muxli 153
1. 151-e muxlis miznebis misaRwevad, kavSiri mxars uWers da avsebs wevri saxelmwi-
foebis saqmianobas Semdeg sferoebSi:
a) kerZod, samuSao garemos gaumjobeseba, mSromelTa janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis mizniT;
b) Sromis pirobebi;
c) muSaTa socialuri uzrunvelyofa da socialuri dacva;
d) muSaTa dacva Sromis xelSekrulebis Sewyvetis SemTxvevaSi;
e) muSaTa informireba da konsultireba;
f) muSebisa da damsaqmeblebis interesTa warmomadgenloba da koleqtiuri dacva, maT So-
ris sawarmos marTvaSi muSaTa Tanamonawileobis CaTvliT, me-5 paragrafis dacvis pi-
robiT;
g) kavSiris teritoriaze kanonierad myofi mesame qveynis moqalaqeTa dasaqmebis pirobebi;
h) Sromis bazridan gamoricxul pirTa profesiuli integracia, 166-e muxlisTvis zianis
miyenebis gareSe;
i) mamakacTa da qalTa Tanabari SesaZleblobebi Sromis bazarze da samsaxurSi maTdami
Tanaswori mopyroba;
j) socialur gariyulobasTan brZola;
k) socialuri dacvis sistemis modernizacia, `c~ punqtisTvis zianis miyenebis gareSe.
2. am mizniT, evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT:
a) wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo da administraciuli debulebebis nebismieri har-
monizaciis gamoricxviT, miiRon zomebi, romlebic mowodebulia xeli Seuwyos wevr
saxelmwifoebs Soris TanamSromlobas im iniciativebis meSveobiT, romelTa mizania
codnis donis gaumjobeseba, informaciisa da saukeTeso praqtikuli gamocdilebis ga-
cvlis ganviTareba, inovaciuri midgomebis xelSewyoba da dagrovili gamocdilebis
Sefaseba;
b) pirveli paragrafis `a~-`i~ punqtebSi miTiTebul sferoebSi, direqtivebis meSveobiT,
miiRon minimaluri moTxovnebi, romlebic Tanmimdevrul gamoyenebas eqvemdebarebian,
TiToeul wevr saxelmwifoSi arsebuli pirobebisa da teqnikuri wesebis gaTvaliswi-
nebiT. es direqtivebi ar unda Seicavdnen aranair iseT administraciul, finansur an
iuridiul SezRudvebs, romlebmac SeiZleba xeli SeuSalos mcire da saSualo sawar-
moebis Seqmnasa da ganviTarebas.
evropis parlamenti da sabWo gadawyvetilebas iReben Cveulebrivi sakanonmdeblo pro-
ceduris Sesabamisad, ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis komitet-
Tan konsultaciis Semdeg.
pirveli paragrafis `c~, `d~, `f~ da `g~ punqtebSi miTiTebul sferoebSi sabWo erT-
xmad iRebs gadawyvetilebas specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, evropis par-
lamentTan da xsenebul komitetebTan konsultaciis Semdeg.
sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT, evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg,
erTxmad miiRos gadawyvetileba, rom Cveulebrivi sakanonmdeblo procedura gamoyenebuli iq-
nas pirveli paragrafis `d~, `f~ da `g~ punqtebis mimarT.
3. wevr saxelmwifos SeuZlia socialur partniorebs, maTi erToblivi TxovniT, mian-
dos me-2 paragrafis Tanaxmad miRebuli direqtivebis, an, aucileblobis SemTxvevaSi, _ 155-e
muxlis Sesabamisad miRebuli sabWos gadawyvetilebis Sesruleba.

- 262 -
aseT SemTxvevaSi wevri saxelmwifo uzrunvelyofs, rom socialuri partniorebi ara
ugvianes im momentisa, rodesac direqtivis transformacia unda ganxorcieldes, an gadawyve-
tileba unda iqnas Sesrulebuli, SeTanxmebisamebr, miiReben aucilebel zomebs; amasTan, wevr-
ma saxelmwifom yvela aucilebeli zoma unda miiRos, raTa nebismier dros SeeZlos am di-
reqtiviT an gadawyvetilebiT gansazRvruli Sedegebis miRwevis garantireba.
4. am muxlis Tanaxmad miRebuli debulebebi:
_ ar exeba wevri saxelmwifoebis aRiarebul uflebas, _ gansazRvron TavianTi socia-
luri uzrunvelyofis sistemis ZiriTadi principebi da ar SeiZleba arsebiT zians ayenebdes
am sistemis finansur wonasworobas;
_ xels ar uSlis wevr saxelmwifoebs, SeinarCunon an SemoiRon xelSekrulebebTan
SesabamisobaSi myofi ufro mkacri damcavi zomebi.
5. es muxli ar gamoiyeneba Sromis anazRaurebis, asociaciebis Seqmnis uflebis, gafi-
cvis, agreTve lokautis uflebis mimarT.

muxli 154
1. komisia amocanad isaxavs, xeli Seuwyos kavSiris doneze socialuri partniorebis
konsultirebas da yvela saWiro zomas iRebs imisaTvis, raTa waaxalisos socialur partni-
orebs Soris dialogi, amasTan, igi zrunavs mxareTa dabalansebul mxardaWeraze.
2. am mizniT, komisia, socialuri politikis sferosTan dakavSirebuli winadadebebis
wardgenamde, konsultaciebs marTavs socialur partniorebTan kavSiris qmedebis SesaZlo mi-
marTulebis sakiTxis Taobaze.
3. Tu, aseTi konsultaciis Semdeg, komisia mizanSewonilad miiCnevs kavSiris qmedebas,
igi konsultaciebs marTavs socialur partniorebTan SeTavazebuli winadadebis SinaarsTan
dakavSirebiT. socialuri partniorebi komisias gadascemen daskvnas, an, saTanado SemTxvevaSi,
_ rekomendacias.
4. me-2 da me-3 paragrafebis Sesabamisad, konsultaciebis gamarTvis SemTxvevaSi so-
cialur partniorebs SeuZliaT komisias acnobon, rom maTi survilia, daiwyon 155-e muxlSi
gaTvaliswinebuli procesi. am procesis xangrZlivoba ar SeiZleba aRematebodes cxra Tves,
Tuki mxolod dainteresebuli socialuri partniorebi da komisia erToblivad ar gadawyve-
ten mis gagrZelebas.

muxli 155
1. kavSiris doneze socialur partniorebs Soris dialogma, maTi survilis SemTxveva-
Si, SeiZleba saxelSekrulebo urTierTobebis warmoSoba ganapirobos, SeTanxmebebis dadebis
CaTvliT.
2. kavSiris doneze dadebuli SeTanxmebebis Sesruleba xorcieldeba an im procedure-
bisa da praqtikis Sesabamisad, romlebic socialuri partniorebisa da wevri saxelmwifoe-
bisTvisaa niSandoblivi, an, xelmomwer mxareTa erToblivi moTxovnis safuZvelze, sabWos mi-
er, komisiis winadadebiT, miRebuli gadawyvetilebis meSveobiT, _ im sferoebSi, romlebsac
153-e muxli moicavs. evropis parlamenti saqmis kursSi unda iqnas Cayenebuli.
sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, Tuki Sesabamisi SeTanxmeba moicavs erT an ram-
denime debulebas romelime im sferosTan dakavSirebiT, romelTa mimarTac, 153-e muxlis me-2
paragrafis Tanaxmad, erTxmivoba aucilebelia.

muxli 156
xelSekrulebebis sxva debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, komisia, 151-e muxlis
miznebis miRwevis kuTxiT, mxars uWers wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlobas da xels
uwyobs maTi qmedebis koordinacias socialuri politikis yvela im sferoSi, romlebic am
Tavis moqmedebis qveS eqceva, kerZod, iseT sferoebSi, rogoricaa:
_ dasaqmeba;
_ Sromis samarTali da Sromis pirobebi;
_ profesiuli swavleba da gadamzadeba;

- 263 -
_ socialuri uzrunvelyofa;
_ sawarmoo tramvebisa da profesiuli daavadebebis Tavidan acileba;
_ Sromis higiena;
_ profesiul kavSirebSi gaerTianebis ufleba da koleqtiuri molaparakebebi damsaq-
meblebsa da muSebs Soris.
am mizniT, komisia moqmedebs wevr saxelmwifoebTan mWidro kontaqtSi, Sidasaxelmwi-
foebriv doneze, an saerTaSoriso organizaciebSi gansaxilvel sakiTxebTan mimarTebaSi kvle-
vebis Catarebis, daskvnebis gacemisa da konsultaciebis organizebis gziT, kerZod, iseTi ini-
ciativebis meSveobiT, romlebic miznad isaxaven saxelmZRvanelo miTiTebebisa da indikatore-
bis gansazRvras, saukeTeso praqtikuli gamocdilebis gacvlis organizacias da perioduli
monitoringisa da SefasebisaTvis saWiro elementebis SemuSavebas. evropis parlamenti sru-
lad unda iqnas informirebuli.
am muxliT gaTvaliswinebuli daskvnebis gacemamde komisia konsultaciebs gadis eko-
nomikur da socialur sakiTxTa komitetTan.

muxli 157
1. TiToeuli wevri saxelmwifo uzrunvelyofs Tanabari anazRaurebis principis gamo-
yenebas mamakacTa da qalTa Tanabari Sromis, an Tanabari Rirebulebis samuSaos mimarT.
2. am muxlis miznebisTvis, `anazRaurebis~ qveS igulisxmeba Cveulebrivi sabaziso an
minimaluri xelfasi da Tanamdebobrivi sargo, agreTve nebismieri sxva gasamrjelo, romel-
sac damsaqmebeli pirdapir an arapirdapir, naRdi angariSsworebis an naturis saxiT, uxdis
muSas, samsaxurebrivi urTierTobis safuZvelze.
Sromis anazRaurebis Tanasworoba sqesobrivi niSnis mixedviT diskriminaciis gareSe
niSnavs imas, rom:
a) nardoblivad anazRaurebadi Tanabari samuSaosTvis fasdeba ganisazRvreba erTnairi sa-
zomi erTeulebis safuZvelze;
b) Tanabaria ganakveTebi saaTobrivad anazRaurebadi Tanabari samuSaosTvis.
3. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg,
iReben zomebs Sromisa da dasaqmebis sakiTxebSi mamakacTa da qalTa Tanabari SesaZleblobebi-
sa da maTdami Tanabari mopyrobis principis gamoyenebis uzrunvelyofis mizniT, maT Soris
Tanabari Sromis, an Tanabari Rirebulebis samuSaosTvis Tanabari anazRaurebis principis Ca-
TvliT.
4. profesiul cxovrebaSi mamakacTa da qalTa sruli Tanasworobis efeqtiani uzrun-
velyofis konteqstSi, Tanabari mopyrobis principi xels ar uSlis wevr saxelmwifoebs, Za-
laSi datovon an daadginon specialuri upiratesobebi arasakmarisad warmodgenili sqesis
pirTa profesiuli saqmianobis xelSewyobis, an profesiuli karieris Semaferxebeli araxel-
sayreli garemoebebis Tavidan acilebis an kompensaciis mizniT.

muxli 158
wevri saxelmwifoebi cdiloben SeinarCunon anazRaurebad SvebulebaTa reJimebis arse-
buli eqvivalentoba.

muxli 159
komisia yovelwliurad adgens moxsenebas 151-e muxlSi miTiTebuli miznebis realiza-
ciis mdgomareobis, agreTve kavSirSi demografiuli situaciis Sesaxeb. igi am moxsenebas ug-
zavnis evropis parlaments, sabWos da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitets.

muxli 160
sabWo, iRebs ra gadawyvetilebas ubralo umravlesobiT, evropis parlamentTan kon-
sultaciis Semdeg, qmnis sakonsultacio xasiaTis mqone socialuri dacvis komitets, socia-

- 264 -
luri dacvis sferoSi wevr saxelmwifoebs Soris da komisiasTan TanamSromlobis xelSewyo-
bis mizniT. komitetis amocanebia:
_ Tvalyuri adevnos socialur situaciasa da socialuri dacvis politikis ganviTa-
rebas wevr saxelmwifoebsa da kavSirSi;
_ xeli Seuwyos wevr saxelmwifoebs Soris da komisiasTan informaciis, gamocdile-
bisa da warmatebuli praqtikis gacvlas;
_ 240-e muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, sabWos an komisiis TxovniT, an sakuTari
iniciativiT, moamzados moxsenebebi, gasces daskvnebi, an ganaxorcielos sxva qmedebebi mis
kompetenciaSi Semaval sferoebSi.
Tavisi uflebamosilebis Sesrulebisas komiteti Sesabamis kontaqtebs amyarebs socia-
lur partniorebTan.
TiToeuli wevri saxelmwifo da komisia komitetis or-or wevrs niSnaven.

muxli 161
evropis parlamentisadmi warsadgeni komisiis yovelwliuri moxseneba mudmivad Sei-
cavs specialur Tavs kavSirSi socialuri situaciis ganviTarebis Sesaxeb.
evropis parlaments SeuZlia SesTavazos komisias, moamzados moxsenebebi socialur
situaciasTan dakavSirebuli specialuri problemebis Sesaxeb.

kari XI. evropis socialuri fondi

muxli 162
Sida bazarze muSaxelis dasaqmebis SesaZleblobebis gaumjobesebisa da amiT cxovrebis
donis amaRlebaSi sakuTari wvlilis Setanis mizniT, qvemoT mocemuli debulebebis Sesabami-
sad, iqmneba evropis socialuri fondi, romlis mizania xeli Seuwyos kavSiris SigniT muSa-
xelis SromiT mowyobasa da maT geografiul da profesiul mobilobas, agreTve maT adapta-
cias mrewvelobasa da warmoebis sistemebSi momxdar cvlilebebTan, kerZod, profesiuli
swavlebisa da gadamzadebis meSveobiT.

muxli 163
fondis marTva komisias ekisreba.
amasTan, komisias mxars uWers komiteti, romelic mTavrobaTa, agreTve damsaqmebelTa
da muSaTa profesiuli organizaciebis warmomadgenlebisagan Sedgeba; Tavmjdomareobas komi-
siis erT-erTi wevri asrulebs.

muxli 164
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, agreTve regionebis komitet-
Tan konsultaciis Semdeg, iReben saimplementacio reglamentebs evropis socialur fondTan
mimarTebaSi.

kari XII. zogadi da profesiuli ganaTleba, axalgazrdoba


da sporti

muxli 165
1. kavSiri, srulad scems ra pativs wevri saxelmwifoebis pasuxismgeblobas swavle-
bis Sinaarsisa da ganaTlebis sistemis organizaciis Taobaze, agreTve maT kulturul da
enobriv mravalferovnebas, xels uwyobs xarisxiani ganaTlebis ganviTarebas, wevr saxelmwi-
foebs Soris TanamSromlobis waxalisebis da, aucileblobis SemTxvevaSi, _ wevri saxelmwi-
foebis saqmianobis mxardaWerisa da Sevsebis gziT.
kavSirs Tavisi wvlili Seaqvs sportis evropuli ganzomilebis xelSewyobaSi da,
amasTan, iTvaliswinebs mis Taviseburebebs, nebayoflobiT monawileobaze dafuZnebul mis
struqturebs, agreTve mis socialur da aRmzrdelobiT funqcias.
- 265 -
2. kavSiris saqmianobis miznebia:
_ ganaTlebis sistemaSi evropuli ganzomilebis ganviTareba, gansakuTrebiT wevri sa-
xelmwifoebis enebis swavlebisa da gavrcelebis gziT;
_ studentebisa da maswavleblebis mobilobis xelSewyoba, maT Soris diplomebisa da
swavlis periodebis akademiuri aRiarebis waxalisebis gziT;
_ saganmanaTleblo dawesebulebebs Soris TanamSromlobis xelSewyoba;
_ informaciisa da gamocdilebis gacvlis ganviTareba wevri saxelmwifoebis ganaTle-
bis sistemis farglebSi saerTo problemebis Taobaze;
_ axalgazrdebisa da socialur mecnierebaTa sferoSi maswavleblebis gacvlis ganvi-
Tarebis xelSewyoba da evropis demokratiul cxovrebaSi axalgazrdebis monawileobis waxa-
liseba;
_ distanciuri swavlebis ganviTarebis xelSewyoba;
_ sportis evropuli ganzomilebis ganviTareba, sportuli Sejibrebebis samarTliano-
bisa da Riaobis, sportul organizaciebs Soris TanamSromlobis xelSewyobis, agreTve
sportsmenebis, gansakuTrebiT Wabuki sportsmenebis fizikuri da sulieri mTlianobis dacvis
gziT.
3. kavSiri da wevri saxelmwifoebi xels uwyoben mesame qveynebTan da ganaTlebisa da
sportis sferoSi kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan, gansakuTrebiT evropis sabWo-
sTan TanamSromlobas.
4. imisaTvis, raTa sakuTari wvlili Seitanos am muxlis miznebis ganxorcielebaSi:
_ evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan
konsultaciis Semdeg, iReben wamaxalisebel zomebs, amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanon-
mdeblo da administraciuli debulebebis nebismieri harmonizacia gamoricxulia;
_ sabWo, komisiis winadadebiT, iRebs rekomendaciebs.

muxli 166
1. kavSiri, srulad scems ra pativs wevri saxelmwifoebis pasuxismgeblobas profe-
siuli swavlebis Sinaarsisa da organizebis Taobaze, axorcielebs profesiuli ganaTlebis
politikas, romelic mxars uWers da avsebs wevri saxelmwifoebis RonisZiebebs.
2. kavSiris saqmianobis mizania:
_ samrewvelo cvlilebebis procesTan adaptaciis xelSewyoba, kerZod, profesiuli
swavlebisa da gadamzadebis meSveobiT;
_ sawyisi da Semdgomi profesiuli ganaTlebis gaumjobeseba, Sromis bazarze profe-
siuli integraciisa da reintegraciis xelSewyobis mizniT;
_ profesiuli ganaTlebis miRebis xelSewyoba, agreTve instruqtorebisa da im pirTa,
gansakuTrebiT axalgazrdebis, mobilobis xelSewyoba, romlebic profesiul ganaTlebas euf-
lebian;
_ saswavlo dawesebulebebsa da sawarmoebs Soris TanamSromlobis waxaliseba profe-
siuli swavlebis sakiTxebSi;
_ informaciisa da gamocdilebis gacvlis ganviTareba wevri saxelmwifoebis profesi-
uli ganaTlebis sistemis farglebSi saerTo problemebis Taobaze.
3. kavSiri da wevri saxelmwifoebi xels uwyoben mesame qveynebTan da profesiuli ga-
naTlebis sferoSi kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobas.
4. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, agreTve regionebis komi-
tetTan konsultaciis Semdeg, iReben zomebs, romlebsac TavianTi wvlili SeaqvT am muxlis
miznebis miRwevaSi, amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo da administraciuli debu-
lebebis nebismieri harmonizacia gamoricxulia, xolo sabWo ki, komisiis winadadebiT, iRebs
rekomendaciebs.

- 266 -
kari XIII. kultura

muxli 167
1. kavSirs Tavisi wvlili Seaqvs wevri saxelmwifoebis kulturaTa ganviTarebaSi, pa-
tivs scems ra maT erovnul da regionul mravalferovnebas da, amave dros, wina planze aye-
nebs ra saerTo kulturul memkvidreobas.
2. kavSiri Tavisi saqmianobiT xels uwyobs wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlo-
bas da, aucileblobis SemTxvevaSi, mxars uWers da avsebs maT saqmianobas Semdeg sferoebSi:
_ evropis xalxTa kulturisa da istoriis Sesaxeb codnis gaumjobeseba da gavrce-
leba;
_ evropuli mniSvnelobis mqone kulturuli memkvidreobis SenarCuneba da dacva;
_ arakomerciuli xasiaTis kulturuli gacvlebi;
_ mxatvruli da literaturuli Semoqmedeba, audiovizualuri seqtoris CaTvliT.
3. kavSiri da wevri saxelmwifoebi xels uwyoben mesame qveynebTan da kulturis sfe-
roSi kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan, gansakuTrebiT evropis sabWosTan Tana-
mSromlobas.
4. xelSekrulebebis sxva debulebaTa safuZvelze ganxorcielebul Tavis saqmianobaSi
kavSiri iTvaliswinebs kulturul aspeqtebs, gansakuTrebiT misi kulturis mravalferovne-
bis pativiscemisa da waxalisebis mizniT.
5. imisaTvis, raTa sakuTari wvlili Seitanos am muxlis miznebis ganxorcielebaSi:
_ evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg, iReben wamaxalisebel zo-
mebs, amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo da administraciuli debulebebis nebismie-
ri harmonizacia gamoricxulia;
_ sabWo, komisiis winadadebiT, iRebs rekomendaciebs.

kari XIV. jandacva

muxli 168
1. kavSiris politikisa da saqmianobis yvela mimarTulebis gansazRvrisa da ganxorci-
elebis dros uzrunvelyofilia janmrTelobis dacvis maRali done.
kavSiris saqmianoba avsebs wevri saxelmwifoebis politikas da mimarTulia sazogado-
ebrivi jandacvis gaumjobesebaze, daavadebaTa profilaqtikasa da im mizezebis aRmofxvraze,
romlebic safrTxes uqmnian adamianis fizikur da fsiqikur janmrTelobas. igi moicavs maso-
briv epidemiebTan brZolas, xels uwyobs ra maTi gamomwvevi mizezebis, gavrcelebis gzebisa
da Tavidan acilebis saSualebebis gamokvlevas, agreTve jandacvis sakiTxebze informirebasa
da ganaTlebas; garda amisa, igi moicavs janmrTelobisTvis seriozuli transsasazRvro safr-
Txeebis kontrols, maT Sesaxeb winaswar gafrTxilebasa da maTTan brZolas.
kavSiri avsebs wevri saxelmwifoebis RonisZiebebs, romlebic mimarTulia janmrTelo-
baze narkotikebis momakvdinebeli zemoqmedebis Sesustebaze, maT Soris informaciuli da
profilaqtikuri xasiaTis RonisZiebebis CaTvliT.
2. kavSiri xels uwyobs am muxlSi miTiTebul sferoebSi wevri saxelmwifoebis Tana-
mSromlobas da, aucileblobis SemTxvevaSi, mxars uWers maT saqmianobas. kerZod, igi xels
uwyobs wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlobas, romlis mizania sasazRvro regionebSi
maTi jandacvis samsaxurebis urTierTSevsebadobis gaumjobeseba.
wevri saxelmwifoebi, komisiasTan urTierTkavSirSi, koordinacias uweven TavianT po-
litikasa da programebs pirvel paragrafSi miTiTebul sferoebSi. komisias SeuZlia wevr sa-
xelmwifoebTan mWidro kavSirSi miiRos aseTi koordinaciisaTvis sasargeblo nebismieri ini-
ciativa, gansakuTrebiT is iniciativebi, romelTa mizania saxelmZRvanelo miTiTebebisa da in-
dikatorebis gansazRvra, saukeTeso praqtikuli gamocdilebis gacvlis organizacia da peri-
oduli monitoringisa da SefasebisaTvis saWiro elementebis SemuSaveba. evropis parlamenti
srulad unda iqnas informirebuli.

- 267 -
3. kavSiri da wevri saxelmwifoebi xels uwyoben mesame qveynebTan da jandacvis sfe-
roSi kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobas.
4. imisaTvis, raTa gaTvaliswinebuli iqnas usafrTxoebis saerTo problemebi, evropis
parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da
ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, aseve regionebis komitetTan konsultaciis
Semdeg, me-2 muxlis me-5 paragrafisa da me-6 muxlis `a~ punqtisagan gadaxveviT da, me-4
muxlis me-2 paragrafis `k~ punqtis Tanaxmad, xels uwyoben am muxlis miznebis ganxorcie-
lebas, iReben ra Semdeg zomebs:
a) zomebs, romlebic adgenen adamianis organoebisa da adamianuri warmoSobis qsovilebis,
agreTve sisxlisa da sisxlis produqtebis xarisxisa da usafrTxoebis maRal stan-
dartebs; aRniSnuli zomebi xels ar uSlis wevr saxelmwifoebs, SeinarCunon an Se-
moiRon ufro mkacri damcavi zomebi;
b) zomebs veterinariisa da fitosanitariis sferoebSi, romelTa uSualo mizansac sazo-
gadoebrivi janmrTelobis dacva warmoadgens;
c) zomebs, romlebic adgenen medikamentebisa da samedicino aparaturis xarisxisa da usa-
frTxoebis maRal standartebs.
5. garda amisa, evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo
proceduris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis ko-
mitetTan konsultaciis Semdeg, miiRon wamaxalisebeli zomebi, romlebic adamianis janmrTe-
lobis dacvasa da gaumjobesebaze, aseve gansakuTrebiT transsasazRvro xasiaTis mqone maso-
briv epidemiebTan brZolazea mimarTuli, zomebi, romlebic janmrTelobisaTvis seriozuli
transsasazRvro safrTxeebis kontrolTan, maT Sesaxeb winaswar gafrTxilebasTan da maTTan
brZolasTanaa dakavSirebuli, agreTve zomebi, romelTa mizansac uSualod Tambaqos moxmare-
bisa da alkoholis borotad gamoyenebisagan sazogadoebrivi janmrTelobis dacva warmoad-
gens, amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo debulebebis nebismieri harmonizacia gamo-
ricxulia.
6. am muxlSi miTiTebuli miznebisTvis, sabWos aseve SeuZlia, komisiis winadadebiT,
miiRos rekomendaciebi.
7. kavSiris saqmianobisas daculi unda iqnas wevri saxelmwifoebis pasuxismgebloba
jandacvis sferoSi sakuTari politikis gansazRvrasTan, agreTve jandacvisa da samedicino
daxmarebis organizebasTan dakavSirebiT. wevri saxelmwifoebis pasuxismgebloba moicavs jan-
dacvisa da samedicino daxmarebis marTvas, agreTve maTTvis resursebis gamoyofas. me-4 para-
grafis `a~ punqtSi miTiTebuli zomebi ar exeba erovnul debulebebs adamianis organoebisa
da sisxlis donaciis an maTi samedicino mizniT gamoyenebis Taobaze.

kari XV. momxmarebelTa dacva

muxli 169
1. momxmarebelTa interesebis xelSewyobisa da momxmarebelTa dacvis maRali donis
uzrunvelyofis mizniT, kavSirs Tavisi wvlili Seaqvs momxmarebelTa janmrTelobis, usafr-
Txoebisa da ekonomikuri interesebis dacvaSi, agreTve informaciis miRebaze, ganaTlebaze da
sakuTari interesebis dasacavad gaerTianebaTa Seqmnaze maTi uflebis xelSewyobaSi.
2. kavSirs Tavisi wvlili Seaqvs pirvel paragrafSi miTiTebuli miznebis miRwevaSi:
a) im zomebis meSveobiT, romlebsac igi, 114-e muxlis Sesabamisad, iRebs Sida bazris
formirebis farglebSi;
b) im zomebis meSveobiT, romlebic mxars uWeren, avseben da kontrols uweven wevri sa-
xelmwifoebis politikas.
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, iReben
me-2 paragrafis `b~ punqtiT gaTvaliswinebul zomebs.

- 268 -
4. me-3 paragrafis Sesabamisad miRebuli zomebi xels ar uSlis calkeul wevr sa-
xelmwifoebs, SeinarCunon an SemoiRon ufro mkacri damcavi zomebi. es zomebi xelSekrule-
bebTan SesabamisobaSi unda iyos. maT Sesaxeb unda ecnobos komisias.

kari XVI. transevropuli qselebi

muxli 170
1. imisaTvis, raTa sakuTari wvlili Seitanos 26-e da 174-e muxlebiT gaTvaliswine-
buli miznebis miRwevaSi da SesaZlebloba misces kavSiris moqalaqeebs, ekonomikuri saqmiano-
bis subieqtebs, agreTve regionul da adgilobriv gaerTianebebs, srulad isargeblon Sida
sazRvrebis armqone sivrcis Seqmnidan gamomdinare yvela upiratesobiT, kavSiri xels uwyobs
transevropuli qselebis Seqmnasa da ganviTarebas transportis, telekomunikaciebisa da
energetikuli infrastruqturis sferoebSi.
2. kavSiris saqmianoba miznad isaxavs erovnuli qselebis urTierTkavSirisa da urTi-
erTTavsebadobis, agreTve am qselebisadmi xelmisawvdomobis xelSewyobas Ria da konkurent-
unariani bazrebis sistemis farglebSi. gansakuTrebiT igi iTvaliswinebs kavSiris centra-
lur regionebTan misi kunZulovani, anklavuri da periferiuli regionebis dakavSirebis au-
cileblobas.

muxli 171
1. 170-e muxlis miznebis misaRwevad kavSiri Semdegnairad moqmedebs:
_ SeimuSavebs saxelmZRvanelo miTiTebebis kompleqss, romelic moicavs transevropu-
li qselebis sferoSi gaTvaliswinebul qmedebaTa miznebs, prioritetebsa da ZiriTad mimar-
Tulebebs; am saxelmZRvanelo miTiTebebSi ganisazRvreba saerTo interesis mqone proeqtebi;
_ axorcielebs nebismier qmedebas, romelic SeiZleba aucilebeli aRmoCndes qselebis
urTierTTavsebadobis uzrunvelsayofad, kerZod, teqnikuri normebis harmonizaciis sferoSi;
_ man SeiZleba mxari dauWiros wevri saxelmwifoebis mier dafinansebul, saerTo in-
teresis mqone proeqtebs, romlebic gansazRvrulia pirvel tireSi gaTvaliswinebuli saxel-
mZRvanelo miTiTebebis farglebSi, kerZod, teqnikur-ekonomikuri dasabuTebis SemuSavebis,
sesxis garantiebisa da SeRavaTiani saprocento ganakveTebiT subsidirebis formiT; kavSirs
SeuZlia agreTve, 177-e muxlis Tanaxmad Seqmnili integraciis fondis meSveobiT, Tavisi
wvlili Seitanos wevr saxelmwifoebSi transportis infrastruqturis sferosTan dakavSi-
rebuli specialuri proeqtebis dafinansebaSi.
kavSiri Tavis saqmianobaSi iTvaliswinebs proeqtebis potenciur ekonomikur sicocx-
lisunarianobas.
2. wevri saxelmwifoebi, komisiasTan kavSirSi, urTierTSoris koordinacias uweven
erovnul doneze gasatarebel politikas, romelsac SeuZlia mniSvnelovani zegavlena moax-
dinos 170-e muxlis miznebis miRwevaze. komisias, wevr saxelmwifoebTan mWidro TanamSro-
mlobiT, SeuZlia miiRos am koordinaciisTvis sasargeblo nebismieri iniciativa.
3. kavSirs SeuZlia miiRos gadawyvetileba mesame qveynebTan TanamSromlobis Sesaxeb,
saerTo interesis mqone proeqtebis xelSewyobis, agreTve qselebis urTierTTavsebadobis uz-
runvelyofis mizniT.

muxli 172
171-e muxlis pirveli paragrafiT gaTvaliswinebuli saxelmZRvanelo miTiTebebi da
sxva zomebi ganisazRvreba evropis parlamentisa da sabWos mier, Cveulebrivi sakanonmdeblo
proceduris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis ko-
mitetTan konsultaciis Semdeg.
saerTo interesis mqone saxelmZRvanelo miTiTebebi da proeqtebi, romlebic wevri sa-
xelmwifos teritorias exeba, Sesabamisi wevri saxelmwifos Tanxmobas saWiroebs.

- 269 -
kari XVII. mrewveloba

muxli 173
1. kavSiri da wevri saxelmwifoebi zrunaven, rom uzrunvelyon kavSiris mrewvelobis
konkurentunarianobisTvis aucilebeli pirobebi.
am mizniT, maTi saqmianoba, Ria da konkurenciaze orientirebuli bazrebis sistemis
Sesabamisad, mimarTulia:
_ struqturul cvlilebebTan mrewvelobis adaptaciis xelSewyobaze;
_ mTel kavSirSi sawarmoTa, gansakuTrebiT mcire da saSualo sawarmoebis Seqmnis
iniciativebisa da maTi Semdgomi ganviTarebisTvis xelsayreli garemos xelSewyobaze;
_ sawarmoebs Soris TanamSromlobisTvis xelsayreli garemos xelSewyobaze;
_ inovaciebis, samecniero kvlevebisa da teqnologiuri ganviTarebis politikis samre-
wvelo potencialis ufro ukeT gamoyenebis xelSewyobaze.
2. wevri saxelmwifoebi, komisiasTan kavSirSi, konsultaciebs marTaven erTmaneTTan
da, Tu es aucilebelia, koordinacias uweven TavianT qmedebebs. komisias SeuZlia miiRos
aseTi koordinaciisTvis sasargeblo nebismieri iniciativa, kerZod, iniciativebi, romlebic
miznad isaxavs saxelmZRvanelo miTiTebebisa da indikatorebis gansazRvras, saukeTeso praq-
tikuli gamocdilebis gacvlis organizacias da perioduli monitoringisa da SefasebisaTvis
saWiro elementebis SemuSavebas. evropis parlamenti srulad unda iqnas informirebuli.
3. xelSekrulebebis sxva debulebebis Tanaxmad gatarebuli politikisa da saqmianobis
meSveobiT, kavSirs Tavisi wvlili Seaqvs pirveli paragrafis miznebis miRwevaSi. evropis
parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da
ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, miiRon gadawyvetileba
wevr saxelmwifoebSi pirveli paragrafis miznebis miRwevis kuTxiT ganxorcielebuli qmede-
bebis mxardasaWeri specialuri zomebis Sesaxeb, amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmde-
blo debulebebis nebismieri harmonizacia gamoricxulia.
es kari ar iZleva aranair safuZvels imisa, rom kavSirma SemoiRos raime iseTi zome-
bi, romlebsac SeuZliaT konkurenciis darRveva gamoiwvios, an romlebic sagadasaxado nor-
mebs, an daqiravebuli muSebis uflebebTan da interesebTan dakavSirebul debulebebs Seica-
ven.

kari XVIII. ekonomikuri, socialuri da teritoriuli


erTianoba

muxli 174
kavSiri aviTarebs da agrZelebs Tavisi ekonomikuri, socialuri da teritoriuli er-
Tianobis ganmtkicebis politikas, raTa xeli Seuwyos mTlianobaSi kavSiris harmoniul gan-
viTarebas.
kavSiri gansakuTrebiT miznad isaxavs Seamciros sxvaobebi sxvadasxva regionis ganvi-
Tarebis doneTa Soris da im regionebis CamorCena, romlebic yvelaze ufro araxelsayrel
mdgomareobaSi imyofebian.
Sesabamis regionebs Soris gansakuTrebuli yuradReba eqceva soflis raionebs, samre-
wvelo cvlilebebis Sedegad dazaralebul raionebsa da im regionebs, romlebic bunebrivi an
demografiuli faqtorebiT ganpirobebul seriozul da mudmiv dabrkolebebs awydebian, _
iseTebs, rogorebicaa Zalze mcired dasaxlebuli ukiduresi CrdiloeTis regionebi, agreTve
kunZulovani, sazRvrispira da mTiani regionebi.

muxli 175
wevri saxelmwifoebi imgvarad warmarTaven da koordinirebas uweven TavianT ekonomi-
kur politikas, rom miRweuli iqnas aseve 174-e muxlSi miTiTebuli miznebic. kavSiris po-
litikisa da qmedebebis gansazRvra da ganxorcieleba, iseve, rogorc Sida bazris Seqmna, iT-
valiswinebs 174-e muxlSi miTiTebul miznebs da sakuTari wvlili SeaqvT maT realizaciaSi.
kavSiri agreTve mxars uWers am Zalisxmevas Tavisi politikis meSveobiT, romelsac igi war-
- 270 -
marTavs struqturuli fondebis (evropis soflis meurneobis orientaciisa da garantiis
fondi, – orientaciis ganyofileba, evropis socialuri fondi, evropis regionuli ganviTa-
rebis fondi), evropis sainvesticio bankisa da sxva arsebuli finansuri instrumentebis da-
xmarebiT.
yovel sam weliwadSi komisia evropis parlaments, sabWos, ekonomikur da socialur
sakiTxTa komitetsa da regionebis komitets warudgens moxsenebas ekonomikuri, socialuri
da teritoriuli erTianobis realizaciisas miRweuli progresisa da im meTodebis Sesaxeb,
romelTa gamoyenebiTac am muxlSi gaTvaliswinebulma saSualebebma TavianTi wvlili Seita-
nes am progresSi. aucileblobis SemTxvevaSi am moxsenebas Tan erTvis Sesabamisi winadadebe-
bi.
im SemTxvevaSi, Tu, miTiTebuli fondebis gareT da kavSiris politikis sxva sferoTa
farglebSi miRebuli zomebisTvis zianis miyenebis gareSe, warmoiSoba specifikuri qmedebebis
aucilebloba, evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proce-
duris Sesabamisad, ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan
konsultaciis Semdeg, miiRon gadawyvetileba maT Sesaxeb.

muxli 176
evropis regionuli ganviTarebis fondis amocanaa Tavisi wvlili Seitanos kavSirSi
ZiriTadi regionuli disbalansis gamosworebaSi, CamorCenili regionebis ganviTarebasa da
struqturul adaptaciaSi da daRmavlobis gzaze myofi samrewvelo regionebis struqturul
gadaxalisebaSi monawileobis gziT.

muxli 177
178-e muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra
Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa
komitetTan da regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg, reglamentebis meSveobiT, gan-
sazRvraven struqturuli fondebis amocanebs, prioritetul miznebsa da organizacias, rac
SeiZleba moicavdes maT reorganizacias. analogiuri proceduris Tanaxmad ganisazRvreba
aseve fondebis mimarT moqmedi zogadi wesebi, agreTve debulebebi, romlebic aucilebelia am
fondebis qmediTi funqcionirebis uzrunvelyofisa da maTi koordinaciisaTvis rogorc ur-
TierT Soris, ise sxva arsebul finansur instrumentebTan.
analogiuri proceduris Sesabamisad dafuZnebul integraciis fonds Tavisi wvlili
Seaqvs garemos dacvisa da transevropuli qselebis sferoebSi transportis infrastruqtu-
rasTan dakavSirebuli proeqtebis dafinansebaSi.

muxli 178
evropis regionuli ganviTarebis fondTan dakavSirebuli saimplementacio reglamen-
tebi miiReba evropis parlamentisa da sabWos mier, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, agreTve regionebis komitet-
Tan konsultaciis Semdeg.
evropis soflis meurneobis orientaciisa da garantiis fondis orientaciis ganyofi-
lebis da evropis socialuri fondis mimarT kvlav gamoiyeneba, Sesabamisad, 43-e da 164-e
muxlebi.

kari XIX. samecniero kvleva, teqnologiuri


ganviTareba da kosmosi

muxli 179
1. kavSiri miznad isaxavs ganamtkicos Tavisi samecniero da teqnologiuri baza, same-
cniero kvlevebis evropuli sivrcis Seqmnis gziT, sadac mkvlevarTa Tavisufali gadaadgile-
ba da samecniero codnisa da teqnologiebis Tavisufali gacvla xdeba, xeli Seuwyos saku-
Tari konkurentunarianobis, maT Soris Tavisi mrewvelobis konkurentunarianobis ganviTare-

- 271 -
bas, agreTve mxari dauWiros yvela samecniero-kvleviT RonisZiebas, romlebic aucileblad
iqna miCneuli xelSekrulebebis sxva Tavebis Tanaxmad.
2. am TvalsazrisiT, igi mTel kavSirSi mxars uWers sawarmoebs, mcire da saSualo
sawarmoebis CaTvliT, samecniero-kvleviT centrebsa da universitetebs maT ZalisxmevaSi sa-
mecniero kvlevebisa da maRalxarisxiani teqnologiebis ganviTarebis sferoSi; igi xels uw-
yobs TanamSromlobaze mimarTul maT Zalisxmevas, iswrafvis ra, pirvel rigSi, rom mkvleva-
rebs sazRvrebs miRma daubrkoleblad TanamSromloba, xolo sawarmoebs ki _ Sida bazris
potencialis sruli moculobiT gamoyeneba SeeZloT, gansakuTrebiT erovnuli sajaro gari-
gebebis Riaobis dadgenis, saerTo normebis gansazRvrisa da am TanamSromlobis iuridiuli
da sagadasaxado barierebis aRmofxvris meSveobiT.
3. xelSekrulebebis safuZvelze, samecniero kvlevisa da teqnologiuri ganviTarebis
sferoSi gasatarebeli kavSiris yvela RonisZieba, saCvenebeli proeqtebis CaTvliT, miiReba
da xorcieldeba am karis Sesabamisad.

muxli 180
am miznebis misaRwevad, kavSiri iRebs wevr saxelmwifoebSi ganxorcielebuli qmedebe-
bis Semavsebel Semdeg RonisZiebebs:
a) samecniero-kvleviTi, teqnologiuri ganviTarebisa da sademonstracio programebis re-
alizacia, sawarmoebTan, samecniero-kvleviT centrebTan da universitetebTan da maT
Soris TanamSromlobis xelSewyobis gziT;
b) kavSiris samecniero kvlevis, teqnologiuri ganviTarebisa da sademonstracio progra-
mebis sferoSi mesame qveynebTan da saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobis
xelSewyoba;
c) kavSiris samecniero kvlevis, teqnologiuri ganviTarebisa da sademonstracio progra-
mebis sferoSi saqmianobaTa Sedegebis gavrceleba da optimizacia;
d) kavSirSi mkvlevarTa momzadebisa da mobilobis stimulireba.

muxli 181
1. kavSiri da wevri saxelmwifoebi koordinacias uweven TavianT saqmianobas samecnie-
ro kvlevisa da teqnologiuri ganviTarebis sferoSi, raTa uzrunvelyon erovnuli politi-
kisa da kavSiris politikis urTierTSeTanxmebuloba.
2. komisias SeuZlia, wevr saxelmwifoebTan mWidro TanamSromlobiT, gamovides pir-
vel paragrafSi miTiTebuli koordinaciisTvis sasargeblo nebismieri iniciativiT, kerZod,
iniciativebiT, romlebic miznad isaxavs saxelmZRvanelo miTiTebebisa da indikatorebis gan-
sazRvras, saukeTeso praqtikuli gamocdilebis gacvlis organizacias da perioduli monito-
ringisa da SefasebisaTvis saWiro elementebis SemuSavebas. evropis parlamenti srulad unda
iqnas informirebuli.

muxli 182
1. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg,
iReben mravalwlian CarCo programas, romelSic aisaxeba kavSiris yvela qmedeba.
CarCo programaSi:
_ ganisazRvreba samecniero da teqnologiuri miznebi, romelTa miRweva xdeba 180-e
muxliT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis meSveobiT, agreTve Sesabamisi prioritetebi;
_ mieTiTeba am RonisZiebaTa ZiriTadi mimarTulebebi;
_ ganisazRvreba maqsimaluri mTliani Tanxa da CarCo programaSi kavSiris finansuri
monawileobis detaluri wesi, agreTve Sesabamisi wilebi dagegmil RonisZiebebTan mimarTeba-
Si.
2. CarCo programis adaptireba da Sevseba xdeba situaciis ganviTarebis Sesabamisad.
3. CarCo programa xorcieldeba specialuri programebis meSveobiT, romelTa SemuSa-
vebac TiToeul qmedebasTan mimarTebaSi xdeba. TiToeul specialur programaSi ganisazRvreba

- 272 -
misi realizaciis detaluri wesi, misi xangrZlivoba da aucileblad miCneuli saSualebebi.
specialuri programebiT aucileblad miCneuli Tanxis odenoba ar SeiZleba aRematebodes
CarCo programisa da TiToeuli qmedebisaTvis dadgenil maqsimalur mTlian Tanxas.
4. specialur programebs iRebs sabWo, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesaba-
misad, evropis parlamentTan da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaci-
is Semdeg.
5. mravalwlian CarCo programaSi gaTvaliswinebul qmedebebTan erTad, evropis parla-
menti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da ekono-
mikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, damatebiT iReben zomebs,
romlebic aucilebelia samecniero kvlevebis evropuli sivrcis formirebisTvis.

muxli 183
mravalwliani CarCo programis ganxorcielebis mizniT, kavSiri adgens:
_ sawarmoebis, samecniero-kvleviTi centrebisa da universitetebis monawileobis we-
sebs;
_ samecniero kvlevis Sedegebis gavrcelebis wesebs.

muxli 184
mravalwliani CarCo programis ganxorcielebis msvlelobisas SeiZleba miRebuli iq-
nas damatebiTi programebi, romlebSic mxolod zogierTi wevri saxelmwifo monawileobs,
romlebic uzrunvelyofen agreTve maT dafinansebas kavSiris SesaZlo monawileobis pirobeb-
Si.
kavSiri adgens damatebiTi programebisTvis gankuTvnil wesebs, gansakuTrebiT codnis
gavrcelebisa da sxva wevri saxelmwifoebisTvis xelmisawvdomobis sakiTxebTan dakavSirebiT.

muxli 185
mravalwliani CarCo programis ganxorcielebis msvlelobisas kavSirs SeuZlia, dain-
teresebuli wevri saxelmwifoebis TanxmobiT, gaiTvaliswinos sakuTari monawileoba samecni-
ero kvlevisa da ganviTarebis im programebSi, romlebic ramdenime wevri saxelmwifos mier
xorcieldeba, maTi realizaciisTvis Seqmnil struqturebSi monawileobis CaTvliT.

muxli 186
mravalwliani CarCo programis realizaciis msvlelobisas kavSirs SeuZlia mis mier
ganxorcielebuli samecniero kvlevis, teqnologiuri ganviTarebisa da sademonstracio pro-
gramebis sferoSi gaiTvaliswinos TanamSromloba mesame qveynebTan an saerTaSoriso organi-
zaciebTan.
am TanamSromlobis detalebi SeiZleba iyos kavSirsa da dainteresebul mesame mxare-
ebs Soris SeTanxmebis sagani.

muxli 187
kavSirs SeuZlia daafuZnos erToblivi sawarmoebi an Seqmnas sxva struqturebi, rom-
lebic aucilebelia kavSiris samecniero-kvleviTi, teqnologiuri ganviTarebisa da sademon-
stracio programebis efeqtiani ganxorcielebisaTvis.

muxli 188
sabWo, komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan da ekonomikur da socialur
sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, adgens 187-e muxlSi gaTvaliswinebul debule-
bebs.
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg, adgenen
183-e, 184-e da 185-e muxlebSi gaTvaliswinebul debulebebs. damatebiTi programebis dasa-
mtkiceblad aucilebelia maTSi monawile wevri saxelmwifoebis Tanxmoba.

- 273 -
muxli 189
1. samecniero da teqnikuri progresisTvis, mrewvelobis konkurentunarianobisa da Ta-
visi politikis ganxorcielebis xelSewyobis mizniT, kavSiri SeimuSavebs evropis kosmosur
politikas. am mizniT, mas SeuZlia waaxalisos erToblivi iniciativebi, mxari dauWiros sa-
mecniero kvlevasa da teqnologiur ganviTarebas da koordinacia gauwios kosmosuri sivrcis
Seswavlisa da gamoyenebisaTvis aucilebel Zalisxmevas.
2. imisaTvis, raTa xeli Seuwyon pirveli paragrafis miznebis miRwevas, evropis par-
lamenti da sabWo iReben aucilebel zomebs, rac SeiZleba evropis kosmosuri programis
formiT iyos gamoxatuli, _ amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo debulebebis ne-
bismieri harmonizacia gamoricxulia.
3. kavSiri amyarebs mizanSewonil urTierTkavSirebs evropis kosmosur saagentosTan.
4. es muxli gamoiyeneba am karis sxva debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe.

muxli 190
yoveli wlis dasawyisSi komisia moxsenebas warudgens evropis parlamentsa da sab-
Wos. kerZod, es moxseneba Seexeba wina wlis ganmavlobaSi samecniero kvlevisa da teqnolo-
giuri ganviTarebis sferoSi ganxorcielebul saqmianobebs da am saqmianobaTa Sedegebis gavr-
celebas, agreTve mimdinare wlis samuSao programas.

kari XX. garemo

muxli 191
1. kavSiris politika garemos sferoSi xels uwyobs qvemoT mocemuli miznebis miRwe-
vas:
_ garemos SenarCunebasa da dacvas, agreTve misi xarisxis gaumjobesebas;
_ adamianis janmrTelobis dacvas;
_ bunebrivi resursebis gonivrul da racionalur gamoyenebas;
_ regionuli an globaluri ekologiuri problemebis daZlevasa da gansakuTrebiT
klimatis cvlilebasTan brZolaze mimarTuli zomebis xelSewyobas saerTaSoriso doneze.
2. kavSiris politika garemos sferoSi miznad isaxavs dacvis maRali donis miRwevas,
kavSiris sxvadasxva regionSi arsebuli gansxvavebuli situaciebis gaTvaliswinebiT. igi efu-
Zneba windaxedulobisa da prevenciul qmedebaTa principebs, garemosTvis miyenebuli zianis
wyaros upiratesi aRmofxvris princips, zianis misi mimyeneblis mier anazRaurebis princips.
am konteqstSi, garemos dacvis moTxovnebTan SesabamisobaSi myofi harmonizaciis zome-
bi saTanado SemTxvevebSi moicavs damcav daTqmas, romelic, ekologiuri xasiaTis araekonomi-
kuri mizezebidan gamomdinare, uflebas aniWebs wevr saxelmwifoebs, miiRon kavSiris kon-
trolis procedurebs daqvemdebarebuli droebiTi zomebi.
3. garemos sferoSi Tavisi politikis SemuSavebisas kavSiri iTvaliswinebs:
_ arsebul samecniero da teqnikur monacemebs;
_ garemo pirobebs kavSiris sxvadasxva regionSi;
_ im upiratesobebsa da danaxarjebs, rac SeiZleba Sedegad mohyves moqmedebas an umo-
qmedobas;
_ kavSiris ekonomikur da socialur ganviTarebas mTlianobaSi, agreTve misi regione-
bis dabalansebul ganviTarebas.
4. TavianTi Sesabamisi kompetenciis farglebSi kavSiri da wevri saxelmwifoebi Tana-
mSromloben mesame qveynebTan da kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan. kavSiris Tana-
mSromlobis detalebi SeiZleba iyos massa da dainteresebul mesame mxareebs Soris SeTanxme-
bis sagani.
pirveli abzaci ar exeba wevri saxelmwifoebis kompetencias, awarmoon molaparakebebi
saerTaSoriso instanciebSi da dadon saerTaSoriso SeTanxmebebi.

- 274 -
muxli 192
1. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, agreTve regionebis komi-
tetTan konsultaciis Semdeg, iReben gadawyvetilebas kavSiris qmedebaTa Sesaxeb, rac auci-
lebelia 191-e muxlSi miTiTebuli miznebis misaRwevad.
2. pirvel paragrafSi gaTvaliswinebuli gadawyvetilebis miRebis procedurisagan ga-
daxveviT da 114-e muxlisaTvis zianis miyenebis gareSe, sabWo, moqmedebs ra specialuri saka-
nonmdeblo proceduris Sesabamisad, evropis parlamentTan, ekonomikur da socialur saki-
TxTa komitetTan, agreTve regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg, erTxmad iRebs:
a) umeteswilad sagadasaxado xasiaTis mqone debulebebs;
b) zomebs, romlebic exeba:
_ teritoriul dagegmarebas;
_ wylis resursebis raodenobriv marTvas, an pirdapir an arapirdapir dakavSirebulia
am resursebis xelmisawvdomobasTan;
_ miwaTsargeblobas, garda narCenebis marTvisa;
c) zomebs, romlebic mniSvnelovan gavlenas axdens energiis sxvadasxva wyaros Soris we-
vri saxelmwifos arCevansa da misi energomomaragebis zogad struqturaze.
sabWos SeuZlia, komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan, ekonomikur da socia-
lur sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg, erTxmad daadgi-
nos, rom pirvel abzacSi miTiTebuli sferoebis mimarT gamoiyeneba Cveulebrivi sakanonmde-
blo procedura.
3. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad da ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan, agreTve regionebis komi-
tetTan konsultaciis Semdeg, iReben zogadi xasiaTis qmedebaTa programebs, romlebSic gani-
sazRvreba prioritetuli miznebi.
am programebis realizaciisaTvis aucilebeli zomebi miiReba, konkretuli SemTxvevis
mixedviT, pirvel an me-2 paragrafSi gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad.
4. kavSiris mier miRebuli calkeuli zomebisaTvis zianis miyenebis gareSe, wevri sa-
xelmwifoebi uzrunvelyofen garemosdacviTi politikis dafinansebasa da ganxorcielebas.
5. Tu pirvel paragrafze dafuZnebuli zoma Seusabamod maRal xarjebs iwvevs wevri
saxelmwifos xelisuflebis organoebisaTvis, igi, zianis misi mimyeneblis mier anazRaurebis
principisTvis zianis miyenebis gareSe, iTvaliswinebs Sesabamis debulebebs:
_ droebiTi sagamonakliso regulirebis da/an
_ 177-e muxlis Sesabamisad Seqmnili integraciis fondis mxridan finansuri mxarda-
Weris formiT.

muxli 193
192-e muxlis Tanaxmad miRebuli damcavi zomebi xels ar uSlis calkeul wevr sa-
xelmwifoebs, SeinarCunon an SemoiRon ufro gaZlierebuli damcavi zomebi. es saTanado zo-
mebi SesabamisobaSi unda iyos xelSekrulebebTan. maT Sesaxeb ecnobeba komisias.

kari XXI. energetika

muxli 194
1. Sida bazris Seqmnisa da funqcionirebis farglebSi da garemos SenarCunebisa da ga-
umjobesebis saWiroebis gaTvaliswinebiT, kavSiris politika energetikis sferoSi, wevr sa-
xelmwifoebs Soris solidarobis suliskveTebiT, miznad isaxavs:
a) energetikuli bazrebis funqcionirebis uzrunvelyofas;
b) kavSiris energomomaragebis usafrTxoebis uzrunvelyofas;
c) energetikis efeqtianobisa da energiis ekonomiis xelSewyobas, agreTve energiis axali
da ganaxlebadi wyaroebis ganviTarebas; da
d) energetikuli qselebis urTierTdakavSirebis xelSewyobas.

- 275 -
2. xelSekrulebebis sxva debulebebis gamoyenebisaTvis zianis miyenebis gareSe, evro-
pis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad,
iReben pirvel paragrafSi miTiTebuli miznebis gansaxorcieleblad aucilebel zomebs. es
zomebi miiReba ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan
konsultaciis Semdeg.
es zomebi ar exeba wevri saxelmwifos uflebas, 192-e muxlis me-2 paragrafis `c~
punqtisTvis zianis miyenebis gareSe, gansazRvros Tavisi energetikuli resursebis eqsplua-
taciis pirobebi, sakuTari arCevani energiis sxvadasxva wyaroTa Soris da Tavisi energomoma-
ragebis zogadi struqtura.
3. me-2 paragrafisagan gadaxveviT, sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo
proceduris Sesabamisad, evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, erTxmad iRebs masSi
miTiTebul zomebs, rodesac maT umeteswilad sagadasaxado xasiaTi gaaCniaT.

kari XXII. turizmi

muxli 195
1. kavSiri avsebs wevri saxelmwifoebis RonisZiebebs turizmis seqtorSi, kerZod,
aRniSnul seqtorSi kavSiris sawarmoebis konkurentunarianobis xelSewyobis gziT.
am mizniT, kavSiri Tavisi saqmianobiT iswrafvis:
a) xeli Seuwyos am seqtorSi sawarmoTa ganviTarebisTvis xelsayreli garemos Seqmnas;
b) mxari dauWiros wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlobas, gansakuTrebiT warmate-
buli praqtikuli gamocdilebis gacvlis gziT.
2. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, iReben specialur zomebs wevri saxelmwifoebis mier am muxlSi miTiTebuli
miznebis gansaxorcieleblad gatarebuli zomebis Sesavsebad, _ amasTan, wevri saxelmwifoe-
bis sakanonmdeblo debulebebis nebismieri harmonizacia gamoricxulia.

kari XXIII. samoqalaqo Tavdacva

muxli 196
1. kavSiri xels uwyobs wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlobas, raTa ufro qme-
diTi gaxdes bunebrivi an teqnogenuri katastrofebis Tavidan acilebisa da msgavsi katas-
trofebisagan dacvis sistema.
kavSiris saqmianobas gaaCnia Semdegi miznebi:
a) erovnul, regionul da adgilobriv doneze wevri saxelmwifoebis saqmianobis mxarda-
Wera da Sevseba riskebis prevenciis, wevr saxelmwifoebSi samoqalaqo Tavdacvis mona-
wileTa momzadebisa da kavSiris SigniT bunebrivi an teqnogenuri katastrofebis Sem-
TxvevaSi reagirebis kuTxiT;
b) kavSiris SigniT samoqalaqo Tavdacvis erovnul samsaxurebs Soris swrafi da efeqti-
ani TanamSromlobis xelSewyoba;
c) saerTaSoriso doneze samoqalaqo Tavdacvis zomebis Tanxvedris gaumjobeseba.
2. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, iReben pirveli paragrafis miznebis misaRwevad aucilebel zomebs, _ amas-
Tan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo debulebebis nebismieri harmonizacia gamoricxu-
lia.

kari XXIV. administraciuli TanamSromloba

muxli 197
1. wevri saxelmwifoebis mier kavSiris samarTlis efeqtiani ganxorcieleba, rasac ga-
damwyveti mniSvneloba aqvs kavSiris normaluri funqcionirebisaTvis, saerTo interesis saki-
Txad miiCneva.

- 276 -
2. kavSirs SeuZlia mxari dauWiros wevri saxelmwifoebis Zalisxmevas, _ gaaumjobe-
son TavianTi administraciuli SesaZleblobebi kavSiris samarTlis ganxorcielebasTan mimar-
TebaSi. es SeiZleba moicavdes, kerZod, informaciisa da mosamsaxureTa gacvlis xelSewyobas,
agreTve saganmanaTleblo da kvalifikaciis asamaRlebeli programebis mxardaWeras. wevri sa-
xelmwifoebi ar arian valdebulni am mxardaWeras mimarTon. evropis parlamenti da sabWo,
moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT,
iReben aucilebel zomebs, _ amasTan, wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo debulebebis nebis-
mieri harmonizacia gamoricxulia.
3. es muxli ar exeba arc wevri saxelmwifoebis valdebulebas, ganaxorcielon kavSi-
ris samarTali da arc komisiis uflebamosilebebsa da valdebulebebs. igi aseve ar exeba
xelSekrulebebis sxva debulebebs, romlebic iTvaliswineben wevr saxelmwifoebs, agreTve
maTsa da kavSirs Soris administraciul TanamSromlobas.

nawili meoTxe. asociacia zRvisgaRma qveynebTan da


teritoriebTan

muxli 198
wevri saxelmwifoebi Tanxmdebian, Seqmnan kavSirTan im araevropuli qveynebisa da te-
ritoriebis asociacia, romlebsac gansakuTrebuli urTierTobebi gaaCniaT daniasTan, safran-
geTTan, niderlandebTan da gaerTianebul samefosTan. es qveynebi da teritoriebi, - SemdegSi
wodebulni rogorc `qveynebi da teritoriebi~, - CamoTvlilia danarTi II-Si.
asociaciis mizania qveynebisa da teritoriebis ekonomikuri da socialuri ganviTare-
bis xelSewyoba da mWidro ekonomikuri kavSirebis damyareba maTsa da mTel kavSirs Soris.
winamdebare xelSekrulebis preambulaSi gadmocemuli principebis Sesabamisad, asocia-
cia, pirvel rigSi, unda emsaxurebodes am qveynebisa da teritoriebis mcxovrebTa interesebs
da xels unda uwyobdes maT keTildReobas, raTa isini miyvanilni iqnan iseT ekonomikur, so-
cialur da kulturul ganviTarebamde, rogorsac Tavad eswrafvian.

muxli 199
asociacias gaaCnia Semdegi miznebi:
1. wevri saxelmwifoebi qveynebTan da teritoriebTan TavianT vaWrobaSi gamoiyeneben ise-
Tive reJims, rogorsac isini urTierTSoris iyeneben xelSekrulebebis Tanaxmad.
2. TiToeuli qveyana an teritoria wevr saxelmwifoebTan da sxva qveynebTan da terito-
riebTan Tavis vaWrobaSi gamoiyenebs iseTive reJims, rogorsac iyenebs im evropul sa-
xelmwifosTan mimarTebaSi, romelTanac mas gansakuTrebuli urTierTobebi gaaCnia.
3. wevri saxelmwifoebi monawileoben investiciebSi, romlebic aucilebelia am qveynebisa
da teritoriebis Tanmimdevruli ganviTarebisaTvis.
4. kavSiris mier dafinansebul investiciebTan mimarTebaSi Sesyidvebsa da miwodebaSi mo-
nawileoba Tanabari pirobebiT Ria iqneba yvela iuridiuli da im fizikuri pirisTvis,
romlebsac wevri saxelmwifoebis an qveynebis an teritoriebis moqalaqeoba gaaCniaT.
5. Tu, 203-e muxlis Tanaxmad, specialuri regulireba ar iqna miRebuli, wevr saxel-
mwifoebsa da qveynebs da teritoriebs Soris urTierTobebSi maTi moqalaqeebisa da
sazogadoebebis dafuZnebis uflebis mimarT gamoiyeneba dafuZnebis Tavisuflebis Sesa-
xeb Tavis debulebebi da procedurebi, kerZod, yovelgvari diskriminaciis gamoricx-
vis safuZvelze.

muxli 200
1. qveynebsa da teritoriebSi warmoebuli saqonlis wevr saxelmwifoebSi importire-
bisas sabaJo gadasaxadebi akrZalulia; es xdeba wevr saxelmwifoebs Soris sabaJo gadasaxa-
debis gauqmebis Sesabamisad, rac xelSekrulebebiTaa gaTvaliswinebuli.

- 277 -
2. TiToeul qveyanasa da teritoriaSi akrZalulia sabaJo gadasaxadebi wevri saxel-
mwifoebidan da sxva qveynebidan da teritoriebidan saqonlis importze, 30-e muxlis Sesaba-
misad.
3. Tumca qveynebsa da teritoriebs SeuZliaT amoiRon sabaJo gadasaxadebi, romlebic
maTi ganviTarebisa da industrializaciis saWiroebebs Seesabamebian, an romlebic maTi biuje-
tis Sevsebas emsaxurebian rogorc fiskaluri xasiaTis gadasaxdelebi.
pirvel abzacSi miTiTebuli gadasaxadebi ar SeiZleba aRematebodes im gadasaxadebs,
romlebic gamoiyeneba im wevri saxelmwifodan importirebuli saqonelis mimarT, romelTanac
Sesabamis qveyanas an teritorias gansakuTrebuli urTierToba gaaCnia.
4. me-2 paragrafi ar vrceldeba im qveynebsa da teritoriebze, romlebic, maT mimarT
moqmedi specialuri saerTaSoriso valdebulebebis safuZvelze, ukve iyeneben aradiskrimina-
ciul sabaJo tarifs.
5. qveynebsa da teritoriebSi importirebul saqonelze sabaJo gadasaxadebis dadgena
an Secvla arc iuridiulad da arc faqtiurad ar unda iwvevdes pirdapir an arapirdapir
diskriminacias sxvadasxva wevri saxelmwifodan ganxorcielebul imports Soris.

muxli 201
Tu sabaJo gadasaxadebis ganakveTTa odenoba, romelic romelime qveyanaSi an terito-
riaSi mesame qveynidan importirebul saqonelze vrceldeba, me-200 muxlis pirveli paragra-
fis saTanadod gamoyenebis SemTxvevaSi, vaWrobis darRvevas iwvevs romelime wevri saxelmwi-
fos sazianod, am ukanasknels SeuZlia komisias mosTxovos, rom man sxva wevr saxelmwifoebs
SesTavazos situaciis gamosasworeblad aucilebeli zomebi.

muxli 202
im debulebebis dacviT, romlebic sazogadoebriv janmrTelobas da sazogadoebriv
usafrTxoebasa da wesrigs exeba, qveynebidan da teritoriebidan muSaxelis wevr saxelmwifo-
ebSi da wevri saxelmwifoebidan muSaxelis qveynebsa da teritoriebSi Tavisufali gadaadgi-
lebis mimarT samarTlebrivi aqtebi miiReba 203-e muxlis Sesabamisad.

muxli 203
sabWo, komisiis winadadebiT da qveynebisa da teritoriebis kavSirTan asociaciis far-
glebSi miRweuli Sedegebisa da xelSekrulebebiT ganmtkicebuli principebis safuZvelze,
erTxmad iRebs debulebebs qveynebisa da teritoriebis kavSirTan asociaciis detalebisa da
proceduris Taobaze. Tu es debulebebi sabWos mier specialuri sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad miiReba, igi erTxmad iRebs gadawyvetilebas, komisiis winadadebiTa da evropis
parlamentTan konsultaciis Semdeg.

muxli 204
grenlandiasTan mimarTebaSi 198-e - 203-e muxlebi gamoiyeneba grenlandiasTan dakavSi-
rebuli im specialuri debulebebis gaTvaliswinebiT, romlebic mocemulia xelSekrulebebis-
Tvis TandarTul oqmSi grenlandiis mimarT sagangebo reJimis Taobaze.

nawili mexuTe. kavSiris sagareo politikuri saqmianoba

kari I. zogadi debulebebi kavSiris sagareo politikuri


saqmianobis Sesaxeb

muxli 205
kavSiris saqmianoba saerTaSoriso asparezze am nawilis farglebSi ganisazRvreba im
principebiT, ganpirobebulia im miznebiT da warimarTeba im zogadi debulebebis Sesabamisad,
romlebic mocemulia evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis V karis pirvel TavSi.

- 278 -
kari II. saerTo savaWro politika

muxli 206
28-e - 32-e muxlebis Sesabamisad sabaJo kavSiris Seqmnis gziT, kavSiri saerTo inte-
resebis farglebSi xels uwyobs msoflio vaWrobis harmoniul ganviTarebas, SezRudvebis
Tanmimdevrul gauqmebas saerTaSoriso vaWrobaSi da pirdapiri ucxouri investiciebis gan-
xorcielebisas, agreTve sabaJo da sxva barierebis gauqmebas.

muxli 207
1. saerTo savaWro politika erTgvarovan principebs efuZneba; gansakuTrebiT es exeba
satarifo ganakveTTa cvlilebas, saqonliTa da momsaxurebiT vaWrobasTan dakavSirebuli sa-
tarifo da savaWro SeTanxmebebis dadebas, inteleqtualuri sakuTrebis savaWro aspeqtebs,
pirdapir ucxour investiciebs, liberalizaciis zomebis unifikacias, saeqsporto politi-
kas, agreTve vaWrobis dacvis zomebs, magaliTad, dempingisa da subsidirebis SemTxvevaSi. sa-
erTo savaWro politika xorcieldeba kavSiris sagareo politikuri saqmianobis principebisa
da miznebis farglebSi.
2. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, iReben zomebs, romlebiTac ganisazRvreba saerTo
savaWro politikis farglebi.
3. Tu molaparakebebis warmoeba da SeTanxmebebis dadeba unda moxdes erT an ramdenime
qveyanasTan an saerTaSoriso organizaciasTan, gamoiyeneba 218-e muxli, am muxlis specialuri
debulebebis dacviT.
komisia rekomendaciebs warudgens sabWos; es ukanaskneli uflebas aZlevs komisias,
daiwyos aucilebeli molaparakebebi. sabWo da komisia zrunaven, rom molaparakebebis msvle-
lobisas momzadebuli SeTanxmebebi SesabamisobaSi iyos kavSiris Sida politikasa da Sida we-
sebTan.
komisia molaparakebebs awarmoebs sabWos mier mis mxardasaWerad Seqmnil specialur
komitetTan konsultaciiT da im direqtivebis Sesabamisad, romlebic misi misamarTiT SeiZ-
leba gasces sabWom. komisia specialur komitets, agreTve evropis parlaments regularulad
warudgens moxsenebas molaparakebebis msvlelobis Sesaxeb.
4. me-3 paragrafSi miTiTebuli molaparakebebis warmoebisa da SeTanxmebebis dadebis
Taobaze gadawyvetilebas iRebs sabWo kvalificiuri umravlesobiT.
momsaxurebiT vaWrobasTan, inteleqtualuri sakuTrebis savaWro aspeqtebTan an pirda-
pir ucxour investiciebTan dakavSirebiT molaparakebebis warmoebisa da SeTanxmebebis dade-
bis Taobaze gadawyvetilebas erTxmad iRebs sabWo, rodesac mocemuli SeTanxmebebi Seicaven
debulebebs, romelTa mimarTebaSi Sida wesebis misaRebad erTxmivoba aucilebelia.
sabWo aseve erTxmad iRebs gadawyvetilebas molaparakebebis warmoebisa da SeTanxmebe-
bis dadebis Taobaze:
a) kulturuli da audio-vizualuri momsaxurebiT vaWrobis sferoSi, rodesac msgavs
SeTanxmebebs SeuZliaT ziani miayenon kavSiris kulturul da enobriv mravalferovne-
bas;
b) socialuri, saganmanaTleblo da jandacvis momsaxurebiT vaWrobis sferoSi, rodesac
msgavs SeTanxmebebs SeuZliaT seriozulad SeuSalon xeli am momsaxurebaTa organiza-
cias erovnul doneze da ziani miayenon wevri saxelmwifoebis pasuxismgeblobas maTi
miwodebis Taobaze.
5. transportis sferoSi molaparakebebis warmoebisa da saerTaSoriso SeTanxmebebis
dadebis mimarT gamoiyeneba mesame nawilis VI kari, agreTve 218-e muxli.
6. saerTo savaWro politikis sferoSi am muxliT miniWebuli uflebamosilebebis gan-
xorcieleba gavlenas ar axdens kavSirsa da wevr saxelmwifoebs Soris kompetenciaTa gami-
jvnaze da ar iwvevs wevri saxelmwifoebis sakanonmdeblo debulebebis harmonizacias, imde-
nad, ramdenadac xelSekrulebebi msgavs harmonizacias gamoricxaven.

- 279 -
kari III. mesame qveynebTan TanamSromloba da
humanitaruli daxmareba

Tavi 1. TanamSromloba ganviTarebis mxardasaWerad

muxli 208
1. ganviTarebis mxardasaWerad TanamSromlobis sferoSi kavSiris politika xorciel-
deba kavSiris sagareo politikuri saqmianobis principebisa da miznebis farglebSi. ganviTa-
rebis mxardasaWerad TanamSromlobis sferoSi kavSiris politika da wevri saxelmwifoebis
politika avseben da aZliereben erTmaneTs.
am sferoSi kavSiris politikis ZiriTad mizans warmoadgens siRaribesTan brZola da
grZelvadian perspeqtivaSi misi aRmofxvra. im politikuri RonisZiebebis ganxorcielebisas,
romlebsac SeuZliaT zegavlena moaxdinon ganviTarebad qveynebze, kavSiri iTvaliswinebs gan-
viTarebis mxardasaWerad TanamSromlobis miznebs.
2. kavSiri da wevri saxelmwifoebi icaven gaerTianebuli erebis organizaciisa da
sxva kompetenturi saerTaSoriso organizaciebis farglebSi dadgenil valdebulebebs da iT-
valiswineben amave farglebSi SeTanxmebul miznebs.

muxli 209
1. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, iReben ganviTarebis mxardasaWerad TanamSromlobis sferoSi politikis gan-
saxorcieleblad aucilebel zomebs; es zomebi SeiZleba exebodes ganviTarebad qveynebTan Ta-
namSromlobis mravalwlian programebs, an Tematuri midgomis mqone programebs.
2. kavSirs SeuZlia mesame qveynebTan da kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan
dados nebismieri SeTanxmeba, rac xels Seuwyobs evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis
21-e muxlisa da winamdebare xelSekrulebis 208-e muxlis miznebis ganxorcielebas.
pirveli abzaci ar exeba wevri saxelmwifoebis kompetencias, awarmoon molaparakebebi
saerTaSoriso instanciebSi da dadon SeTanxmebebi.
3. evropis sainvesticio banks, Tavisi wesdebis Sesabamisad, sakuTari wvlili Seaqvs
pirvel paragrafSi miTiTebuli zomebis ganxorcielebaSi.

muxli 210
1. TavianT qmedebaTa ufro ukeT urTierTSevsebisa da efeqtianobis mizniT, kavSiri da
wevri saxelmwifoebi koordinacias uweven TavianT politikas ganviTarebis mxardasaWerad
TanamSromlobis sferoSi da erTmaneTTan aTanxmeben daxmarebis TavianT programebs, maT So-
ris saerTaSoriso organizaciebis farglebSi da saerTaSoriso konferenciebisas. maT SeuZ-
liaT erToblivi qmedebebi miiRon. aucileblobis SemTxvevaSi wevri saxelmwifoebi xels uw-
yoben kavSiris daxmarebis programebis ganxorcielebas.
2. komisias SeuZlia gamovides nebismieri iseTi iniciativiT, rac sasargeblod waadge-
ba pirvel paragrafSi miTiTebul koordinacias.

muxli 211
kavSiri da wevri saxelmwifoebi TavianTi Sesabamisi kompetenciebis farglebSi Tana-
mSromloben mesame qveynebTan da kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan.

Tavi 2. ekonomikuri, finansuri da teqnikuri TanamSromloba


mesame qveynebTan

muxli 212
1. xelSekrulebebis sxva debulebebisaTvis, gansakuTrebiT ki 208-e - 211-e muxlebis-
Tvis zianis miyenebis gareSe, kavSiri im mesame qveynebTan, romlebic ar ganekuTvnebian ganvi-
Tarebadi qveynebis ricxvs, axorcielebs ekonomikuri, finansuri da teqnikuri TanamSromlo-
bis RonisZiebebs, romlebic moicavs agreTve mxardaWeris RonisZiebebs, kerZod, safinanso
- 280 -
sferoSi. es RonisZiebebi SesabamisobaSi imyofeba kavSiris ganviTarebis politikasTan da
xorcieldeba misi sagareo politikuri saqmianobis principebisa da miznebis farglebSi. kav-
Sirisa da wevri saxelmwifoebis RonisZiebebi avseben da aZliereben erTmaneTs.
2. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, iReben pirveli paragrafis gansaxorcieleblad aucilebel zomebs.
3. kavSiri da wevri saxelmwifoebi TavianTi Sesabamisi kompetenciis farglebSi Tana-
mSromloben mesame qveynebTan da kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan. kavSiris Tana-
mSromlobis detalebi SeiZleba mowesrigdes massa da dainteresebul mesame mxareebs Soris
SeTanxmebiT.
pirveli abzaci ar exeba wevri saxelmwifoebis kompetencias, awarmoon molaparakebebi
saerTaSoriso instanciebSi da dadon saerTaSoriso SeTanxmebebi.

muxli 213
im SemTxvevaSi, Tu mesame qveyanaSi arsebuli situacia kavSiris mxridan gadaudebeli
finansuri daxmarebis gawevas moiTxovs, sabWo, komisiis winadadebiT, iRebs aucilebel gada-
wyvetilebebs.

Tavi 3. humanitaruli daxmareba

muxli 214
1. humanitaruli daxmarebis sferoSi kavSiris RonisZiebebis farglebs warmoadgens ka-
vSiris sagareo politikuri saqmianobis principebi da miznebi. es RonisZiebebi emsaxureba
imas, rom miznobrivi daxmareba, Svela da dacva gaewios bunebrivi an teqnogenuri katastro-
febis Sedegad dazaralebuli mesame qveynebis mosaxleobas, raTa SesaZlebeli gaxdes am sa-
gangebo situaciebis Sedegad warmoSobili humanitaruli saWiroebebis dakmayofileba. kavSi-
risa da wevri saxelmwifoebis RonisZiebebi avseben da aZliereben erTmaneTs.
2. humanitaruli daxmarebis RonisZiebebi xorcieldeba saerTaSoriso samarTlis prin-
cipebTan, agreTve miukerZoeblobis, neitralurobisa da diskriminaciis dauSveblobis princi-
pebTan SesabamisobaSi.
3. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, adgenen zomebs im farglebis gansazRvris Sesaxeb, romelTa SigniTac xorci-
eldeba kavSiris humanitaruli daxmarebis RonisZiebebi.
4. kavSirs SeuZlia mesame qveynebTan da kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan
dados nebismieri SeTanxmeba, romelic xels Seuwyobs pirveli paragrafisa da evropis kavSi-
ris Sesaxeb xelSekrulebis 21-e muxlis miznebis ganxorcielebas.
pirveli abzaci ar exeba wevri saxelmwifoebis kompetencias, awarmoon molaparakebebi
saerTaSoriso instanciebSi da dadon SeTanxmebebi.
5. kavSiris humanitaruli daxmarebis RonisZiebebSi axalgazrda evropelTa erToblivi
wvlilisTvis samarTlebrivi farglebis dadgenis mizniT, iqmneba evropis moxaliseTa humani-
taruli daxmarebis korpusi. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi saka-
nonmdeblo proceduris Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, adgenen korpusis statussa da
misi funqcionirebis detalur wess.
6. komisias SeuZlia gamovides nebismieri iniciativiT, rac sasargeblod waadgeba kav-
Sirisa da wevri saxelmwifoebis RonisZiebebs Soris koordinacias, im mizniT, raTa kavSirisa
da wevri saxelmwifoebis programebi humanitaruli daxmarebis sferoSi ufro qmediTi gax-
des da ufro ukeT Seavson erTmaneTi.
7. kavSiri zrunavs, rom misi humanitaruli daxmarebis RonisZiebebi koordinirebuli
iyos da SesabamisobaSi imyofebodes saerTaSoriso organizaciebisa da dawesebulebebis, ker-
Zod ki, imaTi maTganis RonisZiebebTan, romlebic gaerTianebuli erebis organizaciis sistema-
Si Sedian.

- 281 -
kari IV. SemzRudveli zomebi

muxli 215
1. Tu evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis V karis me-2 Tavis Sesabamisad miRe-
buli gadawyvetileba ekonomikuri da finansuri urTierTobebis SeCerebas, SezRudvas an
srul Sewyvetas iTvaliswinebs erT an ramdenime mesame qveyanasTan, sabWo, sagareo da usafr-
Txoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlisa da komisiis erToblivi
winadadebiT, kvalificiuri umravlesobiT, iRebs aucilebel zomebs. igi amis Sesaxeb acno-
bebs evropis parlaments.
2. Tu evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis V karis me-2 Tavis Sesabamisad miRe-
buli gadawyvetileba amas iTvaliswinebs, sabWos SeuZlia, pirvel paragrafSi miTiTebuli
proceduris Tanaxmad, SemzRudveli zomebi miiRos fizikuri an iuridiuli pirebis, agreTve
jgufebis an arasaxelmwifoebrivi warmonaqmnebis mimarT.
3. am muxlis Tanaxmad miRebul samarTlebriv aqtebSi gaTvaliswinebuli unda iyos
aucilebeli debulebebi samarTlebrivi garantiebis Sesaxeb.

kari V. saerTaSoriso SeTanxmebebi

muxli 216
1. kavSirs SeuZlia SeTanxmeba dados erT an ramdenime mesame qveyanasTan an saerTaSo-
riso organizaciasTan, rodesac es gaTvaliswinebulia xelSekrulebebiT, an rodesac SeTan-
xmebis dadeba kavSiris politikis farglebSi xelSekrulebebiT gansazRvruli erT-erTi miz-
nis misaRwevadaa aucilebeli, an gaTvaliswinebulia iuridiulad savaldebulo kavSiris sa-
marTlebrivi aqtiT, an kidev man SesaZloa gavlena moaxdinos saerTo wesebze an Secvalos
maTi moqmedebis sfero.
2. kavSiris mier dadebul SeTanxmebebs savaldebulo Zala gaaCnia kavSiris institu-
tebisa da wevri saxelmwifoebisaTvis.

muxli 217
kavSirs SeuZlia erT an ramdenime mesame qveyanasTan an saerTaSoriso organizaciasTan
dados SeTanxmeba asociaciis Seqmnis Sesaxeb, romelic urTierTsanacvlo uflebebsa da val-
debulebebs, erTobliv moqmedebasa da specialur procedurebs gulisxmobs.

muxli 218
1. 207-e muxlis specialuri debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, kavSirsa da me-
same saxelmwifoebs an saerTaSoriso organizaciebs Soris molaparakebebis warmoeba da Se-
Tanxmebebis dadeba xorcieldeba qvemoT aRwerili proceduris Tanaxmad.
2. sabWo sanqcirebas aZlevs molaparakebebis dawyebas, adgens direqtivebs molaparake-
bebis warmarTvasTan dakavSirebiT, gascems Tanxmobas SeTanxmebebis xelmoweraze da debs maT.
3. komisia, an, _ im SemTxvevaSi, rodesac dagegmili SeTanxmeba eqskluziurad an um-
Tavresad saerTo sagareo da usafrTxoebis politikas exeba, _ kavSiris umaRlesi warmoma-
dgeneli sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi rekomendaciebs warudgens sabWos;
es ukanaskneli iRebs gadawyvetilebas molaparakebebis dawyebis sanqcirebisa da, dagegmili
SeTanxmebis sagnis mixedviT, molaparakebebSi kavSiris warmomadgenlis an kavSiris saxeliT
molaparakebis warmmarTveli jgufis xelmZRvanelis daniSvnis Sesaxeb.
4. sabWos SeuZlia direqtivebi misces molaparakebebis mwarmoebel warmomadgenels da
daniSnos specialuri komiteti; molaparakebebi warimarTeba am komitetTan konsultaciiT.
5. sabWo, molaparakebebis mwarmoebeli warmomadgenlis winadadebiT, iRebs gadawyveti-
lebas, romliTac xdeba SeTanxmebis xelmowerisa da, saWiroebis SemTxvevaSi, ZalaSi Sesvla-
mde misi droebiTi gamoyenebis sanqcireba.
6. sabWo, molaparakebebis mwarmoebeli warmomadgenlis winadadebiT, iRebs gadawyveti-
lebas SeTanxmebis dadebis Sesaxeb.

- 282 -
im SemTxvevebis garda, rodesac SeTanxmeba eqskluziurad saerTo sagareo da usafr-
Txoebis politikas exeba, sabWo gadawyvetilebas SeTanxmebis dadebis Sesaxeb iRebs:
a) evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, Semdeg SemTxvevebSi:
i. asocirebis Sesaxeb SeTanxmebebisas;
ii. adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb evropis kon-
venciasTan kavSiris SeerTebis Sesaxeb SeTanxmebisas;
iii. SeTanxmebebisas, romlebic, TanamSromlobis procedurebis organizebis meSveobiT,
specialur instituciur farglebs qmnian;
iv. SeTanxmebebisas, romlebsac kavSirisaTvis mniSvnelovani finansuri Sedegebi gaaC-
niaT;
v. SeTanxmebebisas im sferoebSi, romlebTan mimarTebaSic gamoiyeneba an Cveulebrivi
sakanonmdeblo procedura, an specialuri sakanonmdeblo procedura, - rodesac
evropis parlamentis Tanxmobaa saWiro.
gadaudebeli aucileblobis SemTxvevaSi evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT
erTmaneTTan SeaTanxmon Tanxmobis micemis vada.
b) evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, _ danarCen SemTxvevebSi. evropis parla-
menti Tavis daskvnas gascems im vadis ganmavlobaSi, romlis dadgenac, aucileblobis
Sesabamisad, sabWos SeuZlia. Tu aRniSnuli vadis ganmavlobaSi daskvna ar iqna gamo-
cxadebuli, maSin sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba.
7. me-5, me-6 da me-9 paragrafebisagan gadaxveviT, sabWos SeuZlia molaparakebebis
mwarmoebel warmomadgenels SeTanxmebis dadebisas mianiWos SeTanxmebaSi kavSiris saxeliT
cvlilebebis mxardaWeris uflebamosileba, Tuki SeTanxmeba iTvaliswinebs, rom es cvlilebe-
bi miRebuli unda iqnas gamartivebuli proceduris gziT, an SeTanxmebisamebr Seqmnili in-
stanciis mier. sabWos SeuZlia am uflebamosilebis miniWebas, saWiroebis SemTxvevaSi, specia-
luri pirobebi daurTos.
8. mTeli proceduris ganmavlobaSi sabWo kvalificiuri umravlesobiT iRebs gada-
wyvetilebas.
Tumca igi erTxmad iRebs gadawyvetilebas, rodesac SeTanxmeba exeba sferos, romel-
Tan mimarTebaSic kavSiris samarTlebrivi aqtis misaRebad erTxmivoba aucilebelia, agreTve
asocirebis Sesaxeb SeTanxmebebisa da gawevrianebis msurvel saxelmwifoebTan 212-e muxlis
Sesabamisad SeTanxmebebis dadebisas. sabWo adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis
dacvis Sesaxeb evropis konvenciasTan kavSiris SeerTebis Sesaxeb SeTanxmebasTan mimarTebaSic
erTxmad iRebs gadawyvetilebas; gadawyvetileba am SeTanxmebis dadebis Sesaxeb ZalaSi Sedis
wevri saxelmwifoebis mier, TavianTi konstituciuri wesebis Sesabamisad, Tanxmobis micemis
Semdeg.
9. sabWo, komisiis an sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaR-
lesi warmomadgenlis winadadebiT, iRebs gadawyvetilebas SeTanxmebis gamoyenebis SeCerebisa
da im poziciaTa gansazRvris Sesaxeb, romlebic kavSiris saxeliT gamoxatuli unda iqnas
SeTanxmebisamebr Seqmnili instanciis farglebSi, Tuki es instancia mowodebulia miiRos iu-
ridiuli Sedegebis mqone samarTlebrivi aqtebi, garda im samarTlebrivi aqtebisa, romlebsac
damatebebi an cvlilebebi SeaqvT Sesabamisi SeTanxmebis instituciur meqanizmSi.
10. evropis parlamenti dauyovnebliv da srulad unda iqnas informirebuli procedu-
ris yvela etapze.
11. wevr saxelmwifos, evropis parlaments, sabWos an komisias SeuZliaT miiRon sasa-
marTlos daskvna dagegmili SeTanxmebis xelSekrulebebTan Sesabamisobis Sesaxeb. Tu sasamar-
Tlos daskvna uaryofiTia, dagegmili SeTanxmeba mxolod im SemTxvevaSi SeiZleba Sevides
ZalaSi, Tuki masSi cvlilebebi iqneba Setanili an xelSekrulebebis gadasinjva moxdeba.

muxli 219
1. 218-e muxlisagan gadaxveviT, sabWos SeuZlia, evropis centraluri bankis rekomen-
daciiT, an komisiis rekomendaciiTa da evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg,
fasebis stabilurobis mizanTan SesabamisobaSi myofi konsensusis miRwevis mizniT, dados

- 283 -
formaluri SeTanxmebebi evros gacvliTi kursis sistemis Sesaxeb mesame saxelmwifoebis va-
lutasTan mimarTebaSi. sabWo, moqmedebs ra me-3 paragrafiT gaTvaliswinebuli proceduris
Sesabamisad, erTxmad iRebs gadawyvetilebas evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg.
sabWos SeuZlia, evropis centraluri bankis rekomendaciiT, an komisiis rekomendaci-
iTa da evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, fasebis stabilurobis mizanTan
SesabamisobaSi myofi konsensusis miRwevis mizniT, daadginos, Secvalos an gaauqmos evros
centraluri kursebi gacvliTi kursis sistemaSi. sabWos Tavmjdomare informacias awvdis
evropis parlaments evros centralur kursTa dadgenis, Secvlis an gauqmebis Sesaxeb.
2. Tu mesame saxelmwifoTa erT an ramdenime valutasTan mimarTebaSi ar arsebobs
pirveli paragrafiT gaTvaliswinebuli gacvliTi kursis sistema, sabWos SeuZlia, komisiis
rekomendaciiTa da evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, an evropis centralu-
ri bankis rekomendaciiT, Camoayalibos gacvliTi kursis politikis zogadi orientirebi am
valutebTan mimarTebaSi. es zogadi orientirebi zians ar unda ayenebdes ecbs-is ZiriTad
mizans, _ uzrunvelyofili iqnas fasebis stabiluroba.
3. im SemTxvevaSi, Tu kavSiri molaparakebebs awarmoebs erT an ramdenime mesame saxel-
mwifosTan an saerTaSoriso organizaciasTan SeTanxmebebis Taobaze, romlebic savaluto sa-
kiTxebs an savaluto operaciebis reJims exeba, sabWo, 218-e muxlisagan gadaxveviT, komisiis
rekomendaciiTa da evropis centralur bankTan konsultaciis Semdeg, iRebs gadawyvetilebas
molaparakebis pirobebisa da msgavsi SeTanxmebebis dadebis Sesaxeb. es pirobebi uzrunvelyo-
fen kavSiris mier erTiani poziciis gamoxatvas. komisia srulad monawileobs molaparakebeb-
Si.
4. kavSiris kompetenciisa da ekonomikuri da savaluto kavSiris Sesaxeb kavSiris Se-
TanxmebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, wevr saxelmwifoebs ufleba aqvT molaparakebebi
awarmoon saerTaSoriso instanciebSi da dadon saerTaSoriso SeTanxmebebi.

kari VI. kavSiris urTierTobebi saerTaSoriso


organizaciebTan da mesame qveynebTan da
kavSiris delegaciebi

muxli 220
1. kavSiri nebismieri saxis mizanSewonil TanamSromlobas amyarebs gaerTianebuli ere-
bis organizaciis organoebTan da mis specializirebul dawesebulebebTan, evropis sabWosTan,
evropis uSiSroebisa da TanamSromlobis organizaciasTan da ekonomikuri TanamSromlobisa
da ganviTarebis organizaciasTan.
kavSiri saTanado urTierTobebs inarCunebs aseve sxva saerTaSoriso organizaciebTan.
2. am muxlis ganxorcieleba ekisrebaT kavSiris umaRles warmomadgenels sagareo da
usafrTxoebis politikis sakiTxebSi da komisias.

muxli 221
1. kavSiris delegaciebi mesame qveynebsa da saerTaSoriso organizaciebSi uzrunvelyo-
fen kavSiris warmomadgenlobas.
2. kavSiris delegaciebi eqvemdebarebian sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxe-
bSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis xelmZRvanelobas. isini moqmedeben wevri saxelmwifo-
ebis diplomatiur da sakonsulo warmomadgenlobebTan mWidro TanamSromlobiT.

kari VII. solidarobis piroba

muxli 222
1. solidarobis suliskveTebidan gamomdinare, kavSiri da misi wevri saxelmwifoebi
erToblivad moqmedeben, Tu wevri saxelmwifo teroristuli Tavdasxmis, bunebrivi an teqno-
genuri katastrofis msxverpli gaxdeba. kavSiri axdens mis xelT arsebuli yvela resursis,
maT Soris wevri saxelmwifoebis mier mis gankargulebaSi gadacemuli samxedro saSualebebis
mobilizebas, im mizniT, raTa:
- 284 -
a) _ wevri saxelmwifoebis teritoriaze aRkveTili iqnas teroristuli safrTxe;
_ SesaZlo teroristuli Tavdasxmisagan daculi iqnas demokratiuli institutebi
da samoqalaqo mosaxleoba;
_ teroristuli Tavdasxmis SemTxvevaSi daxmareba aRmouCinon wevr saxelmwifos mis-
save teritoriaze, misi politikuri organoebis TxovniT;
b) bunebrivi an teqnogenuri katastrofis SemTxvevaSi daxmareba aRmouCinon wevr saxel-
mwifos missave teritoriaze, misi politikuri organoebis TxovniT.
2. Tu wevri saxelmwifo teroristuli Tavdasxmis, bunebrivi an teqnogenuri kata-
strofis msxverpli gaxdeba, danarCeni wevri saxelmwifoebi daxmarebas aRmouCenen mas, misi
politikuri organoebis TxovniT. am mizniT, wevri saxelmwifoebi sabWos farglebSi koor-
dinirebas uweven TavianT nabijebs.
3. kavSiris mier solidarobis aRniSnuli pirobis realizaciis detalebi ganisazRvre-
ba gadawyvetilebiT, romelsac iRebs sabWo, komisiisa da sagareo da usafrTxoebis politi-
kis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis erToblivi winadadebis safuZvelze. Tu es
gadawyvetileba Sedegebs warmoSobs Tavdacvis sferoSi, sabWo gadawyvetilebas iRebs evropis
kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 31-e muxlis pirveli paragrafis Sesabamisad. aRniSnulis
Taobaze ecnobeba evropis parlaments.
am paragrafis miznebisTvis da 240-e muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, sabWos da-
xmarebas uwevs politikisa da usafrTxoebis sakiTxTa komiteti, romelic usafrTxoebisa da
Tavdacvis saerTo politikis farglebSi Seqmnil struqturebs eyrdnoba, agreTve 71-e mux-
liT gaTvaliswinebuli komiteti, romlebic, saWiroebis SemTxvevaSi, erTobliv daskvnebs wa-
rudgenen sabWos.
4. imisaTvis, raTa kavSiri da wevri saxelmwifoebi uzrunvelyofilni iqnan efeqtu-
rad moqmedebis SesaZleblobiT, evropuli sabWo regularulad axdens im safrTxeebis Sefa-
sebas, romlebsac kavSiri awydeba.

nawili meeqvse. instituciuri da finansuri debulebebi

kari I. instituciuri debulebebi

Tavi 1. institutebi

ganyofileba 1. evropis parlamenti

muxli 223
1. evropis parlamenti SeimuSavebs aucilebeli debulebebis proeqts, yvela wevr sa-
xelmwifoSi erTiani proceduris Tanaxmad, an yvela wevri saxelmwifosaTvis saerTo princi-
pebis Sesabamisad, Tavisi wevrebis sayovelTao, pirdapiri kenWisyriT arCevasTan dakavSirebiT.
sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis
parlamentis Tanxmobis Semdeg, romelic gadawyvetilebas Tavis wevrTa umravlesobiT iRebs,
erTxmad amtkicebs aucilebel debulebebs. es debulebebi ZalaSi Sedis wevri saxelmwifo-
ebis mxridan, TavianTi konstituciuri wesebis Sesabamisad, Tanxmobis Semdeg.
2. evropis parlamenti, moqmedebs ra sakuTari iniciativiT, specialuri sakanonmdeblo
proceduris Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, komisiasTan konsultaciis Semdeg da sab-
Wos TanxmobiT, adgens Tavis wevrTa funqciebis ganxorcielebis wesebsa da zogad pirobebs.
nebismieri wesi da piroba, romlebic moqmedi an yofili wevrebis sagadasaxado reJimTanaa
dakavSirebuli, sabWos mier erTxmad ganisazRvreba.

muxli 224
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, adgenen evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-10
muxlis me-4 paragrafiT gaTvaliswinebuli politikuri partiebis statuss evropul doneze
da, kerZod, maTi dafinansebis wesebs.
- 285 -
muxli 225
evropis parlaments SeuZlia, Tavis wevrTa umravlesobiT, mosTxovos komisias Sesaba-
misi winadadebebis wardgena im sakiTxebTan dakavSirebiT, romlebic, misi azriT, kavSiris sa-
marTlebrivi aqtis SemuSavebas saWiroebs, xelSekrulebebis ganxorcielebis mizniT. Tu komi-
sia ar waradgens winadadebas, igi evropis parlaments acnobebs amis mizezebs.

muxli 226
Tavisi amocanebis Sesrulebisas evropis parlaments SeuZlia, sakuTar wevrTa erTi
meoTxedis moTxovniT, miiRos droebiTi sagamoZiebo komisiis Seqmnis gadawyvetileba, rome-
lic, xelSekrulebebiT sxva institutebis an organoebisaTvis miniWebuli uflebamosilebebi-
saTvis zianis miyenebis gareSe, amowmebs mtkicebas kavSiris samarTlis savaraudo darRvevaTa,
an misi arakeTilsindisieri gamoyenebis Sesaxeb; es ar gamoiyeneba, Tu dasamtkicebeli faqto-
brivi garemoebebi sasamarTlo ganxilvis sagans warmoadgens, manam, sanam sasamarTlo proce-
dura ar damTavrdeba.
Tavisi angariSis wardgeniT droebiTi sagamoZiebo komisia wyvets arsebobas.
gamoZiebis uflebis ganxorcielebis detalur wesebs gansazRvravs evropis parlamen-
ti, romelic, moqmedebs ra sakuTari iniciativiT, specialuri sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, iRebs gadawyvetilebas, sabWosa da komisiis Tanxmobis
Semdeg.

muxli 227
kavSiris TiToeul moqalaqes, agreTve TiToeul fizikur an iuridiul pirs, romel-
sac sacxovrebeli adgili an iuridiuli adgilsamyofeli wevr saxelmwifoSi gaaCnia, SeuZ-
lia individualurad, an sxva moqalaqeebTan an pirebTan erTad peticia warudginos evropis
parlaments im sakiTxebTan dakavSirebiT, romlebic kavSiris saqmianobis sferos ganekuTvneba
da uSualod mas Seexeba.

muxli 228
1. evropis parlamentis mier arCeuli evropis ombudsmeni uflebamosilia kavSiris Ti-
Toeuli moqalaqisagan, an TiToeuli fizikuri an iuridiuli pirisagan, romelsac sacxovre-
beli adgili an iuridiuli adgilsamyofeli wevr saxelmwifoSi gaaCnia, miiRos saCivrebi
kavSiris institutebis, organoebis an sxva dawesebulebebis saqmianobaSi mmarTvelobiTi we-
sis darRvevebis Taobaze, garda saCivrebisa im qmedebebze, romlebic evropis kavSiris sasa-
marTlos mier Tavisi, marTlmsajulebis funqciis ganxorcielebas ukavSirdeba. igi ikvlevs
am saCivrebs da adgens moxsenebas maTTan dakavSirebiT.
Tavisi amocanebis farglebSi ombudsmeni sakuTari iniciativiT, an im saCivrebis safu-
Zvelze, romlebic mas uSualod, an evropis parlamentis wevris meSveobiT waredgina, ata-
rebs gamoZiebas, Tu miiCnevs, rom amis safuZveli arsebobs. es ar gamoiyeneba, Tu dasamtkice-
beli faqtobrivi garemoebebi aris an ukve iyo sasamarTlo ganxilvis sagani. im SemTxvevaSi,
Tu ombudsmenma daadgina mmarTvelobiTi wesis darRveva, igi saqmes ugzavnis Sesabamis insti-
tuts, organos an dawesebulebas, romelsac eqvsTviani vada aqvs saimisod, rom Tavisi mosaz-
reba acnobos mas. uSualod amis Semdeg ombudsmeni evropis parlamentsa da Sesabamis ins-
tituts, organos an dawesebulebas warudgens moxsenebas. saCivris warmdgen pirs ecnobeba am
gamoZiebaTa Sedegebis Taobaze.
ombudsmeni yovelwliurad warudgens angariSs evropis parlaments Tavis gamoZiebaTa
Sedegebis Sesaxeb.
2. ombudsmeni airCeva evropis parlamentis yoveli arCevnebis Semdeg, am ukanasknelis
uflebamosilebis vadiT. misi xelmeored arCeva dasaSvebia.
sasamarTlos SeuZlia, evropis parlamentis SuamdgomlobiT, Tanamdebobidan gaaTavi-
suflos ombudsmeni, Tu igi veRar akmayofilebs Tavisi funqciebis gansaxorcieleblad auci-
lebel pirobebs, an Tu man seriozuli gadacdoma Caidina.

- 286 -
3. ombudsmeni sruliad damoukidebelia Tavisi funqciebis ganxorcielebisas. Tavisi
valdebulebebis Sesrulebisas igi arcerTi mTavrobisagan, institutisagan, organosagan an
sxva dawesebulebisagan ar iTxovs da ar Rebulobs instruqciebs. Tavisi uflebamosilebis
vadis ganmavlobaSi ombudsmens ar SeuZlia ganaxorcielos sxva, anazRaurebadi an araanazRau-
rebadi profesiuli saqmianoba.
4. evropis parlamenti, moqmedebs ra sakuTari iniciativiT, specialuri sakanonmdeblo
proceduris Sesabamisad, komisiis daskvnis miRebisa da sabWos Tanxmobis Semdeg, reglamente-
bis meSveobiT, adgens ombudsmenis funqciebis ganxorcielebis wesebsa da zogad pirobebs.

muxli 229
evropis parlamenti yovelwliurad erT sesias atarebs. igi ikribeba mowvevis gareSe,
martis Tvis meore samSabaTs.
evropis parlamenti riggareSe sesiaze SeiZleba Seikribos mis wevrTa umravlesobis,
agreTve sabWos an komisiis moTxovniT.

muxli 230
komisia uflebamosilia monawileoba miiRos evropis parlamentis yvela sxdomaSi da
mosmenili iqnas misive TxovniT.
komisia zepirad an werilobiT pasuxobs evropis parlamentis an mis wevrTa mier das-
mul SekiTxvebs.
evropis parlamentis mier evropuli sabWosa da sabWos mosmena xdeba evropuli sab-
Wosa da sabWos Sida reglamentebis Sesabamisad.

muxli 231
Tu xelSekrulebebiT sxva ram araa dadgenili, evropis parlamenti gadawyvetilebas
iRebs micemul xmaTa umravlesobiT.
kvorumi ganisazRvreba Sida reglamentiT.

muxli 232
evropis parlamenti iRebs Tavis Sida reglaments; amisTvis aucilebelia mis wevrTa
xmebis umravlesoba.
evropis parlamentis sxdomaTa oqmebi qveyndeba xelSekrulebebisa da misi Sida reg-
lamentis Sesabamisad.

muxli 233
evropis parlamenti sajaro sxdomaze ganixilavs komisiis mier misTvis wardgenil
yovelwliur Semajamebel angariSs.

muxli 234
Tu komisiis saqmianobasTan dakavSirebiT Setanili iqna winadadeba undoblobis gamo-
xatvis Sesaxeb, evropis parlaments aRniSnulis Taobaze gadawyvetilebis miReba SeuZlia mi-
si Setanidan ara uadres sami dRisa da mxolod Ria kenWisyriT.
Tu undoblobis votumi miRebuli iqna micemul xmaTa ori mesamedis umravlesobiTa
da evropis parlamentis wevrTa umravlesobiT, komisiis wevrebi koleqtiurad unda gadadg-
nen TavianTi Tanamdebobebidan, xolo sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSi-
ris umaRlesma warmomadgenelma ki unda datovos komisiis farglebSi mis mier dakavebuli
Tanamdeboba. isini Tanamdebobebze rCebian da ganagrZoben mimdinare saqmeebis Sesrulebas maT
Secvlamde, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-17 muxlis Sesabamisad. aseT SemTxve-
vaSi maT Semcvlelad daniSnuli komisiis wevrebis uflebamosilebis vada mTavrdeba komisiis
im wevrTa uflebamosilebis vadis amowurvis dRes, romlebic valdebulni gaxdnen koleqtiu-
rad gadamdgariyvnen TavianTi Tanamdebobebidan.

- 287 -
ganyofileba 2. evropuli sabWo

muxli 235
1. evropuli sabWos TiToeul wevrs xmis micemis ufleba SeiZleba gadaeces ara ume-
tes erTi sxva wevris mxridan.
rodesac evropuli sabWo kvalificiuri umravlesobiT iRebs gadawyvetilebas, mis mi-
marT gamoiyeneba evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-16 muxlis me-4 paragrafi da
winamdebare xelSekrulebis 238-e muxlis me-2 paragrafi. evropul sabWoSi gamarTul kenWis-
yraSi ar monawileoben misi Tavmjdomare da komisiis Tavmjdomare.
uSualod damswre an warmomadgenlis meSveobiT moqmed wevrTa mxridan Tavis Sekaveba
ar warmoadgens dabrkolebas evropuli sabWos mier im gadawyvetilebebis miRebisas, romle-
bic erTxmivobas saWiroeben.
2. evropis parlamentis Tavmjdomare SeiZleba mowveuli iqnas evropuli sabWos mier,
misi mosmenis mizniT.
3. procedurul sakiTxebze, agreTve Tavisi Sida reglamentis miRebasTan dakavSirebiT
evropuli sabWo gadawyvetilebebs ubralo umravlesobiT iRebs.
4. evropul sabWos daxmarebas uwevs sabWos generaluri samdivno.

muxli 236
evropuli sabWo kvalificiuri umravlesobiT iRebs:
a) gadawyvetilebas sabWos SemadgenlobaTa gansazRvris Taobaze, garda evropis kavSiris
Sesaxeb xelSekrulebis me-16 muxlis me-6 paragrafiT gaTvaliswinebuli `zogad saq-
meTa~ sabWosa da `sagareo saqmeTa~ sabWos Semadgenlobebisa;
b) gadawyvetilebas, `sagareo saqmeTa~ sabWos Semadgenlobis garda, sabWos yvela forma-
ciaSi Tavmjdomareobis gansazRvris Taobaze, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis
me-16 muxlis me-9 paragrafis Sesabamisad.

ganyofileba 3. sabWo

muxli 237
sabWos sxdoma moiwveva misi Tavmjdomaris mier sakuTari iniciativiT, sabWos erT-er-
Ti wevris an komisiis iniciativiT.

muxli 238
1. im SemTxvevaSi, Tu sabWos gadawyvetilebis misaRebad ubralo umravlesobaa saWiro,
sabWo gadawyvetilebas iRebs Tavis wevrTa umravlesobiT.
2. Tu sabWo gadawyvetilebas ar iRebs komisiis an sagareo da usafrTxoebis politi-
kis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis winadadebiT, 2014 wlis 1 noembridan kva-
lificiuri umravlesoba, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-16 muxlis me-4 para-
grafisagan gadaxveviT da gardamavali debulebebis Sesaxeb oqmis debulebebis gaTvaliswine-
biT, ganisazRvreba rogorc sabWos wevrTa aranakleb 72%-iani umravlesoba, Tuki wevr sa-
xelmwifoebSi, romlebsac isini warmoadgenen, mTlianobaSi Tavmoyrilia kavSiris mosaxleo-
bis minimum 65%.
3. im SemTxvevebSi, rodesac xelSekrulebaTa gamoyenebis procesSi kenWisyraSi monawi-
leobas ar iRebs sabWos yvela wevri, kvalificiuri umravlesoba 2014 wlis 1 noembridan,
gardamavali debulebebis Sesaxeb oqmis debulebebis gaTvaliswinebiT, Semdegnairad ganisaz-
Rvreba:
a) kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba rogorc monawile wevri saxelmwifoebis
warmomadgenel sabWos wevrTa aranakleb 55%-iani umravlesoba, Tuki wevr saxelmwi-
foebSi, romlebsac isini warmoadgenen, mTlianobaSi Tavmoyrilia monawile wevri sa-
xelmwifoebis mosaxleobis minimum 65%.
damblokavi umciresoba saWiroebs sul mcire sabWos im wevrTa minimalur ricxvs,
romlebic mTlianobaSi monawile wevri saxelmwifoebis mosaxleobis 35%-ze mets
- 288 -
warmoadgenen, damatebuli erTi wevri; winaaRmdeg SemTxvevaSi kvalificiuri umravle-
soba miRweulad iTvleba.
b) Tu sabWo gadawyvetilebas ar iRebs komisiis an sagareo da usafrTxoebis politikis
sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis winadadebiT, kvalificiuri umravleso-
ba, `a~ punqtisagan gadaxveviT, ganisazRvreba rogorc monawile wevri saxelmwifoebis
warmomadgenel sabWos wevrTa aranakleb 72%-iani umravlesoba, Tuki wevr saxelmwi-
foebSi, romlebsac isini warmoadgenen, mTlianobaSi Tavmoyrilia monawile wevri sa-
xelmwifoebis mosaxleobis minimum 65%.
4. uSualod damswre an warmomadgenlis meSveobiT moqmed wevrTa mxridan Tavis Seka-
veba ar warmoadgens dabrkolebas sabWos mier im gadawyvetilebebis miRebisas, romlebic
erTxmivobas saWiroeben.

muxli 239
TiToeul wevrs xmis micemis ufleba SeiZleba gadaeces ara umetes erTi sxva wevris
mxridan.

muxli 240
1. komiteti, romelic wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa mudmivi warmomadgenlebisagan
Sedgeba, pasuxismgebelia sabWos muSaobis momzadebasa da sabWos mier misTvis dakisrebuli
amocanebis Sesrulebaze. sabWos Sida reglamentiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi komitets
SeuZlia miiRos proceduruli gadawyvetilebebi.
2. sabWos daxmarebas uwevs generaluri samdivno, romelic sabWos mier daniSnul ge-
neralur mdivans eqvemdebareba.
sabWo ubralo umravlesobiT iRebs gadawyvetilebas generaluri samdivnos organiza-
ciuli struqturis Sesaxeb.
3. sabWo ubralo umravlesobiT iRebs gadawyvetilebas procedurul sakiTxebze, agre-
Tve Tavisi Sida reglamentis miRebis Taobaze.

muxli 241
sabWo, ubralo umravlesobiT iRebs ra gadawyvetilebas, uflebamosilia, Tavisi Sexe-
dulebisamebr, mosTxovos komisias, saerTo miznebis gansaxorcieleblad, saTanado kvlevebis
Catareba da misTvis Sesabamisi winadadebebis wardgena. Tu komisia ar waradgens winadadebas,
igi acnobebs sabWos amis mizezebs.

muxli 242
sabWo, ubralo umravlesobiT iRebs ra gadawyvetilebas, komisiasTan konsultaciis
Semdeg, awesrigebs xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli komitetebis samarTlebriv statuss.

muxli 243
sabWo adgens evropuli sabWos Tavmjdomaris, komisiis Tavmjdomaris, sagareo da usa-
frTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis, komisiis wevrebis, ev-
ropis kavSiris sasamarTlos Tavmjdomareebis, wevrebisa da mdivnebis, agreTve sabWos genera-
luri mdivnis Tanamdebobriv sargoebs, danamatebsa da pensiebs. igi adgens aseve, anazRaurebis
saxiT, gadasaxdel sxva ganacemebs.

ganyofileba 4. komisia

muxli 244
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-17 muxlis me-5 paragrafis Sesabamisad,
komisiis wevrebi SeirCevian evropuli sabWos mier erTxmad dadgenili rotaciis sistemis
mixedviT, romelic efuZneba Semdeg principebs:
a) komisiaSi TavianTi moqalaqeebis rigiTobis wesisa da samsaxuris vadis xangrZlivobis
gansazRvrisas wevri saxelmwifoebi moqmedeben sruli Tanasworobis safuZvelze; Sesa-
- 289 -
bamisad, nebismieri ori wevri saxelmwifosaTvis gankuTvnili mandatebis saerTo
ricxvs Soris gansxvaveba arasodes SeiZleba iyos erTze meti;
b) `a~ punqtis dacviT, erTmaneTis Semcvlel komisiaTa Semadgenlobis formireba imgva-
rad xdeba, rom damakmayofilebeli doziT iyos warmodgenili yvela wevri saxelmwi-
fos demografiuli da geografiuli speqtri.

muxli 245
komisiis wevrebi Tavs ikaveben nebismieri iseTi qmedebisagan, rac maT funqciebTan Seu-
Tavsebelia. wevri saxelmwifoebi icaven maT damoukideblobas da ar cdiloben, zegavlena mo-
axdinon maTze TavianTi amocanebis Sesrulebisas.
komisiis wevrebs TavianTi uflebamosilebis vadis ganmavlobaSi ar SeuZliaT eweodnen
raime sxva, anazRaurebad an araanazRaurebad profesiul saqmianobas. Tanamdebobis dakavebisas
isini sakuTar Tavze sazeimod iReben valdebulebas, TavianTi samsaxureobrivi saqmianobis
ganxorcielebis ganmavlobaSi da misi dasrulebis Semdeg daicvan maTi Tanamdebobidan gamo-
mdinare movaleobebi, kerZod, garkveuli Tanamdebobebis dakavebisas an TavianTi saqmianobis
Sewyvetis Semdeg garkveuli sargeblis miRebisas Rirseulad da windaxedulad moqcevis val-
debuleba. am movaleobaTa darRvevis SemTxvevaSi sasamarTlos SeuZlia, sabWos mier ubralo
umravlesobiT miRebuli moTxovnis safuZvelze an komisiis moTxovniT, saqmis garemoebebisda
mixedviT, es wevri Tanamdebobidan gadaayenos, 247-e muxlis Sesabamisad, an CamoarTvas mas
pensiis an misi Semcvleli sxva saxis SeRavaTebis miRebis ufleba.

muxli 246
Semadgenlobis perioduli ganaxlebisa da gardacvalebis SemTxvevebis garda, komisiis
wevris funqciebi wydeba misi nebayoflobiT gadadgomis an Tanamdebobidan gadayenebis gziT.
gadamdgar, Tanamdebobidan gadayenebul an gardacvlil wevrs, misi uflebamosilebis
darCenili vadiT, cvlis imave qveynis moqalaqeobis mqone axali wevri, romelic iniSneba sab-
Wos mier, komisiis Tavmjdomaris TanxmobiT, evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg da
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-17 muxlis me-3 paragrafis meore abzaciT gaTva-
liswinebuli kriteriumebis Sesabamisad.
sabWos SeuZlia, komisiis Tavmjdomaris winadadebiT, erTxmad miiRos gadawyvetileba
imis Sesaxeb, rom ar unda moxdes komisiis gamoklebuli wevris Canacvleba uflebamosilebis
darCenili vadiT, gansakuTrebiT maSin, rodesac es vada drois mcire periods warmoadgens.
Tavmjdomaris nebayoflobiT gadadgomis, Tanamdebobidan gadayenebis an gardacvalebis
SemTxvevaSi, uflebamosilebis darCenili vadiT, iniSneba misi Semcvleli. misi Secvlisas ga-
moiyeneba evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-17 muxlis me-7 paragrafis pirveli ab-
zaciT gaTvaliswinebuli procedura.
sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis
nebayoflobiT gadadgomis, Tanamdebobidan gadayenebis an gardacvalebis SemTxvevaSi, ufleba-
mosilebis darCenili vadiT, iniSneba misi Semcvleli, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrule-
bis me-18 muxlis pirveli paragrafis Sesabamisad.
komisiis yvela wevris nebayoflobiT gadadgomis SemTxvevaSi isini rCebian TavianT Ta-
namdebobebze da agrZeleben mimdinare saqmeebis gadawyvetas, sanam, uflebamosilebis darCeni-
li vadiT, ar moxdeba maTi Secvla, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-17 muxlis
Sesabamisad.

muxli 247
komisiis nebismieri wevri, romelic veRar akmayofilebs Tavisi funqciebis ganxorcie-
lebisaTvis aucilebel pirobebs, an romelmac seriozuli gadacdoma Caidina, SeiZleba sasa-
marTlom Tanamdebobidan gadaayenos, sabWos mier ubralo umravlesobiT miRebuli moTxovnis
safuZvelze an komisiis moTxovniT.

- 290 -
muxli 248
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-18 muxlis me-4 paragrafisaTvis zianis
miyenebis gareSe, komisiis kompetenciaTa struqturireba da wevrTa Soris maTi ganawileba
xdeba misi Tavmjdomaris mier, xsenebuli xelSekrulebis me-17 muxlis me-6 paragrafis Sesa-
bamisad. komisiis uflebamosilebis vadis ganmavlobaSi Tavmjdomares SeuZlia Secvalos kom-
petenciaTa es ganawileba. komisiis wevrebi Tavmjdomaris mier maTTvis dakisrebul funqciebs
axorcieleben misi xelmZRvanelobiT.

muxli 249
1. Tavisi da sakuTari samsaxurebis saTanado funqcionirebis uzrunvelyofis mizniT,
komisia iRebs Tavis Sida reglaments. igi uzrunvelyofs am reglamentis gamoqveynebas.
2. komisia yovelwliurad, kerZod ki, evropis parlamentis sasesio periodis dawyeba-
mde ara ugvianes erTi TviT adre, aqveynebs Semajamebel angariSs kavSiris saqmianobis Sesa-
xeb.

muxli 250
komisiis gadawyvetilebebi miiReba mis wevrTa umravlesobiT.
kvorumi ganisazRvreba misi Sida reglamentiT.

ganyofileba 5. evropis kavSiris sasamarTlo

muxli 251
sasamarTlo sxdomebs marTavs palatebis an didi palatis farglebSi, evropis kavSi-
ris sasamarTlos statutSi am mizniT gaTvaliswinebuli wesebis Sesabamisad.
sasamarTlos sxdoma SeiZleba gaimarTos agreTve plenumze, Tu amas statuti iTva-
liswinebs.

muxli 252
sasamarTlos daxmarebas uwevs rva generaluri advokati. sasamarTlos moTxovniT, sa-
bWos SeuZlia, erTxmad gazardos generaluri advokatebis ricxvi.
generaluri advokati sajarod, sruli miukerZoeblobisa da damoukideblobis pirobe-
bSi, waradgens dasabuTebul daskvnebs im saqmeebze, romlebSi monawileobac, evropis kavSiris
sasamarTlos statutis Sesabamisad, misTvis savaldebuloa.

muxli 253
sasamarTlos mosamarTleebad da generalur advokatebad SeirCevian pirebi, romlebic
damoukideblobis nebismier garantiebs uzrunvelyofen da TavianT qveyanaSi umaRlesi samosa-
marTlo Tanamdebobebis dasakaveblad saWiro pirobebs akmayofileben, an aRiarebuli, maRali
kvalifikaciis iuristebi arian; isini iniSnebian wevr saxelmwifoTa mTavrobebis mier, saer-
To Tanxmobis safuZvelze, eqvsi wlis vadiT, 255-e muxliT gaTvaliswinebul komitetTan
konsultaciis Semdeg.
mosamarTleebisa da generaluri advokatebis Semadgenlobis nawilobrivi ganaxleba
xdeba yovel sam weliwadSi, evropis kavSiris sasamarTlos statutis Sesabamisad.
mosamarTleebi TavianTi rigebidan irCeven sasamarTlos Tavmjdomares, sami wlis va-
diT. xelmeored arCeva dasaSvebia.
im mosamarTleebisa da generaluri advokatebis xelaxali daniSvna, romlebsac ufle-
bamosileba amoewuraT, dasaSvebia.
sasamarTlo niSnavs Tavis mdivans da gansazRvravs mis statuss.
sasamarTlo amtkicebs Tavis procesualur reglaments. igi sabWos Tanxmobas saWiro-
ebs.

- 291 -
muxli 254
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos mosamarTleTa ricxvi ganisazRvreba evropis kavSi-
ris sasamarTlos statutiT. statuti SeiZleba iTvaliswinebdes, rom saerTo iurisdiqciis
sasamarTlos daxmarebas uweven generaluri advokatebi.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos wevrebad SeirCevian pirebi, romlebic damoukideb-
lobis nebismier garantiebs uzrunvelyofen da romlebsac umaRlesi samosamarTlo Tanamde-
bobebis dasakaveblad saWiro kvalifikacia gaaCniaT. isini iniSnebian wevr saxelmwifoTa mTav-
robebis mier, saerTo Tanxmobis safuZvelze, eqvsi wlis vadiT, 255-e muxliT gaTvaliswine-
bul komitetTan konsultaciis Semdeg. Semadgenlobis nawilobrivi ganaxleba xdeba yovel
sam weliwadSi. im wevrTa xelaxali daniSvna, romlebsac uflebamosileba amoewuraT, dasa-
Svebia.
mosamarTleebi TavianTi rigebidan irCeven saerTo iurisdiqciis sasamarTlos Tav-
mjdomares, sami wlis vadiT. xelmeored arCeva dasaSvebia.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlo niSnavs Tavis mdivans da gansazRvravs mis statuss.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlo, sasamarTlos TanxmobiT, amtkicebs Tavis procesua-
lur reglaments. igi sabWos Tanxmobas saWiroebs.
Tu evropis kavSiris sasamarTlos statutiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli, sa-
erTo iurisdiqciis sasamarTlos mimarT gamoiyeneba xelSekrulebaTa is debulebebi, romle-
bic sasamarTlos exeba.

muxli 255
iqmneba komiteti, romlis funqcias warmoadgens, wevri saxelmwifoebis mTavrobaTa mi-
er, 253-e da 254-e muxlebis Sesabamisad, daniSvnis ganxorcielebamde, gasces daskvna sasamar-
Tlos an saerTo iurisdiqciis sasamarTlos mosamarTlis an generaluri advokatis movaleo-
bebis SesrulebasTan kandidatebis Sesabamisobis Sesaxeb.
komitetis SemadgenlobaSi Sedis Svidi piri, romlebic SeirCevian sasamarTlosa da
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos yofili wevrebis, uzenaesi erovnuli sasamarTloebis wev-
rebisa da aRiarebuli, maRali kvalifikaciis iuristebis rigebidan, romelTagan erT-erTs ev-
ropis parlamenti waradgens. sabWo iRebs gadawyvetilebas am komitetis funqcionirebis we-
sebis dadgenisa da misi wevrebis daniSvnis Sesaxeb. igi gadawyvetilebas iRebs sasamarTlos
Tavmjdomaris iniciativiT.

muxli 256
1. saerTo iurisdiqciis sasamarTlo uflebamosilia pirveli instanciis wesiT ganixi-
los 263-e, 265-e, 268-e, 270-e da 272-e muxlebSi miTiTebuli sarCelebi, garda im sarCele-
bisa, romlebic 257-e muxlis Sesabamisad Seqmnil specializebul sasamarTlos aqvs gadace-
muli da sarCelebisa, romlebic, statutis Sesabamisad, sasamarTlos iurisdiqcias ganekuTv-
neba. statuti SeiZleba iTvaliswinebdes, rom saerTo iurisdiqciis sasamarTlo uflebamosi-
lia, ganixilos sxva kategoriis sarCelebic.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos gadawyvetilebebis mimarT, am paragrafis safuZvel-
ze, statutiT gaTvaliswinebuli pirobebisa da farglebis Sesabamisad, SeiZleba sasamarTlo-
Si Setanili iqnas saCivari, romelic samarTlebrivi sakiTxebiTaa SezRuduli.
2. saerTo iurisdiqciis sasamarTlo uflebamosilia ganixilos specializebuli sasa-
marTloebis gadawyvetilebebis mimarT Setanili saCivrebi.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos gadawyvetilebebi, am paragrafis safuZvelze, sta-
tutiT gaTvaliswinebuli pirobebisa da farglebis Sesabamisad, gamonaklis SemTxvevebSi Sei-
Zleba daeqvemdebaros sasamarTlos mier gadasinjvas, rodesac arsebobs kavSiris samarTlis
erTianobis an TanmimdevrulobisTvis zianis miyenebis seriozuli safrTxe.
3. statutiT gansazRvrul specialur sferoebSi saerTo iurisdiqciis sasamarTlo
uflebamosilia ganixilos preiudiciuli xasiaTis sakiTxebi, 267-e muxlis Sesabamisad.
Tu, saerTo iurisdiqciis sasamarTlos azriT, saqme principuli xasiaTis gadawyvetas

- 292 -
saWiroebs, rac, SesaZloa, kavSiris samarTlis erTianobas an Tanmimdevrulobas exebodes, mas
SeuZlia saqme sasamarTlos gadasces gansaxilvelad.
saerTo iurisdiqciis sasamarTlos gadawyvetilebebi preiudiciuli xasiaTis sakiTxeb-
ze, statutiT gaTvaliswinebuli pirobebisa da farglebis Sesabamisad, gamonaklis SemTxveve-
bSi SeiZleba daeqvemdebaros sasamarTlos mier gadasinjvas, rodesac arsebobs kavSiris sa-
marTlis erTianobis an TanmimdevrulobisTvis zianis miyenebis seriozuli safrTxe.

muxli 257
evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Se-
sabamisad, saerTo iurisdiqciis sasamarTlosTan Seqmnan specializebuli sasamarTloebi, ro-
melTa uflebamosilebasac specialur sferoebSi aRZruli gansazRvruli kategoriis sarCe-
lebis pirveli instanciis wesiT ganxilva warmoadgens. evropis parlamenti da sabWo gada-
wyvetilebas iReben reglamentebis meSveobiT, komisiis winadadebiTa da sasamarTlosTan kon-
sultaciis Semdeg, an sasamarTlos moTxovniTa da komisiasTan konsultaciis Semdeg.
reglamenti specializebuli sasamarTlos Seqmnis Sesaxeb gansazRvravs am sasamarT-
los SemadgenlobasTan mimarTebaSi moqmed wesebs da misTvis miniWebuli uflebamosilebebis
sferos.
specializebuli sasamarTloebis gadawyvetilebebis mimarT SeiZleba saerTo iurisdiq-
ciis sasamarTloSi Setanili iqnas saCivari, romelic samarTlebrivi sakiTxebiTaa SezRudu-
li, an kidev apelacia faqtobriv sakiTxebTan dakavSirebiT, _ Tuki es gaTvaliswinebulia
reglamentiT specializebuli sasamarTlos Seqmnis Sesaxeb.
specializebuli sasamarTloebis wevrebad SeirCevian pirebi, romlebic damoukideblo-
bis nebismier garantiebs uzrunvelyofen da romlebsac yvela is Tviseba gaaCniaT, rac samo-
samarTlo saqmianobis gansaxorcielebladaa saWiro. isini erTxmad iniSnebian sabWos mier.
specializebuli sasamarTloebi, sasamarTlosTan SeTanxmebiT, amtkiceben TavianT pro-
cesualur reglaments. es procesualuri reglamenti sabWos mxridan Tanxmobas saWiroebs.
Tu specializebuli sasamarTlos Seqmnis Sesaxeb reglamentiT sxva ram ar aris ga-
Tvaliswinebuli, specializebuli sasamarTloebis mimarT gamoiyeneba xelSekrulebaTa is de-
bulebebi, romlebic evropis kavSiris sasamarTlos exeba da evropis kavSiris sasamarTlos
statuti. statutis kari I da 64-e muxli specializebuli sasamarTloebis mimarT yvela
SemTxvevaSi gamoiyeneba.

muxli 258
Tu, komisiis azriT, wevrma saxelmwifom ar Seasrula xelSekrulebebidan gamomdinare
romelime valdebuleba, mas gamoaqvs dasabuTebuli daskvna aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT;
manamde igi am saxelmwifos aZlevs SesaZleblobas, warmoadginos Tavisi mosazrebebi.
Tu saxelmwifo, komisiis mier gansazRvruli vadis ganmavlobaSi, reagirebis gareSe
datovebs am daskvnas, komisias SeuZlia evropis kavSiris sasamarTlos mimarTos.

muxli 259
yovel wevr saxelmwifos SeuZlia mimarTos evropis kavSiris sasamarTlos, Tu miaC-
nia, rom sxva wevrma saxelmwifom ar Seasrula xelSekrulebebidan gamomdinare romelime
valdebuleba.
sanam wevri saxelmwifo, xelSekrulebebidan gamomdinare valdebulebebis savaraudo
darRvevis gamo, sarCels aRZravs sxva saxelmwifos winaaRmdeg, man am sakiTxiT komisias un-
da mimarTos.
komisias gamoaqvs dasabuTebuli daskvna; manamde igi monawile saxelmwifoebs aZlevs
SesaZleblobas, rom, SejibrebiTobis wesis safuZvelze, werilobiTi da zepiri formiT wara-
dginon TavianTi mosazrebebi.
Tu Sesabamisi mimarTvis Setanis momentidan sami Tvis ganmavlobaSi komisia ar gamoi-
tans daskvnas, evropis kavSiris sasamarTlosadmi sarCeliT mimarTva SesaZlebelia daskvnis
ararsebobis miuxedavad.

- 293 -
muxli 260
1. Tu evropis kavSiris sasamarTlo daadgens, rom wevrma saxelmwifom daarRvia xel-
SekrulebebiT gaTvaliswinebuli romelime valdebuleba, am saxelmwifom unda miiRos sasa-
marTlos gadawyvetilebidan gamomdinare zomebi.
2. Tu dainteresebulma wevrma saxelmwifom, komisiis azriT, ar miiRo sasamarTlos
gadawyvetilebidan gamomdinare zomebi, komisias SeuZlia sasamarTlos mimarTos, mas Semdeg,
rac igi manamde am saxelmwifos miscems Tavisi mosazrebis wardgenis SesaZleblobas. amasTan,
igi miuTiTebs dainteresebuli wevri saxelmwifos mier gadasaxdeli fiqsirebuli Tanxis an
jarimis odenobas, romelic mas adekvaturad miaCnia konkretuli garemoebebidan gamomdinare.
Tu sasamarTlo daadgens, rom dainteresebulma wevrma saxelmwifom ar Seasrula misi
gadawyvetileba, mas SeuZlia fiqsirebuli Tanxis an jarimis gadaxdis dakisreba.
es procedura zians ar unda ayenebdes 259-e muxls.
3. im SemTxvevaSi, Tu komisia sarCels aRZravs sasamarTloSi, 258-e muxlis Tanaxmad,
im mizeziT, rom, misi azriT, dainteresebulma wevrma saxelmwifom ar Seasrula Tavisi val-
debuleba sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miRebuli direqtivis transformaciis zome-
bis Setyobinebis Taobaze, mas SeuZlia, Tu amas mizanSewonilad CaTvlis, miuTiTos wevri sa-
xelmwifos mier gadasaxdeli fiqsirebuli Tanxis an jarimis odenoba, romelic mas adekva-
turad miaCnia konkretuli garemoebebidan gamomdinare.
Tu sasamarTlo darRvevis arsebobas daadgens, man SeiZleba dainteresebul saxelmwi-
fos daakisros fiqsirebuli Tanxis an jarimis gadaxda, komisiis mier miTiTebuli Tanxis
odenobiT. gadaxdis valdebuleba ZalaSi Sedis sasamarTlos mier Tavis gadawyvetilebaSi
gansazRvruli dRidan.

muxli 261
xelSekrulebebis safuZvelze, evropis parlamentisa da sabWos mier erToblivad mi-
Rebuli, agreTve sabWos mier miRebuli reglamentebi SeiZleba sasamarTlos aniWebdes iuris-
diqcias am reglamentebiT gaTvaliswinebul sanqciebTan mimarTebaSi, romelic moicavs msgavsi
zomebis SeuzRudavad gadasinjvisa da Secvlis an daniSvnis uflebamosilebas.

muxli 262
xelSekrulebebis sxva debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, sabWos SeuZlia, spe-
cialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, evropis parlamentTan konsultaciis Sem-
deg, erTxmad miiRos debulebebi, romelTa ZaliTac evropis kavSiris sasamarTlos, sabWos
mier dadgenil farglebSi, eniWeba uflebamosileba, gadawyvitos samarTlebrivi davebi xel-
Sekrulebebis safuZvelze gamocemuli im samarTlebrivi aqtebis gamoyenebasTan dakavSirebiT,
romlebiTac iqmneba inteleqtualur sakuTrebaze uflebadamdgeni evropuli dokumentebi. es
debulebebi ZalaSi Sedis wevri saxelmwifoebis Tanxmobis Semdeg, maTi konstituciuri wese-
bis Sesabamisad.

muxli 263
evropis kavSiris sasamarTlo zedamxedvelobas uwevs sakanonmdeblo aqtebis, sabWos,
komisiisa da evropis centraluri bankis aqtebis, _ Tu saqme ar exeba rekomendaciebs an da-
skvnebs, _ aseve evropis parlamentisa da evropuli sabWos im aqtebis kanonierebas, romle-
bic samarTlebriv Sedegebs warmoSoben mesame pirebTan mimarTebaSi. igi zedamxedvelobas
uwevs agreTve kavSiris organoebisa da sxva dawesebulebebis aqtebis kanonierebas, romleb-
sac samarTlebrivi Sedegebi ukavSirdeba mesame pirebTan mimarTebaSi.
am mizniT, evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosilia ganixilos sarCelebi, romle-
bic aRZrulia wevri saxelmwifos, evropis parlamentis, sabWos an komisiis mier, kompeten-
ciis ararsebobis, arsebiTi proceduruli moTxovnebis, xelSekrulebebis an maTi ganxorcie-
lebisas gamoyenebuli nebismieri samarTlebrivi normis darRvevis, an uflebamosilebaTa bo-
rotad gamoyenebis gamo.

- 294 -
analogiuri pirobebiT, evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosilia ganixilos audi-
torTa palatis, evropis centraluri bankisa da regionebis komitetis sarCelebi, romlebic
TavianTi uflebebis dacvazea mimarTuli.
pirvel da meore abzacebSi gaTvaliswinebuli pirobebiT, nebismier fizikur an iuri-
diul pirs SeuZlia aRZras sarCeli im aqtebis winaaRmdeg, romelTa adresatsac igi warmo-
adgens, an romlebic mas exeba uSualod da individualurad, agreTve im normatiuli samar-
Tlebrivi aqtebis winaaRmdeg, romlebic uSualod mas Seexeba da ar saWiroeben saimplemen-
tacio RonisZiebebs.
samarTlebrivi aqtebi kavSiris organoebisa da sxva dawesebulebebis Seqmnis Sesaxeb
SeiZleba specialur pirobebsa da wesebs iTvaliswinebdes fizikuri an iuridiuli pirebis
mier aRniSnuli organoebisa da sxva dawesebulebebis im aqtebis winaaRmdeg sarCelis aRsa-
Zravad, romlebic samarTlebriv Sedegebs warmoSoben am pirebTan mimarTebaSi.
am muxliT gaTvaliswinebuli sarCelebi wardgenili unda iqnas ori Tvis ganmavloba-
Si; aRniSnuli vadis dineba, saqmis garemoebebidan gamomdinare, aiTvleba Sesabamisi aqtis ga-
moqveynebis momentidan, mis Sesaxeb mosarCelisTvis Setyobinebis momentidan, an, _ aseTis
ararsebobis SemTxvevaSi, _ im momentidan, rodesac mosarCelisaTvis cnobili gaxda am aqtis
Sesaxeb.

muxli 264
Tu sarCeli dasabuTebulia, evropis kavSiris sasamarTlo gasaCivrebul aqts baTilad
acxadebs.
sasamarTlos mier aqtis baTilad gamocxadebis SemTxvevaSi, igi, Tu amas saWirod mi-
iCnevs, miuTiTebs mis im iuridiul Sedegebs, romlebic sabolood unda CaiTvalos.

muxli 265
Tu evropis parlamenti, evropuli sabWo, sabWo, komisia an evropis centraluri ban-
ki, xelSekrulebebis darRveviT, Tavs ikavebs gadawyvetilebis miRebisagan, wevr saxelmwifo-
ebsa da kavSiris sxva institutebs SeuZliaT evropis kavSiris sasamarTloSi aRZran sarCeli
xelSekrulebis darRvevis dadgenis Taobaze. es muxli analogiurad moqmedebs kavSiris or-
ganoebisa da sxva dawesebulebebis mimarT, romlebic qmedebisagan Tavs ikaveben.
es sarCeli dasaSvebia mxolod maSin, Tu Sesabamis instituts, organos an sxva dawe-
sebulebas Tavdapirvelad waredgina moTxovna qmedebis ganxorcielebis Taobaze. Tu am mo-
Txovnis wardgenidan ori Tvis ganmavlobaSi maT ar gamoxates TavianTi pozicia, sarCeli Se-
iZleba aRZruli iqnas momdevno ori Tvis vadis ganmavlobaSi.
nebismier fizikur an iuridiul pirs SeuZlia, pirveli da me-2 abzacebis Sesabamisad,
saCivari Seitanos sasamarTloSi imasTan dakavSirebiT, rom kavSiris romelime institutma,
organom an sxva dawesebulebam Tavi Seikava, misi misamarTiT gamoeca raime aqti, garda reko-
mendaciisa an daskvnisa.

muxli 266
im institutebma, organoebma an sxva dawesebulebebma, romlebsac tvirTad awevT baTi-
lad cnobili aqti, an romelTa umoqmedoba cnobili iqna rogorc xelSekrulebebTan wina-
aRmdegobaSi myofi, _ unda miiRon evropis kavSiris sasamarTlos gadawyvetilebidan gamo-
mdinare zomebi.
es valdebuleba arsebobs 340-e muxlis me-2 abzacis gamoyenebis Sedegad warmoSobili
valdebulebebisTvis zianis miyenebis gareSe.

muxli 267
evropis kavSiris sasamarTlo preiudiciuli wesiT iRebs gadawyvetilebebs:
a) xelSekrulebebis axsna-ganmartebis Taobaze;
b) kavSiris institutebis, organoebisa da sxva dawesebulebebis aqtebis namdvilobisa da
axsna-ganmartebis Taobaze.

- 295 -
Tu msgavsi sakiTxi daismeba romelime wevri saxelmwifos sasamarTlos winaSe da es
sasamarTlo miiCnevs, rom gadawyvetileba aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT aucilebelia mis
mier Tavisi gadawyvetilebis gamosatanad, mas SeuZlia es sakiTxi gadasawyvetad evropis kav-
Siris sasamarTlos warudginos.
Tu msgavsi sakiTxi daismeba saqmis im erovnul sasamarTloSi ganxilvis procesSi,
romlis gadawyvetilebebi, Sidasaxelmwifoebrivi kanonmdeblobis Tanaxmad, gasaCivrebas ar
eqvemdebareba, es sasamarTlo valdebulia evropis kavSiris sasamarTlos mimarTos.
Tu msgavsi sakiTxi daismeba erovnul sasamarTloSi im saqmis ganxilvis procesSi,
romelic patimrobaSi myof pirs Seexeba, evropis kavSiris sasamarTlos maqsimalurad mokle
vadaSi gamoaqvs Tavisi gadawyvetileba.

muxli 268
evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosilia ganixilos 340-e muxlis me-2 da me-3
abzacebiT gaTvaliswinebuli davebi zianis anazRaurebis Taobaze.

muxli 269
sasamarTlo uflebamosilia gamoitanos gadawyvetilebebi evropuli sabWos an sabWos
mier, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-7 muxlis Sesabamisad, miRebuli samarTle-
brivi aqtis kanonierebis Taobaze, mxolod im wevri saxelmwifos moTxovnis safuZvelze,
romelic evropuli sabWos an sabWos daskvnis obieqti gaxda da mxolod xsenebuli muxliT
gaTvaliswinebuli proceduruli debulebebis dacvasTan mimarTebaSi.
moTxovna wardgenili unda iqnas Sesabamisi daskvnidan erTi Tvis ganmavlobaSi. sasa-
marTlos gadawyvetileba gamoaqvs moTxovnis wardgenidan erTi Tvis ganmavlobaSi.

muxli 270
evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosilia ganixilos nebismieri dava kavSirsa da
mis mosamsaxureebs Soris, im farglebSi da im pirobebis Sesabamisad, romlebic kavSiris Ta-
namdebobis pirTa statutiTa da kavSiris sxva mosamsaxureTa Sromis reJimiTaa gansazRvru-
li.

muxli 271
evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosilia, qvemoT mocemuli debulebebis Sesabami-
sad, ganixilos davebi, romlebic exeba:
a) evropis sainvesticio bankis wesdebidan gamomdinare wevri saxelmwifoebis valdebu-
lebebis Sesrulebas. amasTan dakavSirebiT, bankis administraciul sabWos gaaCnia igive
uflebamosilebebi, rac 258-e muxliT komisias aqvs miniWebuli;
b) evropis sainvesticio bankis mmarTvelTa sabWos gadawyvetilebebs. amasTan dakavSire-
biT nebismier wevr saxelmwifos, komisias da bankis administraciul sabWos SeuZliaT
aRZran sarCeli 263-e muxlis Sesabamisad;
c) evropis sainvesticio bankis administraciuli sabWos gadawyvetilebebs. es ukanaskne-
lni, 263-e muxlis Sesabamisad, SeiZleba gasaCivrebuli iqnas mxolod wevri saxel-
mwifoebis an komisiis mier da mxolod sainvesticio bankis wesdebis me-19 muxlis me-
2 da me-5 – me-7 paragrafebiT gaTvaliswinebuli proceduruli moTxovnebis darRve-
vis gamo;
d) erovnuli centraluri bankebis mier xelSekrulebebidan da ecbs-isa da ecb-is wes-
debidan gamomdinare valdebulebebis Sesrulebas. amasTan, erovnul centralur bankeb-
Tan mimarTebaSi evropis centraluri bankis mmarTvelTa sabWos gaaCnia igive ufleba-
mosilebebi, rac 258-e muxliT komisias aqvs miniWebuli wevri saxelmwifoebis mi-
marT. Tu evropis kavSiris sasamarTlo daadgens, rom erovnulma centralurma bankma
ar Seasrula xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli romelime valdebuleba, am bankma
unda miiRos sasamarTlos gadawyvetilebiT gaTvaliswinebuli zomebi.

- 296 -
muxli 272
evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosilia miiRos gadawyvetilebebi saarbitraJo
daTqmis safuZvelze, romelsac Seicavs kavSiris mier an misi saxeliT dadebuli sajaro-sa-
marTlebrivi an kerZo-samarTlebrivi xelSekruleba.

muxli 273
sasamarTlo uflebamosilia ganixilos xelSekrulebebis saganTan dakavSirebuli ne-
bismieri dava wevr saxelmwifoebs Soris, Tu es dava mas mxareTa saarbitraJo SeTanxmebis
safuZvelze waredgina.

muxli 274
im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebebi evropis kavSiris sasamarTlos kompetencias ar
iTvaliswinebs, davebi, romlebSic kavSiri mxares warmoadgens, ar gamoiricxeba erovnuli sa-
samarTloebis iurisdiqciidan.

muxli 275
evropis kavSiris sasamarTlos ar gaaCnia uflebamosileba saerTo sagareo da usafr-
Txoebis politikis Sesaxeb debulebebTan da, am debulebebis safuZvelze, miRebul samarTle-
briv aqtebTan mimarTebaSi.
Tumca sasamarTlo uflebamosilia, kontroli gauwios evropis kavSiris Sesaxeb xel-
Sekrulebis me-40 muxlis dacvas da ganixilos winamdebare xelSekrulebis 263-e muxlis me-
4 abzaciT gaTvaliswinebuli pirobebis Sesabamisad aRZruli sarCelebi fizikuri an iuridi-
uli pirebis mimarT SemzRudveli zomebis Taobaze sabWos mier, evropis kavSiris Sesaxeb
xelSekrulebis V karis meore Tavis safuZvelze, miRebuli gadawyvetilebebis kanonierebis
kontrolTan dakavSirebiT.

muxli 276
Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis Sesaxeb V karis mesame
nawilis meoTxe da mexuTe Tavebis debulebaTa farglebSi Tavisi kompetenciis ganxorciele-
bisas evropis kavSiris sasamarTlo uflebamosili ar aris gadaamowmos wevri saxelmwifos
policiis an sisxlissamarTlebrivi devnis ganmaxorcielebeli sxva samsaxurebis mier Cata-
rebuli operaciebis namdviloba an Tanazomiereba, an sazogadoebrivi wesrigis SenarCunebisa
da Sida usafrTxoebis dacvis Taobaze wevri saxelmwifoebis kompetenciaTa Sesruleba.

muxli 277
263-e muxlis me-6 abzacSi miTiTebuli vadis amowurvis miuxedavad, kavSiris insti-
tutis, organos an sxva dawesebulebis mier miRebuli zogadi moqmedebis samarTlebrivi aq-
tis gasaCivrebasTan dakavSirebuli davis nebismier mxares SeuZlia, 263-e muxlis me-2 abzac-
Si miTiTebul safuZvlebze dayrdnobiT, evropis kavSiris sasamarTlos winaSe dasvas sakiTxi
am samarTlebrivi aqtis gamouyeneblobis Taobaze.

muxli 278
evropis kavSiris sasamarTloSi wardgenil sarCelebs Semakavebeli moqmedeba ar gaaC-
niaT. Tumca sasamarTlos SeuZlia, Tu, garemoebebidan gamomdinare, amas aucileblad miiCnevs,
SeaCeros gasaCivrebuli aqtis ganxorcieleba.

muxli 279
evropis kavSiris sasamarTlos SeuZlia miiRos aucilebeli winaswari zomebi mis war-
moebaSi arsebul saqmeebTan dakavSirebiT.

muxli 280
evropis kavSiris sasamarTlos gadawyvetilebebis aRsruleba xdeba 299-e muxlis Se-
sabamisad.
- 297 -
muxli 281
evropis kavSiris sasamarTlos statuti ganisazRvreba calke oqmiT.
evropis parlamentsa da sabWos SeuZliaT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Se-
sabamisad, cvlilebebi Seitanon statutSi, rac ar exeba mis pirvel karsa da 64-e muxls.
evropis parlamenti da sabWo gadawyvetilebas iReben an sasamarTlos moTxovniT, komisiasTan
konsultaciis Semdeg, an komisiis winadadebiT, sasamarTlosTan konsultaciis Semdeg.

ganyofileba 6. evropis centraluri banki

muxli 282
1. evropis centraluri banki da erovnuli centraluri bankebi qmnian evropis cen-
traluri bankebis sistemas (ecbs). evropis centraluri banki da im wevri saxelmwifoebis
erovnuli centraluri bankebi, romelTa valutas evro warmoadgens, qmnian evrosistemas da
atareben kavSiris savaluto politikas.
2. ecbs-is marTvas axorcieleben evropis centraluri bankis xelmZRvaneli organoe-
bi. mis ZiriTad mizans fasebis stabilurobis SenarCuneba warmoadgens. aRniSnuli miznisTvis
zianis miyenebis gareSe, igi mxars uWers zogad ekonomikur politikas kavSirSi, raTa am
ukanasknels xeli Seuwyos misi miznebis miRwevaSi.
3. evropis centraluri banki iuridiul pirs warmoadgens. mxolod igia uflebamosi-
li, sanqcireba misces evros emisias. igi damoukidebelia Tavisi uflebamosilebebis ganxor-
cielebisa da Tavisi finansebis marTvis procesSi. kavSiris institutebi, organoebi da sxva
dawesebulebebi, agreTve wevr saxelmwifoTa mTavrobebi pativs scemen am damoukideblobas.
4. evropis centraluri banki iRebs Tavisi amocanebis Sesasruleblad aucilebel zo-
mebs, 127-e – 133-e muxlebis, 138-e muxlisa da ecbs-isa da ecb-is wesdebis Sesabamisad. am
muxlebis Sesabamisad, wevri saxelmwifoebi, romelTa valutas evro ar warmoadgens, agreTve
maTi centraluri bankebi inarCuneben TavianT kompetencias savaluto sferoSi.
5. im sferoebSi, romlebzec misi uflebamosilebebi vrceldeba, evropis centralur
bankTan imarTeba konsultaciebi kavSiris nebismieri samarTlebrivi aqtis proeqtis, agreTve
erovnul doneze regulirebis nebismieri proeqtis Taobaze da mas SeuZlia waradginos da-
skvnebi.

muxli 283
1. evropis centraluri bankis mmarTvelTa sabWo Sedgeba evropis centraluri bankis
direqciis wevrebisa da im wevri saxelmwifoebis erovnuli centraluri bankebis mmarTvele-
bisagan, romelTa valutas evro warmoadgens.
2. direqcia Sedgeba Tavmjdomarisagan, Tavmjdomaris moadgilisagan da oTxi sxva wev-
risagan.
Tavmjdomares, Tavmjdomaris moadgilesa da direqciis sxva wevrebs, sabWos rekomenda-
ciiT, evropis parlamentTan da evropis centraluri bankis sabWosTan konsultaciis Semdeg,
SearCevs da kvalificiuri umravlesobiT niSnavs evropuli sabWo im pirTa rigebidan, rom-
lebsac fulad an sabanko saqmeebSi aRiarebuli avtoriteti da profesiuli gamocdileba ga-
aCniaT.
maTi uflebamosilebis vada rva wels Seadgens; xelaxla daniSvna dauSvebelia.
direqciis wevrebi SeiZleba iyvnen mxolod wevri saxelmwifoebis moqalaqeebi.

muxli 284
1. sabWos Tavmjdomaresa da komisiis wevrs SeuZliaT xmis uflebis gareSe monawile-
oba miiRon evropis centraluri bankis sabWos sxdomebSi.
sabWos Tavmjdomares SeuZlia winadadeba warudginos gansaxilvelad evropis centra-
luri bankis sabWos.

- 298 -
2. evropis centraluri bankis Tavmjdomare moiwveva sabWos sxdomebSi monawileobis
misaRebad, rodesac es ukanaskneli ganixilavs ecbs-is miznebTan da amocanebTan dakavSire-
bul sakiTxebs.
evropis centraluri banki evropis parlaments, sabWosa da komisias, agreTve evro-
pul sabWos ugzavnis yovelwliur angariSs ecbs-is saqmianobisa da fuladi da savaluto
politikis Sesaxeb gasuli da mimdinare wlebis ganmavlobaSi. evropis centraluri bankis
Tavmjdomare angariSs warudgens sabWos da evropis parlaments, romelsac SeuZlia, aRniSnu-
lis safuZvelze, saerTo debatebi gamarTos.
evropis centraluri bankis Tavmjdomare da direqciis sxva wevrebi, evropis parla-
mentis moTxovniT, an sakuTari iniciativiT, SeiZleba mosmenilni iqnan evropis parlamentis
kompetenturi komitetebis mier.

ganyofileba 7. auditorTa palata

muxli 285
auditorTa palata axorcielebs kavSiris angariSebis auditorul Semowmebas.
auditorTa palatis SemadgenlobaSi Sedis TiTo moqalaqe yoveli wevri saxelmwifo-
dan. misi wevrebi TavianT funqciebs axorcieleben sruliad damoukideblad, kavSiris zogadi
interesebidan gamomdinare.

muxli 286
1. auditorTa palatis wevrebad SeirCevian pirebi, romlebic TavianT qveynebSi audi-
torul organoebSi muSaoben an muSaobdnen, an am TanamdebobisTvis specialuri kvalifikacia
gaaCniaT. isini damoukideblobis yvela garantias unda uzrunvelyofdnen.
2. auditorTa palatis wevrebi iniSnebian eqvsi wlis vadiT. sabWo, evropis parlamen-
tTan konsultaciis Semdeg, amtkicebs TiToeuli wevri saxelmwifos winadadebebis Sesabami-
sad Sedgenil wevrTa sias. auditorTa palatis wevrebis xelaxali daniSvna dasaSvebia.
isini TavianTi Semadgenlobidan irCeven auditorTa palatis Tavmjdomares, sami wlis
vadiT. xelaxla arCeva dasaSvebia.
3. TavianTi movaleobebis Sesrulebisas auditorTa palatis wevrebi arcerTi mTavro-
bisagan an sxva romelime organosagan ar iTxoven da ar iReben instruqciebs. isini Tavs ika-
veben nebismieri iseTi qmedebisagan, rac maT funqciebTan SeuTavsebelia.
4. auditorTa palatis wevrebs TavianTi uflebamosilebis vadis ganmavlobaSi ar Seu-
ZliaT eweodnen raime sxva, anazRaurebad an araanazRaurebad profesiul saqmianobas. Tanamde-
bobis dakavebisas isini sakuTar Tavze sazeimod iReben valdebulebas, TavianTi samsaxureo-
brivi saqmianobis ganxorcielebis ganmavlobaSi da misi dasrulebis Semdeg daicvan maTi Tana-
mdebobidan gamomdinare movaleobebi, kerZod, garkveuli Tanamdebobebis dakavebisas an Tavian-
Ti saqmianobis Sewyvetis Semdeg garkveuli sargeblis miRebisas Rirseulad da windaxedu-
lad moqcevis valdebuleba.
5. Semadgenlobis perioduli ganaxlebisa da gardacvalebis SemTxvevebis garda, audi-
torTa palatis wevris movaleobebi wydeba misi nebayoflobiT gadadgomis an, me-6 paragra-
fis Sesabamisad, sasamarTlos mier Tanamdebobidan gadayenebis gziT.
gamoklebul wevrs misi uflebamosilebis darCenili vadiT enacvleba misi Semcvleli.
Tanamdebobidan gadayenebis SemTxvevis garda, auditorTa palatis wevrebi TavianT Ta-
namdebobaze rCebian, sanam ar moxdeba maTi Secvla.
6. auditorTa palatis wevri Tanamdebobidan SeiZleba gadayenebuli iqnas, an mas pen-
siis an misi Semcvleli sxva saxis SeRavaTebis miRebis ufleba SeiZleba CamoerTvas mxolod
im SemTxvevaSi, Tu sasamarTlo, auditorTa palatis Suamdgomlobis safuZvelze, daadgens,
rom igi veRar akmayofilebs aucilebel pirobebs, an veRar asrulebs misi Tanamdebobidan ga-
momdinare valdebulebebs.

- 299 -
7. sabWo gansazRvravs auditorTa palatis Tavmjdomarisa da wevrebis Sromis piro-
bebs, kerZod, maTi Tanamdebobrivi sargoebis, premiebisa da pensiebis odenobas. igi gansaz-
Rvravs agreTve, anazRaurebis saxiT, gadasaxdel sxva ganacemebs.
8. evropis kavSiris privilegiebisa da imunitetebis Sesaxeb oqmis debulebebi, romle-
bic evropis kavSiris sasamarTlos mosamarTleebis mimarT gamoiyeneba, auditorTa palatis
wevrebzec vrceldeba.

muxli 287
1. auditorTa palata amowmebs angariSebs kavSiris yvela Semosavlisa da gasavlis Se-
saxeb. igi amowmebs aseve kavSiris mier Seqmnili yoveli organosa Tu sxva dawesebulebis an-
gariSebs yvela Semosavlisa da gasavlis Sesaxeb, Tuki damfuZnebeli aqti aseT rames ar ga-
moricxavs.
auditorTa palata evropis parlamentsa da sabWos warudgens deklaracias angariSe-
bis warmoebis saimedoobis, agreTve maTTvis safuZvlad dadebuli finansuri operaciebis ka-
nonierebisa da sisworis Sesaxeb, romelic qveyndeba `evropis kavSiris oficialur Jurnal-
Si~. am deklaracias SeiZleba daematos kavSiris saqmianobis yvela ZiriTadi sferos specia-
luri Sefasebebi.
2. auditorTa palata amowmebs Semosavlebisa da gasavlebis kanonierebasa da siswo-
res da rwmundeba finansebis marTvis keTilsindisierebaSi. amasTan, igi axdens informirebas,
kerZod, darRvevis yvela SemTxvevis Taobaze.
Semosavlebis Semowmeba xorcieldeba damtkicebuli da kavSirisTvis faqtiurad gada-
ricxuli Semosavlebis safuZvelze.
gasavlebis Semowmeba xorcieldeba arsebuli valdebulebebisa da ganxorcielebuli
gadaxdebis safuZvelze.
es Semowmebebi SeiZleba ganxorcieldes Sesabamisi sabiujeto wlis angariSebis daxu-
rvamde.
3. Semowmeba xorcieldeba sabuxhaltro dokumentebis safuZvelze da, saWiroebis Sem-
TxvevaSi, uSualod adgilebze kavSiris sxva institutebSi, im organoebis an sxva dawesebu-
lebebis SenobebSi, romlebic, kavSiris saxeliT, Semosavlebs an gasavlebs marTaven, agreTve
im fizikuri da iuridiuli pirebis SenobebSi, romlebic biujetidan Tanxebs iReben da wevr
saxelmwifoebSi. Semowmeba wevr saxelmwifoebSi tardeba erovnul auditorul organoebTan
TanamSromlobiT, an, Tu am ukanasknelT aucilebeli uflebamosileba ar gaaCniaT, _ kompe-
tentur erovnul samsaxurebTan urTierTqmedebiT. auditorTa palata da erovnuli audito-
ruli organoebi TanamSromloben erTmaneTTan urTierTndobis suliskveTebiT da maTi damou-
kideblobis SenarCunebis pirobebSi. es organoebi an samsaxurebi atyobineben auditorTa pa-
latas imis Taobaze, ganzraxuli aqvT Tu ara maT Semowmebis procesSi monawileoba.
kavSiris sxva institutebi, organoebi an dawesebulebebi, romlebic, kavSiris saxe-
liT, Semosavlebs an gasavlebs marTaven, fizikuri an iuridiuli pirebi, romlebic biujeti-
dan Tanxebs iReben da erovnuli auditoruli organoebi, an, Tu am ukanasknelT aucilebeli
uflebamosileba ar gaaCniaT, _ kompetenturi erovnuli samsaxurebi auditorTa palatas, mi-
sive moTxovniT, warudgenen misi amocanebis Sesasruleblad aucilebel dokumentebsa Tu
informaciebs.
kavSiris Semosavlebisa da gasavlebis marTvis saqmianobasTan dakavSirebiT evropis sa-
investicio bankSi arsebuli informaciebisadmi auditorTa palatis xelmisawvdomobis ufle-
ba regulirdeba auditorTa palatas, banksa da komisias Soris dadebuli SeTanxmebiT. Sesaba-
misi SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSic ki auditorTa palatas mainc gaaCnia im informa-
ciebisadmi xelmisawvdomobis ufleba, romlebic aucilebelia bankis mier marTvadi kavSiris
Semosavlebisa da gasavlebis Sesamowmeblad.
4. yoveli sabiujeto wlis dasrulebis Semdeg auditorTa palata adgens wliur an-
gariSs. es angariSi waredgineba kavSiris sxva institutebs da, auditorTa palatis SeniSvne-
bze am institutebis pasuxebTan erTad, qveyndeba `evropis kavSiris oficialur JurnalSi~.

- 300 -
garda amisa, auditorTa palatas SeuZlia nebismier dros waradginos Tavisi SeniSvne-
bi calkeul sakiTxebTan dakavSirebiT, kerZod, specialuri angariSis formiT da gasces da-
skvnebi, kavSiris sxva romelime institutis TxovniT.
igi Tavis wliur angariSebs, specialur angariSebsa da daskvnebs iRebs Tavis wevrTa
umravlesobiT. Tumca mas SeuZlia, garkveuli kategoriis angariSebis an daskvnebis miRebis
mizniT, Tavisi Sida reglamentis Sesabamisad, Seqmnas Sida palatebi.
igi daxmarebas uwevs evropis parlamentsa da sabWos biujetis Sesrulebis kontro-
lis procesSi.
auditorTa palata iRebs Tavis Sida reglaments. igi sabWos Tanxmobas saWiroebs.

Tavi 2. kavSiris samarTlebrivi aqtebi, miRebis procedurebi


da sxva debulebebi

ganyofileba 1. kavSiris samarTlebrivi aqtebi

muxli 288
kavSiris kompetenciaTa gansaxorcieleblad institutebi iReben reglamentebs, direq-
tivebs, gadawyvetilebebs, rekomendaciebsa da daskvnebs.
reglaments gaaCnia zogadi moqmedeba. igi savaldebuloa Tavis yvela nawilSi da pir-
dapir gamoiyeneba yovel wevr saxelmwifoSi.
direqtiva savaldebuloa misi adresati TiToeuli wevri saxelmwifosaTvis, im mizan-
Tan mimarTebaSi, romelic miRweuli unda iqnas, magram miRwevis formisa da meTodebis arCe-
vans erovnul instanciebs utovebs.
gadawyvetilebebi savaldebuloa Tavis yvela nawilSi. im SemTxvevaSi, Tu isini gansaz-
Rvruli adresatebisadmia mimarTuli, isini savaldebuloa mxolod maTTvis.
rekomendaciebsa da daskvnebs savaldebulo Zala ar gaaCniaT.

muxli 289
1. Cveulebrivi sakanonmdeblo procedura mdgomareobs evropis parlamentisa da sab-
Wos mier, komisiis winadadebiT, reglamentis, direqtivis an gadawyvetilebis erToblivad mi-
RebaSi. es procedura gansazRvrulia 294-e muxlSi.
2. xelSekrulebebiT gaTvaliswinebul gansakuTrebul SemTxvevebSi evropis parlamen-
tis mier, sabWos monawileobiT, an sabWos mier, evropis parlamentis monawileobiT, regla-
mentis, direqtivis an gadawyvetilebis miReba qmnis specialur sakanonmdeblo proceduras.
3. samarTlebrivi aqtebi, romlebic sakanonmdeblo proceduris Sesabamisadaa miRebu-
li, sakanonmdeblo aqtebs warmoadgens.
4. xelSekrulebebiT gaTvaliswinebul gansakuTrebul SemTxvevebSi sakanonmdeblo aq-
tebi SeiZleba miRebuli iqnas wevr saxelmwifoTa jgufis, an evropis parlamentis iniciati-
viT, evropis centraluri bankis rekomendaciiT, an sasamarTlos an evropis sainvesticio ban-
kis moTxovniT.

muxli 290
1. sakanonmdeblo aqtiT komisias SeiZleba gadaeces zogadi moqmedebis arasakanonmdeb-
lo aqtebis miRebis uflebamosileba, romlebsac damatebebi an cvlilebebi SeaqvT Sesabamisi
sakanonmdeblo aqtis garkveul, araarsebiTi mniSvnelobis mqone debulebebSi.
Sesabamis sakanonmdeblo aqtebSi naTlad ganisazRvreba uflebamosilebis delegirebis
miznebi, Sinaarsi, moqmedebis sfero da vada. nebismieri sferos arsebiTi aspeqtebi sakanon-
mdeblo aqtiT regulirebas eqvemdebareba da amitom gamoricxulia, rom igi uflebamosilebis
delegirebis obieqti iyos.
2. sakanonmdeblo aqtebSi naTlad ganisazRvreba pirobebi, romelTa dacviTac xdeba
delegireba, amasTan, Semdegi SesaZleblobebi arsebobs:
a) evropis parlaments an sabWos SeuZlia miiRos gadawyvetileba delegirebis gauqmebis
Sesaxeb;
- 301 -
b) delegirebuli samarTlebrivi aqti SeiZleba ZalaSi Sevides mxolod maSin, Tu evro-
pis parlamenti an sabWo sakanonmdeblo aqtiT dadgenili vadis ganmavlobaSi uaryo-
fiT pozicias ar gamoxatavs.
`a~ da `b~ punqtTa miznebisTvis evropis parlamenti gadawyvetilebas Tavis wevrTa
umravlesobiT iRebs, xolo sabWo ki _ kvalificiuri umravlesobiT.
3. delegirebuli samarTlebrivi aqtebis saTaurSi emateba sityva `delegirebuli~.

muxli 291
1. wevri saxelmwifoebi, erovnuli samarTlis Sesabamisad, iReben yvela zomas, rac
aucilebelia iuridiulad savaldebulo kavSiris samarTlebrivi aqtebis gansaxorcieleblad.
2. Tu iuridiulad savaldebulo kavSiris samarTlebrivi aqtebis gansaxorcieleblad
erTgvarovani pirobebi aris saWiro, es samarTlebrivi aqtebi aRmasrulebel uflebamosile-
bebs aniWebs komisias, an saTanadod dasabuTebul, gansakuTrebul SemTxvevebsa da evropis ka-
vSiris Sesaxeb xelSekrulebis 24-e da 26-e muxlebiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi _ sab-
Wos.
3. me-2 paragrafis miznebisTvis, evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveule-
brivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, reglamentebis meSveobiT, winaswar gansazRvra-
ven im zogad wesebsa da principebs, romelTa Sesabamisadac wevri saxelmwifoebi akontrole-
ben komisiis mier aRmasrulebeli uflebamosilebebis ganxorcielebas.
4. aRmasrulebeli samarTlebrivi aqtebis saTaurSi emateba sityva `aRmasrulebeli~.

muxli 292
sabWo iRebs rekomendaciebs. igi, komisiis winadadebiT, iRebs gadawyvetilebas yvela
im SemTxvevaSi, rodesac, xelSekrulebebis Sesabamisad, samarTlebrivi aqtebi mis mier komi-
siis winadadebiT miiReba. im sferoebSi, romlebSic kavSiris samarTlebrivi aqtis misaRebad
erTxmivobaa gaTvaliswinebuli, igi gadawyvetilebas erTxmad iRebs. komisia da, xelSekrule-
bebiT gaTvaliswinebul gansakuTrebul SemTxvevebSi, _ evropis centraluri banki iReben re-
komendaciebs.

ganyofileba 2. miRebis procedurebi da sxva debulebebi

muxli 293
1. Tu sabWo, xelSekrulebebis Tanaxmad, komisiis winadadebiT moqmedebs, mas am wina-
dadebaSi Sesworebebis Setana mxolod erTxmad SeuZlia; es ar gamoiyeneba 294-e muxlis me-
10 da me-13 paragrafebSi, 310-e, 312-e, 314-e muxlebsa da 315-e muxlis me-2 abzacSi miTiTe-
bul SemTxvevebSi.
2. sanam sabWos gadawyvetileba ar gamocxadebula, komisias kavSiris samarTlebrivi
aqtis misaRebad warmoebuli proceduris msvlelobisas nebismier dros SeuZlia cvlilebebi
Seitanos Tavis winadadebaSi.

muxli 294
1. Tu samarTlebrivi aqtis miRebasTan dakavSirebiT xelSekrulebebSi mocemulia miTi-
Teba Cveulebriv sakanonmdeblo proceduraze, gamoiyeneba qvemoT mocemuli procedura.
2. komisia winadadebas warudgens evropis parlamentsa da sabWos.
pirveli mosmena
3. evropis parlamenti pirveli mosmenisas gansazRvravs Tavis pozicias da gadascems
mas sabWos.
4. Tu sabWo daeTanxmeba evropis parlamentis pozicias, mocemuli samarTlebrivi aqti
miiReba im redaqciiT, romelic Seesabameba evropis parlamentis pozicias.
5. Tu sabWo ar daeTanxmeba evropis parlamentis pozicias, maSin igi pirveli mosme-
nisas gansazRvravs Tavis pozicias da gadascems mas evropis parlaments.

- 302 -
6. sabWo detalur informacias awvdis evropis parlaments im mizezebis Sesaxeb, rom-
lebidan gamomdinarec gansazRvra man Tavisi pozicia pirveli mosmenisas. komisia srulad
awvdis informacias evropis parlaments Tavisi poziciis Sesaxeb.
meore mosmena
7. Tuki evropis parlamenti am gadacemidan sami Tvis ganmavlobaSi:
a) pirveli mosmenisas daeTanxmeba sabWos pozicias, an Tavis azrs ar gamoxatavs, moce-
muli samarTlebrivi aqti miRebulad iTvleba im redaqciiT, romelic sabWos pozi-
cias Seesabameba;
b) pirveli mosmenisas, Tavis wevrTa umravlesobiT, uaryofs sabWos pozicias, SeTavaze-
buli samarTlebrivi aqti miRebulad ar iTvleba;
c) pirveli mosmenisas, Tavis wevrTa umravlesobiT, axdens sabWos poziciaSi Sesworebe-
bis SeTavazebas, teqstis Sesworebuli redaqcia gadaecemaT sabWosa da komisias; ko-
misias gamoaqvs daskvna am SesworebebTan dakavSirebiT.
8. Tu evropis parlamentis Sesworebebis miRebis Semdeg sami Tvis ganmavlobaSi sabWo
kvalificiuri umravlesobiT:
a) daeTanxmeba yvela am Sesworebas, Sesabamisi samarTlebrivi aqti miRebulad iTvleba;
b) ar daeTanxmeba yvela Sesworebas, sabWos Tavmjdomare, evropis parlamentis Tavmjdo-
maresTan SeTanxmebiT, eqvsi kviris ganmavlobaSi iwvevs SemTanxmebel komitets.
9. sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas im Sesworebebis Taobaze, romlebzec komi-
siam uaryofiTi daskvna gasca.
SemTanxmebeli procedura
10. SemTanxmebel komitets, romelic sabWos wevrebis an maTi warmomadgenlebisagan da
evropis parlamentis warmomadgenel igive raodenobis wevrTagan Sedgeba, ekisreba amocana,
misi mowvevidan eqvsi kviris ganmavlobaSi, meore mosmenisas dafiqsirebuli evropis parla-
mentisa da sabWos poziciebis safuZvelze, miRweuli iqnas SeTanxmeba sabWos wevrTa an maT
warmomadgenelTa kvalificiuri umravlesobiTa da evropis parlamentis warmomadgenel wevr-
Ta umravlesobiT.
11. komisia monawileobas iRebs SemTanxmebeli komitetis muSaobaSi da gamodis yvela
aucilebeli iniciativiT, raTa xeli Seuwyos evropis parlamentisa da sabWos poziciaTa da-
axlovebas.
12. Tu SemTanxmebeli komiteti, misi mowvevidan eqvsi kviris ganmavlobaSi, ar daeTan-
xmeba erTobliv proeqts, SeTavazebuli samarTlebrivi aqti miRebulad ar iTvleba.
mesame mosmena
13. Tu SemTanxmebeli komiteti aRniSnuli vadis ganmavlobaSi daeTanxmeba erTobliv
proeqts, am Tanxmobis momentidan evropis parlamentsa da sabWos eqvskviriani vada aqvT imi-
saTvis, rom miiRon Sesabamisi samarTlebrivi aqti mocemuli proeqtis redaqciiT, romlis
drosac evropis parlamentSi micemul xmaTa umravlesobaa saWiro, xolo sabWoSi ki _ kva-
lificiuri umravlesoba. sxva SemTxvevaSi SeTavazebuli samarTlebrivi aqti miRebulad ar
iTvleba.
14. am muxlSi miTiTebuli samTviani da eqvskviriani vadebi, evropis parlamentis an
sabWos iniciativiT, gagrZeldeba, Sesabamisad, maqsimum erTi TviT da ori kviriT.
specialuri debulebebi
15. Tu xelSekrulebebiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi sakanonmdeblo aqti, wevr sa-
xelmwifoTa jgufis iniciativiT, evropis centraluri bankis rekomendaciiT, an sasamarTlos
moTxovniT, Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduriT miiReba, me-2 paragrafi, me-6 paragrafis
meore winadadeba da me-9 paragrafi ar gamoiyeneba.
am SemTxvevebSi evropis parlamenti da sabWo komisias warudgenen samarTlebrivi aq-
tis proeqts, agreTve TavianT poziciebs pirveli da meore mosmenisas. evropis parlaments
an sabWos mTeli proceduris ganmavlobaSi SeuZlia moiTxovos komisiis daskvna, romlis ga-
cema komisias sakuTari iniciativiTac SeuZlia. mas SeuZlia agreTve, me-11 paragrafis Sesaba-
misad, monawileoba miiRos SemTanxmebel komitetSi, Tu amas aucileblad miiCnevs.

- 303 -
muxli 295
evropis parlamenti, sabWo da komisia konsultaciebs marTaven erTmaneTTan da urTi-
erTSeTanxmebiT awesrigeben TavianTi TanamSromlobis detalebs. am mizniT, xelSekrulebebis
dacvis pirobebSi, maT SeuZliaT dadon institutTaSorisi SeTanxmebebi, romlebsac aseve Sei-
Zleba savaldebulo xasiaTi gaaCndeT.

muxli 296
Tu xelSekrulebebi ar akonkretebs misaRebi samarTlebrivi aqtis tips, institutebi
yovel konkretul SemTxvevaSi irCeven mas, moqmedi procedurebisa da proporciulobis prin-
cipis dacviT.
samarTlebrivi aqtebi dasabuTebuli unda iyos da Seicavdes miTiTebebs xelSekrule-
bebiT gaTvaliswinebul winadadebebze, iniciativebze, rekomendaciebze, moTxovnebze an daskv-
nebze.
Tu evropis parlamenti da sabWo sakanonmdeblo aqtis proeqtis ganxilviT arian da-
kavebulni, isini ar iReben iseT samarTlebriv aqtebs, romlebic gaTvaliswinebuli ar aris
Sesabamisi sferos mimarT moqmedi sakanonmdeblo proceduriT.

muxli 297
1. Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miRebul sakanonmdeblo aqtebs
xels aweren evropis parlamentisa da sabWos Tavmjdomareebi.
specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miRebul sakanonmdeblo aqtebs
xels awers maTi mimRebi institutis Tavmjdomare.
sakanonmdeblo aqtebi qveyndeba `evropis kavSiris oficialur JurnalSi~. isini Zala-
Si Sedis maT mier dadgenili dRidan, an, aseTis ararsebobis SemTxvevaSi, _ maTi gamoqveyne-
bis Semdeg, meoce dRes.
2. reglamentis, direqtivis an gadawyvetilebis formiT miRebul arasakanonmdeblo xa-
siaTis samarTlebriv aqtebs, romlebic mimarTuli ar aris gansazRvrul adresatebze, xels
awers maTi mimRebi institutis Tavmjdomare.
reglamentebi, direqtivebi, romlebic yvela wevri saxelmwifosadmi aris mimarTuli,
agreTve gadawyvetileba, romelic gansazRvrul adresatebze ar aris mimarTuli, qveyndeba
`evropis kavSiris oficialur JurnalSi~. isini ZalaSi Sedis maT mier dadgenili dRidan,
an, aseTis ararsebobis SemTxvevaSi, _ maTi gamoqveynebis Semdeg, meoce dRes.
sxva direqtivebi, agreTve gadawyvetilebebi, romlebic gansazRvrul adresatebzea mi-
marTuli, oficialurad ecnobebaT maT adresatebs da ZalaSi Sedis amgvari Setyobinebis me-
SveobiT.

muxli 298
1. TavianTi amocanebis Sesrulebisas kavSiris institutebi, organoebi da sxva dawese-
bulebebi eyrdnobian Ria, efeqtur da damoukidebel evropul administracias.
2. 336-e muxliT gaTvaliswinebuli statutisa da Sromis reJimis dacviT, evropis
parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, reg-
lamentebis meSveobiT, iReben debulebebs am mizniT.

muxli 299
sabWos, komisiis an evropis centraluri bankis samarTlebrivi aqtebi, romlebic fu-
ladi valdebulebebis dakisrebas iwveven, saaRmsruleblo dokuments warmoadgenen; aRniSnu-
li ar vrceldeba saxelmwifoebis mimarT.
iZulebiTi aRsruleba xdeba im saxelmwifos samoqalaqo saproceso samarTlis norme-
bis Sesabamisad, romlis teritoriazec xorcieldeba igi. saaRsrulebo furceli gaicema im
saxelmwifo organos mier martooden dokumentis namdvilobis Semowmebis Semdeg, romelsac
TiToeuli wevri saxelmwifos mTavroba am mizniT niSnavs da romlis Sesaxebac acnobebs ko-
misiasa da evropis kavSiris sasamarTlos.

- 304 -
rodesac, aRsrulebiT dainteresebuli mxaris moTxovniT, es formalobebi Sesrulde-
ba, am ukanasknels SeuZlia iZulebiTi aRsruleba ganaxorcielos erovnuli kanonmdeblobis
Sesabamisad, risTvisac igi uSualod mimarTavs kompetentur organos.
iZulebiTi aRsruleba SeiZleba Sewyvetili iqnas mxolod evropis kavSiris sasamarT-
los gadawyvetilebiT. Tumca saaRsrulebo qmedebaTa marTlzomierebaze kontroli marTlmsa-
julebis ganmaxorcielebeli erovnuli organoebis iurisdiqcias ganekuTvneba.

Tavi 3. kavSiris sakonsultacio organoebi

muxli 300
1. evropis parlaments, sabWosa da komisias daxmarebas uweven ekonomikur da socia-
lur sakiTxTa komiteti, agreTve regionebis komiteti, romlebic sakonsultacio funqciebs
axorcieleben.
2. ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti Sedgeba damsaqmebelTa da daqiravebul
muSakTa organizaciebis warmomadgenlebisgan, agreTve samoqalaqo sazogadoebis sxva warmoma-
dgenlebisagan, kerZod, socialur da ekonomikur, samoqalaqo, profesiul da kulturul
sferoebSi.
3. regionebis komiteti Sedgeba regionuli da adgilobrivi xelisuflebis organoebis
warmomadgenlebisagan, romlebic an arCeviT mandats floben regionuli da adgilobrivi xe-
lisuflebis organoebSi, an politikurad pasuxismgebelni arian arCeviTi krebis winaSe.
4. ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetisa da regionebis komitetis wevrebi
aranairi savaldebulo instruqciebiT ar arian xelSekrulni. isini sruliad damoukideblad
axorcieleben TavianT saqmianobas, kavSiris zogadi interesebidan gamomdinare.
5. me-2 da me-3 paragrafebSi miTiTebuli wesebi am komitetebis Semadgenlobis xasiaT-
Tan dakavSirebiT regularuli periodulobiT gadaisinjeba sabWos mier, raTa mxedvelobaSi
iqnas miRebuli kavSirSi ekonomikuri, socialuri da demografiuli ganviTareba. am mizniT,
sabWo iRebs gadawyvetilebebs, komisiis winadadebiT.

ganyofileba 1. ekonomikur da socialur sakiTxTa komiteti

muxli 301
ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetis wevrebis ricxvi ar aRemateba samasor-
mocdaaTs.
sabWo, komisiis winadadebiT, erTxmad iRebs gadawyvetilebas komitetis Semadgenlobis
Sesaxeb.
sabWo gansazRvravs komitetis wevrTa Tanamdebobriv sargoebs.

muxli 302
1. komitetis wevrebi iniSnebian xuTi wlis vadiT. sabWo amtkicebs calkeul wevr sa-
xelmwifoTa winadadebebis Sesabamisad Sedgenili wevrebis sias. komitetis wevrTa xelaxla
daniSvna dasaSvebia.
2. sabWo gadawyvetilebas iRebs komisiasTan konsultaciis Semdeg. mas SeuZlia moi-
kvlios ekonomikuri da socialuri cxovrebisa da samoqalaqo sazogadoebis sxvadasxva seq-
toris warmomadgeneli avtoritetuli evropuli organizaciebis azri, romlebsac kavSiris
saqmianoba exebaT.

muxli 303
komiteti sakuTari rigebidan irCevs Tavis Tavmjdomaresa da Tavis biuros, ornaxeva-
ri wlis vadiT.
igi iRebs Tavis Sida reglaments.
komitetis sxdoma moiwveva misi Tavmjdomaris mier, evropis parlamentis, sabWos an
komisiis moTxovniT. mas SeuZlia agreTve Seikribos sakuTari iniciativiTac.

- 305 -
muxli 304
xelSekrulebebiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi evropis parlamenti, sabWo an komisia
konsultaciebs marTaven komitetTan. es institutebi konsultaciebs marTaven masTan yvela
im SemTxvevaSi, rodesac isini amas mizanSewonilad miiCneven. mas SeuZlia sakuTari iniciati-
viTac gamosces daskvna im SemTxvevebSi, rodesac amas mizanSewonilad miiCnevs.
Tu evropis parlamenti, sabWo an komisia amas saWirod miiCneven, isini komitets da-
udgenen vadas Tavisi daskvnis warsadgenad; igi Seadgens aranakleb erT Tves, komitetis Tav-
mjdomaris mier Setyobinebis miRebis momentidan. vadis amowurvis Semdeg daskvnis ararseboba
SeiZleba mxedvelobaSi ar iqnas miRebuli.
komitetis daskvnebi, agreTve angariSi ganxilvebis Sesaxeb egzavnebaT evropis parla-
ments, sabWosa da komisias.

ganyofileba 2. regionebis komiteti

muxli 305
regionebis komitetis wevrTa ricxvi ar aRemateba samasormocdaaTs.
sabWo, komisiis winadadebiT, erTxmad iRebs gadawyvetilebas komitetis Semadgenlobis
Sesaxeb.
komitetis wevrebi, agreTve igive raodenobis alternatiuli wevrebi iniSnebian xuTi
wlis vadiT. komitetis wevrTa xelaxla daniSvna dasaSvebia. sabWo amtkicebs calkeul wevr
saxelmwifoTa winadadebebis Sesabamisad Sedgenili wevrebisa da alternatiuli wevrebis si-
as. komitetis wevrTa uflebamosilebis vada avtomaturad wydeba me-300 muxlis me-3 para-
grafSi miTiTebuli mandatis amowurvisTanave, romlis safuZvelzec moxda maTi wardgena;
igive proceduris Sesabamisad, iniSeba maTi Semcvleli, uflebamosilebis darCenili vadiT.
komitetis wevri, imavdroulad, ar SeiZleba iyos evropis parlamentis wevric.

muxli 306
regionebis komiteti sakuTari rigebidan irCevs Tavis Tavmjdomaresa da Tavis biu-
ros, ornaxevari wlis vadiT.
igi iRebs Tavis Sida reglaments.
komitetis sxdoma moiwveva misi Tavmjdomaris mier, evropis parlamentis, sabWos an
komisiis moTxovniT. mas SeuZlia agreTve Seikribos sakuTari iniciativiTac.

muxli 307
evropis parlamenti, sabWo an komisia konsultaciebs marTavs regionebis komitetTan
xelSekrulebebiT gaTvaliswinebul SemTxvevebsa da yvela sxva im SemTxvevaSi, rodesac erT-
erTi am institutTagani amas mizanSewonilad miiCnevs, gansakuTrebiT im SemTxvevebSi, romle-
bic transsasazRvro TanamSromlobas exeba.
Tu evropis parlamenti, sabWo an komisia amas aucileblad miiCneven, isini komitets
daudgenen vadas Tavisi daskvnis warsadgenad; igi Seadgens aranakleb erT Tves, komitetis
Tavmjdomaris mier aRniSnulTan dakavSirebiT Setyobinebis miRebis momentidan. vadis amowur-
vis Semdeg daskvnis ararseboba SeiZleba mxedvelobaSi ar iqnas miRebuli.
rodesac, 304-e muxlis Sesabamisad, konsultaciebi imarTeba ekonomikur da socialur
sakiTxTa komitetTan, evropis parlamenti, sabWo an komisia acnobebs regionebis komitets
daskvnisTvis amgvari mimarTvis Taobaze. regionebis komitets SeuZlia gasces Sesabamisi das-
kvna, Tu miiCnevs, rom saqme exeba specifikur regionul interesebs.
mas SeuZlia sakuTari iniciativiTac gasces daskvna, rodesac amas mizanSewonilad
miiCnevs.
komitetis daskvna, agreTve angariSi ganxilvebis Sesaxeb egzavnebaT evropis parla-
ments, sabWosa da komisias.

- 306 -
Tavi 4. evropis sainvesticio banki

muxli 308
evropis sainvesticio banki iuridiul pirs warmoadgens.
evropis sainvesticio bankis wevrebs wevri saxelmwifoebi warmoadgenen.
evropis sainvesticio bankis wesdeba Tan erTvis xelSekrulebebs, danarTis saxiT. sab-
Wos SeuZlia, evropis sainvesticio bankis moTxovniTa da evropis parlamentTan da komisias-
Tan konsultaciis Semdeg, an komisiis winadadebiTa da evropis parlamentTan da evropis sa-
investicio bankTan konsultaciis Semdeg, specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabami-
sad, erTxmad Seitanos cvlilebebi bankis wesdebaSi.

muxli 309
evropis sainvesticio bankis amocanaa, xeli Seuwyos Sida bazris dabalansebul da Se-
uferxebel ganviTarebas, kavSiris interesebidan gamomdinare; amasTan, igi iyenebs kapitalis
bazars, agreTve Tavis sakuTar resursebs. am TvalsazrisiT, igi, mogebis miRebis miznis ga-
reSe, sesxebisa da garantiebis gacemis gziT, xels uwyobs ekonomikis yvela seqtorSi qvemoT
miTiTebuli proeqtebis dafinansebas:
a) naklebad ganviTarebuli regionebis ganviTarebis proeqtebi;
b) sawarmoTa modernizaciis an gardaqmnis, an saqmianobis axali SesaZleblobebis Seqmnis
proeqtebi, romlebic Sida bazris damkvidrebiT an funqcionirebiTaa ganpirobebuli
da, TavianTi masStabis an xasiaTis gamo, SeuZlebelia srulad finansdebodes calke-
ul wevr saxelmwifoebSi arsebuli saSualebebiT;
c) ramdenime wevri saxelmwifosaTvis saerTo interesis mqone proeqtebi, romlebic, Ta-
vianTi masStabis an xasiaTis gamo, SeuZlebelia srulad finansdebodes calkeul wevr
saxelmwifoebSi arsebuli saSualebebiT.
Tavisi amocanebis Sesrulebisas evropis sainvesticio banki xels uwyobs sainvesticio
programebis dafinansebas, kavSiris struqturuli fondebidan da sxva finansuri instrumen-
tebidan mopovebuli resursebis TanamonawileobiT.

kari II. finansuri debulebebi

muxli 310
1. kavSiris yvela Semosavali da gasavali gaTvaliswinebuli unda iyos TiToeuli sa-
biujeto wlisTvis Sedgenil xarjTaRricxvaSi da aisaxos biujetSi.
kavSiris wliur biujets adgenen evropis parlamenti da sabWo, 314-e muxlis Sesaba-
misad.
biujeti dabalansebuli unda iyos Semosavlebsa da gasavlebSi.
2. biujetSi mocemuli xarjebis sanqcireba mTeli sabiujeto wlisTvis xdeba 322-e
muxlSi miTiTebuli reglamentis Sesabamisad.
3. biujetSi mocemuli xarjebis ganxorcieleba saWiroebs iuridiulad savaldebulo
kavSiris samarTlebrivi aqtis winaswar miRebas, romelic qmnis samarTlebriv safuZvels kav-
Siris RonisZiebebisa da Sesabamisi xarjebis gawevisTvis, 322-e muxlSi miTiTebuli regla-
mentis Sesabamisad, Tu es reglamenti gamonaklisebs ar iTvaliswinebs.
4. sabiujeto disciplinis uzrunvelyofis mizniT, kavSiri ar iRebs iseT samarTleb-
riv aqtebs, romlebsac SeuZliaT mniSvnelovani gavlena iqonion biujetze, Tuki wardgenili
ar iqneba garantia imisa, rom am samarTlebriv aqtebTan dakavSirebuli xarjebi SeiZleba da-
finansebuli iqnas kavSiris sakuTari resursebis farglebSi da 312-e muxliT gaTvaliswine-
buli mravalwliani finansuri CarCo gegmis dacvis pirobebSi.
5. biujetis Sesruleba xdeba keTilsindisieri finansuri marTvis principis Sesabami-
sad. wevri saxelmwifoebi TanamSromloben kavSirTan, raTa uzrunvelyofili iqnas, rom biu-
jetSi mocemuli asignebebi gamoyenebuli iqnas am principis Sesabamisad.
6. 325-e muxlis Sesabamisad, kavSiri da wevri saxelmwifoebi ebrZvian TaRliTobasa
da kavSiris finansuri interesebis winaaRmdeg mimarTul sxva marTlsawinaaRmdego qmedebebs.
- 307 -
Tavi 1. kavSiris sakuTari resursebi

muxli 311
kavSiri uzrunvelyofs sakuTar Tavs Tavisi miznebis miRwevisa da Tavisi politikis
ganxorcielebisaTvis saWiro resursebiT.
sxva SemosavlebisaTvis zianis miyenebis gareSe, biujeti sruli moculobiT sakuTari
saxsrebidan finansdeba.
sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad da evropis
parlamentTan konsultaciis Semdeg, erTxmad iRebs gadawyvetilebas, romliTac ganisazRvreba
debulebebi kavSiris sakuTari resursebis sistemis Sesaxeb. mas SeuZlia SemoiRos sakuTari
resursebis axali kategoriebi, an gaauqmos arsebuli kategoriebi. es gadawyvetileba ZalaSi
Sedis mxolod wevri saxelmwifoebis Tanxmobis Semdeg, maTi konstituciuri wesebis Sesaba-
misad.
sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, reglamente-
bis meSveobiT, adgens kavSiris sakuTari resursebis sistemis realizaciis zomebs, Tuki es
gaTvaliswinebulia mesame abzacis Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebiT. sabWo gadawyveti-
lebas iRebs evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg.

Tavi 2. mravalwliani finansuri CarCo gegma

muxli 312
1. mravalwliani finansuri CarCo gegmiT uzrunvelyofili unda iqnas kavSiris xarje-
bis Tanmimdevruli ganviTareba sakuTari resursebis farglebSi.
misi Sedgena xdeba aranakleb xuTi wlis vadaze gaTvliT.
kavSiris wliuri biujetis SemuSavebisas daculi unda iqnas mravalwliani finansuri
CarCo gegma.
2. sabWo, moqmedebs ra specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iRebs reg-
laments mravalwliani finansuri CarCo gegmis gansazRvris Taobaze. igi erTxmad iRebs gada-
wyvetilebas evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg, romelic Tavis wevrTa umravlesobiT ga-
icema.
evropul sabWos SeuZlia erTxmad miiRos gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac, sabWos,
pirvel abzacSi miTiTebuli reglamentis miRebisas, SesaZlebloba eqneba kvalificiuri umra-
vlesobiT miiRos gadawyvetileba.
3. finansur CarCo gegmaSi ganisazRvreba asignebebis wliuri zeda zRvrebi xarjebis
kategoriebis mixedviT gawerili valdebulebebisaTvis da asignebebis wliuri zeda zRvrebi
gadaxdebisTvis. xarjebis kategoriebi, romelTa ricxvic SezRudulia, Seesabameba kavSiris
saqmianobis ZiriTad sferoebs.
finansuri CarCo gegma Seicavs agreTve wliuri sabiujeto proceduris Seuferxebeli
ganxorcielebisaTvis mizanSewonil yvela sxva debulebas.
4. Tu sabWo wina finansuri CarCo gegmis moqmedebis vadis amowurvamde ar miiRebs
reglaments axali finansuri CarCo gegmis dadgenis Taobaze, wina finansuri CarCo gegmis
bolo wlis zeda zRvrebi da sxva debulebebi ganagrZobs moqmedebas aRniSnuli samarTlebri-
vi aqtis miRebis momentamde.
5. finansuri CarCo gegmis misaRebad warmoebuli mTeli proceduris ganmavlobaSi ev-
ropis parlamenti, sabWo da komisia iReben yvela saWiro zomas, raTa xeli Seuwyon samarT-
lebrivi aqtis miRebas.

Tavi 3. kavSiris wliuri biujeti

muxli 313
sabiujeto weli iwyeba 1 ianvars da mTavrdeba 31 dekembers.

- 308 -
muxli 314
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra specialuri sakanonmdeblo proceduris
farglebSi, adgenen kavSiris wliur biujets, qvemoT mocemuli debulebebis Sesabamisad:
1. TiToeuli instituti, evropis centraluri bankis garda, 1 ivlisamde adgens Tavi-
si xarjebis winaswar sabiujeto gaangariSebas momavali sabiujeto wlisaTvis. komisia am wi-
naswar gaangariSebebs aerTianebs biujetis proeqtSi, romelic SeiZleba gansxvavebul gaanga-
riSebebs Seicavdes.
es proeqti Seicavs Semosavlebisa da gasavlebis prognozs.
2. komisia ara ugvianes Sesabamisi sabiujeto wlis wina wlis 1 seqtembrisa warud-
gens evropis parlamentsa da sabWos winadadebas, biujetis proeqtTan erTad.
proceduris msvlelobisas komisias SeuZlia cvlilebebi Seitanos biujetis proeqt-
Si, me-5 paragrafSi miTiTebuli SemTanxmebeli komitetis mowvevamde.
3. sabWo gansazRvravs Tavis pozicias biujetis proeqtTan dakavSirebiT da mas ara
ugvianes Sesabamisi sabiujeto wlis wina wlis 1 oqtombrisa ugzavnis evropis parlaments.
igi srulad awvdis evropis parlaments informacias im mizezebis Sesaxeb, romlebmac ganapi-
robes misi poziciis gansazRvra.
4. Tu gagzavnidan 42 dRis ganmavlobaSi evropis parlamenti:
a) daeTanxmeba sabWos pozicias, maSin biujeti miRebulia;
b) aranair gadawyvetilebas ar miiRebs, biujeti miRebulad iTvleba;
c) Tavis wevrTa umravlesobiT Sesworebebs miiRebs, proeqtis Sesworebuli redaqcia eg-
zavneba sabWosa da komisias. evropis parlamentis Tavmjdomare, sabWos Tavmjdomares-
Tan SeTanxmebiT, dauyovnebliv iwvevs SemTanxmebel komitets. Tumca SemTanxmebeli
komiteti ar ikribeba, Tuki Sesworebuli proeqtis gagzavnis Semdeg aTi dRis ganmav-
lobaSi sabWo evropis parlaments acnobebs, rom igi yvela mis Sesworebas eTanxmeba.
5. SemTanxmebel komitets, romelic sabWos wevrebis an maTi warmomadgenlebisagan da
evropis parlamentis warmomadgenel igive raodenobis wevrTagan Sedgeba, ekisreba amocana,
misi mowvevidan 21 dRis ganmavlobaSi, evropis parlamentisa da sabWos poziciebis safuZvel-
ze, miRweuli iqnas SeTanxmeba erToblivi proeqtis Taobaze, sabWos wevrTa an maT warmoma-
dgenelTa kvalificiuri umravlesobiTa da evropis parlamentis warmomadgenel wevrTa um-
ravlesobiT.
komisia monawileobas iRebs SemTanxmebeli komitetis muSaobaSi da gamodis yvela sa-
Wiro iniciativiT, raTa xeli Seuwyos evropis parlamentisa da sabWos poziciaTa daaxlove-
bas.
6. Tu me-5 paragrafSi miTiTebuli 21-dRiani vadis ganmavlobaSi SemTanxmebeli komi-
teti miaRwevs SeTanxmebas erToblivi proeqtis Taobaze, am SeTanxmebis miRwevidan evropis
parlamentsa da sabWos 14-dRiani vada aqvT saimisod, rom erToblivi proeqti daamtkicon.
7. Tu me-6 paragrafSi miTiTebuli 14-dRiani vadis ganmavlobaSi:
a) erTobliv proeqts daamtkicebs rogorc evropis parlamenti, ise sabWo, an arcerTi
maTgani ar miiRebs aranair gadawyvetilebas, an am institutTagan erT-erTi daamtki-
cebs erTobliv proeqts, xolo meore ki aranair gadawyvetilebas ar miiRebs, biuje-
ti iTvleba sabolood miRebulad erToblivi proeqtis Sesabamisad, an
b) erToblivi proeqti uaryofili iqneba rogorc evropis parlamentis mier Tavis wevr-
Ta umravlesobiT, ise sabWos mier, an am institutTagan erT-erTi uaryofs erTobliv
proeqts, xolo meore ki aranair gadawyvetilebas ar miiRebs, komisia waradgens biu-
jetis axal proeqts, an
c) erToblivi proeqti uaryofili iqneba evropis parlamentis mier, Tavis wevrTa umrav-
lesobiT, xolo sabWo ki daamtkicebs mas, komisia waradgens biujetis axal proeqts,
an
d) evropis parlamenti daamtkicebs erTobliv proeqts, xolo sabWo ki uaryofs mas, ev-
ropis parlaments SeuZlia sabWos mier uaryofis dRidan 14 dRis ganmavlobaSi, Tavis
wevrTa umravlesobiTa da micemul xmaTa sami mexuTediT, miiRos gadawyvetileba me-4
paragrafis `c~ punqtSi miTiTebuli yvela Sesworebis an zogierTi maTganis damtkice-

- 309 -
bis Sesaxeb. Tu evropis parlamentis romelime Sesworeba ar damtkicdeba, biujetis
im muxlTan mimarTebaSi, romelic Sesworebis sagans warmoadgens, ZalaSi rCeba Sem-
Tanxmebeli komitetis farglebSi SeTanxmebuli pozicia. aRniSnulis safuZvelze biu-
jeti sabolood miRebulad iTvleba.
8. Tu me-5 paragrafSi miTiTebuli 21-dRiani vadis ganmavlobaSi SemTanxmebeli komi-
teti ver miaRwevs SeTanxmebas erToblivi proeqtis Taobaze, komisia waradgens biujetis
axal proeqts.
9. am muxliT gaTvaliswinebuli proceduris dasrulebis Semdeg evropis parlamentis
Tavmjdomare afiqsirebs, rom biujeti sabolood iqna miRebuli.
10. TiToeuli instituti axorcielebs am muxlis Tanaxmad misTvis miniWebul ufle-
bamosilebebs, xelSekrulebebisa da im samarTlebrivi aqtebis dacvis pirobebSi, romlebic
xelSekrulebebis safuZvelze iqna miRebuli, kerZod, kavSiris sakuTari resursebis da Semo-
savlebisa da gasavlebis dabalansebis sferoSi.

muxli 315
Tu sabiujeto wlis dasawyisisTvis biujeti jer kidev ar aris sabolood miRebuli,
322-e muxlis Sesabamisad dadgenili finansuri wesebis Tanaxmad, yovelTviuri xarjebi Ti-
Toeuli Tavis mixedviT SeiZleba gaweuli iqnas gasuli sabiujeto wlis biujetis Sesabami-
si TaviT gaTvaliswinebuli asignebebis erTi meTormetedis odenobis farglebSi, romlebic,
miuxedavad amisa, mainc ar SeiZleba aRematebodes biujetis proeqtis analogiuri TaviT ga-
Tvaliswinebuli asignebebis erT meTormeteds.
pirveli abzacis sxva debulebebis dacvis pirobebSi, sabWos SeuZlia, komisiis winada-
debiT, 322-e muxlis Tanaxmad miRebuli reglamentis Sesabamisad, moaxdinos im xarjebis san-
qcireba, romlebic erT meTormeteds aRemateba. igi Tavis gadawyvetilebas dauyovnebliv ug-
zavnis evropis parlaments.
311-e muxlSi miTiTebuli samarTlebrivi aqtebis dacvis pirobebSi, me-2 abzacis Tana-
xmad miRebuli gadawyvetileba iTvaliswinebs am muxlis gansaxorcieleblad aucilebel zo-
mebs resursebTan mimarTebaSi.
gadawyvetileba ZalaSi Sedis misi miRebidan ocdaaTi dRis Semdeg, Tuki am vadis gan-
mavlobaSi evropis parlamenti Tavis wevrTa umravlesobiT ar gadawyvets am xarjebis Semci-
rebas.

muxli 316
322-e muxlis Tanaxmad miRebuli pirobebis Sesabamisad, sabiujeto wlis dasruleba-
mde gamouyenebeli asignebebi, garda Statiani personalisTvis gankuTvnili xarjebisa, SeiZle-
ba gadatanili iqnas mxolod momdevno sabiujeto wlisTvis.
gaTvaliswinebuli asignebebis klasificireba xdeba TavebSi, romlebSic xarjebi gaer-
Tianebulia maTi xasiaTis an daniSnulebis mixedviT; Tavebi iyofa 322-e muxlis Sesabamisad
dadgenili finansuri wesebis mixedviT.
evropis parlamentis, evropuli sabWosa da sabWos, komisiis, agreTve evropis kavSi-
ris sasamarTlos xarjebi mocemuli unda iyos biujetis cal-calke nawilSi, zogierTi er-
Toblivi xarjis specialuri reJimisTvis zianis miyenebis gareSe.

Tavi 4. biujetis Sesruleba da valdebulebebisagan


gaTavisufleba

muxli 317
322-e muxlis safuZvelze dadgenili finansuri wesebis Tanaxmad, komisia biujets as-
rulebs wevr saxelmwifoebTan erTad, sakuTari pasuxismgeblobiT da gamoyofili asignebebis
farglebSi, keTilsindisieri finansuri marTvis principis Sesabamisad. wevri saxelmwifoebi
TanamSromloben komisiasTan, raTa uzrunvelyofili iqnas asignebebis gamoyeneba keTilsindisi-
eri finansuri marTvis principis Tanaxmad.

- 310 -
finansuri wesebi awesrigebs wevri saxelmwifoebis valdebulebebs biujetis Sesrule-
bisas kontrolis ganxorcielebisa da auditis Catarebis Taobaze, agreTve maTTan dakavSire-
bul pasuxismgeblobebs. garda amisa, igi awesrigebs im pasuxismgeblobebsa da specialur de-
talebs, romelTa Tanaxmadac TiToeuli instituti monawileobs sakuTari xarjebis ganxor-
cielebaSi.
322-e muxlis Sesabamisad dadgenili finansuri wesebis Tanaxmad, komisias SeuZlia
asignebebi erTi Tavidan an erTi qveganyofilebidan meoreSi gadaitanos.

muxli 318
komisia evropis parlamentsa da sabWos yovelwliurad warudgens gasuli sabiujeto
wlis angariSs sabiujeto operaciebTan dakavSirebiT. garda amisa, igi maT ugzavnis finansur
deklaracias kavSiris aqtivebisa da pasivebis Sesaxeb.
komisia evropis parlamentsa da sabWos warudgens agreTve moxsenebas kavSiris finan-
sebis Sefasebis Taobaze, romelic efuZneba, kerZod, evropis parlamentisa da sabWos mier
319-e muxlis Tanaxmad gacemul miTiTebebTan mimarTebaSi miRweul Sedegebs.

muxli 319
1. evropis parlamenti, moqmedebs ra sabWos rekomendaciiT, aniWebs komisias biujetis
Sesrulebis valdebulebisagan gaTavisuflebas. am mizniT, igi, sabWos kvaldakval, amowmebs
318-e muxliT gaTvaliswinebul angariSs, finansur deklaraciasa da SefasebiT moxsenebas, ag-
reTve auditorTa palatis wliur angariSs, am ukanasknelis SeniSvnebze kontrols daqvemde-
barebuli institutebis pasuxebTan erTad, 287-e muxlis pirveli paragrafis meore abzacSi
miTiTebul saimedoobis deklaracias da auditorTa palatis Sesabamis specialur angariSebs.
2. valdebulebisagan komisiis gaTavisuflebis win, an misi sabiujeto uflebamosile-
bebis ganxorcielebasTan dakavSirebuli nebismieri sxva mizniT, evropis parlaments SeuZlia
moTxovos komisias informaciis miwodeba xarjebis gawevis, an finansuri kontrolis siste-
mis funqcionirebis Sesaxeb. komisia yvela aucilebel informacias warudgens evropis parla-
ments, am ukanasknelis TxovniT.
3. komisia yvela mizanSewonil zomas iRebs valdebulebisagan gaTavisuflebis Sesaxeb
evropis parlamentis gadawyvetilebaSi mocemuli SeniSvnebisa da xarjebis gawevasTan dakav-
Sirebuli sxva SeniSvnebis, agreTve im komentarebis Sesasruleblad, romlebic Tan erTvis
sabWos rekomendaciebs valdebulebisagan gaTavisuflebis Taobaze.
evropis parlamentis an sabWos TxovniT, komisia axdens angariSgebas im zomebis Tao-
baze, romlebic aRniSnuli SeniSvnebisa da komentarebis Tanaxmad iqna miRebuli, gansakuTre-
biT ki im instruqciebis Taobaze, romlebic biujetis Sesrulebaze kompetentur samsaxurebs
miecaT. es angariSebi egzavneba aseve auditorTa palatas.

Tavi 5. saerTo debulebebi

muxli 320
mravalwliani finansuri CarCo gegma da yovelwliuri biujeti dgeba evroSi.

muxli 321
dainteresebuli wevri saxelmwifoebis kompetenturi organoebis informirebis piro-
biT, komisias SeuZlia erT-erTi am saxelmwifos valutaSi arsebuli Tavisi aqtivebi sxva
wevri saxelmwifos valutaSi gadaitanos, ramdenadac es aucilebelia am aqtivebis gamosaye-
neblad xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli miznebisTvis. Tu komisias gaaCnia naRdi an li-
kviduri aqtivebi saWiro valutaSi, igi, ramdenadac es SesaZlebelia, Tavs aridebs msgavsi
saxis transferebs.
komisia inarCunebs kavSirs TiToeul wevr saxelmwifosTan, am ukanasknelis mier miTi-
Tebuli organos meSveobiT. Tavisi finansuri operaciebis ganxorcielebisas komisia mimar-

- 311 -
Tavs dainteresebuli wevri saxelmwifos saemisio banks an am ukanasknelis mier uflebamo-
sil sxva safinanso instituts.

muxli 322
1. evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo procedu-
ris Sesabamisad, auditorTa palatasTan konsultaciis Semdeg, reglamentebis meSveobiT iRe-
ben:
a) finansur wesebs, romlebiTac, kerZod, regulirdeba biujetis Sedgenisa da Sesrule-
bis, agreTve angariSebis wardgenisa da Semowmebis procedurebi;
b) wesebs, romlebic aregulirebs finansuri saqmianobis subieqtTa, kerZod ki, sakredi-
to menejerebisa da buxhaltrebis pasuxismgeblobis kontrols.
2. sabWo, moqmedebs ra komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan da auditorTa
palatasTan konsultaciis Semdeg, gansazRvravs detalur wesebsa da procedurebs, romelTa
Sesabamisadac xdeba kavSiris sakuTari resursebis Sesaxeb regulirebiT gaTvaliswinebuli
sabiujeto Semosavlebis gadacema komisiis gankargulebaSi, agreTve im zomebs, romlebic
unda iqnas miRebuli, raTa aucileblobis SemTxvevaSi moxdes naRdi fulis saWiroebis dakma-
yofileba.

muxli 323
evropis parlamenti, sabWo da komisia uzrunvelyofen, rom kavSirs Tavis gankargule-
baSi gaaCndes finansuri saxsrebi, romelic saSualebas miscems mas, Seasrulos Tavisi iuri-
diuli valdebulebebi mesame pirTa winaSe.

muxli 324
winamdebare karis Sesabamisad gaTvaliswinebuli sabiujeto procedurebis farglebSi,
komisiis iniciativiT, moiwveva evropis parlamentis, sabWosa da komisiis TavmjdomareTa re-
gularuli Sexvedrebi. es ukanasknelni yvela saWiro zomas iReben saimisod, raTa xeli Se-
uwyon im institutebis poziciaTa SeTanxmebasa da daaxloebas, romlebsac isini xelmZRvane-
loben da amgvarad gaaiolon winamdebare karis cxovrebaSi gatareba.

Tavi 6. TaRliTobasTan brZola

muxli 325
1. kavSiri da wevri saxelmwifoebi ebrZvian TaRliTobas da kavSiris finansuri inte-
resebis winaaRmdeg mimarTul sxva marTlsawinaaRmdego qmedebebs, am muxlis Sesabamisad miRe-
buli zomebis meSveobiT, romlebic prevenciul xasiaTs atareben da wevr saxelmwifoebSi,
aseve kavSiris institutebSi, organoebsa da sxva dawesebulebebSi xels uwyoben efeqtian da-
cvas.
2. kavSiris finansuri interesebis winaaRmdeg mimarTul TaRliTobasTan brZolis miz-
niT, wevri saxelmwifoebi iseTive zomebs miiReben, rogorsac isini iReben TavianTi sakuTari
finansuri interesebis winaaRmdeg mimarTul TaRliTobasTan sabrZolvelad.
3. xelSekrulebebis sxva debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, wevri saxelmwifo-
ebi koordinacias uweven TavianT saqmianobas TaRliTobisagan kavSiris finansuri interesebis
dacvis mizniT. am mizniT, isini, komisiasTan erTad, organizebas uweven kompetentur organo-
ebs Soris mWidro, regularul TanamSromlobas.
4. wevr saxelmwifoebSi, agreTve kavSiris institutebSi, organoebsa da sxva dawese-
bulebebSi efeqtiani da eqvivalenturi dacvis uzrunvelyofis mizniT, evropis parlamenti
da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, auditorTa pa-
latasTan konsultaciis Semdeg, iReben aucilebel zomebs kavSiris finansuri interesebis
winaaRmdeg mimarTuli TaRliTobis aRsakveTad da masTan sabrZolvelad.
5. komisia, wevr saxelmwifoebTan TanamSromlobiT, evropis parlamentsa da sabWos
yovelwliurad warudgens angariSs am muxlis realizaciis mizniT miRebuli zomebis Sesaxeb.

- 312 -
kari III. gaZlierebuli TanamSromloba

muxli 326
gaZlierebuli TanamSromloba unda Seesabamebodes xelSekrulebebsa da kavSiris sa-
marTals.
igi zians ar unda ayenebdes arc Sida bazars da arc ekonomikur, socialur da teri-
toriul erTianobas. igi ar SeiZleba dabrkolebas an diskriminacias warmoadgendes wevr sa-
xelmwifoebs Soris vaWrobaSi, an arRvevdes wevr saxelmwifoebs Soris konkurencias.

muxli 327
gaZlierebuli TanamSromloba pativs unda scemdes im wevri saxelmwifoebis kompeten-
ciebs, uflebebsa da valdebulebebs, romlebic TanamSromlobaSi ar monawileoben. es ukana-
sknelni xels ar SeuSlian gaZlierebuli TanamSromlobis ganxorcielebas masSi monawile
wevri saxelmwifoebis mier.

muxli 328
1. gaZlierebuli TanamSromloba misi dafuZnebisas Riaa yvela wevri saxelmwifosa-
Tvis, Tuki isini saTanado SemTxvevaSi Seasruleben sanqcirebis Sesaxeb gadawyvetilebiT da-
dgenil monawileobis pirobebs. es wesi moqmedebs agreTve drois nebismier sxva momentSi,
Tuki isini, zemoT miTiTebuli pirobebis gverdiT, Seasruleben aseve aRniSnul sferoSi ukve
miRebul samarTlebriv aqtebs.
komisia da gaZlierebul TanamSromlobaSi monawile wevri saxelmwifoebi zrunaven
imisaTvis, raTa xeli Seuwyon rac SeiZleba meti wevri saxelmwifos monawileobas.
2. komisia da, saTanado SemTxvevaSi, _ kavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo da
usafrTxoebis politikis sakiTxebSi evropis parlamentsa da sabWos regularulad awvdian
informacias gaZlierebuli TanamSromlobis ganviTarebis Sesaxeb.

muxli 329
1. wevri saxelmwifoebi, romlebsac surT urTierTSoris daafuZnon gaZlierebuli Ta-
namSromloba xelSekrulebebiT gaTvaliswinebul erT-erT sferoSi, garda im sferoebisa,
romlebSic kavSirs eqskluziuri kompetencia gaaCnia da garda saerTo sagareo da usafrTxo-
ebis politikisa, _ gancxadebiT mimarTaven komisias, romelSic mieTiTeba dagegmili gaZlie-
rebuli TanamSromlobis gamoyenebis sfero da miznebi. komisias SeuZlia Sesabamisi winadade-
ba warudginos sabWos. Tu komisia ar waradgens winadadebas, igi dainteresebul wevr saxel-
mwifoebs acnobebs amis mizezebs.
pirveli abzaciT gaTvaliswinebuli gaZlierebuli TanamSromlobis dawyebis nebarTva
gaicema sabWos mier, komisiis winadadebiTa da evropis parlamentis Tanxmobis Semdeg.
2. im wevri saxelmwifoebis gancxadeba, romlebsac surT urTierTSoris daafuZnon
gaZlierebuli TanamSromloba saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis farglebSi, egzav-
neba sabWos. igi gadaecema kavSiris umaRles warmomadgenels sagareo da usafrTxoebis poli-
tikis sakiTxebSi, romelic iZleva daskvnas dagegmili gaZlierebuli TanamSromlobis Tanxve-
dris Sesaxeb kavSiris saerTo sagareo da usafrTxoebis politikasTan, aseve komisias, ro-
melic iZleva daskvnas, kerZod, dagegmili gaZlierebuli TanamSromlobis Tanxvedris Sesaxeb
kavSiris politikis sxva sferoebTan. informirebis mizniT, gancxadeba egzavneba agreTve ev-
ropis parlaments.
gaZlierebuli TanamSromlobis dawyebis nebarTva gaicema sabWos gadawyvetilebiT, ro-
melic erTxmad iRebs gadawyvetilebas.

muxli 330
sabWos yvela wevrs SeuZlia monawileoba miiRos mis ganxilvebSi, magram xmis micemis
uflebiT sargebloben sabWos mxolod is wevrebi, romlebic gaZlierebul TanamSromlobaSi
monawile wevr saxelmwifoebs warmoadgenen.
- 313 -
erTxmivobas qmnis mxolod gaZlierebul TanamSromlobaSi monawile wevri saxelmwi-
foebis warmomadgenelTa xmebi.
kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba 238-e muxlis me-3 paragrafis Sesabamisad.

muxli 331
1. nebismieri wevri saxelmwifo, romelsac survili aqvs SeuerTdes 329-e muxlis
pirvel paragrafSi miTiTebul romelime sferoSi arsebul gaZlierebul TanamSromlobas, Ta-
visi ganzraxvis Sesaxeb atyobinebs sabWosa da komisias.
Setyobinebis miRebidan oTxi Tvis ganmavlobaSi komisia adasturebs Sesabamisi wevri
saxelmwifos monawileobas. amasTan, saWiroebis SemTxvevaSi igi adgens, rom Sesrulebulia
monawileobis pirobebi da iRebs aucilebel gardamaval zomebs gaZlierebuli TanamSromlo-
bis farglebSi ukve miRebuli samarTlebrivi aqtebis gamoyenebasTan dakavSirebiT.
Tumca Tu komisia miiCnevs, rom monawileobis pirobebi Sesrulebuli ar aris, igi mi-
uTiTebs, Tu romeli debulebebi unda iqnas miRebuli am pirobebis Sesasruleblad da adgens
gancxadebis xelaxali ganxilvis vadas. aRniSnuli vadis amowurvis Semdeg igi xelaxla gani-
xilavs gancxadebas, meore abzacSi gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad. Tu komisia mi-
iCnevs, rom monawileobis pirobebi isev ar aris Sesrulebuli, Sesabamis wevr saxelmwifos
SeuZlia am sakiTxiT komisias mimarTos, romelic iRebs gadawyvetilebas gancxadebis Taoba-
ze. sabWo gadawyvetilebas iRebs 330-e muxlis Sesabamisad. garda amisa, mas SeuZlia, komisi-
is winadadebiT, miiRos me-2 abzacSi miTiTebuli gardamavali zomebi.
2. nebismieri wevri saxelmwifo, romelsac survili aqvs monawileoba miiRos saerTo
sagareo da usafrTxoebis politikis farglebSi arsebul gaZlierebul TanamSromlobaSi, Ta-
visi ganzraxvis Sesaxeb acnobebs sabWos, kavSiris umaRles warmomadgenels sagareo da usa-
frTxoebis politikis sakiTxebSi da komisias.
sabWo adasturebs Sesabamisi wevri saxelmwifos monawileobas, sagareo da usafrTxo-
ebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRles warmomadgenelTan konsultaciisa da, saWiroe-
bis SemTxvevaSi, imis dadgenis Semdeg, rom monawileobis pirobebi Sesrulebulia. sabWos Se-
uZlia, umaRlesi warmomadgenlis winadadebiT, miiRos agreTve aucilebeli gardamavali zo-
mebi gaZlierebuli TanamSromlobis farglebSi ukve miRebuli samarTlebrivi aqtebis gamoye-
nebasTan dakavSirebiT. Tumca Tu sabWo miiCnevs, rom monawileobis pirobebi Sesrulebuli ar
aris, igi miuTiTebs, Tu ra nabijebia saWiro am pirobebis Sesasruleblad da adgens monawi-
leobis Sesaxeb gancxadebis xelaxali ganxilvis vadas.
am paragrafis miznebisTvis sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, 330-e muxlis Sesa-
bamisad.

muxli 332
gaZlierebuli TanamSromlobis ganxorcielebidan gamomdinare xarjebi, garda insti-
tutebis administraciuli xarjebisa, daifareba monawile wevri saxelmwifoebis mier, Tuki
sabWo, evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, Tavis yvela wevrTa erTxmivi gadawyveti-
lebiT, sxva rames ar daadgens.

muxli 333
1. rodesac xelSekrulebebis im debulebis Tanaxmad, romelic gaZlierebuli Tana-
mSromlobis farglebSi SeiZleba iqnas gamoyenebuli, sabWom erTxmad unda miiRos gadawyve-
tileba, sabWos SeuZlia, 330-e muxlis Sesabamisad, erTxmad miiRos gadawyvetileba imis Ta-
obaze, rom igi gadawyvetilebas kvalificiuri umravlesobiT miiRebs.
2. rodesac xelSekrulebebis im debulebis Tanaxmad, romelic gaZlierebuli Tana-
mSromlobis farglebSi SeiZleba iqnas gamoyenebuli, sabWom specialuri sakanonmdeblo pro-
ceduris Sesabamisad unda miiRos samarTlebrivi aqtebi, sabWos SeuZlia, 330-e muxlis Sesa-
bamisad, erTxmad miiRos gadawyvetileba imis Taobaze, rom igi gadawyvetilebas Cveulebrivi
sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miiRebs. sabWo gadawyvetilebas iRebs evropis parla-
mentTan konsultaciis Semdeg.

- 314 -
3. pirveli da me-2 paragrafebi ar gamoiyeneba im gadawyvetilebebis mimarT, romlebic
samxedro xasiaTis Sedegebs warmoSoben an Tavdacvis sferos exebian.

muxli 334
sabWo da komisia uzrunvelyofen, rom gaZlierebuli TanamSromlobis farglebSi gan-
xorcielebuli RonisZiebebi TanxvedraSi iyos erTmaneTTan da kavSiris politikasTan da, Se-
sabamisad, TanamSromloben erTmaneTTan.

nawili meSvide. zogadi da daskvniTi debulebebi

muxli 335
kavSiri TiToeul wevr saxelmwifoSi sargeblobs maqsimalurad farTo uflebaunaria-
nobiTa da qmedunarianobiT, romelic, maTi kanonmdeblobis Sesabamisad, iuridiul pirebs
aqvT miniWebuli; kerZod, mas SeuZlia SeiZinos da gaasxvisos moZravi da uZravi qoneba, aseve
gamovides mxared sasamarTloSi. am mizniT mas komisia warmoadgens. Tumca calkeuli insti-
tutebis funqcionirebasTan dakavSirebul sakiTxebSi kavSirs, maTi administraciuli avtono-
miis Tanaxmad, Sesabamisi instituti warmoadgens.

muxli 336
evropis parlamenti da sabWo, moqmedeben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris
Sesabamisad, sxva dainteresebul institutebTan konsultaciis Semdeg, reglamentebis meSveo-
biT, amtkiceben evropis kavSiris Tanamdebobis pirTa statutsa da kavSiris sxva mosamsa-
xureTa Sromis reJims.

muxli 337
komisias SeuZlia, masze dakisrebuli amocanebis Sesrulebis mizniT, moipovos yvela
saWiro informacia da Caataros yvela saWiro Semowmeba; saamiso farglebi da detaluri
pirobebi ganisazRvreba sabWos mier, romelic ubralo umravlesobiT iRebs gadawyvetilebas,
xelSekrulebebis debulebaTa Sesabamisad.
 
muxli 338
1. evropis centraluri bankebis sistemisa da evropis centraluri bankis wesdebis
Sesaxeb oqmis me-5 muxlisTvis zianis miyenebis gareSe, evropis parlamenti da sabWo, moqme-
deben ra Cveulebrivi sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad, iReben zomebs statistikuri
monacemebis warmoebisTvis, rodesac es aucilebelia kavSiris saqmianobis gansaxorcieleblad.
2. kavSiris statistikuri monacemebis warmoeba xorcieldeba miukerZoeblobis, sando-
obis, obieqturobis, samecniero damoukideblobis, xarjTefeqturobisa da statistikuri in-
formaciis konfidencialurobis dacviT; aman zedmeti sirTuleebi ar unda Seuqmnas mewarme
subieqtebs.

muxli 339
kavSiris institutebis wevrebi, komitetebis wevrebi, agreTve kavSiris Tanamdebobis
pirebi da sxva mosamsaxureebi TavianTi samsaxurebrivi saqmianobis Sewyvetis Semdegac valde-
bulni arian ar gaaxmauron is informacia, romelic, Tavisi arsiT, profesiul saidumloebas
warmoadgens; kerZod, es exeba informacias sawarmoebis, agreTve maTi saqmiani urTierTobebis
an maTi sawarmoo xarjebis komponentebis Sesaxeb.

muxli 340
kavSiris saxelSekrulebo pasuxismgebloba ganisazRvreba kanoniT, romelic Sesabamisi
xelSekrulebis mimarT gamoiyeneba.
arasaxelSekrulebo pasuxismgeblobis sferoSi kavSiri anazRaurebs misi institute-
bis an mosamsaxureebis mier TavianTi samsaxurebrivi saqmianobis Sesrulebisas miyenebul zi-

- 315 -
ans, samarTlis zogadi principebis Sesabamisad, romlebic saerToa wevri saxelmwifoebis sa-
marTlebrivi sistemebisTvis.
meore abzacisagan gadaxveviT, evropis centraluri banki anazRaurebs mis an misi mo-
samsaxureebis mier TavianTi samsaxurebrivi saqmianobis Sesrulebisas miyenebul zians, samar-
Tlis zogadi principebis Sesabamisad, romlebic saerToa wevri saxelmwifoebis samarTlebri-
vi sistemebisTvis.
kavSiris winaSe mosamsaxureTa piradi pasuxismgebloba ganisazRvreba maTi statutis
debulebebiT, an maT mimarT moqmedi Sromis reJimiT.

muxli 341
kavSiris institutebis adgilsamyofeli ganisazRvreba wevri saxelmwifoebis mTavro-
bebs Soris SeTanxmebiT.

muxli 342
evropis kavSiris sasamarTlos statutisaTvis zianis miyenebis gareSe, kavSiris insti-
tutebis lingvisturi reJimi ganisazRvreba sabWos mier, erTxmad miRebuli reglamentebis
meSveobiT.

muxli 343
wevri saxelmwifoebis teritoriaze kavSiri sargeblobs misi amocanebis Sesasruleb-
lad aucilebeli privilegiebiTa da imunitetebiT, evropis kavSiris privilegiebisa da imuni-
tetebis Sesaxeb 1965 wlis 8 aprilis oqmis Sesabamisad. igive exeba evropis centralur
banksa da evropis sainvesticio banks.

muxli 344
wevri saxelmwifoebi valdebulebas iReben, rom davebi xelSekrulebebis axsna-ganmar-
tebis an gamoyenebis Taobaze moagvaron maTSi gaTvaliswinebuli da ara sxva saSualebebiT.

muxli 345
xelSekrulebebi aranairad ar xelyofen sxvadasxva wevr saxelmwifoSi arsebul saku-
Trebis reJims.

muxli 346
1. xelSekrulebebis normebi ar warmoadgens dabrkolebas Semdegi wesebisTvis:
a) wevri saxelmwifo araa valdebuli, waradginos informacia, romelTa gaxmaureba, misi
azriT, ewinaaRmdegeba Tavisi usafrTxoebis arsebiT interesebs;
b) TiToeul wevr saxelmwifos SeuZlia miiRos zomebi, romlebsac igi aucileblad miiC-
nevs Tavisi usafrTxoebis arsebiTi interesebis dasacavad, imdenad, ramdenadac isini
dakavSirebulia iaraRis, samxedro aRWurvilobisa da sabrZolo masalebis warmoebas-
Tan an vaWrobasTan; es zomebi ar unda arRvevdes konkurenciis pirobebs Sida bazarze
im produqciasTan mimarTebaSi, romelic gankuTvnili ar aris specialurad samxedro
miznebisTvis.
2. sabWos SeuZlia, komisiis winadadebis safuZvelze, erTxmad Seitanos cvlilebebi
mis mier 1958 wlis 15 aprils damtkicebul produqciaTa siaSi, romelTa mimarTac gamoiye-
neba pirveli paragrafis `b~ punqtis debulebebi.

muxli 347
wevri saxelmwifoebi konsultaciebs marTaven erTmaneTTan, raTa erToblivi qmedebiT
Tavidan iqnas acilebuli Sida bazris funqcionirebis xelyofa im zomebis Sedegad, romleb-
sac calkeuli wevri saxelmwifo mimarTavs sazogadoebrivi wesrigis xelmyofi seriozuli
Sida areulobebisas, omis an seriozuli saerTaSoriso daZabulobis SemTxvevaSi, romelic

- 316 -
omis safrTxes warmoadgens, an mSvidobisa da saerTaSoriso uSiSroebis SenarCunebis kuTxiT
mis mier nakisri valdebulebebis Sesasruleblad.

muxli 348
Tu 346-e da 347-e muxlebis Tanaxmad miRebuli zomebi iwvevs konkurenciis pirobebis
darRvevas Sida bazarze, komisia, monawile saxelmwifosTan erTad, ganixilavs, Tu rogor Se-
iZleba es zomebi adaptirebuli iqnas xelSekrulebebis normebTan.
258-e da 259-e muxlebiT gaTvaliswinebuli procedurisagan gadaxveviT, komisias an
wevr saxelmwifos SeuZlia uSualod mimarTos sasamarTlos, Tuki miiCnevs, rom sxva wevri
saxelmwifo borotad iyenebs 346-e da 347-e muxlebiT gaTvaliswinebul uflebamosilebebs.
sasamarTlos gadawyvetileba gamoaqvs daxurul sasamarTlo sxdomaze.

muxli 349
im struqturuli Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, riTac xasiaTdeba gvadelupis,
franguli gvianas, martinikis, reunionis, sen-barTelmis, sen-martenis, azoris kunZulebis, ma-
deirasa da kanaris kunZulebis socialuri da ekonomikuri situacia, romelic damZimebulia
maTi siSoris, kunZulebrivi mdebareobis, mcire zomis, rTuli reliefuri da klimaturi pi-
robebis, mcire raodenobis produqciis warmoebaze ekonomikuri damokidebulebis faqtore-
biT, romelTa mudmivi arseboba da urTierTqmedeba seriozulad aferxebs maT ganviTarebas,
sabWo, komisiis winadadebiT da evropis parlamentTan konsultaciis Semdeg, iRebs specifi-
kur zomebs, romlebic miznad isaxavs, kerZod, am regionebis mimarT xelSekrulebebis, maT
Soris saerTo politikaTa, gamoyenebis pirobebis gansazRvras. im SemTxvevaSi, Tu Sesabamisi
specifikuri zomebi sabWos mier specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miiReba,
igi gadawyvetilebas aseve komisiis winadadebiTa da evropis parlamentTan konsultaciis Se-
mdeg iRebs.
pirvel abzacSi miTiTebuli zomebi exeba, kerZod, sabaJo da savaWro politikas, saga-
dasaxado politikas, Tavisufal ekonomikur zonebs, soflis meurneobisa da meTevzeobis po-
litikas, nedleuliTa da pirveladi moTxovnilebis samomxmareblo saqonliT momaragebis pi-
robebs, saxelmwifo daxmarebas, agreTve struqturuli fondebisadmi da kavSiris horizonta-
luri programebisadmi xelmisawvdomobis pirobebs.
sabWo iRebs pirvel abzacSi miTiTebul zomebs, yvelaze ufro Soreuli regionebis
gansakuTrebuli Taviseburebebisa da maTi ganviTarebis Semferxebeli faqtorebis gaTvaliswi-
nebiT, ise, rom ar dairRves kavSiris marTlwesrigis mTlianoba da erTianoba, romelic aseve
moicavs Sida bazarsa da saerTo politikas.

muxli 350
xelSekrulebebi dabrkolebas ar uqmnis regionaluri kavSirebis asebobasa da ganxor-
cielebas belgiasa da luqsemburgs, agreTve belgias, luqsemburgsa da niderlandebs Soris,
im farglebSi, romlebSic am kavSirebis miznebi miRweuli ar aris xelSekrulebebis gamoyene-
biT.

muxli 351
xelSekrulebebi ar xelyofs im SeTanxmebebidan gamomdinare uflebebsa da valdebule-
bebs, romlebic 1958 wlis 1 ianvramde an mogvianebiT gawevrianebuli saxelmwifoebis Sem-
TxvevaSi, _ maTi gawevrianebis momentamde iqna dadebuli, erTi mxriv, erT an ramdenime wevr
saxelmwifosa da, meore mxriv, erT an ramdenime mesame qveyanas Soris.
im farglebSi, romlebSic es SeTanxmebebi ar Seesabamebian xelSekrulebebs, daintere-
sebuli wevri saxelmwifo an wevri saxelmwifoebi yvela saTanado saSualebas mimarTaven, ra-
Ta aRmofxvran dadgenili Seusabamobebi. aucileblobis SemTxvevaSi wevri saxelmwifoebi da-
xmarebas uweven erTmaneTs am miznis misaRwevad; saWiroebis SemTxvevaSi isini SeimuSaveben
saerTo pozicias.

- 317 -
pirvel abzacSi miTiTebuli SeTanxmebebis gamoyenebisas wevri saxelmwifoebi iTvalis-
wineben im garemoebas, rom, xelSekrulebebis ZaliT, TiToeuli wevri saxelmwifosaTvis mini-
Webuli upiratesobebi kavSiris Seqmnis Semadgenel nawils warmoadgens da, aRniSnulis Sesa-
bamisad, ganuyofladaa dakavSirebuli saerTo institutebis SeqmnasTan, maTTvis uflebamosi-
lebebis gadacemasTan da yvela sxva, danarCeni wevri saxelmwifos mier analogiuri upira-
tesobebis miniWebasTan.

muxli 352
1. Tu xelSekrulebebiT gansazRvruli politikis sferoebis farglebSi aucilebelia
kavSiris qmedeba, raTa miRweuli iqnas xelSekrulebebis erT-erTi mizani da xelSekrulebebi
saamisod saWiro uflebamosilebebs ar iTvaliswinebs, sabWo, komisiis winadadebiTa da evro-
pis parlamentis Tanxmobis Semdeg, erTxmad iRebs Sesabamis debulebebs. im SemTxvevaSi, rode-
sac es debulebebi sabWos mier specialuri sakanonmdeblo proceduris Sesabamisad miiReba,
igi gadawyvetilebas aseve erTxmad iRebs, komisiis winadadebiTa da evropis parlamentis Tan-
xmobis Semdeg.
2. evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-5 muxlis me-3 paragrafiT gaTvaliswi-
nebuli subsidiarobis principis dacvis kontrolis proceduris farglebSi komisia erovnu-
li parlamentebis yuradRebas miapyrobs im winadadebebze, romlebic am muxls efuZneba.
3. am muxlze dafuZnebuli zomebi ar SeiZleba iwvevdes wevri saxelmwifoebis saka-
nonmdeblo debulebebis harmonizacias im SemTxvevebSi, rodesac xelSekrulebebi msgavs har-
monizacias gamoricxaven.
4. es muxli ar SeiZleba warmoadgendes saerTo sagareo da usafrTxoebis politikis
miznebis miRwevis safuZvels da am muxlis Sesabamisad miRebuli samarTlebrivi aqtebi ar
unda gascdes evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-40 muxlis me-2 abzaciT dadgenil
farglebs.

muxli 353
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 48-e muxlis me-7 paragrafis moqmedeba ar
vrceldeba Semdeg muxlebze:
_ 311-e muxlis me-3 da me-4 abzacebze;
_ 312-e muxlis me-2 paragrafis pirvel abzacze;
_ 352-e muxlze da
_ 354-e muxlze.

muxli 354
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-7 muxlis miznebisTvis, kavSiris wevrobi-
dan gamomdinare calkeuli uflebebis SeCerebasTan dakavSirebiT evropuli sabWos an sabWos
im wevrs, romelic Sesabamis wevr saxelmwifos warmoadgens, ar gaaCnia xmis micemis ufleba
da Sesabamisi wevri saxelmwifo ar CaiTvleba xsenebuli muxlis pirveli da meore paragra-
febiT gaTvaliswinebuli wevri saxelmwifoebis erTi mesamedisa da oTxi mexuTedis daangari-
Sebisas. uSualod damswre an warmomadgenlis meSveobiT moqmed wevrTa mxridan Tavis Sekave-
ba ar warmoadgens dabrkolebas xsenebuli muxlis me-2 paragrafSi miTiTebuli gadawyveti-
lebebis misaRebad.
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-7 muxlis me-3 da me-4 paragrafebSi miTi-
Tebuli gadawyvetilebebis miRebis mizniT, kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba winamde-
bare xelSekrulebis 238-emuxlis mesame paragrafis `b~ punqtis Sesabamisad.
im SemTxvevaSi, Tu, evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-7 muxlis me-3 para-
grafis Sesabamisad, xmis uflebis SeCerebis Taobaze gadawyvetilebis gamotanis Semdeg, sab-
Wo, xelSekrulebebis romelime debulebis safuZvelze, kvalificiuri umravlesobiT iRebs
gadawyvetilebas, es kvalificiuri umravlesoba ganisazRvreba winamdebare xelSekrulebis
238-e muxlis mesame paragrafis `b~ punqtis Sesabamisad, an, _ Tu sabWo komisiis an sagareo

- 318 -
da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi kavSiris umaRlesi warmomadgenlis winadadebiT
moqmedebs, _ 238-e muxlis mesame paragrafis `a~ punqtis Sesabamisad.
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis me-7 muxlis miznebisTvis, evropis parlamen-
ti gadawyvetilebas iRebs micemul xmaTa ori mesamedis umravlesobiTa da Tavis wevrTa um-
ravlesobiT.
   
muxli 355
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 52-e muxlis im debulebebis garda, romle-
bic xelSekrulebebis moqmedebis teritoriul sferos exeba, gamoiyeneba Semdegi debulebebi:
1. xelSekrulebebis moqmedeba, 349-e muxlis Sesabamisad, vrceldeba gvadelupas,
franguli gvianas, martinikis, reunionis, sen-barTelmis, sen-martenis, azoris kunZulebis, ma-
deirasa da kanaris kunZulebis mimarT.
2. danarTi II-Si CamoTvlili zRvisgaRma qveynebisa da teritoriebis mimarT moqmedebs
asociaciis specialuri reJimi, romelic meoTxe nawilSia gansazRvruli.
xelSekrulebebi ar gamoiyeneba im zRvisgaRma qveynebisa da teritoriebis mimarT, rom-
lebic gansakuTrebul urTierTobebs inarCuneben didi britaneTis gaerTianebul samefosTan
da CrdiloeT irlandiasTan da romlebic ar arian CamoTvlilni miTiTebul danarTSi.
3. xelSekrulebebi gamoiyeneba im evropuli teritoriebis mimarT, romelTa saerTaSo-
riso urTierTobebze pasuxismgebeli wevri saxelmwifoa.
4. xelSekrulebebi gamoiyeneba alandis kunZulebis mimarT, avstriis respublikis, fi-
neTis respublikisa da SvedeTis samefos gawevrianebis pirobebis Sesaxeb aqtisTvis Tandar-
Tuli #2 oqmis debulebebis Sesabamisad.
5. evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 52-e muxlisagan da am muxlis 1-4 para-
grafebisagan gadaxveviT:
a) xelSekrulebebi ar gamoiyeneba fareris kunZulebis mimarT;
b) kviprosze gaerTianebuli samefos suverenuli zonebis _ akrotirisa da dekelias mi-
marT xelSekrulebebi gamoiyeneba mxolod imdenad, ramdenadac es aucilebelia, raTa
uzrunvelyofili iqnas kviprosSi didi britaneTis gaerTianebuli samefosa da Crdi-
loeT irlandiis suverenuli zonebis Sesaxeb oqmiT gaTvaliswinebuli reJimis gamo-
yeneba, am oqmis Sesabamisad, romelic, danarTis saxiT, Tan erTvis aqts evropis kav-
SirSi CexeTis respublikis, estoneTis respublikis, kviprosis respublikis, latviis
respublikis, litvis respublikis, ungreTis respublikis, maltis respublikis, po-
loneTis respublikis, sloveniis respublikisa da slovakeTis respublikis gawevria-
nebis pirobebis Sesaxeb;
c) xelSekrulebebi normandiis kunZulebisa da menis kunZulis mimarT gamoiyeneba mxo-
lod imdenad, ramdenadac es aucilebelia im reJimis gamoyenebis uzrunvelsayofad,
rac evropis ekonomikur gaerTianebasa da evropis atomuri energiis gaerTianebaSi
axali wevri saxelmwifoebis gawevrianebis Sesaxeb 1972 wlis 22 ianvars xelmoweri-
li xelSekrulebiT am kunZulebisTvisaa gaTvaliswinebuli.
6. evropul sabWos SeuZlia, dainteresebuli wevri saxelmwifos iniciativiT, miiRos
gadawyvetileba pirvel da me-2 paragrafebSi miTiTebuli daniuri, franguli da niderlandu-
ri qveynebisa da teritoriebis statusis Secvlis Sesaxeb kavSirTan mimarTebaSi. evropuli
sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas, komisiasTan konsultaciis Semdeg.

muxli 356
winamdebare xelSekruleba dadebulia ganusazRvreli vadiT.

muxli 357
winamdebare xelSekruleba saWiroebs maRali xelSemkvreli mxareebis mier ratifika-
cias, TiToeuli maTganis konstituciuri wesebis Sesabamisad. saratifikacio sigelebi Sesana-
xad bardeba italiis respublikis mTavrobas.

- 319 -
winamdebare xelSekruleba ZalaSi Sedis ukanaskneli saratifikacio sigelis Cabarebi-
dan momdevno Tvis pirvel dRes. Tu es Cabareba moxdeba momdevno Tvis dawyebamde TxuTmet
dReze nakleb vadaSi, xelSekruleba ZalaSi Sedis am Cabarebidan meore Tvis pirvel dRes.

muxli 358
evropis kavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 55-e muxlis debulebebi vrceldeba winamde-
bare xelSekrulebaze.

ris dasturadac qvemore xelmomwerma uflebamosilma warmomadgenlebma xeli


moaweres winamdebare xelSekrulebas.

Sesrulebulia romSi aTascxraasormocdaCvidmeti wlis ocdaxuT marts.

/ xelmomwerTa CamonaTvali asaxuli ar aris /

- 320 -
evropis kavSiris ZiriTadi
uflebebis qartia
(2007/С 303/01)

evropis parlamenti, sabWo da komisia sazeimod acxadeben qvemore mocemul teqsts, rogorc
evropis kavSiris ZiriTadi uflebebis qartias:

preambula

evropis xalxebma, dakavSirebulni arian ra erTmaneTTan sul ufro mWidro kavSiriT, gada-
wyvites, erTad gaiziaron saerTo faseulobebze dafuZnebuli mSvidobiani momavali.

acnobierebs ra Tavis sulier da zneobriv memkvidreobas, kavSiri efuZneba adamianis Rirse-


bis, Tavisuflebis, Tanasworobisa da solidarobis ganuyofel da sayovelTao faseulobebs.
igi emyareba demokratiisa da kanonis uzenaesobis principebs. igi Tavisi saqmianobis centrSi
ayenebs adamians, kavSiris moqalaqeobis SemoRebisa da Tavisuflebis, usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis sivrcis Seqmnis meSveobiT.

kavSiri xels uwyobs am saerTo faseulobebis SenarCunebasa da ganviTarebas, amasTan, pativs


scems evropis xalxTa kulturisa da tradiciebis mravalferovnebas, aseve wevri saxelmwi-
foebis erovnul identurobasa da maTi sajaro xelisuflebis organizacias erovnul, regio-
nul da adgilobriv doneze. igi cdilobs, xeli Seuwyos dabalansebul da mdgrad ganviTare-
bas da uzrunvelyofs pirTa, momsaxurebis, saqonlisa da kapitalis Tavisufal gadaadgile-
bas, aseve dafuZnebis Tavisuflebas.

am mizniT, sazogadoebis Semdgomi evoluciis, socialuri progresisa da samecniero da teq-


nologiuri ganviTarebis fonze, aucilebelia, gaZlierdes ZiriTadi uflebebis dacva, qartia-
Si maTi ufro naTlad gamoxatvis gziT.

winamdebare qartia, pativs scems ra kavSiris kompetenciasa da amocanebs da subsidiarobis


princips, kidev erTxel adasturebs im uflebebs, romlebic, upirveles yovlisa, gamomdina-
reoben wevri saxelmwifoebis saerTo konstituciuri tradiciebidan da saerTaSoriso val-
debulebebidan, evropis konvenciidan adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis dac-
vis Sesaxeb, kavSirisa da evropis sabWos mier miRebuli socialuri qartiebidan, aseve evro-
pis kavSiris sasamarTlosa da evropis adamianis uflebaTa sasamarTlos sasamarTlo praqti-
kidan. am konteqstSi, qartiis axsna-ganmarteba kavSirisa da wevri saxelmwifoebis sasamarT-
loebis mier im ganmartebebis jerovani gaTvaliswinebiT xdeba, romlebic Sedgenili iqna
qartiis SemmuSavebeli konventis prezidiumis xelmZRvanelobiT da romlebic mogvianebiT ev-
ropis konventis prezidiumis pasuxismgeblobis qveS iqna ganaxlebuli.

am uflebebiT sargebloba warmoSobs pasuxismgeblobas da qmnis valdebulebebs rogorc sxva


pirTa winaSe, ise adamianTa sazogadoebisa da momavali Taobebis mimarTac.

aRniSnulidan gamomdinare, kavSiri aRiarebs qvemoT mocemul uflebebs, Tavisuflebebsa da


principebs.

kari I. Rirseba

muxli 1. adamianis Rirseba


adamianis Rirseba xelSeuxebelia. igi eqvemdebareba pativiscemasa da dacvas.

- 321 -
muxli 2. sicocxlis ufleba
1. yvelas aqvs sicocxlis ufleba.
2. aravis SeiZleba Seefardos sasikvdilo ganaCeni an sasjeli.

muxli 3. ufleba pirovnebis mTlianobaze


1. yvelas aqvs ufleba sakuTar fizikur da fsiqikur mTlianobaze.
2. medicinisa da biologiuri mecnierebis sferoebSi, kerZod, uzrunvelyofili unda
iqnas:
a) dainteresebuli piris nebayoflobiTi da gaazrebuli Tanxmoba kanoniT gansazRvru-
li procedurebis Sesabamisad;
b) evgenikuri praqtikis akrZalva, gansakuTrebiT iseTis, romelic xalxTa Soris Ser-
Cevas isaxavs miznad;
c) adamianis sxeulisa da misi nawilebis, rogorc aseTis, Semosavlis wyarod gadaqce-
vis akrZalva;
d) adamianuri arsebis reproduqciuli klonirebis akrZalva.

muxli 4. wamebis, araadamianuri an Rirsebis Semlaxveli mopyrobisa da


sasjelis akrZalva
aravin SeiZleba daeqvemdebaros wamebas, aseve araadamianur an Rirsebis Semlaxvel
mopyrobasa da sasjels.

muxli 5. monobisa da iZulebiTi Sromis akrZalva


1. aravin SeiZleba imyofebodes monobaSi an ZalmomreobiTi morCilebis mdgomareobaSi.
2. aravin SeiZleba aiZulon, Seasrulos iZulebiTi an savaldebulo Sroma.
3. adamianebiT vaWroba akrZalulia.

kari II. Tavisuflebebi

muxli 6. Tavisuflebisa da xelSeuxeblobis ufleba


yvelas aqvs Tavisuflebisa da piradi xelSeuxeblobis ufleba.

muxli 7. piradi da ojaxuri cxovrebis pativiscema


yvelas aqvs ufleba, pativi scen mis pirad da ojaxur cxovrebas, mis sacxovrebelsa
da mimoweras.

muxli 8. personaluri monacemebis dacva


1. yvelas aqvs masTan dakavSirebuli personaluri monacemebis dacvis ufleba.
2. msgavsi monacemebis damuSaveba unda xdebodes keTilsindisierad, zustad gansazRv-
ruli mizniT da dainteresebuli piris TanxmobiT an kanoniT gaTvaliswinebuli sxva marTl-
zomieri safuZvlebis arsebobisas. yvelas aqvs mis mimarT Segrovebuli monacemebisadmi xel-
misawvdomobisa da maTSi Secdomebis gasworebis ufleba.
3. am wesebis dacva eqvemdebareba damoukidebeli organos kontrols.

muxli 9. qorwinebisa da ojaxis Seqmnis ufleba


qorwinebisa da ojaxis Seqmnis ufleba garantirebulia erovnuli kanonebis Sesabami-
sad, romlebic awesrigeben am uflebis ganxorcielebas.

muxli 10. azris, sindisisa da religiis Tavisufleba


1. yvelas aqvs azris, sindisisa da religiis Tavisuflebis ufleba. es ufleba moi-
cavs religiis an rwmenis Secvlis Tavisuflebas da, agreTve, Tavisuflebas, rogorc indivi-
dualurad, ise sxvebTan erTad, saqveynod an gankerZoebiT gaacxados Tavisi religia Tu
rwmena aRmsareblobiT, swavlebiT, wesebis dacviTa da ritualebis aRsrulebiT.

- 322 -
2. religiuri mosazrebebis gamo samxedro samsaxuris gavlaze uaris Tqmis ufleba
aRiarebulia erovnuli kanonebis Sesabamisad, romlebic awesrigeben am uflebis ganxorciele-
bas.

muxli 11. gamoxatvisa da informaciis Tavisufleba


1. yvelas aqvs azris Tavisuflad gamoxatvis ufleba. es ufleba moicavs piris Tavi-
suflebas, hqondes sakuTari Sexedulebebi, miiRos an gaavrcelos informacia da mosazrebebi
sajaro xelisuflebis Caurevlad da saxelmwifo sazRvrebis miuxedavad.
2. mediis Tavisufleba da pluralizmi daculia.

muxli 12. Sekrebisa da gaerTianebis Tavisufleba


1. yvelas aqvs Tavisufali da mSvidobiani Sekrebisa da nebismier doneze, maT Soris
gansakuTrebiT politikuri saqmianobis sferoSi, profesiul kavSirebsa da samoqalaqo sazo-
gadoebaSi sxvebTan erTad Tavisuflad gaerTianebis ufleba, rac gulisxmobs yoveli adamia-
nis uflebas, Seqmnas profesiuli kavSirebi da gaerTiandes maTSi, sakuTari interesebis dac-
vis mizniT.
2. politikuri partiebi kavSiris doneze xels uwyoben kavSiris moqalaqeTa politi-
kuri nebis gamoxatvas.

muxli 13. xelovnebisa da mecnierebis Tavisufleba


xelovneba da samecniero kvleva Tavisufalia. akademiuri Tavisufleba uzrunvelyofi-
lia.

muxli 14. ganaTlebis ufleba


1. yvelas aqvs ganaTlebis ufleba, agreTve ufleba xeli miuwvdebodes profesiuli
gadamzadebisa da kvalifikaciis amaRlebis sistemaze.
2. es ufleba moicavs savaldebulo ganaTlebis ufasod miRebis SesaZleblobas.
3. demokratiuli principebis dacviT saganmanaTleblo dawesebulebebis Seqmnis Tavi-
sufleba, iseve, rogorc mSobelTa ufleba, gansazRvron sakuTari bavSvebis ganaTlebisa da
swavlebis xasiaTi, TavianTi religiuri, filosofiuri da pedagogiuri Sexedulebebis Sesaba-
misad, uzrunvelyofilia erovnuli kanonebis Tanaxmad, romlebic awesrigeben am uflebaTa
ganxorcielebas.

muxli 15. profesiuli saqmianobis Tavisufleba da Sromis ufleba


1. yvelas aqvs Sromisa da mis mier Tavisuflad arCeuli an misTvis misaRebi profesi-
iT saqmianobis ufleba.
2. kavSiris TiToeul moqalaqes gaaCnia nebismier wevr saxelmwifoSi samsaxuris Zie-
bis, muSaobis, sawarmoTa dafuZnebisa da momsaxurebis miwodebis Tavisufleba.
3. mesame qveynis moqalaqeebs, romlebsac gaaCniaT wevri saxelmwifoebis teritoriaze
SromiTi saqmianobis ganxorcielebis nebarTva, ufleba aqvT isargeblon Sromis imave pirobe-
biT, rogoriTac kavSiris moqalaqeebi sargebloben.

muxli 16. mewarmeobis Tavisufleba


mewarmeobis Tavisufleba aRiarebulia kavSiris samarTlis, erovnuli kanonmdeblobisa
da praqtikis Sesabamisad.

muxli 17. sakuTrebis ufleba


1. yvelas aqvs ufleba flobdes, sargeblobdes, gankargavdes da anderZiT gasces mis
mier marTlzomierad SeZenili qoneba. aravis SeiZleba CamoerTvas Tavisi sakuTreba, garda im
SemTxvevebisa, rodesac es xdeba sazogadoebrivi interesebidan gamomdinare, kanoniT gaTvali-
swinebuli SemTxvevebisa da pirobebis arsebobisas da rodesac misi CamorTmevisTvis gaTvali-
swinebulia samarTliani kompensaciis gonivrul vadaSi gadaxda. qonebiT sargeblobis ufleba

- 323 -
SeiZleba regulirdebodes kanoniT, imdenad, ramdenadac es aucilebelia sazogadoebrivi keTi-
ldReobisaTvis.
2. inteleqtualuri sakuTreba daculia.

muxli 18. TavSesafris ufleba


TavSesafris ufleba uzrunvelyofilia Jenevis 1951 wlis 28 ivlisis konvenciisa da
ltolvilTa statusis Sesaxeb 1967 wlis 31 ianvris oqmis Sesabamisad, agreTve evropis
kavSiris Sesaxeb da evropis kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebebis (SemdgomSi _
`xelSekrulebebi~) Sesabamisad.

muxli 19. dacva deportaciis, gaZevebis an eqstradiciis SemTxvevaSi


1. koleqtiuri gaZeveba akrZalulia.
2. aravin SeiZleba deportirebuli an gaZevebuli iqnas an gadaeces im saxelmwifos,
sadac arsebobs seriozuli safrTxe, rom mis mimarT SeiZleba gamoyenebuli iqnas sikvdiliT
dasja, wameba, sxva araadamianuri an Rirsebis Semlaxeveli sasjeli an mopyroba.

kari III. Tanasworoba

muxli 20. Tanasworoba kanonis winaSe


yvela adamiani Tanasworia kanonis winaSe.

muxli 21. diskriminaciis dauSvebloba


1. akrZalulia yovelgvari diskriminacia, kerZod, sqesis, rasis, kanis feris, eTnikuri
Tu socialuri warmomavlobis, genetikuri maxasiaTeblebis, enis, religiis Tu mrwamsis, po-
litikuri Tu sxva Sexedulebebis, erovnuli umciresobisadmi kuTvnilebis, qonebrivi mdgoma-
reobis, dabadebis, invalidobis, asakis an seqsualuri orientaciis niSnis mixedviT.
2. xelSekrulebebis specialuri debulebebisaTvis zianis miyenebis gareSe, maTi gamo-
yenebis sferoSi akrZalulia yovelgvari diskriminacia erovnuli niSnis mixedviT.

muxli 22. kulturuli, religiuri da enobrivi mravalferovneba


kavSiri pativs scems kulturul, religiur da enobriv mravalferovnebas.

muxli 23. qalTa da mamakacTa Tanasworoba


qalTa da mamakacTa Tanasworoba uzrunvelyofili unda iqnas yvela sferoSi, maT So-
ris dasaqmebis, samsaxureobrivi saqmianobisa da Sromis anazRaurebis sakiTxebTan mimarTebaSi.
Tanasworobis principi ar warmoadgens dabrkolebas arasakmarisad warmodgenili sqe-
sis sasargeblod specialuri upiratesobebis SenarCunebis an SemoRebisTvis.

muxli 24. bavSvis uflebebi


1. bavSvebs gaaCniaT ufleba iseT dacvasa da movlaze, rac aucilebelia maTi keTil-
dReobisaTvis. maT SeuZliaT Tavisuflad gamoxaton TavianTi azri. es azri gaTvaliswinebu-
li unda iqnas im sakiTxebTan mimarTebaSi, romlebic bavSvebs Seexeba, maTi asakisa da simwi-
fis Sesabamisad.
2. sajaro xelisuflebis an kerZo organizaciebis mier bavSvTa mimarT ganxorciele-
buli nebismieri RonisZiebisas upiratesi yuradReba unda mieqces bavSvis keTildReobas.
3. yvela bavSvs aqvs ufleba regularuli piradi urTierTobebi da pirdapiri kontaq-
tebi hqondes orive mSobelTan, Tuki es ar ewinaaRmdegeba mis interesebs.

muxli 25. xandazmul pirTa uflebebi


kavSiri aRiarebs da pativs scems xandazmul pirTa uflebas eweodnen Rirseul da
damoukidebel cxovrebas, monawileobdnen socialur da kulturul cxovrebaSi.

- 324 -
muxli 26. SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa integracia
kavSiri aRiarebs da pativs scems SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa uflebas
isargeblon im RonisZiebebiT, romelTa mizania uzrunvelyos maTi damoukidebloba, socialu-
ri da profesiuli integracia da sazogadoebis cxovrebaSi monawileoba.

kari IV. solidaroba

muxli 27. organizaciis TanamSromelTa ufleba informaciasa da konsultaciaze


muSebisTvis an maTi warmomadgenlebisTvis garantirebuli unda iyos Sesabamis doneze
drouli informireba da konsultaciebis miReba, kavSiris samarTliT, erovnuli kanonmdeb-
lobiTa da praqtikiT gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa da pirobebis arsebobisas.

muxli 28. koleqtiuri molaparakebebisa da aqciebis ufleba


muSebsa da damsaqmeblebs, an maT Sesabamis organizaciebs, kavSiris samarTlis, erovnu-
li kanonmdeblobisa da praqtikis Tanaxmad, ufleba aqvT awarmoon molaparakebebi da dadon
koleqtiuri xelSekrulebebi Sesabamis doneze da interesTa konfliqtis SemTxvevaSi, saku-
Tari interesebis dasacavad, mimarTon koleqtiur aqciebs, gaficvis CaTvliT.

muxli 29. dasaqmebis samsaxurebisadmi xelmisawvdomobis ufleba


yvelas aqvs ufleba xeli miuwvdebodes dasaqmebis ufaso samsaxurisadmi.

muxli 30. dacva samsaxuridan ukanono daTxovnis SemTxvevaSi


kavSiris samarTlis, erovnuli kanonmdeblobisa da praqtikis Sesabamisad, yvela Tana-
mSromels aqvs ufleba daculi iyos samsaxuridan ukanono daTxovnisagan.

muxli 31. Sromis samarTliani da saTanado pirobebi


1. yvela TanamSromels aqvs ufleba hqondes Sromis jansaRi, usafrTxo da Rirseuli
pirobebi.
2. yvela TanamSromels aqvs samuSao saaTebis maqsimaluri raodenobis SezRudvis, yo-
veldRiuri da yovelkvireuli dasvenebis periodebis qonis, agreTve yovelwliuri anazRaure-
badi Svebulebis ufleba.

muxli 32. bavSvTa Sromis akrZalva da arasrulwlovanTa dacva samuSao adgilze


bavSvTa Sroma akrZalulia. arasrulwlovanTaTvis gaTvaliswinebuli ufro xelsayre-
li normebisTvis zianis miyenebis gareSe da iSviaTi gamonaklisebis garda, samsaxurSi miRebis
minimaluri asaki ar SeiZleba iyos im asakze naklebi, romelsac ukavSirdeba savaldebulo
saskolo ganaTlebis periodis dasruleba.
samsaxurSi miRebuli arasrulwlovnebi unda sargeblobdnen maTi asakis Sesaferisi
Sromis pirobebiT da daculni unda iyvnen ekonomikuri eqspluataciisa da nebismieri iseTi
samuSaosagan, romelsac SeuZlia ziani miayenos maT usafrTxoebas, janmrTelobas, fizikur,
gonebriv, zneobriv Tu socialur ganviTarebas an romelmac SeiZleba maT xeli SeuSalos
swavlaSi.

muxli 33. ojaxuri da profesiuli cxovreba


1. ojaxis samarTlebrivi, ekonomikuri da socialuri dacva garantirebulia.
2. ojaxuri da profesiuli cxovrebis erTmaneTTan SeTavsebis mizniT, yvelas aqvs
ufleba daculi iyos orsulobasTan dakavSirebuli raime mizeziT samsaxuridan gaTavisuf-
lebisagan, agreTve ufleba anazRaurebad dekretul Svebulebasa da bavSvis movlis gamo Sve-
bulebaze misi SeZenis an Svilad ayvanisas.

muxli 34. socialuri uzrunvelyofa da socialuri daxmareba


1. kavSiri aRiarebs da pativs scems socialuri uzrunvelyofis SeRavaTebisa da so-
cialur momsaxurebaTa sistemisadmi xelmisawvdomobis uflebas, romlebic, kavSiris samarT-
- 325 -
lis, erovnuli kanonmdeblobisa da praqtikis Sesabamisad, uzrunvelyofen dacvas iseT Sem-
TxvevebSi, rogoricaa: orsuloba da mSobiaroba, avadmyofoba, sawarmoo tramvebi, damokide-
bul mdgomareobaSi yofna an sibere, agreTve samsaxuris dakargvis SemTxvevaSi.
2. yvelas, vinc kanonier safuZvelze cxovrobs an gadaadgildeba kavSiris farglebSi,
gaaCnia socialuri uzrunvelyofis SeRavaTebiTa da socialuri mxardaWeris RonisZiebebiT
sargeblobis ufleba, kavSiris samarTlis, erovnuli kanonmdeblobisa da praqtikis Sesabami-
sad.
3. kavSiri, socialuri gariyulobisa da siRaribis aRmofxvris mizniT, kavSiris samar-
Tlis, erovnuli kanonmdeblobisa da praqtikis Sesabamisad, aRiarebs da pativs scems socia-
luri daxmarebisa da sacxovrebeli biniT uzrunvelyofis uflebas, romelic mowodebulia
Rirseuli arsebobiT uzrunvelyos yvela, visac ar gaaCnia sakmarisi saxsrebi.

muxli 35. janmrTelobis dacva


yvelas aqvs ufleba xeli miuwvdebodes janmrTelobis dacvis sferoSi profilaqti-
kur RonisZiebaTa sistemasa da samedicino momsaxurebaze, erovnuli kanonmdeblobiTa da pra-
qtikiT dadgenili pirobebis Sesabamisad. kavSiris politikis yvela mimarTulebisa da yvela
qmedebis gansazRvrisa da ganxorcielebis dros uzrunvelyofilia adamianis janmrTelobis
dacvis maRali standartebi.

muxli 36. zogadekonomikuri mniSvnelobis samsaxurebisadmi xelmisawvdomoba


kavSiris socialuri da teritoriuli erTianobis xelSewyobis mizniT, kavSiri aRia-
rebs da pativs scems zogadekonomikuri mniSvnelobis samsaxurebisadmi xelmisawvdomobas,
rogorc es erovnuli kanonmdeblobiTa da praqtikiTaa gaTvaliswinebuli, xelSekrulebebis
Sesabamisad.

muxli 37. garemos dacva


garemos dacvis maRali done da garemos xarisxis gaumjobeseba unda iyos kavSiris
politikis Semadgeneli nawili da uzrunvelyofili unda iyos mdgradi ganviTarebis princi-
pis Sesabamisad.

muxli 38. momxmarebelTa uflebebis dacva


kavSiris politika uzrunvelyofs momxmarebelTa dacvis maRal dones.

kari V. moqalaqeTa uflebebi

muxli 39. evropis parlamentis arCevnebSi xmis micemisa da kandidatis rangSi


monawileobis ufleba
1. kavSiris yvela moqalaqes im wevr saxelmwifoSi, sadac igi cxovrobs, gaaCnia uf-
leba xma misces da kenWi iyaros rogorc kandidatma evropis parlamentis arCevnebSi, imave
pirobebiT, rogorc am wevri saxelmwifos moqalaqeebma.
2. evropis parlamentis wevrebi airCevian sayovelTao, pirdapiri, Tavisufali da fa-
ruli kenWisyris safuZvelze.

muxli 40. municipalur arCevnebSi xmis micemisa da kandidatis rangSi


monawileobis ufleba
kavSiris yvela moqalaqes im wevr saxelmwifoSi, sadac igi cxovrobs, gaaCnia ufleba
xma misces da kenWi iyaros rogorc kandidatma municipalur arCevnebSi, imave pirobebiT, ro-
gorc am wevri saxelmwifos moqalaqeebma.

muxli 41. ufleba karg mmarTvelobaze


1. yvela adamians aqvs ufleba, rom misi saqme kavSiris institutebis, organoebisa da
sxva dawesebulebebis mier ganxiluli iqnas miukerZoeblad, samarTlianad da gonivrul vada-
Si.
- 326 -
2. es ufleba, kerZod, moicavs:
a) yvela adamianis uflebas, mosmenili iqnas misi azri, vidre mis mimarT miRebuli iq-
neba raime, misTvis arasaxarbielo, individualuri xasiaTis RonisZieba;
b) yvela adamianis uflebas, xeli miuwvdebodes masTan dakavSirebiT arsebul oficia-
lur dokumentebze, im pirobiT, rom daculi unda iyos konfidencialurobis, profe-
siuli da komerciuli saidumloebis kanonieri interesebi;
c) administraciis valdebulebas daasabuTos Tavisi gadawyvetilebebi.
3. yvela adamians aqvs kavSirisagan misi institutebis an moxeleebis mier maTi samsa-
xureobrivi movaleobebis Sesrulebisas miyenebuli zianis anazRaurebis ufleba, im zogadi
principebis Sesabamisad, romlebic saerToa wevri saxelmwifoebis kanonmdeblobisaTvis.
4. yvela adamians SeuZlia mimarTos kavSiris dawesebulebebs erT-erT im enaze, ro-
melzec Sedgenilia xelSekrulebebi da miiRos pasuxi imave enaze.

muxli 42. dokumentebisadmi xelmisawvdomobis ufleba


kavSiris yvela moqalaqes, agreTve wevr saxelmwifoSi sacxovrebeli adgilis an iu-
ridiuli misamarTis mqone nebismier fizikur da iuridiul pirs aqvs kavSiris institutebis,
organoebisa da sxva dawesebulebebis dokumentebisadmi xelmisawvdomobis ufleba, miuxedavad
imisa, Tu informaciis matareblis ra formaa gamoyenebuli am dokumentebisaTvis.

muxli 43. evropis ombudsmeni


kavSiris yvela moqalaqes, agreTve wevr saxelmwifoSi sacxovrebeli adgilis an iu-
ridiuli misamarTis mqone nebismier fizikur da iuridiul pirs aqvs ufleba mimarTos ev-
ropis ombudsmens kavSiris institutebis, organoebis an sxva dawesebulebebis saqmianobaSi
mmarTvelobiTi wesebis darRvevis SemTxvevaSi, garda evropis kavSiris sasamarTlos saqmiano-
bisa, rodesac igi Tavis marTlmsajulebis funqciebs axorcielebs.

muxli 44. peticiis wardgenis ufleba


kavSiris yvela moqalaqes, agreTve wevr saxelmwifoSi sacxovrebeli adgilis an iu-
ridiuli misamarTis mqone nebismier fizikur da iuridiul pirs aqvs ufleba peticiiT mi-
marTos evropis parlaments.

muxli 45. gadaadgilebisa da cxovrebis Tavisufleba


1. kavSiris yvela moqalaqes aqvs wevri saxelmwifoebis teritoriaze Tavisufali ga-
daadgilebisa da cxovrebis ufleba.
2. xelSekrulebebis Sesabamisad, Tavisufali gadaadgilebisa da cxovrebis ufleba Se-
iZleba mieniWos mesame qveynis moqalaqeebs, romlebic kanonier safuZvelze cxovroben wevri
saxelmwifos teritoriaze.

muxli 46. diplomatiuri da sakonsulo dacva


kavSiris moqalaqeebi mesame qveynis teritoriaze, sadac im wevr saxelmwifos, romlis
moqalaqeebic isini arian, ar gaaCnia warmomadgenloba, sargebloben dacviT nebismieri wevri
saxelmwifos diplomatiuri da sakonsulo dawesebulebebis mxridan imave pirobebiT, rogorc
am saxelmwifos moqalaqeebi.

kari VI. marTlmsajuleba

muxli 47. efeqtiani samarTlebrivi dacvisa da samarTliani sasamarTlos ufleba


yvelas, visac daerRva kavSiris samarTliT garantirebuli uflebebi da Tavisuflebe-
bi, aqvs sasamarTlo wesiT efeqtiani samarTlebrivi dacvis ufleba, am muxliT gaTvaliswi-
nebuli pirobebis Sesabamisad.
yvelas aqvs gonivrul vadaSi misi saqmis samarTliani da sajaro ganxilvis ufleba
damoukidebeli, miukerZoebeli da kanonis safuZvelze winaswar Seqmnili sasamarTlos mier.

- 327 -
yvelas SeuZlia isargeblos advokatis momsaxurebiT, daicvas sakuTari Tavi da iyolios wa-
rmomadgeneli.
samarTlebrivi daxmareba xelmisawvdomi unda iyos im pirTaTvis, romlebsac ar gaaCni-
aT sakmarisi saxsrebi, ramdenadac amgvari daxmareba aucilebelia marTlmsajulebis efeqtia-
ni xelmisawvdomobis uzrunvelsayofad.

muxli 48. udanaSaulobis prezumfcia da dacvis ufleba


1. yvela braldebuli iTvleba udanaSaulod, vidre misi braleuloba ar damtkicdeba
kanonis Sesabamisad.
2. yvela braldebuls garantirebuli aqvs dacvis uflebis pativiscema.

muxli 49. kanonierebisa da proporciulobis principebi danaSaulisa da


sasjelis gansazRvrisas
1. aravin SeiZleba miiCnion braleulad raime danaSaulis CadenaSi iseTi moqmedebis an
umoqmedobis gamo, romelic misi Cadenis dros ar iTvleboda sisxlis samarTlis danaSaulad
erovnuli an saerTaSoriso samarTlis mixedviT. arc im sasjelze ufro mkacri sasjeli
SeiZleba Seefardos vinmes, romelic gamoiyeneboda sisxlis samarTlis danaSaulis Cadenis
dros. Tuki sisxlis samarTlis danaSaulis Cadenis Semdeg kanoniT dadgenili iqna ufro
msubuqi sasjeli, gamoiyeneba es ukanaskneli.
2. es muxli ar gamoricxavs piris gasamarTlebasa da dasjas raime moqmedebis an umo-
qmedobisaTvis, romelic misi Cadenis droisaTvis miiCneoda danaSaulad civilizebuli saxel-
mwifoebis mier aRiarebuli samarTlis zogadi principebis mixedviT.
3. sasjelis simZime ar unda iyos sisxlis samarTlis danaSaulis araproporciuli.

muxli 50. ufleba imisa, rom erTi da igive danaSaulisaTvis orjer ar


daeqvemdebaro sisxlissamarTlebrivi wesiT devnas an dasjas 
aravin SeiZleba daeqvemdebaros sisxlissamarTlebrivi wesiT xelaxla devnas an das-
jas im danaSaulisaTvis, romlis gamoc kavSiris farglebSi igi erTxel ukve sabolood iqna
gamarTlebuli an msjavrdebuli kanonis Sesabamisad.

kari VII. zogadi debulebebi qartiis axsna-ganmartebisa


da gamoyenebis Taobaze

muxli 51. gamoyenebis sfero


1. winamdebare qartia vrceldeba kavSiris institutebze, organoebsa da sxva dawese-
bulebebze, subsidiarobis principis gaTvaliswinebiT da wevr saxelmwifoebze, oRond mxo-
lod maSin, rodesac isini uzrunvelyofen kavSiris samarTlis ganxorcielebas. aRniSnulidan
gamomdinare, isini, TavianTi Sesabamisi kompetenciis Tanaxmad da xelSekrulebebiT kavSirisa-
Tvis miniWebuli uflebamosilebebis farglebis dacviT, pativs scemen uflebebs, icaven prin-
cipebs da xels uwyoben maT gamoyenebas.
2. winamdebare qartia ar afarTovebs kavSiris samarTlis moqmedebis sferos misi kom-
petenciis farglebs gareT, arc araviTar axal kompetencias an amocanebs qmnis kavSirisaTvis
da arc xelSekrulebebiT gansazRvrul kompetenciasa da amocanebs cvlis.

muxli 52. uflebebisa da principebis farglebi da axsna-ganmarteba


1. winamdebare qartiiT aRiarebuli uflebebisa da Tavisuflebebis ganxorcielebis ne-
bismieri SezRudva gaTvaliswinebuli unda iyos kanoniT da igi pativs unda scemdes am uf-
lebebisa da Tavisuflebebis arss. proporciulobis principis daciT, SezRudvebs SeiZleba
adgili hqondes mxolod im SemTxvevaSi, rodesac es aucilebelia da realurad Seesabameba
kavSiris mier aRiarebuli sayovelTao keTildReobis miznebs, an sxva pirTa uflebebisa da
Tavisuflebebis dacvis aucileblobas.

- 328 -
2. winamdebare qartiiT aRiarebuli im uflebebis ganxorcieleba, romlebic xelSe-
krulebebSia regulirebuli, xdeba am xelSekrulebebiT gansazRvruli pirobebisa da fargle-
bis dacviT.
3. vinaidan winamdebare qartia Seicavs uflebebs, romlebic adamianis uflebebisa da
ZiriTadi Tavisuflebebis dacvis Sesaxeb evropis konvenciiT garantirebul uflebebs Seesaba-
meba, maT igive mniSvneloba da farglebi gaaCniaT, rogorc es maT aRniSnuli konvenciiT aqvT
miniWebuli. es debuleba ar warmoadgens dabrkolebas saimisod, rom kavSiris samarTliT uf-
ro farTo dacva iqnas uzrunvelyofili.
4. vinaidan winamdebare qartia aRiarebs ZiriTad uflebebs, im saxiT, rogorc isini
wevri saxelmwifoebis saerTo konstituciuri tradiciebidan gamomdinareoben, maTi ganmarte-
ba am tradiciebis Sesabamisad unda moxdes.
5. winamdebare qartiis is debulebebi, romlebic principebs gansazRvraven, SeiZleba
ganxorcielebuli iqnas kavSiris institutebis, organoebisa da sxva dawesebulebebis saka-
nonmdeblo da aRmasrulebeli aqtebiT, aseve wevri saxelmwifoebis aqtebiT, rodesac isini
kavSiris samarTlis realizacias axdenen TavianTi Sesabamisi kompetenciis ganxorcielebis
procesSi. isini sasamarTlos gansjadi mxolod im SemTxvevaSi SeiZleba iyos, rodesac aseTi
aqtebis axsna-ganmarteba da maTi kanonierebis sakiTxis gadawyveta xdeba.
6. erovnul kanonmdeblobasa da praqtikas srulad unda gaewios angariSi, rogorc es
winamdebare qartiiTaa gansazRvruli.
7. is ganmartebebi, romlebic Sedgenili iqna rogorc winamdebare qartiis interpre-
taciisas saxelmZRvanelo instruqcia, saTanadod unda iqnas gaTvaliswinebuli kavSirisa da
wevri saxelmwifoebis sasamarTloebis mier.
 
muxli 53. dacvis xarisxi
winamdebare qartiis arcerTi debuleba ar SeiZleba ganimartos rogorc SezRudva an
xelyofa adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebisa, romlebic maTi gamoyenebis Sesa-
bamisi sferoebis farglebSi aRiarebulia kavSirisa da saerTaSoriso samarTlis mier, aseve
saerTaSoriso SeTanxmebebiT, romlebSic mxareebad kavSiri an wevri saxelmwifoebi monawile-
oben, maT Soris gansakuTrebiT evropis konvenciiT adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavi-
suflebebis dacvis Sesaxeb, agreTve wevri saxelmwifoebis konstituciebiT.

muxli 54. uflebaTa borotad gamoyenebis akrZalva


winamdebare qartiis arcerTi debuleba ar SeiZleba ganimartos ise, rom TiTqos igi
uflebas aniWebdes vinmes, eweodes iseT saqmianobas an ganaxorcielos iseTi qmedeba, rome-
lic miznad isaxavs ararad aqcios qartiiT aRiarebuli uflebebi da Tavisuflebebi, an isini
imaze ufro metad SezRudos, vidre es qartiiT aris gaTvaliswinebuli.
°°
° 
°     ° 

zemoT mocemuli teqsti asaxavs 2000 wlis 7 dekembers gamocxadebuli qartiis adaptire-
bul redaqcias da cvlis mas lisabonis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis dRidan.

Sesrulebulia strasburgSi oriaTasSvidi wlis Tormet dekembers.

evropis parlamentis saxeliT / hans-gert pioteringi /

evropis kavSiris sabWos saxeliT / Joze sokrateSi /

evropis komisiis saxeliT / Joze manuel barozu /

- 329 -

You might also like