‫ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻓﺮازﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫ﭼﺎپ اول‪ :‬اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ‪1358‬‬

‫ﭼﺎپ دوم ‪1384 :‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﯾﻪ‬
‫ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﯾﻪ‬
‫ﻧﺎم ﮐﺘﺎب ‪ :‬ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ )ﻓﺮازﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ(‬
‫ﺗﯿﺮاژ ‪1000 :‬‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ ‪ :‬دوم ‪ 1384‬ﺑﺎ اﺿﺎﻓﺎت و ﻣﻠﺤﻘﺎت از ﻧﺸﺮﯾﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‬
‫ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ‪ :‬ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯽ ‪ :‬ﻣﯿﺪان ﺗﻮﺣﯿﺪ‪ ،‬ﻧﺼﺮت ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،24‬ﻃﺒﻘﻪ ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎﮐﺲ‪66936575 :‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮزﯾﻊ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ‪ :‬ﮐﺘﺎبﮔﺴﺘﺮ ‪22019795‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﭼﺎپ دوم‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﭼﺎپ اول‬

‫ﺑﺨﺶ اول‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻏﺮق در ﺧﻮن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﯿﻮﺳﺖ )ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 19‬آﺑﺎن‬
‫‪(1358‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 7‬اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ‪) 1331‬ﭘﯿﺮوزی در ﺳﺎﯾﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ(‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 25‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬اﯾﻦ درﺑﺎر ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 25 ،‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬ﻗﺮار ﺑﻮد ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﺻﺒﺢ‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 25 ،‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬اﺧﺒﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﺗﺎی ﮔﺎرد‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬دوﺷﻨﺒﻪ ‪ 26‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬ﺧﺎﺋﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‪(...‬‬
‫ﻧﻄﻖﺗﺎرﯾﺨﯽدﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽدرﻣﯿﺘﯿﻨﮓﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن در ﻓﺮدای ﮐﻮدﺗﺎی ‪28‬‬
‫ﻣﺮداد‬
 ‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 26 ،‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬ﺣﻮادث اﺧﯿﺮ اﯾﺮان ﻫﻤﭽﻨﺎن‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 26 ،‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬آﺧﺮﯾﻦ روز ﻋﻤﺮ دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ ‪ 27‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎﺑﻖ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 27 ،‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬ﻧﺎﻇﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ اﮐﻨﻮن دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق را‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 27 ،‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬ﻗﺒﻞ از ﮐﻮدﺗﺎی درﺑﺎر ﭼﺮﭼﯿﻞ و‪(...‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 27 ،‬ﻣﺮداد ‪) 1332‬اوﻟﯿﻦ ﺑﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪(...‬‬

‫ﺑﺨﺶ دوم‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﺑﻪ ﻗﻠﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎت ﮐﻮدﺗﺎ ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺷﺪ‬
‫رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ را دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‬
‫ﻋﻼ‪ ،‬وزﯾﺮ درﺑﺎر ﺻﺤﺒﺖ ﺟﻤﻬﻮری را ﭘﯿﺶ ﻣﯽآورد‬
‫ﻓﮑﺮ ﺟﻤﻬﻮری را ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺎه ﺗﻠﻘﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ؟‬
‫اﻗﻠﯿﺖ دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ از درﺑﺎر اﻟﻬﺎم ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻣﺴﺎﻓﺮت اول ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف‬
‫در ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﮑﺸﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﺼﺪق در اﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ را ﺳﺎﻗﻂ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ‬
‫ﻧﻘﺶ درﺑﺎر در اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﯽ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از زﻧﺪان ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎی آن زﻣﺎن‬
‫در رد ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪﻫﺎی دادﺳﺘﺎﻧﯽ ارﺗﺶ‬

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‬
‫ﻣﺮدی ﮐﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر در ﺧﻮن ﺧﻮد ﻏﻠﺘﯿﺪ‬
‫ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻣﻮﻟﻮد ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻮد )دﮐﺘﺮ ﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ(‬
‫ﻧﻬﺎلﻫﺎی راﻫﺒﺮدی ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﺎﺷﺖ )ﻣﻬﻨﺪس ﻣﯿﺜﻤﯽ(‬
‫ﻓﺮازﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﺒﺎرزات دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ )آﻗﺎی ﺣﺴﯿﻦ ﺷﺎهﺣﺴﯿﻨﯽ(‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ؛ اﺳﻮه ﺷﺮاﻓﺖ و ﻣﺒﺎرزه در راه اﺳﺘﻘﻼل و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﯾﺮان )آﻗﺎی ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ‬
‫ﻣﺴﯿﺒﯿﺎن(‬

‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ )از ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ(‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬
 ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﭼﺎپ دوم‬
‫ﺑﺮای ﻣﺎ ﺟﺎی ﺑﺴﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﭼﺎپ و ﭘﺨﺶ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﮐﺘﺎب درﺑﺎره ﺷﻬﯿﺪ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان‪ ،‬دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﺼﯿﺐ ﻣﺎ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه اﯾﻦﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮات آن ﺷﻬﯿﺪ زﯾﻨﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻠﻢ و‬
‫دﺳﺘﺨﻂ او ﺑﻮد و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﯾﺮان را ﺑﻪ ﺣﻘﺎﯾﻘﯽ از ﻣﺘﻦ ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻠﯽ آﮔﺎه ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﮕﺬاری اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻫﻢ ﺧﻮدﺟﻮش ﺑﻮد؛ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ‬
‫آزﻣﻮده دادﺳﺘﺎن دادرﺳﯽ ارﺗﺶ ـ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ آﯾﺸﻤﻦ اﯾﺮان ـ ﺑﺮای آنﮐﻪ‬
‫دﺳﺘﺨﻂﻫﺎی دﮐﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻮﻫﺮ ﺳﺒﺰ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪدﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﻧﯿﻔﺘﺪ‪،‬‬
‫آن را در ﮔﺎوﺻﻨﺪوق ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺟﺎﺳﺎزی ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺮوزی‬
‫اﻧﻘﻼب و ﺑﺎ ﻓﺮار آزﻣﻮده از اﯾﺮان‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮات در دﺳﺘﺮس ﻧﯿﺮوﻫﺎی‬
‫ﻣﺮدﻣﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی آن ﺷﻬﯿﺪ ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر اﺷﮏ از‬
‫ﭼﺸﻢﻫﺎی ﻣﺎ ﺟﺎری ﺷﺪ‪" ...‬ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ"‬
‫در ﭘﯽ ﭼﺎپ اول ﮐﺘﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﯾﻪ در اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ‪ ،1358‬دهﻫﺎ‬
‫ﮐﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪ دﯾﮕﺮ درﺑﺎره دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎلﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ /‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬ ‫‪10‬‬

‫ﺑﻪ ﭼﺎپ دوم اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎی ﻧﺸﺮﯾﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬

‫اﯾﺮان و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ از روزﻧﺎﻣﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" و "ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ" ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن و ﺗﺪﺑﺮ در ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺑﻮﯾﮋه ﺟﻮاﻧﺎن‪،‬‬
‫داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﯾﻪ‬
‫ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﯿﺜﻤﯽ‬
 ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﭼﺎپ اول‬

‫ﺑﻪﻧﺎم اﷲ ﭘﺮورشدﻫﻨﺪه ﺷﻬﺪا و ﺻﺪﯾﻘﯿﻦ‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1350‬ﮐﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﯾﻦ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺎﻧﯽ )ﺣﺴﯿﻨﯽ(‬

‫ﺟﻼد و ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺮ ﺳﺎواک و راﻧﻨﺪه ﺳﺎﺑﻖ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر در زﻧﺪان اوﯾﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺷﻤﺎ از ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ ﻣﺼﺪﻗﯽ ﻫﺴﺘﯿﺪ و‬
‫دﯾﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق و ﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﻪ ﺑﻼﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫آوردﻧﺪ‪ ".‬او ﮐﯿﻨﻪ و ﻧﻔﺮﺗﺶ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﺷﮑﺎرا اﺑﺮاز ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻬﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻮد؟‬

‫ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺳﺎل ‪ 1328‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﻠﯽﮐﺮدن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ را ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﻣﻠﯽ ﺑﻪ رﻫﺒﺮی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﺷﻌﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺮدم را در ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﭙﺮاﺗﻮری اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺴﯿﺞ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺑﺪن اﯾﻦ اﻣﭙﺮاﺗﻮری را ﺑﻠﺮزاﻧﺪ و ﺧﻠﻖﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﯿﺪار ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻬﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ از ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎران ﻣﺼﺪق ﺑﻮد ﮐﻪ در دوران‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻠﯽ ‪ 28‬ﻣﺎﻫﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎری ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺮدم‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪1‬ـ از ﺷﺮﮐﺖ ﻏﺎﺻﺐ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان و اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺧﻠﻊ ﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﺷﯿﻼت را ﻣﻠﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻏﯿﺮﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﻨﻔﯽ را ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 12‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫‪4‬ـ ﭘﺴﺖ وزارت دﻓﺎع را از ﻃﺮﯾﻖ ﻗﯿﺎم ﻣﻠﯽ ‪ 30‬ﺗﯿﺮ ‪ 1331‬از ﺷﺎه ﺑﺎز‬
‫ﺳﺘﺎﻧﺪه و ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ اﺧﺬ اﺧﺘﯿﺎرات ﺗﺎم ﻧﺎﯾﻞ آﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪5‬ـ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺌﻮداﻟﯽ ـ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ـ درﺑﺎری ﺳﻨﺎ را ﻣﻨﺤﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪6‬ـ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺪون ﻧﻔﺖ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪7‬ـ ﻻﻧﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪8‬ـ ﻗﺎﻧﻮن ‪ %20‬ﮐﻞ ﻣﺤﺼﻮل روﺳﺘﺎﻫﺎ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺗﺼﻮﯾﺐ و در‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ﻣﻮرد اﺟﺮا ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪9‬ـ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﮐﺎرﮔﺮان وﺿﻊ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪10‬ـ زﯾﺮ ﺑﺎر ﻓﺸﺎرﻫﺎی اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎی ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﻧﻔﺖ‬
‫ﻧﺮوﻧﺪ‪.‬‬
‫‪11‬ـ درﺑﺎر‪ ،‬اﻋﻮان و اﻧﺼﺎرش را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪12‬ـ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ ﻫﻔﺪﻫﻢ را ﺑﺎ رﻓﺮاﻧﺪوم ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﯽاﻋﺘﺒﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪13‬ـ ﺷﺎه را ﻓﺮاری داده و‪...‬‬
‫ﺑﯽﺟﻬﺖ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺷﺎه و ﻋﻨﺎﺻﺮ رژﯾﻢ و ﺟﻼداﻧﺶ ]ازﺟﻤﻠﻪ ﺣﺴﯿﻨﯽ‪،‬‬
‫ﺟﻼد و ﺷﮑﻨﺠﻪﮔﺮ زﻧﺪان اوﯾﻦ[ از دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ وﺣﺸﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ او را اﻋﺪام ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻃﺮات دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻂ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت وی در دادﮔﺎه و ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎی روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭘﺲ از ‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1357‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﯿﺮوﻫﺎی اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻓﺘﺎد و‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ آرزوی ﺧﻮد رﺳﯿﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮده ﮐﻪ‬
‫دﻓﺎﻋﯿﺎﺗﺶ اﮔﺮ ﭼﺎپ ﻧﺸﻮد و ﮔﻮش ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﻢ ﻧﺮﺳﺪ و در ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ‬
‫ﻣﺪﻓﻮن ﮔﺮدد‪ ،‬در ﻓﺮداﯾﯽ روﺷﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺴﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﯾﺎ‬
‫آﯾﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد و ﺣﻘﺎﯾﻖ روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﮐﻪ او اﯾﻤﺎﻧﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی ﺣﻖ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﭼﺎپ اول ‪13 /‬‬

‫ﻫﺮ ﻓﺮدی ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺪارک را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﮐﺮد ]ازﺟﻤﻠﻪ اﯾﻨﺠﺎﻧﺐ[‪،‬‬

‫ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﭘﺮ از اﺷﮏ ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس و ﺑﻪ واﺳﻄﻪ‬
‫ﻋﺸﻖ ﺷﺪﯾﺪ دﮐﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻣﺮدم ﻋﻨﻮان "ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ"‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در روزﻫﺎی ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 27‬ﻣﺮداد در روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫"ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﯿﺪه و ﺟﺰو اﺗﻬﺎﻣﺎت دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ در‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫درود ﺑﻪ روان ﭘﺎک او‬

‫‪1358/12/10‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ اول‬

‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‬

‫‪ / 16‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬
 ‫ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 19‬آﺑﺎن ‪:1358‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﻏﺮﻗﻪ در ﺧﻮن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﯿﻮﺳﺖ‬

‫ﻣﺮدی ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزه را زﯾﺴﺖ‬

‫روز ﻋﺎﺷﻮرای ‪ 1299‬ﺧﻮرﺷﯿﺪی‪ ،‬در ﺷﻬﺮ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﺎﺋﯿﻦ‪ ،‬در ﯾﮏ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬از ﻧﺴﻞ ﺣﺴﯿﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ)ع( ﮐﻮدﮐﯽ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‬
‫ﮔﺸﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﻧﺎم ﻧﯿﺎﯾﺶ "ﺣﺴﯿﻦ" "ﺣﺴﯿﻦ"ش ﻧﺎم ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺪرش آﯾﺖاﷲ‬
‫ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﯿﻒاﻟﻌﻠﻤﺎ و ﻣﺎدرش دﺧﺘﺮ ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﺧﺎدماﻟﻌﻠﻮم‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬در ﻓﻀﺎی روﺣﺎﻧﯽ ﺧﺎﻧﻮاده رﺷﺪ ﮐﺮد‪ .‬داﻧﺶ‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ و ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻗﺪﯾﻤﻪ را ﻧﺰد ﭘﺪر و دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﻦ ﺳﯿﺰدهﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن رﻓﺖ‪ .‬او‬
‫در دﺑﯿﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی "اﻗﺪﺳﯿﻪ" و "ﺻﺎرﻣﯿﻪ" اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ و ﮐﺴﺐ‬
‫داﻧﺶ ﭘﺮداﺧﺖ و از دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن "ﺻﺎرﻣﯿﻪ" دﯾﭙﻠﻢ ادﺑﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻼت دﺑﯿﺮﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮای اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﺧﻮد راﻫﯽ‬
‫ﺗﻬﺮان ﺷﺪ‪ .‬در ﺗﻬﺮان ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺗﺤﺼﯿﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻠﯽ و ﻣﯿﻬﻨﯽ در‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺠﻼت آن روز ﺗﻬﺮان ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1322‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮادرش را در اﻧﺘﺸﺎر روزﻧﺎﻣﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ" ﮐﻪ‬
‫اﻣﺘﯿﺎز آن را داﺷﺖ ﯾﺎری ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎی ‪ 1323‬ﺗﺎ ‪ ،1325‬اﻧﺘﺸﺎر ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺑﯿﻨﺶ ﻣﯿﻬﻦﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﺷﺠﺎع در ﻣﺴﺎﺋﻞ و‬
‫ﺣﻮادث آن روز اﯾﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ او را دو ﺑﺎر اﺳﯿﺮ زﻧﺪانﻫﺎی‬
‫ﺷﺎه ﺧﺎﺋﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪19 /‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1325‬ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮای اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ و اﺧﺬ درﺟﻪ‬

‫دﮐﺘﺮا راﻫﯽ اروﭘﺎ ﺷﺪ و از اروﭘﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻻت ﺧﻮد را ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی اﯾﺮان‬
‫ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد و از اﯾﻦ رﻫﮕﺬر ﻣﺒﺎرزه ﺑﯽاﻣﺎن ﺧﻮد را ﻋﻠﯿﻪ ﻇﻠﻢ و ﺑﯿﺪاد و‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد و اﺳﺘﺜﻤﺎر اداﻣﻪ ﻣﯽداد‪ .‬او ﭘﺲ از ﮔﺮﻓﺘﻦ درﺟﻪ دﮐﺘﺮا‪ ،‬ﺑﺮای اداﻣﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﺧﻮد ﺑﻪ اﯾﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﺮای ﻗﻮام ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﯽاﻣﺎن‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر روزﻧﺎﻣﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" زد‪ .‬دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪ در ﺳﺎل ‪ 1328‬ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه در راه‬
‫آرﻣﺎنﻫﺎی ﻫﻢﻣﯿﻬﻨﺎن رﻧﺞدﯾﺪه ﺧﻮد ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﺤﺼﻦ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻧﻮزده ﺗﻦ از ﯾﺎران وی در درﺑﺎر ﺷﺎه‬
‫ﻣﺨﻠﻮع ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺷﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ از روز اول‬
‫آﺑﺎنﻣﺎه ‪ 1328‬ﯾﻌﻨﯽ درﺳﺖ از ﺑﺪو ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز‬
‫را ارﮔﺎن اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﺎﺷﺮ اﻓﮑﺎر آن ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎدروان دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق روز دﻫﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ 1330‬ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی رﺳﯿﺪ و زﻣﺎم اﻣﻮر ﮐﺸﻮر را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺸﻢ آﺑﺎنﻣﺎه ‪ 1330‬دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺰار ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﻣﺒﺎرز‪ ،‬ﺳﺮدﺑﯿﺮ روزﻧﺎﻣﻪ "ﻣﺮد اﻣﺮوز" ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻋﻤﺎل ﺷﺎه ﺗﺮور ﺷﺪه ﺑﻮد ﻫﺪف ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﻠﯿﮏ‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎی ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﻋﺒﺪﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﻓﺪاﺋﯿﺎن اﺳﻼم‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﮐﺪام دﺳﺘﯽ در ﭘﺸﺖ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺟﻨﺎﯾﺖﺑﺎر ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺠﺮوح ﺷﺪ و ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ از اﯾﻦ‬
‫زﺧﻢﻫﺎ در رﻧﺞ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 20‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرای ﻣﻠﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ‬

‫ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪای ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ و ازﺳﻮی ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺷﻮرا رﻓﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪهﯾﺎد دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪﻣﺼﺪق در ﻣﻬﺮﻣﺎه ‪ 1331‬دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫را ﺑﻪ وزارت اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ اﯾﺮان ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و ﺳﯽام ﺗﯿﺮ ﻣﺎه ﯾﻌﻨﯽ ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻗﺒﻮل وزارت اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻪدﺳﺘﻮر دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق ﺷﺎﻫﮑﺎر‬
‫ﭘﺮﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺧﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان و اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ و دﺳﺖ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را از اﯾﺮان ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ در دوران ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﻣﺼﺪق ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﮐﻨﺎر او ﻗﺮار داﺷﺖ و ﺣﯿﻠﻪﻫﺎی واﺑﺴﺘﮕﺎن اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و اﻣﺮﯾﮑﺎ در رأس ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺮای ﻣﻨﺤﺮفﮐﺮدن او و‬
‫ﺟﺪاﮐﺮدﻧﺶ از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺟﺰ ﺑﻪ رﺳﻮاﯾﯽ دﺳﯿﺴﻪﮔﺮان ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪ و‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ ﻟﺤﻈﻪای ﺗﺮدﯾﺪ راه ﻧﯿﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪهﯾﺎد دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﮐﻮدﺗﺎی ﻧﺎﻓﺮﺟﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ‬
‫‪ 25‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﻪدﺳﺖ دژﺧﯿﻤﺎن ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺤﺮﮔﺎه ﻓﺮدای آن روز )‪ 26‬ﻣﺮداد ﻣﺎه ‪(1332‬‬
‫ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ از زﻧﺪان آزاد ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﻋﺼﺮ ﻫﻤﺎنروز در‬
‫ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﭘﺮﺷﮑﻮﻫﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮاﮐﺴﯿﻮن ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ و اﺣﺰاب و‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎی ﻃﺮﻓﺪار اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﮐﺮد اﻣﺎ درﯾﻎ ﮐﻪ ﮐﺎروان ﺣﺮاﻣﯿﺎن و راﻫﺰﻧﺎن از راه رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﮐﻮدﺗﺎی‬
‫ﺧﻮﻧﯿﻦ ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺷﺎدروان دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺸﻮای ﻣﻠﺖ اﯾﺮان و‬
‫ﯾﺎران وی اﺳﯿﺮ ﺳﯿﺎهﭼﺎلﻫﺎی رژﯾﻢ اﺳﺘﺒﺪادی ﺷﺎه ﺧﺎﺋﻦ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﯿﺎن ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ دراﯾﺖ و ﻫﻮﺷﯿﺎری ﺧﺎﺻﯽ از ﺑﻨﺪ و‬
‫زﻧﺠﯿﺮ دژﺧﯿﻤﺎن رﺳﺖ و ﺑﺎ ﺷﯿﻮه ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎری‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺨﻔﯽ اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪21‬‬ ‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪/‬‬

‫ﮐﻮﺷﺶ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺎن رژﯾﻢ ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﺮای دﺳﺘﮕﯿﺮی دﮐﺘﺮ‬

‫ﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪ و وی ﻣﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺧﺘﻔﺎ در ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻋﺎدی در ﺗﻬﺮان درﻧﺪﺷﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬

‫دﺳﺘﮕﯿﺮی و ﺷﻬﺎدت دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ روز ﺷﻨﺒﻪ ﺷﺸﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ‪ 1332‬در آﺧﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺤﻞ اﺧﺘﻔﺎی ﺧﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯿﺪان ﺗﺠﺮﯾﺶ ﮐﻮﭼﻪ رﺿﺎﺋﯿﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 21‬ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی اﻓﺴﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ دﺳﺘﮕﯿﺮ و ﺑﻪ زﻧﺪان ﻟﺸﮑﺮ دو‬
‫زرﻫﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺤﻞ اﺧﺘﻔﺎی دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﮐﻪ در ﻣﯿﺪان ﺗﺠﺮﯾﺶ‪،‬‬
‫ﮐﻮﭼﻪ رﺿﺎﺋﯿﻪ ﭘﻼک ‪ 21‬ﺑﻮد‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ ﯾﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد وی ﺑﺮاﯾﺶ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮ‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ اﻓﺴﺮ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ او ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮاﻫﺮ ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ ﻧﯿﺰ در ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻼک ‪ 23‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫روز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 5‬اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ‪ 1332‬ﮐﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ در ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺮش ﻣﯿﻬﻤﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﺳﺮ ﻧﺎﻫﺎر از او ﺷﻨﯿﺪ ﮐﻪ‪" :‬از ﻣﺪتﻫﺎ ﻗﺒﻞ ﻣﺮدی‬
‫ﮐﻪ رﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻇﺎﻫﺮش ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎر اﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻐﻠﯽ ﺳﮑﻮﻧﺖ دارد‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ روزﻫﺎ ﺑﺎﻏﭽﻪ را آب ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﯿﭻوﻗﺖ از‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻣﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻢ او ﯾﮑﯽ از رﻫﺒﺮان ﺣﺰبﺗﻮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪"...‬‬
‫ﻓﺮدای آن روز‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ ﻣﺎﺟﺮا را ﻃﯽ ﯾﮏ ﮔﺰارش ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ داد‪.‬‬
 ‫‪ / 22‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﺘﻦ ﮔﺰارش‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺮض ﻣﯽرﺳﺪ‪:‬‬
‫روز ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺮم ﮐﻪ در ﻣﯿﺪان ﺗﺠﺮﯾﺶ ﮐﻮﭼﻪ رﺿﺎﺋﯿﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 23‬ﺳﮑﻮﻧﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎﻫﺎر اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪ :‬ﺣﺪس ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 21‬ﻫﻤﺎن ﮐﻮﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اوﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪﻧﺎم‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ و ﻫﻤﺴﺮ ﺟﻮاﻧﺶ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﯿﻨﻤﺎی "ﻣﺎﯾﺎک" واﻗﻊ‬
‫در ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺳﻼﻣﺒﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺨﻔﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺳﯿﻨﻤﺎی "ﻣﺎﯾﺎک"‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺷﺪﯾﺪ ﭼﭙﯽ داﺷﺖ و در ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﯿﺐ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺷﺨﺺ ﻣﺨﻔﯽﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از اﻋﻀﺎی ﻓﻌﺎل ﺣﺰبﺗﻮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ اﺟﺎزه ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮری از ﻃﺮف ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦﺟﺎﻧﺐ داده ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮای ﺑﺎزداﺷﺖ ﻓﺮد ﯾﺎدﺷﺪه اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻢ‪.‬‬

‫اﻣﺮ‪ ،‬اﻣﺮ ﻣﺒﺎرک اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﺎﮐﺮ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ‬

‫ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر ﮐﻪ در آن زﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺰارش‬

‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮح ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﺮد‪" :‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی"‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺑﺮﮔﺰاری ﻣﺎﻧﻮر ﮐﻪ در ﭘﯿﺸﮕﺎه ﻣﺒﺎرک اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﻫﻤﺎﯾﻮن‬
‫ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﮐﻮﺷﮏ ﻧﺼﺮت ﺑﺮوم ﺷﻤﺎ ﺑﻪاﺗﻔﺎق ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺷﺨﺺ ﻣﺨﻔﯽﺷﺪه را ﺑﺎزداﺷﺖ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ واﻗﻌﺎً ﯾﮑﯽ از ﺳﺮان ﺣﺰبﺗﻮده اﺳﺖ‪ ،‬او را ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﻣﻦ در اﺗﺎق ﻣﺤﻔﻮﻇﯽ ﻧﮕﺎهدارﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر‬

‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪23 /‬‬

‫در ﺣﺪود ﺳﺎﻋﺖ ‪ 10‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺗﻠﻔﻦ از ﺳﺮﻫﻨﮓ‬

‫ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ در ﺑﺎزداﺷﺖ ﻓﺮد ﻣﺨﻔﯽﺷﺪه ﺑﺎ او ﻫﻤﮑﺎری ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺟﻠﯿﻞوﻧﺪ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻋﻠﻮی ﻣﻘﺪم‬
‫رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ او ﻣﺄﻣﻮرﯾﺘﯽ داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داد‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻣﯽروم‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ده و ﺳﯽ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی ﺑﻪ اﺗﻔﺎق راﻧﻨﺪه ﺧﻮد ﺑﺎ‬
‫ﯾﮏ ﺟﯿﭗ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 21‬ﮐﻮﭼﻪ رﺿﺎﺋﯿﻪ در ﻣﯿﺪان‬
‫ﺗﺠﺮﯾﺶ رﻓﺖ و در زد‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺮای ﺗﺰرﯾﻖ داروی او ﺑﺮود‪ ،‬در را ﺑﺎز ﮐﺮد و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ﯾﮏ‬
‫دژﺧﯿﻢ اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪدﺳﺖ دﯾﺪ‪ .‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ "ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﮑﻦ و اﻻ ﺷﻠﯿﮏ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ".‬دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻦ ﺑﯿﻤﺎر‬
‫ﻫﺴﺘﻢ و ﻗﺪرت ﻓﺮار ﻫﻢ ﻧﺪارم‪ ".‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی در اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ذوقزده‬
‫ﻓﺮﯾﺎد زد‪" :‬دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﺴﺘﯽ" راﻧﻨﺪهاش او را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮای دﺳﺘﮕﯿﺮی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻣﺪهاﯾﻢ و اﯾﻦ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ و ﻣﺮا ﺗﮑﻪﺗﮑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ او را ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی او را ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑﺮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎخ اﺑﯿﺾ‬
‫در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﺎخ ﺳﺎﺑﻖ آوردﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﮔﺎرد ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮای اﻣﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ ﺗﯿﻤﺴﺎر ﻧﺼﯿﺮی را ﺧﺒﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﺗﯿﭗ ﻧﺼﯿﺮی ﮐﻪ در‬
‫آن زﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮔﺎرد ﺷﺎه ﻣﺨﻠﻮع ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی آﻣﺪ و ﭘﺮﺳﯿﺪ‬
‫ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی ﺟﻮاب داد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را دﺳﺘﮕﯿﺮ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺼﯿﺮی ﺑﻪ ﻣﺤﺾ دﯾﺪن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻓﺮﯾﺎد زد‪ ،‬ﺧﺎﺋﻦ‬
‫ﭘﺪرﺳﻮﺧﺘﻪ ﮐﺪام ﮔﻮری ﺑﻮدی؟ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﻮدب ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ".‬ﻧﺼﯿﺮی ﻣﺸﺖ ﻣﺤﮑﻤﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت او ﮐﻮﺑﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﻮن از‬
‫دﻣﺎﻏﺶ ﺟﺎری ﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﮑﺮدﯾﻢ اﯾﻦ ﺷﻤﺎ‬
 ‫‪ / 24‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮدﯾﺪ‪ ".‬ﻧﺼﯿﺮی ﺑﺎ ﺑﯽﺳﯿﻢ ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﻪ ﺷﺎه ﻣﺨﻠﻮع در‬

‫ﮐﻮﺷﮏ ﻧﺼﺮت اﻃﻼع داد‪ .‬ﺷﺎه ﻧﯿﺰ ﺟﺮﯾﺎن اﻣﺮ را ﺑﻪ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر ﮐﻪ در‬
‫ﮐﻨﺎر او ﺑﻮد و ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﻫﺪاﯾﺖ اﻃﻼع داد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮏ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در آن ﺑﺎزداﺷﺖ ﺑﻮد رﺳﯿﺪ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﯾﺪن ﺑﺨﺘﯿﺎر‬
‫آﻣﺪ ﺗﯿﻤﺴﺎر ﻋﻠﻮی ﻣﻘﺪم رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ رﺑﻊ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آنﮐﻪ ﭼﺎﻗﻮﮐﺶﻫﺎی ﺣﺮﻓﻪای‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ‪ ،‬ﻃﯿﺐ‪ ،‬ﺣﺎج رﺿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮐﺎوس‪ ،‬اﮐﺒﺮ ﮔﯿﮕﯿﻠﻪﯾﯽ و ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ از اوﺑﺎش ﺑﻪدﺳﺘﻮر رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ آن زﻣﺎن ﺑﺮای ﮐﺸﺘﻦ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺘﻞ او ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻤﺎل و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﻃﺮحرﯾﺰی ﺷﺪ‪ ،‬درﺣﺪود ﺳﺎﻋﺖ ‪ 2‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫دﺳﺘﺒﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺖﻫﺎی او زده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬از ﭘﻠﻪﻫﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ در آن زﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺴﻠﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردﻧﺪ‪ .‬دو ﺟﯿﭗ ﭘﻠﯿﺲ ﭼﺎﻗﻮﮐﺸﺎن را از ﻣﺤﻠﻪﻫﺎی‬
‫"ﺳﯿﺪﻧﺼﺮاﻟﺪﯾﻦ" و "ﺳﻨﮕﻠﺞ"‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺠﺎ آورده ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫روی آﺧﺮﯾﻦ ﭘﻠﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﯾﺎزدهﻧﻔﺮ ﭼﺎﻗﻮﮐﺶ ﺣﺮﻓﻪای‬
‫ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﯾﻮرش ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﺮ آن ﻣﺮﺣﻮم ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮق ﺧﻮد را‬
‫روی ﺑﺮادر اﻧﺪاﺧﺖ و ﯾﺎزده ﺿﺮﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮی ﺟﺎﻧﯿﺎن را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮد و ﺗﻨﻬﺎ دو‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اﺻﺎﺑﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﺮﯾﺎدﻫﺎی ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻬﯿﺪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزد‪" :‬ﻣﺮدم ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺮا ﮐﺸﺘﻨﺪ‪ ".‬ﻋﺪهای از‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان وزارت اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ و ﻣﺮاﺟﻌﺎن اداره آﮔﺎﻫﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺣﺎدﺛﻪ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﺎﻗﻮﮐﺶﻫﺎ ﺑﻪ اﺷﺎره ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﻓﺴﺮ ﭘﻠﯿﺲ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫از ﻣﻌﺮﮐﻪ دور ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪25 /‬‬

‫دو اﻓﺴﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﺠﺮوح را ﺑﻪ درون‬

‫ﮐﻤﺎﻧﮑﺎری ﺑﺮدﻧﺪ و دوﻧﻔﺮ از ﮐﺎرﻣﻨﺪان وزارت اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺮ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﺎﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﺠﻤﯿﻪ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺐ ﺗﻤﺎم رادﯾﻮﻫﺎی دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮای دﺳﺘﮕﯿﺮ دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ و‬
‫ﻣﻀﺮوبﺷﺪن او و ﺧﻮاﻫﺮش ﺑﻪدﺳﺖ اوﺑﺎﺷﺎن را ﭘﺨﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از زﻧﺪان ﺑﻪ آﯾﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ..." :‬ﭘﺲ از آنﮐﻪ ﻣﺮا‬
‫ﺑﻪ زﻧﺪان ﻟﺸﮑﺮ ‪ 2‬زرﻫﯽ آوردﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﻠﻮﻟﯽ ﻧﻤﻨﺎک و ﺗﺎرﯾﮏ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ‬
‫اﻧﺒﺎرﮐﯽ ﺑﻮد اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و دو ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺴﻠﺢ درﻣﻘﺎﺑﻞ در‪ ،‬ﮐﺸﯿﮏ ﻣﯽدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی زﯾﺎد ﺑﯽﺣﺎل ﺷﺪه ﺑﻮدم روی زﻣﯿﻦ اﻓﺘﺎده و‬
‫درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻮا ﺑﻪﺷﺪت ﺳﺮد ﺑﻮد ﻧﺎﻟﻪ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬وﻗﺘﯽﮐﻪ از ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﻣﻘﺪاری آب ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻓﺮﯾﺎد زد‪" :‬ﺑﻤﯿﺮ و ﺧﻔﻪﺷﻮ‪ ".‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﻧﻤﯽداﻧﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﭼﺸﻢ ﺑﺎز ﮐﺮدم دﯾﺪم ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺰﺷﮏ ﺑﻪ ﺑﺪن ﻣﻦ‬
‫ﺳﺮم وﺻﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﺪم ﮐﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺧﺒﺮ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﻦ و ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﭼﺎﻗﻮﮐﺸﺎن و ﻧﻘﺸﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻦ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻼ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ آﺑﺮورﯾﺰی رژﯾﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﻪ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد دﮐﺘﺮ اﯾﺎدی دﺳﺘﻮر داده اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم را ﺑﺮای ﻧﺠﺎت ﻣﻦ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺒﺮد و ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ ﺷﺎه ﺑﻪ رﺋﯿﺲ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺗﻮ اﯾﻨﻘﺪر ﺑﯽﻟﯿﺎﻗﺖ ﻫﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﯽ ﺷﺮ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺪرﺳﻮﺧﺘﻪ را ﺑﮑﻨﯽ و ﮐﺎر دﺳﺖ ﻣﺎ دادی‪ ".‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﺮاﺣﺎت‬
‫وارده ﮐﻪ در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ‪ 501‬ارﺗﺶ ﺑﺴﺘﺮی ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﻬﺒﻮدی ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻟﺸﮑﺮ ‪ 2‬زرﻫﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫روز دﻫﻢ ﻣﻬﺮﻣﺎه ‪ 1333‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻋﺼﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﺪون ﻫﯿﭻ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪای اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻔﺘﻪ آﯾﻨﺪه در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﺗﻬﺎم او اﻗﺪام ﻋﻠﯿﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 26‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن و ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮی‬

‫در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﻗﻄﺒﯽ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ وﮐﺎﻟﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﻗﻠﻌﻪﺑﯿﮕﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﯾﮏ روز ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻋﺘﺮاض دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ دادﮔﺎه‬
‫و ﻗﻀﺎت‪ ،‬ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ وی ﺳﺮی اﻋﻼم ﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻋﺪام ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪ‪.‬‬
‫در دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺳﺮی ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﮑﻢ اﻋﺪام دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫رﯾﺎﺳﺖ اﯾﻦ دادﮔﺎه را ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﻣﺰﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ اﺻﺮار ﺧﺎﻧﻮاده و دوﺳﺘﺎﻧﺶ از رأی دادﮔﺎه ﺗﻘﺎﺿﺎی‬
‫ﻓﺮﺟﺎم ﮐﺮد ﮐﻪ در آن زﻣﺎن ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎه ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻧﻨﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر و ﻫﻔﺖ دﻗﯿﻘﻪ ﺻﺒﺢ روز ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ‪ 19‬آﺑﺎنﻣﺎه ‪1333‬‬
‫ﻋﺪهای از اﻓﺴﺮان ﺷﺎه ﮐﻪ در ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ آﻧﻬﺎ آزﻣﻮده و ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺗﯿﻤﻮر‬
‫ﺑﺨﺘﯿﺎرﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻗﺎﺿﯽ ﻋﺴﮕﺮ ﺑﻪ زﻧﺪان دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﻮده ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻓﺮﺟﺎم ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻔﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬وﺻﯿﺘﯽ دارﯾﺪ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪ ...‬ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﮑﺮر ﻣﯽﻓﺮﻣﻮدﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻦ از ﻣﺮگ اﺑﺎﯾﯽ ﻧﺪارم و ﻣﺮگ ﺣﻖ اﺳﺖ‪"....‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﺣﺮف آزﻣﻮده ﺗﻤﺎم ﺷﻮد و ﮔﻔﺖ‪" :‬آری‬
‫آﻗﺎی آزﻣﻮده ﻣﺮگ ﺣﻖ اﺳﺖ و ﻣﻦ از ﻣﺮگ اﺑﺎﯾﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬آن ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﺮگ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎری‪ .‬ﻣﻦ ﻣﯽﻣﯿﺮم ﮐﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﯾﺮان از اﯾﻦ ﻣﺮگ درس‬
‫ﻋﺒﺮت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﻮد از وﻃﻨﺶ دﻓﺎع ﮐﺮده و ﻧﮕﺬارد ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن‬
‫اﺟﻨﺒﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ درﻫﺎی ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺑﺴﺘﻢ‬
‫ﻏﺎﻓﻞ از اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺎ درﺑﺎر ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﻔﺎرت ﻻزم ﻧﺪارد‪ ".‬ﺳﭙﺲ او را‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪27 /‬‬

‫از زﻧﺪان ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ آوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﺣﺘﯽ اﺟﺎزه ﻧﺪادﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد و‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق وداع ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫او ﭘﺲ از اﻣﻀﺎی وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪاش ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را وﺻﯽ ﺧﻮد ﮐﺮد‬
‫ﺑﻪ ﻗﺎﺿﯽ ﻋﺴﮕﺮ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺳﻌﺎدت ﻣﻦ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪ ﺑﺰرﮔﻮارم‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده "اﻟﻤﻮت اوﻟﯽ ﻣﻦ رﮐﻮب اﻟﻌﺎر" ﻣﻦ ﻫﻢ در راه ﺣﻖ و ﺣﻘﯿﻘﺖ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎر ﻋﻤﺮ ﺳﻌﺪ و آزﻣﻮده ﺷﻤﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﺮ ﺷﺎه ﯾﺰﯾﺪ زﻣﺎن ﺷﻬﯿﺪ‬
‫ﺷﻮم‪ ".‬ﺑﻌﺪ ﻗﺮآن را ﺑﻮﺳﯿﺪ و ﺑﻪ ﺳﺠﺪه اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﺷﻬﺎدت ﻧﺎﯾﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ‪ 40‬درﺟﻪ ﺗﺐ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻠﯿﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎر ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت‬
‫رﺳﯿﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﯿﺮﺑﺎران ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﮑﻢ اﻋﺪام و‬
‫ﻗﺒﻞ از اﺟﺮای ﻣﺮاﺳﻢ‪ ،‬ﮐﻮﺷﺶﻫﺎﯾﯽ در ﺧﺎرج و داﺧﻞ اﯾﺮان ﺟﻬﺖ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﻋﺪام اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺻﺒﺢ روز ﻫﺠﺪﻫﻢ آﺑﺎنﻣﺎه ﻟﻮی‬
‫ﻫﻨﺪرﺳﻮن ﺳﻔﯿﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ در اﯾﺮان ﺑﻪ اﺗﻔﺎق "ﺳﺮ دﻧﯿﺲ راﯾﺖ"‪ ،‬ﮐﺎردار‬
‫ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺎ ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﻫﺪاﯾﺖ رﺋﯿﺲ وﻗﺖ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرتﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﺎ رﻣﺰ ﺑﻪ‬
‫وزارتﺧﺎرﺟﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﻃﻼع دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ آزﻣﻮده و‬
‫ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺑﺨﺘﯿﺎر را ﻗﺎﻧﻊ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ اﻋﺪام دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺿﺮورت دارد و‬
‫ﺑﺪﯾﻨﺴﺎن اﻧﺘﻘﺎم ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را از وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﻣﺼﺪق ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫او در زﻧﺪان زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪:‬‬
‫ﻫﺮﮔﺰ دل ﻣﺎ ز ﺧﺼﻢ در ﺑﯿﻢ ﻧﺸﺪ‬
‫در ﺑﯿﻢ ز ﺻﺎﺣﺒﺎن دﯾﻬﯿﻢ ﻧﺸﺪ‬
‫ای ﺟﺎن ﺑﻪ ﻓﺪای آنﮐﻪ ﭘﯿﺶ دﺷﻤﻦ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻤﻮد ﺟﺎن و ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﺸﺪ‬
 ‫‪ / 28‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 7‬اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ‪1331‬‬

‫ﭘﯿﺮوزی در ﺳﺎﯾﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫دﯾﺮوز روﯾﺘﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺬاﮐﺮات وزﯾﺮان اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ و اﻣﺮﯾﮑﺎ درﺑﺎره اﯾﺮان و ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬از ﻗﻮل ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﻄﻠﻊ ﺧﺒﺮ داد‬
‫ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺧﻮد ﺑﺎ اﯾﺮان‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻔﺖ دﯾﮕﺮ ﮔﺬﺷﺘﯽ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ وزﯾﺮ ﺧﺎرﺟﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر‬
‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮔﺬﺷﺖ را درﺑﺎره ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﮐﺮدهاﯾﻢ و‬
‫دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﯾﮏﻗﺪم ﺟﻠﻮ ﺑﯿﺎﯾﯿﻢ!‬
‫ﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺣﻘﯿﻘﯽ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﺎم آن را‬
‫"ﮔﺬﺷﺖ" ﻧﻬﺎده ﮐﺎری ﻧﺪارﯾﻢ زﯾﺮا ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫از دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﻘﺪاری از آن را‬
‫ﻟﻄﻒ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﺎﺷﺪ و اﮐﻨﻮن ﺑﮕﻮﯾﺪ ﻣﺎ دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﯿﺶ از آن‬
‫ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﯾﮑﺼﺪﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﻫﻤﻪﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ زور و ﺑﺎ ﺣﯿﻠﻪ و ﻧﯿﺮﻧﮓ از ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫آورد و ﻓﻘﻂ دو ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻓﺮﯾﺎد ﮐﺸﯿﺪه دﯾﮕﺮ ﺑﺲ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ "ﮔﺬﺷﺖ" را اداﻣﻪ دﻫﯿﻢ و ﺧﻮد در ﮐﻨﺎر ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺛﺮوت‬
‫ﺧﺪادادی ﺧﻮﯾﺶ ﮔﺮﺳﻨﻪ و ﺑﺮﻫﻨﻪ و ﻣﻈﻠﻮم و ﻣﻔﻠﻮک ﺑﮕﺮدﯾﻢ و از آن‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﺎخ ﺳﯿﺎدت و آﻗﺎﯾﯽ در‬
‫دوران ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ اﻣﺮوز اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺷﺪه وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﭘﺲ از ﻣﺪتﻫﺎ ﺳﮑﻮت درﺑﺎره اﺧﺘﻼف ﻧﻔﺖ ﺑﺎ اﯾﺮان‪ ،‬اﮐﻨﻮن‬
‫ﺷﯿﺮﯾﻦزﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ و از اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ درﺑﺎره ﻧﻔﺖ‬
‫اﯾﺮان دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ "ﮔﺬﺷﺖ" ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪29 /‬‬

‫ﻫﺮﮐﺲ اﻧﺪک وﻗﻮﻓﯽ ﺑﺮ روش ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻧﯿﮏ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﻇﻬﺎرات ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻤﻠﯽ اوﺿﺎﻋﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ در اﯾﺮان ﺑﻪوﺟﻮد آورده و اﮐﻨﻮن درﺻﺪد ﺑﻬﺮهﺑﺮداری‬
‫از اﯾﻦ اوﺿﺎع در ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ رﯾﺸﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻇﻬﺎرات وزﯾﺮ ﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ را‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ در روزﻫﺎی اﺧﯿﺮ در وﻃﻦ ﻣﺎ ﭼﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ را اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﻣﯿﺪوار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﮐﻪ دم از ﻣﻘﺎوﻣﺖ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻣﯽزﻧﺪ؟‬
‫زﯾﺮا اﯾﻦ اﻇﻬﺎرات ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﺎﯾﻪ‬
‫اﻣﯿﺪی در اﯾﺮان ﺑﺮای ﺧﻮد ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦﺳﺎن ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﻮد را‬
‫اﺳﺘﻮار در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬اوﺿﺎﻋﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻪ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ دوﻟﺖ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ داده ﻫﻤﯿﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺷﻨﺒﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺒﻼً ﺑﺮای آن ﭼﯿﺪه ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه و ﻋﺪهای از دزدان ﻧﺎﻣﺪار و‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﻣﯿﺪاندار آن ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎن‬
‫ﺑﯿﺮون رﯾﺨﺘﻪ ﺧﻮد ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻠﯽ را ﺿﻌﯿﻒ ﺳﺎزﯾﻢ‬
‫و اﮐﻨﻮن ﻧﻮﺑﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﯾﺮان ﻫﺠﻮم ﺑﯿﺎورﯾﺪ و اﻇﻬﺎرات‬
‫دﯾﺮوز وزﯾﺮ ﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ را در ﺟﻬﺎن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﻃﻼﯾﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ و ﻫﺠﻮم داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎل آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﻻت اﯾﻦ ﭼﻨﺪ روزه ﺑﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺗﺬﮐﺮ‬
‫ﻣﯽدادﯾﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪﺳﺎزیﻫﺎ اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﯽ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻘﺸﻪ ﺣﺮﯾﻒ و‬
‫ﺑﺮای ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﺮﻓﺘﻦ از آن در ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻠﯽ و ﺗﻀﯿﯿﻊ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ‬
‫اﯾﺮان اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ درﺟﻪ وﺿﻮح آﺷﮑﺎر ﮔﺮدﯾﺪ و ﺣﺮﯾﻒ ﺣﯿﻠﻪﺳﺎز ﻧﻘﺎب از‬
‫رخ ﻧﯿﺮﻧﮓﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 30‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻮﻗﻊ آن اﺳﺖ ﮐﻪ زﻋﻤﺎی ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد آﯾﻨﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ‬

‫وﻇﯿﻔﻪ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ را در ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﯾﻘﯿﻦ‬
‫دارﯾﻢ زﻋﻤﺎی ﻣﻠﯽ ﻣﺎ از ﻫﺮ ﺟﻬﺖ آﺷﻨﺎ و واﻗﻒ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺧﻮد‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان؛ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﻞﻫﺎی آﯾﻨﺪه‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﺑﻠﮑﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺣﺮﯾﻒ از اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﻘﺎﺻﺪ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﺮای ﻫﺠﻮم ﺗﺎزهای ﺑﻪ ﺣﯿﺜﯿﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻠﯽ ﻃﺮح و‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻣﯽرﯾﺰد و در ﺳﻨﮕﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﺗﯿﺮ‬
‫اﻧﺘﻘﺎم ﺑﻪﺳﻮی ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ‬
‫"ﮔﺬﺷﺖ" ﻧﯿﺴﺘﻢ و ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﻗﺪم ﻫﻢ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﻤﯽﻧﺸﯿﻨﻢ!‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺟﻬﺎد ﮐﻠﯿﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻣﻠﯽ و ﻓﺪاﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ اﮐﻨﻮن ﻣﻮﻗﻊ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﺪ و ﺑﺮای‬
‫آﯾﻨﺪه اﯾﻦ ﻣﯿﻮه ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ ﻧﺼﯿﺐ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻣﻠﯽ ﮐﻪ در ﻣﺒﺎرزه ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻪ وﻇﯿﻔﻪدار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ وﺣﺪت ﮐﻠﻤﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﺧﻮد را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺣﺮﯾﻒ ﻣﺠﺎل اﺳﺘﻔﺎده از اوﺿﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫اﺛﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل در‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﻧﺼﯿﺐ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﮔﺸﺘﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻮده‬
‫و ﯾﮕﺎﻧﻪ وﺳﯿﻠﻪای ﮐﻪ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﯽ را در ﻣﺒﺎرزات ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽﺳﺎزد ﻫﻤﺎﻧﺎ‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﻫﻢ ﺑﺪون اﺗﺤﺎد و اﺗﻔﺎق زﻋﻤﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻣﻠﯽ ﺻﻮرتﭘﺬﯾﺮ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﯾﺮا درﺟﺎت ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ را ﮐﻪ ﺣﺮﯾﻒ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﭘﯿﻤﻮده و ﻧﺎم آن را‬
‫"ﮔﺬﺷﺖ" ﻧﻬﺎده اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دوﺳﺎﻟﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی رﻧﮕﺎرﻧﮓ و ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﻇﺎﻫﺮ ﻓﺮﯾﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﺠﺪﯾﺪ‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﯽ اﯾﺮان ﯾﮑﯽ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮی ﻣﯽداد و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﺑﺮای‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪31 /‬‬

‫اﯾﻦﮐﻪ ﺣﺮﯾﻒ ﺑﺎﻟﻤﺮه از ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻣﺄﯾﻮس ﮔﺮدد‬
‫و ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻠﯽ ﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﺗﺎم و ﺗﻤﺎم ﮔﺮدن ﻧﻬﺪ ﻫﻤﺎن اﺗﺤﺎد و اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در اﯾﻦ دوﺳﺎﻟﻪ از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد ﻻزم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ اﺗﺤﺎد و‬
‫اﺗﻔﺎق ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺎﯾﻪ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ و ﯾﮏ ﺟﻬﺘﯽ زﻋﻤﺎی ﻣﻠﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ و اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺧﻄﯿﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ زﻋﻤﺎی ﻣﻠﯽ‬
‫ﺑﻪدوش دارﻧﺪ و در اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ذرهای ﻏﻔﻠﺖ و ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎری‬
‫ﺿﺮری ﻓﺎﺣﺶ و ﻋﻈﯿﻢ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬زﯾﺮا اﮔﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺳﻠﯿﻘﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫اﺧﺘﻼف در راه و روش ﮔﺮدد اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺼﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮﯾﻒ ﺑﻪدﻧﺒﺎل‬
‫آن ﻣﯽﮔﺮدد و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻤﻠﯽ آن ﻫﻤﯿﻦ اﻇﻬﺎرات وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر‬
‫دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﺎ دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﮑﻢ اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ زﻋﻤﺎی ﻣﻠﯽ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪای ﮐﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در آن ﻗﺮار دارد ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ و آﻧﺎن را از‬
‫وﺳﻮﺳﻪﻫﺎی ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﺘﺮﺑﺎزان داﺧﻠﯽ و ﻋﻤﺎل اﺟﺎﻧﺐ در اﯾﻦ روزﻫﺎ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﺪان ﻣﺸﻐﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺣﺬر ﻣﯽدارﯾﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ ﺣﯿﺜﯿﺎت‬
‫و اﻓﺘﺨﺎرات ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﺧﻮﯾﺶ آﻧﺎن را ﺑﻪ اﺗﺤﺎد و‬
‫اﺗﻔﺎق ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﯾﻒ دﻋﻮت ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﻢ زﯾﺮا‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ روش ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺗﺤﺎدآﻣﯿﺰ‪ ،‬ﺣﺮﯾﻒ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻗﺪم دﯾﮕﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﺟﻠﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﻪ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻣﺸﺮوع و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 32‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 25‬ﻣﺮداد‬

‫اﯾﻦ درﺑﺎر ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ روی درﺑﺎر ﺳﯿﺎه ﻓﺎروق را ﺳﻔﯿﺪ ﮐﺮد‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﻢ‪ :‬دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎزدهوﻧﯿﻢ دﯾﺸﺐ ﭼﻨﺪ اﻓﺴﺮ ﻣﺴﻠﺢ و ﻗﺮﯾﺐ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎه‪ ،‬ﺷﺼﺖ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺳﺮﺑﺎز ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺷﺼﺖ ﺗﯿﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﺜﻞ راﻫﺰﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﮐﺘﺎبﻫﺎی اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪهاﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ رﯾﺨﺘﻨﺪ و ﺑﺪون‬
‫اﯾﻦﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ ﻣﻦ ﮐﻔﺶ ﭘﺎ ﮐﻨﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﯿﻮن ﻃﻔﻞ ﯾﺎزده ﻣﺎﻫﻪ‬
‫و ﻣﺎدرش ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ـ ﮐﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ـ ﺗﻮﻗﯿﻔﮕﺎه ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ و در ﻫﺮ اﺗﺎق ﺧﺎﻧﻪام ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر ﺻﺒﺢ دوازده ﺳﺮﺑﺎز ﺑﯿﺘﻮﺗﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺎﺟﺮای اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ ـ اﯾﻦ ﮐﻮدﺗﺎی‬
‫ﻧﻨﮕﯿﻦ ـ اﯾﻦ دﺳﺘﺒﺮد و ﺗﺠﺎوز "ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ" را ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ ﺷﺮح دﻫﻢ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯿﻞ دارم ﺣﻘﺎﯾﻘﯽ را ﮐﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬﻢ آن از ﻣﺮدم ﻣﺨﻔﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از واﻗﻌﻪ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ در ﺟﺮاﯾﺪ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮای ﻋﺮض ﮔﺰارش درﺑﺎره ﻫﯿﺌﺖ اﻋﺰاﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﺑﻪ ﺣﻀﻮر‬
‫ﻣﻠﻮﮐﺎﻧﻪ ﻣﺸﺮف ﺷﺪهام! آن روز ﮐﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﺎه ﻗﺮﯾﺐ دوﺳﺎﻋﺖ و‬
‫ﻧﯿﻢ ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﯿﺌﺖ اﻋﺰاﻣﯽ ﺑﻐﺪاد‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺷﺎه دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ در‬
‫آن داﺷﺖ ﻣﻦ دﯾﮕﺮ ﺗﺎ آن وﻗﺖ ﺑﻪ درﺑﺎر ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺮای‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮدم و ﯾﮑﺴﺮ ﮔﺮﺳﻨﻪ از وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎخ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ‬
‫رﻓﺘﻢ‪ .‬دﯾﺪم ﺷﺎه از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﺼﺪق از ﻣﻦ‬
‫رﻧﺠﯿﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن اﯾﻦﮐﻪ در ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻣﻦ دﺳﺖ داﺷﺘﻪام‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ؟ ﺑﯽﭘﺮوا ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﺪارم اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪33 /‬‬

‫ﺑﻪوﺟﻮد آورﻧﺪه اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺷﺮمآور ﺑﻮدهاﯾﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ دو ﭼﺸﻤﺎن او ﮐﻪ‬

‫ﺧﯿﻠﯽ داﻋﯿﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﺖ دارﻧﺪ ﻧﮕﺎه ﮐﺮده‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﺗﺎ ﮐﺠﺎ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﺮوﯾﺪ‪ .‬آﯾﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺎروق ﺑﺮای ﺷﻤﺎ درس ﻋﺒﺮت ﻧﯿﺴﺖ؟ ﻓﺎروق‬
‫ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻮﮐﺮی اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ را ﮐﺮده ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺧﻮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ رﻓﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﺧﻮﯾﺶ را در روز ﻣﻮﻋﻮد از دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ از‬
‫آن راه ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﺮوﯾﺪ؟‬
‫اﯾﻨﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺮدم ﺟﻨﮓ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺑﺪی از اﯾﻦ ﻣﻠﺖ دﯾﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ در ﺻﻒ اول‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ او ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ؟‬
‫آن روز ﺧﯿﻠﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﯾﻢ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﯾﮏ ﺑﺎر در ﺳﯽام‬
‫ﺗﯿﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎ ﮐﺮدﯾﺪ و‬
‫ﺳﺰای آن را دﯾﺪﯾﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ آن آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﻠﺦ را‬
‫ﺗﮑﺮار ﮐﺮد؟ درﺑﺎر در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل دهﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﻗﺒﻠﻪﮔﺎه ﻫﺮﭼﻪ دزد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ‬
‫ﺑﯽﻧﺎﻣﻮس و ﻫﺮﭼﻪ واﺧﻮرده اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻮده ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و از ﻫﻤﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﺧﺎرﺟﯿﺎن و ﻧﻘﻄﻪ اﺗﮑﺎی ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ اﯾﻦ درﺑﺎر ﮔﻨﺪ و ﮐﺜﯿﻒ‬
‫و ﻟﻌﻨﺘﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﻃﻮل دوازدهﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ آﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﺟﻮان ﺧﻮش ﺧﻂ‬
‫و ﺧﺎل ﮐﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﺎر اﻓﺴﺮده ﻣﻮﻗﻊ ﺿﻌﻒ و ﺟﺒﻦ ﺳﺮ در ﻫﻢ ﻣﯽﮐﺸﺪ و در‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺶ ﺟﺎﻧﮕﺰای ﺧﻮد را ﻣﯽزﻧﺪ ﺳﺮ ﻓﺮود ﻧﯿﺎوردهام و اﯾﻦ‬
‫آﺧﺮﯾﻦ دﻓﻌﻪ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺑﺘﮑﺎر ﺧﻮدش ﻧﺸﺎن ﻫﻤﺎﯾﻮن ﺑﻪ ﻣﻦ داد ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸﺎن‬
‫اﻫﺪاﯾﯽ او را ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻪ ﻧﺰدم زﯾﺮا ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ "ﻫﻤﺎﯾﻮن" از ﻗﻤﺎش‬
‫ﻫﻤﺎن "ﻫﻤﺎﯾﻮنﻫﺎﯾﯽ" اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺼﺖ )راﺟﻪ( ﻧﻈﯿﺮ او را اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ‬
‫درﻣﻮﻗﻊ اﺷﻐﺎل ﻫﻨﺪ در ﺧﺎک وﺳﯿﻊ آن ﮐﺸﻮر اﯾﺠﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 34‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫درﺑﺎر دﺷﻤﻦ ﻫﻤﻪ آزادﻣﺮدان‪ ،‬وﻃﻦﭘﺮﺳﺘﺎن و ﺧﺼﻢ ﻣﺒﺎرزﯾﻦ راه‬

‫اﺳﺘﻘﻼل و آزادﯾﺴﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦﻃﻮر ﻧﯿﺴﺖ از او ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﻣﻦ ﮐﻪ در راه ﺟﻬﺎد ﻣﻠﺖ اﯾﺮان‬
‫ﻫﻨﻮز درد و رﻧﺞ و درد ﮔﻠﻮﻟﻪ اﺟﻨﺒﯽ را ﺑﺮ ﺟﺎن و ﺗﻦ ﺧﻮد دارم و ﻫﻨﻮز از‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه در ﻣﺬاﮐﺮه ﺑﺎ اﺟﻨﺒﯽ دﯾﮕﺮ ﺻﺮف ﻗﻮه و اﻧﺮژی‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ ﭼﻪ ﺟﺮﻣﯽ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪم ﮐﻪ ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺑﺎﯾﺪ اﺳﯿﺮ ﺗﺠﺎوزات اﻓﺮادی‬
‫ﻏﺎرﺗﮕﺮ و ﻗﻄﺎعاﻟﻄﺮﯾﻖ ﺑﺸﻮم؟‬
‫ﻣﻦ از ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه ﭘﻬﻠﻮی ﻫﺮﮔﺰ اﻧﺘﻈﺎر آن را ﻧﺪارم ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺧﻮدش را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪر ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺮاﮐﺶ و ﺑﯿﮏ ﺗﻮﻧﺲ ﻫﻢ از او ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ را‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ وﻟﯽ اﻋﺘﺮاف ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺗﺎ اﯾﻦ درﺟﻪ او را ﺣﻘﯿﺮ و ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻓﮑﺮ و ﺿﻌﯿﻒاﻟﻌﻘﻞ ﻧﻤﯽﺷﻤﺮدم ﮐﻪ ﺷﺒﯿﺨﻮن ﺑﺮ ﻣﺒﺎرزات و ﺟﻬﺎد ﻣﻠﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺰﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺪاﮐﺎریﻫﺎ و ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﯽﻫﺎی ﻣﺮدم ﻣﺤﺮوم و‬
‫ﺑﯿﻨﻮای ﮐﺸﻮر را ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻫﻮﺳﺒﺎزی و ﻻسزدن ﺑﺎ اﺟﺎﻧﺐ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ از او ﺑﭙﺮﺳﺪ دﯾﮕﺮ ﺷﻤﺎ و ﻓﺎﻣﯿﻞ ﺷﻤﺎ از اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﺸﺖ‬
‫ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ و ﻟﺨﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺪرت آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب زﯾﺮ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮوﺧﺖ و ﺑﺮای ﭼﻬﻞﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ؟‬
‫ﺛﺮوت ﯾﮏ ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﻣﻼک و اﻣﻮال و ﻧﻮاﻣﯿﺲ‬
‫ﻣﺮدم از دﺳﺖ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﯽﺳﺎل اﺳﺖ در اﻣﺎن ﻧﺒﻮده ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ‬
‫دزدﻫﺎ و ﺑﺪﮐﺎرﻫﺎ از ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﺷﺐ ﺑﺮای ﮐﻮدﺗﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺮای‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﮐﻼردﺷﺖ ﺗﺸﺮﯾﻒ ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؟‬
‫آﻣﺪن ﻫﮋﯾﺮ و ﺳﺎﻋﺪ و رزمآرا ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎی‬
‫ﮐﻼردﺷﺖ و ﻣﺸﺎوره ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺟﻨﺒﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻮدﺗﺎی ﻣﺴﺨﺮه‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪35 /‬‬

‫دﯾﺸﺐ ﻧﯿﺰ ﺑﺪون ﺷﮏ از آﻧﺠﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﺪ‬
‫و ﻧﺸﺎﻧﻪای از ﺣﻤﯿﺖ در ﺷﻤﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ در ﭘﻨﺎه ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﺷﺐ دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻫﻮلاﻧﮕﯿﺰ ﻧﻤﯽزدﯾﺪ و ﺗﻔﻨﮓ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﯽ را ﮐﻪ از ﻣﺎﻟﯿﺎت‬
‫ﻋﻠﻒﺧﻮارﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه و ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺷﻤﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ داده‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ روی وﻃﻨﺨﻮاﻫﺎن ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺪر ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﯿﺎری "آﯾﺮون ﺳﺎﯾﺪ" ﮐﻠﻨﻞ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫روی ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺧﻮد ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮐﺸﯿﺪ و ﻋﺎﻗﺒﺖ در ﻣﻨﺘﻬﺎی ﻧﮑﺒﺖ در ﮔﻮﺷﻪ‬
‫"ژوﻫﺎﻧﺴﺒﻮرگ" ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬او از اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی دﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ از روی ﻧﻘﺸﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهﻫﺎی ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ در ﺑﻐﺪاد و‬
‫اﯾﺎدی ﺟﯿﺮهﺧﻮار اﺟﻨﺒﯽ ﻫﻤﺎن راه ﻧﮑﺒﺖﺑﺎر و ﻣﻠﻌﻨﺖآﻣﯿﺰ را از ﻧﻮ‬
‫ﻣﯽﭘﯿﻤﺎﯾﯿﺪ؟!‬
‫آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق! ﭼﻘﺪر ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮد و ﺗﺎ ﮐﯽ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ اﯾﻦ ﻓﺠﺎﯾﻊ و رﺳﻮاﯾﯽﻫﺎی ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ و آﺷﮑﺎر درﺑﺎر ﺑﻮد‪.‬‬
‫درﺑﺎر ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻧﻨﮓآوری ﮐﻪ دﯾﺸﺐ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﺧﻂ‬
‫وﺻﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ داﺷﺖ ﺑﺮﯾﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دوازدهﺳﺎل ﺗﻮﻃﺌﻪ‪،‬‬
‫دوازدهﺳﺎل ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان و ﻣﺎدر و دوازدهﺳﺎل اﻏﺮاض و‬
‫ﺷﻬﻮات اﺟﻨﺒﯽ ﺧﺎﺗﻤﻪ داد و ﺑﻪ ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻠﺘﯽ‬
‫وﺟﻮد دارد و اﯾﻦ ﻣﺮدم ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ و ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﻧﻨﮕﯿﻦ درﺑﺎر را ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻣﺪت‬
‫ﻣﺤﺪودی ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﺳﻪ ﺻﺒﺮ اﯾﺮاﻧﯽ ﻟﺒﺮﯾﺰ ﺷﺪه و ﻓﺮﯾﺎد‬
‫اﻧﺘﻘﺎم از اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺎت ﮐﻪ داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻓﺎروق را ﮐﻬﻨﻪ ﮐﺮده از ﮔﻠﻮی‬
‫ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﻋﯿﺎﺷﯽ و ﺷﻬﻮتﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﻣﺮدم ﺗﺎ‬
‫ﻫﻤﯿﻦﺟﺎ ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ‪ .‬از درﺑﺎر ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ دﯾﮕﺮ از ﺟﺎن ﻣﺮدم و ﻣﻤﻠﮑﺖ ﭼﻪ‬
 ‫‪ / 36‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ؟ ﺗﺎ ﭘﺎی اﻧﻘﺮاض ﺗﺎرﯾﺦ و ﺳﻘﻮط وﻃﻦ اﮐﻨﻮن ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻪاﯾﺪ‬
‫و ﺑﻪدﺳﺖ ﺧﻮد آن ﮔﻮر ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ و ﺳﯿﺎﻫﮑﺎری و اﺟﻨﺒﯽﭘﺮﺳﺘﯽ را ﮐﻨﺪﯾﺪ‪.‬‬
‫دﯾﺸﺐ در ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺷﺼﺖ ﺗﯿﺮﻫﺎی اﻓﺴﺮان و ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﺎرد‬
‫ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒﮔﺎه ﺳﻌﺪآﺑﺎد‬
‫ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺧﻮﻧﺴﺮدی زﯾﺮ ﻟﺐ اﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﺳﻌﺪی را زﻣﺰﻣﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدم‪:‬‬
‫ﭼﻮ ﺗﯿﺮه ﺷﻮد ﻣﺮد را روزﮔﺎر ﻫﻤﻪ آن ﮐﻨﺪ ﮐﺶ ﻧﯿﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪37 /‬‬

‫روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ 25 ،‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﮔﺰارشﻟﺤﻈﻪﺑﻪﻟﺤﻈﻪﺟﺮﯾﺎنﮐﻮدﺗﺎیﻧﺎﻓﺮﺟﺎم‪25‬ﻣﺮداداززﺑﺎن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪:‬‬
‫ﻗﺮار ﺑﻮد ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬رﯾﺎﺣﯽ را اﻋﺪام ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن دﺳﺘﮕﯿﺮی وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬وزﯾﺮ راه و ﻣﻬﻨﺪس زﯾﺮکزاده‬
‫ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﯾﻦ و دﻗﯿﻖﺗﺮﯾﻦ ﮔﺰارﺷﺎت درﺑﺎره ﮐﻮدﺗﺎی دﯾﺸﺐ‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﯿﺪ از زﺑﺎن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫وزﯾﺮاﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﺟﺮﯾﺎن دﺳﺘﮕﯿﺮی او را ﺷﺮح ﺑﺪﻫﯿﻢ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ و‬
‫ﺟﻬﺎت "ﮐﻮدﺗﺎی" دﯾﺸﺐ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺮﮐﺖ ﻧﮑﻦ ﮐﻪ آﺗﺶ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎزدهورﺑﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻣﻨﺰل ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻤﻢ‬
‫ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد رﻓﺘﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎزده و ﺑﯿﺴﺖدﻗﯿﻘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد رﺳﯿﺪم‪ .‬ﻋﺼﺎی ﺧﻮد را ﮐﻨﺎری ﮔﺬاﺷﺘﻪ و وارد روﺷﻮﯾﯽ ﺷﺪم‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﺴﻮاکﮐﺮدن دﻧﺪانﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺻﺪای ﺧﺶﺧﺶ ﺷﻨﯿﺪم ـ‬
‫آن را اﻣﺮی ﺳﺎده ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮدم وﻟﯽ ﻓﺮﯾﺎد وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻤﻢ زد از اﺗﺎق‬
‫روﺷﻮﯾﯽ ﺧﺎرج ﺷﺪم ﺑﻪ ﺗﺼﻮر اﯾﻦﮐﻪ دزد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺧﺮوج از اﺗﺎق روﺷﻮﯾﯽ دو ﺳﺮﺑﺎز ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی ﺗﻔﻨﮓ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﮑﻨﯿﺪ و اﻻ آﺗﺶ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮﻧﺴﺮدی ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﺮدم و ﺑﻪ ﻣﺠﺮدی ﮐﻪ از‬
‫روﺷﻮﯾﯽ ﺧﺎرج ﺷﺪم دﯾﺪم ﻋﺪه زﯾﺎدی ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﺷﺼﺖﺗﯿﺮ ﺗﻤﺎم ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺳﺘﻮان ﯾﮑﻢ ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺪر ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺴﻮزد ـ ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ـ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﺑﺮوﯾﻢ زﯾﺮا ﺳﺎﯾﺮ‬
‫دوﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎ ﻫﻢ در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺷﺼﺖ ﺳﺮﺑﺎز در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺘﻮان ﯾﮑﻤﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه اﯾﻦ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﺑﻮد ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺮﺑﺎز را ﺑﺮای ﻣﻦ ﻣﯽﮔﺬارﯾﺪ‬
 ‫‪ / 38‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ اﺳﺖ زﯾﺮا ﯾﮏ ﺳﺮﺑﺎز ﺑﺮای ﻣﻦ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻫﻢ اﻫﻞ‬
‫ﻓﺮار ﻧﯿﺴﺘﻢ ﺧﺎﻃﺮﺗﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺘﻮان ﻣﺰﺑﻮر ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﺤﺎﺻﺮه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺳﻮار ﯾﮏ ﮐﺎﻣﯿﻮن‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﯿﭻ وﺣﺸﺖ ﻧﮑﺮدم زﯾﺮا ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮض اﯾﻦﮐﻪ ﮐﻮدﺗﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﺮا ﻫﻢ اﻋﺪام ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﯿﺪاری ﻣﻠﺖ‬
‫اﯾﺮان ﻧﻘﺸﻪ ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﻘﺶ ﺑﺮ آب ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﺮا ﺑﻪ اﺗﺎﻗﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﻠﻮ‬
‫از ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻮد ﺑﻌﺪ ﺑﺮای اﺑﺮاز ﻣﺮﺣﻤﺖ ﯾﮏ ﮔﻠﺪان ﮔﻞ روی ﻣﯿﺰ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و‬
‫اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﺮﺗﺒﺎً ﻣﯽﮔﻔﺖ ﭘﺪر ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺴﻮزد‪.‬‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻌﺎرﻓﺎت "ﺳﺮﺑﺎزی" ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻖﺷﻨﺎس و ﻣﻬﻨﺪس‬
‫زﯾﺮکزاده را ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺧﻮاب ﺑﻪ ﺑﺎزداﺷﺘﮕﺎه آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺣﺮف از وزﯾﺮ راه‬

‫ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻖﺷﻨﺎس ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪاش در زﻋﻔﺮاﻧﯿﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺳﺮﺗﯿﭗ‬
‫رﯾﺎﺣﯽ و ﻣﻬﻨﺪس زﯾﺮکزاده ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎرن ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﻋﺪهای ﺳﺮﺑﺎز از دﯾﻮار ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎ وارد‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺰل را ﺗﺼﺮف ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ دﺧﺘﺮ ﺳﺮﺗﯿﭗ رﯾﺎﺣﯽ را ﮐﻪ‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد ﺑﯿﺪار ﮐﺮده و او را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺪرت‬
‫ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺗﺎقﻫﺎی دﯾﮕﺮ رﯾﺨﺘﻨﺪ و ﻣﻦ و ﻣﻬﻨﺪس زﯾﺮکزاده را‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ اﺻﺮار‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷﯿﻢ اﺟﺎزه ﻧﺪادﻧﺪ و ﻣﺎ را دﺳﺖ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن‬
‫)ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ( رو ﺑﻪ دﯾﻮار ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﻣﺎ ﺧﯿﺎل ﮐﺮدﯾﻢ آﻧﺎً‬
‫ﻗﺼﺪ اﻋﺪام ﻣﺎ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪39 /‬‬

‫در راه ﻣﺤﺎﻓﻈﯿﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﯾﺮ وزرا و ﺧﻮد ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻫﻢ‬

‫دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺟﺎی ﺣﺮﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻖﺷﻨﺎس و زﯾﺮکزاده را ﺑﻪ اﺗﺎق دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮدﻧﺪ در اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ﺻﺪای ﺧﻨﺪه دﮐﺘﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ "ﺧﻮش آﻣﺪﯾﺪ ـ اﻇﻬﺎر ﻟﻄﻒ ﻓﺮﻣﻮدﯾﺪ‪"....‬‬

‫رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد ﭼﻪ ﻣﯽﮐﺮد‬

‫رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد آنﻃﻮریﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ ﻣﻨﺰل رﻓﺘﻪ و در راه ﭼﻮن‬
‫ﯾﮏ ﺟﯿﭗ ﺑﺎ ﺳﻪ اﻓﺴﺮ ﻧﺰدﯾﮑﯽﻫﺎی ﻣﻨﺰل ﺧﻮد ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ‬
‫ﻣﯽرود‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﮐﻪ ﺣﻖﺷﻨﺎس و زﯾﺮکزاده را آوردﻧﺪ و‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ "ﻗﺼﻪ ﭘﺎدﺷﺎه ﯾﻤﻦ" را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدم و ﭼﻮن روﺣﯿﻪﻫﺎ را‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪ دﯾﺪم ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺤﺚﻫﺎی ﺧﻮدﻣﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮدﯾﻢ در اﯾﻦ وﻗﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﻮان‬
‫ﯾﮑﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﺎ ﺑﻮد ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻮ ﺷﺮف داری؟ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﮐﺎﻏﺬی ﺑﻪ زﻧﻢ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻢ ﻓﻮری ﺑﺪﻫﯿﺪ ﺑﺒﺮﻧﺪ زﯾﺮا او و‬
‫ﮐﻮدک ‪ 11‬ﻣﺎﻫﻪ ﻣﻦ ﮔﻨﺎﻫﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺴﺮﻣﺰﺑﻮرﻗﺒﻮل ﮐﺮد و ﻣﻦ ﮐﺎﻏﺬی ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻤﻢ ﻧﻮﺷﺘﻢﮐﻪﻣﻀﻄﺮبﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻪ ﺑﺎر زﻧﺪاﻧﯽ‬

‫ﭘﺲ از ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 1320‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪدﺳﺘﻮر اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ در‬
‫اﺻﻔﻬﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺪی در زﻧﺪان ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎر دوم "رزمآرا" او را ﺑﺎزداﺷﺖ ﮐﺮد و ﺑﺎر ﺳﻮم "ﮔﺎرد‬
‫ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ" در ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد‪.‬‬
 ‫‪ / 40‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎد ﻋﺠﯿﺐ‬
‫وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﯾﺸﺐ ﻫﻮا ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮد ﺑﻮد ﺑﺎد ﻋﺠﯿﺒﯽ‬
‫ﻣﯽآﻣﺪ ـ ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻖﺷﻨﺎس ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺎد ﺟﻨﻮب ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﻣﯽآورد!‬
‫ﻫﻤﻪ ﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﯿﻢ ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺑﻮد در اﯾﻦ وﻗﺖ اﻓﺴﺮی‬
‫آﻣﺪ ﻣﺎ را ﺳﻮار ﯾﮏ ﮐﺎﻣﯿﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻧﻤﻮد و دو ﮐﺎﻣﯿﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻋﻘﺐ و ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎﻣﯿﻮن ﺟﻠﻮی ﻣﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺳﺮواﻧﯽ از ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ آﻗﺎی دﮐﺘﺮ ـ ﻓﺮدای ﮐﺎرﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺎد ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ ـ‬
‫وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻪ او ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎﯾﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ را اﯾﺠﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺎ را ﺳﻮار ﮐﺎﻣﯿﻮن ﮐﺮدﻧﺪ و از ﺧﯿﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮی ﺑﻪ ﻃﺮف‬
‫ﺷﻬﺮ آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻬﺮ ﻣﯽآﻣﺪﯾﻢ ـ ﻗﻮاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﻣﯽآورد ﺑﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻠﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﻮد ـ ﺑﻪ او اﯾﺴﺖ داد ـ ﭼﻮن اﻃﺎﻋﺖ ﻧﮑﺮد ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﮐﺮدﻧﺪ وﻟﯽ‬
‫اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﻓﺮار ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻫﯿﭻﮐﺠﺎ‬
‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺘﯽ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪم ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؟‬
‫زﯾﺮا ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﺮدم ﻣﺎ را ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎن ﻋﺸﺮتآﺑﺎد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ را ﺑﻪ ﺑﺎﺷﮕﺎه اﻓﺴﺮان ﺑﺮدهاﻧﺪ و در‬
‫آﻧﺠﺎ از ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ وﺳﺎﯾﻞ ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ آﻣﺎده اﺳﺖ! ﻣﺎ را ﺟﻠﻮی ﺳﺘﺎد‬
‫ارﺗﺶ آوردﻧﺪ ﺻﺪای ﮐﺎﻣﯿﻮنﻫﺎ ﻋﺪهای را ﮐﻪ روی ﭘﺸﺖﺑﺎمﻫﺎ ﺧﻮاﺑﯿﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﺪار ﮐﺮد‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪41 /‬‬

‫دو زن ﭼﻪ دﯾﺪﻧﺪ؟‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬دو ﻧﻔﺮ زن ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺳﺘﺎد ﺑﻮد‬
‫ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺧﺒﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را در ﯾﮏ ﮐﺎﻣﯿﻮن ﺳﺮﺑﺎز دﯾﺪهاﯾﻢ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ از ﻃﺮف ﭼﻬﺎر‬
‫ﮐﺎﻣﯿﻮن ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﻮده اﺳﺖ در اﯾﻦ وﻗﺖ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﯿﻢ از‬
‫ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﻣﯽﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺟﺮﯾﺎن را ﮔﺰارش ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫از دو ﻃﺮف‬
‫اﯾﻦ ﮔﺰارش در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ داده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﻧﺼﯿﺮی رﺋﯿﺲ ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ )ﺑﺮادر دﮐﺘﺮ ﻧﺼﯿﺮی ﻣﻌﺎون وزارت‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ( ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اﯾﺸﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮده و ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻣﻼﻗﺎت ﻓﻮری ﺑﺮای ﮐﺎر‬
‫ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ و دادن ﻧﺎﻣﻪ ﮐﻪ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ از ﻃﺮف ﺷﺎه آورده و ﮐﺎﻏﺬ را ﺑﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺳﺎﻋﺖ رﺳﯿﺪ ﮐﺎﻏﺬ و ﺗﺎرﯾﺦ وﺻﻮل را‬
‫زﯾﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪:‬‬

‫او را ﺑﺎزداﺷﺖ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫ﺳﺮﻫﻨﮓ دﻓﺘﺮی و ﺳﺮوان داورﭘﻨﺎه ﻣﺤﺎﻓﻈﯿﻦ ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﺪار ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻣﻼﻗﺎت ﻓﻮری ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی را ﺑﻪ دﮐﺘﺮ‬
‫ﻣﺼﺪق ﺧﺒﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻓﻮری او را ﺑﺎزداﺷﺖ ﮐﻨﯿﺪ ـ‬
‫زﯾﺮا در ﻫﻤﯿﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺰارشﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﻫﻢ ﺑﻪ دﮐﺘﺮ‬
‫ﻣﺼﺪق ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮﻧﺴﺮدی ﻋﺠﯿﺐ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﻮﻧﺴﺮدی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎﯾﯽ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻼدرﻧﮓ ﺗﺎﻧﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﻮی ﮐﻼﻧﺘﺮی ﯾﮏ ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی اﻃﺮاف‬
 ‫‪ / 42‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ را ﮐﻪ در ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻓﺮاد ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی ﺑﻮد در اﺧﺘﯿﺎر‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻮاﯾﯽﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎدهﺑﺎش داﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﯿﺮوی ﮐﻤﺎﻧﺪو و ﻗﻮای‬
‫ﺗﺤﺖ اﺧﺘﯿﺎر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ را ﺑﻪ دﺳﺘﻮر‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن را ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺟﺎزه ورود ﻧﺪادﻧﺪ‬

‫وﻗﺘﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺣﻖﺷﻨﺎس و زﯾﺮکزاده را ﺑﻪ ﺳﺘﺎد ﻣﯽآورﻧﺪ‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺳﺘﺎد اﺟﺎزه ورود ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎی ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ‬
‫اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﻗﺮاول ﺳﺘﺎد ﮔﻠﻨﮕﺪن اﺳﻠﺤﻪ ﺧﻮد را ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﯿﺮاﻧﺪازی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎی ﮔﺎرد‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ از ورود ﻣﻨﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺼﯿﺮی را آوردﻧﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺳﺘﺎد آورده ﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ از اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺧﻮد ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ‬
‫ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؟ اﻓﺴﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﺪ ﺟﻨﺎب دﮐﺘﺮ ﻋﺮض ﮐﺮدم ارﺗﺶ‬
‫ﺷﻬﺮ را ﺗﺼﺮف ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺧﯿﺎل ﺷﻤﺎ راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﻓﺮدا‬
‫ﺻﺒﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻃﻮل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺸﯿﺪ )ﻣﻨﻈﻮر او از اﯾﻦ ﺣﺮف اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﮐﻮدﺗﺎ ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز اﻓﺮاد ﻣﻮﺛﺮ را ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن اﻋﺪام ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﮐﺮد و ﻗﺪرت را در دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪(.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل از ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و وزﯾﺮ راه و ﻣﻬﻨﺪس‬
‫زﯾﺮکزاده را از ﺟﺎده دﯾﮕﺮ ﺷﻤﯿﺮان ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﻣﯽآورﻧﺪ و اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪43 /‬‬

‫اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ ـ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ از ﻣﻨﺰل دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ‬

‫ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد اﺳﺖ رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬

‫زدﯾﻢ و ﻧﮕﺮﻓﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ روﺷﻮﯾﯽ ﺑﺮوم ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ‬
‫اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و "ﺣﺲ ﮐﺮدم ﻫﻨﻮز وزﯾﺮ ﻫﺴﺘﻢ" در اﯾﻦ وﻗﺖ اﻓﺴﺮی‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﻦ آﻣﺪ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ ﺳﺮﺑﺎزی ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ "آﺗﺶ" اﯾﺴﺘﺎده‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬از اﺗﺎق ﺧﺎرج ﺷﻮ ـ وﻗﺘﯽ ﺳﺮﺑﺎز ﺧﺎرج ﺷﺪ اﻓﺴﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻧﺲ آوردﯾﺪ ـ ﮔﻔﺘﻢ ﭼﻄﻮر؟ ـ ﮔﻔﺖ زدﯾﻢ و‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻓﻬﻤﯿﺪم اوﺿﺎع ﻋﻮض‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﻼﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪه زﯾﺮا ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺑﻘﯿﻪ اﻓﺮادی ﮐﻪ اﻓﺴﺮ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻆ اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻮﻗﯿﻒ آﻧﻬﺎ را ﻣﯽﮐﺸﺪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﮐﻪ دوﺳﺎﻋﺖ و ﻧﯿﻢ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ اﺳﺖ ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ و اﻋﻤﺎل "ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ" را ﺧﻨﺜﯽ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﻮد‬

‫ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎی "ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ" ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ رادﯾﻮ و ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه را‬
‫ﺗﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ دو ﺗﺎﻧﮏ و ﻋﺪهای ﺳﺮﺑﺎز ﮐﻪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺟﻠﻮی اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻠﻔﻦﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻧﻬﺎ اﻓﺘﺎد و ﺗﻤﺎم‬
‫ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺷﺎن ﻗﺒﻼً ﻗﻄﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻗﻨﺪاق ﺗﻔﻨﮓ‬
‫‪ 20‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3‬ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺪای زﻧﺠﯿﺮ ﺗﺎﻧﮏﻫﺎ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 44‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺳﺮﮔﺮدی وارد اﺗﺎق ﻣﺎ ﺷﺪ و ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺒﺮدار ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎن‬

‫اﻣﺮی ﻧﺪارﯾﺪ؟ ﻣﻦ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻓﻬﻤﯿﺪم "ﻫﻨﻮز وزﯾﺮ ﻫﺴﺘﻢ"‪ .‬ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻖﺷﻨﺎس‬
‫از درد ﮐﻤﺮ ﻧﺎﻟﻪ ﻣﯽﮐﺮد زﯾﺮا ﺳﺮﺑﺎزی ﺑﺎ ﻗﻨﺪاق ﺗﻔﻨﮓ از او اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳﯽ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ اﻓﺴﺮی ﻗﺮص ﻣﺴﮑﻦ آورد وﻟﯽ ﺣﻖﺷﻨﺎس از‬
‫ﺧﻮردن دارو ﺧﻮدداری ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻓﺴﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪا ﺷﺎﻫﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ دوای ﻣﺴﮑﻦ اﺳﺖ اﮔﺮ‬
‫ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪ ﺑﺪﻫﯿﺪ ﻣﻦ ﺑﺨﻮرم‪.‬‬
‫زﯾﺮکزاده ﺧﻮاﺑﯿﺪه ﺑﻮد و ﺗﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺤﺎﻓﻆ‬
‫او داد ﻣﯽزد ﮐﻪ ﺣﺮف ﻧﺰن!‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ‬
‫ﻣﻮدب ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﯾﻦ ﺧﻮاﻫﺶ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺨﺺ ﺷﺎه‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﺎه ﮐﺮدم ـ ﭼﻬﺎر و ﭼﻬﻞدﻗﯿﻘﻪ ﺑﻮد از اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺧﻮد‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪم اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر ﮐﯽ اﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ داد ﻏﯿﺮ از ﺷﺎه ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﮐﺎر‬
‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻮا روﺷﻦ ﺷﺪ و ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدم اﮔﺮ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﺮﺳﺪ ﻣﺮدم ﺳﺰای‬
‫آﻧﻬﺎ را ﮐﻒ دﺳﺘﺸﺎن ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ و دﻣﺎر از روزﮔﺎرﺷﺎن ﺑﺮﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎون ﺳﺘﺎد آﻣﺪ‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر و ﭘﻨﺠﺎه دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﮐﯿﺎﻧﯽ ﯾﮑﻪ و ﺗﻨﻬﺎ وارد‬
‫اﺗﺎق ﻣﺎ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﻣﻌﺬرت زﯾﺎد ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻨﻬﺎ اﻏﻔﺎل ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و از‬
‫ﺟﺴﺎرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﻦ ﺟﺪاً ﻣﻌﺬرت ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ و اﺳﺘﺪﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺘﺎن ﺗﺸﺮﯾﻒ ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪45 /‬‬

‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺑﺨﻮاﺑﻢ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﮐﯿﺎﻧﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﯿﻤﺴﺎر ﻟﻄﻔﺎً اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﯿﺪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺨﻮاﺑﻢ زﯾﺮا ﻣﺎ را زﯾﺎد ﺑﯿﺪار ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﺗﯿﭗ ﮐﯿﺎﻧﯽ اﺻﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺑﻌﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﻣﻬﻨﺪس زﯾﺮکزاده را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺟﯿﭗﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎزﻟﺸﺎن ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ و در اﯾﻦ وﻗﺖ ﺗﻤﺎم ﻗﺼﺮ و ﻧﻘﺎط ﺣﺴﺎس را ارﺗﺶ‬
‫اﺷﻐﺎل ﯾﺎ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﺰل ﻣﺼﺪق‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﯾﮑﺴﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ رﻓﺖ و ﺟﻠﺴﻪ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده‬
‫دوﻟﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ و اوﻟﯿﻦ اﻃﻼﻋﯿﻪ دوﻟﺖ ﺻﺎدر و ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ و ﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﯿﻘﻪ ﺻﺒﺢ از رادﯾﻮ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪) .‬ﻣﺘﻦ اﻃﻼﻋﯿﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬

‫اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﭼﻪ دﯾﺪ؟‬

‫ﻏﯿﺮ از ﺳﺮﻫﻨﮓ دﻓﺘﺮی و ﺳﺮوان داورﭘﻨﺎه اﻓﺴﺮی ﺑﻪﻧﺎم ﺳﺮوان‬
‫ﻓﺸﺎرﮐﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺄﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬او اﯾﻦﻃﻮر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در ﺣﺪود‬
‫ﻧﯿﻤﺴﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺑﻮد دﯾﺪم ‪ 4‬ﮐﺎﻣﯿﻮن و ‪ 2‬ﺟﯿﭗ و ﯾﮏ زرهﭘﻮش‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﻣﻦ ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮدم ﻓﻮری ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﻧﮏﻫﺎﯾﯽﮐﻪ ﺟﻠﻮی ﮐﻼﻧﺘﺮی ﯾﮏ ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ اﺳﺖ دﺳﺘﻮر‬
‫دادم ﮐﺎﻣﯿﻮنﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮر را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﻨﻨﺪ و در ﺧﻮد ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻫﻢ‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﭼﻮن ﺳﺮﺗﯿﭗ رﯾﺎﺣﯽ ﻣﻌﺎون‬
‫ﺧﻮد را )ﺳﺮﺗﯿﭗ ﮐﯿﺎﻧﯽ( ﺑﺮای ﺳﺮﮐﺸﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻏﺸﺎه ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ او را در‬
‫ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺗﯿﭗ رﯾﺎﺣﯽ از ﺗﺄﺧﯿﺮ ﮐﯿﺎﻧﯽ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻏﺸﺎه را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 46‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫در ﺧﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﻪ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‬

‫در اﺗﺎق ﺧﻮاب وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﯾﮏ ﻗﺮآن ﺑﺰرگ ﺧﻄﯽ ﺑﺎﻻی ﺳﺮ او‬
‫اﺳﺖ و در ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻋﮑﺲ دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد اﻓﺴﺮی ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮای ﺧﺎﻧﻢ دﮐﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﯽاﻧﺪازه وﺣﺸﺖ ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮد ﻗﺴﻢ ﻗﺮآن ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ ﮐﻪ او زﻧﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ او آزاری ﻧﺮﺳﺎﻧﯿﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﺗﺎق ﺧﻮاب ﮐﻮدک ‪ 11‬ﻣﺎﻫﻪ او ﻣﯽروﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﺎل ﻗﺴﺎوت ﮐﻮدک ﺷﯿﺮﺧﻮار را ﺑﯿﺪار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از ﭘﺮﺳﺘﺎر او ﻣﯽﭘﺮﺳﻨﺪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﻃﻔﻞ ﭼﺮا ﺣﺮف ﻧﻤﯽزﻧﺪ؟ ﭘﺮﺳﺘﺎر وﺣﺸﺖزده ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬ﻣﮕﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ واﷲ ﺑﻪ ﺧﺪا او ﯾﺎزدهﻣﺎﻫﻪ اﺳﺖ و اﺻﻼً ﺣﺮف ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺳﻨﺪ ﭼﺮا ﭘﺮﺳﺘﺎر او را ﻋﻮض ﮐﺮدهاﯾﺪ وﻟﯽ ﭘﺮﺳﺘﺎر ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ واﷲ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ در ﺗﻤﺎم اﺗﺎقﻫﺎ آﻣﺪ و رﻓﺖ ﮐﺮده ﺗﻤﺎم اﺷﯿﺎﯾﯽﮐﻪ روی‬
‫ﻣﯿﺰﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ﭼﺎﭘﯿﺪهاﻧﺪ ـ ﺣﺘﯽ ﻟﺒﺎسﻫﺎی ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را‬
‫ﺑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اوﻟﯿﻦ اﺑﻼﻏﯿﻪای ﮐﻪ از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ ﺻﺒﺢ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‬

‫از ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎزدهوﻧﯿﻢ دﯾﺸﺐ ﯾﮏ ﮐﻮدﺗﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ اﻓﺴﺮان و‬
‫اﻓﺮاد ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا ﮔﺬارده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺬﮐﻮر ﻧﻔﺮات ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺼﺖﺗﯿﺮ و اﺳﻠﺤﻪ دﺳﺘﯽ وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ و وزﯾﺮ راه و ﻣﻬﻨﺪس اﻣﻮر‬
‫زﯾﺮکزاده را در ﺷﻤﯿﺮان ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﺑﺮای ﺗﻮﻗﯿﻒ رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد‬
‫ارﺗﺶ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺸﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﻮن ﺗﯿﻤﺴﺎر رﯾﺎﺣﯽ در ﺳﺘﺎد‬
‫ارﺗﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮد ﺑﻪ دﺳﺘﮕﯿﺮی اﯾﺸﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪47 /‬‬

‫در ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮏ ﺑﻌﺪ از ﻧﺼﻒ ﺷﺐ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی رﺋﯿﺲ ﮔﺎرد‬

‫ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﮐﺎﻣﯿﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻣﺴﻠﺢ و دو ﺟﯿﭗ ارﺗﺸﯽ و ﯾﮏ‬
‫زرهﭘﻮش ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻗﺎی ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ آﻣﺪه ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪای ﺑﺪﻫﺪ ﻗﺼﺪ اﺷﻐﺎل ﺧﺎﻧﻪ را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻮن ﻣﺤﺎﻓﻈﯿﻦ ﻣﻨﺰل‬
‫آﻗﺎی ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﺮاﻗﺐ ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﺰﺑﻮر را‬
‫ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻗﯿﻒ اﺷﺨﺎص ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﻣﻨﺰل آﻧﺎن را ﻗﻄﻊ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ را ﺑﺎ ﭘﺎدﮔﺎن ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ‬
‫ﺑﺎﻏﺸﺎه ﻗﻄﻊ و ﺗﻠﻔﻨﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎزار را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ آزﻣﻮده و ﻫﻤﺮاﻫﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺶ اﺷﻐﺎل ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻌﺎون ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ را ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﺮﮐﺸﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻏﺸﺎه رﻓﺘﻪ ﺑﻮد در ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻧﻤﻮدﻧﺪ وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ و وزﯾﺮ راه و‬
‫ﻣﻬﻨﺪس زﯾﺮکزاده را از ﺗﻮﻗﯿﻔﮕﺎه ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ‪ 4‬ﮐﺎﻣﯿﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ آورده ﺑﻪ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ ﺑﻪ ﺗﺼﻮر اﯾﻦﮐﻪ ﻫﻤﮑﺎراﻧﺸﺎن ﻗﺒﻼً آﻧﺠﺎ‬
‫را اﺷﻐﺎل ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﺮدﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﻮن در آﻧﺠﺎ وﺿﻊ را ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻧﺪﯾﺪﻧﺪ آﻧﺎن را‬
‫ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﺮده و در ﺗﻮﻗﯿﻔﮕﺎه ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ‬
‫ﺻﺒﺢ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﻼاﺛﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺳﺮﺗﯿﭗ ﮐﯿﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﻌﺎون ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ ﮐﻪ از ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺑﺎﻏﺸﺎه رﻫﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد رﻓﺘﻪ‬
‫آﻗﺎﯾﺎن را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺸﺎن ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ از اﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ اﺑﺘﮑﺎر ﻋﻤﻠﯿﺎت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و‬
‫ﺗﺎﮐﻨﻮن ﭼﻨﺪﺗﻦ از ﺗﻮﻃﺌﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن دﺳﺘﮕﯿﺮ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن اﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 48‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﺳﺘﻮر ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ‬

‫از ﻃﺮف ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽﻫﺎی ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ‬
‫ﺗﻠﮕﺮاف ﺷﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ رخ داده اﺳﺖ ﮔﺰارش ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻠﮕﺮافﻫﺎی ﮐﻠﯿﻪ ﭘﺎدﮔﺎنﻫﺎی ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺣﺎﮐﯽ از اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫وﺿﻊ ﮐﻤﺎﮐﺎن در ﮐﻤﺎل آراﻣﺶ اداﻣﻪ دارد و ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ اﺗﻔﺎق ﺳﻮﯾﯽ ﻧﯿﻔﺘﺎده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ از ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ آزﻣﻮده )ﺑﺮادر ﺳﺮﺗﯿﭗ آزﻣﻮده(‪ ،‬ﺳﺘﻮان‬
‫ﯾﮑﻢ رﯾﺎﺣﯽ در زﻧﺪان دژﺑﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﺎزﭘﺮس دادﺳﺮای ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺳﺮﮔﺮد ﯾﺎرﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮد‬
‫ﺟﻤﺰاد‪ ،‬ﺳﺮوان ﺑﻬﺰادی‪ ،‬ﺳﺮوان دﮐﺘﺮ ﻣﯿﺮﻓﺨﺮاﯾﯽ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 8‬ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز‬
‫از ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺳﻌﺪآﺑﺎد‬

‫ﯾﮑﯽ از اﻓﺮاد ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﻇﻬﺮ اﻣﺮوز در ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮال ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر‬
‫ﻣﺎ ﮔﻔﺖ دﯾﺮوز ﻋﺼﺮ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی ﺑﻪ اﻓﺴﺮان ﮔﺎرد ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد را اﺷﻐﺎل ﮐﻨﺪ ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﮐﺎﻣﻼً آﻣﺎده ﺑﺮای ﺣﻔﺎﻇﺖ و دﻓﺎع از ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﺳﺮﺑﺎز دﯾﮕﺮی‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ از اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻠﯿﻪ اﻓﺴﺮان ﮔﺎرد ﺑﺎ اﻃﻼع ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎی ﮐﺎرت ﻋﺒﻮر ﺷﺐ‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 11‬دﯾﺸﺐ ﺳﺮﻫﻨﮓ آزﻣﻮده ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ رﻓﺘﻪ و از‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺻﺪور ‪ 50‬ﮐﺎرت ﻋﺒﻮر ﺷﺐ را‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪49 /‬‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ از دادن ﮐﺎرت ﻋﺒﻮر ﺧﻮدداری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و آزﻣﻮده‬

‫ﻣﺄﯾﻮﺳﺎﻧﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﺗﺮک ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺑﺎﻏﺸﺎه‬

‫در ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮏ ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻃﻼع رﺳﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺪهای ﺑﻪ ﺑﺎﻏﺸﺎه رﻓﺘﻪ و آﻧﺠﺎ را ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﻬﺮان ﺑﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮐﺎﻣﯿﻮن ﺳﺮﺑﺎز و ﺗﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻏﺸﺎه ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد‬

‫اﻣﺮوز ﻫﯿﭻﯾﮏ از روﺳﺎی ادارات ﻣﺨﺘﻠﻒ درﺑﺎر ﮐﻪ ﻓﻌﻼً در ﮐﺎخ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮوع ﺗﻈﺎﻫﺮات‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺸﺎر ﺧﺒﺮ ﮐﻮدﺗﺎی دﯾﺸﺐ در ﺷﻬﺮ‪ ،‬در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی ﻣﺮﮐﺰی‬
‫ﺷﻬﺮ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻣﺨﺘﺼﺮی از ﻃﺮف ﺑﻌﻀﯽ از دﺳﺘﺠﺎت آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﺠﺎت اﻓﺮاﻃﯽ ﻣﻘﺎرن ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬ﺻﺒﺢ در ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺳﻼﻣﺒﻮل ﺷﺮوع ﺑﻪ دادن‬
‫ﺷﻌﺎر ﻧﻤﻮده و ﺿﻤﻨﺎً ﻧﻄﻖﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﻋﻠﯿﻪ درﺑﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻇﻬﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﻈﺎﻫﺮات دﺳﺘﺠﺎت رو ﺑﻪﺷﺪت‬
‫ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ از ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎزده ﯾﮏ دﺳﺘﻪ ﺻﺪﻧﻔﺮی در ﺧﯿﺎﺑﺎن‬
‫اﺳﻼﻣﺒﻮل ﺷﺮوع ﺑﻪ دادن ﺷﻌﺎر ﻧﻤﻮده و در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی ﻻﻟﻪزار و اﺳﻼﻣﺒﻮل‬
‫ﮔﺮدش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت دﺳﺘﺠﺎت ﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎی ﺳﯿﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی ﻣﺮﮐﺰی ﺷﻬﺮ وارد ﺷﺪه و ﺷﺮوع ﺑﻪ دادن ﺷﻌﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎی دﺳﺘﺠﺎت دﯾﮕﺮ در ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺳﻼﻣﺒﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ و‬
 ‫‪ / 50‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻫﺮﯾﮏ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺷﻌﺎرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ داده و ﻣﺮدم را ﻋﻠﯿﻪ ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن ﺗﻬﯿﯿﺞ‬

‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﻼل اﯾﻦ اﺣﻮال ﮐﺎﻣﯿﻮنﻫﺎی ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺮاﻗﺐ‬
‫اوﺿﺎع ﺑﻮده ﺗﺎ ﺗﺼﺎدﻣﯽ ﺑﯿﻦ دﺳﺘﺠﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ روی ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮات رو ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻐﺎزهﻫﺎی ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻻﻟﻪزار و‬
‫اﺳﻼﻣﺒﻮل ﮐﻪ در ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺘﻈﺎﻫﺮﯾﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﮐﺮده ﺗﺎ ﺧﺴﺎرﺗﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻋﮑﺎﺳﺨﺎﻧﻪ ﺳﺎﮐﻮﺑﺮق ﮐﻪ ﭘﺸﺖ وﯾﺘﺮﯾﻦ آن ﻋﮑﺲﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ از ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز ﮐﻪ از ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪ ﻋﮑﺲﻫﺎ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ‬
‫و درِ ﻋﮑﺎﺳﺨﺎﻧﻪ را ﻗﻔﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺰل دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬

‫از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 10‬ﺻﺒﺢ ﻋﺪه زﯾﺎدی از ﺟﻤﻌﯿﺖﻫﺎی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺠﺎت‬
‫ﻣﻠﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ اﺟﺘﻤﺎع ﻧﻤﻮده و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﺮ آن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺷﺪت ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ در ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺣﻀﻮر‬
‫داﺷﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدم آﻣﺪه و از ﻃﺮف دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از ﻣﺮدم اﻇﻬﺎر ﺗﺸﮑﺮ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن اﺟﺘﻤﺎع در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺣﺴﺎس در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺰل‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﻪ ﺻﻼح ﻧﯿﺴﺖ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺘﻔﺮق ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر ﻧﺮﯾﻤﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺷﻮرایﻣﻠﯽ ﺑﺮای ﻣﺘﻈﺎﻫﺮﯾﻦ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﺎخ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻮن از ﻃﺮف وزﯾﺮ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺘﻔﺮق ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻈﺎﻫﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و دادن ﺷﻌﺎر‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯽدرﻧﮓ ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن ﺑﻪﺷﺪت ﻣﺠﺎزات ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺳﻼﻣﺒﻮل‬
‫و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎزار آﻣﺪﻧﺪ و آﻧﺠﺎ ﻫﻢ ﻣﺠﺪداً از ﻃﺮف ﻣﺮدم ﻧﻄﻖﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﺷﺪ و ﻣﻘﺎرن ﻇﻬﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺘﻔﺮق ﺷﺪه و ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺳﺎﻋﺖ ‪5‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪51 /‬‬

‫ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ آﻣﺎده ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل دﻋﻮتﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﭼﺎپ ﺷﺪ اﯾﻦ‬

‫دﻋﻮتﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 2‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار ﭼﻪ ﮔﺬﺷﺖ؟‬

‫ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﻣﺎ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺴﻮط راﺟﻊ ﺑﻪ ﻃﺮز اﺷﻐﺎل‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ آزﻣﻮده ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺮﮐﺰ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺰارش ﻣﯽدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﻣﻌﺎون ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار اﻇﻬﺎر ﻣﯽداﺷﺖ در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 11‬و‬
‫‪ 40‬دﻗﯿﻘﻪ دﯾﺸﺐ دو ﮐﺎﻣﯿﻮن ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﺗﻔﻨﮓ و ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺳﺘﺎد آزﻣﻮده در ﺟﻠﻮی ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار از ﻣﺎﺷﯿﻦ ﭘﯿﺎده ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪ درون ﻣﺤﻮﻃﻪ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦﻣﻮﻗﻊ ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار ﮐﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﻧﯿﺰ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺪون اﺑﺮاز‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺣﺘﯽ ﻫﻤﺪﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻧﻔﺮات ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﯽآﯾﺪ و ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫آزﻣﻮده و ﺳﺮﺑﺎزان را راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺎﻣﺒﺮده در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻟﺨﺖ ﺧﻮد را در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ دوم ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰ اﺗﺼﺎل ﮐﻠﯿﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ وارد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪی ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻣﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﯿﻪ اﺗﺼﺎل را از "ﻓﯿﻮز"‬
‫ﺧﺎرج ﮐﻨﺪ و در ﺿﻤﻦ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﺮﻣﺎن او را اﻃﺎﻋﺖ ﻧﮑﻨﺪ‬
‫دﺳﺘﻮر دارد آﻧﺎً او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺘﺼﺪی ﮐﻠﯿﺪ ﭘﺲ از ﻣﺨﺘﺼﺮی ﺗﺄﻣﻞ ﺟﻮاب ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﺴﺌﻮل اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺘﻢ و اﺟﺎزه ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﻫﻤﮑﺎران را ﺑﺮای ﻗﻄﻊ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﻄﻠﺒﺪ‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﺪون اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰﺑﻮر‬
‫ﺑﺸﻮد ﺧﻮد درﺻﺪد ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﭼﻮن آﺷﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻤﯽﺷﻮد و دوﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪﯾﺎن ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺗﻬﺪﯾﺪ‬
‫ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ ﻓﺸﺎر وارد ﻣﯽآورد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻋﺮض دو دﻗﯿﻘﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎ را ﻗﻄﻊ‬
 ‫‪ / 52‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺼﺪﯾﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺟﺎن آﻧﻬﺎ در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻣﻌﻬﺬا ﺗﺎ آﻧﺠﺎﯾﯽﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﻘﺪور ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎذﯾﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯿﮑﻦ ﭼﻮن اﺻﺮار ﺷﺪﯾﺪ ﺳﺮﻫﻨﮓ را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﭼﺎرهای ﺟﺰ اﻧﺠﺎم‬
‫دﺳﺘﻮر آﻧﺎن ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ و ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬ﮐﻠﯿﺪ را از دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺎرج ﮐﺮده و‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽدﻫﺪ و ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﻫﻢ ﮐﻠﯿﺪ را در ﻧﺰد‬
‫ﺧﻮد ﻧﮕﻪداری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﻢﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪﻃﻮل ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ و ﻣﻘﺎرن ﯾﮏرﺑﻊ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﮐﻠﯿﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮ و ﺑﺎزار از ﮐﺎر ﻣﯽاﻓﺘﺪ و اﯾﻦ ﻗﻄﻊ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺪت ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ ‪ 2‬و ﻧﯿﻢ ﺑﻌﺪ از ﻧﺼﻒ ﺷﺐ اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺸﯿﮏ ﺷﺒﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪...‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ﺷﺎﯾﺎن دﻗﺖ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻇﻬﺎر ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺼﺪﯾﺎن‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار ﭼﻮن در ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﺑﻪزودی ﭼﻬﺎرﻫﺰار ﺷﻤﺎره ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫اﻓﺘﺪ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ دﺳﺘﻪای از ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮای ﺗﺴﺮﯾﻊ در ﺟﺮﯾﺎن ﺷﻤﺎره‬
‫اﺗﺼﺎلﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮر ﺷﺐﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﮐﺸﯿﮏ دارﻧﺪ و ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎً ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺸﯿﮑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺘﺼﺪی‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽداﺷﺖ از ﺳﻪ روز ﻗﺒﻞ ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎزار ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده و‬
‫ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﮔﺮ ﮐﺎر ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﯿﻔﺘﺪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﭼﻪ ﮐﻨﯿﻢ و ﭼﻪ ﺑﻼﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ‬
‫ﺑﯿﺎورﯾﻢ!!‬

‫ﺳﺎﻋﺖ دووﻧﯿﻢ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﯽﻓﻬﻤﻨﺪ!‬

‫ﻣﻘﺎرن ﺳﺎﻋﺖ دووﻧﯿﻢ ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺳﺮﻫﻨﮓ آزﻣﻮده ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻗﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻠﻔﻦ و ﺻﺪور دﺳﺘﻮرات ﻻزم ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﺒﺎنﻫﺎ و ﺳﺮﺑﺎزان ﺗﺤﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﺎ ﺟﯿﭗ ارﺗﺸﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ دﯾﮕﺮی ﻋﺰﯾﻤﺖ ﮐﺮده ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪53 /‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻔﺮات ﺧﻮد دﺳﺘﻮر ﻣﯽدﻫﺪ ﻓﻮراً ﮐﻠﯿﻪ ﺳﯿﻢ ارﺗﺒﺎط را‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﺤﻮﯾﻞ داده و ﺑﺎ ﮐﺎﻣﯿﻮنﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻏﺸﺎه ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ آزﻣﻮده در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻠﻔﻦ را در ﻧﻘﻄﻪای ﮔﺮدآورده و ﺑﺎ ﺗﻔﻨﮓ و ﺳﺮﻧﯿﺰه از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﮐﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ اﻃﻼع‬
‫دﻫﻨﺪ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮد را در ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ ﺷﻬﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ از اداﻣﻪ اﺷﻐﺎل ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎزار ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪه‬
‫و ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻻﯾﻖ ﺧﻮد ﺳﺮﻫﻨﮓ آزﻣﻮده‬
‫ﻓﺮار را ﺑﺮ ﻗﺮار ﺗﺮﺟﯿﺢ داده و ﺑﺎ ﻋﺰﯾﻤﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻏﺸﺎه ﺧﻮد را از ﻣﺨﺎﻃﺮات‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻧﺠﺎت ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ وﮔﺮﻧﻪ در ﻟﺤﻈﺎت آﺧﺮ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺒﺎرز ﺑﻪ ﻗﺼﺪ و ﻧﯿﺖ اﺻﻠﯽ آﻧﻬﺎ واﻗﻒ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ درﺻﺪد‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﺒﺎزی دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ آﻧﻬﺎ را ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﮐﺮده و ﺿﺮب ﺷﺴﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﻬﺎی ﺷﺪت ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻈﺎﻫﺮاتﺷﺪﯾﺪیازﻃﺮفﻣﺮدم اﻫﻮاز آﻏﺎز و ﺑﺎزار و دﮐﺎﮐﯿﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‬

‫ﮔﺰارش ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﻣﺎ از اﻫﻮاز ﺣﺎﮐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺾ ﺷﻨﯿﺪن ﺧﺒﺮ ﮐﻮدﺗﺎ از رادﯾﻮ ﺗﻬﺮان ﺑﺎزار ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﺗﻈﺎﻫﺮات‬
‫ﻋﻈﯿﻤﯽ از ﻃﺮف ﻣﺮدم در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن و ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬اﻫﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺗﻠﮕﺮافﺧﺎﻧﻪ روآورده و‬
‫ﺿﻤﻦ ﺗﻠﮕﺮاﻓﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﮐﺮدﻧﺪ اﺑﺮاز ﺗﻨﻔﺮ ﺷﺪﯾﺪ از اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﺸﺘﯽ ﺧﺎﺋﻦ ﺑﯽوﻃﻦ ﻧﻤﻮده و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺧﻮد را از ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻠﯽ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻋﻼم داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 54‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ـ ‪ 25‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫اﺧﺒﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﺗﺎی ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺧﺒﺮ روز‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻒ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺧﯿﺮ ﭘﯿﺮوزی درﺧﺸﺎﻧﯽ ﺑﺮای‬
‫دوﻟﺖ و ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﯽاﺛﺮﺷﺪن ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟﻨﺪن اﺛﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره اﺧﺘﻼﻓﺎت دو ﺑﻠﻮک ﺟﻬﺎﻧﯽ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎری ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖﻫﺎی ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﻠﻞ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ دﺷﻤﻨﯽ ﻣﯽورزﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻨﺜﯽﮐﺮدن‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ دول ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖﻫﺎی ﻣﻠﯽ و ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻧﯿﺰ ﺧﺼﻮﻣﺖ ﻣﯽورزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻼشﻫﺎی ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪای ﮐﻪ از اﺑﺘﺪای ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان از ﻃﺮف‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﻃﻠﺒﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﺮای ﺑﻪزاﻧﻮ درآوردن ﻣﺮدم ﻣﺤﺮوم ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ دوﻟﺖﻫﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎری ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﯽرود‪.‬‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻫﺮ ﭘﯿﺮوزی ﮐﻪ ﻧﺼﯿﺐ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻣﯽﺷﻮد ﺷﮑﺴﺘﯽ ﻋﺎﯾﺪ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻃﺮﻓﺪاران ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﭼﺮﭼﯿﻞ ﻣﯽﮔﺮدد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺗﺸﺒﺜﺎت و‬
‫ﺗﻼشﻫﺎی اﻫﺮﯾﻤﻨﯽ ﺗﺎزهای ﻣﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫رأی ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﻃﻠﺒﺎن ﮔﺮان آﻣﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ در ﺑﯿﻦ زﻣﺎﻣﺪاران ﻟﻨﺪن ﺑﺎ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﻠﺨﯽ‬
‫ﺗﻠﻘﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺑﺮﮐﻨﺎری آﺧﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ از ﺻﺤﻨﻪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﺸﻮر اﻣﯿﺪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻻاﻗﻞ‬
‫ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺗﻀﻌﯿﻒ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﯾﺄس ﺷﺪ و ﻟﻨﺪن‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪55 /‬‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﻮﺗﻠﻔﯿﻦ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ ﯾﮏ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ دوﻟﺖ ﻣﻠﯽ اﯾﺮان را ﺳﺎﻗﻂ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﮐﻮدﺗﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﺪ‬

‫در ﺗﻌﻘﯿﺐ اﺧﺒﺎری ﮐﻪ ﻣﺮﺗﺒﺎً از رﻓﺖ و آﻣﺪ ﺑﻌﻀﯽ از درﺑﺎرﯾﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎرج و داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﺮدم ﻣﯽرﺳﯿﺪ و ﭘﺲ از آنﮐﻪ اﺧﺒﺎر‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﻮارﺗﺴﮑﻒ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف‬
‫اﻗﻠﯿﺖ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺠﻠﺲ و ﺑﺎﻧﺪﻫﺎی ارﺗﺠﺎﻋﯽ دﯾﮕﺮ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﯽ اﻃﻼع ﭘﯿﺪا ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯾﮏ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ‬
‫در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا درآﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﮐﺎرداﻧﯽ و ﺣﺴﻦ ﺗﺪﺑﯿﺮ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰی ﺧﻨﺜﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮاً ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان ﺗﺼﻤﯿﻢ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻗﺒﻞ از آنﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺻﺎدر ﺷﻮد و اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ رﺳﻤﺎً اﻋﻼم ﮔﺮدد ﮐﺎر دوﻟﺖ را ﯾﮑﺴﺮه ﮐﻨﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﺧﯿﺎل ﺧﻮد ﻣﻠﺖ ﻣﺼﻤﻢ اﯾﺮان را ﻣﺠﺪداً در ﺑﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ واﻗﻊﺑﯿﻨﯽ و وﻇﯿﻔﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺄﻣﻮران دوﻟﺖ و ﻓﺮاﺳﺖ و‬
‫دوراﻧﺪﯾﺸﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻋﻈﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﮑﻤﯿﻞﮐﻨﻨﺪه ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺳﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﻮد ﺑﯽاﺛﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺮوزی درﺧﺸﺎﻧﯽ ﻧﺼﯿﺐ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان و دوﻟﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه او ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺧﯿﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬

‫ﺧﺒﺮ ﮐﺸﻒ ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﺟﺮﯾﺎﻧﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد آن ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﺰﺑﻮر‬
‫درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﮐﻮﺷﺶ دارﻧﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻃﺌﻪ را ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و از ﺗﺎﮐﺘﯿﮏ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺟﺰ ﺑﻪ ﺟﺰ اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺑﺎر‬
‫ﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ و آزادﻣﻨﺸﯽ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد را ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ‬
 ‫‪ / 56‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارد و ﺑﺪون اﻧﺪﮐﯽ درﻧﮓ و ﺗﺄﻣﻞ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ را در ﻫﺮ درﺟﻪ و ﻣﻘﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮورت ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﯾﺠﺎب‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﻮﺷﯿﺎری ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺸﺒﺜﺎت ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﺎدی اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣﺠﺎل ﺧﺮاﺑﮑﺎری و‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ وﻗﺎﯾﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﺗﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻒ‬
‫آن ﭘﯿﺮوزی ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮای دوﻟﺖ و ﻣﻠﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم اﯾﺮان را از‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﯿﺪارﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد و رﺷﺘﻪ اﺗﻔﺎق و اﺗﺤﺎد ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﮑﻢﺗﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در ﭘﯿﺮاﻣﻮن رﻫﺒﺮ ﻣﺪﯾﺮ و ﺧﺮدﻣﻨﺪ‬
‫ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﻮد و او را ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن و ﻋﻮاﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﯾﺎری‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮ دوﻟﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﯿﺮوی ﻋﻈﯿﻢ ﻣﺮدم ﻣﺪد ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻣﻊ ﭘﺴﺖ ﺧﻮد ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﻣﻠﺘﯽ ﺑﺎزی ﮐﻨﻨﺪ از ﻋﺮﺻﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻃﺮد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻌﮑﺎس اﺧﺒﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﺗﺎ در ﺧﺎرج‬

‫ﺧﺒﺮ ﮐﺸﻒ ﺗﻮﻃﺌﻪ در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟﻨﺪن ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا وزارت ﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺮای ﻃﺮح و ﺗﻨﻈﯿﻢ اﯾﻦ ﮐﻮدﺗﺎ ﻣﺘﺤﻤﻞ‬
‫زﺣﻤﺎت و ﺻﺮف وﻗﺖ ﺑﺴﯿﺎری ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﻃﻠﺒﺎن ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﮑﺴﺖﻫﺎی ﻋﻈﯿﻤﯽ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫ﻫﻢ از ﭘﺎی ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ و داﺋﻤﺎً ﺑﺮای ﺳﺎﻗﻂﮐﺮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺼﺪق ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺰرﮔﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺮق ﺑﺮای آﻧﺎن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود در ﺗﻼش و ﺗﮑﺎﭘﻮ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﻣﺰﺑﻮر اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺪاری ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻣﺠﺎل‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده و ﺗﺎﺧﺖ و ﺗﺎز را ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎری ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد و ﻫﺮ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪای را در ﺑﻄﻦ ﺧﺎﻣﻮش ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪57 /‬‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوزـ دوﺷﻨﺒﻪ ‪ 26‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﺧﺎﺋﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ وﻃﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎک و ﺧﻮن ﺑﮑﺸﺪ ﻓﺮار ﮐﺮد‬

‫ﺑﻪ ﻗﻠﻢ‪ :‬دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫ﻗﺮار ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ در‬
‫ﺧﻔﻪﮐﺮدن ﺻﺪای ﻣﻠﺖ‪ ،‬در ﻧﺎﺑﻮدﮐﺮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ دﺳﺖ و ﭘﺎی اﻓﺮاد وﻃﻦﭘﺮﺳﺖ و آزادﯾﺨﻮاه زﻧﺠﯿﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‬
‫رادﯾﻮ ﺗﻬﺮان در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺧﻮد را ﺷﺮوع ﻧﮑﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺳﺮدﺳﺘﻪ ﺧﯿﺎﻧﺘﮑﺎران ﺧﻮد را از ﮐﻼردﺷﺖ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻣﺰد ﻓﺮوش وﻃﻦ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻋﻬﺪ اﺳﺎرت و ﻣﺮگ اﺳﺘﻘﻼل و‬
‫ﻣﺤﻮ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﻤﻠﮑﺖ را از اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺟﻮان ﻫﻮﺳﺒﺎز ﺑﺎ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺧﺎم و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪای ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد ﻣﻠﺘﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات و اﻓﺘﺨﺎرات وﻃﻦ‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﺟﻬﺎد ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ و ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭼﻨﺪﺳﺎل اﺧﯿﺮ در ﻃﺮد ﻧﻔﻮذ ﺷﻮم و‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﺪاز اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن از اوﺳﺖ و ﻫﻢ اوﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ درﺑﺎر‪،‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻠﺲﺳﺎزی اﺷﺮف‪ ،‬در اﻗﻠﯿﺖﺳﺎزی ﻣﺎدر‪ ،‬در ﺟﻠﻮی ﻣﺪاﺧﻼت‬
‫ﺑﺮادرﻫﺎ و در ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت و ﻣﺪاﺧﻼت ﻋﻠﻨﯽ و آﺷﮑﺎر ﺧﻮد ﺷﺎه ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺳﺪ آﻫﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺴﺘﻪ و ﻧﻤﯽﮔﺬارد ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ زﺣﻤﺎت و‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺎزیﻫﺎﯾﺶ را ﯾﮏ ﮐﺎﻧﻮن ﻓﺴﺎد و ﻧﺎﭘﺎﮐﯽ و ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺤﺸﺎ ﺑﻪ آﺗﺶ‬
‫ﻫﻮﺳﺒﺎزی و ﻧﻮﮐﺮی ﻟﻨﺪن اﻧﺪازد و ﯾﮏ ﺧﻂ ﻧﻨﮓ و ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ اﺑﺪی روی‬
‫اﻓﺘﺨﺎرات ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ و اراده‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪام ﮐﻪ ﺣﻖ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺑﺴﺘﻦ ﮐﻨﺴﻮﻟﮕﺮیﻫﺎ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﺳﻔﺎرت ﻓﺨﯿﻤﻪ در ﺗﻬﺮان‬
‫آن ﻣﺮﮐﺰ ﻧﻨﮓ و رﺳﻮاﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﺧﺎﻟﻖ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻪ و‬
 ‫‪ / 58‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه "آﯾﺮون ﺳﺎﯾﺪ" ـ ﮐﻠﻨﻞ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ـ و "ﻫﺎوارد" ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‬

‫ﮐﻮﺑﯿﺪه ﺷﻮد و درب اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﺮی اراده اﺟﻨﺒﯽﻫﺎ را ﮔﻞ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪهای ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً از آن ﺧﻮان ﯾﻐﻤﺎ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و ﮔﺮوﻫﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد را در ﺑﻘﺎی ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ در اﯾﺮان ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﻢ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت‬
‫ﻇﺎﻫﺮﻓﺮﯾﺐ را آنﻃﻮر ﺑﻪ اﻋﺼﺎب ﻣﯽرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫اﯾﻦ ﻫﯿﻮﻻی ﺷﻬﻮت ﺑﺨﻮرد ﺗﻤﺎم ﺗﺎروﭘﻮد ﻣﺎ از ﻫﻢ ﮔﺴﯿﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮب‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻔﻀﻞ و ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺧﺪای اﯾﺮان و ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺑﯽﺣﺴﺎب و ﺻﺒﺮ و‬
‫ﺑﺮدﺑﺎری و ﻣﺘﺎﻧﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺎﻻﺧﺮه اﯾﻦ ﭘﺮده ﭘﻨﺪار را ﭘﺎره ﮐﺮد و ﻣﺮدم ـ‬
‫دوﺳﺖ و دﺷﻤﻦ ـ ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ "آﻗﺎزاده" ﺧﻠﻒ اﻟﺼﺪق ﻫﻤﺎن ﭘﺪری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل اﯾﺮان را ﻏﺎرت ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺼﻒ ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫اﻣﻼک اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ درآورد و ﻣﺮض زﻣﯿﻦﺧﻮاری او ﺷﻬﺮه دﻧﯿﺎ ﺷﺪ و‬
‫ﻋﺎﯾﺪات ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ او ﺳﺮ ﺑﻪ دهﻫﺎ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در روزی ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺸﻮرش دﻓﺎع ﮐﻨﺪ ﻣﺮدم ﺑﯽﭘﻨﺎه را ﺑﻪ ﺗﺎﻧﮏ و ﺗﻮپ ﺑﻤﺒﺎران دو‬
‫دﺷﻤﻦ ﻗﻮی‪ ،‬ﺑﻼﺗﮑﻠﯿﻒ ﺳﭙﺮد و ﺧﻮد ﺑﺎ ﮐﺎﻣﯿﻮنﻫﺎی ﺟﻮاﻫﺮات راه ﻓﺮار را‬
‫در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ از ﮐﻮدﺗﺎی اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﭘﺪر در ﺳﻮم‬
‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﺴﺮی ﮐﻪ وارث آن ﮐﻮدﺗﺎی ﻧﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮد‬
‫ﺑﺮای ﺗﺤﮑﯿﻢ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﻟﺮزان و ﺳﺴﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺟﻨﺎﯾﺖآﻣﯿﺰ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ وﻃﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮن ﻓﺮزﻧﺪان ﺳﯽﺗﯿﺮ آﺑﯿﺎری ﺷﺪه ﺑﻮد ﺷﺒﯿﺨﻮن‬
‫ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ زد وﻟﯽ ﭼﻮن ﻧﻘﺶ اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ او ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﯾﮏﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮ‬
‫ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ ﻧﺸﺴﺖ و در ﮐﻨﺎر ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻐﺪاد ﻓﺮود آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮو ای ﺧﺎﺋﻦ ﮐﻪ ﺗﻮ را آنﻗﺪر اﺟﺎﻧﺐ ﻧﯿﺰ ﭘﺴﺖ و ﺣﻘﯿﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻫﻮﻟﻨﺎک ﮐﻪ ورق آﺧﺮ و ﺑﺮگ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫دوازدهﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺗﻮﺳﺖ و ﺑﻪ اﺷﺎره و دﺳﺘﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آﻧﺎن ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺰدی ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن از ﻏﺎرتﻫﺎی ﭘﺪر و از‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪59 /‬‬

‫دﻻرﻫﺎ و ﻟﯿﺮهﻫﺎی ﯾﻐﻤﺎﺷﺪه ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺮج ﮐﺎﺑﺎرهﻫﺎی اروﭘﺎ را ﺗﺄﻣﯿﻦ‬

‫ﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺗﺸﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎم اﺳﺖ و ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻﭼﯿﺰ اواﺑﻘﺎ‬
‫ﻧﮑﺮدی در روی ﻣﯿﺰ ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ دادﮔﺎه و آنﮔﺎه ﺑﺮ ﭼﻮﺑﻪ دار ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﻧﯿﺰ‬
‫ﭼﻮن از ﺑﻐﺾ و ﻧﻔﺮت ﻣﺮدم ﺧﺒﺮ داﺷﺘﯽ و ﻫﻢ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﭼﻘﺪر‬
‫ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار و آﻟﺖ ﺑﯽاراده اﺟﻨﺒﯽ ﻫﺴﺘﯽ ﭘﺲ از آنﮐﻪ دﺳﺘﻮر‬
‫"ارﺑﺎب" در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﺪاری و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﻘﺶ ﺑﺮ آب ﺷﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮون از‬
‫ﻣﺮزﻫﺎی ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻓﺮار ﮐﺮدی‪.‬‬
‫ﺑﺮو ای اﺳﯿﺮ اراده اﺟﻨﺒﯽ ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﻨﺎﯾﺖآﻣﯿﺰ دودﻣﺎن ﺳﯽﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﭘﻬﻠﻮی را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﺮدی آن ﺳﻔﺎﮐﯽ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی و ﭼﭙﺎول ﭘﺪر و ﺧﯿﻠﯽ از‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت دﯾﮕﺮ "ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻠﯿﻞ" اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﺮمآور و اﯾﻦ ورق ﺳﺮاﭘﺎ‬
‫ﻧﻨﮓ آﺧﺮ را ﻧﯿﺰ ﻻزم داﺷﺖ‪ ،‬از ﻣﻮﻟﻮد ﮐﻮدﺗﺎی "آﯾﺮون ﺳﺎﯾﺪ" ﺟﺰ اﯾﻦﮐﻪ‬
‫در ﺳﻮم ﺷﻬﺮﯾﻮر ﻓﺮار ﮐﻨﺪ و از ﻣﺨﻠﻮق ﺳﻮم ﺷﻬﺮﯾﻮر ﻧﯿﺰ ﻏﯿﺮ از اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻫﯿﭻ اﻧﺘﻈﺎر دﯾﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺪای ﺗﻨﻔﺮ دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان ﮐﻪ دﯾﺮوز در ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﮐﻮدﺗﺎی ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻏﺮﯾﻮ ﺷﺎدی ﮐﻪ از ﺷﻨﯿﺪن‬
‫ﺧﺒﺮ ﻓﺮار او از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در راه ﺑﻪ ﺛﻤﺮ‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪن ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺪس ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻣﺼﻤﻢ و ﺛﺎﺑﺖ و ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از روز ﻧﺨﺴﺖ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ رﺿﺎﺧﺎن ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ ﻫﻢﻗﺪﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺪﻣﻠﯽ‪،‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎﯾﺸﺎن را از درﺑﺎر ﻣﻨﺤﻮس ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و آﻧﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺟﺰ‬
‫"ﻟﻨﺪن" ﮐﻌﺒﻪ دﯾﮕﺮی ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ‪ 28‬ﻣﺎه زﻣﺎﻣﺪاری ﺧﻮد ﻣﺼﺪق‪،‬‬
‫ﻫﺮ روز ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺧﺎرﺟﯽ در ﮐﺸﺎﮐﺶ ﺑﻮد وﻟﯽ از آﻧﺠﺎﯾﯽﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﺎف اﺟﻨﺒﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ دﻧﺪان ﺑﻪ ﺟﮕﺮ‬
 ‫‪ / 60‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮد و ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ‬

‫ﻣﯽداﻧﺴﺖ روز ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻗﺘﻞ او را درﺑﺎر ﭼﯿﺪه ﺑﻮد ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺰارش ‪ 8‬ﻧﻔﺮی را‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮐﻨﺪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ را ﺷﺎه ﻓﺮاری ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺿﻌﻒ ﻣﻠﺖ و ﺗﻘﻮﯾﺖ‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﺳﻔﺎرت ﺷﻤﺮد و دﯾﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﺠﺎ ﺑﯽﺷﺮﻣﯽ و وﻗﺎﺣﺖ را اﻗﻠﯿﺖ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ او ﺟﻠﻮ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﺷﺎﯾﺪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖﮐﺎری و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﯽ "ﺷﺎه ﻓﺮاری"‬
‫واﻗﻒ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﻠﺖ از ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻒ‬
‫و ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻮان ﺗﺎ ﭼﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻣﺤﻮ و ﻧﺎﺑﻮدی ﺗﻤﺎم‬
‫اﻓﺘﺨﺎرات وﻃﻦ ﻣﺎ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪﻗﺪری در اﯾﻦ روﯾﻪ ﺧﻮد ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽداد و‬
‫اﮐﺮاه داﺷﺖ از اﯾﻦﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از اوﻗﺎت ﮔﺮانﺑﻬﺎی ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ دﯾﮕﺮ ﺻﺮف ﮐﻨﺪ ﮐﻪ روﺷﻦ و آﺷﮑﺎر )ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد( دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﮐﻮدﺗﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﯿﭻ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ آن اوﻗﺎﺗﯽ را ﮐﻪ "ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮت و ﺳﺮﮐﺸﯽ ﺑﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﯽرﻓﺖ ﻣﻦ ﯾﮏ ﺷﺐ در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی‬
‫درﺑﺎری ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ ﻣﺴﺎﻓﺮت را ﺧﻮاﻧﺪم و دﯾﺪم ﻣﺜﻞ اﯾﻦﮐﻪ ﻓﺎﺗﺤﯽ وارد‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺴﺨﺮ ﺷﺪهاش ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻌﺪ از ﺟﻠﺴﻪ دوﻟﺖ ﭘﯿﺶ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫رﻓﺘﻢ و ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﯿﺎن ﮐﺮدم و اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدم ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر اﯾﻦ "آﻗﺎ" ﺑﺮای ﺷﺼﺖﺳﺎل دﯾﮕﺮ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1933‬ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻓﺮوﺧﺖ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺒﺎرزات و ﻓﺪاﮐﺎریﻫﺎی ﻣﺘﻮاﻟﯽ‬
‫ﻣﺮدم و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽﻫﺎی ﻣﺪام و ﺷﺒﺎﻧﻪروزی درﺑﺎر از‬
‫ﺻﻮرت دوکﻧﺸﯿﻦ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ ﺣﺎﻻ اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪61 /‬‬

‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺮوﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﺪام ﻗﯿﺎﻓﻪ ﺑﻪ روی ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ در راه‬

‫وﺻﻮل ﺑﻪ آﻣﺎل ﻣﻠﯽﺷﺎن اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﻨﮓاﻧﺪازی ﮐﺮده اﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪﻗﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ وﻃﻨﺶ‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﻨﺪ اﮔﺮ ﭼﻪ آن را ﻣﮑﺮر ﺷﻨﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪﻗﯽ ﮐﻪ در راه‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻠﺖ ﻋﺰﯾﺰ ﺧﻮد ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﻔﺖ و دﺷﻨﺎم‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ روی‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﯾﺸﯽﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺟﻠﻮی ﭼﺸﻢ دورﺑﯿﻦ اوﺳﺖ آن‬
‫ﺷﺐ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻤﺎم ﺑﻪ ﻣﻦ ﺟﻮاب داد و ﺷﺎﯾﺪ در ﻃﻮل اﯾﻦ ﻣﺪت ﮐﻪ اﻓﺘﺨﺎر‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاری در ﮐﻨﺎر او را دارم اوﻟﯿﻦ دﻓﻌﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺎ آن‬
‫ﺗﻨﺪی ﺑﺎ ﻣﻦ ﺣﺮف زد‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺣﺮفﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪام ﻧﯿﻔﺰودم‪ .‬ﻓﻘﻂ وﻗﺘﯽ از اﺗﺎق‬
‫ﺑﯿﺮون ﻣﯽرﻓﺘﻢ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺟﻮان از ﺳﻔﺮ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻓﺮوش‬
‫رﻓﺘﻪ ﭘﺪرش ﺑﺮﮔﺸﺖ روﯾﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ در اﻣﻮر را دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد و ﺗﻤﻠﻖ و‬
‫ﯾﺎوهﮔﻮﯾﯽ اﻓﮑﺎر ﻣﺎﻟﯿﺨﻮﻟﯿﺎﯾﯽ را در دﻣﺎغ او ﻗﻮت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ ﮐﻪ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ و‬
‫ﺻﺪاﻗﺖ او و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ "ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" از ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت و ﺗﻮﻃﺌﻪﭼﯿﻨﯽ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺗﺎ ﭘﺎی ﻫﺴﺘﯽ و اﺳﺘﻘﻼل وﻃﻦ ﻣﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﻣﺮوز ﻣﻤﻠﮑﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫در ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﮑﻮه ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ دﯾﺮوز ﺗﻬﺮان ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫وﻇﺎﯾﻒ "ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﻮرای ﻣﻮﻗﺘﯽ واﮔﺬار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺪای ﺑﺰرگ اﯾﺮان ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﭘﺲ از ﻗﺮنﻫﺎ‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ و ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ اﻣﺮوز ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده در راه ﺳﻌﺎدت و‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ او از در ﺟﻨﮓ درآﯾﺪ ﻣﻘﻬﻮر و‬
‫ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده و ﻣﻨﮑﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 62‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫وﻇﯿﻔﻪ اﻣﺮوز ﻣﺮدم ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ از ﻫﻤﯿﺸﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﯿﭻﮐﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﯿﭻ‬
‫دﺳﺘﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﺟﻬﺎد ﺧﻮد را ﺑﺪﻫﻨﺪ زﯾﺮا ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﺑﺮ ﺿﺪ ﻧﻔﻮذ اﺟﻨﺒﯽ اﺳﺖ و اﺟﻨﺒﯽ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺎ ﻫﺮﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎی اﯾﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪63 /‬‬

‫ﻧﻄﻖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن در‬

‫ﻓﺮدای ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 25‬ﻣﺮداد‪:‬‬
‫اﻣﺮوز ﭘﺮﭼﻢ ﺳﻪ رﻧﮓ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ در ﻫﻤﻪ ﻣﯿﺪانﻫﺎی ﺗﻬﺮان در اﻫﺘﺰاز ﺑﻮد‬
‫دﯾﺮوز ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮی ﺷﺎه ﻓﺮاری ﮐﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﯿﺎری اﺟﺎﻧﺐ ﮐﻮدﺗﺎ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﯾﺪ از ﻃﺮف ﻣﻠﺖ ﻣﻨﻌﺰل ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻋﮑﺲ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزدﻧﺪ‪:‬‬
‫"ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺮوز اﺳﺖ"‪" ،‬ﻣﺎ ﺷﺎه ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ـ ﺷﺎه ﻓﺮاری و اﺟﻨﺒﯽﭘﺮﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ‬
‫و ﻣﺠﺎزات ﺷﻮد" ﺷﺎه از ﺗﺮس اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﮔﺮﯾﺨﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺷﻮق و ذوق‬
‫ﭘﯿﺮوزی ﺧﻮد را ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و اﻋﺪام ﻓﻮری ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ﺳﻮزان اراده اﺳﺘﻮار ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ـ ﻣﺮدم‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮرای ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ را داﺷﺘﻨﺪ ـ دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻦ ﻣﺎ ﻧﻬﺎل‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﺎرورﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد ـ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻨﺎﯾﺎت درﺑﺎر ﭘﻬﻠﻮی روی‬
‫درﺑﺎر ﻓﺎروق را ﺳﻔﯿﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮی ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮود و دوﻟﺖ‬
‫ﺷﻮرای ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﻼﻟﯽ ﻣﻮﺳﻮی ﭘﯿﺮوزی ﻣﻠﺖ را ﺗﺒﺮﯾﮏ ﮔﻔﺖ و از‬
‫ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ دﯾﺮوز ﺑﺎﻻﺗﻔﺎق از ﻃﺮف ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫دﯾﺮوز ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺒﺎرزات درﺧﺸﺎن ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫و اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺳﯿﺎﺳﯽ روز اﺟﺎزه داد ﮐﻪ وﮐﻼی ﻣﺮدم ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﯿﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﺑﺎ دهﻫﺎ‬
‫ﻫﺰار از ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺼﻤﻢ و آﻣﺎده ﻧﻬﻀﺖ در ﻣﯿﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﺗﺎ ﻋﻠﺖ وﺟﻮدی ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ و از ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ و زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻔﯽ ﻧﺸﻮد و ﻃﺮﻓﯿﻦ‬
‫ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺑﻪ آن درﺟﻪ از رﺷﺪ و آﻣﺎدﮔﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻀﺎﯾﺎ و‬
‫ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﺑﺎ روﺷﻦﺑﯿﻨﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ در ﻫﯿﭻ ﻣﻮردی و در ﻫﯿﭻ ﭘﺪﯾﺪهای اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺒﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖﻫﺎ را ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ در اﯾﻦ ﻗﺮن و در اﯾﻦ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻧﻔﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 64‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫درﺑﺎر ﭘﻬﻠﻮی و ﺷﺨﺺ ﺷﺎه ﻫﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت‬

‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﯿﺮون ﺑﺎﺷﺪ در ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﺿﺪاﺳﺘﻌﻤﺎری ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻋﻠﻞ‬
‫وﺟﻮدی ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده ﺑﻮد و ﺑﺎ ﯾﻮرش ﺳﺒﻌﺎﻧﻪای ﮐﻪ ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ‬
‫ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 25‬ﻣﺮداد ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﮐﺮد ﻣﮑﺎن ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻮد را از‬
‫دﺳﺖ داد و از ﺧﻮف ﻃﻮﻓﺎن ﺧﺸﻢ ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﻣﺮدم ﻣﺒﺎرز وﻃﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ داﻣﺎن‬
‫ارﺑﺎبﻫﺎی ﻟﻨﺪﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﺮاق ﮔﺮﯾﺨﺖ‪ .‬ﻋﻈﻤﺖ ﺗﻔﮑﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎنﺑﯿﻨﯽ و ﺣﺴﻦ رﻫﺒﺮی ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺷﻌﺎرﻫﺎی اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧﻮد را آنﻃﻮر ﺑﺎ اوﺿﺎع و اﺣﻮال روز ﺗﻄﺒﯿﻖ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ و در ﺑﻄﻦ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎ‬
‫را در ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﺗﺼﺎدم ﺧﻮﻧﯿﻨﯽ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﺑﺮﭼﯿﺪن ﺑﺴﺎط ﺗﻬﻮعآور و ﻧﻨﮕﯿﻦ درﺑﺎر ﭘﻬﻠﻮی ﮐﻪ ﻣﺜﻞ ﺳﺮﻃﺎن‬
‫رﯾﺸﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ داﺷﺖ و ﺑﻪﺻﻮرت ﯾﮏ ﺳﻨﻦ ﻣﻠﯽ ﮐﺎذﺑﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان اﺳﺖ و دﯾﺮی ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﭘﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه وﻃﻦ ﻣﺎ از ﺛﻤﺮه‬
‫اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺖ و ﻓﺪاﮐﺎری ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪای ﻓﯿﺾ ﺑﺒﺮد و ﺑﺎ اﺣﺘﺮام و‬
‫ﺳﺘﺎﯾﺶ از آن ﯾﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬دﯾﺮوز ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﺷﻌﺎرﻫﺎی اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان‬
‫در زﯾﺮ ﺗﺎﺑﺶ آﻓﺘﺎب ﺣﯿﺎتﺑﺨﺶ ﻣﯿﻬﻦ ﻣﺎ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ و اﻧﻌﮑﺎس آن‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻃﻮﻓﺎن ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ اراده ﻣﻠﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ آزاد و ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ دﻧﯿﺎﯾﯽ را دﭼﺎر اﻋﺠﺎب و ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫دﯾﺮوز در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن اراده ﻣﻠﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺎ از ﺧﻼل ﻓﺮﯾﺎد دهﻫﺎ‬
‫ﻫﺰار ﻣﺮدم ﺟﻨﮓآور ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬دﻫﻘﺎﻧﺎن‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎزارﯾﺎن‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﻪوران‪ ،‬اﺣﺰاب و دﺳﺘﺠﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش دﻧﯿﺎ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻫﺠﻮم دهﻫﺎ‬
‫ﻫﺰار ﻣﺮدم ﻣﺒﺎرز و ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﺷﮑﻮه و ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺪان‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪65 /‬‬

‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن داده ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻌﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﯾﺮوز از ﻗﻠﺐ اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻈﯿﻢ ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ ﻫﻢ ﺗﺎزﮔﯽ داﺷﺖ و ﻫﻢ ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪.‬‬
‫"ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺷﺎه ﺧﺎﺋﻦ"‪" ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﺑﺎد ﺑﺴﺎط ﻧﻨﮕﯿﻦ درﺑﺎرﭘﻬﻠﻮی"‪" ،‬ﻣﺎ ﺷﺎه‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ"‪" ،‬ﺷﺎه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﻮد" ﻣﺜﻞ ﻏﺮش ﻃﻮﻓﺎن در و دﯾﻮار‬
‫ﺗﻬﺮان را ﻣﯽﻟﺮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻌﺎر "ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺮوز اﺳﺖ"‪" ،‬ﺳﻼم ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﭘﯿﺸﻮای‬
‫ﻣﻠﺖﻫﺎی اﺳﯿﺮ ﺷﺮق"‪" ،‬ﺳﻼم ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﯾﺎر وﻓﺎدار ﻣﺼﺪق"‪ ،‬ﺑﺸﺎرت‬
‫ﭘﯿﺮوزی ﻣﻠﺖ اﯾﺮان را ﻣﺜﻞ اﻣﻮاج ﺟﺎوداﻧﻪ ﯾﮏ ﺳﺮودﻣﻠﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬روﺷﻨﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ و ﭘﯿﺮوزی در ﭼﻬﺮهﻫﺎی‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻪ و آﻓﺘﺎبزده ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪﻫﺎ و ﺷﮑﻢ ﮔﺮﺳﻨﻪﻫﺎ و دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن را ﭘﺮ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﯽدرﺧﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم از ﭘﯿﺮوزی ﺑﺰرگ ﺧﻮد و از ﭘﺎﯾﺪاری و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﻣﺼﺪق رﻫﺒﺮ‬
‫ﻋﺰﯾﺰ ﺧﻮد ﺑﻪوﺟﺪ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ ﺷﻌﺎر ﻣﯽداد‪ .‬ﺷﻌﺎرﻫﺎی اﻧﻘﻼﺑﯽ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﯽ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻌﺎرﻫﺎ در ﻗﻠﻮب ﻣﺮدم ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﺮوش‬
‫دﻟﻬﺮهآوری از ﺳﯿﻨﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ و ﺷﻬﺮ را ﻣﯽﻟﺮزاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ رادﯾﻮ ﺗﻬﺮان اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺖ ‪5/5‬‬
‫ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮاﮐﺴﯿﻮن ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﯾﺰ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد ﺑﺮای ﻫﯿﭻﮐﺲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﺒﻮد‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ وﻗﺖ ﮐﻢ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﻧﺪای ﺧﺎدﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫ﺑﯿﺸﻤﺎر و ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه و ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ دﯾﺮوز ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺗﺼﻮر ﺑﻮد و ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﯿﺪان‬
‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻠﮑﻪ درﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎیاﮐﺒﺎﺗﺎن‪،‬ﺷﺎهآﺑﺎدوﺻﻔﯽﻋﻠﯿﺸﺎه ﻧﯿﺰ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 66‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ آﻣﺪ‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻃﻼع از ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً‬
‫ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﺎ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻣﻄﺮح ﺳﺎزد اﻋﻼم داﺷﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻫﻨﻮز ‪ 5‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞوی در‬
‫اﻧﺘﻬﺎی ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺻﻔﯽﻋﻠﯿﺸﺎه اﯾﺴﺘﺎد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﯾﮑﯽ دو ﺗﻦ از‬
‫اﻋﻀﺎی ﻫﯿﺌﺖ ﺗﺤﺮﯾﺮﯾﻪ ﭘﯿﺎده از ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺻﻔﯽﻋﻠﯿﺸﺎه ﺑﻪ ﻣﺤﻞ روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﺸﻮر‬
‫آﻣﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﻮی ﺧﯿﺎﺑﺎن اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﺤﺾ دﯾﺪن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻓﺮﯾﺎد زﻧﺪهﺑﺎد ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد وارد ﻣﺤﻞ روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﺸﻮر ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ اﻋﻀﺎی ﻓﺮاﮐﺴﯿﻮن ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ وارد ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻘﺎرن‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬و ‪ 45‬دﻗﯿﻘﻪ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪه ﺑﺎد ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺑﺎﻟﮑﻦ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻏﺮﯾﻮ ﺷﺎدی از ﻣﯿﺎن‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﯾﺎد زﻧﺪهﺑﺎد ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﯿﺪان ﻃﻨﯿﻦ اﻧﺪاز ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪت ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺷﺪﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اداﻣﻪ داﺷﺖ وزﯾﺮ‬
‫اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺮ ﺗﻌﻈﯿﻢ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻠﺖ ﻓﺮود ﻣﯽآورد و ﺑﻪ‬
‫زﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺎ ﺗﮑﯿﻪ داده ﺑﻮد اﺷﮏ ﺷﻮق ﺑﻪ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ و دﺳﺖ راﺳﺖ‬
‫را ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﮔﺬاﺷﺖ ﻣﺮﺗﺒﺎً درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﯿﺮوی ﻣﻠﺖ ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدم‬

‫در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ رﺳﯿﺪ‪ .‬وزﯾﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻮد در ﺑﺎﻟﮑﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﺸﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻓﻮن ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻏﺮﯾﻮ ﺷﺎدی از ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻓﺮﯾﺎد "زﻧﺪهﺑﺎد ﻓﺎﻃﻤﯽ‪،‬‬
‫زﻧﺪهﺑﺎد ﻓﺎﻃﻤﯽ"‪ ،‬ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن را ﺑﻠﺮزه درآورده ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪67 /‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﻪ ﻋﺼﺎ ﺳﻌﯽ داﺷﺖ ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺪ‬

‫ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎی ﺑﺎﻟﮑﻦ را ﮐﻪ در اﺛﺮ ﮐﺜﺮت ﺟﻤﻌﯿﺖ دوﭼﻨﺪان ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﺑﺎ ﮔﺬاردن دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪ و ﺧﻢ ﮐﺮدن ﺳﺮ ﺑﻪ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
‫ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽداد‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﻣﯿﺎن ﻓﺮﯾﺎد ﻣﺮدم ﭼﻨﯿﻦ آﻏﺎز ﺳﺨﻦ ﮐﺮد‪:‬‬

‫ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان‬

‫ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻌﻈﯿﻢ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﭘﺎک ﺷﻤﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﺗﻌﻈﯿﻢ ﺑﻪ وﻓﺎداری و ﺛﺒﺎت ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن‬
‫ﺗﻬﺮان ﻣﻮﺟﺐ اﯾﻦ اوﺿﺎع ﻫﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﭘﯿﺶﻗﺪم و‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻫﻨﮓ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ از ﻫﻤﯿﻦ ﻣﯿﺪان‬
‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻓﺮﯾﺎد ﺑﺮآوردﯾﺪ و ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﯽ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺣﻘﻮق از دﺳﺖ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺧﻮد ﮐﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﯾﺰ‪ ،‬وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﯽ ﻣﻦ ﻃﻮری ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ زﯾﺎد‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪ .‬وﻟﯽ درﻣﻘﺎﺑﻞ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﭘﺎک‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ و ﺳﺮﺷﺎر‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﺎرهای ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺮای ﻋﺮض ﺗﺸﮑﺮ و ﺗﻌﻈﯿﻢ درﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﻤﺎ ﭘﺸﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻓﻮن ﻗﺮار ﮔﯿﺮم‪.‬‬
‫)ﻓﺮﯾﺎد زﻧﺪهﺑﺎد ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬زﻧﺪهﺑﺎد ﯾﺎر وﻓﺎدار ﻣﺼﺪق ﺗﻮأم ﺑﺎ ﮐﻒزدن‬
‫ﺷﺪﯾﺪ رﺷﺘﻪ ﺳﺨﻦ وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮد(‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن‪:‬‬
‫ﭼﻮ ﺗﯿﺮه ﺷﻮد ﻣﺮد را روزﮔﺎر ﻫﻤﻪ آن ﮐﻨﺪ ﮐﺶ ﻧﯿﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫)ﻏﺮﯾﻮﺷﺎدی ازﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﮐﻒزدن ﺷﺪﯾﺪ آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن دﯾﺸﺐ وﻗﺘﯽ ﺷﺼﺖﺗﯿﺮ ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ )ﻓﺮﯾﺎد "ﻣﺮده‬
‫ﺑﺎد" ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪدﻗﯿﻘﻪ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻃﻨﯿﻦاﻧﺪاز ﺷﺪ( ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻦ‬
 ‫‪ / 68‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪروی ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﭼﻮن ﺑﻪ اراده ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺛﺒﺎت و ﻋﻘﯿﺪه ﺷﻤﺎ اﯾﻤﺎن‬
‫ﮐﺎﻣﻞ داﺷﺘﻢ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪.‬‬
‫)ﺑﺎز ﻫﻢ ﻃﻐﯿﺎن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻠﺖ آﻏﺎز ﺷﺪ و ﻓﺮﯾﺎد "زﻧﺪه ﺑﺎد ﻣﺼﺪق"‪،‬‬
‫"زﻧﺪه ﺑﺎد ﻓﺎﻃﻤﯽ" ﻣﺎﻧﻊ از اداﻣﻪ ﺻﺤﺒﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺷﺪ(‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ آن ﭘﺪری ﮐﻪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را ‪ 60‬ﺳﺎل ﺗﻤﺪﯾﺪ‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮد‪) .‬ﻓﺮﯾﺎد ﻣﺮده ﺑﺎد( ﭘﺪرش ‪20‬‬
‫ﺳﺎل ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻮد و ‪ 40‬ﺳﺎل دﯾﮕﺮ را ﺑﺮای ﭘﺴﺮش‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫)ﻓﺮﯾﺎد ﻣﺮده ﺑﺎد(‪ ،‬ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن اﻣﺮوز وﻇﯿﻔﻪ ﺷﻤﺎ ﺣﺴﺎسﺗﺮ و ﻣﺸﮑﻞﺗﺮ‬
‫از ﻫﺮ روز اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﯿﺪ ﻣﻠﺘﯽ ﻫﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫روی ﭘﺎی ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺴﺘﯿﺪ و ﻫﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﺷﻤﺎ رﻧﮓ ﺧﺎرﺟﯽ دارد ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان‬
‫ﺑﺮای ﻧﻔﻮذ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪﻗﺪر ﭘﺸﯿﺰی ارزش ﻗﺎﺋﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ آن ﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺮز ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺳﯿﺎه و ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺳﯿﺎه و ﺳﺮخ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻋﻠﯽاﻟﺴﻮﯾﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)ﻓﺮﯾﺎد ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﮐﻒزدن ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ(‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن‪ ،‬ﺟﻨﺎﯾﺎت درﺑﺎر ﭘﻬﻠﻮی روی ﺟﻨﺎﯾﺎت ﻣﻠﮏ ﻓﺎروق را ﺳﻔﯿﺪ ﮐﺮد‬
‫)در اﯾﻨﺠﺎ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻋﻠﯿﻪ درﺑﺎر ﮐﻪ ﺑﺎﮔﻔﺘﻦ ﻣﺮده ﺑﺎد ﺗﻮأم ﺑﻮد ﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﯿﻘﻪ ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از آن ﻗﺪرت اﯾﺴﺘﺎدن ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ اداﻣﻪ دﻫﺪ(‪ .‬ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن اﺳﻠﺤﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻋﺮق ﺟﺒﯿﻦ ﺷﻤﺎ‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪69 /‬‬

‫ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻠﯿﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر اﻧﺪازد )ﻓﺮﯾﺎد ﻣﺮده ﺑﺎد(‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن‪ ،‬ﺧﺎﺋﻦ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺧﺎﺋﻒ اﺳﺖ روزی ﮐﻪ ﺻﺪای رادﯾﻮ ﺗﻬﺮان‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬آن دﻗﯿﻘﻪای ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﻧﻘﺶ ﮐﻮدﺗﺎی اﺟﻨﺒﯽ ﻗﻮای ﺧﺎﺋﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮ‬
‫آب ﺷﺪ راه اوﻟﯿﻦ ﺳﻔﺎرﺗﯽ را ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن دارد در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪) .‬ﻏﺮﯾﻮ‬
‫ﻣﺮدهﺑﺎد ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺷﺪﯾﺪی ﻋﻠﯿﻪ ﺷﺎه آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ و ﻣﺪت ﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﯿﻘﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽﮐﺮد ﻣﺎ ﺷﺎه ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن اﻣﺮوز روزی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻓﺮد ﺷﻤﺎ ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺮاﻗﺐ و ﺑﯿﺪار‬
‫وﻃﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﯿﺪ )ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ( اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ آﻣﺪﯾﺪ و ﯾﮏ ﺑﺴﺎط ﻧﻨﮕﯿﻨﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﻠﻨﻞ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ‪ 32‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﻧﻔﺖ‬
‫ﺟﻨﻮب در اﯾﺮان ﭘﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﺮد واژﮔﻮن و ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪ رﺷﯿﺪ وﻃﻦ دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق )ﮐﻒ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮﯾﺎد "ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺮوز اﺳﺖ" ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ( ﺑﺪﻫﯿﺪ و ﺑﺮای اﯾﺮان ﻧﻮ‪،‬‬
‫اﯾﺮان آﺑﺎد‪ ،‬اﯾﺮان دور از ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت اﺟﻨﺒﯽ ﻃﺮح آﯾﻨﺪه را ﺑﺮﯾﺰﯾﺪ )ﺻﺤﯿﺢ‬
‫اﺳﺖ( ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺷﮑﺮ ﺧﺪا را ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺳﯽﺳﺎﻟﻪ ﻧﻔﻮذ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬
‫ﯾﻌﻨﯽ درﺑﺎر ﻧﻨﮕﯿﻦ ﭘﻬﻠﻮی آنﭼﻨﺎن ﻣﻨﻬﺪم ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺰ اراده ﺷﻤﺎ اراده‬
‫دﯾﮕﺮی ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪون آنﮐﻪ ﺧﻮن از دﻣﺎغ ﮐﺴﯽ ﺑﺮﯾﺰد اﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮن‬
‫ﻓﺴﺎد‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮن ﻧﻨﮓ را ﻣﻨﻬﺪم ﮐﻨﺪ )ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن‪ ،‬وﻇﺎﯾﻒ ﺳﻨﮕﯿﻦ اﯾﻦ دﻗﺎﯾﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﯿﺪ و از‬
‫ﻫﻤﯿﻦ دﻗﯿﻘﻪ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻫﺴﺘﯿﺪ و از آن دﻗﯿﻘﻪای ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ را ﺗﺮک‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻣﻮاﻇﺐﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺐﺗﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺪارﺗﺮ از ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺧﺪای اﯾﺮان ﺑﺰرگ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪای اﯾﺮان ﻧﺨﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ واژﮔﻮن ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﻬﻠﻮی ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ )ﻣﺮده ﺑﺎد( ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ‪1933‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺧﺪا ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻨﮓ‬
 ‫‪ / 70‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﺟﺘﻤﺎع ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﻈﻬﺮ اراده ﺧﺪاﺳﺖ ﺑﺮود‪ .‬ﺧﺪا او را آنﭼﻨﺎن‬

‫ﺑﻪ زﻣﯿﻦ زد ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮐﺲ دﯾﺮوز در ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺘﯽ در ﻣﺨﯿﻠﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺗﺼﻮر ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺧﺪای اﯾﺮان‪ ،‬ﺧﺪای ﺑﺰرگ وﻃﻦ ﻧﮕﻬﺪار و ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮی ﻣﺘﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ را در ﺳﻪ ﻣﺎده ﺑﺪﯾﻦ‬
‫ﺷﺮح ﻗﺮاﺋﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﮐﺮدن دﺳﺖ آن را ﺑﺎﻻﺗﻔﺎق ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺮار دادﻧﺪ و ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 7/5‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺖ اﯾﻨﮏ‬
‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ‪:‬‬
‫در ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ دﯾﺮوز ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان از دوﻟﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻮرﯾﺖ ﻋﺎﻣﻠﯿﻦ ﮐﻮدﺗﺎی ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ درﺑﺎر و ﺷﺎه ﻓﺮاری را ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻗﺮار‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از دوﻟﺖ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻮرای ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﮑﻠﯿﻒ آﯾﻨﺪه ﻣﻤﻠﮑﺖ روﺷﻦ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ و ﺷﺮوع دﻣﻮﻧﺴﺘﺮاﺳﯿﻮن‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 7‬و ‪ 20‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ و ﺳﯿﻞ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺸﻌﻞﻫﺎی ﻓﺮوزاﻧﯽ در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺷﺎهآﺑﺎد‬
‫ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درآﻣﺪﻧﺪ و ﻋﻠﯿﻪ ﺷﺎه ﻓﺮاری ﺗﻈﺎﻫﺮات آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ و اﯾﻦ‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮات در ﺗﻤﺎم ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺷﻬﺮ ﺗﺎ ﻣﻘﺎرن ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪71 /‬‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ـ ‪ 26‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﺣﻮادث اﺧﯿﺮ اﯾﺮان ﻫﻤﭽﻨﺎن در رأس اﺧﺒﺎر ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻗﺮار دارد‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﭘﯿﺮوزی ﻣﻠﺖ و ﺷﮑﺴﺖ ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻨﺪن و واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﺤﻮﻻت اﺧﯿﺮ اﯾﺮان را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زﻣﺎﻣﺪاری ﻣﺼﺪق ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه اﯾﺮان ﺑﯽﻣﻮرد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ را در ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻋﺠﯿﺒﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎری در ﺑﻦﺑﺴﺖ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪای ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ﮐﻮدﺗﺎی ﭘﺮﯾﺸﺐ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی ﻣﻠﺖ و ﮔﺮﯾﺰ ﺷﺎه ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ و‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﻮادث ﻣﻬﻢ ﺗﺎرﯾﺨﯽ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮐﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﺰﺑﻮر ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ‬
‫از ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﯿﺶ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ و ﻣﻮﺗﻠﻔﯿﻦ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺮای درﻫﻢ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻧﯿﺮوی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻟﻨﺪن ﺷﮑﺴﺖ ﻧﻨﮕﯿﻦ و‬
‫ﺧﺮدﮐﻨﻨﺪه اﺧﯿﺮ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺒﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد و دﯾﮕﺮ ﭼﻪ دﺳﯿﺴﻪای ﺑﺮای‬
‫ارﺿﺎی ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﻗﺪر ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺪاری ﻣﻠﺖ اﯾﺮان اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫ﻫﺮ ﻗﺪر ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮ اﻣﻮر ﮐﺸﻮر ﺧﻮد ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﯿﺸﺘﺮی روﺑﻪرو ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎی ﻋﻈﯿﻢﺗﺮ و ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮی ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوی ﺷﮕﺮف ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺧﯿﺮ‪ ،‬اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ را‬
‫در ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻋﺠﯿﺒﯽ ﻗﺮار داده و اﺳﺘﻌﻤﺎرﻃﻠﺒﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ را ﺑﺎ ﺑﻬﺖ و ﺣﯿﺮت‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 72‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان و اﻗﺪاﻣﺎت دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از‬

‫اﺑﺘﺪای ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬ﺑﺮای زﻣﺎﻣﺪاران اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن وﺿﻊ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪای در ﺷﺮق‬
‫ﺑﻪوﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺎﻇﺮﯾﻦﺳﯿﺎﺳﯽﺑﻪﺑﺤﺚدرﺑﺎرهﺣﻮادثاﯾﺮانو ﻓﺮار ﺷﺎه اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬

‫ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎری ﺷﺎه ﻓﺮاری ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺧﺎرﺟﯽ و‬
‫ﻋﻤﺎل ﺳﺮﺷﻨﺎس آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﺖ ﺧﻮد ﻧﻔﻊ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺘﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ در ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻻﺟﺮم در ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﻻزم ﺑﺪاﻧﺪ از ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻣﺪد ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﻪ روی ﻣﻠﺖ ﺧﻮد ﺗﯿﻎ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻣﺮوز رﺷﺪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﺑﻪﻫﯿﭻ ﻣﻘﺎﻣﯽ اﺟﺎزه‬
‫ﻧﻤﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او را ﻣﻠﻌﺒﻪ اﻏﺮاض ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺧﻮد را ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺎ ﺻﻮابدﯾﺪ و ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ‬

‫ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﻋﻈﯿﻢ دﯾﺮوز ﮐﻪ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ اﻇﻬﺎر ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪزودی‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺘﻌﻼم ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد و‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺧﻮد را ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ روﯾﻪ ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ او اﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺒﺎط اﻓﮑﺎر‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺗﺨﺎذ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ آﻧﭽﻪ اﻫﻤﯿﺖ دارد ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﻣﯿﺰان‬
‫دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺮدم در اﻣﻮر ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در دوﻟﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ آﺧﺮﯾﻦ‬
‫درﺟﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ زﻣﺎﻣﺪاری ﻣﺼﺪق اﺳﺎﺳﺎً ﻧﮕﺮاﻧﯽ‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪73 /‬‬

‫درﺑﺎره ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻼت ﮐﺸﻮر و ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺟﻨﺒﻪ ﺻﻮری‬

‫و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﯽ دارد ﺑﻪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻮادث اﯾﺮان ﺗﻮﺟﻪ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺑﺰرگ را ﺑﻪﺷﺪت ﺑﻪ ﺧﻮد‬

‫ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‬
‫اﮐﻨﻮن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن و ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻟﻨﺪن و واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺣﻮادث‬
‫ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ زﯾﺎدی ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻣﯽدارﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ وﻗﺎﯾﻊ اﺧﯿﺮ اﯾﺮان ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺑﻌﻀﯽ از زﻣﺎﻣﺪاران ﻏﺮﺑﯽ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮده اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن دﯾﮕﺮ ﭼﺎرهای ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻠﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻫﯿﭻ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﺎﻗﻂﮐﺮدن‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺼﺪق ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ دوﻟﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﻨﮕﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﺼﯿﺐ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎری اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در اﯾﺮان ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻧﮑﻨﺪ و ﻗﺒﻞ از آنﮐﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮی در ﺧﻂﻣﺸﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد‪.‬‬
‫درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد را در‬
‫اﯾﺮان و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﮏ اداﻣﻪ روﯾﻪ ﻓﻌﻠﯽ آﺧﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﻨﻮی و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی اﻣﺮﯾﮑﺎ را در ﺷﺮق از ﺑﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪.‬‬

‫اﻧﻌﮑﺎس وﻗﺎﯾﻊ اﯾﺮان در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ‬

‫ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﯽ اﺧﺒﺎردو روز اﺧﯿﺮ اﯾﺮان را ﻣﻔﺼﻼً ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی‬
‫ﺟﻬﺎن ﻣﺨﺎﺑﺮه ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 74‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر "ﯾﻮﻧﺎﯾﺘﺪﭘﺮس" ﮐﻪ ﮔﺰارش ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻓﺎروق ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ‬

‫اﯾﻦﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻓﻘﻂ ﭘﻨﺞ ﺷﺎه در دﻧﯿﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ اﻋﻼم داﺷﺘﻪ ﮐﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﮑﺮر ﺷﺎه ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﺮدم از او ﻣﻨﺰﺟﺮ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫"ﯾﻮﻧﺎﯾﺘﺪﭘﺮس" اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﻗﺪر ﺷﺎه از ﻣﺮدم ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺪﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ در‬
‫ﻫﺮ ﻣﻮرد ﺑﻪ اﻓﮑﺎر و ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم اﺗﺨﺎذ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪75 /‬‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪ 26‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫آﺧﺮﯾﻦ روز ﻋﻤﺮ دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرایﻣﻠﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﺬﺷﺖ؟‬
‫دﯾﺸﺐ ﺑﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ و زﻫﺮی ﻃﻮﻣﺎر ﻋﻤﺮ دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ از ﻣﺠﻠﺲ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرﻓﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﻠﺘﻢ و رﻓﺮاﻧﺪوم‬
‫ﺑﺮای ﻣﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ! ﻋﻠﯽ زﻫﺮی دﯾﺸﺐ آزاد ﺷﺪ و اﻣﺮوز ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ آﻣﺪ ﺗﺎ‬
‫اﺛﺎﺛﯿﻪ ﺧﻮد را ﺟﻤﻊآوری ﮐﻨﺪ‪ .‬دﯾﺮوز دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪ ﮐﻪ ﺟﺰ زﻫﺮی‬
‫ﮐﺲ دﯾﮕﺮی در ﮐﻨﺎرش ﻧﺒﻮد و ﮐﻠﯿﻪ اﻓﺮاد "ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ" ﻓﺮار ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫"اﻗﻠﯿﺖ" ﺧﺒﺮی ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ ﻓﺮاری ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫از آﺛﺎر و ﻋﻼﺋﻢ‬

‫اﻣﺮوز از ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎر از زﺑﺎن ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ اوﺿﺎع دﯾﺮوز و ﺑﺎﻻﺧﺮه از‬
‫آﺛﺎر و ﻋﻼﺋﻤﯽ ﮐﻪ ﻓﺮارﯾﺎن دﯾﺮوز ﺑﻪﺟﺎی ﮔﺬارده ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و‬
‫اﮔﺮ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻇﺮ آﺧﺮﯾﻦ روز ﻋﻤﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﯾﮏروز ﺑﻌﺪ از اﻧﺤﻼل ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻠﺖ اﯾﺮان را از اوﺿﺎع ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻨﺤﻞﺷﺪه‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻀﺎﻓﺎً ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ دﯾﺮوز ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺑﺎ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫داﺷﺘﻢ و ﺑﺎ ﯾﮑﯽ دو ﺗﻦ از ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺮای ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮدن‬
‫رﻓﺮاﻧﺪوم ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و ﻣﺪاﻗﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدم‪.‬‬

‫دو دﮐﺘﺮ ﺑﻘﺎﯾﯽ‬

‫ﺑﺎﻣﺪاد دﯾﺮوز دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻌﻤﻮل ﺧﯿﻠﯽ دﯾﺮ از ﺧﻮاب‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﭘﺲ از آنﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق زﻫﺮی ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﺻﺮف ﮐﺮد ﺷﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺻﺪای ﺗﻨﯽ ﭼﻨﺪ از اﻋﻀﺎی ﻓﺮاﮐﺴﯿﻮن آزادی ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ را ﻗﺒﻼً ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ در ﻃﻮل اﯾﻦ ﻣﺪت ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺧﻨﺪان‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻨﺪهای از آن ﺧﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ آدم وارد ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺮفﻫﺎ و‬
‫اﻇﻬﺎر ﻋﻘﯿﺪهﻫﺎی اﺷﺨﺎص ﻏﯿﺮﻣﻄﻠﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﻫﺮ وﻗﺖ از ﺟﺮﯾﺎن‬
‫روز و ﺳﺮوﺻﺪاﻫﺎﯾﯽﮐﻪ در اﻃﺮاف او ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ ﺑﺤﺜﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽآﻣﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ‪ .‬آنﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻫﻤﻪ را ﺑﻪ ﺣﯿﺮت ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺖ و‬
 ‫‪ / 76‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﻈﺮم ﻫﺴﺖ ﮐﻪ در اواﺳﻂ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً دوﺳﺘﯽ دﯾﺮﯾﻦ ﻫﻢ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ دارد و ﻣﺮد ﺷﻮخ و ﺑﺬﻟﻪﮔﻮﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ آﻣﺪه ﺑﻮد و در ﺳﺮﺳﺮا ﺑﺎ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ و ﺣﺎﺋﺮیزاده و‬
‫ﮐﺮﯾﻤﯽ و ﺟﻤﻌﯽ دﯾﮕﺮ از ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ در ﺣﻀﻮر ﻣﺨﺒﺮﯾﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬او‬
‫آن روز ﺧﯿﻠﯽ ﺣﺮفﻫﺎ زد و ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎﯾﻪ‪ ،‬ﮐﻨﺎﯾﻪﻫﺎ ﺑﻪ اﻗﻠﯿﺖ زد ﺗﺎ‬
‫آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد ﮐﺪورﺗﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺶ ﻫﻤﺎنروز اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ از ذﮐﺮ ﻧﺎم او‬
‫ﻣﻌﺬورم وﻟﯽ آن ﻗﺴﻤﺖ از ﺑﯿﺎﻧﺎت او را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﻋﯿﻨﺎً ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﺪون ﮐﺖ ﺑﺎ آﺳﺘﯿﻦﻫﺎی ﺑﺎﻻزده از ﭘﻠﻪﻫﺎی ﺳﺮﺳﺮا ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪ‬
‫و ﻧﺎدﻋﻠﯽ ﮐﺮﯾﻤﯽ را ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﺑﺮد و ﻣﺸﻐﻮل ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﻇﻬﺮ ﺑﻮد و‬
‫ﻣﺨﺒﺮﯾﻦ و آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ ﻗﺼﺪ ﺧﺮوج از ﺳﺮﺳﺮا را داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ در ﮐﻨﺎر ﺳﺘﻮﻧﯽ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ آﻣﺪ ﺑﺎ او‬
‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﺳﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎز ﺷﺪ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺧﻨﺪﯾﺪ‪.‬‬
‫آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬راﺳﺘﯽ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ‪ ،‬واﻗﻌﺎً اﻋﺠﺎز‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮوز ﮐﺮده ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻘﺪر ﺷﺒﯿﻪ آن دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‬
‫اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﮐﺎرﻫﺎ را ﮐﺮده و اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺮوﺻﺪا در اﻃﺮاف اوﺳﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﯿﺪ‪،‬‬
‫راﺳﺘﯽ ﻗﺮاﺑﺘﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دارﯾﺪ؟"‬
‫ﻫﻤﻪ ﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ وﻟﯽ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﭼﻨﺎن ﻗﻬﻘﻬﻪ زد ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﺑﻪ‬
‫ﺳﺘﻮن ﺧﻮرد ﻫﻤﻪ ﺳﺎﮐﺖ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ ﭼﻮن اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪77 /‬‬

‫اﻣﺎ دﯾﺮوز‪...‬‬
‫اﻣﺎ دﯾﺮوز از اﯾﻦ ﺧﻨﺪهﻫﺎ ﺧﺒﺮی ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻗﯿﺎﻓﻪ ﻣﻀﻄﺮب ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ آﺧﺮی ﯾﻌﻨﯽ آﺧﺮﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﯾﺄس ﺷﺪ و ﮐﻮدﺗﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﻣﯿﺪ آن ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺪرت ﻣﻠﺖ ﭼﻮن ﺣﺒﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ روی آب ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺤﻮ و ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎه ﮐﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﺑﻘﺎﯾﯽ ﻣﻀﻄﺮب ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻗﻠﯿﺖ ﺗﻤﺎس ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻗﻠﯿﺖ ﻫﻢ در ﮔﻮﺷﻪ و‬
‫ﮐﻨﺎر ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺠﻮا ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺑﺎ ﺧﺎرج ﻗﻄﻊ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎه‬
‫ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ دﻫﺎن ﺑﻪ دﻫﺎن ﺑﯿﻦ "اﻗﻠﯿﺖ" ﻣﯽﮔﺸﺖ‪،‬‬
‫ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﺷﺎه ﮐﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻠﻔﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ ...‬وﻟﯽ از ﺷﺎه ﺧﺒﺮی ﻧﺒﻮد‬
‫ﺷﺎه رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺧﺸﻢ ﻣﻠﺖ داﻣﻨﮕﯿﺮش ﻧﺸﻮد و اﯾﻨﻬﺎ‪ ،‬اﯾﻦ وازدهﻫﺎی‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﻮن ﺣﺸﺮات در ﺧﻮد ﻣﯽﻟﻮﻟﯿﺪﻧﺪ و دﻧﺒﺎل ﺷﺎه ﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ‪....‬‬
‫اﻗﻠﯿﺖ ﺟﻠﺴﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ داد ﯾﻌﻨﯽ ﺟﻠﺴﻪ اوﻟﯿﻦ و آﺧﺮﯾﻦ را‪ ،‬ﺑﺤﺚ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺎﻻ ﭼﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬راه ﻧﺠﺎت از ﮐﺪام ﺳﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺣﺮفﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻮاب ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻮاب ﻓﺮار ﺑﻮد‪.‬‬
‫"اﻗﻠﯿﺖ" ﻫﻤﻪ روزه دو ﺑﻌﺪاز ﻇﻬﺮ ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ دﯾﺮوز ﯾﮏﺳﺎﻋﺖوﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﻇﻬﺮ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ را ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﮔﺬاردﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ را ﮐﻪ در ﭘﯿﺶ دارد ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮار‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺷﺎﯾﺪ رﻓﺘﻨﺪ ﺷﺎه را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻘﺎﯾﯽ و ﻋﻠﯽ زﻫﺮی ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮل ﯾﮑﯽ از ﻣﺠﻠﺴﯿﺎن ﻓﻘﻂ ﻋﻠﯽ ﻣﺎﻧﺪه و ﺣﻮﺿﺶ!‬

‫آﺧﺮﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺣﺖ‬
‫ﻧﻬﺎر دﯾﺮوز در ﻣﯿﺎن ﺳﮑﻮت ﺻﺮف ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ از آبﺗﻨﯽ‬
‫در اﺳﺘﺨﺮ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﮐﺮد و در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﯿﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‬
 ‫‪ / 78‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﯽﮔﻔﺖ آﺧﺮﯾﻦ آبﺗﻨﯽ را ﻫﻢ ﺑﮑﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﮑﻮت‪ ،‬ﺳﮑﻮت‪ ،‬ﺗﺎ ﻋﺼﺮ‬

‫و ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر آﯾﻨﺪه‪.‬‬
‫ﺧﺒﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽرﺳﯿﺪ دﻟﺨﺮاش ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه ﺷﺎه ﻓﺮار ﮐﺮده‬
‫ﻋﺼﺮ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﯿﺘﯿﻨﮕﯽ ﮐﻪ روزی ﺑﻘﺎﯾﯽ را ﻣﺠﺘﻤﻌﯿﻦ آن ﺳﺮ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﺷﺎه ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ‬

‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻋﺼﺮ ﺷﺪ و اﺿﻄﺮاب ﺑﻘﺎﯾﯽ اﻓﺰونﺗﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬او و زﻫﺮی ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻮﻃﻪ آﻣﺪﻧﺪ و در ﻓﻀﺎی ﻣﺼﻔﺎی ﺷﻤﺎل ﻋﻤﺎرت ﭘﺎرﻟﻤﺎن در ﮐﻨﺎر اﺳﺘﺨﺮ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻗﺪمزدن ﺷﺪﻧﺪ از ﺑﯿﺮون ﺻﺪا ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺻﺪا ﺑﻪﻃﻮر وﺿﻮح ﺷﻨﯿﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد "ﻣﺎ ﺷﺎه ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ" ﺷﻨﯿﺪن اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﻗﺪرت ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﭘﺲ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ ﻧﺸﻨﻮﯾﻢ‪ .‬ﺑﻘﺎﯾﯽ و زﻫﺮی ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎه ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺻﺪا را ﻧﺸﻨﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺻﺒﺢ ﮐﻠﯿﻪ درﻫﺎی اﺗﺎقﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻓﻘﻂ اﺗﺎﻗﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ در‬
‫آن اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪا ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺷﺪت ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ "ﻣﺎ ﺷﺎه‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ"‪" ،‬ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺮوز اﺳﺖ" ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺿﺠﻪﻫﺎ ﺷﻨﯿﺪه‬
‫ﻧﺸﻮد‪ .‬رادﯾﻮ‪ ،‬ﭘﯿﭻ رادﯾﻮ ﺑﺎز ﺷﺪ و آﻫﻨﮓ ﻣﻮزوﻧﯽ را ﯾﮏ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫ﻣﯽﻧﻮاﺧﺖ وﻟﯽ ﺑﺮای دل ﭘﺮاﺿﻄﺮاب ﻓﺎﯾﺪهای ﻧﻤﯽﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻋﻤﺮ دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ و ﻣﺪت اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ در ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻔﺲﻫﺎی آﺧﺮ اﯾﻦ دوره ﺑﻮد ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ و ﻋﺎﺑﺮﯾﻦ از ﮐﻨﺎر ﮐﺎخ‬
‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮشﻫﺎی ﻗﺮﻣﺰ رﻧﮓ ﺳﺮﺳﺮاﻫﺎ را ﺳﺮاﯾﺪاران ﺷﺴﺘﻪ‬
‫و در آﻓﺘﺎب ﭘﻬﻦ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺟﺎی ﭘﺎی اﻗﻠﯿﺖ ورﺷﮑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫روی آن ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻃﻮﻣﺎر ﻋﻤﺮ اﯾﻦ دوره ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪79 /‬‬

‫اﻗﻠﯿﺖ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫از اﻗﻠﯿﺖ ﻓﺮاری ﺧﺒﺮی ﻧﯿﺴﺖ‪.‬آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺮیزاده‪،‬‬
‫ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ و ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﻣﺨﻔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ در ﮐﺮج‪،‬‬
‫ﺣﺎﺋﺮیزاده در ﺷﻤﯿﺮان رﻓﺘﻪ و ﭘﻮرﺳﺮﺗﯿﭗ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺮم آﺑﺎد ـ ﻫﺪی‬
‫ﺑﻪﺳﻮی اردﺑﯿﻞ ﻓﺮاری ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻧﻤﯽﺗﻮان‬
‫ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﺮد زﯾﺮا ﻧﻘﻞ ﻗﻮل از ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ دارودﺳﺘﻪ ﺗﻤﺎس‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﮐﻪ ﻓﺮار ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد زﯾﺮا وﺟﻮد و ﻋﺪم‬
‫وﺟﻮد آﻧﻬﺎ دﯾﮕﺮ اﺛﺮی ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻣﺪتﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﻧﻘﺎب‬
‫زدهﻫﺎی ﮐﺮﯾﻪاﻟﻤﻨﻈﺮ را ﻃﺮد ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و‬
‫ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ اﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖﺧﻮردﮔﺎن ﻫﻤﺎن اﺛﺮ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﯿﺮوی‬
‫ﺷﮑﺴﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﻠﺖ دارد ﮐﻪ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ آن ﭘﺸﻪ روی ﺷﺎخ ﮔﺎو ﻧﺮ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی ﺑﻪ راﻣﺴﺮ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﯽﮐﺮد‬

‫ﺑﻪ ﻗﺮاری ﮐﻪ در ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ اﻣﺮوز ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ در اﯾﻦ ﭼﻨﺪ روزه اﺧﯿﺮ‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻮدﺗﺎی دﯾﺸﺐ ﭼﻨﺪﯾﻦﺑﺎر ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ ﺑﻪ راﻣﺴﺮ‬
‫رﻓﺖوآﻣﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ژﻧﺮال ﺷﻮارﺗﺴﮑﻒ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺷﺎه ﺑﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن رﻓﺖ در ﮐﻮدﺗﺎ‬

‫ﺷﺮﯾﮏ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﺷﺎه اﯾﺮان از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪ‬
‫در ﺗﻈﺎﻫﺮات دﯾﺮوز ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭼﭗ ﻫﯿﭻ دﺧﺎﻟﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﺗﻬﺮان ـ ﯾﻮﻧﺎﯾﺘﺪ ﭘﺮس ـ ﯾﻮﺳﻒ ﻣﺎزﻧﺪی ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺰارش ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻣﺮوز ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻌﺮوف "در ﻧﯿﻤﻪ دوم ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﻓﻘﻂ ﭘﻨﺞ ﺳﻠﻄﺎن در دﻧﯿﺎ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﯾﮑﯽ ﭘﺎدﺷﺎه اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﭼﻬﺎرﺗﺎی دﯾﮕﺮ روی ورق ﺑﺎزی" در‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻞ درآﻣﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﺳﻼﻃﯿﻦ )ﺷﺎﻫﻨﺸﺎه‬
 ‫‪ / 80‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎه ﭘﻬﻠﻮی( را از ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﺮد اﻣﺮی ﮐﻪ‬
‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﭘﻬﻠﻮی دﯾﮕﺮ در اﯾﺮان اﻣﯿﺪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﯾﺎ اداﻣﻪ ﺣﯿﺎت ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪81 /‬‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ـ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ‪ 27‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎﺑﻖ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ﻟﻨﺪن دﯾﺮوز ﻋﺰادار ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻗﻠﻢ‪ :‬دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫ﻟﺤﻦ دﯾﺮوز اﺧﺒﺎر و ﺗﻔﺴﯿﺮﻫﺎی ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و رادﯾﻮی اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﺗﻢﺧﯿﺰ و ﺳﻮزﻧﺎک ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻦﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﺧﺒﺮ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ دﺳﺘﻮر‬
‫"ارﺑﺎب" ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا درآﯾﺪ و ﻧﻮزاد ﻧﺎﭘﺎک "ﮐﻮدﺗﺎ" در‬
‫ﻣﺸﯿﻤﻪ ﻣﺎدر ﺧﻔﻪ ﺷﺪ ﺗﺄﺛﺮ ﻋﻤﯿﻖ ﻫﻤﻪ آن ﻣﺠﺎﻟﺲ را ﮐﻪ ﻫﻨﻮز از ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﮐﻮدﺗﺎی "آﯾﺮونﺳﺎﯾﺪ" ﮐﻠﻨﻞ ﻫﻤﺮاه و اﻟﻬﺎمدﻫﻨﺪه رﺿﺎﺧﺎن ـ ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‬
‫و درﺑﺎر را ﻣﺠﺮی اراده و ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ﺑﺮای "ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" ﮔﺮﯾﻪ و ﻧﺎﻟﻪ ﺳﺮ دادﻧﺪ و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮﺑﻪای را ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﺎ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑﻖ ﻗﺮار و ﻣﺪار‬
‫ﺳﺎزش ﺑﮕﺬارد از دﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﯿﺮون رﻓﺖ و ﻓﺮار او ﻗﺪرت و ﻗﻮت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان داد ﺗﺎ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎی ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ از ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ رﻫﺎﯾﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻨﺪن ﮐﻪ ﯾﮑﺼﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل اﺳﺖ در ﺷﺮق ﺗﺎج ﻣﯽدﻫﺪ و ﺗﺎج‬
‫ﻣﯽﺳﺘﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﻨﻘﺮض ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬دودﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻣﯽﺳﺎزد‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻪﻧﺸﯿﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﮐﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ و دوﺳﺘﺎن ﻣﻠﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎک ﺳﯿﺎه ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ از ﻗﯿﺎم ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺳﺨﺖ رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮد و ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺟﺰﯾﺮه آﺑﺎدان و‬
‫ﺧﺎک زرﺧﯿﺰ ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﻧﻔﻮذ در ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮر ﭘﻬﻨﺎور اﯾﺮان را از دﺳﺖ‬
‫داده ﺑﻠﮑﻪ رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﻣﻠﯽ ﻣﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ و ﻣﻨﺸﺄ ﻗﯿﺎمﻫﺎﯾﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺮق‬
‫ﻣﯿﺎﻧﻪ و اﻓﺮﯾﻘﺎ را زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎی ﺧﻮﯾﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻗﺪرت ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﻧﻔﺖ را آنﭼﻨﺎن درﻫﻢﺷﮑﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ اﻣﭙﺮاﺗﻮری "ﻣﻠﮑﻪ اﻟﯿﺰاﺑﺖ" ﯾﮏ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﻋﺠﯿﺐ و ﺣﯿﺮتﺑﺨﺸﯽ را ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﯾﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫‪ / 82‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ از درﺑﺎر ﺑﯽﺷﺮم‪ ،‬از درﺑﺎر ﻣﻨﻔﻮر‪ ،‬از‬
‫درﺑﺎر دﺷﻤﻦ ﻣﻠﺖ و از ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻠﯿﺪی و اﻧﻘﺮاض ﮐﺎری ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و‬
‫"ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" ﺑﺮای آﺧﺮﯾﻦ ﻧﻔﺲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺎ‬
‫را در ﺟﻠﻮی ﭘﺎی ﻟﺮدان ﻏﺎرﺗﮕﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺰد اﯾﻦ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻋﻈﯿﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و اﺳﺘﻘﻼل و آزادی ﻣﺮدم ﺧﻮﯾﺶ را ﯾﮑﺒﺎر دﯾﮕﺮ از اﯾﺸﺎن ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ از ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺣﮑﯿﻢاﻟﻤﻠﮏ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﺎه ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪ و او‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﺲ از ﻓﺮار ﭘﺪر و ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ از ﻧﻮ ﺑﺎ ﮐﻌﺒﻪ آﻣﺎل‬
‫درﺑﺎر ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻋﻬﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﺪ و در ﻃﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﻮد ﮐﻪ ﻃﺮح‬
‫ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻓﺸﺎر و ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ از ﻧﻮ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫آﻣﺪ و ﻧﻘﺸﻪ "ﺑﻮﯾﻦ از دﻧﯿﺎ رﻓﺘﻪ" ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫اﺧﺘﯿﺎرات ﺷﺎه ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﻣﺬاﮐﺮه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ "..." .‬ﭘﺎﻧﺰده ﺑﻬﻤﻦ ﻓﻘﻂ از‬
‫اﯾﻦ ﻧﻈﺮ درﺳﺖ ﺷﺪ ﮐﻪ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮای ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ و اﯾﺠﺎد‬
‫"ﻣﻮﺳﺴﺎن" ﻗﻼﺑﯽ و ﺣﺒﺲ و ﺗﺒﻌﯿﺪ و زﺟﺮ آزادﯾﺨﻮاﻫﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﮐﺎﻣﻼً ﺣﺎﺿﺮ و ﻣﻬﯿﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫آن ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای درﻫﻢﺷﮑﺴﺘﻦ ﻗﺪرت ﻣﻠﺖ ﭼﻨﺪﯾﻦ اﺻﻞ از‬
‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ را ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎن "ﻧﺼﺮاﻟﻤﻠﮏ" و ﺑﺎ آرای ﭘﺎروﯾﯽ‬
‫ﺳﭙﻮرﻫﺎی ﺷﻬﺮداری ﺗﻬﺮان و وﻻﯾﺎت ﺗﻐﯿﯿﺮ داد و اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ را‬
‫در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ و ﻫﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اراده ﻟﺮزان و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و راه ﻓﺸﺎر اﺟﻨﺒﯽ را ﺑﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺻﺎف و ﻫﻤﻮار ﮐﺮد و ﻟﯿﺴﺖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﺮ دوره ﺗﻘﻨﯿﻨﯿﻪ را ﺑﺎ ﻧﻈﺮ واﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ و ﮔﻤﻨﺎم ﺳﻔﺎرت‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورد اﻣﺮوز در ﻧﻈﺮ ﺗﺎﯾﻤﺰ "ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻏﺮﺑﯽ‬
‫ﺧﻮد ﯾﮑﯽ از ﭘﺸﺘﯿﺒﺎنﻫﺎی ﭘﺮﺣﺮارت رژﯾﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺑﺮای اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ رژﯾﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﯾﻌﻨﯽ رژﯾﻤﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻟﯿﺴﺖ‬
‫ﺻﺪوﺑﯿﺴﺖ ﺳﯽ ﻧﻔﺮی را ﮐﻠﻨﻞ "وﯾﻠﺮ" و دﮐﺘﺮ اﻗﺒﺎل ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪83 /‬‬

‫ﺷﺎه ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﺎدﮔﺎنﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آﻧﻬﺎ‬

‫را ﺗﻬﯿﻪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﺎ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ اﺳﺎرت ﻧﻈﯿﺮ آن‬
‫ﭘﯿﻤﺎن ﺑﻪ وﮐﻼی ﻓﺮﻣﺎﯾﺸﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫آن رژﯾﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ "ﺗﺎﯾﻤﺰ" "ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" را ﻫﻮاﺧﻮاه آن‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ ﻋﺒﺎرت از آنﭼﻨﺎن رژﯾﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ اﺻﻞ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ را اراده ﻫﻮﺳﺒﺎز درﺑﺎرﯾﺎن ﻟﮕﺪﮐﻮب ﮐﻨﺪ و در روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﯿﻞ اﻋﺘﺮاض و ﻃﻮﻓﺎن ﻧﻔﺮت از اﯾﻦ اﻋﻤﺎل زﺷﺖ و ﻗﺒﯿﺢ ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد ﻫﻤﯿﻦ‬
‫"ﺗﺎﯾﻤﺰ" ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺻﺪوﻫﺸﺘﺎدﻧﻔﺮ ﺑﺮای اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺸﻮاﯾﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ و ﺗﻬﺮان‬
‫ﯾﮏﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ وﺿﻊ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺳﺮدار ﺳﭙﻪ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد اﯾﻦ "ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن‬
‫ﭘﺮﺣﺮارت رژﯾﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ" ﻫﻤﻪ آن ﺧﻄﺎﮐﺎریﻫﺎ را ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭼﻨﺪ وﮐﯿﻞ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺪ و اﻗﺒﺎل و ﻫﮋﯾﺮ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ را ﺑﻪوﺟﻮد آورده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻟﯿﺴﺖ "ﺳﻔﺎرت" در‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﮐﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد در آن دو ﺳﻪ روزی ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺘﺤﺼﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﯾﻢ ﻓﻘﻂ ﺟﻮاﺑﯽ ﮐﻪ "ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﭘﺮﺣﺮارت رژﯾﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ" ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق داد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻋﺘﺮاﺿﯽ اﮔﺮ ﻫﺴﺖ در ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮر ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﮐﻪ از ﻧﺰدﯾﮏ ﺟﻨﺎﯾﺎت درﺑﺎر را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ و ﻣﺪاﺧﻼت ﻋﻠﻨﯽ ﺷﺎه و اﺷﺮاف و ﻣﻠﮑﻪ ﻣﺎدر ﻫﺮ دﻗﯿﻘﻪ ﭼﻮن ﺧﺎر‬
‫در ﭼﺸﻢ آﻧﻬﺎ ﻓﺮوﻣﯽرﻓﺖ ﺑﭙﺎﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﻘﻮق آﻧﻬﺎ ﺗﺠﺎوز ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺻﻨﺪوقﺳﺎزیﻫﺎ و رﺳﻮاﯾﯽﻫﺎی ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫درﺑﺎری ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﻫﻔﺖﻧﻔﺮی را ﮐﻪ ﻫﻮاﺧﻮاه "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق"‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 84‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺷﺎه ﮐﻪ از ﺣﺎﻣﯿﺎن ﺟﺪی و ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻮد و ﺟﻠﺴﺎت‬

‫ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ در آنوﻗﺖ در ﺣﻀﻮر ﺧﻮدش ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﺪ ﺳﺎﻋﺪ و وزرای‬
‫ﺑﯽارادهاش را ﺑﻪ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ داد و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‬
‫وﻋﺪهای را ﮐﻪ در ﺳﻔﺮ "ﻟﻨﺪن" ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎن ﺧﻮد داده اﺳﺖ ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ وﻓﺎ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و ﭼﻮن ﺗﺼﻮﯾﺐ آن ﺑﻪ آﺧﺮ دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﺮﺳﯿﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫در دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺤﻼل‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﮐﺎر را ﯾﮑﺴﺮه ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺎی اﺷﺮاﻓﯽ ﻣﺮﮐﺐ از اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﺎن ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ را‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮای ﺗﺤﺪﯾﺪ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ در ﻗﻠﺐ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪوﺟﻮد آورد و ﻋﺪهای از‬
‫ﻣﻨﻔﻮرﺗﺮﯾﻦ و ﮐﺜﯿﻒﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎدوﻫﺎی ﭼﻬﻞ ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎﻟﻪ ﺳﻔﺎرت را ﺑﻪ آﻧﺠﺎ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻪﺟﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﻪ وﮐﯿﻞ اول اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺳﻨﺎ ﺑﻮد اﺑﺮاﻫﯿﻢ‬
‫ﺧﻮاﺟﻪﻧﻮری را ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﺳﻔﺎرش "ﷲآﻗﺎ" و ﻧﻔﺮ ﻫﻔﺘﺎدوﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺸﻮرﺗﯽ "ﻓﺮاﻣﺎﺳﯿﻮنﻫﺎ" ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺤﺮوم اﯾﺮان ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻼش و ﮐﻮﺷﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد و ﯾﮑﺎﯾﮏ وﮐﻼ را‬
‫ﺑﺮای ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻪ ﮐﺎخ اﺣﻀﺎر ﻣﯽﮐﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ اراده ﻣﻠﺖ‬
‫ﻣﻘﻬﻮر ﺷﺪ و ﺟﺒﻬﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﺑﺘﺪا ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ را در‬
‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن رد ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ را از ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن روزی ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از ﻣﺠﻠﺲ رأی ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﺗﻘﯽزاده و ﺣﮑﯿﻢاﻟﻤﻠﮏ و رﺟﺎل دﯾﮕﺮی ﮐﻪ از آﺳﺘﯿﻦ ﺳﻔﺎرت درآﻣﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﺎه را ﻣﻼﻗﺎت و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را اﻣﻀﺎ ﻧﮑﻦ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻏﺮوب ﺷﻨﺒﻪ ﭘﻨﺠﻢ اردیﺑﻬﺸﺖ‬
‫‪ 1330‬ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺷﺎه را ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدم و ﺣﺘﯽ از در اﺗﺎق وارد ﺷﺪم رو ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪85 /‬‬

‫ﻣﻦ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺸﻮاﯾﺘﺎن ﻫﻢ ﮐﻪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻧﻄﻖ ﮐﺬاﯾﯽ ﺑﺮ ﺿﺪ‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎن از ﻣﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﻮادث ﺑﯽﺷﻤﺎر‬
‫ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻣﺮوز زﻣﺎﻣﺪار ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﻤﯽﺷﻮد‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﻧﺪاد زﯾﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺟﺎﻫﺎی دﯾﮕﺮ رﺋﯿﺲاﻟﻮزرا ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺮط اﺳﺎﺳﯽ و اﺻﻠﯽ ﮐﺎر اوﺳﺖ و ﭼﻮن‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم اﯾﺮان اﺳﺖ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺮفﻫﺎی ﻣﻐﺮﺿﯿﻦ و ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ را ﻧﺸﻨﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎن ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد؟ ﮔﻔﺘﻢ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻌﻼ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖﻫﺎی او اﯾﻦﻃﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﮐﻪ از ﻗﺪم اول ﺳﺮ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎری ﺑﺎ ﻣﻠﺖ را ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﮐﺴﯽ را ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﯿﻊ ﺻﺮف و‬
‫ﻏﻼم ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش اداره اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﻔﺎرت ﯾﻌﻨﯽ "درﺑﺎر" ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮادث ﺑﻌﺪی ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ او ﻣﺮد ﻣﯿﺪان ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ ﻧﯿﺴﺖ و‬
‫ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻨﺠﺮ را ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺧﻮد ﻓﺮوﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﺣﻘﯿﻘﯽ ﮐﺸﺘﺎر ﺳﯽام ﺗﯿﺮ و رویﮐﺎرآوردن ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻨﻔﻮر ﭼﻬﺎر روزه ﻗﻮام ﻏﯿﺮ از او دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺳﻔﺎرت از او‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ و "ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﻫﺮ روز و ﻫﺮ دﻗﯿﻘﻪ ﻋﻈﻤﺖ اﻣﭙﺮاﺗﻮری را‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺶ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺨﻠﻒ از دﺳﺘﻮر ﺳﻔﺎرت ﺑﺮای ﺑﺸﺮ‬
‫ذیروح اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ روز اوراق و اﺳﻨﺎد ﭘﻮلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در‬
‫راه ﮐﺸﺘﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺮدم ﻣﺎ از ﻃﺮف "درﺑﺎر" ﭘﺨﺶ ﺷﺪه ﮐﺎﻣﻼً ﮐﺸﻒ ﺷﻮد‬
‫آنوﻗﺖ ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻓﻬﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﺤﺶﻫﺎی روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و اﻋﻼﻣﯿﻪﻫﺎی اﻗﻠﯿﺖ و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎی اﯾﻦ و آن از ﭼﻪ "ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮﺛﻖ" آب ﻣﯽﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و "ﺳﺮ وﯾﻠﯿﺎم ﻓﺮﯾﺰر" در "ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﮏ‬
‫ﻫﺎوس" در ﻋﺰا و ﻣﺎﺗﻢ ﻓﺮورﻓﺘﻪاﻧﺪ زﯾﺮا ﮐﺎﺧﯽ را ﮐﻪ ﺳﯽودوﺳﺎل ﭘﯿﺶ‬
 ‫‪ / 86‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫"آﯾﺮﻧﺴﯿﺪ" ﺧﺸﺖ اول آن را ﺑﻨﺎﮔﺬاﺷﺖ ﭘﺮﯾﺮوز در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻮای ﻣﻠﺖ‬

‫ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﺪ و ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻧﮕﻠﯿﺲ در اﯾﺮان درﻫﻢ ﻓﺮورﯾﺨﺖ‪.‬‬
‫"ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﭘﺮﺣﺮارت رژﯾﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ" ﺗﺎﯾﻤﺰ اﮐﻨﻮن در آنﺳﻮی‬
‫ﻣﺮزﻫﺎی اﯾﺮان در اﻧﺘﻈﺎر ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ "ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻣﯿﺮزا" اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ روزی‬
‫در ﮔﻮﺷﻪ ﻏﺮﺑﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﻓﮑﺮﮐﺮدن ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وﺟﺪان ﺧﻔﺘﻪاش‬
‫ﺑﯿﺪار ﺷﻮد و ﺑﻪ او اﻧﺪﮐﯽ ﻣﺠﺎل ﻣﺮور در ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺖﺗﺮﯾﻦ و ﻧﻨﮕﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم آن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ وﻃﻦ را‬
‫از دﺳﺖ ﺑﮕﺬارد و ﻃﺮﯾﻖ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻋﻠﻨﯽ و آﺷﮑﺎر را اﺧﺘﯿﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﻓﺮاری ﺑﻐﺪاد" ﻧﻮﮐﺮی و ﺑﺮدﮔﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺑﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻣﻠﺖ ﺧﻮد‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ داد‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪی ﭼﻪ ﺧﻮب ﻣﮑﻨﻮن ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺮا در اﯾﻦ ﺷﻌﺮ آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ آدﻣﯽ ﺑﺰرگ ﺷﻮد‬ ‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮔﺮگزاده ﮔﺮگ ﺷﻮد‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪87 /‬‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪ 27‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﭘﯿﺮوزی ﺑﺰرگ ﻣﻠﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﭘﺮﺷﻮری را در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﮐﻨﻮن دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرآزﻣﻮدهﺗﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران‬
‫ﺟﻬﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮار ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﭘﻬﻠﻮی درﺣﻘﯿﻘﺖ درِ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ در اﯾﺮان ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ دروغﭘﺮدازی ﺧﻮد را درﺑﺎره ﺣﻮادث اﯾﺮان ﻣﺠﺪداً آﻏﺎز‬
‫ﮐﺮده و از ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮی ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره وﻗﺎﯾﻊ اﯾﺮان اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬

‫ﺣﻮادث اﯾﺮان ﻫﻤﭽﻨﺎن در رأس اﺧﺒﺎر ﺟﻬﺎن ﻗﺮار دارد و ﻣﻔﺴﺮﯾﻦ‬

‫ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﻫﻤﻪﺟﺎ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﮐﺸﻮر ﻣﺎ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪای ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫روز ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﺪه زﯾﺎدی از روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﻌﺘﺒﺮ دﻧﯿﺎ ﻣﻘﺎﻻت اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﻮادث اﯾﺮان اﺧﺘﺼﺎص داده و در اﻃﺮاف ﺗﺤﻮﻻت آﯾﻨﺪه اﯾﺮان‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﺎﻇﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺧﯿﺮ را ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺮوزی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﻧﯿﺰ اﻃﻼع دادﯾﻢ ﺷﮑﺴﺖ اﯾﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ در ﻣﺤﺎﻓﻞ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ داﺷﺘﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺰب‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ و ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻮادث‬
‫اﺧﯿﺮ اﯾﺮان ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ "دﯾﻠﯽﺗﻠﮕﺮاف" ﮐﻪ اﻓﮑﺎر ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎران را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺳﺎزد‬
‫ﺿﻤﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼﻠﯽ ﮐﻪ درﺑﺎره اوﺿﺎع اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورده ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه‬
‫اﯾﻦ ﮐﺸﻮر اﻇﻬﺎر ﺗﺄﺳﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ "ﺗﺎﯾﻤﺰ" ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫اﺳﺖ روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ اﺳﺖ ﺿﻤﻦ اﻧﺘﺸﺎر وﻗﺎﯾﻊ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﻮءﻧﯿﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﺨﻔﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و رﯾﺸﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺷﺎه را ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﯾﮏ رﺷﺘﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ و ﻇﺎﻫﺮی ﺟﺴﺖوﺟﻮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 88‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ اﻇﻬﺎر ﻋﻘﯿﺪه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎری ﻣﺪاوم ﺷﺎه ﺑﺎ‬

‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬دﻟﺴﻮزی و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ارﺗﺠﺎﻋﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ از‬
‫ﺷﺎه ﺗﻌﺠﺒﯽ ﻧﺪارد و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮد ﺗﺎ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﺑﺎ اﺧﺒﺎر ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ و‬
‫ﻣﺠﻌﻮل دﯾﮕﺮ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺤﺮفﺳﺎﺧﺘﻦ اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ اوﺿﺎع اﯾﺮان اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮر و ﻫﯿﺠﺎن ﻣﺮدم در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬

‫ﻣﻌﻄﻮف داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫اﺧﺒﺎری ﮐﻪ از ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﺑﺮاز ﻧﻔﺮت از ﻋﻤﻞ ﻧﻨﮕﯿﻦ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان ﻣﯽرﺳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺧﺒﺎر ﭘﺮﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮأم ﺑﺎ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم در ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﻄﻊ ﻧﻔﻮذ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎری را از روز ‪ 25‬ﻣﺮداد ﯾﻌﻨﯽ روزی ﮐﻪ ﺷﺎه ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ‬
‫ﻓﺮار ﮐﺮد ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﺰﺑﻮر ﭘﻨﺎﻫﻨﺪهﺷﺪن ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮی را ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫در ﺑﻐﺪاد ﺑﺎ ﭘﻨﺎهﺑﺮدن ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺷﺎه ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت روﺳﯿﻪ ﺗﺰاری ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮده‬
‫و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺎﺋﻦ در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل وﻗﺘﯽ آﺗﺶ ﺧﺸﻢ ﻣﻠﺖ را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﺘﻌﻞ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻠﺖ و ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮات ﭘﺮﺷﻮری ﮐﻪ روز ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻃﺮف ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ و‬
‫ﻃﯽ آن ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ اﺣﺰاب اﯾﺮان و ﻧﯿﺮوی ﺳﻮم و‬
‫ﭘﺎناﯾﺮاﻧﯿﺴﺖ و اﺻﻨﺎف ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎی دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖﭘﯿﺸﻪای ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ اﻧﻌﮑﺎﺳﯽ از ﺧﺸﻢ و‬
‫ﻏﻀﺐ ﻣﻠﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﺼﺎﻟﺢ او ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮده‬
‫و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﻓﺪای ﻃﻤﻊورزیﻫﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪89 /‬‬

‫رژﯾﻢ آﯾﻨﺪه ﮐﺸﻮر ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬

‫اﮐﻨﻮن در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﭘﺲ از‬
‫ﺣﻮادث اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﺣﺎل‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﻣﯽﺗﻮان اﻇﻬﺎر داﺷﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﺗﻮﻃﺌﻪ‬
‫ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ اﺧﯿﺮ و ﻓﺮار ﻣﺤﺮک اﺻﻠﯽ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ از ﺧﺎﻧﻮاده ﭘﻬﻠﻮی‬
‫ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ رژﯾﻢ آﯾﻨﺪه ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻫﻤﺎنﻃﻮرﮐﻪ دﯾﺮوز ﻫﻢ‬
‫ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﯾﻢ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﻧﯿﺎت ﻣﺮدم را اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد و‬
‫ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﺑﺪون اﺳﺘﻨﺒﺎط اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺗﺨﺎذ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﯾﮏ‬
‫ﻣﻠﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺻﻮری و ﻇﺎﻫﺮی‬
‫آﻧﻬﺎ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ وﻗﺘﯽ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺮدم ﺑﺮ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﻣﻮر ﮐﺸﻮر ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﯿﭻ ﻣﻘﺎﻣﯽ از ﺷﺎه ﯾﺎ‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﻘﻮق اﯾﺸﺎن را ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره اﻣﻮر ﻣﺎﻫﻮی‬
‫ﺑﻠﮑﻪ درﺑﺎره ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺻﻮری ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ اﺟﺮاﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﺪون ﻗﯿﺪ و ﺷﺮط ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﻠﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻫﺮ رژﯾﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ اﯾﺸﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫‪ / 90‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪ 27‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﺗﺮس اﻧﮕﻠﯿﺲ از ﻗﯿﺎم ﻣﺮدم‪:‬‬
‫از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اروﭘﺎ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﮐﻮدﺗﺎی درﺑﺎر ﭼﺮﭼﯿﻞ اﻃﻤﯿﻨﺎن داده ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺳﺎﻗﻂ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﻧﻔﻮذ ﺻﺪﺳﺎﻟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻃﺎن رﯾﺸﻪ دواﻧﯿﺪه و ﺷﺒﮑﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻫﻨﻮز در‬
‫اﯾﺮان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫روزﻧﺎﻣﻪ دﭘﺶ ﻣﺎروﮐﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ وﻗﺎﯾﻊ اﯾﺮان در اﯾﻦ دوﺳﺎﻟﻪ ﺗﺎﺑﻊ‬

‫ﺟﺮﯾﺎﻧﺎﺗﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﻪوﺟﻮدآوردن اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﮐﻪ در درﺟﻪ اول‬
‫ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ و ﺣﻔﻆ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻤﻠﮑﺖ اﯾﺮان و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻗﺮار دارد و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺳﻬﯿﻢ ﺑﻮده و اﮐﻨﻮن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻧﺸﻮد اوﺿﺎع‬
‫اﯾﺮان از ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻌﯿﻦ و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻌﻼً ﻫﻨﻮز‬
‫دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﺎﻟﺖ رﮐﻮد در ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﻣﺪﺗﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﺴﺎﻋﺪی ﺑﺮای‬
‫ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﺬاﮐﺮات ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻫﻤﻮاره ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در رأس دوﻟﺖ ﺷﺮوع ﻣﺬاﮐﺮات ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻗﻀﯿﻪ‬
‫ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﯿﻬﻮده اﺳﺖ وﻟﯽ اﻧﺘﻈﺎر و ﻋﺪم ﻧﺘﯿﺠﻪ از اﻧﺘﻈﺎر ﺳﻘﻮط دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ آن ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﺪداً ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق وارد ﻣﺬاﮐﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻌﻼً وﺿﻌﯽ در اﯾﺮان ﭘﯿﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺣﻮادث آﯾﻨﺪه ﺑﺮای‬
‫ﻫﯿﭻﮐﺲ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ و دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﻧﻔﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﻧﻈﺮ اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ ﺣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ در ﻣﻮرد ﺣﻞ اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ از ﻧﻈﺮ ﮐﻠﯽ ﭘﺎﻓﺸﺎری و ﺳﻤﺎﺟﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ و در ﻧﻈﺮﯾﻪ او ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﺣﺎﺻﻞ ﻧﮕﺮدﯾﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﻫﺮﭼﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﯾﻦ ﻣﻮرد اﻣﯿﺪ و اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫آواﻧﺲﻫﺎی ﺳﺎﺑﻖ را ﻧﯿﺰ از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ اﯾﻠﻮﺳﺘﺮه ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪91 /‬‬

‫دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮای ﺑﺮﮐﻨﺎری دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺮ اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن‬

‫اﺗﻮدﻫﺎی ﺑﺮﻧﺪه زﯾﺎدی در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد و ﻫﻨﻮز ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫زﯾﺮا ﻗﺪر ﻣﺴﻠﻢ اﯾﻨﺴﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻠﯽ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺑﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺧﺎﻣﻮشﺷﺪﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ دﭘﺶ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ وﻗﺘﯽ از ﭼﺮﭼﯿﻞ در ﻣﻮرد اﯾﺮان ﺳﻮال ﺷﺪ‬
‫ﺟﻮاب ﻣﯽداد ﮐﻪ در اﯾﺮان ﻣﺎ اﻣﯿﺪواری ﻗﻄﻌﯽ ﺑﻪ ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق دارﯾﻢ وﻟﯽ ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ رﻓﺮاﻧﺪوم ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻀﻌﯿﻒ‬
‫ﻧﮕﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﺮﭼﯿﻞ ﺑﺎ ﭼﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑﺮای ﺑﺮﮐﻨﺎری دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻣﯿﺪواری دارد اﮐﻨﻮن در ﻣﺤﺎﻓﻞ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﯾﮏ ﻧﻮع ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﻈﺎری درﺑﺎره اﯾﺮان ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﮐﻨﺴﻮﻟﮕﺮیﻫﺎی اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﯾﺮان ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻪ و دﺳﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻇﺎﻫﺮاً از اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﻗﻄﻊ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻬﺬا ﺑﺎز اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻧﻘﺸﻪﻫﺎی ﺧﻮد وﺳﺎﯾﻞ زﯾﺎدی در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫دارﻧﺪ ﻧﻔﻮذ ﺻﺪﺳﺎﻟﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﯾﺮان ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ زودیﻫﺎ‬
‫ﺑﺘﻮان آن را رﯾﺸﻪﮐﻦ ﻧﻤﻮد دﺳﺖﻫﺎی اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ در اﯾﺮان‬
‫رﯾﺸﻪ دواﻧﺪه و ﺷﺒﮑﻪ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﻮز در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻋﺸﺎﯾﺮ و اﯾﻼت اﯾﺮان ﮔﺮم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ در ﺗﻬﺮان ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﮐﺸﻮر‬
‫اﯾﺮان ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﻔﯿﺎﻧﻪ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻫﻨﻮز‬
‫در ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺤﺎﻓﻞ اﯾﺮان ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮد‬
‫ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﻧﮕﺮﻓﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻻﮐﺮوآ‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و درﺟﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﯿﺖ‬
‫و ﻧﻔﻮذ او در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم اﯾﺮان ﭘﯽ ﺑﺒﺮﯾﻢ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺤﮏ آزﻣﺎﯾﺶ رﻓﺮاﻧﺪوم‬
‫در اﯾﺮان ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮدیﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺖ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ از ﻃﺮف ﻣﺮدم‬
 ‫‪ / 92‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ‪ .‬در اﯾﻦ رﻓﺮاﻧﺪوم ﻣﺮدم اﯾﺮان ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺮﻓﺪار ﻧﻘﺸﻪ و‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺣﮑﻮﻣﺖ دوﺳﺎﻟﻪ و آﯾﻨﺪه دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﻣﺮدم اﯾﺮان و آرای ﻣﻌﺘﻨﺎﺑﻬﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ ‪ 17‬دادﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ و اﻋﺘﻤﺎد و اﻃﻤﯿﻨﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم اﯾﺮان ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫او دارﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ در اﯾﻦ ﻣﺪت دوﺳﺎل ﻣﺒﺎرزه ﻣﺸﮑﻼت اﻗﺘﺼﺎدی و ﻣﺎﻟﯽ و‬
‫ﺑﺤﺮانﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻣﺮدم ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺰرگ ﮐﺮده اﺳﺖ و آن ﻗﻄﻊ ﻧﻔﻮذ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن از اﯾﺮان و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺳﺘﻘﻼل‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ ﺑﺮای ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺰرگ ﺑﻪ دﮐﺘﺮ‬
‫ﻣﺼﺪق اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ و ﺑﻪ او اﺑﺮاز اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﺑﺮاز اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺼﺎﺋﺐ ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺣﻔﻆ اﺳﺘﻘﻼل و ﺣﻖ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺧﻮد ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ اﺣﻮال‬
‫دوﻟﺖ ﺑﺎ ﻫﻮﺷﯿﺎری ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻌﺎدل درآورد و ﺣﻘﻮق‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدﯾﺪ و اﺻﻼﺣﺎت دﯾﮕﺮی اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻌﺪاً ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪93 /‬‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪ 27‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮﺷﻮر و ﻣﺒﺎرز اﺣﺰاب ﻣﻠﯽ از ﺻﺒﺢ دﯾﺮوز اﻗﺪام ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦآوردن ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎی‬
‫دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ‪ 20‬ﺳﺎﻟﻪ و ﭘﺴﺮ ﺧﯿﺎﻧﺘﮑﺎرش ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﯿﺪانﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻣﺮدم ﻣﺒﺎرز و ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ ﺗﻬﺮان ﻓﺮﯾﺎد ﺷﺎدی و ﺷﻌﻒ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ‪ 32‬ﺳﺎل ﻋﺼﺮ دﯾﺮوز اﺛﺮی از ﺑﺖﻫﺎی ﺧﺎﻧﺪان ﭘﻬﻠﻮی در ﻣﯿﺪانﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺷﻬﺮ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎی دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﺳﯿﻪﮐﺎر را ﺑﺮای ﺿﺒﻂ‬
‫در ﻣﻮزه ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺧﺎﻧﺪان ﭘﻬﻠﻮی ﻧﮕﺎﻫﺪاری ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‬

‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺘﻪﺷﺪن آن اﻧﻘﺮاض‬
‫ﯾﮏ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻨﺎﯾﺖﭘﯿﺸﻪ و ﺧﯿﺎﻧﺘﮑﺎر ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮدد ﺑﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در‬
‫ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن از رﺿﺎﺧﺎن ﻗﻠﺪر ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺮﺑﺎزان از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﺼﻤﻢ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ـ اﯾﻦ ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﻤﻨﺎم و ﻣﺒﺎرز وﻓﺎدار ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺪس‬
‫اﯾﺮان ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﻣﻮج ﺧﺸﻢ و ﮐﯿﻨﻪ ﻣﺼﻤﻢ و ﺑﺎ اراده ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﯿﺪان‬
‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و ﭼﻨﺪﺗﻦ از اﯾﻦ ﺳﺮﺑﺎزان ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮدﺑﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻی ﻣﺠﺴﻤﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎی اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮه ﭼﻨﺎن وﺟﺪ و ﺳﺮور و ﻧﺸﺎﻃﯽ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم اﯾﺠﺎد‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ در ﭘﯿﺎدهروﻫﺎی ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﮐﻒ ﻣﯽزدﻧﺪ و ﻫﻮرا ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﯾﺎد ﺷﺎدی و ﺷﻌﻒ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺳﺘﻢﮐﺸﯿﺪه ﭘﺲ از‬
‫‪ 32‬ﺳﺎل ﮐﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﻨﮕﯿﻦ ﭘﻬﻠﻮی ﺧﻮن آﻧﻬﺎ را در ﺷﯿﺸﻪ ﮐﺮده و ﺑﺮای‬
‫ارﺿﺎی ﺣﺲ ﺷﻬﻮت و ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯽ و ﻧﻮﮐﺮﺻﻔﺘﯽ ﺧﻮد ﻫﺮ روز ﺟﺮﻋﻪای از‬
‫آن را ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ اﮐﻨﻮن ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ اﺛﺮی از آن ﻫﻤﻪ ﻗﻠﺪری و‬
‫زورﮔﻮﯾﯽ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺑﺮای ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺴﺎط ﻣﻔﺘﻀﺢ و ﻧﻨﮓآور درﺑﺎر‬
‫ﭘﻬﻠﻮی در ﻫﻢ ﮐﻮﺑﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 94‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺒﺎرز ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﭘﺘﮏ و ﮐﻠﻨﮓ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﻮﺑﯿﺪن‬

‫ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺷﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﭼﻮن اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ از ﭼﻨﺪ ﻧﻮع اﺟﻨﺎس ﻣﺤﮑﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ و ﻣﺤﮑﻢ اﺳﺖ ﺿﺮﺑﺎت ﮐﻠﻨﮓ و ﭘﺘﮏ ﺑﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی‬
‫ﻣﺨﻠﺘﻒ آن ﺑﯽاﺛﺮ ﺑﻮد و ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻓﺮوﮐﻮﻓﺘﻦ آن ﻓﮑﺮ دﯾﮕﺮی‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦﺟﻬﺖ دو ﺗﻦ از ﺳﺮﺑﺎزان اﺣﺰاب ﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﺴﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫دروازه ﻗﺰوﯾﻦ ﮔﺎراژی ﮐﻪ در آن ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ رﺳﺎﻧﺪه و ﭘﺲ از‬
‫ﻧﯿﻢﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن وارد ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ در ﮐﻨﺎر ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻗﺮار داده ﺷﺪ و زﻧﺠﯿﺮﻫﺎی آن ﺑﺮ ﮔﺮدن‬
‫و ﮐﻤﺮ ﻣﺠﺴﻤﻪ رﺿﺎﺧﺎن دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﯾﺪ و ﻣﺮدم اﻃﺮاف ﻣﺠﺴﻤﻪ را‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﻧﻤﻮده و ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درآﻣﺪ و ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﮑﺎن‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ روزی ﺧﻮد را دارای ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻗﺪرت دﻧﯿﺎ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺖ ـ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ در ﻣﺪت ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﻨﮕﯿﻦ ﺧﻮد ﺻﺪای‬
‫ﻫﺮ آزادﯾﺨﻮاﻫﯽ را در ﮔﻠﻮ ﺿﺒﻂ ﮐﺮده ﺑﻮد ﺷﺨﺼﯽﮐﻪ ﻣﺪرسﻫﺎ را ﺧﻔﻪ‬
‫ﻧﻤﻮده ﺑﻮد از اوج ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺧﺎک ﺗﯿﺮهروزی و ذﻟﺖ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪ و ﻓﺮﯾﺎد‬
‫ﺷﺎدی و ﻫﻠﻬﻠﻪ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺎ ‪ 5‬دﻗﯿﻘﻪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﮔﺸﺖ و ﻓﺮﯾﺎد "ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺮوز اﺳﺖ"‪" ،‬ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﺪان‬
‫ﭘﻬﻠﻮی" در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ دوم‬

‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی‬
 ‫ﺷﻨﺒﻪ ﭼﻬﺎرم ﻣﻬﺮ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎت ﮐﻮدﺗﺎ ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺷﺪ‬
‫ﻗﺮﯾﺐ ﭼﻬﻞروز از ﮐﻮدﺗﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ‪ 28‬ﻣﺮداد و ﻏﺎرت ﺧﺎﻧﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻫﻤﮑﺎران و ﻫﻤﻔﮑﺮان او ﻣﯽﮔﺬرد و ﻣﻦ ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻮدم از اوﻟﯿﻦ روز ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮای اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪای را ﮐﻪ‬
‫در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺒﺎرزات ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺟﺰ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﺼﺮی از ﻫﻤﺎن روز واﻗﻌﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪهام ﺑﺎ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻗﻠﻢ ﺑﺮدارم و ﺷﺮح ﻗﻀﯿﻪ را ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ‪ .‬اﯾﻨﮏ ﭘﯿﺶ ﺧﻮد اﻧﺪﯾﺸﯿﺪم ﮐﻪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺗﻔﺎﻗﯽ روی دﻫﺪ و اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻫﺪر ﺑﺮود و‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺣﻘﺎﯾﻘﯽ را ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻣﺮوزی‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎی آﯾﻨﺪه ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﺪان ﮐﻤﺎل ﻋﻼﻗﻪ و دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ را دارﻧﺪ ﺑﺮای ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺴﺘﻮر ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻮدﺗﺎ را از ﺷﺐ ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 25‬ﯾﺎ از ﺻﺒﺢ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ‪ 28‬ﻣﺮداد‬
‫ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﯽاﻃﻼعاﻧﺪ ﯾﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ از واﻗﻌﯿﺎت ﭘﺮده ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق و در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﻠﯿﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ‬
‫اﯾﺮان در ﻫﻔﺘﻪ اواﺧﺮ ﻣﺮداد ﯾﺎ در ﻣﺎه ﻣﺮداد ﺑﻪوﺟﻮد ﻧﯿﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از ﻣﺎهﻫﺎ‬
‫ﭘﯿﺶ و ﺷﺎﯾﺪ اﮔﺮ ﻣﯿﺰان دﻗﺖ و ﮐﻨﺠﮑﺎوی را وﺳﯿﻊﺗﺮ ﮐﻨﯿﻢ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‬
‫از زﻣﺎﻣﺪاری دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﺸﻪای ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺷﺪﯾﺪ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﮐﻪ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج‪ ،‬ﺷﺎه را از "ﺣﺰبﺗﻮده" ﻣﯽﺗﺮﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫در ﺷﺮف ﻃﺮح و اﻧﺠﺎم ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 98‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ده ـ دوازدهروز ﻫﻨﻮز از روی ﮐﺎرآﻣﺪن دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‬

‫ﮐﻪ ﯾﮏ روز ﺻﺒﺢ زود ﮐﻪ او ﺑﻪ ﮐﺎخ اﺑﯿﺾ ﻋﻤﺎرت ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی آﻣﺪ‬
‫ﻣﺮا ﮐﻪ ﻣﻌﺎون ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽاش ﺑﻮدم ﺑﻪ اﺗﺎق ﮐﺎر ﺧﻮد ﻃﻠﺒﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎ دوﻧﻔﺮ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻦ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ را اﺣﻀﺎر ﮐﺮدهام‪،‬‬
‫ﻫﺮوﻗﺖ آﻣﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ وارد اﺗﺎق ﺷﺪه در ﻣﺬاﮐﺮات ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﯿﺪ"‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺳﻪ ﯾﺎ ﭼﻬﺎرروز ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺗﻤﺎم دوران ‪ 28‬ﻣﺎﻫﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮیاش ﺑﻪ ﮐﺎخ اﺑﯿﺾ ﻧﺮﻓﺖ و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ روزی را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫آن ﭘﺮداﺧﺘﻪام‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﺎرت اﺑﯿﺾ آﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪام اﺷﺘﺒﺎه ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ روز ﺷﻨﺒﻪ ﻫﻔﺘﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﺑﺮاز ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﺮد و او ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻪﻣﺎدهای ﯾﻌﻨﯽ‬
‫دﻫﻢ ﯾﺎ ﯾﺎزدﻫﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﯽ اوﻟﯿﻦ ﭘﯿﺎم رادﯾﻮﯾﯽ‬
‫ﺧﻮد را دﻫﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ روز ﻫﻔﺪﻫﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﺎه ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﻼﻗﺎت و ﻣﺬاﮐﺮه رﺋﯿﺲ دوﻟﺖ و رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ دوﻟﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ دوﻫﻔﺘﻪای ﺑﯿﺸﺘﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ وﻗﺘﯽ از اﺗﺎق‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﯿﺮون آﻣﺪم ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺖ ﺳﭙﺮدم ﮐﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫آﻣﺪ و ﺑﻪ اﺗﺎق دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رﻓﺖ ﻣﺮا ﻫﻢ ﺧﺒﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﻢﺳﺎﻋﺖ ﻫﻨﻮز ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺒﺮ آورد رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ‬
‫دوﺳﯿﻪای را ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺗﺎق دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺮدم‪ ،‬وارد اﺗﺎق ﮐﻪ ﺷﺪم‬
‫دﯾﺪم ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ از ﭘﺸﺖ ﻣﯿﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و روی ﺻﻨﺪﻟﯽﻫﺎی راﺣﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ‬
‫و رﺋﯿﺲ ﻧﻈﻤﯿﻪ ﻫﻢ ﮐﻪ "ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺣﺠﺎزی" ﺑﻮد در ﮐﻨﺎر اوﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ‬
‫ﺣﺠﺎزی در ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻋﻼ ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺗﯿﺮﺧﻮردن رزمآرا و ﺗﻌﻮﯾﺾ "ﺳﺮﺗﯿﭗ دﻓﺘﺮی" ﮐﻪ "رﻓﻘﺎی ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ"‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫"دﻓﺘﺮی" روی ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺼﺪی ﻧﻈﻤﯿﻪ ﺑﻪ او‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪99 /‬‬

‫ﻣﺤﻮل ﮔﺮدﯾﺪ‪" .‬ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺣﺠﺎزی" از اﻓﺴﺮان ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺷﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﺎً‬
‫ﻫﻢ ﻣﺪﺗﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺑﻌﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻟﺸﮑﺮ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻮدو در ﺳﻔﺮ‬
‫اروﭘﺎ ﻧﯿﺰ ﺟﺰو ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺷﺎه ﺑﻮد و در دوره "ﻗﻮاماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ" ﻧﯿﺰ دﻋﻮاﯾﯽ ﺑﯿﻦ‬
‫او و "ﻣﻈﻔﺮ ﻓﯿﺮوز" واﻗﻊ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺻﺪور اﻋﻼﻣﯿﻪای ازﻃﺮف "ﻗﻮام"‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺳﻮاﺑﻖ ﺧﺪﻣﺖ او ﻃﻮﻻﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در اﺗﺎق ﻣﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺣﺠﺎزی و ﻣﻦ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺼﺪق ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮده ﮔﻔﺖ در ﺷﺮﻓﯿﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺑﺮای ﻓﻼن‬
‫ﻣﻮﺿﻮع رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم )ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﻌﺮﻓﯽ ﯾﮑﯽ از وزرا ﯾﺎ ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ ﺑﻮد( ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮﻓﯽ‪ ،‬ﺷﺎه ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻨﯿﺪم "ﻓﺪاﺋﯿﺎن اﺳﻼم" دﻧﺒﺎل ﻗﺘﻞ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻫﻢ دﺳﺘﻮر دادم‬
‫ﺑﺮ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ از اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪم ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن را ﻋﺮض ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻓﺪاﺋﯿﺎن ﮐﺎری‬
‫ﻧﮑﺮدهام و ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺗﺎزه آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎه‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ از ﻧﻈﻤﯿﻪ و رﮐﻦ دو ﺷﻨﯿﺪهام و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ اﯾﻦ اﺳﻠﺤﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺟﯿﺒﯽ‬
‫را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽدﻫﻢ ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻄﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ از ﺧﻮد دﻓﺎع ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﺟﺰﯾﯿﺎت‬
‫دﯾﮕﺮی را ﻫﻢ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻻ ﻧﻈﺮم ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺧﻼﺻﻪاش ﻫﻤﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬از ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺣﺠﺎزی ﭘﺮﺳﯿﺪ اﻃﻼﻋﺘﺎن در‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺣﺠﺎزی داﺳﺘﺎن ﻣﻔﺼﻠﯽ از "ﻓﺪاﯾﯿﺎن اﺳﻼم" ﮔﻔﺖ و‬
‫ﺷﺮح داد ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﺎرآﮔﺎﻫﯽ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ دارﯾﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺰارش‬
‫دادهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﻣﺮاﻗﺐ ﻫﺴﺘﯿﻢ و ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻣﻮاﻇﺒﺖ دارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﻨﺪه ﺑﻠﻨﺪی ﮐﺮده و ﮔﻔﺖ اﯾﻦ ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎً از‬
‫رزمآرا ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻦ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﻫﻢ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را‬
‫ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻌﺪ ﮔﻮﯾﺎ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع را ﭼﺮا ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﮔﺰارش ﻧﺪادﯾﺪ‪ .‬ﺣﺮفﻫﺎﯾﯽ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ زد ﮐﻪ ﺟﺰﯾﯿﺎﺗﺶ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮم‬
 ‫‪ / 100‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ وﻟﯽ ﮔﻔﺖ اﻣﺮوز ﻗﺼﺪ ﺷﺮﻓﯿﺎﺑﯽ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﮔﺰارش را ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺿﺘﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ .‬دﺳﺘﻮراﺗﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺣﺠﺎزی درﺑﺎره اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت ﺷﻬﺮ داد‬
‫و او از اﺗﺎق ﺑﯿﺮون رﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺧﺎرج ﺷﺪم و ﭼﯿﺰی‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺖﻫﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ آﻗﺎی ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ رﻓﺘﻨﺪ و‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از آن روز ﺗﺎ ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺟﺎﻧﯽ ﻧﺪارد‬
‫در ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺎﻧﺪ و در ﯾﮑﯽ از اﺗﺎقﻫﺎی ﭘﻬﻠﻮی ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻨﺰل ﮐﺮد‬
‫و ﮐﺎرﻫﺎی اداری و اﻣﻮر ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ را ﻫﻢ در ﻫﻤﺎنﺟﺎ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮد و‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﻫﯿﺌﺖ دوﻟﺖ ﻫﻢ در اﺗﺎق ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬روز اوﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ رﻓﺖ ﺿﻤﻦ ﻧﻄﻘﯽ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر ﻋﺎﻣﻪ رﺳﺎﻧﯿﺪ و‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺬاﮐﺮات ﺧﻮدش را ﺑﺎ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻀﻮر ﻣﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ از ﭘﺸﺖ ﺗﺮﯾﺒﻮن ﺑﺮای اﻃﻼع ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺸﺎی اﯾﻦ ﻣﺬاﮐﺮات ﮐﻪ ﺷﺎه ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺖ ﺗﺎ ﺣﺪی ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﮔﻠﻪﻣﻨﺪی او را ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺑﻮد و از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم آﻗﺎی ﻋﻼ‬
‫وزﯾﺮ درﺑﺎر ﻫﻢ ﮐﻪ آنوﻗﺖ واﺳﻄﻪ ﻣﺬاﮐﺮات ﺑﻮد و ﻣﯽآﻣﺪ و ﻣﯽرﻓﺖ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻨﺎﯾﻪ و ﯾﺎ ﺻﺮﯾﺢ ﮔﻠﻪ ﺷﺎه را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ را دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‬

‫ﭘﺲ از اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻠﻨﯽ ﺷﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺣﺠﺎزی را‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬ﻣﻌﺎوﻧﯿﻦ ﻧﻈﻤﯿﻪ را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺗﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ رﺋﯿﺲ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه آﻧﻬﺎ واﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ زاﻫﺪی وزﯾﺮ‬
‫ﮐﺸﻮر ﻫﻢ ﻣﻘﺪاری از اوﻗﺎت روزاﻧﻪ ﺧﻮد را در ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﺬراﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺗﻠﻔﻦ و ﻫﻢ ﮐﺘﺒﺎً ﺑﺮای اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺎه از او ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ رﺋﯿﺲ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻈﻤﯿﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘﺴﺖ رﯾﺎﺳﺖ ﻧﻈﻤﯿﻪ ﺷﺎه ﺧﯿﻠﯽ اﻫﻤﯿﺖ‬
‫ﻣﯽداد و ﺗﻌﯿﯿﻦ رﺋﯿﺲ آﻧﺠﺎ را ﺟﺰو ﺣﻘﻮق ﺧﻮد ﻣﯽﺷﻤﺮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪101 /‬‬

‫ﺿﻤﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻈﺮی ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺟﺰ ﺣﻔﻆ اﻣﻨﯿﺖ ﻧﺪارد‬
‫و ﻫﺮﮐﺲ را ﺧﻮد ﺷﺎه ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽداﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺑﻘﺎﯾﯽ‬
‫را ﺑﺮای ﺗﺼﺪی اﯾﻦ ﭘﺴﺖ ﺷﺎه ﻧﺎﻣﺰد ﮐﺮد‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ زاﻫﺪی ﮐﻪ وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻮد دﺳﺘﻮر داد ﺣﮑﻢ او را ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﻼل ﻫﻤﯿﻦ اﺣﻮال ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﻀﯿﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻬﺎ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﺧﻮد رﺳﯿﺪه ﺑﻮد و ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻫﺪفﻫﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در‬
‫اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺠﻠﺲ اﯾﻦ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﮐﺎر ﻧﻔﺖ در‬
‫اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻔﯿﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ‪ ،‬وﻗﺖ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﺳﺖ او را در‬
‫اﺗﺎق ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ در ﻣﯿﺎن ﺳﯿﻞ ﻣﺨﺒﺮﯾﻦ و ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖﻫﺎی او را دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻮد ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و در ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺳﻔﯿﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺮوﻋﯽ ﺑﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻼ وزﯾﺮ درﺑﺎر ﺻﺤﺒﺖ ﺟﻤﻬﻮری را ﭘﯿﺶ ﻣﯽآورد‬

‫آﻗﺎی ﻋﻼ وزﯾﺮ درﺑﺎر ﺿﻤﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ‪ ،‬ﯾﮏ روز‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن دارﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫اﻃﺮاﻓﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﻓﮑﺮ ﺟﻤﻬﻮری در ﺳﺮ دارﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﺟﻮاب‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺪر اﯾﻦ ﺷﺎه در دوره ﺷﺸﻢ ﻗﺴﻢ وﻓﺎداری ﻧﺨﻮردم‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫در ﻣﻮرد اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﻗﺴﻢ ﺧﻮردهام ﮐﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ و ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪای ﮐﺎﻣﻼً ﻧﺎﻣﻮرد اﺳﺖ‪ .‬آن‬
‫اﻃﺮاﻓﯿﺎن ﻣﻦ ﮐﻪ ﺧﯿﺎل ﺟﻤﻬﻮری دارﻧﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻓﺮﺿﺎً‬
‫ﻫﻢ ﮐﺴﯽ دارای اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﻦ ﭼﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﮑﺮ ﺟﻤﻬﻮری را ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺎه ﺗﻠﻘﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ؟‬
 ‫‪ / 102‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫آﻣﺪن دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ دوﻟﺖ ﺑﺮای ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ و‬

‫ﻃﺮﻓﺪاران اﯾﺮاﻧﯽ او ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ﺑﻮد و ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ در آن روز ﺷﻨﺒﻪ ﻫﻔﺘﻢ‬
‫اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ 1330‬ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺻﺒﺢ اول وﻗﺖ آﻗﺎی ﺳﯿﺪﺿﯿﺎءاﻟﺪﯾﻦ‬
‫ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از اﺳﺘﻌﻔﺎی ﻋﻼ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﻪ ﻧﺎم او‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮیاش ﺻﺎدر ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽﮐﻪ "ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ"‬
‫ﺧﺒﺮ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻣﺼﺪق" ﺑﺮده ﺑﻮد ﻫﻨﻮز "ﺳﯿﺪﺿﯿﺎءاﻟﺪﯾﻦ" از‬
‫درﺑﺎر ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺒﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺖ و ﺣﯿﺮت در ﺳﯿﺎﺳﺖ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ و داﺧﻠﯽ اﯾﺮان اﯾﺠﺎد ﮐﺮد و ﻋﺼﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﻨﺒﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﻧﻔﺮ از‬
‫ﺳﻨﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬اول ﺗﻘﯽزاده و ﺑﻌﺪ ﺣﮑﯿﻢاﻟﻤﻠﮏ ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻨﺪ و ﺿﻤﻦ ﺗﺸﻮﯾﻖ‬
‫ﺷﺎه ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق آﻣﺪه اﺳﺖ اﯾﺮان را ﺟﻤﻬﻮری ﮐﻨﺪ‬
‫و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺧﻮد ﺷﺎه ﻧﯿﺰ از ﺧﺎﻃﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎی ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺼﺪق ﺑﺎ اﻣﻮر‬
‫ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﻧﻄﻖ آﺑﺎن ‪ 1304‬و ﻧﻄﻖ ﺗﺎزهﺗﺮ او در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫درﺑﺎره ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﺳﺴﺎن و ﺗﻔﺴﯿﺮ آن دو اﺻﻞ و ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﺪن ﻗﻮه‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاری ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای آن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻣﺎده ﺑﺮای ﻗﺒﻮل اﯾﻦ ﺗﻠﻘﯿﻨﺎت ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ از اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن آﻣﺪ و رﻓﺖﻫﺎ اﻃﻼع ﭘﯿﺪا ﮐﺮدم و ﭼﻮن از ﭼﻨﺪ ﻣﺎه‬
‫ﺑﻪ آﺧﺮ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ رزمآرا ﺑﺮای ﮐﻮﺑﯿﺪن او ﻣﻦ ﺑﺎ اﻃﻼع ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﺷﺎه ﺗﻤﺎس‬
‫داﺷﺘﻢ و ﮔﺎهوﺑﯿﮕﺎه او را ﻣﯽدﯾﺪم ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺎه ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮدم‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺷﺮﻓﯿﺎب ﺷﻮم‪ .‬ﺟﻮاب داد‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎﻻ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻦ رﻓﺘﻢ و‬
‫ﺻﺤﺒﺖ اول ﺷﺎه اﯾﻦ ﺑﻮد‪" :‬ﭘﯿﺸﻮا ﻫﻢ ﮐﻪ آﻣﺪ" )ﻣﻦ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را در‬
‫ﻣﻘﺎﻻﺗﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﯿﺸﻮای ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺧﻄﺎب ﻣﯽﮐﺮدم( ﻣﺬاﮐﺮات زﯾﺎد ﺑﺎ او ﺷﺪ‬
‫و ﮔﻠﻪﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻋﻘﯿﺪهاش راﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎن ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﯾﻘﯿﻦ دارم ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺣﺎﻻ ﮐﻪ دو ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ او اﻇﻬﺎر ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﺮده‪ ،‬اﯾﻨﻬﺎ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪103 /‬‬

‫دﺷﻤﻨﺎن اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺪﻫﯿﺪ و ﻣﺼﺪق آﻣﺪه‬

‫اﺳﺖ اﯾﺮان را ﺟﻤﻬﻮری ﮐﻨﺪ ﻣﻦ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻣﯽدﻫﻢ ﻣﺼﺪق ﻣﺮد ﺑﺎﺷﺮف و‬
‫ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدﯾﺴﺖ‪ .‬درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ ﺣﺘﻤﺎً ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داد‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺻﺤﺒﺖ ﻃﻮری ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮب ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﺒﺮ دادم و ﺣﺘﯽ ﮔﻔﺘﻢ در اﻧﺘﺨﺎب وزﯾﺮﺟﻨﮓ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺎه اﺳﺖ از او ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎه ﻋﻘﯿﺪه ﺑﺎﻃﻨﯽاش را‬
‫ﻣﮑﺮر درﺑﺎره ﻣﺼﺪق ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﺣﺘﯽ ﯾﮏ روز در زﻣﺎن‬
‫رزمآرا ﺑﺎ ﺧﻨﺪه ﮔﻔﺖ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺴﭙﺎرﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫در ﻇﺮف ﺳﻪ ـ ﭼﻬﺎرﻣﺎه ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺧﺼﺎﯾﺺ ﺷﺎه اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﭘﺪرش ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ او ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل ﮐﯿﻨﻪ و ﺑﻐﺾ ﺧﻮد را در ﻣﻮرد ﮐﺴﯽ‬
‫ﻣﺨﻔﯽ ﺑﺪارد‪ .‬ﻋﯿﻦ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﻀﺎوت را درﺑﺎره ﭘﺴﺮ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮان ﮐﺮد و ﻣﺴﻠﻤﺎً‬
‫اﯾﻦ ﺻﻔﺖ را ﺑﻪ وﺟﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪای از ﭘﺪر ﻣﯿﺮاث ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دوره ﭼﻬﺎردﻫﻢ و از ﭘﯿﺶ از آن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﻣﺒﺎرزهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﺼﺪق ﮐﺮد و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺷﺎه ﺑﺎ او ﺧﻮب‬
‫ﻧﺒﻮد و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ دوﻟﺖ او ﻫﻤﮑﺎری ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از آن ﻃﺮف‬
‫وﻗﺘﯽ آﻣﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﯿﻞ اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ روﯾﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ و دﻣﻮﮐﺮاتﻣﻨﺸﯽ را در‬
‫ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺖ از اﺑﺮاز اﯾﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻫﻢ ﺧﻮدداری ﻧﻤﯽﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ ﻗﻀﯿﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎک اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ روز در زﻣﺎن رزمآرا ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺑﮑﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻔﺖ را ﻣﻠﯽ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻦ اﯾﻦ ﺣﺮف آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻋﺸﺎﯾﺮ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ اﯾﺮان را ﺑﻪ آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺸﯿﺪ‪ ".‬ﻣﻦ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫"داﺳﺘﺎن ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮ و ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻋﺒﺎﺳﯽ را ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺷﻨﯿﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ "ﺷﺮﮐﺖ" را ﻻی ﻧﻤﺪ ﻣﯽﻣﺎﻟﯿﻢ اﮔﺮ دﯾﺪﯾﻢ دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ‬
 ‫‪ / 104‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺧﻮرد و آﺳﻤﺎن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ او را رﻫﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد و اﻻ ﻻی ﻧﻤﺪ‬

‫ﺟﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ".‬اﻣﺎ از ﻫﻤﺎن وﻗﺖ روﺷﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎه ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺳﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻬﻢ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻌﺎﺷﺮﯾﻦ و ﻣﺸﺎورﯾﻦ او اﻏﻠﺐ از ﻧﺨﺒﻪﻫﺎی‬
‫"اﻧﮕﻠﻮﻓﯿﻞ" ﺑﻮدﻧﺪ و او را از ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﻗﺪرت و ﻋﻈﻤﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬
‫ﺗﺮﺳﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ]ﺷﺎه[ ﻗﺪرت اﻣﭙﺮاﺗﻮری را در اﯾﺮان ﻓﻨﺎﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫دوم اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺒﻌﯿﺪ و اﺳﺘﻌﻔﺎی ﭘﺪرش را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺖ و ﻫﻤﯿﺸﻪ واﻫﻤﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫او را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺳﻮم اﯾﻦﮐﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﺒﺎزه ﻣﻠﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻃﺮﻓﺪار ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮان‬
‫ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻤﻠﻖ و ﺑﯽﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﻮد از دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﺎر ﻫﺮ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ‬
‫ﻧﻤﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻧﮕﺮان ﺑﻮد‪ .‬از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ روﺣﯿﻪ ﺷﺎه‬
‫را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﻮع ﺗﺮدﯾﺪ و ﺟﺒﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺮ او ﻏﻠﺒﻪ دارد و ﭼﻮن از اﺑﺘﺪای ﺟﻮاﻧﯽ در ﻏﻮﻏﺎی ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﺮﭘﯿﭻ‬
‫و ﺧﻢ اﯾﺮان اﻓﺘﺎده و اﮐﺜﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ روی ﮐﺎر آﻣﺪهاﻧﺪ ﺣﺘﯽ‬
‫آﻧﻬﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻪوﺟﻮد آورده‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪی ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﺗﻔﺘﯿﻦ‬
‫اﻃﺮاﻓﯿﺎن ﻓﻠﺞ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎزیِ ﺣﮑﻮﻣﺖﺳﺎزی را ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ‬
‫ﻗﯿﻤﺖ از دﺳﺖ ﺑﮕﺬارد و در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻢ ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از ﺿﻌﻒ‬
‫ﺟﺒﻠﯽ او ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﺮﮐﺲ ﻣﻠﮑﻪ ﻣﺎدر و ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ و وﺳﻮﺳﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ در آﻧﺘﺮﯾﮏ ﺑﺮ ﺿﺪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﯽﻧﻬﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻗﻠﯿﺖ دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ از درﺑﺎر اﻟﻬﺎم ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‬

‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪105 /‬‬

‫ﺗﺤﺼﻦ و اﻗﺎﻣﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻓﮑﺮ "ﺗﺮور" او را ﺗﺎ ﺣﺪی‬

‫ﺧﻨﺜﯽ ﮐﺮد و ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدﯾﺪ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﺎخ‬
‫اﺑﯿﺾ ﻧﺮﻓﺖ و ﺣﺘﯽ در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﻧﻄﻔﻪ ﯾﮏ اﻗﻠﯿﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ در درﺑﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وﻻﯾﺎت در دوره‬
‫ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ زﯾﺮ ﻧﻈﺮ "ﻫﮋﯾﺮ" وزﯾﺮ درﺑﺎری ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ‬
‫اﺷﺮف ﺑﻮد ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و از اﺑﺘﺪای ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺠﻠﺲ "ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ" ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻮﺛﺮی در ﮐﺎرﻫﺎی ﭘﺎرﻟﻤﺎن داﺷﺖ وﮐﻼی ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ او ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﻓﺰوﻧﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دوﻟﺖ را ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ و ﭼﻮن در ﻣﻮرد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﺧﺘﻼﻓﯽ ﺑﯿﻦ اﺷﺮف و ﻣﻠﮑﻪ ﻣﺎدر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮی‬
‫ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻠﮑﻪ ﻣﺎدر آﻣﺪورﻓﺖ داﺷﺘﻨﺪ در ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﻔﺎرت ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﺪه ﻫﻤﮑﺎری داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻧﺎراﺿﯽ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻃﻠﺐ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻒ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺮﺗﯿﭗ‬
‫ﭘﯿﺮاﺳﺘﻪ و ﻋﺰﯾﺰ زﻧﮕﻨﻪ و ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺗﯿﻤﻮرﺗﺎش ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف ﺑﺎ‬
‫ﻧﺼﺮﺗﯿﺎن و ﺟﻤﺎل و اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ دوﻟﺘﺸﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﻠﮑﻪ ﻣﺎدر ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﯾﺮ ﻧﻮع آزاد ﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻌﺪ از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد ﺑﺎ ﮐﻤﮏ "آﺑﮑﺎر" ﭘﺎدو ﺳﻔﺎرت و ﺳﺎﻻرﺳﭙﻪ‬
‫ﻃﺮﻓﺪار اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮی ﮐﻪ ﺣﺘﻢ داﺷﺘﻨﺪ در ﺻﻮرت ﺑﻘﺎی اﯾﻦ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻧﻬﺎ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آﯾﻨﺪه ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫"ﺳﯿﺪﺷﻮﺷﺘﺮی" و "ﻋﺒﺪاﻟﺼﺎﺣﺐ ﺻﻔﺎﯾﯽ" و "ﻓﻮﻻدوﻧﺪ" ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﯾﮏ اﻗﻠﯿﺖ ﭘﺎﻧﺰده ـ ﺷﺎﻧﺰدهﻧﻔﺮی ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮاﻗﻊ رأی‪" ،‬اﻧﮕﻠﻮﻓﯿﻞﻫﺎ"‬
‫ﻧﯿﺰ از آﻧﻬﺎ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و در ﺑﺎﻃﻦ راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و ﺗﺸﻮﯾﻘﺸﺎن ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ و ﻫﺘﺎﮐﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺘﯽ "ﻣﺸﺎر" وزﯾﺮ ﭘﺴﺖ و‬
‫ﺗﻠﮕﺮاف در ﯾﮑﯽ از ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﺰاﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ "ﻓﺮاﻣﺮزی" ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫داﯾﺮﻧﮑﺮدن ﺑﯽﺳﯿﻢ در ﻻرﺳﺘﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ و ﺟﺮح اﻗﻠﯿﺖ‬
 ‫‪ / 106‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و او را در راﻫﺮوﻫﺎ ﮐﺘﮏ زدﻧﺪ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ از‬

‫ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ و ﺳﻔﺎرت ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ در ﺧﺎرج اﯾﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ را‬
‫ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓﺪاران دوﻟﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ وﮐﯿﻞ "ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ"‬
‫ﺣﺮارﺗﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﺧﺎرج ﺑﻪ ﺣﻤﻼت‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ و در روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ "ﻫﺮﯾﻤﻦ" ﺑﺮای‬
‫ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮی درﺑﺎره ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه ﺑﻮد "ﻣﯿﺘﯿﻨﮕﯽ" ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭼﭗ ﺗﺸﮑﯿﻞ دادهاﻧﺪ در ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ و زدوﺧﻮردی‬
‫ﺑﯿﻦ ﺗﻈﺎﻫﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻗﻮای ﭘﻠﯿﺲ روی داد ﮐﻪ ﺑﺪون دﺳﺘﻮر ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ‬
‫ﺗﯿﺮاﻧﺪازی و ﺷﻠﯿﮏ ﺷﺪ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﮐﺸﺘﻪ و زﺧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺑﻘﺎﯾﯽ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ زاﻫﺪی وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺮآﺷﻔﺖ و دﺳﺘﻮر ﺗﺤﻘﯿﻖ داد و اﯾﻦﻃﻮر‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف در اﯾﻦ ﻗﻀﺎﯾﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﻟﯿﻦ ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺑﻘﺎﯾﯽ را از رﯾﺎﺳﺖ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﮐﺮد و دﺳﺘﻮر ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ او را داد و ﭼﻮن در ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫دادﮔﺎه ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﯿﻦ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ و وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﺮودﺗﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت دﺳﺘﻮر ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﻪ‬
‫را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪتﻫﺎ ﻃﯽ ﺷﺪه دادﮔﺎه اداری او را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺎه ﺗﻮﻗﯿﻒ‬
‫ﻣﺤﮑﻮم ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق و ﻣﺴﺎﻓﺮت اول ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف‬

‫ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﯾﮏ روز دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺖ و‬
‫ﮔﻔﺖ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﺷﺎه ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ و ﺟﺮﯾﺎن ‪ 23‬ﺗﯿﺮ را ﮐﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف در آن دﯾﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﺮض ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ و ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﺗﮑﻠﯿﻒ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪107 /‬‬

‫ﻣﻦ ﯾﺎ ﺧﻮاﻫﺮﺷﺎن ﯾﮑﯽ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ و ﺧﻮب اﺳﺖ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﺷﻤﺎ ﺗﻬﯿﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺟﻮاب دادم ﮐﻪ اﻣﺘﻨﺎﻋﯽ از اﻧﺠﺎم اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‬
‫ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﯽ ﭼﻮن ﻣﻦ ﻋﺎدت ﺑﻪ اﯾﻦﻃﻮر ﮐﺎﻏﺬﻧﻮﯾﺴﯽﻫﺎ و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻣﻘﺎم‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﻨﻈﻤﯽ ﯾﺎ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از‬
‫رﻓﻘﺎ آن را ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ ‪ 23‬ﺗﯿﺮ وﺳﯿﻠﻪ ﺣﻤﻠﻪای ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ دوﻟﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ داد‬
‫و ﺣﻤﻼت ﺷﺪﯾﺪی روی اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ دوﻟﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و "ﻧﺼﺮاﻟﻤﻠﮏ" ﮐﻪ‬
‫ﺻﻨﺪوق ﻣﻮﺳﺴﺎن ﮐﺬاﯾﯽ از آرای دروغ ﭘﺮ ﮐﺮده ﺑﻮد در ﯾﮑﯽ از ﺟﻠﺴﺎت‬
‫ﺳﻨﺎ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﺑﺎ "ﻟﯿﺎﺧﻮف" ﺗﺸﺒﯿﻪ ﮐﺮد و ﺻﺪای ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﯽ و‬
‫رﻓﻘﺎﯾﺶ ﻧﯿﺰ در ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎون ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺷﺪم ﺑﺎ "ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف"‬
‫روﺑﻪرو ﻧﺸﺪه ﺑﻮدم‪ .‬ﯾﮏ روز دﻋﻮﺗﯽ از ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ رﺳﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ در آن ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬اواﺧﺮ ﺑﻬﺎر ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﻪ ﮐﺎخ اﯾﺸﺎن‬
‫رﻓﺘﻢ‪ ،‬دﯾﺪم آﻗﺎی ﻋﻼ و ﻋﺪهای روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر و ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن درﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻋﻤﺎرت روی ﭼﻤﻦﻫﺎ ﺗﻌﺪادی ﺻﻨﺪﻟﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و در آﻧﺠﺎ ﺟﻤﻊاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ "ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ" آﻣﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ دﺳﺖ داد و ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻦ ﻧﯿﺰ‬
‫ﮐﻪ رﺳﯿﺪ ﺑﺪون اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﻮم او ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬در آن ﺟﻠﺴﻪ وﻗﺘﯽ از‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﮐﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﺷﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎً روی ﺳﺨﻦ "اﺷﺮف" ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻠﺴﻪ وﻗﺘﯽ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ﻣﺮا ﺑﺮای دو روز ﺑﻌﺪ دﻋﻮت ﮐﺮد ﮐﻪ ﻋﺼﺮ ﭼﺎی‬
‫ﺑﺮوم در ﮐﺎخ اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﻦ در آن روز ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ رﻓﺘﻢ و ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺬاﮐﺮاﺗﻤﺎن ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﮋﯾﺮ و رزمآرا ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﮐﺮدهاﯾﻢ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ از "ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" و "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد و درددل ﻓﺮاوان‬
 ‫‪ / 108‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﺪی ﺑﻌﺪ در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮارد ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺑﯿﻦ ﻣﺎ ﺷﺪ و اﺗﻔﺎﻗﺎً آن ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻦ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ دﯾﺮﺗﺮ از وﻗﺖ ﻣﻘﺮر رﻓﺘﻢ‬
‫ﭼﻮن در ﺟﻠﺴﻪ دوﻟﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪم‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ روز ﮐﻪ‬
‫از ﻗﻀﯿﻪ ‪ 23‬ﺗﯿﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﯾﮏ روز اﯾﺰدی رﺋﯿﺲ دﻓﺘﺮ "واﻻﺣﻀﺮت"‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮد ﮐﻪ "ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ" ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ را ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮدای‬
‫آن روز ﺻﺒﺢ ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت ﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﻦ وﻗﺘﯽ وارد ﺷﺪم ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ از‬
‫اﺗﺎق روﺑﻪرو ﺑﺎ ﺳﮕﺶ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﻘﺪﻣﻪ ﮔﻔﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﺮا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ دﯾﮕﺮ ﭼﻪ ﻧﻐﻤﻪای اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻇﻬﺎر ﺑﯽاﻃﻼﻋﯽ‬
‫ﮐﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﭼﻪﻃﻮر ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ؟ ﮐﺎﻏﺬ را ﭘﺮﯾﺮوز ﺑﻪ ﺑﺮادرم ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ اﯾﻦﻃﻮر ﻣﻄﺎﻟﺐ را اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎره ﺣﻮادث‬
‫‪ 23‬ﺗﯿﺮ و ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻔﺖ و اﻗﻠﯿﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﯿﻠﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﭼﺮا‬
‫اﻗﻠﯿﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮدﺗﺎن راه ﻣﯽدﻫﯿﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﻣﺜﻼً ﮐﯽ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﭘﯿﺶ ﮐﻪ از "ﮐﻼردﺷﺖ" ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدﯾﺪ ﺗﯿﻤﻮرﺗﺎش ﭘﯿﺶ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮد؟ ﮔﻔﺖ ﭼﺮا‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻔﺘﺶ دارﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ اﺳﺖ؟‬
‫ﺟﻮاب دادم ﻣﻔﺘﺶ ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦﻃﻮر ﺷﻨﯿﺪهام‪ .‬ﮔﻔﺖ او‪ ،‬آﻣﺪ و رﻓﺘﺶ‬
‫ﺗﺎزﮔﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬از ﺑﭽﮕﯽ ﺑﺎ ﻣﻦ آﺷﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻐﯽ ارز دوﻟﺖ ﺑﺮای ﻣﺴﺎﻓﺮت او ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ از درﺑﺎر ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‬
‫وﻟﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ارزی دوﻟﺖ ﺑﯽﺧﺒﺮ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ وﻋﺪه‬
‫دادم ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ارز را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ و ﺟﻮاب ﺑﮕﯿﺮم‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫دو ـ ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﺎﻣﻪای از درﺑﺎر ﺑﻪ اﻣﻀﺎی "دﮐﺘﺮﻫﻮﻣﻦ" رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن‬
‫واﻻﺣﻀﺮت ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮوﻧﺪ ﯾﺎدم ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻨﺪﻫﺰار دﻻر و‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻫﺰار ﻓﺮاﻧﮏ ﺳﻮﺋﯿﺲ در اﺧﺘﯿﺎرﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬او ﺟﻮاب ﻣﻨﻔﯽ داد و از ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﻫﻢ ﺟﻮاب‬
‫ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ درﺑﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺎﻣﻪای ﻓﺮدای آن روز ﺑﻪ ﺧﻂ "ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪109 /‬‬

‫اﺷﺮف" ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آﺷﺘﯿﺎﻧﯽ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﯿﺪ‬

‫ﮐﻪ ﻣﺠﺪداً ﻣﻮﺿﻮع ارز را ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد اﻗﺪام ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻀﯿﻘﻪ ارزی‬
‫دوﻟﺖ را ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﺰﺑﻮر ﯾﺎدآور ﺷﺪم و ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ‬
‫"ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ" ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﻔﺮ ﻣﻮﻗﺘﯽ اﯾﺮان را ﺗﺮک ﮔﻔﺖ و ﮔﻤﺎن ﻣﯽرﻓﺖ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع "اﻗﻠﯿﺖ" ﻣﺠﻠﺲ ﻻاﻗﻞ ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻮﺗﺎه از ﺣﺮارت ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ‬
‫دو ﻫﻔﺘﻪ ﻫﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺳﺎزﻣﺎن "اﻗﻠﯿﺖ" ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﺎدر اﻓﺘﺎد و ﻋﻠﻨﺎً ﭘﻮلﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻧﺼﺮﺗﯿﺎن در اﺧﺘﯿﺎر آن اﻓﺮاد و‬
‫ﺟﺮاﯾﺪﺷﺎن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫در ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﮑﺸﻨﺪ‬

‫ﯾﮏ ﺻﺤﻨﻪ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﺑﺮای از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮای ﮔﺰارش و ﮔﺮﻓﺘﻦ رأی اﻋﺘﻤﺎد ﻗﺮار ﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و وزراﯾﺶ ﺑﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬آن روز ﻗﯿﺎﻓﻪ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‬
‫ﻃﻮر دﯾﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﺷﺨﺎص ﻣﺴﺌﻮﻟﯽ در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن آﻣﺪورﻓﺖ داﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﯾﮑﯽ دوﻧﻔﺮ ﺧﺒﺮ آوردﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد‬
‫دارد‪.‬‬
‫در اواﺧﺮ دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻗﺮار ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ رادﯾﻮ را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ وﺻﻞ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺮﺗﺒﺎً ﻣﺬاﮐﺮات ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ رادﯾﻮ ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦﮐﻪ زﻧﮓ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﯽ زده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺬﮐﺮ داده ﺷﺪ ﮐﻪ وﺿﻊ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬رﺋﯿﺲ ﺑﺎزرﺳﯽ و ﻣﻦ رﻓﺘﯿﻢ و از ﭘﺸﺖ ﺷﯿﺸﻪﻫﺎ‬
‫ﻗﺪری ﻧﮕﺎه ﮐﺮدﯾﻢ و رﺋﯿﺲ اﻃﻤﯿﻨﺎن داد ﮐﻪ ﺧﺒﺮ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬زﻧﮓ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ را زدﻧﺪ وﮐﻼ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮار ﺑﻮد وزرا ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﻧﻄﻖ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﻮر ﻣﯽروﯾﻢ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦﮐﻪ‬
‫ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﯽ وارد ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﻓﺮﯾﺎد "زﻧﺪهﺑﺎد"‬
 ‫‪ / 110‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد وﻗﺘﯽ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ﻓﺮﯾﺎد‬
‫"ﻣﺮدهﺑﺎد" ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از زﻧﺪهﺑﺎد ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺮده ﺑﺎد ﻣﺼﺪق از‬
‫ﻋﺮقﺧﻮردهﻫﺎی ﻣﺴﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ و ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﺰاع‬
‫درﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﺮﯾﻢﭘﻮرﺷﯿﺮازی را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺼﺪق ﺻﺪا ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد‬
‫از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺎﻻر ﺟﻠﺴﻪ رﯾﺨﺘﻨﺪ و ﮐﺎر‬
‫زدوﺧﻮرد ﺣﺘﯽ ﺑﻪ راﻫﺮوﻫﺎی ﻣﺠﻠﺲ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺘﻢ و ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن را ﺑﯿﺮون ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮدم را ﭘﺸﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻓﻮن رادﯾﻮ رﺳﺎﻧﯿﺪم‬
‫و ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﭼﯿﺰی ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻫﺰار در‬
‫ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﻣﺤﺼﻮر‬
‫ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪ آﻧﻬﺎ را ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن از راه دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺮون ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ و در آن ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ "ﺑﺮو ﮔﻤﺸﻮ" و ﻗﺒﻞ از ﺻﺤﺒﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﭘﺸﺖ‬
‫ﺗﺮﯾﺒﻮن آﻣﺪه و ﺣﻤﻼت و ﻫﺘﺎﮐﯽ ﻓﺮاوان ﺑﻪ رﺋﯿﺲ دوﻟﺖ ﮐﺮد و ﺿﻤﻦ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮدم او را از ﺻﻨﺪﻟﯽ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽﮐﺸﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﯽﺷﻤﺎری از ﻣﺮدم ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﯿﺮون ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻓﺮﯾﺎدﻫﺎی ﻧﻔﺮتﺑﺎر ﺑﺮای اﻗﻠﯿﺖ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ اﻋﻀﺎی دوﻟﺖ‬
‫ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ را روی دﺳﺖ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﺼﺪق در اﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ را ﺳﺎﻗﻂ ﮐﻨﻨﺪ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ داده ﺷﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻫﯿﺌﺘﯽ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺮای دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﮔﻔﺖ و اﻗﻠﯿﺖ از ﺗﺮس اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺮأت اﺑﺮاز‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪111 /‬‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی آﻧﻬﺎ ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬

‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻣﯽرود ﮐﻪ اﯾﺮان را ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺪﻫﺪ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ را ﭘﯿﺮوز‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ رﻓﺖ و ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﻫﻤﻪ ﺗﺸﺒﺜﺎت ﭘﯿﺮوز‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻠﮕﺮاف ﺗﺒﺮﯾﮑﯽ از ﺷﺎه رﺳﯿﺪ و ﻣﻦ ﺟﻮاب ﻣﻮدﺑﺎﻧﻪای ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮدم و‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻣﻀﺎ ﮐﺮد و ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﺗﻠﮕﺮاﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺳﻨﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت از ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از وﻗﺎﯾﻊ ﻧﻬﻢ‬
‫اﺳﻔﻨﺪ ﺿﻤﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻼ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺧﺘﻢ ﮐﺎر ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﭼﻮن "ژرژﻧﮓﮔﯽ" ﻣﻌﺎون‬
‫وزارتﺧﺎرﺟﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮرک آﻣﺪ و از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﻮد و‬
‫ﺑﺮای ﺣﻞ ﮐﺎر ﻧﻔﺖ رﺳﻤﺎً از ﻃﺮف رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮری دﻋﻮت ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﻪ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑﺮود‪ .‬ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ داﺧﻠﯽ اﯾﺮان و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﯾﺎدی ﺧﻮد در ﺧﻨﺜﯽﮐﺮدن ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﻣﯿﺪوار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﺎً‬
‫ﻣﻤﺎﻃﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﭘﯿﺮوزی ﭼﺮﭼﯿﻞ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ و‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﺗﺤﺮﯾﮏ در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ و ﺧﺎرج داده ﺑﻮد و در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻈﺎﻫﺮی روی داد ﮐﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ‬
‫ﺷﻠﯿﮏ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻠﮕﺮاﻓﯽ ﻫﻢ از ﺷﺎه رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق زودﺗﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ اوﻗﺎت ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﻣﺰﯾﻨﯽ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ وﻗﺖ ﺿﻤﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﺗﻮده‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم دوﯾﺴﺖﻫﺰارﻧﻔﺮ ﺑﺮﺧﻮرده و ﺑﺪون اﻃﻼع‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻓﺸﺎر و ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭼﭗ را ﺷﺪت دادﻧﺪ و ﻣﺤﯿﻂ را‬
‫آﻧﻘﺪر ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد آﺷﻔﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﻧﺎﯾﺐ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﻪ‬
‫واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺗﻠﮕﺮاف ﮐﺮد ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺻﻼح ﻣﯽداﻧﺪ ﻫﯿﺌﺖ اﻋﺰاﻣﯽ ﺑﺪون‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم و ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ وارد ﺗﻬﺮان ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﯿﻢ اﻏﺘﺸﺎش ﻣﯽرود و‬
 ‫‪ / 112‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ را در وﺣﺸﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬

‫ﺟﻮاب داد ﻣﺮدم را در ﮐﺎرﺷﺎن آزاد ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺧﻮد داﻧﻨﺪ رویﻫﻢرﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﻣﺼﺪق از ﻻﻫﻪ ﮐﻪ ﻗﻀﺎﯾﺎی ‪ 30‬ﺗﯿﺮ اﺗﻔﺎق‬
‫اﻓﺘﺎد درﺳﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﺮت دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﻣﺼﺮ و آن اﺳﺘﻘﺒﺎل‬
‫ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ را ﺧﻨﺜﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﭘﺲ از ورود در ﯾﮏ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﺎه ﻣﺬاﮐﺮه ﮐﺮد‪ .‬اﺳﺎس آن ﻣﺬاﮐﺮات ﺑﻌﺪ از‬
‫ﮔﺰارش ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در‬
‫ﺟﻮاب ﺷﺎه ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﺗﻮدهایﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ آﻣﺪﻧﺪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﯿﺪ‬
‫ﮐﺮد؟ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﺮدم را وﻗﺘﯽ آزاد در ﮐﺎرﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﯿﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﮐﺎری ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ اﻣﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﻣﻼﻗﺎت ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮی ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﺷﺪ وﺳﻮﺳﻪ ﻧﻤﯽﮔﺬارد ﮐﺎری از ﭘﯿﺶ ﺑﺮود‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ‬

‫ﭼﻨﺎنﮐﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ ﺷﺎه ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد در‬
‫وزارت ﺟﻨﮓ ﺑﮑﺎﻫﺪ و دو وزﯾﺮ ﺟﻨﮕﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻣﺼﺪق ﺷﺮﮐﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻧﺼﺮﺗﯽ و ﺳﭙﻬﺒﺪ ﯾﺰدانﭘﻨﺎه‪ ،‬ﻫﺮ دو را از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﮐﺎر دﻋﻮت ﮐﺮد ﮐﻪ ﻃﺮف ﺗﻤﺎﯾﻞ و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺟﺮﯾﺎن وزارت ﺟﻨﮓ از ﻫﺮ ﺣﯿﺚ ﺑﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﺼﺪق ﻓﺮق ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات ﭼﻬﺎرﺳﺎﻋﺘﯽ ﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺷﺎه ﻋﺪم ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن در ﮐﺎر‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎه ﻗﺒﻮل و وﻋﺪه ﺻﺮﯾﺢ داد و ﮔﻮﯾﺎ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪای ﻫﻢ‬
‫وزارت ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻟﺸﮑﺮﻫﺎ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﺮوع ﺷﺪ ﻧﺤﻮه ﻣﺪاﺧﻼت آﻧﻬﺎ دو ﺻﻮرت‬
‫داﺷﺖ ﯾﺎ ﻫﺮجوﻣﺮج و ﻧﺎاﻣﻨﯽ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ زدوﺧﻮرد ﺷﺪه‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪113 /‬‬

‫دوﻟﺖ را در اﺷﮑﺎل ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﺟﺮﯾﺎن زاﺑﻞ و ﺑﺮوﺟﺮد و ﻏﯿﺮه ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً‬

‫ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ از ﺻﻨﺪوقﻫﺎ ﺑﯿﺮون‬
‫ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺸﮑﯿﻦﺷﻬﺮ و رﺿﺎﺋﯿﻪ و ﺧﺮمآﺑﺎد‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫روز ﺑﻌﺪ از ﻣﺬاﮐﺮات ﭼﻬﺎرﺳﺎﻋﺘﯽ ﻣﺠﺪداً آﻗﺎی ﻋﻼ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را‬
‫ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺷﺎه را از اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻓﺮاﻃﯽ ﺗﺬﮐﺮ داده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ در ﺟﻮاب اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدم آن‬
‫ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮای اﻃﻤﯿﻨﺎن اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ و ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق آﺷﻨﺎ ﺑﻮد و ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫او از راه ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﺗﻌﻘﯿﺐ ﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﻠﯽ اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﻨﺤﺮف‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺿﻤﻦ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻧﯽ ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﯾﻮر ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن‬
‫ﻟﺸﮑﺮ در وﻻﯾﺎت اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺟﺰ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر او ﻧﺒﻮد و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ وﻻﯾﺎت ﺑﺎ ﻟﯿﺴﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻘﺎﻣﺎت ذیﻧﻔﻮذ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺷﺮوع و ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ از‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎری دوﻟﺖ در وﻻﯾﺎت و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت از ﻣﺒﺎرزهای ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ در ﭘﯿﺶ دارد و از ﺧﺮاﺑﯽ ﻣﺎﻟﯿﻪ و اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻤﻠﮑﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻠﻮا‬
‫و ﺷﻮرﺷﯽ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﻫﻢزدن ﺗﻬﺮان را ﻫﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ آﻣﺎده داﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺸﺎن ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﮐﻪ ﭘﯿﺶ‬
‫آﻣﺪ در داﺧﻞ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻘﺶ درﺑﺎر در اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﯽ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ‬

‫درﺑﺎر از روز اول ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻧﻔﺮت و دﺷﻤﻨﯽ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و ﭼﻮن ﻫﺴﺘﻪای از ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد را در زﯾﺮ ﻋﻨﻮان‬
 ‫‪ / 114‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫"ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻣﯽدﯾﺪ ﻫﺮﮔﺰ راﺿﯽ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﺴﻂ ﻗﺪرت "ﺟﺒﻬﻪ" را‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻧﻘﺶ اﻗﻠﯿﺖ را ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫اﻧﺼﺎف داد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ و ﺻﺪاﻗﺖ ﻫﻤﮑﺎری ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و در‬
‫راه ﺟﻬﺎد و ﻣﺒﺎرزهای ﮐﻪ در ﭘﯿﺶ داﺷﺘﻨﺪ ذرهای ﻏﻔﻠﺖ در ﮐﺎر ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫در آن ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﺸﺎﺟﺮات ﻟﻔﻈﯽ و ﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢ ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎی ﺗﻨﺪ ﺑﯿﻦ ﺑﻌﻀﯽ‬
‫از رﻓﻘﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪" .‬ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﯾﮏ ﺣﺰب ﻫﻤﺮﻧﮓ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺗﻮاﻓﻖ در‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ اﻋﻀﺎی آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از روز اول اﯾﺠﺎد‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪوﺟﻮد ﻧﯿﺎﻣﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﺼﻦ ﺑﯽﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﭼﻬﺎر روزه درﺑﺎر از ﺗﺸﮑﯿﻞ "ﺟﺒﻬﻪ"‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزه رﻫﺎ ﻧﺸﻮد و ﯾﮏ‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰی ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ را رﻫﺒﺮی ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻫﻔﺖ ـ ﻫﺸﺖﻧﻔﺮ از رﻓﻘﺎی ﻣﺎ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ و‬
‫ﻋﺪمﮐﺎﻣﯿﺎﺑﯽ دوـ ﺳﻪﻧﻔﺮ "ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻃﻠﺐ" ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ از ﻫﻤﺎن اوﻗﺎت دوـ‬
‫ﺳﻪﻧﻔﺮ را ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ رأی ﻣﺨﻔﯽ ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﻢ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ "ﻋﻤﯿﺪی‬
‫ﻧﻮری" ﺑﻮد‪ ،‬روزی ﮐﻪ از اﻧﺘﺨﺎبﺷﺪن ﻣﺄﯾﻮس ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎی ﻓﺤﺎﺷﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ را ﮔﺬاﺷﺖ و او ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺑﺮ ﺿﺪ درﺑﺎر‬
‫ﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ در ﺻﻒ ﺷﺎهﭘﺮﺳﺘﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺟﺰﯾﯽ‬
‫در ﻣﺒﺎرزات ﻧﻔﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ رزمآرا ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼً آﻗﺎی ﺣﺎﺋﺮیزاده درﻣﻮﻗﻊ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ رزمآرا ﮐﺴﺎﻟﺖ داﺷﺘﻨﺪ‬
‫و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻮﺛﺮی ﺑﺎ او ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﯾﮑﯽ ـ دو ﻣﻼﻗﺎت ﻫﻢ ﻗﺒﻞ از‬
‫زﻣﺎﻣﺪاری و در زﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮیاش ﺑﺎ او داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" از آن‬
‫ﺑﯽﺧﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﻣﻄﻠﺐ را اﺣﺴﺎس ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺑﻪﻗﺪری ﺣﺴﺎس ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﺷﮑﺎف ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﺷﻤﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪115 /‬‬

‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﻘﺪﻣﻪ اﺧﺘﻼف در "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺷﺪ زﯾﺮا‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮی ﮐﻪ ﺳﺎلﻫﺎ ﻣﺸﻖ "اﻗﻠﯿﺖ" ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ در ﺣﻔﻆ "وﺟﺎﻫﺖ"‬
‫ﮐﻮﺷﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎر اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﮑﻨﻨﺪ و ﺣﮑﻮﻣﺖ را اداره‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼف ﺳﻠﯿﻘﻪﻫﺎﯾﯽ در ﻃﺮز ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﺮﮐﺐ از ﻣﮑﯽ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺮیزاده‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ و ﯾﮑﯽ ـ دوﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب‬
‫اﻋﻀﺎی دوﻟﺖ ﺧﻮد ﺗﺸﮑﯿﻞ داد و ﺣﺘﯽ ﻧﺎم ﻫﺮ ﻧﺎﻣﺰد وزارت ﮐﻪ ﭘﯿﺶ‬
‫ﻣﯽآﻣﺪ رأی ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﯿﻞ دوﻟﺖ‪ ،‬زﻣﺰﻣﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺑﯿﻦ ﺑﻌﻀﯽ‬
‫رﻓﻘﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﺗﺎ آﻧﺠﺎ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﯾﺮ آزاد از ﺟﺒﻬﻪ ﮐﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﺑﻌﺪ در ﺻﻒ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ و اﻗﻠﯿﺖ ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﯽ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﯾﺮ ﺑﺎ ﭘﯿﺮاﺳﺘﻪ و دوﻟﺘﺸﺎﻫﯽ و ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﻫﻤﮑﺎری ﻣﯽﮐﺮد او را ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﮑﻪ ﻣﺎدر ﻧﯿﺰ او را ﺳﺨﺖ‬
‫ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪاﺷﺪن "آزاد" ﺑﺮای ﺟﺒﻬﻪ ﮔﺮان ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﯽ اوﻟﯿﻦ ﺷﮑﺎف ﻋﻠﻨﯽ را‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮد و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او زﻣﺰﻣﻪ ﺣﺎﺋﺮیزاده از ﻫﻤﺎنوﻗﺖ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺋﺮیزاده ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ "رﺿﺎﺧﺎن" ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﻦ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ از روزﻫﺎی اول‪ ،‬زﻣﺰﻣﻪ او از درﺑﺎر اﻟﻬﺎم داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن‬
‫ﻣﺮدی ﻣﺴﺘﺒﺪ‪ ،‬ﻟﺠﻮج و ﻧﺰدﯾﮏﺑﯿﻦ اﺳﺖ از ﭼﯿﺰﻫﺎی ﺟﺰﯾﯽ ﻣﺜﻼً "اﻧﺘﺨﺎب‬
‫رﺋﯿﺲ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﺰد" ﻣﯽرﻧﺠﯿﺪ و اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻃﺎﻫﺮی‬
‫در ﯾﺰد در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽداد و ﭼﻮن ﻫﺮ روز در ﯾﺰد ﺑﯿﻦ‬
‫آﻧﻬﺎ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺑﻮد‪ ،‬دوﻟﺖ ﻧﻪ وﻗﺖ آن را داﺷﺖ ﮐﻪ وارد در اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت‬
‫ﺷﻮد و ﻧﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را آﻧﻘﺪر ﻣﻬﻢ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎرﻫﺎی‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭼﻮن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت در ﭘﯿﺶ ﺑﻮد ﺣﺎﺋﺮیزاده زرﻧﮓﺗﺮ‬
‫از آن ﺑﻮد ﮐﻪ در آنﻣﻮﻗﻊ ﺣﺴﺎس ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺑﺒﺮد‪.‬‬
 ‫‪ / 116‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﺰدﯾﮏﺷﺪن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺤﺮان‬

‫"ﺟﺒﻬﻪ" را ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﻮد ﮐﻪ "ﻣﮑﯽ" ﭘﯿﺶ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬از ﻣﺼﺪق رﻧﺠﯿﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻗﺮار‬
‫ﺷﺪ ﻫﯿﺌﺘﯽ ﺑﺮای دﻓﺎع از ﺷﮑﺎﯾﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ ﺷﻮرایاﻣﻨﯿﺖ ﺑﺮوﻧﺪ‪" ،‬ﻣﮑﯽ"‬
‫از آﺑﺎدان ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮد ﮐﻪ او ﻧﯿﺰ ﻣﺎﯾﻞ اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﯿﺌﺖ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺬاﮐﺮه ﮐﺮدم او ﻫﻢ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ را‬
‫ﺑﻪ او اﻋﻼم ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ ﻫﻢ از اﻋﻀﺎی ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺨﺘﻠﻂ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺒﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻧﻔﺮﺷﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺻﻼح ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺨﺘﻠﻂ از ﻫﺮ ﯾﮏ از دو ﻣﺠﻠﺲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ دوﻧﻔﺮ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﯿﺌﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﮑﯽ ﻫﻢ ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻨﺞﻧﻔﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا‪ ،‬آﻗﺎﯾﺎن ﺻﺎﻟﺢ و دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ و از‬
‫ﺳﻨﺎ ـ اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﮑﻨﻢ ـ ﺳﻬﺎماﻟﺴﻠﻄﺎن ﺑﯿﺎت را ﮐﻪ در اروﭘﺎ ﺑﻮد و‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺘﯿﻦدﻓﺘﺮی را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﮑﯽ ﮐﻪ در آﺑﺎدان ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﺑﻪﻧﺎم‬
‫ﺳﻔﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﺮده ﺑﻮد وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان رﺳﯿﺪ و از ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﺌﺖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻂ او را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﺮده و ﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ اﮔﺮ او را ﺑﺒﺮم‪ ،‬ﺳﺎﯾﺮ‬
‫اﻋﻀﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻧﺠﯿﺪ‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ از دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰا ﺑﻪﭘﺎ ﮐﺮد‪ .‬دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ و‬
‫ﯾﮑﯽ ـ دوﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ را ﻫﻢ ﺧﻮد دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰو ﻣﺸﺎورﯾﻨﺶ‬
‫ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮای ﻣﮑﯽ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺎﮔﻮارﺗﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و ﻣﮑﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ دوﺳﺖ ﺑﻮدﯾﻢ و در "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" رﻓﺎﻗﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ آن ﺷﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﮑﯽ از آﺑﺎدان ﺑﺮﮔﺸﺖ و آن اﻧﻘﻼب را‬
‫ﻣﻦ در ﺣﺎل او دﯾﺪم ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺋﻨﺎت ﺑﺮای اﯾﻦ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬
‫ﺑﯽارزش ﻓﺤﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﯾﮑﻪ ﺧﻮردم و ﺳﺨﺖ ﻣﺘﺄﺳﻒ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪117 /‬‬

‫ﺷﺪم ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﯽ از ﻣﯿﺎن ﺗﻮده ﻣﺮدم ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد و ﺑﺎ ﺣﻮادث و اﺗﻔﺎﻗﺎت‬

‫ﺑﯽﺷﻤﺎر آﻧﻘﺪر ﺟﻠﻮ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﻋﺠﺎب و ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻫﯿﭻوﭘﻮچ ﻣﺒﺎرزهای را ﮐﻪ ﻣﻠﺘﯽ ﻧﮕﺮان آن اﺳﺖ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮ ﮐﺎر درﺳﺖ‬
‫ﺑﺸﻮد و ﺣﯿﺜﯿﺖ "ﻣﮑﯽ" ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺎﻣﻪای ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮدم و‬
‫ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺮای اﻣﻀﺎ دادم ﮐﻪ در آن ﻧﺎﻣﻪ از ﻣﮑﯽ ﺧﻮاﻫﺶ ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺣﺴﺎس ﺑﻮدن وﺿﻌﯿﺖ آﺑﺎدان ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﻫﻢ‬
‫ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮاﺳﻠﻪای ﺑﻪ ﻣﮑﯽ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ او ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺮفﻫﺎ از ﺟﻮش و‬
‫ﺧﺮوش ﻧﻤﯽاﻓﺘﺎد و ﺑﺪزﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﭘﯿﺶ ﻫﺮﮐﺲ دﺷﻨﺎم ﻣﯽﮔﻔﺖ و‬
‫ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﺑﻮ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ "ﺟﺒﻬﻪ" ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪه و ﺷﮑﺎف در آن‬
‫ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﮔﻮﯾﺎ در ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﺑﻌﺪ از رﻓﺘﻦ‬
‫ﻫﯿﺌﺖ ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﯾﺎ ﺧﻮد ﻣﮑﯽ ﯾﺎ ﺑﻪ اﺷﺎره او در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺻﺤﺒﺘﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎً رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻫﻢ ﻣﯿﺎن ﻣﮑﯽ و دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺰﯾﯽ ﭘﯿﺪا‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ روزﺑﻪروز ﺷﺪت ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﺮد و وﻗﺎﯾﻊ ﺑﻌﺪی ﻧﯿﺰ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ از‬
‫رﻗﺎﺑﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﮑﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آن را ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﺧﺘﻼﻓﺎت‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﺣﻮزه ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎی دو رﻗﯿﺐ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﯽﮐﻮﺑﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺪاﯾﯽ ﺑﻘﺎﯾﯽ و ﻣﮑﯽ را زﯾﺎدﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻫﻮاز و ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﺷﺪن‬
‫دﮐﺘﺮﺟﺰاﯾﺮی دوﺳﺖ ﻣﮑﯽ و ﻧﺎﻣﺰدﮐﺮدن ﯾﮑﯽ از اﻓﺮاد ﺣﺰب زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن‬
‫از ﻃﺮف دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﮑﯽ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از آﺑﺎدان و ﺧﺎﺗﻤﻪﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫"ﺧﻠﻊﯾﺪ" ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻐﺮور ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪ دﻫﻨﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ رﻓﻘﺎ ﺗﻮﻫﯿﻦ و ﺗﺤﻘﯿﺮ‬
‫رواﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺮفﻫﺎی زﻣﺨﺖ و زﺷﺖ ﻣﯽزد و ﮐﻢﮐﻢ ﻣﺤﺒﻮﺑﯿﺘﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻪ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺳﺮدی و ﺑﺮودت ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد و ﮐﺎر را ﺑﻪﺟﺎﯾﯽ رﺳﺎﻧﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﺐ در ﻣﻨﺰل دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺎر اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
 ‫‪ / 118‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎی "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" از ﺗﻬﺮان ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻗﺪری ﻣﮑﯽ‬

‫ﭘﺮﺧﺎش ﺑﯽﻣﻮرد ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ او و دﮐﺘﺮﺳﺤﺎﺑﯽ ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﺘﮏﮐﺎری و‬
‫ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﮐﺸﯿﺪ و ﺳﻨﺠﺎﺑﯽ ﺟﻠﺴﻪ را ﺗﺮک ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻘﺎﯾﯽ و ﻣﮑﯽ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﮑﯽ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎی ﺑﻘﺎﯾﯽ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﮑﻨﺪ و‬
‫ﺑﺪﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻫﻢ ﺑﯿﻦ ﺣﺰب "اﯾﺮان" و ﺣﺰب‬
‫"زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن" ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﺎ آنوﻗﺖ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻘﺎﯾﯽ ﭘﺎ‬
‫را در ﯾﮏ ﮐﻔﺶ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺣﺰب اﯾﺮان ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ در ﺗﻬﺮان‬
‫ﺑﺪﻫﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺰب زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ داد و ﻗﺒﻮل اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮای‬
‫ﺟﺒﻬﻪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬زﯾﺮا "زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن" ﺣﺰب ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻮد و اﻓﺮاد‬
‫ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ در ﺗﻬﺮان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻏﯿﺮ از رأی ﺣﺰﺑﯽ‪ ،‬ﺷﺼﺖ ـ ﻫﻔﺘﺎدﻫﺰار رأی‬
‫ﺟﻤﻊآوری ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﺣﺰب اﯾﺮان ﺳﺎﺑﻘﻪ ده ـ دوازدهﺳﺎﻟﻪ داﺷﺖ و‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺳﻨﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺣﺴﯿﺒﯽ و زﯾﺮکزاده را ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﺟﻮان ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻠﮑﻪ اﮐﺜﺮ ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان در ﻃﻮل ﻣﺒﺎرزات اﺧﯿﺮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ و‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺎن آﺷﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ را ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬آﻗﺎی‬
‫ﻗﻨﺎتآﺑﺎدی ﻫﻢ ﺑﺮای "ﻣﺠﻤﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن" ﺧﻮد ﻫﻤﯿﻦ درﺧﻮاﺳﺖ را داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫واﻗﻌﺎً ﺑﺤﺮان و ﺧﻄﺮ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺘﻼﺷﯽﺷﺪن و ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺟﺒﻬﻪ را اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا ﺗﺮاﺷﯿﺪن آﻗﺎزادﮔﺎن آﯾﺖاﷲ در وﻻﯾﺎت ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮ روز ﺷﮑﺎﯾﺖ از ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﺤﺾ رﺿﺎی ﺧﺪا اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد آﻗﺎزادﮔﺎن ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺟﺎی‬
‫ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮐﺪام ﯾﮏ ﺣﻮزه را ﯾﺪک ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ و آﻗﺎزاده ﺑﺰرگ‬
‫ﺳﻪ ﺣﻮزه را و در آنﻣﻮﻗﻊ ﻏﯿﺮ از "آﻗﺎ ﻣﺼﻄﻔﯽ" ﮐﻪ ﺻﻤﯿﻤﯿﺘﯽ در ﮐﺎرﻫﺎی‬
‫ﻣﻠﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪" ،‬ﺟﺒﻬﻪ" ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ دو ﭘﺴﺮ دﯾﮕﺮ "آﻗﺎ" را ﮐﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪119 /‬‬

‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺴﺖ و ﺑﻨﺪﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ از ﺟﺎﯾﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ اﻧﺘﺨﺎب‬

‫آﻧﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﻟﮑﻪدارﺷﺪن ﻧﺎم "ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" و ﻣﺼﺪق ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﻋﺠﯿﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦﻃﻮر ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺴﺎس ﺑﻮد و ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫از ﻣﺪاﺧﻼت "آﻗﺎ" و اﻃﺮاﻓﯿﺎﻧﺶ ﮔﻠﻪ داﺷﺖ و دو ـ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﻢ ﮐﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎﻫﺎی ﺑﺎرﯾﮏ ﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫"آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" ﻫﻢ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪای ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮارزش‬
‫ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﮐﺮد‪ ،‬اواﺧﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺪ ﻏﺮور و ﻧﺨﻮت ﭘﯿﺪا ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﻣﮑﺮر ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ‪ 136‬وﮐﯿﻞ اﯾﺮان را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ رأی ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬اﺻﻼً اﯾﻦ‬
‫ادﻋﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮد ﺑﺤﺚ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﻻزم دارد‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﺪ و "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻫﻨﻮز ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی‬
‫ﺧﻮد را ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻼﺷﯽﺷﺪن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﺿﻊ ﺻﻮرت زﻧﻨﺪهای ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬دﯾﮕﺮ در ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺒﻬﻪ آن روح ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ و رﻓﺎﻗﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫زﻋﻤﺎی ﻗﻮم ﯾﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻓﺤﺶ ﻣﯽدادﻧﺪ ﯾﺎ ﻣﺼﺪق را ﺑﻪ ﺑﺎد اﻧﺘﻘﺎد ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺷﺐ در ﻣﻨﺰل ﺣﺎﺋﺮیزاده ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﻮد آﻗﺎی ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﻫﻢ‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ .‬آن وﺿﻊ ﺑﻪ اﻧﺪازهای ﻣﺮا ﻣﺘﺄﺛﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪم و ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رﻓﺘﻢ‪ .‬از ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬
‫او‪ ،‬از ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﺷﺪن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و از ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺟﺒﻬﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎ داده ﺑﯿﺮون آﻣﺪم‪.‬‬
‫ﻓﺮدای آن روز ﻣﺼﺪق ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺖ و وﻗﺘﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻠﺴﻪ را ﺑﺮای او ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ زار زار ﮔﺮﯾﺴﺖ و ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﺎ اﻣﭙﺮاﺗﻮری‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺟﻨﮓ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺬاﮐﺮات ﯾﮑﯽ ـ دو ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻗﺮار ﺷﺪ ﺧﻮد او دﻋﻮﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﻬﺎر‬
‫ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد‪ .‬ﯾﺎدم ﻧﯿﺴﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎری او ﻣﺠﺎل اﯾﻦ‬
 ‫‪ / 120‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﺎر را داد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺬاﮐﺮات و اﻟﺘﻤﺎسﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﯽ ﮐﺮدم‪،‬‬

‫ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎﯾﯽ در ﺧﺎرج و در ﻣﻨﺰل ﺧﻮدم ﺑﯿﻦ او و دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻢ و ﻗﺮار ﺷﺪ در ﺟﻠﺴﻪ ﺟﺸﻦ ﮐﻠﻮپ ﺟﻮاﻧﺎن ﺣﺰب زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﻣﮑﯽ و ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ وارد ﺟﻠﺴﻪ ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه اﯾﻦ ﮐﺎر ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﯾﮏ روز ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ در ﺟﺸﻨﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻮاﻧﺎن زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن در ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻋﻤﺎرات اﻧﺘﻬﺎی ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺳﭙﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﭼﻬﺎرراه ﭘﻬﻠﻮی ﺗﺸﮑﯿﻞ داده ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻋﺪهای از ﻣﻬﺎرﯾﻒ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ وارد ﺷﺪﯾﻢ و در‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺸﻦ ﻣﮑﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ و ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻧﻮﺑﺖ ﺳﺨﻦ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ رﺳﯿﺪ ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ اﺧﺘﻼﻓﯽ در "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫اﻣﺮوز اﯾﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺧﯿﺎﻧﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﺸﻮد‪ .‬رﻓﻘﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﯾﺢ و ﮐﻨﺎﯾﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺣﻘﯿﻘﺖ رﻗﺎﺑﺖ اﯾﻦ دوﻧﻔﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﮑﯽ و ﺑﻘﺎﯾﯽ در آن‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﺮد و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﮐﻪ ﻣﮑﯽ ﺑﻨﺎی ﺧﺮدهﮔﯿﺮی ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ را ﻫﻢ ﺷﺮوع ﮐﺮد و در ﯾﮑﯽ از ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺰل‬
‫ﻣﺸﺎر ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر زﻧﻨﺪهای ﺑﻪ او ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮد و از وﺿﻊ ﻣﺪاﺧﻼت‬
‫آﻗﺎزادهﻫﺎ ﺑﻪﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ "ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" را از اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﺮﮐﻨﺎر ﻧﮕﻬﺪارﯾﻢ و اﺑﺘﺪا ﺧﻮد او ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد و ﺣﺘﯽ‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮی ﻫﻢ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد و اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺴﺮان ﺧﻮد را ﺗﺤﺮﯾﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫آﻗﺎ ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪ ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگ آﻗﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬ﺳﺎوه و ﯾﮑﯽ ـ‬
‫دو ﻧﻘﻄﻪ دﯾﮕﺮ وﮐﯿﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﻮاﻟﻤﻌﺎﻟﯽ ﭘﺴﺮ ﮐﻮﭼﮏ او ﻧﯿﺰ ﺳﺒﺰوار را ﺑﺮای‬
‫ﺣﻮزه اﻧﺘﺨﺎﺑﯿﻪ ﺧﻮد ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و از اواﺧﺮ دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻏﺮوﻟﻨﺪ دوﻧﻔﺮ از وﮐﻼی‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﻪﻧﺎم ﺑﺰرگﻧﯿﺎ و دﮐﺘﺮ "ﻧﺒﻮی" وﮐﻼی آن دوره ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪121 /‬‬

‫ﺗﻮﺻﯿﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎل ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ ﻣﺤﻞ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻤﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ‬

‫وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورده از روی آن ﻋﮑﺴﺒﺮداری ﻧﻤﻮده‪،‬‬
‫در ﮐﺮﯾﺪورﻫﺎی ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮای ﺗﻀﻌﯿﻒ روﺣﯿﻪ ﻃﺮﻓﺪاران دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫وﮐﻼ ﻣﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﻮاﻓﻘﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﯿﺮون ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻼت‪ ،‬ﯾﮑﯽ از اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ دوﻟﺖ در‬
‫ﺣﻔﻆ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ او ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻨﺎتآﺑﺎدی ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از "ﺷﺎﻫﺮود"‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎﺋﺮیزاده روی رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻃﺎﻫﺮی در ﮐﺎر ﯾﺰد اﺧﻼل‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻋﻨﺎوﯾﻦ رویﻫﻢرﻓﺘﻪ در ﺗﻀﻌﯿﻒ روﺣﯿﻪ ﻃﺮﻓﺪاران‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﺼﺪق ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎی واﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﯾﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏ‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺘﺰﻟﺰل و ﺑﯽﭘﺮﻧﺴﯿﺐ و ﻏﯿﺮﻣﺘﺸﮑﻞ را در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ و ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ آن اﻗﻠﯿﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ‬
‫اﻗﻠﯿﺖ ﻣﺰﺑﻮر را ﺗﺸﺠﯿﻊ ﮐﺮد ﮐﻪ دوﻟﺖ را اﺳﺘﯿﻀﺎح ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﯾﮏ اﺳﺘﯿﻀﺎح‬
‫دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن "ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ" رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﯿﺰ در ﻣﻌﺮﮐﻪ اﻗﻠﯿﺖ و اﮐﺜﺮﯾﺖ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪" .‬ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ" در دوره "رزمآرا" ﮐﻪ آﺧﺮ ﻣﺪت رﯾﺎﺳﺖ‬
‫او ﺑﻮد‪ ،‬در ﺗﺠﺪﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﯿﺌﺖ رﺋﯿﺴﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر رﻗﯿﺐ ﻣﻮﺛﺮ و ﻗﻮی ﻣﺜﻞ‬
‫دﮐﺘﺮﻃﺎﻫﺮی ﺷﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن در ﺑﺎزی "ﺑﻨﺪ ﺟﯿﻤﯽﻫﺎ" او را ﻫﻢ در "ﺑﻨﺪ‬
‫ﺟﯿﻢ" ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد و در اﻓﮑﺎر ﻋﺎﻣﻪ ﻫﻢ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع "ﺑﻨﺪ ﺟﯿﻢ" ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﮔﺬراﻧﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﯿﻦ دوﻟﺖ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ‬
‫ﺻﻼﺣﯿﺖ ﮐﺎر ﮐﺮدن در دﺳﺘﮕﺎه را ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻌﻀﯽ‬
 ‫‪ / 122‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻫﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﮐﺎرﻫﺎی ﺣﺴﺎس ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻋﻤﺮاﻧﯽ‬

‫ﮔﻤﺎرده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺎس اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﻋﺒﺎرت از ﺗﻈﺎﻫﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﺴﮑﯿﻦ‬
‫اﻓﮑﺎر ﻋﺎﻣﻪ ﮐﻪ از ﺧﺮاﺑﯽ‪ ،‬ﻓﺴﺎد‪ ،‬دزدی و ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎری ﺗﺸﮑﯿﻼت ﺳﺎلﻫﺎ‬
‫ﺑﻮد ﮔﻠﻪ و ﺷﮑﺎﯾﺖ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ‪ .‬در دوره ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﺳﺎﻋﺪ و‬
‫وزارت درﺑﺎر "ﻫﮋﯾﺮ" ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﺷﺎه اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﻫﻢ در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺑﺎﻻ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﻢ ﻋﺪهای ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ "ﻗﻮاماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ" ﮐﻪ‬
‫آنوﻗﺖ ﺑﺎ درﺑﺎر ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺧﻮﺷﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬در "ﺑﻨﺪ" ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺎم ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ از ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺜﻞ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ‪ ،‬دﮐﺘﺮاﻗﺒﺎل‪،‬‬
‫ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن و ﻏﯿﺮه ﻫﻢ ﮐﻪ در آنﻣﻮﻗﻊ از ﺳﺮدﻣﺪاران ﻣﻌﺮﮐﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﯿﺎن "ﺑﻨﺪ ﺟﯿﻢ" دﯾﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﯿﻦ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ "اﻟﻒ" ـ‬
‫ﺧﻮﺑﻬﺎ‪" ،‬ب" ـ ﻣﺘﻮﺳﻄﯿﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ درد ﮐﺎر ﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽﺧﻮردﻧﺪ و "ﺟﯿﻢ" ـ‬
‫ﻓﺎﺳﺪﻫﺎ ﯾﺎ از ﮐﺎراﻓﺘﺎدهﻫﺎی ﺑﺪﻋﻤﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻏﻮﻏﺎی "ﺑﻨﺪ ﺟﯿﻢ"‬
‫در اﺑﺘﺪای ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﺪتﻫﺎ وﻗﺖ ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل‬
‫داﺷﺖ و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺎه ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ زرﻧﮕﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻋﺪهای از "ﺑﻨﺪیﻫﺎی" ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻪ ده ـ دوازدهﻧﻔﺮی ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﯿﻦ اﺟﺮای ﻗﺎﻧﻮن ـ ازﺟﻤﻠﻪ وﮐﻼی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ـ را ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﺳﺎﺧﺖ و‬
‫ﻣﺎده واﺣﺪهای ﺑﺮای ﻟﻐﻮ آن ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﺎﻧﯿﺪ ﮐﻪ در ﺳﻨﺎ دﻓﻦ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ "ﺑﻨﺪیﻫﺎ" از "ﺑﻨﺪ" ﻧﺠﺎت ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﯾﺎران او‬
‫ﮐﻪ اﻗﻠﯿﺖ ﺳﺎل اول ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺟﯿﻤﯽﻫﺎ ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر اﺳﺎﻣﯽ آﻧﻬﺎ را ﻓﺎش ﮐﺮد و ﻣﻘﺎﻻت‬
‫ﺷﺪﯾﺪی ﺑﺮای ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﺟﺮای آن ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺘﺸﺎر داد‪ .‬در ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﮔﺬراﻧﯿﺪن "ﻣﺎده واﺣﺪه ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ"‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﻄﻖ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫اﯾﻦ اﻗﺪام رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺘﺸﻨﺞ ﺷﺪ و ﻧﻄﻖ او ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﮑﺮر ﭼﻪ در دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﭼﻪ در دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪123 /‬‬

‫"ﺳﺮدار" و اﻋﻀﺎی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ در ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت ﺟﻠﺴﺎت‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﻧﻄﻖ و‬

‫ﻏﯿﺮه ﻣﺸﺎﺟﺮه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻣﮑﯽ ﭘﺮﺧﺎش ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﮑﯽ‬
‫در ﺟﻮاﺑﺶ ﮔﻔﺖ "ﻣﻦ ﮐﻪ ﭼﮏ ﺑﯽﻣﺤﻞ ﻧﮑﺸﯿﺪهام" و ﭼﻮن اﯾﻦ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ "ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ" را ﻫﻤﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮاوان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻨﻮان از او‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦﻃﻮر ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ ﺳﺨﺖ ﺑﺮای ﺣﯿﺜﯿﺖ رﺋﯿﺲﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﮔﺮان ﺑﻮد‪ .‬رزمآرا ﮐﻪ آﻣﺪ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺸﺘﺖ اﮐﺜﺮﯾﺘﺶ "ﺑﻨﺪیﻫﺎ"‬
‫را اﺟﺮا ﻧﮑﺮد و ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻢ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺗﺠﺪﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﯿﺌﺖرﺋﯿﺴﻪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ اﯾﻦﻃﻮر‬
‫ﺷﻬﺮت داﺷﺖ ﮐﻪ درﺑﺎر و دوﻟﺖ‪ ،‬دﮐﺘﺮ "ﻃﺎﻫﺮی" را ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ در ﭼﻨﯿﻦ ﺻﻮرت "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺨﺎﻟﻒ او ﻣﯽرﻓﺖ و‬
‫وﺿﻊ دو ﺣﺮﯾﻒ ﻃﻮری ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺶ ـ ﻫﻔﺖ رأی "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﺋﯿﺲ آﯾﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ را ﻣﻌﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﺐ در ﻣﻨﺰل ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺷﺪﯾﻢ و رﻓﻘﺎی ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ را ﻫﻢ ﺧﺒﺮ ﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ "ﻃﺎﻫﺮی" رأی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ داده‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻫﻢ ﺷﺪ و ﻫﻤﺎن آرای "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" دوﺑﺎره او را در ﮐﺮﺳﯽ‬
‫رﯾﺎﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮐﺮد و ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺣﺪی ﺗﺮﻣﯿﻢ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ‬
‫ﮐﻪ از ﻣﻮﻗﻊ روی ﮐﺎرآﻣﺪن "رزمآرا" ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ او‬
‫ﻣﯽﭼﺮﺧﺎﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﮐﻪ درﺣﻘﯿﻘﺖ او را روی ﮐﺮﺳﯽ‬
‫رﯾﺎﺳﺖ ﻧﮕﻪداﺷﺖ و ﺣﺮﯾﻔﺶ را از ﻣﯿﺪان ﺑﻪدر ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از دو ـ ﺳﻪﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻠﯽ آن ﺟﺮﯾﺎن را از ﯾﺎد ﺑﺮد و ﺳﺨﺖ ﺑﻪ رزمآرا و ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺷﺪ و اﺧﺘﻼﻓﺎت از ﻧﻮ ﻇﻬﻮر ﮐﺮد‪.‬‬
‫رزمآرا ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ رﻓﺖ و ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺼﺪق روی ﮐﺎر آﻣﺪ اواﯾﻞ اﻣﺮ‬
‫"ﺳﺮدارﻓﺎﺧﺮ" ﺑﯽﻃﺮﻓﺎﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﺟﻠﻮ رﻓﺖ ﮐﻪ‬
‫رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻠﻨﺎً در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻣﻨﺰل "اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ‬
 ‫‪ / 124‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دوﻟﺘﺸﺎﻫﯽ" وﮐﯿﻞ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮد و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ از‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﯿﺰ رﯾﺎﺳﺖ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺮفﻫﺎی‬
‫زﻧﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﻮﻣﺎرﻫﺎی ﺧﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﻣﯽزد ﺗﺎ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او آﺷﮑﺎر ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻣﮑﯽ از داﺧﻞ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻦ از ﺧﺎرج ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ از وﮐﻼ اﯾﻦﻃﻮر ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﻣﯽدﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ در ﻣﺎهﻫﺎی آﺧﺮ دوره‪ ،‬ﻧﮕﺬارﯾﻢ او ﻋﻠﻨﺎً ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد‪ .‬از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ درﺻﺪد اﻟﺘﯿﺎم ﺑﺮآﻣﺪﯾﻢ و ﭼﻮن "ﺳﺮدار" از ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﯿﻠﯽ واﻫﻤﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ از اﻧﺘﺨﺎبﺷﺪن ﻣﺠﺪد او ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﺐ در‬
‫ﻣﻨﺰل ﻣﻌﺪل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺷﯿﺮاز ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ را آﺷﺘﯽ داده و ﺳﺮدار ﻗﻮل ﻫﻤﮑﺎری‬
‫داد و از اﯾﻦ راه ﻣﻮاﻓﻘﯿﻦ دوﻟﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از اﻧﺠﺎم اﺳﺘﯿﻀﺎح ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ و‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﻠﺴﺎت ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺪهای از وﮐﻼی ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﺰدﯾﮏﺑﻮدن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﯿﻪ ﺧﻮد رﻓﺘﻨﺪ و ﻗﻬﺮاً‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﮕﺮدﯾﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﺘﺮت ﻣﺠﺪداً ﺑﯿﻦ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ‬
‫و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرد ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﻦ در آنﻣﻮﻗﻊ در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮی‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣُﻄﻠﻊ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ را ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺸﺪم‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل "ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ" ﯾﺎ‬
‫ﻃﺮﻓﺪاری رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ در ﮐﺎر دوﻟﺖﻫﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ و او ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫اﺷﮑﺎﻻت زﯾﺎد ﺑﺮای ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﯾﺎ ﻣﻮاﻓﻘﯿﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎنﮐﻪ در دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ و رﯾﺎﺳﺖ "اﻣﺎمﺟﻤﻌﻪ" و ﺑﻌﺪ "ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ روﺷﻦ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ وﻗﺘﯽ از ﺧﻄﺮ روزﻫﺎی آﺧﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻓﺮاﻏﺖ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﯾﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎری ﺗﻌﯿﯿﻦ "ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎی" ﺗﻬﺮان ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ زﯾﺮا ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺷﺮﮐﺖ اﻓﺮاد در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ و ﺧﻠﻊﯾﺪ از ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ‬
‫ﻏﺎرﺗﮕﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﮐﺎﻣﻼً اﻣﯿﺪوار ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪125 /‬‬

‫وﮐﻼﯾﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺸﮑﻼت‬

‫را از ﭘﯿﺶ ﭘﺎی ﻣﻠﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﯿﺸﺎﻫﻨﮓ اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ"‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ دﻓﻌﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﮐﯿﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫"ﺟﺒﻬﻪ" دﯾﮕﺮ آن "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻟﯿﺪر‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎری ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎی اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﯽ‬
‫"اﻋﻀﺎی ﺟﺒﻬﻪ" ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ ﻫﻢ در ﻋﻀﻮﯾﺖ دوﻟﺖ درآﻣﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻏﺮور و ﺧﻮدﺧﻮاﻫﯽ ﻋﺠﯿﺐ ﺷﺪه ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﻤﻠﮑﺖ‬
‫را ﻓﺘﺢ ﮐﺮده و ﺣﺎﻻ ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻏﻨﺎﯾﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﻢ ﺻﺤﯿﺢ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﯿﭻﮐﺲ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد راﺿﯽ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺟﺰ ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ ﮐﻪ در ﮐﺎرﻫﺎی‬
‫ﺣﺰﺑﯽ ورزﯾﺪه ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﭼﻪ ﺧﻄﺮﻫﺎﯾﯽ را‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺑﯿﺎورد‪ .‬ﺑﻘﯿﻪ ﻏﺮق در ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺧﺮاﺑﮑﺎری ﺷﺪه‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﺎخ درﺧﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺗﻨﻪ را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺷﺐﻫﺎ ﮐﻪ‬
‫ﺻﺮف ﻣﺠﺎدﻟﻪ دوازدهﻧﻔﺮ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ از ﺗﻬﺮان ﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺻﻮرت ﺑﺪﻫﯿﺪ ﭼﻮن ﻣﻦ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻟﯿﺪر اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﺑﻮدهام آنوﻗﺖ در ﺧﺎرج ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ دوﻟﺖ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻟﯿﺴﺘﯽ‬
‫ﺑﮑﻨﺪ و ﺣﺘﯽ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺻﻮرﺗﯽ ﻧﺸﺮ ﺑﺸﻮد ﻃﯽ اﻋﻼﻣﯿﻪای‬
‫ﺗﮑﺬﯾﺐ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل دﯾﮕﺮی ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﮐﻪ اﺣﺰاب و دﺳﺘﻪﻫﺎی‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺜﻞ ﺣﺰباﯾﺮان‪ ،‬ﺣﺰبزﺣﻤﺘﮑﺸﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻣﺠﺎﻫﺪ و ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺻﻨﺎف ﺑﺎزار ﮐﺎﻧﺪﯾﺪای ﻣﺸﺘﺮک ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫اﺷﮑﺎل ﺣﻞ ﺷﺪ اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬داوﻃﻠﺒﺎن از‬
‫دوازدهﻧﻔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺰباﯾﺮان و زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن رﻗﺎﺑﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﮑﯽ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زﻫﺮی را ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﺗﻬﺮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﮐﻪ اول از‬
‫ﻧﺎﻣﺰدﺷﺪن اﻣﺘﻨﺎع داﺷﺖ ﺣﺎﻻ ﻋﺪهای از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ از او ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫در رأس ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻗﻨﺎتآﺑﺎدی و ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی ﻫﻢ ﻣﯿﻞ دارﻧﺪ از‬
 ‫‪ / 126‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺗﻬﺮان وﮐﯿﻞ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزاریﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﺷﺪن ﻗﻨﺎتآﺑﺎدی از ﺗﻬﺮان ﻏﺮوﻟﻨﺪ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرﻫﺎی اﻧﺠﻤﻦﻫﺎی ﻓﺮﻋﯽ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﻫﻨﻮز ﺻﻮرت‬
‫ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﯿﺮون ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺿﻤﻦ ﺳﻤﭙﺎﺷﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻧﯿﺰ در‬
‫ﻫﻤﻪﺟﺎ اداﻣﻪ دارد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻧﻔﺘﯽ از ﻣﺘﻼﺷﯽﺷﺪن ﺟﺒﻬﻪ ﺧﺒﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزاریﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮادر ﻫﻤﺎن ﻣﺼﺒﺎح ﻓﺎﻃﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﻃﺮف اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻫﻔﺖﺳﺎل ﺣﺎﮐﻢ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه در "دﯾﻦ" او‬
‫ﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬دو ـ ﺳﻪ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺿﻤﯿﻤﻪ ﻓﺤﺶﻫﺎی آﺑﺪار از ﻃﺮف‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﺣﺮفﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ‬
‫اﺳﻨﺎد ﺧﺎﻧﻪ "ﺳﺪان" از ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﺮای ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎی‬
‫ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن اﺳﻨﺎد ﺧﺎﻧﻪ "ﺳﺪان" و اداره ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از "ﺧﻠﻊ ﯾﺪ" در آﺑﺎدان ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ از اﻓﺮاد اﺣﺰاب ﻃﺮﻓﺪار‬
‫"ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺑﻪ اداره ﺷﺮﮐﺖ در ﺗﻬﺮان ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮده و او را ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‬
‫و از اداره ﻣﺮﮐﺰی او ﻫﻢ "ﺧﻠﻊﯾﺪ" ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻘﺪاری از اﺳﻨﺎد ﻣﻬﻢ ﺧﻮد‬
‫را ﻗﺒﻼً ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت اﻧﺘﻘﺎل داده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ در داﯾﺮه ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ آﻣﺪ و ﺑﻌﺪ اﺳﻨﺎدی ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻪ "ﺳﺪان" ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﯾﻢ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪاری از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻞ‪ ،‬ﺟﺮاﯾﺪ و ﻣﻘﺎﻣﺎت اﯾﺮاﻧﯽ آﺷﮑﺎر‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً اوراﻗﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺻﻮرت ﺷﺮح ﺣﺎل اﻋﻀﺎی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ را‬
‫داﺷﺖ و ﻣﻤﻠﻮ از ﻓﺤﺶ ﻋِﺮض‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮس و ﺷﺮف ﺑﻮد و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ از آن‬
‫را روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی اﺟﯿﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺸﺮ داده و ﺣﺘﯽ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻘﺎﻻت آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت )ﺑﻘﯿﻪ دارد( ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ‬
‫ﮐﻠﻤﻪ از آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮای ﻃﺒﻊ و ﻧﺸﺮ در اﺧﺘﯿﺎر آﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻢ و زﯾﺎد ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ و ازﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻻت "ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ" ﻣﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی اوﻟﯿﻪ آن در ﯾﮏ روزﻧﺎﻣﻪ ﮔﻤﻨﺎم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻘﯿﻪ آن را‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ‪127 /‬‬

‫دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﺿﻤﻦ ﯾﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺒﺮﯾﻦ ﺧﺎرﺟﯽ و داﺧﻠﯽ‬

‫ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮﺷﻤﺰه ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻣﻦ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺪرم "ﺳﯿﻒاﻟﻌﻠﻤﺎ" ﻟﻘﺐ‬
‫داﺷﺖ و در ﭼﻨﺪ ﺟﺎی اﯾﻦ "ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ" ﭼﻮن ﻣﺠﺪداً از اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ روش اﻧﺸﺎی ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﺻﻠﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻟﻘﺐ‬
‫را در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺛﺎﻧﻮی "ﺷﻤﺸﯿﺮاﻟﻌﻠﻤﺎ" ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد و اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪای ﮐﻪ دادﺳﺘﺎن ﺑﺮای ﺑﯽدﯾﻨﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق درﺳﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﯽدﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺤﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎﯾﯽ و ﺳﻨﯽ از آب درآﻣﺪم‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺮِ اﻗﺘﺒﺎس از آن‬
‫"ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ" ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺣﺮﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫"اﻧﮕﻠﯿﺲ" و ﻋﻮاﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ و‬
‫ﻋﺒﺎرات ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﻌﺮوف ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ را ﻣﻦ در ﻣﻨﺰل ﻧﺮﯾﻤﺎن ﺑﻪ وﮐﻼی ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدهام و از ﻣﻘﺎﻻت "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﻣﯿﺰان ﻣﺒﺎرزه ﻣﺮا ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫داده ﺑﻮدﻧﺪ و از اﺧﺮاج ﺟﺎﺳﻮﺳﺎﻧﯽ ﻧﻈﯿﺮ "ﻓﺎوﻟﺮ" و رﻓﯿﻘﺶ "ﭼﯿﮑﺎک" و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﺑﻪ اﯾﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻣﺨﺒﺮ دﯾﻠﯽ اﮐﺴﭙﺮس و ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر روﯾﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺳﻌﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺪه از اﻧﺘﺨﺎبﺷﺪن ﻣﻦ ازﺗﻬﺮان ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ دوره روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد در ﻃﻮل ﻣﻠﯽﺷﺪن‬
‫ﺻﻨﻌﺖﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎی ﺟﺒﻬﻪ ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ و‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدﻧﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻫﺘﺎﮐﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ آرای ﻣﺮا در‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﺎﻻ ﺑﺮد‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‬

‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت‬

 ‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از زﻧﺪان ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎی آن زﻣﺎن‬
‫)آﯾﺖ ا ‪ ...‬ﺣﺎج ﺳﯿﺪ اﺣﻤﺪ زﻧﺠﺎﻧﯽ( ‪:‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻨﺪه از اﯾﻦ ﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﺮده ﺑﻮدم ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﺴﺮ )دﮐﺘﺮ( از‬
‫اﯾﺸﺎن ﺳﻮال ﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ دﺳﺘﻮری ﺑﺮای ﮐﺎر ﻣﺎ دارﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫اﯾﺸﺎن روﯾﻪای را ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ در دﻓﺎع ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮﯾﻢ روﺷﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻫﻢ‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ دﮐﺘﺮ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﯾﺪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دوﺳﺘﺎن‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﮐﻪ اﺣﺎﻃﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺎﻟﺢﺗﺮﻧﺪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻂﻣﺸﯽ‬
‫دﻓﺎع‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺻﺪاﻗﺖ و آرزوی ﺧﻠﻮص‬
‫ﻋﺮض ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﺧﻂﻣﺸﯽ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺎ را‬
‫در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺮﯾﻀﻢ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮ ﺧﻮردهام‪ ،‬زن‪ ،‬ﺑﭽﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮ و‬
‫ﺑﺮادرم ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آن ﭼﯿﺰی را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺣﻔﻆ و ﺣﻤﺎﯾﺖ آن ﺟﻬﺎد ﮐﺮده و ﺑﻪ اﯾﻦ روز اﻓﺘﺎدهاﯾﻢ‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻤﻠﮑﺖ‬
‫و ﻣﻠﺖ را ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺣﯿﺎت ﻧﻬﻀﺖ ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪ و آرﻣﺎن و‬
‫آرزوی ﻫﺰارﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎﻫﺰار ﻫﻤﻮﻃﻦ ﺧﻮد را ﺑﯿﺸﺘﺮ رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت‬
‫آﻗﺎ ﺑﻪ ﺟﺪ اﻃﻬﺮ ﻫﺮ دوﻣﺎن ﻗﺴﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ از آﻧﭽﻪ ﻋﺮض ﮐﺮدم ﻣﺠﺎﻣﻠﻪ‬
‫و ﺗﻌﺎرف ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ رﻧﺞ ﻓﺮاوان در اﯾﻦ ﻣﺪت ﻣﺮض و‬
‫ﻗﺒﻞ از آن ﮐﺸﯿﺪهام‪ ،‬وﻟﯽ آرزو دارم ﮐﻪ ﻧﻔﺲﻫﺎی آﺧﺮ زﻧﺪﮔﯽام ﻧﯿﺰ در‬
‫راه ﻧﻬﻀﺖ و ﺳﻌﺎدت ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻢ ﺻﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در دادﮔﺎه‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﻘﺎﯾﻖ را ﻓﺎش ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬داغ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﺑﺮ ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم و‬
‫ﺣﺎﻣﯿﺎن او ﺑﺰﻧﯿﻢ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻃﻼع ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 132‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫از ﯾﮏﻃﺮف ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﭼﺎپ و ﭘﺨﺶ ﮐﺮد و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﮔﻮش‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮش ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻓﺮض ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮐﺲ ﻫﻢ ﻧﻔﻬﻤﺪ و ﺻﺪای ﻣﺎ را‬
‫ﺧﻔﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ و در ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻓﺮدای روﺷﻦ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺴﻞﻫﺎی آﯾﻨﺪه و ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺴﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد و راه‬
‫دﯾﮕﺮ ﻫﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﺪل و ﻣﻼﯾﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﯿﻢ و ﺑﮕﺬارﯾﻢ ﯾﺎ ﻣﺜﻞ‬
‫)رﯾﺎﺣﯽ( ﻃﻠﺐ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﮐﻨﯿﻢ و ﭼﻨﺪﺳﺎل زﻧﺪان ﺑﺮای ﻣﺎ ﺣﺴﺐاﻻﻣﺮ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬زﯾﺮ ﺑﺎر ﺷﻖ آﺧﺮی‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻨﺪه ﻧﺨﻮاﻫﻢ رﻓﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ آﻧﭽﻪ‬
‫را دﻟﺸﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ دادﮔﺎه رأی ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ )دﮐﺘﺮ( و رﻓﻘﺎی ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﻮاب ﮐﺎﻏﺬ و راﻫﯽ را ﮐﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﯿﻤﺎﯾﻢ ﻣﻌﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ‬
‫آن ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﺻﻮﻻً اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﯾﮏ دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻏﯿﺮ از اﯾﻦ‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ راه دﯾﮕﺮی اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ ﻣﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﯽ ﻋﺮض ﮐﻨﻢ ﮐﻪ از ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ‬
‫)دﮐﺘﺮ( ﮐﺎﻣﻼً ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻣﻘﺎﻻت روزﻧﺎﻣﻪ را ﻫﻢ ﮐﻪ ﺗﺎ آنوﻗﺖ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ دﮐﺘﺮ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدادم‪ ،‬در آن ﺳﻪ روز ﺧﻮدم ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎﻻت را‬
‫ﺑﺮای او ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﻫﻢ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﺎت اﺻﻼﺣﯽ داﺷﺖ در ﺣﻀﻮر‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن اﺻﻼح ﮐﺮدم و ﺑﺮای ﭼﺎپ ﻓﺮﺳﺘﺎدم‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ‬
‫ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ در اﯾﻦ ﺑﺎب ﺑﻪ اﺣﺪی ﻧﮕﻔﺘﻪ و ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ و ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪای ﺻﺤﺖ اﯾﻦ ﻋﺮاﯾﺾ را از او ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﺠﺎت ﺧﻮد از‬
‫زﻧﺪان ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ وﻃﻦ ﻣﺎ از اﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖ ﻧﺠﺎت ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪ از اﯾﻦ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ رﻫﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﯿﺮون از ﻣﺤﺒﺲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ اوﺿﺎع ﻣﺸﮑﻞﺗﺮ و ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮض دﯾﮕﺮم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده دوﻧﻔﺮ رﻓﯿﻖ‬
‫دﯾﮕﺮﻣﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ در دﻓﺎع ﯾﮏ روش واﺣﺪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪133 /‬‬

‫ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﯾﺎ ﻫﺮﮐﺴﯽ ﺑﺮای ﺧﻮدش‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ آﻗﺎﯾﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺑﻪ‬

‫ﺿﺮر دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻫﻢ وﻓﻖ ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ روﯾﻪ را‬
‫در دادﮔﺎه ﻫﻢ ﭘﯿﺶ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن را رﺳﻮا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻫﻢ ﺿﺮر ﻣﯽزﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﺻﻮﻻً ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫در رد ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬
‫اﮔﺮ در اﯾﺮاد ﺑﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺧﻮاﻧﺪه و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻪ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﺎر را آﺷﮑﺎر ﻧﻤﯽدﯾﺪﯾﻢ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎ و‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت را ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎد و ﺷﺎ ﯾﺪ ﺗﻤﺎم ﺻﺤﻨﻪ را‬
‫ﻣﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ و روﺷﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آن ﻣﻘﺪﻣﺎت ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺎﻫﻪ و ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﺑﺪون ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و‬
‫اﺻﻮل از ﻣﯿﺎﻧﻪ راه ﻣﺎ را رﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد و ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺻﻼﺣﯿﺖدار‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺪس ﻣﯽزدﯾﺪ‬
‫ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﯽ داﺷﺖ ﭼﺎﻧﻪ ﺧﻮﯾﺶ و ﺳﺮ دﯾﮕﺮان را ﺑﻪ درد آورﯾﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫رﻧﺠﻮری و ﮐﺴﺎﻟﺖ زﺣﻤﺖ ﺗﻬﯿﻪ ﺟﻮاب و دﻓﺎع را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﻮار ﺳﺎزﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ اﯾﺮاد را ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺮض ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ در ﻣﻘﺎم ﺟﻮاب‬
‫و اﯾﺮاد دﻻﯾﻞ رد ﺻﻼﺣﯿﺖ ﺑﺮﻧﻤﯽآﻣﺪم‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺻﻮرت ﻗﻬﺮ و ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﯾﺎ آﻧﻘﺪر در دادن ﺟﻮاب درﻣﺎﻧﺪه و‬
‫ﻋﺎﺟﺰ ﺷﺪهام ﮐﻪ ﺗﺮﺟﯿﺢ دادهام ﺳﺎﮐﺖ ﺑﻤﺎﻧﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫وﮐﯿﻞ ﻣﺒﺎدرت ﻧﻤﯽﮐﺮدم ﻣﻌﺎﻧﺪﯾﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺣﺪی ﺑﺮای‬
‫ﻗﺒﻮل وﮐﺎﻟﺖ اﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ و دادﮔﺎه ﺑﻪﻧﺎﭼﺎر و ﺑﺮای اﺟﺮای‬
‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬وﮐﯿﻞ ﺗﺴﺨﯿﺮی ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد ﻣﻦ‬
‫ﻗﺒﻼً ﺑﻪ وﮐﻼی ﻣﺤﺘﺮم ﺧﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﻟﻄﻒ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدی ﺑﺎ ﻗﺒﻮل وﮐﺎﻟﺖ‬
‫ﻣﻦ در ﻣﻘﺎم دﻓﺎع از ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺪون ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ و ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ‬
 ‫‪ / 134‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎدی ﺗﻤﺎم ﺳﻌﯽ و ﮐﻮﺷﺶ ﺧﻮد را در اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﻣﻘﺪس ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺮض ﮐﺮده ﺑﻮدم ﺗﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﯽرﺳﺪ دﻟﺴﺮد و‬
‫ﻣﺄﯾﻮس ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﮐﻠﺸﺎن ﺑﻌﺪ از ﺗﺠﺎرﺑﯽ ﮐﻪ ﺣﻮادث‬
‫روزﮔﺎر ﺑﻪ او ﻋﻨﺎﯾﺖ ﮐﺮده دﯾﮕﺮ آﻧﻘﺪرﻫﺎ ﺳﺎدهﻟﻮح و زودﺑﺎور ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از‬
‫آﻧﭽﻪ در ﺟﻠﻮی ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎزی ﻣﯽﺷﻮد ﭘﯽ ﺑﻪ ﻗﻀﺎﯾﺎی ﭘﺸﺖ ﭘﺮده ﻧﺒﺮد و‬
‫ﻧﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻌﺮوف ﻻﻓﻮﻧﺘﻦ‪" :‬دﻟﯿﻞ ﻗﻮیﺗﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻘﺒﻮلﺗﺮ اﺳﺖ" در‬
‫ﻫﻤﻪﺟﺎ و ﺑﻪﺧﺼﻮص در دادﮔﺎهﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎی ﻗﺪرت و ﻗﻮت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﻮارﻧﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت دادﮔﺎه رأی‬
‫داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻣﻨﺘﺴﺒﻪ را دارد و ﺑﺮای‬
‫ﺷﻨﯿﺪن ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ دادﺳﺘﺎن و ﺟﻮابﻫﺎی ﻣﺘﻬﻢ آﻣﺎده اﺳﺖ‪ .‬آن ﻣﺮﺣﻠﻪای را‬
‫ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻓﻌﻼً ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺧﺎﻃﺮه ﺗﻠﺦ و ﻧﺎﮔﻮاری را ﮐﻪ آن رأی‬
‫ﻏﯿﺮﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ از ﯾﺎد ﺑﺒﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻓﻌﻼً ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ و رد ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ در آن ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫دﻟﯿﻞ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻼً ﻋﺮض ﮐﻨﻢ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺜﻞ اﯾﺮاد ﺑﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ آﻧﭽﻪ را ﺧﻮدم ﻋﺮض ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻬﯿﻪ آﻧﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت و ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ روی داده اﺳﺖ از ﻋﻬﺪه آﻗﺎﯾﺎن‬
‫وﮐﻼی ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪاﻓﻊ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد و ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪم ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ و‬
‫ﺧﺮاﺑﯽ ﺣﺎﻓﻈﻪ و ﻣﺸﮑﻼت دﯾﮕﺮی ﮐﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮض ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫از ﺟﻨﺒﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ دادرﺳﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺣﻘﻮﻗﯽ آﻧﭽﻪ را‬
‫ﻣﻘﺘﻀﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر دادﮔﺎه ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺳﺮﺗﯿﭗ ﻗﻠﻌﻪﺑﯿﮕﯽ و‬
‫ﺟﻨﺎب ﺳﺮﻫﻨﮓ‪ ...‬اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻪ و دارم‬
‫ﺳﻌﯽ ﮐﺮدهام ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻦ وﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ و ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﮐﺴﺎﻟﺖ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﯿﺎن ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺑﻌﻀﯽ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت را ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪135 /‬‬

‫ﺟﺰﯾﯿﺎت ﮐﺸﺎﻧﯿﺪهام ﭼﻮن ﺿﺮورت اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ ﻣﺮا ﻣﻌﺬور‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﺪﯾﻤﯽ ﺗﯿﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن ﻫﻤﺎنﻃﻮریﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﺮدم‬
‫ﺑﻨﺪه ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﻧﺘﺸﺎر ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺷﺪم و‬
‫ﭼﻮن ﭘﺲ از ﺧﺘﻢ ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽﻫﺎ ﻫﻢ از ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب و ﺟﺮاﯾﺪ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدم‬
‫و ﻣﻼﻗﺎت ﻫﻢ ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻋﺮض ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم از ﻣﺎﺟﺮا‬
‫ﺧﺒﺮ داﺷﺘﻪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﻮد ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ درﺻﺪد ﺗﻬﯿﻪ وﮐﯿﻞ و ﺣﺎﺿﺮﮐﺮدن‬
‫ﻻﯾﺤﻪ دﻓﺎﻋﯽ ﺑﺮآﯾﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﯽاﻃﻼع ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﺸﺎن ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻟﻄﻒ و ﻋﻨﺎﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ دارﻧﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ آن را از ﻟﺤﻦ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻏﺮض ﺧﺎﺻﯽ از ﺑﯽﺧﺒﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻦ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﺲ از ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ و ﺷﻨﯿﺪن‬
‫آﺧﺮﯾﻦ دﻓﺎع ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﯿﻢ از ﺗﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﻦ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ و اﺟﺎزه ﻣﯽﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از آﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪه و ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ دادﮔﺎه آن اﺳﺖ ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺷﻮم ﺣﺪس ﻣﯽزدم ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻫﻤﯿﻦ دادهﻫﺎی ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻢ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺑﻮد و ﺑﺪﺑﯿﻦﻫﺎ ﻣﺠﺎل ﭘﯿﺪا‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻘﺮرات‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ وارد آوردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا اﯾﺸﺎن ﺗﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ارﻓﺎق ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﻫﻢ در ﺣﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ‬
‫اﯾﻦ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ روا ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻋﻠﺖ آن از‬
‫ﻋﻬﺪه ﻣﻦ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه دادﮔﺎه اﻃﻼع داد ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪای‬
‫ﺻﺎدرﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن دادرﺳﯽ و ﮐﯿﻔﺮ ارﺗﺶ ﺑﺎﯾﺪ ازﻣﯿﺎن‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن و ﻫﻢ ردﯾﻔﺎن آﻧﻬﺎ وﮐﯿﻠﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ اﺻﻮﻻً ﮐﻢ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎی ارﺗﺶ را ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮی ﻫﻢ ﮐﻪ در ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ‬
 ‫‪ / 136‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻓﺘﺨﺎر آﺷﻨﺎﯾﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدم‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽﺑﺮدم ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺑﺸﻮﻧﺪ اوﻗﺎت ﻋﺰﯾﺰﺷﺎن را ﺻﺮف ﻣﺪاﻓﻌﻪ از ﮐﺴﯽ ﮐﻨﻨﺪﮐﻪ در ﮔﻮﺷﻪ زﻧﺪان‬
‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻨﺸﯽ دادﮔﺎه ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪ را آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﻮال ﮐﺮدم آﯾﺎ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ در دادرﺳﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﻗﺒﻮل وﮐﺎﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ دارﯾﺪ؟ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‬
‫را اﺳﻢ ﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ آﻗﺎی ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎهﻗﻠﯽ ﮐﻪ اﺳﻤﺸﺎن را‬
‫ﻓﻘﻂ ﺷﻨﯿﺪهام و ﺧﻮدﺷﺎن را اﺑﺪاً ﻧﺪﯾﺪهام اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدم‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﭘﺮﺳﯿﺪم ﮐﻪ‬
‫آﯾﺎ ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺳﺮﺗﯿﭗ ﻗﻠﻌﻪﺑﯿﮕﯽ در ﺗﻬﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ و ﭼﻮن اﯾﺸﺎن ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ دل ﺑﻪ درﯾﺎ زده ﺗﯿﻤﺴﺎر را ﺑﻪﻋﻨﻮان وﮐﯿﻞ‬
‫اول ﺧﻮد در ذﯾﻞ ﻫﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮده و اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدم ﮐﻪ وﺿﻊ و ﺣﺎل‬
‫ﻣﺰاﺟﯽ ﻣﻦ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏﻧﻔﺮ را ﻫﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻢ ﺗﺎ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺮا ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺧﻮدم ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﯿﺴﺘﻢ‬
‫و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻣﮕﺮ اﯾﻦﮐﻪ دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم اﺟﺎزه ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺧﻮد ﻣﺸﺎوره ﮐﻨﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺟﺎزه ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻧﺸﺪ و ﻓﻘﻂ‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻤﻢ ﻣﺮا در زﻧﺪان ﺑﺮای ﯾﮏدﻓﻌﻪ ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﯿﻤﺴﺎر‬
‫ﺳﻄﻮﺗﯽ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺧﻮدم را درﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ و اﯾﺸﺎن رﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫و ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻘﺮﯾﺮات ﻣﺮا ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ و ﮐﺎرﻫﺎی دﯾﮕﺮ آن را آﻣﺎده‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺖوﺟﻮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ در ﺛﺎﻧﯽ اﻃﻼع دﻫﻨﺪ از ﻗﺮاری ﮐﻪ ﺷﻨﯿﺪم‬
‫در ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﯿﻤﺴﺎر آزﻣﻮده ﺑﺮای ﻣﻼﻗﺎت دوم ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫ﻣﻘﺎم دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﺮدﯾﺪﻧﺪ و ﺑﻨﺪه ﻫﻤﭽﻨﺎن در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪم و از‬
‫روی ﻧﺎﭼﺎری ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺮض ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﻫﺮ ﺻﻔﺤﻪ اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﺰﯾﺪ ﮐﺴﺎﻟﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ درد و رﻧﺠﻮری ﻣﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در روزﻫﺎی اول‬
‫ﺑﻪﻃﻮری ﺑﻪ زﺣﻤﺖ اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ ﺗﺎ دو ﺳﻪ روز دﯾﮕﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻧﺒﺮدم و‬
‫ﮐﻔﺎره ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ را ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﺐ ﻣﺪام ﺑﺎ ﺿﻌﻒ ﺑﯽﺣﺴﺎب ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻏﺮﺿﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪود ﻣﺴﺎﻋﺪت و ارﻓﺎق ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪137 /‬‬

‫اوراق اﺳﺒﺎب دردﺳﺮ ﺗﺎزهای ﺑﺮای ﻣﻦ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻦ رﻧﺠﻮر و ﺑﺪن‬

‫ﺧﺴﺘﻪ و ﻧﺤﯿﻒ ﮐﻪ در ﻣﺎه ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺴﺘﺮی اﺳﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺎﻗﺖ وارد‬
‫ﻧﻤﯽآﻣﺪ‪.‬‬
‫روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺳﻮال ﭘﯿﭻ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﻋﺠﻠﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺮوﻧﺪه را‬
‫ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ و ﺗﺄﺧﯿﺮ در اﯾﻦ ﻣﺘﻬﻢ را ﺣﺘﯽ ﺑﺮای ﭼﻨﺪ روز ﻫﻢ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﻤﯽﺷﻤﺮدﻧﺪ‬
‫و ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪ ﺷﺐ ﻣﺮﯾﺾ را ﺑﻪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ و ﮔﻔﺖوﺷﻨﻮد رواﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬روی‬
‫ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺎﯾﺪ اﯾﺎم اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻦ ﻣﯽﺑﻮد و از ﻫﻤﻪ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ ﮔﻮﺷﻢ‪ ،‬ﻓﮑﺮ و‬
‫روﺣﻢ ﻓﺎرغ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ زﯾﺮا ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺎی ﺧﻮد از ﭘﻠﻪﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻢ و‬
‫ﺟﻨﺎزهام را از زﯾﺮ ﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺟﻤﻊ ﮐﺮده ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺼﺎف و‬
‫ﻣﺮوت اﻗﺘﻀﺎ ﻣﯽﮐﺮد رﻓﺘﺎری را ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ اﺳﯿﺮ ﯾﺎ روﺷﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﺮﯾﺾ دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﻢ در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮﻧﺪ و اﻗﻼً اﺟﺎزه ﻣﯽدادﻧﺪ آﺛﺎر‬
‫آن ﺿﺮﺑﺎت از ﺑﯿﻦ ﺑﺮود و ﻣﺰاج از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ اﻧﺪﮐﯽ ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺎزﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻘﺘﻀﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﯿﺮ و زﻧﺪاﻧﯽ و‬
‫ﻣﺮﯾﺾ وﻗﺘﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮن را ﻫﻢ از او ﺑﺮدارﻧﺪ و ﻣﺎهﻫﺎ در را ﺑﻪ روی او‬
‫ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺪای ﻧﺎﻟﻪ او را ﻫﻢ ﮐﺴﯽ ﻧﺸﻨﻮد‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺟﺰ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﺤﺾ و‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﭼﻪ ﭼﺎرهای ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ؟ در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ اﺣﻮال ﮐﻪ‬
‫اﺣﺪی از ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺧﺒﺎر ﺻﺤﺖ ﻋﺎﻓﯿﺖ ﻣﺮا‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت دادﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﺎﻫﯽ ﻧﻤﯽداﻧﻢ از ﺑﺎب ﭼﻪ ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ ﺑﻪ ﺟﺮاﯾﺪ ﻣﯽدادﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﺻﺒﺢ و ﺷﺐ ﻃﺸﺖ ﺧﻮن از اﺗﺎق ﻣﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرﻓﺖ و‬
‫ﻫﯿﭻ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ روﺷﻨﯽ روز ﺑﻌﺪ را ﻫﻢ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ دﯾﺪ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺮای ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﻇﻠﻤﺖ و ﺳﮑﻮت ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ آن‬
‫اﻧﺪازه از ﺧﻄﺮ اﮐﻨﻮن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ از ﺷﻤﺎ آﻗﺎﯾﺎن ﻣﯽﭘﺮﺳﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ و وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻦ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و دادﮔﺎه ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟ در ﺟﺎﻫﺎی‬
‫دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﮐﻪ دﻋﻮی آزادی و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ دارﻧﺪ و رژﯾﻢ ﺧﻮد را رژﯾﻢ‬
 ‫‪ / 138‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺟﺎﻧﯽ ﻗﺎﺗﻞ آدمﮐﺶ و ﻫﺮ ﭼﻪ دﯾﮕﺮ اﺳﻤﺶ‬

‫را ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﮕﺬارﯾﺪ اﯾﻦﻃﻮر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ آﻗﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺧﺪای ﻧﺎﮐﺮده ﻣﺎ‬
‫ﻣﺘﻬﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ؟ ﺑﻼی ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺸﺮق زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎرزده‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫روز اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﮕﺬرﯾﺪ‪ ،‬از اﺻﻮل ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﯿﺪ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻫﻤﯿﻦ دادﮔﺎهﻫﺎی ﺧﻮدﺗﺎن را ﻫﻢ ﻧﺪﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ وﻟﯽ ﭼﻄﻮر ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻤﺎم اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﺸﺮی را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد‪ ،‬اﺳﯿﺮ دﺳﺖ‬
‫ﺑﺴﺘﻪای را ﺑﺮدهاﻧﺪ ﺑﻪ ﺿﺮﺑﺎت ﭼﺎﻗﻮ ﺳﭙﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻗﻮل ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ از‬
‫ﺟﯿﺐ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن ﭼﺎﻗﻮی ﺿﺎﻣﻦدار ﺑﯿﺮون آﻣﺪه و ﺑﺮ ﭘﺸﺖ‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮ و ﺷﮑﻢ او‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﯿﺮ از اﯾﻦﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ او را درﺳﺖ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ‬
‫ﮐﺮد؟ ﻋﻮارض آن را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺘﻬﻢ را ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ دادﮔﺎه آورد؟‬
‫ﻣﻦ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻣﺎهﻫﺎ ﺗﺨﺘﺨﻮاب ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن و زﻧﺪان را داﺷﺘﻪام ﺗﺤﻤﻞ ﻣﺸﻘﺎت‬
‫و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺤﺒﺲ ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﮐﺮدهام‪ ،‬ﭼﻄﻮر ﺑﺎزﭘﺮس ﻧﻈﺎﻣﯽ ﯾﺎ‬
‫دادﺳﺘﺎن ﻃﺎﻗﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺎل ﺧﺘﻢ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﺘﻬﻢ را ﺑﺪﻫﻨﺪ؟ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪه را ﺑﺎز ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﭼﻨﺪﺑﺎر اﺳﺘﺸﻬﺎد ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻦ ﮐﺎﻣﻼً ﺳﺎﻟﻢ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎز ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮐﺸﺎﻧﯿﺪه ﺷﺪهام‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻓﻌﻪ در‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن اﺟﺘﻤﺎع ﮐﺮده و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺣﺎﻟﺶ رو ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدﯾﺴﺖ و دو روز ﺑﻌﺪ‬
‫دﺳﺘﻮر ﻋﮑﺴﺒﺮداری و ﺟﺮاﺣﯽ ﺻﺎدر ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم آن ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت را‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺧﻮدش داﺳﺘﺎن ﺧﻨﺪهآور و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل رﻗﺖﺑﺎر‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ را از ﺑﺤﺚ اﺻﻠﯽ ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﺷﺎره ﺑﻪ اﯾﻦ ﻗﻀﺎﯾﺎ از اﯾﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ و دﺳﺘﮕﯿﺮی و ﻣﺠﺮوحﻧﻤﻮدن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺘﻞ و ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ‬
‫ﺗﺎ ﺻﺪور ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ و ﺗﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺮﻓﯿﺎﺑﯽ ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬ﻫﯿﭻﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ از‬
‫روی ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﻮازﯾﻦ ﻋﺪل و ﻣﺮوت ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺳﻬﻞ اﺳﺖ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺑﺎ‬
‫ﺟﻮاﻧﻤﺮدی و رﻓﺘﺎری ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺐ و ﻣﻐﻠﻮب‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ و اﺳﯿﺮ در ﺟﺪال ﺑﺎ اﺟﻨﺒﯽ‬
‫ﻫﻢ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻋﺠﺐ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺮز ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪139 /‬‬

‫و اﯾﻦ ﻧﺤﻮه رﻓﺘﺎر را در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ رﻧﮓ و روﻏﻨﯽ از ﻗﺎﻧﻮن‬

‫ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎمﺟﻮﯾﯽﻫﺎ و ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎی ﭼﻬﺎرده ﻣﺎه اﺧﯿﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮک ﻧﮕﻔﺘﻪاﻧﺪ و‬
‫ﺟﻤﻼت و ﻋﺒﺎرات ﻣﻤﻠﻮ از ﻧﺎﺳﺰا و دﺷﻨﺎم ﻣﺘﻦ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﺪﯾﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﮔﻮاه اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎﺳﺖ‪ .‬ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺗﯿﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن را درﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻤﺎﺳﯽ و رزﻣﯽ‬
‫‪2‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و اﻏﺮاق‬
‫‪3‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺎﺳﺰا و دﺷﻨﺎم‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ را از ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺣﺬف ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﻣﻬﻤﯽ از آن ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ آن وﺳﯿﻠﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ اﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪه را‬
‫ﻣﺎهﻫﺎ در ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﺰاران ﻣﻦ‬
‫ﺳﺮﯾﺸﻢ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎده ‪ 317‬ﭼﺴﺒﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻤﺎﺳﯽ و رزﻣﯽ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮری اﻓﮑﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ را ﺗﺤﺖ ﺳﯿﻄﺮه و ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ از‬
‫ﺳﻄﺮ اول ﺗﺎ آﺧﺮ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﻓﺘﺢاﻟﻔﺘﻮح و ﺳﺒﮏ‬
‫ﻗﺼﺎﯾﺪ ﻣﻌﻠﻘﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺘﺢ ﺑﺰرگ را ﮐﺴﯽ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﺳﻪﺧﻮاﻧﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﺎ ﯾﮑﯽ از داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﻧﺜﺮ اﻣﺮوز ﻓﺎرﺳﯽ درآوردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﻫﯿﭻﯾﮏ از ﻣﻮرﺧﯿﻦ ﻋﻬﺪ ﺑﻨﺎﭘﺎرت از ﻓﺘﺢ "اﺳﺘﺮﻟﯿﺘﺰ" ﯾﺎ ﻗﺸﻮنﮐﺸﯽ ﺑﻪ‬
‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻏﺮور و ﻧﺨﻮﺗﯽ ﮐﻪ در ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎ‪ ،‬از دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ و‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ ﺣﺮف زدهاﻧﺪ و ﻧﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻋﻬﺪ‬
‫وﻟﯿﻨﮕﺘﯿﻦ از ﻓﺘﺢ "واﺗﺮﻟﻮ" ﺑﻪ ﻗﺪر ﻓﺘﻮﺣﺎت درﺧﺸﺎن ﺑﯿﺴﺖ و ﻫﺸﺘﻢ ﻣﺮداد‬
‫ﺣﺮف زدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ از ﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺗﯿﻤﺴﺎر ﻣﺤﺘﺮم دو‬
‫ﺻﻒ ﻏﺎﻟﺐ و ﻣﻐﻠﻮب‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ و اﺳﯿﺮ‪ ،‬ﻗﻮی و ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬در ﻣﺨﯿﻠﻪ ﺧﻮد ﻣﺠﺴﻢ‬
‫ﮐﺮده و اﯾﻨﮏ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را زﯾﺮ ﻗﺪرت ﺳﺮﭘﻨﺠﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻆ و ﻟﺬﺗﯽ‬
‫ﺑﺮده از اﯾﻦﮐﻪ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎی ﺣﯿﺮتاﻧﮕﯿﺰ آن ﻓﺘﻮﺣﺎت را ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ رخ‬
 ‫‪ / 140‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬آﻗﺎی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه دادﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺣﻮادث ﺟﻨﮓ دوم را ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ‬
‫در اﺧﺒﺎر ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻧﺪهاﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﺴﺖ ﻟﻬﺴﺘﺎن ارﺗﺶ ﺗﺎزه‬
‫ﻧﻔﺲ آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻠﻌﯿﺪن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﻤﯿﻦ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روزی ﮐﻪ دﺳﺘﻮر ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﺻﺎدر ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻟﮏ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺜﻞ ﻫﻠﻨﺪ و ﺑﻠﮋﯾﮏ و دوکﻧﺸﯿﻦ‬
‫ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ ﮐﻪ ﻟﻘﻤﻪ اﻟﺼﺒﺎح آن ارﺗﺶ ﺷﺪ و ﺧﻂ ﻣﻌﺮوف ﻣﺎژﯾﻨﻮ ﮐﻪ‬
‫آﻧﻘﺪر ﺟﻨﺒﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪای ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮد ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﻣﯿﺪان ﻓﻮﺗﺒﺎل دور زده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﺼﺮف ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﭘﺎرﯾﺲ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺧﺎﻃﺮات ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯿﺪان و‬
‫ﺣﯿﻠﻪ ﺑﯿﺴﻤﺎرک ﭘﺲ از ﻫﻔﺘﺎدﺳﺎل زﻧﺪه ﮔﺮدﯾﺪ و ﺻﺪای ﭼﮑﻤﻪ ﻗﺸﻮن‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻗﻠﺐﻫﺎی ﯾﮏ ﻣﻠﺖ ﺣﺴﺎس و ﺷﺎﻋﺮﭘﯿﺸﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﻠﻮب ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﯿﻔﺘﮕﺎن آزادی را در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ درد آورد‪.‬‬
‫ﻣﻦ از زﺑﺎن ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﮑﻨﻪ آﻧﺠﺎ ﺷﻨﯿﺪهام ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ آن روز‬
‫ﭘﺎرﯾﺲ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺳﺎﮐﺖ و آرام را داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ را‬
‫ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﭘﺮده ﺳﯿﺎه روی آن ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺪای ﭘﺎی دﺷﻤﻨﺎن‬
‫را ﮐﻪ ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮاﻧﺸﺎن را آب ﻣﯽﮐﺮد ﻧﺸﻨﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ و در ﻫﻤﺎن‬
‫واﮔﻨﯽ ﮐﻪ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﺎرﮐﻪ ‪ 1918‬ﺑﻪ اﻣﻀﺎ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﺳﻨﺪ ﺷﮑﺴﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫را از "ﭘﺘﻦ" ﭘﯿﺮ و ﺧﻤﯿﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم ﻧﻘﻞ وﻗﺎﯾﻊ ﺟﻨﮓ اﺧﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮدم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻣﻀﺎی اﯾﻦ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﯿﺎری از رﺟﺎل‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ از ﻫﻤﮑﺎری ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﭘﺲ ﻣﺠﺮی اراده آﻟﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺳﺮﺑﺎز زدﻧﺪ و ﺑﻨﺎی ﺧﺼﻮﻣﺖ و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ را‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﯾﻒ ﻣﻐﺮور و ﺳﺮﻣﺴﺖ از ﻓﺘﻮﺣﺎت اﺑﺘﺪا ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ و‬
‫ﺑﻌﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻨﺎی دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن را ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬دﺳﺘﻪدﺳﺘﻪ رﺟﺎل ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫را ﺑﻪ اﺳﺎرت ﺑﻪ آﻟﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در اردوﮔﺎهﻫﺎی دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﯾﺎ در زﻧﺪان‬
‫ﻣﺸﻬﻮر "ﺑﻮﺧﻦ واﻟﺪ" آﻧﻬﺎ را روی ﻫﻢ ﻣﯽرﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ‬
‫ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺧﻮد را ﻣﺮد ﻋﺎﻟﯽ ﻣﯽﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺻﻞ "ﺑﺮﺗﺮی ﻧﮋادی"‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪141 /‬‬

‫را ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا و ﻋﻤﻞ درآورﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺪهای از‬
‫ﻣﺮدﻣﺎن ﻓﺎﺿﻞ و ﻧﺨﺒﻪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺳﯿﺮ ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده در ﺗﻨﮕﻨﺎی ﺳﺨﺘﯽ و‬
‫ﻣﺸﻘﺖ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪" .‬ﻧﮋادﻋﺎﻟﯽ"‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻋﺎﻟﯽ و ﻣﺮدم ﻋﺎﻟﯽ ﺑﻪ زور ﺗﺎﻧﮏ و‬
‫ﺗﻮپ و ﺑﻤﺒﺎران‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﺮ ﺳﻮزن اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺮای‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﻣﯿﻬﻦﭘﺮﺳﺘﯽ و‬
‫دﻓﺎع از وﻃﻦ ﺑﺮای دﯾﮕﺮان ﺟﺮم و ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ و ﺣﺎل آنﮐﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻨﺎوﯾﻦ دﻧﯿﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎک و ﺧﻮن ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم‬
‫اﯾﻦ اوﺻﺎف‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم داﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﮐﺘﺎبﻫﺎ و ﻗﻠﻢﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮﻧﺨﻮاری و‬
‫ﺳﺒﻌﯿﺖ و ﺷﮑﻨﺠﻪ زﻧﺪاﻧﯽﻫﺎی ﻧﺎزی ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد وﻗﺘﯽ ﺟﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ درِ‬
‫ﻣﺤﺒﺲﻫﺎی ﺑﺰرگ را ﮔﺸﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن رﺟﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﯾﺎ از‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺻﺪﻣﻪ ﺟﺎﻧﯽ دﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ آﻣﺎده ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﻬﻦ‬
‫ﺧﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ "ﻟﺌﻮن ﺑﻠﻮم" ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ دوره ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد و‬
‫ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻟﯿﺪر ﺣﺰب ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖ آن ﮐﺸﻮر را داﺷﺖ در آن ﻣﺪت‪،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻓﺮاش ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﺎ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎزم وﻃﻦ ﺷﺪ و از ﻗﯿﺪ‬
‫اﺳﺎرت اﺟﻨﺒﯽ آزاد ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺟﻨﮓ و‬
‫ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻓﺎﺗﺢ ﺑﺮای اﺳﺮاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖ و ﻗﺘﻞ ﻧﻔﻮس‬
‫ﺑﯽﮔﻨﺎه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻬﯿﻪ دﯾﺪه و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دادﮔﺎهﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮدارﯾﺪ و ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻣﯽدﻫﻢ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ "راﻫﺰن"‪،‬‬
‫"ﻋﯿﺎر" و "دونﺻﻔﺖ" در آن اوراق ﻧﺨﻮاﻫﯿﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ در "ﻗﯿﺎم"‬
‫‪28‬ﻣﺮداد! ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭼﯿﺰی از ﻗﻮاﻋﺪ و ﻧﻈﺎﻣﺎت ﺑﺸﺮی در ﺣﻖ ﻣﺎ و ﮐﺴﺎن ﻣﺎ‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات اﺳﯿﺮ اﺟﻨﺒﯽ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ روا ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎل‪ ،‬ﺟﺎن‪ ،‬ﺣﯿﺜﯿﺖ و‬
‫ﺷﺮف ﻣﺎ از آنوﻗﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﮐﻪ در ﺻﻨﺪﻟﯽ اﺗﻬﺎم ﻧﺸﺴﺘﻪام در‬
 ‫‪ / 142‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﭘﻨﺎه ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺼﻮن ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﺎ رﻓﺘﺎر ﮐﺮده و آنﻃﻮر ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و‬
‫ﺑﺪانﮔﻮﻧﻪ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ در ﺳﯿﺎهﺗﺮﯾﻦ ادوار ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺎﻧﯽ‬
‫در ﭘﺎی ﻣﻮﻻی ﺧﻮد ﺑﻪ زاﻧﻮ اﻓﺘﺎده و در ﻋﻮض رﺣﻢ و ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺟﺰ ﺗﺎزﯾﺎﻧﻪ‬
‫و ﺷﻼق‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن دﯾﮕﺮی ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺎ آن ﺳﯿﺎﻫﺎن ﻧﮕﻮنﺑﺨﺖ‪ ،‬ﺣﺮف زد‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻏﯿﺮ از اﯾﻦ اﺳﺖ؟ ﻟﺤﻦ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آن ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻟﺸﮕﺮی ﻓﺎﺗﺢ و‬
‫ﻣﻐﺮور ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ را ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﻋﻨﻮاﻧﯽ در ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎی زﻧﺪه‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺪارﻧﺪ و ﺧﺎرج از ﺗﻤﺎم ﻣﺼﻮﻧﯿﺖﻫﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺎرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﯾﺪ و ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از "ﮔﻼدﯾﺎﺗﻮر" رم ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺮای ﻏﺬای‬
‫درﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﮔﺮﺳﻨﻪ و ﺧﻮﻧﺨﻮار ﺣﺎﺿﺮ و آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻪاﯾﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﻫﻮﯾﺖ ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ‪ ،‬ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ اﯾﻦﻃﻮر آﻏﺎز ﺷﺪه‪) :‬ﺑﺎ اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﮐﻪ ﺣﻮادث و‬
‫وﻗﺎﯾﻊ در ﮐﺸﻮر و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ در روزﻫﺎی ‪28‬ـ ‪27‬ـ ‪26‬ـ ‪ 25‬ﻣﺮدادﻣﺎه ‪ 1332‬ـ‬
‫ﻧﻔﻬﻤﯿﺪم ﭼﺮا ‪ 28‬ﻣﺮداد را ﻫﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺴﺎب ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ـ ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺣﯿﺜﯿﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ واﺟﺪ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻈﺎم‬
‫ﮐﺸﻮر و آﺳﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ آن وﻗﺎﯾﻊ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﺄﻣﻞ در اﻋﻤﺎل ارﺗﮑﺎﺑﯿﻪ از ﻃﺮف ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ ﻧﺎﻣﺒﺮده در اﯾﻦ‬
‫ﮐﯿﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮ رﺳﺎﻧﯿﺪن آﻧﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ و اﺳﺘﻘﻼل‬
‫ﮐﺸﻮر دارد و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﮐﺮدار و اﻋﻤﺎل ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻮﯾﯽ در روﺣﯿﻪ ﻣﻠﺖ وﻃﻦﭘﺮﺳﺖ و ﺷﺎهدوﺳﺖ و ﻧﺠﯿﺐ‬
‫اﯾﺮان دارد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻤﯿﻖ و دﻗﯿﻘﯽ از ﯾﮑﺎﯾﮏ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪارک و دﻻﯾﻞ ﺑﺰه ﻣﻨﺘﺴﺒﻪ‬
‫ﮔﺮﯾﺰی ﺟﺰ ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺗﻘﺒﻞ آن ﻧﺪاﺷﺘﻪ و در ﻣﻘﺎم دﻓﺎع ﭼﺎرهای ﺟﺰ اﻇﻬﺎراﺗﯽ‬
‫ﭘﻮچ و ﺳﺨﻨﺎن ﯾﺎوه ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ(‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﻧﻈﺎم ﮐﺸﻮر و آﺳﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ دادﮔﺎه ﮐﺸﺎﻧﺪهاﻧﺪ و ﺣﺎل ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺪﯾﻦﺟﺎ آﻣﺪهاﯾﻢ و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت دادرﺳﯽ آﻏﺎز و اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪143 /‬‬

‫ﻧﻈﺎم ﮐﺸﻮر و آﺳﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﯾﺪ؟ آﯾﺎ واﻗﻌﺎً اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺒﺮ‬
‫از ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﯾﯽ ﯾﮏ ﺟﻮ واﺟﺪ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ؟ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ اﮔﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺑﯿﻤﺎر را از روی ﺗﺨﺘﺨﻮاﺑﯽ ﮐﻪ ﻫﻔﺖ ﻣﺎه اﺳﺖ ﺑﺮ روی آن رﻧﺞ و درد‬
‫ﻣﯽﮐﺸﻢ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ روی "ﺑﺮاﻧﮑﺎر" اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و آوردﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺗﺎق‪،‬‬
‫"آﺳﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻪ" ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﯾﺪ؟ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻪ ﭼﻪ‬
‫ﺻﺪﻣﻪای وارد آوردهاﯾﻢ؟ ﺑﻪ ﺟﺎن ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻧﻤﻮدهاﯾﻢ؟ ﻣﺎل ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ را ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑﺮدهاﯾﻢ؟ و ﺑﻪ ﭼﻪ وﺳﯿﻠﻪ "آﺳﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻪ" را ﻣﺨﺘﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪاﯾﻢ؟ از اﯾﻦ ﺑﮕﺬرﯾﻢ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮ رﺳﺎﻧﯿﺪن ﻣﺎ ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮر دارد؟ ﻣﮕﺮ ﻧﻪ آنﮐﻪ از ﻧﻮع دﻻﯾﻞ ﻣﻌﺮوف‬
‫"دﯾﻮان ﺑﻠﺦ" را در ﻧﻈﺮ ﺑﯿﺎورﯾﻢ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻣﻄﻠﺐ را دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ "ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮر" ﺑﺮﺳﯿﻢ‪ .‬آﻗﺎی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺤﺘﺮم‬
‫دادﺳﺘﺎن! ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮر ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮده و ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از‬
‫اﺟﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺿﺮر وﻃﻦ ﺧﻮد ﺳﺎزش داﺷﺘﻪاﯾﻢ ﯾﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ زرﺧﯿﺰ وﻃﻦ را در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﻪای ﮔﺬاﺷﺘﻪاﯾﻢ ﺻﺮﯾﺢ و روﺷﻦ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ در ﮐﺪام ﻣﻮرد ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ؟ آن ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﮐﯿﺴﺖ و آن ﺳﺎزش ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ ﭼﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺮدهاﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ "ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮر" ﻣﻨﺎﻓﺎت داﺷﺘﻪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ از ﺟﺎن ﺑﯽارزش ﺧﻮﯾﺶ در راه ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﯿﻬﻦ ﺧﻮد‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ و از ﻫﺴﺘﯽ در ﻃﯽ اﯾﻦ راه ﺳﺎﻗﻂ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎی‬
‫دور از ﺣﻘﯿﻘﺖ را روا داﺷﺖ‪ .‬ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻧﻪ اﻧﺸﺎء ﮐﻼس درس اﺳﺖ و ﻧﻪ‬
‫رﺳﻢاﻟﺨﻂ‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪ و ﺟﻤﻠﻪ آن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارک ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮاه ﺑﻪ ﻧﻔﻊ و ﺧﻮاه ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﮐﺸﻒ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻮﺛﺮ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﻣﺎ را اﻇﻬﺎراﺗﯽ ﭘﻮچ و ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﯾﺎوه ﺷﻤﺮدهاﯾﺪ و ﺣﺎل آنﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﻫﺮﮔﺰ ﺣﻖ ﻧﻤﯽدﻫﻢ اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎی ﺑﯽدﻟﯿﻞ ﺷﻤﺎ را در آن ﻧﻮع‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﺑﯽدﻟﯿﻞ‪ ،‬دور از ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﺪرک و‬
 ‫‪ / 144‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﯾﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻗﺪر ﺧﺮدﻟﯽ ﺑﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ وﻓﻖ ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﻣﻌﮑﻮس و ﻗﻠﺐ ﺣﻘﺎﯾﻖ ذﮐﺮ ﺷﺪه و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی‬
‫ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ اﯾﻦ روح رزﻣﯽ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺗﺮک ﻧﺸﺪه و ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﺳﻄﺮ ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺗﻤﺎم آن ﻣﻮاد را ﺟﺰ ﺑﻪ ﺟﺰ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ ﺣﺘﻤﺎً‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش را ﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ و ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺗﺎزه اﮔﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺎﻟﺐ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و اﻏﺮاق‬
‫ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻧﯿﺰ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺣﻤﺎﺳﯽ و رزﻣﯽ آن ﻧﭽﺮﺑﺪ‪ ،‬دﺳﺖﮐﻤﯽ از آن‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯽﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﯿﺴﺖ از ﮐﺘﺎب "راﺑﻠﻪ" ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده ﻏﻮل را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﯾﺎدی ﺑﮑﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ‬
‫"راﺑﻠﻪ" ﮐﺘﺎب ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺗﻔﺮﯾﺢ اﺷﺨﺎص ﺑﯿﻤﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ و دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم!‬
‫ﺑﺮای ﻋﺬابدادن و رﻧﺞ اﻓﺰودن ﯾﮏ ﺑﯿﭽﺎره‪ ،‬ﻣﺮﻗﻮم داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪" .‬راﺑﻠﻪ" در‬
‫ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺷﺮح ﺣﺎل و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮﻟﺪ و ﺗﺮﺑﯿﺖ "ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮا" و‬
‫ﺟﻨﮓﻫﺎی او را ﺑﺎ رﻗﺒﺎﯾﺶ و ﻫﻨﺮﻧﻤﺎﯾﯽ ﻫﺮﯾﮏ از آﻧﻬﺎ را در ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﻪ اﻏﺮاقﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ "ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮا" ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪" .‬ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮا"‬
‫ﻧﺎﻗﻮسﻫﺎی ﮐﻠﯿﺴﺎی "ﻧﺘﺮدام" را ﻣﯽدزدد ـ آﻗﺎﯾﺎن ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺎﻗﻮسﻫﺎی ﻧﺘﺮدام ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺧﺮوار وزن دارد ـ ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدن‬
‫ﻣﺎدﯾﺎﻧﺶ ﺑﺒﻨﺪد ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎی ﺗﻮپ از‬
‫ﻣﯿﺎن ﻣﻮﻫﺎﯾﺶ ﻣﯽرﯾﺰد‪ .‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ آدﻣﯽ را ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺳﺎﻻدش ﻣﺨﻔﯽ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮرد و از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﮐﺎرﻫﺎی ﺳﺎده و ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ دﯾﮕﺮ را ﺑﻪ‬
‫"ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮا" ﻓﺮاوان ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ وﻗﺘﯽ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم را‬
‫ﺑﺮای دﻓﻌﻪ اول ﺧﻮاﻧﺪم ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﺮا ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر ﺑﻪ ﯾﺎد اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﻓﺘﺎدم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫از اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻗﺼﻪﻫﺎی ﺷﺮﻗﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻇﺮﯾﻒﺗﺮ و ﺷﯿﺮﯾﻦﺗﺮ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮاوان ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﮐﻤﺘﺮ در ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬داﻣﻨﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ را وﺳﻌﺖ‬
‫دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﯿﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن از "اﻟﻒ" ﻋﺒﻮر ﮐﺮده و وﻗﺘﯽ ﺑﻪ "ب" رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪145 /‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم را اﯾﻦﻃﻮر وﺻﻒ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪) :‬ارﺗﮑﺎب و ﺳﻮءﻗﺼﺪی ﮐﻪ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از آن ﺑﻪ ﻫﻢ زدن اﺳﺎس ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﯾﺮان ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ (.‬و ﭘﺲ از آن در ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ دﻻﯾﻞ اﺗﻬﺎم را ذﮐﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﻣﻮرد ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻪﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪1) :‬ـ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ‪2‬ـ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ‪3‬ـ‬
‫ﻣﺨﺎﺑﺮه ﯾﮏ ﺗﻠﮕﺮاف( و ﻣﻦ ﮐﻪ در اﯾﻦ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎی ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮای ﮐﺘﺎب‬
‫راﺑﻠﻪ را ﮔﺮﻓﺘﻪام‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪام اﺳﺎس ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﯾﺮان را ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﺳﻪ وﺳﯿﻠﻪای ﮐﻪ داﺷﺘﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻢ و در ﺟﺎی دﯾﮕﺮ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫از ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آوردهاﻧﺪ ﺗﯿﻤﺴﺎر در ﺣﻖ اﯾﻨﺠﺎﻧﺐ اﯾﻦﻃﻮر‬
‫اﻇﻬﺎر ﻋﻘﯿﺪه ﮐﺮدهاﻧﺪ‪) :‬در ﺗﻤﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﺎﻻ‪،‬‬
‫ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎﻋﻨﻮان ﻗﻼﺑﯽ وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ و ﺳﺨﻨﮕﻮی آﻧﺎن‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻧﻈﺮی ﺑﻪ ﻣﻨﺪرﺟﺎت روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز در ﺳﻪ روزه‬
‫‪27‬ـ‪26‬ـ‪ 25‬ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺴﻠﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪهای در ﺑﻪ‬
‫ﻫﻢ زدن اﺳﺎس ﺣﮑﻮﻣﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ( وﻟﯽ ﻫﯿﭻ ﻧﻔﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺮف‬
‫داﺷﺘﻦ ﻋﻨﻮان ﻗﻼﺑﯽ وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﺷﺮﮐﺖ در ﯾﮏ‬
‫ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ‪ ،‬آﯾﺎ ﺑﺮای ﺑﺮ ﻫﻢ زدن ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﯾﺮان ﮐﻔﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ و ﻫﺮﮐﺴﯽ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ اﺳﺒﺎب ﺑﺰرﮔﯽ را آﻣﺎده ﮐﺮده ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد را ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺤﺘﺎج اﻗﺪاﻣﺎت دﯾﮕﺮ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻوﻗﺖ در اﺧﺘﯿﺎر وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﻏﯿﺮﻗﻼﺑﯽ ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻼﺑﯽ از ﻧﻮع "ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮای راﺑﻠﻪ" ﺑﺎﺷﺪ‪" .‬راﺑﻠﻪ" ﯾﮏ ﻧﻘﻞ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻌﺮوف دﯾﮕﺮی ﻫﻢ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‬
‫ﯾﮏ روز ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدم ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﻓﮑﺮم رﺳﯿﺪ ﻧﮑﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺮﺑﻪ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮔﺮﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺗﯿﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن ﻫﻢ در ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻨﻈﯿﻢ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮای‬
‫ﺗﻬﯿﻪ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻠﻮ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ذﻫﻨﯽ و ﺧﯿﺎﻟﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻗﻠﻢ ﺧﻮد‬
 ‫‪ / 146‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﻣﺤﺼﻮل و ﻧﺘﯿﺠﻪ آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻗﻠﻢ‬

‫اﯾﺸﺎن ﺑﺎزی ﮐﺮده و ﻏﻠﻮ و اﻏﺮاق و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ را ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﺸﺎﻧﯿﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺿﻌﯿﻒ و ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬درﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﺻﺪور ﻓﺮﻣﺎن‬
‫و ﮐﯿﻔﯿﺖِ رﺳﺎﻧﯿﺪن آن ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ اداﻣﻪ دادهاﻧﺪ‪) :‬وﻟﯽ ﺣﺴﯿﻦ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪش ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﻮده ﺑﺎ اﻏﺘﻨﺎم ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻫﻤﺎن ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ ﺻﺒﺢ روز ‪ 25‬ﻣﺮداد زﻫﺮ ﺧﻮد را رﯾﺨﺘﻪ و‬
‫اوﻟﯿﻦ ﻋﻤﻠﺶ ﻓﺮﯾﺐ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻮده ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ را واروﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻠﺖ‬
‫اﯾﺮان ﻧﮕﻔﺘﻪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ وﻗﺖ رﺳﯿﺪه و رﺳﯿﺪِ آن ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻗﺼﺪ اﺷﻐﺎل‬
‫ﺧﺎﻧﻪ را داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ (.‬ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﮔﻮﯾﯽ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﺮ روح‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻏﻠﺒﻪ داﺷﺘﻪ و ﺗﺎ ﭼﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺪﯾﻬﯽﺗﺮﯾﻦ و روﺷﻦﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘﺎﯾﻖ‬
‫را واروﻧﻪ ﺟﻠﻮه داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﺻﺒﺢ ﻫﻤﺎنروز ‪ 25‬ﻣﺮداد‬
‫در ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺑﻮدهام‪ ،‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﺳﺮوﭘﺎی ﺑﺮﻫﻨﻪ در ﻣﻨﺰل ﺧﻮد دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪهام‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﮐﻪ ﺷﺐ را ﺗﺎ ﺻﺒﺢ در ﭘﺎﺳﺪارﺧﺎﻧﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدهام‪ ،‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ دو‬
‫ﮐﺎﻣﯿﻮن ﻣﺴﺘﺤﻔﻆ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ و ﺗﺎ ﺟﻠﻮ ﺳﺘﺎد آورده ﺷﺪهام‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﮐﻮدﺗﺎ را‬
‫داﺷﺘﻪام؟ وﻟﯽ اﻓﺴﺮاﻧﯽ ﮐﻪ دو وزﯾﺮ را ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد وﻗﺖ دﺳﺘﻮر ﺗﯿﺮاﻧﺪازی دادهاﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﺳﺎس دﻋﺎوی‬
‫ﮐﺸﻮری را زﯾﺮ ﭼﮑﻤﻪ ﺧﻮد اﻓﮑﻨﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻘﺪر ﻣﻌﺼﻮم و ﭘﺎک و ﺑﯿﮕﻨﺎه‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ از آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺮﺗﮑﺐ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺧﻼف‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺪهاﯾﺪ؟ ﺳﻬﻞ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ ﺑﻪ درﺟﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮی ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻓﻘﻂ "ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮای راﺑﻠﻪ" اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﻫﻤﻪ ﻗﻮت و ﻗﺪرت دارد‪ .‬ﻗﺒﻮل‬
‫ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﮐﻨﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﻤﻠﮑﺖ را در‬
‫ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ رﯾﺰد و در ﺑﺮاﺑﺮ ارﺗﺶ‪ ،‬ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ژاﻧﺪارﻣﺮی و ﻗﻮای‬
‫دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ و ﺗﺸﮑﯿﻼت دوﻟﺘﯽ‪ ،‬اﻣﯿﺎل و ﺷﻬﻮات ﺧﻮد را ﺟﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪147 /‬‬

‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎز اﮔﺮ ﻣﻦ ﻣﺜﻼً وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻮدهام و ﺑﻪ ﻗﺴﻤﯽ از ﻗﻮای اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ داﺷﺘﻪام‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﯿﻠﯽ ﺿﻌﯿﻒ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ادﻋﺎ ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺘﯿﺎری ﻗﻮاﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮه ژاﻧﺪارﻣﺮی و ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﺜﻼً ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺎ را از ﮔﻠﯿﻢ ﺧﻮد درازﺗﺮ ﻧﻬﺪ‪ .‬از ﻣﻘﺪاری ﺣﺮف ﮐﻪ‬
‫ﺑﮕﺬرﯾﺪ و آن ﻫﻢ ﺳﺒﺐ اﺻﻠﯽ ﮔﻔﺘﻦ و ﻧﻮﺷﺘﻦ را در وﻗﺎﯾﻊ ﺷﺐ ﺑﯿﺴﺖ و‬
‫ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺠﻮﯾﯿﺪ‪" .‬ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮای" ﺗﯿﺴﻤﺎر آزﻣﻮده ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﻮء ﻗﺼﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ و آن را ﺑﻪ ﻫﻢ زﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا‬
‫وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﺗﻨﻬﺎ را ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از اﺟﺎﻧﺐ‬
‫وارد ﺳﺎزش ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﯾﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ آن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ را ﺑﻪ‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻃﻠﺒﺪ و از او ﮐﻤﮏ ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻧﻘﺸﻪﻫﺎﯾﺶ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﺑﻮده اﺳﺖ آﻗﺎی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه دادﺳﺘﺎن ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدنِ ﺗﻨﻬﺎ اﻟﺒﺘﻪ اﮐﺘﻔﺎ ﻧﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ و اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارک آن ﺗﻮﻃﺌﻪ را روی ﻣﯿﺰ‬
‫دادﮔﺎه ﺑﮕﺬارﯾﺪ و ﻣﺠﺎزات ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻣﻨﮑﻮب ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ دراز ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ‪ .‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﻨﺎب آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در آن روز روﺷﻦ ﺑﻮده‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ زﯾﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ آن ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻨﺠﺎ ﻋﺮض ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﻧﻪ آن روز ﻧﻪ‬
‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزش ﺑﺎ اﺟﻨﺒﯽ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻗﺪرت دوﻟﺖ و ﻧﮕﺎﻫﺪاری‬
‫ﻣﻘﺎم و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻫﺪف ﻣﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﯾﯽﻫﺎ و ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎ‬
‫و ﻓﺸﺎری ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص رﻓﺘﺎر ﺷﺪه ﻫﺰارﻣﺮﺗﺒﻪ آن زﺟﺮﻫﺎ و‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎ را ﺑﺮ ﻣﻬﺮ و ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻫﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻢ و ﺳﯿﻠﯽ از دﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻦ ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ از ﻧﻮازش و ﻋﻄﻮﻓﺖ دﯾﮕﺮی ﻣﯽﭘﺬﯾﺮم‪ .‬اﯾﻦ روش‬
‫ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد را ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺮک ﻧﮕﻔﺘﻪام و ﺧﻮد‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ در آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪام ﺻﺪدرﺻﺪ‬
 ‫‪ / 148‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺻﻤﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺻﺎدق و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﮐﺠﺎ ﺑﻮد آن ﻗﻮاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪد‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻪام اﺳﺎس ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺗﺮﺗﯿﺐ وراﺛﺖ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫زده و ﻣﺮدم را ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺴﻠﺢ ﻧﻤﺎﯾﻢ؟ ﺑﺎ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ درﺑﺎره ﺑﻪ‬
‫ﻫﻢ زدن ﺗﺮﺗﯿﺐ وراﺛﺖ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ وارد ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﻮدهاﯾﻢ و در ﮐﺠﺎ ﻧﺎﻣﯽ از‬
‫ﻣﺴﻠﺢﺷﺪن ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ‬
‫و ﻏﻠﻮ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺑﺰرگ ﻧﺸﺎن دادن اﺗﻬﺎم ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﻬﺎرﺗﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﻟﻔﺎﻇﯽ و ﺟﻤﻠﻪﭘﺮدازی ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ در ﺗﻄﺒﯿﻖ اﺗﻬﺎم ﺑﺎ ﻣﺎده اﺳﺘﻨﺎدی ﭘﯿﺪا ﻧﮑﺮده و آﻧﻘﺪر‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ﺑﺎ ﻣﺎده ‪ 317‬ارﺗﺒﺎط دارد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺼﺮع ﺷﻌﺮ‪" :‬ﭼﻨﺎری‬
‫ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ اﻧﺪر ﻧﻬﺎوﻧﺪ ‪ /‬ﮐﻪ از ﺑﻮی دﻻوﯾﺰ ﺗﻮ ﻣﺴﺘﻢ‪ ".‬ﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﮏ‬
‫ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮای ﺧﯿﺎﻟﯽ و ﻧﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﯾﯽ و ﻧﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن رزﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﻓﺤﺶﻫﺎ و ﻧﺎﺳﺰاﻫﺎ ﻫﯿﭻﮐﺪام ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻄﻠﺐ را ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬
‫ﺳﺎده و درک آن ﺑﺮای ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﺎﻣﻼً آﺳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﮐﺮدم ﮐﻪ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎ در ﻧﻈﺮ اول واﺟﺪ‬
‫ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ آن را ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﮔﻔﺘﻢ و ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻢ‬
‫درﺑﺎره ﺟﻨﺒﻪ ﻧﺎﺳﺰا و دﺷﻨﺎم آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬ﺟﺰء اول ﻣﺎده ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺣﻘﻮقﺑﺸﺮ ـ ﮐﻪ اﺟﺮا و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺳﯽﮔﺎﻧﻪ آن در ردﯾﻒ‬
‫ﺗﻌﻬﺪات دوﻟﺖ اﯾﺮان اﺳﺖ ـ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺰﻫﮑﺎری ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﯽﮔﻨﺎه ﻣﺤﺴﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ وﻗﺘﯽﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮏ دﻋﻮای‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﻪ در آن ﮐﻠﯿﻪ ﺗﻀﻤﯿﻦﻫﺎی ﻻزم ﺑﺮای رﻓﻊ دﻓﺎع او ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻘﺼﯿﺮ او ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﻣﺤﺮز ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺎده ‪ 179‬ﻗﺎﻧﻮن دادرﺳﯽ و ﮐﯿﻔﺮ ارﺗﺶ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻣﺠﺪداً ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﻮد‪1 :‬ـ‬
‫ﻧﺎم‪ ،‬ﺷﻬﺮت‪ ،‬ﺳﻦ و ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ‪2‬ـ ﺑﺎزداﺷﺖ اﺳﺖ ﯾﺎ آزاد و در ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﻪ دو ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎزداﺷﺖ ‪3‬ـ ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ‪4‬ـ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ و‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪149 /‬‬

‫دﻻﯾﻞ اﺗﻬﺎم ‪5‬ـ ﻧﻮع ﺑﺰه و اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪6‬ـ ﺗﺎرﯾﺦ و ﻣﺤﻞ ﺑﺰه‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ در ﻫﯿﭻ ﻣﻮردی اﺟﺎزه ﻧﺪاده اﺳﺖ ﻓﺤﺶ و‬
‫دﺷﻨﺎم از ﺳﻄﺮ اول ﺗﺎ ﺟﻤﻠﻪ آﺧﺮ ﮐﯿﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﺪ‪ .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﺎﺳﺰاﻫﺎی ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﺪﯾﻤﯽ دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻦ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ را ﮐﻪ ﺟﻠﻮ ﮔﺬاﺷﺘﻢ ﺗﺎ ﻓﺤﺶﻫﺎی آن را از ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺪا ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺎده‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪان آﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ و اﮔﺮ در اﯾﻦ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﭘﯿﺪا‬
‫ﮐﺮدم‪ ،‬از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺪان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ و‬
‫دﻻﯾﻞ اﺗﻬﺎم از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه از ﺗﺤﻤﻞ اﯾﻦ‬
‫زﺣﻤﺖ ﺑﯿﻬﻮده ﭼﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﮔﻮﯾﺎ در ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺻﻼﺣﯿﺖ اﺷﺎرهای ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺣﻮادث ﻣﺮداد از ﯾﮏ ﻣﺘﺪ ﺟﺪﯾﺪ و‬
‫ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺎزه در ﺗﻌﻘﯿﺐ‪ ،‬در دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ و در ﺑﺎزﺟﻮﯾﯽ و‬
‫ﺻﺪور ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ و اﺣﺎﻟﻪ ﭘﺮوﻧﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دادﮔﺎهﻫﺎ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﭘﯿﺶ از آن ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﻣﺮاﺣﻠﯽ را ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻧﻮ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﻤﻮد ﻣﻦ ﭘﯿﻤﻮدهام و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﯿﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻟﺤﻦ و ﺑﯿﺎن ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت و ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺰاﮐﺖ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ در ﻫﯿﭻ‬
‫ﮐﺸﻮری آن ﻫﻢ در ﻗﺮﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺳﺎﺑﻘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻏﯿﺮ از اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ ﻣﻦ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮﻣﯽ ﺷﺪهام اﯾﻦ ﻣﺘﻬﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﻫﺰار ﺟﺎ ﻗﺼﺎص ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻟﺤﻈﻪ اول ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺗﻤﺎم ﮐﺴﺎن و‬
‫دوﺳﺘﺎن و ﻧﺰدﯾﮑﺎﻧﺶ در رﻧﺞ و ﻋﺬاب داﺋﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮ روز و ﺷﺐ اﺳﯿﺮ‬
‫ﭘﻠﯿﺲ و ﻗﻮای دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮده ﻫﺮﮐﺪام ﻣﺪﺗﯽ را در زﻧﺪان ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﯿﺮی دﺳﺘﻪ ﻫﻔﺖﺗﯿﺮ را ﺑﻪ ﻣﻐﺰش آﺷﻨﺎ ﮐﻨﻨﺪ و در اﺗﺎق ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ او رﻫﺎ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮ‬
‫ﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻋﻮض ﺑﺮﺧﻮردارﺑﻮدن از ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮن دﺷﻨﻪ و ﭼﺎﻗﻮ ﺑﻪ‬
 ‫‪ / 150‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﭘﺸﺖ و ﭘﻬﻠﻮی او ﺑﺒﺎرد‪ .‬ﺗﺎزه وﻗﺘﯽ ﺟﺎن ﺳﺨﺘﯽ ﻧﺸﺎن داد از اداﻣﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ او‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﺪان ﺻﻮرت ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺷﻨﯿﺪهاﯾﺪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻧﻈﺎﻣﯽاش‬
‫ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬در اﺗﺎق ﺑﺎ ﻣﺘﺪ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ و ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا آﺷﻨﺎﯾﺶ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ آن ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎی ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ آنوﻗﺖ ﮐﯿﻔﺮﺧﻮاﺳﺘﯽ‬
‫ﻣﻤﻠﻮ از دﺷﻨﺎمﻫﺎی ﭘﯿﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺟﻠﻮ روﯾﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺳﻤﯽ از ﻗﺎﻧﻮن‬
‫در دادﮔﺎه و ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ آن را ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺎورده ﺑﻮدﻧﺪ در وﺿﻌﯿﺖ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ ﻋﻨﻮان ﮐﺮدن ﯾﮏ ﻫﻤﭽﻮ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺑﯽﻣﻮرد ﺑﻮد و ﻣﻦ ﮐﻪ ﭼﻬﺎرده ﻣﺎه‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭼﯿﺰﻫﺎ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻨﺎﻇﺮی ﺑﻮدهام ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﻢ و ﻧﻪ ﮐﺴﯽ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﺒﯿﻨﺪ ﺑﺎور ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ ،‬از اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻔﺘﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﻣﺪ اﻗﻼً‬
‫ﻣﺤﺾ ﺣﻔﻆ ﻇﺎﻫﺮ ﻫﻢ ﺷﺪه ﻗﺪری در ﻣﺘﺪ ﺟﺎری ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﯽ ﺧﺎﺋﻦ‪ ،‬راﻫﺰن‪ ،‬وﻗﯿﺢ‪ ،‬ﺑﯽﺷﺮم‪ ،‬ﺷﯿﺎد‪ ،‬ﻋﻮامﻓﺮﯾﺐ‪ ،‬ﯾﺎوهﮔﻮ و ﻏﯿﺮه‬
‫ﺟﻤﻼت ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﮐﯿﻔﺮﺧﻮاﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺠﺎزات ﻣﺘﻬﻤﯽ را ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺪ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ؟‬
‫روزی ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺗﺎن وزﯾﺮ ﺑﻮدهام ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺳﺮ و ﭘﺎی ﺑﺮﻫﻨﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮ و ﻣﺜﻞ ﭘﺴﺖﺗﺮﯾﻦ ﺑﺮدﮔﺎن و ﻏﻼﻣﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪای اﻓﮑﻨﺪه ﺷﺪم‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﺎز ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺗﺎن ﮐﺎرهای ﻧﺒﻮدهام و ﻧﯿﺴﺘﻢ درﺧﻮر ﯾﮏ ﻫﻤﭽﻮ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ﻧﯿﺰ ﺣﻔﻆ ﻇﺎﻫﺮ را ﻣﻘﺘﻀﯽ‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺮا دﯾﮕﺮ ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت زاﺋﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎزﯾﺪ و‬
‫زﺣﻤﺖ ﺑﯿﻬﻮده ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ ﮐﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺪﻫﯿﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻫﻤﭽﻮ ﺻﺤﻨﻪﺳﺎزیﻫﺎ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻃﻦ و ﻇﺎﻫﺮ ﮐﺎرﺷﺎن ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ در زﯾﺮ ﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ از ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﻤﺎ و از‬
‫ﭼﺎﻗﻮﮐﺶﻫﺎی ﺑﻪﻧﺎم ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﯾﮏ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻧﺎﻇﺮ و ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺿﺮﺑﺎت ﺑﯽﺣﺴﺎب دﺷﻨﻪ ﺧﻮردهام و از ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪای ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ دادﮔﺎه آﻣﺪه‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪151 /‬‬

‫دهﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﻓﺤﺶ درﯾﺎﻓﺖ داﺷﺘﻪام؛ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﯾﮏ ﻟﺤﻈﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﮐﻨﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮن و رﺳﯿﺪﮔﯽ در ﮐﺎر اﺳﺖ؟ ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﺻﺮار دارﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻼﻫﺖ ﺑﺰﻧﻢ و ﺳﺎل ﻧﯿﮑﻮ را از ﺑﻬﺎرش ﻧﺸﻨﺎﺳﻢ ﺣﺮﻓﯽ ﻧﺪارم‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮐﻤﺪی ـ ﺗﺮاژدی را ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﭘﺮده دﻧﺒﺎل ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬از‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﺪ ﻣﯽﮔﺬرم و وارد در‬
‫اﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ و رد اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻣﻨﺘﺴﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮم‪ .‬آﻗﺎﯾﺎن ﻗﻀﺎت ﻣﺤﺘﺮم دادﮔﺎه‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺮﻋﮑﺲ دوره ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ و ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻤﯽ را ﺑﻪ‬
‫ﺻﺮف واردآوردن ﯾﮏ اﺗﻬﺎم ﯾﺎ ﻧﺴﺒﺖ دروغ ﯾﺎ اﻓﺘﺮا ﺑﻪ زﺟﺮ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ‪،‬‬
‫زﻧﺪان و ﻗﺼﺎص ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎی ﺣﻘﻮق و ﻗﻀﺎت ﺑﺰرگ اﮐﻨﻮن ﭘﯿﺶ‬
‫از آنﮐﻪ ﻣﺠﺎزات را ﻧﻮﻋﯽ از اﻧﺘﻘﺎمﺟﻮﯾﯽ و ﮐﯿﻨﻪورزی ﯾﺎ ﻗﺼﺎص‬
‫ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ در ﻋﻠﻞ و ﺟﻬﺎت وﻗﻮع ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺰاﯾﯽ را ﺑﺮ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ‬
‫ﻣﻘﺪم ﻣﯽدارﻧﺪ زﯾﺮا از ﺷﺮاﯾﻂ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫و ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺣﺎدﺛﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﻗﯿﻖ و ﻋﻤﯿﻖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﺸﺎن ﯾﮏ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ و ﺑﯽﻃﺮﻓﺎﻧﻪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ورق ﮐﺎﻏﺬ ﺣﺎوی ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﻮال و ﺟﻮاب در ذﯾﻞ آن ﻗﺮار ﺧﺸﮏ و ﺑﯽروح ﻣﺴﺘﻨﻄﻖ ﯾﺎ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺤﺶ ﯾﺎ ﺑﺪون دﺷﻨﺎم دادﺳﺘﺎن ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻗﻀﺎﺗﯽ ﺑﺎوﺟﺪان و ﺣﺎﻓﻆ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ و درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺄ و ﻋﻠﺖ ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت دﯾﮕﺮی ﺟﻠﻮهﮔﺮش ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و اﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪه‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص از ﻣﻮاردی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻗﻀﺎوت ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﭼﺎرهای ﺟﺰ اﯾﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻗﻀﺎﯾﺎ را ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ ﺑﯿﺎورﯾﺪ و واﻗﻊ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﺠﺴﻢ‬
‫ﺳﺎزﯾﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 152‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی زﻣﺎن وزارﺗﺶ اﺷﺎره ﮐﺮده و ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎ‬

‫و ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖﻫﺎی ﺧﻮد را ﺷﺮح داده و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﺎدﺛﻪ ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 25‬ﻣﺮداد‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺎﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎﻟﺠﺎت و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻫﻤﯿﺖ ﻧﺪادن ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻪ‬
‫ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﻌﺎﻟﺞ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ از دو ﺳﺎﻋﺖ در ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮐﺎر ﮐﻨﻢ و ﻓﺸﺎری ﮐﻪ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ اﻋﺼﺎب ﺧﺮاب و ﻣﺰاج ﻧﺎﺳﺎﻟﻤﻢ وارد‬
‫ﻣﯽآﻣﺪ و رﻧﺞ ﺳﻔﺮ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪﻃﻮری ﻣﺮا ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺰﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﺻﺪﻣﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﻣﺮا از ﭘﺎی درآورد‪ .‬در ﯾﮏ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ و در ﯾﮏ ﻫﻤﭽﻮ ﮔﺮﻓﺘﺎریﻫﺎﯾﯽ و در ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ و‬
‫ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﯽ در ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎزدهوﻧﯿﻢ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ‪ 24‬ﻣﺮداد ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﯿﻘﻪ ﮐﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﻣﻦ از ﻣﻨﺰل ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﻣﻦ ﻫﻨﻮز در روﺷﻮﯾﯽ ﻣﺸﻐﻮل‬
‫دﺳﺖ و رو ﺷﺴﺘﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺻﺪاﻫﺎی ﻏﯿﺮﻋﺎدی ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻢ رﺳﯿﺪ‪ ،‬درب‬
‫روﺷﻮﯾﯽ را ﺑﺎز ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﺒﯿﻨﻢ ﺻﺪا از ﮐﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺮاغﻫﺎی دﺳﺘﯽ‬
‫"اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ" و ﺑﺮق ﺳﺮﻧﯿﺰه و ﻣﺴﻠﺴﻞﻫﺎی دﺳﺘﯽ و ﺻﺪای ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪" :‬از ﺳﺮﺟﺎﯾﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﮑﻦ و اﻻ دﺳﺘﻮر آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد" ﻣﺮا‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬آﻧﭽﻪ دو ﺳﺎل ﺑﻮد اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮﻋﺶ ﻣﯽرﻓﺖ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫اﯾﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺄﻣﻮر دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﺷﺼﺖ ـ ﻫﻔﺘﺎدﻧﻔﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﭘﯿﺶ از ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﻬﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ رﯾﺨﺘﻪاﻧﺪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه آﻧﻬﺎ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزد‪) :‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼش ﺑﯿﻬﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﯿﻢ ﺗﻠﻔﻦ را ﻗﺒﻼً‬
‫ﻗﻄﻊ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ ،‬اﻃﺮاف ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻣﺤﺎﺻﺮه اﺳﺖ ﺗﻤﺎم رﻓﻘﺎﯾﺘﺎن ﻫﻢ‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ (.‬اﯾﻦ ﺳﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﺎرده ﻣﺎه ﻫﻨﻮز در ﮔﻮش ﻣﻦ ﺻﺪا‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﻫﺮﮔﺰ اﯾﻦ ﺻﺪا از ﮔﻮش ﻣﻦ ﺑﯿﺮون ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪم اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﯿﺪ ﮐﻔﺸﻢ را ﭘﺎ ﮐﻨﻢ؟ ﺟﻮاب ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺴﺮ و‬
‫ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﺑﺎزوی ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن دادم‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ اﺳﻠﺤﻪ ﻧﺪارم و ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻢ در ﻋﻤﺮم ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﻧﮑﺮدهام‪ .‬ﻓﺮﯾﺎد و‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪153 /‬‬

‫ﺷﯿﻮن ﻫﻤﺴﺮم و ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻮدک ﯾﺎزدهﻣﺎﻫﻪام ﮐﻪ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﺑﻪ اﺗﺎق او رﯾﺨﺘﻪ‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ آﺧﺮﯾﻦ ﯾﺎدﮔﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ از آن ﺧﺎﻧﻪ در ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و از‬
‫آن ﺷﺐ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﯿﺰ دﯾﮕﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﺎ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺷﺼﺖ ـ ﻫﻔﺘﺎد‬
‫ﻗﺪم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪام‪ .‬ﺣﺘﯽ در آن ﺳﻪ روز ﻫﻢ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻪ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارم‪ .‬از ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮا ﺑﯿﺮون‬
‫ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ از ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ﻣﺮا ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و آن‬
‫ﺷﺐ ﻫﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺻﺮه و ﻗﻄﻊ ﺳﯿﻢ ﺗﻠﻔﻦ ﺧﯿﻠﯽ زودﺗﺮ‬
‫ﺷﺮوع ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ آﻣﺪن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﻮدهاﻧﺪ زﯾﺮا ﻗﺒﻼً ﭘﺎﺳﺒﺎن‬
‫ﮐﻼﻧﺘﺮی را ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺣﻮاﻟﯽ ﻣﻨﺰل ﻣﻦ ﻗﺪم ﻣﯽزده ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺮده و‬
‫ﺧﻠﻊ ﺳﻼﺣﺶ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺮون درب ﺧﺎﻧﻪ ﯾﮏ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ارﺗﺸﯽ روﺑﺎز ﺑﺎ‬
‫ﻋﺪهای ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﮐﺮدم ﻫﻤﻪﺟﺎی دﯾﻮارﻫﺎ را ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ‬
‫ﺷﺼﺖﺗﯿﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﺼﺮف ﮐﺮدهاﻧﺪ و واﻗﻌﺎً ﻣﺜﻞ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‬
‫"ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮای راﺑﻠﻪ" را ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﺮای دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻣﻦ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﭘﺎﺳﺒﺎنﻫﺎی ﭘﯿﺮ و ﺧﻤﺎر ﻫﻢ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮد و اﺑﺪاً ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ آن ﻫﻤﻪ ﺳﺮﺑﺎز‬
‫ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻣﺮا در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮی اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﭘﻬﻠﻮی ﺷﻮﻓﺮ و در دﺳﺖ راﺳﺘﻢ ﯾﮏ‬
‫ﻧﻔﺮ ﯾﺎ دوﻧﻔﺮ اﻓﺴﺮ ـ درﺳﺖ ﯾﺎدم ﻧﯿﺴﺖ ـ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺜﻞ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦ را‬
‫ﻗﺒﻼً ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﺎ ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﺪﻧﺪ و ﺳﺮﺑﺎﻻﯾﯽ ﺳﻌﺪآﺑﺎد را در‬
‫ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در آن ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﺻﺪای ﻧﻮﮐﺮ و ﺑﺎﻏﺒﺎن ﻣﻨﺰل را ﻫﻢ ﻣﻦ ﺷﻨﯿﺪم‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﻋﺎزم ﻣﯿﻌﺎدﮔﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻣﻦ ﺟﺰ ﺑﭽﻪ و‬
‫زﻧﻢ ﺑﻘﯿﻪ ﻫﺮ ﮐﻪ در آن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪﺟﺎی آﻧﻬﺎ ﯾﮏ ﮔﺮوﻫﺎن‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺮاغ ﻫﻤﻪ اﺗﺎقﻫﺎ ﺣﺘﯽ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﺮا روﺷﻦ ﮐﺮده ﺑﺎ ﻓﺮاﻏﺖ ﺧﺎﻃﺮ و‬
‫ﺑﺪون ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺑﯿﻢ و ﻫﺮاﺳﯽ ﺑﯿﺘﻮﺗﻪ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮا در آﺧﺮﯾﻦ اﺗﺎق‬
‫ﭘﺎﺳﺪارﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﮐﺎخ ﻣﺤﺒﻮس ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺴﻠﺢ در‬
‫داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و اﻓﺴﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺎر ﺧﻮد رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 154‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫در دﻗﺎﯾﻖ اول زﻧﺪان ﯾﮑﯽ از ﻋﺬابﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن رو آور‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺠﻮم اﻓﮑﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻓﮑﺮ و‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪ را ﺳﺨﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮد درﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮرش را ﺑﮑﻨﯿﺪ ﻣﻦ‬
‫اﯾﻨﮏ روی ﯾﮏ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻣﺨﻤﻞ در ﭘﺎﺳﺪارﺧﺎﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪام‪ .‬آن اﺗﺎق‬
‫ﺗﻠﻔﻦ داﺷﺖ وﻟﯽ ﺳﯿﻤﺶ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺻﺪای آﻣﺪورﻓﺖ و‬
‫ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ ﺗﻠﻔﻨﯽ در اﺗﺎق اﻓﺴﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪ :‬دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪ‪ .‬آن ﯾﮑﯽ در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬دﻧﺒﺎل ﺳﻮﻣﯽ رﻓﺘﻪاﻧﺪ وﻟﯽ ﻫﻨﻮز ﺧﺒﺮی ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻓﻌﻼً در ﻫﻤﯿﻦﺟﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ...‬ﺟﻤﻼﺗﯽ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻦ ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬وﻟﯽ ﻓﻘﻂ‬
‫ﮔﻮش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻋﻀﻮ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﯽارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺣﻮاس اﯾﻦ‬
‫ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ را ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ اﻣﺎ اﻓﮑﺎرش ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫و ﻣﺒﺎرزات ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ و ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺮ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﭘﺮده ﺳﯿﻨﻤﺎ‬
‫ﻗﻀﺎﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ روی داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ در ﺣﺎﻓﻈﻪام‬
‫ﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ و ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮارداد ﮔﺲ ـ ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن را ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ رد‬
‫ﮐﺮده و ﻋﻤﺮ آن دوره ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺣﻮادﺛﯽ ﻗﺒﻞ از ﺗﺴﻠﯿﻢ آن ﻗﺮارداد‬
‫در ﮐﺸﻮر روی ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪ ،‬در ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺷﺎه ﺳﻮء ﻗﺼﺪ‬
‫)اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻮء ﻗﺼﺪ ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻪ ﺳﻮء ﻗﺼﺪ ﻟﻔﻈﯽ ﮐﻪ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻮء‬
‫ﻗﺼﺪ را اﺧﺘﺮاع ﮐﺮده اﺳﺖ( ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن واﻗﻌﻪ آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ‬
‫را ﺑﺮای ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده و ﺳﻠﺐ آزادی ﻣﻠﺖ ﻣﻐﺘﻨﻢ ﻣﯽﺷﻤﺮدﻧﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺑﮕﯿﺮ و ﺑﺒﻨﺪ را ﺑﺎ ﺷﺪت ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎمﺗﺮ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺎی ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ( ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺸﻦ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺧﻔﻪﮐﺮدن ﺟﺮاﯾﺪ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﮐﻪ روزﻫﺎی‬
‫آﺧﺮ را ﻣﯽﮔﺬراﻧﯿﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ زﺷﺖ و زﯾﺒﺎ وﻟﯽ در ﺣﺎل ﺗﺴﻠﯿﻢ و اﻃﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺤﺾ ﺑﺪون اﯾﻦﮐﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای اﻇﻬﺎر ﻋﻘﯿﺪه درﺑﺎره ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ ﻧﻔﺖ ﭘﯿﺪا‬
‫ﮐﻨﺪ ﺟﺎن داد و ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ را ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺗﺮﯾﺒﻮن ﻧﻈﺮﯾﺎﺗﺸﺎن را ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪155 /‬‬

‫ﯾﺎ ﭘﺎﻣﻨﺒﺮی ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﻄﯿﻞ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ ﻧﻪ ﺳﺮ ﭘﯿﺎز ﺑﻮدم ﻧﻪ ﺗﻪ ﭘﯿﺎز‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‬
‫از ﭼﻬﺎرﺳﺎل دوری از وﻃﻦ از اروﭘﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدم و ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽ‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی وﺿﻌﯿﺖ ﺳﺮﮔﺮم و ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ روی ﻣﯽداد ﺑﯿﺶ و‬
‫ﮐﻢ روﺣﻢ را ﻣﯽﻓﺸﺮد و ﻣﺘﺄﺛﺮم ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﺻﺎدر ﮔﺮدﯾﺪه ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﺳﻮاد و ﺑﺎﺳﻮادﻫﺎ در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ اﻗﺪاﻣﯽ ﺑﺮای ﺷﺮوع ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ از ﯾﮑﯽ دو ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ زﻣﺰﻣﻪ آﻏﺎز اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻧﺪاﺷﺖ زﯾﺮا اﮔﺮ ﻫﻢ ﻫﻮس وﮐﯿﻞﺷﺪن را داﺷﺘﻢ آنﻃﻮر وﮐﺎﻟﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻣﺰاج ﻣﻦ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮد وﻟﯽ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺳﺮوﺻﺪای ﻣﺪاﺧﻠﻪ دوﻟﺖ‬
‫در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻦ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوزی را‬
‫ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﺟﺎی ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ذﮐﺮی از آن ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﻣﺪه راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدم‪،‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻮرد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﻠﮕﺮافﻫﺎ از وﻻﯾﺎت ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ و وزﯾﺮﮐﺸﻮر وﻗﺖ ﻗﺴﻢ ﻣﯽﺧﻮرد ﮐﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻧﻈﺎرت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺮﮐﺰ ﻫﻢ در ﺣﺎل ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﻮد و ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻣﺮ‬
‫ﻧﻮﯾﺪی ﻧﻤﯽداد ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ روی اﺻﻮل ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮوﻗﺖ ﻣﺮدم ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ و ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺠﻮﯾﻨﺪ و ﺻﺪاﯾﯽ اﻋﺘﺮاضآﻣﯿﺰ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﺎﻧﻮنﺷﮑﻨﯽﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫اوﻟﯿﻦ ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﯾﺎدﺷﺎن ﻣﯽآﻣﺪ و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪﺷﺎن‬
‫ﻣﯽآوردﻧﺪ اﺳﻢ "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﯽدﻟﯿﻞ و‬
‫ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ ﭘﯿﺪا ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎل اﻣﺘﺤﺎن ﺗﻘﻮای ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫و ﺷﺮف و ﻣﺮداﻧﮕﯽ را داده ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﻬﺎﻣﺖ او را در دﯾﮕﺮی‬
‫ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻨﻮز‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ اﯾﺮان ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ و ﺟﻬﺎﺗﯽ ﭼﻨﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻧﻮع‬
 ‫‪ / 156‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺗﻔﮑﺮ را ﻋﻠﯽاﻻﺻﻮل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ او ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﯾﮏ ـ‬

‫دو ﻗﺮن آﯾﻨﺪه را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و در ﻋﯿﻦ ﻣﺎلاﻧﺪﯾﺸﯽ و واﻗﻊﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻓﺮدا را از‬
‫ﻣﺘﺮﻗﯽﺗﺮﯾﻦ ﺟﻮانﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ در ﻧﻈﺮ دارد‪ .‬ﺑﺮای راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و ﭘﯿﺸﻮاﯾﯽ‬
‫ﻧﻬﻀﺖآزادی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬از ﺗﻬﺮان و وﻻﯾﺎت ﺑﻪ ﺳﺮاغ او رﻓﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﮐﻨﺞ اﻧﺰوا اﻗﺪام ﺑﯿﺮون ﮔﺬارد‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﮔﻨﺎه آنﮐﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ‬
‫)ﺗﺤﺮﯾﻢ اﻣﺘﯿﺎز ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل( را ﮔﺬراﻧﯿﺪه ﺑﻮد و آﻗﺎی ﮐﺎﻓﺘﺎرادزه ﻧﺎﮐﺎم ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﮑﻮ ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﻣﻮرد ﺑﯽﻣﻬﺮی ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻓﺮاﻃﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﯿﻞ ﺗﻬﻤﺖ‬
‫و دﺷﻨﺎم را در ﻫﻤﺎن ﺣﺪود ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﻣﻮاﻓﻘﯿﻦ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ‬
‫)ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺳﺎﺑﻖ( ﺑﻪ ﺑﺎد ﺣﻤﻠﻪاش ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف او ﺳﺮازﯾﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و در‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﯿﺰ ﭼﻮن ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺧﺮاﺑﯽ و ﻓﺴﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫درﺑﺎر ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻃﺒﻌﺎً اراده ﻃﺒﯿﻌﯽ او را ﺳﻮزاﻧﯿﺪﻧﺪ و از اﻧﺘﺨﺎبﺷﺪن‬
‫ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ از آن ﺗﺎرﯾﺦ داﻣﻦ را از اﻣﻮرﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫ﻓﺮاﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً اوﻗﺎت ﺧﻮد را در اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﻣﯽﮔﺬراﻧﯿﺪ و ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﻃﺮح ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ و زﻧﮓ ﺧﻄﺮ را ﺑﻪ ﺻﺪا درآورد و ﺧﻮن ﺳﯿﺎوش را در رگ اﯾﺮاﻧﯿﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺟﻮش آورد‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺷﺪ از ﻋﺪهای‬
‫از دوﺳﺘﺎن و ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎن ﺧﻮد دﻋﻮت ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺬاﮐﺮات و‬
‫ﻣﺸﺎوره ﺑﺪﯾﻨﺠﺎ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺷﮑﺎﯾﺖ از ﻗﺎﻧﻮنﺷﮑﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺖ و‬
‫اﺻﻼح اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎداﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﺤﺼﻦ در‬
‫ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﯿﻢ ﯾﺎ ﺻﺤﻦ ﻣﻄﻬﺮ ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ)س(‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد از ﻧﻈﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻌﺎﻧﺪﯾﻦ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻋﻮت ﺑﻪ آﺷﻮب ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﻧﮑﻨﻨﺪ ﻣﺴﮑﻮت ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﺮﯾﻀﻪای ﻗﺒﻼً ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﺎ‬
‫ﻣﺘﻈﻠﻤﯿﻦ ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑﺮوﯾﻢ و آن را ﺗﻘﺪﯾﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت زﯾﺎد ﺑﺮای‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪157 /‬‬

‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﺸﺮوعﺗﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ از ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﺻﻮرت‬

‫ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺮا ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻋﺮض ﮐﻨﻢ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻪ ﻋﺮﯾﻀﻪ را‬
‫دادﻧﺪ و ﺳﻪ ـ ﭼﻬﺎر روز ﺑﺎ ﻣﻨﺘﺨﺒﯿﻦ ﺷﮑﺎﯾﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﺤﺼﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﺎﯾﺪ ﻧﺸﺪ ﮔﻠﻪ ﺧﻮرده ﺑﯿﺮون آﻣﺪﯾﻢ و ﻫﻤﺎن ﻋﺪه ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ آن‬
‫وﻗﺖ ﺑﯿﺴﺖﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در اول آﺑﺎن ‪ 1328‬ﺗﺸﮑﯿﻞ )ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ( را داده و‬
‫ﻣﺒﺎرزه اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻣﺒﺎرزه وﻃﻨﯽ و ﻣﻠﯽ درآوردﻧﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻨﺠﺎ دادﺳﺘﺎن اﻧﺘﺨﺎب اول و دوم ﺗﻬﺮان و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮدم ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ را‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺮض ﮐﻨﻢ زﯾﺮا ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻦﻗﺪر‬
‫ﺗﺬﮐﺮ ﻣﯽدﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﯿﻦ دو ﺗﯿﻤﺴﺎر‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﻣﻘﺘﻮل و دﯾﮕﺮی‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در دوﻣﯿﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﺗﺎ ﺣﺪی‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺻﻨﺪوقﻫﺎ را از دﺳﺘﺒﺮد ﺻﻨﺪوقﺳﺎزان در اﻣﺎن ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ و‬
‫ﻫﻔﺖﻧﻔﺮ از رﻓﻘﺎی ﻣﺎ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ از ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ در ﯾﮏ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﯾﮏ دﺳﺖ و ﯾﮑﺮﻧﮓ راه ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﯿﻤﻪ اول آن دوره اﯾﻨﻬﺎ اﻗﻠﯿﺖ‬
‫دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪی ﮐﻪ‬
‫درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدم داﺷﺘﻨﺪ وﻓﺎدار ﻧﻤﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺿﺮﺑﺎت ﻣﻮﺛﺮی ﺑﻪ اﯾﺪهآل ﻣﻮﮐﻠﯿﻦ‬
‫ﺧﻮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ زدﻧﺪ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰده ﺑﺎ‬
‫آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮده ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻼﺗﮑﻠﯿﻒ و در ﺣﺎل‬
‫"ﺗﻌﻠﯿﻖ" ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮای رد آن ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻻیﺟﺎن ﻣﯽزدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺣﺮﯾﻒ ﻫﻢ ﺑﺮای ﺗﺼﻮﯾﺒﺶ ﻫﻤﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ را داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ و اﯾﺎدی ﺣﺮﯾﻒ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬آن‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺷﮑﺎر ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﺟﺎن ﺧﻮد ﻣﯽدوﯾﺪ وﻟﯽ ﺗﺎزی‬
‫ﺑﺮای ارﺑﺎﺑﺶ‪ .‬ﭼﯿﺰی از آن داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺪون اﻏﺮاق ﺟﻨﺒﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ دارد‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻢ ﺗﺎ از ﻣﻄﻠﺐ اﺻﻠﯽ ﺧﻮدﻣﺎن ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر اﯾﻦ اﺳﺖ‬
 ‫‪ / 158‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺳﻨﮕﺮ اﺻﻠﯽ آزادﯾﺨﻮاﻫﺎن در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺟﻨﺒﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ‬
‫دوﻟﺖ رزمآرا ﺑﺎ وﺿﻌﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﮐﻮدﺗﺎ روی ﮐﺎر آﻣﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﻓﺸﺎر ﺑﺮای‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺮارداد اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا "اﻗﻠﯿﺖ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﻘﺎﺻﺪ دﯾﮕﺮ او ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ از ﭘﺮده ﺑﯿﺮون‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺎد در ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻫﺮ روز ﺑﺮ ﺷﺪت‬
‫ﺣﻤﻠﻪ اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﺪ و ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻘﺪم و‬
‫ﭘﯿﺶآﻫﻨﮓ آن ﺣﻤﻼت ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﻣﺮوز ﮐﻪ "رزمآرا" در زﯾﺮ ﺧﺮوارﻫﺎ ﺧﺎک ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﺮﯾﺾ در ﮔﻮﺷﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدهام‪ ،‬ﺑﻪ روح دﻣﻮﮐﺮات ﻣﻨﺸﺶ‬
‫درود ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻣﺎ آنوﻗﺖ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﯾﻢ ﭘﯿﺶ‬
‫اﻋﻤﺎل اﻋﻘﺎب ﺧﻮد از ﻃﺮﻓﺪاران ﺣﺮﯾﺖ و آزادی ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺴﻮﺑﺶ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮازات ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻪ رﻫﺒﺮی ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎی‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد از ﯾﮏ ﻃﺮف ﺳﻌﯽ داﺷﺖ ﻗﻮاﯾﯽ را ﮐﻪ از‬
‫رزمآرا ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ )اﻟﺒﺘﻪ ﻗﻮای داﺧﻠﯽ( ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻨﻈﻮر و‬
‫ﮐﻮﺑﯿﺪن ﺣﺮﯾﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﻗﻼً ﺑﯽﻃﺮف ﻧﮕﻪدارد و از‬
‫ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﻌﻀﯽ ﻋﺪمرﺿﺎﯾﺘﯽﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ از اﻗﻠﯿﺖ در دلﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺗﺴﮑﯿﻦ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﻣﺼﺪق در‬

‫ﻣﺠﻠﺲ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﭼﻨﯿﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪:‬‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎت و ﺣﻮادث آن اوﻗﺎت زﯾﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﻧﺎﭼﺎری و ﺑﺮای‬
‫اﯾﻦﮐﻪ وﻗﺖ دادﮔﺎه را ﻧﮕﯿﺮم‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﻮﺷﺖ‬
‫در ﯾﮑﯽ دو ﺳﻄﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﺣﯿﻨﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮﮔﺮم‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﻮد‪ ،‬اﻗﻠﯿﺘﯽ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻨﺸﺄ آن ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺨﺸﯽ از دﻓﺎﻋﯿﺎت ‪159 /‬‬

‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﻠﻢ ﻇﻬﻮر آن اﻗﻠﯿﺖ اﯾﺠﺎد ﺷﮑﺎف ﻋﻤﯿﻘﯽ‬
‫در وﺣﺪت داﺧﻠﯽ ﮐﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا از ﻗﺒﻮل ﻗﺮار ﺗﺄﻣﯿﻨﯽ ﻻﻫﻪ‬
‫ﺧﻮدداری ﮐﺮد و ﺧﻠﻊ ﯾﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺬاﮐﺮات دو ﻫﯿﺌﺘﯽ ﮐﻪ از‬
‫ﻟﻨﺪن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﺟﻠﻮ آﻣﺪ‬
‫و آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻫﯿﺌﺘﯽ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮود و‬
‫ﺟﻮاﺑﮕﻮﯾﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮرک رﻓﺖ و ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺮد ﺷﯿﺎد راﻫﺰن‪،‬‬
‫ﺧﺎﺋﻦ و ﺟﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻗﻮل ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ دادﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺨﻨﮕﻮی ﻫﯿﺌﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ‬
‫اﯾﺮان در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت رﺳﯿﺪﮔﯽ آن دﻋﻮا ﻫﺮ روز در ﻣﻘﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫دوﯾﺴﺖ ﺗﺎ ﺳﯿﺼﺪﻧﻔﺮ از ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺟﺮاﯾﺪ ﻣﻬﻢ دﻧﯿﺎ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و از‬
‫ﺣﻘﻮق ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ دﻓﺎع ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺳﺮﺳﺘﻮنﻫﺎ و ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺻﻔﺤﺎت اول‬
‫ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ ﺟﺮاﯾﺪ ﺟﻬﺎن ﻣﺜﻞ "ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺗﺎﯾﻤﺰ"‪" ،‬ﻫﺮاﻟﺪ ﺗﺮﯾﺒﯿﻮن" و‬
‫"دﯾﻠﯽﻧﯿﻮز" ﮐﻪ روزﻧﺎﻣﻪ اﺧﯿﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﭘﻨﺞﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﺴﺨﻪ روزاﻧﻪ ﭼﺎپ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ داﺷﺖ‪ .‬ﺧﺪای اﯾﺮان و دﻋﺎی ﻣﻠﺖ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق از ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﭘﯿﺮوز ﺑﯿﺮون آﯾﺪ‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻠﮕﺮاﻓﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﺷﺎه ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﯽرﺳﺪ و‬

‫ﺟﻮاب آن اﺷﺎره ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﯽاﻧﺪازد‪:‬‬
‫ﻣﻦ از ﺗﻬﺮان ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا ﺑﻮدم ﻻﺟﺮم از ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ اﺳﺘﻌﻔﺎ‬
‫دادم‪ .‬ﻗﺼﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻧﯿﺰ ﺷﻨﯿﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺤﻞ ﮔﻔﺘﻦ‬
‫آن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﺧﺬ آرا در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ و ﻗﺮاﺋﺖ آن ﻫﻢ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﻮز ﻫﻔﺘﻪ اول اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 26‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1330‬‬
‫ﺑﯿﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4‬و ‪ 5‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﻣﺰار ﯾﮑﯽ از ﺷﻬﺪای ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻫﺪف ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ اﺻﺎﺑﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ـ دوﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ از ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬
 ‫‪ / 160‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻪﻃﻮر ﺗﻔﺼﯿﻞ ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﮐﻪ ﻣﺤﺮﮐﯿﻦ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ آن ﺟﻮاﻧﮏ ﺳﻔﯿﺪ‬

‫ﻏﯿﺮﺑﺎﻟﻎ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺮدم اﯾﺮان ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ و رﺑﻊ‬
‫آن روز رادﯾﻮ ﻟﻨﺪن در ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺶ ﺗﻔﺼﯿﻞ اﯾﻦ ﺧﺒﺮی ﮐﻪ در آن وﻗﺖ‬
‫ﺑﺮای او ﮐﻢارزش ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺗﻞ را ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ دﺳﺘﮕﯿﺮ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ اﻣﺎ از ﺣﺎل ﻣﻘﺘﻮل ﭼﻮن ﺧﺒﺮ دﻗﯿﻘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ در آن ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺮﻓﯽ‬
‫ﻧﺰد‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺖﮔﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‬

 ‫ﻣﺮدی ﮐﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر در ﺧﻮن ﺧﻮد ﻏﻠﻄﯿﺪ٭‬
‫روز ‪ 23‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1330‬ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰار او ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن‬
‫آﻏﺎز ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪" :‬ﮔﻠﻮﻟﻪای ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﺴﻌﻮد را ﭘﺮﯾﺸﺎن ﮐﺮد‪،‬‬
‫اﯾﺮان را ﺗﮑﺎن داد‪"...‬‬
‫ﻫﻨﻮز اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺪای ﺷﻠﯿﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪای رﺷﺘﻪ‬
‫ﮐﻼم وی را ﭘﺎره ﮐﺮد و او در ﺧﻮن ﺧﻮد ﻏﻠﺘﯿﺪ‪ .‬در راه اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬دﯾﺪﯾﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻣﺮا ﮐﺸﺘﻨﺪ!" اﻣﺎ‬
‫ﮔﻮﯾﺎ ﺗﻘﺪﯾﺮ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺮور‪ ،‬او در اوﻟﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬اﯾﻦ ﮔﻠﻮﻟﻪ‬
‫اﯾﻨﺘﻠﯿﺠﻨﺖ ﺳﺮوﯾﺲ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺪاری و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻣﻦ ﺻﺪ ﭼﻨﺪان اﻓﺰود و ﻣﺮا در‬
‫راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﻬﻦ ﻋﺰﯾﺰم ﺳﺮﺳﺨﺖﺗﺮ و آﻫﻨﯿﻦﺗﺮ و ﻓﺪاﮐﺎرﺗﺮ‬
‫ﻧﻤﻮد…ﺣﺮﯾﻒ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺎﮐﺮان و ﻏﻼﻣﺎن درﮔﺎه او در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﻔﻮذ و‬
‫رﯾﺸﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﻨﻈﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدی و‬
‫ﻣﺎﻟﯽ در ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎی ﻣﺎ ﻫﯿﭻ وﻗﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ… اﻵن ﯾﮏ ﺳﺎل‬
‫از ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﻣﯽﮔﺬرد‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻣﯿﺴﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﻗﺘﺼﺎدی دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﻣﻦ اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت‪ ،‬ﻣﻮﻗﺘﯽ و ﺑﯽاﺛﺮ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺻﻮرت‬
‫دﻓﺎع روزاﻧﻪ را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻢ دوﻟﺖ ﭼﺮا ﻣﯽﺗﺮﺳﺪ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﯾﺪ در ﯾﮏ ﺟﻨﮓ ﺑﺰرگ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﯽ وارد ﺷﺪهاﯾﻢ؟ ﭼﺮا‬
‫وﺣﺸﺖ دارد از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺻﺎف و ﺻﺮﯾﺢ ﻣﻠﺖ را ﺑﺎﺧﺒﺮ ﮐﻨﺪ از اﯾﻦ ﮐﻪ در‬
‫اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزه ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ را از دﺳﺖ داد ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﺳﺘﻘﻼل و آزادی را‬
‫ﺣﻔﻆ ﮐﺮد؟ ﻣﮕﺮ ﻣﻠﺖ ﻫﻨﺪ در ﻣﺒﺎرزهاش ﻗﻨﺪ و ﺷﮑﺮ و ﻗﻤﺎش‪ ،‬ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت‬
‫ﻧﺨﯽ‪ ،‬ﮐﺎدﯾﻼک و اﺷﯿﺎی ﻟﻮﮐﺲ از اﻧﮕﻠﯿﺲ و آﻣﺮﯾﮑﺎ وارد ﻣﯽﮐﺮد؟ ﻣﮕﺮ‬
 ‫‪ / 164‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﻬﻀﺖ ﮔﺎﻧﺪی درﻫﺎی ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ﭘﺎرﭼﻪﺑﺎﻓﯽ ﯾﻮرکﺷﺎﯾﺮ را ﺗﺨﺘﻪ‬

‫ﻧﮑﺮد؟ ﺷﻮﺧﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪] ،‬اﮔﺮ[ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ آزاد و ﻣﺴﺘﻘﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ اﮔﺮ ﮐﺎرﺗﺎن آن ﺟﺎ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﮐﺮﺑﺎﺳﯽ ﺑﭙﻮﺷﯿﻢ و ﭘﺎی ﺑﺮﻫﻨﻪ راه‬
‫ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬از ﺣﺸﻮ و زواﺋﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻢ ﮐﻨﯿﻢ و ﻟﺒﺎس ﺷﺮاﻓﺖ و ﻣﺮداﻧﮕﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﺧﻮر ﯾﮏ ﻣﻠﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺗﻤﺪن اﺳﺖ‪] ،‬ﺑﺮ ﺗﻦ ﮐﻨﯿﻢ[‪"...‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ در ذﻫﻦ ﺧﻄﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪای ﭼﺮا ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺗﺮور ﺷﺪ ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن ﻫﻤﯿﻦ آب و ﺧﺎک‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺄﻣﻮر اﯾﻨﺘﻠﯿﺠﻨﺖ ﺳﺮوﯾﺲ ﻫﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ! ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ در ﭘﺲ‬
‫ﭘﺮده از اﯾﻦ ﺧﻂﻣﺸﯽ ﺳﻮد ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ؟‬
‫ﭘﺪر ﺿﺎرب ﻓﺎﻃﻤﯽ؛ ﯾﻌﻨﯽ آﯾﺖاﷲ ﺣﺎج ﺷﯿﺦ ﻏﻼمﺣﺴﯿﻦ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﯿﻢ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﯽ ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﮐﻪ در ﺷﻤﺎره ‪ 14‬ﻓﺮوردﯾﻦ‬
‫‪) 1331‬ﺣﺪوداً ﭘﻨﺠﺎه روز ﺑﻌﺪ از ﺗﺮور( ﭼﺎپ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺑﻪ ﺟﺪهات زﻫﺮا‪ ،‬از آن وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﺎﻧﺤﻪ ﻧﺎﮔﻮار ﺑﻪ وﻗﻮع‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ در ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ ﺷﻔﺎی آن ﻋﻨﺼﺮ ﭘﺎک را ﻣﺴﺄﻟﺖ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬اﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﺣﻖ ﺟﻠﺖ ﻋﻈﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﻔﺎی آن‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار ﭼﺸﻢﻫﺎی ﻣﺎ را روﺷﻦ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﻣﺒﺎرک‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻋﻔﻮ ﻓﺮﻣﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﺟﺪت ﺣﻀﺮت ﻓﺨﺮ ﮐﺎﺋﻨﺎت )ص( از وﺣﺸﯽ )ﻗﺎﺗﻞ‬
‫ﺣﻤﺰه( و اﺑﯽﺳﻔﯿﺎن و اﻣﺜﺎل او ﻋﻔﻮ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬وﺟﻮد ﻣﺒﺎرک ﻫﻢ از اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﭘﺎک اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺠﺎزات ﻓﺮﻣﻮدی‪ ،‬ﻋﺪل ﻧﻤﻮدهاﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻘﺪﯾﺮ اﻣﺮ ﺑﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﻄﺎع اﺳﺖ‪ .‬و ان ﺷﺌﺖ ﺗﻌﻔﻮ و ان ﺷﺌﺖ ﻋﺪل"‪...‬‬
‫آﯾﺖاﷲ ﻏﻼمﺣﺴﯿﻦ ﺗﺒﺮﯾﺰی در ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻼح‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﻋﯿﻦ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ در روزﻧﺎﻣﻪ درج ﺷﻮد…" و ﻣﺮﺣﻮم ﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺮورﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﯽ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺎ آن ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪165 /‬‬

‫اﻗﺸﺎر ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﯿﮏ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺳﺘﯿﺰ ﺑﺎ ﻫﺠﻮم‬

‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺧﺎرﺟﯽ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ در اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻫﻢﺳﻮ‬
‫ﺑﺎ آﻧﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ورود اﺟﻨﺒﯽ ﺑﻪ اﯾﺮان را ﻣﺘﺮادف رواج ﺑﯽدﯾﻨﯽ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﮔﻔﺖوﮔﻮﯾﯽ در ﻣﺮداد ‪ 1332‬در ﻻﻫﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬ﻏﺮب ﻋﺎﻣﺪاً ﺧﻄﺮ ﺣﺰب ﺗﻮده را‬
‫ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﮔﺮوهﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر اﯾﺮان را ﺗﺮﺳﺎﻧﺪه و ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ از اﯾﻦ ﺗﺮس ﺑﺮای ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺧﻮد در ﺳﯿﺎﺳﺖ داﺧﻠﯽ‬
‫اﯾﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ"‪.‬‬
‫وﻟﯿﮑﻦ اﯾﻦ آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎر ﻧﺒﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﻌﺮض ﻫﺠﻮم ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪن او‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﺮوج از ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﻗﺒﻞ از آن ﮐﻪ در ﻣﻌﯿﺖ ﻣﺄﻣﻮران‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔﺮی )ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ( ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﻮﭼﻪﻫﺎﯾﺶ ﺑﻪ او‬
‫ﺣﻤﻠﻪور ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮران ﻣﺮاﻗﺐ او در ﮐﻨﺎری ﺑﻪ ﻧﻈﺎره اﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﺎر‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻫﺮ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺧﻮد را ﺣﺎﯾﻞ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺮادر و اوﺑﺎﺷﺎن ﮐﺮده و از ‪ 16‬ﺿﺮﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮ ده ﺿﺮﺑﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﯽﺧﺮد و‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺶ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ اﺻﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮدم!‬
‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺮا ﮐﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﮐﺸﺘﻨﺪ!‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﮐﻨﺎر ﺧﻮاﻫﺮش ﺑﻪ ﺧﻮن ﻣﯽﻏﻠﺘﺪ‪ .‬ﺿﺮﺑﻪﻫﺎی ﭼﺎﻗﻮﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺪن اﺻﺎﺑﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺑﻬﻤﻦ ﺳﺎل ‪ 1330‬ﺑﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ‬
‫ﻣﺠﺮوح ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﺣﺸﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﺪ ﺟﮕﺮﺧﻮار ﮐﻤﺎﮐﺎن در‬
‫ﻋﻄﺶ اﻧﺘﻘﺎم ﺑﻮد‪.‬‬
‫در آﺧﺮﯾﻦ روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ از ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﺶ ‪ ،90‬ﻓﺸﺎر ﺧﻮﻧﺶ ‪ 7/5‬و ﺣﺮارت ﺑﺪن او ﺑﯿﻦ ‪ 38‬و ‪39‬‬
‫درﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻇﺮ وﺿﻌﯿﺖ او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺰوم ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ را ﺑﻪ‬
 ‫‪ / 166‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دادﺳﺘﺎن وﻗﺖ ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دادﺳﺘﺎن اﻫﻤﯿﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﺪاد‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ دﮐﺘﺮ اﯾﺎدی ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ!‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روی ﺑﺮاﻧﮑﺎرد دراز ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ‬
‫دادﮔﺎه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او از درد ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﭘﯿﭽﯿﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﺗﻼش‬
‫ﻧﻤﻮد ﮐﻪ دﻓﺎﻋﯿﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ دادﮔﺎه اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬او ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬از ﺷﻤﺎ آﻗﺎﯾﺎن ﻣﯽﭘﺮﺳﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ و وﺿﻌﯿﺖ‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و دادﮔﺎه ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟ و آﯾﺎ در ﺟﺎﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﮐﻪ‬
‫دﻋﻮی آزادی و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ دارﻧﺪ و رژﯾﻢ ﺧﻮد را رژﯾﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺟﺎﻧﯽ ﻗﺎﺗﻞ آدمﮐﺶ و ﻫﺮ ﭼﻪ دﯾﮕﺮ اﺳﻤﺶ را‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦﻃﻮر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫آﻗﺎﯾﺎن! ﺧﺪای ﻧﺎﮐﺮده ﻣﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ! ﺑﻼی ﺳﯿﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﺸﺮقزﻣﯿﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎرزده‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ اﯾﻦ روز اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ… ﭼﻄﻮر ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻤﺎم اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﺸﺮی را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد؟ اﺳﯿﺮ‬
‫دﺳﺖﺑﺴﺘﻪای را ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮﺑﺎت ﭼﺎﻗﻮ ﺳﭙﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ‬
‫از ﺟﯿﺐ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯿﺎن ﭼﺎﻗﻮی ﺿﺎﻣﻦدار ﺑﯿﺮون آﻣﺪه و ﺑﺮ ﭘﺸﺖ و ﭘﻬﻠﻮ و‬
‫ﺷﮑﻢ او ﻓﺮود آﻣﺪه اﺳﺖ… ﻣﻦ در روز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 23‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1330‬ﺑﯿﻦ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ 4‬و ‪ 5‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻣﺰار ﯾﮑﯽ از ﺷﻬﺪای ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم‬
‫"ﻣﺤﻤﺪﻣﺴﻌﻮد" ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻫﺪف ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ‬
‫اﺻﺎﺑﺖ ﯾﮑﯽ دو ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ از ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺗﻔﺼﯿﻞ ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﮐﻪ ﻣﺤﺮﮐﯿﻦ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ آن ﺟﻮاﻧﮏ ﺳﻔﯿﺪ ﻏﯿﺮﺑﺎﻟﻎ‬
‫ﮐﯽﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ؟…"‬
‫دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ دﻓﺎﻋﯿﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ داد و دادﮔﺎه ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻓﺮاز و‬
‫ﻧﺸﯿﺐﻫﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪ .‬او ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﯽ دو ﺑﺎر از ﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪167 /‬‬

‫ﺧﻮن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ اﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﺎﯾﺪ او را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای در ﺧﻮن ﺧﻮد ﻏﻠﺘﺎﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ از ﺟﺎ ﺑﺮﻧﺨﯿﺰد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر و ﻫﻔﺖ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎﻣﺪاد ﺻﺒﺢ روز ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﻧﻮزدﻫﻢ آﺑﺎن‬
‫‪ 1333‬ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺳﺮﺗﯿﭗ آزﻣﻮده دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ‪،‬‬
‫ﺣﮑﻢ اﻋﺪام دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪ وی اﺑﻼغ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آزﻣﻮده ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫"اﮔﺮ وﺻﯿﺘﯽ دارﯾﺪ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ! ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﮑﺮر ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﺪ ﻣﻦ از ﻣﺮگ اﺑﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﺪارم و ﻣﺮگ ﺣﻖ اﺳﺖ"‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﺎﺳﺦ داد‪" :‬آری آﻗﺎی آزﻣﻮده! ﻣﺮگ‬
‫ﺣﻖ اﺳﺖ و ﻣﻦ از ﻣﺮگ اﺑﺎﯾﯽ ﻧﺪارم‪ .‬آن ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮگ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎری! ﻣﻦ‬
‫ﻣﯽﻣﯿﺮم ﮐﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﯾﺮان از ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻋﺒﺮﺗﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﻮد از‬
‫وﻃﻨﺶ دﻓﺎع ﮐﺮده و ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن اﺟﻨﺒﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ درﻫﺎی ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﺴﺘﺎن را ﺑﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﺎ درﺑﺎر‬
‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﻔﺎرت ﻻزم ﻧﺪارد‪".‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻏﻼمﺣﺴﯿﻦ ﻣﺼﺪق در ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪" :‬ﺣﺴﯿﻦ‬
‫ﺷﻬﺸﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ رﯾﺎﺳﺖ دﻓﺘﺮ وزﯾﺮ دادﮔﺴﺘﺮی )اﻟﻬﯿﺎر ﺻﺎﻟﺢ( در ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ‬
‫اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﺣﮑﯿﻤﯽ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﻃﻦدوﺳﺘﯽ و ﺧﻮشﻧﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام روﺣﺎﻧﯿﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺎﻟﺢ و دﮐﺘﺮ ﺷﻤﺲاﻟﺪﯾﻦ اﻣﯿﺮﻋﻼﯾﯽ او را ﺑﻪ‬
‫ﺣﻀﻮر آﯾﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدی ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺰد ﺷﺎه وﺳﺎﻃﺖ ﮐﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫اﻋﺪام دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺷﻮد‪".‬‬
‫آﯾﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدی ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﮐﯿﻨﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎه‬
‫ﻫﻢ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺷﻮد ﮐﺎری ﮐﺮد"‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﺮای اﻋﺪام ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬آزﻣﻮده ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ درﺧﻮاﺳﺘﯽ داری ﺑﯿﺎن ﮐﻦ! ﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﺪ‪" :‬ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی‬
‫ﻣﻦ دﯾﺪن ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق و ﺻﺤﺒﺘﯽ ﺑﺎ اﻓﺴﺮان اﺳﺖ"‪.‬‬
‫آزﻣﻮده در ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ دﺳﺖ از ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﺮد ﺑﺮﻧﻤﯽداری؟‬
 ‫‪ / 168‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫در آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﻗﺒﻞ از اﺟﺮای ﺣﮑﻢ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬آﻗﺎی‬

‫آزﻣﻮده! ﻣﺮگ ﺑﺮ دو ﻗﺴﻢ اﺳﺖ؛ ﻣﺮﮔﯽ در رﺧﺘﺨﻮاب ﻧﺎز و ﻣﺮﮔﯽ در راه‬
‫ﺷﺮف و اﻓﺘﺨﺎر و ﻣﻦ ﺧﺪای را ﺷﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ در راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻓﺴﺎد‬
‫ﺷﻬﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮم‪ .‬ﺧﺪای را ﺷﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺎدﺗﻢ در اﯾﻦ راه دﯾﻦ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺳﺘﻤﺪﯾﺪه و اﺳﺘﻌﻤﺎرزده اﯾﺮان ادا ﮐﺮدهام و اﻣﯿﺪوارم ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺒﺎرزه را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ…" ﻫﺸﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ از دﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻔﻨﮓ ﭼﻬﺎر ﻣﺄﻣﻮر ﺷﻠﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮد و دو ﺗﯿﺮ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ او اﺻﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺳﯿﻨﻪ ﮔﺮم ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮای ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺑﺎر از ‪ 23‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1330‬ﺗﺎ‬
‫ﻧﻮزدﻫﻢ آﺑﺎن ‪ 1333‬ﻫﺪف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫٭ ـ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،6‬ﻣﻬﺮ و آﺑﺎن ‪1379‬‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪169 /‬‬

‫ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻣﻮﻟﻮد ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻮد٭‬

‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫„ﺑﺎ ﺗﺸﮑﺮ از اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﮔﻔﺖوﮔﻮ دادﯾﺪ ﺗﺎ از ﺧﺎﻃﺮات‬

‫ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق داﺷﺘﻪاﯾﺪ و‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص از وﻗﺎﯾﻊ روزﻫﺎی ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 28‬ﻣﺮداد آﮔﺎﻫﯽ ﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬آﮔﺎﻫﯽ از اﯾﻦ‬
‫وﻗﺎﯾﻊ‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺮای ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﯾﮏ اﻧﻘﻄﺎع ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬ﮔﺮاﯾﺶ‬
‫ﻋﺠﯿﺒﯽ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ و ﻋﺒﺮتاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫…از اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻨﺪه را ﻻﯾﻖ آن داﻧﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﭼﻨﺪ در ﺧﺪﻣﺘﺘﺎن ﺑﺎﺷﻢ‬
‫و ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﯾﺘﺎن را ﺟﻮاب ﺑﺪﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ‪ .‬ﻣﻦ ‪ 17‬ﺳﺎل و ﭼﻬﺎر ﻣﺎه‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﮐﻪ از اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺎ دﯾﭙﻠﻢ ﺷﺶ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪم‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ در داﻧﺸﮑﺪه ﺣﻘﻮق و داﻧﺸﮑﺪه ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﺷﺪم‪ .‬روزی‬
‫در داﻧﺸﮑﺪه ﺣﻘﻮق دﯾﺪم ‪50‬ـ‪ 40‬ﻧﻔﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺼﺪق ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺼﺪق از ﻣﺠﻠﺲ ﻗﻬﺮ ﮐﺮده و ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﻣﺼﺪق را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ راه اﻓﺘﺎدم‪ .‬اﯾﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺼﺪق در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﮔﻔﺖ‪" :‬اﯾﻨﺠﺎ دزدﮔﺎه اﺳﺖ" و رﻓﺖ در ﺧﺎﻧﻪاش ﻧﺸﺴﺖ در ﺳﺎل‬
‫‪.1324‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻦ ﻗﺪ ﺑﻠﻨﺪ و ﻫﯿﮑﻞ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ورزﯾﺪه و ورزﺷﮑﺎری داﺷﺘﻢ در واﻗﻊ ﭘﺮﭼﻢدار اﯾﻦ ﻋﺪه از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺣﻘﻮق ﺷﺪم‪ .‬در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﺎخ )ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﮐﻨﻮﻧﯽ( ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺼﺪق‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ‪ 109‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬وارد ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺮوﯾﯽ و‬
‫ﺑﺮﺧﻮردی ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﺳﯿﻤﺎی واﻗﻌﺎً اﻧﺴﺎﻧﯽ و ادب ﻣﻤﺘﺎزش ﻣﺎ را ﭘﺬﯾﺮا ﺷﺪ و‬
‫ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﻣﻬﺮورزی ﻗﺒﻮل ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﯿﻔﺘﺪ و ﻣﺎ او را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ از ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺼﺪق ﺑﯿﺮون آﻣﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎ ﻋﺪهای ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﺪاً ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ 300‬ـ‪ 200‬ﻧﻔﺮ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﺎخ را ﻃﯽ‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺷﺎه )ﺟﻤﻬﻮری ﻓﻌﻠﯽ( آﻣﺪﯾﻢ و ﻣﺴﯿﺮ را اداﻣﻪ دادﯾﻢ ﮐﻪ‬
 ‫‪ / 170‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫از ﭼﻬﺎرراه ﻣﺨﺒﺮاﻟﺪوﻟﻪ رد ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬اﻣﺎ در آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ‬

‫ﮐﻪ زاﻧﻮﻫﺎ را ﺑﻪ زﻣﯿﻦ زده ﺑﻮدﻧﺪ و اﺳﻠﺤﻪﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﻫﻢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﻧﺪﻫﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق از راه ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﯿﺰ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺒﺎرزه را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﺪ و‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﺑﻪ راه اﻓﺘﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮدش ﻫﻢ اﮔﺮ در آن ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺸﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﺒﻮع ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن او در ﺟﻤﻊ ﻣﺎ اوﻟﯿﻦ ﻧﻔﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺻﻒ ﮔﺬﺷﺘﯿﻢ و ﺳﺮﺑﺎزان ﻫﯿﭻ ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻠﯽ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﮐﻪ رﺳﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﯿﻦ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم رﺿﺎ ﺧﻮاﺟﻪﻧﻮری ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻻی ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺑﺎﻻﺧﺎﻧﻪﻫﺎ در را ﺑﺎز ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﯿﺮ ﺧﻮرد و ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎل ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﺳﺮوﺻﻮرت ﺧﻮد ﻣﯽزد و‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﺮا ﺑﮑﺸﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺮا او را ﮐﺸﺘﯿﺪ‪ .‬اﺷﮏ از ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺼﺪق ﺳﺮازﯾﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﻠﺘﻬﺐ ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﻬﺮان ﮐﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ‬
‫ﮔﻠﺸﺎﯾﺎن ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﺗﻨﺪی ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪﺳﻮی او‬
‫ﻫﺠﻮم ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺼﺪق را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ واﻗﻌﻪ اوﻟﯿﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﻦ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺣﻔﻆ اﻣﺎﻧﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﺘﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از آن ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪه اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺳﯿﺪﺿﯿﺎءاﻟﺪﯾﻦ در ﻣﺠﻠﺲ آﻣﺪه ﺑﻮد و اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﻪاش در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ در ﻣﻮرد‬
‫ﺳﯿﺪﺿﯿﺎءاﻟﺪﯾﻦ و اﯾﻦﮐﻪ او ﻋﺎﻣﻞ اﻧﮕﻠﯿﺲ اﺳﺖ اﯾﺮاد ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ او‬
‫رﺿﺎﺧﺎن را ﻣﺪت ‪ 30‬ﺳﺎل ﺑﺮ ﻣﺮدم اﯾﺮان ﺳﻮار ﮐﺮد‪ .‬درواﻗﻊ از آن‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﺼﺪق ﺷﺪم‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ آن روز ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪاش رﻓﺘﻢ‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او داﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪171 /‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ‪ ،‬ﭼﻮن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺎﮔﺮد اول ﺷﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎرج‬
‫اﻋﺰام ﺷﺪم‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﺎه و ﻧﯿﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪای از‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ را آﻗﺎی ﺗﺮﮐﻤﺎن در ﺟﻠﺪ اول‬
‫"ﻣﮑﺘﻮﺑﺎت ﻣﺼﺪق" درج ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮای ﻧﺎﻣﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻋﺪه از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮑﺪه ﭘﺰﺷﮑﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎرﯾﺲ و ﭘﺰﺷﮑﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﮏ ﻫﺰﯾﻨﻪ ارزی ﻣﺎ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﭼﻮن ﻣﻦ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺷﻤﺎ را داﺷﺘﻢ و ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﺟﻮاب آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽدﻫﻢ‪ .‬آن ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺼﺪق ﺑﺮای ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ و اﯾﻦ ﺷﻤﺎرهای ﮐﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫اﻗﺎﻣﺖ دارﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﺪود ﺷﺶ ﻣﺎه زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدهام‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﻣﻦ اﯾﻨﺠﺎ را ﺑﻪدﻟﯿﻞ اﯾﻦﮐﻪ آﻓﺘﺎبﮔﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﺟﺎره ﮐﺮدم و اﯾﻦﮐﻪ ﺷﻤﺎ اﻵن‬
‫در ﻫﻤﺎن اﺗﺎق زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ را ﺑﻪ ﻓﺎل ﻧﯿﮏ ﻣﯽﮔﯿﺮم‪.‬‬
‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻﯽ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻢ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﺣﺰبﺗﻮده در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻔﻮذ ﺑﺴﯿﺎر داﺷﺖ و ﻣﻮرﯾﺲ‬
‫ﺗﻮرز رﺋﯿﺲ آن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎون او ﻫﻢ ﺟﮏ دوﮐﻠﻮ ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎﻃﻘﺎن‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺬاﺑﯽ داﺷﺘﻨﺪ و اﮐﺜﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن آن زﻣﺎن‪،‬‬
‫ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﻌﺪاً از ﭘﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺧﻨﺠﺮ زدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﯾﺸﺎن رﺳﯿﺪ‪،‬‬
‫ﻣﮑﺎﺗﺒﺎت ﺧﻮدم را ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﺎ زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ ﺑﻪ اﯾﺮان ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود ‪15‬‬
‫ـ ‪ 14‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1331‬اداﻣﻪ دادم‪.‬‬
‫در ‪ 7‬ﺧﺮداد ﺳﺎل ‪ 1331‬ﺑﺪون اﯾﻦﮐﻪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ اﻃﻼﻋﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ آنﻣﻮﻗﻊ در روزﻧﺎﻣﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ‬
‫اﻣﺮوز" ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﺮدﺑﯿﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﮔﻮﯾﺎ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ از ﻧﺼﻒﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺴﺘﺨﺪم اﯾﺸﺎن زﻧﮓ زد و ﮔﻔﺖ آﻗﺎ‬
 ‫‪ / 172‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻔﺎً ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً ‪ 5‬ﺧﺮداد ﺑﻮد‪ .‬آﻗﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‬
‫ﭘﺲﻓﺮدا ﻣﺎ ﺑﻪ ﻻﻫﻪ ﻣﯽروﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﺳﻨﺎد دادﮔﺎه ﻻﻫﻪ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪام از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪﻓﺮد اﺳﺖ ـ ﺑﺴﯿﺎر ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم و ﻓﻘﻂ ﺷﻤﺎ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻦ ﻫﺴﺘﯿﺪ ـ‬
‫ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﻨﺎد را در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﻤﺎ ﻣﯽﮔﺬارم‪ .‬اﯾﻦ اﺳﻨﺎد ‪ 183‬ﺑﺮگ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫اﮐﺜﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﻨﺎد ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد و ﺧﻄﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ را ﺑﻪ وزارتﺧﺎرﺟﻪ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﺴﺌﻮل ﻗﺴﻤﺖ رﻣﺰ و اﺳﻨﺎد ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬اﺳﻨﺎد را ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻣﻦ داد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4‬ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﻓﺮودﮔﺎه رﻓﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 7‬ﭘﺮواز داﺷﺘﯿﻢ‪ .‬از ﻫﯿﺌﺖ‬
‫اﻋﺰاﻣﯽ ـ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ ﺗﺎ آﻣﺴﺘﺮدام ﺑﺎ ﻣﺎ آﻣﺪ ـ‬
‫ﻫﯿﭻﮐﺲ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭼﻤﺪان ﺳﯿﺎه ﮐﻪ در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎوی‬
‫ﭼﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬در آن ﻫﯿﺌﺖ‪ ،‬آﻗﺎی اﻟﻠﻬﯿﺎر ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺳﻨﺠﺎﺑﯽ و ﻧﯿﺰ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﻌﺪاً ﺧﯿﺎﻧﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎﺑﻖ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻫﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ اﻓﺸﺎر ﻃﻮس را در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻄﯿﺒﯽ‬
‫ﮐﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺎزه اﻓﺸﺎرﻃﻮس را ﻫﻢ ﻣﻦ از ﻏﺎر ﺗِﻠﻮ درآوردم‪ .‬ﺷﺐ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮدی‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺎ ﻣﺴﺎﻓﺘﯽ رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آﻧﺠﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﺮ رﻓﺘﯿﻢ و ﺟﻨﺎزه را از‬
‫ﻏﺎر درآوردﯾﻢ‪ .‬ﯾﮏ ﭼﯿﺰ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ آن را در ﺧﺎﻃﺮاﺗﻢ در‬
‫ﻣﻮرد ﮐﺸﻒ ﺟﻨﺎزه اﻓﺸﺎرﻃﻮس‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ در روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽﮐﻪ ﺟﯿﭗ ﻓﺮﻧﭻ اﯾﺸﺎن را ﺑﺎز ﮐﺮدم‪ ،‬ﯾﮏ ﻗﺮآﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﻨﺎدی ﯾﺎس‬
‫در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺸﺘﺮیﻫﺎﯾﺶ ﮐﺎدو ﻣﯽداد‪ ،‬در ﺟﯿﺒﺶ ﺑﻮد و‬
‫اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ .‬آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻦ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻧﻮﺷﺘﻢ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی‬
‫ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﮐﺸﻒ ﺟﻨﺎزه اﻓﺸﺎرﻃﻮس از ﻏﺎر ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺮآن را در آﻧﺠﺎ ﯾﺎدآوری ﮐﺮدهام‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪173 /‬‬

‫آن ﭼﻤﺪاﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻻﻫﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭼﻤﺪان اﺳﻨﺎد دزدﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﯿﭻﭼﯿﺰ‬

‫در آن ﻧﺒﻮد و ﻫﯿﭻﮐﺲ ﺟﺰ ﺷﺨﺺ ﻣﺼﺪق و ﻣﻦ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ ﭼﻤﺪان اﺳﻨﺎد‬
‫ﮐﺪام اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻣﺼﺪق ﺑﻌﺪﻫﺎ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ از‬
‫ﻻﻫﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﺳﻨﺎد ﭘﻬﻠﻮی ﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از آنﮐﻪ‬
‫اﺳﻨﺎد را ﺗﺤﻮﯾﻞ ﭘﺪر داد و او ﻫﻢ رﺳﯿﺪ آن را اﻣﻀﺎ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﺎزه ﻓﻬﻤﯿﺪم‬
‫اﺳﻨﺎد ﭘﻬﻠﻮی ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫„از روز ‪ 25‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﭼﻪ ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ را ﺑﻪ ﯾﺎد دارﯾﺪ؟‬
‫…در روز ‪ 25‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﮔﺮوﻫﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 11‬ﺷﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮﺣﻮم‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ رﯾﺨﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯽاﺣﺘﺮاﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ او را ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﻬﻨﺪس زﯾﺮکزاده و ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻖﺷﻨﺎس دﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮار ﺑﻮد‬
‫اﯾﻨﻬﺎ را اﻋﺪام ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫اﻗﺪام ﮐﺮد و ﮐﻮدﺗﺎ در روز ‪ 25‬ﻣﺮداد ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد و ﺷﺎه ﻓﺮار ﮐﺮد‪.‬‬
‫„آﯾﺎ ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﺣﮑﻢ ﺷﺎه را در‬
‫ﻣﻮرد ﻋﺰل دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ او )ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق( اﺑﻼغ ﮐﺮدﻧﺪ؟‬
‫…ﻧﺨﯿﺮ‪ ،‬اﯾﻨﻬﺎ دو دﺳﺘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﻌﻤﺖاﷲ ﻧﺼﯿﺮی ـ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ رﺋﯿﺲ ﺳﺎواک ﺷﺪ ـ ﻣﺴﺌﻮل آوردن ﺣﮑﻢ ﻋﺰل ﻣﺼﺪق ﺑﻮد‪ .‬در ﮐﻨﺎر‬
‫او ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮای دﺳﺘﮕﯿﺮی اﻓﺮاد رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼً ﯾﮏ دﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﺮای رﯾﺎﺣﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺑﺮای دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و‪ ...‬وﻗﺘﯽ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ رﯾﺎﺣﯽ را‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬او در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ زﯾﺮکزاده و ﺣﻖﺷﻨﺎس را در‬
‫ﻫﻤﺎنروز ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬روز ‪ 25‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻣﺎ آن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﺮوف را‬
‫در روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﯾﻢ‪" :‬ﺧﺎﺋﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ وﻃﻦ را ﺑﻪ اﺟﻨﺒﯽ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬راﻫﯽ ﺑﻐﺪاد ﺷﺪ‪ ".‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ روز ‪ 26‬ﻣﺮداد ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻔﺖ را‬
‫ﭼﺎپ ﮐﺮدﯾﻢ و اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت را اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺮای ﺳﻘﻮط ﻣﺼﺪق‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز ﺑﻮد و ﻣﺮدم‬
‫در واﻗﻊ ﻣﻄﺎﻟﺐ روزﻧﺎﻣﻪ را ﻣﯽﺑﻠﻌﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﺎدم ﻣﯽآﯾﺪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ‪ 26 ،25‬و‬
 ‫‪ / 174‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫‪ 27‬ﻣﺮداد ﻫﺮﮐﺪام ﺗﺎ ﺣﺪود ‪13‬ـ‪ 12‬ﭼﺎپ ﻫﻢ رﻓﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻇﻬﺮ روز ﺑﻌﺪ ﮐﻪ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﻌﺪی درﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫„وﻗﺎﯾﻊ روز ‪ 28‬ﻣﺮداد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ؟‬
‫…روز ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮏ رﺑﻊ ﺑﻪ ‪ 8‬ﺑﻪ دﻓﺘﺮ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز در ﮐﻮﭼﻪ ﻧﻈﺎﻣﯿﻪ ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن رﻓﺘﻢ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺮ روز‬
‫ﻣﻦ ﻧﻔﺮ دوم ﯾﺎ ﺳﻮم ﺑﻮدم ﮐﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﯽرﺳﯿﺪم‪ .‬آن روز ﺑﻪ ﻣﺤﺾ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪادی از ﮐﺎرﻣﻨﺪان و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺒﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫آنﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﺎد دارم‪ ،‬آﻗﺎی ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺳﻔﺮی ﻫﻢ ﮐﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﯾﺸﺎن وﮐﯿﻞ‬
‫دادﮔﺴﺘﺮی اﺳﺖ و ﺳﻪ ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻗﻠﻢ و ﺳﯿﺎﺳﺖ" ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺣﻖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را‬
‫در روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﯾﺎری ﻣﯽداد‪ .‬ﺑﯿﺮون از دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﺻﺪای داد و‬
‫ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺪود ‪ 8‬ﺻﺒﺢ ﺑﻮد‪ .‬از در ﭘﺸﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺎژی راه داﺷﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن رﺳﺎﻧﺪم‪ .‬در آﻧﺠﺎ دﯾﺪم‬
‫‪12‬ـ‪ 10‬ﻧﻔﺮ از ﻟﻤﭙﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﺷﺎه را روی دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺷﻌﺎر ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﯾﮏ ﭘﻠﯿﺲ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﺟﺮأت اﯾﺴﺘﺎدن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ در آن ﺳﺎﻋﺖ در‬
‫وزارتﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻮد زﻧﮓ زدم و ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﺮای او ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدم‪ .‬ﮔﻔﺖ ﻣﻦ‬
‫اﻵن ﺑﺎ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻤﺎس ﻣﯽﮔﯿﺮم‪ .‬ﺷﻤﺎ دوﺑﺎره ﺑﺎ ﻣﻦ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ دﯾﺪم ﺟﻤﻌﯿﺖ زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﺪ و‬
‫ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ‪ 50‬ـ ‪ 40‬ﻧﻔﺮ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ از ﻟﻤﭙﻦﻫﺎی ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻠﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﺪداً ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻃﻼع ﺑﺪه‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق زﻧﮓ زدم و ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﻠﻮا را ﺑﺮای او ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ )دﻓﺘﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪175 /‬‬

‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی( ﺑﯿﺎ‪ .‬در ﺣﺎل ﺧﺮوج از ﻣﺤﻞ ﺑﻮدم ﮐﻪ دﯾﺪم ﺣﺪود ‪60‬ـ‪50‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﭼﻤﺎق ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬از ﭘﺸﺖ ﭘﺎﺳﺎژ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق‬
‫آﻗﺎی ﺳﻔﺮی و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ از ﮐﻮﭼﻪ ﭘﺲﮐﻮﭼﻪﻫﺎ از ﻣﺤﻞ دور ﺷﺪﯾﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ وزارتﺧﺎرﺟﻪ رﺳﯿﺪم‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺪود ‪ 10‬ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ وارد اﺗﺎق‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺷﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺖ اﻟﺤﻤﺪﷲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ آﻣﺪی‪ .‬ﺧﺒﺮ آﺗﺶ زدن‬
‫دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪ او رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﻫﻤﯿﻦ ﺣﯿﻦ ﺗﻠﻔﻦ زﻧﮓ زد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻢ آن ﻃﺮف ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻌﺪ ازﺗﻤﺎمﺷﺪن‬
‫ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ ﻋﺼﺎﯾﺶ را دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺮوﯾﻢ‪.‬‬
‫در ﺧﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‪ ،‬آﻗﺎﯾﺎن ﻧﺮﯾﻤﺎن‪ ،‬ﺣﻖﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺣﺴﯿﺒﯽ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻣﺼﺪق‪،‬‬
‫ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ و ﺷﯿﺮﺧﻮاﻧﯽ از اﻋﻀﺎی دﻓﺘﺮ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫داﺧﻞ اﺗﺎق ﻧﺮﻓﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺮا اﺣﻀﺎر ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ ﺑﺮوﯾﺪ و از ﻃﺮف ﻣﻦ ﻗﻀﺎﯾﺎ را ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺳﻮم اﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ روی ﺑﺎﺷﮕﺎه اﻓﺴﺮان ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﺳﯿﺪم‪ ،‬ﺳﺮﺗﯿﭗ رﯾﺎﺣﯽ ﺑﻼدرﻧﮓ ﻣﺮا ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ وارد‬
‫ﺷﺪم دﯾﺪم ﮐﻪ او ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺧﻮﻧﺴﺮدی ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮردن ﻫﻨﺪواﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﯿﺠﺎن ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻬﺮ در آﺗﺶ ﻣﯽﺳﻮزد‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﻮﻧﺴﺮدی ﮔﻔﺖ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‬
‫ﻫﻨﺪواﻧﻪ ﺑﺨﻮرﯾﺪ و اﯾﻦﻗﺪر ﺷﻠﻮغ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﯾﮑﻪ ﺧﻮردم‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ از ﺷﻤﺎ اوﺿﺎع و اﺣﻮال را ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮم‪.‬‬
‫ﺗﯿﻤﺴﺎر رﯾﺎﺣﯽ ﮔﻔﺖ ﺷﻬﺮ اﻣﻦ و اﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺒﺮی ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﺗﺎ‬
‫ﻻت ﺷﻠﻮغ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪﺷﺎن ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﺮای دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او زﻧﮓ زدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه‬
‫ﻣﻦ اﯾﻦﻃﻮر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻢ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻌﺪاً ﺑﺎ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺷﺪ‪ .‬در‬
 ‫‪ / 176‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺧﺎﻃﺮهای را از ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ‬
‫درواﻗﻊ از ﻧﺎﮔﻔﺘﻪﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺢ روز ‪ 25‬ﻣﺮداد زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ ﭘﯿﮋاﻣﻪ و دﻣﭙﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﺗﺎق‬
‫ﻣﺼﺪق رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﻣﻦ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻣﺮا وزﯾﺮ دﻓﺎع ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺗﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻇﻬﺮ اﻣﺮوز ‪ 50‬ﻧﻔﺮ را اﻋﺪام‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﯾﺎد زد‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ؟ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب‪ .‬ﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از اﺗﺎق ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻣﺼﺪق‬
‫ﮐﺮد و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﮐﻪ ﻋﺼﺎﯾﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮔﻔﺖ ﻏﻼم‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺪر‬
‫ﺗﻮ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻣﯽدﻫﺪ! ﭘﺪر ﺗﻮ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻣﯽدﻫﺪ!‬
‫ﻣﻦ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﭼﺮا دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺧﯿﺎﻧﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﺷﺎه ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻘﺶ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻋﺪاﻣﺶ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آنﮐﻪ ﭘﯿﺎم ﺳﺮﺗﯿﭗ رﯾﺎﺣﯽ را ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق دادم‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﻣﻤﺘﺎز ﺑﺎﻻ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ ﻫﻤﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺷﺎه )ﺟﻤﻬﻮری ﻓﻌﻠﯽ( و ﭘﻬﻠﻮی‬
‫)وﻟﯽﻋﺼﺮ ﮐﻨﻮﻧﯽ( را ﻏﺎرت ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪود ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ دﮐﺘﺮ ﻣﻠﮏ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺻﺪا زد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻠﺘﻬﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ داﯾﯽﺟﺎن ﭼﻪ ﺷﺪه؟‬
‫ﮔﻔﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺑﭽﻪات ﺣﺎﻟﺶ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرده اﺳﺖ ـ ﺑﭽﻪ‬
‫ﺷﺶﻣﺎﻫﻪای داﺷﺖ ـ و ﻣﺎدرش ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﭼﻪ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮوی‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ از در ﺑﯿﺮون ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎ رﮔﺒﺎر ﻣﺴﻠﺴﻞ روﺑﻪرو ﺷﺪﯾﻢ و زاﻧﻮی‬
‫ﻣﻦ ﺗﯿﺮ ﺧﻮرد‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﻤﺘﺎز ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ زﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺮاواﺗﺶ را‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪177 /‬‬

‫درآورد و ﭘﺎی ﻣﺮا ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ رو ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺮد‬
‫و ﮔﻔﺖ ﺷﻤﺎ ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ آن ﻃﺮف‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﻤﺘﺎز‪ ،‬ﺳﺮوان ﻓﺸﺎرﮐﯽ ـ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﺎم ﻓﺎﻣﯿﻠﺶ را‬
‫ﻋﻮض ﮐﺮد ـ و ﺳﺮوان اﯾﺮج داورﭘﻨﺎه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﮐﺮدﻧﺪ و در ﭘﻨﺎه‬
‫آﺗﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ آن ﻃﺮف ﺧﯿﺎﺑﺎن رﺳﺎﻧﺪﯾﻢ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ آﻗﺎی ﭘﻮررﺿﺎ وﮐﯿﻞ ﻗﺸﻘﺎﯾﯽﻫﺎ در ﻣﺠﻠﺲ رﺳﺎﻧﺪﯾﻢ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﭘﻮررﺿﺎ ﻣﺎﻧﺪﯾﻢ ﺗﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﻮا ﺗﺎرﯾﮏ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺳﯿﺪﺣﺴﻦ ﻣﺼﻄﻔﻮی رﻓﺘﯿﻢ و ﺷﺐ را در آﻧﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪﯾﻢ‪ .‬ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮد ‪ .‬در آن ﻣﻮﻗﻊ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدم ﺑﺎ‬
‫ﺧﺴﺮوﻗﺸﻘﺎﯾﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﯾﮏ ﺟﯿﭗ آﻣﺪ و او ﺑﻪ اﺗﻔﺎق‬
‫راﻧﻨﺪه از آﻧﺠﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺼﻄﻔﻮی )دﺧﺘﺮﺧﺎﻟﻪ ﻣﻦ( ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ اﯾﺸﺎن ﺑﻪ اﯾﻞ ﻗﺸﻘﺎﯾﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺰل آﻗﺎ ﮐﺎﻇﻢ ﻗﻄﺐ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﺮدان ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺮﯾﻒ روزﮔﺎر و از ﻣﺮﯾﺪان‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻨﺎه آورده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ در ﺧﯿﺎﺑﺎن ژاﻟﻪ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن‬
‫زرﯾﻦﻧﻌﻞ ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﺪﺗﯽ در آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﺗﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺎ آن‬
‫وﺿﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﺮﻫﻨﮓ ارﺗﺶ ﮐﻪ روزﻫﺎی ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺮش در ﺟﻨﺐ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺮ ﻣﯽزده اﺳﺖ‪ ،‬روز ‪ 20‬ﯾﺎ ‪ 21‬اﺳﻔﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮش ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ در اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﻣﺎﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ اﺟﺎره دادهاﯾﻢ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﻫﺮ روز ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﻪ ﮔﻞﻫﺎی ﺑﺎﻏﭽﻪ‬
‫آب ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ او ﯾﮑﯽ از اﻋﻀﺎی ﺣﺰبﺗﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺣﺰبﺗﻮده ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ را اﯾﻨﺠﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫او ﻫﻢ روزﻫﺎ ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﺑﻪ ﮔﻞﻫﺎ آب ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺪرزن دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺮش ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻧﻪ او ﺟﻮانﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر زن او ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 178‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﯾﻦ ﺳﺮﻫﻨﮓ روز ﺷﻨﺒﻪ ﻋﯿﻦ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ ﺳﭙﻬﺒﺪ‬
‫ﻋﻠﻮی ﻣﻘﺪم ﮐﻪ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺰارش ﻣﯽدﻫﺪ و ﻋﻠﻮی ﻣﻘﺪم ﻫﻢ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر ﮔﺰارش ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی‬
‫ﮐﻪ رﺋﯿﺲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮر ﭘﯿﮕﯿﺮی ﻗﻀﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ اﺻﻼً ﺗﺼﻮر‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ وﻗﺘﯽ اﺳﻠﺤﻪ را روی‬
‫ﺷﻘﯿﻘﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﻦ ﻓﺮار ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن‬
‫ﺻﺪای او ﯾﮑﯽ از ﻣﺄﻣﻮران ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ او ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻣﺎ را ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را از دﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﺠﺎت ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺣﺎل ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮﻟﻮی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪ ﻧﺰد ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﯿﺮی ﮐﻪ آنﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﻧﺼﯿﺮی ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺧﺎﺋﻦ‪ ،‬ﮐﺪام‬
‫ﮔﻮری ﺑﻮدی؟ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺧﺎﺋﻦ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﯿﺎﻧﺖ‬
‫ﮐﺮدی‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﺰ وﻃﻦﭘﺮﺳﺘﯽ ﮐﺎری ﻧﮑﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﻧﺼﯿﺮی ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﺑﻪ دﻫﺎن‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮐﻮﺑﺪ‪ .‬دﻣﺎغ او ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ و ﺧﻮن ﺳﺮ و ﺻﻮرت او را‬
‫ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت او را دﺳﺘﺒﻨﺪ ﻣﯽزﻧﻨﺪ و از آن ﻣﺤﻞ‬
‫ﺑﯿﺮون ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از آن ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻋﻠﻮی ﻣﻘﺪم ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎر ﮐﻪ در‬
‫ﮐﻮﺷﮏ ﻧﺼﺮت‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺷﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺒﺮ دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺨﺘﯿﺎر‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ و ﻃﯿﺐ‬
‫ﺣﺎجرﺿﺎﯾﯽ و اﮐﺒﺮ ﮔﯿﻞﮔﯿﻠﯽ و‪ ...‬دﺳﺘﻮر ﮐﺸﺘﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫ﮔﺮوه ﻓﻘﻂ ﯾﮏﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺼﻄﻔﯽ دﯾﻮاﻧﻪ ﻧﻤﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﭼﺎﻗﻮﮐﺶﻫﺎی ﻣﺤﻠﻪ ﺳﯿﺪﻧﺼﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ اﯾﻦ ﺳﯿﺪ اوﻻد ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﮐﺎری ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ را از ﭘﻠﻪﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮوه‬
‫ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ ﺑﻪ او ﺣﻤﻠﻪور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎدر ﻣﻦ )ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺎﻃﻤﯽ( ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ اﺧﺒﺎر رادﯾﻮ از دﺳﺘﮕﯿﺮی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ )ﺑﺮادرش( ﺧﺒﺮدار ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪179 /‬‬

‫در آﻧﺠﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ آنﮐﻪ اوﺑﺎش ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ او ﺧﻮد را‬
‫روی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽاﻧﺪازد‪ 11 ،‬ﺿﺮﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﯽﺧﺮد و ﺗﻨﻬﺎ ‪2‬‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ او را ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‬
‫ارﺗﺶ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻤﺎم رادﯾﻮﻫﺎی دﻧﯿﺎ ﺧﺒﺮ ﺗﺮور ﻓﺎﻃﻤﯽ را‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻇﺎﻫﺮ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮدش دﮐﺘﺮ اﯾﺎدی‬
‫را ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ درﻣﺎن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻈﺎرت ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎدرم را اﻓﺮادی ﮐﻪ‬
‫در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ اﻋﻀﺎی وزارتﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﺠﻤﯿﻪ‬
‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻣﺼﺪق ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ آنﻣﻮﻗﻊ ﺑﻌﺪ از‬
‫‪ 4‬ﻣﺎه از ﺑﺎزداﺷﺖ آزاد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪاوای او ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﻣﺎدرم در ﻧﺠﻤﯿﻪ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺴﺘﺮی ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻤﯿﺸﻪ از‬
‫ﻋﻮارض آن ﺟﺮاﺣﺎت رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫„ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﭘﺎﯾﺘﺎن ﺗﯿﺮ ﺧﻮرد ﭼﻪ ﺷﺪ؟‬
‫…ﺑﻨﺪه ﻣﺪﺗﯽ در ﺧﺎﻧﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﻪوﯾﮋه ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻗﺪﯾﻤﯽام ﺑﻪ ﻧﺎم رﺣﯿﻢﻧﯿﺎ ﺑﻮدم ﮐﻪ رﺋﯿﺲ ﺑﺎﺷﮕﺎه راهآﻫﻦ ﺑﻮد و از ﻫﻮاداران‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ و ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﺎنروز ﭼﺎﻗﻮ ﺧﻮردن ﻣﺎدرم و‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﺧﻮدم را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ 9‬ﺳﺎل و ‪ 6‬ﻣﺎه و‬
‫‪ 24‬روز زﻧﺪان ﺑﻮدم‪ ،‬دو دﺳﺖ ﻣﺮا ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ و ﭼﺸﻢ راﺳﺘﻢ را از دﺳﺖ‬
‫دادم و دﻧﺪهﻫﺎﯾﻢ را ﻫﻢ ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫„ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﻤﺎ از روﻧﺪ ﺣﺮﮐﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫…او دو ﺑﺎر از ﻣﺮگ ﺟﺴﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ ﺑﻌﺪ از ﺗﺮور ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﺒﺪﺧﺪاﯾﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﮔﺮوه ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ ﮐﻪ او را ﭼﺎﻗﻮ زدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻪ ﺷﻬﺎﻣﺘﯽ و ﭼﻪ‬
‫ﺟﺮأﺗﯽ ﺑﻪ او داده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪر ﻋﺒﺪﺧﺪاﯾﯽ ﻧﺎﻣﻪای ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺟﺪ‬
‫اﻃﻬﺮﺗﺎن ﻗﺴﻢ ﻣﯽدﻫﻢ ﻣﺎ را ﺑﺒﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎ آن ﻧﺎﻣﻪ را ﭼﺎپ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
 ‫‪ / 180‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻨﻬﺎی اﯾﻦﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬داﯾﯽ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ زﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﻗﻬﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻮد‪ ،‬رﺗﺒﻪ اول ﺑﻪ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ ﯾﮑﯽ از ﺷﯿﺮﻣﺮدان روزﮔﺎر و ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺘﻘﺪان واﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ ﺑﺮای او ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ واﻗﻌﯽ ﺑﻮد و او ﻣﻠﺖ را ﺑﺎور داﺷﺖ‪ .‬در‬
‫ﻋﯿﻦ ﺣﺎل او ﯾﮏ ﻣﻮﺣﺪ راﺳﺘﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﺎزش ﺗﺮک ﻧﺸﺪ‪ .‬او ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﺗﯿﺮﺧﻮردﮔﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺼﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮد و ﻧﻤﺎزش را اﯾﺴﺘﺎده‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ او ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻧﻤﺎزش را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫روز ﭼﻬﻠﻢ ﺷﻬﺎدﺗﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰار او ﻣﺎدرم ﺧﻄﺒﻪ ﺣﻀﺮت زﯾﻨﺐ را ﺑﻪ‬
‫زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪای ﻣﺎدرم آنﭼﻨﺎن ﺟﺎﻧﺴﻮز ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮﻟﻮی‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎم آدمﻫﺎ ﻣﺎﺗﺸﺎن ﺑﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدرم ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﭘﺪرش ﺳﯿﻒاﻟﻌﻠﻤﺎی ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻗﺮآن را ﺣﻔﻆ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻫﺮﮐﺲ از اﯾﺸﺎن ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪ اﺳﻤﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﺮدهﺷﻮر اﺳﻤﻢ را‬
‫ﺑﺒﺮد‪ ،‬اﻟﻬﯽ ﺳﺎﻗﻂ ﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﻢ ﻣﻦ‪ .‬ﭼﻮن اﺳﻤﺶ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎدرم اﻵن‬
‫در اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﯾﻪ ﮐﻨﺎر ﺑﺮادرش ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺧﺎک آرﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫„آﯾﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ را ﻫﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ دادﻧﺪ؟‬
‫…ﺑﻠﻪ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ اﺻﻼً در اﯾﺮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در رﺳﺎﻟﻪ دﮐﺘﺮاﯾﺶ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ "ﺷﺮﮐﺖ‪"....‬‬
‫و ﺳﻬﻢ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ...‬اﺳﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﻔﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪی‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻓﻼنﺟﺎ ﻧﻔﺘﺶ ﻣﻠﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را دارد‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل اوﺿﺎع ﮐﺎرﮔﺮاﻧﺶ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن در ﺳﺎل ‪1328‬‬
‫اﯾﻦ ﺟﺮﻗﻪ زده ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎرﮔﺮان‬
‫ﺻﻨﻌﺖﻧﻔﺖ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫„ﺑﺮﺧﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺧﻠﯿﻞ ﻣﻠﮑﯽ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﻣﻄﺮح ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪181 /‬‬

‫…ﻧﻪ اﺑﺪاً‪ ،‬ﺧﻠﯿﻞ ﻣﻠﮑﯽ در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد ﺗﺎ‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺪق ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﻃﺮح ﻓﮑﺮ ﺷﺨﺺ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺮﯾﻤﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪.‬‬
‫„ﮔﻮﯾﺎ ﻣﻠﮑﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪای راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﺎ او‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫…اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب را ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ رﺣﯿﻢﻧﯿﺎ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1323‬در ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻄﺮح ﮐﺮد ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮح دﻻﯾﻞ آن زﻣﺎن دﯾﮕﺮی را ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺶﺳﺎل ﺑﻌﺪ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ را ﭘﯿﺶ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪.‬‬
‫„ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ .‬ﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺗﺮک اوﻟﯽ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫…ﮔﻔﺘﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺗﺮک اوﻟﯽ از آن ﺑﺰرﮔﻮار دﯾﺪه ﻧﺸﺪ از زﺑﺎن‬
‫ﻣﺼﺪق ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی دﻗﯿﻖ ﻋﺒﺎرات ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬او‬
‫ﻫﺮﻣﻮﻗﻊ از ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮد او را "ﺑﺰرﮔﻮار" ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪﻧﺎم‬
‫ﭼﻬﺮه ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﮑﺲﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺼﺪق در آن اﺳﺖ‪ ،‬او ﻃﯽ ﭘﯿﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺧﺎرج ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺑﺎ درود ﺑﻪ روان ﭘﺎک‬
‫دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫„در ﻋﺎﺷﻮرای ﺳﺎل ‪ 1340‬ﻫﻢ ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬در ﮔﺮدﻫﻤﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻬﻀﺖآزادی ﻃﯽ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ "اﻟﻠﻬﻢ اﻟﻠﻌﻦ‬
‫اول ﻇﺎﻟﻢ ﻇﻠﻢ ﺣﻖ ﻣﺤﻤﺪ و آل ﻣﺤﻤﺪ"‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﯿﻢ "اﻟﻠﻬﻢ اﻟﻠﻌﻦ ﻣﻦ ﻗﺘﻞ‬
‫دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ" ﮐﻪ ﺣﻀﺎر در ﭘﺎﺳﺦ او ﯾﮏ ﺻﻠﻮات ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫…اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺷﻬﯿﺪ را ﺑﺮ ﻣﺪرس ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد‪ .‬او‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 1320‬ﮐﻪ رﺿﺎﺧﺎن رﻓﺖ‪ ،‬در آذرﻣﺎه ﻫﻤﺎن ﺳﺎل‪ ،‬در ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﻧﻮر اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺪرس ﻣﺮاﺳﻢ ﺧﺘﻤﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮد‪ .‬ﺳﺨﻨﺮان آن ﺟﻠﺴﻪ‬
 ‫‪ / 182‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺧﻮد او ﺑﻮد‪ ،‬آن ﻫﻢ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﻮان ﺑﻮد‪ .‬آﻗﺎی ﺗﺮﮐﻤﺎن ﻫﻢ‬
‫اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ را ﻣﻔﺼﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫„در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﺮﺣﻮم ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در روز ‪ 25‬ﻣﺮداد اﮔﺮ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪای وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫…در آن روز ﺷﺎدروان دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮده‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ او را وزﯾﺮدﻓﺎع ﮐﻨﺪ ﺗﺎ او ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻗﺴﻢﺧﻮرده‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان را ﺑﻪ ﺳﺰای اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﺑﺮﻃﺒﻖ ﭼﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ؟ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺟﻮاب داده ﺑﻮد ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب و ﺑﺮای‬
‫ﻧﺠﺎت ﻣﻠﺖ اﯾﺮان‪ .‬ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﭘﺎﺳﺦ داده ﺑﻮد اﯾﻦ ﮐﺎر را وزﯾﺮ‬
‫دادﮔﺴﺘﺮی‪ ،‬رﺋﯿﺲ دﯾﻮان ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر و ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از روﺣﺎﻧﯿﻮن ﻗﻢ و‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای‬
‫ﺷﮑﻞ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آن ﺑﺘﻮان ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ را ﻣﻮرد ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻗﺮار‬
‫داد‪ .‬ﺷﺎدروان دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ و ﺗﺎ آنوﻗﺖ‬
‫رﯾﺸﻪ ﻣﺎ را ﮐﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺟﺰ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻣﻦ راه‬
‫دﯾﮕﺮی ﺳﺮاغ ﻧﺪارم و ﻣﻦ ﺑﺮای ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﻫﺮﭼﯿﺰ و ﻫﺮﮐﺲ اﺣﺘﺮام‬
‫ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در آن روز ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ از اﺗﺎق ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﯾﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺖ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن اداﻣﻪ دارد‪ .‬در ﺑﯿﺮون از اﺗﺎق ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﭘﺪر ﺗﻮ ﺑﺎ اﯾﻦ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺶ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرش ﻫﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﻮد و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻋﺪهای ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ اﮔﺮ او ﻣﺮد ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺎﺣﺸﻪ و ﭼﺎﻗﻮﮐﺶ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﺮدم اﯾﺮان را ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﯾﮏ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺮای اﯾﻦ‬
‫اﺷﮑﺎل داﺷﺖ ﮐﻪ آن را در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ﺑﻌﺪی ﺻﺤﺒﺘﻢ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫„ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻂﻣﺸﯽ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪183 /‬‬

‫…ﺑﻪ ﺣﻀﻮرﺗﺎن ﻋﺮض ﮐﻨﻢ ﻣﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ آدﻣﯽ ﺑﺎ ﺣﺪود ‪ 22‬ﺳﺎل‪،‬‬

‫ﺷﺎﯾﺪ ﺟﻮانﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮدﺑﯿﺮ روزﻧﺎﻣﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎری اﯾﺮان ﺑﻮدم و در‬
‫ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺳﺮدﺑﯿﺮ روزﻧﺎﻣﻪای ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮ و ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎزش‬
‫وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪای ﮐﻪ ﺳﺨﻨﮕﻮی دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره ﮐﺮدﻧﺪ )ازﺟﻤﻠﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺗﺸﺎن( ﮐﻪ‬
‫ﻧﻘﺶ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز در ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم از ﯾﮏ ﻟﺸﮑﺮ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫„رﯾﺸﻪ ﺣﻮادث ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 28‬ﻣﺮداد را ﭼﮕﻮﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟‬
‫…ﺟﻮانﻫﺎ و ﻣﺮدم اﯾﺮان ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻣﻮﻟﻮد ﺣﻮادث ﻗﺒﻞ‬
‫و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ واﻗﻌﻪ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1331‬ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﺎه و‬
‫ﺑﻌﺪ ﺣﻮادث دﯾﮕﺮی ﮐﻪ در ﮐﺮدﺳﺘﺎن و اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﻗﺤﻄﯽﻫﺎی‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد ﻧﺎن و ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻮادﻏﺬاﯾﯽ و‪ ...‬ﻫﻤﮕﯽ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺟﺮﯾﺎن ‪ 9‬اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1331‬در واﻗﻊ ﻣﺎدر ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺑﻮد‪.‬‬
‫„ﻣﺼﺪق ﻫﻢ در ﺧﺎﻃﺮات و ﺗﺄﻟﻤﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎی ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ اﺷﺎره‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آن روز ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎری درﺑﺎر‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﮐﺸﺘﻦ او را داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻨﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺑﺮ ﺟﻨﺎزه ﻣﻦ آﻣﺎده ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫…ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻪ ﭘﯿﺎده ﺑﻪ درﺑﺎر آﻣﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﻫﻤﺮاﻫﺸﺎن ﺑﻮدم و ﺗﺎ دم در ﻫﻢ آﻣﺪم‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی از دوﺳﺘﺎن‬
‫و ﻫﻮاداران ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ ﻫﻢ در آﻧﺠﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ اﯾﺸﺎن داﺧﻞ‬
‫ﮐﺎخ رﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﯾﮏ دﻓﻌﻪ در ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺳﭙﻬﺒﺪ اﺣﻤﺪی‬
‫را ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﺳﻔﯿﺪ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮد و ﮐﻼه ﺷﺎﭘﻮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮوﯾﺰ ﺧﺴﺮواﻧﯽ را ﻫﻢ ﮐﻪ آنﻣﻮﻗﻊ ﺳﺮﮔﺮد ﺑﻮد و ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺎﺷﮕﺎه ﺗﺎج ﺑﻮد در‬
‫ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ دﯾﺪم و از ﻋﺠﺎﯾﺐ روزﮔﺎر اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﺸﺎن ﺑﺎ دوﭼﺮﺧﻪ‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻣﯿﺮ اﺣﻤﺪی از دوره رﺿﺎﺧﺎن درﺟﻪ ﺳﭙﻬﺒﺪی داﺷﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫ارﺗﺶ اﯾﺮان ﻫﻤﯿﻦ ﯾﮏﻧﻔﺮ درﺟﻪ ﺳﭙﻬﺒﺪی داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ "اﺣﻤﺪ ﻗﺼﺎب"‬
 ‫‪ / 184‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮدم‪ .‬در آن روز ﮐﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺮار ﺑﻮد ﺷﺎه ﺑﺪون ﺳﺮوﺻﺪا ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﻦﮐﻪ‬
‫ﺑﭽﻪدار ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺧﺎرج ﺑﺮود و در آﻧﺠﺎ ﺧﻮدش و ﺛﺮﯾﺎ اداﻣﻪ‬
‫درﻣﺎن دﻫﻨﺪ و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻫﻢ درﻧﻬﺎﯾﺖ آراﻣﺶ و ﻣﺨﻔﯽﺑﻮدن ﺻﻮرت‬
‫ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﻫﯿﭻﮐﺲ ﺑﺎور ﻧﻤﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺷﺎه ﻫﻤﻪ را ﺧﺒﺮ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ در ﺟﺎﯾﯽ اﺷﺎره ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪه زﯾﺎدی از‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ از اوﻗﺎف و درﺑﺎر ﭘﻮل ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻠﺒﺲ ﺑﻪ ﻟﺒﺎس روﺣﺎﻧﯽ ﻫﻢ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﻬﺎ را ﻃﺮد‬
‫ﮐﺮد ـ آن روز ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬارﯾﻢ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺑﺮوﻧﺪ و‬
‫ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را در‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﮐﺎخ ﺗﮑﻪﺗﮑﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﻣﺮدم ﺷﺎهدوﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق وﻗﺘﯽ ﻓﺮﯾﺎد زﻧﺪهﺑﺎد ﺷﺎه‪ ،‬ﻣﺮدهﺑﺎد ﻣﺼﺪق را‬
‫ﺷﻨﯿﺪ ﺑﻪﺟﺎی اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف در ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف دری ﻣﯽرود ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺸﻤﺖاﻟﺪوﻟﻪ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺰدﯾﮏ اﻧﺠﻤﻦ اﯾﺮان و ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از ﻣﺮدی ﺑﻪﻧﺎم ﺻﺎدقﺧﺎن ﮐﻪ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﺳﺎل در درﺑﺎر‪ ،‬راﻧﻨﺪه‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ آﯾﺎ راه دﯾﮕﺮی ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؟ او ﮐﻪ اﺻﻼً از ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﯽاﻃﻼع ﺑﻮد‪ ،‬دری را ﺑﻪ ﻣﺼﺪق ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺧﺒﺮ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺟﻤﻌﯿﺖ اوﺑﺎش ﻓﺮﯾﺎد زدﻧﺪ ﻣﺮغ از ﻗﻔﺲ‬
‫ﭘﺮﯾﺪ!‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺧﺎﻃﺮات دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻋﺪهای از اﯾﻦ‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ و از درﺧﺖﻫﺎی ﺟﻠﻮی ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق ﺑﺎﻻ ﻣﯽروﻧﺪ و ﯾﮑﯽ‬
‫از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﮐﺎردی ﮐﻠﻔﺖ‪ ،‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪدﻗﯿﻘﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﯽآﯾﻢ ﺳﺮت را ﻣﯽﺑﺮم ﮐﻪ او ﻏﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻄﻔﻪ ‪ 28‬ﻣﺮداد از ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 1331‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪185 /‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻪﺷﺪن اﻓﺸﺎرﻃﻮس ﺑﻪ دﺳﺖ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ و ﺳﺮﺗﯿﭗ‬

‫ﻣﻨﺰه و ﺳﺮﺗﯿﭗ ﻣﺰﯾﻦ و‪ ...‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﮔﻢﺷﺪن اﻓﺸﺎرﻃﻮس واﻗﻌﺎً ﻋﺠﯿﺐ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺎزه اﻓﺸﺎرﻃﻮس را‬
‫از ﻏﺎر درآورد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫„آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻗﺘﻞ اﻓﺸﺎرﻃﻮس‪ ،‬ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺧﻄﯿﺒﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ دارم‪ ،‬دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺗﻠﻔﻨﺖ را در ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺑﮕﺬار‪ ،‬ﺟﺎی اﻣﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺗﻠﻔﻦ در ﺧﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﻄﯿﺒﯽ در اﯾﻦ دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫…داﺳﺘﺎن ﺑﻘﺎﯾﯽ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪهای اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻧﺸﺮﯾﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ درﺑﺎره ﻣﻈﻔﺮ ﺑﻘﺎﯾﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﻤﺎم آن‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﯾﺎ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺑﻘﺎﯾﯽ اﺳﺖ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺧﻂ زﻫﺮی و ﻋﯿﺴﯽ‬
‫ﺳﭙﻬﺒﺪی‪ .‬در ﻣﻘﻄﻌﯽ‪ ،‬اﻗﻠﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً در ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﻣﺜﻞ ﺣﺎﺋﺮیزاده‪،‬‬
‫ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﯾﺮ آزاد‪ ،‬ﻣﮑﯽ و‪ ...‬ـ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﺣﺴﺎبﺷﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ روﺷﻦ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﺑﺎ درﺑﺎر راﺑﻄﻪ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﺎه ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬درﺣﻘﯿﻘﺖ‪،‬‬
‫دﺷﻤﻦ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮدم روز ‪ 27‬در ﻣﻨﺰل دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻮدم ﮐﻪ آﻗﺎی ﻋﻠﯽ‬
‫ﭘﺎﺷﺎﺧﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻫﻨﺪرﺳﻮن‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺗﻬﺮان‬
‫رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺠﺎ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻼﻗﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺼﺪق ﺣﺪود دوﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل‬
‫ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران اﺣﺎﻃﻪﺷﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﺳﻮال‬
‫را ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﻣﺎ )ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز( ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ‪ .‬ﻋﻠﯽ ﭘﺎﺷﺎﺧﺎن ﻫﻢ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎی ﻫﻨﺪرﺳﻮن را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻫﻨﺪرﺳﻮن ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﺨﯿﺮ‬
‫ﺧﺒﺮی ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻫﻢ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪای ﻧﯿﺴﺖ؛ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬
‫در ﺣﺎل اﺟﺮا ﺑﻮد و ﻓﺮدای ﻫﻤﺎنﺷﺐ‪،‬ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪.‬‬
 ‫‪ / 186‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻣﺎﻧﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ روز ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺣﺪود‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 12‬ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺑﻪ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺷﺪ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﭘﺲ از‬
‫ﺻﺤﺒﺖﮐﺮدن ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﻣﻦ را اﺣﻀﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮوﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻓﺮدوﺳﯽ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯿﺪان ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬دﺳﺖ راﺳﺖ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﮐﻮﭼﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﮐﻮﭼﻪای ﮐﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽﻫﺎ ﭼﺎپ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﻮﭼﻪ ﺣﺪود‬
‫ﻫﻔﺖ ـ ﻫﺸﺖ ﻣﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف زﻧﺪان زﻧﺎن )ﺳﺎﺑﻖ( ﻣﯽروﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﭼﭗ‬
‫ﻋﻤﺎرﺗﯽ اﺳﺖ ﺑﻪﻧﺎم "ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﺤﺪه ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﺮان"‪ .‬آﻧﺠﺎ آﻗﺎﯾﯽ ﺑﻪﻧﺎم‬
‫ﺧﺪاﺑﻨﺪه ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه رﻓﺘﻢ و دﯾﺪم ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ ﺣﺪود ‪ 15‬ـ ‪ 10‬ﻧﻔﺮ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺳﻪ ـ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬آﻗﺎی ﻣﺤﻤﻮد‬
‫ژﻧﺪی و ﺧﺪاﺑﻨﺪه را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬از ﻗﻀﺎی روزﮔﺎر‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ در ﻟﺸﮑﺮ‬
‫زرﻫﯽ‪ ،‬از ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادی ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻗﺎی ﺧﺪاﺑﻨﺪه را‬
‫دﯾﺪم‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺧﻨﺪﯾﺪ و ﮔﻔﺖ آﺧﺮﯾﻦ روز آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻫﻢ اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﺤﺪه ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﺮان‪ ،‬آﻗﺎی ﮐﯿﺎﻧﻮری و ﻫﯿﭻﯾﮏ از‬
‫رﻫﺒﺮان ﻃﺮاز اول ﺣﺰبﺗﻮده را ﻧﺪﯾﺪم‪ .‬آﻗﺎی ﺧﺪاﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ ﺷﻬﺮ ﻣﻐﺸﻮش اﺳﺖ اﮔﺮ ﻋﺪهای ﭘﺎرﺗﯿﺰان ﻣﺴﻠﺢ وارد ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺸﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎم اﯾﻨﻬﺎ را ﻣﻨﮑﻮب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ اﻣﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و دﮐﺘﺮﺻﺪﯾﻘﯽ‬
‫ﺷﺪﯾﺪاً ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ اﻵن آﻣﺎده ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﯾﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﯿﺪان و ﺑﺎ‬
‫اﺳﻠﺤﻪ ﺟﻮاب اﯾﻨﻬﺎ را ﺑﺪﻫﯿﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﻣﻦ ﻋﯿﻨﺎً ﭘﯿﻐﺎم ﺷﻤﺎ را ﺑﺮﻣﯽﮔﺮداﻧﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎی آﻗﺎی ﺧﺪاﺑﻨﺪه را ﺑﻪ ﻋﺮض دﮐﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪم‪ ،‬اﯾﺸﺎن‬
‫ﻣﺜﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ اذان ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺸﺎن را ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﻨﮓ ﮔﻮﺷﺸﺎن و‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪187 /‬‬

‫ﺷﺮوع ﮐﺮدﻧﺪ ﻗﺎهﻗﺎه ﺧﻨﺪﯾﺪن‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﻋﺠﺒﻪ! ﻋﺠﺒﻪ! ﭼﻪ آدمﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ!‬

‫ﮐﻪ ﻣﻦ اﯾﺮان را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺑﮑﺸﺎﻧﻢ! ﻫﺮﮔﺰ! ﻫﺮﮔﺰ!"‬
‫ﻫﻤﻪﺷﺎن ﺧﺎک ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺻﺪﯾﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺴﯿﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬اﺷﺮﻓﯽ‬
‫و‪ ...‬ﻫﻤﻪ ﺧﺎک ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا را ﮔﻮاه ﻣﯽﮔﯿﺮم آنﭼﻨﺎن دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﻨﺪﯾﺪ‬
‫و ﻣﺴﺨﺮه ﮐﺮد و ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺮش را ﮔﺮﻓﺖ ﺑﯿﻦ دو دﺳﺘﺶ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫"ﭼﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎ! ﺑﻪ ﺣﻖ ﭼﯿﺰﻫﺎی ﻧﺸﻨﯿﺪه!" دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﯿﭻﻋﻨﻮان ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﭼﻮب‪ ،‬دﺳﺖ ﺣﺰبﺗﻮده داد‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺴﻢﺧﻮرده ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ!"‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺣﺰبﺗﻮده در اﺳﻨﺎد ﺧﻮدش‬
‫ﺟﻌﻞ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺰبﺗﻮده ﭘﻨﺎه ﺑﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺘﻘﺎمﮔﯿﺮی از‬
‫اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ آن روز دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻨﺪه‬
‫در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﺗﯿﻤﺴﺎر آزﻣﻮده‪ ،‬آن ﺷﻤﺮ ﻣﻠﻌﻮن و آﯾﺸﻤﻦ‬
‫رژﯾﻢ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ و ﺧﺎرج از دادﮔﺎه‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺰدور آن زﻣﺎن ـ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ از ﻧﯿﺮوﻫﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﺷﺎﯾﻊ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﺲ از‬
‫ﮐﻮدﺗﺎ در ﭘﻨﺎه ﺣﺰبﺗﻮده ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﯾﻦ ﺷﺎﯾﻌﺎت ﺑﻪدﻟﯿﻞ‬
‫اﻧﺘﻘﺎمﮔﺮﻓﺘﻦ از دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺧﺎﻃﺮات ﻫﻤﻪ ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻬﻨﺪس‬
‫ﺣﺴﯿﺒﯽ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس زﯾﺮکزاده‪ ،‬ﺳﻨﺠﺎﺑﯽ و ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﯾﮑﯽ از‬
‫وﻃﻦﭘﺮﺳﺖﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﭘﺎکﺗﺮﯾﻦ و ﺻﺎدقﺗﺮﯾﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﻧﻔﺲ آﺧﺮ در‬
‫ﮐﻨﺎر ﻣﺼﺪق ﺟﻨﮕﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺻﺮاﺣﺘﯽ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن در ﮐﻮﺑﯿﺪن رژﯾﻢ در دادﮔﺎه ﻧﺸﺎن‬
‫داد‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺗﻤﺎم اﻃﺮاﻓﯿﺎن ﻣﺼﺪق و ﺷﺨﺺ ﻣﺼﺪق را ﺷﮕﻔﺖزده ﮐﺮده ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ آدﻣﯽ ﺑﯿﻤﺎر ﮐﻪ روی ﺑﺮاﻧﮑﺎرد اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﺷﯿﺮ از‬
 ‫‪ / 188‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻤﺎم ﺣﻘﺎﯾﻖ را اﻓﺸﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬

‫ﺣﺰبﺗﻮده ﺑﺮای ﺑﺮاﻧﺪازی ﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺷﺎه ﺳﺎزش ﮐﺮد و‪...‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺮان ﺣﺰبﺗﻮده راﺑﻄﻪ داﺷﺖ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﻋﻠﯿﻪ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ آﺷﻮب ﺑﮑﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﺮای رﯾﺸﻪﮐﻦ ﮐﺮدن‬
‫ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﺪﻗﯽ ﻧﺒﻮد ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻪ دﻧﯿﺎ‪ ،‬رﺋﯿﺲ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﻠﯽاش ﻫﻤﯿﺎر و ﻫﻤﮑﺎر‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﻋﻠﯿﻪ دﺷﻤﻦ و ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻗﯿﺎم ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎه ﺑﺎ‬
‫ﻟﻨﺪن ﺳﺎﺧﺖ ﻋﻠﯿﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﻠﯽاش! دردوران ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺷﺎه‪ ،‬ﻫﻤﻪ‬
‫اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎ و ﭘﻮلﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﻪ ﺟﯿﺐ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮارداد‬
‫ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم ﻧﻔﺖ ﻫﻢ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺗﻼش ﮐﺮد ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ را ﻟﻐﻮ ﯾﺎ ﺑﻼاﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن آﻧﻘﺪر ﻗﻮی ﺑﻮد و‬
‫آﻧﭽﻨﺎن ﻣﺼﺪق آن را ﺑﺎ دراﯾﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎه ﮐﺎری ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰی اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺮای ﺟﺎه و ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﻮد را ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎه اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﮐﺮد و ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫اﯾﺮان در دوران ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﮐﺸﻮری ﻧﺎمآور و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮد ﺳﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪی ﭘﯿﺶ ﮐﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ‪ 100‬ﻣﺮد ﻧﺎﻣﯽ ﻗﺮن‬
‫ﺑﯿﺴﺘﻢ را اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎم دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﻬﺎن‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را در ردﯾﻒ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﮔﺎﻧﺪی‪ ،‬ﺟﻤﺎل ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻧﻬﺮو و‪ ...‬ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫„آﻗﺎی دﮐﺘﺮ‪ ،‬در زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎزش ﺷﺎه و ﺣﺰبﺗﻮده‪ ،‬اﺳﻨﺎدی ﻫﻢ وﺟﻮد‬
‫دارد؟‬
‫…در اﯾﻦﺑﺎره ﺗﺮدﯾﺪی ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺧﺎﻃﺮات اﯾﺮج اﺳﮑﻨﺪری‪ ،‬ﮐﺘﺎب "ﻣﻦ‬
‫ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺣﺰبﺗﻮده اﯾﺮان را" ـ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺮﯾﺪون ﮐﺸﺎورز در ﭘﺎرﯾﺲ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪189 /‬‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ ـ و ﺧﺎﻃﺮات ﮐﯿﺎﻧﻮری ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ دﺳﺖ‬

‫اول ﺣﺰبﺗﻮده‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺎه ﺑﯽارﺗﺒﺎط ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﺛﺎر ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺷﯿﻄﻨﺖﻫﺎی‬
‫ﺷﺎه و ﺗﻤﺎسﻫﺎی او از ﻃﺮﯾﻖ اﻓﺮاد ﺧﻮدش ﺑﺎ ﺣﺰبﺗﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻃﻼع‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی در اﯾﻦﺑﺎره ﻧﺪارم‪ ،‬ﭼﻮن آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮات اﯾﻦ آﻗﺎﯾﺎن ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫„آﯾﺎ ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ در ﻣﻮرد راﺑﻄﻪ درﺑﺎر و ﺣﺰبﺗﻮده ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ؟‬
‫…اﯾﺸﺎن در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺸﺎن ﺑﺎﻋﻨﻮان "ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ" ـ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدهاﯾﺪ ـ اﺷﺎره ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮدهایﻫﺎ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ درﺑﺎر آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﺎزی ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺷﺎه را ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزی ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﺑﺎ ﻫﻢ "ﻣﻮش و ﮔﺮﺑﻪ" ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫„ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻠﯽ‪ ،‬رﻓﺮاﻧﺪوم در ﻗﺎﻧﻮن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ اﯾﺸﺎن در ﻣﻮرد رﻓﺮاﻧﺪوم ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺗﺨﺎذ ﺷﺪ؟‬
‫…ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﻨﺪه ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻃﺮاﺣﺎن و ﻣﺮوﺟﺎن اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺪق و ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ و ﻣﻮج ﻣﻠﯽﮔﺮاﯾﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻌﻈﻤﯽ ـ ﮐﻪ ﺧﻮدش‬
‫رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪه ﺑﻮد ـ دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن و‪ ...‬ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎی واﻻﯾﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﺻﺪﯾﻘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ رﻓﺮاﻧﺪوم را ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬آدﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ واﻗﻌﺎً از ﻧﻈﺮ ﭘﺎﮐﯽ و ﺗﻘﻮا و درﺟﻪ ﻋﻠﻤﯽ و‪ ...‬ﮐﻢﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬رﻓﺮاﻧﺪوم ﮐﺎﻣﻼً ﺣﺴﺎبﺷﺪه و ﺑﺮرﺳﯽﺷﺪه ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و‬
‫ﺳﻠﯿﻘﻪ ﺷﺨﺼﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﺒﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻠﻬﻢ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳﯽ و‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﺮان ﺑﻮد و ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯽ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪﺷﻤﺎر‬
‫ﻧﻤﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﻋﺎﻣﻼن دﺳﺖ اول اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ـ اﻋﻢ از وزﯾﺮ‬
‫ﮐﺸﻮر و ادارهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ـ ﻫﻤﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﭘﺎﮐﯽ‬
‫و ﺗﻘﻮا و ﻗﺎﻧﻮن دوﺳﺘﯽ آﻧﺎن اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 190‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫„ﺷﻤﺎ رﯾﺸﻪ ﺣﻮادث ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 28‬ﻣﺮداد را در ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬

‫در ﻗﺘﻞ ﺗﯿﻤﺴﺎر اﻓﺸﺎرﻃﻮس داﻧﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻔﺎً در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫…ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآﻣﺪ‪ :‬ﯾﮏ روز در‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﺣﺎدﺛﻪ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﯾﮏ روز در آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در ﻣﺸﻬﺪ‬
‫ﺣﻮادﺛﯽ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺳﺎﮐﺖ ﻧﻨﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻤﮑﻨﻪ اﻋﻢ‬
‫از ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺘﻮﺳﻞ و ﻣﺘﻤﺴﮏ ﻣﯽﺷﺪ؛ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻓﻘﻂ و ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﻣﺮدی ﻗﺎﻧﻮنﺷﻨﺎس و ﻗﺎﻧﻮنﻣﺪار ﺑﻮد و ﺑﯿﺶ از ﻫﺮﭼﯿﺰ و‬
‫ﻫﺮﮐﺲ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮدی ﺑﻮد ﮐﻪ ‪ 70‬ﺳﺎل ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻫﺮﮔﺰ ﯾﮏ ﻗﺪم ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﺎﺗﯽ ﭼﻮن "ﺑﻪﺳﻮی آﯾﻨﺪه" ـ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻣﺤﻤﻮد ژﻧﺪی ـ "رﻫﺒﺮ"‪،‬‬
‫"رزم" و "ﻣﺮدم" ـ ﮐﻪ ﺣﺰبﺗﻮده ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮد ـ از دوـ ﺳﻪ ﻣﺎه ﭘﯿﺶ از‬
‫‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻀﻌﯿﻒ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ ﻫﻤﻪ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎدم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺣﺰبﺗﻮده ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ 640‬اﻓﺴﺮ در ارﺗﺶ اﯾﺮان‪ ،‬اﻗﺪام ﻋﻠﯿﻪ ﺷﺎه‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻨﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ارﺗﺶ اﯾﺮان ﺷﺎﯾﺪ ‪ 8‬ﻫﺰار اﻓﺴﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ داﺷﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﺣﺰبﺗﻮده‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺤﻤﺪی ﯾﺎ ﺳﯿﺎﻣﮏ ـ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ ﺗﯿﺮﺑﺎراﻧﺶ ﮐﺮدﻧﺪ ـ و‪...‬‬
‫ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ‪ ،‬ﻟﻨﮑﺮاﻧﯽ و ﻋﺒﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ ﻣﺤﻤﺪﻣﺴﻌﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ‬
‫ﺟﻠﻮی ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﻣﻈﺎﻫﺮی‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺧﯿﺎﺑﺎن اﮐﺒﺎﺗﺎن‪ ،‬ﮐﻤﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد آﻣﺪ ﺑﯿﺮون‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ ﻣﻐﺰ او را ﻫﺪف ﻗﺮار داد ﺑﺮای‬
‫اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﺳﺮ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﻨﺰش ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺧﺮدهﻫﺎی ﻣﻐﺰ او را‬
‫ـ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﯾﮏ ﮔﺮدو ﻣﯽﺷﺪ ـ در دﺳﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻠﻤﻠﯽ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدم و ﺑﺮدم‬
‫در ﻣﺴﺠﺪ ﻓﺨﺮاﻟﺪوﻟﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻢ روی ﺟﻨﺎزهاش‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺟﻨﺎزه او را از ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪191 /‬‬

‫ﻓﺨﺮاﻟﺪوﻟﻪ ﺗﺸﯿﯿﻊ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺟﻨﺎزه را ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺠﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺣﺴﻦآﺑﺎد‬

‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺧﻮد ﺑﻨﺪه ﯾﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎرﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﺼﻞ و ﺷﺪﯾﺪی‬
‫ﮐﺮدم و ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ﮐﺎر درﺑﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻣﺪﺗﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺰبﺗﻮده‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد را ﮐﺸﺘﻪ ﮐﻪ از آن ﻋﻠﯿﻪ ﺷﺎه‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در آن زﻣﺎن‪ ،‬از اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ آﮔﺎﻫﯽ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮد ﺷﺎه‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎری از ﻗﺘﻞﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ 40‬ﺳﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮرم ﮐﻪ رزمآرا ﺑﻪدﺳﺖ ﻋﻮاﻣﻞ درﺑﺎر‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻠﻮﻟﻪای ﮐﻪ ﻣﻐﺰ رزمآرا را ﻣﺘﻼﺷﯽ ﮐﺮد و اﮐﻨﻮن در ﻣﻮزه‬
‫ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻠﻮﻟﻪ ﮐﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺧﻠﯿﻞ‬
‫ﻃﻬﻤﺎﺳﺒﯽ اﺳﻠﺤﻪ ﺑﺮاوﻧﯿﻨﮓ ﺑﻠﮋﯾﮑﯽ داﺷﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران را ﺟﻤﻊ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ آن اﺳﻠﺤﻪ را ﻣﺎ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺧﻮدﻣﺎن دﯾﺪﯾﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ آنﻣﻮﻗﻊ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﺒﻮدﯾﻢ‪ .‬ﺷﻠﯿﮏ ﻃﻬﻤﺎﺳﺒﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ‪ 50‬ﺳﺎل‪ ،‬اﮐﻨﻮن‬
‫آﺷﮑﺎر ﺷﺪ ﮐﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪای ﮐﻪ ﻣﻐﺰ رزمآرا را ﻣﺘﻼﺷﯽ ﮐﺮد‪ ،‬از اﺳﻠﺤﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﺒﺎن درﺑﺎر‪ ،‬اﷲوردی‪ ،‬ﺷﻠﯿﮏ ﺷﺪ‪ ،‬اﺣﻤﺪ دﻫﻘﺎن را ﻧﯿﺰ ﺟﻌﻔﺮی ﺑﯿﭽﺎره‬
‫ـ ﮐﻪ اﻋﺪام ﺷﺪ ـ ﻧﮑﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮادرش در اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس آن‪ ،‬دﻫﻘﺎن را ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺷﺮف و دﺳﺘﻮر ﺷﺎه ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ اﺳﺮار ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی درﺑﺎره اﺷﺮف ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻃﺮﯾﻘﯽ اﯾﻦ‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮای ﻣﻦ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺟﺎی اﯾﻦ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫اﯾﻨﻬﺎ ﺣﻮادث واﻗﻌﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ ﻣﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫„ﮔﻔﺘﯿﺪ ﻣﻨﺸﺄ ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌﻪ ‪ 9‬اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﯿﺰﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﭙﺮﺳﻢ ﮐﻪ ‪1‬ـ آﯾﺎ اﯾﺸﺎن از ﺗﺪاوم ﺗﻮﻃﺌﻪ آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ؟‬
‫‪2‬ـ در ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖﺑﻮدن ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺪاﺑﯿﺮی ﺑﺮای ﻣﻬﺎر آن اﻧﺪﯾﺸﯿﺪﻧﺪ؟‬
‫…ﺗﺮدﯾﺪی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از ﺗﻮﻃﺌﻪ آﮔﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ در‬
‫ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬آﻧﻘﺪر ﻓﺸﺎر آورد ﺗﺎ آﻗﺎی ﻋﻼء وزﯾﺮ درﺑﺎر را ﻋﻮض ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﻣﯿﻨﯽ را ﺑﻪﺟﺎی او ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﯿﻨﯽ ﭘﺲ از ‪ 28‬ﻣﺮداد در رم‪،‬‬
 ‫‪ / 192‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﺎﻣﻪای ﻋﺠﯿﺐ در ‪ 12‬ﺻﻔﺤﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﺷﺎه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد و در آن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ‬

‫ﮔﻨﺎﻫﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻢ اﯾﻦ ﺧﺪاﻧﺸﻨﺎس دو رو و ﻣﻨﺎﻓﻖ )ﺷﺎه( ﺑﺎ ﻫﻤﻪﺟﺎ‬
‫زدوﺑﻨﺪ دارد و ﻫﻤﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻫﻢ ﻣﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫رواﺑﻂ ﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻼء ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻼء ﻣﻨﻮﯾﺎت‬
‫ﭘﺪر ﺗﺎﺟﺪارش را اﺟﺮا ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺮدی ﺑﻮد ﺑﺴﯿﺎرﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﮑﻢ‬
‫و اﺻﻮﻟﯽ و ﭘﺎیﺑﻨﺪ اﺧﻼق‪ .‬او ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮﯾﻦ آدمﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫در روزﮔﺎر ﺧﻮدﻣﺎن دﯾﺪم‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺟﺪا از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺧﻼﻗﯽ‪،‬‬
‫رزمآرا‪ ،‬ﻗﻮاماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺪق و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬از ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮﯾﻦ دوﻟﺘﻤﺮدان‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ واﻗﻌﺄً ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎرﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻫﻮش ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ درﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان از ﻫﻮﺷﺸﺎن ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ و ﻗﻮام‬
‫و رزمآرا و‪ ...‬درﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان‪.‬‬
‫درﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺪق در روز ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎی‬
‫واﺑﺴﺘﻪ و ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﺪه ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ و او از ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﯾﺎدﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﭘﺲ از‬
‫ﺗﯿﺮﺧﻮردن ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪﻧﺎم رﺿﺎ ﺧﻮاﺟﻪﻧﻮری در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺪق‬
‫ﻏﺶ ﮐﺮد و ﻣﺮﯾﺾ ﺷﺪ و ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻮد‪ .‬او از ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی اﺑﺎ داﺷﺖ و‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد ﺑﺮای ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺷﺎه ﺧﻮﻧﯽ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺷﺎه ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺿﻌﯿﻒاﻟﻨﻔﺲ‪ ،‬دﻣﺪﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻈﺎﻫﺮ‪ ،‬دروﻏﮕﻮ‪ ،‬ﺑﯽﺷﺮم و ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮدی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰی اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷﺖ ﺟﺰ ﺷﻬﻮتراﻧﯽ و ﻣﺎل دﻧﯿﺎ و‬
‫ﮐﺎرﻫﺎی اﺣﻤﻘﺎﻧﻪای ﭼﻮن ﻋﻮضﮐﺮدن ﺗﻘﻮﯾﻢ و‪...‬‬
‫„آﻗﺎی دﮐﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﺣﺴﯿﺒﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﺪرﺳﻮن ﻗﺒﻞ از اﯾﻦﮐﻪ‬
‫روز ‪ 27‬ﻣﺮداد ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮﺣﻮم آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺧﺒﺮ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺻﺤﺖ دارد؟‬
‫…ﻣﻦ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارم‪ .‬ﺣﺴﯿﺒﯽ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﺧﻼف ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪ .‬ﻣﺮدی‬
‫ﻣﻮﻣﻦ‪ ،‬ﭘﺎک و اﻧﺴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ از اﯾﻦ ﺧﺒﺮ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﯽداﻧﻢ ﻃﺒﻖ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪193 /‬‬

‫دﺳﺘﻮراﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از رادﯾﻮ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻟﻨﺪن داده ﺷﺪ‪،‬‬

‫آﻗﺎی ﻫﻨﺪرﺳﻮن روز ‪ 24‬ﯾﺎ ‪ 25‬ﻣﺮداد ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺗﻬﺮان رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﻮادث‬
‫ﻣﺮداد اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺷﻮارﺗﺴﮑﻒ و روزوﻟﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻫﺪاﯾﺖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻮدﺗﺎ را ﺑﺮادران رﺷﯿﺪﯾﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ و درواﻗﻊ‬
‫ﺗﻮﻓﯿﻖ ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻣﺮﻫﻮن ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﭘﻮر رﯾﭙﻮرﺗﺮ و‬
‫اردﺷﯿﺮ ﺟﯽ و ﺑﺮادران رﺷﯿﺪﯾﺎن ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻣﻼن ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﮐﻮدﺗﺎﯾﯽ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ـ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﭘﻮﻟﺶ را اﻣﺮﯾﮑﺎ داد و ﻋﻮاﻣﻠﺶ را اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد و درﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻓﺎﺣﺸﻪ و ﭼﺎﻗﻮﮐﺶ و ﭼﻨﺪ ﻣﺄﻣﻮر اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺧﻮدﻓﺮوﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻣﻠﯽ‬
‫را ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻗﻂ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫„در ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﺳﺮ ﮐﺮدهﻫﺎی اوﺑﺎش ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬
‫…از ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﺳﺎﻣﯽ زﯾﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ :‬ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ‪ ،‬اﮐﺒﺮ‬
‫ﮔﯿﻞﮔﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﯾﮏﭘﺎﭼﻪ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺮﺟﺎم‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ دﯾﻮوﻧﻪ ـ ﮐﻪ وﺳﻂ‬
‫ﮐﺎر ﺧﻮدش را ﮐﺸﯿﺪ ﮐﻨﺎر ـ رﻣﻀﺎن ﯾﺨﯽ و اﺻﻐﺮ ﭼﻠﻮﯾﯽ و‪ ...‬اﻣﺎ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮدان اﺻﻠﯽ و ﺷﺮورﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺎنﺑﯽﻣﺦ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮ دﺑﺎغﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﯿﺰ اﻓﺮادی ﭼﻮن ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺮم دزدﯾﺪن ‪ 200‬ﺣﻠﻘﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎ درﺟﻪ ﺳﺮواﻧﯽ از ارﺗﺶ اﺧﺮاج ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺼﺮتاﷲ ﻣﻌﯿﻨﯿﺎن ﺳﺮدﺑﯿﺮ روزﻧﺎﻣﻪ "آﺗﺶ" ﻧﯿﺰ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در‬
‫ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺑﻮد‪ .‬او ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺿﺪﻣﺼﺪﻗﯽ آﺗﺶ را‬
‫ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﺪﯾﺮﮐﻞ درﺑﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﯿﺪی ﻧﻮری‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻣﻠﮑﯽ و ﻋﺒﺎس‬
‫ﺷﺎﻫﻨﺪل ﻫﻢ از دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎران ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻫﻨﺪل ﮔﺮوﻫﺒﺎن‬
‫ﻧﯿﺮوی درﯾﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺮم دزدی از ارﺗﺶ اﺧﺮاج ﺷﺪه ﺑﻮد و روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫"داد" را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﻓﻮاﺣﺶ ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬روﺣﯽ و اﺧﻼﻗﯽ در‬
‫اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻃﺮف‪ ،‬ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ و ﭘﺎﮐﯽ و ﺗﻘﻮا و‬
 ‫‪ / 194‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮد و ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﭘﻮل اﻣﺮﯾﮑﺎ و دﻻر ﺑﯽﺣﺴﺎب و ﯾﮏ‬
‫ﻣﺸﺖ اﻓﺮاد ﺑﯽوﻃﻦ و ﻧﺎدان ﮐﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ آﺧﺮ ﮐﺎر‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﯿﺰ در‬
‫ﻫﻤﺎن ﭼﺎه و ﭼﺎﻟﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ دﯾﺪﯾﺪ آدﻣﯽ ﻣﺜﻞ ﻋﻤﯿﺪی‬
‫ﻧﻮری ﯾﺎ ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ را ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب اﻋﺪام ﮐﺮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﻪﺳﺰای اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن‬
‫رﺳﯿﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﺑﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻨﯽ ﺗﻮ ﻣﭙﻨﺪار ﮐﺎن ﺑﺪی‬
‫ﮔﺮدون ﻓﺮوﮔﺬارد و دوران رﻫﺎ ﮐﻨﺪ‬
‫ﻗﺮض اﺳﺖ اﯾﻦ ﺑﺪی ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎر روزﮔﺎر‬
‫ﯾﮏ روز اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ادا ﮐﻨﺪ‬
‫ﻫﺮ ﮐﺴﯽ از ﻫﺮ دﺳﺘﯽ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﺎن دﺳﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ ﻋﺎدﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 2500‬ﺳﺎﻟﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﺣﻮادث ﺑﯽﺷﻤﺎری رخ داده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن آن ﮔﺮوﻫﯽ از‬
‫اﻫﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﺎ اﺟﺎﻧﺐ ﺳﺎزش ﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢﻧﻈﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫„آﻗﺎی دﮐﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺒﺨﺸﯿﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﺧﺴﺘﻪﺗﺎن ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز را ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻌﺪاً در دادﮔﺎه‪ ،‬ﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ آﮔﺎﻫﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫…ﺑﻠﻪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﯾﻦﻃﻮر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارم و ﭼﯿﺰی‬
‫در اﯾﻦﺑﺎره ﺑﻪ ﯾﺎد ﻧﻤﯽآورم‪ .‬اﮔﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺪق‬
‫ﻣﺸﻮرت ﮐﺮده‪ ،‬درﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺸﺎن‪ ،‬اﺷﺎره ﮐﺮدهاﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ در آن ﺳﻪ روز ﻣﻦ ﻣﻘﺎﻻت را ﺑﺮای دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﻮاﻧﺪم؛ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد را‬
‫ﻧﻈﺮ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﮐﻨﯿﺪ و در ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﻂ ‪ Bold‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آن ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺼﺤﯿﺢ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪195 /‬‬

‫„ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪق از ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ‪ ،‬اﮔﺮ اﯾﺸﺎن‬

‫ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﻮدﺗﺎ‪ ،‬اﺑﻌﺎدی وﺳﯿﻊ دارد و در ﺻﻮرت ﻋﺪمﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﻮدﺗﺎ‪،‬‬
‫ﻟﺸﮑﺮﻫﺎی اﺻﻔﻬﺎن و ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا در ﺷﺐ ‪ 25‬ﻣﺮداد ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﮐﺮد و ﮐﻮدﺗﺎ را درﻫﻢ ﺷﮑﺴﺖ؟‬
‫…ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺰل دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﯾﮏ ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮔﺎرد و ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ دو ﺗﺎﻧﮏ‪ ،‬ﯾﮑﯽ‬
‫از ﺳﺮ در ﺳﻨﮕﯽ و ﯾﮑﯽ از ﭼﻬﺎرراه ﮐﺎخ )ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ(‪ ،‬ﺑﺎ آراﯾﺶ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ‬
‫دﻓﺘﺮﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺧﻮاب ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﯿﺪارش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺣﮑﻢ را اﺑﻼغ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺎر‬
‫اﺳﺎﺳﯽ و درﺳﺘﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﯽداد و ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﻦ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﺟﻤﻊ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬اﮐﺎﺑﺮ و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻃﺒﻖ‬
‫ﻓﻼن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ و ﻓﻼن ﻣﺎده‪ ،‬آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق را از‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﻋﺰل ﻣﯽﮐﻨﻢ و آﻗﺎی اﯾﮑﺲ را ﺑﻪ ﺟﺎﯾﺶ ﻣﯽﮔﺬارم‪ .‬اﻣﺎ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺷﺎه و ﺷﯿﻮه اﺑﻼغ ﺣﮑﻢ‪ ،‬از ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮدن اﻗﺪام او ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﯿﻦ اﻵن اﮔﺮ ﺑﻨﺪه ﺳﺎﻋﺖ دو ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪﺷﺐ ﺑﯿﺎﯾﻢ در ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎ و دارو‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ آﻣﺎدﮔﯽ ﻧﺪارﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ دارو ﺑﺪﻫﯿﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺗﺼﻮر ﺑﮑﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﯾﮏ ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﻋﺰل ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﮐﺎر‬
‫ﺧﻼف ﻗﺎﻋﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ اﺣﻀﺎر ﻣﺼﺪق ﯾﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﮐﻪ ﺑﻠﺪ ﺑﻮد ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﯾﺎ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪،‬‬
‫در ﻫﺘﻞ اِﮐﺴﻞ ﺳﯿﻮر رم‪ ،‬آن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ را ﺑﺮﮔﺰار ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻄﻮر ﻋﻘﻠﺶ‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ را ﭼﻬﺎر روز ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﮐﺎخ دﻋﻮت ﮐﻨﺪ و ﺧﺒﺮ‬
‫ﻋﺰل را ﺑﻪ او اﻋﻼم ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻫﻢ ﻣﺮد ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺎه ﺣﺮف‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﯽزد ﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﻧﮏ آﻣﺪه‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻤﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﻮرد اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ؟ ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮏ ﻧﺼﻒ ﺷﺐ ﯾﮏ آدم‬
 ‫‪ / 196‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫‪ 70‬ﺳﺎﻟﻪ را ﮐﻪ ﺑﺎ دارو ﺑﻪ ﺧﻮاب رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺪار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺣﮑﻢ ﻋﺰﻟﺶ را‬

‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﺶ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ در ﺟﻬﺖ از ﺑﯿﻦﺑﺮدن ﺗﻼشﻫﺎی‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﻪدﺳﺖ آوردن آزادی‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل و درواﻗﻊ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﺮاﻧﯽ آﺑﺎد و آزاد و ﺧﺎرج از ﻗﺪرت اﺟﻨﺒﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺼﺪق ﺑﺎزﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫اﺻﻼً ﺟﺎی ﺑﺤﺚ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق آدﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ دوﻧﻔﺮ در ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﯾﺎ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺣﺮف‬
‫ﻣﯽزدﻧﺪ ﻣﻌﺘﺮض ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﯽﮔﻔﺖ ﭼﺮا در اﯾﺮان‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﯽ؟ ﺑﺮای ﺧﻮد اﺻﻮﻟﯽ داﺷﺖ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺸﺎن ﻣﺮدی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻣﺒﺎدی آداب‪ ،‬ﻣﻘﺮراﺗﯽ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫„در ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﺪ آﻗﺎی دﮐﺘﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺰل را‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ!‬
‫…آن ﻣﻘﺪاری ﮐﻪ ﻣﻦ اﻃﻼع دارم‪ ،‬ﺧﯿﺮ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺼﺪق ﺑﻮدﻧﺪ آدمﻫﺎی وﻃﻦﭘﺮﺳﺖ و ﻣﯿﻬﻦدوﺳﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺗﻨﺪروﻫﺎی اﯾﻦ ﺟﻤﻊ ﻧﯿﺰ درﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﻣﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰی را ﻧﺸﻨﯿﺪهام و ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﻫﯿﭻﯾﮏ از آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‪ ،‬اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت درﺳﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺣﻖ داﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﻋﺰل ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫„آﻗﺎی دﮐﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﻮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬وزارت دﻓﺎع را‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎ درﺧﻮاﺳﺖ اﯾﺸﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ﮐﻮدﺗﺎ را ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﻨﺪ؟ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ اﺷﺎره ﮐﺮدﯾﺪ ـ دﯾﮕﺮان ﻫﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ـ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ‪ 50‬ﻧﻔﺮ را اﻋﺪام اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺳﺮان ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺷﺒﮑﻪای ﻫﺴﺖ؟‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪197 /‬‬

‫…اﯾﻦ را ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺧﻮدش‬

‫را ﻣﺜﻞ ﺑﻘﺎﯾﯽ و ﻣﮑﯽ و‪ ....‬ﮐﻪ در ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﯽداﻧﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎ درﺑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و آﻧﻘﺪر اﻃﻼﻋﺎت وﺳﯿﻌﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ ﺑﺮای ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی‬
‫اﺻﻠﯽ آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﯾﻤﺎن دارم ﮐﻪ ﺑﺮادران رﺷﯿﺪﯾﺎن‪،‬‬
‫ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﺷﺎﭘﻮر رﯾﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻘﺎﯾﯽ و‪ ...‬ﺟﺰو اﯾﻦ ‪ 50‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬دوﺳﺘﯽ ﺳﺮش‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ آﻗﺎ ﻗﺒﻼً ﺑﺎ ﻣﺎ در ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻮده و‪ ...‬اﻋﺘﻨﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻤﻠﮑﺖ و ﻧﺠﺎت اﯾﺮان‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ داد‪ .‬در ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎی ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﺎدی‬
‫درﺑﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻧﻮﮐﺮﻫﺎی اﻧﮕﻠﯿﺲ و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬درﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺷﺎه‬
‫ﻧﻤﯽﺟﻨﮕﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﭙﺮاﺗﻮری اﻧﮕﻠﯿﺲ و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽﺳﺘﯿﺰد‪:‬‬
‫ﻫﻤﻪ آنﮐﻨﺪﮐﺶﻧﯿﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر‬ ‫ﭼﻮ ﺗﯿﺮه ﺑﻮد ﻣﺮد را روزﮔﺎر‬
‫وﻗﺘﯽ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﺮای ﯾﮑﺼﺪﺳﺎل دﯾﮕﺮ اﺳﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬درﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﮐﻪ‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﻧﻔﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﻫﺮ ﺣﺎدﺛﻪای در دوران ﻣﺼﺪق‪ ،‬در‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺟﻨﮓ ﻧﻔﺖ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﭼﺮا‪ ،‬آﻗﺎی اﯾﺪن ﮐﻪ در ﺳﻮاﺣﻞ ﻧﯿﻠﮕﻮن ﯾﻮﻧﺎن در ﺗﻌﻄﯿﻼت ﺑﻪﺳﺮ‬
‫ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ از ﺳﻘﻮط ﻣﺼﺪق ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ اﻣﺸﺐ ﺧﻮاب‬
‫راﺣﺘﯽ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد؟ ﭼﺮا وﻗﺘﯽ روزوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﭼﺮﭼﯿﻞ رﻓﺖ‪،‬‬
‫ﭼﺮﭼﯿﻞ ﺑﻪرﻏﻢ ﺗﺐ و ﺳﺮﻣﺎﺧﻮردﮔﯽ و ﺑﺴﺘﺮیﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ او را‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﺮﭼﯿﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺠﯿﺒﯽ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻮدﺗﺎی اﯾﺮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز ﺑﻌﺪ از ‪ 47‬ﺳﺎل از ﯾﺎدم ﻧﻤﯽرود؛ ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺟﻮان ﺑﻮدم‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
 ‫‪ / 198‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﺎری از ﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد و ﯾﮑﯽ از اﺳﺮاری ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﮐﺸﻒ ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ روزوﻟﺖ و ﺷﻮارﺗﺴﮑﻒ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻫﺮ دو ﻋﺎﻣﻞ اﯾﻨﺘﻠﯿﺠﻨﺖ ﺳﺮوﯾﺲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﯿﺎ‪ .‬در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ در اﻣﺮﯾﮑﺎ دوـ ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﺣﻘﻮقﺑﮕﯿﺮان اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻵن اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽﻫﺎی اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ را ﺑﻌﺪ از ﺳﻘﻮط ﻣﺼﺪق ﺗﺎ زﻣﺎن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن را ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮد اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫„اﻣﺮﯾﮑﺎ از ﻗﺮارداد ﻧﻔﺖ‪ 40 ،‬درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﮔﺮﻓﺖ؟‬
‫…ﺑﻌﺪﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎزه ﻣﻨﺎﻓﻊ ‪40‬درﺻﺪی‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺳﻬﻢ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫„آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﭼﻪ اﻓﺮادی از ﻣﯿﺎن اﻓﺴﺮان ارﺗﺶ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺼﺪق‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ؟‬
‫…از ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺎهﺑﺨﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺮﺗﯿﭗ اﺧﻮی‪ ،‬ﺑﺎﺗﻤﺎﻧﻘﻠﯿﭻ‪ ،‬ﻋﺰﯾﺰ‬
‫رﺣﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺧﺴﺮواﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻮی و اﻣﺠﺪی اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺪرت ﺧﺪا را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺘﯽ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎک ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ ﻫﻠﯽﮐﻮﭘﺘﺮﺷﺎن‬
‫اﻓﺘﺎده روی ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﻗﻮی ﺗﮑﻪﺗﮑﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﯿﺮوﻫﺎی اﻧﻘﻼﺑﯽ ـ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺗﯿﺮﺑﺎران ﺷﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﺷﺎه ﺧﻮدش آﻧﻬﺎ را ﮐﺸﺖ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ و‬
‫ﮐﺜﯿﻒﺗﺮﯾﻦ وﺿﻊ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺪﯾﺪم‪ ،‬وﻟﯽ در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ ﺑﻮدم ﺷﻨﯿﺪم‬
‫آﻗﺎی وﻟﯿﺎن ـ در زﻣﺎن ﺷﺎه ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻤﯽ ازﺟﻤﻠﻪ وزارت داﺷﺖ ـ درﺑﺎن‬
‫ﯾﮏ ﻫﺘﻞ در ﻟﺲآﻧﺠﻠﺲ اﺳﺖ‪ :‬ﻟﺒﺎس درﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﭘﻮﺷﺪ و در ﻣﺎﺷﯿﻦ را‬
‫ﺑﺎزوﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮدم در اﻣﺮﯾﮑﺎ آﻗﺎﯾﯽ را ﺑﺎ درﺟﻪ ﺳﺮﺗﯿﭙﯽ دﯾﺪم ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮار ﮐﺮده ﺑﻮد و راﻧﻨﺪه ﺗﺎﮐﺴﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﻮﭘﺎن ﺳﻨﮕﺴﺮی و ﺑﻬﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻫﮋﺑﺮ ﯾﺰداﻧﯽ‪،‬‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﮋﺑﺮ و دوـ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از اﻓﺴﺮان ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﯽ را‬
‫دزدﯾﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺑﻐﺪاد ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪199 /‬‬

‫اﻓﺮاد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺎه‪ ،‬ﺣﺪود ﺳﻪ ـ ﭼﻬﺎر ﻣﺎﻫﯽ در ﻋﺮاق ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ رﻣﺰ و ﺑﯽﺳﯿﻢ ﺑﺎ ﺳﺎواک ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﮋﺑﺮ ﯾﺰداﻧﯽ ﻗﺎﺗﻞ ﺗﯿﻤﻮر‬
‫ﺑﺨﺘﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﺎ در ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﯿﺖ ﺑﻐﺪاد ﮐﺸﻒ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر را ﺑﻪ ﮐﻨﺎر‬
‫رود ﻓﺮات ﻣﯽآورد و در آﻧﺠﺎ ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ ﮐﻠﺖ او را ﻣﯽﮐﺸﺪ و ﺑﺎ ﯾﮏ ﻗﺎﯾﻖ‬
‫ﺗﻨﺪرو ﮐﻪ ﻗﺒﻼً آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دوﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ اﯾﺮان‪ .‬از‬
‫اﯾﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ او ﺑﻪ دزدیﻫﺎی ﻣﯿﻠﯿﺎردی دﺳﺖ زد‪ .‬ﯾﺰداﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦﮐﻪ‬
‫اﺳﺮاری را ﮐﻪ داﺷﺖ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ ﮐﺎرت ﻋﺒﻮر آزاد داﺷﺖ‪ .‬او ﭘﺲ از‬
‫اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻓﺮار ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺮوﯾﺰ ﺛﺎﺑﺘﯽ از ﻣﻘﺎمﻫﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ و ﺑﻬﺎﯾﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫او در ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﮐﻪ ﻃﺮاح ﻗﺘﻞ ﺑﺨﺘﯿﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 2500‬ﺳﺎﻟﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺿﻌﯿﻔﯽ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺨﻮاری‪،‬‬
‫ﺑﯽرﺣﻤﯽ‪ ،‬ﻃﻤﺎﻋﯽ و ﺑﯽﺷﺮﻣﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎه وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او‬
‫آدﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺳﺎﯾﻪ ﺧﻮدش ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ـ ﺑﺮادرش ـ ﺑﺎ‬
‫ﻟﮕﺪ زده ﺑﻮدش‪ ،‬دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﺶ را ﻣﻨﻔﺠﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﺷﺮف‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ او ﭘﺸﺖ ﮐﺮد و او را ﻧﺎﻻﯾﻖ ﺧﻄﺎب ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﯾﺎد دارم ﮐﻪ ﯾﮏ ﺑﺎر ﺷﺎه ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎی ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻧﮕﺬارﯾﺪ ﻣﻦ ﭼﮑﻤﻪﻫﺎی ﺑﺎﺑﺎم را ﭘﺎﯾﻢ ﮐﻨﻢ‪ ،‬اﯾﺸﺎن ﺟﻮاب داده ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫آن ﭼﮑﻤﻪﻫﺎ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﮔﺸﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫„ﺗﯿﻤﺴﺎر ﻓﺮدوﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺷﺎه اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﺮان ﺑﺮوی‪ ،‬ﮔﺮﯾﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫…ﻣﻄﻠﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻮادث ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺷﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎه‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﭼﻤﺪان و ﻟﻮازم زﯾﺒﺎ و ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی‬
‫رﻧﻮار‪ ،‬ﮔﻮﮔﻦ و‪ ...‬ﯾﺎزده ﺳﮓ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮدش ﺑﺮد و ﯾﮏ ﺳﮓ ﻫﻢ درون‬
‫ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎه ‪ 11‬ﺳﮓ را ﺑﺎ ﺧﻮدش ﺑﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ‪ 11‬ارﺗﺸﺒﺪش را ﺳﭙﺮد‬
 ‫‪ / 200‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺟﻮﺧﻪﻫﺎی آﺗﺶ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺎﯾﺎت را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮرم اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺸﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﻫﻢ‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ ﮐﻪ اﻋﺪاﻣﺸﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﺣﺘﯽ اﯾﻦﻗﺪر ﺑﯽﺷﺮم و ﺑﯽوﻓﺎ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻮﯾﺪای ﺑﻬﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ‪ 13‬ﺳﺎل ﻣﺠﯿﺰش را ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫„ﭘﯿﺎم ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫…ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺧﯿﻠﯽ اﻣﯿﺪوارم‪ .‬ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﭘﯿﺶ دﺧﺘﺮ ‪ 18‬ـ ‪17‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪای آﻣﺪه ﺑﻮد اﯾﻨﺠﺎ و وﻗﺘﯽ ﻓﻬﻤﯿﺪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺮزاده دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﺴﺘﻢ‬
‫ﮔﻔﺖ آﻗﺎ ﻣﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻫﻔﺖ ـ ﻫﺸﺖ ﮐﺘﺎب از دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪهام‪ :‬ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﻣﯿﺜﻤﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﯿﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻧﺼﺮاﻟﻪ ﺷﯿﻔﺘﻪ و ﻧﺠﻤﯽ‬
‫و‪ ...‬وﻟﯽ در ﻫﯿﭻﮐﺪام از اﯾﻨﻬﺎ ﺳﯿﻤﺎی واﻗﻌﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﺸﺮﯾﺢ‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ دﺧﺘﺮ ‪ 18‬ـ ‪ 17‬ﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﺒﻬﻮت و ﻣﺎت ﻣﺎﻧﺪم‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﺎدر او ﻫﻢ در دوران دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ‬
‫دﻧﯿﺎ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺬر آزادی‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﻪ آزادی‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﻪ اﯾﺮان دوﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺠﺎت ﻣﻤﻠﮑﺖ از ورﻃﻪﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ وﻗﺘﯽ ‪ 18‬ـ ‪ 17‬ﺳﺎل داﺷﺘﯿﻢ و در‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺟﻮانﻫﺎ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ آزادﯾﺨﻮاه و‬
‫آزاداﻧﺪﯾﺶاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺗﺠﺎرب ﺗﻠﺦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را در ﺣﺎﻓﻈﻪ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻣﯿﺪوارم و اﺻﻼً ﺑﻪ ﻧﺴﻞ اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫اﻣﯿﺪوارم‪ .‬اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ واﻗﻌﺎً ﻣﻠﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻟﺒﻪ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻧﯿﺴﺘﯽ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎرﻫﺎ‬
‫و ﺑﺎرﻫﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل آﻧﻬﺎ را ﻧﺠﺎت داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻧﺠﯿﺐ و ﭘﺎک دارد‪.‬‬
‫ﺟﻮان اﯾﺮاﻧﯽ ﻋﺎﺷﻖ آزادی‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ ﻓﺮزاﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ ﭘﺎﮐﯽ و ﻋﺎﺷﻖ‬
‫ﮔﺴﺴﺘﻦ زﻧﺠﯿﺮﻫﺎی اﺳﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪201 /‬‬

‫ﭘﯿﺎم ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺮان ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ و ﻓﮑﺮ اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫و ﺑﺮای اﯾﺮاﻧﯽ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیﻫﺎی اﯾﺮان اداره ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺎ ﻫﺮ‬
‫زﺑﺎن و اﻧﺪﯾﺸﻪای ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮد ﻧﻪ ﺑﻪ زور‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮی روﺷﻦ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و روﺷﻨﮕﺮی و اﻓﺸﺎﮔﺮی ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﺑﻨﺪه ﻣﺎﯾﻪ اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺮان ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺸﻮری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ زﺑﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺎم ﺳﻨﺖﻫﺎی ﺧﻮدش را‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺼﺮیﻫﺎ ﻋﺮﺑﯽ ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﻣﻠﺖ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻗﺪﯾﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻠﻞ روی زﻣﯿﻦ اﺳﺖ و ﺗﻤﺪن ‪8‬‬
‫ﻫﺰارﺳﺎﻟﻪ دارد‪ .‬اﯾﺮان ﻧﻤﺮدﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ واﻗﻌﺎً اﻣﯿﺪوارم اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻋﻠﯽﺑﻦ اﺑﯿﻄﺎﻟﺐ)ع( و ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ)ص( ﺟﺎوداﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در راه اﯾﺮان ﺟﺎن دادﻧﺪ ﺑﯿﺎﻣﺮزد! و ﯾﻘﯿﻦ دارم‬
‫ﮐﻪ آﻧﻬﺎ آﻣﺮزﯾﺪه روزﮔﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺟﺎودان و ﭘﺎﯾﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ! اﻣﯿﺪوارم‬
‫اﯾﺮان و اﯾﺮاﻧﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺳﺮاﻓﺮاز ﺑﺎﺷﺪ! ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان را ﺟﻮانﻫﺎی اﯾﺮان‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﯽ و رﻫﺒﺮی ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ آﺧﺮ‬
‫در راه اﯾﺮان دادﻧﺪ و اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻣﺎﯾﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫٭ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،8‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ و ﺧﺮداد ‪ 1380‬و ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬ﺗﯿﺮوﻣﺮداد‬
‫‪.1380‬‬
 ‫‪ / 202‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻧﻬﺎلﻫﺎی راﻫﺒﺮدی ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﺎﺷﺖ *‬

‫ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﯿﺜﻤﯽ)‪(1‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻋﺎﺷﻖ ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺴﺎن در ﺑﯿﺎن ﺣﺎل ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ اﯾﻦ‬

‫ﻋﺸﻖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬او ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻮد‪،‬‬
‫دوم اﯾﻦﮐﻪ ﺑﯿﻨﺶ درﺳﺖ داﺷﺖ و ﺳﻮم اﯾﻦﮐﻪ راﻫﺒﺮدی و اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‬
‫ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﻬﺎلﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮑﯽ ﮐﻪ او ﮐﺎﺷﺖ ﺑﻪ درﺧﺘﺎن‬
‫ﺳﺎﯾﻪﮔﺴﺘﺮی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻏﺎزﮔﺮ ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒﻫﺎی راﻫﺒﺮدی‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺳﻌﯽ دارم در ﺣﻀﻮر ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻋﺰﯾﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺑﺎرز آن ﺑﭙﺮدازم‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ راﻫﻨﻤﺎی ﻋﻤﻞ و ﭼﺮاغ آﯾﻨﺪۀ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﯾﻨﺠﺎ ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﭼﻬﺎرده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺧﺒﺮ اﻋﺪام دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ‬
‫دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﻏﻤﺰده ﺑﻮد و ﺧﻔﻘﺎن ﻧﯿﺰ در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﮥ ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎری ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﮔﭽﯽ روی دﯾﻮارﻫﺎی ﮐﻮﭼﻪ و ﭘﺲﮐﻮﭼﻪﻫﺎی اﺻﻔﻬﺎن اﯾﻦ ﺷﻌﺎر‬
‫رﻣﺰی را ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﯿﻢ‪» :‬م ‪ 100‬ق ‪ 3/14‬روز اﺳﺖ« ﯾﻌﻨﯽ‪” ،‬ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺮوز‬
‫اﺳﺖ“‪.‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﺣﺮﮐﺖ اﯾﺸﺎن‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه رﻓﺘﻢ‪ ،‬رﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻧﻔﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦوﺳﯿﻠﻪ رﻫﺮو راه ﻣﺼﺪق و‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،1340‬ﻧﻬﻀﺖآزادی ﮐﻠﻮﭘﯽ در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺗﯿﺮ داﯾﺮ ﮐﺮد‪ .‬روز‬
‫ﻋﺎﺷﻮرا ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔﺎن در ﺣﯿﺎط ﮐﻠﻮپ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺷﻮراﻧﮕﯿﺰی داﺷﺖ‪.‬‬
‫وی ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ اﻟﻠﻬﻢ اﻟﻠﻌﻦ اول ﻇﺎﻟﻢ ﻇﻠﻢ ﺣﻖ ﻣﺤﻤﺪ و آل‬
‫ﻣﺤﻤﺪ‪ ..‬ﻣﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ اﻣﺮوز ﺑﮕﻮﯾﻢ اﻟﻠﻬﻢاﻟﻠﻌﻦ ﻣﻦ ﻗﺘﻞ دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﮐﻦ آن ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﮐﺸﺖ‪ «.‬و‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪203 /‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺷﺎه ﻓﺮﻣﺎن اﻋﺪام او را داده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﯾﮏﺻﺪا ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺗﺄﯾﯿﺪ‪ ،‬ﺻﻠﻮات ﺑﻠﻨﺪی ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻬﻨﺪس‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺎ آن ﺷﻮر و ﺣﺎل دﯾﻨﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ زﻧﺪﮔﯽ اﯾﻦ ﻋﺎﺷﻖ راه ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺷﻮم‪.‬‬

‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی آن و ﻧﻘﺶ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﺑﻪﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬ﻧﻬﻀﺖ دو ﻣﺆﻟﻔﻪ داﺷﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت از دﺳﺖ درﺑﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪ‪ .‬و ﯾﮑﯽ‬
‫ﻫﻢ اﺳﺘﯿﻔﺎی ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ اﯾﺮان از ﻧﻔﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﻫﻢ در ﻃﺮاﺣﯽ و ﻫﻢ در اﺟﺮای اﯾﻦ دو‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهای اﯾﻔﺎ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﺎ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ را ﻣﺪﯾﻮن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬از روی دﺳﺘﺨﻂ‬
‫ﺷﺎدروان د ﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از آن ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اول‬
‫اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﻧﻤﻮد ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری ﮐﺮد و آن ﮐﺲ ﺷﻬﯿﺪ راه وﻃﻦ‬
‫دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ روزی در ﺧﺎﻧﮥ ﺟﻨﺎب آﻗﺎی ﻧﺮﯾﻤﺎن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺧﻮد را داد و ﻋﻤﺪۀ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﺒﻬﮥ ﻣﻠّﯽ ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﻠﺴﻪ آن را ﺑﻪ اﺗﻔﺎق‬
‫آراء ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬رﺣﻤﻪاﷲ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﻫﻤﮑﺎری ﺑﺎ‬
‫اﯾﻨﺠﺎﻧﺐ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﺗﺮک اوﻟﯽ ﻫﻢ از آن ﺑﺰرﮔﻮار دﯾﺪه ﻧﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰاﯾﻦ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن در وادی ﺳﯿﺎﺳﺖ ـ ﮐﻪ ﻟﻐﺰان و ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺮه اﺳﺖ‪،‬‬
‫وارد ﺷﻮد و آﻧﮕﺎه ﭘﯿﺮ ﻋﺎرف و ﺻﺎدق ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ و روزﮔﺎر آزﻣﻮدهای‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺑﺎ آن دﯾﺪﮔﺎه ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ او را ﺑﺴﺘﺎﯾﺪ و ﺑﺸﻨﺎﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 204‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ؛ ﺣﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ اﯾﺮان‬

‫دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ »ﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﺼﺪق‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﺎدﺷﺎه رواﺑﻂ و دﯾﺪ و ﺑﺎزدﯾﺪﻫﺎﯾﯽ داﺷﺘﻢ« ﯾﮏ روز در زﻣﺎن رزمآرا ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻦ ﮔﻔﺖ »ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺑﮑﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻔﺖ‬
‫را ﻣﻠﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻦ اﯾﻦ ﺣﺮف آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻋﺸﺎﯾﺮ را ﺗﺤﺮﯾﮏ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ اﯾﺮان را ﺑﻪ آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺸﯿﺪ«‪ .‬ﻣﻦ در ﺟﻮاب‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬داﺳﺘﺎن ﺧﻮاﺟﻪﻧﺼﯿﺮ و ﺧﻠﯿﻔﮥ ﻋﺒﺎﺳﯽ را ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫ﺷﻨﯿﺪهاﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ »ﺷﺮﮐﺖ« را ﻻی ﻧﻤﺪ ﻣﯽﻣﺎﻟﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ دﯾﺪﯾﻢ دﻧﯿﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرد و آﺳﻤﺎن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬او را رﻫﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد و اﻻّ‬
‫ﻻی ﻧﻤﺪ ﺟﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد«‪.‬‬
‫وی ﻃﻮری ﺷﺎه را ﻧﺮم ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺷﺎه ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی‬
‫ﻣﺼﺪق ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﯿﺪﺿﯿﺎء در درﺑﺎر ﻧﻔﻮذ داﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ او ﻫﻢ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ‬
‫راﻫﺒﺮدی ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ )ﺧﻮاﻫﺮزادۀ ﻣﺮﺣﻮم ﻓﺎﻃﻤﯽ( ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬آن‬
‫روزﻫﺎ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﺮزﺑﻨﺪی ﻣﯿﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ و ﻣﺮدم وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫رﻓﺖوآﻣﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺎر در ﻣﻼﻗﺎﺗﯽ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪﺟﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺷﻮد و ﻣﺼﺪق ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮای اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﺮود‪ .‬آﻧﮕﺎه از او ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬وﻟﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫وﻓﺎدارم و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ «.‬او ﺗﻤﺎم ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖوﮔﻮ را ﺑﺎ ﻣﺼﺪق درﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺪق از ﻧﯿﺎت ﺑﺎﻃﻨﯽ ﺷﺎه آﮔﺎه ﺷﺪ‪ .‬او اﯾﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ را ﻫﺮﮔﺰ از راهﻫﺎی ﻋﺎدی و ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﺑﯿﺎورد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪205 /‬‬

‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﻪﻧﻮﺑﮥ ﺧﻮد ﺣﺮآﻓﺮﯾﻨﯽ داﺷﺖ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺣﺮ‬

‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﮑﺴﻮن در ﮐﺘﺎب »ﺟﻨﮓ ﺣﻘﯿﻘﯽ« ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1980‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﯾﮏﺳﺎل ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب ﭼﺎپ ﺷﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﺑﺤﺮانﻫﺎی ﻏﺮب در‬
‫ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ را ﻣﻠﯽ ﮐﺮدن ﻧﻔﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺼﺪق داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻠﯽﮐﺮدن ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﺳﻮﺋﺰ‪ ،‬ﻣﻠﯽﮐﺮدن ‪ 95‬درﺻﺪ زﻣﯿﻦﻫﺎی ﻋﺮاق ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ‪ 80‬در اﻧﻘﻼب‬
‫ﻋﺮاق و ﺗﺸﮑﯿﻞ اوﭘﮏ را ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻠﯽ ﮐﺮدن ﻧﻔﺖ در اﯾﺮان ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧﯿﮑﺴﻮن ﺟﻨﮓ ژوﺋﻦ و ﺷﻮک اول ﻧﻔﺖ‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﻟﯿﺒﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻻت ﻧﻔﺘﯽ ﺳﺎل‬
‫‪ 50‬و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان را ﺑﺮﻣﯽﺷﻤﺎرد و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻄﻔﮥ آن‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﺼﺪق ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و اﯾﻦ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪۀ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﻬﺎل‬
‫ارﺟﻤﻨﺪی ﮐﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻪ درﺧﺖ ﺗﻨﺎور و ﺳﺎﯾﻪﮔﺴﺘﺮی را ﭘﺮورش داد‪.‬‬

‫ﺑﯿﻨــﺶ‬
‫ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ ﺑﻌﺪی‪ ،‬ﺑﯿﻨﺶ درﺳﺖ او ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﺲ از‬
‫ﮐﺸﺘﻪﺷﺪن ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰارش ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﮔﻠﻮﻟﮥ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﻐﺰ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد را ﻣﺘﻼﺷﯽ ﮐﺮد«‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺾ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺷﻠﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺲ از آنﮐﻪ راﻫﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺟﺮاﺣﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺮﺻﮥ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدد و ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﻨﺶ روﺷﻦ او‪ ،‬درﺳﺖ و دﻗﯿﻖ ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﻨﺎد‪،‬‬
‫ﻓﺎش ﺷﺪ ﮐﻪ در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ـ ﺗﺮور ﻣﺴﻌﻮد و ﺗﺮور ﻓﺎﻃﻤﯽ ـ دﺳﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫در ﮐﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 206‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺴﺘﻦ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ‬

‫ﻧﻘﻄﮥﻋﻄﻒ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻦ ﺳﻔﺎرت ﻓﺨﯿﻤﮥ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻮد و اﯾﻦ اوﻟﯿﻦﺑﺎر‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ در اﯾﺮان ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎزﻧﮕﺮی و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ از اﯾﻦ‬
‫ﻃﺮف و آن ﻃﺮف ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ دﮐﺘﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺷﺐ ‪ 25‬ﻣﺮداد ﮐﻪ ﻧﺼﯿﺮی ﺑﺎ ﺗﺎﻧﮏ و ﻣﺴﻠّﺢ ﺑﻪ در ﺧﺎﻧﮥ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽرود و ﻧﺎﻣﮥ ﻋﺰل اﯾﺸﺎن را از ﺳﻮی ﺷﺎه ﺑﻪ وی اﺑﻼغ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫و ﻣﺼﺪق ﻧﯿﺰ ﺑﺎور ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﺗﺎ ﺷﺪه و ﺑﺎ دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻧﺼﯿﺮی ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﮔﺎرد ﺧﻮدش آن را ﻋﻘﯿﻢ ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻓﺮدای آن روز‪ ،‬آزاد ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻣﯽآﯾﺪ و در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺷﻮراﻧﮕﯿﺮی ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬درﺑﺎر ﺷﺎه‪ ،‬روی‬
‫درﺑﺎر ﻣﻠﮏ ﻓﺎروق را ﺳﯿﺎه ﮐﺮد«‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ از آﻧﺠﺎ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم‬
‫در ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﭘﯿﺮو ﻗﺮآﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﺎه‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ«‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻮروﺛﯽ در ﻗﺮآن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ اوﻟﯿﻦ‬
‫ﺷﻌﺎر ﺿﺪﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﯾﮏ رﻫﺒﺮی ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻠﺖ داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻬﻤﻦ ‪ 57‬ﮐﻪ ﺷﺎه ازاﯾﺮان رﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻫﻢ ﻧﻬﺎل دﯾﮕﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ در ‪ 26‬ﻣﺮداد ‪ 32‬ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ و در ﺑﻬﻤﻦ ‪ 57‬ﺑﻪ ﺑﺎر‬
‫ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺪق ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ رﺳﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﺎمﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ارﺗﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﻗﺮارداد‬
‫وﺛﻮقاﻟﺪوﻟﻪ و ﺑﻌﺪ از ﮐﻮدﺗﺎی رﺿﺎﺧﺎن و ﺳﯿﺪﺿﯿﺎ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ و ارﺗﺶ‬
‫در ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی اﯾﺮان ﺗﻮﻃﺌﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻣﺎمﺟﻤﻌﮥ ﺗﻬﺮان‪ ،‬آﻗﺎی‬
‫دﮐﺘﺮاﻣﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺣﻘﻮق ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﯿﻌﻪﺑﻮدن در ﻣﻬﺎﺑﺎد ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ 17 ،‬رأی ﻣﯽآورد و رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪207 /‬‬

‫ﮐﻪ اﯾﻦ اﻗﺪام ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ ارﺗﺶ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل‬
‫ﻣﻠّﯽ ﮐﺮدن ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ارﺗﺶ را ﻣﻠﯽ ﮐﺮد«‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺷﺎه ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﻃﺒﻖ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﯿﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ وزﯾﺮدﻓﺎع ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﺷﺎه‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮد و ﻣﺼﺪق در ‪ 26‬ﺗﯿﺮﻣﺎه اﺳﺘﻌﻔﺎ داد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻗﯿﺎم ﭘﺮﺷﮑﻮه‬
‫ﺳﯽﺗﯿﺮ را ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺳﯽﺷﻬﯿﺪ در راه اﺳﺘﻘﻼل و آزادی دادﯾﻢ و‬
‫ﻣﺼﺪق را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺪرت ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ و ﭘﺴﺖ وزارت دﻓﺎع را ﻫﻢ ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺳﭙﺲ ﺳﺎزﻣﺎن اﻓﺴﺮان ﻣﻠّﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در رأس آن ﺗﯿﻤﺴﺎر‬
‫اﻓﺸﺎرﻃﻮس ﺑﻮد و ﺧﻂﻣﺸﯽﺷﺎن اﺻﻼح ارﺗﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ دﮐﺘﺮ‬
‫ﻣﺼﺪق دادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ارﺗﺶ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﻮد و ﻋﺪهای اﺧﺮاج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺧﺮاﺟﯽﻫﺎ‬
‫ﮐﺎﻧﻮن ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﺎن ارﺗﺶ را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان ﮐﻮدﺗﺎی ‪28‬‬
‫ﻣﺮداد ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﻤﯿﻦﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺷﻬﺎدت اﻓﺸﺎر ﻃﻮس ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ اﺻﻼح راﻫﺒﺮدی ﺑﻮد ﮐﻪ ارﺗﺶ ﻣﯽرﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﯿﺮوی ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺸﻮد؛ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺣﺎﻻ ﮐﻪ در وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺘﻞﻫﺎی زﻧﺠﯿﺮهای ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮانﻫﺎی‬
‫اﯾﺮان ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﻫﺮ و ﭘﺮواﻧﻪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ را ﮐﺎرد آﺟﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻢ ﯾﮏ ﻋﺪه دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و‪...‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺼﺪق ارﺗﺶ را ﻣﻠﯽ ﮐﺮد و اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از اﻓﺘﺨﺎرﻫﺎی‬
‫ﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﺧﺎﺗﻤﯽ ﻧﯿﺰ وزارت اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻠﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب‬
‫ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻓﺮﯾﺪ واﻗﻌﮥ ‪ 25‬ﻣﺮداد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺢ روز ‪ 26‬ﻣﺮداد‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﯽﭘﺮوا ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺼﺪق رﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ وزﯾﺮ ﺧﺎرﺟﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻣﺮا وزﯾﺮ دﻓﺎع‬
‫ﮐﻨﯿﺪ«‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺗﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟« دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬
‫ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻇﻬﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻔﺮ را اﻋﺪام ﮐﻨﻢ«‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺎ‬
 ‫‪ / 208‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﯾﺎد زد‪» :‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ؟« دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﻧﻘﻼب«‪ .‬ﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب‬
‫ﻧﯿﺴﺖ«‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻘﻼب اﺳﺖ«‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از اﺗﺎق ﺑﯿﺮون ﻣﯽرﻓﺖ رو ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻣﺼﺪق ﮐﺮد و‬
‫در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﮐﻪ ﻋﺼﺎﯾﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻏﻼم‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺪر ﺗﻮ ﻣﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺪر ﺗﻮ ﻫﻤﮥ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻣﯽدﻫﺪ«‪ .‬ﻣﺼﺪق‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﯾﮏ ﻋﻤﺮ از ﻗﺎﻧﻮن دﻓﺎع ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﯾﺪ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﺻﺪﯾﻘﯽ‬
‫)وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر( ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ آﯾﺎ راﻫﮑﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دارد ﯾﺎ ﻧﻪ؟« ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽداﻧﻢ اﯾﻦ ﭘﯿﮕﯿﺮیﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ رﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺧﻮب اﺳﺖ ﺣﺎدﺛﮥ ﺟﺎﻟﺒﯽ را ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزی‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺧﻂ ﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺳﻤﺘﯽ ﻧﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن روی اﺳﻨﺎد‬
‫اﻧﻘﻼب ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و روﻧﺪ ﺿﺮﺑﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺧﻮرده‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺗﯿﻤﺴﺎر آزﻣﻮده؛ آﯾﺸﻤﻦ اﯾﺮان رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬او رﺋﯿﺲ دادﮔﺎه‬
‫ﻣﺼﺪق و دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ ﺑﻮد‪ .‬در ﮔﺎوﺻﻨﺪوق ﻣﻨﺰل او ﺳﻨﺪی ﺑﺎ دﺳﺘﺨﻂ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدﻧﻮﯾﺲ ﺳﺒﺰ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻨﺪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮات دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﭼﻬﻞروز ﭘﺲ از ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﻣﻬﺮﻣﺎه‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺑﯿﺪادﮔﺎه ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»اﮔﺮ دﻓﺎﻋﯿﺎﺗﻢ ﭼﺎپ ﻧﺸﻮد و ﮔﻮش ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﻢ ﻧﺮﺳﺪ و در ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ‬
‫ﻣﺪﻓﻮن ﺷﻮد‪ ،‬در ﻓﺮدای روﺷﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫اﻓﺘﺎد و ﺣﻘﺎﯾﻖ روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪ .‬اﻣﯿﺪواری در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی او ﻣﻮج ﻣﯽزد‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯾﺶ راه دوری ﻧﻤﯽرود و ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎی ﺑﻌﺪ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺑﯿﺎن او‬
‫ﮐﻪ از ﻋﻤﻖ اﯾﻤﺎﻧﺶ ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﻤﺖ و‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪209 /‬‬

‫ﺳﻮﯾﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی ﺣﻖ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺲ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر اﺷﮏ از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺟﺎری ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﯾﻦ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ« در‬
‫اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 1358‬ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺸﺎرات »ﺻﻤﺪﯾﻪ« ﭼﺎپ و ﺗﻮزﯾﻊ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋی اﻣﯿـﺪ‬
‫دﮐﺘﺮ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﻗﺮآن ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻨﻬﺎ ﮐﻪ ﻋﺎﺷﻖ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪای ﺗﺮس و ﻧﺎاﻣﯿﺪی در دﻟﺸﺎن راه ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﯿﺪ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﯿﺪ ﺑﻪ‬
‫آﯾﻨﺪهای روﺷﻦ‪ .‬ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻮدن ﺻﺮﻓﺎً اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ آدم آﯾﻪ ﺑﯿﺎورد و اﺣﮑﺎم‬
‫ﺑﻠﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮﻫﺮ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻮدن و دﯾﻨﺪاری‪ ،‬اﻣﯿﺪواری ﺑﻪ آﯾﻨﺪه اﺳﺖ؛‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻤﺎد ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ اﺳﺘﺮاﺗﮋی اﻣﯿﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦﮐﻪ او ﭼﻬﻞ روز ﺑﻌﺪ از‬
‫ﮐﻮدﺗﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ در ﺷﺮاﯾﻂ دﺷﻮار آن روزﻫﺎ و در‬
‫دﻓﺎﻋﯿﺎﺗﺶ ﺛﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﮥ اﻣﯿﺪﺑﺨﺶ و ﭘﺮاﻫﻤﯿﺘﯽ ﺑﺮای ﺟﻮاﻧﺎن اﻣﺮوز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﺳﺎل ‪ 42‬ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ را ﻧﻮﺷﺖ وﻟﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﻬﻞ روز ﺑﻌﺪ‬
‫از ﮐﻮدﺗﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺧﺎﻃﺮات ﺑﺮد‪ .‬ﺧﻮد او ﺟﻤﻠﻪای ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻀﻤﻮن‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ آراﻣﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدم ﭘﺲ از ﺷﻮﮐﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﺗﺎ وارد‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد ﻧﺸﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺧﺎﻃﺮات‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺗﺄﺳﻒ ﻣﯽﺧﻮرم از اﯾﻦﮐﻪ‬
‫اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ راﻫﺒﺮدی دﯾﮕﺮی ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داد و ﺑﺮای‬
‫ﻣﺎ ﻗﺮنﻫﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ در روز ﺗﺮور اﯾﺸﺎن ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را از‬
‫ﭘﻠﻪﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺷﻌﺒﺎنﺑﯽﻣﺦ ﺑﻪ او‬
‫ﺣﻤﻠﻪور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و او را از ﻫﻤﺎن ﻧﺎﺣﯿﻪای ﮐﻪ ﺟﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎت‬
‫ﭼﺎﻗﻮ ﻣﺠﺮوح ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ )ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﺎﻧﻢ( ﮐﻪ زﯾﻨﺐوار‬
‫ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﺮادرش ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺣﻤﻠﮥ اوﺑﺎش‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ روی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
 ‫‪ / 210‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﯽاﻧﺪازد و ﯾﺎزده ﺿﺮﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﯽﺧﺮد و ﺗﻨﻬﺎ دو ﺿﺮﺑﮥ ﭼﺎﻗﻮ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﯽ در آﻧﺠﺎ ﺟﻤﻠﻪای دارد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ‬
‫ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ)ع( ﮐﻪ در راه آزادﮔﯽ ﺷﻬﯿﺪ ﺷﺪ‪ ،‬در راه آزادی‬
‫وﻃﻦ ﺷﻬﯿﺪ ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ« و ﺑﻌﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺧﻮن ﻣﻦ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫را ﺑﺎﯾﺪ در درﺑﺎر ﺷﺎه از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد«‪.‬‬

‫او ﺧﻮد ﭘﯿﺎم ﺧﻮﻧﺶ را داد‬

‫ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم و درﺑﺎر ﻗﻬﺮ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫دوﺳﺘﺎن ﻣﺼﺪق ﻫﯿﭻﮐﺪام وزﯾﺮ‪ ،‬وﮐﯿﻞ ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮﮐﻞ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﺿﻊ اداﻣﻪ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﺗﺎ ‪ 15‬ﺧﺮداد ‪ 42‬ﮐﻪ اوج ﻗﻬﺮ ﺑﻮد و ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻬﺮآﻣﯿﺰ ﻗﯿﺎم ‪15‬‬
‫ﺧﺮداد و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ اﻧﻔﺠﺎر اﻧﻘﻼب در ﺑﻬﻤﻦ ‪ 57‬رخ داد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺒﺎرزات‬
‫ﺿﺪاﺳﺘﻌﻤﺎری ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪاﺳﺘﺒﺪادی و ﺿﺪﺳﻠﻄﻨﺘﯽ‬
‫)ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ واﺑﺴﺘﻪ( ﺷﺪ و اﯾﻦ ﻧﻬﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ درﺧﺖ ﺗﻨﺎور و ﺳﺎﯾﻪﮔﺴﺘﺮی ﺑﺪل ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻞ ﺑﻘﺎی ﻋﺸﻖ‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺑﺎرز دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را در ﻣﺤﻮرﻫﺎی ﻋﺸﻖ و ﺑﯿﻨﺶ و‬
‫راﻫﺒﺮد ﺑﺮﺷﻤﺮدم‪ .‬آﻧﭽﻪ از ﻧﮕﺎه ﻣﻦ در وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮی ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮد و ﻣﻦ آن را از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﻣﯽداﻧﻢ؛ ﻫﻤﺎن ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻮدن ﺣﺮﮐﺖ وی ﺑﻮد‪ .‬در ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ آﻣﺪه ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻞ ﺑﻘﺎی‬
‫ﻣﺎده و اﻧﺮژی‪ ،‬ﻫﯿﭻﭼﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﻮدی ﺧﻮد ﺑﻪوﺟﻮد ﻧﻤﯽآﯾﺪ و ﻫﯿﭻﭼﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدی ﺧﻮد از ﺑﯿﻦ ﻧﻤﯽرود‪ .‬ﻣﺎده ﺑﻪ اﻧﺮژی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد و اﻧﺮژی ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎده‪ ،‬وﻟﯽ ﯾﮏ ﺗﺒﺼﺮه را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺻﻞ اﻓﺰود و آن ﻫﻢ »ﻋﺸﻖ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻞ ﺑﻘﺎی ﻋﺸﻖ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﯿﭻﭼﯿﺰی‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﻓﺪاﮐﺎری و اﯾﺜﺎری و ﻫﯿﭻ‬
‫اﻣﯿﺪواری و ﻋﺸﻘﯽ از ﺑﯿﻦ ﻧﻤﯽرود‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺑﯿﺪادﮔﺎه رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮی‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪211 /‬‬

‫دﻓﺎﻋﯿﺎت ﺑﯽﭘﺮوا و ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪای را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و در آن ﯾﺎد آور ﻣﯽﺷﻮد‬

‫ﮐﻪ ﺳﺨﻨﺎن و آرﻣﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬رﺋﯿﺲ دادﮔﺎه‪ ،‬دﻓﺎﻋﯿﺎت‬
‫وی را در ﮔﺎوﺻﻨﺪوق ﻣﻨﺰﻟﺶ ﺣﺒﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ارادۀ اﻟﻬﯽ و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻋﺸﻖ و اﯾﻤﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﭘﻨﻬﺎن‬
‫ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﺗﺎرک ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﯽدرﺧﺸﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫رﻫﺮوان ﻋﺎﺷﻖ ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از ﻧﮕﺎه ﻋﺸﻖ و اﻣﯿﺪ »آﯾﻨﺪه« را روﺷﻦ ﻣﯽدﯾﺪ‪.‬‬
‫اﻣﯿﺪوارم ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﻫﻤﭽﻮن آن ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ را درﯾﺎﺑﯿﺪ وﻟﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ دﻟﺨﻮش ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ و ﯾﺎ ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﮕﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﻓﺮدای روﺷﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺎمﻫﺎی اﺳﺘﻮار و ﻣﺼﻤﻢ‪ ،‬ﻗﺪم در راه اﻋﺘﻼی ﺣﻘﯿﻘﺖ و ﭘﺎﺳﺪاری از‬
‫آزادی و اﺳﺘﻘﻼل ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ .‬آزادی و اﺳﺘﻘﻼﻟﯽ ﮐﻪ ﺛﻤﺮۀ ﺧﻮن ﺑﺰرﮔﻤﺮداﻧﯽ‬
‫ﭼﻮن دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رواﻧﺶ ﺷﺎد و راﻫﺶ ﭘﺮ رﻫﺮو ﺑﺎد!‬

‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ در داﻧﺸﮑﺪۀ ﺣﻘﻮق و ﻋﻠﻮمﺳﯿﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺮد‬
‫ﺷﻬﺎدت دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﻮرخ ‪81/8/19‬‬
‫* ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،17‬آذر و دی ‪.1381‬‬
 ‫‪ / 212‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻓﺮازﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﺒﺎرزات دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ٭‬

‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ آﻗﺎی ﺣﺴﯿﻦ ﺷﺎهﺣﺴﯿﻨﯽ‬

‫„ﺟﻨﺎب آﻗﺎی ﺷﺎهﺣﺴﯿﻨﯽ! از اﯾﻦﮐﻪ وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان اﺧﺘﺼﺎص دادﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﮏﺷﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎه آﺑﺎن‪ ،‬ﯾﺎد »ﺳﯿﺪ ﺑﺰرﮔﻮار«‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺧﺎﻃﺮۀ رﻫﺮوان‬
‫آزادی زﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬او ﻋﺎﺷﻘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﯿﻨﺶ درﺳﺘﯽ داﺷﺖ و ﻫﻢ ﻓﺮدی‬
‫واﻗﻊﻧﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﯾﻠﯿﻢ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ و دﯾﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﺣﻀﻮر‬
‫داﺷﺘﯿﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ارﺗﺒﺎﻃﺎت دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ آﯾﺖاﷲزﻧﺠﺎﻧﯽ و آﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫اﺧﻼق‪ ،‬رﻓﺘﺎر و ﮐﺮدار اﯾﺸﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ دﻫﯿﺪ و ﻧﺎﮔﻔﺘﻪﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل در ﻫﯿﭻﺟﺎﯾﯽ ﭼﺎپ و ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﺮای ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و‬
‫ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه ﺑﯿﺎن ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫…ﺑﺴﻢاﷲاﻟﺮﺣﻤﻦاﻟﺮﺣﯿﻢـ ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻄﻠﻊ ﻫﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎون ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﮥ آن روز ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮد و اﯾﻦ‬
‫ﺳﺆال ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺳﻨﺶ ﺑﻪ ﭼﻬﻞﺳﺎﻟﮕﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏﺑﺎره در آن ﻫﯿﺎﻫﻮی ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎون ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺷﻮد‪ .‬اﻋﺘﺮاﺿﺎت زﯾﺎدی ازﺳﻮی ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﺣﺘﯽ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺿﻌﻔﯽ ﺑﺮای دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻋﺘﺮاﺿﺎت‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص ازﺟﺎﻧﺐ رﻗﺒﺎی روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﻣﺮﺣﻮم ﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ در رأس آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﭘﺎﯾﻨﺪه و ﻓﺮﯾﺪﭘﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﺮﯾﺪﭘﻮر ﻣﺪﯾﺮ‬
‫روزﻧﺎﻣﮥ »ﻣﺮدم« ﺑﻮد و ﭘﺎﯾﻨﺪه ﻫﻢ اﻫﻞ اﺻﻔﻬﺎن و ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺠﻠﮥ »ﺻﺒﺎ« ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ ﻫﻢ روزﻧﺎﻣﮥ »آﺗﺶ« را اداره ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در آن زﻣﺎن در‬
‫ﺗﻬﺮان روزﻧﺎﻣﻪای ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪﻧﺎم »ﺷﻼق« ﮐﻪ آﻗﺎی ﻣﺤﺴﻦ ﺑﮕﺪﻟﯽ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز آن ﺑﻮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﮥ دﯾﮕﺮی ﻫﻢ ﺑﻪﻧﺎم »ﻋﺪاﻟﺖ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯿﻮک ﺻﺎﺑﺮ ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز آن ﺑﻮد و از دوﺳﺘﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺟﻤﺎل‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪213 /‬‬

‫اﻣﺎﻣﯽ ﺑﻮد و ﻫﻤﻮاره ﻧﻈﺮات ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﯽ و ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻟﻤﭙﻦ را ﻣﻨﺘﺸﺮ‬

‫ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﯽزدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن )دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ( در ﻣﺪرﺳﮥ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎی اﺻﻔﻬﺎن ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﯿﺪ داده ﺷﺪه و ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﻣﻮازﯾﻦ ﻣﺬﻫﺒﯽ‬
‫و اﺧﻼﻗﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ! ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﺣﺸﺮ و ﻧﺸﺮ داﺷﺘﻪ و در‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯽ ﺑﺎ او ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ! ﺗﺤﺼﯿﻼﺗﺶ را در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫ﮔﺬراﻧﺪه اﺳﺖ و ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ آﮔﺎﻫﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﺮان ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ‬
‫ﻋﺪهای ﻫﻢ ﮐﻪ در اﻃﺮاف دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﻏﯿﺮ از ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑّﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ او ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻮد ـ و ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫دﯾﮕﺮی ﮐﻪ در اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ آن روز ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻧﺎآﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪،‬‬
‫اﻋﺘﻘﺎد دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم ﮐﻪ در‬
‫ﻫﻤﺎن ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران ﻧﺎﻣﻪای ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در آن ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﺮﺳﭙﺮدۀ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﯾﮑﯽ از ﻧﻄﻖﻫﺎﯾﺶ‬
‫ﯾﺎ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﻫﻢ آنﻃﻮر ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ‬
‫او ﻋﺎﻣﻞ و ﺳﺮﺳﭙﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﯾﺸﺎن ﻫﻢ‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ”ﺣﺮّی“ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻫﺮ ﺣﯿﺚ ﻣﻮﺟّﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ دال ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻗﺒﻮل ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ دارای اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫را ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن از زدن اﯾﻦ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺰاﺑﯽ ﮐﻪ در آن زﻣﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ازﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺣﺰب ﻣﺮدم اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪ و ﺣﺰب زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﻣﻠﺖ اﯾﺮان و ﺣﺰب اﯾﺮان ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ‬
‫اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﮑﺮدﻧﺪ و درﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ارادﺗﻤﻨﺪان‬
 ‫‪ / 214‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ـ ﮐﻪ در رأس آﻧﻬﺎ دﮐﺘﺮﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺧﻮاﻫﺮزادۀ اﯾﺸﺎن ﺑﻮد و‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ در ﻗﯿﺪ ﺣﯿﺎت اﺳﺖ ـ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺮوﻓﯽ ﺑﻮد ﺑﻪﻧﺎم رﻗﺎﺑﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺨﻠّﺺ ”ﻫﺎﻟﻪ“‪ .‬وی ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﺑﻪ اﯾﺮان آﻣﺪ و ﻣﺪّﺗﯽ در داﻧﺸﮑﺪۀ‬
‫ادﺑﯿﺎت ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﯽﮐﺮد و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻓﻮت ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺪاﻧﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻌﺮ »ﻣﺮا ﺑﺒﻮس« ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻮدﺗﺎی ‪28‬‬
‫ﻣﺮداد ‪ 1332‬از رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷﺪ و ﺧﯿﻠﯽ از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺗﺒﻠﯿﻎ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﻌﺮ را ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﺒﺸﺮی ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در اﺻﻞ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﻮده و ﻫﺎﻟﻪ اﯾﻦ ﺷﻌﺮ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ دﭼﺎر‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﺷﻮد‪ ،‬آن را آﺷﮑﺎر ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﯾﮑﯽ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮب‬
‫ﺑﻪﻧﺎم ﮔﻞﻧﺮاﻗﯽ آن را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺎ آن ﺗﺎرﯾﺦ در اﺣﺰاب ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﮐﻨﺎر‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪» ،‬ﺳﺮﺑﺎزان ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان« را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫„اﯾﻦ ﺗﻮاﻓﻖ و اﺋﺘﻼف در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ؟‬
‫…ﺣﺪود ﺷﺶ ـ ﻫﻔﺖﻣﺎه ﺑﯿﺸﺘﺮ از روی ﮐﺎرآﻣﺪن دوﻟﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ”ﺳﺮﺑﺎزان ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان“ را در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن )ﭘﺎﺳﺎژ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ روزی( ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺤﺰّﺑﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﺣﺰب اﯾﺮان و دﯾﮕﺮ اﺣﺰاب ﺑﻮد وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﺣﺰب ﺗﻮده‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪی ﺑﺎزی ﮐﺮد و اﮔﺮ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی آن زﻣﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ او اﺗﻬﺎم‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻮدن ﻣﯽزدﻧﺪ؛ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻠﺶ ﻧﯿﺰ اﻧﺘﺨﺎب دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﻋﺘﻘﺎد دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻧﭽﻨﺎن ﻗﻮی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺪی ﺑﺮ آن‬
‫ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ در ﭘﯿﺎم ﺗﺴﻠﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم آﯾﺖاﷲ ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﯿﺪﺷﺪن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮای دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ـ اﻟﺒﺘﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻌﺪ از ﺳﻪﺳﺎل ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪215 /‬‬

‫زﻧﺪان ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد و ﺑﻪ اﺣﻤﺪآﺑﺎد آﻣﺪه ﺑﻮد ـ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺒﺮم‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺟﺰو زارﻋﯿﻦ‬
‫دﻫﺎت اﻃﺮاف ”آقﺑﻼغ“ و ”ﺣﺴﻦآﺑﺎد ﮐﺘﻮل“ و دﻫﺎت اﻃﺮاف اﺣﻤﺪآﺑﺎد‬
‫واﻧﻤﻮد ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﻓﺘﻢ و اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﺷﺎدروان دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫رﺳﺎﻧﺪم‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻗﺮار ﻗﺒﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﺎدروان‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ را در ﺑﺎغ اﻧﮕﻮری ﮐﻪ در‬
‫ﺟﻨﻮب ﻗﻠﻌﮥ اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﺑﻮد و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺮای ﻗﺪمزدن ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺗﺸﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﯽآوردﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﻣﯽدادم‪ .‬ﺗﺎ ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ در ده ﺑﻌﺪی ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮدم و‬
‫ﻣﺠﺪداً ﻣﯽآﻣﺪم و ﭘﺎﺳﺦ را ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪای را ﮐﻪ آﻗﺎی‬
‫ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق دادم‪ .‬آﻗﺎی ﻣﺼﺪق‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻪ را درﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ داد و ﻓﺮﻣﻮد ﺧﺪﻣﺖ اﯾﺸﺎن ﺳﻼم ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﻧﺰد آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﺮدم و اﯾﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺎهﺣﺴﯿﻨﯽ آن را ﺑﺮاﯾﺖ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﻢ‪ «.‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﯾﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺗﺠﻠﯿﻠﯽ از دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺪی ﺑﺮ آن ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﺒﻮد و او را ﺑﻪ ﺣﺮّ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد و‬
‫اﯾﻦﮐﻪ او ﺣﺮّی ﺑﻮد آزاداﻧﺪﯾﺶ‪ ،‬آزادهﻓﮑﺮ و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﯽاش دﺳﺖ از ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﻦ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزداﺷﺖ‪ ،‬در ﻣﺨﻔﯽﮔﺎه ﺧﻄﺎب ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﯽ و آﯾﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﻪای ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد و در آن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﺪ ـ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻫﻢ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻫﻢ ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ در زﻧﺪان اﺳﺖ ـ ﭼﻮن ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬ﺷﻤﺎ از اﯾﺸﺎن ﺳﺆال ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ آﻣﺎدﮔﯽ‬
‫دارﻧﺪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ در ﻣﻮرد ﺷﺨﺼﯿﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و دﻓﺎﻋﯿﺎت اﯾﺸﺎن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻨﻢ و ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ ﺗﺎ در اداﻣﻪ روزﻧﺎﻣﮥ ”ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز“ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 216‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ در ﻧﺎﻣﮥ اﺧﯿﺮش ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره‬

‫ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ »آﻗﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮدی ﺑﻮد ـ اﺷﺎره ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ـ ﮐﻪ در‬
‫ﻫﯿﭻﺷﺮاﯾﻄﯽ دﺳﺖ از آن ارادۀ ﻗﻮی و ﺗﻔﮑّﺮ آزاداﻧﺪﯾﺶ ﺧﻮدش‬
‫ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ« و ﺣﺘﯽ ﺑﻌﺪ از آن ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ از اﯾﺸﺎن ﻧﺸﻨﯿﺪم ﺗﺎ اﯾﻦﮐﻪ‬
‫روزی ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﮐﻪ »آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺪ‬
‫)دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ( ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﺰرﮔﻮار ﺑﻮد؟« اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﭘﻨﺞ ـ ﺷﺶ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺣﺴﯿﻦ‬
‫ﻣﮑّﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑّﯽ ﺑﺮای آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ اﺷﺮفﭘﻬﻠﻮی در زﻣﺎن دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺎ را‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﻬﯿﯿﺞ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻋﻮاﻃﻒ و ﻋﻼﯾﻘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ازﺟﻤﻠﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪ دﻓﻌﺎت‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﮑّﯽ ﺑﻪ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ اﺷﺮفﭘﻬﻠﻮی ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد از ﯾﺎد ﻣﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫رﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام از ﻣﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﻬﺎﻣﺖ او را ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺮفﭘﻬﻠﻮی ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﯿﻢ و وﻗﺘﯽ اﺷﺮف اﺳﻢ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﻣﯽآورد‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺼﺪق ﮐﺒﯿﺮ«‪ ،‬اﯾﻦ ﻟﻐﺖ‬
‫”ﮐﺒﯿﺮ“ را اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﻣﺼﺪق ﮐﺒﯿﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﺮان‪،‬‬
‫اﯾﺮاﻧﯿﺖ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ و ﻣﺸﺮوﻃﮥ ﺷﻤﺎ آﺑﺮو داد و ﺑﻘﺎی ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺷﻤﺎ و‬
‫ﺑﺮادر ﺷﻤﺎ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮفﻫﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺷﻤﺎ دوام و ﺑﻘﺎﯾﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻧﺸﻨﯿﺪن ﺳﺨﻨﺎن او ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ﮐﯿﻨﮥ ﺷﺎه‬
‫و اﺷﺮف ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺷﺎه آنﻃﻮر ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ از دو اﺳﻢ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺰﺟﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ ”ﻣﺼﺪق“ ﺑﻮد و ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد اﺻﻼً اﺳﻢ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﺑﺸﻨﻮد و در ﮐﺎدر ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻫﻢ از ”ﺳﭙﻬﺒﺪ ﺟﻢ“ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪217 /‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬در آﺳﺘﺎﻧﮥ اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻮم آﻗﺎﯾﺎن را ﺑﺮای ﮔﻔﺖوﺷﻨﻮد و‬

‫ﻫﻤﮑﺎری ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻗﺎﯾﺎن دﮐﺘﺮﺳﻨﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮﺻﺪﯾﻘﯽ و‬
‫دﮐﺘﺮﺑﺨﺘﯿﺎر‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺎه ﻣﯽﮔﻔﺖ »ﺟﻢ در ارﺗﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ «.‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ از ﺟﻢ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ دو ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻮرد ﮐﯿﻨﮥ‬
‫ﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ در آﺧﺮﯾﻦ ‪28‬‬
‫ﻣﺮدادی ﮐﻪ ﺷﺎه در اﯾﺮان ﺑﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً آﻗﺎﯾﺎن ﺑﺮای ﺗﺒﺮﯾﮏ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﻌﻤّﺮﯾﻦ و رﺟﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺷﺎه ﺷﺮﻓﯿﺎب‬
‫ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﯿﻞ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺷﺎه ﺧﻮﺷﺶ ﻣﯽآﯾﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪،‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺳﻨﺎﺗﻮرﻫﺎی اﻧﺘﺼﺎﺑﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﺣﺎجﺗﻤﺮاﻟﻤﻠﮏ اردﻻن ﺑﻪ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﺎر ﻣﯽروم‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﯿﺮ ﻫﻢ ﻃﺮف اﺣﻤﺪآﺑﺎد‬
‫ﻣﯽاﻧﺪازم ﮐﻪ آن ﺗﯿﺮ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺨﻮرد‪ «.‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺷﺎه اﯾﻦ ﺣﺮفﻫﺎ را ﻣﯽزدﻧﺪ‪ .‬زﯾﺮا او ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﮐﯿﻨﻪﺗﻮز ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺣﺘﯽ ﺧﻮدِ ﺳﺎﻗﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﭘﯿﺶآﻣﺪن آن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎص ـ ﭼﻮن او در ﻟﺸﮑﺮ‬
‫دو زرﻫﯽ ﺑﻮد و اواﯾﻞ ﻫﻢ ﺳﺎﻗﯽ رﺋﯿﺲ زﻧﺪانﻫﺎ ﻧﺒﻮد ـ ﺳﺎﻗﯽ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﺒﺎن‬
‫ﻗﺰلﻗﻠﻌﻪ‪ ،‬از ﻗﻮل دﯾﮕﺮان ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻧﭽﻨﺎن اﺑﺮاز‬
‫ﻗﺪرت ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻟﺤﻈﻪای ﮐﻪ او را روی ﺑﺮاﻧﮑﺎرد ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫داﺧﻞ آﻣﺒﻮﻻﻧﺲ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻣﺎ‬
‫در راه آزادی و اﻋﺘﻼی اﯾﺮان ﺟﺎﻧﻤﺎن را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺎن ﺑﺮای‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﮐﻮﺷﺶ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﺎر دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری و‬
‫ﺧﻮدﺳﺮی ﻧﺮوﯾﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادۀ ﭘﻬﻠﻮی ﺧﺎﻧﻮادهای ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﻓﺘﮥ ﺟﺪاﺑﺎﻓﺘﻪ از‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻦ ﺗﺎﻓﺘﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه و اﯾﻨﻬﺎ ﻧﺎن‪ ،‬آب و‬
‫ﮔﻮﺷﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬
‫اﺳﺖ و از ارﺑﺎﺑﺸﺎن ﺟﺪا ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﯿﺪ اﯾﺮان ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
 ‫‪ / 218‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫در اﯾﺮان ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﺪادﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮدﻣﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و اﻓﮑﺎر ﻣﺮدم ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻟﻄﻤﻪ را زدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺟﺎﻟﺐ و ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ را ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ اول و ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬار ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺻﺮف اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺲ و ﻣﺤﺎﻓﻞ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪای را ﺷﺨﺼﺎً ﺧﻮد آﻗﺎی ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ اﻣﻀﺎ ﮐﺮده ﺑﻮد و در آن از ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺎزار را ﺗﻌﻄﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﭙﻬﺒﺪ ﺑﺨﺘﯿﺎر‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮد و او ﻫﻢ دﺳﺘﻮر دﺳﺘﮕﯿﺮی زﻧﺠﺎﻧﯽ را داده ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﻬﺒﺪ ﺑﺨﺘﯿﺎر ﺗﺎ‬
‫آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ اﻋﻼﻣﯿﻪ را ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ »اﯾﻦ‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ را ﺷﻤﺎ دادهاﯾﺪ؟« اﯾﺸﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﺑﻠﻪ« ﺑﺨﺘﯿﺎر ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ »ﺑﺮای‬
‫ﭼﻪ دادهاﯾﺪ؟« و آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ »ﻓﻀﻮﻟﯽاش ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﯿﺎﻣﺪه‪ «.‬وﻗﺘﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎر ﻋﻠّﺖ را ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ‪ ،‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﺪ‪» :‬ﻣﻦ‬
‫ﻣﺠﺘﻬﺪم و اﺟﺘﻬﺎدم ﺣﮑﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را ﺑﺪﻫﻢ و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻦ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻤﯽدﻫﯿﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺧﻮد آﻗﺎی‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺠﺎﻧﯽ را ﺑﻪ زﻧﺪان ﻟﺸﮑﺮ دو زرﻫﯽ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادی ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬وی ﺗﺼﺎدﻓﺎً ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻤﯽ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ و اﯾﻦ ﻃﺮف و آن ﻃﺮف ﻣﯽرود‪ ،‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﺮای ﻣﻦ ﭼﺎی ﺑﯿﺎور« و ﺑﻌﺪ از او ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ‪» :‬اﯾﻨﺠﺎ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﯽ؟«‬
‫آن ﺧﺎﻧﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ اﯾﻨﺠﺎ از آﻗﺎﯾﯽ ﭘﺮﺳﺘﺎری ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ «.‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﺠﺎورت اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ در‬
‫ﺑﺪو اﻣﺮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ﺑﺎ اﯾﺸﺎن روی ﮐﺎﻏﺬ ﺳﯿﮕﺎر ﮐﺮد‪ .‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ در‬
‫ﻧﺎﻣﻪاش ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬آﻗﺎی دﮐﺘﺮ ﻣﻦ اﯾﻨﺠﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻄﻠﺐ و ﻧﯿﺎزی‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪219 /‬‬

‫داﺷﺘﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ‪ «.‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬
‫ﭼﯿﺰی ﻧﺪارم و دﺳﺖ از ﺣﻤﺎﯾﺖ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﺑﺮﻧﻤﯽدارم و‬
‫دوﺳﺖ دارم ﺑﺪاﻧﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﮕﺎن و رﺿﻮی ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﭼﻪ ﺣﺮفﻫﺎﯾﯽ‬
‫زدهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮ اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد اﺳﺘﻮارم‪ .‬ﻣﻦ ﻫﯿﭻ ﭘﻮﻟﯽ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪارم‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮل ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﻔﺮﺳﺘﯿﺪ‪ «.‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻣﺒﻠﻐﯽ را ـ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﺪارم ﭼﻘﺪر ﺑﻮده اﺳﺖ ـ در اﺧﺘﯿﺎر آن ﺧﺎﻧﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و او آن را در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ از زﻧﺪان آزاد ﺷﺪ و ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ او ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺗﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ دوران اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺗﻬﺮان ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻮد و ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﻫﻢ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺑﺎ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺷﻮرا ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺖ و ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪ .‬در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺣﺘﻤﺎً وزﯾﺮ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪار‪ ،‬ﺳﻨﺎﺗﻮر‪ ،‬رﺋﯿﺲ دﯾﻮانﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر و ﺳﻔﯿﺮﮐﺒﯿﺮ و ﯾﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ دوره وﮐﯿﻞ ﻣﺠﻠﺲ و ﯾﺎ وﮐﯿﻞ ﭘﺎﯾﮥ ﯾﮏ دادﮔﺴﺘﺮی ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﻖ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ را ﻣﻨﺤﻞ‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد و اﻋﺘﻘﺎدی ﺑﻪ آن ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ‬
‫رأی اﻋﺘﻤﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ روزی ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪ آن را ﻣﻨﺤﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫وی ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺠﻠﺲ]ﺳﻨﺎ[ ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺎ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪«.‬‬
‫در اوﻟﯿﻦ دورۀ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﮐﻪ در ﺗﻬﺮان ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﺟﺰو ﻫﻔﺘﺎدوﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮی اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎﻧﺰدهﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎی ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ‬
‫را از ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻫﻔﺘﺎدوﭘﻨﺞﻧﻔﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﺎدم ﻫﺴﺖ ﮐﻪ آن روز در‬
‫ﺗﻬﺮان ﻏﻮﻏﺎﯾﯽ ﺑﻪﭘﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﺗﻬﺮان در ﻣﯿﺪان ارک ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺮار‬
‫ﺑﻮد اﯾﻦ ﻫﻔﺘﺎدوﭘﻨﺞﻧﻔﺮ ﺑﺮوﻧﺪ و ﭘﺎﻧﺰده ﻧﻔﺮ ﺗﻬﺮان را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در آن‬
 ‫‪ / 220‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎ را ﻫﻢ ﺧﺒﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﻠﻮی ﺑﺎزار رﻓﺘﯿﻢ و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺟﻠﻮی‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﺗﻬﺮان در ﻣﯿﺪان ارک رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬در آنﻣﻮﻗﻊ دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻋﺼﺎ ﺑﻪدﺳﺖ از ﻣﺎﺷﯿﻨﺶ ﭘﯿﺎده ﺷﺪ و در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ زﯾﺮ ﺑﻐﻠﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺷﻌﺎرﻫﺎﯾﯽ دادﯾﻢ و ﭘﻠﯿﺲ آﻣﺪ و ﻣﺎ را ﻣﺘﻔﺮق ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺐ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﭘﺎﮐﺘﯽ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺗﻬﺮان داده و ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺶ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﻌﺪ از اﺧﺬ رأی و ﻗﺮاﺋﺖ آرا‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺎﮐﺖ را ﺑﺎز ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﭘﺲ از اﺧﺬ رأی و ﻗﺮاﺋﺖ آرا ﭘﺎﮐﺖ را‬
‫ﺑﺎز ﮐﺮدﻧﺪ و ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﭘﺎﻧﺰده ﻧﻔﺮی ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﭘﺎﮐﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﯾﺎد زد‪» :‬اﯾﻦ ﭘﺎﻧﺰدهﻧﻔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫دﺳﺘﻮر دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ آﻗﺎی ﺳﯿﺪﺟﻼل ﺗﻬﺮاﻧﯽ ﺑﯿﻦ آﻗﺎﯾﺎن اﺳﺎﻣﯽ ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ آﻗﺎﯾﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺎﻧﺰدهﻧﻔﺮ را ﮐﻪ ﺷﺎه دﺳﺘﻮر داده اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰدهﻧﻔﺮ را ﻫﻢ‬
‫ﺧﻮدش رﺳﻤﺎً اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬درﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻠﯽ و از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻦ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪«.‬‬
‫ﻫﻤﺎن زﻣﺎن روزﻧﺎﻣﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﮐﻪ ﺗﺎزه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﯿﺘﺮ ﮐﺮده ﺑﻮد و در ﺗﻬﺮان ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮوﺻﺪا راه اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﺣﺮﮐﺎت ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا‪ ،‬ﯾﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﯿﻤﻪﻣﻠﯽ‬
‫در اﯾﺮان ﺷﮑﻞ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ را ﻣﻨﺤﻞ‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎی آﺧﺮ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رأی ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫آن روز ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ زﯾﺮ ﺑﻐﻞ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﮔﺮﻓﺖ و آورد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪۀ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺣﺘﯽ در اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻫﻢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ اﺳﺎﻣﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎی دورۀ ﻫﺠﺪﻫﻢ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪221 /‬‬

‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا و ﺳﻨﺎ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد و اﺳﻢ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ـ ﮐﻪ‬

‫وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ و ﻣﻌﺎون ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻗﺒﻞ از ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﻮد ـ در ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی ﺧﻮدش ﺑﻪﻋﻨﻮان دوازدهﻧﻔﺮ از ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا از ﺗﻬﺮان و‬
‫ﻫﻔﺘﺎدوﭘﻨﺞﻧﻔﺮ ﺗﻬﺮان در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﮑﺮد‪ .‬آنﻣﻮﻗﻊ در ﮐﻤﯿﺘﮥ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در آﺳﺘﺎﻧﮥ اﻧﺘﺨﺎب آﻗﺎی‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ ﺑﺮای ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و اﺷﺨﺎﺻﯽ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺴﺎﺋﻞ روی آﻧﻬﺎ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و درﻧﺘﯿﺠﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ در‬
‫ﮐﻤﯿﺘﮥ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﺨﺼﯿﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫را ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ در روز ‪26‬ﻣﺮداد ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺴﯽ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﮔﻮش دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ رﺳﯿﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﯾﺎدداﺷﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫دﻟﺴﻮزاﻧﻪ ﺑﻪ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ داده ﺑﻮد ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻨﻮان ﮐﻪ »ﭼﻪ ﺷﺪ آﻗﺎﯾﺎن ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮐﻢﻟﻄﻔﯽای ﮐﺮدﻧﺪ؟« آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﻤﺎن ﭘﯿﮏ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﺪ‪» :‬اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از رأیﮔﯿﺮی ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺷﺪﻧﺪ و ﺷﻤﺎ انﺷﺎءاﷲ ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺳﯿﺪﺑﺰرﮔﻮاری‬
‫ﻫﺴﺘﯿﺪ و ﻣﻮرد ﻏﺒﻄﮥ ﺑﺴﯿﺎری ﻗﺮار دارﯾﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﻫﻤﯿﻦ ﻏﺒﻄﻪﻫﺎﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد‪«.‬‬
‫„ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺰدﺷﺪن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮدﻧﺪ؟ آﯾﺎ ﺷﻤﺎ در آن‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﯿﺪ؟ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻣﻄﺮح ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺮمﺗﺮﯾﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺮﺣﻮم ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﺑﺨﺘﯿﺎر ﻫﻢ در آن ﺟﻠﺴﻪ ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﺗﻨﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫…در آن روزﻫﺎ اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺎ اﻧﺪازهای ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﻣﺸﮑﻮک ﺑﻮد‪ ،‬درﻧﺘﯿﺠﻪ در ﺑﺪو اﻣﺮ ﻧﺎم اﯾﺸﺎن را ﺧﻂ زدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪ‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﮑﺎﺗﺒﻪای ﻫﻢ ﮐﻪ آﻗﺎی ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﺎ او‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺣﺎﻟﺘﯽ از ﻋﺬرﺧﻮاﻫﯽ و ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ از‬
 ‫‪ / 222‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫آن ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻤﺴﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ و زﻧﺪﮔﯽاش را ﺑﻪ‬

‫ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺳﭙﺮد و ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ اﯾﻦ را ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن ﺗﺎ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺧﺮج ﭘﺴﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﺮﻣﺎﻫﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮی ﭘﻮل ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺮ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ )ﻣﺎدر دﮐﺘﺮ ﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ( ﻣﯽداد ﺗﺎ در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﻫﻤﺴﺮ اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﭘﺮﯾﻮش ﺳﻄﻮﺗﯽ ـ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ ﯾﮏ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ـ‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻦ و ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮاﻫﺮ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم آﯾﺖاﷲ ﺣﺎجﺳﯿﺪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﺮادر ﺑﺰرگ ﺧﻮد ﻫﻢ ﺳﻔﺎرش ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻣﺮﺣﻮم‬
‫ﺳﯿﺪاﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻫﻢ ﺣﺪود ﯾﮏﺳﺎل اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪ .‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬اﯾﻦ ﭘﺴﺮ ـ اﺷﺎره ﺑﻪ ﭘﺴﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ـ ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬او را‬
‫اداره ﮐﻨﯿﺪ‪ «.‬اﯾﺸﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ او ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﻔﮑﺮ ﭘﺪرش ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽ‬
‫اﯾﺮان اﺳﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬اﯾﺸﺎن ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدی ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ در اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از ﻣﺸﺮوﻃﯿﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺴﯽ را ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ در راه اﻋﺘﻼی اﯾﺮان ﻓﺪاﮐﺎری ﮐﻨﺪ ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮدم و از‬
‫اﯾﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬اﯾﺸﺎن ﻧﺰد ﻣﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮام اﺳﺖ‪ «.‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﻧﺎﻣﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ‪» :‬ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﺘﻤﺎً اﺳﻢ او را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ او ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آﻣﻮزشدﻫﻨﺪۀ ﻫﻤﮥ وﻃﻦدوﺳﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﻣﻦ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎم ﺑﯽﺣﺮﻣﺘﯽﻫﺎ و ﮐﺞاﻧﺪﯾﺸﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫او داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻣﺮدم از اﯾﺸﺎن ﻋﺬرﺧﻮاﻫﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪«.‬‬
‫„اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ در ﺟﺎﯾﯽ ﭼﺎپ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؟‬
‫…اﯾﻨﻬﺎ در ﺣﺪود ﻫﻔﺘﺎدﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫و ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ اﺳﺖ درﺟﺎﯾﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﺳﺎﻧﻨﺪۀ ﺑﻌﻀﯽ‬
‫از اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺧﻮد ﻣﻦ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ را ﻫﻢ ﻣﺮﺣﻮم زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪223 /‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﻬﺮهای ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺤﻮۀ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎری را در اﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﻣﺴﻌﻮد ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم داد وﮔﺮﻧﻪ ﺗﺎ آن ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪﺟﺎی‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎری‪ ،‬وﻗﺎﯾﻊﻧﮕﺎری ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﮥ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﻫﯿﭻﮐﺪام از روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ روز و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫وﻗﺎﯾﻊﻧﮕﺎری ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﯽ و ﻣﺴﻌﻮد ﻧﺤﻮۀ ﻧﮕﺎرش روزﻧﺎﻣﻪ را ﻋﻮض‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻗﺪرت ﺗﻔﮑﺮ دادﻧﺪ و اﻧﺪﯾﺸﮥ ﻣﺮدم را ﺑﺎز ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺳﻬﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻤﮥ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻫﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪ‬
‫او ﻓﺸﺎر آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫„ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﯿﻠﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﻠّﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖﻧﻔﺖ از‬
‫دﯾﮕﺮان ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬
‫…ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن ﻋﻠﻞ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و ﺑﯿﭽﺎرﮔﯽ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان را‬
‫رﯾﺸﻪﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬وی رﯾﺸﮥ اﯾﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽﻫﺎ را اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻣﯽداﻧﺴﺖ و‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ درﺑﺎر رﺧﻨﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫روﺑﻪروی درﺑﺎر اﯾﺴﺘﺎد‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﯾﺪ درﺑﺎر را ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫وی درِ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﺑﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻟﯿﺎن ﺳﺎل راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﻠﯿﺲ را‬
‫ﻗﻄﻊ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺐ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﯿﭻﮐﺲ در‬
‫ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮐﻼغﻫﺎ روی درﺧﺘﺎن ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻗﺎرﻗﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و در آﻧﺠﺎ آزاداﻧﻪ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزدﻧﺪ و ﺑﺮای ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ دوﻟﺖ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و از اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎی ﮐﺒﯿﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷﺪه ﮔﺮﯾﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺪو اﻣﺮ ﻧﻈﺮ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﺑﺴﺘﻦ ﺳﻔﺎرت ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
 ‫‪ / 224‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ و آﻗﺎی ﻣﻔﺘﺎح ﮐﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﺎوﻧﺖ داﺷﺖ زﯾﺮ ﺑﺎر‬
‫ﻧﺮﻓﺖ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﮥ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوز‬
‫درِ ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ را ﻣﯽﺑﻨﺪم و اﯾﻦ ﻻﻧﮥ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ را ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬او ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎری ﮐﺮد و ﻫﻨﻮز ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻗﺪر اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﻤﯽداﻧﺪ و ﻧﻤﯽداﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﭘﯿﺮ ﯾﻌﻨﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﻫﺎی اﯾﺮان ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﯽ‬
‫دارد و ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺳﺘﻌﻤﺎری ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻃﺒﯿﺒﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫درد را ﺧﻮب ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻦ او اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن درﺑﯿﻔﺘﺪ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫دﭼﺎر اﯾﻦ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫„زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﺨﻔﯽﮔﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ‬
‫در ﺣﺎل ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺑﻮد ﺗﺎ اﯾﺸﺎن را ﻧﺰد دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﭼﻬﺮهای ﻣﻨﻔﯽ و ﺧﺎﺋﻦ ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫…ﺑﺴﯿﺎری ازﺟﻤﻠﻪ ﭼﭗﻫﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از ﻣﺨﻔﯽﮔﺎه‬
‫ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﺪ و رادﯾﻮ را در اﺧﺘﯿﺎر دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﺎﻣﯽ ﺑﺪﻫﺪ و‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ ﺑﻌﺪ از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎری ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫زﯾﺮ ﺑﺎر ﻧﺮﻓﺖ و از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﭘﯿﺎم را ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫داد و او ﻫﻢ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺘﯽ ﭼﭗ ﺑﻮد و ﭘﯿﺶ از‬
‫آنﮐﻪ ﺷﺒﮑﮥ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺣﺰبﺗﻮده ﻟﻮ ﺑﺮود‪ ،‬ﺣﺰبﺗﻮده ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻮد اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻨﻬﺎ )دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ( زﯾﺮ ﺑﺎر اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺮدم اﯾﺮان ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫„اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﯿﺶ از ﻟﻮرﻓﺘﻦ ﺷﺒﮑﮥ اﻓﺴﺮان ﺣﺰبﺗﻮده ﺑﻮد؟‬
‫…ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻟﻮرﻓﺘﻦ ﺷﺒﮑﮥ اﻓﺴﺮان ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﭘﯿﺎم دادﻧﺪ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﻫﻢ اﯾﻦ ﭘﯿﺎم را رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در اﺛﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪225 /‬‬

‫ﺿﺎﯾﻌﻪ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ در اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮای ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪﺟﺰ ﺧﻮن و‬
‫ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫„ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻓﺮادی درﺻﺪد ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺸﺎن دادن ﭼﻬﺮۀ دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻧﺎﻣﻪای ﮐﻪ ﺧﻮد دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺠﻠﮥ ﻓﺮدوﺳﯽ ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮد و اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ درﺻﺪدﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻬﺮۀ ﻣﺮا‬
‫ﺧﺮاب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺠﻠﮥ ﻓﺮدوﺳﯽ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد؟‬
‫…ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻧﻮﯾﯽ‪ ،‬از واﺑﺴﺘﮕﺎن درﺑﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫„ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ وی در ﻇﺎﻫﺮ ﻃﺮﻓﺪار دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﺑﻮده و‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ در ﻃﺮﻓﺪاری از اﯾﺸﺎن ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫…ﺑﻠﻪ‪ ،‬در ﻇﺎﻫﺮ از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻃﺮﻓﺪاری ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در‬
‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق دارای ﺗﻔﮑﺮ ﻣﻠﯽ ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫اﻃﺮاﻓﯿﺎﻧﺶ ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ او را آﻟﻮده ﮐﺮدﻧﺪ و از اﯾﻦ رو ﺑﻪ‬
‫ﺣﺰب اﯾﺮان ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن‬
‫ﺟﺎاﻓﺘﺎده اﺳﺖ و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او اﻧﺘﻘﺎدی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ از اﻃﺮاﻓﯿﺎﻧﺶ ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ‬
‫اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﮑﻮﺑﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎ را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮد اﺻﻞ و ﺗﻨﻪ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻢ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﭼﯿﺰی در ﻣﻮرد ﺣﺎجﺳﯿﺪﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔﺎن و ‪...‬‬
‫ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻃﺮاﻓﯿﺎن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻨﺤﺮف ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫درﻗﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع و ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺗﻨﻈﯿﻢﺷﺪه او را از ﺷﺨﺼﯿﺖ‪ ،‬ﺣﯿﺜﯿﺖ‬
‫و ﻧﯿﺮوی داﺧﻠﯽ ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻫﺎﺷﻤﯽ ﺣﺎﺋﺮی ﻣﺪﯾﺮ روزﻧﺎﻣﮥ‬
‫»اﺗﺤﺎد ﻣﻠﯽ« ﯾﺎ »ﻃﻠﻮع« ﮐﻪ از واﺑﺴﺘﮕﺎن درﺑﺎر ﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬در روزﻧﺎﻣﻪاش‬
‫ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻃﺮﻓﺪاران و ﻫﻤﮑﺎران دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را از اﯾﻦ ﻫﻤﮑﺎران ﺟﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫„ ﺷﻤﺎ ﻗﻄﻌﺎً در ﺗﻈﺎﻫﺮات ‪ 26‬ﻣﺮداد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮاداران دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 25‬ﻣﺮداد ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﻠﯿﻢ‬
 ‫‪ / 226‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ در آن روز ﭼﻪ ﮔﺬﺷﺖ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در آن روز ﭼﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را‬

‫ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮدﻧﺪ؟‬
‫…اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﻣﺮدم در آن ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم دﯾﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺷﺎه را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻌﺎری ﻏﯿﺮ از‬
‫ﺿﺪﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنروز آﻗﺎی ﺣﺎجﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ‬
‫راﺳﺦ اﻓﺸﺎر ـ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﺟﺎﻣﻌﮥ اﺻﻨﺎف و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن آن روز و ﺷﺨﺼﯿﺖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻤﺘﺎزی ﺑﻮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از اﻃﺮاﻓﯿﺎن و ﺣﺎﻣﯿﺎن ﺳﯿﺪﺣﺴﻦ ﻣﺪرس ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﻮد ـ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺎﻻی ﺑﺎﻟﮑﻦ دﻓﺘﺮﺧﺎﻧﮥ ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺣﺠﺎزی‬
‫ﻓﺮﯾﺎد زد و اوﻟﯿﻦ ﺟﻤﻠﻪای ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻮد‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻣﺮوز ﺑﺮای ﭼﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪهاﯾﺪ؟ اﻣﺮوز آﻣﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﯾﺎد ﻓﺮزﻧﺪ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﭘﺪرش‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ اﯾﺮان را ﺑﻪ ﯾﮏ ﻋﺒﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻔﺮوﺷﺪ ـ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻗﺮارداد‬
‫وﺛﻮقاﻟﺪوﻟﻪ ـ ﺷﻤﺎﻫﺎ در آن دوران ﻧﺒﻮدﯾﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻋﺒﺎﺳﯽ ﻫﯿﭻ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ او‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺮف‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬ﻣﻤﻠﮑﺖ‪ ،‬ﺣﯿﺜﯿﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﻤﺎ را ﺑﻔﺮوﺷﺪ و‬
‫اﻟﺤﻤﺪاﷲ ﭘﺴﺮش از اﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻓﺮار ﮐﺮد و رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺮای رﻓﺘﻦ او‬
‫ﻓﺎﺗﺤﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ و از دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق و دوﺳﺘﺎن او ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ از‬
‫اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺮدم ﭼﻪ ﺑﺎﺳﻮاد‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﯽﺳﻮاد و ﭼﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ‪ ...‬ـ ﻫﻤﮥ اﻗﺸﺎر ﻣﺮدم را ﻣﯽﮔﻔﺖ ـ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ در ﯾﮏ ﻣﻤﻠﮑﺖ آزاد‬
‫و ﻣﺴﺘﻘﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬درِ ﻣﻤﻠﮑﺘﻤﺎن را ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫روی ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﺑﻨﺪﯾﻢ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ دارﯾﻢ ﺑﺎ دﻧﯿﺎ ﻣﯽﺧﻮرﯾﻢ و ﻫﺮﭼﻪ ﻫﻢ دﻧﯿﺎ‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ دﯾﮕﺮ ﻧﻮﮐﺮ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪،‬‬
‫ارﺑﺎب ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ «.‬آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺨﻨﺮان آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫„ﺑﻌﺪ از راﺳﺦ اﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮان ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد؟‬
‫…دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﺮد و ﺑﻌﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺑﯿﻦ‬
‫آﻗﺎیﮐﺮﯾﻢﭘﻮر ﺷﯿﺮازی و آﻗﺎی اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی اﺧﺘﻼف اﻓﺘﺎد؛ ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪227 /‬‬

‫ﻗﺮار ﺑﻮد اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی ﺑﻪﻧﺎم اﺻﻨﺎف ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺮﯾﻢﭘﻮر ﺷﯿﺮازی ﺑﺨﻮاﻧﺪ و در آﺧﺮ ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮی ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ را ﺧﻮاﻧﺪ و‬
‫ﭘﯿﺶ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻣﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻓﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن از ﺟﺎ ﮐﻨﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫„ﻣﺮدم اﻃﻼع داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ دﺳﺘﮕﯿﺮ و ﺳﭙﺲ آزاد ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬
‫…ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺻﺒﺢ رادﯾﻮ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ آزاد ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﭙﺲ رادﯾﻮ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ از دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و اﯾﻦﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﻣﺼﺪق اﺳﺖ ﮔﺰارش‬
‫ﻣﯽداد و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‪ ،‬زﯾﺮکزاده و‪ ...‬را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا ﻫﻢ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ دﻓﺘﺮ‬
‫آﻗﺎﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺣﺠﺎزی ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﻮی ﻫﻢ ﺟﺰو‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻮدﺗﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در آنﻣﻮﻗﻊ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﻮن او اﻓﺴﺮ‬
‫ورزﺷﯽ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻫﻢ ورزﺷﮑﺎر ﺑﻮدم‪ ،‬او را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬دﯾﺪم ﮐﻪ ﺟﻠﻮی‬
‫راهﭘﻠﻪﻫﺎی دﻓﺘﺮﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻮی اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ و ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی ﻧﯿﺰ اﯾﺴﺘﺎده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﺎﻫﺎر را ﻫﻢ ﻧﺰد آﻗﺎﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺣﺠﺎزی در دﻓﺘﺮﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﻮرد و آﻧﺠﺎ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﺣﺎﻟﺶ ﭼﻨﺪان ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻧﺒﻮد زﯾﺮا ﺑﻪ او ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﯽاﺣﺘﺮاﻣﯽ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ ﺟﻠﻮی ﺗﺮﯾﺒﻮن آﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ را ﺑﺪون‬
‫اﯾﻦ ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺒﺎس اﺳﺘﺮاﺣﺘﻢ‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ در روﺷﻮﯾﯽ ﺑﻮدم و ﺳﺮ و‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﻣﯽﺷﺴﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﺮای آﺳﺎﯾﺶ ﺑﺮوم‪ ،‬ﻧﻮﮐﺮان اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫ﮐﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮرده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ و از داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎخ‬
‫ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ـ ﭼﯿﺰی ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮای ﺷﺎه ﺗﻮﻫﯿﻦآﻣﯿﺰ ﺑﻮد ـ‬
‫و ﭘﯿﺸﮕﺎه ﻧﻮﮐﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و راﻫﯽ ﮐﻪ‬
‫او ﺑﺮای ﻣﻠﺖ اﯾﺮان اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده ﺑﻮد و ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﯾﻦ ﻃﺮح‬
‫را ﺷﮑﺴﺖ داد و اﮐﻨﻮن ﻣﻦ در ﺧﺪﻣﺖ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﺷﺎه ﮐﻪ ﻧﻮﮐﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎن ﺧﻮد ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪«.‬‬
 ‫‪ / 228‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫„ﺷﻨﯿﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺮدم در روز ‪ 26‬ﻣﺮداد ﺷﻌﺎر ﻣﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ‪» :‬ﻣﺎ ﭘﯿﺮو‬

‫ﻗﺮآﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﺎه ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ‪«.‬‬
‫…ﻣﺮدم اﯾﻦ ﺷﻌﺎر را از اول ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً از ﺻﺒﺢ روزی ﮐﻪ‬
‫اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﺷﺎه رﻓﺖ اﯾﻦ ﺣﺮف ﺷﺮوع ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ دﯾﮕﺮ ﺷﺎه ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻫﺮ دﺳﺘﻪ ﺑﺮای ﺧﻮدﺷﺎن ﺷﻌﺎری ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺷﻌﺎرِ دوﻟﺘﯽ ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﺷﻌﺎرِ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦﮐﺸﯿﺪن ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﻢ ﮐﺎر ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ دوﻟﺖ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ ﻣﺎﯾﻞ ﻧﺒﻮد و ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺮدم‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﯾﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ ﺑﯿﺎورﻧﺪ و دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﭼﭗﻫﺎ و ﺣﺰبﺗﻮده ﺑﻪﺷﺪّت ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ را ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﯿﺎورﻧﺪ و ﺣﺘﯽ ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻏﯿﺮ از ﭘﺮﭼﻢ اﯾﺮان‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢﻫﺎی دﯾﮕﺮی‬
‫را ﻫﻢ در ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮدم ﭘﺎره ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻏﻠﯿﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﻮد و ﻧﻤﯽﺷﺪ ﺟﻠﻮی آن را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﯾﮏ واﮐﻨﺶ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﻮد ﻣﺮدم ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ را ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردﻧﺪ و دوﻟﺖ دﺳﺘﻮر‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦآوردن ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ را ﻧﺪاد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل دارد اﻓﺮادی ﮐﻪ در داﺧﻞ اﺣﺰاب‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ رﻫﺒﺮی‬
‫ﺣﺰب ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ و دﺳﺘﻮر داده ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮوﯾﺪ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ را ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﯿﺎورﯾﺪ و ﯾﺎ اﯾﻦ ﺣﺮفﻫﺎ را ﺑﺰﻧﯿﺪ‪ .‬در ﻇﺮف آن دو روز اﺧﺘﯿﺎر دﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺷﻌﺎرﻫﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﻧﻈﺮ ﻣﯽدادﻧﺪ‪.‬‬
‫„دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯾﺶ در ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﻋﺎدت داﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﯾﮏ آﯾﻪ از ﻗﺮآن ﯾﺎ ﺳﺨﻨﯽ از اﺋﻤﮥاﻃﻬﺎر ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ‪ .‬آﯾﺎ او ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻣﺬﻫﺒﯽ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ دﯾﺪه ﺑﻮد؟‬
‫…اﯾﺸﺎن در ﻧﺎﺋﯿﻦ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﭘﺪرش ﻓﺮدی ﻣﺘﺪﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﺪﯾﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﺎ ـ آﻧﻬﺎﯾﯽﮐﻪ ﮐﺎﺳﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﻫﻤﻪﺷﺎن در ﺑﺪو اﻣﺮ ﻫﻢ ﮐﺘﺐ ﻣﺬﻫﺒﯽ را‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯾﺸﺎن ﻫﻢ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺤﺮاب ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪر اﯾﺸﺎن در‬
‫ﻧﺎﺋﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﻣﺬﻫﺒﯽ و از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺗﺤﺼﯿﻼت اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪229 /‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن آﻣﺪ و در آﻧﺠﺎ دورۀ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ را دﯾﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ رﻓﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن رﯾﺸﻪ ﻣﺬﻫﺒﯽ داﺷﺘﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ رﯾﺸﻪﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽ در ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺪروﻣﺎدر ﺳﺮ ﺳﻔﺮه و ﻏﺬا‬
‫و در ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ‪ ،‬آﺷﻨﺎﯾﯽﻫﺎ و رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﺪروﻣﺎدر‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻣﺎﻣﺰادهای ﺑﻪﻧﺎم اﻣﺎﻣﺰاده ﯾﺤﯿﯽ در ﺧﯿﺎﺑﺎن ری ﺗﻬﺮان‬
‫ﺑﻮد و ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﯽ در آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﺧﻮﻧﺪﻫﺎی ﺑﺰرگِ آن زﻣﺎن را آﻧﺠﺎ‬
‫دﻓﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه دﺳﺘﻮر داد آﻧﺠﺎ را ﺑﺎ ﺧﺎک ﯾﮑﺴﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫و زﻣﯿﻦ ﻓﻮﺗﺒﺎل و واﻟﯿﺒﺎل و ﺑﺴﮑﺘﺒﺎل ﺑﻪﻧﺎم زﻣﯿﻦ ﻧﻤﺮه ﺷﺶ درﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻗﺒﺮ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی اﻋﺘﻘﺎدات و‬
‫اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽاش‪ ،‬دﺳﺘﻮر داد اﻣﺎﻣﺰاده را دوﺑﺎره ﺑﺎزﺳﺎزی ﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎزاریﻫﺎ را ﺧﺒﺮ ﮐﺮدﻧﺪ و در آﻧﺠﺎ ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻦ ﻧﻤﺎز و ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ‬
‫درﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در آﻟﻤﺎن ﻣﺴﺠﺪی اﺳﺖ ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺴﺠﺪ ﻫﺎﻣﺒﻮرگ ﮐﻪ اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ در‬
‫زﻣﺎن وزارت اﻣﻮرﺧﺎرﺟﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻊآوری ﭘﻮل ﺑﺮای‬
‫ﺳﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻣﺮﺟﻌﯿﺖ آﻗﺎی ﺑﺮوﺟﺮدی ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎج ﻣﯿﺮزا‬
‫ﻋﻠﯽ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬آﻗﺎی دﺳﺘﻤﺎﻟﭽﯽ و آﻗﺎی ﮐﺎزروﻧﯽ ﺗﺠّﺎری ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﻫﺎﻣﺒﻮرگ ﺑﻮدﻧﺪ و آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﺟﻠﺴﻪای در ﻫﺎﻣﺒﻮرگ ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫داد و ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﻣﺴﺠﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﺮدﻧﺪ و دوﻟﺖ ﻫﻢ در اﯾﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪای ﻫﻢ ﺑﻪ آﯾﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدی ﻧﻮﺷﺖ و‬
‫اﯾﺸﺎن ﻫﻢ اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ را ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهای اﻋﺰام ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﯾﺎد دارم در آن‬
‫زﻣﺎن ده ﯾﺎ ﺻﺪﻫﺰارﺗﻮﻣﺎن در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﯿﺰ در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺗﺶ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎ‬
‫آﻗﺎی ﺑﺮوﺟﺮدی از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎجﺷﯿﺦ‬
‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺣﺎﺋﺮی ﺑﻮد و آن ﭘﻮل را ﻫﻢ آن آﻗﺎﯾﺎن ﺣﻮاﻟﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 230‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ در ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮادۀ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ و‬

‫اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻗﺎﯾﺎن ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔﺎن‬
‫و زﯾﺮکزاده در ﻓﺮاﻧﺴﻪ درس ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺸﺎن ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﺗﺤﺼﯿﻞ در‬
‫ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻣﻮازﯾﻦ دﯾﻨﯽ و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻋﺘﻘﺎدی را رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻞ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻮﺟﺐ دوری اﯾﺸﺎن از دﯾﻨﺪاری و رﯾﺸﻪﻫﺎی اﻋﺘﻘﺎدی‬
‫ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺗﻮدهﻫﺎی ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺴﯿﻦ‬
‫ﻣﮑّﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﻋﻤﯿﻖﺗﺮی داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ آﻧﻬﺎ دارای رﯾﺸﻪﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽ‬
‫ﻗﻮیﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫„ﺷﻤﺎ ﻗﻄﻌﺎً در روز دﻓﻦ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﯾﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪاﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺮ اﯾﺸﺎن ـ ﺧﺎﻧﻢ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺎﻃﻤﯽ ـ در آﻧﺠﺎ ﺧﻄﺒﮥ ﺣﻀﺮت‬
‫زﯾﻨﺐ)س( را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ از ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫…اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روز دﻓﻦ اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺐ‬
‫ﻫﻔﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن در آن زﻣﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ‬
‫دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی از ﻣﺎ ﺟﻠﻮی درِ اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﯾﻪ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮدﯾﻢ‪،‬‬
‫ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی ﮐﻪ در آن زﻣﺎن درﺟﮥ ﺳﺮﻫﻨﮕﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺪادی‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﺎده و درِ ﭼﻮﺑﯽ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و اﻃﺮاف ﻫﻢ در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و آﻗﺎی ﺳﻌﯿﺪﻓﺎﻃﻤﯽ ﺧﻮاﻫﺮزادۀ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺼﺪﻧﻔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮدﯾﻢ و ﺗﮏﺗﮏ آﻣﺪﯾﻢ‪ .‬ﭘﻠﯿﺲ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺰاﺣﻤﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﺸﻬﺪی اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی‪ ،‬رﺋﯿﺲ اﺗﺤﺎدﯾﮥ‬
‫ﺻﻨﻒ ﻗﻬﻮهﭼﯽ و ﺣﺎجآﻗﺎﻋﻠﯽ ﻗﻬﻮهﭼﯽ ﮐﻪ از ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ و‬
‫از ﻣﻌﺘﻘﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻮد را ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺘﮥ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺮﺣﻮم اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی دﻋﻮت ﮐﺮد‪ ،‬ﻫﺮ دو آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮی‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ آﻣﺪﻧﺪ و داﺧﻞ اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﯾﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺼﺪﻣﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫دوﻧﻔﺮ ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻣﺎ ﮐﻢﮐﻢ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ وارد ﺷﻮﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ واﮐﻨﺶ‬
‫ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺸﻬﺪیاﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﺒﺎی زردی ﺑﺮ دوﺷﺶ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪231 /‬‬

‫ﺑﻮد و ﺣﺎجﻋﻠﯽ ﻗﻬﻮهﭼﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﺒﺎی زرد و ﻋﺮقﭼﯿﻦ ﺟﻠﻮ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬

‫اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ورود ﺑﻪ اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﯾﻪ ﻗﺪﻏﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻬﺪیاﺳﻤﺎﻋﯿﻞ‬
‫ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﻗﺪﻏﻦ اﺳﺖ؟ ﺑﺮای ﭼﻪ ﻗﺪﻏﻦ اﺳﺖ؟ ﻣﻦ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺮوم ﺑﺮای ﯾﮏ ﺑﭽﻪ ﺳﯿﺪی ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ .‬ﺷﺐ ﻫﻔﺘﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﯽدﯾﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻻﻣﺬﻫﺐﻫﺎ…« و ﺑﻠﻨﺪﺑﻠﻨﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺎجآﻗﺎﻋﻠﯽ ﻫﻢ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﯾﺸﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮد و ﻣﺎ ﻫﻢ‬
‫ﭘﺸﺖﺳﺮﺷﺎن ﻓﺸﺎر آوردﯾﻢ ﺗﺎ در ﺑﺎز ﺷﺪ و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺧﺎک رﻓﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺮدﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ روی ﻗﺒﺮ ﺑﺮادرش اﻓﺘﺎد و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻄﺒﮥ ﺣﻀﺮت زﯾﻨﺐ ﺷﺪ و ﻫﯿﺠﺎن ﺑﺴﯿﺎری در آﻧﺠﺎ اﯾﺠﺎد‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻦﮐﻪ ﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮاﻧﯽ دو ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ روی ﻗﺒﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭼﯿﺰی ﻧﺪارم‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف ﺧﻮاﺑﯿﺪهاﻧﺪ ـ اﺷﺎره ﮐﺮد ﺑﻪ آراﻣﮕﺎه ﺷﻬﺪای ﺳﯽﺗﯿﺮـ اول‬
‫ﺟﺎن دادهاﻧﺪ و ﺗﻮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﯽ‪ .‬ﺧﺪا ﺑﻪ ﺣﻖ ﺟﺪهات زﻫﺮا)س( ﺗﻮ و‬
‫اﯾﻨﻬﺎ را ﺑﯿﺎﻣﺮزد و ﺧﺪا ـ انﺷﺎءاﷲ ـ رﯾﺸﮥ آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﻀﺎ را ﺑﺮای ﻣﺎ‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑِﮑَﻨﺪ‪ «.‬ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﯿﻢ‪ .‬ﺗﻨﻈﯿﻢﮐﻨﻨﺪۀ‬
‫اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮐﻤﯿﺘﮥ ﻧﻬﻀﺖﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﻪرﻫﺒﺮی ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎجﺳﯿﺪرﺿﺎ‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺸﺎن ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺴﯿﺎری ﮐﺮد ﺗﺎ از ﮐﺸﺘﻦ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﯿﺰ اﺷﺨﺎﺻﯽ را ﺑﻪ ﻗﻢ ﻧﺰد آﻗﺎﯾﺎن و ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬وﻟﯽ ﯾﮑﯽ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﺑﻪ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫او )دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ( ﭘﻨﺠﻪ در ﭘﻨﺠﮥ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﺎری اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻣﻦ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ‪ «.‬و‬
‫ﭘﯿﻐﺎم داده ﺑﻮد اﮔﺮ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮم ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﮑﻨﻢ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ از ﮐﺸﺘﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺷﻮد‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫زﯾﺎدی ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری ازﺟﻤﻠﻪ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم‪ ،‬رﻓﯿﻊ‪ ،‬ﺻﺪراﻻﺷﺮاف و ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻼش‬
 ‫‪ / 232‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ اﺷﺎره ﮐﺮدم‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﯿﻨﮥ ﺷﺪﯾﺪی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ داﺷﺖ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ وی درِ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺑﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺻﺤﯿﺢ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رﻫﺒﺮی اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺮﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎددﻫﻨﺪۀ اﺻﻠﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق آن را ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫„آﻗﺎی ﻧﺼﺮتاﷲ ﺧﺎزﻧﯽ در ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﯾﺎسﻧﻮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫اﯾﺸﺎن را ﺑﺎ ﺑﺮاﻧﮑﺎرد ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﯾﺸﺎن ﺗﺐ ﺷﺪﯾﺪی داﺷﺖ و ﻧﺎﭼﺎر ﯾﮏ ﻣﻠﺤﻔﻪ‬
‫روی او اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﻫﻤﺎنﺟﺎ روی ﺑﺮاﻧﮑﺎرد ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﮐﺮده و وی را‬
‫ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫…آﻧﭽﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫اﯾﺸﺎن را ﺑﻪ ﺗﯿﺮ ﭼﻮﺑﯽ اﻋﺪام ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﯾﻦﮐﻪ دﻗﯿﻘﺎً ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﯾﺸﺎن‬
‫ﺗﯿﺮاﻧﺪازی ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارم‪ .‬آن ﺧﺎﻧﻢ ﭘﺮﺳﺘﺎر ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ آﻗﺎی‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺣﺎﻟﺖ اﻏﻤﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آن ﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﭘﯿﮑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻏﺬﻫﺎ را ﺑﻪ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻣﯽداد و وﻗﺘﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻟﻮرﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﮐﺎﻏﺬﻫﺎ را ﻧﺰد آﻗﺎی ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻣﺸﮑﻮری اﻣﺎم‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻗﻠﻬﮏ و از اﻋﻀﺎی ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯿﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در آﺧﺮﯾﻦ ﮐﺎﻏﺬ‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ »ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻗﻄﻌﯽﺷﺪه و ﺷﻤﺎ دﯾﮕﺮ از ﻣﻦ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺘﯽ ﻧﺨﻮاﻫﯿﺪ دﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﺧﺮﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ و اﻣﯿﺪوارم راﻫﯽ‬
‫را ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدهام‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺗﻔﮑﺮ و ﻧﮕﺮش‪،‬‬
‫ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﯾﻦ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﮐﻨﻢ« و در آﺧﺮﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪاش ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﻗﺎی‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﺘﻤﺎس دﻋﺎ دارم‪ ،‬ﻣﺮا دﻋﺎ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫„آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ در ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ آﻗﺎی ﺻﺪرﺣﺎجﺳﯿﺪﺟﻮادی ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮔﻮﺟﻪﻓﺮﻧﮕﯽﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺸﺎن از ﺑﯿﺮون آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻢ ﭘﺮﺳﺘﺎر‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺒﺮد‪ ،‬وﻟﯽ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ آن ﺑﻨﺪۀ ﺧﺪا اﺻﻼً‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭼﯿﺰی ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﭼﻮن ﺣﺎل اﯾﺸﺎن ﺑﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﺪ درِ ﺳﻠﻮﻟﺶ را ﻣﯽﺑﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺮق ﺷﺪﯾﺪی ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن در را‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﻌﺮض ﺳﺮﻣﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و از اﯾﻦ رو ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺣﺎل ﺗﺐ‬
‫و ﻟﺮز ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪233 /‬‬

‫…درﻣﺠﻤﻮع دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ آن ﻧﺎراﺣﺘﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ‬

‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و آن ﺿﺮﺑﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او زده ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﯾﮏﺑﺎر ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰار‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ﯾﮏﺑﺎر ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﯾﮏﺑﺎر دﯾﮕﺮ در زﻧﺪان ـ ﺣﺎل‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﻫﻢ در زﻧﺪان دﭼﺎر ﺑﺤﺮان و ﻧﺎراﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮاﺣﯽﻫﺎی ﻋﻤﯿﻘﯽ روی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ‬
‫از آن ﻫﻢ دوﺑﺎره ﻣﻀﺮوب ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬درﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎً در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺐ و ﻣﺮﯾﻀﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫„ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺷﺎه ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﺸﻮی و ﻣﺼﺪق ﺑﺮود اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨﺪ‪ «.‬ﮔﻮﯾﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ او‬
‫ﺻﺤﺒﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﯽﮐﻨﻢ اﯾﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺼﺪق‬
‫ﻧﮕﻮﯾﯿﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ را ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ و ﺑﺮای ﻣﺼﺪق‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﻫﻢ از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺎت دروﻧﯽاش را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺪق اﻧﺘﻘﺎل داد‪ ،‬از او ﮐﯿﻨﻪ ﺑﻪ دل ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ از ﺟﺰﯾﯿﺎت اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا و‬
‫دﯾﺪار اﻃﻼﻋﯽ دارﯾﺪ؟‬
‫…ﻣﻦ اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺎدی در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﺪارم‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﯽداﻧﻢ از ﻣﺮﺣﻮم‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺷﻨﯿﺪهام‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ در ﺑﺪو اﻣﺮ ﺷﺎه ﭼﻨﺪ‬
‫دﯾﺪار ﺑﺎ آﻗﺎی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﺷﺮف ﭘﻬﻠﻮی اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ اﺷﺨﺎﺻﯽ را دﻋﻮت و در اﯾﻦ دﯾﺪارﻫﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫وی دﯾﺪارﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﮑﯽ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ داﺷﺘﻪ و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﺷﺮف زﺑﺎن‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ ،‬در اﯾﻦ دﯾﺪارﻫﺎ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫دﯾﺪارﻫﺎ اﺷﺮف ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶ از‬
‫ﮐﻮدﺗﺎی ﺑﯿﺴﺖ و ﻫﺸﺖ ﻣﺮداد و ﺑﻌﺪ از ﺳﯽﺗﯿﺮ‪ ،‬آﻗﺎی ﺣﺎﺋﺮیزاده ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫آﻗﺎی ﮐﺮﯾﻢآﺑﺎدی آﻣﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﯾﮏ‬
‫ﻧﯿﺮوی ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺮای روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﺠﻬﯿﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮﺷﺶ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎر اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺮدم و ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺣﺮﮐﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را‬
 ‫‪ / 234‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﺘﻮﻗﻒ و او را از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨﺎر ﮐﻨﺪ و ﻧﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻮدﺗﺎ و ﺑﺮاﻧﺪازی ﮐﻪ در‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﺮدم ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺣﺪود‬
‫ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎل از آن دوران ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎل و‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﺸﺎن در ﺣﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻮدﺗﺎی ﺑﯿﺴﺖ و ﻫﺸﺖ ﻣﺮداد را ﻗﯿﺎم‬
‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ و ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ آن ﺷﮑﻞ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ و‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ آن را ﮐﻮدﺗﺎ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺪهای ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺧﻮدﺳﺮی و ﺧﻮدﺧﻮاﻫﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻟﻐﺎت ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫„روزی ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را اﻋﺪام ﮐﺮدﻧﺪ )‪ 19‬آﺑﺎن ‪ (1333‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ داﺷﺘﯿﺪ؟‬
‫…ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ آﺑﺎن ﺑﺎ زﻧﺪهﯾﺎد دارﯾﻮش ﻓﺮوﻫﺮ در ﻣﻨﺰل آﻗﺎی‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ از ﻃﺮﯾﻖ آﻗﺎی ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﭘﯿﻐﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ ﻧﺰد آﻗﺎی ﺑﺮوﺟﺮدی ﺑﺮود‪ .‬ﻗﺮار ﺑﻮد ﺧﺒﺮش را آن روز ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪.‬‬
‫آﺧﺮ ﺷﺐ ﺑﻮد و ﻣﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ آﻣﺪ‬
‫و ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ آﻗﺎی ﺑﺮوﺟﺮدی ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﻨﺠﻪ در‬
‫ﭘﻨﺠﮥ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻪ و اﻣﮑﺎن اﯾﻦﮐﻪ ﮐﺎری ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﮑﻨﯿﻢ ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﺧﯿﻠﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ و‬
‫اﯾﺸﺎن ﺳﯿﺪ ﺑﺰرﮔﻮاری اﺳﺖ‪ «.‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﺑﺎز ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﺒﻮدﯾﻢ و ﮔﻔﺘﯿﻢ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان‬
‫ﮐﺎری ﮐﺮد‪ .‬وﻟﯽ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺒﺢ ﺧﯿﻠﯽ زود آﻗﺎی‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮم ﻓﺮوﻫﺮ و ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮ‬
‫ﻋﻈﯿﻤﺎ ـ از دوﺳﺘﺎن آﻗﺎی ﻓﺮوﻫﺮـ رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ اﺧﻢ آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﺎز‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺧﻮاﻫﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﮥ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ ﺷﻤﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﭼﻪ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ آﻗﺎی ﻋﺒﺎس ﺳﻤﯿﻌﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ و ﯾﮏﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪235 /‬‬

‫ﺑﻌﺪ ﺗﻠﻔﻦ زﻧﮓ زد و ﺧﺒﺮ اﻋﺪام دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﻪ ﻣﺎ دادﻧﺪ و آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺑﺮوﯾﻢ و ﺟﻨﺎزهاش را ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﻨﺪی ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل اوﺿﺎع از دﺳﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺧﻮاﻫﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮد‪ .‬آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ‬
‫اﻣﮑﺎن داﺷﺖ‪ ،‬اﯾﺸﺎن را ﺑﻪ ﮐﻨﺎر آراﻣﮕﺎه ﺷﻬﺪای ﺳﯽﺗﯿﺮ ﺑﺒﺮﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬در زﻣﺎن دﻓﻦ اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺰ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮش و‬
‫ﯾﮑﯽ ـ دوﻧﻔﺮ از ﻧﺰدﯾﮑﺎﻧﺶ اﺟﺎزه ﺣﻀﻮر دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺲ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺪﺑﺰرﮔﻮاری اﺳﺖ و در ﺗﻠﻔﻦﻫﺎی ﻣﮑﺮر‬
‫ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﻟﯿﻠﻪاﻟﺪﻓﻦ ﯾﺎدﺗﺎن ﻧﺮود و ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ و‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﯾﻘﯿﻦ دارم‪ ،‬اﯾﺸﺎن از ﺷﻬﺪاﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در راه ﻓﮑﺮ‪ ،‬ﻫﺪف‬
‫و ﺧﻮاﺳﺘﻪاش ﺷﻬﯿﺪ ﺷﺪه و ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آن اﯾﺸﺎن ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ درِ ﺧﺎﻧﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﮐﺴﯽ در‬
‫آﻧﺠﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺳﻄﻮﺗﯽ ـ ﭘﺪرﺧﺎﻧﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ـ‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫آﻗﺎی زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻢ اﯾﺸﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﻮد و از‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻪ ﭘﺴﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫„ﻣﺮاﺳﻢ دﻓﻦ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺧﻮد ﺧﺎﻧﻮاده اﯾﺸﺎن اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ؟‬
‫…ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ دﻓﻦ را ﺧﺎﻧﻮادهاش اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ رﺳﻤﺎً ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ آﻣﺪ و در ﻣﻮرد ﺷﻬﺎدت اﯾﺸﺎن اﻋﻼﻣﯿﻪای‬
‫ﺻﺎدر ﮐﺮد و از ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺠﻠﯿﻞ از او و اداﻣﮥ راه او ﮐﻮﺷﺶ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺮاﺳﻢ ﺷﺐِﻫﻔﺖ اﯾﺸﺎن را ﻫﻢ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ اﻋﻼم ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫٭ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،22‬ﻣﻬﺮوآﺑﺎن ‪.1382‬‬
 ‫‪ / 236‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻓﺎﻃﻤﯽ؛ اﺳﻮۀ ﺷﺮاﻓﺖ و ﻣﺒﺎرزه در راه اﺳﺘﻘﻼل و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬

‫اﯾﺮان٭‬
‫ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﻣﺴﯿﺒﯿﺎن‬

‫اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻮد ﺑﯽﺷﮏ ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ رﺗﺒﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫»ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ« ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ ،‬او ﯾﮑﯽ از ﺷﯿﺮﻣﺮدان روزﮔﺎر ﺑﻮد و ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﻠﺖ ﺑﺮای او ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﮥ واﻗﻌﯽ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻬﺎی ﺗﻼش در راه اﺳﺘﻘﻼل و آزادی اﯾﺮان را ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮن ﺧﻮد داد‪.‬‬

‫ﮐﻮدﮐﯽ و ﺟﻮاﻧﯽ‬
‫در دﻫﻢ ﻣﺤﺮم ﺳﺎل ‪ 1296‬ﻫﺠﺮی ﺷﻤﺴﯽ ﭘﺲ از ﺳﻪ ﭘﺴﺮ و ﯾﮏ‬
‫دﺧﺘﺮ آﺧﺮﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﯿﻒاﻟﻌﻠﻤﺎ روﺣﺎﻧﯽ ﺧﻮﺷﻨﺎم ﻧﺎﺋﯿﻨﯽ و ﺳﯿﺪه ﻃﻮﺑﯽ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮد و ﻧﺎم او را ﺣﺴﯿﻦ ﮔﺬاردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﯿﻦ از ﮐﻮدﮐﯽ اﺳﺘﻘﻼل ذاﺗﯽ و اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺖ و‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻟﺠﺎﺟﺖ و ﮐﻠّﻪ ﺷﻘﯽ وی ﻣﻮﺟﺐ اﺻﻄﮑﺎک وی ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻻﻧﺶ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎ در ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺑﺰرگﺗﺮﻫﺎ ﺣﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ورود ﺑﻪ دﺑﺴﺘﺎن ﮔﻠﺰار‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﮐﺜﺮ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺪرش در ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺖ در ﺗﻌﺮﯾﻒ از‬
‫اﯾﻦ ﭘﺴﺮ ﭼﺸﻢ ﺳﯿﺎه ِﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬او ﺳﯿﺪِ ﺣﺴﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪ «.‬ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻼت اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮادرش ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن رﻓﺖ و در آﻧﺠﺎ ﺿﻤﻦ‬
‫اداﻣﮥ ﺗﺤﺼﯿﻞ در روزﻧﺎﻣﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﺮادرش ﺑﻮد ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﮔﻮﺷﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻫﻮش و اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬارد و ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﻣﻠﮏاﻟﺸﻌﺮای ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺣﺴﺎم‬
‫دوﻟﺖآﺑﺎدی و دﺑﯿﺮ اﻋﻈﻢ ﺑﻬﺮاﻣﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽﻧﺎﻣﮥ‬
‫آﻧﺎن در روزﻧﺎﻣﮥ ﺳﺘﺎره در ﺗﻬﺮان ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪﮐﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺐﻫﺎ در دﻓﺘﺮ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ و ﺑﺎ درآﻣﺪ آن اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﻨﻮز ﺑﯿﺴﺖﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻤﻼً ﺳﺮدﺑﯿﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﺷﺪ و ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻤﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪237 /‬‬

‫ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻤﮕﯽ اذﻋﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ وی ﺑﻪ زودی‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪۀ ﭼﯿﺮهدﺳﺘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وی ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻣﺼﺮاﻧﻪ ﺑﺮادرش ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫وادارۀ روزﻧﺎﻣﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ را ﺑﻪﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ و در ﻣﻘﺎﻟﻪای ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ‬
‫رﺿﺎﺷﺎﻫﯽ را ﺗﻠﻮﯾﺤﺎً ﻋﺮوﺳﮏﻫﺎی ﺧﯿﻤﻪﺷﺐﺑﺎزی ﻧﺎﻣﯿﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻘﮥ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ از او‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎد و ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺷﺮور و ﺧﻄﺮﻧﺎک ﻫﻢﺑﻨﺪ ﺷﺪ‬
‫ﺗﺎ آنﮐﻪ ﭘﺲ از ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 1320‬ﻫﻤﮥ زﻧﺪاﻧﯿﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ازﺟﻤﻠﻪ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫از زﻧﺪان آزاد ﺷﺪﻧﺪ و او ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه و روزﻧﺎﻣﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ را ﻣﺴﺘﻘﻼً در‬
‫ﺗﻬﺮان راهاﻧﺪازی ﻧﻤﻮد و در اوﻟﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ‪ ،‬ﻋﻬﺪ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮای‬
‫اﺳﺘﻘﻼل و آزادی اﯾﺮان ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺸﺎن داد‪) .‬ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 14‬ﺗﯿﺮﻣﺎه ‪ 1321‬اوﻟﯿﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﺎﻋﻨﻮان »ﺧﺪا‪ ،‬اﯾﺮان‪ ،‬آزادی« ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ(‪:‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﯾﻢ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﺪران‪ ،‬ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ روی ﺳﯿﺎه رﻓﺖ؟ ﻣﺎﯾﯿﻢ‬
‫و آﯾﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻔّﺖ و ﺧﻮاری ﻣﯽﺗﻮان در ﮔﻮر ﺧﻔﺖ؟ ﻧﻪ‪ ...‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺤﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ ...‬در راه اﻧﺠﺎم ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﻓﺪاﮐﺎری ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺒﺎزی ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ...‬و ﺗﺎ‬
‫ﻟﺐ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻣﯽروﯾﻢ وﻟﯽ ﻣﺮداﻧﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢ‪...‬‬
‫اوﻟﯿﻦ رو در روﯾﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ وی ﺑﺎ رژﯾﻢ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ رخ داد ﮐﻪ ﺳﻬﯿﻠﯽ‬
‫درﺻﺪد ﻣﺤﺪودﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺑﺮآﻣﺪ و او ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ رژﯾﻢ‬
‫اﯾﺴﺘﺎد و او را ﺷﺎهﺳﻠﻄﺎن ﺣﺴﯿﻦ ﻧﺎﻣﯿﺪ و در ‪ 26‬ﺧﺮداد ‪ 1322‬ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪای‬
‫ﺑﺎﻋﻨﻮان »ﯾﺎ ﻣﺮگ ﯾﺎ زﻧﺪﮔﯽ« ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ‬
‫ﻣﺮﮔﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد ﺣﺘﻤﺎً ﻗﺮﯾﻦ ﺷﺮف و اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ ،‬آن‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﭘﻨﺎه آن دﻗﺎﯾﻖ‪ ،‬اﯾﺎم را ﺳﭙﺮی ﻣﯽﺳﺎزد ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮاﻓﺮازی و ﺷﺮف ﺗﻮأم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯿﺰ ﺑﯿﺪار ﺷﻮ! اﯾﻦ ﺧﻮاب ﻃﻮﻻﻧﯽ اﻓﺘﺨﺎر‬
‫را از دﺳﺖ ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﻔﺘﺨﺮ دﻧﯿﺎ ﺑﻮدی‪ ...‬ﺣﯿﻒ از اﯾﻦ ﻧﮋاد ﮐﻪ ﺳﺮور و‬
‫ﺳﺎﻻر دﻧﯿﺎ ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﻨﻘﺮض ﺷﻮد‪«. ...‬‬
 ‫‪ / 238‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫او در اﯾﻦ ﻣﺪت ﻗﻠﻢ را ﻧﻪ ﺑﺎ درﺑﺎر و ﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﺣﺰب دﯾﮕﺮی ﺑﻪ‬

‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﮕﺬاﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﻋﺪهای از‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن ﮐﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺳﺮﺷﺎر وی را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﻦ اﻋﻀﺎی ﻫﯿﺌﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎرﯾﺲ اﻋﺰام ﻣﯽﺷﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ در رﺷﺘﮥ ﺣﻘﻮق ﺷﺪ اﻣﺎ ارﺗﺒﺎﻃﺶ را ﺑﺎ اﯾﺮان ﻗﻄﻊ ﻧﮑﺮد و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻘﺎﻻﺗﺶ را ﺑﺮای وﻃﻦ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﭼﺎپ اﯾﺮان را ﻧﯿﺰ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻬﯿﺞﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻻت وی درﺑﺎرۀ ﻣﺴﺌﻠﮥ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺲ از ‪ 3‬ﺳﺎل و ﭼﻨﺪ ﻣﺎه )از ‪ 1323‬ﺗﺎ اواﺳﻂ ‪ ،(1327‬ﺑﺎ رﺗﺒﮥ‬
‫ﻋﺎﻟﯽ دﮐﺘﺮای ﺣﻘﻮق ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺰ »وﺿﻌﯿﺖ ﮐﺎر در اﯾﺮان« از داﻧﺸﮕﺎه‬
‫ﭘﺎرﯾﺲ اﺧﺬ ﻧﻤﻮد و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن دﯾﭙﻠﻢ ﻣﺪرﺳﮥ ﻫﻮت اﺗﻮد اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎل را‬
‫ﺑﻪ ﺿﻤﯿﻤﮥ دﯾﭙﻠﻢ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎری ﮐﺴﺐ ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم دوﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻋﺰﯾﺰ و ﻫﻤﮑﺎر ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽاش ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﺳﺮدﺑﯿﺮ »ﻣﺮد اﻣﺮوز« ﺗﺮور ﺷﺪ‬
‫و اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد او ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﯾﺮان‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮔﺴﺘﺮده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﭘﯿﺸﻮای ﺧﻮد ﻣﺼﺪق‬
‫رﻓﺖ و ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ اﻣﺘﯿﺎز روزﻧﺎﻣﮥ ﭘﺮﻣﻌﻨﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪﻧﺎم او ﺻﺎدر‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺸﺘﻢ ﻣﺮداد ﻣﺎه ‪ 1328‬اوﻟﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﺎﻋﻨﻮان »ﯾﺎ‬
‫ﻣﺮگ ﯾﺎ آزادی« ﺑﻪ ﻗﻠﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ و ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از آن ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺑﻮد‪» :‬ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺗﻬﻮر دﯾﺮوز »ﺑﺎﺧﺘﺮ« ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﺴﺎرت و‬
‫ﺑﯽﭘﺮواﯾﯽ از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﻠﻒﺧﻮرﻫﺎ و ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪﻫﺎ دﻓﺎع ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪«....‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﯿﺶ از ﭼﻨﺪ ﺷﻤﺎره از اﻧﺘﺸﺎر آن ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ‪ 12‬ﻣﺮداد‬
‫‪ 1328‬ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﺎﻋﻨﻮان "اﯾﻦ دزدﻫﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﻮاری ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ" ﮐﺎر آن را‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪239 /‬‬

‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﺒﻬﮥ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬

‫اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺎدف ﺑﻮد ﺑﺎ اﺗﻤﺎم ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﺻﺤﻨﮥ ﻣﺒﺎرزه و ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬آزادﻧﺒﻮدن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺪاﺧﻠﮥ ﺷﺎه و ارﺗﺶ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻧﯿﺰ‬
‫ﻗﺮارداد ﻧﻨﮕﯿﻦ ﮔﺲ ـ ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﻣﮥ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن و ﺣﻤﻼت ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺗﺎ ﺣﺪی آن را‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق در اﯾﻦﺑﺎره در ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دورۀ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺗﻘﻨﯿﻨﯿﻪ ﮐﻪ ﺑﺎز دوﻟﺖ در ﻫﻤﻪﺟﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد ﺷﺎدروان‬
‫دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﺬاﮐﺮه ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای آزادی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻓﮑﺮی‬
‫ﺑﮑﻨﯿﻢ و ﺑﻌﺪ ﻫﻤﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﻗﺮارداد آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دﺧﺎﻟﺖ ﻧﮑﻨﯿﺪ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﺮارداد‬
‫ﺣﺘﯽ ﯾﮏﻧﻔﺮ ﻫﻢ وارد ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﻤﮑﺎری‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺪﯾﺮان ﺟﺮاﯾﺪ را ﻧﯿﺰ ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ .‬و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺮای‬
‫آزادی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وارد ﻣﯿﺪان ﻣﯽﺷﻮد و ﻃﯽ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪای از ﻣﺮدم ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ‬
‫او و ﯾﺎراﻧﺶ را ﺗﻨﻬﺎ ﻧﮕﺬارﻧﺪ‪ ...‬و در روز ‪ 22‬ﻣﻬﺮﻣﺎه در درﺑﺎر ﺗﺤﺼّﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺢ روز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 22‬ﻣﻬﺮﻣﺎه ‪ 1328‬ﻣﺮدم دﺳﺘﻪدﺳﺘﻪ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﻠّﺐ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪدﻧﺒﺎل دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از‬
‫ﯾﺎران آﻧﺎن در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﺎخ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ‪ 20‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ از آﻧﺎن‬
‫از دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در درﺑﺎر ﻣﺘﺤﺼﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺘﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻋﺘﺼﺎب ﻏﺬا ﻣﯽزﻧﻨﺪ اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺪون ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻦ را رﻫﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﻣﺼﺪق ﺑﺎ دﻟﮕﯿﺮی ﺑﻪ اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻣﯽﮔﺮدد وﻟﯽ در ﻫﻤﯿﻦ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫اﻋﻼﻣﯿﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ در آن درﺑﺎر و ﻫﯿﺌﺖ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت )دورۀ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ( ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻋﻼم ﻣﯽﮔﺮدد ﺑﻪ ﻣﺼﺪق‬
 ‫‪ / 240‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺟﺎن ﺗﺎزهای ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺪق ﮐﻪ در ﺗﺒﻌﯿﺪ اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﺑﻪﺳﺮ‬
‫ﻣﯽﺑﺮد ﻣﺘﺤﺼﻨﯿﻦ درﺑﺎر را ﺑﻪ اﺣﻤﺪآﺑﺎد دﻋﻮت ﻧﻤﻮد و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺿﻤﻦ‬
‫ﻧﻄﻘﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪» :‬اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻓﻮاﯾﺪ ﮐﺎر دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻮم رﻓﻘﺎ‬
‫روﺷﻦ ﮔﺮدﯾﺪ و ﻗﺪرت ﻧﻔﻮذ‪ ،‬اﺗﺤﺎد و وﺣﺪت ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدﯾﺪ ﭼﻪ‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ اﯾﻦ ﻋﺪه ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻫﻢ داده ﺑﻪﻧﺎم »ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ« ﺗﺤﺖ ﻧﻈﻢ و دﯾﺴﯿﭙﻠﯿﻦ ﺧﺎﺻﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺒﺮد اﻫﺪاف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ «.‬از آن ﭘﺲ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺷﺪ و ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪﻋﻨﻮان »ارﮔﺎن‬
‫ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ اﯾﺮان« ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺶ اداﻣﻪ داد‪ .‬در اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ...» :‬ﻣﺒﺎرزﯾﻦ راه آزادی‪ ،‬ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ را‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ‪ ...‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﭘﯿﺸﻮای ﺑﺰرگ ﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﮐﻪ ﻧﯿﻢﻗﺮن ﺗﻤﺎم در‬
‫راه ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم ﻣﺤﺮوم اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺧﻮدش را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻠﺖ ﮔﺬارده اﺳﺖ‪ ...‬اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﭘﺮﭼﻤﺪار آزادی و‬
‫ﻃﺮﻓﺪار ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ و دﺷﻤﻦ زورﮔﻮﯾﯽ‪ ،‬دزدی و رﺷﻮهﺧﻮاری اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﻋﯽ اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ در اﯾﻦ راه ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ ﮐﻪ ﻗﯿﺎﻓﮥ ﻣﺴﺦ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﺎﻏﺬی دروﻏﯿﻦ ﻓﻌﻠﯽ را ﺑﻪﺻﻮرت واﻗﻌﯽ ﺑﯿﺮون آورد‪ ...‬ﻣﻦ‬
‫اﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻫﯿﭻوﻗﺖ ﺑﻪ ﻟﺬت اﻣﺮوز ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻨﻮﺷﺘﻪام اﻣﺮوز ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻋﺎﺷﻘﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎلﻫﺎی ﻣﻔﺎرﻗﺖ و ﻫﺠﺮان ﺑﻪ وﺻﻞ ﻣﻌﺸﻮق ﺧﻮد‬
‫رﺳﯿﺪه اﺳﺖ در ﻋﯿﻦ ﺷﻮق و ﺷﻌﻒ اﯾﻦ ﺳﻄﻮر را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﺑﺮم‪«...‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺷﺮف ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او‬
‫ﺻﯿﺎد ﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻧﺎﺻﯿﻪﺷﺎن ذوق و اﺳﺘﻌﺪادی ﻣﯽدﯾﺪ‪ .‬اﺷﺮف‬
‫اﺻﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺣﻠﻘﮥ ﯾﺎران او درآﯾﺪ و در اﯾﻦ راه ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺑﻮد ﻫﺮ اﻣﮑﺎﻧﯽ را در اﺧﺘﯿﺎرش ﺑﮕﺬارد و اﯾﻦ ﺑﺮای ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺗﺎزه‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ وارد زﻧﺪﮔﯽ ﺟﺪی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﻮد و ﭘﯿﺶ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪241 /‬‬

‫از دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺴﯿﺎری در اﯾﻦ دام اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد و روزﮔﺎر ﻧﺎم ﻧﯿﮏ را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﮔﺬاﺷﺖ و ﭘﺲ از آنﮐﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورۀ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺗﻬﺮان ﺑﻪدﻟﯿﻞ رﺳﻮاﯾﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﻋﻼم ﺷﺪ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﻪ رأی اول‬
‫ﺗﻬﺮان را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﻮد‪ ،‬وارد ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ و ﻣﺒﺎرزۀ اﻓﺘﺨﺎرآﻣﯿﺰ‬
‫ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﭘﯿﺸﻮا و ﻣﺮادش دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق آﻏﺎز ﮐﺮد‪ ،‬درﺣﻘﯿﻘﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﻮﺗﻮر ﻟﻮﮐﻮﻣﻮﺗﯿﻮی ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﻧﺤﯿﻒ و ﭘﯿﺮ را در ﺻﺪر‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮد و ﭘﯿﺶ ﻣﯽرﻓﺖ و ﻣﺮدم ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺪای‬
‫ﻣﺼﺪق ﮐﻪ از ﻻﺑﻪﻻی ﺳﻄﻮر ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ درﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺗﺎزه ﻣﯽاﯾﺴﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ﻣﺒﺎرزۀ ﻣﺼﺪق و ﯾﺎراﻧﺶ ﮐﻪ از آن ﺑﻮی ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺎم ﻣﯽرﺳﯿﺪ آﻏﺎز ﺷﺪ و‬
‫آﻧﺎن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﺮارداد ﮔﺲ ـ ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺗﺎ‬
‫ﺳﺎل ‪ 1993‬در ﻏﺎرت ﻣﻨﺎﺑﻊ اﯾﺮان آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬آﻏﺎز ﻧﻤﻮدﻧﺪ و‬
‫اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎه ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻗﻮل داده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺧﺘﯿﺎر‬
‫اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺴﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻻﯾﺤﮥ ﻧﻔﺖ ﮔﺲ ـ ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن را از‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺑﮕﺬراﻧﺪ و ﭼﻮن ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻼ ﮐﺎری از ﭘﯿﺶ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ارﺑﺎﺑﺎن‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺗﯿﻤﺴﺎر رزمآرا ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎر آﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫ارﺑﺎﺑﺎن ﺧﺎرﺟﯽ را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ و او ﺧﻮد ﻧﯿﺰ رؤﯾﺎﻫﺎی ﺑﺰرﮔﯽ در ﺳﺮ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺪق و ﯾﺎراﻧﺶ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ رزمآرا اﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﻋﻤﻼً ﮐﺎر او را‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮدﻧﺪ و رزمآرا ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺻﺒﺤﯽ زود ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﯾﺪ او را ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ ﺑﺎ وﻋﺪه و وﻋﯿﺪ و ﯾﺎ‬
‫ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻦ از اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﺑﻔﺮﯾﺒﺪ اﻣﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎز ﻫﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‬
 ‫‪ / 242‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫و ﻓﺮﯾﺐ ﻧﺨﻮرد و ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ ﮐﻪ رزمآرا دﺳﺘﻮر ﺗﻮﻗﯿﻒ او را ﺻﺎدر‬

‫ﮐﺮد اﻣﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از آنﮐﻪ ﺑﻮد ﻋﺰﯾﺰﺗﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ اﻋﺘﺼﺎب داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم آزاد ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻬﺎر ‪ 1329‬و در اوج اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات‪ ،‬ﻣﺼﺪق ﺳﺨﻦ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ وﻗﺖ ﻧﺪارم را ﻧﺸﻨﯿﺪه ﮔﺮﻓﺖ و او را ﮐﻪ ﺑﯿﺶ‬
‫از ﺳﯽﺳﺎل داﺷﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮۀ ﻋﻘﺪ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺮوس‪ ،‬ﭘﺮﯾﻮش دﺧﺘﺮ ‪ 22‬ﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺳﻄﻮﺗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺧﺪا ﻓﺮزﻧﺪی ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ او را‬
‫ﻋﻠﯽ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد‪.‬‬

‫ﻃﺮح ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬

‫در اﯾﻦ زﻣﺎن ﮐﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻻﯾﺤﮥ ﻧﻔﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪ و ﮐﺎر ﮐﻢﮐﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی را اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﺼﺪق و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫اﺷﺎره او در ﺟﻤﻊ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در اﯾﺮان‬
‫ﺑﻠﮑﻪ در ﺗﻤﺎم دﻧﯿﺎ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺧﻮد اﻧﻔﺠﺎری ﺑﺲ ﻋﻈﯿﻢ آﻓﺮﯾﺪ و آن ﻋﺒﺎرت‬
‫ﺑﻮد از ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﻣﺼﺪق و ﯾﺎراﻧﺶ‬
‫ﻣﻮرد ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﺣﻤﻼت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬روزی در درﺑﺎر‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﮑﺸﯿﺪ؟ ﻣﮕﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻔﺖ را ﻣﻠﯽ ﮐﺮد؟ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻋﺸﺎﯾﺮ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد و‬
‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ اﯾﺮان را ﺑﻪ آﺗﺶ ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ‪ ،«.‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺟﻮاب ﭘﺎدﺷﺎه ﺗﺮﺳﻮ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺧﻮاﺟﻪﻧﺼﯿﺮ و ﺧﻠﯿﻔﮥ ﻋﺒﺎﺳﯽ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ او را ﻻی ﻧﻤﺪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎن داد و ﮔﻔﺘﻨﺪ اﮔﺮ دﯾﺪﯾﻢ آﺳﻤﺎن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻣﯽآﯾﺪ او را رﻫﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و اﻻ ﻻی ﻧﻤﺪ ﺟﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪...‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪243 /‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ روی ﻫﯿﭻﯾﮏ از اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت در ارادۀ آﻫﻨﯿﻦ آﻧﺎن ﻫﯿﭻ‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮی ﻧﻨﻬﺎد و ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﭘﯿﺸﺮو و ﺳﺮدﻣﺪار ﻣﺒﺎرزه ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در‬
‫اﯾﻦ زﻣﺎن دوﺳﺘﺎن ﺑﺴﯿﺎری ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮد و ﺣﺘﯽ ﺑﺎ اﻃﻼع ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺑﻪ‬
‫درﺑﺎر ﻧﯿﺰ راه ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﺎ ﺷﺎه ارﺗﺒﺎط داﺷﺖ و آﻧﺎن ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و‬
‫رزمآرا ﻧﯿﺰ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻼش ﮐﺮد ﮐﺎری از ﭘﯿﺶ ﻧﺒﺮد و آﻧﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺎم‬
‫ﻧﯿﮏ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺮور رزمآرا ﻣﺪت ﮐﻤﯽ ﻋﻼ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﮐﺎری‬
‫از ﭘﯿﺶ ﻧﺒﺮد اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و ﻫﺮﭼﻪ ﺷﺎه از او ﺧﻮاﻫﺶ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ و در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم وﺣﺸﺖ در اردوی ﻣﻠﯿﻮن اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺳﺨﻦ از‬
‫ﮐﻮدﺗﺎﯾﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد‪ ...‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز را ﻧﻮﺷﺖ و ﺳﭙﺲ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﮥ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺪق ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﺷﻮد و ﭼﻮن او ﻧﭙﺬﯾﺮد ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﺳﯿﺪﺿﯿﺎءاﻟﺪﯾﻦ اﺑﺮاز ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﺼﺪق ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ آﮔﺎه ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺮﺧﻼف ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‬
‫اﻣﺎ آن را ﻣﻨﻮط ﺑﻪ »ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻻﯾﺤﮥ ‪ 9‬ﻣﺎدهای ﺑﺮای ﻣﻠﯽﮐﺮدن ﺻﻨﻌﺖﻧﻔﺖ و‬
‫ﺧﻠﻊ ﯾﺪ« ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﻣﺼﺪق روز ﻋﻤﻞ ﻓﺮار رﺳﯿﺪ و آﻧﺎن ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم ﺑﻪ ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺨﺖ ﺑﺮآﺷﻔﺘﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ را ﻣﻨﺤﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ ﻣﺼﺪق را از آن ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ و‬
‫اﯾﻦ ﻓﻘﻂ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﯽ و ﺗﻼش ﻓﺮاوان ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫ﻃﺮح آن دو ﻧﮑﺘﻪ و ﻧﻔﺎق ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺷﺪ و در ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﻧﻮﺷﺖ‬
‫اﮔﺮ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖﻧﻔﺖ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻃﻮر دﯾﮕﺮی ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 30‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ 1330‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﺎون ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ و ﺳﺨﻨﮕﻮی دوﻟﺖ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ و ﺳﻌﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻫﻢ در آن‬
 ‫‪ / 244‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﺷﺎه را ﺑﺎ ﻣﻠﺖ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎزد ﺑﻪ اﻣﯿﺪ آنﮐﻪ اﺳﺘﻘﻼل و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬

‫در اﯾﺮان ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﻫﻤﭽﻮن‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪ‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ و‪ ...‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﻪ زودی ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺎه‬
‫ﺟﻮان ﺑﺮای ﻓﺮوش ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن از ﭘﺪر ﺧﻮد ﭘﯿﺸﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﮐﺸﻒ اﺳﻨﺎد ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺴﺘﺮ ﺳﺪان و رﺳﻮاﯾﯽ‬

‫ﺑﺰرگ اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ از ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر دوﻟﺖ ﻣﻠﯽ ﻣﺼﺪق در ﺑﻬﺎر ‪1330‬‬
‫اﺳﻨﺎد ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ از دﺧﺎﻟﺖﻫﺎ و ﺟﺎﺳﻮﺳﯽﻫﺎی اﻧﮕﻠﯿﺲ در اﯾﺮان در‬
‫ﺧﺎﻧﮥ ﻣﺴﺘﺮ ﺳﺪان ﮐﺸﻒ ﺷﺪ و ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ رﺳﻮاﯾﯽ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﺗﺎ آن ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫را ﺑﺮای اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد و ﺑﺎ ﺗﻼش دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آنﮐﻪ ﺑﺨﺶ زﯾﺎدی از اﯾﻦ‬
‫اﺳﻨﺎد ﺗﻮﻫﯿﻦﻫﺎ و ﺑﺪ و ﺑﯿﺮاهﻫﺎ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻﯾﮏ از‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازۀ او ﺗﻮﻫﯿﻦ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد و ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﺑﯽدﯾﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮﺷﻤﺰه ﯾﮑﯽ از آن اﺳﻨﺎد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﭘﺪر دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫را ﺷﻤﺸﯿﺮ ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺷﮑﺎﯾﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ از اﯾﺮان ﺑﻪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺳﻔﺮ ﮐﺮد؛ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ دﮐﺘﺮﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻣﺼﺪق ـ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ـ ﻓﺎﻃﻤﯽ از ﻣﻌﺪود ﯾﺎران ﻣﺼﺪق ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﯿﺎﻫﯽ ﻟﺸﮑﺮ‬
‫ﻧﺒﻮد و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا از ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ اﯾﺮان دﻓﺎع ﻧﻤﻮد‪ .‬او در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺳﺨﻨﮕﻮی اﯾﺮان ﻫﺮ روز ‪ 200‬اﻟﯽ ‪ 300‬ﻧﻔﺮ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر را از ﮐﺸﻮرﻫﺎی‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و از ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ اﯾﺮان دﻓﺎع ﻣﯽﻧﻤﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪245 /‬‬

‫ﺗﺮور دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺪاﺋﯿﺎن اﺳﻼم‬

‫در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ‪ 1330‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺑﺮﮔﺰار و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ‪ 25‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1330‬‬
‫درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺰار روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﺷﻬﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ و‬
‫ﮔﺮاﻣﯿﺪاﺷﺖ ﯾﺎد و ﺧﺎﻃﺮۀ اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﺷﺠﺎع ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺻﺪای‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪای ﺳﺨﻨﺎن او را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮد و او را ﻧﻘﺶ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺿﺎرب‪،‬‬
‫ﺟﻮاﻧﯽ ‪ 16‬ﺳﺎﻟﻪ و ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﻓﺪاﺋﯿﺎن اﺳﻼم ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪی ﻋﺒﺪﺧﺪاﯾﯽ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﯾﻌﺎً دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﺗﻦ از ﻧﺰدﯾﮑﺎن دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ازﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺳﻔﺮی او را ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در‬
‫ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪی ﺑﻪ اﻃﺮاﻓﯿﺎﻧﺶ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬دﯾﺪﯾﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻣﺮا‬
‫ﮐﺸﺘﻨﺪ‪ «...‬و ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﭼﻪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻢ و ﭼﻪ ﻧﻤﺎﻧﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻣﻦ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﮏ و روش و ﺷﯿﻮه اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﺑﺪ‬
‫ﻧﮕﺬارﯾﺪ اﯾﻦ ﭼﺮاغ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن دل روﺷﻦ ﻧﮕﺎهداﺷﺘﻪام ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪«...‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻮﺷﯿﺎری اﻃﺮاﻓﯿﺎن ﺧﻄﺮ رﻓﻊ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ آﺛﺎر اﯾﻦ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺣﺘﯽ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ آﻟﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ در آﻧﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه و ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻫﺶ او را آزار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ آنﮐﻪ در ﻫﻤﺎن ﺷﺐ رادﯾﻮ‬
‫ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ اﻋﻼم ﻣﯽدارد ﮐﻪ ﻗﺎﺗﻞ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ...‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫اﻋﻀﺎی ﻓﺪاﺋﯿﺎن اﺳﻼم ازﺟﻤﻠﻪ ﺧﻠﯿﻞ ﻃﻬﻤﺎﺳﺒﯽ و ﻧﯿﺰ آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ از‬
‫اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺑﺮاز اﻧﺰﺟﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﭘﺪر ﺿﺎرب ﻧﯿﺰ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای از ﻋﻤﻞ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش اﺑﺮاز اﻧﺰﺟﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﭘﺲ از ‪4‬‬
‫ﮐﻼس درس ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﺎزم ﺗﻬﺮان ﺷﺪه و ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدی در ﻣﻐﺎزهای ﻣﺸﻐﻮل ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 246‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن در راه ﻧﺠﺎت ﯾﮏ ﻣﻠﺖ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ‬

‫ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از اوﻟﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮای ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﭘﺲ از‬
‫ﺗﺮور اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﮐﺸﺘﻪﺷﺪن در راه ﻧﺠﺎت ﯾﮏ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ‬
‫اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ‪ ...‬ﺗﻨﻬﺎ آﺗﺶ ﻣﻘﺪﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﮐﺎﻧﻮن ﺳﯿﻨﮥ ﻫﺮ ﺟﻮان اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ زﺑﺎﻧﻪ ﺑﮑﺸﺪ اﯾﻦ آرزو و اﯾﺪهآل ﺑﺰرگ و ﭘﺎک اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎن ﺧﻮد‬
‫را در راه رﻫﺎﯾﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﺠﺎت ﻣﻠﺖ ﺧﻮد از ﭼﻨﮕﺎل ﻓﻘﺮ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و ﻇﻠﻢ‬
‫و ﺟﻮر ﺑﮕﺬارد‪ ...‬اﯾﻦ ﮔﻠﻮﻟﻪ اﯾﻨﺘﻠﯿﺠﻨﺖ ﺳﺮوﯾﺲ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺪاری و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻣﻦ‬
‫ﺻﺪﭼﻨﺪان اﻓﺰود و ﻣﺮا در راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﻬﻦ ﻋﺰﯾﺰم ﺳﺮﺳﺨﺖﺗﺮ و‬
‫آﻫﻨﯿﻦﺗﺮ و ﻓﺪاﮐﺎرﺗﺮ ﻧﻤﻮد‪«...‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﮥ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ را در ﻓﺮوردﯾﻦﻣﺎه ‪ 1331‬در‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد و در ‪ 19‬ﺧﺮداد ‪ 1331‬ﺑﺮای اﺳﺘﯿﻔﺎی ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﯿﺌﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﻋﺎزم ﻻﻫﮥ ﻫﻠﻨﺪ ﺷﺪ و در ‪ 26‬ﺧﺮداد ‪ 1331‬از آﻧﺠﺎ‬
‫ﺑﺮای ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﻪ آﻟﻤﺎن رﻓﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻣﺮدادﻣﺎه ‪ 1331‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﻟﯽ ﭘﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻪ وﻇﺎﯾﻒ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽاش ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ از آﺛﺎر آن ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ ﮐﻮﺗﺎﻫﺶ رﻧﺞ‬
‫ﻣﯽﺑﺮد و ﮔﺎه دﭼﺎر دردﻫﺎی ﺷﺪﯾﺪ در ﻧﺎﺣﯿﮥ ﺷﮑﻢ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رﻧﺞﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻧﺞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﻮای آزادی ﯾﻌﻨﯽ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﯾﺮان ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ ﻫﯿﭻ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺰﺷﮑﺎن در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪ او ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ روزی ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫دوﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻧﮑﻨﺪ اﻣﺎ او ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﺶ را اداﻣﻪ ﻣﯽداد‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‬

‫در ﻣﻬﺮﻣﺎه ‪ 1331‬ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ در اﯾﺮان ﺑﻪ اوج ﺧﻮد‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮد و وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﮐﻪ ﻣﺮدی ﺷﺮﯾﻒ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻮاﻗﺐ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪247 /‬‬

‫ﺑﻌﺪی ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﺒﻮد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و در اﯾﻦ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ و ﺳﺨﻨﮕﻮی دوﻟﺖ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم در ‪ 19‬ﻣﻬﺮ ‪ 1331‬ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﮥ اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺗﻌﻄﯿﻞ و ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن آن را‬
‫اﺧﺮاج ﻧﻤﻮد و ﮐﯿﻨﮥ ﺷﺪﯾﺪی را در دل اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻣﻘﺎﻻت او ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﻈﺮ او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪...» :‬‬
‫ﻣﻠﺘﯽ ﮐﻪ روزی ﭘﺮﭼﻤﺪار ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺻﻨﻌﺖ ﺟﻬﺎن ﺑﻮد‪ ...‬ﻣﻠﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫راﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬دوﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻌﺎرش ﭘﻨﺪار ﻧﯿﮏ‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر ﻧﯿﮏ و ﮐﺮدار ﻧﯿﮏ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻠﺘﯽ را ﯾﮑﺼﺪﺳﺎل اﺳﺘﻌﻤﺎر ﮐﻮﺷﯿﺪ ﺧﺮد ﮐﻨﺪ‪«...‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻫﻤﮥ وﺟﻮد ﺧﻮد را وﻗﻒ اﯾﺮان ﻧﻤﻮد و ﺗﻼش‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺟﻬﺖ اﻟﺘﯿﺎم رواﺑﻂ ﻣﺼﺪق و ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ و ﻗﻮامﺑﺨﺸﯿﺪن‬
‫ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻧﻤﻮد و ﺣﺘﯽ در ﻣﻮاردی ﻧﺰد ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﮑﯽ و ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ اﻓﺘﺎد‬
‫و ﺗﺎ ﺣﺪی ﻫﻢ در اﺑﺘﺪا ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﭽﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺪ و اﯾﻦ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻧﻔﺘﯽ اﯾﺮان ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﯾﮥاﻗﺘﺼﺎد ﺑﺪون ﻧﻔﺖ‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﻫﻮادار ﺟﺪی ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺪون ﻧﻔﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬درﺑﺎرۀ ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ دﻋﻮای ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺖ ﮐﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﯾﮏ راهﺣﻞ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در آﯾﻨﺪۀ ﻧﺰدﯾﮏ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮده و اﯾﺮان ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻌﻄﯿﻞﺷﺪن ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺻﻨﻌﺖﻧﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﭙﺬﯾﺮد و ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺎ‪،‬‬
‫ﻗﺮنﻫﺎ ﺑﺪون ﻧﻔﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﺑﻬﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای‬
‫ﺣﻔﻆ ﺣﯿﺜﯿﺖ و ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﻣﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﮕﺬار ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫در ﺿﻤﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎری از ﻃﺮﻓﺪاران اﻧﮕﻠﯿﺲ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﺗﺎ اﯾﺮان ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﻧﻔﺖ رﻫﺎﯾﯽ ﯾﺎﺑﺪ و‬
‫ﻣﺘﺤﻮل ﺷﻮد‪....‬‬
 ‫‪ / 248‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در دوران ﮐﻮﺗﺎه ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻠﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬

‫ﮔﺎمﻫﺎی ﺑﻠﻨﺪی در اﯾﻦ راه ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ و اﮔﺮ ﯾﮏ ﺳﺎل دﯾﮕﺮ دوﻟﺖ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎر ﺑﻮد اﯾﺮان از ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ ﺑﯽﻧﯿﺎز ﻣﯽﺷﺪ و ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً در ‪ 28‬ﻣﺎه ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﯾﺮان دارای ﺗﺮاز‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺮان ﻧﻔﺖ را ﻫﻢ‬
‫ﺻﺎدر ﻧﻤﯽﮐﺮده اﺳﺖ و در ﺳﺎلﻫﺎی ﺑﻌﺪی و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ وﺟﻮد ﺻﺎدرات‬
‫ﻧﻔﺖ ﺗﺮاز ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ اﯾﺮان ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫درﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺎن درﺟﮥ ﯾﮏ ﻫﻤﺎﯾﻮﻧﯽ‬

‫ﭘﺲ از ﺗﻮﻃﺌﮥ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1331‬و ﻗﺼﺪ ﺷﺎه ﺑﺮای ﻗﺘﻞ ﻣﺼﺪق و ﺑﻪﺗﺒﻊ‬
‫آن ﺗﯿﺮﮔﯽ ﺷﺪﯾﺪ رواﺑﻂ ﺷﺎه و ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺷﺎه ﺗﻼش ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺟﻬﺖ‬
‫ﺟﺬب دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﻮد و در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ‬
‫اﯾﺮان )ﻧﺸﺎن درﺟﮥﯾﮏ ﻫﻤﺎﯾﻮﻧﯽ( را ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اﻫﺪا ﻧﻤﻮد و ﺷﺎه و‬
‫وزﯾﺮ درﺑﺎر ﻫﻢ ﺑﻪ او ﻗﻮل داد ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺼﺪق ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روی ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎم ﺣﺴﺎب ﮐﻨﺪ و ﻧﯿﺰ ﺗﻼشﻫﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ از ﻃﺮف آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ و‬
‫ﻣﮑﯽ و ﺑﻘﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺟﺬب او ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﺳﯿﺪ دﻣﯽ از ﻣﺮاد ﺧﻮد‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺟﺪا ﻧﺸﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺗﻤﺎم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺎه و ﻫﺮ‬
‫دﺷﻤﻦ دﯾﮕﺮی ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد و در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﺎه ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اﯾﻨﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺮدم ﺟﻨﮓ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻣﮕﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺑﺪی از اﯾﻦ ﻣﻠﺖ دﯾﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ در ﺻﻒ اول ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ‪ «...‬ﻣﺼﺪق ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﻼﻗﮥ ﻓﺮاوان ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ او را ﭘﺴﺮ ﺳﻮم‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از روزﻫﺎی وﺣﺸﺘﻨﺎک ‪ 9‬اﺳﻔﻨﺪ و ﻗﺘﻞ ﺷﻬﯿﺪ‬
‫اﻓﺸﺎرﻃﻮس رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺳﯿﺪ دﻣﯽ از ﻣﺮاد ﺧﻮد ﺟﺪا ﻧﺸﺪ‬
‫اﻣﺎ ﭘﺲ از آن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ درﺑﺎر ﺑﺮﺧﻮردی اﻧﻘﻼﺑﯽ داﺷﺖ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪249 /‬‬

‫اﻣﺎ ﻣﺼﺪق ﮐﻪ ﻫﻔﺘﺎدﺳﺎل ﻗﺪﻣﯽ ﺑﺮﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻨﻬﺎده ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫اﮐﺜﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﺧﻮد رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮ ﺑﺎر ﻧﻤﯽرﻓﺖ‪.‬‬

‫ﮐـﻮدﺗـﺎ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﭽﻪ اﻧﺘﻈﺎرش ﻣﯽرﻓﺖ رخ داد و ﺷﺐ ‪ 26‬ﻣﺮداد‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﺎزه ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻣﺪه ﺑﻮد ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ ﻫﺠﻮم وﺣﺸﯿﺎﻧﮥ ﻣﺄﻣﻮران‬
‫دﺳﺖﭼﯿﻦﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺶ روﺑﻪرو ﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ او را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮ و‬
‫ﺑﭽﮥ ﺧﺮدﺳﺎﻟﺶ ﻧﯿﺰ ﺷﺪﯾﺪاً ﺑﺪرﻓﺘﺎری ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮار ﺑﻮد ﺻﺒﺢ ﻓﺮدا ﻣﺼﺪق‪،‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﯽ و رﯾﺎﺣﯽ اﻋﺪام ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ او را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎزداﺷﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ﺑﺎ آراﻣﺶ اﯾﻦ ﺷﻌﺮ را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪:‬‬
‫ﻫﻤﻪ آن ﮐﻨﺪﮐﺶﻧﯿﺎﯾﺪﺑﻪ ﮐﺎر‬ ‫ﭼﻮ ﺗﯿﺮه ﺷﻮد ﻣﺮد را روزﮔﺎر‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻮدﺗﺎی اول و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺶ و‬
‫اﻃﻼع از ﺑﺪرﻓﺘﺎریﻫﺎی ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺄﻣﻮران ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪش‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪاً‬
‫ﺧﺸﻤﻨﺎک ﺷﺪ و ﻋﻠﻨﺎً ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑﺪوﺑﯿﺮاه ﻣﯽﮔﻔﺖ و در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم از ﻣﺼﺪق‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ او را وزﯾﺮدﻓﺎع ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﺪ و از‬
‫ﺗﻤﺎم ﺳﻔﯿﺮان اﯾﺮان ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﺎه ﮐﻪ از ﮐﺸﻮر ﮔﺮﯾﺨﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد ﻧﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ او را ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ...‬و ﺑﻪ ﻣﺼﺪق ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮان ﮐﻮدﺗﺎ و درﺑﺎرﯾﺎن اﻋﺪام ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺼﺪق‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽدﯾﺪ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﺎ آراﻣﺶ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ او ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ او را دﻋﻮت ﺑﻪ‬
‫آراﻣﺶ و ﻣﯿﺎﻧﻪروی ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ‪ 26‬ﻣﺮداد در ﻣﯿﺘﯿﻨﮕﯽ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‪،‬‬
‫ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﺣﻤﻼت را ﺑﻪ درﺑﺎر ﻧﻤﻮد و ﺧﻮاﻫﺎن ﺑﺮﭼﯿﺪهﺷﺪن ﺑﺴﺎط ﻧﻨﮕﯿﻦ‬
‫ﭘﻬﻠﻮی ﺷﺪ و ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در رأس آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺎنﭘﻬﻠﻮان ﺗﺨﺘﯽ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎی ﺷﺎه را از ﺟﺎی ﮐﻨﺪﻧﺪ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻫﻢ در ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎی‬
 ‫‪ / 250‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﺷﺪﯾﺪاً ﺑﻪ درﺑﺎر ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ ﻣﺮدم وﻋﺪه ﻣﯽداد ﮐﻪ‬

‫ﺣﮑﻮﻣﺖ آﯾﻨﺪه ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻗﻠﻢ دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‪:‬‬

‫»اﯾﻦ درﺑﺎر ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ رویِ درﺑﺎر ﺳﯿﺎه ﻓﺎروق را ﺳﻔﯿﺪ ﮐﺮد‪) «.‬ﺑﺎﺧﺘﺮ‬
‫اﻣﺮوز ‪ 25‬ﻣﺮداد(‬
‫»ﺧﺎﺋﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ وﻃﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎک و ﺧﻮن ﺑﮑﺸﺪ ﻓﺮار ﮐﺮد‪«.‬‬
‫)ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪ 26‬ﻣﺮداد(‬
‫»ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎﺑﻖ )ﻧﻔﺖ( و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ﻟﻨﺪن دﯾﺮوز ﻋﺰادار‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪) «.‬ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ‪ 27‬ﻣﺮداد(‬
‫اﻣﺎ اﻓﺴﻮس ﻧﺎﮔﻬﺎن زﻟﺰﻟﻪای ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ را وﯾﺮان ﮐﺮد‪ .‬در ‪ 28‬ﻣﺮداد‬
‫ﻫﯿﺌﺖ دوﻟﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی درﺑﺎرۀ ﺷﻮرای ﺳﻠﻄﻨﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ آن‬
‫ﺑﻮد و ﺗﺼﻮر ﻣﯽرﻓﺖ ﻫﯿﭻ ﺧﻄﺮی وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ از ﺷﻬﺮ ﮔﺰارش ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺷﻠﻮﻏﯽﻫﺎ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺸﺎﻫﺪۀ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﻠﻮﻏﯽﻫﺎ در ﺷﻬﺮ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا‬
‫ﺑﯽاﻫﻤﯿﺖ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از ﻣﺼﺪق ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪای‬
‫ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﻮار ﺿﺒﻂ ﺷﺪۀ ﺳﺨﻦ ﻣﺼﺪق را‬
‫ﺑﻪ رادﯾﻮ رﺳﺎﻧﺪ آﻧﺠﺎ را در ﺗﺼﺮف ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن دﯾﺪ و ﺑﺎ زﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫ﻣﺼﺪق ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن در اﯾﻦ زﻣﺎن دﻓﺘﺮ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز را ﻏﺎرت‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ در رادﯾﻮ از ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﺮﺟﺎ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ او را ﻗﻄﻌﻪﻗﻄﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ ﻓﺪاﮐﺎری‬
‫ﺳﻌﯿﺪﻓﺎﻃﻤﯽ ﺧﻮاﻫﺮزادهاش و ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ از آن ﻣﻬﻠﮑﻪ‬
‫ﮔﺮﯾﺨﺖ و اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺎغ ﭘﻮررﺿﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﻗﺸﻘﺎﯾﯽﻫﺎ رﻓﺘﻪ و ﭘﺲ از‬
‫ﺗﺎرﯾﮏﺷﺪن ﻫﻮا ﺑﻪ ﺧﺎﻧﮥ ﺳﯿﺪﺣﺴﻦ ﻣﺼﻄﻔﻮی رﻓﺘﻪ و ﺳﭙﺲ از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﻧﺎﺻﺮﺧﺎن ﻗﺸﻘﺎﯾﯽ و ﮐﺎﻇﻢ ﻗﻄﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ ﮐﻪ دورۀ ﺧﺪﻣﺘﺶ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪251 /‬‬

‫را در ارﺗﺶ ﻣﯽﮔﺬراﻧﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و ﻣﺪﺗﯽ در اﺧﺘﻔﺎ ﺑﻮد و ﺑﺮﺧﯽ ﺧﺎﻃﺮات‬

‫ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﺎﻋﻨﻮان »ﺑﺎ ﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺸﻖ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﻣﺠﺪداً ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را درﺑﺎرۀ ﺳﻠﺴﻠﮥ ﻧﻨﮕﯿﻦ‬
‫ﭘﻬﻠﻮی ﮐﻪ از اﺑﺘﺪا ﺧﺎﻧﻪزاد اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻮدﻧﺪ در ﻧﺎﻣﻪای ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻤﺮدی آﯾﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﯿﺎن داﺷﺖ‬
‫و ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﯾﮏﻧﻔﺮ از اﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﻨﮕﯿﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‬
‫ﭘﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎر از اﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﻪ در رود و درﺳﺘﯽ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻌﺪ و‬
‫ﺣﺘﯽ اﻣﺮوز ﮐﻪ اﺳﻨﺎد ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮥ اﻣﺮﯾﮑﺎ اﻓﺸﺎ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮ ﻫﻤﮕﺎن ﮐﺎﻣﻼً آﺷﮑﺎر‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﮕﯿــﺮی‬
‫رژﯾﻢ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﺑﻪدﻧﺒﺎل دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮔﺸﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﺳﺮوان ﺟﻠﯿﻠﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎنروز ﺑﻪ درﺟﮥ ﺳﺮﮔﺮدی رﺳﯿﺪ ﺑﻪ رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﮔﺰارش داد ﮐﻪ ﻣﺮد ﻣﺸﮑﻮﮐﯽ در ﺧﺎﻧﮥ روﺑﻪروی ﺧﺎﻧﮥ ﺧﻮاﻫﺮش زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺷﺎﯾﺪ اﻓﺴﺮ ﺗﻮدهای ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی زﻧﮓ ﻣﻨﺰل را ﺑﻪ ﺻﺪا‬
‫درآورد و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ ﺑﻮد در را ﺑﺎز ﮐﺮد و ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﮔﺮد ﻣﻮﻟﻮی روﺑﻪرو ﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺤﺴﻨﯽ و ﻫﻤﺴﺮش ﮐﻪ از ﺳﺮ ﮐﻮﭼﻪ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻮدﻧﺪ دودﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﯽﮐﻮﺑﻨﺪ و از آﻧﺠﺎ ﻓﺮار ﮐﺮده و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﯽروﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮی اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻗﺴﺎوت ﺗﻤﺎم ﺑﺎ ﻫﻔﺖﺗﯿﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮐﻮﺑﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻟﺒﺎس ﻣﻨﺰل او را ﺑﻪ ﻧﺰد ﻧﺼﯿﺮی ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺼﯿﺮی اﺑﺘﺪا ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺪدﻫﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺟﻮاب‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺮای ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﻪﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﮐﺎری ﻧﮑﺮدهاﯾﻢ‪ ،‬آﯾﻨﺪه اﯾﻦ را‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺛﺒﺎت ﻣﯽﮐﻨﺪ« و در ﺟﻮاب ﻧﺎﺳﺰای ﻧﺼﯿﺮی ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﺆدبﺗﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﯿﺪ« و ﻧﺼﯿﺮی در ﺟﻮاب ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
 ‫‪ / 252‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮐﻮﺑﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺻﻮرت و ﻟﺒﺎس دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭘﺮﺧﻮن‬

‫ﻣﯽﺷﻮد و دﻣﺎغ او ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮی ﮐﻪ ﻫﻤﺎنروز ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در‬
‫آن روز از ﺑﺨﺘﯿﺎر ﻓﺤﺶﻫﺎی زﯾﺎدی ﻣﯽﺷﻨﻮد ﮐﻪ ﭼﺮا دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را زﻧﺪه‬
‫آورده اﺳﺖ و اﺷﺮف ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﺎدهﺑﺒﺮی ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﺼﺮاﻧﻪ از ﺑﺨﺘﯿﺎر‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در دﻓﺘﺮ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر اﺳﻠﺤﻪاش‬
‫را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﯽرود و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻘﻒ ﺷﻠﯿﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ وﺣﺸﺖ ﺷﺪﯾﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺻﺤﻨﻪﺳﺎزی ﺑﺮای ﻗﺘﻞ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪدﺳﺖ اراذل و اوﺑﺎش‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻓﺠﯿﻊﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺎت ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم دﺳﺘﮕﯿﺮی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫رخ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از ﭘﻠﻪﻫﺎی ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽآﯾﺪ‬
‫اوﺑﺎش ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ ازﻗﺒﯿﻞ اﮐﺒﺮ ﮔﯿﻞﮔﯿﻠﯽ و‪ ...‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر‬
‫ﭘﺎی ﭘﻠﻪﻫﺎی ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮ ﺑﺮ ﺳﺮ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ و اﮔﺮ ﻓﺪاﮐﺎری‬
‫ﺧﻮاﻫﺮ از ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎﻧﻮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﺎر او را‬
‫ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺮ از ﺟﺎنﮔﺬﺷﺘﻪاش ﺧﻮد را ﺑﺮ روی او‬
‫ﻣﯽاﻧﺪازد و در اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻢ ﻣﻠﻮﮐﺎﻧﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮ ﻧﺼﯿﺐ او و ﭼﻨﺪﯾﻦ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺼﯿﺐ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﺣﺎل ﺑﯿﻤﺎر دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را ﭼﻨﺪﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﮥ ﺟﻬﺎن ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﺎه ﻫﻢ ﺑﺮای‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﻓﺘﻀﺎح ﺑﯿﺸﺘﺮ دﺳﺘﻮر ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﯾﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﯿﺮی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺟﻼدان ﭼﻬﺮۀ ﮐﺮﯾﻪ ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﯾﺎنﺗﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪﺳﻮری )‪ 23‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ (1332‬اﺷﺮف و ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ در زﻧﺪان‬
‫ﺣﻀﻮر ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ و »اﻣﯿﺮﻣﺨﺘﺎر« ﮐﺮﯾﻤﭙﻮر ﺷﯿﺮازی ﺷﺎﻋﺮ و روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﻣﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ از او ﻧﯿﺰ ﮐﯿﻨﮥ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﻪ دل داﺷﺘﻪاﻧﺪ را ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺳﻮری‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪253 /‬‬

‫آﺗﺶ ﻣﯽزﻧﻨﺪ و ﺑﯽﻧﺎم و ﻧﺸﺎن در ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﻣﺴﮕﺮآﺑﺎد دﻓﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻼدان ﭘﺲ از اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺟﺸﻦ ﻣﺠﻠﻠﯽ در ﻗﺼﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻓﺠﯿﻊ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻤﻮﻧﮥ آن را ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ وﺟﻮد و ﺑﺎﻃﻦ‬
‫ﺧﻮد را اﻓﺸﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪...‬‬
‫»ﭼﺮﭼﯿﻞ« ﻃﯽ ﻧﺎﻣﮥ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪای ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 30‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1953‬از ﺷﺎه‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺣﺎل ﮐﻪ ﻣﺼﺪق در ﮐﻮدﺗﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ از اﻋﺪام او‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺑﺎرۀ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﺑﺮای ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺟﻮاب اﻋﺪام اﺳﺖ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ اﯾﻦ اﻓﺮاد زﻧﺪه و در اﯾﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫اﻣﮑﺎن ﺿﺪﮐﻮدﺗﺎ وﺟﻮد دارد‪) «...‬اﺳﺘﺨﺮاج از ﺳﻨﺪ ﺷﻤﺎرۀ اف او‬
‫‪(104584/371‬‬
‫»ﺳﺮدﻧﯿﺲ راﯾﺖ« ﺳﻔﯿﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﮥ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎر ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫»در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺸﺘﯽ ﺑﻪ دﻫﺎن او ﺑﮑﻮب ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﻫﯿﺒﺖ اﻣﭙﺮاﻃﻮری‬
‫ﺑﺎزیﮐﺮدﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪«...‬‬
‫ﺷﺎه در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ »ﮐﺮﻣﯿﺖ روزوﻟﺖ« ﻣﺄﻣﻮر ﺳﯿﺎ و ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻮدﺗﺎی ‪28‬‬
‫ﻣﺮداد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺗﺎج و ﺗﺨﺘﻢ را ﻣﺪﯾﻮن ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻠﺘﻢ‪ ،‬ارﺗﺸﻢ و‬
‫ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ «...‬و درﺑﺎرۀ ﻧﺤﻮۀ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺼﺪق و ﯾﺎراﻧﺶ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺼﺪق ‪ 3‬ﺳﺎل و ﺑﺮای رﯾﺎﺣﯽ ‪ 2‬ﺳﺎل زﻧﺪان در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و در اداﻣﻪ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻓﻘﻂ ﯾﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎ وﺟﻮد دارد و او دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ...‬او ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﯿﺮی اﻋﺪام ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪«...‬‬
‫در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻪ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬درﺑﺎر‬
‫ﺷﺪﯾﺪاً ﻣﯿﻞ داﺷﺖ ﺗﺎ از او ﺗﻮﺑﻪﻧﺎﻣﻪای ﺑﮕﯿﺮد و ﺳﺮﻫﻨﮓ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﺪﯾﺪاً او را‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ازﺟﻤﻠﻪ اﻗﺪاﻣﺎت آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﯽ ﺑﺨﻮاﺑﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﺮوﺻﺪای ﺷﺪﯾﺪی ﺑﻪراه ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و‬
 ‫‪ / 254‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺧﻮاب را ﺑﺮ او ﺣﺮام ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم در ﺗﺐ‬

‫ﻣﯽﺳﻮﺧﺖ‪ .‬ﻓﺸﺎرﺧﻮن و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪی ﻫﻢ داﺷﺖ و ﺟﻼدان‬
‫ﺑﻪﺟﺎی ﻣﺪاوای او‪ ،‬اﺗﺎق او را ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮم ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻪﺷﺪت‬
‫ﻋﺮق ﻣﯽﮐﺮد و اﯾﻦﺑﺎر ﻧﺎﮔﻬﺎن در را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و اﯾﻦﺑﺎر دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ از‬
‫ﺳﺮﻣﺎ ﻣﯽﻟﺮزﯾﺪ اﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮه ﻣﻘﺎوم و اﺳﺘﻮار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﺣﺘﯽ از ﺳﺎﯾﺮ‬
‫دوﺳﺘﺎن اﻧﺘﻘﺎد ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﺮا از ﺧﻮد ﺿﻌﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ و در زﻧﺪان‬
‫ﭼﻪ راﺳﺖ درﺑﺎرۀ ﺧﻮدش ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﺮ را ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در زﻧﺠﯿﺮ ﻧﮕﻪدارﻧﺪ‬
‫ﮔﺮﺑﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬او در زﻧﺪان ﻣﺨﺘﺼﺮ ارﺗﺒﺎﻃﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ آﯾﺖاﷲ‬
‫زﻧﺠﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻤﺮدی او ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‬
‫و آﯾﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری را در ﺗﻌﯿﯿﻦ وﮐﯿﻞ و ﺗﻘﺒﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی‬
‫دادﮔﺎه دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﻤﻮد و در اﯾﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺮگﻫﺎی زرﯾﻦ دﯾﮕﺮی در‬
‫ﭘﺮوﻧﺪۀ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻼش ﭘﯿﮕﯿﺮ آﯾﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺳﺮﺗﯿﭗ‬
‫ﻗﻠﻌﻪﺑﯿﮕﯽ ﺑﺎ ﺷﺮاﻓﺖ ﺗﻤﺎم ﺑﺪون درﯾﺎﻓﺖ وﺟﻬﯽ وﮐﺎﻟﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و در اﺑﺘﺪا ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻼش ﻓﺮاواﻧﯽ‬
‫ﮐﺮد و ﺷﻬﯿﺪزاده وﮐﯿﻞ دادﮔﺴﺘﺮی ﻧﯿﺰ در ﺗﻬﯿﻪ ﻻﯾﺤﮥ دﻓﺎﻋﯽ ﺑﺪون‬
‫درﯾﺎﻓﺖ وﺟﻬﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﮏ ﮐﺮد‪.‬‬
‫روز ‪ 7‬ﻣﻬﺮﻣﺎه ‪ 1333‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ از درد ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽﭘﯿﭽﯿﺪ روی ﺑﺮاﻧﮑﺎرد ﺑﻪ دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﮐﯿﻞ او ﺳﺮﺗﯿﭗ‬
‫ﻗﻠﻌﻪﺑﯿﮕﯽ از دادﮔﺎه ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻗﺎﺿﯽ و دادﺳﺘﺎن از ﻣﺤﻞ زﻧﺪان ﮐﻪ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﻫﻢ ﺑﻮد دﯾﺪن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ آﺛﺎر اﺳﺘﻔﺮاغ ﺧﻮن ﺷﺐ ﻗﺒﻞ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ را‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺛﺒﺎت ﺷﻮد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﺎﮐﻤﮥ او‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺧﺎﺋﻦ ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ دﮐﺘﺮﺧﻮﺷﻨﻮﯾﺴﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ‬
‫دﮐﺘﺮاﯾﺎدی‪ ،‬ﺳﺮﺗﯿﭗ دﮐﺘﺮﻣﻘﺒﻞ و ﺳﺮﻫﻨﮓ دﮐﺘﺮ ﺗﺪﯾﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد اﺳﺘﻔﺮاغ‬
‫ﺧﻮن ﺷﺐ ﻗﺒﻞ اﻋﻼم ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ و وﮐﯿﻞ او ﻧﯿﺰ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪255 /‬‬

‫زﻣﺎن ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺑﺎزﻧﮕﺸﺖ و ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﮐﺎر ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﻮد وﮐﯿﻞ دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن و ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮی را ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺗﺎ آنﻣﻮﻗﻊ ﭘﺮوﻧﺪه‬
‫را ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان وﮐﯿﻞ ﺗﺴﺨﯿﺮیاش اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ و ﺗﯿﻤﺴﺎر آزﻣﻮدۀ‬
‫ﺟﻼد ﮐﻪ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺧﻮدﮐﺴﯽ از او ﻣﻨﻔﻮرﺗﺮ ﻧﺒﻮد و او را »آﯾﺸﻤﻦ اﯾﺮان«‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﺤﺎﮐﻤﮥ ﻣﺼﺪق ﻫﻢ ﻋﻠﻨﯽ ﺑﻮد از دادﮔﺎه ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺤﺎﮐﻤﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺳﺮی و ﻏﯿﺮﻋﻠﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺣﮑﻢ دﺳﺘﻮری‬
‫اﻋﺪام دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺻﺎدر ﺷﺪ‪.‬‬
‫رﺋﯿﺲ دادﮔﺎه اوﻟﯿﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﻗﻄﺒﯽ و رﺋﯿﺲ دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﻣﺰﯾﻦ ﺑﻮد و ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻓﺮﺟﺎم ﻫﻢ رد ﺷﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در روزﻫﺎی‬
‫اول ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ از ﻻﯾﺤﮥ دﻓﺎﻋﯽ ﺧﻮد درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ‪ 3‬ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ‬
‫از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت از ادﻋﺎﻧﺎﻣﮥ دادﺳﺘﺎن اﻃﻼع ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮد ﺗﺎ دو ﺳﻪ روز دﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻧﺒﺮد و ﺷﺪﯾﺪاً ﺗﺐ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺣﺎ ﻟﺖ ﺿﻌﻒ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از‬
‫دﻓﺎﻋﯿﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ...‬ﺑﺎ ﻫﻤﮥ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﯾﯽﻫﺎ و ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎ و ﺑﺪرﻓﺘﺎریﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺷﺪه اﺳﺖ ﻫﺰارﻣﺮﺗﺒﻪ آن زﺟﺮﻫﺎ و ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎی را ﺑﺮ ﻣﻬﺮ و‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻫﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻢ و ﺳﯿﻠﯽ از دﺳﺖ ﻫﻤﻮﻃﻦ ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ از‬
‫ﻧﻮازش و ﻋﻄﻮﻓﺖ دﯾﮕﺮی ﻣﯽﭘﺬﯾﺮم‪...‬‬
‫‪ ...‬اﯾﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ )دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق( ‪ 50‬ﺳﺎل اﻣﺘﺤﺎن ﺗﻘﻮای ﺳﯿﺎﺳﯽ و‬
‫ﺷﺮف و ﻣﺮداﻧﮕﯽ را داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﻬﺎﻣﺖ او را در دﯾﮕﺮی ﻧﺪﯾﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪...‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ ﺷﯿﻮۀ دﻓﺎع دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در دادﮔﺎه ﺷﯿﻮهای ﻣﺴﺘﺪل و‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮد و در ﺿﻤﻦ در اﺑﺘﺪا اﻋﻼم داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ را از اﺑﺘﺪا‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﻣﺎهﻫﺎ ﺗﻼش و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺑﺮای ﺣﻔﻆ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻌﺮوف ﻻﻓﻮﻧﺘﻦ »دﻟﯿﻞ ﻗﻮیﺗﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ‬
 ‫‪ / 256‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻘﺒﻮلﺗﺮ اﺳﺖ‪ «.‬اﻣﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آنﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﺗﺼﻮر ﻧﮑﻨﻨﺪ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﻮرت ﻗﻬﺮ‬
‫و ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﯾﺎ آنﻗﺪر در ﺟﻮابدادن ﻋﺎﺟﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺳﮑﻮت ﮐﺮده اﺳﺖ از ﺧﻮد دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ دادﮔﺎه اﻋﺘﺮاض ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﭘﺲ از آن ﻧﺤﻮۀ ﺑﺎزﺟﻮﯾﯽ و ﺳﺆال و ﺟﻮاب را ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮده و در آن اﯾﺎم ﻣﺘﻬﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﺳﺘﺮاﺣﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ادﻋﺎﻧﺎﻣﮥ دادﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ‪1‬ـ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺣﻤﺎﺳﯽ و رزﻣﯽ ‪2‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و اﻏﺮاق ‪3‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺎﺳﺰا و دﺷﻨﺎم ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ را از ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺣﺬف ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﭼﯿﺰی از آن ﺑﺎﻗﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪...‬‬
‫‪ ...‬ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻪ ﭼﻪ ﺻﺪﻣﻪای وارد آوردهاﯾﻢ؟ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎن ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺳﻮﻗﺼﺪ ﻧﻤﻮدهاﯾﻢ؟ ‪ ...‬ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮ رﺳﺎﻧﯿﺪن ﻣﺎ ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮر دارد؟‪...‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آنﮐﻪ دادﺳﺘﺎن در ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ در ‪25‬‬
‫ﻣﺮداد ﻗﺼﺪ ﮐﻮدﺗﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ...‬و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮوﭘﺎی ﺑﺮﻫﻨﻪ در ﻣﻨﺰﻟﻢ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪهام ﻗﺼﺪ ﮐﻮدﺗﺎ داﺷﺘﻪام اﻣﺎ آﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺰل ﻣﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ آنﻗﺪر ﭘﺎک و ﻣﻌﺼﻮماﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻧﺎﻣﯽ از آﻧﺎن‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮده ﺷﻮد‪...‬‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد اﺗﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬دادﺳﺘﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ‪ 3‬ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ و ﺷﺮﮐﺖ در ﯾﮏ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ‬
‫و ﻣﺨﺎﺑﺮۀ ﯾﮏ ﺗﻠﮕﺮاف ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺳﺎس ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ را ﺑﺮ ﻫﻢ زﻧﺪ و ﺑﻪراﺳﺘﯽ‬
‫وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺎس ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ ﻣﮕﺮ‬
‫آنﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ او ﻫﻢﻋﻘﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪...‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪257 /‬‬

‫ﻣﮑﺘﻮبﻫﺎ در زﻧﺪان‬
‫اﯾﻨﮏ ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﺑﺮﺧﯽ ﻧﮑﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﮥ ﻣﮑﺘﻮﺑﺎت وی در زﻧﺪان‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪:‬‬
‫ﻣﮑﺘﻮب‪1‬ـ او از رﻓﻘﺎی ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﮔﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨﺪ؟‪ ...‬ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﯽ از راه ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﯾﺸﺎن ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢﻇﺮﻓﯿﺘﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ارزش ﻣﺒﺎرزات‬
‫ﻣﺮدم را ﺧﺮاب ﻧﮑﻨﻨﺪ آﻧﻬﺎ اﻗﻼً اﻣﯿﺪ ﻧﺠﺎت را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺨﻠﺺ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ را ﻫﻢ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﻏﺮضاﻧﺪرﻣﯿﺎنﺳﻼﻣﺖاوﺳﺖ‬ ‫ﻣﻦ و دل ﮔﺮ ﻓﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ ﭼﻪ ﺑﺎک‬
‫ﻣﮑﺘﻮب ‪2‬ـ روﺣﯿﮥ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﯽ ﻣﺤﮑﻢ و ﻗﻮی اﺳﺖ زﯾﺮا ﺣﻖ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ و ﻫﺮ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﺎ اوﺳﺖ‪...‬‬
‫ﻣﮑﺘﻮب ‪4‬ـ در اﯾﻦ ﻣﮑﺘﻮب ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ رﻓﻘﺎی ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﻧﺤﻮۀ‬
‫دﻓﺎع او را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق دﺳﺘﻮری ﺑﺮای او‬
‫دارد ﯾﺎ ﻧﻪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺻﺪاﻗﺖ و‬
‫آرزوی ﺧﻠﻮص ﻋﺮض ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﺧﻂﻣﺸﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺎ را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺮﯾﻀﻢ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮ ﺧﻮردهام‪ ،‬زن‪،‬‬
‫ﺑﭽﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮ و ﺑﺮادرم ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ آن ﭼﯿﺰی را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ و ﺣﻤﺎﯾﺖ آن ﺟﻬﺎد ﮐﺮده و ﺑﻪ اﯾﻦ روز اﻓﺘﺎدهاﯾﻢ‪ ...‬آرزو‬
‫دارم ﮐﻪ ﻧﻔﺲﻫﺎی آﺧﺮ زﻧﺪﮔﯽام ﻧﯿﺰ در راه ﻧﻬﻀﺖ و ﺳﻌﺎدت ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻢ‬
‫ﺻﺮف ﺷﻮد‪ «...‬و در ﻣﻮرد ﺷﯿﻮۀ دﻓﺎع ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل در دادﮔﺎه ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﻘﺎﯾﻖ را ﻓﺎش ﮐﺮده و داغ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﺑﺮ ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم و‬
‫ﺣﺎﻣﯿﺎن او ﺑﺰﻧﯿﻢ‪ ...‬ﺑﺮ ﻓﺮض ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮐﺲ ﻫﻢ ﻧﻔﻬﻤﺪ و ﺻﺪای ﻣﺎ را ﺧﻔﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ در ﺗﺎرﯾﺦ و در ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻓﺮدای روﺷﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدۀ ﻧﺴﻞﻫﺎی آﯾﻨﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺴﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ ...‬و ﯾﺎ راه‬
 ‫‪ / 258‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﯾﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﺪل و ﻣﻼﯾﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﯿﻢ و ﻃﻠﺐ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ‬

‫ﮐﻨﯿﻢ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل زﻧﺪان ﺑﺮای ﻣﺎ ﺣﺴﺐاﻻﻣﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﺎر ﺷﻖ‬
‫آﺧﺮی ﺑﻨﺪه ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﻢ رﻓﺖ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ آﻧﭽﻪ دﻟﺸﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ دادﮔﺎه‬
‫رأی دﻫﺪ‪«...‬‬
‫ﻣﮑﺘﻮب ‪9‬ـ »‪ ...‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺟﺎنﮐﻨﺪﻧﯽ ﻫﺴﺖ )اﻟﺒﺘﻪ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺰاج( ﻣﯽﮔﺬراﻧﻢ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺟﺪ ﺑﺰرﮔﻮارﻣﺎن ﻗﺴﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﯿﺎل ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪر ﺳﺮ ﺳﻮزن اﯾﻦ ﻟﻮﻃﯽﺑﺎزیﻫﺎ در اراده و روﺣﯿﮥ ﻣﺨﻠﺼﺘﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺧﻮدﺳﺘﺎﯾﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻋﺮض ﻣﯽﮐﻨﻢ )ﺷﯿﺮ را ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در‬
‫زﻧﺠﯿﺮ ﻧﮕﻪدارﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮔﺮﺑﻪ ﺷﻮد( از اﯾﻦ ﺣﯿﺚ ﺧﯿﺎﻟﺘﺎن راﺣﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮم ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ اﺑﺪاً ﻣﺘﺄﺛﺮ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮادرش دﻻل و واﺳﻄﻪﻓﺮوش وﻃﻦ ﻧﺸﺪ و ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و‬
‫ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮ ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻓﺮود آورد‪«...‬‬
‫ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﮑﻢ اﻋﺪام در ﻣﮑﺘﻮب ﺷﻤﺎرۀ ‪ 11‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬
‫‪ ...‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ از ﺻﺪور رأی دﺳﺘﻮری ﻣﯽﮔﺬرد‪ ،‬ﯾﮏ‬
‫ذره ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﯿﺴﺘﻢ زﯾﺮا اﮔﺮ آن اﻓﺘﺨﺎر را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻢ ﮐﻪ در راه وﻃﻨﻢ اﯾﻦ‬
‫ﻧﯿﻤﮥﺟﺎن را ﺑﮕﺬارم درﺳﺖ در راه ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺧﻮدش ﺻﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪...‬‬
‫در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻪ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام او ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺑﻮد ﺣﺠﻢ زﯾﺎدی از‬
‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﺶ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮐﻨﺴﺮﺳﯿﻮم و ﻧﻔﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در آﺧﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﮑﺘﻮب ﺧﻮد در ﺷﺐ ‪ 19‬آﺑﺎن آﺷﮑﺎرا از ﻋﺬاب ‪ 15‬ﻣﺎﻫﮥ ﺑﻌﺪ از ﮐﻮدﺗﺎ‬
‫ﮔﻼﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺮاﺳﺮ رﻧﺞ و ﻋﺬاب ﺧﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪...‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آﻗﺎی ﺷﻬﺸﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﻋﺪام دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﺘﯽ از‬
‫آﯾﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدی ﻫﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ و آﯾﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدی در ﭘﺎﺳﺦ او‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪259 /‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ از او ﮐﯿﻨﻪ ﺑﻪ دل دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎه ﻫﻢ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‬

‫ﮐﺎری ﻧﻤﯽﺷﻮد ﮐﺮد‪«.‬‬

‫ﺣﻤﺎﺳﮥ ﺷﻬﺎدت‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎروﻫﻔﺖ دﻗﯿﻘﮥ ﺻﺒﺢ ‪ 19‬آﺑﺎن ﺗﯿﻤﻮر ﺑﺨﺘﯿﺎر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آزﻣﻮده دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ و ﻋﺪهای دﯾﮕﺮ ازﺟﻤﻠﻪ ﻗﺎﺿﯽ‬
‫ﻋﺴﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺮﺗﯿﭗ دﮐﺘﺮاﯾﺎدی‪ ،‬ﺳﺮﺗﯿﭗ ﻧﺠﻒزاده و ﺳﺮﻫﻨﮓ دﮐﺘﺮ ﺗﺪﯾﻦ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﺗﺐ ﻣﯽﺳﻮﺧﺖ و ﺗﻮان ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن‬
‫ﺑﻪ اﻣﺮ ﺷﺎه ﺑﺮﮔﻪای ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ از ﺳﻼﻣﺖ او ﺑﻮد اﻣﻀﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪...‬‬
‫آزﻣﻮده ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ وﺻﯿﺘﯽ دارﯾﺪ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﮑﺮر ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﺪ‬
‫از ﻣﺮگ اﺑﺎﯾﯽ ﻧﺪارم و ﻣﺮگ ﺣﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺖ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد و ﮔﻔﺖ آری آﻗﺎی آزﻣﻮده ﻣﺮگ ﺣﻖ اﺳﺖ آن ﻫﻢ‬
‫ﻣﺮگ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎری‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﯽﻣﯿﺮم ﮐﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﯾﺮان از ﻣﺮگ ﻣﻦ‬
‫ﻋﺒﺮﺗﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﻮد از وﻃﻨﺶ دﻓﺎع ﮐﺮده و ﻧﮕﺬارد ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن‬
‫اﺟﻨﺒﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ درﻫﺎی ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺑﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫ﻏﺎﻓﻞ از آنﮐﻪ ﺗﺎ درﺑﺎر ﻫﺴﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺳﻔﺎرت ﻻزم ﻧﺪارد‪...‬‬
‫آزﻣﻮده از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ اﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﯾﯽ دارد ﺑﮕﻮﯾﺪ و دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن دﯾﺪار ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﺻﺤﺒﺘﯽ ﺑﺎ اﻓﺴﺮان ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ آزﻣﻮده ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ دﺳﺖ از ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﺮد‬
‫ﺑﺮﻧﻤﯽداری؟ ودﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪای ﺑﺎ دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن و‬
‫ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮی ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﮐﻨﺪ و آن ﻫﻢ ﭼﻪ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﺳﻮزﻧﺎﮐﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮۀ آن ﺗﺎ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ...‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﻣﺼﺪق را وﺻﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار‬
‫داد‪.‬‬
 ‫‪ / 260‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻗﺒﻞ از اﺟﺮای ﺣﮑﻢ ﺑﻪ آزﻣﻮده ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻗﺎی آزﻣﻮده ﻣﺮگ ﺑﺮ دو‬

‫ﻗﺴﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺮگ در رﺧﺘﺨﻮاب ﻧﺎز‪ ...‬ﻣﺮگ در راه ﺷﺮف و اﻓﺘﺨﺎر و ﻣﻦ‬
‫ﺧﺪای را ﺷﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ در راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺷﻬﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮم‪ ،‬ﺧﺪای را‬
‫ﺷﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺎدﺗﻢ در اﯾﻦ راه دﯾﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ ﺳﺘﻤﺪﯾﺪه و‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرزدۀ اﯾﺮان ادا ﮐﺮدم‪...‬‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪای در ﻣﻮردش ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬در آنﻣﻮﻗﻊ‬
‫روﺣﯿﻪاش ﺑﻪﻗﺪری ﻗﻮی ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ از اوﺿﺎﻋﺶ اﻃﻼع ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎور ﻧﻤﯽﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺗﺎ دﻗﺎﯾﻘﯽ دﯾﮕﺮ اﻋﺪام ﻣﯽﺷﻮد‪...‬‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻃﻼﯾﻪ روز را ﺑﺮ ﺑﻠﻨﺪای اﻟﺒﺮز رﯾﺨﺖ‪...‬‬
‫دﮐﺘﺮﺷﺎﯾﮕﺎن و ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮی ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎن اﺷﮑﺒﺎر‪ ،‬ﺧﻮد را روی‬
‫ﺗﺨﺖ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬دﻗﺎﯾﻘﯽ ﺑﻌﺪ ﺻﺪای آزﻣﻮده در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪ‪:‬‬
‫آﻣﺒﻮﻻﻧﺲ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﺧﻮدش ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ آﻣﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد اﻣﺎ اﻓﺘﺎد‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان زﯾﺮ ﺑﺎزوﯾﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﻗﺘﻠﮕﺎه ﺑﺮدﻧﺪ‪ ...‬او ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﺎز‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻼدان اﯾﺴﺘﺎد‪ ...‬آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن او اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬

‫ﺑﺴﻢاﷲاﻟﺮﺣﻤﻦاﻟﺮﺣﯿﻢـ”ﭘﺎﯾﻨﺪهﺑﺎداﯾﺮان“ـ”زﻧﺪهﺑﺎددﮐﺘﺮﻣﺤﻤﺪﻣﺼﺪق“‬
‫ﻫﺸﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی ﺗﻔﻨﮓ ﭼﻬﺎر ﺳﺮﺑﺎز ﺷﻠﯿﮏ ﺷﺪ‪ ،‬دو ﺗﯿﺮ‬
‫درﺳﺖ ﺑﺮ روی ﻗﻠﺐ و ﺷﺶ ﺗﯿﺮ روی ﺳﯿﻨﻪ‪ ...‬ﺧﻮن ﭘﺎﮐﺶ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺖ‬
‫و از آن ﻻﻟﻪﻫﺎی ﺳﺮخ روﯾﯿﺪ‪ ...‬ﺻﺪای ﮔﻠﻮﻟﻪ در ﻓﻀﺎ ﭘﯿﭽﯿﺪ‪ ...‬ﺳﺘﺎرهای در‬
‫آﺳﻤﺎن ﻧﺒﻮد‪ ...‬ﻧﺎم ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در آنﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪﻋﻨﻮان »ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻬﯿﺪ‬
‫ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ« ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪...‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪261 /‬‬

‫ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻧﻈﺮ ﻣﺼﺪق‬

‫در ﻧﺎﻣﮥ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد درﺑﺎرۀ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﻃﻦ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اول اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﻧﻤﻮد ﺗﺸﮑﺮ ﮐﺮد و آنﮐﺲ‬
‫ﺷﻬﯿﺪ راه وﻃﻦ دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ روزی در ﺧﺎﻧﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎی‬
‫ﻧﺮﯾﻤﺎن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮد را داد و ﻋﻤﺪه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﻠﺴﻪ‬
‫آن را ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬رﺣﻤﻪاﷲ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻣﺪت ﻫﻤﮑﺎری‬
‫ﺑﺎ اﯾﻨﺠﺎﻧﺐ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﺗﺮک اوﻟﯽ ﻫﻢ از آن ﺑﺰرﮔﻮار دﯾﺪه ﻧﺸﺪ‪ «.‬و ﺑﻪراﺳﺘﯽ‬
‫اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻪ »ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﺗﺮک اوﻟﯽ از آن ﺑﺰرﮔﻮار دﯾﺪه ﻧﺸﺪ« از ﮐﺴﯽ‬
‫ﭼﻮن دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی دﻗﯿﻖ ﮐﻠﻤﺎت ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫در ﻧﺎﻣﻪای ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادۀ ﺷﻬﯿﺪﻓﺎﻃﻤﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ... :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﯾﺎد‬
‫زﺟﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن رادﻣﺮد داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﯽاﻓﺘﻢ ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر ﻣﺘﺄﺛﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮم‪ ...‬ﯾﻘﯿﻦ دارم ﮐﻪ ﻧﺎم ﻧﯿﮑﺶ ﻫﻤﻮاره در ﻻﺑﻪﻻی ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫اﯾﺮان ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ...‬و درﺑﺎرۀ ﮔﻨﺎه او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬آری ﺷﺎدروان‬
‫دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ ﯾﮏ ﺗﻘﺼﯿﺮ داﺷﺖ و آن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺑﻮد ﮐﻪ در ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ ﺑﺮای ﻣﻠّﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺟﺰای ﺧﻮد ﻫﻢ رﺳﯿﺪ‪«...‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﮐﺮﯾﻢ ﺳﻨﺠﺎﺑﯽ رﻫﺒﺮ ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ در ﺳﺎلﻫﺎی ﺑﻌﺪ در ﺧﺎﻃﺮات‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ... :‬از ﻫﻤﺎن روزی ﮐﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮد ﺗﺎ روزی ﮐﻪ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺼﺪق ﺳﺎﻗﻂ ﮔﺮدﯾﺪ ﺑﻨﺪه اﯾﻦ ﺷﻬﺎدت را ﻣﯽدﻫﻢ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻗﺪﻣﺎً و‬
‫ﻧﻪ ﻗﻠﻤﺎً و ﻧﻪ ﻟﻔﻈﺎً ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ و اﻧﺤﺮاﻓﯽ از او ﻧﺪﯾﺪم‪ .‬ﻣﺮدی ﺑﻮد‬
‫ﺷﺠﺎع و ﺑﯽﺑﺎک‪ ...‬در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺷﺎه ﺧﯿﻠﯽ از ﺧﻮد ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ ﻧﺸﺎن‬
 ‫‪ / 262‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﯽداد‪ ...‬و ﺣﺘﯽ ﯾﮏﺑﺎر ﺑﻪ ﺷﺎه ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﻧﺨﻮاﻫﯽ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ‬
‫ﺷﻮی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺎه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺴﯿﻦ ﺷﺎهﺣﺴﯿﻨﯽ‪» :‬ﻣﺮﺣﻮم دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻧﯿﺮودﻫﻨﺪه و ﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪۀ‬
‫اﺻﻠﯽ ﻧﻬﻀﺖ ﺟﺒﻬﮥﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺎ دارد از او ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﻬﯿﺪ ﺑﺮﺗﺮ‬
‫ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﯾﺎد ﮐﺮد‪«.‬‬
‫و ﺑﺎﯾﺪ داﺳﺘﺎن ﻗﺘﻞ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﮥ او را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ »اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ« ﺷﺒﺎﻫﺖ‬
‫ﻣﯽﺑﺮد ﻧﻮﺷﺘﻪ آﯾﺪ ﻣﮑﺮر در ﻣﮑﺮر ﺗﺎ ﯾﺎد آﻧﺎنﮐﻪ ﺑﺮ وﻋﺪۀ ﺧﻮد وﻓﺎ ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫اﯾﻤﺎن ﺧﻮد را ﻧﻔﺮوﺧﺘﻨﺪ از ﯾﺎدﻫﺎ ﻧﺮود‪ .‬ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺷﺎه ﺑﺎ ﺗﯿﺮﺑﺎران ﺷﻬﯿﺪ‬
‫دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در ﻣﺴﯿﺮی اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ‪ 25‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ‬
‫رﺳﻮاﯾﯽ اﻓﺘﺎد و ﺟﻨﺎﯾﺎت رژﯾﻢ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻔﻮ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ‬
‫در ﮔﺰارش ﺳﺎل ‪ 1974‬و ‪ 1975‬ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬در ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﮐﺎرﻧﺎﻣﮥ‬
‫ﻫﯿﭻ ﮐﺸﻮری ﺗﯿﺮهﺗﺮ از اﯾﺮان ﻧﯿﺴﺖ‪ ...‬ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮن ﺧﻮد ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ را از ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻮدﺗﺎ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن اﺣﻤﺪﺷﺎه ﻗﺎﺟﺎر ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻃﺮاﻓﯿﺎن اﺣﻤﺪﺷﺎه ﺑﻪ او‬
‫ﻓﻬﻤﺎﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ رﺿﺎﺧﺎن را ﺑﮑﺸﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺳﻠﺴﻠﮥ ﻗﺎﺟﺎر را ﻣﻨﻘﺮض‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد او در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﺪ ﻣﻦ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ را ﮐﺸﺖ و او ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻋﺰﯾﺰ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻦ رﺿﺎﺧﺎن را اﮐﻨﻮن ﺑﮑﺸﻢ او ﻧﯿﺰ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و‬
‫ﺧﻮن اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﻘﺮاض ﺳﻠﺴﻠﮥ ﻗﺎﺟﺎر ﺷﺪ و ﻗﺎﺟﺎر ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻧﯿﺰ ﭘﻬﻠﻮی ﺑﺎ ﺗﯿﺮﺑﺎران ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﮐﯿﻨﻪای ﺷﺪﯾﺪ در‬
‫ﻣﻠﯽﮔﺮاﯾﺎن ﮐﺎﺷﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﯿﺰ ﺑﺎ رﺳﻮاﯾﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ روی‬
‫ﻗﺒﻞ از ‪ 28‬ﻣﺮداد اﯾﺮان در راه دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏﺷﺪن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺰار ﺳﺮدار ﺑﺰرگ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺷﻬﯿﺪدﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﻃﺒﻖ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫او در ﺟﻮار ﻣﺰار ﺷﻬﺪای ﺳﯽﺗﯿﺮ در اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﯾﻪ ﺗﻬﺮان ﻗﺮار دارد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪263 /‬‬

‫رژﯾﻢ ﺣﺘﯽ ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮ او را ﻧﯿﺰ دو ﻧﯿﻢ ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻣﺰار ﺧﻮاﻫﺮ ﻓﺪاﮐﺎرش‬
‫ﻧﯿﺰ در ﮐﻨﺎر ﻣﺰار او اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰار او اﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺮﺑﺖ ﻣﺎ ﭼﻮن ﮔﺬری ﻫﻤﺖ ﺧﻮاه‬
‫ﮐﻪ زﯾﺎرﺗﮕﻪ رﻧﺪان ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮﻋﻠﯽ ﻓﺎﻃﻤﯽ دﮐﺘﺮای ﺧﻮد را در‬
‫رﺷﺘﮥ اﻗﺘﺼﺎد اﺧﺬ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻫﻤﮑﺎران اﯾﻦ ﺷﻬﯿﺪ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯽﺗﻮان‪:‬‬
‫دﮐﺘﺮﺳﻌﯿﺪ ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﺷﻬﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺳﻔﺮی و‪ ...‬را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻮﺑﺪ ﮐﺮدی ﻣﺒﺎش اﯾﻤﻦ ز آﻓﺎت ﮐﻪواﺟﺐﺷﺪﻃﺒﯿﻌﺖراﻣﮑﺎﻓﺎت‬
‫‪ 25‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ وﻗﺘﯽ ﺷﺎه از ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﻮاج اﻧﻘﻼب ﻣﻠﺖ ﻣﯽﮔﺮﯾﺨﺖ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺳﻔﺎرش ﯾﮏﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﻨﺼﻮﺑﺶ ﮐﻪ ادﻋﺎی ﭘﯿﺮوی از ﻣﺼﺪق‬
‫را داﺷﺖ ﻧﻤﻮد و آن آزﻣﻮده دادﺳﺘﺎن دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺼﺪق و ﯾﺎراﻧﺶ ﺑﻮد‬
‫و اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺧﻮد را در زﻧﺪان ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻣﺦ و آزﻣﻮده ﺑﻪ ﺧﺎرج ﮔﺮﯾﺨﺘﻨﺪ و اﮐﻨﻮن در ﻣﻨﺘﻬﺎی‬
‫ﻧﮑﺒﺖ و ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﮐﺜﺮ اﻋﻀﺎی ﺧﺎﻧﻮادۀ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ‪،‬‬
‫از رﻧﺞﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺼﯿﺮی ‪ 25‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در اواﯾﻞ اﻧﻘﻼب در ﺻﻔﺤﮥ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ‬
‫و ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﻫﻢ اﻋﺪام ﺷﺪ و ﻣﯿﺮاﺷﺮاﻓﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﺴﺮش ﭼﻨﺪی ﺑﻌﺪ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮی ﺑﻪ درﺟﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ رﺳﯿﺪ وﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻫﻠﯽﮐﻮﭘﺘﺮش روی‬
‫دﮐﻞ ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﻗﻮی ﺳﻘﻮط ﮐﺮد و ﺗﮑﻪﺗﮑﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮوان ﺷﻘﺎﻗﯽ ﮐﻪ در ‪25‬‬
‫ﻣﺮداد ﻣﺄﻣﻮر دﺳﺘﮕﯿﺮی دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ درﺟﮥ ﺳﺮﻟﺸﮑﺮی ﻫﻢ رﺳﯿﺪ و‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم زﯾﺮ ﻓﺸﺎر ﺷﺪﯾﺪ ﺷﺎه دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ زد‪ .‬ﺑﺨﺘﯿﺎر ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﺷﺎه درﮔﯿﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﮔﺮﯾﺨﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎواک ﺗﺮور ﺷﺪ و‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮی ﺷﺎه اﯾﺮان ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ درﺑﻪدری درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ‪ 4‬ﻣﺎه‬
‫‪ 20‬ﮐﯿﻠﻮ ﻻﻏﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮑﺒﺖ ﺗﻤﺎم در ﻣﺼﺮ ﻣﺮد‪.‬‬
 ‫‪ / 264‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﮐﻮه اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﺪا‪...‬‬

‫ﺷﻬﯿﺪ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ اﮔﺮﭼﻪ زود رﻓﺖ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ از او ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﻧﺎم‬
‫ﻧﯿﮏ ﺑﻮد و ﻗﺎﺗﻼﻧﺶ اﮔﺮﭼﻪ دﯾﺮﺗﺮ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻪﺟﺰ ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ ﭼﯿﺰی از آﻧﺎن‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از اوﻟﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ در اوﻟﯿﻦ روزﻧﺎﻣﮥ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮدش )ﯾﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 14‬ﺗﯿﺮﻣﺎه ‪ 1321‬اوﻟﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮥ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ‬
‫ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ(‪:‬‬

‫ﺧﺪا ـ اﯾﺮان ـ آزادی‪:‬‬

‫‪ ...‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﯾﻢ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﺪران‪ ،‬ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ روی ﺳﯿﺎه رﻓﺖ؟‬
‫ﻣﺎﯾﯿﻢ و آﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺧﻔّﺖ و ﺧﻮاری ﻣﯽﺗﻮان در ﮔﻮر ﺧﻔﺖ؟ ﻧﻪ‪ ...‬اﯾﻦ اﻣﺮ‬
‫ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪ ...‬در راه اﻧﺠﺎم ﻣﻘﺼﻮد ﻓﺪاﮐﺎری ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺟﺎﻧﺒﺎزی ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪...‬‬
‫و ﺗﺎ ﻟﺐ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻣﯽروﯾﻢ وﻟﯽ ﻣﺮداﻧﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢ‪...‬‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از اوﻟﯿﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮥ دﮐﺘﺮﻓﺎﻃﻤﯽ ﺑﺮای ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﭘﺲ از ﺗﺮور‬
‫ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم‪ :‬ﮐﺸﺘﻪﺷﺪن در راه ﻧﺠﺎت ﯾﮏ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ‪...‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ آﺗﺶ ﻣﻘﺪﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﮐﺎﻧﻮن ﺳﯿﻨﮥ ﻫﺮ ﺟﻮان اﯾﺮاﻧﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ زﺑﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﮑﺸﺪ اﯾﻦ آرزو و اﯾﺪهآل ﺑﺰرگ و ﭘﺎک اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎن ﺧﻮد را در راه‬
‫رﻫﺎﯾﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﺠﺎت ﻣﻠﺖ ﺧﻮد از ﭼﻨﮕﺎل ﻓﻘﺮ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و ﻇﻠﻢ و ﺟﻮر‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ ...‬اﯾﻦ ﮔﻠﻮﻟﻪ اﯾﻨﺘﻠﯿﺠﻨﺖ ﺳﺮوﯾﺲ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺪاری و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻣﻦ اﻓﺰود‬
‫و ﻣﺮا در راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﻬﻦ ﻋﺰﯾﺰم ﺳﺮﺳﺨﺖﺗﺮ و آﻫﻨﯿﻦﺗﺮ و ﻓﺪاﮐﺎرﺗﺮ‬
‫ﻧﻤﻮد‪...‬‬
‫و او ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﻮﯾﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدﮐﻪ ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺑﺮ ﻋﻬﺪی ﮐﻪ از اول ﺑﺎ‬
‫ﺧﺪای ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮده ﺗﺎ ﭘﺎی ﺟﺎن ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان ‪265 /‬‬

‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫٭ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،22‬ﻣﻬﺮوآﺑﺎن ‪ 1382‬و ﺷﻤﺎره ‪ ،23‬آذر و دی ‪.1382‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬
‫ﮐﺸﺘﮕﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺪرت )ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻬﻨﻮد(‬
‫رودﺧﺎﻧﮥ ﺧﺮوﺷﺎن ﻋﺸﻖ )ﻣﺤﻤﻮد ﺣﮑﯿﻤﯽ(‬
‫ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات دﮐﺘﺮﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ )ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﯿﺎﺑﯽ(‬
‫و‪...‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ‬

 ‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﺎﻃﻤﯽ٭‬

‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ‪ 25‬ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪1332‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯾﺎدداﺷﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ در ﻣﯿﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎریﻫﺎ و ﮐﺎرﻫﺎی ﺧﺴﺘﻪﮐﻨﻨﺪه روزاﻧﻪ‪،‬‬
‫ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﮑﺮ اﻓﺘﺎدهام ﮐﻪ ﭼﻪ ﺧﻮب ﺑﻮد ﻓﺮﺻﺖ ﻓﺮاﻏﺘﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺎد ﺗﺎ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ و ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﺎﻧﺪه و ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫در ﺻﻔﺤﺎت روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ آﻣﺪه و ﯾﺎ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽ از دﺳﺘﺒﺮد ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ‬
‫ﻣﺼﻮﻧﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﺟﻤﻊآوری ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺑﺮای آﯾﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻪای ﺑﻪ ﺣﻮادث ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ وﻃﻦ ﺧﻮد دارﻧﺪ و ﮐﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﮐﻪ ذﻫﻦ و دﻣﺎﻏﺸﺎن ﺑﻪ ﻓﺮض و ﻣﺮض ﺑﯽﺧﺒﺮان ﮐﻪ داﻋﯿﻪ اﻃﻼع‬
‫دارﻧﺪ و ﻣﺪﻋﯽ ﺗﺎرﯾﺦﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﯽﻏﺮض ﻫﺴﺘﻨﺪ آﻟﻮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻧﯿﺰ در آﻧﭽﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻢ ادﻋﺎ ﻧﺪارم ﮐﻪ ﺻﺪدرﺻﺪ دور از اﻏﺮاض و‬
‫ﻫﻮای دل ﺑﻮده و آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﺑﯽﻃﺮﻓﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻟﯽ از ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫اﺳﺖ زﯾﺮا ﺑﻌﯿﺪ ﻣﯽداﻧﻢ ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﯿﺮد و دور از ﻫﺪف و‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ـ ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻣﻘﺪس ـ ﺑﻪ وﺻﻒ اوﺿﺎع ﯾﺎ ﺷﺮح ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﺑﭙﺮدازد‬
‫ﺑﺪون آنﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺧﻮد را در آن دﺧﺎﻟﺖ دﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺑﯽﻃﺮف اروﭘﺎﯾﯽ اﺻﻄﻼﺣﯽ‬
‫ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﺑﯽﻃﺮف ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻃﺮف" ﻣﺜﻼً ﺳﻮﺋﺪ‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺟﻨﮓ ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ اﻋﻼم ﮐﺮده ﺑﻮد اﻣﺎ ارﺗﺶ آﻟﻤﺎن ﺣﻖ داﺷﺖ‬
‫از ﺧﺎک ﺳﻮﺋﺪ ﺑﻪ ﻫﺮﺟﺎ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎی آﻟﻤﺎن‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎی آن ﮐﺸﻮر ﺑﻪﻧﺎم ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 270‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺳﻮﺋﯿﺲ ﮐﻪ ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺮده ﺑﻮد ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ‬

‫ﺑﻮد زﯾﺮا ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و رادﯾﻮﻫﺎی آن ﮐﺸﻮر ﺿﻤﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮﻫﺎ و اﺧﺒﺎر و‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﮐﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻧﻈﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﭘﯿﺶ از‬
‫"وﯾﺸﯽ" را در اﺑﺘﺪای ﺟﻨﮓ و ﺑﻌﺪ اﻧﮕﻠﯿﺲ و اﻣﺮﯾﮑﺎ را رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬
‫زﯾﺮا ﺳﻮﺋﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏ دﺳﺖ دوم ﺑﻮرس ﻟﻨﺪن و ﭘﺎرﯾﺲ و ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺑﻮد و‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ اﻗﺘﻀﺎ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ در ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ ﺷﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ‬
‫ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪ .‬در روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬ﯾﺎدداﺷﺖ و ﺗﺎرﯾﺦ و ﮐﺘﺎب ﺗﻬﯿﻪﮐﺮدن و ﺣﺘﯽ‬
‫ﻓﯿﻠﻢ و ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻫﻢ در ﺗﻤﺎم دﻧﯿﺎ اﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﻼت و اﺣﺴﺎﺳﺎت وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻫﯿﭻﮔﺎه ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﯽﻃﺮف ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻮ را از ﻣﺎﺳﺖ ﺑﮑﺸﺪ و‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﭼﻨﺎن ﭼﺸﻢ را ﺑﺒﻨﺪد ﮐﻪ ﺟﺰ ﻗﻀﺎوت ﺧﺸﮏ ﭼﯿﺰ‬
‫دﯾﮕﺮ را ﻧﺒﯿﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﯾﺮوز و در ﻣﯿﺎن ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎن و اوﻟﯿﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎً اﻣﺮوز آن ﻫﻢ در دﻧﯿﺎ و ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اﺗﺨﺎذ اﯾﻦ‬
‫روش اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﻋﻮی ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫آﻧﻬﺎ ﮐﻪ "ارﮔﺎن" رﺳﻤﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﯾﺎ ﺣﺰﺑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﻋﻘﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ آن ﺟﺮاﯾﺪ را از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮ از دهﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﻧﻤﯽﺷﻮد ﯾﮏ روزﻧﺎﻣﻪ راه‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﯾﺎ ﺳﻮﺋﯿﺲ‪ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ و دهﻫﺎ ﻣﯿﻠﯿﻮن "ﻓﺮاﻧﮏ" ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ روزﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪوﺟﻮد آﯾﺪ‪ .‬در اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺷﮑﺴﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪1950‬‬
‫ﺣﺰب "ﮐﺎرﮔﺮ" ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ آن ﺣﺰب ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ زﯾﺎدﺗﺮ از‬
‫ﯾﮑﯽ دو روزﻧﺎﻣﻪ را ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً اداره ﮐﻨﺪ‪" .‬ﺑﯽﻃﺮف"ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺮﭼﯿﻞ و رﻓﻘﺎی او ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﮔﻤﺎن دارم ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ و ﺣﻘﯿﻘﯽﺗﺮﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﯽﻃﺮف‪" ،‬ﮐﺎﻏﺬ‬
‫ﺳﻔﯿﺪ" ﺑﺎﺷﺪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ادﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﺷﺨﺺ ﯾﺎ دﺳﺘﻪ و‬
‫ﻋﻘﯿﺪهای ﺟﺎﻧﺒﺪاری ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪271 /‬‬

‫ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﮐﻪ "وﻟﺰ" ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﮐﻪ از ﮐﺸﻤﮑﺶﻫﺎی‬

‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯿﺎن دول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداری و ﺷﻮروی رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮد و ﻣﯽدﯾﺪ ﮐﻪ رواﺑﻂ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ادﺑﯽ و روﺣﯽ اﯾﻦ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻧﯿﺰ در ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺻﻮرت‬
‫ﺧﻮﺷﯽ ﻧﺪارد و ﻫﺮ روز در ﺟﻨﮓﺳﺮد و ﻣﺒﺎرزه ﻋﺼﺒﯽ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﺸﻨﺞ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ روز ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ "اﯾﻠﯿﺎ اﻫﺮﻧﺒﻮرک" ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ روﺳﯽ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ و از او ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻏﻮﻏﺎی ﺟﻬﺎن‬
‫ﻣﺎدی و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﯿﺎﻫﻮی دﻧﯿﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداری ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺣﺎد رژﯾﻢ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دو ﮐﺸﻮر رواﺑﻂ ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‬
‫و ﮐﻠﻮپﻫﺎ داﯾﺮ ﮐﻨﻨﺪ و از درﯾﭽﻪ ادب و ﻫﻨﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ آﻣﯿﺰش و اﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪" .‬اﻫﺮﻧﺒﻮرک" در ﺟﻮاب "وﻟﺰ" ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻋﺠﯿﺐ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻨﺮ و ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﮐﺘﺎب و ﺷﻌﺮ و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﺗﺌﺎﺗﺮ و ﻧﻘﺎﺷﯽ و‬
‫ﻣﻌﻤﺎری و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن را دور از دﻧﯿﺎی "ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ" ﻣﯽداﻧﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ـ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ روﺳﯿﻪ ـ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ در ﺧﺪﻣﺖ رژﯾﻢ و در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮام و ﻣﺴﻠﮏ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ "وﻟﺰ" ﻫﻢ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﻣﯽداﻧﺴﺘﻪ وﻟﯽ ﺗﺎ اﯾﻦ اﻧﺪازه ـ ﺑﻪﻗﺪر‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﮑﻮی ـ ﺻﺮﯾﺢ و ﺑﯽﭘﺮده و ﭘﻮﺳﺖﮐﻨﺪه ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ "ﺑﯽﻃﺮف" ﯾﺎدداﺷﺖ ﻧﻮﺷﺘﻦ و‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت را زﯾﺮ ﭘﺎ ﻟﮕﺪﮐﺮدن ﮐﺎر ﺳﺨﺖ و ﻣﺸﮑﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﮐﻪ‬
‫ﻗﻀﺎوتﻫﺎی ﺑﺸﺮی ﺑﺮﻣﺒﻨﺎی ﻋﻘﺎﯾﺪ و اﻓﮑﺎر اوﺳﺖ و ﻫﺮﮐﺲ ﻣﻄﺎﺑﻖ روﯾﻪ و‬
‫ﻋﻘﯿﺪهای ﮐﻪ دارد‪ ،‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺗﻤﺎس و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﮐﻪ از ﻣﺤﯿﻂ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮد‪،‬‬
‫ﻗﻀﺎﯾﺎ و ﺣﻮادث را ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و اﮔﺮ اﯾﻦ ﻗﻀﺎﯾﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫زﻣﺎن ﻧﺰدﯾﮏ و ﺟﺰو ﺟﺮﯾﺎن روز ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﺻﻮرت ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهای‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮد را از "ﺗﺄﺛﯿﺮ زﻣﺎن" ﺑﺮﮐﻨﺎر ﻧﮕﻬﺪارد‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﺎرﯾﺦﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﯾﺎ اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ روﺳﯿﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬
 ‫‪ / 272‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﺳﺖ ﺑﺮدارﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪ .‬آن ﮐﺘﺎبﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن اﻧﻘﻼب ﯾﺎ‬

‫ﺿﺮﺑﺖﺧﻮردﮔﺎن اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻀﺎوﺗﺸﺎن ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ از ﺳﻔﯿﺪ ﺑﻪ ﺳﯿﺎه‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺻﺪﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ‪ 1789‬ﻫﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﺰروﻣﺪ ﻓﺮوﻧﻨﺸﺴﺘﻪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﯾﻦ ﺗﻀﺎد در آﺛﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﻣﺮوزی ﻓﺮاﻧﺴﻪ وﺟﻮد دارد؛ زﯾﺮا‬
‫ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼﻋﺎت اﻣﺮوزیﻫﺎ ﮐﺘﺎبﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦﻧﻮﯾﺴﺎن دﯾﺮوز دو‬
‫دﺳﺘﻪ ﺑﻪﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره "ﻣﺎری آﻧﺘﻮاﻧﺖ" ﯾﺎ "ﻟﻮﯾﯽ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ"‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻫﺎی ﺧﻮﯾﺶ را زﯾﺮ ﺗﯿﻐﻪ "ﮔﯿﻮﺗﯿﻦ" اﻧﻘﻼب ﺳﭙﺮدﻧﺪ ﭼﻘﺪر اﺧﺘﻼف‬
‫ﻗﻀﺎوت وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻮرﺧﯿﻦ اﻧﻘﻼب ﻣﺪﻋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﮐﺎرهﺗﺮﯾﻦ‬
‫زنﻫﺎی دﻧﯿﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﭘﺎی اﯾﻦ ﻣﻠﮑﻪ ﻧﮕﻮنﺑﺨﺖ ﻧﻤﯽرﺳﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺸﯿﺶﻫﺎ و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن اﻧﻘﻼب ﻣﻘﺎم او را ﮐﻤﺘﺮ از "ﻣﺎدر ﻣﺴﯿﺢ" ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ!‬
‫در ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ اﯾﻦ ﺣﺴﻦ وﺟﻮد دارد‬
‫ﮐﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﺎ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺣﻮادث را ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ده ـ دوازدهﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺗﺎ اﻣﺮوز در‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪام ﻣﺎﻧﺪه و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺷﺨﺼﯽ را دارد؛‬
‫ﻋﻠﯽاﻟﺨﺼﻮص در وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺮوع ﮐﺮدهام‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺪارک و‬
‫اﺳﻨﺎد و ﻧﻪ ﮐﺘﺎب و روزﻧﺎﻣﻪ در اﺧﺘﯿﺎر دارم ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ از ﻣﺮور در آن اوراق‬
‫و ﯾﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺪارک ﺣﺎﻓﻈﻪ ﮐﻨﺪ و ﻣﻬﻤﻞ ﺧﻮد را ﺑﯿﺪار ﮐﻨﻢ و اﯾﻦ‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺳﺎﻟﯿﺎن دراز از آن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﺷﻤﻪای ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ وﻗﺘﯽ ﺣﺎﻓﻈﻪام ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت و وﻗﺎﯾﻊ را ﻣﺜﻞ ﻓﯿﻠﻢ‬
‫ﺳﯿﻨﻤﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﺮد و آن وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ اﺣﺘﯿﺎج داﺷﺘﻢ ﺣﻠﻘﻪ ﻓﯿﻠﻢ را در‬
‫اﺧﺘﯿﺎرم ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪﻗﺪری اﯾﻦ ﭘﺮدهﻫﺎ دﻗﯿﻖ و ﻇﺮﯾﻒ ﻧﮕﻬﺪاری‬
‫ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ را ﻣﻮ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺑﻌﺪ از ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺪﻫﺪ و ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ را آنﻃﻮر ﮐﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ آن روزﻫﺎ "ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺟﻮاﻧﯽ" ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ را ﻣﯽﮐﺮد‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪273 /‬‬

‫و اﯾﻦﻗﺪر ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻐﺮور ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﻠﻢ و ﮐﺎﻏﺬ را ﻣﺴﺨﺮه ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ‬

‫آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﻓﺘﺮ ﯾﺎدداﺷﺖ در ﺟﯿﺒﺸﺎن داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺒﺎدا ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﻨﺪ ﭘﻮزﺧﻨﺪ ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻣﯽزد‪.‬‬
‫در ﻋﻤﺮم ﮐﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺮای ﮐﺎرﻫﺎی روزاﻧﻪ‬
‫ﺧﻮدم ﻧﯿﺰ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺑﻐﻠﯽ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ زﯾﺮا ﺑﻪﻗﺪری ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪام اﯾﻤﺎن‬
‫داﺷﺘﻢ ﮐﻪ از ﻫﺮ دﻓﺘﺮ و ﺗﻘﻮﯾﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮا ﮐﻤﮏ و ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫وﺻﻒ در ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت زﻧﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺧﻮدم ـ در اﯾﻦ‬
‫دوازدهﺳﺎل اﺧﯿﺮـ ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻢ ﯾﺎ واﻗﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ ﯾﺎ ﺳﻨﺪ و ﻣﺪرﮐﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ درد ﺗﺎرﯾﺦ و آﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺧﻮرد ﺑﻪ دﺳﺘﻢ ﻣﯽرﺳﯿﺪ در ﮔﻮﺷﻪای‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﯾﺶ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﮔﻮ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻌﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه اﻣﺮوز ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً از ﮐﻠﯿﻪ آن اوراﻗﯽ ﮐﻪ در ﻃﻮل اﯾﻦ ﻣﺪت‬
‫ﺟﻤﻊآوری ﮐﺮدهام‪ ،‬ﺑﯽﺧﺒﺮم و ﭼﻮن ﭼﻨﺪﯾﻦﺑﺎر از ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 1320‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫دﺳﺖﻫﺎی آﻟﻮده ﭘﻠﯿﺲ ﮐﺎﻏﺬﻫﺎی ﻣﺮا زﯾﺮ و رو ﮐﺮده و دوﻣﺮﺗﺒﻪ ﻧﯿﺰ دﻓﺘﺮ‬
‫"روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز" دﺳﺘﺨﻮش ﻏﺎرت و ﺣﺮﯾﻖ ﺷﺪه و اﯾﻦ آﺧﺮی ﻧﯿﺰ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪام ﭼﻮن در ﺟﻮار ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﻮده‪ ،‬زودﺗﺮ ﻃﻌﻤﻪ ﭼﭙﺎول‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎ دﻓﺘﺮی ﮐﻪ از ﺣﺎدﺛﺎت زﻣﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﻫﻤﺎن دﻓﺘﺮ ﺧﻂ ﺧﻮرده و ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎی ﺣﺎﻓﻈﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﯾﻦ‬
‫ﺳﻄﻮر ﻣﺸﻐﻮﻟﻢ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ وﻗﺖ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻮﺷﺘﻦ دارم‪.‬‬
‫روز ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﮐﻪ اﻣﺮوز درﺳﺖ ﯾﮏ ﻣﺎه از آن ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﻣﯽﮔﺬرد ﮐﻮدﺗﺎﯾﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ‪ 28‬ﻣﺎﻫﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺐ ‪ 25‬ﻣﺮداد ﻧﯿﺰ ﮐﻮدﺗﺎ ﺷﺪ اﻣﺎ ﻧﺎﺗﻤﺎم و ﺑﻪﺟﺰ ﻣﻦ ﮐﻪ وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ‬
‫ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺑﻮدم و وزﯾﺮ راه و دﯾﮕﺮ وﮐﯿﻞ و ﻟﯿﺪر ﺣﺰب ﻃﺮﻓﺪار دوﻟﺖ‪ ،‬در آن‬
‫ﺷﺐ دﯾﮕﺮی را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﻗﺪام آن ﺷﺐ ﻣﺪﯾﺮان‬
‫ﮐﻮدﺗﺎ ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮش ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﺪ و ﻣﺎ ﺳﻪﻧﻔﺮ ﻫﻢ ﭼﻮن در ﺷﻤﯿﺮان ﻣﻨﺰل داﺷﺘﯿﻢ‬
 ‫‪ / 274‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫و ﻗﺒﻼً ﺻﻮرت ﺑﺮای دﺳﺘﮕﯿﺮی ﻣﺎ داده ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎدﯾﻢ و اﻻ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ داﺷﺘﻨﺪ دﯾﮕﺮان را در ﺷﻬﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺿﺮﺑﺖ ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﻧﺸﺪه‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﻪ ﮐﺎر را رﻫﺎ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎدﺛﻪ را ﺷﺮح ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ ،‬اﺷﺎره در اﯾﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﭘﯿﺪاﮐﺮدن وﻗﺖ ﯾﺎدداﺷﺖ ﻧﻮﺷﺘﻦ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ‪ 28‬ﻣﺮداد وﻗﺘﯽ ﺳﯿﻞ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺗﻮپ و ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽﺑﺎرﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﺻﺮار ﯾﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ روﺑﻪروی ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ رﻓﺘﻪ و از آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻣﺎﺟﺮای ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﺷﺐ رﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﯾﻢ و دو روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻨﮏ ﻗﻠﻢ را در آن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ دارم آﻣﺪه ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪم‪.‬‬
‫از روزﻫﺎی اول ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﺷﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ را ﯾﺎﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺑﻮدم ﮐﻪ آﻧﭽﻪ‬
‫را در اﯾﻦ دوازدهﺳﺎل زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد دﯾﺪهام ﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﺮار و‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺒﻠﻌﺪ ]ﻧﺒﻠﻌﺪ[ و وﻗﺎﯾﻊ و ﺣﻮادث دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺎی ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه از‬
‫آن ﻫﻤﻪ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ و ﺗﺤﻮل و ﺟﺰروﻣﺪی را ﮐﻪ ﻣﻦ ﺷﺎﻫﺪ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻮدهام‬
‫ﻧﮕﯿﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم ﻗﻠﻢ را ﺑﺮدارم دﯾﺪم ﺣﻮﺻﻠﻪ و ﺣﻮاس ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮﯾﺸﺎن ﻧﻤﯽﺗﻮان اﺛﺮی ﺑﻪوﺟﻮد آورد و ﺑﺎ ﺗﺸﻮﯾﺶ و اﺿﻄﺮاب‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻗﻠﻢ را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﺮا! در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﻓﺮﯾﺎد و ﻓﻐﺎن ﺑﺮآورد زﯾﺮا اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ و‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪت ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮﯾﺪ ﻗﻼب ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫ﺗﻮر ﻣﺎﻫﯽﮔﯿﺮﻫﺎ ﻣﺪتﻫﺎ ﺻﺒﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﯾﺎ ﮐﻠﯿﺎت و ﺳﺎﯾﻪ روﺷﻦ‬
‫ﯾﮏ واﻗﻌﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آورﯾﺪ اﮔﺮ ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﭼﻨﺪ ﺟﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﻨﺒﻞ و ﺑﯿﮑﺎره ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ وﺿﻊ و ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدت و ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪان ﻣﻘﺼﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪275 /‬‬

‫ﻫﻤﯿﻦ دﯾﺸﺐ ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏ و ﺳﺎده ﺑﺮای ﺣﺎﻓﻈﻪام‬

‫ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﯽ ﻣﺤﺘﺎج ﺷﺪم ﮐﻪ ﻧﻤﺮه ﺗﻠﻔﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﯾﺎد‬
‫ﺑﯿﺎورم‪ .‬ﺗﻠﻔﻦ ﮐﻪ ﻗﺮﯾﺐ ﯾﮏﺳﺎل در ﻣﻨﺰﻟﻢ ﺑﻮده و ﻣﮑﺮر از ﺧﺎرج و از ﻣﺤﻞ‬
‫ﮐﺎرم آن ﺷﻤﺎره را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدهام ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻣﻐﺰم آوردم‬
‫ﻧﻤﺮهاش ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮم ﻧﯿﺎﻣﺪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻻن ﻫﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ از آن وﻗﺖ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز اﯾﻦ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺧﻤﻮد و ﻣﺮده ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ آن ﺷﻤﺎره ﭘﻨﺞ‬
‫ﻋﺪدی را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﮔﻠﻪ از ﺣﺎﻓﻈﻪام ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽروم‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﻣﯿﺎن ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ و ﯾﮏ ﻧﻮع رﺧﻮت و‬
‫ﺳﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﺒﻠﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮش ﮐﺮد زﯾﺮا اﺛﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﻓﺴﺮدﮔﯽ و‬
‫اﺿﻄﺮاب ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺴﻞﮐﻨﻨﺪه و ﻣﻼﻟﺖآور اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دو روز ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻻاﻗﻞ روزی ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ را ﺻﺮف‬
‫ﮐﺎر ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ و ﺧﺎﻃﺮات ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً دﯾﺮوز ﮐﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر ﮐﺮدم ﻫﯿﭻ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺒﻮدم ﮐﻪ روز ‪ 25‬ﺷﻬﺮﯾﻮر اﺳﺖ و اﯾﻦ روز درﺳﺖ‬
‫دوازدهﺳﺎل دورﺗﺮ از آن روزی اﺳﺖ ﮐﻪ رﺿﺎﺷﺎه ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ و‬
‫ﺻﺪﻫﺎ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺛﺮوت و اﻣﻼک و ﻧﻘﺪﯾﻨﻪای را ﮐﻪ در ﻣﺪت ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﺷﺎﻧﺰدهﺳﺎل ﺟﻤﻊآوری ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬رﻫﺎ ﮐﺮد و ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﺮ ‪ 25‬ﺷﻬﺮﯾﻮر‬
‫‪ 1320‬ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻓﺮزﻧﺪ ارﺷﺪش از ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﮐﻨﺎره ﻧﻤﻮد و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ راه‬
‫اﺻﻔﻬﺎن را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻦ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻮدم و ﻫﯿﭻوﻗﺖ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﻨﻈﺮه ﻏﺮوب آن روزی را ]ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﻢ[ ﮐﻪ ﺳﯿﻞ ﮐﺎﻣﯿﻮن‬
‫و اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﺳﻮاری ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺷﺎهﻋﺒﺎس ﺳﺮازﯾﺮ ﺑﻮد و ﺷﺎه ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ و‬
‫ﭼﻨﺪﺗﻦ از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ و ﻋﺪهای از اﻣﺮا و درﺑﺎرﯾﺎن و رﺟﺎل آن روز ـ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻣﻠﺦ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺰارع ﻏﻼت ﺣﻤﻠﻪور ﺷﻮﻧﺪ ـ ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن رﯾﺨﺘﻨﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﻫﺮﮔﺰ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﭼﻬﺎرﺑﺎغ آنﻗﺪر وﺳﺎﯾﻂ ﻧﻘﻠﯿﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آن‬
‫ﮐﺜﺮت وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻏﺮوب ﯾﺎ اواﯾﻞ ﺷﺐ‬
 ‫‪ / 276‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺮای ﮔﺮدش ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺧﻮد در آن ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻗﺪم ﻣﯽزدﻧﺪ از ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﺎزه و‬

‫واﻗﻌﻪ ﻣﻬﻤﯽ ﺧﺒﺮ ﻣﯽداد‪.‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﺳﻮم ﺷﻬﺮﯾﻮر ﻫﻨﻮز از رادﯾﻮ ﺗﻬﺮان و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﭘﺮدهﭘﻮش آن‬
‫روز ﮐﻪ زﯾﺮ ﺷﻼق ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﺧﺒﺮ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ دﺳﺘﮕﯿﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬از رادﯾﻮ ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮاﺿﻪ ﻗﺪﯾﻤﯽ "ﻗﻤﺮاﻟﻤﻠﻮک وزﯾﺮی"‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﯿﺪ و در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺧﺒﺎر ﻫﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﺒﺮﻫﺎی ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﮓ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺟﻨﮓ اﯾﺮان و ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻨﮕﯽ ﮐﻪ آﻟﻤﺎن در ﺟﺒﻬﻪ ﺷﺮﻗﯽ و‬
‫ﻏﺮﺑﯽ اروﭘﺎ اداره ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﻫﯿﭻوﻗﺖ ﯾﺎ رادﯾﻮ ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺘﻢ ﯾﺎ اﮔﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻢ ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺗﻬﺮان اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽﮐﺮدم‪ ،‬ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﯾﮏ‬
‫اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻋﺮﺑﯽ ﮐﻠﻤﻪ "اﯾﺮان" ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻢ ﺧﻮرد‪ .‬ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪم‪ .‬ﻫﻨﻮز‬
‫ﻫﻢ ﻧﻤﯽداﻧﻢ از ﮐﺪام ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻋﺮﺑﯽ‪ ،‬آن اﺧﺒﺎر ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷﺪ وﻟﯽ ﮔﻔﺖ‬
‫ﮐﻪ از ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز ﻗﻮای روس و اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﭘﯿﺸﺮوی ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺮای ﻣﻦ ﺷﻨﯿﺪﻧﺶ در آن روز ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺣﯿﺮتﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ و ﻋﺠﯿﺐﺗﺮﯾﻦ ﺣﻮادث زﻧﺪﮔﯽام ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ و‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺘﻀﺎد‪ ،‬دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﺳﺘﻌﺠﺎب و ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪام‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ اﯾﻦﮐﻪ "ﭘﻬﻠﻮی" را‪ ،‬ﺟﻮانﻫﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت و روزﻧﺎﻣﻪ و رادﯾﻮ و‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﺤﯿﻂ و ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﮐﻪ در اﯾﺮان آن روز وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻈﻬﺮ‬
‫ﻗﺪرﺗﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ و روس ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺟﺮأت ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ او ﺑﻪﻗﺪری ﻣﺎﻫﺮ و زﺑﺮدﺳﺖ و ورزﯾﺪه در ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻧﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺠﺎل ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ اﻗﺪاﻣﯽ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد و‬
‫اﮔﺮ ﻫﻢ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺒﻄﯽ از ﻃﺮف ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن رخ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻗﺸﻮﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﺴﺖﺳﺎل ﻋﻈﻤﺖ و اﺑﻬﺘﺶ را ﺑﻪ رخ ﻣﺎ ﮐﺸﯿﺪهاﻧﺪ ـ اﻗﻞ ﭼﻨﺪﻣﺎه ـ ﺟﻠﻮ آﻧﻬﺎ‬
‫را ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﻤﺎم ﯾﮏ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ارﺗﺶ ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪277 /‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻫﻤﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﻓﮑﺮ ﺟﻮاﻧﯽ و اﯾﺪﺋﺎلﭘﺮوری ﻣﻦ اﯾﻦﻃﻮر ﻗﻀﺎوت‬

‫ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺟﻨﮕﯽ ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬در اول ﺟﻨﮓ اﻗﻮﯾﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﺎ‬
‫رﺳﻤﺎً اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﯽﻃﺮف ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﻫﻢ ﯾﮏ ﻣﻌﺎﻧﯽ و‬
‫ﺗﻌﻬﺪاﺗﯽ در ﻧﻈﺮ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ دارﻧﺪ و اروﭘﺎﯾﯽﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﻤﺪن و ﺗﺮﺑﯿﺖ و‬
‫اﺧﻼق و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺷﺮﻗﯽﻫﺎ ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻻﺑﺪ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﻣﯽﻓﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫وﻗﺘﯽ ﯾﮏ ﻣﻠﺘﯽ ﯾﺎ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ رﺳﻤﺎً روﯾﻪ "ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ" اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻣﺮدم ﺑﯽدﻓﺎع آن ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ﺗﻮپ و ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ دﻻﯾﻞ‬
‫دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻋﻈﻤﺖ و ﺷﺪت ﺗﻌﺠﺐ و ﺣﯿﺮت ﻣﻦ ﻣﯽاﻓﺰود ﮐﻪ اﻻن ﭼﻮن‬
‫دوازدهﺳﺎل از آن زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ از اول ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ آﺧﺮ آن‬
‫رﺳﯿﺪهام ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ آن دﻗﺎﯾﻖ و اﻓﮑﺎر و ﺗﺸﻨﺞ و ﺗﺤﺮﯾﮏ اﻋﺼﺎب را ﮐﻪ از‬
‫ﺷﻨﯿﺪن ﯾﮏ ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺒﺮی ]ﮐﻪ[ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﻮان وﻻﯾﺘﯽ دور اﻓﺘﺎده دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮ ﺑﻪ ﻣﻮ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ! ﺑﺮای ﻣﻠﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﺴﺖ ﺗﺮﮐﻤﺎﻧﭽﺎی دﯾﮕﺮ ﮐﻤﺮ راﺳﺖ‬
‫ﻧﮑﺮده و رﻧﮓ ﺧﻮن را ﻧﺪﯾﺪه و از ﺑﯽﺣﺴﯽ ﺑﯿﺴﺖﺳﺎل در ﺧﻮاب و ﻏﻔﻠﺖ‬
‫ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ﻓﺮورﻓﺘﻪ ﺑﻮده ـ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ "ﺟﻨﮓ" ـ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻪ وﺣﺸﺘﻨﺎک‬
‫و ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه اﺳﺖ ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ و اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در آن اﯾﺎم‬
‫رادﯾﻮ ﺑﺮﻟﻦ را ﻫﻤﻪ ﮐﺲ ﮔﻮش ﻣﯽداد زﯾﺮا ﺑﺸﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﯾﻦ ﭘﺴﺘﯽ و دﻧﺎﺋﺖ‬
‫را دارد ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺮای ﻓﺎﺗﺤﯿﻦ ﮐﻒ ﻣﯽزﻧﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﮔﻮﺷﻪ‬
‫ﻣﮋﮔﺎﻧﺶ را ﻫﻢ ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺖﺧﻮردهﻫﺎ ﺗﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺣﺎل آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻒ اﺳﺖ و ﺑﻪ وﺿﻊ رﻗﺖﺑﺎرﺷﺎن ﻣﯽﮔﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫رادﯾﻮ ﺑﺮﻟﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺮﺗﺒﯽ درﺳﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‬
‫اﯾﺮاﻧﯽ ﺧﻮش ﺻﺪا ﻫﻢ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽﻫﺎی ﺑﺮﻟﻦ را اداره ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن اﺧﺒﺎر‬
‫و ﺗﻔﺴﯿﺮﻫﺎی روز را روی ﭼﻨﺪ ﻣﻮج ﻗﻮی ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد و اﻏﻠﺐ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫رادﯾﻮﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ آﻟﻤﺎن و ارزان در دﺳﺘﺮس ﻣﺮدم‬
 ‫‪ / 278‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻮد ﺻﺪاﯾﺶ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ از‪] ،‬رادﯾﻮ[ ﺗﻬﺮان ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺒﺶ ﻧﯿﺰ‬
‫اﺻﻼً ﺑﺎ ]رادﯾﻮ[ ﺗﻬﺮان ﻃﺮف ﻗﯿﺎس ﻧﺒﻮد‪ .‬روﺣﯿﻪ اﯾﺮاﻧﯿﻬﺎ را ﻧﯿﺰ ﻣﺪﯾﺮان‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻓﺎرﺳﯽ آﻧﺠﺎ ﺧﻮب در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اول اﺧﺒﺎر ﻓﺘﺢ و ﺑﻌﺪ ﺗﻔﺴﯿﺮ و‬
‫آﺧﺮ ﻧﯿﺰ ﺧﺒﺮﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن دﻗﺎﯾﻖ از ﺟﺒﻬﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺨﺶ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺗﻔﺎوت ﻣﺤﺴﻮس ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ 6/5‬و ‪8 /5‬‬
‫ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻮد ﻫﺮ دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﮔﻮش ﺑﺪﻫﺪ‬
‫و اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﻢ ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﯾﻮر در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 10/5‬ﻧﯿﺰ‬
‫ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺸﺖ و ﻧﯿﻢ رادﯾﻮ ﺑﺮﻟﻦ ﻧﯿﺰ ﺧﺒﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ اﯾﺮان‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﺷﺮح ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن درﯾﺎدار ﺑﺎﯾﻨﺪر را داد‪ .‬آن ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻣﻦ‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﮔﺮﯾﺴﺘﻢ‪ .‬ﻓﺮدا ﻣﺮﯾﺾ ﺷﺪم و در رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪم‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻦ در اﺻﻔﻬﺎن ﯾﮏ روزﻧﺎﻣﻪ " ﻫﻔﺘﻪای ﺳﻪ روز" ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﺮدم‬
‫ﮐﻪ اواﺧﺮ‪ ،‬ﻏﯿﺮ از ﻣﻘﺪاری ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻤﺠﯿﺪ از رژهﻫﺎ و اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدادم ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤ‪Ĥ‬ل و ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﭼﻨﮕﯽ ﺑﻪ دل‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﻤﯽزﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ادﺑﯽ و ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻘﺎﻻت ﻧﺮم و ﻗﺎﺑﻞ ﻫﻀﻢ‬
‫اﻧﺘﻘﺎدی ﮐﻪ ﻣﯽﺷﺪ از زﯾﺮدﺳﺖ ﺳﺎﻧﺴﻮرﭼﯽ ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺪان اﻓﺰوده‬
‫ﺑﻮدم و ﺑﺎﯾﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺳﺎﻧﺴﻮر در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از‬
‫وﻻﯾﺎت ﺑﻮد زﯾﺮا اﯾﻨﺠﺎ زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ارﺑﺎب ﺑﻮد و اﯾﻦ اواﺧﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻗﺪری‬
‫درﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺰای اﯾﻦﻃﻮر ﻏﻔﻠﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﯽداد و ﭘﻮﺳﺖ از‬
‫ﮐﻠﻪ ﻣﺄﻣﻮری ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻧﺴﻮر روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ‬
‫ﺧﺒﺮی ﺑﺮ ﺧﻼف وﺿﻌﯿﺖ از زﯾﺮ دﺳﺘﺶ در ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺮای ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﯿﺪن ﻋﻄﺶ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮدم ﯾﮏ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﺑﻪ اﺳﻢ "اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﯾﮏ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ" روز ﭼﻬﺎرم ﺷﻬﺮﯾﻮر ﻣﻨﺘﺸﺮ و‬
‫ﺿﻤﻦ آن ﺧﺒﺮ داده ﺷﺪ ﮐﻪ ارﺗﺶ روس و اﻧﮕﻠﯿﺲ از ﭼﻨﺪ ﺳﻤﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪279 /‬‬

‫اﯾﺮان ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮده و ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر وارد آوردهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ‬
‫آﺧﺮﯾﻦ و اوﻟﯿﻦ ﺑﻮد و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻣﻨﺼﻮراﻟﻤﻠﮏ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و‬
‫ﻓﺮوﻏﯽ دوﻟﺖ ﺗﺎزه را ﺗﺸﮑﯿﻞ داد‪ .‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﻮم ﺗﺎ ‪ 25‬ﺷﻬﺮﯾﻮر‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات ﺗﺮک ﻣﺨﺎﺻﻤﻪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﺿﺎﺷﺎه در ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺎه اﺳﺘﻌﻔﺎ ﺑﺪﻫﺪ و ﭘﺴﺮ ارﺷﺪش ﮐﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫وﻻﯾﺘﻌﻬﺪی را داﺷﺖ ﺟﺎی او را ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ "ﭘﻬﻠﻮی ﮐﺒﯿﺮ!" از‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﻨﺎر زده ﺷﺪ و آنﻃﻮریﮐﻪ اﺷﺎره ﮐﺮدم راه اﺻﻔﻬﺎن را در‬
‫ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﺗﮑﻠﯿﻒ داراﯾﯽ و اﻣﻼک ﺧﻮد را ﻣﻌﯿﻦ ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﺻﻔﻬﺎن ﻗﻮام ﺷﯿﺮازی و دﮐﺘﺮﺳﺠﺎدی رﺳﯿﺪﻧﺪ و از ﻃﺮف‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎی اﺷﻐﺎﻟﯽ و دوﻟﺖ ﺑﻪ او اﺑﻼغ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﻠﺢﻧﺎﻣﻪ اﻣﻼک را ﺑﻪ اﺳﻢ‬
‫ﭘﺴﺮ ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺎرﻫﺎی ﺧﯿﺮﯾﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ واﮔﺬار ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻀﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺟﺰ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﭼﺎرهای ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و رﺿﺎﺷﺎه ﺑﻌﺪ‬
‫از ﭼﻨﺪ روز ﺗﻮﻗﻒ در اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺳﻪﻧﻔﺮ از ﭘﺴﺮان و ﭼﻨﺪﺗﻦ‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺶ راه ﮐﺮﻣﺎن و ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس و ﺑﺎﻻﺧﺮه "ﺟﺰﯾﺮه ﻣﻮرﯾﺲ" را ﭘﯿﻤﻮد‪.‬‬
‫در اﯾﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﻣﻨﺰل "ﻣﯿﺮزاﺟﻌﻔﺮ ﮐﺎزروﻧﯽ" ﺗﻮﻗﻒ داﺷﺖ از رادﯾﻮ‬
‫ﺧﺒﺮﻫﺎی ﺗﻬﺮان را ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ‪ .‬در اوﻟﯿﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻌﺪ از ﻋﺰﯾﻤﺖ او‪ ،‬اول‬
‫ﺳﯿﺪ ﯾﻌﻘﻮب اﻧﻮار‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪت ﺑﻪ اوﺿﺎع ﺑﯿﺴﺖﺳﺎﻟﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮد و ﺟﻤﻠﻪ "اﻟﺨﯿﺮ‬
‫ﻓﯽ ﻣﺎوﻗﻊ" را ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ "دﺷﺘﯽ" ﻧﻄﻘﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در آنﻣﻮﻗﻊ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮد‬
‫و ﻣﻌﺎﯾﺐ و ﻣﻀﺎر ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﺮدی و ﺧﻔﻘﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﭘﻬﻠﻮی در ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ و در ﭘﺎﯾﺎن اﻇﻬﺎراﺗﺶ‪ ،‬ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺎه‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ و رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺟﻮاﻫﺮات ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ را از دوﻟﺖ ﻓﺮوﻏﯽ ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫آنﻣﻮﻗﻊ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﭘﻬﻠﻮی ﻧﻄﻖﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮر را در اﺻﻔﻬﺎن ﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ‬
‫ﺑﺮآﺷﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﺴﺮش ﺷﺎﻫﭙﻮر ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ از ﺷﺪت ﻏﯿﻆ ﻟﮕﺪی ﺑﻪ رادﯾﻮ زد و‬
‫آن را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺳﺎﺧﺖ!‬
 ‫‪ / 280‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺷﻬﺮت داﺷﺖ در ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس ﻫﻢ ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮر ﮔﻤﺮک‬

‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﭼﻤﺪانﻫﺎی ﺷﺎه ﻣﺴﺘﻌﻔﯽ را ﺗﻔﺘﯿﺶ ﮐﻨﺪ ﮐﺘﮏ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪای از‬
‫رﺿﺎﺷﺎه ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻐﺾﻫﺎ و دﺷﻤﻨﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺴﺖﺳﺎل در ﺗﻨﮕﻨﺎی ﺳﯿﻨﻪﻫﺎ ﻋﻘﺪه ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﯽﻃﺮفﻫﺎ و ﺟﻮاﻧﺎن ﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ﺷﺎه‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺪت ارﺗﺶ ﺑﺮای ﻣﻤﻠﮑﺖ درﺳﺖ ﮐﺮده‪ ،‬در روزﻫﺎی ﻣﺒﺎدا اﯾﻦ‬
‫ﻗﺸﻮن ﺑﻪ درد ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا دﻓﺎع ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻧﺸﺪ‬
‫و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻟﮑﻪ ﻧﻨﮓ ﺑﺮ داﻣﺎن ﺗﺎرﯾﺦ وﻃﻦ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬دو ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ‬
‫واﻗﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮدم از ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺿﺮﻏﺎﻣﯽ رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﻣﯽﺷﻨﯿﺪم‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺳﺮان ﻗﺸﻮن ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ دﺳﺘﻮر‬
‫ﻣﺮﺧﺼﯽ دو ﻟﺸﮑﺮ ﺗﻬﺮان را وزارت ﺟﻨﮓ و ﺷﻮرایﻋﺎﻟﯽ ﺟﻨﮓ داد و‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﺮﻫﻨﻪ و ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ و ﺑﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎه از اﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺮآﺷﻔﺖ و ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﻧﺨﺠﻮان )اﺣﻤﺪ( را ﮐﻪ وزﯾﺮ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻮد و ﺷﻮرایﻋﺎﻟﯽ را ﺧﻮاﺳﺖ و آﻧﭽﻪ از دﻫﻨﺶ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﮔﻔﺖ؛ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ وﻟﯿﻌﻬﺪ از ﻃﺮف ﺷﻤﺎ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر را اﺑﻼغ ﮐﺮده‪،‬‬
‫ﻫﻔﺖﺗﯿﺮ ﺧﻮد را ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺴﺎب واﻻﺣﻀﺮت وﻻﯾﺘﻌﻬﺪ را ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﺟﺎ اﺣﻤﺪ ﻧﺨﺠﻮان را ﺧﻠﻊ درﺟﻪ ﮐﺮد و دﺳﺘﻮر ﺗﻮﻗﯿﻒ و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و‬
‫ﺗﯿﺮﺑﺎران او را داد و ﻧﺨﺠﻮان در ﺣﺒﺲ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ روزی ﮐﻪ ﺷﺎه ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺗﺒﻌﯿﺪﮔﺎه ﺧﻮد ﺗﺮک ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫رﺿﺎﺷﺎه ﺑﺮای ﺟﺎوﯾﺪ ﻣﺎﻧﺪن در ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان ﯾﮏ ﺷﺎﻧﺲ داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫آن را از دﺳﺖ داد و آن ﺷﺎﻧﺲ ﻋﺒﺎرت از اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﻪ آنﻃﻮر ﻣﺮگ ﺑﺎ ذﻟﺖ دور از وﻃﻦ رﺿﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽداد‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم در روزﻫﺎی ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﻃﻮری ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻤﻠﮑﺖ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد؛ اﻣﺎ ﺳﺎزﻣﺎن اﺻﻠﯽ ﻗﺸﻮن ﺧﺮاب ﺑﻮد از آن‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪281 /‬‬

‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ذرهای ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ و ﺑﻪﺟﺎی آن ﺧﺸﻢ و ﮐﯿﻦ ﻋﺎﻣﻪ را‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﺑﯿﺴﺖﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬در اﯾﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺷﻐﺎل اﺟﻨﺒﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮن ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻨﻨﺪ در ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ‬
‫از آن ﺗﺤﻮل ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬رادﯾﻮی ﻟﻨﺪن ﻧﯿﺰ از ﺳﻮم ﺷﻬﺮﯾﻮر‬
‫ﺗﺎ ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﺐ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮی ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮد و ﻋﻠﻨﺎً اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮدﺗﺎی ﺳﻮم ﺣﻮت ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﺎ ﺑﻮد؛ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در آن ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺳﻮم ﺗﺎ ‪ 25‬ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺷﺎه در اﯾﺮان ﺑﻮد ﺑﻪ ﻓﺠﺎﯾﻊ ﺗﻬﯿﻪ اﻣﻼک ﻣﯽﺗﺎزﯾﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ در روزی ﮐﻪ اﯾﺮان از ﻫﻤﻪ ﻃﺮف ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم دو ارﺗﺶ ﻗﻮی‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻮد ﺷﺎه ﺑﻪ ﺷﻬﺮدار ﺗﻬﺮان دﺳﺘﻮر داده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎغ ﺷﻬﺮداری واﻗﻊ‬
‫در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮی را از ﻗﺮار ﻣﺘﺮی ﻫﻔﺖرﯾﺎل ﺑﻪ ﻧﺎم او ﻗﺒﺎﻟﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ وﺣﺸﺖ ﭘﻬﻠﻮی از دو ﭼﯿﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ دل از ﺳﻌﺪآﺑﺎد و‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ ﺣﻤﻼﺗﯽ ﮐﻪ از رادﯾﻮ ﻟﻨﺪن ﺑﻪ او ﻣﯽﺷﺪ و دﯾﮕﺮ آنﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪ ارﺗﺶ ﺳﺮخ او را اﺳﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ واﻗﻌﺎً ﺧﻮد رﺿﺎﺷﺎه ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻗﺸﻮن او اﯾﻦﻗﺪر ﺿﻌﯿﻒ و آﺷﯿﺎﻧﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﭙﻬﺒﺪ‬
‫"ژان" ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﮐﻪ ﭼﻨﺪﺳﺎل رﯾﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﮓ اﯾﺮان را داﺷﺖ ﯾﮏ‬
‫روز ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ دﺷﻤﻦ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﯾﻢ‪] ،‬در[‬
‫ﭼﻘﺪر وﻗﺖ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ دﻓﺎع ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺑﯽرﯾﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد‬
‫ﭼﻪﺟﻮر دﺷﻤﻨﯽ؟ ﭘﻬﻠﻮی ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﺜﻼً ﺷﻮرویﻫﺎ‪" ،‬ژان" ﺟﻮاب داده‬
‫ﺑﻮد‪" :‬ﺑﻪﻗﺪری ﮐﻪ ارﺗﺶ روﺳﯿﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺣﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ".‬دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﻣﻐﺮور از‬
‫اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺮﯾﺢ ﺑﻪﻗﺪری ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻓﺮدا‪ ،‬ﻋﺬر او را ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﺑﺲ ﺗﻤﻠﻖ‪ ،‬دروغ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺤﻪﺳﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﻧﻔﺲ و ﭼﮑﻤﻪ ﺑﻮﺳﯽ در دوران‬
‫ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺧﻮد دﯾﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ اواﺧﺮ واﻗﻌﺎً ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﺮد ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﺸﺮق زﻣﯿﻦ و ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﻗﺪری ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 282‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دو ﺑﺎر ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﯿﭻ و ﭘﻮچ ﺑﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﻋﻠﺖ‬
‫ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﻓﮑﺎﻫﯽ ﻣﻌﺮوف "ﮐﺎﻧﺎر آن ﺷﻨﻪ" ﺑﺎ‬
‫او ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞراﻧﯽ "ﻏﻔﺎر ﺟﻼل" ﮐﻪ‬
‫ﭘﻠﯿﺲ ﻧﯿﻮﯾﻮرک او را دﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮد‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﻌﺪ از او ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ "دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ" ﺑﺮای‬
‫اﯾﺮان آوردهاﻧﺪ ﺣﺪود اﯾﻦ "دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ" ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻮی ﺳﺮ و ﻣﻐﺰ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﮑﻮﺑﯿﻢ وﻟﯽ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺎ و ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻣﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﺎری ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ ﭼﻮن ﺳﯿﻨﻪﻫﺎ ﭘﺮ از ﺑﻐﺾ و ﮐﯿﻨﻪ ﺑﻮد ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫دﻟﺨﻮش ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﭼﻮن ﻫﯿﭻ دﺳﺘﻪ و ﺣﺰب و ﺣﺘﯽ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ]را[‪،‬‬
‫ﭘﻬﻠﻮی در ﻃﻮل ﺑﯿﺴﺖﺳﺎل زﻣﺎﻣﺪاری ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ‬
‫"دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ" ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺒﻨﺪد‪ .‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺟﻠﻮ ﻧﺮﻓﺖ و‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺗﺸﮑﯿﻼت و ﺣﺰب و ﭘﺎرﻟﻤﺎن و ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻗﻮی ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ و اﻧﺤﻄﺎط ]و[ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﺴﺖﺳﺎﻟﻪ و‬
‫اﯾﺎدی ﺧﺎرﺟﯽ ﮐﻪ روزﻫﺎی اول ﻣﺮﻋﻮب و ﻣﺘﻮاری ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮای اداﻣﻪ ﮐﺎرﺷﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺮﻋﻮﺑﯿﻦ و ﻓﺮاریﻫﺎی‬
‫ﻟﺸﮑﺮی و ﮐﺸﻮری ﻣﺠﺪداً زﻣﺎم اﻣﻮر را ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻫﻤﺎن‬
‫راه و روﯾﻪ دﯾﺮﯾﻦ را ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از ﻇﻠﻢ و ﺑﯿﺪادﮔﺮی‪ ،‬ﻏﺎرت و ﺗﻌﺪی و‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ دوازدهﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ از ﻧﺰدﯾﮏ وارد ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮدهام‪ ،‬ﻫﻔﺪه ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ روی ﮐﺎر آﻣﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺰدهﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﮐﺸﻮری‬
‫و ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬آن دوﻟﺖﻫﺎ را اداره ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﻮادث ﻣﻬﻢ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ در‬
‫اﯾﻦ ﻣﺪت اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد اﻣﺎ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻋﻮض ﻧﺸﺪ‪ ،‬روش و ﻃﺮز ﮐﺎر و ﺗﻔﮑﺮ‬
‫ﻫﯿﺌﺖ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﮐﻬﻨﻪ اﯾﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻣﺜﻞ دوره "ﺣﺎج ﻣﯿﺮزا‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪283 /‬‬

‫آﻏﺎﺳﯽ" ﻗﻀﺎﯾﺎی زﻣﺎﻧﻪ را ﻣﯽﻧﮕﺮد و ﻧﻤﯽﻓﻬﻤﺪ ﮐﻪ ﺷﯿﭙﻮر اﻧﻘﻼب ﻧﻮاﺧﺘﻪ‬

‫ﺷﺪه و دﯾﺮ ﯾﺎ زود ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺘﻤﮕﺮیﻫﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ در‬
‫ﻓﺼﻮل آﺗﯿﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮدی ﮐﻪ زﻣﺎن ﺧﻮﯾﺶ را درک‬
‫ﮐﺮده و در ﻃﻮل ﻧﯿﻢﻗﺮن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﺟﻨﺎﯾﺎت ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻤﻪ اﯾﺮان‬
‫ﻧﯿﺎﻟﻮده اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺘﯽ ﺑﺎﻻ زد؛ ﻫﻤﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج داد؛ ﺟﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪ و ﮐﻮﺷﺶ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد ﮐﻪ ﺧﻂ ﺣﮑﻮﻣﺖ را در اﯾﺮان ﻧﯿﺰ از ﻧﻔﻮذ ﺧﺎرﺟﯽ و‬
‫ﺳﯿﻄﺮه اﻗﻮﯾﺎ و ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﻪ ﻣﺪار ﻋﺎدی و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺒﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎنﮐﻪ‬
‫روﺷﻦ ﺷﺪ زﺣﻤﺎت و ﺗﻼشﻫﺎی ﺑﯽﺣﺴﺎب او ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺮﺳﯿﺪ و ﮐﻮﺷﺶﻫﺎی‬
‫او را ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﻮدﺗﺎی ﺧﺸﻦ ﮐﻪ آﺑﺮو و ﺣﯿﺜﯿﺖ ﻣﺎ را در ﺧﺎرج از اﯾﺮان ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺻﻔﺮ ﺗﻨﺰل داد و آن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﭘﺮﺳﺘﯿﮋی را ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﺑﺎ ﺧﻮن‬
‫ﺟﮕﺮی ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﮕﺪﻣﺎل ﺳﺎﺧﺖ ﻋﻘﯿﻢ ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮدﺧﻮاﻫﯽ و ﻏﺮضورزی و ﮐﻮﺗﻪﺑﯿﻨﯽ ﭼﻨﺪﺗﻦ از ﻫﻤﮑﺎران اوﻟﯿﻪ‬
‫ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﻦ ﺧﺮاﺑﯽ و ﺳﻘﻮط ﺑﻮد‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ و ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺼﻮل آﺧﺮ اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫وﻟﯽ در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮم اﺷﺎره ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ اﮔﺮ از ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت و‬
‫دﺳﺎﯾﺲ ﺧﻮدی و ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﺮﮐﻨﺎر ﻧﮕﻬﺪارد و ﻫﻤﺎن‬
‫ﺻﻔﺎ و ﺻﺪاﻗﺖ و ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ روزﻫﺎی اول ﺗﺎ آﺧﺮ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﯾﮏ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ده ﺑﯿﺴﺖ ﻧﻔﺮی ﺑﺎ آن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻋﺠﯿﺐ و ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﺪل در ﺷﺮق‪ ،‬ﺷﺮق ﺑﺪﺑﺨﺖ و‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎهﺳﺎل اﺳﯿﺮ اﻗﻮﯾﺎی اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﻮده و ﭼﻮن ﻏﻼم ﺣﻠﻘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮش ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداری آﻧﻬﺎ را ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻓﺴﻮس ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ روﯾﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻧﺸﺪ وﻟﯽ ﯾﮏ ﭼﯿﺰ ـ در ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﺑﻌﺪ از ﻣﺼﺪق‬
‫ﻏﺎرت ﮐﺮدﻧﺪ و آﺗﺶ زدﻧﺪ و ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدﻧﺪ ـ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫اﻣﯿﺪواری ﻣﻦ ﻫﻤﺎن اﺳﺖ و ﺑﺲ؛ و آن ﺑﯿﺪاری و ﻫﺸﯿﺎری ﻣﺮدم اﯾﺮان‬
 ‫‪ / 284‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﻏﺮﺿﻢ ﻫﻤﻪ ﭘﺎﻧﺰدهﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮی ﮐﻪ در ﻓﻘﺮ و‬

‫ﺟﻬﻞ و ﻣﺮض ﻏﻮﻃﻪ ﻣﯽﺧﻮرد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم ﻃﺒﻘﻪ روﺷﻨﻔﮑﺮ و ﻣﻨﻮر اﯾﺮان‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﻨﺎه‪ 28‬ﻣﺎه زﻣﺎﻣﺪاری ﻣﺼﺪق‪ ،‬روح ﯾﺄس و ﺑﺪﺑﯿﻨﯽ و‬
‫ﺻﻮﻓﯿﮕﺮی و دروﯾﺸﯽ را از ﺧﻮد دور ﮐﺮد و ﻓﻬﻤﯿﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﯾﺮان را او‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻮض ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﯿﺎن دراز ﺗﺒﻠﯿﻎ ﮐﺮده و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫"اﯾﻨﺠﺎ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻧﻔﺮﯾﻦﺷﺪه اﺳﺖ" و در اﯾﻨﺠﺎ ﺟﺰ اراده اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﯾﺎ ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ ﻫﯿﭻ ﻗﻮهای ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ دروغ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺪق ﯾﮏ ﻣﮑﺘﺐ و روش و رﺳﻢ ﺗﺎزهای را ﺑﻪ دﻣﺎغ ﺟﻮانﻫﺎ و‬
‫اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن اﯾﺮان آﺷﻨﺎ ﮐﺮد‪ .‬روح ﯾﺄس و ﺷﮑﺴﺖ و ﻣﻐﻠﻮﺑﯿﺖ را در آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ اﻣﯿﺪ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﺮد و اﯾﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻣﺮوز ﻧﻪ دوﺳﺘﺎن و ﻧﻪ دﺷﻤﻨﺎن او ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ درﺑﺎرهاش ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﮐﺎرﻫﺎی ﺑﺰرگ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﯾﮕﺮ او ﻣﺜﻞ ﻣﻠﯽﮐﺮدن ﻧﻔﺖ‬
‫ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺑﯿﺮون ﮐﺮدن ﭼﻬﺎرﻫﺰار اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ از ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬دﻓﺎع رﺷﯿﺪاﻧﻪاش از‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ در ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ و دﯾﻮان ﻻﻫﻪ و ﻣﻠﯽ ﮐﺮدن ﺷﯿﻼت ﺑﺤﺮ‬
‫ﺧﺰر و ﺑﺴﯿﺎری از اﻗﺪاﻣﺎت آزادﯾﺨﻮاﻫﺎﻧﻪ و اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ او ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﺷﻮد‬
‫و ﭼﺸﻢ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮای دﯾﺪن اﯾﻦ آﺛﺎر ﺟﺎوﯾﺪان ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﯾﮏ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرگ و ]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﯾﺄس "ﻣﻐﻠﻮﺑﯿﺖ" ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻗﺮنﻫﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ وﻃﻦ ﻣﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﯾﮏ ﻣﺼﻠﺢ ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﺧﻮﺷﻨﺎم و‬
‫ﻣﺘﺮﻗﯽ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺻﺖ ﮐﺎﻓﯽﺗﺮ‪ ،‬در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ از‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ و "ﺑﯿﻮﮔﺮاﻓﯽ" دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻔﺼﯿﻞ در اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد و اﯾﻦ ﻣﺮدی را ـ ﮐﻪ اﮔﺮ دﺳﺖ و‬
‫ﭘﺎی ﺧﻮد را در ﺗﺎر ﻋﻨﮑﺒﻮت "ﻗﺎﻧﻮن" ﺗﺎ دﻗﯿﻘﻪ آﺧﺮ زﻣﺎﻣﺪاریاش ﻧﺒﺴﺘﻪ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪285 /‬‬

‫ﺑﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺗﺤﻮل و اﻧﻘﻼب را در اﯾﺮان و در ﺗﺎرﯾﺦ‬

‫ﻣﺸﮑﻮک ﭼﻨﺪﻫﺰارﺳﺎﻟﻪ اﯾﺮان ﭘﺪﯾﺪ آورد ـ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺪر ﻣﺴﻠﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺼﺪق ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﮐﻬﻮﻟﺖ و ﺿﻌﻒ ﻣﺰاج و‬
‫ﻃﺒﻘﻪای ﮐﻪ او ﺑﺪان ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ و ﺧﺎﻧﻮادهای ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ درﺑﺎر و رﺳﻮم‬
‫درﺑﺎری ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﻣﺮدم واﻗﻒ و ﻋﺼﺮ و زﻣﺎن‬
‫ﺧﻮد را ﺧﻮب ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر روﺳﯿﻪ "ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ"‬
‫ﺣﻔﻆ رﺳﻮم و ﺳﻨﻦ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﯽ و ]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ از ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻃﺒﻘﺎت اﺷﺮاف و‬
‫ﻓﺌﻮدال و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی درﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ و‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪای ﮐﻪ از اداﻣﻪ ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻗﺪم ﺗﻨﺪﺗﺮ و ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻮاز اﻧﻘﻼب ﻣﯽروﯾﻢ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق از ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﺎﻧﻊ از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﺗﺮﻗﯽ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺷﺪه و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻧﻔﻮذ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﺜﻞ اﺛﺮ ﺷﯿﺮه ﺗﺮﯾﺎک اﻋﺼﺎب اﯾﺮاﻧﯽ را ﺗﺨﺪﯾﺮ و او را ﮐﻢ ﺟﺮأت‪،‬‬
‫ﺑﯽروح و ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اوﻟﯿﻦ ﺣﻤﻠﻪاش ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﺳﻨﮕﺮ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم رﺟﺎل و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎری از اﻓﺮاد روﺷﻨﻔﮑﺮ و ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺳﻨﮕﺮی را ﮐﻪ در ﻃﻮل ﯾﮏ ﻗﺮنوﻧﯿﻢ در اﯾﺮان ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮔﺮدﯾﺪه و‬
‫ﻫﻤﻪ را زﯾﺮ ﺳﯿﻄﺮه و ﻗﺪرت ﺧﻮد آورده اﺳﺖ ﻣﺤﺎل ﻣﯽﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺮای‬
‫اوﻟﯿﻦﺑﺎر در ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان از ﻗﺪرت ﻣﻠﯽ و از ﻧﯿﺮوی اﻓﮑﺎر ﻋﺎﻣﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‬
‫و دﺳﺖ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺪون ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺎدی ﺗﻮاﻧﺴﺖ آن آﺷﯿﺎﻧﻪ‬
‫ﻗﺪرتﺳﺎزی و ﺣﮑﻮﻣﺖﺗﺮاﺷﯽ را در ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏﺳﺎل وﯾﺮان ﮐﻨﺪ‬
‫وﻟﯽ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ دﺳﺖﻫﺎی ﻋﻮاﻣﻞ آن‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ را ﻫﻢ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻇﺎﻫﺮی او و‬
‫ﻋﻠﺖاﻟﻌﻠﻞ ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﻦ ﻏﻔﻠﺖ و اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 286‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺗﺮدﯾﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ روی ﮐﺎر آﻣﺪن‬

‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﺗﻘﻮﯾﺖ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﺮدم اﯾﺮان از ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺑﻘﺎﯾﺎی ﻧﻔﺮت و‬
‫ﮐﯿﻨﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻠﺖ از ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻔﻘﺎن ﺑﯿﺴﺖﺳﺎﻟﻪ داﺷﺖ و ﭼﻮن ﺧﻮد‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﯾﮑﯽ از ﻣﺠﺮوﺣﯿﻦ و زﻧﺪان رﻓﺘﻪﻫﺎ و ﺗﺒﻌﯿﺪﺷﺪهﻫﺎی آن زﻣﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﻣﺴﺎﻋﺪت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ او ﺷﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ دوم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ و ﻣﺼﺪق ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺧﺮاﺑﮑﺎریﻫﺎ و ﻣﻨﻔﻌﺖﻃﻠﺒﯽﻫﺎ و‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎی دوازدهﺳﺎل ﺑﻌﺪ از رﺿﺎﺷﺎه ﻣﺮﺗﮑﺐ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﺎن راه و روش ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﻔﺎوت اداﻣﻪ ﻣﯽدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ دورﻧﻤﺎﯾﯽ از ﺣﻮادث و ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت دوازده ﺳﺎل‬
‫اﺧﯿﺮ از رﻓﺘﻦ رﺿﺎ ﺷﺎه ﺗﺎ ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻢ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮم ﻣﺨﺘﺼﺮی‬
‫درﺑﺎره ﺳﯿﺰده ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﯾﻢ و وﻗﺎﯾﻌﯽ را ﮐﻪ در اﯾﻦ‬
‫ﻣﺪت روی داده اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار دﻫﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻌﯽ‬
‫ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از آﻧﭽﻪ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ رﺳﻤﯽ و ﻧﻄﻖ و ﺧﻄﺎﺑﻪ دارد و ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ در ﺳﺘﻮنﻫﺎی ﺟﺮاﯾﺪ و‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات ﻣﺠﻠﺲ و ﻏﯿﺮه ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪ ،‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب و روزﻧﺎﻣﻪ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺪارﮐﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫اﻗﻼ ﺑﺮای ﺑﯿﺪار ﮐﺮدن ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﺎ ﺣﺪی ﺿﺮوری و ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎً از‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺗﻬﯿﻪ اﺳﻨﺎد ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺎﺳﺖ و‬
‫ﺑﺮای اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ در آﯾﻨﺪه ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ و ﻣﺪارک از اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد اﻣﺎ اﯾﻦ ﮔﻨﺎه از ﺣﺎدﺛﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﮔﻮﺷﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺮا ﺑﺴﺘﻪ و در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ اﯾﻦﻃﻮر ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻗﻼً ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﻏﺬ‬
‫ﮐﻬﻨﻪﻫﺎی ﺧﻮدم ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬در وﺿﻊ ﻓﻌﻠﯽ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ و ﻫﻤﻪﮐﺲ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪287 /‬‬

‫دور اﻓﺘﺎدهام و ﻧﺎﮔﺰﯾﺮم در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدهام اﮔﺮ‬
‫ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ و ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻢ آزاداﻧﻪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎه ﮐﻨﻢ و‬
‫ﻧﻌﻤﺖ آزادی را ﺑﻪ دﺳﺖ آورم ﮐﻪ دوﺑﺎره ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﺳﻄﻮر‬
‫ﺑﺸﻮم‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪارک و ﻧﻄﻖﻫﺎ و اﻋﻼﻣﯿﻪﻫﺎ ﺿﺮورت ﻗﻄﻌﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻻزم را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎت اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬ﭼﻮن از آﯾﻨﺪه‬
‫ﺧﺒﺮ ﻧﺪارم ﺗﻌﻬﺪی از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﻌﻼً ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮم‪ .‬ﻧﻘﺸﻪای ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدهام اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ را ﻣﺨﻠﻮط‬
‫و در ﻫﻢ ﻧﺴﺎزم و ﭼﻮن دوازدهﺳﺎل ﺟﺰروﻣﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺮﺣﺎدﺛﻪ اﺧﯿﺮ را در‬
‫ﯾﮏ ﺟﻠﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺟﻤﻊ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ را در ﺳﻪ‬
‫ﺟﻠﺪ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻨﯿﻢ و ﭼﻮن ﺑﺎ ﻃﺮﺣﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ رﯾﺨﺘﻪام ﻫﺮ ﺟﻠﺪ ﻋﻠﯿﺤﺪه ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻈﺮی ﺑﺪان ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ و اﺷﮑﺎﻟﯽ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ از ﻗﻀﺎﯾﺎی ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪای در ﻫﺮ ﺟﻠﺪ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﺑﻪﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع آﻧﻬﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﮐﻮﺗﺎه و ﻣﺠﻤﻠﯽ از‬
‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 1320‬ﺗﺎ ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻠﺪ اول از ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ ﺗﺎ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﺮوﻏﯽ ﺗﺎ اواﺳﻂ ﺣﮑﻮﻣﺖ دوم‬
‫ﺳﺎﻋﺪ ﻣﺮاﻏﻪای ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪای‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻔﺼﻞ اﯾﻦ ﻣﺪت را ﻫﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ از ﯾﮏ‬
‫ﺟﻠﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪ ﺗﺠﺎوز ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد زﯾﺮا وﺿﻊ ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ در اﯾﺮان‪ ،‬ﻗﺮارداد‬
‫ﺳﻪﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬اوﺿﺎع ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬وﺿﻊ درﺑﺎر و ﻫﯿﺠﺎن ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻧﯿﺮوﻫﺎی اﻧﮕﻠﯿﺲ و روس در ﺣﯿﻦ ﺟﻨﮓ و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ اﺳﺘﺨﺪام دﮐﺘﺮﻣﯿﻠﺴﭙﻮ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺴﺘﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ‪ ،‬آﻣﺪن‬
‫ﮐﺎﻓﺘﺎرادزه ﺑﻪ اﯾﺮان و درﺧﻮاﺳﺖ اﻣﺘﯿﺎز ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﭘﯿﺸﻪوری در آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺷﮑﺎﯾﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻧﯿﺮوی‬
 ‫‪ / 288‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺷﻮروی و ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﻗﻮام ـ ﺳﺎدﭼﯿﮑﻒ‪ ،‬ﻗﻀﺎﯾﺎی ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﻘﻮط‬

‫ﺣﮑﻮﻣﺖ دﻣﻮﮐﺮات آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﺎه ﺑﻪ آن اﯾﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺮ ﺷﺎه ﺑﻪ‬
‫اروﭘﺎ و ﮐﺸﻤﮑﺶﻫﺎی داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪،‬‬
‫ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﺳﺴﺎن و ﻧﯿﺰ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺶ‬
‫درﺑﺎر در ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ روی ﻣﯽداد و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﻮم‬
‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺗﺎ ﻃﺮح ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ در آﺧﺮ دوره ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ اﺗﻔﺎق‬
‫اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻫﺮﯾﮏ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﯾﺎ ﮐﺘﺎبﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮرﺧﯿﻦ و ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ در ﻓﺮﺻﺖ زﯾﺎد ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ و ﻣﺪارک و اﺳﻨﺎد ﺟﻤﻊآوری‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﯾﮏ دوران ﭘﺮآﺷﻮب را ﮐﻪ اواﯾﻞ اﻣﺮ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺲﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫"ﻣﺸﺮوﻃﯿﺖ ﺳﻮم" ﻣﻠﻘﺒﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻼﺟﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎر ﺑﺰرﮔﯽ ﻻزم و ﺿﺮوری اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﻟﯽ از آن ﻃﺮف ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﻣﻦ دارم‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺘﯽ از ﻋﻬﺪهام ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮن اﯾﻦ ﮐﺎر واﻗﻌﺎً ﻫﻤﺖ و ﺣﻮﺻﻠﻪ‬
‫ﻓﺮاوان ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﺪارم ﻫﯿﭻوﻗﺖ ﻣﻦ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻮﺻﻠﻪای‬
‫را ﮐﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎً اﮔﺮ ﻧﮕﻮﯾﻢ ﺳﺎلﻫﺎ وﻗﺖ ﻻزم دارد و ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺎهﻫﺎی زﯾﺎد ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوری ﻣﺪارک و اﺳﻨﺎد و دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه و ﻻی ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪه ﻣﺼﺮوف ﮐﺮد‪ ،‬از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً اﺳﻨﺎد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻮادث‬
‫و وﻗﺎﯾﻊ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان در دوﺳﯿﻪﻫﺎی وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﺴﺌﻮل اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺟﺴﺖوﺟﻮ ﮐﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮن ﺣﻮادث ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺧﺎرﺟﯿﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﺎﻟﯿﺎن دراز ﺑﺎزﯾﮕﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ وزارتﺧﺎرﺟﻪ و ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎی ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ آﻧﻬﺎ زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﻪ‬
‫رﻣﻮز و اﺳﺮار ﮐﺎر واﻗﻒاﻧﺪ؛ وﮔﺮﻧﻪ آن اﺧﺒﺎر و اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ در رادﯾﻮﻫﺎ و‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﯾﺮان ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در دوران ﺟﻨﮓ و ﻗﻀﺎﯾﺎی آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪289 /‬‬

‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن اﻧﺘﺸﺎر ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪﺷﺪهای اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻼً ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﻃﻦ ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻫﺘﯽ ﻧﺪارد؛ ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﺷﻮروی از‬
‫آذرﺑﺎﯾﺠﺎن "ﺑﯿﺮﻧﺲ" وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ دﻣﻮﮐﺮات اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮓ اﯾﻦ ﺳﻤﺖ را داﺷﺖ ﺿﻤﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ وزرای‬
‫ﺧﺎرﺟﻪ ﺳﻪ دوﻟﺖ ﺑﺰرگ )اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺷﻮروی‪ ،‬اﻧﮕﻠﯿﺲ( ﮐﻪ او از ﻃﺮف‬
‫اﺗﺎزوﻧﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻣﺴﮑﻮ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺖ و اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺑﺤﺮان ﮐﺎر آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﺷﮑﺎﯾﺖ دوﻟﺖ ﺣﮑﯿﻤﯽ ﺑﻪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﺑﻮد‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد اﯾﺮان و اﻧﺠﺎم ﺗﻌﻬﺪ روسﻫﺎ داﯾﺮ ﺑﻪ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻧﻮاﺣﯽ‬
‫ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎ "ﻣﻮﻟﻮﺗﻒ" ﯾﮏ روز ﻣﺬاﮐﺮه ﺷﺪ‪ ،‬او ﺟﻮاب ﺻﺮﯾﺤﯽ ﻧﺪاد و‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر دﻧﺒﺎﻟﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﺗﺎ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﻟﻨﺪن و ﻧﯿﻮﯾﻮرک؛ اﻣﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ در وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻗﻀﺎﯾﺎی "ﺑﺎﻟﮑﺎن" ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﮐﺎر "روﻣﺎﻧﯽ" ﺟﻠﻮ آﻣﺪ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن را ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ذﮐﺮ ﮐﺮدم اﻟﺒﺘﻪ ﻋﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی "ﺑﯿﺮﻧﺲ" ﻧﯿﺴﺖ‬
‫وﻟﯽ ﻣﻀﻤﻮﻧﯽ اﺳﺖ از ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪای ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ در ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی او ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺧﻮاﻧﺪم دﯾﺪه ﺷﺪ و ﺣﺎل آنﮐﻪ ﻣﺪتﻫﺎ در‬
‫اﯾﺮان ﺑﺮ ﺳﺮ اﻓﺘﺨﺎرات ﻓﺘﺢ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑﯿﻦ ﺷﺎه و ﻗﻮاماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ دﻋﻮا ﺑﻮد‪.‬‬
‫"ﻗﻮام" ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺴﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﮐﺎرداﻧﯽ و ﻣﻮﻗﻊﺷﻨﺎﺳﯽ او ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺑﺎ وﻋﺪه ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل‪ ،‬روسﻫﺎ را از اﯾﺮان ﺑﯿﺮون ﮐﻨﺪ و زﻣﯿﻨﻪ را ﺑﺮای ﺳﻘﻮط‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ "ﭘﯿﺸﻪوری" آﻣﺎده ﺳﺎزد و ﺑﺤﺮان ﺑﺰرگ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﺎه و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻃﺮﻓﺪار او اﻇﻬﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اراده و‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺷﺨﺺ ﺷﺎه داﯾﺮ ﺑﻪ اﻋﺰام ارﺗﺶ ﺑﻪ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن اﯾﻦ ﻓﺘﺢ را ﻧﺼﯿﺐ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﯾﮑﯽ از روزﻫﺎی آﺧﺮ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ 1332‬ﮐﻪ ﻣﻦ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺎﺟﮕﺬاری ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺮاق ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدم و ﺑﺮای دﯾﺪار ﺷﺎه‬
‫رﻓﺘﻢ‪ ،‬در ﮐﻨﺎر ﺣﻮض ﮐﺎخ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻪ ﺻﺒﺢ ﺑﻮد‪ ،‬دو ﺻﻨﺪﻟﯽ‬
 ‫‪ / 290‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﻗﺪم ﻣﯽزد‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ وارد ﺷﺪم دوﻧﻔﺮی ﻧﺸﺴﺘﯿﻢ و ﻣﺪﺗﯽ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﮔﻮﯾﺎ از ﺣﺰبﺗﻮده ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﻣﺪ و ﺷﺎه اﻇﻬﺎر‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺟﻠﻮ اﯾﻨﻬﺎ را ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺪت ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻄﻠﺐ آنﻗﺪرﻫﺎ ﮐﻪ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ اﯾﻦ ﺣﺰب‬
‫و ﻗﺪرت او را ﺑﺰرگ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻀﺎﯾﺎی آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﻓﺮﻗﻪ دﻣﻮﮐﺮات ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ اﻇﻬﺎر‬
‫داﺷﺘﻢ آن ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮏ ﻗﻀﯿﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻮد و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﻢ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد و ﺣﻞ‬
‫ﺷﺪ و ﻣﻀﻤﻮن ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی "ﺑﯿﺮﻧﺲ" را ﺑﺮای او ﺑﯿﺎن ﮐﺮدم‪ .‬در ﺟﻮاب‬
‫ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﺧﯿﺮ اﯾﻦﻃﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺎ ﺷﺨﺼﺎً اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﺑﺮای اﻋﺰام ﻗﻮا ﺑﻪ‬
‫آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ و اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ "ژرژآﻟﻦ" ﺳﻔﯿﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ آنوﻗﺖ در‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﻮد ﭘﯿﺶ ﻣﻦ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻗﺸﻮن ﺑﻪ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‬
‫ﺑﻪﻋﻬﺪه ﺧﻮد ﺷﻤﺎﺳﺖ و اﮔﺮ روسﻫﺎ ﻧﯿﺮو آوردﻧﺪ‪ ،‬ارﺗﺶ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد‪،‬‬
‫ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﮐﻤﮑﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺑﮑﻨﯿﻢ‪ ".‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﺮای‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهای ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺮان اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ‬
‫اﮐﺜﺮ اوﻗﺎت ﭼﻮن ﻣﺪارک ﺣﻘﯿﻘﯽ ﮐﺎر در دﺳﺖ دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﺗﺮدﯾﺪ دﭼﺎر ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺳﻨﮕﯿﻦ وﺟﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮐﻪ در ﺣﻮادث‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮان روی ﺣﺪس و ﻗﺮﯾﻨﻪ ﻗﻀﺎوت ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻗﻄﻌﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﻔﻮذ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن و ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬
‫ﺷﻬﺎﻣﺖ اﺧﻼﻗﯽ زﻣﺎﻣﺪاران اﯾﺮان‪ ،‬اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت اراده ﻣﻠﺖ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ زﯾﺮ‬
‫ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺴﺎﻋﯽ و ﻣﺠﺎﻫﺪات ﻣﺮدم را ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ آن ﭼﯿﺰی ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻔﻊ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ در‬
‫آن ﻣﻨﻈﻮر و ﻣﺨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺴﻤﺖ دوم اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﮐﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺗﺎرﯾﺨﯽ و‬
‫ﺷﮕﺮف ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در ﻣﻮرد ﻃﺮد ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻏﺎﺻﺐ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب اﺳﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪291 /‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮان روی اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد ]ﮐﻪ[ داﺳﺘﺎن اﺳﺘﯿﻔﺎی ﺣﻘﻮق اﯾﺮان‬
‫از ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ در دوره ﭼﻬﺎردﻫﻢ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ آزاد در ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻧﻄﻖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﭼﻬﺎرم آﺑﺎن ‪ 1304‬و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺿﺎﺷﺎه ﻣﻐﻀﻮب رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دوره ﺷﺸﻢ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮود و در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺷﺎه‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﯾﺎ در زﻧﺪان ﺗﻬﺮان و ﺑﯿﺮﺟﻨﺪ و ﯾﺎ در ﺗﺒﻌﯿﺪ "اﺣﻤﺪآﺑﺎد" ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد‪،‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ از ﻧﻮ در دوره ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﮔﺬاﺷﺖ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﭘﯿﺪا‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺿﻤﻦ ﯾﮑﯽ از ﻧﻄﻖﻫﺎی ﻣﻔﺼﻞ و ﺟﺎﻣﻊ ﺧﻮد ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺗﻤﺪﯾﺪ‬
‫ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را ﺑﺎ دﻟﯿﻞ و ارﻗﺎم ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮارداد دارﺳﯽ را ﭘﺲ از آنﮐﻪ رﺿﺎﺷﺎه ﻣﻠﻐﺎ ﮐﺮد و ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻠﻞ ژﻧﻮ از ﻃﺮف اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﺑﺮده ﺷﺪ ﺑﺎ دﻻﻟﯽ "ﺑﻨﺶ"‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮری ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ "ﭼﮑﻮﺳﻠﻮاﮐﯽ" ﮐﻪ آنوﻗﺖ دﺑﯿﺮﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻠﻞ‬
‫ﺑﻮد ﺳﺨﻦ از ﯾﮏ ﻗﺮارداد ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻫﯿﺌﺘﯽ ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺎﺟﮕﺬاری‬
‫ﻣﻠﮏ ﻓﯿﺼﻞ دوم‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺮاق ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد رﻓﺘﻢ روزی ﺿﻤﻦ ﯾﮏ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺳﻪﺳﺎﻋﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ "ﻧﻮری ﺳﻌﯿﺪ" ﮐﻪ ﺳﻤﺖ وزارت دﻓﺎع ﻣﻠﯽ ﻋﺮاق را داﺷﺖ‬
‫و درواﻗﻊ ﻫﻤﻪ ﮐﺎره ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ و ﻟﯿﺪر اﮐﺜﺮﯾﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻌﺪ از ﮐﻮدﺗﺎی‬
‫"ژﻧﺮال ﻣﺤﻤﻮد" در ﻋﺮاق ﺑﻮد و در ﺧﺎﻧﻪ "ﻓﺎﺿﻞ ﺟﻤﺎﻟﯽ" رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻋﺮاق ﻣﺬاﮐﺮات ﻣﺎ درﺑﺎره اوﺿﺎع اﯾﺮان و ﻧﻘﺸﻪ دﻓﺎﻋﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ دور‬
‫ﻣﯽزد‪" .‬ﻧﻮری ﺳﻌﯿﺪ" ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﺷﺮق ﻣﯿﺎﻧﻪ و ﺷﺮق ﻧﺰدﯾﮏ را از ﺟﯿﺒﺶ‬
‫درآورد و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ را ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﻦ در ﺟﻮاب‬
‫ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ و دﻻﯾﻞ او ﮔﻔﺘﻢ وﺿﻊ اﯾﺮان ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ واﺟﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﻋﺮاق ﺗﻔﺎوت ﮐﻠﯽ دارد ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺗﺎ ﻗﻀﯿﻪ ﻧﻔﺖ ﻣﺎ‬
 ‫‪ / 292‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﻣﯿﺎل ﻣﻠﺖ اﯾﺮان از ﻃﺮف اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ و ﻫﻤﭙﺎﻟﮑﯽﺷﺎن‬

‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺣﻞ ﻧﺸﻮد ﻣﺎ ﺣﺘﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ـ در ﻣﻮرد دﺳﺘﻪ‬
‫دﻓﺎﻋﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ـ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ وارد ﺑﺤﺚ ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻄﻠﺐ را‬
‫ﺑﻪ "ﻋﺒﺪاﷲ" ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﻪ و داﯾﯽ ﺷﺎه اﻣﺮوزی ﻋﺮاق در ﺣﻀﻮر "ﻓﺎﺿﻞ‬
‫ﺟﻤﺎﻟﯽ" ﮐﻪ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﺎ ﺑﻮد ﻋﻨﻮان ﮐﺮدم و در ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎی ﮐﻪ ﺑﺎ "ﺗﻮﻓﯿﻖ‬
‫ﺳﻮﯾﺪی" وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ آن ﮐﺸﻮر دﺳﺖ داد اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺗﮑﺮار ﻧﻤﻮدم‪.‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ در ﻣﻮرد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﺒﻬﻪ دﻓﺎﻋﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ‬
‫ﺗﻔﺎوت داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﻫﻤﻪ دول ﻏﺮﺑﯽ و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻟﯿﺪری ﺗﺮﮐﯿﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻫﺴﺘﻪ دﻓﺎﻋﯽ را درﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮکﻫﺎ از ﺟﺎﻧﺐ اﯾﺮان‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﭘﻬﻠﻮی ﺧﻮد را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ و ﺣﺎل آنﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ‬
‫ﻧﻈﺮﺷﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن اﺧﺘﻼف ﺑﺎ ﻣﺼﺮ ﺣﻞ ﻧﺸﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻋﺮاب ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺮاﯾﯿﻞ در اﯾﻦ ﺣﻠﻘﻪ دﻓﺎﻋﯽ ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻐﺮﻧﺞ‬
‫دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان و اﺧﺘﻼف اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫"ﭘﺸﺘﻮﻧﺴﺘﺎن" و ﻗﺪری دورﺗﺮ از اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع دﻋﻮای ﮐﺸﻤﯿﺮ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻫﻨﺪ و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن آن آراﻣﺶ ﻣﻄﻠﻮب را ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﺮق ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻪ را از ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن و ﻋﺮاق ﮐﻪ اوﻟﯽ ﻫﻨﻮز ﮐﺎﻣﻼً زﯾﺮ‬
‫ﻧﻔﻮذ و در ﺣﻠﻘﻪ "ﻣﻤﺎﻟﮏ ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤﻨﺎﻓﻊ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ"ﺳﺖ و دوﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ‬
‫ﻗﺮارداد ﻋﺮاق و اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن داده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدد و ﺑﻌﺪ ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ را ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ وارد در اﯾﻦ "ﺑﻠﻮک‬
‫دﻓﺎﻋﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ" ﺑﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ را ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻢ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪه ]= ﻧﺸﺪه[ و ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺻﻮرﺗﯽ درآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ در ﻣﻨﺰل "ﻓﺎﺿﻞ ﺟﻤﺎﻟﯽ" ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻦ و ﻧﻮری ﺳﻌﯿﺪ ﻃﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﺷﺪ و روی اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺧﯿﻠﯽ ﺣﺮف زدﯾﻢ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ ﻗﻀﯿﻪ ﻧﻔﺖ را ﭘﯿﺶ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪293 /‬‬

‫ﮐﺸﯿﺪم ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ "ﻧﻮری ﺳﻌﯿﺪ" ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻃﻨﺎً ﻣﯿﻞ دارﯾﻢ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻋﺮاق ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و از اﯾﻦ ﻧﻤﺪ‪ ،‬ﮐﻼﻫﯽ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﺼﯿﺐ ﻣﺎ ﻣﯽﮔﺮدد از ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﺎ‬
‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎده اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدهام]اﯾﻢ[ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦﻗﺪر اﯾﺮاﻧﯿﺎن از آن ﻣﺘﻨﻔﺮﻧﺪ ﯾﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ در ﺗﻨﻈﯿﻢ آن دﺧﺎﻟﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮدم و ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﮐﻪ در ژﻧﻮ در دﻓﺘﺮ ﮐﺎر او ﺑﺎ ﺣﻀﻮر‬
‫ﻋﻼ و داور و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن اﻧﮕﻠﯿﺲ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻗﺮارداد ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪ و ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و "ﺳﺮ ﺟﺎن ﮐﺪﻣﻦ" رﺋﯿﺲ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ آن را ﺑﻪ ﻟﻨﺪن و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮای ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﻇﻬﺎرات "ﻧﻮری ﭘﺎﺷﺎ" را ﮐﻪ ﺷﻨﯿﺪم ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﻘﯽزاده در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﯿﭻﮐﺪام ﺗﺎ روز آﺧﺮ از ﻣﻮﺿﻮع "ﺗﻤﺪﯾﺪ" ﺧﺒﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻟﻐﺎی ﻗﺮارداد دارﺳﯽ اﯾﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺪت ﺳﯽﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﺼﺖ ﺳﺎل اوﻟﯿﻪ اﻓﺰودﻧﺪ و آن ﺟﺸﻦﻫﺎ و‬
‫ﭼﺮاﻏﺎﻧﯽﻫﺎ را ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان و وﻻﯾﺎت ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻐﻀﯽ را ﮐﻪ از ﺳﯿﺎﺳﺖ‬
‫ﺧﺸﻦ و اﺳﺘﻌﻤﺎری اﻧﮕﻠﯿﺲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﺻﻮرت ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ‬
‫ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻋﺰا و ﺧﻤﻮﺷﯽ و ﺳﮑﻮت ﻣﺮگ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻬﺪ ﭘﻬﻠﻮی ﻧﯿﺰ ﮐﻪ اﺳﻨﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آن را دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق روی‬
‫ﺗﺮﯾﺒﻮن ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﺑﺮای اﻃﻼع ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن رﯾﺨﺖ ﻗﺮارداد ﺟﺪﯾﺪ را‬
‫ﺑﯽﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮐﺮد و در ﻃﻮل ﺣﮑﻮﻣﺖ رﺿﺎﺷﺎه ﻫﯿﭻ ﻓﺮدی از اﻓﺮاد‬
‫اﯾﺮاﻧﯽ ﺟﺮأت ﻧﺪاﺷﺖ درﺑﺎره ﻣﻀﺎر اﺳﺎرت اﻗﺘﺼﺎدی و ﺳﯿﺎﺳﯽ آن ﻗﺮارداد‬
‫و ﺗﻤﺪﯾﺪ ﺧﺎﻧﻤﺎنﺑﺮاﻧﺪازش ﺣﺮﻓﯽ ﺑﺰﻧﺪ؛ زﯾﺮا ﻧﻔﺲﮐﺶﻫﺎ ﯾﺎ در ﮔﻮﺷﻪ‬
‫زﻧﺪان اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﺎ در ﻗﻌﺮ ﺧﺎک ﮔﻮر اﺳﺘﺨﻮاﻧﺸﺎن ﻧﺼﯿﺐ ﻣﺎر و ﻣﻮر ﺑﻮد‬
‫ﯾﺎ زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﻔﺘﺸﯿﻦ ﺗﺄﻣﯿﻨﺎت ﻣﺨﺘﺎری‪ ،‬ﻗﺪرت ﺣﺮﮐﺖ از اﯾﺸﺎن ﺳﻠﺐ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪ / 294‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اوﻟﯿﻦ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮑﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن رژﯾﻢ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺑﻪ‬

‫ﭼﻨﮓ آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ را ﭘﺸﺖ ﺗﺮﯾﺒﻮن ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻼﺟﯽ ﮐﺮد و ﺗﯿﺸﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫را ﺑﺮای واژﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﺳﺘﻌﻤﺎری ﻓﺮود آورد‪ .‬ﻏﯿﺮ از آن ﻧﻄﻖ‬
‫ﻣﺴﺘﺪل اوﻟﯽ در ﻓﺮﺻﺘﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه روسﻫﺎ ـ ﮐﺎﻓﺘﺎرادزه ـ ﺑﻪ اﯾﺮان‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮد از دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎز ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﺿﻤﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺷﺪﯾﺪ ﺧﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮔﺬراﻧﯿﺪن ﻻﯾﺤﻪ ﺗﺤﺮﯾﻢ‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات ﺗﺎ ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﻠﯿﻪ اﯾﺮان ﺷﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب‬
‫را آنﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻮد ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد و ﯾﺎدم اﺳﺖ در ﺟﻮاب ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ دادن اﻣﺘﯿﺎز ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل ﺑﻪ روسﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻮازﻧﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺎد زد ﮐﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞﺗﺮاﺷﯽ ﺷﻤﺎ ﻣﺜﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ دﺳﺖ ﻣﺮدی‬
‫]را[ ﺑﺮﯾﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻣﻮازﻧﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ او را "ﻣﻘﻄﻮعاﻟﯿﺪﯾﻦ" ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در آن ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ آن ﻻﯾﺤﻪ ﺗﺤﺮﯾﻢ را ﺑﻪ ﻗﯿﺪ دوﻓﻮرﯾﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺪق از ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﮔﺬراﻧﯿﺪ ﺑﻌﻀﯽ از وﮐﻼی ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺟﻮاﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺒﺘﮑﺮ‬
‫اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن داده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮﺣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺘﯿﺎز ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﻫﻢ ﻣﻠﻐﯽاﻻﺛﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺮای اﻣﻀﺎ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﭘﺸﺖ ﺗﺮﯾﺒﻮن ﺑﻮد دادﻧﺪ او از‬
‫اﻣﻀﺎی اﯾﻦ ﻃﺮح ﺧﻮدداری ﮐﺮد و ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ﻣﻌﺪودی اﯾﻦ‬
‫ﺧﻮدداری او ﺗﻌﺠﺐآﻣﯿﺰ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﺪ وﻟﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ راه‬
‫ﺑﯿﺮونرﯾﺨﺘﻦ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ از ﺧﻮزﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻧﯿﺴﺖ و در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ در ﯾﮏ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺟﻨﮓ ﺑﻮد ﻗﻮای ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﺎ آنﻗﺪر اﺳﺘﻌﺪاد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ در دو "ﻓﺮوﻧﺖ" ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﮐﺎری از ﺑﺎﺑﺖ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺻﻮرت‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﻄﻖﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً آن ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ را ﺑﻪ‬
‫دام آورﻧﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﭘﺲ از رد ﻗﺮارداد "ﻗﻮام ـ ﺳﺎدﭼﯿﮑﻒ" ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد‬
‫ﻗﺎﻧﻮن "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺿﻤﻦ ﺗﺒﺼﺮهای دوﻟﺖ را‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪295 /‬‬

‫ﻣﮑﻠﻒ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺣﻘﻮق اﯾﺮان را از ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﻧﯿﺰ اﺳﺘﯿﻔﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ و‬
‫ﮐﺎر اﯾﻦ "ﺗﺒﺼﺮه" ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺬاﮐﺮات ﮐﺎﺑﯿﻨﻪﻫﺎی ﻫﮋﯾﺮ و‬
‫ﺣﮑﯿﻤﯽ و ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺮای "اﺳﺘﯿﻔﺎی" ﺣﻘﻮق و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻗﺮارداد "ﮔﺲ ـ ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن" ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﯾﮏ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ ﺑﺎز ﻣﯽﺷﺪ و آن ﻋﺒﺎرت از اﺳﺘﯿﻀﺎﺣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ "ﻋﺒﺎس‬
‫اﺳﮑﻨﺪری" ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻫﻤﺪان از دوﻟﺖ "ﺳﺎﻋﺪ" راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﮐﺮد و ﭼﻨﺪ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ و دوﺑﺎره دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮐﻪ در آنوﻗﺖ ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﯿﻦ و ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮل ﺧﻮدش "ﻓﺪاﯾﯽ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ" ﺑﻮد ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻮﺷﺖ و ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ را‬
‫ﺑﻪﺷﺪت ﮐﻮﺑﯿﺪ‪ .‬ﭼﻮن در ﺿﻤﻦ ﻧﻄﻖ "ﻋﺒﺎس اﺳﮑﻨﺪری" ﺑﻪ اﻣﻀﺎﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻗﺮارداد ﮐﻪ "ﺳﯿﺪﺣﺴﻦ ﺗﻘﯽزاده" اﺳﺖ و آن دوره ﺑﻪﻧﺎم وﮐﯿﻞ ﺗﺒﺮﯾﺰ در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﺣﻤﻼﺗﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻘﯽزاده ﺧﻮﻧﺴﺮد‪ ،‬از ﺟﺎ در‬
‫رﻓﺖ و آﻣﺪ ﭘﺸﺖ ﺗﺮﯾﺒﻮن و ﺣﺮفﻫﺎﯾﯽ زد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﺪ و‬
‫ﺑﺮ ﻫﯿﺠﺎن اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬اﻓﺰود و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮاﺗﯽ از‬
‫ﻃﺮف ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻋﻠﯿﻪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺷﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً روز‬
‫ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﭼﻬﺎردﻫﻢ و ﺻﺒﺢ ﺟﻤﻌﻪ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ از ﻃﺮف داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن روﺷﻨﻔﮑﺮ و درس ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻤﻠﮑﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﻧﻬﻀﺖﻫﺎی‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﻃﻠﺒﯽ و آزادﯾﺨﻮاﻫﯽ ﭘﯿﺸﻘﺪم و ﭘﯿﺸﺎﻫﻨﮓ ﻣﻠﺖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻈﺎﻫﺮات‬
‫ﺑﺎﺷﮑﻮﻫﯽ ﺿﺪ ﻗﺮارداد ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ آن روز ﻫﻢ‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺟﺸﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺷﺎه در ﻣﺤﻮﻃﻪ داﻧﺸﮑﺪه ﺣﻘﻮق اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آنروز ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺨﺒﺮ ﻋﮑﺎس دﯾﮕﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﮔﻤﻨﺎم ﮐﻪ اﺳﻤﺶ "ﻧﺎﺻﺮ ﻓﺨﺮآراﯾﯽ" ﺑﻮد ﭼﻨﺪ ﺗﯿﺮ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﺎه ﻧﺸﺎﻧﻪروی‬
‫ﮐﺮده ﮐﻪ از ﮐﻼه و ﮐﻨﺎر ﻟﺐ ﺷﺎه رد ﺷﺪه و ﻟﺒﺶ را ﻣﺠﺮوح ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺿﺎرب‬
‫ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺻﻔﺎری رﺋﯿﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ وﻗﺖ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ ﻋﺪهای ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ اﺳﻠﺤﻪ را اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد و دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد ﯾﻌﻨﯽ‬
 ‫‪ / 296‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺗﺴﻠﯿﻢ اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﯾﻦ ﻃﻮر ﻣﻮارد ﻫﯿﭻوﻗﺖ ﺳﻮءﻗﺼﺪﮐﻨﻨﺪه را‬

‫ﻧﻤﯽﮐﺸﻨﺪ زﯾﺮا ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﻌﺪی ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﺸﺄ ﺳﻮءﻗﺼﺪ را ﭘﯿﺪا‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ درﺑﺎره ﻋﻠﺖ ﯾﺎ ﻋﻠﻞ اﯾﻦ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎی زﯾﺎد در‬
‫ﺷﻬﺮ ﭘﯿﭽﯿﺪ و ﻋﻤﺪه ﺣﺮفﻫﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ "ﺳﭙﻬﺒﺪ رزمآرا" رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد ﮐﻪ‬
‫ﻃﺒﻖ رﺳﻮم ﻫﻤﯿﺸﻪ در اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺣﺎﺿﺮ و ﻫﻤﺮاه ﺷﺎه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ در‬
‫آن روز در اﺗﺎق ﺳﺘﺎد ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ وﺧﯿﻤﯽ اﯾﻦ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﺮای آزادی ﻧﯿﻢﻣﺮده ﻣﺎ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﻬﺮت‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺷﺎه ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ارﺗﺶ و ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن و ﺑﺮدن او ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﺴﻪ دوﻟﺖ در ﺗﺎﻻر ﮐﺎخ وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﻮد‪ ،‬رزمآرا ﻣﯽرود در ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺪ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﻻن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻋﻼن ﺷﻮد ﯾﺎ ﺷﻬﺮ را ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺷﻐﺎل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪) .‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻮدﺗﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ(" ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺮه ﻫﻢ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﻮم ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻋﻨﻮان "ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ]ی[" ﻧﺮم ﺑﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ را در ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮐﺮد و ﺑﮕﯿﺮ و ﺑﺒﻨﺪ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮐﺲ ﺻﺤﺒﺘﯽ از آزادی و‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﯿﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺗﻤﺎم روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎی ﺳﻪ ﯾﺎ ﭼﻬﺎر‬
‫ورﻗﻪ ﺑﯽﺑﻮ و ﺑﯽﺧﺎﺻﯿﺖ ﺑﻘﯿﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺪﻧﺪ و در ﻣﺠﻠﺲ ﻧﯿﺰ وﮐﻼ ﻣﺎﺳﺖﻫﺎ‬
‫را ﮐﯿﺴﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‬
‫اﻗﻠﯿﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﻣﺼﻠﺤﺖ دﯾﺪﻧﺪ ﺗﺎ در آن روزﻫﺎ ﮐﻢ دود ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﻻﯾﺤﻪ ﺗﺤﺪﯾﺪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﺑﻌﺪ از آن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎن و ﺗﺤﺪﯾﺪ ﻣﺸﺮوﻃﯿﺖ و اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﺷﺎه و ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺳﻨﺎ‬
‫و ﻏﯿﺮه ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﻣﺪ‪ .‬ﻧﮕﻔﺘﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﺎه ﺑﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﯾﮑﯽ دو ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‪ ،‬وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ وﻗﺖ "ﻧﻮری اﺳﻔﻨﺪﯾﺎری" ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﻤﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﮐﻪ در ﭘﺎرﯾﺲ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﺪ ﺳﺮی‬
‫ﺑﻪ ﻟﻨﺪن زد و ﻧﺎﮔﻬﺎن ﯾﮏ روز رادﯾﻮی ﻟﻨﺪن ﺧﺒﺮی داد ﮐﻪ ﻧﻮری‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪297 /‬‬

‫اﺳﻔﻨﺪﯾﺎری درﺑﺎره ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻮﺳﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﺘﺮ "ﺑﻮﯾﻦ"‬

‫وزﯾﺮﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﺬاﮐﺮه ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬وزارتﺧﺎرﺟﻪ اﯾﺮان و رادﯾﻮ و‬
‫دوﻟﺖ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ اﺗﻬﺎﻣﯽ را ﺑﻪ ﺷﺪت رد ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻮادث ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻢ در اﯾﺮان روی ﻣﯽداد و از وﺳﻂ ﺣﺎدﺛﻪ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬ﯾﮏﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﺳﺴﺎن و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭼﻨﺪ اﺻﻞ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﯽ در‬
‫ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ اﺧﺘﯿﺎرات ﺷﺎه وارد در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا و ﻋﻤﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‬
‫و ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﻮﺳﺴﺎن ﮐﻪ داﺳﺘﺎن رﺳﻮاﮐﻨﻨﺪه و ﻧﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﻮد و از‬
‫ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺗﻠﮕﺮاف ﺑﺮای ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺗﺴﺮﯾﻊ آن ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫آﺧﺮ دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺳﯿﺌﺎت اﻋﻤﺎل آن ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺮﻋﻮب و‬
‫ﻣﺤﺘﻀﺮ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ از ﻃﺮف ﺳﺎﻋﺪ و وزﯾﺮ‬
‫داراﯾﯽاش روی ﺗﺮﯾﺒﻮن ﻣﺠﻠﺲ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﯿﺪ دوﻓﻮرﯾﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫روز ‪ 27‬ﺗﯿﺮ ‪ 1328‬ﮐﻪ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ اﯾﺎم ﻋﺰاداری ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﮐﻪ ﭼﻨﺪ روز ﺑﻮد ﺑﺮای ﮔﺬراﻧﯿﺪن ﺗﻌﻄﯿﻼت و ﺗﻬﯿﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮل ﺑﺮای‬
‫راهاﻧﺪاﺧﺘﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﯾﻮﻣﯿﻪای ﮐﻪ درﺻﺪد اﻧﺘﺸﺎرش ﺑﻮدم‪ ،‬از اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬در راه ﺑﯿﻦ ﻗﻢ و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ رادﯾﻮی اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ را ﮐﻪ ﺑﺎز‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺧﺒﺮ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ را ﻣﯽداد و ﻓﺮدای آن روز ﯾﻌﻨﯽ روز‬
‫‪ 28‬ﺗﯿﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻻﯾﺤﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ داده ﺷﺪ‪ .‬روز ‪ 28‬ﺗﯿﺮ ‪ 1328‬در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫اﯾﺮان ﯾﮏ روز ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد؛ زﯾﺮا ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ را اﻋﻼم ﻧﻤﻮده‪ ،‬اﮐﺜﺮ آزادﯾﺨﻮاﻫﺎن را زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت را ﺑﻪ‬
‫زﻧﺠﯿﺮ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺸﯿﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﺎن را اﻓﺘﺘﺎح و اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺴﯿﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎه ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮور و وﺣﺸﺖ و ارﻋﺎب را ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در روزﻫﺎی آﺧﺮ دوره ﺗﻘﻨﯿﻨﯿﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ وﻋﺪه ﺗﺠﺪﯾﺪ وﮐﺎﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از وﮐﻼ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪواری‬
 ‫‪ / 298‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ اﻟﻬﺎم ﻏﯿﺒﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻫﺮﮐﺲ از دوﺳﺖ و آﺷﻨﺎ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص‬
‫ﺣﺮف ﻣﯽزدم ﻣﯽدﯾﺪم ﯾﺄس و ﻧﻮﻣﯿﺪی ﭼﻨﺎن ﻫﻤﻪ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ‬
‫ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ را ﯾﮏ اﻣﺮ ﭘﯿﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده و ﻗﻄﻌﯽ ﻣﯽﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ و‬
‫اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﯿﻞ را اﻣﺮی ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺷﻤﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻﯾﺤﻪ اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﮐﻪ در دﺳﺘﻮر ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮار داﺷﺖ و‬
‫دو ﻓﻮرﯾﺖ آن ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺎ ﻣﺎده ﺷﺸﻢ ﻻﯾﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻨﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ در دﺳﺘﻮر ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻣﺮ‬
‫ﻃﻮری ﭼﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن ﻣﺪت ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪای ﮐﻪ از دوره‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاری ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﺎر را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ و‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻗﻀﯿﻪ ﺳﺎده ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﺪ وﻟﯽ از ﻧﻈﺮ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان اﻣﺮی از اﯾﻦ‬
‫ﺣﯿﺎﺗﯽﺗﺮ و ﻣﻬﻢﺗﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻔﺖ و ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﯾﮏ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻇﺎﻫﺮی ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺘﻘﻼل و ﺣﻖ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ و آزادی‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی و ﻣﺎﻟﯽ اﯾﺮان در ﺑﺤﺚ و ﺗﺼﻮﯾﺐ اﯾﻦ ﻻﯾﺤﻪ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﯽﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺠﻠﺴﯽ ﮐﻪ ﻗﯿﺎﻓﻪ ﻣﺠﻠﺲ آزاد داﺷﺖ‬
‫ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را ﮐﻪ ﺑﺮای ﺷﺼﺖﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﻣﺎ را ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﻄﺎﻣﻊ اﺳﺘﻌﻤﺎری‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﯾﮏ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﻧﯿﻢﻗﺮن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف در رگ و رﯾﺸﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻧﻔﻮذ و ﺗﺴﻠﻂ ﭘﯿﺪا‬
‫ﮐﺮده و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎر آورده و ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫ﮐﺸﻮر را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺸﻦﺗﺮ و ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮ اﻋﻤﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫را ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻗﯿﺎﻓﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﯾﺮان در روزﻫﺎی اول‪ ،‬ﻏﯿﺮ از آن ﺑﻮد ﮐﻪ در روزﻫﺎی‬
‫آﺧﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﮐﻼی ﻣﺠﻠﺲ آنوﻗﺖ را ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻋﺪهای ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪299 /‬‬

‫ﺗﻌﺰﯾﻪﮔﺮدان ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و اﺗﻔﺎﻗﺎً ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ از ﻣﺘﻨﻔﺬﯾﻦ اﯾﺸﺎن‬

‫ﻫﻤﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﻧﯿﺰ رأی داده ﺑﻮدﻧﺪ و از آنﻣﻮﻗﻊ ﺗﺎ‬
‫اﻣﺮوز در ﭘﺮﺗﻮ اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاری ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺮﺳﯽﻫﺎی ﺧﻮد را ﻫﻢﭼﻨﺎن‬
‫ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪه اﯾﻨﻬﺎ ﮐﻢ ﻧﺒﻮد وﻟﯽ ﺟﺒﻮن و ﺗﺮﺳﻮ و ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر و ﻓﻘﻂ در‬
‫راﻫﺮوﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ "اﻧﺘﺮﯾﮏ" ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺸﺖ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ‬
‫ﺟﺮأت اﯾﻦﮐﻪ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ در ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﯽ و از ﻓﺮاز ﺗﺮﯾﺒﻮن از ﻗﺮارداد دﻓﺎع ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﯾﺎ ﻣﺤﺎﺳﻦ و ﻓﻮاﯾﺪی ﺑﺮای آن ﺑﺮﺷﻤﺎرﻧﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ دوم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﻞ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺪه از ﺧﺮ ﻣﺮاد‬
‫ﭘﯿﺎده ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺻﻨﺪﻟﯽ را از دﺳﺖ ﻧﮕﺬارﻧﺪ؛ اﻣﺎ دﺳﺖ اول ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻧﻤﯽرﻓﺘﻨﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻪ دﻟﺸﺎن ﻫﻢ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ اﯾﻦ ﻣﻮاد‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺿﺮﺑﺘﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻤﻠﮑﺖ اﺳﺖ و ﺣﻘﻮق از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﻣﺎ را‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺟﺴﺎرت و رﺷﺎدت اﯾﻦ دﺳﺘﻪ دوم در ﺣﺪود ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫اول ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﺠﮑﺎوی ﻣﺮاﻗﺐ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ وزﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺠﺎ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ روزﻫﺎی اول ﮐﺎر ﺑﻪ رأی رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﺻﻒ اول و دوم رأیﺷﺎن ﻣﺘﺤﺪ و ﻣﻮاﻓﻖ ﻻﯾﺤﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن از‬
‫ﺣﻖ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﻔﺮات ﻃﺒﻘﻪ دوم ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﯿﺰ‬
‫واﻗﻒ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﯾﮏ رأی اﯾﺸﺎن ﭼﻘﺪر در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﺖ‬
‫و ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﯿﻦ ﮔﺮوه ﭘﺎرﻟﻤﺎن را ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ اﻧﮕﺸﺖﺷﻤﺎر ﮐﻪ ﻋﺪهﺷﺎن ﻇﺎﻫﺮاً از‬
‫ﭘﻨﺞ ﯾﺎ ﺷﺶﻧﻔﺮ و در ﺑﺎﻃﻦ از ده ﺗﺎ دوازدهﻧﻔﺮ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ اﻗﻠﯿﺖ دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ ﮐﻪ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ‪ ،‬وﺣﺪت ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ ﻫﻤﻪ از ﯾﮏ ﻗﻤﺎش ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻧﻔﺮﺷﺎن‬
‫ﭼﻮن ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﻧﻤﺪ‪ ،‬ﮐﻼﻫﯽ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ آب و آﺗﺶ ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ ﺗﺎ‬
 ‫‪ / 300‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻫﺮﻃﻮر ﺷﺪه راه ﻧﻔﺲﮐﺸﯿﺪن ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪﻧﺎم دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺸﻮر ﺣﺎﻻ‬
‫ﮐﻪ در دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺖ راﻫﯽ ﻧﺪارﻧﺪ در ﭘﯿﺶ ﻣﺮدم وﺟﻬﻪای ﺑﺮای ﺧﻮد‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ از روی اﯾﻤﺎن و ﻋﻘﯿﺪه واﻗﻌﺎً ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮج ﻣﯽدادﻧﺪ و ﺧﻄﺮات ﺣﺘﻤﯽ ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺎرت و ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﺠﺒﻮرﺷﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ از وﺟﺪان ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺒﻌﯿﺖ و ﭘﯿﺮوی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫دو ﺗﺎﮐﺘﯿﮏ روﺷﻦ وﻟﯽ ﻣﺘﻀﺎد از ﻧﺎﺣﯿﻪ اﻗﻠﯿﺖ و اﮐﺜﺮﯾﺖ در ﻣﻮرد‬
‫ﻻﯾﺤﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪ‪ .‬اﻗﻠﯿﺖ ﭼﻮن ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺟﻠﺴﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﺮاغ ﻋﻤﺮش ﺑﺮ ﻟﺐ ﺑﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﮑﺮ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﻣﯿﺴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺖﮔﺬراﻧﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﮕﺬارد ﮐﺎر ﻣﻬﻤﯽ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺑﺮود‪ .‬اﮐﺜﺮﯾﺖ اوﻻً ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﯾﮏ ﻓﻮرﯾﺖ ﻻﯾﺤﻪ )زﯾﺮا ﻓﻮرﯾﺖ دوم را ﮐﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮده ﺑﻮد ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ( ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﺪ و رﻓﺖ ﻣﮑﺮر ﻻﯾﺤﻪ را‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺴﺮﯾﻊ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻮد ﺳﺨﺖ‬
‫ﺑﺎ درﺑﺎر و ارﺗﺶ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮد و اﺷﺎرات ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ را ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﻪآﺳﺎﻧﯽ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﻻﯾﺤﻪ را ﮐﻪ ﻋﻠﯽاﻻﺻﻮل ﺑﺎﯾﺪ در دو ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن‬
‫ﺧﺎرﺟﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺷﻮر ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن دو ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن اﺻﻼً‬
‫ارﺟﺎع ﻧﮑﺮد و اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻗﻮاﻧﯿﻦ داراﯾﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ و‬
‫زودﺗﺮ ﺗﮑﻠﯿﻒ را روﺷﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﭼﻮن در ﻫﻤﺎن ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮﺧﻮرد و آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺻﺮﯾﺢ و ﺷﺪﯾﺪ اﻣﯿﺮ ﺗﯿﻤﻮر ﮐﻼﻟﯽ ﻣﺨﺒﺮ‬
‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺗﻌﻄﯿﻼت‪ ،‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﮐﺎر‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﮔﺰارش ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن را ﺑﺎ ﺣﺬف اﻇﻬﺎر ﻋﻘﯿﺪه ﻣﺨﺒﺮ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن در‬
‫ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻃﺒﻊ رﺳﺎﻧﯿﺪ ﺗﺎ از اﯾﻦ راه وﻗﺘﯽ ﺗﻠﻒ ﻧﺸﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﮐﯿﻔﯿﺘﯽ ﺑﻮد ﮔﺰارش ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﺸﻪ‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از اﻏﺘﻨﺎم ﻓﺮﺻﺖ و ﺳﺮﻋﺖ در ﮐﺎر ﺑﻮد ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮد؛‬
‫اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﺬاﮐﺮه ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﺟﻤﻠﻪ از ﻣﺨﺒﺮ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪301 /‬‬

‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻗﻮاﻧﯿﻦ داراﯾﯽ آﻏﺎز ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد اﻣﻀﺎی او را ﺟﻌﻞ‬

‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺻﻒآراﯾﯽ دوﻃﺮف ﺑﺮای ﻧﺎمﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ دﻗﺖ‬
‫ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﻮد و اﻗﻠﯿﺖ ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﻧﻮﺑﺘﺶ را از دﺳﺘﺶ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺐ را در ﻣﺠﻠﺲ ﮔﺬراﻧﯿﺪ ﺗﺎ ﻧﻮﺑﺖ او ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﭼﻮن ﻫﻤﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ردﯾﻒ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﺎمﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﻨﻨﺪ ـ زﯾﺮا ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ ـ ﺳﺘﻮن ﻣﻮاﻓﻖ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻧﺎم )ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﺸﺮوط( ﮐﻪ از آن ﺗﺎرﯾﺦ در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻌﻤﻮل ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫رﻗﺒﺎی اﯾﺸﺎن ﻧﻮﺑﺖ ﺻﺤﺒﺖ را در دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻃﻖ اول ﻻﯾﺤﻪ "ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ" ﺑﻮد ﮐﻪ آن دوره از "اراک"‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد و ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﻓﺪاران ﺟﺪی ﺣﮑﻮﻣﺖ او و از‬
‫ﻣﺒﺎرزﯾﻦ "ﻗﯿﺎم ﻧﻔﺖ" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ از ﺻﺒﺢ ﺷﻨﺒﻪ اول‬
‫ﻣﺮداد ﺗﺎ آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺸﻢ ﻣﺮداد ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻃﻖ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد و‬
‫ﯾﮏ ﮐﺘﺎب‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﻧﻔﺖ در دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻗﺮارداد دارﺳﯽ‪ ،‬اﻣﻀﺎی‬
‫ﻗﺮارداد ‪ 1933‬و ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ ﭘﺸﺖ ﺗﺮﯾﺒﻮن اﯾﺮاد ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮏ ﻋﺪه ﺟﻮان‬
‫ﻣﻮﻣﻦ و ﺑﺎ ﭘﺮﻧﺴﯿﺐ و ﺻﻤﯿﻤﯽ "ﺣﺰباﯾﺮان" ﮐﻪ درس ﺧﻮاﻧﺪه و ﻣﻄﻠﻊ و‬
‫ﻣﺪارک و دﻻﯾﻞ و ﻣﺘﻦ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ را ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ در ﺧﺎرج‪ ،‬ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﮑﯽ ﻣﯽدادﻧﺪ و او ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺶ ﯾﮏ ﻣﺪاﻓﻊ ﺻﻤﯿﻤﯽ و ﺑﺎوﻓﺎی ﻣﻠﺖ را ﺑﺎزی‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫دو ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن اﯾﻦ ﺟﻨﮓ اﻓﺰود‪ .‬ﯾﮑﯽ اﯾﻦﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭘﯽﺑﺮدن ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ اﻗﻠﯿﺖ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ از ﻃﻮل ﻣﺬاﮐﺮات ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫اﻗﻠﯿﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﻦﮐﻪ در ﻣﺎده "‪ "89‬آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪ داﺧﻠﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮای‬
‫ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و اﻣﺘﯿﺎزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﺤﺪوﯾﺖ ﻣﺪت را ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻫﺮ‬
‫دﻓﻌﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ رأی ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﺑﻮدن ﻧﻄﻖ اوﻟﯿﻦ ﻧﺎﻃﻖ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
 ‫‪ / 302‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﻋﺜﻤﺎن را ﺳﺮ ﭼﻮب ﻣﯽﮐﺮد و ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺖ ﮐﺎر ﺑﻪ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ رأی ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮐﻪ ﭘﺲ از دو ﺳﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﯽﻃﺮفﻫﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺪه و ﮐﻤﺘﺮ ﺣﺪﻧﺼﺎب ﺑﺮای رأی در اﺧﺘﯿﺎر رﺋﯿﺲ ﺑﻮد و‬
‫دوﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻗﻀﯿﻪ را ﺑﻪ ﻫﯿﺌﺖ رﺋﯿﺴﻪ و ﻗﻀﺎوت آﻧﻬﺎ واﮔﺬار ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪای از ﻣﺬاﮐﺮات ﻫﯿﺌﺖ رﺋﯿﺴﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬روی ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﯾﮏ ﻧﻮع‬
‫ﺗﺮدﯾﺪ و ﺗﺸﻨﺞ ﻣﺠﻠﺲ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و در ﺑﻌﻀﯽ از وﮐﻼ ﻧﯿﺰ وﺟﺪان‬
‫ﻧﯿﻢﺧﻔﺘﻪﺷﺎن ﺑﯿﺪار ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺷﺎﯾﺪ در ﻣﯿﺎن ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﭼﻪ ﮐﺎری اﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﮑﻨﯿﻢ؟ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻋﻤﺮ ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮای ﺧﻮدﻣﺎن و‬
‫اﻋﻘﺎﺑﻤﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪ .‬ﻓﺸﺎر اﮐﺜﺮﯾﺖ روز ﺑﻪ روز ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺟﺮأت و ﺟﺴﺎرت اﻗﻠﯿﺖ اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺧﺒﻂ و ﺧﻄﺎی‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻢ در اﯾﻦ ﮔﯿﺮودار از ﺳﺎﻋﺪ و وزﯾﺮ ﻣﺎﻟﯿﻪاش ﺳﺮ زد ﮐﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ اﻗﻠﯿﺖ ﺑﺮای ﺣﻤﻠﻪ ﺟﺪﯾﺪ ﺳﭙﺮد و دو ﺳﻪ ﻣﻮرد اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻣﭻ‬
‫دوﻟﺖ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﺨﺖ ﭘﯿﭽﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﻫﻢ از وﮐﻼ ﺟﺮأت ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰد و ﺟﺪی از ﻻﯾﺤﻪ دﻓﺎع ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺪ و ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن ﻫﻢ اﯾﻦ ﮐﺎره ﻧﺒﻮدﻧﺪ‬
‫و ﺣﺮفﻫﺎﯾﺸﺎن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﺳﺮدی و ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﻫﯿﺎﻫﻮ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺨﺒﺮ‬
‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺎنﮐﻪ دﯾﺪﯾﻢ از دﻗﯿﻘﻪ اول ﺧﯿﻠﯽ واﺿﺢ و ﭘﻮﺳﺖﮐﻨﺪه‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺲ اﯾﻦ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﻣﺜﻞ رﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﯿﺪان آﻣﺪ‬
‫ﺣﺎﻻ ﭼﻮن ﻻﺷﻪای ﺑﯽﺟﺎن و ﻣﺘﻌﻔﻦ از ﻫﺮﮐﺲ ﻟﮕﺪی ﻣﯽﺧﻮرد و‬
‫رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺑﯽﻃﺮفﻫﺎی ﻣﺠﻠﺲ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﺪا آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ اﻗﻠﯿﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻄﻖ ﻧﺎﻃﻖ را در ﻣﻮرد ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ و ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ و اﻣﺘﯿﺎزﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻣﺤﺪود ﮐﺮد و اﯾﻦ ﻻﯾﺤﻪ اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﭘﺲ ﭼﯿﺴﺖ؟ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺣﻤﻼت‪ ،‬ﻫﮋﯾﺮ وزﯾﺮ درﺑﺎر و رزمآرا رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد دو ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺎﻣﺮﯾﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ زور اﻗﻠﯿﺖ در ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﯽ ﺿﺮﺑﺖ ﻣﯽزﻧﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻤﺎسﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺧﺎرج ﺑﺎ وﮐﻼ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﻪ ﮔﺬراﻧﯿﺪن ﻻﯾﺤﻪ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪303 /‬‬

‫ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ دﯾﮕﺮ ﻓﺎﯾﺪه ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ آﻣﭙﻮلﻫﺎ ﺷﺎﯾﺪ اﮔﺮ ﭼﻨﺪ روز‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ زده ﻣﯽﺷﺪ و از روی ﻧﻘﺸﻪ و ﻣﺘﺪ ﻣﻨﻈﻢ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺑﻬﺖ و ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻘﺎم ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ در ﻧﻈﺮ ﻣﺼﺎدر اﻣﻮر اﯾﺮان‬
‫آنﻗﺪر ﺑﻮد ﮐﻪ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﻧﻤﯽدﯾﺪﻧﺪ و ﺣﺪس ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺪی‬
‫آن ﻫﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﮐﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺎﻫﻪ و ﺷﺎﯾﺪ ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﮐﺎرﮔﺮداﻧﺎن‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ را ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽزدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎر ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ از‬
‫ﺗﺎﻻر ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ رﺳﯿﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﯽرﺣﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﻗﺮارداد ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮد و ﺗﺎزه ﺣﺒﺲﻫﺎی‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﺮای دﺳﺘﮕﯿﺮﺷﺪﮔﺎن ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻈﺎﻫﺮاﺗﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻔﻊ اﻗﻠﯿﺖ و ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﺮارداد در ﻣﻌﺎﺑﺮ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﯾﮏ ﺷﺐ‬
‫در ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺳﻼﻣﺒﻮل ﺟﻮاﻧﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و دوﻟﺖ‬
‫اﻣﻀﺎﮐﻨﻨﺪه ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ را ﺑﻪ ﺑﺎد دﺷﻨﺎم ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻔﺘﻪ اول ﻣﺮداد ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﻣﺮد وارد در ﺳﯿﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و ﭘﯿﺮوزی ﻧﺼﯿﺐ‬
‫ﮐﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪" .‬ﮔﺎف" ﺑﺰرﮔﯽ را ﻫﻢ ﮐﻪ ﮔﻠﺸﺎﺋﯿﺎن ﮐﺮد‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ‬
‫ﻋﺪهای از زﻋﻤﺎی ﻣﻠﯽ از ﺧﺎرج ﺑﻪ اﻗﻠﯿﺖ ﮐﻤﮏ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ زﯾﺮا او ﺿﻤﻦ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻧﻄﻖﻫﺎﯾﺶ اﺳﺎﻣﯽ ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ را ذﮐﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ از اﯾﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺮای ﻣﺸﺎوره‬
‫دوﻟﺖ دﻋﻮت ﮐﺮده اﺳﺖ و ﭼﻮن ﻫﻤﻪ آن ﻋﺪه‪ ،‬اﻇﻬﺎرات وزﯾﺮداراﯾﯽ را‬
‫ﺗﮑﺬﯾﺐ ﮐﺮدﻧﺪ در ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻠﻮﯾﺤﺎً ﺑﻪ ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﺪی ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﮐﺎر ﺳﺒﺐ ﺷﺪ "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" و "ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ" و‬
‫ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ وﮐﻼی اﻗﻠﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎده و‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ را ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزی دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ‪:‬‬
 ‫‪ / 304‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻻﯾﺤﻪ ﮐﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮب از ﻋﻬﺪه اﻧﺠﺎﻣﺶ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﻟﺖ‬

‫را ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺤﺚ را ﮐﻮﺗﺎه ﮐﻨﺪ و ﮐﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ و ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺸﻨﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﺪان آوردﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻮاب و ﺳﻮالﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ او را وارد ﺑﺎزی ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺣﺮفﻫﺎی ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﺑﻪ ﻗﺪری از او ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎزهای ﺑﺮای ﺑﺤﺚ‬
‫ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪای را ﮐﻪ دوﻟﺖ و ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ﺑﺮای ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻻﯾﺤﻪ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﯾﮏ ﻧﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ و وزﯾﺮداراﯾﯽ ﺻﺮف ﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ از اﯾﻦ اﻗﺪام ﺧﻮد‬
‫ﻃﺮﻓﯽ ﻧﺒﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ﺳﺎﺑﻖ و زﺑﻮنﺗﺮ از ﻫﻤﯿﺸﻪ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﯽ از‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻧﺎﺗﻮان ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺐﻫﺎ ﭘﺸﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﺳﻔﺎرت و‬
‫ﻫﮋﯾﺮ و رزمآرا ﻋﺮض وﺟﻮد ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺮدﯾﺪ و دودﻟﯽ ﺑﯽﻃﺮفﻫﺎ‬
‫و ﺣﻤﻼت اﻗﻠﯿﺖ‪ ،‬ﮐﺎری از ﭘﯿﺶ ﻧﺒﺮد و ﻗﺪم اول را ﻣﻠﺖ ﻓﺎﺋﻖ آﻣﺪ و اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﺎس ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎی ﻣﻬﻢﺗﺮ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ آﯾﻨﺪه او ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزی‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﻗﯿﻤﺖ داﺷﺖ زﯾﺮا ﭘﺮده وﻫﻢ و ﺗﺼﻮری ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ ﺻﺪﺳﺎل ﺳﯿﺎﺳﺖ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺟﻠﻮی دﯾﺪﮔﺎن اﯾﺮاﻧﯽ از درس ﺧﻮاﻧﺪه و ﺑﯽﺳﻮاد‪ ،‬ﺷﻬﺮی و‬
‫دﻫﺎﺗﯽ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻋﺎﻟﯽ و داﻧﯽ ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد و ﺳﻠﻄﻪ ﺧﻮد را‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﺿﻤﺤﻼل ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد درﯾﺪه ﺷﺪ و ﻣﺮدم ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪاری و ﺛﺒﺎت از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮدﯾﺪ و ﺿﻌﻒ را ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽﻫﺎ و ﺧﻔﺖﻫﺎی ﯾﮏ ﻗﺮنوﻧﯿﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻨﺎر‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﮑﻼت ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﯿﺮوی اﻫﺮﯾﻤﻦ اﺟﻨﺒﯽ‬
‫را درﻫﻢ ﺑﺸﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬراﻧﯿﺪن ﺑﺤﺮان ﺷﺪﯾﺪ "ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ" و‬
‫دﻓﻦ ﻣﻮﻗﺘﯽ آن‪ ،‬روز ﺷﺸﻢ ﻣﺮداد ﺑﻪ آﺧﺮ رﺳﯿﺪ و ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت اﻧﮕﻠﯿﺲ و‬
‫ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎﻧﺶ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﺠﻠﺲ آﯾﻨﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪305 /‬‬

‫ﻣﻦ ﮐﻪ از ﻣﺪﺗﯽ ﭘﯿﺶ درﺻﺪد اﻧﺘﺸﺎر روزﻧﺎﻣﻪ ﯾﻮﻣﯿﻪای ﺑﻮدم‪ ،‬دو‬

‫روز ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﯾﻌﻨﯽ روز ﻫﺸﺘﻢ ﻣﺮداد اوﻟﯿﻦ ﺷﻤﺎره "ﺑﺎﺧﺘﺮ‬
‫اﻣﺮوز" را ﺑﺎ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪای ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﯾﺎ ﻣﺮگ ﯾﺎ آزادی" ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎنﮐﻪ اﺷﺎره ﮐﺮدم "ﺑﺎﺧﺘﺮ" ﯾﻮﻣﯿﻪ ﮐﻪ اﻣﺘﯿﺎزش ﺑﺎ "دﮐﺘﺮ ﺳﯿﻒﭘﻮر"‬
‫ﺑﺮادرم ﺑﻮد ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﯾﻮر از اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و از‬
‫ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ اول "ﺳﻬﯿﻠﯽ" ﮐﻪ ﺟﺎی دوﻟﺖ "ﻓﺮوﻏﯽ" را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﺎً ﯾﻮﻣﯿﻪ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و ﺗﺎ اواﺳﻂ ﺣﮑﻮﻣﺖ "ﺻﺪر"‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖ در‬
‫اوﻟﯿﻦ "ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎر" ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﮐﻪ در ﭘﺎرﯾﺲ ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ رﻫﺴﭙﺎر اروﭘﺎ ﺷﺪم و ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻦ در اروﭘﺎ ﺗﺎ ﻣﻬﺮ ‪ 1327‬ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ و‬
‫در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﺮان آﻣﺪم ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻢ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ را از ﺳﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ وﻟﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻣﺮ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺣﻮادث‬
‫"ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ" و ﻻﯾﺤﻪ ﺗﺤﺪﯾﺪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﺧﻔﻘﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺣﺒﺲ و‬
‫زﺟﺮ ﻣﻠﯿﻮن ﮔﺮدﯾﺪ و ﻣﺪﺗﯽ اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺖ و اﻏﺮاق‬
‫ﻧﯿﺴﺖ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ وﺟﻮد ﺧﻮد ﻣﺠﻠﺲ ﯾﮑﯽ از ﻣﻮاﻧﻊ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ آﺧﺮ رﺳﯿﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً در ﻫﻤﺎن ﺷﻤﺎره اول ﻣﻘﺎﻟﻪای‬
‫زﯾﺮ ﻋﻨﻮان "ﻣﻦ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺮگ و اﺣﺘﻀﺎر ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻮدم‪ ".‬داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫"ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ" رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم اﯾﻦﮐﻪ در آن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻮه‬
‫ﻣﻘﻨﻨﻪ ﺗﻮﻫﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺬاﯾﯽ "ﺗﺤﺪﯾﺪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت" ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮوﮐﺎر روزﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﺎن را ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺟﻨﺤﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺗﻮﻗﯿﻒ "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" را ﮐﺮد و ﻣﺪﺗﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻗﺎﺿﯽ ﺷﯿﺮهای آن دادﮔﺎه‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ و ﺑﺎﻻﺧﺮه روزﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان دﯾﮕﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪﯾﻢ ﻧﺸﺮ ﺑﺪﻫﯿﻢ‪ .‬ﻋﻄﺶ‬
‫ﻣﻔﺮط ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ روزﻧﺎﻣﻪای ﮐﻪ ﺣﻘﺎﯾﻖ را ﺑﯽﭘﺮوا ﺑﮕﻮﯾﺪ و اﺳﺘﻘﺒﺎل‬
‫ﮐﻢﻧﻈﯿﺮی ﮐﻪ از "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﭘﺎﯾﺪاری ﻣﺎ‬
 ‫‪ / 306‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺸﮑﻼت و ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽﻫﺎ ﻣﯽاﻓﺰود و در ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﻧﻮﻇﻬﻮر ﮐﻪ ﻋﺼﺮﻫﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽﺷﺪ ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﺎز ﮐﺮد و ﻫﺮ روز ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺗﯿﺮاژش اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﺪ و ﮔﺎﻫﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺎد ﮐﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻣﺮدم ﺷﯿﻔﺘﻪ آزادی در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ ﻗﺪم ﻣﯽزدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﯾﮏ ﺷﻤﺎره "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" را ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺮﯾﺪاری ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﻠﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪ از روزﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ در اﯾﺮان داﺷﺘﻢ از اوﻟﯿﻦ‬
‫ﺷﻤﺎره دو ﻫﺪف اﺳﺎﺳﯽ ﯾﮑﯽ ﻣﺎﻟﯽ و ﯾﮑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮای "روزﻧﺎﻣﻪ" در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم اﯾﻦ دو ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺪه ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻈﺮ اول‬
‫ﻣﻦ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮج و دﺧﻠﺶ را ﺧﻮدش ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﮐﻨﺪ و از ﻫﺮ ﮐﻤﮏ ﺧﺎرج ﺑﯽﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﺮان‬
‫ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه ﭼﻮن ﺑﻪ اﯾﻦ اﺻﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ اﮔﺮ ﻫﻢ ﺻﺎﺣﺒﺎن آن‬
‫ﺟﺮاﯾﺪ ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﯽﻃﻤﻊ و ﺧﯿﺮﺧﻮاﻫﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ‬
‫ﻣﻘﺮوض ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺧﻮﯾﺶ را در آن راه دادهاﻧﺪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﻮﺳﺴﻪ‬
‫ﺷﺪه و از ﻣﯿﺪان ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻗﺪرت و ﭘﻮل‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه از ذﮐﺮ ﺣﻘﺎﯾﻖ و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ و ﺑﯿﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﻣﺮدم‬
‫ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ از روز اول دﮐﺎن را ﺑﺮای ﻟﻔﺖ و ﻟﯿﺲ و‬
‫ﻣﺪاﺣﯽ ﯾﺎ ﻓﺤﺎﺷﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﺧﺎذی ﮔﺸﻮده و ﻣﻌﺎش ﺧﻮد را از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ‬
‫درآوردهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ ﭼﻬﺎرﻣﺎهوﻧﯿﻢ و ﺧﺮج ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ از ﺑﺮادر‬
‫ﺑﺰرﮔﻢ ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﺪف ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻮازﻧﻪ ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫"ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﮐﻪ ﺗﺸﮑﯿﻼت ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ اﻋﻀﺎی ﻣﻌﺪود وﻟﯽ ﻓﺪاﮐﺎر و‬
‫ﺻﻤﯿﻤﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ آﻣﺪم‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ روز و آﯾﻨﺪه آن را ﻧﯿﺰ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﯿﻦ ﮐﻨﻢ ﯾﮏ روزﻧﺎﻣﻪ "اﻧﺘﻘﺎدی" ﻣﻠﯽ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه دزدﭘﺮور و ﻓﺎﺳﺪ و ﺧﺮاب ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ زور ﺳﺮﻧﯿﺰه و‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪307 /‬‬

‫ﺷﻼق ﺑﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﯽ ﻧﯿﻢﺑﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺮواﺿﺢ اﺳﺖ در اﯾﻦ ﺟﻬﺎد‬

‫ﻣﻘﺪس ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮدم ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻟﺴﻮﺧﺘﻪ و ﭘﺎک و ﻣﯿﻬﻦﭘﺮﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﺧﻼل ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﻻت "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ ﺟﻤﻌﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺮای ﻧﺠﺎت ﮐﺸﻮر ﺑﻪ آب و آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎ ﻣﺎ را ﺗﻘﻮﯾﺖ‬
‫ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ روز ﭘﯿﺶ از ﻇﻬﺮ ﮐﻪ در دﻓﺘﺮ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮدم ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻼﻗﺎﺗﻢ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ اروﭘﺎ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ آﺷﻨﺎ‬
‫ﺑﻮدم و ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻫﻢ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ" آﻣﺪ و رﻓﺖ داﺷﺖ‪ .‬دوﻣﯽ را دوﺳﻪ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮدم وﻟﯽ ﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺻﻒ اﻗﻠﯿﺖ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬از‬
‫دور ﺑﻬﺘﺮ او را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﻧﻔﺮ ﺳﻮم را اﺻﻼَ ﺗﺎ آن وﻗﺖ روﯾﺖ ﻧﮑﺮده‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از "ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ"‪" ،‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‬
‫ﺣﺎﺋﺮیزاده" و "دﮐﺘﺮ ﻣﻈﻔﺮ ﺑﻘﺎﯾﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ"‪ .‬ﻧﻔﺮ آﺧﺮی ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻗﺒﻞ از‬
‫ﭘﺎﯾﺎن دوره ﻣﺠﻠﺲ در ﺻﻒ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻌﺪ از ﻓﺮوردﯾﻦ‬
‫‪ 1328‬ﺑﺮ ﺿﺪ رزمآرا داﺧﻞ ﻣﺒﺎرزه ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﺳﺘﯿﻀﺎح‬
‫ﭘﺮﺳﺮوﺻﺪاﯾﯽ ﮐﻪ از دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﮐﺮد و در آن اﺳﺘﯿﻀﺎح ﺑﻪ ﺷﺪت رﺋﯿﺲ‬
‫ﺳﺘﺎد وﻗﺖ را ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻧﺘﺮﯾﮕﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺪ و ﺑﺴﺖﭼﯽ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻃﻠﺐ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻮﺑﯿﺪ و از آن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ در اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ "دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ" ﺟﺎ ﺑﺎز ﮐﺮد و در‬
‫ﺗﻬﺮان ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺗﻬﯿﻪ دﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﻌﺎرﻓﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ از ﻣﯿﺎن آن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ اﺑﺘﺪا "ﻣﮑﯽ"‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﻣﺎ اﻗﻠﯿﺖ دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﺠﻠﺲ را‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدادﯾﻢ و ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن دوره ﻫﻢ ﺑﯿﮑﺎر ﻧﻨﺸﺴﺘﻪاﯾﻢ و از ﻣﺒﺎرزات‬
‫رﺷﯿﺪاﻧﻪ روزﻧﺎﻣﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﺑﺴﯿﺎر ﻟﺬت ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ و اﻣﺮوز آﻣﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻫﻤﮑﺎری ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬دوﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻗﺮﯾﺐ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮاب ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻤﮑﺎری ﻣﺎ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﻋﻬﺪ‬
 ‫‪ / 308‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫و ﭘﯿﻤﺎن ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ راﻫﯽ را ﮐﻪ "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﻣﯽرود ﻣﯽﭘﺴﻨﺪﯾﺪ‬

‫ﺣﺘﻢ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﺒﺎرزه ﻫﻤﻘﺪم ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻨﺪ وﻋﺪه ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺑﻌﺪی ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻦ از اروﭘﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ ﺿﻤﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻦ آﻣﺪه ﺑﻮد]ﻧﺪ[‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﻫﻢ "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﻋﺎدﺗﺎً‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻪ دﯾﺪ و ﺑﺎزدﯾﺪﻫﺎ ﻣﻘﯿﺪ ﻧﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزدﯾﺪ ﺑﻌﻀﯽ رﻓﺘﻢ‬
‫ﺑﺎزدﯾﺪ "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" را ﺑﺮای وﻗﺖ و ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮی ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﻣﻦ ﻗﺒﻞ از ﺳﻔﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻫﻢ ﺧﻮب ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫"ﺑﺎﺧﺘﺮ" ﻧﯿﺰ ﻫﻮاﺧﻮاه ﺳﯿﺎﺳﺖ او در ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﮕﺮ ﮔﻮﯾﺎ در‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮرد و آن در ﻗﻀﯿﻪ "اﺑﺴﺘﺮوﮐﺴﯿﻮن" ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ "ﺻﺪراﻻﺷﺮاف" ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﺼﺪق ﻟﯿﺪری ﯾﮏ دﺳﺘﻪ ﭼﻬﻞﻧﻔﺮی را داﺷﺖ و در روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫آذرﺑﺎﯾﺠﺎن در ﭘﯿﭻوﺧﻢ ﻏﻮﻏﺎی "ﺣﺰب دﻣﻮﮐﺮات ﭘﯿﺸﻪوری" ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ و ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﯾﮑﯽ از روزﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻗﺎی "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" ﮐﻪ آنوﻗﺖ اﯾﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 109‬ﮐﻪ ﮐﻮدﺗﺎﭼﯿﺎن در روز ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻏﺎرت ﮐﺮدﻧﺪ و آﺗﺶ‬
‫زدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮد ﺧﺎﻧﻪای ﺑﻮد در ﯾﮑﯽ از ﮐﻮﭼﻪﻫﺎی ﻓﺮﻋﯽ ﮐﺎخ ﮐﻪ ﺣﺎﻻ‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻢ اﺟﺎره اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺜﻞ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ‬
‫ادب و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺧﺼﺎﯾﺺ ﺟﺒﻠﯽ اوﺳﺖ ﻣﺮا ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺑﻌﺪ از رﺳﻮم‬
‫ﻗﺮﯾﺐ ﯾﮏﺳﺎﻋﺖوﻧﯿﻢ ﻣﻦ درﺑﺎره ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ او ﮔﻔﺖوﮔﻮ‬
‫ﮐﺮدم و ﭼﻮن ﺗﺎزه از ﻓﺮﻧﮓ آﻣﺪه ﺑﻮدم و ﻫﻮای اروﭘﺎ ﻫﻨﻮز در دﻣﺎﻏﻢ ﺑﻮد‬
‫ﺑﻪ اﯾﺸﺎن اﺻﺮار داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺣﺰﺑﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺬاﮐﺮات آن روز ﻣﺎ‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻔﺼﻞ و ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﺘﯿﺠﻪای از آن ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﮕﺮدﯾﺪ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺻﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﻗﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﻮﮐﻮل ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﭘﯿﺶ از ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ و ﻣﻮﺳﺴﺎن و ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺧﺘﻢ دوره‬
‫ﻣﺠﻠﺲ دﯾﮕﺮ ﺗﻤﺎم ﺣﻮاس ﻫﮋﯾﺮ ﮐﻪ وزﯾﺮ درﺑﺎر ﺑﻮد و ﺳﺎﻋﺪ و رزمآرا‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪309 /‬‬

‫ﺻﺮف ﺗﻬﯿﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﮔﺮدﯾﺪ‪" .‬ﻫﮋﯾﺮ" ﯾﮑﻪﺗﺎز‬

‫ﻣﯿﺪان ﺑﻮد و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺎر ﻗﺮارداد را در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺟﻮر ﮐﻨﺪ و‬
‫ﭼﻮن آدم زرﻧﮓ و ﭘﺸﺖ ﻫﻢ اﻧﺪازی ﺑﻮد ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت دوﻟﺖ را در درﺑﺎر‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ آن اوﻗﺎت ﺷﻬﺮت داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺪتﻫﺎ ﺳﺎﻋﺪ‬
‫و دﮐﺘﺮاﻗﺒﺎل وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر او و ﺣﺘﯽ رزمآرا ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﯽ آن زﻣﺎن را‬
‫در اﺗﺎق اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮد ﻣﻌﻄﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺗﻮﻗﻊ وﮐﺎﻟﺖ‬
‫داﺷﺖ ﺑﻪﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ او را ﻣﯽدﯾﺪ و اول از ﻫﻤﻪ او را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺪ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺧﺪای ﻧﺎﮐﺮده اﺳﻢ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ را داﺷﺖ و‬
‫ﻋﻠﯽاﻻﺻﻮل ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻧﺎﻣﺰد وﮐﺎﻟﺖ ﺑﺎ رﺋﯿﺲ‬
‫دوﻟﺖ اﮔﺮ ﺑﻨﺪ و ﺑﺴﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺑﺎﯾﺪ رﺿﺎﯾﺖ او را ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬رزمآرا‬
‫ﻧﻘﺸﻪ دﯾﮕﺮی ﺧﺎرج از اﯾﻦ دو ﻧﻔﺮ داﺷﺖ‪ .‬او اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﻮﺳﺴﺎن را ﺑﺎ ﯾﮏ‬
‫ﺗﻠﮕﺮاف رﻣﺰ در وﻻﯾﺎت و ﺣﺘﯽ ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم داد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺘﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ دﻓﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﭘﻬﻠﻮان ﻣﯿﺪان ﺗﻨﻬﺎ او ﺑﺎﺷﺪ و دﯾﮕﺮان از ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﺗﺠﺮﺑﻪاش‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ "ﻫﮋﯾﺮ" آنﻗﺪرﻫﺎ ﻣﯿﺪان ﺑﻪ او ﻧﻤﯽداد و اﯾﻦ رﻗﺎﺑﺖ اﻟﺒﺘﻪ‬
‫در روزﻫﺎی اول ﻧﺎﻣﺮﯾﯽ و ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ و ﻋﻠﻨﯽﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻻﯾﺤﻪ اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﭼﻨﺎنﮐﻪ در‬
‫ﺟﺮﯾﺎن آﺧﺮ دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﮔﺮدﯾﺪ و‬
‫دوﻟﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺮوع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد دﯾﮕﺮ‬
‫ﺣﺮﺑﻪای ﺑﺮای ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﮑﻠﯿﻒ‬
‫"ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ" ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦﻗﺪر ﮐﻪ ﻟﯿﺴﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وﻻﯾﺎت ﺑﺎ ﻧﻈﺮ‬
‫"ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان" ﺗﻬﯿﻪ و آﻣﺎده ﺷﺪ از اواﯾﻞ ﻣﻬﺮ دﺳﺘﻮر ﺷﺮوع‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎی‬
‫ﻧﻈﺎرت ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ رﻓﺖ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖﻫﺎی ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻗﺪرت و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً‬
‫"ﻫﮋﯾﺮ و رزمآرا" ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ روﺷﻦﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ و از ﭘﺮده اﺧﺘﻔﺎ و زﻣﺰﻣﻪ و‬
‫ﺣﺪس و ﻗﯿﺎس ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﮐﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮ ﺑﺰرگﺗﺮ اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ‬
 ‫‪ / 310‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮ دوﻗﻠﻮی ﺷﺎه‪ ،‬ﺻﺪدرﺻﺪ ﻃﺮﻓﺪار ﺳﯿﺎﺳﺖ‬

‫"ﻫﮋﯾﺮ" ﺑﻮد و ﻫﻢ اوﺳﺖ ﮐﻪ "ﻫﮋﯾﺮ" را ﮐﺎﻧﺪﯾﺪای ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﮐﺮد و‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ او را ﺑﻪ زﻣﺎﻣﺪاری ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف ﻧﻔﻮذ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهای در درﺑﺎر و دوﻟﺖ داﺷﺖ و‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪای ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪون ﻣﻮاﻓﻘﺖ و ﺣﻤﺎﯾﺖ او ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎر ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﻃﺮﻓﺪاری او از "ﻫﮋﯾﺮ" ﮐﻔﻪ ﺗﺮازوی "وزﯾﺮ درﺑﺎر ﯾﮏ‬
‫ﭼﺸﻢ" را ﺧﯿﻠﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬از روز اول ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ از‬
‫اﻓﺮاد "اﻗﻠﯿﺖ" دوره ﺳﺎﺑﻖ و ﯾﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ داﻋﯿﻪ آزادﯾﺨﻮاﻫﯽ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ در وﻻﯾﺎت‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺸﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻧﺪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻧﻬﺎ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ در‬
‫ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ وﮐﻼﯾﯽ ﮐﻪ در "ﻟﯿﺴﺖ" ﺗﻬﺮان ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد از‬
‫ﺻﻨﺪوقﻫﺎ ﺳﺮ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ .‬اوﻟﯿﻦ وﮐﯿﻠﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ از ﺣﻮزه‬
‫"ﻧﺎﺋﯿﻦ" ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻃﺮﻓﺪاران "ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف" اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﺋﯿﻦ‪،‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﭘﺪری ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﻢ ﻋﻼﻗﻪ و ﺧﺎﻧﻪ و زﻧﺪﮔﯽاش در‬
‫آﻧﺠﺎﺳﺖ و از دوره ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ]ای[ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ "ﺳﻬﯿﻠﯽ"‬
‫در دوره ﭼﻬﺎردﻫﻢ از ﺑﺮادرم ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮی را از آﻧﺠﺎ وﮐﯿﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﻗﻮاماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻧﯿﺰ در دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﺎ او ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫"ﻧﺎﺋﯿﻦ" ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺪی ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ روﺑﻪرو ﺷﺪ وﻟﯽ ژاﻧﺪارمﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫را درﻫﻢﺷﮑﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﮑﺴﺖﺧﻮردﮔﺎن اﺳﻨﺎد رﺳﻮاﯾﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﺑﻪ ﺗﻬﺮان‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ و ﻣﺎ در "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وﻻﯾﺎت را‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻓﺮﯾﺎد اﻋﺘﺮاض ﻣﺮدم ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫وزﯾﺮﮐﺸﻮر و ﻗﺴﻤﯽ ﮐﻪ درﺑﺎره ﺻﺤﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت "ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻮس ﻣﺎدرش"‬
‫ﺧﻮرد ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ را از ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺴﺘﻮر ﻧﮕﻬﺪارد‪ .‬ﻫﻤﻪ دﻧﺒﺎل راه‬
‫ﭼﺎرهای ﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺴﺎد و ﺧﺮاﺑﯽ ﻏﻠﺒﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪311 /‬‬

‫ﻧﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" ﻣﻌﻄﻮف ﮔﺮدﯾﺪ وﻟﯽ "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" ﮐﻪ‬

‫در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺻﻨﺪوقﺳﺎزان دوﻟﺖ وﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺟﻤﻌﯽ از آزادﯾﺨﻮاﻫﺎن ﺑﻪ درﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﺤﺼﻦ رﻓﺖ و‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﮕﺮﻓﺖ اﯾﻦ دﻓﻌﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﺪان ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﻟﯿﺪری‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮد روی ﺧﻮش ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽداد‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات و ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت زﯾﺎد ﻗﺮار ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ ﻧﺎﻣﻪای در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ‬
‫او ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺧﻮد را ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻋﻼم ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﻣﺪﯾﺮ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬی ﺑﻪ او ﻧﻮﺷﺘﯿﻢ و درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﮑﺮی ﺑﺮای‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻓﺴﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺬاﮐﺮه ﮐﻪ‬
‫راهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ او ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﯾﮏﺑﺎر‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ﺗﺤﺼﻦ ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑﺮوﯾﻢ و از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ از ﻣﺮدم دﻋﻮت ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺻﺒﺢ ﯾﮑﯽ از روزﻫﺎی اواﺧﺮ ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﮐﺎخ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮای ﺗﻈﻠﻢ ﺣﻀﻮر‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻬﻀﺖﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ارزش‬
‫دارد و ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ از اﺻﻞ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﺘﻦ ﮐﺘﺎب ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﻗﻀﯿﻪ ﮐﺎﻣﻼً روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺗﺤﺼﻦ دوم "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" رﻋﺐ و وﺣﺸﺘﯽ را ـ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﮐﻮدﺗﺎی ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ در ﻫﻤﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺳﺎﯾﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺟﺰ زور و ﺷﻼق‬
‫و ﻗﺪرت ﭘﻠﯿﺲ و اراده ﻓﺮدی ﻫﯿﭻﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮد ـ در ﻫﻢ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ و آﻧﭽﻪ دوﻟﺖ وﺳﯿﻠﻪ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد ﮐﻪ ﻧﮕﺬارد‬
‫ﯾﮏﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد وﻟﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و‬
‫ﺗﺸﻨﮕﯽ ﺑﯽاﻧﺘﻬﺎی ﻣﺮدم ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﻣﺠﻠﺲ آزاد و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﯾﻦﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ در ﮔﺮو اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﺎر ﺧﻮد را ﮐﺮد و‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻋﻮت ﻣﺼﺪق ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ دادﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 312‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻋﻠﯽرﻏﻢ اﻋﻼﻣﯿﻪﻫﺎی دوﻟﺖ و ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ در ﺳﺎﻋﺘﯽ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬

‫ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮده ﺑﻮد ﭼﻨﺪﻫﺰارﻧﻔﺮ از ﺟﻮاﻧﺎن روﺷﻨﻔﮑﺮ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و اﺻﻨﺎف‬
‫آزادﯾﺨﻮاﻫﺎن از ﺧﺎﻧﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮ در ﺳﻨﮕﯽ ـ ﻣﺤﻞ درﺑﺎرـ را‬
‫اﺷﻐﺎل ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺶ از دﺳﺘﺠﺎت دﯾﮕﺮ اﺑﺮاز‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﮋﯾﺮ و ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و دﺳﺘﻮر داده‬
‫ﺷﺪ ﺗﻤﺎم ﭼﻬﺎرراهﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﺎخ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﻗﻨﺪاق ﺗﻔﻨﮓ رد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ ﺟﻤﻌﯿﺖ از ﺻﺒﺢ‬
‫زود آﻣﺪه ﺑﻮد و اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﭼﻨﺪان ﺗﺄﺛﯿﺮی در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎرن‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻋﺪهای از ﻫﻤﻔﮑﺮاﻧﺶ ﭘﯿﺎده ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﯿﻌﺎدﮔﺎه‬
‫رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻫﻤﻪ را دﻋﻮت ﺑﻪ ﺳﮑﻮت و آراﻣﺶ ﮐﺮد و‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد ﮐﺴﯽ ﺷﻌﺎر ﻧﺪﻫﺪ‪] .‬ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ درﺑﺎر اﻓﺴﺮ رﺋﯿﺲ ﮔﺎرد ﺟﻠﻮ‬
‫آﻣﺪ و ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﭼﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﺸﯽ دارﯾﺪ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺮﺑﺎز‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺟﻠﻮ درﺑﺎر را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺪق ﺟﻮاب داد‬
‫ﻋﺮﯾﻀﻪای ﻣﺮدم ﺑﺮای ﺷﺎه دارﻧﺪ و ﻧﺎﻣﻪ را ﮐﻪ ﺷﺮح ﻓﺴﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﻓﺸﺎر و‬
‫ﻣﺪاﺧﻼت ﻣﺄﻣﻮرﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ اﻓﺴﺮ ﻣﺰﺑﻮر داد‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﮋﯾﺮ آﻣﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن او و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫در ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم ردوﺑﺪل ﺷﺪ و رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮدم رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد اﯾﻦ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺟﺎ ﺑﺮای ﺗﺤﺼﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اوﻻً ﺷﮑﺎﯾﺎت رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﺗﺤﺼﻦ‬
‫اﺣﺘﯿﺎج ﻧﺪارد ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ اﮔﺮ ﻻزم ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎﻧﯽ از ﻣﯿﺎن ﺧﻮد‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ ﭘﺲ از ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﺸﻮرﺗﯽ در ﺣﺪود‬
‫ﺑﯿﺴﺖﻧﻔﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺳﻪ‬
‫روز دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و رﻓﻘﺎی او در درﺑﺎر ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و رادﯾﻮ ﻟﻨﺪن و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪313 /‬‬

‫دوﻟﺘﯽ در اﯾﻦ ﻣﺪت ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﺤﺼﻨﯿﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﺘﯿﺠﻪای از‬
‫ﺗﺤﺼﻦ ﻋﺎﯾﺪ ﻧﺸﺪ‪ ،‬روز ﭼﻬﺎرم ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﯿﻢ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ درﺑﺎر را ﺗﺮک‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ و از آﻧﺠﺎ ﯾﮑﺴﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺼﺪق رﻓﺘﯿﻢ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖﻫﺎی زﯾﺎد در آن‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻓﺮدای آن روز ﻫﻤﺎن ﻫﯿﺌﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫"ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" را ﮐﻪ اﺳﻤﺶ را ﻣﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدم‪ ،‬رﯾﺨﺘﻨﺪ و اﻋﻼﻣﯿﻪای ﻧﯿﺰ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺻﺎدر ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬روز اول آﺑﺎن ﺧﺒﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" در‬
‫ﺟﺮاﯾﺪ اﻧﺘﺸﺎر ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و "ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ اﺳﺎﺳﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺸﺮﯾﺢ‬
‫ﻫﺪف و ﻣﺮام اﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪ اﺧﺘﺼﺎص داد‪ .‬از ﻫﻤﯿﻦﺟﺎ ﻧﺤﻮه ﮐﺎر و ﻃﺮز ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﺻﻮرت ﺟﺪیﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ و ﺟﻨﮓ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺎﺳﯽ آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﯾﮑﯽ از ﺷﮑﺎﯾﺎت ﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ اﻧﺠﻤﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺑﯿﺪاری ﻣﺮدم را در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺒﻬﻪ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وﻻﯾﺎت ﺑﺎ ﻫﻤﺎن وﺿﻊ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺤﺼﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺜﺒﺖ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﮏ‬
‫ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺑﺰرگ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ از آﻧﺠﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮدم ﺣﺮف زد‪ .‬ﻧﻈﻢ و ﻫﺸﯿﺎری اﻫﺎﻟﯽ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ و ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﯽﺷﻤﺎری ﮐﻪ‬
‫در اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﺎرز ﻫﺸﯿﺎری ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان ﺑﻮد و‬
‫]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪" .‬ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻧﻈﺎرﺗﺶ را ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وﺳﻌﺖ ﻣﯽداد و‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮﺷﻮر را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪه درآورد و ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺮ روش ﻣﺤﮑﻢ و ﻣﺘﯿﻨﯽ ﺷﺮوع ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬روز اﺧﺬ آرا رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪن رأیﻫﺎ‬
‫ﺷﺮوع ﺷﺪ و ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﺗﻘﻠﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺗﻬﺮان و ﺣﻮﻣﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزی ﻫﻤﺎنﻗﺪر ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻠﯿﻮن آﺛﺎر ﻓﺘﺢ‬
‫و ﻇﻔﺮ را ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﻫﺮاﺳﻨﺎک ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬او را ﺑﻪ ﺗﺪﺑﯿﺮ‬
 ‫‪ / 314‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫دﯾﮕﺮی وادار ﻧﻤﻮد و آن ﻋﻮضﮐﺮدن ﺻﻨﺪوقﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ‬

‫روﺿﻪﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺒﺴﺘﺎن ﻣﺴﺠﺪ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر را ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮاﺋﺖ آرا ﺑﻮد ﺗﺨﻠﯿﻪ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺻﻨﺪوقﻫﺎ را ﺑﻪ ]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ اﻧﺘﻘﺎل دادﻧﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺷﺐ اول‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﺻﻨﺪوقﻫﺎ را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و از ﻓﺮدا اﺳﺎﻣﯽ ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫"ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻧﻈﺎرت را رﻫﺎ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮑﯽ دوﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎی اﻧﺠﻤﻦ اﺳﺘﻌﻔﺎ‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن روﺿﻪﺧﻮاﻧﯽ ﺛﻤﺮ وﺣﺸﺖزاﯾﯽ ﺑﺮای "ﻓﺮﯾﺐ دﻫﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﻠﺖ" داﺷﺖ و در ﻫﻤﺎن ﺷﺒﺴﺘﺎن ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮔﻠﻮﻟﻪای از "ﺣﺴﯿﻦ اﻣﺎﻣﯽ" ﺑﺮ‬
‫ﻗﻠﺐ ﻫﮋﯾﺮ ﺧﻮرد و ﻓﺮدا در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮﻗﺮار‪ ،‬رﻓﻘﺎی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻣﺎ اﮐﺜﺮ دﺳﺘﮕﯿﺮ و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ‬
‫اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﺗﺒﻌﯿﺪ ﮔﺮدﯾﺪ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺿﺮﺑﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺠﻤﻦ رأی ﺑﻪ‬
‫ﺑﻄﻼن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺳﻔﺮ ﺷﺎه ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ دﻋﻮت رﺳﻤﯽ را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﺑﯿﻨﺪازد وﻟﯽ ﭼﻮن از "رزمآرا"‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ داﺷﺖ ﯾﮑﯽ از رﻗﺒﺎی او را ﮐﻪ "ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ زاﻫﺪی" ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮔﻤﺎﺷﺖ و رﻫﭙﺴﺎر ﻧﯿﻮﯾﻮرک ﺷﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺒﺖ ﺷﺎه ﮐﺎر ﻣﻬﻤﯽ‬
‫ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﯾﻢ رﻓﻘﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در زﻧﺪان ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺪﯾﺪ رزمآرا و "زاﻫﺪی" آزاد ﮐﻨﯿﻢ؛ وﻟﯽ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽﮐﻪ ﺷﺎه از اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮﻧﮕﺮدد از اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬دو ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" در اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ و درﺑﺎره‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻌﺪی ﻣﺬاﮐﺮاﺗﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎه از اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوم‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ اﻧﺠﻤﻦ ﻧﻈﺎرت ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺮوع و اﯾﻦ دﻓﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧﻮد‬
‫اﻓﺰودﯾﻢ‪ .‬رأیﻫﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺷﺪ و در ﭼﻨﺪ ﺣﻮزه ﻓﺮﻋﯽ ﻫﻢ اﻋﻀﺎی‬
‫"ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻋﻀﻮﯾﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﺻﻨﺪوق ﻟﻮاﺳﺎن ﭘﯿﺶ آﻣﺪ زﯾﺮا‬
‫ﭼﻨﺪﻫﺰار رأی ﺗﻘﻠﺒﯽ در آن ﺻﻨﺪوقﻫﺎ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺒﺎرزات‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞﮐﺮدن ﯾﮑﯽ از ﺻﻨﺪوقﻫﺎی ﻟﻮاﺳﺎن ﺗﻮﻓﯿﻖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﯾﻢ و‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪315 /‬‬

‫ﻫﺸﺖﻧﻔﺮ از دوازدهﻧﻔﺮ وﮐﻼی ﺗﻬﺮان را "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺑﺮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ‬

‫"آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻌﺪ از واﻗﻌﻪ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ در ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﻪﺳﺮ‬
‫ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﺪون ﺣﻀﻮر وﮐﯿﻠﯽ ﺗﻬﺮان ﺑﺎز ﮐﺮدﻧﺪ و ﻫﯿﺌﺖ رﺋﯿﺴﻪ آن‬
‫را ﻫﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬وﮐﻼی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺗﺎ اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻓﺘﺘﺎح‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺲ از ﺗﻌﻄﯿﻼت ﻓﺮوردﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﺟﻠﺴﺎت ﻋﻠﻨﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺳﺎﻋﺪ ﮐﻪ در ﺳﻨﺎ ﮐﻪ ﻣﻘﺎرن اﻓﺘﺘﺎح ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻃﺮﻓﺪاران زﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺧﻮد ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ زﻣﺰﻣﻪ ﻋﺪم‬
‫رﺿﺎﯾﺖ آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮای ﮔﺬراﻧﯿﺪن اﯾﺎم ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻋﯿﺪ ﺑﻪ اﻫﻮاز رﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم ﮐﻪ رادﯾﻮ ﺧﺒﺮ داد "ﻣﻨﺼﻮراﻟﻤﻠﮏ" از ﻃﺮف ﺷﺎه ﻣﺄﻣﻮر ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮر ﺑﺎ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻤﺎس‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و وﻋﺪه داد ﮐﻪ در ﺳﻪ ﻣﻮرد‪ :‬ﻗﺎﻧﻮن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﻣﻮﺿﻮع "ﻧﻔﺖ" ﻧﻈﺮ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻟﻮاﯾﺢ‬
‫اﺻﻼﺣﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ داد اﻣﺎ ﺑﺮای‬
‫ﻧﻔﺖ ﻣﻌﻄﻞ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﻨﺪ و ﭼﻮن ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺠﻤﺞ و ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﻣﯽﮐﺮد از ﻃﺮف "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﻠﯿﻒ را‬
‫ﺻﺮﯾﺤﺎً روﺷﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮری ﻫﻢ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﻓﺮﺳﺘﺎد وﻟﯽ ﮔﻮﯾﺎ ﭼﯿﺰ‬
‫ﻣﻬﻤﯽ دﺳﺘﮕﯿﺮش ﻧﺸﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ رﻗﯿﺐ ﺧﻄﺮﻧﺎک دوﻟﺖﻫﺎ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫رزمآرا در ﺧﺎرج ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻮد و ﻣﺜﻞ اﯾﻦﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ‬
‫ﻫﻢ از او ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺪیﺗﺮ‪ ،‬از ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ دﻓﺎع ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ‬
‫دﺳﺎﯾﺲ رزمآرا ﻋﻠﻨﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ ﺑﯿﺪار ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان روآورده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت روس ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ در ﭼﻨﺪﻧﻘﻄﻪ و ازﺟﻤﻠﻪ در ﺟﻠﻮ داﻧﺸﮕﺎه ﭼﻨﺪ ﺑﻤﺐ ﻣﻨﻔﺠﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﺪت رزمآرا را ﻋﻠﻨﯽ و روﺷﻦ ﻣﯽﮐﻮﺑﯿﺪ و‬
‫"ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز" او را ﺑﻪ ﻟﻘﺐ "ژﻧﺮال ﺑﻮﻻﻧﮋه" ﻣﻠﻘﺐ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬از وﻗﺘﯽﮐﻪ‬
 ‫‪ / 316‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻨﺼﻮر روی ﮐﺎر آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ "آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" را ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮز آﺑﺮوﻣﻨﺪاﻧﻪای ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﻣﻦ ﺑﯿﺶ از ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ "ﻣﻨﺼﻮر" در ﺗﻤﺎس ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺗﻠﮕﺮافﻫﺎﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﺗﻬﺮان و ﺑﯿﺮوت از ﻃﺮف "ﻣﻨﺼﻮر" و "ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻗﺮار ﺷﺪ "آﯾﺖاﷲ" ﻫﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺿﻤﻦ واﻗﻌﻪ دﯾﮕﺮی روی داد ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻮر اﺗﻤﺎم‬
‫ﺣﺠﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ رزمآرا و زاﻫﺪی ﻗﺒﻼً اﺷﺎرهای ﺷﺪ و ﺑﺪون زاﻫﺪی‬
‫در رأس ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻌﺎرض ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ رزمآرا ﺑﻮد وﻟﯽ رزمآرا‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺎه را راﺿﯽ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ زاﻫﺪی ﮐﻨﺪ و او را ﺑﻪﻋﻨﻮان "ﺳﻨﺎﺗﻮر‬
‫اﻧﺘﺼﺎﺑﯽ" رواﻧﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪" .‬ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﮐﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را‬
‫ﺧﻮب درک ﻣﯽﮐﺮد ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻮراﻟﻤﻠﮏ اﻃﻼع داد ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺠﻠﺲ در ﺻﻒ ﻣﺨﺎﻟﻒ او ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ زاﻫﺪی ﺑﻪ‬
‫زودی ﻣﯿﺪان را ﺧﺎﻟﯽ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﻪ راﻣﺴﺮ رﻓﺖ و دﯾﮕﺮی را ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﻗﺘﻞ "اﺣﻤﺪ دﻫﻘﺎن" ﮐﻪ وﮐﯿﻞ ﻣﺠﻠﺲ و‬
‫ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺠﻠﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﺼﻮر و از رﻓﻘﺎی ﺧﯿﻠﯽ ﻧﺰدﯾﮏ رزمآرا ﺑﻮد ﺑﻪ وﺿﻊ‬
‫اﺳﺮارآﻣﯿﺰی ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫وﺿﻊ رزمآرا در ﻣﺠﻠﺲ و ﺳﻨﺎ ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬ﻏﯿﺮ از رﻓﻘﺎی ﻣﺎ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ‬
‫او ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﺒﻮد در ﺧﺎرج ﻫﻢ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ او ﻗﺮار‬
‫و ﻣﺪار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ آﺧﻮﻧﺪﻫﺎ و ازﺟﻤﻠﻪ "ﻓﻠﺴﻔﯽ واﻋﻆ" در زدوﺑﻨﺪ او‬
‫وارد ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺎﻗﻮﮐﺶ و ﻋﺮﺑﺪهﺟﻮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺼﻮر‬
‫ﺗﺤﺖ اﺳﺘﯿﻀﺎح ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺬاﮐﺮه ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ دو ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ او رأی ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ اوﻗﺎت ورود "ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" ﺑﺎ ﺗﺠﻠﯿﻞ و اﺣﺘﺮام ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎی "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" و ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺜﯿﺮی ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل او‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪317 /‬‬

‫رﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﯾﻦ ﻣﺎﻧﻮر را ﺑﺮای ﻧﺸﺎندادن ﻗﻮت ﻣﻠﯿﻮن درﻣﻘﺎﺑﻞ‬

‫رزمآرا ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا درآوردﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺬاﮐﺮات زﯾﺮ ﭘﺮده ﺑﺮای آوردن دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺑﺮای ﭼﻨﺪ روز‪ ،‬ﻋﺎزم "ﮐﻼردﺷﺖ" ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬رﻓﺘﻦ‬
‫"ﮐﻼردﺷﺖ" ﺷﺎه "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" را ﻇﻨﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎه ﺑﺮﮔﺸﺖ و روزی ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮدای آن روز ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﺼﻮر ﺑﺮای ﺟﻮاب اﺳﺘﯿﻀﺎح ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫دهوﻧﯿﻢ ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﺳﺘﻌﻔﺎ داد‪ .‬رﻓﻘﺎ ﻫﯿﭻﮐﺪام از اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺧﺒﺮدار ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻃﻼع "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﻮم ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻔﺖ را در ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﻨﺼﻮر ﻣﻄﺮح‬
‫ﮐﺮد از ﻃﺮف وﮐﻼی اﮐﺜﺮﯾﺖ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن‬
‫ﻫﺠﺪهﻧﻔﺮی ﺑﻪ اﺳﻢ "ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﻔﺖ" ﺑﺮای رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﯽ و‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ ﺣﻘﻮق اﯾﺮان را اﺳﺘﯿﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ از‬
‫ﺧﻮد ﻣﺠﻠﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺰﺑﻮر از ﺳﯿﺰدهﻧﻔﺮ از وﮐﻼی اﮐﺜﺮﯾﺖ و ﭘﻨﺞﻧﻔﺮ "اﻗﻠﯿﺖ"‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬ﺻﺒﺢ دوﺷﻨﺒﻪای ﮐﻪ رزمآرا ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮑﯽ دوﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻌﻔﺎی ﻣﻨﺼﻮر اﯾﻦ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻫﯿﺌﺖ رﺋﯿﺴﻪ ﺧﻮد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﻠﺴﻪ داد و ﭘﺲ از ﻣﺸﺎوره و ﻣﺬاﮐﺮه‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق را ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن و "ﻣﮑﯽ" را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺨﺒﺮ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزی ﻣﻬﻢ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﻘﺸﻪ روی ﮐﺎرآوردن رزمآرا را ﻋﻘﯿﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ اﻋﻀﺎی ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ـ دﺳﺘﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ـ از ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺧﺒﺮ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام از آن دوﻧﻔﺮ ـ رﯾﺎﺳﺖ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و ﻣﺨﺒﺮی‬
‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ ـ رأی ﻧﻤﯽدادﻧﺪ‪ .‬رزمآرا ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی را از ﺷﺎه‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ دوﻟﺖ ﺧﻮد را ﮐﻪ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﻠﺴﻪ داﺷﺖ و‬
‫"ﻣﻨﺼﻮر" و ﻧﻈﻤﯿﻪاش اﺻﻼً اﻃﻼع ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑﺮای ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﺮد و‬
 ‫‪ / 318‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﻋﺼﺮ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ داد و اﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ‪ ،‬او را ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ "ﺑﺮقآﺳﺎ" ﻣﺸﻬﻮر ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫در روز ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ﺣﻤﻼت ﺷﺪﯾﺪ اﻗﻠﯿﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﯾﺪ وﻟﯽ‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮد و ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻣﺮدم را ﻫﻢ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺳﺮﻧﯿﺰه‬
‫ﺧﻮاﺑﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﯿﺰ رزمآرا ﻫﻢ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ و‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺖ و ﻫﻢ روسﻫﺎ را! ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﺷﺪ و‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ وﻇﯿﻔﻪ ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮی داﺷﺘﻨﺪ زﯾﺮا وﮐﻼی ﻣﺎ ﻣﺼﻮن از‬
‫ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﻣﻦ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﯿﺶ از ﻧﻪﻫﺰار رأی‬
‫ﻧﯿﺎوردم‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ "ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز" ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت رزمآرا را ﻣﯽﮐﻮﺑﯿﺪ و آن‬
‫دوره از درﺧﺸﺎنﺗﺮﯾﻦ ﻓﺼﻮل روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ در ﺑﯿﻢ ﺗﻌﻄﯿﻞ و‬
‫ﺧﻮد ﻣﻦ ﻧﯿﺰ در ﺗﯿﺮرس ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺷﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ رزمآرا در "ﺟﺒﻬﻪ" ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ رﻓﻘﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺷﻤﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﯿﺌﺖ رﺋﯿﺴﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن را ﺑﺮدهاﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﻫﺴﺘﯿﺪ و رﯾﺶ را ﻓﻌﻼً در ﮔﺮو دارﯾﺪ‪ .‬در روزﻫﺎی اول اﺻﻼً رزمآرا ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻧﻔﺖ آﺷﻨﺎ ﻧﻤﯽﮐﺮد وﻟﯽ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻫﺮ روز ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ]را[ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﮐﺎر ﺑﻪ اﺳﺘﯿﻀﺎح ﮐﺸﯿﺪ و ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮﯾﺐ ﺳﯽﺟﻠﺴﻪ وﻗﺖ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﺮف ﺷﺪ‪ .‬در‬
‫اﺳﺘﯿﻀﺎح اوﻟﯽ ﮐﻪ رﻓﻘﺎی "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" در ﻣﺠﻠﺲ از رزمآرا ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﻧﻈﺮﺷﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮد را ﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﯽ ﮐﻪ ﻓﺮدا اﺳﺘﯿﻀﺎح‬
‫ﻃﺮح ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻨﺰل ﻧﺮﯾﻤﺎن‪ ،‬وﮐﯿﻞ ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎی ﻓﺮاﮐﺴﯿﻮن‬
‫"وﻃﻦ" )وﮐﻼی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻓﺮاﮐﺴﯿﻮن ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺳﻢ وﻃﻦ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ( ﺑﻪ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ "آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ" ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻤﯽرﻓﺖ و ﻣﻦ ﺧﺎرج از وﮐﻼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ از ﻃﺮح ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﻣﺪ‪ .‬ﻫﺮﮐﺲ ﻧﻈﺮی‬
‫اﺑﺮاز ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﺻﺪی ‪ 99‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺑﺮﺳﺪ و ﯾﮏ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪319 /‬‬

‫درﺻﺪ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﯿﻦ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﻫﻮ ﮐﻨﻨﺪ و اﻓﮑﺎر‬

‫را از ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ اﯾﻨﻬﺎ را اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﯾﮏدرﺻﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻦ ﭼﺎره ﺟﺰ "ﻣﻠﯽ"ﮐﺮدن ﻧﻔﺖ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺮای ﺑﻌﻀﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﺐ را درﺳﺖ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮری اﻗﺘﺼﺎدی درک ﻧﮑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ دادم‪ .‬در آن‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ اﺗﺨﺎذ ﻧﺸﺪ وﻟﯽ در ﺟﻠﺴﻪ دﯾﮕﺮی ﻫﻤﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮن درآﻣﺪ ﻣﻦ اﻧﺸﺎ ﮐﺮدم و ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻫﻢ در ﻫﯿﭻﺟﺎ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻢ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻋﻨﻮان ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻢ ﻓﻘﻂ ﯾﮏﻣﺮﺗﺒﻪ ﯾﮑﯽ از وﮐﻼ‬
‫"ﺣﺎﺋﺮیزاده" در ﭘﺸﺖ ﺗﺮﯾﺒﻮن ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ‬
‫اﺷﺎره ﮐﺮد و ﺟﺮﯾﺎن را ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﭼﻨﺪﯾﻦﻣﺎه ﮐﺎر ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﻣﺬاﮐﺮات ﻣﺠﻠﺲ‬
‫و اﻗﻠﯿﺖ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﺎرج و ﻣﯿﺘﯿﻨﮓﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻻت ﺟﺮاﯾﺪ و اﻗﺪاﻣﺎت دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺮدم را ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎر ﻧﻔﺖ واﻗﻒ ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﺲ از اﯾﻦﮐﻪ ﻗﻀﯿﻪ‬
‫"ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ" در ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻋﻤﻮم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻃﺮح ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﻔﺖ از ﻃﺮف وﮐﻼی اﻗﻠﯿﺖ ﻋﻀﻮ‬
‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪای اﻣﺮ ﺑﺎ ﺷﻮﺧﯽ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺟﻨﺠﺎل و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻔﺴﻄﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد روﺑﻪرو ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮی اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و رزمآرا رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺣﺲ ﮐﺮد ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ او در اﻓﮑﺎر‪ ،‬ﺧﻮب‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اول "ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز" و ﺑﻌﺪ ﺧﻮد ﻣﺮا ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺮد‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ دﯾﮕﺮ‬
‫ﺟﺒﻬﻪ را ﻫﻢ ﮐﻪ "ﺷﺎﻫﺪ" و ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ "دﮐﺘﺮﺑﻘﺎﯾﯽ" ﻧﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ و ﺧﻮب‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ دﯾﮕﺮ ﺟﺒﻬﻪ را ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮد و ﭼﻮن ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ روزﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮوﺷﯽﻫﺎ آن روزﻧﺎﻣﻪ را‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ وﮐﻼی ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﻓﺮوش آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻗﯿﻒ "ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز"‬
‫و ﻣﻦ در دو ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻦ و ﺳﻨﺎ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﯾﺪ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎه ﻫﻢ‬
 ‫‪ / 320‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫رﻓﻘﺎ ﻣﯿﺘﯿﻨﮕﯽ درﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﯾﮑﯽ از ﻧﺎﻃﻘﯿﻦ ﻧﻄﻖ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﻌﺮ‬
‫ﺷﺮوع ﮐﺮده ﺑﻮد‪" :‬ﺳﮓ ﮐﯿﺴﺖ روﺑﺎه ﻧﺎزورﻣﻨﺪ‪ /‬ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ژﯾﺎن را رﺳﺎﻧﺪ‬
‫ﮔﺰﻧﺪ" ﻋﻠﺖ ﺗﻮﻗﯿﻒ روزﻧﺎﻣﻪ و ﻣﻦ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬اﮔﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ در ﻗﻀﯿﻪ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮیﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺮﻣﯽ و ﻣﺪارا وارد ﻣﺬاﮐﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﮔﻠﻮﻟﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ‬
‫اﺣﻤﺪﻣﺎﻫﺮﭘﺎﺷﺎ و‪ ...‬ﭘﺎﺷﺎ دو ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﺼﺮ ﺧﻮرد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻠﺖ ﻣﺼﺮ زﻧﺪه اﺳﺖ و زﯾﺮ ﺑﺎر ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻧﻤﯽرود‪ .‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از وﮐﻼ ﮐﻪ ﺑﻪ او‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد ﻣﺮا آزاد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﯾﺎد ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﮑﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ او را آزاد ﮐﻨﻢ و ﯾﺎ اﺳﺘﻌﻔﺎ ﻣﯽدﻫﻢ ﯾﺎ او را در ﺗﻮﻗﯿﻒ‬
‫ﻧﮕﻪ ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ‪" .‬دﯾﮑﺘﺎﺗﻮرﭼﻪ" ﻣﺮﺣﻮم ﻧﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﯿﺶ‬
‫از ‪ 48‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺮا در ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻧﮕﻬﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ رزمآرا ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺎدی رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﻤﺪﺳﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ‬
‫دﺳﺘﺠﺎت ﺗﻨﺪرو ﺗﻮدهای ﺑﺮﺧﻼف ﺳﯿﺮ اﻓﮑﺎر ﺑﺎ "ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ" ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﻗﺒﯿﻞ "اﻟﻐﺎی اﻣﺘﯿﺎز دارﺳﯽ" ﯾﺎ "ﻣﺼﺎدره اﻣﻮال ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ" و ﻏﯿﺮه اﺧﻼل و ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ در اﺟﺮای ﻓﮑﺮی ﻣﻠﺖ آن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ ﻃﺮح "ﻣﻠﯽﮐﺮدن ﻧﻔﺖ" ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﺮﮐﺰ و‬
‫وﻻﯾﺎت ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺘﯿﻨﮓﻫﺎ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻻت و در ﻧﻄﻖﻫﺎی دو‬
‫ﻣﺠﻠﺲ روز ﺑﻪ روز رﺳﻮخ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ و ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﻓﺸﺎر و‬
‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﺗﻦ از روﺣﺎﻧﯿﻮن ﻧﯿﺰ از ﻗﻢ و‬
‫ﺗﻬﺮان و ﮔﯿﻼن و ﺧﺮاﺳﺎن اﯾﻦ ﻃﺮح را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺬاﮐﺮات ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن‬
‫ﻧﻔﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺴﺎﺳﯽ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز اﮐﺜﺮﯾﺖ اﻋﻀﺎی ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن‬
‫ﻃﺮﻓﺪار اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد وﻟﯽ ﻓﺎﺗﺤﻪ ﻻﯾﺤﻪ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ و ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪321 /‬‬

‫دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ در ﺟﻠﻮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﺐ و روز اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻋﻮاﻣﻠﺸﺎن ﮐﺎر‬

‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻋﺪه ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻮﺛﺮ را زﯾﺮ ﻣﻨﮕﻨﻪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻓﮑﺎر را ﻣﺴﻤﻮم ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﻣﺜﻞ رﯾﮓ ﻓﺤﺶ ﻧﺜﺎر زﻋﻤﺎی "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت‬
‫اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻗﺪری ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽداد ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﯿﺰ را در ﺟﻠﻮ ﺧﻮد‬
‫ﭼﻮن ﺳﯿﻞ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﻮﺿﻮع ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﮏ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻓﺮﻋﯽ‬
‫اﻗﺪام ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻓﺮﻋﯽ ﻣﺮﮐﺐ از ﭘﻨﺞﻧﻔﺮ‪ :‬دوﻧﻔﺮ از "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" و‬
‫ﺳﻪﻧﻔﺮ از اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ و ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﯾﮏﻧﻔﺮ از اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ رﻓﻘﺎی‬
‫ﻣﺎ ﻫﻤﻔﮑﺮی ﮐﻨﺪ و ﻧﻈﺮ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻓﺮﻋﯽ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎ "ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ" اﻋﻼم‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﯾﮑﯽ از آن ﺳﻪ ﻧﻔﺮی ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻃﺮح ﻣﻠﯽﺷﺪن را ﻗﺒﻼً اﻣﻀﺎ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻞﮐﺮدن‬
‫روی دوﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎی "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﮐﻪ در ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﭘﻨﺞﻧﻔﺮی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ آن ﺳﻪﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ را ﺳﺨﺖ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮدا ﮔﺰارش ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﻔﺖ داده ﺷﻮد‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺪرت در ﺗﻼش و ﺗﮑﺎﭘﻮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻠﻮ ﺧﻄﺮ را ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺑﯿﺪاری ﻣﺮاﻗﺐ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻮده اﺧﺒﺎر ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪای را ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآوردﻧﺪ و ﯾﮑﯽ از اﻓﺮاد اﮐﺜﺮﯾﺖ در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻦ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ﻧﺸﺮ‬
‫ﻣﯽدادﻧﺪ‪ .‬روز ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ اﺳﻔﻨﺪ دﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪق رﺋﯿﺲ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫رﻓﺖ ﺗﺎ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﻔﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ داده ﮔﺰارش ﻫﯿﺌﺖ ﭘﻨﺞﻧﻔﺮی را درﯾﺎﻓﺖ‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻦ ﻃﺒﻖ ﻋﺎدت ﻣﻌﻤﻮل آن روز ﻫﻨﻮز در رﺧﺘﺨﻮاب ﯾﺎدداﺷﺖ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ "ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز" را ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﭼﯿﺰی از ﺳﺎﻋﺖ ده ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﻠﻔﻦ ﻧﺎﺷﻨﺎس ﮔﻔﺖ از ﺑﺎزار ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﻢ‪ .‬اﻻن در ﺧﺘﻢ‬
‫ﻣﺴﺠﺪﺷﺎه ﮐﻪ ﺑﺮای "آﯾﺖاﷲ ﻓﯿﺾ" ﻣﻨﻌﻘﺪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ وﻗﺘﯽ رزمآرا ﺑﺮای‬
 ‫‪ / 322‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺴﺠﺪ رواﻧﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺪف ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن اﻧﺘﻘﺎﻟﺶ دادﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺻﺤﺒﺖ را ﮐﺮد‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﻮﺷﯽ را ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻌﺪ آﻗﺎی ﻣﺪﯾﺮ ﺳﺘﺎره ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻠﻔﻦ‬
‫ﮐﺮد و ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻋﻨﻮان ﮐﺮد‪ .‬درﺻﺪد ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮآﻣﺪﯾﻢ‪ .‬ﻗﻀﯿﻪ درﺳﺖ‬
‫ﺑﻮد و اﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر روز ﺑﻌﺪ از اﻇﻬﺎرات رزمآرا در ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪" :‬اﯾﺮاﻧﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻔﺖ را اداره ﮐﻨﺪ و ﻗﺪرت ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫"ﻟﻮﻟﻬﻨﮓ" را ﻫﻢ ﻧﺪارد اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ".‬ﮔﻮﯾﺎ روز ﻗﺘﻞ رزمآرا ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺑﻮد‬
‫و ﺑﻌﺪ ﺷﻬﺮت داﺷﺖ ﮐﻪ او ﺑﺮای روز ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﻧﻘﺸﻪای ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎه‬
‫را ﺑﻪ وراﻣﯿﻦ ﺑﺮای ﺗﻘﺴﯿﻢ اﻣﻼک ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ و در ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﮐﺎر او را ﺑﺴﺎزد و‬
‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﮐﻮدﺗﺎ ﺣﺴﺎب ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ را ﺗﺼﻔﯿﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮ ﺗﺮور "رزمآرا" را‬
‫در ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﻔﺖ "ﮐﺸﺎورز ﺻﺪر" وﮐﯿﻞ ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﮔﻮش دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ ﮐﻪ ﺟﻠﺴﻪ را اداره ﻣﯽﮐﺮد و وﮐﻼی دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻀﻮ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺑﻮدﻧﺪ از ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺒﺮدار ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺎﻟﺖ رﻋﺐ و‬
‫وﺣﺸﺖ ﺑﻪ آﻧﺎن دﺳﺖ داده ﺑﻮد‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪" :‬ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﺧﻮد را اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﯿﻢ‪".‬‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﺻﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن روز ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﮑﻠﯿﻒ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ را روﺷﻦ ﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻮﮐﻮل ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﺪ و در ﺟﻠﺴﻪ‬
‫روز ﻫﻔﺪﻫﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد "اﺻﻞ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ" ﻃﯽ‬
‫ﮔﺰارﺷﯽ درﺧﻮاﺳﺖ دوﻣﺎه ﺗﻤﺪﯾﺪ در اﻃﺮاف اﺟﺮای اﺻﻞ ﻣﺰﺑﻮر از‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻤﻮد و در ﺟﻠﺴﻪ ‪ 24‬اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻗﺘﻞ "رزمآرا" در‬
‫اﻓﮑﺎر ﺗﻨﺪ و ﺣﺎد ﺗﺴﮑﯿﻦ ﺑﻪوﺟﻮد آورد و ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ ﺑﺰرگ و ﺑﺎﺷﮑﻮﻫﯽ دو‬
‫ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ از ﻃﺮف ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ در ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ و‬
‫ﻧﺎﻃﻘﯿﻦ ﻣﯿﺘﯿﻨﮓ‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﺑﺮاز ﻣﺴﺮت از ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﻣﺮ "ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ"‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻈﻢ و آراﻣﺶ دﻋﻮت ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از "رزمآرا"‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪323 /‬‬

‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻋﻼ روی ﮐﺎر آﻣﺪ و از ﻧﻈﺮ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎ‬

‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق و رﻓﻘﺎی او ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻠﯽ در ﻣﻮرد‬
‫ﻗﺘﻞ "ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺳﺎﺑﻖ" ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ را اﻋﻼم و در ﻧﻈﺮ‬
‫داﺷﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻋﻤﻞ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺴﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﯾﺎم ﻧﻮروز ﺗﻌﻄﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺑﺮای ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻻﯾﺤﻪای ﮐﻪ درﺑﺎره ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ‬
‫از ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرایﻣﻠﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ روز ‪ 29‬اﺳﻔﻨﺪ داﯾﺮ ﻣﺎﻧﺪ و آن ﻣﺎده‬
‫واﺣﺪه را ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ‬
‫رزمآرا ﺧﯿﻠﯽ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدم ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﻄﯿﻼت ﻋﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﺮف‬
‫ﻣﺎزﻧﺪران ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮدم و ﺷﺐ در "ﺳﺎری" از رادﯾﻮ اﻋﻼم ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﺷﻨﯿﺪم و ﻋﻨﻮان ﻣﻄﻠﺐ اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺘﻞ "رزمآرا" ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎدﺛﻪ دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ در داﻧﺸﮕﺎه اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد و آن ﻫﺪف ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫"دﮐﺘﺮزﻧﮕﻨﻪ" وزﯾﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﻪﻧﺎم "ﻧﺼﺮتاﷲ ﻗﻤﯽ" ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﺷﻬﺮ ﻧﯿﺰ ﺷﻬﺮت‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﻋﺪه دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ "ﺗﺮور" ﺷﺪه و ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖﺧﯿﺰ ﺷﺪت ﯾﺎﻓﺖ و در روزﻫﺎی اول ﺳﺎل‬
‫اﻋﺘﺼﺎب داﻣﻨﻪداری را ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻧﺪ و دﻧﺒﺎﻟﻪ آن وﻗﺎﯾﻌﯽ ﻧﯿﺰ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻧﻔﺮ ﻣﻘﺘﻮل و ﻣﺠﺮوح ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﺎم ﺗﻌﻄﯿﻼت ﻋﯿﺪ ﺳﭙﺮی ﺷﺪ و ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﯽرﻓﺖ ﮐﺎر ﺧﻮد را از ﺳﺮ ﮔﯿﺮد وﻟﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دوﻟﺖ ﻫﻨﻮز در ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻪﻧﻔﺮ از ﻃﺮف "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ آﻗﺎی ﻋﻼ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ اﮔﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﻬﺮان را ﻟﻐﻮ ﻧﮑﻨﺪ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ"‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﺠﻠﺲ و ﺧﺎرج ﺑﺎ او ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺬاﮐﺮات ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻗﻮل داد ﻣﻮﺿﻮع را ﺟﺪاً ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮده و‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺧﺒﺮ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺟﻠﺴﺎت دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺑﻌﻀﯽ از روﺳﺎی‬
‫دواﯾﺮ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ او ﺗﺸﮑﯿﻞ و ﭼﻮن از ﭘﺎﻓﺸﺎری و اﺻﺮار ﻣﺎ ﺧﺒﺮ داﺷﺖ ﻃﯽ‬
 ‫‪ / 324‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫اﻋﻼﻣﯿﻪای ﭘﯿﺶ از ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺠﺪد ﻣﺠﻠﺲ روز ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻓﺮوردﯾﻦ ‪1330‬‬

‫اﻟﻐﺎی ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﻬﺮان را ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر ﻋﺎﻣﻪ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻋﻼ‬
‫اﺻﻮﻻً ﺧﯿﻠﯽ در ﻣﺠﻠﺲ ﻃﺮﻓﺪار ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪﻫﺎ‬
‫ﮐﻪ "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﺑﻮد ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ در داﺧﻞ "ﺟﺒﻬﻪ" اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺑﺮای ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ‬
‫دوﻟﺖ ﻧﺒﻮد اﮐﺜﺮﯾﺖ وﮐﻼ و اﻋﻀﺎی "ﺟﺒﻬﻪﻣﻠﯽ" ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪاش را ﺑﯿﺶ از ﭼﻬﻞ و ﭼﻨﺪ روز ﻧﮕﻬﺪارد‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻪ ﻣﺎدهای "ﻃﺮز اﺟﺮای ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ" از ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن‬
‫ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﺮای ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎن دوﻟﺖ و ﻣﻘﺎﻣﺎت‬
‫دﯾﮕﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪" .‬ﺷﭙﺮد" ﺳﻔﯿﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬روز ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﭘﻨﺠﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ آﺧﺮ ﺷﺐ ﻧﻪ ﻣﺎده ﻣﺰﺑﻮر‬
‫ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آرا از ﻣﺠﻠﺲ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن روز ﺟﻤﻌﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ داد و ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن اﻋﺘﺮاض ﮐﺮد و در ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ از "ﻧﺘﺎﯾﺞ وﺧﯿﻢ" اﻗﺪام ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻪ ﺑﺎب ﻣﺬاﮐﺮات را‬
‫ﻣﺴﺪود ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﺼﺮ ﺟﻤﻌﻪ را ﻣﻨﺰل آﻗﺎی "ﻣﻌﺪل"‬
‫ﻣﻬﻤﺎن ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ زاﻫﺪی ﻫﻢ ﮐﻪ وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻋﻼ ﺑﻮد ﺑﻪ آﻧﺠﺎ‬
‫دﻋﻮت داﺷﺖ‪ .‬از ﻣﻮﻗﻊ ﺷﺎم ﮔﺬﺷﺖ زاﻫﺪی ﻧﯿﺎﻣﺪ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫او ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﻨﻮز ﺑﺮﻧﮕﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﺰدﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ده آﻣﺪ و‬
‫اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﺗﺎ آنﻣﻮﻗﻊ در ﺟﻠﺴﻪ دوﻟﺖ ﺑﻮده و ﭼﻮن آﺧﺮﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻮده و‬
‫ﺑﺮای اﺳﺘﻌﻔﺎ آﻣﺎده ﻣﯽﺷﺪهاﻧﺪ ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ را ﮐﻪ او ﺑﻪﻃﻮر‬
‫اﺧﺘﺼﺎر ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮدم‪ .‬او اﺻﻼً از ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺖ و ﮔﻔﺖ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ دﯾﺮوز )ﯾﻌﻨﯽ ﻋﺼﺮ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ( آﻗﺎی ﻋﻼ‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﻦ ﺑﻮد و از اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﭼﯿﺰی اﻇﻬﺎر ﻧﮑﺮد‪ .‬از اﺳﺘﻌﻔﺎی ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻋﻼ و‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﺳﻔﯿﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﺣﻮادﺛﯽ در ﺷﺮف ﺗﮑﻮﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻨﺒﻪ ﭘﯿﺶ از ﻇﻬﺮ ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﺮای "ﺗﻤﺎﯾﻞ" ﺧﺒﺮ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪325 /‬‬

‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺬاﮐﺮات ﻻزم ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ ﮐﻪ "دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق" زﻣﺎﻣﺪاری‬

‫را ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ او اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد وﻟﯽ ﻟﯿﺪر اﻗﻠﯿﺖ ﮐﻪ روز ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ در ﻣﺠﻠﺲ "اﻋﻼم ﺧﻄﺮ"‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﺣﻮادﺛﯽ روی ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻓﻮراً ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ وﮐﻼ‬
‫در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ رأی ﻣﺨﻔﯽ اﺑﺮاز ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬در ﻫﻤﯿﻦ ﺣﯿﻦ‬
‫"ﺳﯿﺪﺿﯿﺎءاﻟﺪﯾﻦ" ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻌﺪ از "ﻋﻼ" روی ﮐﺎر ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬در‬
‫درﺑﺎر ﻣﻨﺘﻈﺮ درﯾﺎﻓﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮ‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ وﮐﻼ را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺮای ﺷﺎه ﺑﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺮای‬
‫ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺻﺎﻋﻘﻪ را داﺷﺖ‪ .‬دﺳﺘﯿﺎران ﺳﻔﺎرت ﺑﻪ ﺗﮑﺎﭘﻮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ؛‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ در ﻣﺠﻠﺲ "ﺳﻨﺎ" ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﭼﻨﺪ ﻣﻼﻗﺎت ﻫﻢ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺎه ﮐﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﮐﺎر از ﮐﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺷﺮط ﻗﺒﻮل رﯾﺎﺳﺖ‬
‫دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻪﻣﺎدهای از دو ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﮐﻮل ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﮕﺬﺷﺖ آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺮای ﮐﺎر را اﻋﻼم ﻧﮑﺮد‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﭘﯿﺎم ﺧﻮد‬
‫را ﺷﺐ ﻧﻬﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ از رادﯾﻮ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣﺒﺎرزه ﻧﻔﺖ وارد‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪیﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮاﯾﺪ و ﻣﺤﺎﻓﻞ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﻤﻼت ﺷﺪﯾﺪ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت آﻧﻬﺎ در داﺧﻠﻪ اﯾﺮان ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻣﺼﺪق ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺮا ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎون ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﻪ ﺷﺎه و ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ دو روز ﯾﺎ ﺳﻪ روز‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﮐﺎخ اﺑﯿﺾ آﻣﺪ و ﯾﮑﯽ دو ﺟﻠﺴﻪ دوﻟﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ در‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﺸﺪ و ﭼﻮن در ﯾﮑﯽ از ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺎه‬
‫ﺑﻪﻋﻤﻞ آورد‪ ،‬اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺷﻨﯿﺪهام "ﻓﺪاﺋﯿﺎن اﺳﻼم" ﺗﻮﻃﺌﻪ‬
‫ﻗﺘﻞ ﺷﻤﺎ را دارﻧﺪ و اﻃﻼﻋﺎت دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ او رﺳﯿﺪه ﺑﻮد و‬
‫از ﻧﻈﺮ ﭘﺎرهای ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﭼﻨﯿﻦ دﯾﺪ ﮐﻪ در ﻣﺠﻠﺲ‬
 ‫‪ / 326‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﻦﮐﻪ از ﻃﺮف اﺟﺎﻧﺐ ﺟﺎن او در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ ﻣﺪﺗﯽ در‬
‫ﻋﻤﺎرت ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮداﻧﺎن دو ﻣﺠﻠﺲ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻤﮑﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺳﯽ ﭼﻬﻞروز دوﻟﺖ او را در ﻣﺸﮑﻼت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﻌﺪ‬
‫دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﻣﺼﺪر ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﯿﻠﻪ و ﺗﻮﻃﺌﻪ و‬
‫وﺳﯿﻠﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر در دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ دﺳﺎﯾﺲ‪ ،‬ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ و ﻣﺬاﮐﺮات ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻗﻄﻊ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﯿﻦ ﮔﺬﺷﺘﻦ "ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ"‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﻘﺶ ﺑﯽﻃﺮﻓﯽ را ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ "رزمآرا" ﺷﺎﯾﺪ در ﻓﮑﺮ‬
‫ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺎزه ﺑﻮد ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ از ﻧﻮ در ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻨﺠﺎل ﻧﻔﺖ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫"ﻣﻮرﯾﺴﻦ" وزﯾﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﭘﯿﺎﻣﯽ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺳﻔﯿﺮ اﯾﺮان در ﻟﻨﺪن‬
‫ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻓﺮﺳﺘﺎد و اﻇﻬﺎر ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ رﻓﻊ ﺳﻮءﺗﻔﺎﻫﻤﺎت ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻧﯿﻤﻪ‬
‫اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺟﻮاﺑﯽ ﺑﻪ آن ﭘﯿﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺻﺮﯾﺤﺎً ﻣﺘﺬﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ روش آﯾﻨﺪه ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ "ﺳﺎﺑﻖ" )ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﯾﺎدداﺷﺖ‬
‫رﺳﻤﯽ ﮐﻠﻤﻪ "ﺳﺎﺑﻖ" را دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪ (.‬ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻠﯽﺷﺪن و‬
‫زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﻨﺘﺨﺐ ]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا و ﺳﻨﺎ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮدای اﯾﻦ ﺟﻮاب از ﻃﺮف "ﺷﺮﮐﺖ" ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ "داور" ﻃﺒﻖ ﻣﻮاد ‪ 26‬و ‪ 27‬ﻗﺮارداد ‪1933‬‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ وﺿﻊ را از دور ﻣﯽدﯾﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﻧﺎﮔﻬﺎن در ‪ 28‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﻣﻔﺼﻠﯽ ﺑﻪﻧﺎم "ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ دوﻟﺖ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان" ﺻﺎدر و ﺿﻤﻦ ﺣﻤﻼت دوﭘﻬﻠﻮ از "ﻧﻘﺾ‬
‫ﻗﺮارداد" ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آورد و ﻣﻘﺎرن ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺬﮐﺎرﯾﻪای ﻧﯿﺰ از ﻃﺮف‬
‫ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ دوﻟﺖ داده ﺷﺪ و ﻃﯽ ﻫﺸﺖ ﻣﺎده ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را در‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪327 /‬‬

‫ﻣﻮرد اﺧﺘﻼﻓﺎت اﺑﺮاز ﻧﻤﻮده و ﺿﻤﻦ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻣﺬاﮐﺮه آﺧﺮ ﺗﺬﮐﺎرﯾﻪ را‬
‫ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮ "ﻋﻮاﻗﺐ ﺑﺴﯿﺎر وﺧﯿﻢ" ﮐﺸﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاب دﻋﻮت‬
‫"ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑﻖ" را ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﮑﻤﯿﺖ وزﯾﺮ داراﯾﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻖ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻔﺖ از‬
‫ﻣﺠﻠﺴﯿﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ و دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺿﻤﻦ "ﺗﺬﮐﺎرﯾﻪای" از ﻟﺤﻦ "ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ‬
‫دوﻟﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎ" ﮔﻠﻪ ﮐﺮد و ﻣﺘﺬﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ و ﻣﻠﺖ اﯾﺮان اﻧﺘﻈﺎر‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎ از ﺣﻖ و آزادی ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﯾﮏ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻏﺎﺻﺐ را زﯾﺮ ﭘﺮ و ﺑﺎل ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﻼوه در ﺳﻮم‬
‫ﺧﺮداد ‪ 1330‬دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﯽ را ﺑﻪ ﺟﻨﻮب‬
‫ﺷﻬﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﮐﻪ وﺿﻊ اﻧﺴﺎنﻫﺎی ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ و وﺳﺎﯾﻞ و زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ "ﻣﺎﻗﺒﻞ‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ" آﻧﺎن را ﺑﺎزدﯾﺪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬در ﺗﺎﻻر ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﯾﮏ‬
‫ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ داد ﮐﻪ ﻗﺮﯾﺐ ﺻﺪﻧﻔﺮ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﮐﻪ اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ‬
‫از اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻏﻮﻏﺎی ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ در آن ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﻇﻬﺎرات ﺧﻮد‪ ،‬رﺋﯿﺲ دوﻟﺖ‪ ،‬وﺿﻊ ﻓﻼﮐﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫را ﺗﺸﺮﯾﺢ و ﻣﺪاﺧﻼت ﺷﺮﮐﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ را در اﻣﻮر داﺧﻠﯽ اﯾﺮان ﻣﺘﺬﮐﺮ و‬
‫ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤﯽ را ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺰﺑﻮر در اﯾﺠﺎد ﻓﻘﺮ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و ﻣﺸﮑﻼت‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی و ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد ﮐﻪ آن اﻇﻬﺎرات‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺧﺎرج و ﻋﯿﻨﺎً در ﺟﺮاﯾﺪ و رادﯾﻮی اﯾﺮان ﻧﺸﺮ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪ .‬ﻧﮑﺘﻪای ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻌﻒ ﺗﺸﮑﯿﻼت‬
‫وزارت ﺧﺎرﺟﻪ ﻣﺎ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻪ وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻃﻮری ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﺻﺪای اﯾﺮان را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮش دﻧﯿﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺧﺎرﺟﯽ اﯾﺮان‬
‫ﻣﻌﺎدل "ﺻﻔﺮ" ﺑﻮد و اﮔﺮ ﺧﺒﺮ و ﻣﻘﺎﻟﻪای ﻫﻢ اﺣﯿﺎﻧﺎً ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ اﯾﺮان در‬
‫ﯾﮏ روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎرﺟﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻗﺪاﻣﺎت و ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت داﺧﻠﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮﯾﻒ ﻣﺎ ﻗﺪرت ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﻋﺠﯿﺐ داﺷﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 328‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫رادﯾﻮی ﻟﻨﺪن ﺑﺎ ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ در ﺳﯽ ﭼﻬﻞ زﺑﺎن و روی اﻣﻮاج‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺧﺒﺎر را ﭘﺨﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻗﻮی و ﻣﻮﺛﺮ ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر‬
‫و ﺑﻮرس ﻟﻨﺪن و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﻣﻨﺎﻓﻌﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﺗﻞﻫﺎی ﻧﻔﺖ در ﺣﻔﻆ‬
‫اﺳﺎرت ﻣﻠﺖ اﯾﺮان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﺛﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻣﻬﻢ دﻧﯿﺎ را ﺑﺮ‬
‫ﺿﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺎ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰاﻧﻨﺪ و ﺣﻘﺎﯾﻖ را ﺑﻪ اﻓﮑﺎر ﻋﺎﻣﻪ ﻧﮕﻮﯾﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ اﻗﺪاﻣﺎت ﺻﻠﺢﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و آزادﯾﺨﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ را ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﺟﻨﮕﯽ را ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺷﺮوع ﮐﺮد و ﺗﺎ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و ﭘﯿﺮوزی ﺑﺮد‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ اﺑﺰار و ادوات دﻓﺎع و ﺣﻤﻠﻪ دوﻃﺮف ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮ از‬
‫ﻫﺮ ﭼﯿﺰ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ و‬
‫ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽﻫﺎ و ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﻣﺪام و ﭘﯿﺎﭘﯽ او ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ "ﯾﺎدداﺷﺖ" و "ﻧﺎﻣﻪ" و "ﺗﺬﮐﺎرﯾﻪ" و "اﻋﺘﺮاض" دو ﻃﺮف روز ﺑﻪ‬
‫روز ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ ﺗﺎ اﯾﻦﮐﻪ در ﺷﺸﻢﺧﺮداد از دﯾﻮان دادﮔﺴﺘﺮی‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻻﻫﻪ ﺗﻠﮕﺮاﻓﯽ ﺑﻪ وزارت ﺧﺎرﺟﻪ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ "ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎﺑﻖ" ﻋﻠﯿﻪ‬
‫اﯾﺮان ﻋﺮضﺣﺎل داده و ﺿﻤﻨﺎً درﺧﻮاﺳﺖ ﺻﺪور "ﻗﺮار ﻣﻮﻗﺖ" را ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ و ﻃﯽ ﺗﻠﮕﺮاف وﻋﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻦ ﺷﮑﺎﯾﺖ را ارﺳﺎل دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺬاﮐﺮات و ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺮای اﺟﺮای‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺲ از اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ "ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻔﺖ" ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﮑﺎری در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﯿﺴﺖ اﻗﺪام ﻧﻤﻮد و ﻣﺄﻣﻮر ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺨﺘﻠﻂ ﮐﻪ از ﺳﻨﺎ و ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯿﺎت "ﺧﻠﻊ ﯾﺪ" و اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ دوﻟﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻞ درآورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ از دﺷﻮارﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺒﺎرز ﻧﻔﺖ ﺑﻮد زﯾﺮا ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎل ﻗﺪرت‪،‬‬
‫ﻧﯿﻢﻗﺮن ﻧﻔﻮذ ﺑﺎ در دﺳﺖداﺷﺘﻦ ﺗﻤﺎم وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺎدی و ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﺗﺤﺮﯾﮏ‬
‫ﻻاﻗﻞ ﻣﺨﺎﻃﺮات و ﻣﺸﮑﻼت زﯾﺎد ﺑﺮای دوﻟﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺳﻪﻫﺰار و‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪329 /‬‬

‫ﮐﺴﺮی اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﻗﺮﯾﺐ دوﻫﺰار ﻫﻨﺪی و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻏﯿﺮ اﯾﺮاﻧﯽ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽداد و ﺣﺘﻤﺎً اﮔﺮ ﻫﻮﺷﯿﺎری و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﺎرﮔﺮان و‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﯾﺮاﻧﯽ ﻧﺒﻮد و ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬وﻗﺎﯾﻌﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻋﺘﺼﺎب‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ‪ 1330‬اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی اﻣﺘﻨﺎع ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮازات‬
‫اﺟﺮای ﻣﺎده دوم ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺮز اﺟﺮای ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﭼﻮن در ﻣﺎده‬
‫ﻫﻔﺘﻢ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺗﻔﺮﯾﻎ ﺣﺴﺐ و ﻏﺮاﻣﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺬاﮐﺮاﺗﯽ را ﺑﻪ اوﻟﯿﺎی‬
‫ﺷﺮﮐﺖ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﻧﻤﻮد ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﯾﻦﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ دوﻟﺖ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ از ﻃﺮف ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﺬاﮐﺮات را‬
‫اﺑﺮاز داﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎی اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﯿﺰ دوﻟﺖ را ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺣﻞ ﻣﻮﺿﻮع از‬
‫راه ﻣﺬاﮐﺮه ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﺮد زﯾﺮا ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻟﺠﺎﺟﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ و ﻣﯿﻞ واﻓﺮ داﺷﺖ از ﻃﺮﯾﻖ دوﺳﺘﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﻤﻠﮑﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ از ﻋﻮاﯾﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ درآﻣﺪ ﮐﺸﻮر ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭼﺎرهای ﺑﺮای‬
‫ﺧﺮاﺑﯽﻫﺎ و ﻓﻘﺮ و ﻓﻼﮐﺖ ﻣﺮدم ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﻫﺸﺘﻢ ﺧﺮداد ‪1330‬‬
‫دﻋﻮت رﺳﻤﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﺮای ﻣﺬاﮐﺮه ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ در ﻫﻤﺎن دﻋﻮت ﻧﺎﻣﻪ ﻗﯿﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺬاﮐﺮات در ﺣﺪود اﺟﺮای ﻗﺎﻧﻮن‬
‫دﻫﻢ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﻠﻊ ﯾﺪ ﺑﺎ ﺳﻮءﺗﻔﺎﻫﻤﺎﺗﯽ روﺑﻪرو‬
‫ﻧﮕﺮدد‪ .‬ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ "ﺟﮑﺴﻦ" ﯾﮑﯽ از ﻣﺪﯾﺮان ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ و‬
‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﭼﻬﺎرﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ از ﻟﻨﺪن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دوﻟﺖ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ وزﯾﺮ داراﯾﯽ‪ ،‬ﻫﯿﺌﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺄﻣﻮر ﻣﺬاﮐﺮه ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از‬
‫ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺴﻪ ﮔﻔﺖوﮔﻮ در اواﺧﺮ ﺧﺮداد ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﯾﺮاﻧﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ روح ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را در زﯾﺮ‬
‫ﻋﺒﺎرات و اﻟﻔﺎظ ﺗﺎزهای ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪه و اﺑﺪاً ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻠﯽ اﯾﺮاﻧﯿﺎن و ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ و ﭼﻮن ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ وﺿﻊ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫دوﻟﺖ ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ وﻋﺪه ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﻗﺒﻮل اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات‬
 ‫‪ / 330‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﺳﯽﻣﯿﻠﯿﻮن ﻟﯿﺮه در اﺧﺘﯿﺎر اﯾﺮان ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬رد ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮر ﺳﺒﺐ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮔﺮدد ﻏﺮض اﺻﻠﯽ از ﻣﺬاﮐﺮات‪" ،‬دﻓﻊاﻟﻮﻗﺖ"‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺜﻞ اﯾﻦﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﻬﻨﻪﮐﺎر‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺸﺴﺘﻪ و‬
‫در ﮐﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اوﺿﺎع ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ از‬
‫اﯾﻦ ﺟﻬﺖ روز ‪ 29‬ﺧﺮداد ﺻﺮﯾﺤﺎً دﺳﺘﻮر اﺟﺮای ﺗﺎم و ﺗﻤﺎم ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد در آﺑﺎدان و ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮر ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهای ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻮه زور‬
‫ﻣﺘﺸﺒﺚ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪهای ﭼﺘﺮﺑﺎز در "ﻗﺒﺮس" ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ارﺗﺸﯽ را ﮐﻪ‬
‫در ﻋﺮاق داﺷﺘﻨﺪ در ﻣﺮزﻫﺎی اﯾﺮان ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﻗﺮار "ﻣﻮرﯾﺴﻦ"‬
‫وزﯾﺮ ﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﭼﻨﺪ "رزﻣﻨﺎو" اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻧﯿﺰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آبﻫﺎی اﯾﺮان‬
‫ﭘﻬﻠﻮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در آن روزﻫﺎی ﮔﺮﻣﺎی ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﮐﻪ اﯾﻦ اﺧﺒﺎر ﺑﻪ دوﻟﺖ‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺟﻠﺴﺎت دوﻟﺖ در ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﻮد و ﯾﺎدم‬
‫ﻫﺴﺖ وﻗﺘﯽﮐﻪ ﺧﺒﺮ ﺗﻠﻔﻦ و ﺗﻠﮕﺮاف آﺑﺎدان را داﯾﺮ ﺑﻪ ورود رزﻣﻨﺎو‬
‫"ﺳﻮرﯾﺸﺲ" ﺑﻪ ﺣﻮاﻟﯽ اﯾﺮان ﻣﻦ ﺑﻪ اﻃﻼع دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رﺳﺎﻧﯿﺪم ﻗﺎهﻗﺎه‬
‫ﺧﻨﺪﯾﺪ و ﮔﻔﺖ اﯾﻨﻬﺎ ﺑﺎزی ﺑﺮای ﻣﺮﻋﻮب ﮐﺮدن اﺳﺖ اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻧﯿﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽداد ﻫﻤﺎنﻃﻮری ﮐﻪ در ﺳﻮم‬
‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺑﯽﺧﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ و اﯾﻦﻗﺪر در ﺑﻮق و ﮐﺮﻧﺎ ﭼﺘﺮﺑﺎز‬
‫و ﺳﺮﺑﺎز و رزﻣﻨﺎو را ﺑﻪ رخ ﻣﺎ ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦﮐﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﮐﺮدم ﮐﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻗﻀﯿﻪ را ﺣﻞ ﮐﻨﺪ و ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﺸﻮد دﻟﯿﻠﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪای ﮐﺎر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﻃﻼع داد ﮐﻪ ﻧﻔﺖﮐﺶﻫﺎی او ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و ﻧﻔﺖ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫رﺳﯿﺪی ﺑﺪﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻔﺖ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺧﻮد را از ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده و ﺑﻌﺪ ﺣﺴﺎب آن را وارﯾﺰ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪] .‬ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ از ﻋﻤﻮم‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﮐﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻮدﻧﺪ دﻋﻮت ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﻘﻮق و‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪331 /‬‬

‫ﻣﺰاﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ اﻧﻔﺮادی ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻧﻔﺖ درآﯾﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ وﻟﯽ‬
‫"ﺷﺮﮐﺖ" ﻫﯿﭻﮐﺪام از اﯾﻦ دو ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ‬
‫دﺳﺘﻮر دﻫﺪ در آﺑﺎدان و ﺑﻨﺪر ﻣﻌﺸﻮر ﺑﻪ ﮐﺸﺘﯽﻫﺎی ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﯿﺰ ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻫﺪ‪ .‬در ﻫﻤﯿﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ از دﯾﻮان دادﮔﺴﺘﺮی "ﻻﻫﻪ" ﻗﺮار "ﺗﺄﻣﯿﻨﯿﻪ ﻣﻮﻗﺖ" ﺑﮕﯿﺮد ﯾﻌﻨﯽ‬
‫اوﺿﺎع در ﺣﺎل ﻗﺒﻞ از ﺧﻠﻊ ﯾﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ دوﻟﺖ اﯾﺮان ﺻﻼﺣﯿﺖ‬
‫دﯾﻮان را در رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻮرد اﻧﮑﺎر ﻗﺮار داد و در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻮﺗﺎه‬
‫ﺟﻮاب ﻋﺮﺿﺤﺎل را ﺗﻬﯿﻪ دﯾﺪ و ﭘﺲ از ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﻨﺪﺳﺎﻋﺘﯽ‬
‫ﻫﯿﺌﺖ دوﻟﺖ ﺟﻮاب را ﺑﺎ ﺳﻪﻧﻔﺮ ﻣﺄﻣﻮر ﻣﺨﺼﻮص ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﯾﮏ ﻃﯿﺎره دو‬
‫ﻣﻮﺗﻮره اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﺒﻮدن وﺳﯿﻠﻪ دﯾﮕﺮ آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﻻﻫﻪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎر را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺧﺎﺗﻤﻪ داده ﺑﻮد و "ﻗﺮار" را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آورد و ﯾﮏ ﺣﺮﺑﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻓﺮوش ﻧﻔﺖ اﯾﺮان‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻀﺤﮏﺗﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آﻗﺎی "ﺗﺮوﻣﻦ"‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮری اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﯿﺰ ﺿﻤﻦ ﭘﯿﺎﻣﯽ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﯾﻦ "ﻗﺮار" را ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا ﺑﮕﺬارد وﻟﯽ دوﻟﺖ اﺻﻼً اﻋﺘﻨﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﮐﺎری ﻧﮑﺮد و دﯾﻮان ﻣﺰﺑﻮر را ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮای ﺻﺪور ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻗﺮاری ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ دﯾﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺑﺎزی ﻫﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﮕﺮﻓﺖ‬
‫ﻣﺠﺪداً ﻗﯿﺎﻓﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدﯾﺪ و در ﺗﯿﺮﻣﺎه‪ 1330/‬ﻣﺴﺘﺮ ﺗﺮوﻣﻦ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﺳﻔﯿﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺿﻤﻦ ﭘﯿﺎﻣﯽ ﺑﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق اﻃﻼع داد ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﯿﺪاﮐﺮدن‬
‫راهﺣﻠﯽ در ﻧﻈﺮ دارد آﻗﺎی "اورل ﻫﺮﯾﻤﻦ" ﻣﺸﺎور ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد را ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ رﺋﯿﺲ اﻋﺘﺒﺎرات اﻗﺘﺼﺎدی و ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در اروﭘﺎ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان‬
‫اﻋﺰام دارد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ در ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اﯾﺸﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع را دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﻤﺎم ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﻘﺪﻣﺸﺎن را‬
 ‫‪ / 332‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮔﺮاﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﻤﺮد‪ .‬آﻗﺎی ﻫﺮﯾﻤﻦ در ‪ 23‬ﺗﯿﺮ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان وارد ﺷﺪ و ﭼﻮن‬

‫ﻣﻬﻤﺎن دوﻟﺖ ﺑﻮد در ﮐﺎخ ﺻﺎﺣﺒﻘﺮاﻧﯿﻪ ﻣﻨﺰل ﮔﺮﻓﺖ و آﻗﺎی ﺑﻮﺷﻬﺮی وزﯾﺮ‬
‫راه ﻣﻬﻤﺎﻧﺪار او ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از ﯾﮏﻫﻔﺘﻪ ﻣﺬاﮐﺮه ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫اﮔﺮ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ را ﻗﺒﻼً ﺗﺼﺪﯾﻖ و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﺪﯾﺪی ﺑﺮای ﻣﺬاﮐﺮه ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ از‬
‫ﻃﺮف ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ وارد ﺻﺤﺒﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﺷﮑﺎﻻﺗﯽ در ﻣﺬاﮐﺮات‬
‫ﻫﺮﯾﻤﻦ ﺑﺎ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺷﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﮐﺎخ ﺻﺎﺣﺒﻘﺮاﻧﯿﻪ‬
‫ﻣﻬﻤﺎن ﺑﻮدﯾﻢ و اﯾﻦ ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ را ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر "ﻫﺮﯾﻤﻦ" دوﻟﺖ داده ﺑﻮد ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎده رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ اﻣﺸﺐ ﺑﻪ‬
‫ﻟﻨﺪن ﻣﯽروم و ﺳﻪ روز دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدم‪ .‬ﻫﺮﯾﻤﻦ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن رﻓﺖ و در‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد و ﭘﯿﺶ از آن ﮐﻪ ﺟﻮاب ﻗﻄﻌﯽ‬
‫اﯾﺮان ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات او ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮد و در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻤﺎسﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﺸﺘﺮک ﻫﯿﺌﺖ دوﻟﺖ و ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ را در‬
‫ﻣﻮرد ﻣﺬاﮐﺮات ﺗﺸﺮﯾﺢ "اﺻﻞ ﻣﻠﯽﺷﺪن" ﮐﻪ در ﺟﻠﺴﻪ ‪ 31‬ﺗﯿﺮ در ﭼﻬﺎر‬
‫ﻣﺎده اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻗﺒﻮﻻﻧﯿﺪ و ﺣﻖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ در‬
‫اﯾﻦ راه زﺣﻤﺖ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﮐﺸﯿﺪ ﺟﻮاب ﻣﻮاﻓﻖ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﮐﻪ رﺳﯿﺪ‪ ،‬دﻧﺒﺎل‬
‫آن ﻣﯿﺴﯿﻮﻧﯽ ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ "اﺳﺘﻮﮐﺲ" ﻣﻬﺮدار ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﺮان آﻣﺪﻧﺪ و در‬
‫ﮐﺎخ وزارت اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ در ﺷﻤﯿﺮان ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﺎی داده ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ "اﺳﺘﻮﮐﺲ" در روزﻫﺎی اول ﺑﺮای ﺣﻞ ﻗﻀﯿﻪ ﮐﻮﺷﺶ زﯾﺎد ﺑﻪﮐﺎر‬
‫ﻣﯽﺑﺮد اﻣﺎ ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﯾﺮاﻧﯽ ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫او ﮐﺮدﻧﺪ اﻣﯿﺪواریﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ اﺷﺨﺎص ﺑﺮای ﻟﻨﺪن اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ ﻣﯿﺴﯿﻮن ﻣﺰﺑﻮر ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻫﺸﺖﻣﺎدهای "اﺳﺘﻮﮐﺲ" را ﮐﻪ‬
‫اول اﺻﺮار داﺷﺖ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻌﺪ رادﯾﻮ ﻟﻨﺪن ﮔﻔﺖ دوﻟﺖ اﯾﺮان‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻣﻦ در دﺳﺘﺮس ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪333 /‬‬

‫ﻣﻬﺮدار ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﻌﺪ ازﻇﻬﺮ آن روز ﺑﻪ ﻣﻦ و ﻣﻬﻨﺪس ﺣﺴﯿﺒﯽ و ﺣﺴﯿﻦ ﻣﮑﯽ‬

‫در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاش ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬارﯾﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ دﻟﺨﻮاه آﻧﺎن اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ "اﺳﺘﻮﮐﺲ" ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻫﺎﻣﺒﻮرگ‬
‫ﺑﺴﺘﺮی ﺑﻮدم و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻘﺎرن ﺣﻮادث ﺳﯽام ﺗﯿﺮ ‪ 1331‬در ﻣﻘﺎﻟﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ "ﺗﺎﯾﻤﺰ" ﻟﻨﺪن ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺻﺮﯾﺤﺎً اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﺮان ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺣﻞ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻔﺖ ﺑﻮد و ﺣﺴﻦﻧﯿﺖ داﺷﺖ اﻣﺎ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻟﻨﺪن ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﻣﯿﺴﯿﻮن او‬
‫ﺗﻮﻓﯿﻖ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯿﺴﯿﻮن "اﺳﺘﻮﮐﺲ" در ‪ 31‬ﻣﺮداد‬
‫ﺗﻬﺮان را ﺗﺮک ﮔﻔﺖ و ﻓﺮدای آن روز ﻧﯿﺰ ﻫﺮﯾﻤﻦ ﭘﺲ از ﯾﮏ اﻗﺎﻣﺖ‬
‫ﭼﻬﻞروزه از ﺗﻬﺮان رﻓﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﮐﻪ از اﯾﻦ آﻣﺪورﻓﺖﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠﯽﺷﺪن ﻧﻔﺖ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ وﻟﯽ‬
‫ﭼﯿﺰی از دوﻟﺖ اﯾﺮان ﻋﺎﯾﺪﺷﺎن ﻧﺸﺪ‪ .‬در آن اوﻗﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد و ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﮐﺎرﮔﺮی ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﯿﺰی ﺑﻪ ﺿﺮر اﯾﺮان ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﺷﺐﻫﺎ ﮐﻪ ﺟﻠﺴﻪ دوﻟﺖ‬
‫در ﻣﻨﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻦ و دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﺪﯾﻢ و ﻣﺬاﮐﺮه‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد؟ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﮔﻔﺖ ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎل اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ از‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎری ﻣﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺑﺎر از ﮔﺮﻓﺘﺎری‬
‫داﺧﻠﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﮐﺸﻮر ﺣﺴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ راﻫﯽ ﺑﺮای‬
‫اﺧﺮاج ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺟﻮاز اﻗﺎﻣﺖ آﻧﻬﺎ را ﻟﻐﻮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ در ﻇﺮف ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ از اﯾﺮان ﺑﺮوﻧﺪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪ‬
‫و در ﺟﻠﺴﻪ دوﻟﺖ ﻣﻄﺮح ﮐﺮد و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮد ﻓﻘﻂ در آن ﺟﻠﺴﻪ دﮐﺘﺮ ﻣﺘﯿﻦدﻓﺘﺮی از اﻣﻀﺎی‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻮدداری ﻧﻤﻮد‪ .‬دﺳﺘﻮر دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮران اﯾﺮاﻧﯽ اﺑﻼغ و‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﯿﺰ از ﻃﺮف ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﺤﻞ اﻃﻼع داده ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز‬
 ‫‪ / 334‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬

‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﯿﻦ ﻫﻨﺪی و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ آﻧﻬﺎ از ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﻧﯿﻮﯾﻮرک اﻃﻼع رﺳﯿﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ از‬
‫اﻗﺪام اﯾﺮان ﺑﻪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎر ﺧﺒﺮ ﺷﮑﺎﯾﺖ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﻃﺮﻓﺪاران او را در داﺧﻞ اﯾﺮان ﻣﺸﻌﻮف ﺳﺎﺧﺖ‬
‫و ﯾﮏ اﻗﻠﯿﺘﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫و از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺮو ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن اﯾﻦﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﭘﻮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮﯾﺶ در ﺧﺎرج و‬
‫داﺧﻞ ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﻓﺰودﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ و‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪم ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ اﺗﺨﺎذ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺮدم‬
‫ﻫﺮ روز در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ روزاﻧﻪ در ﮐﺎخ اﺑﯿﺾ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﺪ و ﻫﺮ روز ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻣﺨﺒﺮﯾﻦ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ در ﺗﺎﻻر ﺑﺰرگ ﻋﻤﺎرت‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﮔﺮد ﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ از ﻧﻈﺮ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ در وﻗﺎﯾﻊ ﺟﺎری ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪﻧﺎم "ﺳﺨﻨﮕﻮی دوﻟﺖ" ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت ﻫﺮ ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﯽﮔﻔﺘﻢ و‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﻬﺎ وﺳﯿﻠﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ را ﺑﺎ اﻓﮑﺎرﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺸﻮر و‬
‫ﺧﺎرج ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺨﺒﺮ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺮای ﺟﻮاﺑﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻮرای‬
‫اﻣﻨﯿﺖ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺪون ﻣﺸﻮرت ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺨﺺ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق رﯾﺎﺳﺖ ﻫﯿﺌﺖ اﯾﺮاﻧﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎ رﺋﯿﺲاﻟﻮزرا در ﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎریﻫﺎ‬
‫و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ و ﮐﺴﺎﻟﺖ ﻣﺰاج ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﯾﻦ ﺳﻔﺮ دور و‬
‫دراز را ﻃﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺣﺮﻓﯽ اﺳﺖ زده ﺷﺪه و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﮐﺎر را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮد ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه اﯾﺮان در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ دﮐﺘﺮ‬
‫اردﻻن ﺗﻠﮕﺮاف ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﺟﻮاب ﻣﺨﺘﺼﺮی ﮐﻪ در ﺟﻠﺴﻪ اول داﯾﺮ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎی ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﯽ ‪335 /‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﺪم ﺻﻼﺣﯿﺖ ﺷﻮرا ﺧﻮاﻫﺪ داد اﻇﻬﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺷﺨﺺ‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﺮای دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق اﯾﺮان ﻋﺎزم ﻧﯿﻮﯾﻮرک اﺳﺖ ﭼﻨﺪ روز‬
‫ﻣﻬﻠﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ دﮐﺘﺮﻣﺼﺪق ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻮرا ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮ ﻋﺰﯾﻤﺖ ﺧﻮد‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮای اﻧﮕﻠﯿﺲﻫﺎ ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﺑﻮد زﯾﺮا ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﻣﺜﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﯾﺮان ]را[ در ﭘﯿﭻوﺧﻢ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﻣﺤﮑﻮم ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫٭ اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﺮای ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر در ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ )ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ(‪ ،‬ﺳﺎل اول‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ 1382‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ / 336‬ﺑﺎﭼﺸﻤﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ‬