‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝﻫﺎﻱ‬

‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫)ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ(‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪۱۳۸۳‬‬
‫• ﻋﻨﻮﺍﻥ‪ :‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝﻫﺎﻱ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ(‬
‫• ﻃﺮﺍﺡ ﺟﻠﺪ‪ :‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻋﺎﺷﻮﺭﺯﺍﺩﻩ‬
‫• ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫• ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ‪ :‬ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪۱۳۸۳‬‬
‫• ﺗﻴﺮﺍﮊ‪ ۱۰۰۰۰ :‬ﻧﺴﺨﻪ‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ _____________________________________________________________‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪ ......................................................................................................................................................‬ﺍﻟﻒ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ‪ :‬ﻣﺘﻦ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻭ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻥ ‪۱ ....................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ‪ :‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺣﻜﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪۷ ..............‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮﻡ‪ :‬ﭼﺮﺍ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ؟‪۳۵ ........................................................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ :‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺟﻬﺶ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ‪۴۱ .................................................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﺩﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ‪۵۱ ................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ )ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺗﻮﻛﻠﻲ( ‪۵۹ ..................................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻘﺪﻱ ﺑﺮ »ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ« )ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﻬﺪﻱ ﻋﺴﻠﻲ( ‪۶۷ ................‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻧﻘﺪﻱ ﺑﺮ ﻧﻘﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ« )ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﻛﺘﺮ ﺍﻟﻴﺎﺱ ﻧﺎﺩﺭﺍﻥ( ‪۷۹ ........‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ‪۸۹ .........................................‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺳـﻲﺗـﺮﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳـﺘﻪﻫـﺎﻱ ﻋﻤـﻮﻡ ﻣﺼـﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺻﺎﺩﺭﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﺸﻮﺭﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺛﺒﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻼﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴـﺮﻱ ﻣﻬـﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻮﺭﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ »ﺭﻓﻊ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ«‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺮﺩﻥ ﻃﺮﺡﻫـﺎ ﻭ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬﺍﺭﻱﻫـﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ »ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺑﺎﻧﻜﻲ«‪ ،‬ﺗﻼﺵ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ ﻣﻬـﺎﺭ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺳﺘﻦ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺿﺮﻭﺭﻱ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ‬
‫ﻫﺮﭼــﻪ ﻛــﻢﺗــﺮ ﺍﺯ ﺻــﻨﺪﻭﻕ ﺫﺧﻴــﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﻭ ﺑــﺎﻻﺧﺮﻩ ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﺠــﺎﺩ ﺗــﻮﺭﻡ‬
‫ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﻭ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺍﻭﻟﻴﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻃﻲ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ۱۳۸۳‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫـﺎﻱ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺍﺯ ﺁﻥﻫـﺎ ﺧﻮﺍﺳـﺖ‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻬﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﺎﺗﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬‬ ‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________‬

‫ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻧـﺮﺥ‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺑﺎ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﺍ ﺗـﺎ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻃـﻮﻝ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩﻱ ﻛﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒـﹰﺎ ﺍﺯ ﺣـﺪﺍﻛﺜﺮ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭﺍﺕ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛـﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻭﻟـﻲ ﺩﺭﺑـﺎﺭﻩ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮﻟﻲ‬
‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕـﺮ ﭘـﮋﻭﻫﺶﻫـﺎﻱ ﻣﻮﺟـﻮﺩ ﺩﺭﺑـﺎﺭﻩ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺫﻫﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠـﺲ ﻫﻔـﺘﻢ ﺭﺍ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﻟـﺖ‬
‫ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۸۴‬ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ‪ FOB‬ﺧﻠـﻴﺞ‬
‫ﻓﺎﺭﺱ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ﻧـﺮﺥ ﺩﺭ ﺁﺫﺭ ﻣـﺎﻩ ‪ ۱۳۸۳‬ﻫـﺮ ﺑﺸـﻜﻪ )‪ ۱۵۹/۶‬ﻟﻴﺘـﺮ( ﻣﺒﻠـﻎ‬
‫‪ ۴۸/۶۹‬ﺩﻻﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔـﺘﻢ ﺍﺯ ﻫﻤـﺎﻥ ﺍﺑﺘـﺪﺍ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﻻﻳﺤـﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧـﺪ‬
‫ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑـﻪ ﺭﻭﺵﻫـﺎﻱ ﻋﺠﻮﻻﻧـﻪ ﻭ ﺑـﺪﻭﻥ ﺗﻤﻬﻴـﺪﺍﺕ ﻻﺯﻡ ﺑـﺮﺍﻱ ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻥﺟﺎ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫ﺷﺸﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻧﮕﻬﺒﺎﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮﺭ‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺍﺯ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻳﻜﺒـﺎﺭﻩ ﻧـﺮﺥ ﺳـﻮﺧﺖ ﺩﻓـﺎﻉ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺭﺍ ﺗـﺎ ﭘـﻴﺶ ﺍﺯ ﺗـﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺍﺭﺍﺋـﻪ‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۴‬ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫______________________________________________ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫‪٣‬‬

‫ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛـﻪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻳﻜﺒـﺎﺭﻩ ﻭ‬

‫ﺷﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺗـﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﺟﻬـﺶ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫‪١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﻱ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪TP‬‬

‫ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﺟﻠﺴـﺎﺕ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑـﺎ ﺩﻭﻟﺘﻤـﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻭ ﻧﻴـﺰ ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﭘـﮋﻭﻫﺶ‬
‫»ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﺁﺛــﺎﺭ ﺗــﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓــﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤــﺖ ﺑﻨــﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺣﻜــﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﭼﻬــﺎﺭﻡ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ«‪ ٢‬ﻃﺮﺣﻲ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﻭ ﮔـﺮﻭﻩ‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻫﺮﺳﻪ ﻃـﺮﺡ ﺩﺭ ﻳـﻚ‬
‫ﻃﺮﺡ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻃﺮﺡ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺍﺻﻼﺡ ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳـﻌﻪ« ﺗﻠﻔﻴـﻖ ﻭ‬
‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗــﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺗﺼــﻮﻳﺐ ﺍﻳــﻦ ﻃــﺮﺡ ﺣــﺎﻭﻱ ﺳــﻪ ﭘﻴــﺎﻡ ﻣﻬــﻢ ﺑــﺮﺍﻱ ﺳــﻪ ﮔــﺮﻭﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ‬
‫ﺩﻳﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻳﻌﻨﻲ ﺛﺒﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻼﻥ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﻣـﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﮔﺎﻣﻲ ﺟـﺪﻱ ﺑـﺮﺍﻱ ﺗﺤﻘـﻖ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ ﻛـﺮﺩﻥ ﺍﻳـﻦ ﺧﻮﺍﺳـﺘﻪ ﺑـﻪ ﺣـﻖ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻞ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗـﻮﺭﻡ ﻣﻬﻴـﺐ ﻭ‬
‫ﻛﻤﺮﺷﻜﻨﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﺭ ‪ ۱۳۸۴‬ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺁﻥ ﻣـﻲﺭﻓـﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑـﻴﻦ ﺭﻓﺘـﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺳـﻔﻨﺪ ﻣـﺎﻩ‬
‫ﺍﻣﺴﺎﻝ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻟﺘﻬﺎﺏ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻃﺮﺡ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺣﺎﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻡ ﺻﻨﻔﻲ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺟﻬﺶ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ«‪ ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪ .2‬ﺍﺻﻞ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪٣‬‬
‫‪۴‬‬ ‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________‬

‫ﻭ ﺍﻣﺎ ﭘﻴﺎﻡ ﻣﻬﻢ ﻃﺮﺡ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺍﺯ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺯﺍﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﻛﺎﺭ ﻛﻨـﺪ ﻭ ﺑـﻪ ﻃـﻮﺭ ﻋﻤﻠـﻲ ﻭ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﺧﻮﺩ ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺎﻛﺎﺭﺍﻣﺪﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﺳـﺘﮕﺎﻩﻫـﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﺩﻭﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺋﻤﻲ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﻠﻴﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻃـﺮﺡ ﺩﺭ ﺟﻠﺴـﻪ ﻋﻠﻨـﻲ ﭼﻬﺎﺭﺷـﻨﺒﻪ ﺩﻭﻡ ﺩﻱ ﻣـﺎﻩ ‪،۱۳۸۳‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛـﻪ ﺍﻧﺘﻈـﺎﺭ ﻣـﻲﺭﻓـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺍﻋﺘـﺮﺍﺽ »ﺑﺮﺧـﻲ« ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻤـﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻣـﺪﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻋﺘﺮﺍﺽﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﻫﻤـﺎﻥ ﺍﺑﺘـﺪﺍ ﺑـﺎ‬
‫ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻏﻮﻏﺎﺳﺎﻻﺭﺍﻧﻪ ﻭ ﺑـﺎ ﭼﺎﺷـﻨﻲ ﺗﻬﻤـﺖ ﻭ ﺍﻓﺘـﺮﺍ ﺑـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺗـﺪﻭﻳﻦ ﻭ‬
‫ﺍﻣﻀﺎﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩ ﺑـﺎ ﺩﻭﺭﻱ ﺟﺴـﺘﻦ ﺍﺯ‬
‫ﻏﻮﻏﺎﺳﺎﻻﺭﻱ ﺭﺍﻳﺞ‪ ،‬ﭘـﮋﻭﻫﺶﻫـﺎ ﻭ ﺍﺳـﺘﺪﻻﻝﻫـﺎﻱ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﺑـﺎﺭﻩ ﺍﻳـﻦ ﻃـﺮﺡ ﺍﺯ‬
‫ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻣﺤﻀـﺮ ﻣﺤﺎﻓـﻞ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺸـﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﺮﻳﻒ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸـﻲ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺗﻼﺵ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺘـﺎﺏ‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻧــﺪ ﺯﻣﻴﻨــﻪ ﺭﺍ ﺑــﺮﺍﻱ ﻫﻤﻔﻜــﺮﻱ ﻭ ﺗﻌﺎﻣــﻞ ﺑــﻴﺶﺗــﺮ ﺍﻫــﻞ ﻧﻈــﺮ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻭ‬
‫ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﻣﻬﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻡ ﻭ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﻛـﻼﻥ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭﻣﺎﻥ ﻓـﺮﺍﻫﻢ‬
‫ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ‬

‫ﻣﺘﻦ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻭ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻥ‬

‫ﻃﺮﺡ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ )ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ(‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ﻭﺍﺣـﺪﻩ‪ :‬ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻭ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﻣﺼـﻮﺏ ‪ ۱۳۸۳/۶/۱۱‬ﺑـﻪ ﺷـﺮﺡ ﺯﻳـﺮ ﺍﺻـﻼﺡ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪:‬‬

‫ﻣﺎﺩﻩ )‪(۳‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﮔﺎﺯ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫـﺎﻱ ﻧﻔﺘـﻲ‪،‬‬
‫ﮔﺎﺯ‪ ،‬ﺑﺮﻕ ﻭ ﺁﺏ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧـﺮﺥ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻓﺎﺿـﻼﺏ‪ ،‬ﺍﺭﺗﺒﺎﻃـﺎﺕ ﺗﻠﻔـﻦ ﻭ ﻣﺮﺳـﻮﻻﺕ‬
‫ﭘﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ‪ ۱۳۸۳‬ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻃﻲ‬
‫ﻟﻮﺍﻳﺤﻲ ﻛﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺗﺎ ﺍﻭﻝ ﺷـﻬﺮﻳﻮﺭ ﻫـﺮ ﺳـﺎﻝ ﺗﻘـﺪﻳﻢ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎﺩ ﻭ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﺭﺳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬‬ ‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________‬

‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۱‬ﺳﺎﻳﺮ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻲﻫﺎﻱ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺍﺯ ﺟﻤﻠـﻪ ﺣـﻖ ﺍﺷـﺘﺮﺍﻙ‪ ،‬ﺣـﻖ ﺍﻧﺸـﻌﺎﺏ‪،‬‬

‫ﺩﻳﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻭ ‪ ...‬ﻣﺸﻤﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼــﺮﻩ »‪ :«۲‬ﺩﻭﻟــﺖ ﻣﻜﻠــﻒ ﺍﺳــﺖ ﺑــﺮﺍﻱ ﻛــﺎﻫﺶ ﻣﺼــﺮﻑ ﺑﻨــﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻃﺮﻳــﻖ‬
‫ﺑﻬﻴﻨــﻪﺳــﺎﺯﻱ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﺻــﻨﻌﺖ ﺧــﻮﺩﺭﻭ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺗﻮﻗــﻒ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫــﺎﻱ‬
‫ﭘﺮﻣﺼﺮﻑ‪ ،‬ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺳﻮﺯ ﻛﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻟﺰﺍﻡ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﺳﻮﺍﺭﻱ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﮔﺎﺯﺳﻮﺯ ﺩﺭ ﭘﻠﺘﻔﺮﻡ( ﻭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻤﻬﻴﺪﺍﺕ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘـﺪﺍﻱ ﻧﻴﻤـﻪ ﺩﻭﻡ‬
‫ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧـﻞ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﻳﺎ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻱ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﺧﻞ )ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻓﺸﺮﺩﻩ( ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۳‬ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻜﻠﻒ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﻱ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۸۳‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۵‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﺼﻮﺏ ‪ ۱۳۷۹/۱/۱۷‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﻭ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۴‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﻏﻴﺮﺿﺮﻭﺭ ﻭ ﺻﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﺁﺏ ﺷﺮﺏ‪ ،‬ﺑﺮﻕ ﻭ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺁﺏ‪ ،‬ﺑـﺮﻕ ﻭ ﮔـﺎﺯ ﺍﺟـﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻏﻴﺮﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﻮﺏ‪ ،‬ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﻘﻄـﻮﻉ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﺭ ﺧﺰﺍﻧـﻪ ﻭﺍﺭﻳـﺰ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺩﻭﻟـﺖ ﺳـﻘﻒﻫـﺎﻱ ﺍﻟﮕـﻮﻱ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺭﺍ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺿﻤﻦ ﺗﺒﺼﺮﻩﻫﺎﻱ ﻻﻳﺤﻪ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۵‬ﻧﻴـﺮﻭﻱ ﺍﻧﺘﻈـﺎﻣﻲ ﺟﻤﻬـﻮﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﻴﻤـﻪ ﺩﻭﻡ ﺳـﺎﻝ ﺍﻭﻝ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺟﻤﻬـﻮﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﻳـﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺠﺎﺯ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩﮔﺬﺍﺭﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻳﻲ )ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺖ ﺩﺍﺧﻞ ﻳﺎ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﻻ ـ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺳﻮﺧﺖ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﺛﺎﻧﻴ ـﹰﺎ ـ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﺷــﺪﻩ ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﻔﺎﻇــﺖ ﻣﺤــﻴﻂ ﺯﻳﺴــﺖ‬
‫______________________________________________ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫‪٣‬‬

‫ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭ ﻧﺤﻮﻩ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ ﺭﺍ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﮔﻮﺍﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﺻﺎﺩﺭﻩ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻭ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎﺯﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺳـﻮﺧﺖ ﻛﺸـﻮﺭ ﺣـﺎﻛﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‪ ،‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻣﺪﺍﺭﻙ ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۶‬ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﻴﻤﺎﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﻣﻮﻇـﻒ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻱ ﺳﺮﺍﺳﺮﻱ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﻮﻳﺮ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺩﺭﺧﺼـﻮﺹ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﻣﺎﺩﻩ ﻭﺍﺣﺪﻩ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻋﻤﻠﻜـﺮﺩ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥﻫﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻭ ﺍﻧـﺮﮊﻱ ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۷‬ﺁﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ ﺍﻳـﻦ ﻣـﺎﺩﻩ ﻭﺍﺣـﺪﻩ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺩﺳـﺘﮕﺎﻩﻫـﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ ﺫﻱﺭﺑـﻂ ﺗﻬﻴـﻪ ﻭ ﺣـﺪﺍﻛﺜﺮ‬
‫ﻇﺮﻑ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺑﻼﻍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻫﻴﺄﺕ ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۸‬ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﺍﻳـﻦ ﻣـﺎﺩﻩ ﻭﺍﺣـﺪﻩ ﺩﺭ ﻣـﻮﺍﺩ ﺁﺗـﻲ ﺍﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﻟﻐـﻮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺼﻮﺏ ‪ ۱۳۸۳/۶/۱۱‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻣﺎﺩﻩ )‪(۳‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺍﻧﺮﮊﻱ‪ ،‬ﺷﻜﻞﺩﻫـﻲ‬
‫ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳـﺎﺯﻱ ﻭ ﺍﺭﺗﻘـﺎﻱ ﻓﻨـﺎﻭﺭﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻭ ﺗﺄﺳﻴﺴـﺎﺕ ﻣﺼـﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﻩ ﺍﻧـﺮﮊﻱ ﻭ ﺑﺮﻗـﺮﺍﺭﻱ‬
‫ﻋــﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺩﻭﻟــﺖ ﻣﻜﻠــﻒ ﺍﺳــﺖ ﺿــﻤﻦ ﻓــﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻣﻘــﺪﻣﺎﺕ ﺍﺯ ﺟﻤﻠــﻪ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻛـﺮﺩﻥ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺟﺒﺮﺍﻧـﻲ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻡﻫﺎﻱ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﮔﺬﺍﺭﺩ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎﻱ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ‬

‫‪٣‬‬
‫‪۴‬‬ ‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________‬

‫ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺷﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺁﻭﺭﺩ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻛﻤــﻚ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻧــﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳــﻖ ﻧﻈــﺎﻡ ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﺍﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﺑــﻪ ﺍﻗﺸــﺎﺭ‬
‫ﺁﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ‪،‬‬
‫‪ .۲‬ﻣﻘﺎﻭﻡﺳﺎﺯﻱ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻣﺴﻜﻦ ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻭ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎﺯﻱ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺳﺎﺯﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﺮﮊﻱ‪،‬‬
‫‪ .۳‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ )ﺩﺭﻭﻥﺷـﻬﺮﻱ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻭﻥﺷﻬﺮﻱ‪ ،‬ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﻭ ﺟﺎﺩﻩﺍﻱ(‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺧﻮﺭﺩﻭﻫـﺎﻱ ﺩﻭﮔﺎﻧـﻪ ﺳـﻮﺯ ﻭ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔـﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻓﺸـﺮﺩﻩ ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪﺍﻱ ﺑـﻪ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬
‫ﺩﺭﻭﻥﺷﻬﺮﻱ‪،‬‬
‫‪ .۴‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻘﺎﻁ ﺣﺎﺩﺛﻪﺧﻴﺰ ﺟﺎﺩﻩﺍﻱ ﻭ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﺒﻜﻪ ﻓﻮﺭﻳﺖﻫﺎﻱ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮﺭ‪،‬‬
‫‪ .۵‬ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﻓﻨـﺎﻭﻱ ﻭﺳـﺎﻳﻞ‪،‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﺠـﺎﺕ ﻭ ﺳـﺎﻣﺎﻧﻪﻫـﺎﻱ ﻣﺼـﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﻩ ﺍﻧـﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﺳـﺎﺯﻱ ﻣـﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻛـﺎﺭﺑﺮﺩ ﻓﻨـﺎﻭﺭﻱﻫـﺎﻱ‬
‫ﻛﻢﻣﺼﺮﻑ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۱‬ﻧﻔﺖ ﮔﺎﺯ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺁﺏ ﺑﺨـﺶ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ ﻧﻔـﺖ ﺳـﻔﻴﺪ‬
‫ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﻬﻤﻴﻪﺍﻱ ﻋﺮﺿﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ :«۲‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻔﺖ ﮔﺎﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ‪ ،‬ﻫﺮﺳـﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺟﻬـﺎﺩ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ ﻗـﺮﺍﺭ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﺩ ﺗـﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺟﻬﺎﺩ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻫﻴـﺄﺕ ﻭﺯﻳـﺮﺍﻥ ﻣـﻲﺭﺳـﺪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺏ( ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺑﺮﻣﺒﻨـﺎﻱ ﻛـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﺳـﻄﺢ ﻗﻴﻤـﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫______________________________________________ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫‪۵‬‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻫﻤﺠﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺝ( ﺩﺭ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺑﺮﻕ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﻛﻢﻣﺼﺮﻑ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ‪ :‬ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ﻭ ﮔﺎﺯ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻭ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺭﻭﺍﻝ ﺑﻨﺪ »ﺍﻟﻒ« ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ( ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩ( ﺁﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺍﻳﻦ ﺗﺒﺼﺮﻩ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻫﻴﺄﺕ ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺼﻮﺏ ‪ ۱۳۷۹/۱/۱۷‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻣﺎﺩﻩ )‪(۵‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺳـﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻩ ﺩﺭﺻﺪ )‪ (%۱۰‬ﻣﺠﺎﺯ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﻭ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻛﺎﻻ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺍﺳـﺘﺜﻨﺎﻱ ﺁﻥ‬
‫ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻗﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥﻫﺎ ﺣﻜﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﺎﺹ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﻳـﺎ ﻗـﻮﺍﻧﻴﻦ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﻨﻮﺍﺗﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺿﻮﺍﺑﻂ ﺍﻋـﻼﻡ ﺷـﺪﻩ ﺍﺯ ﺳـﻮﻱ ﻫﻴـﺄﺕ‬
‫ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺩﻟﻴﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻫﺮﻳـﻚ ﺍﺯ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺷـﺮﺡ ﻓـﻮﻕ ﺗﻜﻠﻴـﻒ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻪﺍﻟﺘﻔﺎﻭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻜﻠﻴـﻒ ﺷـﺪﻩ ﺍﺯ ﻣﺤـﻞ ﺍﻋﺘﺒـﺎﺭﺍﺕ ﻭ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺫﻱﻧﻔﻊ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫‪۶‬‬ ‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻔﻴﺪ‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ‬

‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺣﻜﻢ‬

‫∗‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫ﭼﻜﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻘﻮﻟﻪ »ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ« ﻭ »ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ« ﺣﻘﻴﻘﺘﹰﺎ ﻣﺒﺪﻝ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺑﺤـﺚ ﻓﺮﺳﺎﻳﺸـﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺷـﻤﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺤﻮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻳﺠﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﻌﻀـﻞ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫)ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ(‪ ،‬ﻓﻲﻧﻔﺴﻪ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻭ ﺩﺭﻭﻥ ﭘﻴﻜﺮﻩ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ )ﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ( ﻧﺸﺄﺕ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟـﻲ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﺑـﻪ ﺟـﺎﻱ‬
‫ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﻭ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺩﺭﻭﻥ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣـﺪﺍﻭﻣﹰﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ »ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ« ﻣﺘﺸﺒﺚ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ‬
‫»ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ« ﻭ »ﺷﺪﺕ ﺍﻧـﺮﮊﻱ« ﻳﻜـﻲ ﺍﺯ ﺩﻩﻫـﺎ ﻣﻌﻀـﻼﺕ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ‪ ۳۷ .‬ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﻳﻌﻨـﻲ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۴۶‬ﺩﺭ ﺍﺯﺍﻱ ﻫـﺮ‬

‫∗ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺁﺫﺭ ﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۸۳‬ﺑﺎ ﻛﺪ ‪ ۷۱۸۵‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨‬‬ ‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________‬

‫ﺑﺸــﻜﻪ ﻣﻌــﺎﺩﻝ ﻧﻔــﺖ ﺧــﺎﻡ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻣﺼــﺮﻑ ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﺍﻧــﺮﮊﻱ‪ ،‬ﻣﻮﻓــﻖ ﺑــﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﻱ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۱۵/۷۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻭ ﺣـﺎﻝ ﺁﻥ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻧﺴـﺒﺖ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﺑـﻪ ‪ ۷۵/۹۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻧﺰﻭﻝ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬
‫‪) ۱۳۴۶‬ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ‪ ۲۱۵/۷۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﺎ ﻣﺼـﺮﻑ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ‪ ۵۳/۴‬ﻣﻴﻠﻴـﻮﻥ ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ( ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ ۷۰۵/۴‬ﻣﻴﻠﻴـﻮﻥ ﺑﺸـﻜﻪ ﻣﻌـﺎﺩﻝ‬
‫ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﻱ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۷۵/۹۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﻗﺒـﺎﻝ ﻫـﺮ ﺑﺸـﻜﻪ‬
‫‬
‫ﻧﺰﻭﻝ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.١‬‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ ‪ ۳۵/۲‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﻧﺎﺯﻝ ﺑﻮﺩﻥ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻑ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻧﺮﮊﻱ )ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﺩﺭ ﭘﻴﻜﺮﻩ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬
‫ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ۱,۰۰۰,۰۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ ﻛـﺎﻻ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭ ‪۴/۶‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﺍﻣـﺎ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۳۷‬ﺳﺎﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ۱,۰۰۰,۰۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﻛـﺎﻻ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ‪ ۱۳/۲‬ﺑﺸـﻜﻪ ﻧﻔـﺖ‬
‫ﺧﺎﻡ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑـﺰﺭﮒ ﺩﻭﻟـﺖ ﺩﺭ‬
‫ﻼ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﻣﻌـﺮﻑ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻓﺮﻣﺎ ﻛﺎﻣ ﹰ‬
‫ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻥ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﺮﮊﻱ‪ ۲‬ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬

‫ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪﺁﻭﺭﻧﺪﻩ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧـﻮﺩ ﺩﻭﻟـﺖ ﺟﺴـﺘﺠﻮ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻀﻼﺕ ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺍﻳﺠﺎﺯ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮﻫﺎﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎﻱ‬
‫‪ %۱۰‬ﻭ ‪ %۲۰‬ﺗﺎ ‪ %۱۰۰‬ﻭ ‪ %۱۲۵‬ﻭ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏﻫﺎﻱ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺁﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺍﺯ‬

‫‪ ۱‬ﻭ ‪ .۲‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻧﺎﺯﻝ ﺑﻮﺩﻥ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻣﻲﺗـﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻛـﺎﺭﺍﻳﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺩﺭ ﻧـﻮﻉ ﻓﻨـﺎﻭﺭﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬
‫ﻼ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﻻﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ ﻭ ﺩﺭﺻﺪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﺎﺻﺤﻴﺢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ )ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ(‪ ،‬ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ‪ ...‬ﺭﺍ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫______________________________________________ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫‪٩‬‬

‫ﺁﻥﺟﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎﺯﻱ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﺪﺍﻭﻣﹰﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﻳﺎ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻨﺎﻱ ﻛﻠـﻲ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺭﻭﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ )ﻳﻌﻨـﻲ ‪ %۱۲۵‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ(‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ ﺳﺒﺐ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻱ ﺑـﻪ‬
‫‬ ‫‬
‫ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﺮﺍﺑـﺮ‬ ‫ﻭ ﺩﺭ ‪ %۲۰‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ‪ %۲۰‬ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ‬ ‫ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﺑﺎﻻﻱ‬
‫‬ ‫‬
‫‬
‫ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻊﺍﻟﻮﺻـﻒ ﺩﻫـﻚﻫـﺎﻱ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ %۳۰‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ %۳۰‬ﺑﺎﻻ‬
‫‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺩﭼـﺎﺭ ﺩﻭ‬
‫ﻧﻮﻉ ﻣﻮﺝ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﹰﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ‪۱۸۰۰‬‬
‫ﺭﻳﺎﻝ )ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ( ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ %۲۰‬ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫‪١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪TP‬‬

‫‪ .۳‬ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺟﺒﺮﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﺧـﻮﺩ )ﻣﺘـﺄﺛﺮ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻟﻲ( ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺑﺎ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ‬
‫ﻛﺴﺮﻱﻫﺎﻱ ﻇﺎﻫﺮﹰﺍ ﻻﻋﻼﺝ ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ‪ %۴/۸‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﺪ ‪ %۲/۷‬ﺗﻮﺭﻡ ﻣﺠﺪﺩ )ﺟﻤﻌﹰﺎ ‪ (%۲۲/۷‬ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺮﻛﺐ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ )ﺍﻧﺘﻈـﺎﺭﺍﺕ ﺗـﻮﺭﻣﻲ( ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ‬‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ »ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ« ﺩﺭﺟﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ‪ CPI‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻲ ‪ %۷/۲‬ﻭ ﺩﻭﻣﻲ ‪ %۱۲/۹‬ﺟﻤﻌﹰﺎ ‪ %۲۰/۱‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻳﻚ ﺍﻟﮕـﻮﻱ ‪ ARDL‬ﻣﺮﻛـﺐ ﺍﺯ ﺳـﻪ‬
‫ﻻ ‪ ۱/۸‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺑـﺮﺍﺳـﺎﺱ ﺍﻳـﻦ ﺍﻟﮕـﻮ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ ﺭﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﺮ ‪ %۱۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ %۱/۶‬ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷـﺪ‬
‫ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ )ﺑﺎ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ( ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ %۲۰‬ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٠‬‬

‫‪ .۵‬ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺍﻳﻦ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‪ ،‬ﺩﻭﻟـﺖ ﻧـﺎﮔﺰﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻭ ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .۶‬ﺑﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻥ ﻭ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺭﻛـﻮﺩ‬
‫)ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺠـﺮﻱ ﻃـﺮﺡﻫـﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧـﻲ( ﻭ ﺑﻴﻜـﺎﺭﻱ ﻭ‬
‫ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿـﻌﻴﺘﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲۰۰,۰۰۰‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۷‬ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺩﻫﻚ ﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻱ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺍﺷﺘﻐﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺑـﻴﺶ ﺗـﺮﻱ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﻭ‬
‫ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﻌﻴﺸﺘﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۸‬ﻫﻢ ﻧﻴﺮﻭﺯﺍﻳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﻓﻮﻕ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ‪ ۱۲‬ﺗﺎ ‪ ۱۵‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﺗﻜﻠﻴﻔـﻲ ﺩﻭﻟـﺖ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺣﻘـﻮﻕ ﻭ‬
‫ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺸﺪﺩ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ ﻋـﻮﺍﺭﺽ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۹‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺍﺗﺨـﺎﺫ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎﻱ ﺍﻧﻘﺒﺎﺿﻲ )ﻧﻈﻴﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ( ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺿﺪﺗﻮﺭﻣﻲ‬
‫ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﺩﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺸـﺎﺭﻛﺖ ﻣﺰﺑـﻮﺭ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﻼ ﺩﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻋﻤ ﹰ‬
‫ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺟﺎﺭﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ‬
‫ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺿﺪ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺯﻳـﺮﺍ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺮﺩﻡ ﺧـﺮﺝ ﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۱۰‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻮﺭﻡ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻃﺒﻘـﺎﺕ ﻭ ﺩﻫـﻚﻫـﺎﻱ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪،‬‬
‫‪ ______________________________________________ ١١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﺑﺎﻻﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ )ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺮﻓﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ( ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺩﻫﻚﻫﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﺩﺍﺭﻧـﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻟـﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺍﻧﺘﻈـﺎﺭﺍﺕ‬
‫ﺗﻮﺭﻣﻲ )ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ‪۱/۸‬ﺗﺎ ‪ ۲/۲‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺍﺳـﺖ(‬
‫ﻗﻴﻤــﺖ ﻛﺎﻻﻫــﺎ ﻭ ﺧــﺪﻣﺎﺕ ﺗﻮﻟﻴــﺪﻱ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺑــﺎﻻ ﺑــﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﺍﻓــﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺍﺿـﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺳـﻬﻢ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰﻱ ﺩﺭ ﺳﺒﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﺑﺎﻻ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ .۱۱‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺷﻞ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻱ ‪ %۴۰‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫـﺎﻱ ﺷـﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳـﺘﺎﻳﻲ‬
‫ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۶۷۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۱۲‬ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ )ﺍﮔﺮ ﻧﮕـﻮﻳﻴﻢ ﺑـﻲ ﻛﺸـﺶ( ﺣـﺪﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﺍﻋـﺪﺍﺩ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﻛﻢﻛﺸﺶ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ )ﻛﻮﭼﻚﺗـﺮ ﺍﺯ ﻳـﻚ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ( ﻭ ﺗﺼـﻮﺭ‬
‫ﻧﻤﻲﺭﻭﺩ ﻛﻪ ﺻِﺮﻑ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﻣﻌﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ )ﻛـﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ _ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ( ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺿـﻤﻦ ﺁﻥ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﻣﺸﺘﻘﻪ ﻫﻢ ﻣﺤﺴـﻮﺏ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ )ﻣﺜـﻞ ﻭﺭﻭﺩ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۵۰۰,۰۰۰‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻓﻌﻠﻲ ﻳﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ( ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏﻫـﺎﻱ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﻛـﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﻫﻢ ﻣﻘﺮﻭﻥ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۱۳‬ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﻛﺸﺶﭘﺬﻳﺮ ﻛـﺮﺩﻥ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺑـﺮﺍﻱ ﺑﻬﻴﻨـﻪﺳـﺎﺯﻱ ﻣﺼـﺮﻑ ﺍﺯ ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺍﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﻫﻢ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘـﻲ )ﻛـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ ﻛـﺎﻻﻱ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﺗﻠﻘـﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﺩ( ﻣﺜﻞ ﮔﺴﺘﺮﺵ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎﻱ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٢‬‬

‫ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﺑﺮﻭﻥ ﺷﻬﺮﻱ ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺟﺎﺩﻩﺍﻱ‪ ،‬ﺭﻳﻠﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻫﻮﺍﻳﻲ ‪) ...‬ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ ﺑﺮﻭﻥ ﺷـﻬﺮﻱ ﺑـﺎ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺷﺨﺼـﻲ ﺍﺳـﺖ( ﻭ ﺩﺭﻭﻥ ﺷـﻬﺮﻱ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻱ ﺍﺗﻮﺑﻮﺳﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎﻛﺴﻴﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻗﻄـﺎﺭ ﺯﻳﺮﺯﻣﻴﻨـﻲ‪ ،‬ﮔـﺎﺯ ﺳـﻮﺯ ﻛـﺮﺩﻥ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ‪ ،‬ﺧـﺎﺭﺝ ﻛـﺮﺩﻥ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎﻱ ﻓﺮﺳـﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻢﺗﺮ ﻭ ﺍﺳـﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛـﺮﺩﻥ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﻣﺼـﺮﻑ ﺩﺭ ﻭﺍﺣـﺪ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﻩﻫﺎ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮ ﺩﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫ﺏ( ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ‪.‬‬
‫ﺝ( ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺁﺛـﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﺟﺒﺮﺍﻧـﻲ ﻭ‬
‫ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ‬
‫ﺍﻋﻮﺟﺎﺟﻲ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﻲ ﻣﺒﺪﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺿﻤﻦ ﺁﻥ ﻛﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ »ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻧﺴـﺒﻲ«‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻐﻔﻮﻝ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗـﻮﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻻﺭﻱ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻣـﺎ ﺑـﻪ ﺣﻘـﻮﻕ ﻭ ﺩﺳـﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻭ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺻــﻮﺭﺕ ﺭﻳــﺎﻟﻲ ﻫــﻢ ﺗــﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄــﻪ ﺑــﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣــﺪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨــﻪ‬
‫ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺽ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳـﻚ ﻛـﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﻫﻤـﻴﻦ ﺣـﻮﺯﻩ‬
‫ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ‪ ۵۰۰‬ﺩﻻﺭ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪۱۴۰‬ﺩﻻﺭ ﺍﺳﺖ ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻛـﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ‪ ۳۶۰‬ﺩﻻﺭ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ؟ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﻧﺞ ﻭ ﮔﻮﺷﺖ‬
‫ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﺣﺘﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﻧﺞ ﻭ ﮔﻮﺷﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺎ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﻳﺎ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩﺭﻭ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ( ﻛـﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﺘﺎﻳﺎﻥ ﺧـﻮﺩ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺻـﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﻩ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺻﺎﺩﻕ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۱۴‬ﻋﻠﻲﺍﻳﺤﺎﻝ ﻣﺠﺪﺩﹰﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺑﻪ ﻣـﻮﺍﺯﺍﺕ ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫‪ ______________________________________________ ١٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘـﻲ‪ ،١‬ﺍﺗﺨـﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﻣﻬـﺎﺭ‬

‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺗﻮﺭﻡ‪ ٢‬ﻭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻇﺮﻓﻴﺖﺳﺎﺯﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ٣‬ﻭ ﺍﺗﺨـﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫‪٥‬‬ ‫‪٤‬‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ ‪ ،‬ﻭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫـﺎ ﻗﻄﻌـﹰﺎ ﺍﺗﺨـﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫‪» .1‬ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ« ﻧﻈﻴﺮ‪ :‬ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻛﺎﺭﺍﻣﺪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎﻱ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺩﺭ ﺍﻧـﻮﺍﻉ‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺁﻥ‪ ،‬ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭﺍﻣـﺪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺷـﻬﺮﻱ ﻧﻈﻴـﺮ ﭘﺮﺍﻛﻨـﺪﮔﻲ ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻧﻬﺎﺩﻫـﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺮﺍﻛـﺰ ﺧﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﻭﺟـﻮﺩ‬
‫ﭘﺎﺭﻙﺳﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺎﺯﺳﻮﺯ ﻛﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻨﻲ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ )ﺑﻪ ﻟﺤـﺎﻅ‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻨﻲ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ( ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ ﺍﺯ ﭼﺮﺧﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪﻱ ﺳـﻨﻲ ﺁﻥﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎﻱ‬
‫ﻛﻢﻣﺼﺮﻑ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎﺀ ﻛﻴﻔﻲ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺭﻭﺍﻥﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺗﺮﺍﻓﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺭﻭﺵﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺬﻑ ﭼﺮﺍﻍﻫﺎﻱ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ )ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻮﻗﻒﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺭ ﭘﺸﺖ ﺍﻳﻦ ﭼﺮﺍﻍﻫﺎ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﺯ ﺍﺯ ﻣﺼـﺮﻑ ﺯﻳـﺎﺩ ﺑﻨـﺰﻳﻦ(‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻧﺮﮊﻱﻫﺎﻱ ﺳﺒﺰ )ﻣﺜﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎﻱ ﺑﺮﻗﻲ ﻭ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﻭ‪ (...‬ﺍﻧﺸﺎﺀ ﺍ‪. ...‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﻪ ﺍﺟﻤﺎﻝ ﻧﻈﻴﺮ‪ ،‬ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺴـﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‪ ،‬ﺍﺣﺘـﺮﺍﺯ ﺍﺯ‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺭﻭﺵﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺎﻳﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮﺩ؛ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺍﻧﻘﺒﺎﺿـﻲ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ ﻣﻬـﺎﺭ ﺭﺷـﺪ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ‪،‬‬
‫ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺳﺎﺯﻭﻛﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺗﻤﻬﻴﺪﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺭﻓﻊ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﺮﺿـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻛـﺎﻭﻱ ﻭ ﺑـﺎﺯﻧﮕﺮﻱ‬
‫ﻋﻤﻴﻖ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺍﻋﻄﺎﻳﻲ ﻭ‪...‬‬
‫‪ .3‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻇﺮﻓﻴﺖﺳﺎﺯﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ )ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺣﺘﻲ ﺗﻼﺵ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺻﺪﻭﺭ ﺁﻥ ‪ (...‬ﺑﻪ ﺍﺟﻤﺎﻝ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨـﺪ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺳـﺎﺯﻱﻫـﺎﻱ ﺟﺪﻳـﺪ ﺩﺭ ﺑﻌـﺪ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﭘﺎﻻﻳﺸـﮕﺎﻩﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺯﻛﺎﻭﻱ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻮﻉ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺍﺯ ﺳﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻛـﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﻼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ ﺑﺎ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﭘﺮﺍﺭﺯﺵ )ﻣﺜﻞ ﺑﻨﺰﻳﻦ(‬
‫‪ .4‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ »ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ« ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺁﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻮﻙﻫﺎﻱ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ )ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﺩﺭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻫﺪﻑ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻫﺮ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺗﻼﺵ‪ ،‬ﻛﺎﺭ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ ﻭ ﻋﺰﻡ ﻛﻠﻴﻪ ﺁﺣﺎﺩ ﺁﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﺟﺒـﺎﺕ ﺭﺷـﺪ ﺑﺎﻟﻨـﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﻓـﺮﺍﻫﻢ ﺳـﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻣـﻊ ﺍﻟﻮﺻـﻒ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﺗﻤﻮﺟﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ ،‬ﮔـﺮﻭﻩﻫـﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺰ ﻭﺟـﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛـﻪ ﻋﻠـﻲﺭﻏـﻢ ﺗـﻼﺵ ﺧـﻮﺩ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎﻅ ﻭﺟـﻮﺩ‬
‫ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎﻥ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺳـﺎﺯﻭﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﺘﺨـﺬﻩ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ( ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺟـﺎ ﺍﺗﺨـﺎﺫ ﺗﺼـﻤﻴﻤﺎﺕ‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻗﺸﺎﺭ ﺁﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪﺳﺎﺯﻱ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ ﻣﺘﺨـﺬﻩ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﺗﻌـﺎﺩﻝ ﺩﺭ‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺁﻥﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﺎﻡ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻗﺸﺎﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﺮﻑ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺪﻑﮔﻴـﺮﻱ ﺧﺎﺻـﻲ ﻣﻨﻈـﻮﺭ ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦﺟـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮﺍﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﮔﺮﺍﻥ ﻗﻴﻤﺖ )ﻛﻪ ﻣﻌﺮﻑ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻱ ﺻـﺎﺣﺒﺎﻥ ﺁﻥﻫـﺎ ﺍﺯ ﺭﻓـﺎﻩ ﻳـﺎ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﺍﺳﺖ( ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﻠﻜﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١۴‬‬

‫ﺷﺪﻳﺪ ﺷﻮﻛﻲ )ﻣﺜﻞ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫـﺎﻱ‬

‫ﺁﺳﻴﺐ ﺭﺳﺎﻧﻲ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺍﻳﺠﺎﺯﹰﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺁﻣـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻧﻤـﻲﺷـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻊﺍﻟﻮﺻﻒ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺿﻄﺮﺍﺭﻱ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑـﺮﺍﻱ ﺣـﻞ ﻣﻌﻀـﻼﺕ ﻣـﺎﻟﻲ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟــﻪﺍﻱ ﺧــﻮﺩ ﺑــﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺑــﻪﺭﻭ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺍﻓــﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤــﺖﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺎ ﺷــﻴﺐ ﺁﺭﺍﻡ‪،‬‬
‫ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺍﻭﻝ‬
‫ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ‬
‫)ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪ(‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﺟﻤﺎﻟﻲ ﻭ ﻓﺸﺮﺩﻩ ﺯﻳﺮ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘـﺬﻳﺮﻱ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﻤﺘـﺮ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﻣـﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﻛﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺭﻭﻱ ﺳﻜﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﻏﻴﺮﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﺎﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌـﺎﺩﻩ‬
‫ﻼ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻫـﺮ ﺩﻭ ﺣـﺎﻻﺕ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺍﻳﺠـﺎﺯﹰﺍ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺫﻳـ ﹰ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺍﻟﻒ( ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ‬

‫ﻣﻔﺮﻭﺿﺎﺕ‪:‬‬
‫ﺩﻫﻚ ﺍﻭﻝ‪ :‬ﻓﻘﻴﺮﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺩﻫﻚ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ‪ :‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻛﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﺩﻫﻚ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﺸﻢ ﻭ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺩﻫﻚ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻬﻢ ﻭ ﺩﻫﻢ‪ :‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻢ‪ :‬ﻣﺮﻓﻪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﺪﻭﻝ ﺷﻤﺎﺭﻩ )‪ (۱‬ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪:‬‬
‫‪ ______________________________________________ ١۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۱‬ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ‬

‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ‪۱۳۷۹-۱۳۸۱‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ‬

‫ﺩﻫﻚﻫﺎ‬
‫‪۱۳۸۱‬‬ ‫‪۱۳۸۰‬‬ ‫‪۱۳۷۹‬‬ ‫‪۱۳۸۱‬‬ ‫‪۱۳۸۰‬‬ ‫‪۱۳۷۹‬‬

‫‪۱/۶۲‬‬ ‫‪۱/۶۵‬‬ ‫‪۱/۵۲‬‬ ‫‪۲/۲۰‬‬ ‫‪۲/۰۵‬‬ ‫‪۲/۰۶‬‬ ‫‪۱‬‬

‫‪۳/۲۹‬‬ ‫‪۳/۲۵‬‬ ‫‪۳/۱۱‬‬ ‫‪۳/۷۰‬‬ ‫‪۳/۶۱‬‬ ‫‪۳/۶۴‬‬ ‫‪۲‬‬

‫‪۴/۵۵‬‬ ‫‪۴/۴۵‬‬ ‫‪۴/۳۲‬‬ ‫‪۴/۸۱‬‬ ‫‪۴/۷۱‬‬ ‫‪۴/۷۹‬‬ ‫‪۳‬‬

‫‪۵/۷۴‬‬ ‫‪۵/۷۰‬‬ ‫‪۵/۵۷‬‬ ‫‪۵/۸۴‬‬ ‫‪۵/۷۶‬‬ ‫‪۵/۸۸‬‬ ‫‪۴‬‬

‫‪۷/۰۵‬‬ ‫‪۷/۰۱‬‬ ‫‪۶/۸۵‬‬ ‫‪۶/۹۳‬‬ ‫‪۶/۸۸‬‬ ‫‪۶/۹۶‬‬ ‫‪۵‬‬

‫‪۸/۴۷‬‬ ‫‪۸/۴۶‬‬ ‫‪۸/۳۲‬‬ ‫‪۸/۱۹‬‬ ‫‪۸/۱۱‬‬ ‫‪۸/۱۷‬‬ ‫‪۶‬‬

‫‪۱۰/۲۱‬‬ ‫‪۱۰/۲۶‬‬ ‫‪۱۰/۰۹‬‬ ‫‪۹/۷۱‬‬ ‫‪۹/۶۵‬‬ ‫‪۹/۷۵‬‬ ‫‪۷‬‬

‫‪۱۲/۵۵‬‬ ‫‪۱۲/۶۷‬‬ ‫‪۱۲/۴۷‬‬ ‫‪۱۱/۸۵‬‬ ‫‪۱۱/۸۸‬‬ ‫‪۱۱/۹۳‬‬ ‫‪۸‬‬

‫‪۱۶/۲۸‬‬ ‫‪۱۶/۴۹‬‬ ‫‪۱۶/۳۶‬‬ ‫‪۱۵/۶۵‬‬ ‫‪۱۵/۶۴‬‬ ‫‪۱۵/۶۶‬‬ ‫‪۹‬‬

‫‪۳۰/۲۵‬‬ ‫‪۳۰/۰۷‬‬ ‫‪۳۱/۳۸‬‬ ‫‪۳۱/۱۲‬‬ ‫‪۳۱/۷۲‬‬ ‫‪۳۱/۱۵‬‬ ‫‪۱۰‬‬

‫‪ .۱‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺟﺪﻭﻝ ﻣﺒﻴﻦ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬

‫‪۳۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﻭﺍﻗـﻊ ﺩﺭ ﺳـﻪ ﺩﻫـﻚ ﺑـﺎﻻ )‪ ۹ ،۸‬ﻭ ‪ (۱۰‬ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪ %۵۹‬ﻭ ‪%۷۰‬‬
‫ﺑﻘﻴﻪ )ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﻛﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻂ(‪ %۴۱ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧـﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻓﻘﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻛﻢﺑﻬﺮﻩﺗـﺮﻳﻦ ﺧـﺎﻧﻮﺍﺭ ﺩﻫـﻚ ﺍﻭﻝ ﺷـﻬﺮﻱ ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪ %۲/۲‬ﻭ‬
‫ﻣﺮﻓﻪﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ﺩﻫﻚ ﺑﺎﻻ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ %۳۱/۱۲‬ﺍﺯ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫـﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫـﺎﻱ ﺭﻭﺳـﺘﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴـﺮﻳﻢ ﻭ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺮﻓﻪﺗﺮﻳﻦ ﺩﻫﻚ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ ۱۴/۱‬ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﻭ ‪۱۸/۶‬‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺩﻫﻚ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١۶‬‬

‫‪ .۲‬ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬
‫)ﺍﺯ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ( ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺟـﺪﻭﻝ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫‪ ۱۳۸۱-۱۳۷۹‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪﻭﻝ ﺷﻤﺎﺭﻩ )‪ (۲‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻱ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۲‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﺳﻬﻢ‬

‫)ﺑﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺭﻳﺎﻝ(‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ*‬
‫ﺩﻫﻚ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ ﺩﻫﻚ‬
‫ﺩﻫﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻛﻞ‬ ‫ﺩﻫﻢ‬ ‫ﺍﻭﻝ ﺩﻭﻡ ﺳﻮﻡ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﭘﻨﺠﻢ ﺷﺸﻢ ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺸﺘﻢ ﻧﻬﻢ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ‬
‫‪۲۹۴۳۵/۴ ۸۹۶۶۹/۵ ۴۴۲۱۳/۵ ۳۳۵۸۳/۶ ۲۷۲۶۹/۳ ۲۲۹۴۲/۰ ۱۹۴۴۳/۵ ۱۶۲۷۹/۰ ۱۳۳۰۲/۷ ۱۰۲۰۵/۹ ۵۸۰۷/۱‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺷﻬﺮﻱ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ‪۱۰۱۵/۵ ۱۷۰۴/۸ ۱۳۹۴/۳ ۱۱۷۰/۲ ۱۱۱۷/۵ ۱۰۱۸/۲ ۹۳۷/۴ ۸۸۰/۳ ۷۵۳/۷ ۶۳۴/۳ ۳۷۵/۵‬‬

‫ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ‬
‫‪%۳/۶‬‬ ‫‪%۲/۲‬‬ ‫‪%۳/۱‬‬ ‫‪%۳/۴‬‬ ‫‪%۴/۰‬‬ ‫‪%۴/۴‬‬ ‫‪%۴/۸‬‬ ‫‪%۵/۴‬‬ ‫‪%۵/۶‬‬ ‫ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪%۶/۲ %۶/۴‬‬
‫ﻛﻞ‬

‫ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬

‫‪%۱۵/۲ %۳۳/۸ %۲۴/۵ %۲۱/۱ %۱۸/۴ %۱۴/۶ %۱۱/۵ %۱۰/۷ %۷/۹‬‬ ‫‪%۵/۵ %۴/۲‬‬
‫ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫‪۱۷۵۴۱/۷ ۵۳۱۴۵/۲ ۲۹۱۳۶/۷ ۲۲۳۸۶/۰ ۱۸۱۲۷/۰ ۱۴۹۶۰/۰ ۱۲۳۸۸/۰ ۱۰۰۶۷/۰ ۷۸۷۲/۵ ۵۷۴۶/۰ ۲۹۰۸/۱‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ‬ ‫ﻛﻞ‬
‫ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ‪۹۹۳/۴ ۱۸۹۶/۵ ۱۴۵۶/۲ ۱۲۷۲/۵ ۱۱۳۸/۶ ۱۰۲۱/۸ ۹۱۱/۶ ۷۸۵/۴ ۶۷۲/۷ ۵۱۶/۷ ۳۰۰/۶‬‬

‫ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ‬
‫‪%۵/۸‬‬ ‫‪%۳/۵‬‬ ‫‪%۴/۹‬‬ ‫‪%۵/۶‬‬ ‫‪%۶/۲‬‬ ‫‪%۶/۸‬‬ ‫‪%۷/۳‬‬ ‫‪%۷/۸‬‬ ‫‪%۸/۵‬‬ ‫ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪%۸/۹ %۱۰/۳‬‬
‫ﻛﻞ‬

‫ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ‬
‫‪%۹/۶۵ %۱۹/۰ %۱۳/۹ %۱۲/۱ %۱۰/۵‬‬ ‫‪%۹/۸‬‬ ‫‪%۱۰/۱ %۷/۴۸ %۶/۸‬‬ ‫‪%۴/۷ %۲/۱‬‬ ‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱﺍﻧﺮﮊﻱ‬

‫٭‪ .‬ﺩﻭﺭﻩ ‪ ۱۳۷۹-۱۳۸۱‬ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺁﻣﺎﺭﻱ ﻛﺸﻮﺭ _ ﻣﺮﻛﺰ ﺁﻣﺎﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪.‬‬

‫‪ ______________________________________________ ١٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺪﻭﻝ ﻓﻮﻕ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻛﻞ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺟﻤﻊ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﻫـﻚ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ )ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻛﻢ(‪ %۶/۴ ،‬ﺍﺯ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﻫﻚ ﺑﺎﻻ )ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺎﻻ(‪ %۲/۲ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺧـﺎﻧﻮﺍﺭ ﻭ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻃـﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ ۲/۹‬ﺑﺮﺍﺑـﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺩﻫﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ ۲/۹‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ‬
‫ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﻫﻚ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻛـﻞ ﺳـﻬﻢ ﺳـﺒﺪ ﺍﻧـﺮﮊﻱ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﻴـﺎﺕ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﺭﺍ‬
‫ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧـﺮﮊﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻫﻚ ﺑﺎﻻ ﺣﺪﻭﺩ ‪ %۳۳/۸‬ﻭ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﻫـﻚ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺍﺯ ﻛـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﺍﻧﺮﮊﻱ ‪ %۴/۲‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻋﺪﺩ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻫـﻚ ﺩﻫـﻢ )ﺑـﺎﻻ( ﺑـﺎﻟﻎ ﺑـﺮ ‪۸‬‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻫﻚ ﺍﻭﻝ )ﭘﺎﻳﻴﻦ( ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺼـﺮﻭﻑ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺭﻭﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻜﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ‪ %۱۰‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ‪ %۹۵/۸‬ﻭ ‪ %۱۰‬ﻣﺮﻓـﻪﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ %۶۶/۲‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺼﺮﻭﻑ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﻧﺮﮊﻱﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛـﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻫﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﹰﺎ ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﮔﺎﺯﻭﺋﻴﻞ ﻭ ‪ ...‬ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻫـﻚ ﺑـﺎﻻ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻋﻤﺪﺗﹰﺎ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺑﺮﻕ ﻭ ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪﻭﻝ ﺷﻤﺎﺭﻩ )‪ (۳‬ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٨‬‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۳‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ‪۱۳۷۹-۱۳۸۳‬‬

‫ﺑﺎﻻ‬ ‫‪%‬‬ ‫ﺑﺎﻻ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪%‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖﻫﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪%‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪%‬‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪%‬‬

‫‪ ۴/۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۶‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۸‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ‬

‫‪ ۳/۳‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۴/۸‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۹‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ‬

‫‪ ۳/۹‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۵/۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۸/۳‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫ﻛﻞ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ‪ %۱۰‬ﻣﺮﻓـﻪﺗـﺮﻳﻦ ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ‪ ۸/۳‬ﺑﺮﺍﺑـﺮ‬

‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ‪ %۱۰‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺩﻫﻚ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻭ ﻧﻴﺰ ‪ %۲۰‬ﺩﻫﻚ ﺑﺎﻻ ‪ ۵/۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﺶﺗـﺮ‬
‫ﺍﺯ ‪ %۲۰‬ﺩﻫﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ‪ %۳۰‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺎﻻ ‪ ۴‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﺶﺗـﺮ ﺍﺯ‬
‫‪ %۳۰‬ﺩﻫﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺟﻬــﺖ ﻣــﻲﺗــﻮﺍﻥ ﻣــﺪﻋﻲ ﺷــﺪ ﻛــﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘــﺬﻳﺮﻱ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫــﺎﻱ‬
‫ﻛﻢﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺯ ﺍﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮﹰﺍ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ ﺣـﻮﺯﻩﻫـﺎﻱ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺳﺘﺎﻭﻳﺰﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑـﻮﺩﻥ‬
‫ﺍﺩﻋﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻮﻙﻫﺎﻱ ﺣﻘﻴﻘـﻲ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ﻧـﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﺒﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺟﺒﻬﻪ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺏ( ﺁﺛﺎﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻧﺎﺷـﻲ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪،‬‬
‫)ﻣﻮﺝ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻭﻝ(‬
‫‪ .۲‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﻣﺰﻣﻦ ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬ﺭﺷﺪ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ )ﻭ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﻮﺝ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺩﻭﻡ(‬
‫‪ ______________________________________________ ١٩‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫‪ .۳‬ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻞ‪) ،‬ﻣﻮﺝ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺳﻮﻡ(‬

‫‪ .۴‬ﺍﺛﺮ ﺑﺮ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪،‬‬
‫‪ .۵‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺼﺮﻑ )ﻋﻠﻲﺭﻏـﻢ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ( ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎﻅ ﻓﻘـﺪﺍﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺍﺟﻤﺎﻟﻲ ﻣﺤﻮﺭﻫﺎﻱ ﭘﻨﭻﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﻪ ﺗـﺮﻳﻦ ﺭﻭﺵ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺿـﻮﻉ ﺁﺛـﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺍﺑﺘـﺪﺍ ﺩﺭ ﻋﻈـﻴﻢﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ )ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ( ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏﻫﺎﻱ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺟﺪﻭﻝ ﺩﺍﺩﻩ ـ ﺳﺘﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺟﺪﻭﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺠﺪﺩﹰﺍ ﺑـﺮ ﺭﻭﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻓﺮﻣﺎ ﻭ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮﻳـﺪﺍﺭ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ( ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺍﻳﺠﺎﺯ ﺑﻴـﺎﻥ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﻡ‬
‫ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻤﻴﻊ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺑـﻪ ﺻـﻮﺭﺕ ﺟﻤـﻊ ﺟﺒـﺮﻱ‬
‫ﺁﻥﻫﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻫﺪﺍﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻈﻴﺮ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻲﺭﻭﻳﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪،‬‬
‫‪ .۲‬ﺣﺬﻑ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪،‬‬
‫‪ .۳‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻢﺗﺮ‪،‬‬
‫‪ .۴‬ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﺎﺷـﻲ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻭ ﻛـﺎﻫﺶ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﺍﻣﻮﺭﻱ ﻧﻈﻴﺮ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺍﻣﻮﺭ ﺭﻓﺎﻫﻲ ﻭ ‪، ...‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٢٠‬‬

‫‪ .۵‬ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻌﹰﺎ ﻫﺪﻑ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺣـﻞ ﻣﺸـﻜﻼﺕ ﻣـﺎﻟﻲ ﻭ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﺑـﺰﺭﮒﺗـﺮﻳﻦ ﺿـﺮﺑﻪ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺧـﻮﺩﺵ ﻭﺍﺭﺩ ﻣـﻲﺳـﺎﺯﺩ‪ .‬ﺯﻳـﺮﺍ‬
‫ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮﻥﺭﺳﺎﻧﻲ ﺑﺪﻥ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﺩﺍﺩﻩ_ﺳـﺘﺎﻧﺪﻩ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻠﻮﻝﻫﺎﻱ ﺑﺪﻥ ﺍﻧﺴـﺎﻥ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺣﺎﻣـﻞﻫـﺎﻱ ﺍﻧـﺮﮊﻱ )ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣـﺎ ﺍﺳـﺖ( ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎﻅ ﮔﺴـﺘﺮﺩﮔﻲ‬
‫ﻭﺳﻴﻊ ﻭ ﻋﺮﻳﺾ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻃﻮﻟﻲ ﻭ ﻋﺮﺿﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‬
‫ﻼ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﺮ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫)ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۷۲‬ﺑﺨﺶ(‪ ،‬ﻋﻤ ﹰ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎ )ﺑـﻪ ﺧﺼـﻮﺹ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﻃـﺮﺡﻫـﺎ ﻭ ﭘـﺮﻭﮊﻩﻫـﺎﻱ‬
‫ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﺛﺎﺑﺖ( ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ ﻣﺠـﺪﺩﹰﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﻮﻡ ﺭﻧﮓ ﺑﺮ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﺑﺎﺯﺗـﺎﺏ ﻳﺎﻓـﺖ ﻭ ﺑـﻪ ﻭﺧﺎﻣـﺖ ﻭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ )ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻛﺴﺮﻱﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻣﺰﻣﻦ( ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻃﻮﻟﻲ _ ﻋﺮﺿﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺪﻭﻝ ﺩﺍﺩﻩ _ ﺳﺘﺎﻧﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻭ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺧﻴﻠﻲ ﺳـﺎﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﺯﻳـﺮﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩ )‪ (n‬ﺑﺨﺶ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ )‪ (P‬ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ‪P‬‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺍﻫﻢﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻳـﺎ ﻭﺍﺳـﻄﻪﺍﻱ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺘﹰﺎ ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺟـﺮﻡ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺁﻥ‬
‫ﻧﻬــﺎﺩﻩ ﺁﺛــﺎﺭ ﻓﺰﺍﻳﻨــﺪﻩﺗــﺮﻱ ﺭﻭﻱ ﻗﻴﻤــﺖ ﺑﺨــﺶ ﻣﺼــﺮﻑﻛﻨﻨــﺪﻩ ﻣــﻲﮔــﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺣــﺎﻝ‬
‫ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ‪ ،‬ﺧـﻮﺩ ﺩﻭﻟـﺖ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻤﭙﺎﮊ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺩﺵ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻃـﻮﻟﻲ _ ﻋﺮﺿـﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺳـﺘﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫـﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠـﻒ )ﺑـﻪ‬
‫‪ ______________________________________________ ٢١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺧﺼﻮﺹ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ( ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻻ ﺑﻪ ﺍﺯﺍﻱ ﻫﺮ ‪%۱۰‬‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺪﻭﺩ ‪ %۱/۵‬ﺗـﺎ ‪ %۱/۶‬ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﺍﻓـﺰﻭﺩﻩ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۴‬ﺣﺎﻻﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ )‪(۱۳۷۶ = ۱۰۰‬‬

‫ﺣﺎﻻﺕ‬ ‫ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬

‫ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫ﺣﺎﻻﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ* ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬
‫‪۲۷۸/۲‬‬ ‫‪%۱/۶‬‬ ‫‪%۱۰‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺯ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ‪ ۸۸۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬

‫‪۲۸۷/۱‬‬ ‫‪%۳/۲‬‬ ‫‪%۲۰‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺯ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ‪ ۹۶۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬

‫‪۴۰۱/۹‬‬ ‫‪%۶/۴‬‬ ‫‪%۴۰‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺯ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ‪ ۱۱۲۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬

‫‪۴۶۶/۲‬‬ ‫‪%۱۶‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺯ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ‪ ۱۶۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬

‫‪۵۵۹/۴‬‬ ‫‪%۲۰/۰‬‬ ‫‪%۱۲۵‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺯ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬

‫٭‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺩﺭ ‪ ۶‬ﻣﺎﻫﻪ ﺍﻭﻝ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۷۳/۹‬ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷـﺪﻩ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﺑﺨـﺶﻫـﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻱ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺒﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻧـﺮﺥ‬
‫ﺍﺧﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻓﻌﻞ ﻭ ﺍﻧﻔﻌـﺎﻻﺗﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﺩﺭ ﺑﺎﺩﻱ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ )ﺳﻨﺎﺭﻳﻮﻱ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑـﻪ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ(‪،‬‬
‫ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۰۰۰‬ﺭﻳــﺎﻝ ﻣﻌــﺎﺩﻝ ‪ %۱۲۵‬ﻇــﺎﻫﺮﹰﺍ ﺩﺭﺁﻣــﺪﻫﺎﻱ ﻋﻤــﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟــﺖ ﺍﻓــﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﭘﺨﺶ ﻭ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﻻ‬
‫ﻧﺼﻴﺐ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟـﺖ ﻫـﻢ ﻧﻤـﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳـﺮﺍ ﻓـﺮﺽ ﺑـﺮ ﺍﻳـﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٢٢‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﺫﻱﺭﺑﻂ ﺍﺩﻋـﺎ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺍﻳـﻦ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸـﻲ ﺍﺯ ﻫﻤـﺎﻥ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﻴﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻞ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺑـﺎﻟﻎ ﺑـﺮ ‪۲۱/۸‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﹰﺎ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ‪ ۱۰۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ ﺩﺭ ﻫـﺮ ﻟﻴﺘـﺮ‬
‫)ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﻓﻌﻠﻲ( ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۲۱۸۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﺩﺭﺁﻣـﺪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﭘﺨﺶ ﻭ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻋﺎﻳﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻢ ﻛﺸﺶ ﺑـﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺿـﻤﻦ ﺁﻥ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﻣﺸﺘﻘﻪ ﻫﻢ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ )ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ( ﻟـﺬﺍ ﺑـﺮﺍﻱ ﻛﺸـﺶ‬
‫ﭘـﺬﻳﺮ ﻛـﺮﺩﻥ ﺗﻘﺎﺿــﺎﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈــﻮﺭ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﺼـﺮﻑ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫــﺎﻱ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ﻭ ﺳـﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﺟﺒﺮﺍﻧـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﻫﻢ ﻭ ﻫﻢ ﻋﺮﺽ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻊﺍﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬ﻋﻠـﻲﺭﻏـﻢ ﻛـﻢ ﻛﺸـﺶ‬
‫ﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮﺽ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻔﺮﻭﺿﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﻓـﺮﺽ ﺑـﺮﺍﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫‪ ۵۵۴۶‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻋﺎﻳﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ‪ %۲۳/۸ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻨـﺰﻳﻦ )ﻭ ‪% ۷۶/۲‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺳﻬﻢ ﻣﺼـﺮﻓﻲ ﺩﻭﻟـﺖ ﺍﺯ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺎﻭﮔــﺎﻥ ﺗﺮﺍﺑــﺮﻱ ﻭ ﺣﻤــﻞ ﻭ ﻧﻘــﻞ ﺧــﻮﺩ ﻭ ﻧﻴــﺰ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺧــﺪﻣﺎﺕ ﺗﺸــﻜﻞﻫــﺎﻱ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺩﺭ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻭ ﺗﺮﺍﺑﺮﻱ‪ ،‬ﺩﺭﻭﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ‪ %۱۰ ،‬ﺍﺯ‬
‫‪ %۲۳/۸‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬﺍ ‪ %۱۰‬ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪ ۲۱/۸‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻟﻴﺘﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۸۳‬‬
‫ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ ۲۱۸۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻭﺟـﻮﺩ ﺗـﻮﺭﻡ ‪ ۲۰‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﻧﺎﺷـﻲ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻼ ﺗﺸـﺮﻳﺢ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﺸﺘﻖ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻛـﻪ ﻗـﺒ ﹰ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﹰﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ ﻭﺻـﻮﻝ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬
‫‪ ______________________________________________ ٢٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﻧـﺮﺥﻫـﺎﻱ ﻣﺎﻟﻴـﺎﺗﻲ ﻭ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻧـﺮﺥ ﺗـﻮﺭﻡ ﺑـﺮ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻧﺮﺥ ﻣﻌﺎﻓﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ‪ ۱۹۲۸۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﺍﻣﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎﻅ‬
‫ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫ﺿــﻤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎﻱ ﻣﺼــﺮﻓﻲ ﺩﻭﻟــﺖ ﻭ ﺷــﺎﺧﺺ ﺿــﻤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎﻱ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻓﺮﻣﺎ‬
‫ﻭ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻭ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎﺩﻭﺍﻡ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﺑـﻪ ﺗﻤﻠـﻚ ﺩﺍﺭﺍﻳـﻲﻫـﺎﻱ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ )ﻃـﺮﺡﻫـﺎﻱ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺛﺎﺑﺖ( ﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻱ ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺁﺛﺎﺭ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﺪﻭﻥ ﻫـﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﺗﺮﺩﻳﺪﻱ ﺑﻪﺟﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ ﻭ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﻣﺸـﻤﻮﻝ ﺍﻳـﻦ ﺍﺛﺮﭘـﺬﻳﺮﻱ ‪۳۱۲۰۰۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷـﻮﺩ ﻭ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﺍﻳـﻦ ﻛـﺎﻫﺶ ‪ ۶۲۴۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۶‬ﺧﻼﺻﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎﻱ ﻓﻮﻕ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺗﺮﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﺭﺍ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٢۴‬‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۵‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮﻱ )‪+۱۰۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ( ﺑﺮ ﺍﻗﻼﻡ ﻣﻬﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ‬

‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ‬
‫ﻧﻮﻉ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ‬ ‫ﺭﺩﻳﻒ‬
‫)ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ(‬
‫‪+۲۱۸۰۰‬‬ ‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬ ‫‪۱‬‬

‫‪+۵۵۴۶‬‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬ ‫‪۲‬‬

‫‪+۷۱۴۰‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‬ ‫‪۳‬‬

‫‪-۲۱۸۰‬‬ ‫ﺍﺛﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﻭﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﻮﺧﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫‪۴‬‬

‫‪-۶۲۴۰۰‬‬ ‫ﺍﺛﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ‬ ‫‪۵‬‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ‬
‫‪-۳۰۰۰۰‬‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ ﺍﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﺭﻭﻧﺪ ﺷﺪﻩ(‬ ‫‪۶‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﺟﺪﻭﻝ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﺭﺷﺪ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‬
‫ﻛﺴﺮﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ )ﻣﺸﺘﻖ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺁﻥ ﺑـﺮ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ( ﺳﺒﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻭﺧﺎﻣﺖ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ ﻣﻌﻴـﻮﺏ ﺍﻳﺠـﺎﺩ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﹰﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ ﻛﺴـﺮﻱ ﻣﺰﺑـﻮﺭ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮﺩ؟ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻟﻲ )ﻭ ﻧـﻪ ﻛﺴـﺮ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﻫـﺎﻱ ﻣﻮﺟـﻮﺩ ﺩﺭ ﻭﺿـﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠـﻲ( ﺳـﺒﺐ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫‪ ۶۵۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑـﺮﺍﻱ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺑـﻪ ‪ ۶۸۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ‬
‫ﺭﻳﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺭﺷﺪ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻣﺰﺑﻮﺭ ‪ %۴/۶‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ٢۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۶‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ )ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ(‬

‫ﺭﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ‬ ‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‬ ‫ﺳﺎﻝ‬

‫‪%۲۸/۸‬‬ ‫‪۳۲۰۹۵۷/۰‬‬ ‫‪۱۳۸۰‬‬

‫‪%۳۰/۰‬‬ ‫‪۴۱۷۵۲۴/۰‬‬ ‫‪۱۳۸۱‬‬

‫‪%۲۵/۴‬‬ ‫‪۵۲۳۵۳۳/۰‬‬ ‫‪۱۳۸۲‬‬

‫‪%۲۴‬‬ ‫‪۶۴۹۱۸۱/۰‬‬ ‫‪) ۱۳۸۳‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ(‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﺑﻪ ﻟﺤـﺎﻅ ﻛﺴـﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‬
‫‪%۴/۶‬‬ ‫‪۶۷۹۱۸۱/۰‬‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬

‫ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻫـﺮ ‪ %۱‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﺑـﻴﻦ ‪ %۰/۶‬ﺗـﺎ ‪ %۱‬ﺩﺭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺗﻮﺭﻡ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ ‪ %۴/۶‬ﺭﺷﺪ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ )ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۱۰۰۰‬ﺭﻳﺎﻟﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﺑﺎ ﻳـﻚ ﺗـﻮﺭﻡ ﺩﻧﺒﺎﻟـﻪﺩﺍﺭ‬
‫‪ ۲/۷‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﻜﻞﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴـﺎﺏ ﺗـﻮﺭﻡ ‪۲۰/۰‬ﺩﺭﺻـﺪ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ( ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﹰﺎ ‪ %۲۲/۷‬ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۷‬ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺣﺎﺩﺙ ﺷﺪﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺗﻮﺭﻡ‪،‬‬
‫)ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ(‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬

‫ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻧﺎﺷﻲﺍﺯ‬ ‫ﻛﺴﺮﻱ‬ ‫ﺍﺛﺮ‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ‬ ‫ﺗﺤﻮﻻﺕ‬
‫ﺭﺷﺪ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﺗﻮﺭﻣﻲ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‬ ‫ﺑﻨﺰﻳﻦ‬
‫ﺍﻓــــﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤــــﺖ‬
‫‪%۲/۷‬‬ ‫‪۳۰/۰۰۰‬‬ ‫‪۶۴۵۸۰‬‬ ‫‪۳۴۴۸۶‬‬ ‫‪%۲۰‬‬ ‫‪%۱۲۵‬‬ ‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬
‫ﺑﻪ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٢۶‬‬

‫ﺍﻟﻒ( ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺮ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻓﻮﻕ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺭﻡ ‪ ۲۲/۷‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻛـﻪ ﺻـﺮﻓﹰﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻬـﺎﺭ ﺩﻫـﻚ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫)‪ ۴۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ( ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺎﻟﻎ ﺑـﺮ ‪ ۶۷۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺎﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻮﺯﻳـﻊ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺏ( ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‪ ،‬ﻃـﺮﺡﻫـﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧـﻲ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‬
‫ﻼ ﻫﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷـﺪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻗﺒ ﹰ‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻭ‬
‫ﺭﺷﺪ ‪ %۴/۶‬ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﻳـﻚ ﺗـﻮﺭﻡ ‪۲/۷‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺭﻡ ‪ %۲۰‬ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ )ﺟﻤﻌﹰﺎ ‪ (%۲۲/۷‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ ،‬ﺩﻭﻟـﺖ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﺑـﺰﺭﮒﺗـﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻓﺮﻣـﺎ ﻭ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻗﻄﻌﹰﺎ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﺡﻫـﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧـﻲ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻌﹰﺎ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻇﺮﻓﻴـﺖﺳـﺎﺯﻱﻫـﺎﻱ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪﺩﺍﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻭ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﻮﺟـﺐ ﺭﻛـﻮﺩ ﻭ ﺑﻴﻜـﺎﺭﻱ ﻭ ﺗﺸـﺪﻳﺪ ﻭﺿـﻌﻴﺖ ﻧـﺮﺥ‬
‫ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲۰۰,۰۰۰‬ﻧﻔﺮ‬
‫ﺁﻥﻫﻢ ﺩﺭ ﺧﻮﺵﺑﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻨﺎﻳـﺖ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻧﻴﺮﻭﺯﺍﻳﻲ ﺗﻮﺭﻡ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ‪ ۱۲‬ﻳﺎ ‪ ۱۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﻛﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺸﺪﺩ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺧﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻭﺟﻮﺩ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﺿﺎﻓﻲ ‪ ۲۲/۷‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺣﻘﻴﻘﺘﹰﺎ ﺯﻧـﮓ ﺧﻄـﺮ ﺑﺰﺭﮔـﻲ‬
‫‪ ______________________________________________ ٢٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳـﻴﻜﻞ ﻣﻌﻴـﻮﺏ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮﺍﻩ ﺍﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪﻥ ﺣﻘـﻮﻕ ﻭ ﺩﺳـﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻛﺎﺭﮔﺮﺍﻥ )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﻧﺪﻙ( ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺭﺍ ﻋﻘﻴﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻛﻮﺩ ﻭ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﻃﺒﻌﹰﺎ ﺩﺭ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺍﺷﺘﻐﺎﻟﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣﺤـﺮﻭﻡ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘـﺬﻳﺮﻱ ﺑـﻴﺶﺗـﺮﻱ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﻭ‬
‫ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺁﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺤﺮﺍﻧﻲﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬
‫ﻧﺎﺭﺳﺎﻳﻲﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔـﻲ ﺁﻥ ﺑـﺮ ﺑﺤـﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻭ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﭘﻴﻜﺮﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻓﻨﻲ ﭘﺮﺗﻴﺮﺍﮊﺗﺮﻳﻦ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟـﻮﺩ ﻛﺸـﻮﺭ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺳـﺎﻝﻫـﺎﻱ‬
‫ﺩﻭﺭ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺳـﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺳـﻮﺧﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻋﻘﺐﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺑﺎﻻ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺳـﻮﺧﺖ‬
‫ﻼ ﻗﻴﻤـﺖ ﻫـﺮ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻋﻤ ﹰ‬
‫ﻟﻴﺘــﺮ ﺑﻨــﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﻧــﻪ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳــﺎﻝ ﺑﻠﻜــﻪ ‪ ۱۶۰۰‬ﺭﻳــﺎﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧــﺖ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘــﺖ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﻏﻴﺮﻓﻨـﻲ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎﻱ ﻣﻮﺟـﻮﺩ‪ ،‬ﺗـﺎﻭﺍﻥ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺩﻳﺪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻳﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﻏﻴﺮﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻓﻀﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ )ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺨـﺶ ﻧﻔـﺖ ﻭ‬
‫ﻻ ﺑﺤﺚ ﮔﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻥ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻳـﻚ‬
‫ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳﺎﺯﻱ( ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺣﺎﻣﻞﻫـﺎﻱ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٢٨‬‬

‫ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻭ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ؛‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﻣﻼﻙ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤـﺖ ﭼﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﺷـﺪﺕ ﺍﻧـﺮﮊﻱ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺻـﺮﻓﹰﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﻋﻼﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷـﺪﻩ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩﻥ )ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﺟﻪ ﻳﺎ ﻣﻮﺟـﻪ ﻧﺒـﻮﺩﻥ ﺍﻳـﻦ ﺑـﺎﺯﺍﺭ( ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻮﻧﻮﻟﻮﻙ ﻭ ﺗﻚ ﮔﻮﻳﻲ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻠﻲ‪ ،‬ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﻱ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺟﻬﺖ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻧﺎﺯﻝ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻨﺪﺭﺝ‬
‫ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺫﻳﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩ‪ :‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺟﺪﻭﻝ ﺍﺯ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰﻱ ﻭ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﺮﺍﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺁﻣﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻴﺮﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ٢٩‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۸‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻭ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ )‪(۱۳۶۹=۱۰۰‬‬

‫ﺑﺸﻜﻪ ﻭ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬ ‫ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪۱‬‬
‫ﺷﺎﺧﺺ‬
‫‪P‬‬ ‫ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬
‫‪P‬‬ ‫ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻛﻞ‬ ‫ﺍﻧﺮﮊﻱ‬ ‫ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﺑﺸﻜﻪ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺑﺸﻜﻪ‬ ‫ﺍﻧﺮﮊﻱ‬
‫ﺧﺎﻡ ‪ /‬ﺭﻳﺎﻝ‬ ‫ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻧﻔﺖﺧﺎﻡ‬ ‫)ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ(‬

‫‪۱۰۰/۰‬‬ ‫‪۴/۶‬‬ ‫‪۱۰۰/۰‬‬ ‫‪۲۱۵/۷۰۰‬‬ ‫‪۵۳/۴‬‬ ‫‪۱۱۵۱۶/۲‬‬ ‫‪۱۳۴۶‬‬

‫‪۱۴۱/۳‬‬ ‫‪۶۵/۲‬‬ ‫‪۷۱/۰‬‬ ‫‪۱۵۳/۹۰۰‬‬ ‫‪۱۹۹/۷‬‬ ‫‪۳۰۶۰۲/۱‬‬ ‫‪۱۳۵۷‬‬

‫‪۲۶۳/۰‬‬ ‫‪۸۴/۷‬‬ ‫‪۳۸/۲‬‬ ‫‪۸۲/۴۰۰‬‬ ‫‪۳۳۱/۴‬‬ ‫‪۲۷۳۰۱/۲‬‬ ‫‪۱۳۶۷‬‬

‫‪۳۰۴/۳‬‬ ‫‪۱۴۰/۴‬‬ ‫‪۳۳/۰‬‬ ‫‪۷۱/۲۰۰‬‬ ‫‪۵۶۳/۵‬‬ ‫‪۴۰۱۲۳/۱‬‬ ‫‪۱۳۷۳‬‬

‫‪۲۹۵/۵‬‬ ‫‪۱۳/۶‬‬ ‫‪۳۴/۰‬‬ ‫‪۷۳/۴۰۰‬‬ ‫‪۶۳۷/۵‬‬ ‫‪۴۶۸۴۰/۶‬‬ ‫‪۱۳۷۷‬‬

‫‪۲۸۹/۰‬‬ ‫‪۱۳/۳‬‬ ‫‪۳۴/۹‬‬ ‫‪۷۵/۲۰۰‬‬ ‫‪۶۸۸/۲‬‬ ‫‪۵۱۷۴۸/۶‬‬ ‫‪۱۳۷۹‬‬

‫‪۲۸۶/۰‬‬ ‫‪۱۳/۲‬‬ ‫‪۳۵/۲‬‬ ‫‪۷۵/۹۰۰‬‬ ‫‪۷۰۵/۴‬‬ ‫‪۵۳۵۲۶/۸‬‬ ‫‪۱۳۸۰‬‬

‫‪ .۱‬ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺘﻮﻥ‪ ،‬ﻟﻄﻔﹰﺎ ﺑـﻪ ﺩﻭﺭﻩﻫـﺎﻱ ﺯﻣـﺎﻧﻲ ﺍﺯ ‪ ۱۳۴۶‬ﺗـﺎ ‪ ۱۳۸۰‬ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۱۰‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ۱۰ ،‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ۶ ،‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ۴ ،‬ﺳﺎﻟﻪ ﻭ ‪ ۲‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺟﺪﻭﻝ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺯﺍﻱ ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪) ۱۳۴۶‬ﻳﻌﻨﻲ ‪ ۳۷‬ﺳـﺎﻝ ﭘـﻴﺶ( ﺩﺍﺷـﺘﻪﺍﻳـﻢ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﻱ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۱۵/۷۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﺩﺭ ﺍﺯﺍﻱ ﻫﺮ ﺑﺸـﻜﻪ ﻣﻌـﺎﺩﻝ ﻧﻔـﺖ ﺧـﺎﻡ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﻧﺰﻭﻝ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۷۵/۹۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ ﻣﻮﺍﺟـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺯ ‪ ۱۳۴۶=۱۰۰‬ﺑﻪ ‪ ۳۵/۲‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺪﻭﻝ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣـﺎ ﻧﺸـﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺒﻴﻦ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔـﺮ ﻓﺮﺿـﹰﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑـﻞ )‪ (n‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻣﻌﺎﺩﻝ )‪ (m‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺸﻜﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٣٠‬‬

‫ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ۱,۰۰۰,۰۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﻛﺎﻻ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭ‬

‫ﭼﻨﺪ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۶‬ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ‪۱,۰۰۰,۰۰۰‬‬
‫ﺭﻳﺎﻝ ﻛﺎﻻ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۴/۶‬ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۳/۲‬ﺑﺸﻜﻪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻌـﺮﻑ ﻧـﺎﺯﻝ ﺑـﻮﺩﻥ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻮﺩﻩ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺳﻬﻢ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﻧﺤﺼـﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺍ ﺍﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺯﻝ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺷـﺎﺧﺺ ﻣﻌـﺮﻑ ﺗﻨﮕﻨﺎﻫـﺎﻱ ﺩﺭﻭﻥ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺧـﻮﺩ ﺩﻭﻟـﺖ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺳﻌﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻗﻮﺍﻋﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﺮﺍﺑـﺮﻱ ﻗـﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳـﺪ ﺑﺮﺣﺴـﺐ ﺩﻻﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻗﻴﻤـﺖ ﺗﻤـﺎﻡ‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﻟﺤﺎﻅ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﺍﺩﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﻴﺰ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﺭﻭﻧـﻲ‬
‫ﭘﻴﻜﺮﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻮﺍﺩ‬
‫ﺳﺒﻚ )ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎ( ﺩﺭ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺁﻥ ‪ ۳۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺮ ﺑﺸـﻜﻪ ﻧﻔﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻳﺪ ‪ %۳۵‬ﺁﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺸﻮﺩ ﻭ ﺣﺎﻝ‬
‫ﺁﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ‪ %۱۵‬ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪‬ﺑﻌﺪ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺯﺍﻭﻳـﻪ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ )ﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ( ﺑﺮﻣﻲﮔـﺮﺩﺩ‪ .‬ﺯﻳـﺮﺍ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺑـﻪ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺳـﺎﺯﻱ ﺟﺪﻳـﺪ ﻭ ﺑـﻴﺶ ﺗـﺮ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠـﺎﺩ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﹰﺍ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﻧﻔﺘﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ‬
‫‪ ______________________________________________ ٣١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‪:‬‬

‫ﺍﻟﻒ( ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎﻭﺭ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۱/۵‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ‬
‫ﺻﺮﻑ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ؟‬
‫ﺏ( ﺁﻳﺎ ﺗﺼﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﻼﻱ ﻋﻠﻤـﻲ ﺭﺳـﻴﺪﻩﺍﻳـﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻛﺎﻻﻱ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺎﻻﻳﺸـﮕﺎﻩ ﺟﺪﻳـﺪ ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ؟‬
‫ﺝ( ﺁﻳﺎ ﺗﺼﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺎﻡ ﻭﺭﻭﺩ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪۵۰۰,۰۰۰‬‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺑﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺗﺮﺍﺑﺮﻱ ﻓﻌﻠﻲ ﺭﻭﺑـﻪ ﺭﻭ ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ ﺍﻳﺠـﺎﺩ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ؟‬
‫ﺩ( ﺁﻳﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺭﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‬
‫ﻭ ﺣﻞ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ؟‬
‫ﻫـ( ﺁﻳﺎ ﺗﺼﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻧـﻮﻉ ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻫـﻴﭻ ﺯﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻛﻨـﻴﻢ ﺧـﻮﺍﻫﻴﻢ ﺗﻮﺍﻧﺴـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ )ﺣﺘﻲ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺁﻥ( ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﻴﻢ؟ ﺁﻳـﺎ ﻓﻜـﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﺧـﻲ ﺍﺯ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎ ﻣـﻮﺭﺩ ﺗﺤـﺮﻳﻢ ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺸﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﭘﺎﻻﻳﺸـﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﻓﺎﻗـﺪ ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ!‬
‫ﻭ( ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۱/۵‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺭﺍ ﻣﺼﺮﻭﻑ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺮﺩ؟‬
‫‪ .۶‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﭘﺪﻳﺪﺁﻭﺭﻧﺪﻩ ﻣﺸﻜﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﺸـﻜﻴﻼﺕ‬
‫ﻧﻔﺘﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛـﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﭘﺎﻻﻳﺸـﮕﺎﻩﻫـﺎ ﺑـﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﻛـﺮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻛﺎﻭﻱ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻛـﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﭘﺮﺍﺭﺯﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﺍﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷـﻮﺩ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺗـﺎ ‪ %۴۶‬ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﺑﺮﺧـﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٣٢‬‬

‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺁﻥ ﺗـﺎ ‪ %۱۵‬ﻧﻔـﺖ‬
‫ﻛﻮﺭﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻻﺗﺮﻱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۷‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﺼـﺮﻑ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘـﻲ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﺸﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺿـﻤﻦ ﺁﻥ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺧـﻮﺩ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻱ ﻣﺸـﺘﻘﻪ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﻛـﻢ ﻛﺸـﺶ ﺑـﻮﺩﻥ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ ﻗﻴﻤـﺖ ﺣـﻮﺯﻩ‬
‫ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ )‪ (FOB‬ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻛﺸﺶ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻭ ﻃﺮﺣـﻲ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﻭ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺭﺷـﺪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪ ۲۰/۹‬ﻣﻴﻠﻴـﻮﻥ ﻟﻴﺘـﺮ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪) ۱۳۶۸‬ﭘﺎﻳـﺎﻥ ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ( ﺑـﻪ ‪ ۵۶/۳‬ﻣﻴﻠﻴـﻮﻥ ﻟﻴﺘـﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪۱۳۸۲‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺍﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪﻱ ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪ %۶/۸‬ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷـﺪﻩ ﻭ ﺣـﺎﻝ ﺁﻥ ﻛـﻪ ﺭﺷـﺪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪﺕ )‪ (۱۳۶۸-۱۳۸۲‬ﺍﺯ ‪ ۵۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۷۳‬‬
‫ﺑﻪ ‪ ۶۵۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۲‬ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪﺍﻱ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪%۳۳‬‬
‫ﻭ ﺣﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷـﺪ ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫ﺑﻬﺎﻱ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ ‪ %۲۰‬ﺑﻮﺩﻩ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ‪ ۱۳‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬـﺎﻱ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪﺕ ‪ ۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ٣٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ‪ .۹‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬
‫ﻭ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺎﻱ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺎﻱ‬ ‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﻧﺮﺥﺗﻮﺭﻡ‬ ‫)ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺘﺮ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ )ﻫﺮ‬ ‫ﺳﺎﻝ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ‬ ‫ﺩﺭ ﺭﻭﺯ(‬ ‫ﺑﻨﺰﻳﻦ‬ ‫ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﻝ(‬
‫‪۴۶/۳‬‬ ‫‪۳۵/۲‬‬ ‫‪۳۱/۲‬‬ ‫‪۳۱/۲‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۱۳۷۳‬‬

‫‪۶۹/۲‬‬ ‫‪۴۹/۴‬‬ ‫‪۳۱/۳‬‬ ‫‪۶۲/۵‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۱۳۷۴‬‬

‫‪۸۵/۲‬‬ ‫‪۲۳/۲‬‬ ‫‪۳۲/۹‬‬ ‫‪۸۱/۲‬‬ ‫‪۱۳۰‬‬ ‫‪۱۳۷۵‬‬

‫‪۱۰۰/۰‬‬ ‫‪۱۷/۳‬‬ ‫‪۳۴/۹‬‬ ‫‪۱۰۰/۰‬‬ ‫‪۱۶۰‬‬ ‫‪۱۳۷۶‬‬

‫‪۱۱۸/۱‬‬ ‫‪۱۸/۱‬‬ ‫‪۳۷/۷‬‬ ‫‪۱۲۵/۰‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫‪۱۳۷۷‬‬

‫‪۱۴۱/۸‬‬ ‫‪۲۰/۱‬‬ ‫‪۳۹/۱‬‬ ‫‪۲۱۸/۸‬‬ ‫‪۳۵۰‬‬ ‫‪۱۳۷۸‬‬

‫‪۱۵۹/۷‬‬ ‫‪۱۲/۶‬‬ ‫‪۴۲/۵‬‬ ‫‪۲۴۰/۶‬‬ ‫‪۳۸۵‬‬ ‫‪۱۳۷۹‬‬

‫‪۱۷۷/۹‬‬ ‫‪۱۱/۴‬‬ ‫‪۴۵/۸‬‬ ‫‪۲۵۰/۰‬‬ ‫‪۴۰۰‬‬ ‫‪۱۳۸۰‬‬

‫‪۲۰۶/۰‬‬ ‫‪۱۵/۸‬‬ ‫‪۵۰/۵‬‬ ‫‪۳۱۲/۵‬‬ ‫‪۵۰۰‬‬ ‫‪۱۳۸۱‬‬

‫‪۲۳۸/۲‬‬ ‫‪۱۵/۶‬‬ ‫‪۵۶/۳‬‬ ‫‪۳۴۲/۵‬‬ ‫‪۶۵۰‬‬ ‫‪۱۳۸۲‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ‬
‫‪%۲۰‬‬ ‫___‬ ‫‪%۶/۸‬‬ ‫‪%۳۰‬‬ ‫‪%۳۳‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫‪۱۳۸۲-۱۳۷۳‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۵/۱‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫___‬ ‫‪ ۱/۸‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۱۰/۹‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪ ۱۳‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫‪ ۱۳۷۳‬ﺑﻪ ‪۱۳۸۲‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٣۴‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎﻭﺭ ﻛﺮﺩ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺷﻔﺎﻑ ﺳﺎﺯﻱ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻓﺎﻗﺪ‬
‫ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻭ ﺗﺒﻌﺎﺕ ﻣﻨﻔﻲ ﺑـﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻮﺟﻴﻬـﺎﺕ ﻫﺰﻳﻨـﻪ _ ﻓﺎﻳـﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼـﺮﹰﺍ ﺩﺍﺭﺍﻱ‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﻴﻜﺮﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔـﺰﺍﺭﺵ ﺍﮔـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺒﻌﺎﺕ ﻣﻨﻔﻲ ﻭ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛـﺎﻻﻱ ﺍﺳـﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ )ﻧﻈﻴـﺮ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﺻﻔﺤﻪ ‪) ۹‬ﭘﺎﺭﺍﮔﺮﺍﻑ ﺍﻭﻝ( ﺑﻪ ﻓﻮﺍﻳﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻴﺰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘـﻪ ﺍﺳـﺖ ﺍﻣـﺎ ﺍﺯ ﺣﺎﻣﻴـﺎﻥ ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺩﺭ ﺳـﻄﺢ ‪۱۲۵‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺁﻥ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﮔﺰﺍﺭﺷﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭ ﻭ ﺗﺒﻌﺎﺕ ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﻱ‬
‫ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺭﺍ ﻣﺠﺪﺩﹰﺍ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭼﻜﻴﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﺑﺘـﺪﺍﻱ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻳـﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﺷـﺪﻳﺪ‬
‫ﺷﻮﻛﻲ ﻣﺜﻞ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ ﺣـﻮﺯﻩ‬
‫ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ )ﻓﻮﺏ( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺍﺑﻌـﺎﺩ ﺁﺳـﻴﺐﺭﺳـﺎﻥ ﺁﻥ ﺑـﻪ ﺷـﺮﺡ ﺍﻳـﻦ ﮔـﺰﺍﺭﺵ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮﻡ‬

‫ﭼـﺮﺍ ﻃـﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗــﻮﺭﻡ؟‬

‫∗‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺗﻮﻛﻠﻲ‬

‫‪ .۱‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﻲ ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ ‪ ۱۳۸۳/۱۰/۲‬ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬

‫ﺭﺳﻴﺪ؛ ﭼﻨﺎﻥﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﺶ ﭘﻴﺪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻥﺷﺎﺀﺍ‪ ...‬ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﻣﺆﺛﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺭﺍ ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺩﻧﺒـﺎﻝ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫـﺎﻱ ﻧﻔﺘـﻲ‪ ،‬ﮔـﺎﺯ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻕ‪ ،‬ﺁﺏ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻓﺎﺿﻼﺏ‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻭ ﭘﺴﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨـﺪﻩ ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﻲﻣﺎﻧـﺪ ﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ـ ﻛﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۸۳‬ﺳﺎﻝ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ـ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺗﺎ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻣﻬـﻢ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﻴﺎﻓﺰﺍﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻜﻠﻒ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﻭ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻣﻨﻈـﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ‪،‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕـﺮ ﺣﻔـﻆ ﻣﻴـﺰﺍﻥ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻛﺎﺳﺘﻦ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺭﻭﺷـﻬﺎﻱ ﻣﻌﻤـﻮﻝ‬

‫∗ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪.‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٣۶‬‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺳﺘﻦ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﺿﺮﻭﺭﻱ‪ ،‬ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻬﺘـﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺷﺎﻏﻞ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻧﻴـﺮﻭﻱ ﻛـﺎﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﻲ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻮﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺎﻣﻞ ﻛـﺮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﺒﹰﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺁﻥ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﺳـﺘﻲ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺀ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻴﺐ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﻃﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛﻞ ﻋﻮﺍﻣـﻞ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﻛﺸـﻮﺭ ﻣﺮﺗﺒـﹰﺎ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻼ ﺩﺭ ﮊﺍﭘﻦ ﻃﻲ ﺩﻭ ﺩﻫﺔ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﻴﻤـﻲ ﺍﺯ ﺭﺷـﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻠﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ )‪ .(%۵۳‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛﻞ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪ ۲/۵‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺭﺷـﺪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻭﻟـﻲ ﺑـﺮﺧﻼﻑ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺧـﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﻓﺸﺎﺭ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻗـﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺑﺮ ﺁﻥﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ ﺗﺎ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻬﻢ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺭﺳﻤﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ‪ ۲۱‬ﻗﻠﻢ‬
‫ﻛﺎﻻ ﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻳﺎ ﺍﺩﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥﻫﺎ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷـﻮﺩ(‪،‬‬
‫ﻳﺎﺯﺩﻩ ﻗﻠﻢ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﺧﺺ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۹‬ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ‬
‫‪ ۱۳۸۲‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺁﻥ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻟﻜﻮﻣﻮﺗﻴﻮ ﻗﻄﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻭﺍﮔﻦ ﺁﻥ!‬
‫‪ .۵‬ﻣﺠﻠــﺲ ﻫﻔــﺘﻢ ﺑــﻪ ﺍﻗﺘﻀــﺎﻱ ﻭﻇﻴﻔــﻪ ﺧــﻮﻳﺶ ﺑــﺮﺍﻱ ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺍﺯ ﻣــﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪﻣﻲ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺮﻣﻲﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺍﺯ ﺳـﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﺿﺪ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺷـﺪﻩ ﺭﺍ ﻛـﺎﻫﺶ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺆﺛﺮﻱ ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺒـﻞ ﺍﺯ‬
‫ﺷﺮﻭﻉ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻬﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺩﻭﻡ ﺁﻥﻛـﻪ‪،‬‬
‫‪ ______________________________________________ ٣٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻋﺎﻣﻞ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳـﻮﻡ ﺁﻥﻛـﻪ‪،‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮﺩ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﭘﻴﮕﻴـﺮﻱ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻋﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎﺯ ﻫـﻢ ﻗـﺪﻣﻲ ﺩﺭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺷﺪ ﺑﻲﺭﻭﻳﻪ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﺁﻥ ﻣﺤﺘﺎﺝ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻴﺶﺗـﺮﻱ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻳﻚ ﻗﺪﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻧﻪ ﺣﻼﻝ ﻫﻤﻪ ﻣﺸﻜﻼﺕ‪.‬‬
‫‪ .۶‬ﻧﺎﻡ ﺭﺳﻤﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ »ﻃﺮﺡ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ« ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎﺩﻩ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺑـﻪ ﺟـﺎﻱ ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﻣﺼـﻮﺏ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷﺸـﻢ‬
‫ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ ﺍﺟﺮﺍ ﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﭼـﻪ ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲﺁﻣـﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎﺭ ﻣﺠﻠـﺲ ﻫﻔـﺘﻢ ﺭﺍ ﺁﺷـﻜﺎﺭ ﻣـﻲﺳـﺎﺯﺩ‪ .‬ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗـﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﻣﻜﻠﻒ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫـﺎﻱ ﻧﻔﺘـﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺷﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ ﻫـﺮ‬
‫ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ ‪ ۳۰۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ‪ ١‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺻـﻨﺪﻭﻕ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﭘـﻮﻝ ﺍﻳـﻦ ﻛـﺎﺭ ﺭﺍ ﺑـﺎ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻱ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻲﺍﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۷‬ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﻳﻚ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪ ۸۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺗـﻮﺭﻣﻲ ‪۲۲/۷‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺗـﺎ ‪ ۳۰۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ ﭼـﻪ ﺑـﻼﻱ ﺷـﻜﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺑـﺮ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻣﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩ؟‬
‫‪ .۸‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ‪‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗﺒﻠﻲ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ :‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺁﻥ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﻃﺒﻖ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺩﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧـﺖﻫـﺎﻱ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻭﻡﺳﺎﺯﻱ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﭘﻴـﺪﺍ‬

‫‪ .۱‬ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﺩﺭ ﺁﺫﺭ ﻣﺎﻩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ )‪ ۱۵۹/۶‬ﻟﻴﺘـﺮ( ﻣﺒﻠـﻎ ‪ ۴۸/۶۹‬ﺩﻻﺭﺑـﻮﺩﻩ ﺑـﻪ ﺍﺿـﺎﻓﻪ‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ‪.‬‬

‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٣٨‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺯﻳﺎﺩ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭﻱ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﺪ؟ ﺩﻭﻟﺖ ‪۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﻛﻞ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﺼـﺮﻑ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺍﺯ ﺗـﻮﺭﻡ ﺑـﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻳﮕـﺮﺍﻥ ﺁﺳـﻴﺐ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﺶ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤـﺎﻥ ﻣﺒﻨـﺎﻱ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪ ۸۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ‪ ،‬ﺩﻭﻟـﺖ ﺩﭼـﺎﺭ ‪ ۳۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺗﻮﻣـﺎﻥ‬
‫ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻻ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺁﻥ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻛﻢﺗﺮ ﻫﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎ ﹰ‬
‫‪ .۹‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩﻋﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶﺗـﺮ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨـﺪﺍﻥ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻗﺘﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﮔﺮﺍﻥ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻏﻨﻴﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋـﺎ ﭼﻘـﺪﺭ ﺻـﺤﺖ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﻭﻗﺘـﻲ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺷـﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤـﺖ‪ ،‬ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﻻ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻓـﺮﻭﺵ‬
‫ﺍﻓﺴﺎﺭﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﺛـﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺍﻣـﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ )ﺍﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺛﺮﻭﺕ ﺑـﻴﺶﺗـﺮﻱ ﻣـﻲﺍﻧﺪﻭﺯﻧـﺪ( ﻭ‬
‫ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺩﺳـﺘﻤﺰﺩﺑﮕﻴﺮﺍﻥ ﺯﻳـﺮ ﺁﻭﺍﺭ ﺗـﻮﺭﻡ ﻛﻤﺮﺷـﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺷﻜﺴـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ .۱۰‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﻣﻬﻢ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻬـﺎﺭ ﻣﺼـﺮﻑ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤـﺪﻭﺩ ﺳـﻮﺧﺘﻲ ﮔﺮﺍﻧﻘﻴﻤـﺖ ﻭ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﺤـﺪﻭﺩ‬
‫ﺍﺭﺯﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑـﺎ ﺁﻥ ﻛـﺎﺭ‪ ،‬ﻗﺼـﺪ ﺁﻥ ﺑـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﻗﻴﻤﺘـﻲ‬
‫)ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ( ﻣﺼﺮﻑ ﺭﺍ ﻛـﺎﻫﺶ ﺩﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺩﺍﺧـﻞ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑـﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﺣﺬﻑ ﻳﺎ ﻛﻢ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺍﺯ ﭼﻬـﺎﺭﺩﻩ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔﺎﺯﺳـﻮﺯ ﻛـﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﺍﺳـﺎﺱ‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ «۲۹‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﻭ ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ «۱۲‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳـﺎﻝﻫـﺎﻱ‬
‫‪ ۱۳۸۲ ،۱۳۸۱‬ﻭ‪ ۱۳۸۳‬ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻛﻪ ﺑـﺮ ﺍﺳـﺎﺱ‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ «۲۹‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﻣـﻲﻛـﺮﺩ‪ .‬ﺁﻳـﺎ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔـﻪ‬
‫‪ ______________________________________________ ٣٩‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﭼﺮﺍ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮﺝ ﺳﻮﺀ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﮔﺮﻳـﺰﻱ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧـﺪ؟‬
‫ﺍﻻﻥ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ ‪ ۱۶/۷‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻭ ‪۳۳/۷‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴـﺎﺭ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ‪ ۳۴‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻬﺒـﻮﺩ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺳﺘﺤﺼﺎﻝ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﻪ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ! ﺍﮔﺮ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺩﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻭﺿﻊ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺠﺒﻮﺭ‬
‫ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱﻫﺎﻱ ﺷـﻬﺮﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪ ۱۲‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۴۰‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘـﻲ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﹰﺎ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﭘﺮﻣﺼﺮﻑ ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫـﺎ ﺳـﺮﺍﺯﻳﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻝﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﭘﺮﻣﺼﺮﻑ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۱/۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﻴﻤـﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﺼـﺮﻓﻲ ﺣـﺪﺍﻗﻞ ‪ ۳۰‬ﺩﺭﺻـﺪ‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻥﮔﺎﻩ ﻣـﻲﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎﻡ ﻭ ﺩﻭ ﻫﻮﺍ‪.‬‬
‫‪ .۱۱‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ )ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ( ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻭﺿـﻌﻴﺖ ﺭﺍ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﻲﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻭﻇـﺎﻳﻒ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻭﻗﺘـﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺍﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻳﺤﺘﺎﺝﺷﺎﻥ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎﺯ ﻫـﻢ‬
‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺩﺭ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣـﺮﺩﻡ‬
‫ﻓﺸﺎﺭ ﺳﺨﺘﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺩﻟﻴـﻞ ﻳـﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺍﺳﻤﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۳‬ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺷﺎﻧﺰﺩﻩ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ )ﺍﺯ ‪ ۵۰‬ﺑـﻪ‬
‫‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ( ﻭ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻣﺼﺮﻑ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪ ۳۱/۵‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺘﺮ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۷۳‬ﺑـﻪ ‪ ۶۲‬ﻣﻴﻠﻴـﻮﻥ ﻟﻴﺘـﺮ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪۱۳۸۳‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺯﺣﻤﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺵ ﺯﺣﻤﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۴٠‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻔﻴﺪ‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺟﻬﺶ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬

‫∗‬
‫‪TP‬‬ ‫ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺗﻮﻛﻠﻲ‬
‫‪PT‬‬

‫ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺗـﺪﺭﻳﺞ ﺑـﻪ ﺑﺤـﺚ ﺍﺻـﻠﻲ ﻣﺤﺎﻓـﻞ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻃﻲ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻃﺮﺡ ﺩﺭ ﻣﺠﻠـﺲ‪ ،‬ﺩﻭﻟـﺖ ﻭ‬
‫ﺍﻗﻠﻴﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻃـﺮﺡ‪،‬‬
‫ﺣﻖ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻧﺸـﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻣـﺮﺩﻡﺳـﺎﻻﺭﻱ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺍﻣـﺎ ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﻋﻘﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺧﻴﺮﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺭﻭﺵ‬
‫ﺍﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺭﺳـﺖ ﻭ ﻭﺍﻗﻌـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺭﺍﻩ ﺻـﺤﻴﺢ ﺍﻟﻬـﻲ ﻭ‬
‫ﻣﺮﺩﻣﻲ ﭘﻴﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺧﻴﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻗـﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﻭ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒﺖ ﺁﻥ ﻭ ﻋﻮﺍﻗـﺐ ﺑﺴـﻴﺎﺭ ﺧﻄﺮﻧـﺎﻙ ﻣـﺎﺩﻩ )‪(۳‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﻏﻮﻏﺎﺳﺎﻻﺭﻱﻫﺎﻱ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻃﺮﺡ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎﺯ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﻜﺎﺕ ﺫﻳﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ‪:‬‬

‫∗ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪.‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۴٢‬‬

‫‪ .۱‬ﺍﮔﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺭﻡ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻫﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻭﺿـﻊ ﻓﻌﻠـﻲ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﻛـﻪ ﺍﮔـﺮ ﺍﻳـﻦ ﻃـﺮﺡ ﺗـﺪﻭﻳﻦ ﻧﻤـﻲﺷـﺪ ﻭ ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬
‫ﻧﻤﻲﺭﺳﻴﺪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﭼﻪ ﻭﺿﻌﻲ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺗﻮﺭﻡ ﺳﺎﻝ ﺟﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺁﺑﺎﻥ ﻣﺎﻩ‪،‬‬
‫‪ ۱۴/۸‬ﺩﺭﺻﺪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ١.‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺎ ﺍﺳﻢ ﺭﺳﻤﻲ »ﻃـﺮﺡ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ« ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣـﺎﺩﻩ‬
‫)‪ (۳‬ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ؟ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﻣﺼﻮﺏ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﻣﻜﻠـﻒ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۴‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺷﻲ ﺧﻠـﻴﺞ ﻓـﺎﺭﺱ ﺭﺍ ﻣﺒﻨـﺎﻱ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎﻡ ﺩﻭ ﻧﺮﺧﻲ ﻳﺎ ﺳﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪﻱ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻔﺖ ﮔﺎﺯ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺳﻔﻴﺪ ﻭ ﮔﺎﺯ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻲﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻳﻜﺒـﺎﺭﺓ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﭼﻪ ﺍﺛﺮﻱ ﺑﺮ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺍﺷﺖ؟‬
‫ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻝﻫﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻳـﻦ ﻛـﺎﺭ ﺑـﺮ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﺸﺎﺭ ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁﻥ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻔﺼﻞ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﻨﺪ ﺭﺳﻤﻲ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ‪ ۳۰‬ﺁﻭﺭﻳـﻞ ‪ ۲۰۰۳‬ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻫﻴـﺄﺕ ﻣـﺪﻳﺮﻩ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ٢.‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺳـﻮﺧﺖ ﻭ ﺭﺳـﺎﻧﺪﻥ‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺁﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﻋﻤـﺪﻩﻓﺮﻭﺷـﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻫﺸـﺪﺍﺭﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ‪ ،‬ﺗﻮﺭﻣﻲ ‪ ۳۰/۵‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﺭﺍ ﺑـﺮ ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩ‪ ٣.‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﻮﺭﻡ ‪ ۱۴/۸‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﻣﺎ ﺳﻜﻮﺕ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺍﻗﻠﻴﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺑﻘﺎﻱ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺑﻪ ‪ ۴۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺍﻳـﻦ‬

‫‪ .۱‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻨﻨﺪﻩ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ« ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑـﻮﺭﺱ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬـﺎﺩﺍﺭ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ )‪» (۲۰۰۳‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ«‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺭﺱ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ‪ ،۱۳۸۳ ،‬ﺹ ‪.۱۲۵‬‬
‫‪ ______________________________________________ ۴٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﻜﺼﺪ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ )ﻭ ﺑـﻪ ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ( ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ )‪ ۸۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ( ‪ ۲۲/۷‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺮ ﺗﻮﺭﻡ ﻣﻮﺟـﻮﺩ‬
‫ﻣﻲﺍﻓﺰﻭﺩ‪ ١.‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﻜﺼـﺪ ﺗﻮﻣـﺎﻧﻲ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺭﺍ‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ‪ ۳۲/۴‬ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺍﺳـﺖ‪ ٢.‬ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻼﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺭﺍ ‪ ۴۴/۸‬ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ٣.‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣـﻮﻥ ﺁﺛـﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ )ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﺎ ‪ ۱۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻟﻴﺘـﺮ( ﺑـﺎ ﺩﻭ ﺭﻭﺵ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺍﻳـﻦ‬
‫‪٤‬‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺁﻥ ‪ ۳۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﻳﺎ ‪ ۴۶/۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﺛﺮ ﺍﻧﺘﻈـﺎﺭﺍﺕ ﺗـﻮﺭﻣﻲ‬
‫‪٥‬‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺎ ‪ ۲‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﻲ‪ ،‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻛﺎﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺘﻢ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺗﻮﺭﻡ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺍﺯ ‪ ۱۵‬ﺩﺭﺻـﺪ ﻓﻌﻠـﻲ ﺍﻥﺷـﺎﺀﺍ‪ ...‬ﻣـﻲﻛﺎﻫـﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺑﺮ ﺣﻔـﻆ ﺁﻥ ﭘﺎﻓﺸـﺎﺭﻱ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫‪٦‬‬
‫‪PT‬‬ ‫ﺗﻮﺭﻡ ‪ ۱۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﻓﻌﻠﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﻱ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺟﻬﺶ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫‪TP‬‬

‫‪ .۱‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ )‪» (۱۳۸۳‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﺣﻜـﻢ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ«‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ‪ ،۱۳۸۳‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﮔﺰﺍﺭﺵ ‪. ۷۱۸۵‬‬
‫‪ .۲‬ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ )‪» (۱۳۸۱‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ« ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺩﻱﻣﺎﻩ‬
‫‪ ،۱۳۸۱‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺛﺒﺖ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ‪ ۸۱/۹۱‬ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ‪.۱۳۸۱/۱۰/۲۱‬‬
‫‪ .۳‬ﺟﻬﺎﻧﮕﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭ )‪» (۱۳۸۱‬ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺩﻭﻟﺖ« ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻼﻥ‪ ،‬ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﺁﺑﺎﻥ ‪ ،۱۳۸۱‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﻊ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ )‪» (۱۳۸۰‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ« ﺍﺩﺍﺭﻩ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﻣﺎﺧﺬ ﭘﺎﻭﺭﻗﻲ )‪ ،(۱‬ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ‪ ۱/۸‬ﺗﺎ ‪ ۲/۲‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۶‬ﺍﺧﺘﻼﻑ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﺪﻝﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺓ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻓﺎﺣﺶ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻮﺭﻡ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۴۴‬‬

‫ﻋﺠﻴﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻣﻲﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺑﻴﻦ ‪ ۱/۵‬ﺗﺎ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ‪ ۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ!‬
‫ﺗﻮﺭﻡ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﻗﻮﻉ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﺿﻌﻴﻒ‪،‬‬
‫ﻛﻤﺮﺷﻜﻦ ﻣﻲﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﭼـﺎﺭ ﻧـﺎﺍﻣﻨﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ‬
‫ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺁﺳﻴﺐ ﻣﻲﺯﺩ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﻣـﻲﺩﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤــﺖ ﺣﺎﻣــﻞﻫــﺎﻱ ﺍﻧــﺮﮊﻱ ﺑــﻪ ﺍﻓــﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺍﺯ ‪ ۱۶/۸‬ﺩﺭﺻــﺪ )ﺑﺨــﺶ‬
‫‪١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ( ﺗﺎ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ‪ ۶۰/۱‬ﺩﺭﺻﺪ )ﺑﺨﺶ ﺑﺮﻕ( ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﺸﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪) ،‬ﻣﺼـﻮﺏ ﻣﺠﻠـﺲ ﻫﻔـﺘﻢ(‪ ،‬ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ‬
‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺮﻕ‪ ،‬ﮔـﺎﺯ‪ ،‬ﻣﺨـﺎﺑﺮﺍﺕ ﻭ‪ ...‬ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ﺁﻳﻨـﺪﻩ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .۲‬ﺍﮔﺮ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻋﻮﺽ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻭﺿﻊ ﺗﻬﻴﺪﺳـﺘﺎﻥ ﺑـﻪ‬

‫ﻛﺠﺎ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ؟‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺩﻋـﺎ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﻭﺿـﻊ ﻓﻌﻠـﻲ ﭼـﻮﻥ ﻗﻴﻤـﺖ ﻧﻔـﺖ ﺧـﺎﻡ ﺗﺤـﻮﻳﻠﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺻﻔﺮ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ٢،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﻘﻴﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻮﻳﻲ ﺍﺯ ﺳﻬﻢ ﻓﻘﻴﺮﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻼ‬
‫ﺍﻧﻔﺎﻝ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻏﻨﻴﺎ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋـﺎ ﻛـﺎﻣ ﹰ‬

‫‪ .۱‬ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺰﺍﺩ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ )‪» (۱۳۷۷‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺩﺍﺩﻩ‪ -‬ﺳـﺘﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻣـﺪﻝ ﺗﻌـﺎﺩﻝ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﺁﺛـﺎﺭ‬
‫ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ«‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ‪ ۲۵‬ﻭ ‪ ،۲۶‬ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﺭﻳـﺰﻱ‪ .‬ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﻭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۲۰‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺑﻌـﺪ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺣﺪﻭﺩ ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ‪ ۳‬ﺩﻻﺭ ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺫﺍﺗـﻲ‬
‫ﺁﻥ ﺻﻔﺮ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ۴۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﻓﺎﻉ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ‬
‫ﺁﻳﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﺼـﺮﻑ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓـﺖ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺳـﺎﻳﺮ ﺳـﻮﺧﺖﻫـﺎ ﺍﺯ ﻣﺼـﺮﻑ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ )ﻓﻘﻴـﺮ ﻭ ﻏﻨـﻲ(‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺘﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻓـﺎﻉ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﺭﺍ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﻓﻌﻠﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺍﺛﺮ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺮ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎﻥ ﺍﻓﺰﻭﻥﺗـﺮ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﺭﺟﻮﻉ ﻛﻨﻴﻢ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻓﻘﻴﺮﺍﻥ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺮﻛﺰ ﭘـﮋﻭﻫﺶﻫـﺎ ﻧﺸـﺎﻥ ﻣـﻲﺩﻫـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ ۴۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫـﺎﻱ ﺷـﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳـﺘﺎﻳﻲ ﺣـﺪﺍﻗﻞ ‪ ۶۷۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ‬
‫ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺳﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻓﺸـﺎﺭ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎﻥ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘـﻪ ﺷـﻬﺮﻱ ﺧﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎﻥ ﺭﻭﺳـﺘﺎﻳﻲ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨـﺪ ﻫﻤـﺎﻥ ﻣﺼـﺮﻑ ﻗﺒـﻞ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺳـﻮﺧﺖ ﺭﺍ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ‪ ۴۷/۶‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺑـﻴﺶﺗـﺮ ﺧـﺮﺝ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻭﻟـﻲ‬
‫ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﺷﻬﺮﻱ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ‪ ۲۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺧـﺮﺝ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮﺍﻧﻨـﺪ ﻣﺼـﺮﻑ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪ ١.‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻛﻪ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﻻ ﻋﺮﺿـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻛـﺎﻻ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﮔﺮﺍﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﻱ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻫﻢ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎﻥ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺟﺰ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰﻱ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺷـﻜﻨﻨﺪﻩ ﺗـﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺍﻣـﺎﻥ ﺑﻤﺎﻧﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻭﺿـﻊ ﻓﻌﻠـﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺑﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﺑﺪ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺒﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ .۱‬ﻣﻨﺒﻊ ﭘﺎﻭﺭﻗﻲ )‪ ،(۳‬ﺹ ‪.۱۲۴-۱۲۳‬‬

‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۴۶‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺟﻬﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﻱ ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ ﺑـﻪ ﻓﻘﻴـﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻓﻮﻕ ﻣﻨﺘﻔﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﻴﺶﺗـﺮﻱ ﺩﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻨﺪ ﺑﻌﺪﻱ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺁﻳـﺎ ﭼﻴـﺰﻱ ﺩﺭ ﺩﺳـﺖ ﺩﻭﻟـﺖ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎﻥ ﻛﻤﻚ ﺟـﺒﺮﺍﻧـﻲ ﺑﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﺧــﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ .۳‬ﺁﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻭ ﺟﻬﺸﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺑـﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟـﺖ ﺩﺭﺁﻣـﺪ‬

‫ﻣﻲﺁﻓﺮﻳﺪ؟‬
‫ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﺍﻳﻦﻛﻪ ﺟﻬﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ‬
‫ﻧﺼﻴﺐ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪،‬‬
‫‪ .۲‬ﻣﻘﺎﻭﻡﺳﺎﺯﻱ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺯﻟﺰﻟﻪ‪،‬‬
‫‪ .۳‬ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪،‬‬
‫‪ .۴‬ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻘﺎﻁ ﺣﺎﺩﺛﻪﺧﻴﺰ ﺟﺎﺩﻩﻫﺎ‪،‬‬
‫‪ .۵‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎﺯﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﻮﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭﻋﺪﻩﻫﺎﻱ ﻓﻮﻕ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﺎﺷـﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫـﺎ ﻧﺸـﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪ ۸۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻛﺴـﺮﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ‪ ۳۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ‪ ١‬ﺣﺎﻛﻲ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺑﻪ ﺍﺯﺍﻱ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺎ ‪ ۲۱۷‬ﺭﻳﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۰۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺣـﺪﺍﻗﻞ ‪ ۷۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ‬

‫‪ .۱‬ﺭﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ )‪» (۱۳۷۸‬ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺑﺮ ﺗﻮﺭﻡ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ«‪ ،‬ﭘﺎﻳـﺎﻥﻧﺎﻣـﻪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﺍﺭﺷﺪ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ۴٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻭﺭﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟـﺖ‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺩﺳﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻭﻋـﺪﻩﻫـﺎﻱ‬
‫ﺫﻛﺮ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﻋﻤﻠﻲ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑـﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻛﺴـﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﻣﺠﺒـﻮﺭ ﺑـﻮﺩ ﺑﺮﺧـﻲ‬
‫ﻻ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻓﻌﻠﻲ ﺭﺍ ﻧﻴـﺰ ﺭﻫـﺎ ﺳـﺎﺯﺩ‪ .‬ﭼـﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣـﻮﺍﺭﺩ ﻣﻌﻤـﻮ ﹰ‬
‫ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻗـﺮﺍﺭ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﺩ ﻭ ﺭﻛـﻮﺩ ﻭ ﺑﻴﻜـﺎﺭﻱ ﻧﻴـﺰ ﺗﺸـﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻃﺮﺡ ﻣﺠﻠﺲ ﺩﺭ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻋﻮﺽ‪ ،‬ﺣﺘﻤـﹰﺎ ﺑـﻪ ﺩﻟﻴـﻞ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﺭﻡ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺷـﺪ ﻭ‬
‫ﺁﻥﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﭼﻮﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺩﻫـﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۴‬ﺑـﻪ ﻃـﻮﺭ ﻧﺴـﺒﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻢﺗﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺗـﺮﻙ ﺷـﺪﻩ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺳـﺎﻟﻪ ﺧـﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﺣﺬﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺯﺍﻳﺪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﻋﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛﻞ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻠـﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ ﻭ ﻛـﺎﻫﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﺧـﻮﺩ ﺑـﻲﺗﻮﺟـﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺩﭼـﺎﺭ ﻛﺴـﺮﻱ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﻓﺸﺎﺭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺍﺳﺖ ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫ﻫﻔﺘﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺑﻲﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺁﻥﻛﻪ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻣـﻮﺭﺩ‬
‫ﺩﻓﺎﻉ ﺩﻭﻟﺘﻴﺎﻥ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﺁﻥﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻃﺮﺡ ﻣﺠﻠﺲ ﺁﻥ ﻣﻨﺒﻊ ﻭ ﺁﻥ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﻫﺮ ﺩﻭ‬
‫ﺣﺬﻑ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺩﺍﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﻧﺎﻛﺎﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪﺷﺎﻥ ﺩﭼﺎﺭ ﻛﺴﺮﻱ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۴٨‬‬

‫‪ .۴‬ﺁﻳﺎ ﺗﻼﺵ ﻣﺠﻠـﺲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬

‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺍﺩﻋﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑـﺎﺕ‬
‫ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬـﻮﺭﻱ ﺳـﺎﻝ ﺁﻳﻨـﺪﻩ ﺻـﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﮔﺮﻧـﻪ ﭼـﺮﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺫﻛﺮ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﻨﺪﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻠـﺲ ﺍﻗـﺪﺍﻣﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﻲ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻣـﺪﺍﻓﻌﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻋﻠﻤﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻧﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲﻛـﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻭ ﺗﻮﺩﺓ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﺿﻌﻴﻒ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺩﺭ ﺩﻓـﺎﻉ ﺍﺯ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ‬
‫ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ‪ ،‬ﺍﺯ ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺍﮔﺮ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﻣـﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ‬
‫ﻣﻠﻲ ﮔﺎﻡ ﺑﺮﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﺰﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺍﺗﻔـﺎﻕ ﺍﻓﺘـﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ؟ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻏﻮﺍ ﻭ ﻓﺮﻳﺐ ﻣﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺯﺷﺖ ﻭ ﺧﻴﺎﻧﺖﺁﻣﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﻠﺐ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻣـﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘـﺮﺍﺽ‪ ،‬ﺭﻭﺷـﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻣﻮﺍﺩ ﺳﻮﺧﺘﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛـﺮﺩﻩ ﺑـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﺁﻥ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳـﻮﺧﺖ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﺧـﻮﺩ ﻭ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎﻱ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻻ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭ‬
‫ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺷﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﹰﺎ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﮕـﺬﺍﺭﻱ ﻧـﻪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ ﺧﻠـﻴﺞ‬
‫ﻓﺎﺭﺱ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻭ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻬﺎﺭ ﻧـﻮﻉ ﺳـﻮﺧﺖ ﻧﻔﺘـﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬
‫‪ ______________________________________________ ۴٩‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻬﻢ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ .‬ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﺳﺎﺑﻖﺍﻟـﺬﻛﺮ‪ ،‬ﺑـﺎﺯ ﺳـﺘﺎﻧﺪﻥ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭ ﻗﻴﻤﺘﮕـﺬﺍﺭﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺘــﻲ ﺩﺭ ﻛﺎﻻﻫــﺎﻱ ﻣﻬــﻢ ﺑــﺪﻭﻥ ﺗﺼــﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠــﺲ ﻧﻴــﺰ ﺑــﻪ ﺩﻟﻴــﻞ ﻋــﺎﺩﺕ ﺯﺷــﺖ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﺭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻧﺎﻛﺎﺭﺍﻣﺪﻱ ﺍﺯ ﺟﻴﺐ ﻣﻠﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠـﺲ ﺭﺍ ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ -‬ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﺑﻮﺩﻥ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻮﺭﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺷـﻜﻞ ﺟﻬﻨـﺪﻩ ﺁﻥ ﺍﻣـﺮﻱ‬
‫ﻼ ﮔﺮﻩ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﺎ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺷﻲ‬
‫ﻛﺎﻣ ﹰ‬
‫ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺎ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﺁﺷﻮﺏﻫـﺎﻱ ﺳـﺎﻝﻫـﺎﻱ ﻣﻴـﺎﻧﻲ ﺩﻫـﻪ‬
‫‪.۱۳۷۰‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻣﺸﻬﺮ )ﻗﺰﻭﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ﻭ‪ (...‬ﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻭﺭﺯﺩ‪ ١.‬ﺳﻨﺪ ﺳﺎﺑﻖﺍﻟﺬﻛﺮ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑـﺪﻳﻬﻲ‬ ‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﭘﺮﺵ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﭘﺮﺵ ﻛﻠﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺳﺨﺖ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ‬
‫ﻛﻼﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۳۷۰‬ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ« )ﺹ ‪.(۱۲۵‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺗﻠﺨﻲ ﺗﻮﺭﻡ ‪ ۴۹‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺑﻪ ﻛﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺣـﻮﺍﺩﺙ ﺍﺧﻴـﺮ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧـﻪ ]ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺮﺍﻕ[ ﺑﻪ »ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﺍﻓﺰﺍﻳﺪ« ﻭ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻗﻴﻤـﺖ ﺳـﻮﺧﺖ »ﺑﺎﻳـﺪ ﻳـﻚ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻲ ﺩﻗﻴﻖ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ«! )ﺹ ‪ .(۱۲۶‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﺳﻒ ﺧﻮﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺩﻗﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺍﺧﻞ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .۱‬ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻃﺮﺡ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ )‪» (۱۳۸۳‬ﻣﻼﺣﻈـﺎﺕ ﺍﻣﻨﻴـﺖ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺎﺭﺿـﺔ ﺗـﻮﺭﻡ ﺍﻳـﺮﺍﻥ« ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ‪ .۱۳۸۳‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۵٠‬‬

‫‪ .۵‬ﺁﻳﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺍﺩﺍﻣـﻪ ﻳﺎﺑـﺪ؟‬

‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﭼﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ؟‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺘـﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣﻬـﺎﺭ ﻣﺼـﺮﻑ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻬﺎﺭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ ـ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻭ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ‬
‫ـ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۳‬ﺗﺎ‬
‫‪ ۱۳۸۳‬ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ١،‬ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﻛﺎﻫﺶ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ )ﺍﺯ ‪ ۳۱/۵‬ﺑــﻪ ‪ ۶۲‬ﻣﻴﻠﻴــﻮﻥ ﻟﻴﺘــﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ(‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈــﺮ ﻃــﺮﺡ ﻣﺠﻠــﺲ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﻩﻫﺎ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﻣـﻲﮔﻴـﺮﺩ ﺑﺎﻳـﺪ ﺩﺭ ﺩﺳـﺘﻮﺭ ﻗـﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﻴﺮﺩ ﺗﺎ ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﺻﻼﺡ ﻭﺿﻊ ﺗﺮﺍﻓﻴـﻚ ﺗـﺎ‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺩﺭ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺯ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﭘﺮﻣﺼـﺮﻑ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﮔﺎﺯﺳﻮﺯ ﻛﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺻـﻼﺡ ﻣﺼـﺮﻑ ﺍﻧـﺮﮊﻱ ﺗﺠﻬﻴـﺰﺍﺕ ﺧـﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺗـﺎ‬
‫ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﻛﺮﺩﻥ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎﺯﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﻮﺧﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﺳﺎﺯﻱﻫﺎ ﻭ‪...‬‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩﻩ‪،‬‬
‫ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺍﺧﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺠﺪﺩﹰﺍ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻥﺷﺎﺀﺍ‪ ...‬ﺑﺎ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺁﻥﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺑﺮﻕ ﻛﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎ‬
‫ﻳﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﻣﺼﺮﻑ ﻓﻌﻠﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺁﻥﮔـﺎﻩ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﺎﺭﺍ ﻭ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫‪ .۱‬ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺭﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﺬﻑ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳﻤﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺪﺕ ‪ ۱۶‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳـﺖ )ﺍﺯ ‪ ۵‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ ﺑـﻪ ‪۸۰‬‬
‫ﺗﻮﻣﺎﻥ(‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﺩﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ‬

‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺩﺭ ﭘﻲ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻃﺮﺡ ﺍﺻﻼﺡ ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳـﻌﻪ )ﻃـﺮﺡ‬
‫ﻣﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺭﻡ( ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﺩﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﺍﻳﺮﺍﺩﻫﺎﻱ ﻃﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺟﻬـﺖ ﺗﻨـﻮﻳﺮ ﺍﻓﻜـﺎﺭ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫‪ .۱‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻭ ﺗﻮﺭﻡ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺍﺻﻠﻲ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻻ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﻱ ﻭ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺷﺪﻩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣـﺎﻩﻫـﺎﻱ‬
‫ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﺍﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ﻭ ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ ﺳﺎﻝﻫـﺎﻱ ﺍﺧﻴـﺮ ﮔﺮﻳﺒـﺎﻧﮕﻴﺮ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺑـﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴ ـﹰﺎ ﻣﻬــﺎﺭ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎﻱ ﻏﻴﺮﺿــﺮﻭﺭﻱ ﺩﻭﻟــﺖ ﻭ ﺍﻓــﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬــﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺛﺎﻟﺜﹰﺎ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻓﻮﺭﻱﺗﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺗـﻮﺭﻡ ﺷـﺪﻳﺪﻱ ﻛـﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۵٢‬‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﻭﺭﺩ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﺗﻮﺭﻡ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۴۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﻣﻲﺭﺳﺪ )ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ـ ‪ ۳۰‬ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ،۲۰۰۳‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﺍﻧﺘﺸـﺎﺭ‪ :‬ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑـﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ‬
‫ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۱۱۴‬ﺗﺎ ‪.(۱۲۷‬‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻣﺤﺘﺮﻣﻲ ﻛﻪ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﻋـﺚ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺭﺍﻩ ﺟﺒـﺮﺍﻥ ﻛﺴـﺮ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‪،‬‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﻳﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻧـﺮﺥ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺍﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺭﻡ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺿﺮﻭﺭﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻔﻠﺖ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺍﻳـﺮﺍﺩ ﻓـﻮﻕ ﺭﺍ ﻣﻄـﺮﺡ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺭﻭﺵﻫـﺎﻱ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥﻫﺎ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﺑﺠﺰ ﺳﻪ‬
‫ﺭﻭﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﺎﺩﺕ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺳﺨﺖ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﻛــﺎﻫﺶ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎﻱ ﻏﻴﺮﺿــﺮﻭﺭﻱ ﻭ ﻳــﺎ ﺍﻓــﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬــﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻭﻟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﮔـﺎﻡ‬
‫ﺍﻭﻝ ﻭ ﺑﻠﻨﺪﻱ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻣﺰﻣﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ‬
‫ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻳﺄﺱ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ ﻛﻬﻨﻪ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﺑﺠﺰ ﺳﻪ ﺭﺍﻩ ﻣﺄﻧﻮﺱ( ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .۲‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺳﺖ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﻻ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﻓﺎﻕ ﻣﻠﻲ ﻧﻴﺴـﺖ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻳﺮﺍﺩﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﺎﺩﻩ ﺳـﻮﻡ ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ ﺍﺯ ﮔـﺎﻡﻫـﺎ ﺩﺭ ﺭﻓـﻊ‬
‫‪ ______________________________________________ ۵٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺍﻳﺮﺍﺩﻫﺎﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻠﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﺭﻭﺡ‬
‫ﻛﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛـﻪ ﺭﺷـﺪ ﻣﻮﻫـﻮﻡ ‪ ۸‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﺭﺍ ﺑـﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺗﻤﻬﻴﺪﺍﺕ ﻧﻬﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻼﺯﻡ ﺁﻥ ﻫﺪﻑ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠـﺲ‪ ،‬ﺭﺷـﺪ ﺳـﺮﻳﻊ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺑـﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺍﮔـﺮ ﺗﺤﻘـﻖ ﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳـﺪﺍﺭ ﻭ ﺑـﺎﺩﻭﺍﻡ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﻫﻪ ‪ ،۷۰‬ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﭘﺮﺗﮕﺎﻩ ﺳﻘﻮﻁ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺁﻥ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﺍ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻭﻟﻲ ﺍﻗﺸـﺎﺭ ﺿـﻌﻴﻒ ﻭ‬
‫ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺭﻫﺎ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﺘﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺕ ﻋﻠﻤـﻲ ﻭ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻋﻤـﻮﻡ ﻣـﺮﺩﻡ ﻭ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻋﻤـﻮﻡ ﻣﺼـﺮﻑ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺻﺎﺩﺭﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻣﻐﺎﻳﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫‪ .۳‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻳﻚ ﻃﺮﺡ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﺮﻳـﺐ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣﻠـﻲ‬
‫ﻣﻐﺎﻳﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﻻ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻠﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻣﻠﻲ ﺑﻲﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﹰﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺧﻮﺍﺳـﺘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺻﺎﺩﺭﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﺛﺒـﺎﺕ ﻭ‬
‫ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮒﺗـﺮﻳﻦ ﺗﻮﻗـﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺳـﺨﺘﻜﻮﺵ ﻭ ﻣﻈﻠـﻮﻡ ﺍﻳﺮﺍﻧـﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛـﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﺛﺒـﺎﺕ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻭ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮﻱ ﺁﺳـﻮﺩﻩ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﻓﻨﻲ ﻭ ﻛﻴﻔﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧـﻮﺩ ﺑﭙـﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺑـﻪ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﺟﺪﻳـﺪ ﻭ ﮔﺸـﻮﺩﻥ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۵۴‬‬

‫ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻧـﻪ ﺍﻳـﻦﻛـﻪ ﻫـﺮ ﺷـﺐ‬
‫ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺩﺍ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻳﺎ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺪﺍﻡ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪. ....‬‬

‫‪ .۴‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺎ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮﺡﻫﺎﻳﻲ ﺣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺑـﻪ ﻃـﻮﺭ‬
‫ﺭﻳﺸﻪﺍﻱ ﺗﻮﺭﻡ ﺭﺍ ﻣﻬﺎﺭ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻃﺮﺍﺣﺎﻥ ﻃﺮﺡ ﺍﺩﻋﺎ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺭﺍﻩﺣـﻞ ﻗﻄﻌـﻲ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﻳﺸﻪﻫـﺎﻱ ﺗـﻮﺭﻡ ﻣﻮﺟـﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺩﺭ ﺣﻮﺍﻟﻲ ﻧﻮﺭﻭﺯ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻣـﻮﺍﺩ ﺍﻭﻟﻴـﻪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﺑﺎﻻﺳـﺮﻱ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻛﺜﺮ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻃﺮﺡ ﺟـﺎﻣﻌﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺣـﻞ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺗـﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺍﻳـﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑـﺎ ﮔـﺎﻡ ﺍﻭﻝ ﺷـﺮﻭﻉ‬
‫ﻻ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﮔـﺎﻡ ﺍﻭﻝ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻡﻫـﺎﻱ ﺑﻌـﺪﻱ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣـﻪ ﺍﻳـﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟـﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﻳـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺩﺍﺋﻤﹰﺎ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ .۵‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻗﻒ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺳﺎﻝﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻋﺎﺩﺕ ﻛـﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ ﻣﻮﺍﺟـﻪ‬
‫ﺷﺪﻥ ﺑﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺍﻭﻝ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺖ ﻣﻬﻢ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﺑـﻪﺟـﺎﻱ ﻛﺎﺳـﺘﻦ ﺍﺯ ﻃـﺮﺡﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﻻ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛـﻢﺗـﺮ ﻭ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖﺭﺳﺎﻧﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﹰﺎ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺿﺮﻭﺭﻱ »ﺟﺎﺭﻱ«‬
‫ﺑﻜﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ۵۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫‪ .۶‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺏ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻋﺎﺩﺕﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﻫـﺮ ﻣﺤـﺪﻭﺩﻳﺖ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺮﺽ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰﻱ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﻣﺼﺮﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﺎﺭ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟﺎﺭﻱ ﻭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻛـﺎﺭﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻲ ﻫﺮ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺭﺍﻩ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲﺭﺳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺖﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩﻫﺎ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .۷‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺣـﺎﺩﺗﺮ ﺷـﺪﻥ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‬
‫ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﺛـﺮ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻛﻮﺗـﺎﻩﻣـﺪﺕ‪ ،‬ﻛﺸـﺶ ﻗﻴﻤﺘـﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺍﺳﺖ )ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻣﺼـﺮﻑ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰﺍﻥ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﭼﻴﺰﻱ ﻛﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬
‫ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﮔﻴـﺮﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺭﺍﻩ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺭﻭﺷﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻤـﻞ ﺷﻜﺴـﺖ ﺧـﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﺑﺮ ﺫﻫﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪﻩ ﺗـﺎ‬
‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻏﻔﻠﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺻﺮﺍﺣﺘﹰﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪﻩ )ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺧﻮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ( ﻛﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۵۶‬‬

‫‪ .۸‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﻻ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﺭﺳﻤﻲ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻧﻔﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۰/۸‬ﺩﺭﺻـﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺷﺪﻩ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴـﹰﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣﻬـﺎﺭ ﻗﺎﭼـﺎﻕ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ‪ ،‬ﺭﺍﻩﺣﻞﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .۹‬ﻣﻬﺎﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭﻱ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﺭﺍ ﺩﺳـﺘﻮﺭﻱ ﻛﻨﺘـﺮﻝ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺑـﻪﻃـﻮﺭ ﺍﻧﺤﺼـﺎﺭﻱ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻭ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﺏ‪ ،‬ﺑﺮﻕ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ ﻭ‪ ...‬ﺭﺍ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ ﺩﺳـﺘﻮﺭﻱ )ﻛـﺎﺭﻱ ﻛـﻪ ﺍﻻﻥ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ(‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﻏﻴﺮﺿﺮﻭﺭﻱﺷﺎﻥ ﺑﻜﺎﻫﻨﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .۱۰‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻧﺎﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻭ ﻏﻴﺮﻫﺪﻓﻤﻨـﺪ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪ‬

‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭ ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻠﻲ ﻧﺎﻋﺎﺩﻻﻧـﻪ ﺗﻮﺯﻳـﻊ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻛﻢﺗﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛـﻪ ﻧـﺮﺥ ﻓـﺮﻭﺵ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﺍﺧﻠـﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺣﺎﻭﻱ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺟـﺪﻱ ﻭﺟـﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘـﻪ ﺭﻭﺷـﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻧـﺮﺥ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺭﺯ‪ ،‬ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻧﺮﺧﻲ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﺧﺮﻳﺪ ﺁﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﻋﻠﻤﻲ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‬
‫ﻭﻟﻲ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠـﻲ ﺍﺳـﺖ ﻭ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻢﺍﻛﻨـﻮﻥ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨـﺪ ﭘـﺎﻻﻳﺶ‬
‫ﻧﻔﺖﺧﺎﻡ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺍﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﺍﻱ ﻧﻤﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻮﺩ ﻣـﻲﺑـﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ »ﻋﺪﻡﺍﻟﻨﻔﻊ« ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ »ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ« ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ۵٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺭﺯﺍﻧﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ‬

‫ﺍﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺴـﺮﻓﺎﻧﻪ ﺁﻥ ﻭ ﺣـﺎﺩ ﺷـﺪﻥ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺗﺮﺍﻓﻴـﻚ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻫﻔـﺘﻢ ﻫـﻢ ﺫﻛـﺮ ﺷـﺪ؛ ﺭﺍﻩ ﺣـﻞ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺭﺍﻩﺣﻞﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺍﺟـﺮﺍﻱ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺁﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺳـﺎﻝﻫـﺎﻱ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺴـﻠﻂ ﻫﻤـﺎﻥ ﭘـﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﺷـﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺭﺍﻩﺣـﻞﻫـﺎﻱ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﺭﺍﻩﺣـﻞﻫـﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘـﻲ ﻏﺎﻓـﻞ ﻣﺎﻧـﺪﻩﺍﻧـﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺍﻣﻴـﺪ ﻣـﻲﺭﻭﺩ ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻃـﺮﺡ ﻣﻬـﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻡ »ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﻡ«‪ ،‬ﮔﺎﻡ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﺍﻭﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎﺭﻱ ﻣـﺰﻣﻦ ﻛﺸـﻮﺭﻣﺎﻥ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺮﻛـﺰ‬
‫ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺍﺳـﺖ ﻣﺴـﺌﻮﻻﻥ ﻭ ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﮔﻴـﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎ ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺫﻫﻨﻲ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻛﻪ ‪ ۱۵‬ﺳـﺎﻝ ﺍﺳـﺖ ﺑـﻪﻃـﻮﺭ‬
‫ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻳﺪﻩﻫﺎ ﻭ ﺍﻟﮕﻮﻫـﺎﻱ ﺑـﺪﻳﻊ ﻭ‬
‫ﺭﻗﻴﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺣ‪‬ﺴﻦ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺩﺭ ﻓﻀـﺎﻳﻲ ﺗـﻮﺃﻡ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺪﻟﻲ ﻭ ﺍﻣﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﻠﺖ ﺷﺮﻳﻒ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۵٨‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻔﻴﺪ‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﺷﺸﻢ‬

‫‪١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬
‫‪TP‬‬

‫∗‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺗﻮﻛﻠﻲ‬

‫‪ .۱‬ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺎﻻ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣﺼـﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻛﺸـﻮﺭﻫـﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬

‫ﻼ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ‪ ،۱۵‬ﺗﺮﻛﻴـﻪ ‪ ، ۷۳/۶‬ﺍﻣﺮﻳﻜـﺎ ‪ ،۵۲‬ﭘﺎﻛﺴـﺘﺎﻥ ‪،۲۴‬‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ‪ ۱۳۳‬ﻭ ﻫﻨﺪ ‪ ۷۱‬ﺳﻨﺖ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺧﻮﺍﻧـﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻮﺭﺱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻫﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻛﻢﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺑﻮﺭﺱ ﻛﺎﻻ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺑﺤﺚ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻫﺮﮔـﺎﻩ ﺑﺨـﻮﺍﻫﻴﻢ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻳﺎ ﻛـﺎﺭﮔﺮ ﺳـﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘـﺎ‬
‫ﭼﻘﺪﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ؟ ﺁﻳﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ ﺁﻥﻫـﺎ ﺩﺳـﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻱ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻗﻴﻤﺘﮕـﺬﺍﺭﻱ‬

‫‪ .1‬ﻣﻨﺘﺸﺮﻩ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻕ ﻣﻮﺭﺥ ‪.۱۳۸۳/۹/۲۴‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫∗ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪.‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۶٠‬‬

‫ﻛﻨﺪ؟ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣـﺎ ﭼﻘـﺪﺭ ﺑـﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ؟‬
‫‪ .۳‬ﻗﻴﻤﺖ ﺁﺯﺍﺩ ﻳﺎ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺭﻗــﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑــﺎﺯﺍﺭ ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻛﺎﻻﻫــﺎ ﻭ ﺧــﺪﻣﺎﺕ ﻣﻬــﻢ ﺩﻭﻟﺘــﻲ ﻃــﺮﺡ ﺍﺭﺍﺋــﻪ ﺷــﺪﻩ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺻـﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯ )ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ (۱۳۸۳‬ﺑﻮﺭﺱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻟﻴﺘـﺮ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ‪۳۵‬‬
‫ﺳﻨﺖ ﺍﺳﺖ )ﺗﻨﻲ ‪ ۴۷۰‬ﺩﻻﺭ(‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺮﺥ‬
‫ﺍﺭﺯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺍﺳﻤﻲ ﺍﺭﺯ ﺑﻪ ﺍﺯﺍﻱ ﻫﺮ ﺩﻻﺭ ‪ ۸۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺩﺳـﺘﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻱ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮﺍﻗﻊ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﺩﻻﺭ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ‪ ، PPP‬ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺍﺧﻴﺮ ﺻـﻨﺪﻭﻕ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﭘـﻮﻝ‪ ،‬ﻫـﺮ ﺩﻻﺭ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ‪ ۲۳۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ‪ ۸۰۵‬ﺭﻳﺎﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﻭﻟـﺖ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﻱ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮﻡ ﻧﺮﺥ ﺍﺳﻤﻲ ﺍﺭﺯ ﺭﺍ ﻣﻼﻙ ﻗﺮﺍﺭ ﻣـﻲﺩﻫـﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺁﻥ؛ ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘـﻲ ﻣـﻲﺧﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﺴﺒﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ )ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ( ﻧﺸـﺎﻥ ﻣـﻲﺩﻫـﺪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳـﻪ‬
‫‪ PPP‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﻠﻲ ﺳـﺮﺍﻧﻪ ﺭﻳـﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﺑـﻪ‬
‫ﻼ ﻫـﺮ ‪ ۲۳۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ ﺭﺍ ﻳـﻚ‬
‫ﺩﻻﺭﻱ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﻫﺮ ‪ ۸۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ ﻳﻚ ﺩﻻﺭ‪ ،‬ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺩﻻﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﻠﻲ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻻﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﺤﺚ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺍﺳﺎﺱ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺭﻭ ﺑـﻪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﭼـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ؟ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺼﺮﻑ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻓﺮﺻـﺘﻲ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻮﺍﻝ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۴‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻨـﻴﻢ‪،‬‬
‫‪ ______________________________________________ ۶١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺳﺎﺳـﹰﺎ ﺍﺯ ﻧﻈـﺮ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮﺩ؟ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘـﻲ ﻣـﻲﺗـﻮﺍﻥ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺼﺮﻑ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺷﺪ؟ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺯﻳﺮ ﺟﻮﺍﺏ ﻣﻨﻔﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۶‬ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿـﺎﻱ ﻣﺸـﺘﻘﻪ ﺍﺳـﺖ ﻳﻌﻨـﻲ ﻋﻤـﺪﺗﹰﺎ )‪ (%۹۸‬ﺗـﺎﺑﻌﻲ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﺑﻪﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﻭ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻘـﺪﺍﻥ ﻳـﺎ ﻛﻤـﻲ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺴﺘﻲ ﺧﺪﻣﺎﺕ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺎﻻ ﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻭﻟـﻲ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﺎﻫﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ ۱۳۷۳‬ﺗـﺎ ‪ ۱۳۸۳‬ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ‪ ۵۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﺎ ‪ ۱۶‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻣﺼﺮﻑ ﺭﻭﺯﺍﻧـﻪ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ‪ ۳۱/۲‬ﺑﻪ ‪ ۶۲‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺘﺮ ﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۷‬ﻭﻗﺘﻲ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﻫﺎﻱ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬـﻢ ﺩﺭ ﺳـﺒﺪ ﻣﺼـﺮﻓﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺁﻥ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ ﻛـﺎﻻﻱ ﺿـﺮﻭﺭﻱ ﺗﻠﻘـﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻛﺸﺶ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ ﺩﺭﺻـﺪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ‬
‫ﻗﻴﻤــﺖ ﺁﻥ ﻛــﺎﻻ‪ ،‬ﻛــﻢﺗــﺮ ﺍﺯ ﻳــﻚ ﺩﺭﺻــﺪ ﺍﺯ ﻣﺼــﺮﻑ ﺁﻥ ﻣــﻲﻛﺎﻫــﺪ‪ .‬ﻃﺒــﻖ ﺑﺮﺧــﻲ‬
‫ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ‪ %۸‬ﺗﺎ ‪ %۱۶‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﺻﺪ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ‪ ۸‬ﺗﺎ ‪ ۱۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﻳـﺪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۰۰‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﻗﻴﻤـﺖ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۸‬ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪ .۱ :‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ‪،‬‬
‫‪ .۲‬ﻋﻤﺮ ﺁﻥﻫﺎ‪.۳ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﺸﻮﺭ‪ .۴ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ‪ .۵ ،‬ﻭﺿـﻊ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻋﻤــﻮﻣﻲ‪ .۶ ،‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﺧــﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘــﻲ‪ .۷ ،‬ﻭﺿــﻌﻴﺖ ﺟــﺎﺩﻩﻫــﺎ‪ .۸ ،‬ﻣﻴــﺰﺍﻥ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻫﺮ ﺧﻮﺩﺭﻭ‪ .۹ ،‬ﺭﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺑﻨﺰﻳﻨﻲ‪ .۱۰ ،‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۶٢‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﻳﺎ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ‪ .۱۱ ،‬ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ‪ .۱۲ ،‬ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺧـﻮﺩﺭﻭ‪،‬‬
‫‪.۱۳‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪﻥ ﺧﻮﺩﺭﻭ‪ .۱۴ ،‬ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﻭ ﺗﺸﺒﺚ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﭼـﻪ ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ‬
‫ﺟﺰ ﺳﻄﺤﻲﻧﮕﺮﻱ ﻭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﺭﺩ؟ )ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ ﻏﻴـﺮ ﻗﻴﻤﺘـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﻣﻬﺎﺭ ﺳﻮﺧﺖ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲﺷﻮﺩ(‪.‬‬
‫‪ .۹‬ﭼﻨﺪ ﺭﻗﻢ ﮔﻮﻳﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﻛﺮ‪ :‬ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻫﺮ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ‪ ،۱/۹‬ﺁﻟﻤﺎﻥ ‪ ،۲/۵‬ﻛﺎﻧﺎﺩﺍ ‪ ،۶/۵‬ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ،۷/۳‬ﻣﻜﺰﻳﻚ ‪ ۷/۸‬ﻭ ﺍﻳـﺮﺍﻥ‬
‫‪ ۱۰/۷۵‬ﻟﻴﺘﺮ ﺍﺳﺖ ! ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﻓﻮﻕ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺧـﻮﺩﺭﻭ ﭘﻴﻜـﺎﻥ ﺑـﺎ ‪ %۳۹‬ﺗﻌـﺪﺍﺩ‪،‬‬
‫ﺭﺍﻳﺞﺗﺮﻳﻦ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﺳـﻮﺧﺘﻲ ﺑـﻴﻦ ‪ ۱۶‬ﺗـﺎ ‪ ۱۸‬ﻟﻴﺘـﺮ ﺩﺭ ﻫـﺮ‬
‫‪ ۱۰۰‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﺳﻮﺧﺖ ﺍﺭﻭﭘـﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎ ‪ ۸/۳‬ﻟﻴﺘـﺮ ﺩﺭ ﻫـﺮ‬
‫‪ ۱۰۰‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖ ﭼﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﭼﺎﺭﻩﺍﻧﺪﻳﺸﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬
‫‪ .۱۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺑـﻪ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎﻱ ﻫﻤﺴـﺎﻳﻪ ﺑﻬﺎﻧـﻪﺍﻱ ﺑـﻴﺶ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۵۰۰‬ﻫﺰﺍﺭ ﻟﻴﺘﺮ ﻳﻌﻨـﻲ ‪ ۰/۸‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﮔـﺮ ﺑـﺮﺍﻱ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ‬
‫ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺨـﻮﺍﻫﻴﻢ ﻗﻴﻤـﺖ ﺭﺍ ﺑـﺎﻻ ﺑﺒـﺮﻳﻢ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛـﺪﺍﻡ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻼﻙ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ؟ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﺎ ‪ ۱۵‬ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺩﻭﺑﻲ ‪ ،۲۳/۶‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ‪ ۲۴‬ﺳـﻨﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ‪ ۷۳/۶‬ﺳﻨﺖ ﻳﺎ ﻋﺮﺍﻕ ‪ ۷‬ﺳﻨﺖ؟‬
‫‪ .۱۱‬ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﻓﻌﻠﻲ ﻣﺼﺮﻑ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨـﺪﻩ ﺑـﻪ ﺩﻟﻴـﻞ ﻣﻮﺍﻧـﻊ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥﻛﻪ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺣﻔﻆ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺍﺭﺯﻱ ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺩﻓـﺎﻉ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺍﺯ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﻣﺆﺛﺮ ﻃـﻲ ﺷـﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺁﻥﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ ‪ ۱۶/۹‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ ﻧﻔـﺖ ﻛـﻮﺭﻩ ‪ %۳۳/۷‬ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ۶٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺭﻭﭘﺎ ‪ ۳۴‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘـﻪ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩ ﺍﺭﺍﻙ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻃﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺻﻼﺡ ﻣﺴﻴﺮ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺗـﺎ‬
‫ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﻭﻗﺖ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﻔﺖ ﻛﻮﺭﻩ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺩﻫﻲ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮﺭ ﻣﻴﻌﺎﻧﺎﺕ ﮔﺎﺯﻱ ﺍﺳﺘﺤﺼﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﭼﺎﻩﻫﺎﻱ ﮔﺎﺯ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎﺯﺩﻫﻲ ‪ %۹۸‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩ ‪Turn‬‬
‫‪ key‬ﺑﻴﻦ ‪ ۱‬ﺗﺎ ‪ ۱/۵‬ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﻃﻮﻝ ﻣﻲﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ .۱۲‬ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮﻑ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑـﻴﺶ‬
‫ﻼ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﻗﻴﻤـﺖ‪ ،‬ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﺍﺯ ﻳﻚ ﺷﻮﺩ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﺭﻱ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﻼ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺭﺍﻩ ﻋﻠﻤـﻲ‪ ،‬ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﻛـﺎﻻﻱ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺳﻬﻞ ﭘﺴـﺘﻲ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺳﻔﺮ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﻬﺮﻱ ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﻛـﺎﺭ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﻭ ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ‪ ،‬ﺍﺻـﻼﺡ‬
‫ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺮﺍﺟﻌﺎﺕ ﻣﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ .۱۳‬ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻟﻴﺘـﺮ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ‪ ۲۲/۷‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﺭﺍ ﺑـﺮ ﻛﺸـﻮﺭ ﺗﺤﻤﻴـﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۱۴‬ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻥﻛﻪ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﻩ ﺑـﺰﺭﮒ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ )ﺣﺪﻭﺩ ‪۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻞ( ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﻣﺒﻠـﻎ‬
‫‪ ۳۰۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﺗـﺎﺯﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﻣﻮﺟـﻮﺩ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۶۴‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﻣﻬﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﺗﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻕ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘـﻲ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺷـﻮﺩ ﺗـﺎ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﻳﺎﺑﺪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻻﺯﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺯﻳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ :‬ﺍﺻـﻼﺡ ﺳـﺎﺧﺖ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﻭ‪ ،‬ﮔﺎﺯﺳـﻮﺯ ﻛـﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎ‪ ،‬ﺣـﺬﻑ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫـﺎﻱ ﻓﺮﺳـﻮﺩﺓ ﭘﺮﻣﺼـﺮﻑ‪،‬‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺭﻭ‪ ،‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺷـﺒﻜﻪ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻣﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻣﺪ ﭘﺮﺣﺠﻢ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﺧﻠـﻲ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ‪ ...‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤـﺖ ﺳـﻮﺧﺖ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﻣـﺪﺕ‪ ،‬ﺁﺛـﺎﺭ ﻣﺜﺒـﺖ ﺿـﺪ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻳﺎﺩ ﺷـﺪﻩ‪ ،‬ﺯﻣﻴﻨـﻪ ﻣﺴـﺎﻋﺪﻱ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻓـﺮﺍﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬

‫‪ .۱‬ﻋﺪﻡ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ‬
‫ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺎﻻ ﻧـﺮﻭﺩ ﻳـﺎ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺩﭼـﺎﺭ ﻣﺸـﻜﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ ﻫﻴﭻ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ ﺭﺍﻳـﺞ ﺍﺯ ﭼﻬـﺎﺭ ﻃﺮﻳـﻖ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺍﻣﻦ ﻣﻲﺯﻧﺪ‪:‬‬
‫ـ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ـ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ـ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ‪،‬‬
‫ـ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻦ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺳـﻮﺧﺖﻫـﺎ ﺍﺯ ﻫﻤـﻪ‬
‫‪ ______________________________________________ ۶۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺭﻭﺵ ‪ Cost plus‬ﭼﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ‪ LAC‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻣﺤـﻞ ﺩﺭﺁﻣـﺪ ﺧﺎﺻـﻲ ﻭﺿـﻊ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺤـﻞ ﺁﻥ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﻲﺷﻤﺎﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﻳﮕـﺮ ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﺁﻗﺎﻱ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺑﻴﻄـﺮﻑ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨـﺪ ﺍﮔـﺮ ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ ﺁﺏ ﻭ ﻓﺎﺿـﻼﺏ ﻭ ﺑـﺮﻕ ‪%۱۰‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪ ﺷﻮﻙ ﺍﺳـﺖ؛ ﺍﻣـﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ‪ %۲۵۰‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺳـﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺷـﻮﻙ ﺑـﻪ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻧﻴﺮﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﺁﺏ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺒﻲ ‪۶۰‬‬
‫ﺗﻮﻣﺎﻥ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺩﻓﺘﺮﻱ ‪ ۹۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ ﺍﺳـﺖ‪ ۳۰-۲۰ .‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺤـﻞ ﺍﺳـﺘﻬﻼﻙ‬
‫ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺑـﺎﺯﺍﺭ ﻋﺮﺿـﻪ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﻩ ﺑﺪﻫـﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻻ ﻋﻼﻣﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴـﹰﺎ ﺁﻗـﺎﻱ‬
‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﻤـﺎﻥ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺁﺏ ﻭ ﻓﺎﺿـﻼﺏ ﺳـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﺍﺳـﺖ‬
‫‪۱۳۸۳/۹/۲۱‬‬ ‫)ﭼﻮﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺁﺑﻮﻧﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۶۶‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻔﻴﺪ‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺘﻢ‬

‫ﻧﻘﺪﻱ ﺑﺮ »ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ«‬

‫∗‬
‫‪TP‬‬ ‫ﺩﻛﺘﺮ ﻣﻬﺪﻱ ﻋﺴﻠﻲ‬
‫‪PT‬‬

‫ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺤﺘـﺮﻡ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﻭ ﺭﺋـﻴﺲ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺩﺭ ﻧﻮﺷـﺘﻪﺍﻱ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮﺍﻥ »ﻣﻼﺣﻈـﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣـﻮﻥ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻕ ﻣﻮﺭﺥ ‪ ۱۳۸۳/۹/۲۴‬ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳـﻴﺪ ﻧﻜـﺎﺗﻲ‬
‫ﭼﻨــﺪ ﭘﻴﺮﺍﻣــﻮﻥ ﻗﻴﻤــﺖ ﺑﻨــﺰﻳﻦ ﻣﺘــﺬﻛﺮ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﻥ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻻﻱ ﻣﻬﻢ ﻭ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩ ﻧﻔﺘﻲ ﺣﺎﻣﻞ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻛـﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥﺟﺎ ﻛﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﺻـﺮﻓﹰﺎ ﻳـﻚ ﺩﻳـﺪﮔﺎﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﻻ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‬
‫ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎ ﹰ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺁﻥﺟﺎ ﻛـﻪ ﺁﻗـﺎﻱ ﺩﻛﺘـﺮ ﺗـﻮﻛﻠﻲ ﺩﺭ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺩﺍﺷـﺘﻪﺍﻧـﺪ ﺩﺭ ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺑﻨـﺪﻩ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻏﻴﺮﻣﻮﺛﻖ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺻﺮﻓﹰﺎ ﺍﺯ ﺟﻬـﺖ ﺗﻨـﻮﻳﺮ ﺍﻓﻜـﺎﺭ ﺧﻮﺍﻧﻨـﺪﮔﺎﻥ ﮔﺮﺍﻣـﻲ ﻧﻜـﺎﺗﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﺍﻳـﻦ‬

‫∗ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻧﺮﮊﻱ ـ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺍﺳﺒﻖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪.‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪۶٨‬‬

‫ﻻ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺟﻨﺎﺏ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ )ﺩﺭ ﺑﺨـﺶ ﺍﻟـﻒ( ﻭ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺍﺟﻤﺎ ﹰ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﻥ )ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺏ( ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻟﻒ( ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ‬

‫ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ ﭼﻬﺎﺭ ﻓﺮﺍﺯ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮕﺎﻧﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻜﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺍﺳـﺖ‪) .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ(‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﭼـﻮﻥ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﺴـﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻧﺮﺥ ﺍﺭﺯ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺩﻻﺭ ﺍﻋﻼﻡ ﺷـﺪﻩ ﺣـﺪﻭﺩ ‪ ۸۸۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ ﺍﺳـﺖ ﺩﺭ ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ )‪ (PPP_Purchasing Power Parity‬ﻫـﺮ‬
‫ﺩﻻﺭ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۳۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ‪ ۸۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ‪.‬‬
‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻃﺮﺡ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮔﺰﺍﺭﻩﻫﺎﻱ ﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﺍﺩﻋﺎﻳﻲ ﭼﻨﺪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﺍﻫﻢ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻻ ﺑﺤﺚ ﺍﺯ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۱‬ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫‪ .۲‬ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻛﻢ ﺍﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﺁﻥ ﺑـﺮ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻱ ﺁﻥ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺟﺰﺋﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎ ﺭﻭﺍﻝ ﻓﻌﻠﻲ ﺍﻣﻜﺎﻥﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﻜﺎﺕ ﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺗـﻮﻛﻠﻲ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻬـﺎﻱ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳـﺖ ﻣﻬـﺎﺭ ﻣﺼـﺮﻑ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣـﺪﺗﻲ ﺍﺯ ﻃـﺮﻕ‬
‫‪ ______________________________________________ ۶٩‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻻ ﻣﻨﻈﻮﺭﺷـﺎﻥ ﺳـﻬﻤﻴﻪﺑﻨـﺪﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺑﺎﺷـﺪ( ﺍﻧﺠـﺎﻡ‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ )ﺍﺣﺘﻤﺎ ﹰ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺎﺯﺳـﻮﺯ ﻛـﺮﺩﻥ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻭﮔﺎﻥ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﻏﻴـﺮﻩ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺩﻫـﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣـﺪﺕ ﺁﺛـﺎﺭ ﻣﺜﺒـﺖ ﺿـﺪﺗﻮﺭﻣﻲ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﻭ‬
‫ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺏ( ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺍﺯ ﺁﻥﺟﺎ ﻛﻪ ﺟﻨﺎﺏ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺑـﻪ ﺟﻨﺒـﻪ ﻋﻠﻤـﻲ ﻣﻮﺿـﻮﻉ ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺑﻨﺪﻩ ﻫﻢ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻡ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﻼ ﺍﺯ ﺑﺎﺏ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺍﺯ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﺍﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﻻ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻳـﻚ‬
‫ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺑﻨﺪﻩ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﺟﻤﺎ ﹰ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻧﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺟﻨﺎﺏ ﺩﻛﺘـﺮ ﺗـﻮﻛﻠﻲ ﻋﻠﻤـﻲ ﺍﺳـﺖ ﻧـﻪ‬
‫ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﻱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻳﻦﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺷﻮﺩ ﺑـﻪ ﻛﻠـﻲ‬
‫ﻧﺎﺻﻮﺍﺏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻣﺴﻠﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻛﺸـﻮﺭ ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ )ﻳﺎ ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ( ﺁﻥ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﻩ ﻭ ﺣﺘـﻲ ﺻـﺎﺩﺭﻛﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﻧﻔــﺖ ﻫﺴــﺘﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ ﻭ ﻧــﺮﻭﮊ( ﺑــﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﻴﻤــﻲ ﺍﺯ ﻗﻴﻤــﺖ ﺑﻨــﺰﻳﻦ )ﻛــﻪ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻴﻤـﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺻـﻼﺡ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳـﺮﺍﻥ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺩﻱ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻳﻌﻨـﻲ ﻗﻴﻤـﺖ ﻋﻤـﺪﻩﻓﺮﻭﺷـﻲ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ )ﻛـﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗـﻊ ﺣـﺪﺍﻗﻞ ﻣﻨﻄﻘـﻪﺍﻱ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ( ﻭ ﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٧٠‬‬

‫‪ .۲‬ﺟﻨﺎﺏ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ‬
‫ﻭ ﻋﻠﺖ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎﺏ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻋﺒـﺎﺭﺕ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁﻥ ﻣﻨﺒﻊ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻼ ﺍﮔﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻱ ﻭﺭﻭﺩﻱ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۳۵۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ‪ ۳۵۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱/۵‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺭﻗﻢ ﻧﺠﻮﻣﻲ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺍﻗﻼﻡ ﺣﻴـﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺩﻩﻫﺎ ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻱ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﻜﻦ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺁﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳـﺎ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻦ ﺩﺳـﺘﻤﺰﺩ ﻳـﺎ ﻧـﺮﺥ ﺳـﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻛﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻥ ﺗـﺎ ﺣـﺪﻭﺩ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻣﻨﻔﻚ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛـﺮﺩﻥ ﻗﻴﻤـﺖ ﻳـﻚ‬
‫ﻛﺎﻻﻱ ﺗﺠﺎﺭﻱ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎﺭﻱ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ( ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﺪﻡ ﺗﺤﺮﻙ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿـﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠـﻲ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﻱ ﻳﻚ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﻭ ﺗﻌﺠﺐﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻻﺯﻡ ﻭ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳـﺘﺪﻻﻝ ﺍﺯ ﺳـﻮﻱ ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﺩﻳﮕـﺮﻱ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________ ٧١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻓﺮﺽ ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻚ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺁﻗـﺎﻱ ﺩﻛﺘـﺮ ﺗـﻮﻛﻠﻲ( ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﺟـﺮﺍﺡ‬
‫ﻋﺎﻟﻴﻘﺪﺭ ﻳﺎ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ )ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ( ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪﺗﻲ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ ﺩﻭﺭﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﻛﺸﻮﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺯﻳﺎﺩ‬
‫ﻻ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺳــﺘﺎﻱ ﺩﻭﺭﺍﻓﺘــﺎﺩﻩ ﺑــﺮﺍﻱ ﺗﺨﺼــﺺ ﺍﻳــﻦ ﻣﺘﺨﺼــﺺ ﻋﺎﻟﻴﻘــﺪﺭ ﺍﺻــﻮ ﹰ‬
‫ﻼ ﺍﺯ ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻳﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ ﻧﺎﭼـﺎﺭ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ ﺩﺳـﺘﻤﺰﺩﻱ ﺩﺭ ﺣـﺪ ﻣﻌﻠـﻢ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻲ ﻳﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺳﺘﺎ‬
‫ﻼ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻳﺎ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻳـﺎ ﺍﺯ ﺧـﺎﺭﺝ‬
‫ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﭘﺎﺭﭼﻪﺍﻱ ﺑﺨﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﭼﻮﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳﺘﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﻻ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ ﻗﻴﻤـﺖ ﺍﻳـﻦ ﻧـﻮﻉ‬
‫ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺍﺯ ﻳﻜﺴﻮ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺑـﺎﺯﺍﺭ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﺁﻥ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﻛﺪﺧﺪﺍﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺑﺨﻮﺍﻫـﺪ ﻗﻴﻤـﺖ ﭘﺎﺭﭼـﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺳـﺘﺎ‬
‫ﻼ ﺍﺯ ﻃﺮﻳـﻖ ﻭﺍﮔـﺬﺍﺭﻱ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑـﻮﺩ ﻣﺎﺑـﻪﺍﻟﺘﻔـﺎﻭﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﻳﺎ ﻓﺮﻭﺵ ﮔﻨﺪﻡ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﻏﻴـﺮ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻻ ﭘﺎﺭﭼﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻛـﻪ ﺟﻨـﺎﺏ ﺍﺳـﺘﺎﺩ ﺑﺨﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻ )ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﺜـﺎﻝ ﻣـﺎ( ﺑـﻪ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ )ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ ‪ (Subsid‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺑﺪﺍﻧـﺪ ﻭ ﻧـﻪ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻗﻀﻴﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﮔﻨـﺪﻡ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ‬
‫ﺭﻭﺳﺘﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻴﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ‬
‫ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﻔﺎﻭﺗﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭ ﻣـﺎ ﻣﻘـﺪﺍﺭ ﻣﺘﻨـﺎﺑﻬﻲ‬
‫ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻭ ﺑـﻪ ﺻـﻮﺭﺕ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٧٢‬‬

‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪) ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺣﺴﺎﺏﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻧﺸـﻮﺩ(‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﺑﺨـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ ﺍﺯ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺩﺭ ﺩﺍﺧـﻞ ﺑـﻪ ﻓـﺮﻭﺵ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫)ﻣﺮﺯ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻛﺸﻮﺭ( ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪﻩ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻋﻄﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﻧـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﺪﻑ ﻛـﺎﺭﺍﻳﻲ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﺳـﺎﺯﮔﺎﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺍﻳﻦﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ »ﻗﻴﻤﺖ ﺁﺯﺍﺩ ﻳﺎ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻌﻨﺎﻱ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ )ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﺍﻧﺤﺼـﺎﺭﻱ ﺑـﻮﺩ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺁﻥ )ﺑﻨﺰﻳﻦ( ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ« ﻧﻴﺰ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺁﻥﺟﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﻩ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﺪﺭﺱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺧﺮﺩ ﺍﻃﻼﻉ ﺩﺍﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫـﺎﻱ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ )ﻛﺎﻣﻞ( ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺑﺮﺍﺑـﺮﻱ ﺁﻥ ﻛـﺎﻻ ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎﻱ ﺑﺮﺍﺑـﺮﻱ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛـﺎﻻ ﺑـﺎ ﺩﺭﺁﻣـﺪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻭﺍﻗﻌـﻲ ﺑـﻴﺶﺗـﺮ‬
‫ﻣﺼﺪﺍﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﻭ ﺭﻓﺘـﺎﺭ ﺍﺳـﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ )ﺭﻗﺎﺑـﺖ ﭼﻨـﺪ ﺑﻨﮕـﺎﻫﻲ( ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘـﻪ ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﻭﺟـﻮﺩ‬
‫ﻻ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﺳـﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﺼـﺮﻑﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻭ ﺍﻋﻤـﺎﻝ ﻗـﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻘـﺮﺭﺍﺕ ﻻﺯﻡ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻳﻚ ﻛـﺎﻻ ﺷـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣـﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷـﺪ )ﻧـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺣﺴـﺎﺑﺪﺍﺭﻱ‬
‫ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺻﺮﻑ( ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﭘـﺎﻻﻳﺶ ﻧﻔـﺖ ﻭ ﭘﺨـﺶ ﻓـﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫـﺎﻱ‬
‫ﻧﻔﺘﻲ ﺁﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺁﻥ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ‬
‫‪ ______________________________________________ ٧٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺻﺮﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻳﺎ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ )ﺗﻘﺮﻳﺒـﹰﺎ ﺭﺍﻳﮕـﺎﻥ( ﻧﻔـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸــﮕﺎﻩﻫــﺎ ﺑــﻪﻃــﻮﺭ ﺁﺷــﻜﺎﺭﻱ ﭘــﺎﻳﻴﻦﺗــﺮ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻓﺮﺻــﺖ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻣﺒﻨــﺎﻱ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻃﺒﻌﹰﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺩﺧﺎﻟـﺖ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺁﻥ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﻨﺪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﻛﺮﺩﻥ ﺳـﻮﺩ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺑﻨﮕـﺎﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ )ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺑﻨﮕـﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﻧﺼـﻴﺐ ﺩﻭﻟـﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎﻩ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺁﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﺻـﺮﻑ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﻳﺎ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻣﺘﺼﺪﻱ ﺍﺳـﺘﺨﺮﺍﺝ‪ ،‬ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ‪ ،‬ﭘـﺎﻻﻳﺶ ﻭ‬
‫ﭘﺨﺶ ﻧﻔـﺖ ﻭ ﻓـﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫـﺎﻱ ﺁﻥ ﻧﻤـﻲﺗﻮﺍﻧـﺪ ﻣـﺎﻧﻊ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻗﻴﻤـﺖ ﺻـﺤﻴﺢ ﻧﻔـﺖ ﻭ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪» :‬ﻧﺮﺥ ﺍﺭﺯ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤـﻲﺷـﻮﺩ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺩﻻﺭ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۸۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ )‪ (PPP‬ﻫﺮ ﺩﻻﺭ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۳۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ‬
‫ﺍﺳﺖ« ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦﺟـﺎ ﻧﻴـﺰ ﺍﺳـﺘﺎﺩ ﻋﺎﻟﻴﻘـﺪﺭ ﻣـﺎ ﺩﭼـﺎﺭ ﺍﺷـﺘﺒﺎﻩ ﺷـﺪﻩﺍﻧـﺪ ﻭ‬
‫ﺗﺄﺳﻒﺍﻧﮕﻴﺰ ﺁﻥﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻋﺰﻳﺰﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺍﺭﺯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺍﺳﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻔﻬـﻮﻡ ﺑﺮﺍﺑـﺮﻱ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﻴـﺪﺍ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬
‫ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻳﻜﺴﻮ ﺁﻫﻨﮓ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻻ ﺩﻭ ﺭﻗﻤﻲ ﻭ ﺑﺎﻻ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻴـﺰ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﺑﺨـﺶ ﺑﺰﺭﮔـﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺩﻟﻴـﻞ ﺳﻮﺑﺴـﻴﺪ ﻋﻈـﻴﻢ ﺍﻧـﺮﮊﻱ ﺩﭼـﺎﺭ ﺍﺧـﺘﻼﻝ )‪(distort‬‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎﺭﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺳﻄﻮﺭ ﺯﻳﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺍﻳﺪﻩ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳـﺪ )‪ (Purchasing Power Parity‬ﺁﻥ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٧۴‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺳـﻄﺢ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺧـﺎﺭﺟﻲ )‪ (External rate of Exchange‬ﺩﻭ ﻛﺸـﻮﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﭘﻮﻝ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ ﺗﺠـﺎﺭﻱ ﺩﻭ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻛﺸـﻮﺭ‬
‫)ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ( ﺭﺍ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻝ )ﺩﻻﺭ( ﺍﺑﺘﻴﺎﻉ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻫـﺎ‬
‫ﻼ ‪ ۱۰۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻝ )ﺭﻳﺎﻝ( ﺧﺮﻳـﺪﺍﺭﻱ ﻛـﺮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ )ﺍﻳﺮﺍﻥ( ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺩﻻﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺭﻳﺎﻝ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ )‪ (PPP 1000‬ﺭﻳـﺎﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﻳـﻚ ﺩﻻﺭ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﺣـﺎﻝ ﻓـﺮﺽ ﻛﻨـﻴﻢ‬
‫ﻼ ﺍﻣﺮﻳﻜـﺎ(‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻫـﺎ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﻨـﺰﻳﻦ( ﺩﺭ ﻳﻜـﻲ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ )ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﻣﺸﻤﻮﻝ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﻭ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﻳﮕﺮ )ﺍﻳﺮﺍﻥ( ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺯ ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑـﻞﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ ﻳـﺎﺩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻮﻝ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻭﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻢﺗـﺮ ﻭ ﺑـﺮﻋﻜﺲ ﭘـﻮﻝ ﻛﺸـﻮﺭ‬
‫ﺩﻭﻡ )ﺍﻳﺮﺍﻥ( ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺶﺗﺮﻱ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻓﺰﺍﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﻜﻦ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭ ﻧﻴـﺰ ﺧـﺪﻣﺎﺕ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧـﺪﻣﺎﺕ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﻭ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ( ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺳـﺖ )ﭼـﻮﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪﻱ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ( ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﺯ ﺁﻥﺟﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠـﻲ ﻛﺸـﻮﺭ ﺑﺮﺣﺴـﺐ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻡ ‪ PPP‬ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎﺭﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﻼ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﻳﺎﻝ‪ ،‬ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪﻱ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥﭼﻪ ﻋﻤ ﹰ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ ﺍﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮﻉ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ ﺩﺭ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜـﺎ )ﺑـﻪﺗﺮﺗﻴـﺐ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۱۵‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۳‬ﺩﺭﺻﺪ( ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔـﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ PPP‬ﺑﺎ ﺁﻣﺎﺭ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﺷﺪ‬
‫‪ ______________________________________________ ٧۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺗﺼﻮﺭ ﻛﺮﺩ ﻛـﻪ ﻧـﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟـﻪ‬
‫ﺭﺳﻤﻲ ﺍﺭﺯ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﺮﺣﺴـﺐ ‪ PPP‬ﺩﻭﺭ ﺷـﺪﻩ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻭﺭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻳـﻚ ﻛﺸـﻮﺭ ﺑﺮﺣﺴـﺐ ﻣﻔﻬـﻮﻡ‬
‫‪ PPP‬ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﺩﺍﺧـﻞ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﺍﻳـﺮﺍﻥ‬
‫)ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎﺭﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺭ ﺣﺠـﻢ ﻋﻈـﻴﻢ ﺳﻮﺑﺴـﻴﺪﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟـﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ ﺍﺳﺎﺳـﻲ( ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ ﻗـﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳـﺪ ﺩﻻﺭ ﺩﺭ ﺩﺍﺧـﻞ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﺗﺠـﺎﺭﻱ ﺁﻥ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﻭ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺳﺖ( ﺍﻣﺎ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻨﺠﺶ ﻧـﺮﺥ ﺍﺳـﻤﻲ ﺍﺭﺯ )ﺑـﻪﻋﻨـﻮﺍﻥ ﻧـﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟـﻪ ﺧـﺎﺭﺟﻲ ﺑﺨـﺶ ﺗﺠـﺎﺭﻱ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ( ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ )ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ( )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺭﺷـﺪ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ( ﻭ ﻧﻴﺰ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﻱ ﺩﺍﺋﻤﹰﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺿـﻤﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺭﺯ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺭﺯﻱ ﻛﺸـﻮﺭ ﺩﺳـﺘﻮﺭﻱ ﻧﺒـﻮﺩﻩ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﺷﻨﺎﻭﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ‪PPP‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﻚ ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﻱ ﺟﻨـﺎﺏ‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻣﺠﻠﺲ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸـﺘﻲ‬
‫ﺩﺭ »ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ« ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺍﺳﺎﺱ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻠﻘﻲ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪ‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﺍﺛﺮ ﺗـﻮﺭﻣﻲ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ .۱‬ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﻨﻬـﺎﻥ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺎﺱ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨـﺪﻩ ﮔﺮﺍﻣـﻲ‬
‫ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﻮﺩ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﺍﻳـﻦﻛـﻪ ﻫـﺮ ﺭﻭﺯ ﺣـﺪﻭﺩ ‪ ۱/۶‬ﻣﻴﻠﻴـﻮﻥ‬
‫ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖﺧﺎﻡ )ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺭﺍﻳﮕﺎﻥ( ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺷـﺪﻩ )ﺩﺭ ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺸﻜﻪﺍﻱ ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۳۰‬ﺩﻻﺭ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺳﺪ( ﻭ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﻫـﺮ ﻟﻴﺘـﺮ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٧۶‬‬

‫‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ )ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺪﻭﺩ ﻳﻚ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗـﻲ( ﻋﺮﺿـﻪ ﺷـﻮﺩ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪ‬
‫ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫‪ .۲‬ﺍﺩﻋﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻛﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪﻱ؟ ﻧﺨﺴـﺖ‬
‫ﺁﻥﻛﻪ ﺩﺭ ‪ ۴۰‬ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﺩﺭ ﻭﺍﻗـﻊ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺛﺎﺑـﺖ ﺍﺯ ‪ ۶/۲۸‬ﺭﻳـﺎﻝ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۴۵‬ﺑـﻪ ‪۲/۸۴‬‬
‫ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۲‬ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻃﻲ ‪ ۳۷‬ﺳـﺎﻝ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﻪﻃـﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۲/۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺧﻠـﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻛﺎﺳـﺘﻪ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣـﺪﺕ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﻬﺮﻧﺸـﻴﻨﻲ ﻧﻴـﺰ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘﻴـﺪﺍ ﻛـﺮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﺮﻑ ﻭ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻧﺴﺒﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺭﺷـﺪ ﺩﺭﺁﻣـﺪ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﻪ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺷﻬﺮﻧﺸـﻴﻨﻲ )ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﺷﺎﺧﺼـﻲ ﺍﺯ ﺷـﻤﺎﺭ ﺗﻤﻠـﻚ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ( ﻭ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﺸـﺪﻳﺪ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻝﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺳﻨﺠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺿـﺮﻳﺐ ﻛﺸـﺶ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳﻤﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺍ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺣﺎﺷﻴﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻻ ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻻﻱ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳـﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎ‬
‫ﺗﻌﺠﺒﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺳﻨﺠﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ ﺍﺳـﻤﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﻼ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﻗﻴﻤـﺖ ﺁﻥ )ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﻻ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺍﺳﺖ( ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺗﺮﺩﻳﺪﻱ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﻣﺘﻮﺍﻟﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺁﻥ ﺑﺮﺳـﺪ ﺷـﺎﻫﺪ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫‪ ______________________________________________ ٧٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻢﺗﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱﻫﺎﻱ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺻﺮﻓﹰﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎ ﻣﺸـﺎﻫﺪﻩ ﺷـﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻴﺮﻩﺑﻨﺪﻱ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺤﺒـﻮﺏ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴـﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻫـﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﻭﻝ ﺩﻫﻪ ‪ ۶۰‬ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺷـﺎﻫﺪ‬
‫ﺷﻜﻞﮔﻴـﺮﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫـﺎﻱ ﻏﻴﺮﺭﺳـﻤﻲ ﺧﺮﻳـﺪ ﻭ ﻓـﺮﻭﺵ ﻛـﻮﭘﻦﻫـﺎﻱ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻭ ﺳـﻮﺀ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﻓﺴﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ﻧﺎﺷـﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧـﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻻ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﻛﺎﺭﺍﻣﺪﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻛـﺮﺩﻥ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺭﺷﺪ ﻣﺼـﺮﻑ ﺁﻥ ﻭﺟـﻮﺩ ﻧـﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻧﮕﺎﺭﻧـﺪﻩ ﺑـﺮ ﺍﻳـﻦ ﺑـﺎﻭﺭ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ( ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲﻫﺎﻱ ﻧﺎﺷـﻲ‬
‫ﻼ ﻋـﻮﺍﺭﺽ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﻪ ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺧﻮﺩ ﻣﺴـﺘﻘ ﹰ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﺧﺬ ﻳﻚ ﻋﻮﺍﺭﺽ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬـﺮﺍﻥ ﺭﻭﺍﻥﺗـﺮ ﻭ ﻫـﻮﺍ ﺭﺍ‬
‫ﭘﺎﻛﻴﺰﻩﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺷـﺒﻜﻪ ﺣﻤـﻞ ﻭ ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻗﻄﺎﺭ ﺯﻳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺩﺍﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻴﺮﻩﺑﻨﺪﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺍﻏﺮﺍﻕ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺗـﺪﺭﻳﺠﻲ‬
‫‪ ۲۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺗﺎ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺩﺍﺧـﻞ ﻛﺸـﻮﺭ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﺣـﺪﻭﺩ ‪۲‬ﺩﺭﺻـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫـﺎﻱ‬
‫ﺷﻬﺮﻱ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﻳﻜﺒـﺎﺭﻩ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﭼﻬﺎﺭ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ )ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ( ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻥ ﻛﻪ ﻓﺸﺎﺭ ﺧﺎﺭﻕﺍﻟﻌـﺎﺩﻩﺍﻱ ﺑـﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺧـﺎﻧﻮﺍﺭ ﻣﺘﺮﺗـﺐ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﺎﻳﻠﻢ ﺍﺻﻞ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻟﺤـﺎﻅ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺟﻌـﻞ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٧٨‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻫﻤﻪ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺍﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺟﻨـﺎﺏ ﺩﻛﺘـﺮ ﺗـﻮﻛﻠﻲ ﻭ ﻫﻤﻜـﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﺤﺘﺮﻡﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺍﺻـﻞ ﺭﺍﻫﻨﻤـﺎ ﻭ ﻫـﺪﻑ ﻏـﺎﻳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬﺍﺭﻱ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻥ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﻭ ﺭﻓﺎﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻧﻪ ﻋﻜﺲ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻫـﺪﻑ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﺒـﺎﺭﺕ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ ﺍﺭﺗﻘـﺎﻱ‬
‫ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺁﺣـﺎﺩ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﻭ ﻫﺪﻑ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻳﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺯﻳـﺮ ﭘـﺎ ﮔﺬﺍﺷـﺘﻦ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﺟﻨﺎﺏ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡﺷﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘـﻖ‬
‫ﻼ ﺣﺎﺿـﺮﻡ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻫﺪﻑ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻥﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺪﻩ ﻣﺘﻘـﺎﺑ ﹰ‬
‫ﺩﻫﻢ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭﺁﻣـﺪ ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﺑﻴﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻛﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺷﺒﻜﻪ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺴﻠﻤﹰﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻫﺪﻑ ﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﻛﻤﻚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻫﺸﺘﻢ‬

‫ﻧﻘﺪﻱ ﺑﺮ ﻧﻘﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ«‬

‫∗‬
‫‪PT‬‬ ‫ﺩﻛﺘﺮ ﺍﻟﻴﺎﺱ ﻧﺎﺩﺭﺍﻥ‬
‫‪TP‬‬

‫ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﻋﺴﻠﻲ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺍﻧـﺮﮊﻱ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘـﺮ ﺗـﻮﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﻩ ﻣﺤﺘـﺮﻡ ﻣـﺮﺩﻡ ﺗﻬـﺮﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠـﺲ‪ ،‬ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻘـﺪ‬
‫»ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ« ﺑﻪ ﺭﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳـﺮ ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ‬
‫ﺷﺄﻥ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺩﻭﺷـﻨﺒﻪ ‪۳۰‬‬
‫ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻕ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪﻩ؛ ﺗﻌﻤﺪﹰﺍ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﺗـﻮﻛﻠﻲ‬
‫ﻼ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻧﺸـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﻭ‬
‫ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻱ ﻧﺎﻗﺺ ﻭ ﺟﻬﺖﺩﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕـﺮ ﺍﺻـ ﹰ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﻣﺨﺪﻭﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﺎﻓـﻞ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﻛﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻗـﺎﻱ ﺩﻛﺘـﺮ ﻋﺴـﻠﻲ ﻧﻴـﺰ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۱‬ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﻋﺴﻠﻲ »ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮﺩﻥ« ﻭ »ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ«‬

‫∗ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﻋﻀﻮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺍﻧﺮﮊﻱ ـ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪.‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٨٠‬‬

‫ﺭﺍ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻧﻘﺪ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣـﺎﻝ ﺁﻥﻛـﻪ ﺣﺘـﻲ ﺩﺍﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻥ ﻣﺒﺘـﺪﻱ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨـﺪ ﻣﻜﺎﺗـﺐ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ‬
‫»ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ« ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎﻣ ﹰ‬
‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺁﻥﻫﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﻛﺎﺭﺷـﻨﺎﺱ‬
‫ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭼﻪ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻓﻜﺮﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺩﻭ ﻃﻴﻒ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﺴﺎﻭﻱ ﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻟﻴﺒﺮﺗﺎﺭﻳﻦﻫﺎ ﻛـﻪ ﺍﻋﺘﻘـﺎﺩ‬
‫ﺑﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺑﻲﺣـﺪ ﻭ ﺣﺼـﺮ ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﺩﺍﺭﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻜﺎﺗـﺐ ﻣﺘﻌـﺪﺩ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺷﺎﻟﻮﺩﻩ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮﺭ ﺗﻔﺼـﻴﻠﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧـﺖ‬
‫ﻭﻟﻜﻦ ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺳـﻼﻡ ﻧـﻪ ﻟﻴﺒـﺮﺍﻝ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺩﺭ ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﺍﻫـﺪﺍﻑ ﺧـﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻧﮕـﺎﺭﻩﻫـﺎﻱ ﺧـﺎﺹ‬
‫ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﭼﭗ ﻭ ﺭﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫـﺎﻱ ﺗﺤﻘـﻖ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻫﻤﺎﻧﻘﺪﺭ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻱ ﻭ‬
‫ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻋﻠﻤــﻲ ﭘﺪﻳــﺪﻩﻫــﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻱ ﺍﺑــﺰﺍﺭﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺍﺯ ﭼــﺎﺭﭼﻮﺏ ﭘــﺬﻳﺮﺵ‬
‫ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢﻫﺎﻱ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻓﺎﻗـﺪ ﻭﺟﺎﻫـﺖ ﻋﻠﻤـﻲ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﻳـﻦ ﻣﺒﻨـﺎﻱ ﻧﻈـﺮﻱ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﻋﺴﻠﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺗـﻮﻛﻠﻲ‬
‫ﻣﺘﻌﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻭﺍﮊﻩ »ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻـﺖ«‬
‫ﻭ »ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ« ﻣﻲﭘـﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ﺍﺩﻋـﺎ ﺻـﺤﻴﺢ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ »ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ« ﻫﺮ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﻳﺎ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻـﺖ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺁﻥ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺖ ﻳـﺎ ﻧﻬـﺎﺩﻩ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻛـﺎﺭﺑﺮﺩ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻋﺴﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻝ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑـﺎ ﺗﻔﻜﻴـﻚ ﻛـﺎﻻﻱ‬
‫‪ ______________________________________________ ٨١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻭ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎﺭﻱ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻟﻘﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼـﻮﻥ ﻧﻴـﺮﻭﻱ ﻛـﺎﺭ ﻏﻴﺮﺗﺠـﺎﺭﻱ ﺍﺳـﺖ ﻭ‬
‫ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻧﻘﻞ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺩﻭ ﻧﻜﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻭﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺷﺪﻥ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻘـﺮﺭﺍﺕ ﻭ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺷـﺪﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﺮﻙ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻱ ﻛﺎﺭ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺟﺪﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺑﻴﻜﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﻛﺎﺭ ﺁﻥﻫﺎ )ﺑﺠﺰ‬
‫ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ( ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺮﻭﺩ؟!‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﺍﮔﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻣﺤــﺪﻭﺩﻳﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻭ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﻛﺎﻻﻫــﺎ ﺍﻋﻤــﺎﻝ ﻛﻨــﺪ ﺁﻳــﺎ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻓﺮﺻــﺖ ﺁﻥﻫــﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ؟ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ )ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ( ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺪﺍﻡ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ؟ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ )ﺑﺤـﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎ ‪ ۱۵‬ﺳﻨﺖ ﻭ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺐ ‪ ۷۴‬ﺳﻨﺖ( ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﺮ ﺍﻳـﻦ ﺍﺳـﺎﺱ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻭﻡ ﺁﻥﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤﹰﺎ ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺴﻠﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺍﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻗﻴﻤﺘﮕـﺬﺍﺭﻱ ﻫـﺮ ﻛـﺎﻻﻱ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻥﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎﻱ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﻛـﺎﺭ ﺑـﻪ ﺩﻟﻴـﻞ ﻏﻴﺮﺗﺠـﺎﺭﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻱ ﺷﻐﻠﻲ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺍﮔـﺮ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚ ﻛﺎﺭﮔﺮ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﻬﻴﻪ ﺁﻥ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺁﻥﻛﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺗﻮﺯﻳﻌﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺜـﺎﻝ ﺭﻭﺳـﺘﺎ‪،‬‬
‫ﻼ ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺴﻠﻲ( ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩﻥ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﻱﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ‪) ،‬ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﺍﻥ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺒﻨﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٨٢‬‬

‫ﺧــﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫــﺎ ﺭﺍ ﻣﺠﻤﻮﻋ ـﹰﺎ ﻣــﻮﺭﺩ ﻣﻼﺣﻈــﻪ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﻫــﻴﻢ‪ ،‬ﺍﻳــﻦ ﺗﻮﺻــﻴﻪ ﻏﻴــﺮ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺁﻗﺎﻱ ﻋﺴﻠﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻩﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﺸﻜﻞ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﻭ ﺍﻣﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ »ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺴﻠﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻜﺎﺕ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗـﻲ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺒﻨﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺳﻮﻡ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺍﺯ ﻣﺤـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﭘﺎﻻﻳﺸـﮕﺎﻩﻫـﺎﻱ‬
‫ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻﻱ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁﻥ ـ ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻓﺸﺮﺩﻩ‬
‫ـ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺟﺎﺭﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﮔـﺮ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺁﻳﺎ ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺁﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺍﺳـﺖ )ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻗﻴﻤــﺖ ﺧــﻮﺩﺭﻭ ﻭ ﻧﻴــﺰ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺩﺳــﺘﻤﺰﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘــﻲ ﺑــﻪ ﺷــﺎﻏﻠﻴﻦ ﻭ…( ﺑﮕــﻮﻳﻴﻢ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ؟ ﺧﻮﺏ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺟﻨﺎﺏ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺩﺭ ﻣﺒﻨﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺟﺎﻱ ﺗﺸﻜﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺴﻠﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺒﻨـﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﮕـﺬﺍﺭﻱ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻧﻤـﻮﺩﻩ ﻗﻴﻤـﺖ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ) ﻳﺎ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ )ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺟـﺎ ﺩﺍﺷـﺖ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻣـﻲﻛﺮﺩﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ـ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﻳﺎ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ـ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺍﻳـﻦ ﻗﻴﻤـﺖ ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑـﻮﺩﻥ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻭ ﺑـﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺁﺛـﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺗﺤـﻮﻻﺕ ﻗﻴﻤـﺖ ﺁﻥ‪ ،‬ﻣﻌﻠـﻮﻡ ﻧﻜـﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ ﭼـﺮﺍ »ﻗﻴﻤـﺖ ﻋﻤـﺪﻩ‬
‫ﻼ ‪ %۵۰‬ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻓﺮﻭﺷﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ« ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ ﺿـﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺘﮕـﺬﺍﺭﻱ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻌﻠـﻮﻡ ﺑﺎﺷـﺪ ﻭ ﺁﺛـﺎﺭ‬
‫‪ ______________________________________________ ٨٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺗﻮﺯﻳﻌﻲ ﻭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺴـﻠﻲ ﻫـﺮ‬
‫ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ـ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺁﻥ ـ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﻨـﺪ ﺣـﺪﺍﻛﺜﺮ‬
‫ﻛﺮﺩﻥ ﺳﻮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻛـﺪﺍﻡ ﻣﻌﻴـﺎﺭ ﻋﻠﻤـﻲ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺳـﺎﺯﮔﺎﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ؟! ﺁﻳﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺯﻳﺎﻧﺪﻩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬـﺎﻥ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺧﺪﻣﺖﺭﺳﺎﻧﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻲﺩﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﺟﻨـﺎﺏ ﻋﺴـﻠﻲ ﺑـﻲﺍﻃﻼﻋﻨـﺪ؟! ﺍﻣـﺮﻭﺯﻩ ﺣﺘـﻲ ﺑﻨﮕـﺎﻩﻫـﺎﻱ ﺑـﺰﺭﮒ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺑﻨﮕـﺎﻩ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻧﻤـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﭼـﻪ‬
‫ﺭﺳﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻋﺴﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻔـﺎﻭﺕ »ﻫﺰﻳﻨـﻪ ـ ﻓﺎﻳـﺪﻩ ﺧﺼﻮﺻـﻲ« ﻭ »ﻫﺰﻳﻨـﻪ ـ‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ« ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧـﺪ ﺍﺫﻋـﺎﻥ ﻣـﻲﻧﻤﻮﺩﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻫـﺪﻑ ﻳـﻚ ﺑﻨﮕـﺎﻩ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﻛـﺮﺩﻥ ﺳـﻮﺩ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘـﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﻫﻔﺘـﺎﺩ ﻭ ﻫﺸـﺘﺎﺩ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻃﺒﻘـﺎﺕ‬
‫ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﻱﺗﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ‬
‫ﺩﺳﺘﻪ »ﺩﺭﺁﻣـﺪﺯﺍ« ﻭ »ﻫﺰﻳﻨـﻪﺑـﺮ« ﺗﻘﺴـﻴﻢﺑﻨـﺪﻱ ﻛـﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺻـﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻼ ﻣﺘﻔــﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷــﺪ! ﺟﺎﻟــﺐ ﺁﻥﻛــﻪ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧــﺖﻫــﺎ ﺑــﻪ ﺷــﺎﻏﻠﻴﻦ ﺍﻳــﻦ ﺩﻭ ﺩﺳــﺘﻪ ﻛــﺎﻣ ﹰ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ »ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ« ﻭ »ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔـﺖ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳـﺘﻪ ﺍﻭﻝ ﻭ‬
‫»ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺁﻣــﻮﺯﺵ ﻭ ﭘــﺮﻭﺭﺵ« ﻭ »ﺑﻬﺪﺍﺷــﺖ ﻭ ﺩﺭﻣــﺎﻥ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳــﺘﻪ ﺩﻭﻡ ﺟــﺎﻱ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ! ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﻲ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻨﻔﻌﺖﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﭼﻪ ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ‬
‫ﻣﻠﻲ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ »ﻗﻴﻤﺖ ﺻﺤﻴﺢ« ﻧﻔﺖ )ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺁﻥ( ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻗـﺎﻱ ﻋﺴـﻠﻲ ﺍﺳـﺖ‪» .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺻـﺤﻴﺢ«‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟ ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭﺷﺎﻥ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ »ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ«‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﻳـﺎ ﺭﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺑـﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٨۴‬‬

‫ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﻻ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻥ »ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ« ﻳﺎ »ﻗﻴﻤﺖ ﺻﺤﻴﺢ« ﺍﺯ ﺳﻮﻱ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻛﺸﺶ ﻛﺎﻻ ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﻳﻚ »ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺧﺮﺩ« ﺟﺎﻱ ﺗﻌﺠﺐ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ! ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭﺷـﺎﻥ ﺍﺯ ﻗﻴﻤـﺖ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﻭ ﻃـﻮﻝ ﺩﻭﺭﻩ ﻣـﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻗـﺎﻱ ﻋﺴـﻠﻲ ﺍﺑﺘـﺪﺍﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍ‬
‫‪ ۱۲) ۱۳۴۵‬ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺭﮊﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻝ ﺟﻨﮓ ﻳﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ‬
‫ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭ‪ (...‬ﻓﺮﺽ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮﺷـﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺳـﺘﺨﺮﺍﺝ‬
‫ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍ ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻮﺍﺏ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻛﺎﻫﺶ »ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻨﺰﻳﻦ« ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺍﺗﻜﺎ ﻭ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺼﺮﻑ ﻳﻚ ﻛـﺎﻻ ﻧﻤـﻲﺗـﻮﺍﻥ ﺣﻜـﻢ ﻛﻠـﻲ‬
‫ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ )ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﺮﻑ ﻭ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻧﺴﺒﻲ( ﺧﺼﻮﺻﹰﺎ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻣـﺪ ﻭ ﻗﻴﻤـﺖ ﺷـﺎﻳﺪ ﺟـﺰﻭ‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺩﺭ ﺩﺍﻣﻨﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻨﻔﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﺭﺍ ﺑﭙـﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﭼـﺮﺍ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻭﺿﻊ ﻛﺮﺩ؟‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﺛﺎﺭ ﺣﺎﺩ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﻗﻴﻤـﺖ ﻓـﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫـﺎﻱ‬
‫ﻧﻔﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﺗﻜـﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﺎﻧـﻚ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﺷـﺪﻩ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑـﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ‬
‫ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﻭ… ﻧﻴﺰ ﻣﺆﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺟﻨﺎﺏ‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﻋﺴﻠﻲ ﺗﻮﺭﻡ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﻙ ﺳـﺎﻝﻫـﺎﻱ ‪ ۱۳۷۳‬ﻭ ‪ ۱۳۷۴‬ﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﺎﻓﻈـﻪﺷـﺎﻥ ﭘـﺎﻙ‬
‫ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﺗﹰﺎ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻣﻲ ﭼﻨـﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺩﻧﻴـﺎﻱ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻭ ﻋﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﭽـﻪ ﺑـﺎ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣـﺪﻝﻫـﺎﻱ ﻣﺤـﺪﻭﺩ ﻭ ﺍﺭﻗـﺎﻡ ﺑـﻲﺭﻭﺡ ﺑـﺎ‬
‫ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺸﺎﻥ ﺭﻭﻱ ﻛﺎﻏﺬ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﻜﺘﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧـﺪ‪ ،‬ﭼﻘـﺪﺭ‬
‫‪ ______________________________________________ ٨۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﺳﺆﺍﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻄﻠﺐ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﻋﺴﻠﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﺍﻳـﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺭﺯ ﺭﺍ ﻣﺒﻨﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺩﻭﺭ ﺑﺎﻃﻞ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ )ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺍﺭﺯ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺧﻠﻲ( ﺗﺎ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺷﻮﺩ؟ ﺁﻳـﺎ ﻣﺴـﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻃﻲ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﺬﻑ ﻋﺪﻡ ﺗﻌـﺎﺩﻝﻫـﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫـﺎﻱ‬
‫ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺭﺯ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫـﺎﻱ ﺩﺑـﻲ‬
‫ﻭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﺪﻡ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺭﺯ ﺑﺎ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﭘﻮﻝﺷﻮﻳﻲ ﺭﺳـﻤﻲ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺩﺳـﺖ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎ ﻭ ﻋﻮﺍﻣـﻞ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺴﻠﻲ ﺍﺫﻋﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻗـﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳـﺪ ﻳـﻚ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‪،‬‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻘﺪﺭ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﺍﺳﻤﻲ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺗﻌﺪﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ؟ ﺁﻳـﺎ ﺍﻳـﻦ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎﻱ ﺍﻧﺘﻘـﺎﻝ ﻗـﺪﺭﺕ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ـ ﻭ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﻦﺩﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ـ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ .۵‬ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺘﻢ ﻣـﺪﺍﻓﻊ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷﺪ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺭﺷـﺪ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠـﻲ ﺍﺳـﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻛـﻞ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘـﻲ‪ ،‬ﻧـﺮﺥ ﺳـﻮﺩ ﺑـﺎﻧﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺍﻧـﻊ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ‪ ،‬ﻧـﺎﺍﻣﻨﻲﻫـﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳـﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻭ‪ (...‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻓﺸـﺎﺭ ﺑـﺮ‬
‫ﻃﺒﻘــﺎﺕ ﻣﺤــﺮﻭﻡ ﻭ ﺍﻋﻤــﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫــﺎﻱ ﺣﻤــﺎﻳﺘﻲ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻧــﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪﺍﻱ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﮕﺬﺭﺩ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻬﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻫﻤــﻪ ﻇﺮﻓﻴــﺖﻫــﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳــﻲ ﻭ ﻫﻤﺴــﺎﺯﻱ ﺑــﻴﻦ ﺩﻭﻟــﺖ ﻭ ﻣﺠﻠــﺲ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﻓﻀﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻛﺸـﻮﺭ ﺍﺯ ﭘـﻴﺶ ﺷـﺮﻁﻫـﺎﻱ ﺿـﺮﻭﺭﻱ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٨۶‬‬

‫ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴـﻞﻫـﺎﻱ ﺷﺨﺼـﻲ‪ ،‬ﻣﺒﻨـﺎﻱ‬
‫ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺭﺍﻧﺖ ﻧﻔﺘﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ )ﻛـﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺿﻌﻴﻒ ﻭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣﺼـﺮﻑ ﻛﻨﻨـﺪﻩ ﺁﻥ ﻫﺴـﺘﻨﺪ( ﻣﻮﺗﻮﺭﺳـﻴﻜﻠﺖﻫـﺎ ﻭ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻢ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺁﺛﺎﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ؛ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﺳﺎﺳـﹰﺎ‬
‫ﻛﻞ ﻣﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﺷﺨﺼﻲ ﭘﻼﻙ ﺳﻔﻴﺪ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﺴﺖ ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻞ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻃﺒﻘـﺎﺕ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ )ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻱ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺗﻮﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻭ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﺍﺳﺎﺳﹰﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ!(‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺳﻮﺧﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ ﻳـﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷـﻮﻳﻢ ﻛـﻪ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﺍﻃـﻼﻉ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻗﻲ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺮﺯﻱ‪ ،‬ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺭﺳـﻤﹰﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ؟ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻣﺸﻜﻞ ﺣـﻞ ﺷـﻮﺩ ﺑﺎﻳـﺪ ﺍﺭﺍﺩﻩﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺩﺭ ﻗـﻮﻩ‬
‫ﻣﺠﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺑـﺮﺍﻱ ﺣـﻞ ﻣﺸـﻜﻞ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭﻱ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﭼﻴﻨـﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﭼﻴﻨـﻲ ﭼـﺎﺭﻩﺍﻱ ﺍﻧﺪﻳﺸـﻴﺪﻩﺍﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻣﺸــﻜﻞ ﺭﺍ ﻋــﻼﺝ ﻛﻨﻴــﺪ؟ ﺗﺠــﺎﺭﺕ ﻛﺸــﻮﺭ ﻧﻴــﺎﺯ ﺑــﻪ ﺷــﻔﺎﻑﺳــﺎﺯﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻳــﻦ‬
‫ﺷﻔﺎﻑﺳﺎﺯﻱ‪ ،‬ﻫﻢ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻭ ﻫﻢ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ!‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﻋﺴﻠﻲ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﻣﻲﺷﻮﻡ ﻛﻪ ﺗﻴﻢ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﻣﺤﺼـﻮﻝ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ ﻓﻜـﺮﻱ ﻭ‬
‫ﻧﻈﺮﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﺴـﺖﻫـﺎ ﻭ ﺿـﻌﻒﻫـﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ‪ .‬ﺍﺟﺎﺯﻩ‬
‫‪ ______________________________________________ ٨٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﺭﻗﻴﺐ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑـﺎ ﺍﺗﻜـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺪﻓﮕﺬﺍﺭﻱ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﻲﺑﺎﺯﻱ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﻃﻌﻢ ﺷـﻴﺮﻳﻦ‬
‫ﺭﺷﺪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺭﺍ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٨٨‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻔﻴﺪ‬
 ‫ﺑﺨﺶ ﻧﻬﻢ‬

‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮﻫﺎﻱ‬

‫∗‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﭼﻜﻴﺪﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎﻱ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ‬

‫‪ .۱‬ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺎﻝﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣـﺎﻧﻊ ﻭ ﺭﺍﺩﻋـﻲ )ﻭ ﺣﺘـﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺠﻮﺯﻫﺎﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻻﺯﻡ( ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ )ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ( ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻭﻋـﺪﻩﻫـﺎﻱ ﺍﻋـﻼﻡ ﺷـﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﻪﻛﺎﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﭘـﺲ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ ‪:۱۳۸۳-۱۳۷۶‬‬
‫ـ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۳۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻪ ‪ ۵/۲‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‪،‬‬
‫ـ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۲۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻪ ‪ ۳/۹‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‪،‬‬
‫ـ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ‪ ۱۵/۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻪ ‪ ۲/۳‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‪،‬‬
‫ـ ﻧﺮﺥ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺍﺯ ‪ %۹/۶‬ﺑﻪ ‪ %۱۴/۵‬ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﻴﻜﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪%۱۱/۱‬‬

‫∗ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻓﺘﺮ ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻬﻴـﻪ ﻭ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺷـﻲ ﺑـﺎ ﻫﻤـﻴﻦ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺩﻱﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۸۳‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٩٠‬‬

‫ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ؟ ﭘﺲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻫﻢ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻬﺎﺭ‬

‫ﺭﺷﺪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻧﺪﻩ ﻧﻤﺎﮔﺮﻫﺎﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺑـﻮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﺩﺭ ﻗﺒـﺎﻝ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﻼ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۷۳‬‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺭﻭﻧﺪ »ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﹸﻨـﺪ ﻭ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮﺳـﻲ ﺭﺷـﺪ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﺑـﻪﮔﻮﻧـﻪﺍﻱ ﻛـﻪ‬
‫ﺷــﺎﺧﺺ ﺑﻬــﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﻧــﺮﮊﻱ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ‪ ۱۳۸۰-۱۳۷۳‬ﺍﺯ ﺳــﺮﻋﺖ ﺭﺷــﺪ ﻣﺘﻮﺳــﻂ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪﺍﻱ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ %۲/۲‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻛـﻪ ﻗـﺮﺍﺭ ﺑـﻮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴـﺖ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺁﻥ ﺑـﻪ ﺻـﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺭﻓﺎﻩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺘﺠﻠﻲ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺳﺒﺐ ﺷﻜﺎﻑ ﺷـﺪﻳﺪ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻃﺒﻘـﺎﺗﻲ‬
‫‪ ۲۰‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺩﻫﻚ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺩﻫﻚ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛـﻪ ﻗـﺮﺍﺭ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺭﻓﺎﻩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ـ ﻧﺮﺥ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۱/۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‪،‬‬
‫ـ ﺯﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﺑﻮﺩﻥ ‪ ۳۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻛﻞ ﻛﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ‪،‬‬
‫ـ ﺯﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﺑﻮﺩﻥ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﻭ ‪ ۲۰‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬
‫ﺷﻬﺮﻱ‪،‬‬
‫ـ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺳﻄﺢ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎﻱ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﻃـﻮﻝ ﻫﺸـﺖ‬
‫ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮﺥ ﺗـﻮﺭﻡ ‪ ۱۵/۶‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺑـﻮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺯﻳﺮ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﺭﻡ ﺑـﻮﺩﻩ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺍﻣـﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﺭﻓﺎﻩ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺩﺍﺭﻧـﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻫﺎﻱ ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪﻩ ﻛـﻪ‬
‫ﺍﻟﻨﻬﺎﻳﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻋﻠﻞ ﺑﻲﺍﻧﮕﻴﺰﮔﻲ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﻛﺎﺭ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﻧﻈـﺎﻡ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺼـﺮﻭﻑ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫‪ ______________________________________________ ٩١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣـﺪﺍﻗﻞ ﺭﻭﺳـﺘﺎﻳﻴﺎﻥ ﻭ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﺍﻥ ﻛﺸـﻮﺭ‪ ،‬ﺷـﻴﺮﻳﻨﻲ ﭼﻨـﻴﻦ ﻃﻌﻤـﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑـﺎ‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺭﺳﻤﻲ ﺯﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﻭﻟﺖ )ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛـﺰﻱ(‬
‫ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻲﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﺨﻮﺍﻧﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎﻱ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۱۶‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺍﺳـﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﭼﻴﺰﻱ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻴﺎﻥ ﻭ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﺍﻥ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻮﺭﻡ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۱۵/۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﻫﻢ‬
‫ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺳﺒﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺩ ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ ﺗﻀـﻤﻴﻨﻲ ﻓﻘـﻂ ‪۶۰‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻫﻤـﻴﻦ ﺍﻣـﺮ ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪﻩ ﺗـﺎ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬
‫ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺯﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﹰﺎ ﺗﻮﺍﻧـﺎﻳﻲ ﭘـﺲﺍﻧـﺪﺍﺯ ﻭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ )ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ( ﻭ ﺍﻋﻄـﺎﻱ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪ ﺍﻗﺸﺎﺭ ﺁﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻮﺭ ﻧﻤﻲﺭﻭﺩ ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶ ﻓـﺮﺽ ﺷـﻔﺎﻓﻲ ﺩﺭ ﺍﻓـﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﻭ ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺳـﻲ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻮﺑـﻪ ﺧـﻮﺩ‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺑﺎﺭ ﻣﺎﻟﻲ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺏ( ﺩﺭ ﺍﺻــﺎﻟﺖ ﺣﻘﻴﻘــﻲ ﺑﺮﺧــﻲ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﻳﺎﺭﺍﻧــﻪ‪ ،‬ﻫﻨــﻮﺯ ﺗﺮﺩﻳــﺪ ﻭﺟــﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪﺍﻱ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧـﻲ ﻣـﻮﺍﺭﺩ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺗﺸـﻜﻴﻼﺗﻲ ﻭ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻭ‬
‫ﺑﻲﺍﻧﻀﺒﺎﻃﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﺭﻳﺨﺖ ﻭ ﭘﺎﺵ ﻭ ﻣﺎﺑﻪﺍﻟﺘﻔﺎﻭﺕ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻓـﺮﻭﺵ ﺑـﻪﻋﻨـﻮﺍﻥ‬
‫ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺝ( ﻃﺮﺍﺣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺁﻥﻛﻪ ﻣـﻲﺩﺍﻧﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤـﻚﻫـﺎﻱ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ )ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ( ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺟﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑـﻪ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٩٢‬‬

‫ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻗـﺪﺍﻡ ﻛﺮﺩﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨـﺪ ﻣﺠـﻮﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﻣﺮﻛﺐ ﺁﻥ ﺧﺸﻚ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺮﺡ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪﻫـﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻃﺮﺡ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻴﻤﻪﺍﻱ‪ ،‬ﻣﺒﺪﻝ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .۶‬ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۴‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻋـﺪﻡ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻜﺲ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺯﻳﺮﺍ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﻛﺴـﺮ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ‬
‫ﺭﻳﺎﻝ ﻭ ﻳﻚ ﺗـﻮﺭﻡ ﺣـﺪﺍﻗﻞ ‪ ۲۲/۷‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ )ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ ﺗـﻮﺭﻡ ﻣﻮﺟـﻮﺩ( ﻭ ﺑـﺪﻭﻥ‬
‫ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺏ( ﺩﺭ ﺗﺮﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟﺎﺭﻱ ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪۳۱۵/۷‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻟﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻊﺍﻟﻮﺻﻒ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺍﺩﻟﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ‪ ۹/۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﺴﺮ ‪ ۹/۲‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺍﺯ ﻛـﻞ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟﺎﺭﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻪﻭﻳـﮋﻩ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﻣﻨـﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﻓﺼـﻞ ﻫﻔـﺘﻢ )ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ( ﺍﻣﻜﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻋﺪﻡ ﺗﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻛﺮﺩ؟ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻥﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮﺩ؟‬
‫‪ .۷‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ ﺩﻭﻟـﺖ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۸۲‬ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪ ۱۲‬ﺩﺭﺻـﺪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۱۹‬ﺩﺭﺻﺪ )ﺑﺎ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﺸﻮﺩ(‬

‫‪ .1‬ﺭﺟﻮﻉ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺄﺧﺬ ﺯﻳﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺮﻭﺯ ﺗﻮﺭﻡﻫﺎﻱ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺍ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪:‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺍﻟﻒ( ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺣﻜﻢ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ ﭘـﮋﻭﻫﺶﻫـﺎﻱ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪) ۱۳۸۳ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ(‬
‫ﺏ( ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ـ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ـ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ‪.۱۳۸۰‬‬
‫ﺝ( ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪ ‪ ۳۰‬ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ،۲۰۰۳‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺣﻤـﺪ ﻋﻈﻴﻤـﻲ ﺑﻠﻮﺭﻳـﺎﻥ‪ ،‬ﺳـﺎﻝ ‪،۱۳۸۳‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺹ ‪ ۱۰۹‬ﺍﻟﻲ ‪.۱۴۰‬‬
‫ﺩ( ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﺭﺳﻤﻲ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻴﺒﺎﻧﻲ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰﻱ ﺟﻤﻬـﻮﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﻳـﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺑـﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪۱۸۷۳‬ـ ‪.۱۳۸۳/۱۰/۱۳‬‬
‫‪ ______________________________________________ ٩٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺮﻑ ﻋﺪﻡ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۸‬ﺍﻳﻦ ﺷﻌﺎﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺪﻓﮕﻴﺮﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺤﻘـﻖ ﻧﺨﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺭﻭﻧﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺭﺷـﺪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ‬
‫)ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ‪ ۸‬ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ( ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۹‬ﺍﺩﻋﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃـﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﻣﻮﺟـﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ‪ ۱۴۰۰۰‬ﺗـﺎ ‪۱۷۰۰۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴــﺎﺭﺩ ﺭﻳــﺎﻝ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺩﺍﺧﻠــﻲ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘــﻲ ﺷــﺪﻩ ﻛــﻪ ﺍﻟﻨﻬﺎﻳــﻪ ﺑــﺮ ﺭﻭﻱ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺍﺛﺮﮔـﺬﺍﺭ ﺑـﻮﺩﻩ ﻭ ﻣﻮﺟـﺐ ﻧﺰﻭﻟـﻲ ﺷـﺪﻥ ﺷـﺎﺧﺺﻫـﺎﻱ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﺍﻗـﻼﻡ ﺛﺒـﺎﺕ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۴۷۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻱ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ )ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ( ﺩﺭ ﺍﺷﻞﻫﺎﻱ ﺍﻋـﻼﻡ ﺷـﺪﻩ )‪ ۱۴,۰۰۰‬ﻳـﺎ‬
‫‪ ۱۷,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ( ﻓﻘﻂ ‪ ۳‬ﺩﺭﺻﺪ ﺗﺎ ‪ ۴‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺁﻥﻫﺎﺳـﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻃـﺮﻑ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺟﺎﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ )ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﻭ ﺍﺳﺘﻬﻼﻙ ﻭ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧـﺖﻫـﺎ( ﺑـﺎﻟﻎ ﺑـﺮ‬
‫‪ ۲۰۵,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻪﻟﺤﺎﻅ ﻋﺪﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻓﻘﻂ ‪ ۶/۸‬ﺩﺭﺻﺪ ﺗﺎ ‪ ۸/۳‬ﺩﺭﺻﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟﺎﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۱۰‬ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﭼﻬﺎﺭﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺭﻭﻧﺪﻱ ﻧﺰﻭﻟﻲ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﻭ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۲/۱‬ﺩﺭﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻄﻲ ﺑـﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑـﻪﻃـﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪ ۰/۲‬ﺩﺭﺻـﺪ ﻫـﻢ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٩۴‬‬

‫‪ .۱۱‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛﻞ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻃﺒـﻖ ﺍﻫـﺪﺍﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﻮﻡ ﻗـﺮﺍﺭ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ‪ ۰/۸۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻭ ﺣـﺎﻝ ﺁﻥﻛـﻪ ﺷـﺎﺧﺺ ﻣﺰﺑـﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻓﻘﻂ ‪ ۰/۶۹‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻲﺗﺮﺩﻳـﺪ ﻋـﺪﻡ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﺭﺷﺪ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛـﻞ ﻋﻮﺍﻣـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ )‪ (TFP‬ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎﻅ ﻛـﺎﻫﺶ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ )ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ .۱۲‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﻚ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ‪۳۰,۰۰۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻟﻲ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬﺍﺭﻱ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ‪ ۲۰۰,۰۰۰‬ﻧﻔﺮ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﻴﻜـﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫‪ .۱۳‬ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳـﺪ ﭼﻬـﺎﺭ ﺩﻫـﻚ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫـﺎﻱ‬
‫ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻮﺭﻡ ‪ ۲۲/۷‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺑـﻪ ﻣﺄﺧـﺬ ‪۶,۷۰۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ )ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺎﺷـﻲ ﺍﺯ ﺗـﻮﺭﻡﻫـﺎﻱ ﺩﻭ‬
‫ﺭﻗﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ( ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۱۴‬ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﻮﻡ ﻣﺘﺠـﺎﻭﺯ ﺍﺯ ‪ ۹۳‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ )ﻛـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ‪ ۵‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺍﺳﺖ( ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔـﺮ ‪۹۳‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﺮﺿﻲ ﺑﻴﻦ ‪ ۶۶,۰۰۰,۰۰۰‬ﻧﻔﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ‪ ۱۴۰۰‬ﺩﻻﺭ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﻫﺮ ﺩﻻﺭ ‪ ۸۷۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ )ﻫﻤـﺎﻥ ﻧـﺮﺥ ﻣـﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺩﻭﻟﺖ( ﺑﻪ ﻫﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۱,۲۱۸,۰۰۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﺑﻌـﺪ ﻳـﻚ ﺧـﺎﻧﻮﺍﺭ‬
‫‪ ۴/۷‬ﻧﻔﺮﻩ ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۵,۸۰۰,۰۰۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ‬
‫)ﻳﺎ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۶,۰۰۰,۰۰۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ( ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻋـﺪﻩ ﻛﺜﻴـﺮﻱ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓـﺖ ‪ ۱۰۶,۰۰۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ‬
‫)ﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ( ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻗﻢ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ‪ ۴/۷‬ﻧﻔﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﻭ ﻟـﺬﺍ‬

‫‪ .1‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺣﻜﻢ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ )‪.(۱۳۸۳‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪ ______________________________________________ ٩۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﻱ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ‪:‬‬

‫)ﭼﻬـــﺎﺭ ﺳـــﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪ ‪ ۴۸‬ﻣـــﺎﻩ *‬ ‫÷‬ ‫ﺗﻮﻣـــﺎﻥ ‪ = ۱,۱۰۰,۰۰۰‬ﺑﻌـــﺪ ﺧـــﺎﻧﻮﺍﺭ ‪۴/۷‬‬
‫‪۱۰۶,۰۰۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ( ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﺎﻑ ﻋﻤﻴﻘﻲ ﺑﺎ ‪ ۶,۰۰۰,۰۰۰‬ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻻﺭﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﺭﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻮﺯﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺍﻣـﺎ ﺑﺤـﺚ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺿﹰﺎ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺯﻳﻌﻲ ﻫﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﻴـﺮﺩ‪ ،‬ﺣـﺪﺍﻗﻞ ﻣـﺮﺩﻡ ﻳـﻚ ﺳـﺮﺯﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﻭﺯﻣـﺮﻩ ﺧـﻮﺩ ﺑـﻪﺻـﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ ،‬ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺯﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻭ ﻧﻈـﺎﻳﺮ‬
‫ﺁﻥﻫﺎ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻣﻬﺎﺭ ﺭﺷﺪ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻭ ﺗـﻮﺭﻡ ﻳـﺎ‬
‫ﻧﺮﺥﻫﺎﻱ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻧﺪﻙ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .۱۶‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﭼﺮﺍ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﻌﺎﺩﻝﻫـﺎﻱ ﺻـﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﻓﻘـﻂ ﺳـﻪ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ؟ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ـ ﺑﺮﺩﺍﺷـﺖ ﺍﺯ ﺣﺴـﺎﺏ ﺫﺧﻴـﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ـ ﻭ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ‪ ...‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﭼﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﻫﻤـﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﻃﺮﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﻳﺰﺍﻥ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺍﺻـﻼﺡ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺟﺮﺍﺣﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻓﺮﺍ ﻣﻲﺭﺳﺪ؟‬
‫ﻫﺮ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺳـﻄﺢ ﻣﺒﺘـﺪﻱ ﺁﻥ ﭼﻨـﺎﻥﭼـﻪ ﻣـﺪﺕ ‪ ۵‬ﺳـﺎﻝ ﺩﺭ ﻧﻈـﺎﻡ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﭼﻘﺪﺭ ﺗﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﺩﻫﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺩﺍﺭﻧـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻈـﺎﻡ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﻭ ﺍﺻـﻼﺡ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺭﻳـﺰﻱ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﻳـﻚ‬
‫»ﺗﺎﺑﻮ« ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪﺩ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺗﺸـﻜﻴﻼﺗﻲ ﻭ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺁﻥﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻱ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٩۶‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻃﺮﺡ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻣﺠﻠﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑـﺎ ﻣﻜﻠـﻒ ﻛـﺮﺩﻥ ﺩﻭﻟـﺖ ﺑـﻪ ﺗﺜﺒﻴـﺖ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺭﺳـﻴﺪ ﺑـﺎ ﺑﻬـﺮﻩﮔﻴـﺮﻱ ﺗﻤـﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫـﺎﻱ ﺭﺳـﺎﻧﻪﺍﻱ ﻫﻤﺴـﻮ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻪ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﺎﻟﺐ ﭘﻴﻜﺮﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺍﺧﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﺕ ﻣﻮﻗﺖ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﻌـﺎﺩ ﻭ ﻣﺤﻮﺭﻫـﺎﻱ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﻟﻨﻬﺎﻳﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺼـﻮﺑﻪ ﻣﺰﺑـﻮﺭ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﭘﻴﺪﺍﻳﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺤﻮﻝ ﻣﻨﻔﻲ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺘﻘـﺪﺍﻥ ﻣﺤﺘــﺮﻡ ﻣﺰﺑــﻮﺭ‪ ،‬ﻧﻘﻄــﻪ ﻧﻈــﺮﺍﺕ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭼــﺎﺭﭼﻮﺏ ﻣﺤﻮﺭﻫــﺎﻱ‬
‫ﻣﺸﺮﻭﺣﻪ ﺯﻳﺮ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺫﻳﻞ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳـﻚ ﺍﺯ ﻣﺤﻮﺭﻫـﺎﻱ ﻣـﻮﺭﺩ ﺍﺷـﺎﺭﻩ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻱ ﻻﺯﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﻭ ﺍﺭﻗﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺫﻛـﺮ ﻓﺮﻣـﻮﺩﻩﺍﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮﺍﻱ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ ﺫﻳﺼـﻼﺡ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺷﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳـﺪ ﻭﺟـﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ ﺍﻳـﻦ ﮔـﺰﺍﺭﺵ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎﻱ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆﺍﻻﺕ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬

‫‪ .۱‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺭﺷﺪ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ‬
‫ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‪ ،‬ﺛﺒﺎﺕ ﻧﺴﺒﻲ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﻭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ )ﻋﺮﺿـﻪ(‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ ،‬ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺭﻓﺎﻩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻋﻤﺪﻩ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺎﻝﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﺑـﺪﻭﻥ ﻫـﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ ﻣـﺎﻧﻌﻲ ﻭ ﺣﺘـﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺠﻮﺯﻫﺎﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺍﻗـﺪﺍﻡ ﻛـﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻭﻋﺪﻩﻫﺎ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﻋـﻼﻡ ﺷـﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﺰﺑـﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫‪ ______________________________________________ ٩٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺟﻬﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺑﻪﻛﺎﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻚ ﻣﺪﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﺳـﺒﺐ ﺗﺸـﺪﻳﺪ ﺗـﻮﺭﻡ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ؟ ﻧﻤﺎﮔﺮﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﺸﺮﻭﺣﻪ ﺯﻳـﺮ ﻣﺆﻳـﺪ ﻋـﺪﻡ ﺻـﺤﺖ ﻳـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺍﺩﻋﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﺁﻥﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺣـﻞ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺍﺭﺯ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮﺭﺕ ﻛـﺎﺫﺑﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﭘـﻮﻝ ﻣﻠـﻲ‬
‫ﺭﺍ ﻫﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪﻭﻝ ﺯﻳﺮ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻭ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻭﻝ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﭼﻨﺪﻧﻤﺎﮔﺮ ﻣﻬﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ‪۱۳۸۲-۱۳۷۶‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺎﻱ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‬
‫ﻧﺮﺥ‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ‬ ‫ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ‬ ‫ﻧﺮﺥ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ‬ ‫)ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ(‬
‫)ﺩﺭﺻﺪ(‬ ‫ﺗﻮﺭﻡ‬ ‫ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ‬
‫‪۱۳۷۶=۱۰۰‬‬ ‫ﺭﺷﺪ‬ ‫ﺭﻳﺎﻝ‬
‫)ﺩﺭﺻﺪ(‬
‫‪۹/۶‬‬ ‫‪۱۰۰/۰‬‬ ‫‪۱۷/۳‬‬ ‫‪۱۵/۲‬‬ ‫‪۱۳۴۲۸۶/۳‬‬ ‫‪۸۳۹۶/۴‬‬ ‫‪۱۳۷۶‬‬
‫‪۱۱/۹‬‬ ‫‪۱۱۸/۱‬‬ ‫‪۱۸/۱‬‬ ‫‪۱۹/۴‬‬ ‫‪۱۶۰۴۰۱/۵‬‬ ‫‪۲۲۴۲۱/۰‬‬ ‫‪۱۳۷۷‬‬
‫‪۱۳/۲‬‬ ‫‪۱۴۱/۸‬‬ ‫‪۲۰/۱‬‬ ‫‪۲۰/۱‬‬ ‫‪۱۹۲۶۸۹/۰‬‬ ‫‪۲۷۴۰/۳‬‬ ‫‪۱۳۷۸‬‬
‫‪۱۴‬‬ ‫‪۱۵۹/۷‬‬ ‫‪۱۲/۶‬‬ ‫‪۲۹/۲‬‬ ‫‪۲۴۹۱۱۱/۰‬‬ ‫‪۶۸۹۲/۴‬‬ ‫‪۱۳۷۹‬‬
‫‪۱۴/۹‬‬ ‫‪۱۷۷/۹‬‬ ‫‪۱۱/۴‬‬ ‫‪۲۸/۸‬‬ ‫‪۳۲۰۹۵۷/۰‬‬ ‫‪۳۷۵۶/۴‬‬ ‫‪۱۳۸۰‬‬
‫‪۱۴/۵‬‬ ‫‪۲۰۶/۰‬‬ ‫‪۱۵/۸‬‬ ‫‪۳۰/۱‬‬ ‫‪۴۱۷۵۲۴/۰‬‬ ‫‪۲۰۹۰۹/۵‬‬ ‫‪۱۳۸۱‬‬
‫‪۱۴/۴‬‬ ‫‪۲۳۸/۰‬‬ ‫‪۱۵/۶‬‬ ‫‪۲۵/۴‬‬ ‫‪۵۲۳۵۳۳/۰‬‬ ‫‪۴۳۰۰۰/۰‬‬ ‫‪۱۳۸۲‬‬
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻣﺎﻫﻪ‬
‫____‬ ‫‪۲۷۲/۹‬‬ ‫‪۱۴/۷‬‬ ‫‪۲۴‬‬ ‫‪۶۴۹۱۸۱/۰‬‬ ‫___‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ‪۱۳۸۳‬‬
‫‪۵/۲) %۳۲‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ‬
‫‪ ۱/۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪۲/۳) %۱۵/۶‬ﺑﺮﺍﺑﺮ(‬ ‫‪ ۳/۹) %۲۲‬ﺑﺮﺍﺑﺮ(‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ(‬
‫‪۱۳۸۲-۱۳۷۶‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭـ ﻧﻤﺎﮔﺮﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪٩٨‬‬

‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﮔﺮﻫﺎ ﺣـﺎﻛﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺘـﻲ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺩﻭﻡ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﺑـﻪ ﻗﻠﻤﺮﻭﻫـﺎﻱ‬
‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﻭ ﺗﺼﺪﻱﮔﺮﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﺗﺤﻘﻖ ﺳﺮ ﻓﺼﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻬﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻡ‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺗـﻮﻓﻴﻘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ‬
‫ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﺑﻠﻜــﻪ ﺭﺷــﺪ ﻣﺘﻮﺳــﻂ ﺳــﺎﻻﻧﻪ ﻧﻘــﺪﻳﻨﮕﻲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ‪ ۱۳۸۲-۱۳۷۶‬ﺑــﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ‪ ۲۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻪ ‪ ۳/۹‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣـﺪﺕ ﺩﻭﺭﻩ ‪۱۳۸۲-۱۳۷۶‬‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬـﺎﻱ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻣﺼـﺮﻓﻲ ﺑـﻪ ‪ ۲/۳‬ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﻭ ﺳـﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺴـﺮﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۳۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑـﻪ ‪ ۵/۲‬ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﻭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺍﺯ ‪ %۹/۶‬ﺑﻪ ‪ %۱۴/۴‬ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻨﺘﻘـﺪﺍﻥ‬
‫ﺁﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺁﻭﺭﺩ )ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺗﻮﺭﻡ( ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺻـﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳـﻮﻡ ﺷـﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﺮﺿﻪ )ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻬﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻡ( ﺑـﺎﺯ ﻫـﻢ ﺷـﺎﻫﺪ ﺗـﻮﺭﻡﻫـﺎﻱ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ .۲‬ﻋﺪﻡ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺭﻓﺎﻩﺁﻭﺭ‬

‫‪ .۱‬ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧـﺪ ﺁﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﺩﻧﺒـﺎﻝ ﺁﻥ ﻫﺴـﺘﻴﻢ ﺗﺤﻘـﻖ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫ﺭﻓﺎﻩﺁﻭﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛـﺎﻻﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻓﺎﻩﺁﻭﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻨﻚ ﻗﺼﺪ ﺗﺪﺍﻭﻡ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﺎﺩﺍﺭﻱ ﺑﻴﻦ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﻧـﺪﺍﺭﺩ‬
‫‪ ______________________________________________ ٩٩‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺮﻓـﻪﺗـﺮﻳﻦ ﺩﻫـﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫـﺎﻱ ﺷـﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺳـﺘﺎﻳﻲ ‪۲۰‬‬

‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﹰﺎ ﭼﻨﺎﻥﭼﻪ ‪ ۵۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﻲ ﻭ ﻳـﻚ ﭼﻬـﺎﺭﻡ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ﺭﺍ ﻓﻘﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺘﻨﺎﺑﻬﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻛﻨـﺎﻥ‬
‫ﺷﺎﻏﻞ ﻭ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﻭﻱ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻳﻌﻨـﻲ ﺣـﺪﺍﻗﻞ ﺣﻘـﻮﻕ ‪ ۱۰۶۰۰۰‬ﺗﻮﻣـﺎﻥ‬
‫)ﻳﻚ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺧـﺎﻧﻮﺍﺭ ﺷـﻬﺮﻱ ﺍﻋـﻼﻡ ﺷـﺪﻩ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰﻱ( ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﺤـﺖ‬
‫ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺭﻓـﺎﻩﺁﻭﺭ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻳـﻦ ﺍﻗﺸـﺎﺭ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻳﺪ ﻭ ﺁﻳﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻋﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﺭﻓﺎﻩ ﺍﺯ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻓﻘـﺮ‬
‫ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ؟‬
‫ﺛﺎﻟﺜﹰﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﭼﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻭ ﺍﻟﮕﻮﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻭ ﺟﻬﻨﺪﻩ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﻛﺎﻻ ﻣﺜﻞ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ )ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺣﻜﻢ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫)‪ (۳‬ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ( ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻗﺸـﺎﺭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻭ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺭﻓـﺎﻩ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺍﺭﻣﻐـﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺑﺎﺯ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺯﺩ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪﺍﻱ ﻛـﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ﭼﻬـﺎﺭ ﺩﻫـﻚ ﭘـﺎﻳﻴﻦ )‪ ۴۰‬ﺩﺭﺻـﺪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ(‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۶۷۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ‪۲۲/۷‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ )ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ( ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ ١‬ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻧﺎﻋﺎﺩﻻﻧـﻪ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛـﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻧـﻚ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺍﻳـﻦ ﻛـﺎﻫﺶ ﺩﺭﺁﻣـﺪ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ﺭﺍ ‪ ۲۴‬ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.٢‬‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺣﻜﻢ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘـﮋﻭﻫﺶﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﺎﻝ ‪،۱۳۸۳‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺹ ‪) ۱۳‬ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ(‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪ ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ۲۰۰۳‬ـ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺣﻤﺪ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﻠﻮﺭﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۸۳‬ﺹ‪.۱۲۰‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٠٠‬‬

‫‪ .۳‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻥ ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻧﻲ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻓﺎﻩﺁﻭﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﻧﻈـﺮ ﺗﻮﺯﻳـﻊ‬
‫ﻧﻘﺪﻱ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﹰﺎ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻧﻘﺪﻱ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻟﺤـﺎﻅ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺳﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺁﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﻻ ﺩﺭ ﺍﺻـﺎﻟﺖ ﻭﺍﻗﻌـﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﻣﺜـﺎﻝ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺑﻨـﺰﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻻ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﻋﻴﻨﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﻣﻔﻬـﻮﻡ »ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺩﺍﺧﻞ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺍﺻﻮ ﹰ‬
‫ﺫﺍﺗﻲ« ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ )ﻭ ﻧﻪ ﺍﻋﺘﺒـﺎﺭ ﻣﻌـﻴﻦ ﻭ ﻣﺸـﺨﺺ ﺩﺭ ﺑﻄـﻦ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ( ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻧﻴـﺰ ﺻـﺎﺩﻕ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺭﺍ ﻋﻤﻠـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻋﻠﻲﺭﻏﻢ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻥ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻧﻘﺪﻱ ﻳﺎﺭﺍﻧـﻪﻫـﺎ )ﺩﺭ ﺻـﻮﺭﺕ ﻭﺍﻗﻌـﻲ ﺑـﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺑﺮﺧـﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺎﻻﻫــﺎ( ﻧﻴﺎﺯﻣﻨــﺪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑــﺰﺭﮒ ﻭ ﻣﺘــﻮﻟﻲ ﺧــﺎﺹ ﻭ ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻠﻲ ﻭ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﻓﻖ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺍﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻗﻮﻱ ﺑﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﭘﻮﻟﻲ )ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﻪﺍﻱ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬

‫‪ .۴‬ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻋﺪﻡ ﺗﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬

‫ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻨﺠـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺪﻡ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﻭ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻊﺍﻟﻮﺻﻒ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ ______________________________________________١٠١‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺍﻟﻒ( ﺍﺗﻔﺎﻗﹰﺎ ﻋﻜﺲ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣـﺪﻩ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﻛـﺎﻻ )ﻳﻌﻨـﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ( ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﺣﻜـﻢ ﻣـﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺳـﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﺯ ‪ ۸۰۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ‪ ۱۸۰۰‬ﺭﻳـﺎﻝ )ﻳـﻚ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ( ﺳـﺒﺐ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺁﻥ )ﻛﻪ ‪ ۷/۱‬ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻥ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻭ ‪۱۲/۹‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ( ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻭ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎﺩﻭﺍﻡ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﺟﺎﺭﻱ ﻭ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﺑـﻪ ﺗﻤﻠـﻚ ﺩﺍﺭﺍﻳـﻲﻫـﺎﻱ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﻭ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻗﺼﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺰﺍﻳﺪﻩﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳـﺪﻱ ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪ ۲۰‬ﺩﺭﺻـﺪ‬
‫ﻳﻌﻨــﻲ ‪ ۶۲۴۰۰‬ﻣﻴﻠﻴــﺎﺭﺩ ﺭﻳــﺎﻝ ﺭﻭﺑــﻪﺭﻭ ﺳــﺎﺯﺩ‪ .١‬ﺿــﻤﻦ ﺁﻥﻛــﻪ ﺩﻭﻟــﺖ ﺑــﻪﻋﻨــﻮﺍﻥ‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺼﺮﻑ ﺑـﺎ‬

‫‪ ۲۱۸۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ )ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ( ﻣﻮﺍﺟـﻪ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺟﺒﺮﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻫﺎ ﻭ ﻛﺎﻫﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﻋﺪﻡ ﺗﻌـﺎﺩﻟﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳـﺎﻝ )‪ ۳۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ ﺗﻮﻣـﺎﻥ( ﺭﻭﺑـﻪﺭﻭ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ‪ ۴/۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻣﻮﺝ ﺩﻭﻡ ﺗﻮﺭﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺄﺧﺬ ‪ ۲/۷‬ﺩﺭﺻﺪ )ﺗﻮﺭﻡ ﺑﺎﻟﻔﻌـﻞ( ﻭ ﺟﻤﻌـﹰﺎ ‪۲۲/۷‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.۲‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬

‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬـﺎﺭﻡ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﻜﻢ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺟﻬﺸﻲ ﻭ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﺍﺳـﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺭﺍ ﻣـﻲﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﻛﺎﻻ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻨـﺰﻳﻦ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻛﺴـﺮ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪۳۰,۰۰۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.۳‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬

‫ﺏ( ﻋﺪﻡ ﺗﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻟﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺫﻳﻞ ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺗﺪﺍﺑﻴﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮﺩ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺣﻜﻢ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ ﭘـﮋﻭﻫﺶﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﺎﻝ ‪،۱۳۸۳‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫ﺹ ‪) ۱۳‬ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺗﻮﺭﻣﻲ(‪.‬‬

‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٠٢‬‬

‫ﺩﺭ ﺗﺮﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻪ ‪ ۳۱۵/۷‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺁﻥ ﺍﻋﺘﺒـﺎﺭﺍﺕ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺮﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩﻋﺎ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۹/۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﻭ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﻭ‬
‫ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ )ﻓﺼﻮﻝ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ ﺗﺮﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ( ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻋﺪﻡ ﺗﻌﺎﺩﻝ ‪۲۹۰۰۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻛﺮﺩ )ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟـﻪﻫـﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺁﺑﺪﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺻـﻼﺡ ﻧﮕـﺎﻩ‬
‫ﻭ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﺮﺩ( ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺍﺯ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻛـﻞ ﻣﺼـﺎﺭﻑ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۹‬ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﻋﺪﻡ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻛﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻥﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻛﺎﻫﺸﻲ ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻓـﻲ ﺷـﻌﺎﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﺳﺖ ﻣﺤﻘﻖ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﹰﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺭﺷﺪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۲‬ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۱۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﻣﻌـﺎﺩﻝ ‪ ۱۹‬ﺩﺭﺻـﺪ )ﺑـﺎ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﺸﻮﺩ( ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻌـﺮﻑ‬
‫ﻋﺪﻡ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .۵‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ‪ ۱۶۱‬ﻣﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﹰﺎ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ‪ ۱۶۱‬ﻣﺎﺩﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ‪ ۵‬ﺳﺎﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺼﻮﺏ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﻧﻜـﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﻣﺎﺩﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ )ﻣـﺎﺩﻩ ‪ (۳‬ﺑـﺮﺍﻱ ﻣـﺪﺕ ﻳـﻚ ﺳـﺎﻝ ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ﺩﻭﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﻫـﺮ ﻧـﻮﻉ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﺗﺤﺖ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺩﻟﻪ ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﻭ ﻋﻠﻤﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺿـﻤﻦ ﺁﻥﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺘﻢ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻋﺪﻡ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﺍﻳـﻦ‬
‫‪ ______________________________________________١٠٣‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺠﺒﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺫﻱﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻧﻈﺎﻡﻫـﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺭﻳـﺰﻱ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻱ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪ ،‬ﭘﺪﻳـﺪﻩ‬
‫‪١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫ﻧﻮﻳﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻏﻠﻄﺎﻥ‬
‫‪TP‬‬

‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺧـﻮﺍﺹ ﻫـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻭﺟـﻮﺩ ﺍﻧﻌﻄـﺎﻑ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺮﻳﻊ ﻭ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻛﻤـﻲ ﻭ ﻛﻴﻔـﻲ ﻭ ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﺧﻄـﻮﻁ ﺍﺳﺎﺳـﻲ ﺣﺮﻛـﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺠﺪﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻭ ﻧﻈﺎﻳﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻪﺑﺴﺎ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒـﹰﺎ ﻣـﻮﺍﺭﺩﻱ ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲﺁﻳـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﻭ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﻧﻤﻲﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﺪﻡ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﻋﺪﻡ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻏﻠﻄﺎﻥ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻫﻤﻪﺳـﺎﻟﻪ ﻛـﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻣـﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﻭ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺳﺎﻝﻫـﺎﻱ ﺍﺑﺘـﺪﺍﻳﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻭ ﺁﺧﺮﻱ ﺁﻥﻫﺎ ﺣﺬﻑ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﻳﻚ ﺳـﺎﻝ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺠﺪﺩﹰﺍ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ ﻭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳـﺎﻝ ﺍﺿـﺎﻓﻲ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺟﺎ ﻣﻘﺪﻭﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ .۶‬ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﺭ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻴﻦ ‪ ۱۴‬ﺗﺎ ‪ ۱۷‬ﻫﺰﺍﺭ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺭ ﻗﺒﻠﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳـﻦ ﺍﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻋﻴﻨﻲ ﻭ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺎﺻـﻞ ﺍﺯ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧـﺪﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﻨﮕـﺎﻩﻫـﺎ ﻭ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﻋﻤـﺪﺗﹰﺎ‬

‫‪1. Waterson, development planning, lessons of experience, the Johns Hopkins university‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪press, 1982.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٠۴‬‬

‫ﻣﺼﺮﻭﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﻭ ﭘﺮﺳﻨﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬

‫ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺼـﺮﻭﻑ ﺗـﺪﺍﻭﻡ »ﻧﮕﻬـﺪﺍﺷـﺖ ﺳـﻄﺢ« ﻭ ﺳـﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺩﺭﺻﺪﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ »ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴـﺖﻫـﺎ« ﻣﺼـﺮﻭﻑ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬﺍﺭﻱ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﮊﻩﻫـﺎﻱ »ﻧﮕﻬﺪﺍﺷـﺖ ﺳـﻄﺢ« ﻭ »ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴـﺖﻫـﺎ« ﺑـﺮﺍﻱ ﺧﺒﺮﮔـﺎﻥ‬
‫ﻼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛـﻞ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﺎﻣ ﹰ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺪﺩﺭﺻﺪ ﻣﺼﺮﻭﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﺷـﺘﻐﺎﻝ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻊﺍﻟﻮﺻﻒ ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷـﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﭼﻬـﺎﺭ ﺳـﺎﻟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﺭﻭﻧﺪﻱ ﻧﺰﻭﻟﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۲/۱‬ﺩﺭﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻴﺶﺗـﺮ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎﻱ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺑـﺮ ﺑـﻮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﺗﺤﻮﻝﺁﻓﺮﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺎﺭﺍﻣﺪ ﺍﺯ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﻳـﻦ ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻄﻲ ﺑـﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻫﺪﻑ ﻛﻤﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۰/۲‬ﺩﺭﺻﺪ ﻫﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛﻞ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻃﺒـﻖ ﺍﻫـﺪﺍﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﻮﻡ ﻗـﺮﺍﺭ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ‪ ۰/۸۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺣﺎﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۰/۶۹‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﻋﺪﻡ ﺗﺤﻘﻖ ﺭﺷﺪ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛﻞ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪ (TFP‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺑـﺮ‪ ،‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻮﺩﻥ‬
‫ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﻜﺎﺭ‪ ،‬ﻋﺪﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺎﺭﺍﻣﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﺒﺎﺷـﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻭ ﻋﺪﻡ ﻛﺎﺭﺍﻣﺪﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻟـﺬﺍ ﻣـﻲﺗـﻮﺍﻥ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻬـﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛـﻞ ﻋﻮﺍﻣـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﻘـﺶ ﭼﻨـﺪﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺭﺷـﺪ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺤﺚ ﺁﻥﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛـﻪ ﺩﻭﻟـﺖ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ‬
‫‪ ______________________________________________١٠۵‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﻋﻈﻴﻢ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺄﺛﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺑﻪﻟﺤﺎﻅ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﻛﻞ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ ﻫﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭﺻـﺪﻱ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﻼ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻗﺒ ﹰ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑ ﹰ‬
‫ﻳــﻚ ﻗﻠــﻢ ﻛــﺎﻻ )ﻳﻌﻨــﻲ ﺑﻨــﺰﻳﻦ( ﻛــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﻋــﺪﻡ ﺗﻌــﺎﺩﻝ ‪ ۳۰,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴــﺎﺭﺩ ﺭﻳــﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﻫـﺎ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻳـﺎ‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻌﹰﺎ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖﺳﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪﺩﺍﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻭ ﻧﻴﻤـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﺸـﺪﻳﺪ ﻭﺿـﻌﻴﺖ ﻧـﺮﺥ ﺑﻴﻜـﺎﺭﻱ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬـﻮﻡ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲۰۰,۰۰۰‬ﻧﻔﺮ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷـﺖ ﻛـﻪ ﺗـﻮﺭﻡ ﻣﺰﺑـﻮﺭ ﺑـﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶﻫـﺎﻱ ‪ ۱۲‬ﺗـﺎ ‪۱۵‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫـﺮ ﻧـﻮﻉ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﭘـﻮﻟﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣﻬـﺎﺭ ﺗـﻮﺭﻡ ﻭ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺭﺍ ﻋﻘﻴﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻛﻮﺩ ﻭ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﻃﺒﻌﹰﺎ ﺩﻫﻚﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻱ ﺭﺍ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺍﺷﺘﻐﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮﭘـﺬﻳﺮﻱ ﺑـﻴﺶﺗـﺮﻱ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﻭ‬
‫ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺁﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺤﺮﺍﻧﻲﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫‪ .۷‬ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ‪ ۳‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺏ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬

‫ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﻛﻼﻥ ﻧﻔﺘﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﺎﺯ ﻫـﻢ ﻭﺟـﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻑ ﻛﺮﺩﻥ ﺻﻮﺭﺕﻫـﺎﻱ ﻣـﺎﻟﻲ ﻭ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٠۶‬‬

‫ﺗﺮﺍﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﻧﻔﺘـﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴـﻤﻲ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻣﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﭼـﺮﺍ ﺍﻋـﻼﻡ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈـﺎﺭﺕ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮﺩ‪ ،‬ﻧﻈـﺎﺭﺕ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﻭ ﻧﻈـﺎﺭﺕ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮﺩ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺟﺎﺭﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﮔـﺎﻩ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺩﺭﺻﺪﻫﺎﻱ ﺷﻔﺎﻑ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﻳﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻔﺎﻑ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ .۸‬ﺯﻳﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ‬

‫‪ .۱‬ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﺼﻮﺏ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ ﻃـﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪۶۵‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﻳﻌﻨﻲ ‪ ۲‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺭﻗﻢ ﻣﺼﻮﺏ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻛﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﻗﻢ ﻣﺼﻮﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺁﺷﻔﺘﮕﻲ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺍﻧﻀﺒﺎﻁ ﻣـﺎﻟﻲ ﻭ ﺍﻓﺴﺎﺭﮔﺴـﻴﺨﺘﮕﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺘــﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻛــﺎﻫﺶ ‪ ۱۴۰۰۰‬ﻳــﺎ ‪ ۱۷۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴــﺎﺭﺩ ﺭﻳــﺎﻝ ﺩﺭ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺩﺭﺁﻣــﺪﻱ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﺤﺼـﺮﹰﺍ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﺟﺎﺭﻱ ‪ ۲۰۵,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ‪۶/۸‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﻳﺎ ‪ ۸/۳‬ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺁﻳـﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘـﹰﺎ ﺍﻣﻜـﺎﻥ ﺑـﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﻧﻈـﺎﻡ ﻣـﺎﻟﻲ ﻭ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺄﺧﺬ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﻧـﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎﻫﺸﻲ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﻳـﺎ ﺳـﻮﺩ ﺳـﻬﺎﻡ ﺩﻭﻟـﺖ ﻭ ﻣﺎﻟﻴـﺎﺕ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﺧـﻲ ﺍﺯ ﻭﻇـﺎﻳﻒ ﻭ ﺗﻜـﺎﻟﻴﻒ ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﻮﻡ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨـﻪ ﺗﺠﺪﻳـﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺍﻣﻮﺭ ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﻲ ﺍﺯ ﺗﺼﺪﻱﮔﺮﻱ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ‪،‬‬
‫ﺍﻧﺤﻼﻝ‪ ،‬ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻭ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺣـﺪ ﻭ ﺍﻧـﺪﺍﺯﻩ ﻣﻌﻨـﺎﺩﺍﺭﻱ ﺻـﻮﺭﺕ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﻥﺩﻩ ﻣﻘﺮﺭ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﻨﺤﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺷﺒﻪ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬
‫‪ ______________________________________________١٠٧‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫ﻛﻼﻥ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺭﻗﻴـﺐ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎﻝ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻋﻈﻴﻤـﻲ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟـﻪﻫـﺎﻱ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑـﺪﻭﻥ ﺁﻥﻛـﻪ ﺍﺯ ﻛـﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺑـﺎﺯﺩﻫﻲ ﺑـﺎﻻ ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬
‫ﻣﻲﺑﻠﻌﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶﺗـﺮﻳﻦ ﺩﺭﺻـﺪ ﺗﺴـﻬﻴﻼﺕ ﺗﻜﻠﻴﻔـﻲ ﻭ ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﻧﻈـﺎﻡ ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﻛﺸـﻮﺭ ﺭﺍ‬
‫ﺁﻥﭼﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﺯﻭﻱ ﺍﻧﺤﺼـﺎﺭﻱ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮﹰﺍ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺟﺎﻣﻊ ﻭ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨـﻪ ﺗﻜﻠﻴـﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﺳﻮﻡ )ﺗﺒﺼﺮﻩ »‪ «۳‬ﻣﺎﺩﻩ )‪ ((۴‬ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﻭ ﺷﻌﺐ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺩﺭ ﺧـﺎﺭﺝ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ )ﺯﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ( ﺍﺭﺍﺋـﻪ ﻧﺸـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻧﻴـﺰ ﮔﺰﺍﺭﺷـﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﺎﺩﻩ )‪ (۶۶‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺰﺑـﻮﺭ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﻓـﺮﻭﺵ ﺍﻣـﻮﺍﻝ ﻣـﺎﺯﺍﺩ ﺑـﺮ ﻧﻴـﺎﺯ‬
‫ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻃﺮﺡ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﻃـﺮﺡ ﻣﺰﺑـﻮﺭ‪ ،‬ﻣﻴـﺰﺍﻥ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﺩﻫﻲ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺧﺰﺍﻧﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺑﺤـﺚ ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻـﻮﺭﺕ ﺑـﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﺟـﺎﺭﻱ ‪ ۲۰۵,۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴـﺎﺭﺩ‬
‫ﺭﻳﺎﻟﻲ ﺁﻥﻫﺎ ﻭ ﺣﺬﻑ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻱ ﺗﺸـﻜﻴﻼﺗﻲ ﻭ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺯﺍﺋـﺪ ﺩﺭ ﺣـﺪ ‪ ۶/۸‬ﻳـﺎ ‪۸/۳‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﻭﻳﮋﻩ ﺷـﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻮﺩ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﺩﻫﻲ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﺍﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﻫﻲ ﺟﺰ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ ﻭ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺿﺮﻭﺭ ﺟﺎﺭﻱ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ )ﻛـﻪ ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬
‫ﺟﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ( ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻳـﻦ ﺗﺼـﻮﺭ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ ﻣﻘـﺪﺱ ﻭ ﺩﺳـﺖ ﻧﺨـﻮﺭﺩﻩ ﺑـﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ _____________________________________________________ ‪١٠٨‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫‪ .۱‬ﺍﻳﻦ ﭼﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺭﻭﻳﻜـﺮﺩ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎﻱ ﻗﻴﻤﺘـﻲ ﺭﺍ ﺍﺗﺨـﺎﺫ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻧﻤـﻲﺷﻨﺎﺳـﺪ‪ :‬ﺍﺳـﺘﻘﺮﺍﺽ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ‪ ،‬ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺏ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ‬
‫ﻭ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﻣﺠﺪﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎﻱ ﻏﻴﺮﺿـﺮﻭﺭ ﻧﻬﻔﺘـﻪ ﻭ ﺧﻔﺘـﻪ ﻭ‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﻭ ﻻﻳﻪﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺧـﻮﺩ ﺭﻭﻱ ﻧﻴـﺎﻭﺭﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺭﺩﻳـﻒ ﻫﺰﻳﻨـﻪﺍﻱ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﻳﻜﺒﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻝﻫـﺎﻱ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺿـﻤﻦ ﺁﻥﻛـﻪ ﻣـﺪﺍﻭﻣﹰﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻫـﻴﭻﮔـﺎﻩ‪ ،‬ﻓﻌـﺎﻟﻴﺘﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺑـﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻳﺨﺖ ﻭ ﭘﺎﺵﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘـﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺣﻴﺮﺕﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻃﺒﻘـﺎﺕ‬
‫ﻭ ﺧﺮﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﻴﺎﻳﺪ؟‬
‫‪ .۳‬ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﻭ ﺛﺒﺎﺕ ﻧﺴﺒﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻓﺼﻞﻫﺎﻱ ﻫـﺮ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺭﺅﻳـﺎﻱ ﺗـﻮﺭﻡ ﻳـﻚ‬
‫ﺭﻗﻤﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۹/۹‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ‬
‫)ﻭ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺩﺳﺘﻮﺭﻱ ﺁﻥ( ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﻳﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ؟‬
‫ﺷﻌﺎﺭ »ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ« ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎﻱ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ‬
‫ﻼ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎﺱ ﻣﺆﺛﺮ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣ ﹰ‬
‫‪ .۴‬ﻫﻴﭻ ﺭﺍﻫﻲ ﺟﺰ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﻣﺠﺪﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻝ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻝ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠـﻲ‬
‫ﺑﻪﻟﺤﺎﻅ ﭘﻴﺸﮕﺎﻡ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺯ ﺗﻮﺭﻡ )ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺗـﻮﺭﻡ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻧـﻪ ﺣﺎﻣـﻞ‬
‫ﺁﻥ( ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺣﺎﻝ ﺁﻥﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‬
‫‪ ______________________________________________١٠٩‬ﻃﺮﺡ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ‬

‫)ﺑﻪﻟﺤﺎﻅ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱ ﻭ ‪ (...‬ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺛﺮﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮﹰﺍ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪﺩ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﻣـﺪﺍﻭﻣﹰﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺗﻮﺭﻡﻫﺎﻱ ﻳﻚ ﺭﻗﻤﻲ ﺍﻧﺪﻙ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺁﻥﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺗﻤـﺎﻡ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺩﺍﺩﻩ ـ ﺳﺘﺎﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪﻡ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺑﺨـﺶﻫـﺎﻱ ﺩﻳﮕـﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺎﺯ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ‪ ،‬ﻛﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻢ ﻭ ﺑﺬﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﻴﻠـﻲ ﺍﺯ ﺍﻗـﻼﻡ‬
‫ﻛﻮﺩﻫﺎﻱ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺳﻤﻮﻡ ﺩﻓﻊ ﺁﻓﺎﺕ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﺸﺘﻘﺎﺕ ﻧﻔﺘﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻼ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻛﻮﺩﻫﺎﻱ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑـﺎﻻ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨﺶ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲﺭﻭﺩ ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺳﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ﺁﺧﺮ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺎﻟﺰﻱ‪ ،‬ﺍﻧﺪﻭﻧﺰﻱ‪ ،‬ﺯﻳﻤﺒﺎﺑﻮﻩ ﻭ ﺗﺮﻛﻴـﻪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﺼـﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨـﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻭ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﺭﻡ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺯﻳـﺎﺩ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤـﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻳﻚﺑﺎﺭﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻋﻠـﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺎﻛـﺎﺭﺍﻳﻲ ﺑﺴـﻴﺎﺭ‬
‫ﻼ‬
‫ﺯﻳﺎﺩ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ( ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣـﺜ ﹰ‬
‫ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﺳﻴﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪ ۳۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻴﺶﺗـﺮ ﺍﺯ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫـﺎﻱ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺳـﻮﺧﺖ ﻣﺼـﺮﻑ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳـﺎ ﻳﺨﭽـﺎﻝﻫـﺎﻱ ﺳـﺎﺧﺖ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ‪ ۷۰‬ﺩﺭﺻـﺪ ﺑـﻴﺶﺗـﺮ ﺍﺯ ﻳﺨﭽـﺎﻝﻫـﺎﻱ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗـﻲ ﻭ‬
‫ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲ ‪ ۳۷‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.١‬‬
‫‪PT‬‬ ‫‪TP‬‬

‫‪ .1‬ﺭﺟﻮﻉ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪ ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ،۲۰۰۳‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺣﻤﺪ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﻠﻮﺭﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺹﺹ ‪ ۱۲۱‬ﻭ‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪ ،۱۲۲‬ﺑﻨﺪ ‪.۵-۲۷‬‬