‫ﭼﻮن و ﭼﺮای درﺑﺎر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎم ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ‪ .

‬ﻫﯿﺎت دوﻟﺖ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺰاران اﻣﻮر‬

‫ﺷﻬﺮداری ﺷﺒﯿﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ اداره ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ دﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎه ﺷﺨﺼﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬داﺧﻠﯽ و‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪه ای ﻣﺸﺎور ﮐﻪ ﺣﻘﻮق و اﺧﺘﯿﺎرات آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺸﺎوران درﺑﺎر ﻗﺎﺟﺎر اﺳﺖ ﭘﯿﺮاﻣﻮن او را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ دار ودﺳﺘﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻘﺶ ﺧﻮاﺟﻪ ﺳﺮاﯾﺎن را دارﻧﺪ و زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺷﺎه ﮐﺸﻮر را اداره ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه در‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ اﻣﻮر ﺷﺨﺼﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻓﻼن ﻧﻮع درﺧﺖ در ﮐﻮﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﻓﻼن ﮐﺎﻻ از ﻓﻼن ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﮏ ﻣﻄﻠﻖ ﮐﺸﻮر ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻠﯽ را ﺑﯿﻦ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﺟﻨﺎح اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد و ﺟﺎه ﻃﻠﺒﯽ ﻫﺎی ﺑﯽ ﺣﺪ ﺧﻮد را از راه ﺻﺮف ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ دﻻر درآﻣﺪ ﻧﻔﺖ در ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎی ﻣﺘﺤﺪش ارﺿﺎء‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﮐﻼم اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺷﺎه روی رژﯾﻢ ﻫﺎی ﺑﺎﺗﯿﺴﺘﺎ‪ ،‬ﭘﺎﭘﺎدوﻟﮏ‪ ،‬ﺗﺮوﺧﯿﻠﻮ‪ ،‬و ﻓﺮاﻧﮑﻮ را ﺳﻔﯿﺪ ﮐﺮده و رژﯾﻢ ﺗﺰاری در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ آن رژﯾﻤﯽ ﻣﻌﺘﺪل ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻓﺮدی ﺷﺎه‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺸﻦ ﺗﺮﯾﻦ و ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮ اﯾﺮان ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻠﻖ را ﺑﻪ ﺷﺪت در زﯾﺮ ﻓﺸﺎر ﭘﻠﯿﺴﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﻮد ﺧﻔﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﻖ رای را از‬
‫ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺎح ﻫﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ داﺧﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﻠﺐ ﮐﺮده و ﺧﻮد راﺳﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻏﺎرت ﺗﻮده ﻫﺎ را ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﮏ ﺑﻪ ﺟﺎﺳﺖ اﮔﺮ‬
‫ﺳﻮال ﺷﻮد ﮐﻪ‪:‬‬
‫دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺧﺸﻦ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﺪاﻓﻊ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺷﺎه در درﺟﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ آن اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎ و ﺑﺨﺼﻮص آن اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻣﯽ اﯾﻦ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺑﻮده و ﻗﺪرت اﻣﮑﺎن آن را دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎه ﻃﻠﺒﯽ ﻫﺎی ﺷﺎه‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬در درﺟﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺪاﻓﻊ آن دﺳﺘﻪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داراﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮدﻫﺎ‬
‫را ﺑﻪ زﯾﺎن رﻗﺒﺎی ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﻨﺎﻓﻊ دارو دﺳﺘﻪ ﺣﺎﮐﻢ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺺ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫آﻧﺠﺎ ﮐﻪ وﻇﺎﺋﻒ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺷﺎه ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاری ﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺗﻤﺎم ﻗﺸﺮﻫﺎی ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور‬
‫و اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎی ذﯾﻨﻔﻊ در اﯾﺮان اﺳﺖ‪ .‬و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘﺎی ﻣﻨﺎﻓﻊ ﯾﮏ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﻣﻌﯿﻨﯽ از ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور ﺑﻪ ﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﯽ آﯾﺪ اﯾﻦ وﻇﺎﺋﻒ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻀﺎدﻫﺎی دروﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﻫﺮم ﻫﺎ و ﺗﺮﯾﺒﻮن ﻫﺎ در دﺳﺖ ﺷﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫در آن واﺣﺪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻀﺎد ﻫﻤﻪ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎ و ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺎح ﻫﺎی ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻨﺎح ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻫﺮم ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﻪ ﻧﺎرﺿﺎﺋﯽ ﻫﺎی‬
‫دروﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺨﺺ ﺷﺎه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ در ﯾﮏ روز ﺷﺎﻫﺪ دﻋﻮای ﺷﺎه ﺑﺎ وزارت ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﺴﺘﯿﻢ و ﯾﮏ‬
‫روز دﯾﮕﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﻓﺤﺎﺷﯽ ﺷﺎه ﺑﻪ »ﺑﯽ‪.‬ﺑﯽ‪.‬ﺳﯽ‪ «.‬ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎی ﮐﺒﯿﺮ‪ .‬ﯾﮏ روز ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دارﻫﺎی ﻓﺮاﻧﺴﻮی در ﭘﺸﺖ »ﻟﻮﻣﻮﻧﺪ« ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺳﻬﻢ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و روز دﯾﮕﺮ ﭼﺎﻧﻪ زدن ﺷﺎه ﺑﺎ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻔﺖ در ﺟﺮاﺋﺪ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدی داﺧﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﺷﺎه ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻫﻤﻪ ﻗﺸﺮﻫﺎی ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑﯿﻦ ﺑﻮروﮐﺮات‬
‫ﻫﺎ و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺎت ﮐﺸﻤﮑﺶ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻫﺎ ﺑﻮرژوازی ﺑﻮروﮐﺮات دﺳﺖ ﺑﺎﻻ را دارد‪ .‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺤﻮه‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻔﺖ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﯿﻦ ﻗﺸﺮﻫﺎ و ﺟﻨﺎح ﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﮐﺸﻤﮑﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎه ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ در ﺟﻬﺖ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ رژﯾﻢ ﺑﺨﺶ ﻫﺎی‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ را ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﭼﻮن وﭼﺮا زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺣﺘﯽ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﯿﻨﯽ اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری را ﻧﯿﺰ ﺑﺰﯾﺮ ﻣﻬﻤﯿﺰ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬او‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ زور ﭘﻠﯿﺲ و دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﻮرم ﺑﺮود‪ .‬ﺧﻮدﮐﺎﻣﮕﯽ ﺷﺎه ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و ﺑﻘﯿﻪ ﺧﻠﻖ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﯽ ﺻﺎﺣﺒﺎن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﻧﯿﺰ ﮔﺎه ﻋﺬاب ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ » ﮐﺎرد دﺳﺘﻪ اش را ﻧﻤﯽ ﺑﺮد« در ﻣﻮرد دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻓﺮدی ﺻﺎدق ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری‬
‫ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎه ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم وﺣﺸﯿﺎﻧﻪ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﺧﻮد را ﭼﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﭼﻪ ﻏﯿﺮ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از ﺣﻖ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺘﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داران ﺟﺮﺋﺖ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮی ﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﺷﺎه را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻞ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺷﺎه در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺧﻔﻘﺎن آور ﺷﺎه ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺗﻮده اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ در درون ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ و اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎی ﺣﺎﻣﯽ آن ﻧﯿﺰ ﻧﺎرﺿﺎﺋﯽ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ .‬اداﻣﻪ اﯾﻦ‬

‫‪١٤‬‬