‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺌﻮدال ﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺎﺋﻘﻪ ﺑﻮده و ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻧﻬﺎ در ﺣﺮﮐﺎت ﻣﺘﺤﺪﯾﻦ

داﺧﻠﯽ آﻧﻬﺎ‬
‫اﺛﺮ ﻗﺎﻃﻌﯽ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺌﻮدال ﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎﻟﯿﺰه ﺷﺪن ﺗﺪرﯾﺠﯽ و از دﺳﺖ دادن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮد ﺗﻤﮑﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری ﮐﻪ در دوره ﻗﺒﻞ در ﮐﻨﺎر ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽ داد ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در دﻫﻪ‬
‫اﺧﯿﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻘﺎﯾﺎی ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻓﺌﻮداﻟﯽ) ارﺑﺎب‪ -‬رﻋﯿﺘﯽ( در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﺋﯽ از اﯾﺮان و در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﺋﯽ از‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺸﺎورزی ﻫﻨﻮز دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﻘﺎﯾﺎﺋﯽ رو ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدی ﺑﻪ ﺷﻤﺎر رﻓﺘﻪ و ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ای در ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدی و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری واﺑﺴﺘﻪ ﭘﺪﯾﺪه ای ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﺤﺖ‬
‫ﺳﻠﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻣﺎ در ﺗﻌﺪادی از اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﻢ زﯾﺮا‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪی ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری اﺳﺖ‪ .‬و آن را واﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﻢ زﯾﺮا در اﯾﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺤﺼﺎرات اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﺳﺖ و درک ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺪا از ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺘﺮوﭘﻞ ﻏﯿﺮ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ و رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ ) رﺷﺪ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری( در ﻫﺮ ﮐﺸﻮر وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﺧﻮد را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻟﯿﮑﻦ ﭘﯿﺪاﯾﺶ و رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری واﺑﺴﺘﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﺷﺪ ﮐﻼﺳﯿﮏ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻫﺎی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی دارد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪی ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل آﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﻣﺎ ﺿﺮورت دارد ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻋﻤﺪه‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری و اﺑﺴﺘﻪ در اﯾﺮان اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری واﺑﺴﺘﻪ در اﯾﺮان رﺷﺪ ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻗﺸﺮ از ﺑﻮرژوازی را ﺑﻪ آن درﺟﻪ از ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﻘﺶ ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ »ﻃﺒﻘﻪ« ﺗﮑﯿﻪ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎری او ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻪ ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺧﻮد را در زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎی‬
‫ﻣﺘﻨﻮع ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ‪ .‬رﺷﺪ ﮐﻤﯽ ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اوﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺣﯿﺚ ﻃﯽ دو دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﮐﻤﭙﺮادورﻫﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ده ﺑﺮاﺑﺮ رﺷﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬رﺷﺪ ﮐﯿﻔﯽ ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻗﺸﺮﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری را در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ دﻫﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺸﺮﻫﺎی اداری)ﺑﻮروﮐﺮات( و ﺗﺠﺎری‬
‫رﺷﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد در ﺳﺎل ﻫﺎی ﻗﺒﻞ از رﻓﺮم ﻧﻄﻔﻪ ﻗﺸﺮﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﯽ و ﮐﺸﺎورزی را از ﺑﻄﻦ ﻗﺸﺮﻫﺎی ﻗﺒﻠﯽ)ﺑﻪ وﯾﮋه از ﺑﻄﻦ ﺑﻮرژوازی‬
‫ﺗﺠﺎری ﮐﻤﭙﺮادور( ﺑﻪ وﺟﻮد آورد و اﯾﻦ ﻗﺸﺮ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ در دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻮرژوازی ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی دوﻟﺘﯽ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آن ﻗﺸﺮ ﺑﻮروﮐﺮات ﮐﻤﭙﺮادور در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه ای داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﺠﺎی‬
‫ﺑﻮرژوازی ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺑﺎ ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور »ﻃﺒﻘﻪ « ای اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ و رﺷﺪ ﺧﻮد را در ﮔﺮو‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﻧﺤﺼﺎرات اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ در راه رﺷﺪ ﺧﻮد‪ ،‬در راه ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺴﺎن‬
‫زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ‪ ،‬ﺳﻮد ﻋﻈﯿﻤﯽ را ﺑﻪ ﮐﯿﺴﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽ رﯾﺰد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺑﻪ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ ﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون درد ﺳﺮ‬
‫رواﺑﻂ ﻧﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎری را در اﯾﻨﺠﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ رواﺑﻂ ﮐﻬﻨﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎری ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺷﺪ و ﺳﻠﻄﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻬﻤﯽ در ﮐﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺒﺎر ﻣﯽ آورد ﮐﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ رﺷﺪ و ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدی ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ در ﺳﺎل ﻫﺎی ﭘﺲ از ﮐﻮدﺗﺎی ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺑﺮ اﺛﺮ ﻫﺠﻮم ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎرج و ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺻﻨﺎﯾﻊ‬
‫داﺧﻠﯽ و ﺗﻌﻄﯿﻞ رﺷﺘﻪ ﻫﺎی ﻣﻬﻤﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ از رﺷﺪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد و ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎه آﺑﺎدان)ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺻﺪور ﻧﻔﺖ ﺧﺎم( و اوﺗﻮﻣﺎﺳﯿﻮن اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﺎد ﮐﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺘﯽ آﺳﯿﺐ رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺮﻗﺮاری ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری واﺑﺴﺘﻪ‪،‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﺻﻨﺎﯾﻊ دوﻟﺘﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬در دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫رﺷﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل رﺷﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن و‬
‫ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻫﺰار)‪ ( 1700000‬ﮐﺎرﮔﺮ روزﻣﺰد در ﻗﺸﺮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ)ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﮔﺎه ﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬و‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎده( را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ اوﻻ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ اﯾﺮان ﺟﻮان اﺳﺖ و در ﺳﺎل ﻫﺎی‬

‫‪٤‬‬