‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزی ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯾﺪ و ﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ و زور و ﻗﻠﺪری ﻣﻨﺤﻞ ﮐﺮد‪ .

‬ﺣﺘﯽ درآﻣﺪ ﻋﻈﯿﻢ ﻧﻔﺖ‬

‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﮔﺮه ﮐﻮر را ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻨﺠﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ارﺿﯽ و ﻣﺴﺎﻟﻪ دﻫﻘﺎﻧﺎن روی دﺳﺖ رژﯾﻢ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﺋﯿﻢ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﻪ در ﺷﯿﻮه ﺗﻮﻟﯿﺪ روﺳﺘﺎﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﮐﻪ ﭼﻬﺮه ﻋﻤﺪه روﺳﺘﺎﻫﺎی اﯾﺮان اﺳﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺳﻠﻄﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻫﻢ از اﯾﻦ راه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ دﻫﻪ اﺧﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎد در ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ در اﯾﺮان وﺣﺪت ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ای ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ و‬
‫دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺷﻬﺮو روﺳﺘﺎ ﻧﻮﺳﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺮان ﻫﺎ و ﻧﻮﺳﺎن ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ در ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ اﺛﺮ ﻣﯽ‬
‫ﮔﺬارد‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ دﻟﯿﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری در روﺳﺘﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داری ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ در ﻗﻠﻤﺮو ﮐﺸﺎورزی رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﺮده ﻣﺎﻟﮑﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫آن در ﺣﺎل رﮐﻮد ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺰارع ﺑﺰرگ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎی ﮐﺸﺖ وﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎی ﺳﻬﺎﻣﯽ زراﻋﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه را رو ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدی ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎی ﺳﻬﺎﻣﯽ زراﻋﯽ در زﯾﺮ ﭘﻮﺷﺶ»ﺗﻌﺎوﻧﯽ« ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ دوﻟﺘﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ‬
‫زﻣﯿﻦ را ﺗﻠﻔﯿﻖ ﮐﺮده ﻋﻤﻼ ﺑﻪ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ از ﺧﺮده ﻣﺎﻟﮑﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ اﺳﺎس ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﻧﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺑﺎزوی ﮐﺎر‪ .‬ﺑﻮروﮐﺮات ﻫﺎی ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ‪ ،‬اﺧﺘﯿﺎراﺗﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻓﺌﻮدال ﻫﺎ ﻧﺪارﻧﺪ و در اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﮑﺮی ﺑﺮای‬
‫ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﻮرژوازی ﺑﻮروﮐﺮات ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺸﺮ دﯾﮕﺮ دﻫﻘﺎﻧﺎن‪ ،‬دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﯽ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺮﯾﺐ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺧﺎﻧﻮار را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺸﺮ ﮐﻪ در ﺗﻘﺴﯿﻢ اراﺿﯽ ﭼﯿﺰی‬
‫ﻧﺼﯿﺒﺶ ﻧﺸﺪه ﻃﺒﻌﺎ ﻣﺤﺮوم ﺗﺮ از ﺧﺮده ﻣﺎﻟﮑﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺬاﻟﮏ اﯾﻦ ﻗﺸﺮ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﻮرژوازی ﮐﻤﭙﺮادور ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ و داﺋﻤﺎ‬
‫ﻃﺮف ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬دﻫﻘﺎن ﺑﯽ زﻣﯿﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﺧﻮد اﺳﺖ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی روﺳﺘﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺸﺮ از‬
‫دﻫﻘﺎﻧﺎن اﻏﻠﺐ در ﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﮐﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺘﯽ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ در ﺳﺎل ﭘﯿﺎﭘﯽ روی‬
‫ﯾﮏ زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﺣﻘﻮق و ادﻋﺎﺋﯽ ﻣﻄﺮح ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ و ﺣﺮﮐﺖ داﺋﻤﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﺑﺎزار ﻣﺘﻐﯿﺮ ﮐﺎر اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ دﻫﻘﺎﻧﺎن از ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ و وﺣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺧﺮده ﻣﺎﻟﮑﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ درﮔﯿﺮی ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﯾﮑﺴﺎن در ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﻧﺼﯿﺐ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺑﺎﻋﺚ اﯾﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺸﺮ از دﻫﻘﺎﻧﺎن ﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺗﺮ از ﺧﺮده ﻣﺎﻟﮑﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﺬاﻟﮏ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺎﮐﻢ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻤﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی روﺳﺘﺎ در آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب در آﺳﺘﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﮏ وﻗﺘﯽ ﻣﺎ از اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان ﻃﯽ ﺳﺎل ﻫﺎی اﺧﯿﺮ در روﺳﺘﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﺋﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ در آﻣﺪ دﻫﻘﺎﻧﺎن)اﻋﻢ از ﺧﺮده ﻣﺎﻟﮑﺎن و‬
‫دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﯽ زﻣﯿﻦ( از دوره ﻗﺒﻞ از رﻓﺮم ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ده ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﻌﺪﻧﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی اﯾﻦ رﺷﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻨﺪ ﺑﻮده ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ اﯾﻦ رﺷﺪ ﺑﻬﯿﭽﻮﺟﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﮐﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺬاﻟﮏ در اﯾﻦ ﻣﺪت روزﻫﺎی ﮐﺎر در ﻃﯽ ﺳﺎل در روﺳﺘﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺪو ﺑﺮاﺑﺮ رﺷﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه از ﯾﮑﺴﻮ ﺑﺪﻟﯿﻞ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ روﺳﺘﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﺳﺖ)ﻃﯽ دوره ﭘﺲ از رﻓﺮم ﺑﯿﺶ از ‪ %20‬از ﺟﻤﻌﯿﺖ روﺳﺘﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه( و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﯾﮏ رﺷﺘﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﻓﺮﻋﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ روﺳﺘﺎﺋﯽ و ﯾﺎ در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺮای دﻫﻘﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺪرت‬
‫ﺧﺮﯾﺪ دﻫﻘﺎﻧﺎن و ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎزار ﺻﻨﺎﯾﻊ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ روﺳﺘﺎﻫﺎ دﻟﯿﻞ ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺎﻧﻮاده روﺳﺘﺎﺋﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل و ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﯿﮑﺎری ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺎر ﮐﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮده اﻧﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻬﻤﯽ ﻫﻢ ﻧﺼﯿﺐ ﺧﻮدﺷﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻨﮏ ﺑﻪ ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﭙﺮﺳﯿﻢ آﯾﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎرﺿﺎﺋﯽ در روﺳﺘﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ؟ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻪ در ﻣﻮرد دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﻠﮑﻪ در ﻣﻮرد ﻫﻤﻪ زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻧﺎرﺿﺎﺋﯽ آﻧﺎن از راه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان درآﻣﺪﺷﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻄﻠﻖ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪی ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ) ﺧﻮاه از راه ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺑﺰار ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺧﻮاه از راه اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت و اﺑﺰار( ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺿﺎﻓﯽ ﺑﯿﻦ ﻃﺒﻘﺎت و ﻗﺸﺮﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺰان رﻓﺎه ﯾﮏ‬

‫‪٧‬‬