Οδυσσέας Γκιλή. ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ. Θεσσαλονίκη 2020

1
Οδυσσέας Γκιλής
Επιμέλεια
ΑΡΧΑΙΕΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ
ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ
ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑ:
ΣΥΡΑΚΟΥΣΑΙ,
ΑΚΡΑΓΑΣ,
ΤΑΡΑΣ...
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα
Θεσσαλονίκη 7/2020
2
Περιεχόμενα
Αρχαίες Ελληνικές πόλεις στην Ιταλία, κατά περιοχή..............................................................2

Αρχαίες Ελληνικές πόλεις, ταξινομημένες αλφαβητικά...........................................................6
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.......................................................................................11
Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων.............................................................................1046
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ.......................................................................................................................1071
Αρχαίες Ελληνικές πόλεις στην Ιταλία, κατά περιοχή.
Σικελία
Aγύριον (σημερινή Agira)
Αίγεστα ή Έγεστα
Αιολίδες Νήσοι με επίκεντρο τη Λιπάρα (αποικία της Κνίδου, 580 π.Χ.)
Άκις ή Άχις: (σημερινό Acireale)
Ακράγας ή Aκράγαντας (σημερινό Agrigento)
Άκραι: αποικία των Συρακουσών (σημερινό Palazzolo Acreide)
Ακρίλλαι (σημερινό Chiaramonte Gulfi)
Βους (σημερινή Bova)
Γέλα: Ιδρύθηκε από αποίκους της Ρόδου και Κρήτης το 675 π.Χ. (σημερινή
Gela)
Επιζεφύριοι Λοκροί (σημερινό Locri)
Θούριοι αποικία των Αθηναίων. Ιδρύθηκε το 443 π.Χ. στα ερείπια της
κατεστραμμένης (από το 510 π.Χ.) Σύβαρης.
3
Ιέραξ (σημερινό Gerace)

Ιμέρα: αποικία της Μεσσήνης (σημερινή Imera)
Ιππώνιον (σημερινή Vibo Valentia)
Καλαβρία
Καμάρινα: αποικία των Συρακουσών (σημερινή Camarina)
Κασμέναι: αποικία των Συρακουσών
Κατάνη: Ιδρύθηκε από τους Ναξιώτες Σικελίας τον 8ο αιώνα π.Χ.

(σημερινή Catania)
Καυλωνία (σημερινή Monasterace Μarina)
Κρίμισα (σημερινό Cirò)
Κρότωνας (σημερινò Crotone)
Κωσταντία (σημερινή Cosenza)
Λακίνιον (σημερινό Capo Colonna)
Λάος (σημερινή Mercelina)

Λεοντίνοι: αποικία των Χαλκιδαίων ή των κατοίκων της Νάξου Σικελίας τον
8ο αιώνα π.Χ. (σημερινό Lentini)
Μάκαλλα: πόλη των Οινοτρών, οι οποίοι κατάγονταν από την αρχαία
Αρκαδία σύμφωνα με τον Παυσανία και τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσεύς.
Μέγαρα Υβλαία: αποικία των Μεγαρέων στην ανατολική ακτή της
Σικελίας. Ίδρυση το 734 π.Χ.
Μέδμα: αποικία των Επιζεφύριων Λοκρών (σημερινό Rosarno)
Μεσσήνη ή Ζάγκλη (σημερινή Messina): αποικία των Χαλκιδαίων.
Μέταυρος: αποικία της Μεσσήνης και του Ρηγίου (σημερινό Gioia Tauro)
Μινωική Ηράκλεια
Μύλοι (σημερινό Milazzo)
Νάξος: αποικία των Χαλκιδαίων: ιδρύθηκε το 757 π.Χ. (σημερινή Giardini

Naxos)
Ξιφωνία: (δεδομένου ότι δεν έχει βρεθεί κανένα αρχαιολογικό ίχνος της,
ούτε και υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για τη ακριβή της θέση,
4
υπολογίζεται ότι βρισκόταν μεταξύ των σημερινών Aci Catena, Acireale

και Aci Castello)
Πάνορμον: (σημερινό Palermo)
Ραγούσα (σημερινή Ragusa)

Ρήγιον (σημερινή Reggio Calabria): αποικία των Χαλκιδαίων.
Σελινούς: αποικία των Μεγάρων Υβλαίων
Σκύδρος (πιθανότατα σημερινό Belvedere di Spinello, δεδομένου ότι δεν

έχουν βρεθεί ίχνη της) αποικία των κατοίκων της Σύβαρης, μετά την
καταστροφή της από τον Κρότωνα (το 510 π.Χ.).
Σκυλλάκιον (σημερινό Squillace)
Σύβαρις (σημερινό Sibari)
Συρακούσες: πόλη της νοτιοανατολικής Σικελίας. Ιδρύθηκε από τους

Κορινθίους το 734 π.Χ.
Ταυρομένιον: αποικία των κατοίκων της Νάξου Σικελίας (σημερινή
Taormina)
Τερίνα: αποικία του Κρότωνα, σημερινή Sant' Eufemia ή Nocera Terinese
(οι απόψεις των ειδικών διίστανται για την ακριβή της θέση, δεδομένου ότι
δεν έχουν βρεθεί ίχνη της).
Τυνδαρίς
Χαλκίδα: αποικία των Λεοντίνων.

Απουλία
Αργυριπποι (σημερινό Foggia)
Βάρις ή Βάριον (σημερινό Μπάρι, Bari)
Βυτοντινον (σημερινό Bitonto)
Βρινδίσιον (σημερινό Μπρίντιζι, Brindisi)
Eγναθια (σημερινό Fasano)

Ρυψ (σημερινό Ruvo di Puglia)
Τάρας ή Τάραντας (σημερινό Taranto) αποικία των Σπαρτιατών
Μεταπόντιο (σημερινό Metaponto)
Μινωπολις (σημερινή Monopoli)

5
Θυριαι (σημερινή Turi)

Καιλια (σημερινή Ceglie Messapica, Brindisi)
Καιλια (σημερινή Ceglie di Campo, Bari)
Καλλίπολις (σημερινή Gallipoli)
Καστανεα (Βυζαντινη αυτοκρατορια, σημερινή Castellaneta )

Κανύσιον (σημερινή Canosa)
Νεαπολις (σημερινή Polignano a Mare)

Υδρούς (σημερινό Οτράντο)
Σιλούϊον ή Σίδιον (σημερινό Gravina)
Συποντον (σημερινό γειτονια της Foggia)

Αλήσιον (σημερινό Lecce)
Απένηστη ή Απάμεστη (σημερινή Mattinata)
Καμπανία
Κύμη
Aποικία των Χαλκιδαίων και της Κύμης. Δεν είναι γνωστές πολλές
λεπτομέρειες για την ίδρυσή της και κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι
αποικία της Κύμης Αιολίας (στη Μικρά Ασία)
Νεάπολις ή Παρθενόπη (σημερινή Νάπολη)
Η πόλη ιδρύθηκε, πιθανότατα, από κατοίκους της Κύμης (σημερινή Cuma),

γύρω στον 9ο και 8ο αι. π.Χ., με το όνομα Παρθενόπη. Η αποικία αυτή
ονομάστηκε αργότερα Παλαιόπολις, όταν κατά τον 5ο αι. π.Χ., ιδρύθηκε σε
μια κοντινή περιοχή η σημερινή Νάπολη (Νεάπολις=Νέα πόλις).
Ελέα (σημερινή Velia), πατρίδα του Παρμενίδη
Ποσειδωνία αποικία των Συβαριέων (σημερινό Capaccio-Paestum)
Πύχουντας αποικία της Μεσσήνης (σημερινό Policastro Bussentino)
Πιθηκούσσαι αποικία των Χαλκιδαίων και της Ερέτριας (σημερινή Ischia,

στο ομώνυμο νησάκι)
Δικαιάρχεια (σημερινό Pozzuoli)
6
Δεν είναι γνωστές πολλές λεπτομέρειες για την ίδρυσή της: η μία άποψη
αναφέρει ως ιδρυτές της, εξόριστους από τη Σάμο, ενώ μία άλλη ως
αποικία της γειτονικής (ιταλικής) Κύμης (σημερινή Cuma)
Παλίνωρος ή Παλίνωρον (σημερινό Palinuro, δημοτικό διαμέρισμα του
δήμου Centola)
Πιθανότατα, το όνομα της αποικίας προήλθε από τον Παλίνωρο,
επικεφαλής (καπετάνιο) του πλοίου του Αινεία, όταν ο τελευταίος διέφυγε
μετά την καταστροφή της Τροίας.
Λουκανία
Μεταπόντιον (σημερινό Metaponto)
Σύρις (σημερινή Nova Siri)
Ηράκλεια (σημερινό Policoro)

Πιστοικός (σημερινό Pisticci)
Τροίλια ή Οβελάνον (σημερινή Ferrandina)
Γάλασα (σημερινό Armento)
Υπόλοιπη Ιταλία
Ἀγκών (ή Δωρική Ανκών, το αρχικό της όνομα) αποικία των Συρακουσών
(σημερινή Ανκόνα)
Άδρια (σημερινή Adria)
Αρχαίες Ελληνικές πόλεις, ταξινομημένες αλφαβητικά
Aγύριον (σημερινή Agira)

Aποικία των Χαλκιδαίων και της Κύμης. Δεν είναι γνωστές πολλές
λεπτομέρειες για την ίδρυσή της και κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι
αποικία της Κύμης Αιολίας (στη Μικρά Ασία)
Eγναθια (σημερινό Fasano)
Ἀγκών (ή Δωρική Ανκών, το αρχικό της όνομα) αποικία των Συρακουσών
(σημερινή Ανκόνα)
Άδρια (σημερινή Adria)
Αίγεστα ή Έγεστα
7
Αιολίδες Νήσοι με επίκεντρο τη Λιπάρα (αποικία της Κνίδου, 580 π.Χ.)

Άκις ή Άχις: (σημερινό Acireale)
Ακράγας ή Aκράγαντας (σημερινό Agrigento)
Άκραι: αποικία των Συρακουσών (σημερινό Palazzolo Acreide)
Ακρίλλαι (σημερινό Chiaramonte Gulfi)
Αλήσιον (σημερινό Lecce)
Απένηστη ή Απάμεστη (σημερινή Mattinata)
Αργυριπποι (σημερινό Foggia)
Βάρις ή Βάριον (σημερινό Μπάρι, Bari)
Βους (σημερινή Bova)
Βρινδίσιον (σημερινό Μπρίντιζι, Brindisi)
Βυτοντινον (σημερινό Bitonto)

Γάλασα (σημερινό Armento)
Γέλα: Ιδρύθηκε από αποίκους της Ρόδου και Κρήτης το 675 π.Χ. (σημερινή
Gela)
Δεν είναι γνωστές πολλές λεπτομέρειες για την ίδρυσή της: η μία άποψη
αναφέρει ως ιδρυτές της, εξόριστους από τη Σάμο, ενώ μία άλλη ως
αποικία της γειτονικής (ιταλικής) Κύμης (σημερινή Cuma)
Δικαιάρχεια (σημερινό Pozzuoli)
Ελέα (σημερινή Velia), πατρίδα του Παρμενίδη

Επιζεφύριοι Λοκροί (σημερινό Locri)
Η αποικία ιδρύθηκε από κατοίκους της Αιτωλοακαρνανίας, δεδομένου ότι
στις ανασκαφές βρέθηκαν νομίσματα, που φέρουν το όνομα Οινιάδες.
Το όνομά της προέρχεται, πιθανότατα, από το ρήμα ἀπανίστημι
(αναδύομαι, εγείρομαι, γεννώμαι). Δεδομένου ότι βρίσκεται από την
πλευρά της Αδριατικής θάλασσας (δηλαδή προς την ανατολή), οι κάτοικοι
έδωσαν το όνομα αυτό, θέλοντας να ορίσουν ότι ο Ήλιος, αναδύεται
(εγείρεται) από την πλευρά της πόλης τους.
Για τον ίδιο λόγο, ίσως το όνομα να σημαίνει και αυγή (σημειώνεται ότι το
όνομα του σύγχρονου δήμου, που βρίσκεται στη θέση της: Mattinata στα
ιταλικά σημαίνει αυγή ή πρωινό).
8
Η πόλη ιδρύθηκε, πιθανότατα, από κατοίκους της Κύμης (σημερινή Cuma),

γύρω στον 9ο και 8ο αι. π.Χ., με το όνομα Παρθενόπη. Η αποικία αυτή
ονομάστηκε αργότερα Παλαιόπολις, όταν κατά τον 5ο αι. π.Χ., ιδρύθηκε σε
μια κοντινή περιοχή η σημερινή Νάπολη (Νεάπολις=Νέα πόλις).
Ηράκλεια (σημερινό Policoro)
Θούριοι αποικία των Αθηναίων. Ιδρύθηκε το 443 π.Χ. στα ερείπια της
κατεστραμμένης (από το 510 π.Χ.) Σύβαρης.
Θυριαι (σημερινή Turi)
Ιέραξ (σημερινό Gerace)
Ιμέρα: αποικία της Μεσσήνης (σημερινή Imera)
Ιππώνιον (σημερινή Vibo Valentia)
Καιλια (σημερινή Ceglie di Campo, Bari)
Καιλια (σημερινή Ceglie Messapica, Brindisi)
Καλαβρία
Καλλίπολις (σημερινή Gallipoli)
Καμάρινα: αποικία των Συρακουσών (σημερινή Camarina)
Κανύσιον (σημερινή Canosa)
Κασμέναι: αποικία των Συρακουσών
Καστανεα (Βυζαντινη αυτοκρατορια, σημερινή Castellaneta )

Κατάνη: Ιδρύθηκε από τους Ναξιώτες Σικελίας τον 8ο αιώνα π.Χ.
(σημερινή Catania)
Καυλωνία (σημερινή Monasterace Μarina)
Κρίμισα (σημερινό Cirò)
Κρότωνας (σημερινò Crotone)

Κύμη
Κωσταντία (σημερινή Cosenza)
Λακίνιον (σημερινό Capo Colonna)
Λάος (σημερινή Mercelina)

9
Λεοντίνοι: αποικία των Χαλκιδαίων ή των κατοίκων της Νάξου Σικελίας τον
8ο αιώνα π.Χ. (σημερινό Lentini)
Μάκαλλα: πόλη των Οινοτρών, οι οποίοι κατάγονταν από την αρχαία
Αρκαδία σύμφωνα με τον Παυσανία και τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσεύς.
Μέγαρα Υβλαία: αποικία των Μεγαρέων στην ανατολική ακτή της
Σικελίας. Ίδρυση το 734 π.Χ.
Μέδμα: αποικία των Επιζεφύριων Λοκρών (σημερινό Rosarno)
Μεσσήνη ή Ζάγκλη (σημερινή Messina): αποικία των Χαλκιδαίων.
Μεταπόντιο (σημερινό Metaponto)
Μεταπόντιον (σημερινό Metaponto)
Μέταυρος: αποικία της Μεσσήνης και του Ρηγίου (σημερινό Gioia Tauro)
Μινωική Ηράκλεια
Μινωπολις (σημερινή Monopoli)
Μύλοι (σημερινό Milazzo)
Νάξος: αποικία των Χαλκιδαίων: ιδρύθηκε το 757 π.Χ. (σημερινή Giardini

Naxos)
Νεαπολις (σημερινή Polignano a Mare)
Νεάπολις ή Παρθενόπη (σημερινή Νάπολη)
Ξιφωνία: (δεδομένου ότι δεν έχει βρεθεί κανένα αρχαιολογικό ίχνος της,
ούτε και υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για τη ακριβή της θέση,
υπολογίζεται ότι βρισκόταν μεταξύ των σημερινών Aci Catena, Acireale
και Aci Castello)
Παλίνωρος ή Παλίνωρον (σημερινό Palinuro, δημοτικό διαμέρισμα του
δήμου Centola)
Πάνορμον: (σημερινό Palermo)
Πιθανότατα, το όνομα της αποικίας προήλθε από τον Παλίνωρο,

επικεφαλής (καπετάνιο) του πλοίου του Αινεία, όταν ο τελευταίος διέφυγε
μετά την καταστροφή της Τροίας.
Πιθηκούσσαι αποικία των Χαλκιδαίων και της Ερέτριας (σημερινή Ischia,
στο ομώνυμο νησάκι)
Πιστοικός (σημερινό Pisticci)
10
Ποσειδωνία αποικία των Συβαριέων (σημερινό Capaccio-Paestum)
Πύχουντας αποικία της Μεσσήνης (σημερινό Policastro Bussentino)
Ραγούσα (σημερινή Ragusa)

Ρήγιον (σημερινή Reggio Calabria): αποικία των Χαλκιδαίων.
Ρυψ (σημερινό Ruvo di Puglia)
Σελινούς: αποικία των Μεγάρων Υβλαίων
Σιλούϊον ή Σίδιον (σημερινό Gravina)
Σκύδρος (πιθανότατα σημερινό Belvedere di Spinello, δεδομένου ότι δεν

έχουν βρεθεί ίχνη της) αποικία των κατοίκων της Σύβαρης, μετά την
καταστροφή της από τον Κρότωνα (το 510 π.Χ.).
Σκυλλάκιον (σημερινό Squillace)
Σύβαρις (σημερινό Sibari)
Συποντον (σημερινό γειτονια της Foggia)

Συρακούσες: πόλη της νοτιοανατολικής Σικελίας. Ιδρύθηκε από τους
Κορινθίους το 734 π.Χ.
Σύρις (σημερινή Nova Siri)
Τάρας ή Τάραντας (σημερινό Taranto) αποικία των Σπαρτιατών
Ταυρομένιον: αποικία των κατοίκων της Νάξου Σικελίας (σημερινή

Taormina)
Τερίνα: αποικία του Κρότωνα, σημερινή Sant' Eufemia ή Nocera Terinese
(οι απόψεις των ειδικών διίστανται για την ακριβή της θέση, δεδομένου ότι
δεν έχουν βρεθεί ίχνη της).
Τροίλια ή Οβελάνον (σημερινή Ferrandina)
Τυνδαρίς
Υδρούς (σημερινό Οτράντο)

Υπόλοιπη Ιταλία
Χαλκίδα: αποικία των Λεοντίνων.
11
Βιβλιογραφία
(fr) Pierre Wuilleumier, Tarente des Origines à la conquête romaine, De
Boccard, Παρίσι, 1939
(en) Arthur Dale Trendall, Ερυθρόμορφα αγγεία της Νότιας Ιταλίας και
Σικελίας, Παπαδήμα, Αθήνα, 1996
Luca Cerchiai (u. a.): Die Griechen in Süditalien. Auf Spurensuche
zwischen Neapel und Syrakus. Theiss, Stuttgart 2004,
Furio Durando (u. a.): Magna Graecia. Kunst und Kultur der Griechen
in Italien. Hirmer, München 2004,
Hansgerd Hellenkemper (Hrsg.): Die neue Welt der Griechen. Antike
Kunst aus Unteritalien und Sizilien. Zabern, Mainz 1998
Mario Lazzarini: La Magna Grecia. Scorpione Editrice, Taranto 1990,
1995
Dieter Mertens: Städte und Bauten der Westgriechen. Von der
Kolonisationszeit bis zur Krise um 400 vor Christus. Hirmer, München
2006,
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα
Θουκυδίδης ιστορίαι. “Thucydidis Ιστορίαι. , 2 vols.”, Ed. Jones, H.S., Powell,

J.E.Oxford: Clarendon Press, 1:1942 (1st edn. rev.); 2:1942 (2nd edn. rev.), Repr.
1:1970; 2:1967.Book 3, Chap. 86, sec. 2, line 1
ἐγένετο ἐν τῇ πόλει. ἐπρεσβεύοντο δὲ καὶ ἐς τὴν Λακε-

δαίμονα καὶ Κόρινθον περὶ καθόδου· καὶ ὡς οὐδὲν αὐτοῖς
ἐπράσσετο, ὕστερον χρόνῳ πλοῖα καὶ ἐπικούρους παρασκευα-
σάμενοι διέβησαν ἐς τὴν νῆσον ἑξακόσιοι μάλιστα οἱ πάντες,
καὶ τὰ πλοῖα ἐμπρήσαντες, ὅπως ἀπόγνοια ᾖ τοῦ ἄλλο τι ἢ
12
κρατεῖν τῆς γῆς, ἀναβάντες ἐς τὸ ὄρος τὴν Ἰστώνην, τεῖχος

ἐνοικοδομησάμενοι ἔφθειρον τοὺς ἐν τῇ πόλει καὶ τῆς γῆς
ἐκράτουν.
Τοῦ δ' αὐτοῦ θέρους τελευτῶντος Ἀθηναῖοι εἴκοσι ναῦς
ἔστειλαν ἐς Σικελίαν καὶ Λάχητα τὸν Μελανώπου στρατηγὸν
αὐτῶν καὶ Χαροιάδην τὸν Εὐφιλήτου. οἱ γὰρ Συρακόσιοι
καὶ Λεοντῖνοι ἐς πόλεμον ἀλλήλοις καθέστασαν. ξύμμαχοι
δὲ τοῖς μὲν Συρακοσίοις ἦσαν πλὴν Καμαριναίων αἱ ἄλλαι
Δωρίδες πόλεις, αἵπερ καὶ πρὸς τὴν τῶν Λακεδαιμονίων τὸ
πρῶτον ἀρχομένου τοῦ πολέμου ξυμμαχίαν ἐτάχθησαν, οὐ
μέντοι ξυνεπολέμησάν γε, τοῖς δὲ Λεοντίνοις αἱ Χαλκιδικαὶ
πόλεις καὶ Καμάρινα· τῆς δὲ Ἰταλίας Λοκροὶ μὲν Συρακοσίων ἦσαν, Ῥηγῖνοι δὲ
κατὰ τὸ ξυγγενὲς Λεοντίνων. ἐς
οὖν τὰς Ἀθήνας πέμψαντες οἱ τῶν Λεοντίνων ξύμμαχοι κατά
τε παλαιὰν ξυμμαχίαν καὶ ὅτι Ἴωνες ἦσαν πείθουσι τοὺς
Ἀθηναίους πέμψαι σφίσι ναῦς· ὑπὸ γὰρ τῶν Συρακοσίων
Θουκυδίδης ιστορίαι. Book 3, Chap. 88, sec. 4, line 1
Καὶ οἱ μὲν ἐν Σικελίᾳ Ἀθηναῖοι καὶ Ῥηγῖνοι τοῦ αὐτοῦ

χειμῶνος τριάκοντα ναυσὶ στρατεύουσιν ἐπὶ τὰς Αἰόλου νήσους
καλουμένας· θέρους γὰρ δι' ἀνυδρίαν ἀδύνατα ἦν ἐπιστρα-
τεύειν. νέμονται δὲ Λιπαραῖοι αὐτάς, Κνιδίων ἄποικοι ὄντες.
οἰκοῦσι δ' ἐν μιᾷ τῶν νήσων οὐ μεγάλῃ, καλεῖται δὲ Λιπάρα·
τὰς δὲ ἄλλας ἐκ ταύτης ὁρμώμενοι γεωργοῦσι, Διδύμην καὶ
Στρογγύλην καὶ Ἱεράν. νομίζουσι δὲ οἱ ἐκείνῃ ἄνθρωποι
ἐν τῇ Ἱερᾷ ὡς ὁ Ἥφαιστος χαλκεύει, ὅτι τὴν νύκτα φαίνεται
πῦρ ἀναδιδοῦσα πολὺ καὶ τὴν ἡμέραν καπνόν. κεῖνται δὲ
αἱ νῆσοι αὗται κατὰ τὴν Σικελῶν καὶ Μεσσηνίων γῆν, ξύμ-
μαχοι δ' ἦσαν Συρακοσίων. τεμόντες δ' οἱ Ἀθηναῖοι τὴν
γῆν, ὡς οὐ προσεχώρουν, ἀπέπλευσαν ἐς τὸ Ῥήγιον. καὶ
ὁ χειμὼν ἐτελεύτα, καὶ πέμπτον ἔτος τῷ πολέμῳ ἐτελεύτα
τῷδε ὃν Θουκυδίδης ξυνέγραψεν.
Τοῦ δ' ἐπιγιγνομένου θέρους Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύμ-
μαχοι μέχρι μὲν τοῦ Ἰσθμοῦ ἦλθον ὡς ἐς τὴν Ἀττικὴν
ἐσβαλοῦντες, Ἄγιδος τοῦ Ἀρχιδάμου ἡγουμένου Λακεδαιμο-
νίων βασιλέως, σεισμῶν δὲ γενομένων πολλῶν ἀπετράποντο
πάλιν καὶ οὐκ ἐγένετο ἐσβολή. καὶ περὶ τούτους τοὺς χρό-
νους, τῶν σεισμῶν κατεχόντων, τῆς Εὐβοίας ἐν Ὀροβίαις
ἡ θάλασσα ἐπανελθοῦσα ἀπὸ τῆς τότε οὔσης γῆς καὶ
Θουκυδίδης ιστορίαι.
Book 3, Chap. 90, sec. 2, line 2
ᾗ ἰσχυρότατος ὁ σεισμὸς ἐγένετο, κατὰ τοῦτο ἀποστέλλειν

τε τὴν θάλασσαν καὶ ἐξαπίνης πάλιν ἐπισπωμένην βιαιότερον
τὴν ἐπίκλυσιν ποιεῖν· ἄνευ δὲ σεισμοῦ οὐκ ἄν μοι δοκεῖ τὸ
13
τοιοῦτο ξυμβῆναι γενέσθαι.

Τοῦ δ' αὐτοῦ θέρους ἐπολέμουν μὲν καὶ ἄλλοι, ὡς ἑκάστοις
ξυνέβαινεν, ἐν τῇ Σικελίᾳ καὶ αὐτοὶ οἱ Σικελιῶται ἐπ' ἀλλή-
λους στρατεύοντες καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ξὺν τοῖς σφετέροις ξυμ-
μάχοις· ἃ δὲ λόγου μάλιστα ἄξια ἢ μετὰ τῶν Ἀθηναίων οἱ
ξύμμαχοι ἔπραξαν ἢ πρὸς τοὺς Ἀθηναίους οἱ ἀντιπόλεμοι,
τούτων μνησθήσομαι. Χαροιάδου γὰρ ἤδη τοῦ Ἀθηναίων
στρατηγοῦ τεθνηκότος ὑπὸ Συρακοσίων πολέμῳ Λάχης ἅπα-
σαν ἔχων τῶν νεῶν τὴν ἀρχὴν ἐστράτευσε μετὰ τῶν ξυμμάχων
ἐπὶ Μυλὰς τὰς Μεσσηνίων. ἔτυχον δὲ δύο φυλαὶ ἐν ταῖς
Μυλαῖς τῶν Μεσσηνίων φρουροῦσαι καί τινα καὶ ἐνέδραν
πεποιημέναι τοῖς ἀπὸ τῶν νεῶν. οἱ δὲ Ἀθηναῖοι καὶ οἱ
ξύμμαχοι τούς τε ἐκ τῆς ἐνέδρας τρέπουσι καὶ διαφθείρουσι
πολλούς, καὶ τῷ ἐρύματι προσβαλόντες ἠνάγκασαν ὁμολογίᾳ
τήν τε ἀκρόπολιν παραδοῦναι καὶ ἐπὶ Μεσσήνην ξυστρατεῦ-
σαι. καὶ μετὰ τοῦτο ἐπελθόντων οἱ Μεσσήνιοι τῶν τε
Ἀθηναίων καὶ τῶν ξυμμάχων προσεχώρησαν καὶ αὐτοί,
Αἰτωλίας. οἱ γὰρ Ἀμπρακιῶται ἐλθόντες πρὸς αὐτοὺς

πείθουσιν ὥστε μετὰ σφῶν Ἄργει τε τῷ Ἀμφιλοχικῷ καὶ
Ἀμφιλοχίᾳ τῇ ἄλλῃ ἐπιχειρῆσαι καὶ Ἀκαρνανίᾳ ἅμα, λέ-
γοντες ὅτι, ἢν τούτων κρατήσωσι, πᾶν τὸ ἠπειρωτικὸν Λακε-
δαιμονίοις ξύμμαχον καθεστήξει. καὶ ὁ μὲν Εὐρύλοχος
πεισθεὶς καὶ τοὺς Αἰτωλοὺς ἀφεὶς ἡσύχαζε τῷ στρατῷ περὶ
τοὺς χώρους τούτους, ἕως τοῖς Ἀμπρακιώταις ἐκστρατευσα-
μένοις περὶ τὸ Ἄργος δέοι βοηθεῖν. καὶ τὸ θέρος ἐτελεύτα.
Οἱ δ' ἐν τῇ Σικελίᾳ Ἀθηναῖοι τοῦ ἐπιγιγνομένου χειμῶνος
ἐπελθόντες μετὰ τῶν Ἑλλήνων ξυμμάχων καὶ ὅσοι Σικελῶν
κατὰ κράτος ἀρχόμενοι ὑπὸ Συρακοσίων καὶ ξύμμαχοι ὄντες
ἀποστάντες αὐτοῖς [ἀπὸ Συρακοσίων] ξυνεπολέμουν, ἐπ'
Ἴνησσαν τὸ Σικελικὸν πόλισμα, οὗ τὴν ἀκρόπολιν Συρα-
κόσιοι εἶχον, προσέβαλον, καὶ ὡς οὐκ ἐδύναντο ἑλεῖν,
ἀπῇσαν. ἐν δὲ τῇ ἀναχωρήσει ὑστέροις Ἀθηναίων τοῖς
ξυμμάχοις ἀναχωροῦσιν ἐπιτίθενται οἱ ἐκ τοῦ τειχίσματος
Συρακόσιοι, καὶ προσπεσόντες τρέπουσί τε μέρος τι τοῦ
στρατοῦ καὶ ἀπέκτειναν οὐκ ὀλίγους. καὶ μετὰ τοῦτο ἀπὸ
τῶν νεῶν ὁ Λάχης καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐς τὴν Λοκρίδα ἀπο-
βάσεις τινὰς ποιησάμενοι κατὰ τὸν Καϊκῖνον ποταμὸν τοὺς
προσβοηθοῦντας Λοκρῶν μετὰ Προξένου τοῦ Καπάτωνος
οὕτως ἐγένετο.
Οἱ δ' ἐν τῇ Σικελίᾳ Ἀθηναῖοι τοῦ αὐτοῦ χειμῶνος ἔς τε
τὴν Ἱμεραίαν ἀπόβασιν ἐποιήσαντο ἐκ τῶν νεῶν μετὰ τῶν
Σικελῶν τῶν ἄνωθεν ἐσβεβληκότων ἐς τὰ ἔσχατα τῆς
14
Ἱμεραίας, καὶ ἐπὶ τὰς Αἰόλου νήσους ἔπλευσαν. ἀναχωρή-

σαντες δὲ ἐς Ῥήγιον Πυθόδωρον τὸν Ἰσολόχου Ἀθηναίων
στρατηγὸν καταλαμβάνουσιν ἐπὶ τὰς ναῦς διάδοχον ὧν ὁ
Λάχης ἦρχεν. οἱ γὰρ ἐν Σικελίᾳ ξύμμαχοι πλεύσαντες
ἔπεισαν τοὺς Ἀθηναίους βοηθεῖν σφίσι πλείοσι ναυσίν· τῆς
μὲν γὰρ γῆς αὐτῶν οἱ Συρακόσιοι ἐκράτουν, τῆς δὲ θαλάσσης
ὀλίγαις ναυσὶν εἰργόμενοι παρεσκευάζοντο ναυτικὸν ξυναγεί-
ροντες ὡς οὐ περιοψόμενοι. καὶ ἐπλήρουν ναῦς τεσσαράκοντα
οἱ Ἀθηναῖοι ὡς ἀποστελοῦντες αὐτοῖς, ἅμα μὲν ἡγούμενοι
θᾶσσον τὸν ἐκεῖ πόλεμον καταλυθήσεσθαι, ἅμα δὲ βουλό-
μενοι μελέτην τοῦ ναυτικοῦ ποιεῖσθαι. τὸν μὲν οὖν ἕνα τῶν
στρατηγῶν ἀπέστειλαν Πυθόδωρον ὀλίγαις ναυσί, Σοφοκλέα
δὲ τὸν Σωστρατίδου καὶ Εὐρυμέδοντα τὸν Θουκλέους ἐπὶ τῶν
πλειόνων νεῶν ἀποπέμψειν ἔμελλον. ὁ δὲ Πυθόδωρος ἤδη
ἔχων τὴν τοῦ Λάχητος τῶν νεῶν ἀρχὴν ἔπλευσε τελευτῶντος
τοῦ χειμῶνος ἐπὶ τὸ Λοκρῶν φρούριον ὃ πρότερον Λάχης εἷλε,

ΙΣΤΟΡΙΩΝ Δ
Τοῦ δ' ἐπιγιγνομένου θέρους περὶ σίτου ἐκβολὴν Συρακο-

σίων δέκα νῆες πλεύσασαι καὶ Λοκρίδες ἴσαι Μεσσήνην τὴν
ἐν Σικελίᾳ κατέλαβον, αὐτῶν ἐπαγαγομένων, καὶ ἀπέστη
Μεσσήνη Ἀθηναίων. ἔπραξαν δὲ τοῦτο μάλιστα οἱ μὲν
Συρακόσιοι ὁρῶντες προσβολὴν ἔχον τὸ χωρίον τῆς Σικελίας
καὶ φοβούμενοι τοὺς Ἀθηναίους μὴ ἐξ αὐτοῦ ὁρμώμενοί ποτε
σφίσι μείζονι παρασκευῇ ἐπέλθωσιν, οἱ δὲ Λοκροὶ κατὰ
ἔχθος τὸ Ῥηγίνων, βουλόμενοι ἀμφοτέρωθεν αὐτοὺς κατα-
πολεμεῖν. καὶ ἐσεβεβλήκεσαν ἅμα ἐς τὴν Ῥηγίνων οἱ
Λοκροὶ πανστρατιᾷ, ἵνα μὴ ἐπιβοηθῶσι τοῖς Μεσσηνίοις,
ἅμα δὲ καὶ ξυνεπαγόντων Ῥηγίνων φυγάδων, οἳ ἦσαν παρ'
ἀπελθόντες ἐς πόλεμον καθίσταντο. καὶ τὰ περὶ Πύλον

ὑπ' ἀμφοτέρων κατὰ κράτος ἐπολεμεῖτο, Ἀθηναῖοι μὲν δυοῖν
νεοῖν ἐναντίαιν αἰεὶ τὴν νῆσον περιπλέοντες τῆς ἡμέρας
(τῆς δὲ νυκτὸς καὶ ἅπασαι περιώρμουν, πλὴν τὰ πρὸς τὸ
πέλαγος, ὁπότε ἄνεμος εἴη· καὶ ἐκ τῶν Ἀθηνῶν αὐτοῖς
εἴκοσι νῆες ἀφίκοντο ἐς τὴν φυλακήν, ὥστε αἱ πᾶσαι
ἑβδομήκοντα ἐγένοντο), Πελοποννήσιοι δὲ ἔν τε τῇ ἠπείρῳ
στρατοπεδευόμενοι καὶ προσβολὰς ποιούμενοι τῷ τείχει,
σκοποῦντες καιρὸν εἴ τις παραπέσοι ὥστε τοὺς ἄνδρας
15
σῶσαι.
Ἐν τούτῳ δὲ οἱ ἐν τῇ Σικελίᾳ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμ-
μαχοι πρὸς ταῖς ἐν Μεσσήνῃ φρουρούσαις ναυσὶ τὸ ἄλλο
ναυτικὸν ὃ παρεσκευάζοντο προσκομίσαντες τὸν πόλεμον
ἐποιοῦντο ἐκ τῆς Μεσσήνης (καὶ μάλιστα ἐνῆγον οἱ
Λοκροὶ τῶν Ῥηγίνων κατὰ ἔχθραν, καὶ αὐτοὶ δὲ ἐσεβεβλή-
κεσαν πανδημεὶ ἐς τὴν γῆν αὐτῶν), καὶ ναυμαχίας ἀπο-
πειρᾶσθαι ἐβούλοντο, ὁρῶντες τοῖς Ἀθηναίοις τὰς μὲν
παρούσας ὀλίγας ναῦς, ταῖς δὲ πλέοσι καὶ μελλούσαις
ἥξειν πυνθανόμενοι τὴν νῆσον πολιορκεῖσθαι. εἰ γὰρ
κρατήσειαν τῷ ναυτικῷ, τὸ Ῥήγιον ἤλπιζον πεζῇ τε καὶ
ναυσὶν ἐφορμοῦντες ῥᾳδίως χειρώσεσθαι
ναυσὶν ἐφορμοῦντες ῥᾳδίως χειρώσεσθαι, καὶ ἤδη σφῶν

ἰσχυρὰ τὰ πράγματα γίγνεσθαι· ξύνεγγυς γὰρ κειμένου τοῦ
τε Ῥηγίου ἀκρωτηρίου τῆς Ἰταλίας τῆς τε Μεσσήνης τῆς
Σικελίας, τοῖς Ἀθηναίοις [τε] οὐκ ἂν εἶναι ἐφορμεῖν καὶ τοῦ
πορθμοῦ κρατεῖν. ἔστι δὲ ὁ πορθμὸς ἡ μεταξὺ Ῥηγίου
θάλασσα καὶ Μεσσήνης, ᾗπερ βραχύτατον Σικελία τῆς
ἠπείρου ἀπέχει· καὶ ἔστιν ἡ Χάρυβδις κληθεῖσα τοῦτο, ᾗ
Ὀδυσσεὺς λέγεται διαπλεῦσαι. διὰ στενότητα δὲ καὶ ἐκ
μεγάλων πελαγῶν, τοῦ τε Τυρσηνικοῦ καὶ τοῦ Σικελικοῦ,
ἐσπίπτουσα ἡ θάλασσα ἐς αὐτὸ καὶ ῥοώδης οὖσα εἰκότως
χαλεπὴ ἐνομίσθη. ἐν τούτῳ οὖν τῷ μεταξὺ οἱ Συρακόσιοι
καὶ οἱ ξύμμαχοι ναυσὶν ὀλίγῳ πλέοσιν ἢ τριάκοντα ἠναγ-
κάσθησαν ὀψὲ τῆς ἡμέρας ναυμαχῆσαι περὶ πλοίου δια-
πλέοντος, ἀντεπαναγόμενοι πρός τε Ἀθηναίων ναῦς ἑκκαίδεκα
καὶ Ῥηγίνας ὀκτώ. καὶ νικηθέντες ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων διὰ
τάχους ἀπέπλευσαν ὡς ἕκαστοι ἔτυχον ἐς τὰ οἰκεῖα στρατό-
πεδα, τό τε ἐν τῇ Μεσσήνῃ καὶ ἐν τῷ Ῥηγίῳ, μίαν ναῦν
ἀπολέσαντες· καὶ νὺξ ἐπεγένετο τῷ ἔργῳ. μετὰ δὲ τοῦτο
οἱ μὲν Λοκροὶ ἀπῆλθον ἐκ τῆς Ῥηγίνων, ἐπὶ δὲ τὴν
Πελωρίδα τῆς Μεσσήνης ξυλλεγεῖσαι αἱ τῶν Συρακοσίων
καὶ ξυμμάχων νῆες ὥρμουν καὶ ὁ πεζὸς αὐτοῖς παρῆν.
ἐσπίπτουσα ἡ θάλασσα ἐς αὐτὸ καὶ ῥοώδης οὖσα εἰκότως

χαλεπὴ ἐνομίσθη. ἐν τούτῳ οὖν τῷ μεταξὺ οἱ Συρακόσιοι
καὶ οἱ ξύμμαχοι ναυσὶν ὀλίγῳ πλέοσιν ἢ τριάκοντα ἠναγ-
κάσθησαν ὀψὲ τῆς ἡμέρας ναυμαχῆσαι περὶ πλοίου δια-
πλέοντος, ἀντεπαναγόμενοι πρός τε Ἀθηναίων ναῦς ἑκκαίδεκα
καὶ Ῥηγίνας ὀκτώ. καὶ νικηθέντες ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων διὰ
τάχους ἀπέπλευσαν ὡς ἕκαστοι ἔτυχον ἐς τὰ οἰκεῖα στρατό-
πεδα, τό τε ἐν τῇ Μεσσήνῃ καὶ ἐν τῷ Ῥηγίῳ, μίαν ναῦν
ἀπολέσαντες· καὶ νὺξ ἐπεγένετο τῷ ἔργῳ. μετὰ δὲ τοῦτο
οἱ μὲν Λοκροὶ ἀπῆλθον ἐκ τῆς Ῥηγίνων, ἐπὶ δὲ τὴν
16
Πελωρίδα τῆς Μεσσήνης ξυλλεγεῖσαι αἱ τῶν Συρακοσίων

καὶ ξυμμάχων νῆες ὥρμουν καὶ ὁ πεζὸς αὐτοῖς παρῆν.
προσπλεύσαντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι καὶ Ῥηγῖνοι ὁρῶντες τὰς
ναῦς κενὰς ἐνέβαλον, καὶ χειρὶ σιδηρᾷ ἐπιβληθείσῃ μίαν
ναῦν αὐτοὶ ἀπώλεσαν τῶν ἀνδρῶν ἀποκολυμβησάντων. καὶ
μετὰ τοῦτο τῶν Συρακοσίων ἐσβάντων ἐς τὰς ναῦς καὶ
παραπλεόντων ἀπὸ κάλω ἐς τὴν Μεσσήνην, αὖθις προς-
βαλόντες οἱ Ἀθηναῖοι, ἀποσιμωσάντων ἐκείνων καὶ προεμ-
βαλόντων, ἑτέραν ναῦν ἀπολλύουσιν. καὶ ἐν τῷ παράπλῳ
καὶ τῇ ναυμαχίᾳ τοιουτοτρόπῳ γενομένῃ οὐκ ἔλασσον ἔχοντες
οἱ Συρακόσιοι παρεκομίσθησαν ἐς τὸν ἐν τῇ Μεσσήνῃ
λιμένα.
Καὶ οἱ μὲν Ἀθηναῖοι, Καμαρίνης ἀγγελθείσης προ-
δίδοσθαι Συρακοσίοις ὑπ' Ἀρχίου καὶ τῶν μετ' αὐτοῦ,
ἔπλευσαν ἐκεῖσε· Μεσσήνιοι δ' ἐν τούτῳ πανδημεὶ κατὰ
γῆν καὶ ταῖς ναυσὶν ἅμα ἐστράτευσαν ἐπὶ Νάξον
γινήτας δὲ ἀποκτεῖναι πάντας ὅσοι ἑάλωσαν διὰ τὴν προτέραν

αἰεί ποτε ἔχθραν, Τάνταλον δὲ παρὰ τοὺς ἄλλους τοὺς ἐν τῇ
νήσῳ Λακεδαιμονίους καταδῆσαι.
Τοῦ δ' αὐτοῦ θέρους ἐν Σικελίᾳ Καμαριναίοις καὶ Γελῴοις
ἐκεχειρία γίγνεται πρῶτον πρὸς ἀλλήλους· εἶτα καὶ οἱ ἄλλοι
Σικελιῶται ξυνελθόντες ἐς Γέλαν, ἀπὸ πασῶν τῶν πόλεων
πρέσβεις, ἐς λόγους κατέστησαν ἀλλήλοις, εἴ πως ξυναλ-
λαγεῖεν. καὶ ἄλλαι τε πολλαὶ γνῶμαι ἐλέγοντο ἐπ' ἀμφότερα,
διαφερομένων καὶ ἀξιούντων, ὡς ἕκαστοί τι ἐλασσοῦσθαι
ἐνόμιζον, καὶ Ἑρμοκράτης ὁ Ἕρμωνος Συρακόσιος, ὅσπερ
καὶ ἔπεισε μάλιστα αὐτούς, ἐς τὸ κοινὸν τοιούτους δὴ λόγους
εἶπεν.
’Οὔτε πόλεως ὢν ἐλαχίστης, ὦ Σικελιῶται, τοὺς λόγους
ποιήσομαι οὔτε πονουμένης μάλιστα τῷ πολέμῳ, ἐς κοινὸν
δὲ τὴν δοκοῦσάν μοι βελτίστην γνώμην εἶναι ἀποφαινόμενος
τῇ Σικελίᾳ πάσῃ. καὶ περὶ μὲν τοῦ πολεμεῖν ὡς χαλεπὸν
τί ἄν τις πᾶν τὸ ἐνὸν ἐκλέγων ἐν εἰδόσι μακρηγοροίη; οὐδεὶς
γὰρ οὔτε ἀμαθίᾳ ἀναγκάζεται αὐτὸ δρᾶν, οὔτε φόβῳ, ἢν
οἴηταί τι πλέον σχήσειν, ἀποτρέπεται. ξυμβαίνει δὲ τοῖς
μὲν τὰ κέρδη μείζω φαίνεσθαι τῶν δεινῶν, οἱ δὲ τοὺς
οὐδὲ διαλλακτάς. τάδε γὰρ ποιοῦντες ἔν τε τῷ παρόντι

δυοῖν ἀγαθοῖν οὐ στερήσομεν τὴν Σικελίαν, Ἀθηναίων τε
ἀπαλλαγῆναι καὶ οἰκείου πολέμου, καὶ ἐς τὸ ἔπειτα καθ'
ἡμᾶς αὐτοὺς ἐλευθέραν νεμούμεθα καὶ ὑπὸ ἄλλων ἧσσον
ἐπιβουλευομένην.’
Τοιαῦτα τοῦ Ἑρμοκράτους εἰπόντος πειθόμενοι οἱ Σικε-
17
λιῶται αὐτοὶ μὲν κατὰ σφᾶς αὐτοὺς ξυνηνέχθησαν γνώμῃ

ὥστε ἀπαλλάσσεσθαι τοῦ πολέμου ἔχοντες ἃ ἕκαστοι ἔχουσι,
τοῖς δὲ Καμαριναίοις Μοργαντίνην εἶναι ἀργύριον τακτὸν
τοῖς Συρακοσίοις ἀποδοῦσιν· οἱ δὲ τῶν Ἀθηναίων ξύμμαχοι
παρακαλέσαντες αὐτῶν τοὺς ἐν τέλει ὄντας εἶπον ὅτι ξυμβή-
σονται καὶ αἱ σπονδαὶ ἔσονται κἀκείνοις κοιναί. ἐπαινε-
σάντων δὲ αὐτῶν ἐποιοῦντο τὴν ὁμολογίαν, καὶ αἱ νῆες τῶν
Ἀθηναίων ἀπέπλευσαν μετὰ ταῦτα ἐκ Σικελίας. ἐλθόντας
δὲ τοὺς στρατηγοὺς οἱ ἐν τῇ πόλει Ἀθηναῖοι τοὺς μὲν φυγῇ
ἐζημίωσαν, Πυθόδωρον καὶ Σοφοκλέα, τὸν δὲ τρίτον Εὐρυμέ-
δοντα χρήματα ἐπράξαντο, ὡς ἐξὸν αὐτοῖς τὰ ἐν Σικελίᾳ
καταστρέψασθαι δώροις πεισθέντες ἀποχωρήσειαν. οὕτω
τῇ [τε] παρούσῃ εὐτυχίᾳ χρώμενοι ἠξίουν σφίσι μηδὲν ἐναν-
τιοῦσθαι, ἀλλὰ καὶ τὰ δυνατὰ ἐν ἴσῳ καὶ τὰ ἀπορώτερα
ὑπ' Ὀλυνθίων, ἀνὴρ ἀντ' ἀνδρὸς λυθείς. εἷλον δὲ καὶ

Πάνακτον Ἀθηναίων ἐν μεθορίοις τεῖχος Βοιωτοὶ ὑπὸ τὸν
αὐτὸν χρόνον προδοσίᾳ. καὶ ὁ μὲν Κλέων φυλακὴν κατα-
στησάμενος τῆς Τορώνης ἄρας περιέπλει τὸν Ἄθων ὡς ἐπὶ
τὴν Ἀμφίπολιν.
Φαίαξ δὲ ὁ Ἐρασιστράτου τρίτος αὐτὸς Ἀθηναίων πεμπόν-
των ναυσὶ δύο ἐς Ἰταλίαν καὶ Σικελίαν πρεσβευτὴς ὑπὸ τὸν
αὐτὸν χρόνον ἐξέπλευσεν. Λεοντῖνοι γὰρ ἀπελθόντων Ἀθη-
ναίων ἐκ Σικελίας μετὰ τὴν ξύμβασιν πολίτας τε ἐπεγρά-
ψαντο πολλοὺς καὶ ὁ δῆμος τὴν γῆν ἐπενόει ἀναδάσασθαι.
οἱ δὲ δυνατοὶ αἰσθόμενοι Συρακοσίους τε ἐπάγονται καὶ
ἐκβάλλουσι τὸν δῆμον. καὶ οἱ μὲν ἐπλανήθησαν ὡς ἕκαστοι,
οἱ δὲ δυνατοὶ ὁμολογήσαντες Συρακοσίοις καὶ τὴν πόλιν ἐκλι-
πόντες καὶ ἐρημώσαντες Συρακούσας ἐπὶ πολιτείᾳ ᾤκησαν.
καὶ ὕστερον πάλιν αὐτῶν τινὲς διὰ τὸ μὴ ἀρέσκεσθαι ἀπολι-
πόντες ἐκ τῶν Συρακουσῶν Φωκαίας τε τῆς πόλεώς τι τῆς
Λεοντίνων χωρίον καλούμενον καταλαμβάνουσι καὶ Βρικιν-
νίας ὂν ἔρυμα ἐν τῇ Λεοντίνῃ. καὶ τῶν τοῦ δήμου τότε
ἐκπεσόντων οἱ πολλοὶ ἦλθον ὡς αὐτούς, καὶ καταστάντες ἐκ
τῶν τειχῶν ἐπολέμουν. ἃ πυνθανόμενοι οἱ Ἀθηναῖοι τὸν
Μοτύην καὶ Σολόεντα καὶ Πάνορμον ἐγγὺς τῶν Ἐλύμων

ξυνοικήσαντες ἐνέμοντο, ξυμμαχίᾳ τε πίσυνοι τῇ τῶν Ἐλύ-
μων, καὶ ὅτι ἐντεῦθεν ἐλάχιστον πλοῦν Καρχηδὼν Σικελίας
ἀπέχει. βάρβαροι μὲν οὖν τοσοίδε Σικελίαν καὶ οὕτως
ᾤκησαν.
Ἑλλήνων δὲ πρῶτοι Χαλκιδῆς ἐξ Εὐβοίας πλεύσαντες
μετὰ Θουκλέους οἰκιστοῦ Νάξον ᾤκισαν, καὶ Ἀπόλλωνος
18
Ἀρχηγέτου βωμὸν ὅστις νῦν ἔξω τῆς πόλεώς ἐστιν ἱδρύ-

σαντο, ἐφ' ᾧ, ὅταν ἐκ Σικελίας θεωροὶ πλέωσι, πρῶτον
θύουσιν. Συρακούσας δὲ τοῦ ἐχομένου ἔτους Ἀρχίας τῶν
Ἡρακλειδῶν ἐκ Κορίνθου ᾤκισε, Σικελοὺς ἐξελάσας πρῶτον
ἐκ τῆς νήσου ἐν ᾗ νῦν οὐκέτι περικλυζομένῃ ἡ πόλις ἡ ἐντός
ἐστιν· ὕστερον δὲ χρόνῳ καὶ ἡ ἔξω προστειχισθεῖσα πολυ-
άνθρωπος ἐγένετο. Θουκλῆς δὲ καὶ οἱ Χαλκιδῆς ἐκ Νάξου
ὁρμηθέντες ἔτει πέμπτῳ μετὰ Συρακούσας οἰκισθείσας Λεοντίνους τε πολέμῳ τοὺς
Σικελοὺς ἐξελάσαντες οἰκίζουσι, καὶ
μετ' αὐτοὺς Κατάνην· οἰκιστὴν δὲ αὐτοὶ Καταναῖοι ἐποιή-
σαντο Εὔαρχον. κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον καὶ Λάμις ἐκ
Μεγάρων ἀποικίαν ἄγων ἐς Σικελίαν ἀφίκετο, καὶ ὑπὲρ
Παντακύου τε ποταμοῦ Τρώτιλόν τι ὄνομα χωρίον οἰκίσας,
μετ' αὐτοὺς Κατάνην· οἰκιστὴν δὲ αὐτοὶ Καταναῖοι ἐποιή-

σαντο Εὔαρχον. κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον καὶ Λάμις ἐκ
Μεγάρων ἀποικίαν ἄγων ἐς Σικελίαν ἀφίκετο, καὶ ὑπὲρ
Παντακύου τε ποταμοῦ Τρώτιλόν τι ὄνομα χωρίον οἰκίσας,
καὶ ὕστερον αὐτόθεν τοῖς Χαλκιδεῦσιν ἐς Λεοντίνους ὀλίγον
χρόνον ξυμπολιτεύσας καὶ ὑπὸ αὐτῶν ἐκπεσὼν καὶ Θάψον
οἰκίσας αὐτὸς μὲν ἀποθνῄσκει, οἱ δ' ἄλλοι ἐκ τῆς Θάψου
ἀναστάντες Ὕβλωνος βασιλέως Σικελοῦ προδόντος τὴν
χώραν καὶ καθηγησαμένου Μεγαρέας ᾤκισαν τοὺς Ὑβλαίους
κληθέντας. καὶ ἔτη οἰκήσαντες πέντε καὶ τεσσαράκοντα καὶ
διακόσια ὑπὸ Γέλωνος τυράννου Συρακοσίων ἀνέστησαν ἐκ
τῆς πόλεως καὶ χώρας. πρὶν δὲ ἀναστῆναι, ἔτεσιν ὕστερον
ἑκατὸν ἢ αὐτοὺς οἰκίσαι, Πάμιλλον πέμψαντες Σελινοῦντα
κτίζουσι, καὶ ἐκ Μεγάρων τῆς μητροπόλεως οὔσης αὐτοῖς
ἐπελθὼν ξυγκατῴκισεν. Γέλαν δὲ Ἀντίφημος ἐκ Ῥόδου
καὶ Ἔντιμος ἐκ Κρήτης ἐποίκους ἀγαγόντες κοινῇ ἔκτισαν,
ἔτει πέμπτῳ καὶ τεσσαρακοστῷ μετὰ Συρακουσῶν οἴκισιν.
καὶ τῇ μὲν πόλει ἀπὸ τοῦ Γέλα ποταμοῦ τοὔνομα ἐγένετο,
τὸ δὲ χωρίον οὗ νῦν ἡ πόλις ἐστὶ καὶ ὃ πρῶτον ἐτειχίσθη
Λίνδιοι καλεῖται· νόμιμα δὲ Δωρικὰ ἐτέθη αὐτοῖς. ἔτεσι δὲ
ἐγγύτατα ὀκτὼ καὶ ἑκατὸν μετὰ τὴν σφετέραν οἴκισιν Γελῷοι
Κύμης, ὁ δὲ ἀπὸ Χαλκίδος. ὄνομα δὲ τὸ μὲν πρῶτον Ζάγκλη

ἦν ὑπὸ τῶν Σικελῶν κληθεῖσα, ὅτι δρεπανοειδὲς τὴν ἰδέαν τὸ
χωρίον ἐστί (τὸ δὲ δρέπανον οἱ Σικελοὶ ζάγκλον καλοῦσιν),
ὕστερον δ' αὐτοὶ μὲν ὑπὸ Σαμίων καὶ ἄλλων Ἰώνων ἐκ-
πίπτουσιν, οἳ Μήδους φεύγοντες προσέβαλον Σικελίᾳ, τοὺς
δὲ Σαμίους Ἀναξίλας Ῥηγίνων τύραννος οὐ πολλῷ ὕστερον
ἐκβαλὼν καὶ τὴν πόλιν αὐτὸς ξυμμείκτων ἀνθρώπων οἰκίσας
19
Μεσσήνην ἀπὸ τῆς ἑαυτοῦ τὸ ἀρχαῖον πατρίδος ἀντωνόμασεν.

καὶ Ἱμέρα ἀπὸ Ζάγκλης ᾠκίσθη ὑπὸ Εὐκλείδου καὶ Σίμου καὶ
Σάκωνος, καὶ Χαλκιδῆς μὲν οἱ πλεῖστοι ἦλθον ἐς τὴν ἀποικίαν,
ξυνῴκισαν δὲ αὐτοῖς καὶ ἐκ Συρακουσῶν φυγάδες στάσει
νικηθέντες, οἱ Μυλητίδαι καλούμενοι· καὶ φωνὴ μὲν μεταξὺ
τῆς τε Χαλκιδέων καὶ Δωρίδος ἐκράθη, νόμιμα δὲ τὰ Χαλ-
κιδικὰ ἐκράτησεν. Ἄκραι δὲ καὶ Κασμέναι ὑπὸ Συρακοσίων
ᾠκίσθησαν, Ἄκραι μὲν ἑβδομήκοντα ἔτεσι μετὰ Συρακούσας,
Κασμέναι δ' ἐγγὺς εἴκοσι μετὰ Ἄκρας. καὶ Καμάρινα τὸ
πρῶτον ὑπὸ Συρακοσίων ᾠκίσθη, ἔτεσιν ἐγγύτατα πέντε καὶ
τριάκοντα καὶ ἑκατὸν μετὰ Συρακουσῶν κτίσιν· οἰκισταὶ δὲ
ἐγένοντο αὐτῆς Δάσκων καὶ Μενέκωλος. ἀναστάτων δὲ
Καμαριναίων γενομένων πολέμῳ ὑπὸ Συρακοσίων δι' ἀπό-
στασιν, χρόνῳ Ἱπποκράτης ὕστερον Γέλας τύραννος, λύτρα
αὖθις ὑπὸ Γέλωνος ἀνάστατος γενομένη τὸ τρίτον κατῳκίσθη

ὑπὸ Γελῴων.
Τοσαῦτα ἔθνη Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων Σικελίαν ᾤκει,
καὶ ἐπὶ τοσήνδε οὖσαν αὐτὴν οἱ Ἀθηναῖοι στρατεύειν
ὥρμηντο, ἐφιέμενοι μὲν τῇ ἀληθεστάτῃ προφάσει τῆς πάσης
ἄρξαι, βοηθεῖν δὲ ἅμα εὐπρεπῶς βουλόμενοι τοῖς ἑαυτῶν
ξυγγενέσι καὶ τοῖς προσγεγενημένοις ξυμμάχοις. μάλιστα
δ' αὐτοὺς ἐξώρμησαν Ἐγεσταίων [τε] πρέσβεις παρόντες καὶ
προθυμότερον ἐπικαλούμενοι. ὅμοροι γὰρ ὄντες τοῖς Σελι-
νουντίοις ἐς πόλεμον καθέστασαν περί τε γαμικῶν τινῶν καὶ
περὶ γῆς ἀμφισβητήτου, καὶ οἱ Σελινούντιοι Συρακοσίους
ἐπαγόμενοι ξυμμάχους κατεῖργον αὐτοὺς τῷ πολέμῳ καὶ
κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν· ὥστε τὴν γενομένην ἐπὶ
Λάχητος καὶ τοῦ προτέρου πολέμου Λεοντίνων οἱ Ἐγεσταῖοι
ξυμμαχίαν ἀναμιμνῄσκοντες τοὺς Ἀθηναίους ἐδέοντο σφίσι
ναῦς πέμψαντας ἐπαμῦναι, λέγοντες ἄλλα τε πολλὰ καὶ
κεφάλαιον, εἰ Συρακόσιοι Λεοντίνους τε ἀναστήσαντες ἀτι-
μώρητοι γενήσονται καὶ τοὺς λοιποὺς ἔτι ξυμμάχους αὐτῶν
διαφθείροντες αὐτοὶ τὴν ἅπασαν δύναμιν τῆς Σικελίας σχή-
σουσι, κίνδυνον εἶναι μή ποτε μεγάλῃ παρασκευῇ Δωριῆς τε
Δωριεῦσι κατὰ τὸ ξυγγενὲς καὶ ἅμα ἄποικοι τοῖς ἐκπέμψασι
ξυγγενέσι καὶ τοῖς προσγεγενημένοις ξυμμάχοις. μάλιστα

δ' αὐτοὺς ἐξώρμησαν Ἐγεσταίων [τε] πρέσβεις παρόντες καὶ
προθυμότερον ἐπικαλούμενοι. ὅμοροι γὰρ ὄντες τοῖς Σελι-
νουντίοις ἐς πόλεμον καθέστασαν περί τε γαμικῶν τινῶν καὶ
περὶ γῆς ἀμφισβητήτου, καὶ οἱ Σελινούντιοι Συρακοσίους
ἐπαγόμενοι ξυμμάχους κατεῖργον αὐτοὺς τῷ πολέμῳ καὶ
κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν· ὥστε τὴν γενομένην ἐπὶ
Λάχητος καὶ τοῦ προτέρου πολέμου Λεοντίνων οἱ Ἐγεσταῖοι
20
ξυμμαχίαν ἀναμιμνῄσκοντες τοὺς Ἀθηναίους ἐδέοντο σφίσι

ναῦς πέμψαντας ἐπαμῦναι, λέγοντες ἄλλα τε πολλὰ καὶ
κεφάλαιον, εἰ Συρακόσιοι Λεοντίνους τε ἀναστήσαντες ἀτι-
μώρητοι γενήσονται καὶ τοὺς λοιποὺς ἔτι ξυμμάχους αὐτῶν
διαφθείροντες αὐτοὶ τὴν ἅπασαν δύναμιν τῆς Σικελίας σχή-
σουσι, κίνδυνον εἶναι μή ποτε μεγάλῃ παρασκευῇ Δωριῆς τε
Δωριεῦσι κατὰ τὸ ξυγγενὲς καὶ ἅμα ἄποικοι τοῖς ἐκπέμψασι
Πελοποννησίοις βοηθήσαντες καὶ τὴν ἐκείνων δύναμιν ξυγ-
καθέλωσιν· σῶφρον δ' εἶναι μετὰ τῶν ὑπολοίπων ἔτι ξυμ-
μάχων ἀντέχειν τοῖς Συρακοσίοις, ἄλλως τε καὶ χρήματα
σφῶν παρεξόντων ἐς τὸν πόλεμον ἱκανά. ὧν ἀκούοντες οἱ
Ἀθηναῖοι ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τῶν τε Ἐγεσταίων πολλά-
κις λεγόντων καὶ τῶν ξυναγορευόντων αὐτοῖς ἐψηφίσαντο
εἰσι καὶ ἄλλοι τινὲς κατὰ τὰς ἠπείρους ἐνδοιαστῶς ἀκρο-

ῶνται. ἡμεῖς δὲ Ἐγεσταίοις δὴ οὖσι ξυμμάχοις ὡς ἀδικου-
μένοις ὀξέως βοηθοῦμεν· ὑφ' ὧν δ' αὐτοὶ πάλαι ἀφεστώτων
ἀδικούμεθα, ἔτι μέλλομεν ἀμύνεσθαι. καίτοι τοὺς μὲν κατερ-
γασάμενοι κἂν κατάσχοιμεν· τῶν δ' εἰ καὶ κρατήσαιμεν, διὰ
πολλοῦ γε καὶ πολλῶν ὄντων χαλεπῶς ἂν ἄρχειν δυναίμεθα.
ἀνόητον δ' ἐπὶ τοιούτους ἰέναι ὧν κρατήσας τε μὴ κατασχή-
σει τις καὶ μὴ κατορθώσας μὴ ἐν τῷ ὁμοίῳ καὶ πρὶν ἐπιχει-
ρῆσαι ἔσται. Σικελιῶται δ' ἄν μοι δοκοῦσιν, ὥς γε νῦν
ἔχουσι, καὶ ἔτι ἂν ἧσσον δεινοὶ ἡμῖν γενέσθαι, εἰ ἄρξειαν
αὐτῶν Συρακόσιοι· ὅπερ οἱ Ἐγεσταῖοι μάλιστα ἡμᾶς ἐκφο-
βοῦσιν. νῦν μὲν γὰρ κἂν ἔλθοιεν ἴσως Λακεδαιμονίων
ἕκαστοι χάριτι, ἐκείνως δ' οὐκ εἰκὸς ἀρχὴν ἐπὶ ἀρχὴν στρα-
τεῦσαι· ᾧ γὰρ ἂν τρόπῳ τὴν ἡμετέραν μετὰ Πελοποννησίων
ἀφέλωνται, εἰκὸς ὑπὸ τῶν αὐτῶν καὶ τὴν σφετέραν διὰ τοῦ
αὐτοῦ καθαιρεθῆναι. ἡμᾶς δ' ἂν οἱ ἐκεῖ Ἕλληνες μάλιστα
μὲν ἐκπεπληγμένοι εἶεν εἰ μὴ ἀφικοίμεθα, ἔπειτα δὲ καὶ εἰ
δείξαντες τὴν δύναμιν δι' ὀλίγου ἀπέλθοιμεν· τὰ γὰρ διὰ
πλείστου πάντες ἴσμεν θαυμαζόμενα καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα
τῆς δόξης δόντα. εἰ δὲ σφαλείημέν τι, τάχιστ' ἂν ὑπερ-
ιδόντες μετὰ τῶν ἐνθάδε ἐπιθοῖντο. ὅπερ νῦν ὑμεῖς ὦ
καὶ οὐκ εἰκὸς τὸν τοιοῦτον ὅμιλον οὔτε λόγου μιᾷ γνώμῃ
ἀκροᾶσθαι οὔτε ἐς τὰ ἔργα κοινῶς τρέπεσθαι· ταχὺ δ' ἂν ὡς
ἕκαστοι, εἴ τι καθ' ἡδονὴν λέγοιτο, προσχωροῖεν, ἄλλως τε
καὶ εἰ στασιάζουσιν, ὥσπερ πυνθανόμεθα. καὶ μὴν οὐδ'
ὁπλῖται οὔτ' ἐκείνοις ὅσοιπερ κομποῦνται, οὔτε οἱ ἄλλοι
Ἕλληνες διεφάνησαν τοσοῦτοι ὄντες ὅσους ἕκαστοι σφᾶς
αὐτοὺς ἠρίθμουν, ἀλλὰ μέγιστον δὴ αὐτοὺς ἐψευσμένη ἡ
Ἑλλὰς μόλις ἐν τῷδε τῷ πολέμῳ ἱκανῶς ὡπλίσθη. τά τε
οὖν ἐκεῖ, ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνομαι, τοιαῦτα καὶ ἔτι
21
εὐπορώτερα ἔσται (βαρβάρους [τε] γὰρ πολλοὺς ἕξομεν οἳ

Συρακοσίων μίσει ξυνεπιθήσονται αὐτοῖς) καὶ τὰ ἐνθάδε οὐκ
ἐπικωλύσει, ἢν ὑμεῖς ὀρθῶς βουλεύησθε. οἱ γὰρ πατέρες
ἡμῶν τοὺς αὐτοὺς τούτους οὕσπερ νῦν φασὶ πολεμίους ὑπολεί-
ποντας ἂν ἡμᾶς πλεῖν καὶ προσέτι τὸν Μῆδον ἐχθρὸν ἔχοντες
τὴν ἀρχὴν ἐκτήσαντο, οὐκ ἄλλῳ τινὶ ἢ τῇ περιουσίᾳ τοῦ
ναυτικοῦ ἰσχύοντες. καὶ νῦν οὔτε ἀνέλπιστοί πω μᾶλλον
Πελοποννήσιοι ἐς ἡμᾶς ἐγένοντο, εἴ τε καὶ πάνυ ἔρρωνται,
τὸ μὲν ἐς τὴν γῆν ἡμῶν ἐσβάλλειν, κἂν μὴ ἐκπλεύσωμεν,
ἱκανοί εἰσι, τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν·
ὑπόλοιπον γὰρ ἡμῖν ἐστὶν ἀντίπαλον ναυτικόν. ὥστε τί
ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖμεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ
τοῖς μὲν ἐπιβουλεύειν, τοὺς δὲ μὴ ἀνιέναι, διὰ τὸ ἀρχθῆναι

ἂν ὑφ' ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι, εἰ μὴ αὐτοὶ ἄλλων
ἄρχοιμεν. καὶ οὐκ ἐκ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκεπτέον ὑμῖν τοῖς
ἄλλοις τὸ ἥσυχον, εἰ μὴ καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα ἐς τὸ ὁμοῖον
μεταλήψεσθε.
’Λογισάμενοι οὖν τάδε μᾶλλον αὐξήσειν, ἐπ' ἐκεῖνα ἢν
ἴωμεν, ποιώμεθα τὸν πλοῦν, ἵνα Πελοποννησίων τε στορέ-
σωμεν τὸ φρόνημα, εἰ δόξομεν ὑπεριδόντες τὴν ἐν τῷ παρόντι
ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ Σικελίαν πλεῦσαι· καὶ ἅμα ἢ τῆς Ἑλλάδος
τῶν ἐκεῖ προσγενομένων πάσης τῷ εἰκότι ἄρξομεν, ἢ κακώ-
σομέν γε Συρακοσίους, ἐν ᾧ καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ ξύμμαχοι
ὠφελησόμεθα. τὸ δὲ ἀσφαλές, καὶ μένειν, ἤν τι προχωρῇ,
καὶ ἀπελθεῖν, αἱ νῆες παρέξουσιν· ναυκράτορες γὰρ ἐσόμεθα
καὶ ξυμπάντων Σικελιωτῶν. καὶ μὴ ὑμᾶς ἡ Νικίου τῶν
λόγων ἀπραγμοσύνη καὶ διάστασις τοῖς νέοις ἐς τοὺς πρεσβυ-
τέρους ἀποτρέψῃ, τῷ δὲ εἰωθότι κόσμῳ, ὥσπερ καὶ οἱ πατέρες
ἡμῶν ἅμα νέοι γεραιτέροις βουλεύοντες ἐς τάδε ἦραν αὐτά,
καὶ νῦν τῷ αὐτῷ τρόπῳ πειρᾶσθε προαγαγεῖν τὴν πόλιν,
καὶ νομίσατε νεότητα μὲν καὶ γῆρας ἄνευ ἀλλήλων μηδὲν
δύνασθαι, ὁμοῦ δὲ τό τε φαῦλον καὶ τὸ μέσον καὶ τὸ πάνυ
στρατεύειν, ξυνενέγκοι μὲν ταῦτα ὡς βουλόμεθα, ἐπὶ δὲ τῷ

παρόντι ἃ γιγνώσκω σημανῶ. ἐπὶ γὰρ πόλεις, ὡς ἐγὼ
ἀκοῇ αἰσθάνομαι, μέλλομεν ἰέναι μεγάλας καὶ οὔθ' ὑπηκόους
ἀλλήλων οὔτε δεομένας μεταβολῆς, ᾗ ἂν ἐκ βιαίου τις
δουλείας ἄσμενος ἐς ῥᾴω μετάστασιν χωροίη, οὐδ' ἂν τὴν
ἀρχὴν τὴν ἡμετέραν εἰκότως ἀντ' ἐλευθερίας προσδεξαμένας,
τό τε πλῆθος ὡς ἐν μιᾷ νήσῳ πολλὰς τὰς Ἑλληνίδας. πλὴν
γὰρ Νάξου καὶ Κατάνης, ἃς ἐλπίζω ἡμῖν κατὰ τὸ Λεοντίνων
ξυγγενὲς προσέσεσθαι, ἄλλαι εἰσὶν ἑπτά, καὶ παρεσκευασμέναι
τοῖς πᾶσιν ὁμοιοτρόπως μάλιστα τῇ ἡμετέρᾳ δυνάμει, καὶ οὐχ
22
ἥκιστα ἐπὶ ἃς μᾶλλον πλέομεν, Σελινοῦς καὶ Συράκουσαι.

πολλοὶ μὲν γὰρ ὁπλῖται ἔνεισι καὶ τοξόται καὶ ἀκοντισταί,
πολλαὶ δὲ τριήρεις καὶ ὄχλος ὁ πληρώσων αὐτάς. χρή-
ματά τ' ἔχουσι τὰ μὲν ἴδια, τὰ δὲ καὶ ἐν τοῖς ἱεροῖς ἐστὶ
Σελινουντίοις, Συρακοσίοις δὲ καὶ ἀπὸ βαρβάρων τινῶν
ἀπαρχὴ ἐσφέρεται· ᾧ δὲ μάλιστα ἡμῶν προύχουσιν, ἵππους
τε πολλοὺς κέκτηνται καὶ σίτῳ οἰκείῳ καὶ οὐκ ἐπακτῷ
χρῶνται.
οὐ κατὰ ναῦν ἑκάστην, ξύμπαντες δὲ ὑπὸ κήρυκος ἐποιοῦντο,

κρατῆράς τε κεράσαντες παρ' ἅπαν τὸ στράτευμα καὶ ἐκπώ-
μασι χρυσοῖς τε καὶ ἀργυροῖς οἵ τε ἐπιβάται καὶ οἱ ἄρχοντες
σπένδοντες. ξυνεπηύχοντο δὲ καὶ ὁ ἄλλος ὅμιλος ὁ ἐκ τῆς
γῆς τῶν τε πολιτῶν καὶ εἴ τις ἄλλος εὔνους παρῆν σφίσιν.
παιανίσαντες δὲ καὶ τελεώσαντες τὰς σπονδὰς ἀνήγοντο,
καὶ ἐπὶ κέρως τὸ πρῶτον ἐκπλεύσαντες ἅμιλλαν ἤδη μέχρι
Αἰγίνης ἐποιοῦντο. καὶ οἱ μὲν ἐς τὴν Κέρκυραν, ἔνθαπερ
καὶ τὸ ἄλλο στράτευμα τῶν ξυμμάχων ξυνελέγετο, ἠπείγοντο
ἀφικέσθαι.
Ἐς δὲ τὰς Συρακούσας ἠγγέλλετο μὲν πολλαχόθεν τὰ
περὶ τοῦ ἐπίπλου, οὐ μέντοι ἐπιστεύετο ἐπὶ πολὺν χρόνον
οὐδέν, ἀλλὰ καὶ γενομένης ἐκκλησίας ἐλέχθησαν τοιοίδε
λόγοι ἀπό τε ἄλλων, τῶν μὲν πιστευόντων τὰ περὶ τῆς
στρατείας τῆς τῶν Ἀθηναίων, τῶν δὲ τὰ ἐναντία λεγόντων,
καὶ Ἑρμοκράτης ὁ Ἕρμωνος παρελθὼν αὐτοῖς, ὡς σαφῶς
οἰόμενος εἰδέναι τὰ περὶ αὐτῶν, ἔλεγε καὶ παρῄνει τοιάδε.
’Ἄπιστα μὲν ἴσως, ὥσπερ καὶ ἄλλοι τινές, δόξω ὑμῖν
περὶ τοῦ ἐπίπλου τῆς ἀληθείας λέγειν, καὶ γιγνώσκω ὅτι οἱ
τὰ μὴ πιστὰ δοκοῦντα εἶναι ἢ λέγοντες ἢ ἀπαγγέλλοντες
κατεγνωκότες ὅτι αὐτοὺς οὐ μετὰ Λακεδαιμονίων ἐφθείρομεν·

εἰ δ' ἴδοιεν παρὰ γνώμην τολμήσαντας, τῷ ἀδοκήτῳ μᾶλλον
ἂν καταπλαγεῖεν ἢ τῇ ἀπὸ τοῦ ἀληθοῦς δυνάμει.
’Πείθεσθε οὖν μάλιστα μὲν ταῦτα τολμήσαντες, εἰ δὲ μή,
ὅτι τάχιστα τἆλλα ἐς τὸν πόλεμον ἑτοιμάζειν, καὶ παρα-
στῆναι παντὶ τὸ μὲν καταφρονεῖν τοὺς ἐπιόντας ἐν τῶν
ἔργων τῇ ἀλκῇ δείκνυσθαι, τὸ δ' ἤδη τὰς μετὰ φόβου παρα-
σκευὰς ἀσφαλεστάτας νομίσαντας ὡς ἐπὶ κινδύνου πράσσειν
χρησιμώτατον ἂν ξυμβῆναι. οἱ δὲ ἄνδρες καὶ ἐπέρχονται
καὶ ἐν πλῷ εὖ οἶδ' ὅτι ἤδη εἰσὶ καὶ ὅσον οὔπω πάρεισιν.’
Καὶ ὁ μὲν Ἑρμοκράτης τοσαῦτα εἶπεν· τῶν δὲ Συρακοσίων
ὁ δῆμος ἐν πολλῇ πρὸς ἀλλήλους ἔριδι ἦσαν, οἱ μὲν ὡς
οὐδενὶ ἂν τρόπῳ ἔλθοιεν οἱ Ἀθηναῖοι οὐδ' ἀληθῆ ἐστὶν ἃ
23
λέγει, τοῖς δέ, εἰ καὶ ἔλθοιεν, τί ἂν δράσειαν αὐτοὺς ὅτι οὐκ

ἂν μεῖζον ἀντιπάθοιεν. ἄλλοι δὲ καὶ πάνυ καταφρονοῦντες
ἐς γέλωτα ἔτρεπον τὸ πρᾶγμα. ὀλίγον δ' ἦν τὸ πιστεῦον
τῷ Ἑρμοκράτει καὶ φοβούμενον τὸ μέλλον. παρελθὼν δ'
αὐτοῖς Ἀθηναγόρας, ὃς δήμου τε προστάτης ἦν καὶ ἐν τῷ
παρόντι πιθανώτατος τοῖς πολλοῖς, ἔλεγε τοιάδε.
’Τοὺς μὲν Ἀθηναίους ὅστις μὴ βούλεται οὕτω κακῶς
φρονῆσαι καὶ ὑποχειρίους ἡμῖν γενέσθαι ἐνθάδε ἐλθόντας, ἢ
ήρτυται, τὴν δὲ ἡμετέραν πόλιν αὐτὴν τῆς νῦν στρατιᾶς, ὥς

φασιν, ἐπιούσης, καὶ εἰ δὶς τοσαύτη ἔλθοι, πολὺ κρείσσω
εἶναι, οἷς γ' ἐπίσταμαι οὔθ' ἵππους ἀκολουθήσοντας, οὐδ'
αὐτόθεν πορισθησομένους εἰ μὴ ὀλίγους τινὰς παρ' Ἐγε-
σταίων, οὔθ' ὁπλίτας ἰσοπλήθεις τοῖς ἡμετέροις ἐπὶ νεῶν γε
ἐλθόντας (μέγα γὰρ τὸ καὶ αὐταῖς ταῖς ναυσὶ κούφαις τοσοῦ-
τον πλοῦν δεῦρο κομισθῆναι), τήν τε ἄλλην παρασκευὴν
ὅσην δεῖ ἐπὶ πόλιν τοσήνδε πορισθῆναι, οὐκ ὀλίγην οὖσαν.
ὥστε, παρὰ τοσοῦτον γιγνώσκω, μόλις ἄν μοι δοκοῦσιν, εἰ
πόλιν ἑτέραν τοσαύτην ὅσαι Συράκουσαί εἰσιν ἔλθοιεν ἔχον-
τες καὶ ὅμορον οἰκίσαντες τὸν πόλεμον ποιοῖντο, οὐκ ἂν
παντάπασι διαφθαρῆναι, ἦ πού γε δὴ ἐν πάσῃ πολεμίᾳ
Σικελίᾳ (ξυστήσεται γάρ) στρατοπέδῳ τε ἐκ νεῶν ἱδρυθέντι
καὶ ἐκ σκηνιδίων καὶ ἀναγκαίας παρασκευῆς οὐκ ἐπὶ πολὺ
ὑπὸ τῶν ἡμετέρων ἱππέων ἐξιόντες. τό τε ξύμπαν οὐδ' ἂν
κρατῆσαι αὐτοὺς τῆς γῆς ἡγοῦμαι· τοσούτῳ τὴν ἡμετέραν
παρασκευὴν κρείσσω νομίζω.
πρὸς τὰ παρόντα ἔλεξε τοιάδε. ‘διαβολὰς μὲν οὐ σῶφρον

οὔτε λέγειν τινὰς ἐς ἀλλήλους οὔτε τοὺς ἀκούοντας ἀποδέ-
χεσθαι, πρὸς δὲ τὰ ἐσαγγελλόμενα μᾶλλον ὁρᾶν, ὅπως εἷς
τε ἕκαστος καὶ ἡ ξύμπασα πόλις καλῶς τοὺς ἐπιόντας παρα-
σκευασόμεθα ἀμύνεσθαι. καὶ ἢν ἄρα μηδὲν δεήσῃ, οὐδεμία
βλάβη τοῦ τε τὸ κοινὸν κοσμηθῆναι καὶ ἵπποις καὶ ὅπλοις
καὶ τοῖς ἄλλοις οἷς ὁ πόλεμος ἀγάλλεται (τὴν δ' ἐπιμέλειαν
καὶ ἐξέτασιν αὐτῶν ἡμεῖς ἕξομεν), καὶ τῶν πρὸς τὰς πόλεις
διαπομπῶν ἅμα ἔς τε κατασκοπὴν καὶ ἤν τι ἄλλο φαίνηται
ἐπιτήδειον. τὰ δὲ καὶ ἐπιμεμελήμεθα ἤδη, καὶ ὅτι ἂν αἰ-
σθώμεθα ἐς ὑμᾶς οἴσομεν.’ καὶ οἱ μὲν Συρακόσιοι τοσαῦτα
εἰπόντος τοῦ στρατηγοῦ διελύθησαν ἐκ τοῦ ξυλλόγου.
Οἱ δ' Ἀθηναῖοι ἤδη ἐν τῇ Κερκύρᾳ αὐτοί τε καὶ οἱ ξύμ-
μαχοι ἅπαντες ἦσαν. καὶ πρῶτον μὲν ἐπεξέτασιν τοῦ
στρατεύματος καὶ ξύνταξιν, ὥσπερ ἔμελλον ὁρμιεῖσθαί τε
καὶ στρατοπεδεύεσθαι, οἱ στρατηγοὶ ἐποιήσαντο, καὶ τρία
24
μέρη νείμαντες ἓν ἑκάστῳ ἐκλήρωσαν, ἵνα μήτε ἅμα πλέ-

οντες ἀπορῶσιν ὕδατος καὶ λιμένων καὶ τῶν ἐπιτηδείων ἐν
ταῖς καταγωγαῖς, πρός τε τἆλλα εὐκοσμότεροι καὶ ῥᾴους
ἄρχειν ὦσι, κατὰ τέλη στρατηγῷ προστεταγμένοι· ἔπειτα δὲ
προύπεμψαν καὶ ἐς τὴν Ἰταλίαν καὶ Σικελίαν τρεῖς ναῦς
στρατόπεδόν τε κατεσκευάσαντο ἐν τῷ τῆς Ἀρτέμιδος ἱερῷ,

οὗ αὐτοῖς καὶ ἀγορὰν παρεῖχον, καὶ τὰς ναῦς ἀνελκύσαντες
ἡσύχασαν. καὶ πρός [τε] τοὺς Ῥηγίνους λόγους ἐποιήσαντο,
ἀξιοῦντες Χαλκιδέας ὄντας Χαλκιδεῦσιν οὖσι Λεοντίνοις
βοηθεῖν· οἱ δὲ οὐδὲ μεθ' ἑτέρων ἔφασαν ἔσεσθαι, ἀλλ' ὅτι
ἂν καὶ τοῖς ἄλλοις Ἰταλιώταις ξυνδοκῇ, τοῦτο ποιήσειν. οἱ
δὲ πρὸς τὰ ἐν τῇ Σικελίᾳ πράγματα ἐσκόπουν ὅτῳ τρόπῳ
ἄριστα προσοίσονται· καὶ τὰς πρόπλους ναῦς ἐκ τῆς Ἐγέστης
ἅμα προσέμενον, βουλόμενοι εἰδέναι περὶ τῶν χρημάτων εἰ
ἔστιν ἃ ἔλεγον ἐν ταῖς Ἀθήναις οἱ ἄγγελοι.
Τοῖς δὲ Συρακοσίοις ἐν τούτῳ πολλαχόθεν τε ἤδη καὶ ἀπὸ
τῶν κατασκόπων σαφῆ ἠγγέλλετο ὅτι ἐν Ῥηγίῳ αἱ νῆές εἰσι,
καὶ ὡς ἐπὶ τούτοις παρεσκευάζοντο πάσῃ τῇ γνώμῃ καὶ
οὐκέτι ἠπίστουν. καὶ ἔς τε τοὺς Σικελοὺς περιέπεμπον,
ἔνθα μὲν φύλακας, πρὸς δὲ τοὺς πρέσβεις, καὶ ἐς τὰ περι-
πόλια τὰ ἐν τῇ χώρᾳ φρουρὰς ἐσεκόμιζον, τά τε ἐν τῇ
πόλει ὅπλων ἐξετάσει καὶ ἵππων ἐσκόπουν εἰ ἐντελῆ ἐστί,
καὶ τἆλλα ὡς ἐπὶ ταχεῖ πολέμῳ καὶ ὅσον οὐ παρόντι
καθίσταντο.
σαντο, ἀξιοῦν διδόναι αὐτοὺς τροφήν, καὶ παραμείναντας

Σελινουντίους ἢ βίᾳ ἢ ξυμβάσει διαλλάξαι αὐτοῖς, καὶ οὕτω
παραπλεύσαντας τὰς ἄλλας πόλεις καὶ ἐπιδείξαντας μὲν τὴν
δύναμιν τῆς Ἀθηναίων πόλεως, δηλώσαντας δὲ τὴν ἐς τοὺς
φίλους καὶ ξυμμάχους προθυμίαν, ἀποπλεῖν οἴκαδε, ἢν μή τι
δι' ὀλίγου καὶ ἀπὸ τοῦ ἀδοκήτου ἢ Λεοντίνους οἷοί τε ὦσιν
ὠφελῆσαι ἢ τῶν ἄλλων τινὰ πόλεων προσαγαγέσθαι, καὶ τῇ
πόλει δαπανῶντας τὰ οἰκεῖα μὴ κινδυνεύειν.
Ἀλκιβιάδης δὲ οὐκ ἔφη χρῆναι τοσαύτῃ δυνάμει ἐκπλεύ-
σαντας αἰσχρῶς καὶ ἀπράκτους ἀπελθεῖν, ἀλλ' ἔς τε τὰς
πόλεις ἐπικηρυκεύεσθαι πλὴν Σελινοῦντος καὶ Συρακουσῶν
τὰς ἄλλας, καὶ πειρᾶσθαι καὶ τοὺς Σικελοὺς τοὺς μὲν ἀφ-
ιστάναι ἀπὸ τῶν Συρακοσίων, τοὺς δὲ φίλους ποιεῖσθαι, ἵνα
σῖτον καὶ στρατιὰν ἔχωσι, πρῶτον δὲ πείθειν Μεσσηνίους
(ἐν πόρῳ γὰρ μάλιστα καὶ προσβολῇ εἶναι αὐτοὺς τῆς
Σικελίας, καὶ λιμένα καὶ ἐφόρμησιν τῇ στρατιᾷ ἱκανωτάτην
ἔσεσθαι)· προσαγαγομένους δὲ τὰς πόλεις, εἰδότας μεθ' ὧν
25
τις πολεμήσει, οὕτως ἤδη Συρακούσαις καὶ Σελινοῦντι

ἐπιχειρεῖν, ἢν μὴ οἱ μὲν Ἐγεσταίοις ξυμβαίνωσιν, οἱ δὲ
Λεοντίνους ἐῶσι κατοικίζειν.
Λάμαχος δὲ ἄντικρυς ἔφη χρῆναι πλεῖν ἐπὶ Συρακούσας
παραπλεύσαντας τὰς ἄλλας πόλεις καὶ ἐπιδείξαντας μὲν τὴν

δύναμιν τῆς Ἀθηναίων πόλεως, δηλώσαντας δὲ τὴν ἐς τοὺς
φίλους καὶ ξυμμάχους προθυμίαν, ἀποπλεῖν οἴκαδε, ἢν μή τι
δι' ὀλίγου καὶ ἀπὸ τοῦ ἀδοκήτου ἢ Λεοντίνους οἷοί τε ὦσιν
ὠφελῆσαι ἢ τῶν ἄλλων τινὰ πόλεων προσαγαγέσθαι, καὶ τῇ
πόλει δαπανῶντας τὰ οἰκεῖα μὴ κινδυνεύειν.
Ἀλκιβιάδης δὲ οὐκ ἔφη χρῆναι τοσαύτῃ δυνάμει ἐκπλεύ-
σαντας αἰσχρῶς καὶ ἀπράκτους ἀπελθεῖν, ἀλλ' ἔς τε τὰς
ιστάναι ἀπὸ τῶν Συρακοσίων, τοὺς δὲ φίλους ποιεῖσθαι, ἵνα
σῖτον καὶ στρατιὰν ἔχωσι, πρῶτον δὲ πείθειν Μεσσηνίους
(ἐν πόρῳ γὰρ μάλιστα καὶ προσβολῇ εἶναι αὐτοὺς τῆς
Σικελίας, καὶ λιμένα καὶ ἐφόρμησιν τῇ στρατιᾷ ἱκανωτάτην
ἔσεσθαι)· προσαγαγομένους δὲ τὰς πόλεις, εἰδότας μεθ' ὧν
τις πολεμήσει, οὕτως ἤδη Συρακούσαις καὶ Σελινοῦντι
Λάμαχος δὲ ἄντικρυς ἔφη χρῆναι πλεῖν ἐπὶ Συρακούσας
καὶ πρὸς τῇ πόλει ὡς τάχιστα τὴν μάχην ποιεῖσθαι, ἕως ἔτι
ἀπαράσκευοί τε εἰσὶ καὶ μάλιστα ἐκπεπληγμένοι. τὸ γὰρ
γενέσθαι καὶ κατὰ πάντα ἂν αὐτοὺς ἐκφοβῆσαι, τῇ τε ὄψει

(πλεῖστοι γὰρ ἂν νῦν φανῆναι) καὶ τῇ προσδοκίᾳ ὧν πείσονται,
μάλιστα δ' ἂν τῷ αὐτίκα κινδύνῳ τῆς μάχης. εἰκὸς δὲ εἶναι
καὶ ἐν τοῖς ἀγροῖς πολλοὺς ἀποληφθῆναι ἔξω διὰ τὸ ἀπιστεῖν
σφᾶς μὴ ἥξειν, καὶ ἐσκομιζομένων αὐτῶν τὴν στρατιὰν οὐκ
ἀπορήσειν χρημάτων, ἢν πρὸς τῇ πόλει κρατοῦσα καθέζηται.
τούς τε ἄλλους Σικελιώτας οὕτως ἤδη μᾶλλον καὶ ἐκείνοις οὐ
ξυμμαχήσειν καὶ σφίσι προσιέναι καὶ οὐ διαμελλήσειν περι-
σκοποῦντας ὁπότεροι κρατήσουσιν. ναύσταθμον δὲ ἐπανα-
χωρήσαντας καὶ ἐφορμηθέντας Μέγαρα ἔφη χρῆναι ποιεῖσθαι,
ἃ ἦν ἐρῆμα, ἀπέχοντα Συρακουσῶν οὔτε πλοῦν πολὺν οὔτε
ὁδόν.
Λάμαχος μὲν ταῦτα εἰπὼν ὅμως προσέθετο καὶ αὐτὸς τῇ
Ἀλκιβιάδου γνώμῃ. μετὰ δὲ τοῦτο Ἀλκιβιάδης τῇ αὑτοῦ
26
νηὶ διαπλεύσας ἐς Μεσσήνην καὶ λόγους ποιησάμενος περὶ

ξυμμαχίας πρὸς αὐτούς, ὡς οὐκ ἔπειθεν, ἀλλ' ἀπεκρίναντο
πόλει μὲν ἂν οὐ δέξασθαι, ἀγορὰν δ' ἔξω παρέξειν, ἀπέπλει
ἐς τὸ Ῥήγιον. καὶ εὐθὺς ξυμπληρώσαντες ἑξήκοντα ναῦς ἐκ
πασῶν οἱ στρατηγοὶ καὶ τὰ ἐπιτήδεια λαβόντες παρέπλεον
ἐς Νάξον, τὴν ἄλλην στρατιὰν ἐν Ῥηγίῳ καταλιπόντες
καὶ ἕνα σφῶν αὐτῶν. Ναξίων δὲ δεξαμένων τῇ πόλει
παρέπλεον ἐς Κατάνην. καὶ ὡς αὐτοὺς οἱ Καταναῖοι οὐκ
ἐδέχοντο (ἐνῆσαν γὰρ αὐτόθι ἄνδρες τὰ Συρακοσίων βουλό-
μενοι), ἐκομίσθησαν ἐπὶ τὸν Τηρίαν ποταμόν, καὶ αὐλισάμενοι
τῇ ὑστεραίᾳ ἐπὶ Συρακούσας ἔπλεον ἐπὶ κέρως ἔχοντες τὰς
ἄλλας ναῦς· δέκα δὲ τῶν νεῶν προύπεμψαν ἐς τὸν μέγαν
λιμένα πλεῦσαί τε καὶ κατασκέψασθαι εἴ τι ναυτικόν ἐστι
καθειλκυσμένον, καὶ κηρῦξαι ἀπὸ τῶν νεῶν προσπλεύσαντας
ὅτι Ἀθηναῖοι ἥκουσι Λεοντίνους ἐς τὴν ἑαυτῶν κατοικιοῦντες
κατὰ ξυμμαχίαν καὶ ξυγγένειαν· τοὺς οὖν ὄντας ἐν Συρα-
κούσαις Λεοντίνων ὡς παρὰ φίλους καὶ εὐεργέτας Ἀθηναίους
ἀδεῶς ἀπιέναι. ἐπεὶ δ' ἐκηρύχθη καὶ κατεσκέψαντο τήν τε
πόλιν καὶ τοὺς λιμένας καὶ τὰ περὶ τὴν χώραν ἐξ ἧς αὐτοῖς
ὁρμωμένοις πολεμητέα ἦν, ἀπέπλευσαν πάλιν ἐς Κατάνην.
καὶ ἐκκλησίας γενομένης τὴν μὲν στρατιὰν οὐκ ἐδέχοντο οἱ
μὲν τὰ τῶν Συρακοσίων φρονοῦντες, ὡς εἶδον τὸ στράτευμα

ἔνδον, εὐθὺς περιδεεῖς γενόμενοι ὑπεξῆλθον οὐ πολλοί τινες,
οἱ δὲ ἄλλοι ἐψηφίσαντό τε ξυμμαχίαν τοῖς Ἀθηναίοις καὶ
τὸ ἄλλο στράτευμα ἐκέλευον ἐκ Ῥηγίου κομίζειν. μετὰ δὲ
τοῦτο διαπλεύσαντες οἱ Ἀθηναῖοι ἐς τὸ Ῥήγιον, πάσῃ ἤδη
τῇ στρατιᾷ ἄραντες ἐς τὴν Κατάνην, ἐπειδὴ ἀφίκοντο,
κατεσκευάζοντο τὸ στρατόπεδον.
Ἐσηγγέλλετο δὲ αὐτοῖς ἔκ τε Καμαρίνης ὡς, εἰ ἔλθοιεν,
προσχωροῖεν ἄν, καὶ ὅτι Συρακόσιοι πληροῦσι ναυτικόν.
ἁπάσῃ οὖν τῇ στρατιᾷ παρέπλευσαν πρῶτον μὲν ἐπὶ Συρα-
κούσας· καὶ ὡς οὐδὲν ηὗρον ναυτικὸν πληρούμενον, παρε-
κομίζοντο αὖθις ἐπὶ Καμαρίνης, καὶ σχόντες ἐς τὸν αἰγιαλὸν
ἐπεκηρυκεύοντο. οἱ δ' οὐκ ἐδέχοντο, λέγοντες σφίσι τὰ
ὅρκια εἶναι μιᾷ νηὶ καταπλεόντων Ἀθηναίων δέχεσθαι, ἢν
μὴ αὐτοὶ πλείους μεταπέμπωσιν. ἄπρακτοι δὲ γενόμενοι
ἀπέπλεον· καὶ ἀποβάντες κατά τι τῆς Συρακοσίας καὶ
ἁρπαγὴν ποιησάμενοι, καὶ τῶν Συρακοσίων ἱππέων βοηθη-
σάντων καὶ τῶν ψιλῶν τινὰς ἐσκεδασμένους διαφθειράντων,
ἀπεκομίσθησαν ἐς Κατάνην. καὶ καταλαμβάνουσι τὴν Σαλα-
μινίαν ναῦν ἐκ τῶν Ἀθηνῶν ἥκουσαν ἐπί τε Ἀλκιβιάδην ὡς
κελεύσοντας ἀποπλεῖν ἐς ἀπολογίαν ὧν ἡ πόλις ἐνεκάλει,
27
τῷ μὲν πεζῷ ἐχώρουν διὰ τῶν Σικελῶν ἕως ἀφίκοντο ἐς

Κατάνην, αἱ δὲ νῆες περιέπλευσαν τὰ ἀνδράποδα ἄγουσαι.
Νικίας δὲ εὐθὺς ἐξ Ὑκκάρων ἐπὶ Ἐγέστης παραπλεύσας,
καὶ τἆλλα χρηματίσας καὶ λαβὼν τάλαντα τριάκοντα παρῆν
ἐς τὸ στράτευμα· καὶ τἀνδράποδα ἀπέδοσαν, καὶ ἐγένοντο ἐξ
αὐτῶν εἴκοσι καὶ ἑκατὸν τάλαντα. καὶ ἐς τοὺς τῶν Σικελῶν
ξυμμάχους περιέπλευσαν, στρατιὰν κελεύοντες πέμπειν· τῇ
τε ἡμισείᾳ τῆς ἑαυτῶν ἦλθον ἐπὶ Ὕβλαν τὴν Γελεᾶτιν
πολεμίαν οὖσαν, καὶ οὐχ εἷλον. καὶ τὸ θέρος ἐτελεύτα.
Τοῦ δ' ἐπιγιγνομένου χειμῶνος εὐθὺς τὴν ἔφοδον οἱ
Ἀθηναῖοι ἐπὶ Συρακούσας παρεσκευάζοντο, οἱ δὲ Συρακόσιοι
καὶ αὐτοὶ ὡς ἐπ' ἐκείνους ἰόντες. ἐπειδὴ γὰρ αὐτοῖς πρὸς
τὸν πρῶτον φόβον καὶ τὴν προσδοκίαν οἱ Ἀθηναῖοι οὐκ
εὐθὺς ἐπέκειντο, κατά τε τὴν ἡμέραν ἑκάστην προϊοῦσαν
ἀνεθάρσουν μᾶλλον καὶ ἐπειδὴ πλέοντές τε τὰ ἐπ' ἐκεῖνα τῆς
Σικελίας πολὺ ἀπὸ σφῶν ἐφαίνοντο καὶ πρὸς τὴν Ὕβλαν
ἐλθόντες καὶ πειράσαντες οὐχ εἷλον βίᾳ, ἔτι πλέον κατε-
φρόνησαν καὶ ἠξίουν τοὺς στρατηγούς, οἷον δὴ ὄχλος φιλεῖ
θαρσήσας ποιεῖν, ἄγειν σφᾶς ἐπὶ Κατάνην, ἐπειδὴ οὐκ
ἐκεῖνοι ἐφ' ἑαυτοὺς ἔρχονται. καὶ ἱππῆς προσελαύνοντες
καὶ αὐτοὶ ὡς ἐπ' ἐκείνους ἰόντες. ἐπειδὴ γὰρ αὐτοῖς πρὸς

εὐθὺς ἐπέκειντο, κατά τε τὴν ἡμέραν ἑκάστην προϊοῦσαν
ἀνεθάρσουν μᾶλλον καὶ ἐπειδὴ πλέοντές τε τὰ ἐπ' ἐκεῖνα τῆς
Σικελίας πολὺ ἀπὸ σφῶν ἐφαίνοντο καὶ πρὸς τὴν Ὕβλαν
ἐλθόντες καὶ πειράσαντες οὐχ εἷλον βίᾳ, ἔτι πλέον κατε-
φρόνησαν καὶ ἠξίουν τοὺς στρατηγούς, οἷον δὴ ὄχλος φιλεῖ
θαρσήσας ποιεῖν, ἄγειν σφᾶς ἐπὶ Κατάνην, ἐπειδὴ οὐκ
ἐκεῖνοι ἐφ' ἑαυτοὺς ἔρχονται. καὶ ἱππῆς προσελαύνοντες
αἰεὶ κατάσκοποι τῶν Συρακοσίων πρὸς τὸ στράτευμα τῶν
Ἀθηναίων ἐφύβριζον ἄλλα τε καὶ εἰ ξυνοικήσοντες σφίσιν
αὐτοὶ μᾶλλον ἥκοιεν ἐν τῇ ἀλλοτρίᾳ ἢ Λεοντίνους ἐς τὴν
οἰκείαν κατοικιοῦντες. ἃ γιγνώσκοντες οἱ στρατηγοὶ τῶν
Ἀθηναίων καὶ βουλόμενοι αὐτοὺς ἄγειν πανδημεὶ ἐκ τῆς πόλεως
ὅτι πλεῖστον, αὐτοὶ δὲ ταῖς ναυσὶν ἐν τοσούτῳ ὑπὸ νύκτα
παραπλεύσαντες στρατόπεδον καταλαμβάνειν ἐν ἐπιτηδείῳ
καθ' ἡσυχίαν, εἰδότες οὐκ ἂν ὁμοίως δυνηθέντες καὶ εἰ ἐκ
τῶν νεῶν πρὸς παρεσκευασμένους ἐκβιβάζοιεν ἢ κατὰ γῆν
ἰόντες γνωσθεῖεν (τοὺς γὰρ ἂν ψιλοὺς τοὺς σφῶν καὶ τὸν
ὄχλον τῶν Συρακοσίων τοὺς ἱππέας πολλοὺς ὄντας, σφίσι
28
ἅμα ἕῳ ἐπὶ τὸ στράτευμα ἐλθεῖν, αὐτοὶ μὲν ἀποκλῄσειν τοὺς

παρὰ σφίσι καὶ τὰς ναῦς ἐμπρήσειν, ἐκείνους δὲ ῥᾳδίως τὸ
στράτευμα προσβαλόντας τῷ σταυρώματι αἱρήσειν· εἶναι δὲ
ταῦτα τοὺς ξυνδράσοντας πολλοὺς Καταναίων καὶ ἡτοιμάσθαι
ἤδη, ἀφ' ὧν αὐτὸς ἥκειν. οἱ δὲ στρατηγοὶ τῶν Συρακοσίων,
μετὰ τοῦ καὶ ἐς τὰ ἄλλα θαρσεῖν καὶ εἶναι ἐν διανοίᾳ καὶ
ἄνευ τούτων ἰέναι παρεσκευάσθαι ἐπὶ Κατάνην, ἐπίστευσάν
τε τῷ ἀνθρώπῳ πολλῷ ἀπερισκεπτότερον καὶ εὐθὺς ἡμέραν
ξυνθέμενοι ᾗ παρέσονται ἀπέστειλαν αὐτόν, καὶ αὐτοί (ἤδη
γὰρ καὶ τῶν ξυμμάχων Σελινούντιοι καὶ ἄλλοι τινὲς παρ-
ῆσαν) προεῖπον πανδημεὶ πᾶσιν ἐξιέναι Συρακοσίοις. ἐπεὶ δὲ
ἑτοῖμα αὐτοῖς καὶ τὰ τῆς παρασκευῆς ἦν καὶ αἱ ἡμέραι ἐν
αἷς ξυνέθεντο ἥξειν ἐγγὺς ἦσαν, πορευόμενοι ἐπὶ Κατάνης
ηὐλίσαντο ἐπὶ τῷ Συμαίθῳ ποταμῷ ἐν τῇ Λεοντίνῃ. οἱ
δ' Ἀθηναῖοι ὡς ᾔσθοντο αὐτοὺς προσιόντας, ἀναλαβόντες
τό τε στράτευμα ἅπαν τὸ ἑαυτῶν καὶ ὅσοι Σικελῶν αὐτοῖς
ἢ ἄλλος τις προσεληλύθει καὶ ἐπιβιβάσαντες ἐπὶ τὰς ναῦς
καὶ τὰ πλοῖα, ὑπὸ νύκτα ἔπλεον ἐπὶ τὰς Συρακούσας.
καὶ οἵ τε Ἀθηναῖοι ἅμα ἕῳ ἐξέβαινον ἐς τὸ κατὰ τὸ Ὀλυμ-
πιεῖον ὡς τὸ στρατόπεδον καταληψόμενοι, καὶ οἱ ἱππῆς οἱ
Συρακοσίων πρῶτοι προσελάσαντες ἐς τὴν Κατάνην καὶ
Τῇ δ' ὑστεραίᾳ οἱ Ἀθηναῖοι καὶ οἱ ξύμμαχοι παρεσκευά-

ζοντο ὡς ἐς μάχην, καὶ ξυνετάξαντο ὧδε. δεξιὸν μὲν κέρας
Ἀργεῖοι εἶχον καὶ Μαντινῆς, Ἀθηναῖοι δὲ τὸ μέσον, τὸ δὲ
ἄλλο οἱ ξύμμαχοι οἱ ἄλλοι. καὶ τὸ μὲν ἥμισυ αὐτοῖς τοῦ
στρατεύματος ἐν τῷ πρόσθεν ἦν τεταγμένον ἐπὶ ὀκτώ, τὸ δὲ
ἥμισυ ἐπὶ ταῖς εὐναῖς ἐν πλαισίῳ, ἐπὶ ὀκτὼ καὶ τοῦτο τετα-
γμένον· οἷς εἴρητο, ᾗ ἂν τοῦ στρατεύματός τι πονῇ μάλιστα,
ἐφορῶντας παραγίγνεσθαι. καὶ τοὺς σκευοφόρους ἐντὸς
τούτων τῶν ἐπιτάκτων ἐποιήσαντο. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἔτα-
ξαν τοὺς μὲν ὁπλίτας πάντας ἐφ' ἑκκαίδεκα, ὄντας πανδημεὶ
Συρακοσίους καὶ ὅσοι ξύμμαχοι παρῆσαν (ἐβοήθησαν δὲ αὐ-
τοῖς Σελινούντιοι μὲν μάλιστα, ἔπειτα δὲ καὶ Γελῴων ἱππῆς,
τὸ ξύμπαν ἐς διακοσίους, καὶ Καμαριναίων ἱππῆς ὅσον εἴκοσι
καὶ τοξόται ὡς πεντήκοντα), τοὺς δὲ ἱππέας ἐπετάξαντο ἐπὶ
τῷ δεξιῷ, οὐκ ἔλασσον ὄντας ἢ διακοσίους καὶ χιλίους, παρὰ
δ' αὐτοὺς καὶ τοὺς ἀκοντιστάς. μέλλουσι δὲ τοῖς Ἀθηναίοις
προτέροις ἐπιχειρήσειν ὁ Νικίας κατά τε ἔθνη ἐπιπαριὼν
ἕκαστα καὶ ξύμπασι τοιάδε παρεκελεύετο.


29
ἔχειν. παραστήτω δέ τινι καὶ τόδε, πολύ τε ἀπὸ τῆς ἡμετέρας

αὐτῶν εἶναι καὶ πρὸς γῇ οὐδεμιᾷ φιλίᾳ, ἥντινα μὴ αὐτοὶ μαχό-
μενοι κτήσεσθε. καὶ τοὐναντίον ὑπομιμνῄσκω ὑμᾶς ἢ οἱ
πολέμιοι σφίσιν αὐτοῖς εὖ οἶδ' ὅτι παρακελεύονται· οἱ μὲν γὰρ
ὅτι περὶ πατρίδος ἔσται ὁ ἀγών, ἐγὼ δὲ ὅτι οὐκ ἐν πατρίδι, ἐξ
ἧς κρατεῖν δεῖ ἢ μὴ ῥᾳδίως ἀποχωρεῖν· οἱ γὰρ ἱππῆς πολλοὶ
ἐπικείσονται. τῆς τε οὖν ὑμετέρας αὐτῶν ἀξίας μνησθέντες
ἐπέλθετε τοῖς ἐναντίοις προθύμως, καὶ τὴν παροῦσαν ἀνάγκην
καὶ ἀπορίαν φοβερωτέραν ἡγησάμενοι τῶν πολεμίων.’
Ὁ μὲν Νικίας τοιαῦτα παρακελευσάμενος ἐπῆγε τὸ
στρατόπεδον εὐθύς. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἀπροσδόκητοι μὲν ἐν
τῷ καιρῷ τούτῳ ἦσαν ὡς ἤδη μαχούμενοι, καί τινες αὐτοῖς
ἐγγὺς τῆς πόλεως οὔσης καὶ ἀπεληλύθεσαν· οἱ δὲ καὶ διὰ
σπουδῆς προσβοηθοῦντες δρόμῳ ὑστέριζον μέν, ὡς δὲ ἕκαστός
πῃ τοῖς πλέοσι προσμείξειε καθίσταντο. οὐ γὰρ δὴ προ-
θυμίᾳ ἐλλιπεῖς ἦσαν οὐδὲ τόλμῃ οὔτ' ἐν ταύτῃ τῇ μάχῃ οὔτ'
ἐν ταῖς ἄλλαις, ἀλλὰ τῇ μὲν ἀνδρείᾳ οὐχ ἥσσους ἐς ὅσον ἡ
ἐπιστήμη ἀντέχοι, τῷ δὲ ἐλλείποντι αὐτῆς καὶ τὴν βούλησιν
ἄκοντες προυδίδοσαν. ὅμως δὲ οὐκ ἂν οἰόμενοι σφίσι τοὺς
Ἀθηναίους προτέρους ἐπελθεῖν καὶ διὰ τάχους ἀναγκαζόμενοι
ἀμύνασθαι, ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα εὐθὺς ἀντεπῇσαν.
ἐν ταῖς ἄλλαις, ἀλλὰ τῇ μὲν ἀνδρείᾳ οὐχ ἥσσους ἐς ὅσον ἡ

ἐπιστήμη ἀντέχοι, τῷ δὲ ἐλλείποντι αὐτῆς καὶ τὴν βούλησιν
ἄκοντες προυδίδοσαν. ὅμως δὲ οὐκ ἂν οἰόμενοι σφίσι τοὺς
Ἀθηναίους προτέρους ἐπελθεῖν καὶ διὰ τάχους ἀναγκαζόμενοι
ἀμύνασθαι, ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα εὐθὺς ἀντεπῇσαν. καὶ
πρῶτον μὲν αὐτῶν ἑκατέρων οἵ τε λιθοβόλοι καὶ σφενδονῆται
καὶ τοξόται προυμάχοντο καὶ τροπὰς οἵας εἰκὸς ψιλοὺς ἀλλή-
λων ἐποίουν· ἔπειτα δὲ μάντεις τε σφάγια προύφερον τὰ
νομιζόμενα καὶ σαλπιγκταὶ ξύνοδον ἐπώτρυνον τοῖς ὁπλίταις,
οἱ δ' ἐχώρουν, Συρακόσιοι μὲν περί τε πατρίδος μαχούμενοι
καὶ τῆς ἰδίας ἕκαστος τὸ μὲν αὐτίκα σωτηρίας, τὸ δὲ μέλλον
ἐλευθερίας, τῶν δ' ἐναντίων Ἀθηναῖοι μὲν περί τε τῆς ἀλλο-
τρίας οἰκείαν σχεῖν καὶ τὴν οἰκείαν μὴ βλάψαι ἡσσώμενοι,
Ἀργεῖοι δὲ καὶ τῶν ξυμμάχων οἱ αὐτόνομοι ξυγκτήσασθαί
τε ἐκείνοις ἐφ' ἃ ἦλθον καὶ τὴν ὑπάρχουσαν σφίσι πατρίδα
νικήσαντες πάλιν ἐπιδεῖν· τὸ δ' ὑπήκοον τῶν ξυμμάχων
μέγιστον μὲν περὶ τῆς αὐτίκα ἀνελπίστου σωτηρίας, ἢν μὴ
κρατῶσι, τὸ πρόθυμον εἶχον, ἔπειτα δὲ ἐν παρέργῳ καὶ εἴ τι
ἄλλο ξυγκαταστρεψαμένοις ῥᾷον αὐτοῖς ὑπακούσεται. γενο-
μένης δ' ἐν χερσὶ τῆς μάχης ἐπὶ πολὺ ἀντεῖχον ἀλλήλοις,

30
μέγιστον μὲν περὶ τῆς αὐτίκα ἀνελπίστου σωτηρίας, ἢν μὴ

κρατῶσι, τὸ πρόθυμον εἶχον, ἔπειτα δὲ ἐν παρέργῳ καὶ εἴ τι
ἄλλο ξυγκαταστρεψαμένοις ῥᾷον αὐτοῖς ὑπακούσεται. γενο-
μένης δ' ἐν χερσὶ τῆς μάχης ἐπὶ πολὺ ἀντεῖχον ἀλλήλοις,
καὶ ξυνέβη βροντάς τε ἅμα τινὰς γενέσθαι καὶ ἀστραπὰς
καὶ ὕδωρ πολύ, ὥστε τοῖς μὲν πρῶτον μαχομένοις καὶ ἐλά-
χιστα πολέμῳ ὡμιληκόσι καὶ τοῦτο ξυνεπιλαβέσθαι τοῦ
φόβου, τοῖς δ' ἐμπειροτέροις τὰ μὲν γιγνόμενα καὶ ὥρᾳ
ἔτους περαίνεσθαι δοκεῖν, τοὺς δὲ ἀνθεστῶτας πολὺ μείζω
ἔκπληξιν μὴ νικωμένους παρέχειν. ὠσαμένων δὲ τῶν Ἀρ-
γείων πρῶτον τὸ εὐώνυμον κέρας τῶν Συρακοσίων καὶ μετ'
αὐτοὺς τῶν Ἀθηναίων τὸ κατὰ σφᾶς αὐτούς, παρερρήγνυτο
ἤδη καὶ τὸ ἄλλο στράτευμα τῶν Συρακοσίων καὶ ἐς φυγὴν
κατέστη. καὶ ἐπὶ πολὺ μὲν οὐκ ἐδίωξαν οἱ Ἀθηναῖοι (οἱ
γὰρ ἱππῆς τῶν Συρακοσίων πολλοὶ ὄντες καὶ ἀήσσητοι εἶρ-
γον, καὶ ἐσβαλόντες ἐς τοὺς ὁπλίτας αὐτῶν, εἴ τινας προ-
διώκοντας ἴδοιεν, ἀνέστελλον), ἐπακολουθήσαντες δὲ ἁθρόοι
ὅσον ἀσφαλῶς εἶχε πάλιν ἐπανεχώρουν καὶ τροπαῖον ἵστα-
σαν. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἁθροισθέντες ἐς τὴν Ἑλωρίνην ὁδὸν
καὶ ὡς ἐκ τῶν παρόντων ξυνταξάμενοι ἔς τε τὸ Ὀλυμπιεῖον
ὅμως σφῶν αὐτῶν παρέπεμψαν φυλακήν, δείσαντες μὴ οἱ
καὶ ξυνέβη βροντάς τε ἅμα τινὰς γενέσθαι καὶ ἀστραπὰς

καὶ ὕδωρ πολύ, ὥστε τοῖς μὲν πρῶτον μαχομένοις καὶ ἐλά-
χιστα πολέμῳ ὡμιληκόσι καὶ τοῦτο ξυνεπιλαβέσθαι τοῦ
φόβου, τοῖς δ' ἐμπειροτέροις τὰ μὲν γιγνόμενα καὶ ὥρᾳ
ἔτους περαίνεσθαι δοκεῖν, τοὺς δὲ ἀνθεστῶτας πολὺ μείζω
ἔκπληξιν μὴ νικωμένους παρέχειν. ὠσαμένων δὲ τῶν Ἀρ-
γείων πρῶτον τὸ εὐώνυμον κέρας τῶν Συρακοσίων καὶ μετ'
αὐτοὺς τῶν Ἀθηναίων τὸ κατὰ σφᾶς αὐτούς, παρερρήγνυτο
ἤδη καὶ τὸ ἄλλο στράτευμα τῶν Συρακοσίων καὶ ἐς φυγὴν
κατέστη. καὶ ἐπὶ πολὺ μὲν οὐκ ἐδίωξαν οἱ Ἀθηναῖοι (οἱ
γὰρ ἱππῆς τῶν Συρακοσίων πολλοὶ ὄντες καὶ ἀήσσητοι εἶρ-
γον, καὶ ἐσβαλόντες ἐς τοὺς ὁπλίτας αὐτῶν, εἴ τινας προ-
διώκοντας ἴδοιεν, ἀνέστελλον), ἐπακολουθήσαντες δὲ ἁθρόοι
ὅσον ἀσφαλῶς εἶχε πάλιν ἐπανεχώρουν καὶ τροπαῖον ἵστα-
σαν. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἁθροισθέντες ἐς τὴν Ἑλωρίνην ὁδὸν
καὶ ὡς ἐκ τῶν παρόντων ξυνταξάμενοι ἔς τε τὸ Ὀλυμπιεῖον
ὅμως σφῶν αὐτῶν παρέπεμψαν φυλακήν, δείσαντες μὴ οἱ
Ἀθηναῖοι τῶν χρημάτων ἃ ἦν αὐτόθι κινήσωσι, καὶ οἱ λοιποὶ
ἐπανεχώρησαν ἐς τὴν πόλιν. οἱ δὲ Ἀθηναῖοι πρὸς μὲν τὸ
ἱερὸν οὐκ ἦλθον, ξυγκομίσαντες δὲ τοὺς ἑαυτῶν νεκροὺς καὶ
ἐπὶ πυρὰν ἐπιθέντες ηὐλίσαντο αὐτοῦ. τῇ δ' ὑστεραίᾳ τοῖς

31
... τῶν δὲ σφετέρων τὰ ὀστᾶ ξυνέλεξαν (ἀπέθανον δὲ

αὐτῶν καὶ τῶν ξυμμάχων ὡς πεντήκοντα), καὶ τὰ τῶν πολε-
μίων σκῦλα ἔχοντες ἀπέπλευσαν ἐς Κατάνην· χειμών τε
γὰρ ἦν, καὶ τὸν πόλεμον αὐτόθεν ποιεῖσθαι οὔπω ἐδόκει
δυνατὸν εἶναι, πρὶν ἂν ἱππέας τε μεταπέμψωσιν ἐκ τῶν
Ἀθηνῶν καὶ ἐκ τῶν αὐτόθεν ξυμμάχων ἀγείρωσιν, ὅπως μὴ
παντάπασιν ἱπποκρατῶνται, καὶ χρήματα δὲ ἅμα αὐτόθεν τε
ξυλλέξωνται καὶ παρ' Ἀθηναίων ἔλθῃ, τῶν τε πόλεών τινας
προσαγάγωνται, ἃς ἤλπιζον μετὰ τὴν μάχην μᾶλλον σφῶν
ὑπακούσεσθαι, τά τε ἄλλα καὶ σῖτον καὶ ὅσων δέοι παρα-
σκευάσωνται ὡς ἐς τὸ ἔαρ ἐπιχειρήσοντες ταῖς Συρακούσαις.
Καὶ οἱ μὲν ταύτῃ τῇ γνώμῃ ἀπέπλευσαν ἐς τὴν Νάξον
καὶ Κατάνην διαχειμάσοντες, Συρακόσιοι δὲ τοὺς σφετέρους
αὐτῶν νεκροὺς θάψαντες ἐκκλησίαν ἐποίουν. καὶ παρελθὼν
αὐτοῖς Ἑρμοκράτης ὁ Ἕρμωνος, ἀνὴρ καὶ ἐς τἆλλα ξύνεσιν
οὐδενὸς λειπόμενος καὶ κατὰ τὸν πόλεμον ἐμπειρίᾳ τε ἱκανὸς
γενόμενος καὶ ἀνδρείᾳ ἐπιφανής, ἐθάρσυνέ τε καὶ οὐκ εἴα
τῷ γεγενημένῳ ἐνδιδόναι· τὴν μὲν γὰρ γνώμην αὐτῶν οὐχ
ἡσσῆσθαι, τὴν δὲ ἀταξίαν βλάψαι. οὐ μέντοι τοσοῦτόν γε
λειφθῆναι ὅσον εἰκὸς εἶναι, ἄλλως τε καὶ τοῖς πρώτοις τῶν
Ἑλλήνων ἐμπειρίᾳ ἰδιώτας ὡς εἰπεῖν χειροτέχναις ἀνταγω
μίων σκῦλα ἔχοντες ἀπέπλευσαν ἐς Κατάνην· χειμών τε

γὰρ ἦν, καὶ τὸν πόλεμον αὐτόθεν ποιεῖσθαι οὔπω ἐδόκει
δυνατὸν εἶναι, πρὶν ἂν ἱππέας τε μεταπέμψωσιν ἐκ τῶν
Ἀθηνῶν καὶ ἐκ τῶν αὐτόθεν ξυμμάχων ἀγείρωσιν, ὅπως μὴ
παντάπασιν ἱπποκρατῶνται, καὶ χρήματα δὲ ἅμα αὐτόθεν τε
ξυλλέξωνται καὶ παρ' Ἀθηναίων ἔλθῃ, τῶν τε πόλεών τινας
προσαγάγωνται, ἃς ἤλπιζον μετὰ τὴν μάχην μᾶλλον σφῶν
Καὶ οἱ μὲν ταύτῃ τῇ γνώμῃ ἀπέπλευσαν ἐς τὴν Νάξον
αὐτῶν νεκροὺς θάψαντες ἐκκλησίαν ἐποίουν. καὶ παρελθὼν
αὐτοῖς Ἑρμοκράτης ὁ Ἕρμωνος, ἀνὴρ καὶ ἐς τἆλλα ξύνεσιν
οὐδενὸς λειπόμενος καὶ κατὰ τὸν πόλεμον ἐμπειρίᾳ τε ἱκανὸς
γενόμενος καὶ ἀνδρείᾳ ἐπιφανής, ἐθάρσυνέ τε καὶ οὐκ εἴα
τῷ γεγενημένῳ ἐνδιδόναι· τὴν μὲν γὰρ γνώμην αὐτῶν οὐχ
ἡσσῆσθαι, τὴν δὲ ἀταξίαν βλάψαι. οὐ μέντοι τοσοῦτόν γε
λειφθῆναι ὅσον εἰκὸς εἶναι, ἄλλως τε καὶ τοῖς πρώτοις τῶν
Ἑλλήνων ἐμπειρίᾳ ἰδιώτας ὡς εἰπεῖν χειροτέχναις
ἐκπορίζοντες, ὅπως ὡς πλεῖστοι ἔσονται, καὶ τῇ ἄλλῃ μελέτῃ

προσαναγκάζοντες, ἔφη κατὰ τὸ εἰκὸς κρατήσειν σφᾶς τῶν
ἐναντίων, ἀνδρείας μὲν σφίσιν ὑπαρχούσης, εὐταξίας δ' ἐς
32
τὰ ἔργα προσγενομένης· ἐπιδώσειν γὰρ ἀμφότερα αὐτά, τὴν

μὲν μετὰ κινδύνων μελετωμένην, τὴν δ' εὐψυχίαν αὐτὴν ἑαυ-
τῆς μετὰ τοῦ πιστοῦ τῆς ἐπιστήμης θαρσαλεωτέραν ἔσεσθαι.
τούς τε στρατηγοὺς καὶ ὀλίγους καὶ αὐτοκράτορας χρῆναι
ἑλέσθαι καὶ ὀμόσαι αὐτοῖς τὸ ὅρκιον ἦ μὴν ἐάσειν ἄρχειν
ὅπῃ ἂν ἐπίστωνται· οὕτω γὰρ ἅ τε κρύπτεσθαι δεῖ μᾶλλον
ἂν στέγεσθαι καὶ τἆλλα κατὰ κόσμον καὶ ἀπροφασίστως
παρασκευασθῆναι. καὶ οἱ Συρακόσιοι αὐτοῦ ἀκούσαντες
ἐψηφίσαντό τε πάντα ὡς ἐκέλευε καὶ στρατηγὸν αὐτόν τε
εἵλοντο τὸν Ἑρμοκράτη καὶ Ἡρακλείδην τὸν Λυσιμάχου καὶ
Σικανὸν τὸν Ἐξηκέστου, τούτους τρεῖς, καὶ ἐς τὴν Κόρινθον
καὶ ἐς τὴν Λακεδαίμονα πρέσβεις ἀπέστειλαν, ὅπως ξυμ-
μαχία τε αὐτοῖς παραγένηται καὶ τὸν πρὸς Ἀθηναίους
πόλεμον βεβαιότερον πείθωσι ποιεῖσθαι ἐκ τοῦ προφανοῦς
ὑπὲρ σφῶν τοὺς Λακεδαιμονίους, ἵνα ἢ ἀπὸ τῆς Σικελίας
ἀπαγάγωσιν αὐτοὺς ἢ πρὸς τὸ ἐν Σικελίᾳ στράτευμα ἧσσον
ὠφελίαν ἄλλην ἐπιπέμπωσιν.
καὶ ἐς τὴν Λακεδαίμονα πρέσβεις ἀπέστειλαν, ὅπως ξυμ-

μαχία τε αὐτοῖς παραγένηται καὶ τὸν πρὸς Ἀθηναίους
πόλεμον βεβαιότερον πείθωσι ποιεῖσθαι ἐκ τοῦ προφανοῦς
ὑπὲρ σφῶν τοὺς Λακεδαιμονίους, ἵνα ἢ ἀπὸ τῆς Σικελίας
ἀπαγάγωσιν αὐτοὺς ἢ πρὸς τὸ ἐν Σικελίᾳ στράτευμα ἧσσον
ὠφελίαν ἄλλην ἐπιπέμπωσιν.
Τὸ δ' ἐν τῇ Κατάνῃ στράτευμα τῶν Ἀθηναίων ἔπλευσεν
εὐθὺς ἐπὶ Μεσσήνην ὡς προδοθησομένην. καὶ ἃ μὲν ἐπράς-
σετο οὐκ ἐγένετο· Ἀλκιβιάδης γὰρ ὅτ' ἀπῄει ἐκ τῆς ἀρχῆς
ἤδη μετάπεμπτος, ἐπιστάμενος ὅτι φεύξοιτο, μηνύει τοῖς τῶν
Συρακοσίων φίλοις τοῖς ἐν τῇ Μεσσήνῃ ξυνειδὼς τὸ μέλλον·
οἱ δὲ τούς τε ἄνδρας διέφθειραν πρότερον καὶ τότε στασιά-
ζοντες καὶ ἐν ὅπλοις ὄντες ἐπεκράτουν μὴ δέχεσθαι τοὺς
Ἀθηναίους οἱ ταῦτα βουλόμενοι. ἡμέρας δὲ μείναντες περὶ
τρεῖς καὶ δέκα οἱ Ἀθηναῖοι ὡς ἐχειμάζοντο καὶ τὰ ἐπιτήδεια
οὐκ εἶχον καὶ προυχώρει οὐδέν, ἀπελθόντες ἐς Νάξον καὶ
ὅρια καὶ σταυρώματα περὶ τὸ στρατόπεδον ποιησάμενοι αὐ-
τοῦ διεχείμαζον· καὶ τριήρη ἀπέστειλαν ἐς τὰς Ἀθήνας ἐπί
τε χρήματα καὶ ἱππέας, ὅπως ἅμα τῷ ἦρι παραγένωνται.
Ἐτείχιζον δὲ καὶ οἱ Συρακόσιοι ἐν τῷ χειμῶνι πρός τε τῇ
πόλει, τὸν Τεμενίτην ἐντὸς ποιησάμενοι, τεῖχος παρὰ πᾶν
τὴν Κατάνην, καὶ τῆς τε γῆς αὐτῶν ἔτεμον καὶ τὰς τῶν
Ἀθηναίων σκηνὰς καὶ τὸ στρατόπεδον ἐμπρήσαντες ἀνεχώ-
ρησαν ἐπ' οἴκου. καὶ πυνθανόμενοι τοὺς Ἀθηναίους ἐς τὴν
33
Καμάριναν κατὰ τὴν ἐπὶ Λάχητος γενομένην ξυμμαχίαν

πρεσβεύεσθαι, εἴ πως προσαγάγοιντο αὐτούς, ἀντεπρε-
σβεύοντο καὶ αὐτοί· ἦσαν γὰρ ὕποπτοι αὐτοῖς οἱ Καμαριναῖοι
μὴ προθύμως σφίσι μήτ' ἐπὶ τὴν πρώτην μάχην πέμψαι ἃ
ἔπεμψαν, ἔς τε τὸ λοιπὸν μὴ οὐκέτι βούλωνται ἀμύνειν,
ὁρῶντες τοὺς Ἀθηναίους ἐν τῇ μάχῃ εὖ πράξαντας, προς-
χωρῶσι δ' αὐτοῖς κατὰ τὴν προτέραν φιλίαν πεισθέντες.
ἀφικομένων οὖν ἐκ μὲν Συρακουσῶν Ἑρμοκράτους καὶ
ἄλλων ἐς τὴν Καμάριναν, ἀπὸ δὲ τῶν Ἀθηναίων Εὐφή-
μου μεθ' ἑτέρων, ὁ Ἑρμοκράτης ξυλλόγου γενομένου τῶν
Καμαριναίων βουλόμενος προδιαβάλλειν τοὺς Ἀθηναίους
ἔλεγε τοιάδε.
νησιῶται, οἳ δεσπότην ἢ Μῆδον ἢ ἕνα γέ τινα αἰεὶ μετα-

βάλλοντες δουλοῦνται, ἀλλὰ Δωριῆς ἐλεύθεροι ἀπ' αὐτονόμου
τῆς Πελοποννήσου τὴν Σικελίαν οἰκοῦντες. ἢ μένομεν ἕως
ἂν ἕκαστοι κατὰ πόλεις ληφθῶμεν, εἰδότες ὅτι ταύτῃ μόνον
ἁλωτοί ἐσμεν καὶ ὁρῶντες αὐτοὺς ἐπὶ τοῦτο τὸ εἶδος τρεπο-
μένους ὥστε τοὺς μὲν λόγοις ἡμῶν διιστάναι, τοὺς δὲ ξυμ-
μάχων ἐλπίδι ἐκπολεμοῦν πρὸς ἀλλήλους, τοῖς δὲ ὡς ἑκάστοις
τι προσηνὲς λέγοντες δύνανται κακουργεῖν; καὶ οἰόμεθα τοῦ
ἄπωθεν ξυνοίκου προαπολλυμένου οὐ καὶ ἐς αὐτόν τινα ἥξειν
τὸ δεινόν, πρὸ δὲ αὐτοῦ μᾶλλον τὸν πάσχοντα καθ' ἑαυτὸν
δυστυχεῖν; καὶ εἴ τῳ ἄρα παρέστηκε τὸν μὲν Συρακόσιον,
ἑαυτὸν δ' οὒ πολέμιον εἶναι τῷ Ἀθηναίῳ, καὶ δεινὸν ἡγεῖται
ὑπέρ γε τῆς ἐμῆς κινδυνεύειν, ἐνθυμηθήτω οὐ περὶ τῆς ἐμῆς
μᾶλλον, ἐν ἴσῳ δὲ καὶ τῆς ἑαυτοῦ ἅμα ἐν τῇ ἐμῇ μαχούμενος,
τοσούτῳ δὲ καὶ ἀσφαλέστερον ὅσῳ οὐ προδιεφθαρμένου ἐμοῦ,
ἔχων δὲ ξύμμαχον ἐμὲ καὶ οὐκ ἐρῆμος ἀγωνιεῖται· τόν τε
Ἀθηναῖον μὴ τὴν τοῦ Συρακοσίου ἔχθραν κολάσασθαι, τῇ δ'
ἐμῇ προφάσει τὴν ἐκείνου φιλίαν οὐχ ἧσσον βεβαιώσασθαι
βούλεσθαι. εἴ τέ τις φθονεῖ μὲν ἢ καὶ φοβεῖται (ἀμφότερα
γὰρ τάδε πάσχει τὰ μείζω), διὰ δὲ αὐτὰ τὰς Συρακούσας
κακωθῆναι μὲν ἵνα σωφρονισθῶμεν βούλεται, περιγενέσθαι
τὸ δεινόν, πρὸ δὲ αὐτοῦ μᾶλλον τὸν πάσχοντα καθ' ἑαυτὸν

δυστυχεῖν; καὶ εἴ τῳ ἄρα παρέστηκε τὸν μὲν Συρακόσιον,
ἑαυτὸν δ' οὒ πολέμιον εἶναι τῷ Ἀθηναίῳ, καὶ δεινὸν ἡγεῖται
ὑπέρ γε τῆς ἐμῆς κινδυνεύειν, ἐνθυμηθήτω οὐ περὶ τῆς ἐμῆς
μᾶλλον, ἐν ἴσῳ δὲ καὶ τῆς ἑαυτοῦ ἅμα ἐν τῇ ἐμῇ μαχούμενος,
τοσούτῳ δὲ καὶ ἀσφαλέστερον ὅσῳ οὐ προδιεφθαρμένου ἐμοῦ,
ἔχων δὲ ξύμμαχον ἐμὲ καὶ οὐκ ἐρῆμος ἀγωνιεῖται· τόν τε
Ἀθηναῖον μὴ τὴν τοῦ Συρακοσίου ἔχθραν κολάσασθαι, τῇ δ'
34
ἐμῇ προφάσει τὴν ἐκείνου φιλίαν οὐχ ἧσσον βεβαιώσασθαι

βούλεσθαι. εἴ τέ τις φθονεῖ μὲν ἢ καὶ φοβεῖται (ἀμφότερα
δὲ ἕνεκα τῆς αὑτοῦ ἀσφαλείας, οὐκ ἀνθρωπίνης δυνάμεως
βούλησιν ἐλπίζει· οὐ γὰρ οἷόν τε ἅμα τῆς τε ἐπιθυμίας καὶ
τῆς Τύχης τὸν αὐτὸν ὁμοίως ταμίαν γενέσθαι. καὶ εἰ γνώμῃ
ἁμάρτοι, τοῖς αὑτοῦ κακοῖς ὀλοφυρθεὶς τάχ' ἂν ἴσως καὶ τοῖς
ἐμοῖς ἀγαθοῖς ποτὲ βουληθείη αὖθις φθονῆσαι. ἀδύνατον δὲ
προεμένῳ καὶ μὴ τοὺς αὐτοὺς κινδύνους οὐ περὶ τῶν ὀνομάτων,
ἀλλὰ περὶ τῶν ἔργων, ἐθελήσαντι προσλαβεῖν· λόγῳ μὲν
γὰρ τὴν ἡμετέραν δύναμιν σῴζοι ἄν τις, ἔργῳ δὲ τὴν αὑτοῦ
σωτηρίαν. καὶ μάλιστα εἰκὸς ἦν ὑμᾶς, ὦ Καμαριναῖοι,
τὰ πολέμια· καὶ μὴ ἐκείνην τὴν προμηθίαν δοκεῖν τῳ ἡμῖν

μὲν ἴσην εἶναι, ὑμῖν δὲ ἀσφαλῆ, τὸ μηδετέροις δὴ ὡς καὶ
ἀμφοτέρων ὄντας ξυμμάχους βοηθεῖν. οὐ γὰρ ἔργῳ ἴσον
ὥσπερ τῷ δικαιώματί ἐστιν. εἰ γὰρ δι' ὑμᾶς μὴ ξυμμαχή-
σαντας ὅ τε παθὼν σφαλήσεται καὶ ὁ κρατῶν περιέσται, τί
ἄλλο ἢ τῇ αὐτῇ ἀπουσίᾳ τοῖς μὲν οὐκ ἠμύνατε σωθῆναι,
τοὺς δὲ οὐκ ἐκωλύσατε κακοὺς γενέσθαι; καίτοι κάλλιον
τοῖς ἀδικουμένοις καὶ ἅμα ξυγγενέσι προσθεμένους τήν τε
κοινὴν ὠφελίαν τῇ Σικελίᾳ φυλάξαι καὶ τοὺς Ἀθηναίους
φίλους δὴ ὄντας μὴ ἐᾶσαι ἁμαρτεῖν.
’Ξυνελόντες τε λέγομεν οἱ Συρακόσιοι ἐκδιδάσκειν μὲν
οὐδὲν ἔργον εἶναι σαφῶς οὔτε ὑμᾶς οὔτε τοὺς ἄλλους περὶ ὧν
αὐτοὶ οὐδὲν χεῖρον γιγνώσκετε· δεόμεθα δὲ καὶ μαρτυρόμεθα
ἅμα, εἰ μὴ πείσομεν, ὅτι ἐπιβουλευόμεθα μὲν ὑπὸ Ἰώνων αἰεὶ
πολεμίων, προδιδόμεθα δὲ ὑπὸ ὑμῶν Δωριῆς Δωριῶν. καὶ
εἰ καταστρέψονται ἡμᾶς Ἀθηναῖοι, ταῖς μὲν ὑμετέραις
γνώμαις κρατήσουσι, τῷ δ' αὑτῶν ὀνόματι τιμηθήσονται,
καὶ τῆς νίκης οὐκ ἄλλον τινὰ ἆθλον ἢ τὸν τὴν νίκην παρα-
σχόντα λήψονται· καὶ εἰ αὖ ἡμεῖς περιεσόμεθα, τῆς αἰτίας
τῶν κινδύνων οἱ αὐτοὶ τὴν τιμωρίαν ὑφέξετε. σκοπεῖτε οὖν καὶ
αἱρεῖσθε ἤδη ἢ τὴν αὐτίκα ἀκινδύνως δουλείαν
γνώμαις κρατήσουσι, τῷ δ' αὑτῶν ὀνόματι τιμηθήσονται,

καὶ τῆς νίκης οὐκ ἄλλον τινὰ ἆθλον ἢ τὸν τὴν νίκην παρα-
σχόντα λήψονται· καὶ εἰ αὖ ἡμεῖς περιεσόμεθα, τῆς αἰτίας
τῶν κινδύνων οἱ αὐτοὶ τὴν τιμωρίαν ὑφέξετε. σκοπεῖτε οὖν καὶ
αἱρεῖσθε ἤδη ἢ τὴν αὐτίκα ἀκινδύνως δουλείαν ἢ κἂν περιγενό-
μενοι μεθ' ἡμῶν τούσδε τε μὴ αἰσχρῶς δεσπότας λαβεῖν καὶ
τὴν πρὸς ἡμᾶς ἔχθραν μὴ ἂν βραχεῖαν γενομένην διαφυγεῖν.’
Τοιαῦτα μὲν ὁ Ἑρμοκράτης εἶπεν. ὁ δ' Εὔφημος ὁ τῶν
35
Ἀθηναίων πρεσβευτὴς μετ' αὐτὸν τοιάδε.

’Ἀφικόμεθα μὲν ἐπὶ τῆς πρότερον οὔσης ξυμμαχίας
ἀνανεώσει, τοῦ δὲ Συρακοσίου καθαψαμένου ἀνάγκη καὶ
περὶ τῆς ἀρχῆς εἰπεῖν ὡς εἰκότως ἔχομεν. τὸ μὲν οὖν
μέγιστον μαρτύριον αὐτὸς εἶπεν, ὅτι οἱ Ἴωνες αἰεί ποτε
πολέμιοι τοῖς Δωριεῦσιν εἰσίν. ἔχει δὲ καὶ οὕτως· ἡμεῖς
γὰρ Ἴωνες ὄντες Πελοποννησίοις Δωριεῦσι καὶ πλέοσιν
οὖσι καὶ παροικοῦσιν ἐσκεψάμεθα ὅτῳ τρόπῳ ἥκιστα αὐτῶν
ὑπακουσόμεθα, καὶ μετὰ τὰ Μηδικὰ ναῦς κτησάμενοι τῆς
μὲν Λακεδαιμονίων ἀρχῆς καὶ ἡγεμονίας ἀπηλλάγημεν,
οὐδὲν προσῆκον μᾶλλόν τι ἐκείνους ἡμῖν ἢ καὶ ἡμᾶς ἐκείνοις
ἐπιτάσσειν, πλὴν καθ' ὅσον ἐν τῷ παρόντι μεῖζον ἴσχυον,
αὐτοὶ δὲ τῶν ὑπὸ βασιλεῖ πρότερον ὄντων ἡγεμόνες κατα
οὖσι καὶ παροικοῦσιν ἐσκεψάμεθα ὅτῳ τρόπῳ ἥκιστα αὐτῶν

ὑπακουσόμεθα, καὶ μετὰ τὰ Μηδικὰ ναῦς κτησάμενοι τῆς
μὲν Λακεδαιμονίων ἀρχῆς καὶ ἡγεμονίας ἀπηλλάγημεν,
οὐδὲν προσῆκον μᾶλλόν τι ἐκείνους ἡμῖν ἢ καὶ ἡμᾶς ἐκείνοις
ἐπιτάσσειν, πλὴν καθ' ὅσον ἐν τῷ παρόντι μεῖζον ἴσχυον,
αὐτοὶ δὲ τῶν ὑπὸ βασιλεῖ πρότερον ὄντων ἡγεμόνες κατα-
στάντες οἰκοῦμεν, νομίσαντες ἥκιστ' ἂν ὑπὸ Πελοποννησίοις
οὕτως εἶναι, δύναμιν ἔχοντες ᾗ ἀμυνούμεθα, καὶ ἐς τὸ ἀκριβὲς
εἰπεῖν οὐδὲ ἀδίκως καταστρεψάμενοι τούς τε Ἴωνας καὶ
νησιώτας, οὓς ξυγγενεῖς φασὶν ὄντας ἡμᾶς Συρακόσιοι
δεδουλῶσθαι. ἦλθον γὰρ ἐπὶ τὴν μητρόπολιν ἐφ' ἡμᾶς μετὰ
τοῦ Μήδου καὶ οὐκ ἐτόλμησαν ἀποστάντες τὰ οἰκεῖα φθεῖραι,
ὥσπερ ἡμεῖς ἐκλιπόντες τὴν πόλιν, δουλείαν δὲ αὐτοί τε
ἐβούλοντο καὶ ἡμῖν τὸ αὐτὸ ἐπενεγκεῖν. ἀνθ' ὧν ἄξιοί τε
ὄντες ἅμα ἄρχομεν, ὅτι τε ναυτικὸν πλεῖστόν τε καὶ προ-
θυμίαν ἀπροφάσιστον παρεσχόμεθα ἐς τοὺς Ἕλληνας, καὶ
διότι καὶ τῷ Μήδῳ ἑτοίμως τοῦτο δρῶντες οὗτοι ἡμᾶς
ἔβλαπτον, ἅμα δὲ τῆς πρὸς Πελοποννησίους ἰσχύος ὀρε-
γόμενοι. καὶ οὐ καλλιεπούμεθα ὡς ἢ τὸν βάρβαρον μόνοι
καθελόντες εἰκότως ἄρχομεν ἢ ἐπ' ἐλευθερίᾳ τῇ τῶνδε μᾶλλον
παρόντες ὁρῶμεν καὶ ὑμῖν ταὐτὰ ξυμφέροντα. ἀποφαίνομεν

δὲ ἐξ ὧν οἵδε τε διαβάλλουσι καὶ ὑμεῖς μάλιστα ἐπὶ τὸ
φοβερώτερον ὑπονοεῖτε, εἰδότες τοὺς περιδεῶς ὑποπτεύοντάς
τι λόγου μὲν ἡδονῇ τὸ παραυτίκα τερπομένους, τῇ δ'
ἐγχειρήσει ὕστερον τὰ ξυμφέροντα πράσσοντας. τήν τε
γὰρ ἐκεῖ ἀρχὴν εἰρήκαμεν διὰ δέος ἔχειν καὶ τὰ ἐνθάδε διὰ
τὸ αὐτὸ ἥκειν μετὰ τῶν φίλων ἀσφαλῶς καταστησόμενοι,
καὶ οὐ δουλωσόμενοι, μὴ παθεῖν δὲ μᾶλλον τοῦτο κωλύσοντες.
’Ὑπολάβῃ δὲ μηδεὶς ὡς οὐδὲν προσῆκον ὑμῶν κηδόμεθα,
γνοὺς ὅτι σῳζομένων ὑμῶν καὶ διὰ τὸ μὴ ἀσθενεῖς ὑμᾶς
ὄντας ἀντέχειν Συρακοσίοις ἧσσον ἂν τούτων πεμψάντων
36
τινὰ δύναμιν Πελοποννησίοις ἡμεῖς βλαπτοίμεθα. καὶ ἐν

τούτῳ προσήκετε ἤδη ἡμῖν τὰ μέγιστα. διόπερ καὶ τοὺς
Λεοντίνους εὔλογον κατοικίζειν μὴ ὑπηκόους ὥσπερ τοὺς ξυγ-
γενεῖς αὐτῶν τοὺς ἐν Εὐβοίᾳ, ἀλλ' ὡς δυνατωτάτους, ἵνα ἐκ
τῆς σφετέρας ὅμοροι ὄντες τοῖσδε ὑπὲρ ἡμῶν λυπηροὶ ὦσιν.
τὰ μὲν γὰρ ἐκεῖ καὶ αὐτοὶ ἀρκοῦμεν πρὸς τοὺς πολεμίους,
καὶ ὁ Χαλκιδεύς, ὃν ἀλόγως ἡμᾶς φησὶ δουλωσαμένους τοὺς
ἐνθάδε ἐλευθεροῦν, ξύμφορος ἡμῖν ἀπαράσκευος ὢν καὶ
χρήματα μόνον φέρων, τὰ δὲ ἐνθάδε καὶ Λεοντῖνοι καὶ οἱ
ἄλλοι φίλοι ὅτι μάλιστα αὐτονομούμενοι. ἀνδρὶ δὲ τυράννῳ
ὅτι μὴ πιστόν· πρὸς ἕκαστα δὲ δεῖ ἢ ἐχθρὸν ἢ φίλον μετὰ

καιροῦ γίγνεσθαι. καὶ ἡμᾶς τοῦτο ὠφελεῖ ἐνθάδε, οὐκ ἢν
τοὺς φίλους κακώσωμεν, ἀλλ' ἢν οἱ ἐχθροὶ διὰ τὴν τῶν
φίλων ῥώμην ἀδύνατοι ὦσιν. ἀπιστεῖν δὲ οὐ χρή· καὶ γὰρ
τοὺς ἐκεῖ ξυμμάχους ὡς ἕκαστοι χρήσιμοι ἐξηγούμεθα, Χίους
μὲν καὶ Μηθυμναίους νεῶν παροκωχῇ αὐτονόμους, τοὺς δὲ
πολλοὺς χρημάτων βιαιότερον φορᾷ, ἄλλους δὲ καὶ πάνυ
ἐλευθέρως ξυμμαχοῦντας, καίπερ νησιώτας ὄντας καὶ εὐλή-
πτους, διότι ἐν χωρίοις ἐπικαίροις εἰσὶ περὶ τὴν Πελοπόννησον.
ὥστε καὶ τἀνθάδε εἰκὸς πρὸς τὸ λυσιτελοῦν, καὶ ὃ λέγομεν,
ἐς Συρακοσίους δέος καθίστασθαι. ἀρχῆς γὰρ ἐφίενται ὑμῶν
καὶ βούλονται ἐπὶ τῷ ἡμετέρῳ ξυστήσαντες ὑμᾶς ὑπόπτῳ,
βίᾳ ἢ καὶ κατ' ἐρημίαν, ἀπράκτων ἡμῶν ἀπελθόντων, αὐτοὶ
ἄρξαι τῆς Σικελίας. ἀνάγκη δέ, ἢν ξυστῆτε πρὸς αὐτούς·
οὔτε γὰρ ἡμῖν ἔτι ἔσται ἰσχὺς τοσαύτη ἐς ἓν ξυστᾶσα
εὐμεταχείριστος, οὔθ' οἵδ' ἀσθενεῖς ἂν ἡμῶν μὴ παρόντων
πρὸς ὑμᾶς εἶεν. καὶ ὅτῳ ταῦτα μὴ δοκεῖ, αὐτὸ τὸ ἔργον
ἐλέγχει. τὸ γὰρ πρότερον ἡμᾶς ἐπηγάγεσθε οὐκ ἄλλον τινὰ
προσείοντες φόβον ἤ, εἰ περιοψόμεθα ὑμᾶς ὑπὸ Συρακοσίοις
γενέσθαι, ὅτι καὶ αὐτοὶ κινδυνεύσομεν. καὶ νῦν οὐ δίκαιον,
ᾧπερ καὶ ἡμᾶς ἠξιοῦτε λόγῳ πείθειν, τῷ αὐτῷ ἀπιστεῖν,
Θουκυδίδης ιστορίαι. Book 6, Chap. 86, sec. 1, lin 3
πτους, διότι ἐν χωρίοις ἐπικαίροις εἰσὶ περὶ τὴν Πελοπόννησον.

ὥστε καὶ τἀνθάδε εἰκὸς πρὸς τὸ λυσιτελοῦν, καὶ ὃ λέγομεν,
ἐς Συρακοσίους δέος καθίστασθαι. ἀρχῆς γὰρ ἐφίενται ὑμῶν
καὶ βούλονται ἐπὶ τῷ ἡμετέρῳ ξυστήσαντες ὑμᾶς ὑπόπτῳ,
βίᾳ ἢ καὶ κατ' ἐρημίαν, ἀπράκτων ἡμῶν ἀπελθόντων, αὐτοὶ
ἄρξαι τῆς Σικελίας. ἀνάγκη δέ, ἢν ξυστῆτε πρὸς αὐτούς·
οὔτε γὰρ ἡμῖν ἔτι ἔσται ἰσχὺς τοσαύτη ἐς ἓν ξυστᾶσα
εὐμεταχείριστος, οὔθ' οἵδ' ἀσθενεῖς ἂν ἡμῶν μὴ παρόντων
πρὸς ὑμᾶς εἶεν. καὶ ὅτῳ ταῦτα μὴ δοκεῖ, αὐτὸ τὸ ἔργον
ἐλέγχει. τὸ γὰρ πρότερον ἡμᾶς ἐπηγάγεσθε οὐκ ἄλλον τινὰ
προσείοντες φόβον ἤ, εἰ περιοψόμεθα ὑμᾶς ὑπὸ Συρακοσίοις
γενέσθαι, ὅτι καὶ αὐτοὶ κινδυνεύσομεν. καὶ νῦν οὐ δίκαιον,
37
ᾧπερ καὶ ἡμᾶς ἠξιοῦτε λόγῳ πείθειν, τῷ αὐτῷ ἀπιστεῖν, οὐδ'

ὅτι δυνάμει μείζονι πρὸς τὴν τῶνδε ἰσχὺν πάρεσμεν ὑποπτεύε-
σθαι, πολὺ δὲ μᾶλλον τοῖσδε ἀπιστεῖν. ἡμεῖς μέν γε οὔτε
ἐμμεῖναι δυνατοὶ μὴ μεθ' ὑμῶν, εἴ τε καὶ γενόμενοι κακοὶ
κατεργασαίμεθα, ἀδύνατοι κατασχεῖν διὰ μῆκός τε πλοῦ καὶ
ἀπορίᾳ φυλακῆς πόλεων μεγάλων καὶ τῇ παρασκευῇ ἠπειρω-
τίδων· οἵδε δὲ οὐ στρατοπέδῳ, πόλει δὲ μείζονι τῆς ἡμετέρας
παρουσίας ἐποικοῦντες ὑμῖν αἰεί τε ἐπιβουλεύουσι καὶ ὅταν
καιρὸν λάβωσιν ἑκάστου, οὐκ ἀνιᾶσιν (ἔδειξαν δὲ καὶ ἄλλα
πολυπραγμοσύνης καὶ τρόπου τὸ αὐτὸ ξυμφέρει, τούτῳ ἀπο-

λαβόντες χρήσασθε, καὶ νομίσατε μὴ πάντας ἐν ἴσῳ βλάπτειν
αὐτά, πολὺ δὲ πλείους τῶν Ἑλλήνων καὶ ὠφελεῖν· ἐν παντὶ
γὰρ πᾶς χωρίῳ, καὶ ᾧ μὴ ὑπάρχομεν, ὅ τε οἰόμενος ἀδι-
κήσεσθαι καὶ ὁ ἐπιβουλεύων διὰ τὸ ἑτοίμην ὑπεῖναι ἐλπίδα
τῷ μὲν ἀντιτυχεῖν ἐπικουρίας ἀφ' ἡμῶν, τῷ δὲ εἰ ἥξομεν,
μὴ ἀδεεῖ εἶναι κινδυνεύειν, ἀμφότεροι ἀναγκάζονται ὁ μὲν
ἄκων σωφρονεῖν, ὁ δ' ἀπραγμόνως σῴζεσθαι. ταύτην οὖν
τὴν κοινὴν τῷ τε δεομένῳ καὶ ὑμῖν νῦν παροῦσαν ἀσφάλειαν
μὴ ἀπώσησθε, ἀλλ' ἐξισώσαντες τοῖς ἄλλοις μεθ' ἡμῶν τοῖς
Συρακοσίοις, ἀντὶ τοῦ αἰεὶ φυλάσσεσθαι αὐτούς, καὶ ἀντεπι-
βουλεῦσαί ποτε ἐκ τοῦ ὁμοίου μεταλάβετε.’
Τοιαῦτα δὲ ὁ Εὔφημος εἶπεν. οἱ δὲ Καμαριναῖοι ἐπε-
πόνθεσαν τοιόνδε. τοῖς μὲν Ἀθηναίοις εὖνοι ἦσαν, πλὴν
καθ' ὅσον [εἰ] τὴν Σικελίαν ᾤοντο αὐτοὺς δουλώσεσθαι, τοῖς
δὲ Συρακοσίοις αἰεὶ κατὰ τὸ ὅμορον διάφοροι· δεδιότες δ'
οὐχ ἧσσον τοὺς Συρακοσίους ἐγγὺς ὄντας μὴ καὶ ἄνευ σφῶν
περιγένωνται, τό τε πρῶτον αὐτοῖς τοὺς ὀλίγους ἱππέας
ἔπεμψαν καὶ τὸ λοιπὸν ἐδόκει αὐτοῖς ὑπουργεῖν μὲν τοῖς
Συρακοσίοις μᾶλλον ἔργῳ, ὡς ἂν δύνωνται μετριώτατα, ἐν
δὲ τῷ παρόντι, ἵνα μηδὲ τοῖς Ἀθηναίοις ἔλασσον δοκῶσι
ἀποκρίνασθαι ἴσα ἀμφοτέροις. καὶ οὕτω βουλευσάμενοι

ἀπεκρίναντο, ἐπειδὴ τυγχάνει ἀμφοτέροις οὖσι ξυμμάχοις
σφῶν πρὸς ἀλλήλους πόλεμος ὤν, εὔορκον δοκεῖν εἶναι
σφίσιν ἐν τῷ παρόντι μηδετέροις ἀμύνειν. καὶ οἱ πρέσβεις
ἑκατέρων ἀπῆλθον.
Καὶ οἱ μὲν Συρακόσιοι τὰ καθ' ἑαυτοὺς ἐξηρτύοντο ἐς
τὸν πόλεμον, οἱ δ' Ἀθηναῖοι ἐν τῇ Νάξῳ ἐστρατοπεδευμένοι
τὰ πρὸς τοὺς Σικελοὺς ἔπρασσον ὅπως αὐτοῖς ὡς πλεῖστοι
προσχωρήσονται. καὶ οἱ μὲν πρὸς τὰ πεδία μᾶλλον τῶν
Σικελῶν ὑπήκοοι ὄντες τῶν Συρακοσίων οἱ πολλοὶ ἀφειστή-
κεσαν· τῶν δὲ τὴν μεσόγειαν ἐχόντων αὐτόνομοι οὖσαι καὶ
38
πρότερον αἰεὶ αἱοἰκήσεις εὐθὺς πλὴν ὀλίγοι μετὰ τῶν

Ἀθηναίων ἦσαν, καὶ σῖτόν τε κατεκόμιζον τῷ στρατεύματι
καὶ εἰσὶν οἳ καὶ χρήματα. ἐπὶ δὲ τοὺς μὴ προσχωροῦντας
οἱ Ἀθηναῖοι στρατεύοντες τοὺς μὲν προσηνάγκαζον, τοὺς δὲ
καὶ ὑπὸ τῶν Συρακοσίων φρουρούς τε πεμπόντων καὶ βοη-
θούντων ἀπεκωλύοντο. τόν τε χειμῶνα μεθορμισάμενοι ἐκ
τῆς Νάξου ἐς τὴν Κατάνην καὶ τὸ στρατόπεδον ὃ κατεκαύθη
ὑπὸ τῶν Συρακοσίων αὖθις ἀνορθώσαντες διεχείμαζον. καὶ
ἔπεμψαν μὲν ἐς Καρχηδόνα τριήρη περὶ φιλίας,
τὸν πόλεμον, οἱ δ' Ἀθηναῖοι ἐν τῇ Νάξῳ ἐστρατοπεδευμένοι

τὰ πρὸς τοὺς Σικελοὺς ἔπρασσον ὅπως αὐτοῖς ὡς πλεῖστοι
προσχωρήσονται. καὶ οἱ μὲν πρὸς τὰ πεδία μᾶλλον τῶν
Σικελῶν ὑπήκοοι ὄντες τῶν Συρακοσίων οἱ πολλοὶ ἀφειστή-
κεσαν· τῶν δὲ τὴν μεσόγειαν ἐχόντων αὐτόνομοι οὖσαι καὶ
πρότερον αἰεὶ αἱοἰκήσεις εὐθὺς πλὴν ὀλίγοι μετὰ τῶν
Ἀθηναίων ἦσαν, καὶ σῖτόν τε κατεκόμιζον τῷ στρατεύματι
καὶ εἰσὶν οἳ καὶ χρήματα. ἐπὶ δὲ τοὺς μὴ προσχωροῦντας
οἱ Ἀθηναῖοι στρατεύοντες τοὺς μὲν προσηνάγκαζον, τοὺς δὲ
καὶ ὑπὸ τῶν Συρακοσίων φρουρούς τε πεμπόντων καὶ βοη-
θούντων ἀπεκωλύοντο. τόν τε χειμῶνα μεθορμισάμενοι ἐκ
τῆς Νάξου ἐς τὴν Κατάνην καὶ τὸ στρατόπεδον ὃ κατεκαύθη
ὑπὸ τῶν Συρακοσίων αὖθις ἀνορθώσαντες διεχείμαζον. καὶ
ἔπεμψαν μὲν ἐς Καρχηδόνα τριήρη περὶ φιλίας, εἰ δύναιντό
τι ὠφελεῖσθαι, ἔπεμψαν δὲ καὶ ἐς Τυρσηνίαν, ἔστιν ὧν
πόλεων ἐπαγγελλομένων καὶ αὐτῶν ξυμπολεμεῖν. περιήγ-
γελλον δὲ καὶ τοῖς Σικελοῖς καὶ ἐς τὴν Ἔγεσταν πέμψαντες
ἐκέλευον ἵππους σφίσιν ὡς πλείστους πέμπειν, καὶ τἆλλα
ἐς τὸν περιτειχισμόν, πλινθία καὶ σίδηρον, ἡτοίμαζον, καὶ
ὅσα ἔδει, ὡς ἅμα τῷ ἦρι ἑξόμενοι τοῦ πολέμου.
τὴν Λακεδαίμονα ξυναπέστελλον αὐτοῖς πρέσβεις, ὅπως καὶ

ἐκείνους ξυναναπείθοιεν τόν τε αὐτοῦ πόλεμον σαφέστερον
ποιεῖσθαι πρὸς τοὺς Ἀθηναίους καὶ ἐς τὴν Σικελίαν ὠφελίαν
τινὰ πέμπειν. καὶ οἵ τε ἐκ τῆς Κορίνθου πρέσβεις παρῆσαν
ἐς τὴν Λακεδαίμονα καὶ Ἀλκιβιάδης μετὰ τῶν ξυμφυγάδων
περαιωθεὶς τότ' εὐθὺς ἐπὶ πλοίου φορτηγικοῦ ἐκ τῆς Θουρίας
ἐς Κυλλήνην τῆς Ἠλείας πρῶτον, ἔπειτα ὕστερον ἐς τὴν
Λακεδαίμονα αὐτῶν τῶν Λακεδαιμονίων μεταπεμψάντων
ὑπόσπονδος ἐλθών· ἐφοβεῖτο γὰρ αὐτοὺς διὰ τὴν περὶ τῶν
Μαντινικῶν πρᾶξιν. καὶ ξυνέβη ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τῶν
Λακεδαιμονίων τούς τε Κορινθίους καὶ τοὺς Συρακοσίους
τὰ αὐτὰ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην δεομένους πείθειν τοὺς Λακε-
39
δαιμονίους. καὶ διανοουμένων τῶν τε ἐφόρων καὶ τῶν ἐν

τέλει ὄντων πρέσβεις πέμπειν ἐς Συρακούσας κωλύοντας μὴ
ξυμβαίνειν Ἀθηναίοις, βοηθεῖν δὲ οὐ προθύμων ὄντων,
παρελθὼν ὁ Ἀλκιβιάδης παρώξυνέ τε τοὺς Λακεδαιμονίους
καὶ ἐξώρμησε λέγων τοιάδε.
ἐντειχισάμενοι, ῥᾳδίως ἠλπίζομεν καταπολεμήσειν καὶ μετὰ

ταῦτα καὶ τοῦ ξύμπαντος Ἑλληνικοῦ ἄρξειν. χρήματα δὲ
καὶ σῖτον, ὥστε εὐπορώτερον γίγνεσθαί τι αὐτῶν, αὐτὰ τὰ
προσγενόμενα ἐκεῖθεν χωρία ἔμελλε διαρκῆ ἄνευ τῆς ἐνθένδε
προσόδου παρέξειν. τοιαῦτα μὲν περὶ τοῦ νῦν οἰχομένου
στόλου παρὰ τοῦ τὰ ἀκριβέστατα εἰδότος ὡς διενοήθημεν
ἀκηκόατε· καὶ ὅσοι ὑπόλοιποι στρατηγοί, ἢν δύνωνται, ὁμοίως
αὐτὰ πράξουσιν. ὡς δέ, εἰ μὴ βοηθήσετε οὐ περιέσται τἀκεῖ,
μάθετε ἤδη. Σικελιῶται γὰρ ἀπειρότεροι μέν εἰσιν, ὅμως δ'
ἂν ξυστραφέντες ἁθρόοι καὶ νῦν ἔτι περιγένοιντο· Συρα-
κόσιοι δὲ μόνοι μάχῃ τε ἤδη πανδημεὶ ἡσσημένοι καὶ ναυσὶν
ἅμα κατειργόμενοι ἀδύνατοι ἔσονται τῇ νῦν Ἀθηναίων ἐκεῖ
παρασκευῇ ἀντισχεῖν. καὶ εἰ αὕτη ἡ πόλις ληφθήσεται,
ἔχεται καὶ ἡ πᾶσα Σικελία, καὶ εὐθὺς καὶ Ἰταλία· καὶ ὃν
ἄρτι κίνδυνον ἐκεῖθεν προεῖπον, οὐκ ἂν διὰ μακροῦ ὑμῖν
ἐπιπέσοι. ὥστε μὴ περὶ τῆς Σικελίας τις οἰέσθω μόνον
βουλεύειν, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς Πελοποννήσου, εἰ μὴ ποιήσετε
τάδε ἐν τάχει, στρατιάν τε ἐπὶ νεῶν πέμψετε τοιαύτην ἐκεῖσε
οἵτινες αὐτερέται κομισθέντες καὶ ὁπλιτεύσουσιν εὐθύς, καὶ
ὃ τῆς στρατιᾶς ἔτι χρησιμώτερον εἶναι νομίζω, ἄνδρα Σπαρ-
τιάτην ἄρχοντα, ὡς ἂν τούς τε παρόντας ξυντάξῃ καὶ τοὺς
ἄρτι κίνδυνον ἐκεῖθεν προεῖπον, οὐκ ἂν διὰ μακροῦ ὑμῖν

ἐπιπέσοι. ὥστε μὴ περὶ τῆς Σικελίας τις οἰέσθω μόνον
βουλεύειν, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς Πελοποννήσου, εἰ μὴ ποιήσετε
τάδε ἐν τάχει, στρατιάν τε ἐπὶ νεῶν πέμψετε τοιαύτην ἐκεῖσε
οἵτινες αὐτερέται κομισθέντες καὶ ὁπλιτεύσουσιν εὐθύς, καὶ
ὃ τῆς στρατιᾶς ἔτι χρησιμώτερον εἶναι νομίζω, ἄνδρα Σπαρ-
τιάτην ἄρχοντα, ὡς ἂν τούς τε παρόντας ξυντάξῃ καὶ τοὺς
μὴ 'θέλοντας προσαναγκάσῃ· οὕτω γὰρ οἵ τε ὑπάρχοντες ὑμῖν
φίλοι θαρσήσουσι μᾶλλον καὶ οἱ ἐνδοιάζοντες ἀδεέστερον
προσίασιν. καὶ τὰ ἐνθάδε χρὴ ἅμα φανερώτερον ἐκπολεμεῖν,
ἵνα Συρακόσιοί τε νομίζοντες ὑμᾶς ἐπιμέλεσθαι μᾶλλον
ἀντέχωσι καὶ Ἀθηναῖοι τοῖς ἑαυτῶν ἧσσον ἄλλην ἐπικουρίαν
πέμπωσιν. τειχίζειν τε χρὴ Δεκέλειαν τῆς Ἀττικῆς, ὅπερ
Ἀθηναῖοι μάλιστα αἰεὶ φοβοῦνται, καὶ μόνου αὐτοῦ νομίζουσι
τῶν ἐν τῷ πολέμῳ οὐ διαπεπειρᾶσθαι. βεβαιότατα δ' ἄν
40
τις οὕτω τοὺς πολεμίους βλάπτοι, εἰ ἃ μάλιστα δεδιότας

αὐτοὺς αἰσθάνοιτο, ταῦτα σαφῶς πυνθανόμενος ἐπιφέροι·
εἰκὸς γὰρ αὐτοὺς ἀκριβέστατα ἑκάστους τὰ σφέτερα
οἰκῆτε καὶ τῆς ἁπάσης Ἑλλάδος ἑκούσης καὶ οὐ βίᾳ, κατ'

εὔνοιαν δὲ ἡγῆσθε.’
Ὁ μὲν Ἀλκιβιάδης τοσαῦτα εἶπεν, οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι
διανοούμενοι μὲν καὶ αὐτοὶ πρότερον στρατεύειν ἐπὶ τὰς
Ἀθήνας, μέλλοντες δ' ἔτι καὶ περιορώμενοι, πολλῷ μᾶλλον
ἐπερρώσθησαν διδάξαντος ταῦτα ἕκαστα αὐτοῦ καὶ νομί-
σαντες παρὰ τοῦ σαφέστατα εἰδότος ἀκηκοέναι· ὥστε τῇ
ἐπιτειχίσει τῆς Δεκελείας προσεῖχον ἤδη τὸν νοῦν καὶ τὸ
παραυτίκα καὶ τοῖς ἐν τῇ Σικελίᾳ πέμπειν τινὰ τιμωρίαν.
καὶ Γύλιππον τὸν Κλεανδρίδου προστάξαντες ἄρχοντα τοῖς
Συρακοσίοις ἐκέλευον μετ' ἐκείνων καὶ τῶν Κορινθίων βου-
λευόμενον ποιεῖν ὅπῃ ἐκ τῶν παρόντων μάλιστα καὶ τάχιστά
τις ὠφελία ἥξει τοῖς ἐκεῖ. ὁ δὲ δύο μὲν ναῦς τοὺς Κοριν-
θίους ἤδη ἐκέλευέν οἱ πέμπειν ἐς Ἀσίνην, τὰς δὲ λοιπὰς
παρασκευάζεσθαι ὅσας διανοοῦνται πέμπειν καί, ὅταν καιρὸς
ᾖ, ἑτοίμας εἶναι πλεῖν. ταῦτα δὲ ξυνθέμενοι ἀνεχώρουν ἐκ
τῆς Λακεδαίμονος.
Ἀφίκετο δὲ καὶ ἡ ἐκ τῆς Σικελίας τριήρης τῶν Ἀθηναίων,

ἣν ἀπέστειλαν οἱ στρατηγοὶ ἐπί τε χρήματα καὶ ἱππέας. καὶ
οἱ Ἀθηναῖοι ἀκούσαντες ἐψηφίσαντο τήν τε τροφὴν πέμπειν
τῇ στρατιᾷ καὶ τοὺς ἱππέας. καὶ ὁ χειμὼν ἐτελεύτα, καὶ
ἕβδομον καὶ δέκατον ἔτος τῷ πολέμῳ ἐτελεύτα τῷδε ὃν
Θουκυδίδης ξυνέγραψεν.
Ἅμα δὲ τῷ ἦρι εὐθὺς ἀρχομένῳ τοῦ ἐπιγιγνομένου θέρους
οἱ ἐν τῇ Σικελίᾳ Ἀθηναῖοι ἄραντες ἐκ τῆς Κατάνης παρέ-
πλευσαν ἐπὶ Μεγάρων τῶν ἐν τῇ Σικελίᾳ, οὓς ἐπὶ Γέλωνος
τοῦ τυράννου, ὥσπερ καὶ πρότερόν μοι εἴρηται, ἀναστήσαντες
Συρακόσιοι αὐτοὶ ἔχουσι τὴν γῆν. ἀποβάντες δὲ ἐδῄωσαν
τούς [τε] ἀγροὺς καὶ ἐλθόντες ἐπὶ ἔρυμά τι τῶν Συρακοσίων
καὶ οὐχ ἑλόντες αὖθις καὶ πεζῇ καὶ ναυσὶ παρακομισθέντες
ἐπὶ τὸν Τηρίαν ποταμὸν τό τε πεδίον ἀναβάντες ἐδῄουν καὶ
τὸν σῖτον ἐνεπίμπρασαν, καὶ τῶν Συρακοσίων περιτυχόντες
τισὶν οὐ πολλοῖς καὶ ἀποκτείναντές τέ τινας καὶ τροπαῖον
στήσαντες ἀνεχώρησαν ἐπὶ τὰς ναῦς. καὶ ἀποπλεύσαντες
ἐς Κατάνην, ἐκεῖθεν δὲ ἐπισιτισάμενοι, πάσῃ τῇ στρατιᾷ
ἐχώρουν ἐπὶ Κεντόριπα, Σικελῶν πόλισμα, καὶ προσαγαγό-
μενοι ὁμολογίᾳ ἀπῇσαν, πιμπράντες ἅμα τὸν σῖτον τῶν τε
Ἰνησσαίων καὶ τῶν Ὑβλαίων. καὶ ἀφικόμενοι ἐς Κατάνην

41
ἣν ἀπέστειλαν οἱ στρατηγοὶ ἐπί τε χρήματα καὶ ἱππέας. καὶ

οἱ Ἀθηναῖοι ἀκούσαντες ἐψηφίσαντο τήν τε τροφὴν πέμπειν
τῇ στρατιᾷ καὶ τοὺς ἱππέας. καὶ ὁ χειμὼν ἐτελεύτα, καὶ
ἕβδομον καὶ δέκατον ἔτος τῷ πολέμῳ ἐτελεύτα τῷδε ὃν
Θουκυδίδης ξυνέγραψεν.
Ἅμα δὲ τῷ ἦρι εὐθὺς ἀρχομένῳ τοῦ ἐπιγιγνομένου θέρους
οἱ ἐν τῇ Σικελίᾳ Ἀθηναῖοι ἄραντες ἐκ τῆς Κατάνης παρέ-
πλευσαν ἐπὶ Μεγάρων τῶν ἐν τῇ Σικελίᾳ, οὓς ἐπὶ Γέλωνος
τοῦ τυράννου, ὥσπερ καὶ πρότερόν μοι εἴρηται, ἀναστήσαντες
Συρακόσιοι αὐτοὶ ἔχουσι τὴν γῆν. ἀποβάντες δὲ ἐδῄωσαν
τούς [τε] ἀγροὺς καὶ ἐλθόντες ἐπὶ ἔρυμά τι τῶν Συρακοσίων
καὶ οὐχ ἑλόντες αὖθις καὶ πεζῇ καὶ ναυσὶ παρακομισθέντες
ἐπὶ τὸν Τηρίαν ποταμὸν τό τε πεδίον ἀναβάντες ἐδῄουν καὶ
τὸν σῖτον ἐνεπίμπρασαν, καὶ τῶν Συρακοσίων περιτυχόντες
τισὶν οὐ πολλοῖς καὶ ἀποκτείναντές τέ τινας καὶ τροπαῖον
στήσαντες ἀνεχώρησαν ἐπὶ τὰς ναῦς. καὶ ἀποπλεύσαντες
ἐς Κατάνην, ἐκεῖθεν δὲ ἐπισιτισάμενοι, πάσῃ τῇ στρατιᾷ
ἐχώρουν ἐπὶ Κεντόριπα, Σικελῶν πόλισμα, καὶ προσαγαγό-
μενοι ὁμολογίᾳ ἀπῇσαν, πιμπράντες ἅμα τὸν σῖτον τῶν τε
Ἰνησσαίων καὶ τῶν Ὑβλαίων. καὶ ἀφικόμενοι ἐς Κατάνην
καταλαμβάνουσι τούς τε ἱππέας ἥκοντας ἐκ τῶν Ἀθηνῶν
καὶ τάλαντα ἀργυρίου τριακόσια.

Τοῦ δ' αὐτοῦ ἦρος καὶ ἐπ' Ἄργος στρατεύσαντες Λακε-
δαιμόνιοι μέχρι μὲν Κλεωνῶν ἦλθον, σεισμοῦ δὲ γενομένου
ἀπεχώρησαν. καὶ Ἀργεῖοι μετὰ ταῦτα ἐσβαλόντες ἐς τὴν
Θυρεᾶτιν ὅμορον οὖσαν λείαν τῶν Λακεδαιμονίων πολλὴν
ἔλαβον, ἣ ἐπράθη ταλάντων οὐκ ἔλασσον πέντε καὶ εἴκοσι.
καὶ ὁ Θεσπιῶν δῆμος ἐν τῷ αὐτῷ θέρει οὐ πολὺ ὕστερον
ἐπιθέμενος τοῖς τὰς ἀρχὰς ἔχουσιν οὐ κατέσχεν, ἀλλὰ
βοηθησάντων Θηβαίων οἱ μὲν ξυνελήφθησαν, οἱ δ' ἐξέπεσον
Ἀθήναζε.
Καὶ οἱ Συρακόσιοι τοῦ αὐτοῦ θέρους, ὡς ἐπύθοντο τούς
[τε] ἱππέας ἥκοντας τοῖς Ἀθηναίοις καὶ μέλλοντας ἤδη ἐπὶ
σφᾶς ἰέναι, νομίσαντες, ἐὰν μὴ τῶν Ἐπιπολῶν κρατήσωσιν
οἱ Ἀθηναῖοι, χωρίου ἀποκρήμνου τε καὶ ὑπὲρ τῆς πόλεως
εὐθὺς κειμένου, οὐκ ἂν ῥᾳδίως σφᾶς, οὐδ' εἰ κρατοῖντο
μάχῃ, ἀποτειχισθῆναι, διενοοῦντο τὰς προσβάσεις αὐτῶν
φυλάσσειν, ὅπως μὴ κατὰ ταύτας λάθωσι σφᾶς ἀναβάντες
οἱ πολέμιοι· οὐ γὰρ ἂν ἄλλῃ γε αὐτοὺς δυνηθῆναι. ἐξήρτηται
γὰρ τὸ ἄλλο χωρίον, καὶ μέχρι τῆς πόλεως ἐπικλινές τ' ἐστὶ
καὶ ἐπιφανὲς πᾶν ἔσω· καὶ ὠνόμασται ὑπὸ τῶν Συρακοσίων
διὰ τὸ ἐπιπολῆς τοῦ ἄλλου εἶναι Ἐπιπολαί. καὶ οἱ μὲν
42
ἐξέτασίν τε ὅπλων ἐποιοῦντο καὶ ἑξακοσίους λογάδας τῶν

ὁπλιτῶν ἐξέκριναν πρότερον, ὧν ἦρχε Διόμιλος φυγὰς ἐξ
Ἄνδρου, ὅπως τῶν τε Ἐπιπολῶν εἶεν φύλακες, καὶ ἢν ἐς
ἄλλο τι δέῃ, ταχὺ ξυνεστῶτες παραγίγνωνται. οἱ δὲ Ἀθη-
ναῖοι ταύτης τῆς νυκτὸς τῇ ἐπιγιγνομένῃ ἡμέρᾳ ἐξητάζοντο
καὶ ἔλαθον αὐτοὺς παντὶ ἤδη τῷ στρατεύματι ἐκ τῆς Κατάνης
σχόντες κατὰ τὸν Λέοντα καλούμενον, ὃς ἀπέχει τῶν Ἐπι-
πολῶν ἓξ ἢ ἑπτὰ σταδίους, καὶ τοὺς πεζοὺς ἀποβιβάσαντες,
ταῖς τε ναυσὶν ἐς τὴν Θάψον καθορμισάμενοι· ἔστι δὲ
χερσόνησος μὲν ἐν στενῷ ἰσθμῷ προύχουσα ἐς τὸ πέλαγος,
τῆς δὲ Συρακοσίων πόλεως οὔτε πλοῦν οὔτε ὁδὸν πολλὴν
ἀπέχει. καὶ ὁ μὲν ναυτικὸς στρατὸς τῶν Ἀθηναίων ἐν τῇ
Θάψῳ διασταυρωσάμενος τὸν ἰσθμὸν ἡσύχαζεν· ὁ δὲ πεζὸς
ἐχώρει εὐθὺς δρόμῳ πρὸς τὰς Ἐπιπολὰς καὶ φθάνει ἀναβὰς
κατὰ τὸν Εὐρύηλον πρὶν τοὺς Συρακοσίους αἰσθομένους ἐκ
τοῦ λειμῶνος καὶ τῆς ἐξετάσεως παραγενέσθαι. ἐβοήθουν
δὲ οἵ τε ἄλλοι, ὡς ἕκαστος τάχους εἶχε, καὶ οἱ περὶ τὸν
Διόμιλον ἑξακόσιοι· στάδιοι δὲ πρὶν προσμεῖξαι ἐκ τοῦ
λειμῶνος ἐγίγνοντο αὐτοῖς οὐκ ἔλασσον ἢ πέντε καὶ εἴκοσι.
προσπεσόντες οὖν αὐτοῖς τοιούτῳ τρόπῳ ἀτακτότερον καὶ
μάχῃ νικηθέντες οἱ Συρακόσιοι ἐπὶ ταῖς Ἐπιπολαῖς
ναῖοι ταύτης τῆς νυκτὸς τῇ ἐπιγιγνομένῃ ἡμέρᾳ ἐξητάζοντο

καὶ ἔλαθον αὐτοὺς παντὶ ἤδη τῷ στρατεύματι ἐκ τῆς Κατάνης
σχόντες κατὰ τὸν Λέοντα καλούμενον, ὃς ἀπέχει τῶν Ἐπι-
πολῶν ἓξ ἢ ἑπτὰ σταδίους, καὶ τοὺς πεζοὺς ἀποβιβάσαντες,
ταῖς τε ναυσὶν ἐς τὴν Θάψον καθορμισάμενοι· ἔστι δὲ
χερσόνησος μὲν ἐν στενῷ ἰσθμῷ προύχουσα ἐς τὸ πέλαγος,
τῆς δὲ Συρακοσίων πόλεως οὔτε πλοῦν οὔτε ὁδὸν πολλὴν
ἀπέχει. καὶ ὁ μὲν ναυτικὸς στρατὸς τῶν Ἀθηναίων ἐν τῇ
Θάψῳ διασταυρωσάμενος τὸν ἰσθμὸν ἡσύχαζεν· ὁ δὲ πεζὸς
ἐχώρει εὐθὺς δρόμῳ πρὸς τὰς Ἐπιπολὰς καὶ φθάνει ἀναβὰς
κατὰ τὸν Εὐρύηλον πρὶν τοὺς Συρακοσίους αἰσθομένους ἐκ
τοῦ λειμῶνος καὶ τῆς ἐξετάσεως παραγενέσθαι. ἐβοήθουν
δὲ οἵ τε ἄλλοι, ὡς ἕκαστος τάχους εἶχε, καὶ οἱ περὶ τὸν
Διόμιλον ἑξακόσιοι· στάδιοι δὲ πρὶν προσμεῖξαι ἐκ τοῦ
λειμῶνος ἐγίγνοντο αὐτοῖς οὐκ ἔλασσον ἢ πέντε καὶ εἴκοσι.
προσπεσόντες οὖν αὐτοῖς τοιούτῳ τρόπῳ ἀτακτότερον καὶ
μάχῃ νικηθέντες οἱ Συρακόσιοι ἐπὶ ταῖς Ἐπιπολαῖς ἀνεχώ-
ρησαν ἐς τὴν πόλιν· καὶ ὅ τε Διόμιλος ἀποθνῄσκει καὶ τῶν
ἄλλων ὡς τριακόσιοι. καὶ μετὰ τοῦτο οἱ Ἀθηναῖοι τροπαῖόν
τε στήσαντες καὶ τοὺς νεκροὺς ὑποσπόνδους ἀποδόντες τοῖς
Συρακοσίοις, πρὸς τὴν πόλιν αὐτὴν τῇ ὑστεραίᾳ ἐπικατα
43
Ἐπιπολῶν, ὁρῶν πρὸς τὰ Μέγαρα, ὅπως εἴη αὐτοῖς, ὁπότε

προΐοιεν ἢ μαχούμενοι ἢ τειχιοῦντες, τοῖς τε σκεύεσι καὶ
τοῖς χρήμασιν ἀποθήκη. καὶ οὐ πολλῷ ὕστερον αὐτοῖς
ἦλθον ἔκ τε Ἐγέστης ἱππῆς τριακόσιοι καὶ Σικελῶν καὶ
Ναξίων καὶ ἄλλων τινῶν ὡς ἑκατόν· καὶ Ἀθηναίων ὑπῆρχον
πεντήκοντα καὶ διακόσιοι, οἷς ἵππους τοὺς μὲν παρ' Ἐγε-
σταίων καὶ Καταναίων ἔλαβον, τοὺς δ' ἐπρίαντο, καὶ
ξύμπαντες πεντήκοντα καὶ ἑξακόσιοι ἱππῆς ξυνελέγησαν.
καὶ καταστήσαντες ἐν τῷ Λαβδάλῳ φυλακὴν ἐχώρουν πρὸς
τὴν Συκῆν οἱ Ἀθηναῖοι, ἵναπερ καθεζόμενοι ἐτείχισαν τὸν
κύκλον διὰ τάχους. καὶ ἔκπληξιν τοῖς Συρακοσίοις παρέσχον
τῷ τάχει τῆς οἰκοδομίας· καὶ ἐπεξελθόντες μάχην διενοοῦντο
ποιεῖσθαι καὶ μὴ περιορᾶν. καὶ ἤδη ἀντιπαρατασσομένων
ἀλλήλοις οἱ τῶν Συρακοσίων στρατηγοὶ ὡς ἑώρων σφίσι τὸ
στράτευμα διεσπασμένον τε καὶ οὐ ῥᾳδίως ξυντασσόμενον,
ἀνήγαγον πάλιν ἐς τὴν πόλιν πλὴν μέρους τινὸς τῶν ἱππέων·
οὗτοι δὲ ὑπομένοντες ἐκώλυον τοὺς Ἀθηναίους λιθοφορεῖν τε
καὶ ἀποσκίδνασθαι μακροτέραν. καὶ τῶν Ἀθηναίων φυλὴ
μία τῶν ὁπλιτῶν καὶ οἱ ἱππῆς μετ' αὐτῶν πάντες ἐτρέψαντο
τοὺς τῶν Συρακοσίων ἱππέας προσβαλόντες, καὶ ἀπέκτεινάν
τέ τινας καὶ τροπαῖον τῆς ἱππομαχίας ἔστησαν.
ἔμελλον ἄξειν τὸ τεῖχος καί, εἰ φθάσειαν, ἀποκλῄσεις

γίγνεσθαι, καὶ ἅμα καὶ ἐν τούτῳ εἰ ἐπιβοηθοῖεν, μέρος
ἀντιπέμπειν αὐτοῖς τῆς στρατιᾶς καὶ φθάνειν αὐτοὶ προ-
καταλαμβάνοντες τοῖς σταυροῖς τὰς ἐφόδους, ἐκείνους δὲ ἂν
παυομένους τοῦ ἔργου πάντας ἂν πρὸς σφᾶς τρέπεσθαι.
ἐτείχιζον οὖν ἐξελθόντες ἀπὸ τῆς σφετέρας πόλεως ἀρξά-
μενοι, κάτωθεν τοῦ κύκλου τῶν Ἀθηναίων ἐγκάρσιον τεῖχος
ἄγοντες, τάς τε ἐλάας ἐκκόπτοντες τοῦ τεμένους καὶ πύργους
ξυλίνους καθιστάντες. αἱ δὲ νῆες τῶν Ἀθηναίων οὔπω ἐκ
τῆς Θάψου περιεπεπλεύκεσαν ἐς τὸν μέγαν λιμένα, ἀλλ' ἔτι
οἱ Συρακόσιοι ἐκράτουν τῶν περὶ τὴν θάλασσαν, κατὰ γῆν
δ' ἐκ τῆς Θάψου οἱ Ἀθηναῖοι τὰ ἐπιτήδεια ἐπήγοντο. ἐπειδὴ
δὲ τοῖς Συρακοσίοις ἀρκούντως ἐδόκει ἔχειν ὅσα τε ἐσταυρώθη
καὶ ᾠκοδομήθη τοῦ ὑποτειχίσματος, καὶ οἱ Ἀθηναῖοι αὐτοὺς
οὐκ ἦλθον κωλύσοντες, φοβούμενοι μὴ σφίσι δίχα γιγνομέ-
νοις ῥᾷον μάχωνται, καὶ ἅμα τὴν καθ' αὑτοὺς περιτείχισιν
ἐπειγόμενοι, οἱ μὲν Συρακόσιοι φυλὴν μίαν καταλιπόντες
φύλακα τοῦ οἰκοδομήματος ἀνεχώρησαν ἐς τὴν πόλιν, οἱ δὲ
Ἀθηναῖοι τούς τε ὀχετοὺς αὐτῶν, οἳ ἐς τὴν πόλιν ὑπονομηδὸν
44
ποτοῦ ὕδατος ἠγμένοι ἦσαν, διέφθειραν, καὶ τηρήσαντες τούς

τε ἄλλους Συρακοσίους κατὰ σκηνὰς ὄντας ἐν μεσημβρίᾳ
καί τινας καὶ ἐς τὴν πόλιν ἀποκεχωρηκότας καὶ τοὺς ἐν τῷ

σταυρώματι ἀμελῶς φυλάσσοντας, τριακοσίους μὲν σφῶν
αὐτῶν λογάδας καὶ τῶν ψιλῶν τινὰς ἐκλεκτοὺς ὡπλισμένους
προύταξαν θεῖν δρόμῳ ἐξαπιναίως πρὸς τὸ ὑποτείχισμα, ἡ
δ' ἄλλη στρατιὰ δίχα, ἡ μὲν μετὰ τοῦ ἑτέρου στρατηγοῦ πρὸς
τὴν πόλιν, εἰ ἐπιβοηθοῖεν, ἐχώρουν, ἡ δὲ μετὰ τοῦ ἑτέρου
πρὸς τὸ σταύρωμα τὸ παρὰ τὴν πυλίδα. καὶ προσβαλόντες
οἱ τριακόσιοι αἱροῦσι τὸ σταύρωμα· καὶ οἱ φύλακες αὐτὸ
ἐκλιπόντες κατέφυγον ἐς τὸ προτείχισμα τὸ περὶ τὸν Τεμε-
νίτην. καὶ αὐτοῖς ξυνεσέπεσον οἱ διώκοντες, καὶ ἐντὸς
γενόμενοι βίᾳ ἐξεκρούσθησαν πάλιν ὑπὸ τῶν Συρακοσίων,
καὶ τῶν Ἀργείων τινὲς αὐτόθι καὶ τῶν Ἀθηναίων οὐ πολλοὶ
διεφθάρησαν. καὶ ἐπαναχωρήσασα ἡ πᾶσα στρατιὰ τήν τε
ὑποτείχισιν καθεῖλον καὶ τὸ σταύρωμα ἀνέσπασαν καὶ διε-
φόρησαν τοὺς σταυροὺς παρ' ἑαυτοὺς καὶ τροπαῖον ἔστησαν.
Τῇ δ' ὑστεραίᾳ ἀπὸ τοῦ κύκλου ἐτείχιζον οἱ Ἀθηναῖοι
τὸν κρημνὸν τὸν ὑπὲρ τοῦ ἕλους, ὃς τῶν Ἐπιπολῶν ταύτῃ
πρὸς τὸν μέγαν λιμένα ὁρᾷ, καὶ ᾗπερ αὐτοῖς βραχύτατον
ἐγίγνετο καταβᾶσι διὰ τοῦ ὁμαλοῦ καὶ τοῦ ἕλους ἐς τὸν
λιμένα τὸ περιτείχισμα. καὶ οἱ Συρακόσιοι ἐν τούτῳ ἐξελ-
θόντες καὶ αὐτοὶ ἀπεσταύρουν αὖθις ἀρξάμενοι ἀπὸ τῆς
πόλεως διὰ μέσου τοῦ ἕλους, καὶ τάφρον ἅμα παρώρυσσον,
ὅπως μὴ οἷόν τε ᾖ τοῖς Ἀθηναίοις μέχρι τῆς θαλάσσης
ἀποτειχίσαι. οἱ δ', ἐπειδὴ τὸ πρὸς τὸν κρημνὸν αὐτοῖς
ἐξείργαστο, ἐπιχειροῦσιν αὖθις τῷ τῶν Συρακοσίων σταυ-
ρώματι καὶ τάφρῳ, τὰς μὲν ναῦς κελεύσαντες περιπλεῦσαι
ἐκ τῆς Θάψου ἐς τὸν μέγαν λιμένα τὸν τῶν Συρακοσίων,
αὐτοὶ δὲ περὶ ὄρθρον καταβάντες ἀπὸ τῶν Ἐπιπολῶν ἐς τὸ
ὁμαλὸν καὶ διὰ τοῦ ἕλους, ᾗ πηλῶδες ἦν καὶ στεριφώτατον,
θύρας καὶ ξύλα πλατέα ἐπιθέντες καὶ ἐπ' αὐτῶν διαβαδί
αὐτοὶ δὲ περὶ ὄρθρον καταβάντες ἀπὸ τῶν Ἐπιπολῶν ἐς τὸ

ὁμαλὸν καὶ διὰ τοῦ ἕλους, ᾗ πηλῶδες ἦν καὶ στεριφώτατον,
θύρας καὶ ξύλα πλατέα ἐπιθέντες καὶ ἐπ' αὐτῶν διαβαδί-
σαντες, αἱροῦσιν ἅμα ἕῳ τό τε σταύρωμα πλὴν ὀλίγου καὶ
τὴν τάφρον, καὶ ὕστερον καὶ τὸ ὑπολειφθὲν εἷλον. καὶ μάχη
45
ἐγένετο, καὶ ἐν αὐτῇ ἐνίκων οἱ Ἀθηναῖοι. καὶ τῶν Συρα-

κοσίων οἱ μὲν τὸ δεξιὸν κέρας ἔχοντες πρὸς τὴν πόλιν
ἔφευγον, οἱ δ' ἐπὶ τῷ εὐωνύμῳ παρὰ τὸν ποταμόν. καὶ
αὐτοὺς βουλόμενοι ἀποκλῄσασθαι τῆς διαβάσεως οἱ τῶν
Ἀθηναίων τριακόσιοι λογάδες δρόμῳ ἠπείγοντο πρὸς τὴν
γέφυραν. δείσαντες δὲ οἱ Συρακόσιοι (ἦσαν γὰρ καὶ τῶν
ἱππέων αὐτοῖς οἱ πολλοὶ ἐνταῦθα) ὁμόσε χωροῦσι τοῖς τρια-
κοσίοις τούτοις, καὶ τρέπουσί τε αὐτοὺς καὶ ἐσβάλλουσιν ἐς
τὸ δεξιὸν κέρας τῶν Ἀθηναίων· καὶ προσπεσόντων αὐτῶν
ξυνεφοβήθη καὶ ἡ πρώτη φυλὴ τοῦ κέρως. ἰδὼν δὲ ὁ
Λάμαχος παρεβοήθει ἀπὸ τοῦ εὐωνύμου τοῦ ἑαυτῶν μετὰ
τοξοτῶν τε οὐ πολλῶν καὶ τοὺς Ἀργείους παραλαβών, καὶ
ἐπιδιαβὰς τάφρον τινὰ καὶ μονωθεὶς μετ' ὀλίγων τῶν ξυν-
διαβάντων ἀποθνῄσκει αὐτός τε καὶ πέντε ἢ ἓξ τῶν μετ'
αὐτοῦ. καὶ τούτους μὲν οἱ Συρακόσιοι εὐθὺς κατὰ τάχος
φθάνουσιν ἁρπάσαντες πέραν τοῦ ποταμοῦ ἐς τὸ ἀσφαλές,
τὸ πρῶτον καταφυγόντες ὡς ἑώρων ταῦτα γιγνόμενα, αὐτοί

τε πάλιν ἀπὸ τῆς πόλεως ἀναθαρσήσαντες ἀντετάξαντο πρὸς
τοὺς κατὰ σφᾶς Ἀθηναίους, καὶ μέρος τι αὑτῶν πέμπουσιν
ἐπὶ τὸν κύκλον τὸν ἐπὶ ταῖς Ἐπιπολαῖς, ἡγούμενοι ἐρῆμον
αἱρήσειν. καὶ τὸ μὲν δεκάπλεθρον προτείχισμα αὐτῶν
αἱροῦσι καὶ διεπόρθησαν, αὐτὸν δὲ τὸν κύκλον Νικίας διε-
κώλυσεν· ἔτυχε γὰρ ἐν αὐτῷ δι' ἀσθένειαν ὑπολελειμμένος.
τὰς γὰρ μηχανὰς καὶ ξύλα ὅσα πρὸ τοῦ τείχους ἦν κατα-
βεβλημένα, ἐμπρῆσαι τοὺς ὑπηρέτας ἐκέλευσεν, ὡς ἔγνω
ἀδυνάτους ἐσομένους ἐρημίᾳ ἀνδρῶν ἄλλῳ τρόπῳ περιγενέ-
σθαι. καὶ ξυνέβη οὕτως· οὐ γὰρ ἔτι προσῆλθον οἱ Συρακό-
σιοι διὰ τὸ πῦρ, ἀλλὰ ἀπεχώρουν πάλιν. καὶ γὰρ πρός τε
τὸν κύκλον βοήθεια ἤδη κάτωθεν τῶν Ἀθηναίων ἀποδιω-
ξάντων τοὺς ἐκεῖ ἐπανῄει, καὶ αἱ νῆες ἅμα αὐτῶν ἐκ τῆς
Θάψου, ὥσπερ εἴρητο, κατέπλεον ἐς τὸν μέγαν λιμένα. ἃ
ὁρῶντες οἱ ἄνωθεν κατὰ τάχος ἀπῇσαν καὶ ἡ ξύμπασα
στρατιὰ τῶν Συρακοσίων ἐς τὴν πόλιν, νομίσαντες μὴ ἂν
ἔτι ἀπὸ τῆς παρούσης σφίσι δυνάμεως ἱκανοὶ γενέσθαι
κωλῦσαι τὸν ἐπὶ τὴν θάλασσαν τειχισμόν.
νεκροὺς ὑποσπόνδους ἀπέδοσαν τοῖς Συρακοσίοις καὶ τοὺς

μετὰ Λαμάχου καὶ αὐτὸν ἐκομίσαντο· καὶ παρόντος ἤδη
σφίσι παντὸς τοῦ στρατεύματος καὶ τοῦ ναυτικοῦ καὶ τοῦ
πεζοῦ, ἀπὸ τῶν Ἐπιπολῶν καὶ τοῦ κρημνώδους ἀρξάμενοι
ἀπετείχιζον μέχρι τῆς θαλάσσης τείχει διπλῷ τοὺς Συρα-
κοσίους. τὰ δ' ἐπιτήδεια τῇ στρατιᾷ ἐσήγετο ἐκ τῆς Ἰταλίας
46
πανταχόθεν. ἦλθον δὲ καὶ τῶν Σικελῶν πολλοὶ ξύμμαχοι

τοῖς Ἀθηναίοις, οἳ πρότερον περιεωρῶντο, καὶ ἐκ τῆς Τυρ-
σηνίας νῆες πεντηκόντοροι τρεῖς. καὶ τἆλλα προυχώρει
αὐτοῖς ἐς ἐλπίδας. καὶ γὰρ οἱ Συρακόσιοι πολέμῳ μὲν οὐκέτι
ἐνόμιζον ἂν περιγενέσθαι, ὡς αὐτοῖς οὐδὲ ἀπὸ τῆς Πελο-
ποννήσου ὠφελία οὐδεμία ἧκε, τοὺς δὲ λόγους ἔν τε σφίσιν
αὐτοῖς ἐποιοῦντο ξυμβατικοὺς καὶ πρὸς τὸν Νικίαν· οὗτος
γὰρ δὴ μόνος εἶχε Λαμάχου τεθνεῶτος τὴν ἀρχήν. καὶ
κύρωσις μὲν οὐδεμία ἐγίγνετο, οἷα δὲ εἰκὸς ἀνθρώπων ἀπο-
ρούντων καὶ μᾶλλον ἢ πρὶν πολιορκουμένων, πολλὰ ἐλέγετο
πρός τε ἐκεῖνον καὶ πλείω ἔτι κατὰ τὴν πόλιν. καὶ γάρ
τινα καὶ ὑποψίαν ὑπὸ τῶν παρόντων κακῶν ἐς ἀλλήλους
εἶχον, καὶ τοὺς στρατηγούς τε ἐφ' ὧν αὐτοῖς ταῦτα ξυνέβη
ἔπαυσαν, ὡς ἢ δυστυχίᾳ ἢ προδοσίᾳ τῇ
ρούντων καὶ μᾶλλον ἢ πρὶν πολιορκουμένων, πολλὰ ἐλέγετο

πρός τε ἐκεῖνον καὶ πλείω ἔτι κατὰ τὴν πόλιν. καὶ γάρ
τινα καὶ ὑποψίαν ὑπὸ τῶν παρόντων κακῶν ἐς ἀλλήλους
εἶχον, καὶ τοὺς στρατηγούς τε ἐφ' ὧν αὐτοῖς ταῦτα ξυνέβη
ἔπαυσαν, ὡς ἢ δυστυχίᾳ ἢ προδοσίᾳ τῇ ἐκείνων βλαπτόμενοι,
καὶ ἄλλους ἀνθείλοντο, Ἡρακλείδην καὶ Εὐκλέα καὶ Τελλίαν.
Ἐν δὲ τούτῳ Γύλιππος ὁ Λακεδαιμόνιος καὶ αἱ ἀπὸ τῆς
Κορίνθου νῆες περὶ Λευκάδα ἤδη ἦσαν, βουλόμενοι ἐς τὴν
Σικελίαν διὰ τάχους βοηθῆσαι. καὶ ὡς αὐτοῖς αἱ ἀγγελίαι
ἐφοίτων δειναὶ καὶ πᾶσαι ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐψευσμέναι ὡς ἤδη
παντελῶς ἀποτετειχισμέναι αἱ Συράκουσαί εἰσι, τῆς μὲν
Σικελίας οὐκέτι ἐλπίδα οὐδεμίαν εἶχεν ὁ Γύλιππος, τὴν δὲ
Ἰταλίαν βουλόμενος περιποιῆσαι αὐτὸς μὲν καὶ Πυθὴν ὁ
Κορίνθιος ναυσὶ δυοῖν μὲν Λακωνικαῖν, δυοῖν δὲ Κορινθίαιν
ὅτι τάχιστα ἐπεραιώθησαν τὸν Ἰόνιον ἐς Τάραντα, οἱ δὲ
Κορίνθιοι πρὸς ταῖς σφετέραις δέκα Λευκαδίας δύο καὶ Ἀμ-
πρακιώτιδας τρεῖς προσπληρώσαντες ὕστερον ἔμελλον πλεύ-
σεσθαι. καὶ ὁ μὲν Γύλιππος ἐκ τοῦ Τάραντος ἐς τὴν Θουρίαν
πρῶτον πρεσβευσάμενος καὶ τὴν τοῦ πατρὸς ἀνανεωσάμενος
πολιτείαν καὶ οὐ δυνάμενος αὐτοὺς προσαγαγέσθαι, ἄρας
παρέπλει τὴν Ἰταλίαν, καὶ ἁρπασθεὶς ὑπ' ἀνέμου κατὰ τὸν
Θουκυδίδης ιστορίαι Book 7, Chap. 1, sec. 1, line 4
ΙΣΤΟΡΙΩΝ Η
Ὁ δὲ Γύλιππος καὶ ὁ Πυθὴν ἐκ τοῦ Τάραντος, ἐπεὶ

47
ἐπεσκεύασαν τὰς ναῦς, παρέπλευσαν ἐς Λοκροὺς τοὺς Ἐπιζεφυρίους· καὶ

πυνθανόμενοι σαφέστερον ἤδη ὅτι οὐ παντελῶς
πω ἀποτετειχισμέναι αἱ Συράκουσαί εἰσιν, ἀλλ' ἔτι οἷόν τε
κατὰ τὰς Ἐπιπολὰς στρατιᾷ ἀφικομένους ἐσελθεῖν, ἐβου-
λεύοντο εἴτ' ἐν δεξιᾷ λαβόντες τὴν Σικελίαν διακινδυνεύσωσιν
ἐσπλεῦσαι, εἴτ' ἐν ἀριστερᾷ ἐς Ἱμέραν πρῶτον πλεύσαντες
καὶ αὐτούς τε ἐκείνους καὶ στρατιὰν ἄλλην προσλαβόντες,
οὓς ἂν πείθωσι, κατὰ γῆν ἔλθωσιν. καὶ ἔδοξεν αὐτοῖς ἐπὶ
τῆς Ἱμέρας πλεῖν, ἄλλως τε καὶ τῶν Ἀττικῶν τεσσάρων
νεῶν οὔπω παρουσῶν ἐν τῷ Ῥηγίῳ, ἃς ὁ Νικίας ὅμως πυν-
θανόμενος αὐτοὺς ἐν Λακροῖς εἶναι ἀπέστειλεν. φθάσαντες
δὲ τὴν φυλακὴν ταύτην περαιοῦνται διὰ τοῦ πορθμοῦ, καὶ
σχόντες Ῥηγίῳ καὶ Μεσσήνῃ ἀφικνοῦνται ἐς Ἱμέραν.
στρατιὰν οὐ πολλὴν καὶ οἱ Γελῷοι καὶ τῶν Σικελῶν τινές,

οἳ πολὺ προθυμότερον προσχωρεῖν ἑτοῖμοι ἦσαν τοῦ τε
Ἀρχωνίδου νεωστὶ τεθνηκότος, ὃς τῶν ταύτῃ Σικελῶν βασι-
λεύων τινῶν καὶ ὢν οὐκ ἀδύνατος τοῖς Ἀθηναίοις φίλος ἦν,
καὶ τοῦ Γυλίππου ἐκ Λακεδαίμονος προθύμως δοκοῦντος ἥκειν.
καὶ ὁ μὲν Γύλιππος ἀναλαβὼν τῶν τε σφετέρων ναυτῶν καὶ
ἐπιβατῶν τοὺς ὡπλισμένους ἑπτακοσίους μάλιστα, Ἱμεραίους
δὲ ὁπλίτας καὶ ψιλοὺς ξυναμφοτέρους χιλίους καὶ ἱππέας
ἑκατὸν καὶ Σελινουντίων τέ τινας ψιλοὺς καὶ ἱππέας καὶ
Γελῴων ὀλίγους, Σικελῶν τε ἐς χιλίους τοὺς πάντας, ἐχώρει
πρὸς τὰς Συρακούσας· οἱ δ' ἐκ τῆς Λευκάδος Κορίνθιοι ταῖς
τε ἄλλαις ναυσὶν ὡς εἶχον τάχους ἐβοήθουν καὶ Γογγύλος,
εἷς τῶν Κορινθίων ἀρχόντων, μιᾷ νηὶ τελευταῖος ὁρμηθεὶς
πρῶτος μὲν ἀφικνεῖται ἐς τὰς Συρακούσας, ὀλίγον δὲ πρὸ
Γυλίππου, καὶ καταλαβὼν αὐτοὺς περὶ ἀπαλλαγῆς τοῦ πολέμου
μέλλοντας ἐκκλησιάσειν διεκώλυσέ τε καὶ παρεθάρσυνε,
λέγων ὅτι νῆές τε ἄλλαι ἔτι προσπλέουσι καὶ Γύλιππος ὁ
Κλεανδρίδου Λακεδαιμονίων ἀποστειλάντων ἄρχων. καὶ οἱ
μὲν Συρακόσιοι ἐπερρώσθησάν τε καὶ τῷ Γυλίππῳ εὐθὺς
πανστρατιᾷ ὡς ἀπαντησόμενοι ἐξῆλθον· ἤδη γὰρ καὶ ἐγγὺς
ὄντα ᾐσθάνοντο αὐτόν. ὁ δὲ Ἰέτας τότε τι τεῖχος ἐν τῇ
ἑκατὸν καὶ Σελινουντίων τέ τινας ψιλοὺς καὶ ἱππέας καὶ

Γελῴων ὀλίγους, Σικελῶν τε ἐς χιλίους τοὺς πάντας, ἐχώρει
πρὸς τὰς Συρακούσας· οἱ δ' ἐκ τῆς Λευκάδος Κορίνθιοι ταῖς
Γυλίππου, καὶ καταλαβὼν αὐτοὺς περὶ ἀπαλλαγῆς τοῦ πολέμου
48
λέγων ὅτι νῆές τε ἄλλαι ἔτι προσπλέουσι καὶ Γύλιππος ὁ

Κλεανδρίδου Λακεδαιμονίων ἀποστειλάντων ἄρχων. καὶ οἱ
μὲν Συρακόσιοι ἐπερρώσθησάν τε καὶ τῷ Γυλίππῳ εὐθὺς
πανστρατιᾷ ὡς ἀπαντησόμενοι ἐξῆλθον· ἤδη γὰρ καὶ ἐγγὺς
ὄντα ᾐσθάνοντο αὐτόν. ὁ δὲ Ἰέτας τότε τι τεῖχος ἐν τῇ
παρόδῳ τῶν Σικελῶν ἑλὼν καὶ ξυνταξάμενος ὡς ἐς μάχην
ἀφικνεῖται ἐς τὰς Ἐπιπολάς· καὶ ἀναβὰς κατὰ τὸν Εὐρύηλον,
ᾗπερ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὸ πρῶτον, ἐχώρει μετὰ τῶν Συρακο-
σίων ἐπὶ τὸ τείχισμα τῶν Ἀθηναίων. ἔτυχε δὲ κατὰ τοῦτο
τοῦ καιροῦ ἐλθὼν ἐν ᾧ ἑπτὰ μὲν ἢ ὀκτὼ σταδίων ἤδη ἀπε-
τετέλεστο τοῖς Ἀθηναίοις ἐς τὸν μέγαν λιμένα διπλοῦν τεῖχος,
πλὴν κατὰ βραχύ τι τὸ πρὸς τὴν θάλασσαν (τοῦτο δ' ἔτι
ᾠκοδόμουν), τῷ δὲ ἄλλῳ τοῦ κύκλου πρὸς τὸν Τρωγίλον ἐπὶ
ᾗπερ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὸ πρῶτον, ἐχώρει μετὰ τῶν Συρακο-

σίων ἐπὶ τὸ τείχισμα τῶν Ἀθηναίων. ἔτυχε δὲ κατὰ τοῦτο
τοῦ καιροῦ ἐλθὼν ἐν ᾧ ἑπτὰ μὲν ἢ ὀκτὼ σταδίων ἤδη ἀπε-
τετέλεστο τοῖς Ἀθηναίοις ἐς τὸν μέγαν λιμένα διπλοῦν τεῖχος,
πλὴν κατὰ βραχύ τι τὸ πρὸς τὴν θάλασσαν (τοῦτο δ' ἔτι
ᾠκοδόμουν), τῷ δὲ ἄλλῳ τοῦ κύκλου πρὸς τὸν Τρωγίλον ἐπὶ
τὴν ἑτέραν θάλασσαν λίθοι τε παραβεβλημένοι τῷ πλέονι ἤδη
ἦσαν, καὶ ἔστιν ἃ καὶ ἡμίεργα, τὰ δὲ καὶ ἐξειργασμένα κατελέ-
λειπτο. παρὰ τοσοῦτον μὲν αἱ Συράκουσαι ἦλθον κινδύνου.
Οἱ δὲ Ἀθηναῖοι αἰφνιδίως τοῦ τε Γυλίππου καὶ τῶν
Συρακοσίων σφίσιν ἐπιόντων ἐθορυβήθησαν μὲν τὸ πρῶτον,
παρετάξαντο δέ. ὁ δὲ θέμενος τὰ ὅπλα ἐγγὺς κήρυκα προς-
πέμπει αὐτοῖς λέγοντα, εἰ βούλονται ἐξιέναι ἐκ τῆς Σικελίας
πέντε ἡμερῶν λαβόντες τὰ σφέτερα αὐτῶν, ἑτοῖμος εἶναι
σπένδεσθαι. οἱ δ' ἐν ὀλιγωρίᾳ τε ἐποιοῦντο καὶ οὐδὲν
ἀποκρινάμενοι ἀπέπεμψαν. καὶ μετὰ τοῦτο ἀντιπαρεσκευά-
ζοντο ἀλλήλοις ὡς ἐς μάχην. καὶ ὁ Γύλιππος ὁρῶν τοὺς
Συρακοσίους ταρασσομένους καὶ οὐ ῥᾳδίως ξυντασσομένους,
ἐπανῆγε τὸ στρατόπεδον ἐς τὴν εὐρυχωρίαν μᾶλλον. καὶ ὁ
Νικίας οὐκ ἐπῆγε τοὺς Ἀθηναίους, ἀλλ' ἡσύχαζε πρὸς τῷ
ἐπανῆγε τὸ στρατόπεδον ἐς τὴν εὐρυχωρίαν μᾶλλον. καὶ ὁ

Νικίας οὐκ ἐπῆγε τοὺς Ἀθηναίους, ἀλλ' ἡσύχαζε πρὸς τῷ
ἑαυτῶν τείχει. ὡς δ' ἔγνω ὁ Γύλιππος οὐ προσιόντας αὐτούς,
ἀπήγαγε τὴν στρατιὰν ἐπὶ τὴν ἄκραν τὴν Τεμενῖτιν καλου-
μένην, καὶ αὐτοῦ ηὐλίσαντο. τῇ δ' ὑστεραίᾳ ἄγων τὴν μὲν
49
πλείστην τῆς στρατιᾶς παρέταξε πρὸς τὰ τείχη τῶν Ἀθη-

ναίων, ὅπως μὴ ἐπιβοηθοῖεν ἄλλοσε, μέρος δέ τι πέμψας
πρὸς τὸ φρούριον τὸ Λάβδαλον αἱρεῖ, καὶ ὅσους ἔλαβεν ἐν
αὐτῷ πάντας ἀπέκτεινεν· ἦν δὲ οὐκ ἐπιφανὲς τοῖς Ἀθηναίοις
τὸ χωρίον. καὶ τριήρης τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἁλίσκεται τῶν Ἀθη-
ναίων ὑπὸ τῶν Συρακοσίων ἐφορμοῦσα τῷ λιμένι.
Καὶ μετὰ ταῦτα ἐτείχιζον οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι
διὰ τῶν Ἐπιπολῶν ἀπὸ τῆς πόλεως ἀρξάμενοι ἄνω πρὸς τὸ
ἐγκάρσιον τεῖχος ἁπλοῦν, ὅπως οἱ Ἀθηναῖοι, εἰ μὴ δύναιντο
κωλῦσαι, μηκέτι οἷοί τε ὦσιν ἀποτειχίσαι. καὶ οἵ τε
Ἀθηναῖοι ἀνεβεβήκεσαν ἤδη ἄνω, τὸ ἐπὶ θαλάσσῃ τεῖχος
ἐπιτελέσαντες, καὶ ὁ Γύλιππος (ἦν γάρ τι τοῖς Ἀθηναίοις
τοῦ τείχους ἀσθενές) νυκτὸς ἀναλαβὼν τὴν στρατιὰν ἐπῄει
πρὸς αὐτό. οἱ δ' Ἀθηναῖοι (ἔτυχον γὰρ ἔξω αὐλιζόμενοι)
ὡς ᾔσθοντο, ἀντεπῇσαν· ὁ δὲ γνοὺς κατὰ τάχος ἀπήγαγε
τοὺς σφετέρους πάλιν. ἐποικοδομήσαντες δὲ αὐτὸ οἱ Ἀθη
πρὸς αὐτό. οἱ δ' Ἀθηναῖοι (ἔτυχον γὰρ ἔξω αὐλιζόμενοι)

ὡς ᾔσθοντο, ἀντεπῇσαν· ὁ δὲ γνοὺς κατὰ τάχος ἀπήγαγε
τοὺς σφετέρους πάλιν. ἐποικοδομήσαντες δὲ αὐτὸ οἱ Ἀθη-
ναῖοι ὑψηλότερον αὐτοὶ μὲν ταύτῃ ἐφύλασσον, τοὺς δὲ ἄλλους
ξυμμάχους κατὰ τὸ ἄλλο τείχισμα ἤδη διέταξαν, ᾗπερ ἔμελλον
ἕκαστοι φρουρεῖν.
Τῷ δὲ Νικίᾳ ἐδόκει τὸ Πλημμύριον καλούμενον τειχίσαι·
ἔστι δὲ ἄκρα ἀντιπέρας τῆς πόλεως, ἥπερ προύχουσα τοῦ
μεγάλου λιμένος τὸ στόμα στενὸν ποιεῖ, καὶ εἰ τειχισθείη,
ῥᾴων αὐτῷ ἐφαίνετο ἡ ἐσκομιδὴ τῶν ἐπιτηδείων ἔσεσθαι·
δι' ἐλάσσονος γὰρ πρὸς τῷ λιμένι τῷ τῶν Συρακοσίων
ἐφορμήσειν σφᾶς, καὶ οὐχ ὥσπερ νῦν ἐκ μυχοῦ τοῦ λιμένος
τὰς ἐπαναγωγὰς ποιήσεσθαι, ἤν τι ναυτικῷ κινῶνται. προς-
εῖχέ τε ἤδη μᾶλλον τῷ κατὰ θάλασσαν πολέμῳ, ὁρῶν τὰ
ἐκ τῆς γῆς σφίσιν ἤδη, ἐπειδὴ Γύλιππος ἧκεν, ἀνελπιστότερα
ὄντα. διακομίσας οὖν στρατιὰν καὶ τὰς ναῦς ἐξετείχισε
τρία φρούρια· καὶ ἐν αὐτοῖς τά τε σκεύη τὰ πλεῖστα ἔκειτο
καὶ τὰ πλοῖα ἤδη ἐκεῖ τὰ μεγάλα ὥρμει καὶ αἱ ταχεῖαι νῆες.
ὥστε καὶ τῶν πληρωμάτων οὐχ ἥκιστα τότε πρῶτον κάκωσις
ἐγένετο· τῷ τε γὰρ ὕδατι σπανίῳ χρώμενοι καὶ οὐκ ἐγγύθεν,
καὶ ἐπὶ φρυγανισμὸν ἅμα ὁπότε ἐξέλθοιεν οἱ ναῦται,
ἐφορμήσειν σφᾶς, καὶ οὐχ ὥσπερ νῦν ἐκ μυχοῦ τοῦ λιμένος

τὰς ἐπαναγωγὰς ποιήσεσθαι, ἤν τι ναυτικῷ κινῶνται. προς-
εῖχέ τε ἤδη μᾶλλον τῷ κατὰ θάλασσαν πολέμῳ, ὁρῶν τὰ
ἐκ τῆς γῆς σφίσιν ἤδη, ἐπειδὴ Γύλιππος ἧκεν, ἀνελπιστότερα
ὄντα. διακομίσας οὖν στρατιὰν καὶ τὰς ναῦς ἐξετείχισε
τρία φρούρια· καὶ ἐν αὐτοῖς τά τε σκεύη τὰ πλεῖστα ἔκειτο
50
καὶ τὰ πλοῖα ἤδη ἐκεῖ τὰ μεγάλα ὥρμει καὶ αἱ ταχεῖαι νῆες.

ὥστε καὶ τῶν πληρωμάτων οὐχ ἥκιστα τότε πρῶτον κάκωσις
ἐγένετο· τῷ τε γὰρ ὕδατι σπανίῳ χρώμενοι καὶ οὐκ ἐγγύθεν,
καὶ ἐπὶ φρυγανισμὸν ἅμα ὁπότε ἐξέλθοιεν οἱ ναῦται, ὑπὸ
τῶν ἱππέων τῶν Συρακοσίων κρατούντων τῆς γῆς διεφθεί-
ροντο· τρίτον γὰρ μέρος τῶν ἱππέων τοῖς Συρακοσίοις διὰ
τοὺς ἐν τῷ Πλημμυρίῳ, ἵνα μὴ κακουργήσοντες ἐξίοιεν, ἐπὶ
τῇ ἐν τῷ Ὀλυμπιείῳ πολίχνῃ ἐτετάχατο. ἐπυνθάνετο δὲ
καὶ τὰς λοιπὰς τῶν Κορινθίων ναῦς προσπλεούσας ὁ Νικίας·
καὶ πέμπει ἐς φυλακὴν αὐτῶν εἴκοσι ναῦς, αἷς εἴρητο περί
τε Λοκροὺς καὶ Ῥήγιον καὶ τὴν προσβολὴν τῆς Σικελίας
ναυλοχεῖν αὐτάς.
ροντο· τρίτον γὰρ μέρος τῶν ἱππέων τοῖς Συρακοσίοις διὰ

τοὺς ἐν τῷ Πλημμυρίῳ, ἵνα μὴ κακουργήσοντες ἐξίοιεν, ἐπὶ
τῇ ἐν τῷ Ὀλυμπιείῳ πολίχνῃ ἐτετάχατο. ἐπυνθάνετο δὲ
καὶ τὰς λοιπὰς τῶν Κορινθίων ναῦς προσπλεούσας ὁ Νικίας·
Ὁ δὲ Γύλιππος ἅμα μὲν ἐτείχιζε τὸ διὰ τῶν Ἐπιπολῶν
τεῖχος, τοῖς λίθοις χρώμενος οὓς οἱ Ἀθηναῖοι προπαρε-
βάλοντο σφίσιν, ἅμα δὲ παρέτασσεν ἐξάγων αἰεὶ πρὸ τοῦ
τειχίσματος τοὺς Συρακοσίους καὶ τοὺς ξυμμάχους· καὶ οἱ
Ἀθηναῖοι ἀντιπαρετάσσοντο. ἐπειδὴ δὲ ἔδοξε τῷ Γυλίππῳ
καιρὸς εἶναι, ἦρχε τῆς ἐφόδου· καὶ ἐν χερσὶ γενόμενοι
ἐμάχοντο μεταξὺ τῶν τειχισμάτων, ᾗ τῆς ἵππου τῶν Συρα-
κοσίων οὐδεμία χρῆσις ἦν. καὶ νικηθέντων τῶν Συρακοσίων
καὶ τῶν ξυμμάχων καὶ νεκροὺς ὑποσπόνδους ἀνελομένων καὶ
τῶν Ἀθηναίων τροπαῖον στησάντων, ὁ Γύλιππος ξυγκαλέσας
τὸ στράτευμα οὐκ ἔφη τὸ ἁμάρτημα ἐκείνων, ἀλλ' ἑαυτοῦ
γενέσθαι· τῆς γὰρ ἵππου καὶ τῶν ἀκοντιστῶν τὴν ὠφελίαν
τῇ τάξει ἐντὸς λίαν τῶν τειχῶν ποιήσας ἀφελέσθαι· νῦν
οὖν αὖθις ἐπάξειν. καὶ διανοεῖσθαι οὕτως ἐκέλευεν αὐτοὺς

Ὁ δὲ Γύλιππος ἅμα μὲν ἐτείχιζε τὸ διὰ τῶν Ἐπιπολῶν
τεῖχος, τοῖς λίθοις χρώμενος οὓς οἱ Ἀθηναῖοι προπαρε-
βάλοντο σφίσιν, ἅμα δὲ παρέτασσεν ἐξάγων αἰεὶ πρὸ τοῦ
τειχίσματος τοὺς Συρακοσίους καὶ τοὺς ξυμμάχους· καὶ οἱ
Ἀθηναῖοι ἀντιπαρετάσσοντο. ἐπειδὴ δὲ ἔδοξε τῷ Γυλίππῳ
καιρὸς εἶναι, ἦρχε τῆς ἐφόδου· καὶ ἐν χερσὶ γενόμενοι
51
ἐμάχοντο μεταξὺ τῶν τειχισμάτων, ᾗ τῆς ἵππου τῶν Συρα-

κοσίων οὐδεμία χρῆσις ἦν. καὶ νικηθέντων τῶν Συρακοσίων
καὶ τῶν ξυμμάχων καὶ νεκροὺς ὑποσπόνδους ἀνελομένων καὶ
τῶν Ἀθηναίων τροπαῖον στησάντων, ὁ Γύλιππος ξυγκαλέσας
τὸ στράτευμα οὐκ ἔφη τὸ ἁμάρτημα ἐκείνων, ἀλλ' ἑαυτοῦ
γενέσθαι· τῆς γὰρ ἵππου καὶ τῶν ἀκοντιστῶν τὴν ὠφελίαν
τῇ τάξει ἐντὸς λίαν τῶν τειχῶν ποιήσας ἀφελέσθαι· νῦν
οὖν αὖθις ἐπάξειν. καὶ διανοεῖσθαι οὕτως ἐκέλευεν αὐτοὺς
ὡς τῇ μὲν παρασκευῇ οὐκ ἔλασσον ἕξοντας, τῇ δὲ γνώμῃ
οὐκ ἀνεκτὸν ἐσόμενον εἰ μὴ ἀξιώσουσι Πελοποννήσιοί τε
ὄντες καὶ Δωριῆς Ἰώνων καὶ νησιωτῶν καὶ ξυγκλύδων
ἀνθρώπων κρατήσαντες ἐξελάσασθαι ἐκ τῆς χώρας. καὶ
κοδομούμενον τὸ τεῖχος (ἤδη γὰρ καὶ ὅσον οὐ παρεληλύθει

τὴν τῶν Ἀθηναίων τοῦ τείχους τελευτὴν ἡ ἐκείνων τείχισις,
καί, εἰ προέλθοι, ταὐτὸν ἤδη ἐποίει αὐτοῖς νικᾶν τε μαχομένοις
διὰ παντὸς καὶ μηδὲ μάχεσθαι), ἀντεπῇσαν οὖν τοῖς Συρα-
κοσίοις. καὶ ὁ Γύλιππος τοὺς μὲν ὁπλίτας ἔξω τῶν τειχῶν
μᾶλλον ἢ πρότερον προαγαγὼν ξυνέμισγεν αὐτοῖς, τοὺς δ'
ἱππέας καὶ τοὺς ἀκοντιστὰς ἐκ πλαγίου τάξας τῶν Ἀθηναίων
κατὰ τὴν εὐρυχωρίαν, ᾗ τῶν τειχῶν ἀμφοτέρων αἱ ἐργασίαι
ἔληγον. καὶ προσβαλόντες οἱ ἱππῆς ἐν τῇ μάχῃ τῷ εὐωνύμῳ
κέρᾳ τῶν Ἀθηναίων, ὅπερ κατ' αὐτοὺς ἦν, ἔτρεψαν· καὶ δι'
αὐτὸ καὶ τὸ ἄλλο στράτευμα νικηθὲν ὑπὸ τῶν Συρακοσίων
κατηράχθη ἐς τὰ τειχίσματα. καὶ τῇ ἐπιούσῃ νυκτὶ ἔφθασαν
παροικοδομήσαντες καὶ παρελθόντες τὴν τῶν Ἀθηναίων οἰκο-
δομίαν, ὥστε μηκέτι μήτε αὐτοὶ κωλύεσθαι ὑπ' αὐτῶν,
ἐκείνους τε καὶ παντάπασιν ἀπεστερηκέναι, εἰ καὶ κρατοῖεν,
μὴ ἂν ἔτι σφᾶς ἀποτειχίσαι.
Μετὰ δὲ τοῦτο αἵ τε τῶν Κορινθίων νῆες καὶ Ἀμπρακιωτῶν
καὶ Λευκαδίων ἐσέπλευσαν αἱ ὑπόλοιποι δώδεκα, λαθοῦσαι
τὴν τῶν Ἀθηναίων φυλακήν (ἦρχε δ' αὐτῶν Ἐρασινίδης
Κορίνθιος), καὶ ξυνετείχισαν τὸ λοιπὸν τοῖς Συρακοσίοις
μέχρι τοῦ ἐγκαρσίου τείχους. καὶ ὁ Γύλιππος ἐς τὴν
ἐκείνους τε καὶ παντάπασιν ἀπεστερηκέναι, εἰ καὶ κρατοῖεν,

μὴ ἂν ἔτι σφᾶς ἀποτειχίσαι.
Μετὰ δὲ τοῦτο αἵ τε τῶν Κορινθίων νῆες καὶ Ἀμπρακιωτῶν
καὶ Λευκαδίων ἐσέπλευσαν αἱ ὑπόλοιποι δώδεκα, λαθοῦσαι
τὴν τῶν Ἀθηναίων φυλακήν (ἦρχε δ' αὐτῶν Ἐρασινίδης
Κορίνθιος), καὶ ξυνετείχισαν τὸ λοιπὸν τοῖς Συρακοσίοις
μέχρι τοῦ ἐγκαρσίου τείχους. καὶ ὁ Γύλιππος ἐς τὴν
52
ἄλλην Σικελίαν ἐπὶ στρατιάν τε ᾤχετο, καὶ ναυτικὴν καὶ

πεζὴν ξυλλέξων, καὶ τῶν πόλεων ἅμα προσαξόμενος εἴ τις
ἢ μὴ πρόθυμος ἦν ἢ παντάπασιν ἔτι ἀφειστήκει τοῦ πολέμου.
πρέσβεις τε ἄλλοι τῶν Συρακοσίων καὶ Κορινθίων ἐς Λακε-
δαίμονα καὶ Κόρινθον ἀπεστάλησαν, ὅπως στρατιὰ ἔτι
περαιωθῇ τρόπῳ ᾧ ἂν ἐν ὁλκάσιν ἢ πλοίοις ἢ ἄλλως ὅπως
ἂν προχωρῇ, ὡς καὶ τῶν Ἀθηναίων ἐπιμεταπεμπομένων. οἵ
τε Συρακόσιοι ναυτικὸν ἐπλήρουν καὶ ἀνεπειρῶντο ὡς καὶ
τούτῳ ἐπιχειρήσοντες, καὶ ἐς τἆλλα πολὺ ἐπέρρωντο.
Ὁ δὲ Νικίας αἰσθόμενος τοῦτο καὶ ὁρῶν καθ' ἡμέραν
ἐπιδιδοῦσαν τήν τε τῶν πολεμίων ἰσχὺν καὶ τὴν σφετέραν
ἀπορίαν, ἔπεμπε καὶ αὐτὸς ἐς τὰς Ἀθήνας ἀγγέλλων πολλάκις
μὲν καὶ ἄλλοτε καθ' ἕκαστα τῶν γιγνομένων, μάλιστα δὲ καὶ
τότε, νομίζων ἐν δεινοῖς τε εἶναι καί, εἰ μὴ ὡς τάχιστα ἢ
Ἱμεραίου. καὶ τὸ θέρος ἐτελεύτα.

Τοῦ δ' ἐπιγιγνομένου χειμῶνος ἥκοντες ἐς τὰς Ἀθήνας οἱ
παρὰ τοῦ Νικίου ὅσα τε ἀπὸ γλώσσης εἴρητο αὐτοῖς εἶπον,
καὶ εἴ τίς τι ἐπηρώτα ἀπεκρίνοντο, καὶ τὴν ἐπιστολὴν ἀπ-
έδοσαν. ὁ δὲ γραμματεὺς ὁ τῆς πόλεως παρελθὼν ἀνέγνω
τοῖς Ἀθηναίοις δηλοῦσαν τοιάδε.
’Τὰ μὲν πρότερον πραχθέντα, ὦ Ἀθηναῖοι, ἐν ἄλλαις
πολλαῖς ἐπιστολαῖς ἴστε· νῦν δὲ καιρὸς οὐχ ἧσσον μαθόντας
ὑμᾶς ἐν ᾧ ἐσμὲν βουλεύσασθαι. κρατησάντων γὰρ ἡμῶν
μάχαις ταῖς πλέοσι Συρακοσίους ἐφ' οὓς ἐπέμφθημεν καὶ τὰ
τείχη οἰκοδομησαμένων ἐν οἷσπερ νῦν ἐσμέν, ἦλθε Γύλιππος
Λακεδαιμόνιος στρατιὰν ἔχων ἔκ τε Πελοποννήσου καὶ ἀπὸ
τῶν ἐν Σικελίᾳ πόλεων ἔστιν ὧν. καὶ μάχῃ τῇ μὲν πρώτῃ
νικᾶται ὑφ' ἡμῶν, τῇ δ' ὑστεραίᾳ ἱππεῦσί τε πολλοῖς καὶ
ἀκοντισταῖς βιασθέντες ἀνεχωρήσαμεν ἐς τὰ τείχη. νῦν οὖν
ἡμεῖς μὲν παυσάμενοι τοῦ περιτειχισμοῦ διὰ τὸ πλῆθος τῶν
ἐναντίων ἡσυχάζομεν (οὐδὲ γὰρ ξυμπάσῃ τῇ στρατιᾷ δυναίμεθ'
ἂν χρήσασθαι ἀπανηλωκυίας τῆς φυλακῆς τῶν τειχῶν μέρος
τι τοῦ ὁπλιτικοῦ)· οἱ δὲ παρῳκοδομήκασιν ἡμῖν τεῖχος ἁπλοῦν,
ὥστε μὴ εἶναι ἔτι περιτειχίσαι αὐτούς, ἢν μή τις τὸ
αὐτοί τε ἀποστελοῦντες ὁπλίτας ἐς τὴν Σικελίαν καὶ ἐκ

τῆς ἄλλης Πελοποννήσου οἱ Λακεδαιμόνιοι τῷ αὐτῷ τρόπῳ
πέμψοντες· ναῦς τε οἱ Κορίνθιοι πέντε καὶ εἴκοσιν ἐπλήρουν,
ὅπως ναυμαχίας τε ἀποπειράσωσι πρὸς τὴν ἐν τῇ Ναυπάκτῳ
φυλακήν, καὶ τὰς ὁλκάδας αὐτῶν ἧσσον οἱ ἐν τῇ Ναυπάκτῳ
Ἀθηναῖοι κωλύοιεν ἀπαίρειν, πρὸς τὴν σφετέραν ἀντίταξιν
53
τῶν τριήρων τὴν φυλακὴν ποιούμενοι.

Παρεσκευάζοντο δὲ καὶ τὴν ἐς τὴν Ἀττικὴν ἐσβολὴν οἱ
Λακεδαιμόνιοι, ὥσπερ τε προυδέδοκτο αὐτοῖς καὶ τῶν Συρα-
κοσίων καὶ Κορινθίων ἐναγόντων, ἐπειδὴ ἐπυνθάνοντο τὴν
ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων βοήθειαν ἐς τὴν Σικελίαν, ὅπως δὴ
ἐσβολῆς γενομένης διακωλυθῇ. καὶ ὁ Ἀλκιβιάδης προσκεί-
μενος ἐδίδασκε τὴν Δεκέλειαν τειχίζειν καὶ μὴ ἀνιέναι τὸν
πόλεμον. μάλιστα δὲ τοῖς Λακεδαιμονίοις ἐγεγένητό τις
ῥώμη, διότι τοὺς Ἀθηναίους ἐνόμιζον διπλοῦν τὸν πόλεμον
ἔχοντας, πρός τε σφᾶς καὶ Σικελιώτας, εὐκαθαιρετωτέρους
ἔσεσθαι, καὶ ὅτι τὰς σπονδὰς προτέρους λελυκέναι ἡγοῦντο
αὐτούς· ἐν γὰρ τῷ προτέρῳ πολέμῳ σφέτερον τὸ παρανό-
μημα μᾶλλον γενέσθαι, ὅτι τε ἐς Πλάταιαν ἦλθον Θηβαῖοι
ἐν σπονδαῖς, καὶ εἰρημένον ἐν ταῖς πρότερον ξυνθήκαις
ὁπλίταις δὲ ἐκ καταλόγου Ἀθηναίων διακοσίοις καὶ χιλίοις,

καὶ νησιωτῶν ὅσοις ἑκασταχόθεν οἷόν τ' ἦν πλείστοις χρή-
σασθαι, καὶ ἐκ τῶν ἄλλων ξυμμάχων τῶν ὑπηκόων, εἴ ποθέν
τι εἶχον ἐπιτήδειον ἐς τὸν πόλεμον, ξυμπορίσαντες. εἴρητο
δ' αὐτῷ πρῶτον μετὰ τοῦ Χαρικλέους ἅμα περιπλέοντα
ξυστρατεύεσθαι περὶ τὴν Λακωνικήν. καὶ ὁ μὲν Δημο-
σθένης ἐς τὴν Αἴγιναν προσπλεύσας τοῦ στρατεύματός τε εἴ
τι ὑπελέλειπτο περιέμενε καὶ τὸν Χαρικλέα τοὺς Ἀργείους
παραλαβεῖν.
Ἐν δὲ τῇ Σικελίᾳ ὑπὸ τοὺς αὐτοὺς χρόνους τούτου τοῦ
ἦρος καὶ ὁ Γύλιππος ἧκεν ἐς τὰς Συρακούσας, ἄγων ἀπὸ
τῶν πόλεων ὧν ἔπεισε στρατιὰν ὅσην ἑκασταχόθεν πλείστην
ἐδύνατο. καὶ ξυγκαλέσας τοὺς Συρακοσίους ἔφη χρῆναι
πληροῦν ναῦς ὡς δύνανται πλείστας καὶ ναυμαχίας ἀπό-
πειραν λαμβάνειν· ἐλπίζειν γὰρ ἀπ' αὐτοῦ τι ἔργον ἄξιον
τοῦ κινδύνου ἐς τὸν πόλεμον κατεργάσεσθαι. ξυνανέπειθε
δὲ καὶ ὁ Ἑρμοκράτης οὐχ ἥκιστα, τοῦ ταῖς ναυσὶ μὴ
ἀθυμεῖν ἐπιχειρῆσαι πρὸς τοὺς Ἀθηναίους, λέγων οὐδ' ἐκεί-
νους πάτριον τὴν ἐμπειρίαν οὐδ' ἀίδιον τῆς θαλάσσης ἔχειν,
ἀλλ' ἠπειρώτας μᾶλλον τῶν Συρακοσίων ὄντας καὶ ἀναγ-
κασθέντας ὑπὸ Μήδων ναυτικοὺς γενέσθαι. καὶ πρὸς ἄνδρας
Ἐν δὲ τῇ Σικελίᾳ ὑπὸ τοὺς αὐτοὺς χρόνους τούτου τοῦ

ἐδύνατο. καὶ ξυγκαλέσας τοὺς Συρακοσίους ἔφη χρῆναι
πληροῦν ναῦς ὡς δύνανται πλείστας καὶ ναυμαχίας ἀπό-
πειραν λαμβάνειν· ἐλπίζειν γὰρ ἀπ' αὐτοῦ τι ἔργον ἄξιον
τοῦ κινδύνου ἐς τὸν πόλεμον κατεργάσεσθαι. ξυνανέπειθε
54
δὲ καὶ ὁ Ἑρμοκράτης οὐχ ἥκιστα, τοῦ ταῖς ναυσὶ μὴ

ἀθυμεῖν ἐπιχειρῆσαι πρὸς τοὺς Ἀθηναίους, λέγων οὐδ' ἐκεί-
νους πάτριον τὴν ἐμπειρίαν οὐδ' ἀίδιον τῆς θαλάσσης ἔχειν,
ἀλλ' ἠπειρώτας μᾶλλον τῶν Συρακοσίων ὄντας καὶ ἀναγ-
κασθέντας ὑπὸ Μήδων ναυτικοὺς γενέσθαι. καὶ πρὸς ἄνδρας
τολμηρούς, οἵους καὶ Ἀθηναίους, τοὺς ἀντιτολμῶντας χα-
λεπωτάτους ἂν [αὐτοῖς] φαίνεσθαι· ᾧ γὰρ ἐκεῖνοι τοὺς πέλας,
οὐ δυνάμει ἔστιν ὅτε προύχοντες, τῷ δὲ θράσει ἐπιχειροῦντες
καταφοβοῦσι, καὶ σφᾶς ἂν τὸ αὐτὸ ὁμοίως τοῖς ἐναντίοις
ὑποσχεῖν. καὶ Συρακοσίους εὖ εἰδέναι ἔφη τῷ τολμῆσαι
ἀπροσδοκήτως πρὸς τὸ Ἀθηναίων ναυτικὸν ἀντιστῆναι πλέον
τι διὰ τὸ τοιοῦτον ἐκπλαγέντων αὐτῶν περιγενησομένους ἢ
Ἀθηναίους τῇ ἐπιστήμῃ τὴν Συρακοσίων ἀπειρίαν βλά-
ψοντας. ἰέναι οὖν ἐκέλευεν ἐς τὴν πεῖραν τοῦ ναυτικοῦ καὶ
τὸ ναυτικόν, ἀγαγὼν ὑπὸ νύκτα πᾶσαν τὴν στρατιὰν τὴν

πεζὴν αὐτὸς μὲν τοῖς ἐν τῷ Πλημμυρίῳ τείχεσι κατὰ γῆν
ἔμελλε προσβαλεῖν, αἱ δὲ τριήρεις τῶν Συρακοσίων ἅμα καὶ
ἀπὸ ξυνθήματος πέντε μὲν καὶ τριάκοντα ἐκ τοῦ μεγάλου
λιμένος ἐπέπλεον, αἱ δὲ πέντε καὶ τεσσαράκοντα ἐκ τοῦ
ἐλάσσονος, οὗ ἦν καὶ τὸ νεώριον αὐτοῖς, [καὶ] περιέπλεον
βουλόμενοι πρὸς τὰς ἐντὸς προσμεῖξαι καὶ ἅμα ἐπιπλεῖν τῷ
Πλημμυρίῳ, ὅπως οἱ Ἀθηναῖοι ἀμφοτέρωθεν θορυβῶνται.
οἱ δ' Ἀθηναῖοι διὰ τάχους ἀντιπληρώσαντες ἑξήκοντα ναῦς
ταῖς μὲν πέντε καὶ εἴκοσι πρὸς τὰς πέντε καὶ τριάκοντα τῶν
Συρακοσίων τὰς ἐν τῷ μεγάλῳ λιμένι ἐναυμάχουν, ταῖς δ'
ἐπιλοίποις ἀπήντων ἐπὶ τὰς ἐκ τοῦ νεωρίου περιπλεούσας.
καὶ εὐθὺς πρὸ τοῦ στόματος τοῦ μεγάλου λιμένος ἐναυμάχουν,
καὶ ἀντεῖχον ἀλλήλοις ἐπὶ πολύ, οἱ μὲν βιάσασθαι βουλό-
μενοι τὸν ἔσπλουν, οἱ δὲ κωλύειν. ἐν τούτῳ δ' ὁ Γύλιππος
τῶν ἐν τῷ Πλημμυρίῳ Ἀθηναίων πρὸς τὴν θάλασσαν ἐπι-
καταβάντων καὶ τῇ ναυμαχίᾳ τὴν γνώμην προσεχόντων
φθάνει προσπεσὼν ἅμα τῇ ἕῳ αἰφνιδίως τοῖς τείχεσι, καὶ
αἱρεῖ τὸ μέγιστον πρῶτον, ἔπειτα δὲ καὶ τὰ ἐλάσσω δύο,
οὐχ ὑπομεινάντων τῶν φυλάκων, ὡς εἶδν τὸ μέγιστον
καὶ ἀντεῖχον ἀλλήλοις ἐπὶ πολύ, οἱ μὲν βιάσασθαι βουλό-

μενοι τὸν ἔσπλουν, οἱ δὲ κωλύειν. ἐν τούτῳ δ' ὁ Γύλιππος
τῶν ἐν τῷ Πλημμυρίῳ Ἀθηναίων πρὸς τὴν θάλασσαν ἐπι-
καταβάντων καὶ τῇ ναυμαχίᾳ τὴν γνώμην προσεχόντων
φθάνει προσπεσὼν ἅμα τῇ ἕῳ αἰφνιδίως τοῖς τείχεσι, καὶ
οὐχ ὑπομεινάντων τῶν φυλάκων, ὡς εἶδον τὸ μέγιστον
55
ῥᾳδίως ληφθέν. καὶ ἐκ μὲν τοῦ πρώτου ἁλόντος χαλεπῶς οἱ

ἄνθρωποι, ὅσοι καὶ ἐς τὰ πλοῖα καὶ ὁλκάδα τινὰ κατέφυγον,
ἐς τὸ στρατόπεδον ἐξεκομίζοντο· τῶν γὰρ Συρακοσίων ταῖς
ἐν τῷ μεγάλῳ λιμένι ναυσὶ κρατούντων τῇ ναυμαχίᾳ ὑπὸ
τριήρους μιᾶς καὶ εὖ πλεούσης ἐπεδιώκοντο· ἐπειδὴ δὲ
τὰ δύο τειχίσματα ἡλίσκετο, ἐν τούτῳ καὶ οἱ Συρακόσιοι
ἐτύγχανον ἤδη νικώμενοι καὶ οἱ ἐξ αὐτῶν φεύγοντες ῥᾷον
παρέπλευσαν. αἱ γὰρ τῶν Συρακοσίων αἱ πρὸ τοῦ στόματος
νῆες ναυμαχοῦσαι βιασάμεναι τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς οὐδενὶ
κόσμῳ ἐσέπλεον, καὶ ταραχθεῖσαι περὶ ἀλλήλας παρέδοσαν
τὴν νίκην τοῖς Ἀθηναίοις· ταύτας τε γὰρ ἔτρεψαν καὶ ὑφ'
ὧν τὸ πρῶτον ἐνικῶντο ἐν τῷ λιμένι. καὶ ἕνδεκα μὲν ναῦς
τῶν Συρακοσίων κατέδυσαν, καὶ τοὺς πολλοὺς τῶν ἀνθρώπων

οὐχ ὑπομεινάντων τῶν φυλάκων, ὡς εἶδον τὸ μέγιστον
ῥᾳδίως ληφθέν. καὶ ἐκ μὲν τοῦ πρώτου ἁλόντος χαλεπῶς οἱ
ἄνθρωποι, ὅσοι καὶ ἐς τὰ πλοῖα καὶ ὁλκάδα τινὰ κατέφυγον,
ἐς τὸ στρατόπεδον ἐξεκομίζοντο· τῶν γὰρ Συρακοσίων ταῖς
ἐν τῷ μεγάλῳ λιμένι ναυσὶ κρατούντων τῇ ναυμαχίᾳ ὑπὸ
τριήρους μιᾶς καὶ εὖ πλεούσης ἐπεδιώκοντο· ἐπειδὴ δὲ
ἀπέκτειναν, πλὴν ὅσον ἐκ τριῶν νεῶν οὓς ἐζώγρησαν· τῶν
δὲ σφετέρων τρεῖς νῆες διεφθάρησαν. τὰ δὲ ναυάγια
ἀνελκύσαντες τῶν Συρακοσίων καὶ τροπαῖον ἐν τῷ νησιδίῳ
στήσαντες τῷ πρὸ τοῦ Πλημμυρίου, ἀνεχώρησαν ἐς τὸ ἑαυτῶν
στρατόπεδον.

56

ἀπέκτειναν, πλὴν ὅσον ἐκ τριῶν νεῶν οὓς ἐζώγρησαν· τῶν
δὲ σφετέρων τρεῖς νῆες διεφθάρησαν. τὰ δὲ ναυάγια
ἀνελκύσαντες τῶν Συρακοσίων καὶ τροπαῖον ἐν τῷ νησιδίῳ
στήσαντες τῷ πρὸ τοῦ Πλημμυρίου, ἀνεχώρησαν ἐς τὸ ἑαυτῶν
στρατόπεδον.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι κατὰ μὲν τὴν ναυμαχίαν οὕτως ἐπεπρά-
γεσαν, τὰ δ' ἐν τῷ Πλημμυρίῳ τείχη εἶχον, καὶ τροπαῖα
ἔστησαν αὐτῶν τρία. καὶ τὸ μὲν ἕτερον τοῖν δυοῖν τειχοῖν
τοῖν ὕστερον ληφθέντοιν κατέβαλον, τὰ δὲ δύο ἐπισκευά-
σαντες ἐφρούρουν. ἄνθρωποι δ' ἐν τῶν τειχῶν τῇ ἁλώσει
ἀπέθανον καὶ ἐζωγρήθησαν πολλοί, καὶ χρήματα πολλὰ τὰ
ξύμπαντα ἑάλω· ὥσπερ γὰρ ταμιείῳ χρωμένων τῶν Ἀθη-
ναίων τοῖς τείχεσι πολλὰ μὲν ἐμπόρων χρήματα καὶ σῖτος
τοῖν ὕστερον ληφθέντοιν κατέβαλον, τὰ δὲ δύο ἐπισκευά-

σαντες ἐφρούρουν. ἄνθρωποι δ' ἐν τῶν τειχῶν τῇ ἁλώσει
ἀπέθανον καὶ ἐζωγρήθησαν πολλοί, καὶ χρήματα πολλὰ τὰ
ξύμπαντα ἑάλω· ὥσπερ γὰρ ταμιείῳ χρωμένων τῶν Ἀθη-
ναίων τοῖς τείχεσι πολλὰ μὲν ἐμπόρων χρήματα καὶ σῖτος
ἐνῆν, πολλὰ δὲ καὶ τῶν τριηράρχων, ἐπεὶ καὶ ἱστία τεσσαρά-
κοντα τριήρων καὶ τἆλλα σκεύη ἐγκατελήφθη καὶ τριήρεις
ἀνειλκυσμέναι τρεῖς. μέγιστόν τε καὶ ἐν τοῖς πρῶτον
ἐκάκωσε τὸ στράτευμα τὸ τῶν Ἀθηναίων ἡ τοῦ Πλημμυρίου
λῆψις· οὐ γὰρ ἔτι οὐδ' οἱ ἔσπλοι ἀσφαλεῖς ἦσαν τῆς ἐπαγωγῆς
τῶν ἐπιτηδείων (οἱ γὰρ Συρακόσιοι ναυσὶν αὐτόθι ἐφορμοῦντες
ἐκώλυον, καὶ διὰ μάχης ἤδη ἐγίγνοντο αἱ ἐσκομιδαί), ἔς τε
τἆλλα κατάπληξιν παρέσχε καὶ ἀθυμίαν τῷ στρατεύματι.
Μετὰ δὲ τοῦτο ναῦς τε ἐκπέμπουσι δώδεκα οἱ Συρακόσιοι
καὶ Ἀγάθαρχον ἐπ' αὐτῶν Συρακόσιον ἄρχοντα. καὶ αὐτῶν
μία μὲν ἐς Πελοπόννησον ᾤχετο, πρέσβεις ἄγουσα οἵπερ τά
τε σφέτερα φράσουσιν ὅτι ἐν ἐλπίσιν εἰσὶ καὶ τὸν ἐκεῖ
πόλεμον ἔτι μᾶλλον ἐποτρυνοῦσι γίγνεσθαι· αἱ δ' ἕνδεκα
νῆες πρὸς τὴν Ἰταλίαν ἔπλευσαν, πυνθανόμεναι πλοῖα τοῖς
Ἀθηναίοις γέμοντα χρημάτων προσπλεῖν. καὶ τῶν τε πλοίων
ἐπιτυχοῦσαι τὰ πολλὰ διέφθειραν καὶ ξύλα ναυπηγήσιμα ἐν
καὶ Ἀγάθαρχον ἐπ' αὐτῶν Συρακόσιον ἄρχοντα. καὶ αὐτῶν

μία μὲν ἐς Πελοπόννησον ᾤχετο, πρέσβεις ἄγουσα οἵπερ τά
τε σφέτερα φράσουσιν ὅτι ἐν ἐλπίσιν εἰσὶ καὶ τὸν ἐκεῖ
πόλεμον ἔτι μᾶλλον ἐποτρυνοῦσι γίγνεσθαι· αἱ δ' ἕνδεκα
νῆες πρὸς τὴν Ἰταλίαν ἔπλευσαν, πυνθανόμεναι πλοῖα τοῖς
57
Ἀθηναίοις γέμοντα χρημάτων προσπλεῖν. καὶ τῶν τε πλοίων

τῇ Καυλωνιάτιδι κατέκαυσαν, ἃ τοῖς Ἀθηναίοις ἑτοῖμα ἦν.
ἔς τε Λοκροὺς μετὰ ταῦτα ἦλθον, καὶ ὁρμουσῶν αὐτῶν κατ-
έπλευσε μία τῶν ὁλκάδων τῶν ἀπὸ Πελοποννήσου ἄγουσα
Θεσπιῶν ὁπλίτας· καὶ ἀναλαβόντες αὐτοὺς οἱ Συρακόσιοι
ἐπὶ τὰς ναῦς παρέπλεον ἐπ' οἴκου. φυλάξαντες δ' αὐτοὺς
οἱ Ἀθηναῖοι εἴκοσι ναυσὶ πρὸς τοῖς Μεγάροις μίαν μὲν ναῦν
λαμβάνουσιν αὐτοῖς ἀνδράσι, τὰς δ' ἄλλας οὐκ ἐδυνήθησαν,
ἀλλ' ἀποφεύγουσιν ἐς τὰς Συρακούσας.
Ἐγένετο δὲ καὶ περὶ τῶν σταυρῶν ἀκροβολισμὸς ἐν τῷ
λιμένι, οὓς οἱ Συρακόσιοι πρὸ τῶν παλαιῶν νεωσοίκων κατ-
έπηξαν ἐν τῇ θαλάσσῃ, ὅπως αὐτοῖς αἱ νῆες ἐντὸς ὁρμοῖεν
καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπιπλέοντες μὴ βλάπτοιεν ἐμβάλλοντες.
προσαγαγόντες γὰρ ναῦν μυριοφόρον αὐτοῖς οἱ Ἀθηναῖοι,
πύργους τε ξυλίνους ἔχουσαν καὶ παραφράγματα, ἔκ τε τῶν

τῇ Καυλωνιάτιδι κατέκαυσαν, ἃ τοῖς Ἀθηναίοις ἑτοῖμα ἦν.
ἔς τε Λοκροὺς μετὰ ταῦτα ἦλθον, καὶ ὁρμουσῶν αὐτῶν κατ-
έπλευσε μία τῶν ὁλκάδων τῶν ἀπὸ Πελοποννήσου ἄγουσα
Θεσπιῶν ὁπλίτας· καὶ ἀναλαβόντες αὐτοὺς οἱ Συρακόσιοι
ἐπὶ τὰς ναῦς παρέπλεον ἐπ' οἴκου. φυλάξαντες δ' αὐτοὺς
ἀκάτων ὤνευον ἀναδούμενοι τοὺς σταυροὺς καὶ ἀνέκλων καὶ
κατακολυμβῶντες ἐξέπριον. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἀπὸ τῶν
νεωσοίκων ἔβαλλον· οἱ δ' ἐκ τῆς ὁλκάδος ἀντέβαλλον, καὶ
τέλος τοὺς πολλοὺς τῶν σταυρῶν ἀνεῖλον οἱ Ἀθηναῖοι.
χαλεπωτάτη δ' ἦν τῆς σταυρώσεως ἡ κρύφιος· ἦσαν γὰρ
τῶν σταυρῶν οὓς οὐχ ὑπερέχοντας τῆς θαλάσσης κατέπηξαν,

58

ὥστε δεινὸν ἦν προσπλεῦσαι, μὴ οὐ προϊδών τις ὥσπερ περὶ
ἕρμα περιβάλῃ τὴν ναῦν. ἀλλὰ καὶ τούτους κολυμβηταὶ
δυόμενοι ἐξέπριον μισθοῦ. ὅμως δ' αὖθις οἱ Συρακόσιοι
ἐσταύρωσαν. πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα πρὸς ἀλλήλους οἷον εἰκὸς
τῶν στρατοπέδων ἐγγὺς ὄντων καὶ ἀντιτεταγμένων ἐμηχα-
νῶντο καὶ ἀκροβολισμοῖς καὶ πείραις παντοίαις ἐχρῶντο.

ὥστε δεινὸν ἦν προσπλεῦσαι, μὴ οὐ προϊδών τις ὥσπερ περὶ
ἕρμα περιβάλῃ τὴν ναῦν. ἀλλὰ καὶ τούτους κολυμβηταὶ
δυόμενοι ἐξέπριον μισθοῦ. ὅμως δ' αὖθις οἱ Συρακόσιοι
ἐσταύρωσαν. πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα πρὸς ἀλλήλους οἷον εἰκὸς
τῶν στρατοπέδων ἐγγὺς ὄντων καὶ ἀντιτεταγμένων ἐμηχα-
νῶντο καὶ ἀκροβολισμοῖς καὶ πείραις παντοίαις ἐχρῶντο.
Ἔπεμψαν δὲ καὶ ἐς τὰς πόλεις πρέσβεις οἱ Συρακόσιοι
Κορινθίων καὶ Ἀμπρακιωτῶν καὶ Λακεδαιμονίων, ἀγγέλλοντας
τήν τε τοῦ Πλημμυρίου λῆψιν καὶ τῆς ναυμαχίας πέρι ὡς
οὐ τῇ τῶν πολεμίων ἰσχύι μᾶλλον ἢ τῇ σφετέρᾳ ταραχῇ
ἡσσηθεῖεν, τά τε ἄλλα [αὖ] δηλώσοντας ὅτι ἐν ἐλπίσιν εἰσὶ
καὶ ἀξιώσοντας ξυμβοηθεῖν ἐπ' αὐτοὺς καὶ ναυσὶ καὶ πεζῷ,
ὡς καὶ τῶν Ἀθηναίων προσδοκίμων ὄντων ἄλλῃ στρατιᾷ
πολυτελὴς ἐγίγνετο· τῶν τε πάντων ὁμοίως ἐπακτῶν ἐδεῖτο

ἡ πόλις, καὶ ἀντὶ τοῦ πόλις εἶναι φρούριον κατέστη. πρὸς
γὰρ τῇ ἐπάλξει τὴν μὲν ἡμέραν κατὰ διαδοχὴν οἱ Ἀθηναῖοι
φυλάσσοντες, τὴν δὲ νύκτα καὶ ξύμπαντες πλὴν τῶν ἱππέων,
59
οἱ μὲν ἐφ' ὅπλοις ποιούμενοι , οἱ δ' ἐπὶ τοῦ τείχους, καὶ

θέρους καὶ χειμῶνος ἐταλαιπωροῦντο. μάλιστα δ' αὐτοὺς
ἐπίεζεν ὅτι δύο πολέμους ἅμα εἶχον, καὶ ἐς φιλονικίαν
καθέστασαν τοιαύτην ἣν πρὶν γενέσθαι ἠπίστησεν ἄν τις
ἀκούσας. τὸ γὰρ αὐτοὺς πολιορκουμένους ἐπιτειχισμῷ ὑπὸ
Πελοποννησίων μηδ' ὣς ἀποστῆναι ἐκ Σικελίας, ἀλλ' ἐκεῖ
Συρακούσας τῷ αὐτῷ τρόπῳ ἀντιπολιορκεῖν, πόλιν οὐδὲν
ἐλάσσω αὐτήν γε καθ' αὑτὴν τῆς τῶν Ἀθηναίων, καὶ τὸν
παράλογον τοσοῦτον ποιῆσαι τοῖς Ἕλλησι τῆς δυνάμεως καὶ
τόλμης, ὅσον κατ' ἀρχὰς τοῦ πολέμου οἱ μὲν ἐνιαυτόν, οἱ δὲ
δύο, οἱ δὲ τριῶν γε ἐτῶν οὐδεὶς πλείω χρόνον ἐνόμιζον
περιοίσειν αὐτούς, εἰ οἱ Πελοποννήσιοι ἐσβάλοιεν ἐς τὴν
χώραν, ὥστε ἔτει ἑπτακαιδεκάτῳ μετὰ τὴν πρώτην ἐσβολὴν
ἦλθον ἐς Σικελίαν ἤδη τῷ πολέμῳ κατὰ πάντα τετρυχω-
μένοι, καὶ πόλεμον οὐδὲν ἐλάσσω προσανείλοντο τοῦ πρότερον
ὑπάρχοντος ἐκ Πελοποννήσου. δι' ἃ καὶ τότε ὑπό τε τῆς
Δεκελείας πολλὰ βλαπτούσης καὶ τῶν ἄλλων ἀναλωμάτων
ἔμελλον περαιοῦσθαι, αὐτὴν μὲν διαφθείρει, οἱ δ' ἄνδρες

ἀποφυγόντες ὕστερον λαβόντες ἄλλην ἔπλεον. καὶ μετὰ
τοῦτο ἀφικόμενος ὁ Δημοσθένης ἐς τὴν Ζάκυνθον καὶ Κεφαλ-
ληνίαν ὁπλίτας τε παρέλαβε καὶ ἐκ τῆς Ναυπάκτου τῶν
Μεσσηνίων μετεπέμψατο καὶ ἐς τὴν ἀντιπέρας ἤπειρον τῆς
Ἀκαρνανίας διέβη, ἐς Ἀλύζιάν τε καὶ Ἀνακτόριον, ὃ αὐτοὶ
εἶχον. ὄντι δ' αὐτῷ περὶ ταῦτα ὁ Εὐρυμέδων ἀπαντᾷ ἐκ τῆς
Σικελίας ἀποπλέων, ὃς τότε τοῦ χειμῶνος τὰ χρήματα ἄγων
τῇ στρατιᾷ ἀπεπέμφθη, καὶ ἀγγέλλει τά τε ἄλλα καὶ ὅτι
πύθοιτο κατὰ πλοῦν ἤδη ὢν τὸ Πλημμύριον ὑπὸ τῶν Συρα-
κοσίων ἑαλωκός. ἀφικνεῖται δὲ καὶ Κόνων παρ' αὐτούς, ὃς
ἦρχε Ναυπάκτου, ἀγγέλλων ὅτι αἱ πέντε καὶ εἴκοσι νῆες
τῶν Κορινθίων αἱ σφίσιν ἀνθορμοῦσαι οὔτε καταλύουσι τὸν
πόλεμον ναυμαχεῖν τε μέλλουσιν· πέμπειν οὖν ἐκέλευεν
αὐτοὺς ναῦς, ὡς οὐχ ἱκανὰς οὔσας δυοῖν δεούσας εἴκοσι τὰς
ἑαυτῶν πρὸς τὰς ἐκείνων πέντε καὶ εἴκοσι ναυμαχεῖν. τῷ
μὲν οὖν Κόνωνι δέκα ναῦς ὁ Δημοσθένης καὶ ὁ Εὐρυμέδων
τὰς ἄριστα σφίσι πλεούσας ἀφ' ὧν αὐτοὶ εἶχον ξυμπέμπουσι
πρὸς τὰς ἐν τῇ Ναυπάκτῳ· αὐτοὶ δὲ τὰ περὶ τῆς στρατιᾶς
τὸν ξύλλογον ἡτοιμάζοντο, Εὐρυμέδων μὲν ἐς τὴν Κέρκυραν
πλεύσας καὶ πέντε καὶ δέκα τε ναῦς πληροῦν κελεύσας αὐτοὺς
ἑαυτῶν πρὸς τὰς ἐκείνων πέντε καὶ εἴκοσι ναυμαχεῖν. τῷ

μὲν οὖν Κόνωνι δέκα ναῦς ὁ Δημοσθένης καὶ ὁ Εὐρυμέδων
τὰς ἄριστα σφίσι πλεούσας ἀφ' ὧν αὐτοὶ εἶχον ξυμπέμπουσι
πρὸς τὰς ἐν τῇ Ναυπάκτῳ· αὐτοὶ δὲ τὰ περὶ τῆς στρατιᾶς
60
τὸν ξύλλογον ἡτοιμάζοντο, Εὐρυμέδων μὲν ἐς τὴν Κέρκυραν

πλεύσας καὶ πέντε καὶ δέκα τε ναῦς πληροῦν κελεύσας αὐτοὺς
καὶ ὁπλίτας καταλεγόμενος (ξυνῆρχε γὰρ ἤδη Δημοσθένει
ἀποτραπόμενος, ὥσπερ καὶ ᾑρέθη), Δημοσθένης δ' ἐκ τῶν
περὶ τὴν Ἀκαρνανίαν χωρίων σφενδονήτας τε καὶ ἀκοντιστὰς
ξυναγείρων.
Οἱ δ' ἐκ τῶν Συρακουσῶν τότε μετὰ τὴν τοῦ Πλημμυρίου
ἅλωσιν πρέσβεις οἰχόμενοι ἐς τὰς πόλεις ἐπειδὴ ἔπεισάν
τε καὶ ξυναγείραντες ἔμελλον ἄξειν τὸν στρατόν, ὁ Νικίας
προπυθόμενος πέμπει ἐς τῶν Σικελῶν τοὺς τὴν διόδον ἔχοντας
καὶ σφίσι ξυμμάχους, Κεντόριπάς τε καὶ Ἀλικυαίους καὶ
ἄλλους, ὅπως μὴ διαφρήσωσι τοὺς πολεμίους, ἀλλὰ ξυστρα-
φέντες κωλύσωσι διελθεῖν· ἄλλῃ γὰρ αὐτοὺς οὐδὲ πειράσειν·
Ἀκραγαντῖνοι γὰρ οὐκ ἐδίδοσαν διὰ τῆς ἑαυτῶν ὁδόν.
πορευομένων δ' ἤδη τῶν Σικελιωτῶν οἱ Σικελοί, καθάπερ
ἐδέοντο οἱ Ἀθηναῖοι, ἐνέδραν τινὰ τριχῇ ποιησάμενοι, ἀφυ-
λάκτοις τε καὶ ἐξαίφνης ἐπιγενόμενοι διέφθειραν ἐς
προπυθόμενος πέμπει ἐς τῶν Σικελῶν τοὺς τὴν διόδον ἔχοντας

καὶ σφίσι ξυμμάχους, Κεντόριπάς τε καὶ Ἀλικυαίους καὶ
ἄλλους, ὅπως μὴ διαφρήσωσι τοὺς πολεμίους, ἀλλὰ ξυστρα-
φέντες κωλύσωσι διελθεῖν· ἄλλῃ γὰρ αὐτοὺς οὐδὲ πειράσειν·
Ἀκραγαντῖνοι γὰρ οὐκ ἐδίδοσαν διὰ τῆς ἑαυτῶν ὁδόν.
πορευομένων δ' ἤδη τῶν Σικελιωτῶν οἱ Σικελοί, καθάπερ
ἐδέοντο οἱ Ἀθηναῖοι, ἐνέδραν τινὰ τριχῇ ποιησάμενοι, ἀφυ-
λάκτοις τε καὶ ἐξαίφνης ἐπιγενόμενοι διέφθειραν ἐς ὀκτακο-
σίους μάλιστα καὶ τοὺς πρέσβεις πλὴν ἑνὸς τοῦ Κορινθίου
πάντας· οὗτος δὲ τοὺς διαφυγόντας ἐς πεντακοσίους καὶ
χιλίους ἐκόμισεν ἐς τὰς Συρακούσας. καὶ περὶ τὰς αὐτὰς
ἡμέρας καὶ οἱ Καμαριναῖοι ἀφικνοῦνται αὐτοῖς βοηθοῦντες,
πεντακόσιοι μὲν ὁπλῖται, τριακόσιοι δὲ ἀκοντισταὶ καὶ τοξόται
τριακόσιοι. ἔπεμψαν δὲ καὶ οἱ Γελῷοι ναυτικόν τε ἐς πέντε
ναῦς καὶ ἀκοντιστὰς τετρακοσίους καὶ ἱππέας διακοσίους.
σχεδὸν γάρ τι ἤδη πᾶσα ἡ Σικελία πλὴν Ἀκραγαντίνων
(οὗτοι δ' οὐδὲ μεθ' ἑτέρων ἦσαν), οἱ δ' ἄλλοι ἐπὶ τοὺς
Ἀθηναίους μετὰ τῶν Συρακοσίων οἱ πρότερον περιορώμενοι
ξυστάντες ἐβοήθουν.
Καὶ οἱ μὲν Συρακόσιοι, ὡς αὐτοῖς τὸ ἐν τοῖς Σικελοῖς
... μάλιστα καὶ τοὺς πρέσβεις πλὴν ἑνὸς τοῦ Κορινθίου

πάντας· οὗτος δὲ τοὺς διαφυγόντας ἐς πεντακοσίους καὶ
61

πάθος ἐγένετο, ἐπέσχον τὸ εὐθέως τοῖς Ἀθηναίοις ἐπιχειρεῖν·
ὁ δὲ Δημοσθένης καὶ Εὐρυμέδων, ἑτοίμης ἤδη τῆς στρατιᾶς
οὔσης ἔκ τε τῆς Κερκύρας καὶ ἀπὸ τῆς ἠπείρου, ἐπεραιώθησαν
ξυμπάσῃ τῇ στρατιᾷ τὸν Ἰόνιον ἐπ' ἄκραν Ἰαπυγίαν· καὶ
ὁρμηθέντες αὐτόθεν κατίσχουσιν ἐς τὰς Χοιράδας νήσους
Ἰαπυγίας, καὶ ἀκοντιστάς τέ τινας τῶν Ἰαπύγων πεντήκοντα
καὶ ἑκατὸν τοῦ Μεσσαπίου ἔθνους ἀναβιβάζονται ἐπὶ τὰς
ναῦς, καὶ τῷ Ἄρτᾳ, ὅσπερ καὶ τοὺς ἀκοντιστὰς δυνάστης

πάθος ἐγένετο, ἐπέσχον τὸ εὐθέως τοῖς Ἀθηναίοις ἐπιχειρεῖν·
ὁ δὲ Δημοσθένης καὶ Εὐρυμέδων, ἑτοίμης ἤδη τῆς στρατιᾶς
οὔσης ἔκ τε τῆς Κερκύρας καὶ ἀπὸ τῆς ἠπείρου, ἐπεραιώθησαν
ξυμπάσῃ τῇ στρατιᾷ τὸν Ἰόνιον ἐπ' ἄκραν Ἰαπυγίαν· καὶ
ὁρμηθέντες αὐτόθεν κατίσχουσιν ἐς τὰς Χοιράδας νήσους
Ἰαπυγίας, καὶ ἀκοντιστάς τέ τινας τῶν Ἰαπύγων πεντήκοντα
καὶ ἑκατὸν τοῦ Μεσσαπίου ἔθνους ἀναβιβάζονται ἐπὶ τὰς
ναῦς, καὶ τῷ Ἄρτᾳ, ὅσπερ καὶ τοὺς ἀκοντιστὰς δυνάστης
ὢν παρέσχετο αὐτοῖς, ἀνανεωσάμενοί τινα παλαιὰν φιλίαν
ἀφικνοῦνται ἐς Μεταπόντιον τῆς Ἰταλίας.
ἐκέλευον ἐπὶ τῆς Κροτωνιάτιδος, αὐτοὶ δὲ τὸν πεζὸν πάντα

ἐξετάσαντες πρῶτον ἐπὶ τῷ Συβάρει ποταμῷ ἦγον διὰ τῆς
Θουριάδος γῆς. καὶ ὡς ἐγένοντο ἐπὶ τῷ Ὑλίᾳ ποταμῷ
καὶ αὐτοῖς οἱ Κροτωνιᾶται προσπέμψαντες εἶπον οὐκ ἂν
σφίσι βουλομένοις εἶναι διὰ τῆς γῆς σφῶν τὸν στρατὸν
ἰέναι, ἐπικαταβάντες ηὐλίσαντο πρὸς τὴν θάλασσαν καὶ
τὴν ἐκβολὴν τοῦ Ὑλίου· καὶ αἱ νῆες αὐτοῖς ἐς τὸ αὐτὸ
62
ἀπήντων. τῇ δ' ὑστεραίᾳ ἀναβιβασάμενοι παρέπλεον,

ἴσχοντες πρὸς ταῖς πόλεσι πλὴν Λοκρῶν, ἕως ἀφίκοντο ἐπὶ
Πέτραν τῆς Ῥηγίνης.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι ἐν τούτῳ πυνθανόμενοι αὐτῶν τὸν
ἐπίπλουν αὖθις ταῖς ναυσὶν ἀποπειρᾶσαι ἐβούλοντο καὶ
τῇ ἄλλῃ παρασκευῇ τοῦ πεζοῦ, ἥνπερ ἐπ' αὐτὸ τοῦτο πρὶν
ἐλθεῖν αὐτοὺς φθάσαι βουλόμενοι ξυνέλεγον. παρεσκευά-
σαντο δὲ τό τε ἄλλο ναυτικὸν ὡς ἐκ τῆς προτέρας ναυμαχίας
τι πλέον ἐνεῖδον σχήσοντες, καὶ τὰς πρῴρας τῶν νεῶν
ξυντεμόντες ἐς ἔλασσον στεριφωτέρας ἐποίησαν, καὶ τὰς
ἐπωτίδας ἐπέθεσαν ταῖς πρῴραις παχείας, καὶ ἀντηρίδας
ἀπ' αὐτῶν ὑπέτειναν πρὸς τοὺς τοίχους ὡς ἐπὶ ἓξ πήχεις
ἐντός τε καὶ ἔξωθεν· ᾧπερ τρόπῳ καὶ οἱ Κορίνθιοι πρὸς
τὰς ἐν τῇ Ναυπάκτῳ ναῦς ἐπισκευασάμενοι πρῴραθεν
ἐπίπλουν αὖθις ταῖς ναυσὶν ἀποπειρᾶσαι ἐβούλοντο καὶ

τῇ ἄλλῃ παρασκευῇ τοῦ πεζοῦ, ἥνπερ ἐπ' αὐτὸ τοῦτο πρὶν
ἐλθεῖν αὐτοὺς φθάσαι βουλόμενοι ξυνέλεγον. παρεσκευά-
σαντο δὲ τό τε ἄλλο ναυτικὸν ὡς ἐκ τῆς προτέρας ναυμαχίας
τι πλέον ἐνεῖδον σχήσοντες, καὶ τὰς πρῴρας τῶν νεῶν
ξυντεμόντες ἐς ἔλασσον στεριφωτέρας ἐποίησαν, καὶ τὰς
ἐπωτίδας ἐπέθεσαν ταῖς πρῴραις παχείας, καὶ ἀντηρίδας
ἀπ' αὐτῶν ὑπέτειναν πρὸς τοὺς τοίχους ὡς ἐπὶ ἓξ πήχεις
ἐντός τε καὶ ἔξωθεν· ᾧπερ τρόπῳ καὶ οἱ Κορίνθιοι πρὸς
τὰς ἐν τῇ Ναυπάκτῳ ναῦς ἐπισκευασάμενοι πρῴραθεν ἐναυ-
μάχουν. ἐνόμισαν γὰρ οἱ Συρακόσιοι πρὸς τὰς τῶν Ἀθη-
ναίων ναῦς οὐχ ὁμοίως ἀντινεναυπηγημένας, ἀλλὰ λεπτὰ
τὰ πρῴραθεν ἐχούσας διὰ τὸ μὴ ἀντιπρῴροις μᾶλλον αὐτοὺς
ἢ ἐκ περίπλου ταῖς ἐμβολαῖς χρῆσθαι, οὐκ ἔλασσον σχήσειν,
καὶ τὴν ἐν τῷ μεγάλῳ λιμένι ναυμαχίαν, οὐκ ἐν πολλῷ
πολλαῖς ναυσὶν οὖσαν, πρὸς ἑαυτῶν ἔσεσθαι· ἀντιπρῴροις
γὰρ ταῖς ἐμβολαῖς χρώμενοι ἀναρρήξειν τὰ πρῴραθεν αὐτοῖς,
στερίφοις καὶ παχέσι πρὸς κοῖλα καὶ ἀσθενῆ παίοντες
τοῖς ἐμβόλοις. τοῖς δὲ Ἀθηναίοις οὐκ ἔσεσθαι σφῶν ἐν
στενοχωρίᾳ οὔτε περίπλουν οὔτε διέκπλουν, ᾧπερ τῆς
τέχνης μάλιστα ἐπίστευον· αὐτοὶ γὰρ κατὰ τὸ δυνατὸν τὸ
ὥστε μὴ περιπλεῖν. τῇ τε πρότερον ἀμαθίᾳ τῶν κυβερνη-

τῶν δοκούσῃ εἶναι, τὸ ἀντίπρῳρον ξυγκροῦσαι, μάλιστ' ἂν
αὐτοὶ χρήσασθαι· πλεῖστον γὰρ ἐν αὐτῷ σχήσειν· τὴν γὰρ
ἀνάκρουσιν οὐκ ἔσεσθαι τοῖς Ἀθηναίοις ἐξωθουμένοις ἄλλοσε
ἢ ἐς τὴν γῆν, καὶ ταύτην δι' ὀλίγου καὶ ἐς ὀλίγον, κατ'
αὐτὸ τὸ στρατόπεδον τὸ ἑαυτῶν· τοῦ δ' ἄλλου λιμένος αὐτοὶ
κρατήσειν, καὶ ξυμφερομένους αὐτούς, ἤν πῃ βιάζωνται, ἐς
63
ὀλίγον τε καὶ πάντας ἐς τὸ αὐτό, προσπίπτοντας ἀλλήλοις

ταράξεσθαι (ὅπερ καὶ ἔβλαπτε μάλιστα τοὺς Ἀθηναίους
ἐν ἁπάσαις ταῖς ναυμαχίαις, οὐκ οὔσης αὐτοῖς ἐς πάντα
τὸν λιμένα τῆς ἀνακρούσεως, ὥσπερ τοῖς Συρακοσίοις)·
περιπλεῦσαι δὲ ἐς τὴν εὐρυχωρίαν, σφῶν ἐχόντων τὴν
ἐπίπλευσιν ἀπὸ τοῦ πελάγους τε καὶ ἀνάκρουσιν, οὐ δυνή-
σεσθαι αὐτούς, ἄλλως τε καὶ τοῦ Πλημμυρίου πολεμίου τε
αὐτοῖς ἐσομένου καὶ τοῦ στόματος οὐ μεγάλου ὄντος τοῦ
λιμένος.
Τοιαῦτα οἱ Συρακόσιοι πρὸς τὴν ἑαυτῶν ἐπιστήμην τε
καὶ δύναμιν ἐπινοήσαντες καὶ ἅμα τεθαρσηκότες μᾶλλον
ἤδη ἀπὸ τῆς προτέρας ναυμαχίας, ἐπεχείρουν τῷ τε πεζῷ
ἅμα καὶ ταῖς ναυσίν. καὶ τὸν μὲν πεζὸν ὀλίγῳ πρότερον
τὸν ἐκ τῆς πόλεως Γύλιππος προεξαγαγὼν προσῆγε τῷ
κρατήσειν, καὶ ξυμφερομένους αὐτούς, ἤν πῃ βιάζωνται, ἐς

ὀλίγον τε καὶ πάντας ἐς τὸ αὐτό, προσπίπτοντας ἀλλήλοις
ταράξεσθαι (ὅπερ καὶ ἔβλαπτε μάλιστα τοὺς Ἀθηναίους
ἐν ἁπάσαις ταῖς ναυμαχίαις, οὐκ οὔσης αὐτοῖς ἐς πάντα
τὸν λιμένα τῆς ἀνακρούσεως, ὥσπερ τοῖς Συρακοσίοις)·
περιπλεῦσαι δὲ ἐς τὴν εὐρυχωρίαν, σφῶν ἐχόντων τὴν
ἐπίπλευσιν ἀπὸ τοῦ πελάγους τε καὶ ἀνάκρουσιν, οὐ δυνή-
σεσθαι αὐτούς, ἄλλως τε καὶ τοῦ Πλημμυρίου πολεμίου τε
λιμένος.
τείχει τῶν Ἀθηναίων, καθ' ὅσον πρὸς τὴν πόλιν αὐτοῦ
ἑώρα· καὶ οἱ ἀπὸ τοῦ Ὀλυμπιείου, οἵ τε ὁπλῖται ὅσοι ἐκεῖ
ἦσαν καὶ οἱ ἱππῆς καὶ ἡ γυμνητεία τῶν Συρακοσίων ἐκ
τοῦ ἐπὶ θάτερα προσῄει τῷ τείχει· αἱ δὲ νῆες μετὰ τοῦτο
εὐθὺς ἐπεξέπλεον τῶν Συρακοσίων καὶ ξυμμάχων.

λιμένος.
64

εὐθὺς ἐπεξέπλεον τῶν Συρακοσίων καὶ ξυμμάχων. καὶ οἱ
Ἀθηναῖοι τὸ πρῶτον αὐτοὺς οἰόμενοι τῷ πεζῷ μόνῳ πειρά-
σειν, ὁρῶντες δὲ καὶ τὰς ναῦς ἐπιφερομένας ἄφνω, ἐθορυ-
βοῦντο, καὶ οἱ μὲν ἐπὶ τὰ τείχη καὶ πρὸ τῶν τειχῶν τοῖς
προσιοῦσιν ἀντιπαρετάσσοντο, οἱ δὲ πρὸς τοὺς ἀπὸ τοῦ
Ὀλυμπιείου καὶ τῶν ἔξω κατὰ τάχος χωροῦντας ἱππέας τε
πολλοὺς καὶ ἀκοντιστὰς ἀντεπεξῇσαν, ἄλλοι δὲ τὰς ναῦς
ἐπλήρουν καὶ ἅμα ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν παρεβοήθουν, καὶ ἐπειδὴ
πλήρεις ἦσαν, ἀντανῆγον πέντε καὶ ἑβδομήκοντα ναῦς·

εὐθὺς ἐπεξέπλεον τῶν Συρακοσίων καὶ ξυμμάχων. καὶ οἱ
Ἀθηναῖοι τὸ πρῶτον αὐτοὺς οἰόμενοι τῷ πεζῷ μόνῳ πειρά-
σειν, ὁρῶντες δὲ καὶ τὰς ναῦς ἐπιφερομένας ἄφνω, ἐθορυ-
βοῦντο, καὶ οἱ μὲν ἐπὶ τὰ τείχη καὶ πρὸ τῶν τειχῶν τοῖς
προσιοῦσιν ἀντιπαρετάσσοντο, οἱ δὲ πρὸς τοὺς ἀπὸ τοῦ
Ὀλυμπιείου καὶ τῶν ἔξω κατὰ τάχος χωροῦντας ἱππέας τε
πολλοὺς καὶ ἀκοντιστὰς ἀντεπεξῇσαν, ἄλλοι δὲ τὰς ναῦς
ἐπλήρουν καὶ ἅμα ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν παρεβοήθουν, καὶ ἐπειδὴ
πλήρεις ἦσαν, ἀντανῆγον πέντε καὶ ἑβδομήκοντα ναῦς·
καὶ τῶν Συρακοσίων ἦσαν ὀγδοήκοντα μάλιστα. τῆς δὲ
ἡμέρας ἐπὶ πολὺ προσπλέοντες καὶ ἀνακρουόμενοι καὶ
ἰδὼν ἀντίπαλα τὰ τῆς ναυμαχίας γενόμενα καὶ ἐλπίζων

αὐτοὺς αὖθις ἐπιχειρήσειν τούς τε τριηράρχους ἠνάγκαζεν
ἐπισκευάζειν τὰς ναῦς, εἴ τίς τι ἐπεπονήκει, καὶ ὁλκάδας
προώρμισε πρὸ τοῦ σφετέρου σταυρώματος, ὃ αὐτοῖς πρὸ
τῶν νεῶν ἀντὶ λιμένος κλῃστοῦ ἐν τῇ θαλάσσῃ ἐπεπήγει.
διαλειπούσας δὲ τὰς ὁλκάδας ὅσον δύο πλέθρα ἀπ' ἀλλήλων
κατέστησεν, ὅπως, εἴ τις βιάζοιτο ναῦς, εἴη κατάφευξις
ἀσφαλὴς καὶ πάλιν καθ' ἡσυχίαν ἔκπλους. παρασκευαζό-
μενοι δὲ ταῦτα ὅλην τὴν ἡμέραν διετέλεσαν οἱ Ἀθηναῖοι
65
μέχρι νυκτός.
Τῇ δ' ὑστεραίᾳ οἱ Συρακόσιοι τῆς μὲν ὥρας πρωίτερον,
τῇ δ' ἐπιχειρήσει τῇ αὐτῇ τοῦ τε πεζοῦ καὶ τοῦ ναυτικοῦ
προσέμισγον τοῖς Ἀθηναίοις, καὶ ἀντικαταστάντες ταῖς
ναυσὶ τὸν αὐτὸν τρόπον αὖθις ἐπὶ πολὺ διῆγον τῆς ἡμέρας
πειρώμενοι ἀλλήλων, πρὶν δὴ Ἀρίστων ὁ Πυρρίχου Κορίν-
θιος, ἄριστος ὢν κυβερνήτης τῶν μετὰ Συρακοσίων, πείθει
τοὺς σφετέρους τοῦ ναυτικοῦ ἄρχοντας, πέμψαντας ὡς τοὺς
ἐν τῇ πόλει ἐπιμελομένους, κελεύειν ὅτι τάχιστα τὴν ἀγορὰν
τῶν πωλουμένων παρὰ τὴν θάλασσαν μεταστῆσαι κομίσαντας,
καὶ ὅσα τις ἔχει ἐδώδιμα, πάντας ἐκεῖσε φέροντας ἀναγκάσαι
πωλεῖν, ὅπως αὐτοῖς ἐκβιβάσαντες τοὺς ναύτας εὐθὺς
πειρώμενοι ἀλλήλων, πρὶν δὴ Ἀρίστων ὁ Πυρρίχου Κορίν-

θιος, ἄριστος ὢν κυβερνήτης τῶν μετὰ Συρακοσίων, πείθει
τοὺς σφετέρους τοῦ ναυτικοῦ ἄρχοντας, πέμψαντας ὡς τοὺς
ἐν τῇ πόλει ἐπιμελομένους, κελεύειν ὅτι τάχιστα τὴν ἀγορὰν
τῶν πωλουμένων παρὰ τὴν θάλασσαν μεταστῆσαι κομίσαντας,
καὶ ὅσα τις ἔχει ἐδώδιμα, πάντας ἐκεῖσε φέροντας ἀναγκάσαι
πωλεῖν, ὅπως αὐτοῖς ἐκβιβάσαντες τοὺς ναύτας εὐθὺς παρὰ
τὰς ναῦς ἀριστοποιήσωνται, καὶ δι' ὀλίγου αὖθις καὶ αὐθη-
μερὸν ἀπροσδοκήτοις τοῖς Ἀθηναίοις ἐπιχειρῶσιν. καὶ οἱ
μὲν πεισθέντες ἔπεμψαν ἄγγελον, καὶ ἡ ἀγορὰ παρεσκευά-
σθη, καὶ οἱ Συρακόσιοι ἐξαίφνης πρύμναν κρουσάμενοι
πάλιν πρὸς τὴν πόλιν ἔπλευσαν καὶ εὐθὺς ἐκβάντες αὐτοῦ
ἄριστον ἐποιοῦντο· οἱ δ' Ἀθηναῖοι νομίσαντες αὐτοὺς ὡς
ἡσσημένους σφῶν πρὸς τὴν πόλιν ἀνακρούσασθαι, καθ'
ἡσυχίαν ἐκβάντες τά τε ἄλλα διεπράσσοντο καὶ τὰ ἀμφὶ
τὸ ἄριστον ὡς τῆς γε ἡμέρας ταύτης οὐκέτι οἰόμενοι ἂν
ναυμαχῆσαι. ἐξαίφνης δὲ οἱ Συρακόσιοι πληρώσαντες τὰς
ναῦς ἐπέπλεον αὖθις· οἱ δὲ διὰ πολλοῦ θορύβου καὶ ἄσιτοι
οἱ πλείους οὐδενὶ κόσμῳ ἐσβάντες μόλις ποτὲ ἀντανήγοντο.
καὶ χρόνον μέν τινα ἀπέσχοντο ἀλλήλων φυλασσόμενοι·
ἔπειτα οὐκ ἐδόκει τοῖς Ἀθηναίοις ὑπὸ σφῶν αὐτῶν διαμέλ
ἡσσημένους σφῶν πρὸς τὴν πόλιν ἀνακρούσασθαι, καθ'

ἡσυχίαν ἐκβάντες τά τε ἄλλα διεπράσσοντο καὶ τὰ ἀμφὶ
τὸ ἄριστον ὡς τῆς γε ἡμέρας ταύτης οὐκέτι οἰόμενοι ἂν
ναυμαχῆσαι. ἐξαίφνης δὲ οἱ Συρακόσιοι πληρώσαντες τὰς
ναῦς ἐπέπλεον αὖθις· οἱ δὲ διὰ πολλοῦ θορύβου καὶ ἄσιτοι
66
ἔπειτα οὐκ ἐδόκει τοῖς Ἀθηναίοις ὑπὸ σφῶν αὐτῶν διαμέλ-

λοντας κόπῳ ἁλίσκεσθαι, ἀλλ' ἐπιχειρεῖν ὅτι τάχιστα,
καὶ ἐπιφερόμενοι ἐκ παρακελεύσεως ἐναυμάχουν. οἱ δὲ
Συρακόσιοι δεξάμενοι καὶ ταῖς [τε] ναυσὶν ἀντιπρῴροις
χρώμενοι, ὥσπερ διενοήθησαν, τῶν ἐμβόλων τῇ παρασκευῇ
ἀνερρήγνυσαν τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς ἐπὶ πολὺ τῆς παρεξ-
ειρεσίας, καὶ οἱ ἀπὸ τῶν καταστρωμάτων αὐτοῖς ἀκοντί-
ζοντες μεγάλα ἔβλαπτον τοὺς Ἀθηναίους, πολὺ δ' ἔτι μείζω
οἱ ἐν τοῖς λεπτοῖς πλοίοις περιπλέοντες τῶν Συρακοσίων
καὶ ἔς τε τοὺς ταρσοὺς ὑποπίπτοντες τῶν πολεμίων νεῶν
καὶ ἐς τὰ πλάγια παραπλέοντες καὶ ἐξ αὐτῶν ἐς τοὺς
ναύτας ἀκοντίζοντες. τέλος δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ κατὰ
κράτος ναυμαχοῦντες οἱ Συρακόσιοι ἐνίκησαν, καὶ οἱ Ἀθη-
ναῖοι τραπόμενοι διὰ τῶν ὁλκάδων τὴν κατάφευξιν ἐποιοῦντο

ἔπειτα οὐκ ἐδόκει τοῖς Ἀθηναίοις ὑπὸ σφῶν αὐτῶν διαμέλ-
λοντας κόπῳ ἁλίσκεσθαι, ἀλλ' ἐπιχειρεῖν ὅτι τάχιστα,
καὶ ἐπιφερόμενοι ἐκ παρακελεύσεως ἐναυμάχουν. οἱ δὲ
Συρακόσιοι δεξάμενοι καὶ ταῖς [τε] ναυσὶν ἀντιπρῴροις
χρώμενοι, ὥσπερ διενοήθησαν, τῶν ἐμβόλων τῇ παρασκευῇ
ἀνερρήγνυσαν τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς ἐπὶ πολὺ τῆς παρεξ-
ειρεσίας, καὶ οἱ ἀπὸ τῶν καταστρωμάτων αὐτοῖς ἀκοντί-
ζοντες μεγάλα ἔβλαπτον τοὺς Ἀθηναίους, πολὺ δ' ἔτι μείζω
οἱ ἐν τοῖς λεπτοῖς πλοίοις περιπλέοντες τῶν Συρακοσίων
καὶ ἔς τε τοὺς ταρσοὺς ὑποπίπτοντες τῶν πολεμίων νεῶν
καὶ ἐς τὰ πλάγια παραπλέοντες καὶ ἐξ αὐτῶν ἐς τοὺς
ναύτας ἀκοντίζοντες. τέλος δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ κατὰ
κράτος ναυμαχοῦντες οἱ Συρακόσιοι ἐνίκησαν, καὶ οἱ Ἀθη-
ναῖοι τραπόμενοι διὰ τῶν ὁλκάδων τὴν κατάφευξιν ἐποιοῦντο
ἐς τὸν ἑαυτῶν ὅρμον. αἱ δὲ τῶν Συρακοσίων νῆες μέχρι
μὲν τῶν ὁλκάδων ἐπεδίωκον· ἔπειτα αὐτοὺς αἱ κεραῖαι ὑπὲρ
τῶν ἔσπλων αἱ ἀπὸ τῶν ὁλκάδων δελφινοφόροι ἠρμέναι
ἐκώλυον. δύο δὲ νῆες τῶν Συρακοσίων ἐπαιρόμεναι τῇ
νίκῃ προσέμειξαν αὐτῶν ἐγγὺς καὶ διεφθάρησαν, καὶ ἡ
τῶν ναυμαχιῶν ἔστησαν, καὶ τὴν ἐλπίδα ἤδη ἐχυρὰν εἶχον

67
ταῖς μὲν ναυσὶ καὶ πολὺ κρείσσους εἶναι, ἐδόκουν δὲ καὶ

τὸν πεζὸν χειρώσεσθαι.
Καὶ οἱ μὲν ὡς ἐπιθησόμενοι κατ' ἀμφότερα παρεσκευά-
ζοντο αὖθις, ἐν τούτῳ δὲ Δημοσθένης καὶ Εὐρυμέδων ἔχοντες
τὴν ἀπὸ τῶν Ἀθηνῶν βοήθειαν παραγίγνονται, ναῦς τε
τρεῖς καὶ ἑβδομήκοντα μάλιστα ξὺν ταῖς ξενικαῖς καὶ
ὁπλίτας περὶ πεντακισχιλίους ἑαυτῶν τε καὶ τῶν ξυμμάχων,
ἀκοντιστάς τε βαρβάρους καὶ Ἕλληνας οὐκ ὀλίγους, καὶ
σφενδονήτας καὶ τοξότας καὶ τὴν ἄλλην παρασκευὴν
ἱκανήν. καὶ τοῖς μὲν Συρακοσίοις καὶ ξυμμάχοις κατά-
πληξις ἐν τῷ αὐτίκα οὐκ ὀλίγη ἐγένετο, εἰ πέρας μηδὲν
ἔσται σφίσι τοῦ ἀπαλλαγῆναι τοῦ κινδύνου, ὁρῶντες οὔτε
διὰ τὴν Δεκέλειαν τειχιζομένην οὐδὲν ἧσσον στρατὸν ἴσον
καὶ παραπλήσιον τῷ προτέρῳ ἐπεληλυθότα τήν τε τῶν
Ἀθηναίων δύναμιν πανταχόσε πολλὴν φαινομένην· τῷ δὲ
προτέρῳ στρατεύματι τῶν Ἀθηναίων ὡς ἐκ κακῶν ῥώμη
τις ἐγεγένητο. ὁ δὲ Δημοσθένης ἰδὼν ὡς εἶχε τὰ πράγματα
καὶ νομίσας οὐχ οἷόν τε εἶναι διατρίβειν οὐδὲ παθεῖν ὅπερ
ὁ Νικίας ἔπαθεν (ἀφικόμενος γὰρ τὸ πρῶτον ὁ Νικίας
φοβερός, ὡς οὐκ εὐθὺς προσέκειτο ταῖς Συρακούσαις, ἀλλ'
ἱκανήν. καὶ τοῖς μὲν Συρακοσίοις καὶ ξυμμάχοις κατά-

πληξις ἐν τῷ αὐτίκα οὐκ ὀλίγη ἐγένετο, εἰ πέρας μηδὲν
ἔσται σφίσι τοῦ ἀπαλλαγῆναι τοῦ κινδύνου, ὁρῶντες οὔτε
ἐν Κατάνῃ διεχείμαζεν, ὑπερώφθη τε καὶ ἔφθασεν αὐτὸν
ἐκ τῆς Πελοποννήσου στρατιᾷ ὁ Γύλιππος ἀφικόμενος, ἣν
οὐδ' ἂν μετέπεμψαν οἱ Συρακόσιοι, εἰ ἐκεῖνος εὐθὺς ἐπέκειτο·
ἱκανοὶ γὰρ αὐτοὶ οἰόμενοι εἶναι ἅμα τ' ἂν ἔμαθον ἥσσους
ὄντες καὶ ἀποτετειχισμένοι ἂν ἦσαν, ὥστε μηδ' εἰ μετέ-
πεμψαν ἔτι ὁμοίως ἂν αὐτοὺς ὠφελεῖν), ταῦτα οὖν ἀνα-
σκοπῶν ὁ Δημοσθένης, καὶ γιγνώσκων ὅτι καὶ αὐτὸς ἐν τῷ
παρόντι τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ μάλιστα δεινότατός ἐστι τοῖς
ἐναντίοις, ἐβούλετο ὅτι τάχος ἀποχρήσασθαι τῇ παρούσῃ
τοῦ στρατεύματος ἐκπλήξει. καὶ ὁρῶν τὸ παρατείχισμα

68

ἐν Κατάνῃ διεχείμαζεν, ὑπερώφθη τε καὶ ἔφθασεν αὐτὸν
οὐδ' ἂν μετέπεμψαν οἱ Συρακόσιοι, εἰ ἐκεῖνος εὐθὺς ἐπέκειτο·
ἱκανοὶ γὰρ αὐτοὶ οἰόμενοι εἶναι ἅμα τ' ἂν ἔμαθον ἥσσους
ὄντες καὶ ἀποτετειχισμένοι ἂν ἦσαν, ὥστε μηδ' εἰ μετέ-
τῶν Συρακοσίων, ᾧ ἐκώλυσαν περιτειχίσαι σφᾶς τοὺς
Ἀθηναίους, ἁπλοῦν ὂν καί, εἰ κρατήσειέ τις τῶν τε Ἐπι-
πολῶν τῆς ἀναβάσεως καὶ αὖθις τοῦ ἐν αὐταῖς στρατοπέδου,

τῶν Συρακοσίων, ᾧ ἐκώλυσαν περιτειχίσαι σφᾶς τοὺς
Ἀθηναίους, ἁπλοῦν ὂν καί, εἰ κρατήσειέ τις τῶν τε Ἐπι-
πολῶν τῆς ἀναβάσεως καὶ αὖθις τοῦ ἐν αὐταῖς στρατοπέδου,
ῥᾳδίως ἂν αὐτὸ ληφθέν (οὐδὲ γὰρ ὑπομεῖναι ἂν σφᾶς
οὐδένα), ἠπείγετο ἐπιθέσθαι τῇ πείρᾳ, καί οἱ ξυντομωτάτην
ἡγεῖτο διαπολέμησιν· ἢ γὰρ κατορθώσας ἕξειν Συρακούσας,
ἢ ἀπάξειν τὴν στρατιὰν καὶ οὐ τρίψεσθαι ἄλλως Ἀθηναίους
τε τοὺς ξυστρατευομένους καὶ τὴν ξύμπασαν πόλιν.
Πρῶτον μὲν οὖν τήν τε γῆν ἐξελθόντες τῶν Συρακοσίων
ἔτεμον οἱ Ἀθηναῖοι περὶ τὸν Ἄναπον, καὶ τῷ στρατεύματι
ἐπεκράτουν ὥσπερ τὸ πρῶτον, τῷ τε πεζῷ καὶ ταῖς ναυσίν
(οὐδὲ γὰρ καθ' ἕτερα οἱ Συρακόσιοι ἀντεπεξῇσαν ὅτι μὴ
τοῖς ἱππεῦσι καὶ ἀκοντισταῖς ἀπὸ τοῦ Ὀλυμπιείου)· ἔπειτα
μηχαναῖς ἔδοξε τῷ Δημοσθένει πρότερον ἀποπειρᾶσαι τοῦ
παρατειχίσματος. ὡς δὲ αὐτῷ προσαγαγόντι κατεκαύθησάν

69
ἐπιχείρησιν τῶν Ἐπιπολῶν ἐποιεῖτο. καὶ ἡμέρας μὲν

ἀδύνατα ἐδόκει εἶναι λαθεῖν προσελθόντας τε καὶ ἀνα-
βάντας, παραγγείλας δὲ πέντε ἡμερῶν σιτία καὶ τοὺς
λιθολόγους καὶ τέκτονας πάντας λαβὼν καὶ ἄλλην παρα-
σκευὴν τοξευμάτων τε καὶ ὅσα ἔδει, ἢν κρατῶσι, τειχίζοντας
ἔχειν, αὐτὸς μὲν ἀπὸ πρώτου ὕπνου καὶ Εὐρυμέδων καὶ
Μένανδρος ἀναλαβὼν τὴν πᾶσαν στρατιὰν ἐχώρει πρὸς
τὰς Ἐπιπολάς, Νικίας δὲ ἐν τοῖς τείχεσιν ὑπελέλειπτο.
καὶ ἐπειδὴ ἐγένοντο πρὸς αὐταῖς κατὰ τὸν Εὐρύηλον, ᾗπερ
καὶ ἡ προτέρα στρατιὰ τὸ πρῶτον ἀνέβη, λανθάνουσί τε
τοὺς φύλακας τῶν Συρακοσίων, καὶ προσβάντες τὸ τείχισμα
ὃ ἦν αὐτόθι τῶν Συρακοσίων αἱροῦσι καὶ ἄνδρας τῶν
φυλάκων ἀποκτείνουσιν. οἱ δὲ πλείους διαφυγόντες εὐθὺς
πρὸς τὰ στρατόπεδα, ἃ ἦν ἐπὶ τῶν Ἐπιπολῶν τρία ἐν
προτειχίσμασιν, ἓν μὲν τῶν Συρακοσίων, ἓν δὲ τῶν ἄλλων
Σικελιωτῶν, ἓν δὲ τῶν ξυμμάχων, ἀγγέλλουσι τὴν ἔφοδον
καὶ τοῖς ἑξακοσίοις τῶν Συρακοσίων, οἳ καὶ πρῶτοι κατὰ
τοῦτο τὸ μέρος τῶν Ἐπιπολῶν φύλακες ἦσαν, ἔφραζον. οἱ
δ' ἐβοήθουν τ' εὐθύς, καὶ αὐτοῖς ὁ Δημοσθένης καὶ οἱ
Ἀθηναῖοι ἐντυχόντες ἀμυνομένους προθύμως ἔτρεψαν. καὶ
αὐτοὶ μὲν εὐθὺς ἐχώρουν ἐς τὸ πρόσθεν, ὅπως τῇ παρούσῃ
σκευὴν τοξευμάτων τε καὶ ὅσα ἔδει, ἢν κρατῶσι, τειχίζοντας

ἔχειν, αὐτὸς μὲν ἀπὸ πρώτου ὕπνου καὶ Εὐρυμέδων καὶ
Μένανδρος ἀναλαβὼν τὴν πᾶσαν στρατιὰν ἐχώρει πρὸς
τὰς Ἐπιπολάς, Νικίας δὲ ἐν τοῖς τείχεσιν ὑπελέλειπτο.
καὶ ἐπειδὴ ἐγένοντο πρὸς αὐταῖς κατὰ τὸν Εὐρύηλον, ᾗπερ
καὶ ἡ προτέρα στρατιὰ τὸ πρῶτον ἀνέβη, λανθάνουσί τε
τοὺς φύλακας τῶν Συρακοσίων, καὶ προσβάντες τὸ τείχισμα
ὃ ἦν αὐτόθι τῶν Συρακοσίων αἱροῦσι καὶ ἄνδρας τῶν
ὁρμῇ τοῦ περαίνεσθαι ὧν ἕνεκα ἦλθον μὴ βραδεῖς γένωνται·
ἄλλοι δὲ ἀπὸ τῆς πρώτης τὸ παρατείχισμα τῶν Συρακοσίων
οὐχ ὑπομενόντων τῶν φυλάκων ᾕρουν τε καὶ τὰς ἐπάλξεις
ἀπέσυρον. οἱ δὲ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι καὶ ὁ
70

ὁρμῇ τοῦ περαίνεσθαι ὧν ἕνεκα ἦλθον μὴ βραδεῖς γένωνται·
ἄλλοι δὲ ἀπὸ τῆς πρώτης τὸ παρατείχισμα τῶν Συρακοσίων
οὐχ ὑπομενόντων τῶν φυλάκων ᾕρουν τε καὶ τὰς ἐπάλξεις
ἀπέσυρον. οἱ δὲ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι καὶ ὁ Γύλιπ-
πος καὶ οἱ μετ' αὐτοῦ ἐβοήθουν ἐκ τῶν προτειχισμάτων,
καὶ ἀδοκήτου τοῦ τολμήματος σφίσιν ἐν νυκτὶ γενομένου
προσέβαλόν τε τοῖς Ἀθηναίοις ἐκπεπληγμένοι καὶ βια-
σθέντες ὑπ' αὐτῶν τὸ πρῶτον ὑπεχώρησαν. προϊόντων δὲ
τῶν Ἀθηναίων ἐν ἀταξίᾳ μᾶλλον ἤδη ὡς κεκρατηκότων καὶ
βουλομένων διὰ παντὸς τοῦ μήπω μεμαχημένου τῶν ἐναντίων
ὡς τάχιστα διελθεῖν, ἵνα μὴ ἀνέντων σφῶν τῆς ἐφόδου
αὖθις ξυστραφῶσιν, οἱ Βοιωτοὶ πρῶτοι αὐτοῖς ἀντέσχον καὶ
ἐγένετο, πῶς ἄν τις σαφῶς τι ᾔδει; ἦν μὲν γὰρ σελήνη

λαμπρά, ἑώρων δὲ οὕτως ἀλλήλους ὡς ἐν σελήνῃ εἰκὸς τὴν
μὲν ὄψιν τοῦ σώματος προορᾶν, τὴν δὲ γνῶσιν τοῦ οἰκείου
ἀπιστεῖσθαι. ὁπλῖται δὲ ἀμφοτέρων οὐκ ὀλίγοι ἐν στενο-
χωρίᾳ ἀνεστρέφοντο. καὶ τῶν Ἀθηναίων οἱ μὲν ἤδη ἐνι-
κῶντο, οἱ δ' ἔτι τῇ πρώτῃ ἐφόδῳ ἀήσσητοι ἐχώρουν. πολὺ
δὲ καὶ τοῦ ἄλλου στρατεύματος αὐτοῖς τὸ μὲν ἄρτι ἀνε-
βεβήκει, τὸ δ' ἔτι προσανῄει, ὥστ' οὐκ ἠπίσταντο πρὸς
ὅτι χρὴ χωρῆσαι. ἤδη γὰρ τὰ πρόσθεν τῆς τροπῆς
γεγενημένης ἐτετάρακτο πάντα καὶ χαλεπὰ ἦν ὑπὸ τῆς
βοῆς διαγνῶναι. οἵ τε γὰρ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι
ὡς κρατοῦντες παρεκελεύοντό τε κραυγῇ οὐκ ὀλίγῃ χρώμενοι,
ἀδύνατον ὂν ἐν νυκτὶ ἄλλῳ τῳ σημῆναι, καὶ ἅμα τοὺς
προσφερομένους ἐδέχοντο· οἵ τε Ἀθηναῖοι ἐζήτουν τε σφᾶς
αὐτοὺς καὶ πᾶν τὸ ἐξ ἐναντίας, καὶ εἰ φίλιον εἴη τῶν ἤδη
πάλιν φευγόντων, πολέμιον ἐνόμιζον, καὶ τοῖς ἐρωτήμασι
τοῦ ξυνθήματος πυκνοῖς χρώμενοι διὰ τὸ μὴ εἶναι ἄλλῳ τῳ
γνωρίσαι σφίσι τε αὐτοῖς θόρυβον πολὺν παρεῖχον ἅμα
πάντες ἐρωτῶντες καὶ τοῖς πολεμίοις σαφὲς αὐτὸ κατέστη-
σαν· τὸ δ' ἐκείνων οὐχ ὁμοίως ἠπίσταντο διὰ τὸ κρατοῦντας
αὐτοὺς καὶ μὴ διεσπασμένους ἧσσον ἀγνοεῖσθαι,

71
στρατοπέδου, ἐπεὶ ἅπαξ ἐταράχθησαν, φίλοι τε φίλοις καὶ

πολῖται πολίταις, οὐ μόνον ἐς φόβον κατέστησαν, ἀλλὰ
καὶ ἐς χεῖρας ἀλλήλοις ἐλθόντες μόλις ἀπελύοντο. καὶ
διωκόμενοι κατά τε τῶν κρημνῶν [οἱ] πολλοὶ ῥίπτοντες ἑαυ-
τοὺς ἀπώλλυντο, στενῆς οὔσης τῆς ἀπὸ τῶν Ἐπιπολῶν
πάλιν καταβάσεως, καὶ ἐπειδὴ ἐς τὸ ὁμαλὸν οἱ σῳζόμενοι
ἄνωθεν καταβαῖεν, οἱ μὲν πολλοὶ αὐτῶν καὶ ὅσοι ἦσαν τῶν
προτέρων στρατιωτῶν ἐμπειρίᾳ μᾶλλον τῆς χώρας ἐς τὸ
στρατόπεδον διεφύγγανον, οἱ δὲ ὕστερον ἥκοντες εἰσὶν οἳ
διαμαρτόντες τῶν ὁδῶν κατὰ τὴν χώραν ἐπλανήθησαν· οὕς,
ἐπειδὴ ἡμέρα ἐγένετο, οἱ ἱππῆς τῶν Συρακοσίων περιελά-
σαντες διέφθειραν.
Τῇ δ' ὑστεραίᾳ οἱ μὲν Συρακόσιοι δύο τροπαῖα ἔστησαν,
ἐπί τε ταῖς Ἐπιπολαῖς ᾗ ἡ πρόσβασις καὶ κατὰ τὸ χωρίον
ᾗ οἱ Βοιωτοὶ πρῶτον ἀντέστησαν, οἱ δ' Ἀθηναῖοι τοὺς νεκ-
ροὺς ὑποσπόνδους ἐκομίσαντο. ἀπέθανον δὲ οὐκ ὀλίγοι
αὐτῶν τε καὶ τῶν ξυμμάχων, ὅπλα μέντοι ἔτι πλείω ἢ κατὰ
τοὺς νεκροὺς ἐλήφθη· οἱ γὰρ κατὰ τῶν κρημνῶν βιασθέντες
ἅλλεσθαι ψιλοὶ [ἄνευ τῶν ἀσπίδων] οἱ μὲν ἀπώλλυντο, οἱ
δ' ἐσώθησαν.
Μετὰ δὲ τοῦτο οἱ μὲν Συρακόσιοι ὡς ἐπὶ ἀπροσδοκήτῳ
καὶ ἐς χεῖρας ἀλλήλοις ἐλθόντες μόλις ἀπελύοντο. καὶ

διωκόμενοι κατά τε τῶν κρημνῶν [οἱ] πολλοὶ ῥίπτοντες ἑαυ-
τοὺς ἀπώλλυντο, στενῆς οὔσης τῆς ἀπὸ τῶν Ἐπιπολῶν
πάλιν καταβάσεως, καὶ ἐπειδὴ ἐς τὸ ὁμαλὸν οἱ σῳζόμενοι
ἄνωθεν καταβαῖεν, οἱ μὲν πολλοὶ αὐτῶν καὶ ὅσοι ἦσαν τῶν
προτέρων στρατιωτῶν ἐμπειρίᾳ μᾶλλον τῆς χώρας ἐς τὸ
στρατόπεδον διεφύγγανον, οἱ δὲ ὕστερον ἥκοντες εἰσὶν οἳ
διαμαρτόντες τῶν ὁδῶν κατὰ τὴν χώραν ἐπλανήθησαν· οὕς,
εὐπραγίᾳ πάλιν αὖ ἀναρρωσθέντες, ὥσπερ καὶ πρότερον, ἐς
μὲν Ἀκράγαντα στασιάζοντα πέντε καὶ δέκα ναυσὶ Σικανὸν

72

εὐπραγίᾳ πάλιν αὖ ἀναρρωσθέντες, ὥσπερ καὶ πρότερον, ἐς
μὲν Ἀκράγαντα στασιάζοντα πέντε καὶ δέκα ναυσὶ Σικανὸν
ἀπέστειλαν, ὅπως ὑπαγάγοιτο τὴν πόλιν, εἰ δύναιτο· Γύ-
λιππος δὲ κατὰ γῆν ἐς τὴν ἄλλην Σικελίαν ᾤχετο αὖθις,
ἄξων στρατιὰν ἔτι, ὡς ἐν ἐλπίδι ὢν καὶ τὰ τείχη τῶν
Ἀθηναίων αἱρήσειν βίᾳ, ἐπειδὴ τὰ ἐν ταῖς Ἐπιπολαῖς οὕτω
ξυνέβη.
ἀχθομένους τῇ μονῇ· νόσῳ τε γὰρ ἐπιέζοντο κατ' ἀμφότερα,

τῆς τε ὥρας τοῦ ἐνιαυτοῦ ταύτης οὔσης ἐν ᾗ ἀσθενοῦσιν
ἄνθρωποι μάλιστα, καὶ τὸ χωρίον ἅμα ἐν ᾧ ἐστρατοπεδεύ-
οντο ἑλῶδες καὶ χαλεπὸν ἦν, τά τε ἄλλα ὅτι ἀνέλπιστα
αὐτοῖς ἐφαίνετο. τῷ οὖν Δημοσθένει οὐκ ἐδόκει ἔτι χρῆναι
μένειν, ἀλλ' ἅπερ καὶ διανοηθεὶς ἐς τὰς Ἐπιπολὰς διεκιν-
δύνευσεν, ἐπειδὴ ἔσφαλτο, ἀπιέναι ἐψηφίζετο καὶ μὴ δια-
τρίβειν, ἕως ἔτι τὸ πέλαγος οἷόν τε περαιοῦσθαι καὶ τοῦ
στρατεύματος ταῖς γοῦν ἐπελθούσαις ναυσὶ κρατεῖν. καὶ
τῇ πόλει ὠφελιμώτερον ἔφη εἶναι πρὸς τοὺς ἐν τῇ χώρᾳ
σφῶν ἐπιτειχίζοντας τὸν πόλεμον ποιεῖσθαι ἢ Συρακοσίους,
οὓς οὐκέτι ῥᾴδιον εἶναι χειρώσασθαι· οὐδ' αὖ ἄλλως χρήματα
πολλὰ δαπανῶντας εἰκὸς εἶναι προσκαθῆσθαι.
Καὶ ὁ μὲν Δημοσθένης τοιαῦτα ἐγίγνωσκεν· ὁ δὲ
Νικίας ἐνόμιζε μὲν καὶ αὐτὸς πόνηρα σφῶν τὰ πράγματα
εἶναι, τῷ δὲ λόγῳ οὐκ ἐβούλετο αὐτὰ ἀσθενῆ ἀποδεικνύναι,
οὐδ' ἐμφανῶς σφᾶς ψηφιζομένους μετὰ πολλῶν τὴν ἀναχώ-
ρησιν τοῖς πολεμίοις καταγγέλτους γίγνεσθαι· λαθεῖν γὰρ
ἄν, ὁπότε βούλοιντο, τοῦτο ποιοῦντες πολλῷ ἧσσον. τὸ δέ
τι καὶ τὰ τῶν πολεμίων, ἀφ' ὧν ἐπὶ πλέον ἢ οἱ ἄλλοι
εἶναι, τῷ δὲ λόγῳ οὐκ ἐβούλετο αὐτὰ ἀσθενῆ ἀποδεικνύναι,

οὐδ' ἐμφανῶς σφᾶς ψηφιζομένους μετὰ πολλῶν τὴν ἀναχώ-
ρησιν τοῖς πολεμίοις καταγγέλτους γίγνεσθαι· λαθεῖν γὰρ
73
ἄν, ὁπότε βούλοιντο, τοῦτο ποιοῦντες πολλῷ ἧσσον. τὸ δέ

τι καὶ τὰ τῶν πολεμίων, ἀφ' ὧν ἐπὶ πλέον ἢ οἱ ἄλλοι
ᾐσθάνετο αὐτῶν, ἐλπίδος τι ἔτι παρεῖχε πονηρότερα τῶν
σφετέρων ἔσεσθαι, ἢν καρτερῶσι προσκαθήμενοι· χρημάτων
γὰρ ἀπορίᾳ αὐτοὺς ἐκτρυχώσειν, ἄλλως τε καὶ ἐπὶ πλέον
ἤδη ταῖς ὑπαρχούσαις ναυσὶ θαλασσοκρατούντων. καὶ ἦν
γάρ τι καὶ ἐν ταῖς Συρακούσαις βουλόμενον τοῖς Ἀθηναίοις
τὰ πράγματα ἐνδοῦναι, ἐπεκηρυκεύετο ὡς αὐτὸν καὶ οὐκ εἴα
ἀπανίστασθαι. ἃ ἐπιστάμενος τῷ μὲν ἔργῳ ἔτι ἐπ' ἀμφό-
τερα ἔχων καὶ διασκοπῶν ἀνεῖχε, τῷ δ' ἐμφανεῖ τότε λόγῳ
οὐκ ἔφη ἀπάξειν τὴν στρατιάν. εὖ γὰρ εἰδέναι ὅτι Ἀθη-
ναῖοι σφῶν ταῦτα οὐκ ἀποδέξονται, ὥστε μὴ αὐτῶν ψηφισα-
μένων ἀπελθεῖν. καὶ γὰρ οὐ τοὺς αὐτοὺς ψηφιεῖσθαί τε
περὶ σφῶν [αὐτῶν] καὶ τὰ πράγματα ὥσπερ καὶ αὐτοὶ
ὁρῶντας καὶ οὐκ ἄλλων ἐπιτιμήσει ἀκούσαντας γνώσεσθαι,
ἀλλ' ἐξ ὧν ἄν τις εὖ λέγων διαβάλλοι, ἐκ τούτων αὐτοὺς
πείσεσθαι. τῶν τε παρόντων στρατιωτῶν πολλοὺς καὶ
μένων ἀπελθεῖν. καὶ γὰρ οὐ τοὺς αὐτοὺς ψηφιεῖσθαί τε

περὶ σφῶν [αὐτῶν] καὶ τὰ πράγματα ὥσπερ καὶ αὐτοὶ
ὁρῶντας καὶ οὐκ ἄλλων ἐπιτιμήσει ἀκούσαντας γνώσεσθαι,
ἀλλ' ἐξ ὧν ἄν τις εὖ λέγων διαβάλλοι, ἐκ τούτων αὐτοὺς
πείσεσθαι. τῶν τε παρόντων στρατιωτῶν πολλοὺς καὶ
τοὺς πλείους ἔφη, οἳ νῦν βοῶσιν ὡς ἐν δεινοῖς ὄντες, ἐκεῖσε
ἀφικομένους τἀναντία βοήσεσθαι ὡς ὑπὸ χρημάτων κατα-
προδόντες οἱ στρατηγοὶ ἀπῆλθον. οὔκουν βούλεσθαι αὐτός γε
ἐπιστάμενος τὰς Ἀθηναίων φύσεις ἐπ' αἰσχρᾷ τε αἰτίᾳ καὶ
ἀδίκως ὑπ' Ἀθηναίων ἀπολέσθαι μᾶλλον ἢ ὑπὸ τῶν πολεμίων,
εἰ δεῖ, κινδυνεύσας τοῦτο παθεῖν ἰδίᾳ. τά τε Συρακοσίων
ἔφη ὅμως ἔτι ἥσσω τῶν σφετέρων εἶναι· καὶ χρήμασι γὰρ
αὐτοὺς ξενοτροφοῦντας καὶ ἐν περιπολίοις ἅμα ἀναλίσκον-
τας καὶ ναυτικὸν πολὺ ἔτι ἐνιαυτὸν ἤδη βόσκοντας τὰ μὲν
ἀπορεῖν, τὰ δ' ἔτι ἀμηχανήσειν· δισχίλιά τε γὰρ τάλαντα
ἤδη ἀνηλωκέναι καὶ ἔτι πολλὰ προσοφείλειν, ἤν τε καὶ
ὁτιοῦν ἐκλίπωσι τῆς νῦν παρασκευῆς τῷ μὴ διδόναι τροφήν,
φθερεῖσθαι αὐτῶν τὰ πράγματα, ἐπικουρικὰ μᾶλλον ἢ δι'
ἀνάγκης ὥσπερ τὰ σφέτερα ὄντα. τρίβειν οὖν ἔφη χρῆναι
προσκαθημένους καὶ μὴ χρήμασιν, ὧν πολὺ κρείσσους εἰσί,
νικηθέντας ἀπιέναι.
αὐτοὺς ξενοτροφοῦντας καὶ ἐν περιπολίοις ἅμα ἀναλίσκον-

τας καὶ ναυτικὸν πολὺ ἔτι ἐνιαυτὸν ἤδη βόσκοντας τὰ μὲν
ἀπορεῖν, τὰ δ' ἔτι ἀμηχανήσειν· δισχίλιά τε γὰρ τάλαντα
ἤδη ἀνηλωκέναι καὶ ἔτι πολλὰ προσοφείλειν, ἤν τε καὶ
74
ὁτιοῦν ἐκλίπωσι τῆς νῦν παρασκευῆς τῷ μὴ διδόναι τροφήν,

φθερεῖσθαι αὐτῶν τὰ πράγματα, ἐπικουρικὰ μᾶλλον ἢ δι'
ἀνάγκης ὥσπερ τὰ σφέτερα ὄντα. τρίβειν οὖν ἔφη χρῆναι
προσκαθημένους καὶ μὴ χρήμασιν, ὧν πολὺ κρείσσους εἰσί,
νικηθέντας ἀπιέναι.
Ὁ μὲν Νικίας τοσαῦτα λέγων ἰσχυρίζετο, αἰσθόμενος τὰ
ἐν ταῖς Συρακούσαις ἀκριβῶς καὶ τὴν τῶν χρημάτων ἀπο-
ρίαν καὶ ὅτι ἦν αὐτόθι πολὺ τὸ βουλόμενον τοῖς Ἀθηναίοις
γίγνεσθαι τὰ πράγματα καὶ ἐπικηρυκευόμενον πρὸς αὐτὸν
ὥστε μὴ ἀπανίστασθαι, καὶ ἅμα ταῖς γοῦν ναυσὶ μᾶλλον
ἢ πρότερον ἐθάρσησε κρατήσειν. ὁ δὲ Δημοσθένης περὶ
μὲν τοῦ προσκαθῆσθαι οὐδ' ὁπωσοῦν ἐνεδέχετο· εἰ δὲ δεῖ
μὴ ἀπάγειν τὴν στρατιὰν ἄνευ Ἀθηναίων ψηφίσματος, ἀλλὰ
τρίβειν αὐτοῦ, ἔφη χρῆναι ἢ ἐς τὴν Θάψον ἀναστάντας
τοῦτο ποιεῖν ἢ ἐς τὴν Κατάνην, ὅθεν τῷ τε πεζῷ ἐπὶ
πολλὰ τῆς χώρας ἐπιόντες θρέψονται πορθοῦντες τὰ τῶν
πολεμίων καὶ ἐκείνους βλάψουσι, ταῖς τε ναυσὶν ἐν πελάγει
τῆς ἐμπειρίας χρήσιμα σφῶν ἔσται καὶ ἀναχωρήσεις καὶ

ἐπίπλους οὐκ ἐκ βραχέος καὶ περιγραπτοῦ ὁρμώμενοί τε
καὶ καταίροντες ἕξουσιν. τό τε ξύμπαν εἰπεῖν, οὐδενὶ
τρόπῳ οἱ ἔφη ἀρέσκειν ἐν τῷ αὐτῷ ἔτι μένειν, ἀλλ' ὅτι
τάχιστα ἤδη ἐξανίστασθαι καὶ μὴ μέλλειν. καὶ ὁ Εὐρυμέδων
αὐτῷ ταῦτα ξυνηγόρευεν. ἀντιλέγοντος δὲ τοῦ Νικίου ὄκνος
τις καὶ μέλλησις ἐνεγένετο καὶ ἅμα ὑπόνοια μή τι καὶ πλέον
εἰδὼς ὁ Νικίας ἰσχυρίζηται. καὶ οἱ μὲν Ἀθηναῖοι τούτῳ
τῷ τρόπῳ διεμέλλησάν τε καὶ κατὰ χώραν ἔμενον.
Ὁ δὲ Γύλιππος καὶ ὁ Σικανὸς ἐν τούτῳ παρῆσαν ἐς τὰς
Συρακούσας, ὁ μὲν Σικανὸς ἁμαρτὼν τοῦ Ἀκράγαντος (ἐν
Γέλᾳ γὰρ ὄντος αὐτοῦ ἔτι ἡ τοῖς Συρακοσίοις στάσις [ἐς]
φιλία ἐξεπεπτώκει)· ὁ δὲ Γύλιππος ἄλλην τε στρατιὰν
πολλὴν ἔχων ἦλθεν ἀπὸ τῆς Σικελίας καὶ τοὺς ἐκ τῆς
Πελοποννήσου τοῦ ἦρος ἐν ταῖς ὁλκάσιν ὁπλίτας ἀποστα-
λέντας, ἀφικομένους ἀπὸ τῆς Λιβύης ἐς Σελινοῦντα. ἀπενε-
χθέντες γὰρ ἐς Λιβύην, καὶ δόντων Κυρηναίων τριήρεις δύο
καὶ τοῦ πλοῦ ἡγεμόνας, καὶ ἐν τῷ παράπλῳ Εὐεσπερίταις
πολιορκουμένοις ὑπὸ Λιβύων ξυμμαχήσαντες καὶ νικήσαντες
τοὺς Λίβυς, καὶ αὐτόθεν παραπλεύσαντες ἐς Νέαν πόλιν
Καρχηδονιακὸν ἐμπόριον, ὅθενπερ Σικελία ἐλάχιστον δυοῖν
φιλία ἐξεπεπτώκει)· ὁ δὲ Γύλιππος ἄλλην τε στρατιὰν

πολλὴν ἔχων ἦλθεν ἀπὸ τῆς Σικελίας καὶ τοὺς ἐκ τῆς
Πελοποννήσου τοῦ ἦρος ἐν ταῖς ὁλκάσιν ὁπλίτας ἀποστα-
75
λέντας, ἀφικομένους ἀπὸ τῆς Λιβύης ἐς Σελινοῦντα. ἀπενε-

χθέντες γὰρ ἐς Λιβύην, καὶ δόντων Κυρηναίων τριήρεις δύο
καὶ τοῦ πλοῦ ἡγεμόνας, καὶ ἐν τῷ παράπλῳ Εὐεσπερίταις
πολιορκουμένοις ὑπὸ Λιβύων ξυμμαχήσαντες καὶ νικήσαντες
τοὺς Λίβυς, καὶ αὐτόθεν παραπλεύσαντες ἐς Νέαν πόλιν
Καρχηδονιακὸν ἐμπόριον, ὅθενπερ Σικελία ἐλάχιστον δυοῖν
ἡμερῶν καὶ νυκτὸς πλοῦν ἀπέχει, καὶ ἀπ' αὐτοῦ περαιω-
θέντες ἀφίκοντο ἐς Σελινοῦντα. καὶ οἱ μὲν Συρακόσιοι
εὐθὺς αὐτῶν ἐλθόντων παρεσκευάζοντο ὡς ἐπιθησόμενοι κατ'
ἀμφότερα αὖθις τοῖς Ἀθηναίοις καὶ ναυσὶ καὶ πεζῷ· οἱ δὲ
τῶν Ἀθηναίων στρατηγοὶ ὁρῶντες στρατιάν τε ἄλλην προς-
γεγενημένην αὐτοῖς καὶ τὰ ἑαυτῶν ἅμα οὐκ ἐπὶ τὸ βέλτιον
χωροῦντα, ἀλλὰ καθ' ἡμέραν τοῖς πᾶσι χαλεπώτερον ἴσχοντα,
μάλιστα δὲ τῇ ἀσθενείᾳ τῶν ἀνθρώπων πιεζόμενα, μετε-
μέλοντό τε πρότερον οὐκ ἀναστάντες καὶ ὡς αὐτοῖς οὐδὲ ὁ
Νικίας ἔτι ὁμοίως ἐνηντιοῦτο, ἀλλ' ἢ μὴ φανερῶς γε ἀξιῶν
ψηφίζεσθαι, προεῖπον ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα ἔκπλουν ἐκ τοῦ
στρατοπέδου πᾶσι, καὶ παρασκευάσασθαι ὅταν τις σημήνῃ.
ψηφίζεσθαι, προεῖπον ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα ἔκπλουν ἐκ τοῦ

στρατοπέδου πᾶσι, καὶ παρασκευάσασθαι ὅταν τις σημήνῃ.
καὶ μελλόντων αὐτῶν, ἐπειδὴ ἑτοῖμα ἦν, ἀποπλεῖν ἡ σελήνη
ἐκλείπει· ἐτύγχανε γὰρ πασσέληνος οὖσα. καὶ οἱ Ἀθη-
ναῖοι οἵ τε πλείους ἐπισχεῖν ἐκέλευον τοὺς στρατηγοὺς
ἐνθύμιον ποιούμενοι, καὶ ὁ Νικίας (ἦν γάρ τι καὶ ἄγαν
θειασμῷ τε καὶ τῷ τοιούτῳ προσκείμενος) οὐδ' ἂν διαβου-
λεύσασθαι ἔτι ἔφη πρίν, ὡς οἱ μάντεις ἐξηγοῦντο, τρὶς
ἐννέα ἡμέρας μεῖναι, ὅπως ἂν πρότερον κινηθείη. καὶ τοῖς
μὲν Ἀθηναίοις μελλήσασι διὰ τοῦτο ἡ μονὴ ἐγεγένητο.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι καὶ αὐτοὶ τοῦτο πυθόμενοι πολλῷ μᾶλ-
λον ἐπηρμένοι ἦσαν μὴ ἀνιέναι τὰ τῶν Ἀθηναίων, ὡς καὶ
αὐτῶν κατεγνωκότων ἤδη μηκέτι κρεισσόνων εἶναι σφῶν
μήτε ταῖς ναυσὶ μήτε τῷ πεζῷ (οὐ γὰρ ἂν τὸν ἔκπλουν
ἐπιβουλεῦσαι), καὶ ἅμα οὐ βουλόμενοι αὐτοὺς ἄλλοσέ ποι
τῆς Σικελίας καθεζομένους χαλεπωτέρους εἶναι προσπολε-
μεῖν, ἀλλ' αὐτοῦ ὡς τάχιστα καὶ ἐν ᾧ σφίσι ξυμφέρει
ἀναγκάσαι αὐτοὺς ναυμαχεῖν. τὰς οὖν ναῦς ἐπλήρουν καὶ
ἀνεπειρῶντο ἡμέρας ὅσαι αὐτοῖς ἐδόκουν ἱκαναὶ εἶναι.
ἐπειδὴ δὲ καιρὸς ἦν, τῇ μὲν προτέρᾳ πρὸς τὰ τείχη τῶν
Ἀθηναίων προσέβαλλον, καὶ ἐπεξελθόντος μέρους τινὸς οὐ
μεῖν, ἀλλ' αὐτοῦ ὡς τάχιστα καὶ ἐν ᾧ σφίσι ξυμφέρει

ἀναγκάσαι αὐτοὺς ναυμαχεῖν. τὰς οὖν ναῦς ἐπλήρουν καὶ
ἀνεπειρῶντο ἡμέρας ὅσαι αὐτοῖς ἐδόκουν ἱκαναὶ εἶναι.
76
ἐπειδὴ δὲ καιρὸς ἦν, τῇ μὲν προτέρᾳ πρὸς τὰ τείχη τῶν

Ἀθηναίων προσέβαλλον, καὶ ἐπεξελθόντος μέρους τινὸς οὐ
πολλοῦ καὶ τῶν ὁπλιτῶν καὶ τῶν ἱππέων κατά τινας πύλας
ἀπολαμβάνουσί τε τῶν ὁπλιτῶν τινὰς καὶ τρεψάμενοι κατα-
διώκουσιν· οὔσης δὲ στενῆς τῆς ἐσόδου οἱ Ἀθηναῖοι ἵππους
τε ἑβδομήκοντα ἀπολλύασι καὶ τῶν ὁπλιτῶν οὐ πολλούς.
Καὶ ταύτῃ μὲν τῇ ἡμέρᾳ ἀπεχώρησεν ἡ στρατιὰ τῶν
Συρακοσίων· τῇ δ' ὑστεραίᾳ ταῖς τε ναυσὶν ἐκπλέουσιν
οὔσαις ἓξ καὶ ἑβδομήκοντα καὶ τῷ πεζῷ ἅμα πρὸς τὰ τείχη
ἐχώρουν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι ἀντανῆγον ναυσὶν ἓξ καὶ ὀγδοή-
κοντα καὶ προσμείξαντες ἐναυμάχουν. καὶ τὸν Εὐρυμέδοντα
ἔχοντα τὸ δεξιὸν κέρας τῶν Ἀθηναίων καὶ βουλόμενον
περικλῄσασθαι τὰς ναῦς τῶν ἐναντίων καὶ ἐπεξάγοντα τῷ
πλῷ πρὸς τὴν γῆν μᾶλλον, νικήσαντες οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ
ξύμμαχοι τὸ μέσον πρῶτον τῶν Ἀθηναίων ἀπολαμβάνουσι
κἀκεῖνον ἐν τῷ κοίλῳ καὶ μυχῷ τοῦ λιμένος καὶ αὐτόν τε
διαφθείρουσι καὶ τὰς μετ' αὐτοῦ ναῦς ἐπισπομένας· ἔπειτα
δὲ καὶ τὰς πάσας ἤδη ναῦς τῶν Ἀθηναίων κατεδίωκόν τε
ἀπολαμβάνουσί τε τῶν ὁπλιτῶν τινὰς καὶ τρεψάμενοι κατα-

διώκουσιν· οὔσης δὲ στενῆς τῆς ἐσόδου οἱ Ἀθηναῖοι ἵππους
τε ἑβδομήκοντα ἀπολλύασι καὶ τῶν ὁπλιτῶν οὐ πολλούς.
Καὶ ταύτῃ μὲν τῇ ἡμέρᾳ ἀπεχώρησεν ἡ στρατιὰ τῶν
Συρακοσίων· τῇ δ' ὑστεραίᾳ ταῖς τε ναυσὶν ἐκπλέουσιν
οὔσαις ἓξ καὶ ἑβδομήκοντα καὶ τῷ πεζῷ ἅμα πρὸς τὰ τείχη
ἐχώρουν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι ἀντανῆγον ναυσὶν ἓξ καὶ ὀγδοή-
κοντα καὶ προσμείξαντες ἐναυμάχουν. καὶ τὸν Εὐρυμέδοντα
ἔχοντα τὸ δεξιὸν κέρας τῶν Ἀθηναίων καὶ βουλόμενον
καὶ ἐξεώθουν ἐς τὴν γῆν.
Ὁ δὲ Γύλιππος ὁρῶν τὰς ναῦς τῶν πολεμίων νικωμένας
καὶ ἔξω τῶν σταυρωμάτων καὶ τοῦ ἑαυτῶν στρατοπέδου
καταφερομένας, βουλόμενος διαφθείρειν τοὺς ἐκβαίνοντας καὶ
τὰς ναῦς ῥᾷον τοὺς Συρακοσίους ἀφέλκειν τῆς γῆς φιλίας
οὔσης, παρεβοήθει ἐπὶ τὴν χηλὴν μέρος τι ἔχων τῆς στρατιᾶς.

77

καὶ ἐξεώθουν ἐς τὴν γῆν.
καὶ αὐτοὺς οἱ Τυρσηνοί (οὗτοι γὰρ ἐφύλασσον τοῖς Ἀθηναίοις
ταύτῃ) ὁρῶντες ἀτάκτως προσφερομένους, ἐπεκβοηθήσαντες
καὶ προσπεσόντες τοῖς πρώτοις τρέπουσι καὶ ἐσβάλλουσιν
ἐς τὴν λίμνην τὴν Λυσιμέλειαν καλουμένην. ὕστερον δὲ
πλέονος ἤδη τοῦ στρατεύματος παρόντος τῶν Συρακοσίων
καὶ ξυμμάχων καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπιβοηθήσαντες καὶ δείσαντες
περὶ ταῖς ναυσὶν ἐς μάχην τε κατέστησαν πρὸς αὐτοὺς καὶ
νικήσαντες ἐπεδίωξαν καὶ ὁπλίτας τε οὐ πολλοὺς ἀπέκτειναν

καὶ αὐτοὺς οἱ Τυρσηνοί (οὗτοι γὰρ ἐφύλασσον τοῖς Ἀθηναίοις
ταύτῃ) ὁρῶντες ἀτάκτως προσφερομένους, ἐπεκβοηθήσαντες
καὶ προσπεσόντες τοῖς πρώτοις τρέπουσι καὶ ἐσβάλλουσιν
ἐς τὴν λίμνην τὴν Λυσιμέλειαν καλουμένην. ὕστερον δὲ
πλέονος ἤδη τοῦ στρατεύματος παρόντος τῶν Συρακοσίων
καὶ ξυμμάχων καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπιβοηθήσαντες καὶ δείσαντες
περὶ ταῖς ναυσὶν ἐς μάχην τε κατέστησαν πρὸς αὐτοὺς καὶ
νικήσαντες ἐπεδίωξαν καὶ ὁπλίτας τε οὐ πολλοὺς ἀπέκτειναν
καὶ τὰς ναῦς τὰς μὲν πολλὰς διέσωσάν τε καὶ ξυνήγαγον
κατὰ τὸ στρατόπεδον, δυοῖν δὲ δεούσας εἴκοσιν οἱ Συρακόσιοι
καὶ οἱ ξύμμαχοι ἔλαβον αὐτῶν καὶ τοὺς ἄνδρας πάντας
ἀπέκτειναν. καὶ ἐπὶ τὰς λοιπὰς ἐμπρῆσαι βουλόμενοι
ὁλκάδα παλαιὰν κληματίδων καὶ δᾳδὸς γεμίσαντες (ἦν γὰρ
ἐπὶ τοὺς Ἀθηναίους ὁ ἄνεμος οὔριος) ἀφεῖσαν [τὴν ναῦν] πῦρ
ἐμβαλόντες. καὶ οἱ Ἀθηναῖοι δείσαντες περὶ ταῖς ναυσὶν
ἐπὶ τοὺς Ἀθηναίους ὁ ἄνεμος οὔριος) ἀφεῖσαν [τὴν ναῦν] πῦρ

78
ἐμβαλόντες. καὶ οἱ Ἀθηναῖοι δείσαντες περὶ ταῖς ναυσὶν

ἀντεμηχανήσαντό τε σβεστήρια κωλύματα καὶ παύσαντες
τήν τε φλόγα καὶ τὸ μὴ προσελθεῖν ἐγγὺς τὴν ὁλκάδα
τοῦ κινδύνου ἀπηλλάγησαν. μετὰ δὲ τοῦτο Συρακόσιοι
μὲν τῆς τε ναυμαχίας τροπαῖον ἔστησαν καὶ τῆς ἄνω τῆς
πρὸς τῷ τείχει ἀπολήψεως τῶν ὁπλιτῶν, ὅθεν καὶ τοὺς
ἵππους ἔλαβον, Ἀθηναῖοι δὲ ἧς τε οἱ Τυρσηνοὶ τροπῆς
ἐποιήσαντο τῶν πεζῶν ἐς τὴν λίμνην καὶ ἧς αὐτοὶ τῷ ἄλλῳ
στρατοπέδῳ.
Γεγενημένης δὲ τῆς νίκης τοῖς Συρακοσίοις λαμπρᾶς ἤδη
καὶ τοῦ ναυτικοῦ (πρότερον μὲν γὰρ ἐφοβοῦντο τὰς μετὰ τοῦ
Δημοσθένους ναῦς ἐπελθούσας) οἱ μὲν Ἀθηναῖοι ἐν παντὶ δὴ
ἀθυμίας ἦσαν καὶ ὁ παράλογος αὐτοῖς μέγας ἦν, πολὺ δὲ
μείζων ἔτι τῆς στρατείας ὁ μετάμελος. πόλεσι γὰρ ταύταις
μόναις ἤδη ὁμοιοτρόποις ἐπελθόντες, δημοκρατουμέναις τε,
ὥσπερ καὶ αὐτοί, καὶ ναῦς καὶ ἵππους καὶ μεγέθη ἐχούσαις,
οὐ δυνάμενοι ἐπενεγκεῖν οὔτ' ἐκ πολιτείας τι μεταβολῆς τὸ
διάφορον αὐτοῖς, ᾧ προσήγοντο ἄν, οὔτ' ἐκ παρασκευῆς πολλῷ
κρείσσονος, σφαλλόμενοι δὲ τὰ πλείω, τά τε πρὸ αὐτῶν
ἠπόρουν, καὶ ἐπειδή γε καὶ ταῖς ναυσὶν ἐκρατήθησαν,
καὶ τοῦ ναυτικοῦ (πρότερον μὲν γὰρ ἐφοβοῦντο τὰς μετὰ τοῦ
Δημοσθένους ναῦς ἐπελθούσας) οἱ μὲν Ἀθηναῖοι ἐν παντὶ δὴ
ἀθυμίας ἦσαν καὶ ὁ παράλογος αὐτοῖς μέγας ἦν, πολὺ δὲ
μείζων ἔτι τῆς στρατείας ὁ μετάμελος. πόλεσι γὰρ ταύταις
μόναις ἤδη ὁμοιοτρόποις ἐπελθόντες, δημοκρατουμέναις τε,
ὥσπερ καὶ αὐτοί, καὶ ναῦς καὶ ἵππους καὶ μεγέθη ἐχούσαις,
οὐ δυνάμενοι ἐπενεγκεῖν οὔτ' ἐκ πολιτείας τι μεταβολῆς τὸ
διάφορον αὐτοῖς, ᾧ προσήγοντο ἄν, οὔτ' ἐκ παρασκευῆς πολλῷ
κρείσσονος, σφαλλόμενοι δὲ τὰ πλείω, τά τε πρὸ αὐτῶν
ἠπόρουν, καὶ ἐπειδή γε καὶ ταῖς ναυσὶν ἐκρατήθησαν, ὃ οὐκ
ἂν ᾤοντο, πολλῷ δὴ μᾶλλον ἔτι. οἱ δὲ Συρακόσιοι τόν τε
λιμένα εὐθὺς παρέπλεον ἀδεῶς καὶ τὸ στόμα αὐτοῦ διενοοῦντο
κλῄσειν, ὅπως μηκέτι, μηδ' εἰ βούλοιντο, λάθοιεν αὐτοὺς οἱ
Ἀθηναῖοι ἐκπλεύσαντες. οὐ γὰρ περὶ τοῦ αὐτοὶ σωθῆναι
μόνον ἔτι τὴν ἐπιμέλειαν ἐποιοῦντο, ἀλλὰ καὶ ὅπως ἐκείνους
κωλύσουσι, νομίζοντες ὅπερ ἦν, ἀπό τε τῶν παρόντων πολὺ
σφῶν καθυπέρτερα τὰ πράγματα εἶναι καί, εἰ δύναιντο
κρατῆσαι Ἀθηναίων τε καὶ τῶν ξυμμάχων καὶ κατὰ γῆν καὶ
κατὰ θάλασσαν, καλὸν σφίσιν ἐς τοὺς Ἕλληνας τὸ ἀγώνισμα
φανεῖσθαι· τούς τε γὰρ ἄλλους Ἕλληνας εὐθὺς τοὺς μὲν
ἐλευθεροῦσθαι, τοὺς δὲ φόβου ἀπολύεσθαι (οὐ γὰρ ἔτι δυνατὴν
καὶ τῶν ἄλλων πολλῶν ξυμμάχων, καὶ οὐδ' αὐτοὶ αὖ μόνον,

79
ἀλλὰ καὶ μετὰ τῶν ξυμβοηθησάντων σφίσιν, ἡγεμόνες τε

γενόμενοι μετὰ Κορινθίων καὶ Λακεδαιμονίων καὶ τὴν
σφετέραν πόλιν ἐμπαρασχόντες προκινδυνεῦσαί τε καὶ τοῦ
ναυτικοῦ μέγα μέρος προκόψαντες. ἔθνη γὰρ πλεῖστα δὴ
ἐπὶ μίαν πόλιν ταύτην ξυνῆλθε, πλήν γε δὴ τοῦ ξύμπαντος
λόγου τοῦ ἐν τῷδε τῷ πολέμῳ πρὸς τὴν Ἀθηναίων τε πόλιν
καὶ Λακεδαιμονίων.
Τοσοίδε γὰρ ἑκάτεροι ἐπὶ Σικελίαν τε καὶ περὶ Σικελίας,
τοῖς μὲν ξυγκτησόμενοι τὴν χώραν ἐλθόντες, τοῖς δὲ ξυνδια-
σώσοντες, ἐπὶ Συρακούσας ἐπολέμησαν, οὐ κατὰ δίκην τι
μᾶλλον οὐδὲ κατὰ ξυγγένειαν μετ' ἀλλήλων στάντες, ἀλλ'
ὡς ἑκάστοις τῆς ξυντυχίας ἢ κατὰ τὸ ξυμφέρον ἢ ἀνάγκῃ
ἔσχεν. Ἀθηναῖοι μὲν αὐτοὶ Ἴωνες ἐπὶ Δωριᾶς Συρακοσίους
ἑκόντες ἦλθον, καὶ αὐτοῖς τῇ αὐτῇ φωνῇ καὶ νομίμοις ἔτι
χρώμενοι Λήμνιοι καὶ Ἴμβριοι καὶ Αἰγινῆται, οἳ τότε Αἴγιναν
εἶχον, καὶ ἔτι Ἑστιαιῆς οἱ ἐν Εὐβοίᾳ Ἑστίαιαν οἰκοῦντες
ἄποικοι ὄντες ξυνεστράτευσαν. τῶν δ' ἄλλων οἱ μὲν ὑπήκοοι,
οἱ δ' ἀπὸ ξυμμαχίας αὐτόνομοι, εἰσὶ δὲ καὶ οἳ μισθοφόροι
ξυνεστράτευον. καὶ τῶν μὲν ὑπηκόων καὶ φόρου ὑποτελῶν
Ἐρετριῆς καὶ Χαλκιδῆς καὶ Στυρῆς καὶ Καρύστιοι ἀπ' Εὐβοίας
σφετέραν πόλιν ἐμπαρασχόντες προκινδυνεῦσαί τε καὶ τοῦ

ναυτικοῦ μέγα μέρος προκόψαντες. ἔθνη γὰρ πλεῖστα δὴ
ἐπὶ μίαν πόλιν ταύτην ξυνῆλθε, πλήν γε δὴ τοῦ ξύμπαντος
λόγου τοῦ ἐν τῷδε τῷ πολέμῳ πρὸς τὴν Ἀθηναίων τε πόλιν
καὶ Λακεδαιμονίων.
Τοσοίδε γὰρ ἑκάτεροι ἐπὶ Σικελίαν τε καὶ περὶ Σικελίας,
μᾶλλον οὐδὲ κατὰ ξυγγένειαν μετ' ἀλλήλων στάντες, ἀλλ'
ὡς ἑκάστοις τῆς ξυντυχίας ἢ κατὰ τὸ ξυμφέρον ἢ ἀνάγκῃ
ἔσχεν. Ἀθηναῖοι μὲν αὐτοὶ Ἴωνες ἐπὶ Δωριᾶς Συρακοσίους
ἑκόντες ἦλθον, καὶ αὐτοῖς τῇ αὐτῇ φωνῇ καὶ νομίμοις ἔτι
χρώμενοι Λήμνιοι καὶ Ἴμβριοι καὶ Αἰγινῆται, οἳ τότε Αἴγιναν
εἶχον, καὶ ἔτι Ἑστιαιῆς οἱ ἐν Εὐβοίᾳ Ἑστίαιαν οἰκοῦντες
ἄποικοι ὄντες ξυνεστράτευσαν. τῶν δ' ἄλλων οἱ μὲν ὑπήκοοι,
οἱ δ' ἀπὸ ξυμμαχίας αὐτόνομοι, εἰσὶ δὲ καὶ οἳ μισθοφόροι
ἦσαν, ἀπὸ δὲ νήσων Κεῖοι καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι, ἐκ δ'
Ἰωνίας Μιλήσιοι καὶ Σάμιοι καὶ Χῖοι. τούτων Χῖοι οὐχ
ὑποτελεῖς ὄντες φόρου, ναῦς δὲ παρέχοντες αὐτόνομοι ξυν

80

ἦσαν, ἀπὸ δὲ νήσων Κεῖοι καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι, ἐκ δ'
Ἰωνίας Μιλήσιοι καὶ Σάμιοι καὶ Χῖοι. τούτων Χῖοι οὐχ
ὑποτελεῖς ὄντες φόρου, ναῦς δὲ παρέχοντες αὐτόνομοι ξυν-
έσποντο. καὶ τὸ πλεῖστον Ἴωνες ὄντες οὗτοι πάντες καὶ ἀπ'
Ἀθηναίων πλὴν Καρυστίων (οὗτοι δ' εἰσὶ Δρύοπες), ὑπήκοοι
δ' ὄντες καὶ ἀνάγκῃ ὅμως Ἴωνές γε ἐπὶ Δωριᾶς ἠκολούθουν.
πρὸς δ' αὐτοῖς Αἰολῆς, Μηθυμναῖοι μὲν ναυσὶ καὶ οὐ φόρῳ
ὑπήκοοι, Τενέδιοι δὲ καὶ Αἴνιοι ὑποτελεῖς. οὗτοι δὲ Αἰολῆς
Αἰολεῦσι τοῖς κτίσασι Βοιωτοῖς τοῖςμετὰ Συρακοσίων κατ'
ἀνάγκην ἐμάχοντο, Πλαταιῆς δὲ καταντικρὺ Βοιωτοὶ Βοιωτοῖς
μόνοι εἰκότως κατὰ τὸ ἔχθος. Ῥόδιοι δὲ καὶ Κυθήριοι Δωριῆς
ἀμφότεροι, οἱ μὲν Λακεδαιμονίων ἄποικοι Κυθήριοι ἐπὶ Λακε-
δαιμονίους τοὺς ἅμα Γυλίππῳ μετ' Ἀθηναίων ὅπλα ἔφερον,
Ῥόδιοι δὲ Ἀργεῖοι γένος Συρακοσίοις μὲν Δωριεῦσι, Γελῴοις
δὲ καὶ ἀποίκοις ἑαυτῶν οὖσι μετὰ Συρακοσίων στρατευομένοις
ἠναγκάζοντο πολεμεῖν. τῶν τε περὶ Πελοπόννησον νησιωτῶν
Κεφαλλῆνες μὲν καὶ Ζακύνθιοι αὐτόνομοι μέν, κατὰ δὲ τὸ
νησιωτικὸν μᾶλλον κατειργόμενοι, ὅτι θαλάσσης ἐκράτουν
οἱ Ἀθηναῖοι, ξυνείποντο· Κερκυραῖοι δὲ οὐ μόνον Δωριῆς,
Αἰτωλοὶ μισθῷ καὶ οὗτοι πεισθέντες· ξυνέβη δὲ τοῖς Κρησὶ

τὴν Γέλαν Ῥοδίοις ξυγκτίσαντας μὴ ξὺν τοῖς ἀποίκοις,
ἀλλ' ἐπὶ τοὺς ἀποίκους ἑκόντας μετὰ μισθοῦ ἐλθεῖν. καὶ
Ἀκαρνάνων τινὲς ἅμα μὲν κέρδει, τὸ δὲ πλέον Δημοσθένους
φιλίᾳ καὶ Ἀθηναίων εὐνοίᾳ ξύμμαχοι ὄντες ἐπεκούρησαν.
καὶ οἵδε μὲν τῷ Ἰονίῳ κόλπῳ ὁριζόμενοι· Ἰταλιωτῶν δὲ
Θούριοι καὶ Μεταπόντιοι ἐν τοιαύταις ἀνάγκαις τότε στασιω-
τικῶν καιρῶν κατειλημμένοι ξυνεστράτευον, καὶ Σικελιωτῶν
Νάξιοι καὶ Καταναῖοι, βαρβάρων δὲ Ἐγεσταῖοί τε, οἵπερ
ἐπηγάγοντο, καὶ Σικελῶν τὸ πλέον, καὶ τῶν ἔξω Σικελίας
Τυρσηνῶν τέ τινες κατὰ διαφορὰν Συρακοσίων καὶ Ἰάπυγες
μισθοφόροι. τοσάδε μὲν μετὰ Ἀθηναίων ἔθνη ἐστράτευον.
Συρακοσίοις δὲ ἀντεβοήθησαν Καμαριναῖοι μὲν ὅμοροι
ὄντες καὶ Γελῷοι οἰκοῦντες μετ' αὐτούς, ἔπειτα Ἀκραγαντί-
νων ἡσυχαζόντων ἐν τῷ ἐπ' ἐκεῖνα ἱδρυμένοι Σελινούντιοι.
καὶ οἵδε μὲν τῆς Σικελίας τὸ πρὸς Λιβύην μέρος τετραμμένον
νεμόμενοι, Ἱμεραῖοι δὲ ἀπὸ τοῦ πρὸς τὸν Τυρσηνικὸν πόντον
μορίου, ἐν ᾧ καὶ μόνοι Ἕλληνες οἰκοῦσιν· οὗτοι δὲ καὶ ἐξ
αὐτοῦ μόνοι ἐβοήθησαν. καὶ Ἑλληνικὰ μὲν ἔθνη τῶν ἐν
Σικελίᾳ τοσάδε, Δωριῆς τε καὶ [οἱ] αὐτόνομοι πάντες, ξυν
81
δὲ τοὺς ἄλλους καὶ Εἵλωτας [δύναται δὲ τὸ νεοδαμῶδες

ἐλεύθερον ἤδη εἶναι], Κορίνθιοι δὲ καὶ ναυσὶ καὶ πεζῷ μόνοι
παραγενόμενοι καὶ Λευκάδιοι καὶ Ἀμπρακιῶται κατὰ τὸ
ξυγγενές, ἐκ δὲ Ἀρκαδίας μισθοφόροι ὑπὸ Κορινθίων ἀπο-
σταλέντες καὶ Σικυώνιοι ἀναγκαστοὶ στρατεύοντες, καὶ τῶν
ἔξω Πελοποννήσου Βοιωτοί. πρὸς δὲ τοὺς ἐπελθόντας
τούτους οἱ Σικελιῶται αὐτοὶ πλῆθος πλέον κατὰ πάντα παρέ-
σχοντο ἅτε μεγάλας πόλεις οἰκοῦντες· καὶ γὰρ ὁπλῖται
πολλοὶ καὶ νῆες καὶ ἵπποι καὶ ὁ ἄλλος ὅμιλος ἄφθονος
ξυνελέγη. καὶ πρὸς ἅπαντας αὖθις ὡς εἰπεῖν τοὺς ἄλλους
Συρακόσιοι αὐτοὶ πλείω ἐπορίσαντο διὰ μέγεθός τε πόλεως
καὶ ὅτι ἐν μεγίστῳ κινδύνῳ ἦσαν. καὶ αἱ μὲν ἑκατέρων
ἐπικουρίαι τοσαίδε ξυνελέγησαν, καὶ τότε ἤδη πᾶσαι ἀμφο-
τέροις παρῆσαν καὶ οὐκέτι οὐδὲν οὐδετέροις ἐπῆλθεν.
Οἱ δ' οὖν Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι εἰκότως ἐνόμισαν
καλὸν ἀγώνισμα σφίσιν εἶναι ἐπὶ τῇ γεγενημένῃ νίκῃ τῆς
ναυμαχίας ἑλεῖν τε τὸ στρατόπεδον ἅπαν τῶν Ἀθηναίων
τοσοῦτον ὄν, καὶ μηδὲ καθ' ἕτερα αὐτούς, μήτε διὰ θαλάσσης
μήτε τῷ πεζῷ, διαφυγεῖν. ἔκλῃον οὖν τόν τε λιμένα εὐθὺς
τὸν μέγαν, ἔχοντα τὸ στόμα ὀκτὼ σταδίων μάλιστα, τριήρεσι
πλαγίαις καὶ πλοίοις καὶ ἀκάτοις ἐπ' ἀγκυρῶν ὁρμίζοντες,
πολλάκις νενικήκατε, καὶ Σικελιωτῶν, ὧν οὐδ' ἀντιστῆναι

οὐδεὶς ἕως ἤκμαζε τὸ ναυτικὸν ἡμῖν ἠξίωσεν, ἀμύνασθε
αὐτούς, καὶ δείξατε ὅτι καὶ μετ' ἀσθενείας καὶ ξυμφορῶν
ἡ ὑμετέρα ἐπιστήμη κρείσσων ἐστὶν ἑτέρας εὐτυχούσης
ῥώμης. τούς τε Ἀθηναίους ὑμῶν πάλιν αὖ καὶ τάδε
ὑπομιμνῄσκω, ὅτι οὔτε ναῦς ἐν τοῖς νεωσοίκοις ἄλλας ὁμοίας
ταῖσδε οὔτε ὁπλιτῶν ἡλικίαν ὑπελίπετε, εἴ τε ξυμβήσεταί
τι ἄλλο ἢ τὸ κρατεῖν ὑμῖν, τούς τε ἐνθάδε πολεμίους εὐθὺς
ἐπ' ἐκεῖνα πλευσομένους καὶ τοὺς ἐκεῖ ὑπολοίπους ἡμῶν
ἀδυνάτους ἐσομένους τούς τε αὐτοῦ καὶ τοὺς ἐπελθόντας
ἀμύνασθαι. καὶ οἱ μὲν ἂν ὑπὸ Συρακοσίοις εὐθὺς γίγνοισθε,
οἷς αὐτοὶ ἴστε οἵᾳ γνώμῃ ἐπήλθετε, οἱ δὲ ἐκεῖ ὑπὸ Λακε-
δαιμονίοις. ὥστε ἐν ἑνὶ τῷδε ὑπὲρ ἀμφοτέρων ἀγῶνι
καθεστῶτες καρτερήσατε, εἴπερ ποτέ, καὶ ἐνθυμεῖσθε καθ'
ἑκάστους τε καὶ ξύμπαντες ὅτι οἱ ἐν ταῖς ναυσὶν ὑμῶν
νῦν ἐσόμενοι καὶ πεζοὶ τοῖς Ἀθηναίοις εἰσὶ καὶ νῆες καὶ
ἡ ὑπόλοιπος πόλις καὶ τὸ μέγα ὄνομα τῶν Ἀθηνῶν, περὶ
ὧν, εἴ τίς τι ἕτερος ἑτέρου προφέρει ἢ ἐπιστήμῃ ἢ εὐψυχίᾳ,
οὐκ ἂν ἐν ἄλλῳ μᾶλλον καιρῷ ἀποδειξάμενος αὐτός τε
αὑτῷ ὠφέλιμος γένοιτο καὶ τοῖς ξύμπασι σωτήριος.’

82
δαιμονίοις. ὥστε ἐν ἑνὶ τῷδε ὑπὲρ ἀμφοτέρων ἀγῶνι

καθεστῶτες καρτερήσατε, εἴπερ ποτέ, καὶ ἐνθυμεῖσθε καθ'
ἑκάστους τε καὶ ξύμπαντες ὅτι οἱ ἐν ταῖς ναυσὶν ὑμῶν
νῦν ἐσόμενοι καὶ πεζοὶ τοῖς Ἀθηναίοις εἰσὶ καὶ νῆες καὶ
ἡ ὑπόλοιπος πόλις καὶ τὸ μέγα ὄνομα τῶν Ἀθηνῶν, περὶ
ὧν, εἴ τίς τι ἕτερος ἑτέρου προφέρει ἢ ἐπιστήμῃ ἢ εὐψυχίᾳ,
οὐκ ἂν ἐν ἄλλῳ μᾶλλον καιρῷ ἀποδειξάμενος αὐτός τε
αὑτῷ ὠφέλιμος γένοιτο καὶ τοῖς ξύμπασι σωτήριος.’
Ὁ μὲν Νικίας τοσαῦτα παρακελευσάμενος εὐθὺς ἐκέλευε
πληροῦν τὰς ναῦς. τῷ δὲ Γυλίππῳ καὶ τοῖς Συρακοσίοις
παρῆν μὲν αἰσθάνεσθαι, ὁρῶσι καὶ αὐτὴν τὴν παρασκευήν,
ὅτι ναυμαχήσουσιν οἱ Ἀθηναῖοι, προηγγέλθη δ' αὐτοῖς
καὶ ἡ ἐπιβολὴ τῶν σιδηρῶν χειρῶν, καὶ πρός τε τἆλλα
ἐξηρτύσαντο ὡς ἕκαστα καὶ πρὸς τοῦτο· τὰς γὰρ πρῴρας
καὶ τῆς νεὼς ἄνω ἐπὶ πολὺ κατεβύρσωσαν, ὅπως ἂν ἀπο-
λισθάνοι καὶ μὴ ἔχοι ἀντιλαβὴν ἡ χεὶρ ἐπιβαλλομένη.
καὶ ἐπειδὴ πάντα ἑτοῖμα ἦν, παρεκελεύσαντο ἐκείνοις οἵ τε
στρατηγοὶ καὶ Γύλιππος καὶ ἔλεξαν τοιάδε.
’Ὅτι μὲν καλὰ τὰ προειργασμένα καὶ ὑπὲρ καλῶν τῶν
μελλόντων ὁ ἀγὼν ἔσται, ὦ Συρακόσιοι καὶ ξύμμαχοι,
εἰ κατώρθωσαν, ἀνδράσι μὲν ἂν τἄλγιστα προσέθεσαν,

παισὶ δὲ καὶ γυναιξὶ τὰ ἀπρεπέστατα, πόλει δὲ τῇ πάσῃ
τὴν αἰσχίστην ἐπίκλησιν. ἀνθ' ὧν μὴ μαλακισθῆναί τινα
πρέπει μηδὲ τὸ ἀκινδύνως ἀπελθεῖν αὐτοὺς κέρδος νομίσαι.
τοῦτο μὲν γὰρ καὶ ἐὰν κρατήσωσιν ὁμοίως δράσουσιν· τὸ
δὲ πραξάντων ἐκ τοῦ εἰκότος ἃ βουλόμεθα τούσδε τε κολα-
σθῆναι καὶ τῇ πάσῃ Σικελίᾳ καρπουμένῃ καὶ πρὶν ἐλευθερίαν
βεβαιοτέραν παραδοῦναι, καλὸς ὁ ἀγών. καὶ κινδύνων
οὗτοι σπανιώτατοι οἳ ἂν ἐλάχιστα ἐκ τοῦ σφαλῆναι
βλάπτοντες πλεῖστα διὰ τὸ εὐτυχῆσαι ὠφελῶσιν.’
Καὶ οἱ μὲν τῶν Συρακοσίων στρατηγοὶ καὶ Γύλιππος
τοιαῦτα καὶ αὐτοὶ τοῖς σφετέροις στρατιώταις παρακελευσά-
μενοι ἀντεπλήρουν τὰς ναῦς εὐθὺς ἐπειδὴ καὶ τοὺς Ἀθηναίους
ᾐσθάνοντο. ὁ δὲ Νικίας ὑπὸ τῶν παρόντων ἐκπεπληγμένος
καὶ ὁρῶν οἷος ὁ κίνδυνος καὶ ὡς ἐγγὺς ἤδη [ἦν], ἐπειδὴ καὶ
ὅσον οὐκ ἔμελλον ἀνάγεσθαι, καὶ νομίσας, ὅπερ πάσχουσιν
ἐν τοῖς μεγάλοις ἀγῶσι, πάντα τε ἔργῳ ἔτι σφίσιν ἐνδεᾶ
εἶναι καὶ λόγῳ αὐτοῖς οὔπω ἱκανὰ εἰρῆσθαι, αὖθις τῶν
τριηράρχων ἕνα ἕκαστον ἀνεκάλει, πατρόθεν τε ἐπονομάζων
καὶ αὐτοὺς ὀνομαστὶ καὶ φυλήν, ἀξιῶν τό τε καθ' ἑαυτόν,
ᾧ ὑπῆρχε λαμπρότητός τι, μὴ προδιδόναι τινὰ καὶ τὰς
καὶ παῖδας καὶ θεοὺς πατρῴους προφερόμενα, ἀλλ' ἐπὶ τῇ

83
παρούσῃ ἐκπλήξει ὠφέλιμα νομίζοντες ἐπιβοῶνται.

Καὶ ὁ μὲν οὐχ ἱκανὰ μᾶλλον ἢ καὶ ἀναγκαῖα νομίσας
παρῃνῆσθαι, ἀποχωρήσας ἦγε τὸν πεζὸν πρὸς τὴν θάλασσαν
καὶ παρέταξεν ὡς ἐπὶ πλεῖστον ἐδύνατο, ὅπως ὅτι μεγίστη
τοῖς ἐν ταῖς ναυσὶν ὠφελία ἐς τὸ θαρσεῖν γίγνοιτο· ὁ δὲ
Δημοσθένης καὶ Μένανδρος καὶ Εὐθύδημος (οὗτοι γὰρ ἐπὶ
τὰς ναῦς τῶν Ἀθηναίων στρατηγοὶ ἐπέβησαν) ἄραντες ἀπὸ
τοῦ ἑαυτῶν στρατοπέδου εὐθὺς ἔπλεον πρὸς τὸ ζεῦγμα
τοῦ λιμένος καὶ τὸν παραλειφθέντα διέκπλουν, βουλόμενοι
βιάσασθαι ἐς τὸ ἔξω. προεξαγαγόμενοι δὲ οἱ Συρακόσιοι
καὶ οἱ ξύμμαχοι ναυσὶ παραπλησίαις τὸν ἀριθμὸν καὶ
πρότερον, κατά τε τὸν ἔκπλουν μέρει αὐτῶν ἐφύλασσον
καὶ κατὰ τὸν ἄλλον κύκλῳ λιμένα, ὅπως πανταχόθεν ἅμα
προσπίπτοιεν τοῖς Ἀθηναίοις, καὶ ὁ πεζὸς ἅμα αὐτοῖς παρε-
βοήθει ᾗπερ καὶ αἱ νῆες κατίσχοιεν. ἦρχον δὲ τοῦ ναυτικοῦ
τοῖς Συρακοσίοις Σικανὸς μὲν καὶ Ἀγάθαρχος, κέρας ἑκάτερος
τοῦ παντὸς ἔχων, Πυθὴν δὲ καὶ οἱ Κορίνθιοι τὸ μέσον.
ἐπειδὴ δὲ οἱ ἄλλοι Ἀθηναῖοι προσέμισγον τῷ ζεύγματι, τῇ
μὲν πρώτῃ ῥύμῃ ἐπιπλέοντες ἐκράτουν τῶν τεταγμένων νεῶν
πρὸς αὐτῷ καὶ ἐπειρῶντο λύειν τὰς κλῄσεις· μετὰ δὲ τοῦτο
ναῦς κατ' ἀνάγκην ξυνηρτῆσθαι, καὶ τοῖς κυβερνήταις τῶν

μὲν φυλακήν, τῶν δ' ἐπιβουλήν, μὴ καθ' ἓν ἕκαστον, κατὰ
πολλὰ δὲ πανταχόθεν, περιεστάναι, καὶ τὸν κτύπον μέγαν
ἀπὸ πολλῶν νεῶν ξυμπιπτουσῶν ἔκπληξίν τε ἅμα καὶ
ἀποστέρησιν τῆς ἀκοῆς ὧν οἱ κελευσταὶ φθέγγοιντο παρ-
έχειν. πολλὴ γὰρ δὴ ἡ παρακέλευσις καὶ βοὴ ἀφ' ἑκατέρων
τοῖς κελευσταῖς κατά τε τὴν τέχνην καὶ πρὸς τὴν αὐτίκα
φιλονικίαν ἐγίγνετο, τοῖς μὲν Ἀθηναίοις βιάζεσθαί τε τὸν
ἔκπλουν ἐπιβοῶντες καὶ περὶ τῆς ἐς τὴν πατρίδα σωτηρίας
νῦν, εἴ ποτε καὶ αὖθις, προθύμως ἀντιλαβέσθαι, τοῖς δὲ
Συρακοσίοις καὶ ξυμμάχοις καλὸν εἶναι κωλῦσαί τε αὐτοὺς
διαφυγεῖν καὶ τὴν οἰκείαν ἑκάστους πατρίδα νικήσαντας
ἐπαυξῆσαι. καὶ οἱ στρατηγοὶ προσέτι ἑκατέρων, εἴ τινά
που ὁρῷεν μὴ κατ' ἀνάγκην πρύμναν κρουόμενον, ἀνακα-
λοῦντες ὀνομαστὶ τὸν τριήραρχον ἠρώτων, οἱ μὲν Ἀθηναῖοι
εἰ τὴν πολεμιωτάτην γῆν οἰκειοτέραν ἤδη τῆς οὐ δι' ὀλίγου
πόνου κεκτημένης θαλάσσης ἡγούμενοι ὑποχωροῦσιν, οἱ δὲ
Συρακόσιοι εἰ οὓς σαφῶς ἴσασι προθυμουμένους Ἀθηναίους
παντὶ τρόπῳ διαφυγεῖν, τούτους αὐτοὶ φεύγοντας φεύγουσιν.
ὅ τε ἐκ τῆς γῆς πεζὸς ἀμφοτέρων ἰσορρόπου τῆς ναυμαχίας
καθεστηκυίας πολὺν τὸν ἀγῶνα καὶ ξύστασιν τῆς γνώμης

84
φιλονικίαν ἐγίγνετο, τοῖς μὲν Ἀθηναίοις βιάζεσθαί τε τὸν

ἔκπλουν ἐπιβοῶντες καὶ περὶ τῆς ἐς τὴν πατρίδα σωτηρίας
νῦν, εἴ ποτε καὶ αὖθις, προθύμως ἀντιλαβέσθαι, τοῖς δὲ
Συρακοσίοις καὶ ξυμμάχοις καλὸν εἶναι κωλῦσαί τε αὐτοὺς
διαφυγεῖν καὶ τὴν οἰκείαν ἑκάστους πατρίδα νικήσαντας
ἐπαυξῆσαι. καὶ οἱ στρατηγοὶ προσέτι ἑκατέρων, εἴ τινά
που ὁρῷεν μὴ κατ' ἀνάγκην πρύμναν κρουόμενον, ἀνακα-
λοῦντες ὀνομαστὶ τὸν τριήραρχον ἠρώτων, οἱ μὲν Ἀθηναῖοι
εἰ τὴν πολεμιωτάτην γῆν οἰκειοτέραν ἤδη τῆς οὐ δι' ὀλίγου
πόνου κεκτημένης θαλάσσης ἡγούμενοι ὑποχωροῦσιν, οἱ δὲ
Συρακόσιοι εἰ οὓς σαφῶς ἴσασι προθυμουμένους Ἀθηναίους
παντὶ τρόπῳ διαφυγεῖν, τούτους αὐτοὶ φεύγοντας φεύγουσιν.
ὅ τε ἐκ τῆς γῆς πεζὸς ἀμφοτέρων ἰσορρόπου τῆς ναυμαχίας
καθεστηκυίας πολὺν τὸν ἀγῶνα καὶ ξύστασιν τῆς γνώμης
εἶχε, φιλονικῶν μὲν ὁ αὐτόθεν περὶ τοῦ πλέονος ἤδη καλοῦ,
δεδιότες δὲ οἱ ἐπελθόντες μὴ τῶν παρόντων ἔτι χείρω
πράξωσιν. πάντων γὰρ δὴ ἀνακειμένων τοῖς Ἀθηναίοις
ἐς τὰς ναῦς ὅ τε φόβος ἦν ὑπὲρ τοῦ μέλλοντος οὐδενὶ
ἐοικώς, καὶ διὰ τὸ ἀνώμαλοντῆς ναυμαχίας ἀνώμαλον
καὶ τὴν ἔποψιν ἐκ τῆς γῆς ἠναγκάζοντο ἔχειν. δι' ὀλίγου
γὰρ οὔσης τῆς θέας καὶ οὐ πάντων ἅμα ἐς τὸ
καὶ ἀπὸ τῶν δρωμένων τῆς ὄψεως καὶ τὴν γνώμην μᾶλλον
τῶν ἐν τῷ ἔργῳ ἐδουλοῦντο· ἄλλοι δὲ καὶ πρὸς ἀντίπαλόν
τι τῆς ναυμαχίας ἀπιδόντες, διὰ τὸ ἀκρίτως ξυνεχὲς τῆς
ἁμίλλης καὶ τοῖς σώμασιν αὐτοῖς ἴσα τῇ δόξῃ περιδεῶς
ξυναπονεύοντες ἐν τοῖς χαλεπώτατα διῆγον· αἰεὶ γὰρ παρ'
ὀλίγον ἢ διέφευγον ἢ ἀπώλλυντο. ἦν τε ἐν τῷ αὐτῷ
στρατεύματι τῶν Ἀθηναίων, ἕως ἀγχώμαλα ἐναυμάχουν,
πάντα ὁμοῦ ἀκοῦσαι, ὀλοφυρμὸς βοή, νικῶντες κρατούμενοι,
ἄλλα ὅσα ἐν μεγάλῳ κινδύνῳ μέγα στρατόπεδον πολυειδῆ
ἀναγκάζοιτο φθέγγεσθαι. παραπλήσια δὲ καὶ οἱ ἐπὶ τῶν
νεῶν αὐτοῖς ἔπασχον, πρίν γε δὴ οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ
ξύμμαχοι ἐπὶ πολὺ ἀντισχούσης τῆς ναυμαχίας ἔτρεψάν
τε τοὺς Ἀθηναίους καὶ ἐπικείμενοι λαμπρῶς, πολλῇ κραυγῇ
καὶ διακελευσμῷ χρώμενοι, κατεδίωκον ἐς τὴν γῆν. τότε
δὲ ὁ μὲν ναυτικὸς στρατὸς ἄλλος ἄλλῃ, ὅσοι μὴ μετέωροι
ἑάλωσαν, κατενεχθέντες ἐξέπεσον ἐς τὸ στρατόπεδον· ὁ δὲ
πεζὸς οὐκέτι διαφόρως, ἀλλ' ἀπὸ μιᾶς ὁρμῆς οἰμωγῇ τε
καὶ στόνῳ πάντες δυσανασχετοῦντες τὰ γιγνόμενα, οἱ μὲν
ἐπὶ τὰς ναῦς παρεβοήθουν, οἱ δὲ πρὸς τὸ λοιπὸν τοῦ τείχους
ἐς φυλακήν, ἄλλοι δὲ καὶ οἱ πλεῖστοι ἤδη περὶ σφᾶς
αὐτοὺς καὶ ὅπῃ σωθήσονται διεσκόπουν. ἦν τε ἐν τῷ
85
τῆς δὲ νυκτὸς ἐβουλεύοντο εὐθὺς ἀναχωρεῖν. Δημοσθένης

δὲ Νικίᾳ προσελθὼν γνώμην ἐποιεῖτο πληρώσαντας ἔτι τὰς
λοιπὰς τῶν νεῶν βιάσασθαι, ἢν δύνωνται, ἅμα ἕῳ τὸν ἔκ-
πλουν, λέγων ὅτι πλείους ἔτι αἱ λοιπαί εἰσι νῆες χρήσιμαι
σφίσιν ἢ τοῖς πολεμίοις· ἦσαν γὰρ τοῖς μὲν Ἀθηναίοις περί-
λοιποι ὡς ἑξήκοντα, τοῖς δ' ἐναντίοις ἐλάσσους ἢ πεντήκοντα.
καὶ ξυγχωροῦντος Νικίου τῇ γνώμῃ καὶ βουλομένων πληροῦν
αὐτῶν οἱ ναῦται οὐκ ἤθελον ἐσβαίνειν διὰ τὸ καταπεπλῆχθαί
τε τῇ ἥσσῃ καὶ μὴ ἂν ἔτι οἴεσθαι κρατῆσαι.
Καὶ οἱ μὲν ὡς κατὰ γῆν ἀναχωρήσοντες ἤδη ξύμπαντες
τὴν γνώμην εἶχον, Ἑρμοκράτης δὲ ὁ Συρακόσιος ὑπονοήσας
αὐτῶν τὴν διάνοιαν καὶ νομίσας δεινὸν εἶναι εἰ τοσαύτη
στρατιὰ κατὰ γῆν ὑποχωρήσασα καὶ καθεζομένη ποι τῆς
Σικελίας βουλήσεται αὖθις σφίσι τὸν πόλεμον ποιεῖσθαι,
ἐσηγεῖται ἐλθὼν τοῖς ἐν τέλει οὖσιν ὡς οὐ χρεὼν ἀποχωρῆσαι
τῆς νυκτὸς αὐτοὺς περιιδεῖν, λέγων ταῦτα ἃ καὶ αὐτῷ ἐδόκει,
ἀλλὰ ἐξελθόντας ἤδη πάντας Συρακοσίους καὶ τοὺς ξυμμάχους
τάς τε ὁδοὺς ἀποικοδομῆσαι καὶ τὰ στενόπορα τῶν χωρίων
προδιαλαβόντας φυλάσσειν. οἱ δὲ ξυνεγίγνωσκον μὲν καὶ
αὐτοὶ οὐχ ἧσσον ταῦτα ἐκείνου, καὶ ἐδόκει ποιητέα εἶναι,
τοὺς δὲ ἀνθρώπους ἄρτι ἀσμένους ἀπὸ ναυμαχίας τε μεγάλης
παρόντι ἐξελθεῖν. ὡς δὲ τοῖς ἄρχουσι ταῦτα λογιζομένοις

ἐφαίνετο ἄπορα καὶ οὐκέτι ἔπειθεν αὐτοὺς ὁ Ἑρμοκράτης,
αὐτὸς ἐπὶ τούτοις τάδε μηχανᾶται, δεδιὼς μὴ οἱ Ἀθηναῖοι
καθ' ἡσυχίαν προφθάσωσιν ἐν τῇ νυκτὶ διελθόντες τὰ χαλε-
πώτατα τῶν χωρίων. πέμπει τῶν ἑταίρων τινὰς τῶν ἑαυτοῦ
μετὰ ἱππέων πρὸς τὸ τῶν Ἀθηναίων στρατόπεδον, ἡνίκα
ξυνεσκόταζεν· οἳ προσελάσαντες ἐξ ὅσου τις ἔμελλεν ἀκού-
σεσθαι καὶ ἀνακαλεσάμενοί τινας ὡς ὄντες τῶν Ἀθηναίων
ἐπιτήδειοι (ἦσαν γάρ τινες τῷ Νικίᾳ διάγγελοι τῶν ἔνδοθεν)
ἐκέλευον φράζειν Νικίᾳ μὴ ἀπάγειν τῆς νυκτὸς τὸ στράτευμα
ὡς Συρακοσίων τὰς ὁδοὺς φυλασσόντων, ἀλλὰ καθ' ἡσυχίαν
τῆς ἡμέρας παρασκευασάμενον ἀποχωρεῖν. καὶ οἱ μὲν
εἰπόντες ἀπῆλθον, καὶ οἱ ἀκούσαντες διήγγειλαν τοῖς στρα-
τηγοῖς τῶν Ἀθηναίων· οἱ δὲ πρὸς τὸ ἄγγελμα ἐπέσχον τὴν
νύκτα, νομίσαντες οὐκ ἀπάτην εἶναι. καὶ ἐπειδὴ καὶ ὣς
οὐκ εὐθὺς ὥρμησαν, ἔδοξεν αὐτοῖς καὶ τὴν ἐπιοῦσαν ἡμέραν
περιμεῖναι, ὅπως ξυσκευάσαιντο ὡς ἐκ τῶν δυνατῶν οἱ στρα-
τιῶται ὅτι χρησιμώτατα, καὶ τὰ μὲν ἄλλα πάντα καταλιπεῖν,
ἀναλαβόντες δὲ αὐτὰ ὅσα περὶ τὸ σῶμα ἐς δίαιταν ὑπῆρχεν
ἐπιτήδεια ἀφορμᾶσθαι. Συρακόσιοι δὲ καὶ Γύλιππος τῷ
86
ἢ φθόνου), καὶ ὁρῶντες ὑμᾶς αὐτοὺς οἷοι ὁπλῖται ἅμα καὶ ὅσοι
ξυντεταγμένοι χωρεῖτε μὴ καταπέπληχθε ἄγαν, λογίζεσθε δὲ
ὅτι αὐτοί τε πόλις εὐθύς ἐστε ὅποι ἂν καθέζησθε καὶ ἄλλη
οὐδεμία ὑμᾶς τῶν ἐν Σικελίᾳ οὔτ' ἂν ἐπιόντας δέξαιτο ῥᾳδίως
οὔτ' ἂν ἱδρυθέντας που ἐξαναστήσειεν. τὴν δὲ πορείαν ὥστ'
ἀσφαλῆ καὶ εὔτακτον εἶναι αὐτοὶ φυλάξατε, μὴ ἄλλο τι
ἡγησάμενος ἕκαστος ἢ ἐν ᾧ ἂν ἀναγκασθῇ χωρίῳ μάχεσθαι,
τοῦτο καὶ πατρίδα καὶ τεῖχος κρατήσας ἕξειν. σπουδὴ δὲ
ὁμοίως καὶ νύκτα καὶ ἡμέραν ἔσται τῆς ὁδοῦ· τὰ γὰρ ἐπιτήδεια
βραχέα ἔχομεν, καὶ ἢν ἀντιλαβώμεθά του φιλίου χωρίου τῶν
Σικελῶν (οὗτοι γὰρ ἡμῖν διὰ τὸ Συρακοσίων δέος ἔτι βέβαιοι
εἰσίν), ἤδη νομίζετε ἐν τῷ ἐχυρῷ εἶναι. προπέπεμπται δ'
ὡς αὐτούς, καὶ ἀπαντᾶν εἰρημένον καὶ σιτία ἄλλα κομίζειν.
’Τό τε ξύμπαν γνῶτε, ὦ ἄνδρες στρατιῶται, ἀναγκαῖόν τε
ὂν ὑμῖν ἀνδράσιν ἀγαθοῖς γίγνεσθαι ὡς μὴ ὄντος χωρίου
ἐγγὺς ὅποι ἂν μαλακισθέντες σωθείητε καί, ἢν νῦν διαφύγητε
τοὺς πολεμίους, οἵ τε ἄλλοι τευξόμενοι ὧν ἐπιθυμεῖτέ που
ἐπιδεῖν καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν μεγάλην δύναμιν τῆς πόλεως
καίπερ πεπτωκυῖαν ἐπανορθώσοντες· ἄνδρες γὰρ πόλις, καὶ
οὐ τείχη οὐδὲ νῆες ἀνδρῶν κεναί.’
καίπερ πεπτωκυῖαν ἐπανορθώσοντες· ἄνδρες γὰρ πόλις, καὶ

οὐ τείχη οὐδὲ νῆες ἀνδρῶν κεναί.’
Ὁ μὲν Νικίας τοιάδε παρακελευόμενος ἅμα ἐπῄει τὸ
στράτευμα, καὶ εἴ πῃ ὁρῴη διεσπασμένον καὶ μὴ ἐν τάξει
χωροῦν ξυνάγων καὶ καθιστάς, καὶ ὁ Δημοσθένης οὐδὲν
ἧσσον τοῖς καθ' ἑαυτὸν τοιαῦτά τε καὶ παραπλήσια λέγων.
τὸ δὲ ἐχώρει ἐν πλαισίῳ τεταγμένον, πρῶτον μὲν ἡγού-
μενον τὸ Νικίου, ἐφεπόμενον δὲ τὸ Δημοσθένους· τοὺς δὲ
σκευοφόρους καὶ τὸν πλεῖστον ὄχλον ἐντὸς εἶχον οἱ ὁπλῖται.
καὶ ἐπειδή [τε] ἐγένοντο ἐπὶ τῇ διαβάσει τοῦ Ἀνάπου ποτα-
μοῦ, ηὗρον ἐπ' αὐτῷ παρατεταγμένους τῶν Συρακοσίων καὶ
ξυμμάχων, καὶ τρεψάμενοι αὐτοὺς καὶ κρατήσαντες τοῦ
πόρου ἐχώρουν ἐς τὸ πρόσθεν· οἱ δὲ Συρακόσιοι παριπ-
πεύοντές τε προσέκειντο καὶ ἐσακοντίζοντες οἱ ψιλοί.
Καὶ ταύτῃ μὲν τῇ ἡμέρᾳ προελθόντες σταδίους ὡς
τεσσαράκοντα ηὐλίσαντο πρὸς λόφῳ τινὶ οἱ Ἀθηναῖοι· τῇ
δ' ὑστεραίᾳ πρῲ ἐπορεύοντο καὶ προῆλθον ὡς εἴκοσι σταδίους,
καὶ κατέβησαν ἐς χωρίον ἄπεδόν τι καὶ αὐτοῦ ἐστρατοπε-
δεύσαντο, βουλόμενοι ἔκ τε τῶν οἰκιῶν λαβεῖν τι ἐδώδιμον
(ὠκεῖτο γὰρ ὁ χῶρος) καὶ ὕδωρ μετὰ σφῶν αὐτῶν φέρεσθαι
αὐτόθεν· ἐν γὰρ τῷ πρόσθεν ἐπὶ πολλὰ στάδια, ᾗ ἔμελλον
87
Ὁ μὲν Νικίας τοιάδε παρακελευόμενος ἅμα ἐπῄει τὸ

στράτευμα, καὶ εἴ πῃ ὁρῴη διεσπασμένον καὶ μὴ ἐν τάξει
χωροῦν ξυνάγων καὶ καθιστάς, καὶ ὁ Δημοσθένης οὐδὲν
ἧσσον τοῖς καθ' ἑαυτὸν τοιαῦτά τε καὶ παραπλήσια λέγων.
τὸ δὲ ἐχώρει ἐν πλαισίῳ τεταγμένον, πρῶτον μὲν ἡγού-
μενον τὸ Νικίου, ἐφεπόμενον δὲ τὸ Δημοσθένους· τοὺς δὲ
σκευοφόρους καὶ τὸν πλεῖστον ὄχλον ἐντὸς εἶχον οἱ ὁπλῖται.
καὶ ἐπειδή [τε] ἐγένοντο ἐπὶ τῇ διαβάσει τοῦ Ἀνάπου ποτα-
μοῦ, ηὗρον ἐπ' αὐτῷ παρατεταγμένους τῶν Συρακοσίων καὶ
ξυμμάχων, καὶ τρεψάμενοι αὐτοὺς καὶ κρατήσαντες τοῦ
πόρου ἐχώρουν ἐς τὸ πρόσθεν· οἱ δὲ Συρακόσιοι παριπ-
πεύοντές τε προσέκειντο καὶ ἐσακοντίζοντες οἱ ψιλοί.
Καὶ ταύτῃ μὲν τῇ ἡμέρᾳ προελθόντες σταδίους ὡς
τεσσαράκοντα ηὐλίσαντο πρὸς λόφῳ τινὶ οἱ Ἀθηναῖοι· τῇ
δ' ὑστεραίᾳ πρῲ ἐπορεύοντο καὶ προῆλθον ὡς εἴκοσι σταδίους,
ἰέναι, οὐκ ἄφθονον ἦν. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἐν τούτῳ

ἰέναι, οὐκ ἄφθονον ἦν. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἐν τούτῳ προελ-
θόντες τὴν δίοδον τὴν ἐν τῷ πρόσθεν ἀπετείχιζον· ἦν δὲ
λόφος καρτερὸς καὶ ἑκατέρωθεν αὐτοῦ χαράδρα κρημνώδης,
ἐκαλεῖτο δὲ Ἀκραῖον λέπας.
Τῇ δ' ὑστεραίᾳ οἱ Ἀθηναῖοι προῇσαν, καὶ οἱ τῶν
Συρακοσίων καὶ ξυμμάχων αὐτοὺς ἱππῆς καὶ ἀκοντισταὶ
ὄντες πολλοὶ ἑκατέρωθεν ἐκώλυον καὶ ἐσηκόντιζόν τε καὶ
παρίππευον. καὶ χρόνον μὲν πολὺν ἐμάχοντο οἱ Ἀθηναῖοι,
ἔπειτα ἀνεχώρησαν πάλιν ἐς τὸ αὐτὸ στρατόπεδον. καὶ τὰ
ἐπιτήδεια οὐκέτι ὁμοίως εἶχον· οὐ γὰρ ἔτι ἀποχωρεῖν οἷόν
τ' ἦν ὑπὸ τῶν ἱππέων.
Πρῲ δὲ ἄραντες ἐπορεύοντο αὖθις, καὶ ἐβιάσαντο πρὸς
τὸν λόφον ἐλθεῖν τὸν ἀποτετειχισμένον, καὶ ηὗρον πρὸ
ἑαυτῶν ὑπὲρ τοῦ ἀποτειχίσματος τὴν πεζὴν στρατιὰν
παρατεταγμένην οὐκ ἐπ' ὀλίγων ἀσπίδων· στενὸν γὰρ ἦν
τὸ χωρίον. καὶ προσβαλόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἐτειχομάχουν,

88
ἑαυτῶν ὑπὲρ τοῦ ἀποτειχίσματος τὴν πεζὴν στρατιὰν

παρατεταγμένην οὐκ ἐπ' ὀλίγων ἀσπίδων· στενὸν γὰρ ἦν
τὸ χωρίον. καὶ προσβαλόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἐτειχομάχουν,
καὶ βαλλόμενοι ὑπὸ πολλῶν ἀπὸ τοῦ λόφου ἐπάντους ὄντος
(διικνοῦντο γὰρ ῥᾷον οἱ ἄνωθεν) καὶ οὐ δυνάμενοι βιά-
σασθαι ἀνεχώρουν πάλιν καὶ ἀνεπαύοντο. ἔτυχον δὲ
καὶ βρονταί τινες ἅμα γενόμεναι καὶ ὕδωρ, οἷα τοῦ ἔτους
πρὸς μετόπωρον ἤδη ὄντος φιλεῖ γίγνεσθαι· ἀφ' ὧν οἱ
Ἀθηναῖοι μᾶλλον ἔτι ἠθύμουν καὶ ἐνόμιζον ἐπὶ τῷ σφετέρῳ
ὀλέθρῳ καὶ ταῦτα πάντα γίγνεσθαι. ἀναπαυομένων δ'
αὐτῶν ὁ Γύλιππος καὶ οἱ Συρακόσιοι πέμπουσι μέρος τι τῆς
στρατιᾶς ἀποτειχιοῦντας αὖ ἐκ τοῦ ὄπισθεν αὐτοὺς ᾗ προε-
ληλύθεσαν· ἀντιπέμψαντες δὲ κἀκεῖνοι σφῶν αὐτῶν τινὰς
διεκώλυσαν. καὶ μετὰ ταῦτα πάσῃ τῇ στρατιᾷ ἀναχωρή-
σαντες πρὸς τὸ πεδίον μᾶλλον οἱ Ἀθηναῖοι ηὐλίσαντο.
Τῇ δ' ὑστεραίᾳ προυχώρουν, καὶ οἱ Συρακόσιοι προς-
έβαλλόν τε πανταχῇ αὐτοῖς κύκλῳ καὶ πολλοὺς κατετραυ-
μάτιζον, καὶ εἰ μὲν ἐπίοιεν οἱ Ἀθηναῖοι, ὑπεχώρουν, εἰ
δ' ἀναχωροῖεν, ἐπέκειντο, καὶ μάλιστα τοῖς ὑστάτοις προς-
πίπτοντες, εἴ πως κατὰ βραχὺ τρεψάμενοι πᾶν τὸ στράτευμα
φοβήσειαν. καὶ ἐπὶ πολὺ μὲν τοιούτῳ τρόπῳ ἀντεῖχον οἱ
πίπτοντες, εἴ πως κατὰ βραχὺ τρεψάμενοι πᾶν τὸ στράτευμα

φοβήσειαν. καὶ ἐπὶ πολὺ μὲν τοιούτῳ τρόπῳ ἀντεῖχον οἱ
Ἀθηναῖοι, ἔπειτα προελθόντες πέντε ἢ ἓξ σταδίους ἀν-
επαύοντο ἐν τῷ πεδίῳ· ἀνεχώρησαν δὲ καὶ οἱ Συρακόσιοι
ἀπ' αὐτῶν ἐς τὸ ἑαυτῶν στρατόπεδον.
Τῆς δὲ νυκτὸς τῷ Νικίᾳ καὶ Δημοσθένει ἐδόκει, ἐπειδὴ
κακῶς σφίσι τὸ στράτευμα εἶχε τῶν τε ἐπιτηδείων πάντων
ἀπορίᾳ ἤδη, καὶ κατατετραυματισμένοι ἦσαν πολλοὶ ἐν
πολλαῖς προσβολαῖς τῶν πολεμίων γεγενημέναις, πυρὰ
καύσαντας ὡς πλεῖστα ἀπάγειν τὴν στρατιάν, μηκέτι τὴν
αὐτὴν ὁδὸν ᾗ διενοήθησαν, ἀλλὰ τοὐναντίον ἢ οἱ Συρακόσιοι
ἐτήρουν, πρὸς τὴν θάλασσαν. ἦν δὲ ἡ ξύμπασα ὁδὸς αὕτη
οὐκ ἐπὶ Κατάνης τῷ στρατεύματι, ἀλλὰ κατὰ τὸ ἕτερον
μέρος τῆς Σικελίας τὸ πρὸς Καμάριναν καὶ Γέλαν καὶ τὰς
ταύτῃ πόλεις καὶ Ἑλληνίδας καὶ βαρβάρους. καύσαντες
οὖν πυρὰ πολλὰ ἐχώρουν ἐν τῇ νυκτί. καὶ αὐτοῖς, οἷον
φιλεῖ καὶ πᾶσι στρατοπέδοις, μάλιστα δὲ τοῖς μεγίστοις,
φόβοι καὶ δείματα ἐγγίγνεσθαι, ἄλλως τε καὶ ἐν νυκτί τε
καὶ διὰ πολεμίας καὶ ἀπὸ πολεμίων οὐ πολὺ ἀπεχόντων
ἰοῦσιν, ἐμπίπτει ταραχή· καὶ τὸ μὲν Νικίου στράτευμα,
ὥσπερ ἡγεῖτο, ξυνέμενέ τε καὶ προύλαβε πολλῷ, τὸ δὲ
89
καὶ διὰ πολεμίας καὶ ἀπὸ πολεμίων οὐ πολὺ ἀπεχόντων

ἰοῦσιν, ἐμπίπτει ταραχή· καὶ τὸ μὲν Νικίου στράτευμα,
ὥσπερ ἡγεῖτο, ξυνέμενέ τε καὶ προύλαβε πολλῷ, τὸ δὲ
Δημοσθένους, τὸ ἥμισυ μάλιστα καὶ πλέον, ἀπεσπάσθη τε
καὶ ἀτακτότερον ἐχώρει. ἅμα δὲ τῇ ἕῳ ἀφικνοῦνται ὅμως
πρὸς τὴν θάλασσαν, καὶ ἐσβάντες ἐς τὴν ὁδὸν τὴν Ἑλωρίνην
καλουμένην ἐπορεύοντο, ὅπως, ἐπειδὴ γένοιντο ἐπὶ τῷ
ποταμῷ τῷ Κακυπάρει, παρὰ τὸν ποταμὸν ἴοιεν ἄνω διὰ
μεσογείας· ἤλπιζον γὰρ καὶ τοὺς Σικελοὺς ταύτῃ οὓς μετε-
πέμψαντο ἀπαντήσεσθαι. ἐπειδὴ δ' ἐγένοντο ἐπὶ τῷ
ποταμῷ, ηὗρον καὶ ἐνταῦθα φυλακήν τινα τῶν Συρακοσίων
ἀποτειχίζουσάν τε καὶ ἀποσταυροῦσαν τὸν πόρον. καὶ
βιασάμενοι αὐτὴν διέβησάν τε τὸν ποταμὸν καὶ ἐχώρουν
αὖθις πρὸς ἄλλον ποταμὸν τὸν Ἐρινεόν· ταύτῃ γὰρ οἱ
ἡγεμόνες ἐκέλευον.
Ἐν τούτῳ δ' οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι, ὡς ἥ τε
ἡμέρα ἐγένετο καὶ ἔγνωσαν τοὺς Ἀθηναίους ἀπεληλυθότας,
ἐν αἰτίᾳ τε οἱ πολλοὶ τὸν Γύλιππον εἶχον ἑκόντα ἀφεῖναι
τοὺς Ἀθηναίους, καὶ κατὰ τάχος διώκοντες, ᾗ οὐ χαλεπῶς
ᾐσθάνοντο κεχωρηκότας, καταλαμβάνουσι περὶ ἀρίστου
ὥραν. καὶ ὡς προσέμειξαν τοῖς μετὰ τοῦ Δημοσθένους
αὖθις πρὸς ἄλλον ποταμὸν τὸν Ἐρινεόν· ταύτῃ γὰρ οἱ

ἡγεμόνες ἐκέλευον.
Ἐν τούτῳ δ' οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι, ὡς ἥ τε
ἡμέρα ἐγένετο καὶ ἔγνωσαν τοὺς Ἀθηναίους ἀπεληλυθότας,
ἐν αἰτίᾳ τε οἱ πολλοὶ τὸν Γύλιππον εἶχον ἑκόντα ἀφεῖναι
τοὺς Ἀθηναίους, καὶ κατὰ τάχος διώκοντες, ᾗ οὐ χαλεπῶς
ᾐσθάνοντο κεχωρηκότας, καταλαμβάνουσι περὶ ἀρίστου
ὥραν. καὶ ὡς προσέμειξαν τοῖς μετὰ τοῦ Δημοσθένους
ὑστέροις τ' οὖσι καὶ σχολαίτερον καὶ ἀτακτότερον χωροῦσιν,
ὡς τῆς νυκτὸς τότε ξυνεταράχθησαν, εὐθὺς προσπεσόντες
ἐμάχοντο, καὶ οἱ ἱππῆς τῶν Συρακοσίων ἐκυκλοῦντό τε
ῥᾷον αὐτοὺς δίχα δὴ ὄντας καὶ ξυνῆγον ἐς ταὐτό. τὸ δὲ
Νικίου στράτευμα ἀπεῖχεν ἐν τῷ πρόσθεν καὶ πεντήκοντα
σταδίους· θᾶσσόν τε γὰρ ὁ Νικίας ἦγε, νομίζων οὐ τὸ
ὑπομένειν ἐν τῷ τοιούτῳ ἑκόντας εἶναι καὶ μάχεσθαι
σωτηρίαν, ἀλλὰ τὸ ὡς τάχιστα ὑποχωρεῖν, τοσαῦτα μαχο-
μένους ὅσα ἀναγκάζονται. ὁ δὲ Δημοσθένης ἐτύγχανέ τε
τὰ πλείω ἐν πόνῳ ξυνεχεστέρῳ ὢν διὰ τὸ ὑστέρῳ ἀναχω-
ροῦντι αὐτῷ πρώτῳ ἐπικεῖσθαι τοὺς πολεμίους καὶ τότε
90
γνοὺς τοὺς Συρακοσίους διώκοντας οὐ προυχώρει μᾶλλον

ἢ ἐς μάχην ξυνετάσσετο, ἕως ἐνδιατρίβων κυκλοῦταί τε ὑπ'
οὐκ ὀλίγας εἶχεν, ἐβάλλοντο περισταδόν. τοιαύταις δὲ

προσβολαῖς καὶ οὐ ξυσταδὸν μάχαις οἱ Συρακόσιοι εἰκότως
ἐχρῶντο· τὸ γὰρ ἀποκινδυνεύειν πρὸς ἀνθρώπους ἀπο-
νενοημένους οὐ πρὸς ἐκείνων μᾶλλον ἦν ἔτι ἢ πρὸς τῶν
Ἀθηναίων, καὶ ἅμα φειδώ τέ τις ἐγίγνετο ἐπ' εὐπραγίᾳ
ἤδη σαφεῖ μὴ προαναλωθῆναί τῳ, καὶ ἐνόμιζον καὶ ὣς ταύτῃ
τῇ ἰδέᾳ καταδαμασάμενοι λήψεσθαι αὐτούς. ἐπειδὴ δ' οὖν
δι' ἡμέρας βάλλοντες πανταχόθεν τοὺς Ἀθηναίους καὶ
ξυμμάχους ἑώρων ἤδη τεταλαιπωρημένους τοῖς τε τραύμασι
καὶ τῇ ἄλλῃ κακώσει, κήρυγμα ποιοῦνται Γύλιππος καὶ
Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι πρῶτον μὲν τῶν νησιωτῶν
εἴ τις βούλεται ἐπ' ἐλευθερίᾳ ὡς σφᾶς ἀπιέναι· καὶ ἀπε-
χώρησάν τινες πόλεις οὐ πολλαί. ἔπειτα δ' ὕστερον καὶ
πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας τοὺς μετὰ Δημοσθένους ὁμολογία
γίγνεται ὥστε ὅπλα τε παραδοῦναι καὶ μὴ ἀποθανεῖν μηδένα
μήτε βιαίως μήτε δεσμοῖς μήτε τῆς ἀναγκαιοτάτης ἐνδείᾳ
διαίτης. καὶ παρέδοσαν οἱ πάντες σφᾶς αὐτοὺς ἑξακισχίλιοι,
καὶ τὸ ἀργύριον ὃ εἶχον ἅπαν κατέθεσαν ἐσβαλόντες ἐς
ἀσπίδας ὑπτίας, καὶ ἐνέπλησαν ἀσπίδας τέσσαρας. καὶ
τούτους μὲν εὐθὺς ἀπεκόμιζον ἐς τὴν πόλιν· Νικίας δὲ καὶ
οἱ μετ' αὐτοῦ ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ ἀφικνοῦνται ἐπὶ τὸν ποταμὸν
πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας τοὺς μετὰ Δημοσθένους ὁμολογία

γίγνεται ὥστε ὅπλα τε παραδοῦναι καὶ μὴ ἀποθανεῖν μηδένα
μήτε βιαίως μήτε δεσμοῖς μήτε τῆς ἀναγκαιοτάτης ἐνδείᾳ
διαίτης. καὶ παρέδοσαν οἱ πάντες σφᾶς αὐτοὺς ἑξακισχίλιοι,
καὶ τὸ ἀργύριον ὃ εἶχον ἅπαν κατέθεσαν ἐσβαλόντες ἐς
τὸν Ἐρινεόν, καὶ διαβὰς πρὸς μετέωρόν τι καθῖσε τὴν
στρατιάν.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι τῇ ὑστεραίᾳ καταλαβόντες αὐτὸν
ἔλεγον ὅτι οἱ μετὰ Δημοσθένους παραδεδώκοιεν σφᾶς
αὐτούς, κελεύοντες κἀκεῖνον τὸ αὐτὸ δρᾶν· ὁ δ' ἀπιστῶν
σπένδεται ἱππέα πέμψαι σκεψόμενον. ὡς δ' οἰχόμενος
ἀπήγγειλε πάλιν παραδεδωκότας, ἐπικηρυκεύεται Γυλίππῳ
καὶ Συρακοσίοις εἶναι ἑτοῖμος ὑπὲρ Ἀθηναίων ξυμβῆναι,
ὅσα ἀνήλωσαν χρήματα Συρακόσιοι ἐς τὸν πόλεμον, ταῦτα
ἀποδοῦναι, ὥστε τὴν μετ' αὐτοῦ στρατιὰν ἀφεῖναι αὐτούς·
μέχρι οὗ δ' ἂν τὰ χρήματα ἀποδοθῇ, ἄνδρας δώσειν Ἀθη-
91
ναίων ὁμήρους, ἕνα κατὰ τάλαντον. οἱ δὲ Συρακόσιοι καὶ

Γύλιππος οὐ προσεδέχοντο τοὺς λόγους, ἀλλὰ προσπεσόντες

τὸν Ἐρινεόν, καὶ διαβὰς πρὸς μετέωρόν τι καθῖσε τὴν
στρατιάν.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι τῇ ὑστεραίᾳ καταλαβόντες αὐτὸν
ἔλεγον ὅτι οἱ μετὰ Δημοσθένους παραδεδώκοιεν σφᾶς
αὐτούς, κελεύοντες κἀκεῖνον τὸ αὐτὸ δρᾶν· ὁ δ' ἀπιστῶν
σπένδεται ἱππέα πέμψαι σκεψόμενον. ὡς δ' οἰχόμενος
ἀπήγγειλε πάλιν παραδεδωκότας, ἐπικηρυκεύεται Γυλίππῳ
καὶ περιστάντες πανταχόθεν ἔβαλλον καὶ τούτους μέχρι
ὀψέ. εἶχον δὲ καὶ οὗτοι πονήρως σίτου τε καὶ τῶν ἐπιτη-
δείων ἀπορίᾳ. ὅμως δὲ τῆς νυκτὸς φυλάξαντες τὸ ἡσυχάζον
ἔμελλον πορεύσεσθαι. καὶ ἀναλαμβάνουσί τε τὰ ὅπλα καὶ
οἱ Συρακόσιοι αἰσθάνονται καὶ ἐπαιάνισαν. γνόντες δὲ

καὶ περιστάντες πανταχόθεν ἔβαλλον καὶ τούτους μέχρι
ὀψέ. εἶχον δὲ καὶ οὗτοι πονήρως σίτου τε καὶ τῶν ἐπιτη-
δείων ἀπορίᾳ. ὅμως δὲ τῆς νυκτὸς φυλάξαντες τὸ ἡσυχάζον
ἔμελλον πορεύσεσθαι. καὶ ἀναλαμβάνουσί τε τὰ ὅπλα καὶ
οἱ Συρακόσιοι αἰσθάνονται καὶ ἐπαιάνισαν. γνόντες δὲ
οἱ Ἀθηναῖοι ὅτι οὐ λανθάνουσι, κατέθεντο πάλιν πλὴν
τριακοσίων μάλιστα ἀνδρῶν· οὗτοι δὲ διὰ τῶν φυλάκων
βιασάμενοι ἐχώρουν τῆς νυκτὸς ᾗ ἐδύναντο.
Νικίας δ' ἐπειδὴ ἡμέρα ἐγένετο ἦγε τὴν στρατιάν· οἱ δὲ
Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι προσέκειντο τὸν αὐτὸν τρόπον
πανταχόθεν βάλλοντές τε καὶ κατακοντίζοντες. καὶ οἱ
Ἀθηναῖοι ἠπείγοντο πρὸς τὸν Ἀσσίναρον ποταμόν, ἅμα
92
μὲν βιαζόμενοι ὑπὸ τῆς πανταχόθεν προσβολῆς ἱππέων τε

πολλῶν καὶ τοῦ ἄλλου ὄχλου, οἰόμενοι ῥᾷόν τι σφίσιν
μὲν βιαζόμενοι ὑπὸ τῆς πανταχόθεν προσβολῆς ἱππέων τε

πολλῶν καὶ τοῦ ἄλλου ὄχλου, οἰόμενοι ῥᾷόν τι σφίσιν
ἔσεσθαι, ἢν διαβῶσι τὸν ποταμόν, ἅμα δ' ὑπὸ τῆς ταλαι-
πωρίας καὶ τοῦ πιεῖν ἐπιθυμίᾳ. ὡς δὲ γίγνονται ἐπ' αὐτῷ,
ἐσπίπτουσιν οὐδενὶ κόσμῳ ἔτι, ἀλλὰ πᾶς τέ τις διαβῆναι
αὐτὸς πρῶτος βουλόμενος καὶ οἱ πολέμιοι ἐπικείμενοι χαλε-
πὴν ἤδη τὴν διάβασιν ἐποίουν· ἁθρόοι γὰρ ἀναγκαζόμενοι
χωρεῖν ἐπέπιπτόν τε ἀλλήλοις καὶ κατεπάτουν, περί τε τοῖς
δορατίοις καὶ σκεύεσιν οἱ μὲν εὐθὺς διεφθείροντο, οἱ δὲ
ἐμπαλασσόμενοι κατέρρεον. ἐς τὰ ἐπὶ θάτερά τε τοῦ ποτα-
μοῦ παραστάντες οἱ Συρακόσιοι (ἦν δὲ κρημνῶδες) ἔβαλλον
ἄνωθεν τοὺς Ἀθηναίους, πίνοντάς τε τοὺς πολλοὺς ἀσμέ-
νους καὶ ἐν κοίλῳ ὄντι τῷ ποταμῷ ἐν σφίσιν αὐτοῖς ταρας-
σομένους. οἵ τε Πελοποννήσιοι ἐπικαταβάντες τοὺς ἐν τῷ
ποταμῷ μάλιστα ἔσφαζον. καὶ τὸ ὕδωρ εὐθὺς διέφθαρτο,
ἀλλ' οὐδὲν ἧσσον ἐπίνετό τε ὁμοῦ τῷ πηλῷ ᾑματωμένον καὶ
περιμάχητον ἦν τοῖς πολλοῖς. τέλος δὲ νεκρῶν τε πολλῶν
ἐπ' ἀλλήλοις ἤδη κειμένων ἐν τῷ ποταμῷ καὶ διεφθαρμένου
τοῦ στρατεύματος τοῦ μὲν κατὰ τὸν ποταμόν, τοῦ δὲ καί, εἴ
τι διαφύγοι, ὑπὸ τῶν ἱππέων, Νικίας Γυλίππῳ ἑαυτὸν παρα-
δίδωσι, πιστεύσας μᾶλλον αὐτῷ ἢ τοῖς Συρακοσίοις·
ἁθροισθὲν τοῦ στρατεύματος ἐς τὸ κοινὸν οὐ πολὺ ἐγένετο,

τὸ δὲ διακλαπὲν πολύ, καὶ διεπλήσθη πᾶσα Σικελία αὐτῶν,
ἅτε οὐκ ἀπὸ ξυμβάσεως ὥσπερ τῶν μετὰ Δημοσθένους
ληφθέντων. μέρος δέ τι οὐκ ὀλίγον καὶ ἀπέθανεν· πλεῖ-
στος γὰρ δὴ φόνος οὗτος καὶ οὐδενὸς ἐλάσσων τῶν ἐν τῷ
[Σικελικῷ] πολέμῳ τούτῳ ἐγένετο. καὶ ἐν ταῖς ἄλλαις
προσβολαῖς ταῖς κατὰ τὴν πορείαν συχναῖς γενομέναις οὐκ
ὀλίγοι ἐτεθνήκεσαν. πολλοὶ δὲ ὅμως καὶ διέφυγον, οἱ μὲν
καὶ παραυτίκα, οἱ δὲ καὶ δουλεύσαντες καὶ διαδιδράσκοντες
ὕστερον· τούτοις δ' ἦν ἀναχώρησις ἐς Κατάνην.
Ξυναθροισθέντες δὲ οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι, τῶν
τε αἰχμαλώτων ὅσους ἐδύναντο πλείστους καὶ τὰ σκῦλα
ἀναλαβόντες, ἀνεχώρησαν ἐς τὴν πόλιν. καὶ τοὺς μὲν
ἄλλους Ἀθηναίων καὶ τῶν ξυμμάχων ὁπόσους ἔλαβον κατε-
93
βίβασαν ἐς τὰς λιθοτομίας, ἀσφαλεστάτην εἶναι νομίσαντες

τήρησιν, Νικίαν δὲ καὶ Δημοσθένη ἄκοντος τοῦ Γυλίππου
ἀπέσφαξαν. ὁ γὰρ Γύλιππος καλὸν τὸ ἀγώνισμα ἐνόμιζέν
οἱ εἶναι ἐπὶ τοῖς ἄλλοις καὶ τοὺς ἀντιστρατήγους κομίσαι
Λακεδαιμονίοις. ξυνέβαινε δὲ τὸν μὲν πολεμιώτατον αὐ-
τοῖς εἶναι, Δημοσθένη, διὰ τὰ ἐν τῇ νήσῳ καὶ Πύλῳ, τὸν
δὲ διὰ τὰ αὐτὰ ἐπιτηδειότατον· τοὺς γὰρ ἐκ τῆς νήσου
τήρησιν, Νικίαν δὲ καὶ Δημοσθένη ἄκοντος τοῦ Γυλίππου

ἀπέσφαξαν. ὁ γὰρ Γύλιππος καλὸν τὸ ἀγώνισμα ἐνόμιζέν
οἱ εἶναι ἐπὶ τοῖς ἄλλοις καὶ τοὺς ἀντιστρατήγους κομίσαι
Λακεδαιμονίοις. ξυνέβαινε δὲ τὸν μὲν πολεμιώτατον αὐ-
τοῖς εἶναι, Δημοσθένη, διὰ τὰ ἐν τῇ νήσῳ καὶ Πύλῳ, τὸν
δὲ διὰ τὰ αὐτὰ ἐπιτηδειότατον· τοὺς γὰρ ἐκ τῆς νήσου
ἄνδρας τῶν Λακεδαιμονίων ὁ Νικίας προυθυμήθη, σπονδὰς
πείσας τοὺς Ἀθηναίους ποιήσασθαι, ὥστε ἀφεθῆναι. ἀνθ'
ὧν οἵ τε Λακεδαιμόνιοι ἦσαν αὐτῷ προσφιλεῖς κἀκεῖνος οὐχ
ἥκιστα διὰ τοῦτο πιστεύσας ἑαυτὸν τῷ Γυλίππῳ παρέδωκεν.
ἀλλὰ τῶν Συρακοσίων τινές, ὡς ἐλέγετο, οἱ μὲν δείσαντες,
ὅτι πρὸς αὐτὸν ἐκεκοινολόγηντο, μὴ βασανιζόμενος διὰ τὸ
τοιοῦτο ταραχὴν σφίσιν ἐν εὐπραγίᾳ ποιήσῃ, ἄλλοι δέ, καὶ
οὐχ ἥκιστα οἱ Κορίνθιοι, μὴ χρήμασι δὴ πείσας τινάς, ὅτι
πλούσιος ἦν, ἀποδρᾷ καὶ αὖθις σφίσι νεώτερόν τι ἀπ' αὐτοῦ
γένηται, πείσαντες τοὺς ξυμμάχους ἀπέκτειναν αὐτόν. καὶ
ὁ μὲν τοιαύτῃ ἢ ὅτι ἐγγύτατα τούτων αἰτίᾳ ἐτεθνήκει,
ἥκιστα δὴ ἄξιος ὢν τῶν γε ἐπ' ἐμοῦ Ἑλλήνων ἐς τοῦτο
δυστυχίας ἀφικέσθαι διὰ τὴν πᾶσαν ἐς ἀρετὴν νενομισμένην
ἐπιτήδευσιν.
Τοὺς δ' ἐν ταῖς λιθοτομίαις οἱ Συρακόσιοι χαλεπῶς τοὺς
πρώτους χρόνους μετεχείρισαν. ἐν γὰρ κοίλῳ χωρίῳ ὄντας
καὶ ὀλίγῳ πολλοὺς οἵ τε ἥλιοι τὸ πρῶτον καὶ τὸ πνῖγος ἔτι
ἐλύπει διὰ τὸ ἀστέγαστον καὶ αἱ νύκτες ἐπιγιγνόμεναι τοὐ-
ναντίον μετοπωριναὶ καὶ ψυχραὶ τῇ μεταβολῇ ἐς ἀσθένειαν
ἐνεωτέριζον, πάντα τε ποιούντων αὐτῶν διὰ στενοχωρίαν
ἐν τῷ αὐτῷ καὶ προσέτι τῶν νεκρῶν ὁμοῦ ἐπ' ἀλλήλοις
ξυννενημένων, οἳ ἔκ τε τῶν τραυμάτων καὶ διὰ τὴν μετα-
βολὴν καὶ τὸ τοιοῦτον ἀπέθνῃσκον, καὶ ὀσμαὶ ἦσαν οὐκ
ἀνεκτοί, καὶ λιμῷ ἅμα καὶ δίψῃ ἐπιέζοντο (ἐδίδοσαν γὰρ
αὐτῶν ἑκάστῳ ἐπὶ ὀκτὼ μῆνας κοτύλην ὕδατος καὶ δύο
τὴν πόλιν τῶν Μιλησίων κρατοῦντες ἤδη τὰ ὅπλα τίθενται.

καὶ ξυνέβη ἐν τῇ μάχῃ ταύτῃ τοὺς Ἴωνας ἀμφοτέρωθεν
τῶν Δωριῶν κρατῆσαι· τούς τε γὰρ κατὰ σφᾶς Πελοποννη-
σίους οἱ Ἀθηναῖοι ἐνίκων καὶ τοὺς Ἀργείους οἱ Μιλήσιοι.
στήσαντες δὲ τροπαῖον τὸν περιτειχισμὸν ἰσθμώδους ὄντος
τοῦ χωρίου οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο, νομίζοντες, εἰ
94
προσαγάγοιντο Μίλητον, ῥᾳδίως ἂν σφίσι καὶ τἆλλα προς-

χωρῆσαι. ἐν τούτῳ δὲ περὶ δείλην ἤδη ὀψίαν ἀγγέλλεται
αὐτοῖς τὰς ἀπὸ Πελοποννήσου καὶ Σικελίας πέντε καὶ
πεντήκοντα ναῦς ὅσον οὐ παρεῖναι. τῶν τε γὰρ Σικελιωτῶν,
Ἑρμοκράτους τοῦ Συρακοσίου μάλιστα ἐνάγοντος ξυνεπιλα-
βέσθαι καὶ τῆς ὑπολοίπου Ἀθηναίων καταλύσεως, εἴκοσι
νῆες Συρακοσίων ἦλθον καὶ Σελινούντιαι δύο, αἵ τε ἐκ
Πελοποννήσου, ἃς παρεσκευάζοντο, ἑτοῖμαι ἤδη οὖσαι· καὶ
Θηριμένει τῷ Λακεδαιμονίῳ ξυναμφότεραι ὡς Ἀστύοχον
τὸν ναύαρχον προσταχθεῖσαι κομίσαι, κατέπλευσαν ἐς Λέρον
πρῶτον τὴν πρὸ Μιλήτου νῆσον· ἔπειτα ἐκεῖθεν αἰσθόμενοι
ἐπὶ Μιλήτῳ ὄντας Ἀθηναίους ἐς τὸν Ἰασικὸν κόλπον πρό-
τερον πλεύσαντες ἐβούλοντο εἰδέναι τὰ περὶ τῆς Μιλήτου.
ἐλθόντος δὲ Ἀλκιβιάδου ἵππῳ ἐς Τειχιοῦσσαν τῆς Μιλη-
σίας, οἷπερ τοῦ κόλπου πλεύσαντες ηὐλίσαντο, πυνθάνονται
καὶ οἱ Ἀργεῖοι κατὰ τάχος καὶ πρὸς ὀργὴν τῆς ξυμφορᾶς

ἀπέπλευσαν ἐκ τῆς Σάμου ἐπ' οἴκου· οἱ δὲ Πελοποννήσιοι
ἅμα τῇ ἕῳ ἐκ τῆς Τειχιούσσης ἄραντες ἐπικατάγονται, καὶ
μείναντες ἡμέραν μίαν τῇ ὑστεραίᾳ καὶ τὰς Χίας ναῦς
προσλαβόντες τὰς μετὰ Χαλκιδέως τὸ πρῶτον ξυγκατα-
διωχθείσας ἐβούλοντο πλεῦσαι ἐπὶ τὰ σκεύη ἃ ἐξείλοντο
ἐς Τειχιοῦσσαν πάλιν. καὶ ὡς ἦλθον, Τισσαφέρνης τῷ
πεζῷ παρελθὼν πείθει αὐτοὺς ἐπὶ Ἴασον, ἐν ᾗ Ἀμόργης
πολέμιος ὢν κατεῖχε, πλεῦσαι. καὶ προσβαλόντες τῇ Ἰάσῳ
αἰφνίδιοι καὶ οὐ προσδεχομένων ἀλλ' ἢ Ἀττικὰς τὰς ναῦς
εἶναι αἱροῦσιν· καὶ μάλιστα ἐν τῷ ἔργῳ οἱ Συρακόσιοι
ἐπῃνέθησαν. καὶ τόν τε Ἀμόργην ζῶντα λαβόντες, Πις-
σούθνου νόθον υἱόν, ἀφεστῶτα δὲ βασιλέως, παραδιδόασιν
οἱ Πελοποννήσιοι Τισσαφέρνει ἀπαγαγεῖν, εἰ βούλεται,
βασιλεῖ, ὥσπερ αὐτῷ προσέταξε, καὶ τὴν Ἴασον διεπόρθησαν
καὶ χρήματα πάνυ πολλὰ ἡ στρατιὰ ἔλαβεν· παλαιόπλουτον
γὰρ ἦν τὸ χωρίον. τούς τ' ἐπικούρους τοὺς περὶ τὸν
Ἀμόργην παρὰ σφᾶς αὐτοὺς κομίσαντες καὶ οὐκ ἀδικήσαντες
ξυνέταξαν, ὅτι ἦσαν οἱ πλεῖστοι ἐκ Πελοποννήσου· τό τε
πόλισμα Τισσαφέρνει παραδόντες καὶ τὰ ἀνδράποδα πάντα
καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα, ὧν καθ' ἕκαστον στατῆρα Δαρεικὸν
μέχρι Ἐρυθρῶν ἔχοντα τὸ παρὰ Ἀμόργου ἐπικουρικόν, καὶ

ἐς τὴν Μίλητον αὐτοῦ Φίλιππον καθιστᾶσιν. καὶ τὸ θέρος
ἐτελεύτα.
Τοῦ δ' ἐπιγιγνομένου χειμῶνος, ἐπειδὴ τὴν Ἴασον κατε-
στήσατο ὁ Τισσαφέρνης ἐς φυλακήν, παρῆλθεν ἐς τὴν
Μίλητον, καὶ μηνὸς μὲν τροφήν, ὥσπερ ὑπέστη ἐν τῇ
Λακεδαίμονι, ἐς δραχμὴν Ἀττικὴν ἑκάστῳ πάσαις ταῖς
95
ναυσὶ διέδωκε, τοῦ δὲ λοιποῦ χρόνου ἐβούλετο τριώβολον

διδόναι, ἕως ἂν βασιλέα ἐπέρηται· ἢν δὲ κελεύῃ, δώσειν
ἔφη ἐντελῆ τὴν δραχμήν. Ἑρμοκράτους δὲ ἀντειπόντος
τοῦ Συρακοσίου στρατηγοῦ (ὁ γὰρ Θηριμένης οὐ ναύαρχος
ὤν, ἀλλ' Ἀστυόχῳ παραδοῦναι τὰς ναῦς ξυμπλέων μαλακὸς
ἦν περὶ τοῦ μισθοῦ) ὅμως δὲ παρὰ πέντε ναῦς πλέον ἀνδρὶ
ἑκάστῳ ἢ τρεῖς ὀβολοὶ ὡμολογήθησαν. ἐς γὰρ πέντε ναῦς
καὶ πεντήκοντα τριάκοντα τάλαντα ἐδίδου τοῦ μηνός· καὶ
τοῖς ἄλλοις, ὅσῳ πλείους νῆες ἦσαν τούτου τοῦ ἀριθμοῦ, κατὰ
τὸν αὐτὸν λόγον τοῦτον ἐδίδοτο.
μάλιστα ὁρμήσασαι τρεῖς διαφθείρονται καὶ ἐκπίπτουσι πρὸς

τὴν πόλιν τῶν Χίων, καὶ ἄνδρες οἱ μὲν ἁλίσκονται, οἱ δ'
ἀποθνῄσκουσιν, αἱ δ' ἄλλαι καταφεύγουσιν ἐς τὸν ὑπὸ
τῷ Μίμαντι λιμένα Φοινικοῦντα καλούμενον. ἐντεῦθεν δ'
ὕστερον ἐς τὴν Λέσβον καθορμισάμενοι παρεσκευάζοντο ἐς
τὸν τειχισμόν.
Ἐκ δὲ τῆς Πελοποννήσου τοῦ αὐτοῦ χειμῶνος Ἱππο-
κράτης ὁ Λακεδαιμόνιος ἐκπλεύσας δέκα μὲν Θουρίαις ναυσίν,
ὧν ἦρχε Δωριεὺς ὁ Διαγόρου τρίτος αὐτός, μιᾷ δὲ Λακωνικῇ,
μιᾷ δὲ Συρακοσίᾳ, καταπλεῖ ἐς Κνίδον· ἡ δ' ἀφειστήκει
ἤδη ὑπὸ Τισσαφέρνους. καὶ αὐτοὺς οἱ ἐν τῇ Μιλήτῳ, ὡς
ᾔσθοντο, ἐκέλευον ταῖς μὲν ἡμισείαις τῶν νεῶν Κνίδον
φυλάσσειν, ταῖς δὲ περὶ Τριόπιον οὔσαις τὰς ἀπ' Αἰγύπτου
ὁλκάδας προσβαλλούσας ξυλλαμβάνειν· ἔστι δὲ τὸ Τριόπιον
ἄκρα τῆς Κνιδίας προύχουσα, Ἀπόλλωνος ἱερόν. πυθό-
μενοι δὲ οἱ Ἀθηναῖοι καὶ πλεύσαντες ἐκ τῆς Σάμου λαμ-
βάνουσι τὰς ἐπὶ τῷ Τριοπίῳ φρουρούσας ἓξ ναῦς· οἱ δ'
ἄνδρες ἀποφεύγουσιν ἐξ αὐτῶν. καὶ μετὰ τοῦτο ἐς τὴν
Κνίδον καταπλεύσαντες καὶ προσβαλόντες τῇ πόλει ἀτει-
χίστῳ οὔσῃ ὀλίγου εἷλον. τῇ δ' ὑστεραίᾳ αὖθις προς
βολον καὶ τοῦτο μὴ ξυνεχῶς δίδοσθαι, λέγειν κελεύων τὸν

Τισσαφέρνην πρὸς αὐτοὺς ὡς Ἀθηναῖοι ἐκ πλέονος χρόνου
ἐπιστήμονες ὄντες τοῦ ναυτικοῦ τριώβολον τοῖς ἑαυτῶν
διδόασιν, οὐ τοσοῦτον πενίᾳ ὅσον ἵνα αὐτῶν μὴ οἱ ναῦται
ἐκ περιουσίας ὑβρίζοντες οἱ μὲν τὰ σώματα χείρω ἔχωσι
δαπανῶντες ἐς τοιαῦτα ἀφ' ὧν ἡ ἀσθένεια ξυμβαίνει, οἱ δὲ
τὰς ναῦς ἀπολείπωσιν οὐχ ὑπολιπόντες ἐς ὁμηρείαν τὸν
προσοφειλόμενον μισθόν· καὶ τοὺς τριηράρχους καὶ τοὺς
στρατηγοὺς τῶν πόλεων ἐδίδασκεν [ὥστε] δόντα χρήματα
αὐτὸν πεῖσαι, ὥστε ξυγχωρῆσαι ταῦτα ἑαυτῷ πλὴν τῶν
Συρακοσίων· τούτων δὲ Ἑρμοκράτης ἠναντιοῦτο μόνος ὑπὲρ
τοῦ παντὸς ξυμμαχικοῦ. τάς τε πόλεις δεομένας χρημάτων
96
ἀπήλασεν αὐτὸς ἀντιλέγων ὑπὲρ τοῦ Τισσαφέρνους ὡς οἱ

μὲν Χῖοι ἀναίσχυντοι εἶεν πλουσιώτατοι ὄντες τῶν Ἑλ-
λήνων, ἐπικουρίᾳ δ' ὅμως σῳζόμενοι ἀξιοῦσι καὶ τοῖς σώμασι
καὶ τοῖς χρήμασιν ἄλλους ὑπὲρ τῆς ἐκείνων ἐλευθερίας
κινδυνεύειν· τὰς δ' ἄλλας πόλεις ἔφη ἀδικεῖν, αἳ ἐς Ἀθη-
ναίους πρότερον ἢ ἀποστῆναι ἀνήλουν, εἰ μὴ καὶ νῦν καὶ
τοσαῦτα καὶ ἔτι πλείω ὑπὲρ σφῶν αὐτῶν ἐθελήσουσιν
Τοῦ δ' ἐπιγιγνομένου θέρους ἅμα τῷ ἦρι εὐθὺς ἀρχομένῳ

Δερκυλίδας τε ἀνὴρ Σπαρτιάτης στρατιὰν ἔχων οὐ πολλὴν
παρεπέμφθη πεζῇ ἐφ' Ἑλλησπόντου Ἄβυδον ἀποστήσων
(εἰσὶ δὲ Μιλησίων ἄποικοι), καὶ οἱ Χῖοι, ἐν ὅσῳ αὐτοῖς ὁ
Ἀστύοχος ἠπόρει ὅπως βοηθήσοι, ναυμαχῆσαι πιεζόμενοι τῇ
πολιορκίᾳ ἠναγκάσθησαν. ἔτυχον δὲ ἔτι ἐν Ῥόδῳ ὄντος
Ἀστυόχου ἐκ τῆς Μιλήτου Λέοντά τε ἄνδρα Σπαρτιάτην,
ὃς Ἀντισθένει ἐπιβάτης ξυνεξῆλθε, τοῦτον κεκομισμένοι
μετὰ τὸν Πεδαρίτου θάνατον ἄρχοντα καὶ ναῦς δώδεκα, αἳ
ἔτυχον φύλακες Μιλήτου οὖσαι, ὧν ἦσαν Θούριαι πέντε
καὶ Συρακόσιαι τέσσαρες καὶ μία Ἀναιῖτις καὶ μία Μιλησία
καὶ Λέοντος μία. ἐπεξελθόντων δὲ τῶν Χίων πανδημεὶ
καὶ καταλαβόντων τι ἐρυμνὸν χωρίον καὶ τῶν νεῶν αὐτοῖς
ἅμα ἓξ καὶ τριάκοντα ἐπὶ τὰς τῶν Ἀθηναίων δύο καὶ τριά-
κοντα ἀναγαγομένων ἐναυμάχησαν· καὶ καρτερᾶς γενομένης
ναυμαχίας οὐκ ἔλασσον ἔχοντες ἐν τῷ ἔργῳ οἱ Χῖοι καὶ οἱ
ξύμμαχοι (ἤδη γὰρ καὶ ὀψὲ ἦν) ἀνεχώρησαν ἐς τὴν πόλιν.
μετὰ δὲ τοῦτο εὐθὺς τοῦ Δερκυλίδου πεζῇ ἐκ τῆς Μιλήτου
παρεξελθόντος Ἄβυδος ἐν τῷ Ἑλλησπόντῳ ἀφίσταται πρὸς
Δερκυλίδαν καὶ Φαρνάβαζον, καὶ Λάμψακος δυοῖν ἡμέραιν
ὕστερον. Στρομβιχίδης δὲ ἐκ τῆς Χίου πυθόμενος κατὰ
τοὺς διεβόων ὡς ὑπό τε Ἀστυόχου καὶ Τισσαφέρνους

φθείρεται τὰ πράγματα, τοῦ μὲν οὐκ ἐθέλοντος οὔτε πρό-
τερον ναυμαχεῖν, ἕως ἔτι αὐτοί τε ἔρρωντο μᾶλλον καὶ τὸ
ναυτικὸν τῶν Ἀθηναίων ὀλίγον ἦν, οὔτε νῦν, ὅτε στασιάζειν
τε λέγονται καὶ αἱ νῆες αὐτῶν οὐδέπω ἐν τῷ αὐτῷ εἰσίν,
ἀλλὰ τὰς παρὰ Τισσαφέρνους Φοινίσσας ναῦς μένοντες,
ἄλλως ὄνομα καὶ οὐκ ἔργον, κινδυνεύσειν διατριβῆναι· τὸν
δ' αὖ Τισσαφέρνην τάς τε ναῦς ταύτας οὐ κομίζειν, καὶ
τροφὴν ὅτι οὐ ξυνεχῶς οὐδ' ἐντελῆ διδοὺς κακοῖ τὸ ναυτι-
κόν. οὔκουν ἔφασαν χρῆναι μέλλειν ἔτι, ἀλλὰ διαναυμαχεῖν.
καὶ μάλιστα οἱ Συρακόσιοι ἐνῆγον. αἰσθόμενοι δὲ οἱ ξύμ-
μαχοι καὶ ὁ Ἀστύοχος τὸν θροῦν, καὶ δόξαν αὐτοῖς ἀπὸ
ξυνόδου ὥστε διαναυμαχεῖν, ἐπειδὴ καὶ ἐσηγγέλλετο αὐτοῖς
ἡ ἐν τῇ Σάμῳ ταραχή, ἄραντες ταῖς ναυσὶ πάσαις οὔσαις
δώδεκα καὶ ἑκατὸν καὶ τοὺς Μιλησίους πεζῇ κελεύσαντες
ἐπὶ τῆς Μυκάλης παριέναι ἔπλεον ὡς πρὸς τὴν Μυκάλην.
97
οἱ δὲ Ἀθηναῖοι ταῖς ἐκ Σάμου ναυσὶ δυοῖν καὶ ὀγδοήκοντα,

αἳ ἔτυχον ἐν Γλαύκῃ τῆς Μυκάλης ὁρμοῦσαι (διέχει δὲ
ὀλίγον ταύτῃ ἡ Σάμος τῆς ἠπείρου πρὸς τὴν Μυκάλην), ὡς
εἶδον τὰς τῶν Πελοποννησίων ναῦς προσπλεούσας, ὑπεχώ-
ρησαν ἐς τὴν Σάμον, οὐ νομίσαντες τῷ πλήθει διακινδυνεῦσαι
διὰ τὸν Ἀλκιβιάδην ἐπιδεδωκέναι. καὶ ξυνιστάμενοι κατ'

ἀλλήλους οἷάπερ καὶ πρότερον οἱ στρατιῶται ἀνελογίζοντο
καί τινες καὶ τῶν ἄλλων τῶν ἀξίων λόγου ἀνθρώπων καὶ
οὐ μόνον τὸ στρατιωτικόν, ὡς οὔτε μισθὸν ἐντελῆ πώποτε
λάβοιεν, τό τε διδόμενον βραχὺ καὶ οὐδὲ τοῦτο ξυνεχῶς·
καὶ εἰ μή τις ἢ διαναυμαχήσει ἢ ἀπαλλάξεται ὅθεν τροφὴν
ἕξει, ἀπολείψειν τοὺς ἀνθρώπους τὰς ναῦς· πάντων τε
Ἀστύοχον εἶναι αἴτιον ἐπιφέροντα ὀργὰς Τισσαφέρνει διὰ
ἴδια κέρδη. ὄντων δ' αὐτῶν ἐν τοιούτῳ ἀναλογισμῷ ξυνη-
νέχθη καὶ τοιόσδε τις θόρυβος περὶ τὸν Ἀστύοχον. τῶν γὰρ
Συρακοσίων καὶ Θουρίων ὅσῳ μάλιστα καὶ ἐλεύθεροι ἦσαν
τὸ πλῆθος οἱ ναῦται, τοσούτῳ καὶ θρασύτατα προσπεσόντες
τὸν μισθὸν ἀπῄτουν. ὁ δὲ αὐθαδέστερόν τέ τι ἀπεκρίνατο
καὶ ἠπείλησε καὶ τῷ γε Δωριεῖ ξυναγορεύοντι τοῖς ἑαυτοῦ
ναύταις καὶ ἐπανήρατο τὴν βακτηρίαν. τὸ δὲ πλῆθος τῶν
στρατιωτῶν ὡς εἶδον, οἷα δὴ ναῦται, ὥρμησαν ἐκραγέντες
ἐπὶ τὸν Ἀστύοχον ὥστε βάλλειν· ὁ δὲ προϊδὼν καταφεύγει
ἐπὶ βωμόν τινα. οὐ μέντοι ἐβλήθη γε, ἀλλὰ διελύθησαν
ἀπ' ἀλλήλων. ἔλαβον δὲ καὶ τὸ ἐν τῇ Μιλήτῳ ἐνῳκοδομη-
μένον τοῦ Τισσαφέρνους φρούριον οἱ Μιλήσιοι λάθρᾳ ἐπι-
πεσόντες, καὶ τοὺς ἐνόντας φύλακας αὐτοῦ ἐκβάλλουσιν·
τὸν μισθὸν ἀπῄτουν. ὁ δὲ αὐθαδέστερόν τέ τι ἀπεκρίνατο

καὶ ἠπείλησε καὶ τῷ γε Δωριεῖ ξυναγορεύοντι τοῖς ἑαυτοῦ
ναύταις καὶ ἐπανήρατο τὴν βακτηρίαν. τὸ δὲ πλῆθος τῶν
στρατιωτῶν ὡς εἶδον, οἷα δὴ ναῦται, ὥρμησαν ἐκραγέντες
ἐπὶ τὸν Ἀστύοχον ὥστε βάλλειν· ὁ δὲ προϊδὼν καταφεύγει
ἐπὶ βωμόν τινα. οὐ μέντοι ἐβλήθη γε, ἀλλὰ διελύθησαν
ἀπ' ἀλλήλων. ἔλαβον δὲ καὶ τὸ ἐν τῇ Μιλήτῳ ἐνῳκοδομη-
μένον τοῦ Τισσαφέρνους φρούριον οἱ Μιλήσιοι λάθρᾳ ἐπι-
πεσόντες, καὶ τοὺς ἐνόντας φύλακας αὐτοῦ ἐκβάλλουσιν·
ξυνεδόκει δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ξυμμάχοις ταῦτα καὶ οὐχ ἥκιστα
τοῖς Συρακοσίοις. ὁ μέντοι Λίχας οὔτε ἠρέσκετο αὐτοῖς
ἔφη τε χρῆναι Τισσαφέρνει καὶ δουλεύειν Μιλησίους καὶ
τοὺς ἄλλους τοὺς ἐν τῇ βασιλέως τὰ μέτρια καὶ ἐπιθεραπεύειν,
ἕως ἂν τὸν πόλεμον εὖ θῶνται. οἱ δὲ Μιλήσιοι ὠργίζοντό
τε αὐτῷ καὶ διὰ ταῦτα καὶ δι' ἄλλα τοιουτότροπα καὶ νόσῳ
ὕστερον ἀποθανόντα αὐτὸν οὐκ εἴασαν θάψαι οὗ ἐβούλοντο
οἱ παρόντες τῶν Λακεδαιμονίων.
98
καὶ παραλαμβάνει τὴν ἀρχήν· ὁ δὲ Ἀστύοχος ἀπέπλει.

ξυνέπεμψε δὲ καὶ Τισσαφέρνης αὐτῷ πρεσβευτὴν τῶν παρ'
ἑαυτοῦ, Γαυλίτην ὄνομα, Κᾶρα δίγλωσσον, κατηγορήσοντα
τῶν τε Μιλησίων περὶ τοῦ φρουρίου καὶ περὶ αὐτοῦ ἅμα
ἀπολογησόμενον, εἰδὼς τούς τε Μιλησίους πορευομένους ἐπὶ
καταβοῇ τῇ αὑτοῦ μάλιστα καὶ τὸν Ἑρμοκράτη μετ' αὐτῶν,
ὃς ἔμελλε τὸν Τισσαφέρνην ἀποφαίνειν φθείροντα τῶν
Πελοποννησίων τὰ πράγματα μετὰ Ἀλκιβιάδου καὶ ἐπαμ-
φοτερίζοντα. ἔχθρα δὲ πρὸς αὐτὸν ἦν αὐτῷ αἰεί ποτε περὶ
τοῦ μισθοῦ τῆς ἀποδόσεως· καὶ τὰ τελευταῖα φυγόντος ἐκ
Συρακουσῶν τοῦ Ἑρμοκράτους καὶ ἑτέρων ἡκόντων ἐπὶ τὰς
ναῦς τῶν Συρακοσίων ἐς τὴν Μίλητον στρατηγῶν, Ποτάμι-
δος καὶ Μύσκωνος καὶ Δημάρχου, ἐνέκειτο ὁ Τισσαφέρνης
φυγάδι ὄντι ἤδη τῷ Ἑρμοκράτει πολλῷ ἔτι μᾶλλον καὶ
κατηγόρει ἄλλα τε καὶ ὡς χρήματά ποτε αἰτήσας αὑτὸν καὶ
οὐ τυχὼν τὴν ἔχθραν οἱ προθοῖτο. ὁ μὲν οὖν Ἀστύοχος
καὶ οἱ Μιλήσιοι καὶ ὁ Ἑρμοκράτης ἀπέπλευσαν ἐς τὴν
Λακεδαίμονα. ὁ δὲ Ἀλκιβιάδης διεβεβήκει πάλιν ἤδη παρὰ
τοῦ Τισσαφέρνους ἐς τὴν Σάμον.
Καὶ οἱ ἐκ τῆς Δήλου ἀπὸ τῶν τετρακοσίων [πρεσβευταί],
οὓς τότε ἔπεμψαν παραμυθησομένους καὶ ἀναδιδάξοντας
μᾶλλον τὴν πόλιν ἐφορμοῦντες ἤ, εἰ ἐπολιόρκουν μένοντες,

καὶ τὰς ἀπ' Ἰωνίας ναῦς ἠνάγκασαν ἂν καίπερ πολεμίας
οὔσας τῇ ὀλιγαρχίᾳ τοῖς σφετέροις οἰκείοις καὶ τῇ ξυμπάσῃ
πόλει βοηθῆσαι· καὶ ἐν τούτῳ Ἑλλήσποντός τε ἂν ἦν αὐτοῖς
καὶ Ἰωνία καὶ αἱ νῆσοι καὶ τὰ μέχρι Εὐβοίας καὶ ὡς εἰπεῖν
ἡ Ἀθηναίων ἀρχὴ πᾶσα. ἀλλ' οὐκ ἐν τούτῳ μόνῳ Λακε-
δαιμόνιοι Ἀθηναίοις πάντων δὴ ξυμφορώτατοι προσπολε-
μῆσαι ἐγένοντο, ἀλλὰ καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς· διάφοροι γὰρ
πλεῖστον ὄντες τὸν τρόπον, οἱ μὲν ὀξεῖς, οἱ δὲ βραδεῖς, καὶ οἱ
μὲν ἐπιχειρηταί, οἱ δὲ ἄτολμοι, ἄλλως τε καὶ ἐν ἀρχῇ ναυτικῇ
πλεῖστα ὠφέλουν. ἔδειξαν δὲ οἱ Συρακόσιοι· μάλιστα γὰρ
ὁμοιότροποι γενόμενοι ἄριστα καὶ προσεπολέμησαν.
Ἐπὶ δ' οὖν τοῖς ἠγγελμένοις οἱ Ἀθηναῖοι ναῦς τε εἴκοσιν
ὅμως ἐπλήρουν καὶ ἐκκλησίαν ξυνέλεγον, μίαν μὲν εὐθὺς
τότε πρῶτον ἐς τὴν Πύκνα καλουμένην, οὗπερ καὶ ἄλλοτε
εἰώθεσαν, ἐν ᾗπερ καὶ τοὺς τετρακοσίους καταπαύσαντες τοῖς
πεντακισχιλίοις ἐψηφίσαντο τὰ πράγματα παραδοῦναι (εἶναι
δὲ αὐτῶν ὁπόσοι καὶ ὅπλα παρέχονται) καὶ μισθὸν μηδένα
φέρειν μηδεμιᾷ ἀρχῇ· εἰ δὲ μή, ἐπάρατον ἐποιήσαντο. ἐγί-
γνοντο δὲ καὶ ἄλλαι ὕστερον πυκναὶ ἐκκλησίαι,
99
ἐς τὸν Ἐλαιοῦντα καὶ τὰς ἐκ τῆς Ἴμβρου ὅσαι κατέφυγον

κομίζονται καὶ ἐς τὴν ναυμαχίαν πέντε ἡμέρας παρεσκευά-
ζοντο. μετὰ δὲ τοῦτο ἐναυμάχουν τρόπῳ τοιῷδε. οἱ
Ἀθηναῖοι παρέπλεον ἐπὶ κέρως ταξάμενοι παρ' αὐτὴν τὴν
γῆν ἐπὶ τῆς Σηστοῦ, οἱ δὲ Πελοποννήσιοι αἰσθόμενοι ἐκ τῆς
Ἀβύδου ἀντανῆγον καὶ αὐτοί. καὶ ὡς ἔγνωσαν ναυμαχή-
σοντες, παρέτειναν τὸ κέρας οἱ μὲν Ἀθηναῖοι παρὰ τὴν
Χερσόνησον, ἀρξάμενοι ἀπὸ Ἰδάκου μέχρι Ἀρριανῶν, νῆες
ἓξ καὶ ἑβδομήκοντα, οἱ δ' αὖ Πελοποννήσιοι ἀπὸ Ἀβύδου
μέχρι Δαρδάνου, νῆες ἓξ καὶ ὀγδοήκοντα. κέρας δὲ τοῖς
μὲν Πελοποννησίοις εἶχον τὸ μὲν δεξιὸν Συρακόσιοι, τὸ δ'
ἕτερον αὐτὸς Μίνδαρος καὶ τῶν νεῶν αἱ ἄριστα πλέουσαι,
Ἀθηναίοις δὲ τὸ μὲν ἀριστερὸν Θράσυλος, ὁ δὲ Θρασύ-
βουλος τὸ δεξιόν· οἱ δὲ ἄλλοι στρατηγοὶ ὡς ἕκαστοι διε-
τάξαντο. ἐπειγομένων δὲ τῶν Πελοποννησίων πρότερόν τε
ξυμμεῖξαι, καὶ κατὰ μὲν τὸ δεξιὸν τῶν Ἀθηναίων ὑπερσχόντες
αὐτοὶ τῷ εὐωνύμῳ ἀποκλῇσαι τοῦ ἔξω αὐτοὺς ἔκπλου, εἰ
δύναιντο, κατὰ δὲ τὸ μέσον ἐξῶσαι πρὸς τὴν γῆν οὐχ ἑκὰς
οὖσαν, οἱ Ἀθηναῖοι γνόντες, ᾗ μὲν ἐβούλοντο ἀποφάρξασθαι
αὐτοὺς οἱ ἐναντίοι, ἀντεπεξῆγον καὶ περιεγίγνοντο τῷ πλῷ,
τὸ δ' εὐώνυμον αὐτοῖς ὑπερεβεβλήκει ἤδη τὴν ἄκραν ἣ
ἀσθενέσι καὶ διεσπασμέναις ταῖς ναυσὶ καθίσταντο, ἄλλως

τε καὶ ἐλάσσοσι χρώμενοι τὸ πλῆθος καὶ τοῦ χωρίου τοῦ
περὶ τὸ Κυνὸς σῆμα ὀξεῖαν καὶ γωνιώδη τὴν περιβολὴν
ἔχοντος, ὥστε τὰ ἐν τῷ ἐπέκεινα αὐτοῦ γιγνόμενα μὴ κάτοπτα
εἶναι. προσπεσόντες οὖν οἱ Πελοποννήσιοι κατὰ τὸ μέσον
ἐξέωσάν τε ἐς τὸ ξηρὸν τὰς ναῦς τῶν Ἀθηναίων καὶ ἐς τὴν
γῆν ἐπεξέβησαν, τῷ ἔργῳ πολὺ περισχόντες. ἀμῦναι δὲ τῷ
μέσῳ οὔθ' οἱ περὶ τὸν Θρασύβουλον ἀπὸ τοῦ δεξιοῦ ὑπὸ
πλήθους τῶν ἐπικειμένων νεῶν ἐδύναντο οὔθ' οἱ περὶ τὸν
Θράσυλον ἀπὸ τοῦ εὐωνύμου (ἀφανές τε γὰρ ἦν διὰ τὴν
ἄκραν τὸ Κυνὸς σῆμα, καὶ ἅμα οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ἄλλοι
οὐκ ἐλάσσους ἐπιτεταγμένοι εἶργον αὐτούς), πρὶν οἱ Πελοπον-
νήσιοι διὰ τὸ κρατήσαντες ἀδεῶς ἄλλοι ἄλλην ναῦν διώκειν
ἤρξαντο μέρει τινὶ σφῶν ἀτακτότεροι γενέσθαι. γνόντες δὲ
οἱ περὶ τὸν Θρασύβουλον τὰς ἐπὶ σφίσι ναῦς ἐπεχούσας
παυσάμενοι τῆς ἐπεξαγωγῆς ἤδη τοῦ κέρως καὶ ἐπαναστρέ-
ψαντες εὐθὺς ἠμύναντό τε καὶ τρέπουσι, καὶ τὰς κατὰ τὸ
νικῆσαν τῶν Πελοποννησίων μέρος ὑπολαβόντες πεπλανη-
μένας ἔκοπτόν τε καὶ ἐς φόβον τὰς πλείους ἀμαχεὶ καθί-
στασαν. οἵ τε Συρακόσιοι ἐτύγχανον καὶ αὐτοὶ ἤδη τοῖς
περὶ τὸν Θράσυλον ἐνδεδωκότες καὶ μᾶλλον ἐς φυγὴν
100
Θράσυλον ἀπὸ τοῦ εὐωνύμου (ἀφανές τε γὰρ ἦν διὰ τὴν

ἄκραν τὸ Κυνὸς σῆμα, καὶ ἅμα οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ἄλλοι
οὐκ ἐλάσσους ἐπιτεταγμένοι εἶργον αὐτούς), πρὶν οἱ Πελοπον-
νήσιοι διὰ τὸ κρατήσαντες ἀδεῶς ἄλλοι ἄλλην ναῦν διώκειν
ἤρξαντο μέρει τινὶ σφῶν ἀτακτότεροι γενέσθαι. γνόντες δὲ
οἱ περὶ τὸν Θρασύβουλον τὰς ἐπὶ σφίσι ναῦς ἐπεχούσας
παυσάμενοι τῆς ἐπεξαγωγῆς ἤδη τοῦ κέρως καὶ ἐπαναστρέ-
ψαντες εὐθὺς ἠμύναντό τε καὶ τρέπουσι, καὶ τὰς κατὰ τὸ
νικῆσαν τῶν Πελοποννησίων μέρος ὑπολαβόντες πεπλανη-
μένας ἔκοπτόν τε καὶ ἐς φόβον τὰς πλείους ἀμαχεὶ καθί-
στασαν. οἵ τε Συρακόσιοι ἐτύγχανον καὶ αὐτοὶ ἤδη τοῖς
περὶ τὸν Θράσυλον ἐνδεδωκότες καὶ μᾶλλον ἐς φυγὴν
ὁρμήσαντες, ἐπειδὴ καὶ τοὺς ἄλλους ἑώρων. γεγενημένης
δὲ τῆς τροπῆς καὶ καταφυγόντων τῶν Πελοποννησίων πρὸς
τὸν Μείδιον μάλιστα ποταμὸν τὸ πρῶτον, ὕστερον δὲ ἐς
Ἄβυδον, ναῦς μὲν ὀλίγας ἔλαβον οἱ Ἀθηναῖοι (στενὸς γὰρ
ὢν ὁ Ἑλλήσποντος βραχείας τὰς ἀποφυγὰς τοῖς ἐναντίοις
παρεῖχε), τὴν μέντοι νίκην ταύτην τῆς ναυμαχίας ἐπικαιρο-
τάτην δὴ ἔσχον. φοβούμενοι γὰρ τέως τὸ τῶν Πελοπον-
νησίων ναυτικὸν διά τε τὰ κατὰ βραχὺ σφάλματα καὶ διὰ
τὴν ἐν τῇ Σικελίᾳ ξυμφοράν, ἀπηλλάγησαν τοῦ σφᾶς τε
Ἄβυδον, ναῦς μὲν ὀλίγας ἔλαβον οἱ Ἀθηναῖοι (στενὸς γὰρ

ὢν ὁ Ἑλλήσποντος βραχείας τὰς ἀποφυγὰς τοῖς ἐναντίοις
παρεῖχε), τὴν μέντοι νίκην ταύτην τῆς ναυμαχίας ἐπικαιρο-
τάτην δὴ ἔσχον. φοβούμενοι γὰρ τέως τὸ τῶν Πελοπον-
νησίων ναυτικὸν διά τε τὰ κατὰ βραχὺ σφάλματα καὶ διὰ
τὴν ἐν τῇ Σικελίᾳ ξυμφοράν, ἀπηλλάγησαν τοῦ σφᾶς τε
αὐτοὺς καταμέμφεσθαι καὶ τοὺς πολεμίους ἔτι ἀξίους του ἐς
τὰ ναυτικὰ νομίζειν. ναῦς μέντοι τῶν ἐναντίων λαμβάνουσι
Χίας μὲν ὀκτώ, Κορινθίας δὲ πέντε, Ἀμπρακιώτιδας δὲ
δύο καὶ Βοιωτίας δύο, Λευκαδίων δὲ καὶ Λακεδαιμονίων καὶ
Συρακοσίων καὶ Πελληνέων μίαν ἑκάστων· αὐτοὶ δὲ πέντε
καὶ δέκα ναῦς ἀπολλύασιν. στήσαντες δὲ τροπαῖον ἐπὶ τῇ
ἄκρᾳ οὗ τὸ Κυνὸς σῆμα καὶ τὰ ναυάγια προσαγαγόμενοι καὶ
νεκροὺς τοῖς ἐναντίοις ὑποσπόνδους ἀποδόντες ἀπέστειλαν
καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας τριήρη ἄγγελον τῆς νίκης. οἱ δὲ ἀφικο-
μένης τῆς νεὼς καὶ ἀνέλπιστον τὴν εὐτυχίαν ἀκούσαντες ἐπί
τε ταῖς περὶ τὴν Εὔβοιαν ἄρτι ξυμφοραῖς καὶ κατὰ τὴν στάσιν
γεγενημέναις πολὺ ἐπερρώσθησαν καὶ ἐνόμισαν σφίσιν ἔτι
δυνατὰ εἶναι τὰ πράγματα, ἢν προθύμως ἀντιλαμβάνωνται,
περιγενέσθαι.
101
Διογένης Λαέρτιος. Vitae philosophorum (0004: 001)

“Diogenis Laertii vitae philosophorum, 2 vols.”, Ed. Long, H.S.
Oxford: Clarendon Press, 1964, Repr. 1966.Book 1, sec. 40, line 10
Τούτου ἐστὶ τὸ Γνῶθι σαυτόν, ὅπερ Ἀντισθένης ἐν ταῖς

Διαδοχαῖς Φημονόης εἶναί φησιν, ἐξιδιοποιήσασθαι δὲ αὐτὸ
Χίλωνα (FGrH 508 F 3).
Περὶ δὴ τῶν ἑπτά – ἄξιον γὰρ ἐνταῦθα καθολικῶς κἀκείνων
ἐπιμνησθῆναι – λόγοι φέρονται τοιοῦτοι. Δάμων ὁ Κυρηναῖος,
γεγραφὼς Περὶ τῶν φιλοσόφων (FHG IV. 377), πᾶσιν ἐγκαλεῖ,
μάλιστα δὲ τοῖς ἑπτά. Ἀναξιμένης δέ φησι πάντας ἐπιθέσθαι
ποιητικῇ· ὁ δὲ Δικαίαρχος οὔτε σοφοὺς οὔτε φιλοσόφους φησὶν
αὐτοὺς γεγονέναι, συνετοὺς δέ τινας καὶ νομοθετικούς (Wehrli I,
fr. 30). Ἀρχέτιμος δὲ ὁ Συρακούσιος (FHG IV. 318) ὁμιλίαν
αὐτῶν ἀναγέγραφε παρὰ Κυψέλῳ, ᾗ καὶ αὐτός φησι παρατυχεῖν·
Ἔφορος δὲ παρὰ Κροίσῳ πλὴν Θαλοῦ (FGrH 70 F 181). φασὶ
δέ τινες καὶ ἐν Πανιωνίῳ καὶ ἐν Κορίνθῳ καὶ ἐν Δελφοῖς συνελθεῖν
αὐτούς. διαφωνοῦνται δὲ καὶ αἱ ἀποφάσεις αὐτῶν καὶ ἄλλου ἄλλο
φασὶν εἶναι, ὡς ἐκεῖνο·
Διογένης Λαέρτιος. Vitae philosophorum Book 2, sec. 63, line 3
τὸν Τίμωνα εἰπεῖν ἐπ' αὐτοῦ· ἥ τ' Αἰσχίνου οὐκ ἀπιθὴς ἲς
γράψαι. φασὶ δ' αὐτῷ λέγειν Σωκράτην, ἐπειδήπερ ἐπιέζετο ὑπὸ πενίας,
παρ' ἑαυτοῦ δανείζεσθαι τῶν σιτίων ὑφαιροῦντα. τούτου τοὺς
διαλόγους καὶ Ἀρίστιππος ὑπώπτευεν. ἐν γοῦν Μεγάροις ἀνα-
γινώσκοντος αὐτοῦ φασι σκῶψαι εἰπόντα, “πόθεν σοι, λῃστά,
ταῦτα;”
Φησὶ δὲ Πολύκριτος ὁ Μενδαῖος ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Περὶ
Διονύσιον (FGrH 559 F 1) ἄχρι τῆς ἐκπτώσεως συμβιῶναι αὐτὸν
τῷ τυράννῳ καὶ ἕως τῆς Δίωνος εἰς Συρακούσας καθόδου, λέγων
εἶναι σὺν αὐτῷ καὶ Καρκίνον τὸν τραγῳδιοποιόν. φέρεται δὲ καὶ
ἐπιστολὴ πρὸς Διονύσιον Αἰσχίνου. ἦν δὲ καὶ ἐν τοῖς ῥητορικοῖς
ἱκανῶς γεγυμνασμένος· ὡς δῆλον ἔκ τε τῆς ἀπολογίας τοῦ πατρὸς
Φαίακος τοῦ στρατηγοῦ καὶ Δίωνος. μάλιστα δὲ μιμεῖται Γορ-
γίαν τὸν Λεοντῖνον. καὶ Λυσίας δὲ κατ' αὐτοῦ συνέγραψε λόγον,
περὶ συκοφαντίας ἐπιγράψας· ἐξ ὧν δῆλον ὅτι καὶ ῥητορικός τις
ἦν. γνώριμος δ' αὐτοῦ φέρεται εἷς, Ἀριστοτέλης ὁ Μῦθος ἐπι-
κληθείς.
Λιβύης εἰς τὴν Ἑλλάδα με ἐξορίζοντες.”

Θεόδωροι δὲ γεγόνασιν εἴκοσι· πρῶτος Σάμιος, υἱὸς Ῥοίκου.
οὗτός ἐστιν ὁ συμβουλεύσας ἄνθρακας ὑποτεθῆναι τοῖς θεμελίοις
τοῦ ἐν Ἐφέσῳ νεώ· καθύγρου γὰρ ὄντος τοῦ τόπου τοὺς ἄνθρακας
102
ἔφη τὸ ξυλῶδες ἀποβαλόντας αὐτὸ τὸ στερεὸν ἀπαθὲς ἕξειν

ὕδατι. δεύτερος Κυρηναῖος, γεωμέτρης, οὗ διήκουσε Πλάτων·
τρίτος ὁ προγεγραμμένος φιλόσοφος· τέταρτος οὗ τὸ φωνασκικὸν
φέρεται βιβλίον πάγκαλον· πέμπτος ὁ περὶ τῶν νομοποιῶν
πεπραγματευμένος, ἀρξάμενος ἀπὸ Τερπάνδρου· ἕκτος στωικός·
ἕβδομος ὁ τὰ περὶ Ῥωμαίων πεπραγματευμένος· ὄγδοος Συρα-
κόσιος, περὶ τακτικῶν γεγραφώς· ἔνατος Βυζάντιος, ἀπὸ λόγων
πολιτικῶν· δέκατος ὁμοίως, οὗ Ἀριστοτέλης μνημονεύει διὰ τῆς
ἐπιτομῆς τῶν ῥητόρων (Rose 138)· ἑνδέκατος Θηβαῖος ἀνδριαντο-
ποιός· δωδέκατος ζωγράφος, οὗ μέμνηται Πολέμων (FHG III.
135)· τρισκαιδέκατος ζωγράφος, Ἀθηναῖος, ὑπὲρ οὗ γράφει
Μηνόδοτος (FGrH 541 F 3)· τεσσαρεσκαιδέκατος Ἐφέσιος, ζω-
γράφος, οὗ μέμνηται Θεοφάνης ἐν τῷ Περὶ γραφικῆς (FHG III.
316)· πεντεκαιδέκατος ποιητὴς ἐπιγραμμάτων· ἑκκαιδέκατος
γεγραφὼς περὶ ποιητῶν· ἑπτακαιδέκατος ἰατρός, Ἀθηναίου μαθη-
τής· ὀκτωκαιδέκατος Χῖος, φιλόσοφος στωικός· ἐννεακαιδέκατος
Μιλήσιος, καὶ αὐτὸς στωικὸς φιλόσοφος· εἰκοστὸς ποιητὴς
Ἀριστείδου, Δίφιλον δὲ τὸν Βοσποριανὸν Εὐφάντου καὶ Μύρμηκα

τὸν Ἐξαινέτου παραγενομένους ὡς ἐλέγξοντας ἀμφοτέρους ζηλω-
τὰς ἔσχε.” χωρὶς τοίνυν τούτων Φρασίδημον μὲν τὸν περι-
πατητικὸν καὶ φυσικῶν ἔμπειρον ὄντα προσηγάγετο, καὶ τὸν
ῥητορικὸν Ἄλκιμον, ἁπάντων πρωτεύοντα τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι
ῥητόρων, Κράτητά τε καὶ ἄλλους πλείστους ὅσους ἐθήρασεν· καὶ
δὴ καὶ Ζήνωνα τὸν Φοίνικα μετὰ τούτων ἀφείλετο.
Ἦν δὲ καὶ πολιτικώτατος.
Καὶ γυναῖκα ἠγάγετο· καὶ ἑταίρᾳ συνῆν Νικαρέτῃ, ὥς φησί
που καὶ Ὀνήτωρ. καὶ θυγατέρα ἀκόλαστον ἐγέννησεν, ἣν ἔγημε
γνώριμός τις αὐτοῦ Σιμμίας Συρακόσιος. ταύτης οὐ κατὰ τρόπον
βιούσης εἶπέ τις πρὸς τὸν Στίλπωνα ὡς καταισχύνοι αὐτόν· ὁ δέ,
“οὐ μᾶλλον,” εἶπεν, “ἢ ἐγὼ ταύτην κοσμῶ.”
Ἀπεδέχετο δ' αὐτόν, φασί, καὶ Πτολεμαῖος ὁ Σωτήρ. καὶ
ἐγκρατὴς Μεγάρων γενόμενος ἐδίδου τε ἀργύριον αὐτῷ καὶ
παρεκάλει εἰς Αἴγυπτον συμπλεῖν· ὁ δὲ μέτριον μέν τι τἀργυρι-
δίου προσήκατο, ἀρνησάμενος δὲ τὴν ὁδὸν μετῆλθεν εἰς Αἴγιναν,
ἕως ἐκεῖνος ἀπέπλευσεν. ἀλλὰ καὶ Δημήτριος ὁ Ἀντιγόνου κατα-
λαβὼν τὰ Μέγαρα τήν τε οἰκίαν αὐτῷ φυλαχθῆναι καὶ πάντα τὰ
ἁρπασθέντα προὐνόησεν ἀποδοθῆναι. ὅτε καὶ βουλομένῳ παρ'
αὐτοῦ τῶν ἀπολωλότων ἀναγραφὴν λαβεῖν ἔφη μηδὲν τῶν οἰκείων
καὶ ἄλλο (A. Pal. VII. 670)·

ἀστὴρ πρὶν μὲν ἔλαμπες ἐνὶ ζῳοῖσιν Ἑῷος,
νῦν δὲ θανὼν λάμπεις Ἕσπερος ἐν φθιμένοις.
εἰς δὲ τὸν Δίωνα ὧδε (A. Pal. VII. 99)·
103
δάκρυα μὲν Ἑκάβῃ τε καὶ Ἰλιάδεσσι γυναιξὶ

Μοῖραι ἐπέκλωσαν δὴ τότε γεινομέναις,
σοὶ δέ, Δίων, ῥέξαντι καλῶν ἐπινίκιον ἔργων
δαίμονες εὐρείας ἐλπίδας ἐξέχεαν.
κεῖσαι δ' εὐρυχόρῳ ἐν πατρίδι τίμιος ἀστοῖς,
ὦ ἐμὸν ἐκμήνας θυμὸν ἔρωτι Δίων.
τοῦτο καὶ ἐπιγεγράφθαι φησὶν ἐν Συρακούσαις ἐπὶ τῷ τάφῳ.
Ἀλλὰ καὶ Ἀλέξιδος, φασίν, ἐρασθεὶς καὶ Φαίδρου, καθὰ προ-
είρηται, τοῦτον ἐποίησε τὸν τρόπον (A. Pal. VII. 100)·
νῦν, ὅτε μηδὲν Ἄλεξις ὅσον μόνον εἶφ' ὅτι καλός,
ὦπται καὶ πάντῃ πᾶς τις ἐπιστρέφεται.
θυμέ, τί μηνύεις κυσὶν ὀστέον; εἶτ' ἀνιήσεις
ὕστερον; οὐχ οὕτω Φαῖδρον ἀπωλέσαμεν;
ἔχειν τε Ἀρχεάνασσαν, εἰς ἣν καὶ αὐτὴν οὕτω ποιῆσαι (A. Pal.
VII. 217)·
καὶ γὰρ ὁ τοῦδε γεγὼς Ἀσκληπιός ἐστιν ἰητὴρ

σώματος, ὡς ψυχῆς ἀθανάτοιο Πλάτων.
καὶ ἄλλο, ὡς ἐτελεύτα (A. Pal. VII. 109)·
Φοῖβος ἔφυσε βροτοῖς Ἀσκληπιὸν ἠδὲ Πλάτωνα,
τὸν μὲν ἵνα ψυχήν, τὸν δ' ἵνα σῶμα σάοι.
δαισάμενος δὲ γάμον πόλιν ἤλυθεν, ἥν ποθ' ἑαυτῷ
ἔκτισε καὶ δαπέδῳ Ζηνὸς ἐνιδρύσατο.
καὶ τὰ μὲν ἐπιγγράμματα ταῦτα.
Μαθηταὶ δ' αὐτοῦ Σπεύσιππος Ἀθηναῖος, Ξενοκράτης Καλχη-
δόνιος, Ἀριστοτέλης Σταγειρίτης, Φίλιππος Ὀπούντιος, Ἑστιαῖος
Περίνθιος, Δίων Συρακόσιος, Ἄμυκλος Ἡρακλεώτης, Ἔραστος
καὶ Κορίσκος Σκήψιοι, Τιμόλαος Κυζικηνός, Εὐαίων Λαμψα-
κηνός, Πύθων καὶ Ἡρακλείδης Αἴνιοι, Ἱπποθάλης καὶ Κάλλιππος
Ἀθηναῖοι, Δημήτριος Ἀμφιπολίτης, Ἡρακλείδης Ποντικὸς καὶ
ἄλλοι πλείους, σὺν οἷς καὶ γυναῖκες δύο Λασθένεια Μαντινικὴ
καὶ Ἀξιοθέα Φλειασία, ἣ καὶ ἀνδρεῖα ἠμπίσχετο, ὥς φησι
Δικαίαρχος (Wehrli I, fg. 44). ἔνιοι δὲ καὶ Θεόφραστον ἀκοῦσαί
φασιν αὐτοῦ· καὶ Ὑπερίδην τὸν ῥήτορα Χαμαιλέων (fg. 37
Koepke) φησὶ καὶ Λυκοῦργον. ὁμοίως Πολέμων (FHG III. 117)
ἱστορεῖ. καὶ Δημοσθένην Σαβῖνος λέγει Μνησίστρατον. Θάσιον
παρατιθέμενος ἐν δʹ Μελετητικῆς ὕλης. καὶ εἰκός ἐστι.
καὶ γραῒ δῶκεν εὐμαρῶς τράχηλον εἰς ἐπῳδὴν

καὶ σκυτίσιν βραχίονας πεπεισμένως ἔδησε·
ῥάμνον τε καὶ κλάδον δάφνης ὑπὲρ θύρην ἔθηκεν,
ἅπαντα μᾶλλον ἢ θανεῖν ἕτοιμος ὢν ὑπουργεῖν.
μωρὸς δ' ὃς ἤθελέν τινος μισθοῦ τὸ θεῖον εἶναι,
ὡς τῶν θεῶν ὄντων ὅταν Βίων θέλῃ νομίζειν.
104
τοιγὰρ μάτην φρονῶν, ὅτ' ἦν ἅπας ὁ λέμφος ἄνθραξ,

τὴν χεῖρα τείνας ὧδέ πως, Χαῖρ', εἶπε, χαῖρε, Πλουτεῦ.
Γεγόνασι δὲ Βίωνες δέκα· πρῶτος ὁ Φερεκύδῃ τῷ Συρίῳ
συνακμάσας, οὗ φέρεται βιβλία δύο Ἰάδι· ἔστι δὲ Προκοννήσιος.
δεύτερος Συρακούσιος, τέχνας ῥητορικὰς γεγραφώς· τρίτος αὐτὸς
οὗτος· τέταρτος Δημοκρίτειος καὶ μαθηματικός, Ἀβδηρίτης,
Ἀτθίδι γεγραφὼς καὶ Ἰάδι· οὗτος πρῶτος εἶπεν εἶναί τινας
οἰκήσεις ἔνθα γίνεσθαι ἓξ μηνῶν τὴν νύκτι καὶ ἓξ τὴν ἡμέραν.
πέμπτος Σολεύς, Αἰθιοπικὰ γεγραφώς· ἕκτος ῥητορικός, οὗ
φέρεται ἐννέα βιβλία Μουσῶν ἐπιγραφόμενα· ἕβδομος μελικὸς
ποιητής· ὄγδοος Μιλήσιος ἀνδριαντοποιός, οὗ μέμνηται καὶ Πολέ-
μων (FHG III. 135)· ἔνατος ποιητὴς τραγῳδίας τῶν Ταρσικῶν
λεγομένων· δέκατος ἀγαλματοποιὸς Κλαζομένιος ἢ Χῖος, οὗ
μέμνηται καὶ Ἱππῶναξ (Bergk 95).

Διογένης Λαέρτιος. Vitae philosophorum ook 6, sec. 25, line 6
φους, συνετώτατον εἶναι τῶν ζῴων νομίζειν τὸν ἄνθρωπον· ὅταν

δὲ πάλιν ὀνειροκρίτας καὶ μάντεις καὶ τοὺς προσέχοντας τούτοις
ἢ τοὺς ἐπὶ δόξῃ καὶ πλούτῳ πεφυσημένους, οὐδὲν ματαιότερον
νομίζειν ἀνθρώπου. συνεχές τε ἔλεγεν εἰς τὸν βίον παρεσκευάσθαι
δεῖν λόγον ἢ βρόχον.
Καί ποτε Πλάτωνα ἐν δείπνῳ πολυτελεῖ κατανοήσας ἐλάας
ἁψάμενον, “τί,” φησίν, “ὁ σοφὸς εἰς Σικελίαν πλεύσας τῶν
τραπεζῶν τούτων χάριν, νῦν παρακειμένων οὐκ ἀπολαύεις;” καὶ
ὅς, “ἀλλὰ νὴ τοὺς θεούς,” φησί, “Διόγενες, κἀκεῖ τὰ πολλὰ πρὸς
ἐλάας καὶ τὰ τοιαῦτα ἐγινόμην.” ὁ δέ, “τί οὖν ἔδει πλεῖν εἰς
Συρακούσας; ἢ τότε ἡ Ἀττικὴ οὐκ ἔφερεν ἐλάας;” Φαβωρῖνος δέ
φησιν ἐν Παντοδαπῇ ἱστορίᾳ (FHG III. 582) Ἀρίστιππον εἰπεῖν
τοῦτο. καὶ ἄλλοτε ἰσχάδας ἐσθίων ἀπήντετ' αὐτῷ φησί τε,
“ἔξεστί σοι μετασχεῖν”· τοῦ δὲ λαβόντος καὶ φαγόντος, ἔφη,
“μετασχεῖν εἶπον, οὐ καταφαγεῖν.”
Πατῶν αὐτοῦ ποτε στρώματα κεκληκότος φίλους παρὰ Διο-
νυσίου, ἔφη, “πατῶ τὴν Πλάτωνος κενοσπουδίαν”· πρὸς ὃν ὁ
Πλάτων, “ὅσον, ὦ Διόγενες, τοῦ τύφου διαφαίνεις, δοκῶν μὴ
τετυφῶσθαι.” οἱ δέ φασι τὸν Διογένην εἰπεῖν, “πατῶ τὸν
Πλάτωνος τῦφον”· τὸν δὲ φάναι, “ἑτέρῳ γε τύφῳ, Διόγενες”·
Σωτίων δ' ἐν τῷ τετάρτῳ φησὶ πρὸς αὐτὸν εἰπεῖν τοῦτο τὸν

ΜΟΝΙΜΟΣ
105
Μόνιμος Συρακόσιος μαθητὴς μὲν Διογένους, οἰκέτης δέ τινος

τραπεζίτου Κορινθίου, καθά φησι Σωσικράτης. πρὸς τοῦτον
συνεχὲς ἀφικνούμενος ὁ Ξενιάδης ὁ τὸν Διογένην ἐωνημένος τὴν
ἀρετὴν αὐτοῦ καὶ τῶν ἔργων καὶ τῶν λόγων διηγούμενος εἰς
ἔρωτα τἀνδρὸς ἐνέβαλε τὸν Μόνιμον. αὐτίκα γὰρ ἐκεῖνος μανίαν
προσποιηθεὶς τό τε κέρμα διερρίπτει καὶ πᾶν τὸ ἐπὶ τῆς τραπέζης
ἀργύριον ἕως αὐτὸν ὁ δεσπότης παρῃτήσατο· καὶ ὃς εὐθέως
Διογένους ἦν. παρηκολούθησε δὲ καὶ Κράτητι τῷ κυνικῷ συχνὰ
καὶ τῶν ὁμοίων εἴχετο, ὅτε καὶ μᾶλλον ὁρῶν αὐτὸν ὁ δεσπότης
ἐδόκει μαίνεσθαι.
διαφθαρῆναι, ὄντας πρὸς τοὺς τετταράκοντα· διαφυγεῖν δ' ὀλίγους,

ὧν ἦν καὶ Ἄρχιππος ὁ Ταραντῖνος καὶ Λῦσις ὁ προειρημένος.
Φησὶ δὲ Δικαίαρχος (Wehrli I, FG. 35B) τὸν Πυθαγόραν ἀπο-
θανεῖν καταφυγόντα εἰς τὸ ἐν Μεταποντίῳ ἱερὸν τῶν Μουσῶν,
τετταράκοντ' ἡμέρας ἀσιτήσαντα. Ἡρακλείδης δέ φησιν ἐν τῇ
τῶν Σατύρου βίων ἐπιτομῇ (FHG III. 169) μετὰ τὸ θάψαι
Φερεκύδην ἐν Δήλῳ ἐπανελθεῖν εἰς Ἰταλίαν καὶ πανδαισίαν
εὑρόντα Κύλωνος τοῦ Κροτωνιάτου εἰς Μεταπόντιον ὑπεξελθεῖν
κἀκεῖ τὸν βίον καταστρέψαι ἀσιτίᾳ, μὴ βουλόμενον περαιτέρω
ζῆν. Ἕρμιππος (FHG III. 41 sq.) δέ φησι, πολεμούντων Ἀκρα-
γαντίνων καὶ Συρακουσίων, ἐξελθεῖν τὸν Πυθαγόραν μετὰ τῶν
συνήθων καὶ προστῆναι τῶν Ἀκραγαντίνων· τροπῆς δὲ γενομένης
περικάμπτοντα αὐτὸν τὴν τῶν κυάμων χώραν ὑπὸ τῶν Συρα-
κουσίων ἀναιρεθῆναι· τούς τε λοιπούς, ὄντας πρὸς τοὺς πέντε καὶ
τριάκοντα, ἐν Τάραντι κατακαυθῆναι, θέλοντας ἀντιπολιτεύεσθαι
τοῖς προεστῶσι.
Καὶ ἄλλο τι περὶ Πυθαγόρου φησὶν ὁ Ἕρμιππος. λέγει γὰρ
ὡς γενόμενος ἐν Ἰταλίᾳ κατὰ γῆς οἰκίσκον ποιήσαι καὶ τῇ μητρὶ
ἐντείλαιτο τὰ γινόμενα εἰς δέλτον γράφειν σημειουμένην καὶ
τὸν χρόνον, ἔπειτα καθιέναι αὐτῷ ἔστ' ἂν ἀνέλθῃ. τοῦτο ποιῆσαι
τὴν μητέρα. τὸν δὲ Πυθαγόραν μετὰ χρόνον ἀνελθεῖν ἰσχνὸν καὶ
δὲ καὶ Ἐρατοσθένης ἐν τοῖς Ὀλυμπιονίκαις (FGrH 241 F 7) τὴν

πρώτην καὶ ἑβδομηκοστὴν Ὀλυμπιάδα νενικηκέναι τὸν τοῦ Μέτω-
νος πατέρα, μάρτυρι χρώμενος Ἀριστοτέλει (Rose 71). Ἀπολλό-
δωρος δ' ὁ γραμματικὸς ἐν τοῖς Χρονικοῖς (FGrH 244 F 32a)
φησιν ὡς
ἦν μὲν Μέτωνος υἱός, εἰς δὲ Θουρίους
αὐτὸν νεωστὶ παντελῶς ἐκτισμένους
ὁΓλαῦκος (FHG II. 24) ἐλθεῖν φησιν.
εἶθ' ὑποβάς·
106
οἱ δ' ἱστοροῦντες, ὡς πεφευγὼς οἴκοθεν

εἰς τὰς Συρακούσας μετ' ἐκείνων ἐπολέμει
πρὸς Ἀθηνάους ἐμοίγετελέως ἀγνοεῖν
δοκοῦσιν· ἢ γὰρ οὐκέτ' ἦν ἢ παντελῶς
ὑπεργεγηρακώς, ὅπερ οὐχὶφαίνεται.
Ἀριστοτέλης (Rose 71) γὰρ αὐτόν, ἔτι τε Ἡρακλείδης (Wehrli
VII, fg. 86), ἑξήκοντα ἐτῶν φησι τετελευτηκέναι. ὁ δὲ τὴνμίαν
καὶ ἑβδομηκοστὴν Ὀλυμπιάδα νενικηκὼς
κέλητι τούτου πάππος ἦν ὁμώνυμος,
ὥσθ' ἅμα καὶ τούτουτὸν χρόνον ὑπὸ τοῦ Ἀπολλοδώρου
σημαίνεσθαι.
τὰς γυναῖκας δυστοκεῖν, ἐπινοῆσαι τὸν Ἐμπεδοκλέα καὶ δύο

τινὰς ποταμοὺς τῶν σύνεγγυς ἐπαγαγεῖν ἰδίαις δαπάναις· καὶ
καταμίξαντα γλυκῆναι τὰ ῥεύματα. οὕτω δὴ λήξαντος τοῦ λοιμοῦ
καὶ τῶν Σελινουντίων εὐωχουμένων ποτὲ παρὰ τῷ ποταμῷ,
ἐπιφανῆναι τὸν Ἐμπεδοκλέα· τοὺς δ' ἐξαναστάντας προσκυνεῖν
καὶ προσεύχεσθαι καθαπερεὶ θεῷ. ταύτην οὖν θέλοντα βεβαιῶσαι
τὴν διάληψιν εἰς τὸ πῦρ ἐναλέσθαι. τούτοις δ' ἐναντιοῦται Τίμαιος
(FGrH 566 F 6), ῥητῶς λέγων ὡς ἐξεχώρησεν εἰς Πελοπόννησον
καὶ τὸ σύνολον οὐκ ἐπανῆλθεν· ὅθεν αὐτοῦ καὶ τὴν τελευτὴν
ἄδηλον εἶναι. πρὸς δὲ τὸν Ἡρακλείδην (Wehrli VII, fg. 84) καὶ ἐξ
ὀνόματος ποιεῖται τὴν ἀντίρρησιν ἐν τῇ τετάρτῃ· Συρακούσιόν τε
γὰρ εἶναι τὸν Πεισιάνακτα καὶ ἀγρὸν οὐκ ἔχειν ἐν Ἀκράγαντι·
Παυσανίαν τε μνημεῖον ἂνπεποιηκέναι τοῦ φίλου, τοιούτου
διαδοθέντος λόγου, ἢ ἀγαλμάτιόν τι ἢ σηκὸν οἷα θεοῦ· καὶ γὰρ
πλούσιον εἶναι. “πῶς οὖν,” φησίν, “εἰς τοὺς κρατῆρας ἥλατο
ὧν σύνεγγυς ὄντων οὐδὲ μνείαν ποτὲ ἐπεποίητο; τετελεύτηκεν
οὖν ἐν Πελοποννήσῳ. οὐδὲν δὲ παράδοξον τάφον αὐτοῦ μὴ
φαίνεσθαι· μηδὲ γὰρ ἄλλων πολλῶν.” τοιαῦτά τινα εἰπὼν ὁ
Τίμαιος ἐπιφέρει· “Ἀλλὰ διὰ παντός ἐστιν Ἡρακλείδης (Wehrli
VII, fg. 115) τοιοῦτος παραδοξολόγος, καὶ ἐκ τῆς σελήνης πεπτω-
κέναι ἄνθρωπον λέγων.”

ΕΠΙΧΑΡΜΟΣ
Ἐπίχαρμος Ἡλοθαλοῦς Κῷος. καὶ οὗτος ἤκουσε Πυθαγόρου.

τριμηνιαῖος δ' ὑπάρχων ἀπηνέχθη τῆς Σικελίας εἰς Μέγαρα,
ἐντεῦθεν δ' εἰς Συρακούσας, ὥς φησι καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς συγγράμ-
μασιν. καὶ αὐτῷ ἐπὶ τοῦ ἀνδριάντος ἐπιγέγραπται τόδε (A. Pal.
VII. 125)·
107
εἴ τι παραλλάσσει φαέθων μέγας ἅλιος ἄστρων

καὶ πόντος ποταμῶν μείζον' ἔχει δύναμιν,
φαμὶ τοσοῦτον ἐγὼ σοφίᾳ προέχειν Ἐπίχαρμον,
ὃν πατρὶς ἐστεφάνωσ' ἅδε Συρακοσίων.
οὗτος ὑπομνήματα καταλέλοιπεν ἐν οἷς φυσιολογεῖ, γνωμολογεῖ,
ἰατρολογεῖ· καὶ παραστιχίδα γε ἐν τοῖς πλείστοις τῶν ὑπομνημά-
των πεποίηκεν, οἷς διασαφεῖ ὅτι ἑαυτοῦ ἐστι τὰ συγγράμματα.
βιοὺς δ' ἔτη ἐνενήκοντα κατέστρεψεν.

ΕΠΙΧΑΡΜΟΣ
Ἐπίχαρμος Ἡλοθαλοῦς Κῷος. καὶ οὗτος ἤκουσε Πυθαγόρου.

τριμηνιαῖος δ' ὑπάρχων ἀπηνέχθη τῆς Σικελίας εἰς Μέγαρα,
ἐντεῦθεν δ' εἰς Συρακούσας, ὥς φησι καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς συγγράμ-
μασιν. καὶ αὐτῷ ἐπὶ τοῦ ἀνδριάντος ἐπιγέγραπται τόδε (A. Pal.
VII. 125)·
φαμὶ τοσοῦτον ἐγὼ σοφίᾳ προέχειν Ἐπίχαρμον,
οὗτος ὑπομνήματα καταλέλοιπεν ἐν οἷς φυσιολογεῖ, γνωμολογεῖ,
ἰατρολογεῖ· καὶ παραστιχίδα γε ἐν τοῖς πλείστοις τῶν ὑπομνημά-
των πεποίηκεν, οἷς διασαφεῖ ὅτι ἑαυτοῦ ἐστι τὰ συγγράμματα.
βιοὺς δ' ἔτη ἐνενήκοντα κατέστρεψεν.

Φιλόλαος Κροτωνιάτης Πυθαγορικός. παρὰ τούτου Πλάτων

ὠνήσασθαι τὰ βιβλία τὰ Πυθαγορικὰ Δίωνι γράφει. ἐτελεύτα δὲ
νομισθεὶς ἐπιτίθεσθαι τυραννίδι. καὶ ἡμῶν ἐστιν εἰς αὐτόν (A.
Pal. VII. 126)·
τὴν ὑπόνοιαν πᾶσι μάλιστα λέγω θεραπεύειν·
εἰ γὰρ καὶ μὴ δρᾷς ἀλλὰ δοκεῖς, ἀτυχεῖς.
οὕτω καὶ Φιλόλαον ἀνεῖλε Κρότων ποτὲ πάτρη,
ὥς μιν ἔδοξε θέλειν δῶμα τύραννον ἔχειν.
Δοκεῖ δ' αὐτῷ πάντα ἀνάγκῃ καὶ ἁρμονίᾳ γίνεσθαι. καὶ
τὴν γῆν κινεῖσθαι κατὰ κύκλον πρῶτον εἰπεῖν· οἱ δ' Ἱκέταν τὸν
Συρακόσιόν φασιν.
Γέγραφε δὲ βιβλίον ἕν, ὅ φησιν Ἕρμιππος (FHG III. 42)
108
λέγειν τινὰ τῶν συγγραφέων Πλάτωνα τὸν φιλόσοφον παραγενό-

μενον εἰς Σικελίαν πρὸς Διονύσιον ὠνήσασθαι παρὰ τῶν συγγενῶν
τοῦ Φιλολάου ἀργυρίου Ἀλεξανδρινῶν μνῶν τετταράκοντα καὶ
ἐντεῦθεν μεταγεγραφέναι τὸν Τίμαιον. ἕτεροι δὲ λέγουσι τὸν
Πλάτωνα λαβεῖν αὐτὰ παρὰ Διονυσίου παραιτησάμενον ἐκ τῆς
φυλακῆς νεανίσκον ἀπηγμένον τῶν τοῦ Φιλολάου μαθητῶν.
Τοῦτόν φησι Δημήτριος ἐν Ὁμωνύμοις πρῶτον ἐκδοῦναι τῶν
Πυθαγορικῶν βιβλία καὶ ἐπιγράψαιΠερὶ φύσεως, ὧν ἀρχὴ ἥδε
(DK 44 B 1)· “ἁ φύσις δ' ἐν τῷ κόσμῳ ἁρμόχθη ἐξ ἀπείρων τε
Θεόκριτος. Idyllia (0005: 001)“Theocritus, vol. 1, 2nd edn.”, Ed. Gow,

A.S.F.Cambridge: Cambridge University Press, 1952, Repr. 1965.Idyll 15, line t1
εὐγνώμων, φιλόμουσος, ἐρωτικός, εἰς ἄκρον ἁδύς,

εἰδὼς τὸν φιλέοντα, τὸν οὐ φιλέοντ' ἔτι μᾶλλον,
πολλοῖς πολλὰ διδούς, αἰτεύμενος οὐκ ἀνανεύων,
οἷα χρὴ βασιλῆ'· αἰτεῖν δὲ δεῖ οὐκ ἐπὶ παντί,
Αἰσχίνα. ὥστ' εἴ τοι κατὰ δεξιὸν ὦμον ἀρέσκει
λῶπος ἄκρον περονᾶσθαι, ἐπ' ἀμφοτέροις δὲ βεβακώς
τολμασεῖς ἐπιόντα μένειν θρασὺν ἀσπιδιώταν,
ᾇ τάχος εἰς Αἴγυπτον. ἀπὸ κροτάφων πελόμεσθα
πάντες γηραλέοι, καὶ ἐπισχερὼ ἐς γένυν ἕρπει
λευκαίνων ὁ χρόνος· ποιεῖν τι δεῖ ἇς γόνυ χλωρόν.
ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ ΣΥΡΑΚΟΣΙΑΙ Η ΑΔΩΝΙΑΖΟΥΣΑΙ
ΓΟΡΓΩ ΚΑΙ ΠΡΑΞΙΝΟΑ
{ΓΟΡΓΩ}
Ἔνδοι Πραξινόα;
{ΠΡΑΞΙΝΟΑ}
Γοργὼ φίλα, ὡς χρόνῳ. ἔνδοι.
θαῦμ' ὅτι καὶ νῦν ἦνθες. ὅρη δρίφον, Εὐνόα, αὐτᾷ·
ἔμβαλε καὶ ποτίκρανον.
{ΓΟ.} ἔχει κάλλιστα.
{ΠΡ.} καθίζευ.
{ΓΟ.} ὢ τᾶς ἀλεμάτω ψυχᾶς· μόλις ὔμμιν ἐσώθην,
Θεόκριτος. Idyllia
Idyll 15, line 90
109

{ΕΤΕΡΟΣ ΞΕΝΟΣ}
παύσασθ', ὦ δύστανοι, ἀνάνυτα κωτίλλοισαι,
τρυγόνες· ἐκκναισεῦντι πλατειάσδοισαι ἅπαντα.
{ΠΡ.} μᾶ, πόθεν ὥνθρωπος; τί δὲ τίν, εἰ κωτίλαι εἰμές;
πασάμενος ἐπίτασσε· Συρακοσίαις ἐπιτάσσεις.
ὡς εἰδῇς καὶ τοῦτο, Κορίνθιαι εἰμὲς ἄνωθεν,
ὡς καὶ ὁ Βελλεροφῶν. Πελοποννασιστὶ λαλεῦμες,
Δωρίσδειν δ' ἔξεστι, δοκῶ, τοῖς Δωριέεσσι.
μὴ φύη, Μελιτῶδες, ὃς ἁμῶν καρτερὸς εἴη,
πλὰν ἑνός. οὐκ ἀλέγω. μή μοι κενεὰν ἀπομάξῃς.
{ΓΟ.} σίγη, Πραξινόα· μέλλει τὸν Ἄδωνιν ἀείδειν
ἁ τᾶς Ἀργείας θυγάτηρ, πολύιδρις ἀοιδός,
ἅτις καὶ πέρυσιν τὸν ἰάλεμον ἀρίστευσε.
φθεγξεῖταί τι, σάφ' οἶδα, καλόν· διαχρέμπτεται ἤδη.
Θεόκριτος. Idyllia Idyll 16, line 78
δίζημαι δ' ὅτινι θνατῶν κεχαρισμένος ἔλθω

σὺν Μοίσαις· χαλεπαὶ γὰρ ὁδοὶ τελέθουσιν ἀοιδοῖς
κουράων ἀπάνευθε Διὸς μέγα βουλεύοντος.
οὔπω μῆνας ἄγων ἔκαμ' οὐρανὸς οὐδ' ἐνιαυτούς·
πολλοὶ κινήσουσιν ἔτι τροχὸν ἄματος ἵπποι·
ἔσσεται οὗτος ἀνὴρ ὃς ἐμεῦ κεχρήσετ' ἀοιδοῦ,
ῥέξας ἢ Ἀχιλεὺς ὅσσον μέγας ἢ βαρὺς Αἴας
ἐν πεδίῳ Σιμόεντος, ὅθι Φρυγὸς ἠρίον Ἴλου.
ἤδη νῦν Φοίνικες ὑπ' ἠελίῳ δύνοντι
οἰκεῦντες Λιβύας ἄκρον σφυρὸν ἐρρίγασιν·
ἤδη βαστάζουσι Συρακόσιοι μέσα δοῦρα,
ἀχθόμενοι σακέεσσι βραχίονας ἰτεΐνοισιν·
ἐν δ' αὐτοῖς Ἱέρων προτέροις ἴσος ἡρώεσσι
ζώννυται, ἵππειαι δὲ κόρυν σκιάουσιν ἔθειραι.
αἲ γάρ, Ζεῦ κύδιστε πάτερ καὶ πότνι' Ἀθάνα
κούρη θ' ἣ σὺν μητρὶ πολυκλήρων Ἐφυραίων
εἴληχας μέγα ἄστυ παρ' ὕδασι Λυσιμελείας,
ἐχθροὺς ἐκ νάσοιο κακαὶ πέμψειαν ἀνάγκαι
Σαρδόνιον κατὰ κῦμα φίλων μόρον ἀγγέλλοντας
τέκνοις ἠδ' ἀλόχοισιν, ἀριθμητοὺς ἀπὸ πολλῶν.
ἄστεα δὲ προτέροισι πάλιν ναίοιτο πολίταις,
Θεόκριτος. Epigrammata (0005: 002)“Theocritus, vol. 1, 2nd edn.”, Ed. Gow,

A.S.F.Cambridge: Cambridge University Press, 1952, Repr. 1965.
Epigram 9, line 1
σοὶ μὲν ἕδρα θείοισι μετ' ἀνδράσι· τὸν δὲ πολῖται
τιμασεῦντι πατρὸς μνώμενοι ὡς ἀγαθοῦ.

Ἦλθε καὶ ἐς Μίλητον ὁ τοῦ Παιήονος υἱός,
ἰητῆρι νόσων ἀνδρὶ συνοισόμενος
Νικίᾳ, ὅς μιν ἐπ' ἦμαρ ἀεὶ θυέεσσιν ἱκνεῖται,
110
καὶ τόδ' ἀπ' εὐώδους γλύψατ' ἄγαλμα κέδρου,

Ἠετίωνι χάριν γλαφυρᾶς χερὸς ἄκρον ὑποστάς
μισθόν· ὃ δ' εἰς ἔργον πᾶσαν ἀφῆκε τέχνην.

Ξεῖνε, Συρακόσιός τοι ἀνὴρ τόδ' ἐφίεται Ὄρθων·
χειμερίας μεθύων μηδαμὰ νυκτὸς ἴοις.
καὶ γὰρ ἐγὼ τοιοῦτον ἔχω πότμον, ἀντὶ δὲ πολλᾶς
πατρίδος ὀθνείαν κεῖμαι ἐφεσσάμενος.

Ὑμῖν τοῦτο, θεαί, κεχαρισμένον ἐννέα πάσαις
τὤγαλμα Ξενοκλῆς θῆκε τὸ μαρμάρινον,
μουσικός· οὐχ ἑτέρως τις ἐρεῖ. σοφίῃ δ' ἐπὶ τῇδε
αἶνον ἔχων Μουσέων οὐκ ἐπιλανθάνεται.
Εὐσθένεος τὸ μνῆμα· φυσιγνώμων ὁ σοφιστής
δεινὸς ἀπ' ὀφθαλμοῦ καὶ τὸ νόημα μαθεῖν.
Θεόκριτος. Epigrammata Epigram 18, line 5
σπουδᾷ, καὶ λέγ' ἐπὴν ἐς οἶκον ἔνθῃς·

’Ἀνακρέοντος εἰκόν' εἶδον ἐν Τέῳ
τῶν πρόσθ' εἴ τι περισσὸν ᾠδοποιῶν.’
προσθεὶς δὲ χὤτι τοῖς νέοισιν ἅδετο,
ἐρεῖς ἀτρεκέως ὅλον τὸν ἄνδρα.

Ἅ τε φωνὰ Δώριος χὠνὴρ ὁ τὰν κωμῳδίαν
εὑρὼν Ἐπίχαρμος.
ὦ Βάκχε, χάλκεόν νιν ἀντ' ἀλαθινοῦ
τὶν ὧδ' ἀνέθηκαν
τοὶ Συρακούσσαις ἐνίδρυνται, πελωρίστᾳ πόλει,
οἷ' ἄνδρα πολίταν.
σοφῶν ἔοικε ῥημάτων μεμναμένους
τελεῖν ἐπίχειρα·
πολλὰ γὰρ ποττὰν ζόαν τοῖς παισὶν εἶπε χρήσιμα.
μεγάλα χάρις αὐτῷ.
Θεόκριτος. Epigrammata Epigram 27, line 2
Ἄνθρωπε, ζωῆς περιφείδεο μηδὲ παρ' ὥρην

ναυτίλος ἴσθι· καὶ ὣς οὐ πολὺς ἀνδρὶ βίος.
δείλαιε Κλεόνικε, σὺ δ' εἰς λιπαρὴν Θάσον ἐλθεῖν
ἠπείγευ Κοίλης ἔμπορος ἐκ Συρίης,
ἔμπορος, ὦ Κλεόνικε· δύσιν δ' ὑπὸ Πλειάδος αὐτήν
ποντοπορῶν αὐτῇ Πλειάδι συγκατέδυς.
Βουκολικαὶ Μοῖσαι σποράδες ποκά, νῦν δ' ἅμα πᾶσαι
ἐντὶ μιᾶς μάνδρας, ἐντὶ μιᾶς ἀγέλας.

Ἄλλος ὁ Χῖος, ἐγὼ δὲ Θεόκριτος ὃς τάδ' ἔγραψα
εἷς ἀπὸ τῶν πολλῶν εἰμὶ Συρακοσίων,
111
υἱὸς Πραξαγόραο περικλειτᾶς τε Φιλίννας·

Μοῦσαν δ' ὀθνείαν οὔτιν' ἐφελκυσάμαν.
[ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ] ΣΥΡΙΓΞ
Οὐδενὸς εὐνάτειρα Μακροπτολέμοιο δὲ μάτηρ

μαίας ἀντιπέτροιο θοὸν τέκεν ἰθυντῆρα,
οὐχὶ Κεράσταν ὅν ποτε θρέψατο ταυροπάτωρ,
ἀλλ' οὗ πειλιπὲς αἶθε πάρος φρένα τέρμα σάκους,
οὔνομ' Ὅλον, δίζων, ὃς τᾶς μέροπος πόθον κούρας γηρυγόνας ἔχε τᾶς ἀνεμώδεος,
Θεόκριτος. Epigrammata (0005: 005); AG 6.336–340; 7.262, 658; 9.338, 432–435,

437, 598–600; 13.3; 15.21.Book 9, epigram 338, line p1

ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΥ
Εὕδεις φυλλοστρῶτι πέδῳ, Δάφνι, σῶμα κεκμακὸς

ἀμπαύων· στάλικες δ' ἀρτιπαγεῖς ἀν' ὄρη.
ἀγρεύει δέ τυ Πὰν καὶ ὁ τὸν κροκόεντα Πρίηπος
κισσὸν ἐφ' ἱμερτῷ κρατὶ καθαπτόμενος
ἄντρον ἔσω στείχοντες ὁμόρροθοι. ἀλλὰ τὺ φεῦγε,
φεῦγε, μεθεὶς ὕπνου κῶμα καταγρόμενον.

Θεόκριτος. Epigrammata Book 9, epigram 434, line 2

[ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ]
Ἄλλος ὁ Χῖος· ἐγὼ δὲ Θεόκριτος, ὃς τάδ' ἔγραψα,

υἱὸς Πραξαγόραο περικλειτῆς τε Φιλίννης·
Μοῦσαν δ' ὀθνείαν οὔ τιν' ἐφελκυσάμαν.

ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ
Ἀστοῖς καὶ ξείνοισιν ἴσον νέμει ἅδε τράπεζα·

θεὶς ἀνελεῦ ψήφου πρὸς λόγον ἐρχομένης.
112
ἄλλος τις πρόφασιν λεγέτω, τὰ δ' ὀθνεῖα Κάικος

χρήματα καὶ νυκτὸς βουλομένοις ἀριθμεῖ.

Θεόκριτος. Epigrammata Book 9, epigram 600, line 5

ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

εὑρών, Ἐπίχαρμος.
τὶν ὧδ' ἀνέθηκαν,
οἷ, ἀνδρὶ πολίτᾳ,
– σωρὸν γὰρ εἶχε ῥημάτων – μεμναμένοι
πολλὰ γὰρ ποττὰν ζόαν τοῖς πᾶσιν εἶπε χρήσιμα·

Πλούταρχος. Phil., Alcibiades (0007: 015)

“Plutarchi vitae parallelae, vol. 1.2, 3rd edn.”, Ed. Ziegler, K.
Leipzig: Teubner, 1964.Chap. 17, sec. 1, line 4
τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ προπεμπόμενον ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας

ἐπιφανῶς οὐ παρῆλθεν οὐδ' ἐξέκλινεν, ὥσπερ εἰώθει τοὺς
ἄλλους, ἀλλ' ἀπαντήσας καὶ δεξιωσάμενος “εὖ γε” ἔφη
“ποιεῖς αὐξόμενος ὦ παῖ· μέγα γὰρ αὔξει κακὸν ἅπασι
τούτοις,” οἱ μὲν ἐγέλων, οἱ δ' ἐβλασφήμουν, ἐνίους δὲ καὶ
πάνυ τὸ λεχθὲν ἐπέστρεφεν. οὕτως ἄκριτος ἦν ἡ δόξα περὶ
αὐτοῦ διὰ τὴν τῆς φύσεως ἀνωμαλίαν.
Σικελίας δὲ καὶ Περικλέους ἔτι ζῶντος ἐπεθύμουν
Ἀθηναῖοι, καὶ τελευτήσαντος ἥπτοντο, καὶ τὰς λεγομένας
βοηθείας καὶ συμμαχίας ἔπεμπον ἑκάστοτε τοῖς ἀδικου-
μένοις ὑπὸ Συρακουσίων, ἐπιβάθρας τῆς μείζονος στρατεί-
ας τιθέντες. ὁ δὲ παντάπασι τὸν ἔρωτα τοῦτον ἀναφλέξας
αὐτῶν καὶ πείσας μὴ κατὰ μέρος μηδὲ κατὰ μικρὸν, ἀλλὰ
μεγάλῳ στόλῳ πλεύσαντας ἐπιχειρεῖν καὶ καταστρέφεσθαι
τὴν νῆσον Ἀλκιβιάδης ἦν, τόν τε δῆμον ἐλπίζειν μεγάλα πεί-
σας, αὐτός τε μειζόνων ὀρεγόμενος. ἀρχὴν γὰρ εἶναι πρὸς
ἃ ἠλπίκει διενοεῖτο τῆς στρατείας, οὐ τέλος ὥσπερ οἱ λοι-
ποί, Σικελίαν. καὶ Νικίας μὲν ὡς χαλεπὸν ἔργον ὂν τὰς
Συρακούσας ἑλεῖν ἀπέτρεπε τὸν δῆμον, Ἀλκιβιάδης δὲ
καὶ Καρχηδόνα καὶ Λιβύην ὀνειροπολῶν, ἐκ δὲ τούτων
προσγενομένων Ἰταλίαν καὶ Πελοπόννησον ἤδη περιβαλ
113
Πλούταρχος. Phil., Alcibiades Chap. 18, sec. 7, line 2
εἶπεν ὡς χρὴ τοὺς στρατηγοὺς αὐτοκράτορας εἶναι καὶ

τῆς παρασκευῆς καὶ τοῦ πολέμου παντός. ἐπιψηφισα-
μένου δὲ τοῦ δήμου καὶ γενομένων ἑτοίμων πάντων πρὸς
τὸν ἔκπλουν, οὐ χρηστὰ παρῆν οὐδὲ τὰ τῆς ἑορτῆς. Ἀδω-
νίων γὰρ εἰς τὰς ἡμέρας ἐκείνας καθηκόντων, εἴδωλά τε
πολλαχοῦ νεκροῖς ἐκκομιζομένοις ὅμοια προὔκειντο ταῖς
γυναιξί, καὶ ταφὰς ἐμιμοῦντο κοπτόμεναι καὶ θρήνους
ᾖδον. ἡ μέντοι τῶν Ἑρμῶν περικοπή, μιᾷ νυκτὶ τῶν πλεί-
στων ἀκρωτηριασθέντων τὰ πρόσωπα, πολλοὺς καὶ τῶν
περιφρονούντων τὰ τοιαῦτα διετάραξεν. ἐλέχθη μὲν οὖν,
ὅτι Κορίνθιοι διὰ τοὺς Συρακουσίους ἀποίκους ὄντας, ὡς
ἐπισχέσεως ἐσομένης πρὸς τὸν οἰωνὸν ἢ μεταγνώσεως τοῦ
πολέμου, ταῦτα δράσειαν. οὐ μὴν ἥπτετό γε τῶν πολλῶν
οὔθ' οὗτος ὁ λόγος οὔθ' ὁ τῶν σημεῖον δεινὸν εἶναι μηδὲν
οἰομένων, ἀλλ' οἷα φιλεῖ φέρειν ἄκρατος ἀκολάστων νέων
εἰς ὕβριν ἐκ παιδιᾶς ὑποφερομένων· ὀργῇ δ' ἅμα καὶ φόβῳ
τὸ γεγονὸς λαμβάνοντες ὡς ἀπὸ συνωμοσίας ἐπὶ πράγμασι
μεγάλοις τετολμημένον, ἅπασαν ἐξήταζον ὑπόνοιαν πικρῶς
ἥ τε βουλὴ συνιοῦσα περὶ τούτων καὶ ὁ δῆμος ἐν ὀλίγαις
ἡμέραις πολλάκις.
οντας ἀκολουθεῖν ἐπὶ κρίσιν καὶ πείθειν τὸν δῆμον. ἐφο-

βοῦντο γὰρ ταραχὰς τοῦ στρατεύματος ἐν πολεμίᾳ γῇ καὶ
στάσιν, ἣν ῥᾳδίως ἂν ἐξειργάσατο βουληθεὶς ὁ Ἀλκιβιάδης.
καὶ γὰρ ἠθύμουν ἀπιόντος αὐτοῦ, καὶ πολλὴν τριβὴν προς-
εδόκων καὶ μῆκος ἀργὸν ἐν τῷ Νικίᾳ τὸν πόλεμον ἕξειν,
καθάπερ μύωπος ἀφῃρημένου τῶν πράξεων. ὁ γὰρ Λάμα-
χος ἦν μὲν πολεμικὸς καὶ ἀνδρώδης, ἀξίωμα δ' οὐ προσῆν
οὐδ' ὄγκος αὐτῷ διὰ πενίαν.
Εὐθὺς μὲν οὖν ἀποπλέων ὁ Ἀλκιβιάδης ἀφείλετο
Μεσσήνην Ἀθηναίους. ἦσαν γὰρ οἱ μέλλοντες ἐνδιδόναι
τὴν πόλιν, οὓς ἐκεῖνος εἰδὼς σαφέστατα τοῖς τῶν Συρακου-
σίων φίλοις ἐμήνυσε, καὶ διέφθειρε τὴν πρᾶξιν. ἐν δὲ Θου-
ρίοις γενόμενος καὶ ἀποβὰς τῆς τριήρους, ἔκρυψεν ἑαυτὸν
καὶ διέφυγε τοὺς ζητοῦντας. ἐπιγνόντος δέ τινος καὶ εἰπόν-
τος· “οὐ πιστεύεις ὦ Ἀλκιβιάδη τῇ πατρίδι;” “τὰ μὲν ἄλλ'”
ἔφη “πάντα· περὶ δὲ τῆς ἐμῆς ψυχῆς οὐδὲ τῇ μητρί,
μήπως ἀγνοήσασα τὴν μέλαιναν ἀντὶ τῆς λευκῆς ἐπενέγκῃ
ψῆφον.” ὕστερον δ' ἀκούσας ὅτι θάνατον αὐτοῦ κατέγνω-
κεν ἡ πόλις· “ἀλλ' ἐγὼ” εἶπε “δείξω αὐτοῖς ὅτι ζῶ.” τὴν
μὲν οὖν εἰσαγγελίαν οὕτως ἔχουσαν ἀναγράφουσι· “Θεσσα-
λὸς Κίμωνος Λακιάδης Ἀλκιβιάδην Κλεινίου Σκαμβω
114
Τοσούτων δὲ κατεψηφισμένων Ἀλκιβιάδου καὶ κατε-

γνωσμένων, ἐτύγχανε μὲν ἐν Ἄργει διατρίβων, ὡς τὸ
πρῶτον ἐκ Θουρίων ἀποδρὰς εἰς Πελοπόννησον διεκομί-
σθη, φοβούμενος δὲ τοὺς ἐχθροὺς καὶ παντάπασι τῆς πα-
τρίδος ἀπεγνωκώς, ἔπεμψεν εἰς Σπάρτην, ἄδειαν ἀξιῶν
αὐτῷ γενέσθαι καὶ πίστιν ἐπὶ μείζοσι χρείαις καὶ ὠφελεί-
αις ὧν πρότερον αὐτοὺς ἀμυνόμενος ἔβλαψε. δόντων δὲ
τῶν Σπαρτιατῶν καὶ δεξαμένων προθύμως, παραγενό-
μενος ἓν μὲν εὐθὺς ἐξειργάσατο, μέλλοντας καὶ ἀναβαλ-
λομένους βοηθεῖν Συρακουσίοις ἐγείρας, καὶ παροξύνας
πέμψαι Γύλιππον ἄρχοντα, καὶ θραῦσαι τὴν ἐκεῖ τῶν
Ἀθηναίων δύναμιν· ἕτερον δέ, κινεῖν τὸν αὐτόθεν πόλε-
μον ἐπὶ τοὺς Ἀθηναίους· τὸ δὲ τρίτον καὶ μέγιστον, ἐπιτει-
χίσαι Δεκέλειαν, οὗ μᾶλλον οὐδὲν διειργάσατο καὶ κατοι-
κοφθόρησε τὴν πόλιν. εὐδοκιμῶν δὲ δημοσίᾳ καὶ θαυ-
μαζόμενος, οὐχ ἧττον ἰδίᾳ τοὺς πολλοὺς τότ' ἐδημαγώγει
καὶ κατεγοήτευε τῇ διαίτῃ λακωνίζων, ὥσθ' ὁρῶντας
ἐν χρῷ κουριῶντα καὶ ψυχρολουτοῦντα καὶ μάζῃ συνόντα
καὶ ζωμῷ μέλανι χρώμενον, ἀπιστεῖν καὶ διαπορεῖν εἴ ποτε
μάγειρον ἐπὶ τῆς οἰκίας οὗτος ὁ ἀνὴρ ἔσχεν ἢ προσέβλεψε
Πλούταρχος. Phil., Marcius Coriolanus (0007: 016)

πατρικίων, ὅ τι περ ἦν ἐν τῇ πόλει μάλιστα γαυρούμενον

εὐγενείᾳ καὶ ἀνθοῦν, ἀεί τε θαυμαστῶς ἐσπουδάκεσαν
περὶ τὸν ἄνδρα, καὶ τότε προσκείμενοι καὶ παρόντες οὐκ
ἐπ' ἀγαθῷ, τὸν θυμὸν ἐξερρίπιζον αὐτοῦ τῷ συναγανακτεῖν
καὶ συναλγεῖν. ἦν γὰρ ἡγεμὼν αὐτοῖς καὶ διδάσκαλος
εὐμενὴς τῶν πολεμικῶν ἐν ταῖς στρατείαις καὶ ζῆλον ἀρε-
τῆς ἄνευ φθόνου πρὸς ἀλλήλους ... γαυρῶσαι τοὺς κατορ-
θοῦντας.
Ἐν τούτῳ δὲ σῖτος ἧκεν εἰς Ῥώμην, πολὺς μὲν
ὠνητὸς ἐξ Ἰταλίας, οὐκ ἐλάττων δὲ δωρητὸς ἐκ Συρα-
κουσῶν Γέλωνος τοῦ τυράννου πέμψαντος, ὥστε τοὺς
πλείστους ἐν ἐλπίσι γενέσθαι χρησταῖς, ἅμα τῆς ἀπορίας
καὶ τῆς διαφορᾶς τὴν πόλιν ἀπαλλαγήσεσθαι προσδο-
κῶντας. εὐθὺς οὖν βουλῆς ἀθροισθείσης, περιχυθεὶς ἔξω-
θεν ὁ δῆμος ἐκαραδόκει τὸ τέλος, ἐλπίζων ἀγορᾷ τε χρή-
σεσθαι φιλανθρώπῳ καὶ προῖκα τὰς δωρεὰς νεμηθήσε-
σθαι. καὶ γὰρ ἔνδον ἦσαν οἱ ταῦτα τὴν βουλὴν πείθοντες.
ὁ μέντοι Μάρκιος ἀναστὰς σφόδρα καθήψατο τῶν χαρι-
115
ζομένων τοῖς πολλοῖς, δημαγωγοὺς καὶ προδότας ἀπο-

καλῶν τῆς ἀριστοκρατίας καὶ σπέρματα πονηρὰ θρα-
σύτητος καὶ ὕβρεως εἰς ὄχλον ἀφειμένα τρέφοντας καθ'
Πλούταρχος. Phil., Timoleon (0007: 018)

“Plutarchi vitae parallelae, vol. 2.1, 2nd edn.”, Ed. Ziegler, K.

ΤΙΜΟΛΕΩΝ
Τὰ δὲ Συρακοσίων πράγματα πρὸ τῆς Τιμολέοντος εἰς Σικελίαν

ἀποστολῆς οὕτως εἶχεν. ἐπεὶ Δίων μὲν ἐξελάσας Διονύσιον τὸν τύραννον
εὐθὺς ἀνῃρέθη δόλῳ, καὶ διέστησαν οἱ σὺν Δίωνι Συρακοσίους ἐλευθερώ-
σαντες, ἡ δὲ πόλις ἄλλον ἐξ ἄλλου μεταβάλλουσα συνεχῶς τύραννον ὑπὸ
πλήθους κακῶν μικρὸν ἀπέλειπεν ἔρημος εἶναι, τῆς δ' ἄλλης Σικελίας ἡ
μὲν ἀνάστατος καὶ ἄπολις παντάπασιν ἤδη διὰ τοὺς πολέμους ὑπῆρχεν, αἱ
δὲ πλεῖσται πόλεις ὑπὸ βαρβάρων μιγάδων καὶ στρατιωτῶν ἀμίσθων
κατείχοντο, ῥᾳδίως προσιεμένων τὰς μεταβολὰς τῶν δυναστειῶν, Διονύ-
σιος ἔτει δεκάτῳ ξένους συναγαγὼν καὶ τὸν τότε κρατοῦντα τῶν Συρακο-
σίων Νυσαῖον ἐξελάσας ἀνέλαβε τὰ πράγματα πάλιν καὶ καθειστήκει
τύραννος ἐξ ἀρχῆς, παραλόγως μὲν ὑπὸ μικρᾶς δυνάμεως τὴν μεγίστην
Πλούταρχος. Phil., Timoleon Chap. 1, sec. 2, line 2

ΤΙΜΟΛΕΩΝ

τῶν πώποτε τυραννίδων ἀπολέσας, παραλογώτερον δ' αὖθις ἐκ φυγάδος
καὶ ταπεινοῦ τῶν ἐκβαλόντων κύριος γενόμενος. οἱ μὲν οὖν ὑπομείναντες
116

ΤΙΜΟΛΕΩΝ

ἐν τῇ πόλει τῶν Συρακοσίων ἐδούλευον οὔτ' ἄλλως ἐπιεικεῖ τυράννῳ καὶ
τότε παντάπασιν ὑπὸ συμφορῶν ἀπηγριωμένῳ τὴν ψυχήν, οἱ δὲ βέλτιστοι
καὶ γνωριμώτατοι πρὸς Ἱκέτην τραπέντες τὸν δυναστεύοντα τῶν Λεοντί-
νων, ἐπέτρεψαν αὑτοὺς ἐκείνῳ καὶ στρατηγὸν εἵλοντο τοῦ πολέμου, βελτίω
μὲν οὐδενὸς ὄντα τῶν ὁμολογουμένως τυράννων, ἑτέραν δ' οὐκ ἔχοντες
ἀποστροφὴν καὶ πιστεύσαντες Συρακοσίῳ τὸ γένος ὄντι καὶ κεκτημένῳ

δύναμιν ἀξιόμαχον πρὸς τὸν τύραννον.
117
Ἐν τούτῳ δὲ Καρχηδονίων στόλῳ μεγάλῳ παραγενομένων εἰς Σικε-
λίαν καὶ τοῖς πράγμασιν ἐπαιωρουμένων, φοβηθέντες οἱ Σικελιῶται
πρεσβείαν ἐβουλεύοντο πέμπειν εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ παρὰ Κορινθίων βοή-
θειαν αἰτεῖν, οὐ μόνον διὰ τὴν συγγένειαν οὐδ' ἀφ' ὧν ἤδη πολλάκις
εὐεργέτηντο πιστεύοντες ἐκείνοις, ἀλλὰ καὶ καθόλου τὴν πόλιν ὁρῶντες
φιλελεύθερον καὶ μισοτύραννον οὖσαν ἀεί, καὶ τῶν πολέμων τοὺς πλείστους
καὶ μεγίστους πεπολεμηκυῖαν οὐχ ὑπὲρ ἡγεμονίας καὶ πλεονεξίας, ἀλλ'
ὑπὲρ τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας. ὁ δ' Ἱκέτης, ἅτε δὴ τῆς στρατηγίας

Ἐν τούτῳ δὲ Καρχηδονίων στόλῳ μεγάλῳ παραγενομένων εἰς Σικε-
ὑπόθεσιν τὴν τυραννίδα πεποιημένος, οὐ τὴν Συρακοσίων ἐλευθερίαν,
κρύφα μὲν ἤδη πρὸς τοὺς Καρχηδονίους διείλεκτο, φανερῶς δὲ τοὺς Συ-
ρακοσίους ἐπῄνει καὶ τοὺς πρέσβεις εἰς Πελοπόννησον συνεξέπεμψεν, οὐ
βουλόμενος ἐλθεῖν συμμαχίαν ἐκεῖθεν, ἀλλ' ἐάν, ὅπερ εἰκὸς ἦν, οἱ Κορίν-
θιοι διὰ τὰς Ἑλληνικὰς ταραχὰς καὶ ἀσχολίας ἀπείπωσι τὴν βοήθειαν,
ἐλπίζων ῥᾷον ἐπὶ τοὺς Καρχηδονίους τὰ πράγματα μετάξειν καὶ χρήσε-
σθαι συμμάχοις καὶ συναγωνισταῖς ἐκείνοις ἐπὶ τοὺς Συρακοσίους ἢ κατὰ
τοῦ τυράννου. ταῦτα μὲν οὖν ὀλίγον ὕστερον ἐξηλέγχθη.
Τῶν δὲ πρέσβεων παραγενομένων οἱ Κορίνθιοι, κήδεσθαι μὲν ἀεὶ
τῶν ἀποικίδων πόλεων καὶ μάλιστα τῆς Συρακοσίων εἰωθότες, οὐδενὸς
δ' αὐτοὺς τότε τῶν Ἑλληνικῶν κατὰ Τύχην παρενοχλοῦντος, ἀλλ' ἐν εἰρήνῃ
118
Πλούταρχος. Phil., Timoleon

Chap. 2, sec. 4, line 1

καὶ σχολῇ διάγοντες, ἐψηφίσαντο προθύμως βοηθεῖν. ζητουμένου δὲ στρα-
τηγοῦ, καὶ τῶν ἀρχόντων γραφόντων καὶ προβαλλομένων τοὺς εὐδοκι

119
τηγοῦ, καὶ τῶν ἀρχόντων γραφόντων καὶ προβαλλομένων τοὺς εὐδοκι-

μεῖν ἐν τῇ πόλει σπουδάζοντας, εἷς ἐκ τῶν πολλῶν ἀναστὰς ὠνόμασε Τιμο-
λέοντα τὸν Τιμοδήμου, μήτε προσιόντα τοῖς κοινοῖς ἔτι μήτ' ἐλπίδος
τοιαύτης γενόμενον ἢ προαιρέσεως, ἀλλὰ θεοῦ τινος ὡς ἔοικεν εἰς νοῦν
ἐμβαλόντος τῷ ἀνθρώπῳ· τοσαύτη καὶ περὶ τὴν αἵρεσιν εὐθὺς ἀνέλαμψε

τηγοῦ, καὶ τῶν ἀρχόντων γραφόντων καὶ προβαλλομένων τοὺς εὐδοκι-
μεῖν ἐν τῇ πόλει σπουδάζοντας, εἷς ἐκ τῶν πολλῶν ἀναστὰς ὠνόμασε Τιμο-
λέοντα τὸν Τιμοδήμου, μήτε προσιόντα τοῖς κοινοῖς ἔτι μήτ' ἐλπίδος
τοιαύτης γενόμενον ἢ προαιρέσεως, ἀλλὰ θεοῦ τινος ὡς ἔοικεν εἰς νοῦν
ἐμβαλόντος τῷ ἀνθρώπῳ· τοσαύτη καὶ περὶ τὴν αἵρεσιν εὐθὺς ἀνέλαμψε
Τύχης εὐμένεια, καὶ ταῖς ἄλλαις πράξεσιν ἐπηκολούθησε χάρις, ἐπικο-
σμοῦσα τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρός.
τὴν διάνοιαν, ὥστ' εἴκοσι σχεδὸν ἐτῶν διαγενομένων μηδεμιᾶς ἐπιφανοῦς

μηδὲ πολιτικῆς ἅψασθαι πράξεως. ἀναγορευθέντος οὖν αὐτοῦ, καὶ τοῦ
δήμου προθύμως δεξαμένου καὶ χειροτονήσαντος, ἀναστὰς Τηλεκλείδης,
ὁ τότε καὶ δυνάμει καὶ δόξῃ πρωτεύων ἐν τῇ πόλει, παρεκάλει τὸν Τιμο-
λέοντα περὶ τὰς πράξεις ἀγαθὸν ἄνδρα εἶναι καὶ γενναῖον. “ἂν μὲν γὰρ
νῦν” ἔφη “καλῶς ἀγωνίσῃ, τύραννον ἀνῃρηκέναι σεδόξομεν, ἂν δὲ
φαύλως, ἀδελφόν.” παρασκευαζομένου δὲ τοῦ Τιμολέοντος πρὸςτὸν
ἔκπλουν καὶ στρατιώτας συνάγοντος, ἐκομίσθη γράμματα πρὸς τοὺς
Κορινθίους παρ' Ἱκέτου, μηνύοντα τὴν μεταβολὴν αὐτοῦ καὶ προδοσίαν.
ὡς γὰρ τάχιστα τοὺς πρέσβεις ἐξέπεμψε, τοῖς Καρχηδονίοις προσθέμενος
ἀναφανδὸν ἔπραττε μετ' ἐκείνων, ὅπως Διονύσιον ἐκβαλὼν Συρακουσῶν
αὐτὸς ἔσται τύραννος· καὶ δεδοικώς, μὴ πρότερον ἐλθούσης ἐκ Κορίνθου
δυνάμεως καὶ στρατηγοῦ διαφύγωσιν αἱ πράξεις αὐτόν, ἔπεμψεν ἐπιστο-
120
λὴν τοῖς Κορινθίοις φράζουσαν, ὡς οὐδὲν δέοι πράγματα καὶ δαπάνας

ἔχειν αὐτούς, πλέοντας εἰς Σικελίαν καὶ κινδυνεύοντας, ἄλλως τε καὶ Καρ-
χηδονίων ἀπαγορευόντων καὶ παραφυλαττόντων ναυσὶ πολλαῖς τὸν στόλον,
οὓς αὐτὸς ἀναγκασθεὶς ἐκείνων βραδυνόντων ποιήσαιτο συμμάχους ἐπὶ
τὸν τύραννον. τούτων δὲ τῶν γραμμάτων ἀναγνωσθέντων, εἰ καί τις ἠπίως
εἶχε πρότερον τῶν Κορινθίων πρὸς τὴν στρατείαν, τότε πάντας ἡ πρὸς τὸν
Ἱκέτην ὀργὴ παρώξυνεν, ὥστε συγχορηγῆσαι προθύμως τῷ Τιμολέοντι
καὶ συμπαρασκευάσαι τὸν ἔκπλουν.
αὐτὸν δρόμον, ᾗ μάλιστα τῆς Ἰταλίας ἐπεῖχον οἱ κυβερνῆται, κατέσκηψεν.

οἱ δὲ μάντεις τὸ φάσμα τοῖς ὀνείρασι τῶν ἱερειῶν μαρτυρεῖν ἀπεφαίνοντο
καὶ τὰς θεὰς συνεφαπτομένας τῆς στρατείας προφαίνειν ἐξ οὐρανοῦ τὸ
σέλας· εἶναι γὰρ ἱερὰν τῆς Κόρης τὴν Σικελίαν, ἐπεὶ καὶ τὰ περὶ τὴν
ἁρπαγὴν αὐτόθι μυθολογοῦσι γενέσθαι, καὶ τὴν νῆσον ἐν τοῖς γάμοις ἀνα-
καλυπτήριον αὐτῇ δοθῆναι.
Τὰ μὲν οὖν παρὰ τῶν θεῶν οὕτω τὸν στόλον ἐθάρρυνε· καὶ σπεύδοντες
ὡς τὸ πέλαγος διαπλέοντες, ἐκομίζοντο παρὰ τὴν Ἰταλίαν. τὰ δ' ἀπὸ
τῆς Σικελίας ἀγγελλόμενα πολλὴν ἀπορίαν τῷ Τιμολέοντι καὶ δυσθυμίαν
τοῖς στρατιώταις παρεῖχεν. ὁ γὰρ Ἱκέτης μάχῃ νενικηκὼς Διονύσιον καὶ
τὰ πλεῖστα μέρη τῶν Συρακουσῶν κατειληφώς, ἐκεῖνον μὲν εἰς τὴν ἀκρό-
πολιν [καὶ] τὴν καλουμένην Νῆσον συνεσταλμένον αὐτὸς συνεπολιόρκει
καὶ συμπεριετείχιζε, Καρχηδονίους δὲ φροντίζειν ἐκέλευεν, ὅπως οὐκ
ἐπιβήσοιτο Τιμολέων Σικελίας, ἀλλ' ἀπωσθέντων ἐκείνων αὐτοὶ καθ'
ἡσυχίαν διανεμοῦνται πρὸς ἀλλήλους τὴν νῆσον. οἱ δὲ πέμπουσιν εἴκοσι
τριήρεις εἰς Ῥήγιον, ἐφ' ὧν ἐπέπλεον πρεσβευταὶ παρ' αὐτοῦ πρὸς τὸν
Τιμολέοντα, κομίζοντες λόγους τοῖς πραττομένοις ὁμοίους. παραγωγαὶ
γὰρ εὐπρεπεῖς καὶ προφάσεις ἦσαν ἐπὶ μοχθηροῖς βουλεύμασιν, ἀξιούν-
των αὐτὸν μὲν εἰ βούλοιτο Τιμολέοντα σύμβουλον ἥκειν παρ' Ἱκέτην καὶ
κοινωνὸν εὖ διαπεπραγμένων ἁπάντων, τὰς δὲ ναῦς καὶ τοὺς στρατιώτας
ἀποστέλλειν εἰς Κόρινθον, ὡς τοῦ πολέμου μικρὸν ἀπολείποντος συνῃρῆ
ὀργὴ πρὸς τὸν Ἱκέτην καὶ δέος ὑπὲρ Σικελιωτῶν, οὓς σαφῶς ἑώρων ἆθλα
λειπομένους καὶ μισθόν, Ἱκέτῃ μὲν προδοσίας, Καρχηδονίοις δὲ τυραν-
νίδος· ἐδόκει δ' ἀμήχανον ὑπερβαλέσθαι καὶ τὰς αὐτόθι τῶν βαρβάρων
ναῦς διπλασίας ἐφορμούσας, καὶ τὴν ἐκεῖ μεθ' Ἱκέτου δύναμιν ᾗ συ-
στρατεύσοντες ἥκοιεν.
Οὐ μὴν ἀλλ' ὁ Τιμολέων τοῖς πρεσβευταῖς καὶ τοῖς ἄρχουσι τῶν
Καρχηδονίων ἐντυχὼν ἐπιεικῶς, ἔφη πείθεσθαι μὲν οἷς κελεύουσι (τί
γὰρ ἂν καὶ περαίνειν ἀπειθῶν), ἐθέλειν δὲ ταῦτα πόλεως Ἑλληνίδος καὶ
φίλης κοινῆς τῆς Ῥηγίνων ἐναντίον ἀκούσας καὶ εἰπὼν ἀπαλλάττεσθαι·
καὶ γὰρ αὐτῷ τοῦτο πρὸς ἀσφάλειαν διαφέρειν, κἀκείνους ἐμμενεῖν βε-
βαιότερον οἷς ἐπαγγέλλονται περὶ Συρακοσίων, δήμῳ μάρτυρι τὰς ὁμολο-
γίας παρακαταθεμένους. ταῦτα δ' ὑπέτεινεν αὐτοῖς ἀπάτην ἐπὶ τῇ δια-
βάσει τεχνάζων, καὶ συνετέχναζον οἱ τῶν Ῥηγίνων στρατηγοὶ πάντες,
ἐπιθυμοῦντες ἐπὶ Κορινθίοις τὰ πράγματα τῶν Σικελιωτῶν γενέσθαι καὶ
121
φοβούμενοι τὴν τῶν βαρβάρων γειτνίασιν. διὸ συνῆγον ἐκκλησίαν καὶ τὰς
πύλας ἀπέκλειον, ὡς μὴ πρὸς ἄλλο τι τρέπεσθαι τοὺς πολίτας, καὶ παρελ-
θόντες εἰς τὸ πλῆθος ἐχρῶντο μήκει λόγων, ἕτερος ἑτέρῳ παραδιδοὺς τὴν
αὐτὴν ὑπόθεσιν πρὸς οὐδὲν τέλος, ἀλλὰ διάγοντες ἄλλως τὸν χρόνον, ἕως
ἂνἀναχθῶσιν αἱ τῶν Κορινθίων τριήρεις, καὶ Καρχηδονίους ἐπὶ τῆς
ἐκκλησίας κατέχοντες ἀνυπόπτως, ἅτε καὶ τοῦ Τιμολέοντος παρόντος
καὶ παρέχοντος δόκησιν ὅσον οὔπω πρὸς τὸν λόγον ἀνίστασθαι
σβευτὴν ἐπὶ τριήρους, ὃς πολλὰ διαλεχθεὶς πρὸς τὸν Ἀνδρόμαχον, ἐπ-

αχθῶς καὶ βαρβαρικῶς ἀνατεινάμενος, εἰ μὴ τὴν ταχίστην ἐκβάλοι τοὺς
Κορινθίους, τέλος ὑπτίαν τὴν χεῖρα δείξας, εἶτ' αὖθις καταστρέψας,
ἠπείλησε τοιαύτην οὖσαν αὐτῷ τὴν πόλιν τοιαύτην ποιήσειν. γελάσας δ'
ὁ Ἀνδρόμαχος ἄλλο μὲν οὐδὲν ἀπεκρίνατο, τὴν δὲ χεῖρα νῦν μὲν ὑπτίαν ὡς
ἐκεῖνος, νῦν δὲ πρηνῆ προτείνας, ἐκέλευσεν ἀποπλεῖν αὐτόν, εἰ μὴ βούλοιτο
τὴν ναῦν ἀντὶ τοιαύτης γενέσθαι τοιαύτην.
Ὁ δ' Ἱκέτης πυθόμενος τὴν τοῦ Τιμολέοντος διάβασιν καὶ φοβηθείς,
μετεπέμψατο πολλὰς τῶν Καρχηδονίων τριήρεις. ὅτε καὶ παντάπασι
συνέβη τοὺς Συρακοσίους ἀπογνῶναι τὴν σωτηρίαν, ὁρῶντας τοῦ μὲν
λιμένος αὐτῶν Καρχηδονίους κρατοῦντας, τὴν δὲ πόλιν Ἱκέτην ἔχοντα,
τῆς δ' ἄκρας κυριεύοντα Διονύσιον, Τιμολέοντα δ' ὥσπερ ἐκ κρασπέδου
τινὸς λεπτοῦ τῆς Ταυρομενιτῶν πολίχνης τῇ Σικελίᾳ προσηρτημένον ἐπ'
ἐλπίδος ἀσθενοῦς καὶ βραχείας δυνάμεως· χιλίων γὰρ αὐτῷ στρατιωτῶν
καὶ τροφῆς τούτοις ἀναγκαίας πλέον οὐδὲν ὑπῆρχεν· οὐδ' ἐπίστευον αἱ
πόλεις, διάπλεαι κακῶν οὖσαι καὶ πρὸς ἅπαντας ἀπηγριωμέναι τοὺς ἡγου-
μένους στρατοπέδων, μάλιστα διὰ τὴν Καλλίππου καὶ Φάρακος ἀπιστίαν,
ὧν ὁ μὲν Ἀθηναῖος ὤν, ὁ δὲ Λακεδαιμόνιος, ἀμφότεροι δὲ φάσκοντες
ὑπὲρ τῆς ἐλευθερίας ἥκειν καὶ τοῦκαταλύειν τοὺς μονάρχους, χρυσὸν
ἀπέδειξαν τῇ Σικελίᾳ τὰς ἐν τῇ τυραννίδι συμφοράς, καὶ μακαριωτέ
καὶ διαπληκτιζόμενον ἐν μέσῳ τοῖς ἀφ' ὥρας ἐργαζομένοις γυναίοις, τὰς

δὲ μουσουργοὺς ἐν δαῖς διδάσκοντα, Λοκρικῶν ᾀσμάτων
σπουδάζοντα πρὸς ἐκείνας περὶ μέλους καὶἁρμονίας. ταῦτα δ' οἱ
μὲν ἄλλως ἀλύοντα καὶ φύσει ῥᾴθυμον ὄντα καὶ φιλακόλαστον ᾤοντο
ποιεῖν τὸν Διονύσιον, οἱ δ' ὑπὲρ τοῦ καταφρονεῖσθαι καὶ μὴ φοβερὸν εἶναι
τοῖς Κορινθίοις μηδ' ὕποπτον, ὡς βαρυνόμενον τὴν μεταβολὴν τοῦ βίου
καὶ πραγμάτων ἐφιέμενον, ἐπιτηδεύειν καὶ ὑποκρίνεσθαι παρὰ φύσιν, πολ-
λὴν ἀβελτερίαν ἐπιδεικνύμενον ἐν τῷ σχολάζειν.
Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ λόγοι τινὲς αὐτοῦ μνημονεύονται, δι' ὧν ἐδόκει
συμφέρεσθαι τοῖς παροῦσιν οὐκ ἀγεννῶς. τοῦτο μὲν γὰρ εἰς Λευκάδα κατα-
χθείς, πόλιν ἀπῳκισμένην ὑπὸ Κορινθίων ὥσπερ τὴν Συρακοσίων, ταὐ-
τὸν ἔφη πεπονθέναι τοῖς ἐν ἁμαρτήμασι γενομένοις τῶν νεανίσκων· ὡς
γὰρ ἐκεῖνοι τοῖς μὲν ἀδελφοῖς ἱλαρῶς συνδιατρίβουσι, τοὺς δὲ πατέρας
αἰσχυνόμενοι φεύγουσιν, οὕτως αὐτὸς αἰδούμενος τὴν μητρόπολιν ἡδέως
ἂν αὐτόθι μετ' ἐκείνων κατοικεῖν. τοῦτο δ' ἐν Κορίνθῳ ξένου τινὸς ἀγροι-
κότερον εἰς τὰς μετὰ τῶν φιλοσόφων διατριβὰς αἷς τυραννῶν ἔχαιρε χλευά-
122
ζοντος αὐτόν, καὶ τέλος ἐρωτῶντος τί δὴ τῆς Πλάτωνος ἀπολαύσειε σοφίας,

“οὐδὲν” ἔφη “σοὶ δοκοῦμεν ὑπὸ Πλάτωνος ὠφελῆσθαι, Τύχης μεταβολὴν
οὕτω φέροντες;” πρὸς δὲ τὸν μουσικὸν Ἀριστόξενον καί τινας ἄλλους
πυνθανομένους, ὁπόθεν αὐτῷ καὶ τίς ἡ πρὸς Πλάτωνα γένοιτο μέμψις,
τοῖς τυραννείοις ὥσπερ ὁ πατὴρ ἐπιτήδειος ἐγγηράσας ἀποθανεῖν, ἐνταῦθα

παίζων καὶ τρυφῶν διάγεις μεθ' ἡμῶν;” ὥστε μοι παραβάλλοντι τούτοις
τὰς Φιλίστου φωνάς, ἃς ἀφίησι (FGrH 556 F 60) περὶ τῶν Λεπτίνου
θυγατέρων ὀλοφυρόμενος, ὡς ἐκ μεγάλων ἀγαθῶν τῶν τῆς τυραννίδος
εἰς ταπεινὴν ἀφιγμένων δίαιταν, φαίνεσθαι θρήνους γυναικὸς ἀλαβάστους
καὶ πορφύρας καὶ χρυσία ποθούσης. ταῦτα μὲν οὖν οὐκ ἀλλότρια τῆς
τῶν βίων ἀναγραφῆς οὐδ' ἄχρηστα δόξειν οἰόμεθα μὴ σπεύδουσι μηδ'
ἀσχολουμένοις ἀκροαταῖς.
Τῆς δὲ Διονυσίου δυστυχίας παραλόγου φανείσης, οὐχ ἧττον ἡ
Τιμολέοντος εὐτυχία τὸ θαυμαστὸν ἔσχεν. ἐπιβὰς γὰρ Σικελίας, ἐν ἡμέ-
ραις πεντήκοντα τήν τ' ἀκρόπολιν τῶν Συρακοσίων παρέλαβε, καὶ Διονύ-
σιον εἰς Πελοπόννησον ἐξέπεμψεν. ὅθεν ἐπιρρωσθέντες οἱ Κορίνθιοι
πέμπουσιν αὐτῷ δισχιλίους ὁπλίτας καὶ διακοσίους ἱππεῖς, οἳ κομισθέντες
ἄχρι Θουρίων, τὴν ἐκεῖθεν περαίωσιν, ὑπὸ Καρχηδονίων πολλαῖς ναυσὶ
κατεχομένης τῆς θαλάσσης, ἄπορον ὁρῶντες, ὡς ἦν ἀνάγκη καιρὸν περι-
μένοντας ἀτρεμεῖν αὐτόθι, πρὸς κάλλιστον ἔργον ἀπεχρήσαντο τῇ σχολῇ.
Θουρίων γὰρ αὐτῶν ἐπὶ Βρεττίους στρατευόντων τὴν πόλιν παραλαβόν-
τες, ὥσπερ πατρίδα καθαρῶς καὶ πιστῶς διεφύλαξαν.
Ὁ δ' Ἱκέτης τὴν μὲν ἀκρόπολιν τῶν Συρακουσῶν ἐπολιόρκει καὶ σῖτον
ἐκώλυεν εἰσπλεῖν τοῖς Κορινθίοις, Τιμολέοντι δὲ δύο ξένους παρασκευάσας
δολοφονήσοντας αὐτὸν ὑπέπεμψεν εἰς Ἀδρανόν, οὔτ' ἄλλως περὶ τὸ σῶμα
συντεταγμένην ἔχοντι φυλακήν, καὶ τότε παντάπασι διὰ τὸν θεὸν ἀνει-
μένως καὶ ἀνυπόπτως σχολάζοντι μετὰ τῶν Ἀδρανιτῶν. οἱ δὲ πεμφθέντες
κατὰ Τύχην πυθόμενοι μέλλοντα θύειν αὐτόν, ἧκον εἰς τὸ ἱερόν, ὑπὸ τοῖς
ἱματίοις ἐγχειρίδια κομίζοντες, καὶ τοῖς περιεστῶσι τὸν βωμὸν ἀναμει-
χθέντες, ἐγγυτέρω κατὰ μικρὸν ἐπεχώρουν, καὶ ὅσον οὔπω παρακελευο-
μένων ἀλλήλοις ἐνάρχεσθαι, παίει τις αὐτῶν τὸν ἕτερον κατὰ τῆς κεφαλῆς
ξίφει, καὶ πεσόντος οὔθ' ὁ παίσας ἔμεινεν οὔθ' ὁ μετὰ τοῦ πληγέντος
ἥκων, ἀλλ' ἐκεῖνος μὲν ὥσπερ εἶχε τὸ ξίφος φεύγων πρός τινα πέτραν
Τύχης διετήρησεν. ἡ δ' εἰς τὸν παρόντα καιρὸν εὐτυχία καὶ πρὸς τὰ μέλ-
λοντα ταῖς ἐλπίσιν ἐπῆρεν ὁρῶντας ὡς ἱερὸν ἄνδρα καὶ σὺν θεῷ τιμωρὸν
ἥκοντα τῇ Σικελίᾳ τὸν Τιμολέοντα σέβεσθαι καὶ φυλάττειν.
Ὡς δὲ ταύτης διήμαρτε τῆς πείρας ὁ Ἱκέτης, καὶ πρὸς Τιμολέοντα
πολλοὺς ἑώρα συνισταμένους, μεμψάμενος αὐτὸς ἑαυτόν, ὅτι, τηλικαύτης
παρούσης τῆς Καρχηδονίων δυνάμεως, ὥσπερ αἰσχυνόμενος αὐτῇ κατὰ
μικρὰ χρῆται καὶ λάθρα, κλέπτων καὶ παρεισάγων τὴν συμμαχίαν, μετ-
επέμπετο Μάγωνα τὸν στρατηγὸν αὐτῶν μετὰ τοῦ στόλου παντός. ὁ δ'
εἰσέπλει φοβερός, ναυσὶ πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν καταλαμβάνων τὸν λι-
123
μένα, πεζῶν δὲ μυριάδας ἓξ ἀποβιβάζων καὶ καταστρατοπεδεύων ἐν τῇ

πόλει τῶν Συρακοσίων, ὥστε πάντας οἴεσθαι τὴν πάλαι λεγομένην καὶ
προσδοκωμένην ἐκβαρβάρωσιν ἥκειν ἐπὶ τὴν Σικελίαν. οὐδέποτε γὰρ
Καρχηδονίοις ὑπῆρξε πρότερον, μυρίους πολεμήσασι πολέμους ἐν Σικε-
λίᾳ, λαβεῖν τὰς Συρακούσας, ἀλλὰ τότε δεξαμένου τοῦ Ἱκέτου καὶ παρα-
δόντος ἦν ὁρᾶν τὴν πόλιν στρατόπεδον βαρβάρων οὖσαν. οἱ δὲ τὴν ἀκρό-
πολιν τῶν Κορινθίων κατέχοντες ἐπισφαλῶς καὶ χαλεπῶς ἀπήλλαττον,
τροφῆς μὲν ἱκανῆς οὐκέτι παρούσης, ἀλλ' ἐνδεόμενοι διὰ τὸ φρουρεῖσθαι
τοὺς λιμένας, ἀεὶ δ'ἐν ἀγῶσι καὶ μάχαις περὶ τὰ τείχη καὶ πρὸς πᾶν
μηχάνημα καὶ πρὸς πᾶσαν ἰδέαν πολιορκίας μερίζοντες αὑτούς.
Οὐ μὴν ἀλλ' ὁ Τιμολέων παρεβοήθει, σῖτον ἐκ Κατάνης μικραῖς
ἁλιάσι καὶ λεπτοῖς ἀκατίοις ἀποστέλλων, ἃ μάλιστα χειμῶνι παρεισέπιπτε
Ὡς δὲ ταύτης διήμαρτε τῆς πείρας ὁ Ἱκέτης, καὶ πρὸς Τιμολέοντα

πολλοὺς ἑώρα συνισταμένους, μεμψάμενος αὐτὸς ἑαυτόν, ὅτι, τηλικαύτης
παρούσης τῆς Καρχηδονίων δυνάμεως, ὥσπερ αἰσχυνόμενος αὐτῇ κατὰ
μικρὰ χρῆται καὶ λάθρα, κλέπτων καὶ παρεισάγων τὴν συμμαχίαν, μετ-
επέμπετο Μάγωνα τὸν στρατηγὸν αὐτῶν μετὰ τοῦ στόλου παντός. ὁ δ'
εἰσέπλει φοβερός, ναυσὶ πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν καταλαμβάνων τὸν λι-
μένα, πεζῶν δὲ μυριάδας ἓξ ἀποβιβάζων καὶ καταστρατοπεδεύων ἐν τῇ
πόλει τῶν Συρακοσίων, ὥστε πάντας οἴεσθαι τὴν πάλαι λεγομένην καὶ
προσδοκωμένην ἐκβαρβάρωσιν ἥκειν ἐπὶ τὴν Σικελίαν. οὐδέποτε γὰρ
Καρχηδονίοις ὑπῆρξε πρότερον, μυρίους πολεμήσασι πολέμους ἐν Σικε-
λίᾳ, λαβεῖν τὰς Συρακούσας, ἀλλὰ τότε δεξαμένου τοῦ Ἱκέτου καὶ παρα-
δόντος ἦν ὁρᾶν τὴν πόλιν στρατόπεδον βαρβάρων οὖσαν. οἱ δὲ τὴν ἀκρό-
διὰ τῶν βαρβαρικῶν τριήρων ὑποπορευόμενα, πρὸς τὸν κλύδωνα καὶ τὸν
σάλον ἐκείνων διϊσταμένων. ἃ δὴ συνορῶντες οἱ περὶ τὸν Μάγωνα καὶ τὸν
Ἱκέτην ἐβουλεύοντο τὴν Κατάνην ἑλεῖν, ἐξ ἧς ἔπλει τὰ ἐπιτήδεια τοῖς

διὰ τῶν βαρβαρικῶν τριήρων ὑποπορευόμενα, πρὸς τὸν κλύδωνα καὶ τὸν
124
σάλον ἐκείνων διϊσταμένων. ἃ δὴ συνορῶντες οἱ περὶ τὸν Μάγωνα καὶ τὸν

Ἱκέτην ἐβουλεύοντο τὴν Κατάνην ἑλεῖν, ἐξ ἧς ἔπλει τὰ ἐπιτήδεια τοῖς
πολιορκουμένοις, καὶ λαβόντες τῆς δυνάμεως τὴν μαχιμωτάτην, ἐξέπλευ-
σαν ἐκ τῶν Συρακουσῶν. ὁ δὲ Κορίνθιος Νέων (οὗτος γὰρ ἦν ἄρχων τῶν
πολιορκουμένων) κατιδὼν ἀπὸ τῆς ἄκρας τοὺς ὑπολελειμμένους τῶν
πολεμίων ἀργῶς καὶ ἀμελῶς φυλάττοντας, ἐξαίφνης ἐπέπεσε διεσπαρμέ-
νοις αὐτοῖς, καὶ τοὺς μὲν ἀνελών, τοὺς δὲ τρεψάμενος, ἐκράτησε καὶ κατ-
έσχε τὴν λεγομένην Ἀχραδινήν, ὃ κράτιστον ἐδόκει καὶ ἀθραυστότατον
ὑπάρχειν τῆς Συρακοσίων μέρος πόλεως, τρόπον τινὰ συγκειμένης καὶ
συνηρμοσμένης ἐκ πλειόνων πόλεων. εὐπορήσας δὲ καὶ σίτου καὶ χρημά-
των, οὐκ ἀφῆκε τὸν τόπον οὐδ' ἀνεχώρησε πάλιν ἐπὶ τὴν ἄκραν, ἀλλὰ
φραξάμενος τὸν περίβολον τῆς Ἀχραδινῆς καὶ συνάψας τοῖς ἐρύμασι πρὸς
τὴν ἀκρόπολιν, διεφύλαττε. τοὺς δὲ περὶ τὸν Μάγωνα καὶ τὸν Ἱκέτην
Τύχην ἀμφισβήτησιν· τὸ δ' ἐπὶ τούτοις γενόμενον παντάπασιν ἔοικε

συμβῆναι κατ' εὐτυχίαν. οἱ γὰρ ἐν τοῖς Θουρίοις διατρίβοντες στρατιῶται
τῶν Κορινθίων, ἅμα μὲν δεδιότες τὰς Καρχηδονίων τριήρεις, αἳ παρεφύ-
λαττον αὐτοὺς μετ' Ἄννωνος, ἅμα δ' ἐφ' ἡμέρας πολλὰς ἐξηγριωμένης
ὑπὸ πνεύματος τῆς θαλάσσης, πεζῇ διὰ Βρεττίων ὥρμησαν πορεύεσθαι·
καὶ τὰ μὲν πείθοντες, τὰ δὲ βιαζόμενοι τοὺς βαρβάρους, εἰς Ῥήγιον κατέβαι-
νον, ἔτι πολὺν χειμῶνα τοῦ πελάγους ἔχοντος. ὁ δὲ τῶν Καρχηδονίων
ναύαρχος, ὡς οὐ προσεδόκα τοὺς Κορινθίους καὶ μάτην ᾤετο καθῆσθαι,
πείσας αὐτὸς ἑαυτὸν ἐννενοηκέναι τι τῶν σοφῶν καὶ πανούργων πρὸς
ἀπάτην, στεφανώσασθαι τοὺς ναύτας κελεύσας καὶ κοσμήσας τὰς τριή-
ρεις ἀσπίσιν Ἑλληνικαῖς καὶ φοινικίσιν, ἔπλει πρὸς τὰς Συρακούσας,
καὶ παρὰ τὴν ἀκρόπολιν χρώμενος ῥοθίῳ μετὰ κρότου καὶ γέλωτος,
ἐβόα τοὺς Κορινθίους ἥκειν νενικηκὼς καὶ κεχειρωμένος, ἐν τῇ θαλάττῃ
λαβὼν διαπλέοντας, ὡς δή τινα δυσθυμίαν τοῖς πολιορκουμένοις παρ-
έξων. ἐκείνου δὲ ταῦτα ληροῦντος καὶ φενακίζοντος, ἐκ τῶν Βρεττίων
οἱ Κορίνθιοι καταβεβηκότες εἰς τὸ Ῥήγιον, ὡς οὐδεὶς παρεφύλαττε καὶ τὸ
πνεῦμα κατεσβεσμένον παραλόγως ἀκύμονα τὸν πόρον ἰδεῖν καὶ λεῖον
παρεῖχε, ταχὺ πληρώσαντες τὰ πορθμεῖα καὶ τὰς ἁλιάδας τὰς παρούσας,
ἀνήγοντο καὶ διεκομίζοντο πρὸς τὴν Σικελίαν οὕτως ἀσφαλῶς καὶ διὰ
τοσαύτης γαλήνης, ὥστε τοὺς ἵππους παρὰ τὰ πλοῖα παρανηχομένους ἐκ
ῥυτήρων ἐφέλκεσθαι.
ἐβόα τοὺς Κορινθίους ἥκειν νενικηκὼς καὶ κεχειρωμένος, ἐν τῇ θαλάττῃ

λαβὼν διαπλέοντας, ὡς δή τινα δυσθυμίαν τοῖς πολιορκουμένοις παρ-
έξων. ἐκείνου δὲ ταῦτα ληροῦντος καὶ φενακίζοντος, ἐκ τῶν Βρεττίων
οἱ Κορίνθιοι καταβεβηκότες εἰς τὸ Ῥήγιον, ὡς οὐδεὶς παρεφύλαττε καὶ τὸ
125
πνεῦμα κατεσβεσμένον παραλόγως ἀκύμονα τὸν πόρον ἰδεῖν καὶ λεῖον

παρεῖχε, ταχὺ πληρώσαντες τὰ πορθμεῖα καὶ τὰς ἁλιάδας τὰς παρούσας,
ἀνήγοντο καὶ διεκομίζοντο πρὸς τὴν Σικελίαν οὕτως ἀσφαλῶς καὶ διὰ
τοσαύτης γαλήνης, ὥστε τοὺς ἵππους παρὰ τὰ πλοῖα παρανηχομένους ἐκ
ῥυτήρων ἐφέλκεσθαι.
Περαιωθέντων δὲ πάντων, ὁ Τιμολέων δεξάμενος αὐτοὺς τήν τε
Μεσσήνην εὐθὺς εἶχε, καὶ συνταξάμενος ἐβάδιζεν ἐπὶ τὰς Συρακούσας,
οἷς εὐτύχει καὶ κατώρθου μᾶλλον ἢ τῇ δυνάμει πεποιθώς· οὐ γὰρ ἦσαν
οἱ σὺν αὐτῷ πλείους τετρακισχιλίων. ἀγγελλομένης δὲ τῆς ἐφόδου τῷ
Μάγωνι, θορυβούμενος καὶ δεδοικὼς ἔτι μᾶλλον εἰς ὑποψίαν ἦλθεν ἐκ
τοιαύτης προφάσεως. ἐν τοῖς περὶ τὴν πόλιν τενάγεσι, πολὺ μὲν ἐκ κρη-
νῶν πότιμον ὕδωρ, πολὺ δ' ἐξ ἑλῶν καὶ ποταμῶν καταρρεόντων εἰς τὴν
θάλατταν δεχομένοις, πλῆθος ἐγχέλεων νέμεται, καὶ δαψίλεια τῆς ἄγρας
τοῖς βουλομένοις ἀεὶ πάρεστι. ταύτας οἱ παρ' ἀμφοτέροις μισθοῦ στρα-
τευόμενοι σχολῆς οὔσης καὶ ἀνοχῶν συνεθήρευον.
λωμένη πρὸς τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρός, ἵνα τῶν ἐπαινουμένων αὐτοῦ τὰ μακα-
ριζόμενα μᾶλλον οἱ πυνθανόμενοι θαυμάζωσιν. οὐ γὰρ μόνον Σικελίαν
πᾶσαν οὐδ' Ἰταλίαν εὐθὺς ἡ φήμη κατέσχεν, ἀλλ' ἡμερῶν ὀλίγων ἡ Ἑλ-
λὰς διήχει τὸ μέγεθος τοῦ κατορθώματος, ὥστε τὴν τῶν Κορινθίων πόλιν
ἀπιστοῦσαν, εἰ διαπέπλευκεν ὁ στόλος, ὁμοῦ καὶ σεσῳσμένους καὶ νενικη-
κότας ἀκούειν τοὺς ἄνδρας. οὕτως εὐρόησαν αἱ πράξεις, καὶ τοσοῦτοτῷ
κάλλει τῶν ἔργων τὸ τάχος ἡ Τύχη προσέθηκεν.
Γενόμενος δὲ τῆς ἄκρας κύριος, οὐκ ἔπαθε Δίωνι ταὐτὸ πάθος, οὐδ'
ἐφείσατο τοῦ τόπου διὰ τὸ κάλλος καὶ τὴν πολυτέλειαν τῆς κατασκευῆς,
ἀλλὰ τὴν ἐκεῖνον διαβαλοῦσαν, εἶτ' ἀπολέσασαν ὑποψίαν φυλαξάμενος,
ἐκήρυξε τῶν Συρακοσίων τὸν βουλόμενον παρεῖναι μετὰ σιδήρου καὶ
συνεφάπτεσθαι κατασκαπτομένων τῶν τυραννικῶν ἐρυμάτων. ὡς δὲ
πάντες ἀνέβησαν, ἀρχὴν ἐλευθερίας ποιησάμενοι βεβαιοτάτην τὸ κήρυγμα
καὶ τὴν ἡμέραν ἐκείνην, οὐ μόνον τὴν ἄκραν, ἀλλὰ καὶ τὰς οἰκίας καὶ τὰ
μνήματα τῶν τυράννων ἀνέτρεψαν καὶ κατέσκαψαν. εὐθὺς δὲ τὸν τόπον
συνομαλύνας, ἐνῳκοδόμησε τὰ δικαστήρια, χαριζόμενος τοῖς πολίταις καὶ
τῆς τυραννίδος ὑπερτέραν ποιῶν τὴν δημοκρατίαν.
Ἐπεὶ δὲ τὴν πόλιν ἑλὼν οὐκ εἶχε πολίτας, ἀλλὰ τῶν μὲν ἐν τοῖς πολέ-
μοις καὶ ταῖς στάσεσι διαφθαρέντων, τῶν δὲ τὰς τυραννίδας φυγόντων, ἡ
μὲν ἐν Συρακούσαις ἀγορὰ δι' ἐρημίαν οὕτω πολλὴν καὶ βαθεῖαν ἐξέφυσεν
ὕλην, ὥστε τοὺς ἵππους ἐν αὐτῇ κατανέμεσθαι, τῶν ἱπποκόμων ἐν τῇ

ἀλλὰ τὴν ἐκεῖνον διαβαλοῦσαν, εἶτ' ἀπολέσασαν ὑποψίαν φυλαξάμενος,

ἐκήρυξε τῶν Συρακοσίων τὸν βουλόμενον παρεῖναι μετὰ σιδήρου καὶ
συνεφάπτεσθαι κατασκαπτομένων τῶν τυραννικῶν ἐρυμάτων. ὡς δὲ
πάντες ἀνέβησαν, ἀρχὴν ἐλευθερίας ποιησάμενοι βεβαιοτάτην τὸ κήρυγμα
καὶ τὴν ἡμέραν ἐκείνην, οὐ μόνον τὴν ἄκραν, ἀλλὰ καὶ τὰς οἰκίας καὶ τὰ
μνήματα τῶν τυράννων ἀνέτρεψαν καὶ κατέσκαψαν. εὐθὺς δὲ τὸν τόπον
126
συνομαλύνας, ἐνῳκοδόμησε τὰ δικαστήρια, χαριζόμενος τοῖς πολίταις καὶ

τῆς τυραννίδος ὑπερτέραν ποιῶν τὴν δημοκρατίαν.
χλόῃ κατακειμένων, αἱ δ' ἄλλαι πόλεις πλὴν παντελῶς ὀλίγων ἐλάφων
ἐγένοντο μεσταὶ καὶ συῶν ἀγρίων, ἐν δὲ τοῖς προαστίοις καὶ περὶ τὰ τείχη
πολλάκις οἱ σχολὴν ἄγοντες ἐκυνηγέτουν, ὑπήκουε δ' οὐδεὶς τῶν ἐν τοῖς
ἐρύμασι καὶ φρουρίοις κατοικούντων, οὐδὲ κατέβαινον εἰς τὴν πόλιν, ἀλλὰ
φρίκη καὶ μῖσος εἶχε πάντας ἀγορᾶς καὶ πολιτείας καὶ βήματος, ἐξ ὧν
ἀνέφυσαν αὐτοῖς οἱ πλεῖστοι τῶν τυράννων, ἔδοξε τῷ Τιμολέοντι καὶ
τοῖς Συρακοσίοις γράψαι πρὸς τοὺς Κορινθίους, ὅπως πέμψωσιν οἰκήτο-
ρας εἰς τὰς Συρακούσας ἐκ τῆς Ἑλλάδος. ἥ τε γὰρ χώρα σχολάζειν ἔμελλε,
χλόῃ κατακειμένων, αἱ δ' ἄλλαι πόλεις πλὴν παντελῶς ὀλίγων ἐλάφων
ἐγένοντο μεσταὶ καὶ συῶν ἀγρίων, ἐν δὲ τοῖς προαστίοις καὶ περὶ τὰ τείχη
πολλάκις οἱ σχολὴν ἄγοντες ἐκυνηγέτουν, ὑπήκουε δ' οὐδεὶς τῶν ἐν τοῖς
ἐρύμασι καὶ φρουρίοις κατοικούντων, οὐδὲ κατέβαινον εἰς τὴν πόλιν, ἀλλὰ
καὶ πολὺν πόλεμον ἐκ Λιβύης προσεδέχοντο, πυνθανόμενοι τοὺς Καρχη-
δονίους τοῦ μὲν Μάγωνος ἑαυτὸν ἀνελόντος ἀνεσταυρωκέναι τὸ σῶμα,
διὰ τὴν στρατηγίαν ὀργισθέντας, αὐτοὺς δὲ συνάγειν μεγάλην δύναμιν,
ὡς ἔτους ὥρᾳ διαβησομένους εἰς Σικελίαν.
Τῶν δὲ γραμμάτων τούτων παρὰ τοῦ Τιμολέοντος κομισθέντων,
καὶ πρέσβεων ἅμα παρόντων Συρακοσίων καὶ δεομένων ἐπιμεληθῆναι
τῆς πόλεως καὶ γενέσθαι πάλιν ἐξ ὑπαρχῆς οἰκιστάς, οὐχ ἥρπασαν οἱ Κο-
ρίνθιοι τὴν πλεονεξίαν, οὐδὲ προσεποίησαν ἑαυτοῖς τὴν πόλιν, ἀλλὰ πρῶ
127

ρίνθιοι τὴν πλεονεξίαν, οὐδὲ προσεποίησαν ἑαυτοῖς τὴν πόλιν, ἀλλὰ πρῶ-
τον μὲν ἐπιόντες τοὺς ἱεροὺς ἀγῶνας ἐν τῇ Ἑλλάδι καὶ τὰς μεγίστας τῶν
πανηγύρεων, ἀνηγόρευον ὑπὸ κηρύκων, ὅτι Κορίνθιοι καταλελυκότες τὴν
ἐν Συρακούσαις τυραννίδα, καὶ τὸν τύραννον ἐξεληλακότες, καλοῦσι Συρα-
κοσίους καὶ τῶν ἄλλων Σικελιωτῶν τὸν βουλόμενον οἰκεῖν τὴν πόλιν ἐλευ-
θέρους καὶ αὐτονόμους, ἐπ' ἴσοις καὶ δικαίοις τὴν χώραν διαλαχόντας·
ἔπειτα διαπέμποντες ἀγγέλους εἰς τὴν Ἀσίαν καὶ τὰς νήσους, ὅπου πλεί-
στους ἐπυνθάνοντο τῶν φυγάδων διεσπαρμένους κατοικεῖν, παρεκά-
λουν ἰέναι πάντας εἰς Κόρινθον, ὡς Κορινθίων ἀσφαλῆ πομπὴν καὶ πλοῖα

καὶ στρατηγοὺς παρεξόντων ἰδίοις τέλεσιν εἰς Συρακούσας. κηρυσσο-
μένων δὲ τούτων, ἡ μὲν πόλις τὸν δικαιότατον καὶ κάλλιστον ἀπελάμβα-
νεν ἔπαινον καὶ ζῆλον, ἐλευθεροῦσα μὲν ἀπὸ τῶν τυράννων, σῴζουσα δ'
ἀπὸ τῶν βαρβάρων, ἀποδιδοῦσα δὲ τοῖς πολίταις τὴν χώραν. οἱ δὲ συνελ-
θόντες εἰς Κόρινθον οὐκ ὄντες ἱκανοὶ τὸ πλῆθος, ἐδεήθησαν ἐκ Κορίνθου
128
καὶ τῆς ἄλλης Ἑλλάδος παραλαβεῖν συνοίκους· καὶ γενόμενοι μυρίων οὐκ
ἐλάττους, κατέπλευσαν εἰς Συρακούσας. ἤδη δὲ καὶ τῶν ἐξ Ἰταλίας καὶ
Σικελίας πολλοὶ τῷ Τιμολέοντι συνεληλύθεισαν, καὶ γενομένοις αὐτοῖς
ἑξακισμυρίοις τὸ πλῆθος, ὡς Ἄθανις εἴρηκε (FGrH 562 F 2), τὴν μὲν
χώραν διένειμε, τὰς δ' οἰκίας ἀπέδοτο χιλίων ταλάντων, ἅμα μὲν ὑπολει-
πόμενος τοῖς ἀρχαίοις Συρακοσίοις ἐξωνεῖσθαι τὰς αὑτῶν,
καὶ τῆς ἄλλης Ἑλλάδος παραλαβεῖν συνοίκους· καὶ γενόμενοι μυρίων οὐκ
ἐλάττους, κατέπλευσαν εἰς Συρακούσας. ἤδη δὲ καὶ τῶν ἐξ Ἰταλίας καὶ
Σικελίας πολλοὶ τῷ Τιμολέοντι συνεληλύθεισαν, καὶ γενομένοις αὐτοῖς
ἑξακισμυρίοις τὸ πλῆθος, ὡς Ἄθανις εἴρηκε (FGrH 562 F 2), τὴν μὲν
χώραν διένειμε, τὰς δ' οἰκίας ἀπέδοτο χιλίων ταλάντων, ἅμα μὲν ὑπολει-
πόμενος τοῖς ἀρχαίοις Συρακοσίοις ἐξωνεῖσθαι τὰς αὑτῶν, ἅμα δὲ χρημά-
των εὐπορίαν τῷ δήμῳ μηχανώμενος, οὕτως πενομένῳ καὶ πρὸς τἆλλα
καὶ πρὸς τὸν πόλεμον, ὥστε καὶ τοὺς τῶν τυράννωνἀνδριάντας ἀπο-
δόσθαι, ψήφου διαφερομένης ὑπὲρ ἑκάστου καὶ γινομένης κατηγορίας,
ὥσπερ ἀνθρώπων εὐθύνας διδόντων· ὅτε δή φασι τὸν Γέλωνος ἀνδριάντα
τοῦ παλαιοῦ τυράννου διατηρῆσαι τοὺς Συρακοσίους, καταχειροτονου-
μένων τῶν ἄλλων, ἀγαμένους καὶ τιμῶντας τὸν ἄνδρα τῆς νίκης ἣν πρὸς
των πανταχόθεν εἰς αὐτὴν τῶν πολιτῶν, βουλόμενος ὁ Τιμολέων καὶ τὰς
ἄλλας πόλεις ἐλευθερῶσαι καὶ παντάπασιν ἐκκόψαι τῆς Σικελίας τὰς
τυραννίδας, ἐπὶ τὰς χώρας αὐτῶν στρατεύων, Ἱκέτην μὲν ἠνάγκασεν
ἀποστάντα Καρχηδονίων ὁμολογῆσαι τὰς ἀκροπόλεις κατασκάψειν καὶ
βιοτεύσειν ἰδιώτην ἐν Λεοντίνοις· Λεπτίνου δὲ τοῦ τυραννοῦντος Ἀπολ-
λωνίας καὶ συχνῶν ἄλλων πολιχνίων, ὡς ἐκινδύνευε κατὰ κράτος ἁλῶναι,
παραδόντος αὑτόν, φεισάμενος εἰς Κόρινθον ἀπέστειλε, καλὸν ἡγούμενος
129
ἐν τῇ μητροπόλει τοὺς τῆς Σικελίας τυράννους ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ἀποθεω-

ρεῖσθαι φυγαδικῶς καὶ ταπεινῶς ζῶντας. τοὺς δὲ μισθοφόρους βουλό-
μενος ἐκ τῆς πολεμίας ὠφελεῖσθαι καὶ μὴ σχολάζειν, αὐτὸς μὲν εἰς τὰς
Συρακούσας ἐπανῆλθε, τῇ καταστάσει τῆς πολιτείας προσέξων, καὶ τοῖς
ἥκουσιν ἐκ Κορίνθου νομοθέταις Κεφάλῳ καὶ Διονυσίῳ τὰ κυριώτατα
καὶ κάλλιστα συνδιαθήσων, τοὺς δὲ περὶ Δείναρχον καὶ Δημάρετον εἰς
τὴν τῶν Καρχηδονίων ἐξέπεμψεν ἐπικράτειαν, οἳ πόλεις πολλὰς ἀφιστάν-
τες τῶν βαρβάρων οὐ μόνον αὐτοὶ διῆγον ἐν ἀφθόνοις, ἀλλὰ καὶ χρήματα
παρεσκεύαζον εἰς τὸν πόλεμον ἀπὸ τῶν ἁλισκομένων.
Ἐν τούτῳ δὲ Καρχηδόνιοι καταπλέουσιν εἰς τὸ Λιλύβαιον, ἄγοντες
τες τῶν βαρβάρων οὐ μόνον αὐτοὶ διῆγον ἐν ἀφθόνοις, ἀλλὰ καὶ χρήματα
παρεσκεύαζον εἰς τὸν πόλεμον ἀπὸ τῶν ἁλισκομένων.
Ἐν τούτῳ δὲ Καρχηδόνιοι καταπλέουσιν εἰς τὸ Λιλύβαιον, ἄγοντες
ἑπτὰ μυριάδας στρατοῦ καὶ τριήρεις διακοσίας καὶ πλοῖα χίλια, κομίζοντα
μηχανὰς καὶ τέθριππα καὶ σῖτον ἄφθονον καὶ τὴν ἄλλην παρασκευήν, ὡς
οὐκέτι ποιησόμενοι κατὰ μέρος τὸν πόλεμον, ἀλλ' ὁμοῦ πάσης Σικελίας
ἐξελάσοντες τοὺς Ἕλληνας· ἦν γὰρ ἡ δύναμις ἐξαρκοῦσα καὶ μὴ νοσοῦντας
μηδὲ διεφθαρμένους ὑπ' ἀλλήλων συλλαβέσθαι Σικελιώτας. πυθόμενοι
δὲ πορθεῖσθαι τὴν ἐπικράτειαν αὐτῶν, εὐθὺς ὀργῇ πρὸς τοὺς Κορινθίους
ἐχώρουν, Ἀσδρούβα καὶ Ἀμίλκα στρατηγούντων. τῆς δ' ἀγγελίας ὀξέως
εἰς Συρακούσας ἀφικομένης, οὕτω κατεπλάγησαν οἱ Συρακόσιοι πρὸς τὸ
μέγεθος τῆς δυνάμεως, ὥστε μόλις τῷ Τιμολέοντι τρισχιλίους ἀπὸ τοσού-
των μυριάδων ὅπλα λαβόντας τολμῆσαι συνεξελθεῖν. οἱ δὲ μισθοφόροι
τετρακισχίλιοι τὸ πλῆθος ἦσαν· καὶ τούτων αὖθις ὅσον χίλιοι καθ' ὁδὸν
ἀποδειλιάσαντες ἀνεχώρησαν, ὡς οὐχ ὑγιαίνοντος τοῦ Τιμολέοντος, ἀλλὰ
μαινομένου παρ' ἡλικίαν, [καὶ] πρὸς ἑπτὰ μυριάδας πολεμίων μετὰ πεντα-
κισχιλίων πεζῶν καὶ χιλίων ἱππέων βαδίζοντος, καὶ διαρτῶντος ὁδὸν
ἡμερῶν ὀκτὼ τὴν δύναμιν ἀπὸ τῶν Συρακουσῶν, ὅθεν οὔτε σωθῆναι τοῖς
φεύγουσιν οὔτε ταφῆναι τοῖς πεσοῦσιν αὐτῶν ὑπάρξειν. τούτους μὲν οὖν
Τιμολέων κέρδος ἡγεῖτο πρὸ τῆς μάχης φανεροὺς γεγονότας, τοὺς δ' ἄλ-
λους ἐπιρρώσας κατὰ τάχος ἦγε πρὸς τὸν Κριμισὸν ποταμόν, ὅπου καὶ
δυτῆτι καὶ τάξει τῆς πορείας. μετὰ δὲ τούτους τῶν λοιπῶν ἐθνῶν ἐπιρ-
ρεόντων καὶ τὴν διάβασιν μετ' ὠθισμοῦ καὶ ταραχῆς ποιουμένων, συν-
ιδὼν ὁ Τιμολέων τὸν ποταμὸν αὐτοῖς ταμιεύοντα τοῦ πλήθους τῶν πολε-
μίων ἀπολαβεῖν ὅσοις ἐθέλοιεν αὐτοὶ μάχεσθαι, καὶ τοὺς στρατιώτας
καθορᾶν κελεύσας τὴν φάλαγγα τῷ ῥείθρῳ διαλελυμένην καὶ τοὺς μὲν
ἤδη διαβεβηκότας, τοὺς δὲ μέλλοντας, προσέταξε Δημαρέτῳ λαβόντι τοὺς
ἱππεῖς ἐμβαλεῖν εἰς τοὺς Καρχηδονίους καὶ συνταράξαι τὸν διάκοσμον
αὐτῶν τῆς παρατάξεως οὔπω καθεστώσης. αὐτὸς δὲ καταβὰς εἰς τὸ πε-
δίον, τὰ μὲν κέρατα τοῖς ἄλλοις Σικελιώταις ἀπέδωκεν, ἀναμείξας ἑκα-
τέρῳ τῶν ξένων οὐ πολλούς, ἐν μέσῳ δὲ περὶ αὑτὸν λαβὼν τοὺς Συρακο-
130
σίους καὶ τοὺς μαχιμωτάτους τῶν μισθοφόρων, βραχὺν μὲν χρόνον ἐπέσχε,
τὸ τῶν ἱππέων ἀποθεωρῶν ἔργον· ὡς δ' ἐκείνους εἶδεν ὑπὸ τῶν ἁρμάτων
πρὸ τῆς τάξεως διαθεόντων εἰς χεῖρας ἐλθεῖν τοῖς Καρχηδονίοις οὐ
δυναμένους, ἀλλ' ὅπως μὴ συνταραχθεῖεν ἀναγκαζομένους ἐξελίττειν
συνεχῶς καὶ πυκνὰς ἐξ ἐπιστροφῆς ποιεῖσθαι τὰς ἐπελάσεις, ἀναλαβὼν
τὴν ἀσπίδα καὶ βοήσας ἕπεσθαι καὶ θαρρεῖν τοῖς πεζοῖς, ἔδοξεν ὑπερφυεῖ
φωνῇ καὶ μείζονι κεχρῆσθαι τῆς συνήθους, εἴτε τῷ πάθει παρὰ τὸν ἀγῶνα
καὶ τὸν ἐνθουσιασμὸν οὕτω διατεινάμενος, εἴτε δαιμονίου τινός, ὡς τοῖς
πολλοῖς τότε παρέστη, συνεπιφθεγξαμένου. ταχὺ δὲ τὴν κραυγὴν ἀντα-
ποδόντων καὶ παρεγγυώντων ἄγειν καὶ μὴ μέλλειν, τοῖς μὲν ἱππόταις
μετὰ τὴν μάχην ἔστησαν τρόπαιον. ἅμα δὲ τῇ φήμῃ τῆς νίκης ὁ Τιμολέων
εἰς Κόρινθον ἔπεμψε τὰ κάλλιστα τῶν αἰχμαλώτων ὅπλων, βουλόμενος
αὐτοῦ τὴν πατρίδα πᾶσιν ἀνθρώποις ζηλωτὴν εἶναι, θεωμένοις ἐν ἐκείνῃ
μόνῃ τῶν Ἑλληνικῶν πόλεων τοὺς ἐπιφανεστάτους ναοὺς οὐχ Ἑλληνικοῖς
κεκοσμημένους λαφύροις, οὐδ' ἀπὸ συγγενῶν φόνου καὶ ὁμοφύλων [ἀνα-
θημάτων] μνήμας ἀτερπεῖς ἔχοντας. ἀλλὰ βαρβαρικὰ σκῦλα, καλλίσταις
ἐπιγραφαῖς δηλοῦντα μετὰ τῆς ἀνδρείας τῶν νενικηκότων τὴν δικαιοσύνην,
ὅτι ‘Κορίνθιοι καὶ Τιμολέων ὁ στρατηγός, ἐλευθερώσαντες τοὺς Σικελίαν
οἰκοῦντας Ἕλληνας ἀπὸ Καρχηδονίων, χαριστήρια θεοῖς ἀνέθηκαν.’
Ἐκ τούτου καταλιπὼν ἐν τῇ πολεμίᾳ τοὺς μισθοφόρους, ἄγοντας
καὶ φέροντας τὴν τῶν Καρχηδονίων ἐπικράτειαν, αὐτὸς ἧκεν εἰς Συρακού-
σας, καὶ τοὺς χιλίους μισθοφόρους ἐκείνους, ὑφ' ὧν ἐγκατελείφθη πρὸ
τῆς μάχης, ἐξεκήρυξε τῆς Σικελίας καὶ πρὶν ἢ δῦναι τὸν ἥλιον ἠνάγκασεν
ἐκ Συρακουσῶν ἀπελθεῖν. οὗτοι μὲν οὖν διαπλεύσαντες εἰς Ἰταλίαν ἀπώ-
λοντο παρασπονδηθέντες ὑπὸ Βρεττίων, καὶ δίκην ταύτην τὸ δαιμόνιον
αὐτοῖς τῆς προδοσίας ἐπέθηκε.
Τῶν δὲ περὶ [τὸν] Μάμερκον τὸν Κατάνης τύραννον καὶ Ἱκέτην, εἴτε
φθόνῳ τῶν κατορθουμένων ὑπὸ Τιμολέοντος, εἴτε φοβουμένων αὐτὸν ὡς
ἄπιστον καὶ ἄσπονδον πρὸς τοὺς τυράννους, συμμαχίαν ποιησαμένων
πρὸς τοὺς Καρχηδονίους καὶ κελευσάντων πέμπειν δύναμιν καὶ στρατηγόν,
εἰ μὴ παντάπασι βούλονται Σικελίας ἐκπεσεῖν, ἐπέπλευσε Γέσκων, ναῦς
ὑπὸ Τιμολέοντος ἐλήφθησαν, ἑτέρων στρατιωτῶν οὐκ εὐποροῦντος. ἀφ-

ικόμενοι δ' εἰς Σικελίαν, ὅσας μὲν ἐκείνῳ συνηγωνίσαντο μάχας, πάσας
ἐνίκων, τῶν δὲ πλείστων καὶ μεγίστων ἀγώνων τέλος ἐχόντων, ἐκπεμπό-
μενοι πρὸς ἑτέρας ὑπ' αὐτοῦ βοηθείας ἀπώλοντο καὶ καταναλώθησαν,
οὐχ ὁμοῦ πάντες, ἀλλὰ κατὰ μέρος τῆς δίκης αὐτοῖς ἀπολογουμένης τῇ
Τιμολέοντος εὐτυχίᾳ ἐπιτιθεμένης, ὅπως μηδεμία τοῖς ἀγαθοῖς ἀπὸ τῆς
τῶν κακῶν κολάσεως βλάβη γένηται. τὴν μὲν οὖν πρὸς Τιμολέοντα τῶν
θεῶν εὐμένειαν οὐχ ἧττον ἐν αἷς προσέκρουσε πράξεσιν ἢ περὶ ἃς κατώρ-
θου θαυμάζεσθαι συνέβαινεν.
Οἱ δὲ πολλοὶ τῶν Συρακοσίων ἐχαλέπαινον, ὑπὸ τῶν τυράννων
131
προπηλακιζόμενοι. καὶ γὰρ ὁ Μάμερκος, ἐπὶ τῷ ποιήματα γράφειν καὶ

τραγῳδίας μέγα φρονῶν, ἐκόμπαζε νικήσας τοὺς μισθοφόρους, καὶ τὰς
ἀσπίδας ἀναθεὶς τοῖς θεοῖς ἐλεγεῖον ὑβριστικὸν ἐπέγραψε (115 Preger)·

τάσδ' ὀστρειογραφεῖς καὶ χρυσελεφαντηλέκτρους
ἀσπίδας ἀσπιδίοις εἵλομεν εὐτελέσιν.

γενομένων δὲ τούτων καὶ τοῦ Τιμολέοντος εἰς Γαλαρίαν στρατεύσαντος,
ὁ Ἱκέτης ἐμβαλὼν εἰς τὴν Συρακοσίαν λείαν τε συχνὴν ἔλαβε καὶ πολλὰ
λυμηνάμενος καὶ καθυβρίσας ἀπηλλάττετο παρ' αὐτὴν τὴν Γαλαρίαν,
κατηγορηθεῖσαν αὐτοῦ. λέγεται γὰρ ὅτι τῶν Κορινθίων ἐκστρατευσα-

μένων ἐπ' αὐτούς, δημηγορῶν ἐν τοῖς Λεοντίνοις οὐδὲν ἔφη γεγονέναι
φοβερὸν οὐδὲ δεινόν, εἰ (Eurip. Med. 216)

Κορίνθιαι γυναῖκες ἐξῆλθον δόμων.

οὕτως ὑπὸ λόγων μᾶλλον ἢ πράξεων πονηρῶν ἀνιᾶσθαι πεφύκασιν οἱ
πολλοί· χαλεπώτερον γὰρ ὕβριν ἢ βλάβην φέρουσι, καὶ τὸ μὲν ἀμύνεσθαι
δι' ἔργων ὡς ἀναγκαῖον δέδοται τοῖς πολεμοῦσιν, αἱ δὲ βλασφημίαι περι-
ουσίᾳ μίσους ἢ κακίας γίνεσθαι δοκοῦσιν.
Ἐπανελθόντος δὲ τοῦ Τιμολέοντος, οἱ Συρακόσιοι τὰς γυναῖκας τῶν
περὶ τὸν Ἱκέτην καὶ τὰς θυγατέρας ἐν ἐκκλησίᾳ καταστήσαντες εἰς κρίσιν
ἀπέκτειναν. καὶ δοκεῖ τοῦτο τῶν Τιμολέοντος ἔργων ἀχαριστότατον γενέ-
σθαι· μὴ γὰρ ἂν ἐκείνου κωλύοντος οὕτως τὰς ἀνθρώπους ἀποθανεῖν.
δοκεῖ δ' αὐτὰς ὑπεριδεῖν καὶ προέσθαι τῷ θυμῷ τῶν πολιτῶν, δίκην λαμ-
βανόντων ὑπὲρ Δίωνος τοῦ Διονύσιον ἐκβαλόντος. Ἱκέτης γάρ ἐστιν ὁ
τὴν γυναῖκα τοῦ Δίωνος Ἀρετὴν καὶ τὴν ἀδελφὴν Ἀριστομάχην καὶ τὸν
υἱὸν ἔτι παῖδα καταποντίσας ζῶντας, περὶ ὧν ἐν τῷ Δίωνος γέγραπται
βίῳ (c. 58, 8. 9).
Μετὰ δὲ ταῦτα στρατεύσας ἐπὶ Μάμερκον εἰς Κατάνην, καὶ περὶ
τὸ ῥεῦμα τὴν Ἄβολον ἐκ παρατάξεως ὑποστάντα νικήσας καὶ τρεψάμενος,
δοκεῖ δ' αὐτὰς ὑπεριδεῖν καὶ προέσθαι τῷ θυμῷ τῶν πολιτῶν, δίκην λαμ-
βανόντων ὑπὲρ Δίωνος τοῦ Διονύσιον ἐκβαλόντος. Ἱκέτης γάρ ἐστιν ὁ
τὴν γυναῖκα τοῦ Δίωνος Ἀρετὴν καὶ τὴν ἀδελφὴν Ἀριστομάχην καὶ τὸν
υἱὸν ἔτι παῖδα καταποντίσας ζῶντας, περὶ ὧν ἐν τῷ Δίωνος γέγραπται
βίῳ (c. 58, 8. 9).
Μετὰ δὲ ταῦτα στρατεύσας ἐπὶ Μάμερκον εἰς Κατάνην, καὶ περὶ
τὸ ῥεῦμα τὴν Ἄβολον ἐκ παρατάξεως ὑποστάντα νικήσας καὶ τρεψάμενος,
ὑπὲρ δισχιλίους ἀνεῖλεν, ὧν μέρος οὐκ ὀλίγον ἦσαν οἱ πεμφθέντες ὑπὸ
Γέσκωνος ἐπίκουροι Φοίνικες. ἐκ δὲ τούτου Καρχηδόνιοι μὲν εἰρήνην
ἐποιήσαντο πρὸς αὐτὸν δεηθέντες, ὥστε τὴν ἐντὸς τοῦ Λύκου χώραν ἔχειν,
[καὶ] τοῖς βουλομένοις ἐξ αὐτῆς μετοικεῖν πρὸς Συρακοσίους χρήματα καὶ
132
γενεὰς ἀποδιδόντες, καὶ τοῖς τυράννοις ἀπειπάμενοι τὴν συμμαχίαν. Μά-

μερκος δὲ δυσθυμῶν ταῖς ἐλπίσιν, ἔπλει μὲν εἰς Ἰταλίαν, ὡς Λευκανοὺς
ἐπάξων Τιμολέοντι καὶ Συρακοσίοις· ἐπεὶ δ' ἀποστρέψαντες οἱ σὺν αὐτῷ
τὰς τριήρεις καὶ πλεύσαντες εἰς Σικελίαν τῷ Τιμολέοντι τὴν Κατάνην
παρέδωκαν, ἀναγκασθεὶς καὶ αὐτὸς εἰς Μεσσήνην κατέφυγε πρὸς Ἵππωνα
τὸν τυραννοῦντα τῆς πόλεως. ἐπελθόντος δὲ τοῦ Τιμολέοντος αὐτοῖς καὶ
πολιορκοῦντος ἔκ τε γῆς καὶ θαλάττης, ὁ μὲν Ἵππων ἀποδιδράσκων ἐπὶ
νεὼς ἥλω, καὶ παραλαβόντες αὐτὸν οἱ Μεσσήνιοι, καὶ τοὺς παῖδας ἐκ
τῶν διδασκαλείων ὡς ἐπὶ θέαμα κάλλιστον τὴν τοῦ τυράννου τιμωρίαν
ἀγαγόντες εἰς θέατρον, ᾐκίσαντο καὶ διέφθειραν· ὁ δὲ Μάμερκος ἑαυτὸν
γενεὰς ἀποδιδόντες, καὶ τοῖς τυράννοις ἀπειπάμενοι τὴν συμμαχίαν. Μά-

μερκος δὲ δυσθυμῶν ταῖς ἐλπίσιν, ἔπλει μὲν εἰς Ἰταλίαν, ὡς Λευκανοὺς
ἐπάξων Τιμολέοντι καὶ Συρακοσίοις· ἐπεὶ δ' ἀποστρέψαντες οἱ σὺν αὐτῷ
τὰς τριήρεις καὶ πλεύσαντες εἰς Σικελίαν τῷ Τιμολέοντι τὴν Κατάνην
παρέδωκαν, ἀναγκασθεὶς καὶ αὐτὸς εἰς Μεσσήνην κατέφυγε πρὸς Ἵππωνα
τὸν τυραννοῦντα τῆς πόλεως. ἐπελθόντος δὲ τοῦ Τιμολέοντος αὐτοῖς καὶ
πολιορκοῦντος ἔκ τε γῆς καὶ θαλάττης, ὁ μὲν Ἵππων ἀποδιδράσκων ἐπὶ
νεὼς ἥλω, καὶ παραλαβόντες αὐτὸν οἱ Μεσσήνιοι, καὶ τοὺς παῖδας ἐκ
τῶν διδασκαλείων ὡς ἐπὶ θέαμα κάλλιστον τὴν τοῦ τυράννου τιμωρίαν
ἀγαγόντες εἰς θέατρον, ᾐκίσαντο καὶ διέφθειραν· ὁ δὲ Μάμερκος ἑαυτὸν
Τιμολέοντι παρέδωκεν ἐπὶ τῷ δίκην ὑποσχεῖν ἐν Συρακοσίοις μὴ κατηγο-
ροῦντος Τιμολέοντος. ἀχθεὶς δ' εἰς τὰς Συρακούσας καὶ παρελθὼν εἰς τὸν
δῆμον, ἐπεχείρει μέν τινα συγκείμενον ἐκ παλαιοῦ λόγον ὑπ' αὐτοῦ διεξ-
ιέναι, θορύβοις δὲ περιπίπτων καὶ τὴν ἐκκλησίαν ὁρῶν ἀπαραίτητον, ἔθει
ῥίψας τὸ ἱμάτιον διὰ μέσου τοῦ θεάτρου, καὶ πρός τι τῶν βάθρων δρόμῳ
φερόμενος, συνέρρηξε τὴν κεφαλὴν ὡς ἀποθανούμενος. οὐ μὴν ἔτυχέ γε
ταύτης τῆς τελευτῆς, ἀλλ' ἔτι ζῶν ἀπαχθεὶς ἥνπερ οἱ λῃσταὶ δίκην ἔδωκε.
Τὰς μὲν οὖν τυραννίδας ὁ Τιμολέων τοῦτον τὸν τρόπον ἐξέκοψε
καὶ τοὺς πολέμους ἔλυσε· τὴν δ' ὅλην νῆσον, ἐξηγριωμένην ὑπὸ κακῶν καὶ
διαμεμισημένην ὑπὸ τῶν οἰκητόρων παραλαβών, οὕτως ἐξημέρωσε καὶ
ποθεινὴν ἐποίησε πᾶσιν, ὥστε πλεῖν οἰκήσοντας ἑτέρους ὅθεν οἱ πολῖται
καθάπερ γὰρ ἡ μὲν Ἀντιμάχου ποίησις καὶ τὰ Διονυσίου ζῳγραφήματα

τῶν Κολοφωνίων, ἰσχὺν ἔχοντα καὶ τόνον, ἐκβεβιασμένοις καὶ καταπόνοις
ἔοικε, ταῖς δὲ Νικομάχου γραφαῖς καὶ τοῖς Ὁμήρου στίχοις μετὰ τῆς ἄλλης
δυνάμεως καὶ χάριτος πρόσεστι τὸ δοκεῖν εὐχερῶς καὶ ῥᾳδίως ἀπειργά-
σθαι, οὕτως παρὰ τὴν Ἐπαμεινώνδου στρατηγίαν καὶ τὴν Ἀγησιλάου,
πολυπόνους γενομένας καὶ δυσάγωνας, ἡ Τιμολέοντος ἀντεξεταζομένη
καὶ μετὰ τοῦ καλοῦ πολὺ τὸ ῥᾴδιον ἔχουσα, φαίνεται τοῖς εὖ καὶ δικαίως
λογιζομένοις οὐ Τύχης ἔργον, ἀλλ' ἀρετῆς εὐτυχούσης. καίτοι πάντα γ'
ἐκεῖνος εἰς τὴν Τύχην ἀνῆπτε τὰ καταρθούμενα· καὶ γὰρ γράφων τοῖς οἴκοι
133
φίλοις, καὶ δημηγορῶν πρὸς τοὺς Συρακοσίους, πολλάκις ἔφη τῷ θεῷ

χάριν ἔχειν, ὅτι βουλόμενος σῶσαι Σικελίαν ἐπεγράψατο τὴν αὐτοῦ προς-
ηγορίαν. ἐπὶ δὲ τῆς οἰκίας ἱερὸν ἱδρυσάμενος Αὐτοματίας ἔθυεν, αὐτὴν δὲ
τὴν οἰκίαν Ἱερῷ Δαίμονι καθιέρωσεν. ᾤκει δ' οἰκίαν ἣν ἐξεῖλον αὐτῷ
στρατηγίας ἀριστεῖον οἱ Συρακόσιοι, καὶ τῶν ἀγρῶν τὸν ἥδιστον καὶ κάλ-
λιστον· ἐν ᾧ καὶ τὸν πλεῖστον τοῦ χρόνου κατεσχόλαζε, μεταπεμψάμενος
οἴκοθεν τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας. οὐ γὰρ ἐπανῆλθεν εἰς Κόρινθον,
οὐδὲ κατέμειξε τοῖς Ἑλληνικοῖς θορύβοις ἑαυτὸν οὐδὲ τῷ πολιτικῷ φθόνῳ
παρέδωκεν, εἰς ὃν οἱ πλεῖστοι τῶν στρατηγῶν ἀπληστίᾳ τιμῶν καὶ δυνά-
μεως ἐξοκέλλουσιν, ἀλλ' ἐκεῖ κατέμεινε, τοῖς ὑφ' ἑαυτοῦ μεμηχανημένοις
ἀγαθοῖς χρώμενος· ὧν μέγιστον ἦν τὸ πόλεις τοσαύτας καὶ μυριάδας
δυνάμεως καὶ χάριτος πρόσεστι τὸ δοκεῖν εὐχερῶς καὶ ῥᾳδίως ἀπειργά-

σθαι, οὕτως παρὰ τὴν Ἐπαμεινώνδου στρατηγίαν καὶ τὴν Ἀγησιλάου,
πολυπόνους γενομένας καὶ δυσάγωνας, ἡ Τιμολέοντος ἀντεξεταζομένη
καὶ μετὰ τοῦ καλοῦ πολὺ τὸ ῥᾴδιον ἔχουσα, φαίνεται τοῖς εὖ καὶ δικαίως
λογιζομένοις οὐ Τύχης ἔργον, ἀλλ' ἀρετῆς εὐτυχούσης. καίτοι πάντα γ'
ἐκεῖνος εἰς τὴν Τύχην ἀνῆπτε τὰ καταρθούμενα· καὶ γὰρ γράφων τοῖς οἴκοι
φίλοις, καὶ δημηγορῶν πρὸς τοὺς Συρακοσίους, πολλάκις ἔφη τῷ θεῷ
χάριν ἔχειν, ὅτι βουλόμενος σῶσαι Σικελίαν ἐπεγράψατο τὴν αὐτοῦ προς-
ηγορίαν. ἐπὶ δὲ τῆς οἰκίας ἱερὸν ἱδρυσάμενος Αὐτοματίας ἔθυεν, αὐτὴν δὲ
τὴν οἰκίαν Ἱερῷ Δαίμονι καθιέρωσεν. ᾤκει δ' οἰκίαν ἣν ἐξεῖλον αὐτῷ
στρατηγίας ἀριστεῖον οἱ Συρακόσιοι, καὶ τῶν ἀγρῶν τὸν ἥδιστον καὶ κάλ-
λιστον· ἐν ᾧ καὶ τὸν πλεῖστον τοῦ χρόνου κατεσχόλαζε, μεταπεμψάμενος
οἴκοθεν τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας. οὐ γὰρ ἐπανῆλθεν εἰς Κόρινθον,
οὐδὲ κατέμειξε τοῖς Ἑλληνικοῖς θορύβοις ἑαυτὸν οὐδὲ τῷ πολιτικῷ φθόνῳ
ἀνθρώπων δι' ἑαυτὸν ἐφορᾶν εὐδαιμονούσας.

ἀνθρώπων δι' ἑαυτὸν ἐφορᾶν εὐδαιμονούσας.
Ἐπεὶ δὲ χρῆν ὡς ἔοικεν οὐ μόνον πᾶσι κορυδαλλοῖς λόφον ἐγγίνε-
σθαι, κατὰ Σιμωνίδην (fg. 3 Diehl), ἀλλὰ καὶ πάσῃ δημοκρατίᾳ συκο-
φάντην, ἐπεχείρησαν καὶ Τιμολέοντι δύο τῶν δημαγωγῶν, Λαφύστιος καὶ
Δημαίνετος. ὧν Λαφυστίου μὲν αὐτὸν πρός τινα δίκην κατεγγυῶντος,
οὐκ εἴα θορυβεῖν οὐδὲ κωλύειν τοὺς πολίτας· ἑκὼν γὰρ αὐτὸς ὑπομεῖναι
τοσούτους πόνους καὶ κινδύνους ὑπὲρ τοῦ τοῖς νόμοις χρῆσθαι τὸν βουλό-
μενον Συρακοσίων· τοῦ δὲ Δημαινέτου πολλὰ κατηγορήσαντος ἐν ἐκκλη-
σίᾳ τῆς στρατηγίας, πρὸς ἐκεῖνον μὲν οὐδὲν ἀντεῖπε, τοῖς δὲ θεοῖς ἔφη
χάριν ὀφείλειν, οἷς εὔξατο Συρακοσίους ἐπιδεῖν τῆς παρρησίας κυρίους
134
γενομένους.
Μέγιστα δ' οὖν καὶ κάλλιστα τῶν καθ' αὑτὸν Ἑλλήνων ὁμολογουμένως
διαπραξάμενος ἔργα, καὶ μόνος, ἐφ' ἃς οἱ σοφισταὶ διὰ τῶν λόγων τῶν
πανηγυρικῶν ἀεὶ παρεκάλουν πράξεις τοὺς Ἕλληνας, ἐν ταύταις ἀριστεύ-
σας, καὶ τῶν μὲν αὐτόθι κακῶν, ἃ τὴν ἀρχαίαν Ἑλλάδα κατέσχεν, ὑπὸ τῆς
Τύχης προεκκομισθεὶς ἀναίμακτος καὶ καθαρός, ἐπιδειξάμενος δὲ δεινό-
τητα μὲν καὶ ἀνδρείαν τοῖς βαρβάροις καὶ τοῖς τυράννοις, δικαιοσύνην δὲ
καὶ πρᾳότητα τοῖς Ἕλλησι καὶ τοῖς φίλοις, τὰ δὲ πλεῖστα τρόπαια τῶν
κακῶν καὶ νοσημάτων παραδοὺς τοῖς κατοικοῦσιν, ἤδη πρεσβύτερος ὢν

ἀπημβλύνθη τὴν ὄψιν, εἶτα τελέως ἐπηρώθη μετ' ὀλίγον, οὔτ' αὐτὸς
ἑαυτῷ πρόφασιν παρασχών, οὔτε παροινηθεὶς ὑπὸ τῆς Τύχης, ἀλλὰ συγ-
γενικῆς τινος ὡς ἔοικεν αἰτίας καὶ καταβολῆς ἅμα τῷ χρόνῳ συνεπιθεμέ-
νης· λέγονται γὰρ οὐκ ὀλίγοι τῶν κατὰ γένος αὐτῷ προσηκόντων ὁμοίως
ἀποβαλεῖν τὴν ὄψιν, ὑπὸ γήρως ἀπομαρανθεῖσαν. ὁ δ' Ἄθανις (FGrH
562 F 3) ἔτι συνεστῶτος τοῦ πρὸς Ἵππωνα πολέμου καὶ Μάμερκον ἐν
Μυλαῖς ἐπὶ στρατοπέδου φησὶν ἀπογλαυκωθῆναι τὴν ὄψιν αὐτοῦ, καὶ
πᾶσι φανερὰν γενέσθαι τὴν πήρωσιν, οὐ μὴν ἀποστῆναι διὰ τοῦτο τῆς
πολιορκίας, ἀλλ' ἐμμείναντα τῷ πολέμῳ λαβεῖν τοὺς τυράννους· ὡς δ'
ἐπανῆλθεν εἰς Συρακούσας, εὐθὺς ἀποθέσθαι τὴν μοναρχίαν καὶ παραι-
τεῖσθαι τοὺς πολίτας, τῶν πραγμάτων εἰς τὸ κάλλιστον ἡκόντων τέλος.
Ἐκεῖνον μὲν οὖν αὐτὸν ὑπομείναντα τὴν συμφορὰν ἀλύπως ἧττον
ἄν τις θαυμάσειε· τῶν δὲ Συρακοσίων ἄξιον ἄγασθαι τὴν πρὸς τὸν ἄνδρα
τιμὴν καὶ χάριν, ἣν ἐπεδείξαντο πεπηρωμένῳ, φοιτῶντες ἐπὶ θύρας αὐτοὶ
καὶ τῶν ξένων τοὺς παρεπιδημοῦντας ἄγοντες εἰς τὴν οἰκίαν καὶ τὸ χωρίον,
ὅπως θεάσαιντο τὸν εὐεργέτην αὐτῶν, ἀγαλλόμενοι καὶ μέγα φρονοῦντες,
ὅτι παρ' αὐτοῖς εἵλετο καταζῆσαι τὸν βίον, οὕτω λαμπρᾶς ἐπανόδου τῆς
εἰς τὴν Ἑλλάδα παρεσκευασμένης αὐτῷ διὰ τῶν εὐτυχημάτων καταφρονή-
σας. πολλῶν δὲ καὶ μεγάλων εἰς τὴν ἐκείνου τιμὴν γραφομένων καὶ πρατ-
τομένων οὐδενὸς ἧττον ἦν τὸ ψηφίσασθαι τὸν τῶν Συρακοσίων δῆμον,
ἐπανῆλθεν εἰς Συρακούσας, εὐθὺς ἀποθέσθαι τὴν μοναρχίαν καὶ παραι-

τεῖσθαι τοὺς πολίτας, τῶν πραγμάτων εἰς τὸ κάλλιστον ἡκόντων τέλος.
Ἐκεῖνον μὲν οὖν αὐτὸν ὑπομείναντα τὴν συμφορὰν ἀλύπως ἧττον
ἄν τις θαυμάσειε· τῶν δὲ Συρακοσίων ἄξιον ἄγασθαι τὴν πρὸς τὸν ἄνδρα
τιμὴν καὶ χάριν, ἣν ἐπεδείξαντο πεπηρωμένῳ, φοιτῶντες ἐπὶ θύρας αὐτοὶ
καὶ τῶν ξένων τοὺς παρεπιδημοῦντας ἄγοντες εἰς τὴν οἰκίαν καὶ τὸ χωρίον,
ὅπως θεάσαιντο τὸν εὐεργέτην αὐτῶν, ἀγαλλόμενοι καὶ μέγα φρονοῦντες,
ὅτι παρ' αὐτοῖς εἵλετο καταζῆσαι τὸν βίον, οὕτω λαμπρᾶς ἐπανόδου τῆς
εἰς τὴν Ἑλλάδα παρεσκευασμένης αὐτῷ διὰ τῶν εὐτυχημάτων καταφρονή-
σας. πολλῶν δὲ καὶ μεγάλων εἰς τὴν ἐκείνου τιμὴν γραφομένων καὶ πρατ-
τομένων οὐδενὸς ἧττον ἦν τὸ ψηφίσασθαι τὸν τῶν Συρακοσίων δῆμον,
135
ὁσάκις συμπέσοι πόλεμος αὐτοῖς πρὸς ἀλλοφύλους, Κορινθίῳ χρῆσθαι

στρατηγῷ. καλὴν δὲ καὶ τὸ περὶ τὰς ἐκκλησίας γινόμενον ὄψιν εἰς τιμὴν
αὐτοῦ παρεῖχε· τὰ γὰρ ἄλλα δι' αὑτῶν κρίνοντες, ἐπὶ τὰς μείζονας δια-
σκέψεις ἐκεῖνον ἐκάλουν. ὁ δὲ κομιζόμενος δι' ἀγορᾶς ἐπὶ ζεύγους πρὸς
τὸ θέατρον ἐπορεύετο, καὶ τῆς ἀπήνης ἐφ'ἧσπερ ἐτύγχανε καθήμενος
εἰσαγομένης, ὁ μὲν δῆμος ἠσπάζετο μιᾷ φωνῇ προσαγορεύων αὐτόν, ὁ
δ' ἀντασπασάμενος, καὶ χρόνον τινὰ δοὺς ταῖς εὐφημίαις καὶ τοῖς ἐπαίνοις,
εἶτα διακούσας τὸ ζητούμενον ἀπεφαίνετο γνώμην. ἐπιχειροτονηθείσης
δὲ ταύτης, οἱ μὲν ὑπηρέται πάλιν ἀπῆγον διὰ τοῦ θεάτρου τὸ ζεῦγος, οἱ δὲ
πολῖται βοῇ καὶ κρότῳ προπέμψαντες ἐκεῖνον, ἤδη τὰ
σκέψεις ἐκεῖνον ἐκάλουν. ὁ δὲ κομιζόμενος δι' ἀγορᾶς ἐπὶ ζεύγους πρὸς

τὸ θέατρον ἐπορεύετο, καὶ τῆς ἀπήνης ἐφ'ἧσπερ ἐτύγχανε καθήμενος
εἰσαγομένης, ὁ μὲν δῆμος ἠσπάζετο μιᾷ φωνῇ προσαγορεύων αὐτόν, ὁ
δ' ἀντασπασάμενος, καὶ χρόνον τινὰ δοὺς ταῖς εὐφημίαις καὶ τοῖς ἐπαίνοις,
εἶτα διακούσας τὸ ζητούμενον ἀπεφαίνετο γνώμην. ἐπιχειροτονηθείσης
δὲ ταύτης, οἱ μὲν ὑπηρέται πάλιν ἀπῆγον διὰ τοῦ θεάτρου τὸ ζεῦγος, οἱ δὲ
πολῖται βοῇ καὶ κρότῳ προπέμψαντες ἐκεῖνον, ἤδη τὰ λοιπὰ τῶν δημο-
σίων καθ' αὑτοὺς ἐχρημάτιζον.
Ἐν τοιαύτῃ δὲ γηροτροφούμενος τιμῇ μετ' εὐνοίας ὥσπερ πατὴρ
κοινός, ἐκ μικρᾶς προφάσεως τῷ χρόνῳ συνεφαψαμένης ἐτελεύτησεν. ἡμε-
ρῶν δὲ δοθεισῶν, τοῖς μὲν Συρακοσίοις εἰς τὸ παρασκευάσαι τὰ περὶ τὴν
ταφήν, τοῖς δὲ περιοίκοις καὶ ξένοις εἰς τὸ συνελθεῖν, τά τ' ἄλλα λαμπρᾶς
χορηγίας ἔτυχε, καὶ τὸ λέχος οἱ ψήφῳ τῶν νεανίσκων προκριθέντες ἔφερον
κεκοσμημένον διὰ τῶν Διονυσίου τυραννείων τότε κατεσκαμμένων. προὔ-
πεμπον δὲ πολλαὶ μυριάδες ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, ὧν ὄψις μὲν ἦν ἑορτῇ
πρέπουσα, πάντων ἐστεφανωμένων καὶ καθαρὰς ἐσθῆτας φορούντων,
φωναὶ δὲ καὶ δάκρυα, συγκεκραμένα τῷ μακαρισμῷ τοῦ τεθνηκότος, οὐ
τιμῆς ἀφοσίωσιν οὐδὲ λειτουργίαν ἐκ προβουλεύματος, ἀλλὰ πόθον δίκαιον
ἐπεδείκνυντο καὶ χάριν ἀληθινῆς εὐνοίας. τέλος δὲ τῆς κλίνης ἐπὶ τὴν
πυρὰν τεθείσης, Δημήτριος, ὃς ἦν μεγαλοφωνότατος τῶν τότε κηρύκων,
γεγραμμένον ἀνεῖπε κήρυγμα τοιοῦτον· “ὁ δῆμος τῶν Συρακοσίων
Πλούταρχος. Phil., Comparatio Aemilii Paulli et Timoleontis (0007: 020)

Καθαρῶν οὖν καὶ δικαίων ἐν τοῖς πράγμασιν ἀμφοτέρων γεγο-

νότων, Αἰμίλιος μὲν ὑπὸ τῶν νόμων καὶ τῆς πατρίδος οὕτως ἔοικεν εὐθὺς
ἀφικέσθαι παρεσκευασμένος, Τιμολέων δὲ τοιοῦτον αὐτὸς ἑαυτὸν παρ-
έσχε. τούτου τεκμήριον, ὅτι Ῥωμαῖοι μὲν ὁμαλῶς ἐν τῷ τότε χρόνῳ πάντες
ἦσαν εὔτακτοι καὶ ὑποχείριοι τοῖς ἐθισμοῖς, καὶ τοὺς νόμους δεδιότες καὶ
τοὺς ἄρχοντας, Ἑλλήνων δ' οὐδεὶς ἡγεμών ἐστιν οὐδὲ στρατηγός, ὃς οὐ
διεφθάρη τότε Σικελίας ἁψάμενος, ἔξω Δίωνος. καίτοι καὶΔίωνα πολ-
λοὶ μοναρχίας ὀρέγεσθαι καὶ βασιλείαν τινὰ Λακωνικὴν ὀνειροπολεῖν
136
ὑπενόουν. Τίμαιος (FGrH 566 F 100c) δὲ καὶ Γύλιππον ἀκλεῶς φησι καὶ
ἀτίμως ἀποπέμψαι Συρακοσίους, φιλοπλουτίαν αὐτοῦ καὶ ἀπληστίαν ἐν
τῇ στρατηγίᾳ κατεγνωκότας. ἃ δὲ Φάραξ ὁ Σπαρτιάτης καὶ Κάλλιππος
ὁ Ἀθηναῖος ἐλπίσαντες ἄρξειν Σικελίας παρενόμησαν καὶ παρεσπόνδησαν,
ὑπὸ πολλῶν ἀναγέγραπται. καίτοι τίνες ἢ πηλίκων κύριοι πραγμάτων
ὄντες οὗτοι τοιαῦτ' ἤλπισαν; ὧν ὁ μὲν ἐκπεπτωκότα Συρακουσῶν ἐθερά-
πευε Διονύσιον, Κάλλιππος δ' εἷς ἦν τῶν περὶ Δίωνα ξεναγῶν. ἀλλὰ Τιμο-
λέων αἰτησαμένοις καὶ δεηθεῖσιν αὐτοκράτωρ πεμφθεὶς Συρακοσίοις, καὶ
δύναμιν οὐ ζητῶν, ἀλλ' ἔχειν ὀφείλων ἣν ἔλαβε βουλομένων καὶ διδόντων,
πέρας ἐποιήσατο τῆς αὑτοῦ στρατηγίας καὶ ἀρχῆς τὴν τῶν παρὰ νόμον
ἀρχόντων κατάλυσιν. ἐκεῖνο μέντοι τοῦ Αἰμιλίου θαυμαστόν, ὅτι τηλι-
καύτην βασιλείαν καταστρεψάμενος οὐδὲ δραχμῇ μείζονα τὴν οὐσίαν
Πλούταρχος. Phil., Marcellus (0007: 022)“Plutarchi vitae parallelae, vol. 2.2, 2nd
edn.”, Ed. Ziegler, K.Leipzig: Teubner, 1968.Chap. 8, sec. 11, line 6
ἀσσάρια τριακόσια τὸν πρῶτον, τὸν δὲ δεύτερον διακό-

σια, τὸν δὲ τρίτον ἑκατόν. ὁ μέντοι πολὺς οὗτος ἐπικρα-
τεῖ λόγος, ὡς ἐκείνων μόνων ὀπιμίων ὄντων, ὅσα καὶ
παρατάξεως οὔσης καὶ πρῶτα καὶ στρατηγοῦ [καὶ] στρατη-
γὸν ἀνελόντος. περὶ μὲν οὖν τούτων ἐπὶ τοσοῦτον.
Οἱ δὲ Ῥωμαῖοι τὴν νίκην ἐκείνην καὶ τοῦ πολέμου τὴν
κατάλυσιν οὕτως ὑπερηγάπησαν, ὥστε καὶ τῷ Πυθίῳ
χρυσοῦν κρατῆρα ἀπὸ λιτρῶν εἰς Δελφοὺς ἀποστεῖλαι
χαριστήριον, καὶ τῶν λαφύρων ταῖς τε συμμαχίσι μετα-
δοῦναι πόλεσι λαμπρῶς, καὶ πρὸς Ἱέρωνα πολλὰ πέμψαι
τὸν Συρακοσίων βασιλέα, φίλον ὄντα καὶ σύμμαχον.
Ἀννίβου δ' ἐμβαλόντος εἰς Ἰταλίαν, ἐπέμφθη μὲν
ὁ Μάρκελλος ἐπὶ Σικελίαν στόλον ἄγων· ἐπεὶ δ' ἡ περὶ
Κάννας ἀτυχία συνέπεσε, καὶ Ῥωμαίων οὐκ ὀλίγαι μυριά-
δες ἐν τῇ μάχῃ διεφθάρησαν, ὀλίγοι δὲ σωθέντες εἰς Κα-
νύσιον συνεπεφεύγεσαν, ἦν δὲ προσδοκία τὸν Ἀννίβαν
εὐθὺς ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐλᾶν, ὅπερ ἦν κράτιστον τῆς δυνά-
μεως ἀνῃρηκότα, πρῶτον μὲν ὁ Μάρκελλος ἀπὸ τῶν νεῶν
ἔπεμψε τῇ πόλει φυλακὴν πεντακοσίους καὶ χιλίους ἄν-
δρας, ἔπειτα δόγμα τῆς βουλῆς δεξάμενος, εἰς Κανύσιον
παρῆλθε, καὶ τοὺς ἐκεῖ συνειλεγμένους παραλαβὼν ἐξ
Πλούταρχος. Phil., Marcellus Chap. 13, sec. 2, line 4
μιγάδες αὐτομολοῦσιν ὑπὲρ τοὺς τριακοσίους, οὔπω πρό-

τερον Ἀννίβα τοῦτο παθόντος, ἀλλ' ἐκ ποικίλων καὶ
πολυτρόπων συνηρμοσμένον ἐθνῶν βαρβαρικὸν στράτευμα
πλεῖστον χρόνον ἐν μιᾷ γνώμῃ διαφυλάξαντος. οὗτοι
μὲν οὖν πιστοὶ παρέμειναν εἰς ἅπαν αὐτῷ τε τῷ Μαρ-
κέλλῳ καὶ τοῖς μετ' αὐτὸν στρατηγοῖς.
Ὁ δὲ Μάρκελλος ἀποδειχθεὶς ὕπατος τὸ τρίτον
137
εἰς Σικελίαν ἔπλευσεν. αἱ γὰρ Ἀννίβου περὶ τὸν πόλε-

μον εὐπραξίαι Καρχηδονίους ἐπῆραν αὖθις ἀντιλαμβάνε-
σθαι τῆς νήσου, μάλιστα τεταραγμένων τῶν περὶ τὰς
Συρακούσας μετὰ τὴν Ἱερωνύμου τοῦ τυράννου τελευτήν.
διὸ καὶ Ῥωμαίων ἦν ἐκεῖ προαπεσταλμένη δύναμις καὶ
στρατηγὸς Ἄππιος. ταύτην παραλαμβάνοντι τῷ Μαρ-
κέλλῳ προσπίπτουσι Ῥωμαῖοι πολλοί, συμφορᾷ κεχρη-
μένοι τοιαύτῃ. τῶν περὶ Κάννας παραταξαμένων πρὸς
Ἀννίβαν οἱ μὲν ἔφυγον, οἱ δὲ ζῶντες ἥλωσαν, τοσοῦτον
πλῆθος, ὡς δοκεῖν Ῥωμαίοις ὑπολελεῖφθαι μηδὲ τοὺς
τὰ τείχη διαφυλάξοντας. τοῖς δ' ἄρα τοσοῦτον [τοῦ] φρο-
νήματος καὶ μεγαλοψυχίας περιῆν, ὥστε τοὺς μὲν αἰχμα-
λώτους ἐπὶ μικροῖς λύτροις ἀποδιδόντος Ἀννίβου μὴ
λαβεῖν, ἀλλ' ἀποψηφίσασθαι,
τὸ ἐπιλεῖπον ἀναπληροῦν. λόγων δὲ πολλῶν γενομένων,

ἐποιήσατο γνώμην ἡ βουλή, μηδὲν εἰς δημόσια πράγματα
δεῖσθαι Ῥωμαίους ἀνθρώπων ἀνάνδρων· εἰ δὲ βούλεται
χρῆσθαι Μάρκελλος αὐτοῖς, [ἴσ] ὡς μηδενὶ τῶν
ἐπ' ἀνδρείᾳ νομιζομένων στεφάνων καὶ γερῶν τυχεῖν ὑπ-
άρχον[τος]. τοῦτο τὸ δόγμα Μάρκελλον ἠνίασε, καὶ μετὰ
τὸν ἐν Σικελίᾳ πόλεμον ἐπανελθών, ἐμέμψατο τὴν βουλήν,
ὡς ἀντὶ πολλῶν καὶ μεγάλων οὐ παρασχοῦσαν αὐτῷ
τοσούτων δυστυχίαν ἐπανορθώσασθαι πολιτῶν.
Τότε δ' ἐν Σικελίᾳ πρῶτον μὲν ἀδικηθεὶς ὑφ'
Ἱπποκράτους στρατηγοῦ Συρακοσίων, ὃς Καρχηδονίοις
χαριζόμενος καὶ τυραννίδα κτώμενος αὑτῷ πολλοὺς
διέφθειρε Ῥωμαίων πρὸς Λεοντίνοις καὶ εἷλε τὴν
τῶν Λεοντίνων πόλιν κατὰ κράτος καὶ Λεοντίνους μὲν
οὐκ ἠδίκησε, τῶν δ' αὐτομόλων ὅσους ἔλαβε μαστιγώσας
ἀπέκτεινε. τοῦ δ' Ἱπποκράτους πρῶτον μὲν λόγον εἰς
τὰς Συρακούσας προπέμψαντος, ὡς Λεοντίνους ἡβηδὸν
ἀποσφάττει Μάρκελλος, ἔπειτα δὲ τεταραγμένοις ἐπι-
πεσόντος καὶ τὴν πόλιν καταλαβόντος, ἄρας ὁ Μάρκελ-
λος τῷ στρατῷ παντὶ πρὸς τὰς Συρακούσας ἐχώρει. καὶ
καταστρατοπεδεύσας πλησίον, εἰσέπεμψε μὲν πρέσβεις,
διέφθειρε Ῥωμαίων πρὸς Λεοντίνοις καὶ εἷλε τὴν

τῶν Λεοντίνων πόλιν κατὰ κράτος καὶ Λεοντίνους μὲν
οὐκ ἠδίκησε, τῶν δ' αὐτομόλων ὅσους ἔλαβε μαστιγώσας
ἀπέκτεινε. τοῦ δ' Ἱπποκράτους πρῶτον μὲν λόγον εἰς
τὰς Συρακούσας προπέμψαντος, ὡς Λεοντίνους ἡβηδὸν
ἀποσφάττει Μάρκελλος, ἔπειτα δὲ τεταραγμένοις ἐπι-
πεσόντος καὶ τὴν πόλιν καταλαβόντος, ἄρας ὁ Μάρκελ-
138
λος τῷ στρατῷ παντὶ πρὸς τὰς Συρακούσας ἐχώρει. καὶ

καταστρατοπεδεύσας πλησίον, εἰσέπεμψε μὲν πρέσβεις,
περὶ τῶν ἐν Λεοντίνοις διδάξοντας. ὡς δ' οὐδὲν ἦν ὄφε-
λος, μὴ πειθομένων Συρακοσίων (ἐκράτουν γὰρ οἱ περὶ
τὸν Ἱπποκράτην), προσβολὰς ἐποιεῖτο κατὰ γῆν ἅμα καὶ
κατὰ θάλασσαν, Ἀππίου μὲν τὸν πεζὸν ἐπάγοντος στρα-
τόν, αὐτὸς δὲ πεντήρεις ἔχων ἑξήκοντα παντοδαπῶν
ὅπλων καὶ βελῶν πλήρεις. ὑπὲρ δὲ μεγάλου ζεύγματος
νεῶν ὀκτὼ πρὸς ἀλλήλας συνδεδεμένων μηχανὴν ἄρας,
ἐπέπλει πρὸς τὸ τεῖχος, τῷ πλήθει καὶ τῇ λαμπρότητι τῆς
παρασκευῆς καὶ τῇ δόξῃ τῇ περὶ αὑτὸν πεποιθώς· ἧς ἄρα
λόγος οὐδεὶς ἦν Ἀρχιμήδει καὶ τοῖς Ἀρχιμήδους μηχανή-
μασιν. ὧν ὡς μὲν ἔργον ἄξιον σπουδῆς οὐδὲν ὁ ἀνὴρ
προὔθετο, γεωμετρίας δὲ παιζούσης ἐγεγόνει πάρεργα
τῶν βασιλικῶν πόνῳ μεγάλῳ καὶ χειρὶ πολλῇ νεωλκηθεῖ-

σαν, ἐμβαλὼν ἀνθρώπους τε πολλοὺς καὶ τὸν συνήθη
φόρτον, αὐτὸς ἄπωθεν καθήμενος, οὐ μετὰ σπουδῆς ἀλλ'
ἠρέμα τῇ χειρὶ σείων ἀρχήν τινα πολυσπάστου, προσηγά-
γετο, λείως καὶ ἀπταίστως ὥσπερ διὰ θαλάσσης ἐπι-
θέουσαν. ἐκπλαγεὶς οὖν ὁ βασιλεὺς καὶ συννοήσας τῆς
τέχνης τὴν δύναμιν, ἔπεισε τὸν Ἀρχιμήδην ὅπως αὐτῷ
τὰ μὲν ἀμυνομένῳ τὰ δ' ἐπιχειροῦντι μηχανήματα κατα-
σκευάσῃ πρὸς πᾶσαν ἰδέαν πολιορκίας. οἷς αὐτὸς μὲν οὐκ
ἐχρήσατο, τοῦ βίου τὸ πλεῖστον ἀπόλεμον καὶ πανηγυρι-
κὸν βιώσας, τότε δ' ὑπῆρχε τοῖς Συρακοσίοις εἰς δέον
ἡ παρασκευή, καὶ μετὰ τῆς παρασκευῆς ὁ δημιουργός.
Ὡς οὖν προσέβαλον οἱ Ῥωμαῖοι διχόθεν, ἔκπλη-
ξις ἦν τῶν Συρακοσίων καὶ σιγὴ διὰ δέος, μηδὲν ἂν
ἀνθέξειν πρὸς βίαν καὶ δύναμιν οἰομένων τοσαύτην. σχά-
σαντος δὲ τὰς μηχανὰς τοῦ Ἀρχιμήδους, ἅμα τοῖς μὲν
πεζοῖς ἀπήντα τοξεύματά τε παντοδαπὰ καὶ λίθων ὑπέρ-
ογκα μεγέθη, ῥοίζῳ καὶ τάχει καταφερομένων ἀπίστῳ καὶ
μηδενὸς ὅλως τὸ βρῖθος στέγοντος ἀθρόους ἀνατρεπόν-
των τοὺς ὑποπίπτοντας καὶ τὰς τάξεις συγχεόντων· ταῖς
δυναμένων. τὰ γὰρ πλεῖστα τῶν ὀργάνων ὑπὸ τὸ τεῖχος

ἐσκευοποίητο τῷ Ἀρχιμήδει, καὶ θεομαχοῦσιν ἐῴκεσαν οἱ
Ῥωμαῖοι, μυρίων αὐτοῖς κακῶν ἐξ ἀφανοῦς ἐπιχεομένων.
Οὐ μὴν ἀλλ' ὁ Μάρκελλος ἀπέφυγέ τε, καὶ τοὺς
σὺν ἑαυτῷ σκώπτων τεχνίτας καὶ μηχανοποιοὺς ἔλεγεν·
“οὐ παυσόμεθα πρὸς τὸν γεωμετρικὸν τοῦτον Βριάρεων
πολεμοῦντες, ὃς ταῖς μὲν ναυσὶν ἡμῶν κυαθίζει πρὸς τὴν
θάλασσαν, τὰς δὲ σαμβύκαςῥαπίζων μετ' αἰσχύνης
ἐκβέβληκε, τοὺς δὲ μυθικοὺς ἑκατόγχειρας ὑπεραίρει,
τοσαῦτα βάλλων ἅμα βέλη καθ' ἡμῶν;” τῷ γὰρ ὄντι
139
πάντες οἱ λοιποὶ Συρακόσιοι σῶμα τῆς Ἀρχιμήδους

παρασκευῆς ἦσαν, ἡ δὲ κινοῦσα πάντα καὶ στρέφουσα
ψυχὴ μία, τῶν μὲν ἄλλων ὅπλων ἀτρέμα κειμένων, μόνοις
δὲ τοῖς ἐκείνου τότε τῆς πόλεως χρωμένης καὶ πρὸς
ἄμυναν καὶ πρὸς ἀσφάλειαν. τέλος δὲ τοὺς Ῥωμαίους
ὁρῶνοὕτω περιφόβους γεγονότας ὁ Μάρκελλος, ὥστ' εἰ
καλῴδιον ἢ ξύλον ὑπὲρ τοῦ τείχους μικρὸν ὀφθείη προ-
τεινόμενον, τοῦτ' ἐκεῖνο, μηχανήν τινα κινεῖν ἐπ' αὐτοὺς
Ἀρχιμήδη βοῶντας ἀποτρέπεσθαι καὶ φεύγειν, ἀπέσχετο
μάχης ἁπάσης καὶ προσβολῆς, τὸ λοιπὸν ἐπὶ τῷ χρόνῳ
τὴν πολιορκίαν θέμενος.
Ἀρχιμήδης μὲν οὖν τοιοῦτος γενόμενος, ἀήττητον

ἑαυτόν τε καὶ τὴν πόλιν ὅσον ἐφ' ἑαυτῷ διεφύλαξε.
Τῆς δὲ πολιορκίας διὰ μέσου Μάρκελλος εἷλε μὲν Μεγα-
ρέας, πόλιν ἐν ταῖς παλαιοτάταις τῶν Σικελιωτίδων, εἷλε
δὲ τὸ Ἱπποκράτους πρὸς Ἀκρίλλαις στρατόπεδον, καὶ κατ-
έκτεινεν ὑπὲρ ὀκτακισχιλίους, ἐπιπεσὼν χάρακα βαλλο-
μένοις, ἐπέδραμε δὲ πολλὴν τῆς Σικελίας, καὶ πόλεις
ἀπέστησε Καρχηδονίων, καὶ μάχας ἐνίκησε πάσας τοὺς
ἀντιταχθῆναι τολμήσαντας.
Χρόνῳ δὲ προϊόντι Δάμιππόν τινα Σπαρτιάτην ἐκ
Συρακουσῶν ἐκπλέοντα λαβὼν αἰχμάλωτον, ἀξιούντων
ἐπὶ λύτροις τῶν Συρακοσίων κομίσασθαι τὸν ἄνδρα,
πολλάκις ὑπὲρ τούτου διαλεγόμενος καὶ συντιθέμενος,
πύργον τινὰ κατεσκέψατο, φυλαττόμενον μὲν ἀμελῶς,
ἄνδρας δὲ δυνάμενον δέξασθαι κρύφα, τοῦ τείχους ἐπι-
βατοῦ παρ' αὐτὸν ὄντος. ὡς οὖν τό θ' ὕψος ἐκ τοῦ πολ-
λάκις προσιέναι καὶ διαλέγεσθαι πρὸς τὸν πύργον εἰκάσθη
καλῶς, καὶ κλίμακες παρεσκευάσθησαν, ἑορτὴν Ἀρτέμιδι
τοὺς Συρακοσίους ἄγοντας καὶ πρὸς οἶνον ὡρμημένους
καὶ παιδιὰν παραφυλάξας, ἔλαθεν οὐ μόνον τὸν πύργον
κατασχών, ἀλλὰ καὶ κύκλῳ τὸ τεῖχος παρεμπλήσας ὅπλων,
πολλάκις ὑπὲρ τούτου διαλεγόμενος καὶ συντιθέμενος,

πύργον τινὰ κατεσκέψατο, φυλαττόμενον μὲν ἀμελῶς,
ἄνδρας δὲ δυνάμενον δέξασθαι κρύφα, τοῦ τείχους ἐπι-
βατοῦ παρ' αὐτὸν ὄντος. ὡς οὖν τό θ' ὕψος ἐκ τοῦ πολ-
λάκις προσιέναι καὶ διαλέγεσθαι πρὸς τὸν πύργον εἰκάσθη
καλῶς, καὶ κλίμακες παρεσκευάσθησαν, ἑορτὴν Ἀρτέμιδι
τοὺς Συρακοσίους ἄγοντας καὶ πρὸς οἶνον ὡρμημένους
καὶ παιδιὰν παραφυλάξας, ἔλαθεν οὐ μόνον τὸν πύργον
κατασχών, ἀλλὰ καὶ κύκλῳ τὸ τεῖχος παρεμπλήσας ὅπλων,
140
πρὶν ἡμέραν γενέσθαι, καὶ τὰ Ἑξάπυλα διακόψας.

ἀρχομένων δὲ κινεῖσθαι καὶ ταράττεσθαι τῶν Συρακοσίων
πρὸς τὴν αἴσθησιν, ἅμα πανταχόθεν ταῖς σάλπιγξι
χρῆσθαι κελεύσας, φυγὴν ἐποίησε πολλὴν καὶ φόβον,
ὡς οὐδενὸς μέρους ἀναλώτου μένοντος. ἔμενε δὲ τὸ καρτε-
ρώτατον καὶ κάλλιστον καὶ μέγιστον, Ἀχραδινὴ καλεῖται,
[καὶ] διὰ τὸ τετειχίσθαι πρὸς τὴν ἔξω πόλιν, ἧς τὸ μὲν
Νέαν τὸ δὲ Τύχην ὀνομάζουσι.
συμπαθήσας, ἐννοήσας οἷον ἐξ οἵου σχῆμα[τος] καὶ

μορφὴν ἀμείψει μετὰ μικρόν, ὑπὸ τοῦ στρατοπέδου διαφο-
ρηθεῖσα. τῶν γὰρ ἡγεμόνων οὐδεὶς μὲν ἦν ὁ τολμῶν
ἐναντιοῦσθαι τοῖς στρατιώταις, αἰτουμένοις δι' ἁρπαγῆς
ὠφεληθῆναι, πολλοὶ δὲ καὶ πυρπολεῖν καὶ κατασκάπτειν
ἐκέλευον. ἀλλὰ τοῦτον μὲν οὐδ' ὅλως προσήκατο τὸν
λόγον ὁ Μάρκελλος, μάλα δ' ἄκων βιασθεὶς ἔδωκεν ἀπὸ
χρημάτων καὶ ἀνδραπόδων ὠφελεῖσθαι· τῶν δ' ἐλευθέρων
σωμάτων ἀπεῖπεν ἅψασθαι, καὶ διεκελεύσατο μήτ' ἀπο-
κτεῖναί τινα μήτ' αἰσχῦναι μήτ' ἀνδραποδίσασθαι Συρα-
κοσίων. οὐ μὴν ἀλλὰ καίπερ οὕτω μετριάσαι δόξας,
οἰκτρὰ πάσχειν ἡγεῖτο τὴν πόλιν, καὶ τὸ συμπαθοῦν καὶ
τὸ συναλγοῦν ὅμως ἐν τοσούτῳ μεγέθει χαρᾶς ἡ ψυχὴ
διέφαινεν, ὁρῶντος ἐν βραχεῖν χρόνῳ πολλῆς καὶ λαμπρᾶς
ἀφανισμὸν εὐδαιμονίας. λέγεται γὰρ οὐκ ἐλάττονα τοῦτον
ἢ τὸν ὕστερον ἀπὸ Καρχηδόνος διαφορηθέντα πλοῦτον
γενέσθαι· καὶ γὰρ τὴν ἄλλην πόλιν οὐ μετὰ πολὺν χρόνον
ἁλοῦσαν ἐκ προδοσίας ἐβιάσαντο διαρπάσαι, πλὴν τῶν
βασιλικῶν χρημάτων· ταῦτα δ' εἰς τὸ δημόσιον ἐξῃρέθη.
μάλιστα δὲ τὸ Ἀρχιμήδους πάθος ἠνίασε Μάρκελλον.
ἔτυχε μὲν γὰρ αὐτός τι καθ' ἑαυτὸν ἀνασκοπῶν ἐπὶ
δόξαντες φέρειν, ἀπέκτειναν. ὅτι μέντοι Μάρκελλος ἤλ-

γησε, καὶ τὸν αὐτόχειρα τοῦ ἀνδρὸς ἀπεστράφη καθάπερ
ἐναγῆ, τοὺς δ' οἰκείους ἀνευρὼν ἐτίμησεν, ὡμολόγηται.
Τῶν δὲ Ῥωμαίων τοῖς ἐκτὸς ἀνθρώποις δεινῶν
μὲν εἶναι πόλεμον μεταχειρίσασθαι καὶ φοβερῶν εἰς χεῖ-
ρας ἐλθεῖν νομιζομένων, εὐγνωμοσύνης δὲ καὶ φιλαν-
θρωπίας καὶ ὅλως πολιτικῆς ἀρετῆς ὑποδείγματα μὴ δε-
δωκότων, πρῶτος δοκεῖ τότε Μάρκελλος ὑποδεῖξαι τοῖς
Ἕλλησι δικαιοτάτους Ῥωμαίους. οὕτω γὰρ ἐχρῆτο τοῖς
συμβάλλουσι, καὶ τοσαῦτα καὶπόλεις καὶ ἰδιώτας εὐερ-
γέτησεν, ὥστ' εἴ τι περὶ Ἔνναν ἢ Μεγαρεῖς ἢ Συρακοσίους
ἔργον ἦν εἰργασμένον οὐκ ἐπιεικὲς αὐτοῖς, τοῦτο τῶν
πεπονθότων αἰτίᾳ μᾶλλον ἢ τῶν πεποιηκότων δοκεῖν γε-
141
γονέναι. μνησθήσομαι δ' ἑνὸς ἀπὸ πολλῶν. πόλις γάρ

ἐστι τῆς Σικελίας Ἐγγύϊον οὐ μεγάλη, ἀρχαία δὲ πάνυ
καὶ διὰ θεῶν ἐπιφάνειαν ἔνδοξος ἃς καλοῦσι Ματέρας.
ἵδρυμα λέγεται Κρητῶν γενέσθαι τὸ ἱερόν, καὶ λόγχας
τινὰς ἐδείκνυσαν καὶ κράνη χαλκᾶ, τὰ μὲν ἔχοντα Μη-
ριόνου, τὰ δ' Οὐλίξου, τουτέστιν Ὀδυσσέως, ἐπιγραφάς,
ἀνατεθεικότων ταῖς θεαῖς. ταύτην προθυμότατα καρ-
χηδονίζουσαν Νικίας, ἀνὴρ πρῶτος τῶν πολιτῶν, ἔπειθε
ρηξάμενος τὸν χιτωνίσκον, ἡμίγυμνος ἀναπηδήσας ἔθεε

πρὸς τὴν ἔξοδον τοῦ θεάτρου, βοῶν ὑπὸ τῶν Ματέρων
ἐλαύνεσθαι, καὶμηδενὸς τολμῶντος ἅψασθαι μηδ'
ἀπαντῆσαι διὰ δεισιδαιμονίαν, ἀλλ' ἐκτρεπομένων, ἐπὶ τὰς
πύλας ἐξέδραμεν, οὔτε φωνῆς τινος οὔτε κινήσεως πρε-
πούσης δαιμονῶντι καὶ παραφρονοῦντι φεισάμενος. ἡ
δὲ γυνὴ συνειδυῖα καὶ συντεχνάζουσα τῷ ἀνδρί, λαβοῦσα
τὰ παιδία πρῶτον μὲν ἱκέτις προσεκυλινδεῖτο τοῖς μεγά-
ροις τῶν θεῶν, ἔπειτα πλανώμενον ἐκεῖνον προσποιου-
μένη ζητεῖν, κωλύοντος οὐδενὸς ἀσφαλῶς ἀπῆλθεν ἐκ
τῆς πόλεως, καὶ διεσώθησαν μὲν οὕτως εἰς Συρακούσας
πρὸς Μάρκελλον· ἐπεὶ δὲ πολλὰ τοὺς Ἐγγυΐνους ὑβρίσαν-
τας καὶ πλημμελήσαντας ἐλθὼν Μάρκελλος ἔδησε πάν-
τας ὡς τιμωρησόμενος, ὁ δὲ Νικίας ἐδάκρυσε παρεστώς,
τέλος δὲ χειρῶν καὶ γονάτων ἁπτόμενος παρῃτεῖτο τοὺς
πολίτας, ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀρξάμενος, ἐπικλασθεὶς ἀφῆκε
πάντας καὶ τὴν πόλιν οὐδὲν ἠδίκησε, τῷ δὲ Νικίᾳ χώραν
τε πολλὴν καὶ δωρεὰς πολλὰς ἔδωκε. ταῦτα μὲν οὖν Πο-
σειδώνιος ὁ φιλόσοφος (FGrH 87 F 43) ἱστόρησε.
πρὸς Μάρκελλον· ἐπεὶ δὲ πολλὰ τοὺς Ἐγγυΐνους ὑβρίσαν-

τας καὶ πλημμελήσαντας ἐλθὼν Μάρκελλος ἔδησε πάν-
τας ὡς τιμωρησόμενος, ὁ δὲ Νικίας ἐδάκρυσε παρεστώς,
τέλος δὲ χειρῶν καὶ γονάτων ἁπτόμενος παρῃτεῖτο τοὺς
πολίτας, ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀρξάμενος, ἐπικλασθεὶς ἀφῆκε
πάντας καὶ τὴν πόλιν οὐδὲν ἠδίκησε, τῷ δὲ Νικίᾳ χώραν
τε πολλὴν καὶ δωρεὰς πολλὰς ἔδωκε. ταῦτα μὲν οὖν Πο-
σειδώνιος ὁ φιλόσοφος (FGrH 87 F 43) ἱστόρησε.
Τὸν δὲ Μάρκελλον ἀνακαλουμένων τῶν Ῥωμαίων
ἐπὶ τὸν ἐγχώριον καὶ σύνοικον πόλεμον, ἐπανερχόμενος τὰ
πλεῖστα καὶ κάλλιστα τῶν ἐν Συρακούσαις ἐκίνησεν
ἀναθημάτων, ὡς αὐτῷ τε πρὸς τὸν θρίαμβον ὄψις εἴη καὶ
τῇ πόλει κόσμος. οὐδὲν γὰρ εἶχεν οὐδ' ἐγίνωσκε πρότερον
τῶν κομψῶν καὶ περιττῶν, οὐδ' ἦν ἐν αὐτῇ τὸ χάριεν
τοῦτο καὶ γλαφυρὸν ἀγαπώμενον, ὅπλων δὲ βαρβαρικῶν
142
καὶ λαφύρων ἐναίμων ἀνάπλεως οὖσα, καὶ περιεστεφανω-

μένη θριάμβων ὑπομνήμασι καὶ τροπαίοις, οὐχ ἱλαρὸν οὐδ'
ἄφοβον οὐδὲ δειλῶν ἦν θέαμα καὶ τρυφώντων θεατῶν· ἀλλ'
ὥσπερ Ἐπαμεινώνδας τὸ Βοιώτιον πεδίον Ἄρεως ὀρχήστραν,
Ξενοφῶν (hell. 3, 4, 17) δὲ τὴν Ἔφεσον πολέμου ἐργαστή-
ριον, οὕτως ἄν μοι δοκεῖ τις τότε τὴν Ῥώμην
του καὶ τὸν θρίαμβον ὄβαν ὠνόμασαν. ἄξιον δὲ καὶ τὸν

Λακωνικὸν ἀποθεωρῆσαι νομοθέτην, ὑπεναντίως τῷ
Ῥωμαϊκῷ τάξαντα τὰς θυσίας· θύει γὰρ ἐν Σπάρτῃ τῶν
ἀποστρατήγων ὁ μὲν δι' ἀπάτης ἢ πειθοῦς ὃ βούλεται δια-
πραξάμενος βοῦν, ὁ δὲ διὰ μάχης ἀλεκτρυόνα. καίπερ
γὰρ ὄντες πολεμικώτατοι, μείζονα καὶ μᾶλλον ἀνθρώπῳ
πρέπουσαν ἡγοῦντο τὴν διὰ λόγου καὶ συνέσεως πρᾶξιν
ἢ τὴν μετὰ βίας καὶ ἀνδρείας. ταῦτα μὲν οὖν ὅπως ἔχει
σκοπεῖν πάρεστι.
Τοῦ δὲ Μαρκέλλου τὸ τέταρτον ὑπατεύοντος, οἱ
ἐχθροὶ τοὺς Συρακοσίους ἀνέπεισαν εἰς Ῥώμην ἀφικο-
μένους κατηγορεῖν καὶ καταβοᾶν πρὸς τὴν σύγκλητον
ὡς δεινὰ καὶ παράσπονδα πεπονθότας. ἔτυχε μὲν οὖν
ἐν Καπιτωλίῳ θυσίαν τινὰ συντελῶν ὁ Μάρκελλος· ἔτι
δὲ συγκαθεζομένῃ τῇ γερουσίᾳ τῶν Συρακοσίων προς-
πεσόντων καὶ δεομένων λόγου τυχεῖν καὶ δίκης, ὁ μὲν
συνάρχων ἐξεῖργεν αὐτούς, ἀγανακτῶν ὑπὲρ τοῦ Μαρ-
κέλλου μὴ παρόντος, ὁ δὲ Μάρκελλος εὐθὺς ἧκεν ἀκού-
σας. καὶ πρῶτον μὲν ἐπὶ τοῦ δίφρου καθίσας ὡς ὕπατος
ἐχρημάτιζεν, ἔπειτα τῶν ἄλλων τέλος ἐχόντων, καταβὰς
ἀπὸ τοῦ δίφρου καὶ καταστὰς ὥσπερ ἰδιώτης εἰς τὸν
ἦν τὸ κεφάλαιον, ὅτι σύμμαχοι καὶ φίλοι Ῥωμαίοις ὄντες

πεπόνθασιν ἃ πολλοῖς τῶν πολεμίων ἕτεροι στρατηγοὶ
μὴ παθεῖν ἐχαρίσαντο. πρὸς ταῦθ' ὁ Μάρκελλος ἔλεγεν,
ὡς ἀντὶ πολλῶν ὧν δεδράκασι Ῥωμαίους κακῶς, οὐδὲν
πεπόνθασι πλὴν ἃ πολέμῳ καὶ κατὰ κράτος ἁλόντας ἀν-
θρώπους κωλῦσαι παθεῖν οὐ δυνατόν ἐστιν· οὕτω δ'
ἁλῶναι δι' αὑτούς, πολλὰ προκαλουμένῳ πεισθῆναι μὴ
ἐθελήσαντας· οὐ γὰρ ὑπὸ τῶν τυράννων πολεμῆσαι
βιασθέντας, ἀλλὰ κἀκείνους ἐπὶ τῷ πολεμεῖν ἑλέσθαι
τυράννους. λεχθέντων δὲ τῶν λόγων, [καὶ] μεθισταμέ-
νοις ὥσπερ εἴωθεν ἐκτῆς βουλῆς τοῖς Συρακοσίοις
συνεξῆλθε Μάρκελλος, ἐπὶ τῷ συνάρχοντι ποιησάμενος
τὴν σύγκλητον, καὶ πρὸ τῶν θυρῶν τοῦ βουλευτηρίου διέ-
τριβεν, οὔτε φόβῳ διὰ τὴν δίκην οὔτε θυμῷ πρὸς τοὺς
143
Συρακοσίους τοῦ συνήθους μεταβαλὼν καταστήματος,

ἀλλὰ πρᾴως πάνυ καὶ κοσμίως τὸ τῆς δίκης τέλος ἐκδε-
χόμενος. ἐπεὶ δὲ διηνέχθησαν αἱ γνῶμαι καὶ νικῶν ἀπ-
εδείχθη, προσπίπτουσιν αὐτῷ [οἱ] Συρακόσιοι, μετὰ δα-
κρύων δεόμενοι τὴν ὀργὴν [τὴν] εἰς αὐτοὺς ἀφεῖναι τοὺς
παρόντας, οἰκτῖραι δὲ τὴν ἄλλην πόλιν, μεμνημένην ὧν
ἔτυχεν ἀεὶ καὶ χάριν ἔχουσαν. ἐπικλασθεὶς οὖν
πεπόνθασι πλὴν ἃ πολέμῳ καὶ κατὰ κράτος ἁλόντας ἀν-

θρώπους κωλῦσαι παθεῖν οὐ δυνατόν ἐστιν· οὕτω δ'
ἁλῶναι δι' αὑτούς, πολλὰ προκαλουμένῳ πεισθῆναι μὴ
ἐθελήσαντας· οὐ γὰρ ὑπὸ τῶν τυράννων πολεμῆσαι
βιασθέντας, ἀλλὰ κἀκείνους ἐπὶ τῷ πολεμεῖν ἑλέσθαι
τυράννους. λεχθέντων δὲ τῶν λόγων, [καὶ] μεθισταμέ-
νοις ὥσπερ εἴωθεν ἐκτῆς βουλῆς τοῖς Συρακοσίοις
συνεξῆλθε Μάρκελλος, ἐπὶ τῷ συνάρχοντι ποιησάμενος
τὴν σύγκλητον, καὶ πρὸ τῶν θυρῶν τοῦ βουλευτηρίου διέ-
τριβεν, οὔτε φόβῳ διὰ τὴν δίκην οὔτε θυμῷ πρὸς τοὺς
Συρακοσίους τοῦ συνήθους μεταβαλὼν καταστήματος,
ἀλλὰ πρᾴως πάνυ καὶ κοσμίως τὸ τῆς δίκης τέλος ἐκδε-
χόμενος. ἐπεὶ δὲ διηνέχθησαν αἱ γνῶμαι καὶ νικῶν ἀπ-
εδείχθη, προσπίπτουσιν αὐτῷ [οἱ] Συρακόσιοι, μετὰ δα-
κρύων δεόμενοι τὴν ὀργὴν [τὴν] εἰς αὐτοὺς ἀφεῖναι τοὺς
παρόντας, οἰκτῖραι δὲ τὴν ἄλλην πόλιν, μεμνημένην ὧν
ἔτυχεν ἀεὶ καὶ χάριν ἔχουσαν. ἐπικλασθεὶς οὖν ὁ Μάρ-
κελλος τούτοις τε διηλλάγη, καὶ τοῖς ἄλλοις Συρακοσίοις
ἀεί τι πράττων ἀγαθὸν διετέλει, καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἣν
ἀπέδωκεν αὐτοῖς καὶ τοὺς νόμους καὶ τῶν κτημάτων τὰ
περιόντα βέβαια παρέσχεν ἡ σύγκλητος. ἀνθ' ὧν ἄλλας
νέσθαι ἄκοντος θεοῦ,” τοῖς μὲν Νομάσιν ἐπέθηκε δίκην,

οὐκέτι δὲ κομιδῆς ἢ συλλογῆς τῶν λειψάνων ἐφρόντισεν,
ὡς δὴ κατὰ θεόν τινα καὶ τῆς τελευτῆς καὶ τῆς ἀταφίας
παραλόγως οὕτω τῷ Μαρκέλλῳ γενομένης. ταῦτα μὲν
οὖν οἱ περὶ Κορνήλιον Νέπωτα (HRR II 35) καὶ Οὐα-
λέριον Μάξιμον ἱστορήκασι· Λίβιος δὲ καὶ Καῖσαρ ὁ
Σεβαστὸς (ORF Meyer 521) κομισθῆναι τὴν ὑδρίαν πρὸς
τὸν υἱὸν εἰρήκασι καὶ ταφῆναι λαμπρῶς.
Ἦν δ' ἀναθήματαΜαρκέλλου δίχα τῶν ἐν Ῥώμῃ
γυμνάσιον μὲν ἐν Κατάνῃ τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ
πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμοθρᾴκῃ παρὰ τοῖς
θεοῖς οὓς Καβείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν τῷ
ἱερῷ τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δ' αὐτοῦ τῷ ἀνδριάντι τοῦτ' ἦν
144
ἐπιγεγραμμένον, ὡς Ποσειδώνιός φησι (FGrH 87 F 44),

τὸ ἐπίγραμμα (168 Preger)·

Πλούταρχος. Phil., Comparatio Pelopidae et Marcelli (0007: 023)

ῥᾳδίως τῆς νίκης ὑφιέμενον, ἀλλὰ καὶ ἀμφισβητοῦν τε

καὶ φιλοτιμούμενον ἐπάρας καὶ θαρρύνας εἷς ἀνὴρ ἦν
Μάρκελλος· εἰθισμένους γὰρ ὑπὸ τῶν συμφορῶν, εἰ
φεύγοντες ἐκφύγοιεν Ἀννίβαν ἀγαπᾶν, ἐδίδαξεν αἰσχύ-
νεσθαι σῳζομένους μεθ' ἥττης, αἰδεῖσθαι δὲ παρὰ μικρὸν
ἐνδόντας, ἀλγεῖν δὲ μὴ κρατήσαντας.
Ἐπεὶ τοίνυν Πελοπίδας μὲν οὐδεμίαν ἡττήθη
μάχην στρατηγῶν, Μάρκελλος δὲ πλείστας τῶν καθ'
αὑτὸν Ῥωμαίων ἐνίκησε, δόξειεν ἂν ἴσως τὸ δυσνίκητον
πρὸς τὸ ἀήττητον ὑπὸ πλήθους τῶν κατωρθωμένων
ἐπανισοῦσθαι. καὶ μὴν οὗτος μὲν εἷλε Συρακούσας, ἐκεῖνος
δὲ τῆς Λακεδαίμονος ἀπέτυχεν. ἀλλ' οἶμαι μεῖζον εἶναι
τοῦ καταλαβεῖν Σικελίαν τὸ τῇ Σπάρτῃ προσελθεῖν καὶ
διαβῆναι πρῶτον ἀνθρώπων πολέμῳ τὸν Εὐρώταν, εἰ μὴ
νὴ Δία τοῦτο μὲν φήσει τις τὸ ἔργον Ἐπαμεινώνδᾳ μᾶλ-
λον ἢ Πελοπίδᾳ προσήκειν, ὥσπερ καὶ τὰ Λεῦκτρα, τῶν
δὲ Μαρκέλλῳ διαπεπραγμένων ἀκοινώνητον εἶναι τὴν
δόξαν. καὶ γὰρ Συρακούσας μόνος εἷλε, καὶ Κελτοὺς ἄνευ
τοῦ συνάρχοντος ἐτρέψατο, καὶ πρὸς Ἀννίβαν μηδενὸς
συλλαμβάνοντος, ἀλλὰ καὶ πάντων ἀποτρεπόντων, ἀντι-
ταξάμενος καὶ μεταβαλὼν τὸ σχῆμα τοῦ πολέμου, πρῶτος
Πλούταρχος. Phil., Aristides (0007: 024)“Plutarchi vitae parallelae, vol. 1.1, 4th
νους ὄγκον ἐπιφθόνοις ὄστρακον ἐπιφέρεσθαι· τρίτον δὲ

καὶ τελευταῖον, ὅτι νίκης ἀναθήματα χορηγικῆς τρίποδας
ἐν Διονύσου καταλέλοιπεν, οἳ καὶ καθ' ἡμᾶς ἐδείκνυντο,
τοιαύτην ἐπιγραφὴν διασῴζοντες ‘Ἀντιοχὶς ἐνίκα, Ἀρι-
στείδης ἐχορήγει, Ἀρχέστρατος ἐδίδασκε.’ τουτὶ μὲν οὖν
καίπερ εἶναι δοκοῦν μέγιστον, ἀσθενέστατόν ἐστι. καὶ
γὰρ Ἐπαμεινώνδας, ὃν πάντες ἄνθρωποι γιγνώσκουσιν
ἐν πενίᾳ καὶ τραφέντα πολλῇ καὶ βιώσαντα, καὶ Πλάτων
ὁ φιλόσοφος οὐκ ἀφιλοτίμους ἀνεδέξαντο χορηγίας, ὁ
μὲν αὐληταῖς ἀνδράσιν, ὁ δὲ παισὶ κυκλίοις χορηγήσας,
τούτῳ μὲν Δίωνος τοῦ Συρακοσίου τὴν δαπάνην παρέ-
χοντος, Ἐπαμεινώνδᾳ δὲ τῶν περὶ Πελοπίδαν. οὐ γὰρ
ἔστι τοῖς ἀγαθοῖς ἀκήρυκτος καὶ ἄσπονδος πρὸς τὰς
παρὰ τῶν φίλων δωρεὰς πόλεμος, ἀλλὰ τὰς εἰς ἀπό-
145
θεσιν καὶ πλεονεξίαν ἀγεννεῖς ἡγούμενοι καὶ ταπεινάς,

ὅσαι φιλοτιμίας τινὸς ἀκερδοῦς ἔχονται καὶ λαμπρότητος
οὐκ ἀπωθοῦνται. Παναίτιος (fr. 131 v. Str.) μέντοι περὶ
τοῦ τρίποδος ἀποφαίνει τὸν Δημήτριον ὁμωνυμίᾳ διεψευ-
σμένον· ἀπὸ γὰρ τῶν Μηδικῶν εἰς τὴν τελευτὴν τοῦ
Πελοποννησιακοῦ πολέμου δύο μόνους Ἀριστείδας
Πλούταρχος. Phil., Pyrrhus (0007: 030)“Plutarchi vitae parallelae, vol. 3.1, 2nd
ρον, “αὐτοῦ μένων” ἔφη “μᾶλλον ἡμᾶς ἐν ὀλίγοις ἢ

περιιὼν πρὸς ἅπαντας ἀνθρώπους κακῶς λεγέτω”. καὶ
τοὺς παρ' οἶνον αὐτὸν λοιδορήσαντας, εἶτ' ἐλεγχομένους
ἠρώτησεν εἰ ταῦτ' εἶπον. ἀποκριναμένου δὲ τῶν νεανίσκων
ἑνός, “ταῦτ' ὦ βασιλεῦ· πλείονα δ' ἂν ἔτι τούτων εἰρή-
κειμεν, εἰ πλείων παρῆν οἶνος ἡμῖν”, γελάσας ἀφῆκε.
Γυναῖκας δὲ πραγμάτων ἕνεκα καὶ δυνάμεως πλείο-
νας ἔγημε μετὰ τὴν Ἀντιγόνης τελευτήν. καὶ γὰρ Αὐτο-
λέοντος τοῦ Παιόνων βασιλέως ἔλαβε θυγατέρα, καὶ Βιρ-
κένναν τὴν Βαρδύλλιος τοῦ Ἰλλυριῶν, καὶ Λάνασσαν
τὴν Ἀγαθοκλέους τοῦ Συρακοσίου, προῖκα προσφερο-
μένην αὐτῷ τὴν Κερκυραίων πόλιν, ἡλωκυῖαν ὑπ' Ἀγα-
θοκλέους. ἐκ μὲν οὖν Ἀντιγόνης Πτολεμαῖον υἱὸν ἔσχεν,
ἐκ δὲ Λανάσσης Ἀλέξανδρον, Ἕλενον δὲ τὸν νεώτατον ἐκ
Βιρκέννης. καὶ πάντας ἀγαθοὺς ἐν τοῖς ὅπλοις ἐθρέψατο
καὶ διαπύρους, εὐθὺς ἐκ γενετῆς ἐπὶ τοῦτο θηγομένους
ὑπ' αὐτοῦ. λέγεται γὰρ [ὡς] ἐρωτηθεὶς ὑφ' ἑνὸς αὐτῶν ἔτι
παιδὸς ὄντος, τίνι καταλείψει τὴν βασιλείαν, εἰπεῖν “ὃς
ἂν ὑμῶν τὴν μάχαιραν ὀξυτέραν ἔχῃ”. τοῦτο δ' οὐδὲν
ἀποδεῖ τῆς τραγικῆς ἀρᾶς ἐκείνης (Eurip. Phoen. 68)·
“θηκτῷ σιδήρῳ δῶμα διαλαχεῖν” τοὺς ἀδελφούς.
Πλούταρχος. Phil., Pyrrhus Chap. 14, sec. 10, line 5
ποιήσομεν;” καὶ ὁ Πύρρος οὔπω τὴν διάνοιαν αὐτοῦ

καθορῶν, “ἐγγύς” εἶπεν “ἡ Σικελία χεῖρας ὀρέγει, νῆσος
εὐδαίμων καὶ πολυάνθρωπος, ἁλῶναι δὲ ῥᾴστη· στάσις
γὰρ ὦ Κινέα πάντα νῦν ἐκεῖ[να] καὶ ἀναρχία πόλεων καὶ
δημαγωγῶν ὀξύτης, Ἀγαθοκλέους ἐκλελοιπότος.” “εἰ-
κότα” ἔφη “λέγεις” ὁ Κινέας· “ἀλλ' ἦ τοῦτο πέρας ἡμῖν
τῆς στρατείας, λαβεῖν Σικελίαν;” “θεός” ὁ Πύρρος ἔφη
“νικᾶν διδῴη καὶ κατορθοῦν· τούτοις δὲ προάγωσι χρη-
σόμεθα πραγμάτων μεγάλων. τίς γὰρ ἂν ἀπόσχοιτο Λι-
βύης καὶ Καρχηδόνος ἐν ἐφικτῷ γενομένης, ἣν Ἀγαθοκλῆς
ἀποδρὰς ἐκ Συρακουσῶν κρύφα καὶ περάσας ναυσὶν
ὀλίγαις λαβεῖν παρ' οὐδὲν ἦλθεν; ὅτι δὲ τούτων κρατή-
σασιν ἡμῖν οὐδεὶς ἀντιστήσεται τῶν νῦν ὑβριζόντων πο-
146
λεμίων, τί ἂν λέγοι τις;” “οὐδέν” ὁ Κινέας εἶπε· “δῆλον

γὰρ ὅτι καὶ Μακεδονίαν ἀναλαβεῖν καὶ τῆς Ἑλλάδος ἄρ-
χειν ὑπάρξει βεβαίως ἀπὸ τηλικαύτης δυνάμεως. γενο-
μένων δὲ πάντων ὑφ' ἡμῖν, τί ποιήσομεν;” καὶ ὁ Πύρ-
ρος ἐπιγελάσας, “σχολήν” ἔφη “ἄξομεν πολλήν, καὶ κώ-
θων ὦ μακάριε καθημερινὸς ἔσται, καὶ διὰ λόγων συν-
όντες ἀλλήλους εὐφρανοῦμεν”. ἐνταῦθα δὴ τῶν λόγων
καταστήσας τὸν Πύρρον ὁ Κινέας, “εἶτα” ἔφη “τί νῦν
γοὶ πλὴν ὀλίγων ἅπαντες, μεταπέμπεσθαι δ' οὐκ ἦσαν

ἕτεροι, καὶ τοὺς αὐτόθι συμμάχους ἀμβλυτέρους ἑώρα,
τοῖς δὲ Ῥωμαίοις ὥσπερ ἐκ πηγῆς οἴκοθεν ἐπιρρεούσης
ἀναπληρούμενον εὐπόρως καὶ ταχὺ τὸ στρατόπεδον, καὶ
ταῖς ἥτταις οὐκ ἀποβάλλοντας τὸ θαρρεῖν, ἀλλὰ καὶ ῥώ-
μην καὶ φιλονικίαν ὑπ' ὀργῆς ἐπὶ τὸν πόλεμον προς-
λαμβάνοντας.
Ἐν τοιαύταις δ' ὢν ἀπορίαις, εἰς ἐλπίδας αὖ πά-
λιν καινὰς ἐνέπεσε καὶ πράγματα διχοστασίαν ἔχοντα
τῆς γνώμης. ἅμα γὰρ ἧκον ἐκ μὲν Σικελίας ἄνδρες,
Ἀκράγαντα καὶ Συρακούσας καὶ Λεοντίνους ἐγχειρίζον-
τες αὐτῷ καὶ δεόμενοι Καρχηδονίους τε συνεκβαλεῖν καὶ
τῶν τυράννων ἀπαλλάξαι τὴν νῆσον, ἐκ δὲ τῆς Ἑλλάδος
ἀγγέλλοντες, ὡς Πτολεμαῖος ὁ Κεραυνὸς ἀπόλωλε συμ-
πεσὼν Γαλάταις μετὰ τῆς δυνάμεως, καὶ νῦν ἂν ἐν καιρῷ
μάλιστα δεομένοις βασιλέως Μακεδόσι παραγένοιτο·
πολλὰ δὴ τὴν Τύχην μεμψάμενος, ὅτι πράξεων μεγάλων
ὑποθέσεις εἰς ἕνα καιρὸν αὐτῷ συνήνεγκε, καὶ νομίζων,
ὡς ἀμφοτέρων ὑπαρχόντων, ἀπολλύναι θάτερον, διηνέ-
χθη τοῖς λογισμοῖς πολὺν χρόνον. εἶτα τοῖς Σικελικοῖς
μειζόνων ὑποκεῖσθαι πραγμάτων δοκούντων, Λιβύης
...ἐφιέμενος καὶ ναῦς ἔχων πολλὰς πληρωμάτων ἐπι-

δεεῖς, ἤγειρεν ἐρέτας, οὐκ ἐπιεικῶς ἐντυγχάνων οὐδὲ
πράως ταῖς πόλεσιν, ἀλλὰ δεσποτικῶς καὶ πρὸς ὀργὴν
βιαζόμενος καὶ κολάζων, οὐκ εὐθὺς ὢν οὐδ' ἐν ἀρχῇ
τοιοῦτος, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον ἑτέρων τῷ πρὸς χάριν ὁμι-
λεῖν καὶ πάντα πιστεύειν καὶ μηδὲν ἐνοχλεῖν ὑπαγόμε-
νος, εἶτα γινόμενος ἐκ δημαγωγοῦ τύραννος, ἀχαριστίας
τῇ χαλεπότητι καὶ ἀπιστίας προσωφλίσκανε δόξαν. οὐ
μὴν ἀλλὰ ταῦτα μὲν ὡς ἀναγκαῖα συνεχώρουν καίπερ
δυσφοροῦντες· ἐπεὶ δὲ Θοίνωνα καὶ Σωσίστρατον, ἄν-
δρας ἡγεμονικοὺς ἐν Συρακούσαις, οἳ πρῶτοι μὲν αὐτὸν
ἐλθεῖν ἔπεισαν εἰς Σικελίαν, ἐλθόντι δὲ τὴν πόλιν εὐθὺς
ἐνεχείρισαν καὶ τὰ πλεῖστα συγκατειργάσαντο τῶν
147
Σικελικῶν, μήτ' ἄγειν σὺν αὑτῷ μήτ' ἀπολείπειν βου-

λόμενος ἐν ὑποψίαις εἶχε, καὶ Σωσίστρατος μὲν ἀπέστη
φοβηθείς, Θοίνωνα δὲ τὰ αὐτὰ φρονεῖν αἰτιασάμενος
ἀπέκτεινεν, οὐ κατὰ μικρὸν οὐδὲ καθ' ἓν αὐτῷ μεθ-
ίστατο τῶν πραγμάτων, ἀλλὰ δεινοῦ τινος μίσους ἐγγε-
νομένου ταῖς πόλεσι πρὸς αὐτόν, αἱ μὲν προσετίθεντο
Καρχηδονίοις, αἱ δ' ἐπήγοντο Μαμερτίνους. ἀποστάσεις
δ' ὁρῶν ἅπαντα καὶ νεωτερισμοὺς καὶ σύστασιν ἰσχυρὰν
Πλούταρχος. Phil., Nicias (0007: 038)“Plutarchi vitae parallelae, vol. 1.2, 3rd edn.”,
Ed. Ziegler, K.Leipzig: Teubner, 1964.Chap. 1, sec. 3, line 2

παχύς, ὠνθυλευμένος στέατι Σικελικῷ,

πολλαχοῦ δ' ὑπορρέων εἰς τὸν Ξέναρχον, ὥσπερ ὅταν
λέγῃ (FGrH 566 F 102b, cf. T 18) τοῖς Ἀθηναίοις οἰωνὸν ἡγή-
σασθαι γεγονέναι τὸν ἀπὸ τῆς νίκης ἔχοντα τοὔνομα
στρατηγὸν ἀντειπόντα πρὸς τὴν στρατηγίαν, καὶ τῇ περι-
κοπῇ τῶν Ἑρμῶν προσημαίνειν αὐτοῖς τὸ δαιμόνιον, ὡς
ὑφ' Ἑρμοκράτους τοῦ Ἕρμωνος πλεῖστα πείσονται παρὰ
τὸν πόλεμον· ἔτι δ' εἰκὸς εἶναι τὸν Ἡρακλέα τοῖς μὲν Συ-
ρακουσίοις βοηθεῖν διὰ τὴν Κόρην, παρ' ἧς ἔλαβε τὸν
Κέρβερον, ὀργίζεσθαι δὲ τοῖς Ἀθηναίοις, ὅτι τοὺς Αἰγε-
στέας, ἀπογόνους ὄντας Τρώων, ἔσῳζον, αὐτὸς δ' ὑπὸ
Λαομέδοντος ἀδικηθεὶς ἀνάστατον ἐποίησε τὴν πόλιν.
ἀλλὰ τούτῳ μὲν ἴσως ἀπὸ τῆς αὐτῆς ἐμμελείας ταῦτά τε
γράφειν ἐπῄει καὶ τὴν Φιλίστου διάλεκτον εὐθύνειν καὶ
τοῖς περὶ Πλάτωνα καὶ Ἀριστοτέλην λοιδορεῖσθαι· ἐμοὶ
δ' ὅλως μὲν ἡ περὶ λέξιν ἅμιλλα καὶ ζηλοτυπία πρὸς ἑτέ-
ρους μικροπρεπὲς φαίνεται καὶ σοφιστικόν, ἂν δὲ πρὸς τὰ
ἀμίμητα γίγνηται, καὶ τελέως ἀναίσθητον. ἃς γοῦν Θου-
κυδίδης ἐξήνεγκε πράξεις καὶ Φίλιστος (FGrH 556 F 54)
Πλούταρχος. Phil., Nicias Chap. 13, sec. 2, line 3
μον παροξύνων τοὺς Ἀθηναίους Δημόστρατος ἔφη τὸν

Νικίαν προφάσεις λέγοντα παύσειν, καὶ ψήφισμα γράψας
ὅπως αὐτοκράτορες ὦσιν οἱ στρατηγοὶ κἀνταῦθα κἀκεῖ
βουλευόμενοι καὶ πράττοντες, ἔπεισε τὸν δῆμον ψηφίσα-
σθαι.
Καίτοι λέγεται πολλὰ καὶ παρὰ τῶν ἱερέων ἐναν-
τιοῦσθαι πρὸς τὴν στρατείαν· ἀλλ' ἑτέρους ἔχων μάντεις
ὁ Ἀλκιβιάδης ἐκ δή τινων λογίων προὔφερε παλαιῶν
μέγα κλέος τῶν Ἀθηναίων ἀπὸ Σικελίας ἔσεσθαι, καὶ
θεοπρόποι τινὲς αὐτῷ παρ' Ἄμμωνος ἀφίκοντο χρησμὸν
κομίζοντες, ὡς λήψονται Συρακουσίους ἅπαντας Ἀθη-
148
ναῖοι· τὰ δ' ἐναντία φοβούμενοι δυσφημεῖν ἔκρυπτον. οὐδὲ

γὰρ τὰ προὖπτα καὶ καταφανῆ τῶν σημείων ἀπέτρεπεν,
ἥ τε τῶν Ἑρμῶν περικοπή, μιᾷ νυκτὶ πάντων ἀκρωτηρια-
σθέντων πλὴν ἑνὸς ὃν Ἀνδοκίδου καλοῦσιν, ἀνάθημα μὲν
τῆς Αἰγηίδος φυλῆς, κείμενον δὲ πρὸ τῆς Ἀνδοκίδου τότ'
οὔσης οἰκίας, καὶ τὸ πραχθὲν περὶ τὸν βωμὸν τῶν δώδεκα
θεῶν. ἄνθρωπος γάρ τις ἐξαίφνης ἀναπηδήσας ἐπ' αὐτόν,
εἶτα περιβάς, ἀπέκοψεν αὑτοῦ λίθῳ τὸ αἰδοῖον. ἐν δὲ Δελ-
φοῖς Παλλάδιον ἕστηκε χρυσοῦν ἐπὶ φοίνικος χαλκοῦ
βεβηκός, ἀνάθημα τῆς πόλεως ἀπὸ τῶν Μηδικῶν ἀριστεί
σθέντων πλὴν ἑνὸς ὃν Ἀνδοκίδου καλοῦσιν, ἀνάθημα μὲν

τῆς Αἰγηίδος φυλῆς, κείμενον δὲ πρὸ τῆς Ἀνδοκίδου τότ'
οὔσης οἰκίας, καὶ τὸ πραχθὲν περὶ τὸν βωμὸν τῶν δώδεκα
θεῶν. ἄνθρωπος γάρ τις ἐξαίφνης ἀναπηδήσας ἐπ' αὐτόν,
εἶτα περιβάς, ἀπέκοψεν αὑτοῦ λίθῳ τὸ αἰδοῖον. ἐν δὲ Δελ-
φοῖς Παλλάδιον ἕστηκε χρυσοῦν ἐπὶ φοίνικος χαλκοῦ
βεβηκός, ἀνάθημα τῆς πόλεως ἀπὸ τῶν Μηδικῶν ἀριστεί-
ων· τοῦτ' ἔκοπτον ἐφ' ἡμέρας πολλὰς προσπετόμενοι κόρα-
κες, καὶ τὸν καρπὸν ὄντα χρυσοῦν τοῦ φοίνικος ἀπέτρωγον
καὶ κατέβαλλον. οἱ δὲ ταῦτα μὲν ἔφασαν εἶναι Δελφῶν
πλάσματα, πεπεισμένων ὑπὸ Συρακουσίων· χρησμοῦ δέ
τινος κελεύοντος αὐτοὺς ἐκ Κλαζομενῶν τὴν ἱέρειαν τῆς
Ἀθηνᾶς ἄγειν, μετεπέμψαντο τὴν ἄνθρωπον· ἐκαλεῖτο δ'
Ἡσυχία. καὶ τοῦτ' ἦν ὡς ἔοικεν ὃ παρῄνει τῇ πόλει τὸ δαι-
μόνιον, ἐν τῷ παρόντι τὴν ἡσυχίαν ἄγειν. εἴτε δὴ ταῦτα
δείσας, εἴτ' ἀνθρωπίνῳ λογισμῷ τὴν στρατείαν φοβηθείς,
ὁ ἀστρολόγος Μέτων – ἦν γὰρ ἐφ' ἡγεμονίας τινὸς τεταγ-
μένος – προσεποιεῖτο τὴν οἰκίαν ὑφάπτειν ὡς μεμηνώς.
οἱ δέ φασιν οὐ μανίαν σκηψάμενον, ἀλλὰ νύκτωρ ἐμπρή-
σαντα τὴν οἰκίαν προελθεῖν εἰς τὴν ἀγορὰν ταπεινόν, καὶ
δεῖσθαι τῶν πολιτῶν ὅπως ἐπὶ συμφορᾷ τοσαύτῃ τὸν υἱὸν
Πλούταρχος. Phil., Nicias

ἐξελέσθαι τῆς στρατηγίας δεόμενος ἴσχυσεν, ἀλλ' ὥσπερ

ἀράμενος καὶ φέρων αὐτὸν ὁ δῆμος ἐπέθηκε τῇ δυνάμει
στρατηγόν, οὐδεὶς ἔτι καιρὸς ἦν τῆς πολλῆς εὐλαβείας
καὶ μελλήσεως, ὥστε παιδὸς δίκην ἀπὸ τῆς νεὼς ὀπίσω
βλέποντα καὶ τὸ μὴ κρατηθῆναι τοῖς λογισμοῖς ἀναλαμ-
βάνοντα καὶ στρέφοντα πολλάκις ἐναμβλῦναι καὶ τοὺς
149
συνάρχοντας αὐτῷ καὶ τὴν ἀκμὴν διαφθεῖραι τῶν πράξεων,

ἀλλ' εὐθὺς ἔδει τοῖς πολεμίοις ἐμφύντα καὶ προσκείμενον
ἐλέγχειν τὴν Τύχην ἐπὶ τῶν ἀγώνων. ὁ δὲ Λαμάχου μὲν
ἄντικρυς ἀξιοῦντος πλεῖν ἐπὶ Συρακούσας καὶ μάχην ἔγγι-
στα τῆς πόλεως τιθέναι, Ἀλκιβιάδου δὲ τὰς πόλεις ἀφι-
στάναι Συρακουσίων, εἶθ' οὕτως ἐπ' αὐτοὺς βαδίζειν, τὰ
ἐναντία λέγων καὶ κελεύων ἀτρέμα παρὰ τὴν Σικελίαν
κομιζομένους καὶ περιπλέοντας ἐπιδείξασθαι τὰ ὅπλα καὶ
τὰς τριήρεις, εἶτ' ἀποπλεῖν Ἀθήναζε, μικρὸν τῆς δυνάμεως
Αἰγεστεῦσιν ἀπαρξαμένους, αὐτίκα τε τὴν γνώμην ὑπεξ-
έλυσε καὶ κατέβαλε τὸ φρόνημα τῶν ἀνδρῶν, καὶ μετ'
ὀλίγον χρόνον Ἀλκιβιάδην Ἀθηναίων μεταπεμψαμένων εἰς
κρίσιν, λόγῳ μὲν ἀπολειφθεὶς δεύτερος ἡγεμών, δυνάμει
δὲ μόνος ὤν, οὐκ ἐπαύσατο καθήμενος ἢ περιπλέων ἢ

στρατηγόν, οὐδεὶς ἔτι καιρὸς ἦν τῆς πολλῆς εὐλαβείας

καὶ μελλήσεως, ὥστε παιδὸς δίκην ἀπὸ τῆς νεὼς ὀπίσω
βλέποντα καὶ τὸ μὴ κρατηθῆναι τοῖς λογισμοῖς ἀναλαμ-
βάνοντα καὶ στρέφοντα πολλάκις ἐναμβλῦναι καὶ τοὺς
συνάρχοντας αὐτῷ καὶ τὴν ἀκμὴν διαφθεῖραι τῶν πράξεων,
ἀλλ' εὐθὺς ἔδει τοῖς πολεμίοις ἐμφύντα καὶ προσκείμενον
ἐλέγχειν τὴν Τύχην ἐπὶ τῶν ἀγώνων. ὁ δὲ Λαμάχου μὲν
ἄντικρυς ἀξιοῦντος πλεῖν ἐπὶ Συρακούσας καὶ μάχην ἔγγι-
στα τῆς πόλεως τιθέναι, Ἀλκιβιάδου δὲ τὰς πόλεις ἀφι-
στάναι Συρακουσίων, εἶθ' οὕτως ἐπ' αὐτοὺς βαδίζειν, τὰ
ἐναντία λέγων καὶ κελεύων ἀτρέμα παρὰ τὴν Σικελίαν
κομιζομένους καὶ περιπλέοντας ἐπιδείξασθαι τὰ ὅπλα καὶ
τὰς τριήρεις, εἶτ' ἀποπλεῖν Ἀθήναζε, μικρὸν τῆς δυνάμεως
βουλευόμενος, πρὶν ἐγγηρᾶσαι μὲν αὐτῶν τὴν ἀκμὴν τῆς
ἐλπίδος, ἐκρυῆναι δὲ τῶν πολεμίων τὸ θάμβος καὶ τὸν

150

φόβον, ὃν ἡ πρώτη παρέστησεν αὐτοῖς ὄψις τῶν δυνά-
μεων.
Ἔτι δὲ τοῦ Ἀλκιβιάδου παρόντος, ἑξήκοντα ναυσὶ πλεύ-
σαντες ἐπὶ Συρακούσας, τὰς μὲν ἄλλας ἀνεῖχον ὑπὲρ τοῦ
λιμένος ἔξω παρατάξαντες, δέκα δὲ κατήλαυνον εἴσω
κατασκοπῆς εἵνεκα καὶ Λεοντίνους ἐπὶ τὴν οἰκείαν ἀπο-
καλοῦσαι διὰ κήρυκος. αὗται λαμβάνουσι ναῦν πολεμίαν
σανίδας κομίζουσαν, εἰς ἃς ἀπεγράφοντο κατὰ φυλὰς
αὑτοὺς οἱ Συρακούσιοι. κείμεναι δ' ἄπωθεν τῆς πόλεως
ἐν ἱερῷ Διὸς Ὀλυμπίου, τότε πρὸς ἐξέτασιν καὶ κατά-
λογον τῶν ἐν ἡλικίᾳ μετεπέμφθησαν. ὡς οὖν ὑπὸ τῶν Ἀθη-
ναίων ἁλοῦσαι πρὸς τοὺς στρατηγοὺς ἐκομίσθησαν καὶ τὸ
πλῆθος ὤφθη τῶν ὀνομάτων, ἠχθέσθησαν οἱ μάντεις μή
ποτ' ἄρα τὸ χρεὼν ἐνταῦθα τοῦ χρησμοῦ περαίνοι, λέγοντος


φόβον, ὃν ἡ πρώτη παρέστησεν αὐτοῖς ὄψις τῶν δυνά-
μεων.
Ἔτι δὲ τοῦ Ἀλκιβιάδου παρόντος, ἑξήκοντα ναυσὶ πλεύ-
σαντες ἐπὶ Συρακούσας, τὰς μὲν ἄλλας ἀνεῖχον ὑπὲρ τοῦ
ὡς Ἀθηναῖοι λήψονται Συρακουσίους ἅπαντας. οὐ μὴν
ἀλλ' ἕτεροί φασιν ἔργῳ τοῦτο τοῖς Ἀθηναίοις ἐπιτελὲς
151
γενέσθαι καθ' ὃν χρόνον ἀποκτείνας Δίωνα Κάλλιππος

ὁ Ἀθηναῖος ἔσχε Συρακούσας.

Ἀποπλεύσαντος δὲ τοῦ Ἀλκιβιάδου μετ' ὀλίγον ἐκ
Σικελίας, τὸ πᾶν ἤδη κράτος ὁ Νικίας ἔσχεν. ὁ δὲ Λάμα-
χος ἦν μὲν ἀνδρώδης καὶ δίκαιος ἀνὴρ καὶ τῇ χειρὶ χρώ-
μενος ἀφειδῶς κατὰ τὰς μάχας, πένης δὲ τοσοῦτον καὶ
λιτός, ὥστε καθ' ἑκάστην στρατηγίαν ἀπολογίζεσθαι τοῖς
Ἀθηναίοις μικρὸν ἀργύριον εἰς ἐσθῆτα καὶ κρηπῖδας ἑαυτῷ.
τοῦ δὲ Νικίου καὶ διὰ τἆλλα μέγας ἦν καὶ διὰ τὸν πλοῦ

Ἀποπλεύσαντος δὲ τοῦ Ἀλκιβιάδου μετ' ὀλίγον ἐκ
Σικελίας, τὸ πᾶν ἤδη κράτος ὁ Νικίας ἔσχεν. ὁ δὲ Λάμα-
χος ἦν μὲν ἀνδρώδης καὶ δίκαιος ἀνὴρ καὶ τῇ χειρὶ χρώ-
μενος ἀφειδῶς κατὰ τὰς μάχας, πένης δὲ τοσοῦτον καὶ
λιτός, ὥστε καθ' ἑκάστην στρατηγίαν ἀπολογίζεσθαι τοῖς
Ἀθηναίοις μικρὸν ἀργύριον εἰς ἐσθῆτα καὶ κρηπῖδας ἑαυτῷ.
τοῦ δὲ Νικίου καὶ διὰ τἆλλα μέγας ἦν καὶ διὰ τὸν πλοῦ-
τον καὶ διὰ τὴν δόξαν ὁ ὄγκος. λέγεται δ' ἐν τῷ στρατη-
152
γίῳ ποτὲ βουλευομένων τι κοινῇ τῶν συναρχόντων κελευ-

σθεὶς ὑπ' αὐτοῦ πρῶτος εἰπεῖν γνώμην Σοφοκλῆς ὁ ποιητής,
“παλαιότατός εἰμι, σὺ δὲ πρεσβύτατος.” οὕτω δὴ καὶ τότε

τὸν Λάμαχον ἄγων ὑφ' ἑαυτῷ στρατηγικώτερον ὄντα, καὶ
χρώμενος εὐλαβῶς καὶ διὰ μελλήσεως ἀεὶ τῇ δυνάμει,
πρῶτον μὲν ἀπωτάτω τῶν πολεμίων ἐκπεριπλέων Σικε-
λίαν θάρσος ἔδωκεν αὐτοῖς, ἔπειτα προσβαλὼν Ὕβλῃ
πολιχνίῳ μικρῷ καὶ πρὶν ἑλεῖν ἀποστάς, κομιδῇ κατε-
φρονήθη, καὶ τέλος εἰς Κατάνην ἀπῆλθε, πράξας οὐδὲν
ἢ καταστρεψάμενος Ὕκκαρα, βαρβαρικὸν χωρίον, ὅθεν
λέγεται καὶ Λαΐδα τὴν ἑταίραν ἔτι κόρην ἐν τοῖς αἰχμαλώ-
τοις πραθεῖσαν εἰς Πελοπόννησον κομισθῆναι.
Τοῦ δὲ θέρους διελθόντος, ἐπεὶ τοὺς Συρακουσίους
ἐπυνθάνετο προτέρους ἐπ' αὐτοὺς ἀφίξεσθαι τεθαρρηκότας,
οἱ δ' ἱππεῖς ὕβρει προσελαύνοντες ἤδη πρὸς τὸ στρατόπε-
δον ἠρώτων, εἰ Καταναίοις συνοικήσοντες ἢ Λεοντίνους
κατοικιοῦντες ἥκουσι, μόλις ὁ Νικίας ὥρμησε πλεῖν ἐπὶ
Συρακούσας, καὶ βουλόμενος ἀδεῶς καὶ καθ' ἡσυχίαν
ἱδρῦσαι τὸν στρατόν, ὑπέπεμψεν ἄνθρωπον ἐκ Κατάνης
κελεύοντα τοὺς Συρακουσίους, εἰ βούλονται λαβεῖν ἔρη-
μον ἀνδρῶν τὸ στρατόπεδον καὶ τὰ ὅπλα τῶν Ἀθηναίων,
ἐν ἡμέρᾳ ῥητῇ πρὸς Κατάνην πανστρατιᾷ παραγενέσθαι·
τῶν γὰρ Ἀθηναίων ἐν τῇ πόλει τὰ πλεῖστα διατριβόντων,
πολιχνίῳ μικρῷ καὶ πρὶν ἑλεῖν ἀποστάς, κομιδῇ κατε-

φρονήθη, καὶ τέλος εἰς Κατάνην ἀπῆλθε, πράξας οὐδὲν
ἐγνωκέναι τοὺς Συρακουσίων φίλους, ὅταν ἐκείνους προς-
ιόντας αἴσθωνται, τάς τε πύλας καταλαμβάνειν ἅμα καὶ
τὸν ναύσταθμον ὑποπιμπράναι· πολλοὺς δ' εἶναι τοὺς
153
συνεστῶτας ἤδη καὶ τὴν ἐκείνων περιμένοντας ἄφιξιν.

τοῦτ' ἄριστα Νικίας ἐστρατήγησε περὶ Σικελίαν.

τοῦτ' ἄριστα Νικίας ἐστρατήγησε περὶ Σικελίαν. πανστρα-
τιᾷ γὰρ ἐξαγαγὼν τοὺς πολεμίους καὶ τὴν πόλιν ὁμοῦ τι
ποιήσας ἔρημον ἀνδρῶν, αὐτὸς ἐκ Κατάνης ἀναχθείς,

τοῦτ' ἄριστα Νικίας ἐστρατήγησε περὶ Σικελίαν. πανστρα-
ποιήσας ἔρημον ἀνδρῶν, αὐτὸς ἐκ Κατάνης ἀναχθείς, τῶν
τε λιμένων ἐκράτησε, καὶ τῷ στρατοπέδῳ κατέλαβε χώ-
ραν, ὅθεν ἥκιστα βλαπτόμενος οἷς ἐλείπετο τῶν πολεμίων
ἤλπιζεν ἐξ ὧν ἐθάρρει πολεμήσειν ἀκωλύτως. ἐπεὶ δ'
ἀναστρέψαντες ἐκ Κατάνης οἱ Συρακούσιοι παρετάξαντο
πρὸ τῆς πόλεως, ἐπαγαγὼν ταχὺ τοὺς Ἀθηναίους ἐκράτησε.
καὶ πολλοὺς μὲν οὐκ ἀπέκτεινε τῶν πολεμίων· οἱ γὰρ
ἱππεῖς ἐμποδὼν ἐγένοντο τῇ διώξει· τοῦ δὲ ποταμοῦ δια-
φθείρων καὶ ἀποκόπτων τὰς γεφύρας, παρέσχεν Ἑρμο-
κράτει λέγειν παραθαρρύνοντι τοὺς Συρακουσίους, ὅτι
γελοῖός ἐστιν ὁ Νικίας, ὅπως οὐ μαχεῖται στρατηγῶν, ὥς-
περ οὐκ ἐπὶ μάχῃ πεπλευκώς. οὐ μὴν ἀλλὰ φόβον τε καὶ
154
κατάπληξιν ἰσχυρὰν ἐνειργάσατο τοῖς Συρακουσίοις, ὥστ'

ἀντὶ τῶν ὄντων τότε πεντεκαίδεκα στρατηγῶν ἑτέρους
ἑλέσθαι τρεῖς, οἷς πίστιν ἔδωκεν ὁ δῆμος δι' ὅρκων, ἦ μὴν

ποιήσας ἔρημον ἀνδρῶν, αὐτὸς ἐκ Κατάνης ἀναχθείς, τῶν
τε λιμένων ἐκράτησε, καὶ τῷ στρατοπέδῳ κατέλαβε χώ-
ραν, ὅθεν ἥκιστα βλαπτόμενος οἷς ἐλείπετο τῶν πολεμίων
ἤλπιζεν ἐξ ὧν ἐθάρρει πολεμήσειν ἀκωλύτως. ἐπεὶ δ'
ἀναστρέψαντες ἐκ Κατάνης οἱ Συρακούσιοι παρετάξαντο
πρὸ τῆς πόλεως, ἐπαγαγὼν ταχὺ τοὺς Ἀθηναίους ἐκράτησε.
καὶ πολλοὺς μὲν οὐκ ἀπέκτεινε τῶν πολεμίων· οἱ γὰρ
ἱππεῖς ἐμποδὼν ἐγένοντο τῇ διώξει· τοῦ δὲ ποταμοῦ δια-
φθείρων καὶ ἀποκόπτων τὰς γεφύρας, παρέσχεν Ἑρμο-
κράτει λέγειν παραθαρρύνοντι τοὺς Συρακουσίους, ὅτι
γελοῖός ἐστιν ὁ Νικίας, ὅπως οὐ μαχεῖται στρατηγῶν, ὥς-
περ οὐκ ἐπὶ μάχῃ πεπλευκώς. οὐ μὴν ἀλλὰ φόβον τε καὶ
κατάπληξιν ἰσχυρὰν ἐνειργάσατο τοῖς Συρακουσίοις, ὥστ'
ἀντὶ τῶν ὄντων τότε πεντεκαίδεκα στρατηγῶν ἑτέρους
ἑλέσθαι τρεῖς, οἷς πίστιν ἔδωκεν ὁ δῆμος δι' ὅρκων, ἦ μὴν
ἐάσειν ἄρχειν αὐτοκράτορας. τοῦ δ' Ὀλυμπιείου πλησίον
ὄντος, ὥρμησαν οἱ Ἀθηναῖοι καταλαβεῖν, πολλῶν ὄντων
ἐν αὐτῷ χρυσῶν καὶ ἀργυρῶν ἀναθημάτων. ὁ δὲ Νικίας
ἐπίτηδες ἀναβαλλόμενος ὑστέρησε καὶ περιεῖδε φρουρὰν
εἰσελθοῦσαν παρὰ τῶν Συρακουσίων, ἡγούμενος,
τοσαύτῃ, πράττων δὲ μικρὰ πρὸς Σικελούς τινας ἀφι-

σταμένους πρὸς αὐτόν, ὥστε τοὺς Συρακουσίους αὖθις
ἀναθαρρήσαντας ἐξελάσαι πρὸς Κατάνην καὶ τήν τε χώ-
ραν τεμεῖν καὶ τὸ στρατόπεδον κατακαῦσαι τῶν Ἀθη-
ναίων. ἃ δὴ πάντες ᾐτιῶντο τὸν Νικίαν, ὡς ἐν τῷ δια-
λογίζεσθαι καὶ μέλλειν καὶ φυλάττεσθαι τὸν τῶν πρά-
ξεων ἀπολλύντα καιρόν· ἐπεὶ τάς γε πράξεις οὐδεὶς ἂν
ἐμέμψατο τοῦ ἀνδρός· ὁρμήσας γὰρ ἦν ἐνεργὸς καὶ δρα-
στήριος, ὁρμῆσαι δὲ μελλητὴς καὶ ἄτολμος.
Ὡς δ' οὖν ἐκίνησε τὴν στρατιὰν πάλιν ἐπὶ τὰς Συρα-
κούσας, οὕτως ἐστρατήγησε καὶ μετὰ τοσαύτης ὀξύτητος
ἅμα καὶ ἀσφαλείας ἐπῆλθεν, ὥστε λαθεῖν μὲν εἰς Θάψον
ταῖς ναυσὶ προσμείξας καὶ ἀποβάς, φθάσαι δὲ τὰς Ἐπιπο-
λὰς κατασχών, τῶν δὲ προσβοηθούντων λογάδων κρατή-
σας ἀνελεῖν μὲν τριακοσίους, τρέψασθαι δὲ καὶ τὴν ἵππον
τῶν πολεμίων, ἄμαχον εἶναι δοκοῦσαν. ὃ δὲ πάντων μά-
λιστα καὶ Σικελιώτας ἐξέπληξε καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀπιστίαν
παρέσχεν, ὀλίγῳ χρόνῳ περιετείχισε Συρακούσας, πόλιν
155
Ἀθηνῶν οὐκ ἐλάττονα, δυσεργοτέραν δὲ χωρίων ἀνωμα-

λίαις καὶ θαλάσσῃ γειτνιώσῃ καὶ παρακειμένοις ἕλεσι
τεῖχος κύκλῳ περὶ αὐτὴν τοσοῦτον ἀγαγεῖν. ἀλλὰ τοῦτ'
ἐμέμψατο τοῦ ἀνδρός· ὁρμήσας γὰρ ἦν ἐνεργὸς καὶ δρα-

στήριος, ὁρμῆσαι δὲ μελλητὴς καὶ ἄτολμος.
Ὡς δ' οὖν ἐκίνησε τὴν στρατιὰν πάλιν ἐπὶ τὰς Συρα-
κούσας, οὕτως ἐστρατήγησε καὶ μετὰ τοσαύτης ὀξύτητος
ἅμα καὶ ἀσφαλείας ἐπῆλθεν, ὥστε λαθεῖν μὲν εἰς Θάψον
ταῖς ναυσὶ προσμείξας καὶ ἀποβάς, φθάσαι δὲ τὰς Ἐπιπο-
λὰς κατασχών, τῶν δὲ προσβοηθούντων λογάδων κρατή-
σας ἀνελεῖν μὲν τριακοσίους, τρέψασθαι δὲ καὶ τὴν ἵππον
τῶν πολεμίων, ἄμαχον εἶναι δοκοῦσαν. ὃ δὲ πάντων μά-
λιστα καὶ Σικελιώτας ἐξέπληξε καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀπιστίαν
παρέσχεν, ὀλίγῳ χρόνῳ περιετείχισε Συρακούσας, πόλιν
Ἀθηνῶν οὐκ ἐλάττονα, δυσεργοτέραν δὲ χωρίων ἀνωμα-
λίαις καὶ θαλάσσῃ γειτνιώσῃ καὶ παρακειμένοις ἕλεσι
ἐξεργάσασθαι μικρὸν ἐδέησε τοῦ παντός, ἄνθρωπος οὐδ'
ὑγιαίνοντι χρώμενος ἑαυτῷ πρὸς τοσαύτας φροντίδας,
ἀλλὰ νόσον νοσῶν νεφρῖτιν, ἧς τὸ μὴ προσεκπονηθὲν
ἔλλειμμα ποιεῖσθαι δίκαιόν ἐστι, θαυμάζειν δὲ τοῦ
στρατηγοῦ τὴν ἐπιμέλειαν καὶ τὴν τῶν στρατιωτῶν ἀνδρα-
γαθίαν ἐν οἷς κατώρθουν. ὁ μὲν γὰρ Εὐριπίδης (fg. 1 D.)
μετὰ τὴν ἧτταν αὐτῶν καὶ τὸν ὄλεθρον γράφων ἐπικήδειον

ἐξεργάσασθαι μικρὸν ἐδέησε τοῦ παντός, ἄνθρωπος οὐδ'
ὑγιαίνοντι χρώμενος ἑαυτῷ πρὸς τοσαύτας φροντίδας,
ἐποίησεν·

οἵδε Συρακοσίους ὀκτὼ νίκας ἐκράτησαν
ἄνδρες, ὅτ' ἦν τὰ θεῶν ἐξ ἴσου ἀμφοτέροις·

οὐκ ὀκτὼ δὲ νίκας, ἀλλὰ πλείονας ἄν τις εὕροι Συρακου-
σίους νενικημένους ὑπ' αὐτῶν, πρὶν ἐκ θεῶν ὄντως ἢ τύ-
χης ἀντίστασίν τινα γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις, ἐπὶ πλεῖ-
στον αἰρομένοις δυνάμεως.
Ταῖς μὲν οὖν πλείσταις πράξεσι βιαζόμενος τὸ σῶμα
156
παρῆν ὁ Νικίας· ἀκμὴν δέ ποτε τῆς ἀρρωστίας λαβούσης,

ὁ μὲν ἐν τείχεσι μετ' ὀλίγων ὑπηρετῶν κατέκειτο, τὴν δὲ

ἐποίησεν·

οἵδε Συρακοσίους ὀκτὼ νίκας ἐκράτησαν

στρατιὰν ἔχων ὁ Λάμαχος προσεμάχετο τοῖς Συρακου-
σίοις, ἐκ τῆς πόλεως τεῖχος ἀνάγουσι πρὸς τὸ τῶν Ἀθη-
ναίων, ὃ κωλύσειν ἔμελλε διὰ μέσου τὸν ἀποτειχισμόν. τῷ

δὲ κρατεῖν τῶν Ἀθηναίων ἀτακτότερον φερομένων πρὸς
τὰς διώξεις, ἀπομονωθεὶς ὁ Λάμαχος ὑπέστη τῶν Συρα-
κουσίων τοὺς ἱππεῖς ἐπιφερομένους. ἦν δὲ πρῶτος αὐτῶν
Καλλικράτης, ἀνὴρ πολεμικὸς καὶ θυμοειδής. πρὸς τοῦτον
ἐκ προκλήσεως καταστὰς ὁ Λάμαχος ἐμονομάχησε, καὶ
λαβὼν πληγὴν πρότερος, εἶτα δοὺς καὶ πεσὼν ὁμοῦ, συνα-
πέθανε τῷ Καλλικράτει. καὶ τὸ μὲν σῶμα κρατήσαντες
αὐτοῦ μετὰ τῶν ὅπλων ἐξῆραν οἱ Συρακούσιοι, δρόμῳ δ'
157

ἐφέροντο πρὸς τὰ τείχη τῶν Ἀθηναίων, ἐν οἷς ὁ Νικίας
ἦν, οὐκ ἔχων τοὺς βοηθοῦντας. ὅμως δ' ὑπὸ τῆς ἀνάγκης
ἐξαναστὰς καὶ κατιδὼν τὸν κίνδυνον, ἐκέλευσε τοὺς καθ'
ἑαυτόν, ὅσα ξύλα πρὸ τῶν τειχῶν ἐτύγχανεν εἰς μηχανὰς
παραβεβλημένα καὶ τὰς μηχανὰς αὐτὰς πῦρ κομίσαντας

ἅψαι. τοῦτο τοὺς Συρακουσίους ἐπέσχε, καὶ τὸν Νικίαν
ἔσωσε καὶ τὰ τείχη καὶ τὰ χρήματα τῶν Ἀθηναίων· φλόγα
γὰρ ἀρθεῖσαν διὰ μέσου πολλὴν ἰδόντες, ἀπετράπησαν οἱ
Συρακούσιοι.
158

Τούτων δὲ πραχθέντων ἀπολέλειπτο μὲν ὁ Νικίας
μόνος τῶν στρατηγῶν, ἦν δ' ἐλπίδος μεγάλης. καὶ γὰρ
πόλεις μεθίσταντο, καὶ πλοῖα μεστὰ σίτου πολλαχόθεν
ἦλθενεἰς τὸ στρατόπεδον, τοῖς πράγμασιν εὖ φερομένοις
πάντων προστιθεμένων, καὶ λόγοι τινὲς ἤδη παρὰ τῶν Συ-
ρακουσίων ἐγίνοντο περὶ συμβάσεως πρὸς αὐτόν, ἀπε-
γνωκότων τὴν πόλιν· ὅπου καὶ Γύλιππος ἐκ Λακεδαίμονος

πλέων βοηθὸς αὐτοῖς, ὡς ἤκουσε κατὰ πλοῦν τὸν ἀποτει-
χισμὸν καὶ τὰς ἀπορίας, οὕτως ἔπλει τὸ λοιπὸν ὡς ἐχο-
μένης μὲν ἤδη τῆς Σικελίας, Ἰταλιώταις δὲ τὰς πόλεις
159

μένης μὲν ἤδη τῆς Σικελίας, Ἰταλιώταις δὲ τὰς πόλεις δια-
φυλάξων, εἰ καὶ τοῦτό πως ἐγγένοιτο. μεγάλη γὰρ ἡ δόξα
διεφοίτα τοῦ κρατεῖν πάντα τοὺς Ἀθηναίους καὶ στρατη-
γὸν ἔχειν ἄμαχον δι' εὐτυχίαν καὶ φρόνησιν. ὁ δὲ Νικίας
εὐθὺς αὐτὸς καὶ παρὰ φύσιν ὑπὸ τῆς ἐν τῷ παρόντι ῥύμης
καὶ Τύχης ἀνατεθαρρηκώς, μάλιστα δὲ τοῖς ἐκ Συρακου-
σῶν διαλεγομένοις κρύφα καὶ πέμπουσι πρὸς αὐτὸν ὅσον

μένης μὲν ἤδη τῆς Σικελίας, Ἰταλιώταις δὲ τὰς πόλεις δια-
φυλάξων, εἰ καὶ τοῦτό πως ἐγγένοιτο. μεγάλη γὰρ ἡ δόξα
οὔπω τὴν πόλιν ἐνδίδοσθαι κατὰ συμβάσεις νομίζων, οὐ-
δένα τοῦ Γυλίππου λόγον ἔσχε προσπλέοντος, οὐδὲ φυλα-
κὴν ἐποιήσατο καθαράν, ἀλλὰ τῷ παντελῶς ὑπερορᾶσθαι
καὶ καταφρονεῖσθαι λαθὼν αὐτὸν ὁ ἀνὴρ εἰσέπλευσε διὰ
τοῦ πορθμοῦ, καὶ προσκομισθεὶς ἀπωτάτω τῶν Συρα-
κουσῶν στρατιὰν συνηγάγετο πολλήν, οὐδ' εἰ πάρεστι
τῶν Συρακουσίων ἐπισταμένων οὐδὲ προσδοκώντων. διὸ
καὶ παρήγγελτο μὲν αὐτοῖς ἐκκλησία περὶ τῶν πρὸς τὸν
Νικίαν ὁμολογιῶν, καί τινες ἐβάδιζον ἤδη, πρὶν ἢ παντε
160

Νικίαν ὁμολογιῶν, καί τινες ἐβάδιζον ἤδη, πρὶν ἢ παντε-
λῶς ἀποτειχισθῆναι τὴν πόλιν οἰόμενοι δεῖν γενέσθαι τὰς
διαλύσεις· βραχὺ γὰρ ἦν κομιδῇ τὸ ἀπολειπόμενον τοῦ
ἔργου, καὶ τοῦτο παραβεβλημένην εἶχε τὴν παρασκευὴν
τῆς τειχοδομίας σύμπασαν.
Ἐν τούτῳ δὲ καιροῦ τοῦ κινδύνου παρόντος ἀφι-
κνεῖται Γογγύλος ἐκ Κορίνθου μιᾷ τριήρει, καὶ συνδραμόν-
των πρὸς αὐτὸν ὡς εἰκὸς πάντων, ἔφραζεν ὅτι Γύλιππος

Νικίαν ὁμολογιῶν, καί τινες ἐβάδιζον ἤδη, πρὶν ἢ παντε-
λῶς ἀποτειχισθῆναι τὴν πόλιν οἰόμενοι δεῖν γενέσθαι τὰς
διαλύσεις· βραχὺ γὰρ ἦν κομιδῇ τὸ ἀπολειπόμενον τοῦ
ἔργου, καὶ τοῦτο παραβεβλημένην εἶχε τὴν παρασκευὴν
τῆς τειχοδομίας σύμπασαν.

161
τοῦ ἔργου, ποικίλας μεταβολὰς καὶ ἀπροσδοκήτους ἐν

ὀλίγῳ λαμβάνοντος, ἔβλαπτε ταῖς αὐτῶν παρασκευαῖς
οὐχ ἧττον τῶν πολεμίων τοὺς Ἀθηναίους. ἀθρόαις γὰρ
ἐμάχοντο ταῖς ναυσὶ καὶ βαρείαις πρὸς κούφας ἀλλαχόθεν
ἄλλας ἐπιφερομένας, καὶ βαλλόμενοι λίθοις ὁμοίαν ἔχουσι
τὴν πληγὴν πανταχόθεν, ἀντέβαλλον ἀκοντίοις καὶ τοξεύ-
μασιν, ὧν ὁ σάλος τὴν εὐθυβολίαν διέστρεφεν, ὥστε μὴ
πάντα κατ' αἰχμὴν προσφέρεσθαι. ταῦτα δ' Ἀρίστων ὁ
Κορίνθιος κυβερνήτης ἐδίδαξε τοὺς Συρακουσίους, καὶ
παρὰ τὴν μάχην αὐτὴν ἀγωνιζόμενος προθύμως ἔπεσεν,
ἤδη κρατούντων τῶν Συρακουσίων. γενομένης δὲ μεγάλης
τροπῆς καὶ φθορᾶς, ἡ μὲν κατὰ θάλασσαν φυγὴ τοῖς Ἀθη-
ναίοις ἀπεκέκοπτο· χαλεπὴν δὲ καὶ τὴν διὰ γῆς σωτηρίαν
ὁρῶντες, οὔτε ναῦς ἀφέλκοντας ἐγγύθεν ἔτι τοὺς πολεμίους
ἐκώλυον, οὔτε νεκρῶν ᾔτησαν ἀναίρεσιν, ἅτε δὴ τῆς ἐκεί-
νων ἀταφίας τὴν τῶν νοσούντων καὶ τετρωμένων ἀπόλει-
ψιν οἰκτροτέραν οὖσαν ἤδη πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοντες, αὑ-
τοὺς δὲ κἀκείνων ἐπιπονωτέρους ἡγούμενοι, μετὰ πλει-
όνων κακῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ πάντως ἀφιξομένους τέλος.
Ὡρμημένων δ' αὐτῶν ἀπαίρειν διὰ νυκτός, οἱ μὲν
περὶ τὸν Γύλιππον, ὁρῶντες ἐν θυσίαις καὶ πότοις τοὺς
τροπῆς καὶ φθορᾶς, ἡ μὲν κατὰ θάλασσαν φυγὴ τοῖς Ἀθη-

ναίοις ἀπεκέκοπτο· χαλεπὴν δὲ καὶ τὴν διὰ γῆς σωτηρίαν
ὁρῶντες, οὔτε ναῦς ἀφέλκοντας ἐγγύθεν ἔτι τοὺς πολεμίους
ἐκώλυον, οὔτε νεκρῶν ᾔτησαν ἀναίρεσιν, ἅτε δὴ τῆς ἐκεί-
νων ἀταφίας τὴν τῶν νοσούντων καὶ τετρωμένων ἀπόλει-
ψιν οἰκτροτέραν οὖσαν ἤδη πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοντες, αὑ-
τοὺς δὲ κἀκείνων ἐπιπονωτέρους ἡγούμενοι, μετὰ πλει-
όνων κακῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ πάντως ἀφιξομένους τέλος.
Ὡρμημένων δ' αὐτῶν ἀπαίρειν διὰ νυκτός, οἱ μὲν
περὶ τὸν Γύλιππον, ὁρῶντες ἐν θυσίαις καὶ πότοις τοὺς
Συρακουσίους διά τε τὴν νίκην καὶ τὴν ἑορτὴν ὄντας, οὔτε
πείσειν οὔτε βιάσεσθαι προσεδόκων ἀναστάντας ἤδη προς-
φέρεσθαι τοῖς πολεμίοις ἀπιοῦσιν, Ἑρμοκράτης δ' αὐτὸς
ἀφ' ἑαυτοῦ συνθεὶς ἐπὶ τὸν Νικίαν ἀπάτην, ἔπεμψέ τινας
τῶν ἑταίρων πρὸς αὐτόν, ἀπ' ἐκείνων μὲν δῆθεν ἥκειν τῶν
ἀνδρῶν φάσκοντας οἳ καὶ πρότερον εἰώθεσαν κρύφα τῷ
Νικίᾳ διαλέγεσθαι, παραινοῦντας δὲ μὴ πορεύεσθαι τῆς
νυκτός, ὡς τῶν Συρακουσίων ἐνέδρας πεποιημένων αὐτοῖς
καὶ προκατεχόντων τὰς παρόδους. τούτῳ δὲ καταστρατη-
γηθεὶς ὁ Νικίας διέμεινεν ἃ ψευδῶς ἔδεισεν ὑπὸ τῶν πολε-
μίων ἀληθῶς παθεῖν. προελθόντες γὰρ ἅμ' ἡμέρᾳ τὰς
Πλούταρχος. Phil., Agesilaus (0007: 044)

162
“Plutarch's lives, vol. 5”, Ed. Perrin, B.

Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1917, Repr. 1968.
... γὰρ αὐτοῖς τέχνην ἐργάζεσθαι καὶ μανθάνειν

βάναυσον. οὕτω δὴ γελάσας ὁ Ἀγησίλαος,
“Ὁρᾶτε,” εἶπεν, “ὦ ἄνδρες, ὅσῳ πλείονας ὑμῶν
στρατιώτας ἐκπέμπομεν ἡμεῖς.”
Ἐν δὲ Μεγάροις, ὅτε τὴν στρατιὰν
ἀπῆγεν ἐκ Θηβῶν, ἀναβαίνοντος αὐτοῦ πρὸς τὸ
ἀρχεῖον εἰς τὴν ἀκρόπολιν, σπάσμα καὶ πόνον
ἰσχυρὸν ἔλαβε τὸ ὑγιὲς σκέλος· ἐκ δὲ τούτου
διογκωθὲν μεστὸν αἵματος ἔδοξε γεγονέναι, καὶ
φλεγμονὴν ὑπερβάλλουσαν παρεῖχεν. ἰατροῦ δέ
τινος Συρακουσίου τὴν ὑπὸ τῷ σφυρῷ φλέβα
σχάσαντος, αἱ μὲν ἀλγηδόνες ἔληξαν, αἵματος
δὲ πολλοῦ φερομένου καὶ ῥέοντος ἀνεπισχέτως
λιποψυχία πολλὴ καὶ κίνδυνος ὀξὺς ἀπ' αὐτῆς
περιέστη τὸν Ἀγησίλαον. οὐ μὴν ἀλλὰ τότε γε
τὴν φορὰν τοῦ αἵματος ἔπαυσε· καὶ κομισθεὶς εἰς
Λακεδαίμονα πολὺν χρόνον ἔσχεν ἀρρώστως καὶ
πρὸς τὰς στρατείας ἀδυνάτως.
Πλούταρχος. Phil., Cato Minor (0007: 050)


ὅμοιον γάρ ἐστι τῷ Ἡρακλεῖ μαλακίαν ὀνειδίζειν καὶ κατηγορεῖν αἰσχρο-
κέρδειαν Κάτωνος· εἰ δ' ἄλλῃ πῃ μὴ καλῶς πέπρακται τὰ περὶ τὸν γάμον,
ἐπισκεπτέον. ἐγγυησάμενος γοῦν τὴν Μαρκίαν ὁ Κάτων καὶ τὸν οἶκον
ἐπιτρέψας ἐκείνῃ καὶ τὰς θυγατέρας, αὐτὸς ἐδίωκε Πομπήϊον.
Ἀπ' ἐκείνης δὲ λέγεται τῆς ἡμέρας μήτε κεφαλὴν ἔτι κείρασθαι
μήτε γένεια, μήτε στέφανον ἐπιθέσθαι, πένθους δὲ καὶ κατηφείας καὶ
βαρύτητος ἐπὶ ταῖς συμφοραῖς τῆς πατρίδος ἓν σχῆμα νικώντων ὁμοίως
καὶ νικωμένων ἄχρι τελευτῆς διαφυλάξαι.
Τότε δὲ κλήρῳ λαχὼν Σικελίαν, διέβη μὲν εἰς Συρακούσας, πυθόμενος
δ' Ἀσίννιον Πολλίωνα παρὰ τῶν πολεμίων ἀφῖχθαι μετὰ δυνάμεως εἰς
Μεσσήνην, ἔπεμψε λόγον ἀπαιτῶν παρ' αὐτοῦ τῆς διαβάσεως. ἀνταπαιτη-
θεὶς δὲ λόγον ὑπ' ἐκείνου τῆς τῶν πραγμάτων μεταβολῆς, καὶ Πομπήϊον
ἀκούσας ἐκλελοιπότα παντελῶς Ἰταλίαν ἐν Δυρραχίῳ στρατοπεδεύειν,
πολὺν ἔφη περὶ τὰ θεῖα πλάνον εἶναι καὶ ἀσάφειαν, εἰ Πομπήϊον, ἐν οἷς
ὑγιὲς οὐδὲν οὐδὲ δίκαιον ἔπραττεν ἀήττητον γενόμενον, νῦν ὅτε τὴν πα-
τρίδα βούλεται σῴζειν καὶ τῆς ἐλευθερίας ὑπερμάχεται, προλέλοιπε τὸ
εὐτυχεῖν. Ἀσίννιον μὲν οὖν ἔφη δυνατὸς εἶναι Σικελίας ἐκβαλεῖν, ἄλλης δὲ
μείζονος ἐπερχομένης δυνάμεως οὐ βούλεσθαι τὴν νῆσον ἐκπολεμώσας
ἀπολέσαι· χωρεῖν δὲ πρὸς τὸ κρατοῦν καὶ σῴζεσθαι παραινέσας Συρακο
163
Πλούταρχος. Phil., Cato Minor Chap. 53, sec. 4, line 3
Τότε δὲ κλήρῳ λαχὼν Σικελίαν, διέβη μὲν εἰς Συρακούσας, πυθόμενος

δ' Ἀσίννιον Πολλίωνα παρὰ τῶν πολεμίων ἀφῖχθαι μετὰ δυνάμεως εἰς
Μεσσήνην, ἔπεμψε λόγον ἀπαιτῶν παρ' αὐτοῦ τῆς διαβάσεως. ἀνταπαιτη-
θεὶς δὲ λόγον ὑπ' ἐκείνου τῆς τῶν πραγμάτων μεταβολῆς, καὶ Πομπήϊον
ἀκούσας ἐκλελοιπότα παντελῶς Ἰταλίαν ἐν Δυρραχίῳ στρατοπεδεύειν,
πολὺν ἔφη περὶ τὰ θεῖα πλάνον εἶναι καὶ ἀσάφειαν, εἰ Πομπήϊον, ἐν οἷς
ὑγιὲς οὐδὲν οὐδὲ δίκαιον ἔπραττεν ἀήττητον γενόμενον, νῦν ὅτε τὴν πα-
τρίδα βούλεται σῴζειν καὶ τῆς ἐλευθερίας ὑπερμάχεται, προλέλοιπε τὸ
εὐτυχεῖν. Ἀσίννιον μὲν οὖν ἔφη δυνατὸς εἶναι Σικελίας ἐκβαλεῖν, ἄλλης δὲ
μείζονος ἐπερχομένης δυνάμεως οὐ βούλεσθαι τὴν νῆσον ἐκπολεμώσας
ἀπολέσαι· χωρεῖν δὲ πρὸς τὸ κρατοῦν καὶ σῴζεσθαι παραινέσας Συρακο-
σίοις, ἐξέπλευσεν.
Ἀφικόμενος δὲ πρὸς Πομπήϊον, ἀεὶ μὲν εἴχετο μιᾶς γνώμης, χρονοτρι-
βεῖν τὸν πόλεμον, ἐλπίζων διαλύσεις, καὶ μὴ βουλόμενος ἐν ἀγῶνι χειρῶν
γενομένην τὴν πόλιν αὐτὴν ὑφ' αὑτῆς παθεῖν τὰ ἔσχατα, σιδήρῳ διακριθεῖ-
σαν. ἄλλα δὲ τούτων ἀδελφὰ Πομπήϊον ἔπεισε καὶ τοὺς συνέδρους ψηφίσα-
σθαι, μήτε πόλιν ὑπήκοον Ῥωμαίων διαρπάζειν, μήτ' ἄνδρα Ῥωμαῖον
ἔξω παρατάξεως ἀναιρεῖν, καὶ δόξαν ἤνεγκε καὶ προσηγάγετο πολλοὺς
τῇ Πομπηΐου μερίδι, τὴν ἐπιείκειαν αὐτοῦ καὶ τὸ ἥμερον ἀσπασαμένους.
Ἐκπεμφθεὶς δ' εἰς Ἀσίαν, ὡς τοῖς ἐκεῖ συνάγουσι πλοῖα καὶ στρα
Πλούταρχος. Phil., Demosthenes (0007: 054)

καὶ διεπόνει ταῖς μελέταις, ὡς ἂν τῶν λεγόντων ἐσόμε-

νος καὶ αὐτός. ἐχρήσατο δ' Ἰσαίῳ πρὸς τὸν λόγον ὑφη-
γητῇ, καίπερ Ἰσοκράτους τότε σχολάζοντος, εἴθ' ὥς
τινες λέγουσι τὸν ὡρισμένον μισθὸν Ἰσοκράτει τελέσαι
μὴ δυνάμενος τὰς δέκα μνᾶς διὰ τὴν ὀρφανίαν, εἴτε μᾶλ-
λον τοῦ Ἰσαίου τὸν λόγον ὡς δραστήριον καὶ πανοῦργον εἰς
τὴν χρείαν ἀποδεχόμενος. Ἕρμιππος (FGH III 49) δέ φη-
σιν ἀδεσπότοις ὑπομνήμασιν ἐντυχεῖν, ἐν οἷς ἐγέγραπτο
τὸν Δημοσθένη συνεσχολακέναι Πλάτωνι καὶ πλεῖστον
εἰς τοὺς λόγους ὠφελῆσθαι, Κτησιβίου δὲ μέμνηται λέ-
γοντος παρὰ Καλλίου τοῦ Συρακουσίου καί τινων ἄλλων
τὰς Ἰσοκράτους τέχνας καὶ τὰς Ἀλκιδάμαντος κρύφα
λαβόντα τὸν Δημοσθένη καταμαθεῖν.
Ὡς δ' οὖν ἐν ἡλικίᾳ γενόμενος τοῖς ἐπιτρόποις ἤρξα-
το δικάζεσθαι καὶ λογογραφεῖν ἐπ' αὐτούς, πολλὰς διαδύ-
σεις καὶ παλινδικίας εὑρίσκοντας, ἐγγυμνασάμενος κατὰ
τὸν Θουκυδίδην (1, 18, 3) ταῖς μελέταις οὐκ ἀκινδύ-
νως οὐδ' ἀργῶς, κατευτυχήσας ἐκπρᾶξαι μὲν οὐδὲ πολ-
λοστὸν ἠδυνήθη μέρος τῶν πατρῴων, τόλμαν δὲ πρὸς
164
τὸ λέγειν καὶ συνήθειαν ἱκανὴν λαβών, καὶ γευσάμενος

τῆς περὶ τοὺς ἀγῶνας φιλοτιμίας καὶ δυνάμεως,
Πλούταρχος. Phil., Dion (0007: 060)“Plutarchi vitae parallelae, vol. 2.1, 2nd edn.”,
Ed. Ziegler, K.Leipzig: Teubner, 1964.Chap. 3, sec. 2, line 1
οὕτως ὑπὸ φάσματος διετέθησαν, ὥστε καὶ φράσαι πρὸς ἑτέρους, οὐκ
οἶδα μὴ τῶν πάνυ παλαιῶν τὸν ἀτοπώτατον ἀναγκασθῶμεν προσδέχε-
σθαι λόγον, ὡς τὰ φαῦλα δαιμόνια καὶ βάσκανα, προσφθονοῦντα τοῖς
ἀγαθοῖς ἀνδράσι καὶ ταῖς πράξεσιν ἐνιστάμενα, ταραχὰς καὶ φόβους
ἐπάγει, σείοντα καὶ σφάλλοντα τὴν ἀρετήν, ὡς μὴ διαμείναντες ἀπτῶ-
τες ἐν τῷ καλῷ καὶ ἀκέραιοι βελτίονος ἐκείνων μοίρας μετὰ τὴν τελευ-
τὴν τύχωσιν.
Ἀλλὰ ταῦτα μὲν εἰς ἄλλον ἀνακείσθω λόγον. ἐν τούτῳ δέ, δωδεκάτῳ
τῶν παραλλήλων ὄντι βίων, τὸν τοῦ πρεσβυτέρου προεισαγάγωμεν.
Διονύσιος ὁ πρεσβύτερος εἰς τὴν ἀρχὴν καταστάς, εὐθὺς ἔγημε τὴν
Ἑρμοκράτους τοῦ Συρακοσίου θυγατέρα. ταύτην, οὔπω τῆς τυραννίδος
ἱδρυμένης βεβαίως, ἀποστάντες οἱ Συρακόσιοι δεινὰς καὶ παρανόμους
ὕβρεις εἰς τὸ σῶμα καθύβρισαν, ἐφ' αἷς προήκατο τὸν βίον ἑκουσίως.
Διονύσιος δὲ τὴν ἀρχὴν ἀναλαβὼν καὶ κρατυνάμενος, αὖθις ἄγεται δύο
γυναῖκας ἅμα, τὴν μὲν ἐκ Λοκρῶν ὄνομα Δωρίδα, τὴν δ' ἐπιχώριον
Ἀριστομάχην, θυγατέρα Ἱππαρίνου, πρωτεύσαντος ἀνδρὸς Συρακοσίων
καὶ Διονυσίῳ συνάρξαντος, ὅτε πρῶτον αὐτοκράτωρ ἐπὶ τὸν πόλεμον
ᾑρέθη στρατηγός. λέγεται δ' ἡμέρᾳ μὲν ἀμφοτέρας ἀγαγέσθαι μιᾷ, καὶ
μηδενὶ γενέσθαι φανερὸς ἀνθρώπων, ὁποτέρᾳ προτέρᾳ συνέλθοι, τὸν δ'
ἄλλον χρόνον ἴσον νέμων ἑαυτὸν διατελεῖν ἑκατέρᾳ, κοινῇ μὲν εἰθισμένων
δειπνεῖν μετ' αὐτοῦ, παρὰ νύκτα δ' ἐν μέρει συναναπαυομένων.
Πλούταρχος. Phil., Dion Chap. 3, sec. 2, line 2
οἶδα μὴ τῶν πάνυ παλαιῶν τὸν ἀτοπώτατον ἀναγκασθῶμεν προσδέχε-

σθαι λόγον, ὡς τὰ φαῦλα δαιμόνια καὶ βάσκανα, προσφθονοῦντα τοῖς
ἀγαθοῖς ἀνδράσι καὶ ταῖς πράξεσιν ἐνιστάμενα, ταραχὰς καὶ φόβους
ἐπάγει, σείοντα καὶ σφάλλοντα τὴν ἀρετήν, ὡς μὴ διαμείναντες ἀπτῶ-
165
δειπνεῖν μετ' αὐτοῦ, παρὰ νύκτα δ' ἐν μέρει συναναπαυομένων.
δειπνεῖν μετ' αὐτοῦ, παρὰ νύκτα δ' ἐν μέρει συναναπαυομένων. καίτοι
τῶν Συρακοσίων ἐβούλετο τὸ πλῆθος τὴν ἐγγενῆ πλέον ἔχειν τῆς ξένης
ἀλλ' ὑπῆρχεν ἐκείνῃ προτέρᾳ τεκούσῃ τὸν πρεσβεύοντα τῆς Διονυσίου
γενεᾶς υἱὸν [αὐτῇ] βοηθεῖν πρὸς τὸ γένος. ἡ δ' Ἀριστομάχη πολὺν χρόνον
ἄπαις συνῴκει τῷ Διονυσίῳ, καίπερ σπουδάζοντι περὶ τὴν ἐκ ταύτης
δειπνεῖν μετ' αὐτοῦ, παρὰ νύκτα δ' ἐν μέρει συναναπαυομένων. καίτοι
τῶν Συρακοσίων ἐβούλετο τὸ πλῆθος τὴν ἐγγενῆ πλέον ἔχειν τῆς ξένης
ἀλλ' ὑπῆρχεν ἐκείνῃ προτέρᾳ τεκούσῃ τὸν πρεσβεύοντα τῆς Διονυσίου
γενεᾶς υἱὸν [αὐτῇ] βοηθεῖν πρὸς τὸ γένος. ἡ δ' Ἀριστομάχη πολὺν χρόνον
τέκνωσιν, ὅς γε καὶ τὴν μητέρα τῆς Λοκρίδος, αἰτιασάμενος καταφαρ-
μακεύειν Ἀριστομάχην, ἀπέκτεινε.
Ταύτης ἀδελφὸς ὢν ὁ Δίων, ἐν ἀρχῇ μὲν εἶχε τιμὴν ἀπὸ τῆς ἀδελ-
φῆς, ὕστερον δὲ τοῦ φρονεῖν διδοὺς πεῖραν ἤδη καθ' ἑαυτὸν ἠγαπᾶτο παρὰ
τῷ τυράννῳ, καὶ πρὸς ἅπασι τοῖς ἄλλοις εἴρητο τοῖς ταμίαις, ὅ τι ἂν αἰτῇ
166
Δίων διδόναι, [δι]δόντας δὲ πρὸς αὐτὸν αὐθημερὸν φράζειν. ὢν δὲ καὶ

πρότερον ὑψηλὸς τῷ ἤθει καὶ μεγαλόφρων καὶ ἀνδρώδης, ἔτι μᾶλλον ἐπ

πρότερον ὑψηλὸς τῷ ἤθει καὶ μεγαλόφρων καὶ ἀνδρώδης, ἔτι μᾶλλον ἐπ-
έδωκε πρὸς ταῦτα θείᾳ τινὶ τύχῃ Πλάτωνος εἰς Σικελίαν παραβαλόντος
κατ' οὐδένα λογισμὸν ἀνθρώπινον· ἀλλὰ δαίμων τις ὡς ἔοικε, πόρρωθεν
ἀρχὴν ἐλευθερίας [παρα]βαλλόμενος Συρακοσίοις καὶ τυραννίδος κατά-
λυσιν μηχανώμενος, ἐκόμισεν ἐξ Ἰταλίας εἰς Συρακούσας Πλάτωνα καὶ
Δίωνα συνήγαγεν εἰς λόγους αὐτῷ, νέον μὲν ὄντα κομιδῇ, πολὺ δ' εὐμαθέ-
στατον ἁπάντων τῶν Πλάτωνι συγγεγονότων καὶ ὀξύτατον ὑπακοῦσαι
πρὸς ἀρετήν, ὡς αὐτὸς γέγραφε Πλάτων (ep. 7, 327a) καὶ τὰ πράγματα
μαρτυρεῖ. τραφεὶς γὰρ ἐν ἤθεσιν ὑπὸ τυράννῳ ταπεινοῖς, καὶ βίου μὲν ἀν-
ίσου καὶ καταφόβου, θεραπείας δὲ νεοπλούτου καὶ τρυφῆς ἀπειροκάλου καὶ
διαίτης ἐν ἡδοναῖς καὶ πλεονεξίαις τιθεμένης τὸ καλὸν ἐθὰς καὶ μεστὸς
γενόμενος, ὡς πρῶτον ἐγεύσατο λόγου καὶ φιλοσοφίας ἡγεμονικῆς πρὸς
ἀρετήν, ἀνεφλέχθη τὴν ψυχὴν ταχύ, καὶ τῇ περὶ αὐτὸν εὐπαθείᾳ τῶν
καλῶν ἀκάκως πάνυ καὶ νεωτερικῶς προσδοκήσας ὑπὸ τῶν αὐτῶν λόγων

πρότερον ὑψηλὸς τῷ ἤθει καὶ μεγαλόφρων καὶ ἀνδρώδης, ἔτι μᾶλλον ἐπ-
έδωκε πρὸς ταῦτα θείᾳ τινὶ τύχῃ Πλάτωνος εἰς Σικελίαν παραβαλόντος
κατ' οὐδένα λογισμὸν ἀνθρώπινον· ἀλλὰ δαίμων τις ὡς ἔοικε, πόρρωθεν
ἀρχὴν ἐλευθερίας [παρα]βαλλόμενος Συρακοσίοις καὶ τυραννίδος κατά-
λυσιν μηχανώμενος, ἐκόμισεν ἐξ Ἰταλίας εἰς Συρακούσας Πλάτωνα καὶ
Δίωνα συνήγαγεν εἰς λόγους αὐτῷ, νέον μὲν ὄντα κομιδῇ, πολὺ δ' εὐμαθέ-
στατον ἁπάντων τῶν Πλάτωνι συγγεγονότων καὶ ὀξύτατον ὑπακοῦσαι
πρὸς ἀρετήν, ὡς αὐτὸς γέγραφε Πλάτων (ep. 7, 327a) καὶ τὰ πράγματα
μαρτυρεῖ. τραφεὶς γὰρ ἐν ἤθεσιν ὑπὸ τυράννῳ ταπεινοῖς, καὶ βίου μὲν ἀν-
ίσου καὶ καταφόβου, θεραπείας δὲ νεοπλούτου καὶ τρυφῆς ἀπειροκάλου καὶ
διαίτης ἐν ἡδοναῖς καὶ πλεονεξίαις τιθεμένης τὸ καλὸν ἐθὰς καὶ μεστὸς
γενόμενος, ὡς πρῶτον ἐγεύσατο λόγου καὶ φιλοσοφίας ἡγεμονικῆς πρὸς
ἀρετήν, ἀνεφλέχθη τὴν ψυχὴν ταχύ, καὶ τῇ περὶ αὐτὸν εὐπαθείᾳ τῶν
167
καλῶν ἀκάκως πάνυ καὶ νεωτερικῶς προσδοκήσας ὑπὸ τῶν αὐτῶν λόγων
ὅμοια πείσεσθαι Διονύσιον, ἐσπούδασε καὶ διεπράξατο ποιησάμενον
πρεσβυτέρου ζῶντος, ἀλλὰ μετὰ τὴν ἐκείνου τελευτήν, ὥσπερ εἴρηται,

κατήγαγεν αὐτὸν ὁ πρὸς Δίωνα τῶν ἄλλων φθόνος, ὡς αὐτοῖς τε μᾶλλον
ἐπιτήδειον ὄντα καὶ τῇ τυραννίδι βεβαιότερον.
Οὗτος μὲν οὖν εὐθὺς κατελθὼν διεπεφύκει τῆς τυραννίδος· τῷ
δὲ Δίωνι καὶ παρ' ἄλλων ἐτύγχανον οὖσαι διαβολαὶ καὶ κατηγορίαι πρὸς
τὸν τύραννον, ὡς διειλεγμένῳ περὶ καταλύσεως τῆς ἀρχῆς πρός τε Θεο-
δότην καὶ πρὸς Ἡρακλείδην. ἤλπιζε μὲν γὰρ ὡς ἔοικε διὰ Πλάτωνος
παραγενομένου τὸ δεσποτικὸν καὶ λίαν ἄκρατον ἀφελὼν τῆς τυραννίδος,
ἐμμελῆ τινα καὶ νόμιμον ἄρχοντα τὸν Διονύσιον καταστήσειν· εἰ δ' ἀντι-
βαίνοι καὶ μὴ μαλάσσοιτο, καταλύσας ἐκεῖνον ἐγνώκει τὴν πολιτείαν
ἀποδιδόναι Συρακοσίοις, οὐκ ἐπαινῶν μὲν δημοκρατίαν, πάντως δὲ βελτίω
τυραννίδος ἡγούμενος τοῖς διαμαρτάνουσιν ὑγιαινούσης ἀριστοκρατίας.
Ἐν τοιαύτῃ δὲ καταστάσει τῶν πραγμάτων ὄντων, Πλάτων εἰς
Σικελίαν ἀφικόμενος περὶ μὲν τὰς πρώτας ἀπαντήσεις θαυμαστῆς ἐτύγ-
χανε φιλοφροσύνης καὶ τιμῆς. καὶ γὰρ ἅρμα τῶν βασιλικῶν αὐτῷ παρέστη
κεκοσμημένον διαπρεπῶς ἀποβάντι τῆς τριήρους, καὶ θυσίαν ἔθυσεν ὁ
τύραννος ὡς εὐτυχήματος μεγάλου τῇ ἀρχῇ προσγεγονότος. αἰδὼς δὲ
συμποσίων καὶ σχηματισμὸς αὐλῆς καὶ πρᾳότης αὐτοῦ τοῦ τυράννου περὶ
ἕκαστα τῶν χρηματιζομένων θαυμαστὰς ἐνέδωκεν ἐλπίδας μεταβολῆς
τοῖς πολίταις. φορὰ δέ τις ἦν ἐπὶ λόγους καὶ φιλοσοφίαν ἁπάντων, καὶ τὸ
τυραννεῖον ὥς φασι κονιορτὸς ὑπὸ πλήθους τῶν γεωμετρούντων κατεῖχεν.
Μάλιστα δ' αὐτοὺς ἐθάρρυνε τὸ συμβεβηκὸς αὐτομάτως περὶ τὴν

ἀποδημίαν τοῦ Διονυσίου· νεωστὶ γὰρ ἐκπεπλευκὼς ἐτύγχανεν ὀγδοή-
κοντα ναυσὶν εἰς τὴν Ἰταλίαν. διὸ καὶ τοῦ Δίωνος παρακαλοῦντος ἐνταῦθα
τοὺς στρατιώτας ἀναλαμβάνειν, πολὺν χρόνον ἐν τῇ θαλάσσῃ κεκακωμέ-
νους, οὐχ ὑπέμειναν, αὐτοὶ σπεύδοντες ἁρπάσαι τὸν καιρόν, ἀλλ' ἐκέλευον
ἡγεῖσθαι τὸν Δίωνα πρὸς τὰς Συρακούσας. ἀποσκευασάμενος οὖν τὰ
περιόντα τῶν ὅπλων καὶ τῶν φορτίων ἐκεῖ, καὶ τοῦ Συνάλου δεηθεὶς
ὅταν ᾖ καιρὸς ἀποστεῖλαι πρὸς αὐτόν, ἐβάδιζεν ἐπὶ τὰς Συρακούσας.
πορευομένῳ δ' αὐτῷ πρῶτον μὲν Ἀκραγαντίνων προσεχώρησαν ἱππεῖς δια-
κόσιοι τῶν περὶ τὸ Ἔκνομον οἰκούντων, μετὰ δὲ τούτους Γελῷοι.
Ταχὺ δὲ τῆς φήμης διαδραμούσης εἰς Συρακούσας, Τιμοκράτης ὁ τῇ
Δίωνος γυναικὶ συνοικῶν [Διονυσίου ἀδελφῇ], τῶν δ'ἀπολελειμμένων
ἐν τῇ πόλει φίλων προεστώς, ἐκπέμπει κατὰ τάχος ἄγγελον τῷ Διονυ-
σίῳ, γράμματα κομίζοντα περὶ τῆς Δίωνος ἀφίξεως. αὐτὸς δὲ τοῖς κατὰ
τὴν πόλιν προσεῖχε θορύβοις καὶ κινήμασιν, ἐπηρμένων μὲν πάντων, διὰ
δ' ἀπιστίαν ἔτι καὶ φόβον ἡσυχαζόντων. τῷ δὲ πεμφθέντι γραμματοφόρῳ
Τύχη τις συμπίπτει παράλογος. διαπλεύσας γὰρ εἰς τὴν Ἰταλίαν καὶ τὴν
Ῥηγίνην διελθὼν ἐπειγόμενος εἰς Καυλωνίαν πρὸς Διονύσιον, ἀπήντησέ
τινι τῶν συνήθων ἱερεῖον νεωστὶ τεθυμένον κομίζοντι, καὶ λαβὼν παρ'
168
αὐτοῦ μοῖραν τῶν κρεῶν, ἐχώρει σπουδῇ. τῆς δὲ νυκτὸς μέρος ὁδεύσας
καὶ μικρὸν ἀποδαρθεῖν ὑπὸ κόπου βιασθείς, ὡς εἶχε παρὰ τὴν ὁδὸν ἐν
ἀποκτείναντες τῶν μετὰ Δίωνος, ἑαυτῶν δὲ πολλοὺς ἀποβαλόντες.

Γενομένης δὲ λαμπρᾶς τῆς νίκης οἱ μὲν Συρακόσιοι τοὺς ξένους
ἑκατὸν μναῖς ἐστεφάνωσαν, οἱ δὲ ξένοι Δίωνα χρυσῷ στεφάνῳ.
Κήρυκες δὲ παρὰ τοῦ Διονυσίου κατέβαινον, ἐπιστολὰς πρὸς Δίωνα
παρὰ τῶν οἰκείων γυναικῶν κομίζοντες· μία δ' ἦν ἔξωθεν ἐπιγεγραμμένη
“τῷ πατρὶ παρ' Ἱππαρίνου·” τοῦτο γὰρ ἦν ὄνομα τῷ Δίωνος υἱῷ. καίτοι
φησὶ Τίμαιος (FGrH 566 F 114) Ἀρεταῖον αὐτὸν ἀπὸ τῆς μητρὸς Ἀρετῆς
καλεῖσθαι. Τιμωνίδῃ (FGrH 561 F 1) δὲ μᾶλλον ὡς οἴομαι περί γε
τούτων πιστευτέον, ἀνδρὶ φίλῳ καὶ συστρατιώτῃ Δίωνος. αἱ μὲν οὖν ἄλλαι
τοῖς Συρακοσίοις ἀνεγνώσθησαν ἐπιστολαί, πολλὰς ἱκεσίας καὶ δεήσεις
ἔχουσαι παρὰ τῶν γυναικῶν, τὴν δὲ παρὰ τοῦ παιδὸς εἶναι δοκοῦσαν οὐκ
ἐώντων φανερῶς λυθῆναι, βιασάμενος ὁ Δίων ἔλυσεν. ἦν δὲ παρὰ τοῦ Διο-
νυσίου, τοῖς μὲν γράμμασι πρὸς τὸν Δίωνα, τοῖς δὲ πράγμασι πρὸς τοὺς
Συρακοσίους διαλεγομένου, σχῆμα μὲν ἔχουσα δεήσεως καὶ δικαιολογίας,
συγκειμένη δὲ πρὸς διαβολὴν τοῦ Δίωνος. ὑπομνήσεις τε γὰρ ἦσαν ὧν
ὑπὲρ τῆς τυραννίδος ἔπραξε προθύμως, καὶ κατὰ τῶν φιλτάτων ἀπειλαὶ
σωμάτων, ἀδελφῆς καὶ τέκνου καὶ γυναικός, ἐπισκήψεις τε δειναὶ μετ'
ὀλοφυρμῶν ... καί, τὸ μάλιστα κινῆσαν αὐτόν, ἀξιοῦντος μὴ καθαιρεῖν,
ἀλλὰ παραλαμβάνειν τὴν τυραννίδα, μηδ' ἐλευθεροῦν μισοῦντας ἀνθρώ-
πους καὶ μνησικακοῦντας, ἀλλ' αὐτὸν ἄρχειν, παρέχοντα τοῖς φίλοις καὶ
Κήρυκες δὲ παρὰ τοῦ Διονυσίου κατέβαινον, ἐπιστολὰς πρὸς Δίωνα

παρὰ τῶν οἰκείων γυναικῶν κομίζοντες· μία δ' ἦν ἔξωθεν ἐπιγεγραμμένη
“τῷ πατρὶ παρ' Ἱππαρίνου·” τοῦτο γὰρ ἦν ὄνομα τῷ Δίωνος υἱῷ. καίτοι
φησὶ Τίμαιος (FGrH 566 F 114) Ἀρεταῖον αὐτὸν ἀπὸ τῆς μητρὸς Ἀρετῆς
καλεῖσθαι. Τιμωνίδῃ (FGrH 561 F 1) δὲ μᾶλλον ὡς οἴομαι περί γε
τούτων πιστευτέον, ἀνδρὶ φίλῳ καὶ συστρατιώτῃ Δίωνος. αἱ μὲν οὖν ἄλλαι
τοῖς Συρακοσίοις ἀνεγνώσθησαν ἐπιστολαί, πολλὰς ἱκεσίας καὶ δεήσεις
ἔχουσαι παρὰ τῶν γυναικῶν, τὴν δὲ παρὰ τοῦ παιδὸς εἶναι δοκοῦσαν οὐκ
ἐώντων φανερῶς λυθῆναι, βιασάμενος ὁ Δίων ἔλυσεν. ἦν δὲ παρὰ τοῦ Διο-
οἰκείοις τὴν ἀσφάλειαν.
Ἀναγινωσκομένων δὲ τούτων οὐχ, ὅπερ ἦν δίκαιον, εἰσῄει τοὺς
Συρακοσίους ἐκπλήττεσθαι τὴν ἀπάθειαν καὶ τὴν μεγαλοψυχίαν τοῦ
Δίωνος, ὑπὲρ τῶν καλῶν καὶ δικαίων ἀπισχυριζομένου πρὸς τοιαύτας οἰ
169
οἰκείοις τὴν ἀσφάλειαν.
Ἀναγινωσκομένων δὲ τούτων οὐχ, ὅπερ ἦν δίκαιον, εἰσῄει τοὺς
Συρακοσίους ἐκπλήττεσθαι τὴν ἀπάθειαν καὶ τὴν μεγαλοψυχίαν τοῦ
Δίωνος, ὑπὲρ τῶν καλῶν καὶ δικαίων ἀπισχυριζομένου πρὸς τοιαύτας οἰ-
κειότητας, ἀλλ' ὑποψίας καὶ φόβου λαβόντες ἀρχήν, ὡς μεγάλης οὔσης
ἀνάγκης ἐκείνῳ φείδεσθαι τοῦ τυράννου, πρὸς ἑτέρους ἤδη προστάτας
ἀπέβλεπον, καὶ μάλιστα πυνθανόμενοι καταπλεῖν Ἡρακλείδην ἀνεπτοή-
θησαν.
Δίωνος, ὑπὲρ τῶν καλῶν καὶ δικαίων ἀπισχυριζομένου πρὸς τοιαύτας οἰ-
θησαν.
Ἦν δὲ τῶν φυγάδων Ἡρακλείδης, στρατηγικὸς μὲν ἄνθρωπος καὶ γνώ-
ριμος ἀφ' ἡγεμονίας ἣν ἔσχε παρὰ τοῖς τυράννοις, οὐκ ἀραρὼς δὲ τὴν
γνώμην, ἀλλὰ πρὸς πάντα κοῦφος, ἥκιστα δὲ βέβαιος ἐν κοινωνίᾳ πραγ-
μάτων ἀρχὴν ἐχόντων καὶ δόξαν. οὗτος ἐν Πελοποννήσῳ πρὸς Δίωνα
στασιάσας ἔγνω καθ' αὑτὸν ἰδιόστολος πλεῖν ἐπὶ τὸν τύραννον, εἴς τε
Συρακούσας ἀφικόμενος ἑπτὰ τριήρεσι καὶ τρισὶ πλοίοις Διονύσιον μὲν
αὖθις εὗρε περιτετειχισμένον, ἐπηρμένους δὲ τοὺς Συρακοσίους. εὐθὺς
οὖν ὑπεδύετο τὴν τῶν πολλῶν χάριν, ἔχων μέν τι καὶ φύσει πιθανὸν καὶ
κινητικὸν ὄχλου θεραπεύεσθαι ζητοῦντος, ὑπολαμβάνων δὲ καὶ μετάγων
ῥᾷον αὐτούς, οἳ τὸ σεμνὸν τοῦ Δίωνος ὡς βαρὺ καὶ δυσπολίτευτον ἀπ-
εστρέφοντο, διὰ τὴν γεγενημένην ἐκ τοῦ κρατεῖν ἄνεσιν καὶ θρασύτητα πρὸ
τοῦ δῆμος εἶναι τὸ δημαγωγεῖσθαι θέλοντες.

θησαν.
170
Ἦν δὲ τῶν φυγάδων Ἡρακλείδης, στρατηγικὸς μὲν ἄνθρωπος καὶ γνώ-

ριμος ἀφ' ἡγεμονίας ἣν ἔσχε παρὰ τοῖς τυράννοις, οὐκ ἀραρὼς δὲ τὴν
γνώμην, ἀλλὰ πρὸς πάντα κοῦφος, ἥκιστα δὲ βέβαιος ἐν κοινωνίᾳ πραγ-
μάτων ἀρχὴν ἐχόντων καὶ δόξαν. οὗτος ἐν Πελοποννήσῳ πρὸς Δίωνα
στασιάσας ἔγνω καθ' αὑτὸν ἰδιόστολος πλεῖν ἐπὶ τὸν τύραννον, εἴς τε
Συρακούσας ἀφικόμενος ἑπτὰ τριήρεσι καὶ τρισὶ πλοίοις Διονύσιον μὲν
αὖθις εὗρε περιτετειχισμένον, ἐπηρμένους δὲ τοὺς Συρακοσίους. εὐθὺς
οὖν ὑπεδύετο τὴν τῶν πολλῶν χάριν, ἔχων μέν τι καὶ φύσει πιθανὸν καὶ
κινητικὸν ὄχλου θεραπεύεσθαι ζητοῦντος, ὑπολαμβάνων δὲ καὶ μετάγων
ῥᾷον αὐτούς, οἳ τὸ σεμνὸν τοῦ Δίωνος ὡς βαρὺ καὶ δυσπολίτευτον ἀπ-
εστρέφοντο, διὰ τὴν γεγενημένην ἐκ τοῦ κρατεῖν ἄνεσιν καὶ θρασύτητα πρὸ
τοῦ δῆμος εἶναι τὸ δημαγωγεῖσθαι θέλοντες.
Καὶ πρῶτον μὲν εἰς ἐκκλησίαν ἐφ' αὑτῶν συνδραμόντες, εἵλοντο τὸν
Ἡρακλείδην ναύαρχον. ἐπεὶ δὲ Δίων παρελθὼν ᾐτιᾶτο τὴν ἐκείνῳ διδο-
μένην ἀρχὴν ἀφαίρεσιν εἶναι τῆς πρότερον αὐτῷ δεδομένης, οὐκέτι γὰρ
αὐτοκράτωρ μένειν, ἂν ἄλλος ἡγῆται τῶν κατὰ θάλασσαν, ἄκοντες οἱ
Συρακόσιοι πάλιν ἀπεψηφίσαντο τὸν Ἡρακλείδην. γενομένων δὲ τούτων,
περιελάμποντο, τὰς οἰκίας περινεμομένης, καὶ διαπύροις ἐπιβαίνοντες

ἐρειπίοις καὶ καταφερομένοις ἀπορρήγμασι μεγάλοις ὑποτρέχοντες ἐπι-
σφαλῶς, καὶ πολὺν ὁμοῦ καπνῷ διαπορευόμενοι κονιορτόν, ἐπειρῶντο
συνέχειν καὶ μὴ διασπᾶν τὴν τάξιν. ὡς δὲ προσέμειξαν τοῖς πολεμίοις, ἐν
χερσὶ μὲν ὀλίγων πρὸς ὀλίγους ἐγίνετο μάχη διὰ τὴν στενότητα καὶ τὴν
ἀνωμαλίαν τοῦ τόπου, κραυγῇ δὲ καὶ προθυμίᾳ τῶν Συρακοσίων ἐπιρρω-
σάντων, ἐβιάσθησαν οἱ περὶ τὸν Νύψιον, καὶ τὸ μὲν πλεῖστον αὐτῶν εἰς
τὴν ἀκρόπολιν ἐγγὺς οὖσαν ἀναφεῦγον ἐσῴζετο, τοὺς δ' ἐναπολειφθέντας
ἔξω καὶ διασπαρέντας ἀνῄρουν οἱ ξένοι διώκοντες. ἀπόλαυσιν δὲ τῆς νίκης
ἐν τῷ παραυτίκα καὶ χαρὰν καὶ περιβολὰς ἔργῳ τηλικούτῳ πρεπούσας
οὐ παρέσχεν ὁ καιρός, ἐπὶ τὰς οἰκίας τραπομένων τῶν Συρακοσίων καὶ
τὸ πῦρ μόλις ἐν τῇ νυκτὶ κατασβεσάντων.
Ἡμέρα δ' ὡς ἦν, τῶν μὲν ἄλλων οὐδεὶς ὑπέμεινε δημαγωγῶν, ἀλλὰ
καταγνόντες ἑαυτῶν ἔφυγον, Ἡρακλείδης δὲ καὶ Θεοδότης αὐτοὶ κομίσαν-
τες ἑαυτοὺς τῷ Δίωνι παρέδωκαν, ἀδικεῖν ὁμολογοῦντες καὶ δεόμενοι
βελτίονος ἐκείνου τυχεῖν, ἢ γεγόνασιν αὐτοὶ περὶ ἐκεῖνον· πρέπειν δὲ
Δίωνι, τὴν ἄλλην ἅπασαν ἀρετὴν ἀσύγκριτον ἔχοντι, καὶ πρὸς ὀργὴν
κρείττονι φανῆναι τῶν ἠγνωμονηκότων, οἳ περὶ οὗ πρότερον ἐστασίασαν
πρὸς αὐτόν, νῦν ἥκουσιν ἡττᾶσθαι τῆς ἀρετῆς ὁμολογοῦντες. ταῦτα τῶν
περὶ τὸν Ἡρακλείδην δεομένων, οἱ μὲν φίλοι παρεκελεύοντο τῷ Δίωνι μὴ
φείδεσθαι κακῶν καὶ βασκάνων ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ τοῖς στρατιώταις
καὶ δικαιοσύνῃ φανῆναι. τὸ γὰρ ἀληθῶς βέλτιον ἐν τούτοις· αἱ δὲ τοῦ

πολέμου κατορθώσεις, εἰ καὶ ἀνθρώπων μηδένα, τήν γε Τύχην διαμφισβη-
τοῦσαν ἔχουσιν. εἰ δ' Ἡρακλείδης ἄπιστος καὶ κακὸς διὰ φθόνον, οὔ τοι
καὶ Δίωνα δεῖ θυμῷ διαφθεῖραι τὴν ἀρετήν· τὸ γὰρ ἀντιτιμωρεῖσθαι τοῦ
171
προαδικεῖν νόμῳ δικαιότερον ὡρίσθαι, φύσει γινόμενον ἀπὸ μιᾶς ἀσθε-

νείας. ἀνθρώπου δὲ κακίαν, εἰ καὶ χαλεπόν ἐστιν, οὐχ οὕτως ἄγριον εἶναι
παντάπασι καὶ δύσκολον, ὥστε μὴ μεταβάλλειν χάριτι νικηθεῖσαν ὑπὸ
τῶν πολλάκις εὖ ποιούντων.
Τοιούτοις χρησάμενος λογισμοῖς ὁ Δίων ἀφῆκε τοὺς περὶ τὸν
Ἡρακλείδην.
Τραπόμενος δὲ πρὸς τὸ διατείχισμα, τῶν μὲν Συρακοσίων ἕκαστον
ἐκέλευσεν ἕνα κόψαντα σταυρὸν ἐγγὺς καταβάλλειν, τοὺς δὲ ξένους ἐπι-
στήσας διὰ νυκτός, ἀναπαυομένων τῶν Συρακοσίων, ἔλαθεν ἀποσταυρώ-
σας τὴν ἀκρόπολιν, ὥστε μεθ' ἡμέραν τὸ τάχος καὶ τὴν ἐργασίαν θεασα-
μένους ὁμοίως θαυμάζειν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς πολεμίους. θάψας δὲ
τοὺς τεθνηκότας τῶν Συρακοσίων καὶ λυσάμενος τοὺς ἑαλωκότας, δις-
χιλίων οὐκ ἐλάττονας ὄντας, ἐκκλησίαν συνήγαγε. καὶ παρελθὼν Ἡρα-
κλείδης εἰσηγήσατο γνώμην, αὐτοκράτορα στρατηγὸν ἑλέσθαι Δίωνα
κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν. ἀποδεξαμένων δὲ τῶν ἀρίστων καὶ χειροτο-
νεῖν κελευόντων, ἐθορύβησεν ὁ ναυτικὸς ὄχλος καὶ βάναυσος, ἀχθόμενος
ἐκπίπτοντι τῆς ναυαρχίας τῷ Ἡρακλείδῃ καὶ νομίζων αὐτόν, εἰ καὶ τἆλλα
Πλούταρχος. Phil., Comparatio Dionis et Bruti (0007: 062)

“Plutarchi vitae parallelae, vol. 2.1, 2n edn.”, Ed. Ziegler, K.
κτησάμενος. οὐ μὴν οὐδ' ὡς Βροῦτος ἐκ τῶν πραγμάτων αὐτῶν καὶ τοῦ

πολέμου πλοῦτον ἔσχε καὶ δύναμιν, οὕτω καὶ Δίων, ἀλλὰ τῷ πολέμῳ
προεισήνεγκεν αὐτὸς τὸν ἑαυτοῦ πλοῦτον, ὑπὲρ τῆς τῶν πολιτῶν ἐλευθε-
ρίας τοῖς τῆς φυγῆς ἐφοδίοις προκαταχρησάμενος. ἔτι δὲ Βροῦτος μὲν
καὶ Κάσσιος, οὐκ ὂν ἀσφαλὲς ἡσυχίαν ἄγειν ἐκπεσοῦσι τῆς πατρίδος
[Ῥώμης], ἀλλ' ὠφληκόσι δίκην θανάτου καὶ διωκομένοις, ἀναγκαίως εἰς
τὸν πόλεμον κατέφυγον, καὶ τὰ σώματα τοῖς ὅπλοις παρακαταθέμενοι,
διεκινδύνευσαν ὑπὲρ αὑτῶν τὸ πλέον ἢ τῶν πολιτῶν· Δίων δ' ἀδεέστερον
ἐντῇ φυγῇ τοῦ φυγαδεύσαντος τυράννου καὶ ἥδιον διάγων, ἀνέρριψεν
ἑκὼν κίνδυνον τοσοῦτον ἐπὶ τῷ σῶσαι Σικελίαν.
Καὶ μὴν οὐχ ὅμοιον Διονυσίου Συρακοσίοις καὶ Καίσαρος
ἀπαλλαγῆναι Ῥωμαίοις. ὁ μὲν γὰρ οὐδ' ἠρνεῖτο τύραννος εἶναι, κακῶν τε
μυρίων ἐμπεπλήκει Σικελίαν· ἡ δὲ Καίσαρος ἀρχὴ συνισταμένη μὲν οὐκ
ὀλίγα τοῖς ἐναντιουμένοις πράγματα παρέσχε, δεξαμένοις δὲ καὶ κρατη-
θεῖσιν ὄνομα καὶ δόκησις ἐφάνη μόνον, ἔργον δ' ἀπ' αὐτῆς οὐδὲν ὠμὸν
οὐδὲ τυραννικὸν ὑπῆρξεν, ἀλλὰ καὶ δεομένοις ἔδοξε τοῖς πράγμασι μον-
αρχίας ὥσπερ πρᾳότατος ἰατρὸς ὑπ' αὐτοῦ τοῦ δαίμονος δεδόσθαι. διὸ
Καίσαρα μὲν εὐθὺς ἐπόθησεν ὁ Ῥωμαίων δῆμος, ὥστε χαλεπὸς γενέσθαι
καὶ ἀπαραίτητος τοῖς ἀπεκτονόσι, Δίωνα δ' ἡ Διονυσίου πάρεσις ἐκ
Συρακουσῶν καὶ τὸ μὴ κατασκάψαι τοῦ προτέρου τυράννου τὸν τάφον
Πλούταρχος. Phil., Comparatio Dionis et Bruti Chap. 2, sec. 3, line 4
Καὶ μὴν οὐχ ὅμοιον Διονυσίου Συρακοσίοις καὶ Καίσαρος

ἀπαλλαγῆναι Ῥωμαίοις. ὁ μὲν γὰρ οὐδ' ἠρνεῖτο τύραννος εἶναι, κακῶν τε
172
μυρίων ἐμπεπλήκει Σικελίαν· ἡ δὲ Καίσαρος ἀρχὴ συνισταμένη μὲν οὐκ

ὀλίγα τοῖς ἐναντιουμένοις πράγματα παρέσχε, δεξαμένοις δὲ καὶ κρατη-
θεῖσιν ὄνομα καὶ δόκησις ἐφάνη μόνον, ἔργον δ' ἀπ' αὐτῆς οὐδὲν ὠμὸν
οὐδὲ τυραννικὸν ὑπῆρξεν, ἀλλὰ καὶ δεομένοις ἔδοξε τοῖς πράγμασι μον-
αρχίας ὥσπερ πρᾳότατος ἰατρὸς ὑπ' αὐτοῦ τοῦ δαίμονος δεδόσθαι. διὸ
Καίσαρα μὲν εὐθὺς ἐπόθησεν ὁ Ῥωμαίων δῆμος, ὥστε χαλεπὸς γενέσθαι
καὶ ἀπαραίτητος τοῖς ἀπεκτονόσι, Δίωνα δ' ἡ Διονυσίου πάρεσις ἐκ
Συρακουσῶν καὶ τὸ μὴ κατασκάψαι τοῦ προτέρου τυράννου τὸν τάφον
ἐπαίτιον μάλιστα πρὸς τοὺς πολίτας ἐποίησεν.
Ἐν αὐταῖς τοίνυν ταῖς πολεμικαῖς πράξεσιν, ὁ μὲν Δίων ἄμεμ-
πτος γέγονε στρατηγός, ὧν μὲν αὐτὸς ἐβουλεύετο, τοῖς πράγμασιν ἄριστα
χρώμενος, ἃ δ' ἐπταίσθη δι' ἑτέρους, ἀναλαβὼν καὶ μεταστήσας ἐπὶ τὸ
βέλτιον· ὁ δὲ Βροῦτος τὸν ἔσχατον ἀγῶνα ὑπὲρ τῶν ὅλων οὔθ' ὑποστῆναι
δοκεῖ φρονίμως, οὔτε σφαλεὶς ἐπανόρθωσιν εὑρεῖν, ἀλλ' ἀπεῖπε καὶ
προεῖτο τὰς ἐλπίδας, οὐδ' ὅσον Πομπήϊος ἐπιτολμήσας τῇ τύχῃ· καὶ
ταῦτα πολλῆς μὲν αὐτόθι λειπομένης ἐλπίδος ἐν τοῖς ὅπλοις, ταῖς δὲ
ναυσὶ κρατῶν πάσης βεβαίως τῆς θαλάσσης.
Πλούταρχος. Phil., De liberis educandis [Sp.] (1a–14c) (0007: 067)

“Plutarch's moralia, vol. 1”, Ed. Babbitt, F.C.
Stephanus page 8, sec. B, line 4
περὶ φιλοσοφίαν. τριῶν γὰρ ὄντων βίων ὧν ὁ μέν

ἐστι πρακτικὸς ὁ δὲ θεωρητικὸς ὁ δ' ἀπολαυστικός,
ὁ μέν, ἔκλυτος καὶ δοῦλος τῶν ἡδονῶν ὤν, ζῳώδης
καὶ μικροπρεπής ἐστιν, ὁ δὲ θεωρητικός, τοῦ
πρακτικοῦ διαμαρτάνων, ἀνωφελής, ὁ δὲ πρακ-
τικός, ἀμοιρήσας φιλοσοφίας, ἄμουσος καὶ πλημ-
μελής. πειρατέον οὖν εἰς δύναμιν καὶ τὰ κοινὰ
πράττειν καὶ τῆς φιλοσοφίας ἀντιλαμβάνεσθαι κατὰ
τὸ παρεῖκον τῶν καιρῶν. οὕτως ἐπολιτεύσατο
Περικλῆς, οὕτως Ἀρχύτας ὁ Ταραντῖνος, οὕτω Δίων
ὁ Συρακόσιος, οὕτως Ἐπαμεινώνδας ὁ Θηβαῖος,
ὧν ἅτερος Πλάτωνος ἐγένετο συνουσιαστής.
Καὶ περὶ μὲν παιδείας οὐκ οἶδ' ὅ τι δεῖ πλείονα
λέγοντα διατρίβειν· πρὸς δὲ τοῖς εἰρημένοις χρή-
σιμον, μᾶλλον δὲ ἀναγκαῖόν ἐστι μηδὲ τῆς τῶν
παλαιῶν συγγραμμάτων κτήσεως ὀλιγώρως ἔχειν,
ἀλλὰ καὶ τούτων ποιεῖσθαι συλλογὴν κατὰ τὸ
γεωργῶδες. τὸν γὰρ αὐτὸν τρόπον ὄργανον τῆς
παιδείας ἡ χρῆσις τῶν βιβλίων ἐστί, καὶ ἀπὸ
πηγῆς τὴν ἐπιστήμην τηρεῖν συμβέβηκεν.
Οὐ τοίνυν ἄξιον οὐδὲ τὴν τῶν σωμάτων
Πλούταρχος. Phil., Quomodo adulator ab amico internoscatur (48e–74e) (0007:

070)“Plutarch's moralia, vol. 1”, Ed. Babbitt, F.C.Cambridge, Mass.: Harvard
University Press, 1927, Repr. 1969.Stephanus page 52, sec. D, line 4
173
βωνοφορία τὸ χρῆμα καὶ ἀδιαφορία, καὶ διὰ στό-

ματος οἵ τε ἀριθμοὶ καὶ τὰ ὀρθογώνια τρίγωνα
Πλάτωνος. εἴ τε ῥᾴθυμός τις ἐμπέπαικεν αὖθις
καὶ φιλοπότης καὶ πλούσιος,

αὐτὰρ ὁ γυμνώθη ῥακέων πολύμητις Ὀδυσσεύς,

ἔρριπται μὲν ὁ τρίβων, κατακείρεται δ' ὁ πώγων
ὥσπερ ἄκαρπον θέρος, ψυκτῆρες δὲ καὶ φιάλαι καὶ
γέλωτες ἐν περιπάτοις καὶ σκώμματα πρὸς τοὺς
φιλοσοφοῦντας. ὥσπερ ἐν Συρακούσαις φασίν,
ὁπηνίκα Πλάτων ἀφίκετο, καὶ Διονύσιον ζῆλος
ἔσχε περιμανὴς φιλοσοφίας, τὰ βασίλεια κονιορτοῦ
γέμειν ὑπὸ πλήθους τῶν γεωμετρούντων· ἐπεὶ δὲ
προσέκρουσε Πλάτων, καὶ Διονύσιος ἐκπεσὼν φιλο-
σοφίας πάλιν εἰς πότους καὶ γύναια καὶ τὸ ληρεῖν
καὶ ἀκολασταίνειν ἧκε φερόμενος, ἀθρόως ἅπαντας
ὥσπερ ἐν Κίρκης μεταμορφωθέντας ἀμουσία καὶ
λήθη καὶ εὐήθεια κατέσχε. μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὰ
τῶν μεγάλων ἔργα κολάκων καὶ τὰ τῶν δημαγωγῶν,
ὧν ὁ μέγιστος Ἀλκιβιάδης, Ἀθήνησι μὲν σκώπτων
Πλούταρχος. Phil., Quomodo adulator ab amico internoscatur (48e-74e)

Stephanus page 52, sec. F, line 6
χάριτος, ἐν δὲ Λακεδαίμονι κειρόμενος ἐν χρῷ καὶ

τριβωνοφορῶν καὶ ψυχρολουτῶν, ἐν δὲ Θρᾴκῃ πολε-
μῶν καὶ πίνων, ἐπεὶ δὲ πρὸς Τισσαφέρνην ἀφίκετο,
τρυφῇ καὶ ἁβρότητι καὶ ἀλαζονείᾳ χρώμενος, ἐδη-
μαγώγει καὶ καθωμίλει τῷ συναφομοιοῦν καὶ συν-
οικειοῦν ἑαυτὸν ἅπασιν. οὐ μὴν τοιοῦτος Ἐπα-
μεινώνδας οὐδ' Ἀγησίλαος, ἀλλὰ πλείστοις ὁμιλή-
σαντες ἀνθρώποις καὶ πόλεσι καὶ βίοις τὸ προσῆκον
ἦθος αὑτοῖς πανταχοῦ καὶ στολῇ καὶ διαίτῃ καὶ
λόγῳ καὶ βίῳ διεφύλαττον. οὕτω καὶ Πλάτων ἐν
Συρακούσαις οἷος ἐν Ἀκαδημείᾳ, καὶ πρὸς Διονύ-
σιον οἷος πρὸς Δίωνα.
Τὰς δὲ τοῦ κόλακος ὥσπερ πολύποδος τροπὰς
ῥᾷστα φωράσειεν ἄν τις αὐτὸς ἐπὶ πολλὰ δοκῶν
τρέπεσθαι, καὶ ψέγων μὲν ὃν ἐπῄνει πρότερον βίον,
οἷς δ' ἤχθετο πράγμασιν ἢ διαίταις ἢ λόγοις ὡς
ἀρέσκοντας ἐξαίφνης προσιέμενος. ὄψεται γὰρ
αὐτὸν οὐδαμοῦ βέβαιον οὐδ' ἴδιον οὐδ' οἰκείῳ πάθει
φιλοῦντα καὶ μισοῦντα καὶ χαίροντα καὶ λυπού-
μενον, ἀλλὰ δίκην κατόπτρου παθῶν ὀθνείων καὶ
Πλούταρχος. Phil., Consolatio ad Apollonium [Sp.] (101f–122a) (0007: 076)

174
“Plutarch's moralia, vol. 2”, Ed. Babbitt, F.C.

Stephanus page 118, sec. D, line 8
ἢ ἀλυπίας ἀναβολὴν δεῖ ποιεῖσθαι. καίτοι γε

τὸν ἐν ὁτῳοῦν “ἀμβολιεργὸν ἄταις,” φησί,
“παλαίειν,” τὸ κυκλούμενον τοῦτο παρὰ πᾶσιν
ἔπος· πολὺ δ' οἶμαι μᾶλλον τὸν ὑπερτιθέμενον τὰ
τῆς ψυχῆς ἀχθεινὰ πάθη καὶ δυσάντητα πρὸς τὸν
ἐπιόντα χρόνον.
Ἀποβλέπειν δὲ καὶ πρὸς τοὺς εὐγενῶς καὶ
μεγαλοφρόνως τοὺς ἐπὶ τοῖς υἱοῖς γενομένους
θανάτους καὶ πράως ὑποστάντας, Ἀναξαγόραν
τὸν Κλαζομένιον καὶ Δημοσθένην τὸν Ἀθηναῖον
καὶ Δίωνα τὸν Συρακόσιον καὶ τὸν βασιλέα
Ἀντίγονον, καὶ συχνοὺς ἄλλους τῶν τε παλαιῶν
καὶ τῶν καθ' ἡμᾶς.
Τούτων γὰρ Ἀναξαγόραν παρειλήφαμεν, ὥς
φασι, φυσιολογοῦντα καὶ διαλεγόμενον τοῖς γνωρί-
μοις, ἀκούσαντα παρά τινος τῶν ἀναγγειλάντων
αὐτῷ τὴν περὶ τὸν υἱὸν τελευτήν, μικρὸν ἐπισχόντα
πρὸς τοὺς παρόντας εἰπεῖν “ᾔδειν ὅτι θνητὸν
ἐγέννησα υἱόν.”
Πλούταρχος. Phil., Consolatio ad Apollonium [Sp.] (101f-122a)

ἐτελεύτησε, περιελόμενον τὸν στέφανον ἐξετάζειν

τίνα τρόπον ἐτελεύτησε. τῶν δὲ ἀπαγγειλάντων
ὅτι γενναίως ἀριστεύων καὶ πολλοὺς τῶν πολεμίων
κατακτείνας, μικρὸν παντελῶς διασιωπήσαντα
χρόνον καὶ τῷ λογισμῷ τὸ πάθος παρακατασχόντα,
ἐπιθέμενον πάλιν τὸν στέφανον ἐπιτελεῖν τὴν
θυσίαν, καὶ πρὸς τοὺς ἀγγέλους εἰπεῖν ὅτι “θεοῖς
ηὐξάμην οὐκ ἀθάνατον οὐδὲ πολυχρόνιον γενέσθαι
μοι τὸν υἱόν (τὸ γὰρ τοιοῦτον ἄδηλον εἰ συμφέρει),
ἀγαθὸν δὲ καὶ φιλόπατριν, ὃ δὴ καὶ γέγονεν.”
Δίωνα δὲ τὸν Συρακόσιον συνεδρεύοντα μετὰ
τῶν φίλων, κατὰ τὴν οἰκίαν θορύβου γενομένου
καὶ μεγάλης κραυγῆς, πυθόμενον τὴν αἰτίαν καὶ
τὸ συμβεβηκὸς ἀκούσαντα ὅτι ὁ υἱὸς αὐτοῦ
καταπεσὼν ἀπὸ τοῦ στέγους ἐτελεύτησεν, οὐδὲν
ἐκπλαγέντα τὸ μὲν σωμάτιον κελεῦσαι τοῦ μετ-
αλλάξαντος ταῖς γυναιξὶ παραδοῦναι πρὸς τὴν
νόμιμον ταφήν, αὐτὸν δὲ περὶ ὧν διεσκέπτετο
μὴ παραλιπεῖν.
175
Πλούταρχος. Phil., Regum et imperatorum apophthegmata [Sp.?] (172b–208a)

(0007: 081)“Plutarchi moralia, vol. 2.1”, Ed. Nachstädt, W.
Leipzig: Teubner, 1935, Repr. 1971.Stephanus page 175, sec. A, line 5
ΓΕΛΩΝ
Γέλων ὁ τύραννος, ὅτε Καρχηδονίους πρὸς Ἱμέρᾳ

κατεπολέμησεν, εἰρήνην ποιούμενος πρὸς αὐτοὺς ἠνάγκασεν
ἐγγράψαι ταῖς ὁμολογίαις ὅτι καὶ τὰ τέκνα παύσονται τῷ
Κρόνῳ καταθύοντες.
Ἐξῆγε δὲ πολλάκις τοὺς Συρακοσίους ὡς ἐπὶ στρα-
τείαν κατὰ φυτείαν, ὅπως ἥ τε χώρα βελτίων γένηται
γεωργουμένη καὶ μὴ χείρονες αὐτοὶ σχολάζοντες.
Αἰτῶν δὲ χρήματα τοὺς πολίτας, ἐπεὶ ἐθορύβησαν,
αἰτεῖν εἶπεν ὡς ἀποδώσων, καὶ ἀπέδωκε μετὰ τὸν
πόλεμον.
Ἐν δὲ συμποσίῳ λύρας περιφερομένης, ἁρμοζομένων
τῶν ἄλλων ἐφεξῆς καὶ ᾀδόντων, αὐτὸς τὸν ἵππον εἰσα-
γαγεῖν κελεύσας ἐλαφρῶς καὶ ῥᾳδίως ἀνεπήδησεν ἐπ'
αὐτόν.

Πλούταρχος. Phil., Regum et imperatorum apophthegmata [Sp.?] (172b-208a)

Stephanus page 175, sec. C, line 11
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ
Διονύσιος ὁ πρεσβύτερος, κληρουμένων κατὰ γράμμα

τῶν δημηγορούντων, ὡς ἔλαχε τὸ Μ, πρὸς τὸν εἰπόντα
’μωρολογήσεις, Διονύσιε’ ‘μοναρχήσω μὲν οὖν’ εἶπε,
καὶ δημηγορήσας εὐθὺς ᾑρέθη στρατηγὸς ὑπὸ τῶν
Συρακοσίων.
Ἐπεὶ δ' ἐν ἀρχῇ τῆς τυραννίδος ἐπολιορκεῖτο συστάν-
των ἐπ' αὐτὸν τῶν πολιτῶν, οἱ μὲν φίλοι συνεβούλευον
ἀπαλλαγῆναι τῆς ἀρχῆς, εἰ μὴ βούλεται κρατηθεὶς ἀπο-
θανεῖν· ὁ δὲ βοῦν ἰδὼν σφαττόμενον ὑπὸ μαγείρου καὶ
πίπτοντα ταχέως ‘εἶτα οὐκ ἀεικές ἐστιν’ εἶπεν ‘οὕτω
βραχὺν ὄντα τὸν θάνατον φοβηθέντας ἡμᾶς ἀρχὴν ἐγκατα-
λιπεῖν τηλικαύτην;’

Stephanus page 175, sec. E, line 6
Τὸν δὲ υἱὸν αἰσθόμενος, ᾧ τὴν ἀρχὴν ἀπολεί-

176
πειν ἔμελλεν, ἀνδρὸς ἐλευθέρου διαφθείραντα γύναιον,

ἠρώτησε μετ' ὀργῆς, τί τοιοῦτον αὐτῷ σύνοιδεν. εἰπόντος
δὲ τοῦ νεανίσκου ‘σὺ γὰρ οὐκ εἶχες πατέρα τύραννον’
’οὐδὲ σύ’ εἶπεν ‘υἱὸν ἕξεις, ἐὰν μὴ παύσῃ ταῦτα ποιῶν.’
Πάλιν δὲ πρὸς αὐτὸν εἰσελθὼν καὶ θεασάμενος
ἐκπωμάτων χρυσῶν καὶ ἀργυρῶν πλῆθος ἀνεβόησεν ‘οὐκ
ἔστιν ἐν σοὶ τύραννος, ὃς ἀφ' ὧν λαμβάνεις ἀπ' ἐμοῦ
ποτηρίων τοσούτων φίλον οὐδένα σεαυτῷ πεποίηκας.’
Χρήματα δ' εἰσπράσσων τοὺς Συρακοσίους, εἶτα
ὁρῶν ὀδυρομένους καὶ δεομένους καὶ λέγοντας ὡς οὐκ
ἔχουσιν, ἐκέλευσεν ἕτερα πράττειν, καὶ δὶς ἢ τρὶς τοῦτο
ἐποίησεν· ἐπεὶ δὲ προστάξας πλείονα γελᾶν ἤκουσεν
αὐτοὺς καὶ σκώπτειν ἐν ἀγορᾷ περιιόντας, ἐκέλευσε
παύσασθαι ‘νῦν γὰρ οὐδὲν ἔχουσιν’ εἶπεν, ‘ὅτε κατα-
φρονοῦσιν ἡμῶν.’
Τῆς δὲ μητρὸς αὐτοῦ παρήλικος μὲν οὔσης δοθῆναι
δ' ἀνδρὶ βουλομένης ἔφη τοὺς μὲν τῆς πόλεως βιάσασθαι
νόμους δύνασθαι τοὺς δὲ τῆς φύσεως μὴ δύνασθαι.
Πικρῶς δὲ τοὺς ἄλλους κακούργους κολάζων

ὁρῶν ὀδυρομένους καὶ δεομένους καὶ λέγοντας ὡς οὐκ

ἔχουσιν, ἐκέλευσεν ἕτερα πράττειν, καὶ δὶς ἢ τρὶς τοῦτο
ἐποίησεν· ἐπεὶ δὲ προστάξας πλείονα γελᾶν ἤκουσεν
αὐτοὺς καὶ σκώπτειν ἐν ἀγορᾷ περιιόντας, ἐκέλευσε
παύσασθαι ‘νῦν γὰρ οὐδὲν ἔχουσιν’ εἶπεν, ‘ὅτε κατα-
φρονοῦσιν ἡμῶν.’
Τῆς δὲ μητρὸς αὐτοῦ παρήλικος μὲν οὔσης δοθῆναι
δ' ἀνδρὶ βουλομένης ἔφη τοὺς μὲν τῆς πόλεως βιάσασθαι
νόμους δύνασθαι τοὺς δὲ τῆς φύσεως μὴ δύνασθαι.
Πικρῶς δὲ τοὺς ἄλλους κακούργους κολάζων ἐφεί-
δετο τῶν λωποδυτῶν, ὅπως παύσωνται οἱ Συρακόσιοι
τοῦ δειπνεῖν καὶ μεθύσκεσθαι μετ' ἀλλήλων.
Ξένου δέ τινος ἰδίᾳ φράσειν φάσκοντος αὐτῷ καὶ
διδάξειν, ὅπως προειδῇ τοὺς ἐπιβουλεύοντας, ἐκέλευσεν
εἰπεῖν· ἐπεὶ δὲ προσελθών | ‘δός’ εἶπε ‘μοι τάλαντον, ἵνα
δόξῃς ἀκηκοέναι τὰ σημεῖα τῶν ἐπιβουλευόντων’, ἔδωκε
προσποιούμενος ἀκηκοέναι καὶ ἐθαύμαζε τὴν μέθοδον
τοῦ ἀνθρώπου.
Πρὸς δὲ τὸν πυθόμενον, εἰ σχολάζοι, ‘μηδέποτε’
εἶπεν ‘ἐμοὶ τοῦτο συμβαίη.’
Δύο δ' ἀκούσας νεανίσκους πολλὰ βλάσφημα περὶ

σοφιστάς, οὐ θαυμάζων ἐκείνους ἀλλὰ δι' ἐκείνων θαυ-

177
μάζεσθαι βουλόμενος.
Πολυξένου δὲ τοῦ διαλεκτικοῦ φήσαντος αὐτὸν
ἐξελέγχειν ‘ἀμέλει τοῖς λόγοις’ εἶπεν ‘ἐγὼ δέ σε τοῖς
ἔργοις ἐλέγχω· τὰ γὰρ σεαυτοῦ καταλιπὼν ἐμὲ καὶ τὰ
ἐμὰ θεραπεύεις.’
Ἐκπεσὼν δὲ τῆς ἀρχῆς πρὸς μὲν τὸν εἰπόντα ‘τί
σε Πλάτων καὶ φιλοσοφία ὠφέλησε;’ ‘τὸ τηλικαύτην’
ἔφη ‘Τύχης μεταβολὴν ῥᾳδίως ὑπομένειν.’
Ἐρωτηθεὶς δὲ πῶς ὁ μὲν πατὴρ αὐτοῦ πένης ὢν
καὶ ἰδιώτης ἐκτήσατο τὴν Συρακοσίων ἀρχήν, αὐτὸς δὲ
ἔχων καὶ τυράννου παῖς ὢν [πῶς] ἀπέβαλεν, ‘ὁ μὲν
πατήρ’ ἔφη ‘μισουμένης δημοκρατίας ἐνέπεσε τοῖς πράγ-
μασιν, ἐγὼ δὲ φθονουμένης τυραννίδος.’
Ὑπ' ἄλλου δὲ τὸ αὐτὸ τοῦτο ἐρωτηθείς ‘ὁ πατήρ’ ἔφη
’μοι τὴν τυραννίδα τὴν ἑαυτοῦ κατέλιπεν, οὐ τὴν Τύχην.’

Πλούταρχος. Phil., Parallela minora [Sp.] (305a–316b) (0007: 085)

“Plutarchi moralia, vol. 2.2”, Ed. Nachstädt, W.
Leipzig: Teubner, 1935, Repr. 1971.Stephanus page 310, sec. B, line 5
λαβὼν ἧκεν εἰς τοὺς ἐναντίους ἐν εὐτελοῦς σχήματι καὶ

ἕνα φονεύσας ὑπὸ θατέρου ἀνῃρέθη, οὕτω τ' ἐνίκησαν οἱ
Ἀθηναῖοι· ὡς Σωκράτης ἐν δευτέρῳ Θρᾳκικῶν (FHGr.
IV 504).
ΠΟΠΛΙΟΣ Δέκιος Ῥωμαῖος πρὸς Ἀλβανοὺς
πολεμῶν ὄναρ εἶδεν, ἐὰν ἀποθάνῃ, ῥώμην προσποιήσειν
Ῥωμαίοις. ἐλθὼν οὖν εἰς μέσους καὶ πολλοὺς φονεύσας
ἀνῃρέθη. ὁμοίως δὲ καὶ ὁ υἱὸς αὐτοῦ Δέκιος ἐν τῷ πρὸς
Γάλλους πολέμῳ τοὺς Ῥωμαίους διέσῳσεν· ὡς Ἀριστείδης
Μιλήσιος (FHGr. IV 323).
ΚΥΑΝΙΠΠΟΣ γένει Συρακούσιος μόνῳ Διονύσῳ
οὐκ ἔθυεν· ὁ δὲ θεὸς ὀργισθεὶς μέθην ἐνέσκηψε, καὶ ἐν
τόπῳ σκοτεινῷ τὴν θυγατέρα ἐβιάσατο Κυάνην· ἡ δὲ
τὸν δακτύλιον περιελομένη ἔδωκε τῇ τροφῷ, ἐσόμενον
ἀναγνώρισμα. λοιμωξάντων δὲ καὶ τοῦ Πυθίου εἰπόντος
μὲν δεῖν τὸν ἀσεβῆ ἀποτροπαίοις θεοῖς σφαγιάσαι, τῶν
δ' ἄλλων ἀγνοούντων τὸν χρησμόν, γνοῦσα ἡ Κυάνη καὶ
ἐπιλαβομένη τῶν τριχῶν εἷλκε καὶ αὐτὴ κατασφάξασα
τὸν πατέρα ἑαυτὴν ἐπέσφαξε· καθάπερ Δοσίθεος ἐν τῷ
τρίτῳ Σικελικῶν (FHGr. IV 401).
Πλούταρχος. Phil., De fortuna Romanorum (316c–326c) (0007: 086)

Leipzig: Teubner, 1935, Repr. 1971.Stephanus page 322, sec. C, line 9
ὅπλα χρόνον οὐ πολύν· αἱ γὰρ ἀπὸ Καντάβρων ταραχαὶ

καὶ Γαλατίαι συρραγεῖσαι Γερμανοῖς, συνετάραξαν τὴν
178
εἰρήνην. ἀλλὰ ταῦτα μὲν εὐτυχίας τῆς Νομᾶ προς-

ιστόρηται μαρτύρια.
Τὴν δὲ Τύχην καὶ οἱ μετ' ἐκεῖνον ἐθαύμασαν
βασιλεῖς ὡς πρωτόπολιν καὶ τιθηνὸν καί ‘φερέπολιν’
τῆς Ῥώμης ἀληθῶς κατὰ Πίνδαρον (fr. 39 [14]).

Ἔξεστι δ' οὕτω θεωρεῖν. ἱερόν ἐστιν Ἀρετῆς ἐν Ῥώμῃ τιμώ-
μενον, ὃ Οὐιρτοῦτις αὐτοὶ καλοῦσιν, ἀλλ' ὀψὲ καὶ μετὰ πολλοὺς
χρόνους ἱδρυθὲν ὑπὸ Μαρκέλλου τοῦ Συρακούσας ἑλόντος. ἔστι
δὲ καὶ Γνώμης, ἢ νὴ Δία Εὐβουλίας νεώς, ἣν Μέντεμ καλοῦ-
σιν, ἀλλὰ καὶ τοῦτο Σκαῦρος Αἰμίλιος περὶ τὰ Κιμβρικὰ τοῖς
χρόνοις γεγονὼς καθιέρωσεν, ἤδη τότε λόγων καὶ σοφισμάτων
καὶ στωμυλίας Ἑλληνικῆς εἰς τὴν πόλιν παρεισρυείσης. Σο-
φίας δ' ἔτι καὶ νῦν ἱερὸν οὐκ ἔχουσιν οὐδὲ Σωφροσύνης οὐδὲ
Καρτερίας οὐδὲ Μεγαλοψυχίας· ἀλλὰ τά γε τῆς Τύχης ἱερὰ
πάμπολλα καὶ παλαιὰ καὶ λαμπρὰ τιμαῖς πᾶσιν ὡς ἔπος εἰπεῖν
ἐνίδρυται καὶ καταμέμικται τοῖς ἐπιφανεστάτοις μέρεσι καὶ
τόποις τῆς πόλεως. καὶ τὸ μὲν τῆς Ἀνδρείας Τύχης ἱερὸν
ὑπὸ Μαρκίου Ἄγκου τοῦ τετάρτου βασιλέως ἱδρυθὲν καὶ
Πλούταρχος. Phil., De gloria Atheniensium (345c–351b) (0007: 088)

Leipzig: Teubner, 1935, Repr. 1971.Stephanus page 345, sec. E, line 4
περιπλέοντα καὶ Μυρωνίδην νικῶντα Βοιωτοὺς ἐν Οἰνο-

φύτοις, καὶ Θουκυδίδης σοι διαγέγραπται. ἄνελε τὰ περὶ
Ἑλλήσποντον Ἀλκιβιάδου νεανιεύματα καὶ τὰ πρὸς Λέσβον
Θρασύλλου καὶ τὴν ὑπὸ Θηραμένους τῆς ὀλιγαρχίας κατά-
λυσιν καὶ Θρασύβουλον καὶ Ἀρχῖνον καὶ τοὺς ἀπὸ Φυλῆς
ἑβδομήκοντα κατὰ τῆς Σπαρτιατῶν ἡγεμονίας ἀνιστα-
μένους καὶ Κόνωνα πάλιν ἐμβιβάζοντα τὰς Ἀθήνας εἰς
τὴν θάλατταν, καὶ Κράτιππος ἀνῄρηται. Ξενοφῶν μὲν
γὰρ αὐτὸς ἑαυτοῦ γέγονεν ἱστορία, γράψας, ἃ ἐστρατήγησε
καὶ κατώρθωσε, [καὶ] Θεμιστογένει περὶ τούτων συντε-
τάχθαι τῷ Συρακοσίῳ, ἵνα πιστότερος ᾖ διηγούμενος
ἑαυτὸν ὡς ἄλλον, ἑτέρῳ τὴν τῶν λόγων δόξαν χαριζό-
μενος· οἱ δ' ἄλλοι πάντες ἱστορικοί, Κλει[νό]δημοι Δίυλ-
λοι Φιλόχορος Φύλαρχος, ἀλλοτρίων γεγόνασιν ἔργων
ὥσπερ δραμάτων ὑποκριταί, τὰς τῶν στρατηγῶν καὶ βα-
σιλέων πράξεις διατιθέμενοι καὶ ταῖς ἐκείνων ὑποδυόμενοι
μνήμαις, ἵν' ὡς αὐγῆς τινος καὶ φωτὸς μετάσχωσιν.
ἀνακλᾶται γὰρ ἀπὸ τῶν πραττόντων ἐπὶ τοὺς γράφοντας
καὶ ἀναλάμπει δόξης εἴδωλον ἀλλοτρίας, ἐμφαινομένης
διὰ τῶν λόγων τῆς πράξεως ὡς ἐν ἐσόπτρῳ.
Πολλῶν μὲν δὴ καὶ ἄλλων ἡ πόλις ἥδε μήτηρ καὶ
Πλούταρχος. Phil., De Pythiae oraculis (394d–409d) (0007: 091)

“Plutarchi moralia, vol. 3”, Ed. Sieveking, W.
179
ἡμῶν ὃς οὐκ αἰτίαν ἐπιζητεῖ καὶ λόγον, πῶς πέπαυται τὸ

μαντεῖον ἔπεσι καὶ ἐλεγείοις χρώμενον.’ ὑπολαβὼν οὖν ὁ
Θέων ‘ἀλλὰ καὶ νῦν’, εἶπεν, ‘ὦ παῖ, δοκοῦμεν ἐπηρείᾳ τινὶ
τοὺς περιηγητὰς ἀφαιρεῖσθαι τὸ οἰκεῖον ἔργον. ἔασον οὖν
γενέσθαι τὸ τούτων πρότερον, εἶτα περὶ ὧν βούλει καθ'
ἡσυχίαν διαπορήσεις.’
Ἤδη δὲ προϊόντες ἦμεν κατὰ τὸν Ἱέρωνος ἀνδριάντα
τοῦ τυράννου· καὶ τῶν μὲν ἄλλων ὁ ξένος εἰδὼς ἅπαντα
παρεῖχεν ὅμως ὑπ' εὐκολίας ἀκροατὴν αὑτόν· ἀκούσας δ'
ὅτι κίων τις ἑστὼς ἄνω χαλκοῦς Ἱέρωνος ἔπεσεν αὐτομάτως
τῆς ἡμέρας ἐκείνης, ᾗ τὸν Ἱέρωνα συνέβαινεν ἐν Συρακού-
σαις τελευτᾶν, ἐθαύμασε. κἀγὼ τῶν ὁμοίων ἅμα συνανε-
μίμνησκον, οἷα δὴ τοῦ Ἕρμωνος μὲν τοῦ Σπαρτιάτου,
ὅτι πρὸ τῆς ἐν Λεύκτροις αὐτῷ γενομένης τελευτῆς ἐξέ-
πεσον οἱ ὀφθαλμοὶ τοῦ ἀνδριάντος, οἱ δ' ἀστέρες ἠφανί-
σθησαν οὓς Λύσανδρος ἀνέθηκεν ἀπὸ τῆς ἐν Αἰγὸς ποτα-
μοῖς ναυμαχίας, ὁ δ' αὐτοῦ τοῦΛυσάνδρου λίθινος
ἀνδριὰς ἐξήνθησεν ἀγρίαν λόχμην καὶ πόαν τοσαύτην τὸ
πλῆθος, ὥστε κατακρύψαι τὸ πρόσωπον, ἐν δὲ τοῖς Σικε-
λικοῖς τῶν Ἀθηναίων ἀτυχήμασιν αἵ τε χρυσαῖ τοῦ φοίνι-
κος ἀπέρρεον βάλανοι, καὶ τὴν ἀσπίδα τοῦ Παλλαδίου
Πλούταρχος. Phil., De curiositate (515b–523b) (0007: 102)

“Plutarchi moralia, vol. 3”, Ed. Pohlenz, M.
Leipzig: Teubner, 1929, Repr. 1972.Stephanus page 523, sec. A, line 2
λύουσιν οὗτοι φίλων, συνεδρίοις ἀπορρήτοις ἑαυτοὺς

παρεμβάλλουσιν, ἱερῶν ἃ μὴ θέμις ὁρᾶν γίνονται θεαταί,
τόπους ἀβάτους πατοῦσι, πράγματα καὶ λόγους βασιλι-
κοὺς ἀνερευνῶσι.
Καίτοι τούς γε τυράννους, οἷς ἀνάγκη πάντα γινώ-
σκειν, ἐπαχθεστάτους ποιεῖ τὸ τῶν λεγομένων ὤτων καὶ
προσαγωγέων γένος. ὠτακουστὰς μὲν οὖν πρῶτος ἔσχεν
ὁ νόθος Δαρεῖος ἀπιστῶν ἑαυτῷ καὶ πάντας ὑφορώμενος
καὶ δεδοικώς, τοὺς δὲ προσαγωγίδας | οἱ Διονύσιοι τοῖς
Συρακοσίοις κατέμιξαν· ὅθεν ἐν τῇ μεταβολῇ τῶν πραγμά-
των τούτους πρώτους οἱ Συρακόσιοι συλλαμβάνοντες ἀπε-
τυμπάνιζον. καὶ γὰρ τὸ τῶν συκοφαντῶν γένος ἐκ τῆς τῶν
πολυπραγμόνων φατρίας καὶ ἑστίας ἐστίν· ἀλλ' οἱ μὲν
συκοφάνται ζητοῦσιν, εἴ τις ἢ βεβούλευται κακὸν ἢ πε-
ποίηκεν, οἱ δὲ πολυπράγμονες καὶ τὰς ἀβουλήτους ἀτυχίας
τῶν πέλας ἐλέγχοντες εἰς μέσον ἐκφέρουσι. λέγεται δὲ
καὶ τὸν ἀλιτήριον ἐκ φιλοπραγμοσύνης κατονομασθῆναι
τὸ πρῶτον. λιμοῦ γὰρ ὡς ἔοικεν Ἀθηναίοις ἰσχυροῦ
Πλούταρχος. Phil., De curiositate (515b-523b) Stephanus page 523, sec. A, line 3

180
παρεμβάλλουσιν, ἱερῶν ἃ μὴ θέμις ὁρᾶν γίνονται θεαταί,

τόπους ἀβάτους πατοῦσι, πράγματα καὶ λόγους βασιλι-
κοὺς ἀνερευνῶσι.
Καίτοι τούς γε τυράννους, οἷς ἀνάγκη πάντα γινώ-
σκειν, ἐπαχθεστάτους ποιεῖ τὸ τῶν λεγομένων ὤτων καὶ
προσαγωγέων γένος. ὠτακουστὰς μὲν οὖν πρῶτος ἔσχεν
ὁ νόθος Δαρεῖος ἀπιστῶν ἑαυτῷ καὶ πάντας ὑφορώμενος
καὶ δεδοικώς, τοὺς δὲ προσαγωγίδας | οἱ Διονύσιοι τοῖς
Συρακοσίοις κατέμιξαν· ὅθεν ἐν τῇ μεταβολῇ τῶν πραγμά-
των τούτους πρώτους οἱ Συρακόσιοι συλλαμβάνοντες ἀπε-
τυμπάνιζον. καὶ γὰρ τὸ τῶν συκοφαντῶν γένος ἐκ τῆς τῶν
πολυπραγμόνων φατρίας καὶ ἑστίας ἐστίν· ἀλλ' οἱ μὲν
συκοφάνται ζητοῦσιν, εἴ τις ἢ βεβούλευται κακὸν ἢ πε-
ποίηκεν, οἱ δὲ πολυπράγμονες καὶ τὰς ἀβουλήτους ἀτυχίας
τῶν πέλας ἐλέγχοντες εἰς μέσον ἐκφέρουσι. λέγεται δὲ
καὶ τὸν ἀλιτήριον ἐκ φιλοπραγμοσύνης κατονομασθῆναι
τὸ πρῶτον. λιμοῦ γὰρ ὡς ἔοικεν Ἀθηναίοις ἰσχυροῦ γενο-
μένου καὶ τῶν ἐχόντων πυρὸν εἰς μέσον οὐ φερόντων ἀλλὰ
κρύφα καὶ νύκτωρ ἐν ταῖς οἰκίαις ἀλούντων, περιιόντες
ἐτήρουν τῶν μύλων τὸν ψόφον,
Πλούταρχος. Phil., De laude ipsius (539a–547f) (0007: 106)

Ταῦτα μὲν οὖν καὶ ἄλλως ἐπίστασθαι καὶ παραφυ-

λάττειν τῷ πολιτικῷ προσήκει. τοὺς δ' ἀναγκασθέντας
ἐπαινεῖν αὑτοὺς ἐλαφροτέρους παρέχει καὶ τὸ μὴ πάντα
προσποιεῖν ἑαυτοῖς, ἀλλ' ὥσπερ φορτίου τῆς δόξης τὸ μὲν
εἰς τὴν Τύχην τὸ δ' εἰς τὸν θεὸν ἀποτίθεσθαι. διὸ καλῶς
μὲν ὁ Ἀχιλλεύς (Χ 379)

’ἐπεὶ δὴ τόνδ' ἄνδρα θεοὶ δαμάσασθαι ἔδωκαν,’

καλῶς δὲ Τιμολέων, ἐν Συρακούσαις Αὐτοματίας βωμὸν
ἱδρυσάμενος ἐπὶ ταῖς πράξεσι καὶ τὴν οἰκίαν Ἀγαθῷ
Δαίμονι καθιερώσας· ἄριστα δὲ Πύθων ὁ Αἴνιος, ἐπειδὴ
Κότυν ἀποκτείνας ἧκεν εἰς Ἀθήνας καὶ τῶν δημαγωγῶν
διαμιλλωμένων τοῖς ἐγκωμίοις αὐτοῦ πρὸς τὸν δῆμον
ᾔσθετο βασκαίνοντας ἐνίους καὶ βαρυνομένους, παρελθών
’ταῦτ',’ εἶπεν ‘ἄνδρες Ἀθηναῖοι, θεός τις ἔπραξεν, ἡμεῖς
δὲ τὰς χεῖρας ἐχρήσαμεν.’ ἀφῄρει δὲ καὶ Σύλλας τὸν
φθόνον ἀεὶ τὴν Τύχην ἐπαινῶν, καὶ τέλος Ἐπαφρόδιτον
ἑαυτὸν ἀνηγόρευσε. μᾶλλον γὰρ εὐτυχίας ἢ ἀρετῆς ἡττᾶ-
σθαι βούλονται, τὸ μὲν ἀλλότριον ἀγαθὸν ἡγούμενοι τὸ δ'
Πλούταρχος. Phil., De sera numinis vindicta (548a–568a) (0007: 107)

181
Αἰσώπου δίκην λαβεῖν παρ' αὐτῶν. τρίτῃ δὲ γενεᾷ Σάμιος

Ἴδμων ἀφίκετο, γένει μὲν οὐδὲν Αἰσώπῳ προσήκων ἀπό-
γονος δὲ τῶν πριαμένων αὐτὸν ἐν Σάμῳ γεγονώς· καὶ
τούτῳ τινὰς δίκας δόντες οἱ Δελφοὶ τῶν κακῶν ἀπηλ-
λάγησαν. ἐξ ἐκείνου δέ φασι καὶ τὴν τιμωρίαν τῶν ἱεροσύ-
λων ἐπὶ τὴν Αὐλίαν ἀπὸ τῆς Ὑαμπείας μετατεθῆναι. καὶ
τὸν Ἀλέξανδρον οὐδ' οἱ πάνυ φιλοῦντες, ὧν ἐσμεν καὶ
ἡμεῖς, ἐπαινοῦσι τὸ Βραγχιδῶν ἄστυ συγχέαντα καὶ δια-
φθείραντα πᾶσαν ἡλικίαν διὰ τὴν γενομένην τοῦ περὶ
Μίλητον ἱεροῦ προδοσίαν ὑπὸ τῶν προπάππων αὐτῶν.
Ἀγαθοκλῆς δ' ὁ Συρακοσίων τύραννος καὶ σὺν γέλωτι
χλευάζων Κερκυραίους ἐρωτῶντας διὰ τί πορθοίη τὴν
νῆσον αὐτῶν ‘ὅτι νὴ Δί'’ εἶπεν ‘οἱ πατέρες ὑμῶν ὑπεδέ-
ξαντο τὸν Ὀδυσσέα’, καὶ τῶν Ἰθακησίων ὁμοίως ἐγκα-
λούντων ὅτι πρόβατα λαμβάνουσιν αὐτῶν οἱ στρατιῶται
’ὁ δ' ὑμέτερος’ ἔφη ‘βασιλεὺς ἐλθὼν πρὸς ἡμᾶς καὶ τὸν
ποιμένα προσεξετύφλωσεν.’ ἆρ' οὖν οὐκ ἀτοπώτερος τού-
των ὁ Ἀπόλλων, εἰ Φενεάτας ἀπόλλυσι τοὺς νῦν, ἐμφράξας
τὸ βάραθρον καὶ κατακλύσας τὴν χώραν ἅπασαν αὐτῶν,
ὅτι πρὸ χιλίων ἐτῶν, ὥς φασιν, ὁ Ἡρακλῆς ἀνασπάσας
τὸν τρίποδα τὸν μαντικὸν εἰς Φενεὸν ἀπήνεγκε, Συβαρί
Πλούταρχος. Phil., De sera numinis vindicta (548a-568a)

ἑτεροιοῦν τὴν φύσιν μεταβάλλουσαν.’

’Εἰ δ' ἐστὶ [τι] πόλις ἓν πρᾶγμα καὶ συνεχές, ἔστι
δήπου καὶ γένος, ἐξηρτημένον ἀρχῆς μιᾶς καὶ δύναμίν τινα
καὶ κοινωνίαν διαπεφυκυῖαν ἀναφερούσης, καὶ τὸ γεννη-
θὲν οὐχ ὥς τι δημιούργημα πεποιημένον ἀπήλλακται τοῦ
γεννήσαντος· ἐξ αὐτοῦ γὰρ οὐχ ὑπ' αὐτοῦ γέγονεν, ὥστ'
ἔχει τι καὶ φέρεται τῶν ἐκείνου μέρος ἐν ἑαυτῷ καὶ κολα-
ζόμενον προσηκόντως καὶ τιμώμενον. εἰ δὲ μὴ δόξαιμι
παίζειν, ἐγὼ φαίην ἂν ἀνδριάντα Κασάνδρου καταχαλ-
κευόμενον ὑπ' Ἀθηναίων πάσχειν ἀδικώτερα καὶ τὸ Διο-
νυσίου σῶμα μετὰ τὴν τελευτὴν ἐξοριζόμενον ὑπὸ Συρακο-
σίων ἢ τοὺς ἐκγόνους αὐτῶν δίκην τίνοντας. τῷ μὲν γὰρ
ἀνδριάντι τῆς Κασάνδρου φύσεως οὐθὲν ἔνεστι, καὶ τὸν
νεκρὸν ἡ Διονυσίου ψυχὴ προλέλοιπε· Νυσαίῳ δὲ καὶ
Ἀπολλοκράτει καὶ Ἀντιπάτρῳ καὶ Φιλίππῳ καὶ τοῖς
ἄλλοις ὁμοίως παισὶ τῶν πονηρῶν τὸ κυριώτατον ἐμπέ-
φυκε καὶ πάρεστι μέρος, οὐχ ἡσυχαῖον οὐδ' ἀργόν, ἀλλὰ
ζῶσιν αὐτῷ καὶ τρέφονται καὶ διοικοῦνται καὶ φρονοῦσι·
καὶ οὐθὲν δεινὸν οὐδ' ἄτοπον, ἂν ἐκείνων ὄντες πάσχωσι
τὰ ἐκείνων. καθόλου δ' εἰπεῖν, ὥσπερ ἐν ἰατρικῇ τὸ χρή-
σιμον καὶ δίκαιόν ἐστι, καὶ γελοῖος ὁ φάσκων ἄδικον εἶναι
182
Πλούταρχος. Phil., Amatoriae narrationes [Sp.] (771e–775e) (0007: 114)

“Plutarchi moralia, vol. 4”, Ed. Hubert, C.
παρεφύλασσε τὴν πανήγυριν τῶν Ἰσθμίων, ἀναβάς τ' ἐπὶ

τὸν τοῦ Ποσειδῶνος νεὼν κατεβόα τῶν Βακχιαδῶν καὶ
τὴν τοῦ πατρὸς Ἅβρωνος εὐεργεσίαν ὑπεμίμνησκε, τούς
τε θεοὺς ἐπικαλεσάμενος ῥίπτει ἑαυτὸν κατὰ τῶν πετρῶν.
μετ' οὐ πολὺ δ' αὐχμὸς καὶ λοιμὸς κατελάμβανε τὴν
πόλιν· καὶ τῶν Κορινθίων περὶ ἀπαλλαγῆς χρωμένων,
ὁ θεὸς ἀνεῖλε μῆνιν εἶναι Ποσειδῶνος οὐκ ἀνήσοντος,
ἕως ἂν τὸν Ἀκταίωνος θάνατον μετέλθοιεν. ταῦτα πυθό-
μενος Ἀρχίας, αὐτὸς γὰρ θεωρὸς ἦν, εἰς μὲν τὴν Κόρινθον
ἑκὼν οὐκ ἐπανῆλθε, πλεύσας δ' εἰς τὴν Σικελίαν Συρα-
κούσας ἔκτισε. πατὴρ δὲ γενόμενος ἐνταῦθα θυγατέρων
δυεῖν, Ὀρτυγίας τε καὶ Συρακούσης, ὑπὸ τοῦ Τηλέφου
δολοφονεῖται, ὃς ἐγεγόνει μὲν αὐτοῦ παιδικά, νεὼς δ'
ἀφηγούμενος συνέπλευσεν εἰς Σικελίαν.

Πλούταρχος. Phil., Amatoriae narrationes [Sp.] (771e-775e)

τὸν τοῦ Ποσειδῶνος νεὼν κατεβόα τῶν Βακχιαδῶν καὶ

τὴν τοῦ πατρὸς Ἅβρωνος εὐεργεσίαν ὑπεμίμνησκε, τούς
τε θεοὺς ἐπικαλεσάμενος ῥίπτει ἑαυτὸν κατὰ τῶν πετρῶν.
μετ' οὐ πολὺ δ' αὐχμὸς καὶ λοιμὸς κατελάμβανε τὴν
πόλιν· καὶ τῶν Κορινθίων περὶ ἀπαλλαγῆς χρωμένων,
ὁ θεὸς ἀνεῖλε μῆνιν εἶναι Ποσειδῶνος οὐκ ἀνήσοντος,
ἕως ἂν τὸν Ἀκταίωνος θάνατον μετέλθοιεν. ταῦτα πυθό-
μενος Ἀρχίας, αὐτὸς γὰρ θεωρὸς ἦν, εἰς μὲν τὴν Κόρινθον
ἑκὼν οὐκ ἐπανῆλθε, πλεύσας δ' εἰς τὴν Σικελίαν Συρα-
κούσας ἔκτισε. πατὴρ δὲ γενόμενος ἐνταῦθα θυγατέρων
δυεῖν, Ὀρτυγίας τε καὶ Συρακούσης, ὑπὸ τοῦ Τηλέφου
δολοφονεῖται, ὃς ἐγεγόνει μὲν αὐτοῦ παιδικά, νεὼς δ'
ἀφηγούμενος συνέπλευσεν εἰς Σικελίαν.

Πλούταρχος. Phil., Praecepta gerendae reipublicae (798a–825f) (0007: 118)

“Plutarch's moralia, vol. 10”, Ed. Fowler, H.N.Cambridge, Mass.: Harvard
University Press, 1936, Repr. 1969.Stephanus page 825, sec. C, line 3
αὐτομάτως ἐπὶ ταῖς σπονδαῖς μέσου ῥαγέντος, οἰω-

νισάμενος καὶ καταλιπὼν τὴν νύμφην ἀπῆλθε μετὰ
τοῦ πατρός· ὁ δὲ Κράτης ὀλίγον ὕστερον θύουσιν
183
αὐτοῖς ὑποβαλὼν χρυσίον τι τῶν ἱερῶν κατεκρή-

μνισε τὸν Ὀρσίλαον καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀκρίτους, καὶ
πάλιν τῶν φίλων τινὰς καὶ οἰκείων ἱκετεύοντας ἐν
τῷ ἱερῷ τῆς Προναίας ἀνεῖλε· πολλῶν δὲ τοιούτων
γενομένων, ἀποκτείναντες οἱ Δελφοὶ τὸν Κράτητα
καὶ τοὺς συστασιάσαντας ἐκ τῶν χρημάτων ἐναγι-
κῶν προσαγορευθέντων τοὺς κάτω ναοὺς ἀνῳκο-
δόμησαν. ἐν δὲ Συρακούσαις δυεῖν νεανίσκων
συνήθων ὁ μὲν τὸν ἐρώμενον τοῦ ἑτέρου λαβὼν
φυλάσσειν διέφθειρεν ἀποδημοῦντος, ὁ δ' ἐκείνῳ
πάλιν ὥσπερ ἀνταποδιδοὺς ὕβριν ἐμοίχευσε τὴν
γυναῖκα· τῶν δὲ πρεσβυτέρων τις εἰς βουλὴν παρ-
ελθὼν ἐκέλευσεν ἀμφοτέρους ἐλαύνειν, πρὶν ἀπο-
λαῦσαι καὶ ἀναπλησθῆναι τὴν πόλιν ἀπ' αὐτῶν τῆς
ἔχθρας· οὐ μὴν ἔπεισεν,
Πλούταρχος. Phil., Vitae decem oratorum [Sp.] (832b–852e) (0007: 121)
“Plutarchi moralia, vol. 5.2.1”, Ed. Mau, J.
Leipzig: Teubner, 1971.Stephanus page 833, sec. B, line 6
κοντα ἀνῃρῆσθαι αὐτὸν ἱστοροῦσιν, ὥσπερ Λυσίας (fr. 11)

ἐν τῷ ὑπὲρ τῆς Ἀντιφῶντος θυγατρὸς λόγῳ· ἐγένετο γὰρ
αὐτῷ θυγάτριον, οὗ Κάλλαισχρος ἐπεδικάσατο. ὅτι δ' ὑπὸ
τῶν τριάκοντα ἀπέθανεν, ἱστορεῖ καὶ Θεόπομπος (FGr
Hist 115 F 120) ἐν τῇ πεντεκαιδεκάτῃ τῶν Φιλιππι-
κῶν· ἀλλ' οὗτός γ' ἂν εἴη ἕτερος, Λυσιδωνίδου πατρός,
οὗκαὶ Κρατῖνος ἐν Πυτίνῃ (fr. 201, I p. 74 Kock) ὡς [οὐ]
πονηροῦ μνημονεύει· πῶς γὰρἂν ὁ προτεθνεὼς καὶ
ἀναιρεθεὶς ἐπὶ τῶν τετρακοσίων πάλιν ἐπὶ τῶν τριάκοντα
εἴη; ἔστι δὲ καὶ ἄλλος λόγος περὶ τῆς τελευτῆς αὐτοῦ.
πρεσβευτὴν γὰρ ὄντα αὐτὸν εἰς Συρακούσας πλεῦσαι,
ἡνίκα ἤκμαζεν ἡ τοῦ προτέρου Διονυσίου τυραννίς· γενο-
μένης δὲ παρὰ πότον ζητήσεως, τίς ἄριστός ἐστι χαλκός,
καὶ τῶν πολλῶν διαφερομένων, αὐτὸν εἰπεῖν ἄριστον εἶναι
ἐξ οὗ Ἁρμόδιος καὶ Ἀριστογείτων πεποίηνται· τοῦτο δ'
ἀκούσαντα τὸν Διονύσιον καὶ ὑπονοήσαντα προτροπὴν εἰς
ἐπίθεσιν εἶναι τὸ ῥηθὲν προστάξαι ἀναιρεθῆναι αὐτόν·
οἱ δέ, ὅτι τὰς τραγῳδίας αὐτοῦ διέσυρε, χαλεπήναντα.
φέρονται δὲ τοῦ ῥήτορος λόγοι ἑξήκοντα, ὧν κατεψευσμέ-
νους φησὶ Καικίλιος (fr. 100 Of. FHG III 332) εἶναι τοὺς
εἰκοσιπέντε. κεκωμῴδηται δ' εἰς φιλαργυρίαν ὑπὸ
Πλούταρχος. Phil., Vitae decem oratorum [Sp.] (832b-852e)


ΛΥΣΙΑΣ
184
Λυσίας υἱὸς ἦν Κεφάλου τοῦ Λυσανίου τοῦ Κεφάλου,

Συρακουσίου μὲν γένος μεταναστάντος δ' εἰς Ἀθήνας
ἐπιθυμίᾳ τε τῆς πόλεως καὶ Περικλέους τοῦ Ξανθίππου
πείσαντος αὐτόν, φίλον ὄντα καὶ ξένον, πλούτῳ διαφέρον-
τα· ὡς δέ τινες, ἐκπεσόντα τῶν Συρακουσῶν, ἡνίκα ὑπὸ
Γέλωνος ἐτυραννοῦντο. γενόμενος Ἀθήνησιν ἐπὶ Φιλο-
κλέους ἄρχοντος τοῦ μετὰ Φρασικλῆ κατὰ τὸ δεύτερον
ἔτος τῆς ὀγδοηκοστῆς [καὶ δευτέρας] ὀλυμπιάδος, τὸ μὲν
πρῶτον συνεπαιδεύετο τοῖς ἐπιφανεστάτοις Ἀθηναίων·
ἐπεὶ δὲ τὴν εἰς Σύβαριν ἀποικίαν τὴν ὕστερον Θουρίους
μετονομασθεῖσαν ἔστελλεν ἡ πόλις, ᾤχετο σὺν τῷ πρεσβυ-
τάτῳ ἀδελφῷ Πολεμάρχῳ (ἦσαν γὰρ αὐτῷ καὶ ἄλλοι δύο,


ΛΥΣΙΑΣ
Λυσίας υἱὸς ἦν Κεφάλου τοῦ Λυσανίου τοῦ Κεφάλου,

Συρακουσίου μὲν γένος μεταναστάντος δ' εἰς Ἀθήνας
ἐπιθυμίᾳ τε τῆς πόλεως καὶ Περικλέους τοῦ Ξανθίππου
πείσαντος αὐτόν, φίλον ὄντα καὶ ξένον, πλούτῳ διαφέρον-
τα· ὡς δέ τινες, ἐκπεσόντα τῶν Συρακουσῶν, ἡνίκα ὑπὸ
Εὐθύδημος καὶ Βράχυλλος), τοῦ πατρὸς ἤδη τετελευτη-
κότος, ὡς κοινωνήσων τοῦ κλήρου, ἔτη γεγονὼς πεντε-
καίδεκα, ἐπὶ Πραξιτέλους ἄρχοντος, κἀκεῖ διέμεινε


185

Εὐθύδημος καὶ Βράχυλλος), τοῦ πατρὸς ἤδη τετελευτη-
κότος, ὡς κοινωνήσων τοῦ κλήρου, ἔτη γεγονὼς πεντε-
καίδεκα, ἐπὶ Πραξιτέλους ἄρχοντος, κἀκεῖ διέμεινε παι-
δευόμενος παρὰ Τισίᾳ καὶ Νικίᾳ τοῖς Συρακουσίοις,
κτησάμενός τ' οἰκίαν καὶ κλήρου τυχὼν ἐπολιτεύσατο
ἕως Κλεοκρίτου τοῦ Ἀθήνησιν ἄρχοντος ἔτη ἑξήκοντα
τρία τῷ δ' ἑξῆς Καλλίᾳ ὀλυμπιάδι ἐνενηκοστῇ δευτέρᾳ
τῶν κατὰ Σικελίαν συμβάντων Ἀθηναίοις καὶ κινήσεως
γενομένης τῶν τ' ἄλλων συμμάχων καὶ μάλιστα τῶν τὴν
Ἰταλίαν οἰκούντων, αἰτιαθεὶς ἀττικίζειν ἐξέπεσε μετ'
ἄλλων τριῶν. παραγενόμενος δ' Ἀθήνησιν ἐπὶ Καλλίου
τοῦ μετὰ Κλεόκριτον ἄρχοντος, ἤδη τῶν τετρακοσίων
κατεχόντων τὴν πόλιν, διέτριβεν αὐτόθι. τῆς δ' ἐν Αἰγὸς
ποταμοῖς ναυμαχίας γενομένης καὶ τῶν τριάκοντα παρα

μετρίων πολιτῶν, θεράποντας αὐλοποιοὺς κεκτημένου καὶ

εὐπορήσαντος ἀπὸ τούτων, ὡς καὶ χορηγῆσαι καὶ παιδεῦ-
σαι τοὺς υἱούς· ἦσαν γὰρ αὐτῷ καὶ ἄλλοι, Τελέσιππος καὶ
Διόμνηστος· ἦν δὲ καὶ θυγάτριον· ὅθεν εἰς τοὺς αὐλοὺς
κεκωμῴδηται ὑπ' Ἀριστοφάνους καὶ Στράττιδος. γενό-
μενος δὲ κατὰ τὴν ὀγδοηκοστὴν ἕκτην ὀλυμπιάδα Λυσι-
μάχου Μυρρινουσίου ἄρχοντος, νεώτερος μὲν Λυσίου
δυσὶ καὶ εἴκοσιν ἔτεσι, πρεσβύτερος δὲ Πλάτωνος ἑπτά,
παῖς μὲν ὢν ἐπαιδεύετο οὐδενὸς ἧττον Ἀθηναίων, ἀκροώ-
μενος Προδίκου τε τοῦ Κείου καὶ Γοργίου τοῦ Λεοντί-
νου καὶ Τισίου τοῦ Συρακουσίου καὶ Θηραμένους τοῦ
ῥήτορος· οὗ καὶ συλλαμβανομένου ὑπὸ τῶν τριάκοντα καὶ
φυγόντος ἐπὶ τὴν Βουλαίαν Ἑστίαν, ἁπάντων καταπεπληγ-
μένων, μόνος ἀνέστη βοηθήσων καὶ πολὺν χρόνον ἐσίγησε
κατ' ἀρχάς, ἔπειτα ὑπ' αὐτοῦ παρῃτήθη, εἰπόντος ὀδυ-
νηρότερον αὐτῷ συμβήσεσθαι, εἴ τις τῶν φίλων ἀπολαύ-
σει τῆς συμφορᾶς· καὶ ἐκείνου τινὰς οὔσας τέχνας αὐτῷ
φασι συμπραγματεύσασθαι, ἡνίκα ἐν τοῖς δικαστηρίοις
ἐσυκοφαντεῖτο, αἵ εἰσιν ἐπιγεγραμμέναι Βότωνος. ἐπεὶ δ'
ἠνδρώθη, τῶν μὲν πολιτικῶν πραγμάτων ἀπέσχετο ἰσχνό-
φωνός τ' ὢν καὶ εὐλαβὴς τὸν τρόπον καὶ τὰ πατρῷα

παιδαγωγοῦ, ἵνα Καλλιστράτου Ἐμπέδου Ἀφιδναίου,

186
ῥήτορος δοκίμου τοῦκαὶ ἱππαρχήσαντος καὶ ἀναθέντος

τὸν βωμὸν τῷ Ἑρμῇ τῷ ἀγοραίῳ, μέλλοντος ἐν τῷ δήμῳ
λέγειν, ἀκούσῃ· ἀκούσας δ' ἐραστὴς ἐγένετο τῶν λόγων.
καὶ τούτου μὲν ἐπ' ὀλίγον ἤκουσεν, ἕως ἐπεδήμει. ἐπειδὴ
δ' ὁ μὲν ἔφυγεν εἰς Θρᾴκην ὁ δ' ἐγεγόνει ἐξ ἐφήβων,
τηνικαῦτα παρέβαλλεν Ἰσοκράτει καὶ Πλάτωνι· εἶτα καὶ
Ἰσαῖον ἀναλαβὼν εἰς τὴν οἰκίαν τετραετῆ χρόνον αὑτὸν
διεπόνησε, μιμούμενος αὐτοῦ τοὺς λόγους. ὡς δὲ Κτη-
σίβιός φησιν ἐν τῷ περὶ φιλοσοφίας, διὰ Καλλίου τοῦ
Συρακουσίου πορίσας τοὺς Ζήθου τοῦ Ἀμφιπολίτου
λόγους, διὰ δὲ Χαρικλέους τοῦ Καρυστίου τοὺς Ἀλκι-
δάμαντος, ἀνέλαβεν αὐτούς. τελειωθεὶς δέ, ἐλάττω παρὰ
τῶν ἐπιτρόπων παραλαβών, ἔκρινεν αὐτοὺς ἐπιτροπῆς
ἐπὶ Τιμοκράτους ἄρχοντος, τρεῖς ὄντας, Ἄφοβον Θηριππί-
δην Δημοφῶντα ἢ Δημέαν· καὶ μάλιστα τοῦ πρώτου
κατηγόρησεν ἀδελφοῦ τῆς μητρὸς ὄντος, δέκα τάλαντα
τίμημα ἑκάστῃ τῶν δικῶν ἐπιγραψάμενος·
Πλούταρχος. Phil., Non posse suaviter vivi secundum Epicurum (1086c–1107c)

(0007: 139)“Plutarchi moralia, vol. 6.2, 2nd edn.”, Ed. Westman, R. (post M.
Pohlenz)Leipzig: Teubner, 1959.Stephanus page 1090, sec. E, line 2
θαρρεῖν ἐπὶ τοῖς παροῦσι. ταῦτα δὲ καὶ πρὸς ἑαυτοὺς εἰρη-

κότες λελήθασιν. εὐσταθεῖν μὲν γὰρ ἔστι καὶ ὑγιαίνειν τῷ
σώματι πολλάκις, πίστιν δὲ λαβεῖν περὶ τοῦ διαμενεῖν
ἀμήχανον· ἀνάγκη δὴ ταράττεσθαι καὶ ὠδίνειν ἀεὶ πρὸς
τὸ μέλλον ὑπὲρ τοῦ σώματος, ἣν περιμένουσιν ἐλπίδα
πιστὴν ἀπ' αὐτοῦ καὶ βέβαιον οὐδέποτε κτήσασθαι δυνα-
μένους. τὸ δὲ μηδὲν ἀδικεῖν οὐδέν ἐστι πρὸς τὸ θαρρεῖν·
οὐ γὰρ τὸ δικαίως παθεῖν ἀλλὰ τὸ παθεῖν φοβερόν, οὐδὲ
συνεῖναι μὲν αὐτὸν ἀδικίαις ἀνιαρὸν περιπεσεῖν δὲ ταῖς
ἄλλων οὐ χαλεπόν· ἀλλ' εἰ μὴ μεῖζον, οὐκ ἔλαττόν γε τὸ
κακὸν ἦν Ἀθηναίοις ἡ Λαχάρους καὶ Συρακοσίοις ἡ Διο-
νυσίου χαλεπότης ἤπερ αὐτοῖς ἐκείνοις· ταράττοντες γὰρ
ἐταράττοντο καὶ πείσεσθαι κακῶς προσεδόκων ἐκ τοῦ
προαδικεῖν καὶ προλυμαίνεσθαι τοὺς ἐντυγχάνοντας. ὄχλων
δὲ θυμοὺς καὶ λῃστῶν ὠμότητας καὶ κληρονόμων ἀδικίας,
ἔτι δὲ λοιμοὺς ἀέρων καὶ θάλασσαν εὐβραγκήν, ὑφ' ἧς
Ἐπίκουρος ὀλίγον ἐδέησε καταποθῆναι πλέων εἰς Λάμ-
ψακον, ὡς γράφει, τί ἂν λέγοι τις; ἀρκεῖ γὰρ ἡ φύσις τῆς
σαρκός, ὕλην ἔχουσα νόσων ἐν ἑαυτῇ καὶ τοῦτο δὴ τὸ
παιζόμενον ‘ἐκ τοῦ βοὸς τοὺς ἱμάντας’ λαμβάνουσα τὰς
ἀλγηδόνας ἐκ τοῦ σώματος, ὁμοίως τοῖς τε φαύλοις καὶ
Πλούταρχος. Phil., Παροιμίαι αἷς Ἀλεξανδρεῖς ἐχρῶντο (0007: 146)

“Corpus paroemiographorum Graecorum, vol. 1”, Ed. von Leutsch, E.L.,
Schneidewin, F.G.Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1839, Repr. 1965.
Centuria 1, sec. 10, line 2
187
νος ἀπέχεται τῆς σαρκοφαγίας, ἐσθίων ἰλύν.

Βοιωτοῖς μαντεύσειας:αὕτη κατάρα τίς ἐστί.
μαντευομένοις γὰρ τοῖς Θηβαίοις περὶ πολέμου ἀνεῖλεν ἡ
Πυθία νίκην αὐτοῖς ἀσεβήσασιν ἔσεσθαι· εἷς δὲ τῶν
θεωρῶν ἁρπάσας τὴν προφῆτιν Μυρτίλαν ἐνέβαλεν εἰς
θερμοῦ παρακείμενον λέβητα. ἄλλοι φασὶ, Θηβαίοις πο-
λεμοῦσι Βόμβρος μάντις πλείους ἔφη νικήσεσθαι, εἰ προ-
θύσαιεν τῶν ἡγεμόνων ἕνα· οἱ δὲ ἀποκτείναντες τὸν
Βόμβρον ἐνίκησαν.
Πλείους τῶν Καλλικυρίων:Καλλικυρίων ποτὲ
πλῆθος ἐπῴκησε τὰς Συρακούσας οὕτω πολλοὶ, ὥςτε καὶ
τοὺς προτέρους οἰκήτορας ἐκβαλεῖν.
Κέλμις ἐν σιδήρῳ:ἐπὶ τῶν σφόδρα ἑαυτοῖς
πιστευσάντων, ὅτι ἰσχυροὶ καὶ δυςχείρωτοι πεφύκασι.
Κέλμις γάρ τις ἐν Ἴδῃ στεῤῥότατον σίδηρον ἐργαζόμενος.
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. (0008: 001)

“Athenaei Naucratitae deipnosophistarum libri xv, 3 vols.”, Ed. Kaibel, G.
Leipzig: Teubner, 1–2:1887; 3:1890, Repr. 1–2:1965; 3:1966.
Book 1, Kaibel paragraph 6, line 3
Ἀντιφάνης φησίν (II 111 K).

ὅτι Ξενοκράτης ὁ Χαλκηδόνιος καὶ Σπεύσιππος
ὁ Ἀκαδημαικὸς καὶ Ἀριστοτέλης βασιλικοὺς νόμους
ἔγραψε.
ἀλλὰ μὴν καὶ ὁ Ἀκραγαντῖνος Τελλίας, φιλόξενος
ὢν καὶ πάντας πολυωρῶν, πεντακοσίοις ἱππεῦσιν ἐκ
Γέλας ποτὲ καταλύσασιν ὡς αὐτὸν χειμῶνος ὥρᾳ ἔδω-
κεν ἑκάστῳ χιτῶνα καὶ ἱμάτιον.
ὁ τρεχέδειπνος, φησί, σοφιστής.
Κλέαρχός φησι (FHG II 308) Χάρμον τὸν Συρα-
κούσιον εὐτρεπίσθαι στιχίδια καὶ παροιμίας εἰς ἕκα-
στον τῶν ἐν τοῖς δείπνοις παρατιθεμένων· εἰς μὲν τὸν
ἰχθύν·
ἥκω λιπὼν Αἰγαῖον ἁλμυρὸν βάθος (Eur. Tro. 1),
εἰς δὲ τοὺς κήρυκας·
χαίρετε, κήρυκες, Διὸς ἄγγελοι (A 334),
εἰς δὲ τὴν χορδήν·
ἑλικτὰ κοὐδὲν ὑγιές (Eur. Andr. 448),
εἰς δὲ τὴν ὠνθυλευμένην τευθίδα·
σοφή, σοφὴ σύ (Eur. Andr. 245),
εἰς δὲ τὸ ἐν τοῖς ἑψητοῖς ὡραῖον·
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. Book 1, Kaibel paragraph 7, line 1
τινικὴν γογγυλίδα, τὰς ἐκ Θηβῶν βουνιάδας καὶ τὰ

παρ' Ἀσκραίοις τεῦτλα.
Κλεάνθης δὲ ὁ Ταραντῖνος, ὥς φησι Κλέαρχος
188
(FHG II 309), πάντα παρὰ τοὺς πότους ἔμμετρα ἔλεγε,

καὶ Πάμφιλος δὲ ὁ Σικελός, ὡς ταῦτα· ‘ἔγχει πιεῖν
μοι καὶ τὸ πέρδικος σκέλος.’ ‘ἀμίδα δότω τις ἢ πλα-
κοῦντά τις δότω.’
τὸν βίον, φησίν, εὐσταθεῖς, οὐκ ἐγχειρογάστορες.
’γυργάθους ψηφισμάτων φέροντες,’ Ἀριστοφάνης
φησίν (fr. 217 K).
ὅτι Ἀρχέστρατος ὁ Συρακούσιος ἢ Γελῷος ἐν
τῇ ὡς Χρύσιππος ἐπιγράφει Γαστρονομίᾳ, ὡς δὲ Λυγ-
κεὺς καὶ Καλλίμαχος Ἡδυπαθείᾳ, ὡς δὲ Κλέαρχος
Δειπνολογίᾳ, ὡς δ' ἄλλοι Ὀψοποιίᾳ – ἐπικὸν δὲ τὸ
ποίημα, οὗ ἡ ἀρχή (fr. 1 Ribb.)·
ἱστορίης ἐπίδειγμα ποιούμενος Ἑλλάδι πάσῃ –
φησί (fr. 61 R)·
πρὸς δὲ μιᾷ πάντας δειπνεῖν ἁβρόδαιτι τραπέζῃ.
ἔστωσαν δ' ἢ τρεῖς ἢ τέσσαρες οἱ ξυνάπαντες
ἢ τῶν πέντε γε μὴ πλείους· ἤδη γὰρ ἂν εἴη
μισθοφόρων ἁρπαξιβίων σκηνὴ στρατιωτῶν.
εἴκοσι ἦσαν.
οὗτοι δὲ πρὸςτὰ δεῖπνα τῶν ἐν τῇ πόλει
ἀφορῶσιν ἀεὶκαὶ πέτονται δεξιῶς
ἐπὶ ταῦτ' ἄκλητοι,
Ἀντιφάνης φησί (II 112 K), καὶ ἐπάγει·
οὓς ἔδει
τὸν δῆμον ἐκ κοινοῦ τρέφειν, ἀεί θ' ὅπερ
Ὀλυμπίασί φασι ταῖς μυίαις ποιεῖν,
βοῦν τοῖς ἀκλήτοις προκατακόπτειν πανταχοῦ. –
τὰ μὲν θέρεος, τὰ δὲ γίνεται ἐν χειμῶνι,
φησὶν ὁ Συρακούσιος ποιητής (Theocr. XI 58)· οὐχ
ἅμα μὲν οὖν πάντα παρασκευάζεσθαι δυνατόν, λέγε-
σθαι δὲ ῥᾴδιον.
ὅτι δείπνων ἀναγραφὰς πεποίηνται ἄλλοι τε καὶ
Τιμαχίδας ὁ Ῥόδιος δι' ἐπῶν ἐν ἕνδεκα βιβλίοις ἢ
καὶ πλείοσι καὶ Νουμήνιος ὁἩρακλεώτης, ὁ Διεύ-
χους τοῦ ἰατροῦ μαθητής, καὶ Ματρέας ὁ Πιταναῖος
ὁ παρῳδὸς καὶ Ἡγήμων ὁ Θάσιος ὁ ἐπικληθεὶς Φακῆ,
ὃν τῇ ἀρχαίᾳ κωμῳδίᾳ τινὲς ἐντάττουσιν.
τῖνος ἐθαυμάζετο τοὺς διθυράμβους μιμούμενος· τὰς

δὲ κιθαρῳδίας οἱ περὶ τὸν ἐξ Ἰταλίας Οἰνώναν, ὃς
καὶ Κύκλωπα εἰσήγαγε τερετίζοντα καὶ ναυαγὸν Ὀδυς-
σέα σολοικίζοντα, ὁ αὐτός φησι. Διοπείθης δὲ ὁ Λο-
κρός, ὥς φησι Φανόδημος (FHG I 369), παραγενό-
189
μενος εἰς Θήβας καὶ ὑποζωννύμενος οἴνου κύστεις

μεστὰς καὶ γάλακτος καὶ ταύτας ἀποθλίβων ἀνιμᾶν
ἔλεγεν ἐκ τοῦ στόματος. τοιαῦτα ποιῶν ηὐδοκίμει καὶ
Νοήμων ὁ ἠθολόγος. ἔνδοξοι δ' ἦσαν καὶ παρ' Ἀλε-
ξάνδρῳ θαυματοποιοὶ Σκύμνος ὁ Ταραντῖνος, Φιλι-
στίδης ὁ Συρακούσιος, Ἡράκλειτος ὁ Μιτυληναῖος.
γεγόνασι δὲ καὶ πλάνοι ἔνδοξοι, ὧν Κηφισόδωρος καὶ
Πανταλέων. Φιλίππου δὲ τοῦ γελωτοποιοῦ Ξενοφῶν
μνημονεύει (symp. 1).
ὅρος οἰκουμένης. δῆμον τὴν Ῥώμην φησί. λέ-
γει δὲ καὶ ὅτι οὐκ ἄν τις σκοποῦ πόρρω τοξεύων λέ-
γοι τὴν Ῥώμην πόλιν ἐπιτομὴν τῆς οἰκουμένης· ἐν ᾗ
συνιδεῖν ἔστιν οὕτως πάσας τὰς πόλεις ἱδρυμένας,
καὶ κατ' ἰδίαν δὲ τὰς πολλάς, ὡς Ἀλεξανδρέων μὲν
τὴν χρυσῆν, Ἀντιοχέων δὲ τὴν καλήν, Νικομηδέων
δὲ τὴν περικαλλῆ, προσέτι τε (com. inc. IV 604 M)
μύρον ἐξ Ἀθηνῶν, ἐγχέλεις Βοιώτιαι.

Ἕρμιππος δ' οὕτως (I 243 K)·
ἕσπετε νῦν μοι, Μοῦσαι Ὀλύμπια δώματ' ἔχουσαι,
ἐξ οὗ ναυκληρεῖ Διόνυσος ἐπ' οἴνοπα πόντον,
ὅσσ' ἀγάθ' ἀνθρώποις δεῦρ' ἤγαγε νηὶ μελαίνῃ.
ἐκ μὲν Κυρήνης καυλὸν καὶ δέρμα βόειον·
ἐκ δ' Ἑλλησπόντου σκόμβρους καὶ πάντα ταρίχη·
ἐκ δ' αὖ Θετταλίας χόνδρον καὶ πλευρὰ βόεια·
καὶ παρὰ Σιτάλκου ψώραν Λακεδαιμονίοισι·
καὶ παρὰ Περδίκκου ψεύδη ναυσὶν πάνυ πολλαῖς.
αἱ δὲ Συράκουσαι σῦς καὶ τυρὸν παρέχουσι.
καὶ Κερκυραίους ὁ Ποσειδῶν ἐξολέσειε
ναυσὶν ἐπὶ γλαφυραῖς, ὁτιὴ δίχα θυμὸν ἔχουσι.
ταῦτα μὲν ἐντεῦθεν· ἐκ δ' Αἰγύπτου τὰ κρεμαστὰ
ἱστία καὶ βίβλους· ἀπὸ δ' αὖ Συρίας λιβανωτόν·
ἡ δὲ καλὴ Κρήτη κυπάριττον τοῖσι θεοῖσιν,
ἡ Λιβύη δ' ἐλέφαντα πολὺν παρέχει κατὰ πρᾶσιν·
ἡ Ῥόδος ἀσταφίδας τεκαὶ ἰσχάδας ἡδυονείρους.
αὐτὰρ ἀπ' Εὐβοίας ἀπίους καὶ ἴφια μῆλα·
ἀνδράποδ' ἐκ Φρυγίας, ἀπὸ δ' Ἀρκαδίας ἐπικούρους.
αἱ Παγασαὶ δούλους καὶ στιγματίας παρέχουσι.
παρέξω Λέσβιον, Χῖον σαπρόν,

Θάσιον, Βίβλινον, Μενδαῖον, ὥστε μηδένα κραιπαλᾶν.
Ἐπίχαρμος δὲ ἀπό τινων ὀρῶν Βιβλίνων φησὶν αὐ-
τὸν ὠνομάσθαι. Ἀρμενίδας δὲ τῆς Θρᾴκης φησὶν
εἶναι χώραν τὴν Βιβλίαν, ἣν Ἀντισάρην καὶ Οἰσύμην
προσαγορευθῆναι. ἐπιεικῶς δὲ ἡ Θρᾴκη ἐθαυμάζετο ὡς
190
ἡδύοινος, καὶ συνόλως τὰ ἀπὸ πλησίον αὐτῆς χωρία·

νῆες δ' ἐκ Λήμνοιο παρέστασαν οἶνον ἄγουσαι (H 467).
Ἵππυς δ' ὁ Ῥηγῖνος τὴν εἰλεὸν καλουμένην ἄμπελον
βιβλίαν φησὶ καλεῖσθαι, ἣν Πόλλιν τὸν Ἀργεῖον, ὃς
ἐβασίλευσε Συρακουσίων, πρῶτον εἰς Συρακούσας κο-
μίσαι ἐξ Ἰταλίας. εἴη ἂν οὖν ὁ παρὰ Σικελιώταις
γλυκὺς καλούμενος Πόλλιος ὁ Βίβλινος οἶνος.
χρησμός. ἐν τῷ χρησμῷ, φησίν, ὁ θεὸς ηὐτομά-
τισε·
πῖν' οἶνον τρυγίαν, ἐπεὶ οὐκ Ἀνθηδόνα ναίεις
οὐδ' ἱερὰν Ὑπέραν, ὅθι γ' ἄτρυγον οἶνον ἔπινες.
ὠνομάζετο δὲ παρὰ Τροιζηνίοις, ὥς φησιν Ἀριστο-
τέλης ἐν τῇ αὐτῶν πολιτείᾳ (fr. 546 R), ἄμπελος Ἀν-
θηδονιὰς καὶ Ὑπερειὰς ἀπὸ Ἄνθου τινὸς καὶ Ὑπέρου,
ὡς καὶ Ἀλθηφιὰς ἀπὸ Ἀλθηφίου τινός
{Α.} πεπόνων ... πάλιν (ib. p. 398)·

ἑόρακας ἤδηπώποτ' ἐσκευασμένον
ἤνυστρον ἢ σπλῆν' ὀπτὸν ὠνθυλευμένον
ἢ κοκκυμήλων σπυρίδα πεπόνων;
τοιοῦτ' ἔχει τὸ μέτωπον.
Νίκανδρος (fr. 87 Schn)·
μῆλον ὃ κόκκυγος καλέουσι.
Κλέαρχος δ' ὁ περιπατητικός φησι (FHG II 327) Ῥο-
δίους καὶ Σικελιώτας βράβυλα καλεῖν τὰ κοκΚύμηλα,
ὡς καὶ Θεόκριτος ὁ Συρακούσιος (7, 146)·
ὅρπηκες βραβίλοισι καταβρίθοντες ἔραζε.
καὶ πάλιν (12, 3)·
ὅσον μῆλον βραβίλοιο
ἥδιον.
ἐστὶ δὲ τοῦτο τὸ ἀκρόδρυον μικρότερον μὲν τῇ περι-
φορᾷ τῶν κοκκυμήλων, τῇ δ' ἐδωδῇ τὸ αὐτό, πλὴν
ὀλίγον δριμύτερον. Σέλευκος δ' ἐν Γλώσσαις βρά-
βιλά φησιν ἦλα κοκΚύμηλα μάδρυα τὰ αὐτὰ εἶναι· τὰ
μὲν μάδρυα οἷον μαλόδρυα, τὰ δὲ βράβυλα ὅτι εὐκοί-
λια καὶ τὴν βορὰν ἐκβάλλοντα, ἦλα δὲ οἷον μῆλα, ὡς
διαποικίλλουσι πλινθίσιν, ἐνίοτε δὲ καὶ τοῖς ἀπὸ τῆς

ἀλαβαστίτιδος προσαγορευομένης πέτρας. πολλὰ δὲ καὶ
ἕτερα κατὰ μέσον τῆς νεὼς τὸ κύτος ἐν κοίλῃ καὶ
κατὰ πᾶν αὐτῆς μέρος οἰκήματα ἦν. ὁ δὲ ἱστὸς ἦν αὐ-
τῆς ἑβδομήκοντα πηχῶν, βύσσινον ἔχων ἱστίον ἁλουρ-
γεῖ παρασείῳ κεκοσμημένον.’ – πᾶς δ' ὁ τοῦ βασι-
λέως τοῦ Φιλαδέλφου πλοῦτος ... φυλαχθεὶς κατελύθη
191
ὑπὸ τοῦ τελευταίου Πτολεμαίου τοῦ καὶ τὸν Γαβινια-

κὸν συστησαμένου πόλεμον, οὐκ ἀνδρὸς γενομένου
ἀλλ' αὐλητοῦ καὶ μάγου.
περὶ δὲ τῆς ὑπὸ Ἱέρωνος τοῦ Συρακοσίου
κατασκευασθείσης νεώς, ἧς καὶ Ἀρχιμήδης ἦν ὁ
γεωμέτρης ἐπόπτης, οὐκ ἄξιον εἶναι κρίνω σιωπῆ-
σαι, σύγγραμμα ἐκδόντος Μοσχίωνός τινος, ᾧ οὐ
παρέργως ἐνέτυχον ὑπογυίως. γράφει οὖν ὁ Μο-
σχίων οὕτως· ‘Διοκλείδης μὲν ὁ Ἀβδηρίτης θαυ-
μάζεται ἐπὶ τῇ πρὸς τὴν Ῥοδίων πόλιν ὑπὸ Δημη-
τρίου προσαχθείσῃ τοῖς τείχεσιν ἑλεπόλει, Τίμαιος
δ' ἐπὶ τῇ πυρᾷ τῇ κατασκευασθείσῃ Διονυσίῳ τῷ
Σικελίας τυράννῳ, καὶ Ἱερώνυμος ἐπὶ τῇ κατασκευῇ
τῆς ἁρμαμάξης, ᾗ συνέβαινε κατακομισθῆναι τὸ Ἀλεξ
γεωμέτρης ἐπόπτης, οὐκ ἄξιον εἶναι κρίνω σιωπῆ-

σαι, σύγγραμμα ἐκδόντος Μοσχίωνός τινος, ᾧ οὐ
παρέργως ἐνέτυχον ὑπογυίως. γράφει οὖν ὁ Μο-
σχίων οὕτως· ‘Διοκλείδης μὲν ὁ Ἀβδηρίτης θαυ-
μάζεται ἐπὶ τῇ πρὸς τὴν Ῥοδίων πόλιν ὑπὸ Δημη-
τρίου προσαχθείσῃ τοῖς τείχεσιν ἑλεπόλει, Τίμαιος
δ' ἐπὶ τῇ πυρᾷ τῇ κατασκευασθείσῃ Διονυσίῳ τῷ
Σικελίας τυράννῳ, καὶ Ἱερώνυμος ἐπὶ τῇ κατασκευῇ
τῆς ἁρμαμάξης, ᾗ συνέβαινε κατακομισθῆναι τὸ Ἀλεξ-
άνδρου σῶμα, Πολύκλειτος δ' ἐπὶ τῷ λυχνίῳ
τῷ κατασκευασθέντι τῷ Πέρσῃ· Ἱέρων δὲ ὁ Συρακο-
σίων βασιλεύς, ὁ πάντα Ῥωμαίοις φίλος, ἐσπουδάκει
μὲν καὶ περὶ ἱερῶν καὶ γυμνασίων κατασκευάς, ἦν δὲ
καὶ περὶ ναυπηγίας φιλότιμος, πλοῖα σιτηγὰ κατα-
σκευαζόμενος, ὧν ἑνὸς τῆς κατασκευῆς μνησθήσομαι.
εἰς ὕλην μὲν ξύλωσιν ἐκ τῆς Αἴτνης παρεσκεύαστο
ἑξήκοντα τετρηρικῶν σκαφῶν [τὸ] πλῆθος ἐξεργάσα-
σθαι δυναμένην. ὡς δὲ ταῦτα ἡτοιμάσατο γόμφους
τε καὶ ἐγκοίλια καὶ σταμῖνας καὶ τὴν εἰς τὴν ἄλλην
χρείαν ὕλην τὴν μὲν ἐξ Ἰταλίας, τὴν δ' ἐκ Σικελίας,
εἰς δὲ σχοινία λευκέαν μὲν ἐξ Ἰβηρίας, κάνναβιν δὲ
καθ' ἕνα λειπόμενοι· τούτοις δ' ἐν πλεκτοῖς γυργά-

θοις διὰ τροχιλίων εἰς τὰ θωράκια λίθοι παρεβάλ-
λοντο καὶ βέλη διὰ τῶν παίδων. ἄγκυραι δὲ ἦσαν
ξύλιναι μὲν τέτταρες, σιδηραῖ δ' ὀκτώ. τῶν δὲ ἱστῶν
ὁ μὲν δεύτερος καὶ τρίτος εὑρέθησαν, δυσχερῶς δὲ
ὁ πρῶτος εὑρέθη ἐν τοῖς ὄρεσι τῆς Βρεττίας ὑπὸ
συβώτου ἀνδρός· κατήγαγε δ' αὐτὸν ἐπὶ θάλατταν
192
Φιλέας ὁ Ταυρομενίτης μηχανικός. ἡ δὲ ἀντλία καί-

περ βάθος ὑπερβάλλον ἔχουσα δι' ἑνὸς ἀνδρὸς ἐξην-
τλεῖτο διὰ κοχλίου, Ἀρχιμήδους ἐξευρόντος. ὄνομα
δ' ἦν τῇ νηὶ Συρακοσία· ὅτε δ' αὐτὴν ἐξέπεμπεν
Ἱέρων, Ἀλεξανδρίδα αὐτὴν μετωνόμασεν. ἐφόλκια δ'
ἦσαν αὐτῇ τὸ μὲν πρῶτον κέρκουρος τρισχίλια τά-
λαντα δέχεσθαι δυνάμενος· πᾶς δ' ἦν οὗτος ἐπίκω-
πος. μεθ' ὃν χίλια πεντακόσια βαστάζουσαι ἁλιάδες
τε καὶ σκάφαι πλείους. ὄχλος δ' ἦν οὐκ ἐλάττων.
μετὰ τοὺς προειρημένους ἄλλοι τε ἑξακόσιοι παρὰ
τὴν πρῷραν ἐπιτηροῦντες τὰ παραγγελλόμενα. τῶν δὲ
κατὰ ναῦν ἀδικημάτων δικαστήριον καθειστήκει ναύ-
κληρος, κυβερνήτης καὶ πρῳρεύς, οἵπερ ἐδίκαζον κατὰ
τοὺς Συρακοσίων νόμους.
δ' ἦν τῇ νηὶ Συρακοσία· ὅτε δ' αὐτὴν ἐξέπεμπεν

Ἱέρων, Ἀλεξανδρίδα αὐτὴν μετωνόμασεν. ἐφόλκια δ'
ἦσαν αὐτῇ τὸ μὲν πρῶτον κέρκουρος τρισχίλια τά-
λαντα δέχεσθαι δυνάμενος· πᾶς δ' ἦν οὗτος ἐπίκω-
πος. μεθ' ὃν χίλια πεντακόσια βαστάζουσαι ἁλιάδες
τε καὶ σκάφαι πλείους. ὄχλος δ' ἦν οὐκ ἐλάττων.
μετὰ τοὺς προειρημένους ἄλλοι τε ἑξακόσιοι παρὰ
τὴν πρῷραν ἐπιτηροῦντες τὰ παραγγελλόμενα. τῶν δὲ
κατὰ ναῦν ἀδικημάτων δικαστήριον καθειστήκει ναύ-
κληρος, κυβερνήτης καὶ πρῳρεύς, οἵπερ ἐδίκαζον κατὰ
τοὺς Συρακοσίων νόμους.
σίτου δὲ ἐνεβάλλοντο
εἰς τὴν ναῦν μυριάδας ἕξ, ταρίχων δὲ Σικελικῶν κε-
ράμια μύρια, ἐρίων τάλαντα δισμύρια, καὶ ἕτερα δὲ
φορτία δισμύρια. χωρὶς δὲ τούτων ὁ ἐπισιτισμὸς ἦν
τῶν ἐμπλεόντων. ὁ δ' Ἱέρων ἐπεὶ πάντας τοὺς λι-
μένας ἤκουεν τοὺς μὲν ὡς οὐ δύνατοί εἰσι τὴν ναῦν
δέχεσθαι, τοὺς δὲ καὶ ἐπικινδύνους ὑπάρχειν, διέγνω
δῶρον αὐτὴν ἀποστεῖλαι Πτολεμαίῳ τῷ βασιλεῖ εἰς
Ἀλεξάνδρειαν· καὶ γὰρ ἦν σπάνις σίτου κατὰ τὴν
Αἴγυπτον. καὶ οὕτως ἐποίησε, καὶ ἡ ναῦς
μανύει στιβαρᾶς κατ' ἐπωμίδος ἀρτιχάρακτον

γράμμα, τίς ἐκ χέρσου τάνδ' ἐκύλισε τρόπιν·
φατὶ γὰρ ὡς Ἱέρων Ἱεροκλέος Ἑλλάδι πάσᾳ
καὶ νάσοις καρπὸν πίονα δωροφορῶν,
Σικελίας σκαπτοῦχος ὁ Δωρικός. ἀλλά, Πόσειδον,
σῷζε διὰ γλαυκῶν σέλμα τόδε ῥοθίων.
παρέλιπον δ' ἑκὼν ἐγὼ τὴν Ἀντιγόνου ἱερὰν τριήρη,
ᾗ ἐνίκησε τοὺς Πτολεμαίου στρατηγοὺς περὶ Λεύκολ-
193
λαν τῆς Κῴας, ὅπου δὴ καὶ τῷ Ἀπόλλωνι αὐτὴν ἀνέ-

θηκεν· ἥτις οὐδὲ τὸ τρίτον, τάχα δὲ οὐδὲ τὸ τέ-
ταρτον εἶχε τῆς Συρακοσίας ἢ Ἀλεξανδρίδος ταύτης
νεώς.’
τοσαῦτ' οὖν καὶ περὶ τοῦ τῶν νεῶν καταλό-
γου οὐκ ἀπὸ Βοιωτῶν ἀρξάμενοι κατελέξαμεν, ἀλλ'
ἀπὸ πανηγυρικῶν πομπῶν. καὶ ἐπεὶ τὸν καλὸν Οὐλ-
πιανὸν οἶδα πάλιν προβαλοῦντα ἡμῖν τίς αὕτη ἡ παρὰ
τῷ Καλλιξείνῳ ἐγγυθήκη, φαμὲν αὐτῷ ὅτι καὶ λόγος
τις εἰς Λυσίαν ἀναφέρεται τὸν ῥήτορα περὶ ἐγγυθή-
κης ἐπιγραφόμενος, οὗ ἡ ἀρχή (fr. 91 Tur)· ‘εἰ μὲν δί-
καιον ἔλεγεν ἢ μέτριον, ἄνδρες δικασταί, Λυσιμένης.’
ἐν ᾧ προελθών φησιν· ‘οὐκ ἂν ἐσπούδαζον
ἐρῶσα φοιτᾷ τηγάνῳ τε συντρυφᾷ.

καὶ ἐν Τιτᾶσι (II 203 K)·
προσγελῶσά τε
λοπὰς παφλάζει βαρβάρῳ λαλήματι·
πηδῶσι δ' ἰχθῦς ἐν μέσοισι τηγάνοις.
τοῦ δὲ ῥήματος μέμνηται Φρύνιχος ἐν Τραγῳδοῖς
(I 384 K)·
ἡδὺ δ' ἀποτηγανίζειν ἄνευ συμβολῶν.
καὶ Φερεκράτης ἐν Μυρμηκανθρώποις φησί (I 181 K)·
σὺ δ' ἀποτηγανίζεις.
Ἡγήσανδρος δ' ὁ Δελφὸς (FHG IV 420) Συρακοσίους
φησὶ τὴν μὲν λοπάδα τήγανον καλεῖν, τὸ δὲ τήγανον
ξηροτήγανον· διὸ καὶ Θεοδωρίδαν φάναι ἔν τινι
ποιηματίῳ·
τήγανον εὖ ἥψησεν ἐν ὀψητῆρι κολύμβῳ,
τὴν λοπάδα τήγανον προσαγορεύων. χωρὶς δὲ τοῦ τ
στοιχείου Ἴωνες ἤγανον λέγουσιν, ὡς Ἀνακρέων
(fr. 26 B)· ‘χεῖρά τ' ἐν ἠγάνῳ βαλεῖν’.
δ' Ἱέρωνος τὰ ὅμοια. λέγει δ' οὕτως ὁ Θεόπομπος

(FHG I 314)· ‘ἦν γὰρ τὸ παλαιὸν τὸ ἱερὸν κεκοσμη-
μένον χαλκοῖς ἀναθήμασιν, οὐκ ἀνδριᾶσιν ἀλλὰ λέβησι
καὶ τρίποσι χαλκοῦ πεποιημένοις. Λακεδαιμόνιοι οὖν
χρυσῶσαι βουλόμενοι τὸ πρόσωπον τοῦ ἐν Ἀμύκλαις
Ἀπόλλωνος καὶ οὐχ εὑρίσκοντες ἐν τῇ Ἑλλάδι χρυσίον
πέμψαντες [εἰς θεοῦ] ἐπηρώτων τὸν θεὸν παρ' οὗ
χρυσίον πρίαιντο. ὃ δ' αὐτοῖς ἀνεῖλεν παρὰ Κροίσου
τοῦ Λυδοῦ πορευθέντας ὠνεῖσθαι [παρ' ἐκείνου]. καὶ
οἳ πορευθέντες παρὰ Κροίσου ὠνήσαντο. Ἱέρων δ' ὁ
Συρακόσιος βουλόμενος ἀναθεῖναι τῷ θεῷ τὸν τρί-
ποδα καὶ τὴν Νίκην ἐξ ἀπέφθου χρυσοῦ ἐπὶ πολὺν
194
χρόνον ἀπορῶν χρυσίου ὕστερον ἔπεμψε τοὺς ἀναζη-

τήσοντας εἰς τὴν Ἑλλάδα· οἵτινες μόλις ποτ' εἰς Κό-
ρινθον ἀφικόμενοι καὶ ἐξιχνεύσαντες εὗρον παρ'
Ἀρχιτέλει τῷ Κορινθίῳ, ὃς πολλῷ χρόνῳ συνωνού-
μενος κατὰ μικρὸν θησαυροὺς εἶχεν οὐκ ὀλίγους.
ἀπέδοτο γοῦν τοῖς παρὰ τοῦ Ἱέρωνος ὅσον ἠβούλοντο
καὶ μετὰ ταῦτα πληρώσας καὶ τὴν ἑαυτοῦ χεῖρα ὅσον
ἠδύνατο χωρῆσαι ἐπέδωκεν αὐτοῖς. ἀνθ' ὧν Ἱέρων
πλοῖον σίτου καὶ ἄλλα πολλὰ δῶρα ἔπεμψεν
δαιμόνιοι δ' ὑπὸ τῶν ἐθῶν κωλυόμενοι εἰσφέρειν

εἰς τὴν Σπάρτην, ὡς ὁ αὐτὸς ἱστορεῖ Ποσειδώνιος
(l. s.), καὶ κτᾶσθαι ἄργυρον καὶ χρυσὸν ἐκτῶντο μὲν
οὐδὲν ἧττον, παρακατετίθεντο δὲ τοῖς ὁμόροις Ἀρ-
κάσιν· εἶτα πολεμίους αὐτοὺς ἔσχον ἀντὶ φίλων,
ὅπως ἀνυπεύθυνον τὸ ἄπιστον διὰ τὴν ἔχθραν
γένηται. τῷ μὲν οὖν ἐν Δελφοῖς Ἀπόλλωνι τὸν
πρότερον ἐν τῇ Λακεδαίμονι χρυσὸν καὶ ἄργυρον ἱστο-
ροῦσιν ἀνατεθῆναι, δημοσίᾳ δὲ εἰς τὴν πόλιν Λύ-
σανδρον εἰσαγαγόντα πολλῶν κακῶν αἴτιον γενέσθαι.
Γύλιππον γοῦν τὸν Συρακοσίους ἐλευθερώσαντα ἀπο-
θανεῖν ἀποκαρτερήσαντα λόγος, καταγνωσθέντα ὑπὸ
τῶν ἐφόρων ὡς νοσφισάμενον ἐκ τοῦ Λυσανδρείου
χρήματος. τοῦ δὲ ἀνατιθεμένου θεῷ καὶ συγχωρου-
μένου δήμου καθάπερ κοσμήματος καὶ κτήματος οὐ
ῥᾴδιον ἦν τὸν θνητὸν ὀλίγωρον γενέσθαι.
κόλακα γενέσθαι Καλλικράτην, ὃς οὕτω δεινὸς ἦν,

ὡς μὴ μόνον Ὀδυσσέως εἰκόνα ἐν τῇ σφραγῖδι περι-
φέρειν, ἀλλὰ καὶ τοῖς τέκνοις ὀνόματα θέσθαι Τηλέ-
γονον καὶ Ἀντίκλειαν. Πολύβιος δ' ἐν τῇ τρισκαι-
δεκάτῃ (cap. 4 H) τῶν ἱστοριῶν Φιλίππου τοῦ κατα-
λυθέντος ὑπὸ Ῥωμαίων κόλακα γενέσθαι Ἡρακλείδην
τὸν Ταραντῖνον τὸν καὶ τὴν βασιλείαν αὐτοῦ πᾶσαν
ἀνατρέψαντα· ἐν δὲ τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ (c. 11 H)
Ἀγαθοκλέους τοῦ Οἰνάνθης υἱοῦ, ἑταίρου δὲ τοῦ Φιλο-
πάτορος βασιλέως Φίλωνα. Ἱερωνύμου δὲ τοῦ Συρα-
κοσίων τυράννου Θράσωνα τὸν Κάρχαρον ἐπικαλού-
μενον Βάτων ὁ Σινωπεὺς ἱστορεῖ ἐν τῷ περὶ τῆς τοῦ
Ἱερωνύμου τυραννίδος (FHG IV 349), προσφέρεσθαι
φάσκων αὐτὸν ἑκάστοτε πολὺν ἄκρατον. τοῦτον δ'
ἐποίησεν ἀναιρεθῆναι ὑπὸ τοῦ Ἱερωνύμου ἕτερος κόλαξ
Σῶσις ὄνομα· καὶ αὐτὸν δὲ τὸν Ἱερώνυμον ἀνέπεισεν
195
διάδημά τε ἀναλαβεῖν καὶ τὴν πορφύραν καὶ τὴν

ἄλλην πᾶσαν διασκευὴν ἣν ἐφόρει Διονύσιος ὁ τύ-
ραννος. Ἀγαθαρχίδης δ' ἐν τῇ τριακοστῇ τῶν ἱστο-
ριῶν (FHG III 194) ‘Αἱρήσιππος, φησίν, ὁ Σπαρτιάτης,
ἄνθρωπος οὐ μετρίως φαῦλος οὐδὲ δοκῶν χρηστὸς
δουλείαν ἐκ τῶν Ἑλλήνων τῶν οἰκούντων πρότερον

τὴν χώραν ἣν ἐκεῖνοι νῦν ἔχουσιν, οἱ μὲν Ἀχαιῶν,
Θετταλοὶ δὲ Περραιβῶν καὶ Μαγνήτων, καὶ προσηγό-
ρευσαν τοὺς καταδουλωθέντας οἳ μὲν εἵλωτας, οἳ δὲ
πενέστας. Χῖοι δὲ βαρβάρους κέκτηνται τοὺς οἰκέτας
καὶ τιμὴν αὐτῶν καταβάλλοντες.’ ὁ μὲν οὖν Θεόπομ-
πος ταῦθ' ἱστόρησεν· ἐγὼ δὲ τοῖς Χίοις ἡγοῦμαι διὰ
τοῦτο νεμεσῆσαι τὸ δαιμόνιον· χρόνοις γὰρ ὕστερον
ἐξεπολεμήθησαν διὰ δούλους. Νυμφόδωρος γοῦν ὁ
Συρακόσιος ἐν τῷ τῆς Ἀσίας Παράπλῳ (FHG II 378)
τάδ' ἱστορεῖ περὶ αὐτῶν· ‘τῶν Χίων οἱ δοῦλοι ἀπο-
διδράσκουσιν αὐτοὺς καὶ εἰς τὰ ὄρη ὁρμώμενοι τὰς
ἀγροικίας αὐτῶν κακοποιοῦσι πολλοὶ συναθροισθέντες·
ἡ γὰρ νῆσός ἐστι τραχεῖα καὶ κατάδενδρος. μικρὸν δὲ
πρὸ ἡμῶν οἰκέτην τινὰ [ὃν] μυθολογοῦσιν αὐτοὶ οἱ
Χῖοι ἀποδράντα ἐν τοῖς ὄρεσι τὰς διατριβὰς ποιεῖσθαι,
ἀνδρεῖον δέ τινα ὄντα καὶ τὰ πολέμια ἐπιτυχῆ τῶν
δραπετῶν ἀφηγεῖσθαι ὡς ἂν βασιλέα στρατεύματος.
καὶ πολλάκις τῶν Χίων ἐπιστρατευσάντων ἐπ' αὐτὸν
καὶ οὐδὲν ἀνύσαι δυναμένων ἐπεὶ αὐτοὺς ἑώρα μάτην
οἶδα δὲ καὶ Ἑλλάνικον ἐν Ἐθνῶν Ὀνομασίαις λέγοντα (FHG I 57)

ὅτι Λιβύων τῶν Νομάδων τινὲς οὐδὲν ἄλλο κέκτηνται
ἢ κύλικα καὶ μάχαιραν καὶ ὑδρίαν, καὶ ὅτι οἰκίας
ἔχουσιν ἐξ ἀνθερίκου πεποιημένας μικρὰς ὅσον σκιᾶς
ἕνεκα, ἃς καὶ περιφέρουσιν ὅπου ἂν πορεύωνται. πολ-
λοῖς δὲ καὶ ὁ ἐν Ἰλλυριοῖς τόπος διαβόητός ἐστιν ὁ
καλούμενος Κύλικες, παρ' ᾧ ἐστι τὸ Κάδμου καὶ Ἁρ-
μονίας μνημεῖον, ὡς ἱστορεῖ Φύλαρχος ἐν τῇ δευτέρᾳ
καὶ εἰκοστῇ τῶν Ἱστοριῶν (FHG I 345). καὶ Πολέμων
δ' ἐν τῷ περὶ τοῦ Μορύχου (fr. 75 Pr) ἐν Συρακούσαις
φησὶν ἐπ' ἄκρᾳ τῇ νήσῳ πρὸς τῷ Γῆς Ὀλυμπίας ἱερῷ
ἐκτὸς τοῦ τείχους ἐσχάραν τινὰ εἶναι, ἀφ' ἧς, φησί, τὴν
κύλικα ναυστολοῦσιν ἀναπλέοντες μέχρι τοῦ γενέσθαι
τὴν ἐπὶ τοῦ νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς ἀόρατον ἀσπίδα· καὶ
οὕτως ἀφιᾶσιν εἰς τὴν θάλασσαν κεραμέαν κύλικα, καθ-
έντες εἰς αὐτὴν ἄνθεα καὶ κηρία καὶ λιβανωτὸν ἄτμη-
τον καὶ ἄλλα ἄττα μετὰ τούτων ἀρώματα.
196
ἀσκὸν ἐνίπλειον κελέβειόν θ'ὅττι φέριστον

οἷσιν ἐνὶ μεγάροις κεῖτο μέλιτος πεπληθός.
καὶ πάλιν (fr. 18)·
ἀτὰρ ἀμφίθετον κελέβειον ἑλόντες
ἔμπλειον μέλιτος, τό ῥά οἱ προφερέστερον ἦεν.
ἀλλαχοῦ δέ φησιν (fr. 17)·
καὶ χρύσεια δέπαστρα καὶ ἀσκηθέος κελέβειον
ἔμπλειον μέλιτος, τό ῥά οἱ προφερέστερον εἴη.
σαφῶς γὰρ νῦν κελέβειον ἀντὶ ἀγγείου τινὸς τέθεικε,
προειπὼν ποτήρια δέπαστρα. Θεόκριτος δ' ὁ Συρα-
κόσιος ἐν ταῖς Φαρμακευτρίαις φησίν (v. 2)·
στέψον τὰν κελέβαν φοινικέῳ οἰὸς ἀώτῳ·
καὶ Εὐφορίων (fr. 72 M)·
ἠέ ποθεν ποταμῶν κελέβῃ ἀποήφυσας ὕδωρ.
Ἀνακρέων (fr. 32 B)·
ἦτοι ὃ καλὸν ἄλεισον ἀναιρήσεσθαι ἔμελλεν

χρύσεον ἄμφωτον.
Ἀντίμαχος δ' ἐν εʹ Θηβαίδος (fr. 20)·
πᾶσιν δ' ἡγεμόνεσσιν ἐποιχόμενοι κήρυκες
χρύσεα καλὰ κύπελλα τετυγμένα νωμήσαντο.
Σιληνὸς δέ φησι· ‘κύπελλα ἐκπώματα σκύφοις ὅμοια, ὡς
καὶ Νίκανδρος ὁ Κολοφώνιος (fr. 140 Sch), ... ‘κύπελλα
δ' ἔνειμε συβώτης (υ 253).’ Εὔμολπος δὲ ποτηρίου γένος,
ἀπὸ τοῦ κυφὸν εἶναι. Σιμάριστος δὲ τὸ δίωτον ποτή-
ριον Κυπρίους, τὸ δὲ δίωτον καὶ τετράωτον Κρῆτας. Φι-
λητᾶς δὲ (fr. 48 Bach) Συρακοσίους κύπελλα καλεῖν τὰ
τῆς μάζης καὶ τῶν ἄρτων ἐπὶ τῆς τραπέζης καταλείμματα.
ΚΥΜΒΗ. Φιλήμων ἐν ταῖς Ἀττικαῖς Φωναῖς κύλι-
κος εἶδος. Ἀπολλόδωρος δ' ἐν τῷ περὶ Ἐτυμολογιῶν
Παφίους τὸ ποτήριον καλεῖν κύββα.
ΚΩΘΩΝ Λακωνικὸν ποτήριον, οὗ μνημονεύει
Ξενοφῶν ἐν αʹ Κύρου Παιδείας (c. 2, 8). Κριτίας
δ' ἐν Λακεδαιμονίων Πολιτείᾳ γράφει οὕτως (FHG II 68)·
’χωρὶς δὲ τούτων τὰ σμικρότατα ἐς τὴν δίαιταν, ὑπο-
δήματα ἄριστα Λακωνικὰ καὶἱμάτια φορεῖν ἥδιστα
καὶ χρησιμώτατα· κώθων Λακωνικός, ἔκπωμα ἐπιτη
φησι τῆς οἰνοχοούσης αὐτῷ εἰκόνας πολλὰς ἀνακεῖσθαι

κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν μονοχίτωνας καὶ ῥυτὸν ἐχούσας
ἐν ταῖς χερσίν. αἱ δὲ κάλλισται τῶν οἰκιῶν, φησίν, οὐ
Μυρτίου καὶ Μνησίδος καὶ Ποθεινῆς προσαγορεύον-
ται; καίτοι Μνησὶς μὲν ἦν αὐλητρὶς καὶ Ποθεινὴ ...,
197
Μύρτιον δὲ μία τῶν ἀποδεδειγμένων καὶ κοινῶν δει-

κτηριάδων. τοῦ δὲ Φιλοπάτορος βασιλέως Πτολεμαίου
οὐκ Ἀγαθόκλεια ἡ ἑταίρα ἐκράτει, ἡ καὶ πᾶσαν ἀνα-
τρέψασα τὴν βασιλείαν; Εὔμαχος δὲ ὁ Νεαπολίτης
ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν περὶ Ἀννίβαν Ἱστοριῶν (FHG III 102)
Ἱερώνυμόν φησι τὸν τυραννήσαντα Συρακοσίων ἀγα-
γέσθαι γυναῖκα μίαντῶν ἐπ' οἰκήματος προεστηκυιῶν
Πειθὼ ὄνομα καὶ ἀποδεῖξαι βασιλίδα.
Τιμόθεος
δ' ὁ στρατηγήσας Ἀθηναίων ἐπιφανῶς ἑταίρας ἦν υἱὸς
Θρᾴττης τὸ γένος, σεμνῆς δ' ἄλλως τοὺς τρόπους.
μεταβάλλουσαι γὰρ αἱ τοιαῦται εἰς τὸ σῶφρον τῶν ἐπὶ
τούτῳ σεμνυνομένων εἰσὶ βελτίους. ὁ δὲ Τιμόθεος καὶ
σκωπτόμενός ποτε ὅτι τοιαύτης εἴη μητρὸς ‘καὶ χάριν
γε αὐτῇ, φησίν, οἶδα, ὅτι δι' αὐτὴν Κόνωνός εἰμι υἱός.’
Φιλέταιρον δὲ τὸν Περγάμου καὶ τῆς Καινῆς ταύτης
‘σὺ μὲν αὐτῇ τοσοῦτον ἀργύριον δίδως, ἣ δὲ προῖκα

Διογένει τῷ κυνὶ συγκυλίεται’, ἀπεκρίνατο· ‘ἐγὼ Λαίδι
χορηγῶ πολλά, ἵνα αὐτὸς αὐτῆς ἀπολαύω, οὐχ ἵνα μὴ
ἄλλος.’ τοῦ δὲ Διογένους εἰπόντος αὐτῷ· ‘Ἀρίστιππε,
κοινῇ συνοικεῖς πόρνῃ. ἢ κύνιζε οὖν, ὡς ἐγώ, ἢ πέ-
παυσο’ – καὶ ὁ Ἀρίστιππος· ‘ἆρά γε μή τί σοι ἄτοπον
δοκεῖ εἶναι, Διόγενες, οἰκίαν οἰκεῖν ἐν ᾗ πρότερον ᾤκη-
σαν ἄλλοι;’ ‘οὐ γάρ’ ἔφη. ‘τί δὲ ναῦν ἐν ᾗ πολλοὶ
πεπλεύκασιν;’ ‘οὐδὲ τοῦτο’ ἔφη. ‘οὕτως οὖν οὐδὲ γυ-
ναικὶ συνεῖναι ἄτοπόν ἐστιν ᾗ πολλοὶ κέχρηνται.’ Νυμ-
φόδωρος δ' ὁ Συρακόσιος ἐν τῷ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ
Θαυμαζομένων (FHG II 375) ἐξ Ὑκκάρου φησὶν Σικελι-
κοῦ φρουρίου εἶναι τὴν Λαίδα. Στράττις δ' ἐν Μα-
κεδόσιν ἢ Παυσανίᾳ Κορινθίαν αὐτὴν εἶναί φησιν διὰ
τούτων (I 718 K)·
εἰσὶν δὲ πόθεν αἱ παῖδες αὗται καὶ τίνες;
{Β.} νυνὶ μὲν ἥκουσιν Μεγαρόθεν, εἰσὶ δὲ
Κορίνθιαι· Λαὶς μὲν ἡδὶ Μεγακλέους.
Τίμαιος δ' ἐν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τῶν Ἱστοριῶν (FHG
I 219) ἐξ Ὑκκάρων· καθὰ καὶ Πολέμων εἴρηκεν (fr. 44 Pr),
ἀναιρεθῆναι φάσκων αὐτὴν ὑπό τινων γυναικῶν ἐν
περὶ Πτολεμαῖον Ἀλέξανδρον τὸν Φιλίππου ἀδελφὸν

ἀνεῖλον, ὡς ἱστορεῖ Μαρσύας ἐν τρίτῳ Μακεδονικῶν
(scr. hist. Al. M. p. 44). μανιώδεις δ' εἰσὶν ὀρχήσεις κερνο-
φόρος καὶ μογγὰς καὶ θερμαυστρίς. ἦν δὲ καὶ παρὰ
τοῖς ἰδιώταις ἡ καλουμένη ἄνθεμα. ταύτην δὲ ὠρχοῦντο
198
μετὰ λέξεως τοιαύτης μιμούμενοι καὶ λέγοντες (carm.

pop. 19 B49)·
ποῦ μοι τὰ ῥόδα, ποῦ μοι τὰ ἴα, ποῦ μοι τὰ καλὰ
σέλινα;
ταδὶ τὰ ῥόδα, ταδὶ τὰ ἴα, ταδὶ τὰ καλὰ σέλινα.
παρὰ δὲ Συρακοσίοις καὶ Χιτωνέας Ἀρτέμιδος ὄρχησίς
τίς ἐστιν ἴδιος καὶ αὔλησις. ἦν δέ τις καὶ Ἰωνικὴ
ὄρχησις παροίνιος. καὶ τὴν ἀγγελικὴν δὲ πάροινον
ἠκρίβουν ὄρχησιν. καλεῖται δέ τις καὶ ἄλλη ὄρχησις
κόσμου ἐκπύρωσις, ἧς μνημονεύει Μένιππος ὁ κυνι-
κὸς ἐν τῷ Συμποσίῳ. καὶ γελοῖαι δ' εἰσὶν ὀρχήσεις
ἴγδις καὶ μακτρισμὸς ἀπόκινός τε καὶ σοβάς, ἔτι δὲ
μορφασμὸς καὶ γλαὺξ καὶ λέων ἀλφίτων τε ἔκχυσις
καὶ χρεῶν ἀποκοπὴ καὶ στοιχεῖα καὶ πυρρίχη. μετ'
αὐλῶν δ' ὠρχοῦντο τὴν τοῦ κελευστοῦ καὶ τὴν καλου-
μένην πινακίδα. σχήματα δέ ἐστιν ὀρχήσεως ξιφισμός,
Ἄτταλον περὶ Ὀργάνων. καὶ Ἀνδρέας ὁ Πανορμίτης

ἐν τῷ τριακοστῷ τρίτῳ τῶν Σικελικῶν τῶν κατὰ
πόλιν (FHG IV 302), ὡς ἀπὸ δύο νεῶν προσάγοιτο
τοῖς τῶν ἐναντίων τείχεσι· καλεῖσθαί τε σαμβύκην,
ἐπειδὴ ὅταν ἐξαρθῇ γίνεται σχῆμα νεὼς καὶ κλίμακος
ἑνοποιουμένων, ὅμοιον δέ τί ἐστιν καὶ τὸ τῆς σαμβύκης.
Μόσχος δ' ἐν πρώτῳ Μηχανικῶν Ῥωμαικὸν εἶναι
λέγει τὸ μηχάνημα καὶ Ἡρακλείδην τὸν Ταραντῖνον
εὑρεῖν αὐτοῦ τὸ εἶδος. Πολύβιος δ' ἐν τῇ ὀγδόῃ
τῶν Ἱστοριῶν (c. 8, 6) ‘Μάρκελλος, φησί, δυσχρηστού-
μενος ἐν τῇ Συρακουσῶν πολιορκίᾳ ὑπὸ τῶν Ἀρχιμή-
δους κατασκευασμάτων ἔλεγεν ταῖς μὲν ναυσὶν αὑτοῦ
κυαθίζειν ἐκ θαλάσσης Ἀρχιμήδην, τὰς δὲ σαμβύκας
ῥαπιζομένας ὥσπερ ἐκ πότου μετ' αἰσχύνης ἐκπεπτω-
κέναι.”
χορος διὰ τούτων (fr. 2 B)·

χόνδρον τε καὶ ἐγκρίδας
ἄλλα τε πέμματα καὶ μέλι χλωρόν.
μνημονεύει αὐτῶν καὶ Ἐπίχαρμος (p. 231 L) καὶ ἐν
τοῖς Ἐγχειρογάστορσι Νικοφῶν (I 779 K). Ἀριστο-
φάνης δ' ἐν Δαναίσιν καὶ πωλητήν φησιν αὐτῶν εἶναι
ἐν τούτοις (I 457 K)·
μήτ' αρμα εἶναι ἐγκριδοπώλην.
Φερεκράτης δ' ἐν Κραπατάλλοις (ib. 168)·
ταῦτ' ἔχων ἐν ταῖς ὁδοῖς ἁρπαζέτω τὰς ἐγκρίδας.
ΕΠΙΚΥΚΛΙΟΣ πλακοῦς τις παρὰ Συρακοσίοις οὕτως
199
καλούμενος. καὶ μέμνηται αὐτοῦ Ἐπίχαρμος ἐν Γᾷ

καὶ Θαλάσσᾳ (p. 224 L).
ΓΟΥΡΟΣ ὅτι πλακοῦντος εἶδος ὁ Σόλων ἐν τοῖς
Ἰάμβοις φησίν (fr. 38 B)·
πίνουσι καὶ τρώγουσιν οἳ μὲν ἴτρια,
οἳ δ' ἄρτον αὐτῶν, οἳ δὲ συμμεμιγμένους
γούρους φακοῖσι. κεῖθι δ' οὔτε πεμμάτων
ἄπεστιν οὐδ' ἑνασσεν ἀνθρώποισι γῆ
φέρει μέλαινα, πάντα δ' ἀφθόνως πάρα.
(I 304 K)· ὃς χαρίτων μὲν ὄζει,

καλλαβίδας δὲ βαίνει, σησαμίδας δὲ χέζει,
μῆλα δὲ χρέμπτεται. Ἀντιφάνης Δευκαλίωνι (II 43 K)·
σησαμίδας ἢ μελίπηκτα ἢ τοιοῦτό τι.
μνημονεύει αὐτῶν καὶ Ἔφιππος ἐν Κύδωνι· πρόκει-
ται τὸ μαρτύριον (p. 642f).
ΓΕΛΩΝΕΙΟΣ πλακοῦς .....
ΜΥΛΛΟΙ. Ἡρακλείδης ὁ Συρακόσιος ἐν τῷ περὶ
Θεσμῶν ἐν Συρακούσαις φησὶ τοῖς Παντελείοις τῶν
Θεσμοφορίων ἐκ σησάμου καὶ μέλιτος κατασκευάζεσθαι
ἐφήβαια γυναικεῖα, ἃ καλεῖσθαι κατὰ πᾶσαν Σικελίαν
μυλλοὺς καὶ περιφέρεσθαι ταῖς θεαῖς.
ΕΧΙΝΟΣ. Λυγκεὺς ὁ Σάμιος ἐν τῇ πρὸς Διαγόραν
Ἐπιστολῇ ἐκ παραλλήλου τιθεὶς τὰ κατὰ τὴν Ἀττικὴν
ἐξαιρέτως γινόμενα τοῖς ἐν τῇ Ῥόδῳ γράφει οὕτως·
’τῇ δὲ περὶ τὸν ἄμητα δόξῃ τὸν καινὸν ἀνταγωνιστὴν
ἐπὶ τῆς δευτέρας εἰσάγουσι τραπέζης ἐχῖνον. ὑπὲρ οὗ
νῦν μὲν ἐπὶ κεφαλαίου· παραγενομένου δὲ σοῦ καὶ
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές.
Book 14, Kaibel paragraph 56, line 19
ὃς χαρίτων μὲν ὄζει,

καλλαβίδας δὲ βαίνει,
σησαμίδας δὲ χέζει,
μῆλα δὲ χρέμπτεται.
Ἀντιφάνης Δευκαλίωνι (II 43 K)·
σησαμίδας ἢ μελίπηκτα ἢ τοιοῦτό τι.
μνημονεύει αὐτῶν καὶ Ἔφιππος ἐν Κύδωνι· πρόκει-
ται τὸ μαρτύριον (p. 642f).
ΓΕΛΩΝΕΙΟΣ πλακοῦς .....
ΜΥΛΛΟΙ. Ἡρακλείδης ὁ Συρακόσιος ἐν τῷ περὶ
Θεσμῶν ἐν Συρακούσαις φησὶ τοῖς Παντελείοις τῶν
Θεσμοφορίων ἐκ σησάμου καὶ μέλιτος κατασκευάζεσθαι
ἐφήβαια γυναικεῖα, ἃ καλεῖσθαι κατὰ πᾶσαν Σικελίαν
μυλλοὺς καὶ περιφέρεσθαι ταῖς θεαῖς.
200
ΕΧΙΝΟΣ. Λυγκεὺς ὁ Σάμιος ἐν τῇ πρὸς Διαγόραν

Ἐπιστολῇ ἐκ παραλλήλου τιθεὶς τὰ κατὰ τὴν Ἀττικὴν
ἐξαιρέτως γινόμενα τοῖς ἐν τῇ Ῥόδῳ γράφει οὕτως·
’τῇ δὲ περὶ τὸν ἄμητα δόξῃ τὸν καινὸν ἀνταγωνιστὴν
ἐπὶ τῆς δευτέρας εἰσάγουσι τραπέζης ἐχῖνον. ὑπὲρ οὗ
νῦν μὲν ἐπὶ κεφαλαίου· παραγενομένου δὲ σοῦ καὶ
συντεθέντος κατὰ τοὺς ἐν Ῥόδῳ νόμους
κατασχόντες τὴν Σιρῖτιν χώραν περδίκων ἀναπτάντων

καὶ ποιησάντων ψόφον ἐκπλαγέντες ἔφυγον καὶ ἐμβάν-
τες εἰς τὰς ναῦς ἀπέπλευσαν.
περὶ δὲ 8ΛΑΓΩΝ Χαμαιλέων φησὶν ἐν τῷ περὶ
Σιμωνίδου (fr. 14 Koep) ὡς δειπνῶν παρὰ τῷ Ἱέρωνι ὁ
Σιμωνίδης, οὐ παρατεθέντος αὐτῷ ἐπὶ τὴν τράπεζαν
καθάπερ καὶ τοῖς ἄλλοις λαγωοῦ, ἀλλ' ὕστερον μετα-
διδόντος τοῦ Ἱέρωνος, ἀπεσχεδίασεν (fr. 170 B)·
οὐδὲ γὰρ οὐδ'εὐρύς περ ἐὼν ἐξίκετο δεῦρο.
ὄντως δ' ἦν ὡς ἀληθῶς κίμβιξ ὁ Σιμωνίδης καὶ αἰσχρο-
κερδής, ὡς Χαμαιλέων φησίν. ἐν Συρακούσαις γοῦν
τοῦ Ἱέρωνος ἀποστέλλοντος αὐτῷ τὰ καθ' ἡμέραν λαμ-
πρῶς πωλῶν τὰ πλείω ὁ Σιμωνίδης τῶν παρ' ἐκείνου
πεμπομένων ἑαυτῷ μικρὸν μέρος ἀπετίθετο. ἐρομένου
δέ τινος τὴν αἰτίαν· ‘ὅπως, εἶπεν, ἥ τε Ἱέρωνος μεγα-
λοπρέπεια καταφανὴς ᾖ καὶ ἡ ἐμὴ κοσμιότης.’
ἐπιθυμίαν τοῦ πότου τούτου καὶ λαμβάνειν ἐξ αὐτοῦ

τὰ καλὰ καὶ χρήσιμα.’ Φιλόχορος δ' ἐν δευτέρῳ
Ἀτθίδος (FHG I 387) ‘καὶ θέσμιον, φησίν, ἐτέθη τότε
προσφέρεσθαι μετὰ τὰ σιτία πᾶσιν ἀκράτου μὲν ὅσον
γεῦμα καὶ δεῖγμα τῆς δυνάμεως τοῦ ἀγαθοῦ θεοῦ,
τὸν δὲ λοιπὸν ἤδη κεκραμένον. δι' ὃ καὶ τροφοὺς τοῦ
Διονύσου τὰς Νύμφας ὀνομασθῆναι.’ ὅτι δὲ δοθείσης
τῆς τοῦ Ἀγαθοῦ Δαίμονος κράσεως ἔθος ἦν βαστάζε-
σθαι τὰς τραπέζας ἔδειξεν διὰ τῆς αὑτοῦ ἀσεβείας ὁ
Σικελιώτης Διονύσιος. τῷ γὰρ Ἀσκληπιῷ ἐν ταῖς Συρα-
κούσαις ἀνακειμένης τραπέζης χρυσῆς προπιὼν αὐτῷ
ἄκρατον Ἀγαθοῦ Δαίμονος ἐκέλευσεν βασταχθῆναι τὴν
τράπεζαν. παρὰ δὲ τοῖς Ἐμεσηνοῖς θύοντες τῷ Ἡλίῳ,
ὥς φησι Φύλαρχος ἐν τῇ ιβʹ τῶν Ἱστοριῶν (ib. 340),
μέλι σπένδουσιν, οἶνον οὐ φέροντες τοῖς βωμοῖς, δεῖν
λέγοντες τὸν τὰ ὅλα συνέχοντα καὶ διακρατοῦντα θεὸν
καὶ ἀεὶ περιπολεύοντα τὸν κόσμον ἀλλότριον εἶναι
μέθης.’
201
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. (epitome) Volume 2,1, page 141, line 1
εὐστομίᾳ δὲ πρῶτοι κρίνονται. ὠνομάσθησαν δὲ παρὰ τὴν λαβρότητα. λέ-

γεται δὲ ὅτι καὶ συνέσει τῶν ἄλλων ἰχθύων διαφέρει, ἐπινοητικὸς ὢν τοῦ
διασώζειν ἑαυτόν. Ἀριστοφάνης· λάβραξ ὁ πάντων ἰχθύων σοφώτατος.
Ἀλκαῖος δ' ὁ μελοποιὸς μετέωρόν φησιν αὐτὸν νήχεσθαι. ὁ δὲ σόφος
Ἀρχέστρατος· λάμβανε δ' ἐκ Γαίσωνος ὅταν Μίλητον ἵκηαι, κεστρέα τὸν
κέφαλον καὶ τὸν θεόπαιδα λάβρακα. εἰσὶ γὰρ ἐνθάδ' ἄριστοι· ὁ γὰρ τόπος
ἐστὶ τοιοῦτος. πιότεροι δ' ἕτεροι πολλοὶ Καλυδῶνί τε κλεινῇ Ἀμβρακία
τ' ἐνὶ πλουτοφόρῳ Βόλβῃ τ' ἐνὶ λίμνῃ· ἀλλ' οὐκ εὐώδη γαστρὸς κέκτηνται
ἀλοιφήν, οὐδ' οὕτω δριμεῖαν. ἐκεῖνοι δ' εἰσίν, ἑταῖρε, τὴν ἀρετὴν θαυμαστοί.
ὅλους δ' αὐτοὺς ἀλεπίστους ὀπτήσας μαλακοὺς χρηστῶς προσένεγκε δι'
ἅλμης. μηδὲ προσέλθῃ σοι πρὸς τοὔψον τοῦτο ποιοῦντι μήτε Συρακόσιος
μηδεὶς μήτε Ἰταλιώτης. οὐ γὰρ ἐπίστανται χρηστοὺς σκευάζομεν ἰχθῦς,
ἀλλὰ διαφθείρουσι κακῶς τυροῦντες ἅπαντα ὄξει τε ῥαίνοντες ὑγρῷ καὶ
σιλφίου ἅλμῃ. τῶν δὲ πετραίων ἰχθυδίων τῶν τρισκαταράτων πάντων εἰσὶν
ἄριστοι ἐπιστήμονες διαθεῖναι καὶ πολλὰς ἰδέας κομψῶς παρὰ δαιτὶ δύνανται
ὀψαρίων τεύχειν γλίσχρων ἡδυσματολήρων. καὶ Ἀριστοφάνης δ' Ἱππεῦσιν
ὡς διαφόρων γινομένων τῶν περὶ Μίλητον λαβράκων μνημονεύει· πολλαχοῦ
δὲ καὶ κρανίου λάβρακος μέμνηται ὡς διαφόρου ὄντος τοῦ τῶν λαβράκων
ἐγκεφάλου ὡς καὶ τοῦ τῶν γλαύκων. ὁ δὲ Γαίσων, οὗ Ἀρχέστρατος μνη-
μονεύει, ἡ Γαισωνὶς λίμνη ἐστὶ μεταξὺ Πριήνης καὶ Μιλήτου ἡνωμένη τῇ
θαλάσσῃ, ὥς φησι Κλεάνθης ὁ Κυζικηνός, ὡς δ' Ἔφορος ποταμὸς περὶ
βδελυχραί, ἁδέαι δ' ἐν τῷ θέρει. Ἀριστοτέλης ἐν πέμπτῳ μορίων ἅπαξ

τίκτειν φησὶν αὐτὴν τοῦ μετοπώρου. ἐστὶ δὲ πολύγραμμος καὶ ἐρυθρό-
γραμμος, ἔτι δὲ καρχαρόδους καὶ μονήρης. λέγεσθαι δὲ καὶ ὑπὸ τῶν ἁλιέων
φησὶν ὡς καὶ κολοκύντῃ θηρεύεται χαίρουσα τῷ βρώματι. Ἀρχέστρατος
δέ φησιν· σάλπην δὲ κακὸν μὲν ἔγωγε ἰχθὺν εἰς ἀεὶ κρίνω· βρωτὴ δὲ
μάλιστα ἐστὶ θεριζομένου σίτου. λαβὲ δ' ἐν Μιτυλήνῃ αὐτήν. Παγκράτης
ἐν ἔργοις θαλασσίοις· σάλπαι τ' ἰσομήκεες ἰχθῦς, ἅς τε βόας πορκῆες
ἁλίζωοικαλέουσιν, οὕνεκα γαστέρι φῦκος ἀεὶ ἀλέγουσιν ὀδοῦσιν. ἐστὶ
δὲ ποικίλος ὁ ἰχθύς. ὅθεν καὶ τὸν Λοκρὸν ἢ Κολωφώνιον Μνασέαν συντα-
ξάμενον τὰ ἐπιγραφόμενα παίγνια διὰ τὸ ποικίλον τῆς συναγωγῆς Σάλ-
πην οἱ συνήθεις προσηγόρευον. Νυμφόδωρος δ' ὁ Συρακούσιος Λεσβίαν φησὶ
γενέσθαι Σάλπην τὰ παίγνια συνθεῖσαν. Ἄλκιμος δ' ἐν τοῖς Σικελικοῖς ἐν
Μεσσήνῃ φησὶ τῇ κατὰ τὴν νῆσον Βότρυν γενέσθαι εὑρετὴν τῶν παρα-
πλησίων παιγνίων τῆς προσαγορευομένης Σάλπης. ὅτι Ἄρχιππος ἀρσενικῶς
εἶπεν ὁ σάλπης· κῆρυξ μὲν ἐβόασε, σάλπης δ' ἐσάλπιγξ', ἕπτα ὀβολοὺς
μισθὸν φέρων. γίνεται δ' ὅμοιος ἰχθὺς ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ Θαλάσσῃ ὁ καλού-
μενος στρωματεύς, ῥάβδους ἔχων δι' ὅλου τοῦ σώματος τεταμένας χρυσι-
ζούσας· ἱστορεῖ Φίλων ἐν τῷ Μεταλλικῷ.
πράξεις ἀναγράψαι γόγγρους ἕψοντα; κἀκεῖνον οὐ φαύλως λόγοςεἰπεῖν·

202
σὺ δὲ οἴει τὸν Ἀγαμέμνονα τὰς πράξεις ἐκείνας ἐργάσασθαι πολυπραγ-

μονοῦντα τίς ἐν τῷ στρατοπέδῳ γόγγρους ἕψει; ὄρνιν δὲ ἕψων ποτε
Ἀνταγόρας οὐκ ἔφη βαδιεῖσθαι εἰς τὸ βαλανεῖον, εὐλαβούμενος μή ποτε
οἱ παῖδες τὸν ζωμὸν ἐκροφήσωσι. Φιλοκύδους δ' εἰπόντος ὅτι ἡ μήτηρ τηρήσει,
ἐγώ γ' οὖν, εἶπε, τῇ μητρὶ ὀρνίθειον ζωμὸν πιστεύσω; Ἀνδρακύδης ὁ Κυζι-
κηνὸς ζωγράφος φίλιχθυς ὤν, ἐπὶ τοσοῦτον ἦλθεν ἡδυπαθείας ὡς καὶ τοὺς
περὶ Σκύλλαν ἰχθῦς κατὰ σπουδὴν γράψαι, ὡς ἱστορεῖ Πολέμων. περὶ
Φιλοξένου τοῦ Κυθηρίου διθυραμβοποιοῦ Μάχων ὁ κωμῳδιοποιὸς τάδε φησίν·
ὑπερβολῇ λέγουσι τὸν Φιλόξενον, τῶν διθυράμβων τὸν ποιητήν, γεγονέναι
ὀψοφάγον. εἶτα πουλύποδα πηχῶν δυεῖν ἐν ταῖς Συρακούσαις ποτ' αὐτὸν
ἀγοράσαι, καὶ σκευάσαντα καταφαγεῖν σχεδὸν ὅλον πλὴν τῆς κεφαλῆς.
ἁλόντα δ' ὑπὸ δυσπεψίας κακῶς σφόδρα ἔχειν, εἶτα ἰατροῦ τινος πρὸς αὐτὸν
εἰσελθόντος, ὃς φαύλως πάνυ ὁρῶν αὐτὸν φερόμενον εἶπεν· εἴ τί σοι ἀνοι-
κονόμητόν ἐστι, διατίθου ταχύ, Φιλόξενε, ἀποθανῇ γὰρ ὥρας ἑβδόμης, ἔφη
τέλος ἔχει μοι τὰ πάντα, ἰατρέ, καὶ δεδιοίκηται πάλαι· τοὺς διθυράμβους
σὺν θεοῖς καταλιμπάνω ἠνδρωμένους καὶ πάντας ἐστεφανωμένους; οὓς
ἀνατίθημι ταῖς ἐμαυτοῦ συντρόφοις, Μούσαις Ἀφροδίτην καὶ Διόνυσον
ἐπιτρόπους. ἀλλ' ἐπεὶ ὁ Τιμοθέου Χάρων σχολάζειν οὐκ ἐᾷ, χωρεῖν δὲ
πορθμὸν ἀναβοᾷ, καλεῖ δὲ μοῖρα νύχιος, ἧς κλύειν χρεών, ἱν' ἔχω πάντα
τἀμαυτοῦ τοῦ πολύποδός μοι τὸ κατάλοιπον ἀπόδοτε. καὶ πάλιν ἀλλαχοῦ
δὲ παρὰ Στησιχόρῳ ἔμμετρον ὡς τριλάγυνον τὴν τῶν τριῶν γενῶν ἀμφι-

βολίαν ἔχει. σκύφος δ' ὠνομάσθη ἀπὸ τῆς σκαφίδος, ἥ ἐστιν ἀγγεῖον ξύ-
λινον στρογγύλον γάλα καὶ ὀρρὸν δεχόμενον. Ὅμηρος· γαυλοί τε σκαφίδες
τε τοῖς ἐνάμελγεν. εἰ μή που σκύφος εἴη οἷον σκύθος τις διὰ τὸ τοὺς
Σκύθας περαιτέρω τοῦ δέοντος μεθύσκεσθαι. Ἱερώνυμος δὲ καὶ τὸ μεθύσαι
σκυθίσαι φησί· συγγενὲς γὰρ εἶναι τὸ φτῷ θ. ὕστερον δὲ κατὰ μίμησιν
εἰργάσαντο κεραμέους καὶ ἀργυροῦς σκύφους. ὧν πρῶτοι ἐγένοντο καὶ κλέος
ἔλαβον οἱ Βοιώτιοι, χρησαμένου διὰ τὰς στρατείας πρώτου Ἡρακλέους τῷ
γένει· διὸ καὶ Ἡρακλεωτικοὶ καλοῦνται. ἔχουσι δὲ καὶ διαφορὰν πρὸς
τοὺς ἄλλους, ἔπεστι γὰρ ἐπὶ τῶν ὤτων αὐτοῖς ὁ λεγόμενος Ἡράκλειος
δεσμός. μετὰ δὲ τούτους διήνεγκαν οἱ Ῥοδιακοί. τρίτοι δ' εἰσὶν οἱ Συρακόσιοι.
καλεῖται δ' ὑπὸ Ἠπειρωτῶν λυρτός, ὑπὸ δὲ Μεθυμναίων σκύθος. ἐκαλεῖτο
δὲ καὶ Δερκυλλίδας ὁ Λακεδαιμόνιος σκύθος. Ἔφορος· Λακεδαιμόνιοι Δερ-
κυλλίδαν ἔπεμψαν εἰς τοὺςἐν Ἀσίᾳ πάντα μετὰ δόλου πράττοντας
βαρβάρους ἥκιστα νομίζοντες ἐξαπατηθήσεσθαι· ἦν γὰρ οὐδὲν ἐν τῷ τρόπῳ
Λακωνικὸν οὐδ' ἁπλοῦν ἔχων, ἀλλὰ πολὺ τὸ πανοῦργον καὶ τὸ θηριῶδες.
διὸ καὶ Σκύθον αὐτὸν οἱ Λακεδαιμόνιοι προσηγόρευον.
ταβαίτη. ξύλινον ποτήριον καὶ τραΓέλαφος δὲ καὶ τριήρης καὶ ὑαστικόν.
φιάλη. ἀμφίθετος παρ' Ὁμήρῳ οὐ τὸ ποτήριον, ἀλλὰ χάλκεόν τι ἐκπέ-
ταλον λεβητῶδες. ἴσως δύο ὦτα ἔχον ἐξ ἀμφοτέρων τῶν μερῶν. Παρθένιος
δὲ φιάλην ἀκούει ἀπύθμενον. Ἀπολλόδωρος δ' ὁ Ἀθηναῖος τὴν κατὰ τὸν
αὐτοῦ ἀχρείους καὶ ψευδεῖς ἄν τις εὕροι· ἀλλοτρίους τε τοὺς πλείους, ὄν-
τας ἐκ τῶν Ἀριστίππου διατριβῶν, ἐνίους δὲ κἀκ τῶν Ἀντισθένους, πολλοὺς
203
δὲ κἀκ τῶν Βρύσωνος τοῦ Ἡρακλεώτου. καὶ οἱ πολλοὶ δὲ τῶν μαθητῶν

αὐτοῦ τυραννικοί τινες καὶ διάβολοι γεγόνασιν. Εὔφρατος μὲν γὰρ παρὰ
Περδίκκᾳ τῷ βασιλεῖ διατρίβων ἐν Μακεδονίᾳ οὐχ ἧττον αὐτοῦ ἐβασίλευε
φαῦλος ὢν καὶ διάβολος, ὃς οὕτω ψυχρῶς συνέταξε τὴν ἑταιρίαν τοῦ
βασιλέως, ὥστε οὐκ ἐξῆν τοῦ συσσιτίου μετασχεῖν, εἰ μή τις ἐπίσταιτο
γεωμετρεῖν ἢ φιλοσοφεῖν. ὅθεν Φιλίππου τὴν ἀρχὴν παραλαβόντος Παρμενίδης
αὐτὸν ἐν Ὠρεῷ λαβὼν ἀπέκτεινεν. Κάλλιππος δ' ὁ Ἀθηναῖος μαθητὴς καὶ
αὐτὸς ἑταῖρος Δίωνος καὶ συμμαθητὴς γενόμενος καὶ συναποδημήσας αὐτῷ
εἰς Συρακούσας ὁρῶν ἤδη τὸν Δίωνα ἐξιδιοποιούμενον τὴν μοναρχίαν ἀπο-
κτείνας αὐτὸν καὶ αὐτὸς τυραννεῖν ἐπιχειρήσας ἀπεσφάγη. Εὐάγων δ' ὁ
Λαμψακηνὸς δανείσας τῇ πατρίδι ἀργύριον ἐπὶ ἐνεχύρῳ τῇ ἀκροπόλει καὶ
ἀφυστερήσας τυραννεῖν ἐβούλετο, ἕως συνδραμόντες ἐπ' αὐτὸν οἱ Λαμψακηνοὶ
καὶ τὰ χρήματα ἀποδόντες ἐξέβαλον. Τίμαιος δ' ὁ Κυζικηνὸς χρήματα
καὶ σῖτον ἐπιδοὺς τοῖς πολίταις καὶ πιστευθεὶς εἶναι χρηστός, μικρὸν ἐπισχὼν
χρόνον ἐπέθετο τῇ πατρίδι δι' Ἀριδαίου. κριθεὶς δὲ καὶ ἁλοὺς καὶ ἀδοξήσας
ἐν μὲν τῇ πόλει ἐπέμενε παλαιὸς καὶ γεγηρακώς, ἀτίμως δὲ διαζῶν. τοιοῦτοι
δ' εἰσὶ καὶ νῦν τῶν Ἀκαδημαικῶν τινες, ἀνοσίως καὶ ἀδόξως βιοῦντες.
χρημάτων γὰρ ἐξ ἀσεβείας καὶ παρὰ φύσιν κυριεύσαντες διὰ γοητείαν νῦν
εἰσιν περίβλεπτοι. καὶ Ξενοκράτης δὲ τῆς πατρίδος πικρῶς τυραννήσας οὐ
μέλος· συμπαρῆσαν γὰρ αὐτοῖς καὶ αὐληταὶ ἐν στρατιωτικῇ σκευῇ· καὶ

ἅμα αὐλούντων ἀκούοντες οἱ ἵπποι οὐ μόνον ἐξωρχήσαντο, ἀλλὰ καὶ τοὺς
ἀναβάτας ἔχοντες ηὐτομόλησαν πρὸς τοὺς Κροτωνιάτας. τὰ ὅμοια ἱστορεῖ
καὶ περὶ Καρδιανῶν ὁ Λαμψακηνὸς Χάρων οὓς καὶ αὐτοὺς οἱ Βισάλται
εἷλον τῷ αὐτῷ τρόπῳ κτησάμενοι πρῶτον αὐλητρίδα ἀφικομένην εἰς αὐτοὺς
καὶ διδάξασαν πολλοὺς αὐλητὰς μεθ' ὧν στρατευσάμενοι ἐπὶ τὴν Καρδίην.
καὶ ἐπεὶ ἡ μάχη συνεστήκοι, αὐλήσαντες τὰ αὐλήματα ὅσα οἱ ἵπποι τῶν
Καρδιηνῶνἐξεπίσταιντο ἐνίκησαν τοὺς Καρδιηνούς, τῶν ἵππων ἐπὶ
τῶν ὀπισθίων στάντων ποδῶν καὶ πρὸς ὀρχησμὸν τραπομένων συνήθως τοῖς
προσθίοις ποσὶ καὶ ἀποσεισαμένων τοὺς ἐπιβάτας.
ὅτι παρὰ Συρακουσίοις νόμος ἦν τὰς γυναῖκας μὴ κοσμεῖσθαι χρυσῷ
μηδ' ἀνθινὰ φορεῖν, ὥς φησι Φύλαρχος, μηδ' ἐσθῆτας ἔχειν πορφυρᾶς
ἐχούσας παρυφάς, εἰ μή τις αὐτῶν συγχωροίη ἑταίρα εἶναι κοινή, καὶ
τὸν ἄνδρα μὴ καλλωπίζεσθαι μηδ' ἐσθῆτι περιέργῳ χρῆσθαι καὶ διαλλατ-
τούσῃ, εἰ μὴ ὁμολογῶν μοιχεύειν ἢ κίναιδος εἶναι, καὶ τὴν ἐλευθέραν μὴ
ἐκπορεύεσθαι ἡλίου δεδυκότος, ἐὰν μὴ μοιχευθησομένην· ἐκωλύετο δὲ καὶ
ἡμέρας ἐξιέναι ἄνευ τῶν γυναικονόμων ἀκολουθούσης αὐτῇ μιᾶς θεραπαινίδος.
Συβαρῖται δὲ νόμον ἔγραψαν τὰς γυναῖκας εἰς τὰς ἑορτὰς καλεῖν καὶ
τοὺς καλοῦντας πρὸ ἐνιαυτοῦ τὴν παρασκευὴν ποιεῖσθαι. εἰ δέ τις τῶν
ὀψοποιῶν ἢ μαγείρων ἴδιον εὕροι βρῶμα καὶ περιττόν,
δημοκρατίας ἐγεύσαντο, διεφθάρησαν εἰς τρυφὴν ἐκ σωφρονεστάτων καὶ

μετριωτάτων φιλοπόται καὶ πολυτελεῖς γενόμενοι. καὶ Θετταλοὺς δέ φησι
ζῆν σὺν ὀρχηστρίσι καὶ αὐλητρίσι διατρίβοντας καὶ ἐν κύβοις καὶ πότοις
διημερεύοντας, πολυτελεστάτους γενομένους περὶ δίαιταν καὶ ἐσθῆτας, ὅπερ
204
αὐτοῖς αἴτιον ἐγένετο καθ' Ἑλλάδος ἐπαγαγεῖν τοὺς Πέρσας, ζηλώσαντας

τὴν τούτων τρυφὴν καὶ πολυτέλειαν. Φαρσάλιοι δέ, φησίν, ἀνθρώπων ἀργό-
τατοι καὶ πολυτελέστατοι, Αἰτωλοὶ δέ, ὥς φησι Πολύβιος, διὰ τὴν τῶν
πολέμων συνέχειαν καὶ τὴν τῶν βίων πολυτέλειαν κατάχρεοι ἐγένοντο, οἳ
τοσούτῳ τῶν λοιπῶν ἑτοιμότερον ἔχουσι πρὸς θάνατον ὅσῳπερ καὶ ζῆν
πολυτελῶς καὶ ἐκτενέστερον ζητοῦσι τῶν ἄλλων. διαβόητοι δὲ περὶ τρυφὴν
Σικελιῶται καὶ Συρακούσιοι. Ἀριστοφάνης γοῦν φησι· Συρακουσίους τράπεζαν
Συβαρίτιδάς τ' εὐωχίας. καὶ Πλάτων δέ φησιν ἐν Ἐπιστολαῖς· ἐλθόντα με
εἰς Σικελίαν ὁ ταύτῃ βίος οὐδαμῇ οὐδαμῶς ἤρεσε, δίς τε τῆς ἡμέρας
ἐμπιμπλάμενον ζῆν καὶ μηδέποτε κοιμώμενον μόνον νύκτωρ καὶ ὅσα τούτων
ἐπιτηδεύματα συνέπεται τῷ βίῳ. ἐκ γὰρ τούτων τῶν ἐθῶν οὔτ' ἂν φρόνιμος
οὐδείς ποτε γενέσθαι τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων ἐκ νέου ἐπιτηδεύων
δύναιτο, σώφρων δ' οὐδ' ἂν μελλήσαι ποτὲ γενέσθαι. Ποσειδώνιος δὲ τὰς
κατὰ Συρίαν πόλεις τρυφώσας παριστῶν φησι τοὺς ἐν αὐταῖς συνεχῶς
εὐωχουμένους τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς βαλανείοις χρᾶσθαι, ἀλείφεσθαι
δ' ἐλαίῳ πολυτελεῖ καὶ μύροις· τοῖς δὲ γραμματείοις – οὕτω δ' ἐκάλουν
τὰ κοινὰ τῶν συνδείπνων – ὡς ἐν οἰκητηρίοις διαιτᾶσθαι, καὶ τὸ πλεῖον
ἀνεῖλον αὐτούς. εἶτα τὰ μὲν ὀστᾶ ἐν ὅλμοις κατέκοψαν, τὰ δὲ λοιπὰ

κρεανεμησάμενοι ἐπηράσαντο τοῖς μὴ γευσαμένοις αὐτῶν. ὅθεν κατήλεσαν
αὐτῶν τὰς σάρκας, ἵν' ἡ τροφὴ σιτοποιουμένων κατεδεσθῇ· τὰ δὲ λείψανα
κατεπόντωσαν. αὐτὸς δὲ Διονύσιος τέλος μητραγυρτῶν καὶ τυμπανοφορού-
μενος οἰκτρῶς τὸν βίον κατέστρεψεν. εὐλαβητέον οὖν τὴν καλουμένην τρυφὴν
οὖσαν τῶν βίων ἀνατροπήν.
Γέλωνι δὲ Ἀκραγαντῖνοι κολυμβήθραν πολυτελῆ κατεσκεύασαν περίμετρον
ἔχουσαν σταδίων ἑπτά, βάθος δὲ πηχῶν κʹ, εἰς ἣν ἐπαγομένων ποταμίων
καὶ κρηναίων ὑδάτων ἰχθυοτροφεῖον εἶναι τῷ Γέλωνι· καθίπτασθαι δὲ καὶ
κύκνων πλῆθος εἰς αὐτήν. καὶ ἦν ἐπιτερπὴς ἡ θέα, κατεχώσθη δὲ ὕστερον.
ἐν δὲ Συρακούσαις κῆπος ἦν πολυτελής, ὃς ἐκαλεῖτο Μῦθος, ἐν ᾧ Ἱέρων
ἐχρημάτιζεν, ἡ δὲ Πανορμῖτις τῆς Σικελίας πᾶσα κῆπος προσαγορεύεται
διὰ τὸ πᾶσα εἶναι πλήρης δένδρων ἡμέρων. Δαμόφιλος δὲ ὁ Σικελιώτης,
ὥς φησι Ποσειδώνιος, τρυφῆς δοῦλος ἦν καὶ κακουργίας τετρακύκλους ἀπήνας
διὰ τῆς χώρας περιαγόμενος καὶ ἵππους καὶ θεράποντας ὡραίους καὶ παρα-
δρομὴν κολάκων ἀνάγωγον. ὕστερον δὲ πανοικίᾳ κατέστρεψε τὸν βίον ὑπὸ
τῶν οἰκετῶν περιυβρισθείς. Δημήτριος δὲ ὁ Φαληρεὺς χιλίων διακοσίων
ταλάντων κατ' ἐνιαυτὸν κύριος γενόμενοςκαὶ βραχέα δαπανῶν εἰς τὴν
τῆς πόλεως διοίκησιν τὰ λοιπὰ πάντα διὰ τὴν ἔμφυτον ἀκρασίαν ἠφάνιζεν.
ταῖς μὲν εἰς τὰ δεῖπνα δαπάναις, φησὶ Δοῦρις, τοὺς Μακεδόνας ὑπερβαλών,
ἣν ἔγημεν Εὔνοστος ὁ Σόλων τῶν ἐν Κύπρῳ βασιλεύς. καὶ ὁ δεύτερος δὲ

τῆς Αἰγύπτου βασιλεὺς ὁ Φιλάδελφος, ὡς ὁ Εὐεργέτης Πτολεμαῖος ἱστορεῖ,
πλείστας ἔσχεν ἐρωμένας, Διδύμην ἐπιχωρίαν εὐπρεπεστάτην, ΒιλισΤύχην,
Ἀγαθόκλειαν, Στρατονίκην, ἧς τὸ μέγα μνημεῖον ἐπὶ τῇ πρὸς Ἐλευσῖνι
θαλάσσῃ, Μύρτιον καὶ ἄλλας. Κλεινοῦς δὲ τῆς οἰνοχοούσης αὐτῷ εἰκόνες
πολλαὶ ἀνάκεινται κατὰ Ἀλεξάνδρειαν μονοχίτωνες ῥυτὸν ἔχουσαι ἐν ταῖς
205
χερσίν. αἱ δὲ κάλλισται τῶν οἰκιῶν, φησὶ Πολύβιος, Μυρτίου καὶ Ποθεινῆς

καὶ Μνησίδος τῆς αὐλητρίδος προσαγορεύονται· ἦν δὲ καὶ ἡ Ποθεινὴ αὐλητρίς.
τοῦ δὲ Φιλοπάτορος Πτολεμαίου Ἀγαθόκλεια ἡ ἑταίρα ἐκράτει, ἡ καὶ
πᾶσαν ἀνατρέψασα τὴν βασιλίαν. Ἱέρων δὲ τυραννήσας Συρακουσίοις
ἠγάγετο γυναῖκα τῶν ἐπ' οἰκήματος προεστηκυιῶν Πειθὼ ὄνομα καὶ ἀπέ-
δειξε βασιλίδα. Τιμόθεος δὲ ὁ στρατηγήσας Ἀθηναίων ἐπιφανῶς ἑταίρας
ἦν υἱὸς Θρᾴττης τὸ γένος, σεμνῆς δ' ἄλλως τοὺς τρόπους. μεταβαλοῦσαι
γὰρ αὗται εἰς τὸ σῶφρον τῶν ἐπὶ τούτων σεμνυνομένων εἰσὶ βελτίους. ὁ
δὲ Τιμόθεος καὶ σκωπτόμενός ποτε ὅτι τοιαύτης εἴη μητρός· καὶ χάριν
γε αὐτῇ, φησίν, οἶδ' ὅτι δι' αὐτῆς Κόνωνός εἰμι υἱός. Ἀριστοφῶν δ' ὁ
ῥήτωρ νόμον εἰσενεγκὼν ἐπ' Εὐκλείδου ἄρχοντος, ὃς ἂν μὴ ἐξ ἀστῆς γένηται
νόθον εἶναι, αὐτὸς ἀπεδείχθη ὑπὸ Καλλιάδου τοῦ κωμικοῦ ἐκ Χορηγίδος
τῆς ἑταίρας παιδοποιησάμενος· ἱστορεῖ Καρύστιος. Δημήτριος δὲ ὁ Πολιορκητὴς
δαιμονίως ἤρα τῆς αὐλητρίδος Λαμίας, ἐξ ἧς ἔσχε θυγατέρα Φίλαν.
τῇ ἡμέρᾳ ἐπικαταλαμβάνεται ἡ σελήνη ἐπὶ ταῖς δυσμαῖς ὑπὸ τῆς τοῦ

ἡλίου ἀνατολῆς καὶ ὁ οὐρανὸς ἀμφιφῶς γίνεται.
βασυνίας. ἑφθὸν πύρινον, σταῖς σὺν μέλιτι, ἰσχάσι καὶ καρύοις. ἔθυον δὲ
τοῦτον Δήλιοι Ἴριδι.
ἀττανίτϛης ὃν Ἀργεῖοι παρὰ τῆς νύμφης πρὸς τὸν νυμφίον φέρουσιν.
ὀπτᾶται δ' ἐν ἄνθραξι, παρατίθεται δὲ μετὰ μέλιτος.
γλυκίνας. ὁ διὰ γλυκέος καὶ ἐλαίου παρὰ Κρησίν.
ἐμπεμπτάς. πύρινος ἄρτος κοῖλος σύμμετρος, ὅμοιος κρηπῖσιν, εἰς ἃς
ἐντίθενται τὰ διὰ κηροῦ πλακούντια.
ἐγκρίδες. πεμμάτιον ἑψόμενον ἐν ἐλαίῳ, εἶτα μελιτούμενον.
ἐπικύκλιος. πλακοῦς Συρακούσιος.
γῦρος. οὗτος τῷ σχήματι μαστοειδής ἐστιν, ὥς φησιν Ἀλκμάν, χρῶνται
δ' αὐτῷ Λάκωνες πρὸς τὰς τῶν γυναικῶν ἑστιάσεις.
κριμνίτης. ὁ ἀπὸ κρίμνων.
σταιτίτης. ὁ ἐκ σταιτὸς καὶ μέλιτος.
χαρίσιος. πλακοῦς καὶ οὗτος.
νᾶνος. ἄρτος πλακουντώδης διὰ τυροῦ καὶ ἐλαίου σκευαζόμενος.
ψωθία. τὰ ψαθύρια. Ἀπολλόδωρος δὲ τοῦ ἄρτου τὰ ἀποψαυόμενα, ἅ
τινες καλοῦσιν ἀτταράγους.
δὲ ἕψησιν οὐ μόνον τὴν ὠμότητα περιαιρεῖν, ἀλλὰ καὶ τὰ σκληρὰ μα-

λάττειν δύνασθαι καὶ τὰ λοιπὰ πεπαίνειν. ἔτι δὲ εὐμενέστερον καὶ ἀκιν-
δυνότερον πεπαίνει τὴν τροφήν. διόπερ ἑφθὸν ἐποπτᾶν οὐ δεῖ, φασίν, οὐδ'
ἐφέψειν. ἀνάλυσιν γὰρ ἔχειν δοκεῖ τοῦ βελτίονος. τὰ δὲ ὀπτὰ κρέα καλεῖται
φλογίδες. ὅτι Σάμιοι, φησὶν Ἡγήσανδρος, πλεύσαντες εἰς Σύβαριν καὶ
κατασχόντες τὴν Σιρῖτιν χώραν περδίκων ἀναπτάντων καὶ ποιησάντων
ψόφον ἐκπλαγέντες ἔφυγον καὶ ἐμβάντες εἰς τὰς ναῦς ἀνέπλευσαν.
ὅτι Σιμωνίδης δειπνῶν παρ' Ἱέρωνι, οὐ παραθέντος αὐτῷ καθάπερ καὶ
τοῖς ἄλλοις ἐπὶ τὴν τράπεζαν λαγωοῦ, ἀλλ' ὕστερον μεταδιδόντος τοῦ
Ἱέρωνος, ἀπεσχεδίασεν· οὐδὲ γὰρ εὐρύς περ ἐὼν ἐξίκετο δεῦρο, Χαμαιλέων
206
φησίν. ἦν δὲ κίμβιξ ὁ Σιμωνίδης καὶ αἰσχροκέρδης. ἐν Συρακούσαις γοῦν

τοῦ Ἱέρωνος ἀποστέλλοντος αὐτῷ τὰ καθ' ἡμέραν λαμπρῶς πωλῶν τὰ
πλείω τῶν πεμπομένων ἐάν τῳ μικρὸν μέρος ἀπετίθετο. ἐρομένου δὲ τὴν
αἰτίαν· ὅπως, εἶπεν, ἥ τε Ἱέρωνος μεγαλοπρέπεια καταφανὴς ᾖ καὶ ἡ
ἐμὴ κοσμιότης.
ὅτι τὸ οὖθαρ καὶ ὑπογάστριον καλεῖται.
ὅτι σιτιστῶν ὀρνίθων καὶ δελφάκων πολλοὶ μέμνηνται. Σώπατρος· εἴ
που κλίβανος ἦν, πολὺ δέλφαξ σιτευτὸς ἔτρυξεν. δέλφαξ τε εὕρηται καὶ
ἀρσενικῶς καὶ θηλυκῶς. Θεόπομπός φησιν ὅτι Θάσιοι ἔπεμψαν Ἀγησιλάῳ
προσιόντι πρόβατα παντοδαπὰ καὶ βοῦς εὖ τεθραμμένους καὶ πέμματα καὶ
δέ φησι τὸν ἄκρατον τὸν ἐπὶ τῷ δείπνῳ διδόμενον, ὃν λέγουσιν Ἀθηναῖοι

Δαίμονος εἶναι πρόποσιν, ὀλίγον τε προσφέρουσιν, ὥσπερ ἀναμιμνήσκοντες
τῇ γεύσει τὴν τοῦ Διονύσου δωρεάν, καὶ τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ καὶ μετὰ τὴν
πλήρωσιν διδόασιν, ὅπως ἐλάχιστον ᾖ τὸ πινόμενον· καὶ τρίτον προσκυνή-
σαντες λαμβάνουσιν ἀπὸ τῆς τραπέζης, ὥσπερ ἱκετείαν ποιούμενοι μηδὲν
ἀσχημονεῖν. Φιλόχορος δέ φησι καὶ θέσμιον τεθῆναι προσφέρεσθαι μετὰ τὰ
σιτία πᾶσιν ἀκράτου μέρος, γεῦμα δὲ δεῖγμα τῆς ἀγαθοῦ θεοῦ δυνάμεως,
τὸν δὲ λοιπὸν ἤδη κεκραμένον. διὸ καὶ τροφοὺς τοῦ Διονύσου τὰς Νύμφας
ὀνομασθῆναι. ὅτι δὲ δοθείσης τῆς τοῦ Ἀγαθοῦ Δαίμονος κράσεως ἔθος ἦν
βαστάζεσθαι τὰς τραπέζας ὁ Σικελιώτης Διονύσιος ἔδειξε διὰ τῆς αὐτοῦ
ἀσεβείας. τῷ γὰρ ἐν Συρακούσαις Ἀσκληπιῷ ἀνακειμένης χρυσῆς τραπέζης
προπιὼν αὐτῷ ἄκρατον Ἀγαθοῦ Δαίμονος ἐκέλευσε βασταχθῆναι τὴν
τράπεζαν.
ὅτι Ἕλληνες θύοντες Ἡλίῳ, ὥς φησι Φύλαρχος, μέλι σπένδουσιν, οἶνον
οὐ φέροντες τοῖς βωμοῖς, δεῖν λέγοντες τὸν πάντα περιπολοῦντα καὶ συνέ-
χοντα ἀλλότριον εἶναι μέθης. ὅτι Ἀλκαῖος καὶ Ἀνακρέων ἐπαινοῦνται ἐπὶ
τῇ τῶν σκολίων ποιήσει καὶ Πράξιλλα ἡ Σικυωνία. τριῶν δὲ γενῶν ὄντων,
ὥς φησιν Ἀρτέμων, ἐν οἷς τὰ περὶ τὰς συνουσίας ἦν ᾀδόμενα, ὧν τὸ μὲν
πρῶτον ἦν ὃ πάντας ᾄδειν νόμος ἦν, τὸ δὲ δεύτερον ὃ πάντες μὲν ᾖδον,
οὐ μὴν ἀλλὰ κατά τινα περίοδον ἐξ ὑποδοχῆς, τρίτον δὲ οὗ μετεῖχον οὐ
πάντες, ἀλλ' οἱ συνετοὶ δοκοῦντες καὶ κατὰ τόπον τινὰ εἰ τύχοιεν ὄντες.
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. (epitome)

Volume 2,2, page 161, line 13
γυναικὸς χάριν· μήτε σὺ τόνδ' ἀγαθός περ ἐὼν ἀποαίρεο, κουρεῦ, μήτε σύ,
Πηλείδη.
ὅτι λοφνία ἡ ἐκ φλοιοῦ λαμπάς. δίμυξόν φησι λύχνον Φιλύλλιος. ὅτι
ἑλάνας τὰς λαμπάδας Νεάνθης λέγει παρὰ τὴν ἕλην.
207
Ἀθηναῖοι δὲ τὰς λαμπάδας φανούς φασιν, ὥς φησιν ὁ γλωσσογράφος

Σιληνός. Τιμαχίδας δὲ δέλετρόν φησι καλεῖσθαι τὸν φανόν, οἷον οἱ νυκ-
τερευόμενοι τῶν νέων ἔχουσιν, ὁ αὐτὸς δὲ καὶ ἑλάνη. Σέλευκος δὲ γράβιόν
φησι λέγεσθαι τὸ πρίνινον ἢ δρύινον ξύλον, ὃ ἐθλασμένον καὶ κατεσχις-
μένον ἐξάπτεσθαι καὶ φαίνειν τοῖς ὁδοιποροῦσιν. Θεοδωρίδας οὖν φησιν ὁ
Συρακούσιος· πίσσα δ' ὑπὸ γραβίων ἔσταζεν. λυχνοῦχον δὲ τὸν φανὸν ἐν
πολλοῖς εὑρήσει τις ἄν. Ἄλεξις· ὁ πρῶτος εὑρὼν μετὰ λυχνούχου περι-
πατεῖν τῆς νυκτὸς ἦν τις κηδεμὼν τῶν δακτύλων. ὃς ἐν ἄλλοις φησιν·
οἶμαι ἐπιτιμᾶν τινας ὅτι μεθύων τηνικάδε περιπατῶ. ποῖος γάρ ἐστι φανὸς
τοιοῦτος οἷος ὁ γλυκύτατος ἥλιος; Φερεκράτης· τὸν λυχνοῦχον ἔκφερ'
ἐνθεὶς τὸν λύχνον. φανὸν δέ τινές φασι τὴν ἐκ ξύλων τετμημένων δέσμην.
Φιλιππίδης· ὁ φανὸς ἡμῖν οὐκ ἔφαινεν οὐδέν. ἔπειτα φυσᾶν δυστυχὴς
οὐκ ἠδύνω; Φερεκράτης δὲ τὴν νῦν λυχνίαν λύχνιον καλεῖ. Ἀριστοφάνης
τε Ἱππεῦσί φησι· τῶν ἀκοντίων συνδοῦντες ὀρθὰ τρία λυχνίῳ χρώμεθα.
Εὐφορίων δέ φησι Διονύσιον τὸν νέον Ταραντίνοις εἰς τὸ πρυτανεῖον ἀνα-
θεῖναι λυχνεῖον δυνάμενον καίειν τοσούτους λύχνους ὅσος ὁ τῶν ἡμερῶν
Ισοκράτης. Archidamus (orat. 6) (0010: 016)

“Isocrate. Discours, vol. 2”, Ed. Mathieu, G., Brémond, É.
Paris: Les Belles Lettres, 1938, Repr. 1967 (1st edn. rev. et corr.).
Sec. 53, line 5
εἰ πολιορκουμένῃ τινὶ τῶν πόλεων τῶν συμμαχίδων εἷς

μόνος Λακεδαιμονίων βοηθήσειεν, ὑπὸ πάντων ἂν ὡμολο-
γεῖτο παρὰ τοῦτον γενέσθαι τὴν σωτηρίαν αὐτοῖς. Καὶ
τοὺς μὲν πλείστους τῶν τοιούτων ἀνδρῶν παρὰ τῶν πρες-
βυτέρων ἄν τις ἀκούσειεν, τοὺς δ' ὀνομαστοτάτους ἔχω
κἀγὼ διελθεῖν.
Πεδάριτος μὲν γὰρ εἰς Χίον εἰσπλεύ-
σας τὴν πόλιν αὐτῶν διέσωσεν· Βρασίδας δ' εἰς Ἀμφίπολιν
εἰσελθὼν, ὀλίγους τοὺς περὶ αὑτὸν τῶν πολιορκουμένων
συνταξάμενος, πολλοὺς ὄντας τοὺς πολιορκοῦντας ἐνίκη-
σεν μαχόμενος· Γύλιππος δὲ Συρακοσίοις βοηθήσας οὐ
μόνον ἐκείνους διέσωσεν, ἀλλὰ καὶ τὴν δύναμιν τὴν κρα-
τοῦσαν αὐτῶν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἅπασαν
αἰχμάλωτον ἔλαβεν.
Καίτοι πῶς οὐκ αἰσχρὸν τότε
μὲν ἕκαστον ἡμῶν ἱκανὸν εἶναι τὰς ἀλλοτρίας πόλεις δια-
φυλάττειν, νυνὶ δὲ πάντας μήτε δύνασθαι μήτε πειρᾶσθαι
τὴν ἡμετέραν αὐτῶν διασώζειν; Καὶ τὴν μὲν Εὐρώπην
καὶ τὴν Ἀσίαν μεστὴν πεποιηκέναι τροπαίων ὑπὲρ τῶν
ἄλλων πολεμοῦντας, ὑπὲρ δὲ τῆς πατρίδος οὕτω φανερῶς
ὑβριζομένης μηδὲ μίαν μάχην ἀξίαν λόγου φαίνεσθαι
Ισοκράτης. Philippus (orat. 5) (0010: 020)

“Isocrate. Discours, vol. 4”, Ed. Mathieu, G., Brémond, É.
Paris: Les Belles Lettres, 1962.
208
Sec. 65, line 3
τῇ ναυμαχίᾳ Λακεδαιμονίους μὲν ἐξέβαλεν ἐκ τῆς ἀρχῆς,

τοὺς δ' Ἕλληνας ἠλευθέρωσεν, οὐ μόνον δὲ τὰ τείχη
τῆς πατρίδος ἀνώρθωσεν, ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν εἰς τὴν
αὐτὴν δόξαν προήγαγεν ἐξ ἧσπερ ἐξέπεσεν. Καίτοι τίς ἂν
προσεδόκησεν ὑπ' ἀνδρὸς οὕτω ταπεινῶς πράξαντος
ἀναστραφήσεσθαι τὰ τῆς Ἑλλάδος πράγματα καὶ τὰς μὲν
ἀτιμωθήσεσθαι, τὰς δ' ἐπιπολάσειν τῶν Ἑλληνίδων πό-
λεων;
Διονύσιος τοίνυν – βούλομαι γὰρ ἐκ πολλῶν σε
πεισθῆναι ῥᾳδίαν εἶναι τὴν πρᾶξιν ἐφ' ἥν σε τυγχάνω
παρακαλῶν – πολλοστὸς ὢν Συρακοσίων καὶ τῷ γένει καὶ
τῇ δόξῃ καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, ἐπιθυμήσας μοναρχίας
ἀλόγως καὶ μανικῶς καὶ τολμήσας ἅπαντα πράττειν τὰ
φέροντα πρὸς τὴν δύναμιν ταύτην, κατέσχε μὲν Συρα-
κούσας, ἁπάσας δὲ τὰς ἐν Σικελίᾳ πόλεις, ὅσαι περ
ἦσαν Ἑλληνίδες, κατεστρέψατο, τηλικαύτην δὲ δύναμιν
περιεβάλετο καὶ πεζὴν καὶ ναυτικὴν ὅσην οὐδεὶς ἀνὴρ
τῶν πρὸ ἐκείνου γενομένων.
Ἔτι τοίνυν Κῦρος,
ἵνα μνησθῶμεν καὶ περὶ τῶν βαρβάρων, ἐκτεθεὶς μὲν
ὑπὸ τῆς μητρὸς εἰς τὴν ὁδὸν, ἀναιρεθεὶς δ' ὑπὸ Περσίδος
Ισοκράτης. Philippus (orat. 5) Sec. 65, line 7
προσεδόκησεν ὑπ' ἀνδρὸς οὕτω ταπεινῶς πράξαντος

ἀναστραφήσεσθαι τὰ τῆς Ἑλλάδος πράγματα καὶ τὰς μὲν
ἀτιμωθήσεσθαι, τὰς δ' ἐπιπολάσειν τῶν Ἑλληνίδων πό-
λεων;
Διονύσιος τοίνυν – βούλομαι γὰρ ἐκ πολλῶν σε
πεισθῆναι ῥᾳδίαν εἶναι τὴν πρᾶξιν ἐφ' ἥν σε τυγχάνω
παρακαλῶν – πολλοστὸς ὢν Συρακοσίων καὶ τῷ γένει καὶ
τῇ δόξῃ καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, ἐπιθυμήσας μοναρχίας
ἀλόγως καὶ μανικῶς καὶ τολμήσας ἅπαντα πράττειν τὰ
τῶν πρὸ ἐκείνου γενομένων.
Ἔτι τοίνυν Κῦρος,
ἵνα μνησθῶμεν καὶ περὶ τῶν βαρβάρων, ἐκτεθεὶς μὲν
ὑπὸ τῆς μητρὸς εἰς τὴν ὁδὸν, ἀναιρεθεὶς δ' ὑπὸ Περσίδος
γυναικός, εἰς τοσαύτην ἦλθεν μεταβολὴν ὥσθ' ἁπάσης
τῆς Ἀσίας γενέσθαι δεσπότης.
Ὅπου δ' Ἀλκιβιάδης μὲν φυγὰς ὢν, Κόνων δὲ
δεδυστυχηκὼς, Διονύσιος δ' οὐκ ἔνδοξος ὢν, Κῦρος δ'
209
Δημοσθένης [Philippi] epistula (0014: 012)

“Demosthenis orationes, vol. 1”, Ed. Butcher, S.H.Oxford: Clarendon Press, 1903,
Repr. 1966.Sec. 10, line 3
τοῦτ' ἴσον ἢ δίκαιον, ὅταν μὲν ὑμῖν συμφέρῃ, πολέμιον εἶναι

φάσκειν αὐτὸν τῆς πόλεως, ὅταν δ' ἐμὲ συκοφαντεῖν βού-
λησθε, πολίτην ἀποδείκνυσθαι τὸν αὐτὸν ὑφ' ὑμῶν· καὶ
Σιτάλκου μὲν ἀποθανόντος, ᾧ μετέδοτε τῆς πολιτείας, εὐθὺς
ποιήσασθαι πρὸς τὸν ἀποκτείναντα φιλίαν, ὑπὲρ δὲ Κερσο-
βλέπτου πόλεμον αἴρεσθαι πρὸς ἡμᾶς; καὶ ταῦτα σαφῶς
εἰδότας ὅτι τῶν λαμβανόντων τὰς δωρεὰς τὰς τοιαύτας
οὐδεὶς οὔτε τῶν νόμων οὔτε τῶν ψηφισμάτων οὐδὲν φρον-
τίζει τῶν ὑμετέρων. οὐ μὴν ἀλλ' εἰ δεῖ πάντα τἄλλα
παραλιπόντα συντόμως εἰπεῖν, ὑμεῖς ἔδοτε πολιτείαν Εὐα-
γόρᾳ τῷ Κυπρίῳ καὶ Διονυσίῳ τῷ Συρακοσίῳ καὶ τοῖς
ἐκγόνοις τοῖς ἐκείνων. ἐὰν οὖν πείσητε τοὺς ἐκβαλόντας
ἑκατέρους αὐτῶν ἀποδοῦναι πάλιν τὰς ἀρχὰς τοῖς ἐκπεσοῦσι,
κομίζεσθε καὶ παρ' ἐμοῦ τὴν Θρᾴκην, ὅσης Τήρης καὶ
Κερσοβλέπτης ἦρχον. εἰ δὲ τοῖς μὲν ἐκείνων κρατήσασι
μηδ' ἐγκαλεῖν ἀξιοῦτε μηδέν, ἐμὲ δ' ἐνοχλεῖτε, πῶς οὐ
δικαίως ὑμᾶς ἀμυνοίμην ἄν;
Δημοσθένης Adversus Leptinem (0014: 020)

“Demosthenis orationes, vol. 2.1”, Ed. Butcher, S.H.
Oxford: Clarendon Press, 1907, Repr. 1966.
Sec. 161, line 7
‘ἀτελῆ πλὴν τῶν ἀφ' Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονος.’ κα-

λῶς. ‘μηδὲ τὸ λοιπὸν ἐξεῖναι δοῦναι.’ μηδ' ἂν τοιοῦτοί
τινες γένωνται, Λεπτίνη; εἰ τὰ πρὸ τοῦ κατεμέμφου, τί; μὴ
καὶ τὰ μέλλοντ' ᾔδεις; ὅτι νὴ Δία πόρρω τοῦ τι τοιοῦτον
νῦν ἐλπίζειν ἐσμέν. καὶ εἴημέν γ', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι· ἀλλὰ
χρή γ' ἀνθρώπους ὄντας τοιαῦτα καὶ λέγειν καὶ νομοθετεῖν
οἷς μηδεὶς ἂν νεμεσήσαι, καὶ τἀγαθὰ μὲν προσδοκᾶν καὶ τοῖς
θεοῖς εὔχεσθαι διδόναι, πάντα δ' ἀνθρώπιν' ἡγεῖσθαι. οὐδὲ
γὰρ ἂν Λακεδαιμόνιοί ποτ' ἤλπισαν εἰς τοιαῦτα πράγματ'
ἀφίξεσθαι, οὐδέ γ' ἴσως Συρακόσιοι, τὸ πάλαι δημοκρατού-
μενοι καὶ φόρους Καρχηδονίους πραττόμενοι καὶ πάντων τῶν
περὶ αὑτοὺς ἄρχοντες καὶ ναυμαχίᾳ νενικηκότες ἡμᾶς, ὑφ'
ἑνὸς γραμματέως, ὃς ὑπηρέτης ἦν, ὥς φασι, τυραννήσε-
σθαι. οὐδέ γ' ὁ νῦν ὢν Διονύσιος ἤλπισεν ἄν ποτ' ἴσως
πλοίῳ στρογγύλῳ καὶ στρατιώταις ὀλίγοις Δίων' ἐλθόντ' ἐφ'
αὑτὸν ἐκβαλεῖν τὸν τριήρεις πολλὰς καὶ ξένους καὶ πόλεις
κεκτημένον. ἀλλ', οἶμαι, τὸ μέλλον ἄδηλον πᾶσιν ἀνθρώ-
ποις, καὶ μικροὶ καιροὶ μεγάλων πραγμάτων αἴτιοι γίγνονται.
διὸ δεῖ μετριάζειν ἐν ταῖς εὐπραξίαις καὶ προορωμένους τὸ
μέλλον φαίνεσθαι.
210
Δημοσθένης Contra Zenothemin (0014: 032)

“Demosthenis orationes, vol. 2.2”, Ed. Rennie, W.
Oxford: Clarendon Press, 1921, Repr. 1966.Sec. 4, line 5
τὴν ὅλην ἐπιβουλὴν καὶ πονηρίαν τουτουὶ τοῦ ἀνθρώπου

ὄψεσθε. δέομαι δ' ὑμῶν πάντων, ὦ ἄνδρες δικασταί, εἴπερ
ἄλλῳ τινὶ πώποτε πράγματι τὸν νοῦν προσέσχετε, καὶ τούτῳ
προσέχειν· ἀκούσεσθε γὰρ ἀνθρώπου τόλμαν καὶ πονηρίαν
οὐ τὴν τυχοῦσαν, ἄνπερ ἐγὼ τὰ πεπραγμέν' αὐτῷ πρὸς ὑμᾶς
πολλάκις εἰπεῖν δυνηθῶ. οἶμαι δέ.
Ζηνόθεμις γὰρ οὑτοσί, ὢν ὑπηρέτης Ἡγεστράτου τοῦ
ναυκλήρου, ὃν καὶ αὐτὸς ἔγραψεν ἐν τῷ ἐγκλήματι ὡς ἐν
τῷ πελάγει ἀπώλετο (πῶς δέ, οὐ προσέγραψεν, ἀλλ' ἐγὼ
φράσω), ἀδίκημα τοιουτονὶ μετ' ἐκείνου συνεσκευάσατο.
χρήματ' ἐν ταῖς Συρακούσαις ἐδανείζεθ' οὗτος κἀκεῖνος.
ὡμολόγει δ' ἐκεῖνος μὲν πρὸς τοὺς τούτῳ δανείζοντας, εἴ τις
ἔροιτο, ἐνεῖναι σῖτον ἐν τῇ νηὶ τούτῳ πολύν, οὗτος δὲ πρὸς
τοὺς ἐκείνῳ τὸν γόμον οἰκεῖον ἔχειν αὐτὸν τῆς νεώς· ὢν δ'
ὁ μὲν ναύκληρος, ὁ δ' ἐπιβάτης, ἐπιστεύοντ' εἰκότως ἃ περὶ
ἀλλήλων ἔλεγον. λαμβάνοντες δὲ τὰ χρήματα, οἴκαδ'
ἀπέστελλον εἰς τὴν Μασσαλίαν, καὶ οὐδὲν εἰς τὴν ναῦν
εἰσέφερον. οὐσῶν δὲ τῶν συγγραφῶν, ὥσπερ εἰώθασιν
ἅπασαι, σωθείσης τῆς νεὼς ἀποδοῦναι τὰ χρήματα, ἵν' ἀπο-
στερήσαιεν τοὺς δανείσαντας, τὴν ναῦν καταδῦσαι ἐβουλεύ-
σαντο. ὁ μὲν οὖν Ἡγέστρατος, ὡς ἀπὸ τῆς γῆς ἀπῆραν
Δημοσθένης Contra Zenothemin Sec. 18, line 2
σημεῖον ὑμῖν ἐρῶ· πρὸ γὰρ τοῦ διακόπτειν ἐπιχειρῆσαι τὴν

ναῦν, τίθενται πρός τινα τῶν συμπλεόντων οὗτος καὶ ὁ
Ἡγέστρατος συγγραφήν. καίτοι εἰ μὲν εἰς πίστιν ἔδωκας,
τί πρὸ τοῦ κακουργήματος ἂν τὰ βέβαι' ἐποιοῦ; εἰ δ' ἀπι-
στῶν ἐτύγχανες, τί οὐχ, ὥσπερ οἱ ἄλλοι, τὰ δίκαι' ἐλάμβανες
ἐν τῇ γῇ;’ τί ἂν τὰ πολλὰ λέγοι τις; ἦν γὰρ οὐδ' ὁτιοῦν
πλέον ἡμῖν ταῦτα λέγουσιν, ἀλλ' εἴχετο τοῦ σίτου. ἐξῆγεν
αὐτὸν Πρῶτος καὶ ὁ κοινωνὸς τοῦ Πρώτου, Φέρτατος· οὑτοσὶ
δ' οὐκ ἐξήγετο, οὐδ' ἂν ἔφη διαρρήδην ὑπ' οὐδενὸς ἐξαχθῆναι,
εἰ μὴ αὐτὸν ἐγὼ ἐξάξω. μετὰ ταῦτα προὐκαλεῖθ' ὁ Πρῶτος
αὐτὸν καὶ ἡμεῖς ἐπὶ τὴν ἀρχὴν τὴν τῶν Συρακοσίων, κἂν μὲν
ἐωνημένος τὸν σῖτον ἐκεῖνος φαίνηται καὶ τὰ τέλη κείμεν'
ἐκείνῳ καὶ τὰς τιμὰς ὁ διαλύων ἐκεῖνος, τοῦτον πονηρὸν ὄντ'
ἀξιοῦμεν ζημιοῦσθαι, εἰ δὲ μή, καὶ τὰ διάφορ' ἀπολαβεῖν καὶ
τάλαντον προσλαβεῖν, καὶ τοῦ σίτου ἀφιστάμεθα. ταῦτ'
ἐκείνου προκαλουμένου καὶ λέγοντος καὶ ἡμῶν οὐδὲν ἦν
πλέον, ἀλλ' ἦν αἵρεσις ἢ τοῦτον ἐξάγειν ἢ ἀπολωλεκέναι
σωθέντα καὶ παρόντα τὰ ἡμέτερ' αὐτῶν. ὁ γὰρ αὖ Πρῶτος
διεμαρτύρετ' ἐξάγειν, βεβαιῶν ἀναπλεῖν ἐθέλειν εἰς τὴν
211
Σικελίαν· εἰ δὲ ταῦτ' ἐθέλοντος αὑτοῦ προησόμεθ' ἡμεῖς

τούτῳ τὸν σῖτον, οὐδὲν αὑτῷ μέλειν. καὶ ὅτι ταῦτ' ἀληθῆ
Αριστοφάνης κωμικός Aves (0019: 006)

“Aristophane, vol. 3”, Ed. Coulon, V., van Daele, M.
Paris: Les Belles Lettres, 1928, Repr. 1967 (1st edn. corr.).Line 1297
ἐπέτονθ' ἕωθεν ὥσπερ ἡμεῖς ἐπὶ νομόν·

κἀκεῖθεν ἂν κατῇρον εἰς τὰ βιβλία·
εἶτ' ἂν ἐνέμοντ' ἐνταῦθα τὰ ψηφίσματα.
Ὠρνιθομάνουν δ' οὕτω περιφανῶς ὥστε καὶ
πολλοῖσιν ὀρνίθων ὀνόματ' ἦν κείμενα.
Πέρδιξ μὲν εἷς κάπηλος ὠνομάζετο
χωλός, Μενίππῳ δ' ἦν Χελιδὼν τοὔνομα,
Ὀπουντίῳ δ' ὀφθαλμὸν οὐκ ἔχων Κόραξ,
Κορυδὸς Φιλοκλέει, Χηναλώπηξ Θεογένει,
Ἶβις Λυκούργῳ, Χαιρεφῶντι Νυκτερίς,
Συρακοσίῳ δὲ Κίττα· Μειδίας δέ τοι
Ὄρτυξ ἐκαλεῖτο· καὶ γὰρ ᾔκειν ὄρτυγι
ὑπὸ στυφοκόπου τὴν κεφαλὴν πεπληγμένῳ.
Ἦιδον δ' ὑπὸ φιλορνιθίας πάντες μέλη,
ὅπου χελιδὼν ἦν τις ἐμπεποημένη
ἢ πηνέλοψ ἢ χήν τις ἢ περιστερὰ
ἢ πτέρυγες, ἢ πτεροῦ τι καὶ σμικρὸν προσῆν.
Τοιαῦτα μὲν τἀκεῖθεν. Ἓν δέ σοι λέγω·
Ἥξουσ' ἐκεῖθεν δεῦρο πλεῖν ἢ μυρίοι
πτερῶν δεόμενοι καὶ τρόπων γαμψωνύχων.
Ὥστε πτερῶν σοι τοῖς ἐποίκοις δεῖ ποθέν.
Αριστοφάνης κωμικός Fragmenta (0019: 012)

“The fragments of Attic comedy, vol. 1”, Ed. Edmonds, J.M.
Leiden: Brill, 1957.Fragment 216, line 2
ἔγνωκ' ἔγωγε χαλκίον

ἱστάναι καὶ μυρρίνας.
ὁ δ' ἡλιαστὴς εἷρπε πρὸς τὴν κιγκλίδα.
τὸν Ἐρεχθέα μοι καὶ τὸν Αἰγέα κάλει.
ἀπόλωλα· τίλλων τὸν λαγὼν ὀφθήσομαι.
ταχύ νυν πέτου καὶ μὴ τροπίαν οἶνον φέρε.
οὐκ ἀλλὰ τοῦτό γ' ἐπίχυσίς του χαλκίου.
κἄγειν ἐκεῖθεν κακκάβην
ὦ στωμυλῆθραι δαιταλεῖς)
ἀλλ' οὐ γὰρ ἔμαθε ταῦτ' ἐμοῦ πέμποντος, ἀλλὰ μᾶλλον
πίνειν, ἔπειτ' ᾄδειν κακῶς, Συρακοσίαν τράπεζαν
Συβαριτίδας τ' εὐωχίας καὶ Χῖον ἐκ Λακαινᾶν,
καὶ καταμεθυσθῆν'ἡδέως τε καὶ φίλως.
εἰ̆ μὴ δικῶν τε γυργάθους ψηφισμάτων τε θωμοὺς
212
φέροντες
καὶ λεῖος ὥσπερ ἔγχελυς, χρυσοῦς ἔχων κικίννους
ἔσειον, ᾔτουν χρήματ', ἠπείλουν, ἐσυκοφάντουν.
εἰς τὰς τριήρεις δεῖν ἀναλοῦν ταῦτα καὶ τὰ τείχη,
εἰς οἷ' ἀνάλουν οἱ πρὸ τοῦ τὰ χρήματα.
ὅστις αὐλοῖς καὶ λύραισι κατατέτριμμαι χρώμενος,
εἶτά με σκάπτειν κελεύεις;

“Comicorum Atticorum fragmenta, vol. 1”, Ed. Kock, T.
Leipzig: Teubner, 1880.Fragment 216, line 2
φέρ' ἴδω, τί σοι δῶ τῶν μύρων; ψάγδαν φιλεῖς;

οὐδ' ἐστὶν αὐτῷ στλεγγὶς οὐδὲ λήκυθος.
οὐδ' ἀργύριον ἔστιν κεκερματισμένον.
ὁ δ' ἡλιαστὴς εἷρπε πρὸς τὴν κιγκλίδα.
τὸν Ἐρεχθέα μοι καὶ τὸν Αἰγέα κάλει.
ἀπόλωλα· τίλλων τὸν λαγὼν ὀφθήσομαι.
ταχύ νυν πέτου καὶ μὴ τροπίαν οἶνον φέρε.
οὐκ ἀλλὰ τοῦτό γ' ἐπίχυσις τοῦ χαλκίου.
κἄγειν ἐκεῖθεν κακκάβην
ἀλλ' οὐ γὰρ ἔμαθε ταῦτ' ἐμοῦ πέμποντος, ἀλλὰ μᾶλλον
πίνειν, ἔπειτ' ᾄδειν κακῶς, Συρακοσίαν τράπεζαν,
Συβαρίτιδάς τ' εὐωχίας καὶ ‘Χῖον ἐκ Λακαινᾶν’.
εἰ μὴ δικῶν τε γυργάθους ψηφισμάτων τε θωμοὺς
φέροντες
καὶ λεῖος ὥσπερ ἔγχελυς, χρυσοῦς ἔχων κικίννους.
ἔσειον, ᾔτουν χρήματ', ἠπείλουν, ἐσυκοφάντουν.
εἰς τὰς τριήρεις δεῖν ἀναλοῦν ταῦτα καὶ τὰ τείχη,
εἰς οἷ' ἀνήλουν οἱ πρὸ τοῦ τὰ χρήματα.
ὅστις αὐλοῖς καὶ λύραισι κατατέτριμμαι χρώμενος,

“Fragmenta comicorum Graecorum, vol. 2.2”, Ed. Meineke, A.
Berlin: Reimer, 1840, Repr. 1970.
Play Dait, fragment 19, line 2
{Α.} Ἀποβύσεταί σοι ταῦτά πη τὰ ῥήματα.

{Β.} Παρ' Ἀλκιβιάδου τοῦτο τἀποβύσεται.
{Α.} Τί ὑποτεκμαίρει καὶ κακῶς ἄνδρας λέγεις
καλοκαγαθεῖν ἀσκοῦντας; {Β.} Οἴμ', ὦ Θρασύμαχε,
τίς τοῦτο τῶν ξυνηγόρων τερθρεύεται;
Ὅστις αὐλοῖς καὶ λύραισι κατατέτριμμαι χρώμενος
Ἔγνωκ' ἐγὼ δὲ χαλκίον
τοῦτό γ' ἐς τὸ κοτταβεῖον ἱστάναι καὶ μυρρίνας.
213
Ἀλλ' οὐ γὰρ ἔμαθε ταῦτ' ἐμοῦ πέμποντος, ἀλλὰ μᾶλλον

πίνειν, ἔπειτ' ᾄδειν κακῶς, Συρακοσίαν τράπεζαν,
Συβαρίτιδάς τ' εὐωχίας καὶ Χῖον ἐκ Λακαινᾶν.
Καὶ λεῖος, ὥσπερ ἔγχελυς χρυσοῦς ἔχων κικίννους.
Εἰ μὴ δικῶν τε γύργαθος ψηφισμάτων τε θωμός.
Εἰς τὰς τριήρεις δεῖν ἀναλοῦν ταῦτα καὶ τὰ τείχη,
εἰς οἷ' ἀνάλουν οἱ πρὸ τοῦ τὰ χρήματα.
Ἔσειον, ᾔτουν χρήματ', ἠπείλουν, ἐσυκοφάντουν.
Εἰ μὴ μεταλάβῃ τοὐπίπεμπτον, κλᾳέτω.
Ὁ δ' ἡλιαστὴς εἷρπε πρὸς τὴν κιγκλίδα.
Τὸν Ἐρεχθέα μοι καὶ τὸν Αἰγέα κάλει.
Ἀπόλωλα· τίλλων τὸν λάγων ὀφθήσομαι.
Ανδοκίδης De pace (0027: 003)

“Andocide. Discours”, Ed. Dalmeyda, G.
Paris: Les Belles Lettres, 1930, Repr. 1966.Sec. 30, line 1
συνθέμενοι φιλίαν εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον, ἃ ἡμῖν ἐπρέ-

σβευσεν Ἐπίλυκος ὁΤεισάνδρου, τῆς μητρὸς τῆς ἡμε-
τέρας ἀδελφός, μετὰταῦτα Ἀμόργῃ πειθόμενοι τῷ δούλῳ
τῷ βασιλέως καὶ φυγάδι τὴν μὲν βασιλέως δύναμιν ἀπεβα-
λόμεθα ὡς οὐδενὸς οὖσαν ἀξίαν, τὴν δὲ Ἀμόργου φιλίαν
εἱλόμεθα, κρείττω νομίσαντες εἶναι· ἀνθ' ὧν βασιλεὺς
ὀργισθεὶς ἡμῖν, σύμμαχος γενόμενος Λακεδαιμονίοις,
παρέσχεν αὐτοῖς εἰς τὸν πόλεμον πεντακισχίλια τάλαντα,
ἕως κατέλυσαν ἡμῶν τὴν δύναμιν. Ἓν μὲν βούλευμα
τοιοῦτον ἐβουλευσάμεθα·
Συρακόσιοι δ' ὅτε ἦλθον
ἡμῶν δεόμενοι, φιλότητα μὲν ἀντὶ διαφορᾶς ἐθέλοντες
εἰρήνην δ' ἀντὶ πολέμου ποιεῖσθαι, τήν τε συμμαχίαν
ἀποδεικνύντες ὅσῳ κρείττων ἡ σφετέρα εἴη τῆς Ἐγεσταίων
καὶ Καταναίων, εἰ βουλοίμεθα πρὸς αὐτοὺς ποιεῖσθαι,
ἡμεῖς τοίνυν εἱλόμεθα καὶ τότε πόλεμον μὲν ἀντὶ εἰρήνης,
Ἐγεσταίους δὲ ἀντὶ Συρακοσίων, στρατεύεσθαι δ' εἰς
Σικελίαν ἀντὶ τοῦ μένοντες οἴκοι συμμάχους ἔχειν Συρα-
κοσίους· ἐξ ὧν πολλοὺς μὲν Ἀθηναίων ἀπολέσαντες
ἀριστίνδην καὶ τῶν συμμάχων, πολλὰς δὲ ναῦς καὶ χρή-
ματα καὶ δύναμιν ἀποβαλόντες, αἰσχρῶς διεκομίσθησαν οἱ
Ανδοκίδης De pace Sec. 30, line 7
ὀργισθεὶς ἡμῖν, σύμμαχος γενόμενος Λακεδαιμονίοις,

παρέσχεν αὐτοῖς εἰς τὸν πόλεμον πεντακισχίλια τάλαντα,
214

σωθέντες αὐτῶν.
Ανδοκίδης De pace Sec. 30, line 9

σωθέντες αὐτῶν.
Ὕστερον δὲ ὑπ' Ἀργείων ἐπεί-
σθημεν, οἵπερ νῦν ἥκουσι πείθοντες πολεμεῖν, πλεύσαντες
ἐπὶ τὴν Λακωνικὴν εἰρήνης ἡμῖν οὔσης πρὸς Λακεδαι-
μονίους ἐντεῖναι αὐτῶντὸν θυμόν, ἀρχὴν πολλῶν κακῶν·
ἐξ οὗ πολεμήσαντες ἠναγκάσθημεν τὰ τείχη κατασκάπτειν
καὶ τὰς ναῦς παραδιδόναι καὶ τοὺς φεύγοντας κατα-
δέχεσθαι. Ταῦτα δὲ πασχόντων ἡμῶν οἱ πείσαντες ἡμᾶς
Καινή Διαθήκη , Acta apostolorum (0031: 005)

“The Greek New Testament, 2nd edn.”, Ed. Aland, K., Black, M., Martini, C.M.,
Metzger, B.M., Wikgren, A.
Stuttgart: Württemberg Bible Society, 1968.
προσευξάμενος ἐπιθεὶς τὰς χεῖρας αὐτῷ ἰάσατο αὐτόν.

τούτου δὲ γενομένου καὶ οἱ λοιποὶ οἱ ἐν τῇ νήσῳ ἔχοντες
ἀσθενείας προσήρχοντο καὶ ἐθεραπεύοντο,
οἳ καὶ πολ-
λαῖς τιμαῖς ἐτίμησαν ἡμᾶς καὶ ἀναγομένοις ἐπέθεντο
215
τὰ πρὸς τὰς χρείας.

Μετὰ δὲ τρεῖς μῆνας ἀνήχθημεν ἐν πλοίῳ παρακε-
χειμακότι ἐν τῇ νήσῳ Ἀλεξανδρίνῳ, παρασήμῳ Διοσκού-
ροις.
καὶ καταχθέντες εἰς Συρακούσας ἐπεμείναμεν
ἡμέρας τρεῖς,
ὅθεν περιελόντες κατηντήσαμεν εἰς
Ῥήγιον. καὶ μετὰ μίαν ἡμέραν ἐπιγενομένου νότου
δευτεραῖοι ἤλθομεν εἰς Ποτιόλους,
οὗ εὑρόντες ἀδελ-
φοὺς παρεκλήθημεν παρ' αὐτοῖς ἐπιμεῖναι ἡμέρας ἑπτά·
καὶ οὕτως εἰς τὴν Ῥώμην ἤλθαμεν.
κἀκεῖθεν οἱ
ἀδελφοὶ ἀκούσαντες τὰ περὶ ἡμῶν ἦλθαν εἰς ἀπάντησιν
ἡμῖν ἄχρι Ἀππίου Φόρου καὶ Τριῶν Ταβερνῶν,
Ξενοφών Ελληνικά (0032: 001)“Xenophontis opera omnia, vol. 1”, Ed. Marchant,
E.C.Oxford: Clarendon Press, 1900, Repr. 1968.Book 1, Chap. 1, sec. 18, line 6
ἐκλάμψαντος καθορᾷ τὰς τοῦ Μινδάρου ναῦς γυμναζομένας

πόρρω ἀπὸ τοῦ λιμένος καὶ ἀπειλημμένας ὑπ' αὐτοῦ, ἑξήκοντα
οὔσας. οἱ δὲ Πελοποννήσιοι ἰδόντες τὰς τῶν Ἀθηναίων
τριήρεις οὔσας πλείους τε πολλῷ ἢ πρότερον καὶ πρὸς τῷ
λιμένι, ἔφυγον εἰς τὴν γῆν· καὶ συνορμίσαντες τὰς ναῦς
ἐμάχοντο ἐπιπλέουσι τοῖς ἐναντίοις. Ἀλκιβιάδης δὲ ταῖς
εἴκοσι τῶν νεῶν περιπλεύσας ἀπέβη εἰς τὴν γῆν. ἰδὼν
δὲ ὁ Μίνδαρος, καὶ αὐτὸς ἀποβὰς ἐν τῇ γῇ μαχόμενος ἀπέ-
θανεν· οἱ δὲ μετ' αὐτοῦ ὄντες ἔφυγον. τὰς δὲ ναῦς οἱ
Ἀθηναῖοι ᾤχοντο ἄγοντες ἁπάσας εἰς Προκόννησον πλὴν
τῶν Συρακοσίων· ἐκείνας δὲ αὐτοὶ κατέκαυσαν οἱ Συρακόσιοι.
ἐκεῖθεν δὲ τῇ ὑστεραίᾳ ἔπλεον οἱ Ἀθηναῖοι ἐπὶ Κύζικον. οἱ
δὲ Κυζικηνοὶ τῶν Πελοποννησίων καὶ Φαρναβάζου ἐκλι-
πόντων αὐτὴν ἐδέχοντο τοὺς Ἀθηναίους· Ἀλκιβιάδης δὲ
μείνας αὐτοῦ εἴκοσιν ἡμέρας καὶ χρήματα πολλὰ λαβὼν
παρὰ τῶν Κυζικηνῶν, οὐδὲν ἄλλο κακὸν ἐργασάμενος ἐν τῇ
πόλει ἀπέπλευσεν εἰς Προκόννησον. ἐκεῖθεν δ' ἔπλευσεν
εἰς Πέρινθον καὶ Σηλυμβρίαν. καὶ Περίνθιοι μὲν εἰσεδέ-
ξαντο εἰς τὸ ἄστυ τὸ στρατόπεδον· Σηλυμβριανοὶ δὲ ἐδέξαντο
μὲν οὔ, χρήματα δὲ ἔδοσαν. ἐντεῦθεν δ' ἀφικόμενοι τῆς
Καλχηδονίας εἰς Χρυσόπολιν ἐτείχισαν αὐτήν
Ξενοφών Ελληνικά Book 1, Chap. 1, sec. 26, line 1
κᾶλα. Μίνδαρος ἀπεσσύα. πεινῶντι τὤνδρες. ἀπορίομες

τί χρὴ δρᾶν. Φαρνάβαζος δὲ παντὶ τῷ τῶν Πελοποννη-
σίων στρατεύματι καὶ τοῖς συμμάχοις παρακελευσάμενος μὴ
ἀθυμεῖν ἕνεκα ξύλων, ὡς ὄντων πολλῶν ἐν τῇ βασιλέως,
216
ἕως ἂν τὰ σώματα σῶα ᾖ, ἱμάτιόν τ' ἔδωκεν ἑκάστῳ καὶ

ἐφόδιον δυοῖν μηνοῖν, καὶ ὁπλίσας τοὺς ναύτας φύλακας
κατέστησε τῆς ἑαυτοῦ παραθαλαττίας γῆς. καὶ συγκαλέσας
τούς τε ἀπὸ τῶν πόλεων στρατηγοὺς καὶ τριηράρχους ἐκέλευε
ναυπηγεῖσθαι τριήρεις ἐν Ἀντάνδρῳ ὅσας ἕκαστοι ἀπώλεσαν,
χρήματά τε διδοὺς καὶ ὕλην ἐκ τῆς Ἴδης κομίζεσθαι φράζων.
ναυπηγουμένων δὲ οἱ Συρακόσιοι ἅμα τοῖς Ἀντανδρίοις τοῦ
τείχους τι ἐπετέλεσαν, καὶ ἐν τῇ φρουρᾷ ἤρεσαν πάντων
μάλιστα. διὰ ταῦτα δὲ εὐεργεσία τε καὶ πολιτεία Συρα-
κοσίοις ἐν Ἀντάνδρῳ ἐστί. Φαρνάβαζος μὲν οὖν ταῦτα
διατάξας εὐθὺς εἰς Καλχηδόνα ἐβοήθει.
Ἐν δὲ τῷ χρόνῳ τούτῳ ἠγγέλθη τοῖς τῶν Συρακοσίων
στρατηγοῖς οἴκοθεν ὅτι φεύγοιεν ὑπὸ τοῦ δήμου. συγκαλέ-
σαντες οὖν τοὺς ἑαυτῶν στρατιώτας Ἑρμοκράτους προηγο-
ροῦντος ἀπωλοφύροντο τὴν ἑαυτῶν συμφοράν, ὡς ἀδίκως
φεύγοιεν ἅπαντες παρὰ τὸν νόμον· παρῄνεσάν τε προθύμους
εἶναι καὶ τὰ λοιπά, ὥσπερ τὰ πρότερα, καὶ ἄνδρας ἀγαθοὺς
ἀθυμεῖν ἕνεκα ξύλων, ὡς ὄντων πολλῶν ἐν τῇ βασιλέως,

ἕως ἂν τὰ σώματα σῶα ᾖ, ἱμάτιόν τ' ἔδωκεν ἑκάστῳ καὶ
πρὸς τὰ ἀεὶ παραγγελλόμενα, ἑλέσθαι δὲ ἐκέλευον ἄρχοντας,
μέχρι ἂν ἀφίκωνται οἱ ᾑρημένοι ἀντ' ἐκείνων. οἱ δ' ἀναβοή-
σαντες ἐκέλευον ἐκείνους ἄρχειν, καὶ μάλιστα οἱ τριήραρχοι

217

πρὸς τὰ ἀεὶ παραγγελλόμενα, ἑλέσθαι δὲ ἐκέλευον ἄρχοντας,
μέχρι ἂν ἀφίκωνται οἱ ᾑρημένοι ἀντ' ἐκείνων. οἱ δ' ἀναβοή-
σαντες ἐκέλευον ἐκείνους ἄρχειν, καὶ μάλιστα οἱ τριήραρχοι
καὶ οἱ ἐπιβάται καὶ οἱ κυβερνῆται. οἱ δ' οὐκ ἔφασαν δεῖν
στασιάζειν πρὸς τὴν ἑαυτῶν πόλιν· εἰ δέ τις ἐπικαλοίη τι
αὐτοῖς, λόγον ἔφασαν χρῆναι διδόναι, μεμνημένους Ὅσας τε

ναυμαχίας αὐτοὶ καθ' αὑτοὺς νενικήκατε καὶ ναῦς εἰλήφατε,
ὅσα τε μετὰ τῶν ἄλλων ἀήττητοι γεγόνατε ἡμῶν ἡγουμένων,
τάξιν ἔχοντες τὴν κρατίστην διά τε τὴν ἡμετέραν ἀρετὴν καὶ
διὰ τὴν ὑμετέραν προθυμίαν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν
ὑπάρχουσαν. οὐδενὸς δὲ οὐδὲν ἐπαιτιωμένου, δεομένων ἔμει-
ναν ἕως ἀφίκοντο οἱ ἀντ' ἐκείνων στρατηγοί, Δήμαρχός τ'
Ἐπικύδου καὶ Μύσκων Μενεκράτους καὶ Πόταμις Γνώσιος.
τῶν δὲ τριηράρχων ὀμόσαντες οἱ πλεῖστοι κατάξειν αὐτούς,
ἐπὰν εἰς Συρακούσας ἀφίκωνται, ἀπεπέμψαντο ὅποι ἐβού-
λοντο πάντας ἐπαινοῦντες· ἰδίᾳ δὲ οἱπρὸς Ἑρμοκράτην
προσομιλοῦντες μάλιστα ἐπόθησαν τήν τε ἐπιμέλειαν καὶ
προθυμίαν καὶ κοινότητα. ὧν γὰρ ἐγίγνωσκε τοὺς ἐπιεικε-
στάτους καὶ τριηράρχων καὶ κυβερνητῶν καὶ ἐπιβατῶν,
ἑκάστης ἡμέρας πρῲ καὶ πρὸς ἑσπέραν συναλίζων πρὸς
τὴν σκηνὴν τὴν ἑαυτοῦ ἀνεκοινοῦτο ὅ τι ἔμελλεν ἢ λέγειν
ἢ πράττειν, κἀκείνους ἐδίδασκε κελεύων λέγειν τὰ μὲν ἀπὸ
τοῦ παραχρῆμα, τὰ δὲ βουλευσαμένους. ἐκ τούτων Ἑρμο-
κράτης τὰ πολλὰ ἐν τῷ συνεδρίῳ ηὐδόξει, λέγειν τε δοκῶν
καὶ βουλεύειν τὰ κράτιστα. κατηγορήσας δὲ Τισσαφέρνους
στάτους καὶ τριηράρχων καὶ κυβερνητῶν καὶ ἐπιβατῶν,

218

ἐν Λακεδαίμονι Ἑρμοκράτης, μαρτυροῦντος καὶ Ἀστυόχου,
καὶ δόξας τὰ ὄντα λέγειν, ἀφικόμενος παρὰ Φαρνάβαζον,
πρὶν αἰτῆσαι χρήματα λαβών, παρεσκευάζετο πρὸς τὴν εἰς
Συρακούσας κάθοδον ξένους τε καὶ τριήρεις. ἐν τούτῳ δὲ
ἧκον οἱ διάδοχοι τῶν Συρακοσίων εἰς Μίλητον καὶ παρέλαβον
τὰς ναῦς καὶ τὸ στράτευμα.
Ἐν Θάσῳ δὲ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον στάσεως γενομένης
ἐκπίπτουσιν οἱ λακωνισταὶ καὶ ὁ Λάκων ἁρμοστὴς Ἐτεόνικος.
καταιτιαθεὶς δὲ ταῦτα πρᾶξαι σὺν Τισσαφέρνει Πασιππίδας
ὁ Λάκων ἔφυγεν ἐκ Σπάρτης· ἐπὶ δὲ τὸ ναυτικόν, ὃ ἐκεῖνος
ἡθροίκει ἀπὸ τῶν συμμάχων, ἐξεπέμφθη Κρατησιππίδας, καὶ
παρέλαβεν ἐν Χίῳ. περὶ δὲ τούτους τοὺς χρόνους Θρα-σύλλου ἐν Ἀθήναις ὄντος Ἆγις
ἐκ τῆς Δεκελείας

ἐν Λακεδαίμονι Ἑρμοκράτης, μαρτυροῦντος καὶ Ἀστυόχου,
καὶ δόξας τὰ ὄντα λέγειν, ἀφικόμενος παρὰ Φαρνάβαζον,
Ἐν Θάσῳ δὲ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον στάσεως γενομένης
ἐκπίπτουσιν οἱ λακωνισταὶ καὶ ὁ Λάκων ἁρμοστὴς Ἐτεόνικος.
καταιτιαθεὶς δὲ ταῦτα πρᾶξαι σὺν Τισσαφέρνει Πασιππίδας
ὁ Λάκων ἔφυγεν ἐκ Σπάρτης· ἐπὶ δὲ τὸ ναυτικόν, ὃ ἐκεῖνος
ἡθροίκει ἀπὸ τῶν συμμάχων, ἐξεπέμφθη Κρατησιππίδας, καὶ
παρέλαβεν ἐν Χίῳ. περὶ δὲ τούτους τοὺς χρόνους Θρα-
σύλλου ἐν Ἀθήναις ὄντος Ἆγις ἐκ τῆς Δεκελείας προνομὴν
ποιούμενος πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη ἦλθε τῶν Ἀθηναίων· Θρά-
συλλος δὲ ἐξαγαγὼν Ἀθηναίους καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς ἐν τῇ
λατταν τὴν στρατιάν, ὡς εἰς Ἔφεσον πλευσούμενος. Τισσα-

φέρνης δὲ αἰσθόμενος τοῦτο τὸ ἐπιχείρημα, στρατιάν τε
συνέλεγε πολλὴν καὶ ἱππέας ἀπέστελλε παραγγέλλων πᾶσιν
εἰς Ἔφεσον βοηθεῖν τῇ Ἀρτέμιδι. Θράσυλλος δὲ ἑβδόμῃ
καὶ δεκάτῃ ἡμέρᾳ μετὰ τὴν εἰσβολὴν εἰς Ἔφεσον ἀπέπλευσε,
καὶ τοὺς μὲν ὁπλίτας πρὸς τὸν Κορησσὸν ἀποβιβάσας, τοὺς
219
δὲ ἱππέας καὶ πελταστὰς καὶ ἐπιβάτας καὶ τοὺς ἄλλους

πάντας πρὸς τὸ ἕλος ἐπὶ τὰ ἕτερα τῆς πόλεως, ἅμα τῇ
ἡμέρᾳ προσῆγε δύο στρατόπεδα. οἱ δ' ἐκ τῆς πόλεως
ἐβοήθησαν σφίσιν οἵ τε σύμμαχοι οὓς Τισσαφέρνης ἤγαγε,
καὶ Συρακόσιοι οἵ τ' ἀπὸ τῶν προτέρων εἴκοσι νεῶν καὶ ἀπὸ
ἑτέρων πέντε, αἳ ἔτυχον τότε παραγενόμεναι, νεωστὶ ἥκουσαι
μετὰ Εὐκλέους τε τοῦ Ἵππωνος καὶ Ἡρακλείδου τοῦ Ἀρι-
στογένους στρατηγῶν, καὶ Σελινούςιαι δύο. οὗτοι δὲ πάντες
πρῶτον μὲν πρὸς τοὺς ὁπλίτας τοὺς ἐν Κορησσῷ ἐβοήθησαν·
τούτους δὲ τρεψάμενοι καὶ ἀποκτείναντες ἐξ αὐτῶν ὡσεὶ
ἑκατὸν καὶ εἰς τὴν θάλατταν καταδιώξαντες πρὸς τοὺς παρὰ
τὸ ἕλος ἐτράποντο. ἔφυγον δὲ κἀκεῖ οἱ Ἀθηναῖοι, καὶ ἀπώ-
λοντο αὐτῶν ὡς τριακόσιοι. οἱ δὲ Ἐφέσιοι τροπαῖον ἐνταῦθα
ἔστησαν καὶ ἕτερον πρὸς τῷ Κορησσῷ. τοῖς δὲ Συρακοσίοις
καὶ Σελινουσίοις κρατίστοις γενομένοις ἀριστεῖα ἔδωκαν καὶ
Ξενοφών Ελληνικά
ἀπολαβόντες ἀπέπλευσαν εἰς Νότιον, κἀκεῖ θάψαντες αὐτοὺς

ἔπλεον εὐθὺ Λέσβου καὶ Ἑλλησπόντου. ὁρμοῦντες δὲ ἐν
Μηθύμνῃ τῆς Λέσβου εἶδον παραπλεούσας ἐξ Ἐφέσου τὰς
Συρακοσίας ναῦς πέντε καὶ εἴκοσι· καὶ ἐπ' αὐτὰς ἀναχθέντες
τέτταρας μὲν ἔλαβον αὐτοῖς ἀνδράσι, τὰς δ' ἄλλας κατεδίωξαν
εἰς Ἔφεσον. καὶ τοὺς μὲν ἄλλους αἰχμαλώτους Θράσυλλος
εἰς Ἀθήνας ἀπέπεμψε πάντας, Ἀλκιβιάδην δὲ Ἀθηναῖον,
Ἀλκιβιάδου ὄντα ἀνεψιὸν καὶ συμφυγάδα, κατέλευσεν. ἐν-
τεῦθεν δὲ ἔπλευσεν εἰς τὴν Σηστὸν πρὸς τὸ ἄλλο στράτευμα.
ἐκεῖθεν δὲ ἅπασα ἡ στρατιὰ διέβη εἰς Λάμψακον. καὶ χει-
μὼν ἐπῄει, ἐν ᾧ οἱ αἰχμάλωτοι Συρακόσιοι, εἰργμένοι τοῦ
Πειραιῶς ἐν λιθοτομίαις, διορύξαντες τὴν πέτραν, ἀποδράντες
νυκτὸς ᾤχοντο εἰς Δεκέλειαν, οἱ δ' εἰς Μέγαρα. ἐν δὲ τῇ
Λαμψάκῳ συντάττοντος Ἀλκιβιάδου τὸ στράτευμα πᾶν οἱ
πρότεροι στρατιῶται οὐκ ἐβούλοντο τοῖς μετὰ Θρασύλλου
συντάττεσθαι, ὡς αὐτοὶ μὲν ὄντες ἀήττητοι, ἐκεῖνοι δὲ ἡττη-
μένοι ἥκοιεν. ἐνταῦθα δὴ ἐχείμαζον ἅπαντες Λάμψακον
τειχίζοντες. καὶ ἐστράτευσαν πρὸς Ἄβυδον· Φαρνάβαζος
δ' ἐβοήθησεν ἵπποις πολλοῖς, καὶ μάχῃ ἡττηθεὶς ἔφυγεν.
Ἀλκιβιάδης δὲ ἐδίωκεν ἔχων τούς τε ἱππέας
ἐν Χρυσοπόλει οἷς Φαρνάβαζος ἔπεμψε Μιτροβάτει καὶ

Ἀρνάπει, ὁ δ' ἐν Καλχηδόνι τοῖς παρ' Ἀλκιβιάδου Εὐρυ-
πτολέμῳ καὶ Διοτίμῳ τόν τε κοινὸν ὅρκον καὶ ἰδίᾳ ἀλλήλοις
πίστεις ἐποιήσαντο. Φαρνάβαζος μὲν οὖν εὐθὺς ἀπῄει,
καὶ τοὺς παρὰ βασιλέα πορευομένους πρέσβεις ἀπαντᾶν
220
ἐκέλευσεν εἰς Κύζικον. ἐπέμφθησαν δὲ Ἀθηναίων μὲν

Δωρόθεος, Φιλοκύδης, Θεογένης, Εὐρυπτόλεμος, Μαντίθεος,
σὺν δὲ τούτοις Ἀργεῖοι Κλεόστρατος, Πυρρόλοχος· ἐπο-
ρεύοντο δὲ καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεις Πασιππίδας καὶ
ἕτεροι, μετὰ δὲ τούτων καὶ Ἑρμοκράτης, ἤδη φεύγων ἐκ
Συρακουσῶν, καὶ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Πρόξενος. καὶ Φαρνά-
βαζος μὲν τούτους ἦγεν· οἱ δὲ Ἀθηναῖοι τὸ Βυζάντιον
ἐπολιόρκουν περιτειχίσαντες, καὶ πρὸς τὸ τεῖχος ἀκροβολι-
σμοὺς καὶ προσβολὰς ἐποιοῦντο. ἐν δὲ τῷ Βυζαντίῳ ἦν
Κλέαρχος Λακεδαιμόνιος ἁρμοστὴς καὶ σὺν αὐτῷ τῶν
περιοίκων τινὲς καὶ τῶν νεοδαμώδων οὐ πολλοὶ καὶ Με-
γαρεῖς καὶ ἄρχων αὐτῶν Ἕλιξος Μεγαρεὺς καὶ Βοιωτοὶ
καὶ τούτων ἄρχων Κοιρατάδας. οἱ δ' Ἀθηναῖοι ὡς οὐδὲν
ἐδύναντο διαπράξασθαι κατ' ἰσχύν, ἔπεισάν τινας τῶν Βυ-
ζαντίων προδοῦναι τὴν πόλιν. Κλέαρχος δὲ ὁ ἁρμοστὴς
οἰόμενος οὐδένα ἂν τοῦτο ποιῆσαι, καταστήσας δὲ ἅπαντα
λιμῷ. τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφ' οἷς οἱ

Λακεδαιμόνιοι ποιοῖντο τὴν εἰρήνην· προηγόρει δὲ αὐτῶν
Θηραμένης, λέγων ὡς χρὴ πείθεσθαι Λακεδαιμονίοις καὶ τὰ
τείχη περιαιρεῖν. ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, πολὺ δὲ
πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τὴν εἰρήνην.
μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ καὶ
οἱ φυγάδες κατῇσαν καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπ' αὐλητρί-
δων πολλῇ προθυμίᾳ, νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ
Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας.
Καὶ ὁ ἐνιαυτὸς ἔληγεν, ἐν ᾧ μεσοῦντι Διονύσιος ὁ Ἑρμο-
κράτους Συρακόσιος ἐτυράννησε, μάχῃ μὲν πρότερον ἡττηθέν-
των ὑπὸ Συρακοσίων Καρχηδονίων, σπάνει δὲ σίτου ἑλόντων
Ἀκράγαντα, ἐκλιπόντων τῶν Σικελιωτῶν τὴν πόλιν.
Τῷ δ' ἐπιόντι ἔτει [ᾧ ἦν Ὀλυμπιάς, ᾗ τὸ στάδιον ἐνίκα
Κροκίνας Θετταλός, Εὐδίου ἐν Σπάρτῃ ἐφορεύοντος, Πυθο-
δώρου δ' ἐν Ἀθήναις ἄρχοντος, ὃν Ἀθηναῖοι, ὅτι ἐν ὀλιγαρ-
χίᾳ ᾑρέθη, οὐκ ὀνομάζουσιν, ἀλλ' ἀναρχίαν τὸν ἐνιαυτὸν
καλοῦσιν. ἐγένετο δὲ αὕτη ἡ ὀλιγαρχία ὧδε.] ἔδοξε τῷ
δήμῳ τριάκοντα ἄνδρας ἑλέσθαι, οἳ τοὺς πατρίους νόμους
συγγράψουσι, καθ' οὓς πολιτεύσουσι. καὶ ᾑρέθησαν οἵδε·
Πολυχάρης, Κριτίας, Μηλόβιος, Ἱππόλοχος, Εὐκλείδης,
Ἐρατοσθένης, Χαρικλῆς, Ὀνομακλῆς, Θέογνις, Αἰσχίνης,

Θεογένης, Κλεομήδης, Ἐρασίστρατος, Φείδων, Δρακοντίδης,
Εὐμάθης, Ἀριστοτέλης, Ἱππόμαχος, Μνησιθείδης. τούτων
δὲ πραχθέντων ἀπέπλει Λύσανδρος πρὸς Σάμον, Ἆγις δ' ἐκ
τῆς Δεκελείας ἀπαγαγὼν τὸ πεζὸν στράτευμα διέλυσε κατὰ
πόλεις ἑκάστους.
Κατὰ δὲ τοῦτον τὸν καιρὸν περὶ ἡλίου ἔκλειψιν Λυκό-
221
φρων ὁ Φεραῖος, βουλόμενος ἄρξαι ὅλης τῆς Θετταλίας,

τοὺς ἐναντιουμένους αὐτῷ τῶν Θετταλῶν, Λαρισαίους τε καὶ
ἄλλους, μάχῃ ἐνίκησε καὶ πολλοὺς ἀπέκτεινεν.
Ἐν δὲ τῷ αὐτῷ χρόνῳ καὶ Διονύσιος ὁ Συρακόσιος
τύραννος μάχῃ ἡττηθεὶς ὑπὸ Καρχηδονίων Γέλαν καὶ Καμά-
ριναν ἀπώλεσε. μετ' ὀλίγον δὲ καὶ Λεοντῖνοι Συρακοσίοις
συνοικοῦντες ἀπέστησαν εἰς τὴν αὑτῶν πόλιν ἀπὸ Διονυσίου
καὶ Συρακοσίων. παραχρῆμα δὲ καὶ οἱ Συρακόσιοι ἱππεῖς
ὑπὸ Διονυσίου εἰς Κατάνην ἀπεστάλησαν.
Οἱ δὲ Σάμιοι πολιορκούμενοι ὑπὸ Λυσάνδρου πάντῃ, ἐπεὶ
οὐ βουλομένων αὐτῶν τὸ πρῶτον ὁμολογεῖν προσβάλλειν
ἤδη ἔμελλεν ὁ Λύσανδρος, ὡμολόγησαν ἓν ἱμάτιον ἔχων
ἕκαστος ἀπιέναι τῶν ἐλευθέρων, τὰ δ' ἄλλα παραδοῦναι·
δὲ πραχθέντων ἀπέπλει Λύσανδρος πρὸς Σάμον, Ἆγις δ' ἐκ

τῆς Δεκελείας ἀπαγαγὼν τὸ πεζὸν στράτευμα διέλυσε κατὰ
πόλεις ἑκάστους.
Κατὰ δὲ τοῦτον τὸν καιρὸν περὶ ἡλίου ἔκλειψιν Λυκό-
φρων ὁ Φεραῖος, βουλόμενος ἄρξαι ὅλης τῆς Θετταλίας,
τοὺς ἐναντιουμένους αὐτῷ τῶν Θετταλῶν, Λαρισαίους τε καὶ
ἄλλους, μάχῃ ἐνίκησε καὶ πολλοὺς ἀπέκτεινεν.
Ἐν δὲ τῷ αὐτῷ χρόνῳ καὶ Διονύσιος ὁ Συρακόσιος
τύραννος μάχῃ ἡττηθεὶς ὑπὸ Καρχηδονίων Γέλαν καὶ Καμά-
ριναν ἀπώλεσε. μετ' ὀλίγον δὲ καὶ Λεοντῖνοι Συρακοσίοις
συνοικοῦντες ἀπέστησαν εἰς τὴν αὑτῶν πόλιν ἀπὸ Διονυσίου
καὶ Συρακοσίων. παραχρῆμα δὲ καὶ οἱ Συρακόσιοι ἱππεῖς
ὑπὸ Διονυσίου εἰς Κατάνην ἀπεστάλησαν.
Οἱ δὲ Σάμιοι πολιορκούμενοι ὑπὸ Λυσάνδρου πάντῃ, ἐπεὶ
οὐ βουλομένων αὐτῶν τὸ πρῶτον ὁμολογεῖν προσβάλλειν
ἤδη ἔμελλεν ὁ Λύσανδρος, ὡμολόγησαν ἓν ἱμάτιον ἔχων
ἕκαστος ἀπιέναι τῶν ἐλευθέρων, τὰ δ' ἄλλα παραδοῦναι·
καὶ οὕτως ἐξῆλθον. Λύσανδρος δὲ τοῖς ἀρχαίοις πολίταις
παραδοὺς τὴν πόλιν καὶ τὰ ἐνόντα πάντα καὶ δέκα ἄρχον-
τας καταστήσας φρουρεῖν ἀφῆκε τὸ τῶν συμμάχων ναυτικὸν
πολέμῳ, τοιούτους καὶ Λακεδαιμονίους αὐτῷ γίγνεσθαι. οἱ

δ' ἔφοροι δίκαια νομίσαντες λέγειν αὐτόν, Σαμίῳ τῷ τότε
ναυάρχῳ ἐπέστειλαν ὑπηρετεῖν Κύρῳ, εἴ τι δέοιτο. κἀκεῖνος
μέντοι προθύμως ὅπερ ἐδεήθη ὁ Κῦρος ἔπραξεν· ἔχων γὰρ
τὸ ἑαυτοῦ ναυτικὸν σὺν τῷ Κύρου περιέπλευσεν εἰς Κιλικίαν,
καὶ ἐποίησε τὸν τῆς Κιλικίας ἄρχοντα Συέννεσιν μὴ δύνα-
σθαι κατὰ γῆν ἐναντιοῦσθαι Κύρῳ πορευομένῳ ἐπὶ βασιλέα.
ὡς μὲν οὖν Κῦρος στράτευμά τε συνέλεξε καὶ τοῦτ' ἔχων
ἀνέβη ἐπὶ τὸν ἀδελφόν, καὶ ὡς ἡ μάχη ἐγένετο, καὶ ὡς
222
ἀπέθανε, καὶ ὡς ἐκ τούτου ἀπεσώθησαν οἱ Ἕλληνες ἐπὶ

θάλατταν, Θεμιστογένει τῷ Συρακοσίῳ γέγραπται.
Ἐπεὶ μέντοι Τισσαφέρνης, πολλοῦ ἄξιος βασιλεῖ δόξας
γεγενῆσθαι ἐν τῷ πρὸς τὸν ἀδελφὸν πολέμῳ, σατράπης
κατεπέμφθη ὧν τε αὐτὸς πρόσθεν ἦρχε καὶ ὧν Κῦρος, εὐθὺς
ἠξίου τὰς Ἰωνικὰς πόλεις ἁπάσας ἑαυτῷ ὑπηκόους εἶναι.
αἱ δὲ ἅμα μὲν ἐλεύθεραι βουλόμεναι εἶναι, ἅμα δὲ φοβούμεναι
τὸν Τισσαφέρνην, ὅτι Κῦρον, ὅτ' ἔζη, ἀντ' ἐκείνου ᾑρημέναι
ἦσαν, εἰς μὲν τὰς πόλεις οὐκ ἐδέχοντο αὐτόν, εἰς Λακεδαί-
μονα δὲ ἔπεμπον πρέσβεις, καὶ ἠξίουν, ἐπεὶ πάσης τῆς Ἑλ-
λάδος προστάται εἰσίν, ἐπιμεληθῆναι καὶ σφῶν τῶν ἐν τῇ
Ἀσίᾳ Ἑλλήνων, ὅπως ἥ τε χώρα μὴ δῃοῖτο αὐτῶν καὶ
εἰλημμένου τοῦ ἀνδρὸς ἧκεν ἱππεὺς φέρων τὰ ὀνόματα ὧν

ὁ Κινάδων ἀπέγραψε, παραχρῆμα τόν τε μάντιν Τισαμενὸν
καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς ἐπικαιριωτάτους συνελάμβανον. ὡς
δ' ἀνήχθη ὁ Κινάδων καὶ ἠλέγχετο, καὶ ὡμολόγει πάντα
καὶ τοὺς συνειδότας ἔλεγε, τέλος αὐτὸν ἤροντο τί καὶ βου-
λόμενος ταῦτα πράττοι. ὁ δ' ἀπεκρίνατο, μηδενὸς ἥττων
εἶναι ἐν Λακεδαίμονι. ἐκ τούτου μέντοι ἤδη δεδεμένος καὶ
τὼ χεῖρε καὶ τὸν τράχηλον ἐν κλοιῷ μαστιγούμενος καὶ
κεντούμενος αὐτός τε καὶ οἱ μετ' αὐτοῦ κατὰ τὴν πόλιν
περιήγοντο. καὶ οὗτοι μὲν δὴ τῆς δίκης ἔτυχον.
Μετὰ δὲ ταῦτα Ἡρώδας τις Συρακόσιος ἐν Φοινίκῃ ὢν
μετὰ ναυκλήρου τινός, καὶ ἰδὼν τριήρεις Φοινίσσας, τὰς
μὲν καταπλεούσας ἄλλοθεν, τὰς δὲ καὶ αὐτοῦ πεπληρω-
μένας, τὰς δὲ καὶ ἔτι κατασκευαζομένας, προσακούσας δὲ
καὶ τοῦτο, ὅτι τριακοσίας αὐτὰς δέοι γενέσθαι, ἐπιβὰς ἐπὶ
τὸ πρῶτον ἀναγόμενον πλοῖον εἰς τὴν Ἑλλάδα ἐξήγγειλε
τοῖς Λακεδαιμονίοις ὡς βασιλέως καὶ Τισσαφέρνους τὸν
στόλον τοῦτον παρασκευαζομένων· ὅποι δὲ οὐδὲν ἔφη
εἰδέναι. ἀνεπτερωμένων δὲ τῶν Λακεδαιμονίων καὶ τοὺς
συμμάχους συναγόντων καὶ βουλευομένων τί χρὴ ποιεῖν,
Λύσανδρος νομίζων καὶ τῷ ναυτικῷ πολὺ περιέσεσθαι τοὺς
κατεπολέμησεν αὐτούς; πῶς οὖν οὐκ εἰκός, ἐὰν ὑμεῖς αὖ

προστῆτε τῶν οὕτω φανερῶς ἀδικουμένων, νῦν ὑμᾶς πολὺ
ἤδη μεγίστους τῶν πώποτε γενέσθαι; ὅτε μὲν γὰρ ἤρχετε,
τῶν κατὰ θάλατταν μόνων δήπου ἡγεῖσθε· νῦν δὲ πάντων
καὶ ἡμῶν καὶ Πελοποννησίων καὶ ὧν πρόσθεν ἤρχετε καὶ
αὐτοῦ βασιλέως τοῦ μεγίστην δύναμιν ἔχοντος ἡγεμόνες ἂν
γένοισθε. καίτοι ἦμεν πολλοῦ ἄξιοι καὶ ἐκείνοις σύμμαχοι,
ὡς ὑμεῖς ἐπίστασθε· νῦν δέ γε εἰκὸς τῷ παντὶ ἐρρωμενε-
στέρως ὑμῖν συμμαχεῖν ἡμᾶς ἢ τότε Λακεδαιμονίοις· οὐδὲ
γὰρ ὑπὲρ νησιωτῶν ἢ Συρακοσίων οὐδ' ὑπὲρ ἀλλοτρίων,
223
ὥσπερ τότε, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμῶν αὐτῶν ἀδικουμένων βοηθήσο-

μεν. καὶ τοῦτο μέντοι χρὴ εὖ εἰδέναι, ὅτι ἡ Λακεδαιμονίων
πλεονεξία πολὺ εὐκαταλυτωτέρα ἐστὶ τῆς ὑμετέρας γενομένης
ἀρχῆς. ὑμεῖς μὲν γὰρ ἔχοντες ναυτικὸν οὐκ ἐχόντων ἤρχετε,
οὗτοι δὲ ὀλίγοι ὄντες πολλαπλασίων ὄντων καὶ οὐδὲν χεῖρον
ὡπλισμένων πλεονεκτοῦσι. ταῦτ' οὖν λέγομεν ἡμεῖς· εὖ
γε μέντοι ἐπίστασθε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι νομίζομεν ἐπὶ
πολὺ μείζω ἀγαθὰ παρακαλεῖν ὑμᾶς τῇ ὑμετέρᾳ πόλει ἢ τῇ
ἡμετέρᾳ.
πεπραγμένος συμμαχεῖν βασιλέα, εἰ μὴ ἐθέλοιεν Ἀθηναῖοι

καὶ οἱ σύμμαχοι χρῆσθαι τῇ εἰρήνῃ ᾗ αὐτὸς ἔλεγεν. ὡς δ'
ἤκουσε Νικόλοχον σὺν ταῖς ναυσὶ πολιορκεῖσθαι ἐν Ἀβύδῳ
ὑπὸ Ἰφικράτους καὶ Διοτίμου, πεζῇ ᾤχετο εἰς Ἄβυδον.
ἐκεῖθεν δὲ λαβὼν τὸ ναυτικὸν νυκτὸς ἀνήγετο, διασπείρας
λόγον ὡς μεταπεμπομένων τῶν Καλχηδονίων· ὁρμισάμενος
δὲ ἐν Περκώτῃ ἡσυχίαν εἶχεν. αἰσθόμενοι δὲ οἱ περὶ
Δημαίνετον καὶ Διονύσιον καὶ Λεόντιχον καὶ Φανίαν ἐδίω-
κον αὐτὸν τὴν ἐπὶ Προκοννήσου· ὁ δ', ἐπεὶ ἐκεῖνοι παρ-
έπλευσαν, ὑποστρέψας εἰς Ἄβυδον ἀφίκετο· ἠκηκόει γὰρ
ὅτι προσπλέοι Πολύξενος ἄγων τὰς ἀπὸ Συρακουσῶν καὶ
Ἰταλίας ναῦς εἴκοσιν, ὅπως ἀναλάβοι καὶ ταύτας. ἐκ δὲ
τούτου Θρασύβουλος ὁ Κολλυτεὺς ἔχων ναῦς ὀκτὼ ἔπλει
ἀπὸ Θρᾴκης, βουλόμενος ταῖς ἄλλαις Ἀττικαῖς ναυσὶ συμ-
μεῖξαι. ὁ δὲ Ἀνταλκίδας, ἐπεὶ αὐτῷ οἱ σκοποὶ ἐσήμηναν
ὅτι προσπλέοιεν τριήρεις ὀκτώ, ἐμβιβάσας τοὺς ναύτας εἰς
δώδεκα ναῦς τὰς ἄριστα πλεούσας, καὶ προσπληρώσασθαι
κελεύσας, εἴ τις ἐνεδεῖτο, ἐκ τῶν καταλειπομένων, ἐνήδρευεν
ὡς ἐδύνατο ἀφανέστατα. ἐπεὶ δὲ παρέπλεον, ἐδίωκεν· οἱ
δὲ ἰδόντες ἔφευγον. τὰς μὲν οὖν βραδύτατα πλεούσας ταῖς
ἄριστα πλεούσαις ταχὺ κατειλήφει· παραγγείλας δὲ τοῖς
ὅτι προσπλέοιεν τριήρεις ὀκτώ, ἐμβιβάσας τοὺς ναύτας εἰς

δώδεκα ναῦς τὰς ἄριστα πλεούσας, καὶ προσπληρώσασθαι
κελεύσας, εἴ τις ἐνεδεῖτο, ἐκ τῶν καταλειπομένων, ἐνήδρευεν
ὡς ἐδύνατο ἀφανέστατα. ἐπεὶ δὲ παρέπλεον, ἐδίωκεν· οἱ
δὲ ἰδόντες ἔφευγον. τὰς μὲν οὖν βραδύτατα πλεούσας ταῖς
ἄριστα πλεούσαις ταχὺ κατειλήφει· παραγγείλας δὲ τοῖς
πρωτόπλοις τῶν μεθ' αὑτοῦ μὴ ἐμβαλεῖν ταῖς ὑστάταις,
ἐδίωκε τὰς προεχούσας. ἐπεὶ δὲ ταύτας ἔλαβεν, ἰδόντες οἱ
ὕστεροι ἁλισκομένους σφῶν αὐτῶν τοὺς πρόπλους ὑπ'
ἀθυμίας καὶ τῶν βραδυτέρων ἡλίσκοντο· ὥσθ' ἥλωσαν
ἅπασαι. ἐπεὶ δ' ἦλθον αὐτῷ αἵ τε ἐκ Συρακουσῶν νῆες
224
εἴκοσιν, ἦλθον δὲ καὶ αἱ ἀπὸ Ἰωνίας, ὅσης ἐγκρατὴς ἦν

Τιρίβαζος, συνεπληρώθησαν δὲ καὶ ἐκ τῆς Ἀριοβαρζάνους,
καὶ γὰρ ἦν ξένος ἐκ παλαιοῦ τῷ Ἀριοβαρζάνει, ὁ δὲ Φαρ-
νάβαζος ἤδη ἀνακεκλημένος ᾤχετο ἄνω, ὅτε δὴ καὶ ἔγημε
τὴν βασιλέως θυγατέρα· ὁ δὲ Ἀνταλκίδας γενομέναις ταῖς
πάσαις ναυσὶ πλείοσιν ἢ ὀγδοήκοντα ἐκράτει τῆς θαλάττης·
ὥστε καὶ τὰς ἐκ τοῦ Πόντου ναῦς Ἀθήναζε μὲν ἐκώλυε
καταπλεῖν, εἰς δὲ τοὺς ἑαυτῶν συμμάχους κατῆγεν. οἱ μὲν
οὖν Ἀθηναῖοι, ὁρῶντες μὲν πολλὰς τὰς πολεμίας ναῦς,
φοβούμενοι δὲ μὴ ὡς πρότερον καταπολεμηθείησαν,
ὡς ἔφασαν, μάλα καλοῦ τε κἀγαθοῦ, καταβαίνων ἐκ τῆς

ἀκροπόλεως περὶ τοῦτον ἦν. καταγνόντες δὲ οἱ αἰχμά-
λωτοι τὴν ἀμέλειαν, καταλαμβάνουσι τὴν ἀκρόπολιν, καὶ
ἡ πόλις ἀφίσταται· ὥστ' εὐπόρως ἤδη οἱ Θηβαῖοι σῖτον
παρεκομίζοντο.
Ὑποφαίνοντος δὲ πάλιν τοῦ ἦρος ὁ μὲν Ἀγησίλαος
κλινοπετὴς ἦν. ὅτε γὰρ ἀπῆγε τὸ στράτευμα ἐκ τῶν
Θηβῶν, ἐν τοῖς Μεγάροις ἀναβαίνοντος αὐτοῦ ἐκ τοῦ Ἀφρο-
δισίου εἰς τὸ ἀρχεῖον ῥήγνυται ὁποία δὴ φλέψ, καὶ ἐρρύη τὸ
ἐκ τοῦ σώματος αἷμα εἰς τὸ ὑγιὲς σκέλος. γενομένης δὲ
τῆς κνήμης ὑπερόγκου καὶ ὀδυνῶν ἀφορήτων, Συρακόσιός τις
ἰατρὸς σχάζει τὴν παρὰ τῷ σφυρῷ φλέβα αὐτοῦ. ὡς δὲ
ἅπαξ ἤρξατο, ἔρρει αὐτῷ νύκτα τε καὶ ἡμέραν τὸ αἷμα, καὶ
πάντα ποιοῦντες οὐκ ἐδύναντο σχεῖν τὸ ῥεῦμα πρὶν ἐλιποψύ-
χησε· τότε μέντοι ἐπαύσατο. καὶ οὕτως ἐκεῖνος μὲν ἀπο-
κομισθεὶς εἰς Λακεδαίμονα ἠρρώστει τό τε λοιπὸν θέρος καὶ
διὰ χειμῶνος.
προσέταξεν εἴκοσιν, οὓς δεήσοι, ἐπεὶ κηρύξειεν, ἀκολουθεῖν·

εἰ δέ τις μὴ ἀκολουθήσοι, προεῖπε μὴ μέμψεσθαι τὴν δίκην.
ἐπεὶ δ' ἐσημάνθησαν προσπλέουσαι καὶ ἐκηρύχθη, ἀξία
ἐγένετο θέας ἡ σπουδή· οὐδεὶς γὰρ ὅστις οὐ δρόμῳ τῶν
μελλόντων πλεῖν εἰσέβη εἰς τὰς ναῦς. πλεύσας δὲ ἔνθα
ἦσαν αἱ πολέμιαι τριήρεις, καταλαμβάνει ἀπὸ μὲν τῶν
ἄλλων τριήρων εἰς τὴν γῆν τοὺς ἄνδρας ἐκβεβηκότας, Μελά-
νιππος μέντοι ὁ Ῥόδιος τοῖς τε ἄλλοις συνεβούλευε μὴ μένειν
ἐνταῦθα καὶ αὐτὸς πληρωσάμενος τὴν ναῦν ἐξέπλει. ἐκεῖνος
μὲν οὖν καίπερ ἀπαντῶν ταῖς Ἰφικράτους ναυσὶν ὅμως ἀπ-
έφυγεν· αἱ δὲ ἀπὸ Συρακουσῶν νῆες ἅπασαι ἑάλωσαν αὐτοῖς
ἀνδράσιν. ὁ μέντοι Ἰφικράτης τὰς μὲν τριήρεις ἀκρω-
τηριασάμενος ἕλκων κατηγάγετο εἰς τὸν τῶν Κερκυραίων
λιμένα, τῶν δὲ ἀνδρῶν συνέβη ἑκάστῳ τακτὸν ἀργύριον
ἀποτεῖσαι, πλὴν Κρινίππου τοῦ ἄρχοντος· τοῦτον δ' ἐφύ-
λαττεν, ὡς ἢ πραξόμενος πάμπολλα χρήματα ἢ ὡς πωλήσων.
225
κἀκεῖνος μὲν ὑπὸ λύπης αὐθαιρέτῳ θανάτῳ ἀποθνῄσκει, τοὺς

δ' ἄλλους ὁ Ἰφικράτης ἀφῆκε, Κερκυραίους ἐγγυητὰς δεξά-
μενος τῶν χρημάτων. καὶ τοὺς μὲν ναύτας γεωργοῦντας
τοῖς Κερκυραίοις τὸ πλεῖστον διέτρεφε, τοὺς δὲ πελταστὰς
καὶ τοὺς ἀπὸ τῶν νεῶν ὁπλίτας ἔχων διέβαινεν εἰς τὴν
τινες, εὐπετῶς ἀναπηδῶντες ἀνεχώρουν. εἰ δ' αὖ τινες

διώξειαν αὐτοὺς πολὺ ἀπὸ τοῦ στρατεύματος, τούτους, ὁπότε
ἀποχωροῖεν, ἐπικείμενοι καὶ ἀκοντίζοντες δεινὰ εἰργάζοντο,
καὶ πᾶν τὸ στράτευμα ἠνάγκαζον ἑαυτῶν ἕνεκα καὶ προϊέναι
καὶ ἀναχωρεῖν. μετὰ ταῦτα μέντοι οἱ Θηβαῖοι μείναντες
οὐ πολλὰς ἡμέρας ἀπῆλθον οἴκαδε, καὶ οἱ ἄλλοι δὲ ἕκαστος
οἴκαδε. ἐκ δὲ τούτου ἐμβάλλουσιν οἱ παρὰ Διονυσίου εἰς
Σικυῶνα, καὶ μάχῃ μὲν νικῶσι τοὺς Σικυωνίους ἐν τῷ πεδίῳ,
καὶ ἀπέκτειναν περὶ ἑβδομήκοντα· Δέρας δὲ τεῖχος κατὰ
κράτος αἱροῦσι. καὶ ἡ μὲν παρὰ Διονυσίου πρώτη βοήθεια
ταῦτα πράξασα ἀπέπλευσεν εἰς Συρακούσας. Θηβαῖοι δὲ
καὶ πάντες οἱ ἀποστάντες ἀπὸ Λακεδαιμονίων μέχρι μὲν
τούτου τοῦ χρόνου ὁμοθυμαδὸν καὶ ἔπραττον καὶ ἐστρα-
τεύοντο ἡγουμένων Θηβαίων. ἐγγενόμενος δέ τις Λυκομήδης
Μαντινεύς, γένει τε οὐδενὸς ἐνδεὴς χρήμασί τε προήκων καὶ
ἄλλως φιλότιμος, οὗτος ἐνέπλησε φρονήματος τοὺς Ἀρκάδας,
λέγων ὡς μόνοις μὲν αὐτοῖς πατρὶς Πελοπόννησος εἴη, μόνοι
γὰρ αὐτόχθονες ἐν αὐτῇ οἰκοῖεν, πλεῖστον δὲ τῶν Ἑλληνικῶν
φύλων τὸ Ἀρκαδικὸν εἴη καὶ σώματα ἐγκρατέστατα ἔχοι.
καὶ ἀλκιμωτάτους δὲ αὐτοὺς ἀπεδείκνυε, τεκμήρια παρεχό-
μενος ὡς ἐπικούρων ὁπότε δεηθεῖέν τινες, οὐδένας ᾑροῦντο
Ξενοφών Symposium (0032: 004)

“Xenophontis opera omnia, vol. 2, 2nd edn.”, Ed. Marchant, E.C.
Oxford: Clarendon Press, 1921, Repr. 1971.Chap. 2, sec. 1, line 2
οὔτε μὴν ὡς ἀντικληθησόμενος καλεῖ μέ τις, ἐπεὶ πάντες

ἴσασιν ὅτι ἀρχὴν οὐδὲ νομίζεται εἰς τὴν ἐμὴν οἰκίαν δεῖπνον
προσφέρεσθαι. καὶ ἅμα λέγων ταῦτα ἀπεμύττετό τε καὶ τῇ
φωνῇ σαφῶς κλαίειν ἐφαίνετο. πάντες μὲν οὖν παρεμυθοῦντό
τε αὐτὸν ὡς αὖθις γελασόμενοι καὶ δειπνεῖν ἐκέλευον, Κριτό-
βουλος δὲ καὶ ἐξεκάγχασεν ἐπὶ τῷ οἰκτισμῷ αὐτοῦ. ὁ δ'
ὡς ᾔσθετο τοῦ γέλωτος, ἀνεκαλύψατό τε καὶ τῇ ψυχῇ
παρακελευσάμενος θαρρεῖν, ὅτι ἔσονται συμβολαί, πάλιν
ἐδείπνει.
Ὡς δ' ἀφῃρέθησαν αἱ τράπεζαι καὶ ἔσπεισάν τε καὶ
ἐπαιάνισαν, ἔρχεται αὐτοῖς ἐπὶ κῶμον Συρακόσιός τις ἄν-
θρωπος, ἔχων τε αὐλητρίδα ἀγαθὴν καὶ ὀρχηστρίδα τῶν
τὰ θαύματα δυναμένων ποιεῖν, καὶ παῖδα πάνυ γε ὡραῖον
καὶ πάνυ καλῶς κιθαρίζοντα καὶ ὀρχούμενον. ταῦτα δὲ καὶ
ἐπιδεικνὺς ὡς ἐν θαύματι ἀργύριον ἐλάμβανεν. ἐπεὶ δὲ
226
αὐτοῖς ἡ αὐλητρὶς μὲν ηὔλησεν, ὁ δὲ παῖς ἐκιθάρισε, καὶ

ἐδόκουν μάλα ἀμφότεροι ἱκανῶς εὐφραίνειν, εἶπεν ὁ Σω-
κράτης· Νὴ Δί', ὦ Καλλία, τελέως ἡμᾶς ἑστιᾷς. οὐ γὰρ
μόνον δεῖπνον ἄμεμπτον παρέθηκας, ἀλλὰ καὶ θεάματα καὶ
ἀκροάματα ἥδιστα παρέχεις. καὶ ὃς ἔφη· Τί οὖν εἰ καὶ μύρον
τις ἡμῖν ἐνέγκαι, ἵνα καὶ εὐωδίᾳ ἑστιώμεθα; Μηδαμῶς,
Ξενοφών Symposium Chap. 2, sec. 13, line 2
εἰ ταύτην ὑποίσω, ῥᾳδίως τοῖς γε ἄλλοις ἅπασιν ἀνθρώποις

συνέσομαι. καὶ οὗτος μὲν δὴ ὁ λόγος οὐκ ἄπο τοῦ σκοποῦ
ἔδοξεν εἰρῆσθαι. μετὰ δὲ τοῦτο κύκλος εἰσηνέχθη περί-
μεστος ξιφῶν ὀρθῶν. εἰς οὖν ταῦτα ἡ ὀρχηστρὶς ἐκυβίστα
τε καὶ ἐξεκυβίστα ὑπὲρ αὐτῶν. ὥστε οἱ μὲν θεώμενοι
ἐφοβοῦντο μή τι πάθῃ, ἡ δὲ θαρρούντως τε καὶ ἀσφαλῶς
ταῦτα διεπράττετο. καὶ ὁ Σωκράτης καλέσας τὸν Ἀντι-
σθένην εἶπεν· Οὔτοι τούς γε θεωμένους τάδε ἀντιλέξειν ἔτι
οἴομαι, ὡς οὐχὶ καὶ ἡ ἀνδρεία διδακτόν, ὁπότε αὕτη καίπερ
γυνὴ οὖσα οὕτω τολμηρῶς εἰς τὰ ξίφη ἵεται. καὶ ὁ Ἀντι-
σθένης εἶπεν· Ἆρ' οὖν καὶ τῷδε τῷ Συρακοσίῳ κράτιστον
ἐπιδείξαντι τῇ πόλει τὴν ὀρχηστρίδα εἰπεῖν, ἐὰν διδῶσιν
αὐτῷ Ἀθηναῖοι χρήματα, ποιήσειν πάντας Ἀθηναίους τολμᾶν
ὁμόσε ταῖς λόγχαις ἰέναι; καὶ ὁ Φίλιππος, Νὴ Δί', ἔφη, καὶ
μὴν ἔγωγε ἡδέως ἂν θεῴμην Πείσανδρον τὸν δημηγόρον
μανθάνοντα κυβιστᾶν εἰς τὰς μαχαίρας, ὃς νῦν διὰ τὸ μὴ
δύνασθαι λόγχαις ἀντιβλέπειν οὐδὲ συστρατεύεσθαι ἐθέλει.
ἐκ τούτου ὁ παῖς ὠρχήσατο. καὶ ὁ Σωκράτης εἶπεν· Εἴδετ',
ἔφη, ὡς καλὸς ὁπαῖς ὢν ὅμως σὺν τοῖς σχήμασιν ἔτι
καλλίων φαίνεται ἢ ὅταν ἡσυχίαν ἔχῃ; καὶ ὁ Χαρμίδης εἶπεν·
Ἐπαινοῦντι ἔοικας τὸν ὀρχηστοδιδάσκαλον.
δύνασθαι λόγχαις ἀντιβλέπειν οὐδὲ συστρατεύεσθαι ἐθέλει.

ἐκ τούτου ὁ παῖς ὠρχήσατο. καὶ ὁ Σωκράτης εἶπεν· Εἴδετ',
ἔφη, ὡς καλὸς ὁπαῖς ὢν ὅμως σὺν τοῖς σχήμασιν ἔτι
καλλίων φαίνεται ἢ ὅταν ἡσυχίαν ἔχῃ; καὶ ὁ Χαρμίδης εἶπεν·
Ἐπαινοῦντι ἔοικας τὸν ὀρχηστοδιδάσκαλον. Ναὶ μὰ τὸν Δί',
ἔφη ὁ Σωκράτης· καὶ γὰρ ἄλλο τι προσενενόησα, ὅτι οὐδὲν
ἀργὸν τοῦ σώματος ἐν τῇ ὀρχήσει ἦν, ἀλλ' ἅμα καὶ τράχηλος
καὶ σκέλη καὶ χεῖρες ἐγυμνάζοντο, ὥσπερ χρὴ ὀρχεῖσθαι τὸν
μέλλοντα εὐφορώτερον τὸ σῶμα ἕξειν. καὶ ἐγὼ μέν, ἔφη,
πάνυ ἂν ἡδέως, ὦ Συρακόσιε, μάθοιμι τὰ σχήματα παρὰ σοῦ.
καὶ ὅς, Τί οὖν χρήσῃ αὐτοῖς; ἔφη. Ὀρχήσομαι νὴ Δία.
ἐνταῦθα δὴ ἐΓέλασαν ἅπαντες. καὶ ὁ Σωκράτης μάλα
ἐσπουδακότι τῷ προσώπῳ, Γελᾶτε, ἔφη, ἐπ' ἐμοί; πότερον
ἐπὶ τούτῳ εἰ βούλομαι γυμναζόμενος μᾶλλον ὑγιαίνειν ἢ εἰ
227
ἥδιον ἐσθίειν καὶ καθεύδειν ἢ εἰ τοιούτων γυμνασίων ἐπιθυμῶ,

μὴ ὥσπερ οἱ δολιχοδρόμοι τὰ σκέλη μὲν παχύνονται, τοὺς
ὤμους δὲ λεπτύνονται, μηδ' ὥσπερ οἱ πύκται τοὺς μὲν ὤμους
παχύνονται, τὰ δὲ σκέλη λεπτύνονται, ἀλλὰ παντὶ διαπονῶν
τῷ σώματι πᾶν ἰσόρροπον ποιεῖν; ἢ ἐπ' ἐκείνῳ γελᾶτε, ὅτι
οὐ δεήσει με συγγυμναστὴν ζητεῖν, οὐδ' ἐν ὄχλῳ πρεσβύτην
δαιολογήθη. ἐπειδὴ δὲ εἰς τὸν Φίλιππον ἧκον, ἠρώτων

αὐτὸν τί ὁρῶν ἐν τῇ γελωτοποιίᾳ μέγα ἐπ' αὐτῇ φρονοίη.
Οὐ γὰρ ἄξιον, ἔφη, ὁπότε γε πάντες εἰδότες ὅτι γελωτοποιός
εἰμι, ὅταν μέν τι ἀγαθὸν ἔχωσι, παρακαλοῦσί με ἐπὶ ταῦτα
προθύμως, ὅταν δέ τι κακὸν λάβωσι, φεύγουσιν ἀμετα-
στρεπτί, φοβούμενοι μὴ καὶ ἄκοντες γελάσωσι; καὶ ὁ
Νικήρατος εἶπε· Νὴ Δία, σὺ τοίνυν δικαίως μέγα φρονεῖς.
ἐμοὶ γὰρ αὖ τῶν φίλων οἱ μὲν εὖ πράττοντες ἐκποδὼν
ἀπέρχονται, οἳ δ' ἂν κακόν τι λάβωσι, γενεαλογοῦσι τὴν
συγγένειαν καὶ οὐδέποτέ μου ἀπολείπονται. Εἶεν· σὺ δὲ
δή, ἔφη ὁ Χαρμίδης, ὦ Συρακόσιε, ἐπὶ τῷ μέγα φρονεῖς; ἢ
δῆλον ὅτι ἐπὶ τῷ παιδί; Μὰ τὸν Δί', ἔφη, οὐ μὲν δή·
ἀλλὰ καὶ δέδοικα περὶ αὐτοῦ ἰσχυρῶς. αἰσθάνομαι γάρ
τινας ἐπιβουλεύοντας διαφθεῖραι αὐτόν. καὶ ὁ Σωκράτης
ἀκούσας, Ἡράκλεις, ἔφη, τί τοσοῦτον νομίζοντες ἠδικῆσθαι
ὑπὸ τοῦ σοῦ παιδὸς ὥστε ἀποκτεῖναι αὐτὸν βούλεσθαι;
Ἀλλ' οὔτοι, ἔφη, ἀποκτεῖναι βούλονται, ἀλλὰ πεῖσαι αὐτὸν
συγκαθεύδειν αὐτοῖς. Σὺ δ', ὡς ἔοικας, εἰ τοῦτο γένοιτο,
νομίζεις ἂν διαφθαρῆναι αὐτόν; Ναὶ μὰ Δί', ἔφη, παντά-
πασί γε. Οὐδ' αὐτὸς ἄρ', ἔφη, συγκαθεύδεις αὐτῷ; Νὴ
Δί' ὅλας γε καὶ πάσας τὰς νύκτας. Νὴ τὴν Ἥραν,
καὶ ὁ Ἑρμογένης, Ἦ οὖν βούλεσθε, ἔφη, ὥσπερ Νικό-

στρατος ὁ ὑποκριτὴς τετράμετρα πρὸς τὸν αὐλὸν κατέλεγεν,
οὕτω καὶ ὑπὸ τοῦ αὐλοῦ ὑμῖν διαλέγωμαι; καὶ ὁ Σωκράτης,
Πρὸς τῶν θεῶν, ἔφη, Ἑρμόγενες, οὕτω ποίει. οἶμαι γάρ,
ὥσπερ ἡ ᾠδὴ ἡδίων πρὸς τὸν αὐλόν, οὕτω καὶ τοὺς σοὺς
λόγους ἡδύνεσθαι ἄν τι ὑπὸ τῶν φθόγγων, ἄλλως τε καὶ εἰ
μορφάζοις, ὥσπερ ἡ αὐλητρίς, καὶ σὺ πρὸς τὰ λεγόμενα. καὶ
ὁ Καλλίας ἔφη· Ὅταν οὖν ὁ Ἀντισθένης ὅδ' ἐλέγχῃ τινὰ
ἐν τῷ συμποσίῳ, τί ἔσται τὸ αὔλημα; καὶ ὁ Ἀντισθένης
εἶπε· Τῷ μὲν ἐλεγχομένῳ οἶμαι ἄν, ἔφη, πρέπειν συριγμόν.
Τοιούτων δὲ λόγων ὄντων ὡς ἑώρα ὁ Συρακόσιος τῶν
μὲν αὑτοῦ ἐπιδειγμάτων ἀμελοῦντας, ἀλλήλοις δὲ ἡδομέ-
νους, φθονῶν τῷ Σωκράτει εἶπεν· Ἆρα σύ, ὦ Σώκρατες, ὁ
φροντιστὴς ἐπικαλούμενος; Οὐκοῦν κάλλιον, ἔφη, ἢ εἰ
ἀφρόντιστος ἐκαλούμην. Εἰ μή γε ἐδόκεις τῶν μετεώρων
228
φροντιστὴς εἶναι. Οἶσθα οὖν, ἔφη ὁ Σωκράτης, μετεωρό-

τερόν τι τῶν θεῶν; Ἀλλ' οὐ μὰ Δί', ἔφη, οὐ τούτων σε
λέγουσιν ἐπιμελεῖσθαι, ἀλλὰ τῶν ἀνωφελεστάτων. Οὐκοῦν
καὶ οὕτως ἄν, ἔφη, θεῶν ἐπιμελοίμην· ἄνωθεν μέν γε
ὕοντες ὠφελοῦσιν, ἄνωθεν δὲ φῶς παρέχουσιν. εἰ δὲ
ψυχρὰ λέγω, σὺ αἴτιος, ἔφη, πράγματά μοι παρέχων.
μηδενί; Μηδενὶ μηδὲ τούτων εἴκαζε. Ἀλλ' οὐ μέντοι γε

σιωπῶν οἶδα ὅπως ἄξια τοῦ δείπνου ἐργάσομαι. Καὶ ῥᾳδίως
γ', ἂν ἃ μὴ δεῖ λέγειν, ἔφη, σιωπᾷς. αὕτη μὲν δὴ ἡ
παροινία οὕτω κατεσβέσθη.
Ἐκ τούτου δὲ τῶν ἄλλων οἱ μὲν ἐκέλευον εἰκάζειν, οἱ δὲ
ἐκώλυον. θορύβου δὲ ὄντος ὁ Σωκράτης αὖ πάλιν εἶπεν·
Ἆρα ἐπειδὴ πάντες ἐπιθυμοῦμεν λέγειν, νῦν ἂν μάλιστα καὶ
ἅμα ᾄσαιμεν; καὶ εὐθὺς τοῦτ' εἰπὼν ἦρχεν ᾠδῆς. ἐπεὶ δ'
ᾖσεν, εἰσεφέρετο τῇ ὀρχηστρίδι τροχὸς τῶν κεραμεικῶν, ἐφ'
οὗ ἔμελλε θαυματουργήσειν. ἔνθα δὴ εἶπεν ὁ Σωκράτης·
Ὦ Συρακόσιε, κινδυνεύω ἐγώ, ὥσπερ σὺ λέγεις, τῷ ὄντι
φροντιστὴς εἶναι· νῦν γοῦν σκοπῶ ὅπως ἂν ὁ μὲν παῖς ὅδε
ὁ σὸς καὶ ἡ παῖς ἥδε ὡς ῥᾷστα διάγοιεν, ἡμεῖς δ' ἂν μάλιστα
εὐφραινοίμεθα θεώμενοι αὐτούς· ὅπερ εὖ οἶδα ὅτι καὶ σὺ
βούλει. δοκεῖ οὖν μοι τὸ μὲν εἰς μαχαίρας κυβιστᾶν
κινδύνου ἐπίδειγμα εἶναι, ὃ συμποσίῳ οὐδὲν προσήκει. καὶ
μὴν τό γε ἐπὶ τοῦ τροχοῦ ἅμα περιδινουμένου γράφειν τε
καὶ ἀναγιγνώσκειν θαῦμα μὲν ἴσως τί ἐστιν, ἡδονὴν δὲ οὐδὲ
ταῦτα δύναμαι γνῶναι τίν' ἂν παράσχοι. οὐδὲ μὴν τό γε
διαστρέφοντας τὰ σώματα καὶ τροχοὺς μιμουμένους ἥδιον ἢ
ἡσυχίαν ἔχοντας τοὺς καλοὺς καὶ ὡραίους θεωρεῖν.
γὰρ δὴ οὐδὲ πάνυ τι σπάνιον τό γε θαυμασίοις ἐντυχεῖν, εἴ

τις τούτου δεῖται, ἀλλ' ἔξεστιν αὐτίκα μάλα τὰ παρόντα
θαυμάζειν, τί ποτε ὁ μὲν λύχνος διὰ τὸ λαμπρὰν φλόγα
ἔχειν φῶς παρέχει, τὸ δὲ χαλκεῖον λαμπρὸν ὂν φῶς μὲν οὐ
ποιεῖ, ἐν αὑτῷ δὲ ἄλλα ἐμφαινόμενα παρέχεται· καὶ πῶς
τὸ μὲν ἔλαιον ὑγρὸν ὂν αὔξει τὴν φλόγα, τὸ δὲ ὕδωρ, ὅτι
ὑγρόν ἐστι, κατασβέννυσι τὸ πῦρ. ἀλλὰ γὰρ καὶ ταῦτα μὲν
οὐκ εἰς ταὐτὸν τῷ οἴνῳ ἐπισπεύδει· εἰ δὲ ὀρχοῖντο πρὸς τὸν
αὐλὸν σχήματα ἐν οἷς Χάριτές τε καὶ Ὧραι καὶ Νύμφαι
γράφονται, πολὺ ἂν οἶμαι αὐτούς γε ῥᾷον διάγειν καὶ τὸ
συμπόσιον πολὺ ἐπιχαριτώτερον εἶναι. ὁ οὖν Συρακόσιος,
Ἀλλὰ ναὶ μὰ τὸν Δί', ἔφη, ὦ Σώκρατες, καλῶς τε λέγεις καὶ
ἐγὼ εἰσάξω θεάματα ἐφ' οἷς ὑμεῖς εὐφρανεῖσθε.
Ὁ μὲν δὴ Συρακόσιος ἐξελθὼν συνεκροτεῖτο· ὁ δὲ Σω-
κράτης πάλιν αὖ καινοῦ λόγου κατῆρχεν. Ἆρ', ἔφη, ὦ
ἄνδρες, εἰκὸς ἡμᾶς παρόντος δαίμονος μεγάλου καὶ τῷ μὲν
229
χρόνῳ ἰσήλικος τοῖς ἀειγενέσι θεοῖς, τῇ δὲ μορφῇ νεωτάτου,

καὶ μεγέθει πάντα ἐπέχοντος, ψυχῇ δὲ ἀνθρώπου ἱδρυ-
μένου, Ἔρωτος, μὴ [ἂν] ἀμνημονῆσαι, ἄλλως τε καὶ ἐπειδὴ
πάντες ἐσμὲν τοῦ θεοῦ τούτου θιασῶται; ἐγώ τε γὰρ οὐκ
ἔχω χρόνον εἰπεῖν ἐν ᾧ οὐκ ἐρῶν τινος διατελῶ, Χαρμίδην δὲ
ἔχειν φῶς παρέχει, τὸ δὲ χαλκεῖον λαμπρὸν ὂν φῶς μὲν οὐ

ποιεῖ, ἐν αὑτῷ δὲ ἄλλα ἐμφαινόμενα παρέχεται· καὶ πῶς
τὸ μὲν ἔλαιον ὑγρὸν ὂν αὔξει τὴν φλόγα, τὸ δὲ ὕδωρ, ὅτι
ὑγρόν ἐστι, κατασβέννυσι τὸ πῦρ. ἀλλὰ γὰρ καὶ ταῦτα μὲν
οὐκ εἰς ταὐτὸν τῷ οἴνῳ ἐπισπεύδει· εἰ δὲ ὀρχοῖντο πρὸς τὸν
αὐλὸν σχήματα ἐν οἷς Χάριτές τε καὶ Ὧραι καὶ Νύμφαι
γράφονται, πολὺ ἂν οἶμαι αὐτούς γε ῥᾷον διάγειν καὶ τὸ
συμπόσιον πολὺ ἐπιχαριτώτερον εἶναι. ὁ οὖν Συρακόσιος,
Ἀλλὰ ναὶ μὰ τὸν Δί', ἔφη, ὦ Σώκρατες, καλῶς τε λέγεις καὶ
ἐγὼ εἰσάξω θεάματα ἐφ' οἷς ὑμεῖς εὐφρανεῖσθε.
Ὁ μὲν δὴ Συρακόσιος ἐξελθὼν συνεκροτεῖτο· ὁ δὲ Σω-
κράτης πάλιν αὖ καινοῦ λόγου κατῆρχεν. Ἆρ', ἔφη, ὦ
ἄνδρες, εἰκὸς ἡμᾶς παρόντος δαίμονος μεγάλου καὶ τῷ μὲν
χρόνῳ ἰσήλικος τοῖς ἀειγενέσι θεοῖς, τῇ δὲ μορφῇ νεωτάτου,
καὶ μεγέθει πάντα ἐπέχοντος, ψυχῇ δὲ ἀνθρώπου ἱδρυ-
μένου, Ἔρωτος, μὴ [ἂν] ἀμνημονῆσαι, ἄλλως τε καὶ ἐπειδὴ
πάντες ἐσμὲν τοῦ θεοῦ τούτου θιασῶται; ἐγώ τε γὰρ οὐκ
ἔχω χρόνον εἰπεῖν ἐν ᾧ οὐκ ἐρῶν τινος διατελῶ, Χαρμίδην δὲ
τόνδε οἶδα πολλοὺς μὲν ἐραστὰς κτησάμενον, ἔστι δὲ ὧν καὶ
αὐτὸν ἐπιθυμήσαντα· Κριτόβουλός γε μὴν ἔτι καὶ νῦν ἐρώ-
μενος ὢν ἤδη ἄλλων ἐπιθυμεῖ. ἀλλὰ μὴν καὶ ὁ Νικήρατος,
ἀλλὰ τῷ ὄντι ἀρετῆς ἐπιμελούμενον. ἡ μὲν γὰρ ψευδὴς

δόξα ταχὺ ἐλέγχεται ὑπὸ τῆς πείρας· ἡ δ' ἀληθὴς ἀνδραγαθία,
ἂν μὴ θεὸς βλάπτῃ, ἀεὶ ἐν ταῖς πράξεσι λαμπροτέραν τὴν
εὔκλειαν συμπαρέχεται.
Οὗτος μὲν δὴ ὁ λόγος ἐνταῦθα ἔληξεν. Αὐτόλυκος δὲ
(ἤδη γὰρ ὥρα ἦν αὐτῷ) ἐξανίστατο εἰς περίπατον· καὶ ὁ
Λύκων ὁ πατὴρ αὐτῷ συνεξιὼν ἐπιστραφεὶς εἶπε· Νὴ τὴν
Ἥραν, ὦ Σώκρατες, καλός γε κἀγαθὸς δοκεῖς μοι ἄνθρωπος
εἶναι.
Ἐκ δὲ τούτου πρῶτον μὲν θρόνος τις ἔνδον κατετέθη,
ἔπειτα δὲ ὁ Συρακόσιος εἰσελθὼν εἶπεν· Ὦ ἄνδρες, Ἀριάδνη
εἴσεισιν εἰς τὸν ἑαυτῆς τε καὶ Διονύσου θάλαμον· μετὰ δὲ
τοῦθ' ἥξει Διόνυσος ὑποπεπωκὼς παρὰ θεοῖς καὶ εἴσεισι
πρὸς αὐτήν, ἔπειτα παιξοῦνται πρὸς ἀλλήλους. ἐκ τούτου
πρῶτον μὲν ἡ Ἀριάδνη ὡς νύμφη κεκοσμημένη παρῆλθε
καὶ ἐκαθέζετο ἐπὶ τοῦ θρόνου. οὔπω δὲ φαινομένου τοῦ
230
Διονύσου ηὐλεῖτο ὁ βακχεῖος ῥυθμός. ἔνθα δὴ ἠγάσθησαν

τὸν ὀρχηστοδιδάσκαλον. εὐθὺς μὲν γὰρ ἡ Ἀριάδνη ἀκού-
σασα τοιοῦτόν τι ἐποίησεν ὡς πᾶς ἂν ἔγνω ὅτι ἀσμένη
ἤκουσε· καὶ ὑπήντησε μὲν οὒ οὐδὲ ἀνέστη, δήλη δ' ἦν μόλις
ἠρεμοῦσα. ἐπεί γε μὴν κατεῖδεν αὐτὴν ὁ Διόνυσος,
Ξενοφών Ανάβασις (0032: 006)

“Xenophontis opera omnia, vol. 3”, Ed. Marchant, E.C.
δρον· τοῦ δὲ Μαρσύου τὸ εὖρός ἐστιν εἴκοσι καὶ πέντε

ποδῶν. ἐνταῦθα λέγεται Ἀπόλλων ἐκδεῖραι Μαρσύαν νική-
σας ἐρίζοντά οἱ περὶ σοφίας, καὶ τὸ δέρμα κρεμάσαι ἐν τῷ
ἄντρῳ ὅθεν αἱ πηγαί· διὰ δὲ τοῦτο ὁ ποταμὸς καλεῖται
Μαρσύας. ἐνταῦθα Ξέρξης, ὅτε ἐκ τῆς Ἑλλάδος ἡττηθεὶς
τῇ μάχῃ ἀπεχώρει, λέγεται οἰκοδομῆσαι ταῦτά τε τὰ βασί-
λεια καὶ τὴν Κελαινῶν ἀκρόπολιν. ἐνταῦθα ἔμεινε Κῦρος
ἡμέρας τριάκοντα· καὶ ἧκε Κλέαρχος ὁ Λακεδαιμόνιος φυγὰς
ἔχων ὁπλίτας χιλίους καὶ πελταστὰς Θρᾷκας ὀκτακοσίους
καὶ τοξότας Κρῆτας διακοσίους. ἅμα δὲ καὶ Σῶσις παρῆν
ὁ Συρακόσιος ἔχων ὁπλίτας τριακοσίους, καὶ Σοφαίνετος
Ἀρκάδας ἔχων ὁπλίτας χιλίους. καὶ ἐνταῦθα Κῦρος ἐξέ-
τασιν καὶ ἀριθμὸν τῶν Ἑλλήνων ἐποίησεν ἐν τῷ παραδείσῳ,
καὶ ἐγένοντο οἱ σύμπαντες ὁπλῖται μὲν μύριοι χίλιοι, πελ-
τασταὶ δὲ ἀμφὶ τοὺς δισχιλίους. ἐντεῦθεν ἐξελαύνει στα-
θμοὺς δύο παρασάγγας δέκα εἰς Πέλτας, πόλιν οἰκουμένην.
ἐνταῦθ' ἔμεινεν ἡμέρας τρεῖς· ἐν αἷς Ξενίας ὁ Ἀρκὰς τὰ
Λύκαια ἔθυσε καὶ ἀγῶνα ἔθηκε· τὰ δὲ ἆθλα ἦσαν στλεγ-
γίδες χρυσαῖ· ἐθεώρει δὲ τὸν ἀγῶνα καὶ Κῦρος. ἐντεῦθεν
ἐξελαύνει σταθμοὺς δύο παρασάγγας δώδεκα ἐς Κεράμων
ἀγοράν, πόλιν οἰκουμένην, ἐσχάτην πρὸς τῇ Μυσίᾳ χώρᾳ.
Ξενοφών Ανάβασις Book 1, Chap. 10, sec. 14, line 3
δ' ἔστησαν οἱ Ἕλληνες· ὑπὲρ γὰρ τῆς κώμης γήλοφος ἦν,

ἐφ' οὗ ἀνεστράφησαν οἱ ἀμφὶ βασιλέα, πεζοὶ μὲν οὐκέτι,
τῶν δὲ ἱππέων ὁ λόφος ἐνεπλήσθη, ὥστε τὸ ποιούμενον
μὴ γιγνώσκειν. καὶ τὸ βασίλειον σημεῖον ὁρᾶν ἔφασαν
αἰετόν τινα χρυσοῦν ἐπὶ πέλτῃ ἐπὶ ξύλου ἀνατεταμένον.
ἐπεὶ δὲ καὶ ἐνταῦθ' ἐχώρουν οἱ Ἕλληνες, λείπουσι δὴ καὶ
τὸν λόφον οἱ ἱππεῖς· οὐ μὴν ἔτι ἁθρόοι ἀλλ' ἄλλοι ἄλλοθεν·
ἐψιλοῦτο δ' ὁ λόφος τῶν ἱππέων· τέλος δὲ καὶ πάντες
ἀπεχώρησαν. ὁ οὖν Κλέαρχος οὐκ ἀνεβίβαζεν ἐπὶ τὸν
λόφον, ἀλλ' ὑπ' αὐτὸν στήσας τὸ στράτευμα πέμπει Λύκιον
τὸν Συρακόσιον καὶ ἄλλον ἐπὶ τὸν λόφον καὶ κελεύει κατι-
δόντας τὰ ὑπὲρ τοῦ λόφου τί ἐστιν ἀπαγγεῖλαι. καὶ ὁ
Λύκιος ἤλασέ τε καὶ ἰδὼν ἀπαγγέλλει ὅτι φεύγουσιν ἀνὰ
231
κράτος. σχεδὸν δ' ὅτε ταῦτα ἦν καὶ ἥλιος ἐδύετο. ἐνταῦθα

δ' ἔστησαν οἱ Ἕλληνες καὶ θέμενοι τὰ ὅπλα ἀνεπαύοντο·
καὶ ἅμα μὲν ἐθαύμαζον ὅτι οὐδαμοῦ Κῦρος φαίνοιτο οὐδ'
ἄλλος ἀπ' αὐτοῦ οὐδεὶς παρῄει· οὐ γὰρ ᾔδεσαν αὐτὸν τεθνη-
κότα, ἀλλ' εἴκαζον ἢ διώκοντα οἴχεσθαι ἢ καταληψόμενόν
τι προεληλακέναι· καὶ αὐτοὶ ἐβουλεύοντο εἰ αὐτοῦ μείναντες
τὰ σκευοφόρα ἐνταῦθα ἄγοιντο ἢ ἀπίοιεν ἐπὶ τὸ στρατό-
πεδον. ἔδοξεν αὐτοῖς ἀπιέναι· καὶ ἀφικνοῦνται ἀμφὶ δορ
Πίνδαρος. Olympia (0033: 001)

“Pindari carmina cum fragmentis, pt. 1, 5th edn.”, Ed. Maehler, H. (post B. Snell)
Leipzig: Teubner, 1971.Ode 1, line 23
ἀγˈλαΐζεται δὲ καί
μουσικᾶς ἐν ἀώτῳ,
οἷα παίζομεν φίλαν
ἄνδρες ἀμφὶ θαμὰ τράπεζαν. ἀλλὰ Δω-
ρίαν ἀπὸ φόρμιγγα πασσάλου
λάμβαν', εἴ τί τοι Πίσας τε καὶ Φερενίκου χάρις
νόον ὑπὸ γλυκυτάταις ἔθηκε φροντίσιν,
ὅτε παρ' Ἀλφεῷ σύτο δέμας
ἀκέντητον ἐν δρόμοισι παρέχων,
⸏κράτει δὲ προσέμειξε δεσπόταν,
Συρακόσιον ἱπποχάρ-
μαν βασιλῆα· λάμπει δέ οἱ κλέος
ἐν εὐάνορι Λυδοῦ Πέλοπος ἀποικίᾳ·
τοῦ μεγασθενὴς ἐράσσατο Γαιάοχος
Ποσειδάν, ἐπεί νιν καθαροῦ λέβη-
τος ἔξελε Κλωθώ,
ἐλέφαντι φαίδιμον ὦμον κεκαδˈμένον.
ἦ θαύματα πολλά, καί πού τι καὶ βροτῶν
φάτις ὑπὲρ τὸν ἀλαθῆ λόγον
δεδαιδαλμένοι ψεύδεσι ποικίλοις
⸐ἐξαπατῶντι μῦθοι.
Πίνδαρος. Olympia Ode 6, line 6
ὄλβον ἄρδει, ἐξαρκέων κτεάτεσσι καὶ εὐλογίαν

προστιθείς, μὴ ματεύσῃ θεὸς γενέσθαι.
Αʹ Χρυςέας ὑποστάσαντες εὐ-
τειχεῖ προθύρῳ θαλάμου
κίονας ὡς ὅτε θαητὸν μέγαρον
232
πάξομεν· ἀρχομένου δ' ἔργου πρόσωπον

χρὴ θέμεν τηλαυγές. εἰ δ' εἴ-
η μὲν Ὀλυμπιονίκας,
βωμῷ τε μαντείῳ ταμίας Διὸς ἐν Πίσᾳ,
συνοικιστήρ τε τᾶν κλεινᾶν Συρακος-
σᾶν, τίνα κεν φύγοι ὕμνον
κεῖνος ἀνήρ, ἐπικύρσαις
⸏ἀφθόνων ἀστῶν ἐν ἱμερταῖς ἀοιδαῖς;
ἴστω γὰρ ἐν τούτῳ πεδί-
λῳ δαιμόνιον πόδ' ἔχων
Σωστράτου υἱός. ἀκίνδυνοι δ' ἀρεταί
οὔτε παρ' ἀνδράσιν οὔτ' ἐν ναυσὶ κοίλαις
τίμιαι· πολλοὶ δὲ μέμναν-
ται, καλὸν εἴ τι ποναθῇ.
Ἁγησία, τὶν δ' αἶνος ἑτοῖμος, ὃν ἐνδίκας
ἀπὸ γˈλώσσας Ἄδραστος μάντιν Οἰκλεί-

δαν ποτ' ἐς Ἀμφιάρηον
φθέγξατ', ἐπεὶ κατὰ γαῖ' αὐ-
⸏τόν τέ νιν καὶ φαιδίμας ἵππους ἔμαρψεν.
ἑπτὰ δ' ἔπειτα πυρᾶν νε-
κˈροῖς τελεσθέντων Ταλαϊονίδας
εἶπεν ἐν Θήβαισι τοιοῦτόν τι ἔπος·
’Ποθέω στρατιᾶς ὀφθαλμὸν ἐμᾶς
ἀμφότερον μάντιν τ' ἀγαθὸν καὶ
δουρὶ μάρνασθαι.’ τὸ καί
ἀνδρὶ κώμου δεσπότᾳ πάρεστι Συρακοσίῳ.
οὔτε δύσηρις ἐὼν οὔτ' ὦν φιλόνικος ἄγαν,
καὶ μέγαν ὅρκον ὀμόσσαις τοῦτό γέ οἱ σαφέως
μαρτυρήσω· μελίφθογ-
⸐γοι δ' ἐπιτˈρέψοντι Μοῖσαι.
Βʹ ὦ Φίντις, ἀλλὰ ζεῦξον ἤ-
δη μοι σθένος ἡμιόνων,
ᾇ τάχος, ὄφˈρα κελεύθῳ τ' ἐν καθαρᾷ
βάσομεν ὄκχον, ἵκωμαί τε πˈρὸς ἀνδρῶν
καὶ γένος· κεῖναι γὰρ ἐξ ἀλ-
λᾶν ὁδὸν ἁγεμονεῦσαι
πίομαι, ἀνδράσιν αἰχματαῖσι πλέκων

ποικίλον ὕμνον. ὄτρυνον νῦν ἑταίρους,
Αἰνέα, πρῶτον μὲν Ἥραν
Παρθενίαν κελαδῆσαι,
γνῶναί τ' ἔπειτ', ἀρχαῖον ὄνειδος ἀλαθέσιν
λόγοις εἰ φεύγομεν, Βοιωτίαν ὗν.
233
ἐσσὶ γὰρ ἄγγελος ὀρθός,

ἠϋκόμων σκυτάλα Μοι-
⸏σᾶν, γλυκὺς κρατὴρ ἀγαφθέγκτων ἀοιδᾶν·
εἶπον δὲ μεμνᾶσθαι Συρα-
κοσσᾶν τε καὶ Ὀρτυγίας·
τὰν Ἱέρων καθαρῷ σκάπτῳ διέπων,
ἄρτια μηδόμενος, φοινικόπεζαν
ἀμφέπει Δάματρα λευκίπ-
που τε θυγατˈρὸς ἑορτάν
καὶ Ζηνὸς Αἰτναίου κράτος. ἁδύλογοι δέ νιν
Πίνδαρος. Pythia (0033: 002)“Pindari carmina cum fragmentis, pt. 1, 5th edn.”, Ed.
Maehler, H. (post B. Snell)Leipzig: Teubner, 1971.Ode 1, line 73
Ζεῦ τέλει', αἰεὶ δὲ τοιαύταν Ἀμένα παρ' ὕδωρ

αἶσαν ἀστοῖς καὶ βασιλεῦσιν διακˈρί-
νειν ἔτυμον λόγον ἀνθρώπων.
σύν τοι τίν κεν ἁγητὴρ ἀνήρ,
υἱῷ τ' ἐπιτελλόμενος, δᾶμον γεραί-
ρων τράποι σύμφωνον ἐς ἡσυχίαν.
λίσσομαι νεῦσον, Κρονίων, ἥμερον
ὄφˈρα κατ' οἶκον ὁ Φοίνιξ ὁ Τυρσα-
νῶν τ' ἀλαλατὸς ἔχῃ, ναυ-
⸏σίστονον ὕβˈριν ἰδὼν τὰν πρὸ Κύμας,
οἷα Συρακοσίων ἀρχῷ δαμασθέντες πάθον,
ὠκυπόρων ἀπὸ ναῶν ὅ σφιν ἐν πόν-
τῳ βάλεθ' ἁλικίαν,
Ἑλλάδ' ἐξέλκων βαρείας δουλίας. ἀρέομαι
πὰρ μὲν Σαλαμῖνος Ἀθαναίων χάριν
μισθόν, ἐν Σπάρτᾳ δ' ἀπὸτᾶν πρὸ Κιθαιρῶ-
νος μαχᾶν,
ταῖσι Μήδειοι κάμον ἀγκυλότοξοι,
παρὰδὲ τὰν εὔυδˈρον ἀκτὰν
Ἱμέρα παίδεσσιν ὕμνον Δεινομένεος τελέσαις,
⸐τὸν ἐδέξαντ' ἀμφ' ἀρετᾷ, πολεμίων ἀνδρῶν καμόντων.
Πίνδαρος. Pythia Ode 2, line 1
οἶον ἀποιχομένων ἀνδρῶν δίαιταν μανύει

καὶ λογίοις καὶ ἀοιδοῖς. οὐ φθίνει Κροί-
σου φιλόφρων ἀρετά.
τὸν δὲ ταύρῳ χαλκέῳ καυτῆρα νηλέα νόον
ἐχθρὰ Φάλαριν κατέχει παντᾷ φάτις,
οὐδέ νιν φόρμιγγες ὑπωρόφιαι κοινανίαν
μαλθακὰν παίδων ὀάροισι δέκονται.
τὸ δὲ παθεῖν εὖ πρῶτον ἀέθλων·
εὖ δ' ἀκούειν δευτέρα μοῖρ'· ἀμφοτέροισι δ' ἀνήρ
ὃς ἂν ἐγκύρσῃ καὶ ἕλῃ, στέφανον ὕψιστον δέδεκται.
234
Αʹ Μεγαλοπόλιες ὦ Συράκοσαι, βαθυπολέμου

Τέμενος Ἄρεος, ἀνδρῶν ἵππων τε σιδαροχαρ-
μᾶν δαιμόνιαι τροφοί,
ὔμμιν τόδε τᾶν λιπαρᾶν ἀπὸ Θηβᾶν φέρων
μέλος ἔρχομαι ἀγγελίαν τετραορίας ἐλελίχθονος,
εὐάρματος Ἱέρων ἐν ᾇ κρατέων
τηλαυγέσιν ἀνέδησεν Ὀρτυγίαν στεφάνοις,
ποταμίας ἕδος Ἀρτέμιδος, ἇς οὐκ ἄτερ
κείνας ἀγαναῖσιν ἐν χερσὶ ποικιλα-
⸏νίους ἐδάμασσε πώλους.
ἐπὶ γὰρ ἰοχέαιρα παρθένος χερὶ διδύμᾳ
Πίνδαρος. Pythia Ode 3, line 70
⸏γνόντα τὸ πὰρ ποδός, οἵας εἰμὲν αἴσας.

μή, φίλα ψυχά, βίον ἀθάνατον
σπεῦδε, τὰν δ' ἔμπρακτον ἄντλει μαχανάν.
εἰ δὲ σώφρων ἄντρον ἔναι' ἔτι Χίρων, καί τί οἱ
φίλτρον ἐνθυμῷ μελιγάρυες ὕμνοι
ἁμέτεροι τίθεν, ἰατῆρά τοί κέν νιν πίθον
καί νυν ἐσλοῖσι παρασχεῖν ἀνδράσιν θερμᾶν νόσων
ἤ τινα Λατοΐδα κεκλημένον ἢ πατέρος.
καί κεν ἐν ναυσὶν μόλον Ἰονίαν τάμνων θάλασσαν
⸐Ἀρέθοισαν ἐπὶ κˈράναν παρ' Αἰτναῖον ξένον,
Δʹ ὃς Συρακόσσαιςι νέμει βασιλεύς,
πραῢς ἀστοῖς, οὐ φθονέων ἀγαθοῖς, ξεί-
νοις δὲ θαυμαστὸς πατήρ.
τῷ μὲν διδύμας χάριτας
εἰ κατέβαν ὑγίειαν ἄγων χρυσέαν
κῶμόν τ' ἀέθˈλων Πυθίων αἴγλαν στεφάνοις,
τοὺς ἀριστεύων Φερένικος ἕλεν Κίρρᾳ ποτέ,
ἀστέρος οὐρανίου
φαμὶ τηλαυγέστερον κείνῳ φάος
⸏ἐξικόμαν κε βαθὺν πόντον περάσαις.
ἀλλ' ἐπεύξασθαι μὲν ἐγὼν ἐθέλω
Πίνδαρος. Nemea (0033: 003)

Leipzig: Teubner, 1971.Ode 1, line 2
Δʹ λεπτοῦ διανισόμενον χαλκοῦ θαμὰ καὶ δονάκων,

τοὶ παρὰ καλλίχορον ναίοισι πόλιν Χαρίτων
Καφισίδος ἐν τεμένει, πιστοὶ χορευτᾶν μάρτυρες.
εἰ δέ τις ὄλβος ἐν ἀνθρώποισιν, ἄνευ καμάτου
οὐ φαίνεται· ἐκ δὲ τελευτάσει νιν ἤτοι σάμερον
δαίμων – τὸ δὲ μόρσιμον οὐ παρφυκτόν – , ἀλλ' ἔσται
χρόνος
οὗτος, ὃ καί τιν' ἀελπτίᾳ βαλών
ἔμπαλιν γνώμας τὸ μὲν δώσει, τὸ δ' οὔπω.
235
Αʹ Ἄμπνευμα σεμνὸν Ἀλφεοῦ,

κλεινᾶν Συρακοσσᾶν θάλος Ὀρτυγία,
δέμνιον Ἀρτέμιδος,
Δάλου κασιγˈνήτα, σέθεν ἁδυεπής
ὕμνος ὁρμᾶται θέμεν
αἶνον ἀελλοπόδων
μέγαν ἵππων, Ζηνὸς Αἰτναίου χάριν·
⸏ἅρμα δ' ὀτˈρύνει Χρομίου Νεμέα
τ' ἔργμασιν νικαφόροις ἐγκώμιον ζεῦξαι μέλος.
ἀρχαὶ δὲ βέβˈληνται θεῶν
κείνου σὺν ἀνδρὸς δαιμονίαις ἀρεταῖς.
ἔστι δ' ἐν εὐτυχίᾳ
Πίνδαρος. Fragmenta (0033: 005)

Leipzig: Teubner, 1975.
Type of poem Encom, fragment 124d-126, line t
⸏συμπόταισίν τε γˈλυκερὸν καὶ Διωνύσοιο καρπῷ

Βʹ καὶ κυλίκεσσιν Ἀθαναίαισι κέντρον·
ἁνίκ' ἀνθρώπων καματώδεες οἴχονται μέριμναι
⸏στηθέων ἔξω· πελάγει δ' ἐν πολυχˈρύσοιο πλούτου
Γʹ πάντες ἴσᾳ νέομεν ψευδῆ πρὸς ἀκτάν·
ὃς μὲν ἀχˈρήμων, ἀφνεὸς τότε, τοὶ δ' αὖ πλουτέοντες
Δʹ –ἀέξονται φρένας ἀμπελίνοις τόξοις δαμέντες

δείπνου δὲ λήγοντος γλυκὺ τρωγάλιον
καίπερ πεδ' ἄφθονον βοράν
ΙΕΡΩΝΙ ΣΥΡΑΚοΥΣΙΩΙ

βαρβι[τί]ξ̣αι θυμὸν ἀμβλὺν ὄντα καὶ φωνὰν ἐν οἴνῳ
τόν ῥα Τέρπανδρός ποθ' ὁ Λέσβιος εὗρεν
πρῶτος, ἐν δείπνοισι Λυδῶν
ψαλμὸν ἀντίφθογγον ὑψηλᾶς ἀκούων πακτίδος
Moschus Bucol., Epitaphius Bionis [Sp.] (0035: 003)

“Bucolici Graeci”, Ed. Gow, A.S.F.
Oxford: Clarendon Press, 1952, Repr. 1969.Line 93
ἄρχετε Σικελικαί, τῶ πένθεος ἄρχετε, Μοῖσαι.

πᾶσα, Βίων, θρηνεῖ σε κλυτὰ πόλις, ἄστεα πάντα.
Ἄσκρα μὲν γοάει σε πολὺ πλέον Ἡσιόδοιο·
Πίνδαρον οὐ ποθέοντι τόσον Βοιωτίδες ὗλαι·
οὐ τόσον Ἀλκαίω περιμύρατο Λέσβος ἐραννά,
236
οὐδὲ τόσον τὸν ἀοιδὸν ὀδύρατο Τήιον ἄστυ·

σὲ πλέον Ἀρχιλόχοιο ποθεῖ Πάρος, ἀντὶ δὲ Σαπφοῦς
εἰσέτι σεῦ τὸ μέλισμα κινύρεται ἁ Μιτυλήνα.
.........
ἐν δὲ Συρακοσίοιςι Θεόκριτος· αὐτὰρ ἐγώ τοι
Αὐσονικᾶς ὀδύνας μέλπω μέλος, οὐ ξένος ᾠδᾶς
βουκολικᾶς, ἀλλ' ἅντε διδάξαο σεῖο μαθητάς
κλαρονόμος μοίσας τᾶς Δωρίδος, ᾇ με γεραίρων
ἄλλοις μὲν τεὸν ὄλβον ἐμοὶ δ' ἀπέλειπες ἀοιδάν.
ἄρχετε Σικελικαί, τῶ πένθεος ἄρχετε, Μοῖσαι.
αἰαῖ ταὶ μαλάχαι μέν, ἐπὰν κατὰ κᾶπον ὄλωνται,
ἠδὲ τὰ χλωρὰ σέλινα τό τ' εὐθαλὲς οὖλον ἄνηθον
ὕστερον αὖ ζώοντι καὶ εἰς ἔτος ἄλλο φύοντι·
ἄμμες δ' οἱ μεγάλοι καὶ καρτεροί, οἱ σοφοὶ ἄνδρες,
ὁππότε πρᾶτα θάνωμες, ἀνάκοοι ἐν χθονὶ κοίλᾳ
Moschus Bucol., Epigrammata (0035: 006); AG 9.440; 16.200.Book 9, epigram

440, line p1
ΕΙΣ ΕΡΩΤΑ ΑΡΟΤΡΙΩΝΤΑ
Λαμπάδα θεὶς καὶ τόξα βοηλάτιν εἵλετο ῥάβδον

οὖλος Ἔρως, πήρην δ' εἶχε κατωμαδίην,
καὶ ζεύξας ταλαεργὸν ὑπὸ ζυγὸν αὐχένα ταύρων
ἔσπειρεν Δηοῦς αὔλακα πυροφόρον·
εἶπε δ' ἄνω βλέψας αὐτῷ Διί, ‘πλῆσον ἀρούρας
μή σε τὸν Εὐρώπης βοῦν ὑπ' ἄροτρα βάλω’.
ΜΟΣΧΟΥ ΣΥΡΑΚοΥΣΙΟΥ
Ἁ Κύπρις τὸν Ἔρωτα τὸν υἱέα μακρὸν ἐβώστρει·

“Εἴ τις ἐνὶ τριόδοισι πλανώμενον εἶδεν Ἔρωτα,
δραπετίδας ἐμός ἐστιν· ὁ μανυτὰς γέρας ἑξεῖ,
μισθόν τοι τὸ φίλαμα τὸ Κύπριδος· ἢν δ' ἀγάγῃς νιν,
οὐ γυμνὸν τὸ φίλαμα, τὺ δ', ὦ ξένε, καὶ πλέον ἑξεῖς.
ἔστι δ' ὁ παῖς περίσαμος, ἐν εἴκοσι πᾶσι μάθοις νιν.
χρῶτα μὲν οὐ λευκός, πυρὶ δ' εἴκελος· ὄμματα δ' αὐτοῦ
δριμύλα καὶ φλογόεντα· κακαὶ φρένες, ἁδὺ λάλημα·
οὐ γὰρ ἴσον νοέει καὶ φθέγγεται· ὡς μέλι φωνά·
ἢν δὲ χολᾷ, νόος ἐστὶν ἀνάμερος· ἠπεροπευτάς,
Niciae Epistula, Epistula (0046: 001)

“Epistolographi Graeci”, Ed. Hercher, R.
237
Paris: Didot, 1873, Repr. 1965.Line 5
Ἀθηναίοις.
Τὰ μὲν πρότερον πραχθέντα, ὦ Ἀθηναῖοι, ἐν

ἄλλαις [πολλαῖς] ἐπιστολαῖς ἴστε, νῦν δὲ καιρὸς οὐχ
ἧσσον μαθόντας ὑμᾶς ἐν ᾧ ἐσμὲν βουλεύσασθαι.
κρατησάντων γὰρ ἡμῶν μάχαις ταῖς πλείοσι Συρα-
κοσίους, ἐφ' οὓς ἐπέμφθημεν, καὶ τὰ τείχη οἰκοδο-
μησαμένων ἐν οἷσπερ νῦν ἐσμὲν ἦλθε Γύλιππος Λα-
κεδαιμόνιος στρατιὰν ἔχων ἔκ τε Πελοποννήσου καὶ
τῶν ἐν Σικελίᾳ πόλεων ἔστιν ὧν. καὶ μάχῃ τῇ μὲν
πρώτῃ νικᾶται ὑφ' ἡμῶν, τῇ δ' ὑστεραίᾳ ἱππεῦσί τε
πολλοῖς καὶ ἀκοντισταῖς βιασθέντες ἀνεχωρήσαμεν ἐς
τὰ τείχη. νῦν οὖν ἡμεῖς μὲν παυσάμενοι τοῦ περι-
τειχισμοῦ διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἐναντίων ἡσυχάζομεν
(οὐδὲ γὰρ ξυμπάσῃ τῇ στρατιᾷ δυναίμεθ' ἂν χρήσα-
σθαι ἀπαναλωκυίας τῆς φυλακῆς τῶν τειχῶν μέρος τι
τοῦ ὁπλιτικοῦ), οἱ δὲ παρῳκοδομήκασιν ἡμῖν τεῖχος
Philippus II Rex Macedonum Epist., Epistulae (0048: 001)

“Epistolographi Graeci”, Ed. Hercher, R.Paris: Didot, 1873, Repr. 1965.
Epistle 2, sec. 10, line 4
λίτην ἀποδείκνυσθαι τὸν αὐτὸν ὑφ' ὑμῶν, καὶ Σιτάλ-

κου μὲν ἀποθανόντος, ᾧ μετέδοτε τῆς πολιτείας, εὐ-
θὺς ποιήσασθαι πρὸς τὸν ἀποκτείναντα φιλίαν, ὑπὲρ δὲ
Κερσοβλέπτου πόλεμον αἴρεσθαι πρὸς ἡμᾶς, καὶ ταῦτα
σαφῶς εἰδότας, ὅτι τῶν λαμβανόντων τὰς δωρεὰς τὰς
τοιαύτας οὐδεὶς οὔτε τῶν νόμων οὔτε τῶν ψηφισμάτων
οὐδὲν φροντίζει τῶν ὑμετέρων;
οὐ μὴν ἀλλ' εἰ δεῖ
πάντα τἄλλα παραλιπόντα συντόμως εἰπεῖν, ὑμεῖς
ἔδοτε πολιτείαν Εὐαγόρᾳ τῷ Κυπρίῳ καὶ Διονυσίῳ τῷ
Συρακοσίῳ καὶ τοῖς ἐκγόνοις τοῖς ἐκείνων. ἐὰν οὖν
πείσητε τοὺς ἐκβαλόντας ἑκατέρους αὐτῶν ἀποδοῦναι
πάλιν τὰς ἀρχὰς τοῖς ἐκπεσοῦσι, κομίζεσθε καὶ παρ'
ἐμοῦ τὴν Θρᾴκην, ὅσης Τήρης καὶ Κερσοβλέπτης ἦρ-
χον. εἰ δὲ τοῖς μὲν ἐκείνων κρατήσασι μηδ' ἐγκαλεῖν
ἀξιοῦτε μηδέν, ἐμὲ δ' ἐνοχλεῖτε, πῶς οὐ δικαίως
ὑμᾶς ἀμυνοίμην ἄν;
Φαλαρίδης Epistulae (0053: 001)“Epistolographi Graeci”, Ed. Hercher, R.Paris:

Didot, 1873, Repr. 1965.Epistle 36, sec. 1, line 6
238
κατηγορῶν, δι' ὧν οὐδὲν ἀποδέχῃ τῶν πεμπομένων

ὑπ' ἐμοῦ, τοῖς λόγοις με ἐγκωμιάζεις, οὐδὲ τοῦτο
συνείς, ὅτι λόγος ἔργου σκιὰ παρὰ τοῖς σοφωτέροις
δεδόξασται.
Κλεομενίδῃ.
Τῶν δώρων ὅσα μέν σοι πρὸς τὴν γυμνασιαρχίαν

ἥκει, πεπόμφαμεν, ἐλαίου μετρητὰς διακοσίους καὶ
πυρῶν μεδίμνους τετρακοσίους, ὅσα δὲ νεότητός ἐστι,
τῷ υἱῷ σου, τόν τε οἶνον καὶ τοὺς γραμματεῖς καὶ τὰ
Στησιχόρου ποιήματα, εἰ μὴ καὶ ταῦτά τις τὰ δῶρα
Συρακουσίων ὑποπτεύσειε νεωτέρων ἕνεκα πραγμάτων
ὑπὸ τυράννου πεπέμφθαι.
Γοργίᾳ.
Τὰ μὲν ἄλλα τῆς ἐπιστολῆς σου πάντα καλῶς ἡγοῦ-

μαι γεγράφθαι, τὴν δὲ παράκλησιν τὴν ἐπὶ τοῖς μέλ-
λουσι περιττεύειν νυνὶ μάλιστα λογίζομαι. ἐγὼ γὰρ οὔτε
τελευτὴν οὔτε τελευτῆς εἶδος φεύγω σωφρονεῖν ὑπολαμ-
βανόμενος· εἱμαρμένη γὰρ οὐχ ὑπ' ἀνθρώπων νομοθε-
τεῖται. καθόλου δὲ τὸν ἐξετάζοντα περὶ τῶν ἐσομένων
καλῶν ἢ κακῶν λίαν εὐήθη νομίζω, εἴ τις ἢ προγνῶναι
τὸ μέλλον δύνασθαι πέπεισται ἢ προγνοὺς φυλάξασθαι.
Φαλαρίδης Epistulae Epistle 78, sec. 1, line 1
Στησιχόρῳ.
Νικοκλῆς ὁ Συρακούσιος (οὐκ ἀγνοεῖς δ' ἴσως ὃν

λέγω, διὰ γὰρ ἐπιφάνειαν οἰκείαν οὐκ ἔστι τῶν ἀγνοη-
θῆναι δυναμένων ὑπὸ Στησιχόρου) γυναικὸς ἀποθα-
νούσης αὐτῷ μέγα προσφάτως καὶ περιττὸν περιτέ-
θειται πένθος. εἰκότως· ἔτυχε γὰρ τὴν αὐτὴν ταύτην
ἀδελφιδῆν ἔχων καὶ γυναῖκα. οὗτος ὁ Νικοκλῆς
(ᾔδει γάρ, ὡς ἔοικεν, ὅσοις πρὸς ἀλλήλους κεχρήμεθα
πόθοις) πέμψας πρός με Κλεόνικον τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ
ἠξίου ὅπως σου δεηθείην ἔπαινον ἐν ποιήσει διαθέ-
σθαι περὶ τῆς ἀνθρώπου. καὶ γάρ, ὡς πυνθάνομαι

239
λέγω, διὰ γὰρ ἐπιφάνειαν οἰκείαν οὐκ ἔστι τῶν ἀγνοη-

θῆναι δυναμένων ὑπὸ Στησιχόρου) γυναικὸς ἀποθα-
νούσης αὐτῷ μέγα προσφάτως καὶ περιττὸν περιτέ-
θειται πένθος. εἰκότως· ἔτυχε γὰρ τὴν αὐτὴν ταύτην
ἀδελφιδῆν ἔχων καὶ γυναῖκα. οὗτος ὁ Νικοκλῆς
(ᾔδει γάρ, ὡς ἔοικεν, ὅσοις πρὸς ἀλλήλους κεχρήμεθα
πόθοις) πέμψας πρός με Κλεόνικον τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ
ἠξίου ὅπως σου δεηθείην ἔπαινον ἐν ποιήσει διαθέ-
σθαι περὶ τῆς ἀνθρώπου. καὶ γάρ, ὡς πυνθάνομαι
Συρακουσίων, πᾶσάν τε τὴν ἄλλην ἀρετήν, πρὸς δὲ
καὶ τὴν ἀνωτάτω σωφροσύνην αὐτῇ μαρτυρούντων,
οὐκ ἔστιν ἀνάξιος ὑπὸ τοῦ σοῦ στόματος ὑμνηθῆναι.
πεφύλαξαι μὲν οὖν γράφειν εἰς τοὺς κατὰ σεαυτὸν
ἀνθρώπους, ἵνα μὴ δόξῃ σού τις ὠνίαν εἶναι τὴν
ποίησιν· ἔστι δὲ Κλεαρίστη, φιλότης, οὐδὲ αὐτὴ καθ'
ἡμᾶς, εἰς τὸ χρεὼν ἀπηλλαγμένη. μὴ δὴ τὸ σύνηθές
σου τῆς γνώμης προβαλλόμενος ἀποστραφῇς μου τὴν
δέησιν· οὐδὲ γὰρ εἰκὸς ἀτυχῆσαι παρὰ Στησιχόρου
Φάλαριν αἰτησάμενον, οὐχ ὅτι χάριτας ὀφείλεις ὑπέρ
τινος, ἀλλ' ὅτι τὴν πεπιστευμένην δόξαν ἀξιοῦμεν ὑπὸ
ποίησιν· ἔστι δὲ Κλεαρίστη, φιλότης, οὐδὲ αὐτὴ καθ'

ἡμᾶς, εἰς τὸ χρεὼν ἀπηλλαγμένη. μὴ δὴ τὸ σύνηθές
σου τῆς γνώμης προβαλλόμενος ἀποστραφῇς μου τὴν
δέησιν· οὐδὲ γὰρ εἰκὸς ἀτυχῆσαι παρὰ Στησιχόρου
Φάλαριν αἰτησάμενον, οὐχ ὅτι χάριτας ὀφείλεις ὑπέρ
τινος, ἀλλ' ὅτι τὴν πεπιστευμένην δόξαν ἀξιοῦμεν ὑπὸ
σοῦ βεβαιωθῆναι. δὸς δή μοι προφανῶς χάριν τῆς
σαυτοῦ φύσεως ἀφθόνως, αἰτουμένῳ μὲν ἃ δώσεις εἰς
ἐμαυτόν, ληψομένῳ δὲ εἰς φίλον.
λοιπόν, εἴγε
νένευκας ἐπὶ τὴν χάριν, Κλεαρίστην γράφε Συρακου-
σίαν τὸ γένος, Ἐχεκρατίδου πατρός, ἀδελφιδῆν οὗ
γεγράφαμεν καὶ γυναῖκα, ἑκκαίδεκα συνεζηκυῖαν ἔτη,
τριακοστὸν δὲ ζήσασαν, δυοῖν παίδων μητέρα, τεθνη-
κυῖαν δὲ ἐκ διαφθορᾶς. τὰ μὲν κεφάλαια τῶν ὑπο-
θηκῶν ταῦτα, ἐπιπνευσθείης δὲ εἰς τὰ κατὰ μέρος τῆς
γραφῆς ὑφ' ὧν κατέχῃ θεῶν, καί σου τὴν ἱερὰν καὶ
ὑμνοπόλον κεφαλὴν ἡ Μουσῶν συγγένεια κοσμήσειεν
ἄλλαις τε ὑμνῳδίαις καὶ τῇ νῦν ὑφ' ἡμῶν εἰς Κλεαρί-
στην ἐπεσταλμένῃ.
ποιεῖσθε μὴ ἀδικεῖν Φάλαριν; ἄμεινον μὲν οὖν κἀμοὶ

ἦν μὴ καθίστασθαι εἰς τοιαύτης ἀμύνης ἀνάγκην, λυ-
240
σιτελέστερον δὲ ὑμῖν τὸ μὴ χρῆσθαι τῇ προπετείᾳ

κατὰ πάντα, ἔπειτά τε ἐμοὶ ὁ τρόπος εὐνοουμένῳ,
τί ποτ' ἂν ἐπράξατε, εἰ μὴ τοιοῦτος ἐγενόμην ἔγωγε
περὶ τὰς τιμωρίας, ὁπότε μηδὲν ἐλπίζοντες πείσεσθαι
μέτριον παραβάλλεσθε, ἔστιν οὖν ἐμὲ παῦσαι τῆς ὠμό-
τητος, ἐὰν αὐτοὶ πρότερον παύσησθε ἀδικίας.
Εὐκτήμονι.
Οὐδὲν ἔψευσαι τῶν ἐπ' ἐμοὶ διαβολῶν· καὶ γὰρ αὐτὸς

πάνθ' ὅσα κατηγορεῖς ἐν Συρακουσίοις ὁμολογῶ. ἀλλ'
εἰ τὸν αὐτὸν τρόπον ἐγώ τε τοῦ τιμωρεῖσθαι τοὺς
εἰς ἐμαυτὸν ἁμαρτάνοντας ἐφειδόμην, καὶ ὑμεῖς τοῦ
προπετῶς οὕτως κἀμοὶ καὶ ἑαυτοῖς ἐπιβουλεύειν, οὐ-
δεὶς ἂν οὔτε ἐμοῦ κατηγόρησεν ὡς ἔκθεσμα δρῶντος,
οὔθ' ὑμᾶς ὡς ἀνίατα πάσχοντας ᾠκτίζετο.
Κλεοβούλῳ.
Οὐ πείθονταί σοι Καμαριναῖοι τὸν πρὸς ἐμὲ πόλεμον

ἐξενεγκεῖν σφόδρα πολλὰ ἑκάστης ἐκκλησίας πείθοντι·
καλῶς γὰρ ἴσασι πόλεμον ἔργοις οὐ λόγοις δημηγόρων
κατορθούμενον. ὥστε, εἰ βούλει πολεμεῖν αὐτούς, τὰ
ἂν μάθοις· σὺ δὲ σχέτλιος, ὃς οὐδ' ἐκπεσὼν τῆς

πατρίδος παρ' ἡμῖν ἐβουλήθης ὡς εὐνουστάτοις τὰς
φυγὰς ἀναπαῦσαι. τοῦτο δὲ εἰ μὲν ἄλλου του χάριν
εἵλου, δίκαιος οὐκ ἂν εἴης περὶ ἡμᾶς· εἰ δ' ὡς ὀνει-
δισθησόμενος ᾐδέσθης τοὺς προειπόντας καὶ οὐ πείσαν-
τας, μικροῦ δέω λέγειν ὅτι καὶ ἥδομαι οὕτω σου σω-
φρονοῦντος, αἰσχυνόμενος γὰρ ἐπὶ τοῖς προειρημένοις
οὐκ ἂν ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς ἁλίσκοιο ἁμαρτάνων.
Νικίππῳ.
Τοῦ μὲν εἰληφέναι σε τὰς παρ' ἐμοῦ δωρεὰς πλείστη

σοι χάρις, ἐγὼ δέ, ὅπερ ἔλεγες φοβεῖσθαι Συρακου-
σίους, μή τί σοι χαλεπὸν ἐξ αὐτῶν ἀνάσχῃ δεξαμένῳ
τὰ παρ' ἡμῶν χρήματα μηνύσεως αὐτοῖς ἀποδοθείσης,
τοῦτ' ἔμελλον ποιήσειν, μὴ λαβόντος σου κατηγορή-
σειν ὡς εἰληφότος, ἵν' ᾖ σοι τὸ αὐτὸ δεξαμένῳ καὶ
μή, μᾶλλον δὲ τὸ μὲν ἧττον, τὸ δὲ τῷ παντὶ χεῖρον.
μὴ λαβὼν μὲν γὰρ ἐμοῦ κατηγοροῦντος τὸ δεδωκέναι
πάντως ἂν αἰτίαν εἶχες εἰληφέναι· λαβὼν δὲ ταῖς
241
ἀληθείαις ἐμοῦ τὸ μὴ δεδωκέναι λέγοντος, οὐκ ἴσως

ἀλλ' ὄντως ἀπήλλαξαι τῆς αἰτίας.
βουλοίμην δ' ἂν ὑμᾶς μαρτυρηθῆναι περὶ ἀρετῆς μᾶλλον

ἢ περὶ πλούτου δαψιλείας ἐμαυτόν· τὸ μὲν γὰρ ψυχῆς
ἀγαθῆς, τὸ δὲ Τύχης περιουσιαζούσης ἐγκώμιον δόξει.
Ἀξιόχῳ.
Σεμνύνεσθαι μέν, ὥσπερ καὶ ἐπ' ἄλλῳ τινὶ τῶν κα-

λῶν, ἐπ' εὐγενείᾳ εἰκός ἐστιν, ἐγὼ δὲ μίαν εὐγένειαν
ἀρετὴν οἶδα, τὰ δ' ἄλλα πάντα Τύχην. καὶ γένοιτ'
ἂν ὁ μὲν ἐκ φαύλων ἀγαθὸς καὶ βασιλέων ἁπάν-
των εὐγενέστερος, ὁ δ' ἐξ ἀγαθῶν φαῦλος αὐτός τε
ἑαυτοῦ καὶ τῶν ταπεινοτάτων δυσγενέστερος. ὥστε
ψυχῆς ἔπαινον αὔχει πρὸς Συρακουσίους, μὴ προ-
γόνων τεθνηκυῖαν εἰς ἀδοξοτέρους διαδόχους εὐγέ-
νειαν.
Ἱμεραίοις.
Ἐκέλευσα ὑμῖν Στησίχορόν μοι ἀποστεῖλαι καὶ

Κόνωνα καὶ Ἑρμοκράτην διὰ τάχους, ὑμεῖς δὲ ἀντὶ
Ἑρμοκράτους καὶ Κόνωνος καὶ Στησιχόρου Σαμέαν
καὶ Νίκαρχον ἐπέμψατε. ἐγὼ δὲ εἰ μέν, οἷον ὑμεῖς
με ὑπετοπάσατε εἶναι, τοιοῦτος ἤμην, οὐκ ἂν ἠγνόουν,
ὅτι δι' ἐκείνους ἐμὲ ἀποδοῦναι ὑμῖν τι τῶν ἀνηκέστων
ἐχρῆν, καὶ ἧκεν ἂν καὶ Στησίχορος καὶ Κόνων πρός
ταῦτα δέ φασι τὴν μητέρα σου καὶ τὴν γυναῖκα πρὸς

πολλοὺς Σικελιωτῶν διαβεβαιοῦσθαι καὶ διὰ τοῦτο τῶν
μεγάλων τυγχάνειν ἐπαίνων. ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν
θαυμαζομένων ἐστί, τὸ πρὸς πάντας μέν, μάλιστα δὲ
πρὸς εἰδότας ἀψευστεῖν.
Πολυδεύκει.
Τοὺς ἐμοὶ περὶ τῶν κατὰ δίκην ἀναιρουμένων πο-

λεμεῖν παρασκευαζομένους, Πολύδευκες, ἀκούσαντας
καὶ σαφῶς εἰδότας περὶ ὅτου τοῦτο ποιήσουσι, τιμω-
ροὺς ὁμολογεῖν δέον, σὺ μέντοι κατηγορῶν ἐν Συρα-
242
κουσίοις ἐμοῦ, τὸ μὲν τιμωρὸς ὡς δεινὸς λέγεις, τὰς

δ' αἰτίας, ἃς μάλιστα ἔδει, ἐφ' αἷς ταῦτα ἔπαθον ὡς
ἀνήκεστοι, οὐδέποτε ἠξίωσας προσθεῖναι. ἐχρῆν γάρ,
ὦ δημαγωγὲ Πολύδευκες, λέγειν μὲν τὸν θάνατον,
ἐπιδείκνυσθαι δὲ τὴν πρόφασιν, ἵνα καὶ παρὰ τὴν
αἰτίαν μᾶλλον ἐπαίρῃς τὰ πάθη καθ' ὧν ἂν πολιτεύῃ.
εἰ δὲ αἰσχύνεσθε γυμνῶσαι τὰς αἰτίας, ἐφ' αἷς κατη-
γορεῖτε, τίνι δικαίῳ πολεμήσετε ἐπ' αὐταῖς μὰ τοὺς
θεοὺς οὐκ οἶδα.
μὲν οὐδὲν ἧττον καὶ ταῦτα ἐκ τῶν σῶν· εἰ δὲ οὐ δο-

κεῖς, προσθεὶς ἐκείνοις τοῖς πέντε ταλάντοις τὰ παρὰ
σαυτοῦ τοσαῦτα τὴν προῖκα δέκα ταλάντων ἀνάγραψον,
ἵν', εἰ βούλει, τῆς προικὸς ὃ μέν τι τῆς Φαλάριδος εἴη
χάριτος, ὃ δὲ τῆς Φιλοδήμου περιουσίας. μαρτυροῦσα
δ' ἡμῖν πρὸς σὲ πολλὰ καὶ μεγάλα Θεανὼ χαρᾶς ἡμᾶς
ἀναπίμπλησιν· ἃ γὰρ ἔτι παῖς οὖσα ἔπασχε, μήτηρ
γενομένη μαρτυρεῖ.
Ἀγησιλάῳ.
Ἡ Τελεσίππη χαλεπῶς ἔοικέ σου φέρειν τὴν ἐν

Συρακούσαις μονήν, εἰς τοσοῦτον δὲ παρέχουσα φιλάν-
δρου καὶ σώφρονος ἔργον γυναικὸς ἐμαρτύρατο ἡμᾶς
ὡς κατὰ σοῦ τὴν ἀρχὴν πικρὰν ἔχοντας, οὐκ ἀνέξε-
σθαι φάσκουσα ἐπὶ πλέον σε ἀπόντα, ἀλλ' ἐπιβοησα-
μένη τὸν ἑαυτῆς πατέρα, γινώσκεις ἴσως, ὃ βούλεται
πράττειν. ἀλλ' εὖ ἴσθι, καὶ ποιήσειεν ἄν· οὐ γὰρ οἵα
τέ ἐστι περιορᾶν ἑαυτῆς τὸν ἄνδρα νενοσφισμένον.
κἀκείνη μὲν ἐμὲ ἠξίου δύνασθαι ἐπανήκειν σε ἀναγ-
κάσας, ἐγὼ δ' ἐκείνην· οὐ γὰρ οὕτως οἴομαί σε Φά-
λαριν αἰδεῖσθαι ὡς Τελεσίππην. ἐπάνηκε οὖν καὶ
τοῖς ποθοῦσιν ἀποδίδου σαυτόν, εἴθ' ἡμᾶς αἰσχύνῃ
περιβοῶσα τοῖς ἀκουσομένοις, καὶ διὰ ταύτην οὐδ'

ἰδόντες ἐμέ πω τῶν νῦν ὄντων τινὲς οὔτε πειραθέντες
ὡς ἐπ' ἀνθρώπων γεγονότα ὀλέθρῳ προβέβληνται.
ταῦτα μὲν οὖν ἐμὰ ταλαιπωρήματα καὶ οὐδενὸς
ἑτέρου· τὴν δ' οἰκίαν, εἰς ἣν ἐτελέσθησαν αἱ πρῶται
σύνοδοι Λέοντί τε καὶ Θεανοῖ, κρατεῖν αὐτοῖς, ὡς
ἔχουσιν, ἐπίτρεπε, μηδὲ ἀνίστα τὸν Ὑμέναιον ἀπὸ
τῆς ἑστίας, ἔνθα ᾔσθη. ἄξιον τὸ δώρημα τοῖς κομι-
243
σομένοις ἀποδοχῆς νενομίκαμεν· φίλτατα γὰρ τὰ χωρία

τοῖς νυμφαγωγηθεῖσιν, ἔνθα ἂν τὰ πρῶτα δεσμὰ ἀπό-
θωνται παρθενίας. φθόνου δὲ Συρακουσίοις μᾶλλον
ἄξιος Φιλόδημος ἢ ἐλέου κριθήτω, καὶ μηδεὶς εὐτυχὴς
οὕτως ἐν εὐδαιμονίας μοίρᾳ ὡς ἐκεῖνος ἐν κακοπραγίᾳ
Τύχης τοῖς φθονοῦσι νομισθήτω. Φάλαριν δὲ μισεί-
τωσαν ἅπαντες (οὐ γὰρ παραιτοῦμαι μῖσος ἀζήμιον),
εὐχέσθωσαν δὲ καλῶς κατὰ σφᾶς, κἂν μὴ προσποιῶν-
ται, τοιούτων καὶ αὐτοὶ λαβέσθαι φίλων.
Τεύκρῳ.
Τὴν Φιλοδήμου γυναῖκα Κλεαινέτην (οἶσθα δήπου

ἣν λέγω, ὦ Τεῦκρε) βουλόμενος ὑπὲρ θυγατρὸς γάμων
ἰδεῖν τοῖς ἐν ποσὶν ἐκωλύθην, ἐφ' ἃ καὶ σὲ παρεκάλουν
ἥκειν ἄν, εἴπερ μὴ περὶ τοιαύτης κηδεμονίας ἐγνώκειν
ἐν Συρακούσαις καταλιπεῖν. ἔνθεν καὶ περισσότερον
αἴσθοιο ἄν, ὡς οὐκ εἰκῆ σοι περὶ αὐτῶν ἐπιστέλλομεν.
μέτελθε ταύτην αὐτὸς καὶ πέντε τάλαντα ἀνάδεξαι
προικὸς τῷ κηδεστῇ γαμουμένης τῆς παιδός, μὴ
μᾶλλον ὡς δωρεᾶς διδομένης ἢ χρέος ὀφειλόμενον ὑπ'
ἐμοῦ διορθούμενος. ἐὰν μέντοι πυνθάνηται, πόθεν
ἔχομεν Φιλοδήμου τοσαῦτα χρήματα, μὴ φάσκε· εἰ-
δέναι, ἀλλ' εἰς ἐμὲ τὸν λαβόντα καὶ Φιλόδημον τὸν
δόντα τὸ γινώσκειν ἀνάφερε.
δὲ τοῖς γάμοις τῇ παιδὶ θυγατέρας τέτταρας ὁμήλικας

καὶ γυναικείας ἀμπεχόνας, ἃς ὑφ' ἡμῶν σταλείσας
ἔχεις, καὶ χρυσοῦς ἑξήκοντα, καὶ ταχέως μὲν ἀχθῆναι
παραίνει τοὺς γάμους ὡς καὶ νῦν βραδέως ἀχθησομέ-
νους, προθύμως δὲ πέμπε τὰς δωρεὰς ὡς ἐπὶ τοῖς
Φαλάριδος ἰδίας καρπούμενος χάριτας. καὶ ταῦτα
μὲν οὕτως ἔχοι, Τεῦκρε, τὰ δ' ἄλλα ὡς καὶ πατρὸς δεο-
μένῃ τῇ παιδὶ καὶ ἀνδρὸς χηρευούσῃ τῇ γυναικὶ ταμίας
γενοῦ, καὶ προστὰς αὐτῶν τῆς χρείας μετὰ τῆς ἰδικοῦ
θῦε τοὺς γάμους ὡς μάλιστα πολυτελέστατα, μή τις
Συρακουσίων τῶν προσηκόντων τῇ παιδὶ ἐν τῇ καλ-
λίστῃ ἡμέρᾳ ἄθλιον ἀντὶ μακαρίου εἴπῃ Φιλόδημον,
ἀλλὰ νικήσωμεν αὐτοῦ τὴν Τύχην.
Κλεαινέτῃ.
244
Ὁ Φιλοδήμου πλοῦς ἐπὶ τὴν ξένην, τοῦ σοῦ μὲν

ἀνδρός, ἡμετέρου δὲ ἀμέμπτου φίλου, σοὶ μὲν εὐκλεῶς
ἔοικε παραγίνεσθαι, τῇ θυγατρὶ δ' ὑμῶν εἰκοστὸν
ἤδη ἔτος οἰκουρούσῃ οὐκ εὐτυχῶς. ἡ μὲν γὰρ ἐπ'
ἀνδρὶ χηρεία χρόνους προσλαμβάνουσα πλείω ἀρετήν,
ἡ δ' ἐπὶ παιδὶ παρ' ὥραν μηκυνομένη παρθενία δια-
βολὴν κτᾶται. πᾶσι γὰρ ἀνθρώποις αἴσχιστον δέδο
Themistoclis Epistulae, Epistulae (0055: 001)

Epistle 7, line 5
Φιλοστεφάνῳ.
Ἧκέ μοι τὰς ἐπιστολὰς παρὰ σοῦ κομίζων εἰς Ἔφε-

σον, ὡς μὲν Ἀθηναῖοι λογίζονται βοηδρομιῶνος ἕνῃ καὶ
νέᾳ, ὡς δὲ ὑμεῖς, πανήμου δεκάτῃ (ἡ δὲ ἡμέρα ἡ αὐτή)
Μένυλλος ὁ Χαλκιδεὺς κυβερνήτης, ὁ καὶ τὴν παρὰ
Γέλωνός ποτε τοῦ Συρακοσίου τὴν μεγάλην ἐκείνην ὁλ-
κάδα τοῦ σίτου καταγαγὼν εἰς Πειραιᾶ. καὶ αὐτὸς μὲν
ἀπὸ γλώσσης ᾐνίξατο πρός με εἰδότα οὐκ εἰδὼς ἅττα
ᾐνίττετο, ἐγὼ δὲ ἐγνώριζον τοὺς πρός με σοὶ ξυντεθέν-
τας συμβόλους. καὶ μέντοιγε καὶ τὸ ἔγγραφον ἀπε-
δίδου, ἔνθα δυσφοροῦντι μὲν καὶ μεγάλως ἀσχάλλοντι
ἐῴκεις, οὐκ ἀξιῶν ὅλως μὲν οὐδ' εἰς ἄλλον ἀνθρώπων
οὐδένα πρὸς ἡμῶν ὑποτιμηθῆναι ἄπιστος ἂν καὶ ἀπε-
χθὴς γενέσθαι, τῷ παντὶ μέντοι μᾶλλον ἢ εἰς ἐμέ.
ἔπειτα δὲ καὶ περὶ τῶν ἐμῶν χρημάτων ὑπηγό-
ρειες, ἔχειν τε οὐκ ἐξαρνούμενος καὶ ὁπηνίκα ἂν καὶ
Themistoclis Epistulae, Epistulae Epistle 20, line 27
σθην. Κερκυραῖοι δὲ οὐκ εὐχάριστοι μᾶλλον ἢ ἀκίν-

δυνοι ἐβούλοντο εἶναι καὶ ἀμοιβὴν ὧν εὐεργετοῦντο
ἀπαιτούμενοι εὐεργεσίαν ᾐτοῦντο μὴ ἐπὶ Κερκύρᾳ
τὴν φυγὴν καταλύειν, ὥστε ἡμῖν ὅ τι δράσωμεν ἠπό-
ρει ἡ γνώμη. ἤδη δὲ καὶ τὴν ναῦν τοῖς ξένοις
ἀπεπεπόμφειν τοῖς Ἀργείοις, οἰκέται τέ μοι ἐλάσσο-
νες ὧν ἀπέλυσα ἐλείποντο. ἐπεὶ δὲ Κερκυραῖοι καὶ
τραχύτερα ἤδη ἐφθέγγοντο καὶ προδώσειν ἐῴκεσαν
πολὺ μᾶλλον ἢ μαχεῖσθαι ὑπὲρ ἡμῶν, ἔγνων ἐπὶ
Σικελίαν τε καὶ πρὸς Γέλωνα πλεῖν. Γέλων γὰρ δὴ
τότε Συρακοσίων ἐμονάρχει καὶ ἤρτητο οὐ παρέργως
ἡμῶν καὶ οὐκ ἔμελλεν Ἀθηναίοις πεισθήσεσθαι. νῆα
δὴ σκέπτομαι ἀνδρῶν Λευκαδίων, οἳ τῇ ἐπιούσῃ ἡμέ-
ρᾳ ἔμελλον εἰς τὸ Αὐσόνιον ἐμβάλλειν. καί με ἀπέ-
245
στρεψεν κομισθεῖσα ἀγγελία· ἐτεθνήκει γὰρ ἤδη Γέλων

καὶ πολλὴ περιειστήκει ταραχὴ Ἱέρωνα τὸν ἀδελφὸν
αὐτοῦ ἄρτι εἰς τὴν μοναρχίαν καθιστάμενον. καὶ ἐγώ,
ὥσπερ εἶχον, τῇ αὐτῇ νηὶ ἐπί τε Ἤπειρον πλέω, καὶ
ἀποβὰς εἰς Μολοσσοὺς ἔρχομαι καὶ ἐπὶ τῇ ἑστίᾳ τῇ
Ἀδμήτου ἐκαθεζόμην. Ἀδμήτῳ δὲ τότε ὑπήκουε τὸ
Μολοσσῶν ἔθνος, καὶ ἐδόκει μάλιστα αὐτῷ
Γαληνός ιατρός. Adhortatio ad artes addiscendas (0057: 001)

“”Galens Protreptikosfragment””, Ed. Wenkebach, E., 1935; Quellen und Studien zur
Geschichte der Naturwissenschaften und Medizin 4.3.
Sec. 5, line 23
νειν, ἀλλὰ τοὺς καλῶς μὲν βιοῦντας, ἐν δὲ ταῖς ἑαυτῶν τέχ-

ναις πρωτεύοντας, ἑπομένους δὲ τοῖς προστάγμασιν αὐτοῦ καὶ νομίμως τὰς
τέχνας ἐργαζομένους τιμᾷ τε καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἄγει, περὶ αὑτὸν
ἔχων ἀεί. τοῦτον μὲν οὖν ὅλονοἶμαι τὸν χορὸν νοήσας ὁποῖός ἐστιν οὐ μόνον
ζηλώσεις ἀλλὰ καὶ προσκυνήσεις. Σωκράτης γάρἐστιν ἐν αὐτῷ καὶ Ὅμηρος
καὶ Ἱπποκράτης καὶ Πλάτων καὶ οἱ τούτων ἐρασταί, οὓς ἴσα καὶ τοῖς θεοῖς
σέβομεν, οἷον ὕπαρχοί τινες καὶ ὑπηρέται τοῦ θεοῦ. καὶτῶν δ' ἄλλων ἁπάντων
οὐκ ἔστιν ὅστις ἠμελήθη ποτὲ πρὸς αὐτοῦ· οὐ μόνον γὰρ ὁδοιπορούντων αὐτῶν
πεφρόντικεν ἀλλὰ καὶ πλέουσι σύμπλους ἐστὶ καὶ ναυαγούντων οὐκ ἀπολείπεται.
Ἀρίστιππος γοῦν ἐπειδή ποτε πλέων τοῦ σκάφους ἀπολομένου πρὸς τὰς Συρα-
κοσίων ᾐόνας ἐξεβράσθη, πρῶτον μὲν ἐθάρρησε θεασάμενος ἐπὶ τῆς ψάμμου
διάγραμμα γεωμετρικόν· ἐλογίσατο γὰρ εἰς Ἕλληνάς τε καὶ σοφοὺς ἄνδρας,
οὐκ εἰς βαρβάρους ἥκειν. ἔπειτα παραγενόμενος εἰς τὸ Συρακοσίων γυμνάσιον
καὶ ταυτὶ τὰ ἔπη φθεγξάμενος
Γαληνός ιατρός. Adhortatio ad artes addiscendas Sec. 5, line 25
τέχνας ἐργαζομένους τιμᾷ τε καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἄγει, περὶ αὑτὸν
ἔχων ἀεί. τοῦτον μὲν οὖν ὅλονοἶμαι τὸν χορὸν νοήσας ὁποῖός ἐστιν οὐ μόνον
ζηλώσεις ἀλλὰ καὶ προσκυνήσεις. Σωκράτης γάρἐστιν ἐν αὐτῷ καὶ Ὅμηρος
καὶ Ἱπποκράτης καὶ Πλάτων καὶ οἱ τούτων ἐρασταί, οὓς ἴσα καὶ τοῖς θεοῖς
σέβομεν, οἷον ὕπαρχοί τινες καὶ ὑπηρέται τοῦ θεοῦ. καὶτῶν δ' ἄλλων ἁπάντων
οὐκ ἔστιν ὅστις ἠμελήθη ποτὲ πρὸς αὐτοῦ· οὐ μόνον γὰρ ὁδοιπορούντων αὐτῶν
πεφρόντικεν ἀλλὰ καὶ πλέουσι σύμπλους ἐστὶ καὶ ναυαγούντων οὐκ ἀπολείπεται.
Ἀρίστιππος γοῦν ἐπειδή ποτε πλέων τοῦ σκάφους ἀπολομένου πρὸς τὰς Συρα-
κοσίων ᾐόνας ἐξεβράσθη, πρῶτον μὲν ἐθάρρησε θεασάμενος ἐπὶ τῆς ψάμμου
διάγραμμα γεωμετρικόν· ἐλογίσατο γὰρ εἰς Ἕλληνάς τε καὶ σοφοὺς ἄνδρας,
οὐκ εἰς βαρβάρους ἥκειν. ἔπειτα παραγενόμενος εἰς τὸ Συρακοσίων γυμνάσιον
καὶ ταυτὶ τὰ ἔπη φθεγξάμενος
’τίς τὸν πλανήτην Οἰδίπουν καθ' ἡμέραν
τὴν νῦν σπανιστοῖς δέξεται δωρήμασι;’
προσιόντας τέ τινας ἔσχεν αὑτῷ καὶ γνωρίζοντας ὅστις εἴη καὶ πάντων ὧν ἐδεῖτο
μεταδιδόντας εὐθέως. ὡς δ' εἰς Κυρήνην αὐτοῦ τὴν πατρίδα μέλλοντές τινες
πλεῖν ἐπυνθάνοντο, μή τι τοῖς οἰκείοις ἐπιστέλλει, κελεύειν αὐτοὺς ἔφη ταῦτα
246
κτᾶσθαι τὰ κτήματα ἃ καὶ ναυαγήσαντι συνεκκολυμβήσει.

πολλοὶ δὲ τῶν κακοδαιμόνων καὶ πάντα πρὸς τὸν πλοῦτον ἀποβλεπόν-
των ἐν τοιαύταις πραγμάτων περιστάσεσι γενόμενοι χρυσὸν ἢ ἄργυρον
Aeneas Tact., Poliorcetica (0058: 001)“Énée le tacticien. Poliorcétique”, Ed. Dain,

A., Bon, A.–M.Paris: Les Belles Lettres, 1967.Chap. 10, sec. 21, line 2
διαλύων τὸ στρατόπεδον, θάνατος ἔστω ἡ ζημία.

Μετὰ δὲ ταῦτα τῶν ἄλλων τάξεων ἐπιμέλειαν ποιη-
τέον. Καὶ πρῶτον ἐπισκεπτέον εἰ ὁμονοοῦσιν οἱ πολῖται,
ὡς ἂν ὄντος μεγίστου τούτου ἀγαθοῦ ἐν πολιορκίᾳ. Εἰ δὲ
μή, τῶν τὰ ἐναντία φρονούντων τοῖς παροῦσι πράγμασι ...
καὶ μάλιστα ἡγεμόνας τε καὶ αἰτίους γενομένους ἐν τῇ
πόλει πράξεώς τινος, μεθιστάναι αὐτοὺς ἀνυπόπτως μετὰ
προφάσεως εὐλόγου ἐκπέμποντα ἄλλῃ ὡς πρέσβεις τε καὶ
ἐπ' ἄλλας δημοσίας ἐργασίας.
Οἷον καὶ Διονύσιος
ἔπραξεν Λεπτίνην τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, ἔχοντα Συρακοσίων
τῷ πλήθει οἰκείως καὶ ὁρῶν κατὰ πολλὰ ἰσχυρὸν αὐτὸν
ὄντα· γενόμενος αὐτῷ ἐνὑποψίᾳ τινί, καὶ θέλων αὐτὸν
μεταστήσασθαι, φανερῶς μὲν οὐκ ἐπεχείρει ἐκβάλλειν
αὐτόν, γνοὺς ὅτι περὶ αὐτὸν πολλὴ μετ' εὐνοίας ἰσχὺς
ἔσοιτο καὶ νεώτερον ἄν τι γένοιτο· τεχνάζει δὲ τοιόνδε.
Πέμπει αὐτὸν μετὰ ξένων ὀλίγων εἰς πόλιν ὄνομα
Ἱμέραν, κελεύων φρουρὰν τὴν μὲν ἐξαγαγεῖν, τὴν δὲ καταστῆ-
σαι. Γενομένου δὲ αὐτοῦ ἐν τῇ Ἱμέρᾳ, πέμψας ἐκέλευσεν
αὐτὸν περιμένειν, μέχρις ἂν αὐτὸς μεταπέμψηται.
Πόλεως δ' ὁμηρευομένης, ὅταν ἐπ' αὐτὴν στρατεία
Πλάτων Πολιτεία. (0059: 030)“Platonis opera, vol. 4”, Ed. Burnet, J.

Oxford: Clarendon Press, 1902, Repr. 1968.Stephanus page 404, sec. d, line 1
ἑστιάσεσιν οὔτε ἰχθύσιν αὐτοὺς ἑστιᾷ, καὶ ταῦτα ἐπὶ

θαλάττῃ ἐν Ἑλλησπόντῳ ὄντας, οὔτε ἑφθοῖς κρέασιν ἀλλὰ
μόνον ὀπτοῖς, ἃ δὴ μάλιστ' ἂν εἴη στρατιώταις εὔπορα·
πανταχοῦ γὰρ ὡς ἔπος εἰπεῖν αὐτῷ τῷ πυρὶ χρῆσθαι
εὐπορώτερον ἢ ἀγγεῖα συμπεριφέρειν.
Καὶ μάλα.
Οὐδὲ μὴν ἡδυσμάτων, ὡς ἐγᾦμαι, Ὅμηρος πώποτε
ἐμνήσθη. ἢ τοῦτο μὲν καὶ οἱ ἄλλοι ἀσκηταὶ ἴσασιν, ὅτι τῷ
μέλλοντι σώματι εὖ ἕξειν ἀφεκτέον τῶν τοιούτων ἁπάντων;
Καὶ ὀρθῶς γε, ἔφη, ἴσασί τε καὶ ἀπέχονται.
Συρακοσίαν δέ, ὦ φίλε, τράπεζαν καὶ Σικελικὴν ποι-
κιλίαν ὄψου, ὡς ἔοικας, οὐκ αἰνεῖς, εἴπερ σοι ταῦτα δοκεῖ
ὀρθῶς ἔχειν.
Οὔ μοι δοκῶ.
Ψέγεις ἄρα καὶ Κορινθίαν κόρην φίλην εἶναι ἀνδράσιν
μέλλουσιν εὖ σώματος ἕξειν.
247
Παντάπασι μὲν οὖν.

Οὐκοῦν καὶ Ἀττικῶν πεμμάτων τὰς δοκούσας εἶναι
εὐπαθείας;
Πλάτων Leges (0059: 034)“Platonis opera, vol. 5”, Ed. Burnet, J.

Oxford: Clarendon Press, 1907, Repr. 1967.Stephanus page 638, sec. b, line 1
ἐπιτηδεύειν νενομίκασι. Πέρσαι δὲ σφόδρα μὲν χρῶνται

καὶ ταῖς ἄλλαις τρυφαῖς ἃς ὑμεῖς ἀποβάλλετε, ἐν τάξει δὲ
μᾶλλον τούτων.
{ΜΕ.} Ὦ λῷστε, διώκομεν δέ γε ἡμεῖς πάντας τούτους,
ὅταν ὅπλα εἰς τὰς χεῖρας λάβωμεν.
{ΑΘ.} Ὦ ἄριστε, μὴ λέγε ταῦτα· πολλαὶ γὰρ δὴ φυγαὶ
καὶ διώξεις ἀτέκμαρτοι γεγόνασίν τε καὶ ἔσονται, διὸ φα-
νερὸν ὅρον τοῦτον οὐκ ἄν ποτε λέγοιμεν, ἀλλὰ ἀμφισβητή-
σιμον, περὶ καλῶν ἐπιτηδευμάτων καὶ μή, νίκην τε καὶ ἧτταν
λέγοντες μάχης. ἐπειδὴ γὰρ αἱ μείζους τὰς ἐλάττους πόλεις
νικῶσιν μαχόμεναι καὶ καταδουλοῦνται, Συρακόσιοι μὲν
Λοκρούς, οἳ δὴ δοκοῦσιν εὐνομώτατοι τῶν περὶ ἐκεῖνον τὸν
τόπον γεγονέναι, Κείους δὲ Ἀθηναῖοι· μυρία δὲ ἄλλα τοιαῦτ'
ἂν εὕροιμεν. ἀλλὰ περὶ αὐτοῦ ἑκάστου ἐπιτηδεύματος πειρώ-
μεθα λέγοντες πείθειν ἡμᾶς αὐτούς, νίκας δὲ καὶ ἥττας
ἐκτὸς λόγου τὰ νῦν θῶμεν, λέγωμεν δ' ὡς τὸ μὲν τοιόνδ'
ἐστὶν καλόν, τὸ δὲ τοιόνδε οὐ καλόν. πρῶτον δ' ἀκούσατέ
τί μου, περὶ αὐτῶν τούτων ὡς δεῖ τό τε χρηστὸν καὶ τὸ μὴ
σκοπεῖν.
Πλάτων Epistulae [Dub.] (0059: 036)

“Platonis opera, vol. 5”, Ed. Burnet, J.
Stephanus page 312, sec. a, line 1
ἂν σπουδάσαι ὥστε βελτίω λέγεσθαι περὶ αὑτῶν ἢ νῦν.

τοῦτο οὖν ἡμῖν ἔτι, σὺν θεῷ εἰπεῖν, ἔξεστιν, εἴ τι ἄρα μὴ
καλῶς πέπρακται κατὰ τὴν ἔμπροσθεν συνουσίαν, ἐπανορ-
θώσασθαι καὶ ἔργῳ καὶ λόγῳ· περὶ γὰρ φιλοσοφίαν φημὶ
ἐγὼ τὴν ἀληθινὴν δόξαν ἔσεσθαι καὶ λόγον ἡμῶν μὲν ὄντων
ἐπιεικῶν βελτίω, φαύλων δέ, τοὐναντίον. καίτοι περὶ τούτου
ἡμεῖς ἐπιμελούμενοι οὐδὲν ἂν εὐσεβέστερον πράττοιμεν, οὐδ'
ἀμελοῦντες ἀσεβέστερον. ὡς δὴ δεῖ γίγνεσθαι, καὶ τὸ
δίκαιον ᾗ ἔχει, ἐγὼ φράσω. ἦλθον ἐγὼ εἰς Σικελίαν δόξαν
ἔχων πολὺ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ διαφέρειν, βουλόμενος δὲ
ἐλθὼν εἰς Συρακούσας συμμάρτυρα λαβεῖν σέ, ἵνα μοι τιμῷτο
φιλοσοφία καὶ παρὰ τῷ πλήθει. τοῦτο δ' οὐκ εὐαγές μοι
ἀπέβη. τὸ δ' αἴτιον οὐ λέγω ὅπερ ἂν πολλοὶ εἴποιεν, ἀλλ'
ὅτι ἐφαίνου οὐ πάνυ ἐμοὶ πιστεύειν σύ, ἀλλ' ἐμὲ μέν πως
ἀποπέμψασθαι ἐθέλειν, ἑτέρους δὲ μεταπέμψασθαι, καὶ ζητεῖν
248
τὸ πρᾶγμα τί τὸ ἐμόν ἐστιν, ἀπιστῶν, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ· καὶ οἱ

ἐπὶ τούτοις βοῶντες πολλοὶ ἦσαν, λέγοντες ὡς σὺ ἐμοῦ μὲν
καταπεφρόνηκας, ἄλλα δ' ἐσπούδακας. ταῦτα δὴ δια-
βεβόηται. ὃ δὴ μετὰ ταῦτα δίκαιόν ἐστι ποιεῖν, ἄκουε, ἵνα
σοι καὶ ἀποκρίνωμαι ὃ σὺ ἐρωτᾷς, πῶς χρὴ ἔχειν ἐμὲ καὶ σὲ
πρὸς ἀλλήλους. εἰ μὲν ὅλως φιλοσοφίας καταπεφρόνηκας,
Πλάτων Epistulae [Dub.] Stephanus page 315, sec. d, line 3
ἐγὼ δὲ οὐδὲ ἀνθρώπῳ κλήσει, μήτι δὴ θεῷ, παρακελευσαίμην

ἂν δρᾶν τοῦτο, θεῷ μέν, ὅτι παρὰ φύσιν προστάττοιμ' ἄν,
πόρρω γὰρ ἡδονῆς ἵδρυται καὶ λύπης τὸ θεῖον, ἀνθρώπῳ δέ,
ὅτι τὰ πολλὰ βλάβην ἡδονὴ καὶ λύπη γεννᾷ, δυσμάθειαν καὶ
λήθην καὶ ἀφροσύνην καὶ ὕβριν τίκτουσα ἐν τῇ ψυχῇ. καὶ
ταῦτα μὲν οὕτως εἰρήσθω παρ' ἐμοῦ περὶ τῆς προσρήσεως·
σὺ δ' ἀναγνοὺς αὐτά, ὅπῃ βούλει δέξασθαι, ταύτῃ δέχου.
Φασὶν δ' οὐκ ὀλίγοι λέγειν σε πρός τινας τῶν παρὰ σὲ
πρεσβευόντων ὡς ἄρα σοῦ ποτε λέγοντος ἀκούσας ἐγὼ
μέλλοντος τάς τε Ἑλληνίδας πόλεις ἐν Σικελίᾳ οἰκίζειν καὶ
Συρακουσίους ἐπικουφίσαι, τὴν ἀρχὴν ἀντὶ τυραννίδος εἰς
βασιλείαν μεταστήσαντα, ταῦτ' ἄρα σὲ μὲν τότε διεκώλυσα,
ὡς σὺ φῄς, σοῦ σφόδρα προθυμουμένου, νῦν δὲ Δίωνα διδά-
σκοιμι δρᾶν αὐτὰ ταῦτα, καὶ τοῖς διανοήμασιν τοῖς σοῖς τὴν
σὴν ἀρχὴν ἀφαιρούμεθά σε. σὺ δ' εἰ μέν τι διὰ τοὺς λόγους
τούτους ὠφελῇ, γιγνώσκεις αὐτός, ἀδικεῖς δ' οὖν ἐμὲ τἀναντία
τῶν γενομένων λέγων. ἅδην γὰρ ὑπὸ Φιλιστίδου καὶ ἄλλων
πολλῶν πρὸς τοὺς μισθοφόρους καὶ εἰς τὸ Συρακουσίων
πλῆθος διεβλήθην διὰ τὸ μένειν ἐν ἀκροπόλει, τοὺς δ' ἔξωθεν,
εἴ τι γίγνοιτο ἁμάρτημα, πᾶν εἰς ἐμὲ τρέπειν, σὲ φάσκοντας
πάντα ἐμοὶ πείθεσθαι. σὺ δ' αὐτὸς οἶσθα σαφέστατα τῶν
Πλάτων Epistulae [Dub.] Stephanus page 315, sec. e, line 4
Φασὶν δ' οὐκ ὀλίγοι λέγειν σε πρός τινας τῶν παρὰ σὲ

πρεσβευόντων ὡς ἄρα σοῦ ποτε λέγοντος ἀκούσας ἐγὼ
μέλλοντος τάς τε Ἑλληνίδας πόλεις ἐν Σικελίᾳ οἰκίζειν καὶ
Συρακουσίους ἐπικουφίσαι, τὴν ἀρχὴν ἀντὶ τυραννίδος εἰς
βασιλείαν μεταστήσαντα, ταῦτ' ἄρα σὲ μὲν τότε διεκώλυσα,
ὡς σὺ φῄς, σοῦ σφόδρα προθυμουμένου, νῦν δὲ Δίωνα διδά-
σκοιμι δρᾶν αὐτὰ ταῦτα, καὶ τοῖς διανοήμασιν τοῖς σοῖς τὴν
σὴν ἀρχὴν ἀφαιρούμεθά σε. σὺ δ' εἰ μέν τι διὰ τοὺς λόγους
τούτους ὠφελῇ, γιγνώσκεις αὐτός, ἀδικεῖς δ' οὖν ἐμὲ τἀναντία
τῶν γενομένων λέγων. ἅδην γὰρ ὑπὸ Φιλιστίδου καὶ ἄλλων
249
πολιτικῶν ἐμὲ σοὶ κοινῇ πραγματευσάμενον ἑκόντα ὀλίγα δὴ

κατ' ἀρχάς, ὅτε τι πλέον ποιεῖν ἂν ᾠήθην, ἄλλα τε βραχέα
ἄττα καὶ τὰ περὶ τῶν νόμων προοίμια σπουδάσαντα μετρίως,
χωρὶς ὧν σὺ προσέγραψας ἤ τις ἕτερος· ἀκούω γὰρ ὕστερον
ὑμῶν τινας αὐτὰ διασκευωρεῖν, δῆλα μὴν ἑκάτερα ἔσται τοῖς
τὸ ἐμὸν ἦθος δυναμένοις κρίνειν. ἀλλ' οὖν, ὅπερ ἀρτίως
εἶπον, οὐ διαβολῆς προσδέομαι πρός τε Συρακουσίους καὶ εἰ
Πλάτων Epistulae [Dub.] Stephanus page 316, sec. a, line 7

πολιτικῶν ἐμὲ σοὶ κοινῇ πραγματευσάμενον ἑκόντα ὀλίγα δὴ
κατ' ἀρχάς, ὅτε τι πλέον ποιεῖν ἂν ᾠήθην, ἄλλα τε βραχέα
ἄττα καὶ τὰ περὶ τῶν νόμων προοίμια σπουδάσαντα μετρίως,
χωρὶς ὧν σὺ προσέγραψας ἤ τις ἕτερος· ἀκούω γὰρ ὕστερον
ὑμῶν τινας αὐτὰ διασκευωρεῖν, δῆλα μὴν ἑκάτερα ἔσται τοῖς
τὸ ἐμὸν ἦθος δυναμένοις κρίνειν. ἀλλ' οὖν, ὅπερ ἀρτίως
δή τινας ἑτέρους πείθεις λέγων αὐτά, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον
ἀπολογίας πρός τε τὴν προτέραν γενομένην διαβολὴν καὶ
τὴν νῦν μετ' ἐκείνην μείζω φυομένην καὶ σφοδροτέραν. πρὸς
δύο δή μοι διττὰς ἀναγκαῖον ποιήσασθαι τὰς ἀπολογίας,
πρῶτον μὲν ὡς εἰκότως σοι ἔφυγον κοινωνεῖν περὶ τὰ τῆς
πόλεως πράγματα, τὸ δὲ δεύτερον ὡς οὐκ ἐμὴν ταύτην εἴρηκας
συμβουλὴν οὐδὲ διακώλυσιν, μέλλοντί σοι κατοικίζειν Ἑλλη-
νίδας πόλεις ἐμποδὼν ἐμὲ γεγενῆσθαι. τὴν οὖν ἀρχὴν ὧν
εἶπον περὶ προτέρων ἄκουε πρότερον.
Ἦλθον καλούμενος εἰς Συρακούσας ὑπό τε σοῦ καὶ Δίωνος,
Πλάτων Epistulae [Dub.] Stephanus page 316, sec. c, line 3

δή τινας ἑτέρους πείθεις λέγων αὐτά, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον
ἀπολογίας πρός τε τὴν προτέραν γενομένην διαβολὴν καὶ
τὴν νῦν μετ' ἐκείνην μείζω φυομένην καὶ σφοδροτέραν. πρὸς
δύο δή μοι διττὰς ἀναγκαῖον ποιήσασθαι τὰς ἀπολογίας,
πρῶτον μὲν ὡς εἰκότως σοι ἔφυγον κοινωνεῖν περὶ τὰ τῆς
πόλεως πράγματα, τὸ δὲ δεύτερον ὡς οὐκ ἐμὴν ταύτην εἴρηκας
συμβουλὴν οὐδὲ διακώλυσιν, μέλλοντί σοι κατοικίζειν Ἑλλη-
νίδας πόλεις ἐμποδὼν ἐμὲ γεγενῆσθαι. τὴν οὖν ἀρχὴν ὧν
εἶπον περὶ προτέρων ἄκουε πρότερον.
Ἦλθον καλούμενος εἰς Συρακούσας ὑπό τε σοῦ καὶ Δίωνος,
τοῦ μὲν δεδοκιμασμένου παρ' ἐμοὶ καὶ ξένου πάλαι γεγονότος,
ἐν ἡλικίᾳ δὲ ὄντος μέσῃ τε καὶ καθεστηκυίᾳ, ὧν δὴ παντά-
πασιν χρεία τοῖς νοῦν καὶ σμικρὸν κεκτημένοις, μέλλουσιν
250
περὶ τοσούτων ὅσα ἦν τότε τὰ σὰ βουλεύεσθαι, σοῦ δὲ ὄντος

μὲν σφόδρα νέου, πολλῆς δὲ ἀπειρίας οὔσης περὶ σὲ τούτων
ὧν ἔμπειρον ἔδει γεγονέναι, καὶ σφόδρα ἀγνῶτος ἐμοί. τὸ
μετὰ τοῦτο εἴτ' ἄνθρωπος εἴτε θεὸς εἴτε Τύχη τις μετὰ σοῦ
Δίωνα ἐξέβαλεν, καὶ ἐλείφθης μόνος. ἆρ' οὖν οἴει μοι τότε
πολιτικῶν εἶναι κοινωνίαν πρὸς σέ, τὸν μὲν ἔμφρονα κοινωνὸν
ἀπολωλεκότι, τὸν δὲ ἄφρονα ὁρῶντι μετὰ πονηρῶν καὶ πολλῶν
ἀνθρώπων καταλελειμμένον, οὐκ ἄρχοντα, οἰόμενον δ' ἄρχειν,

ὑπὸ δὲ τοιούτων ἀνθρώπων ἀρχόμενον; ἐν οἷς τί χρῆν ποιεῖν
ἐμέ; μῶν οὐχ ὅπερ ἐποίουν ἀναγκαῖον, ἐκ τῶν λοιπῶν τὰ
μὲν πολιτικὰ χαίρειν ἐᾶν, εὐλαβούμενον τὰς ἐκ τῶν φθόνων
διαβολάς, ὑμᾶς δὲ πάντως, καίπερ ἀλλήλων χωρὶς γεγονότας
καὶ διαφόρους ὄντας, πειρᾶσθαι φίλους ἀλλήλοις ὅτι μάλιστα
ποιεῖν; τούτων δὴ καὶ σὺ μάρτυς, ὅτι τοῦτο αὐτὸ συντείνων
οὐκ ἀνῆκα πώποτε· καὶ μόγις μέν, ὅμως δ', ὡμολογήθη νῷν
πλεῦσαι μὲν οἴκαδε ἐμέ, ἐπειδὴ πόλεμος ὑμᾶς κατεῖχεν,
εἰρήνης δ' αὖ γενομένης ἐλθεῖν ἐμέ τε καὶ Δίωνα εἰς Συρα-
κούσας, σὲ δὲ καλεῖν ἡμᾶς. καὶ ταῦτα μὲν οὕτως ἐγένετο
τῆς ἐμῆς εἰς Συρακούσας ἀποδημίας πέρι τῆς πρώτης καὶ τῆς
πάλιν οἴκαδε σωτηρίας· τὸ δὲ δεύτερον εἰρήνης γενομένης
ἐκάλεις με οὐ κατὰ τὰς ὁμολογίας, ἀλλὰ μόνον ἥκειν ἐπέ-
στειλας, Δίωνα δ' εἰς αὖθις ἔφησθα μεταπέμψεσθαι. διὰ
ταῦτα οὐκ ἦλθον, ἀλλὰ καὶ Δίωνι τότ' ἀπηχθόμην· ᾤετο γὰρ
εἶναι βέλτιον ἐλθεῖν ἐμὲ καὶ ὑπακοῦσαί σοι. τὸ δὲ μετὰ
ταῦτα ὕστερον ἐνιαυτῷ τριήρης ἀφίκετο καὶ ἐπιστολαὶ παρὰ
σοῦ, τῶν δ' ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς γραμμάτων ἦρχεν ὡς, ἂν
ἀφίκωμαι, τὰ Δίωνός μοι γενήσοιτο πράγματα πάντα κατὰ
νοῦν τὸν ἐμόν, μὴ ἀφικομένου δέ, τἀναντία.
ὑπὸ δὲ τοιούτων ἀνθρώπων ἀρχόμενον; ἐν οἷς τί χρῆν ποιεῖν

ἐμέ; μῶν οὐχ ὅπερ ἐποίουν ἀναγκαῖον, ἐκ τῶν λοιπῶν τὰ
μὲν πολιτικὰ χαίρειν ἐᾶν, εὐλαβούμενον τὰς ἐκ τῶν φθόνων
διαβολάς, ὑμᾶς δὲ πάντως, καίπερ ἀλλήλων χωρὶς γεγονότας
καὶ διαφόρους ὄντας, πειρᾶσθαι φίλους ἀλλήλοις ὅτι μάλιστα
ποιεῖν; τούτων δὴ καὶ σὺ μάρτυς, ὅτι τοῦτο αὐτὸ συντείνων
οὐκ ἀνῆκα πώποτε· καὶ μόγις μέν, ὅμως δ', ὡμολογήθη νῷν
πλεῦσαι μὲν οἴκαδε ἐμέ, ἐπειδὴ πόλεμος ὑμᾶς κατεῖχεν,
εἰρήνης δ' αὖ γενομένης ἐλθεῖν ἐμέ τε καὶ Δίωνα εἰς Συρα-
κούσας, σὲ δὲ καλεῖν ἡμᾶς. καὶ ταῦτα μὲν οὕτως ἐγένετο
τῆς ἐμῆς εἰς Συρακούσας ἀποδημίας πέρι τῆς πρώτης καὶ τῆς
πάλιν οἴκαδε σωτηρίας· τὸ δὲ δεύτερον εἰρήνης γενομένης
ἐκάλεις με οὐ κατὰ τὰς ὁμολογίας, ἀλλὰ μόνον ἥκειν ἐπέ-
στειλας, Δίωνα δ' εἰς αὖθις ἔφησθα μεταπέμψεσθαι. διὰ
251
ταῦτα οὐκ ἦλθον, ἀλλὰ καὶ Δίωνι τότ' ἀπηχθόμην· ᾤετο γὰρ
εἶναι βέλτιον ἐλθεῖν ἐμὲ καὶ ὑπακοῦσαί σοι. τὸ δὲ μετὰ
ταῦτα ὕστερον ἐνιαυτῷ τριήρης ἀφίκετο καὶ ἐπιστολαὶ παρὰ
σοῦ, τῶν δ' ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς γραμμάτων ἦρχεν ὡς, ἂν
ἀφίκωμαι, τὰ Δίωνός μοι γενήσοιτο πράγματα πάντα κατὰ
νοῦν τὸν ἐμόν, μὴ ἀφικομένου δέ, τἀναντία. αἰσχύνομαι δὴ
λέγειν ὅσαι τότε ἐπιστολαὶ παρὰ σοῦ καὶ παρ' ἄλλων ἦλθον
λοῦντας τρεφούσας, οὗ κακὸν οὐδὲν μεῖζον γεννᾷ πλοῦτός τε

καὶ ἡ τῆς ἄλλης ἐξουσίας δύναμις – ὅμως δ' οὖν πάντα ταῦτα
χαίρειν ἐάσας ἦλθον, διανοηθεὶς ὡς οὐδένα δεῖ τῶν ἐμῶν
φίλων ἐμὲ αἰτιᾶσθαι ὡς διὰ τὴν ἐμὴν ῥᾳθυμίαν τὰ σφέτερα
πάντα ἐξὸν μὴ ἀπολέσθαι διώλετο· ἐλθὼν δέ – οἶσθα γὰρ δὴ
σὺ πάντα τἀντεῦθεν ἤδη γενόμενα – ἐγὼ μὲν ἠξίουν δήπου
κατὰ τὴν ὁμολογίαν τῶν ἐπιστολῶν πρῶτον μὲν κατάγειν
Δίωνα οἰκειωσάμενον, φράζων τὴν οἰκειότητα, ἣν εἰ ἐμοὶ
τότε ἐπείθου, τάχ' ἂν βέλτιον τῶν νῦν γεγονότων ἔσχεν καὶ
σοὶ καὶ Συρακούσαις καὶ τοῖς ἄλλοις Ἕλλησιν, ὡς ἡ ἐμὴ
δόξα μαντεύεται· ἔπειτα τὰ Δίωνος τοὺς οἰκείους ἔχειν
ἠξίουν καὶ μὴ διανείμασθαι τοὺς διανειμαμένους, οὓς οἶσθα
σύ· πρὸς δὲ τούτοις ᾤμην δεῖν τὰ κατ' ἐνιαυτὸν ἕκαστον
εἰωθότα αὐτῷ κομίζεσθαι καὶ μᾶλλον ἐγὼ ἔτι καὶ οὐχ ἧττον
ἐμοῦ παραγενομένου πέμπεσθαι. τούτων οὐδενὸς τυγχάνων,
ἠξίουν ἀπιέναι. τὸ μετὰ ταῦτα ἔπειθές με μεῖναι τὸν ἐνι-
αυτόν, φάσκων τὴν Δίωνος ἀποδόμενος οὐσίαν πᾶσαν τὰ μὲν
ἡμίσεα ἀποπέμψειν εἰς Κόρινθον, τὰ δ' ἄλλα τῷ παιδὶ κατα-
λείψειν αὐτοῦ. πολλὰ ἔχων εἰπεῖν ὧν ὑποσχόμενος οὐδὲν
ἐποίησας, διὰ τὸ πλῆθος αὐτῶν συντέμνω. τὰ γὰρ δὴ χρήματα
αυτόν, φάσκων τὴν Δίωνος ἀποδόμενος οὐσίαν πᾶσαν τὰ μὲν

ἡμίσεα ἀποπέμψειν εἰς Κόρινθον, τὰ δ' ἄλλα τῷ παιδὶ κατα-
λείψειν αὐτοῦ. πολλὰ ἔχων εἰπεῖν ὧν ὑποσχόμενος οὐδὲν
ἐποίησας, διὰ τὸ πλῆθος αὐτῶν συντέμνω. τὰ γὰρ δὴ χρήματα
πάντα ἀποδόμενος, οὐ πείσας Δίωνα, φάσκων οὐ πωλήσειν
ἄνευ τοῦ πείθειν, τὸν κολοφῶνα, ὦ θαυμάσιε, ταῖς ὑποσχέσεσιν
ἁπάσαις νεανικώτατον ἐπέθηκας· μηχανὴν γὰρ οὔτε καλὴν
οὔτε κομψὴν οὔτε δικαίαν οὔτε συμφέρουσαν ηὗρες, ἐμὲ ἐκφο-
βεῖν ὡς ἀγνοοῦντα τὰ τότε γιγνόμενα, ἵνα μηδὲ ἐγὼ ζητοίην
τὰ χρήματα ἀποπέμπεσθαι. ἡνίκα γὰρ Ἡρακλείδην ἐξέ-
βαλες, οὔτε Συρακοσίοις δοκοῦν δικαίως οὔτ' ἐμοί, διότι μετὰ
Θεοδότου καὶ Εὐρυβίου συνεδεήθην σου μὴ ποιεῖν ταῦτα,
ταύτην λαβὼν ὡς ἱκανὴν πρόφασιν, εἶπες ὅτι καὶ πάλαι σοι
δῆλος εἴην σοῦ μὲν οὐδὲν φροντίζων, Δίωνος δὲ καὶ τῶν
Δίωνος φίλων καὶ οἰκείων, καὶ ἐπειδὴ νῦν Θεοδότης καὶ
252
Ἡρακλείδης ἐν διαβολαῖς εἶεν, οἰκεῖοι Δίωνος ὄντες, πᾶν

μηχανῴμην ὅπως οὗτοι μὴ δώσουσιν δίκην. καὶ ταῦτα μὲν
ταύτῃ περὶ τὰ πολιτικὰ κοινωνίας τῆς ἐμῆς καὶ σῆς· καὶ εἴ
τινα ἑτέραν ἀλλοτριότητα ἐνεῖδες ἐν ἐμοὶ πρὸς σέ, εἰκότως
οἴει ταύτῃ πάντα ταῦτα γεγονέναι. καὶ μὴ θαύμαζε· κακὸς
γὰρ ἂν ἔχοντί γε νοῦν ἀνδρὶ φαινοίμην ἐνδίκως,
τοῦτον μὲν προδοῦναι, σὲ δὲ τὸν ἀδικοῦντα ἑλέσθαι καὶ πᾶν

δρᾶν ὅπῃ σὺ προσέταττες, ἕνεκα χρημάτων δῆλον ὅτι· οὐδὲν
γὰρ ἂν ἕτερον ἔφησεν αἴτιόν τις εἶναι τῆς ἐμῆς μεταβολῆς,
εἰ μετεβαλόμην. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ταύτῃ γενόμενα τὴν ἐμὴν
καὶ σὴν λυκοφιλίαν καὶ ἀκοινωνίαν διὰ σὲ ἀπηργάσατο.
Σχεδὸν δ' εἰς λόγον ὁ λόγος ἥκει μοι συνεχὴς τῷ νυνδὴ
γενόμενος, περὶ οὗ μοι τὸ δεύτερον ἀπολογητέον ἔφην εἶναι.
σκόπει δὴ καὶ πρόσεχε πάντως, ἄν σοί τι ψεύδεσθαι δόξω
καὶ μὴ τἀληθῆ λέγειν. φημὶ γάρ σε Ἀρχεδήμου παρόντος
ἐν τῷ κήπῳ καὶ Ἀριστοκρίτου, σχεδὸν ἡμέραις πρότερον
εἴκοσι τῆς ἐμῆς ἐκ Συρακουσῶν οἴκαδ' ἀποδημίας, ἃ νῦν δὴ
λέγεις ἐμοὶ μεμφόμενος, ὡς Ἡρακλείδου τέ μοι καὶ τῶν
ἄλλων πάντων μᾶλλον ἢ σοῦ μέλοι. καί με τούτων ἐναντίον
διηρώτησας εἰ μνημονεύω, κατ' ἀρχὰς ὅτ' ἦλθον, κελεύων σε
τὰς πόλεις τὰς Ἑλληνίδας κατοικίζειν· ἐγὼ δὲ συνεχώρουν
μεμνῆσθαι καὶ ἔτι νῦν μοι δοκεῖν ταῦτ' εἶναι βέλτιστα.
ῥητέον δέ, ὦ Διονύσιε, καὶ τοὐπὶ τούτῳ τότε λεχθέν.
ἠρόμην γὰρ δή σε πότερον αὐτὸ τοῦτό σοι συμβουλεύσαιμι
μόνον ἤ τι καὶ ἄλλο πρὸς τούτῳ· σὺ δὲ καὶ μάλ' ἀπεκρίνω
μεμηνιμένως καὶ ὑβριστικῶς εἰς ἐμέ, ὡς ᾤου – διὸ τὸ τότε
σοι ὕβρισμα νῦν ὕπαρ ἀντ' ὀνείρατος γέγονεν –
μεμηνιμένως καὶ ὑβριστικῶς εἰς ἐμέ, ὡς ᾤου – διὸ τὸ τότε

σοι ὕβρισμα νῦν ὕπαρ ἀντ' ὀνείρατος γέγονεν – εἶπες δὲ
καὶ μάλα πλαστῶς γελῶν, εἰ μέμνημαι, ὡς “Παιδευθέντα
με ἐκέλευες ποιεῖν πάντα ταῦτα ἢ μὴ ποιεῖν.” ἔφην ἐγὼ
κάλλιστα μνημονεῦσαί σε. “Οὐκοῦν παιδευθέντα,” ἔφησθα,
“γεωμετρεῖν, ἢ πῶς;” κἀγὼ τὸ μετὰ ταῦτα ὃ ἐπῄει μοι εἰπεῖν
οὐκ εἶπον, φοβούμενος μὴ σμικροῦ ῥήματος ἕνεκα τὸν ἔκπλουν
ὃν προσεδόκων, μή μοι στενὸς γίγνοιτο ἀντ' εὐρυχωρίας.
ἀλλ' οὖν ὧν ἕνεκα πάντ' εἴρηται ταῦτ' ἐστί· μή με διά-
βαλλε λέγων ὡς οὐκ εἴων ἐγώ σε πόλεις Ἑλληνίδας ἐρρούσας
ὑπὸ βαρβάρων οἰκίζειν, οὐδὲ Συρακουσίους ἐπικουφίσαι βασι-
λείαν ἀντὶ τυραννίδος μεταστήσαντα. τούτων γὰρ οὔθ' ἧττον
ἐμοὶ πρέποντα ἔχοις ἄν ποτε λέγων μου καταψεύσασθαι,
πρὸς δὲ τούτοις ἔτι σαφεστέρους τούτων εἰς ἔλεγχον λόγους
ἐγὼ δοίην ἄν, εἴ τις ἱκανή που φαίνοιτο κρίσις, ὡς ἐγὼ μὲν
253
ἐκέλευον, σὺ δ' οὐκ ἤθελες πράττειν αὐτά· καὶ μὴν οὐ χαλεπὸν

εἰπεῖν ἐναργῶς ὡς ἦν ταῦτα ἄριστα πραχθέντα καὶ σοὶ καὶ
Συρακοσίοις καὶ Σικελιώταις πᾶσιν. ἀλλ' ὦ τᾶν, εἰ μὲν μὴ
φῂς εἰρηκέναι εἰρηκὼς ταῦτα, ἔχω τὴν δίκην· εἰ δ' ὁμολογεῖς,
τὸ μετὰ τοῦτο ἡγησάμενος εἶναι σοφὸν τὸν Στησίχορον, τὴν
παλινῳδίαν αὐτοῦ μιμησάμενος, ἐκ τοῦ ψεύδους εἰς τὸν ἀληθῆ
ὃν προσεδόκων, μή μοι στενὸς γίγνοιτο ἀντ' εὐρυχωρίας.

ἀλλ' οὖν ὧν ἕνεκα πάντ' εἴρηται ταῦτ' ἐστί· μή με διά-
βαλλε λέγων ὡς οὐκ εἴων ἐγώ σε πόλεις Ἑλληνίδας ἐρρούσας
ὑπὸ βαρβάρων οἰκίζειν, οὐδὲ Συρακουσίους ἐπικουφίσαι βασι-
λείαν ἀντὶ τυραννίδος μεταστήσαντα. τούτων γὰρ οὔθ' ἧττον
ἐμοὶ πρέποντα ἔχοις ἄν ποτε λέγων μου καταψεύσασθαι,
λόγον μεταστήσῃ.

Πλάτων Δίωνι Συρακοσίῳ εὖ πράττειν.
Οἶμαι μὲν φανερὰν εἶναι διὰ παντὸς τοῦ χρόνου τὴν ἐμὴν
προθυμίαν περὶ τὰς συμβεβηκυίας πράξεις, καὶ ὅτι πολλὴν
εἶχον περὶ αὐτῶν σπουδὴν εἰς τὸ συμπερανθῆναι, οὐκ ἄλλου
τινὸς ἕνεκα μᾶλλον ἢ τῆς ἐπὶ τοῖς καλοῖς φιλοτιμίας·

λόγον μεταστήσῃ.

254
Πλάτων Δίωνι Συρακοσίῳ εὖ πράττειν.
Οἶμαι μὲν φανερὰν εἶναι διὰ παντὸς τοῦ χρόνου τὴν ἐμὴν
προθυμίαν περὶ τὰς συμβεβηκυίας πράξεις, καὶ ὅτι πολλὴν
εἶχον περὶ αὐτῶν σπουδὴν εἰς τὸ συμπερανθῆναι, οὐκ ἄλλου
τινὸς ἕνεκα μᾶλλον ἢ τῆς ἐπὶ τοῖς καλοῖς φιλοτιμίας·
νομίζω γὰρ δίκαιον εἶναι τοὺς ὄντας τῇ ἀληθείᾳ ἐπιεικεῖς
καὶ πράττοντας τοιαῦτα τυγχάνειν δόξης τῆς προσηκούσης.
τὰ μὲν οὖν εἰς τὸ παρόν, σὺν θεῷ εἰπεῖν, ἔχει καλῶς, τὰ δὲ
περὶ τῶν μελλόντων ὁ μέγιστός ἐστιν ἀγών. ἀνδρείᾳ μὲν
γὰρ καὶ τάχει καὶ ῥώμῃ διενεγκεῖν δόξειεν ἂν καὶ ἑτέρων
εἶναί τινων, ἀληθείᾳ δὲ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ μεγαλοπρεπείᾳ
Πλάτων Epistulae [Dub.]

Stephanus page 324, sec. a, line 5

Πλάτων τοῖς Δίωνος οἰκείοις τε καὶ ἑταίροις

εὖ πράττειν.
Ἐπεστείλατέ μοι νομίζειν δεῖν τὴν διάνοιαν ὑμῶν εἶναι τὴν

αὐτὴν ἣν εἶχεν καὶ Δίων, καὶ δὴ καὶ κοινωνεῖν διεκελεύεσθέ
μοι, καθ' ὅσον οἷός τέ εἰμι ἔργῳ καὶ λόγῳ. ἐγὼ δέ, εἰ μὲν
δόξαν καὶ ἐπιθυμίαν τὴν αὐτὴν ἔχετε ἐκείνῳ, σύμφημι κοινω-
νήσειν, εἰ δὲ μή, βουλεύσεσθαι πολλάκις. τίς δ' ἦν ἡ
ἐκείνου διάνοια καὶ ἐπιθυμία, σχεδὸν οὐκ εἰκάζων ἀλλ' ὡς
εἰδὼς σαφῶς εἴποιμ' ἄν. ὅτε γὰρ κατ' ἀρχὰς εἰς Συρακούσας
ἐγὼ ἀφικόμην, σχεδὸν ἔτη τετταράκοντα γεγονώς, Δίων εἶχε
τὴν ἡλικίαν ἣν τὰ νῦν Ἱππαρῖνος γέγονεν, καὶ ἣν ἔσχεν
τότε δόξαν, ταύτην καὶ διετέλεσεν ἔχων, Συρακοσίους οἴεσθαι
δεῖν ἐλευθέρους εἶναι, κατὰ νόμους τοὺς ἀρίστους οἰκοῦντας·
ὥστε οὐδὲν θαυμαστὸν εἴ τις θεῶν καὶ τοῦτον εἰς τὴν αὐτὴν
δόξαν περὶ πολιτείας ἐκείνῳ γενέσθαι σύμφρονα ποιήσειεν.
τίς δ' ἦν ὁ τρόπος τῆς γενέσεως αὐτῆς, οὐκ ἀπάξιον ἀκοῦσαι
νέῳ καὶ μὴ νέῳ, πειράσομαι δὲ ἐξ ἀρχῆς αὐτὴν ἐγὼ πρὸς ὑμᾶς
διεξελθεῖν· ἔχει γὰρ καιρὸν τὰ νῦν.
Πλάτων Epistulae [Dub.] Stephanus page 324, sec. b, line 1
Ἐπεστείλατέ μοι νομίζειν δεῖν τὴν διάνοιαν ὑμῶν εἶναι τὴν

αὐτὴν ἣν εἶχεν καὶ Δίων, καὶ δὴ καὶ κοινωνεῖν διεκελεύεσθέ
μοι, καθ' ὅσον οἷός τέ εἰμι ἔργῳ καὶ λόγῳ. ἐγὼ δέ, εἰ μὲν
δόξαν καὶ ἐπιθυμίαν τὴν αὐτὴν ἔχετε ἐκείνῳ, σύμφημι κοινω-
νήσειν, εἰ δὲ μή, βουλεύσεσθαι πολλάκις. τίς δ' ἦν ἡ
255
ἐκείνου διάνοια καὶ ἐπιθυμία, σχεδὸν οὐκ εἰκάζων ἀλλ' ὡς

εἰδὼς σαφῶς εἴποιμ' ἄν. ὅτε γὰρ κατ' ἀρχὰς εἰς Συρακούσας
ἐγὼ ἀφικόμην, σχεδὸν ἔτη τετταράκοντα γεγονώς, Δίων εἶχε
τὴν ἡλικίαν ἣν τὰ νῦν Ἱππαρῖνος γέγονεν, καὶ ἣν ἔσχεν
τότε δόξαν, ταύτην καὶ διετέλεσεν ἔχων, Συρακοσίους οἴεσθαι
δεῖν ἐλευθέρους εἶναι, κατὰ νόμους τοὺς ἀρίστους οἰκοῦντας·
ὥστε οὐδὲν θαυμαστὸν εἴ τις θεῶν καὶ τοῦτον εἰς τὴν αὐτὴν
δόξαν περὶ πολιτείας ἐκείνῳ γενέσθαι σύμφρονα ποιήσειεν.
τίς δ' ἦν ὁ τρόπος τῆς γενέσεως αὐτῆς, οὐκ ἀπάξιον ἀκοῦσαι
νέῳ καὶ μὴ νέῳ, πειράσομαι δὲ ἐξ ἀρχῆς αὐτὴν ἐγὼ πρὸς ὑμᾶς
διεξελθεῖν· ἔχει γὰρ καιρὸν τὰ νῦν.
Νέος ἐγώ ποτε ὢν πολλοῖς δὴ ταὐτὸν ἔπαθον· ᾠήθην, εἰ
θᾶττον ἐμαυτοῦ γενοίμην κύριος, ἐπὶ τὰ κοινὰ τῆς πόλεως
εὐθὺς ἰέναι. καί μοι τύχαι τινὲς τῶν τῆς πόλεως πραγμάτων
τοιαίδε παρέπεσον. ὑπὸ πολλῶν γὰρ τῆς τότε πολιτείας
νόμων αὐταῖς σχεδὸν ἀνιάτως ἔχοντά ἐστιν ἄνευ παρασκευῆς

θαυμαστῆς τινος μετὰ Τύχης – λέγειν τε ἠναγκάσθην, ἐπαινῶν
τὴν ὀρθὴν φιλοσοφίαν, ὡς ἐκ ταύτης ἔστιν τά τε πολιτικὰ
δίκαια καὶ τὰ τῶν ἰδιωτῶν πάντα κατιδεῖν· κακῶν οὖν οὐ
λήξειν τὰ ἀνθρώπινα γένη, πρὶν ἂν ἢ τὸ τῶν φιλοσοφούντων
ὀρθῶς γε καὶ ἀληθῶς γένος εἰς ἀρχὰς ἔλθῃ τὰς πολιτικὰς ἢ
τὸ τῶν δυναστευόντων ἐν ταῖς πόλεσιν ἔκ τινος μοίρας θείας
ὄντως φιλοσοφήσῃ.
Ταύτην δὴ τὴν διάνοιαν ἔχων εἰς Ἰταλίαν τε καὶ Σικελίαν
ἦλθον, ὅτε πρῶτον ἀφικόμην. ἐλθόντα δέ με ὁ ταύτῃ λεγό-
μενος αὖ βίος εὐδαίμων, Ἰταλιωτικῶν τε καὶ Συρακουσίων
τραπεζῶν πλήρης, οὐδαμῇ οὐδαμῶς ἤρεσεν, δίς τε τῆς ἡμέρας
ἐμπιμπλάμενον ζῆν καὶ μηδέποτε κοιμώμενον μόνον νύκτωρ,
καὶ ὅσα τούτῳ ἐπιτηδεύματα συνέπεται τῷ βίῳ· ἐκ γὰρ
τούτων τῶν ἐθῶν οὔτ' ἂν φρόνιμος οὐδείς ποτε γενέσθαι τῶν
ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων ἐκ νέου ἐπιτηδεύων δύναιτο – οὐχ
οὕτως θαυμαστῇ φύσει κραθήσεται – σώφρων δὲ οὐδ' ἂν
μελλήσαι ποτὲ γενέσθαι, καὶ δὴ καὶ περὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς
ὁ αὐτὸς λόγος ἂν εἴη, πόλις τε οὐδεμία ἂν ἠρεμήσαι κατὰ
νόμους οὐδ' οὑστινασοῦν ἀνδρῶν οἰομένων ἀναλίσκειν μὲν δεῖν
πάντα εἰς ὑπερβολάς, ἀργῶν δὲ εἰς ἅπαντα ἡγουμένων
οὕτως θαυμαστῇ φύσει κραθήσεται – σώφρων δὲ οὐδ' ἂν

μελλήσαι ποτὲ γενέσθαι, καὶ δὴ καὶ περὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς
ὁ αὐτὸς λόγος ἂν εἴη, πόλις τε οὐδεμία ἂν ἠρεμήσαι κατὰ
πάντα εἰς ὑπερβολάς, ἀργῶν δὲ εἰς ἅπαντα ἡγουμένων αὖ
256
δεῖν γίγνεσθαι πλὴν ἐς εὐωχίας καὶ πότους καὶ ἀφροδισίων

σπουδὰς διαπονουμένας· ἀναγκαῖον δὲ εἶναι ταύτας τὰς πόλεις
τυραννίδας τε καὶ ὀλιγαρχίας καὶ δημοκρατίας μεταβαλλούσας
μηδέποτε λήγειν, δικαίου δὲ καὶ ἰσονόμου πολιτείας τοὺς ἐν
αὐταῖς δυναστεύοντας μηδ' ὄνομα ἀκούοντας ἀνέχεσθαι.
ταῦτα δὴ πρὸς τοῖς πρόσθε διανοούμενος, εἰς Συρακούσας
διεπορεύθην, ἴσως μὲν κατὰ Τύχην, ἔοικεν μὴν τότε μηχα-
νωμένῳ τινὶ τῶν κρειττόνων ἀρχὴν βαλέσθαι τῶν νῦν γεγο-
νότων πραγμάτων περὶ Δίωνα καὶ τῶν περὶ Συρακούσας·
δέος δὲ μὴ καὶ πλειόνων ἔτι, ἐὰν μὴ νῦν ὑμεῖς ἐμοὶ πείθησθε
τὸ δεύτερον συμβουλεύοντι. πῶς οὖν δὴ λέγω πάντων
ἀρχὴν γεγονέναι τὴν τότε εἰς Σικελίαν ἐμὴν ἄφιξιν; ἐγὼ
συγγενόμενος Δίωνι τότε νέῳ κινδυνεύω, τὰ δοκοῦντα ἐμοὶ
βέλτιστα ἀνθρώποις εἶναι μηνύων διὰ λόγων καὶ πράττειν
αὐτὰ συμβουλεύων, ἀγνοεῖν ὅτι τυραννίδος τινὰ τρόπον
κατάλυσιν ἐσομένην μηχανώμενος ἐλάνθανον ἐμαυτόν.

πάντα εἰς ὑπερβολάς, ἀργῶν δὲ εἰς ἅπαντα ἡγουμένων αὖ
δεῖν γίγνεσθαι πλὴν ἐς εὐωχίας καὶ πότους καὶ ἀφροδισίων
σπουδὰς διαπονουμένας· ἀναγκαῖον δὲ εἶναι ταύτας τὰς πόλεις
τυραννίδας τε καὶ ὀλιγαρχίας καὶ δημοκρατίας μεταβαλλούσας
μηδέποτε λήγειν, δικαίου δὲ καὶ ἰσονόμου πολιτείας τοὺς ἐν
αὐταῖς δυναστεύοντας μηδ' ὄνομα ἀκούοντας ἀνέχεσθαι.
ταῦτα δὴ πρὸς τοῖς πρόσθε διανοούμενος, εἰς Συρακούσας
διεπορεύθην, ἴσως μὲν κατὰ Τύχην, ἔοικεν μὴν τότε μηχα-
νωμένῳ τινὶ τῶν κρειττόνων ἀρχὴν βαλέσθαι τῶν νῦν γεγο-
νότων πραγμάτων περὶ Δίωνα καὶ τῶν περὶ Συρακούσας·
δέος δὲ μὴ καὶ πλειόνων ἔτι, ἐὰν μὴ νῦν ὑμεῖς ἐμοὶ πείθησθε
τὸ δεύτερον συμβουλεύοντι. πῶς οὖν δὴ λέγω πάντων
ἀρχὴν γεγονέναι τὴν τότε εἰς Σικελίαν ἐμὴν ἄφιξιν; ἐγὼ
συγγενόμενος Δίωνι τότε νέῳ κινδυνεύω, τὰ δοκοῦντα ἐμοὶ
βέλτιστα ἀνθρώποις εἶναι μηνύων διὰ λόγων καὶ πράττειν
αὐτὰ συμβουλεύων, ἀγνοεῖν ὅτι τυραννίδος τινὰ τρόπον
κατάλυσιν ἐσομένην μηχανώμενος ἐλάνθανον ἐμαυτόν. Δίων
μὲν γὰρ δή, μάλ' εὐμαθὴς ὢν πρός τε τἆλλα καὶ πρὸς τοὺς
τότε ὑπ' ἐμοῦ λόγους γενομένους, οὕτως ὀξέως ὑπήκουσεν
καὶ σφόδρα, ὡς οὐδεὶς πώποτε ὧν ἐγὼ προσέτυχον νέων, καὶ
τὸν ἐπίλοιπον βίον ζῆν ἠθέλησεν διαφερόντως τῶν πολλῶν

Ἰταλιωτῶν τε καὶ Σικελιωτῶν, ἀρετὴν περὶ πλείονος ἡδονῆς
τῆς τε ἄλλης τρυφῆς ἠγαπηκώς· ὅθεν ἐπαχθέστερον τοῖς
περὶ τὰ τυραννικὰ νόμιμα ζῶσιν ἐβίω μέχρι τοῦ θανάτου
τοῦ περὶ Διονύσιον γενομένου. μετὰ δὲ τοῦτο διενοήθη μὴ
257
μόνον ἐν αὑτῷ ποτ' ἂν γενέσθαι ταύτην τὴν διάνοιαν, ἣν

αὐτὸς ὑπὸ τῶν ὀρθῶν λόγων ἔσχεν, ἐγγιγνομένην δὲ αὐτὴν
καὶ ἐν ἄλλοις ὁρῶν κατενόει, πολλοῖς μὲν οὔ, γιγνομένην δ'
οὖν ἔν τισιν, ὧν καὶ Διονύσιον ἡγήσατο ἕνα γενέσθαι τάχ'
ἂν συλλαμβανόντων θεῶν, γενομένου δ' αὖ τοῦ τοιούτου τόν
τε αὐτοῦ βίον καὶ τὸν τῶν ἄλλων Συρακουσίων ἀμήχανον
ἂν μακαριότητι συμβῆναι γενόμενον. πρὸς δὴ τούτοις ᾠήθη
δεῖν ἐκ παντὸς τρόπου εἰς Συρακούσας ὅτι τάχιστα ἐλθεῖν ἐμὲ
κοινωνὸν τούτων, μεμνημένος τήν τε αὑτοῦ καὶ ἐμὴν συνου-
σίαν ὡς εὐπετῶς ἐξηργάσατο εἰς ἐπιθυμίαν ἐλθεῖν αὐτὸν τοῦ
καλλίστου τε καὶ ἀρίστου βίου· ὃ δὴ καὶ νῦν εἰ διαπράξαιτο
ἐν Διονυσίῳ ὡς ἐπεχείρησε, μεγάλας ἐλπίδας εἶχεν ἄνευ
σφαγῶν καὶ θανάτων καὶ τῶν νῦν γεγονότων κακῶν βίον ἂν
εὐδαίμονα καὶ ἀληθινὸν ἐν πάσῃ τῇ χώρᾳ κατασκευάσαι.
ταῦτα Δίων ὀρθῶς διανοηθεὶς ἔπεισε μεταπέμπεσθαι Διονύ-
σιον ἐμέ, καὶ αὐτὸς ἐδεῖτο πέμπων ἥκειν ὅτι τάχιστα
τῆς τε ἄλλης τρυφῆς ἠγαπηκώς· ὅθεν ἐπαχθέστερον τοῖς

περὶ τὰ τυραννικὰ νόμιμα ζῶσιν ἐβίω μέχρι τοῦ θανάτου
τοῦ περὶ Διονύσιον γενομένου. μετὰ δὲ τοῦτο διενοήθη μὴ
μόνον ἐν αὑτῷ ποτ' ἂν γενέσθαι ταύτην τὴν διάνοιαν, ἣν
αὐτὸς ὑπὸ τῶν ὀρθῶν λόγων ἔσχεν, ἐγγιγνομένην δὲ αὐτὴν
καὶ ἐν ἄλλοις ὁρῶν κατενόει, πολλοῖς μὲν οὔ, γιγνομένην δ'
οὖν ἔν τισιν, ὧν καὶ Διονύσιον ἡγήσατο ἕνα γενέσθαι τάχ'
ἂν συλλαμβανόντων θεῶν, γενομένου δ' αὖ τοῦ τοιούτου τόν
τε αὐτοῦ βίον καὶ τὸν τῶν ἄλλων Συρακουσίων ἀμήχανον
ἂν μακαριότητι συμβῆναι γενόμενον. πρὸς δὴ τούτοις ᾠήθη
δεῖν ἐκ παντὸς τρόπου εἰς Συρακούσας ὅτι τάχιστα ἐλθεῖν ἐμὲ
κοινωνὸν τούτων, μεμνημένος τήν τε αὑτοῦ καὶ ἐμὴν συνου-
σίαν ὡς εὐπετῶς ἐξηργάσατο εἰς ἐπιθυμίαν ἐλθεῖν αὐτὸν τοῦ
καλλίστου τε καὶ ἀρίστου βίου· ὃ δὴ καὶ νῦν εἰ διαπράξαιτο
ἐν Διονυσίῳ ὡς ἐπεχείρησε, μεγάλας ἐλπίδας εἶχεν ἄνευ
σφαγῶν καὶ θανάτων καὶ τῶν νῦν γεγονότων κακῶν βίον ἂν
εὐδαίμονα καὶ ἀληθινὸν ἐν πάσῃ τῇ χώρᾳ κατασκευάσαι.
ταῦτα Δίων ὀρθῶς διανοηθεὶς ἔπεισε μεταπέμπεσθαι Διονύ-
σιον ἐμέ, καὶ αὐτὸς ἐδεῖτο πέμπων ἥκειν ὅτι τάχιστα ἐκ
παντὸς τρόπου, πρίν τινας ἄλλους ἐντυχόντας Διονυσίῳ ἐπ'
ἄλλον βίον αὐτὸν τοῦ βελτίστου παρατρέψαι.
ἄν ποτε ἑκὼν ἀνθάψασθαι, κινδυνεύσειν δὲ προδοῦναι πρῶτον

μὲν τὴν Δίωνος ξενίαν τε καὶ ἑταιρίαν ἐν κινδύνοις ὄντως
γεγονότος οὐ σμικροῖς. εἴτ' οὖν πάθοι τι, εἴτ' ἐκπεσὼν ὑπὸ
Διονυσίου καὶ τῶν ἄλλων ἐχθρῶν ἔλθοι παρ' ἡμᾶς φεύγων
258
καὶ ἀνέροιτο εἰπών· “Ὦ Πλάτων, ἥκω σοι φυγὰς οὐχ ὁπλι-

τῶν δεόμενος οὐδὲ ἱππέων ἐνδεὴς γενόμενος τοῦ ἀμύνασθαι
τοὺς ἐχθρούς, ἀλλὰ λόγων καὶ πειθοῦς, ᾗ σὲ μάλιστα ἠπι-
στάμην ἐγὼ δυνάμενον ἀνθρώπους νέους ἐπὶ τὰ ἀγαθὰ καὶ τὰ
δίκαια προτρέποντα εἰς φιλίαν τε καὶ ἑταιρίαν ἀλλήλοις
καθιστάναι ἑκάστοτε· ὧν ἐνδείᾳ κατὰ τὸ σὸν μέρος νῦν ἐγὼ
καταλιπὼν Συρακούσας ἐνθάδε πάρειμι. καὶ τὸ μὲν ἐμὸν
ἔλαττον ὄνειδός σοι φέρει· φιλοσοφία δέ, ἣν ἐγκωμιάζεις
ἀεὶ καὶ ἀτίμως φῂς ὑπὸ τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων φέρεσθαι, πῶς
οὐ προδέδοται τὰ νῦν μετ' ἐμοῦ μέρος ὅσον ἐπὶ σοὶ γέγονεν;
καὶ Μεγαροῖ μὲν εἰ κατοικοῦντες ἐτυγχάνομεν, ἦλθες δήπου
ἄν μοι βοηθὸς ἐφ' ἅ σε παρεκάλουν, ἢ πάντων ἂν φαυλότατον
ἡγοῦ σαυτόν· νῦν δ' ἄρα τὸ μῆκος τῆς πορείας καὶ τὸ
μέγεθος δὴ τοῦ πλοῦ καὶ τοῦ πόνου ἐπαιτιώμενος οἴει δόξαν
κακίας ἀποφευξεῖσθαί ποτε; πολλοῦ καὶ δεήσει.” λεχθέν-
των δὲ τούτων τίς ἂν ἦν μοι πρὸς ταῦτα εὐσχήμων ἀπό-
κρισις; οὐκ ἔστιν. ἀλλ' ἦλθον μὲν κατὰ λόγον ἐν δίκῃ τε
ἀνέγκλητον μοίρας παρέσχον, ἐπονειδίστου γενομένης ἄν,

εἴ τι καταμαλθακισθεὶς καὶ ἀποδειλιῶν αἰσχύνης μετέ-
σχον κακῆς. ἐλθὼν δέ – οὐ γὰρ δεῖ μηκύνειν – ηὗρον
στάσεως τὰ περὶ Διονύσιον μεστὰ σύμπαντα καὶ διαβολῶν
πρὸς τὴν τυραννίδα Δίωνος πέρι· ἤμυνον μὲν οὖν καθ' ὅσον
ἠδυνάμην, σμικρὰ δ' οἷός τ' ἦ, μηνὶ δὲ σχεδὸν ἴσως τετάρτῳ
Δίωνα Διονύσιος αἰτιώμενος ἐπιβουλεύειν τῇ τυραννίδι,
σμικρὸν εἰς πλοῖον ἐμβιβάσας, ἐξέβαλεν ἀτίμως. οἱ δὴ
Δίωνος τὸ μετὰ τοῦτο πάντες φίλοι ἐφοβούμεθα μή τινα
ἐπαιτιώμενος τιμωροῖτο ὡς συναίτιον τῆς Δίωνος ἐπιβουλῆς·
περὶ δ' ἐμοῦ καὶ διῆλθε λόγος τις ἐν Συρακούσαις, ὡς
τεθνεὼς εἴην ὑπὸ Διονυσίου τούτων ὡς πάντων τῶν τότε
γεγονότων αἴτιος. ὁ δὲ αἰσθανόμενος πάντας ἡμᾶς οὕτω
διατεθέντας, φοβούμενος μὴ μεῖζον ἐκ τῶν φόβων γένοιτό
τι, φιλοφρόνως πάντας ἀνελάμβανεν, καὶ δὴ καὶ τὸν ἐμὲ
παρεμυθεῖτό τε καὶ θαρρεῖν διεκελεύετο καὶ ἐδεῖτο πάντως
μένειν· ἐγίγνετο γάρ οἱ τὸ μὲν ἐμὲ φυγεῖν ἀπ' αὐτοῦ καλὸν
οὐδέν, τὸ δὲ μένειν – διὸ δὴ καὶ σφόδρα προσεποιεῖτο δεῖσθαι.
τὰς δὲ τῶν τυράννων δεήσεις ἴσμεν ὅτι μεμειγμέναι ἀνάγκαις
εἰσίν – ὃ δὴ μηχανώμενος διεκώλυέν μου τὸν ἔκπλουν, εἰς
ἀκρόπολιν ἀγαγὼν καὶ κατοικίσας ὅθεν οὐδ' ἂν εἷς ἔτι με
δουλώσασθαι Καρχηδονίους τῆς ἐπὶ Γέλωνος αὐτοῖς γενομένης

δουλείας, ἀλλ' οὐχ ὥσπερ νῦν τοὐναντίον ὁ πατὴρ αὐτοῦ
φόρον ἐτάξατο φέρειν τοῖς βαρβάροις. ταῦτα ἦν τὰ λεγό-
μενα καὶ παρακελευόμενα ὑφ' ἡμῶν τῶν ἐπιβουλευόντων
259
Διονυσίῳ, ὡς πολλαχόθεν ἐχώρουν οἱ τοιοῦτοι λόγοι, οἳ δὴ

καὶ κρατήσαντες παρὰ Διονυσίῳ ἐξέβαλον μὲν Δίωνα, ἡμᾶς
δ' εἰς φόβον κατέβαλον· ἵνα δ' ἐκπεράνωμεν οὐκ ὀλίγα
πράγματα τὰ ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ, ἐλθὼν ἐκ Πελοποννήσου καὶ
Ἀθηνῶν Δίων ἔργῳ τὸν Διονύσιον ἐνουθέτησεν. ἐπειδὴ
δ' οὖν ἠλευθέρωσέν τε καὶ ἀπέδωκεν αὐτοῖς δὶς τὴν πόλιν,
ταὐτὸν πρὸς Δίωνα Συρακόσιοι τότε ἔπαθον ὅπερ καὶ Διονύ-
σιος, ὅτε αὐτὸν ἐπεχείρει παιδεύσας καὶ θρέψας βασιλέα τῆς
ἀρχῆς ἄξιον, οὕτω κοινωνεῖν αὐτῷ τοῦ βίου παντός, ὁ δὲ τοῖς
διαβάλλουσιν καὶ λέγουσιν ὡς ἐπιβουλεύων τῇ τυραννίδι
Δίων πράττοι πάντα ὅσα ἔπραττεν ἐν τῷ τότε χρόνῳ, ἵνα
ὁ μὲν παιδείᾳ δὴ τὸν νοῦν κηληθεὶς ἀμελοῖ τῆς ἀρχῆς ἐπι-
τρέψας ἐκείνῳ, ὁ δὲ σφετερίσαιτο καὶ Διονύσιον ἐκβάλοι ἐκ
τῆς ἀρχῆς δόλῳ. ταῦτα τότε ἐνίκησεν καὶ τὸ δεύτερον ἐν
Συρακοσίοις λεγόμενα, καὶ μάλα ἀτόπῳ τε καὶ αἰσχρᾷ νίκῃ
τοῖς τῆς νίκης αἰτίοις. οἷον γὰρ γέγονεν, ἀκοῦσαι χρὴ τοὺς
ἐμὲ παρακαλοῦντας πρὸς τὰ νῦν πράγματα. ἦλθον Ἀθηναῖος
Ἀθηνῶν Δίων ἔργῳ τὸν Διονύσιον ἐνουθέτησεν. ἐπειδὴ

δ' οὖν ἠλευθέρωσέν τε καὶ ἀπέδωκεν αὐτοῖς δὶς τὴν πόλιν,
ταὐτὸν πρὸς Δίωνα Συρακόσιοι τότε ἔπαθον ὅπερ καὶ Διονύ-
σιος, ὅτε αὐτὸν ἐπεχείρει παιδεύσας καὶ θρέψας βασιλέα τῆς
ἀρχῆς ἄξιον, οὕτω κοινωνεῖν αὐτῷ τοῦ βίου παντός, ὁ δὲ τοῖς
διαβάλλουσιν καὶ λέγουσιν ὡς ἐπιβουλεύων τῇ τυραννίδι
Δίων πράττοι πάντα ὅσα ἔπραττεν ἐν τῷ τότε χρόνῳ, ἵνα
ὁ μὲν παιδείᾳ δὴ τὸν νοῦν κηληθεὶς ἀμελοῖ τῆς ἀρχῆς ἐπι-
τρέψας ἐκείνῳ, ὁ δὲ σφετερίσαιτο καὶ Διονύσιον ἐκβάλοι ἐκ
τῆς ἀρχῆς δόλῳ. ταῦτα τότε ἐνίκησεν καὶ τὸ δεύτερον ἐν
Συρακοσίοις λεγόμενα, καὶ μάλα ἀτόπῳ τε καὶ αἰσχρᾷ νίκῃ
τοῖς τῆς νίκης αἰτίοις. οἷον γὰρ γέγονεν, ἀκοῦσαι χρὴ τοὺς
ἐμὲ παρακαλοῦντας πρὸς τὰ νῦν πράγματα. ἦλθον Ἀθηναῖος
ἀνὴρ ἐγώ, ἑταῖρος Δίωνος, σύμμαχος αὐτῷ, πρὸς τὸν τύραν-
νον, ὅπως ἀντὶ πολέμου φιλίαν ποιήσαιμι· διαμαχόμενος δὲ
τοῖς διαβάλλουσιν ἡττήθην. πείθοντος δὲ Διονυσίου τιμαῖς
καὶ χρήμασιν γενέσθαι μετ' αὐτοῦ ἐμὲ μάρτυρά τε καὶ φίλον
πρὸς τὴν εὐπρέπειαν τῆς ἐκβολῆς τῆς Δίωνος αὐτῷ γίγνεσθαι,
τούτων δὴ τὸ πᾶν διήμαρτεν. ὕστερον δὲ δὴ κατιὼν οἴκαδε
Δίων ἀδελφὼ δύο προσλαμβάνει Ἀθήνηθεν, οὐκ ἐκ φιλο-
σοφίας γεγονότε φίλω, ἀλλ' ἐκ τῆς περιτρεχούσης ἑταιρίας
θρώπων Ἑλλήνων τε καὶ βαρβάρων λάμψασ' ἂν ἱκανῶς δόξαν

παρέστησεν πᾶσιν τὴν ἀληθῆ, ὡς οὐκ ἄν ποτε γένοιτο εὐδαί-
μων οὔτε πόλις οὔτ' ἀνὴρ οὐδείς, ὃς ἂν μὴ μετὰ φρονήσεως
ὑπὸ δικαιοσύνῃ διαγάγῃ τὸν βίον, ἤτοι ἐν αὑτῷ κεκτημένος
260
ἢ ὁσίων ἀνδρῶν ἀρχόντων ἐν ἤθεσιν τραφείς τε καὶ παιδευθεὶς

ἐνδίκως. ταῦτα μὲν Διονύσιος ἔβλαψεν· τὰ δὲ ἄλλα σμικρὰ
ἂν εἴη πρὸς ταῦτά μοι βλάβη. ὁ δὲ Δίωνα ἀποκτείνας οὐκ
οἶδεν ταὐτὸν ἐξειργασμένος τούτῳ. Δίωνα γὰρ ἐγὼ σαφῶς
οἶδα, ὡς οἷόν τε περὶ ἀνθρώπων ἄνθρωπον διισχυρίζεσθαι,
ὅτι, τὴν ἀρχὴν εἰ κατέσχεν, ὡς οὐκ ἄν ποτε ἐπ' ἄλλο γε
σχῆμα ἀρχῆς ἐτράπετο ἢ ἐπὶ τὸ Συρακούσας μὲν πρῶτον, τὴν
πατρίδα τὴν ἑαυτοῦ, ἐπεὶ τὴν δουλείαν αὐτῆς ἀπήλλαξεν
φαιδρύνας ἐλευθέρας δ' ἐν σχήματι κατέστησεν, τὸ μετὰ
τοῦτ' ἂν πάσῃ μηχανῇ ἐκόσμησεν νόμοις τοῖς προσήκουσίν
τε καὶ ἀρίστοις τοὺς πολίτας, τό τε ἐφεξῆς τούτοις προυθυμεῖτ'
ἂν πρᾶξαι, πᾶσαν Σικελίαν κατοικίζειν καὶ ἐλευθέραν ἀπὸ
τῶν βαρβάρων ποιεῖν, τοὺς μὲν ἐκβάλλων, τοὺς δὲ χειρού-
μενος ῥᾷον Ἱέρωνος· τούτων δ' αὖ γενομένων δι' ἀνδρὸς
δικαίου τε καὶ ἀνδρείου καὶ σώφρονος καὶ φιλοσόφου, τὴν
αὐτὴν ἀρετῆς ἂν πέρι γενέσθαι δόξαν τοῖς πολλοῖς, ἥπερ ἄν,
εἰ Διονύσιος ἐπείσθη, παρὰ πᾶσιν ἂν ὡς ἔπος εἰπεῖν
τοιοῦτοι – τούτους δὴ δεήσεσιν καὶ τιμαῖς ὅτι μεγίσταις

οἴκοθεν μεταπέμψασθαι, μεταπεμψαμένους δὲ ὀμόσαντας
δεῖσθαι καὶ κελεύειν θεῖναι νόμους, μήτε νικήσασιν μήτε
νικηθεῖσιν νέμειν πλέον, τὸ δὲ ἴσον καὶ κοινὸν πάσῃ τῇ
πόλει. τεθέντων δὲ τῶν νόμων ἐν τούτῳ δὴ τὰ πάντα
ἐστίν. ἂν μὲν γὰρ οἱ νενικηκότες ἥττους αὑτοὺς τῶν νόμων
μᾶλλον τῶν νενικημένων παρέχωνται, πάντ' ἔσται σωτηρίας
τε καὶ εὐδαιμονίας μεστὰ καὶ πάντων κακῶν ἀποφυγή· εἰ
δὲ μή, μήτ' ἐμὲ μήτ' ἄλλον κοινωνὸν παρακαλεῖν ἐπὶ τὸν μὴ
πειθόμενον τοῖς νῦν ἐπεσταλμένοις. ταῦτα γάρ ἐστιν ἀδελφὰ
ὧν τε Δίων ὧν τ' ἐγὼ ἐπεχειρήσαμεν Συρακούσαις εὖ
φρονοῦντες συμπρᾶξαι, δεύτερα μήν· πρῶτα δ' ἦν ἃ τὸ
πρῶτον ἐπεχειρήθη μετ' αὐτοῦ Διονυσίου πραχθῆναι πᾶσιν
κοινὰ ἀγαθά, Τύχη δέ τις ἀνθρώπων κρείττων διεφόρησεν.
τὰ δὲ νῦν ὑμεῖς πειρᾶσθε εὐτυχέστερον αὐτὰ ἀγαθῇ πρᾶξαι
μοίρᾳ καὶ θείᾳ τινὶ τύχῃ.
Συμβουλὴ μὲν δὴ καὶ ἐπιστολὴ εἰρήσθω καὶ ἡ παρὰ
Διονύσιον ἐμὴ προτέρα ἄφιξις· ἡ δὲ δὴ ὑστέρα πορεία τε
καὶ πλοῦς ὡς εἰκότως τε ἅμα καὶ ἐμμελῶς γέγονεν, ᾧ μέλει
ἀκούειν ἔξεστι τὸ μετὰ τοῦτο. ὁ μὲν γὰρ δὴ πρῶτος χρόνος
τῆς ἐν Σικελίᾳ διατριβῆς μοι διεπεράνθη, καθάπερ εἶπον,
θυμίᾳ πάλιν εἴη γεγονὼς τὰ νῦν· ὅθεν ὁ Δίων συντεταμένως

ἐδεῖτο ἡμῶν τῇ μεταπέμψει μὴ ἀπειθεῖν. ἐγὼ δὲ ᾔδη μέν που
261
κατὰ τὴν φιλοσοφίαν τοῖς νέοις πολλὰ τοιαῦτα γιγνόμενα,

ὅμως δ' οὖν ἀσφαλέστερόν μοι ἔδοξεν χαίρειν τότε γε πολλὰ
καὶ Δίωνα καὶ Διονύσιον ἐᾶν, καὶ ἀπηχθόμην ἀμφοῖν
ἀποκρινάμενος ὅτι γέρων τε εἴην καὶ κατὰ τὰς ὁμολογίας
οὐδὲν γίγνοιτο τῶν τὰ νῦν πραττομένων. ἔοικεν δὴ τὸ μετὰ
τοῦτο Ἀρχύτης τε παρὰ Διονύσιον [πρὶν] ἀφικέσθαι – ἐγὼ
γὰρ πρὶν ἀπιέναι ξενίαν καὶ φιλίαν Ἀρχύτῃ καὶ τοῖς ἐν
Τάραντι καὶ Διονυσίῳ ποιήσας ἀπέπλεον – ἄλλοι τέ τινες ἐν
Συρακούσαις ἦσαν Δίωνός τε ἄττα διακηκοότες καὶ τούτων
τινὲς ἄλλοι, παρακουσμάτων τινῶν ἔμμεστοι τῶν κατὰ φιλο-
σοφίαν· οἳ δοκοῦσί μοι Διονυσίῳ πειρᾶσθαι διαλέγεσθαι τῶν
περὶ τὰ τοιαῦτα, ὡς Διονυσίου πάντα διακηκοότος ὅσα διε-
νοούμην ἐγώ. ὁ δὲ οὔτε ἄλλως ἐστὶν ἀφυὴς πρὸς τὴν τοῦ
μανθάνειν δύναμιν φιλότιμός τε θαυμαστῶς· ἤρεσκέν τε οὖν
ἴσως αὐτῷ τὰ λεγόμενα ᾐσχύνετό τε φανερὸς γιγνόμενος
οὐδὲν ἀκηκοὼς ὅτ' ἐπεδήμουν ἐγώ, ὅθεν ἅμα μὲν εἰς ἐπι-
θυμίαν ᾔει τοῦ διακοῦσαι ἐναργέστερον, ἅμα δ' ἡ φιλοτιμία
κατήπειγεν αὐτόν – δι' ἃ δὲ οὐκ ἤκουσεν ἐν τῇ πρόσθεν
ἀφικνεῖσθαι. δίκαιος δὴ λέγειν εἰμὶ τἀληθὲς καὶ ὑπομένειν,

εἴ τις ἄρα τὰ γεγονότα ἀκούσας καταφρονήσει τῆς ἐμῆς
φιλοσοφίας, τὸν τύραννον δὲ ἡγήσεται νοῦν ἔχειν. ἔπεμψε
μὲν γὰρ δὴ Διονύσιος τρίτον ἐπ' ἐμὲ τριήρη ῥᾳστώνης ἕνεκα
τῆς πορείας, ἔπεμψεν δὲ Ἀρχέδημον, ὃν ἡγεῖτό με τῶν ἐν
Σικελίᾳ περὶ πλείστου ποιεῖσθαι, τῶν Ἀρχύτῃ συγγεγονότων
ἕνα, καὶ ἄλλους γνωρίμους τῶν ἐν Σικελίᾳ· οὗτοι δὲ ἡμῖν
ἤγγελλον πάντες τὸν αὐτὸν λόγον, ὡς θαυμαστὸν ὅσον
Διονύσιος ἐπιδεδωκὼς εἴη πρὸς φιλοσοφίαν. ἔπεμψεν δὲ
ἐπιστολὴν πάνυ μακράν, εἰδὼς ὡς πρὸς Δίωνα διεκείμην καὶ
τὴν αὖ Δίωνος προθυμίαν τοῦ ἐμὲ πλεῖν καὶ εἰς Συρακούσας
ἐλθεῖν· πρὸς γὰρ δὴ πάντα ταῦτα ἦν παρεσκευασμένη τὴν
ἀρχὴν ἔχουσα ἡ ἐπιστολή, τῇδέ πῃ φράζουσα – “Διονύσιος
Πλάτωνι” – τὰ νόμιμα ἐπὶ τούτοις εἰπὼν οὐδὲν τὸ μετὰ
τοῦτο εἶπεν πρότερον ἢ ὡς “Ἂν εἰς Σικελίαν πεισθεὶς ὑφ'
ἡμῶν ἔλθῃς τὰ νῦν, πρῶτον μέν σοι τὰ περὶ Δίωνα ὑπάρξει
ταύτῃ γιγνόμενα ὅπῃπερ ἂν αὐτὸς ἐθέλῃς – θελήσεις δὲ οἶδ'
ὅτι τὰ μέτρια, καὶ ἐγὼ συγχωρήσομαι – εἰ δὲ μή, οὐδέν σοι
τῶν περὶ Δίωνα ἕξει πραγμάτων οὔτε περὶ τἆλλα οὔτε περὶ
αὐτὸν κατὰ νοῦν γιγνόμενα.” ταῦθ' οὕτως εἶπεν, τἆλλα δὲ
μακρὰ ἂν εἴη καὶ ἄνευ καιροῦ λεγόμενα. ἐπιστολαὶ δὲ ἄλλαι
δεῖν διὰ τὴν ἀτοπίαν καὶ ἀλογίαν τῶν γενομένων. εἰ δ' ἄρα
τινὶ νῦν ῥηθέντα εὐλογώτερα ἐφάνη καὶ προφάσεις πρὸς
262
τὰ γενόμενα ἱκανὰς ἔχειν ἔδοξέν τῳ, μετρίως ἂν ἡμῖν καὶ

ἱκανῶς εἴη τὰ νῦν εἰρημένα.

Πλάτων τοῖς Δίωνος οἰκείοις τε καὶ ἑταίροις εὖ πράττειν.
Ἃ δ' ἂν διανοηθέντες μάλιστα εὖ πράττοιτε ὄντως, πειρά-

σομαι ταῦθ' ὑμῖν κατὰ δύναμιν διεξελθεῖν. ἐλπίζω δὲ οὐχ
ὑμῖν μόνοις συμβουλεύσειν τὰ συμφέροντα, μάλιστά γε μὴν
ὑμῖν, καὶ δευτέροις πᾶσιν τοῖς ἐν Συρακούσαις, τρίτοις δὲ
ὑμῶν καὶ τοῖς ἐχθροῖς καὶ πολεμίοις, πλὴν εἴ τις αὐτῶν
ἀνοσιουργὸς γέγονεν· ταῦτα γὰρ ἀνίατα καὶ οὐκ ἄν ποτέ
τις αὐτὰ ἐκνίψειν. νοήσατε δὲ ἃ λέγω νῦν.
Ἔσθ' ὑμῖν κατὰ Σικελίαν πᾶσαν λελυμένης τῆς τυραν-
νίδος πᾶσα μάχη περὶ αὐτῶν τούτων, τῶν μὲν βουλομένων
ἀναλαβεῖν πάλιν τὴν ἀρχήν, τῶν δὲ τῇ τῆς τυραννίδος ἀπο-
φυγῇ τέλος ἐπιθεῖναι. συμβουλὴ δὴ περὶ τῶν τοιούτων
ὀρθὴ δοκεῖ ἑκάστοτε τοῖς πολλοῖς εἶναι ταῦτα συμβουλεύειν
δεῖν ἃ τοὺς μὲν πολεμίους ὡς πλεῖστα κακὰ ἐξεργάσεται,
τοὺς δὲ φίλους ὡς πλεῖστα ἀγαθά· τὸ δὲ οὐδαμῶς ῥᾴδιον
καὶ Ἱππαρίνου ἀρξάντων Σικελιῶται τότε ὡς ᾤοντο εὐδαι-

μόνως ἔζων, τρυφῶντές τε καὶ ἅμα ἀρχόντων ἄρχοντες· οἳ
καὶ τοὺς δέκα στρατηγοὺς κατέλευσαν βάλλοντες τοὺς πρὸ
Διονυσίου, κατὰ νόμον οὐδένα κρίναντες, ἵνα δὴ δουλεύοιεν
μηδενὶ μήτε σὺν δίκῃ μήτε νόμῳ δεσπότῃ, ἐλεύθεροι δ' εἶεν
πάντῃ πάντως· ὅθεν αἱ τυραννίδες ἐγένοντο αὐτοῖς. δουλεία
γὰρ καὶ ἐλευθερία ὑπερβάλλουσα μὲν ἑκατέρα πάγκακον,
ἔμμετρος δὲ οὖσα πανάγαθον· μετρία δὲ ἡ θεῷ δουλεία,
ἄμετρος δὲ ἡ τοῖς ἀνθρώποις· θεὸς δὲ ἀνθρώποις σώφροσιν
νόμος, ἄφροσιν δὲ ἡδονή. τούτων δὴ ταύτῃ πεφυκότων,
ἃ συμβουλεύω Συρακοσίοις πᾶσιν φράζειν παρακελεύομαι
τοῖς Δίωνος φίλοις ἐκείνου καὶ ἐμὴν κοινὴν συμβουλήν· ἐγὼ
δὲ ἑρμηνεύσω ἃν ἐκεῖνος ἔμπνους ὢν καὶ δυνάμενος εἶπεν
νῦν πρὸς ὑμᾶς. τίν' οὖν δή, τις ἂν εἴποι, λόγον ἀποφαί-
νεται ἡμῖν περὶ τῶν νῦν παρόντων ἡ Δίωνος συμβουλή;
τόνδε.
“Δέξασθε, ὦ Συρακόσιοι, πάντων πρῶτον νόμους οἵτινες
ἂν ὑμῖν φαίνωνται μὴ πρὸς χρηματισμὸν καὶ πλοῦτον τρέ-
ψοντες τὰς γνώμας ὑμῶν μετ' ἐπιθυμίας, ἀλλ' ὄντων τριῶν,
ψυχῆς καὶ σώματος ἔτι δὲ χρημάτων, τὴν τῆς ψυχῆς ἀρετὴν
ἐντιμοτάτην ποιοῦντες, δευτέραν δὲ τὴν τοῦ σώματος, ὑπὸ
263
γὰρ καὶ ἐλευθερία ὑπερβάλλουσα μὲν ἑκατέρα πάγκακον,

ἔμμετρος δὲ οὖσα πανάγαθον· μετρία δὲ ἡ θεῷ δουλεία,
ἄμετρος δὲ ἡ τοῖς ἀνθρώποις· θεὸς δὲ ἀνθρώποις σώφροσιν
νόμος, ἄφροσιν δὲ ἡδονή. τούτων δὴ ταύτῃ πεφυκότων,
ἃ συμβουλεύω Συρακοσίοις πᾶσιν φράζειν παρακελεύομαι
τοῖς Δίωνος φίλοις ἐκείνου καὶ ἐμὴν κοινὴν συμβουλήν· ἐγὼ
δὲ ἑρμηνεύσω ἃν ἐκεῖνος ἔμπνους ὢν καὶ δυνάμενος εἶπεν
νῦν πρὸς ὑμᾶς. τίν' οὖν δή, τις ἂν εἴποι, λόγον ἀποφαί-
νεται ἡμῖν περὶ τῶν νῦν παρόντων ἡ Δίωνος συμβουλή;
τόνδε.
“Δέξασθε, ὦ Συρακόσιοι, πάντων πρῶτον νόμους οἵτινες
ἂν ὑμῖν φαίνωνται μὴ πρὸς χρηματισμὸν καὶ πλοῦτον τρέ-
ψοντες τὰς γνώμας ὑμῶν μετ' ἐπιθυμίας, ἀλλ' ὄντων τριῶν,
ψυχῆς καὶ σώματος ἔτι δὲ χρημάτων, τὴν τῆς ψυχῆς ἀρετὴν
ἐντιμοτάτην ποιοῦντες, δευτέραν δὲ τὴν τοῦ σώματος, ὑπὸ
τῇ τῆς ψυχῆς κειμένην, τρίτην δὲ καὶ ὑστάτην τὴν τῶν
χρημάτων τιμήν, δουλεύουσαν τῷ σώματί τε καὶ ψυχῇ. καὶ
ὁ μὲν ταῦτα ἀπεργαζόμενος θεσμὸς νόμος ἂν ὀρθῶς ὑμῖν
εἴη κείμενος, ὄντως εὐδαίμονας ἀποτελῶν τοὺς χρωμένους·
ὁ δὲ τοὺς πλουσίους εὐδαίμονας ὀνομάζων λόγος αὐτός τε
στήσασθε, πρῶτον μὲν τὸν ἐμὸν ὑὸν χαρίτων ἕνεκα διττῶν,

τῆς τε παρ' ἐμοῦ καὶ τῆς παρὰ τοῦ ἐμοῦ πατρός – ὁ μὲν
γὰρ ἀπὸ βαρβάρων ἠλευθέρωσεν ἐν τῷ τότε χρόνῳ τὴν
πόλιν, ἐγὼ δὲ ἀπὸ τυράννων νῦν δίς, ὧν αὐτοὶ μάρτυρες
ὑμεῖς γεγόνατε – δεύτερον δὲ δὴ ποιεῖσθε βασιλέα τὸν τῷ
μὲν ἐμῷ πατρὶ ταὐτὸν κεκτημένον ὄνομα, ὑὸν δὲ Διονυσίου,
χάριν τῆς τε δὴ νῦν βοηθείας καὶ ὁσίου τρόπου· ὃς γενό-
μενος τυράννου πατρὸς ἑκὼν τὴν πόλιν ἐλευθεροῖ, τιμὴν
αὑτῷ καὶ γένει ἀείζωον ἀντὶ τυραννίδος ἐφημέρου καὶ ἀδίκου
κτώμενος. τρίτον δὲ προκαλεῖσθαι χρὴ βασιλέα γίγνεσθαι
Συρακουσῶν, ἑκόντα ἑκούσης τῆς πόλεως, τὸν νῦν τοῦ τῶν
πολεμίων ἄρχοντα στρατοπέδου, Διονύσιον τὸν Διονυσίου,
ἐὰν ἐθέλῃ ἑκὼν εἰς βασιλέως σχῆμα ἀπαλλάττεσθαι, δεδιὼς
μὲν τὰς τύχας, ἐλεῶν δὲ πατρίδα καὶ ἱερῶν ἀθεραπευσίαν
καὶ τάφους, μὴ διὰ φιλονικίαν πάντως πάντα ἀπολέσῃ βαρ-
βάροις ἐπίχαρτος γενόμενος. τρεῖς δ' ὄντας βασιλέας, εἴτ'
οὖν τὴν Λακωνικὴν δύναμιν αὐτοῖς δόντες εἴτε ἀφελόντες
καὶ συνομολογησάμενοι, καταστήσασθε τρόπῳ τινὶ τοιῷδε,
ὃς εἴρηται μὲν καὶ πρότερον ὑμῖν, ὅμως δ' ἔτι καὶ νῦν
ἀκούετε. ἐὰν ἐθέλῃ τὸ γένος ὑμῖν τὸ Διονυσίου τε καὶ
Ἱππαρίνου ἐπὶ σωτηρίᾳ Σικελίας παύσασθαι τῶν νῦν παρόν
264
διεπολέμησαν πρὸς τὴν τυραννίδα, τοὺς δ' ἔμπροσθεν οἰκητὰς

τῶν Ἑλληνικῶν τόπων εἰς τὰς ἀρχαίας καὶ πατρῴας οἰκή-
σεις κατοικίσας· ταὐτὰ δὲ ταῦτα καὶ νῦν πᾶσιν συμβουλεύω
κοινῇ διανοηθῆναι καὶ πράττειν τε καὶ παρακαλεῖν ἐπὶ
ταύτας τὰς πράξεις πάντας, τὸν μὴ 'θέλοντα δὲ πολέμιον
ἡγεῖσθαι κοινῇ. ἔστιν δὲ ταῦτα οὐκ ἀδύνατα· ἃ γὰρ ἐν
δυοῖν τε ὄντα ψυχαῖν τυγχάνει καὶ λογισαμένοις εὑρεῖν
βέλτιστα ἑτοίμως ἔχει, ταῦτα δὲ σχεδὸν ὁ κρίνων ἀδύνατα
οὐκ εὖ φρονεῖ. λέγω δὲ τὰς δύο τήν τε Ἱππαρίνου τοῦ
Διονυσίου ὑέος καὶ τὴν τοῦ ἐμοῦ ὑέος· τούτοιν γὰρ συνο-
μολογησάντοιν τοῖς γε ἄλλοις Συρακουσίοις οἶμαι πᾶσιν
ὅσοιπερ τῆς πόλεως κήδονται συνδοκεῖν. ἀλλὰ θεοῖς τε
πᾶσιν τιμὰς μετ' εὐχῶν δόντες, τοῖς τε ἄλλοις ὅσοις μετὰ
θεῶν πρέπει, πείθοντες καὶ προκαλούμενοι φίλους καὶ δια-
φόρους μαλακῶς τε καὶ πάντως μὴ ἀποστῆτε, πρὶν ἂν τὰ
νῦν ὑφ' ἡμῶν λεχθέντα, οἷον ὀνείρατα θεῖα ἐπιστάντα ἐγρη-
γορόσιν, ἐναργῆ τε ἐξεργάσησθε τελεσθέντα καὶ εὐτυχῆ.”

ὡς ἔνι μάλιστα, καὶ ἔδοξεν ἡμῖν εἶναι ὁ ἀνὴρ ἄξιος ἐκείνων

τῶν πάλαι προγόνων· λέγονται γὰρ δὴ οἱ ἄνδρες οὗτοι
Μύριοι εἶναι – οὗτοι δ' ἦσαν τῶν ἐπὶ Λαομέδοντος ἐξανα-
στάντων Τρώων – ἄνδρες ἀγαθοί, ὡς ὁ παραδεδομένος μῦθος
δηλοῖ. τὰ δὲ παρ' ἐμοὶ ὑπομνήματα, περὶ ὧν ἐπέστειλας,
ἱκανῶς μὲν οὔπω ἔχει, ὡς δέ ποτε τυγχάνει ἔχοντα, ἀπέ-
σταλκά σοι· περὶ δὲ τῆς φυλακῆς ἀμφότεροι συμφωνοῦμεν,
ὥστ' οὐδὲν δεῖ παρακελεύεσθαι.
(ἀντιλέγεται ὡς οὐ Πλάτωνος.)

Πλάτων Διονυσίῳ τυράννῳ Συρακουσῶν εὖ πράττειν.
Ἀρχή σοι τῆς ἐπιστολῆς ἔστω καὶ ἅμα σύμβολον ὅτι

παρ' ἐμοῦ ἐστιν· τοὺς Λοκρούς ποθ' ἑστιῶν νεανίσκους,
πόρρω κατακείμενος ἀπ' ἐμοῦ, ἀνέστης παρ' ἐμὲ καὶ φι-
λοφρονούμενος εἶπες εὖ τι ῥῆμα ἔχον, ὡς ἔμοιγε ἐδόκεις καὶ
τῷ παρακατακειμένῳ – ἦν δ' οὗτος τῶν καλῶν τις – ὃς τότε
εἶπεν· “Ἦ που πολλά, ὦ Διονύσιε, εἰς σοφίαν ὠφελῇ ὑπὸ
Πλάτωνος·” σὺ δ' εἶπες· “Καὶ εἰς ἄλλα πολλά, ἐπεὶ καὶ
ἀπ' αὐτῆς τῆς μεταπέμψεως, ὅτι μετεπεμψάμην αὐτόν, δι'
αὐτὸ τοῦτο εὐθὺς ὠφελήθην.” τοῦτ' οὖν διασωστέον,
Πλάτων Spuria (0059: 038)“Platonis opera, vol. 5”, Ed. Burnet, J.

265
Oxford: Clarendon Press, 1907, Repr. 1967.Stephanus page 392, sec. c, line 2
Σικελίας καὶ τῶν τόπων τούτων ὁ Ἐρασίστρατος – προσελθὼν

δ' ἔφη, Χαῖρε, ὦ Σώκρατες. { – } Καὶ σύ γε, ἦν δ' ἐγώ. τί
γάρ; καλόν τι ἀπὸ Σικελίας ἔχεις λέγειν ἡμῖν; { – } Καὶ πάνυ.
ἀλλὰ βούλεσθ', ἔφη, πρῶτον καθιζώμεθα; κέκμηκα γὰρ χθὲς
βαδίσας Μεγαρόθεν. { – } Πάνυ γε, εἰ δοκεῖ. { – } Τί οὖν, ἔφη,
βούλεσθε πρῶτον ἀκούειν τῶν ἐκεῖ; πότερον περὶ αὐτῶν
ἐκείνων ὅτι πράττουσιν, ἢ ὅπως πρὸς τὴν πόλιν ἔχουσιν τὴν
ἡμετέραν; ἐκεῖνοι γὰρ ἐμοὶ δοκοῦσιν πεπονθέναι πρὸς ἡμᾶς
οἷόνπερ οἱ σφῆκες. καὶ γὰρ τούτους ἐάν τις κατὰ σμικρὸν
ἐρεθίζων ὀργίσῃ, ἄμαχοι γίγνονται, ἕως τις αὐτοὺς ἐπιθέμενος
πανοικὶ ἐξέλῃ. οὕτως οὖν καὶ οἱ Συρακόσιοι, εἰ μή τις ἔργον
ποιησάμενος σφόδρα μεγάλῳ στόλῳ ἥξει ἐκεῖσε, οὐκ ἔστιν
ὅπως ἐκείνη ἡ πόλις ἔσται ποτὲ ἡμῖν ὑποχειρία, ὑπὸ δὲ
τῶν σμικρῶν τούτων ἂν μᾶλλον ὀργίζοιντο, οὕτως ὡς ἂν
μάλιστα χαλεπώτατοι εἴησαν. πεπόμφασι δὲ καὶ νῦν ὡς
ἡμᾶς πρέσβεις, ὡς μὲν ἐμοὶ δοκεῖ, βουλόμενοί τι ἐξαπατῆσαι
τὴν πόλιν. { – } Μεταξὺ δὲ ἡμῶν διαλεγομένων ἐτυχέτην οἱ
Συρακόσιοι πρέσβεις παριόντες. εἶπεν οὖν ὁ Ἐρασίστρατος,
δείξας εἰς τὸν ἕνα τῶν πρέσβεων, Οὑτοσὶ μέντοι, ἔφη, ὦ
Σώκρατες, πλουσιώτατός ἐστιν τῶν Σικελιωτῶν καὶ Ἰτα-
λιωτῶν. πῶς δ' οὐχί, ἔφη, ᾧ γε ὑπάρχει γῆ τε ἄφθονος
Πλάτων Spuria Stephanus page 392, sec. d, line 2
ἡμετέραν; ἐκεῖνοι γὰρ ἐμοὶ δοκοῦσιν πεπονθέναι πρὸς ἡμᾶς

οἷόνπερ οἱ σφῆκες. καὶ γὰρ τούτους ἐάν τις κατὰ σμικρὸν
ἐρεθίζων ὀργίσῃ, ἄμαχοι γίγνονται, ἕως τις αὐτοὺς ἐπιθέμενος
πανοικὶ ἐξέλῃ. οὕτως οὖν καὶ οἱ Συρακόσιοι, εἰ μή τις ἔργον
ποιησάμενος σφόδρα μεγάλῳ στόλῳ ἥξει ἐκεῖσε, οὐκ ἔστιν
ὅπως ἐκείνη ἡ πόλις ἔσται ποτὲ ἡμῖν ὑποχειρία, ὑπὸ δὲ
τῶν σμικρῶν τούτων ἂν μᾶλλον ὀργίζοιντο, οὕτως ὡς ἂν
μάλιστα χαλεπώτατοι εἴησαν. πεπόμφασι δὲ καὶ νῦν ὡς
ἡμᾶς πρέσβεις, ὡς μὲν ἐμοὶ δοκεῖ, βουλόμενοί τι ἐξαπατῆσαι
τὴν πόλιν. { – } Μεταξὺ δὲ ἡμῶν διαλεγομένων ἐτυχέτην οἱ
Συρακόσιοι πρέσβεις παριόντες. εἶπεν οὖν ὁ Ἐρασίστρατος,
δείξας εἰς τὸν ἕνα τῶν πρέσβεων, Οὑτοσὶ μέντοι, ἔφη, ὦ
Σώκρατες, πλουσιώτατός ἐστιν τῶν Σικελιωτῶν καὶ Ἰτα-
λιωτῶν. πῶς δ' οὐχί, ἔφη, ᾧ γε ὑπάρχει γῆ τε ἄφθονος
οὕτως, ὥστε εὐπορίαν εἶναι, εἴ τις βούλοιτο, πάνυ πολλὴν
γεωργεῖν; καὶ αὕτη μὲν τοιαύτη οἵα οὐχ ἑτέρα ἄλλη ἔν
γε τοῖς Ἕλλησιν, ἔτι δὲ τἆλλα τὰ εἰς πλοῦτον ἥκοντα
ἄπλετα, ἀνδράποδα καὶ ἵπποι καὶ χρυσὸς καὶ ἄργυρος. { – }
Ὁρῶν δ' ἐγὼ αὐτὸν ἀναγόμενον, ὡς ἀδολεσχήσοντα περὶ
τῆς οὐσίας τῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἠρόμην, Τί δέ, ὦ Ἐρασί-
στρατε; ἀνὴρ ποῖός τις εἶναι δοκεῖ ἐν τῇ Σικελίᾳ; { – } Οὗτος,
Διόδωρος Σικελός. Ιστορική βιβλιοήκη. (lib. 1–20) (0060: 001)

266
“Diodori bibliotheca historica, 5 vols., 3rd edn.”, Ed. Vogel, F., Fischer, K.T. (post I.
Bekker & L. Dindorf)Leipzig: Teubner, 1:1888; 2:1890; 3:1893; 4–5:1906, Repr.
1964.Book 1, Chap. 34, sec. 2, line 8
πλήσιον ὑπάρχον τῶν μὲν πλευρῶν ἑκατέραν ἔχει

σταδίων ἑπτακοσίων καὶ πεντήκοντα, τὴν δὲ βάσιν
θαλάττῃ προσκλυζομένην σταδίων χιλίων καὶ τρια-
κοσίων. ἡ δὲ νῆσος αὕτη πολλαῖς διώρυξι χειρο-
ποιήτοις διείληπται καὶ χώραν περιέχει καλλίστην
τῆς Αἰγύπτου. ποταμόχωστος γὰρ οὖσα καὶ κατάρ-
ρυτος πολλοὺς καὶ παντοδαποὺς ἐκφέρει καρπούς,
τοῦ μὲν ποταμοῦ διὰ τὴν κατ' ἔτος ἀνάβασιν νεαρὰν
ἰλὺν ἀεὶ καταχέοντος, τῶν δ' ἀνθρώπων ῥᾳδίως
ἅπασαν ἀρδευόντων διά τινος μηχανῆς, ἣν ἐπενόησε
μὲν Ἀρχιμήδης ὁ Συρακόσιος, ὀνομάζεται δὲ ἀπὸ
τοῦ σχήματος κοχλίας. πραεῖαν δὲ τοῦ Νείλου τὴν
ῥύσιν ποιουμένου, καὶ γῆν πολλὴν καὶ παντοδαπὴν
καταφέροντος, ἔτι δὲ κατὰ τοὺς κοίλους τόπους
λιμνάζοντος, ἕλη γίνεται πάμφορα. ῥίζαι γὰρ ἐν
αὐτοῖς φύονται παντοδαπαὶ τῇ γεύσει καὶ καρπῶν
καὶ καυλῶν ἰδιάζουσαι φύσεις, πολλὰ συμβαλλόμεναι
τοῖς ἀπόροις τῶν ἀνθρώπων καὶ τοῖς ἀσθενέσι πρὸς
αὐτάρκειαν. οὐ γὰρ μόνον τροφὰς παρέχονται ποι-
κίλας καὶ πᾶσι τοῖς δεομένοις ἑτοίμας καὶ δαψιλεῖς,
ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων τῶν εἰς τὸ ζῆν ἀναγκαίων οὐκ
Διόδωρος Σικελός. Ιστορική βιβλιοήκη. (lib. 1-20)

ἄπιστον τοῖς αὐτόθεν ἀκούσασι τὸ πλῆθος τῆς

στρατιᾶς, οὐ μὴν ἀδύνατόν γε φανήσεται τοῖς ἀνα-
θεωροῦσι τὸ τῆς Ἀσίας μέγεθος καὶ τὰ πλήθη τῶν
κατοικούντων αὐτὴν ἐθνῶν. εἰ γάρ τις ἀφεὶς τὴν
ἐπὶ Σκύθας Δαρείου στρατείαν μετὰ ὀγδοήκοντα
μυριάδων καὶ τὴν Ξέρξου διάβασιν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα
τοῖς ἀναριθμήτοις πλήθεσι, τὰς ἐχθὲς καὶ πρῴην
συντελεσθείσας πράξεις ἐπὶ τῆς Εὐρώπης σκέψαιτο,
τάχιον ἂν πιστὸν ἡγήσαιτο τὸ ῥηθέν. κατὰ μὲν οὖν
τὴν Σικελίαν ὁ Διονύσιος ἐκ μιᾶς τῆς τῶν Συρα-
κοσίων πόλεως ἐξήγαγεν ἐπὶ τὰς στρατείας πεζῶν
μὲν δώδεκα μυριάδας, ἱππεῖς δὲ μυρίους καὶ δισχι-
λίους, ναῦς δὲ μακρὰς ἐξ ἑνὸς λιμένος τετρακοσίας,
ὧν ἦσαν ἔνιαι τετρήρεις καὶ πεντήρεις· Ῥωμαῖοι δὲ
μικρὸν πρὸ τῶν Ἀννιβαϊκῶν καιρῶν, προορώμενοι
τὸ μέγεθος τοῦ πολέμου, κατέγραψαν τοὺς κατὰ τὴν
Ἰταλίαν ἐπιτηδείους εἰς [τὴν] στρατείαν πολίτας τε
καὶ συμμάχους, ὧν ὁ σύμπας ἀριθμὸς μικρὸν ἀπέ-
λιπε τῶν ἑκατὸν μυριάδων· καίτοι γ' ἕνεκα πλή-
267
θους ἀνθρώπων τὴν Ἰταλίαν ὅλην οὐκ ἄν τις συγ-

κρίνειε πρὸς ἓν ἔθνος τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν.

καταντήσας εἰς τὴν Σικελίαν καὶ τὴν χώραν ἀπο-

λαβὼν ἔκτισε πόλιν Ἡράκλειαν. ταχὺ δ' αὐτῆς αὐξο-
μένης, οἱ Καρχηδόνιοι φθονήσαντες ἅμα καὶ φοβη-
θέντες μήποτε πλέον ἰσχύσασα τῆς Καρχηδόνος
ἀφέληται τῶν Φοινίκων τὴν ἡγεμονίαν, στρατεύσαν-
τες ἐπ' αὐτὴν μεγάλαις δυνάμεσι καὶ κατὰ κράτος
ἑλόντες κατέσκαψαν. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων τὰ κατὰ
μέρος ἐν τοῖς οἰκείοις χρόνοις ἀναγράψομεν. τότε
δ' ὁ Ἡρακλῆς ἐγκυκλούμενος τὴν Σικελίαν, καταν-
τήσας εἰς τὴν νῦν οὖσαν τῶν Συρακοσίων πόλιν
καὶ πυθόμενος τὰ μυθολογούμενα κατὰ τὴν τῆς
Κόρης ἁρπαγήν, ἔθυσέ τε ταῖς θεαῖς μεγαλοπρε-
πῶς καὶ εἰς τὴν Κυάνην τὸν καλλιστεύοντα τῶν
ταύρων καθαγίσας κατέδειξε θύειν τοὺς ἐγχωρίους
κατ' ἐνιαυτὸν τῇ Κόρῃ καὶ πρὸς τῇ Κυάνῃ λαμ-
πρῶς ἄγειν πανήγυρίν τε καὶ θυσίαν. αὐτὸς δὲ
μετὰ τῶν βοῶν διὰ τῆς μεσογείου διεξιών, καὶ τῶν
ἐγχωρίων Σικανῶν μεγάλαις δυνάμεσιν ἀντιταξα-
μένων, ἐνίκησεν ἐπιφανεῖ παρατάξει καὶ πολλοὺς
ἀπέκτεινεν, ἐν οἷς μυθολογοῦσί τινες καὶ στρατη

θολογουμένων πεπρώτευκεν.
Ἡ γὰρ νῆσος τὸ παλαιὸν ἀπὸ μὲν τοῦ σχήματος
Τρινακρία κληθεῖσα, ἀπὸ δὲ τῶν κατοικησάντων
αὐτὴν Σικανῶν Σικανία προσαγορευθεῖσα, 8τὸ τε-
λευταῖον ἀπὸ Σικελῶν τῶν ἐκ τῆς Ἰταλίας παν-
δημεὶ περαιωθέντων ὠνόμοσται Σικελία. ἔστι δ'
αὐτῆς ἡ περίμετρος σταδίων ὡς τετρακισχιλίων τρια-
κοσίων ἑξήκοντα· τῶν γὰρ τριῶν πλευρῶν ἡ μὲν
ἀπὸ τῆς Πελωριάδος ἐπὶ τὸ Λιλύβαιον ὑπάρχει στα-
δίων χιλίων ἑπτακοσίων, ἡ δ' ἀπὸ Λιλυβαίου μέχρι
Παχύνου τῆς Συρακοσίας χώρας σταδίων χιλίων
καὶ πεντακοσίων, ἡ δ' ἀπολειπομένη σταδίων χιλίων
ἑκατὸν τεσσαράκοντα. οἱ ταύτην οὖν κατοικοῦντες
Σικελιῶται παρειλήφασι παρὰ τῶν προγόνων, ἀεὶ
τῆς φήμης ἐξ αἰῶνος παραδεδομένης τοῖς ἐκγόνοις,
ἱερὰν ὑπάρχειν τὴν νῆσον Δήμητρος καὶ Κόρης· ἔνιοι
268
δὲ τῶν ποιητῶν μυθολογοῦσι κατὰ τὸν τοῦ Πλού-

τωνος καὶ Φερσεφόνης γάμον ὑπὸ Διὸς ἀνακάλυπ-
τρα τῇ νύμφῃ δεδόσθαι ταύτην τὴν νῆσον. τοὺς
δὲ κατοικοῦντας αὐτὴν τὸ παλαιὸν Σικανοὺς αὐτό-
χθονας εἶναί φασιν οἱ νομιμώτατοι τῶν

άγειν μετ' αὐτῆς τὰ ἄνθη καὶ κατασκευάζειν κοινῇ

τῷ πατρὶ Διὶ τὸν πέπλον. διὰ δὲ τὰς μετ' ἀλλή-
λων διατριβάς τε καὶ ὁμιλίας ἁπάσας στέρξαι τὴν
νῆσον ταύτην μάλιστα, καὶ λαχεῖν ἑκάστην αὐτῶν
χώραν, τὴν μὲν Ἀθηνᾶν ἐν τοῖς περὶ τὸν Ἱμέραν
μέρεσιν, ἐν οἷς τὰς μὲν Νύμφας χαριζομένας Ἀθηνᾷ
τὰς τῶν θερμῶν ὑδάτων ἀνεῖναι πηγὰς κατὰ τὴν
Ἡρακλέους παρουσίαν, τοὺς δ' ἐγχωρίους πόλιν
αὐτῇ καθιερῶσαι καὶ χώραν τὴν ὀνομαζομένην μέ-
χρι τοῦ νῦν Ἀθήναιον· τὴν δ' Ἄρτεμιν τὴν ἐν ταῖς
Συρακούσαις νῆσον λαβεῖν παρὰ τῶν θεῶν τὴν ἀπ'
ἐκείνης Ὀρτυγίαν ὑπό τε τῶν χρησμῶν καὶ τῶν ἀν-
θρώπων ὀνομασθεῖσαν. ὁμοίως δὲ καὶ κατὰ τὴν
νῆσον ταύτην ἀνεῖναι τὰς Νύμφας ταύτας χαριζο-
μένας τῇ Ἀρτέμιδι μεγίστην πηγὴν τὴν ὀνομαζομέ-
νην Ἀρέθουσαν. ταύτην δ' οὐ μόνον κατὰ τοὺς
ἀρχαίους χρόνους ἔχειν μεγάλους καὶ πολλοὺς ἰχθῦς,
ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἡμετέραν ἡλικίαν διαμένειν συμ-
βαίνει τούτους, ἱεροὺς ὄντας καὶ ἀθίκτους ἀνθρώ-
ποις· ἐξ ὧν πολλάκις τινῶν κατὰ τὰς πολεμικὰς
περιστάσεις φαγόντων, παραδόξως ἐπεσήμηνε

ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἡμετέραν ἡλικίαν διαμένειν συμ-

βαίνει τούτους, ἱεροὺς ὄντας καὶ ἀθίκτους ἀνθρώ-
ποις· ἐξ ὧν πολλάκις τινῶν κατὰ τὰς πολεμικὰς
περιστάσεις φαγόντων, παραδόξως ἐπεσήμηνε τὸ
θεῖον καὶ μεγάλαις συμφοραῖς περιέβαλε τοὺς τολ-
μήσαντας προσενέγκασθαι· περὶ ὧν ἀκριβῶς ἀνα-
γράψομεν ἐν τοῖς οἰκείοις χρόνοις. ὁμοίως δὲ ταῖς
προειρημέναις δυσὶ θεαῖς καὶ τὴν Κόρην λαχεῖν
τοὺς περὶ τὴν Ἔνναν λειμῶνας· πηγὴν δὲ μεγάλην
αὐτῇ καθιερωθῆναι ἐν τῇ Συρακοσίᾳ τὴν ὀνομαζο-
μένην Κυάνην. τὸν γὰρ Πλούτωνα μυθολογοῦσι
τὴν ἁρπαγὴν ποιησάμενον ἀποκομίσαι τὴν Κόρην
ἐφ' ἅρματος πλησίον τῶν Συρακουσῶν, καὶ τὴν γῆν
ἀναρρήξαντα αὐτὸν μὲν μετὰ τῆς ἁρπαγείσης δῦναι
269
καθ' ᾅδου, πηγὴν δ' ἀνεῖναι τὴν ὀνομαζομένην

Κυάνην, πρὸς ᾗ κατ' ἐνιαυτὸν οἱ Συρακόσιοι πα-
νήγυριν ἐπιφανῆ συντελοῦσι, καὶ θύουσιν οἱ μὲν
ἰδιῶται τὰ ἐλάττω τῶν ἱερείων, δημοσίᾳ δὲ ταύ-
ρους βυθίζουσιν ἐν τῇ λίμνῃ, ταύτην τὴν θυσίαν
καταδείξαντος Ἡρακλέους καθ' ὃν καιρὸν τὰς Γη
Διόδωρος Σικελός. Ιστορική βιβλιοήκη. (lib. 1-20) Book 5, Chap. 4, sec. 2, line 3
περιστάσεις φαγόντων, παραδόξως ἐπεσήμηνε τὸ

θεῖον καὶ μεγάλαις συμφοραῖς περιέβαλε τοὺς τολ-
μήσαντας προσενέγκασθαι· περὶ ὧν ἀκριβῶς ἀνα-
γράψομεν ἐν τοῖς οἰκείοις χρόνοις. ὁμοίως δὲ ταῖς
προειρημέναις δυσὶ θεαῖς καὶ τὴν Κόρην λαχεῖν
τοὺς περὶ τὴν Ἔνναν λειμῶνας· πηγὴν δὲ μεγάλην
αὐτῇ καθιερωθῆναι ἐν τῇ Συρακοσίᾳ τὴν ὀνομαζο-
μένην Κυάνην. τὸν γὰρ Πλούτωνα μυθολογοῦσι
τὴν ἁρπαγὴν ποιησάμενον ἀποκομίσαι τὴν Κόρην
ἐφ' ἅρματος πλησίον τῶν Συρακουσῶν, καὶ τὴν γῆν
ἀναρρήξαντα αὐτὸν μὲν μετὰ τῆς ἁρπαγείσης δῦναι
καθ' ᾅδου, πηγὴν δ' ἀνεῖναι τὴν ὀνομαζομένην
Κυάνην, πρὸς ᾗ κατ' ἐνιαυτὸν οἱ Συρακόσιοι πα-
νήγυριν ἐπιφανῆ συντελοῦσι, καὶ θύουσιν οἱ μὲν
ἰδιῶται τὰ ἐλάττω τῶν ἱερείων, δημοσίᾳ δὲ ταύ-
ρους βυθίζουσιν ἐν τῇ λίμνῃ, ταύτην τὴν θυσίαν
καταδείξαντος Ἡρακλέους καθ' ὃν καιρὸν τὰς Γη-
ρυόνου βοῦς ἐλαύνων περιῆλθε πᾶσαν [τὴν] Σικε-
λίαν. μετὰ δὲ τὴν τῆς Κόρης ἁρπαγὴν μυθολο-
γοῦσι τὴν Δήμητραν μὴ δυναμένην ἀνευρεῖν τὴν

της, τῇ τε λαμπρότητι τῆς παρασκευῆς μεγαλοπρε-

πεστάτην καὶ τῇ διασκευῇ μιμούμενοι τὸν ἀρχαῖον
βίον. ἔθος δ' ἐστὶν αὐτοῖς ἐν ταύταις ταῖς ἡμέραις
αἰσχρολογεῖν κατὰ τὰς πρὸς ἀλλήλους ὁμιλίας διὰ
τὸ τὴν θεὸν ἐπὶ τῇ τῆς Κόρης ἁρπαγῇ λυπουμένην
γελάσαι διὰ τὴν αἰσχρολογίαν.
Περὶ δὲ τῆς κατὰ τὴν Κόρην ἁρπαγῆς, ὅτι γέ-
γονεν ὡς προειρήκαμεν, πολλοὶ τῶν ἀρχαίων συγ-
γραφέων καὶ ποιητῶν μεμαρτυρήκασι. Καρκίνος
μὲν γὰρ ὁ τῶν τραγῳδιῶν ποιητής, πλεονάκις ἐν
ταῖς Συρακούσαις παρεπιδεδημηκὼς καὶ τὴν τῶν
ἐγχωρίων τεθεαμένος σπουδὴν περὶ τὰς θυσίας καὶ
πανηγύρεις τῆς τε Δήμητρος καὶ Κόρης, κατεχώρι-
σεν ἐν τοῖς ποιήμασι τούσδε τοὺς στίχους·
270
λέγουσι Δήμητρός ποτ' ἄρρητον κόρην

Πλούτωνα κρυφίοις ἁρπάσαι βουλεύμασι,
δῦναί τε γαίας εἰς μελαμφαεῖς μυχούς,
πόθῳ δὲ μητέρ' ἠφανισμένης κόρης
μαστῆρ' ἐπελθεῖν πᾶσαν ἐν κύκλῳ χθόνα.
καὶ τὴν μὲν Αἰτναίοισι Σικελίαν πάγοις
πυρὸς γέμουσαν ῥεύμασιν δυσεμβόλοις

θρώπων τρυφὴν ἔχουσα διαφερόντως· καὶ γὰρ

ἰχθύων παντοδαπῶν παρέχεται πλῆθος τοῖς κατοι-
κοῦσι καὶ τῶν ἀκροδρύων τὰ μάλιστα δυνάμενα
παρέχεσθαι τὴν ἐκ τῆς ἀπολαύσεως ἡδονήν. καὶ
περὶ μὲν Λιπάρας καὶ τῶν ἄλλων τῶν Αἰόλου νή-
σων καλουμένων ἀρκεσθησόμεθα τοῖς ῥηθεῖσιν.
Μετὰ δὲ τὴν Λιπάραν εἰς τὸ πρὸς δυσμὰς μέ-
ρος νῆσός ἐστι πελαγία, μικρὰ μὲν τὸ μέγεθος, ἔρη-
μος δὲ καὶ διά τινα περιπέτειαν Ὀστεώδης ὀνο-
μαζομένη. καθ' ὃν γὰρ καιρὸν Καρχηδόνιοι πρὸς
Συρακοσίους διαπολεμοῦντες πολλοὺς καὶ μεγάλους
πολέμους δυνάμεις εἶχον ἀξιολόγους πεζάς τε καὶ
ναυτικάς, περὶ δὲ τούτους τοὺς καιροὺς μισθοφό-
ρων ὄντων παρ' αὐτοῖς πολλῶν καὶ παντοδαπῶν
τοῖς ἔθνεσιν, οὗτοι δὲ ταραχώδεις ὄντες καὶ πολ-
λὰς καὶ μεγάλας στάδεις εἰωθότες ποιεῖσθαι, καὶ
μάλιστα ὅταν τοὺς μισθοὺς εὐκαίρως μὴ λαμβάνω-
σιν, ἐχρήσαντο καὶ τότε τῇ συνήθει ῥᾳδιουργίᾳ τε
καὶ τόλμῃ. ὄντες γὰρ τὸν ἀριθμὸν ὡς ἑξακισχίλιοι,
καὶ τοὺς μισθοὺς οὐκ ἀπολαμβάνοντες, τὸ μὲν πρῶ-
τον συντρέχοντες κατεβόων τῶν στρατηγῶν, ἐκεί

ηγορίας. οἱ μὲν οὖν μισθοφόροι τοῦτον τὸν τρό-

πον παρανομηθέντες τῆς μεγίστης συμφορᾶς ἔτυχον,
ἐνδείᾳ τροφῆς διαφθαρέντες.
Ἡμεῖς δ' ἐπεὶ τὰ περὶ τὰς Αἰολίδας νήσους
διήλθομεν, ἐν μέρει τὰς ἐκ θατέρου μέρους νήσους
κειμένας ἀναγραφῆς ἀξιώσομεν. τῆς γὰρ Σικελίας
ἐκ τοῦ κατὰ μεσημβρίαν μέρους νῆσοι τρεῖς πρό-
κεινται πελάγιαι, καὶ τούτων ἑκάστη πόλιν ἔχει
καὶ λιμένας δυναμένους τοῖς χειμαζομένοις σκάφεσι
271
παρέχεσθαι τὴν ἀσφάλειαν. καὶ πρώτη μέν ἐστιν

ἡ προσαγορευομένη Μελίτη, τῶν Συρακουσῶν ἀπέ-
χουσα σταδίους ὡς ὀκτακοσίους, καὶ λιμένας μὲν ἔχει
πολλοὺς καὶ διαφόρους ταῖς εὐχρηστίαις, τοὺς δὲ
κατοικοῦντας ταῖς οὐσίαις εὐδαίμονας· τεχνίτας τε
γὰρ ἔχει παντοδαποὺς ταῖς ἐργασίαις, κρατίστους δὲ
τοὺς ὀθόνια ποιοῦντας τῇ τε λεπτότητι καὶ τῇ μα-
λακότητι διαπρεπῆ, τάς τε οἰκήσεις ἀξιολόγους καὶ
κατεσκευασμένας φιλοτίμως γείσσοις καὶ κονιάμασι
περιττότερον. ἔστι δ' ἡ νῆσος αὕτη Φοινίκων ἄποικος, οἳ ταῖς ἐμπορίαις διατείνοντες
μέχρι τοῦ κατὰ τὴν δύσιν ὠκεανοῦ καταφυγὴν εἶχον ταύτην,

κελλῶν καὶ δρεπάνων καὶ τῶν ἄλλων ἐργαλείων

εὐθέτους τύπους φιλοτεχνοῦσιν· ὧν κομιζομένων
ὑπὸ τῶν ἐμπόρων εἰς πάντα τόπον πολλὰ μέρη
τῆς οἰκουμένης μεταλαμβάνει τῆς ἐκ τούτων εὐ-
χρηστίας.
Μετὰ δὲ τὴν Αἰθάλειαν νῆσός ἐστιν ἀπέχουσα
μὲν ταύτης ὡς τριακοσίους σταδίους, ὀνομάζεται δὲ
ὑπὸ μὲν τῶν Ἑλλήνων Κύρνος, ὑπὸ δὲ τῶν Ῥωμαίων
καὶ τῶν ἐγχωρίων Κόρσικα. αὕτη δ' ἡ νῆσος εὐ-
προσόρμιστος οὖσα κάλλιστον ἔχει λιμένα τὸν ὀνο-
μαζόμενον Συρακόσιον. ὑπάρχουσι δ' ἐν αὐτῇ καὶ
πόλεις ἀξιόλογοι δύο, καὶ τούτων ἡ μὲν Κάλαρις,
ἡ δὲ Νίκαια προσαγορεύεται. τούτων δὲ τὴν μὲν
Κάλαριν Φωκαεῖς ἔκτισαν, καὶ χρόνον τινὰ κατοι-
κήσαντες ὑπὸ Τυρρηνῶν ἐξεβλήθησαν ἐκ τῆς νήσου.
τὴν δὲ Νίκαιαν ἔκτισαν Τυρρηνοὶ θαλαττοκρατοῦν-
τες καὶ τὰς κατὰ τὴν Τυρρηνίαν κειμένας νήσους
ἰδιοποιούμενοι. ἐπὶ δέ τινας χρόνους τῶν ἐν τῇ
Κύρνῳ πόλεων κυριεύοντες ἐλάμβανον παρὰ τῶν
ἐγχωρίων φόρους ῥητίνην καὶ κηρὸν καὶ μέλι, φυο-
μένων τούτων δαψιλῶν ἐν τῇ νήσῳ. τὰ δ' ἀνδρά

φλέβας, γεμούσας ἀργύρου τε καὶ χρυσοῦ· πᾶσα

γὰρ ἡ σύνεγγυς γῆ διαπέπλεκται πολυμερῶς τοῖς
ἑλιγμοῖς τῶν ῥάβδων. ἐνίοτε δὲ καὶ κατὰ βάθους
ἐμπίπτουσι ποταμοῖς ῥέουσιν ὑπὸ τὴν γῆν, ὧν τῆς
βίας περιγίνονται διακόπτοντες τὰς ῥύσεις αὐτῶν
τὰς ἐμπιπτούσας τοῖς ὀρύγμασι πλαγίοις. ταῖς γὰρ
ἀδιαψεύστοις τοῦ κέρδους προσδοκίαις πιεζόμενοι
πρὸς τὸ τέλος ἄγουσι τὰς ἰδίας ἐπιβολάς, καὶ τὸ
272
πάντων παραδοξότατον, ἀπαρύτουσι τὰς ῥύσεις τῶν

ὑδάτων τοῖς Αἰγυπτιακοῖς λεγομένοις κοχλίαις, οὓς
Ἀρχιμήδης ὁ Συρακόσιος εὗρεν, ὅτε παρέβαλεν εἰς
Αἴγυπτον· διὰ δὲ τούτων συνεχῶς ἐκ διαδοχῆς
παραδιδόντες μέχρι τοῦ στομίου, τὸν τῶν μετάλλων
τόπον ἀναξηραίνουσι καὶ κατασκευάζουσιν εὔθετον
πρὸς τὴν τῆς ἐργασίας πραγματείαν. φιλοτέχνου
δ' ὄντος τοῦ ὀργάνου καθ' ὑπερβολήν, διὰ τῆς τυ-
χούσης ἐργασίας ἄπλατον ὕδωρ ἀναρριπτεῖται παρα-
δόξως, καὶ πᾶν τὸ ποτάμιον ῥεῦμα ῥᾳδίως ἐκ βυ-
θοῦ πρὸς τὴν ἐπιφάνειαν ἐκχεῖται. θαυμάσαι δ'
ἄν τις εἰκότως τοῦ τεχνίτου τὴν ἐπίνοιαν οὐ μόνον
ἐν τούτοις, ἀλλὰ καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς καὶ μείζοσι,

Book 7, Chap. n, sec. 1, line 7
ὁ δὲ μὴ βουλόμενος αὐτὸν ἀπολέσαι, τῇ πυρπνόῳ

Χιμαίρᾳ ἐκέλευσε συνάψαι μάχην. [Exc. Escorial.
ed. Feder. p. 9, Müller frag. II p. VII.]

FRAGMENTA LIBRI VII.
[Ἐν ταῖς μετὰ ταύτας ἕνδεκα (βίβλοις 7 – 17)

τὰς ἀπὸ τῶν Τρωικῶν κοινὰς πράξεις ἀναγεγράφα-
μεν ἕως τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς. Diod. I 4, 6.]
[Κατὰ τὰς προειρημένας ἓξ (7 – 12) βίβλους
ἀνεγράψαμεν τὰς ἀπὸ τῶν Τρωικῶν πράξεις ἕως
εἰς τὸν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων ψηφισθέντα πόλεμον
ἐπὶ Συρακοσίους. Diod. XIII 1, 2.]
[Ἐν ταῖς πρὸ ταύτης βίβλοις ἀνεγράψαμεν τὰς
ἀπὸ Τροίας ἁλώσεως πράξεις ἕως ἐπὶ τὴν κατάλυσιν
τοῦ τε Πελοποννησιακοῦ πολέμου καὶ τῆς Ἀθηναίων
ἡγεμονίας, διελθόντες ἔτη ἑπτακόσια ἑβδομήκοντα
ἐννέα. Diod. XIV 2, 4.]
Καὶ ὁ Ὀρφεὺς ἰσόχρονος τῷ Ἡρακλεῖ ὑπῆρχε,
πρὸ χρόνων ὄντες ἑκατὸν τοῦ Τρωικοῦ πολέμου,
ὡς δὲ Ὀρφεὺς ἐν Λιθικοῖς περὶ αὑτοῦ μοι λέγει,
Ἑλένου τι βραχύτερον ὕστερον εἶναι λέγει,
τούτου μιᾷ δὲ γενεᾷ Ὅμηρος ὑστερίζει,

σθαι τῶν Ἐρετριέων. ὁ δὲ Μιλτιάδης ἀπεκρίθη

ἀπὸ τῆς τῶν δέκα στρατηγῶν γνώμης, διότι κατὰ
τὸν τῶν πρεσβευτῶν λόγον μᾶλλον προσήκει τῆς
273
Μήδων ἀρχῆς κυριεύειν Ἀθηναίους ἢ Δᾶτιν τῆς

Ἀθηναίων πόλεως· τὴν μὲν γὰρ τῶν Μήδων βασι-
λείαν Ἀθηναῖον ἄνδρα συστήσασθαι, τὰς δὲ Ἀθή-
νας μηδέποτε Μῆδον τὸ γένος ἄνδρα κατεσχηκέναι.
ὁ δὲ πρὸς μάχην ἀκούσας ταῦτα παρεσκευάζετο.
[Exc. Vat. p. 35 – 39.]
Ὅτι Ἱπποκράτης ὁ Γελῷος τύραννος τοὺς Συ-
ρακουσίους νενικηκὼς κατεστρατοπέδευσεν εἰς τὸ τοῦ
Διὸς ἱερόν. κατέλαβε δὲ αὐτὸν τὸν ἱερέα καὶ τῶν
Συρακουσίων τινὰς καθαιροῦντας ἀναθήματα χρυσᾶ,
καὶ μάλιστα ἱμάτιον τοῦ Διὸς περιαιρουμένους ἐκ
πολλοῦ κατεσκευασμένον χρυσοῦ. καὶ τούτοις μὲν
ἐπιπλήξας ὡς ἱεροσύλοις ἐκέλευσεν ἀπελθεῖν εἰς τὴν
πόλιν, αὐτὸς δὲ τῶν ἀναθημάτων ἀπέσχετο, φιλο-
δοξῆσαι θέλων καὶ νομίζων δεῖν τὸν τηλικοῦτον
ἐπαναιρούμενον πόλεμον μηθὲν ἐξαμαρτάνειν εἰς τὸ
θεῖον, ἅμα δὲ νομίζων διαβάλλειν τοὺς προεστῶτας
τῶν ἐν Συρακούσαις πραγμάτων πρὸς τὰ πλήθη διὰ

ρακουσίους νενικηκὼς κατεστρατοπέδευσεν εἰς τὸ τοῦ

Διὸς ἱερόν. κατέλαβε δὲ αὐτὸν τὸν ἱερέα καὶ τῶν
Συρακουσίων τινὰς καθαιροῦντας ἀναθήματα χρυσᾶ,
καὶ μάλιστα ἱμάτιον τοῦ Διὸς περιαιρουμένους ἐκ
πολλοῦ κατεσκευασμένον χρυσοῦ. καὶ τούτοις μὲν
ἐπιπλήξας ὡς ἱεροσύλοις ἐκέλευσεν ἀπελθεῖν εἰς τὴν
πόλιν, αὐτὸς δὲ τῶν ἀναθημάτων ἀπέσχετο, φιλο-
τὸ δοκεῖν αὐτοὺς πλεονεκτικῶς, ἀλλ' οὐ δημοτικῶς
οὐδ' ἴσως ἄρχειν.
Ὅτι Θήρων ὁ Ἀκραγαντῖνος γένει καὶ πλούτῳ
καὶ τῇ πρὸς τὸ πλῆθος φιλανθρωπίᾳ πολὺ προεῖ-
χεν οὐ μόνον τῶν πολιτῶν, ἀλλὰ καὶ πάντων τῶν
Σικελιωτῶν. [Exc. de virt. et vit. p. 254 V., 558 W.]
Γέλωνα Συρακούσιον καθ' ὕπνους δὲ βοῶντα,
κεραυνοβλὴς γὰρ ἔδοξεν ὀνείροις γεγονέναι,
ὁ κύων θορυβούμενον ἀμέτρως γνοὺς ἐκεῖνον,
καθυλακτῶν οὐκ ἔληξεν, ἕως ἐγείρει τοῦτον.


274

τὸ δοκεῖν αὐτοὺς πλεονεκτικῶς, ἀλλ' οὐ δημοτικῶς
οὐδ' ἴσως ἄρχειν.
Ὅτι Θήρων ὁ Ἀκραγαντῖνος γένει καὶ πλούτῳ
καὶ τῇ πρὸς τὸ πλῆθος φιλανθρωπίᾳ πολὺ προεῖ-
χεν οὐ μόνον τῶν πολιτῶν, ἀλλὰ καὶ πάντων τῶν
Σικελιωτῶν. [Exc. de virt. et vit. p. 254 V., 558 W.]
Γέλωνα Συρακούσιον καθ' ὕπνους δὲ βοῶντα,
κεραυνοβλὴς γὰρ ἔδοξεν ὀνείροις γεγονέναι,
ὁ κύων θορυβούμενον ἀμέτρως γνοὺς ἐκεῖνον,
καθυλακτῶν οὐκ ἔληξεν, ἕως ἐγείρει τοῦτον.
τοῦτον ἐξέσωσέ ποτε καὶ λύκος ἐκ θανάτου.
σχολῇ προσκαθημένου γὰρ ἔτι παιδίου ὄντος
λύκος ἐλθὼν ἀφήρπαξε τὴν δέλτον τὴν ἐκείνου.
τοῦ δὲ δραμόντος πρὸς αὐτὸν τὸν λύκον καὶ τὴν

Book 11, Chap. p, sec. 1, line 26
Κρίσις τῶν ἀριστευσάντων Ἑλλήνων ἐν τῷ πολέμῳ.

Μάχη τῶν Ἑλλήνων πρὸς Μαρδόνιον καὶ Πέρσας περὶ
Πλαταιὰς καὶ νίκη τῶν Ἑλλήνων.
Πόλεμος Ῥωμαίοις πρὸς Αἰκολανοὺς καὶ τοὺς τὸ Τοῦσκλον
κατοικοῦντας.
Περὶ τῆς κατασκευῆς τοῦ Πειραιέως ὑπὸ Θεμιστοκλέους.
Περὶ τῆς ἀποσταλείσης βοηθείας Κυμαίοις ὑφ' Ἱέρωνος
τοῦ βασιλέως.
Περὶ τοῦ γενομένου πολέμου Ταραντίνοις πρὸς Ἰάπυγας.
Ὡς Θρασυδαῖος ὁ Θήρωνος μὲν υἱός, τύραννος δὲ Ἀκρα-
γαντίνων, ἡττηθεὶς ὑπὸ Συρακουσίων ἀπέβαλε τὴν δυνα-
στείαν.
Ὡς Θεμιστοκλῆς φυγὼν πρὸς Ξέρξην καὶ κατηγορηθεὶς
θανάτου ἠλευθερώθη.
Ὡς Ἀθηναῖοι τὰς κατὰ τὴν Ἀσίαν Ἑλληνίδας πόλεις ἠλευ-
θέρωσαν.
Περὶ τοῦ γενομένου σεισμοῦ περὶ τὴν Λακωνικήν.
Περὶ τῆς ἀποστάσεως τῶν Μεσσηνίων καὶ τῶν Εἱλώτων
Λακεδαιμονίων.
Διόδωρος Σικελός. Ιστορική βιβλιοήκη. (lib. 1-20) Book 11, Chap. p, sec. 1, line
37
στείαν.
Ὡς Θεμιστοκλῆς φυγὼν πρὸς Ξέρξην καὶ κατηγορηθεὶς
275
θανάτου ἠλευθερώθη.
θέρωσαν.
Ὡς Ἀργεῖοι Μυκήνας κατασκάψαντες ἀοίκητον ἐποίησαν
τὴν πόλιν.
Ὡς τὴν ἀπὸ Γέλωνος βασιλείαν κατέλυσαν οἱ Συρακούσιοι.
Ὡς Ξέρξου δολοφονηθέντος Ἀρταξέρξης ἐβασίλευσεν.
Περὶ τῆς ἀποστάσεως τῶν Αἰγυπτίων ἀπὸ Περσῶν.
Περὶ στάσεων τῶν γενομένων ἐν ταῖς Συρακούσαις.
Ὡς Ἀθηναῖοι Αἰγινήτας καὶ Κορινθίους κατεπολέμησαν.
Ὡς Φωκεῖς πρὸς Δωριεῖς ἐπολέμησαν.
Ὡς Μυρωνίδης ὁ Ἀθηναῖος ὀλίγοις στρατιώταις Βοιωτοὺς
πολλαπλασίους ὄντας ἐνίκησεν.
40

θέρωσαν.
Ὡς Ἀργεῖοι Μυκήνας κατασκάψαντες ἀοίκητον ἐποίησαν
τὴν πόλιν.
Ὡς τὴν ἀπὸ Γέλωνος βασιλείαν κατέλυσαν οἱ Συρακούσιοι.
Ὡς Ξέρξου δολοφονηθέντος Ἀρταξέρξης ἐβασίλευσεν.
Περὶ τῆς Τολμίδου στρατείας εἰς Κεφαλληνίαν.
Περὶ τοῦ γενομένου πολέμου κατὰ τὴν Σικελίαν Ἐγε-
σταίοις καὶ Λιλυβαίοις.
Περὶ τοῦ νομοθετηθέντος ἐν Συρακούσαις πεταλισμοῦ.
Στρατεία Περικλέους εἰς Πελοπόννησον.


276

Στρατεία Συρακουσίων εἰς Τυρρηνίαν.
Περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Παλικῶν ὀνομαζομένων.
Περὶ τῆς Δουκετίου ἥττης καὶ τῆς περὶ αὐτὸν παραδόξου
σωτηρίας.



Στρατεία Συρακουσίων εἰς Τυρρηνίαν.
Περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Παλικῶν ὀνομαζομένων.
Περὶ τῆς Δουκετίου ἥττης καὶ τῆς περὶ αὐτὸν παραδόξου
σωτηρίας.


ρίνθῳ περὶ τῆς Γέλωνος συμμαχίας τοῖς Ἕλλησιν·

ἐν ταύτῃ δὲ τὸ συνεχὲς τῆς ἱστορίας ἀναπληροῦν-
τες ἀρξόμεθα μὲν ἀπὸ τῆς Ξέρξου στρατείας ἐπὶ
τοὺς Ἕλληνας, καταλήξομεν δὲ ἐπὶ τὸν προηγούμε-
νον ἐνιαυτὸν τῆς Ἀθηναίων στρατείας ἐπὶ Κύπρον
ἡγουμένου Κίμωνος.
Ἐπ' ἄρχοντος γὰρ Ἀθήνησι Καλλιάδου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Σπόριον Κάσσιον καὶ Πρόκλον
Οὐεργίνιον Τρίκοστον, ἤχθη δὲ καὶ παρ' Ἠλείοις
Ὀλυμπιὰς πέμπτη πρὸς ταῖς ἑβδομήκοντα, καθ' ἣν
ἐνίκα στάδιον Ἀστύλος Συρακόσιος. ἐπὶ δὲ τούτων
Ξέρξης ὁ βασιλεὺς ἐστράτευσεν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα διὰ
277
ταύτην τὴν αἰτίαν. Μαρδόνιος ὁ Πέρσης ἀνεψιὸς

μὲν καὶ κηδεστὴς ἦν Ξέρξου, διὰ δὲ σύνεσιν καὶ
ἀνδρείαν μάλιστα θαυμαζόμενος παρὰ τοῖς Πέρσαις.
οὗτος μετέωρος ὢν τῷ φρονήματι καὶ τὴν ἡλικίαν
ἀκμάζων, ἐπεθύμει μεγάλων δυνάμεων ἀφηγήσασθαι·
διόπερ ἔπεισε τὸν Ξέρξην καταδουλώσασθαι τοὺς
Ἕλληνας, ἀεὶ πολεμικῶς ἔχοντας πρὸς τοὺς Πέρσας.
ὁ δὲ Ξέρξης πεισθεὶς αὐτῷ καὶ βουλόμενος πάντας
τοὺς Ἕλληνας ἀναστάτους ποιῆσαι,

λου δὲ πᾶν τὸ πρὸς δυσμὰς μέρος καταλαβόμενος,

τὴν μὲν ἀγορὰν ἅπασαν ἐκ τῶν φορτίδων νεῶν
ἐξείλετο, τὰ δὲ πλοῖα ἅπαντα ταχέως ἐξαπέστειλε,
προστάξας ἔκ τε τῆς Λιβύης καὶ Σαρδοῦς σῖτον καὶ
τὴν ἄλλην ἀγορὰν κομίζειν. αὐτὸς δὲ τοὺς ἀρίστους
τῶν στρατιωτῶν ἀναλαβὼν ἧκεν ἐπὶ τὴν πόλιν, καὶ
τῶν Ἱμεραίων τοὺς ἐπεξιόντας τρεψάμενος καὶ πολ-
λοὺς ἀνελὼν κατεπλήξατο τοὺς ἐν τῇ πόλει. διὸ
καὶ Θήρων ὁ Ἀκραγαντίνων δυνάστης, ἔχων δύνα-
μιν ἱκανὴν καὶ παραφυλάττων τὴν Ἱμέραν, φοβηθεὶς
εὐθὺς ἀπέστειλεν εἰς τὰς Συρακούσας, ἀξιῶν τὸν
Γέλωνα βοηθεῖν τὴν ταχίστην. ὁ δὲ Γέλων καὶ
αὐτὸς ἡτοιμακὼς ἦν τὴν δύναμιν, πυθόμενος δὲ τὴν
τῶν Ἱμεραίων ἀθυμίαν ἀνέζευξεν ἐκ τῶν Συρακου-
σῶν κατὰ σπουδήν, ἔχων πεζοὺς μὲν οὐκ ἐλάττους
τῶν πεντακισμυρίων, ἱππεῖς δὲ ὑπὲρ τοὺς πεντα-
κισχιλίους. διανύσας δὲ ταχέως τὴν ὁδὸν καὶ πλη-
σιάσας τῇ πόλει τῶν Ἱμεραίων, ἐποίησε θαρρεῖν
τοὺς πρότερον καταπεπληγμένους τὰς τῶν Καρχη-
δονίων δυνάμεις. αὐτὸς μὲν γὰρ στρατοπεδείαν
οἰκείαν βαλόμενος τῶν περὶ τὴν πόλιν τόπων,

προστάξας ἔκ τε τῆς Λιβύης καὶ Σαρδοῦς σῖτον καὶ

τὴν ἄλλην ἀγορὰν κομίζειν. αὐτὸς δὲ τοὺς ἀρίστους
τῶν στρατιωτῶν ἀναλαβὼν ἧκεν ἐπὶ τὴν πόλιν, καὶ
τῶν Ἱμεραίων τοὺς ἐπεξιόντας τρεψάμενος καὶ πολ-
λοὺς ἀνελὼν κατεπλήξατο τοὺς ἐν τῇ πόλει. διὸ
καὶ Θήρων ὁ Ἀκραγαντίνων δυνάστης, ἔχων δύνα-
μιν ἱκανὴν καὶ παραφυλάττων τὴν Ἱμέραν, φοβηθεὶς
εὐθὺς ἀπέστειλεν εἰς τὰς Συρακούσας, ἀξιῶν τὸν
Γέλωνα βοηθεῖν τὴν ταχίστην. ὁ δὲ Γέλων καὶ
αὐτὸς ἡτοιμακὼς ἦν τὴν δύναμιν, πυθόμενος δὲ τὴν
278
τῶν Ἱμεραίων ἀθυμίαν ἀνέζευξεν ἐκ τῶν Συρακου-

σῶν κατὰ σπουδήν, ἔχων πεζοὺς μὲν οὐκ ἐλάττους
τῶν πεντακισμυρίων, ἱππεῖς δὲ ὑπὲρ τοὺς πεντα-
κισχιλίους. διανύσας δὲ ταχέως τὴν ὁδὸν καὶ πλη-
σιάσας τῇ πόλει τῶν Ἱμεραίων, ἐποίησε θαρρεῖν
τοὺς πρότερον καταπεπληγμένους τὰς τῶν Καρχη-
δονίων δυνάμεις. αὐτὸς μὲν γὰρ στρατοπεδείαν
οἰκείαν βαλόμενος τῶν περὶ τὴν πόλιν τόπων, ταύ-
την μὲν ὠχύρωσε τάφρῳ βαθείᾳ καὶ
ἀπολέσθαι τὸν στρατηγόν, ἀλλὰ καὶ τοὺς μετασχόν-

τας τοῦ πολέμου κατακοπῆναι, καὶ τὸ δὴ λεγόμενον
μηδὲ ἄγγελον εἰς τὴν Καρχηδόνα διασωθῆναι. πρὸς
δὲ τούτοις τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ἡγεμόνων παρὰ
μὲν τοῖς Ἕλλησι Παυσανίαν καὶ Θεμιστοκλέα, τὸν
μὲν ὑπὸ τῶν ἰδίων πολιτῶν θανατωθῆναι διὰ πλεο-
νεξίαν καὶ προδοσίαν, τὸν δ' ἐξ ἁπάσης τῆς Ἑλλά-
δος ἐξελαθέντα καταφυγεῖν πρὸς τὸν ἐχθρότατον
Ξέρξην καὶ παρ' ἐκείνῳ βιῶσαι μέχρι τῆς τελευτῆς,
Γέλωνα δὲ μετὰ τὴν μάχην ἀεὶ καὶ μᾶλλον ἀπο-
δοχῆς τυγχάνοντα παρὰ τοῖς Συρακοσίοις ἐγγηρᾶσαι
τῇ βασιλείᾳ καὶ τελευτῆσαι θαυμαζόμενον, καὶ το-
σοῦτον ἰσχῦσαι τὴν πρὸς αὐτὸν εὔνοιαν παρὰ τοῖς
πολίταις, ὥστε καὶ τρισὶν ἐκ τῆς οἰκίας τῆς ἐκείνου
τὴν ἀρχὴν διαφυλαχθῆναι.
Ἀλλὰ γὰρ τούτων οἱ δικαίαν δόξαν κεκτημένοι
τοὺς προσήκοντας ἐπαίνους καὶ παρ' ἡμῶν ἔχουσιν,
ἐπὶ δὲ τὸ συνεχὲς τοῖς προειρημένοις μεταβησόμεθα.
συνέβη γὰρ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ τὸν Γέλωνα νικῆσαι καὶ
τοὺς περὶ Θερμοπύλας μετὰ Λεωνίδου διαγωνίσα-
σθαι πρὸς Ξέρξην, ὥσπερ ἐπίτηδες τοῦ δαιμονίου

ροντο τόν τε τῶν γεγεννηκότων θάνατον καὶ τὴν

ἰδίαν ἐρημίαν τῶν βοηθούντων. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι
φοβούμενοι μὴ φθάσῃ διαβὰς εἰς Λιβύην Γέλων,
εὐθὺς ἐξέπεμψαν πρὸς αὐτὸν πρεσβευτὰς αὐτοκρά-
τορας τοὺς δυνατωτάτους εἰπεῖν τε καὶ βουλεύ-
σασθαι.
Ὁ δὲ Γέλων μετὰ τὴν νίκην τούς τε ἱππεῖς τοὺς
ἀνελόντας τὸν Ἀμίλκαν δωρεαῖς ἐτίμησε καὶ τῶν
ἄλλων τοὺς ἠνδραγαθηκότας ἀριστείοις ἐκόσμησε.
τῶν δὲ λαφύρων τὰ καλλιστεύοντα παρεφύλαξε,
βουλόμενος τοὺς ἐν ταῖς Συρακούσαις νεὼς κοσμῆ-
σαι τοῖς σκύλοις· τῶν δ' ἄλλων πολλὰ μὲν ἐν Ἱμέρᾳ
προσήλωσε τοῖς ἐπιφανεστάτοις τῶν ἱερῶν, τὰ δὲ
279
λοιπὰ μετὰ τῶν αἰχμαλώτων διεμέρισε τοῖς συμμά-

χοις, κατὰ τὸν ἀριθμὸν τῶν συστρατευσάντων τὴν
ἀναλογίαν ποιησάμενος. αἱ δὲ πόλεις εἰς πέδας
κατέστησαν τοὺς διαιρεθέντας αἰχμαλώτους, καὶ τὰ
δημόσια τῶν ἔργων διὰ τούτων ἐπεσκεύαζον. πλεί-
στους δὲ λαβόντες Ἀκραγαντῖνοι τήν τε πόλιν αὐ-
τῶν καὶ τὴν χώραν ἐκόσμησαν· τοσοῦτον γὰρ παρ'
αὐτοῖς τῶν ἡλωκότων ἦν τὸ πλῆθος, ὥστε πολλοὺς

μίων καὶ κρηναίων ὑδάτων ἰχθυοτροφεῖον ἐγένετο,

πολλοὺς παρεχόμενον ἰχθῦς εἰς τροφὴν καὶ ἀπό-
λαυσιν· κύκνων τε πλείστων εἰς αὐτὴν καταπταμένων
συνέβη τὴν πρόσοψιν αὐτῆς ἐπιτερπῆ γενέσθαι.
ἀλλ' αὕτη μὲν ἐν τοῖς ὕστερον χρόνοις ἀμεληθεῖσα
συνεχώσθη καὶ διὰ τὸ πλῆθος τοῦ χρόνου κατε-
φθάρη, τὴν δὲ χώραν ἅπασαν ἀγαθὴν οὖσαν ἀμπε-
λόφυτον ἐποίησαν καὶ δένδρεσι παντοίοις πεπυκνω-
μένην, ὥστε λαμβάνειν ἐξ αὐτῆς μεγάλας προσόδους.
Γέλων δὲ τοὺς συμμάχους ἀπολύσας τοὺς πολί-
τας ἀπήγαγεν εἰς τὰς Συρακούσας, καὶ διὰ τὸ μέ-
γεθος τῆς εὐημερίας ἀποδοχῆς ἐτύγχανεν οὐ μόνον
παρὰ τοῖς πολίταις, ἀλλὰ καὶ καθ' ὅλην τὴν Σι-
κελίαν· ἐπήγετο γὰρ αἰχμαλώτων τοσοῦτο πλῆθος,
ὥστε δοκεῖν ὑπὸ τῆς νήσου γεγονέναι τὴν Λιβύην
ὅλην αἰχμάλωτον. εὐθὺς δὲ καὶ τῶν πρότερον ἐναν-
τιουμένων πόλεών τε καὶ δυναστῶν παρεγένοντο πρὸς
αὐτὸν πρέσβεις, ἐπὶ μὲν τοῖς ἠγνοημένοις αἰτούμενοι
συγγνώμην, εἰς δὲ τὸ λοιπὸν ἐπαγγελλόμενοι πᾶν
ποιήσειν τὸ προσταττόμενον. ὁ δὲ πᾶσιν ἐπιεικῶς
χρησάμενος συμμαχίαν συνετίθετο, καὶ τὴν εὐτυχίαν

γωγήν, κατέπλευσάν τινες ἐκ Κορίνθου διασαφοῦν-

τες νενικηκέναι τῇ ναυμαχίᾳ τοὺς Ἕλληνας περὶ
Σαλαμῖνα, καὶ τὸν Ξέρξην μετὰ μέρους τῆς δυνά-
μεως ἐκ τῆς Εὐρώπης ἀπηλλάχθαι. διὸ καὶ τῆς ὁρμῆς
ἐπισχών, τὴν προθυμίαν τῶν στρατιωτῶν ἀποδεξά-
μενος, συνήγαγεν ἐκκλησίαν, προστάξας ἅπαντας
ἀπαντᾶν μετὰ τῶν ὅπλων· αὐτὸς δὲ οὐ μόνον τῶν
ὅπλων γυμνὸς εἰς τὴν ἐκκλησίαν ἦλθεν, ἀλλὰ καὶ
ἀχίτων ἐν ἱματίῳ προσελθὼν ἀπελογίσατο μὲν περὶ
παντὸς τοῦ βίου καὶ τῶν πεπραγμένων αὐτῷ πρὸς
τοὺς Συρακοσίους· ἐφ' ἑκάστῳ δὲ τῶν λεγομένων
ἐπισημαινομένων τῶν ὄχλων, καὶ θαυμαζόντων μά-
280
λιστα ὅτι γυμνὸν ἑαυτὸν παρεδεδώκει τοῖς βουλο-

μένοις αὐτὸν ἀνελεῖν, τοσοῦτον ἀπεῖχε τοῦ [μὴ]
τυχεῖν τιμωρίας ὡς τύραννος, ὥστε μιᾷ φωνῇ πάν-
τας ἀποκαλεῖν εὐεργέτην καὶ σωτῆρα καὶ βασιλέα.
ἀπὸ δὲ τούτων γενόμενος ὁ Γέλων ἐκ μὲν τῶν λα-
φύρων κατεσκεύασε ναοὺς ἀξιολόγους Δήμητρος καὶ
Κόρης, χρυσοῦν δὲ τρίποδα ποιήσας ἀπὸ ταλάντων
ἑκκαίδεκα ἀνέθηκεν εἰς τὸ Τέμενος τὸ ἐν Δελφοῖς
Ἀπόλλωνι χαριστήριον. ἐπεβάλετο δὲ ὕστερον καὶ

καταγνωσθείς, ἀνῃρέθη. ταῦτα μὲν οὖν ἐπράχθη

κατὰ τοῦτον τὸν ἐνιαυτόν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Τιμοσθένους ἐν Ῥώμῃ
τὴν ὑπατικὴν ἀρχὴν διεδέξαντο Καίσων Φάβιος καὶ
Λεύκιος Αἰμίλιος Μάμερκος. ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ
τὴν Σικελίαν πολλή τις εἰρήνη κατεῖχε τὴν νῆσον,
τῶν μὲν Καρχηδονίων εἰς τέλος τεταπεινωμένων,
τοῦ δὲ Γέλωνος ἐπιεικῶς προεστηκότος τῶν Σικε-
λιωτῶν καὶ πολλὴν εὐνομίαν τε καὶ πάντων τῶν
ἐπιτηδείων εὐπορίαν παρεχομένου ταῖς πόλεσι. τῶν
δὲ Συρακοσίων τὰς μὲν πολυτελεῖς ἐκφορὰς νόμῳ
καταλελυκότων καὶ τὰς εἰωθυίας δαπάνας εἰς τοὺς
τελευτῶντας γίνεσθαι περιῃρηκότων, ἐγγεγραμμένων
δὲ ἐν τῷ νόμῳ καὶ τῶν παντελῶς ἐνταφίων ἠμελη-
κότων, ὁ βασιλεὺς Γέλων βουλόμενος τὴν τοῦ δή-
μου σπουδὴν ἐν ἅπασι διαφυλάττειν, τὸν περὶ τῆς
ταφῆς νόμον ἐφ' ἑαυτοῦ βέβαιον ἐτήρησεν· ὑπὸ γὰρ
ἀρρωστίας συνεχόμενος καὶ τὸ ζῆν ἀπελπίσας, τὴν
μὲν βασιλείαν παρέδωκεν Ἱέρωνι τῷ πρεσβυτάτῳ
τῶν ἀδελφῶν, περὶ δὲ τῆς ἑαυτοῦ ταφῆς ἐνετείλατο
διαστελλόμενος ἀκριβῶς τηρῆσαι τὸ νόμιμον.

καὶ τελευτήσαντος αὐτοῦ τὴν ἐκφορὰν κατὰ τὴν

ἐπαγγελίαν αὐτοῦ συνετέλεσεν ὁ διαδεξάμενος τὴν
βασιλείαν. ἐτάφη δ' αὐτοῦ τὸ σῶμα κατὰ τὸν ἀγρὸν
τῆς γυναικὸς ἐν ταῖς καλουμέναις Ἐννέα τύρσεσιν,
οὔσαις τῷ βάρει τῶν ἔργων θαυμασταῖς. ὁ δὲ ὄχλος
ἐκ τῆς πόλεως ἅπας συνηκολούθησεν, ἀπέχοντος τοῦ
τόπου σταδίους διακοσίους. ἐνταῦθα δ' αὐτοῦ τα-
φέντος ὁ μὲν δῆμος τάφον ἀξιόλογον ἐπιστήσας
ἡρωικαῖς τιμαῖς ἐτίμησε τὸν Γέλωνα, ὕστερον δὲ τὸ
μὲν μνῆμα ἀνεῖλον Καρχηδόνιοι στρατεύσαντες ἐπὶ
281
Συρακούσας, τὰς δὲ τύρσεις Ἀγαθοκλῆς κατέβαλε

διὰ τὸν φθόνον. ἀλλ' ὅμως οὔτε Καρχηδόνιοι διὰ
τὴν ἔχθραν οὔτε Ἀγαθοκλῆς διὰ τὴν ἰδίαν κακίαν
οὔτε ἄλλος οὐδὲ εἷς ἠδυνήθη τοῦ Γέλωνος ἀφελέ-
σθαι τὴν δόξαν· ἡ γὰρ τῆς ἱστορίας δικαία μαρ-
τυρία τετήρηκε τὴν περὶ αὐτοῦ φήμην, κηρύττουσα
διαπρυσίως εἰς ἅπαντα τὸν αἰῶνα.
τυρία τετήρηκε τὴν περὶ αὐτοῦ φήμην, κηρύττουσα

διαπρυσίως εἰς ἅπαντα τὸν αἰῶνα. δίκαιον γὰρ ἅμα
καὶ συμφέρον ἐστὶ τῷ κοινῷ βίῳ διὰ τὴν ἱστορίαν
τοὺς μὲν πονηροὺς τῶν ἐν ταῖς ἐξουσίαις γεγενη-
μένων βλασφημεῖσθαι, τοὺς δὲ εὐεργετικοὺς τυγχά-
νειν ἀθανάτου μνήμης· οὕτω γὰρ μάλιστα συμβήσε-
ται πολλοὺς ἐπὶ τὴν κοινὴν εὐεργεσίαν προτρέπεσθαι
τῶν μεταγενεστέρων.
Γέλων μὲν οὖν ἑπταετῆ χρόνον ἐβασίλευσεν, Ἱέ-
ρων δ' ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ διαδεξάμενος τὴν ἀρχὴν
ἐβασίλευσε τῶν Συρακοσίων ἔτη ἕνδεκα καὶ μῆνας
ὀκτώ.
Κατὰ δὲ τὴν Ἑλλάδα Ἀθηναῖοι μὲν μετὰ τὴν ἐν
Πλαταιαῖς νίκην μετεκόμισαν ἐκ Τροιζῆνος καὶ Σα-
λαμῖνος τέκνα καὶ γυναῖκας εἰς τὰς Ἀθήνας, εὐθὺς
δὲ καὶ τὴν πόλιν ἐπεχείρησαν τειχίζειν καὶ τῶν ἄλ-
λων τῶν πρὸς ἀσφάλειαν ἀνηκόντων ἐπιμέλειαν
ἐποιοῦντο. Λακεδαιμόνιοι δ' ὁρῶντες τοὺς Ἀθη-
ναίους ἐν ταῖς ναυτικαῖς δυνάμεσι περιπεποιημένους
δόξαν μεγάλην, ὑπώπτευσαν αὐτῶν τὴν αὔξησιν,
καὶ διέγνωσαν κωλύειν τοὺς Ἀθηναίους

ἐνίκα στάδιον Σκαμάνδριος Μυτιληναῖος, ἐν Ῥώμῃ

δ' ὑπῆρχον ὕπατοι Καίσων Φάβιος καὶ Σπόριος
Φούριος Μενέλλαιος. ἐπὶ δὲ τούτων Λεωτυχίδας
ὁ τῶν Λακεδαιμονίων βασιλεὺς ἐτελεύτησεν ἄρξας
ἔτη εἴκοσι καὶ δύο, τὴν δὲ ἀρχὴν διαδεξάμενος Ἀρ-
χίδαμος ἐβασίλευσεν ἔτη τετταράκοντα καὶ δύο. ἐτε-
λεύτησε δὲ καὶ Ἀναξίλας ὁ Ῥηγίου καὶ Ζάγκλης
τύραννος, δυναστεύσας ἔτη δέκα ὀκτώ, τὴν δὲ τυ-
ραννίδα διεδέξατο Μίκυθος, πιστευθεὶς ὥστε ἀπο-
δοῦναι τοῖς τέκνοις τοῦ τελευτήσαντος οὖσι νέοις
τὴν ἡλικίαν. Ἱέρων δὲ ὁ βασιλεὺς τῶν Συρακο-
σίων μετὰ τὴν τοῦ Γέλωνος τελευτὴν τὸν μὲν ἀδελ-
φὸν Πολύζηλον ὁρῶν εὐδοκιμοῦντα παρὰ τοῖς Συ-
ρακοσίοις, καὶ νομίζων αὐτὸν ἔφεδρον ὑπάρχειν τῆς
282
βασιλείας, ἔσπευδεν ἐκποδὼν ποιήσασθαι, αὐτὸς δὲ

ξενολογῶν καὶ περὶ αὑτὸν σύστημα ξένων παρα-
σκευάζων ὑπελάμβανεν ἀσφαλῶς καθέξειν τὴν βα-
σιλείαν. διὸ καὶ Συβαριτῶν πολιορκουμένων ὑπὸ
Κροτωνιατῶν καὶ δεομένων βοηθῆσαι, στρατιώτας
πολλοὺς κατέγραψεν εἰς τὴν στρατιάν, ἣν παρεδί-
δου Πολυζήλῳ τἀδελφῷ νομίζων αὐτὸν ὑπὸ τῶν

ὁ τῶν Λακεδαιμονίων βασιλεὺς ἐτελεύτησεν ἄρξας

ἔτη εἴκοσι καὶ δύο, τὴν δὲ ἀρχὴν διαδεξάμενος Ἀρ-
χίδαμος ἐβασίλευσεν ἔτη τετταράκοντα καὶ δύο. ἐτε-
λεύτησε δὲ καὶ Ἀναξίλας ὁ Ῥηγίου καὶ Ζάγκλης
τύραννος, δυναστεύσας ἔτη δέκα ὀκτώ, τὴν δὲ τυ-
ραννίδα διεδέξατο Μίκυθος, πιστευθεὶς ὥστε ἀπο-
δοῦναι τοῖς τέκνοις τοῦ τελευτήσαντος οὖσι νέοις
τὴν ἡλικίαν. Ἱέρων δὲ ὁ βασιλεὺς τῶν Συρακο-
σίων μετὰ τὴν τοῦ Γέλωνος τελευτὴν τὸν μὲν ἀδελ-
φὸν Πολύζηλον ὁρῶν εὐδοκιμοῦντα παρὰ τοῖς Συ-
ρακοσίοις, καὶ νομίζων αὐτὸν ἔφεδρον ὑπάρχειν τῆς
βασιλείας, ἔσπευδεν ἐκποδὼν ποιήσασθαι, αὐτὸς δὲ
ξενολογῶν καὶ περὶ αὑτὸν σύστημα ξένων παρα-
σκευάζων ὑπελάμβανεν ἀσφαλῶς καθέξειν τὴν βα-
σιλείαν. διὸ καὶ Συβαριτῶν πολιορκουμένων ὑπὸ
Κροτωνιατῶν καὶ δεομένων βοηθῆσαι, στρατιώτας
πολλοὺς κατέγραψεν εἰς τὴν στρατιάν, ἣν παρεδί-
δου Πολυζήλῳ τἀδελφῷ νομίζων αὐτὸν ὑπὸ τῶν
Κροτωνιατῶν ἀναιρεθήσεσθαι. τοῦ δὲ Πολυζήλου
πρὸς τὴν στρατείαν οὐχ ὑπακούσαντος διὰ τὴν ῥη-
θεῖσαν ὑποψίαν, δι' ὀργῆς εἶχε τὸν ἀδελφόν, καὶ

λευμένα λαθραίως ἐμήνυσεν. διόπερ Θήρων ἐξετά-

σας τὰ κατὰ τὴν βουλήν, καὶ τὴν μήνυσιν ἀληθι-
νὴν εὑρίσκων, πρὸς μὲν τὸν Ἱέρωνα διελύσατο καὶ
τὸν Πολύζηλον εἰς τὴν προϋπάρχουσαν εὔνοιαν
ἀποκατέστησε, τῶν δὲ Ἱμεραίων τοὺς ἐναντίους πολ-
λοὺς ὄντας συλλαβὼν ἀπέσφαξεν.
Ἱέρων δὲ τούς τε Ναξίους καὶ τοὺς Καταναίους
ἐκ τῶν πόλεων ἀναστήσας, ἰδίους οἰκήτορας ἀπέ-
στειλεν, ἐκ μὲν Πελοποννήσου πεντακισχιλίους
ἀθροίσας, ἐκ δὲ Συρακουσῶν ἄλλους τοσούτους
προσθείς· καὶ τὴν μὲν Κατάνην μετωνόμασεν Αἴτ-
νην, τὴν δὲ χώραν οὐ μόνον τὴν Καταναίαν, ἀλλὰ
καὶ πολλὴν τῆς ὁμόρου προσθεὶς κατεκληρούχησε,
283
μυρίους πληρώσας οἰκήτορας. τοῦτο δ' ἔπραξε σπεύ-

δων ἅμα μὲν ἔχειν βοήθειαν ἑτοίμην ἀξιόλογον
πρὸς τὰς ἐπιούσας χρείας, ἅμα δὲ καὶ ἐκ τῆς γε-
νομένης μυριάνδρου πόλεως τιμὰς ἔχειν ἡρωικάς.
τοὺς δὲ Ναξίους καὶ τοὺς Καταναίους ἐκ τῶν πα-
τρίδων ἀνασταθέντας μετῴκισεν εἰς τοὺς Λεοντί-
νους, καὶ μετὰ τῶν ἐγχωρίων προσέταξε κατοικεῖν

λεμον ἕξειν πρὸς τοὺς Λακεδαιμονίους περὶ τῆς κατὰ

θάλατταν ἡγεμονίας, καὶ διὰ τοῦτο τριήρεις κατε-
σκεύαζον πλείους καὶ χρημάτων πλῆθος ἐπορίζοντο
καὶ τοῖς συμμάχοις ἐπιεικῶς προσεφέροντο· ὡς δὲ
τὰ δοχθέντα τοῖς Λακεδαιμονίοις ἐπύθοντο, τοῦ μὲν
φόβου τοῦ κατὰ τὸν πόλεμον ἀπελύθησαν, περὶ δὲ
τὴν αὔξησιν τῆς ἰδίας πόλεως ἠσχολοῦντο.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησιν Ἀκεστορίδου ἐν Ῥώμῃ
τὴν ὕπατον ἀρχὴν διεδέξαντο Καίσων Φάβιος καὶ
Τίτος Οὐεργίνιος. ἐπὶ δὲ τούτων Ἱέρων μὲν ὁ βα-
σιλεὺς τῶν Συρακοσίων, παραγενομένων πρὸς αὐ-
τὸν πρέσβεων ἐκ Κύμης τῆς Ἰταλίας καὶ δεομένων
βοηθῆσαι πολεμουμένοις ὑπὸ Τυρρηνῶν θαλαττο-
κρατούντων, ἐξέπεμψεν αὐτοῖς συμμαχίαν τριήρεις
ἱκανάς. οἱ δὲ τῶν νεῶν τούτων ἡγεμόνες ἐπειδὴ
κατέπλευσαν εἰς τὴν Κύμην, μετὰ τῶν ἐγχωρίων
μὲν ἐναυμάχησαν πρὸς τοὺς Τυρρηνούς, πολλὰς
δὲ ναῦς αὐτῶν διαφθείραντες καὶ μεγάλῃ ναυμαχίᾳ
νικήσαντες, τοὺς μὲν Τυρρηνοὺς ἐταπείνωσαν, τοὺς
δὲ Κυμαίους ἠλευθέρωσαν τῶν φόβων, καὶ ἀπέ-
πλευσαν ἐπὶ Συρακούσας.

σιλεὺς τῶν Συρακοσίων, παραγενομένων πρὸς αὐ-

τὸν πρέσβεων ἐκ Κύμης τῆς Ἰταλίας καὶ δεομένων
βοηθῆσαι πολεμουμένοις ὑπὸ Τυρρηνῶν θαλαττο-
κρατούντων, ἐξέπεμψεν αὐτοῖς συμμαχίαν τριήρεις
ἱκανάς. οἱ δὲ τῶν νεῶν τούτων ἡγεμόνες ἐπειδὴ
κατέπλευσαν εἰς τὴν Κύμην, μετὰ τῶν ἐγχωρίων
μὲν ἐναυμάχησαν πρὸς τοὺς Τυρρηνούς, πολλὰς
δὲ ναῦς αὐτῶν διαφθείραντες καὶ μεγάλῃ ναυμαχίᾳ
νικήσαντες, τοὺς μὲν Τυρρηνοὺς ἐταπείνωσαν, τοὺς
δὲ Κυμαίους ἠλευθέρωσαν τῶν φόβων, καὶ ἀπέ-
πλευσαν ἐπὶ Συρακούσας.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Μένωνος Ῥωμαῖοι μὲν
ὑπάτους κατέστησαν Λεύκιον Αἰμίλιον Μάμερκον
284
καὶ Γάιον Κορνήλιον Λέντουλον, κατὰ δὲ τὴν Ἰτα-

λίαν πόλεμος ἐνέστη Ταραντίνοις πρὸς τοὺς Ἰάπυ-
γας· περὶ γὰρ ὁμόρου χώρας ἀμφισβητούντων πρὸς
ἀλλήλους, ἐπὶ μέν τινας χρόνους διετέλουν ἁψιμα-
χοῦντες καὶ λεηλατοῦντες τὰς ἀλλήλων χώρας, ἀεὶ
δὲ μᾶλλον τῆς διαφορᾶς συναυξομένης καὶ πολλά-
κις φόνων γινομένων, τὸ τελευταῖον εἰς ὁλοσχερῆ
φιλοτιμίαν ὥρμησαν. οἱ μὲν οὖν Ἰάπυγες τήν τε

ἔτι τοῦ πατρὸς βίαιος ἦν καὶ φονικὸς καὶ τελευτή-

σαντος ἦρχε τῆς πατρίδος παρανόμως καὶ τυραννι-
κῶς. διὸ καὶ ταχέως ἀπιστηθεὶς ὑπὸ τῶν ὑποτεταγ-
μένων διετέλεσεν ἐπιβουλευόμενος καὶ βίον ἔχων
μισούμενον· ὅθεν ταχέως τῆς ἰδίας παρανομίας
οἰκείαν ἔσχε τὴν τοῦ βίου καταστροφήν. μετὰ γὰρ
τὴν τοῦ πατρὸς Θήρωνος τελευτὴν πολλοὺς μισθο-
φόρους ἀθροίσας καὶ τῶν Ἀκραγαντίνων καὶ Ἱμε-
ραίων προσκαταλέξας, τοὺς ἅπαντας ἤθροισεν ὑπὲρ
τοὺς δισμυρίους ἱππεῖς καὶ πεζούς. μετὰ δὲ τούτων
μέλλοντος αὐτοῦ πολεμεῖν τοῖς Συρακοσίοις, Ἱέρων
ὁ βασιλεὺς παρασκευασάμενος δύναμιν ἀξιόλογον
ἐστράτευσεν ἐπὶ τὸν Ἀκράγαντα. γενομένης δὲ μάχης
ἰσχυρᾶς πλεῖστοι [τῶν] παραταξαμένων Ἑλλήνων
πρὸς Ἕλληνας ἔπεσον. τῇ μὲν οὖν μάχῃ ἐπροτέρη-
σαν οἱ Συρακόσιοι, κατεκόπησαν δὲ τῶν μὲν Συρα-
κοσίων εἰς δισχιλίους, τῶν δὲ ἄλλων ὑπὲρ τοὺς
τετρακισχιλίους. μετὰ δὲ ταῦτα Θρασυδαῖος μὲν
ταπεινωθεὶς ἐξέπεσεν ἐκ τῆς ἀρχῆς, καὶ φυγὼν εἰς
Μεγαρεῖς τοὺς Νισαίους καλουμένους, ἐκεῖ θανάτου

οἰκείαν ἔσχε τὴν τοῦ βίου καταστροφήν. μετὰ γὰρ

φόρους ἀθροίσας καὶ τῶν Ἀκραγαντίνων καὶ Ἱμε-
ραίων προσκαταλέξας, τοὺς ἅπαντας ἤθροισεν ὑπὲρ
285

καταγνωσθεὶς ἐτελεύτησεν· οἱ δ' Ἀκραγαντῖνοι κομι-
σάμενοι τὴν δημοκρατίαν, διαπρεσβευσάμενοι πρὸς
Ἱέρωνα τῆς εἰρήνης ἔτυχον. κατὰ δὲ τὴν Ἰταλίαν
Ῥωμαίοις πρὸς Οὐηιεντανοὺς ἐνστάντος πολέμου
μεγάλη μάχη συνέστη περὶ τὴν ὀνομαζομένην Κρε


φόρους ἀθροίσας καὶ τῶν Ἀκραγαντίνων καὶ Ἱμεραίων προσκαταλέξας, τοὺς
ἅπαντας ἤθροισεν ὑπὲρ
καταγνωσθεὶς ἐτελεύτησεν· οἱ δ' Ἀκραγαντῖνοι κομι-
σάμενοι τὴν δημοκρατίαν, διαπρεσβευσάμενοι πρὸς
Ἱέρωνα τῆς εἰρήνης ἔτυχον. κατὰ δὲ τὴν Ἰταλίαν
Ῥωμαίοις πρὸς Οὐηιεντανοὺς ἐνστάντος πολέμου
μεγάλη μάχη συνέστη περὶ τὴν ὀνομαζομένην Κρε-
μέραν. τῶν δὲ Ῥωμαίων ἡττηθέντων συνέβη πολ

καθιερώσαντες, τὰς Μυκήνας κατέσκαψαν. αὕτη μὲν

οὖν ἡ πόλις, εὐδαίμων ἐν τοῖς ἀρχαίοις χρόνοις
γενομένη καὶ μεγάλους ἄνδρας ἔχουσα καὶ πράξεις
ἀξιολόγους ἐπιτελεσαμένη, τοιαύτην ἔσχε τὴν κατα-
στροφήν, καὶ διέμεινεν ἀοίκητος μέχρι τῶν καθ'
ἡμᾶς χρόνων. ταῦτα μὲν οὖν ἐπράχθη κατὰ τοῦτον
τὸν ἐνιαυτόν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Λυσιστράτου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Λεύκιον Πινάριον Μαμερτῖνον
286
καὶ Πούπλιον Φούριον Φίφρωνα. ἐπὶ δὲ τούτων

Ἱέρων ὁ τῶν Συρακοσίων βασιλεὺς τοὺς Ἀναξίλα
παῖδας τοῦ γενομένου τυράννου Ζάγκλης εἰς Συρα-
κούσας μεταπεμψάμενος μεγάλαις δωρεαῖς ἀνεμί-
μνησκε τῆς Γέλωνος γενομένης πρὸς τὸν πατέρα
αὐτῶν εὐεργεσίας, καὶ συνεβούλευεν αὐτοῖς ἤδη τὴν
ἡλικίαν ἠνδρωμένοις ἀπαιτῆσαι λόγον παρὰ Μικύθου
τοῦ ἐπιτροπεύοντος, καὶ τὴν δυναστείαν αὐτοὺς
παραλαβεῖν. τούτων δ' ἐπανελθόντων εἰς τὸ Ῥήγιον,
καὶ τὸν ἐπίτροπον λόγον ἀπαιτούντων τῶν διῳκημέ-
νων, ὁ Μίκυθος, ἀνὴρ ὢν ἀγαθός, συνήγαγε τοὺς
πατρικοὺς φίλους τῶν παίδων καὶ τὸν λόγον οὕτω

γενομένη καὶ μεγάλους ἄνδρας ἔχουσα καὶ πράξεις

ἀξιολόγους ἐπιτελεσαμένη, τοιαύτην ἔσχε τὴν κατα-
στροφήν, καὶ διέμεινεν ἀοίκητος μέχρι τῶν καθ'
ἡμᾶς χρόνων. ταῦτα μὲν οὖν ἐπράχθη κατὰ τοῦτον
τὸν ἐνιαυτόν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Λυσιστράτου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Λεύκιον Πινάριον Μαμερτῖνον
καὶ Πούπλιον Φούριον Φίφρωνα. ἐπὶ δὲ τούτων
Ἱέρων ὁ τῶν Συρακοσίων βασιλεὺς τοὺς Ἀναξίλα
παῖδας τοῦ γενομένου τυράννου Ζάγκλης εἰς Συρα-
κούσας μεταπεμψάμενος μεγάλαις δωρεαῖς ἀνεμί-
μνησκε τῆς Γέλωνος γενομένης πρὸς τὸν πατέρα
αὐτῶν εὐεργεσίας, καὶ συνεβούλευεν αὐτοῖς ἤδη τὴν
ἡλικίαν ἠνδρωμένοις ἀπαιτῆσαι λόγον παρὰ Μικύθου
τοῦ ἐπιτροπεύοντος, καὶ τὴν δυναστείαν αὐτοὺς
παραλαβεῖν. τούτων δ' ἐπανελθόντων εἰς τὸ Ῥήγιον,
καὶ τὸν ἐπίτροπον λόγον ἀπαιτούντων τῶν διῳκημέ-
νων, ὁ Μίκυθος, ἀνὴρ ὢν ἀγαθός, συνήγαγε τοὺς
πατρικοὺς φίλους τῶν παίδων καὶ τὸν λόγον οὕτω
καθαρῶς ἀπέδωκεν, ὥστε ἅπαντας τοὺς παρόντας
θαυμάζειν τήν τε δικαιοσύνην καὶ τὴν πίστιν, τοὺς

θαυμάζειν τήν τε δικαιοσύνην καὶ τὴν πίστιν, τοὺς

δὲ παῖδας μεταμεληθέντας ἐπὶ τοῖς πραχθεῖσιν ἀξιοῦν
τὸν Μίκυθον πάλιν τὴν ἀρχὴν παραλαβεῖν, καὶ
πατρὸς ἐξουσίαν ἔχοντα καὶ τάξιν διοικεῖν τὰ κατὰ
τὴν δυναστείαν. οὐ μὴν ὁ Μίκυθός γε συνεχώρησεν,
ἀλλὰ πάντα παραδοὺς ἀκριβῶς καὶ τὴν ἰδίαν οὐσίαν
287
ἐνθέμενος εἰς πλοῖον ἐξέπλευσεν ἐκ τοῦ Ῥηγίου,

προπεμπόμενος ὑπὸ τῆς τῶν ὄχλων εὐνοίας. οὗτος
μὲν οὖν εἰς τὴν Ἑλλάδα καΤάρας ἐν Τεγέαις τῆς
Ἀρκαδίας κατεβίωσεν ἐπαινούμενος. Ἱέρων δ' ὁ τῶν
Συρακοσίων βασιλεὺς ἐτελεύτησεν ἐν τῇ Κατάνῃ,
καὶ τιμῶν ἡρωικῶν ἔτυχεν, ὡς ἂν κτίστης γεγονὼς
τῆς πόλεως. οὗτος μὲν οὖν ἄρξας ἔτη ἕνδεκα κατέ-
λιπε τὴν βασιλείαν Θρασυβούλῳ τῷ ἀδελφῷ, ὃς ἦρξε
Συρακοσίων ἐνιαυτὸν ἕνα.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Λυσανίου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Ἄππιον Κλαύδιον καὶ Τίτον
Κοΐντιον Καπιτώλιον. ἐπὶ δὲ τούτων Θρασύβουλος
ὁ τῶν Συρακοσίων βασιλεὺς ἐξέπεσεν ἐκ τῆς ἀρχῆς,
περὶ οὗ 8τὰ κατὰ μέρος ἀναγράφοντας ἡμᾶς ἀναγ-
καῖόν ἐστι βραχὺ τοῖς χρόνοις ἀναδραμόντας ἀπ'

τὴν δυναστείαν. οὐ μὴν ὁ Μίκυθός γε συνεχώρησεν,

ἀλλὰ πάντα παραδοὺς ἀκριβῶς καὶ τὴν ἰδίαν οὐσίαν
ἐνθέμενος εἰς πλοῖον ἐξέπλευσεν ἐκ τοῦ Ῥηγίου,
προπεμπόμενος ὑπὸ τῆς τῶν ὄχλων εὐνοίας. οὗτος
ἀρχῆς ἅπαντα καθαρῶς ἐκθεῖναι. Γέλων ὁ Δεινο-
μένους ἀρετῇ καὶ στρατηγίᾳ πολὺ τοὺς ἄλλους διε-
νέγκας καὶ Καρχηδονίους καταστρατηγήσας ἐνίκησε
παρατάξει μεγάλῃ τοὺς βαρβάρους


288

ἀρχῆς ἅπαντα καθαρῶς ἐκθεῖναι. Γέλων ὁ Δεινο-
μένους ἀρετῇ καὶ στρατηγίᾳ πολὺ τοὺς ἄλλους διε-
νέγκας καὶ Καρχηδονίους καταστρατηγήσας ἐνίκησε
παρατάξει μεγάλῃ τοὺς βαρβάρους, καθότι προείρη-
ται· χρησάμενος δὲ ἐπιεικῶς τοῖς καταπολεμηθεῖσι
καὶ καθόλου τοῖς πλησιοχώροις πᾶσι προσενεχθεὶς
φιλανθρώπως, μεγάλης ἔτυχεν ἀποδοχῆς παρὰ τοῖς
Σικελιώταις. οὗτος μὲν οὖν ὑπὸ πάντων ἀγαπώ

λος ὁ ἀδελφὸς ὑπερέβαλε τῇ κακίᾳ τὸν πρὸ αὐτοῦ

βασιλεύσαντα. βίαιος γὰρ ὢν καὶ φονικὸς πολλοὺς
μὲν τῶν πολιτῶν ἀνῄρει παρὰ τὸ δίκαιον, οὐκ ὀλί-
γους δὲ φυγαδεύων ἐπὶ ψευδέσι διαβολαῖς τὰς οὐσίας
εἰς τὸ βασιλικὸν ἀνελάμβανε· καθόλου δὲ μισῶν
καὶ μισούμενος ὑπὸ τῶν ἀδικουμένων, μισθοφόρων
πλῆθος ἐξενολόγησεν, ἀντίταγμα κατασκευάζων ταῖς
πολιτικαῖς δυνάμεσιν. ἀεὶ δὲ μᾶλλον τοῖς πολίταις
ἀπεχθόμενος, καὶ πολλοὺς μὲν ὑβρίζων, τοὺς δὲ
ἀναιρῶν, ἠνάγκασε τοὺς ἀδικουμένους ἀποστῆναι.
διόπερ οἱ Συρακόσιοι προστησάμενοι τοὺς ἡγησο-
μένους ὥρμησαν ἐπὶ τὴν κατάλυσιν τῆς τυραννίδος
πανδημεί, καὶ συνταχθέντες ὑπὸ τῶν ἡγεμόνων ἀν-
τείχοντο τῆς ἐλευθερίας. Θρασύβουλος δὲ ὁρῶν τὴν
πόλιν ὅλην ἐπ' αὐτὸν στρατευομένην, τὸ μὲν πρῶ-
τον ἐπεχείρει λόγῳ καταπαύειν τὴν στάσιν· ὡς δ'
ἑώρα τὴν ὁρμὴν τῶν Συρακοσίων ἀκατάπαυστον
οὖσαν, συνήγαγεν ἔκ τε τῆς Κατάνης τοὺς κατοικι-
σθέντας ὑφ' Ἱέρωνος καὶ τοὺς ἄλλους συμμάχους,
ἔτι δὲ [καὶ] μισθοφόρων πλῆθος, ὥστε τοὺς ἅπαν-
τας γενέσθαι σχεδὸν περὶ τοὺς μυρίους πεντακισχι

πλῆθος ἐξενολόγησεν, ἀντίταγμα κατασκευάζων ταῖς

πολιτικαῖς δυνάμεσιν. ἀεὶ δὲ μᾶλλον τοῖς πολίταις
289
ἀπεχθόμενος, καὶ πολλοὺς μὲν ὑβρίζων, τοὺς δὲ

ἀναιρῶν, ἠνάγκασε τοὺς ἀδικουμένους ἀποστῆναι.
διόπερ οἱ Συρακόσιοι προστησάμενοι τοὺς ἡγησο-
μένους ὥρμησαν ἐπὶ τὴν κατάλυσιν τῆς τυραννίδος
πανδημεί, καὶ συνταχθέντες ὑπὸ τῶν ἡγεμόνων ἀν-
τείχοντο τῆς ἐλευθερίας. Θρασύβουλος δὲ ὁρῶν τὴν
τας γενέσθαι σχεδὸν περὶ τοὺς μυρίους πεντακισχι-
λίους. οὗτος μὲν οὖν τῆς πόλεως κατειληφὼς τὴν
ὀνομαζομένην Ἀχραδινὴν καὶ τὴν Νῆσον ὀχυρὰν
οὖσαν, καὶ ἐκ τούτων ὁρμώμενος, διεπολέμει πρὸς
τοὺς ἀφεστῶτας. οἱ δὲ Συρακόσιοι τὸ μὲν πρῶτον
μέρος τῆς πόλεως κατελάβοντο τὴν ὀνομαζομένην
Τύκην, ἐκ ταύτης δὲ ὁρμώμενοι πρεσβευτὰς ἀπέ


τας γενέσθαι σχεδὸν περὶ τοὺς μυρίους πεντακισχι-
Τύκην, ἐκ ταύτης δὲ ὁρμώμενοι πρεσβευτὰς ἀπέ-
στειλαν εἰς Γέλαν καὶ Ἀκράγαντα καὶ Σελινοῦντα,
πρὸς δὲ τούτοις εἰς Ἱμέραν καὶ πρὸς τὰς τῶν Σι-
κελῶν πόλεις τὰς ἐν τῇ μεσογείῳ κειμένας, ἀξιοῦν-
τες κατὰ τάχος συνελθεῖν καὶ συνελευθερῶσαι τὰς
Συρακούσας. πάντων δὲ προθύμως ὑπακουόντων,
καὶ συντόμως ἀποστειλάντων τῶν μὲν πεζοὺς καὶ
ἱππεῖς στρατιώτας, τῶν δὲ ναῦς μακρὰς κεκοσμη-
μένας εἰς ναυμαχίαν,

290

μένας εἰς ναυμαχίαν, ταχὺ συνήχθη δύναμις ἀξιό-
χρεως τοῖς Συρακοσίοις. διὸ καὶ τὰς ναῦς καταρ-
τίσαντες οἱ Συρακόσιοι καὶ τὴν πεζὴν δύναμιν
ἐκτάξαντες, ἑτοίμους ἑαυτοὺς ἀπέδειξαν καὶ πεζῇ
καὶ κατὰ θάλατταν [βουλομένους] διαγωνίζεσθαι.
ὁ δὲ Θρασύβουλος ἐγκαταλειπόμενος ὑπὸ τῶν συμ-
μάχων καὶ τὰς ἐλπίδας ἐν αὐτοῖς ἔχων τοῖς μισθο-
φόροις, τῆς μὲν Ἀχραδινῆς καὶ τῆς Νήσου κύριος


ἦν, τὸ δὲ λοιπὸν μέρος τῆς πόλεως κατεῖχον οἱ
Συρακόσιοι. μετὰ δὲ ταῦτα ὁ μὲν Θρασύβουλος
ταῖς ναυσὶν ἐπιπλεύσας ἐπὶ τοὺς πολεμίους, καὶ
λειφθεὶς τῇ ναυμαχίᾳ, συχνὰς μὲν τριήρεις ἀπέβαλε,
291


ταῖς δ' ἄλλαις κατέφυγεν εἰς τὴν Νῆσον.


ταῖς δ' ἄλλαις κατέφυγεν εἰς τὴν Νῆσον. ὁμοίως
δὲ καὶ τὴν πεζὴν δύναμιν προαγαγὼν ἐκ τῆς Ἀχρα-
δινῆς καὶ παραταξάμενος ἐν τοῖς προαστείοις ἡττή-
θη, καὶ πολλοὺς ἀποβαλὼν ἠναγκάσθη πάλιν εἰς
τὴν Ἀχραδινὴν ἀποχωρῆσαι. τέλος δὲ ἀπογνοὺς
292
τὴν τυραννίδα διεπρεσβεύσατο πρὸς τοὺς Συρακο-

σίους, καὶ συνθέμενος τὰ πρὸς αὐτοὺς ὑπόσπονδος


ἀπῆλθεν εἰς Λοκρούς. οἱ δὲ Συρακόσιοι τοῦτον τὸν
τρόπον ἐλευθερώσαντες τὴν πατρίδα τοῖς μὲν μισθο-
φόροις συνεχώρησαν ἀπελθεῖν ἐκ τῶν Συρακουσῶν,
τὰς δὲ ἄλλας πόλεις τὰς τυραννουμένας ἢ φρουρὰς
ἐχούσας ἐλευθερώσαντες ἀποκατέστησαν ταῖς πόλεσι
τὰς δημοκρατίας. ἀπὸ δὲ τούτων τῶν χρόνων εἰρή-
νην ἔχουσα πολλὴν ἐπίδοσιν ἔλαβε πρὸς εὐδαιμονίαν,
καὶ διεφύλαξε τὴν δημοκρατίαν ἔτη σχεδὸν

Ο Διόδωρος Σικελιώτης ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός και συγγραφέας.

Γεννήθηκε στον Αγύριο (Agira) της Σικελίας γύρω στο 80 π.Χ. και πέθανε γύρω στο
20 π.Χ. Οι περισσότερες πληροφορίες που έχουμε γι' αυτόν προέρχονται από το ίδιο
το έργο του, την Ιστορική Βιβλιοθήκη, το οποίο έγραψε κατόπιν παραγγελίας των
Ρωμαίων, όπως μας πληροφορεί στην εισαγωγή του: «Αφορμή δε προς την επιβολή
ταύτην εχρησάμεθα μάλιστα μεν τη προς πραγματεία επιθυμία... έπειτα και τη εν Ρώμη
χορηγία των προς την υποκείμενη υπόθεσιν ανηκόντων».Επίσης υπάρχει μια αναφορά
του Ιερωνύμου, ότι ο Διόδωρος ήταν "επιφανής συγγραφεύς της Ελληνικής ιστορίας".

293

καὶ διεφύλαξε τὴν δημοκρατίαν ἔτη σχεδὸν ἑξήκοντα
μέχρι τῆς Διονυσίου τυραννίδος. Θρασύβουλος δὲ
καλῶς θεμελιωθεῖσαν βασιλείαν παραλαβών, διὰ τὴν
ἰδίαν κακίαν αἰσχρῶς ἀπέβαλε τὴν ἀρχήν, καὶ φυγὼν
Διόδωρος Σικελός. Ιστορική βιβλιοήκη. (lib. 1-20) Book 11, Chap. 68, sec. 5, line
3

καὶ διεφύλαξε τὴν δημοκρατίαν ἔτη σχεδὸν ἑξήκοντα
μέχρι τῆς Διονυσίου τυραννίδος. Θρασύβουλος δὲ
καλῶς θεμελιωθεῖσαν βασιλείαν παραλαβών, διὰ τὴν
ἰδίαν κακίαν αἰσχρῶς ἀπέβαλε τὴν ἀρχήν, καὶ φυγὼν
εἰς Λοκροὺς ἐνταῦθα τὸν λοιπὸν χρόνον ἰδιωτεύων
κατεβίωσεν. – Ἅμα δὲ τούτοις πραττομένοις ἐν τῇ Ῥώμῃ

πολλῆς προθυμίας περὶ τὴν τοῦ στόλου παρασκευὴν

ἐγίνοντο. Ἀρταξέρξης δὲ πυθόμενος τὴν ἀπόστασιν
τῶν Αἰγυπτίων καὶ τὰς εἰς τὸν πόλεμον παρασκευάς,
ἔκρινε δεῖν τῷ μεγέθει τῶν δυνάμεων ὑπερᾶραι
τοὺς Αἰγυπτίους. εὐθὺς οὖν ἐξ ἁπασῶν τῶν σατρα-
πειῶν κατέλεγε στρατιώτας καὶ ναῦς κατεσκεύαζε, καὶ
τῆς ἄλλης ἁπάσης παρασκευῆς ἐπιμέλειαν ἐποιεῖτο.
καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐν
294
τούτοις ἦν.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν ἄρτι καταλελυμένης τῆς
ἐν ταῖς Συρακούσαις τυραννίδος καὶ πασῶν τῶν
κατὰ τὴν νῆσον πόλεων ἠλευθερωμένων, πολλὴν
ἐπίδοσιν ἐλάμβανεν ἡ σύμπασα Σικελία πρὸς εὐδαι-
μονίαν· εἰρήνην γὰρ ἔχοντες οἱ Σικελιῶται καὶ χώ-
ραν ἀγαθὴν νεμόμενοι, διὰ τὸ πλῆθος τῶν καρπῶν
ταχὺ ταῖς οὐσίαις ἀνέτρεχον καὶ τὴν χώραν ἐπλή-
ρωσαν οἰκετῶν καὶ κτηνῶν καὶ τῆς ἄλλης εὐδαιμο-
νίας, μεγάλας μὲν λαμβάνοντες προσόδους, οὐδὲν
δὲ εἰς τοὺς εἰωθότας πολέμους ἀναλίσκοντες. μετὰ
δὲ ταῦτα πάλιν εἰς πολέμους καὶ στάσεις ἐνέπεσον
διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας.

μον· τοὺς δὲ ξένους τοὺς ἐπὶ τοῦ Γέλωνος πολι-

τευθέντας οὐκ ἠξίουν μετέχειν ταύτης τῆς τιμῆς,
εἴτε οὐκ ἀξίους κρίναντες, εἴτε καὶ ἀπιστοῦντες μή-
ποτε συντεθραμμένοι τυραννίδι καὶ μονάρχῳ συνε-
στρατευμένοι νεωτερίζειν ἐπιχειρήσωσιν· ὅπερ καὶ
συνέβη γενέσθαι. τοῦ γὰρ Γέλωνος πλείονας τῶν
μυρίων πολιτογραφήσαντος ξένους μισθοφόρους, ἐκ
τούτων περιελείποντο πλείους τῶν ἑπτακισχιλίων
κατὰ τοὺς ὑποκειμένους καιρούς. οὗτοι τῆς ἐκ τῶν
ἀρχαιρεσιῶν τιμῆς ἀπελαυνόμενοι χαλεπῶς ἔφερον,
καὶ συμφρονήσαντες ἀπέστησαν τῶν Συρακοσίων,
καὶ τῆς πόλεως κατελάβοντο τήν τε Ἀχραδινὴν καὶ
τὴν Νῆσον, ἀμφοτέρων τῶν τόπων τούτων ἐχόντων
ἴδιον τεῖχος καλῶς κατεσκευασμένον. οἱ δὲ Συρακό-
σιοι πάλιν ἐμπεσόντες εἰς ταραχὴν τὸ λοιπὸν τῆς
πόλεως κατεῖχον, καὶ τὸ πρὸς τὰς Ἐπιπολὰς τετραμ-
μένον αὐτῆς ἀπετείχισαν καὶ πολλὴν ἀσφάλειαν
ἑαυτοῖς κατεσκεύασαν· εὐθὺς γὰρ τῆς ἐπὶ τὴν χώραν
ἐξόδου τοὺς ἀφεστηκότας εὐχερῶς εἶργον καὶ ταχὺ
τῶν ἐπιτηδείων ἐποίησαν ἀπορεῖν. οἱ δὲ ξένοι τοῖς
μὲν πλήθεσιν ἐλείποντο τῶν Συρακοσίων, ταῖς δὲ

ποτε συντεθραμμένοι τυραννίδι καὶ μονάρχῳ συνε-

στρατευμένοι νεωτερίζειν ἐπιχειρήσωσιν· ὅπερ καὶ
συνέβη γενέσθαι. τοῦ γὰρ Γέλωνος πλείονας τῶν
μυρίων πολιτογραφήσαντος ξένους μισθοφόρους, ἐκ
τούτων περιελείποντο πλείους τῶν ἑπτακισχιλίων
κατὰ τοὺς ὑποκειμένους καιρούς. οὗτοι τῆς ἐκ τῶν
295
ἀρχαιρεσιῶν τιμῆς ἀπελαυνόμενοι χαλεπῶς ἔφερον,

ἐμπειρίαις ταῖς κατὰ πόλεμον πολὺ προεῖχον· διὸ
καὶ γινομένων κατὰ τὴν πόλιν ἐπιθέσεων καὶ κατὰ
μέρος συμπλοκῶν, ταῖς μὲν μάχαις οἱ ξένοι ἐπρο


ἐμπειρίαις ταῖς κατὰ πόλεμον πολὺ προεῖχον· διὸ
καὶ γινομένων κατὰ τὴν πόλιν ἐπιθέσεων καὶ κατὰ
μέρος συμπλοκῶν, ταῖς μὲν μάχαις οἱ ξένοι ἐπρο-
τέρουν, εἰργόμενοι δὲ τῆς χώρας ἐλείποντο ταῖς
παρασκευαῖς καὶ τροφῆς ἐσπάνιζον. καὶ τὰ μὲν κατὰ
τὴν Σικελίαν ἐν τούτοις ἦν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Κόνωνος ἐν Ῥώμῃ,
τὴν ὕπατον ἀρχὴν εἶχον Κόιντος Φάβιος Οὐιβου-
λανὸς καὶ Τιβέριος Αἰμίλιος Μάμερκος. ἐπὶ δὲ τού-
των Ἀρταξέρξης μὲν ὁ βασιλεὺς τῶν Περσῶν κατέ

ὅπλοις καὶ βέλεσι καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς πρὸς ναυ-

μαχίαν χρησίμοις. οὗτοι μὲν οὖν περὶ τὰς παρα-
σκευὰς ἐγίνοντο καὶ γυμνασίας τῶν στρατιωτῶν
ἐποιοῦντο καὶ συνείθιζον ἅπαντας ταῖς πολεμικαῖς
296
ἐμπειρίαις, καὶ περὶ ταῦτα διέτριψαν σχεδόν τι τὸν

ὑποκείμενον ἐνιαυτόν· οἱ δὲ κατὰ τὴν Αἴγυπτον
Ἀθηναῖοι τοὺς περὶ τὴν Μέμφιν καταφυγόντας εἰς
τὸ Λευκὸν τεῖχος ἐπολιόρκουν· ἀμυνομένων δὲ τῶν
Περσῶν εὐρώστως οὐ δυνάμενοι τὸ χωρίον ἑλεῖν,
ἔμειναν ἐπὶ τῆς πολιορκίας τὸν ἐνιαυτόν.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Συρακόσιοι μὲν πολε-
μοῦντες τοῖς ἀφεστηκόσι ξένοις συνεχεῖς προσβολὰς
ἐποιοῦντο τῇ τε Ἀχραδινῇ καὶ τῇ Νήσῳ, καὶ ναυ-
μαχίᾳ μὲν ἐνίκησαν τοὺς ἀποστάντας, πεζῇ δ' οὐκ
ἴσχυον ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς πόλεως διὰ τὴν ὀχυρότητα
τῶν τόπων. μετὰ δὲ ταῦτα παρατάξεως γενομένης
ἐπὶ τῆς χώρας, καὶ τῶν ἀγωνιζομένων παρ' ἀμφο-
τέροις ἐκθύμως κινδυνευόντων, πεσεῖν συνέβη οὐκ
ὀλίγους παρ' ἀμφοτέροις, νικῆσαι δὲ τοὺς Συρακο-
σίους. μετὰ δὲ τὴν μάχην οἱ Συρακόσιοι τοὺς μὲν
ἐπιλέκτους, ὄντας ἑξακοσίους, αἰτίους γενομένους

Περσῶν εὐρώστως οὐ δυνάμενοι τὸ χωρίον ἑλεῖν,

τῆς νίκης, ἐστεφάνωσαν ἀριστεῖα δόντες ἀργυρίου
μνᾶν ἑκάστῳ. ἅμα δὲ τούτοις πραττομένοις Δουκέ-
τιος μὲν ὁ τῶν Σικελῶν ἡγεμών, χαλεπῶς ἔχων τοῖς
τὴν Κατάνην οἰκοῦσι διὰ τὴν ἀφαίρεσιν τῆς τῶν
Σικελῶν χώρας, ἐστράτευσεν ἐπ' αὐτούς. ὁμοίως
δὲ καὶ τῶν Συρακοσίων στρατευσάντων ἐπὶ τὴν Κα-
τάνην, οὗτοι μὲν κοινῇ κατεκληρούχησαν τὴν χώραν
καὶ 8τοὺς κατοικισθέντας ὑφ' Ἱέρωνος τοῦ δυνάστου
5

297

καὶ τοὺς κατοικισθέντας ὑφ' Ἱέρωνος τοῦ δυνάστου
ἐπολέμουν· ἀντιταχθέντων δὲ τῶν ἐν τῇ Κατάνῃ


καὶ 8τοὺς κατοικισθέντας ὑφ' Ἱέρωνος τοῦ δυνάστου
ἐπολέμουν· ἀντιταχθέντων δὲ τῶν ἐν τῇ Κατάνῃ
καὶ λειφθέντων πλείοσι μάχαις, οὗτοι μὲν ἐξέπεσον
ἐκ τῆς Κατάνης, καὶ τὴν νῦν οὖσαν Αἴτνην ἐκτή-
σαντο, πρὸ τούτου καλουμένην Ἴνησσαν, οἱ δ' ἐξ
ἀρχῆς ἐκ τῆς Κατάνης ὄντες ἐκομίσαντο πολλῷ
χρόνῳ τὴν πατρίδα. τούτων δὲ πραχθέντων οἱ κατὰ
τὴν Ἱέρωνος δυναστείαν ἐκπεπτωκότες ἐκ τῶν ἰδίων
πόλεων ἔχοντες τοὺς συναγωνιζομένους κατῆλθον

298
ἐγένοντο σπονδαί, Κίμωνος τοῦ Ἀθηναίου συνθε-

μένου ταύτας. κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Ἐγεσταίοις
καὶ Λιλυβαίταις ἐνέστη πόλεμος περὶ χώρας τῆς πρὸς
τῷ Μαζάρῳ ποταμῷ· γενομένης δὲ μάχης ἰσχυρᾶς
συνέβη πολλοὺς παρ' ἀμφοτέροις ἀναιρεθῆναι καὶ
τῆς φιλοτιμίας μὴ λῆξαι τὰς πόλεις. μετὰ δὲ τὴν
πολιτογραφίαν τὴν ἐν ταῖς πόλεσι γενομένην καὶ
τὸν ἀναδασμὸν τῆς χώρας, πολλῶν εἰκῇ καὶ ὡς
ἔτυχε πεπολιτογραφημένων, ἐνόσουν αἱ πόλεις καὶ
πάλιν εἰς πολιτικὰς στάσεις καὶ ταραχὰς ἐνέπιπτον·
μάλιστα δὲ τὸ κακὸν ἐπεπόλασεν ἐν ταῖς Συρακού-
σαις. Τυνδαρίδης γάρ τις τοὔνομα, θράσους καὶ
τόλμης γέμων ἄνθρωπος, τὸ μὲν πρῶτον πολλοὺς
τῶν πενήτων ἀνελάμβανε, καὶ σωματοποιῶν τούτους
ἑαυτῷ πρὸς τυραννίδα ἑτοίμους ἐποίει δορυφόρους.
μετὰ δὲ ταῦτα ἤδη φανερὸς ὢν ὅτι δυναστείας ὀρέ-
γεται, θανάτου κρίσιν ὑποσχὼν κατεδικάσθη. ἀπα-
γομένου δὲ εἰς τὸ δεσμωτήριον οἱ πολυωρηθέντες
ὑπ' αὐτοῦ συνεστράφησαν καὶ τοῖς ἀπάγουσι τὰς
χεῖρας ἐπέφερον. ταραχῆς δὲ γενομένης κατὰ τὴν
πόλιν, συνεστράφησαν οἱ χαριέστατοι τῶν πολιτῶν,

χεῖρας ἐπέφερον. ταραχῆς δὲ γενομένης κατὰ τὴν

πόλιν, συνεστράφησαν οἱ χαριέστατοι τῶν πολιτῶν,
καὶ τοὺς νεωτερίσαντας συναρπάσαντες ἅμα τῷ Τυν-
δαρίδῃ ἀνεῖλον. πλεονάκις δὲ τούτου γινομένου,
καὶ τῶν ἀνδρῶν τυραννίδος ἐπιθυμούντων, ὁ δῆμος
ἐπηνέχθη μιμήσασθαι τοὺς Ἀθηναίους, καὶ νόμον
θεῖναι παραπλήσιον τῷ παρ' ἐκείνοις γεγραμμένῳ
περὶ ὀστρακισμοῦ. παρὰ γὰρ Ἀθηναίοις ἕκαστον
τῶν πολιτῶν ἔδει γράφειν εἰς ὄστρακον τοὔνομα
τοῦ δοκοῦντος μάλιστα δύνασθαι τυραννεῖν τῶν
πολιτῶν, παρὰ δὲ τοῖς Συρακοσίοις εἰς πέταλον
ἐλαίας γράφεσθαι τὸν δυνατώτατον τῶν πολιτῶν,
διαριθμηθέντων δὲ τῶν πετάλων τὸν πλεῖστα πέταλα
λαβόντα φεύγειν πενταετῆ χρόνον. τούτῳ γὰρ τῷ
τρόπῳ διελάμβανον ταπεινώσειν τὰ φρονήματα τῶν
πλεῖστον ἰσχυόντων ἐν ταῖς πατρίσι· καθόλου γὰρ
οὐ πονηρίας κολάσεις ἐλάμβανον παρὰ τῶν παρανο-
μούντων, ἀλλὰ δυνάμεως καὶ αὐξήσεως τῶν ἀνδρῶν
ἐποίουν ταπείνωσιν. οἱ μὲν οὖν Ἀθηναῖοι τοῦτο
τὸ γένος τῆς νομοθεσίας ὠνόμασαν ἀπὸ τοῦ συμ-
βεβηκότος ὀστρακισμόν, οἱ δὲ Συρακόσιοι πεταλισμόν.

299
πολιτῶν, παρὰ δὲ τοῖς Συρακοσίοις εἰς πέταλον

ἐλαίας γράφεσθαι τὸν δυνατώτατον τῶν πολιτῶν,
οὗτος δὲ ὁ νόμος διέμεινε παρὰ μὲν τοῖς Ἀθηναίοις
ἐπὶ πολὺν κρόνον, παρὰ δὲ τοῖς Συρακοσίοις κατε-
λύθη ταχὺ διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας. τῶν μεγίστων
ἀνδρῶν φυγαδευομένων οἱ χαριέστατοι τῶν πολιτῶν
καὶ δυνάμενοι διὰ τῆς ἰδίας ἀρετῆς πολλὰ τῶν κοι-
νῶν ἐπανορθοῦν ἀφίσταντο τῶν δημοσίων πράξεων,
καὶ διὰ τὸν ἀπὸ τοῦ νόμου φόβον ἰδιωτεύοντες διε-
τέλουν, ἐπιμελόμενοι δὲ τῆς ἰδίας οὐσίας εἰς τρυφὴν
ἀπέκλινον, οἱ δὲ πονηρότατοι τῶν πολιτῶν καὶ τόλμῃ
διαφέροντες ἐφρόντιζον τῶν δημοσίων καὶ τὰ πλήθη


οὗτος δὲ ὁ νόμος διέμεινε παρὰ μὲν τοῖς Ἀθηναίοις
ἐπὶ πολὺν κρόνον, παρὰ δὲ τοῖς Συρακοσίοις κατε-
λύθη ταχὺ διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας. τῶν μεγίστων
ἀνδρῶν φυγαδευομένων οἱ χαριέστατοι τῶν πολιτῶν
καὶ δυνάμενοι διὰ τῆς ἰδίας ἀρετῆς πολλὰ τῶν κοι-
νῶν ἐπανορθοῦν ἀφίσταντο τῶν δημοσίων πράξεων,
καὶ διὰ τὸν ἀπὸ τοῦ νόμου φόβον ἰδιωτεύοντες διε-
τέλουν, ἐπιμελόμενοι δὲ τῆς ἰδίας οὐσίας εἰς τρυφὴν
ἀπέκλινον, οἱ δὲ πονηρότατοι τῶν πολιτῶν καὶ τόλμῃ
διαφέροντες ἐφρόντιζον τῶν δημοσίων καὶ τὰ πλήθη
πρὸς ταραχὴν καὶ νεωτερισμὸν προετρέποντο. διόπερ
στάσεων γινομένων πάλιν, καὶ τῶν πολλῶν
300

πρὸς ταραχὴν καὶ νεωτερισμὸν προετρέποντο. διόπερ

στάσεων γινομένων πάλιν, καὶ τῶν πολλῶν εἰς δια-
φορὰς ἐκτρεπομένων, πάλιν ἡ πόλις εἰς συνεχεῖς
καὶ μεγάλας ἐνέπιπτε ταραχάς· ἐπεπόλαζε γὰρ δημα-
γωγῶν πλῆθος καὶ συκοφαντῶν, καὶ λόγου δεινότης
ὑπὸ τῶν νεωτέρων ἠσκεῖτο, καὶ καθόλου πολλοὶ τὰ
φαῦλα τῶν ἐπιτηδευμάτων ἀντὶ τῆς παλαιᾶς καὶ
σπουδαίας ἀγωγῆς ἠλλάττοντο, καὶ ταῖς μὲν οὐσίαις
διὰ τὴν εἰρήνην προέκοπτον, τῆς δ' ὁμονοίας καὶ
τοῦ δικαιοπραγεῖν ὀλίγη τις ἐγίνετο φροντίς. διόπερ
οἱ Συρακόσιοι μεταγνόντες τὸν περὶ τοῦ πεταλισμοῦ
νόμον κατέλυσαν, ὀλίγον χρόνον αὐτῷ χρησάμενοι.
καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Σικελίαν ἐν τούτοις ἦν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Λυσικράτους ἐν Ῥώμῃ
κατεστάθησαν ὕπατοι Γάιος Ναύτιος Ῥούτιλος καὶ
Λεύκιος Μινούκιος Καρουτιανός. ἐπὶ δὲ τούτων
Περικλῆς ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγὸς ἀποβὰς εἰς
Πελοπόννησον ἐδῄωσε τὴν τῶν Σικυωνίων χώραν.
ἐπεξελθόντων δ' ἐπ' αὐτὸν τῶν Σικυωνίων πανδη-
μεὶ καὶ μάχης γενομένης, ὁ Περικλῆς νικήσας καὶ
πολλοὺς κατὰ τὴν φυγὴν ἀνελὼν κατέκλεισεν αὐτοὺς

τῶν Λακεδαιμονίων ἀποστειλάντων βοήθειαν τοῖς

πολιορκουμένοις, ἀνέζευξεν ἐκ τῆς Σικυῶνος· εἰς
δὲ τὴν Ἀκαρνανίαν πλεύσας καὶ τὴν τῶν Οἰνιαδῶν
χώραν καταδραμὼν καὶ λαφύρων πλῆθος ἀθροίσας,
ἀπέπλευσεν ἐκ τῆς Ἀκαρνανίας. μετὰ δὲ ταῦτα
ἐλθὼν εἰς Χερρόνησον χιλίοις τῶν πολιτῶν κατε-
κληρούχησε τὴν χώραν. ἅμα δὲ τούτοις πραττομέ-
νοις Τολμίδης ὁ ἕτερος στρατηγὸς εἰς τὴν Εὔβοιαν
παρελθὼν ἄλλοις χιλίοις πολίταις τὴν τῶν
Ναξίων γῆν διένειμε. κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Τυρρη-
νῶν λῃζομένων τὴν θάλατταν, οἱ Συρακόσιοι ναύ-
αρχον ἑλόμενοι Φάϋλλον ἔπεμψαν εἰς τὴν Τυρρη-
νίαν. οὗτος δ' ἐκπλεύσας τὸ μὲν πρῶτον νῆσον
τὴν ὀνομαζομένην Αἰθάλειαν ἐπόρθησε, παρὰ δὲ τῶν
Τυρρηνῶν λάθρᾳ χρήματα λαβών, ἀπέπλευσεν εἰς
τὴν Σικελίαν οὐδὲν ἄξιον μνήμης διαπραξάμενος.
οἱ δὲ Συρακόσιοι τοῦτον μὲν ὡς προδότην κατα-
δικάσαντες ἐφυγάδευσαν, ἕτερον δὲ στρατηγὸν κατα-
στήσαντες Ἀπελλῆν ἐξαπέστειλαν ἐπὶ Τυρρηνοὺς
301
ἔχοντα τριήρεις ἑξήκοντα. οὗτος δὲ τὴν παραθα-

λάττιον Τυρρηνίαν καταδραμών, ἀπῆρεν εἰς Κύρνον

κληρούχησε τὴν χώραν. ἅμα δὲ τούτοις πραττομέ-

νοις Τολμίδης ὁ ἕτερος στρατηγὸς εἰς τὴν Εὔβοιαν
παρελθὼν ἄλλοις χιλίοις πολίταις τὴν τῶν
Ναξίων γῆν διένειμε. κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Τυρρη-
νῶν λῃζομένων τὴν θάλατταν, οἱ Συρακόσιοι ναύ-
αρχον ἑλόμενοι Φάϋλλον ἔπεμψαν εἰς τὴν Τυρρη-
νίαν. οὗτος δ' ἐκπλεύσας τὸ μὲν πρῶτον νῆσον
τὴν ὀνομαζομένην Αἰθάλειαν ἐπόρθησε, παρὰ δὲ τῶν
κατεχομένην ὑπὸ Τυρρηνῶν κατ' ἐκείνους τοὺς χρό-
νους· πορθήσας δὲ πλεῖστα τῆς νήσου καὶ τὴν Αἰθά-
λειαν χειρωσάμενος, ἐπανῆλθεν εἰς τὰς Συρακούσας
αἰχμαλώτων τε πλῆθος κομίζων καὶ τὴν ἄλλην ὠφέ-
λειαν ἄγων οὐκ ὀλίγην. μετὰ δὲ ταῦτα Δουκέτιος


κατεχομένην ὑπὸ Τυρρηνῶν κατ' ἐκείνους τοὺς χρό-
νους· πορθήσας δὲ πλεῖστα τῆς νήσου καὶ τὴν Αἰθά-
λειαν χειρωσάμενος, ἐπανῆλθεν εἰς τὰς Συρακούσας
αἰχμαλώτων τε πλῆθος κομίζων καὶ τὴν ἄλλην ὠφέ-
λειαν ἄγων οὐκ ὀλίγην. μετὰ δὲ ταῦτα Δουκέτιος
ὁ τῶν Σικελῶν ἀφηγούμενος τὰς πόλεις ἁπάσας τὰς
ὁμοεθνεῖς πλὴν τῆς Ὕβλας εἰς μίαν καὶ κοινὴν
302
ἤγαγε συντέλειαν, δραστικὸς δ' ὢν νεωτέρων ὠρέ-

γετο πραγμάτων, καὶ παρὰ τοῦ κοινοῦ τῶν Σικελῶν
ἀθροίσας δύναμιν ἀξιόλογον τὰς Μένας, ἥτις ἦν
αὐτοῦ πατρίς, μετῴκισεν εἰς τὸ πεδίον, καὶ πλησίον
τοῦ τεμένους τῶν ὀνομαζομένων Παλικῶν ἔκτισε
πόλιν ἀξιόλογον, ἣν ἀπὸ τῶν προειρημένων θεῶν

βάρεως· περὶ ὧν τὰ κατὰ μέρος ἀναγράψαι πειρα-

σόμεθα κατὰ τὴν ἐχομένην βίβλον.
[Deest annus Ol. 82, 1: 452 a. Chr.]
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησιν Ἀντιδότου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Λεύκιον Ποστούμιον καὶ Μάρ-
κον Ὁράτιον. ἐπὶ δὲ τούτων Δουκέτιος [μὲν] ὁ τῶν
Σικελῶν ἔχων τὴν ἡγεμονίαν Αἴτνην μὲν κατελά-
βετο, τὸν ἡγούμενον αὐτῆς δολοφονήσας, εἰς δὲ τὴν
Ἀκραγαντίνων χώραν ἀναζεύξας μετὰ δυνάμεως
Μότυον φρουρούμενον ὑπὸ τῶν Ἀκραγαντίνων ἐπο-
λιόρκησε· τῶν δὲ Ἀκραγαντίνων καὶ Συρακοσίων
ἐπιβοηθησάντων, συνάψας μάχην καὶ προτερήσας
ἐξήλασεν ἀμφοτέρους ἐκ τῶν στρατοπέδων. καὶ τότε
μὲν τοῦ χειμῶνος ἐνισταμένου διεχωρίσθησαν εἰς
τὴν οἰκείαν, οἱ δὲ Συρακόσιοι τὸν στρατηγὸν Βόλ-
κωνα, τῆς ἥττης αἴτιον ὄντα καὶ δόξαντα λάθρᾳ
συμπράττειν τῷ Δουκετίῳ, καταδικάσαντες ὡς προ-
δότην ἀπέκτειναν. τοῦ θέρους δὲ ἀρχομένου στρα-
τηγὸν ἕτερον κατέστησαν, ᾧ δύναμιν ἀξιόλογον δόν-
τες προσέταξαν καταπολεμῆσαι Δουκέτιον.

κατέστησαν ὑπάτους Λεύκιον Ποστούμιον καὶ Μάρ-

κον Ὁράτιον. ἐπὶ δὲ τούτων Δουκέτιος [μὲν] ὁ τῶν
Σικελῶν ἔχων τὴν ἡγεμονίαν Αἴτνην μὲν κατελά-
βετο, τὸν ἡγούμενον αὐτῆς δολοφονήσας, εἰς δὲ τὴν
Ἀκραγαντίνων χώραν ἀναζεύξας μετὰ δυνάμεως
Μότυον φρουρούμενον ὑπὸ τῶν Ἀκραγαντίνων ἐπο-
λιόρκησε· τῶν δὲ Ἀκραγαντίνων καὶ Συρακοσίων
ἐπιβοηθησάντων, συνάψας μάχην καὶ προτερήσας
ἐξήλασεν ἀμφοτέρους ἐκ τῶν στρατοπέδων. καὶ τότε
303

τες προσέταξαν καταπολεμῆσαι Δουκέτιον. οὗτος δὲ
πορευθεὶς μετὰ τῆς δυνάμεως κατέλαβε τὸν Δου-
κέτιον στρατοπεδεύοντα περὶ τὰς Νομάς· γενομένης
δὲ παρατάξεως μεγάλης, καὶ πολλῶν παρ' ἀμφοτέ-
ροις πιπτόντων, μόγις Συρακόσιοι βιασάμενοι τοὺς
Σικελοὺς ἐτρέψαντο, καὶ κατὰ τὴν φυγὴν πολλοὺς


τες προσέταξαν καταπολεμῆσαι Δουκέτιον. οὗτος δὲ
πορευθεὶς μετὰ τῆς δυνάμεως κατέλαβε τὸν Δου-
ἀνεῖλον. τῶν δὲ διαφυγόντων οἱ πλείους μὲν εἰς
τὰ φρούρια τῶν Σικελῶν διεσώθησαν, ὀλίγοι δὲ
μετὰ Δουκετίου τῶν αὐτῶν ἐλπίδων μετέχειν προ-
είλοντο. ἅμα δὲ τούτοις πραττομένοις Ἀκραγαντῖνοι
τὸ Μότυον φρούριον κατεχόμενον ὑπὸ τῶν μετὰ
Δουκετίου Σικελῶν ἐξεπολιόρκησαν, καὶ τὴν δύναμιν
ἀπαγαγόντες πρὸς τοὺς Συρακοσίους νενικηκότας
ἤδη κοινῇ κατεστρατοπέδευσαν. Δουκέτιος δὲ διὰ
τὴν ἧτταν τοῖς ὅλοις συντριβείς, καὶ τῶν στρατιω


ἀνεῖλον. τῶν δὲ διαφυγόντων οἱ πλείους μὲν εἰς
τὰ φρούρια τῶν Σικελῶν διεσώθησαν, ὀλίγοι δὲ
μετὰ Δουκετίου τῶν αὐτῶν ἐλπίδων μετέχειν προ-
304
τὴν ἧτταν τοῖς ὅλοις συντριβείς, καὶ τῶν στρατιω-

τῶν αὐτὸν τῶν μὲν καταλειπόντων, τῶν δ' ἐπιβου-
λευόντων, εἰς τὴν ἐσχάτην ἦλθεν ἀπόγνωσιν.
Τέλος δὲ θεωρῶν τοὺς ὑπολοίπους φίλους μέλ-
λοντας αὐτῷ τὰς χεῖρας προσφέρειν, φθάσας αὐτοὺς
καὶ νυκτὸς διαδρὰς ἀφίππευσεν εἰς τὰς Συρακούσας.
ἔτι δὲ νυκτὸς οὔσης παρῆλθεν εἰς τὴν ἀγορὰν τῶν
Συρακοσίων, καὶ καθίσας ἐπὶ τῶν βωμῶν ἱκέτης
ἐγένετο τῆς πόλεως, καὶ ἑαυτόν τε καὶ τὴν χώραν


ἧς ἦν κύριος παρέδωκε τοῖς Συρακοσίοις. τοῦ δὲ
πλήθους διὰ τὸ παράδοξον συρρέοντος εἰς τὴν ἀγο-
ράν, οἱ μὲν ἄρχοντες συνήγαγον ἐκκλησίαν καὶ
προέθηκαν βουλὴν περὶ τοῦ Δουκετίου τί χρὴ
πράττειν. ἔνιοι μὲν οὖν τῶν δημηγορεῖν εἰωθότων
συνεβούλευον κολάζειν ὡς πολέμιον καὶ περὶ τῶν
ἡμαρτημένων τὴν προσήκουσαν ἐπιθεῖναι τιμωρίαν·


305

οἱ δὲ χαριέστατοι τῶν πρεσβυτέρων παριόντες ἀπε-
φαίνοντο σώζειν τὸν ἱκέτην, καὶ τὴν Τύχην καὶ τὴν


νέμεσιν τῶν θεῶν ἐντρέπεσθαι· δεῖν γὰρ σκοπεῖν
οὐ τί παθεῖν ἄξιός ἐστι Δουκέτιος, ἀλλὰ τί πρέπει


306

πρᾶξαι Συρακοσίοις· ἀποκτεῖναι γὰρ τὸν πεπτωκότα
τῇ τύχῃ μὴ προσῆκον, σώζειν δ' ἅμα τὴν πρὸς
τοὺς θεοὺς εὐσέβειαν καὶ τὸν ἱκέτην ἄξιον εἶναι
τῆς τοῦ δήμου μεγαλοψυχίας. ὁ δὲ δῆμος ὥσπερ
τινὶ μιᾷ φωνῇ σώζειν πάντοθεν ἐβόα τὸν ἱκέτην.
Συρακόσιοι μὲν 8οὖν ἀπολύσαντες τῆς τιμωρίας τὸν
Δουκέτιον [ἱκέτην] ἐξέπεμψαν εἰς τὴν Κόρινθον,
καὶ ἐνταῦθα προστάξαντες καταβιοῦν τὴν ἱκανὴν
αὐτῷ χορηγίαν συναπέστειλαν. – Ἡμεῖς δὲ παρόντες
ἐπὶ τὸν προηγούμενον ἐνιαυτὸν τῆς Ἀθηναίων στρα-
τείας ἐπὶ Κύπρον Κίμωνος ἡγουμένου, κατὰ τὴν


πρᾶξαι Συρακοσίοις· ἀποκτεῖναι γὰρ τὸν πεπτωκότα
τῇ τύχῃ μὴ προσῆκον, σώζειν δ' ἅμα τὴν πρὸς
τοὺς θεοὺς εὐσέβειαν καὶ τὸν ἱκέτην ἄξιον εἶναι
τῆς τοῦ δήμου μεγαλοψυχίας. ὁ δὲ δῆμος ὥσπερ
τινὶ μιᾷ φωνῇ σώζειν πάντοθεν ἐβόα τὸν ἱκέτην.
Συρακόσιοι μὲν 8οὖν ἀπολύσαντες τῆς τιμωρίας τὸν
Δουκέτιον [ἱκέτην] ἐξέπεμψαν εἰς τὴν Κόρινθον,
καὶ ἐνταῦθα προστάξαντες καταβιοῦν τὴν ἱκανὴν
αὐτῷ χορηγίαν συναπέστειλαν. – Ἡμεῖς δὲ παρόντες
ἐπὶ τὸν προηγούμενον ἐνιαυτὸν τῆς Ἀθηναίων στρα-
τείας ἐπὶ Κύπρον Κίμωνος ἡγουμένου, κατὰ τὴν
ἐν ἀρχῇ πρόθεσιν αὐτοῦ περιγράφομεν τήνδε τὴν
βίβλον.

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ δωδεκάτῃ τῶν Διοδώρου

βίβλων.
307

ἐν ἀρχῇ πρόθεσιν αὐτοῦ περιγράφομεν τήνδε τὴν

βίβλον.

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ δωδεκάτῃ τῶν Διοδώρου

βίβλων.
Περὶ τῆς Ἀθηναίων στρατείας ἐπὶ Κύπρον.

Περὶ τῆς ἀποστάσεως τῶν Μεγαρέων ἀπὸ Ἀθηναίων.
Περὶ τῆς γενομένης μάχης περὶ Κορώνειαν Ἀθηναίοις
καὶ Βοιωτοῖς.
Περὶ τῆς Ἀθηναίων στρατείας ἐπὶ τὴν Εὔβοιαν.
Πόλεμος κατὰ τὴν Σικελίαν Συρακοσίοις πρὸς Ἀκραγαν-
τίνους.
Κτίσις κατὰ τὴν Ἰταλίαν Θουρίων καὶ στάσις πρὸς
ἀλλήλους.
Ὡς Χαρώνδας ὁ Θουρῖνος νομοθέτης αἱρεθεὶς πολλῶν
ἀγαθῶν αἴτιος ἐγένετο τῇ πατρίδι.
Ὡς Ζάλευκος νομοθετήσας ἐν Λοκροῖς μεγάλην δόξαν
περιεποιήσατο.
Ὡς Ἀθηναῖοι τοὺς Ἑστιαιεῖς ἐκβαλόντες ἰδίους οἰκήτο-
ρας ἐξέπεμψαν.
Περὶ τοῦ γενομένου πολέμου Θουρίοις πρὸς Ταραντίνους.

ἀλλήλους.
Ὡς Χαρώνδας ὁ Θουρῖνος νομοθέτης αἱρεθεὶς πολλῶν
ἀγαθῶν αἴτιος ἐγένετο τῇ πατρίδι.
Ὡς Ζάλευκος νομοθετήσας ἐν Λοκροῖς μεγάλην δόξαν
περιεποιήσατο.
Ὡς Ἀθηναῖοι τοὺς Ἑστιαιεῖς ἐκβαλόντες ἰδίους οἰκήτο-
ρας ἐξέπεμψαν.
Περὶ τοῦ γενομένου πολέμου Θουρίοις πρὸς Ταραντίνους.
Περὶ τῆς γενομένης στάσεως ἐν τῇ Ῥώμῃ.
Περὶ τοῦ γενομένου πολέμου Σαμίοις πρὸς Μιλησίους.
Ὡς Συρακόσιοι στρατεύσαντες ἐπὶ Πικηνοὺς τὴν πόλιν
κατέσκαψαν.
Ὡς κατὰ τὴν Ἑλλάδα συνέστη πόλεμος ὁ κληθεὶς Κοριν-
θιακός.
308
Ὡς κατὰ τὴν Ἰταλίαν τὸ τῶν Καμπανῶν ἔθνος συνέστη.

Ναυμαχία Κορινθίων πρὸς Κερκυραίους.
Ἀπόστασις Ποτιδαίας καὶ Χαλκιδέων ἀπὸ Ἀθηναίων.
Περὶ τῆς γενομένης στρατείας Ἀθηναίων ἐπὶ τοὺς Πο-
τιδαιάτας.
Περὶ τῆς γενομένης στάσεως ἐν τοῖς Θουρίοις.
Ὡς Μέτων ὁ Ἀθηναῖος πρῶτος ἐξέθηκε τὴν ἐννεακαιδε

μένας Θυρέας κατῴκησαν.

Ὡς Λακεδαιμόνιοι στρατεύσαντες εἰς τὴν Ἀττικὴν τὰς
κτήσεις κατέφθειραν.
Στρατεία Ἀθηναίων δευτέρα ἐπὶ τοὺς Ποτιδαιάτας.
Στρατεία Λακεδαιμονίων εἰς Ἀκαρνανίαν καὶ ναυμαχία
πρὸς Ἀθηναίους.
Στρατεία Σιτάλκου μὲν εἰς Μακεδονίαν, Λακεδαιμονίων
δὲ εἰς τὴν Ἀττικήν.
Περὶ τῆς Λεοντίνων πρεσβείας εἰς τὰς Ἀθήνας καὶ τῆς
Γοργίου τοῦ πρεσβεύσαντος δεινότητος ἐν τοῖς λόγοις.
Περὶ τοῦ γενομένου πολέμου Λεοντίνοις πρὸς Συρακου-
σίους.
Ἀπόστασις Λεσβίων ἀπὸ Ἀθηναίων καὶ Πλαταιῶν ἅλω-
σις καὶ κατασκαφὴ ὑπὸ Λακεδαιμονίων.
Στάσις Κερκυραίων πρὸς ἀλλήλους.
Ὡς Ἀθηναῖοι λοιμικῇ νόσῳ περιπεσόντες πολλοὺς ἀπέ-
βαλον τῶν πολιτῶν.
Ὡς Λακεδαιμόνιοι Ἡράκλειαν ἐν τῇ Τραχῖνι πόλιν ἔκτισαν.
Ὡς Ἀθηναῖοι πολλοὺς τῶν Ἀμβρακιωτῶν ἀνελόντες ἠρή-
μωσαν τὴν πόλιν.
Περὶ τῶν Λακεδαιμονίων τῶν ἐν τῇ Σφακτηρίᾳ νήσῳ

Μάχη κατὰ τὴν Βοιωτίαν Ἀθηναίοις πρὸς Βοιωτούς.

Στρατεία Ἀθηναίων πρὸς τοὺς ἐν τῇ Λέσβῳ φυγάδας.
Ἔκπτωσις Δηλίων ὑπὸ Ἀθηναίων.
Ἅλωσις Τορώνης καὶ κατασκαφὴ ὑπὸ Ἀθηναίων.
Ὡς Ἀθηναίων καὶ Λακεδαιμονίων ἰδίᾳ συνθεμένων συμ-
μαχίαν ἀπηλλοτριώθησαν αἱ λοιπαὶ πόλεις ἀπ' αὐτῶν.
Ὡς Δήλιοι κατήχθησαν ὑπὸ Ἀθηναίων εἰς τὴν πατρίδα.
Ὡς Λακεδαιμόνιοι πρὸς Μαντινεῖς καὶ Ἀργείους ἐπολέ-
μησαν.
Βυζαντίων καὶ Καλχηδονίων στρατεία εἰς τὴν Βιθυνίαν.
Περὶ τῶν αἰτιῶν δι' ἃς ἐπὶ Συρακούσας ἐστράτευσαν
309
Ἀθηναῖοι.

ΒΙΒΛΟΣ ΔΩΔΕΚΑΤΗ.
Δικαίως ἄν τις ἀπορήσειε τὸν νοῦν ἐπιστήσας

τῇ κατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον ἀνωμαλίᾳ· οὔτε γὰρ
τῶν νομιζομένων ἀγαθῶν οὐδὲν ὁλόκληρον εὑρί-
σκεται δεδομένον τοῖς ἀνθρώποις οὔτε τῶν κακῶν
αὐτοτελὲς ἄνευ τινὸς εὐχρηστίας. τούτου δὲ τὰς
ἀποδείξεις ἐξέσται λαμβάνειν ἐπιστήσαντας τὴν διά-
νοιαν ταῖς προγεγενημέναις πράξεσι, καὶ μάλιστα
ταῖς μεγίσταις. ἡ γὰρ Ξέρξου τοῦ Περσῶν βασι

ρον τὰ κατὰ μέρος ἀνεγράψαμεν ἐν δυσὶ βίβλοις,

ταύτῃ τε καὶ τῇ πρὸ ταύτης· νυνὶ δὲ ἐπὶ τὰς προ-
κειμένας πράξεις τρεψόμεθα, προδιορίσαντες τοὺς
οἰκείους τῇ γραφῇ χρόνους. ἐν μὲν οὖν τῇ πρὸ
ταύτης βίβλῳ τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῆς Ξέρξου στρατείας
ποιησάμενοι διήλθομεν τὰς κοινὰς πράξεις ἐπὶ τὸν
προηγούμενον ἐνιαυτὸν τῆς Ἀθηναίων στρατείας
ἐπὶ Κύπρον Κίμωνος ἡγουμένου· ἐν ταύτῃ δὲ ἀπὸ
τῆς Ἀθηναίων στρατείας ἐπὶ Κύπρον ποιησάμενοι
διέξιμεν ἕως ἐπὶ τὸν ψηφισθέντα πόλεμον ὑπὸ
Ἀθηναίων πρὸς Συρακοσίους.
Ἐπ' ἄρχοντος γὰρ Ἀθήνησιν Εὐθυδήμου Ῥω-
μαῖοι μὲν ὑπάτους κατέστησαν Λεύκιον Κοΐντιον
Κικιννᾶτον καὶ Μάρκον Φάβιον Οὐιβουλανόν. ἐπὶ
δὲ τούτων Ἀθηναῖοι διαπεπολεμηκότες ὑπὲρ Αἰγυ-
πτίων πρὸς Πέρσας, καὶ τὰς ναῦς ἁπάσας ἀπολω-
λεκότες ἐν τῇ λεγομένῃ Προσωπίτιδι νήσῳ, βραχὺν
χρόνον διαλιπόντες ἔγνωσαν πάλιν πολεμεῖν τοῖς
Πέρσαις ὑπὲρ τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν Ἑλλήνων. καταρ-
τίσαντες δὲ στόλον τριήρων διακοσίων, καὶ στρα-
τηγὸν ἑλόμενοι Κίμωνα τὸν Μιλτιάδου, προσέταξαν

Κορώνειαν ἧτταν, ἀφίσταντο πολλαὶ τῶν πόλεων

ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων. μάλιστα δὲ τῶν κατοικούντων
τὴν Εὔβοιαν νεωτεριζόντων, Περικλῆς [δὲ] αἱρεθεὶς
στρατηγὸς ἐστράτευσεν ἐπὶ τὴν Εὔβοιαν μετὰ δυνά-
μεως ἀξιολόγου, καὶ τὴν μὲν πόλιν τῶν Ἑστιαιῶν
310
ἑλὼν κατὰ κράτος ἐξῴκισε τοὺς Ἑστιαιεῖς ἐκ τῆς

πατρίδος, τὰς δ' ἄλλας καταπληξάμενος ἠνάγκασε
πάλιν πειθαρχεῖν Ἀθηναίοις. σπονδὰς δ' ἐποίησαν
τριακονταετεῖς, Καλλίου καὶ Χάρητος συνθεμένων
καὶ τὴν εἰρήνην βεβαιωσάντων.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Συρακοσίοις πρὸς Ἀκρα-
γαντίνους συνέστη πόλεμος διὰ τοιαύτας αἰτίας.
Συρακόσιοι καταπολεμήσαντες Δουκέτιον δυνάστην
τῶν Σικελῶν, καὶ γενόμενον ἱκέτην ἀπολύσαντες τῶν
ἐγκλημάτων, ἀπέδειξαν αὐτῷ τὴν τῶν Κορινθίων
πόλιν οἰκητήριον. οὗτος δὲ ὀλίγον χρόνον μείνας
ἐν τῇ Κορίνθῳ τὰς ὁμολογίας ἔλυσε, καὶ προσποιη-
σάμενος χρησμὸν ὑπὸ θεῶν αὐτῷ δεδόσθαι κτίσαι
τὴν Καλὴν Ἀκτὴν ἐν τῇ Σικελίᾳ, κατέπλευσεν εἰς
τὴν νῆσον μετά τινων οἰκητόρων· συνεπελάβοντο
δὲ καὶ τῶν Σικελῶν τινες, ἐν οἷς ἦν καὶ Ἀρχωνί

τὴν Εὔβοιαν νεωτεριζόντων, Περικλῆς [δὲ] αἱρεθεὶς

στρατηγὸς ἐστράτευσεν ἐπὶ τὴν Εὔβοιαν μετὰ δυνά-
μεως ἀξιολόγου, καὶ τὴν μὲν πόλιν τῶν Ἑστιαιῶν
ἑλὼν κατὰ κράτος ἐξῴκισε τοὺς Ἑστιαιεῖς ἐκ τῆς
πατρίδος, τὰς δ' ἄλλας καταπληξάμενος ἠνάγκασε
πάλιν πειθαρχεῖν Ἀθηναίοις. σπονδὰς δ' ἐποίησαν
τριακονταετεῖς, Καλλίου καὶ Χάρητος συνθεμένων
καὶ τὴν εἰρήνην βεβαιωσάντων.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Συρακοσίοις πρὸς Ἀκρα-
γαντίνους συνέστη πόλεμος διὰ τοιαύτας αἰτίας.
Συρακόσιοι καταπολεμήσαντες Δουκέτιον δυνάστην
δὲ καὶ τῶν Σικελῶν τινες, ἐν οἷς ἦν καὶ Ἀρχωνί-
δης ὁ τῶν Ἑρβιταίων δυναστεύων. οὗτος μὲν οὖν
περὶ τὸν οἰκισμὸν τῆς Καλῆς Ἀκτῆς ἐγίνετο. Ἀκρα


311

περὶ τὸν οἰκισμὸν τῆς Καλῆς Ἀκτῆς ἐγίνετο. Ἀκρα-
γαντῖνοι δὲ ἅμα μὲν φθονοῦντες τοῖς Συρακοσίοις,
ἅμα δ' ἐγκαλοῦντες αὐτοῖς ὅτι Δουκέτιον ὄντα κοι-
νὸν πολέμιον διέσωσαν ἄνευ τῆς Ἀκραγαντίνων
γνώμης, πόλεμον ἐξήνεγκαν τοῖς Συρακοσίοις. σχι-
ζομένων δὲ τῶν Σικελικῶν πόλεων, καὶ τῶν μὲν
τοῖς Ἀκραγαντίνοις, τῶν δὲ τοῖς Συρακοσίοις συστρα-
τευόντων, ἠθροίσθησαν παρ' ἀμφοτέροις δυνάμεις
ἀξιόλογοι. φιλοτιμίας δὲ μεγάλης γενομένης ταῖς
πόλεσιν, ἀντεστρατοπέδευσαν ἀλλήλοις περὶ τὸν Ἱμέ-
ραν ποταμόν, καὶ γενομένης παρατάξεως ἐνίκησαν
οἱ Συρακόσιοι, καὶ τῶν Ἀκραγαντίνων ἀνεῖλον ὑπὲρ


περὶ τὸν οἰκισμὸν τῆς Καλῆς Ἀκτῆς ἐγίνετο. Ἀκρα-
τοὺς χιλίους. μετὰ δὲ τὴν μάχην διαπρεσβευσα-
μένων περὶ συνθέσεως τῶν Ἀκραγαντίνων, οἱ Συρα-
κόσιοι συνέθεντο τὴν εἰρήνην.


312

Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Σικελίαν ἐν τούτοις ἦν.
κατὰ δὲ τὴν Ἰταλίαν συνέβη κτισθῆναι τὴν τῶν
Θουρίων πόλιν δι' αἰτίας τοιαύτας. ἐν τοῖς ἔμπρο-
σθεν χρόνοις Ἑλλήνων κτισάντων κατὰ τὴν Ἰταλίαν
πόλιν Σύβαριν, συνέβη ταύτην λαβεῖν ταχεῖαν αὔ-
ξησιν διὰ τὴν ἀρετὴν τῆς χώρας. κειμένης γὰρ ἀνὰ
μέσον δυεῖν ποταμῶν, τοῦ τε Κράθιος καὶ τοῦ


Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Σικελίαν ἐν τούτοις ἦν.
κατὰ δὲ τὴν Ἰταλίαν συνέβη κτισθῆναι τὴν τῶν
Θουρίων πόλιν δι' αἰτίας τοιαύτας. ἐν τοῖς ἔμπρο-
σθεν χρόνοις Ἑλλήνων κτισάντων κατὰ τὴν Ἰταλίαν
πόλιν Σύβαριν, συνέβη ταύτην λαβεῖν ταχεῖαν αὔ-
ξησιν διὰ τὴν ἀρετὴν τῆς χώρας. κειμένης γὰρ ἀνὰ
μέσον δυεῖν ποταμῶν, τοῦ τε Κράθιος καὶ τοῦ
Συβάριος, ἀφ' οὗ ταύτης ἔτυχε τῆς προσηγορίας, οἱ
κατοικισθέντες νεμόμενοι πολλὴν καὶ καρποφόρον
8
313
συνέβη. ἐπὶ γὰρ τὴν χώραν ἐξιὼν μετὰ ξιφιδίου

διὰ τοὺς λῃστάς, καὶ κατὰ τὴν ἐπάνοδον ἐκκλησίας
συνεστώσης καὶ ταραχῆς ἐν τοῖς πλήθεσι, προσέστη
πολυπραγμονῶν τὰ κατὰ τὴν στάσιν. νενομοθετη-
κὼς δ' ἦν μηδένα μεθ' ὅπλου ἐκκλησιάζειν, καὶ ἐπι-
λαθόμενος ὅτι τὸ ξίφος παρέζωσται, παρέδωκεν ἐχ-
θροῖς τισιν ἀφορμὴν κατηγορίας. ὧν ἑνὸς εἰπόντος
Καταλέλυκας τὸν ἴδιον νόμον, Μὰ Δι', εἶπεν, ἀλλὰ
κύριον ποιήσω· καὶ σπασάμενος τὸ ξιφίδιον ἑαυτὸν
ἀπέσφαξεν. ἔνιοι δὲ τῶν συγγραφέων τὴν πρᾶξιν
ταύτην περιτιθέασι Διοκλεῖ τῷ Συρακοσίων νομο-
θέτῃ.
Ἡμεῖς δὲ ἀρκούντως τὰ περὶ Χαρώνδαν τὸν νο-
μοθέτην διεληλυθότες βραχέα βουλόμεθα καὶ περὶ
Ζαλεύκου τοῦ νομοθέτου διελθεῖν διά τε τὴν ὁμοίαν
προαίρεσιν τοῦ βίου καὶ τὸ γεγονέναι τοὺς ἄνδρας
ἐν πόλεσιν ἀστυγείτοσιν. Ζάλευκος τοίνυν ἦν τὸ
γένος ἐκ τῆς Ἰταλίας Λοκρός, ἀνὴρ εὐγενὴς καὶ
κατὰ παιδείαν τεθαυμασμένος, μαθητὴς δὲ Πυθα-
γόρου τοῦ φιλοσόφου. οὗτος πολλῆς ἀποδοχῆς τυγ-
χάνων ἐν τῇ πατρίδι νομοθέτης ᾑρέθη, καὶ καταβα

Ἀσίαν Ἑλληνίδες πόλεις αὐτόνομοι, πρὸς δὲ τοὺς

Λακεδαιμονίους ὕστερον ἐγράφησαν, ἐν αἷς τοὐναν-
τίον ἦν γεγραμμένον ὑπηκόους εἶναι τοῖς Πέρσαις
τὰς κατὰ τὴν Ἀσίαν Ἑλληνίδας πόλεις. ὁμοίως δὲ
καὶ τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλήλους ὑπῆρχεν εἰρήνη,
συντεθειμένων τῶν Ἀθηναίων καὶ τῶν Λακεδαιμο-
νίων σπονδὰς τριακονταετεῖς. ὁμοίως δὲ καὶ τὰ
κατὰ τὴν Σικελίαν εἰρηνικὴν εἶχε κατάστασιν, Καρ-
χηδονίων μὲν πεποιημένων συνθήκας πρὸς Γέλωνα,
αὐτῶν δὲ τῶν κατὰ τὴν Σικελίαν πόλεων Ἑλληνί-
δων τὴν ἡγεμονίαν Συρακοσίοις συγκεχωρηκυιῶν,
καὶ τῶν Ἀκραγαντίνων μετὰ τὴν ἧτταν τὴν γενο-
μένην περὶ τὸν Ἱμέραν ποταμὸν συλλελυμένων πρὸς
τοὺς Συρακοσίους. ἡσύχαζε δὲ καὶ τὰ κατὰ τὴν
Ἰταλίαν ἔθνη καὶ Κελτικήν, ἔτι δ' Ἰβηρίαν καὶ τὴν
ἄλλην σχεδὸν ἅπασαν οἰκουμένην. διόπερ πολεμικὴ
μὲν καὶ ἀξία μνήμης πρᾶξις οὐδεμία συνετελέσθη
κατὰ τούτους τοὺς χρόνους, εἰρήνη δὲ μία συνετε-
λέσθη, καὶ πανηγύρεις καὶ ἀγῶνες καὶ θεῶν θυσίαι
καὶ τἄλλα τὰ πρὸς εὐδαιμονίαν ἀνήκοντα παρὰ πᾶ-
σιν ἐπεπόλαζεν.

314
τὰς κατὰ τὴν Ἀσίαν Ἑλληνίδας πόλεις. ὁμοίως δὲ

καὶ τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλήλους ὑπῆρχεν εἰρήνη,
συντεθειμένων τῶν Ἀθηναίων καὶ τῶν Λακεδαιμο-
νίων σπονδὰς τριακονταετεῖς. ὁμοίως δὲ καὶ τὰ
κατὰ τὴν Σικελίαν εἰρηνικὴν εἶχε κατάστασιν, Καρ-
χηδονίων μὲν πεποιημένων συνθήκας πρὸς Γέλωνα,
αὐτῶν δὲ τῶν κατὰ τὴν Σικελίαν πόλεων Ἑλληνίδων τὴν ἡγεμονίαν Συρακοσίοις
συγκεχωρηκυιῶν,
καὶ τῶν Ἀκραγαντίνων μετὰ τὴν ἧτταν τὴν γενο-
μένην περὶ τὸν Ἱμέραν ποταμὸν συλλελυμένων πρὸς
τοὺς Συρακοσίους. ἡσύχαζε δὲ καὶ τὰ κατὰ τὴν
Ἰταλίαν ἔθνη καὶ Κελτικήν, ἔτι δ' Ἰβηρίαν καὶ τὴν
ἄλλην σχεδὸν ἅπασαν οἰκουμένην. διόπερ πολεμικὴ
μὲν καὶ ἀξία μνήμης πρᾶξις οὐδεμία συνετελέσθη
κατὰ τούτους τοὺς χρόνους, εἰρήνη δὲ μία συνετε-
λέσθη, καὶ πανηγύρεις καὶ ἀγῶνες καὶ θεῶν θυσίαι
καὶ τἄλλα τὰ πρὸς εὐδαιμονίαν ἀνήκοντα παρὰ πᾶ-
σιν ἐπεπόλαζεν.

Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Μυριχίδου Ῥωμαῖοι

μὲν κατέστησαν ὑπάτους Λεύκιον Ἰούλιον καὶ Μάρ-
κον Γεγάνιον, Ἠλεῖοι δ' ἤγαγον ὀλυμπιάδα πέμπτην
πρὸς ταῖς ὀγδοήκοντα, καθ' ἣν ἐνίκα Κρίσων Ἱμε-
ραῖος τὸ δεύτερον. ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ τὴν Σικελίαν
Δουκέτιος μὲν ὁ γεγονὼς τῶν Σικελικῶν πόλεων
ἡγεμὼν τὴν τῶν Καλακτίνων πατρίδα κατέστησε,
καὶ πολλοὺς εἰς αὐτὴν οἰκίζων οἰκήτορας ἀντεποιή-
σατο μὲν τῆς τῶν Σικελῶν ἡγεμονίας, μεσολαβηθεὶς
δὲ νόσῳ τὸν βίον κατέστρεψε. Συρακόσιοι δὲ πάσας
τὰς τῶν Σικελῶν πόλεις ὑπηκόους ποιησάμενοι πλὴν
τῆς ὀνομαζομένης Τρινακίης, ἔγνωσαν ἐπὶ ταύτην
στρατεύειν· σφόδρα γὰρ ὑπώπτευον τοὺς Τρινακίους
ἀντιλήψεσθαι τῆς τῶν ὁμοεθνῶν Σικελῶν ἡγεμονίας.
ἡ δὲ πόλις αὕτη πολλοὺς καὶ μεγάλους ἄνδρας
εἶχεν, ἀεὶ τὸ πρωτεῖον ἐσχηκυῖα τῶν Σικελικῶν
πόλεων· ἦν γὰρ ἡγεμόνων ἡ πόλις αὕτη πλήρης
μέγα φρονούντων ἐπ' ἀνδρείᾳ. διὸ καὶ πάσας τὰς
δυνάμεις ἀθροίσαντες ἐκ τῶν Συρακουσῶν καὶ τῶν
συμμάχων πόλεων ἐστράτευσαν ἐπ' αὐτήν. οἱ δὲ

315
σατο μὲν τῆς τῶν Σικελῶν ἡγεμονίας, μεσολαβηθεὶς

δὲ νόσῳ τὸν βίον κατέστρεψε. Συρακόσιοι δὲ πάσας
τὰς τῶν Σικελῶν πόλεις ὑπηκόους ποιησάμενοι πλὴν
τῆς ὀνομαζομένης Τρινακίης, ἔγνωσαν ἐπὶ ταύτην
στρατεύειν· σφόδρα γὰρ ὑπώπτευον τοὺς Τρινακίους
ἀντιλήψεσθαι τῆς τῶν ὁμοεθνῶν Σικελῶν ἡγεμονίας.
ἡ δὲ πόλις αὕτη πολλοὺς καὶ μεγάλους ἄνδρας
εἶχεν, ἀεὶ τὸ πρωτεῖον ἐσχηκυῖα τῶν Σικελικῶν
πόλεων· ἦν γὰρ ἡγεμόνων ἡ πόλις αὕτη πλήρης
μέγα φρονούντων ἐπ' ἀνδρείᾳ. διὸ καὶ πάσας τὰς
δυνάμεις ἀθροίσαντες ἐκ τῶν Συρακουσῶν καὶ τῶν
συμμάχων πόλεων ἐστράτευσαν ἐπ' αὐτήν. οἱ δὲ
Τρινάκιοι συμμάχων μὲν ἦσαν ἔρημοι διὰ τὸ τὰς
ἄλλας πόλεις ὑπακούειν Συρακοσίοις, μέγαν 8δ'
ἀγῶνα συνεστήσαντο. ἐκθύμως γὰρ ἐγκαρτεροῦντες
τοῖς δεινοῖς καὶ πολλοὺς ἀνελόντες, ἡρωικῶς μαχό-
μενοι πάντες κατέστρεψαν τὸν βίον. ὁμοίως δὲ καὶ
τῶν πρεσβυτέρων οἱ πλείους ἑαυτοὺς ἐκ τοῦ ζῆν
μετέστησαν, οὐχ ὑπομείναντες τὰς ἐκ τῆς ἁλώσεως
ὕβρεις. οἱ δὲ Συρακόσιοι τοὺς πρότερον ἀηττήτους
γεγονότας νικήσαντες ἐπιφανῶς, τὴν μὲν πόλιν

μενοι πάντες κατέστρεψαν τὸν βίον. ὁμοίως δὲ καὶ

τῶν πρεσβυτέρων οἱ πλείους ἑαυτοὺς ἐκ τοῦ ζῆν
μετέστησαν, οὐχ ὑπομείναντες τὰς ἐκ τῆς ἁλώσεως
ὕβρεις. οἱ δὲ Συρακόσιοι τοὺς πρότερον ἀηττήτους
γεγονότας νικήσαντες ἐπιφανῶς, τὴν μὲν πόλιν
ἐξανδραποδισάμενοι κατέσκαψαν, τῶν δὲ λαφύρων
τὰ κράτιστα ἀπέστειλαν εἰς Δελφοὺς χαριστήρια
τῷ θεῷ.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Γλαυκίδου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Τίτον Κοΐντιον καὶ Ἀγρίππαν
Φούριον. ἐπὶ δὲ τούτων Συρακόσιοι διὰ τὰς προ-
ειρημένας εὐημερίας ἑκατὸν μὲν τριήρεις ἐναυπη-
γήσαντο, τὸν δὲ τῶν ἱππέων ἀριθμὸν ἐποίησαν δι-
πλάσιον· ἐπεμελήθησαν δὲ καὶ τῆς πεζῆς δυνάμεως,
καὶ χρημάτων παρασκευὰς ἐποιοῦντο, φόρους ἁδρο-
τέρους τοῖς ὑποτεταγμένοις Σικελοῖς ἐπιτιθέντες.
ταῦτα δ' ἔπραττον διανοούμενοι πᾶσαν Σικελίαν ἐκ
τοῦ κατ' ὀλίγον κατακτήσασθαι. ἅμα δὲ τούτοις
πραττομένοις κατὰ τὴν Ἑλλάδα συνέβη τὸν Κοριν-
θιακὸν κληθέντα πόλεμον ἀρχὴν λαβεῖν διὰ τοιαύ-
τας τινὰς αἰτίας. Ἐπιδάμνιοι κατοικοῦντες περὶ τὸν
316

εἰς τὰς πατρίδας. οἱ δ' Ἀθηναῖοι παρατάξασθαι

μὲν οὐ τολμῶντες, ὑπὸ δὲ τῆς νόσου καὶ τῆς σιτο-
δείας πιεζόμενοι, κακὰς περὶ τοῦ μέλλοντος ἐλάμ-
βανον ἐλπίδας. ταῦτα μὲν οὖν ἐπράχθη κατὰ τοῦ-
τον τὸν ἐνιαυτόν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησιν Εὐκλείδου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ἀντὶ τῶν ὑπάτων χιλιάρχους τρεῖς, Μάρ-
κον Μάνιον, Κόιντον Σουλπίκιον Πραιτέξτατον,
Σερούλιον Κορνήλιον Κόσσον. ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ
τὴν Σικελίαν Λεοντῖνοι, Χαλκιδέων μὲν ὄντες ἄποι-
κοι, συγγενεῖς δὲ Ἀθηναίων, ἔτυχον ὑπὸ Συρακο-
σίων πολεμούμενοι. πιεζόμενοι δὲ τῷ πολέμῳ, καὶ
διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν Συρακοσίων κινδυνεύοντες
ἁλῶναι κατὰ κράτος, ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς
Ἀθήνας, ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχί-
στην καὶ τὴν πόλιν ἑαυτῶν ἐκ τῶν κινδύνων ῥύσα-
σθαι. ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπερεσβευτὴς
Γοργίας ὁ ῥήτωρ, δεινότητι λόγου πολὺ προέχων
πάντων τῶν καθ' ἑαυτόν. οὗτος καὶ τέχνας ῥητο-
ρικὰς πρῶτος ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν το-
σοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν

δείας πιεζόμενοι, κακὰς περὶ τοῦ μέλλοντος ἐλάμ-

βανον ἐλπίδας. ταῦτα μὲν οὖν ἐπράχθη κατὰ τοῦ-
τον τὸν ἐνιαυτόν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησιν Εὐκλείδου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ἀντὶ τῶν ὑπάτων χιλιάρχους τρεῖς, Μάρ-
κον Μάνιον, Κόιντον Σουλπίκιον Πραιτέξτατον,
Σερούλιον Κορνήλιον Κόσσον. ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ
τὴν Σικελίαν Λεοντῖνοι, Χαλκιδέων μὲν ὄντες ἄποι-
κοι, συγγενεῖς δὲ Ἀθηναίων, ἔτυχον ὑπὸ Συρακο-
σίων πολεμούμενοι. πιεζόμενοι δὲ τῷ πολέμῳ, καὶ
διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν Συρακοσίων κινδυνεύοντες
ἁλῶναι κατὰ κράτος, ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς
Ἀθήνας, ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχί-
στην καὶ τὴν πόλιν ἑαυτῶν ἐκ τῶν κινδύνων ῥύσα-
σθαι. ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπερεσβευτὴς
Γοργίας ὁ ῥήτωρ, δεινότητι λόγου πολὺ προέχων
πάντων τῶν καθ' ἑαυτόν. οὗτος καὶ τέχνας ῥητο-
ρικὰς πρῶτος ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν το-
σοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν λαμ-
317
βάνειν παρὰ τῶν μαθητῶν μνᾶς ἑκατόν. οὗτος οὖν

καταντήσας εἰς τὰς Ἀθήνας καὶ παραχθεὶς εἰς τὸν

διὰ τούτων ἁπάντων ἤλπιζον καταπολεμήσειν μὲν

τοὺς Λακεδαιμονίους, πάσης δὲ τῆς Ἑλλάδος τὴν
ἡγεμονίαν περιπεποιημένοι ἀνθέξεσθαι τῆς Σικελίας.
διὰ ταύτας οὖν τὰς αἰτίας ψηφισάμενοι βοηθεῖν τοῖς
Λεοντίνοις ἐξέπεμψαν εἰς τὴν Σικελίαν ναῦς εἴκοσι
καὶ [στρατηγοὺς] Λάχητα καὶ Χαροιάδην. οὗτοι δὲ
πλεύσαντες εἰς τὸ Ῥήγιον προσελάβοντο ναῦς εἴκοσι
παρὰ τῶν Ῥηγίνων καὶ τῶν Χαλκιδέων ἀποίκων.
ἐντεῦθεν δ' ὁρμώμενοι τὸ μὲν πρῶτον τὰς Λιπαραίων
νήσους κατέδραμον διὰ τὸ συμμαχεῖν τοὺς Λιπα-
ραίους τοῖς Συρακοσίοις, μετὰ δὲ ταῦτα ἐπὶ Λοκροὺς
πλεύσαντες καὶ πέντε νεῶν Λοκρίδων κυριεύσαντες,
Μύλας φρούριον ἐπολιόρκησαν. ἐπιβοηθησάντων δὲ
τῶν πλησιοχώρων Σικελιωτῶν τοῖς Μυλαίοις ἐγένετο
μάχη, καθ' ἣν Ἀθηναῖοι νικήσαντες ἀπέκτειναν μὲν
πλείους τῶν χιλίων, ἐζώγρησαν δὲ οὐκ ἐλάττους
τῶν ἑξακοσίων· εὐθὺς δὲ καὶ τὸ φρούριον ἐκπολιορ-
κήσαντες κατέσχον. τούτων δὲ πραττομένων κατέ-
πλευσαν νῆες τετταράκοντα, ἃς ἀπέστειλεν ὁ δῆμος,
κρίνων γενναιότερον ἅπτεσθαι τοῦ πολέμου· ἡγεῖτο
δ' αὐτῶν Εὐρυμέδων καὶ Σοφοκλῆς. ἀθροισθεισῶν

μάχη, καθ' ἣν Ἀθηναῖοι νικήσαντες ἀπέκτειναν μὲν

πλείους τῶν χιλίων, ἐζώγρησαν δὲ οὐκ ἐλάττους
τῶν ἑξακοσίων· εὐθὺς δὲ καὶ τὸ φρούριον ἐκπολιορ-
κήσαντες κατέσχον. τούτων δὲ πραττομένων κατέ-
πλευσαν νῆες τετταράκοντα, ἃς ἀπέστειλεν ὁ δῆμος,
κρίνων γενναιότερον ἅπτεσθαι τοῦ πολέμου· ἡγεῖτο
δ' αὐτῶν Εὐρυμέδων καὶ Σοφοκλῆς. ἀθροισθεισῶν
δὲ τῶν τριήρων εἰς ἕνα τόπον ἀξιόλογος ἤδη στό-
λος κατεσκεύαστο, συγκείμενος ἐκ τριήρων ὀγδοή-
κοντα. τοῦ δὲ πολέμου χρονίζοντος οἱ Λεοντῖνοι
διαπρεσβευσάμενοι πρὸς τοὺς Συρακοσίους διελύ-
θησαν. διόπερ αἱ μὲν τῶν Ἀθηναίων τριήρεις
ἀπέπλευσαν εἰς τὴν οἰκείαν, οἱ δὲ Συρακόσιοι τοῖς
Λεοντίνοις μεταδόντες τῆς πολιτείας ἅπαντας Συρα-
κοσίους ἐποίησαν, καὶ τὴν πόλιν φρούριον ἀπέδει-
ξαν τῶν Συρακοσίων. καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Σικε-
λίαν ἐν τούτοις ἦν.
318
Κατὰ δὲ τὴν Ἑλλάδα Λέσβιοι μὲν ἀπέστησαν

ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων· ἐνεκάλουν γὰρ αὐτοῖς, ὅτι βου-
λομένων συνοικίζειν πάσας τὰς κατὰ τὴν Λέσβον

τὸ Δήλιον οἱ πλείους μὲν μαχόμενοι γενναίως ἀπέ-

θανον, διακόσιοι δὲ ἥλωσαν· οἱ δὲ λοιποὶ κατέφυ-
γον εἰς τὰς ναῦς, καὶ διεκομίσθησαν μετὰ τῶν
ἄλλων εἰς τὴν Ἀττικήν. Ἀθηναῖοι μὲν οὖν ἐπιβου-
λεύσαντες τοῖς Βοιωτοῖς τοιαύτῃ συμφορᾷ περιέπε-
σον. κατὰ δὲ τὴν Ἀσίαν Ξέρξης ὁ βασιλεὺς ἐτελεύ-
τησεν ἄρξας ἐνιαυτόν, ὡς δ' ἔνιοι γράφουσι, μῆνας
δύο· τὴν δὲ βασιλείαν διαδεξάμενος ὁ ἀδελφὸς
Σογδιανὸς ἦρξε μῆνας ἑπτά. τοῦτον δ' ἀνελὼν
Δαρεῖος ἐβασίλευσεν ἔτη δεκαεννέα. τῶν δὲ συγ-
γραφέων Ἀντίοχος ὁ Συρακόσιος τὴν τῶν Σικελικῶν
ἱστορίαν εἰς τοῦτον τὸν ἐνιαυτὸν κατέστρεψεν, ἀρ-
ξάμενος ἀπὸ Κωκάλου τοῦ Σικανῶν βασιλέως, ἐν
βίβλοις ἐννέα.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησιν Ἀμεινίου Ῥωμαῖοι
μὲν κατέστησαν ὑπάτους Γάιον Παπίριον καὶ Λεύ-
κιον Ἰούνιον. ἐπὶ δὲ τούτων Σκιωναῖοι μὲν κατα-
φρονήσαντες τῶν Ἀθηναίων διὰ τὴν περὶ τὸ Δή-
λιον ἧτταν, ἀπέστησαν πρὸς τοὺς Λακεδαιμονίους
καὶ τὴν πόλιν παρέδωκαν Βρασίδᾳ τῷ στρατηγοῦντι
τῶν ἐπὶ Θρᾴκης Λακεδαιμονίων. ἐν δὲ τῇ Λέσβῳ
4
Καμπανοὶ μεγάλῃ δυνάμει στρατεύσαντες ἐπὶ Κύ-

μην ἐνίκησαν μάχῃ τοὺς Κυμαίους καὶ 8τοὺς πλείους
τῶν ἀντιταχθέντων κατέκοψαν. προσκαθεζόμενοι
δὲ τῇ πολιορκίᾳ καὶ πλείους προσβολὰς ποιησάμενοι
κατὰ κράτος εἷλον τὴν πόλιν. διαρπάσαντες δ'
αὐτὴν καὶ τοὺς καταληφθέντας ἐξανδραποδισάμενοι
τοὺς ἱκανοὺς οἰκήτορας ἐξ αὑτῶν ἀπέδειξαν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησιν Ἀστυφίλου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Λεύκιον Κοΐντιον καὶ Αὖλον
Σεμπρώνιον, Ἠλεῖοι δ' ἤγαγον ὀλυμπιάδα ἐνενη-
κοστήν, καθ' ἣν ἐνίκα στάδιον Ὑπέρβιος Συρακό-
σιος. ἐπὶ δὲ τούτων Ἀθηναῖοι μὲν κατά τινα χρη-
σμὸν Δηλίοις ἀπέδοσαν τὴν νῆσον, καὶ κατῆλθον
εἰς τὴν πατρίδα οἱ τὸ Ἀδραμύτιον οἰκοῦντες Δήλιοι.
319
τῶν δὲ Ἀθηναίων οὐκ ἀποδόντων Λακεδαιμονίοις

τὴν Πύλον, πάλιν αἱ πόλεις αὗται πρὸς ἀλλήλας
διεφέροντο καὶ πολεμικῶς εἶχον. ἃ δὴ πυθόμενος
ὁ δῆμος τῶν Ἀργείων ἔπεισε τοὺς Ἀθηναίους φιλίαν
συνθέσθαι πρὸς τοὺς Ἀργείους. αὐξομένης δὲ τῆς
διαφορᾶς, οἱ μὲν Λακεδαιμόνιοι τοὺς Κορινθίους
ἔπεισαν ἐγκαταλιπεῖν τὴν κοινὴν σύνοδον καὶ

βαίνειν τῆς ἀλλοτρίας γῆς· ὡς δὲ οὐδεὶς αὐτοῖς

προσεῖχεν, ἐστράτευσαν ἐπὶ τοὺς κατέχοντας τὴν
χώραν, καὶ πάντας ἐκβαλόντες ἐκ τῶν ἀγρῶν αὐτοὶ
τὴν χώραν κατέσχον. γενομένης δὲ διαφορᾶς μεγά-
λης ἀμφοτέραις ταῖς πόλεσι, στρατιώτας ἀθροίσαν-
τες διὰ τῶν ὅπλων ἐποιοῦντο τὴν κρίσιν. διόπερ
ἀμφοτέρων παραταξαμένων ἐγένετο μάχη καρτερά,
καθ' ἣν Σελινούντιοι νικήσαντες ἀπέκτειναν τῶν
Ἐγεσταίων οὐκ ὀλίγους. οἱ δ' Ἐγεσταῖοι ταπεινω-
θέντες καὶ καθ' ἑαυτοὺς οὐκ ὄντες ἀξιόμαχοι, τὸ
μὲν πρῶτον Ἀκραγαντίνους καὶ Συρακοσίους ἔπει-
θον συμμαχῆσαι· ἀποτυχόντες δὲ τούτων ἐξέπεμψαν
πρεσβευτὰς εἰς τὴν Καρχηδόνα, δεόμενοι βοηθῆσαι·
οὐ προσεχόντων δ' αὐτῶν, ἐζήτουν τινὰ διαπόντιον
συμμαχίαν· οἷς συνήργησε ταὐτόματον. Λεοντίνων
γὰρ ὑπὸ Συρακοσίων ἐκ τῆς πόλεως μετῳκισμένων
καὶ τὴν πόλιν καὶ τὴν χώραν ἀποβεβληκότων, οἱ
φυγάδες αὐτῶν συστραφέντες ἔκριναν πάλιν τοὺς
Ἀθηναίους προσλαβέσθαι συμμάχους, ὄντας συγγε-
νεῖς. περὶ δὲ τούτων κοινολογησάμενοι τοῖς ἔθνε-
σιν οἷς συνεφρόνησαν, κοινῇ πρέσβεις ἐξέπεμψαν

τες διὰ τῶν ὅπλων ἐποιοῦντο τὴν κρίσιν. διόπερ

ἀμφοτέρων παραταξαμένων ἐγένετο μάχη καρτερά,
καθ' ἣν Σελινούντιοι νικήσαντες ἀπέκτειναν τῶν
Ἐγεσταίων οὐκ ὀλίγους. οἱ δ' Ἐγεσταῖοι ταπεινω-
θέντες καὶ καθ' ἑαυτοὺς οὐκ ὄντες ἀξιόμαχοι, τὸ
μὲν πρῶτον Ἀκραγαντίνους καὶ Συρακοσίους ἔπει-
θον συμμαχῆσαι· ἀποτυχόντες δὲ τούτων ἐξέπεμψαν
πρεσβευτὰς εἰς τὴν Καρχηδόνα, δεόμενοι βοηθῆσαι·
οὐ προσεχόντων δ' αὐτῶν, ἐζήτουν τινὰ διαπόντιον
συμμαχίαν· οἷς συνήργησε ταὐτόματον. Λεοντίνων
γὰρ ὑπὸ Συρακοσίων ἐκ τῆς πόλεως μετῳκισμένων
καὶ τὴν πόλιν καὶ τὴν χώραν ἀποβεβληκότων, οἱ
320
φυγάδες αὐτῶν συστραφέντες ἔκριναν πάλιν τοὺς

Ἀθηναίους προσλαβέσθαι συμμάχους, ὄντας συγγε-
πρὸς Ἀθηναίους, ἀξιοῦντες μὲν βοηθῆσαι ταῖς πό-
λεσιν αὐτῶν ἀδικουμέναις, ἐπαγγειλάμενοι δὲ συγ-
κατασκευάσειν αὐτοῖς τὰ κατὰ τὴν Σικελίαν πράγ-
ματα. παραγενομένων οὖν εἰς τὰς Ἀθήνας τῶν
πρέσβεων, καὶ τῶν μὲν Λεοντίνων τὴν συγγένειαν


πρὸς Ἀθηναίους, ἀξιοῦντες μὲν βοηθῆσαι ταῖς πό-
λεσιν αὐτῶν ἀδικουμέναις, ἐπαγγειλάμενοι δὲ συγ-
κατασκευάσειν αὐτοῖς τὰ κατὰ τὴν Σικελίαν πράγ-
ματα. παραγενομένων οὖν εἰς τὰς Ἀθήνας τῶν
πρέσβεων, καὶ τῶν μὲν Λεοντίνων τὴν συγγένειαν
προφερομένων καὶ τὴν προϋπάρχουσαν συμμαχίαν,
τῶν δ' Ἐγεσταίων ἐπαγγελλομένων χρημάτων τε
πλῆθος δώσειν εἰς τὸν πόλεμον καὶ συμμαχήσειν
κατὰ τῶν Συρακοσίων, ἔδοξε τοῖς Ἀθηναίοις ἐκπέμ-
ψαι τινὰς τῶν ἀρίστων ἀνδρῶν καὶ διασκέψασθαι
τὰ κατὰ τὴν νῆσον καὶ τοὺς Ἐγεσταίους. παραγε-
νομένων οὖν τούτων εἰς τὴν Ἔγεσταν, οἱ μὲν Ἐγε-
σταῖοι χρημάτων πλῆθος ἐπέδειξαν, τὰ μὲν οἴκοθεν,
τὰ δὲ παρὰ τῶν ἀστυγειτόνων χρησάμενοι φαντα-
σίας ἕνεκεν. ἀνελθόντων δὲ τῶν πρέσβεων καὶ τὴν
εὐπορίαν τῶν Ἐγεσταίων ἀπαγγειλάντων, συνῆλθεν
ὁ δῆμος περὶ τούτων. προτεθείσης δὲ τῆς βουλῆς
περὶ τοῦ στρατεύειν ἐπὶ Σικελίαν, Νικίας μὲν ὁ
Νικηράτου, θαυμαζόμενος ἐπ' ἀρετῇ παρὰ τοῖς πο

τῶν πολιτῶν, εὐγενείᾳ δὲ καὶ πλούτῳ καὶ στρατηγίᾳ

διωνομασμένος. εὐθὺς οὖν ὁ δῆμος στόλον ἀξιό-
χρεων κατεσκεύασε, τριάκοντα μὲν τριήρεις παρὰ
τῶν συμμάχων λαβών, ἰδίας δ' ἑκατὸν καταρτίσας.
ταύτας δὲ κοσμήσας πᾶσι τοῖς εἰς πόλεμον χρησί-
μοις κατέλεξεν ὁπλίτας εἰς πεντακισχιλίους, στρα-
τηγοὺς δὲ τρεῖς ἐχειροτόνησεν ἐπὶ ταύτην τὴν στρα-
τηγίαν, Ἀλκιβιάδην καὶ Νικίαν καὶ Λάμαχον.
Ἀθηναῖοι μὲν οὖν περὶ ταῦτα ἦσαν. – Ἡμεῖς δὲ πα-
321
ρόντες ἐπὶ τὴν ἀρχὴν τοῦ πολέμου τοῦ συστάντος

Ἀθηναίοις καὶ Συρακοσίοις, κατὰ τὴν ἐν ἀρχῇ πρό-
θεσιν τὰς ἑπομένας πράξεις εἰς τὴν ἐχομένην βίβλον
κατατάξομεν.
Τάδ' ἔνεστιν ἐν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τῶν Διοδώρου

βύβλων.
Στρατεία Ἀθηναίων ἐπὶ Συρακοσίους μεγάλαις δυνά-

μεσι πεζικαῖς τε καὶ ναυτικαῖς.
Κατάπλους Ἀθηναίων εἰς Σικελίαν.
Κατάκλησις Ἀλκιβιάδου τοῦ στρατηγοῦ καὶ φυγὴ εἰς

μοις κατέλεξεν ὁπλίτας εἰς πεντακισχιλίους, στρα-

τηγοὺς δὲ τρεῖς ἐχειροτόνησεν ἐπὶ ταύτην τὴν στρα-
τηγίαν, Ἀλκιβιάδην καὶ Νικίαν καὶ Λάμαχον.
Ἀθηναῖοι μὲν οὖν περὶ ταῦτα ἦσαν. – Ἡμεῖς δὲ πα-
ρόντες ἐπὶ τὴν ἀρχὴν τοῦ πολέμου τοῦ συστάντος
Ἀθηναίοις καὶ Συρακοσίοις, κατὰ τὴν ἐν ἀρχῇ πρό-
θεσιν τὰς ἑπομένας πράξεις εἰς τὴν ἐχομένην βίβλον
κατατάξομεν.
Τάδ' ἔνεστιν ἐν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τῶν Διοδώρου

βύβλων.

Λακεδαίμονα.
Ὡς Ἀθηναῖοι διαπλεύσαντες εἰς τὸν μέγαν λιμένα τῶν
Συρακοσίων κατελάβοντο τοὺς περὶ τὸ Ὀλύμπιον τόπους.
Ὡς Ἀθηναῖοι τὰς Ἐπιπολὰς καταλαβόμενοι καὶ μάχῃ
νικήσαντες ἐξ ἀμφοτέρων τῶν μερῶν ἐπολιόρκησαν τὰς Συρα-
κούσας.
Ὡς Λακεδαιμονίων καὶ Κορινθίων πεμψάντων βοήθειαν
Διόδωρος Σικελός. Ιστορική βιβλιοήκη. (lib. 1-20) Book 13, Chap. p, sec. 1, line 9
Τάδ' ἔνεστιν ἐν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τῶν Διοδώρου βύβλων.

322

κούσας.
ἐθάρρησαν οἱ Συρακόσιοι.
Μάχη Συρακοσίων καὶ Ἀθηναίων καὶ νίκη Ἀθηναίων
μεγάλη.
Μάχη τοῖς αὐτοῖς καὶ νίκη Συρακοσίων.
Ὡς Συρακόσιοι τῶν Ἐπιπολῶν κρατήσαντες ἠνάγκασαν
τοὺς Ἀθηναίους εἰς μίαν ἐλθεῖν παρεμβολὴν τὴν πρὸς τῷ
12
βύβλων.

κούσας.
ἐθάρρησαν οἱ Συρακόσιοι.
Μάχη Συρακοσίων καὶ Ἀθηναίων καὶ νίκη Ἀθηναίων
μεγάλη.
Μάχη τοῖς αὐτοῖς καὶ νίκη Συρακοσίων.
Ὡς Συρακόσιοι τῶν Ἐπιπολῶν κρατήσαντες ἠνάγκασαν
τοὺς Ἀθηναίους εἰς μίαν ἐλθεῖν παρεμβολὴν τὴν πρὸς τῷ
Ὀλυμπίῳ.
Ὡς ναυτικὴν δύναμιν οἱ Συρακόσιοι κατασκευάσαντες
ναυμαχεῖν διέγνωσαν.
32
Ὡς Ἀθηναῖοι Λαμάχου τοῦ στρατηγοῦ τελευτήσαντος

καὶ Ἀλκιβιάδου μετακληθέντος, ἀντὶ τούτων στρατηγοὺς
ἔπεμψαν Εὐρυμέδοντα καὶ Δημοσθένην ἔχοντας δύναμιν καὶ
χρήματα.
323
Διάλυσις σπονδῶν ὑπὸ Λακεδαιμονίων καὶ πόλεμος πρὸς

Ἀθηναίους ὁ Πελοποννησιακὸς λεγόμενος.
Ναυμαχία Συρακοσίων καὶ Ἀθηναίων καὶ νίκη Ἀθηναίων,
καὶ ἅλωσις φρουρίων ὑπὸ Συρακοσίων καὶ κατὰ γῆν νίκη.
Ναυμαχία πάσαις ταῖς ναυσὶν ἐν τῷ μεγάλῳ λιμένι καὶ
νίκη Συρακοσίων.
Κατάπλους ἐξ Ἀθηνῶν Δημοσθένους καὶ Εὐρυμέδοντος
μετὰ δυνάμεως ἀξιολόγου.
Μάχη μεγάλη περὶ τὰς Ἐπιπολὰς καὶ νίκη Συρακοσίων.
Δρασμὸς τῶν Ἀθηναίων καὶ ἅλωσις τῆς πάσης δυνάμεως.
Ὡς Συρακόσιοι συνελθόντες εἰς ἐκκλησίαν προέθηκαν
βουλήν, πῶς χρηστέον τοῖς αἰχμαλώτοις.
Οἱ ῥηθέντες λόγοι πρὸς ἑκάτερον μέρος τῆς ὑποθέσεως.
Τὰ ψηφισθέντα τοῖς Συρακοσίοις περὶ τῶν αἰχμαλώτων.
Ὡς Ἀθηναίων πταισάντων περὶ Σικελίαν πολλοὶ τῶν
συμμάχων ἀπέστησαν.

Ὡς Ἀθηναίων πταισάντων περὶ Σικελίαν πολλοὶ τῶν

συμμάχων ἀπέστησαν.
Ὡς ὁ δῆμος τῶν Ἀθηναίων ἀθυμήσας παρεχώρησε τῆς
δημοκρατίας καὶ τετρακοσίοις ἀνδράσι τὴν πολιτείαν ἐπέ-
τρεψαν.
Ὡς Λακεδαιμόνιοι ταῖς ναυμαχίαις τοὺς Ἀθηναίους ἐνί-
κησαν.
Ὡς Συρακόσιοι τοὺς ἀνδραγαθήσαντας κατὰ τὸν πόλε-
μον ἀξιολόγοις δωρεαῖς ἐτίμησαν.
Ὡς Διοκλῆς νομοθέτης αἱρεθεὶς ἔγραψε τοὺς νόμους
Συρακοσίοις.
Ὡς Συρακόσιοι τοῖς Λακεδαιμονίοις δύναμιν ἀξιόλογον
ἔπεμψαν.
Ὡς Ἀθηναῖοι τὸν τῶν Λακεδαιμονίων ναύαρχον κατα-
ναυμαχήσαντες Κύζικον ἐξεπολιόρκησαν.
Ὡς Λακεδαιμονίων ἐξ Εὐβοίας πεντήκοντα ναῦς ἀποστει-
λάντων ἐπὶ βοήθειαν τοῖς ἡττημένοις, ἅπασαι περὶ τὸν Ἄθω
μετὰ τῶν ἀνδρῶν διεφθάρησαν ὑπὸ τοῦ χειμῶνος.
Ἀλκιβιάδου κάθοδος καὶ στρατηγία.
Πόλεμος Αἰγεσταίοις καὶ Σελινουντίοις περὶ τῆς ἀμφις-
βητουμένης χώρας.

324
Ὡς Ἀλκιβιάδης καὶ Θηραμένης ἐνίκησαν Λακεδαιμονίους

ἅμα πεζῇ καὶ κατὰ θάλατταν ἐπιφανέστατα.
Ὡς Καρχηδόνιοι μεγάλας δυνάμεις διαβιβάσαντες ἐν Σι-
κελίᾳ Σελινοῦντα καὶ Ἱμέραν κατὰ κράτος εἷλον.
Ὡς εἰς τὸν Πειραιέα καταπλεύσας μετὰ πολλῶν λαφύρων
μεγάλης ἔτυχεν ἀποδοχῆς Ἀλκιβιάδης.
Ὡς Ἆγις ὁ βασιλεὺς μεγάλῃ δυνάμει τὰς Ἀθήνας πολιορ-
κεῖν ἐπιβαλόμενος ἐξέπεσεν.
Ἀλκιβιάδου φυγή, καὶ κτίσις Θέρμων ἐν Σικελίᾳ.
Ναυμαχία Συρακοσίων πρὸς Καρχηδονίους καὶ νίκη Συ-
ρακοσίων.
Περὶ τῆς ἐν Ἀκράγαντι εὐδαιμονίας καὶ τῶν ἐν αὐτῇ
κατασκευασμάτων.
Ὡς Καρχηδόνιοι τριάκοντα μυριάσι στρατεύσαντες εἰς
Σικελίαν ἐπολιόρκησαν Ἀκράγαντα.
Ὡς Συρακόσιοι παραλαβόντες τοὺς συμμάχους μυρίοις
στρατιώταις ἐβοήθουν τοῖς Ἀκραγαντίνοις.
Ὡς τετρακισμυρίων Καρχηδονίων ἀπαντησάντων ἐνί-
κησαν οἱ Συρακόσιοι καὶ πλείους τῶν ἑξακισχιλίων κατέ-
κοψαν.

ἂν εἴχομεν τὸν ἀπὸ τῶν προοιμίων καρπὸν προς-

λαμβάνεσθαι· ἐπεὶ δὲ ἐν ὀλίγαις βίβλοις ἐπηγγει-
λάμεθα μὴ μόνον τὰς πράξεις ἐφ' ὅσον ἂν δυνώ-
μεθα 8γράψειν, ἀλλὰ καὶ περιλήψεσθαι χρόνον πλεί-
ονα τῶν χιλίων καὶ ἑκατὸν ἐτῶν, ἀναγκαῖόν ἐστι
τὸν πολὺν λόγον τῶν προοιμίων παραπέμψαντας
ἐπ' αὐτὰς ἔρχεσθαι τὰς πράξεις, τοῦτο μόνον προ-
ειπόντας, ὅτι κατὰ μὲν τὰς προηγουμένας ἓξ βίβλους
ἀνεγράψαμεν τὰς ἀπὸ τῶν Τρωικῶν πράξεις ἕως
εἰς τὸν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων ψηφισθέντα πόλεμον
ἐπὶ Συρακοσίους, εἰς ὃν ἀπὸ Τροίας ἁλώσεως ἐστὶν
ἔτη ἑπτακόσια ἑξήκοντα 8ὀκτώ· ἐν ταύτῃ δὲ προς-
αναπληροῦντες τὸν συνεχῆ χρόνον, ἀρξόμεθα μὲν
ἀπὸ τῆς ἐπὶ Συρακοσίους στρατείας, καταλήξομεν
δ' ἐπὶ τὴν ἀρχὴν τοῦ δευτέρου πολέμου Καρχηδο-
νίοις πρὸς Διονύσιον τὸν Συρακοσίων τύραννον.
Ἐπ' ἄρχοντος γὰρ Ἀθήνησι Χαβρίου Ῥωμαῖοι
μὲν ἀντὶ τῶν ὑπάτων κατέστησαν χιλιάρχους τρεῖς,
Λεύκιον Σέργιον, Μάρκον Παπίριον, Μάρκον Σε-
ρουίλιον. ἐπὶ δὲ τούτων Ἀθηναῖοι ψηφισάμενοι
τὸν πρὸς Συρακοσίους πόλεμον τάς τε ναῦς
325

ἴχνος οὐδεὶς τῆς πράξεως εὑρεῖν ἠδυνήθη.

Τριήρων μὲν ἑκατὸν τεσσαράκοντα ἑτοιμασμένων,
ὁλκάδων δὲ καὶ τῶν ἱππαγωγῶν, ἔτι δὲ τῶν τὸν
σῖτον καὶ τὴν ἄλλην παρασκευὴν κομιζόντων πολύς
τις ἀριθμὸς ἦν· ὁπλῖται δὲ καὶ σφενδονῆται, πρὸς
δὲ τούτοις ἱππεῖς καὶ τῶν συμμάχων πλείους τῶν
ἑπτακισχιλίων ἐκτὸς τῶν ἐν τοῖς πληρώμασι. τότε
μὲν οὖν οἱ στρατηγοὶ μετὰ τῆς βουλῆς ἐν ἀπορ-
ρήτῳ συνεδρεύοντες ἐβουλεύοντο, πῶς χρὴ διοικῆσαι
τὰ κατὰ τὴν Σικελίαν, ἐὰν τῆς νήσου κρατήσωσιν.
ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς Σελινουντίους μὲν καὶ Συρακο-
σίους ἀνδραποδίσασθαι, τοῖς δ' ἄλλοις ἁπλῶς τάξαι
φόρους, οὓς κατ' ἐνιαυτὸν οἴσουσιν Ἀθηναίοις.
τῇ δ' ὑστεραίᾳ κατέβαινον οἱ στρατηγοὶ μετὰ τῶν
στρατιωτῶν εἰς τὸν Πειραιέα, καὶ συνηκολούθει πᾶς
ὁ κατὰ τὴν πόλιν ὄχλος ἀναμὶξ ἀστῶν τε καὶ ξέ-
νων, ἑκάστου τοὺς ἰδίους συγγενεῖς τε καὶ φίλους
προπέμποντος. αἱ μὲν οὖν τριήρεις παρ' ὅλον τὸν
λιμένα παρώρμουν κεκοσμημέναι τοῖς ἐπὶ ταῖς πρῴ-
ραις ἐπισήμασι καὶ τῇ λαμπρότητι τῶν ὅπλων· ὁ
δὲ κύκλος ἅπας τοῦ λιμένος ἔγεμε θυμιατηρίων καὶ

εἰς δὲ Θουρίους κατενεχθέντες πάντων ἔτυχον τῶν

φιλανθρώπων. ἐκεῖθεν δὲ καταπλεύσαντες εἰς Κρό-
τωνα, καὶ λαβόντες ἀγορὰν παρὰ τῶν Κροτωνια-
τῶν, τῆς τε Λακινίας Ἥρας τὸ ἱερὸν παρέπλευσαν
καὶ τὴν Διοσκουριάδα καλουμένην ἄκραν ὑπερέ-
θεντο. μετὰ δὲ ταῦτα τὸ καλούμενόν τε Σκυλή-
τιον καὶ Λοκροὺς παρήλλαξαν, καὶ τοῦ Ῥηγίου καθ-
ορμισθέντες ἐγγὺς ἔπειθον τοὺς Ῥηγίνους συμ-
μαχεῖν· οἱ δὲ ἀπεκρίναντο βουλεύσεσθαι μετὰ τῶν
ἄλλων Ἰταλιωτῶν.
Συρακόσιοι δ' ἀκούσαντες ἐπὶ τοῦ πορθμοῦ τὰς
δυνάμεις εἶναι τῶν Ἀθηναίων, στρατηγοὺς κατέ-
στησαν αὐτοκράτορας τρεῖς, Ἑρμοκράτην, Σικανόν,
Ἡρακλείδην, οἳ τοὺς στρατιώτας κατέγραφον καὶ
πρέσβεις ἐπὶ τὰς κατὰ Σικελίαν πόλεις ἀπέστελλον,
δεόμενοι τῆς κοινῆς σωτηρίας ἀντιλαμβάνεσθαι·
τοὺς γὰρ Ἀθηναίους τῷ μὲν λόγῳ πρὸς Συρακο-
326
σίους ἐνίστασθαι τὸν πόλεμον, τῇ δ' ἀληθείᾳ

καταστρέψασθαι βουλομένους ὅλην τὴν νῆσον.
Ἀκραγαντῖνοι μὲν οὖν καὶ Νάξιοι συμμαχήσειν
ἔφησαν Ἀθηναίοις, Καμαριναῖοι δὲ καὶ Μεσσήνιοι
Διόδωρος Σικελός. Ιστορική βιβλιοήκη. (lib. 1-20) Book 13, Chap. 4, sec. 5, line 5
δυνάμεως, καὶ κατέπλευσαν τῆς Σικελίας εἰς Νά-

ξον. δεξαμένων δ' αὐτοὺς τῶν ἐν τῇ πόλει φιλο-
φρόνως, παρέπλευσαν ἐκεῖθεν εἰς Κατάνην. τῶν
δὲ Καταναίων εἰς μὲν τὴν πόλιν οὐ δεχομένων τοὺς
στρατιώτας, τοὺς δὲ στρατηγοὺς ἐασάντων εἰσελ-
θεῖν καὶ παρασχομένων ἐκκλησίαν, οἱ στρατηγοὶ
τῶν Ἀθηναίων περὶ συμμαχίας διελέγοντο. δημη-
γοροῦντος δὲ τοῦ Ἀλκιβιάδου τῶν στρατιωτῶν τινες
διελόντες πυλίδα παρεισέπεσον εἰς τὴν πόλιν· δι'
ἣν αἰτίαν ἠναγκάσθησαν οἱ Καταναῖοι κοινωνεῖν
τοῦ κατὰ τῶν Συρακοσίων πολέμου.
Τούτων δὲ πραττομένων οἱ κατὰ τὴν ἰδίαν ἔχ-
θραν μισοῦντες τὸν Ἀλκιβιάδην ἐν Ἀθήναις, πρό-
φασιν ἔχοντες τὴν τῶν ἀγαλμάτων περικοπήν, διέ-
βαλον αὐτὸν ἐν ταῖς δημηγορίαις ὡς συνωμοσίαν
κατὰ τοῦ δήμου πεποιημένον. συνελάβετο δ' αὐτῶν
ταῖς διαβολαῖς τὸ πραχθὲν παρὰ τοῖς Ἀργείοις· οἱ
γὰρ ἰδιόξενοι συνθέμενοι καταλῦσαι τὴν ἐν Ἄρ-
γει δημοκρατίαν πάντες ὑπὸ τῶν πολιτῶν ἀνῃρέ-
θησαν. πιστεύσας οὖν ὁ δῆμος ταῖς κατηγορίαις,
καὶ δεινῶς ὑπὸ τῶν δημαγωγῶν παροξυνθείς,

σαν θανάτου. ὁ δ' Ἀλκιβιάδης ἐκ τῆς Ἰταλίας δια-

πλεύσας ἐπὶ Πελοπόννησον ἔφυγεν εἰς Σπάρτην,
καὶ τοὺς Λακεδαιμονίους παρώξυνεν ἐπιθέσθαι τοῖς
Ἀθηναίοις.
Οἱ δ' ἐν Σικελίᾳ στρατηγοὶ μετὰ τῆς τῶν Ἀθη-
ναίων δυνάμεως παραπλεύσαντες εἰς Αἴγεσταν, Ὕκκαρα
μὲν Σικελικὸν πολισμάτιον ἑλόντες ἐκ τῶν λαφύ-
ρων συνήγαγον ἑκατὸν τάλαντα· κομισάμενοι δὲ
καὶ τριάκοντα τάλαντα παρὰ τῶν Αἰγεσταίων κατέ-
πλευσαν εἰς Κατάνην. βουλόμενοι δὲ τὸν πρὸς τῷ
μεγάλῳ λιμένι τόπον Συρακοσίων ἀκινδύνως κατα-
λαβέσθαι, πέμπουσιν ἄνδρα Καταναῖον, ἑαυτοῖς μὲν
πιστόν, τοῖς δὲ Συρακοσίων στρατηγοῖς πιθανόν,
327
διακελευσάμενοι λέγειν τοῖς ἡγεμόσι τῶν Συρακο-

σίων, ὅτι τινὲς Καταναίων συστάντες βούλονται
συχνοὺς τῶν Ἀθηναίων αὐλιζομένους ἀπὸ τῶν ὅπλων
ἐν τῇ πόλει νυκτὸς ἄφνω συλλαβόντες τὰς ἐν τῷ
λιμένι ναῦς ἐμπρῆσαι· πρὸς δὲ τὴν τούτων συντέ-
λειαν ἀξιοῦν τοὺς στρατηγοὺς ἐπιφανῆναι μετὰ δυ-
νάμεως, μήποτε τῆς ἐπιβολῆς ἀποτύχωσιν. ἐλθόν-
τος δὲ τοῦ Καταναίου πρὸς τοὺς ἡγεμόνας τ

συχνοὺς τῶν Ἀθηναίων αὐλιζομένους ἀπὸ τῶν ὅπλων

ἐν τῇ πόλει νυκτὸς ἄφνω συλλαβόντες τὰς ἐν τῷ
λιμένι ναῦς ἐμπρῆσαι· πρὸς δὲ τὴν τούτων συντέ-
λειαν ἀξιοῦν τοὺς στρατηγοὺς ἐπιφανῆναι μετὰ δυ-
νάμεως, μήποτε τῆς ἐπιβολῆς ἀποτύχωσιν. ἐλθόν-
τος δὲ τοῦ Καταναίου πρὸς τοὺς ἡγεμόνας τῶν Συ-
ρακοσίων καὶ δηλώσαντος τὰ προειρημένα, πιστεύ-
σαντες περὶ τούτων οἱ στρατηγοὶ συνετάξαντο νύκτα
καθ' ἣν ἐξάξουσι τὴν δύναμιν, καὶ τὸν ἄνθρωπον
ἐξαπέστειλαν εἰς τὴν Κατάνην. οἱ μὲν οὖν Συρα-
κόσιοι κατὰ τὴν τεταγμένην νύκτα ἦγον τὸ στρατό-
πεδον ἐπὶ τὴν Κατάνην, οἱ δὲ Ἀθηναῖοι παραπλεύ-
σαντες εἰς τὸν μέγαν λιμένα τῶν Συρακοσίων μετὰ
πολλῆς ἡσυχίας τοῦ τε Ὀλυμπίου κύριοι κατέστη-
σαν καὶ πάντα τὸν περικείμενον τόπον καταλαβό-
μενοι παρεμβολὴν ἐποιήσαντο. οἱ δὲ στρατηγοὶ τῶν
Συρακοσίων ὡς ᾔσθοντο τὴν ἀπάτην, ταχέως ἀνα-
στρέψαντες προσέβαλον τῇ παρεμβολῇ τῶν Ἀθη-
ναίων. ἐπεξελθόντων οὖν τῶν πολεμίων συνέστη
μάχη, καθ' ἣν οἱ Ἀθηναῖοι τετρακοσίους τῶν ἐναν-
τίων ἀνελόντες φυγεῖν ἠνάγκασαν

διαβολῆς τυχὼν ἐπ' ἀσεβείᾳ καὶ φοβηθεὶς τὸν δῆμον,

ἔφυγεν ἐκ τῆς Ἀττικῆς· οἱ δ' Ἀθηναῖοι τῷ ἀνελόντι
Διαγόραν ἀργυρίου τάλαντον ἐπεκήρυξαν.
Κατὰ δὲ τὴν Ἰταλίαν Ῥωμαῖοι πρὸς Αἴκους
πόλεμον ἔχοντες Λαβικοὺς ἐξεπολιόρκησαν. ταῦτα
μὲν οὖν ἐπράχθη κατὰ τοῦτον τὸν ἐνιαυτόν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Τισάνδρου Ῥωμαῖοι
μὲν ἀντὶ τῶν ὑπάτων χιλιάρχους κατέστησαν τέτ-
ταρας, Πόπλιον Λοκρήτιον, Γάιον Σερουίλιον,
Ἀγρίππαν Μενήνιον, Σπούριον Οὐετούριον. ἐπὶ
328
δὲ τούτων Συρακόσιοι πρέσβεις ἀποστείλαντες εἴς

τε Κόρινθον καὶ Λακεδαίμονα παρεκάλουν βοηθῆ-
σαι καὶ μὴ περιορᾶν αὐτοὺς περὶ τῶν ὅλων κινδυ-
νεύοντας. συνηγορήσαντος δ' αὐτοῖς Ἀλκιβιάδου
Λακεδαιμόνιοι μὲν ψηφισάμενοι βοηθεῖν τοῖς Συ-
ρακοσίοις στρατηγὸν εἵλοντο Γύλιππον, Κορίνθιοι
δὲ πλείονας μὲν τριήρεις παρεσκευάζοντο πέμπειν,
τότε δὲ μετὰ Γυλίππου Πύθην μετὰ δύο τριήρων
προαπέστειλαν εἰς Σικελίαν. ἐν δὲ τῇ Κατάνῃ Νι-
κίας καὶ Λάμαχος οἱ τῶν Ἀθηναίων στρατηγοί, παρα-
γενομένων αὐτοῖς ἐξ Ἀθηνῶν ἱππέων μὲν

σίων, ἀναλαβόντες τὴν δύναμιν ἔπλευσαν εἰς Συ-

ρακούσας. καὶ προσενεχθέντες τῇ πόλει νυκτὸς
ἔλαθον τοὺς Συρακοσίους καταλαβόμενοι τὰς Ἐπι-
πολάς. αἰσθόμενοι δ' οἱ Συρακόσιοι κατὰ τάχος
ἐβοήθουν, καὶ ἀποβαλόντες τῶν στρατιωτῶν τρια-
κοσίους εἰς τὴν πόλιν συνεδιώχθησαν. μετὰ δὲ
ταῦτα παραγενομένων τοῖς Ἀθηναίοις ἐξ Αἰγέστης
τριακοσίων μὲν ἱππέων, παρὰ δὲ τῶν Σικελῶν ἱπ-
πέων διακοσίων πεντήκοντα, συνήγαγον ἱππεῖς τοὺς
πάντας ὀκτακοσίους. κατασκευάσαντες δὲ περὶ τὸ
Λάβδαλον ὀχύρωμα, τὴν πόλιν τῶν Συρακοσίων
ἀπετείχιζον καὶ πολὺν φόβον τοῖς Συρακοσίοις ἐπέ-
στησαν. διόπερ ἐπεξελθόντες ἐκ τῆς πόλεως ἐπε-
χείρησαν διακωλύειν τοὺς οἰκοδομοῦντας τὸ τεῖχος·
γενομένης δ' ἱππομαχίας συχνοὺς ἀποβαλόντες ἐτρά-
πησαν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι τῷ μέρει τῆς δυνάμεως τὸν
ὑπερκείμενον τοῦ λιμένος τόπον κατελάβοντο, καὶ
τὴν καλουμένην Πολίχνην τειχίσαντες τό τε τοῦ
Διὸς ἱερὸν περιεβάλοντο καὶ ἐξ ἀμφοτέρων τῶν
μερῶν τὰς Συρακούσας ἐπολιόρκουν. τοιούτων δὲ
ἐλαττωμάτων περὶ τοὺς Συρακοσίους γενομένων

Λάβδαλον ὀχύρωμα, τὴν πόλιν τῶν Συρακοσίων

ἀπετείχιζον καὶ πολὺν φόβον τοῖς Συρακοσίοις ἐπέ-
στησαν. διόπερ ἐπεξελθόντες ἐκ τῆς πόλεως ἐπε-
χείρησαν διακωλύειν τοὺς οἰκοδομοῦντας τὸ τεῖχος·
γενομένης δ' ἱππομαχίας συχνοὺς ἀποβαλόντες ἐτρά-
329
πησαν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι τῷ μέρει τῆς δυνάμεως τὸν

ἠθύμουν οἱ κατὰ τὴν πόλιν· ὡς δ' ἤκουσαν Γύ-
λιππον εἰς Ἱμέραν καταπεπλευκέναι καὶ στρατιώτας
ἀθροίζειν, πάλιν ἐθάρρησαν. ὁ γὰρ Γύλιππος μετὰ
τεττάρων τριήρων καταπλεύσας εἰς Ἱμέραν τὰς μὲν
ναῦς ἐνεώλκησε, τοὺς δ' Ἱμεραίους πείσας συμμα-
χεῖν τοῖς Συρακοσίοις, παρά τε τούτων καὶ Γελῴων,
ἔτι δὲ Σελινουντίων καὶ Σικανῶν ἤθροιζε στρατιώ-
τας. συναγαγὼν δὲ τοὺς ἅπαντας τρισχιλίους μὲν
πεζούς, διακοσίους δ' ἱππεῖς, διὰ τῆς μεσογείου
παρῆγεν εἰς Συρακούσας. καὶ μετ' ὀλίγας ἡμέρας


ἠθύμουν οἱ κατὰ τὴν πόλιν· ὡς δ' ἤκουσαν Γύ-
λιππον εἰς Ἱμέραν καταπεπλευκέναι καὶ στρατιώτας
ἀθροίζειν, πάλιν ἐθάρρησαν. ὁ γὰρ Γύλιππος μετὰ
τεττάρων τριήρων καταπλεύσας εἰς Ἱμέραν τὰς μὲν
ναῦς ἐνεώλκησε, τοὺς δ' Ἱμεραίους πείσας συμμα-
χεῖν τοῖς Συρακοσίοις, παρά τε τούτων καὶ Γελῴων,
ἔτι δὲ Σελινουντίων καὶ Σικανῶν ἤθροιζε στρατιώ-
τας. συναγαγὼν δὲ τοὺς ἅπαντας τρισχιλίους μὲν
μετὰ τῶν Συρακοσίων ἐξήγαγε τὴν δύναμιν ἐπὶ
τοὺς Ἀθηναίους. γενομένης δὲ μάχης ἰσχυρᾶς Λά-
μαχος ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγὸς μαχόμενος ἐτε-
λεύτησε· πολλῶν δὲ παρ' ἀμφοτέρων ἀναιρεθέν-
των ἐνίκησαν Ἀθηναῖοι. μετὰ δὲ τὴν μάχην


μετὰ τῶν Συρακοσίων ἐξήγαγε τὴν δύναμιν ἐπὶ
τοὺς Ἀθηναίους. γενομένης δὲ μάχης ἰσχυρᾶς Λά-
μαχος ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγὸς μαχόμενος ἐτε-
330
λεύτησε· πολλῶν δὲ παρ' ἀμφοτέρων ἀναιρεθέν-

των ἐνίκησαν Ἀθηναῖοι. μετὰ δὲ τὴν μάχην παρα-
γενομένων τρισκαίδεκα τριήρων ἐκ Κορίνθου, τοὺς
ἐκ τῶν πληρωμάτων ἀναλαβὼν ὁ Γύλιππος μετὰ
τῶν Συρακοσίων προσέβαλε τῇ παρεμβολῇ τῶν
πολεμίων, καὶ τὰς Ἐπιπολὰς ἐπολιόρκει. ἐξελθόν-
των δὲ τῶν Ἀθηναίων συνῆψαν μάχην οἱ Συρα-
κόσιοι, καὶ πολλοὺς τῶν Ἀθηναίων ἀποκτείναν-
τες ἐνίκησαν, καὶ δι' ὅλης τῆς Ἐπιπολῆς τὸ τεῖχος
κατέσκαψαν· οἱ δ' Ἀθηναῖοι καταλιπόντες τὸν πρὸς
ταῖς Ἐπιπολαῖς τόπον πᾶσαν τὴν δύναμιν εἰς τὴν
ἄλλην παρεμβολὴν μετήγαγον. τούτων δὲ πραχθέν-
των οἱ Συρακόσιοι μὲν πρέσβεις ἀπέστειλαν εἰς
Κόρινθον καὶ Λακεδαίμονα περὶ βοηθείας· οἷς ἀπέ-
στειλαν Κορίνθιοι μετὰ Βοιωτῶν

των οἱ Συρακόσιοι μὲν πρέσβεις ἀπέστειλαν εἰς

Κόρινθον καὶ Λακεδαίμονα περὶ βοηθείας· οἷς ἀπέ-
στειλαν Κορίνθιοι μετὰ Βοιωτῶν μὲν καὶ Σικυω-
νίων χιλίους, Σπαρτιᾶται δ' ἑξακοσίους· Γύλιπ-
πος δὲ περιπορευόμενος τὰς κατὰ Σικελίαν πόλεις
πολλοὺς προετρέπετο συμμαχεῖν, καὶ λαβὼν στρα-
τιώτας παρά τε τῶν Ἱμεραίων καὶ Σικανῶν τρις-
χιλίους ἦγε διὰ τῆς μεσογείου. πυθόμενοι δὲ οἱ
Ἀθηναῖοι τὴν παρουσίαν αὐτῶν, ἐπιθέμενοι τοὺς
ἡμίσεις ἀνεῖλον· οἱ δὲ περιλειφθέντες διεσώθησαν
εἰς Συρακούσας. ἐλθόντων δὲ τῶν συμμάχων οἱ
Συρακόσιοι βουλόμενοι καὶ τῶν κατὰ θάλατταν
ἀγώνων ἀντιποιεῖσθαι, τάς τε προϋπαρχούσας ναῦς
καθείλκυσαν καὶ ἄλλας προσκατασκευάσαντες. ἐν
τῷ μικρῷ λιμένι τὰς ἀναπείρας ἐποιοῦντο. Νικίας
δὲ ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγὸς ἀπέστειλεν εἰς Ἀθή-
νας ἐπιστολάς, ἐν αἷς ἐδήλου ὅτι πολλοὶ πάρεισι
σύμμαχοι τοῖς Συρακοσίοις, καὶ διότι ναῦς οὐκ ὀλί-
γας πληρώσαντες ναυμαχεῖν διέγνωσαν· κατὰ τάχος
οὖν ἠξίου τριήρεις τε πέμπειν καὶ χρήματα καὶ
στρατηγοὺς τοὺς συνδιοικήσοντας τὸν πόλεμον·

λιπεῖν τὴν πολιορκίαν, καὶ τριήρων καὶ στρατιωτῶν,

331
ἔτι δὲ χρημάτων εὐποροῦντας· πρὸς δὲ τούτοις,

ἐὰν ἄνευ τῆς τοῦ δήμου γνώμης εἰρήνην ποιησά-
μενοι πρὸς τοὺς Συρακοσίους ἀποπλεύσωσιν εἰς τὴν
πατρίδα, κίνδυνον αὐτοῖς ἐπακολουθήσειν ἀπὸ τῶν
εἰωθότων τοὺς στρατηγοὺς συκοφαντεῖν. τῶν δὲ
εἰς τὸ συμβούλιον παρειλημμένων οἱ μὲν τῷ Δη-
μοσθένει συγκατέθεντο περὶ τῆς ἀναγωγῆς, οἱ δὲ
τῷ Νικίᾳ τὴν αὐτὴν γνώμην ἀπεφαίνοντο· διόπερ
οὐδὲν σαφὲς ἐπικρίναντες ἐφ' ἡσυχίας ἔμενον. τοῖς
δὲ Συρακοσίοις παραγενομένης συμμαχίας παρά τε
Σικελῶν καὶ Σελινουντίων, ἔτι δὲ Γελῴων, πρὸς
δὲ τούτοις Ἱμεραίων καὶ Καμαριναίων, οἱ μὲν Συρα-
κόσιοι μᾶλλον ἐθάρρουν, οἱ δ' Ἀθηναῖοι περιδεεῖς
ἐγίνοντο. τῆς δὲ νόσου μεγάλην ἐπίτασιν λαμβα-
νούσης πολλοὶ τῶν στρατιωτῶν ἀπέθνησκον, καὶ
πάντες μετεμέλοντο διὰ τὸ μὴ πάλαι τὸν ἀπόπλουν
πεποιῆσθαι. διὸ καὶ τοῦ πλήθους θορυβοῦντος,
καὶ τῶν ἄλλων πάντων ἐπὶ τὰς ναῦς ὁρμώντων, ὁ
Νικίας ἠναγκάσθη συγχωρῆσαι περὶ τῆς εἰς οἶκον
ἀναγωγῆς. ὁμογνωμόνων δὲ ὄντων τῶν στρατηγῶν,

κατὰ τὸ στρατόπεδον ὑστερεῖν, ὡς ἀπολειφθησόμε-

νον τὸν βραδύνοντα. μελλόντων δ' αὐτῶν τῇ ὑστε-
ραίᾳ πλεῖν, ἐξέλιπεν ἡ σελήνη τῆς ἐπιούσης νυκτός.
διόπερ ὁ Νικίας, καὶ φύσει δεισιδαίμων ὑπάρχων
καὶ διὰ τὴν ἐν τῷ στρατοπέδῳ νόσον εὐλαβῶς δια-
κείμενος, συνεκάλεσε τοὺς μάντεις. τούτων δ' ἀπο-
φηναμένων ἀναγκαῖον εἶναι τὰς εἰθισμένας τρεῖς
ἡμέρας ἀναβαλέσθαι τὸν ἔκπλουν, ἠναγκάσθησαν
καὶ οἱ περὶ τὸν Δημοσθένην συγκαταθέσθαι διὰ
τὴν πρὸς τὸ θεῖον εὐλάβειαν.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι παρά τινων αὐτομόλων πυ-
θόμενοι τὴν αἰτίαν τοῦ ὑπερτεθεῖσθαι τὸν ἀπό-
πλουν, τάς τε τριήρεις πάσας ἐπλήρωσαν, οὔσας
ἑβδομήκοντα καὶ τέσσαρας, καὶ τὰς πεζὰς δυνάμεις
ἐξαγαγόντες προσέβαλον τοῖς πολεμίοις καὶ κατὰ
γῆν καὶ κατὰ θάλατταν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι τριήρεις
πληρώσαντες ἓξ πρὸς ταῖς ὀγδοήκοντα, τὸ μὲν δεξιὸν
κέρας παρέδωκαν Εὐρυμέδοντι τῷ στρατηγῷ, καθ'
ὃ ἐτάχθη ὁ τῶν Συρακοσίων στρατηγὸς Ἀγάθαρ-
χος· ἐπὶ δὲ θατέρου μέρους Εὐθύδημος ἐτέτακτο,
καθ' ὃν ἀντετάξατο Σικανὸς τῶν Συρακοσίων
332

καὶ οἱ περὶ τὸν Δημοσθένην συγκαταθέσθαι διὰ

τὴν πρὸς τὸ θεῖον εὐλάβειαν.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι παρά τινων αὐτομόλων πυ-
θόμενοι τὴν αἰτίαν τοῦ ὑπερτεθεῖσθαι τὸν ἀπό-
πλουν, τάς τε τριήρεις πάσας ἐπλήρωσαν, οὔσας
ἑβδομήκοντα καὶ τέσσαρας, καὶ τὰς πεζὰς δυνάμεις
ἐξαγαγόντες προσέβαλον τοῖς πολεμίοις καὶ κατὰ
γῆν καὶ κατὰ θάλατταν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι τριήρεις
πληρώσαντες ἓξ πρὸς ταῖς ὀγδοήκοντα, τὸ μὲν δεξιὸν
κέρας παρέδωκαν Εὐρυμέδοντι τῷ στρατηγῷ, καθ'
ὃ ἐτάχθη ὁ τῶν Συρακοσίων στρατηγὸς Ἀγάθαρ-
χος· ἐπὶ δὲ θατέρου μέρους Εὐθύδημος ἐτέτακτο,
καθ' ὃν ἀντετάξατο Σικανὸς τῶν Συρακοσίων ἡγού-
μενος· τῆς δὲ μέσης τάξεως εἶχε τὴν ἡγεμονίαν
παρὰ μὲν τοῖς Ἀθηναίοις Μένανδρος, παρὰ δὲ τοῖς
Συρακοσίοις Πύθης ὁ Κορίνθιος. ὑπερτεινούσης
δὲ τῆς τῶν Ἀθηναίων φάλαγγος διὰ τὸ πλείοσιν
αὐτοὺς ἀγωνίζεσθαι τριήρεσιν, οὐχ ἥκιστα καθ' ὃ
πλεονεκτεῖν ἐδόκουν κατὰ τοῦτο ἠλαττώθησαν. ὁ
γὰρ Εὐρυμέδων ἐπιχειρήσας περιπλεῖν τὸ κέρας τῶν
ἐναντίων, ὡς ἀπεσπάσθη τῆς τάξεως, ἐπιστρεψάν

φθάρησαν. τῆς δὲ ναυμαχίας ἤδη γινομένης ὅλοις

τοῖς στόλοις, ὡς διεδόθη λόγος τόν τε στρατηγὸν
ἀνῃρῆσθαι καί τινας ναῦς ἀπολωλέναι, τὸ μὲν πρῶ-
τον αἱ μάλιστα συνεγγίζουσαι ταῖς διεφθαρμέναις
ναυσὶν ἐνέκλιναν, μετὰ δὲ ταῦτα τῶν Συρακοσίων
ἐπικειμένων καὶ διὰ τὸ γεγονὸς εὐημέρημα θρα-
σέως ἀγωνιζομένων, βιασθέντες οἱ Ἀθηναῖοι πάν-
τες φυγεῖν ἠναγκάσθησαν. γενομένου δὲ τοῦ δι-
ωγμοῦ πρὸς τὸ τεναγῶδες μέρος τοῦ λιμένος, οὐκ
ὀλίγαι τῶν τριήρων ἐν τοῖς βράχεσιν ἐπώκειλαν.
ὧν συμβαινόντων Σικανὸς ὁ τῶν Συρακοσίων
στρατηγὸς ταχέως ὁλκάδα κληματίδων καὶ δᾴδων,
ἔτι δὲ πίττης πληρώσας, ἐνέπρησε τὰς ἐν τοῖς βρά-
χεσι ναῦς κυλινδουμένας. ὧν ἀναφθεισῶν οἱ μὲν
Ἀθηναῖοι ταχέως τήν τε φλόγα κατέσβεσαν καὶ ἀπὸ
τῶν νεῶν ἐρρωμένως ἠμύναντο τοὺς ἐπιφερομένους,
ἄλλην οὐδεμίαν εὑρίσκοντες σωτηρίαν· τὰ δὲ πεζὰ
στρατόπεδα παρεβοήθει παρὰ τὸν αἰγιαλόν, ἐφ' ὃν
αἱ ναῦς ἐξεπεπτώκεισαν. ἁπάντων δὲ καρτερῶς
333
ὑπομενόντων τὸν κίνδυνον, ἐπὶ μὲν τῆς γῆς ἐτρά-

πησαν οἱ Συρακόσιοι, κατὰ θάλατταν δὲ προτερή

ὧν συμβαινόντων Σικανὸς ὁ τῶν Συρακοσίων

στρατηγὸς ταχέως ὁλκάδα κληματίδων καὶ δᾴδων,
ἔτι δὲ πίττης πληρώσας, ἐνέπρησε τὰς ἐν τοῖς βρά-
χεσι ναῦς κυλινδουμένας. ὧν ἀναφθεισῶν οἱ μὲν
Ἀθηναῖοι ταχέως τήν τε φλόγα κατέσβεσαν καὶ ἀπὸ
τῶν νεῶν ἐρρωμένως ἠμύναντο τοὺς ἐπιφερομένους,
ἄλλην οὐδεμίαν εὑρίσκοντες σωτηρίαν· τὰ δὲ πεζὰ
στρατόπεδα παρεβοήθει παρὰ τὸν αἰγιαλόν, ἐφ' ὃν
αἱ ναῦς ἐξεπεπτώκεισαν. ἁπάντων δὲ καρτερῶς
ὑπομενόντων τὸν κίνδυνον, ἐπὶ μὲν τῆς γῆς ἐτρά-
πησαν οἱ Συρακόσιοι, κατὰ θάλατταν δὲ προτερή-
σαντες ἀπέπλευσαν εἰς τὴν πόλιν. ἀπώλοντο δὲ
τῶν μὲν Συρακοσίων ὀλίγοι, τῶν δ' Ἀθηναίων
ἄνδρες μὲν οὐκ ἐλάττους δισχιλίων, τριήρεις δ'
ὀκτωκαίδεκα.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι νομίζοντες μηκέτι τὸν κίνδυ-
νον εἶναι περὶ τῆς πόλεως, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ἐνε-
στηκέναι τὸν ἀγῶνα περὶ τοῦ λαβεῖν τὸ στρατόπε-
δον μετὰ τῶν πολεμίων αἰχμάλωτον, ἀπέφραττον
τὸ στόμα τοῦ λιμένος ζεῦγμα κατασκευάζοντες.
ἀκάτους τε γὰρ καὶ τριήρεις, ἔτι δὲ στρογγύλας

τοῖς ἔργοις ἐπέθηκαν [συντέλειαν]. οἱ δ' Ἀθηναῖοι

θεωροῦντες αὑτοῖς πάντοθεν τὴν σωτηρίαν ἀποκε-
κλεισμένην, ἔκριναν ἁπάσας τὰς τριήρεις πληροῦν
καὶ τῶν πεζῶν τοὺς κρατίστους ἐμβιβάσαι, τῷ τε
πλήθει τῶν νεῶν καὶ τῇ τῶν ἀγωνιζομένων ὑπὲρ
τῆς σωτηρίας ἀπονοίᾳ καταπλήξειν τοὺς Συρακο-
σίους. διόπερ τοὺς ἐπὶ ταῖς ἡγεμονίαις τεταγμέ-
νους καὶ τοὺς ἀρίστους ἐξ ὅλου τοῦ στρατεύματος
ἐμβιβάσαντες τριήρεις μὲν ἐπλήρωσαν πέντε λειπού-
σας τῶν ἑκατὸν εἴκοσι, τοὺς δὲ λοιποὺς ἐπὶ τῆς
γῆς ἔταξαν παρὰ τὸν αἰγιαλόν. οἱ δὲ Συρακόσιοι
τὸ μὲν πεζὸν στράτευμα πρὸ τῆς πόλεως ἔστησαν,
τριήρεις δὲ συνεπλήρωσαν ἑβδομήκοντα τέσσαρας·
συμπαρείποντό τε τὰς ὑπηρετικὰς ἔχοντες ναῦς παῖ-
δες ἐλεύθεροι, τοῖς τε ἔτεσιν ὄντες ὑπὸ τὴν τῶν
νεανίσκων ἡλικίαν καὶ συναγωνιζόμενοι μετὰ τῶν
πατέρων. τὰ δὲ περὶ τὸν λιμένα τείχη καὶ πᾶς ὁ
334
τῆς πόλεως ὑπερκείμενος τόπος ἔγεμε σωμάτων·

γυναῖκές τε γὰρ καὶ παρθένοι καὶ οἱ [ἐν] ταῖς ἡλι-
κίαις τὴν ἐν τῷ πολέμῳ χρείαν παρέχεσθαι μὴ
δυνάμενοι, τοῦ παντὸς πολέμου τὴν κρίσιν λαμβά

καταλελειμμένης ἐλπίδος· ἐν γὰρ ταῖς τῶν ναυμα-

χεῖν μελλόντων ἀρεταῖς καὶ ἑαυτῶν ἁπάντων καὶ
τῆς πατρίδος κεῖσθαι τὴν σωτηρίαν. καὶ τοὺς μὲν
τέκνων ὄντας πατέρας τῶν υἱῶν ὑπομιμνήσκων,
τοὺς δ' ἐνδόξων γεγονότας πατέρων παρακαλῶν
τὰς τῶν προγόνων ἀρετὰς μὴ καταισχῦναι, τοὺς δ'
ὑπὸ τοῦ δήμου τετιμημένους προτρεπόμενος ἀξίους
φανῆναι τῶν στεφάνων, ἅπαντας δ' ἀναμνησθέντας
τῶν ἐν Σαλαμῖνι τροπαίων ἠξίου μὴ καταρρῖψαι
τῆς πατρίδος τὴν περιβόητον δόξαν, μηδὲ αὑτοὺς
ἀνδραπόδων τρόπον παραδοῦναι τοῖς Συρακοσίοις.
ὁ μὲν οὖν Νικίας τοιούτοις χρησάμενος λόγοις πά-
λιν ἐπὶ τὴν ἰδίαν τάξιν ἐπανῆλθεν· οἱ δ' ἐν ταῖς
ναυσὶ παιανίσαντες ἔπλεον, καὶ φθάσαντες τοὺς
πολεμίους διέλυον τὸ ζεῦγμα. οἱ δὲ Συρακόσιοι
ταχέως ἐπαναχθέντες συνετάττοντο ταῖς τριήρεσι,
καὶ συμπλεκόμενοι τοῖς ἐναντίοις ἠνάγκασαν αὐτοὺς
ἐπιστρέφειν ἀπὸ τοῦ ζεύγματος καὶ διαμάχεσθαι.
ποιουμένων δὲ τὰς ἀνακρούσεις τῶν μὲν ἐπὶ τὸν
αἰγιαλόν, τῶν δ' εἰς μέσον τὸν λιμένα, τινῶν δὲ
πρὸς τὰ τείχη, ταχέως ἀπ' ἀλλήλων διεσπάσθησαν

τοὺς δ' ἐνδόξων γεγονότας πατέρων παρακαλῶν

τὰς τῶν προγόνων ἀρετὰς μὴ καταισχῦναι, τοὺς δ'
ὑπὸ τοῦ δήμου τετιμημένους προτρεπόμενος ἀξίους
φανῆναι τῶν στεφάνων, ἅπαντας δ' ἀναμνησθέντας
τῶν ἐν Σαλαμῖνι τροπαίων ἠξίου μὴ καταρρῖψαι
τῆς πατρίδος τὴν περιβόητον δόξαν, μηδὲ αὑτοὺς
ἀνδραπόδων τρόπον παραδοῦναι τοῖς Συρακοσίοις.
ὁ μὲν οὖν Νικίας τοιούτοις χρησάμενος λόγοις πά-
λιν ἐπὶ τὴν ἰδίαν τάξιν ἐπανῆλθεν· οἱ δ' ἐν ταῖς
ναυσὶ παιανίσαντες ἔπλεον, καὶ φθάσαντες τοὺς
πολεμίους διέλυον τὸ ζεῦγμα. οἱ δὲ Συρακόσιοι
ταχέως ἐπαναχθέντες συνετάττοντο ταῖς τριήρεσι,
καὶ συμπλεκόμενοι τοῖς ἐναντίοις ἠνάγκασαν αὐτοὺς
335

αἱ τριήρεις ἅπασαι, καὶ χωρισθέντων ἀπὸ τῶν κλεί-
θρων πλήρης ἦν ὁ λιμὴν τῶν κατ' ὀλίγους ναυμα-
χούντων. ἔνθα δὴ παραβόλως ἀμφοτέρων περὶ τῆς
νίκης ἀγωνιζομένων, οἱ μὲν Ἀθηναῖοι τῷ τε πλή


αἱ τριήρεις ἅπασαι, καὶ χωρισθέντων ἀπὸ τῶν κλεί-
θρων πλήρης ἦν ὁ λιμὴν τῶν κατ' ὀλίγους ναυμα-
χούντων. ἔνθα δὴ παραβόλως ἀμφοτέρων περὶ τῆς
νίκης ἀγωνιζομένων, οἱ μὲν Ἀθηναῖοι τῷ τε πλή-
θει τῶν νεῶν θαρροῦντες καὶ σωτηρίαν ἄλλην οὐχ
ὁρῶντες θρασέως ἐκινδύνευον καὶ τὸν ἐν τῇ μάχῃ
θάνατον εὐγενῶς ὑπέμενον· οἱ δὲ Συρακόσιοι θεα-
τὰς τῶν ἀγώνων ἔχοντες γονεῖς καὶ παῖδας ἐφιλο-
τιμοῦντο πρὸς ἀλλήλους, ἑκάστου βουλομένου δι'
ἑαυτοῦ τὴν νίκην περιγενέσθαι τῇ πατρίδι. διὸ
καὶ πολλοὶ ταῖς τῶν ἐναντίων πρῴραις ἐπιβάντες,
τῆς οἰκείας νεὼς ὑφ' ἑτέρας τρωθείσης, ἐν μέσοις
τοῖς πολεμίοις ἀπελαμβάνοντο. ἔνιοι δὲ σιδηρᾶς
χεῖρας ἐπιβάλλοντες ἠνάγκαζον τοὺς ἀντιταττομέ-
νους ἐπὶ τῶν νεῶν πεζομαχεῖν. πολλάκις δὲ τὰς
ἰδίας ἔχοντες ναῦς συντετριμμένας, εἰς τὰς τῶν
ἐναντίων μεθαλλόμενοι, καὶ τοὺς μὲν ἀποκτείνον

πλήρη θορύβου, καὶ πολλάκις ἐπὶ μίαν ναῦν πλείους

ἐπιφερομένας, οὔθ' ὅ,τι σημαίνοιεν εἶχον, μὴ τῶν
αὐτῶν πρὸς ἅπαντα συμφερόντων, οὔτε πρὸς τοὺς
κελεύοντας τοὺς ἑτέρους ἐνεδέχετο βλέπειν διὰ τὸ
πλῆθος τῶν βελῶν. ἁπλῶς δὲ τῶν παραγγελλομέ-
νων οὐδεὶς οὐδὲν ἤκουε, τῶν σκαφῶν θραυομένων
καὶ παρασυρομένων τῶν ταρσῶν, ἅμα δὲ καὶ τῇ
κραυγῇ τῶν ναυμαχούντων καὶ τῶν ἀπὸ τῆς γῆς
συμφιλοτιμουμένων. τοῦ γὰρ αἰγιαλοῦ παντὸς τὸ
μὲν ὑπὸ τῶν πεζῶν τῶν Ἀθηναίων κατείχετο, τὸ
δ' ὑπὸ τῶν Συρακοσίων, ὥστ' ἐνίοτε τοὺς παρὰ
τὴν γῆν ναυμαχοῦντας συμμάχους ἔχειν τοὺς ἐπὶ
τῆς χέρσου στρατοπεδεύοντας. οἱ δ' ἐπὶ τῶν τει-
336
χῶν ὅτε μὲν ἴδοιεν τοὺς ἰδίους εὐημεροῦντας, ἐπαιά-

νιζον, ὅτε δ' ἐλαττουμένους, ἔστενον καὶ μετὰ
δακρύων τοῖς θεοῖς προσηύχοντο. ἐνίοτε γάρ, εἰ
τύχοι, τῶν Συρακοσίων τριήρων παρὰ τὰ τείχη
διαφθείρεσθαί τινας συνέβαινε, καὶ τοὺς ἰδίους ἐν
ὀφθαλμοῖς τῶν συγγενῶν ἀναιρεῖσθαι, καὶ θεωρεῖν
γονεῖς μὲν τέκνων ἀπώλειαν, ἀδελφὰς δὲ καὶ γυ-
ναῖκας ἀνδρῶν καὶ ἀδελφῶν οἰκτρὰν καταστροφήν.

τύχοι, τῶν Συρακοσίων τριήρων παρὰ τὰ τείχη

διαφθείρεσθαί τινας συνέβαινε, καὶ τοὺς ἰδίους ἐν
ὀφθαλμοῖς τῶν συγγενῶν ἀναιρεῖσθαι, καὶ θεωρεῖν
γονεῖς μὲν τέκνων ἀπώλειαν, ἀδελφὰς δὲ καὶ γυ-
ναῖκας ἀνδρῶν καὶ ἀδελφῶν οἰκτρὰν καταστροφήν.
ἐπὶ πολὺν δὲ χρόνον πολλῶν ἀπολλυμένων ἡ μάχη
τέλος οὐκ ἐλάμβανεν· οὐδὲ γὰρ οἱ θλιβόμενοι πρὸς
τὴν γῆν φεύγειν ἐτόλμων. οἱ μὲν γὰρ Ἀθηναῖοι
τοὺς ἀφισταμένους τῆς μάχης καὶ τῇ γῇ προσπλέον-
τας ἠρώτων, εἰ διὰ τῆς γῆς εἰς Ἀθήνας πλεῦσαι
νομίζουσιν, οἱ δὲ πεζοὶ τῶν Συρακοσίων τοὺς προς-
πλέοντας ἀνέκρινον, διὰ τί βουλομένων αὐτῶν εἰς
τὰς τριήρεις ἐμβαίνειν κωλύσαντες αὐτοὺς μάχε-
σθαι νῦν προδιδόασι τὴν πατρίδα, καὶ εἰ διὰ τοῦτο
ἔφραξαν τὸ στόμα τοῦ λιμένος, ὅπως κωλύσαντες
τοὺς πολεμίους αὐτοὶ φεύγωσιν ἐπὶ τὸν αἰγιαλόν,
καὶ τοῦ τελευτᾶν ὀφειλομένου πᾶσιν ἀνθρώποις
ποῖον ζητοῦσι καλλίω θάνατον ἢ τὸν ὑπὲρ τῆς
πατρίδος, ἣν ἔχοντες μάρτυρα τῶν ἀγώνων αἰσχρῶς
ἐγκαταλείπουσιν. τοιαῦτα δὲ τῶν ἀπὸ τῆς γῆς στρα-
τιωτῶν ὀνειδιζόντων τοῖς προσπλέουσιν, οἱ πρὸς

ποῖον ζητοῦσι καλλίω θάνατον ἢ τὸν ὑπὲρ τῆς

πατρίδος, ἣν ἔχοντες μάρτυρα τῶν ἀγώνων αἰσχρῶς
ἐγκαταλείπουσιν. τοιαῦτα δὲ τῶν ἀπὸ τῆς γῆς στρα-
τιωτῶν ὀνειδιζόντων τοῖς προσπλέουσιν, οἱ πρὸς
τοὺς αἰγιαλοὺς ἀποφεύγοντες πάλιν ἀνέστρεφον,
καίπερ συντετριμμένας ἔχοντες τὰς ναῦς καὶ ὑπὸ
τῶν τραυμάτων καταβαρούμενοι. τῶν δὲ παρὰ τὴν
πόλιν κινδυνευόντων Ἀθηναίων ἐκβιασθέντων καὶ
πρὸς φυγὴν ὁρμησάντων, οἱ προσεχεῖς ἀεὶ τῶν Ἀθη-
ναίων ἐνέκλινον, καὶ κατ' ὀλίγον ἅπαντες ἐτράπη-
σαν. οἱ μὲν οὖν Συρακόσιοι μετὰ πολλῆς κραυγῆς
337
κατεδίωκον τὰς ναῦς ἐπὶ τὴν γῆν· τῶν δὲ Ἀθη-

ναίων ὅσοι μὴ μετέωροι διεφθάρησαν, ἐπεὶ πρὸς
τὰ βράχη προσηνέχθησαν, ἐκπηδῶντες ἐκ τῶν νεῶν
εἰς τὸ πεζὸν στρατόπεδον ἔφευγον. ὁ δὲ λιμὴν
πλήρης ἦν ὅπλων τε καὶ ναυαγίων, ὡς ἂν Ἀττικῶν
μὲν νεῶν ἀπολομένων ἑξήκοντα, παρὰ δὲ τῶν Συ-
ρακοσίων ὀκτὼ μὲν τελέως διεφθαρμένων, ἑκκαί-
δεκα δὲ συντετριμμένων. οἱ δὲ Συρακόσιοι τῶν τε
τριήρων ὅσας δυνατὸν ἦν εἷλκον ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ
τοὺς τετελευτηκότας πολίτας τε καὶ συμμάχους

πόλιν κινδυνευόντων Ἀθηναίων ἐκβιασθέντων καὶ

πρὸς φυγὴν ὁρμησάντων, οἱ προσεχεῖς ἀεὶ τῶν Ἀθη-
ναίων ἐνέκλινον, καὶ κατ' ὀλίγον ἅπαντες ἐτράπη-
σαν. οἱ μὲν οὖν Συρακόσιοι μετὰ πολλῆς κραυγῆς
κατεδίωκον τὰς ναῦς ἐπὶ τὴν γῆν· τῶν δὲ Ἀθη-
ναίων ὅσοι μὴ μετέωροι διεφθάρησαν, ἐπεὶ πρὸς
τὰ βράχη προσηνέχθησαν, ἐκπηδῶντες ἐκ τῶν νεῶν
εἰς τὸ πεζὸν στρατόπεδον ἔφευγον. ὁ δὲ λιμὴν
πλήρης ἦν ὅπλων τε καὶ ναυαγίων, ὡς ἂν Ἀττικῶν
μὲν νεῶν ἀπολομένων ἑξήκοντα, παρὰ δὲ τῶν Συ-
ρακοσίων ὀκτὼ μὲν τελέως διεφθαρμένων, ἑκκαί-
δεκα δὲ συντετριμμένων. οἱ δὲ Συρακόσιοι τῶν τε
τριήρων ὅσας δυνατὸν ἦν εἷλκον ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ
τοὺς τετελευτηκότας πολίτας τε καὶ συμμάχους
ἀνελόμενοι δημοσίας ταφῆς ἠξίωσαν.
Οἱ δ' Ἀθηναῖοι συνδραμόντες ἐπὶ τὰς τῶν ἡγε-
μόνων σκηνὰς ἐδέοντο τῶν στρατηγῶν μὴ τῶν νεῶν,
ἀλλὰ τῆς ἑαυτῶν φροντίζειν σωτηρίας. Δημοσθέ-
νης μὲν οὖν ἔφη δεῖν, λελυμένου τοῦ ζεύγματος,
κατὰ τάχος πληροῦν τὰς τριήρεις, καὶ ἀπροσδοκή-
τως ἐπιθεμένους ἐπηγγέλλετο ῥᾳδίως κρατήσειν τῆς

ἀλλὰ τῆς ἑαυτῶν φροντίζειν σωτηρίας. Δημοσθέ-

νης μὲν οὖν ἔφη δεῖν, λελυμένου τοῦ ζεύγματος,
κατὰ τάχος πληροῦν τὰς τριήρεις, καὶ ἀπροσδοκή-
τως ἐπιθεμένους ἐπηγγέλλετο ῥᾳδίως κρατήσειν τῆς
ἐπιβολῆς· Νικίας δὲ συνεβούλευε καταλιπόντας τὰς
ναῦς διὰ τῆς μεσογείου [χώρας] πρὸς τὰς συμ-
338
μαχίδας πόλεις ἀναχωρεῖν. ᾧ πάντες ὁμογνώμονες

γενόμενοι τῶν νεῶν τινας ἐνέπρησαν καὶ τὰ πρὸς
τὴν ἀπαλλαγὴν παρεσκευάζοντο. φανεροῦ δ' ὄντος
ὅτι τῆς νυκτὸς ἀναζεύξουσιν, Ἑρμοκράτης συνεβού-
λευε τοῖς Συρακοσίοις ἐξάγειν τῆς νυκτὸς ἅπαν τὸ
στρατόπεδον καὶ τὰς ὁδοὺς ἁπάσας προκαταλαβέ-
σθαι. οὐ πειθομένων δὲ τῶν στρατηγῶν διὰ τὸ
πολλοὺς μὲν τραυματίας εἶναι τῶν στρατιωτῶν,
πάντας δ' ὑπὸ τῆς μάχης κατακόπους ὑπάρχειν τοῖς
σώμασιν, ἀπέστειλέ τινας τῶν ἱππέων ἐπὶ τὴν
παρεμβολὴν τῶν Ἀθηναίων τοὺς ἐροῦντας, ὅτι
προαπεστάλκασιν οἱ Συρακόσιοι τοὺς τὰς ὁδοὺς καὶ
τοὺς ἐπικαιροτάτους τόπους προκαταληψομένους.
ποιησάντων δὲ τῶν ἱππέων τὸ προσταχθὲν ἤδη
νυκτὸς οὔσης, οἱ μὲν Ἀθηναῖοι νομίσαντες τῶν

γενόμενοι τῶν νεῶν τινας ἐνέπρησαν καὶ τὰ πρὸς

τὴν ἀπαλλαγὴν παρεσκευάζοντο. φανεροῦ δ' ὄντος
ὅτι τῆς νυκτὸς ἀναζεύξουσιν, Ἑρμοκράτης συνεβού-
λευε τοῖς Συρακοσίοις ἐξάγειν τῆς νυκτὸς ἅπαν τὸ
στρατόπεδον καὶ τὰς ὁδοὺς ἁπάσας προκαταλαβέ-
σθαι. οὐ πειθομένων δὲ τῶν στρατηγῶν διὰ τὸ
πολλοὺς μὲν τραυματίας εἶναι τῶν στρατιωτῶν,
πάντας δ' ὑπὸ τῆς μάχης κατακόπους ὑπάρχειν τοῖς
σώμασιν, ἀπέστειλέ τινας τῶν ἱππέων ἐπὶ τὴν
παρεμβολὴν τῶν Ἀθηναίων τοὺς ἐροῦντας, ὅτι
προαπεστάλκασιν οἱ Συρακόσιοι τοὺς τὰς ὁδοὺς καὶ
τοὺς ἐπικαιροτάτους τόπους προκαταληψομένους.
ποιησάντων δὲ τῶν ἱππέων τὸ προσταχθὲν ἤδη
νυκτὸς οὔσης, οἱ μὲν Ἀθηναῖοι νομίσαντες τῶν
Λεοντίνων τινὰς εἶναι τοὺς δι' εὔνοιαν ἀπηγγελ-
κότας, διεταράχθησαν οὐ μικρῶς καὶ τὴν ἀπαλλαγὴν
ὑπερέθεντο· ᾧπερ εἰ μὴ παρεκρούσθησαν, ἀσφαλῶς
ἂν ἐχωρίσθησαν. οἱ μὲν οὖν Συρακόσιοι τῆς ἡμέ-
ρας ὑποφωσκούσης ἀπέστειλαν τοὺς προκαταληψο-
μένους τὰ στενόπορα τῶν ὁδῶν· οἱ δὲ τῶν Ἀθη-
ναίων στρατηγοὶ διελόμενοι τοὺς στρατιώτας εἰς

κότας, διεταράχθησαν οὐ μικρῶς καὶ τὴν ἀπαλλαγὴν

ὑπερέθεντο· ᾧπερ εἰ μὴ παρεκρούσθησαν, ἀσφαλῶς
ἂν ἐχωρίσθησαν. οἱ μὲν οὖν Συρακόσιοι τῆς ἡμέ-
ρας ὑποφωσκούσης ἀπέστειλαν τοὺς προκαταληψο-
μένους τὰ στενόπορα τῶν ὁδῶν· οἱ δὲ τῶν Ἀθη-
339
ναίων στρατηγοὶ διελόμενοι τοὺς στρατιώτας εἰς

δύο μέρη, καὶ τὰ μὲν σκευοφόρα καὶ τοὺς ἀρρώ-
στους εἰς μέσον λαβόντες, τοὺς δὲ δυναμένους μά-
χεσθαι προηγεῖσθαι καὶ οὐραγεῖν τάξαντες, προῄε-
σαν ἐπὶ Κατάνης, ὧν μὲν Δημοσθένους, ὧν δὲ
Νικίου καθηγουμένων. οἱ δὲ Συρακόσιοι πεντή-
κοντα μὲν τὰς καταλειφθείσας ναῦς ἀναψάμενοι
κατήγαγον εἰς τὴν πόλιν, ἐκβιβάσαντες δ' ἐκ τῶν
τριήρων ἅπαντας καὶ καθοπλίσαντες, μετὰ πάσης
τῆς δυνάμεως ἠκολούθουν τοῖς Ἀθηναίοις, ἐξαπτό-
μενοι καὶ βαδίζειν εἰς τοὔμπροσθεν διακωλύοντες.
ἐπὶ τρεῖς δ' ἡμέρας ἐπακολουθοῦντες καὶ παντα-
χόθεν περιλαμβάνοντες ἀπεῖργον εὐθυπορεῖν πρὸς
τὴν σύμμαχον Κατάνην, παλινοδίαν δὲ καταναγκά-
σαντες ποιήσασθαι διὰ τοῦ Ἐλωρίου πεδίου, πρὸς

χόθεν περιλαμβάνοντες ἀπεῖργον εὐθυπορεῖν πρὸς

τὴν σύμμαχον Κατάνην, παλινοδίαν δὲ καταναγκά-
σαντες ποιήσασθαι διὰ τοῦ Ἐλωρίου πεδίου, πρὸς
τῷ Ἀσινάρῳ ποταμῷ περικυκλώσαντες ἀπέκτειναν
μὲν μυρίους 8ὀκτακισχιλίους, ἐζώγρησαν δὲ ἑπτακισχι-
λίους, ἐν οἷς καὶ τοὺς στρατηγοὺς Δημοσθένην καὶ
Νικίαν· οἱ δὲ λοιποὶ διηρπάσθησαν ὑπὸ τῶν στρα-
τιωτῶν. οἱ γὰρ Ἀθηναῖοι πάντοθεν ἀποκλειομένης
τῆς σωτηρίας ἠναγκάσθησαν τὰ ὅπλα καὶ ἑαυτοὺς
παραδοῦναι τοῖς πολεμίοις. τούτων δὲ πραχθέντων
οἱ Συρακόσιοι στήσαντες δύο τρόπαια, καὶ τὰ τῶν
στρατηγῶν ὅπλα πρὸς ἑκάτερον προσηλώσαντες,
ἀνέστρεψαν εἰς τὴν πόλιν.
Τότε μὲν οὖν τοῖς θεοῖς ἔθυσαν πανδημεί, τῇ
δ' ὑστεραίᾳ συναχθείσης ἐκκλησίας ἐβουλεύοντο,
πῶς χρήσονται τοῖς αἰχμαλώτοις. Διοκλῆς δέ τις,
τῶν δημαγωγῶν ἐνδοξότατος ὤν, ἀπεφήνατο γνώ-
μην ὡς δέοι τοὺς μὲν στρατηγοὺς τῶν Ἀθηναίων
μετ' αἰκίας ἀνελεῖν, τοὺς δ' ἄλλους αἰχμαλώτους
ἐν μὲν τῷ παρόντι τεθῆναι πάντας εἰς τὰς λατο-
μίας, μετὰ δὲ ταῦτα τοὺς μὲν συμμαχήσαντας τοῖς

λέγειν, ὡς κάλλιόν ἐστι τοῦ νικᾶν τὸ τὴν νίκην

ἐνεγκεῖν ἀνθρωπίνως. θορυβοῦντος δὲ τοῦ δήμου
καὶ τὴν δημηγορίαν οὐχ ὑπομένοντος, Νικόλαός τις,
ἐστερημένος ἐν τῷ πολέμῳ δυεῖν υἱῶν, ἀνέβαινεν
340
ἐπὶ τὸ βῆμα κατεχόμενος ὑπὸ τῶν οἰκετῶν διὰ τὸ

γῆρας· ὃν ὡς εἶδεν ὁ δῆμος, ἔληξε τοῦ θορύβου,
νομίζων κατηγορήσειν τῶν αἰχμαλώτων. γενομένης
οὖν σιωπῆς ὁ πρεσβύτερος ἐντεῦθεν ἤρξατο τῶν
λόγων.
Τῶν κατὰ τὸν πόλεμον ἀτυχημάτων, ἄνδρες
Συρακόσιοι, μέρος οὐκ ἐλάχιστον ἐγὼ μετέσχηκα·
δυεῖν γὰρ υἱῶν γενόμενος πατὴρ ἐξέπεμψα μὲν
αὐτοὺς εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς πατρίδος κίνδυνον, ὑπε-
δεξάμην δ' 8ἀντ' αὐτῶν ἀγγελίαν, ἣ τὸν ἐκείνων
θάνατον ἐμήνυεν. διὸ καὶ καθ' ἡμέραν ἐπιζητῶν τὴν
συμβίωσιν, καὶ τὴν τελευτὴν ἀναλογιζόμενος, ἐκεί-
νους μὲν μακαρίζω, τὸν ἐμαυτοῦ δὲ βίον ἐλεῶ,
γὰρ τὸν ὀφειλόμενον τῇ φύσει θάνατον εἰς πατρί-

δος σωτηρίαν ἀναλώσαντες ἀθάνατον ἑαυτῶν δόξαν
καταλελοίπασιν, ἐγὼ δ' ἐπὶ τῆς ἐσχάτης ἡλικίας
ἔρημος ὢν τῶν θεραπευσόντων τὸ γῆρας διπλοῦν
ἔχω τὸ πένθος, τὴν συγγένειαν ἅμα καὶ ἀρετὴν
ἐπιζητῶν· ὅσῳ γὰρ εὐγενέστερον ἐτελεύτησαν, το-
σούτῳ ποθεινοτέραν τὴν ὑπὲρ αὐτῶν μνήμην κατα-
λελοίπασιν. εἰκότως οὖν μισῶ τοὺς Ἀθηναίους,
δι' ἐκείνους οὐχ ὑπὸ τῶν τέκνων, ἀλλ' ὑπὸ οἰκε-
τῶν, ὡς ὁρᾶτε, χειραγωγούμενος. εἰ μὲν οὖν
ἑώρων, ὦ ἄνδρες Συρακόσιοι, τὴν παροῦσαν ἐνε-
στηκέναι βουλὴν ὑπὲρ Ἀθηναίων, εἰκότως ἂν καὶ
διὰ τὰς κοινὰς τῆς πατρίδος συμφορὰς καὶ διὰ τὰς
ἰδίας ἀτυχίας πικρῶς ἂν αὐτοῖς προσηνέχθην· ἐπεὶ
δ' ἅμα τῷ πρὸς τοὺς ἠτυχηκότας ἐλέῳ κρίνεται τό
τε κοινῇ συμφέρον καὶ ἡ πρὸς ἅπαντας ἀνθρώπους
ὑπὲρ τοῦ δήμου τῶν Συρακοσίων ἐξενεχθησομένη
δόξα, ἀκέραιον ποιήσομαι τὴν τοῦ συμφέροντος
συμβουλίαν. ὁ μὲν οὖν δῆμος τῶν Ἀθηναίων τῆς
ἰδίας ἀνοίας ἀξίαν κεκόμισται τιμωρίαν, πρῶτον
μὲν παρὰ θεῶν, μετὰ δὲ ταῦτα παρ' ἡμῶν τῶν

κου πολέμου καταρχομένους καὶ τὴν αὑτῶν ὑπερ-

οχὴν οὐκ ἐνεγκόντας ἀνθρωπίνως ἀνελπίστοις περι-
βαλεῖν συμφοραῖς. τίς γὰρ ἂν ἤλπισεν Ἀθηναίους,
μύρια μὲν εἰληφότας ἐκ Δήλου τάλαντα, τριήρεις
δὲ διακοσίας εἰς Σικελίαν ἀπεσταλκότας καὶ τοὺς
ἀγωνισομένους ἄνδρας πλείους τῶν τετρακισμυ-
ρίων, οὕτως μεγάλαις συμφοραῖς περιπεσεῖσθαι; ἀπὸ
341
γὰρ τῆς τηλικαύτης παρασκευῆς οὔτε ναῦς οὔτ'

ἀνὴρ οὐθεὶς ἐπανῆλθεν, ὥστε μηδὲ τὸν ἀγγελοῦντα
αὐτοῖς τὴν συμφορὰν περιλειφθῆναι. εἰδότες οὖν,
ἄνδρες Συρακόσιοι, τοὺς ὑπερηφανοῦντας [καὶ] παρὰ
θεοῖς καὶ παρ' ἀνθρώποις μισουμένους, προσκυ-
νοῦντες τὴν Τύχην μηθὲν ὑπὲρ ἄνθρωπον πράξητε.
τί γὰρ σεμνὸν φονεῦσαι τὸν ὑποπεπτωκότα; τί δ'
ἔνδοξον τιμωρίᾳ περιβαλεῖν; ὁ γὰρ ἀμετάθετον
ἔχων τὴν περὶ τῶν ἀτυχημάτων ὠμότητα συναδικεῖ
τὴν κοινὴν ἀνθρώπων ἀσθένειαν. οὐθεὶς γάρ ἐστιν
οὕτω φρόνιμος, ὥστε μεῖζον ἰσχῦσαι τῆς Τύχης, ἣ
φύσει ταῖς ἀνθρωπίναις ἡδομένη συμφοραῖς ὀξείας
τῆς εὐδαιμονίας ποιεῖ τὰς μεταβολάς. ἐροῦσί τινες ἴσως, ἠδίκησαν, καὶ τῆς κατ' αὐτῶν
τιμωρίας

τούντων εὐγνωμοσύνῃ· διόπερ οὐκ ἄξιον αὐτοὺς

τῆς ἡμετέρας ψευσθῆναι φιλανθρωπίας. οἱ μὲν
οὖν ἀμετάθετον τὴν ἔχθραν φυλάττοντες μαχόμενοι
τετελευτήκασιν, οἱ δ' ἑαυτοὺς ἡμῖν ἐγχειρίσαντες
ἀντὶ πολεμίων γεγόνασιν ἱκέται. οἱ γὰρ ἐν ταῖς
μάχαις τοῖς ἐναντίοις τὰ σώματα ἐγχειρίζοντες, ἐπ'
ἐλπίδι σωτηρίας τοῦτο πράττουσιν· εἰ δὲ πιστεύ-
σαντες τιμωρίας τεύξονται τηλικαύτης, οἱ μὲν
παθόντες ἀναδέξονται τὴν συμφοράν, οἱ δὲ πρά-
ξαντες ἀγνώμονες ἂν κληθεῖεν. δεῖ δὲ τοὺς τῆς
ἡγεμονίας ἀντιποιουμένους, ὦ ἄνδρες Συρακόσιοι,
μὴ οὕτως τοῖς ὅπλοις ἑαυτοὺς ἰσχυροὺς κατασκευ-
άζειν, ὡς τοῖς τρόποις ἐπιεικεῖς παρέχεσθαι. οἱ
γὰρ ὑποτεταγμένοι τοὺς μὲν φόβῳ κατισχύοντας
καιροτηρήσαντες ἀμύνονται διὰ τὸ μῖσος, τοὺς δὲ
φιλανθρώπως ἀφηγουμένους βεβαίως ἀγαπῶντες ἀεὶ
συναύξουσι τὴν ἡγεμονίαν. τί καθεῖλε τὴν Μήδων
ἀρχήν; ἡ πρὸς τοὺς ταπεινοτέρους ὠμότης. ἀπο-
στάντων γὰρ Περσῶν καὶ τὰ πλεῖστα τῶν ἐθνῶν
συνεπέθετο. πῶς γὰρ Κῦρος ἐξ ἰδιώτου τῆς Ἀσίας
ὅλης ἐβασίλευσε; τῇ πρὸς τοὺς κρατηθέντας

οὖν ἐν τοῖς ὅπλοις πλεονεκτήματα τύχῃ καὶ καιρῷ

κρίνεται πολλάκις, ἡ δ' ἐν ταῖς εὐπραξίαις ἡμερό-
της ἴδιόν ἐστι σημεῖον τῆς τῶν εὐτυχούντων ἀρε-
τῆς. διὸ μὴ φθονήσητε τῇ πατρίδι περιβόητον γε-
νέσθαι παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις, ὅτι τοὺς Ἀθηναίους
ἐνίκησεν οὐ μόνον τοῖς ὅπλοις, ἀλλὰ καὶ τῇ φιλαν-
342
θρωπίᾳ. φανήσονται γὰρ 8οἱ τῶν ἄλλων ὑπερέχειν

ἡμερότητι σεμνυνόμενοι τῇ παρ' ἡμῶν εὐγνωμοσύνῃ
πολυωρούμενοι, καὶ οἱ πρῶτοι βωμὸν ἐλέου καθι-
δρυσάμενοι τοῦτον ἐν τῇ πόλει τῶν Συρακοσίων
εὑρήσουσιν. ἐξ ὧν πᾶσιν ἔσται φανερόν, ὡς ἐκεῖ-
νοι μὲν δικαίως ἐσφάλησαν, ἡμεῖς δ' ἀξίως ηὐτυ-
χήσαμεν, εἴπερ οἱ μὲν τοιούτους ἀδικεῖν ἐπεχείρη-
σαν οἳ καὶ πρὸς τοὺς ἐχθροὺς εὐγνωμόνησαν, ἡμεῖς
δὲ τοιούτους ἐνικήσαμεν οἳ καὶ τοῖς πολεμιωτάτοις
μερίζουσι τὸν ἔλεον ἐτόλμησαν ἐπιβουλεῦσαι· ὥστε
μὴ μόνον ὑπὸ τῶν ἄλλων κατηγορίας τυγχάνειν
τοὺς Ἀθηναίους, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς ἑαυτῶν καταγι-
νώσκειν, εἰ τοιούτους ἄνδρας ἀδικεῖν ἐνεχείρησαν
καλόν, ὦ ἄνδρες Συρακόσιοι, κατάρξασθαι φιλίας,

τὴν ἁμαρτίαν μῖσος, μεγάλα δὲ καὶ πολλὰ τὰ πρὸς

εὔνοιαν αὐτοῖς εἰργασμένα. χωρὶς δὲ τῆς περὶ τὴν
πόλιν ἐντροπῆς καὶ κατ' ἰδίαν ἄν τις τοὺς αἰχμα-
λώτους ἐξετάζων εὕροι δικαίως ἐλέου τυγχάνοντας.
οἱ μὲν γὰρ σύμμαχοι τῇ τῶν κρατούντων ὑπεροχῇ
βιασθέντες ἠναγκάσθησαν συστρατεύειν. διόπερ εἰ
τοὺς ἐξ ἐπιβολῆς ἀδικήσαντας δίκαιόν ἐστι τιμω-
ρεῖσθαι, τοὺς ἀκουσίως ἐξαμαρτάνοντας προσῆκον
ἂν εἴη συγγνώμης ἀξιοῦν. τί λέγω Νικίαν, ὃς ἀπ'
ἀρχῆς τὴν πολιτείαν ὑπὲρ Συρακοσίων ἐνστησάμε-
νος μόνος ἀντεῖπεν ὑπὲρ τῆς εἰς Σικελίαν στρα-
τείας, ἀεὶ δὲ τῶν παρεπιδημούντων Συρακοσίων
φροντίζων καὶ πρόξενος ὢν διατετέλεκεν; ἄτοπον
οὖν Νικίαν κολάζεσθαι τὸν ὑπὲρ ἡμῶν Ἀθήνησι
πεπολιτευμένον, καὶ διὰ μὲν τὴν εἰς ἡμᾶς εὔνοιαν
μὴ τυχεῖν φιλανθρωπίας, διὰ δὲ τὴν ἐν τοῖς κοι-
νοῖς ὑπηρεσίαν ἀπαραιτήτῳ περιπεσεῖν τιμωρίᾳ, καὶ
τὸν μὲν ἐπαγαγόντα τὸν πόλεμον ἐπὶ Συρακοσίους
Ἀλκιβιάδην ἅμα καὶ παρ' ἡμῶν καὶ παρ' Ἀθηναίων
ἐκφυγεῖν τὴν τιμωρίαν, τὸν δ' ὁμολογουμένως φι

δ' ὁ Λάκων ἀπαραίτητον τὸ πρὸς Ἀθηναίους μῖσος

διαφυλάττων, ἀναβὰς ἐπὶ τὸ βῆμα τῶν λόγων τὴν
ἀρχὴν ἐντεῦθεν ἐποιήσατο. θαυμάζω μεγάλως,
ἄνδρες Συρακόσιοι, θεωρῶν ὑμᾶς οὕτως ταχέως,
περὶ ὧν ἔργῳ κακῶς πεπόνθατε, περὶ τούτων τῷ
λόγῳ μεταδιδασκομένους. εἰ γὰρ 8ὑμεῖς ὑπὲρ ἀνα-
στάσεως κινδυνεύσαντες πρὸς τοὺς ἐπὶ κατασκαφῇ
343
τῆς πατρίδος ὑμῶν παραγεγενημένους ἀνεῖσθε τοῖς

θυμοῖς, τί χρὴ νῦν ἡμᾶς διατείνεσθαι τοὺς μηδὲν
ἠδικημένους; δότε δέ μοι πρὸς θεῶν, ἄνδρες
Συρακόσιοι, συγγνώμην τὴν συμβουλίαν ἐκτιθεμένῳ
μετὰ παρρησίας· Σπαρτιάτης γὰρ ὢν καὶ τὸν λό-
γον ἔχω Σπαρτιάτην. καὶ πρῶτον ἄν τις ἐπιζητή-
σειε, πῶς Νικόλαος ἐλεῆσαί φησι τοὺς Ἀθηναίους,
οἳ τὸ γῆρας αὐτοῦ διὰ τὴν ἀπαιδίαν ἐλεεινὸν πε-
ποιήκασι, καὶ παριὼν εἰς ἐκκλησίαν ἐν ἐσθῆτι πεν-
θίμῃ δακρύει καὶ λέγει δεῖν οἰκτείρειν τοὺς φονεῖς
τῶν ἰδίων τέκνων. οὐκέτι γὰρ ἐπιεικής ἐστιν ὁ
τῶν συγγενεστάτων μετὰ τὴν τελευτὴν ἀμνημονῶν,
τὸν πόλεμον ἐπενθήσατε; πολλοὶ [οὖν] τῶν καθημέ-

νων ἐθορύβησαν. ὁ δ' ἐπιβαλών, Ὁρᾷς, φησί, τοὺς
τῷ θορύβῳ τὴν συμφορὰν ἐμφανίζοντας; πόσοι δὲ
ἀδελφοὺς ἢ συγγενεῖς ἢ φίλους ἀπολωλεκότες ἐπι-
ζητεῖτε; [καὶ] πολλῷ πλείους ἐπεσημήναντο. καὶ ὁ
Γύλιππος, Θεωρεῖς, ἔφη, τὸ πλῆθος τῶν δι' Ἀθη-
ναίους δυστυχούντων; οὗτοι πάντες οὐδὲν εἰς ἐκεί-
νους ἁμαρτάνοντες τῶν ἀναγκαιοτάτων σωμάτων
ἐστερήθησαν, καὶ τοσοῦτο μισεῖν τοὺς Ἀθηναίους
ὀφείλουσιν, ὅσον τοὺς ἰδίους ἠγαπήκασι. πῶς οὖν
οὐκ ἄτοπον, ἄνδρες Συρακόσιοι, τοὺς μὲν τετελευ-
τηκότας ἑκούσιον ὑπὲρ ὑμῶν ἑλέσθαι θάνατον, ὑμᾶς
δὲ ὑπὲρ ἐκείνων μηδὲ παρὰ τῶν πολεμιωτάτων λα-
βεῖν τιμωρίαν, καὶ ἐπαινεῖν μὲν τοὺς ὑπὲρ τῆς κοι-
νῆς ἐλευθερίας τοὺς ἰδίους ἀναλώσαντας βίους,
περὶ πλείονος δὲ τὴν τῶν φονέων ποιεῖσθαι σωτη-
ρίαν τῆς ἐκείνων τιμῆς; κοσμεῖν ἐψηφίσασθε δημο-
σίᾳ τοὺς τάφους τῶν μετηλλαχότων· καὶ τίνα καλ-
λίονα κόσμον εὑρήσετε τοῦ κολάσαι τοὺς ἐκείνων
αὐτόχειρας; εἰ μὴ νὴ Δία πολιτογραφήσαντες αὐ-
τοὺς βούλεσθε καταλιπεῖν ἔμψυχα τρόπαια τῶν

αὐτόχειρας; εἰ μὴ νὴ Δία πολιτογραφήσαντες αὐ-

τοὺς βούλεσθε καταλιπεῖν ἔμψυχα τρόπαια τῶν μετ-
ηλλαχότων. ἀλλὰ μεταβαλόντες τὴν τῶν πολεμίων
προσηγορίαν γεγόνασιν ἱκέται· πόθεν αὐτοῖς ταύ-
της τῆς φιλανθρωπίας συγκεχωρημένης; οἱ γὰρ ἀπ'
ἀρχῆς τὰ περὶ τούτων νόμιμα διατάξαντες τοῖς μὲν
δυστυχοῦσι τὸν ἔλεον, τοῖς δὲ διὰ πονηρίαν ἀδι-
κοῦσιν ἔταξαν τιμωρίαν. ἐν ποτέρᾳ δὴ τάξει θῶ-
μεν τοὺς αἰχμαλώτους; ἐν τῇ τῶν ἠτυχηκότων; καὶ
344
τίς αὐτοὺς Τύχη μὴ προαδικηθέντας ἐβιάσατο πο-

λεμεῖν Συρακοσίοις καὶ τὴν παρὰ πᾶσιν ἐπαινου-
μένην εἰρήνην ἀφέντας ἐπὶ κατασκαφῇ παρεῖναι τῆς
ὑμετέρας πόλεως; διόπερ ἑκουσίως ἑλόμενοι πόλε-
μον ἄδικον εὐψύχως ὑπομενόντων τὰ τούτου δεινά,
καὶ μή, κρατοῦντες μέν, ἀπαραίτητον ἐχόντων τὴν
καθ' ὑμῶν ὠμότητα, σφαλέντες δέ, τοῖς τῆς ἱκεσίας
φιλανθρώποις παραιτείσθων τὴν τιμωρίαν. εἰ δ'
ἐλέγχονται διὰ πονηρίαν καὶ πλεονεξίαν τοιούτοις
ἐλαττώμασι περιπεπτωκότες, μὴ καταμεμφέσθων
τὴν Τύχην, μηδ' ἐπικαλείσθων τὸ τῆς ἱκεσίας ὄνομα.
τοῦτο γὰρ παρ' ἀνθρώποις φυλάττεται τοῖς καθα

των οὐκ ἔπραξαν; πλεονεξίας ἴδιόν ἐστι τὸ ταῖς

ἰδίαις εὐτυχίαις οὐκ ἀρκούμενον τῶν πόρρω κειμέ-
νων καὶ μηδὲν προσηκόντων ἐπιθυμεῖν· οὗτοι ταῦτ'
ἔπραξαν. εὐδαιμονέστατοι γὰρ ὄντες τῶν Ἑλλή-
νων, τὴν εὐτυχίαν ὥσπερ βαρὺ φορτίον οὐ φέρον-
τες, τὴν πελάγει τηλικούτῳ διειργομένην Σικελίαν
ἐπεθύμησαν κατακληρουχῆσαι, τοὺς ἐνοικοῦντας
ἐξανδραποδισάμενοι. δεινόν ἐστι μὴ προαδικηθέν-
τας πόλεμον ἐπιφέρειν· καὶ τοῦτ' ἐνήργησαν. φίλοι
γὰρ ὄντες τὸν ἔμπροσθεν χρόνον, ἐξαίφνης ἀνελ-
πίστως τηλικαύτῃ δυνάμει Συρακοσίους ἐπολιόρκη-
σαν. ὑπερηφάνων ἐστὶ τὸ τῶν μήπω κρατηθέντων
προλαμβάνοντα τὴν Τύχην καταψηφίζεσθαι τιμω-
ρίαν· οὐδὲ τοῦτο παραλελοίπασι. πρὸ τοῦ γὰρ ἐπι-
βῆναι τῆς Σικελίας γνώμην ἐκύρωσαν Συρακοσίους
μὲν καὶ Σελινουντίους ἐξανδραποδίσασθαι, τοὺς δὲ
λοιποὺς διδόναι φόρους ἀναγκάζειν. ὅταν οὖν περὶ
τοὺς αὐτοὺς ἀνθρώπους ὑπάρχῃ πλεονεξία, ἐπι-
βουλή, ὑπερηφανία, τίς ἂν νοῦν ἔχων αὐτοὺς ἐλεή-
σειεν; ἐπεί τοί γε Ἀθηναῖοι πῶς ἐχρήσαντο Μιτυ-
ληναίοις; κρατήσαντες γὰρ αὐτῶν, ἀδικῆσαι μὲν

νων, τὴν εὐτυχίαν ὥσπερ βαρὺ φορτίον οὐ φέρον-

τες, τὴν πελάγει τηλικούτῳ διειργομένην Σικελίαν
ἐπεθύμησαν κατακληρουχῆσαι, τοὺς ἐνοικοῦντας
ἐξανδραποδισάμενοι. δεινόν ἐστι μὴ προαδικηθέν-
345
τας πόλεμον ἐπιφέρειν· καὶ τοῦτ' ἐνήργησαν. φίλοι

γὰρ ὄντες τὸν ἔμπροσθεν χρόνον, ἐξαίφνης ἀνελ-
πίστως τηλικαύτῃ δυνάμει Συρακοσίους ἐπολιόρκη-
σαν. ὑπερηφάνων ἐστὶ τὸ τῶν μήπω κρατηθέντων
προλαμβάνοντα τὴν Τύχην καταψηφίζεσθαι τιμω-
ρίαν· οὐδὲ τοῦτο παραλελοίπασι. πρὸ τοῦ γὰρ ἐπι-
βῆναι τῆς Σικελίας γνώμην ἐκύρωσαν Συρακοσίους
μὲν καὶ Σελινουντίους ἐξανδραποδίσασθαι, τοὺς δὲ
λοιποὺς διδόναι φόρους ἀναγκάζειν. ὅταν οὖν περὶ
τοὺς αὐτοὺς ἀνθρώπους ὑπάρχῃ πλεονεξία, ἐπι-
βουλή, ὑπερηφανία, τίς ἂν νοῦν ἔχων αὐτοὺς ἐλεή-
σειεν; ἐπεί τοί γε Ἀθηναῖοι πῶς ἐχρήσαντο Μιτυ-
ληναίοις; κρατήσαντες γὰρ αὐτῶν, ἀδικῆσαι μὲν
οὐδὲν βουλομένων, ἐπιθυμούντων δὲ τῆς ἐλευθε-
ρίας, ἐψηφίσαντο τοὺς ἐν τῇ πόλει κατασφάξαι.
ὠμόν τε καὶ βάρβαρον τὸ πεπραγμένον. καὶ ταῦτα
ἐξήμαρτον εἰς Ἕλληνας, εἰς συμμάχους, εἰς

γάρ ἐστιν, ὃν καθ' ἑτέρων νόμον τις ἔθηκε, τούτῳ

χρώμενον μὴ ἀγανακτεῖν. καὶ τί λέγω Μηλίους, 8οὓς
ἐκπολιορκήσαντες ἡβηδὸν ἀπέκτειναν, καὶ Σκιω-
ναίους, οἳ συγγενεῖς ὄντες τῆς αὐτῆς Μηλίοις τύ-
χης ἐκοινώνησαν; ὥστε δύο δήμους πρὸς Ἀττικὴν
ὀργὴν ἐπταικότας οὐδὲ τοὺς κηδεύσαντας ἔχειν τὰ
τῶν τετελευτηκότων σώματα. οὐ Σκύθαι τοῦτ'
ἔπραξαν, ἀλλ' ὁ προσποιούμενος φιλανθρωπίᾳ δια-
φέρειν δῆμος ψηφίσμασι τὰς πόλεις ἄρδην ἀνῄρη-
κεν. ἤδη λογίζεσθε, τί ἂν ἔπραξαν, εἰ τὴν τῶν
Συρακοσίων πόλιν ἐξεπόρθησαν· οἱ γὰρ τοῖς οἰ-
κείοις οὕτως ὠμῶς χρησάμενοι τοῖς μηδὲν προσή-
κουσι βαρυτέραν ἂν ἐξεῦρον τιμωρίαν. οὐκ ἔστιν
οὖν τούτοις δίκαιος ἀποκείμενος ἔλεος· αὐτοὶ γὰρ
αὐτὸν ἐπὶ τῶν ἰδίων ἀκληρημάτων ἀνῃρήκασι. ποῦ
γὰρ ἄξιον τούτοις καταφυγεῖν; πρὸς θεούς, ὧν τὰς
πατρίους τιμὰς ἀφελέσθαι προείλοντο; πρὸς ἀν-
θρώπους, οὓς δουλωσόμενοι παρεγένοντο; Δήμη-
τρα καὶ Κόρην καὶ τὰ τούτων ἐπικαλοῦνται μυ-
στήρια, τὴν ἱερὰν αὐτῶν νῆσον πεπορθηκότες; ναί,
ἀλλ' οὐκ αἴτιον τὸ πλῆθος τῶν Ἀθηναίων, ἀλλ'

πονηροῖς τὴν ἀπολογίαν παρεξόμεθα. ἁπλῶς δὲ

346
πάντων ἐστὶν ἀδικώτατον τῶν μὲν εὐεργεσιῶν μὴ

τοὺς συμβούλους, ἀλλὰ τὸν δῆμον ἀπολαμβάνειν
τὰς χάριτας παρὰ τῶν εὖ παθόντων, τῶν δ' ἀδι-
κημάτων ἐπὶ τοὺς ῥήτορας μεταφέρειν τὴν τιμω-
ρίαν. καὶ ἐπὶ τοσοῦτόν τινες ἐξεστήκασι τῶν λο-
γισμῶν, ὥστ' Ἀλκιβιάδην, εἰς ὃν τὴν ἐξουσίαν οὐκ
ἔχομεν, φασὶ δεῖν τιμωρεῖσθαι, τοὺς δ' αἰχμαλώ-
τους ἀγομένους ἐπὶ τὴν προσήκουσαν τιμωρίαν
ἀφεῖναι, καὶ πᾶσιν ἐνδείξασθαι, διότι τὴν δικαίαν
μισοπονηρίαν οὐκ ἔσχηκεν ὁ δῆμος τῶν Συρακο-
σίων. εἰ δὲ καὶ κατ' ἀλήθειαν αἴτιοι γεγόνασιν οἱ
σύμβουλοι τοῦ πολέμου, μεμφέσθω τὸ μὲν πλῆθος
τοῖς ῥήτορσιν ὑπὲρ ὧν ἐξηπάτησαν, ὑμεῖς δὲ δι-
καίως μετελεύσεσθε τὸ πλῆθος ὑπὲρ ὧν ἠδίκησθε.
καθόλου δ' εἰ μὲν ἐπιστάμενοι σαφῶς ἠδίκησαν,
δι' αὐτὴν τὴν προαίρεσιν ἄξιοι τιμωρίας, εἰ δ' εἰκῇ
βουλευσάμενοι τὸν πόλεμον ἐξήνεγκαν, οὐδ' ὣς
αὐτοὺς ἀφετέον, ἵνα μὴ σχεδιάζειν ἐν τοῖς τῶν ἄλ-
λων βίοις ἐθισθῶσιν. οὐ γὰρ δίκαιόν ἐστι τὴν
Ἀθηναίων ἄγνοιαν Συρακοσίοις φέρειν ἀπώλειαν,

μενοι ταπεινῶσαι, τοσούτους στρατιώτας ἀποδόντες

πάλιν ἰσχυροὺς κατασκευάσετε. οὐ γὰρ 8ἄν ποτ'
ἔγωγε πιστεύσαιμι, ὡς Ἀθηναῖοι τηλικαύτην ἔχθραν
ἐπανῃρημένοι βεβαίαν φυλάξουσι τὴν φιλίαν, ἀλλ'
ἀσθενεῖς μὲν ὄντες ὑποκριθήσονται τὴν εὔνοιαν,
ἀναλαβόντες δ' αὑτοὺς τὴν ἀρχαίαν προαίρεσιν εἰς
τέλος ἄξουσιν. ἐγὼ μὲν οὖν, ὦ Ζεῦ καὶ πάντες
θεοί, μαρτύρομαι πάντας ὑμᾶς μὴ σώζειν τοὺς πο-
λεμίους, μὴ ἐγκαταλιπεῖν τοὺς συμμάχους, μὴ πά-
λιν ἕτερον ἐπάγειν τῇ πατρίδι κίνδυνον. ὑμεῖς δέ,
ὦ ἄνδρες Συρακόσιοι, τούτους ἀφέντες, ἐὰν ἀποβῇ
τι δυσχερές, οὐδ' ἀπολογίαν ἑαυτοῖς εὐσχήμονα
καταλείψετε.
Τοιαῦτα διαλεχθέντος τοῦ Λάκωνος μετέπεσε τὸ
πλῆθος καὶ τὴν Διοκλέους γνώμην ἐκύρωσεν. διό-
περ οἱ μὲν στρατηγοὶ παραχρῆμα ἀνῃρέθησαν καὶ
οἱ σύμμαχοι, οἱ δ' Ἀθηναῖοι παρεδόθησαν εἰς τὰς
λατομίας, ὧν ὕστερον οἱ μὲν ἐπὶ πλεῖον παιδείας
μετεσχηκότες ὑπὸ τῶν νεωτέρων ἐξαρπαγέντες διε-
347
σώθησαν, οἱ δὲ λοιποὶ σχεδὸν ἅπαντες ἐν τῷ δε-

σμωτηρίῳ κακούμενοι τὸν βίον οἰκτρῶς κατέστρεψαν.

καταλείψετε.
Τοιαῦτα διαλεχθέντος τοῦ Λάκωνος μετέπεσε τὸ
πλῆθος καὶ τὴν Διοκλέους γνώμην ἐκύρωσεν. διό-
περ οἱ μὲν στρατηγοὶ παραχρῆμα ἀνῃρέθησαν καὶ
οἱ σύμμαχοι, οἱ δ' Ἀθηναῖοι παρεδόθησαν εἰς τὰς
λατομίας, ὧν ὕστερον οἱ μὲν ἐπὶ πλεῖον παιδείας
μετεσχηκότες ὑπὸ τῶν νεωτέρων ἐξαρπαγέντες διε-
σώθησαν, οἱ δὲ λοιποὶ σχεδὸν ἅπαντες ἐν τῷ δε-
σμωτηρίῳ κακούμενοι τὸν βίον οἰκτρῶς κατέστρεψαν.
Μετὰ δὲ τὴν κατάλυσιν τοῦ πολέμου Διοκλῆς
τοὺς νόμους ἀνέγραψε τοῖς Συρακοσίοις, καὶ συν-
έβη παράδοξον περὶ τὸν ἄνδρα τοῦτον γενέσθαι
περιπέτειαν. ἀπαραίτητος γὰρ ἐν τοῖς ἐπιτιμίοις
γενόμενος καὶ σκληρῶς κολάζων τοὺς ἐξαμαρτάνον-
τας, ἔγραψεν ἐν τοῖς νόμοις, ἐάν τις ὅπλον ἔχων
εἰς τὴν ἀγορὰν παραγένηται, θάνατον εἶναι πρός-
τιμον, οὔτε ἀγνοίᾳ δοὺς οὔτε ἄλλῃ τινὶ περιστάσει
συγγνώμην. προσαγγελθέντων δὲ πολεμίων ἐπὶ τῆς
χώρας ἐξεπορεύετο ξίφος ἔχων· αἰφνιδίου δὲ στά-
σεως καὶ ταραχῆς κατὰ τὴν ἀγορὰν γενομένης, ἀγνο-
ήσας μετὰ τοῦ ξίφους παρῆν εἰς τὴν ἀγοράν.

νίους. διόπερ ὁ δῆμος ἀθυμήσας ἐξεχώρησεν ἑκου-

σίως τῆς δημοκρατίας, ἑλόμενος δὲ ἄνδρας τετρα-
κοσίους, τούτοις τὴν διοίκησιν ἐπέτρεψε τῶν κοι-
νῶν. οἱ δὲ τῆς ὀλιγαρχίας προεστῶτες ναυπηγη-
σάμενοι πλείους τριήρεις ἀπέστειλαν τεσσαράκοντα
καὶ στρατηγούς. οὗτοι δὲ στασιάζοντες πρὸς ἀλ-
λήλους εἰς Ὠρωπὸν ἐξέπλευσαν· ἐκεῖ γὰρ ὥρμουν
αἱ τῶν πολεμίων τριήρεις. γενομένης οὖν ναυμα-
χίας ἐνίκων οἱ Λακεδαιμόνιοι, καὶ σκαφῶν εἴκοσι
καὶ δυεῖν ἐκυρίευσαν.
Συρακόσιοι δὲ καταλελυκότες τὸν πρὸς Ἀθη-
ναίους πόλεμον, τοὺς μὲν Λακεδαιμονίους συμμα-
χήσαντας, ὧν ἦρχε Γύλιππος, ἐτίμησαν τοῖς ἐκ τοῦ
πολέμου λαφύροις, συναπέστειλαν δ' αὐτοῖς εἰς Λα-
κεδαίμονα συμμαχίαν εἰς τὸν πρὸς Ἀθηναίους πό-
λεμον τριάκοντα καὶ πέντε τριήρεις, ὧν ἦρχεν Ἑρ-
μοκράτης ὁ πρωτεύων τῶν πολιτῶν. αὐτοὶ δὲ τὰς
348
ἐκ τοῦ πολέμου γενομένας ὠφελείας ἀθροίσαντες

τοὺς μὲν ναοὺς ἀναθήμασι καὶ σκύλοις ἐκόσμησαν,
τῶν δὲ στρατιωτῶν τοὺς ἀριστεύσαντας ταῖς προς-
ηκούσαις δωρεαῖς ἐτίμησαν.

λεμον τριάκοντα καὶ πέντε τριήρεις, ὧν ἦρχεν Ἑρ-

μοκράτης ὁ πρωτεύων τῶν πολιτῶν. αὐτοὶ δὲ τὰς
ἐκ τοῦ πολέμου γενομένας ὠφελείας ἀθροίσαντες
τοὺς μὲν ναοὺς ἀναθήμασι καὶ σκύλοις ἐκόσμησαν,
τῶν δὲ στρατιωτῶν τοὺς ἀριστεύσαντας ταῖς προς-
ηκούσαις δωρεαῖς ἐτίμησαν. μετὰ δὲ ταῦτα τῶν
δημαγωγῶν ὁ πλεῖστον παρ' αὐτοῖς ἰσχύσας Διο-
κλῆς ἔπεισε τὸν δῆμον μεταστῆσαι τὴν πολιτείαν
εἰς τὸ κλήρῳ τὰς ἀρχὰς διοικεῖσθαι, ἑλέσθαι δὲ καὶ
νομοθέτας εἰς τὸ τὴν πολιτείαν διατάξαι καὶ νόμους
καινοὺς ἰδίᾳ συγγράψαι. διόπερ οἱ Συρακόσιοι τοὺς
φρονήσει διαφέροντας τῶν πολιτῶν εἵλοντο νομο-
θέτας, ὧν ἦν ἐπιφανέστατος Διοκλῆς. τοσοῦτο
γὰρ τῶν ἄλλων διήνεγκε συνέσει καὶ δόξῃ, ὥστε
τῆς νομοθεσίας ὑπὸ πάντων κοινῇ γραφείσης ὀνο-
μασθῆναι τοὺς νόμους Διοκλέους. οὐ μόνον δὲ
τὸν ἄνδρα τοῦτον ζῶντα ἐθαύμασαν οἱ Συρακόσιοι,
ἀλλὰ καὶ τελευτήσαντα τιμαῖς ἡρωικαῖς ἐτίμησαν
καὶ νεὼν ᾠκοδόμησαν δημοσίᾳ τὸν ὕστερον ὑπὸ
Διονυσίου κατὰ τὴν τειχοποιίαν καθαιρεθέντα.
ἐθαυμάσθη δὲ ὁ ἀνὴρ οὗτος καὶ παρὰ τοῖς ἄλλοις

δημαγωγῶν ὁ πλεῖστον παρ' αὐτοῖς ἰσχύσας Διο-

κλῆς ἔπεισε τὸν δῆμον μεταστῆσαι τὴν πολιτείαν
εἰς τὸ κλήρῳ τὰς ἀρχὰς διοικεῖσθαι, ἑλέσθαι δὲ καὶ
νομοθέτας εἰς τὸ τὴν πολιτείαν διατάξαι καὶ νόμους
καινοὺς ἰδίᾳ συγγράψαι. διόπερ οἱ Συρακόσιοι τοὺς
φρονήσει διαφέροντας τῶν πολιτῶν εἵλοντο νομο-
θέτας, ὧν ἦν ἐπιφανέστατος Διοκλῆς. τοσοῦτο
γὰρ τῶν ἄλλων διήνεγκε συνέσει καὶ δόξῃ, ὥστε
τῆς νομοθεσίας ὑπὸ πάντων κοινῇ γραφείσης ὀνο-
μασθῆναι τοὺς νόμους Διοκλέους. οὐ μόνον δὲ
τὸν ἄνδρα τοῦτον ζῶντα ἐθαύμασαν οἱ Συρακόσιοι,
ἀλλὰ καὶ τελευτήσαντα τιμαῖς ἡρωικαῖς ἐτίμησαν
καὶ νεὼν ᾠκοδόμησαν δημοσίᾳ τὸν ὕστερον ὑπὸ
Διονυσίου κατὰ τὴν τειχοποιίαν καθαιρεθέντα.
ἐθαυμάσθη δὲ ὁ ἀνὴρ οὗτος καὶ παρὰ τοῖς ἄλλοις
349
Σικελιώταις· πολλαὶ γοῦν τῶν κατὰ τὴν νῆσον

πόλεων χρώμεναι διετέλεσαν τοῖς τούτου νόμοις,
μέχρι ὅτου πάντες οἱ Σικελιῶται τῆς Ῥωμαίων πο-
λιτείας ἠξιώθησαν. οἱ δ' οὖν Συρακόσιοι κατὰ τοὺς
νεωτέρους χρόνους κατὰ μὲν Τιμολέοντα νομοθε

πλεύσαντες τὰ περὶ τὴν ναυμαχίαν παρεσκευάζοντο.

Λακεδαιμόνιοι δὲ θεωροῦντες τοὺς πολεμίους τὰ
πρὸς τὴν μάχην ἑτοιμαζομένους, καὶ αὐτοὶ πένθ'
ἡμέρας ἀναπείρας ποιούμενοι καὶ γυμνάσαντες
τοὺς ἐρέτας, ἐξέταξαν τὸν στόλον εἰς ναυμαχίαν,
ὄντα νεῶν δυεῖν ἐλάττω τῶν ἐνενήκοντα. οὗτοι
μὲν οὖν ἐκ τοῦ πρὸς τὴν Ἀσίαν μέρους ἔστησαν
τὰς ναῦς, οἱ δ' Ἀθηναῖοι τὸ πρὸς τὴν Εὐρώπην
ἔχοντες ἀντανήγοντο, τῷ μὲν πλήθει λειπόμενοι,
ταῖς δ' ἐμπειρίαις ὑπερέχοντες. Λακεδαιμόνιοι μὲν
οὖν ἐπὶ τοῦ δεξιοῦ κέρατος ἔταξαν τοὺς Συρακο-
σίους, ὧν Ἑρμοκράτης ἀφηγεῖτο, τὸ δ' εὐώνυμον
αὐτοῖς συνεπλήρουν Πελοποννήσιοι, Μινδάρου
τὴν ἡγεμονίαν ἔχοντος. τῶν δ' Ἀθηναίων ἐπὶ
μὲν τὸ δεξιὸν ἐτάχθη Θράσυλλος, ἐπὶ δὲ τὸ εὐώ-
νυμον Θρασύβουλος. καὶ τὸ μὲν πρῶτον ἔσπευδον
ἀμφότεροι φιλοτιμούμενοι περὶ τοῦ τόπου, ὅπως
μὴ τὸν ῥοῦν ἔχωσιν ἐναντίον. διὸ καὶ πολὺν χρό-
νον ἀλλήλους περιέπλεον, διακλείοντες τὰ στενὰ
καὶ περὶ τῆς στάσεως τοπομαχοῦντες· μεταξὺ γὰρ
Ἀβύδου καὶ Σηστοῦ τῆς ναυμαχίας γινομένης συν

ὑπὸ τῆς τοῦ ῥοῦ βίας διακωλυόμενοι πράττειν ἐφ'

ἱκανὸν χρόνον διεκινδύνευον, οὐδετέρων δυναμέ-
νων τυχεῖν τῆς νίκης. ἰσορρόπου δὲ τῆς μάχης οὔσης,
ἐπεφάνησαν ὑπέρ τινος ἄκρας ναῦς εἴκοσι πέντε
παρὰ τῶν συμμάχων ἀπεσταλμέναι τοῖς Ἀθηναίοις.
φοβηθέντες δὲ οἱ Πελοποννήσιοι πρὸς τὴν Ἄβυδον
ἔφυγον, ἐξαπτομένων τῶν Ἀθηναίων καὶ φιλοτιμό-
τερον διωξάντων. τῆς δὲ ναυμαχίας τοιοῦτον τέλος
λαβούσης, Ἀθηναῖοι ναῦς ἔλαβον ὀκτὼ μὲν Χίων,
πέντε δὲ Κορινθίων, Ἀμβρακιωτῶν δὲ δύο, Συρα-
κοσίων δὲ καὶ Πελληνέων καὶ Λευκαδίων μίαν ἐξ
ἑκάστων· αὐτοὶ δὲ πέντε ναῦς ἀπέβαλον, ἃς πάσας
βυθισθῆναι συνέβη. μετὰ δὲ ταῦθ' οἱ περὶ τὸν
350
Θρασύβουλον ἔστησαν τρόπαιον ἐπὶ τῆς ἄκρας, οὗ

τὸ τῆς Ἑκάβης ἐστὶ μνημεῖον, καὶ τοὺς ἀπαγγε-
λοῦντας τὴν νίκην εἰς Ἀθήνας ἔπεμψαν, αὐτοὶ δὲ
μετὰ παντὸς τοῦ στόλου τὸν πλοῦν ἐπὶ Κύζικον
ἐποιήσαντο· αὕτη γὰρ πρὸ τῆς ναυμαχίας ἦν ἀφε-
στηκυῖα πρὸς Φαρνάβαζον τὸν Δαρείου στρατηγὸν
καὶ Κλέαρχον τὸν Λακεδαιμονίων ἡγεμόνα. εὑρόν-
τες δ' αὐτὴν ἀτείχιστον ῥᾳδίως τῆς ἐπιβολῆς ἐκρά
5
αὐτῶν ἀνεῖλε, τοὺς δ' ἄλλους συνέκλεισεν ἐντὸς

τῶν τειχῶν. παραπλησίως δὲ καὶ τὴν ἄλλην χώραν
ἅπασαν τὴν ὑπὸ Καρχηδονίους οὖσαν πορθῶν ἐπαί-
νου παρὰ τοῖς Σικελιώταις ἐτύγχανεν. εὐθὺ δὲ
καὶ τῶν Συρακοσίων οἱ πλεῖστοι μετεμελήθησαν,
ἀναξίως τῆς ἰδίας ἀρετῆς ὁρῶντες πεφυγαδευμένον
τὸν Ἑρμοκράτην. διὸ καὶ περὶ αὐτοῦ πολλῶν
λόγων γινομένων ἐν ταῖς ἐκκλησίαις, ὁ μὲν δῆμος
φανερὸς ἦν βουλόμενος καταδέχεσθαι τὸν ἄνδρα,
ὁ δ' Ἑρμοκράτης ἀκούων τὴν περὶ αὑτοῦ φήμην
ἐν ταῖς Συρακούσαις παρεσκευάζετο πρὸς τὴν αὑτοῦ
κάθοδον ἐπιμελῶς, εἰδὼς τοὺς ἀντιπολιτευομένους
ἀντιπράξοντας. καὶ τὰ μὲν κατὰ Σικελίαν ἐν
τούτοις ἦν.
Κατὰ δὲ τὴν Ἑλλάδα Θρασύβουλος πεμφθεὶς
παρ' Ἀθηναίων μετὰ νεῶν τριάκοντα καὶ πολλῶν
ὁπλιτῶν σὺν ἱππεῦσιν ἑκατὸν κατέπλευσεν εἰς τὴν
Ἔφεσον· ἐκβιβάσας δὲ τὴν δύναμιν κατὰ δύο τόπους
προσβολὰς ἐποιήσατο. τῶν δ' ἔνδον ἐπεξελθόντων
καρτερὰν συνέβη μάχην συστῆναι· πανδημεὶ δὲ
τῶν Ἐφεσίων ἀγωνισαμένων τετρακόσιοι μὲν τῶν

βεῖτο, μήποτε καιρὸν λαβόντες Ἀθηναῖοι τιμωρίαν

ἐπιθῶσι περὶ πάντων ὧν εἰς αὐτοὺς ἐξήμαρτεν·
αὐτὸς 8οὖν αὑτοῦ κατέγνω φυγήν.
Προσετέθη δὲ καὶ συνωρὶς κατὰ τὴν αὐτὴν
ὀλυμπιάδα, καὶ παρὰ Λακεδαιμονίοις Πλειστῶναξ
ὁ βασιλεὺς ἐτελεύτησεν ἄρξας ἔτη πεντήκοντα, δια-
δεξάμενος δὲ τὴν ἀρχὴν Παυσανίας ἦρξεν ἔτη τετ-
ταρακαίδεκα. οἱ δὲ τὴν Ῥόδον νῆσον κατοικοῦντες
καὶ Ἰηλυσὸν καὶ Λίνδον καὶ Κάμειρον μετῳκίσθη-
σαν εἰς μίαν πόλιν τὴν νῦν καλουμένην Ῥόδον.
Ἑρμοκράτης δ' ὁ Συρακόσιος ἀναλαβὼν τοὺς μετ'
351
αὐτοῦ στρατεύοντας ὥρμησεν ἐκ Σελινοῦντος, καὶ

παραγενόμενος πρὸς τὴν Ἱμέραν κατεστρατοπέ-
δευσεν ἐν τοῖς προαστείοις τῆς ἀνατετραμμένης
πόλεως. διαπυθόμενος δ' ἐν ᾧ τόπῳ παρετάχθησαν
οἱ Συρακόσιοι, τὰ τῶν τετελευτηκότων ὀστᾶ συνή-
θροιζε, παρασκευάσας δ' ἁμάξας πολυτελῶς κεκο-
σμημένας, ἐπὶ τούτων παρεκόμισεν αὐτὰ ἐπὶ τὴν
Συράκουσαν.

νόμων συνιέναι, τῶν δὲ μετ' αὐτοῦ τινας ἀπέστειλεν,

οἳ τὰς ἁμάξας παρεκόμισαν εἰς τὰς Συρακούσας.
ὁ δ' Ἑρμοκράτης ταῦτα ἔπραττεν, ὅπως ὁ μὲν Διο-
κλῆς ἀντιπράττων αὐτῷ περὶ τῆς καθόδου, δοκῶν
δ' αἴτιος εἶναι τοῦ περιεωρᾶσθαι τοὺς τετελευτη-
κότας ἀτάφους, προσκόψαι τοῖς πλήθεσιν, αὐτὸς
δὲ φιλανθρώπως τούτοις προσενεχθεὶς ἐπαγάγοι τὸ
πλῆθος εἰς τὴν προτέραν εὔνοιαν. τῶν οὖν ὀστῶν
παρακομισθέντων ἐνέπεσεν εἰς τὰ πλήθη στάσις,
τοῦ μὲν Διοκλέους κωλύοντος θάπτειν, τῶν δὲ
πολλῶν συγκατατιθεμένων. τέλος δ' οἱ Συρακό-
σιοι ἔθαψαν τε τὰ λείψανα τῶν τετελευτηκότων καὶ
πανδημεὶ τὴν ἐκφορὰν ἐτίμησαν. καὶ ὁ μὲν Διοκλῆς
ἐφυγαδεύθη, τὸν δ' Ἑρμοκράτην οὐδ' ὣς προσε-
δέξαντο· ὑπώπτευον γὰρ τὴν τἀνδρὸς τόλμαν, μή-
ποτε τυχὼν ἡγεμονίας ἀναδείξῃ ἑαυτὸν τύραννον.
ὁ μὲν οὖν Ἑρμοκράτης τότε τὸν καιρὸν οὐχ ὁρῶν
εὔθετον εἰς τὸ βιάσασθαι, πάλιν ἀνεχώρησεν εἰς
Σελινοῦντα. μετὰ δέ τινα χρόνον τῶν φίλων αὐ-
τὸν μεταπεμπομένων ὥρμησε μετὰ τρισχιλίων στρα-
τιωτῶν, καὶ πορευθεὶς διὰ τῆς Γελῴας ἧκε νυκτὸς

ὁ μὲν οὖν Ἑρμοκράτης τότε τὸν καιρὸν οὐχ ὁρῶν

εὔθετον εἰς τὸ βιάσασθαι, πάλιν ἀνεχώρησεν εἰς
Σελινοῦντα. μετὰ δέ τινα χρόνον τῶν φίλων αὐ-
τὸν μεταπεμπομένων ὥρμησε μετὰ τρισχιλίων στρα-
τιωτῶν, καὶ πορευθεὶς διὰ τῆς Γελῴας ἧκε νυκτὸς
ἐπὶ τὸν συντεταγμένον τόπον. οὐ δυνηθέντων δὲ
ἁπάντων ἀκολουθῆσαι τῶν στρατιωτῶν, ὁ μὲν Ἑρ-
μοκράτης μετ' ὀλίγων προσελθὼν τῷ κατὰ τὴν
352
Ἀχραδινὴν πυλῶνι, καὶ τῶν φίλων τινὰς εὑρὼν

προκατειλημμένους τοὺς τόπους, ἀνελάμβανε τοὺς
ἀφυστεροῦντας· οἱ δὲ Συρακόσιοι τὸ γεγενημένον
ἀκούσαντες σὺν τοῖς ὅπλοις ἦλθον εἰς τὴν ἀγοράν,
καθ' ἣν μετὰ πολλοῦ πλήθους ἐπιφανέντες τόν τε
Ἑρμοκράτην καὶ τῶν συμπραττόντων αὐτῷ τοὺς
πλείστους ἀπέκτειναν. τοὺς δὲ ἀπὸ τῆς μάχης δια-
σωθέντας μεθιστάντες εἰς κρίσιν φυγῇ κατεδίκαζον·
διόπερ τινὲς αὐτῶν πολλοῖς περιπεσόντες τραύμα-
σιν ὡς τετελευτηκότες ὑπὸ τῶν συγγενῶν παρεδό-
θησαν, ὅπως μὴ τῇ τοῦ πλήθους ὀργῇ παραδοθῶσιν,
8ἐν οἷς ἦν καὶ Διονύσιος ὁ μετὰ ταῦτα τῶν Συρα-
κοσίων τυραννήσας.

ἀφυστεροῦντας· οἱ δὲ Συρακόσιοι τὸ γεγενημένον

ἀκούσαντες σὺν τοῖς ὅπλοις ἦλθον εἰς τὴν ἀγοράν,
καθ' ἣν μετὰ πολλοῦ πλήθους ἐπιφανέντες τόν τε
Ἑρμοκράτην καὶ τῶν συμπραττόντων αὐτῷ τοὺς
πλείστους ἀπέκτειναν. τοὺς δὲ ἀπὸ τῆς μάχης δια-
σωθέντας μεθιστάντες εἰς κρίσιν φυγῇ κατεδίκαζον·
διόπερ τινὲς αὐτῶν πολλοῖς περιπεσόντες τραύμα-
σιν ὡς τετελευτηκότες ὑπὸ τῶν συγγενῶν παρεδό-
θησαν, ὅπως μὴ τῇ τοῦ πλήθους ὀργῇ παραδοθῶσιν,
8ἐν οἷς ἦν καὶ Διονύσιος ὁ μετὰ ταῦτα τῶν Συρα-
κοσίων τυραννήσας.
Τῶν δὲ κατὰ τὸν ἐνιαυτὸν τοῦτον πράξεων
τέλος ἐχουσῶν Ἀθήνησι μὲν Ἀντιγένης τὴν ἀρχὴν
παρέλαβε, Ῥωμαῖοι δ' ὑπάτους κατέστησαν Γάιον
Μάνιον Αἰμίλιον καὶ Γάιον Οὐαλέριον. περὶ δὲ
τούτους τοὺς χρόνους Κόνων ὁ τῶν Ἀθηναίων
στρατηγός, ἐπειδὴ παρέλαβε τὰς δυνάμεις ἐν Σάμῳ,
τάς τε παρούσας τῶν νεῶν ἐξηρτύετο καὶ τὰς παρὰ
τῶν συμμάχων ἤθροιζε, σπεύδων ἐφάμιλλον κατα-
σκευάσαι τὸν στόλον ταῖς τῶν πολεμίων ναυσίν.
οἱ δὲ Σπαρτιᾶται, τῷ Λυσάνδρῳ διεληλυθότος ἤδη

τῆς πόλεως τῶν Μιτυληναίων. ὁ γὰρ εἴσπλους ὑπὲρ

οὗ διηγωνίζοντο λιμένα μὲν εἶχε καλόν, ἐκτὸς δὲ
τῆς πόλεώς ἐστιν. ἡ μὲν γὰρ ἀρχαία πόλις μικρὰ
νῆσός ἐστιν, ἡ δ' ὕστερον προσοικισθεῖσα τῆς ἀν-
τιπέραν ἐστὶ Λέσβου· ἀνὰ μέσον δ' αὐτῶν ἐστιν
εὔριπος στενὸς καὶ ποιῶν τὴν πόλιν ὀχυράν. ὁ δὲ
Καλλικρατίδας ἐκβιβάσας τὴν δύναμιν περιεστρα-
353
τοπέδευσε τὴν πόλιν, καὶ πανταχόθεν προσβολὰς

ἐποιεῖτο. καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Μιτυλήνην ἐν τού-
τοις ἦν.
Κατὰ δὲ Σικελίαν Συρακόσιοι πέμψαντες εἰς
Καρχηδόνα πρέσβεις περί τε τοῦ πολέμου κατεμέμ-
φοντο καὶ [εἰς] τὸ λοιπὸν ἠξίουν παύσασθαι τῆς
διαφορᾶς. οἷς οἱ Καρχηδόνιοι τὰς ἀποκρίσεις
ἀμφιβόλους δόντες, ἐν μὲν τῇ Λιβύῃ μεγάλας παρε-
σκευάζοντο δυνάμεις, ἐπιθυμοῦντες ἁπάσας τὰς ἐν
τῇ νήσῳ πόλεις καταδουλώσασθαι· πρὶν ἢ δὲ τὰ
στρατόπεδα διαβιβάζειν, καταλέξαντες τῶν πολιτῶν
τινας καὶ τῶν ἄλλων Λιβύων τοὺς βουλομένους
ἔκτισαν ἐν τῇ Σικελίᾳ πρὸς αὐτοῖς τοῖς θερμοῖς
ὕδασι πόλιν, ὀνομάσαντες Θέρμα.

τοὺς δ' ἐν Σικελίᾳ καταλελειμμένους Καμπανοὺς

διὰ τὸ προσκεκοφέναι τοῖς Καρχηδονίοις μετὰ τῶν
Σικελιωτῶν ταχθησομένους. τέλος δὲ τῶν δυνά-
μεων ἀθροισθεισῶν εἰς Καρχηδόνα συνήχθησαν
αὐτοῖς οἱ πάντες σὺν ἱππεῦσιν οὐ πολλῷ πλείους,
ὡς μὲν Τίμαιος, τῶν δώδεκα μυριάδων, ὡς δ' Ἔφο-
ρος, τριάκοντα μυριάδες. Καρχηδόνιοι μὲν οὖν
τὰ πρὸς τὴν διάβασιν ἑτοιμάζοντες τάς τε τριήρεις
πάσας κατήρτιζον καὶ φορτηγὰ πλοῖς συνήγαγον
πλείω τῶν χιλίων· προαποστειλάντων δ' αὐτῶν εἰς
Σικελίαν τεσσαράκοντα τριήρεις, οἱ Συρακόσιοι κατὰ
τάχος ταῖς παραπλησίαις ναυσὶν ἐπεφάνησαν ἐν τοῖς
περὶ τὸν Ἔρυκα τόποις. γενομένης δὲ ναυμαχίας
ἐπὶ πολὺν χρόνον πεντεκαίδεκα μὲν τῶν Φοινις-
σῶν νεῶν διεφθάρησαν, αἱ δ' ἄλλαι νυκτὸς ἐπιγε-
νομένης ἔφυγον εἰς τὸ πέλαγος. ἀπαγγελθείσης δὲ
τῆς ἥττης τοῖς Καρχηδονίοις, Ἀννίβας ὁ στρατηγὸς
ἐξέπλευσε μετὰ νεῶν πεντήκοντα· ἔσπευδε γὰρ τοὺς
μὲν Συρακοσίους κωλῦσαι χρήσασθαι τῷ προτερή-
ματι, ταῖς δὲ ἰδίαις δυνάμεσιν ἀσφαλῆ παρασκευ-
άσαι τὸν κατάπλουν. διαβοηθείσης δὲ τῆς Ἀννίβα
βοηθείας κατὰ τὴν νῆσον, ἅπαντες προσεδόκων καὶ
τὰς δυνάμεις εὐθέως διαβιβασθήσεσθαι. αἱ δὲ πό-
λεις τὸ μέγεθος τῆς παρασκευῆς ἀκούουσαι, καὶ
συλλογιζόμεναι τὸν ἀγῶνα περὶ τῶν ὅλων ἐσόμε-
νον, οὐ μετρίως ἠγωνίων. οἱ μὲν οὖν Συρακόσιοι
πρός τε τοὺς κατ' Ἰταλίαν Ἕλληνας καὶ πρὸς
Λακεδαιμονίους περὶ συμμαχίας διεπέμποντο· ἀπέ-
στελλον δὲ καὶ πρὸς τὰς ἐν Σικελίᾳ πόλεις τοὺς
παρορμήσοντας τὰ πλήθη πρὸς τὸν ὑπὲρ τῆς κοινῆς
ἐλευθερίας κίνδυνον. Ἀκραγαντῖνοι δέ, ὁμοροῦντες
354
τῇ τῶν Καρχηδονίων ἐπικρατείᾳ, διελάμβανον, ὅπερ

ἦν, ἐπ' αὐτοὺς πρώτους ἥξειν τὸ τοῦ πολέμου
βάρος. ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς τόν τε σῖτον καὶ τοὺς
ἄλλους καρπούς, ἔτι δὲ τὰς κτήσεις ἁπάσας, ἀπὸ τῆς
χώρας κατακομίζειν ἐντὸς τῶν τειχῶν. κατ' ἐκεί

καὶ τῶν ἐπὶ τὰς φυλακὰς προπεμπομένων ἤγγελλόν

τινες διὰ νυκτὸς εἴδωλα φαίνεσθαι τῶν τετελευτη-
κότων. Ἰμίλκας δὲ θεωρῶν τὰ πλήθη δεισιδαιμο-
νοῦντα πρῶτον μὲν ἐπαύσατο καθαιρῶν τὰ μνη-
μεῖα, μετὰ δὲ ταῦτα ἱκέτευε τοὺς θεοὺς κατὰ τὸ
πάτριον ἔθος τῷ μὲν Κρόνῳ παῖδα σφαγιάσας, τῷ
δὲ Ποσειδῶνι πλῆθος ἱερείων καταποντίσας. οὐ μὴν
ἀπέστη γε τῶν ἔργων, ἀλλὰ χώσας τὸν παρὰ τὴν
πόλιν ποταμὸν μέχρι τῶν τειχῶν ἐπέστησε πάσας
τὰς μηχανὰς καὶ καθ' ἡμέραν προσβολὰς ἐποιεῖτο.
Οἱ δὲ Συρακόσιοι θεωροῦντες τὴν Ἀκράγαντος
πολιορκίαν, καὶ φοβούμενοι μὴ τῆς αὐτῆς τοῖς Σελι-
νουντίοις καὶ τοῖς Ἱμεραίοις τύχωσιν οἱ πολιορκού-
μενοι Τύχης, πάλαι μὲν ἔσπευδον ἐκπέμψαι τὴν βοή-
θειαν, τότε δὲ παραγενομένων τῶν ἐξ Ἰταλίας καὶ
Μεσσήνης συμμάχων στρατηγὸν Λαφναῖον εἵλαντο.
τὴν δὲ δύναμιν ἀθροίσαντες παρέλαβον κατὰ τὴν
ὁδὸν Καμαριναίους καὶ Γελῴους· ἔτι δὲ τῶν ἐκ τῆς
μεσογείου μεταπεμψάμενοί τινας ἐπ' Ἀκράγαντος τὴν
πορείαν ἐποιοῦντο, συμπαραπλεουσῶν αὐτοῖς καὶ τῶν
4
Μεσσήνης συμμάχων στρατηγὸν Λαφναῖον εἵλαντο.

τὴν δὲ δύναμιν ἀθροίσαντες παρέλαβον κατὰ τὴν
ὁδὸν Καμαριναίους καὶ Γελῴους· ἔτι δὲ τῶν ἐκ τῆς
μεσογείου μεταπεμψάμενοί τινας ἐπ' Ἀκράγαντος τὴν
πορείαν ἐποιοῦντο, συμπαραπλεουσῶν αὐτοῖς καὶ τῶν
νεῶν τριάκοντα. εἶχον δὲ τοὺς πάντας πεζοὺς μὲν
πλείους τῶν τρισμυρίων, ἱππεῖς δ' οὐκ ἐλάττους
τῶν πεντακισχιλίων. Ἰμίλκων δὲ πυθόμενος τὴν τῶν
πολεμίων ἔφοδον, ἀπέστειλεν αὐτοῖς ἀπαντᾶν τούς
τε Ἴβηρας καὶ Καμπανοὺς καὶ τῶν ἄλλων οὐκ ἐλάτ-
τους τετρακισμυρίων. ἤδη δὲ τῶν Συρακοσίων τὸν
Ἱμέραν ποταμὸν διαβεβηκότων ἀπήντησαν οἱ βάρ-
βαροι, καὶ παρατάξεως γενομένης ἐπὶ πολὺν χρόνον
ἐνίκησαν οἱ Συρακόσιοι καὶ πλείους τῶν ἑξακισχι-
λίων ἀνεῖλον. τελέως δὲ ὅλον τὸ στρατόπεδον διέ-
355
φθειραν καὶ μέχρι τῆς πόλεως κατεδίωξαν, ἀλλὰ

τῶν στρατιωτῶν ἀτάκτως διωκόντων ὁ στρατηγὸς
εὐλαβήθη, μήποτε μετὰ τοῦ λοιποῦ στρατεύματος
Ἰμίλκας ἐπιφανεὶς ἀναλάβῃ τὴν ἧτταν. καὶ γὰρ τοὺς
Ἱμεραίους ἐγίνωσκε παρὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν τοῖς
ὅλοις ἐπταικότας. οὐ μὴν ἀλλὰ τῶν βαρβάρων

σιτοπομπιῶν ἀποκλείοντες εἰς πολλὴν ἀπορίαν ἦγον.

οἱ δὲ Καρχηδόνιοι παρατάττεσθαι μὲν οὐ τολμῶντες,
τῇ δὲ σιτοδείᾳ δεινῶς πιεζούμενοι, μεγάλοις ἀτυ-
χήμασι περιέπιπτον. τῶν μὲν γὰρ στρατιωτῶν
πολλοὶ διὰ τὴν σπάνιν ἀπέθνησκον, οἱ δὲ Καμ-
πανοὶ μετὰ τῶν ἄλλων μισθοφόρων σχεδὸν ἅπαντες
ἐπὶ τὴν Ἰμίλκα σκηνὴν ὠθούμενοι τὰς σιτομετρίας
τὰς προτεταγμένας ᾔτουν· εἰ δὲ μή, διηπειλοῦντο
μεταβάλλεσθαι πρὸς τοὺς πολεμίους. ὁ δ' Ἰμίλκας
ἦν ἀκηκοώς τινος, ὅτι Συρακόσιοι πλῆθος σίτου
παρακομίζοιεν εἰς Ἀκράγαντα κατὰ θάλατταν. διόπερ
ταύτην μόνην ἔχων ἐλπίδα σωτηρίας, τοὺς μὲν στρα-
τιώτας ἔπεισεν ὀλίγας ἐπισχεῖν ἡμέρας, ἐνέχυρα
δοὺς τὰ παρὰ τῶν ἐκ Καρχηδόνος στρατευομένων
ποτήρια. καὶ αὐτὸς μὲν ἐκ Πανόρμου καὶ Μοτύης
μεταπεμψάμενος τεσσαράκοντα τριήρεις ἐπέθετο τοῖς
τὴν ἀγορὰν παρακομίζουσιν· οἱ δὲ Συρακόσιοι, τὸν
ἔμπροσθεν χρόνον τῶν βαρβάρων τῆς θαλάττης
παρακεχωρηκότων καὶ τοῦ χειμῶνος ἐνεστηκότος
ἤδη, κατεφρόνουν τῶν Καρχηδονίων, 8ὡς οὐκέτι

προσήνεγκαν, ὅπως ταῖς πατρῴαις οἰκίαις ἐναπο-

πνεύσωσιν. οὐ μὴν ἀλλὰ τὸ μὲν ἐκ τῆς πόλεως
ἐξιὸν πλῆθος οἱ στρατιῶται μετὰ τῶν ὅπλων παρέ-
πεμπον εἰς τὴν Γέλαν· ἡ δ' ὁδὸς καὶ πάντα τὰ πρὸς
τὴν Γελῴαν ἀποκεκλιμένα τῆς χώρας μέρη ἔγεμε
γυναικῶν καὶ παίδων ἀναμὶξ παρθένοις, αἳ τὴν
συνήθη τρυφὴν εἰς ὁδοιπορίαν σύντονον καὶ κακο-
πάθειαν ὑπεράγουσαν μεταβαλλόμεναι διεκαρτέρουν,
τοῦ φόβου τὰς ψυχὰς ἐντείνοντος. οὗτοι μὲν οὖν
ἀσφαλῶς διασωθέντες εἰς Γέλαν ὕστερον εἰς Λεον-
τίνους κατῴκησαν, Συρακοσίων αὐτοῖς δόντων τὴν
πόλιν ταύτην οἰκητήριον.
Ὁ δ' Ἰμίλκας ἅμα τῷ φωτὶ 8τὴν δύναμιν ἐντὸς
τῶν τειχῶν παρεισαγαγὼν σχεδὸν ἅπαντας τοὺς
356
ἐγκαταληφθέντας ἀνεῖλεν· ὅτε δὴ καὶ τοὺς ἐν τοῖς

ναοῖς καταπεφευγότας ἀποσπῶντες οἱ Καρχηδόνιοι
ἀνῄρουν. λέγεται δὲ τὸν Τελλίαν τὸν πρωτεύοντα
τῶν πολιτῶν πλούτῳ καὶ καλοκἀγαθίᾳ συνατυχῆσαι
τῇ πατρίδι, βουληθέντα καταφυγεῖν σύν τισιν ἑτέ-
ροις εἰς τὸ τῆς Ἀθηνᾶς ἱερόν, νομίζοντα τῆς εἰς
θεοὺς παρανομίας ἀφέξεσθαι τοὺς Καρχηδονίους·

προαίρεσιν οὐ τυγχάνοντας τοῦ ἀκριβοῦς προση-

κόντως κατηγορίας τυγχάνειν, ὅταν κολακεύοντές
τινας ἢ δι' ἔχθραν πικρότερον προσβάλλοντες
ἀποσφάλλωνται τῆς ἀληθείας.
Ἰμίλκας δὲ ὀκτὼ μῆνας πολιορκήσας τὴν πόλιν,
καὶ μικρὸν πρὸ τῆς χειμερινῆς τροπῆς κυριεύσας
αὐτῆς, οὐκ εὐθὺς κατέσκαψεν, ὅπως αἱ δυνάμεις
ἐν ταῖς οἰκίαις παραχειμάσωσιν. τῆς δὲ περὶ τὸν
Ἀκράγαντα συμφορᾶς διαγγελθείσης, τοσοῦτος τὴν
νῆσον κατέσχε φόβος, ὥστε τῶν Σικελιωτῶν τοὺς
μὲν εἰς Συρακούσας μεθίστασθαι, τοὺς δὲ εἰς τὴν
Ἰταλίαν τέκνα καὶ γυναῖκας καὶ τὴν ἄλλην κτῆσιν
ἀποσκευάζεσθαι. οἱ δὲ διαφυγόντες τὴν αἰχμαλω-
σίαν Ἀκραγαντῖνοι παραγενηθέντες εἰς Συρακούσας
κατηγόρουν τῶν στρατηγῶν, φάσκοντες διὰ τὴν
ἐκείνων προδοσίαν ἀπολωλέναι τὴν πατρίδα. συνέ-
βαινε δὲ καὶ ὑπὸ τῶν ἄλλων Σικελιωτῶν ἐπιτιμή-
σεως τυγχάνειν τοὺς Συρακοσίους, ὅτι τοιούτους
προστάτας αἱροῦνται, δι' οὓς ἀπολέσθαι κινδυνεύει
πᾶσα Σικελία. οὐ μὴν ἀλλὰ συναχθείσης ἐκκλησίας
ἐν Συρακούσαις, καὶ μεγάλων φόβων

δεδιότας τὴν περὶ αὑτοὺς ἀσθένειαν.

Πάντα δὲ πρὸς τὴν τῶν ἀκουόντων προαίρεσιν
καὶ τὴν ἰδίαν ἐπιβολὴν δημηγορήσας οὐ μετρίως
ἐξῆρε τὸν τῶν ἐκκλησιαζόντων θυμόν· ὁ γὰρ δῆμος
καὶ πάλαι μισῶν τοὺς στρατηγοὺς διὰ τὸ δοκεῖν
8κακῶς προΐστασθαι τοῦ πολέμου, τότε διὰ τῶν
λόγων παροξυνθεὶς παραυτίκα τοὺς μὲν ἔλυσε τῆς
ἀρχῆς, ἑτέρους δ' εἵλατο στρατηγούς, ἐν οἷς καὶ
τὸν Διονύσιον, ὃς ἐν ταῖς πρὸς Καρχηδονίους μάχαις
ἀνδρείᾳ δόξας διενηνοχέναι περίβλεπτος ἦν παρὰ
τοῖς Συρακοσίοις. διὸ καὶ μετεωρισθεὶς ταῖς ἐλπίσι
πᾶν ἐμηχανήσατο πρὸς τὸ γενέσθαι τῆς πατρίδος
357
τύραννος. μετὰ γὰρ τὴν παράληψιν τῆς ἀρχῆς οὔτε

συνήδρευσεν ἅμα τοῖς στρατηγοῖς οὔθ' ὅλως συνῆν·
ταῦτα δὲ πράττων διεδίδου λόγον ὡς διαπεμπομέ-
νων αὐτῶν πρὸς τοὺς πολεμίους. οὕτω γὰρ μάλιστ'
ἤλπιζεν ἐκείνων μὲν περιαιρήσεσθαι τὴν ἐξουσίαν,
ἑαυτῷ δὲ μόνῳ περιστήσειν τὴν στρατηγίαν. ταῦτα
δ' αὐτοῦ πράττοντος οἱ μὲν χαριέστατοι τῶν πολι-
τῶν ὑπώπτευον τὸ γινόμενον, καὶ κατὰ πάσας τὰς
συνόδους ἐβλασφήμουν αὐτόν, ὁ δὲ δημοτικὸς

νων αὐτῶν πρὸς τοὺς πολεμίους. οὕτω γὰρ μάλιστ'

ἤλπιζεν ἐκείνων μὲν περιαιρήσεσθαι τὴν ἐξουσίαν,
ἑαυτῷ δὲ μόνῳ περιστήσειν τὴν στρατηγίαν. ταῦτα
δ' αὐτοῦ πράττοντος οἱ μὲν χαριέστατοι τῶν πολι-
τῶν ὑπώπτευον τὸ γινόμενον, καὶ κατὰ πάσας τὰς
συνόδους ἐβλασφήμουν αὐτόν, ὁ δὲ δημοτικὸς
ὄχλος, ἀγνοῶν τὴν ἐπιβουλήν, ἐπῄνει καὶ μόγις
ἔφασκε τὴν πόλιν προστάτην εὑρηκέναι βέβαιον.
οὐ μὴν ἀλλὰ πολλάκις ἐκκλησίας συναγομένης περὶ
τῆς εἰς τὸν πόλεμον παρασκευῆς, θεωρήσας τοὺς
Συρακοσίους καταπεπληγμένους τὸν ἀπὸ τῶν πολε-
μίων φόβον, συνεβούλευε κατάγειν τοὺς φυγάδας·
ἄτοπον γὰρ ὑπάρχειν ἐκ μὲν Ἰταλίας καὶ Πελοπον-
νήσου μεταπέμπεσθαι βοήθειαν παρὰ τῶν ἀλλο-
τρίων, τοὺς δὲ πολίτας μὴ βούλεσθαι πρὸς τοὺς
ἰδίους κινδύνους συμπαραλαμβάνειν, οὕς – τῶν
πολεμίων μεγάλας δωρεὰς ὑπισχνουμένων, ἂν συστρα-
τεύωσιν – προαιρεῖσθαι μᾶλλον ἐπὶ ξένης ἀλωμένους
ἀποθανεῖν ἤπερ ἀλλότριόν τι κατὰ τῆς πατρίδος
βουλεύσασθαι. καὶ γὰρ [εἰ] διὰ τὰς γεγενημένας ἐν
τῇ πόλει στάσεις φυγόντας, νῦν γε τυχόντας ταύτης

τρίων, τοὺς δὲ πολίτας μὴ βούλεσθαι πρὸς τοὺς

ἰδίους κινδύνους συμπαραλαμβάνειν, οὕς – τῶν
πολεμίων μεγάλας δωρεὰς ὑπισχνουμένων, ἂν συστρα-
τεύωσιν – προαιρεῖσθαι μᾶλλον ἐπὶ ξένης ἀλωμένους
ἀποθανεῖν ἤπερ ἀλλότριόν τι κατὰ τῆς πατρίδος
βουλεύσασθαι. καὶ γὰρ [εἰ] διὰ τὰς γεγενημένας ἐν
τῇ πόλει στάσεις φυγόντας, νῦν γε τυχόντας ταύτης
τῆς εὐεργεσίας προθύμως ἀγωνιεῖσθαι, τοῖς εὖ ποιή-
σασιν ἀποδιδόντας χάριτας. πρὸς δὲ τὴν ὑπόθεσιν
358
ταύτην πολλὰ διαλεχθεὶς οἰκεῖα τοῖς πράγμασι συμ-

ψήφους ἔλαβε τοὺς Συρακοσίους· οὐδὲ γὰρ τῶν
συναρχόντων οὐδεὶς ἐτόλμα περὶ τούτων ἀντειπεῖν
διά τε τὴν τοῦ πλήθους ὁρμὴν καὶ διὰ τὸ θεωρεῖν
ἑαυτῷ μὲν περιεσομένην τὴν ἀπέχθειαν, ἐκείνῳ δὲ
τὴν παρὰ τῶν εὐεργετηθέντων χάριν. τοῦτο δ'
ἔπραξεν ὁ Διονύσιος ἐλπίζων ἰδίους ἕξειν τοὺς
φυγάδας, ἀνθρώπους μεταβολῆς ἐπιθυμοῦντας καὶ
πρὸς τὴν ἐπίθεσιν τῆς τυραννίδος εὐθέτως διακει-
μένους· ἤμελλον γὰρ ἡδέως ὄψεσθαι τῶν ἐχθρῶν
φόνους, δημεύσεις τῶν οὐσιῶν,

φόνους, δημεύσεις τῶν οὐσιῶν, ἑαυτοῖς ἀποκαθε-

σταμένα τὰ χρήματα. καὶ τέλος κυρωθείσης τῆς
περὶ τῶν φυγάδων γνώμης, οὗτοι μὲν εὐθὺς εἰς
τὴν πατρίδα κατῆλθον· ἐκ δὲ τῆς Γέλας ἐνεχθέντων
γραμμάτων, ὅπως ἀποσταλῶσι στρατιῶται πλείους,
ἔλαβεν ὁ Διονύσιος οἰκείαν ἔφοδον τῆς ἰδίας προ-
αιρέσεως. ἀποσταλεὶς γὰρ μετὰ στρατιωτῶν πεζῶν
μὲν δισχιλίων, ἱππέων δὲ τετρακοσίων, ἦλθε συν-
τόμως εἰς τὴν πόλιν τῶν Γελῴων, ἣν τότε παρε-
φύλαττε Δέξιππος ὁ Λακεδαιμόνιος, κατασταθεὶς
ὑπὸ Συρακοσίων. ὁ δ' οὖν Διονύσιος καταλαβὼν
τοὺς εὐπορωτάτους στασιάζοντας πρὸς τὸν δῆμον,
καὶ κατηγορήσας αὐτῶν ἐν ἐκκλησίᾳ καὶ κατακρίνας,
αὐτοὺς μὲν ἀπέκτεινε, τὰς δ' οὐσίας αὐτῶν ἐδή-
μευσεν, ἐκ δὲ τῶν χρημάτων τούτων τοῖς μὲν φρου-
ροῦσι τὴν πόλιν, ὧν ἡγεῖτο Δέξιππος, ἀπέδωκε
τοὺς ὀφειλομένους μισθούς· τοῖς δὲ μετ' αὐτοῦ
παραγεγονόσιν ἐκ Συρακουσῶν ἐπηγγείλατο διπλοῦς
ποιήσειν τοὺς μισθούς, ὧν ἡ πόλις ἔταξε. διὰ δὲ
τούτου τοῦ τρόπου τούς τ' ἐν Γέλᾳ στρατιώτας καὶ
τοὺς μετ' αὐτοῦ ταῖς εὐνοίαις ἰδίους κατεσκεύασεν.

τοὺς μετ' αὐτοῦ ταῖς εὐνοίαις ἰδίους κατεσκεύασεν.

ἐπῃνεῖτο δὲ καὶ ὑπὸ τοῦ δήμου τῶν Γελῴων ὡς
αἴτιος αὐτοῖς γεγενημένος τῆς ἐλευθερίας· τοῖς γὰρ
δυνατωτάτοις φθονοῦντες τὴν ἐκείνων ὑπεροχὴν
δεσποτείαν αὐτῶν ἀπεκάλουν. διόπερ ἐξέπεμψαν
πρέσβεις τοὺς ἐπαινοῦντας ἐν Συρακούσαις καὶ τὰ
ψηφίσματα φέροντας, ἐν οἷς αὐτὸν μεγάλαις δωρεαῖς
359
ἐτίμησαν. ὁ δὲ Διονύσιος ἐπεβάλετο μὲν τὸν

Δέξιππον πείθειν κοινωνῆσαι τῆς ἐπιβολῆς· ἐπεὶ
δ' οὐ συγκατετίθετο, μετὰ τῶν ἰδίων στρατιωτῶν
ἕτοιμος ἦν ἀνακάμπτειν εἰς Συρακούσας. οἱ δὲ
Γελῷοι πυνθανόμενοι τοὺς Καρχηδονίους μέλλειν
μετὰ πάσης τῆς δυνάμεως ἐπὶ πρώτην στρατεύειν
τὴν Γέλαν, ἐδέοντο τοῦ Διονυσίου μεῖναι καὶ μὴ
περιιδεῖν αὐτοὺς τὰ αὐτὰ τοῖς Ἀκραγαντίνοις
παθόντας. οἷς ἐπαγγειλάμενος ὁ Διονύσιος συν-
τόμως ἥξειν μετὰ πλείονος δυνάμεως, ἐξώρμησεν
ἐκ τῆς Γέλας μετὰ τῶν ἰδίων στρατιωτῶν.
Θέας δ' οὔσης ἐν ταῖς Συρακούσαις, τὴν ὥραν
τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν ἐκ τοῦ θεάτρου παρῆν εἰς τὴν
πόλιν. συνδραμόντων δὲ τῶν ὄχλων ἐπ' αὐτὸν καὶ

Θέας δ' οὔσης ἐν ταῖς Συρακούσαις, τὴν ὥραν

τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν ἐκ τοῦ θεάτρου παρῆν εἰς τὴν
πόλιν. συνδραμόντων δὲ τῶν ὄχλων ἐπ' αὐτὸν καὶ
πυνθανομένων περὶ τῶν Καρχηδονίων, ἀγνοεῖν
αὐτοὺς ἔφη, διότι τῶν ἔξωθεν πολεμιωτέρους ἔχουσι
τοὺς ἔνδον τῶν κοινῶν προεστῶτας, οἷς οἱ μὲν
πολῖται πιστεύοντες ἑορτάζουσιν, αὐτοὶ δὲ διαφο-
ροῦντες τὰ δημόσια τοὺς στρατιώτας ἀμίσθους
πεποιήκασι, καὶ τῶν πολεμίων ἀνυπερβλήτους ποιου-
μένων τὰς εἰς τὸν πόλεμον παρασκευὰς καὶ μελ-
λότων ἐπὶ Συρακούσας τὴν δύναμιν ἄγειν, τούτων
οὐδ' ἡντινοῦν ποιοῦνται φροντίδα. δι' ἣν δ'
αἰτίαν ταῦτα πράττουσιν, εἰδέναι μὲν καὶ πρότερον,
νῦν δὲ σαφέστερον ἐγνωκέναι· Ἰμίλκωνα γὰρ πρὸς
αὐτὸν ἀπεσταλκέναι κήρυκα, πρόφασιν μὲν ὑπὲρ
τῶν αἰχμαλώτων, παρακαλεῖν δὲ – πλῆθος τῶν συναρ-
χόντων περιποιησάμενον μηδὲν τῶν πραττομένων
πολυπραγμονεῖν – μή γ' ἀντιπράττειν, ἐπειδὴ συνερ-
γεῖν οὐ προαιρεῖται. μηκέτ' οὖν βούλεσθαι στρα-
τηγεῖν, ἀλλὰ παρεῖναι τὴν ἀρχὴν ἀποθησόμενος·
οὐ γὰρ ἀνεκτὸν εἶναι, τῶν ἄλλων πωλούντων τὴν

Γέλωνος αὐτοκράτορος. ταχὺ δὲ τῶν πολλῶν, ὥσπερ

εἰώθασιν, ἐπὶ τὸ χεῖρον ῥεπόντων, ὁ Διονύσιος
360
ἀπεδείχθη στρατηγὸς αὐτοκράτωρ. ἐπεὶ δ' οὖν

αὐτῷ τὰ πράγματα κατὰ νοῦν ἠκολούθει, ψήφισμα
ἔγραψε τοὺς μισθοὺς διπλασίους εἶναι· πάντας γὰρ
ἔφησε τούτου γενομένου προθυμοτέρους ἔσεσθαι
πρὸς τὸν ἀγῶνα, καὶ περὶ τῶν χρημάτων παρεκάλει
μηθὲν ἀγωνιᾶν· ἔσεσθαι γὰρ αὐτῶν τὸν πόρον
ῥᾴδιον.
Διαλυθείσης δὲ τῆς ἐκκλησίας οὐκ ὀλίγοι τῶν
Συρακοσίων κατηγόρουν τῶν πραχθέντων, ὥσπερ
οὐκ αὐτοὶ ταῦτα κεκυρωκότες· τοῖς γὰρ λογισμοῖς
εἰς ἑαυτοὺς ἐρχόμενοι τὴν ἐσομένην δυναστείαν ἀνε-
θεώρουν. οὗτοι μὲν οὖν βεβαιῶσαι βουλόμενοι τὴν
ἐλευθερίαν ἔλαθον ἑαυτοὺς δεσπότην τῆς πατρίδος
καθεστακότες· ὁ δὲ Διονύσιος τὴν μετάνοιαν τῶν
ὄχλων φθάσαι βουλόμενος, ἐπεζήτει δι' οὗ τρόπου
δύναιτο φύλακας αἰτήσασθαι τοῦ σώματος· τούτου
γὰρ συγχωρηθέντος ῥᾳδίως ἤμελλε κυριεύσειν τῆς
τυραννίδος. εὐθὺς οὖν παρήγγειλε τοὺς ἐν ἡλικίᾳ
πάντας ἕως ἐτῶν τεσσαράκοντα

θεώρουν. οὗτοι μὲν οὖν βεβαιῶσαι βουλόμενοι τὴν

ἐλευθερίαν ἔλαθον ἑαυτοὺς δεσπότην τῆς πατρίδος
πάντας ἕως ἐτῶν τεσσαράκοντα λαβόντας ἐπισιτισμὸν
ἡμερῶν τριάκοντα καταντᾶν μετὰ τῶν ὅπλων εἰς
Λεοντίνους. αὕτη δ' ἡ πόλις τότε φρούριον ἦν τῶν
Συρακοσίων, πλῆρες ὑπάρχον φυγάδων καὶ ξένων
ἀνθρώπων. ἤλπιζε γὰρ τούτους συναγωνιστὰς ἕξειν,
ἐπιθυμοῦντας μεταβολῆς, τῶν δὲ Συρακοσίων τοὺς
πλείστους οὐδ' ἥξειν εἰς Λεοντίνους. οὐ μὴν ἀλλὰ
νυκτὸς ἐπὶ τῆς χώρας στρατοπεδεύων, καὶ προς-
ποιηθεὶς ἐπιβουλεύεσθαι, κραυγὴν ἐποίησε καὶ
θόρυβον διὰ τῶν ἰδίων οἰκετῶν· τοῦτο δὲ πράξας
συνέφυγεν εἰς τὴν ἀκρόπολιν, καὶ διενυκτέρευσε
πυρὰ καίων καὶ τοὺς γνωριμωτάτους τῶν στρατιω-
τῶν μεταπεμπόμενος. ἅμα δ' ἡμέρᾳ τοῦ πλήθους
ἀθροισθέντος εἰς Λεοντίνους, πολλὰ πρὸς τὴν τῆς

361

πάντας ἕως ἐτῶν τεσσαράκοντα λαβόντας ἐπισιτισμὸν
ἡμερῶν τριάκοντα καταντᾶν μετὰ τῶν ὅπλων εἰς
Λεοντίνους. αὕτη δ' ἡ πόλις τότε φρούριον ἦν τῶν
Συρακοσίων, πλῆρες ὑπάρχον φυγάδων καὶ ξένων
ἀνθρώπων. ἤλπιζε γὰρ τούτους συναγωνιστὰς ἕξειν,
ἐπιθυμοῦντας μεταβολῆς, τῶν δὲ Συρακοσίων τοὺς
πλείστους οὐδ' ἥξειν εἰς Λεοντίνους. οὐ μὴν ἀλλὰ
νυκτὸς ἐπὶ τῆς χώρας στρατοπεδεύων, καὶ προς-
ποιηθεὶς ἐπιβουλεύεσθαι, κραυγὴν ἐποίησε καὶ
θόρυβον διὰ τῶν ἰδίων οἰκετῶν· τοῦτο δὲ πράξας
συνέφυγεν εἰς τὴν ἀκρόπολιν, καὶ διενυκτέρευσε
πυρὰ καίων καὶ τοὺς γνωριμωτάτους τῶν στρατιω-
τῶν μεταπεμπόμενος. ἅμα δ' ἡμέρᾳ τοῦ πλήθους
ἀθροισθέντος εἰς Λεοντίνους, πολλὰ πρὸς τὴν τῆς
ἐπιβολῆς ὑπόθεσιν πιθανολογήσας ἔπεισε τοὺς ὄχλους
δοῦναι φύλακας αὐτῷ τῶν στρατιωτῶν ἑξακοσίους,

καλούμενος καὶ φιλανθρώποις λόγοις χρώμενος ἰδί-

ους κατεσκεύαζεν. μετετίθει δὲ καὶ τὰς τάξεις, τοῖς
πιστοτάτοις τὰς ἡγεμονίας παραδιδούς, καὶ Δέξιπ-
πον τὸν Λακεδαιμόνιον ἀπέλυσεν εἰς τὴν Ἑλλάδα·
ὑφεωρᾶτο γὰρ τὸν ἄνδρα τοῦτον, μὴ καιροῦ λαμ-
βανόμενος ἀνακτήσηται τοῖς Συρακοσίοις τὴν ἐλευ-
θερίαν. μετεπέμψατο δὲ καὶ τοὺς ἐν Γέλᾳ μισθο-
φόρους, καὶ πανταχόθεν συνῆγε τοὺς φυγάδας καὶ
ἀσεβεῖς, ἐλπίζων διὰ τούτων βεβαιότατα τηρηθή-
σεσθαι τὴν τυραννίδα. οὐ μὴν ἀλλὰ παραγενό-
μενος εἰς Συρακούσας κατεσκήνωσεν ἐν τῷ ναυ-
στάθμῳ, φανερῶς αὑτὸν ἀναδείξας τύραννον. οἱ
δὲ Συρακόσιοι βαρέως φέροντες ἠναγκάζοντο τὴν
ἡσυχίαν ἔχειν· οὐδὲν γὰρ ἔτι περαίνειν ἠδύναντο·
ἥ τε γὰρ πόλις ἔγεμεν ὅπλων ξενικῶν, τούς τε Καρ-
χηδονίους ἐδεδοίκεισαν τηλικαύτας ἔχοντας δυνά-

παραλαβὼν αἰχμαλώτους, καὶ ζωγρήσας Φιλοκλέα

τὸν στρατηγόν, ἀπαγαγὼν εἰς Λάμψακον ἀπέσφαξεν.
362
μετὰ δὲ ταῦτ' εἰς Λακεδαίμονα τοὺς τὴν νίκην

ἀπαγγελοῦντας ἀπέστειλεν ἐπὶ τῆς κρατίστης τριή-
ρους, κοσμήσας τοῖς πολυτελεστάτοις τὴν ναῦν
ὅπλοις καὶ λαφύροις. ἐπὶ δὲ τοὺς εἰς Σηστὸν κατα-
φυγόντας Ἀθηναίους στρατεύσας τὴν μὲν πόλιν
εἷλε, τοὺς δ' Ἀθηναίους ὑποσπόνδους ἀφῆκεν. εὐ-
θὺς δὲ τῇ δυνάμει πλεύσας ἐπὶ Σάμον αὐτὸς μὲν
ταύτην ἐπολιόρκει, Γύλιππον δὲ τὸν εἰς Σικελίαν
τοῖς Συρακοσίοις τῷ ναυτικῷ συμπολεμήσαντα ἀπέ-
στειλεν εἰς Σπάρτην τά τε λάφυρα κομίζοντα καὶ
μετὰ τούτων ἀργυρίου τάλαντα χίλια καὶ πεντακόσια.
ὄντος δὲ τοῦ χρήματος ἐν σακίοις, καὶ ταῦτ' ἔχον-
τος ἑκάστου σκυτάλην ἔχουσαν τὴν ἐπιγραφὴν τὸ
πλῆθος τοῦ χρήματος δηλοῦσαν, ταύτην ἀγνοήσας
ὁ Γύλιππος τὰ μὲν σακία παρέλυσεν, ἐξελόμενος
δὲ τάλαντα τριακόσια, καὶ διὰ τῆς ἐπιγραφῆς γνω-
σθεὶς ὑπὸ τῶν ἐφόρων, ἔφυγε καὶ κατεδικάσθη
θανάτῳ. παραπλησίως δὲ καὶ τὸν πατέρα τοῦ Γυ-
λίππου Κλέαρχον συνέβη φυγεῖν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν

περὶ Γέλαν ἐσύλησαν, συνέβη τιμηθῆναι θυσίαις

καὶ προσόδοις ταῖς μεγίσταις ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων,
ὡς αἴτιον γεγενημένον τῆς ἁλώσεως. ταῦτα μὲν
οὖν, καίπερ ἐν ἄλλοις πραχθέντα χρόνοις, οὐκ ἀν-
επιτήδειον ἡγησάμεθα παρ' ἄλληλα θεῖναι διὰ τὸ
παράδοξον. οἱ δ' οὖν Καρχηδόνιοι δενδροτομοῦν-
τες τὴν χώραν τάφρον περιεβάλοντο τῇ στρατο-
πεδείᾳ· προσεδέχοντο γὰρ τὸν Διονύσιον ἥξειν μετὰ
δυνάμεως πολλῆς βοηθήσοντα τοῖς κινδυνεύουσιν.
οἱ δὲ Γελῷοι τὸ μὲν πρῶτον ἐψηφίσαντο τέκνα καὶ
γυναῖκας εἰς Συρακούσας ὑπεκθέσθαι διὰ τὸ μέγε-
θος τοῦ προσδοκωμένου κινδύνου· τῶν δὲ γυναι-
κῶν ἐπὶ τοὺς κατὰ τὴν ἀγορὰν βωμοὺς καταφυγου-
σῶν καὶ δεομένων τῆς αὐτῆς τοῖς ἀνδράσι Τύχης
κοινωνῆσαι, συνεχώρησαν. μετὰ δὲ ταῦτα τάξεις
ποιησάμενοι πλείστας, κατὰ μέρος τοὺς στρατιώτας
ἀπέστελλον ἐπὶ τὴν χώραν· οὗτοι δ' ἐμπειρίαν ἔχον-
τες ἐπετίθεντο τοῖς πλανωμένοις τῶν πολεμίων, καὶ
πολλοὺς μὲν αὐτῶν καθ' ἡμέραν ἀνῆγον ζῶντας,
οὐκ ὀλίγους δὲ ἀνῄρουν. τῶν δὲ Καρχηδονίων ἀπὸ

δόμουν, συνυπηρετουσῶν τῶν γυναικῶν καὶ παίδων·

363
οἱ μὲν γὰρ ἀκμάζοντες ταῖς ἡλικίαις ἐν τοῖς ὅπλοις

ὄντες διετέλουν μαχόμενοι, τὸ δ' ἄλλο πλῆθος τοῖς
ἔργοις καὶ ταῖς ἄλλαις παρασκευαῖς προσήδρευε
μετὰ πάσης προθυμίας· τὸ δὲ σύνολον οὕτως ἐδέ-
ξαντο τὴν ἔφοδον τῶν Καρχηδονίων εὐρώστως,
ὥστε καὶ πόλιν ἀνώχυρον ἔχοντες καὶ συμμάχων
ὄντες ἔρημοι, πρὸς δὲ τούτοις τὰ τείχη θεωροῦντες
πίπτοντα κατὰ πλείονας τόπους, οὐ κατεπλάγησαν
τὸν περιεστῶτα κίνδυνον.
Διονύσιος δ' ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος
μεταπεμψάμενος παρὰ τῶν ἐξ Ἰταλίας Ἑλλήνων βοή-
θειαν ἐξῆγε καὶ παρὰ τῶν ἄλλων συμμάχων δύνα-
μιν· ἐπέλεξε δὲ καὶ τῶν Συρακοσίων τοὺς πλείστους
τῶν ἐν ἡλικίᾳ καὶ τοὺς μισθοφόρους κατέλεξεν εἰς
τὸ στρατόπεδον. εἶχε δὲ τοὺς ἅπαντας, ὡς μέν
τινες, πεντακισμυρίους, ὡς δὲ Τίμαιος ἀνέγραψε,
πεζοὺς μὲν τρισμυρίους, ἱππεῖς δὲ χιλίους, ναῦς δὲ
καταφράκτους πεντήκοντα. μετὰ δὲ τοσαύτης δυ-
νάμεως ἐξορμήσας ἐπὶ τὴν βοήθειαν τοῖς Γελῴοις,
ὡς ἤγγισε τῆς πόλεως, κατεστρατοπέδευσε παρὰ τὴν

ἔργοις καὶ ταῖς ἄλλαις παρασκευαῖς προσήδρευε

μετὰ πάσης προθυμίας· τὸ δὲ σύνολον οὕτως ἐδέ-
ξαντο τὴν ἔφοδον τῶν Καρχηδονίων εὐρώστως,
ὥστε καὶ πόλιν ἀνώχυρον ἔχοντες καὶ συμμάχων
ὄντες ἔρημοι, πρὸς δὲ τούτοις τὰ τείχη θεωροῦντες
πίπτοντα κατὰ πλείονας τόπους, οὐ κατεπλάγησαν
τὸν περιεστῶτα κίνδυνον.
Διονύσιος δ' ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος
μεταπεμψάμενος παρὰ τῶν ἐξ Ἰταλίας Ἑλλήνων βοή-
θειαν ἐξῆγε καὶ παρὰ τῶν ἄλλων συμμάχων δύνα-
μιν· ἐπέλεξε δὲ καὶ τῶν Συρακοσίων τοὺς πλείστους
τῶν ἐν ἡλικίᾳ καὶ τοὺς μισθοφόρους κατέλεξεν εἰς
τὸ στρατόπεδον. εἶχε δὲ τοὺς ἅπαντας, ὡς μέν
τινες, πεντακισμυρίους, ὡς δὲ Τίμαιος ἀνέγραψε,
πεζοὺς μὲν τρισμυρίους, ἱππεῖς δὲ χιλίους, ναῦς δὲ
καταφράκτους πεντήκοντα. μετὰ δὲ τοσαύτης δυ-
νάμεως ἐξορμήσας ἐπὶ τὴν βοήθειαν τοῖς Γελῴοις,
ὡς ἤγγισε τῆς πόλεως, κατεστρατοπέδευσε παρὰ τὴν
θάλατταν. ἔσπευδε γὰρ μὴ διασπᾶν τὴν στρατιάν,
ἀλλ' ἐκ τοῦ αὐτοῦ τόπου τὴν ὁρμὴν ποιούμενος κατὰ
γῆν ἅμα καὶ κατὰ θάλατταν ἀγωνίζεσθαι· τοῖς μὲν

364
λιπὼν τῶν ψιλῶν περὶ δισχιλίους. τούτοις δ' ἦν

παρηγγελμένον πυρὰ καίειν δι' ὅλης τῆς νυκτὸς καὶ
θορυβοποιεῖν πρὸς τὸ δόξαν ἐμποιῆσαι τοῖς Καρχη-
δονίοις ὡς μένοντος ἐν τῇ πόλει. οὗτοι μὲν οὖν
ἤδη τῆς ἡμέρας ὑποφωσκούσης ἀφώρμησαν πρὸς
τοὺς περὶ τὸν Διονύσιον, οἱ δὲ Καρχηδόνιοι διαι-
σθόμενοι τὸ γεγονὸς μετεστρατοπέδευσαν εἰς τὴν
πόλιν καὶ τὰ περιλειφθέντα κατὰ τὰς οἰκίας διήρ-
πασαν. Διονύσιος δὲ παραγενόμενος εἰς τὴν Κα-
μάριναν, ἠνάγκασε καὶ τοὺς ἐκεῖ μετὰ τέκνων καὶ
γυναικῶν εἰς Συρακούσας ἀπιέναι. τοῦ φόβου δ'
οὐδεμίαν ἀναβολὴν διδόντος τινὲς μὲν ἀργύριον
καὶ χρυσίον καὶ τὰ ῥᾳδίως φέρεσθαι δυνάμενα συνε-
σκευάζοντο, τινὲς δὲ γονεῖς καὶ τέκνα [καὶ] τὰ νήπια
λαβόντες ἔφευγον, οὐδεμίαν ἐπιστροφὴν χρημάτων
ποιούμενοι· ἔνιοι δὲ γεγηρακότες ἢ νόσῳ βαρυνό-
μενοι δι' ἐρημίαν συγγενῶν ἢ φίλων ὑπελείποντο,
προσδοκωμένων ὅσον οὔπω παρέσεσθαι τῶν Καρ-
χηδονίων· ἡ γὰρ περὶ Σελινοῦντα καὶ Ἱμέραν, ἔτι
δὲ Ἀκράγαντα, γενομένη συμφορὰ τοὺς ἀνθρώπους
ἐξέπληττε, πάντων καθάπερ ὑπὸ τὴν ὅρασιν λαμ
3
ἄλλων πόλεων ἀσφαλῶς δυναστεύειν. ἀνελογίζοντο

γὰρ τὴν βραδυτῆτα τῆς βρηθείας, τὸ μηδένα πε-
πτωκέναι τῶν μισθοφόρων, τὸ μηδενὸς ἁδροῦ πταί-
σματος γεγενημένου φυγεῖν ἀλόγως, τὸ δὲ μέγιστον,
τὸ μηδένα τῶν πολεμίων ἐπηκολουθηκέναι· ὥστε τοῖς
πρότερον ἐπιθυμοῦσι καιρὸν λαβεῖν τῆς ἀποστάσεως
καθάπερ θεῶν προνοίᾳ πάντα ὑπουργεῖν πρὸς τὴν
κατάλυσιν τῆς δυναστείας. οἱ μὲν οὖν Ἰταλιῶται
καταλιπόντες αὐτὸν ἐπ' οἴκου διὰ τῆς μεσογείου
τὴν πορείαν ἐποιήσαντο, οἱ δὲ τῶν Συρακοσίων
ἱππεῖς τὸ μὲν πρῶτον ἐπετήρουν, εἰ δύναιντο κατὰ
τὴν ὁδὸν ἀνελεῖν τὸν τύραννον· ὡς δὲ ἑώρων οὐκ
ἀπολείποντας αὐτὸν τοὺς μισθοφόρους, ὁμοθυμαδὸν
ἀφίππευσαν εἰς τὰς Συρακούσας. καταλαβόντες δὲ
τοὺς ἐν τοῖς νεωρίοις ἀγνοοῦντας τὰ περὶ τὴν Γέλαν,
εἰσῆλθον οὐδενὸς κωλύσαντος, καὶ τὴν μὲν οἰκίαν
τοῦ Διονυσίου διήρπασαν γέμουσαν ἀργύρου τε καὶ
χρυσοῦ καὶ τῆς ἄλλης πολυτελείας ἁπάσης, τὴν δὲ
γυναῖκα συλλαβόντες οὕτω διέθεσαν κακῶς, ὥστε
καὶ τὸν τύραννον βαρέως ἐνεγκεῖν τὴν ὀργήν, νομί

365
πόλιν σπουδῆς οὐδὲν ἐλλείπων· ἐλογίζετο γὰρ οὐκ

ἂν ἄλλως δυνατὸν ἐπικρατῆσαι τῶν ἱππέων, εἰ μὴ
σπεύδοι· ὅπερ ἐποίησεν. εἰ γὰρ παραδοξότερον
ἐκείνων ποιήσαιτο τὴν ἄφιξιν, ἤλπιζε ῥᾳδίως κρα-
τήσειν τῆς ἐπιβολῆς· ὅπερ καὶ συνέπεσεν. οἱ γὰρ
ἱππεῖς οὔτ' ἀπελθεῖν οὔτε μεῖναι κατὰ τὸ στρατό-
πεδον τὸν Διονύσιον ὑπελάμβανον· διόπερ κεκρα-
τηκέναι τῆς ἐπιβολῆς νομίσαντες, ἔφασαν αὐτὸν ἐκ
μὲν Γέλας προσποιηθῆναι τοὺς Φοίνικας ἀποδιδρά-
σκειν, νυνὶ δὲ ὡς ἀληθῶς ἀποδεδρακέναι τοὺς Συ-
ρακοσίους. Διονύσιος δὲ διανύσας σταδίους περὶ
τετρακοσίους παρῆν περὶ μέσας νύκτας πρὸς τὴν
πύλην τῆς Ἀχραδινῆς μεθ' ἱππέων ἑκατὸν καὶ πεζῶν
ἑξακοσίων· ἣν καταλαβὼν κεκλεισμένην, προσέθηκεν
αὐτῇ τὸν κατακεκομισμένον ἐκ τῶν ἑλῶν κάλαμον,
ᾧ χρῆσθαι νομίζουσιν οἱ Συρακόσιοι πρὸς τὴν τῆς
κονίας σύνδεσιν. ἐν ὅσῳ δὲ συνέβαινε τὰς πύλας
κατακαίεσθαι, προσανελάμβανε τοὺς ἀφυστεροῦντας.
ἐπειδὴ δὲ τὸ πῦρ κατέφθειρε τὰς πύλας, οὗτος μὲν
μετὰ τῶν ἠκολουθηκότων εἰσήλαυνε διὰ τῆς Ἀχρα-
δινῆς, τῶν δ' ἱππέων οἱ δυνατώτατοι τὸ γεγονὸς

δ' ἐξεβοήθουν ὄντες ὀλίγοι παντελῶς – ἦσαν δὲ περὶ

τὴν ἀγοράν – καὶ κυκλωθέντες ὑπὸ τῶν μισθοφόρων
ἅπαντες κατηκοντίσθησαν. ὁ δὲ Διονύσιος ἐπελ-
θὼν τὴν πόλιν τούς τε σποράδην ἐκβοηθοῦντας
ἀνεῖλε, καὶ τῶν ἀλλοτρίως [τῇ πόλει] διακειμένων
ἐπῄει τὰς οἰκίας, ὧν τοὺς μὲν ἀπέκτεινε, τοὺς δ'
ἐκ τῆς πόλεως ἐξέβαλε. τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθος τῶν
ἱππέων ἐκπεσὸν ἐκ τῆς πόλεως κατελάβετο τὴν νῦν
καλουμένην Αἴτνην. ἅμα δ' ἡμέρᾳ τὸ μὲν πλῆθος
τῶν μισθοφόρων καὶ τὸ στράτευμα τῶν Σικελιωτῶν
κατήντησεν εἰς τὰς Συρακούσας, Γελῷοι δὲ καὶ
Καμαριναῖοι τῷ Διονυσίῳ διαφόρως ἔχοντες εἰς
Λεοντίνους ἀπηλλάγησαν.
..... διόπερ ὑπὸ τῶν πραγμάτων ἀναγκαζό-
μενος Ἰμίλκας ἔπεμψεν εἰς Συρακούσας κήρυκα,
παρακαλῶν τοὺς ἡττημένους διαλύσασθαι. ἀσμένως
δ' ὑπακούσαντος τοῦ Διονυσίου τὴν εἰρήνην ἐπὶ
τοῖσδε ἔθεντο· Καρχηδονίων εἶναι μετὰ τῶν ἐξ
ἀρχῆς ἀποίκων Ἐλύμους καὶ Σικανούς· Σελινουν-
τίους δὲ καὶ Ἀκραγαντίνους, ἔτι δ' Ἱμεραίους,
πρὸς δὲ τούτοις Γελῴους καὶ Καμαριναίους οἰκεῖν
366

μενος Ἰμίλκας ἔπεμψεν εἰς Συρακούσας κήρυκα,

παρακαλῶν τοὺς ἡττημένους διαλύσασθαι. ἀσμένως
δ' ὑπακούσαντος τοῦ Διονυσίου τὴν εἰρήνην ἐπὶ
τοῖσδε ἔθεντο· Καρχηδονίων εἶναι μετὰ τῶν ἐξ
ἀρχῆς ἀποίκων Ἐλύμους καὶ Σικανούς· Σελινουν-
τίους δὲ καὶ Ἀκραγαντίνους, ἔτι δ' Ἱμεραίους,
πρὸς δὲ τούτοις Γελῴους καὶ Καμαριναίους οἰκεῖν
μὲν ἐν ἀτειχίστοις ταῖς πόλεσι, φόρον δὲ τελεῖν
τοῖς Καρχηδονίοις· Λεοντίνους δὲ καὶ Μεσσηνίους
καὶ Σικελοὺς ἅπαντας αὐτονόμους εἶναι, καὶ Συρα-
κοσίους μὲν ὑπὸ Διονύσιον τετάχθαι, τὰ δὲ αἰχμά-
λωτα καὶ τὰς ναῦς ἀποδοῦναι 8τοὺς ἔχοντας τοῖς
ἀποβαλοῦσι. τῶν συνθηκῶν δὲ γενομένων Καρχη-
δόνιοι μὲν εἰς Λιβύην ἐξέπλευσαν, πλεῖον ἢ τὸ
ἥμισυ μέρος τῶν στρατιωτῶν ἀποβαλόντες ὑπὸ τῆς
νόσου· οὐδὲν δ' ἧττον καὶ κατὰ Λιβύην διαμείναν-
τος τοῦ λοιμοῦ, παμπληθεῖς αὐτῶν τε τῶν Καρχη-
δονίων, ἔτι δὲ τῶν συμμάχων διεφθάρησαν.

Ὡς Διονύσιος ὁ τύραννος ἀκρόπολιν κατασκευάσας διε-

μέρισε τὴν πόλιν καὶ τὴν χώραν τοῖς πλήθεσιν.
Ὡς Διονύσιος παραλυομένην τὴν τυραννίδα παραδόξως
αὐτὴν ἀνεκτήσατο.
Ὡς Λακεδαιμόνιοι διῴκησαν τὰ κατὰ τὴν Ἑλλάδα.
Ἀλκιβιάδου θάνατος, καὶ Κλεάρχου τοῦ Λάκωνος τυραν-
νὶς ἐν Βυζαντίῳ καὶ κατάλυσις.
Ὡς Λύσανδρος ὁ Λακεδαιμόνιος ἐπιβαλόμενος καταλῦσαι
τοὺς ἀφ' Ἡρακλέους ἀπέτυχεν.
Ὡς Διονύσιος Κατάνην μὲν καὶ Νάξον ἐξηνδραποδίσατο,
Λεοντίνους δὲ μετῴκισεν εἰς Συρακούσας.
Κτίσις Ἀλαίσης ἐν τῇ Σικελίᾳ.
Λακεδαιμονίων πρὸς Ἠλείους πόλεμος.
Ὡς Διονύσιος τὸ πρὸς τοῖς Ἑξαπύλοις τεῖχος κατεσκεύασεν.
Ὡς Κῦρος στρατεύσας ἐπὶ τὸν ἀδελφὸν ἀνῃρέθη.
Ὡς Λακεδαιμόνιοι τοῖς κατὰ τὴν Ἀσίαν Ἕλλησιν ἐβοή-
θησαν.

367
φιλοσόφου θάνατος.
Κατασκευὴ τοῦ περὶ τὴν Χερρόνησον τείχους.
Παρασκευὴ Διονυσίου πρὸς τὸν Καρχηδονιακὸν πόλεμον
καὶ ὁπλοποιία, καθ' ἣν εὗρε τὸ καταπελτικὸν βέλος.
Ὡς Καρχηδονίοις καὶ Διονυσίῳ πόλεμος ἐνέστη.
Ὡς Διονύσιος Μοτύην πόλιν ἐπίσημον Καρχηδονίων ἐξε-
πολιόρκησεν.
Ὡς Αἰγεσταῖοι τὴν Διονυσίου παρεμβολὴν ἐνέπρησαν.
Ὡς Καρχηδόνιοι τριάκοντα μυριάσι διαβάντες εἰς τὴν
Σικελίαν ἐπολέμουν πρὸς Διονύσιον.
Διονυσίου ἀποχώρησις εἰς τὰς Συρακούσας.
Καρχηδονίων στρατεία ἐπὶ τὸν πορθμόν, καὶ ἅλωσις τῆς
Μεσσήνης.
Ναυμαχία Καρχηδονίων πρὸς Διονύσιον μεγάλη καὶ νίκη
Καρχηδονίων.
Σύλησις τῶν ναῶν τῆς τε Δήμητρος καὶ Κόρης ὑπὸ Καρ-
χηδονίων.
Κόλασις ἐκ θεῶν τῶν ἱεροσύλων, καὶ φθορὰ τῆς Καρχη-
δονίων δυνάμεως ὑπὸ νόσου λοιμικῆς.
Ναυμαχία Συρακοσίων πρὸς Καρχηδονίους καὶ νίκη

Ὡς Θίβρος ὁ Λακεδαιμόνιος ὢν στρατηγὸς ὑπὸ Περσῶν

ἡττηθεὶς ἀνῃρέθη.
Ὡς Διονύσιος Ῥήγιον ἐπολιόρκησεν.
Ὡς οἱ κατὰ τὴν Ἰταλίαν Ἕλληνες εἰς μίαν πολιτείαν
συστάντες ἀντετάξαντο πρὸς Διονύσιον.
Ὡς Διονύσιος νικήσας τῇ μάχῃ καὶ μυρίους αἰχμαλώ-
τους λαβών, ἀπέλυσεν ἄνευ λύτρων καὶ ταῖς πόλεσιν αὐτονο-
μεῖσθαι συνεχώρησεν.
Καυλωνίας καὶ Ἱππωνίου ἅλωσις καὶ κατασκαφὴ καὶ
μετοίκησις εἰς Συρακούσας.
Ὡς οἱ Ἕλληνες πρὸς Ἀρταξέρξην εἰρήνην ἐποιήσαντο
τὴν [ἐπὶ] Ἀνταλκίδου.
Ῥηγίου ἅλωσις καὶ τὰ περὶ τὴν πόλιν ἀτυχήματα.
Ἅλωσις Ῥώμης ὑπὸ Γαλατῶν πλὴν τοῦ Καπετωλίου.


368
γενόμενοι διὰ τὴν ἰδίαν πλεονεξίαν τήν τε πατρίδα

μεγάλοις ἀτυχήμασι περιέβαλον καὶ αὐτοὶ ταχὺ τὴν
δύναμιν ἀποβαλόντες ἀθάνατον ἑαυτῶν ὄνειδος
καταλελοίπασι, Λακεδαιμόνιοι δὲ περιποιησάμενοι
τὴν τῆς Ἑλλάδος ἀρχὴν ἀναμφισβήτητον, τότε ταύτης
ἐστερήθησαν, ὅτε πράξεις ἀδίκους κατὰ τῶν συμ-
μάχων ἐπιτελεῖν ἐπεχείρησαν· αἱ γὰρ τῶν ἡγεμόνων
ὑπεροχαὶ τηροῦνται μὲν εὐνοίᾳ καὶ δικαιοσύνῃ,
καταλύονται δὲ ἀδικήμασι καὶ μίσει τῶν ὑποτεταγ-
μένων. παραπλησίως δὲ καὶ Διονύσιος ὁ Συρα-
κοσίων τύραννος, καίπερ εὐτυχέστατος τῶν δυνα-
στῶν γεγονώς, ζῶν μὲν οὐ διέλιπεν ἐπιβουλευόμενος,
καὶ διὰ τὸν φόβον ἠναγκάζετο φέρειν ὑπὸ τὸν
χιτῶνα σιδηροῦν θώρακα, τελευτήσας δὲ μέγιστον
εἰς βλασφημίας παράδειγμα καταλέλοιπε τὸν ἑαυτοῦ
βίον εἰς ἅπαντα τὸν αἰῶνα. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων
ἐν τοῖς οἰκείοις χρόνοις ἕκαστον ἀναγράψομεν
σαφέστερον, νῦν δ' ἐπὶ τὰ συνεχῆ τοῖς προϊστορη-
μένοις τρεψόμεθα, τοὺς χρόνους μόνον διορίζοντες. ἐν
μὲν γὰρ ταῖς πρὸ ταύτης βίβλοις ἀνεγράψαμεν τὰς ἀπὸ
Τροίας ἁλώσεως πράξεις ἕως ἐπὶ τὴν κατάλυσιν

πεπληγμένοι συνήλγουν τῷ δυστυχοῦντι, καὶ τήν

τε ἐκείνου συμφορὰν ἅμα καὶ τὴν περὶ σφᾶς δου-
λείαν ἐδάκρυον· τῶν γὰρ ταπεινῶν ἕκαστοι τὴν
Θηραμένους ἀρετὴν θεωροῦντες οὕτω προπηλακιζο-
μένην, τὴν περὶ αὑτοὺς ἀσθένειαν οὐδενὶ λόγῳ
παραναλωθήσεσθαι διειλήφεισαν. μετὰ δὲ τὸν
τούτου θάνατον οἱ τριάκοντα τοὺς πλουσίους ἐπι-
λεγόμενοι, τούτοις ψευδεῖς αἰτίας ἐπερρίπτουν, καὶ
φονεύοντες τὰς οὐσίας διήρπαζον. ἀνεῖλον δὲ καὶ
Νικήρατον τὸν Νικίου τοῦ στρατηγήσαντος ἐπὶ
Συρακοσίους υἱόν, ἄνδρα πρὸς ἅπαντας ἐπιεικῆ
καὶ φιλάνθρωπον, πλούτῳ δὲ καὶ δόξῃ σχεδὸν
πρῶτον πάντων Ἀθηναίων· διὸ καὶ συνέβη πᾶσαν
οἰκίαν συναλγῆσαι τῇ τἀνδρὸς τελευτῇ, τῆς διὰ τὴν
ἐπιείκειαν μνήμης προαγούσης εἰς δάκρυα. οὐ μὴν
ἔληγόν γε τῆς παρανομίας οἱ τύραννοι, πολὺ δὲ
μᾶλλον ἐπίτασιν λαμβανούσης τῆς ἀπονοίας τῶν
μὲν ξένων τοὺς πλουσιωτάτους ἑξήκοντα κατέσφα-
ξαν, ὅπως τῶν χρημάτων κυριεύσωσι, τῶν δὲ πολι-
τῶν καθ' ἡμέραν ἀναιρουμένων οἱ τοῖς βίοις εὐπο-
ρούμενοι σχεδὸν ἅπαντες ἔφυγον ἐκ τῆς πόλεως.
369

ελεοῦντες δὲ τὰς τύχας τῶν ἀκληρούντων, ὑπε-

δέχοντο φιλανθρώπως τοὺς φυγάδας. καὶ Θηβαῖοι
δὲ ἐψηφίσαντο ὑπάρχειν πρόστιμον τῷ θεασαμένῳ
μὲν ἀγόμενον φυγάδα, μὴ βοηθήσαντι δὲ κατὰ
τὸ δυνατόν. τὰ μὲν οὖν περὶ Ἀθηναίους ἐν τού-
τοις ἦν.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Διονύσιος ὁ τῶν Σικε-
λῶν τύραννος ἐπειδὴ πρὸς Καρχηδονίους εἰρήνην
ἐποιήσατο, περὶ τὴν ἀσφάλειαν τῆς τυραννίδος
διενοεῖτο μᾶλλον γίνεσθαι· ὑπελάμβανε γὰρ τοὺς
Συρακοσίους ἀπολελυμένους τοῦ πολέμου σχολὴν
ἕξειν εἰς τὸ τὴν ἐλευθερίαν ἀνακτήσασθαι. θεω-
ρῶν δὲ τῆς πόλεως τὴν Νῆσον ὀχυρωτάτην οὖσαν
καὶ δυναμένην ῥᾳδίως φυλάττεσθαι, ταύτην μὲν
διῳκοδόμησεν ἀπὸ τῆς ἄλλης πόλεως τείχει πολυτε-
λεῖ, καὶ πύργους ὑψηλοὺς καὶ πυκνοὺς ἐνῳκοδόμησε,
καὶ πρὸ αὐτῆς χρηματιστήρια καὶ στοὰς δυναμένας
ὄχλων ἐπιδέχεσθαι πλῆθος. ᾠκοδόμησε δ' ἐν αὐτῇ
πολυτελῶς ὠχυρωμένην ἀκρόπολιν πρὸς τὰς αἰφνι-
δίους καταφυγάς, καὶ συμπεριέλαβε τῷ ταύτης τείχει
τὰ πρὸς τῷ μικρῷ λιμένι τῷ Λακκίῳ καλουμένῳ

πολιτῶν ὀνόματι τοὺς ἠλευθερωμένους δούλους, οὓς

ἐκάλει νεοπολίτας. διέδωκε δὲ καὶ τὰς οἰκίας τοῖς
ὄχλοις πλὴν τῶν ἐν τῇ Νήσῳ· ταύτας δὲ τοῖς φίλοις
καὶ τοῖς μισθοφόροις ἐδωρήσατο. ἐπεὶ δὲ τὰ κατὰ
τὴν τυραννίδα καλῶς ἐδόκει διῳκηκέναι, τὴν δύνα-
μιν ἐξήγαγεν ἐπὶ τοὺς Σικελούς, πάντας μὲν
σπεύδων τοὺς αὐτονόμους ὑφ' ἑαυτὸν ποιήσασθαι,
μάλιστα δὲ τούτους διὰ τὸ συμμαχῆσαι πρότερον
Καρχηδονίοις. οὗτος μὲν οὖν ἐπὶ τὴν τῶν Ἑρβη-
σίνων πόλιν στρατεύσας τὰ πρὸς τὴν πολιορκίαν
παρεσκευάζετο. οἱ δὲ συστρατευόμενοι Συρακόσιοι
κύριοι τῶν ὅπλων ὄντες συστάσεις ἐποιοῦντο καὶ
κατηγόρουν ἀλλήλων, ὅτι τοῖς ἱππεῦσιν οὐ συν-
επελάβοντο τῆς καταλύσεως τῆς τοῦ τυράννου. ὁ
δὲ καθεσταμένος ὑπὸ τοῦ Διονυσίου τῶν στρατιω-
τῶν ἡγεμὼν τὸ μὲν πρῶτον ἠπείλησέ τινι τῶν παρ-
ρησιαζομένων, ἀντειπόντος δ' ἐκείνου θρασέως
ἐπῆλθεν ὡς πατάξων. ἐφ' ᾧ παροξυνθέντες οἱ
στρατιῶται τὸν μὲν ἔπαρχον ὄνομα Δωρικὸν ἀπέ-
κτειναν, τοὺς δὲ πολίτας βοῶντες ἐπὶ τὴν ἐλευθε-
ρίαν μετεπέμποντο τοὺς ἐκ τῆς Αἴτνης ἱππεῖς·
370

επελάβοντο τῆς καταλύσεως τῆς τοῦ τυράννου. ὁ

δὲ καθεσταμένος ὑπὸ τοῦ Διονυσίου τῶν στρατιω-
τῶν ἡγεμὼν τὸ μὲν πρῶτον ἠπείλησέ τινι τῶν παρ-
ρησιαζομένων, ἀντειπόντος δ' ἐκείνου θρασέως
ἐπῆλθεν ὡς πατάξων. ἐφ' ᾧ παροξυνθέντες οἱ
στρατιῶται τὸν μὲν ἔπαρχον ὄνομα Δωρικὸν ἀπέ-
κτειναν, τοὺς δὲ πολίτας βοῶντες ἐπὶ τὴν ἐλευθε-
ρίαν μετεπέμποντο τοὺς ἐκ τῆς Αἴτνης ἱππεῖς·
οὗτοι γὰρ ἐν ἀρχῇ τῆς τυραννίδος ἐκπεπτωκότες
ᾤκουν τοῦτο τὸ φρούριον. Διονύσιος δὲ κατα-
πλαγεὶς τὴν ἀπόστασιν τῶν Συρακοσίων, τὴν μὲν
πολιορκίαν ἔλυσεν, εἰς δὲ τὰς Συρακούσας ἠπείγετο,
σπεύδων καταλαβέσθαι τὴν πόλιν. οὗ φυγόντος
οἱ τὴν ἀπόστασιν ποιησάμενοι στρατηγοὺς εἵλαντο
τοὺς ἀποκτείναντας τὸν ἔπαρχον, καὶ παραλαβόντες
τοὺς ἐξ Αἴτνης ἱππεῖς ἐν ταῖς καλουμέναις Ἐπιπο-
λαῖς ἀντεστρατοπέδευσαν τῷ τυράννῳ, καὶ διέ-
κλεισαν αὐτὸν τῆς ἐπὶ τὴν χώραν ἐξόδου. εὐθὺς
δὲ πρός τε Μεσσηνίους καὶ Ῥηγίνους πρέσβεις
ἀπέστειλαν, δεόμενοι κατὰ θάλατταν συναντιλα-
βέσθαι τῆς ἐλευθερίας· εἰώθεισαν γὰρ αἱ πόλεις

πολιτείας. κατεσκεύασαν δὲ καὶ μηχανήματα, δι'

ὧν τὰ τείχη σαλεύοντες ἐξελοῦσι, καὶ προσέβαλλον
καθ' ἡμέραν τῇ Νήσῳ, καὶ τοὺς μεταβαλλομένους
τῶν ξένων φιλανθρώπως ἀπεδέχοντο. Διονύσιος
δὲ τῆς εἰς τὴν χώραν ἐξόδου διακεκλεισμένος καὶ
ὑπὸ τῶν μισθοφόρων ἐγκαταλειπόμενος, συνήγαγε
τοὺς φίλους βουλευσόμενος περὶ τῶν ἐνεστώτων·
οὕτω γὰρ τελέως ἀπήλπιστο τὰ τῆς δυναστείας,
ὥστε οὐ ζητεῖν αὐτόν, πῶς καταπολεμήσῃ τοὺς
Συρακοσίους, ἀλλὰ ποῖον ὑπομείνας θάνατον μὴ
παντελῶς ἄδοξον ποιήσῃ τὴν κατάλυσιν τῆς ἀρχῆς.
Ἕλωρις μὲν οὖν, εἷς τῶν φίλων, ὡς δ' ἔνιοί φασιν,
ὁ ποιητὸς πατήρ, εἶπεν αὐτῷ, διότι καλὸν ἐντάφιόν
ἐστιν ἡ τυραννίς· Πολύξενος δὲ ὁ κηδεστὴς ἀπεφή-
νατο δεῖν λαβόντα τὸν ὀξύτατον ἵππον εἰς τὴν
τῶν Καρχηδονίων ἐπικράτειαν ἀφιππεῦσαι πρὸς
τοὺς Καμπανούς· τούτους γὰρ Ἰμίλκων ἀπελελοίπει
371
φυλακῆς ἕνεκα τῶν κατὰ Σικελίαν τόπων· Φίλιστος

δ' ὁ μετὰ ταῦτα τὰς ἱστορίας συνταξάμενος, ἀντει-
πὼν τῷ Πολυξένῳ, προσήκειν ἔφησεν [δεῖν] οὐκ ἐφ'

πὼν τῷ Πολυξένῳ, προσήκειν ἔφησεν [δεῖν] οὐκ ἐφ'

ἵππου θέοντος ἐκπηδᾶν ἐκ τῆς τυραννίδος, ἀλλὰ
τοῦ σκέλους ἑλκόμενον ἐκπίπτειν. ᾧ προσσχὼν ὁ
Διονύσιος ἔκρινε πᾶν ὑπομεῖναι πρότερον ἢ τὴν
δυναστείαν ἐκλιπεῖν ἑκουσίως. διόπερ ἀποστείλας
πρέσβεις πρὸς τοὺς ἀφεστηκότας, τούτους μὲν παρε-
κάλει δοῦναι τὴν ἐξουσίαν αὐτῷ μετὰ τῶν ἰδίων
ἀπελθεῖν ἐκ τῆς πόλεως, πρὸς δὲ τοὺς Καμπανοὺς
λάθρᾳ διαπεμψάμενος ὡμολόγησεν αὐτοῖς δώσειν
χρήματα ὅσα ἂν αἰτήσωσιν εἰς τὴν πολιορκίαν.
Τούτων δὲ πραχθέντων οἱ μὲν Συρακόσιοι τὴν
ἐξουσίαν δόντες τῷ τυράννῳ μετὰ πέντε νεῶν ἀπο-
πλεῖν, ῥᾳθυμότεροι καθειστήκεσαν, καὶ τοὺς μὲν
8ἱππεῖς ἀπέλυσαν οὐδὲν χρησίμους ὄντας πρὸς τὴν
πολιορκίαν, τῶν δὲ πεζῶν οἱ πλεῖστοι κατὰ τὴν
χώραν ἐξῄεσαν, ὡς ἤδη καταλελυμένης τῆς τυραν-
νίδος. οἱ δὲ Καμπανοὶ ταῖς ἐπαγγελίαις μετεω-
ρισθέντες τὸ μὲν πρῶτον ἐπ' Ἀγύριον παρεγενή-
θησαν· ἐκεῖ δὲ τὴν ἀποσκευὴν Ἄγυρι παραθέμενοι
τῷ δυναστεύοντι τῆς πόλεως ἐξώρμησαν ἐπὶ Συρα-
κούσας εὔζωνοι, τὸν ἀριθμὸν ὄντες ἱππεῖς χίλιοι

πλεῖν, ῥᾳθυμότεροι καθειστήκεσαν, καὶ τοὺς μὲν

8ἱππεῖς ἀπέλυσαν οὐδὲν χρησίμους ὄντας πρὸς τὴν
πολιορκίαν, τῶν δὲ πεζῶν οἱ πλεῖστοι κατὰ τὴν
χώραν ἐξῄεσαν, ὡς ἤδη καταλελυμένης τῆς τυραν-
νίδος. οἱ δὲ Καμπανοὶ ταῖς ἐπαγγελίαις μετεω-
ρισθέντες τὸ μὲν πρῶτον ἐπ' Ἀγύριον παρεγενή-
θησαν· ἐκεῖ δὲ τὴν ἀποσκευὴν Ἄγυρι παραθέμενοι
τῷ δυναστεύοντι τῆς πόλεως ἐξώρμησαν ἐπὶ Συρα-
κούσας εὔζωνοι, τὸν ἀριθμὸν ὄντες ἱππεῖς χίλιοι
διακόσιοι. ταχὺ δὲ διανύσαντες τὴν ὁδὸν ἀπροσδο-
κήτως ἐπεφάνησαν τοῖς Συρακοσίοις, καὶ πολλοὺς
αὐτῶν ἀνελόντες εἰσεβιάσαντο πρὸς τὸν Διονύσιον.
κατέπλευσαν δὲ καὶ τριακόσιοι μισθοφόροι τῷ
τυράννῳ κατὰ τὸν αὐτὸν καιρόν, ὥστε αὐτὸν ἀνα-
κῦψαι ταῖς ἐλπίσιν. οἱ δὲ Συρακόσιοι πάλιν τῆς
372
δυναστείας ἰσχυροποιουμένης ἐστασίασαν πρὸς ἀλ-

λήλους, τῶν μὲν ἀποφαινομένων μένειν καὶ πολιορ-
κεῖν, τῶν δὲ λύειν τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν πόλιν
ἐκλιπεῖν. ἃ δὴ συνιδὼν ὁ Διονύσιος ἐξήγαγεν ἐπ'
αὐτοὺς τὴν δύναμιν, καὶ τεταραγμένοις ἐπιπεσὼν
ῥᾳδίως ἐτρέψατο περὶ τὴν Νέαν πόλιν καλουμένην.

λήλους, τῶν μὲν ἀποφαινομένων μένειν καὶ πολιορ-

κεῖν, τῶν δὲ λύειν τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν πόλιν
ἐκλιπεῖν. ἃ δὴ συνιδὼν ὁ Διονύσιος ἐξήγαγεν ἐπ'
αὐτοὺς τὴν δύναμιν, καὶ τεταραγμένοις ἐπιπεσὼν
ῥᾳδίως ἐτρέψατο περὶ τὴν Νέαν πόλιν καλουμένην.
ἀνῃρέθησαν μὲν οὖν οὐ πολλοί· παριππεύων γὰρ
ὁ Διονύσιος ἐκώλυσε φονεύειν τοὺς φεύγοντας·
οἱ δὲ Συρακόσιοι παραχρῆμα μὲν κατὰ τὴν χώραν
ἐσκεδάσθησαν, μετ' ὀλίγον δὲ πρὸς τοὺς ἱππεῖς εἰς
Αἴτνην ἠθροίσθησαν ὑπὲρ τοὺς ἑπτακισχιλίους.
Διονύσιος δὲ τοὺς πεσόντας τῶν Συρακοσίων θάψας
ἀπέστειλε πρέσβεις εἰς Αἴτνην, ἀξιῶν τοὺς φυγάδας
διαλύεσθαι καὶ τὴν πατρίδα κατοικεῖν, διδοὺς
πίστιν μὴ μνησικακήσειν αὐτοῖς. τινὲς μὲν οὖν
τέκνα καὶ γυναῖκας ἀπολελοιπότες ἠναγκάσθησαν
πεισθῆναι τοῖς παρακαλουμένοις· οἱ δὲ λοιποί, προ-
φερομένων τῶν πρεσβευτῶν τὴν τοῦ Διονυσίου περὶ
τὴν ταφὴν τῶν πεσόντων εὐεργεσίαν, ἔφασαν αὐτὸν
ἄξιον εἶναι τυχεῖν τῆς ὁμοίας χάριτος, καὶ τοῖς
θεοῖς ηὔχοντο τὴν ταχίστην αὐτὸν ἐπιδεῖν ταύτης
τυγχάνοντα. οὗτοι μὲν οὖν οὐδενὶ τρόπῳ βουλη

Λύσανδρον, τούτῳ προσέταξαν ἐπιπορεύεσθαι τὰς

πόλεις, ἐν ἑκάστῃ τοὺς παρ' αὐτοῖς καλουμένους
ἁρμοστὰς ἐγκαθιστάντα· ταῖς γὰρ δημοκρατίαις
προσκόπτοντες οἱ Λακεδαιμόνιοι δι' ὀλιγαρχίας
ἐβούλοντο τὰς πόλεις διοικεῖσθαι. ἔταξαν δὲ καὶ
φόρους τοῖς καταπολεμηθεῖσι, καὶ τὸν πρὸ τοῦ
χρόνον οὐ χρώμενοι νομίσματι, τότε συνήθροιζον
ἐκ τοῦ φόρου κατ' ἐνιαυτὸν πλείω τῶν χιλίων
ταλάντων. ἐπεὶ δὲ τὰ κατὰ τὴν Ἑλλάδα πράγματα
κατὰ τὴν ἰδίαν ἀξίαν διῴκησαν, ἀπέστειλαν Ἄριστον
ἄνδρα τῶν ἐπιφανῶν εἰς Συρακούσας, τῷ μὲν λόγῳ
προσποιούμενοι καταλύειν τὴν δυναστείαν, τῇ δ'
ἀληθείᾳ σπεύδοντες αὐξῆσαι τὴν τυραννίδα· ἤλπιζον
373
γὰρ συγκατασκευάζοντες τὴν ἀρχὴν ὑπήκοον ἕξειν

τὸν Διονύσιον διὰ τὰς εὐεργεσίας. ὁ δ' Ἄριστος
καταπλεύσας εἰς Συρακούσας καὶ τῷ τυράννῳ
λάθρᾳ περὶ τούτων διαλεχθείς, τούς τε Συρακο-
σίους ἀνασείων καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἀποκαταστήσειν
ἐπαγγειλάμενος, Νικοτέλην μὲν τὸν Κορίνθιον
ἀνεῖλεν ἀφηγούμενον τῶν Συρακοσίων, τοὺς δὲ
πιστεύσαντας προδοὺς τὸν μὲν τύραννον ἰσχυρὸν

διαφθορᾶς. ὁ δὲ Λύσανδρος παραγενηθεὶς εἰς

Λακεδαίμονα, κρίσεως αὐτῷ προτεθείσης ἀπελογή-
σατο πιθανῶς ὑπὲρ αὑτοῦ. τότε μὲν οὖν οὐδὲν
ᾔδεισαν οἱ Λακεδαιμόνιοι περὶ τῆς τοῦ Λυσάνδρου
προαιρέσεως εἰς τὸ καταλῦσαι τοὺς ἀφ' Ἡρακλέους
βασιλεῖς· μετὰ δέ τινα χρόνον τελευτήσαντος αὐτοῦ,
καί τινων χρηματισμῶν ζητουμένων κατὰ τὴν οἰκίαν,
εὗρον λόγον γεγραμμένον πολυτελῶς, ὃν ἐπραγμα-
τεύσατο πρὸς τὰ πλήθη, πείσων ἐξ ἁπάντων τῶν
πολιτῶν αἱρετοὺς γίνεσθαι βασιλεῖς.
Διονύσιος δ' ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος ἐπειδὴ
τὴν πρὸς Καρχηδονίους εἰρήνην ἐποιήσατο, τῶν δὲ
κατὰ τὴν πόλιν στάσεων ἀπήλλακτο, τὰς ὁμόρους
τῶν Χαλκιδέων πόλεις ἔσπευδε προσαγαγέσθαι·
αὗται δ' ἦσαν Νάξος, Κατάνη, Λεοντῖνοι. τούτων
δ' ἐπεθύμει κυριεῦσαι διὰ τὸ συνορίζειν αὐτὰς τῇ
Συρακούσῃ καὶ πολλὰς ἀφορμὰς ἔχειν πρὸς τὴν
αὔξησιν τῆς δυναστείας. πρῶτον μὲν οὖν τῇ Αἴτνῃ
προσστρατοπεδεύσας παρέλαβε τὸ φρούριον, τῶν
φυγάδων οὐκ ὄντων ἀξιομάχων πρὸς τηλικαύτην
δύναμιν· μετὰ δὲ ταῦτα ἐπὶ Λεοντίνους ἀναζεύξας

κύριος τῆς Κατάνης ἐγένετο. ἀφελόμενος δὲ τῶν

πολιτῶν τὰ ὅπλα, φρουρὰν ἐν αὐτῇ κατέστησεν
ἱκανήν. μετὰ δὲ ταῦτα Προκλῆς ὁ τῶν Ναξίων
ἀφηγούμενος ἐπαγγελιῶν μεγέθει πεισθεὶς παρέδωκε
τὴν πατρίδα τῷ Διονυσίῳ· ὃς τὰς δωρεὰς ἀποδοὺς
374
τῷ προδιδόντι καὶ τοὺς συγγενεῖς αὐτῷ χαρισά-

μενος τὴν πόλιν ἐξηνδραποδίσατο, καὶ τὰς μὲν
κτήσεις ἐφῆκε τοῖς στρατιώταις διαρπάσαι, τὰ δὲ
τείχη καὶ τὰς οἰκίας κατέσκαψεν. παραπλησίως δὲ
καὶ τοῖς Καταναίοις χρησάμενος ἐλαφυροπώλησε
τοὺς αἰχμαλώτους ἐν Συρακούσαις. τὴν μὲν οὖν
τῶν Ναξίων χώραν Σικελοῖς τοῖς ὁμοροῦσιν ἐδωρή-
σατο, τοῖς δὲ Καμπανοῖς τὴν πόλιν τῶν Καταναίων
οἰκητήριον ἔδωκεν. μετὰ δὲ ταῦτα ἐπὶ Λεοντίνους
στρατεύσας ἁπάσῃ τῇ δυνάμει τὴν πόλιν περιεστρα-
τοπέδευσε, καὶ πρὸς τοὺς ἔνδον διαπρεσβευσάμενος
ἐκέλευσεν αὐτοὺς παραδιδόναι τὴν πόλιν καὶ μετ-
έχειν τῆς ἐν Συρακούσαις πολιτείας. οἱ δὲ Λεον-
τῖνοι, βοήθειαν μὲν οὐδεμίαν ἕξειν προσδοκῶντες,
τὰς δὲ Ναξίων καὶ Καταναίων συμφορὰς ἀναλογι-
ζόμενοι, κατεπλήττοντο, φοβούμενοι μὴ τοῖς αὐτοῖς

κελῶν τύραννος, ἐπειδὴ τὰ κατὰ τὴν δυναστείαν

αὐτῷ προεχώρει κατὰ γνώμην, διενοεῖτο μὲν πρὸς
Καρχηδονίους ἐκφέρειν πόλεμον· οὔπω δὲ ταῖς
παρασκευαῖς ἱκανὸς ὢν τὴν μὲν προαίρεσιν ταύτην
ἔκρυπτε, πρὸς δὲ τοὺς μέλλοντας κινδύνους τὰ χρή-
σιμα διῴκει. εἰδὼς οὖν κατὰ τὸν Ἀττικὸν πόλεμον
τὴν πόλιν ἐκ θαλάττης εἰς θάλατταν ἀποτετειχι-
σμένην, εὐλαβεῖτο μήποτε παραπλησίοις ἐλαττώμασι
περιπεσὼν ἀποκλεισθῇ τῆς εἰς τὴν χώραν ἐξόδου·
εὐφυῶς γὰρ ἑώρα κειμένας τὰς καλουμένας Ἐπιπο-
λὰς κατὰ τῆς πόλεως τῶν Συρακοσίων. διόπερ
τοὺς ἀρχιτέκτονας παραλαβών, ἀπὸ τῆς τούτων
γνώμης ἔκρινε δεῖν τειχίσαι τὰς Ἐπιπολάς, ᾗ νῦν τὸ
πρὸς τοῖς Ἑξαπύλοις ὑπάρχει τεῖχος. ὁ γὰρ τόπος
οὗτος τετραμμένος ἐστὶ πρὸς ἄρκτον, ὑπόκρημνος
δὲ πᾶς καὶ διὰ τὴν τραχύτητα δυσπρόσοδος ἐκ τῶν
ἔξωθεν μερῶν. βουλόμενος οὖν ταχεῖαν τὴν κατα-
σκευὴν τῶν τειχῶν γίνεσθαι, τὸν ἀπὸ τῆς χώρας
ὄχλον ἤθροισεν, ἐξ οὗ τοὺς εὐθέτους ἄνδρας [ἐλευ-
θέρους] ἐπιλέξας εἰς ἑξακισμυρίους ἐπιδιεῖλε τού-
τοις τὸν τειχιζόμενον τόπον. καθ' ἕκαστον μὲν οὖν

Ῥηγῖνοι δὲ Χαλκιδέων ὄντες ἄποικοι τὴν αὔξησιν

τοῦ Διονυσίου χαλεπῶς ἑώρων. Ναξίους μὲν γὰρ καὶ
375
Καταναίους συγγενεῖς ὄντας ἐξηνδραποδίσατο, τοῖς

δὲ Ῥηγίνοις, 8γένους τοῦ αὐτοῦ μετέχουσι τοῖς ἠτυχη-
κόσιν, οὐ τὴν τυχοῦσαν ἀγωνίαν παρεῖχε τὸ γεγο-
νός, πάντων εὐλαβουμένων μὴ ταῖς αὐταῖς συμφο-
ραῖς περιπέσωσιν. ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς, πρὶν τελείως
ἰσχυρὸν γενέσθαι τὸν τύραννον, στρατεύειν ἐπ' αὐτὸν
κατὰ τάχος. παρὰ τοῦ Ῥηγίνου λαβόνταςπρὸς
τὸν πόλεμον οὐκ ἐλάχιστα καὶ οἱ φυγαδευθέντες
τῶν Συρακοσίων ὑπὸ Διονυσίου· τότε γὰρ οἱ πλεῖ-
στοι διατρίβοντες ἐν Ῥηγίῳ διετέλουν περὶ τούτων
διαλεγόμενοι, διδάσκοντες ὅτι συνεπιθήσονται τῷ
καιρῷ πάντες οἱ Συρακόσιοι. τέλος δὲ καταστή-
σαντες στρατηγούς, ἐξέπεμψαν μετ' αὐτῶν πεζοὺς
μὲν ἑξακισχιλίους, ἱππεῖς δὲ ἑξακοσίους, τριήρεις δὲ
πεντήκοντα. οὗτοι δὲ διαπλεύσαντες τὸν πορθμὸν
ἔπεισαν τοὺς τῶν Μεσσηνίων στρατηγοὺς κοινω-
νῆσαι τοῦ πολέμου, φάσκοντες δεινὸν εἶναι περιιδεῖν
ἀστυγείτονας Ἑλληνίδας πόλεις ἄρδην ἀνῃρημένας
ὑπὸ τοῦ τυράννου. οἱ μὲν οὖν στρατηγοὶ πεισθέν

δὲ Ῥηγίνοις, 8γένους τοῦ αὐτοῦ μετέχουσι τοῖς ἠτυχη-

κόσιν, οὐ τὴν τυχοῦσαν ἀγωνίαν παρεῖχε τὸ γεγο-
νός, πάντων εὐλαβουμένων μὴ ταῖς αὐταῖς συμφο-
ραῖς περιπέσωσιν. ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς, πρὶν τελείως
ἰσχυρὸν γενέσθαι τὸν τύραννον, στρατεύειν ἐπ' αὐτὸν
κατὰ τάχος. παρὰ τοῦ Ῥηγίνου λαβόνταςπρὸς
τὸν πόλεμον οὐκ ἐλάχιστα καὶ οἱ φυγαδευθέντες
τῶν Συρακοσίων ὑπὸ Διονυσίου· τότε γὰρ οἱ πλεῖ-
στοι διατρίβοντες ἐν Ῥηγίῳ διετέλουν περὶ τούτων
διαλεγόμενοι, διδάσκοντες ὅτι συνεπιθήσονται τῷ
καιρῷ πάντες οἱ Συρακόσιοι. τέλος δὲ καταστή-
σαντες στρατηγούς, ἐξέπεμψαν μετ' αὐτῶν πεζοὺς
μὲν ἑξακισχιλίους, ἱππεῖς δὲ ἑξακοσίους, τριήρεις δὲ
πεντήκοντα. οὗτοι δὲ διαπλεύσαντες τὸν πορθμὸν
ἔπεισαν τοὺς τῶν Μεσσηνίων στρατηγοὺς κοινω-
νῆσαι τοῦ πολέμου, φάσκοντες δεινὸν εἶναι περιιδεῖν
ἀστυγείτονας Ἑλληνίδας πόλεις ἄρδην ἀνῃρημένας
ὑπὸ τοῦ τυράννου. οἱ μὲν οὖν στρατηγοὶ πεισθέν-
τες τοῖς Ῥηγίνοις ἄνευ τῆς τοῦ δήμου γνώμης ἐξή-
γαγον τοὺς στρατιώτας· ἦσαν δ' οὗτοι πεζοὶ μὲν
τετρακισχίλιοι, ἱππεῖς δὲ τετρακόσιοι, τριήρεις δὲ

σηνίου δημηγορήσαντος· οὗτος γὰρ συνεβούλευε

376
μὴ κατάρχεσθαι πολέμου πρὸς τὸν Διονύσιον μηδὲν

αὐτοὺς ἠδικηκότα. οἱ μὲν οὖν τῶν Μεσσηνίων
στρατιῶται, τὸν πόλεμον οὐκ ἐπικεκυρωκότος τοῦ
δήμου, παραχρῆμ' ἐπείσθησαν, καὶ τοὺς στρατη-
γοὺς καταλιπόντες ἀνέκαμψαν εἰς τὴν πατρίδα·
Ῥηγῖνοι δ' οὐκ ὄντες ἀξιόμαχοι καθ' ἑαυτούς, ἐπειδὴ
τοὺς Μεσσηνίους ἑώρων διαλύοντας τὸ στρατόπε-
δον, καὶ αὐτοὶ ταχέως ἀνέκαμψαν εἰς Ῥήγιον. Διο-
νύσιος δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἐπὶ τοὺς ὅρους τῆς Συρα-
κοσίας ἐξήγαγε τὴν δύναμιν, προσδεχόμενος τὴν
τῶν πολεμίων ἔφοδον· ὡς δ' ἤκουσε τὴν ἀνάζευξιν
αὐτῶν, ἀπήγαγε τὴν στρατιὰν εἰς τὰς Συρακούσας·
διαπρεσβευσαμένων δὲ τῶν Ῥηγίνων καὶ τῶν Μες-
σηνίων περὶ εἰρήνης, κρίνων συμφέρον εἶναι δια-
λύεσθαι τὴν ἔχθραν πρὸς τὰς πόλεις, συνέθετο τὴν
εἰρήνην.

αὐτοὺς ἠδικηκότα. οἱ μὲν οὖν τῶν Μεσσηνίων

στρατιῶται, τὸν πόλεμον οὐκ ἐπικεκυρωκότος τοῦ
δήμου, παραχρῆμ' ἐπείσθησαν, καὶ τοὺς στρατη-
γοὺς καταλιπόντες ἀνέκαμψαν εἰς τὴν πατρίδα·
Ῥηγῖνοι δ' οὐκ ὄντες ἀξιόμαχοι καθ' ἑαυτούς, ἐπειδὴ
τοὺς Μεσσηνίους ἑώρων διαλύοντας τὸ στρατόπε-
δον, καὶ αὐτοὶ ταχέως ἀνέκαμψαν εἰς Ῥήγιον. Διο-
νύσιος δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἐπὶ τοὺς ὅρους τῆς Συρα-
κοσίας ἐξήγαγε τὴν δύναμιν, προσδεχόμενος τὴν
τῶν πολεμίων ἔφοδον· ὡς δ' ἤκουσε τὴν ἀνάζευξιν
αὐτῶν, ἀπήγαγε τὴν στρατιὰν εἰς τὰς Συρακούσας·
διαπρεσβευσαμένων δὲ τῶν Ῥηγίνων καὶ τῶν Μες-
σηνίων περὶ εἰρήνης, κρίνων συμφέρον εἶναι δια-
λύεσθαι τὴν ἔχθραν πρὸς τὰς πόλεις, συνέθετο τὴν
εἰρήνην.
Ὁρῶν δὲ τῶν Ἑλλήνων τινὰς εἰς τὴν ἐπικράτειαν
τῶν Καρχηδονίων ἀποτρέχοντας τάς τε πόλεις καὶ
τὰς κτήσεις κομιζομένους, ἐνόμιζε τῆς πρὸς Καρ-
χηδονίους εἰρήνης μενούσης πολλοὺς τῶν ὑφ' αὑτὸν
ταττομένων βουλήσεσθαι κοινωνεῖν τῆς ἐκείνων
ἐπιστασίας, ἐὰν δὲ πόλεμος γένηται, πάντας τοὺς

τὰς οἰκείας ἐργασίας κατέστησε τῶν πολιτῶν τοὺς

ἐπισημοτάτους, προθεὶς δωρεὰς μεγάλας τοῖς κατα-
σκευάσασιν ὅπλα. διέδωκε δὲ καὶ τῶν ὅπλων τοῦ
377
γένους ἑκάστου τύπον διὰ τὸ τοὺς μισθοφόρους ἐκ

πολλῶν ἐθνῶν συνεστηκέναι· ἔσπευδε γὰρ ἕκαστον
τῶν στρατευομένων κοσμῆσαι τοῖς οἰκείοις ὅπλοις,
καὶ διελάμβανε τὸ στρατόπεδον πολλὴν ἕξειν κατά-
πληξιν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν καὶ κατὰ τὰς μάχας
κάλλιστα χρήσεσθαι τῷ συνήθει καθοπλισμῷ πάν-
τας τοὺς συναγωνιζομένους. συμπροθυμουμένων δὲ
καὶ τῶν Συρακοσίων τῇ τοῦ Διονυσίου προαιρέσει,
πολλὴν συνέβαινε γίνεσθαι τὴν φιλοτιμίαν περὶ τὴν
τῶν ὅπλων κατασκευήν. οὐ μόνον γὰρ ἐν τοῖς προ-
νάοις καὶ τοῖς ὀπισθοδόμοις τῶν ἱερῶν, ἔτι δὲ τοῖς
γυμνασίοις καὶ ταῖς κατὰ τὴν ἀγορὰν στοαῖς, ἔγεμε
πᾶς τόπος τῶν ἐργαζομένων, ἀλλὰ καὶ χωρὶς τῶν
δημοσίων τόπων ἐν ταῖς ἐπιφανεστάταις οἰκίαις
ὅπλα παμπληθῆ κατεσκευάζετο. καὶ γὰρ τὸ κατα-
πελτικὸν εὑρέθη κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν ἐν Συρα-
κούσαις, ὡς ἂν τῶν κρατίστων τεχνιτῶν πανταχόθεν
εἰς ἕνα τόπον συνηγμένων. τὴν γὰρ προθυμίαν τό

τας τοὺς συναγωνιζομένους. συμπροθυμουμένων δὲ

καὶ τῶν Συρακοσίων τῇ τοῦ Διονυσίου προαιρέσει,
πολλὴν συνέβαινε γίνεσθαι τὴν φιλοτιμίαν περὶ τὴν
τῶν ὅπλων κατασκευήν. οὐ μόνον γὰρ ἐν τοῖς προ-
νάοις καὶ τοῖς ὀπισθοδόμοις τῶν ἱερῶν, ἔτι δὲ τοῖς
γυμνασίοις καὶ ταῖς κατὰ τὴν ἀγορὰν στοαῖς, ἔγεμε
πᾶς τόπος τῶν ἐργαζομένων, ἀλλὰ καὶ χωρὶς τῶν
δημοσίων τόπων ἐν ταῖς ἐπιφανεστάταις οἰκίαις
ὅπλα παμπληθῆ κατεσκευάζετο. καὶ γὰρ τὸ κατα-
πελτικὸν εὑρέθη κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν ἐν Συρα-
κούσαις, ὡς ἂν τῶν κρατίστων τεχνιτῶν πανταχόθεν
εἰς ἕνα τόπον συνηγμένων. τὴν γὰρ προθυμίαν τό
τε μέγεθος τῶν μισθῶν ἐξεκαλεῖτο καὶ τὸ πλῆθος
τῶν προκειμένων ἄθλων τοῖς ἀρίστοις κριθεῖσι·
χωρὶς δὲ τούτων περιπορευόμενος τοὺς ἐργαζομένους
ὁ Διονύσιος καθ' ἡμέραν λόγοις τε φιλανθρώποις
ἐχρῆτο καὶ τοὺς προθυμοτάτους ἐτίμα δωρεαῖς καὶ
πρὸς τὰ συνδείπνια παρελάμβανε. διόπερ ἀνυπέρ-
βλητον φιλοτιμίαν εἰσφέροντες οἱ τεχνῖται πολλὰ
προσεπενοοῦντο βέλη καὶ μηχανήματα ξένα καὶ

θῆναι τριήρη πρώτως, ἔσπευδε κατὰ τὴν ἀποικι-

σθεῖσαν ὑπ' ἐκείνων πόλιν αὐξῆσαι τὸ μέγεθος τῆς
τῶν νεῶν κατασκευῆς. λαβὼν δ' ἐκ τῆς Ἰταλίας
378
ἐξαγωγὴν ὕλης, τοὺς μὲν ἡμίσεις τῶν ὑλοτόμων εἰς

τὸ κατὰ τὴν Αἴτνην ὄρος ἀπέστειλε, γέμον κατ'
ἐκείνους τοὺς χρόνους πολυτελοῦς ἐλάτης τε καὶ
πεύκης, τοὺς δ' ἡμίσεις εἰς τὴν Ἰταλίαν ἀποστείλας
παρεσκευάσατο ζεύγη μὲν τὰ πρὸς τὴν θάλατταν
κατακομιοῦντα, πλοῖα δὲ καὶ τοὺς ὑπηρέτας πρὸς
τὸ τὰς σχεδίας ἀπάγεσθαι κατὰ τάχος εἰς τὰς Συρα-
κούσας. ὁ δὲ Διονύσιος ἐπειδὴ τὴν ἱκανὴν ὕλην
ἤθροισεν, ὑφ' ἕνα καιρὸν ἤρξατο ναυπηγεῖσθαι
ναῦς πλείους τῶν διακοσίων, ἐπισκευάζειν δὲ τὰς
προϋπαρχούσας δέκα πρὸς ταῖς ἑκατόν· ᾠκοδόμει
δὲ καὶ νεωσοίκους πολυτελεῖς κύκλῳ τοῦ νῦν ...
καλουμένου λιμένος ἑκατὸν ἑξήκοντα, τοὺς πλεί-
στους δύο ναῦς δεχομένους, καὶ τοὺς προϋπάρχον-
τας ἐθεράπευεν, ὄντας ἑκατὸν πεντήκοντα. διόπερ
τοσούτων ὅπλων καὶ νεῶν κατασκευαζομένων ἐν
ἑνὶ τόπῳ, τὸ γινόμενον πολλὴν παρεῖχε τοῖς θεω-
μένοις κατάπληξιν· ὅτε μὲν γάρ τις ἴδοι τὴν περὶ

Ἀστυδάμας δ' ὁ τραγῳδιογράφος τότε πρῶτον

ἐδίδαξεν· ἔζησε δὲ ἔτη ἑξήκοντα.
Ῥωμαῖοι δὲ πολιορκοῦντες τοὺς Βηίους, ἐξελ-
θόντων 8τῶν ἐκ τῆς πόλεως οἱ μὲν κατεκόπησαν ὑπὸ
τῶν Βηίων, οἱ δ' ἐξέφυγον αἰσχρῶς.
Τοῦ δ' ἔτους τούτου διεληλυθότος Ἀθήνησι
μὲν ἦρξεν Ἰθυκλῆς, ἐν Ῥώμῃ δ' ἀντὶ τῶν ὑπά-
των χιλίαρχοι πέντε κατεστάθησαν, Λεύκιος Ἰού-
λιος, Μάρκος Φούριος, Μάρκος Αἰμίλιος, Γάιος
Κορνήλιος, Καίσων Φάβιος. Διονύσιος δ' ὁ τῶν
Συρακοσίων τύραννος, ἐπειδὴ τῶν περὶ τὴν ὁπλο-
ποιίαν καὶ ναυπηγίαν ἔργων τὰ πλεῖστα συν-
τέλειαν εἰλήφει, περὶ τὴν τῶν στρατιωτῶν παρα-
σκευὴν εὐθὺς ἐγένετο. τῶν οὖν Συρακοσίων κατέ-
λεγε τοὺς ἐπιτηδείους εἰς τάξεις, καὶ παρὰ τῶν ὑπ'
αὐτὸν ταττομένων πόλεων μετεπέμπετο τοὺς εὐθέ-
τους. συνήγαγε δὲ καὶ μισθοφόρους ἐκ τῆς Ἑλλά-
δος καὶ μάλιστα παρὰ τῶν Λακεδαιμονίων· οὗτοι
γὰρ αὐτῷ συναύξοντες τὴν ἀρχὴν ἔδωκαν ἐξουσίαν
ὅσους βούλοιτο παρ' αὐτῶν ξενολογεῖν. καθόλου
δ' ἐκ πολλῶν ἐθνῶν σπεύδων τὸ ξενικὸν στρατό

θόντων 8τῶν ἐκ τῆς πόλεως οἱ μὲν κατεκόπησαν ὑπὸ

379
τῶν Βηίων, οἱ δ' ἐξέφυγον αἰσχρῶς.

μὲν ἦρξεν Ἰθυκλῆς, ἐν Ῥώμῃ δ' ἀντὶ τῶν ὑπά-
των χιλίαρχοι πέντε κατεστάθησαν, Λεύκιος Ἰού-
λιος, Μάρκος Φούριος, Μάρκος Αἰμίλιος, Γάιος
Κορνήλιος, Καίσων Φάβιος. Διονύσιος δ' ὁ τῶν
Συρακοσίων τύραννος, ἐπειδὴ τῶν περὶ τὴν ὁπλο-
ποιίαν καὶ ναυπηγίαν ἔργων τὰ πλεῖστα συν-
τέλειαν εἰλήφει, περὶ τὴν τῶν στρατιωτῶν παρα-
σκευὴν εὐθὺς ἐγένετο. τῶν οὖν Συρακοσίων κατέ-
λεγε τοὺς ἐπιτηδείους εἰς τάξεις, καὶ παρὰ τῶν ὑπ'
αὐτὸν ταττομένων πόλεων μετεπέμπετο τοὺς εὐθέ-
τους. συνήγαγε δὲ καὶ μισθοφόρους ἐκ τῆς Ἑλλά-
δος καὶ μάλιστα παρὰ τῶν Λακεδαιμονίων· οὗτοι
γὰρ αὐτῷ συναύξοντες τὴν ἀρχὴν ἔδωκαν ἐξουσίαν
ὅσους βούλοιτο παρ' αὐτῶν ξενολογεῖν. καθόλου
δ' ἐκ πολλῶν ἐθνῶν σπεύδων τὸ ξενικὸν στρατό-
πεδον συνηθροικέναι, καὶ μισθοὺς πολλοὺς ἐπαγ-
γελλόμενος, εὕρισκε τοὺς ὑπακούοντας. μέλλων
δὲ μέγαν ἐξεγείρειν πόλεμον, ταῖς κατὰ τὴν νῆσον

λόγων, ἔδοξε τοῖς Ῥηγίνοις μὴ δέξασθαι τὴν ἐπι-

γαμίαν. Διονύσιος δ' ἀποτυχὼν ταύτης τῆς ἐπι-
βολῆς, περὶ τῶν αὐτῶν ἀπέστειλε τοὺς πρεσβευτὰς
πρὸς τὸν δῆμον τῶν Λοκρῶν. ὧν ψηφισαμένων τὴν
ἐπιγαμίαν, ἐμνήστευεν ὁ Διονύσιος Δωρίδα τὴν
Ξενέτου θυγατέρα, κατ' ἐκεῖνον τὸν χρόνον ὄντος
ἐνδοξοτάτου τῶν πολιτῶν. ὀλίγαις δ' ἡμέραις πρὸ
τῶν γάμων ἀπέστειλεν εἰς Λοκροὺς πεντήρη πρῶ-
τον νεναυπηγημένην, ἀργυροῖς καὶ χρυσοῖς κατα-
σκευάσμασι κεκοσμημένην· ἐφ' ἧς διακομίσας τὴν
παρθένον εἰς τὰς Συρακούσας εἰσήγαγεν εἰς τὴν
ἀκρόπολιν. ἐμνηστεύσατο δὲ καὶ τῶν πολιτικῶν
τὴν ἐπισημοτάτην Ἀριστομάχην, ἐφ' ἣν ἀποστείλας
λευκὸν τέθριππον ἤγαγεν εἰς τὴν ἰδίαν οἰκίαν. περὶ
δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον ἀμφοτέρας γήμας συνεχεῖς
ἑστιάσεις ἐποιεῖτο τῶν στρατιωτῶν καὶ τῶν πλείστων
πολιτῶν· ἀπετίθετο γὰρ ἤδη τὸ πικρὸν τῆς τυραν-
νίδος, καὶ μεταβαλλόμενος εἰς ἐπιείκειαν φιλαν-
θρωπότερον ἦρχε τῶν ὑποτεταγμένων, οὔτε φονεύων
οὔτε φυγάδας ποιῶν, καθάπερ εἰώθει.

380
ἀκρόπολιν. ἐμνηστεύσατο δὲ καὶ τῶν πολιτικῶν

τὴν ἐπισημοτάτην Ἀριστομάχην, ἐφ' ἣν ἀποστείλας
λευκὸν τέθριππον ἤγαγεν εἰς τὴν ἰδίαν οἰκίαν. περὶ
δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον ἀμφοτέρας γήμας συνεχεῖς
ἑστιάσεις ἐποιεῖτο τῶν στρατιωτῶν καὶ τῶν πλείστων
πολιτῶν· ἀπετίθετο γὰρ ἤδη τὸ πικρὸν τῆς τυραν-
νίδος, καὶ μεταβαλλόμενος εἰς ἐπιείκειαν φιλαν-
θρωπότερον ἦρχε τῶν ὑποτεταγμένων, οὔτε φονεύων
οὔτε φυγάδας ποιῶν, καθάπερ εἰώθει.
Μετὰ δὲ τοὺς γάμους ὀλίγας ἐπιμείνας ἡμέρας
συνήγαγεν ἐκκλησίαν καὶ παρεκάλει τοὺς Συρακο-
σίους πόλεμον ἐξενεγκεῖν πρὸς τοὺς Καρχηδονίους,
ἀποφαίνων αὐτοὺς καθόλου μὲν τοῖς Ἕλλησιν ἐχθρο-
τάτους ὄντας, μάλιστα δὲ τοῖς Σικελιώταις διὰ παν-
τὸν ἐπιβουλεύοντας. καὶ νῦν μὲν ἐφ' ἡσυχίας αὐ-
τοὺς μένειν ἀπεδείκνυε διὰ τὸν ἐμπεσόντα λοιμόν,
ὃν τοὺς πλείστους τῶν κατὰ Λιβύην διεφθαρκέναι·
ἰσχύσαντας δ' αὐτοὺς οὐκ ἀφέξεσθαι τῶν Σικελιω-
τῶν, οἷς ἐξ ἀρχαίων ἐπιβουλεύουσιν. διὸ αἱρετώ-
τερον νῦν εἶναι πρὸς ἀσθενεῖς αὐτοὺς ὄντας δια-
πολεμεῖν ἢ μετὰ ταῦτα πρὸς ἰσχυροὺς διαγωνίζεσθαι.

Σολουντίνων καὶ Πανορμιτῶν, πρὸς δὲ τούτοις

Ἁλικυαίων χώραν ὁ Διονύσιος λεηλατήσας ἐδενδρο-
τόμησε, τὴν δὲ Αἴγεσταν καὶ Ἔντελλαν πολλῇ δυνά-
μει περιστρατοπεδεύσας συνεχεῖς ἐποιεῖτο προσβο-
λάς, σπεύδων αὐτῶν μετὰ βίας κυριεῦσαι. καὶ τὰ
μὲν περὶ Διονύσιον ἐν τούτοις ἦν.
Ἰμίλκων δὲ ὁ τῶν Καρχηδονίων στρατηγὸς αὐτὸς
μὲν περὶ τὸν τῶν δυνάμεων ἀθροισμὸν καὶ τὴν
ἄλλην ἐγίνετο παρασκευήν, τὸν δὲ ναύαρχον μετὰ
δέκα τριήρων ἀπέστειλε, κελεύσας κατὰ τάχος λά-
θρᾳ πλεῖν ὡς ἐπὶ Συρακοσίους, καὶ νυκτὸς εἰς τὸν
λιμένα πλεύσαντα διαφθεῖραι τὰ καταλελειμμένα
τῶν πλοίων. τοῦτο δ' ἔπραξε νομίζων ἀντιπερισπα-
σμόν τινα ποιήσειν καὶ τὸν Διονύσιον ἀναγκάσειν
μέρος τῶν πλοίων ἀποστέλλειν ἐπὶ Συρακοσίους.
ὁ δὲ πεμφθεὶς ναύαρχος συντόμως πράξας τὸ παραγ-
γελθέν, κατέπλευσε νυκτὸς εἰς τὸν τῶν Συρακοσίων
λιμένα, πάντων ἀγνοούντων τὸ γεγενημένον. ἀπρος-
δοκήτως δ' ἐπιθέμενος καὶ τοῖς παρορμοῦσι πλοίοις
ἐμβολὰς δοὺς καὶ σχεδὸν ἅπαντα καταδύσας, ἀν-
έκαμψεν εἰς Καρχηδόνα. Διονύσιος δὲ πᾶσαν τὴν
381

ἐκ τοῦ κατ' ὀλίγον ἅμα τῇ τοῦ χώματος αὐξήσει

προσήγαγε τοῖς τείχεσιν.
Περὶ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον Ἰμίλκων ὁ τῶν Καρ-
χηδονίων ναύαρχος ἀκούσας ὅτι Διονύσιος ἐνεώλ-
κησε τὰς ναῦς, εὐθὺς ἐπλήρου τὰς ἀρίστας τῶν
τριήρων ἑκατόν· ὑπελάμβανε γὰρ ἀπροσδοκήτως
ἐπιφανεὶς ῥᾳδίως κρατήσειν τῶν νενεωλκημένων ἐν
τῷ λιμένι σκαφῶν, κυριεύων τῆς θαλάττης· τοῦτο
δὲ πράξας ἐνόμιζε τήν τε τῆς Μοτύης πολιορκίαν
λύσειν καὶ τὸν πόλεμον μετάξειν ἐπὶ τὴν τῶν Συ-
ρακοσίων πόλιν. ἐκπλεύσας οὖν μετὰ νεῶν ἑκατὸν
κατήχθη ἐπὶ τὴν τῶν Σελινουντίων χώραν νυκτός,
καὶ περιπλεύσας τὴν περὶ Λιλύβαιον ἄκραν ἅμ'
ἡμέρᾳ παρῆν ἐπὶ τὴν Μοτύην. ἀνελπίστως δ' ἐπι-
φανεὶς τοῖς πολεμίοις τῶν παρορμούντων πλοίων
τὰ μὲν συνέτριψε, τὰ δ' ἔκαυσεν, οὐ δυναμένων
βοηθεῖν τῶν περὶ Διονύσιον. μετὰ δὲ ταῦτ' εἰς-
πλεύσας εἰς τὸν λιμένα διέταξε τὰς ναῦς ὡς ἐπι-
θησόμενος ταῖς νενεωλκημέναις ὑπὸ τῶν πολεμίων.
Διονύσιος δὲ συναγαγὼν τὴν δύναμιν ἐπὶ τὸ στόμα
τοῦ λιμένος, καὶ θεωρῶν τοὺς πολεμίους τὸν ἐκ

τοῦ λιμένος ἔκπλουν παραφυλάττοντας, εὐλαβεῖτο

καθέλκειν εἰς τὸν λιμένα τὰ σκάφη· οὐ γὰρ ἠγνόει
διότι στενοῦ τοῦ στόματος ὄντος ἀναγκαῖον ἦν
ὀλίγαις ναυσὶ πρὸς πολλαπλασίους διακινδυνεύειν.
διόπερ τῷ πλήθει τῶν στρατιωτῶν ῥᾳδίως διελκύσας
τὰ σκάφη διὰ τῆς γῆς εἰς τὴν ἐκτὸς τοῦ λιμένος
θάλατταν διέσωσε τὰς ναῦς. Ἰμίλκων δὲ ταῖς πρώ-
ταις τριήρεσιν ἐπιθέμενος τῷ πλήθει τῶν βελῶν
ἀνείργετο· ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν νεῶν ἐπεβεβήκει πλῆ-
θος τοξοτῶν καὶ σφενδονητῶν, ἀπὸ δὲ τῆς γῆς τοῖς
ὀξυβελέσι καταπέλταις οἱ Συρακόσιοι χρώμενοι συ-
χνοὺς τῶν πολεμίων ἀνῄρουν· καὶ γὰρ κατάπληξιν
εἶχε μεγάλην τοῦτο τὸ βέλος διὰ τὸ πρώτως εὑρε-
θῆναι κατ' ἐκεῖνον τὸν καιρόν· ὥστε Ἰμίλκων οὐ
δυνάμενος κρατῆσαι τῆς ἐπιβολῆς ἀπέπλευσεν εἰς
τὴν Λιβύην, ναυμαχεῖν οὐ κρίνων συμφέρειν διὰ
382
τὸ διπλασίας εἶναι τὰς ναῦς τῶν πολεμίων.

Διονύσιος δὲ τῇ πολυχειρίᾳ τῶν ἐργαζομένων
συντελέσας τὸ χῶμα, προσήγαγε παντοίας μηχανὰς
τοῖς τείχεσι, καὶ τοῖς μὲν κριοῖς ἔτυπτε τοὺς πύρ-
γους, τοῖς δὲ καταπέλταις ἀνέστελλε τοὺς ἐπὶ τῶν

αὐτοὺς ποιῆσαι πρὸς τοὺς ἐπιφερομένους κινδύ-

νους. ἀπὸ δὲ τούτων γενόμενος Ἀρχύλον τὸν
ἀναβάντα πρῶτον ἐπὶ τὸ τεῖχος ἑκατὸν μναῖς ἐστε-
φάνωσεν, τῶν δ' ἄλλων κατὰ τὴν ἀξίαν ἕκαστον
τῶν ἠνδραγαθηκότων ἐτίμησεν, καὶ τῶν Μοτυαίων
τοὺς περιλειφθέντας ἐλαπυροπώλησεν· Δαϊμένην δὲ
καί τινας τῶν Ἑλλήνων συμμαχοῦντας Καρχηδο-
νίοις λαβὼν αἰχμαλώτους ἀνεσταύρωσεν. μετὰ δὲ
ταῦτα φύλακας τῆς πόλεως καταστήσας, Βίτωνα
τὸν Συρακόσιον φρούραρχον ἀπέδειξε· τὸ δὲ πλεῖον
μέρος ἐκ τῶν Σικελῶν ὑπῆρχεν. καὶ Λεπτίνην μὲν
τὸν ναύαρχον μετὰ νεῶν εἴκοσι καὶ ἑκατὸν παρα-
τηρεῖν τὴν διάβασιν τῶν Καρχηδονίων ... συν-
έταξε δ' αὐτῷ τὴν Αἴγεσταν καὶ τὴν Ἔντελλαν
πολιορκεῖν, καθάπερ ἐξ ἀρχῆς πορθεῖν αὐτὴν ἐνεστή-
σατο· αὐτὸς δὲ τοῦ θέρους ἤδη λήγοντος ἀνέζευξε
μετὰ τῆς δυνάμεως εἰς Συρακούσας.
Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις Σοφοκλῆς [ὁ Σοφοκλέους]
τραγῳδίαν διδάσκειν ἤρξατο, καὶ νίκας ἔσχε δεκαδύο.
Τοῦ δ' ἐνιαυσιαίου χρόνου διεληλυθότος Ἀθή

καί τινας τῶν Ἑλλήνων συμμαχοῦντας Καρχηδο-

νίοις λαβὼν αἰχμαλώτους ἀνεσταύρωσεν. μετὰ δὲ
ταῦτα φύλακας τῆς πόλεως καταστήσας, Βίτωνα
τὸν Συρακόσιον φρούραρχον ἀπέδειξε· τὸ δὲ πλεῖον
μέρος ἐκ τῶν Σικελῶν ὑπῆρχεν. καὶ Λεπτίνην μὲν
τὸν ναύαρχον μετὰ νεῶν εἴκοσι καὶ ἑκατὸν παρα-
τηρεῖν τὴν διάβασιν τῶν Καρχηδονίων ... συν-
έταξε δ' αὐτῷ τὴν Αἴγεσταν καὶ τὴν Ἔντελλαν
πολιορκεῖν, καθάπερ ἐξ ἀρχῆς πορθεῖν αὐτὴν ἐνεστή-
σατο· αὐτὸς δὲ τοῦ θέρους ἤδη λήγοντος ἀνέζευξε
Τοῦ δ' ἐνιαυσιαίου χρόνου διεληλυθότος Ἀθή-
νησι μὲν ἔλαβε τὴν ἀρχὴν Φορμίων, ἐν Ῥώμῃ δ'
383
ἀντὶ τῶν ὑπάτων ἐγένοντο χιλίαρχοι ἕξ, Γναῖος Γε-

νούκιος [καὶ] Λεύκιος Ἀτίλιος, Μάρκος Πομπώνιος,
Γάιος Δυίλιος, Μάρκος Οὐετούριος, Οὐαλέριος Πο-
πλίλιος, ὀλυμπιὰς δ' ἤχθη ἐνενηκοστὴ καὶ ἕκτη, 8καθ'
ἣν ἐνίκα Εὔπολις Ἠλεῖος. τούτων δὲ τὴν ἀρχὴν
παραλαβόντων Διονύσιος ὁ τῶν Συρακοσίων τύ


Τοῦ δ' ἐνιαυσιαίου χρόνου διεληλυθότος Ἀθή-
νησι μὲν ἔλαβε τὴν ἀρχὴν Φορμίων, ἐν Ῥώμῃ δ'
ἀντὶ τῶν ὑπάτων ἐγένοντο χιλίαρχοι ἕξ, Γναῖος Γε-
νούκιος [καὶ] Λεύκιος Ἀτίλιος, Μάρκος Πομπώνιος,
Γάιος Δυίλιος, Μάρκος Οὐετούριος, Οὐαλέριος Πο-
πλίλιος, ὀλυμπιὰς δ' ἤχθη ἐνενηκοστὴ καὶ ἕκτη, 8καθ'
ἣν ἐνίκα Εὔπολις Ἠλεῖος. τούτων δὲ τὴν ἀρχὴν
παραλαβόντων Διονύσιος ὁ τῶν Συρακοσίων τύ-
ραννος μετὰ πάσης τῆς δυνάμεως ἀναζεύξας ἐκ
Συρακουσῶν ἐνέβαλεν εἰς τὴν τῶν Καρχηδονίων
ἐπικράτειαν. πορθοῦντος δ' αὐτοῦ τὴν χώραν, Ἁλι-
κυαῖοι μὲν καταπλαγέντες διεπρεσβεύσαντο πρὸς
αὐτὸν καὶ συμμαχίαν ἐποιήσαντο, Αἰγεσταῖοι δὲ τοῖς
πολιορκοῦσι νυκτὸς ἀπροσδοκήτως ἐπιθέμενοι, καὶ
πῦρ ἐνέντες ταῖς κατὰ τὴν παρεμβολὴν σκηναῖς, εἰς
πολλὴν ταραχὴν ἤγαγον τοὺς ἐν τῇ στρατοπεδείᾳ·
ἐπινεμηθείσης δὲ τῆς φλογὸς ἐπὶ πολὺν τόπον, καὶ
τοῦ πυρὸς ἀκατασχέτου γενηθέντος, τῶν μὲν παρα

τὰς πόλεις κατὰ τὸ παρὸν καὶ μετ' αὐτοῦ στρατεύε-

σθαι· ἀντὶ δὲ τούτων ἐπηγγέλλετο δώσειν χώραν
βελτίονα καὶ τῷ πλήθει παραπλησίαν, καὶ μετὰ τὴν
τοῦ πολέμου κατάλυσιν κατάξειν τοὺς βουλομένους
εἰς τὰς πατρίδας. τῶν δὲ Σικανῶν ὀλίγοι, κατα-
πλαγέντες μήποτε ἀντιλέγοντες διαρπασθῶσιν ὑπὸ
τῶν στρατιωτῶν, συγκατέθεντο τοῖς ἀξιουμένοις ὑπὸ
Διονυσίου. ἀπέστησαν δὲ παραπλησίως καὶ Ἁλι-
κυαῖοι, καὶ πέμψαντες πρέσβεις εἰς τὸ τῶν Καρχη-
δονίων στρατόπεδον συμμαχίαν ἐποιήσαντο. καὶ
Διονύσιος μὲν ἀφώρμησεν ἐπὶ Συρακουσῶν, κατα-
φθείρων τὴν χώραν δι' ἧς ἦγε τὴν δύναμιν. Ἰμίλ-
384
κων δὲ τῶν πραγμάτων προχωρούντων κατὰ γνώ-

μην παρεσκευάζετο τὴν στρατιὰν ἀνάγειν ἐπὶ Μες-
σήνης, σπεύδων αὐτῆς κυριεῦσαι διὰ τὴν εὐκαιρίαν
τῶν τόπων· ὅ τε γὰρ ἐν αὐτῇ λιμὴν εὔθετος ἦν,
δυνάμενος δέχεσθαι πάσας τὰς ναῦς, οὔσας πλείω
τῶν ἑξακοσίων, τά τε περὶ τὸν πορθμὸν οἰκεῖα ποιη-
σάμενος Ἰμίλκων ἤλπιζε τὰς τῶν Ἰταλιωτῶν βοη-
θείας ἐμφράξειν καὶ τοὺς ἐκ Πελοποννήσου στόλους
ἐπισχεῖν. ταῦτα δὲ διανοηθεὶς πράττειν, πρὸς τοὺς
4
τῶν κατοικούντων τὴν νῆσον ἐπράξατο· αὐτὸς δὲ

μετὰ πάσης τῆς δυνάμεως ὥρμησεν ἐπὶ Μεσσήνης,
συμπαραπλεουσῶν αὐτῷ τῶν νεῶν. καὶ ταχὺ
διανύσας τὴν ὁδὸν κατεστρατοπέδευσεν ἐπὶ τῆς
Πελωρίδος, ἀπέχων τῆς Μεσσήνης σταδίους ἑκατόν.
οἱ δὲ τὴν πόλιν ταύτην κατοικοῦντες ὡς ἐπύθοντο
τὴν παρουσίαν τῶν πολεμίων, οὐ τὰς αὐτὰς ἀλλή-
λοις ἐννοίας εἶχον περὶ τοῦ πολέμου. τινὲς μὲν
γὰρ αὐτῶν τὸ μέγεθος τῆς τῶν πολεμίων δυνάμεως
ἀκούοντες, καὶ τὴν ἐρημίαν τῶν συμμάχων ὁρῶν-
τες, ἔτι δὲ καὶ τῶν ἰδίων ἱππέων ἐν Συρακούσαις
ὄντων, ἀπεγνώκεισαν τὴν ἐκ τῆς πολιορκίας σωτη-
ρίαν. μάλιστα δ' αὐτοὺς εἰς ἀθυμίαν ἦγε τὰ τείχη
καταπεπτωκότα καὶ ὁ καιρὸς εἰς παρασκευὴν οὐ
διδοὺς ἄνεσιν. διόπερ ἐξεκόμιζον ἐκ τῆς πόλεως
τέκνα καὶ γυναῖκας καὶ τὰ πολυτελέστατα τῶν χρη-
μάτων εἰς τὰς ἀστυγείτονας πόλεις. τινὲς δὲ τῶν
Μεσσηνίων ἀκούοντές τι παλαιὸν αὐτοῖς εἶναι λό-
γιον, ὅτι δεῖ Καρχηδονίους ὑδροφορῆσαι κατὰ τὴν
πόλιν, ἐξεδέχοντο 8τὸ κατὰ τὴν φήμην πρὸς τὸ συμ-
φέρον ἑαυτοῖς, νομίζοντες δουλεύσειν ἐν Μεσσήνῃ

σθαι τὸν μεταξὺ πόρον. τούτων δὲ ὄντων πλειόνων

ἢ διακοσίων, οἱ πλεῖστοι μὲν ὑπὸ τοῦ ῥοῦ διε-
φθάρησαν, πεντήκοντα δὲ πρὸς τὴν Ἰταλίαν διεσώ-
θησαν. Ἰμίλκων δὲ τὴν δύναμιν ἅπασαν μετα-
γαγὼν εἰς τὴν πόλιν, τὸ μὲν πρῶτον ἐπεχείρησε
πορθεῖν τὰ κατὰ τὴν χώραν φρούρια, τούτων δ'
ὀχυρῶν ὄντων, καὶ τῶν εἰς αὐτὰ συμπεφευγότων
γενναίως ἀγωνιζομένων, ἀνέστρεψεν εἰς τὴν πόλιν,
385
ἀδυνατήσας αὐτῶν κυριεῦσαι. μετὰ δὲ ταῦτα τήν

τε δύναμιν ἀνελάμβανε καὶ παρεσκευάζετο τὴν
πορείαν ἐπὶ Συρακούσας ποιεῖσθαι.
Οἱ δὲ Σικελοί, πάλαι μὲν μισοῦντες τὸν Διο-
νύσιον, τότε δὲ καιρὸν τῆς ἀποστάσεως ἔχοντες,
μετεβάλοντο πρὸς Καρχηδονίους πλὴν Ἀσσωρίνων
ἅπαντες. Διονύσιος δ' ἐν ταῖς Συρακούσαις τοὺς
δούλους ἐλευθερώσας, ἐπλήρωσεν ἐξ αὐτῶν ναῦς
ἑξήκοντα· μετεπέμψατο δὲ καὶ παρὰ Λακεδαιμονίων
μισθοφόρους πλείω τῶν χιλίων, καὶ τὰ κατὰ τὴν
χώραν φρούρια περιπορευόμενος ὠχύρου καὶ σῖτον
παρεκόμιζεν· ἐπιμελέστατα δὲ τὰς ἐν Λεοντίνοις
ἀκροπόλεις ἐτείχισε καὶ τὸν ἐκ τῶν πεδίων σῖτον
ἅπαντες. Διονύσιος δ' ἐν ταῖς Συρακούσαις τοὺς

δούλους ἐλευθερώσας, ἐπλήρωσεν ἐξ αὐτῶν ναῦς
ἑξήκοντα· μετεπέμψατο δὲ καὶ παρὰ Λακεδαιμονίων
μισθοφόρους πλείω τῶν χιλίων, καὶ τὰ κατὰ τὴν
χώραν φρούρια περιπορευόμενος ὠχύρου καὶ σῖτον
παρεκόμιζεν· ἐπιμελέστατα δὲ τὰς ἐν Λεοντίνοις
ἀκροπόλεις ἐτείχισε καὶ τὸν ἐκ τῶν πεδίων σῖτον
εἰς ταύτας συνήθροισεν. ἔπεισε δὲ καὶ τοὺς τὴν
Κατάνην οἰκοῦντας Καμπανοὺς εἰς τὴν νῦν καλου-
μένην Αἴτνην μεταστῆναι διὰ τὸ λίαν εἶναι τὸ φρού-
ριον ὀχυρόν. μετὰ δὲ ταῦτα ἀπὸ τῶν Συρακουσῶν
ἑκατὸν ἑξήκοντα σταδίους προαγαγὼν ἅπασαν τὴν
δύναμιν κατεστρατοπέδευσε περὶ τὸν Ταῦρον κα-
λούμενον. εἶχε δὲ [καὶ] κατ' ἐκεῖνον τὸν καιρὸν
πεζοὺς μὲν τρισμυρίους, ἱππεῖς δὲ πλείους τῶν τρις-
χιλίων, ναῦς δὲ ἑκατὸν ὀγδοήκοντα· τούτων δ' ὀλίγαι
μὲν ἦσαν τριήρεις. Ἰμίλκων δὲ τὰ τείχη τῆς Μεσσήνης
κατασκάψας προσέταξε τοῖς στρατιώταις καταβαλεῖν
τὰς οἰκίας εἰς ἔδαφος, καὶ μήτε κέραμον μήθ' ὕλην
μήτ' ἄλλο μηδὲν ὑπολιπεῖν, ἀλλὰ τὰ μὲν κατακαῦ-
σαι, τὰ δὲ συντρῖψαι. ταχὺ δὲ τῇ τῶν στρατιωτῶν

τόπος ἔγεμε νεκρῶν καὶ ναυαγίων. ἀπώλοντο μὲν

οὖν ἐν τῇ ναυμαχίᾳ τῶν μὲν Καρχηδονίων οὐκ ὀλί-
γοι, τῶν δὲ Σικελιωτῶν ναῦς μὲν πλείω τῶν ἑκα-
τόν, ἄνδρες δ' ὑπὲρ τοὺς δισμυρίους. ἀπὸ δὲ τῆς
μάχης οἱ μὲν Φοίνικες περὶ τὴν Κατάνην ὁρμί-
σαντες τὰς τριήρεις, ἀνήψαντο τὰς αἰχμαλώτους
ναῦς, καὶ ἀνελκύσαντες αὐτὰς ἐθεράπευον, ὥστε
τοῖς Καρχηδονίοις μὴ μόνον ἀκουστόν, ἀλλὰ καὶ
386
θεωρητὸν ποιῆσαι τὸ μέγεθος τοῦ προτερήματος.

Οἱ δὲ Σικελιῶται τὴν πορείαν μὲν ἐπὶ Συρακου-
σῶν ἐποιήσαντο, νομίζοντες 8δὲ πάντως εἰς ἐργώδη
πολιορκίαν συγκλεισθήσεσθαι, παρεκάλουν τὸν Διο-
νύσιον εὐθέως ἀπαντᾶν τοῖς περὶ τὸν Ἰμίλκωνα
διὰ τὴν γεγενημένην νίκην· τάχα γὰρ τῷ παρα-
δόξῳ τῆς ἐπιφανείας καταπλήξεσθαι τοὺς βαρβάρους
καὶ τὸ πρότερον ἐλάττωμα διορθώσεσθαι. Διονύ-
σιος δὲ τὸ μὲν πρῶτον τοῖς παρακαλοῦσι πειθό-
μενος ἕτοιμος ἦν ἄγειν τὴν δύναμιν ἐπὶ [τὸν]
Ἰμίλκωνα·
6
σῶν ἐποιήσαντο, νομίζοντες 8δὲ πάντως εἰς ἐργώδη

πολιορκίαν συγκλεισθήσεσθαι, παρεκάλουν τὸν Διο-
νύσιον εὐθέως ἀπαντᾶν τοῖς περὶ τὸν Ἰμίλκωνα
διὰ τὴν γεγενημένην νίκην· τάχα γὰρ τῷ παρα-
δόξῳ τῆς ἐπιφανείας καταπλήξεσθαι τοὺς βαρβάρους
Ἰμίλκωνα· ὡς δέ τινες τῶν φίλων ἔλεγον αὐτῷ, ὅτι
κινδυνεύσει τὴν πόλιν ἀποβαλεῖν, ἐὰν Μάγων ἀναχθῇ
μετὰ τοῦ στόλου παντὸς ἐπὶ Συρακουσῶν, εὐθέως
μετενόησε· καὶ γὰρ τὴν Μεσσήνην ᾔδει τῷ παρα-
πλησίῳ τρόπῳ τοῖς βαρβάροις ὑποχείριον γεγενη-
μένην. ὥστε οὐκ ἀσφαλὲς εἶναι νομίζων ἔρημον
ποιῆσαι τὴν πόλιν τῶν ἀμυνομένων, ἀνέζευξεν ἐπὶ
Συρακουσῶν. τῶν δὲ Σικελιωτῶν οἱ πλεῖστοι χαλε-
πῶς φέροντες ἐπὶ τῷ μὴ βούλεσθαι τοῖς πολεμίοις
ἀπαντᾶν, καταλιπόντες τὸν Διονύσιον οἱ μὲν εἰς
τὰς ἰδίας πατρίδας, οἱ δ' εἰς τὰ σύνεγγυς τῶν
φρουρίων ἀπεχώρησαν. Ἰμίλκων δὲ δυσὶν ἡμέραις
κατανύσας εἰς τὸν τῶν Καταναίων αἰγιαλόν, τὰς


Ἰμίλκωνα· ὡς δέ τινες τῶν φίλων ἔλεγον αὐτῷ, ὅτι
κινδυνεύσει τὴν πόλιν ἀποβαλεῖν, ἐὰν Μάγων ἀναχθῇ
μετὰ τοῦ στόλου παντὸς ἐπὶ Συρακουσῶν, εὐθέως
μετενόησε· καὶ γὰρ τὴν Μεσσήνην ᾔδει τῷ παρα-
πλησίῳ τρόπῳ τοῖς βαρβάροις ὑποχείριον γεγενη-
387
μένην. ὥστε οὐκ ἀσφαλὲς εἶναι νομίζων ἔρημον

ποιῆσαι τὴν πόλιν τῶν ἀμυνομένων, ἀνέζευξεν ἐπὶ
Συρακουσῶν. τῶν δὲ Σικελιωτῶν οἱ πλεῖστοι χαλε-
πῶς φέροντες ἐπὶ τῷ μὴ βούλεσθαι τοῖς πολεμίοις
ἀπαντᾶν, καταλιπόντες τὸν Διονύσιον οἱ μὲν εἰς
τὰς ἰδίας πατρίδας, οἱ δ' εἰς τὰ σύνεγγυς τῶν
φρουρίων ἀπεχώρησαν. Ἰμίλκων δὲ δυσὶν ἡμέραις
κατανύσας εἰς τὸν τῶν Καταναίων αἰγιαλόν, τὰς
μὲν ναῦς ἁπάσας ἐνεώλκησε, μεγάλου πνεύματος
ἐπιγενομένου, τὴν δὲ δύναμιν ἐφ' ἡμέρας τινὰς
ἀναλαμβάνων πρέσβεις ἀπέστειλε πρὸς τοὺς τὴν
Αἴτνην κατέχοντας Καμπανούς, παρακαλῶν ἀποστῆ-
ναι τοῦ Διονυσίου. ἐπηγγέλλετο δ' αὐτοῖς χώραν

Αἴτνην κατέχοντας Καμπανούς, παρακαλῶν ἀποστῆ-

ναι τοῦ Διονυσίου. ἐπηγγέλλετο δ' αὐτοῖς χώραν
τε δωρήσεσθαι πολλὴν καὶ τῶν ἐκ τοῦ πολέμου
λαφύρων κοινωνοὺς ποιήσεσθαι· ἐδίδασκε δὲ καὶ
τοὺς τὴν Ἔντελλαν κατοικοῦντας Καμπανοὺς εὐδο-
κοῦντας Καρχηδονίοις καὶ συμμαχοῦντας κατὰ τῶν
Σικελιωτῶν, [καὶ] καθόλου δὲ τὸ τῶν Ἑλλήνων
ἀπεδείκνυε πολέμιον ὑπάρχον τῶν ἄλλων ἐθνῶν.
οἱ δὲ Καμπανοὶ δεδωκότες ὁμήρους τῷ Διονυσίῳ,
καὶ τοὺς ἀρίστους τῶν στρατιωτῶν ἀπεσταλκότες
εἰς Συρακούσας, ἠναγκάσθησαν διατηρῆσαι τὴν πρὸς
Διονύσιον συμμαχίαν, καίπερ ἐπιθυμοῦντες μετα-
βαλέσθαι πρὸς Καρχηδονίους.
Μετὰ δὲ ταῦτα Διονύσιος μὲν καταπεπληγμένος
τοὺς Καρχηδονίους, ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρός τε
τοὺς κατ' Ἰταλίαν Ἕλληνας καὶ πρὸς Λακεδαιμο-
νίους, ἔτι δὲ Κορινθίους, Πολύξενον τὸν κηδεστήν,
δεόμενος βοηθεῖν καὶ μὴ περιιδεῖν τὰς ἐν Σικελίᾳ
πόλεις τῶν Ἑλλήνων ἄρδην ἀναιρουμένας. ἔπεμψε
δὲ καὶ ξενολόγους εἰς Πελοπόννησον μετὰ πολλῶν
χρημάτων, ἐντειλάμενος ὡς πλείστους ἀθροίζειν

τοὺς Καρχηδονίους, ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρός τε

τοὺς κατ' Ἰταλίαν Ἕλληνας καὶ πρὸς Λακεδαιμο-
νίους, ἔτι δὲ Κορινθίους, Πολύξενον τὸν κηδεστήν,
δεόμενος βοηθεῖν καὶ μὴ περιιδεῖν τὰς ἐν Σικελίᾳ
πόλεις τῶν Ἑλλήνων ἄρδην ἀναιρουμένας. ἔπεμψε
δὲ καὶ ξενολόγους εἰς Πελοπόννησον μετὰ πολλῶν
χρημάτων, ἐντειλάμενος ὡς πλείστους ἀθροίζειν
388
στρατιώτας, μὴ φειδομένους τῶν μισθῶν. Ἰμίλκων

δὲ τοῖς ἀπὸ τῶν πολεμίων σκύλοις κοσμήσας τὰς
ναῦς κατέπλευσεν εἰς τὸν μέγαν λιμένα τῶν Συρα-
κοσίων, καὶ πολλὴν τοῖς ἐν τῇ πόλει κατάπληξιν
ἐπέστησεν. διακόσιαι μὲν γὰρ καὶ πεντήκοντα μακραὶ
ναῦς εἰσέπλεον ἐν τάξει τὰς εἰρεσίας ποιούμεναι
καὶ τοῖς ἐκ τοῦ πολέμου λαφύροις πολυτελῶς κεκο-
σμημέναι, μετὰ δὲ ταῦτα αἱ φορτηγοὶ ναῦς εἰσθεό-
μεναι μὲν ὑπὲρ τρισχιλίας, φέρουσαι δὲ
πλείους τῶν πεντακοσίων, αἱ δὲ πᾶσαι σχεδὸν δις-
χίλιαι. διὸ καὶ συνέβαινε τὸν [μὲν] λιμένα τῶν
Συρακοσίων, καίπερ ὄντα μέγαν, ἐμπεφράχθαι μὲν
τοῖς σκάφεσι, συγκαλύπτεσθαι δὲ σχεδὸν ἅπαντα
τοῖς ἱστίοις. τούτων δὲ καθορμισθεισῶν εὐθὺς καὶ

δὲ τοῖς ἀπὸ τῶν πολεμίων σκύλοις κοσμήσας τὰς

ναῦς κατέπλευσεν εἰς τὸν μέγαν λιμένα τῶν Συρα-
κοσίων, καὶ πολλὴν τοῖς ἐν τῇ πόλει κατάπληξιν
ἐπέστησεν. διακόσιαι μὲν γὰρ καὶ πεντήκοντα μακραὶ
ναῦς εἰσέπλεον ἐν τάξει τὰς εἰρεσίας ποιούμεναι
καὶ τοῖς ἐκ τοῦ πολέμου λαφύροις πολυτελῶς κεκο-
σμημέναι, μετὰ δὲ ταῦτα αἱ φορτηγοὶ ναῦς εἰσθεό-
μεναι μὲν ὑπὲρ τρισχιλίας, φέρουσαι δὲ
πλείους τῶν πεντακοσίων, αἱ δὲ πᾶσαι σχεδὸν δις-
χίλιαι. διὸ καὶ συνέβαινε τὸν [μὲν] λιμένα τῶν
Συρακοσίων, καίπερ ὄντα μέγαν, ἐμπεφράχθαι μὲν
τοῖς σκάφεσι, συγκαλύπτεσθαι δὲ σχεδὸν ἅπαντα
τοῖς ἱστίοις. τούτων δὲ καθορμισθεισῶν εὐθὺς καὶ
τὸ πεζὸν στρατόπεδον ἐκ θατέρου μέρους ἀντι-
παρῆγε, συνεστηκός, ὡς μέν τινες ἀνέγραψαν, ἐκ
τριάκοντα μυριάδων πεζῶν, ἱππέων δὲ τρισχιλίων
[νεῶν δὲ μακρῶν διακοσίων]. ὁ μὲν οὖν στρατηγὸς
τῶν δυνάμεων Ἰμίλκων κατεσκήνωσεν ἐν τῷ τοῦ
Διὸς νεῴ, τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθος ἐν τῷ παρακει-
μένῳ τόπῳ κατεστρατοπέδευσεν, ἀπέχον τῆς πόλεως
σταδίους δώδεκα. μετὰ δὲ ταῦτα Ἰμίλκων ἐξήγαγε

τὸ πεζὸν στρατόπεδον ἐκ θατέρου μέρους ἀντι-

παρῆγε, συνεστηκός, ὡς μέν τινες ἀνέγραψαν, ἐκ
τριάκοντα μυριάδων πεζῶν, ἱππέων δὲ τρισχιλίων
[νεῶν δὲ μακρῶν διακοσίων]. ὁ μὲν οὖν στρατηγὸς
τῶν δυνάμεων Ἰμίλκων κατεσκήνωσεν ἐν τῷ τοῦ
389
Διὸς νεῴ, τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθος ἐν τῷ παρακει-

μένῳ τόπῳ κατεστρατοπέδευσεν, ἀπέχον τῆς πόλεως
σταδίους δώδεκα. μετὰ δὲ ταῦτα Ἰμίλκων ἐξήγαγε
τὴν στρατιὰν ἅπασαν, καὶ πρὸ τῶν τειχῶν 8ἐξέταξε
τὴν δύναμιν, εἰς μάχην προκαλούμενος τοὺς Συρα-
κοσίους. ἐπέπλευσε δὲ καὶ τοῖς λιμέσιν ἑκατὸν
ναυσὶ ταῖς ἀρίσταις, ὅπως καταπλήξηται τοὺς κατὰ
τὴν πόλιν καὶ συναναγκάσῃ συγχωρεῖν ἥττους εἶναι
καὶ κατὰ θάλατταν. οὐδενὸς δ' ἐπεξιέναι τολμῶντος
τότε μὲν ἀπῆγε τὴν δύναμιν εἰς τὴν στρατοπεδείαν,
μετὰ δὲ ταῦτ' ἐφ' ἡμέρας τριάκοντα τὴν χώραν ἐπῄει
δενδροτομῶν καὶ πᾶσαν φθείρων, ὅπως ἅμα μὲν
τοὺς στρατιώτας πληρώσῃ παντοίας ὠφελείας, ἅμα
δὲ τοὺς ἐντὸς τῶν τειχῶν εἰς ἀθυμίαν καταστήσῃ.
κατελάβετο δὲ καὶ τὸ τῆς Ἀχραδινῆς προάστειον,
καὶ τοὺς νεὼς τῆς τε Δήμητρος καὶ Κόρης ἐσύ

μετὰ δὲ ταῦτ' ἐφ' ἡμέρας τριάκοντα τὴν χώραν ἐπῄει

δενδροτομῶν καὶ πᾶσαν φθείρων, ὅπως ἅμα μὲν
τοὺς στρατιώτας πληρώσῃ παντοίας ὠφελείας, ἅμα
δὲ τοὺς ἐντὸς τῶν τειχῶν εἰς ἀθυμίαν καταστήσῃ.
κατελάβετο δὲ καὶ τὸ τῆς Ἀχραδινῆς προάστειον,
καὶ τοὺς νεὼς τῆς τε Δήμητρος καὶ Κόρης ἐσύ-
λησεν· ὑπὲρ ὧν ταχὺ τῆς εἰς τὸ θεῖον ἀσεβείας
ἀξίαν ὑπέσχε τιμωρίαν. ταχὺ γὰρ αὐτῷ τὰ πράγ-
ματα καθ' ἡμέραν ἐγίνετο χείρω, καὶ τοῦ Διονυ-
σίου θαρροῦντος ἀκροβολισμοὺς συνίστασθαι συν-
έβαινε προτερεῖν τοὺς Συρακοσίους. ἐγίνοντο δὲ
καὶ τὰς νύκτας ἐν τῷ στρατοπέδῳ παράλογοι ταρα-
χαί, καὶ μετὰ τῶν ὅπλων συνέτρεχον, ὡς τῶν
πολεμίων ἐπιθεμένων τῷ χάρακι. ἐπεγενήθη δὲ καὶ
νόσος, ἣ πάντων αὐτοῖς αἰτία κακῶν κατέστη· περὶ
ἧς μικρὸν ὕστερον ἐροῦμεν, ἵνα μὴ προλαμβάνωμεν
τῇ γραφῇ τοὺς καιρούς.

τηδείων κατεκόμιζε, νομίζων χρονιωτέραν ἔσεσθαι

τὴν πολιορκίαν. ἀπέστειλε δὲ καὶ τὰς ὁλκάδας ναῦς
ἔς τε Σαρδῶνα καὶ Λιβύην, ὅπως σῖτον καὶ τὰς
ἄλλας τροφὰς παρακομίζωσιν. Πολύξενος δὲ ὁ
Διονυσίου κηδεστὴς ἔκ τε Πελοποννήσου καὶ τῆς
Ἰταλίας παρεγενήθη ναῦς μακρὰς ἄγων τριάκοντα
παρὰ τῶν συμμάχων καὶ ναύαρχον Φαρακίδαν Λακε-
390
δαιμόνιον.
Μετὰ δὲ ταῦτα Διονύσιος μὲν καὶ Λεπτίνης μετὰ
μακρῶν νεῶν ἀγορὰν βουλόμενοι παρακομίσαι, οἱ
Συρακόσιοι καθ' αὑτούς τε γενόμενοι καὶ κατὰ
Τύχην ἰδόντες σιτηγὸν πλοῖον προσφερόμενον, πέντε
ναυσὶν ἐπέπλευσαν αὐτῷ, καὶ κατακυριεύσαντες
κατῆγον εἰς τὴν πόλιν. τῶν δὲ Καρχηδονίων ἐπ'
αὐτοὺς ἀναχθέντων τετταράκοντα ναυσίν, οἱ Συρα-
κόσιοι πάσας ἐπλήρωσαν τὰς ναῦς, καὶ ναυμαχή-
σαντες τῆς τε στρατηγίδος νεὼς ἐκυρίευσαν καὶ τῶν
ἄλλων εἴκοσι καὶ τέτταρας διέφθειραν· καταδιώ-
ξαντες δὲ τὰς φευγούσας μέχρι τοῦ ναυστάθμου
Ἰταλίας παρεγενήθη ναῦς μακρὰς ἄγων τριάκοντα

παρὰ τῶν συμμάχων καὶ ναύαρχον Φαρακίδαν Λακε-
δαιμόνιον.
Μετὰ δὲ ταῦτα Διονύσιος μὲν καὶ Λεπτίνης μετὰ
μακρῶν νεῶν ἀγορὰν βουλόμενοι παρακομίσαι, οἱ
Συρακόσιοι καθ' αὑτούς τε γενόμενοι καὶ κατὰ
Τύχην ἰδόντες σιτηγὸν πλοῖον προσφερόμενον, πέντε
ναυσὶν ἐπέπλευσαν αὐτῷ, καὶ κατακυριεύσαντες
κατῆγον εἰς τὴν πόλιν. τῶν δὲ Καρχηδονίων ἐπ'
αὐτοὺς ἀναχθέντων τετταράκοντα ναυσίν, οἱ Συρα-
κόσιοι πάσας ἐπλήρωσαν τὰς ναῦς, καὶ ναυμαχή-
σαντες τῆς τε στρατηγίδος νεὼς ἐκυρίευσαν καὶ τῶν
ἄλλων εἴκοσι καὶ τέτταρας διέφθειραν· καταδιώ-
ξαντες δὲ τὰς φευγούσας μέχρι τοῦ ναυστάθμου τῶν
πολεμίων, προεκαλοῦντο τοὺς Καρχηδονίους εἰς
ναυμαχίαν. ἐκεῖνοι μὲν οὖν διὰ τὸ παράδοξον
τεταραγμένοι 8τὴν ἡσυχίαν ἔσχον, οἱ δὲ Συρακόσιοι
τὰς αἰχμαλώτους ναῦς ἀναψάμενοι κατήγαγον εἰς
τὴν πόλιν. μετεωρισθέντες δὲ τῷ προτερήματι, καὶ
διαλογιζόμενοι τὸν μὲν Διονύσιον πλεονάκις ἡττη-
μένον, αὑτοὺς δὲ χωρὶς ἐκείνου νενικηκότας Καρ

τὴν πόλιν. μετεωρισθέντες δὲ τῷ προτερήματι, καὶ

διαλογιζόμενοι τὸν μὲν Διονύσιον πλεονάκις ἡττη-
μένον, αὑτοὺς δὲ χωρὶς ἐκείνου νενικηκότας Καρ-
χηδονίους, φρονήματος ἐπληροῦντο. ἀθροιζόμενοι
δὲ διελάλουν, ὅτι περιορῶσιν αὑτοὺς δουλεύοντας
Διονυσίῳ, καὶ ταῦτα καιρὸν ἔχοντες τῆς καταλύ-
σεως αὐτοῦ· τὸν μὲν γὰρ ἔμπροσθεν χρόνον ἦσαν
ἀφωπλισμένοι, τότε δὲ διὰ τὸν πόλεμον τῶν ὅπλων
391
ἦσαν κύριοι. οὐ μὴν ἀλλὰ τοιούτων λόγων γινο-

μένων Διονύσιος κατέπλευσε, καὶ συναγαγὼν ἐκκλη-
σίαν ἐπῄνει τοὺς Συρακοσίους καὶ παρεκάλει θαρ-
ρεῖν, ἐπαγγελλόμενος ταχέως καταλύσειν τὸν πόλεμον.
ἤδη δ' αὐτοῦ μέλλοντος διαλύειν τὴν ἐκκλησίαν
ἀναστὰς Θεόδωρος ὁ Συρακόσιος, ἐν τοῖς ἱππεῦσιν
εὐδοκιμῶν καὶ δοκῶν εἶναι πρακτικός, ἀπετόλμησε
περὶ τῆς ἐλευθερίας τοιούτοις χρήσασθαι λόγοις.
Εἰ καί τινα προσέψευσται Διονύσιος, τό γε
ῥηθὲν ὑπ' αὐτοῦ τὸ τελευταῖον ἀληθὲς ἦν, ὅτι
ταχέως καταλύσει τὸν πόλεμον. τοῦτο δὲ πρᾶξαι
δύναιτ' ἂν οὐκ αὐτὸς ἀφηγούμενος, ἥττηται γὰρ

χηδονίους, φρονήματος ἐπληροῦντο. ἀθροιζόμενοι

δὲ διελάλουν, ὅτι περιορῶσιν αὑτοὺς δουλεύοντας
Διονυσίῳ, καὶ ταῦτα καιρὸν ἔχοντες τῆς καταλύ-
σεως αὐτοῦ· τὸν μὲν γὰρ ἔμπροσθεν χρόνον ἦσαν
ἀφωπλισμένοι, τότε δὲ διὰ τὸν πόλεμον τῶν ὅπλων
ἦσαν κύριοι. οὐ μὴν ἀλλὰ τοιούτων λόγων γινο-
μένων Διονύσιος κατέπλευσε, καὶ συναγαγὼν ἐκκλη-
σίαν ἐπῄνει τοὺς Συρακοσίους καὶ παρεκάλει θαρ-
ρεῖν, ἐπαγγελλόμενος ταχέως καταλύσειν τὸν πόλεμον.
ἤδη δ' αὐτοῦ μέλλοντος διαλύειν τὴν ἐκκλησίαν
ἀναστὰς Θεόδωρος ὁ Συρακόσιος, ἐν τοῖς ἱππεῦσιν
εὐδοκιμῶν καὶ δοκῶν εἶναι πρακτικός, ἀπετόλμησε
περὶ τῆς ἐλευθερίας τοιούτοις χρήσασθαι λόγοις.
Εἰ καί τινα προσέψευσται Διονύσιος, τό γε
ῥηθὲν ὑπ' αὐτοῦ τὸ τελευταῖον ἀληθὲς ἦν, ὅτι
ταχέως καταλύσει τὸν πόλεμον. τοῦτο δὲ πρᾶξαι
δύναιτ' ἂν οὐκ αὐτὸς ἀφηγούμενος, ἥττηται γὰρ
πολλάκις, ἀλλὰ τὴν πάτριον ἐλευθερίαν ἀποδοὺς
τοῖς πολίταις. νῦν μὲν γὰρ οὐδεὶς ἡμῶν προθύμως
ὑπομένει τοὺς κινδύνους, ὅταν ἡ νίκη μηδὲν ἧττον

τοὺς δὲ τῶν ἰδιωτῶν πλούτους ἅμα ταῖς τῶν κεκτη-

μένων ψυχαῖς ἀφελόμενος, τοὺς οἰκέτας μισθοδοτεῖ
κατὰ τῆς τῶν δεσποτῶν δουλείας· καὶ τὰ συμβαί-
νοντα κατὰ τὰς τῶν πόλεων ἁλώσεις δεινά, ταῦτ' ἐν
εἰρήνῃ πράττων καταλύσειν ἐπαγγέλλεται τὸν πρὸς
Καρχηδονίους πόλεμον. ἡμῖν δ', ὦ ἄνδρες, οὐχ
ἧττον τοῦ Φοινικικοῦ πολέμου καταλυτέον ἐστὶ τὸν
ἐντὸς τοῦ τείχους τύραννον. ἡ μὲν γὰρ ἀκρόπο-
392
λις δούλων ὅπλοις τηρουμένη κατὰ τῆς πόλεως ἐπι-

τετείχισται, τὸ δὲ τῶν μισθοφόρων πλῆθος ἐπὶ δου-
λείᾳ τῶν Συρακοσίων ἤθροισται. καὶ κρατεῖ τῆς
πόλεως οὐκ ἐπ' ἴσης βραβεύων τὸ δίκαιον, ἀλλὰ
μόναρχος πλεονεξίᾳ κρίνων πράττειν πάντα. καὶ
νῦν μὲν οἱ πολέμιοι βραχὺ μέρος ἔχουσι τῆς χώρας,
Διονύσιος δὲ πᾶσαν ποιήσας ἀνάστατον τοῖς τὴν
τυραννίδα συναύξουσιν ἐδωρήσατο. μέχρι τίνος οὖν
καρτερήσομεν ταῦτα πάσχοντες, ὑπὲρ ὧν οἱ ἀγαθοὶ
χάριν τοῦ μὴ λαβεῖν πεῖραν ἀποθνήσκειν ὑπομέ-
νουσιν; καὶ πρὸς μὲν Καρχηδονίους ἀγωνιζόμενοι
χάριν τοῦ μὴ λαβεῖν πεῖραν ἀποθνήσκειν ὑπομέ-

νουσιν; καὶ πρὸς μὲν Καρχηδονίους ἀγωνιζόμενοι
τοὺς ἐσχάτους κινδύνους εὐψύχως ὑπομένομεν, πρὸς
δὲ πικρὸν τύραννον ὑπὲρ ἐλευθερίας καὶ περὶ
πατρίδος οὐδὲ λόγῳ παρρησίαν ἔτι ἄγειν τολμῶμεν·
καὶ ταῖς μὲν τοσαύταις μυριάσι τῶν πολεμίων ἀντι-
ταττόμεθα, μόναρχον δὲ οὐδ' ἀνδραπόδου γενναίου
τὴν ἀρετὴν ἔχοντα πεφρίκαμεν. οὐ γὰρ δήπουθεν
ἀξιώσαι τις ἂν παραβάλλειν Διονύσιον τῷ παλαιῷ
Γέλωνι. ἐκεῖνος μὲν γὰρ μετὰ τῆς ἰδίας ἀρετῆς,
μετὰ τῶν Συρακοσίων καὶ τῶν ἄλλων Σικελιωτῶν
ἠλευθέρωσε τὴν Σικελίαν ἅπασαν, ὁ δ' ἐν ἐλευθε-
ρίᾳ παραλαβὼν τὰς πόλεις τῶν μὲν ἄλλων ἁπασῶν
κυρίους πεποίηκε τοὺς πολεμίους, αὐτὸς δὲ τὴν
πατρίδα καταδεδούλωται. κἀκεῖνος μὲν πολὺ πρὸ
τῆς Σικελίας ἀγωνισάμενος τοὺς ἐν ταῖς πόλεσιν
ὄντας συμμάχους οὐδὲ ἰδεῖν τοὺς πολεμίους ἐποίησεν,
ὁ δ' ἀπὸ Μοτύης διὰ πάσης τῆς νήσου φυγὼν συγκέ-
κλεικεν ἑαυτὸν ἐντὸς τῶν τειχῶν, πρὸς μὲν τοὺς
πολίτας θρασυνόμενος, τοὺς δὲ πολεμίους οὐδὲ κατ'
ὄψιν ἰδεῖν ὑπομένων. τοιγαροῦν ἐκεῖνος μὲν διά

πρὸς μὲν Καρχηδονίους δύο μάχας ἐνστησάμενος

ἐν ἑκατέραις ἥττηται, παρὰ δὲ τοῖς πολίταις πιστευ-
θεὶς ἅπαξ στρατηγίας εὐθέως ἀφείλετο τὴν ἐλευθε-
ρίαν, φονεύων μὲν τοὺς παρρησίαν ἄγοντας ὑπὲρ
τῶν νόμων, φυγαδεύων δὲ τοὺς ταῖς οὐσίαις προ-
έχοντας, καὶ τὰς μὲν τῶν φυγάδων γυναῖκας
οἰκέταις καὶ μιγάσιν ἀνθρώποις συνοικίζων, τῶν
δὲ πολιτικῶν ὅπλων βαρβάρους καὶ ξένους ποιῶν
κυρίους. καὶ ταῦτ' ἔπραξεν, ὦ Ζεῦ καὶ θεοὶ πάν-
τες, ὑπηρέτης ἀρχείων, ἀπεγνωσμένος ἄνθρωπος.
καὶ ποῦ τὸ φιλελεύθερον τῶν Συρακοσίων; ποῦ
393
δ' αἱ τῶν προγόνων πράξεις; ἐῶ τὰς ἐφ' Ἱμέρᾳ

τριάκοντα μυριάδας ἄρδην ἀναιρεθείσας Καρχηδο-
νίων, παρίημι τὴν τῶν μετὰ Γέλωνα τυράννων
κατάλυσιν· ἀλλ' [εἰ] ἐχθὲς καὶ πρῴην, Ἀθηναίων
τηλικαύταις δυνάμεσιν ἐπὶ Συρακούσας στρατευ-
σάντων, οἱ πατέρες ἡμῶν οὐδὲ τὸν ἀπαγγελοῦντα
τὴν συμφορὰν ἀπέλιπον. ἡμεῖς δὲ τηλικαῦτ' ἔχοντες
πατέρων παραδείγματ' ἀρετῆς, τοῦ Διονυσίου προς-
τάγμασιν ὑπακούομεν, καὶ ταῦτα τῶν ὅπλων ὄντες
κύριοι; θεῶν γάρ τις πρόνοια μετὰ τῶν συμμάχων

έχοντας, καὶ τὰς μὲν τῶν φυγάδων γυναῖκας

οἰκέταις καὶ μιγάσιν ἀνθρώποις συνοικίζων, τῶν
δὲ πολιτικῶν ὅπλων βαρβάρους καὶ ξένους ποιῶν
κυρίους. καὶ ταῦτ' ἔπραξεν, ὦ Ζεῦ καὶ θεοὶ πάν-
τες, ὑπηρέτης ἀρχείων, ἀπεγνωσμένος ἄνθρωπος.
καὶ ποῦ τὸ φιλελεύθερον τῶν Συρακοσίων; ποῦ
δ' αἱ τῶν προγόνων πράξεις; ἐῶ τὰς ἐφ' Ἱμέρᾳ
τριάκοντα μυριάδας ἄρδην ἀναιρεθείσας Καρχηδο-
νίων, παρίημι τὴν τῶν μετὰ Γέλωνα τυράννων
κατάλυσιν· ἀλλ' [εἰ] ἐχθὲς καὶ πρῴην, Ἀθηναίων
τηλικαύταις δυνάμεσιν ἐπὶ Συρακούσας στρατευ-
σάντων, οἱ πατέρες ἡμῶν οὐδὲ τὸν ἀπαγγελοῦντα
τὴν συμφορὰν ἀπέλιπον. ἡμεῖς δὲ τηλικαῦτ' ἔχοντες
πατέρων παραδείγματ' ἀρετῆς, τοῦ Διονυσίου προς-
τάγμασιν ὑπακούομεν, καὶ ταῦτα τῶν ὅπλων ὄντες
κύριοι; θεῶν γάρ τις πρόνοια μετὰ τῶν συμμάχων
ἐν τοῖς ὅπλοις ἡμᾶς συνήγαγε πρὸς τὸ τὴν ἐλευθε-
ρίαν ἀνακτήσασθαι, καὶ πάρεστι τήμερον ἄνδρας
ἀγαθοὺς γενομένους καὶ συμφρονήσαντας ἀπαλλα-
γῆναι τῆς βαρείας ἀνάγκης. τὸν μὲν γὰρ ἔμπρο-
σθεν χρόνον παρωπλισμένοι .... συμμάχων ὄντες,

τὴν πόλιν ἱερὰ σεσυληκότα, καὶ τηλικούτων πραγμά-

των ποιοῦντες προστάτην, ᾧ βίον ἰδιωτικὸν οὐδεὶς
ἂν εὖ φρονῶν διοικεῖν ἐπιτρέψειεν; καὶ τῶν ἄλλων
ἐν τοῖς πολέμοις μάλιστα τηρούντων τὰ πρὸς τοὺς
θεοὺς ὅσια διὰ τὸ μέγεθος τῶν κινδύνων, ἡμεῖς
τὸν ἐπ' ἀσεβείᾳ διωνομασμένον ἐλπίζομεν κατα-
λύσειν 8τὸν πόλεμον; καίτοι γε εἴ τις βούλεται τἀκρι-
βὲς ζητεῖν, εὑρήσει Διονύσιον οὐχ ἧττον τοῦ πολέ-
μου τὴν εἰρήνην εὐλαβούμενον. νῦν μὲν γὰρ διὰ
τὸν ἀπὸ τῶν πολεμίων φόβον νομίζει τοὺς Συρα-
394
κοσίους μηθὲν ἐπιχειρήσειν κατ' αὐτοῦ πρᾶξαι,

καταπονηθέντων δὲ τῶν Καρχηδονίων ἀντιλήψεσθαι
τῆς ἐλευθερίας, τῶν μὲν ὅπλων κυριεύοντας, διὰ
δὲ τὰς πράξεις πεφρονηματισμένους. διὰ τοῦτο γάρ,
οἶμαι, κατὰ μὲν τὸν πρῶτον πόλεμον προδοὺς Γέλαν
καὶ Καμάριναν ταύτας ἀοικήτους ἐποίησεν, ἐν δὲ
ταῖς συνθήκαις ἐκδότους τὰς πλείστας [ἀοικήτους]
Ἑλληνίδας πόλεις συνέθετο. μετὰ δὲ ταῦτ' ἐν
εἰρήνῃ Νάξον καὶ Κατάνην παρασπονδῶν ἐξανδρα-
ποδισάμενος ἣν μὲν κατέσκαψεν, ἣν δὲ τοῖς ἐξ
2
μάτων ἐπιγενομένων καὶ τῶν Καρχηδονίων ἀναγ-

κασθέντων νεωλκῆσαι τὸν στόλον, καιρὸν εἶχε τοῦ
νικᾶν κάλλιστον· τὸ μὲν γὰρ πεζὸν στράτευμα τῶν
πολεμίων οὔπω κατηντηκὸς ἦν, τὸ δὲ μέγεθος τοῦ
χειμῶνος ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν αὐτοῖς τὰς ναῦς ἐξέβρατ-
τεν. τότε συνεπιθεμένων ἡμῶν πεζῇ πάντων ἠναγ-
κάσθησαν 8ἂν ἀποβαίνοντες ἁλίσκεσθαι ῥᾳδίως ἢ
πρὸς τὰ κύματα βιαζόμενοι τὸν αἰγιαλὸν πληρῶσαι
ναυαγίων. Ἀλλὰ τὸ μὲν Διονυσίου κατηγορεῖν ἐν
Συρακοσίοις ἐπὶ πλεῖον οὐκ ἀναγκαῖον εἶναι νομίζω.
εἰ γὰρ οἱ δι' αὐτῶν τῶν ἔργων ἀνήκεστα παθόντες
οὐκ ἐγείρονται τοῖς θυμοῖς, ἦπου τοῖς λόγοις προ-
αχθήσονται πρὸς τὴν κατὰ τούτου τιμωρίαν, καὶ
ταῦτ' ἰδόντες αὐτὸν πολίτην μὲν γεγονότα πονη-
ρότατον, τύραννον δὲ πικρότατον, στρατηγὸν δὲ
πάντων ἀγενέστατον; ὁσάκις μὲν γὰρ σὺν τούτῳ
παρεταξάμεθα, τοσαυτάκις ἡττήθημεν· νυνὶ δὲ καθ'
αὑτοὺς ὀλίγαις ναυσὶ τὴν πᾶσαν τῶν πολεμίων
δύναμιν κατεναυμαχήσαμεν. διόπερ ἕτερον ἡγεμόνα
ζητητέον, ὅπως μὴ τὸν σεσυληκότα τοὺς τῶν θεῶν

πόλεως· ἐὰν δὲ μὴ βούληται, καιρὸν ἔχομεν κάλ-

λιστον τὸν παρόντα πρὸς τὸ τῆς ἐλευθερίας ἀντι-
λαμβάνεσθαι. πάντες συνεληλύθαμεν, κύριοι τῶν
ὅπλων ἐσμέν, συμμάχους ἔχομεν παρόντας οὐ μόνον
τοὺς ἀπὸ τῆς Ἰταλίας Ἕλληνας, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀπὸ
Πελοποννήσου. τὴν δὲ ἡγεμονίαν δοτέον κατὰ τοὺς
νόμους πολίταις ἢ τοῖς κατὰ τὴν μητρόπολιν
οἰκοῦσι Κορινθίοις ἢ τοῖς ἀφηγουμένοις τῆς Ἑλλά-
δος Σπαρτιάταις.
Τοιούτοις τοῦ Θεοδώρου χρησαμένου λόγοις,
395
οἱ μὲν Συρακόσιοι μετέωροι ταῖς ψυχαῖς ἐγένοντο

καὶ πρὸς τοὺς συμμάχους ἀπέβλεπον, Φαρακίδου
δὲ τοῦ Λακεδαιμονίου ναυαρχοῦντος τῶν συμμά-
χων [καὶ] παρελθόντος ἐπὶ τὸ βῆμα, πάντες προς-
εδόκων ἀρχηγὸν ἔσεσθαι τῆς ἐλευθερίας. ὁ δὲ τὰ
πρὸς τὸν τύραννον ἔχων οἰκείως ἔφησεν αὐτὸν ὑπὸ
Λακεδαιμονίων ἀπεστάλθαι Συρακοσίοις καὶ Διο-
νυσίῳ συμμαχεῖν πρὸς Καρχηδονίους, ἀλλ' οὐ
Διονυσίου τὴν ἀρχὴν καταλύειν. παρὰ δὲ τὴν
προσδοκίαν γενομένης τῆς ἀποφάσεως, οἱ μὲν
μισθοφόροι συνέδραμον πρὸς τὸν Διονύσιον,

νόμους πολίταις ἢ τοῖς κατὰ τὴν μητρόπολιν

οἰκοῦσι Κορινθίοις ἢ τοῖς ἀφηγουμένοις τῆς Ἑλλά-
δος Σπαρτιάταις.
Τοιούτοις τοῦ Θεοδώρου χρησαμένου λόγοις,
οἱ μὲν Συρακόσιοι μετέωροι ταῖς ψυχαῖς ἐγένοντο
μισθοφόροι συνέδραμον πρὸς τὸν Διονύσιον, οἱ δὲ
Συρακόσιοι καταπλαγέντες τὴν ἡσυχίαν εἶχον, πολλὰ
τοῖς Σπαρτιάταις καταρώμενοι· καὶ γὰρ τὸ πρότερον
Ἀρέτης ὁ Λακεδαιμόνιος ἀντιλαμβανομένων αὐτῶν
τῆς ἐλευθερίας ἐγένετο προδότης, καὶ τότε Φαρα-
κίδας ἐνέστη ταῖς ὁρμαῖς τῶν Συρακοσίων. ὁ δὲ
Διονύσιος τότε μὲν ἐγένετο περίφοβος καὶ διέλυσε


396

τὴν ἐκκλησίαν, μετὰ δὲ ταῦτα φιλανθρώποις λόγοις
χρησάμενος καθωμίλει τὰ πλήθη, καὶ τινὰς μὲν
δωρεαῖς ἐτίμα, τινὰς δ' ἐπὶ τὰ συσσίτια παρε-
λάμβανε.


τὴν ἐκκλησίαν, μετὰ δὲ ταῦτα φιλανθρώποις λόγοις
χρησάμενος καθωμίλει τὰ πλήθη, καὶ τινὰς μὲν
δωρεαῖς ἐτίμα, τινὰς δ' ἐπὶ τὰ συσσίτια παρε-
λάμβανε.
Καρχηδονίοις δὲ μετὰ τὴν κατάληψιν τοῦ προ-
αστείου καὶ τὴν σύλησιν τοῦ τε τῆς Δήμητρος καὶ
Κόρης ἱεροῦ ἐνέπεσεν εἰς τὸ στράτευμα νόσος· συν-
επελάβετο δὲ καὶ τῇ τοῦ δαιμονίου συμφορᾷ 8τὸ
μυριάδας εἰς ταὐτὸ συναθροισθῆναι καὶ τὸ τῆς ὥρας

καὶ πληρούντων τὰς τριήρεις, αἱ πολέμιαι ναῦς ταῖς

εἰρεσίαις ἐλαυνόμεναι πλαγίαις ἐνέσειον μόγις. ἐκ
μὲν οὖν μιᾶς ἐπικαίρου πληγῆς κατέδυον τὰς τιτρω-
σκομένας ναῦς· αἱ δὲ πλείοσιν ἐμβολαῖς ἀναρρήτ-
τουσαι τὰς συγγεγομφωμένας σανίδας δεινὴν ἔκ-
πληξιν τοῖς ἀντιταττομένοις παρείχοντο. πάντῃ δὲ
τῶν ἐξοχωτάτων νεῶν θραυομένων, αἱ μὲν ἐκ τῶν
ἐμβολῶν ἀναρρηττόμεναι λακίδες ἐξαίσιον ἐποι-
397
οῦντο ψόφον, ὁ δὲ παρὰ τὴν μάχην παρήκων

αἰγιαλὸς ἔγεμε νεκρῶν. οἱ δὲ Συρακόσιοι τῷ προτε-
ρήματι συμφιλοτιμούμενοι κατὰ πολλὴν σπουδὴν ἀλ-
λήλους ἔφθανον ἐπιπηδῶντες ταῖς πολεμίαις ναυσί,
καὶ τοὺς βαρβάρους καταπεπληγμένους τὸ μέγεθος
τῆς περιστάσεως περιχυθέντες ἐφόνευον. οὐ μὴν
οὐδ' οἱ πεζῇ τῷ ναυστάθμῳ προσβάλλοντες ἐλεί-
ποντο τῆς τούτων σπουδῆς· ἐν οἷς συνέβαινεν εἶναι
καὶ αὐτὸν τὸν Διονύσιον, παριππευκότα πρὸς τὸ
κατὰ Δάσκωνα μέρος. εὑρόντες γὰρ πεντηκοντό-
ρους τετταράκοντα νενεωλκημένας, καὶ κατὰ τὸ συν-
εχὲς ναῦς παρορμούσας ὁλκάδας καί τινας τῶν

ὕψος ἀναφερομένης, καὶ τῶν μὲν Ἑλλήνων καθ'

ἕκαστον τῶν προτερημάτων ἐπισημαινομένων ἐξαι-
σίῳ βοῇ, τῶν δὲ βαρβάρων διὰ τὴν ἔκπληξιν τοῦ
δεινοῦ πολὺν θόρυβον καὶ κραυγὴν σύμμικτον
ποιούντων.
Οὐ μὴν ἀλλὰ τότε μὲν τῆς νυκτὸς ἐπιγενομένης
ἡ μάχη διελύθη, καὶ Διονύσιος ἐπεστρατοπέδευσε
τοῖς βαρβάροις πρὸς τὸ τοῦ Διὸς ἱερὸν παρεμβολὴν
ποιησάμενος. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι κατὰ γῆν ἅμα
καὶ κατὰ θάλατταν ἡττημένοι διεπρεσβεύσαντο πρὸς
Διονύσιον λάθρᾳ τῶν Συρακοσίων· ἠξίουν δὲ
αὐτὸν ἀφιέναι τοὺς περιλειπομένους εἰς Λιβύην
διακομισθῆναι, καὶ τὰ κατὰ τὴν παρεμβολὴν αὐτοῖς
ὄντα τριακόσια τάλαντα δώσειν ἐπηγγέλλοντο. ὁ δὲ
Διονύσιος ἅπαντας μὲν ἀδύνατον εἶναι φυγεῖν ἀπε-
φαίνετο, τοὺς δὲ [Καρχηδονίους] πολιτικοὺς συνεχώ-
ρησε μόνους νυκτὸς ἀπελθεῖν λάθρᾳ κατὰ θάλατταν·
ᾔδει γὰρ τοὺς Συρακοσίους καὶ τοὺς συμμάχους
οὐκ ἐπιτρέψοντας αὐτῷ περὶ τούτων συγχωρεῖν τοῖς
πολεμίοις. ταῦτα δ' ἔπραττεν ὁ Διονύσιος οὐ βου-
λόμενος τελείως ἀπολέσθαι τὴν τῶν Καρχηδονίων

μυριάδων, ὧν ἡγεῖτο Μάγων. οὗτος μὲν οὖν διὰ Σι-

κελῶν πορευθείς, καὶ τὰς πλείστας πόλεις ἀποστήσας
τοῦ Διονυσίου, κατεστρατοπέδευσεν ἐν τῇ τῶν Ἀγυ-
ριναίων χώρᾳ παρὰ τὸν Χρύσαν ποταμὸν ἐγγὺς τῆς
ὁδοῦ τῆς φερούσης εἰς Μοργαντίναν· τοὺς γὰρ
Ἀγυριναίους οὐ δυνάμενος εἰς συμμαχίαν προσλα-
398
βέσθαι, τῆς εἰς τοὔμπροσθεν ἀπέστη πορείας, ἀκούων

τοὺς πολεμίους ἐκ Συρακουσῶν ὡρμηκέναι. Διο-
νύσιος δὲ πυθόμενος τοὺς Καρχηδονίους διὰ τῆς
μεσογείου τὴν πορείαν ποιουμένους, ταχὺ συλλέξας
οὓς ἠδύνατο τῶν Συρακοσίων καὶ τῶν μισθοφόρων
ὥρμησε, τοὺς πάντας ἔχων οὐκ ἐλάττους δισμυ-
ρίων. παραγενόμενος δ' ἐγγὺς τῶν πολεμίων διε-
πρεσβεύσατο πρὸς Ἄγυριν τὸν δυναστεύοντα τῶν
Ἀγυριναίων. οὗτος δὲ τῶν τότε τυράννων 8τῶν ἐν
Σικελίᾳ μεγίστην εἶχε δύναμιν μετὰ Διονύσιον·
τῶν τε γὰρ περικειμένων ἐρυμάτων σχεδὸν ἁπάν-
των ἐκυρίευε καὶ τῆς πόλεως τῶν Ἀγυριναίων ἦρχε
πολυοχλουμένης κατ' ἐκείνους τοὺς καιρούς· εἶχε
γὰρ πολίτας οὐκ ἐλάττους δισμυρίων. ἦν δὲ καὶ
εἰς τοῦτο τὸ πλῆθος ἐν τῇ πόλει συνηθροισμένον

μου. ὁ δ' Ἄγυρις πρῶτον μὲν πάσῃ τῇ Διονυσίου

δυνάμει σῖτον καὶ τἄλλα ὅσα ἦν χρεία προθύμως
ἐδωρήσατο, καὶ πανδημεὶ τὴν δύναμιν ἐξαγαγὼν
ἐστράτευσε μετὰ Διονυσίου καὶ κοινῇ πρὸς Καρ-
χηδονίους διεπολέμει.
Μάγων δ' ἐν πολεμίᾳ χώρᾳ στρατοπεδεύων, καὶ
τῶν ἀναγκαίων ἐνδεὴς ἀεὶ μᾶλλον γινόμενος, οὐ
μετρίως ἠλαττοῦτο· καὶ γὰρ οἱ περὶ τὸν Ἄγυριν τῆς
χώρας ἔμπειροι καθεστῶτες ἐν ταῖς ἐνέδραις ἐπλε-
ονέκτουν καὶ τὰς ἀγορὰς τῶν πολεμίων ἀφῃροῦντο.
λεγόντων δὲ τῶν Συρακοσίων διὰ μάχης κρίνειν
ὡς τάχιστα τὰ πράγματα, Διονύσιος ἠναντιοῦτο
λέγων χωρὶς κινδύνων τῷ χρόνῳ καὶ τῇ σπάνει
καταφθαρήσεσθαι τοὺς βαρβάρους· ἐφ' οἷς παρορ-
γισθέντες οἱ Συρακόσιοι κατέλιπον τὸν Διονύσιον.
ὁ δὲ τὸ μὲν πρῶτον εὐλαβούμενος ἐπ' ἐλευθερίαν
ἐκάλει τοὺς οἰκέτας, μετὰ δὲ ταῦτα διαπρεσβευσα-
μένων τῶν Καρχηδονίων ὑπὲρ εἰρήνης ὑπακούσας
ἀναπομπίμους τοῖς κυρίοις ἐποίησε, πρὸς δὲ τοὺς
Καρχηδονίους εἰρήνην ἐποιήσατο. ἦσαν δ' αἱ συν-
θῆκαι τὰ μὲν ἄλλα παραπλήσιαι ταῖς πρότερον,

χηδονίους διεπολέμει.
Μάγων δ' ἐν πολεμίᾳ χώρᾳ στρατοπεδεύων, καὶ
τῶν ἀναγκαίων ἐνδεὴς ἀεὶ μᾶλλον γινόμενος, οὐ
μετρίως ἠλαττοῦτο· καὶ γὰρ οἱ περὶ τὸν Ἄγυριν τῆς
399
χώρας ἔμπειροι καθεστῶτες ἐν ταῖς ἐνέδραις ἐπλε-

ονέκτουν καὶ τὰς ἀγορὰς τῶν πολεμίων ἀφῃροῦντο.
λεγόντων δὲ τῶν Συρακοσίων διὰ μάχης κρίνειν
ὡς τάχιστα τὰ πράγματα, Διονύσιος ἠναντιοῦτο
λέγων χωρὶς κινδύνων τῷ χρόνῳ καὶ τῇ σπάνει
καταφθαρήσεσθαι τοὺς βαρβάρους· ἐφ' οἷς παρορ-
γισθέντες οἱ Συρακόσιοι κατέλιπον τὸν Διονύσιον.
ὁ δὲ τὸ μὲν πρῶτον εὐλαβούμενος ἐπ' ἐλευθερίαν
ἐκάλει τοὺς οἰκέτας, μετὰ δὲ ταῦτα διαπρεσβευσα-
μένων τῶν Καρχηδονίων ὑπὲρ εἰρήνης ὑπακούσας
ἀναπομπίμους τοῖς κυρίοις ἐποίησε, πρὸς δὲ τοὺς
Καρχηδονίους εἰρήνην ἐποιήσατο. ἦσαν δ' αἱ συν-
θῆκαι τὰ μὲν ἄλλα παραπλήσιαι ταῖς πρότερον,
Σικελοὺς δὲ δεῖν ὑπὸ Διονύσιον τετάχθαι καὶ παρα-
λαβεῖν αὐτὸν τὸ Ταυρομένιον. μετὰ δὲ τὰς συν-
θήκας Μάγων μὲν ἀπέπλευσε, Διονύσιος δὲ παρα-
λαβὼν τὸ Ταυρομένιον τοὺς μὲν πλείστους τῶν ἐκεῖ

χαλεπῶς ἐνεγκόντες ἐπὶ τοῖς ἀδικήμασιν ἐπέθεντο

τοῖς Ἀθηναίοις καὶ τόν τε Θρασύβουλον καί τινας
τῶν ἄλλων ἀνεῖλαν· οἱ δὲ τῶν Ἀθηναίων τριήραρ-
χοι περιδεεῖς γενόμενοι καὶ ταχὺ πληρώσαντες τὰς
ναῦς, εἰς Ῥόδον ἐξέπλευσαν. ἀφεστηκυίας δὲ τῆς
πόλεως, καὶ τῶν φυγάδων φρούριόν τι κατειληφό-
των, μετὰ τούτων διεπολέμουν πρὸς τοὺς κατὰ τὴν
πόλιν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι πυθόμενοι τὴν Θρασυβούλου
τοῦ στρατηγοῦ τελευτήν, Ἀγύριον στρατηγὸν ἐξέ-
πεμψαν. τὰ μὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν ἐν τούτοις ἦν.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν ὁ τῶν Συρακοσίων τύραν-
νος Διονύσιος σπεύδων τῇ κατὰ τὴν νῆσον δυνα-
στείᾳ καὶ τοὺς κατ' Ἰταλίαν Ἕλληνας προσλαβέ-
σθαι, τὴν μὲν ἐπ' ἐκείνους κοινὴν στρατείαν εἰς
ἕτερον καιρὸν ἀνεβάλετο, κρίνας δὲ συμφέρειν ἐπι-
χειρεῖν πρώτῃ τῇ τῶν Ῥηγίνων πόλει διὰ τὸ προ-
πολεμητήριον αὐτὴν εἶναι τῆς Ἰταλίας, ὥρμησεν ἐκ
Συρακουσῶν μετὰ τῆς δυνάμεως. εἶχε δὲ πεζοὺς
μὲν δισμυρίους, ἱππεῖς δὲ χιλίους, ναῦς δ' ἑκατὸν
εἴκοσι. περαιώσας δὲ τὴν δύναμιν ἐπὶ τοὺς ὅρους
τῆς Λοκρίδος, ἐκεῖθεν διὰ τῆς μεσογείου τὴν πορείαν

πόλιν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι πυθόμενοι τὴν Θρασυβούλου

τοῦ στρατηγοῦ τελευτήν, Ἀγύριον στρατηγὸν ἐξέ-
400
πεμψαν. τὰ μὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν ἐν τούτοις ἦν.

Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν ὁ τῶν Συρακοσίων τύραν-
νος Διονύσιος σπεύδων τῇ κατὰ τὴν νῆσον δυνα-
στείᾳ καὶ τοὺς κατ' Ἰταλίαν Ἕλληνας προσλαβέ-
σθαι, τὴν μὲν ἐπ' ἐκείνους κοινὴν στρατείαν εἰς
ἕτερον καιρὸν ἀνεβάλετο, κρίνας δὲ συμφέρειν ἐπι-
χειρεῖν πρώτῃ τῇ τῶν Ῥηγίνων πόλει διὰ τὸ προ-
πολεμητήριον αὐτὴν εἶναι τῆς Ἰταλίας, ὥρμησεν ἐκ
Συρακουσῶν μετὰ τῆς δυνάμεως. εἶχε δὲ πεζοὺς
μὲν δισμυρίους, ἱππεῖς δὲ χιλίους, ναῦς δ' ἑκατὸν
εἴκοσι. περαιώσας δὲ τὴν δύναμιν ἐπὶ τοὺς ὅρους
τῆς Λοκρίδος, ἐκεῖθεν διὰ τῆς μεσογείου τὴν πορείαν
ἐποιεῖτο, τέμνων καὶ πυρπολῶν τὴν τῶν Ῥηγίνων
χώραν· συμπαρέπλευσε δὲ καὶ ὁ στόλος ἐπὶ θάτερα
μέρη τῆς θαλάττης, καὶ πάσῃ τῇ δυνάμει περὶ τὸν
πορθμὸν κατεστρατοπέδευσεν. οἱ δ' Ἰταλοὶ πυθό-
μενοι τὴν τοῦ Διονυσίου διάβασιν ἐπὶ τὸ Ῥήγιον,
ἀπέστειλαν ἐκ Κρότωνος ναῦς ἑξήκοντα, σπεύδοντες
παραδοῦναι τοῖς Ῥηγίνοις. μετεώρων δὲ πλεουσῶν

λων οἱ μὲν Ῥηγῖνοι τὰς ναῦς ἀνείλκυσαν ἐπὶ τὴν

γῆν, Διονύσιος δ' ἰσχυρῶς χειμασθεὶς ἑπτὰ ναῦς
ἀπώλεσε καὶ σὺν αὐταῖς ἄνδρας οὐκ ἐλάττους χιλίων
πεντακοσίων. τούτων δ' ἅμα ταῖς ναυσὶν ἐκβρα-
σθέντων ἐπὶ τὴν Ῥηγίνην, οἱ Ῥηγῖνοι πολλοὺς τῶν
ναυτῶν ἐζώγρησαν. Διονύσιος δ' ἐπὶ πεντήρους
πλέων, καὶ πολλάκις παρ' ὀλίγον ἐλθὼν ὑποβρύ-
χιος, μόγις περὶ μέσας νύκτας εἰς τὸν ἐν Μεσσήνῃ
λιμένα κατέφυγεν. ἤδη δὲ καὶ τῆς χειμερινῆς ὥρας
ἐνισταμένης οὗτος μὲν πρὸς Λευκανοὺς συμμαχίαν
ποιησάμενος ἀπήγαγε τὰς δυνάμεις εἰς Συρακούσας.
μετὰ δὲ ταῦτα Λευκανῶν τὴν Θουρίαν καταδρα-
μόντων οἱ Θούριοι παρήγγειλαν τοῖς συμμάχοις
κατὰ τάχος ἀπαντᾶν μετὰ τῶν ὅπλων· αἱ γὰρ κατὰ
τὴν Ἰταλίαν Ἑλληνίδες πόλεις ἐν [τε] ταῖς συνθή-
καις εἶχον οὕτως, ἵν' ἥτις ἂν ὑπὸ τῶν Λευκανῶν
λεηλατηθῇ χώρα, πρὸς ταύτην ἅπαντες παραβοη-
θῶσιν· ἧς δ' ἂν πόλεως μὴ καταστῇ τὸ στρατό-
πεδον ἐπὶ τὴν βοήθειαν, τεθνάναι τοὺς ἐκείνης
τῆς πόλεως στρατηγούς. διόπερ τῶν Θουρίων τοὺς
βιβλιαφόρους ἀποστειλάντων ἐπὶ τὰς πόλεις πρὸς

401
πλέθρα τέτταρα, ὡς δέ τινες, εἴκοσι ὀκτώ· καὶ

πρὸς μὲν Αἰκούσους διαπολεμοῦντες Λίφλον πόλιν
κατὰ κράτος εἷλον, Οὐελιτρίνων δ' ἀποστάντων
πόλεμον πρὸς αὐτοὺς ἐνεστήσαντο. ἀπέστη δὲ καὶ
Σάτρικον ἀπὸ Ῥωμαίων, καὶ εἰς Κερκίους ἀποικίαν
ἀπέστειλαν.
Τοῦ δ' ἐνιαυσίου χρόνου διεληλυθότος Ἀθή-
νησι μὲν ἦρχεν Ἀντίπατρος, ἐν δὲ τῇ Ῥώμῃ τὴν
ὑπατικὴν ἀρχὴν διῴκουν Λεύκιος Οὐαλέριος καὶ
Αὖλος Μάλλιος. περὶ δὲ τούτους τοὺς χρόνους
Διονύσιος ὁ τῶν Συρακοσίων δυνάστης φανερῶς
ἑαυτὸν ἀναδείξας ἐπὶ τὴν Ἰταλίαν στρατευσόμενον,
μετὰ πλείστης δυνάμεως ὥρμησεν ἀπὸ Συρακου-
σῶν. εἶχε δὲ πεζοὺς μὲν πλείους τῶν δισμυρίων,
ἱππεῖς δὲ περὶ τρισχιλίους, ναῦς δὲ μακρὰς μὲν
τεσσαράκοντα, τὰς δὲ τὸν σῖτον κομιζούσας οὐκ
ἐλάττους τριακοσίων. πεμπταῖος δὲ κατανύσας εἰς
τὴν Μεσσήνην, αὐτὸς μὲν ἐν τῇ πόλει τὴν δύναμιν
ἀνελάμβανε, Θεαρίδην δὲ τὸν ἀδελφὸν ἐπὶ τὰς
Λιπαραίων νήσους ἀπέστειλε μετὰ νεῶν τριάκοντα·
πεπυσμένος γὰρ ἦν δέκα ναῦς τῶν Ῥηγίνων περὶ

κατὰ κράτος εἷλον, Οὐελιτρίνων δ' ἀποστάντων

πόλεμον πρὸς αὐτοὺς ἐνεστήσαντο. ἀπέστη δὲ καὶ
Σάτρικον ἀπὸ Ῥωμαίων, καὶ εἰς Κερκίους ἀποικίαν
ἀπέστειλαν.
Τοῦ δ' ἐνιαυσίου χρόνου διεληλυθότος Ἀθή-
νησι μὲν ἦρχεν Ἀντίπατρος, ἐν δὲ τῇ Ῥώμῃ τὴν
ὑπατικὴν ἀρχὴν διῴκουν Λεύκιος Οὐαλέριος καὶ
Αὖλος Μάλλιος. περὶ δὲ τούτους τοὺς χρόνους
Διονύσιος ὁ τῶν Συρακοσίων δυνάστης φανερῶς
ἑαυτὸν ἀναδείξας ἐπὶ τὴν Ἰταλίαν στρατευσόμενον,
μετὰ πλείστης δυνάμεως ὥρμησεν ἀπὸ Συρακου-
σῶν. εἶχε δὲ πεζοὺς μὲν πλείους τῶν δισμυρίων,
ἱππεῖς δὲ περὶ τρισχιλίους, ναῦς δὲ μακρὰς μὲν
τεσσαράκοντα, τὰς δὲ τὸν σῖτον κομιζούσας οὐκ
ἐλάττους τριακοσίων. πεμπταῖος δὲ κατανύσας εἰς
τὴν Μεσσήνην, αὐτὸς μὲν ἐν τῇ πόλει τὴν δύναμιν
ἀνελάμβανε, Θεαρίδην δὲ τὸν ἀδελφὸν ἐπὶ τὰς
Λιπαραίων νήσους ἀπέστειλε μετὰ νεῶν τριάκοντα·
πεπυσμένος γὰρ ἦν δέκα ναῦς τῶν Ῥηγίνων περὶ
ἐκείνους τοὺς τόπους οὔσας. ὁ δὲ Θεαρίδης ἐκ-
πλεύσας καὶ καταλαβὼν τὴν Ῥηγίνων δεκαναΐαν ἔν

402
ρίευσε καὶ ταχέως εἰς Μεσσήνην πρὸς Διονύσιον

ἐπέστρεψε. Διονύσιος δὲ τοὺς αἰχμαλώτους εἰς
δεσμὰ καταθέμενος τοῖς Μεσσηνίοις ἔδωκε φυλάτ-
τειν, αὐτὸς δὲ περαιώσας τὴν δύναμιν εἰς Καυλω-
νίαν περιεστρατοπέδευσε τὴν πόλιν, καὶ τὰς μηχανὰς
προσερείσας πυκνὰς προσβολὰς ἐποιεῖτο. οἱ δὲ κατὰ
τὴν Ἰταλίαν Ἕλληνες ὡς ἐπύθοντο τὰς τοῦ Διονυ-
σίου δυνάμεις περαιουμένας τὸν διείργοντα πορθ-
μόν, καὶ αὐτοὶ στρατόπεδα συνήθροιζον. τῆς δὲ
τῶν Κροτωνιατῶν πόλεως μάλιστα πολυοχλουμένης
καὶ πλείστους ἐχούσης Συρακοσίους φυγάδας, τού-
τοις τὴν ἡγεμονίαν τοῦ πολέμου παρέδωκαν· οἱ δὲ
Κροτωνιᾶται τὰς πανταχόθεν δυνάμεις ἀθροίσαν-
τες στρατηγὸν Ἕλωριν τὸν Συρακόσιον εἵλοντο.
οὗτος δὲ πεφευγὼς Διονύσιον καὶ δοκῶν τόλμαν
ἔχειν ἔμπρακτον, πιστότατα πρὸς τὸν τύραννον
πολεμήσειν διὰ τὸ μῖσος ὑπείληπτο. ὡς δὲ πάντες
οἱ σύμμαχοι παρεγενήθησαν εἰς Κρότωνα, [καὶ] κατὰ
τὴν ἑαυτοῦ προαίρεσιν Ἕλωρις διατάξας ὥρμησε μετὰ
πάσης τῆς δυνάμεως ἐπὶ Καυλωνίας· ἅμα γὰρ ἐνό-
μιζεν ἐπιφανεὶς λύσειν τὴν πολιορκίαν, ἅμα δὲ

τειν, αὐτὸς δὲ περαιώσας τὴν δύναμιν εἰς Καυλω-

νίαν περιεστρατοπέδευσε τὴν πόλιν, καὶ τὰς μηχανὰς
προσερείσας πυκνὰς προσβολὰς ἐποιεῖτο. οἱ δὲ κατὰ
τὴν Ἰταλίαν Ἕλληνες ὡς ἐπύθοντο τὰς τοῦ Διονυ-
σίου δυνάμεις περαιουμένας τὸν διείργοντα πορθ-
μόν, καὶ αὐτοὶ στρατόπεδα συνήθροιζον. τῆς δὲ
τῶν Κροτωνιατῶν πόλεως μάλιστα πολυοχλουμένης
καὶ πλείστους ἐχούσης Συρακοσίους φυγάδας, τού-
τοις τὴν ἡγεμονίαν τοῦ πολέμου παρέδωκαν· οἱ δὲ
Κροτωνιᾶται τὰς πανταχόθεν δυνάμεις ἀθροίσαν-
τες στρατηγὸν Ἕλωριν τὸν Συρακόσιον εἵλοντο.
οὗτος δὲ πεφευγὼς Διονύσιον καὶ δοκῶν τόλμαν
ἔχειν ἔμπρακτον, πιστότατα πρὸς τὸν τύραννον
πολεμήσειν διὰ τὸ μῖσος ὑπείληπτο. ὡς δὲ πάντες
οἱ σύμμαχοι παρεγενήθησαν εἰς Κρότωνα, [καὶ] κατὰ
τὴν ἑαυτοῦ προαίρεσιν Ἕλωρις διατάξας ὥρμησε μετὰ
πάσης τῆς δυνάμεως ἐπὶ Καυλωνίας· ἅμα γὰρ ἐνό-
μιζεν ἐπιφανεὶς λύσειν τὴν πολιορκίαν, ἅμα δὲ
καταπεπονημένους τοὺς πολεμίους ὑπὸ τῶν καθ'
ἡμέραν προσβολῶν διαγωνιεῖσθαι. εἶχε δὲ τοὺς
ἅπαντας πεζοὺς μὲν περὶ δισμυρίους πεντακισχιλίους,
403

ἀξιόμαχον εἶχον, πρὸς δὲ τούτοις ᾔδεισαν ὅτι τῆς

πόλεως ἁλούσης οὔτ' ἔλεος οὔτε δέησις αὐτοῖς ἀπε-
λείπετο. διόπερ ἔκριναν ἀποστεῖλαι πρέσβεις τοὺς
δεησομένους μετρίως αὐτοῖς χρήσασθαι καὶ παρα-
καλέσαι μηδὲν περὶ αὐτῶν ὑπὲρ ἄνθρωπον βουλεύ-
σασθαι. ὁ δὲ Διονύσιος τριακόσια τάλαντα πρα-
ξάμενος καὶ τὰς ναῦς ἁπάσας παραλαβὼν οὔσας
ἑβδομήκοντα, προσέταξεν ἑκατὸν ὁμήρους δοῦναι
δοθέντων δὲ πάντων ἀνέζευξεν ἐπὶ Καυλωνίαν.
ταύτης δὲ τοὺς μὲν ἐνοικοῦντας εἰς Συρακούσας
μετῴκισε καὶ πολιτείαν δοὺς πέντε ἔτη συνεχώρη-
σεν ἀτελεῖς εἶναι, τὴν δὲ πόλιν κατασκάψας τοῖς
Λοκροῖς τὴν χώραν τῶν Καυλωνιατῶν ἐδωρήσατο.
Ῥωμαῖοι δὲ Λιφοίκουαν πόλιν ἐκ τοῦ τῶν
Αἰκῶν ἔθνους ἑλόντες, κατὰ τὰς τῶν ὑπάτων εὐχὰς
μέγαν ἀγῶνα τῷ Διὶ συνετέλεσαν.
μὲν ἦρχε Πυργίων, ἐν δὲ τῇ Ῥώμῃ τὴν ὕπατον
ἀρχὴν μετέλαβον χιλίαρχοι τέσσαρες, Λεύκιος Λου-
κρήτιος, Σερούιος Σουλπίκιος, Γάιος Αἰμίλιος [καὶ

Ῥωμαῖοι δὲ Λιφοίκουαν πόλιν ἐκ τοῦ τῶν

Αἰκῶν ἔθνους ἑλόντες, κατὰ τὰς τῶν ὑπάτων εὐχὰς
μέγαν ἀγῶνα τῷ Διὶ συνετέλεσαν.
μὲν ἦρχε Πυργίων, ἐν δὲ τῇ Ῥώμῃ τὴν ὕπατον
ἀρχὴν μετέλαβον χιλίαρχοι τέσσαρες, Λεύκιος Λου-
κρήτιος, Σερούιος Σουλπίκιος, Γάιος Αἰμίλιος [καὶ
Γάιος Ῥοῦφος], ὀλυμπιὰς δ' ἤχθη ὀγδόη πρὸς ταῖς
ἐνενήκοντα, καθ' ἣν ἐνίκα Σώσιππος Ἀθηναῖος.
τούτων δὲ τὴν ἀρχὴν παρειληφότων Διονύσιος ὁ
τῶν Συρακοσίων δυνάστης πορευθεὶς εἰς Ἱππώνιον
μετὰ τῆς δυνάμεως, τοὺς μὲν κατοικοῦντας ἐν αὐτῇ
μετῴκισεν εἰς τὰς Συρακούσας, τὴν δὲ πόλιν κατα-
σκάψας τοῖς Λοκροῖς προσεμέρισε τὴν χώραν. κατὰ
τὸ συνεχὲς γὰρ ἐφιλοτιμεῖτο τοὺς Λοκροὺς εὖ
ποιεῖν διὰ τὴν συγχωρηθεῖσαν ἐπιγαμίαν· τοὺς δὲ
Ῥηγίνους ἐπεθύμει τιμωρήσασθαι διὰ τὴν περὶ τῆς
οἰκειότητος δίκην. καθ' ὃν γὰρ καιρὸν ἀπέστειλε
πρὸς αὐτοὺς πρέσβεις ἀξιῶν αὑτῷ συγχωρηθῆναι
404
τῶν πολιτικῶν παρθένων γαμῆσαι, φασὶ τοὺς Ῥη-

γίνους ἀποκριθῆναι δημοσίᾳ τοῖς πρέσβεσιν,

γόμενος, ἀλλὰ τὴν ναυτικὴν δύναμιν παρελέσθαι

βουλόμενος, οὖσαν τριήρων ἑβδομήκοντα· διελάμ-
βανε γὰρ τῆς κατὰ θάλατταν βοηθείας ἀποκλει-
σθείσης ῥᾳδίως 8ἐκπολιορκήσειν τὴν πόλιν. διόπερ
κατὰ τὴν Ἰταλίαν ἐνδιατρίβων ἐζήτει πρόφασιν
εὔλογον, δι' ἧς οὐ παρὰ τὴν ἀξίαν τὴν ἰδίαν δόξει
λελυκέναι τὰς συνθήκας. ἀγαγὼν οὖν πρὸς τὸν
πορθμὸν τὰς δυνάμεις, τὰ πρὸς τὴν διάβασιν παρε-
σκευάζετο. καὶ πρῶτον μὲν ᾔτει τοὺς Ῥηγίνους
ἀγοράς, ἐπαγγελλόμενος ταχέως τὰς δοθείσας ἀπο-
στέλλειν ἐκ Συρακουσῶν. τοῦτο δ' ἔπραττεν, ὅπως
μὴ διδόντων μὲν αὐτῶν δικαίως δόξῃ τὴν πόλιν
ἑλεῖν, δόντων δ' ἐνόμιζεν ἐξαναλώσειν αὐτῶν τὸν
σῖτον καὶ προσκαθίσας τὴν πόλιν διὰ τὴν σπάνιν
ταχὺ κυριεύσειν αὐτῆς. οἱ δὲ Ῥηγῖνοι τούτων μὲν
οὐδὲν ὑπονοοῦντες τὸ μὲν πρῶτον ἐφ' ἡμέρας τινὰς
ἐχορήγουν τὰς τροφὰς λαμπρῶς· ὡς δὲ πλείονα
χρόνον ἐνδιέτριβε, ποτὲ μὲν ἀρρωστίαν, ποτὲ δὲ
ἄλλας προφάσεις ποριζόμενος, ὑπονοήσαντες αὐτοῦ
τὴν ἐπιβολήν, οὐκέτι παρεῖχον τὰς τροφὰς τῷ στρα-
τοπέδῳ. ὁ δὲ Διονύσιος ἐπὶ τούτῳ προσποιηθεὶς

πλήθη μὴ προσδέχεσθαι τοῖς ἱεροῖς ἀγῶσι τοὺς ἐξ

ἀσεβεστάτης τυραννίδος ἀπεσταλμένους θεωρούς·
ὅτε καὶ τὸν Ὀλυμπιακὸν λόγον ἐπιγραφόμενον ἀνέ-
γνω. τοῦ δ' ἀγῶνος συντελουμένου συνέβη κατὰ
Τύχην τῶν Διονυσίου τεθρίππων τὰ μὲν ἐκπεσεῖν
ἐκ τοῦ δρόμου, τὰ δ' ἀλλήλοις ἐμπεσόντα συντρι-
βῆναι, παραπλησίως δὲ καὶ τὴν παρακομίζουσαν
ναῦν τοὺς θεωροὺς ἀπὸ τῶν ἀγώνων ἀναχθεῖσαν
εἰς τὴν Σικελίαν ἐκπεσεῖν τῆς Ἰταλίας εἰς Τάραντα
διά τινας χειμῶνας. διὸ καί φασι σωθέντας τοὺς
ναύτας εἰς Συρακούσας διαγγέλλειν κατὰ τὴν πόλιν,
ὅτι διὰ τὴν κακίαν τῶν ποιημάτων οὐ μόνον οἱ
ῥαψῳδοῦντες, ἀλλὰ σὺν τούτοις 8τά τε τέθριππα καὶ
ἡ ναῦς ἐξέπεσον. ὁ δὲ Διονύσιος πυθόμενος τὸν
τῶν ποιημάτων διασυρμόν, καὶ τῶν κολάκων λεγόν-
των ὅτι πᾶσι τοῖς καλῶς πραττομένοις φθονοῦντες
405
ἐξ ὑστέρου θαυμάζουσιν, οὐκ ἀφίστατο τῆς περὶ

τὴν ποίησιν σπουδῆς.

τοὐναντίον ἐπαγαγὼν ζεύγη εἷλε τὴν πόαν τοῦ

τόπου, ὥστε τὴν ὕλην ἅπασαν ἀφανισθῆναι. διόπερ
ταῖς ὑπερβολαῖς τῶν κακῶν νικώμενοι παρέδωκαν
τὴν πόλιν οἱ Ῥηγῖνοι τῷ τυράννῳ, τὴν πᾶσαν κατ'
αὐτῶν ἐπιτρέψαντες ἐξουσίαν. ὁ δὲ Διονύσιος κατὰ
μὲν τὴν πόλιν εὗρε σωροὺς νεκρῶν, οἳ διὰ τὴν
ἔνδειαν τῆς τροφῆς ἐτετελευτήκεισαν· καὶ τοὺς
ζῶντας δὲ νεκρῶν ἔχοντας διάθεσιν καὶ παρειμένους
τὰ σώματα καταλαβών, ἤθροισεν αἰχμαλώτους πλεί-
ους τῶν ἑξακισχιλίων. τὸ μὲν οὖν πλῆθος ἀποστεί-
λας εἰς Συρακούσας ἐκέλευσε τοὺς δόντας ἀργυρίου
μνᾶν ἀπολυτροῦσθαι, τοὺς δ' εὐπορῆσαι μὴ δυνη-
θέντας ἐλαφυροπώλησε.
Φύτωνα δὲ τὸν τῶν Ῥηγίνων στρατηγὸν συλ-
λαβών, τὸν μὲν υἱὸν αὐτοῦ κατεπόντισεν, αὐτὸν
δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἔδησε πρὸς τὰς ὑψηλοτάτας
μηχανάς, οἱονεὶ τραγικήν τινα τιμωρίαν λαμβάνων,
προσέπεμψε δέ τινα τῶν ὑπηρετῶν ἐροῦντα πρὸς
αὐτόν, ὡς ἐχθὲς αὐτοῦ τὸν υἱὸν Διονύσιος κατε-
πόντισε· πρὸς ὃν εἶπε Φύτων, διότι γέγονεν εὐτυ-
χέστερος τοῦ πατρὸς ἡμέρᾳ μιᾷ. μετὰ δὲ ταῦτα

ῴκησαν· οὐδενὸς δὲ αὐτοῖς προσέχοντος, δύνα-

μιν ἐκπέμψαντες ἐπολιόρκουν τὴν πόλιν. οἱ δὲ
Μαντινεῖς εἰς τὰς Ἀθήνας πρέσβεις ἀποστείλαντες
ἠξίουν ἑαυτοῖς βοηθῆσαι. οὐ προαιρουμένων δὲ τῶν
Ἀθηναίων παραβαίνειν τὰς κοινὰς συνθήκας, ὅμως
καθ' αὑτοὺς ὑποστάντες τὴν πολιορκίαν εὐρώστως
ἠμύνοντο τοὺς πολεμίους. καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν
Ἑλλάδα τοῦτον τὸν τρόπον καινῶν πολέμων ἀρχὴν
ἐλάμβανεν.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Διονύσιος ὁ τῶν Συρα-
κοσίων τύραννος ἀπολελυμένος τῶν πρὸς Καρχηδο-
νίους πολέμων πολλὴν εἰρήνην καὶ σχολὴν εἶχεν.
διὸ καὶ ποιήματα γράφειν ὑπεστήσατο μετὰ πολλῆς
σπουδῆς, καὶ τοὺς ἐν τούτοις δόξαν ἔχοντας μετε-
πέμπετο καὶ προτιμῶν αὐτοὺς συνδιέτριβε καὶ τῶν
ποιημάτων ἐπιστάτας καὶ διορθωτὰς εἶχεν. ὑπὸ δὲ
τούτων διὰ τὰς εὐεργεσίας τοῖς πρὸς χάριν λόγοις
406
μετεωριζόμενος ἐκαυχᾶτο πολὺ μᾶλλον ἐπὶ τοῖς

ποιήμασιν ἢ τοῖς ἐν πολέμῳ κατωρθωμένοις. τῶν
δὲ συνόντων αὐτῷ ποιητῶν Φιλόξενος ὁ διθυραμ-
βοποιός, μέγιστον ἔχων ἀξίωμα κατὰ τὴν

πτευεν ὡς ἐπιβουλεύοντας. καὶ πέρας ἐπὶ τοσοῦτο

προῆλθε λύττης καὶ παρακοπῆς, ὥστε τῶν φίλων
πολλοὺς μὲν ἐπὶ ψευδέσιν αἰτίαις ἀνελεῖν, οὐκ
ὀλίγους δὲ καὶ ἐφυγάδευσεν· ἐν οἷς ἦν Φίλιστος
καὶ Λεπτίνης ὁ ἀδελφός, ἄνδρες διαφέροντες ἀν-
δρείᾳ καὶ πολλὰς καὶ μεγάλας χρείας ἐν τοῖς πολέ-
μοις αὐτῷ παρεσχημένοι. οὗτοι μὲν οὖν φυγόντες
εἰς Θουρίους τῆς Ἰταλίας, καὶ παρὰ τοῖς Ἰταλιώταις
μεγάλης ἀποδοχῆς τυγχάνοντες, ὕστερον δεηθέντος
τοῦ Διονυσίου διηλλάγησαν, καὶ κατελθόντες εἰς
τὰς Συρακούσας εἰς τὴν προϋπάρξασαν εὔνοιαν
ἀποκατεστάθησαν· ὁ δὲ Λεπτίνης ἔγημε τὴν Διο-
νυσίου θυγατέρα. ταῦτα μὲν οὖν ἐπράχθη κατὰ
τοῦτον τὸν ἐνιαυτόν.
Ἐπ' ἄρχοντος δ' Ἀθήνησι Δεξιθέου Ῥωμαῖοι
κατέστησαν ὑπάτους Λεύκιον Λουκρήτιον καὶ Σε-
ρούιον Σουλπίκιον. ἐπὶ δὲ τούτων Εὐαγόρας μὲν
ὁ τῶν Σαλαμινίων βασιλεὺς ἧκεν εἰς Κύπρον ἐξ
Αἰγύπτου, κομίζων χρήματα παρὰ Ἀκόριδος τοῦ
βασιλέως Αἰγύπτου ἐλάττονα τῶν προσδοκηθέντων.
καταλαβὼν δὲ τὴν Σαλαμῖνα πολιορκουμένην ἐνερ

σιν ἀπέστρεψαν τὸν ποταμὸν εἰς τὴν πόλιν καὶ

πάντα τὸν σύνεγγυς τόπον ἐποίησαν λιμνάζειν. διὸ
καὶ τῶν οἰκιῶν πιπτουσῶν καταπλαγέντες οἱ Μαν-
τινεῖς ἠναγκάσθησαν τὴν πόλιν παραδοῦναι τοῖς
Λακεδαιμονίοις. οἱ δὲ παραλαβόντες ἄλλο μὲν οὐθὲν
κακὸν εἰργάσαντο τοὺς Μαντινεῖς, προσέταξαν δὲ
εἰς τὰς ἀρχαίας κώμας μετοικισθῆναι. διόπερ ἠναγ-
κάσθησαν τὴν μὲν ἰδίαν πατρίδα κατασκάπτειν, εἰς
δὲ τὰς κώμας μετοικῆσαι.
Ἅμα δὲ τούτοις πραττομένοις κατὰ τὴν Σικελίαν
Διονύσιος ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος ἔγνω κατὰ
τὸν Ἀδρίαν πόλεις οἰκίζειν. τοῦτο δὲ ἔπραττε δια-
νοούμενος τὸν Ἰόνιον καλούμενον πόρον ἰδιοποιεῖ-
σθαι, ἵνα τὸν ἐπὶ τὴν Ἤπειρον πλοῦν ἀσφαλῆ
κατασκευάσῃ καὶ πόλεις ἔχῃ ἰδίας εἰς τὸ δύνασθαι
407
ναυσὶ καθορμισθῆναι. ἔσπευδε γὰρ ἄφνω μεγάλαις

δυνάμεσιν ἐπιπλεῦσαι τοῖς κατὰ τὴν Ἤπειρον τόποις
καὶ συλῆσαι τὸ ἐν Δελφοῖς Τέμενος, γέμον πολλῶν
χρημάτων. διὸ καὶ πρὸς Ἰλλυριοὺς ἐποιήσατο συμ-
μαχίαν δι' Ἀλκέτου τοῦ Μολοττοῦ, ὃς ἐτύγχανε
φυγὰς ὢν καὶ διατρίβων ἐν ταῖς Συρακούσαις. τῶν

Διονύσιος ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος ἔγνω κατὰ

τὸν Ἀδρίαν πόλεις οἰκίζειν. τοῦτο δὲ ἔπραττε δια-
νοούμενος τὸν Ἰόνιον καλούμενον πόρον ἰδιοποιεῖ-
σθαι, ἵνα τὸν ἐπὶ τὴν Ἤπειρον πλοῦν ἀσφαλῆ
κατασκευάσῃ καὶ πόλεις ἔχῃ ἰδίας εἰς τὸ δύνασθαι
ναυσὶ καθορμισθῆναι. ἔσπευδε γὰρ ἄφνω μεγάλαις
δυνάμεσιν ἐπιπλεῦσαι τοῖς κατὰ τὴν Ἤπειρον τόποις
καὶ συλῆσαι τὸ ἐν Δελφοῖς Τέμενος, γέμον πολλῶν
χρημάτων. διὸ καὶ πρὸς Ἰλλυριοὺς ἐποιήσατο συμ-
μαχίαν δι' Ἀλκέτου τοῦ Μολοττοῦ, ὃς ἐτύγχανε
φυγὰς ὢν καὶ διατρίβων ἐν ταῖς Συρακούσαις. τῶν
δ' Ἰλλυριῶν ἐχόντων πόλεμον, ἐξαπέστειλεν αὐτοῖς
συμμάχους στρατιώτας δισχιλίους καὶ πανοπλίας
Ἑλληνικὰς πεντακοσίας. οἱ δ' Ἰλλυριοὶ τὰς μὲν
πανοπλίας ἀνέδωκαν τοῖς ἀρίστοις τῶν στρατιωτῶν,
τοὺς δὲ στρατιώτας κατέμιξαν τοῖς ἰδίοις στρατιώ-
ταις. πολλὴν δὲ δύναμιν ἀθροίσαντες ἐνέβαλον εἰς
τὴν Ἤπειρον καὶ κατῆγον τὸν Ἀλκέταν ἐπὶ τὴν
τῶν Μολοττῶν βασιλείαν. οὐδενὸς δ' αὐτοῖς προς-
έχοντος, τὸ μὲν πρῶτον ἐπόρθησαν τὴν χώραν, μετὰ
δὲ ταῦτα τῶν Μολοττῶν ἀντιταττομένων ἐγένετο

τυράννου. καταπλεύσας δ' εἰς τὴν Κόρινθον τοὺς

μὲν Κορινθίους ἠξίου συνεπιλαβέσθαι τῆς ἐλευθερώ-
σεως τῶν Συρακοσίων, αὐτὸς δὲ μισθοφόρους συνῆγε
καὶ πανοπλίας συνήθροιζε. ταχὺ δὲ πολλῶν ὑπακουόν-
των πανοπλίας τε παρεσκευάζετο καὶ μισθοφόρους
συχνούς, καὶ φορτηγοὺς δύο ναῦς μισθωσάμενος τά
τε ὅπλα καὶ τοὺς μισθοφόρους ἐνθέμενος αὐτὸς μὲν
ταύτας τὰς φορτίδας ἔχων ἐξέπλευσεν ἐκ Ζακύνθου
τῆς πρὸς Κεφαλληνίαν εἰς τὴν Σικελίαν, Ἡρακλείδην
δὲ ἀπέλιπεν τριήρεις τινὰς καὶ ἑτέρας φορτηγοὺς
ἄξοντα κατόπιν εἰς τὰς Συρακούσσας.
Ἅμα δὲ τούτοις πραττομένοις Ἀνδρόμαχος ὁ Ταυ-
408
ρομενίτης, Τιμαίου μὲν τοῦ τὰς ἱστορίας συγγράψαν-

τος πατὴρ ὤν, πλούτῳ δὲ καὶ ψυχῆς λαμπρότητι δια-
φέρων ἤθροισε τοὺς ἐκ τῆς Νάξου τῆς κατασκαφείσης
ὑπὸ Διονυσίου περιλειφθέντας. οἰκίσας δὲ τὸν ὑπὲρ
τῆς Νάξου λόφον τὸν ὀνομαζόμενον Ταῦρον καὶ μεί-
νας κατ' αὐτὸν πλείω χρόνον ἀπὸ τῆς ἐπὶ τοῦ Ταύ-
ρου μονῆς ὠνόμασε Ταυρομένιον. ταχὺ δὲ τῆς πόλεως
ἐπίδοσιν λαμβανούσης οἱ μὲν οἰκήτορες μεγάλους περι-
εποιήσαντο πλούτους, ἡ δὲ πόλις ἀξιόλογον ἀξίωμα

τορας. εὐθὺς οὖν ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας ἐκτάξας τὴν

δύναμιν προσῆγε τῇ πόλει. οὐδενὸς δ' ἀντιποιουμένου
τῶν ὑπαίθρων ἀδεῶς εἰσῆλθεν ἐντὸς τοῦ τείχους καὶ
διὰ τῆς Ἀχραδινῆς πορευθεὶς εἰς τὴν ἀγορὰν κατ-
εστρατοπέδευσεν, οὐδενὸς τολμῶντος ἐπεξιέναι. ὁ δὲ
σύμπας ἀριθμὸς ἦν τῶν μετὰ Δίωνος στρατιωτῶν οὐκ
ἐλάττους τῶν πεντακισμυρίων. οὗτοι δὲ πάντες ἐστε-
φανωμένοι κατῆλθον εἰς τὴν πόλιν προηγουμένου τοῦ
τε Δίωνος καὶ τοῦ Μεγακλέους καὶ μετὰ τούτων τριά-
κοντα Συρακοσίων, οἳ μόνοι τῶν κατὰ τὴν Πελοπόν-
νησον φυγάδων Συρακοσίοις μετασχεῖν τῶν κινδύνων
ἠθέλησαν. τῆς δὲ πόλεως πάσης μετημφιεσμένης ἀντὶ
τῆς δουλείας τὴν ἐλευθερίαν καὶ τὸ σκυθρωπὸν τῆς
τυραννίδος εἰς πανηγυρικὴν ἱλαρότητα τῆς Τύχης ἀγού-
σης πᾶσα οἰκία θυσιῶν καὶ χαρᾶς ἔγεμε, τῶν ἰδιωτῶν
ἐπὶ ταῖς ἰδίαις ἑστίαις θυμιώντων καὶ περὶ μὲν τῶν
παρόντων ἀγαθῶν εὐχαριστούντων τοῖς θεοῖς, περὶ δὲ
τῶν μελλόντων εὐχὰς ἀγαθὰς ποιουμένων. ἐγένετο δὲ
καὶ τῶν γυναικῶν ἐπὶ ταῖς ἀνελπίστοις εὐημερίαις
ὀλολυγμὸς πολὺς καὶ καθ' ἅπασαν τὴν πόλιν συνδρο-
μαί. οὐδεὶς δ' ἦν ἐλεύθερος, οὐ δοῦλος, οὐ ξένος,

ἀνδρὸς πάντες ἀπεδέχοντο μειζόνως ἢ κατ' ἄνθρωπον.

καὶ τοῦτ' εὐλόγως ἔπασχον διὰ τὸ μέγεθος καὶ πα-
ράδοξον τῆς μεταβολῆς· πεντηκονταετοῦς γὰρ δουλείας
πεπειραμένοι καὶ τῆς ἐλευθερίας διὰ τὸν χρόνον ἐπι-
λελησμένοι δι' ἑνὸς ἀνδρὸς ἀρετὴν ἀπελύθησαν τῆς
συμφορᾶς.
Διονύσιος δὲ κατὰ τούτους τοὺς καιροὺς αὐτὸς
μὲν ἔτυχε διατρίβων περὶ Καυλωνίαν τῆς Ἰταλίας,
Φίλιστον δὲ τὸν στρατηγὸν περὶ τὸν Ἀδρίαν ὄντα
μετεπέμψατο μετὰ τῆς ναυτικῆς δυνάμεως καὶ προς-
έταξε πλεῖν εἰς τὰς Συρακούσσας. ἀμφοτέρων δ' εἰς
τὸν αὐτὸν τόπον ἐλθεῖν σπευδόντων ὁ μὲν Διονύσιος
409
ἧκεν εἰς τὰς Συρακούσσας ἡμέραις ὕστερον ἑπτὰ τῆς

Δίωνος καθόδου. εὐθὺς οὖν καταστρατηγῆσαι βουλό-
μενος τοὺς Συρακοσίους περὶ διαλύσεως ἐπρεσβεύετο
καὶ πολλὰς ἐμφάσεις ἐδίδου παραδώσειν τὴν τυραννίδα
τῷ δήμῳ καὶ τῆς δημοκρατίας ἀλλάξεσθαι τιμὰς ἀξιο-
λόγους· ἠξίου τε πρέσβεις ἀποστεῖλαι πρὸς αὐτόν,
μεθ' ὧν συνεδρεύσας καταλύσηται τὸν πόλεμον. οἱ
μὲν οὖν Συρακόσιοι μετεωρισθέντες ταῖς ἐλπίσιν ἐξ-
απέστειλαν πρέσβεις τοὺς ἀξιολογωτάτους τῶν ἀνδρῶν·

αὔξησιν ἀξιολογωτέραν κατέστησαν. καὶ πρῶτον μὲν

Τέριναν πόλιν ἐκπολιορκήσαντες διήρπασαν, ἔπειτα
Ἱππώνιον καὶ Θουρίους καὶ πολλὰς ἄλλας χειρωσά-
μενοι κοινὴν πολιτείαν συνέθεντο καὶ προσηγορεύθη-
σαν Βρέττιοι διὰ τὸ πλείστους εἶναι δούλους· κατὰ
γὰρ τὴν τῶν ἐγχωρίων διάλεκτον οἱ δραπέται βρέττιοι
προσηγορεύοντο. τὸ μὲν οὖν τῶν Βρεττίων πλῆθος
οὕτω συνέστη κατὰ τὴν Ἰταλίαν.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Φίλιστος μὲν ὁ Διονυσίου
στρατηγὸς πλεύσας εἰς Ῥήγιον διεκόμισε τοὺς ἱππεῖς
εἰς Συρακούσσας, ὄντας πλείους τῶν πεντακοσίων. προς-
θεὶς δὲ τούτοις ἱππεῖς τε ἄλλους πλείονας καὶ πεζοὺς
δισχιλίους ἐστράτευσεν ἐπὶ Λεοντίνους ἀφεστηκότας
ἀπὸ Διονυσίου, νυκτὸς δὲ παρεισπεσὼν ἐντὸς τοῦ
τείχους κατελάβετο μέρος τῆς πόλεως. γενομένης δὲ
μάχης ἰσχυρᾶς καὶ τῶν Συρακοσίων βοηθησάντων
ἡττηθεὶς ἐξέπεσεν ἐκ τῶν Λεοντίνων. Ἡρακλείδης δ'
ὁ καταλελειμμένος ὑπὸ Δίωνος ναύαρχος τῶν μακρῶν
νεῶν ἐν Πελοποννήσῳ διά τινας χειμῶνας ἐμποδισθεὶς
ὑστέρησε τῆς καθόδου τῶν περὶ τὸν Δίωνα καὶ τῆς

γὰρ τὴν τῶν ἐγχωρίων διάλεκτον οἱ δραπέται βρέττιοι

προσηγορεύοντο. τὸ μὲν οὖν τῶν Βρεττίων πλῆθος
οὕτω συνέστη κατὰ τὴν Ἰταλίαν.
Κατὰ δὲ τὴν Σικελίαν Φίλιστος μὲν ὁ Διονυσίου
στρατηγὸς πλεύσας εἰς Ῥήγιον διεκόμισε τοὺς ἱππεῖς
εἰς Συρακούσσας, ὄντας πλείους τῶν πεντακοσίων. προς-
θεὶς δὲ τούτοις ἱππεῖς τε ἄλλους πλείονας καὶ πεζοὺς
δισχιλίους ἐστράτευσεν ἐπὶ Λεοντίνους ἀφεστηκότας
ἀπὸ Διονυσίου, νυκτὸς δὲ παρεισπεσὼν ἐντὸς τοῦ
τείχους κατελάβετο μέρος τῆς πόλεως. γενομένης δὲ
μάχης ἰσχυρᾶς καὶ τῶν Συρακοσίων βοηθησάντων
ἡττηθεὶς ἐξέπεσεν ἐκ τῶν Λεοντίνων. Ἡρακλείδης δ'
410
ὁ καταλελειμμένος ὑπὸ Δίωνος ναύαρχος τῶν μακρῶν

νεῶν ἐν Πελοποννήσῳ διά τινας χειμῶνας ἐμποδισθεὶς
ὑστέρησε τῆς καθόδου τῶν περὶ τὸν Δίωνα καὶ τῆς
τῶν Συρακοσίων ἐλευθερώσεως· ἧκε δ' ἄγων ναῦς μὲν
μακρὰς εἴκοσι, χιλίους δὲ στρατιώτας καὶ πεντακοσίους.
ὢν δ' ἀνὴρ ἐπισημότατος καὶ δόξας ἄξιος ὑπάρχειν
ᾑρέθη ναύαρχος ὑπὸ τῶν Συρακοσίων, καὶ μετὰ
Δίωνος τεταγμένος ἐπὶ τῆς ἡγεμονίαςδιεπολέμει

ρετον τετρακισμύριοι, εἰς δὲ τὴν Ἀγυριναίαν μύριοι

διὰ τὸ μέγεθος καὶ κάλλος τῆς χώρας. εὐθὺ δὲ καὶ
τοὺς προϋπάρχοντας νόμους ἐν ταῖς Συρακούσσαις, οὓς
συνέγραψε Διοκλῆς, διώρθωσε. καὶ τοὺς μὲν περὶ τῶν
ἰδιωτικῶν συμβολαίων ἢ κληρονομιῶν εἴασεν ἀμεταθέ-
τους, τοὺς δὲ περὶ τῶν δημοσίων νενομοθετημένους
πρὸς τὴν ἰδίαν ὑπόστασιν ὥς ποτ' ἐδόκει συμφέρειν
διώρθωσεν. ἐπιστάτης δ' ἦν καὶ διορθωτὴς τῆς νο-
μοθεσίας Κέφαλος ὁ Κορίνθιος, ἀνὴρ ἐν παιδείᾳ καὶ
συνέσει δεδοξασμένος. ἀπὸ δὲ τούτων γενόμενος τοὺς
μὲν Λεοντίνους εἰς Συρακούσσας μετῴκισεν, εἰς δὲ
τὴν Καμαριναίαν οἰκήτορας προσθεὶς ἐπηύξησε τὴν
πόλιν. καθόλου δὲ πάντα τὰ κατὰ τὴν Σικελίαν
εἰρηνικῶς καταστήσας ἐποίησε τὰς πόλεις ταχὺ λαβεῖν
πολλὴν αὔξησιν πρὸς εὐδαιμονίαν. ἐκ πολλοῦ γὰρ
χρόνου διὰ τὰς στάσεις καὶ τοὺς ἐμφυλίους πολέμους,
ἔτι δὲ τὸ πλῆθος τῶν ἐπανισταμένων αἰεὶ τυράννων
αἱ μὲν πόλεις ἔρημοι τῶν οἰκητόρων ἦσαν, αἱ δὲ
χῶραι διὰ τὴν ἀργίαν ἐξηγρίωντο καὶ καρπῶν ἡμέρων
ἄφοροι καθειστήκεισαν· τότε δὲ διὰ τὸ πλῆθος τῶν
ἐπιπολασάντων οἰκητόρων καὶ διὰ τὴν πολυχρόνιον

σθαι καὶ τοὺς καρποὺς ἅπαντας διαφθείρεσθαι ἐμβα-

λὼν εἰς τοὺς τόπους ὁ Ξενόδικος Λεοντίνους μὲν καὶ
Καμαριναίους ἀπήλλαξε τοῦ πολέμου, τὴν δ' Ἐχέτλαν
χωρίον ὀχυρὸν ἐκπολιορκήσας τοῖς μὲν πολίταις τὴν
δημοκρατίαν ἀποκατέστησε, τοὺς δὲ Συρακοσίους κατ-
επλήξατο· καθόλου δ' ἐπιπορευόμενος τά τε φρούρια
καὶ τὰς πόλεις ἠλευθέρου τῆς τῶν Καρχηδονίων ἐπι-
στασίας.
Ἅμα δὲ τούτοις πραττομένοις Συρακόσιοι πιεζού-
μενοι τῇ σιτοδείᾳ καὶ πυνθανόμενοι σιτηγὰ πλοῖα
μέλλοντα ποιεῖσθαι πλοῦν ἐπὶ Συρακούσσας ἐπλήρουν
τριήρεις εἴκοσι, τηρήσαντες δὲ τοὺς ἐφορμεῖν εἰωθότας
411
βαρβάρους ἀφυλάκτους ὄντας ἔλαθον ἐκπλεύσαντες καὶ

παρακομισθέντες εἰς τοὺς Μεγαρεῖς ἐπετήρουν τὸν τῶν
ἐμπόρων κατάπλουν. μετὰ δὲ ταῦτα τῶν Καρχηδονίων
τριάκοντα ναυσὶν ἐκπλευσάντων ἐπ' αὐτοὺς τὸ μὲν
πρῶτον ἐπεβάλοντο ναυμαχεῖν, ταχὺ δὲ πρὸς τὴν γῆν
ἐκδιωχθέντες ἐξεκολύμβησαν πρός τινα ναὸν Ἥρας.
γενομένης οὖν μάχης περὶ τῶν σκαφῶν καὶ τῶν Καρ-
χηδονίων ἐπιβαλλόντων σιδηρᾶς χεῖρας καὶ βιαιότερον
ἀποσπώντων ἀπὸ τῆς γῆς δέκα μὲν τριήρεις ἑάλωσαν,

ἄνδρα σαθρὸν καὶ γέροντα, δαιμόνιον τοῖς ἔργοις.

ἐθρήνησε δὲ Μάρκελλος τοῦτο μαθὼν εὐθέως,
λαμπρῶς τε τοῦτον ἔκρυψεν ἐν τάφοις τοῖς πα-
τρῴοις
σὺν τοῖς ἀρίστοις πολιτῶν καὶ τοῖς Ῥωμαίοις
πᾶσι.
τὸν δὲ φονέα τοῦ ἀνδρός, οἶμαι, πελέκει κτείνει.
ὁ Δίων καὶ Διόδωρος γράφει τὴν ἱστορίαν.
(Tzetzes, Hist. 2. 103 – 149.)
Διόδωρος ὁ ἱστορικὸς τετράπολίν φησι Συρα-
κούσας ἐν οἷς ἀφομοιοῖ Ἀντιόχειαν τὴν πρὸς τῷ
Ὀρέντῃ ταῖς Συρακούσαις.
(Scholiast on Strabo, 6. 2. 4, pp. 429 – 430 Kramer.)
Ὅτι τῶν Συρακουσίων μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς
πόλεως ἀπαντησάντων Μαρκέλλῳ μεθ' ἱκετηρίας,
τῶν μὲν ἐλευθέρων ἔφη σωμάτων φείσεσθαι, τὰς
δὲ κτήσεις ἁπάσας διαρπάσειν.
(Const. Exc. 2(1), p. 265.)
Ὅτι οἱ Συρακούσιοι διὰ πενίαν ἀποροῦντες
τροφῆς μετὰ τὴν ἅλωσιν ἑαυτοὺς ὡμολόγουν εἶναι
Λουκιανός. Quomodo historia conscribenda sit (0062: 053)

“Lucian, vol. 6”, Ed. Kilburn, K.
Sec. 38, line 31
γὰρ ποιητὴς αὐτῶν ἀλλὰ μηνυτὴς ἦν. ὥστε κἂν

καταναυμαχῶνται τότε οὐκ ἐκεῖνος ὁ καταδύων
ἐστὶ κἂν φεύγωσιν οὐκ ἐκεῖνος ὁ διώκων, ἐκτὸς
εἰ μὴ εὔξασθαι δέον παρέλιπεν. ἐπεί τοί γε εἰ
σιωπήσας αὐτὰ ἢ πρὸς τοὐναντίον εἰπὼν ἐπανορθώ-
σασθαι ἐδύνατο, ῥᾷστον ἦν ἑνὶ καλάμῳ λεπτῷ τὸν
Θουκυδίδην ἀνατρέψαι μὲν τὸ ἐν ταῖς Ἐπιπολαῖς
παρατείχισμα, καταδῦσαι δὲ τὴν Ἑρμοκράτους
τριήρη καὶ τὸν κατάρατον Γύλιππον διαπεῖραι
μεταξὺ ἀποτειχίζοντα καὶ ἀποταφρεύοντα τὰς
412
ὁδοὺς καὶ τέλος Συρακοσίους μὲν ἐς τὰς λιθοτομίας

ἐμβαλεῖν, τοὺς δὲ Ἀθηναίους περιπλεῖν Σικελίαν
καὶ Ἰταλίαν μετὰ τῶν πρώτων τοῦ Ἀλκιβιάδου
ἐλπίδων. ἀλλ' οἶμαι τὰ μὲν πραχθέντα οὐδὲ
Κλωθὼ ἂν ἔτι ἀνακλώσειεν οὐδὲ Ἄτροπος μετα-
τρέψειε. Τοῦ δὴ συγγραφέως ἔργον ἕν – ὡς ἐπράχθη
εἰπεῖν. τοῦτο δ' οὐκ ἂν δύναιτο ἄχρι ἂν ἢ φοβῆται
Ἀρταξέρξην ἰατρὸς αὐτοῦ ὢν ἢ ἐλπίζῃ κάνδυν
πορφυροῦν καὶ στρεπτὸν χρυσοῦν καὶ ἵππον τῶν
Νισαίων λήψεσθαι μισθὸν τῶν ἐν τῇ γραφῇ
Λουκιανός. Quomodo historia conscribenda sit

Sec. 57, line 18
καὶ Ὅμηρος ὁ μεγαλόφρων ποιεῖ· καίτοι ποιητὴς

ὢν παραθεῖ τὸν Τάνταλον καὶ τὸν Ἰξίονα καὶ τὸν
Τιτυὸν καὶ τοὺς ἄλλους. εἰ δὲ Παρθένιος ἢ
Εὐφορίων ἢ Καλλίμαχος ἔλεγεν, πόσοις ἂν οἴει
ἔπεσι τὸ ὕδωρ ἄχρι πρὸς τὸ χεῖλος τοῦ Ταντάλου
ἤγαγεν· εἶτα πόσοις ἂν Ἰξίονα ἐκύλισε. μᾶλλον δὲ
ὁ Θουκυδίδης αὐτὸς ὀλίγα τῷ τοιούτῳ εἴδει τοῦ
λόγου χρησάμενος σκέψαι ὅπως εὐθὺς ἀφίσταται ἢ
μηχάνημα ἑρμηνεύσας ἢ πολιορκίας σχῆμα δηλώσας
ἀναγκαῖον καὶ χρειῶδες ὂν ἢ Ἐπιπολῶν σχῆμα
ἢ Συρακοσίων λιμένα. ὅταν μὲν γὰρ τὸν λοιμὸν
διηγῆται καὶ μακρὸς εἶναι δοκῇ, σὺ τὰ πράγματα
ἐννόησον· εἴσῃ γὰρ οὕτω τὸ τάχος καὶ ὡς φεύγον-
τος ὅμως ἐπιλαμβάνεται αὐτοῦ τὰ γεγενημένα
πολλὰ ὄντα.
Ἢν δέ ποτε καὶ λόγους ἐροῦντά τινα δεήσῃ εἰς-
άγειν, μάλιστα μὲν ἐοικότα τῷ προσώπῳ καὶ τῷ
πράγματι οἰκεῖα λεγέσθω, ἔπειτα ὡς σαφέστατα
καὶ ταῦτα. πλὴν ἐφεῖταί σοι τότε καὶ ῥητορεῦσαι
καὶ ἐπιδεῖξαι τὴν τῶν λόγων δεινότητα.
Λουκιανός. Hermotimus (0062: 063)“Lucian, vol. 6”, Ed. Kilburn, K.

Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1959, Repr. 1968.Sec. 34, line 3
προθέμενοι κατατοξεύουσιν, εἶτά φασιν ἀνδρῶν

ὡπλισμένων κεκρατηκέναι, καὶ εἰκόνας ἡμῶν
γραψάμενοι πυκτεύουσι πρὸς ἐκείνας, καὶ κρατή-
σαντες ὡς τὸ εἰκός ἡμῶν κρατεῖν οἴονται. ἀλλὰ
φαίημεν ἂν ἕκαστος πρὸς αὐτοὺς τὰ τοῦ Ἀχιλλέως
ἐκεῖνα, ἅ φησι περὶ τοῦ Ἕκτορος, ὅτι
οὐ γὰρ ἐμῆς κόρυθος λεύσσουσι μέτωπον.
ταῦτα μὲν οἱ ξύμπαντες ἐν τῷ μέρει ἕκαστος.
Ὁ Πλάτων δ' ἄν μοι δοκεῖ καὶ διηγήσασθαί τι
τῶν ἐκ Σικελίας ὡς ἂν εἰδὼς τὰ πλεῖστα· τῷ
413
γὰρ Συρακουσίῳ Γέλωνί φασι δυσῶδες εἶναι τὸ

στόμα καὶ τοῦτο ἐπὶ πολὺ διαλαθεῖν αὐτὸν οὐδενὸς
τολμῶντος ἐλέγχειν τύραννον ἄνδρα, μέχρι δή
τινα γυναῖκα ξένην συνενεχθεῖσαν αὐτῷ τολμῆσαι
καὶ εἰπεῖν ὅπως ἔχοι. τὸν δὲ παρὰ τὴν γυναῖκα
ἐλθόντα τὴν ἑαυτοῦ ὀργίζεσθαι ὅτι οὐκ ἐμήνυσε
πρὸς αὐτὸν εἰδυῖα μάλιστα τὴν δυσωδίαν, τὴν δὲ
παραιτεῖσθαι συγγνώμην ἔχειν αὐτῇ· ὑπὲρ γὰρ
τοῦ μὴ πεπειρᾶσθαι ἄλλου ἀνδρὸς μηδὲ ὁμιλῆσαι
πλησίον οἰηθῆναι ἅπασι τοῖς ἀνδράσι τοιοῦτό τι
ἀποπνεῖν τοῦ στόματος. καὶ ὁ Ἑρμότιμος
Λουκιανός. Hermotimus Sec. 35, line 8
τὰς ἄλλας τὸ τοιοῦτον. {ΕΡΜΟΤΙΜΟΣ}

Ὦ Λυκῖνε, πρὸς τῆς Ἑστίας, Πλάτωνα μὲν καὶ
Ἀριστοτέλην καὶ Ἐπίκουρον καὶ τοὺς ἄλλους
ἀτρεμεῖν ἐάσωμεν· οὐ γὰρ κατ' ἐμὲ ἀνταγωνίζεσθαι
αὐτοῖς. νὼ δέ, ἐγώ τε καὶ σύ, ἐφ' ἡμῶν αὐτῶν
ἐξετάσωμεν, εἰ τοιοῦτόν ἐστι τὸ φιλοσοφίας
πρᾶγμα οἷον ἐγώ φημι αὐτὸ εἶναι. Αἰθίοπας δέ
γε ἢ τὴν Γέλωνος γυναῖκα τί ἔδει καλεῖν ἐκ
Συρακουσῶν ἐπὶ τὸν λόγον;
{ΛΥΚΙΝΟΣ}
Ἀλλ' ἐκεῖνοι μὲν ἀπίτωσαν ἐκποδών, εἴ σοι
δοκοῦσι περιττοὶ εἶναι πρὸς τὸν λόγον. σὺ δὲ
λέγε ἤδη. θαυμαστὸν γάρ τι ἐρεῖν ἔοικας.
{ΕΡΜΟΤΙΜΟΣ}
Δοκεῖ μοι, ὦ Λυκῖνε, καὶ πάνυ δυνατὸν εἶναι
μόνα τὰ τῶν Στωϊκῶν ἐκμαθόντα εἰδέναι τἀληθὲς
ἀπὸ τούτων, κἂν μὴ τὰ τῶν ἄλλων ἐπεξέλθῃ τις
ἐκμανθάνων ἕκαστα. οὑτωσὶ δὲ σκόπει· ἤν τις
λέγῃ πρός σε μόνον τοῦτο ὡς αἱ δύο δυάδες τὸν
Λουκιανός. Dialogi marini (0062: 067)

“Lucian, vol. 7”, Ed. Macleod, M.D.
Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1961.
Dialogue 3, sec. 2, line 9
Οἶδα οὐκ ἄμορφον, ὦ Ἀλφειέ, τὴν Ἀρέ-

θουσαν, ἀλλὰ διαυγής ἐστι καὶ διὰ καθαροῦ
ἀναβλύζει καὶ τὸ ὕδωρ ἐπιπρέπει ταῖς ψηφῖσιν
ὅλον ὑπὲρ αὐτῶν φαινόμενον ἀργυροειδές.
{ΑΛΦΕΙΟΣ}
Ὡς ἀληθῶς οἶσθα τὴν πηγήν, ὦ Πόσειδον· παρ'
ἐκείνην οὖν ἀπέρχομαι.
{ΠΟΣΕΙΔΩΝ}
Ἀλλ' ἄπιθι μὲν καὶ εὐτύχει ἐν τῷ ἔρωτι· ἐκεῖνο
414
δέ μοι εἰπέ, ποῦ τὴν Ἀρέθουσαν εἶδες αὐτὸς μὲν

Ἀρκὰς ὤν, ἡ δὲ ἐν Συρακούσαις ἐστίν;
{ΑΛΦΕΙΟΣ}
Ἐπειγόμενόν με κατέχεις, ὦ Πόσειδον, περίεργα
ἐρωτῶν.
{ΠΟΣΕΙΔΩΝ}
Εὖ λέγεις· χώρει παρὰ τὴν ἀγαπωμένην, καὶ
ἀναδὺς ἀπὸ τῆς θαλάσσης συναναμίγνυσο τῇ
πηγῇ καὶ ἓν ὕδωρ γίγνεσθε.
Scylax Perieg., Periplus Scylacis (0065: 001)

“Geographi Graeci minores, vol. 1”, Ed. Müller, K.
Paris: Didot, 1855, Repr. 1965.Sec. 13, line 12
ἀπὸ τῆς Εὐρώπης ἀπέχουσα στάδια ιβʹ εἰς Πελωριάδα

ἀπὸ Ῥηγίου. Ἐν δὲ Σικελίᾳ ἔθνη βάρβαρα τάδε
ἐστίν· Ἔλυμοι, Σικανοὶ, Σικελοὶ, Φοίνικες, Τρῶες.
Οὗτοι μὲν βάρβαροι, οἰκοῦσι δὲ καὶ Ἕλληνες. Ἀκρω-
τήριον δὲ Σικελίας Πελωριάς. Πόλεις δ' εἰσὶν ἀπὸ
Πελωριάδος Ἑλληνίδες αἵδε· Μεσσήνη καὶ λιμὴν,
Ταυρομένιον, Νάξος, Κατάνη, Λεοντῖνοι· εἰς τοὺς
Λεοντίνους δὲ κατὰ Τηρίαν ποταμὸν ἀνάπλους κʹ στα-
δίων· Σύμαιθος ποταμὸς καὶ πόλις Μεγαρὶς καὶ λι-
μὴν Ξιφώνειος. Ἐχομένη δὲ Μεγαρίδος πόλις ἐστὶ
Συράκουσαι, καὶ λιμένες ἐν αὐτῇ δύο· τούτων ὁ ἕτερος
ἐντὸς τείχους, ὁ δ' ἄλλος ἔξω. Μετὰ δὲ ταύτην πόλις
Ἕλωρον καὶ Πάχυνος ἀκρωτήριον. Ἀπὸ Παχύνου δὲ
πόλεις Ἑλληνίδες αἵδε· Καμάρινα, Γέλα, Ἀκράγας,
Σελινοῦς, Λιλύβαιον ἀκρωτήριον. Ἀπὸ δὲ Λιλυβαίου
πόλις ἐστὶν Ἑλληνὶς Ἱμέρα, μετὰ δὲ Ἱμέραν πόλιν
Λιπάρα νῆσός ἐστι, καὶ πόλις Ἑλληνὶς Μύλαι καὶ λι-
μήν. Ἔστι δὲ ἀπὸ Μυλῶν ἐπὶ Λιπάραν νῆσον πλοῦς
ἡμέρας ἥμισυ ⟦Ἔστι δὲ ἡ Σικελία τρίγωνος· τὸ δὲ
κῶλον ἕκαστον αὐτῆς ἐστὶ μάλιστα σταδίων ͵αφʹ.⟧
Ἐπάνειμι δὲ πάλιν ἐπὶ τὴν ἤπειρον, ὅθεν ἐ
Agatharchides Geogr., Fragmenta (0067: 004)“FGrH #86”.

Volume-Jacobyʹ-F 2a,86,F, fragment 19, line 80
χρείας. (12) ὁ δὲ διὰ τῆς διώρυχος ταύτης ῥέων ποταμὸς ὀνομάζεται μὲν ἀπὸ τοῦ
κατασκευάσαντος Πτολεμαῖος, ἐπὶ δὲ τῆς ἐκβολῆς πόλιν ἔχει τὴν προσαγορευομένην
Ἀρσινόην.
(34) τὸ δ' οὖν Δέλτα τῆι Σικελίαι τῶι σχήματι παραπλήσιον ὑπάρχον τῶν μὲν
πλευρῶν ἑκατέραν ἔχει σταδίων ἑπτακοσίων καὶ πεντήκοντα, τὴν δὲ βάσιν θαλάττηι
προσκλυζομένην σταδίων χιλίων καὶ τριακοσίων. (2) ἡ δὲ νῆσος αὕτη πολλαῖς
διώρυξι χειροποιήτοις διείληπται καὶ χώραν περιέχει καλλίστην τῆς Αἰγύπτου.
ποταμόχωστος γὰρ οὖσα καὶ κατάρρυτος πολλοὺς καὶ παντοδαποὺς ἐκφέρει καρπούς,
τοῦ μὲν ποταμοῦ διὰ τὴν κατ' ἔτος ἀνάβασιν νεαρὰν ἰλὺν ἀεὶ καταχέοντος, τῶν δ'
ἀνθρώπων ῥαιδίως ἅπασαν ἀρδευόντων διά τινος μηχανῆς, ἣν ἐπενόησε μὲν Ἀρχι-
μήδης ὁ Συρακόσιος, ὀνομάζεται δὲ ἀπὸ τοῦ σχήματος κοχλίας. (3) πραεῖαν δὲ τοῦ
415
Νείλου τὴν ῥύσιν ποιουμένου καὶ γῆν πολλὴν καὶ παντοδαπὴν καταφέροντος, ἔτι δὲ
κατὰ τοὺς κοίλους τόπους λιμνάζοντος, ἕλη γίνεται πάμφορα. (4) ῥίζαι γὰρ ἐν αὐτοῖς
φύονται παντοδαπαὶ τῆι γεύσει καὶ καρπῶν καὶ καυλῶν ἰδιάζουσαι φύσεις, πολλὰ
συμβαλλόμεναι τοῖς ἀπόροις τῶν ἀνθρώπων καὶ τοῖς ἀσθενέσι πρὸς αὐτάρκειαν.
(5) οὐ γὰρ μόνον τροφὰς παρέχονται ποικίλας καὶ πᾶσι τοῖς δεομένοις ἑτοίμας καὶ
δαψιλεῖς, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων τῶν εἰς τὸ ζῆν ἀναγκαίων οὐκ ὀλίγα φέρουσι βοηθή-
ματα. (6) λωτός τε γὰρ φύεται πολύς, ἐξ οὗ κατασκευάζουσιν ἄρτους οἱ κατ'
Αἴγυπτον δυναμένους ἐκπληροῦν τὴν φυσικὴν τοῦ σώματος ἔνδειαν,
Pseudo-Scymnus Geogr., Ad Nicomedem regem, vv. 1–980 (sub titulo Orbis

descriptio) (0068: 001)“Geographi Graeci minores, vol. 1”, Ed. Müller, K.
Paris: Didot, 1855, Repr. 1965.Line 282
δεκάτῃ γενεᾷ μετὰ ταῦτα Θεοκλέους στόλον

παρὰ Χαλκιδέων λαβόντος· ἦν δ' οὗτος γένει
ἐκ τῶν Ἀθηνῶν· καὶ συνῆλθον, ὡς λόγος,
Ἴωνες εἶτα Δωριεῖς οἰκήτορες.
Στάσεως δ' ἐν αὐτοῖς γενομένης, οἱ Χαλκιδεῖς
κτίζουσι Νάξον, οἱ Μεγαρεῖς δὲ τὴν Ὕβλαν,
τὸ δ' ἐπὶ Ζεφύριον τῆς Ἰταλίας Δωριεῖς
κατέσχον. Ἀρχίας δὲ τούτους προσλαβών
ὁ Κορίνθιος μετὰ Δωριέων κατῴκισεν
ἀπὸ τῆς ὁμόρου λίμνης λαβούσας τοὔνομα
τὰς νῦν Συρακούσας παρ' αὐτοῖς λεγομένας.
Μετὰ ταῦτα δ' ἀπὸ Νάξου Λεοντῖνοι πόλις,
ἡ τὴν θέσιν τ' ἔχουσα Ῥηγίου πέραν,
ἐπὶ τοῦ δὲ πορθμοῦ κειμένη τῆς Σικελίας,
Ζάγκλη, Κατάνη, Καλλίπολις ἔσχ' ἀποικίαν.
Πάλιν δ' ἀπὸ τούτων δύο πόλεις, Εὔβοια καί
Μύλαι κατῳκίσθησαν ἐπικαλούμεναι,
εἶθ' Ἱμέρα καὶ Ταυρομένιον ἐχομένη·
εἰσὶν δὲ πᾶσαι Χαλκιδέων αὗται πόλεις.
Τὰς Δωρικὰς δὲ πάλιν ἀναγκαῖον φράσαι.
Μεγαρεῖς Σελινοῦνθ', οἱ Γελῷοι δ' ἔκτισαν
Pseudo-Scymnus Geogr., Ad Nicomedem regem, vv. 1-980 (sub titulo Orbis

descriptio) Line 414
Τούτοις συνάπτον δ' ἐστὶ Βουλινῶν ἔθνος·

ἑξῆς δὲ μεγάλη χερρόνησος Ὑλλική
πρὸς τὴν Πελοπόννησόν τι ἐξισουμένη·
πόλεις δ' ἐν αὐτῇ φασι πέντε καὶ δέκα
Ὕλλους κατοικεῖν, ὄντας Ἕλληνας γένει·
τὸν Ἡρακλέους γὰρ Ὕλλον οἰκιστὴν λαβεῖν,
ἐκβαρβαρωθῆναι δὲ τούτους τῷ χρόνῳ
τοῖς ἔθεσιν ἱστοροῦσι τοῖς τῶν πλησίον,
ὥς φασι Τίμαιός τε κἀρατοσθένης.
Νῆσος κατ' αὐτοὺς δ' ἔστιν Ἴσσα λεγομένη,
Συρακοσίων ἔχουσα τὴν ἀποικίαν.
416
Ἡ δ' Ἰλλυρὶς μετὰ ταῦτα παρατείνουσα γῆ

ἔθνη περιέχει πολλά· πλήθη γὰρ συχνά
τῶν Ἰλλυριῶν λέγουσιν εἶναι καὶ τὰ μέν
αὐτῶν κατοικεῖν τὴν μεσόγειον νεμόμενα,
ἃ δὲ τὴν παράλιον ἐντὸς ἐπέχειν Ἀδρίου,
καί τινα μὲν αὐτῶν βασιλικαῖς ἐξουσίαις
ὑπήκο' εἶναι, τινὰ δὲ καὶ μοναρχίαις,
ἃ δ' αὐτονομεῖσθαι· θεοσεβεῖς δ' αὐτοὺς ἄγαν
καὶ σφόδρα δικαίους φασὶ καὶ φιλοξένους,
κοινωνικὴν διάθεσιν ἠγαπηκότας
Φλάβιος Αρριανός Bithynicorum fragmenta (0074: 009)

“Flavii Arriani quae exstant omnia, vol. 2”, Ed. Roos, A.G., Wirth, G.
Leipzig: Teubner, 1968 (1st edn. corr.).Fragment 1,2, line 4
τοῦ αὐτοῦ (sc. Ἀρριανοῦ) τὰ Βιθυνικά, ἐν βιβλίοις

ὀκτώ,ἐν οἷς τά τε μυθικὰ τὰ περὶ Βιθυνίας καὶ τἆλλα,
ὅσα συνέστη περὶ αὐτήν, εἰς λεπτὸν ἀναγράφει, τῇ πα-
τρίδι δῶρον ἀναφέρων τὰ πάτρια. Νικομήδειον γάρ [τι]
τὸ γένος αὑτοῦ ἐν ταύτῃ τῇ συγγραφῇ διορίζει, ἐν αὐτῇ
τε γεννηθῆναι καὶ τραφῆναι καὶ παιδευθῆναι, καὶ ἱερέα
τῆς Δήμητρος καὶ τῆς παιδὸς αὐτῆς, αἷς καὶ τὴν πόλιν
ἀνακεῖσθαί φησι, χρηματίσαι. μέμνηται δὲ ἐν ταύτῃ τῇ
συγγραφῇ καὶ ἑτέρων πραγματειῶν. ὧν ἡ μὲν ὅσα Τι-
μολέοντι τῷ Κορινθίῳ κατὰ Σικελίαν ἐπράχθη,
διαλαμβάνει· ἡ δὲ τὰ Δίωνι τῷ Συρακουσίῳ ὅσα
ἀξιαφήγητα ἔργα ἐπετελέσθη,ἡνίκα τὰς Συρακού-
σας καὶ πᾶσαν Σικελίαν ἀπὸ τοῦ δευτέρου Διονυσίου,
ὃς ἦν παῖς τοῦ προτέρου, ἠλευθέρου, καὶ τῶν βαρβάρων,
οὓς ὑπὲρ τοῦ βεβαίως τυραννεῖν Διονύσιος ἐπηγάγετο.
φαίνεται δὲ τετάρτην γράφων τὴν τῆς πατρίδος ἀφήγη-
σιν. μετὰ γὰρ τὰ περὶ Ἀλέξανδρονκαὶ Τιμολέοντα
καὶ Δίωνα,μετὰ τὰς περὶ αὐτοὺς ἱστορίας, ἥδε αὐτῷ
ἡ συγγραφὴ ἐξεπονήθη, καὶ ἐξ ἀρχῆς μὲν, ἀφ' οὗ γρά-
φειν ἴσχυσε, ταύτην ἐνστήσασθαι καὶ συντάξαι τὴν ὑπό-
Φλάβιος Αρριανός Bithynicorum fragmenta

Fragment 1,2, line 5
ὀκτώ,ἐν οἷς τά τε μυθικὰ τὰ περὶ Βιθυνίας καὶ τἆλλα,

ὅσα συνέστη περὶ αὐτήν, εἰς λεπτὸν ἀναγράφει, τῇ πα-
τρίδι δῶρον ἀναφέρων τὰ πάτρια. Νικομήδειον γάρ [τι]
τὸ γένος αὑτοῦ ἐν ταύτῃ τῇ συγγραφῇ διορίζει, ἐν αὐτῇ
τε γεννηθῆναι καὶ τραφῆναι καὶ παιδευθῆναι, καὶ ἱερέα
τῆς Δήμητρος καὶ τῆς παιδὸς αὐτῆς, αἷς καὶ τὴν πόλιν
ἀνακεῖσθαί φησι, χρηματίσαι. μέμνηται δὲ ἐν ταύτῃ τῇ
συγγραφῇ καὶ ἑτέρων πραγματειῶν. ὧν ἡ μὲν ὅσα Τι-
μολέοντι τῷ Κορινθίῳ κατὰ Σικελίαν ἐπράχθη,
417
διαλαμβάνει· ἡ δὲ τὰ Δίωνι τῷ Συρακουσίῳ ὅσα

ἀξιαφήγητα ἔργα ἐπετελέσθη,ἡνίκα τὰς Συρακού-
σας καὶ πᾶσαν Σικελίαν ἀπὸ τοῦ δευτέρου Διονυσίου,
φαίνεται δὲ τετάρτην γράφων τὴν τῆς πατρίδος ἀφήγη-
σιν. μετὰ γὰρ τὰ περὶ Ἀλέξανδρονκαὶ Τιμολέοντα
καὶ Δίωνα,μετὰ τὰς περὶ αὐτοὺς ἱστορίας, ἥδε αὐτῷ
ἡ συγγραφὴ ἐξεπονήθη, καὶ ἐξ ἀρχῆς μὲν, ἀφ' οὗ γρά-
φειν ἴσχυσε, ταύτην ἐνστήσασθαι καὶ συντάξαι τὴν ὑπό-
θεσιν βουληθέντι, τῆς δὲ παρασκευῆς τῷ ἐνδεῶς αὐτὸν
ἔχειν παρατεινάσης τὸν χρόνον· ταύτην γὰρ αὐτὸς τῆς
Φλάβιος Αρριανός Testimonia (0074: 017)

“FGrH #156”.Volume-Jacobyʹ-T 2b,156,T, fragment 4a, line 7
καὶ δυνάμεως ἀπελείπετο.

EUSEB. Chron. ol. 232, 1; (HIERON. p. 203, 3 Helm;
SYNKELL, p. 662, 18 Bonn): Ἀρριανὸς φιλόσοφος Νικομηδεὺς στρατηγὸς
ἐγνωρίζετο.
PHOT. Bibl. 93 p. 73 a 35: (F 14 p. 855, 7) Νικομήδειον
γάρ τι τὸ γένος αὑτοῦ ἐν ταύτηι τῆι συγγραφῆι
διορίζει, ἐν αὐτῆι τε γεννηθῆναι καὶ τραφῆναι καὶ παιδευθῆναι, καὶ ἱερέα
τῆς Δήμητρος καὶ τῆς παιδὸς αὐτῆς, αἷς καὶ τὴν πόλιν ἀνακεῖσθαί φησιν,
χρηματίσαι. μέμνηται δὲ ἐν ταύτηι τῆι συγγραφῆι καὶ ἑτέρων πραγματειῶν,
ὧν ἡ μὲν ὅσα Τιμολέοντι τῶι Κορινθίωι κατὰ Σικελίαν ἐπράχθη δια-
λαμβάνει (p. 851), ἡ δὲ τὰ Δίωνι τῶι Συρακουσίωι ὅσα ἀξιαφήγητα ἔργα
ἐπετελέσθη, ἡνίκα τὰς Συρακούσας καὶ πᾶσαν Σικελίαν ἀπὸ τοῦ δευτέρου
Διονυσίου, ὃς ἦν παῖς τοῦ προτέρου, ἠλευθέρου καὶ τῶν βαρβάρων, οὓς
ὑπὲρ τοῦ βεβαίως τυραννεῖν Διονύσιος ἐπηγάγετο. φαίνεται δὲ τετάρτην
γράφων τὴν τῆς πατρίδος ἀφήγησιν· μετὰ γὰρ τὰ περὶ Ἀλέξανδρον καὶ
Τιμολέοντα καὶ Δίωνα, μετὰ τὰς περὶ αὐτοὺς ἱστορίας, ἥδε αὐτῶι ἡ συγ-
γραφὴ ἐξεπονήθη .... (F 14 p. 855, 11).
Φλάβιος Αρριανός Testimonia Volume-Jacobyʹ-T 2b,156,T, fragment 4a, line 8
EUSEB. Chron. ol. 232, 1; (HIERON. p. 203, 3 Helm;

SYNKELL, p. 662, 18 Bonn): Ἀρριανὸς φιλόσοφος Νικομηδεὺς στρατηγὸς
ἐγνωρίζετο.
PHOT. Bibl. 93 p. 73 a 35: (F 14 p. 855, 7) Νικομήδειον
γάρ τι τὸ γένος αὑτοῦ ἐν ταύτηι τῆι συγγραφῆι
διορίζει, ἐν αὐτῆι τε γεννηθῆναι καὶ τραφῆναι καὶ παιδευθῆναι, καὶ ἱερέα
τῆς Δήμητρος καὶ τῆς παιδὸς αὐτῆς, αἷς καὶ τὴν πόλιν ἀνακεῖσθαί φησιν,
χρηματίσαι. μέμνηται δὲ ἐν ταύτηι τῆι συγγραφῆι καὶ ἑτέρων πραγματειῶν,
ὧν ἡ μὲν ὅσα Τιμολέοντι τῶι Κορινθίωι κατὰ Σικελίαν ἐπράχθη δια-
λαμβάνει (p. 851), ἡ δὲ τὰ Δίωνι τῶι Συρακουσίωι ὅσα ἀξιαφήγητα ἔργα
418
ἐπετελέσθη, ἡνίκα τὰς Συρακούσας καὶ πᾶσαν Σικελίαν ἀπὸ τοῦ δευτέρου
Διονυσίου, ὃς ἦν παῖς τοῦ προτέρου, ἠλευθέρου καὶ τῶν βαρβάρων, οὓς
ὑπὲρ τοῦ βεβαίως τυραννεῖν Διονύσιος ἐπηγάγετο. φαίνεται δὲ τετάρτην
γράφων τὴν τῆς πατρίδος ἀφήγησιν· μετὰ γὰρ τὰ περὶ Ἀλέξανδρον καὶ
Τιμολέοντα καὶ Δίωνα, μετὰ τὰς περὶ αὐτοὺς ἱστορίας, ἥδε αὐτῶι ἡ συγ-
γραφὴ ἐξεπονήθη .... (F 14 p. 855, 11).
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., Antiquitates Romanae (0081: 001)

“Dionysii Halicarnasei antiquitatum Romanarum quae supersunt, 4 vols.”, Ed.
Jacoby, K.Leipzig: Teubner, 1:1885; 2:1888; 3:1891; 4:1905, Repr. 1967.
ἐστιν ἀπ' ἄκρας Ἰαπυγίας μέχρι πορθμοῦ Σικελικοῦ,

καὶ μετὰ τοῦτο τῆς ἀντικρὺ ἁψαμένη Σικελίας, ἐπὶ
τὴν ἑσπέριον Ἰταλίαν αὖθις ἀναστρέφει καὶ τὰ μέ-
γιστα τῶν οἰκούντων τὴν παράλιον ταύτην ἐθνῶν
διεξέρχεται, τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῆς Οἰνώτρων οἰκήσεως
ποιησαμένη. ἀπόχρη δὲ ταῦτα μόνα λεχθέντα τῶν
ἰαμβείων, ἐν οἷς φησι·
τὰ δ' ἐξόπισθε, χειρὸς εἰς τὰ δεξιά,
Οἰνωτρία τε πᾶσα καὶ Τυρρηνικὸς
κόλπος Λιγυστική τε γῆ σε δέξεται.
Ἀντίοχος δὲ ὁ Συρακούσιος, συγγραφεὺς πάνυ ἀρ-
χαῖος, ἐν Ἰταλίας οἰκισμῷ τοὺς παλαιοτάτους οἰκή-
τορας διεξιὼν, ὡς ἕκαστοί τι μέρος αὐτῆς κατεῖχον,
Οἰνώτρους λέγει πρώτους τῶν μνημονευομένων ἐν
αὐτῇ κατοικῆσαι, εἰπὼν ὧδε· ‘Ἀντίοχος Ξενοφάνεος
τάδε συνέγραψε περὶ Ἰταλίης ἐκ τῶν ἀρχαίων λόγων
τὰ πιστότατα καὶ σαφέστατα· τὴν γῆν ταύτην, ἥτις
νῦν Ἰταλίη καλεῖται, τὸ παλαιὸν εἶχον Οἴνωτροι’.
ἔπειτα διεξελθὼν ὃν τρόπον ἐπολιτεύοντο, καὶ ὡς
βασιλεὺς ἐν αὐτοῖς Ἰταλὸς ἀνὰ χρόνον ἐγένετο, ἀφ'
οὗ μετωνομάσθησαν Ἰταλοί, τούτου δὲ τὴν ἀρχὴν
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., Antiquitates Romanae

λικὸν γένος οὕτως ἐξέλιπεν Ἰταλίαν, ὡς μὲν Ἑλλάνι-

κος ὁ Λέσβιός φησι, τρίτῃ γενεᾷ πρότερον τῶν Τρωι-
κῶν Ἀλκυόνης ἱερωμένης ἐν Ἄργει κατὰ τὸ ἕκτον καὶ
εἰκοστὸν ἔτος. δύο δὲ ποιεῖ στόλους Ἰταλικοὺς δια-
βάντας εἰς Σικελίαν· τὸν μὲν πρότερον Ἐλύμων, οὕς
φησιν ὑπ' Οἰνώτρων ἐξαναστῆναι, τὸν δὲ μετὰ τοῦ-
τον ἔτει πέμπτῳ γενόμενον Αὐσόνων Ἰάπυγας φευ-
γόντων· βασιλέα δὲ τούτων ἀποφαίνει Σικελὸν, ἀφ'
οὗ τοὔνομα τοῖς τε ἀνθρώποις καὶ τῇ νήσῳ τεθῆναι.
ὡς δὲ Φίλιστος ὁ Συρακούσιος ἔγραψε, χρόνος μὲν
τῆς διαβάσεως ἦν ἔτος ὀγδοηκοστὸν πρὸ τοῦ Τρωικοῦ
419
πολέμου, ἔθνος δὲ τὸ διακομισθὲν ἐξ Ἰταλίας οὔτε

Σικελῶνοὔτε Αὐσόνων οὔτ' Ἐλύμων, ἀλλὰ Λιγύων,
ἄγοντος αὐτοὺς Σικελοῦ· τοῦτον δ' εἶναί φησιν υἱὸν
Ἰταλοῦ, καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἐπὶ τούτου δυναστεύον-
τος ὀνομασθῆναι Σικελούς· ἐξαναστῆναι δ' ἐκ τῆς
ἑαυτῶν τοὺς Λίγυας ὑπό τε Ὀμβρικῶν καὶ Πελασγῶν.
Ἀντίοχος δὲ ὁ Συρακούσιος χρόνον μὲν οὐ δηλοῖ τῆς
διαβάσεως, Σικελοὺς δὲ τοὺς μεταναστάντας ἀποφαί-
νει βιασθέντας ὑπό τε Οἰνώτρων καὶ Ὀπικῶν, Στρά

τῷ θεῷ τούτῳ ἀνέκειτο, Σατορνία πρὸς τῶν ἐνοι-

κούντων ὀνομαζομένη, ὡς ἔστιν εὑρεῖν ἔν τε Σιβυλ-
λείοις τισὶ λογίοις καὶ ἄλλοις χρηστηρίοις ὑπὸ τῶν
θεῶν δεδομένοις εἰρημένον, ἱερά τε πολλαχῇ τῆς χώ-
ρας ἐστὶν ἱδρυμένα τῷ θεῷ καὶ πόλεις τινὲς οὕτως
ὥσπερ ἡ σύμπασα τότε ἀκτὴ ὀνομαζόμεναι χῶροί τε
πολλοὶ τοῦ δαίμονος ἐπώνυμοι καὶ μάλιστα οἱ σκόπε-
λοι καὶ τὰ μετέωρα·
Ἰταλία δὲ ἀνὰ χρόνον ὠνομάσθη ἐπ' ἀν-
δρὸς δυνάστου ὄνομα Ἰταλοῦ. τοῦτον δέ φησιν Ἀν-
τίοχος ὁ Συρακούσιος ἀγαθὸν καὶ σοφὸν γεγενημένον
καὶ τῶν πλησιοχώρων τοὺς μὲν λόγοις ἀναπείθοντα,
τοὺς δὲ βίᾳ προσαγόμενον, ἅπασαν ὑφ' ἑαυτῷ ποιή-
σασθαι τὴν γῆν ὅση ἐντὸς ἦν τῶν κόλπων τοῦ τε
Ναπητίνου καὶ τοῦ Σκυλλητίνου· ἣν δὴ πρώτην κληθῆ-
ναι Ἰταλίαν ἐπὶ τοῦ Ἰταλοῦ. ἐπεὶ δὲ ταύτης καρτε-
ρὸς ἐγένετο καὶ ἀνθρώπους πολλοὺς εἶχεν ὑπηκόους
αὑτῷ, αὐτίκα τῶν ἐχομένων ἐπορέγεσθαι καὶ πόλεις
συνάγεσθαι πολλάς· εἶναι δ' αὐτὸν Οἴνωτρον τὸ γένος.
Ἑλλάνικος δὲ ὁ Λέσβιός φησιν Ἡρακλέα τὰς Γηρυό-
νου βοῦς ἀπελαύνοντα εἰς Ἄργος, ἐπειδή τις αὐτῷ

δὲ ἀφ' ἑαυτοῦ, ταύτην δὲ χρόνους τινὰς ἐρημωθεῖ-

σαν ἑτέρας αὖθις ἐλθούσης ἀποικίας, ἣν Ἀλβανοὶ
ἔστειλαν ἡγουμένου Ῥωμύλου καὶ Ῥώμου, τὴν ἀρχαίαν
κτίσιν ἀπολαβεῖν· ὥστε διττὰς εἶναι τῆς Ῥώμης τὰς
κτίσεις· τὴν μὲν ὀλίγον ὕστερον τῶν Τρωικῶν γενο-
μένην, τὴν δὲ πεντεκαίδεκα γενεαῖς ὑστεροῦσαν τῆς
προτέρας. εἰ δέ τις ἀπιδεῖν βουλήσεται τὰ προσω-
τέρω καὶ τρίτη τις ἀρχαιοτέρα τούτων εὑρεθήσεται
420
Ῥώμη γενομένη πρὶν Αἰνείαν καὶ Τρῶας ἐλθεῖν εἰς

Ἰταλίαν. ταῦτα δὲ οὐ τῶν ἐπιτυχόντων τις οὐδὲ νέων
συγγραφεὺς ἱστόρηκεν, ἀλλ' Ἀντίοχος ὁ Συρακούσιος,
οὗ καὶ πρότερον ἐμνήσθην. φησὶ δὲ Μόργητος ἐν
Ἰταλίᾳ βασιλεύοντος (ἦν δὲ τότε Ἰταλία ἡ ἀπὸ Τάραν-
τος ἄχρι Ποσειδωνίας παράλιος) ἐλθεῖν ὡς αὐτὸν ἄν-
δρα φυγάδα ἐκ Ῥώμης. λέγει δὲ ὧδε· ‘ἐπεὶ δὲ Ἰταλὸς
κατεγήρα, Μόργης ἐβασίλευσεν. ἐπὶ τούτου δὲ ἀνὴρ
ἀφίκετο ἐκ Ῥώμης φυγάς· Σικελὸς ὄνομα αὐτῷ.’ κατὰ
μὲν δὴ τὸν Συρακούσιον συγγραφέα παλαιά τις εὑρί-
σκεται καὶ προτεροῦσα τῶν Τρωικῶν [χρόνων ἡ Ῥώμη.]
πότερον δὲ περὶ τοὺς αὐτοὺς ἦν τόπους, ἐν οἷς ἡ νῦν
οἰκουμένη πόλις ἐστίν, ἢ χωρίον ἕτερον ἐτύγχανεν

τέρω καὶ τρίτη τις ἀρχαιοτέρα τούτων εὑρεθήσεται

Ῥώμη γενομένη πρὶν Αἰνείαν καὶ Τρῶας ἐλθεῖν εἰς
Ἰταλίαν. ταῦτα δὲ οὐ τῶν ἐπιτυχόντων τις οὐδὲ νέων
οὗ καὶ πρότερον ἐμνήσθην. φησὶ δὲ Μόργητος ἐν
Ἰταλίᾳ βασιλεύοντος (ἦν δὲ τότε Ἰταλία ἡ ἀπὸ Τάραν-
τος ἄχρι Ποσειδωνίας παράλιος) ἐλθεῖν ὡς αὐτὸν ἄν-
δρα φυγάδα ἐκ Ῥώμης. λέγει δὲ ὧδε· ‘ἐπεὶ δὲ Ἰταλὸς
κατεγήρα, Μόργης ἐβασίλευσεν. ἐπὶ τούτου δὲ ἀνὴρ
ἀφίκετο ἐκ Ῥώμης φυγάς· Σικελὸς ὄνομα αὐτῷ.’ κατὰ
μὲν δὴ τὸν Συρακούσιον συγγραφέα παλαιά τις εὑρί-
σκεται καὶ προτεροῦσα τῶν Τρωικῶν [χρόνων ἡ Ῥώμη.]
πότερον δὲ περὶ τοὺς αὐτοὺς ἦν τόπους, ἐν οἷς ἡ νῦν
οἰκουμένη πόλις ἐστίν, ἢ χωρίον ἕτερον ἐτύγχανεν
οὕτως ὀνομαζόμενον ἀσαφὲς ἐκείνου καταλιπόντος
οὐδ' ἐγὼ δύναμαι συμβαλεῖν. περὶ μὲν οὖν τῶν πα-
λαιῶν κτίσεων ἱκανὰ ἡγοῦμαι τὰ προειρημένα.
Τὸν δὲ τελευταῖον γενόμενον τῆς Ῥώμης
οἰκισμὸν ἢ κτίσιν ἢ ὅτι δήποτε χρὴ καλεῖν Τίμαιος
μὲν ὁ Σικελιώτης οὐκ οἶδ' ὅτῳ κανόνι χρησάμενος

πέρα τοῦ δέοντος βαρὺς ὑπό τ' αὐθαδείας, ἣ φιλεῖ

περὶ τὸ κρατοῦν ἀεὶ γίνεσθαι, καὶ ἀφροσύνης, ἧς πλεῖ-
στον ὄχλος μετέχει μέρος· κἂν εἰ μὴ ἐν ἀρχαῖς, χρόνῳ
γοῦν ὕστερον καὶ ἐφ' ἑκάστῳ χρήματι, ὧν ἂν δεηθεὶς
μὴ τύχῃ, τὰ ὅπλα λαβὼν τὸν αὐτὸν τρόπον ὑμῖν σο-
βαρῶς ἐπιθήσεται. ὥστ' εἰ τὰ πρῶτα συγχωρήσετε συμ-
φέροντα εἶναι νομίσαντες, ἕτερόν τι χεῖρον εὐθὺς ἐπι-
421
ταχθήσεσθε καὶ αὖθις ἄλλο τούτου χαλεπώτερον, ὡς

φόβῳ καὶ τὰ πρῶτα ὑπακούσαντες, ἕως ἐκβάλωσιν ὑμᾶς
τελευτῶντες τῆς πόλεως, ὡς ἐν πολλαῖς ἄλλαις καὶ τὰ
τελευταῖα ἐν Συρακούσαις οἱ γεωμόροι πρὸς τῶν πε-
λατῶν ἐξηλάθησαν. εἰ δ' ἐπ' ἐκείνων ἀγανακτήσαντες
ἐναντιώσεσθε τοῖς αἰτήμασι, τί δή ποτ' οὐκ αὐτόθεν
ἄρχεσθε ἐλεύθερα φρονήματα ἔχειν; κρεῖττον γὰρ ἀπ'
ἐλάττονος αἰτίας ὁρμηθέντας πρὶν [ἢ] βλαβῆναί τι ἀπο-
δείξασθαι τὸ γενναῖον, ἢ πολλὰ ὑπομείναντας τότε
ἀγανακτεῖν περὶ τῶν γεγονότων καὶ μὴ ἐπιτρέπειν τὰ
λοιπὰ καὶ ὀψὲ ἄρξασθαι νοῦν ἔχειν. φοβείτω δ' ὑμῶν
μηδένα μήτε ὁ τῶν ἀποστατῶν ἀνασεισμὸς μήτε ὁ τῶν
ἀλλοφύλων πόλεμος· μήτε καταγινώσκετε τῆς οἰκείας
δυνάμεως ὡς οὐχ ἱκανῆς οὔσης διασῶσαι τὴν πόλιν.

μῆς τ' οὐ πολλοῖς εἰς τὸν ἐπιόντα ἐνιαυτὸν ὑπαρχούσης

οὔτε σπερμάτων οὔτε τροφῆς. ταῦθ' ἡ βουλὴ μαθοῦσα
πρέσβεις διεπέμπετο πρὸς Τυρρηνοὺς καὶ Καμπανοὺς
καὶ τὸ καλούμενον Πωμεντῖνον πεδίον σῖτον ὅσον ἂν
δύναιντο πλεῖστον ὠνησομένους· Πόπλιος δὲ Οὐαλέριος
καὶ Λεύκιος Γεγάνιος εἰς Σικελίαν ἀπεστάλησαν, Οὐα-
λέριος μὲν υἱὸς ὢν Ποπλικόλα, Γεγάνιος δὲ θατέρου
τῶν ὑπάτων ἀδελφός. τύραννοι δὲ τότε κατὰ πόλεις
μὲν ἦσαν, ἐπιφανέστατος δὲ Γέλων ὁ Δεινομένους
νεωστὶ τὴν Ἱπποκράτους [τοῦ ἀδελφοῦ] τυραννίδα παρ-
ειληφώς, οὐχὶ Διονύσιος ὁ Συρακούσιος, ὡς Λικίννιος
γέγραφε καὶ Γέλλιος καὶ ἄλλοι συχνοὶ τῶν Ῥωμαίων
συγγραφέων οὐθὲν ἐξητακότες τῶν περὶ τοὺς χρόνους
ἀκριβῶς, ὡς αὐτὸ δηλοῖ τοὖργον, ἀλλ' εἰκῆ τὸ προς-
τυχὸν ἀποφαινόμενοι. ἡ μὲν γὰρ εἰς Σικελίαν ἀπο-
δειχθεῖσα πρεσβεία κατὰ τὸν δεύτερον ἐνιαυτὸν τῆς
ἑβδομηκοστῆς καὶ δευτέρας ὀλυμπιάδος ἐξέπλευσεν ἄρ-
χοντος Ἀθήνησιν Ὑβριλίδου, ἑπτακαίδεκα διελθόντων
ἐτῶν μετὰ τὴν ἐκβολὴν τῶν βασιλέων, ὡς οὗτοί τε καὶ
οἱ ἄλλοι σχεδὸν ἅπαντες συγγραφεῖς ὁμολογοῦσι· Διο-
νύσιος δ' ὁ πρεσβύτερος ὀγδοηκοστῷ καὶ πέμπτῳ μετὰ

γέγραφε καὶ Γέλλιος καὶ ἄλλοι συχνοὶ τῶν Ῥωμαίων

συγγραφέων οὐθὲν ἐξητακότες τῶν περὶ τοὺς χρόνους
ἀκριβῶς, ὡς αὐτὸ δηλοῖ τοὖργον, ἀλλ' εἰκῆ τὸ προς-
τυχὸν ἀποφαινόμενοι. ἡ μὲν γὰρ εἰς Σικελίαν ἀπο-
δειχθεῖσα πρεσβεία κατὰ τὸν δεύτερον ἐνιαυτὸν τῆς
422
ἑβδομηκοστῆς καὶ δευτέρας ὀλυμπιάδος ἐξέπλευσεν ἄρ-

χοντος Ἀθήνησιν Ὑβριλίδου, ἑπτακαίδεκα διελθόντων
ἐτῶν μετὰ τὴν ἐκβολὴν τῶν βασιλέων, ὡς οὗτοί τε καὶ
οἱ ἄλλοι σχεδὸν ἅπαντες συγγραφεῖς ὁμολογοῦσι· Διο-
νύσιος δ' ὁ πρεσβύτερος ὀγδοηκοστῷ καὶ πέμπτῳ μετὰ
ταῦτ' ἔτει Συρακουσίοις ἐπαναστὰς κατέσχε τὴν τυραν-
νίδα κατὰ τὸν τρίτον ἐνιαυτὸν τῆς ἐνενηκοστῆς καὶ
τρίτης ὀλυμπιάδος ἄρχοντος Ἀθήνησι Καλλίου τοῦ μετ'
Ἀντιγένη. ὀλίγοις μὲν οὖν ἔτεσι διαμαρτεῖν τῶν χρό-
νων δοίη τις ἂν ἱστορικοῖς ἀνδράσιν ἀρχαίας καὶ πο-
λυετεῖς συνταττομένοις πραγματείας, γενεαῖς δὲ δυσὶν
ἢ τρισὶν ὅλαις ἀποπλανηθῆναι τῆς ἀληθείας οὐκ ἂν
ἐπιτρέψειεν. ἀλλ' ἔοικεν ὁ πρῶτος ἐν ταῖς ὡρογρα-
φίαις τοῦτο καταχωρίσας, ᾧ πάντες ἠκολούθησαν οἱ
λοιποί, τοσοῦτο μόνον ἐν ταῖς ἀρχαίαις εὑρὼν ἀνα-
γραφαῖς, ὅτι πρέσβεις ἀπεστάλησαν ἐπὶ τούτων τῶν

ὕστερον ἐπικτήσωνται κοινῇ στρατευσάμενοι, τὸ ἐπι-

βάλλον ἑκάστοις κατὰ τὰς ὁμολογίας ὑπάρχειν μέρος·
τὴν δ' αἵρεσιν τῶν ἀνδρῶν καὶ τὴν διανομὴν τῶν
κλήρων καὶ τἆλλα ὅσα δεῖ γενέσθαι τοὺς εἰσιόντας ἐπι-
τελέσαι ὑπάτους. τοῦτο τὸ δόγμα εἰς τὸν δῆμον εἰς-
ενεχθὲν τόν τε Κάσσιον ἔπαυσε τῆς δημαγωγίας, καὶ
τὴν ἀναρριπιζομένην ἐκ τῶν πενήτων στάσιν οὐκ εἴασε
περαιτέρω προελθεῖν.
Τῷ δ' ἑξῆς ἐνιαυτῷ τῆς ἑβδομηκοστῆς
καὶ τετάρτης ὀλυμπιάδος ἐνεστώσης, ἣν ἐνίκα στάδιον
Ἄστυλος Συρακούσιος, Ἀθήνησι δ' ἄρχων ἦν Λεώ-
στρατος, Κοΐντου Φαβίου καὶ Σερουίου Κορνηλίου τὴν
ὑπατείαν παρειληφότων, ἄνδρες ἐκ τῶν πατρικίων νέοι
μὲν ἔτι τὴν ἡλικίαν, ἐπιφανέστατοι δὲ τῶν ἄλλων κατά
γ' ἀξιώσεις προγόνων, καὶ διὰ τὰς ἑταιρίας τε καὶ
πλούτους μέγα δυνάμενοι, καὶ ὡς νέοι τὰ πολιτικὰ
πράττειν οὐδενὸς τῶν ἐν ἀκμῇ χείρους, Καίσων Φά-
βιος, ἀδελφὸς τοῦ τότε ὑπατεύοντος, καὶ Λεύκιος Οὐα-
λέριος Ποπλικόλας, ἀδελφὸς τοῦ καταλύσαντος τοὺς
βασιλεῖς, τὴν ταμιευτικὴν ἔχοντες ἐξουσίαν κατὰ τὸν
αὐτὸν χρόνον, καὶ διὰ τοῦτ' ἐκκλησίαν συνάγειν ὄντες

ραννῶν τῶν πόλεων. ἔπειθ' οἱ μὲν τὸν τύραννον

δεδιότες τοῖς βαρβάροις αὑτοὺς ἐνεχείριζον, οἱ δ' ὑπ'
ἐκείνων πολεμούμενοι τῷ τυράννῳ τὰς πόλεις παρ-
εδίδοσαν· ὑφ' ὅτου δὲ πάσχοιεν, ἀεὶ κακῶς δυσχεραί-
423
νοντες εὐρίπου δίκην τῇδε καὶ τῇδε πρὸς τὸ συντυχὸν

ἐτράποντο. Vales.
Ὅτι Πύρρος διέβη τὸ δεύτερον εἰς
Ἰταλίαν οὐ χωρούντων αὐτῷ τῶν ἐν Σικελίᾳ πραγμά-
των κατὰ νοῦν διὰ τὸ μὴ βασιλικὴν φανῆναι τὴν ἡγε-
μονίαν αὐτοῦ ταῖς ἐπιφανεστάταις πόλεσιν, ἀλλὰ δεσπο-
τικήν. εἰσαχθεὶς γὰρ εἰς Συρακούσας ὑπό τε Σωσιστρά-
του τοῦ κρατοῦντος τῆς πόλεως τότε καὶ Θοίνωνος τοῦ
φρουράρχου, παραλαβὼν παρ' ἐκείνων τὰ χρήματα καὶ
ναῦς χαλκεμβόλους ὁμοῦ τι διακοσίας καὶ πᾶσαν ὑφ'
ἑαυτῷ ποιησάμενος Σικελίαν πλὴν Λιλυβαίου πόλεως,
ἣν ἔτι μόνην Καρχηδόνιοι κατεῖχον, εἰς αὐθάδειαν τυ-
ραννικὴν ἐτρέπετο. Vales. et Suidas s. u. Πύρρος.
Τάς τε γὰρ οὐσίας τῶν Ἀγαθοκλέους οἰκείων
ἢ φίλων ἀφαιρούμενος τοὺς παρ' ἐκείνου λαβόντας
τοῖς ἑαυτοῦ φίλοις ἐχαρίσατο καὶ τὰς μεγίστας ἐν ταῖς
πόλεσιν ἀρχὰς τοῖς ἰδίοις ὑπασπισταῖς καὶ λοχαγοῖς

μισητὸς ἦν. αἰσθόμενος δ' ὑπούλως ἤδη πολλοὺς

πρὸς ἑαυτὸν ἔχοντας εἴς τε τὰς πόλεις φρουρὰς εἰσῆγε
πρόφασιν ποιούμενος τὸν ἀπὸ Καρχηδονίων πόλεμον
καὶ τοὺς ἐπιφανεστάτους ἄνδρας ἐξ ἑκάστης πόλεως
συλλαμβάνων ἀπέκτεινεν, ἐπιβουλὰς καὶ προδοσίας
εὑρηκέναι ψευσάμενος· ἐν οἷς ἦν καὶ Θοίνων ὁ φρού-
ραρχος, ὃς ὑπὸ πάντων ὡμολόγητο πλείστην σπουδὴν
καὶ προθυμίαν εἴς τε τὴν διάβασιν αὐτῷ καὶ τὴν
παράληψιν τῆς νήσου παρεσχῆσθαι· καὶ γὰρ ὑπήντη-
σεν αὐτῷ ναυτικὸν στόλον ἄγων, καὶ τὴν ἐν ταῖς
Συρακούσαις νῆσον, ἣν αὐτὸς ἐκράτει, παρέσχεν. ἐπι-
χειρήσας δὲ καὶ Σωσίστρατον συλλαβεῖν διήμαρτε τῆς
ἐλπίδος προαισθομένου τὴν ἐπιβουλὴν τοῦ ἀνδρὸς καὶ
φυγόντος ἐκ τῆς πόλεως. ἀρξαμένων δὲ ταράττεσθαι
τῶν πραγμάτων καὶ ἡ τῶν Καρχηδονίων πόλις καιρὸν
ἐπιτήδειον εἰληφέναι νομίζουσα πρὸς ἀνάκτησιν τῶν
ἀπολωλότων χωρίων στρατιὰν ἀπέστειλεν ἐπὶ τὴν
νῆσον. Vales.
Ὅτι ἀμηχανοῦντα τὸν Πύρρον καὶ
πόρους παντοδαποὺς ἐπιζητοῦντα ὁρῶντες [αὐτὸν] οἱ
κάκιστοι καὶ ἀνοσιώτατοι τῶν φίλων, Εὐήγορος Θεο
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., De Lysia (0081: 003)

“Dionysii Halicarnasei quae exstant, vol. 5”, Ed. Usener, H., Radermacher, L.
Leipzig: Teubner, 1899, Repr. 1965.Sec. t, line 1
κίας ἐρῶ περὶ ἑκάστου, νῦν μὲν περὶ τῶν ῥητόρων,

424
ἐὰν δὲ ἐγχωρῇ, καὶ περὶ τῶν ἱστορικῶν. ἔσονται δὲ

οἱ παραλαμβανόμενοι ῥήτορες τρεῖς μὲν ἐκ τῶν πρε-
σβυτέρων, Λυσίας Ἰσοκράτης Ἰσαῖος, τρεῖς δ' ἐκ τῶν
ἐπακμασάντων τούτοις, Δημοσθένης Ὑπερείδης Αἰσχί-
νης, οὓς ἐγὼ τῶν ἄλλων ἡγοῦμαι κρατίστους, καὶ
διαιρεθήσεται μὲν εἰς δύο συντάξεις ἡ πραγματεία,
τὴν δὲ ἀρχὴν ἀπὸ ταύτης λήψεται τῆς ὑπὲρ τῶν πρε-
σβυτέρων γραφείσης. προειρημένων δὴ τούτων ἐπανά-
γειν καιρὸς ἐπὶ τὰ προκείμενα.
ΛΥΣΙΑΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ ΠΑΤΡΟΘΕΝ
Λυσίας ὁ Κεφάλου Συρακουσίων μὲν ἦν γονέων,

ἐγεννήθη δὲ Ἀθήνησι μετοικοῦντι τῷ πατρὶ καὶ συνε-
παιδεύθη τοῖς ἐπιφανεστάτοις Ἀθηναίων. ἔτη δὲ πεντε-
καίδεκα γεγονὼς εἰς Θουρίους ᾤχετο πλέων σὺν
ἀδελφοῖς δυσίν, κοινωνήσων τῆς ἀποικίας, ἣν ἔστελλον
Ἀθηναῖοί τε καὶ ἡ ἄλλη Ἑλλὰς δωδεκάτῳ πρότερον
ἔτει τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου, καὶ διετέλεσεν
αὐτόθι πολιτευόμενος ἐν εὐπορίᾳ πολλῇ καὶ παιδευό-
μενος παρὰ Τισίᾳ τε καὶ Νικίᾳμέχρι τῆς συμφορᾶς
τῆς κατασχούσης Ἀθηναίους ἐν Σικελίᾳ. μετ' ἐκεῖνο
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., De Lysia Sec. 1, line 1
ἐὰν δὲ ἐγχωρῇ, καὶ περὶ τῶν ἱστορικῶν. ἔσονται δὲ

οἱ παραλαμβανόμενοι ῥήτορες τρεῖς μὲν ἐκ τῶν πρε-
σβυτέρων, Λυσίας Ἰσοκράτης Ἰσαῖος, τρεῖς δ' ἐκ τῶν
ἐπακμασάντων τούτοις, Δημοσθένης Ὑπερείδης Αἰσχί-
νης, οὓς ἐγὼ τῶν ἄλλων ἡγοῦμαι κρατίστους, καὶ
διαιρεθήσεται μὲν εἰς δύο συντάξεις ἡ πραγματεία,
τὴν δὲ ἀρχὴν ἀπὸ ταύτης λήψεται τῆς ὑπὲρ τῶν πρε-
σβυτέρων γραφείσης. προειρημένων δὴ τούτων ἐπανά-
γειν καιρὸς ἐπὶ τὰ προκείμενα.
ΛΥΣΙΑΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ ΠΑΤΡΟΘΕΝ
Λυσίας ὁ Κεφάλου Συρακουσίων μὲν ἦν γονέων,

ἐγεννήθη δὲ Ἀθήνησι μετοικοῦντι τῷ πατρὶ καὶ συνε-
παιδεύθη τοῖς ἐπιφανεστάτοις Ἀθηναίων. ἔτη δὲ πεντε-
καίδεκα γεγονὼς εἰς Θουρίους ᾤχετο πλέων σὺν
ἀδελφοῖς δυσίν, κοινωνήσων τῆς ἀποικίας, ἣν ἔστελλον
Ἀθηναῖοί τε καὶ ἡ ἄλλη Ἑλλὰς δωδεκάτῳ πρότερον
ἔτει τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου, καὶ διετέλεσεν
αὐτόθι πολιτευόμενος ἐν εὐπορίᾳ πολλῇ καὶ παιδευό-
μενος παρὰ Τισίᾳ τε καὶ Νικίᾳμέχρι τῆς συμφορᾶς
425
τῆς κατασχούσης Ἀθηναίους ἐν Σικελίᾳ. μετ' ἐκεῖνο

δὲ τὸ πάθος στασιάσαντος τοῦ δήμου ἐκπίπτει σὺν
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., De Lysia Sec. 14, line 10
σαι φύσεως.
καὶ θαυμάζειν ἄξιον, τί δή ποτε παθὼν ὁ Θεό-
φραστος τῶν φορτικῶν καὶ περιέργων αὐτὸν οἴεται
ζηλωτὴν γενέσθαι λόγων καὶ τὸ ποιητικὸν διώκειν
μᾶλλον ἢ τὸ ἀληθινόν. ἐν γοῦν τοῖς Περὶ λέξεως
γραφεῖσι τῶν τε ἄλλων καταμέμφεται τῶν περὶ τὰς
ἀντιθέσεις καὶ παρισώσεις καὶ παρομοιώσεις καὶ τὰ
παραπλήσια τούτοις σχήματα διεσπουδακότων καὶ δὴ
καὶ τὸν Λυσίαν ἐν τούτοις κατηρίθμηκε, τὸν ὑπὲρ
Νικίου τοῦ στρατηγοῦ τῶν Ἀθηναίων λόγον, ὃν εἶπεν
ἐπὶ Συρακουσίων αἰχμάλωτος ὤν, ὡς ὑπὸ τούτου γε-
γραμμένον τοῦ ῥήτορος παρατιθείς. κωλύσει δ' οὐδὲν
ἴσως καὶ τὴν λέξιν αὐτὴν θεῖναι τὴν Θεοφράστου. ἔστι
δὲ ἥδε· ‘ἀντίθεσις δ' ἐστὶ τριττῶς, ὅταν τῷ αὐτῷ τὰ
ἐναντία ἢ τῷ ἐναντίῳ τὰ αὐτὰ ἢ τοῖς ἐναντίοις ἐναντία
προσκατηγορηθῇ. τοσαυταχῶς γὰρ ἐγχωρεῖ συζευχθῆναι.
τούτων δὲ τὸ μὲν ἴσον καὶ τὸ ὅμοιον παιδιῶδες καὶ
καθαπερεὶ ποίημα· διὸ καὶ ἧττον ἁρμόττει τῇ σπουδῇ.
φαίνεται γὰρ ἀπρεπὲς σπουδάζοντα τοῖς πράγμασι τοῖς
ὀνόμασι παίζειν καὶ τὸ πάθος τῇ λέξει περιαιρεῖν·
ἐκλύει γὰρ τὸν ἀκροατήν. οἷον ὡς ὁ Λυσίας ἐν τῇ
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., De Isocrate (0081: 004)

Leipzig: Teubner, 1899, Repr. 1965.Sec. 1, line 11
Ἰσοκράτης Ἀθηναῖος ἐγεννήθη μὲν ἐπὶ τῆς ὀγδοη-

κοστῆς καὶ ἕκτης Ὀλυμπιάδος ἄρχοντος Ἀθήνησι
Λυσιμάχου πέμπτῳ πρότερον ἔτει τοῦ Πελοποννησιακοῦ
πολέμου, δυσὶ καὶ εἴκοσιν ἔτεσι νεώτερος Λυσίου,
πατρὸς δὲ ἦν Θεοδώρου, τινὸς τῶν μετρίων πολιτῶν,
θεράποντας αὐλοποιοὺς κεκτημένου καὶ τὸν βίον ἀπὸ
ταύτης ἔχοντος τῆς ἐργασίας. ἀγωγῆς δὲ τυχὼν εὐσχή-
μονος καὶ παιδευθεὶς οὐδενὸς Ἀθηναίων χεῖρον, ἐπειδὴ
τάχιστα ἀνὴρ ἐγένετο, φιλοσοφίας ἐπεθύμησε. γενό-
μενος δὲ ἀκουστὴς Προδίκου τε τοῦ Κείου καὶ Γοργίου
τοῦ Λεοντίνου καὶ Τισίου τοῦ Συρακουσίου, τῶν τότε
μέγιστον ὄνομα ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἐχόντων ἐπὶ σοφίᾳ,
ὡς δέ τινες ἱστοροῦσι, καὶ Θηραμένους τοῦ ῥήτορος,
ὃν οἱ τριάκοντα ἀπέκτειναν δημοτικὸν εἶναι δοκοῦντα,
σπουδὴν μὲν ἐποιεῖτο πράττειν τε καὶ λέγειν τὰ πολι-
τικά, ὡς δὲ ἡ φύσις ἠναντιοῦτο, τὰ πρῶτα καὶ κυριώ-
τατα τοῦ ῥήτορος ἀφελομένη, τόλμαν τε καὶ φωνῆς
426
μέγεθος, ὧν χωρὶς οὐχ οἷόν τε ἦν ἐν ὄχλῳ λέγειν,

ταύτης μὲν ἀπέστη τῆς προαιρέσεως· ἐπιθυμῶν δὲ δόξης
καὶ τοῦ πρωτεῦσαι παρὰ τοῖς Ἕλλησιν ἐπὶ σοφίᾳ,
καθάπερ αὐτὸς εἴρηκεν, ἐπὶ τὸ γράφειν ἃ διανοηθείη
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., De Thucydide (0081: 010)

φαίνεσθαι καταφρονήσαντες, ἐπειδὴ οὐκ εὐθὺς ἄξια

τῆς προσδοκίας ἐπεπόνθεσαν, ἣν ἔσχον ὑπόληψιν, ὅτε
πρῶτον ἀπέβαινον τῇ γνώμῃ δεδουλωμένοι ὡς ἐπὶ
Λακεδαιμονίους.’ ὑπεξαιρουμένης δὲ τῆς περιγραφῆς
πάσης, τἆλλα πάντα ὠνόμασταί τε τοῖς προσφυεστάτοις
ὀνόμασι καὶ περιείληπται τοῖς ἐπιτηδειοτάτοις σχη-
ματισμοῖς, ἀρετῆς τε οὐδεμιᾶς ὡς εἰπεῖν οὔτε λεκτικῆς
οὔτε πραγματικῆς ἐνδεῶς ἔσχηκεν· ἃς οὐδὲν δέομαι
πάλιν ἐξαριθμεῖσθαι.
Ἐν δὲ τῇ ἑβδόμῃ βύβλῳ τὴν ἐσχάτην ναυμαχίαν
Ἀθηναίων καὶ Συρακοσίων ἀφηγούμενος οὕτως ὠνό-
μακέ τε καὶ ἐσχημάτικε τὰ πραχθέντα· ‘ὁ δὲ Δημοσθένης
καὶ Μένανδρος καὶ Εὐθύδημος (οὗτοι γὰρ ἐπὶ τὰς
ναῦς τῶν Ἀθηναίων στρατηγοὶ ἐπέβησαν) ἄραντες ἀπὸ
τοῦ ἑαυτῶν στρατοπέδου εὐθὺς ἔπλεον πρὸς τὸ ζεῦγμα
τοῦ λιμένος καὶ τὸν παραλειφθέντα διέκπλουν, βουλό-
μενοι βιάσασθαι ἐς τὸ ἔξω. προεξαναγόμενοι δὲ οἱ
Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι ναυσὶ παραπλησίαις τὸν
ἀριθμὸν καὶ πρότερον κατά τε τὸν ἔκπλουν μέρει αὐτῶν
ἐφύλασσον καὶ κατὰ τὸν ἄλλον κύκλῳ λιμένα, ὅπως
πανταχόθεν ἅμα προσπίπτοιεν τοῖς Ἀθηναίοις· καὶ ὁ
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., De Thucydide Sec. 48, line 24
τῆς Πελοποννήσου τὴν Σικελίαν οἰκοῦντες. ἢ μένομεν,

ἕως ἂν ἕκαστοι κατὰ πόλεις ληφθῶμεν, εἰδότες ὅτι
ταύτῃ μόνον ἁλωτοί ἐσμεν;’ ταῦτα γὰρ ἐν τῷ σαφεῖ
καὶ καθαρῷ τῆς διαλέκτου τρόπῳ λεγόμενα προσεί-
ληφε καὶ τὸ τάχος καὶ τὸ κάλλος καὶ τὸν τόνον καὶ
τὴν μεγαλοπρέπειαν καὶ τὴν δεινότητα, καὶ πάθους
ἐστὶν ἐναγωνίου μεστά· οἷς ἂν καὶ ἐν δικαστηρίῳ χρή-
σαιτό τις καὶ ἐν ἐκκλησίαις, καὶ φίλοις διαλεγόμενος.
καὶ ἔτι πρὸς τούτοις ἐκεῖνα· ‘εἴ τέ τις φθονεῖ μὲν ἢ
καὶ φοβεῖται (ἀμφότερα γὰρ τάδε πάσχει τὰ μείζω),
διὰ δ' αὐτὰ τὰς Συρακόσσας κακωθῆναι μέν, ἵνα
σωφρονισθῶμεν, βούλεται, περιγενέσθαι δὲ ἕνεκα τῆς
427
ἑαυτοῦ ἀσφαλείας, οὐκ ἀνθρωπείας δυνάμεως βούλησιν

ἐλπίζει. οὐ γὰρ οἷόν τε ἅμα τῆς τε ἐπιθυμίας καὶ τῆς
Τύχης τὸν αὐτὸν ὁμοίως ταμίαν γενέσθαι’, καὶ τὰ ἐπὶ
τελευτῇ κείμενα τοῦ λόγου· ‘δεόμεθα οὖν καὶ μαρ-
τυρόμεθα, εἰ μὴ πείσομεν, ὅτι ἐπιβουλευόμεθα μὲν
ὑπὸ Ἰώνων ἀεὶ πολεμίων, προδιδόμεθα δὲ ὑφ' ὑμῶν
Δωριεῖς Δωριέων· καὶ εἰ καταστρέψονται ἡμᾶς Ἀθη-
ναῖοι, ταῖς μὲν ὑμετέραις γνώμαις κρατήσουσι, τῷ δ'
αὑτῶν ὀνόματι τιμηθήσονται, καὶ τῆς νίκης οὐκ
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., De Thucydide

Sec. 48, line 52
μασία καὶ οὐ προσβάλλουσα πάθος, ἀλλ' ἐπιτήδευσιν.

καὶ ἔτι τὰ πεπλεγμένα καὶ πολλὰς τὰς ἕλικας ἔχοντα
σχήματα ταυτί· ‘καὶ οὐ περὶ τῆς ἐλευθερίας ἄρα οὔτε
οἵδε τῶν Ἑλλήνων οὔτε οἱ Ἕλληνες τῆς ἑαυτῶν τῷ
Μήδῳ ἀντέστησαν, περὶ δὲ τοῦ, οἳ μὲν σφίσιν ἀλλὰ
μὴ ἐκείνῳ καταδουλώσεως, οἳ δ' ἐπὶ δεσπότου μετα-
βολῇ οὐκ ἀξυνετωτέρου, κακοξυνετωτέρου δέ.’ καὶ ἔτι
τὸ κατακορὲς τῆς μεταγωγῆς τῆςἔκ τε τοῦ πληθυν-
τικοῦ εἰς τὸ ἑνικὸν καὶ ἐκ τοῦ περὶ προσώπων λόγου
εἰς τὸ τοῦ λέγοντος πρόσωπον· ‘καὶ εἴ τῳ ἄρα παρέ-
στηκε τὸν μὲν Συρακόσιον, ἑαυτὸν δ' οὐ πολέμιον
εἶναι τῷ Ἀθηναίῳ καὶ δεινὸν ἡγεῖται ὑπέρ γε τῆς
ἐμῆς κινδυνεύειν, ἐνθυμηθήτω οὐ περὶ τῆς ἐμῆς μᾶλ-
λον, ἐν ἴσῳ δὲ καὶ τῆς ἑαυτοῦ ἅμα ἐν τῇ ἐμῇ μαχό-
μενος, τοσούτῳ δὲ καὶ ἀσφαλέστερον, ὅσῳ οὐ προ-
διεφθαρμένου ἐμοῦ, ἔχων δὲ ξύμμαχον ἐμὲ καὶ οὐκ
ἔρημος ἀγωνιεῖται· τόν τε Ἀθηναῖον μὴ τὴν τοῦ Συ-
ρακοσίου ἔχθραν κολάσασθαι.’ ταῦτα γὰρ καὶ μειρα-
κιώδη καὶ περίεργα καὶ τῶν λεγομένων αἰνιγμάτων
ἀσαφέστερα. καὶ ἐκεῖνα ἔτι πρὸς τούτοις· ‘καὶ εἰ γνώμῃ
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., Fragmenta (0081: 018)

“FGrH #251”.Volume-Jacobyʹ-F 2b,251,F, fragment 9, line 8
ὑποθήσεται πρὸ τοῦ Σαμίου γεγονέναι παιδευτὴν σοφίας, ὧι συνδιέτριψεν ὁ Νόμας·

τοῦτο δ' οὐκ οἶδ' ὅπως ἂν ἀποδεῖξαι δύναιτο, μηδενὸς τῶν ἀξιολόγων μήτε Ῥωμαίου
μήθ' Ἕλληνος, ὅσα κἀμὲ εἰδέναι, παραδεδωκότος ἐν ἱστορίαι.
– VII 1: Τίτου δὲ Γεγανίου Μακερίνου καὶ Ποπλίου Μηνυκίου τὴν
ὕπατον ἐξουσίαν παραλαβόντων σίτου σπάνις ἰσχυρὰ τὴν Ῥώμην κατέσχεν ....
(3) ταῦθ' ἡ βουλὴ μαθοῦσα πρέσβεις διεπέμπετο πρὸς Τυρρηνοὺς καὶ Καμπανοὺς
καὶ τὸ καλούμενον Πωμεντῖνον πεδίον σῖτον ὅσον ἂν δύναιντο πλεῖστον ὠνησομένους·
Πόπλιος δὲ Οὐαλέριος καὶ Λεύκιος Γεγάνιος εἰς Σικελίαν ἀπεστάλησαν ....
(4) τύραννοι δὲ τότε κατὰ πόλεις μὲν ἦσαν, ἐπιφανέστατος δὲ Γέλων ὁ Δεινομένους
νεωστὶ τὴν Ἱπποκράτους τοῦ ἀδελφοῦ τυραννίδα παρειληφώς, οὐχὶ Διονύσιος ὁ
Συρακούσιος, ὡς Λικίννιος (F 12 Pet) γέγραφε καὶ Γέλλιος (F 20 Pet) καὶ ἄλλοι
428
συχνοὶ τῶν Ῥωμαίων συγγραφέων, οὐθὲν ἐξητακότες τῶν περὶ τοὺς χρόνους ἀκριβῶς,
ὡς αὐτὸ δηλοῖ τοὖργον, ἀλλ' εἰκῆ τὸ προστυχὸν ἀποφαινόμενοι. (5) ἡ μὲν γὰρ εἰς
Σικελίαν ἀποδειχθεῖσα πρεσβεία κατὰ τὸν δεύτερον ἐνιαυτὸν τῆς ἑβδομηκοστῆς καὶ
δευτέρας ὀλυμπιάδος ἐξέπλευσεν, ἄρχοντος Ἀθήνησιν Ὑβριλίδου, ἑπτακαίδεκα
διελθόντων ἐτῶν μετὰ τὴν ἐκβολὴν τῶν βασιλέων, ὡς οὗτοί τε καὶ οἱ ἄλλοι σχεδὸν
ἅπαντες συγγραφεῖς ὁμολογοῦσι· Διονύσιος δ' ὁ πρεσβύτερος ὀγδοηκοστῶι καὶ πέμπτωι
μετὰ ταῦτ' ἔτει Συρακουσίοις ἐπαναστὰς κατέσχε τὴν τυραννίδα κατὰ τὸν τρίτον
ἐνιαυτὸν τῆς ἐνενηκοστῆς καὶ τρίτης ὀλυμπιάδος. ἄρχοντος Ἀθήνησι Καλλίου
τοῦ μετ' Ἀντιγένη. (6) ὀλίγοις μὲν οὖν ἔτεσι διαμαρτεῖν τῶν χρόνων δοίη τις ἂν
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Rhet., Fragmenta

Volume-Jacobyʹ-F 2b,251,F, fragment 9, line 15
(4) τύραννοι δὲ τότε κατὰ πόλεις μὲν ἦσαν, ἐπιφανέστατος δὲ Γέλων ὁ Δεινομένους
νεωστὶ τὴν Ἱπποκράτους τοῦ ἀδελφοῦ τυραννίδα παρειληφώς, οὐχὶ Διονύσιος ὁ
Συρακούσιος, ὡς Λικίννιος (F 12 Pet) γέγραφε καὶ Γέλλιος (F 20 Pet) καὶ ἄλλοι
συχνοὶ τῶν Ῥωμαίων συγγραφέων, οὐθὲν ἐξητακότες τῶν περὶ τοὺς χρόνους ἀκριβῶς,
ὡς αὐτὸ δηλοῖ τοὖργον, ἀλλ' εἰκῆ τὸ προστυχὸν ἀποφαινόμενοι. (5) ἡ μὲν γὰρ εἰς
Σικελίαν ἀποδειχθεῖσα πρεσβεία κατὰ τὸν δεύτερον ἐνιαυτὸν τῆς ἑβδομηκοστῆς καὶ
δευτέρας ὀλυμπιάδος ἐξέπλευσεν, ἄρχοντος Ἀθήνησιν Ὑβριλίδου, ἑπτακαίδεκα
διελθόντων ἐτῶν μετὰ τὴν ἐκβολὴν τῶν βασιλέων, ὡς οὗτοί τε καὶ οἱ ἄλλοι σχεδὸν
ἅπαντες συγγραφεῖς ὁμολογοῦσι· Διονύσιος δ' ὁ πρεσβύτερος ὀγδοηκοστῶι καὶ πέμπτωι
μετὰ ταῦτ' ἔτει Συρακουσίοις ἐπαναστὰς κατέσχε τὴν τυραννίδα κατὰ τὸν τρίτον
ἐνιαυτὸν τῆς ἐνενηκοστῆς καὶ τρίτης ὀλυμπιάδος. ἄρχοντος Ἀθήνησι Καλλίου
τοῦ μετ' Ἀντιγένη. (6) ὀλίγοις μὲν οὖν ἔτεσι διαμαρτεῖν τῶν χρόνων δοίη τις ἂν
ἱστορικοῖς ἀνδράσιν ἀρχαίας καὶ πολυετεῖς συνταττομένοις πραγματείας, γενεαῖς δὲ
δυσὶν ἢ τρισὶν ὅλαις ἀποπλανηθῆναι τῆς ἀληθείας οὐκ ἂν ἐπιτρέψειεν. ἀλλ' ἔοικεν ὁ
πρῶτος ἐν ταῖς ὡρογραφίαις τοῦτο καταχωρίσας, ὧι πάντες ἠκολούθησαν οἱ λοιποί,
τοσοῦτο μόνον ἐν ταῖς ἀρχαίαις εὑρὼν ἀναγραφαῖς, ὅτι πρέσβεις ἀπεστάλησαν ἐπὶ
τούτων τῶν ὑπάτων εἰς Σικελίαν σῖτον ὠνησόμενοι καὶ παρῆσαν ἐκεῖθεν ἄγοντες ἣν
ὁ τύραννος ἔδωκε δωρεάν, οὐκέτι μὴν παρὰ τῶν Ἑλληνικῶν ἐξετάσαι συγγραφέων,
ὅστις ἦν τύραννος τότε Σικελίας, ἀβασανίστως δέ πως καὶ κατὰ τὸ προστυχὸν θεῖναι
τὸν Διονύσιον.
Απολλώνιος Δύσκολος. ., De pronominibus (0082: 001)

“Grammatici Graeci, vol. 2.1”, Ed. Schneider, R.
Leipzig: Teubner, 1878, Repr. 1965.Part 2, volumëfascicle 1,1, page 59, line 22
Σαπφώ (fr. 2 Ahrens Bergk3). Δωριεῖς τῆνος· καθαιρημένος θην

καὶ τῆνος ὑπὸ τῶ χρόνω, Σώφρων (fr. 10 Ahrens). σπανίως διὰ
τοῦ κ·
καὶ κῆνος ἐν σάλεσσιν πολλοῖς ἥμενος,
Ἀλκμάν (fr. 13 Bergk3).
Δεικτικώτεραι γινόμεναι προσλαμβάνουσι τὸ ι, οὑτοσί, ὁδί,
ἐκεινοσί. σπανίως γὰρ ἐπ' ἀναφορᾶς, ὡς παρὰ Δημοσθένει Σάτυρος
οὑτοσί(p. 401, 16 Reiske). οἰκεία ἡ κατὰ τὸ τέλος ὀξεῖα ἐπὶ τού-
των, εἴγε τὰ δεικτικώτερα μᾶλλον τοῖς τέλεσι τὴν ὀξεῖαν προσνέμει.
Ἡὁ δεῖναπαρ' Ἀττικοῖς πολλάκις [καὶ] ἐπὶ τοῦ τυχόντος λαμ-
βανομένη, παρὰ δὲ Συρακουσίοις δίχα τοῦ α, οὐχ ὁδεῖν τυ ἐπικαζε,
Σώφρων Ἀνδρείοις (fr. 24 Ahrens). Οὐ κατὰ πρόσθεσιν ἡ ὁδί προς-
λαβοῦσα τὸ νἐγίνετο ὁδῖν, καθάπερ καὶ ἡ οὑτοσίν καὶ ἡ ἐκεινοσίν
παρ' Ἀττικοῖς. πρῶτον γὰρ ἂν καὶ τὸν τόνον ἐφύλασσεν ὀξύν, κα-
429
θάπερ καὶ τὸ οὑτοσί· ἔπειτα ταὐτὸν ἂν ἐσήμαινεν, ὥσπερ καὶ αἱ προ-

κείμεναι καὶ καθόλου πᾶσα πλεονάσασα στοιχείῳ λέξις. νῦν δὲ τὸ μὲν
ὁδί ὀξύνεται, καὶ δεικτικόν ἐστι· τὸ δὲ ὁδεῖν καὶ περισπᾶται, καὶ ἐπί
τινος τυχόντος παραλαμβάνεται. ἔπειτα τὰ πλεονάσαντα ἔσωθεν κλί-
νεται, τουτονί καὶ τουτουΐ· πῶς οὖν τοῦ δεῖνος ἔξωθεν ἡ κλίσις;
ἄμεινον οὖν ἦν θέμα καταλιπεῖν, ἢ ἀποκοπὴν τοῦ ὁδεῖνα, ἵνα καὶ τὰ
τοῦ τόνου συμφωνῇ καὶ τὰ τῆς σημασίας. [βέλτιον θέμα, ἐπεὶ καὶ αἱ
Απολλώνιος Δύσκολος. ., De pronominibus Part 2, volumëfascicle 1,1, page 66, line

8
τῷ ι, ἀπὸ τῆς ἐμοῦ καὶ σοῦ αὐξηθεῖσαι;» Ἀλλ' εἴρηται ὅτι ἰσχυρότερα
τὰ τῶν πεζολόγων μαρτύρια. ἄλλως τε εἰ ἐδείκνυντο αἱ ἀντωνυμίαι
πρωτοτυποῦσαι ἀνακόλουθοι καὶ κατὰ ἀριθμὸν καὶ κατὰ πτῶσιν, οὐκ
ἀπεμφαῖνον εἰ καὶ κατὰ αὐξήσεις τῶν πτώσεων.
Ἐμέθεν. Πυκνῶς αἱ χρήσεις παρὰ Αἰολεῦσιν,
ἔμεθεν δ' ἔχεισθα λάθαν·
ἤ τιν' ἄλλον
μᾶλλονἀνθρώπων ἔμεθεν φίλησθα (Sapphus fr. 89 Ahrens,
21 et 22 Bergk3).
ἀλλὰ καὶ παρὰ Συρακουσίοις· ἔτι μεθὲν ἁ καρδία παδῇ, Σώφρων
Γυναικείοις (fr. 46 Ahrens). παρά τε τῷ ποιητῇ ἡ χρῆσις καὶ σχεδὸν
συνεχής. διὸ οὐδὲ Αἰολικώτερον χρὴ ἀναγινώσκειν, διηκούσης καὶ ἐπὶ
πολλὰς διαλέκτους τῆς χρήσεως. – »Ἐπεὶ δέ,» φασίν, «ἀπὸ τῆς Λέ-
σβου γενικῆς ἐπίρρημά τι ἀποτελεῖται Λεσβόθεν, οἴκου οἴκοθεν, οὐρανοῦ
οὐρανόθεν, τοῦ υπαραιρουμένου, οὕτω καὶ ἀπὸ τῆς ἐμεῦ τὸ ἐμέθεν
ἀποτελούμενον ἐπίρρημα ἂν γένοιτο.» Πάνυ δὲ ληρώδης ἡ τοιαύτη
παράδοσις. οὔτε γὰρ τὰ παραγόμενα, μετατιθέντα τὰ τέλη, οὐχὶ τὸ
αὐτὸ μέρος λόγου καταστήσεται, οὔτε φυλάξαντα τὸ αὐτὸ μέρος λόγου.
τὸ οἶκον δέκαὶ τὰ παραπλήσια τὸ αὐτὸ τέλος ἐφύλαξε τῆς αἰτιατικῆς,
ἀλλ' οὐ τὸ αὐτὸ μέρος λόγου· τὸ
Απολλώνιος Δύσκολος. ., De pronominibus

Part 2, volumëfascicle 1,1, page 74, line 10
εἰπόντος. οὐκ ἔστι δέ τις εὐθεῖα μὴ ἔχουσα γενικὴν συντασσομένην

τῷ αὐτῷ ῥήματι. ἔτι τὸ ἐγὼ αὐτὸς ἤκουσασημαίνει ἔξωθέν τινα
φωνήν, τὸ δὲ ἐμαυτοῦ ἤκουσαοὐκέτι.]
Εἰ τὰ συντεθέντα καθ' οἱανδήποτε πτῶσιν μένει κατὰ πᾶσαν πλά-
γιον, σύνθετον δὲ τὸ ἐμωυτοῦ παρ' Ἴωσι καὶ παρ' ἡμῖν, καθὸ καὶ ὁ
τόνος ὁμολογεῖ (μία γὰρ ἡ περισπωμένη)· τί δήποτε τὸ ἐν τῇ αἰτιατικῇ
σχῆμα ἐσημειοῦτο, ὡς οὐ δυνάμενον τὴν διὰ τοῦ ωγραφὴν ἀναδέξασθαι,
»εἴ γέ,» φασι, «τὸ εκαὶ τὸ αοὐκ εἰς ωκιρνᾶται;» – ἄλλως τε εἰ καὶ
κατὰ πτῶσιν συνετίθεντο, οὐδὲν ἦν τὸ κωλῦον ἐν τῇ ἐμαυτόν αἰτιατικῇ
τὸ αεἰς ωμετατίθεσθαι Ἰωνικῷ ἔθει, καθάπερ καὶ τὸ αὐθαδής αὐτώδης.
Ἡ ἐμοῦςκοινὴ οὖσα Συρακουσίων καὶ Βοιωτῶν, καθὸ καὶ Κόριννα
(fr. 37 Bergk3) καὶ Ἐπίχαρμος ἐχρήσαντο, πρὸς ἐνίων ἐδόκει μᾶλλον
κατωρθῶσθαι τῆς δίχα τοῦ ςπροφερομένης, εἴγε τὰ εἰς ωλήγοντα εἰς
430
ουςκατὰ γενικὴν λήγει. Πρῶτον μὲν οὐ παρὰ Δωριεῦσιν· ἔπειτα τὸ

σύμφωνον αὐτοὺς ἔλαθε· ποῦ γὰρ τῆς εὐθείας τὸ γ; πῶς δὲ καὶ τὸ
δεύτερον εἰς ουςλήγει; τεοῦς γάρ, τῆς εὐθείας εἰς υληγούσης. Ἔτι
καὶ ἐμέοςοἱ αὐτοὶ Δωριεῖς, καὶ ἐν συναλοιφῇ ἐμεῦςαἱ χρήσεις παρ'
Ἐπιχάρμῳ. ἡ μέντοι ἐμίοκαὶ ἐμίω καὶ ἔτι σὺν τῷ ςἐμίωςκαὶ
ἐμῶςδισυλλάβως, παρὰ Ῥίνθωνι.

12
οἵ τινες ἔσλοι ὐμμέων τε καὶ ἀμμέων.

οὐμίωνΒοιωτοί· τὸ δέ τις οὐμίων ἀκουσάτω, Κόριννα (fr. 13
Ahrens, 22 Bergk3).
Σφῶν. Καὶ Σφέωνἀκολούθως τῇ ἡμέων,
τῷ σφεων πολέες κακὸν οἶτον ἐπέσπον (γ 134)
καὶ
ὦσαν ἀπὸ σφείων (Δ 535. Ν 148),
ὡς ὑμείων. Τῇ σφείωνκαὶ Αἰολεῖς χρῶνται καὶ Δωριεῖς, Δωριέων
δὲ Συρακούσιοι διὰ τοῦ ψπάσας τὰς διὰ τοῦ σφ, μονοσυλλαβούσας
μὲν ἀναμφιλέκτως, ἐπὶ δὲ τῶν ὑπὲρ μίαν συλλαβὴν ἀμφίβολα τὰ τῶν
γραφῶν· ἔνια γὰρ δίχα τοῦ Ψ.
Ἐν ἴσῳ τῷ αὐτῶνπαρὰ Συρακουσίοις τίθεται τὸ ὧν. Σώφρων
(fr. 80 Ahrens)· ὁ δ' ἐκ τῶ σκότεος τοξεύων αἰὲν ἕνα τινὰ ὧν
ζυγαστροφεῖ.
Ὃν τρόπον τὸ νυμφέων διαιρεῖται, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ τὸ
αὐτέων, ὁπότε θηλυκὸν σημαίνει. καὶ ἔτι αὐτάων.

15
Ahrens, 22 Bergk3).
Σφῶν. Καὶ Σφέωνἀκολούθως τῇ ἡμέων,
τῷ σφεων πολέες κακὸν οἶτον ἐπέσπον (γ 134)
καὶ
ὦσαν ἀπὸ σφείων (Δ 535. Ν 148),
ὡς ὑμείων. Τῇ σφείωνκαὶ Αἰολεῖς χρῶνται καὶ Δωριεῖς, Δωριέων
δὲ Συρακούσιοι διὰ τοῦ ψπάσας τὰς διὰ τοῦ σφ, μονοσυλλαβούσας
μὲν ἀναμφιλέκτως, ἐπὶ δὲ τῶν ὑπὲρ μίαν συλλαβὴν ἀμφίβολα τὰ τῶν
γραφῶν· ἔνια γὰρ δίχα τοῦ Ψ.
Ἐν ἴσῳ τῷ αὐτῶνπαρὰ Συρακουσίοις τίθεται τὸ ὧν. Σώφρων
(fr. 80 Ahrens)· ὁ δ' ἐκ τῶ σκότεος τοξεύων αἰὲν ἕνα τινὰ ὧν
ζυγαστροφεῖ.
Ὃν τρόπον τὸ νυμφέων διαιρεῖται, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ τὸ
αὐτέων, ὁπότε θηλυκὸν σημαίνει. καὶ ἔτι αὐτάων.
Δῆλος ἡ ἀπὸ τοῦ ἐκεῖνος καὶ τῶν ὁμοίων κλίσις.
ἩμῖνἼωνες, ᾧ καὶ Ἀττικοί. Τὸ ἐγκλινόμενον παρ' Ἴωσι συστέλλει
τὸ ι· σημειῶδες, καθὸ αἱ ἐγκλινόμεναι τὸν αὐτὸν χρόνον φυλάττουσι
431
ταῖς ὀρθοτονουμέναις. Ἡ ἁμίνΔωρικὴ συστέλλει τὸ ι, ἐν οἷς ἐγκλι-

νομένη προπερισπᾶται,

15
ριεῦσιν, ὅς σφός· ἴσον γὰρ τῷ σφέτερος· ὅν σφόν· καὶ ἐπὶ τῶν

λοιπῶν ταὐτόν. καὶ ἐπὶ πρωτοτύπων οὖν ταὐτόν· ἰδοὺ γὰρ ἕ καὶ
σφέ. εἰ τοῦτο, καὶ τὸ σφίν ἀπὸ ἑνικοῦ τοῦ ἵν, Δωρικῶς.» Παρα-
πεμπτέον δὲ τὸν λόγον, εὐδιάσειστον ὄντα, ἐν οἷς καὶ ὁλόκληρον τὴν
σφέ παραδεξόμεθα καὶ αὐτήν τε τὴν σφίν. – πῶς δὲ οὐχὶ καὶ τὸ
κοινολεκτούμενον ζητήσει τις; – οὐκ ἐξομαλίζεται δὲ τὸ τῆς εὐθείας
καὶ γενικῆς· ἀπὸ γὰρ τῆς ἵ καὶ οὗ οὐκ εἰσὶν ἀκόλουθοι πληθυντικαί. –
ἐπηυξήθη οὖν ἀπὸ μονοσυλλάβου τῆς σφίν ἡ σφίσιν, οὐχ ὁμοίως τοῖς
ὀνόμασιν· οὐδὲ γὰρ ταὐτὰ παρακολουθεῖ, ἃ καὶ τοῖς ὀνόμασι. ταχέος
γὰρ καὶ ταχέες, ἀφ' οὗ καὶ τὸ ταχέεσσιν, ἅπερ οὐκ ἐπὶ τῆς σφεῖς.
Συρακούσιοι ψίν· αμανιψιν γενομενα, Σώφρων (fr. 83 Ahrens).
Ἡ διὰ τοῦ ψγραφὴ ἐπὶ πλήθους τασσομένη οἰκειοτέρα τῆς διὰ τοῦ σφ.
Καὶ σὺν τῷ αλέγεται παρ' Αἰολεῦσιν·
ὅτα πάννυχος ἄσφικατάγρει,
Σαπφώ (fr. 98 Ahrens, 43 Bergk3).
Ἡμᾶς. Ταύτης ὁλοκληροτέραν φασὶ τὴν παρὰ τοῖς Ἴωσι διῃρη-
μένην, λέγω δὲ τὴν ἡμέας. «ὃν γὰρ τρόπον παρὰ τὸ ταχεῖς ταχέας,
οὕτως ἡμεῖς ἡμέας, καὶ Ἀττικῶς ἡμᾶς, ὡς Εὐβοέας Εὐβοᾶς.» Ἀλλ'
οὔτε ἡ ἡμεῖς ὁμοία τῇ ταχεῖς, ὡς ἀπεδείχθη, οὔτε Ἀττικοὶ τὸ εκαὶ
τὸ ασυναιροῦσιν, ὅτε μὴ καθαρεύοι τὸ ε, ὡς ἐπὶ τοῦ ἱέασιν ἱᾶσιν· οὐ
γὰρ ἔτι ἐπὶ τοῦ τιθέασι. καὶ Εὐβοᾶς φασίν, ἀλλ' οὐκέτι ταχᾶς.
Απολλώνιος Δύσκολος. ., De pronominibus

Part 2, volumëfascicle 1,1, page 101, line 2
ἀντὶ τοῦ ἡμετέρας, προσῆκον ὀξύνειν,

σφὰς γὰρ παρθέμενοι κεφαλάς (β 237)·
τὴν δὲ πρωτότυπον περισπᾶν ὁμοίως τῇ ἡμᾶς καὶ ὑμᾶς· ἀφ' ἧς Ἰακὴ
διαίρεσις ἡ
σφέας αὐτοὺς ἀρτύναντες (Μ 43. 86)·
σαφές ἐστιν ὡς ἐγκλιθεῖσα ἐν τῷ
οὐ μέν σφας ἔτ' ἔολπα (θ 315)
περιεγράφετο τῆς περισπωμένης.
Σφέ. Εἴρηται ὡς μόνως ἐγκλιτική ἐστι, συζυγεῖ μέντοι Δωρικῇ
τῇ ἁμέ καὶ ὑμέ. Πάλιν δὲ καὶ ταύτην ἀπὸ τῆς σφέας φασὶν ἀποκε-
κόφθαι. ΨέΣυρακούσιοι. Σώφρων· πῶς ψε καὶ γινώσκωμες;
(fr. 84 Ahrens). ἌσφεΑἰολεῖς·
ὅτ' ἄσφ' ἀπολλυμένους σάως,
Ἀλκαῖος δευτέρῳ (fr. 92 Ahrens, 73 Bergk3).
Ἐχομένως καὶ ὑπὲρ τῶν κτητικῶν ῥητέον, ὧν καὶ διαφορὰς ἐξε-
θέμεθα ὡς πρὸς τὰς πρωτοτύπους ἐν τοῖς κατ' ἀρχήν. – Αἱ κτη-
432
τικαὶτῶν ἀντωνυμιῶν εἰς γενικὴν ἐγκλινομένην ἀναλύονται μετὰ τοῦ

ὑπακουομένου κτήματος, καθ' οἱανδήποτε ἂν ὦσι πτῶσιν, ἐμὸς οἶκος
οἶκός μου, ἐμῷ δούλῳδούλῳ μου,
ἵνα νωιτέρην ὄπ' ἀκούσῃς (μ 185),
Απολλώνιος Δύσκολος. ., De adverbiis (0082: 002)

“Grammatici Graeci, vol. 2.1”, Ed. Schneider, R.
Leipzig: Teubner, 1878, Repr. 1965.Part 2, volumëfascicle 1,1, page 197, line 5
καὶ ἔχον τρίτην ἀπὸ τέλους τὴν ὀξεῖαν, καθὸ καὶ τοῖς πλείστοις τῶν
τοιούτων ὀνομάτων παρεπόμενόν ἐστι, τέκνον εὔτεκνος, βλέφαρον
καλλιβλέφαρος, ξύλον ἄξυλος· ἦν οὖν καὶ παρὰ τὸ πέδον τὸ ἔμπεδος,
ἀφ' οὗ οὐδέτερον τὸ ἔμπεδον, κατὰ ἐπιρρηματικὴν σύνταξιν εἰλημμέ-
νον. – Ἔστιν οὖν ὑπὲρ τῆς τάσεως τοῦ ἔνδον ἐκεῖνο φάναι, ὥς ἐστί
τινα ὑπεξαιρούμενον τῆς τάσεως, ὅτι ἃ μὲν ποιότητος, ὃ δὲ τόπου
δηλωτικόν ἐστι· καὶ ἃ μὲν ὑπὲρ δύο συλλαβάς, ὃ δὲ δισύλλαβον· καὶ
ὅτι μόνον ἀπὸ προθέσεως ἐσχημάτισται. ἦν δὲ καὶ τὸ πέριξ ἀλόγως
μὲν βαρυνόμενον, ἔχον δὲ πάλιν ἀπολογίαν τὴν ἐγκειμένην πρόθεσιν.
– Τινὲς μέντοι τὸ ἐντελέστερον ἐξεδέξαντο τὸ ἔνδοι εἶναι, ὅπερ ἐν
χρήσει Συρακουσίοις καὶ Αἰολεῦσίν ἐστι, γενόμενον ἐκ συγκοπῆς τοῦ
ἐνδόθι, καθότι καὶ παρέκειτο τῷ ἀγχόθι τὸ ἄγχι, τῷ ὑψόθι τὸ ὕψι·
ἀφ' οὗ ἐκ μεταλήψεως τοῦ ιεἰς τὸ νἔνδον ἐγεγόνει, καθότι καὶ τῷ
ἀεί παράκειται τὸ αἰέν· ἔνθεν ἐβαρύνετο εὐλόγως, καὶ τοπικὸν ἦν.
Οὐκ ἀγνοῶ μέντοι γε, ὅτι τινὲς τὸ
ἔνδοι πειράζουσα
περιέσπασαν τῷ λόγῳ τῶν εἰς οιληγόντων ἐπιρρημάτων, ὅπερ, ὡς
προείρηται, ἐχόμενον τοῦ πάθους ἀναγκαίως βαρύνεται. τῇδε γὰρ ἔχει
καὶ τὸ ἐπίρρημα παρ' Αἰολεῦσι τὸ μέσοι,
γαίας καὶ νιφόεντος ὠράνω μέσοι (Alcaei fr. 17 Bergk3)·
τῇδε ἔχει καὶ ἀπὸ τοῦ τηλόθι τὸ τήλοι.
Aeschylus Trag., Fragmenta (0085: 008)

“Die Fragmente der Tragödien des Aischylos”, Ed. Mette, H.J.
Berlin: Akademie–Verlag, 1959.Tetralogy 3, play A, fragment 26, line 9
εἰς Σικελίαν Ἱέρωνός τε τὴν Αἴτνην κτίζοντος (a. 476/5: Diod. XI 49)
ἐπεδείξατο τὰς Αἴτναςοἰωνιζόμενος βίον ἀγαθὸν τοῖς συνοικίζουσι τὴν πόλιν.
Pap. Ox. 2257 fr. 1
]...[...]. φ̣[ ]· ...ωναφ̣ [...]......[ ]..[..]·
τατ́..[..].α̣ρ̣..παζ· [ ].[..] παυτ· [..]..ρα ....[ ]..[...].μ̣??̣??̣[.]..
ε̣τ̣9.ι̣τε Αἰσχύ(λ)[ ]..[εἰς] Ἀ̣θή̣ν[α̣]σ̣ ἐ̣κ̣ [Δ̣ε̣λ̣]φῶν μ(ε)τ(α)[βι]β̣άζε̣[ι̣...[.
..]δ̣υ̣μ̣ ( ).. Τρωϊ....φα̣λ̣() [.].ι ‘Ἀχιλ(λέως) Ἐρα[ς](τ̣αί)’ .κ(ατὰ) μ(ὲν)
γ(ὰρ) τὸ πρῶτον μ[έρος] αὐ̣τοῦ ἡ σκην̣ὴ ὑ(πό)κε[ι]τ̣(αι) Αἴτνη̣, κ(ατὰ) δ(ὲ) τὸ
δεύτ(ερον) Ξουθεία, κ(α)τ(ὰ) δὲ [τ]ὸ̣ τρίτο̣ν πάλιν̣ Αἴτνη, εἶτ' ἀπὸ
ταύτης εἰ[ς Λε]ο̣ν̣τίνους μ(ε)τ(α)βάλλει καὶ γί(νεται) ἡ σκηνὴ Λεον[...],
μ(ε)τ(ὰ) δ' αὐτὸν Συρακοῦσσαι, καὶ τὰ λοιπὰ [ἐν Τεμενίτ̣]ηι δ(ια)περαί-
νετ(αι), ὅς (ἐστι) τοπ̣( ).
Macrob. Saturn. V 19, 17f. 24: (17) ... et Di Palici in Sicilia
433
coluntur, quos primus omnium Aeschylus tragicus,vir utique Si-

culus, in litteras dedit; interpretationem quoque nominis eorum ... ex-
pressit versibus suis. sed priusquam versus Aeschyliponam, paucis
explananda est historia Palicorum. (18) in Sicilia Symaethus fluvius
est. iuxta hunc nympha Thalia conpressu Iovis qravida metu Iunonis
optavit, ut sibi terra dehisceret. factum est. sed ubi venit tempus maturi-
tatis infantum, quos alvo illa gestaverat, reclusa terra est et duo infantes
de alvo Thaliae progressi emerserunt appellatique sunt ‘Palici’ ἀπὸ τοῦ
Αριστοτέλης. Historia animalium (0086: 014)

“Aristote. Histoire des animaux, vols. 1–3”, Ed. Louis, P.
Paris: Les Belles Lettres, 1:1964; 2:1968; 3:1969.Bekker page 559b, line 2
κος, τῶν δ' ὠχρά, οἷον τῶν περὶ τὰς λίμνας, τῶν δὲ κατε-
στιγμένα, οἷον τὰ τῶν μελεαγρίδων καὶ φασιανῶν· τὰ δὲ
τῆς κεγχρίδος ἐρυθρά ἐστιν ὥσπερ μίλτος.
Ἔχει δὲ τὸ ᾠὸν
διαφοράν· τῇ μὲν γὰρ ὀξὺ τῇ δὲ πλατύτερόν ἐστιν· ἐξιόντος
δ' ἡγεῖται τὸ πλατύ. Ἔστι δὲ τὰ μὲν μακρὰ καὶ ὀξέα τῶν
ᾠῶν θήλεα, τὰ δὲ στρογγύλα καὶ περιφέρειαν ἔχοντα κατὰ
τὸ ὀξὺ ἄρρενα.
Ἐκλέπεται μὲν οὖν ἐπῳαζόντων τῶν ὀρνίθων,
οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ αὐτόματα ἐν τῇ γῇ ὥσπερ ἐν Αἰγύπτῳ,
κατορυττόντων εἰς τὴν κόπρον· καὶ ἐν Συρακούσαις δὲ φιλο-
πότης τις ὑποτιθέμενος ὑπὸ τὴν ψίαθον εἰς τὴν γῆν τοσοῦτον
ἔπινεν, ὡς φασί, χρόνον συνεχῶς, ἕως ἐκλέποι τὰ ᾠά. Ἤδη
δὲ καὶ κείμενα ἐν ἀγγείοις ἀλεεινοῖς ἐξεπέφθη καὶ ἐξῆλθεν
αὐτόματα.
Ἡ μὲν οὖν γονὴ πάντων τῶν ὀρνίθων λευκή, ὥς-
περ καὶ τῶν ἄλλων ζῴων· ὅταν δ' ὀχευθῇ, ἄνω πρὸς τὸ
ὑπόζωμα λαμβάνει ἡ θήλεια. Καὶ τὸ μὲν πρῶτον λευκὸν
καὶ μικρὸν φαίνεται, ἔπειτα ἐρυθρὸν καὶ αἱματῶδες, αὐ-
ξανόμενον δ' ὠχρὸν καὶ ξανθὸν ἅπαν· ὅταν δ' ἤδη γίνη-
ται ἁδρότερον, διακρίνεται, καὶ ἔσω μὲν τὸ ὠχρὸν ἔξω δὲ
Αριστοτέλης. Mirabilium auscultationes (0086: 027)

“Aristotelis opera, vol. 2”, Ed. Bekker, I.Berlin: Reimer, 1831, Repr. 1960.
Bekker page 834b, line 5
Ἐν τῇ Ἀσκανίᾳ λίμνῃ οὕτω νιτρῶδές ἐστι τὸ ὕδωρ ὥστε

τὰ ἱμάτια οὐδενὸς ἑτέρου ῥύμματος προσδεῖσθαι· κἂν
πλείω χρόνον ἐν τῷ ὕδατι ἐάσῃ τις, διαπίπτει. περὶ τὴν
Ἀσκανίαν λίμνην Πυθόπολίς ἐστι κώμη ἀπέχουσα Κίου ὡς
σταδίους ἑκατὸν εἴκοσι, ἐν ᾗ τοῦ χειμῶνος ἀναξηραίνεται
πάντα τὰ φρέατα ὥστε μὴ ἐνδέχεσθαι βάψαι τὸ ἀγ-
γεῖον, τοῦ δὲ θέρους πληροῦται ἕως τοῦ στόματος.
Ὁ πορθμὸς ὁ μεταξὺ Σικελίας καὶ Ἰταλίας αὔξεται
καὶ φθίνει ἅμα τῷ σεληνίῳ. καὶ διότι ἐπὶ τῆς ὁδοῦ τῆς
434
εἰς Συρακούσας κρήνη ἐστὶν ἐν λειμῶνι οὔτε μεγάλη οὔτε ὕδωρ

ἔχουσα πολύ· συναπαντήσαντος δὲ εἰς τὸν τόπον ὄχλου
πολλοῦ παρέσχεν ὕδωρ ἄφθονον. ἔστι δὲ καὶ κρήνη τις
ἐν Παλικοῖς τῆς Σικελίας, ὡς δεκάκλινος· αὕτη δ' ἀναρ-
ρίπτει ὕδωρ εἰς ὕψος ἓξ πήχεις, ὥστε ὑπὸ τῶν ἰδόντων νο-
μίζεσθαι κατακλυσθήσεσθαι τὸ πεδίον· καὶ πάλιν εἰς ταὐ-
τὸ καθίσταται. ἔστι δὲ καὶ ὅρκος, ὃς ἅγιος αὐτόθι δοκεῖ
εἶναι· ὅσα γὰρ ὄμνυσί τις, γράψας εἰς πινακίδιον ἐμβάλ-
λει εἰς τὸ ὕδωρ. ἐὰν μὲν οὖν εὐορκῇ, ἐπιπολάζει τὸ πινα-
κίδιον· ἐὰν δὲ μὴ εὐορκῇ, τὸ μὲν πινακίδιον βαρὺ γενό-
μενον ἀφανίζεσθαί φασι, τὸν δ' ἄνθρωπον πίμπρασθαι.
Αριστοτέλης. Mirabilium auscultationes

Bekker page 847a, line 3
Περὶ τὴν Θούριον πόλιν δύο ποταμούς φασιν εἶναι, Σύβαριν καὶ Κρᾶθιν. ὁ μὲν οὖν
Σύβαρις τοὺς πίνοντας ἀπ'
αὐτοῦ πτυρτικοὺς εἶναι ποιεῖ, ὁ δὲ Κρᾶθις τοὺς ἀνθρώπους
ξανθότριχας λουομένους. ἐν δὲ Εὐβοίᾳ δύο ποταμοὺς εἶναι,
ὧν ἀφ' οὗ μὲν τὰ πίνοντα πρόβατα λευκὰ γίνονται· ὃς ὀνο-
μάζεται Κέρβης· ὁ δὲ Νηλεύς, ὃς μέλανα ποιεῖ.
Παρὰ Λυκόρμᾳ ποταμῷ γεννᾶσθαι βοτάνην λόγχῃ
παρόμοιον, συντελοῦσαν πρὸς ἀμβλυωπίαν ἄριστα.
Τὴν ἐν Συρακούσαις τῆς Σικελίας πηγὴν Ἀρέθουσαν
διὰ πενταετηρίδος κινεῖσθαι λέγουσιν.
Ἐν ὄρει Βερεκυνθίῳ γεννᾶσθαι λίθον καλούμενον μά-
χαιραν, ὃν ἐὰν εὕρῃ τις, τῶν μυστηρίων τῆς Ἑκάτης ἐπι-
τελουμένων ἐμμανὴς γίνεται, ὡς Εὔδοξός φησιν. ἐν ὄρει
δὲ Τμώλῳ γεννᾶσθαι λίθον παρόμοιον κισσήρει, ὃς τετράκις
τῆς ἡμέρας ἀλλάσσει τὴν χρόαν· βλέπεσθαι δὲ ὑπὸ παρ-
θένων τῶν μὴ τῷ χρόνῳ φρονήσεως μετεχουσῶν.
Ἐν Ἀρτέμιδος Ὀρθωσίας βωμῷ ταῦρον ἵστασθαι χρύ-
σειον, ὃς κυνηγῶν εἰσελθόντων φωνὴν ἐπαφίησιν.
Ἐν Αἰτωλοῖς φασὶν ὁρᾶν τοὺς ἀσπάλακας ἀμυδρῶς,
Αριστοτέλης. Oeconomica (0086: 029)

“Aristote. Économique”, Ed. van Groningen, B.A., Wartelle, A.
Paris: Les Belles Lettres, 1968.Bekker page 1349a, line 14
μένης καὶ τῶν μετοίκων οὐ προϊεμένων αὐτοῖς οὐδὲν διὰ

τὸ καὶ ἔτι ὀφείλειν, ἐψηφίσαντο τὸν βουλόμενον τοῖς γεωρ-
γοῖς δανείζειν ὡς ἐργάσωνται, ὡς πρώτοις αὐτοῖς ἐσομέ-
νης τῆς κομιδῆς ἐκ τοῦ καρποῦ, τοῖς δὲ ἄλλοις ἐκ τῶν
λειπομένων.
Ἐφέσιοι δεηθέντες χρημάτων νόμον ἔθεντο μὴ φορεῖν
χρυσὸν τὰς γυναῖκας, ὅσον δὲ νῦν ἔχουσι δανεῖσαι τῇ
πόλει· τῶν τε κιόνων τῶν ἐν τῷ νεῷ τάξαντες ἀργύριον
435
ὃ δεῖ καταβαλεῖν εἴων ἐπιγράφεσθαι τὸ ὄνομα τοῦ δόντος

τὸ ἀργύριον ὡς ἀνατεθεικότος.
Διονύσιος Συρακούσιος βουλόμενος χρήματα συναγα-
γεῖν, ἐκκλησίαν ποιήσας ἔφησεν ἑωρακέναι τὴν Δήμητραν,
καὶ κελεύειν τὸν τῶν γυναικῶν κόσμον εἰς τὸ ἱερὸν ἀποκο-
μίζειν· αὐτὸς μὲν οὖν τῶν παρ' αὑτῷ γυναικῶν τὸν κόσμον
τοῦτο πεποιηκέναι, ἠξίου δὲ καὶ τοὺς ἄλλους, μή τι μήνιμα
παρὰ τῆς θεοῦ γένηται· τὸν δὲ μὴ τοῦτο ποιήσαντα ἔνοχον
ἔφησεν ἱεροσυλίας ἔσεσθαι. Ἀνενεγκάντων δὲ πάντων ἃ εἶ-
χον διά τε τὴν θεὸν καὶ δι' ἐκεῖνον, θύσας τῇ θεῷ τὸν κόσμον
ἀπηνέγκατο ὡς παρὰ τῆς θεοῦ δεδανεισμένος. Προελθόντος δὲ
χρόνου καὶ τῶν γυναικῶν πάλιν φορουσῶν, ἐκέλευσε τὴν βου-
λομένην χρυσοφορεῖν τάγμα τι ἀνατιθέναι ἐν τῷ ἱερῷ.
Αριστοτέλης. Oeconomica Bekker page 1349b, line 4
εἰσήνεγκαν· ὃ δὲ λαβὼν εἶχεν εἰς τὴν ναυπηγίαν.

Οὐκ εὐπορῶν δὲ ἀργυρίου νόμισμα ἔκοψε καττιτέρου, καὶ συναγα-
γὼν ἐκκλησίαν πολλὰ τοῦ κεκομμένου νομίσματος ὑπερεῖ-
πεν· οἳ δὲ ἐψηφίσαντο καὶ μὴ βουλόμενοι ἕκαστος ὃ ἂν
εἵλετο ἔχειν ὡς ἀργυροῦν ἀλλὰ μὴ καττιτέρινον.
Πάλιν τε δεηθεὶς χρημάτων ἠξίου τοὺς πολίτας εἰσενεγκεῖν
αὑτῷ· οἳ δ' οὐκ ἔφασαν ἔχειν. Ἐξενέγκας οὖν τὰ σκεύη τὰ παρ'
αὑτοῦ ἐπώλει, ὡς δὴ δι' ἀπορίαν τοῦτο ποιῶν· ἀγοραζόντων
δὲ Συρακουσίων, ἀπεγράφετο τί ἕκαστος ἀγοράσειεν· ἐπεὶ
δὲ τὴν τιμὴν κατέβαλον, ἐκέλευσε τὸ σκεῦος ἀναφέρειν
ἕκαστον ὃ ἠγόρασεν.
Τῶν τε πολιτῶν διὰ τὰς εἰσφορὰς οὐ
τρεφόντων βοσκήματα, εἶπεν ὅτι ἱκανὰ ἦν αὑτῷ πρὸς το-
σοῦτον· τοὺς οὖν νῦν τι κτησαμένους ἀτελεῖς ἔσεσθαι. Πολλῶν
δὲ ταχὺ κτησαμένων πολλὰ βοσκήματα ὡς ἀτελῆ ἑξόντων,
ἐπεὶ καιρὸν ᾤετο εἶναι, τιμήσασθαι κελεύσας ἐπέβαλε
τέλος. Οἱ οὖν πολῖται ἀγανακτήσαντες ἐπὶ τῷ ἐξηπατῆ-
σθαι, σφάζοντες ἐπώλουν.
Αριστοτέλης. Πολιτικά. (0086: 035)

“Aristotelis Πολιτικά. ”, Ed. Ross, W.D.
φύσει τούτων ἠξιωμένοις, τοῖς δὲ μὴ τοῦτον τὸν τρόπον,

ἀλλὰ κατὰ νόμον καὶ βιασθεῖσι, τοὐναντίον).
Φανερὸν δὲ καὶ ἐκ τούτων ὅτι οὐ ταὐτόν ἐστι δεσποτεία
καὶ πολιτική, οὐδὲ πᾶσαι ἀλλήλαις αἱ ἀρχαί, ὥσπερ τινές
φασιν. ἡ μὲν γὰρ ἐλευθέρων φύσει ἡ δὲ δούλων ἐστίν, καὶ
ἡ μὲν οἰκονομικὴ μοναρχία (μοναρχεῖται γὰρ πᾶς οἶκος),
ἡ δὲ πολιτικὴ ἐλευθέρων καὶ ἴσων ἀρχή. ὁ μὲν οὖν δεσπό-
της οὐ λέγεται κατ' ἐπιστήμην, ἀλλὰ τῷ τοιόσδ' εἶναι,
436
ὁμοίως δὲ καὶ ὁ δοῦλος καὶ ὁ ἐλεύθερος. ἐπιστήμη δ' ἂν

εἴη καὶ δεσποτικὴ καὶ δουλική, δουλικὴ μὲν οἵαν περ ὁ ἐν
Συρακούσαις ἐπαίδευεν· ἐκεῖ γὰρ λαμβάνων τις μισθὸν
ἐδίδασκε τὰ ἐγκύκλια διακονήματα τοὺς παῖδας· εἴη δ'
ἂν καὶ ἐπὶ πλεῖον τῶν τοιούτων μάθησις, οἷον ὀψοποιικὴ
καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα γένη τῆς διακονίας. ἔστι γὰρ ἕτερα
ἑτέρων τὰ μὲν ἐντιμότερα ἔργα τὰ δ' ἀναγκαιότερα, καὶ
κατὰ τὴν παροιμίαν “δοῦλος πρὸ δούλου, δεσπότης πρὸ δε-
σπότου”. αἱ μὲν οὖν τοιαῦται πᾶσαι δουλικαὶ ἐπιστῆμαί εἰσι·
δεσποτικὴ δ' ἐπιστήμη ἐστὶν ἡ χρηστικὴ δούλων. ὁ γὰρ δε-
σπότης οὐκ ἐν τῷ κτᾶσθαι τοὺς δούλους, ἀλλ' ἐν τῷ χρῆσθαι
δούλοις. ἔστι δ' αὕτη ἡ ἐπιστήμη οὐδὲν μέγα ἔχουσα οὐδὲ
σεμνόν· ἃ γὰρ τὸν δοῦλον ἐπίστασθαι δεῖ ποιεῖν, ἐκεῖνον δεῖ
Αριστοτέλης. Πολιτικά. Bekker page 1259a, line 30
εἴπομεν, καθόλου τὸ τοιοῦτον χρηματιστικόν, ἐάν τις δύνηται

μονοπωλίαν αὑτῷ κατασκευάζειν. διὸ καὶ τῶν πόλεων ἔνιαι
τοῦτον ποιοῦνται τὸν πόρον, ὅταν ἀπορῶσι χρημάτων· μονο-
πωλίαν γὰρ τῶν ὠνίων ποιοῦσιν. ἐν Σικελίᾳ δέ τις τεθέντος
παρ' αὐτῷ νομίσματος συνεπρίατο πάντα τὸν σίδηρον ἐκ
τῶν σιδηρείων, μετὰ δὲ ταῦτα ὡς ἀφίκοντο ἐκ τῶν ἐμ-
πορίων οἱ ἔμποροι, ἐπώλει μόνος, οὐ πολλὴν ποιήσας ὑπερ-
βολὴν τῆς τιμῆς· ἀλλ' ὅμως ἐπὶ τοῖς πεντήκοντα ταλάντοις
ἐπέλαβεν ἑκατόν. τοῦτο μὲν οὖν Διονύσιος αἰσθόμενος τὰ
μὲν χρήματα ἐκέλευσεν ἐκκομίσασθαι, μὴ μέντοι γε ἔτι
μένειν ἐν Συρακούσαις, ὡς πόρους εὑρίσκοντα τοῖς αὐτοῦ
πράγμασιν ἀσυμφόρους· τὸ μέντοι ὅραμα Θάλεω καὶ τοῦτο
ταὐτόν ἐστιν· ἀμφότεροι γὰρ ἑαυτοῖς ἐτέχνασαν γενέσθαι
μονοπωλίαν. χρήσιμον δὲ γνωρίζειν ταῦτα καὶ τοῖς πολι-
τικοῖς. πολλαῖς γὰρ πόλεσι δεῖ χρηματισμοῦ καὶ τοιούτων
πόρων, ὥσπερ οἰκίᾳ, μᾶλλον δέ· διόπερ τινὲς καὶ πολι-
τεύονται τῶν πολιτευομένων ταῦτα μόνον.
Ἐπεὶ δὲ τρία μέρη τῆς οἰκονομικῆς ἦν, ἓν μὲν δε-
σποτική, περὶ ἧς εἴρηται πρότερον, ἓν δὲ πατρική, τρίτον δὲ
γαμική (καὶ γὰρ γυναικὸς ἄρχει καὶ τέκνων, ὡς ἐλευθέ-
ρων μὲν ἀμφοῖν, οὐ τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον τῆς ἀρχῆς, ἀλλὰ
Αριστοτέλης. Πολιτικά. Bekker page 1286b, line 40
βιάζεσθαι τοὺς μὴ βουλομένους πειθαρχεῖν, ἢ πῶς ἐνδέχεται

τὴν ἀρχὴν διοικεῖν; εἰ γὰρ καὶ κατὰ νόμον εἴη κύριος, μη-
δὲν πράττων κατὰ τὴν αὑτοῦ βούλησιν παρὰ τὸν νόμον, ὅμως
ἀναγκαῖον ὑπάρχειν αὐτῷ δύναμιν ᾗ φυλάξει τοὺς νόμους.
τάχα μὲν οὖν τὰ περὶ τὸν βασιλέα τὸν τοιοῦτον οὐ χαλεπὸν
διορίσαι· δεῖ γὰρ αὐτὸν μὲν ἔχειν ἰσχύν, εἶναι δὲ τοσαύτην τὴν
437
ἰσχὺν ὥστε ἑκάστου μὲν καὶ ἑνὸς καὶ συμπλειόνων κρείττω τοῦ
δὲ πλήθους ἥττω καθεστάναι, καθάπερ οἵ τ' ἀρχαῖοι τὰς φυλακὰς
ἐδίδοσαν, ὅτε καθισταῖέν τινα τῆς πόλεως ὃν ἐκάλουν αἰσυμνή-
την ἢ τύραννον, καὶ Διονυσίῳ τις, ὅτ' ᾔτει τοὺς φύλακας, συν-
εβούλευε τοῖς Συρακουσίοις διδόναι τοσούτους τοὺς φύλακας.
Περὶ δὲ τοῦ βασιλέως τοῦ κατὰ τὴν αὑτοῦ βούλησιν
πάντα πράττοντος ὅ τε λόγος ἐφέστηκε νῦν καὶ ποιητέον τὴν
σκέψιν. ὁ μὲν γὰρ κατὰ νόμον λεγόμενος βασιλεὺς οὐκ ἔστιν
εἶδος, καθάπερ εἴπομεν, πολιτείας (ἐν πάσαις γὰρ ὑπ-
άρχειν ἐνδέχεται στρατηγίαν ἀίδιον, οἷον ἐν δημοκρατίᾳ καὶ
ἀριστοκρατίᾳ, καὶ πολλοὶ ποιοῦσιν ἕνα κύριον τῆς διοικήσεως·
τοιαύτη γὰρ ἀρχή τις ἔστι καὶ περὶ Ἐπίδαμνον, καὶ περὶ
Ὀποῦντα δὲ κατά τι μέρος ἔλαττον)· περὶ δὲ τῆς παμβασι-
λείας καλουμένης (αὕτη δ' ἐστὶ καθ' ἣν ἄρχει πάντα κατὰ
τὴν ἑαυτοῦ βούλησιν ὁ βασιλεύς) δοκεῖ [δέ] τισιν οὐδὲ κατὰ
τες μὴ δῶσι δίκην, καὶ οἱ μέλλοντες ἀδικεῖσθαι, βουλόμε-

νοι φθάσαι πρὶν ἀδικηθῆναι, ὥσπερ ἐν Ῥόδῳ συνέστησαν
οἱ γνώριμοι ἐπὶ τὸν δῆμον διὰ τὰς ἐπιφερομένας δίκας.
– διὰ καταφρόνησιν δὲ καὶ στασιάζουσι καὶ ἐπιτίθενται, οἷον
ἔν τε ταῖς ὀλιγαρχίαις, ὅταν πλείους ὦσιν οἱ μὴ μετέχον-
τες τῆς πολιτείας (κρείττους γὰρ οἴονται εἶναι), καὶ ἐν ταῖς
δημοκρατίαις οἱ εὔποροι καταφρονήσαντες τῆς ἀταξίας καὶ
ἀναρχίας, οἷον καὶ ἐν Θήβαις μετὰ τὴν ἐν Οἰνοφύτοις
μάχην κακῶς πολιτευομένων ἡ δημοκρατία διεφθάρη, καὶ
ἡ Μεγαρέων δι' ἀταξίαν καὶ ἀναρχίαν ἡττηθέντων, καὶ ἐν
Συρακούσαις πρὸ τῆς Γέλωνος τυραννίδος, καὶ ἐν Ῥόδῳ ὁ
δῆμος πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως.
γίνονται δὲ καὶ δι' αὔξησιν
τὴν παρὰ τὸ ἀνάλογον μεταβολαὶ τῶν πολιτειῶν. ὥσπερ
γὰρ σῶμα ἐκ μερῶν σύγκειται καὶ δεῖ αὐξάνεσθαι ἀνά-
λογον ἵνα μένῃ ἡ συμμετρία, εἰ δὲ μή, φθείρεται, ὅταν ὁ
μὲν ποὺς τεττάρων πηχῶν ᾖ τὸ δ' ἄλλο σῶμα δυοῖν σπι-
θαμαῖν, ἐνίοτε δὲ κἂν εἰς ἄλλου ζῴου μεταβάλοι μορφήν,
εἰ μὴ μόνον κατὰ τὸ ποσὸν ἀλλὰ καὶ κατὰ τὸ ποιὸν
αὐξάνοιτο παρὰ τὸ ἀνάλογον, οὕτω καὶ πόλις σύγκειται
ἐκ μερῶν, ὧν πολλάκις λανθάνει τι αὐξανόμενον, οἷον τὸ
συνοίκους ἐδέξαντο ἢ ἐποίκους, οἱ πλεῖστοι διεστασίασαν· οἷον

Τροιζηνίοις Ἀχαιοὶ συνῴκησαν Σύβαριν, εἶτα πλείους οἱ
Ἀχαιοὶ γενόμενοι ἐξέβαλον τοὺς Τροιζηνίους, ὅθεν τὸ ἄγος
συνέβη τοῖς Συβαρίταις· καὶ ἐν Θουρίοις Συβαρῖται τοῖς
συνοικήσασιν (πλεονεκτεῖν γὰρ ἀξιοῦντες ὡς σφετέρας τῆς
χώρας ἐξέπεσον)· καὶ Βυζαντίοις οἱ ἔποικοι ἐπιβουλεύοντες
438
φωραθέντες ἐξέπεσον διὰ μάχης· καὶ Ἀντισσαῖοι τοὺς Χίων

φυγάδας εἰσδεξάμενοι διὰ μάχης ἐξέβαλον· Ζαγκλαῖοι
δὲ Σαμίους ὑποδεξάμενοι ἐξέπεσον αὐτοί· καὶ Ἀπολ-
λωνιᾶται οἱ ἐν τῷ Εὐξείνῳ πόντῳ ἐποίκους ἐπαγαγόμενοι
ἐστασίασαν· καὶ Συρακούσιοι μετὰ τὰ τυραννικὰ τοὺς ξένους
καὶ τοὺς μισθοφόρους πολίτας ποιησάμενοι ἐστασίασαν καὶ
εἰς μάχην ἦλθον· καὶ Ἀμφιπολῖται δεξάμενοι Χαλκιδέων
ἐποίκους ἐξέπεσον ὑπὸ τούτων οἱ πλεῖστοι αὐτῶν. στασιάζουσι
δ' ἐν μὲν ταῖς ὀλιγαρχίαις οἱ πολλοὶ ὡς ἀδικούμενοι, ὅτι
οὐ μετέχουσι τῶν ἴσων, καθάπερ εἴρηται πρότερον, ἴσοι ὄντες,
ἐν δὲ ταῖς δημοκρατίαις οἱ γνώριμοι, ὅτι μετέχουσι τῶν
ἴσων οὐκ ἴσοι ὄντες. στασιάζουσι δὲ ἐνίοτε αἱ πόλεις καὶ διὰ
τοὺς τόπους, ὅταν μὴ εὐφυῶς ἔχῃ ἡ χώρα πρὸς τὸ μίαν
εἶναι πόλιν, οἷον ἐν Κλαζομεναῖς οἱ ἐπὶ Χυτῷ πρὸς τοὺς
ἐν νήσῳ, καὶ Κολοφώνιοι καὶ Νοτιεῖς· καὶ Ἀθήνησιν οὐχ
ἐν νήσῳ, καὶ Κολοφώνιοι καὶ Νοτιεῖς· καὶ Ἀθήνησιν οὐχ

ὁμοίως εἰσὶν ἀλλὰ μᾶλλον δημοτικοὶ οἱ τὸν Πειραιᾶ οἰκοῦν-
τες τῶν τὸ ἄστυ. ὥσπερ γὰρ ἐν τοῖς πολέμοις αἱ δια-
βάσεις τῶν ὀχετῶν, καὶ τῶν πάνυ σμικρῶν, διασπῶσι τὰς
φάλαγγας, οὕτως ἔοικε πᾶσα διαφορὰ ποιεῖν διάστασιν.
μεγίστη μὲν οὖν ἴσως διάστασις ἀρετὴ καὶ μοχθηρία, εἶτα
πλοῦτος καὶ πενία, καὶ οὕτως δὴ ἑτέρα ἑτέρας μᾶλλον, ὧν
μία καὶ ἡ εἰρημένη ἐστί. Γίγνονται μὲν οὖν αἱ στάσεις
οὐ περὶ μικρῶν ἀλλ' ἐκ μικρῶν, στασιάζουσι δὲ περὶ μεγά-
λων. μάλιστα δὲ καὶ αἱ μικραὶ ἰσχύουσιν, ὅταν ἐν τοῖς κυρίοις
γένωνται, οἷον συνέβη καὶ ἐν Συρακούσαις ἐν τοῖς ἀρχαίοις
χρόνοις. μετέβαλε γὰρ ἡ πολιτεία ἐκ δύο νεανίσκων στασι-
ασάντων τῶνἐν ταῖς ἀρχαῖς ὄντων, περὶ ἐρωτικὴν αἰτίαν.
θατέρου γὰρ ἀποδημοῦντος ἑταῖρος ὤν τις τὸν ἐρώμενον αὐτοῦ
ὑπεποιήσατο, πάλιν δ' ἐκεῖνος τούτῳ χαλεπήνας τὴν γυ-
ναῖκα αὐτοῦ ἀνέπεισεν ὡς αὑτὸν ἐλθεῖν· ὅθεν προσλαμβά-
νοντες τοὺς ἐν τῷ πολιτεύματι διεστασίασαν πάντας. διόπερ
ἀρχομένων εὐλαβεῖσθαι δεῖ τῶν τοιούτων, καὶ διαλύειν τὰς
τῶν ἡγεμόνων καὶ δυναμένων στάσεις· ἐν ἀρχῇ γὰρ γίνε-
ται τὸ ἁμάρτημα, ἡ δ' ἀρχὴ λέγεται ἥμισυ εἶναι παντός,
ὥστε καὶ τὸ ἐν αὐτῇ μικρὸν ἁμάρτημα ἀνάλογόν ἐστι πρὸς
μεταβάλλουσι δὲ καὶ εἰς ὀλιγαρχίαν καὶ εἰς δῆμον καὶ εἰς πολιτείαν ἐκ τοῦ
εὐδοκιμῆσαί τι ἢ αὐξηθῆναι ἢ ἀρχεῖον ἢ μόριον τῆς πό-
λεως, οἷον ἡ ἐν Ἀρείῳ πάγῳ βουλὴ εὐδοκιμήσασα ἐν τοῖς
Μηδικοῖς ἔδοξε συντονωτέραν ποιῆσαι τὴν πολιτείαν, καὶ
πάλιν ὁ ναυτικὸς ὄχλος γενόμενος αἴτιος τῆς περὶ Σαλα-
439
μῖνα νίκης καὶ διὰ ταύτης τῆς ἡγεμονίας διὰ τὴν κατὰ
θάλατταν δύναμιν τὴν δημοκρατίαν ἰσχυροτέραν ἐποίησεν,
καὶ ἐν Ἄργει οἱ γνώριμοι εὐδοκιμήσαντες περὶ τὴν ἐν
Μαντινείᾳ μάχην τὴν πρὸς Λακεδαιμονίους ἐπεχείρησαν
καταλύειν τὸν δῆμον, καὶ ἐν Συρακούσαις ὁ δῆμος αἴτιος
γενόμενος τῆς νίκης τοῦ πολέμου τοῦ πρὸς Ἀθηναίους ἐκ πολι-
τείας εἰς δημοκρατίαν μετέβαλεν, καὶ ἐν Χαλκίδι Φόξον
τὸν τύραννον μετὰ τῶν γνωρίμων ὁ δῆμος ἀνελὼν εὐθὺς
εἴχετο τῆς πολιτείας, καὶ ἐν Ἀμβρακίᾳ πάλιν ὡσαύτως
Περίανδρον συνεκβαλὼν τοῖς ἐπιθεμένοις ὁ δῆμος τὸν τύ-
ραννον εἰς ἑαυτὸν περιέστησε τὴν πολιτείαν. καὶ ὅλως δὴ
δεῖ τοῦτο μὴ λανθάνειν, ὡς οἱ δυνάμεως αἴτιοι γενόμενοι,
καὶ ἰδιῶται καὶ ἀρχαὶ καὶ φυλαὶ καὶ ὅλως μέρος καὶ πλῆθος
ὁποιονοῦν, στάσιν κινοῦσιν· ἢ γὰρ οἱ τούτοις φθονοῦντες
τιμωμένοις ἄρχουσι τῆς στάσεως, ἢ οὗτοι διὰ τὴν ὑπεροχὴν
δ' οἱ ὁπλῖται ἢ ὁ δῆμος, ὅπερ ἐν Ἀβύδῳ συνέβαινεν, καὶ

ὅπου τὰ δικαστήρια μὴ ἐκ τοῦ πολιτεύματός ἐστι – δημαγω-
γοῦντες γὰρ πρὸς τὰς κρίσεις μεταβάλλουσι τὴν πολιτείαν,
ὅπερ καὶ ἐν Ἡρακλείᾳ ἐγένετο τῇ ἐν τῷ Πόντῳ – ἔτι δ'
ὅταν ἔνιοι εἰς ἐλάττους ἕλκωσι τὴν ὀλιγαρχίαν· οἱ γὰρ τὸ
ἴσον ζητοῦντες ἀναγκάζονται βοηθὸν ἐπαγαγέσθαι τὸν δῆ-
μον). γίνονται δὲ μεταβολαὶ τῆς ὀλιγαρχίας καὶ ὅταν
ἀναλώσωσι τὰ ἴδια ζῶντες ἀσελγῶς· καὶ γὰρ οἱ τοιοῦτοι
καινοτομεῖν ζητοῦσι, καὶ ἢ τυραννίδι ἐπιτίθενται αὐτοὶ ἢ
κατασκευάζουσιν ἕτερον (ὥσπερ Ἱππαρῖνος Διονύσιον ἐν Συ-
ρακούσαις, καὶ ἐν Ἀμφιπόλει ᾧ ὄνομα ἦν Κλεότιμος τοὺς
ἐποίκους τοὺς Χαλκιδέων ἤγαγε, καὶ ἐλθόντων διεστασίασεν
αὐτοὺς πρὸς τοὺς εὐπόρους, καὶ ἐν Αἰγίνῃ ὁ τὴν πρᾶξιν τὴν
πρὸς Χάρητα πράξας ἐνεχείρησε μεταβαλεῖν τὴν πολιτείαν
διὰ τοιαύτην αἰτίαν)· ὁτὲ μὲν οὖν εὐθὺς ἐπιχειροῦσί τι κινεῖν,
ὁτὲ δὲ κλέπτουσι τὰ κοινά, ὅθεν στασιάζουσιν ἢ οὗτοι πρὸς
αὑτοὺς ἢ οἱ πρὸς τούτους μαχόμενοι κλέπτοντας, ὅπερ ἐν
Ἀπολλωνίᾳ συνέβη τῇ ἐν τῷ Πόντῳ. ὁμονοοῦσα δὲ ὀλιγαρ-
χία οὐκ εὐδιάφθορος ἐξ αὑτῆς. σημεῖον δὲ ἡ ἐν Φαρσά-
λῳ πολιτεία· ἐκεῖνοι γὰρ ὀλίγοι ὄντες πολλῶν κύριοί εἰσι
διὰ τὸ χρῆσθαι σφίσιν αὐτοῖς καλῶς.
ὀρεγομένων, αἱ δὲ ἐκ τῶν αἱρετῶν ἐπὶ τὰς κυρίας ἀρχάς

(τὸ γὰρ ἀρχαῖον οἱ δῆμοι καθίστασαν πολυχρονίους τὰς
δημιουργίας καὶ τὰς θεωρίας), αἱ δ' ἐκ τῶν ὀλιγαρχιῶν,
αἱρουμένων ἕνα τινὰ κύριον ἐπὶ τὰς μεγίστας ἀρχάς. πᾶσι
γὰρ ὑπῆρχε τοῖς τρόποις τούτοις τὸ κατεργάζεσθαι ῥᾳδίως,
440
εἰ μόνον βουληθεῖεν, διὰ τὸ δύναμιν προϋπάρχειν τοῖς μὲν

βασιλικῆς ἀρχῆς τοῖς δὲ τὴν τῆς τιμῆς· οἷον Φείδων μὲν
περὶ Ἄργος καὶ ἕτεροι τύραννοι κατέστησαν βασιλείας
ὑπαρχούσης, οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν
τιμῶν, Παναίτιος δ' ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ
καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις
καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δημαγωγίας. καθάπερ οὖν
εἴπομεν, ἡ βασιλεία τέτακται κατὰ τὴν ἀριστοκρατίαν.
κατ' ἀξίαν γάρ ἐστιν, ἢ κατ' ἰδίαν ἀρετὴν ἢ κατὰ γένος,
ἢ κατ' εὐεργεσίας, ἢ κατὰ ταῦτά τε καὶ δύναμιν. ἅπαν-
τες γὰρ εὐεργετήσαντες ἢ δυνάμενοι τὰς πόλεις ἢ τὰ ἔθνη
εὐεργετεῖν ἐτύγχανον τῆς τιμῆς ταύτης, οἱ μὲν κατὰ πόλε-
μον κωλύσαντες δουλεύειν, ὥσπερ Κόδρος, οἱ δ' ἐλευθε-
ρώσαντες, ὥσπερ Κῦρος, ἢ κτίσαντες ἢ κτησάμενοι χώραν,
ὥσπερ οἱ Λακεδαιμονίων βασιλεῖς καὶ Μακεδόνων καὶ
Μολοττῶν. βούλεται δ' ὁ βασιλεὺς εἶναι φύλαξ, ὅπως οἱ
φθείρεται δὲ τυραννὶς ἕνα

μὲν τρόπον, ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων ἑκάστη πολιτειῶν, ἔξω-
θεν, ἐὰν ἐναντία τις ᾖ πολιτεία κρείττων (τὸ μὲν γὰρ
βούλεσθαι δῆλον ὡς ὑπάρξει διὰ τὴν ἐναντιότητα τῆς
προαιρέσεως· ἃ δὲ βούλονται, δυνάμενοι πράττουσι πάντες),
ἐναντίαι δ' αἱ πολιτεῖαι, δῆμος μὲν τυραννίδι καθ' Ἡσίο-
δον ὡς κεραμεὺς κεραμεῖ (καὶ γὰρ ἡ δημοκρατία ἡ τελευ-
ταία τυραννίς ἐστιν), βασιλεία δὲ καὶ ἀριστοκρατία διὰ
τὴν ἐναντιότητα τῆς πολιτείας (διὸ Λακεδαιμόνιοι πλείστας
κατέλυσαν τυραννίδας καὶ Συρακούσιοι κατὰ τὸν χρόνον ὃν
ἐπολιτεύοντο καλῶς)· ἕνα δ' ἐξ αὑτῆς, ὅταν οἱ μετέχοντες
στασιάζωσιν, ὥσπερ ἡ τῶν περὶ Γέλωνα καὶ νῦν ἡ τῶν
περὶ Διονύσιον, ἡ μὲν Γέλωνος Θρασυβούλου τοῦ Ἱέρωνος
ἀδελφοῦ τὸν υἱὸν τοῦ Γέλωνος δημαγωγοῦντος καὶ πρὸς ἡδο-
νὰς ὁρμῶντος, ἵν' αὐτὸς ἄρχῃ, τῶν δὲ οἰκείων συστάντων,
ἵνα μὴ τυραννὶς ὅλως καταλυθῇ ἀλλὰ Θρασύβουλος – οἱ
δὲ συστάντες αὐτῶν, ὡς καιρὸν ἔχοντες, ἐξέβαλον ἅπαντας
αὐτούς· Διονύσιον δὲ Δίων στρατεύσας, κηδεστὴς ὢν καὶ
προσλαβὼν τὸν δῆμον, ἐκεῖνον ἐκβαλὼν διεφθάρη. δύο δὲ
οὐσῶν αἰτιῶν δι' ἃς μάλιστ' ἐπιτίθενται ταῖς τυραννίσι,
καὶ μήτε σχολὰς μήτε ἄλλους συλλόγους ἐπιτρέπειν γίγνε-

σθαι σχολαστικούς, καὶ πάντα ποιεῖν ἐξ ὧν ὅτι μάλιστα
ἀγνῶτες ἀλλήλοις ἔσονται πάντες (ἡ γὰρ γνῶσις πίστιν
ποιεῖ μᾶλλον πρὸς ἀλλήλους)· καὶ τὸ τοὺς ἐπιδημοῦντας αἰεὶ
φανεροὺς εἶναι καὶ διατρίβειν περὶ θύρας (οὕτω γὰρ ἂν
ἥκιστα λανθάνοιεν τί πράττουσι, καὶ φρονεῖν ἂν ἐθίζοιντο
441
μικρὸν αἰεὶ δουλεύοντες)· καὶ τἆλλα ὅσα τοιαῦτα Περσικὰ

καὶ βάρβαρα τυραννικά ἐστιν (πάντα γὰρ ταὐτὸν δύναται)·
καὶ τὸ μὴ λανθάνειν πειρᾶσθαι ὅσα τυγχάνει τις λέγων
ἢ πράττων τῶν ἀρχομένων, ἀλλ' εἶναι κατασκόπους, οἷον
περὶ Συρακούσας αἱ ποταγωγίδες καλούμεναι, καὶ οὓς
ὠτακουστὰς ἐξέπεμπεν Ἱέρων, ὅπου τις εἴη συνουσία καὶ σύλ-
λογος (παρρησιάζονταί τε γὰρ ἧττον, φοβούμενοι τοὺς τοι-
ούτους, κἂν παρρησιάζωνται, λανθάνουσιν ἧττον)· καὶ τὸ δια-
βάλλειν ἀλλήλοις καὶ συγκρούειν καὶ φίλους φίλοις καὶ
τὸν δῆμον τοῖς γνωρίμοις καὶ τοὺς πλουσίους ἑαυτοῖς. καὶ τὸ
πένητας ποιεῖν τοὺς ἀρχομένους τυραννικόν, ὅπως ἥ τε φυ-
λακὴ τρέφηται καὶ πρὸς τῷ καθ' ἡμέραν ὄντες ἄσχολοι
ὦσιν ἐπιβουλεύειν. παράδειγμα δὲ τούτου αἵ τε πυραμίδες
αἱ περὶ Αἴγυπτον καὶ τὰ ἀναθήματα τῶν Κυψελιδῶν
καὶ τοῦ Ὀλυμπίου ἡ οἰκοδόμησις ὑπὸ τῶν Πεισιστρατιδῶν,
ούτους, κἂν παρρησιάζωνται, λανθάνουσιν ἧττον)· καὶ τὸ δια-

βάλλειν ἀλλήλοις καὶ συγκρούειν καὶ φίλους φίλοις καὶ
τὸν δῆμον τοῖς γνωρίμοις καὶ τοὺς πλουσίους ἑαυτοῖς. καὶ τὸ
πένητας ποιεῖν τοὺς ἀρχομένους τυραννικόν, ὅπως ἥ τε φυ-
λακὴ τρέφηται καὶ πρὸς τῷ καθ' ἡμέραν ὄντες ἄσχολοι
ὦσιν ἐπιβουλεύειν. παράδειγμα δὲ τούτου αἵ τε πυραμίδες
αἱ περὶ Αἴγυπτον καὶ τὰ ἀναθήματα τῶν Κυψελιδῶν
καὶ τοῦ Ὀλυμπίου ἡ οἰκοδόμησις ὑπὸ τῶν Πεισιστρατιδῶν,
καὶ τῶν περὶ Σάμον ἔργων τὰ Πολυκράτεια (πάντα γὰρ ταῦτα
δύναται ταὐτόν, ἀσχολίαν καὶ πενίαν τῶν ἀρχομένων)· καὶ
ἡ εἰσφορὰ τῶν τελῶν, οἷον ἐν Συρακούσαις (ἐν πέντε γὰρ
ἔτεσιν ἐπὶ Διονυσίου τὴν οὐσίαν ἅπασαν εἰσενηνοχέναι συν-
έβαινεν). ἔστι δὲ καὶ πολεμοποιὸς ὁ τύραννος, ὅπως δὴ ἄσχολοί
τε ὦσι καὶ ἡγεμόνος ἐν χρείᾳ διατελῶσιν ὄντες. καὶ ἡ
μὲν βασιλεία σῴζεται διὰ τῶν φίλων, τυραννικὸν δὲ τὸ
μάλιστ' ἀπιστεῖν τοῖς φίλοις, ὡς βουλομένων μὲν πάντων,
δυναμένων δὲ μάλιστα τούτων.
νησεν ἔτη τριάκοντα, Περίανδρος δὲ τετταράκοντα καὶ

ἥμισυ, Ψαμμίτιχος δ' ὁ Γόργου τρία ἔτη. τὰ δ' αἴτια
ταὐτὰ καὶ ταύτης· ὁ μὲν γὰρ Κύψελος δημαγωγὸς ἦν
καὶ κατὰ τὴν ἀρχὴν διετέλεσεν ἀδορυφόρητος, Περίανδρος
δ' ἐγένετο μὲν τυραννικός, ἀλλὰ πολεμικός. τρίτη δ' ἡ
τῶν Πεισιστρατιδῶν Ἀθήνησιν. οὐκ ἐγένετο δὲ συνεχής· δὶς
γὰρ ἔφυγε Πεισίστρατος τυραννῶν· ὥστ' ἐν ἔτεσι τριάκοντα
καὶ τρισὶν ἑπτακαίδεκα ἔτη τούτων ἐτυράννησεν, ὀκτωκαί-
δεκα δὲ οἱ παῖδες, ὥστε τὰ πάντα ἐγένετο ἔτη τριάκοντα
καὶ πέντε. τῶν δὲ λοιπῶν ἡ περὶ Ἱέρωνα καὶ Γέλωνα περὶ
442
Συρακούσας. ἔτη δ' οὐδ' αὕτη πολλὰ διέμεινεν, ἀλλὰ τὰ

σύμπαντα δυεῖν δέοντα εἴκοσι· Γέλων μὲν γὰρ ἑπτὰ τυραν-
νήσας τῷ ὀγδόῳ τὸν βίον ἐτελεύτησεν, δέκα δ' Ἱέρων,
Θρασύβουλος δὲ τῷ ἑνδεκάτῳ μηνὶ ἐξέπεσεν. αἱ δὲ πολλαὶ
τῶν τυραννίδων ὀλιγοχρόνιαι πᾶσαι γεγόνασι παντελῶς.
τὰ μὲν οὖν περὶ τὰς πολιτείας καὶ τὰ περὶ τὰς μο-
ναρχίας, ἐξ ὧν τε φθείρονται καὶ πάλιν σῴζονται, σχεδὸν
εἴρηται περὶ πάντων. ἐν δὲ τῇ Πολιτείᾳ λέγεται μὲν περὶ
τῶν μεταβολῶν ὑπὸ τοῦ Σωκράτους, οὐ μέντοι λέγεται κα-
λῶς. τῆς τε γὰρ ἀρίστης πολιτείας καὶ πρώτης οὔσης οὐ
λέγει τὴν μεταβολὴν ἰδίως. φησὶ γὰρ αἴτιον εἶναι τὸ μὴ
ἐκ δημοκρατίας. καίτοι καὶ ἀνάπαλιν μεταβάλλουσιν, οἷον

ἐκ δήμου εἰς ὀλιγαρχίαν, καὶ μᾶλλον ἢ εἰς μοναρχίαν.
ἔτι δὲ τυραννίδος οὐ λέγει οὔτ' εἰ ἔσται μεταβολὴ οὔτ',
εἰ [μὴ] ἔσται, διὰ τίν' αἰτίαν καὶ εἰς ποίαν πολιτείαν, τούτου
δ' αἴτιον ὅτι οὐ ῥᾳδίως ἂν εἶχε λέγειν· ἀόριστον γάρ,
ἐπεὶ κατ' ἐκεῖνον δεῖ εἰς τὴν πρώτην καὶ τὴν ἀρίστην· οὕτω
γὰρ ἂν ἐγίγνετο συνεχὲς καὶ κύκλος. ἀλλὰ μεταβάλλει καὶ
εἰς τυραννίδα τυραννίς, ὥσπερ ἡ Σικυῶνος ἐκ τῆς Μύρωνος
εἰς τὴν Κλεισθένους, καὶ εἰς ὀλιγαρχίαν, ὥσπερ ἡ ἐν Χαλ-
κίδι ἡ Ἀντιλέοντος, καὶ εἰς δημοκρατίαν, ὥσπερ ἡ τῶν
Γέλωνος ἐν Συρακούσαις, καὶ εἰς ἀριστοκρατίαν, ὥσπερ ἡ
Χαρίλλου ἐν Λακεδαίμονι, καὶ ἡἐν Καρχηδόνι. καὶ εἰς τυραν-
νίδα μεταβάλλει ἐξ ὀλιγαρχίας, ὥσπερ ἐν Σικελίᾳ
σχεδὸν αἱ πλεῖσται τῶν ἀρχαίων, ἐν Λεοντίνοις εἰς τὴν
Παναιτίου τυραννίδα καὶ ἐν Γέλᾳ εἰς τὴν Κλεάνδρου καὶ ἐν
Ῥηγίῳ εἰς τὴν Ἀναξιλάου καὶ ἐν ἄλλαις πολλαῖς πόλεσιν
ὡσαύτως. ἄτοπον δὲ καὶ τὸ οἴεσθαι εἰς ὀλιγαρχίαν διὰ
τοῦτο μεταβάλλειν ὅτι φιλοχρήματοι καὶ χρηματισταὶ οἱ
ἐν ταῖς ἀρχαῖς, ἀλλ' οὐχ ὅτι οἱ πολὺ ὑπερέχοντες ταῖς
οὐσίαις οὐ δίκαιον οἴονται εἶναι ἴσον μετέχειν τῆς πόλεως
τοὺς κεκτημένους μηθὲν τοῖς κεκτημένοις· ἐν πολλαῖς τε
Αριστοτέλης. Problemata (0086: 036)“Aristotelis opera, vol. 2”, Ed. Bekker, I.

Berlin: Reimer, 1831, Repr. 1960.Bekker page 954a, line 38
φύσει συνέστη κρᾶσις τοιαύτη, εὐθὺς οὗτοι τὰ ἤθη γίνονται

παντοδαποί, ἄλλος κατ' ἄλλην κρᾶσιν· οἷον ὅσοις μὲν
πολλὴ καὶ ψυχρὰ ἐνυπάρχει, νωθροὶ καὶ μωροί, ὅσοις δὲ
λίαν πολλὴ καὶ θερμή, μανικοὶ καὶ εὐφυεῖς καὶ ἐρωτικοὶ
καὶ εὐκίνητοι πρὸς τοὺς θυμοὺς καὶ τὰς ἐπιθυμίας, ἔνιοι δὲ
καὶ λάλοι μᾶλλον. πολλοὶ δὲ καὶ διὰ τὸ ἐγγὺς εἶναι τοῦ
νοεροῦ τόπου τὴν θερμότητα ταύτην νοσήμασιν ἁλίσκονται
μανικοῖς ἢ ἐνθουσιαστικοῖς, ὅθεν Σίβυλλαι καὶ Βάκιδες καὶ οἱ
ἔνθεοι γίνονται πάντες, ὅταν μὴ νοσήματι γένωνται ἀλλὰ
φυσικῇ κράσει. Μαρακὸς δὲ ὁ Συρακούσιος καὶ ἀμείνων ἦν
443
ποιητής, ὅτ' ἐκσταίη. ὅσοις δ' ἂν ἐπανθῇ τὴν ἄγαν θερμό-

τητα πρὸς τὸ μέσον, οὗτοι μελαγχολικοὶ μέν εἰσι, φρονι-
μώτεροι δέ, καὶ ἧττον μὲν ἔκτοποι, πρὸς πολλὰ δὲ διαφέ-
ροντες τῶν ἄλλων, οἱ μὲν πρὸς παιδείαν, οἱ δὲ πρὸς τέ-
χνας, οἱ δὲ πρὸς πολιτείαν. πολλὴν δὲ καὶ εἰς τοὺς κινδύνους
ποιεῖ διαφορὰν ἡ τοιαύτη ἕξις τοῦ ἐνίοτε ἀνωμάλους εἶναι
μὲν τοῖς φόβοις πολλοὺς τῶν ἀνδρῶν. ὡς γὰρ ἂν τύχωσι
τὸ σῶμα ἔχοντες πρὸς τὴν τοιαύτην κρᾶσιν, διαφέρουσιν
αὐτοὶ αὑτῶν. ἡ δὲ μελαγχολικὴ κρᾶσις, ὥσπερ καὶ ἐν
ταῖς νόσοις ἀνωμάλους ποιεῖ, οὕτω καὶ αὐτὴ ἀνώμαλός ἐστιν·
Αριστοτέλης. Rhetorica (0086: 038)

“Aristotelis ars rhetorica”, Ed. Ross, W.D.
ἐξαγγελτικοὶ δὲ οἵ τε ἠδικημένοι, διὰ τὸ παρατηρεῖν, καὶ οἱ

κακολόγοι· εἴπερ γὰρ καὶ τοὺς μὴ ἁμαρτάνοντας, ἔτι μᾶλλον
τοὺς ἁμαρτάνοντας. καὶ οἷς ἡ διατριβὴ ἐπὶ ταῖς τῶν πέλας
ἁμαρτίαις, οἷον χλευασταῖς καὶ κωμῳδοποιοῖς· κακολόγοι γάρ
πως οὗτοι καὶ ἐξαγγελτικοί. καὶ ἐν οἷς μηδὲν ἀποτετυχή-
κασιν· ὥσπερ γὰρ θαυμαζόμενοι διάκεινται· διὸ καὶ τοὺς
πρῶτον δεηθέντας τι αἰσχύνονται ὡς οὐδέν πω ἠδοξηκότες
ἐν αὐτοῖς· τοιοῦτοι δὲ οἱ ἄρτι βουλόμενοι φίλοι εἶναι (τὰ γὰρ
βέλτιστα τεθέανται· διὸ εὖ ἔχει ἡ τοῦ Εὐριπίδου ἀπόκρισις
πρὸς τοὺς Συρακοσίους), καὶ τῶν πάλαι γνωρίμων οἱ μηδὲν
συνειδότες. αἰσχύνονται δὲ οὐ μόνον αὐτὰ τὰ ῥηθέντα
αἰσχυντηλὰ ἀλλὰ καὶ τὰ σημεῖα, οἷον οὐ μόνον ἀφροδισιά-
ζοντες ἀλλὰ καὶ τὰ σημεῖα αὐτοῦ, καὶ οὐ μόνον ποιοῦντες
τὰ αἰσχρά, ἀλλὰ καὶ λέγοντες. ὁμοίως δὲ οὐ τοὺς εἰρημένους
μόνον αἰσχύνονται, ἀλλὰ καὶ τοὺς δηλώσοντας αὐτοῖς, οἷον
θεράποντας καὶ φίλους τούτων. ὅλως δὲ οὐκ αἰσχύνονται
οὔθ' ὧν πολὺ καταφρονοῦσι τῆς δόξης τοῦ ἀληθεύειν (οὐδεὶς
γὰρ παιδία καὶ θηρία αἰσχύνεται), οὔτε ταὐτὰ τοὺς γνωρίμους
καὶ τοὺς ἀγνῶτας, ἀλλὰ τοὺς μὲν γνωρίμους τὰ πρὸς ἀλήθειαν
δοκοῦντα τοὺς δ' ἄπωθεν τὰ πρὸς τὸν νόμον.
Αριστοτέλης. Fragmenta varia (0086: 051)

“Aristotelis qui ferebantur librorum fragmenta”, Ed. Rose, V.
Leipzig: Teubner, 1886, Repr. 1967.
Category 1, treatise title 11, fragment 71, line 9
τὰ δὲ Περσικὰ βουληθεῖσα διὰ τὸ ἀτελείωτα εἶναι. καθόλου

δέ φησι καὶ τραγῳδίας αὐτὸν γράψαι καὶ πολιτικά.
Diog. L. 8, 51: Ἐμπεδοκλῆς, ὥς φησιν Ἱππόβοτος, Μέ-
τωνος ἦν υἱὸς τοῦ Ἐμπεδοκλέους, Ἀκραγαντῖνος ... λέγει
δὲ καὶ Ἐρατοσθένης ἐν τοῖς Ὀλυμπιονίκαις τὴν πρώτην καὶ
444
ἑβδομηκοστὴν ὀλυμπιάδα νενικηκέναι τὸν τοῦ Μέτωνος πα-

τέρα, μάρτυρι χρώμενος Ἀριστοτέλει. (52) Ἀπολλόδωρος
δ' ὁ γραμματικὸς ἐν τοῖς χρονικοῖς φησὶν ὡς “ἦν Μέτωνος
μὲν υἱός, εἰς δὲ Θουρίους αὐτὸν νεωστὶ παντελῶς ἐκτισμέ-
νους Γλαῦκος ἐλθεῖν φησίν”. εἶθ' ὑποβάς “οἱ δ' ἱστο-
ροῦντες ὡς οἴκοθεν πεφευγὼς εἰς τὰς Συρακούσας μετ'
ἐκείνων ἐπολέμει πρὸς τοὺς Ἀθηναίους, τελέως ἀγνοεῖν μοι
δοκοῦσιν. ἢ γὰρ οὐκέτ' ἦν ἢ παντελῶς ὑπεργεγηρακώς,
ὅπερ οὐ φαίνεται. Ἀριστοτέληςγὰρ αὐτόν, ἔτι τε Ἡρα-
κλείδης, ἑξήκοντα ἐτῶν φησὶ τετελευτηκέναι”. ὁ δὲ πρώτην
καὶ ἑβδομηκοστὴν ὀλυμπιάδα νενικηκὼς κέλητι τούτου πάππος
ἦν ὁμώνυμος, ὥσθ' ἅμα καὶ τὸν χρόνον ὑπὸ τοῦ Ἀπολλο-
δώρου σημαίνεσθαι.
Αριστοτέλης. Fragmenta varia Category 8, treatise title 44, fragment 486, line 6

Γελῴων.
Schol. in Pind. Pyth. 1, 89 καμάτων δ' ἐπίλασιν

παράσχοι: καμάτων φησὶ τῶν συνεχόντων τὸν Ἱέρωνα ἐκ
τοῦ νοσήματος τῆς λιθουρίας. φησὶ γάρ που καὶ Ἀριστο-
τέληςἐν τῇ τῶν Γελῴων πολιτείᾳ Γέλωνα τὸν τοῦ Ἱέρωνος
ἀδελφὸν ὑδέρῳ νοσήματι τὸν βίον τελευτῆσαι, αὐτὸν δὲ τὸν
Ἱέρωνα ἐν τῇ τῶν Συρακουσίων πολιτείᾳ δυσουρίᾳ δυστυχῆσαι.
Plutarchus de Pyth. orac. 19: ἴστε τοίνυν ὅτι Γέλων
μὲν ὑδρωπιῶν, Ἱέρων δὲ λιθιῶν ἐτυράννησεν.

Δελφῶν.
Zenob. proverb. (coll. Milleri 2, 106: Mél. p. 369)

s. τὸ Αἰσώπειον αἷμα: αὕτη λέγεται κατὰ τῶν δυσαποτρίπτοις
ὀνείδεσι περιπεπτωκότων· τοῖς γὰρ Δελφοῖς ἀνελοῦσι τὸν
Αἴσωπον συνέβη τὸ δαιμόνιον χαλεπῆναι, ὡς μέμνηται καὶ
Ἀριστοτέληςἐν τῇ Δελφῶν πολιτείᾳ.
Zenob. (vulg.) 1, 47 (Diog. 1, 46) s. Αἰσώπειον αἷμα:
ἐπὶ τῶν δυσαπονίπτοις ὀνείδεσι καὶ κακοῖς συνεχομένων.
Αριστοτέλης. Fragmenta varia Category 8, treatise title 44, fragment 585-589n, line 1
καὶ οἱ ἵπποι ἐλήφθησαν ὀρχούμενοι, ἀναστησάντων αὐτοὺς

συνήθων μελῶν. Athen. XII p. 523: καὶ οἱ τὴν Σῖριν δὲ κατοικοῦντες,
ἣν πρῶτοι κατέσχον οἱ ἀπὸ Τροίας ἐλθόντες, ὕστερον δ'
445
ὑπὸ Κολοφωνίων ὥς φησι Τίμαιος καὶ Ἀριστοτέλης,

εἰς τρυφὴν ἐξώκειλαν οὐχ ἧσσον Συβαριτῶν. καὶ γὰρ ἰδίως
παρ' αὐτοῖς ἐπεχωρίασε φορεῖν ἀνθινοὺς χιτῶνας, οὓς ἐζών-
νυντο μίτραις πολυτελέσι· καὶ ἐκαλοῦντο διὰ τοῦτο ὑπὸ τῶν
περιοίκων μιτροχίτωνες, ἐπεὶ Ὅμηρος τοὺς ἀζώστους ἀμιτρο-
χίτωνας καλεῖ.

Poll. 6, 16: καί που καὶ (οἶνος) γλυκὺς Πόλλιος.

ἔστι μὲν ἐκ Συρακουσῶν, Πόλλις δ' αὐτὸν ὁ Ἀργεῖος πρῶτος
ἐπεσκεύασεν, ἀφ' οὗ καὶ τοὔνομα, ἢ ἀπὸ τοῦ Συρακοσίων
βασιλέως Πόλλιδος, ὡς Ἀριστοτέληςλέγει.
Athen. epit. I P. 31B ... ἣν (ἄμπελον Βιβλίαν) Πόλλιν
τὸν Ἀργεῖον, ὃς ἐβασίλευσε Συρακοσίων, πρῶτον εἰς Συρα-
κούσας κομίσαι (φασὶν) ἐξ Ἰταλίας. εἴη ἂν οὖν ὁ παρὰ
Σικελιώταις γλυκὺς καλούμενος Πόλλιος ὁ Βίβλινος οἶνος.
Etym. M. p. 197, 32 (Lex. Seg.) s. Βίβλινος οἶνος:
Αριστοτέλης. Fragmenta varia Category 8, treatise title 44, fragment 586, line 2
κούσας κομίσαι (φασὶν) ἐξ Ἰταλίας. εἴη ἂν οὖν ὁ παρὰ

Σικελιώταις γλυκὺς καλούμενος Πόλλιος ὁ Βίβλινος οἶνος.
Etym. M. p. 197, 32 (Lex. Seg.) s. Βίβλινος οἶνος:
... ἀπὸ Βιβλίνης οὕτω καλουμένης Θρᾳκίας ἀμπέλου, ἥτις
διὰ τὸ εὐθαλὴς εἶναι ἐν Ἑλλάδι, μετετέθη καὶ ἐν Σικελίᾳ
ὑπὸ Πόλλιδος τοῦ Συρακουσίου τυράννου· ἔνθεν αὐτήν
τινες καὶ Πόλλιον καλοῦσιν.
Aelianus var. hist. 12, 31: καὶ ἐν Συρακούσαις Πόλ-
λιος· ἐκλήθη δὲ ἀπό τινος ἐγχωρίου βασιλέως.
Phot. s. Καλλικύριοι: οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συ-
ρακούσαις γενόμενοι, πολλοί τινες τὸ πλῆθος. δοῦλοι δ'
ἦσαν οὗτοι τῶν φυγάδων, ὡς Τίμαιος ἐν ϛ· ὅθεν τοὺς
ὑπερβολῇ πολλοὺς καλλικυρίους ἔλεγον. ὠνομάσθησαν δ'
ἀπὸ τοῦ εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ ὄντες, ὡς Ἀρι-
στοτέληςἐν Συρακουσίων πολιτείᾳ, ὅμοιοι τοῖς παρὰ Λα-
κεδαιμονίοις εἵλωσι καὶ παρὰ Θεσσαλοῖς Πενέσταις καὶ παρὰ
Κρησὶ κλαρώταις.
Zenob. prov. 4, 54 (Hesych. s. v.) καλλικυρίων πλεί-
ους: οὕτως ἐν Συρακούσαις ἐκλήθησαν οἱ ἐπεισελθόντες
γεωμόροις Καλλικύριοι. ἔνθεν παροιμιωδῶς ἔλεγον, εἴ ποτε
πλῆθος ἤθελον ἐμφῆναι, ὅτι πλείους ἦσαν τῶν καλλικυρίων.
446
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Καθολική προσωδία. (0087: 001)

“Grammatici Graeci, vol. 3.1”, Ed. Lentz, A.Leipzig: Teubner, 1867, Repr. 1965.
Part+volume 3,1, page 44, line 25
κῆρυξ, Κῆϋξ, κῶδυξἐπὶ τοῦ κωδύου, Νᾶρυξ· ἔστι δὲ πόλις Λο-

κρίδος θηλυκῶς λεγομένη, τινὲς δὲ Ναρύκιον τὴν πόλιν φασίν· λέγεται
καὶ Ναρύκη. βαῖτυξἡ βδέλλα, ἦλυξἡ σκιά, πῶϋγξ. Βέβρυξ, ἔστι
δὲ ἔθνη δύο τὸ μὲν πρὸς τῷ Πόντῳ ἐν τῇ Ἀσίᾳ, τὸ δὲ πρὸς τοῖς
Ἴβηρσιν ἐν τῇ Εὐρώπῃ. περὶ δὲ τοῦ ἐν Ἀσίᾳ διάφοροι γεγόνασι δόξαι,
ὅτι ἀπὸ Βέβρυκος ἢ Βεβρύκης καὶ ἄλλοι ἄλλως. βόμβυξαὐλοῦ τι εἶδος
καὶ ζῷον, ἀφ' οὗ τὰ βομβύκινα ὑφάσματα, κατὰ Λάκωνας δὲ στάμνον
δηλοῖ. Σάμβυξκύριον· ἔστι δὲ καὶ ποταμὸς καὶ ἔθνος. Ἄμπυξκύ-
ριον ὄνομα καὶ κόσμος ἤγουν κεφαλοδέσμιον καὶ τροχός. Ἔρυξὁ ἥρως
ὁ Ἀφροδίτης καὶ Βύτου καὶ ἡ πόλις Σικελίας παρὰ τῷ Ἐρατοσθένει
ἀρσενικῶς. Ἄδρυξ πόλις Συρακουσίων, ἀρσενικῶς λεγομένη «ἔφυγον
εἰς τὸν Ἄδρυκα». Φίλιππος ὁ ἱστορικός φησιν. ἄμβυξ, Γάνυξὁ Γα-
νύκτωρ παρὰ τῷ Ἐρατοσθένει, κάλυξ· θηλυκῶς δὲ λέγεται καὶ σημαίνει
τὸ καλούμενον ῥόδον. ψάλυξ· τινὲς δὲ τὰς ψυχὰς ἐδέξαντο σημαίνειν
τὴν λέξιν, Δίδυμος δέ φησιν τοὺς ἀσθενεῖς σπινθῆρας δηλοῦν τὴν λέξιν·
ἔστι δὲ ἀπὸ τοῦ φεψάλυξ καὶ κατ' ἀφαίρεσιν τῆς πρώτης συλλαβῆς.
ἄντυξ, βλέκυξἡ φλυαρία, ὄρτυξ, ὄρυξ, κόκκυξ, Μόρτυξβασι-
λεὺς Κερκυραίων, φάρυξ. γράφεται δὲ χωρὶς τοῦ γἡ εὐθεῖα καὶ
ἡ γενικὴ δι' ἑνὸς γ«φάρυγος δ' ἐξέσσυτο οἶνος» (Od. ι 373). μαρ-
τυρεῖ δὲ τῇ δι' ἑνὸς γγραφῇ τῆς φάρυγος καὶ τὸ φαρύγεθρον·
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Καθολική προσωδία. Part+volume 3,1, page 53, line 26
δὲ καὶ ἔθνος. ὀκρίβας. τὸ δὲ Βοιβᾶςπερισπᾶται. τὸ δὲ στιβάς

θηλυκὸν καὶ συστελλόμενον ἔχει τὸ α, καὶ τὸ βιβάςμετοχή ἐστιν.
Τὰ εἰς γαςπάντα βαρύνεται, εἰ μὴ ἐπὶ σκώμματος εἴη, ὡς ἔχει
τὸ φαγᾶς, γίγας, μέγαςκαὶ Μέγας, Μίγας, Σάγγας, Ἄλγας,
Βρίγαςκύριον καὶ ἔθνος, Ζύγαςἔθνος Λιβύης «οἵ τινες τὰ ἄνθη
συλλέγοντες μέλι ποιοῦσιν ὥστε μὴ λείπεσθαι τοῦ ὑπὸ τῶν μελισσῶν
γινομένου», ὡς Εὔδοξος ὁ Κνίδιος ἐν ἕκτῳ γῆς περιόδου. Σάλγας
ποταμὸς τῆς Μαυριτανίας, Βησσύγαςποταμὸς τῆς Ἰνδικῆς. Ἀκράγας
πόλις Σικελίας ἀπὸ ποταμοῦ παραρρέοντος. φησὶ γὰρ Δοῦρις ὅτι αἱ
πλεῖσται τῶν Σικελῶν πόλεων ἐκ τῶν ποταμῶν ὀνομάζονται, Συρα-
κούσας, Γέλαν, Ἱμέραν, Σελινοῦντα καὶ Φοινικοῦντα καὶ Ἐρύκην καὶ
Καμικόν Ἁλικύας τε καὶ Θέρμον καὶ Καμάριναν, ὡς καὶ ἐν Ἰταλίᾳ. οἱ
δὲ ἀπὸ Ἀκράγαντος τοῦ Διὸς καὶ Ἀστερόπης τῆς Ὠκεανοῦ. ἔστι καὶ
Θρᾴκης καὶ Εὐβοίας καὶ Κύπρου καὶ Αἰτωλίας. Πολύβιος δὲ τὸν ποτα-
μὸν καὶ τὴν πόλιν ἀπὸ τῆς χώρας ὠνομάσθαι Ἀκράγης διὰ τὸ εὔγεων.
Σατύργας. Στροάγας. τὸ μέντοι φυγάςὀξύνεται οὐκ ἔχον τὸ α
ἐκτεταμένον. σεσημείωται τὸ ἀτταγᾶςπερισπώμενον, ὅπερ καὶ ἀττα-
γήν λέγεται, καὶ τὸ Αἰγᾶςκαὶ τὸ Ἀργᾶς.
447
φώνου ἄρχοιτο, βαρύνεται μὴ ὄντα ἐθνικά, εἰ δὲ ἀπὸ φωνήεντος, ὀξύ-

νεται μὴ ὄντα ὑποκοριστικά. βαρύνεται δὲ ταῦτα τράμπις· ἔστι δὲ
βαρβαρικὴ ναῦς. σάλπις, ὄλπιςὑποκοριστικόν, κάλπις, θέσπις–
τὸ δὲ Θεσπίςἐθνικόν – πόρπις. ὀξύνεται δὲ ταῦτα μὴ διὰ φωνή-
εντος κλινόμενα, ἐλπίς, ἀσπίς, ἔστι καὶ πόλις Λιβύης, ὡς Φίλων.
ἔστι καὶ νῆσος πρὸς ταῖς Κυκλάσιν. ἔστι καὶ Μακεδονίας, κτίσμα Φι-
λίππου τοῦ πατρὸς Περσέως τὰς πόλεις ὀνομάσαντος ἀπὸ τῆς αὐτοῦ
πανοπλίας Ἀσπίδα Περικεφαλαίαν. ἔστι καὶ νῆσος πρὸς τῇ Λυκίᾳ.
ἔστι καὶ νῆσος ἄλλη μεταξὺ Λεβέδου καὶ Τέω, σταδίων ὡς δυοῖν, πρὸς
μέν τινων Ἀρκόνησος, πρὸς δέ τινων Ἀσπίς ὀνομαζομένη. ἔστι καὶ νῆ-
σος ἄλλη Ψύρων ἐγγύς. ἔστι καὶ ἄλλη, ὡς Κλέων ὁ Συρακούσιος ἐν
τῷ περὶ λιμένων, ἄδενδρος οὖσα. ἔστι καὶ πέραν Πίσης, ὡς Πανύασις
ἐν Ἡρακλείας ἑνδεκάτῃ. ἐμπίςεἶδος κώνωπος. τὸ δὲ Ἄλπιςβαρύ-
νεται.
Ἔτι τὰ εἰς πιςὑπερδισύλλαβα θέσει μακρᾷ παραληγόμενα βαρύ-
νεται οἷον ἴασπις.
Τὰ εἰς απις πολυσύλλαβα ὀξύνεται, Ἰαπίς χαράδρα Ἀττικὴ εἰς
Μέγαρα ἀπάγουσα ὡς Καλλίμαχος Ἑκάλῃ. Πριαπίς χώρα. τὸ δὲ
Σάραπις νῆσος ἐν Ἰνδικῷ κόλπῳ βαρύνεται.
Τὰ διὰ τοῦ οπιςπολυσύλλαβα μὴ ἔννοιαν ἔχοντα συνθέσεως ὀξύ-
νεται, Κεκροπίςφυλή. ἔστι καὶ χώρα Θρᾴκης· ἔστι καὶ δῆμος Θες
παραποτάμιοςὡς Παρακηφίσιοςκαὶ προσωκεάνιος. Διονύ-

σιος ὁ Ἁλικαρνασσεὺς ἐν τῇ ιθʹ τῆς Ῥωμαϊκῆς ἀρχαιολογίας «Λιβύην
χειρωσάμενος μέχρι καὶ τῶν παρωκεανίων ἐθνῶν». παρηγμένα ἐκ δύο
εἰς ἕν. μίσθιος, ῥύθμιος, φίλιος, ξένιος, δήμιος. Κλυτίοςδὲ
τὸ κύριον παροξύνεται.
Τὰ διὰ τοῦ σιοςκαὶ τιοςπροπαροξύνονται, εἰ μὴ κύρια εἴη καὶ
τριβράχεα, ἀσπάσιος, πρυμνήσιος. ΤαυλάντιοςἸλλυρικὸν ἔθνος.
Εὐφορίων δὲ μετὰ τοῦ νΤαυλαντίνους αὐτούς φησι. θαλάττιος, δι-
πλάσιος, Ταράσιος, ἀμβρόσιος, ἱκέσιος, ἀνάρσιος, Ἐφέσιος.
εὕρηται καὶ Ἐφέσεια διὰ διφθόγγου· οὕτω γὰρ ἐν Ἀλεξάνδρῳ Σοφο-
κλῆς. Συρακόσσιοςδιὰ δύο σσκαὶ διὰ τοῦ ο, δημόσιος, δια-
πρύσιος, διακόσιοι, τριακόσιοι, πεντακόσιοι, Ὑπάτιος,
Εὐστράτιος, Ἀέτιος, Φιλοίτιος, Μενοίτιος, ὑστάτιος, ὁσσά-
τιος, Μελέτιος, Ἀχερόντιος, Ἀθανάσιος, Θριάσιος, Τιθρά-
σιος, Ἀναγυράσιοςἀπὸ Ἀναγυροῦντος δήμου. ἐζήτηται δὲ πῶς
ἔχει τὸ α, ἔδει γὰρ ὡς Ῥαμνούσιος. ἀλλ' ἔοικε τὸ ραἴτιον εἶναι, φι-
ληδοῦν τῇ συντάξει τοῦ α. Ἄσιοςὁ Ζεὺς παρὰ Ἄσον πολίχνιον Κρή-
της. Αὐγάσιοςἔθνος Μασσαγετῶν. Στράβων ἑνδεκάτῃ (p. 513). Βου-
πράσιος. θαυμάσιοςκαὶ Θαυμάσιοςἔθνος Ἀρκαδίας. Θηράσιος,
Θάσιος, Ἰάσιος, Ἰμβράσιος, Καυκάσιος, Κορυφάσιος, Κρα-
βάσιος, Νικάσιοςτὸ ἐθνικὸν καὶ τὸ κύριον. Νυμφάσιος,

448
Ἰαμενός, Σωζομενός, Δεξαμενός, Μεσόλου παῖς, ἀφ' οὗ Δεξα-

μεναί, Τισαμενός· λέγεται δὲ ὁ Ὀρέστης. Κλαυσαμενός. καταλέ-
γεται δὲ ἐν μαλακοῖς. Ἀγχομενός
γενναία,
Βοιωτὶς δ' ἦν ἐξ Ἀγχομενοῦ
Ἀριστοφάνης Ταγηνισταῖς. τὸ Ἰάλμενοςπροπαροξύνεται ὡς παθόν,
ὥσπερ καὶ Ὄρμενος, κλύμενος, ἴκμενος, Ἄρμενος, ἀφ' οὗ Ἀρ-
μενία χώρα.
Τὰ εἰς ηνοςὑπερδισύλλαβα μὴ σύνθετα ὀξύνεται, εἰ μὴ παρώνυμα
εἴη κατὰ τροπὴν γένους θηλυκοῦ εἰς τὴν εἰς οςκατάληξιν γενόμενα
ἢ παρὰ γενικῆς ἀναπεμφθέντα, ἢ παρὰ Συρακουσίοις παράγοιτο καθ'
ὁμοιωματικὴν σημασίαν. ὀξύνονται δὲ ταῦτα· Τυρσηνός, Ἀβυδηνός,
Ἀσσακηνόςἔθνος Ἰνδικόν. Ἀρριανὸς τετάρτῃ τῆς Ἀλεξάνδρου ἀνα-
βάσεως (25, 6) «ᾔει ὡς ἐπὶ τοὺς Ἀσσακηνούς». Ἀταφηνόςἔθνος μέγα
Ἀραβίας, περὶ οὗ Γλαῦκος ἐν δευτέρῳ. Δαχαρηνόςἔθνος Ἀραβίας.
Εὐαληνόςἔθνος Ἀραβίας, περὶ οὗ φησι Γλαῦκος ἐν δευτέρῳ περὶ
Ἀραβίας. Ἰβηνόςὁ καὶ Ἰβαῖος ἔθνος Κελτικῆς. Ἰβηνοὶ δ' εἰσὶ καὶ
Λιβύης, οἳ καὶ Ἰαονῖται λέγονται. Σαμηνόςνομάδων Ἀραβίων ἔθνος.
Σαλμηνόςἔθνος νομαδικόν, ὡς Γλαῦκός φησιν ἐν ... Ἀραβικῆς ἀρ-
χαιολογίας. Σακχηνόςἔθνος Ἀράβιον. Σκυθηνόςἔθνος οὐ πόρρω
τῶν Μακρώνων, ὡς Ξενοφῶν ἐν ἀναβάσεως τετάρτῳ (7, 18).
φῶν τρίτῳ ἀναβάσεως (c. 4, 10). Ὀκρίκολαπόλις Τυρρηνῶν. Διο-

νύσιος ὀκτωκαιδεκάτῳ Ῥωμαϊκῆς ἀρχαιολογίας. Σατίκολαπόλις Ἰταλίας.
Ἀπίολαπόλις Ἰταλίας. Κρόταλλαπόλις Ἰταλίας. Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ.
Μάκαλλαπόλις Ἰταλίας. ἄμαλλα. Βίτελλαπόλις Ἰταλίας. Ἄτελλα
πόλις Ὀπικῶν Ἰταλίας μεταξὺ Καπύης καὶ Νεαπόλεως. Ἔντελλαπόλις
Σικελίας. Ἔφορος ιϛʹ. Στύελλαφρούριον τῆς ἐν Σικελίᾳ Μεγαρίδος.
Φίλιστος τετάρτῳ Σικελικῶν. Φρέγελλαπόλις Ἰταλίας. Σίκελλακώμη
Παλαιστίνης, ὡς Ἰώσηπος (A. I. I 6, 13, 9). θύελλα, δίκελλα, Μύ-
ριλλα, Πράξιλλα, Τελέσιλλα, Κύδιλλα, Κόριλλαπόλις Λατίνων.
Διονύσιος τετάρτῳ Ῥωμαϊκῆς ἀρχαιολογίας. Ἄκριλλαπόλις Σικελίας οὐ
πόρρω Συρακουσῶν. Κορίολλαπόλις Ἰταλίας. Ἄβολλαπόλις Σικελίας.
Ἄχολλαπόλις Λιβύης οὐ πόρρω τῶν Σύρτεων ἄποικος Μελιταίων.
Ἄγυλλαπόλις Τυρρηνίας. Λυκόφρων (v. 1355) «Ἄγυλλαν Αὐσονῖτιν
εἰσεκώμασεν». Ἄνθυλλαἀδελφὴ Μέμνονος, ἀφ' ἧς ἐν τῷ Νείλῳ πόλις
ὁμώνυμος. Ἡρόδοτος δευτέρᾳ (c. 98) «Τουτέων δὲ ἡ μὲν Ἄνθυλλα ἐοῦσα
λογίμη πόλις ἐς ὑποδήματα ἐξαίρετος». Ἴβυλλαπόλις Ταρτησσίας. Ἀρί-
στυλλα, φθίνυλλα. Ἔχετλαπόλις Σικελίας. ταῦτα μὲν οὖν προπαρ-
οξύνονται, παροξύνεται δὲ τὸ Μεσόλαπόλις Μεσσήνης, μία τῶν πέντε
Νικόλαος τετάρτῳ. καὶ Ἱππόλαπόλις ἀρχαία Λακωνική. Παυσανίας
τρίτῳ (c. 25, 9). καὶ Θυέλαπόλις Οἰνωτρίας, ἐν ᾗ μοῖρα Φωκαέων
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Καθολική προσωδία.

449
ἑκκαιδεκάτῳ Ῥωμαϊκῆς ἀρχαιολογίας καὶ πληθυντικῶς καὶ διὰ τοῦ ηκαὶ

δι' ἑνὸς ν«ἀμφότεροι ἀπήντησαν Οὐολουμνίῳ περὶ τοὺς καλουμένους
Ῥαβηνούς». Ὕτενναπόλις Λυκίας. Φίλιννα, Ἤριννα, Κόριννα,
Βίτιννα. Βούκινναπόλις Σικελίας. Πέλινναπόλις Θεσσαλίας ἐν τῇ
Φθιώτιδι. κέκληται ἀπὸ Πελίννου τοῦ Οἰχαλέως. Ὤλινναπόλις πρὸς
τῇ Κασπίᾳ θαλάσσῃ. τὸ δὲ ΚαπίνναΤυρρηνικὴ πόλις παροξύνεται.
λέγεται καὶ πληθυντικῶς. Τόρονναπόλις Σικελίας. Φόρουνναπόλις
Θρᾴκης. Πολύβιος ἐνάτῳ. Δίκτυννα. Ἕρκυννα.
Τὰ εἰς ναὑπερδισύλλαβα φωνήεντι παραληγόμενα προπαροξύ-
νεται, Ἴχαναπολίχνιον τῆς Σικελίας, διὰ τὸ τῇ αὐτοῦ ἁλώσει πολλὰ
προσλιπαρῆσαι τοὺς Συρακοσίους. ἰχανᾶν δὲ τὸ ἐπιθυμεῖν. Κάρανα
πόλις Γαλατίας ὑπὸ Ῥωμαίων συνοικισθεῖσα. Κάρμανανῆσος τῆς
Ἰνδικῆς. Κάρναναπόλις Μιναίων ἔθνους πλησίον Ἐρυθρᾶς θαλάσσης.
Ἄμμαναπόλις Συρίας ἡ ὕστερον Ἀστάρτη. Μάργαναπόλις τῆς Ἰν-
δικῆς. ἔστι καὶ Μαργάναι πληθυντικῶς. τρίαινα, μύραιναεἶδος
θαλασσίου θηρίου. Ζύγαινανῆσος ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ. Μάζαινα
πόλις Παλαιστίνης ἀπὸ Μαζαίνου. Δρύαιναπόλις Κιλικίας κτίσμα
Δρυαίνου ὡς Σκύθαινα, Κηρύκαινα, Δύμαινα. Εὐφορίων «δαίμων
ἀντιάσαιτο φιλοπλοκάμοισι Δυμαίναις».

δειον τόπον πόλιν ἔκτισε καὶ Γάγγραν ὠνόμασεν, ὅτι τοῦτο ἦν ὄνομα
τῇ αἰγί». Ἐρατοσθένης δὲ οὐδετέρως τὰ Γάγγρα φησίν. ἔστι καὶ Ἀρα-
βίας τῆς εὐδαίμονος Γάγγρα. Γάδραπόλις Παλαιστίνης. Πάτραἓν
τῶν τριῶν παρ' Ἕλλησι κοινωνίας εἰδῶν, ὡς Δικαίαρχος. Πάτραι
πόλις Ἀχαΐας ἀπό τινος Πατρέως. ἕδρα. Γέρραπόλις Χαλδαίων.
Ἄγρακαὶ Ἄγραι χωρίον, ἑνικῶς καὶ πληθυντικῶς. ἔστι δὲ τῆς Ἀττι-
κῆς πρὸ τῆς πόλεως, ἐν ᾧ τὰ μικρὰ μυστήρια ἐπιτελεῖται, μίμημα τῶν
περὶ τὸν Διόνυσον, ἐν ᾧ λέγουσι καὶ τὸν Ἡρακλέα μεμυῆσθαι. ἄκρα·
ἔστι καὶ ἌκραἸαπυγίας πόλις κατά τινας Ὑδροῦς λεγομένη. βʹ ἔστι
καὶ ἑτέρα ἐν αὑτῇ ἔχουσα λιμένα Βρεντέσιον. ἔστι δὲ Ἰταλίας. γʹ Σι-
κελίας. ἔστι Συρακοσίων κτίσμα. δʹ Εὐβοίας. ϛʹ Σκυθίας. ζʹ Κύπρου.
ηʹ Ἀκαρνανίας. ἔστι καὶ πέραν Τίγρητος Ἄκρα. Ἀρριανὸς ἑκκαιδεκάτῃ.
Φλέγραπόλις Θρᾴκης, ἣν Εὔδοξος μετὰ ταῦτα Παλλήνην φησὶ κλη-
θῆναι. Σέρραἀκρωτήριον Θρᾴκης, ὃ καὶ Σέρρειον λέγεται, Κάρραι
πόλις Μεσοποταμίας ἀπὸ Καρρᾶ ποταμοῦ Συρίας. ἔστι καὶ πόλις πρὸς
τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ. Σίρραπόλις Θρᾴκης. Θεόπομπος ἐν Φιλιππικῶν
εἰκοστῷ. Σκύδρα Μακεδονικὴ πόλις. ΤάρραΛυδίας πόλις. ἑτέρα
Κρήτης, ἐν ᾗ Ταρραῖος Ἀπόλλων τιμᾶται. ἔστι καὶ ἄλλη πόλις Τάρρα
παρὰ τὸν Καύκασον, Κρητῶν ἄποικος. Ἀχέρραιπόλις μεταξὺ τοῦ
Πάδου καὶ τῶν Ἄλπεων. Ἀντίφραπολίχνιον Ἀλεξανδρείας ἐγγύς.
Γαλάδραιπόλις Μακεδονίας ἐν Πιερίᾳ. Λυκόφρων (v. 1444

450
κοῦσσαινῆσοι περὶ Τυρρηνίαν. Ἰχνοῦσσα· οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ Σαρδὼ

νῆσος διότι ἐοικυῖα ἦν ἀνθρώπου ἴχνει. Λοπαδοῦσσανῆσος κατὰ
Θάψον τῆς Λιβύης, ὡς Ἀρτεμίδωρος ἑβδόμῳ γεωγραφουμένων. Να-
γιδοῦσσανῆσος. Ἑκαταῖος Ἀσίᾳ. Ἀγαθοῦσσα· οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ Τῆ-
λος νῆσος, ὡς Ἰάσων. Φασηλοῦσσαιδύο νῆσοι Λιβύης πλησίον Σίριος
ποταμοῦ. Ἑκαταῖος περιηγήσει Λιβύης. Δελφοῦσσακρήνη τῶν Δελ-
φῶν. Γηθοῦσσαπόλις Λιβύης. Γονοῦσσαπόλις Περραιβίας. Ἐλα-
φοῦσσα· οὕτως Ἕλληνες Βρεττίαν νῆσον ἐν τῷ Ἀδρίᾳ καλοῦσιν.
Αἰγειροῦσσαπόλις Αἰολίδος, ὡς Ἡρόδοτος (I 148). Ἀνητοῦσσα
πόλις Λιβύης. πλὴν τοῦ αἴθουσσα, ὅπερ ἔχει δισσὸν τὸ σἐπὶ τοῦ
προσηγορικοῦ, Ἔμπουσσα καὶ Συράκουσσαι πόλις μεγίστη, ὡς Ἑκα-
ταῖος Εὐρώπῃ, κτίσμα μὲν Ἀρχίου, Κορίνθου δ' ἄποικος, τοῖς ἐν Σικε-
λίᾳ Μεγάροις καὶ Νάξῳ ὁμόχρονος. τὸ δὲ ἡρῷσσαπροπερισπᾶται ἐκ
συναλοιφῆς τοῦ ἡρώϊσσα.
Τὰ εἰς ταδισύλλαβα σπάνια ὄντα βαρύνεται, Γένταπόλις Ἰν-
δικὴ τῆς ἐκτὸς Γάγγου. Γίτταπόλις Παλαιστίνης. Πολύβιος ἑκκαι-
δεκάτῳ.
Τὰ εἰς ταὑπὲρ δύο συλλαβὰς μακροκατάληκτα παροξύνεται,
Ἀρτεμίτανῆσος Τυρρηνικὴ παρὰ τὴν Αἰθάλειαν νῆσον, ὡς Φίλων.
ὡς δὲ Στράβων (16 p. 744) πόλις Παρθυαίων. ὁ δὲ Ἀρτεμίδωρός
φησιν, ὅτι χερρόνησος περὶ τὴν ἐκβολὴν τοῦ Ἀχελῴου ποταμοῦ λεγο
Πύρωνος «Λοκρῶν ἀγυιαὶ καὶ Πυρωναῖαι νάπαι» (Lycophr. v. 1149).

Ῥηναίαμικρὰ νῆσος πλησίον Δήλου, ἣ καὶ Ῥήνη καὶ Ῥηνίς. Αἰ-
θραία· οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ Ῥόδος. Ῥοξονοκαίαπόλις. Τιθοραία
πόλις Βοιωτίας ἀπὸ νύμφης Τιθοραίας, ὡς Παυσανίας ιʹ (32, 8). Τρι-
ταίαπόλις Ἀχαΐας. Στράβων ὀγδόῃ (p. 341). Ἰδαίαἡ ὕστερον Τροία.
οὕτως ἐκαλεῖτο καὶ ἡ Κρήτη. Τυμφαίαπόλις. Ὑλαίαχώρα Πον-
τική, Ἀβικὴ λεγομένη τουτέστιν ὑλαία. Ἀλέξανδρος ἐν τῷ περὶ Πόν-
του. Φηγαίαδῆμος τῆς Αἰγηΐδος φυλῆς.
Τὰ εἰς ακαθαρὸν μονογενῆ παραληγόμενα εβαρύνεται, εἰ μὴ
πληθυντικὰ ἢ περιεκτικὰ εἴη, Ῥέα, θέα, ὅπερ Συρακόσσιοι θάα λέγου-
σιν, τὸ δὲ θεάὀξύνεται· ἔστι δὲ καὶ Θέαπόλις Λακωνικῆς. Φιλόχορος
τρίτῳ. Βρέαπόλις Θρᾴκης, εἰς ἣν ἀποικίαν ἐστείλαντο Ἀθηναῖοι.
γέα, ἐξ οὗ γῆ συνηρέθη· ἔστι καὶ Γέαπόλις πλησίον Πετρῶν ἐν
Ἀραβίᾳ, ὡς Γλαῦκος ἐν Ἀραβικῇ ἀρχαιολογίᾳ. πτελέα. ἰτέα«ὃν
πτελέαι τε καὶ ἰτέαι» (Φ 350) καὶ «ὁ δὲ πτελέην ἕλε χερσίν» (Φ 242).
ἐπὶ μὲν οὖν τούτου κατὰ τὴν αἰτιατικὴν πτῶσίν τινες ὀξύνουσι· –
διὸ καὶ τὴν εὐθεῖάν τινες ὤξυνον· – καὶ δῆλον ὅτι κατὰ μεταβολὴν
τόνου, ὥσπερ καὶ ἐπὶ τοῦ «ἦλθε κατ' ἰγνύην βεβλημένος» (Ν 212) τὴν
μεταβολὴν τῆς τάσεως ἐποιήσατο. ἔστι καὶ Πτελέαδῆμος Οἰνηΐδος
φυλῆς καὶ πόλις. οὕτω γὰρ ἡ Ἔφεσος ἐκαλεῖτο, καὶ Ἰτέαδῆμος τῆς

451
τοῦ Γῆς καὶ Οὐρανοῦ. Νιτρίαιτόπος Αἰγύπτου. Στράβων ἑπτακαιδε-

κάτῃ (p. 308). Πανδατερίανῆσος. Πιερίαπόλις ἐν ὁμωνύμῳ χωρίῳ.
Πτερίαπόλις Σινώπης καὶ Μήδων, ἣ καὶ Πτέριον λέγεται. Σκαμαν-
δρίαπόλις Τροίας. Σφακτηρίανῆσος, ἧς μνημονεύει Παυσανίας ἐν
τρίτῳ περιηγήσεως Ἑλλάδος (c. 5, 5). ἐκαλεῖτο καὶ Σφαγία, ὡς Φα-
βωρῖνος. Σχερίαἡ Φαιακία. κέκληται, ὡς Ἀριστοτέλης φησίν, ἀπὸ
τοῦ τὴν Δήμητραν φοβουμένην, μὴ οἱ ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπιχεόμενοι πο-
ταμοὶ ἤπειρον αὐτὴν ποιήσωσι, δεηθῆναι τοῦ Ποσειδῶνος ἀποστρέψαι
τὰ τῶν ποταμῶν ῥεύματα. ἐπισχεθέντων οὖν τούτων ἀντὶ Δρεπάνης
Σχερίαν αὐτὴν κεκλῆσθαι. Ταλαρίαπόλις Συρακουσίων. Θεόπομπος
ἐν Φιλιππικῶν μʹ. Ποιμανδρία· οὕτως ἐκαλεῖτο πρότερον Τάναγρα.
Λυκόφρων (v. 326) «ἣν ἐς βαθεῖαν λαιμίσας Ποιμανδρίαν». Τενεβρία
κώμη Ἰβηρίας. Σατρίαπόλις Ἰταλίας. Νουκρίαπόλις Τυρρηνίας.
Φίλιστος ιαʹ. εὕρηται καὶ Νακρίαδιὰ τοῦ α. Ῥεμουρίαπόλις πλη-
σίον Ῥώμης. Τρινακρίαἡ Σικελία παρὰ τὸ τρεῖς ἔχειν ἄκρας. ἢ
ὅτι θρίνακί ἐστιν ὁμοία. πολλὰ δὲ ἀπὸ τῆς ὁμοιότητος χωρία προσαγο-
ρεύεται, Λυρνησσός Βρεντέσιον Σαρδώ. Σίβυλλα δὲ διὰ τὸ Τρίνακον
βούκολον τὸν Ποσειδῶνος Σικελίας ἄρξαι·
Τρινακίης νήσου, ἣν ἔκτισε Τρίνακος ἥρως, υἱὸς ποντομέδοιο Ποσειδάωνος
ἄνακτος.
γορικὸν καὶ Λεύκηκύριον, λευκήδὲ τὸ ἐπίθετον καὶ Λευκήνῆσος

ἐπιθετικώτερον τεταγμένη. πεύκη. ἔστι καὶ νῆσος ἐν τῷ Ἴστρῳ, νίκη,
φρίκη, βήκη, θήκη, φώκη· ἔστι καὶ ΦώκηἸωνικὴ πόλις, ἣ καὶ
Φώκαια. Θρᾴκηχώρα ἀπὸ Θρᾳκὸς βασιλέως τοῦ πάλαι ἐν αὐτοῖς
τελευτήσαντος ἢ ἀπὸ Θρᾴκης νύμφης Τιτανίδος, μεθ' ἧς καὶ Σαμο-
θρᾴκηνῆσος πρὸς τῇ Θρᾴκῃ συνθέτως ἐκ τοῦ Θρᾳκία Σάμος. τὸ δὲ
μυκήὀξύνεται σημαῖνον φωνὴν λέοντος. τὸ δὲ ἠκή ἄρχεται ἀπὸ
φωνήεντος. τὸ δὲ συκῆἀπὸ τοῦ συκέα συναλειφθὲν περισπᾶται. ἔστι
καὶ Συκῆπόλις ἀντικρὺ Βυζαντίου. Στράβων (7 p. 319) ἑνικῶς λέγει
Συκῆν. οἰκειότερον δέ, ὡς λέγονται, Συκαῖ λέγοιντ' ἄν. ἔστι καὶ ἄλλη
Συκῆ πλησίον Συρακουσῶν. καὶ Κιλικίας. ἔστι καὶ ἑτέρα Ἀλεξανδρείας.
Τὰ εἰς κηἰαμβικὰ ἀσυνάλειπτα, εἰ μὲν τῷ οπαραλήγοιτο, ὀξύνε-
ται ῥηματικὰ ὄντα, πλέκω πλοκή, δέκω δοκή ἡ ὑπόνοια, πέκω ποκή
τὸ ἔριον. τὸ μέντοι κρόκηἀπὸ τοῦ κροκός. εἰ δὲ ἄλλῳ φωνήεντι,
βαρύνεται, δίκη. ἔστι δὲ τοῦτο σημειῶδες. τὰ γὰρ εἰς κηλήγοντα
θηλυκὰ δισύλλαβα μονογενῆ βαρύτονα, ὅτε ἔχει πρὸ τέλους τὸ ι, ἢ
συνεσταλμένον ἔχει αὐτὸ ἢ ἐκτεταμένον καὶ τότε μὲν συνεσταλμένον
ὁπότε σύμφωνον ὁρᾶται πρὸ τοῦ κκαταλῆγον, τότε δὲ ἐκτεταμένον,
ὁπότε οὐχ οὕτως ἔχει οἷον Κίρκη, Δίρκη, Τρίκκη. συνέσταλται δὲ τού-
των τὸ ι, ἐπεὶ σύμφωνον ἦν πρὸ τοῦ κ. τοῦ δὲ ἑτέρου νίκη, φρίκη.
λείπει ἄρα ἡ δίκη ἢ χρόνῳ ἢ συμφώνῳ. Λύκηκύριον, κάκηἡ κάκωσις.

452
ἐπὶ τῷ Ἰορδάνῃ ποταμῷ. Πενθίληπόλις Λέσβου ἀπὸ Πενθίλου, Τρε-

μίλη. οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ Λυκία ἀπὸ Τρεμίλου. τὸ μέντοι ὠτειλή–
γέγονε δὲ ἀπὸ τοῦ οὐτήσω οὐτηλή τροπῇ τῆς ουδιφθόγγου εἰς ωκαὶ
τοῦ ηεἰς τὴν ειδίφθογγον Βοιωτιακῶς ὡς πένης πένεις. λέγεται δὲ
παρ' Αἰολεῦσιν ὠτέλλη – καὶ ἀπειλήκαὶ ὀφειλήὀξύνεται, ὡς
ἔχοντα τὸ επρὸ τοῦ ι.
Τὰ διὰ τοῦ οληὑπερδισύλλαβα βαρύνεται, εἰ μὴ σύνθετα εἴη ἐκ
προθέσεως, ἀσβόλη, θερσόλη, τριβόλη, ἀπαιόληἡ ἀπάτη. Ἰόλη,
Ὁμόληὄρος Θετταλίας. Παυσανίας ἐνάτῳ (c. 8, 6). λέγεται καὶ
Ὅμολος. Νακόληνύμφη, ἀφ' ἧς Νακόλαιον. τὸ δὲ ἐντολή, ἀνα-
τολή, ἐμβολή, Ἐπιπολαίχωρίον ἀπόκρημνον προσεχὲς Συρακούσαις.
Θουκυδίδης ἕκτῃ (c. 96). Προπολαίπόλις Σικελίας καὶ τἆλλα ἐκ προ-
θέσεως ὀξύνονται.
Τὰ διὰ τοῦ υληὑπερδισύλλαβα βαρύνονται· κορδύλη, κοτύλη,
γογγύλη, κρωβύλη, ἀρβύλη, ἡδύλη, Κροκύλη, Βραχύληπόλις
Κερήτων. Βαβύληπόλις ἐν Ὀδρύσαις. Καβύληπόλις Θρᾴκης οὐ
πόρρω τῆς τῶν Ἀστῶν χώρας. Πολύβιος τρισκαιδεκάτῃ. Καρδαμύλη
πόλις Μεσσηνίας. Ὅμηρος «Καρδαμύλην Ἐνόπην τε» (Il. Ι 150). Ἡρό-
δοτος (8, 73) δὲ Λακωνικὴν αὐτήν φησιν. ἔοικε δ' ἑτέρα εἶναι πλησίον
Χίου. ΜοτύλαιΣικελίας φρούριον. παρὰ τὴν Μοτύην. Φίλιστος Σικε-
λικῶν πέμπτῳ. Τριφύληἡ Κλυτίου μήτηρ. Παμφύληθυγάτηρ Ῥα
εἶδος ἅρματος. μυρσίνηκαὶ Μυρρίνηδιὰ δύο ρρ, δωτίνη, πυ-

τίνη, Αἰητίνη, ἰατρίνη, ἡρωΐνη, Ὠκεανίνη, Μολυβδίνηπόλις
Μαστιηνῶν. Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ. Μαντίνηἡ Μαντίνεια, κηρυκίνη,
ὀρφίνη, Ἀρικίνη, Ἐρυκίνη, Ἀδρηστίνη, Εὐηνίνη, Μενεκίνη
πόλις Οἰνωτρῶν ἐν μεσογείᾳ. Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ, μελίνηκέγχρος,
χοιρίνηἡ δικαστικὴ ψῆφος, Καρίνηἡ πόλις, Ὑρμίνηπόλις τῆς Ἤλι-
δος «ὅσσον ἐφ' Ὑρμίνη καὶ Μύρσινος ἐσχατόωσα» (Β 616). Εὐκολίνη,
Λογίνη, Ἀμαντίνη· οὕτως Καλλίμαχος καλεῖ Ἀμαντίαν μοῖραν Ἰλλυ-
ριῶν «καὶ Ἀμαντίνην ᾤκισαν Ὠρικίην». Ἀρκεσίνημία τῶν τριῶν πόλεων
τῶν ἐν Ἀμόργῳ τῇ νήσῳ. Πολύβιος δὲ ἀρσενικῶς τὸν Ἀρκεσίνην φησίν.
Ἀχραδίνηνῆσος πόλιν ἔχουσα πρὸς ταῖς Συρακούσαις, ἣν ἐπολέμησε
Μάρκος ὁ Ῥωμαίων στρατηγός, ἀλλὰ καὶ Ἀχραδίνη μοῖρα Συρακουσῶν.
Χάραξ δὲ χώραν αὐτὴν καλεῖ καὶ νῆσον. Ἀσίνηπόλις Λακωνικὴ ἀπὸ
Ἀσίνης θυγατρὸς Λακεδαίμονος, δευτέρα Μεσσήνης παρὰ τὴν Λακωνι-
κήν, οἰκισθεῖσα ὑπὸ Ἀργείων. τρίτη Κύπρου. τετάρτη Κιλικίας. ἔστι
δὲ καὶ πόλις πρὸς Ἑρμιόνῃ. Βιβλίνηχώρα Θρᾴκης. ἀπὸ ταύτης ὁ
Βίβλινος οἶνος. οἱ δὲ ἀπὸ Βιβλίας ἀμπέλου. Σῆμος δ' ὁ Δήλιος τὸν
Νάξιόν φησιν, ἐπειδὴ Νάξου ποταμὸς Βίβλος. Βολβιτίνηπόλις Αἰγύ-
πτου. Ἑκαταῖος. Βολίνηπόλις Ἀχαΐας, ὡς Ῥιανὸς ἐν Ἀχαϊκῶν δευ-
τέρῳ. Βουλίνηπόλις περὶ Ἰλλυρίαν, ὥς φησιν Ἀρτεμίδωρος, ἀφ' ἧς
τὸ ἐθνικὸν Βουλῖνοι. Ἐλεφαντίνηπόλις Αἰγύπτου.

453
βλίαρος ἐκαλεῖτο· τοῖς δ' Ἀργοναύταις ὑπὸ χειμῶνος τρυχομένοις καὶ

σκοτομήνης ἀναφανεῖσα Ἀνάφη ἐπικέκληται. σκιδάφηἡ ἀλώπηξ,
Ἱεράφηνῆσος Λιβύης. Ἑκαταῖος περιηγήσει. Ἐρίφηκύριον. Τη-
λέφηἡ τῆς Εὐρώπης μήτηρ, ἣ καὶ Τηλεφάη καλεῖται.
Τὰ εἰς χηδισύλλαβα παραληγόμενα φωνήεντι προσηγορικὰ ὀξύνε-
ται, ἠχή, βληχή, ψυχή, βρυχήὁ κτύπος, βροχή, ὀχή, τὸ δὲ
Ὄχηὄρος τῆς Εὐβοίας βαρύνεται. ἐκλήθη δὲ τὸ ὄρος ἀπὸ τῆς ἐκεῖ
ὀχείας ἤτοι τῶν θεῶν μίξεως Διὸς καὶ Ἥρας ἢ διὰ τὸ τὰ πρόβατα
κυΐσκεσθαι ὀχευόμενα ἐν τῷ τόπῳ. οἱ γὰρ Ἀχαιοὶ τὴν τροφὴν ὀχήν
φασι. λέγεται καὶ ἀρσενικῶς ὁ Ὄχης. τὸ δὲ Τύχη καὶ μάχη βαρύνεται·
ἔστι δὲ καὶ Τύχη πόλις Σικελίας πλησίον Συρακουσῶν. Ἔφορος ἐν
δωδεκάτῳ νῆσον Τυχίαν φησίν. βαρύνεται δὲ καὶ Τρῦχαι πόλις Εὐ-
βοίας. Λυκόφρων δὲ (v. 374) μεταφράσας Τρύχαντα καλεῖ. τὸ δὲ
Χωχήκώμη πρὸς τῷ Τίγριδι ποταμῷ ὀξύνεται. Ἀρριανὸς δεκάτῳ «καὶ
βασιλεὺς δ' ἐξελαύνει ἐκ Σελευκείας, οὐ πρόσω τοῦ ποταμοῦ τοῦ Τίγρι-
δος ἐς κώμην, ᾗτινι Χωχὴ ὄνομα».
Τὰ εἰς χηἔχοντα ἄλλο σύμφωνον κατὰ σύλληψιν ἢ διάστασιν βα-
πόλις τῆς μεγάλης Φρυγίας. Στράβων δωδεκάτῃ (p. 576). Φιληνόριον

πόλις ἐν Ἀρναίᾳ χώρᾳ τῆς Βοιωτίας ἀπὸ Φιλήνορος τοῦ Αἰτωλοῦ. Ἀλα-
βούριονπόλις Συρίας. Χάραξ ὀγδόῃ χρονικῶν. Ἀγκύριονπόλις Ἰτα-
λίας. Ὀνθύριονπόλις Θεσσαλικὴ περὶ τὴν Ἄρνην. Μανδύριον
πόλις Ἰαπυγίας. Ἀταβύριονὄρος Σικελίας, ὡς Τίμαιος. κέκληται δὲ
τὰ ὄρη ἀπό τινος Τελχῖνος Ἀταβυρίου. ἔστι καὶ Περσικὴ πόλις· ἔστι
καὶ Φοινίκης. Ζεφύριον. ἡ Ἁλικαρνασσὸς τῆς Καρίας οὕτως ἐκαλεῖτο,
ὡς Φίλων, καὶ πόλις Κιλικίας. ἔστι καὶ Σκυθίας χωρίον. ἔστι καὶ Ἰτα-
λίας Ζεφύριον, ἀφ' οὗ Λοκροὶ Ἐπιζεφύριοι. ἔστι καὶ ἄκρα τῆς Αἰγύ-
πτου, ἀφ' ἧς ἡ Ἀφροδίτη καὶ Ἀρσινόη Ζεφυρῖτις, ὡς Καλλίμαχος.
Πλημμύριον φρούριον Συρακουσῶν. Σατύριον χωρίον πλησίον Τάραντος.
νεώριον. Μακτώριον πόλις Σικελίας. Φίλιστος πρώτῳ. Κασώριον τὸ πορνεῖον.
Ἀριστοφάνης «ἐν κασωρίοισι λείχων» (Eq. 1285).
Ἀσσώριον πόλις Σικελίας. ταύτην τρισυλλάβως Ἄσσωρον καλεῖ Ἀπολ-
λόδωρος ἐν δʹ χρονικῶν. Ἰσσώριονὄρος τῆς Λακωνικῆς, ἀφ' οὗ ἡ
Ἄρτεμις Ἰσσωρία. Πολιτώριονπόλις Λατίνων, ἣν ἑλὼν Μάρκιος ὁ
βασιλεὺς μετήγαγεν εἰς Ῥώμην. Φαγρώριονπόλις, ὡς Ἀλέξανδρος
ὁ πολυίστωρ ἐν Αἰγυπτιακοῖς, ἐξ οὗ σύνθετον Φαγρωριόπολις. ἀνε-
μούριον, σισύμβριονἡ βοτάνη. Τενέβριονἀκρωτήριον Ἰβηρίας.
ἀνδράγρια, ζωάγρια, μοιχάγρια. τρωγλύδριον, Πριαμιλλύ-
δριον, νεανισκύδριον. Μεθύδριονπόλις Ἀρκαδίας. καὶ ἑτέρα

454
τακαπόλις Μηδικὴ ἡ καὶ θηλυκῶς Παραιτάκη. Σάρακαχώρα Ἀρα-

βίας μετὰ τοὺς Ναβαταίους.
Τὰ δὲ κτητικὰ ὀξύνεται ὡς καὶ τὰ ἀρσενικά, Ἑλληνικόνκαὶ
Καρικόντόποι ἐν Μέμφιδι, ΚυνητικόνἸβηρίας τόπος πλησίον ὠκεα-
νοῦ. Ἡρόδωρος δεκάτῳ τῶν καθ' Ἡρακλέα. Μεγαρικόνπολίχνιον,
ὃ συγκαταλέγεται ταῖς Βιθυνῶν πόλεσιν. Ἀρριανὸς πέμπτῳ «Ἀστακὸς καὶ
Ἡραία καὶ τὸ Μεγαρικόν». Μολυκρικόν· οὕτως ἐκαλεῖτο Ῥίον πόλις
Αἰτωλίας. ΣαμικόνΤριφυλιακὴ πόλις. Σιτικόνπόλις Ἰταλίας. Ἁλι-
κόνχωρίον πρὸς τῇ Αὐγούστᾳ καὶ ὄρος ὁμώνυμον. Ἀμαζονικόν
τόπος ἐν Βοιωτίᾳ. Ἰταλικόνχωρίον Σικελίας. Χαλκιδικόνὄρος
Σικελίας, ὡς Πολύβιος πρώτῳ (c. 11, 8) «ἐκ τῶν Συρακουσῶν ἐποιεῖτο
τὴν πορείαν καὶ καταστρατοπεδεύσας ἐκ θατέρου μέρους περὶ τὸ Χαλ-
κιδικὸν ὄρος καλούμενον».
Τὰ εἰς λονοὐδέτερα ὑπερδισύλλαβα προπαροξύνεται, γύαλον
τὸ προσηγορικόν, ὅταν δὲ ἐπίθετον ᾖ, ὀξύνεται «εὖτ' ἂν ὁ παῖς ἀπὸ
μὲν γυαλὸν λίθον ἀγκάσασθαι». Μαίναλοντὸ ὄρος. Λάβδαλον
ἄκρον τῶν Ἐπιπολῶν, Συρακουσῶν πλησίον. Θουκυδίδης ἕκτῃ (c. 97).
Αἴκαλονφρούριον τῆς Ἰταλίας. Διονύσιος ἑκκαιδεκάτῳ Ῥωμαϊκῆς
ἀρχαιολογίας. Γάμαλακατοικία Συρίας. Γάβαλαπόλις Φοινίκης, ἣν
θηλυκῶς Ἑκαταῖός φησιν, ὁ δὲ Στράβων (16 p. 753) Συρίας, πλησίον
Λαοδικείας. ἔστι καὶ χώρα Ἀραβίας καὶ λέγεται ἡ πρώτη συλλαβὴ διὰ
Ἡραία καὶ τὸ Μεγαρικόν». Μολυκρικόν· οὕτως ἐκαλεῖτο Ῥίον πόλις

Αἰτωλίας. ΣαμικόνΤριφυλιακὴ πόλις. Σιτικόνπόλις Ἰταλίας. Ἁλι-
κόνχωρίον πρὸς τῇ Αὐγούστᾳ καὶ ὄρος ὁμώνυμον. Ἀμαζονικόν
τόπος ἐν Βοιωτίᾳ. Ἰταλικόνχωρίον Σικελίας. Χαλκιδικόνὄρος
Σικελίας, ὡς Πολύβιος πρώτῳ (c. 11, 8) «ἐκ τῶν Συρακουσῶν ἐποιεῖτο
τὴν πορείαν καὶ καταστρατοπεδεύσας ἐκ θατέρου μέρους περὶ τὸ Χαλ-
κιδικὸν ὄρος καλούμενον».
Τὰ εἰς λονοὐδέτερα ὑπερδισύλλαβα προπαροξύνεται, γύαλον
τὸ προσηγορικόν, ὅταν δὲ ἐπίθετον ᾖ, ὀξύνεται «εὖτ' ἂν ὁ παῖς ἀπὸ
μὲν γυαλὸν λίθον ἀγκάσασθαι». Μαίναλοντὸ ὄρος. Λάβδαλον
ἄκρον τῶν Ἐπιπολῶν, Συρακουσῶν πλησίον. Θουκυδίδης ἕκτῃ (c. 97).
Αἴκαλον φρούριον τῆς Ἰταλίας. Διονύσιος ἑκκαιδεκάτῳ Ῥωμαϊκῆς
ἀρχαιολογίας. Γάμαλακατοικία Συρίας. Γάβαλαπόλις Φοινίκης, ἣν
θηλυκῶς Ἑκαταῖός φησιν, ὁ δὲ Στράβων (16 p. 753) Συρίας, πλησίον
Λαοδικείας. ἔστι καὶ χώρα Ἀραβίας καὶ λέγεται ἡ πρώτη συλλαβὴ διὰ
τοῦ εΓέβαλα. Ἰώσηπος (A. I. 2, 1). Δαίδαλαπόλις τῆς Ῥοδίας
ἢ χωρίον. Στράβων ιδʹ (p. 651. 664). ἔστι καὶ ὄρος Λυκίας τὰ Δαίδαλα.
ἡ δὲ πόλις ἀπὸ Δαιδάλου τοῦ Ἰκάρου ἡ ἐν Λυκίᾳ. διά τινος γὰρ ἕλους
ἐπορεύετο τοῦ Νίνου ποταμοῦ, καὶ ὑπὸ χερσύδρου δηχθέντα τελευτῆσαι
καὶ ἐκεῖ ταφῆναι καὶ κτισθῆναι πόλιν φησὶν Ἀλέξανδρος ἐν Λυκιακοῖς. ἔστι
καὶ Ἰνδικῆς. καὶ Κρήτης ἄλλη. ΠάσσαλαΜυλασέων ἐπίνειον.

455
ἡ φθορά παρὰ τὸ κνύω παρ' Ἡσιόδῳ ὡς παρὰ τὸ θύω θύοςκαὶ φλύω

φλύοςπαρὰ Ἀρχιλόχῳ ἐπὶ φλυαρίας. Αἶποςὄρος Λυδίας. Ἄργος
διασημοτάτη πόλις Πελοποννήσου. δευτέρα Ἄργος τὸ Ἀμφιλοχικόν.
τρίτη Θεσσαλίας ἡ νῦν Λάρισσα. τετάρτη Κιλικίας ἡ νῦν Ἀργειόπολις
πέμπτη ἐν Νισύρῳ μιᾷ τῶν Κυκλάδων. ἕκτη κατὰ Τροιζῆνα. ἑβδόμη
κατὰ Μακεδονίαν. ὀγδόη Ἄργος Ὀρέστιον ἡ ἐν Σκυθίᾳ. ἐνάτη Καρίας.
δεκάτη τὸ Ἀργολικόν. ἑνδεκάτη ἡ Φαιάκων Ὑπέρεια. Ἄργος δὲ σχε-
δὸν πᾶν πεδίον κατὰ θάλασσαν. Βῖδοςφρούριον ἐν Σικελίᾳ. εὕρηται
δὲ καὶ διὰ διφθόγγου καὶ διὰ τοῦ ι. Ἕρμοςὡς ἕρκος οὐδετέρως δῆ-
μος τῆς Ἀκαμαντίδος φυλῆς. λέγεται καὶ Ἕρμοι. Τέμενος· ἔστι καὶ
Τέμενος τόπος Σικελίας ὑπὸ τὰς Ἐπιπολὰς πρὸς ταῖς Συρακούσαις.
τὸ ἔλεγχος, τὸ σκότος, τὸ τάριχοςγέγονε κατὰ μεταβολὴν τοῦ
γένους ἐκ τοῦ ὁ ἔλεγχος, ὁ σκότος, ὁ τάριχος. αἱ δὲ μετοχαὶ ὀξύνον-
ται, τὸ τετυφός, πεποιηκός.
Τὰ εἰς εςμονογενῆ προπαροξύνεται, Κυνόσαργεςγυμνάσιον ἐν
τῇ Ἀττικῇ καὶ δῆμος, ἀπὸ Διόμου, ἀφ' οὗ ὁ χῶρος Ἀθήνησι Διόμεια
καλεῖται. Δίομος γὰρ Ἡρακλεῖ ὡς θεῷ θύων τὰ ξενώσων (?) ἱερὰ Ἡρα-
κλεῖ ἥρῳ ἔδειξε καὶ αὐτῷ κύων λευκὸς ἁρπάσας τὰ μηρία εἰς τοῦτο
τὸ χωρίον ἤνεγκε. ὅμαρεςτὸ συμφωνοῦν, πεύκαες τὸ πικρόν, ῥώ-
παεςτὸ ἀλσῶδες, πάνακες, δονάκαες. τὰ δὲ ἐπιθετικὰ ὀξύνεται
εἶχον, ἐξ οὗ τὸ κατεῖχον, καὶ ἄλλα περισπᾶται ὡς δισύλλαβον. τὰ

γὰρ δισύλλαβα ἢ προπερισπῶνται ἢ παροξύνονται κατὰ τοὺς κανόνας.
μακρᾶς γὰρ οὔσης τῆς παραληγούσης προπερισπῶνται, ἦλθον, εὗρον,
εἶχον, εἶδονκαὶ τἆλλα· βραχείας δὲ τῆς παραληγούσης, παροξύνον-
ται, ἴδον, ἔσχον.
Τὰ εἰς ονπροστακτικὰ τοῦ πρώτου ἀορίστου ὑπερδισύλλαβα προ-
παροξύνονται, ἄκουσον, νόησον, φίλησον· δισύλλαβα δὲ ὄντα παρ-
οξύνονται ἢ προπερισπῶνται κατὰ τοὺς κανόνας, νεῖμον, κρῖνον,
τύψον, λέξον, γράψον, εἶπονἀντὶ τοῦ εἰπέ ὡς παρὰ Μενάνδρῳ
»εἶπον δὲ τί ποιεῖν μέλλετε». ἔστι δὲ δηλονότι ἀορίστου τοῦ εἶπα
προστακτικόν· εἰ γὰρ ἦν δευτέρου ἀορίστου Συρακουσίων ἔθει, ὠξύνετο ἂν
ὁμοίως τῷ κοινῷ προστακτικῷ τῷ εἰπέ. οἱ γὰρ Συρακούσιοι μεταποιοῦν-
τες εἰς οντὰ προστακτικὰ τοῦ βʹ ἀορίστου τὸν τόνον φυλάττουσι τῶν
κοινῶν προστακτικῶν οἷον λάβε λάβον, νύγε νύγον, ἄνελε ἄνελον.
Πᾶν δεύτερον πρόσωπον παρῳχημένου χρόνου ὑπὲρ μίαν συλλαβὴν
λήγοντος ἢ εἰς νἢ εἰς αὁμοτονεῖ τῷ πρώτῳ, ἐνύγην ἐνύγης, ἐδάρην
ἐδάρης, τέτυφα τέτυφας, ἔτυψα ἔτυψας, ἔτυπον ἔτυπες. ἔτι καὶ
τὰ τρίτα ὁμοτονεῖ τοῖς δευτέροις, ἔλαβες ἔλαβεν, ἔτυψας ἔτυψεν.
Τὰ εἰς μαιὁριστικὰ προπαροξύνονται ἢ προπερισπῶνται. τὰ μὲν
οὖν βραχείᾳ παραληγόμενα προπαροξύνονται, λέγομαι, ἵσταμαι,
δύναμαι, ἄγαμαι, δίδομαι· τὰ δὲ φύσει μακρᾷ ἁπλᾶ ὄντα
γὰρ δισύλλαβα ἢ προπερισπῶνται ἢ παροξύνονται κατὰ τοὺς κανόνας.

456
μακρᾶς γὰρ οὔσης τῆς παραληγούσης προπερισπῶνται, ἦλθον, εὗρον,

εἶχον, εἶδονκαὶ τἆλλα· βραχείας δὲ τῆς παραληγούσης, παροξύνον-
ται, ἴδον, ἔσχον.
Τὰ εἰς ονπροστακτικὰ τοῦ πρώτου ἀορίστου ὑπερδισύλλαβα προ-
παροξύνονται, ἄκουσον, νόησον, φίλησον· δισύλλαβα δὲ ὄντα παρ-
οξύνονται ἢ προπερισπῶνται κατὰ τοὺς κανόνας, νεῖμον, κρῖνον,
τύψον, λέξον, γράψον, εἶπονἀντὶ τοῦ εἰπέ ὡς παρὰ Μενάνδρῳ
»εἶπον δὲ τί ποιεῖν μέλλετε». ἔστι δὲ δηλονότι ἀορίστου τοῦ εἶπα
προστακτικόν· εἰ γὰρ ἦν δευτέρου ἀορίστου Συρακουσίων ἔθει, ὠξύνετο ἂν
ὁμοίως τῷ κοινῷ προστακτικῷ τῷ εἰπέ. οἱ γὰρ Συρακούσιοι μεταποιοῦν-
τες εἰς οντὰ προστακτικὰ τοῦ βʹ ἀορίστου τὸν τόνον φυλάττουσι τῶν
κοινῶν προστακτικῶν οἷον λάβε λάβον, νύγε νύγον, ἄνελε ἄνελον.
Πᾶν δεύτερον πρόσωπον παρῳχημένου χρόνου ὑπὲρ μίαν συλλαβὴν
λήγοντος ἢ εἰς νἢ εἰς αὁμοτονεῖ τῷ πρώτῳ, ἐνύγην ἐνύγης, ἐδάρην
ἐδάρης, τέτυφα τέτυφας, ἔτυψα ἔτυψας, ἔτυπον ἔτυπες. ἔτι καὶ
τὰ τρίτα ὁμοτονεῖ τοῖς δευτέροις, ἔλαβες ἔλαβεν, ἔτυψας ἔτυψεν.
Τὰ εἰς μαιὁριστικὰ προπαροξύνονται ἢ προπερισπῶνται. τὰ μὲν
οὖν βραχείᾳ παραληγόμενα προπαροξύνονται, λέγομαι, ἵσταμαι,
δύναμαι, ἄγαμαι, δίδομαι· τὰ δὲ φύσει μακρᾷ ἁπλᾶ ὄντα προ-
περισπῶνται, κεῖμαι, ἧμαι, ποιοῦμαι, γελῶμαι, ἀγῶμαι,
μὲν εὐλόγως παρὰ βαρυτόνου τοῦ ὥρα, οὐκ ἔχει δὲ προϋποκείμενον

εἰς θεν.
Τὰ εἰς οιἐπιρρήματα, ὅτε δηλοῖ τὴν ἐν τόπῳ ἢ τὴν εἰς τόπον
σχέσιν, ὑπὲρ δύο συλλαβὰς ὄντα, περισπᾶται, Μεγαροῖ, Πυθοῖ,
Φρεαροῖ, Παιανιοῖ, Ἁθμονοῖ, οὐδαμοῖ, μηδαμοῖ, πανταχοῖ,
ἑκασταχοῖ, ἐνταυθοῖ, ὃ τὴν αὐτὴν ἔχει σημασίαν τῷ ἐνταῦθα τῷ
πρωτοτύπῳ. τὰ δὲ δισύλλαβα τῶν εἰς οιβαρύνεται καὶ περισπᾶται·
περισπᾶται μέν, ὅτε ἔχει πρωτότυπον ὀξύτονον, παρὰ τὸ σφίγξ σφιγ-
γοῖ, ἰσθμός ἰσθμοῖ, βυθός βυθοῖ, τὸ ἁρμοῖσυμπερισπᾶται τῷ ἁρμῷ.
ἔστι δὲ τὸ ἁρμοῖ Συρακουσίων· ἁρμός γὰρ ἁρμοῦ ἁρμῷ καὶ συστολῇ
ἁρμοῖ ὡς παρὰ Καλλιμάχῳ
ἁρμοῖ πὰρ Δαναὸν γῆς ἀπὸ βουγενέων (fr. 230)
ἁρμοῖ που κἀκείνῳ ἐπέτρεχε λεπτὸς ἴουλος (fr. 44).
οὕτως Θέων ὁ Ἀρτεμιδώρου. τὰ δὲ ἀπὸ βαρυτόνων βαρύνεται, ἔξω
ἔξοι, πέδον πέδοι«πέδοι δὲ βᾶσαι» Αἰσχύλος Προμηθεῖ δεσμώτῃ
(v. 280), ἔνδον ἔνδοι«ἔνδοι Πραξινόα» ὁ Θεόκριτος (XV 1) οἶκος
οἴκοι.
ἄτερμόνον εἰς ερ. τὸ γὰρ Δάματερ κλητικὴ ὡς τὸ Ἥρακλες, καὶ

ἄφαρ. τὸ γὰρ αὐτῆμαρ, ποσσῆμαρ, ἐννῆμαρσύνθετα παρώ-
νυμά εἰσιν.
Τὰ εἰς αςμὴ παραληγόμενα τῷ εσὺν ἀμεταβόλῳ ὀξύνεται, ἑκάς,
ἀνεκάς, ἀγκάς, ἐντυπάς, ἀνδρακάς. τὸ μέντοι πέλαςβαρύνεται
457
καὶ τὸ ἀτρέμας«ἀτρέμας ἧσο» (Β 200), ὅπερ καὶ χωρὶς τοῦ ςλέγεται

ἀτρέμα. τὸ δὲ ἅλιαςπαρ' Ἱππώνακτι προπαροξύνεται ἀπὸ τοῦ ἅλις
πλεονάσαν τὸ α.
Τὰ εἰς εςλήγοντα ἐπιρρήματα ἁπλᾶ φυσικῶς οὐκ ἔστιν, εἰ μὴ
τὸ ἐχθέςδισύλλαβον καὶ χθέςμονοσύλλαβον καὶ ἐνδελιστέςὀξύ-
τονον παρὰ Συρακοσσίοις, ὃ καὶ ἐλλιστέςλέγεται· τὸ γὰρ ἀέςἀπὸ
τοῦ ἀεί· τὸ δὲ ἄληθες, ἐπίτηδεςὀνοματικὰ καὶ βαρύτονα.
Τὰ εἰς ηςβαρύνεται, ἔμπης, ἐξαίφνης, ἐξαπίνης, ἑξείης·
τὸ δὲ ἑξῆςτὸ ἀπ' αὐτοῦ περισπᾶται. καὶ τὸ ἀκαρήςὀξυνόμενον
ὀνοματικόν ἐστιν ὅμοιον τῷ εὐρυπυλής.
Τὰ εἰς ιςλήγοντα δισύλλαβα βαρύνεται, μόλις, μόγις, ἅλις,
ἄνιςἀντὶ τοῦ χωρίς, μέχριςκαὶ τὸ παρ' αὐτὸ ἄχρις. λέγεται δὲ
καὶ μέχρι καὶ ἄχρι ἄνευ τοῦ ς, αὖθις, ὃ λέγεται καὶ αὖθι καὶ αὖθιν.
μόνα τὸ χωρίςκαὶ ἀμφίςὀξύνονται. τὰ δὲ ὑπὲρ δύο συλλαβὰς εἰς
ιςλήγοντα, ὑπεσταλμένων τῶν διὰ τοῦ αδιςκαὶ ακιςὀξύνονται, ἐγκυ-
τίς, ὃ χωρὶς τοῦ ςΚαλλίμαχος εἶπεν «σὺ δ' ἐγκυτὶ τέκνον ἐκέρσω
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ κυρίων καὶ ἐπιθέτων καὶ προσηγορικῶν μονόβιβλον

(0087: 003)“Grammatici Graeci, vol. 3.2”, Ed. Lentz, A.Leipzig: Teubner, 1870,
Repr. 1965.Part+volume 3,2, page 1, line 29
ὄνομα καὶ τὸ πρᾶγμα, ζητήσεις· τὸ μὲν γὰρ προσηγορικὸν θεά, εἶτα

μοῦσα, εἶτα ἑκάστης τὰ κύρια·
Κλειώ τ' Εὐτέρπη τε Θάλειά τε Μελπομένη τε (Hesiod. theog. 77).
ὥστε τὸ μὲν προσηγορικὸν εἶναι γενικὸν τὸ θεά, τὸ δὲ εἰδικώτερον
προσηγορικὸν τὸ μοῦσα· οὐ γὰρ ἐπιθετικά· ὥσπερ πάλιν θεά, εἶτα μοῖρα,
εἶτα «Κλωθώ τε Λάχεσίς τε καὶ Ἄτροπος» (Hesiod. theog. 218 et 905)·
πάλιν αὖ θεά, εἶτα χάριτες, εἶτα Πασιθέη καὶ ὅσα ἐστὶν ὀνόματα. καὶ πάλιν
καθόλου μὲν ἰχθῦς, εἶτα κεστρεύς, ὄρνις, εἶτα ἀετός, ὥστε εἶναί τι καθο-
λικὸν προσηγορικόν, εἶτα εἰδικώτερον προσηγορικόν, εἶτα τὸ κύριον.
ἐκ τοῦ μοῦσα καὶ μοισῶ ῥῆμα παρὰ Συρακουσίοις. Ἀργεῖοι δὲ λέγουσι
μόνσα, Αἰολεῖς μοῖσα, ὧν ἐστι Πίνδαρος. Ἀττικοὶ δὲ καὶ Ἴωνες καὶ
Συρακούσιοι μοῦσα, Λάκωνες μῶσα καὶ οἱ μεταγενέστεροι Λάκωνες ἄνευ
τοῦ σμῶα καὶ ἡ γενικὴ τῶν πληθυντικῶν μωσᾶν παρὰ Λάκωσι, παρὰ
δὲ Σαπφοῖ μοισᾶν· τὸ Ἰωνικὸν μουσέων, τὸ Βοιωτικὸν μωσάων, τὸ
Ἀργεῖον μονσᾶν. τὸ μοῦσα δὲ παρὰ τὸ μῶ, ὅ ἐστι τρίτης συζυγίας,
σημαντικὸν τοῦ ζητῶ. ἡ μετοχὴ μῶν, τὸ θηλυκὸν μοῦσα· εἰς σαδὲ
τρία ἔχομεν τὴν ουδίφθογγον παραληγόμενα ὑπὲρ δύο συλλαβὰς καὶ
μετὰ δισσοῦ τοῦ σαἴθουσσα Ἔμπουσσα καὶ Συράκουσσα· δισύλλαβα δὲ
οὐκ ἔχομεν ὅμοιον τῷ μοῦσα ὑπάρχον. τὸ γὰρ λεγόμενον Σοῦσα οὐ-
δέτερόν ἐστι πληθυντικὸν ἐπὶ πόλεως τεταγμένον.

μοῦσα, εἶτα ἑκάστης τὰ κύρια·

458
Κλειώ τ' Εὐτέρπη τε Θάλειά τε Μελπομένη τε (Hesiod. theog. 77).

ὥστε τὸ μὲν προσηγορικὸν εἶναι γενικὸν τὸ θεά, τὸ δὲ εἰδικώτερον
προσηγορικὸν τὸ μοῦσα· οὐ γὰρ ἐπιθετικά· ὥσπερ πάλιν θεά, εἶτα μοῖρα,
εἶτα «Κλωθώ τε Λάχεσίς τε καὶ Ἄτροπος» (Hesiod. theog. 218 et 905)·
πάλιν αὖ θεά, εἶτα χάριτες, εἶτα Πασιθέη καὶ ὅσα ἐστὶν ὀνόματα. καὶ πάλιν

Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας (0087: 007)“Grammatici Graeci, vol.

3.2”, Ed. Lentz, A.ipzig: Teubner, 1870, Repr. 1965.Part+volume 3,2, page 81, line 8
ἔστησαν γὰρ οἱ Ἀχαιοί. τὸ δὲ ετοῦ ἀορίστου ἐπὶ τούτου τοῦ ῥήματος

ἐψιλοῦτο. συγκατατίθεται δὲ καὶ ὁ Ἀσκαλωνίτης τῇ τοιαύτῃ ἀναγνώ-
σει· καὶ ἡμεῖς. A.
66. προπερισπαστέον τὸ στεῖνος· οὐδετέρως γὰρ ἐξενήνεκται,
πᾶν δὲ οὐδέτερον εἰς οςλῆγον ἐν ὀνόμασι βαρύνεσθαι θέλει. οὕτως
οὖν καὶ μακρός ὀξύνομεν ἀρσενικὸν ὕπαρχον· εἰ δὲ οὐδέτερον γένοιτο,
βαρύνεται. οὕτως καὶ τὸ κλειτός· οὐδέτερον γὰρ γενόμενον βαρύνεται
παρ' Ἀλκμᾶνι «ἐν τῷ Θεσσαλικῷ κλείτει». A.
459
125. κεκλήγοντες:ὡς ἀρήγοντες. οὐ γὰρ τὸ κεκληγότες ἐπλεό-

νασε τῷ ν, οὐδὲ παρὰ τὸ «ὀξέα κεκληγώς» (Il. Β 222) ἐκλίθη, ἀλλὰ
παρὰ τὸ κέκληγα γέγονεν ὁ Συρακούσιος ἐνεστὼς κεκλήγω, ὡς παρὰ
τὸ ἄνωγα ἀνώγω, πέπληγα πεπλήγω, ἔνθεν τὸ «ἐπέπληγον πόδες
ἵππων» (Il. Ε 504). ἀκόλουθος δὲ τῷ κεκλήγω μετοχὴ ἡ κεκλήγων
βαρυνομένη, ἔνθεν τὸ κεκλήγοντες. AV.
137. αὕας:βαρυτονοῦσιν οἱ πλείους. Νικίας δὲ ὀξύνει διὰ τὸ μετα-
φραζόμενον, ἐπεὶ καὶ τὸ ξηράς ὀξύνεται. εἴρηται δὲ περὶ τῶν τοιού-
των, ὅτι οὐ δεῖ πρὸς μεταφραζόμενα τὰς λέξεις τονοῦν. ὁ δὲ Ἀσκα-
λωνίτης βαρύνει. χρὴ μέντοι γινώσκειν ὅτι μονήρης ἐστὶν ἡ λέξις
οὐδὲν γὰρ εἰς οςλῆγον καθαρὸν δισύλλαβον, τῇ αυδιφθόγγῳ κατὰ
τὴν ἡμετέραν διάλεκτον παραληγόμενον, τριγενές ἐστιν, διὸ οὐδὲ ἀντι-
παράθεσιν ἔσχεν. ἴσως δὲ βεβαρυτόνηται, ἐπεὶ καὶ τὸ ναῦος ἐβαρύνετο
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ παθῶν (0087: 009)

“Grammatici Graeci, vol. 3.2”, Ed. Lentz, A.
Leipzig: Teubner, 1870, Repr. 1965.Part+volume 3,2, page 175, line 11
Προμηθεῖ. St. B. 193, 20: Γάζαπόλις φοινίκης· ἐκλήθη καὶ Ἄζα· καὶ μέχρι
νῦν Σύροι Ἄζαν αὐτὴν καλοῦσιν ἀπὸ Ἄζωνος τοῦ παιδὸς Ἡρακλέους.
μυθολογοῦσι δέ τινες ὑπὸ Διὸς κτισθῆναι καὶ ἐν αὐτῇ ἀπολιπεῖν τὴν
ἰδίαν γάζαν, οὕτω τῶν Περσῶν τὰ χρήματα καλούντων.
E. M. 494, 9: Καυλωνία ἐκ τοῦ Αὐλωνία κατὰ πλεονασμὸν τοῦ κ.
E. Or. 103, 6: μοχλός: ὁ Ἡρωδιανὸςπαρὰ τὸ ἔχω τὸ συνέχω,
ἐπεὶ καὶ Ὅμηρος ὀχῆα λέγει τὸν μοχλόν.
E. M. 724, 32: σπυρίς:πλεονασμός ἐστι τοῦ σἀπὸ τοῦ πυρός
πυρίς. Ἡρωδιανὸςλέγει, ὅτι τοὺς πυροὺς σπυροὺς λέγουσιν οἱ Συ-
ρακούσιοι. παρὰ τοὺς σπόρους.
E. M. 145, 53: Ἄρνηπόλις Βοιωτίας· ἔστι δὲ καὶ Θεσσαλίας.
ἀπὸ Ἄρνης τῆς Αἰόλου· ὁ δὲ Κράτης φησὶ παρὰ τὸ ἄρνας. ἐπιτηδεία
γὰρ εἰς ἄρνας τρέφειν ἡ πόλις. καὶ οὐκ ἀπεικός. ὡς γὰρ αὐτός φησι,
καὶ τὴν Κῶν τὴν ἐπιτηδείαν πρὸς τὰ πρόβατα τοὺς ἐνοικοῦντας Κᾶρας
οὕτως ὀνομάζειν τῇ οἰκείᾳ φωνῇ. κῶν γὰρ τὸ πρόβατον ὠνόμασαν.
οὕτω καὶ τὴν Ἄρνην. καὶ γὰρ αὕτη εὔαρνος· ὥστε τὴν μὲν Ἄρνην ἀπὸ
τῆς συγκεκομμένης γενικῆς ὠνομάσθαι, τὴν δὲ Ἀρήνην ἀπὸ τῆς ἐντε-
λοῦς τῆς ἀρῆνος. καλεῖται δὲ καὶ Τάρνη, ὡς λέγει Ἡρωδιανὸς ἐν
τῷ περὶ παθῶν.
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ παθῶν Part+volume 3,2, page 386, line 2
σαροῦν. ἐγὼ δὲ νομίζω μᾶλλον παρὰ τὸ κέρας, ὃ δὴ καὶ κέρος, ἵν'

ᾖ δίκερος καὶ ὑπερθέσει δίκρεος καὶ τροπῇ τοῦ εεἰς οδίκροος.
E. M. 515, 19: Κρῖσα πόλις τῆς Φωκίδος. ἀπὸ τούτου λέγουσι
Κρισαῖον κόλπον καὶ Ὅμηρος «Κρῖσάν τε ζαθέην» (Β 520). ὑπερθέσει
γίνεται Κίρσα καὶ ἀντιθέσει τοῦ σεἰς ρΚίρρα ὡς χερσόνησος χερρόνη-
σος. Λεωκρίνης δὲ ἡγεῖται δύο εἶναι πόλεις, ἄλλην τὴν Κρῖσαν καὶ
ἄλλην τὴν Κίρραν. ἀντείρηται δὲ ὑπὸ πολλῶν. οὔτε γὰρ γεωγράφων
εἶπέ τις πόλεις δύο διαφόρους, ἀλλ' οὐδὲ τῶν περιηγητῶν. μόνος δὲ
460
αὐτὸς καὶ τοῦτο διὰ ἄγνοιαν τοῦ πάθους· ὅθεν ἱστορίαν δίδωσι διεψευ-
σμένην. ἡ αὐτὴ οὖν Κρῖσα καὶ Κίρρα. περὶ παθῶν.
E. M. 287, 50: δρίφος: δρίφος Συρακούσιοι «φέρ' ὦ τὸν δρίφον»,
δίφορος γὰρ καὶ δίφρος καὶ δρίφος.
E. M. 205, 3: βόρμος: βρόμος καὶ καθ' ὑπέρθεσιν βόρμος καὶ βόρ-
μοξ. ἔστι δὲ τροφὴ τετραπόδων.
κοκρύδες· παρὰ τὸ κρόκη γίνεται κροκύς κροκύδες καὶ καθ'
ὑπέρθεσιν κοκρύδες. Ἐπίχαρμος τὴν χρῆσιν.
Zon. 1264: Κύρβαντες: Ἡρωδιανὸςπαρὰ τὸ κρύβειν Κρύβαντες
καὶ Κύρβαντες, ὅθεν καὶ κυρβασία καὶ κρυβασία.
λιγύκρυτον (?)· πάλιν (?) παρ' Ἀλκμᾶνι ἔχει (ἡ
χρῆσις?) ἀντὶ τοῦ λιγύκυρτον (?) μεταθέσει τοῦ ρ.
St. B. 528, 10: Πνύξ τὸ παρ' Ἀθηναίοις δικαστήριον,
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ ὀρθογραφίας (0087: 011)“Grammatici Graeci, vol. 3.2”,

Ed. Lentz, A.Leipzig: Teubner, 1870, Repr. 1965.Part+volume 3,2, page 424, line 34
Τὰ διὰ τοῦ αιτεροςκαὶ αιτατοςἀπὸ τῶν εἰς οςχαίρει τῇ αι

διφθόγγῳ οἷον φίλος φιλαίτερος, πλησιαίτερος, περαίτερος, μεσαίτατος,
ἰδιαίτατος καὶ τὰ ὅμοια.
Πάντα τὰ εἰς εστεροςκαὶ εστατοςσυγκριτικὰ καὶ ὑπερθετικὰ διὰ
μόνου τοῦ εγράφεται οἷον εὐτελέστερος, εὐτυχέστατος.
Τὰ διὰ τοῦ ετοςὑπὲρ δύο συλλαβὰς ἅπαντα διὰ τοῦ εψιλοῦ γρά-
φεται οἷον νιφετός, αἰετός χωρὶς τῶν παρὰ τὸ χαίτη συγκειμένων ὡς
τὸ εὔχαιτος.
Τὰ διὰ τοῦ αιαδισύλλαβα ἀπαρασχημάτιστα διὰ τῆς αιδιφθόγγου
γράφεται οἷον γαῖα, γραῖα, μαῖα, Φαῖα, Ζαῖα ἡ πόλις, αἶα. σεση-
μείωται τὸ Ῥέα, Βρέα, θέα τὸ βαρύτονον, ὅπερ Συρακόσσιοι θάα λέ-
γουσιν. τὸ γὰρ γέα γῆ διὰ τοῦ εγραφόμενον καὶ εἰς ησυναιρούμενον
δῆλόν ἐστιν ὡς ἑτέρῳ κανόνι ὑπείκει. τὸ νέα οὐκ ἀντίκειται, ἀπὸ γὰρ
τοῦ νέος.
Πάντα τὰ εἰς εαλήγοντα θηλυκὰ μονογενῆ παροξύτονα διὰ τοῦ
εγράφεται, γέα, μηλέα, πτελέα, ἰτέα, Νεμέα, Μαντινέα, Ἐλέα πόλις
Ἰταλίας. σεσημείωται τὸ Ἡλιαία, ἐλαία καὶ Ἐλαία πόλις τῆς Ἀσίας
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ ὀρθογραφίας Part+volume 3,2, page 443, line 7
δὲ σμιλάκειος μετουσιαστικὸν καὶ τὸ περδίκειος «περδίκειον κάρα» ἐπὶ

μέρους σωματικοῦ.
Τὰ διὰ τοῦ ιοςἀπὸ τῶν εἰς οςδισυλλάβων ὀξυτόνων μακρᾷ παρα-
ληγομένων παραγόμενα διὰ τοῦ ιγράφεται οἷον Μυσός Μύσιος, Λυδός
Λύδιος, βωμός βώμιος, ῥυθμός ῥύθμιος. σεσημείωται τὸ χάλκειος καὶ
χρύσειος μετουσιαστικά.
Τὰ εἰς ιοςἐθνικὰ προπαροξύτονα διὰ τοῦ ιγράφεται οἷον Πύ-
λιος, Φρύγιος, Δήλιος, Ῥόδιος. τὸ δὲ Ἀργεῖος καὶ Ἠλεῖος οὐκ ἐναν-
τιοῦνται, προπερισπώμενα γάρ.
Τὰ εἰς σιοςδιὰ τοῦ ιγράφεται οἷον ἀσπάσιος, Ταράσιος, ἀμβρό-
σιος, ἱκέσιος, ἀνάρσιος, Ἐφέσιος, Συρακόσσιος. ὁμοίως καὶ τὰ ἐπὶ τῶν
461
ἀριθμῶν διακόσιοι, τριακόσιοι, πεντακόσιοι. τὸ δὲ χρύσειος μετου-

σιαστικόν.
Τὰ διὰ τοῦ τιοςδιὰ τοῦ ιγράφεται οἷον Ὑπάτιος, Εὐστράτιος,
Ἀέτιος, Φιλοίτιος, Μενοίτιος, ὑστάτιος, ὁσσάτιος. τὸ δὲ ἐλάτειος μετ-
ουσιαστικὸν καὶ τὸ γερόντειος καὶ Ἀχερόντειος κτητικά. τοῦτο δὲ διὰ
τὸ μέτρον ἔφη Ἀριστοφάνης (Ran. 471) «Ἀχερόντιος δὲ σκόπελος αἱμα-
τοσταγής» ὁμοίως τῷ «Ποιάντιον ἀγλαὸν υἱόν» (Od. γ 190) καὶ τῷ
»Αἰπύτιον παρὰ τύμβον» (Β 604).
συγκριτικῶν, τὸ δὲ Ἄρειος ἀπὸ τοῦ Ἄρεως γεγονὸς ἤγουν τοῦ σημαί-

νοντος τὸν ἀνδρεῖον διὰ τῆς ειδιφθόγγου γράφεται.
ἀρειάἡ ἀπειλή διὰ τῆς ειδιφθόγγου καὶ ὀξύνεται, ἐπὶ δὲ φυτοῦ
ἀρία καὶ παροξύνεται.
ἀριστοκεία:τὸ κειδίφθογγος. ἐκ τοῦ ἀριστοκεύς ἀρσενικοῦ.
Ἀρμένηκώμη Παφλαγονίας· Μένιππος ἐν περίπλῳ. παρὰ δὲ
Ξενοφῶντι ἐν Ἀναβάσεως ϛʹ (α 9) Ἀρμήνην διὰ τοῦ η.
ἁρμονία:ι. ἀπὸ γὰρ τοῦ ἅρμων ἅρμονος ἁρμονία.
ἁρμῷ:ἁρμός ἁρμοῦ ἁρμῷ. αὕτη ἡ δοτικὴ μετῆλθεν εἰς ἐπιρρη-
ματικὴν σημασίαν καὶ ἐφύλαξε τὴν αὐτοῦ γραφὴν οἷον ἁρμῷ. παρὰ δὲ
τοῖς Συρακουσίοις ἁρμοῖ λέγεται.
ἀρνειός:τὸ νειδίφθογγος διὰ τὸ ἀρνεός καὶ ἄλλως, ὥσπερ ἀπὸ
τοῦ ἀδελφός γίνεται ἀδελφειός κατὰ πλεονασμὸν τῆς ειδιφθόγγου οὕτω
καὶ ἀρνός ἀρνειός.
ἀρνεῖοςὁ μὴν προπερισπώμενον ει: τὰ γὰρ διὰ τοῦ ειοςτρι-
σύλλαβα πρὸ μιᾶς ἔχοντα τὸν τόνον κτλ.
ἄρνειοςὁ πούς προπαροξύτονον καὶ διὰ τῆς ειδιφθόγγου γρά-
φεται· τὰ γὰρ διὰ τοῦ ειοςσημαίνοντα μέρος σωματικὸν κτλ.
ἁρπεδόεσσακαὶ ἐρπεδόεσσα.
ἄρρηνἄρσην.
ἀρρενικὸνχρώματος εἶδος χλωρόν, ὅπερ ἡμεῖς ἀρσενικὸν λέγομεν.
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ ὀρθογραφίας

ἶφιἰσχυρῶς· (ὥσπερ γὰρ ἀπὸ τοῦ νόστος νόστου γέγονε νοστόφι

νόσφι?) οὕτω καὶ ἀπὸ τοῦ ἴς ἰνός γίνεται ἰνόφι καὶ κατὰ συγκοπὴν
ἶφι. τὸ δὲ ἴς διὰ τοῦ ιγράφεται ὡς δικατάληκτον.
Ἶφιςι: παρὰ τὸ ἶφι. τὰ δὲ παρ' αὐτοῦ πάντα διὰ τοῦ ιγρά-
φεται οἷον Ἰφιμέδουσα, Ἰφιγενής Ἰφικλῆς. καὶ κατὰ τὸν κανόνα· τὰ
ἀμφιβαλλόμενα κτλ.
Ἰφίαλοςὁ Ἐφιάλτης.
ἴχλα κίχλα.
ἰχθῦς:παρὰ τὸ ἰθύειν ἰθύς ἰθύς τις ὤν, καὶ πλεονασμῷ τοῦ χἰχθύς.
Ἴχαναπολίχνιον τῆς Σικελίας διὰ τὸ τῇ αὐτοῦ ἁλώσει πολλὰ προς-
462
λιπαρῆσαι τοὺς Συρακουσίους. ἰχανᾶν δὲ τὸ ἐπιθυμεῖν.

Ἴχναιπόλις Μακεδονίας. Ἡρόδοτος ἑβδόμῃ (c. 123). Ἐρατο-
σθένης δὲ Ἄχνας αὐτήν φησι. Φιλητᾶς δ' ἄλλην φησὶ διὰ τοῦ α. τὸ
ἐθνικὸν Ἰχναῖος καὶ Ἰχναία ἡ Θέμις.
ἰχώρ:τὸ σεσηπὸς αἷμα διὰ τοῦ ιγράφεται.
ἴψ:διὰ τοῦ ι. τὰ γὰρ εἰς ψλήγοντα ἅπασαν δίφθογγον ἀποστρέ-
φεται. γέγονε δὲ παρὰ τὸ ἴπτω τὸ βλάπτω.
ἴω:τὸ ἴω διὰ τοῦ ι· ἔστι καὶ εἴω διὰ τῆς ειδιφθόγγου. καὶ τὰ
μὲν ἑνικὰ τοῦ εἶμι διὰ τῆς ειδιφθόγγου γράφεται, τὰ δὲ δυϊκὰ καὶ
πληθυντικὰ διὰ τοῦ ι.
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ ὀρθογραφίας

πέπειροςπαρὰ τὸ πέπτω, πέπειρος βότρυς ὁ ἀκμαῖος βότρυς.

ειὡς ὄνειρος.
πεπραδῖλαιεἶδος ἰχθύων.
περαιτέρω:ἀπὸ τοῦ πέρας περατέρω πλεονασμῷ τοῦ ιπεραι-
τέρω· ὅσοι τὸ ἐγγυτέρω καὶ ἐγγυτάτω καὶ τὰ ὅμοια σὺν τῷ ιβούλον-
ται γράφεσθαι, ἀπὸ δοτικῆς λέγουσιν αὐτὰ εἶναι, ὁ ἐγγύτατος τοῦ
ἐγγυτάτου, τῷ ἐγγυτάτῳ καὶ ὁ ἀνώτατος τοῦ ἀνωτάτου τῷ ἀνωτάτῳ.
καὶ λέγει ὁ Ἐπαφρόδιτος, ὅτι τινὰ τῶν ἀντιγράφων σὺν τῷ ιεἶχεν
αὐτὰ γεγραμμένα· κρεῖττον δέ ἐστι χωρὶς τοῦ ιταῦτα γράφεσθαι· λέγει
δὲ ὁ τεχνικός, ὅτι εἴ τις τὸ ἔξω σὺν τῷ ιγράφει, ἐπειδὴ οἱ Συρακού-
σιοι ἔξοι λέγουσιν, οὐκ ἐπιχειρεῖ καλῶς· ἰδοὺ γὰρ τὸ ἔνδον ἔνδοι
λέγουσιν, ὡς παρὰ Θεοκρίτῳ «ἔνδοι Πραξινόα»; καὶ ὅμως τὸ ἔνδον
οὐ γράφεται διὰ τοῦ ω(pro οUsener Iahn. Annall. 91, 250) καὶ τὸ ι.
τί οὖν ἄτοπον καὶ τὸ ἔξω γράφεσθαι χωρὶς τοῦ ι, εἰ καὶ λέγουσιν οἱ
Συρακούσιοι ἔξοι;
ται γράφεσθαι, ἀπὸ δοτικῆς λέγουσιν αὐτὰ εἶναι, ὁ ἐγγύτατος τοῦ

ἐγγυτάτου, τῷ ἐγγυτάτῳ καὶ ὁ ἀνώτατος τοῦ ἀνωτάτου τῷ ἀνωτάτῳ.
καὶ λέγει ὁ Ἐπαφρόδιτος, ὅτι τινὰ τῶν ἀντιγράφων σὺν τῷ ιεἶχεν
αὐτὰ γεγραμμένα· κρεῖττον δέ ἐστι χωρὶς τοῦ ιταῦτα γράφεσθαι· λέγει
δὲ ὁ τεχνικός, ὅτι εἴ τις τὸ ἔξω σὺν τῷ ιγράφει, ἐπειδὴ οἱ Συρακού-
σιοι ἔξοι λέγουσιν, οὐκ ἐπιχειρεῖ καλῶς· ἰδοὺ γὰρ τὸ ἔνδον ἔνδοι
λέγουσιν, ὡς παρὰ Θεοκρίτῳ «ἔνδοι Πραξινόα»; καὶ ὅμως τὸ ἔνδον
οὐ γράφεται διὰ τοῦ ω(pro οUsener Iahn. Annall. 91, 250) καὶ τὸ ι.
τί οὖν ἄτοπον καὶ τὸ ἔξω γράφεσθαι χωρὶς τοῦ ι, εἰ καὶ λέγουσιν οἱ
Συρακούσιοι ἔξοι;
περιδέραιον.
περίναπερίναιον τὸ αἰδοῖον et περίνος τὸ αἰδοῖον.
περίστῳονσὺν τῷ ιγράφεται τῷ χαρακτῆρι τῶν διὰ τοῦ ῳον·
καὶ ὅτι ἀπὸ τοῦ στοιά γίνεται τοῦ σημαίνοντος τὸ στοά περίστοιον καὶ
ἐκτάσει τοῦ οεἰς ωπερίστῳον· εὐλόγως προπαροξύνεται, τὸ δὲ
463
προστῷον προπερισπᾶται. καὶ ὤφειλεν ἢ τὰ δύο προπερισπᾶσθαι ἢ τὰ

δύο προπαροξύνεσθαι, ἀλλ' ἡ παράδοσις τὸ μὲν ἓν οἶδε προπαροξύτονον,
τὸ δὲ ἕτερον προπερισπώμενον.
περιτρέφετοπεριεπήσσετο· ὅθεν καὶ τροφαλίς τὸ πεπηγμένον.
ὅπερ ἀπὸ τοῦ δέκομαι Ἰωνικοῦ ἐστι τοῦ σημαίνοντος τὸ δέχομαι. ἀμ-
φότερα διὰ διφθόγγου τῷ λόγῳ τοῦ Πηνελόπεια.
πλεῖστος:ει.
πλείων:ει· εἴρηται γὰρ καὶ πλέον· καὶ ἄλλως τῷ κανόνι τῶν
συγκριτικῶν.
πλειών:σημαίνει δὲ τὸν ἐνιαυτόν. διὰ τῆς ειδιφθόγγου γρά-
φεται· παρὰ γὰρ τὸ πλεῖον τὸ σημαῖνον τὸ πλῆρες γέγονεν οἱονεὶ ὁ
πλήρης χρόνων. τὸ δὲ πλεῖον ἐδείχθη διὰ τῆς ειδιφθόγγου γραφό-
μενον.
πλευμονίανόσος ἡ ἐρωτική et πνεύμων ὁ πνεύματος αἴτιος.
Πλημμύριονἡ ἄκρα παρὰ Συρακούσας. ι.
πλοχμοίπλόκαμοι.
πλῴζωἔχει τὸ ι. σημαίνει δὲ τὸ πλωΐζω. ὥσπερ γὰρ ἀπὸ τοῦ
λέπω γίνεται λεπίζω, οὕτω καὶ ἀπὸ τοῦ πλώω πλωΐζω καὶ κατὰ συναί-
ρεσιν πλῴζω. ἢ ὥσπερ ἀπὸ τοῦ λέγω λόγος, οὕτω ἀπὸ τοῦ πλέω
γίνεται πλόος, ἐξ οὗ πλοΐζω ὡς ἄνθρωπος ἀνθρωπίζω καὶ κατὰ συναί-
ρεσιν πλῴζω ὡς χροΐζω χρωΐζω χρῴζω.
πνίγω:ι, ἐπειδὴ ὁ παρακείμενος πέπνιγά ἐστι καὶ οὐ πέπνοιγα.
πόαποία.
τῆς αιδιφθόγγου γράφεται, οἷον σπήλαιον, σκύλαιον, ἔλαιον, τρό-

παιον καὶ ὅσα ὅμοια.
σπίλος:ι.
σπληνίον:ι. παρὰ τὴν σπληνός γενικήν.
σπόγγος.
σπονδεῖονκαὶ σπονδεῖον μέλος διὰ τῆς ειδιφθόγγου.
σπόνδυλοςοἷον σφόνδυλος· παρὰ τὸ ἐσφίχθαι πρὸς ἀλλήλους.
σπουδῇ:τὰ παρὰ δοτικῶν ὀνομάτων γινόμενα ἐπιρρήματα καὶ
τὴν αὐτὴν γραφὴν φυλάττουσι οἷον σιωπῇ «ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ» (Γ 95).
σπυρίς:πλεονασμός ἐστι τοῦ σ· ἀπὸ τοῦ πυρός πυρίς. Ἡρω-
διανὸς λέγει, ὅτι τοὺς πυροὺς σπυροὺς λέγουσιν οἱ Συρακούσιοι. παρὰ
τοὺς σπόρους.
Στάγειρα:ἔστι δὲ ὄνομα πόλεως. διὰ τῆς ειδιφθόγγου γράφε-
ται κατὰ τὴν παράδοσιν. Φιλόξενος δὲ διὰ τοῦ ι(pro ει) λέγει αὐτὸ
γράφεσθαι. ἀλλὰ διὰ τῆς ειδιφθόγγου γράφεται διὰ τὸ λέγειν ἡ
Στάγειρος καὶ τὰ Στάγειρα. καὶ γὰρ ἔθος ἔχουσι τὰ διὰ τοῦ ειρος
ῥηματικὰ καὶ τὰ ἐπὶ πόλεως οὐδέτερα ἔχοντα (pro λέγειν) διὰ τῆς ει
διφθόγγου γράφειν οἷον ὀνῶ ὄνειρος, μάσσω μάγειρος.
464
στειάδιὰ τῆς ειδιφθόγγου ὡς ζειά. τὰ ἐκ συλλογῆς μικρὰ λιθίδια.
Σύλειονκαὶ Σύλλειον πόλις Φρυγίας διὰ τῆς ειδιφθόγγου.

σύνξύν.
συνεοχμῷ(Ξ 465): ἔχω ἐχμός ἐεχμός ὡς ἔλδωρ ἐέλδωρ. εἶτα
ἐοχμός ὡς πλεγμός πλογμός.
συνήθεια:ει. διὰ τὸ εἶναι τὸ ἀρσενικὸν συνήθης καὶ εἶναι καὶ
προπαροξύτονον.
συνοδία:ι. παρὰ τὸ σύνοδος.
Συρακοσίατράπεζα.
Συρία:ι. παρὰ τὸ Σύρος.
ΣύριονἈσσύριον· τὸ διὰ Συρίας φερόμενον ἢ διὰ τὸ σώλινον (?)
σύρκεσισαρξίν. Αἰολεῖς.
σύρκιζεσάρκαζε.
σῦςκαὶ ὗς.
σφάγιον:ι. ἀλλὰ καὶ σφαγεῖον. διφορεῖται τῷ τόνῳ καὶ τῇ γραφῇ.
σφαδᾳζω.
σφείωναὐτῶν.
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ κλίσεως ὀνομάτων (0087: 013)

βολον διὰ τοῦ κκλίνεται, μὴ πεφυκότα ὀξύνεσθαι εἰ μὴ μόνον θηλυκὰ

ὄντα. ἔστω δὲ παραδείγματα τοῦ κανόνος ταῦτα· Βέβρυξ Βέβρυκος,
Ἔρυξ Ἔρυκος (ὁ ἥρως καὶ ἡ πόλις παρὰ τῷ Ἐρατοσθένει)· πτερύξ δὲ
πτερύγος διὰ τοῦ γκαὶ ὅτι μόνον θηλυκόν ἐστι καὶ ὅτι πέφυκεν ὀξύ-
νεσθαι· οὕτως γὰρ καὶ ἀνεγνώσθη παρὰ τῷ ποιητῇ ἡ γενικὴ παροξυτό-
νως, ὡς ἀπὸ ὀξυτόνου εὐθείας «πτερύγος λάβεν ἀμφιαχυῖαν» (Β 316).
Τὰ εἰς υξδισύλλαβα ἔχοντα πρὸ τέλους συλλαβὴν εἰς ακαταλή-
γουσαν μὴ ὄντα κατὰ ἀφαίρεσιν δηλονότι τοῦ α, μὴ λεγόμενα ἀρσενικῶς
καὶ θηλυκῶς καὶ μὴ πεφυκότα ἔχειν πρὸ τοῦ ξτὸ γδιὰ τοῦ κκλίνε-
ται· τὰ γὰρ ἀντιδιαστελλόμενα διὰ τοῦ γκλίνεται. ἔστω δὲ παραδείγματα
τοῦ κανόνος ταῦτα· Ἄδρυξ Ἄδρυκος (πόλις Συρακουσίων, ἀρσενικῶς
λεγομένη, «ἔφυγον εἰς τὸν Ἄδρυκα» Φίλιππος ὁ ἱστορικός φησιν),
ἄμβυξ ἄμβυκος, Γάνυξ Γάνυκος (ὁ Γανύκτωρ παρὰ τῷ Ἐρατοσθένει),
θρᾶνυξ θράνυκος (ὁ θρόνος παρὰ Κορίννῃ), κάλυξ κάλυκος (θηλυκῶς
δὲ λέγεται καὶ σημαίνει τὸ καλούμενον ῥόδον), Σάμβυξ Σάμβυκος κύ-
ριον. τῶν δὲ ἀντιδιαστελλομένων, ἤγουν διὰ τοῦ γκλιθέντα, παρα-
δείγματα ταῦτα· ψάλυξ ψάλυγος (τινὲς δὲ τὰς ψυχάς ἐδέξαντο σημαί-
νειν τὴν λέξιν, Δίδυμος δέ φησιν τοὺς ἀσθενεῖς σπινθῆρας δηλοῦν τὴν
λέξιν)· ἔστι δὲ ἀπὸ τοῦ φεψάλυξ καὶ κατὰ ἀφαίρεσιν δηλονότι τῆς πρώ-
465
της συλλαβῆς, ἐφυλάξατο δὲ αὐτὸ ὁ κανών. πρόσκειται «ἔχοντα τὴν πρὸ

τέλους εἰς τὸ ακαταλήγουσαν» διὰ τὸ ἄντυξ· τοῦτο γὰρ οὐκ ἔχει τὴν
"Αδρυξ, ως "Ερυξ, αρσενικώς, πόλις Συρακουσίων, το εθνικόν Αδρυκίνος, ως Ερυκίνος της

"Ερυκος γενικής και Αδρυκίνη, 35 ως Ερυκίνη Αφροδίτη. Αδυρμ αχίδα ι ...
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ ῥημάτων (0087: 021)

γὰρ εἴρηται τὸ ατοῦ αʹ ἀορίστου συνεσταλμένον ἐστίν, ὅπερ ἄτοπον.

μὴ δυνάμενον οὖν τὸ προστακτικὸν τοῦ αʹ ἀορίστου καὶ μέλλοντος μήτε
εἰς εεἶναι, μήτε εἰς α, ὡς δέδεικται, μήτε εἰς θι, ἐπειδὴ οὐκ ἔχει τὴν
μετοχὴν εἰς ςμετ' ὀξείας τάσεως καὶ διὰ τοῦ ντκλινομένην (εἰ γὰρ
καὶ εἰς ςκαὶ διὰ τοῦ ντκλινομένην αὐτὴν ἔχει, ἀλλ' οὐκ ὀξύτονον οἷον
τύψας τύψαντος, ἐκεῖνα δὲ ἔχει προστακτικὸν εἰς θι, ὅσα ἔχει τὴν με-
τοχὴν εἰς ςμετ' ὀξείας τάσεως καὶ διὰ τοῦ ντκλινομένην οἷον τυπείς
τυπέντος τύπηθι, νυγείς νυγέντος νύγηθι, δαρείς δαρέντος δάρηθι, γνούς
γνόντος γνῶθι), ἐξ ἀνάγκης γέγονεν εἰς ονκατὰ μίμησιν τῶν Συρα-
κουσίων προστακτικῶν τοῦ βʹ ἀορίστου. οἱ γὰρ Συρακούσιοι τὰ προς-
τακτικὰ τοῦ βʹ ἀορίστου εἰς ονμεταποιοῦσι τὸ λάβε λάβον λέγοντες
καὶ τὸ ἄνελε ἄνελον καὶ τὸ νύγε νύγον, οὕτως οὖν καὶ τύψε τύψον.
Choer. 753, 18: τὸ γʹ πρόσωπον τῶν προστακτικῶν τοῦ αʹ ἀορί-
στου καὶ μέλλοντος διὰ τοῦ αἐγένετο οἷον τυψάτω. ἔστι δὲ εἰπεῖν
ὅτι τὸ ατὸ κεχρεωστημένον τῷ γʹ προσώπῳ τοῦ ἀορίστου τοῦ ὁριστι-
κοῦ τὸ προστακτικὸν γʹ πρόσωπον ἀνεδέξατο. ἐκεῖ μὲν γάρ, φημὶ δὲ
ἐν τῷ ὁριστικῷ, διὰ τὴν συνέμπτωσιν τὴν πρὸς τὸ αʹ πρόσωπον τροπὴ
παρηκολούθησε τοῦ αεἰς ε, ὡς ἐν τῷ προστακτικῷ ἀποσταλείσης τῆς
συμπτώσεως τὸ κεχρεωστημένον απροσῆλθε. τούτων οὕτως ἐχόντων
δεῖ γινώσκειν ὅτι εὑρίσκονται παρὰ τῷ ποιητῇ τινες κινήσεις ὡς ἀπὸ
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ τῶν εἰς μι(0087: 022)

“Grammatici Graeci, vol. 3.2”, Ed. Lentz, A.Leipzig: Teubner, 1870, Repr. 1965.
καθ' ὑπόστασιν λαμβάνομεν. οἱ μέντοι δεύτεροι ἀόριστοι αὐτῶν εἰσιν

ἐν χρήσει κατὰ πᾶσαν ἔγκλισιν, ἔγνων γνῶναι γνῶθι καὶ γνῴην καὶ ἂν
γνῶ καὶ γνούς.
Ἡ δὲ τετάρτη ὑπομνήσεις ἔσχεν ὥσπερ ἔχει ἔφυν ἔφυς ἔφυ κτλ.
καὶ τὸ ἔδυν ἔδυς ἔδυ. τοιοῦτον δέ ἐστι καὶ τὸ χύντο ἐκχύμενοι καὶ
ὅσα ἄλλα τοιαῦτα ὑπόμνησιν ποιούμενα οὐ κλίσεις δὲ διηνεκεῖς. – καὶ
ὑπερσυντελικοὶ εὑρέθησάν τινες ὡς τὸ πέπεισθι καὶ κέκραχθι καὶ ἄλλα
πολλά. ἀπὸ μέντοι παρακειμένων οὐχ εὕρομεν χρῆσιν αὐτῶν εἰς ε.
αὐταῖς δὲ φωναῖς μετατιθέντες τὸ νοηθὲν εἰώθασιν οἱ παρακείμενοι
τρέπειν τὸ αεἰς ωκαὶ ποιεῖν ἐνεστῶτα. πολὺ δὲ τοιοῦτον ἔθος παρὰ
Συρακουσίοις· ὄλωλα ὀλώλω, δέδοικα δεδοίκω καὶ τὸ κέκλυκε δὲ παρ'
Ἐπιχάρμῳ ἀπὸ θέματος τοῦ κεκλύκω καὶ εὕρηκε ἀπὸ τοῦ εὑρήκω.
Cram. III 269, 28: σημείωσαι ὅτι τὸ ἐσσί σχηματίζεται ὁ Τρύφων
466
καὶ ὁ τούτου μαθητὴς Ἀπολλώνιος καὶ ὁ τοῦ Ἀπολλωνίου υἱὸς ὁ Ἡρω-

διανὸςἀπὸ τοῦ ἐσμί.
Choer. 851, 14: ἰστέον ὅτι τὰ εἰς μιλήγοντα τροπῇ τῆς μιεἰς ς
τὰ δεύτερα πρόσωπα ποιεῖ οἷον τίθημι τίθης, ἵημι ἵης, κίχρημι κίχρης,
δίδωμι δίδως, ζεύγνυμι ζεύγνυς, ὄμνυμι ὄμνυς, δείκνυμι δείκνυς, εἰμί εἴς
ὀξυτόνως οἷον
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ παρωνύμων (0087: 026)“Grammatici Graeci, vol. 3.2”,

Ed. Lentz, A.Leipzig: Teubner, 1870, Repr. 1965.Part+volume 3,2, page 854, line 41
E. Orion. 89, 4: ὄρχαμος παρὰ τὴν ἀρχὴν ἄρχαμος καὶ ὄρχαμος.
Arcad. 65, 2, Theogn. 67, Il. Pr. Β 847 et St. B. Γερηνία et
p. 203, 22 et 325, 6: τὰ εἰς ηνοςπαρώνυμα κατὰ τροπὴν γένους
θηλυκοῦ εἰς τὴν εἰς οςκατάληξιν γενόμενα προπαροξύνεται, Ὑπήνη
Ὕπηνος, Μυκήνη Μύκηνος, Κυλλήνη Κύλληνος καὶ τὰ παρὰ γενικῆς
ἀναπεμφθέντα, Τροίζηνος «υἱὸς Τροιζήνοιο». ἀπὸ γὰρ γενικῆς τῆς
Τροιζῆνος ἐγένετο εὐθεῖα ἔθει ποιητικῷ. οὕτω καὶ ὁ Γέρην τοῦ Γέρη-
νος ὁ Γέρηνος. Ἡσίοδος ἐν αʹ καταλόγων «κτεῖνε δὲ Νηλῆος ταλασί-
φρονος υἱέας ἐσθλοὺς ἕνδεκα, δωδέκατος δὲ Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ
ξεῖνος ἐὼν ἐΤύχησε παρ' ἱπποδάμοισι Γερήνοις». καὶ αὖθις «Νέστωρ
οἶος ἄλυξεν ἐν ἀνθεμόεντι Γερήνῳ». τὰ δὲ παρὰ Συρακουσίοις παρα-
γόμενα καθ' ὁμοιωματικὴν σημασίαν προπερισπᾶται τοσσῆνος, τοιῆνος.
E. M. 793, 45: τὰ εἰς ινοςκύρια ἢ ἐθνικὰ ἢ προσηγορικὰ εἰ ἀπὸ
ὀνόματος παραχθῶσιν, ἢ ἀπὸ εὐθείας ἢ γενικῆς παράγονται, φίλος
Φιλῖνος, ἀγαθός Ἀγαθῖνος, πάλλακος Παλλακῖνος.
Arc. 65, 24: τὰ διὰ τοῦ εινοςὑπερδισύλλαβα ἁπλᾶ παρώνυμα
ὀξύνεται, φαεινός, σκοτεινός, ἀλγεινός, βορεινός, ταπεινός.
Arc. 66, 4: τὸ μόσυνος ἀπὸ γενικῆς μετήχθη.
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ παρωνύμων Part+volume 3,2, page 873, line 32
δὲ Δολιχίστης Δολιχιστεύς.
Δύμη πόλις Ἀχαΐας. ὁ πολίτης Δυμαῖος. Ἔφορος κδʹ «παρα-
γινομένης δὲ τῆς στρατιᾶς εἰς τὴν Δύμην, πρῶτον μὲν οἱ Δυμαῖοι
καταπλαγέντες». καὶ Παυσανίας ζʹ (17, 6) «Οἰβώτᾳ ἀνδρὶ Δυμαίῳ
σταδίου μὲν ἀνελομένῳ νίκην» καὶ πάλιν (17, 9) «Δυμαίοις μέν ἐστιν
Ἀθηνᾶς ναὸς καὶ ἄγαλμα». καὶ ἐν τῷ ηʹ (1, 2) «τὰ δὲ πρὸς Ἀχαΐαν
Δυμαίων εἰσὶν ὅμοροι». καὶ Ἀπολλόδωρος ἢ ὁ τὰ τούτου ἐπιτεμνό-
μενος «τὴν δὲ χώραν ἔχουσι Δυμαῖοι». καὶ Φίλιστος Σικελικῶν αʹ «ἐπὶ
τῆς ὀλυμπιάδος ἣν Οἰβώτας ὁ Δυμαῖος ἐνίκα στάδιον». καὶ Ἀπολλό-
δωρος ἐν χρονικῶν αʹ «πόλεμος ἐνέστη τοῖς τε Δυμαίοις ὅθεν ...» καὶ
Θεόπομπος μʹ «προστάται δὲ τῆς πόλεως ἦσαν τῶν μὲν Συρακοσίων
Ἄθηνις καὶ Ἡρακλείδης, τῶν δὲ μισθοφόρων Ἀρχέλαος ὁ Δυμαῖος».
τὸ θηλυκὸν Δυμαία. Εὐφορίων «ἥ τις ἔχεις κληῖδας ἐπιζεφύροιο Δυ-
μαίης» διὰ τὸ πρὸς δύσιν ἐπιζέφυρον κεῖσθαι λέγων. λέγεται καὶ Δύ-
μιοςὡς Βοίβη Βοίβιος. Ἀντίμαχος ἐν εʹ Θηβαΐδος
ἐν δέ νυ τοῖσι μάλα πρόφρων ἐπίκουρος ἀμορβέων
ὡμίλησ', εἵως διεπέρσατε Δύμιον ἄστυ.
Δωδώνη. τῆς Δωδώνης τὸ ἐθνικὸν Δωδωναῖος. Ἑκαταῖος Εὐ-
467
ρώπῃ «Μολοσσῶν πρὸς μεσημβρίης οἰκέουσι Δωδωναῖοι». καὶ Ὅμηρος

»Ζεῦ ἄνα Δωδωναῖε» (Π 233) καὶ Κρατῖνος Ἀρχιλόχοις (Com. ed. Mein.
II 20) «Δωδωναίῳ κυνὶ βωλοκόπῳ, τίτθη, γεράνῳ προσέοικας». Ἀπολ
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ παρωνύμων Part+volume 3,2, page 874, line 7
ὡμίλησ', εἵως διεπέρσατε Δύμιον ἄστυ.

Δωδώνη. τῆς Δωδώνης τὸ ἐθνικὸν Δωδωναῖος. Ἑκαταῖος Εὐ-
ρώπῃ «Μολοσσῶν πρὸς μεσημβρίης οἰκέουσι Δωδωναῖοι». καὶ Ὅμηρος
»Ζεῦ ἄνα Δωδωναῖε» (Π 233) καὶ Κρατῖνος Ἀρχιλόχοις (Com. ed. Mein.
II 20) «Δωδωναίῳ κυνὶ βωλοκόπῳ, τίτθη, γεράνῳ προσέοικας». Ἀπολ-
λόδωρος δὲ ἐν αʹ περὶ θεῶν τὸν Δωδωναῖον οὗτος ἐτυμολογεῖ «καθά-
περ οἱ τὸν Δία Δωδωναῖον μὲν καλοῦντες ὅτι δίδωσιν ἡμῖν τὰ ἀγαθά,
Πελασγικὸν δὲ ὅτι τῆς γῆς πέλας ἐστίν».
Ἑλένη νῆσος τῆς Ἀττικῆς. τὸ ἐθνικὸν Ἑλεναῖοςὡς Κασμεναῖος
ἢ Ἑλενίτης ἢ Ἑλένειος.
Ἐπιπολαί χωρίον προσεχὲς Συρακούσαις. τὸ ἐθνικὸν Ἐπιπολαῖος
τῷ κοινῷ τύπῳ.
Ἐρυσίχη πόλις Ἀκαρνανίας. τὸ ἐθνικὸν Ἐρυσιχαῖος, περὶ οὗ
Ἡρωδιανός φησιν ὅτι σεσημαίωται τὸ Ἐρυσίχαιος προπαροξυνόμενον ἐν
τοῖς ἐθνικοῖς. μήποτε οὖν τὸ χαῖον ἐγκεῖσθαι, ὅ ἐστιν ἡ βουκολικὴ
ῥάβδος καὶ τὸν ἐρύσω μέλλοντα. διχῶς οὖν ἔσται, ὥς ἐστι δῆλον παρ'
Ἀλκμᾶνι ἐν ἀρχῇ τοῦ δευτέρου τῶν παρθενείων ᾀσμάτων· φησὶ γάρ
οὐκ ἦς ἀνὴρ ἄγροικος οὐδέ
σκαιὸς οὐδὲ παρὰ συφοῖσιν, οὐδὲ Θεσσαλὸς γένος,
οὐδ' Ἐρυσιχαῖος οὐδὲ ποιμήν.
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ μονήρους λέξεως (0087: 033)

καίῳ διχῶς λέγεται, παρὰ δὲ Ἀλκμᾶνι διὰ τοῦ α,

τῷ δέσποινα θεὰ κατὰν κάραν
ἀμβᾶσ' ἐπίαζε.
καὶ δῆλον ὅτι πρὸς τὸν χαρακτῆρα ἀναλογωτέρα ἡ χρῆσις ἡ διὰ τοῦ
α. πρόσκειται ὑπὲρ δύο συλλαβὰς τῷ κανόνι, ἐπεὶ δισύλλαβά ἐστι πα-
ραληγόμενα τῷ ε, ὡς τὸ ἕζω, χέζω, ῥέζω· βαρύτονα δὲ διὰ τὸ τρα-
πεζῶ περισπώμενον παρ' Ἀττικοῖς.
Ἐσσί. οὐδὲν εἰς σιλῆγον ῥῆμα δεύτερον πρόσωπον, ἀλλὰ μόνον
τὸ ἐσσί·
ἔχθιστος δέ μοί ἐσσι (Α 176).
ἡ δὲ χρῆσις παρὰ τοῖς ποιηταῖς καὶ Συρακουσίοις· διὸ καὶ Σώφρων φησί·
ὁδαῖός γέ ἐσσι.
Εἴς. οὐδὲν εἰς ειςλῆγον δεύτερον πρόσωπον ὀξύνεται, ἀλλὰ μό-
νον τὸ εἴς·
468
αἵματός εἰς ἀγαθοῖο (δ 611).

τὸ δὲ αἴτιον ἐν τοῖς περὶ ῥημάτων ἐρῶ.
Ὑφήφασται. οὐδεὶς Ἀττικὸς παρακείμενος ἀπὸ τοῦ υἄρχεται,
ἀλλὰ μόνος ὁ ὑφήφασται.
Οἶσθα. ὅσα εἰς θαλήγει δεύτερα πρόσωπα ἐπεκτεταμένα, ταῦτα
ἀποβολῇ τῆς θασυλλαβῆς καταλείπει ῥητὸν τὸ ῥῆμα, οἷον λέγῃσθα λέ-
γῃς, βάλῃσθα βάλῃς, ἦσθα ἦς. μόνον δὲ τὸ οἶσθα τοιοῦτον
Αίλιος Ηρωδιανός. ., Περὶ παθῶν (supplementum) (0087: 034)

Leipzig: Teubner, 1870, Repr. 1965.Part+volume 3,2, page 291, line 19
δὲ κατὰ σύλληψιν· ἓν παραιτούμεθα τὸ «ἀσπίδος ἀμφιβρότης» (Β 389)

διὰ τὴν κακοφωνίαν.
E. M. 146, 3: Ἀρναῖος ὄνομα κύριον – παρὰ τὴν ἀράν ἀραῖος
καὶ πλεονασμῷ τοῦ νὁ εὐκταῖος τῇ μητρὶ γινόμενος. οὕτως Ἡρω-
διανὸς ἐν τῇ ἀνωμάλῳ προσῳδίᾳ.
Choer. 584: Ἡρωδιανόςφησιν, ὅτι ἐν τῷ τέμνω τέτομα καὶ
κάμνω κέκαμα τὸ ντὸ πλεονάσαν κατὰ τὸν ἐνεστῶτα ἀπεβλήθη κατὰ
τὸν μέσον παρακείμενον.
Il. Pr. Μ 125: κεκλήγοντες:ὡς ἀρήγοντες· οὐ γὰρ τὸ κεκλη-
γότες ἐπλεόνασε τῷ νοὐδὲ παρὰ τὸ «ὀξέα κεκληγώς» (Il. Β 222)
ἐκλίθη, ἀλλὰ παρὰ τὸ κέκληγα γέγονεν ὁ Συρακούσιος ἐνεστὼς κεκλήγω.
– ἀκόλουθος δὲ τῷ κεκλήγω μετοχὴ ἡ κεκλήγων βαρυνομένη.
Il. Pr. Φ 38: ὄρπηξ:παρὰ τὸ ὄρω ἐν πλεονασμῷ φησι (s. Hero-
dianus) τοῦ πγεγενῆσθαι τὸ ὄνομα.
Arcad. 158, 29: τὸ ὄφλω βαρύνεται ἐκ τοῦ ὀφείλω ὥσπερ καὶ
τὸ κέλω κέκλω καὶ μέλω μέλπω.
Theophrastus Phil., De causis plantarum (lib. 2–6) (0093: 014)

“Theophrasti Eresii opera, quae supersunt, omnia”, Ed. Wimmer, F.
Paris: Didot, 1866, Repr. 1964.
Καὶ τὴν δ' ἐπομβρίαν ὡσαύτως ἵνα τὰ σπέρματα λαμ-

βάνωσι καὶ βλαστόντα καὶ αὐξηθέντα θερμῇ τῇ γῇ
δυνατώτερα δέχηται τὸν ὄμβρον· ἐὰν δὲ μὴ ἐν ξηρᾷ
προεργασάμενον τὴν γῆν ὀψὲ ποιεῖσθαι τὸν σπόρον.
Σπείρειν δὲ δεῖ τὸν μὲν πρωϊνὸν μανὸν τὸν δὲ
ὄψιον πυκνόν· ὁ μὲν γὰρ οὐκ ἔχει ῥίζωσιν ὁ δὲ ἔχει
καὶ γίνεται πολυσχιδής. Ταῦτα μὲν οὖν καὶ τὰ
τοιαῦτα, πλείω γάρ ἐστι, διακριβοῦν εἴ τις θέλει τὰς
ἐργασίας μᾶλλον, ἕκαστα δεῖ σκοπεῖν πρὸς τὴν χώραν·
ἔνιαι γὰρ οὐ δέχονται τὰς ἀκριβείας ἀλλὰ διαμάρτοι
ἂν ὁ ποιῶν. Ὅπερ ἔπαθέ τις ἀνελθὼν εἰς Συρακού-
σας ἐκ Κορίνθου τὴν ἐργασίαν τὴν ἐντεῦθεν μεταφέ-
ρων· καὶ γὰρ τὸ χωρίον τὸ δοκοῦν ἀγαθὸν ἐκλιθολογή-
σας διέφθειρεν· ἐξεπήγνυτο γοῦν ὁ σῖτος οὐκ ἔχων
469
οὐδεμίαν προβολὴν ἐξαιρεθέντων τῶν λίθων. Καί τις

ἐν Συρίᾳ κατὰ βάθος ἀρόσας ἀνεξήρανεν· ὑπὸ γὰρ τοῦ
θέρους διακαιομένη (ἡ γῆ) ἐπὶ πλεῖον ὑπόπετρος οὖσα
διέκαιε (δι' ὃ) καὶ μικροῖς ἀρότροις οἱ Σύροι χρῶνται.
Ταῦτα μὲν οὖν πειρατέον ἐπικρίνειν.
Hermodorus Phil., Testimonia et fragmenta (0095: 001)

“Senocrate–Ermodoro. Frammenti”, Ed. Parente, M.I.
Naples: Bibliopolis, 1982.Fragment 1, line 1
Ἑρ|μ[όδ]ωρος Συρακόσιος ὁ καὶ πε|ρὶ α[ὐ]τοῦ γράψας

καὶ τοὺς λό|γο̣υς ε̣ἰς Σικελίαν [μετ]αφέ|[ρω]ν̣.
Hoc ne Hermodorus quidem faciebat, is qui Platonis libros
solitus est divulgare, ex quo ‘λόγοισιν Ἑρμόδωρος’.
Λόγοισιν Ἑρμόδωρος ἐμπορεύεται: ὁ Ἑρμόδωρος, ἀκροατὴς
γενόμενος Πλάτωνι, τοὺς ὑπ' αὐτοῦ συντεθειμένους λόγους
κομίζων εἰς Σικελίαν ἐπώλει.
πρὸς τοῦτόν φησιν ὁ Ἑρμόδωρος ἀφικέσθαι Πλάτωνα καὶ
τοὺς λοιποὺς φιλοσόφους μετὰ τὴν Σωκράτους τελευτήν,
δείσαντες τὴν ὠμότητα τῶν τυράννων.
Zenobius Sophista Paroemiogr., Epitome collectionum Lucilli Tarrhaei et Didymi

(0098: 001)“Corpus paroemiographorum Graecorum, vol. 1”, Ed. von Leutsch, E.L.,
Schneidewin, F.G.Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1839, Repr. 1965.
δεινῶν καθαρῶς συμβουλεύειν. Μέμνηται ταύτης Ἐπί-

χαρμος.
Ἵππῳ γηράσκοντι τὰ μείονα κύκλ' ἐπίβαλλε:
ταύτης μέμνηται Κράτης ὁ κωμικὸς Σαμίοις. Τάττεται
δὲ ἐπὶ τῶν διὰ γῆρας ῥᾳστώνης δεομένων τινὸς καὶ ἀνα-
παύλης. Εἴρηται δὲ ἀπὸ στρατιωτικῶν ἵππων, οἷς γηρά-
σκουσιν ἐπέβαλλον τὸ καλούμενον τρυσίππιον· ἔστι δὲ
τοῦτο σιδηροῦς τροχίσκος, (οἱονεὶ δημόσιος ὡς χαρακτὴρ
τροχίσκος) ὃν ἐκπυροῦντες ἐπέβαλον ταῖς σιαγόσι τῶν
ἵππων.
Ἱππάρχων πίναξ:ἐπεὶ παρὰ Συρακουσίοις οἱ
ἵππαρχοι ἐν πίναξι τὰ ὀνόματα γράφοντες τῶν ἀτακτούν-
των παρεσημειοῦντο.
Ἰλιὰς κακῶν:ἀπὸ παροιμίας τοῦτο ἐλέγετο ἐπὶ
τῶν μεγάλων κακῶν· παρόσον ἐν Ἰλίῳ μυρία κακὰ συν-
έβη γενέσθαι.
Ἰστίᾳ θύει:ἡ παροιμία τέτακται ἐπὶ τῶν μη-
δενὶ ῥᾳδίως μεταδιδόντων. Δι' ἔθους γὰρ ἦν τοῖς πα-
λαιοῖς, ὁπότε ἔθυον Ἱστίᾳ, μηδενὶ μεταδιδόναι τῆς θυ-
σίας. Μέμνηται ταύτης Θεόπομπος ἐν Καπηλίσιν.
Καδμεία νίκη:περὶ ταύτης τῆς παροιμίας ἄλ
470

γον, ὡς λαιμάργους. Ἄλλοι δὲ φασὶ τὴν παροιμίαν

ἐπὶ τῶν δικαιοπραγούντων μὲν, οὐδὲν δὲ πλέον ἐκ τῆς
δικαιοσύνης ἀποφερομένων. Ὁ γὰρ κεστρεὺς τῶν ἄλλων
ἰχθύων ἀλληλοφαγούντων μόνος ἀπέχεται τῆς σαρκοφα-
γίας· νέμεται δὲ τὴν ἰλὺν ταλαιπωρῶν, ὡς φησὶν Ἀρι-
στοτέλης περὶ ζώων.
Κιλίκιος ὄλεθρος:ὁ πονηρός· πονηροὶ γὰρ
οἱ Κίλικες· ἢ ὅτι λῃστείαις χρώμενοι ἐπ' ὠμότητι διεβέ-
βληντο. Καὶ οἱ Ἀττικοὶ δὲ τὰς πικρὰς τιμωρίας Κι-
λικίουςκαλοῦσιν.
Καλλικυρίων πλείους:οὕτως ἐν Συρακούσαις
ἐκλήθησαν οἱ ἐπεισελθόντες γεωμόροις Καλλικύριοι. Ἔν-
θεν παροιμιωδῶς ἔλεγον, εἴ ποτε πλῆθος ἤθελον ἐμφῆ-
ναι, ὅτι πλείους ἦσαν τῶν Καλλικυρίων. Δοῦλοι δὲ ἦσαν
οὗτοι, καὶ τοὺς κυρίους ἐξέβαλον. Ἡ δὲ αἰτία τῆς κλή-
σεως αὐτῶν, διὰ τὸ παντοδαποὺς εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν,
ὥστε τοῖς κυρίοις ἐγκεῖσθαι.

Κάκιον Βάβυς αὐλεῖ:τάττουσι ταύτην ἐπὶ τῶν

κατὰ τὸ χεῖρον ἀσκούντων. Φασὶ δὲ ὅτι ὁ Βάβυς ἀδελ-
φὸς ἦν Μαρσύου, ὃν Ἀπόλλων ὑπερτενῆ κρεμάσας ἐκ
πίτυος ἐξέδειρεν, ἐρίσαντα αὐτῷ περὶ μουσικῆς. Βουλό-
μενος δὲ καὶ τὸν Βάβυν ἀνελεῖν, Ἀθηνᾶς ὑποθεμένης,
ὡς ἀφυῶς τῷ αὐλῷ χρᾶται, ἀφῆκεν αὐτόν. Ὅθεν εἰς
παροιμίαν προήχθη, ὅτι Κάκιον Βάβυς αὐλεῖ.
Κακοῦ κόρακος κακὸν ὠόν:τὴν παροιμίαν
ταύτην οἱ μὲν ἀπὸ τοῦ πτηνοῦ ζώου φασὶν εἰρῆσθαι, ὅτι
οὔτε αὐτὸς βρωτός ἐστιν, οὔτε τὸ ὠὸν ὃ ἔχει. Οἱ δὲ,
ἀπὸ Κόρακος τοῦ Συρακουσίου ῥήτορος, πρώτου διδά-
ξαντος τέχνην ῥητορικήν. Ὑπὸ γὰρ τούτου, ὡς φασί,
μαθητὴς Τισίας ὀνόματι μισθὸν ἀπαιτούμενος καὶ εἰς-
αγόμενος εἰς τὸ δικαστήριον, εἶπε πρὸς τὸν Κόρακα· Εἰ
μέν με νικήσεις, ὦ Κόραξ, οὐδὲν μεμάθηκα, καὶ οὐ
λήψῃ τί· εἰ δ' ἡττηθήσῃ, οὐ κομιῇ τὸν μισθὸν ὡσαύ-
τως. Θαυμάσαντες οὖν οἱ δικασταὶ τὸ σόφισμα τοῦ
νεανίσκου ἐπεφώνησαν, Κακοῦ κόρακος κακὸν ὠόν.
Εἴρηται δὲ ἡ παροιμία ἐπὶ τῶν πονηρῶν πονηρὰ ποι-
ούντων.

471
τοῦ μὴ χρῆναι ἐπὶ ταῖς τῶν θεῶν ἐλπίσι καθημένους ἀρ-

γεῖν. Τίθεται δὲ ἡ παροιμία ἐπὶ γυναικῶν μάλιστα
ὀφειλουσῶν ἐργάζεσθαι· ἡ γὰρ Ἀθηνᾶ ἐργάνη. Εἴρηται
δὲ ἀπὸ ὀνηλάτου, οὗ ὁ μὲν ὄνος εἰς πηλὸν ἐπεπτώκει·
ὁ δὲ, δέον βοηθεῖν, ἐπεκαλεῖτο τὸν Ἡρακλέα. Μέμνηται
ταύτης τῆς παροιμίας Εὐριπίδης. Ἕτεροι δέ φασιν ὅτι
μέλλων τὶς ἀγωνίσασθαι, χρησμὸν παρὰ τῆς Ἀθηνᾶς εἴ-
ληφεν, ὅτι νικήσει· ἐνστάντος δὲ τοῦ ἀγῶνος εἰσελθὼν εἰς
τὸ θέατρον καὶ κάτω βαλὼν τὰς χεῖρας εἱστήκει, ἕως τυ-
πτόμενος ὑπὸ τοῦ ἀνταγωνιστοῦ ἐνικήθη.
Συρακουσία τράπεζα:ἡ πολυτελής. Ἐδόκουν
γὰρ οἱ Σικελιῶται ἁβροδίαιτοι εἶναι μᾶλλον πάντων.
Συστομώτερος σκάφης:παροιμία ἐπὶ τῶν τὰς
σκάφας φερόντων μετοίκων, διὰ τὸ ἀπαῤῥησίαστον, οἷς
οὐδὲ χανεῖν ἐφεῖτο. Τάττεται δὲ ἐπὶ τῶν μὴ δυναμένων
παῤῥησιάζεσθαι· ἐπειδὴ οἱ μέτοικοι σκάφας ἔφερον ἐν
ταῖς πομπαῖς. Μέμνηται ταύτης Μένανδρος ἐν τῷ Εὐ-
νούχῳ.
Σχῖνον διατρώγειν:εἰώθασι τὸν σχῖνον τρώγειν
οἱ καλλωπιζόμενοι, ἕνεκα τοῦ λευκοῦν τοὺς ὀδόντας· παρ'
ὃ καὶ τοὺς τοιούτους σχινοτρώκταςλέγουσιν.
Στράβων γωγραφικά (0099: 001)

“Strabonis geographica, 3 vols.”, Ed. Meineke, A.
στεύομεν τὸ περὶ τούτους τοὺς τόπους γεγονέναι τὰς

Σειρῆνας· οὔτε γὰρ τὸν ποιητὴν ἀκριβῶς ἕκαστα πυ-
θέσθαι, οὔθ' ἡμεῖς παρ' ἐκείνου ζητοῦμεν τὸ ἀκριβές·
οὐ μὴν οὐδ' οὕτως ἔχομεν ὡς ὑπολαμβάνειν καὶ μη-
δὲν πεπυσμένον περὶ τῆς πλάνης, μήθ' ὅπου μήθ'
ὅπως γεγένηται, ῥαψῳδεῖν.
Ἐρατοσθένης δὲ Ἡσίοδον μὲν εἰκάζει πεπυσμένον
περὶ τῆς Ὀδυσσέως πλάνης ὅτι κατὰ Σικελίαν καὶ Ἰτα-
λίαν γεγένηται, πιστεύσαντα τῇ δόξῃ μὴ μόνον τῶν
ὑφ' Ὁμήρου λεγομένων μεμνῆσθαι, ἀλλὰ καὶ Αἴτνης
καὶ Ὀρτυγίας τοῦ πρὸς Συρακούσαις νησίου καὶ Τυρ-
ρηνῶν· Ὅμηρον δὲ μήτε εἰδέναι ταῦτα μήτε βούλε-
σθαι ἐν γνωρίμοις τόποις ποιεῖν τὴν πλάνην. πότερον
οὖν Αἴτνη μὲν καὶ Τυρρηνία γνώριμα, Σκύλλαιον δὲ
καὶ Χάρυβδις καὶ Κίρκαιον καὶ Σειρηνοῦσσαι οὐ πάνυ;
ἢ καὶ Ἡσιόδῳ μὲν ἔπρεπε μὴ φλυαρεῖν, ἀλλὰ ταῖς κα-
τεχούσαις δόξαις ἀκολουθεῖν, Ὁμήρῳ δὲ πᾶν ὅ τι ἂν
ἐπ' ἀκαιρίμαν γλῶσσαν ἴῃ κελαδεῖν; χωρὶς γὰρ τῶν
λεχθέντων περὶ τοῦ τρόπου τῆς πρεπούσης Ὁμήρῳ
μυθοποιίας καὶ τὸ πλῆθος τῶν συγγραφέων τῶν
472
Στράβων γωγραφικά Book 1, Chap. 3, sec. 18, line 9
τῶν τε τῆς φύσεως ἔργων καὶ τῶν ἄλλως γινομένων

μεταβολῶν.
Τόν τε Πειραιᾶ νησιάζοντα πρότερον καὶ πέραν
τῆς ἀκτῆς κείμενον οὕτως φασὶν ὀνομασθῆναι· ὑπε-
ναντίως δ' ἡ Λευκὰς Κορινθίων τὸν ἰσθμὸν διακο-
ψάντων νῆσος γέγονεν, ἀκτὴ πρότερον οὖσα· περὶ
ταύτης γάρ φασι λέγειν τὸν Λαέρτην “οἷος Νήριτον
“εἷλον ἐυκτίμενον πτολίεθρον, ἀκτὴν ἠπείροιο·” ἐν-
ταῦθα μὲν δὴ διακοπαὶ χειρότμητοι γεγόνασιν, ἀλλα-
χόθι δὲ προσχώσεις ἢ γεφυρώσεις, καθάπερ ἐπὶ τῆς
πρὸς Συρακούσαις νήσου νῦν μὲν γέφυρά ἐστιν ἡ συν-
άπτουσα αὐτὴν πρὸς τὴν ἤπειρον, πρότερον δὲ χῶμα,
ὥς φησιν Ἴβυκος, λογαίου λίθου, ὃν καλεῖ ἐκλεκτόν.
Βοῦρα δὲ καὶ Ἑλίκη ἡ μὲν ὑπὸ χάσματος ἡ δ' ὑπὸ κύ-
ματος ἠφανίσθη. περὶ Μεθώνην δὲ τὴν ἐν τῷ Ἑρμιο-
νικῷ κόλπῳ ὄρος ἑπταστάδιον τὸ ὕψος ἀνεβλήθη γε-
νηθέντος ἀναφυσήματος φλογώδους, μεθ' ἡμέραν μὲν
ἀπρόσιτον ὑπὸ τοῦ θερμοῦ καὶ τῆς θειώδους ὀδμῆς,
νύκτωρ δ' ἐκλάμπον πόρρω καὶ θερμαῖνον ὥστε
ζεῖν τὴν θάλατταν ἐπὶ σταδίους πέντε, θολερὰν δ'
εἶναι καὶ ἐπὶ εἴκοσι σταδίους, προσχωσθῆναι δὲ πέ
νῆσοι Μῆνίγξ τε καὶ Κέρκινα· τῆς δὲ μεγάλης Σύρ-

τεώς φησιν Ἐρατοσθένης τὸν κύκλον εἶναι πεντακις-
χιλίων, τὸ δὲ βάθος χιλίων ὀκτακοσίων ἀφ' Ἑσπερί-
δων εἰς Αὐτόμαλα καὶ τὸ τῆς Κυρηναίας μεθόριον
πρὸς τὴν ἄλλην τὴν ταύτῃ Λιβύην· ἄλλοι δὲ τὸν περί-
πλουν τετρακισχιλίων σταδίων εἶπον, τὸ δὲ βάθος χι-
λίων πεντακοσίων, ὅσον καὶ τὸ πλάτος τοῦ στόματος.
τὸ δὲ Σικελικὸν πέλαγος πρὸ τῆς Σικελίας ἐστὶ καὶ τῆς
Ἰταλίας ἐπὶ τὸ πρὸς ἕω μέρος καὶ ἔτι τοῦ μεταξὺ πόρου
τῆς τε Ῥηγίνης μέχρι Λοκρῶν, καὶ τῆς Μεσσηνίας μέ-
χρι Συρακουσσῶν καὶ Παχύνου. αὔξεται δ' ἐπὶ μὲν τὸ
πρὸς ἕω μέρος μέχρι τῶν ἄκρων τῆς Κρήτης, καὶ τὴν
Πελοπόννησον δὲ περικλύζει τὴν πλείστην, καὶ πληροῖ
τὸν Κορινθιακὸν καλούμενον κόλπον· πρὸς ἄρκτους
δὲ ἐπί τε ἄκραν Ἰαπυγίαν καὶ τὸ στόμα τοῦ Ἰονίου
κόλπου καὶ τῆς Ἠπείρου τὰ νότια μέρη μέχρι τοῦ Ἀμ-
βρακικοῦ κόλπου καὶ τῆς συνεχοῦς παραλίας τῆς ποι-
ούσης τὸν Κορινθιακὸν κόλπον πρὸς τὴν Πελοπόννη-
σον. ὁ δ' Ἰόνιος κόλπος μέρος ἐστὶ τοῦ νῦν Ἀδρίου
λεγομένου· τούτου δὲ τὴν μὲν ἐν δεξιᾷ πλευρὰν
473
γύπτου καὶ Κοίλης Συρίας καὶ τῆς ἄνω Συρίας καὶ

Βαβυλωνίας καὶ Σουσιάδος Περσίδος Καρμανίας Γε-
δρωσίας τῆς ἄνω μέχρι τῆς Ἰνδικῆς.
Ἐν δὲ τοῖς περὶ Πτολεμαΐδα τὴν ἐν τῇ Φοινίκῃ καὶ
Σιδῶνα καὶ Τύρον ἡ μεγίστη ἡμέρα ἐστὶν ὡρῶν ἰση-
μερινῶν δεκατεττάρων καὶ τετάρτου· βορειότεροι δ'
εἰσὶν οὗτοι Ἀλεξανδρείας μὲν ὡς χιλίοις ἑξακοσίοις
σταδίοις, Καρχηδόνος δὲ ὡς ἑπτακοσίοις. ἐν δὲ τῇ Πε-
λοποννήσῳ καὶ περὶ τὰ μέσα τῆς Ῥοδίας καὶ περὶ Ξάν-
θον τῆς Λυκίας ἢ τὰ μικρῷ νοτιώτερα καὶ ἔτι τὰ Συ-
ρακοσίων νοτιώτερα τετρακοσίοις σταδίοις, ἐνταῦθα
ἡ μεγίστη ἡμέρα ἐστὶν ὡρῶν ἰσημερινῶν δεκατεττά-
ρων καὶ ἡμίσους· ἀπέχουσι δ' οἱ τόποι οὗτοι Ἀλεξαν-
δρείας μὲν τρισχιλίους ἑξακοσίους τετταράκοντα ... ·
διήκει δ' ὁ παράλληλος οὗτος κατ' Ἐρατοσθένη διὰ
Καρίας Λυκαονίας Καταονίας Μηδίας Κασπίων πυ-
λῶν Ἰνδῶν τῶν κατὰ Καύκασον.
Στράβων γωγραφικά
ἐκ τῆς Σαβίνης οἱ Πικεντῖνοι, δρυοκολάπτου τὴν ὁδὸν

ἡγησαμένου τοῖς ἀρχηγέταις, ἀφ' οὗ καὶ τοὔνομα· πῖ-
κον γὰρ τὸν ὄρνιν τοῦτον ὀνομάζουσι, καὶ νομίζουσιν
Ἄρεως ἱερόν. οἰκοῦσι δ' ἀπὸ τῶν ὀρῶν ἀρξάμενοι
μέχρι τῶν πεδίων καὶ τῆς θαλάττης, ἐπὶ μῆκος ηὐξη-
μένην ἔχοντες μᾶλλον ἢ πλάτος τὴν χώραν, ἀγαθὴν
πρὸς ἅπαντα, βελτίω δὲ τοῖς ξυλίνοις καρποῖς ἢ τοῖς
σιτικοῖς. ἔστι δ' εὖρος μὲν τὸ ἀπὸ τῶν ὀρῶν ἐπὶ θάλατ-
ταν ἀνώμαλον τοῖς διαστήμασι· μῆκος δ' ἀπὸ Αἴσιος
ποταμοῦ μέχρι Κάστρου παράπλουν ἔχον σταδίων
ὀκτακοσίων. πόλεις δ' Ἀγκὼν μὲν Ἑλληνίς, Συρακου-
σίων κτίσμα τῶν φυγόντων τὴν Διονυσίου τυραννίδα·
κεῖται δ' ἐπ' ἄκρας μὲν λιμένα ἐμπεριλαμβανούσης τῇ
πρὸς τὰς ἄρκτους ἐπιστροφῇ, σφόδρα δ' εὔοινός ἐστι
καὶ πυροφόρος. πλησίον δ' αὐτῆς Αὔξουμον πόλις
μικρὸν ὑπὲρ τῆς θαλάττης· εἶτα Σεπτέμπεδα καὶ
Πνευεντία καὶ Ποτεντία καὶ Φίρμον Πικηνόν· ἐπί-
νειον δὲ ταύτης Κάστελλον. ἐφεξῆς δὲ τὸ τῆς Κύπρας
ἱερόν, Τυρρηνῶν ἵδρυμα καὶ κτίσμα· τὴν δ' Ἥραν
ἐκεῖνοι Κύπραν καλοῦσιν· εἶτα Τρουεντῖνος ποταμὸς
καὶ πόλις ἐπώνυμος· εἶτα Καστρουνόουν καὶ ὁ Μα
ἔφαμεν, τοῦτο δὲ ταῖς οἰκοδομίαις καὶ φυτείαις, αἳ με-

ταξὺ συνεχεῖς οὖσαι μιᾶς πόλεως ὄψιν παρέχονται.
Τοῦ μὲν οὖν Μισηνοῦ πρόκειται νῆσος ἡ Προ-
474
χύτη, Πιθηκουσσῶν δ' ἔστιν ἀπόσπασμα. Πιθηκούς-

σας δ' Ἐρετριεῖς ᾤκισαν καὶ Χαλκιδεῖς, εὐτυχήσαντες
[δὲ] δι' εὐκαρπίαν καὶ διὰ τὰ χρυσεῖα ἐξέλιπον τὴν νῆ-
σον κατὰ στάσιν, ὕστερον δὲ καὶ ὑπὸ σεισμῶν ἐξελα-
θέντες καὶ ἀναφυσημάτων πυρὸς καὶ θαλάττης καὶ
θερμῶν ὑδάτων· ἔχει γὰρ τοιαύτας ἀποφορὰς ἡ νῆσος,
ὑφ' ὧν καὶ οἱ πεμφθέντες παρὰ Ἱέρωνος τοῦ τυράννου
τῶν Συρακοσίων ἐξέλιπον τὸ κατασκευασθὲν ὑφ' ἑαυ-
τῶν τεῖχος καὶ τὴν νῆσον· ἐπελθόντες δὲ Νεαπολῖται
κατέσχον. ἐντεῦθεν καὶ ὁ μῦθος ὅτι φασὶ τὸν Τυφῶνα
ὑποκεῖσθαι τῇ νήσῳ ταύτῃ, στρεφομένου δὲ τὰς φλό-
γας ἀναφυσᾶσθαι καὶ τὰ ὕδατα, ἔστι δ' ὅτε καὶ νησῖ-
δας ἐχούσας ζέον ὕδωρ. πιθανώτερον δὲ Πίνδαρος
εἴρηκεν ἐκ τῶν φαινομένων ὁρμηθείς, ὅτι πᾶς ὁ πόρος
οὗτος ἀπὸ τῆς Κυμαίας ἀρξάμενος μέχρι τῆς Σικελίας
διάπυρός ἐστι καὶ κατὰ βάθους ἔχει κοιλίας τινὰς εἰς
ἓν συναπτούσας πρός τε ἀλλήλας καὶ πρὸς τὴν ἤπει-
ρον. διόπερ ἥ τε Αἴτνη τοιαύτην ἔχειν δείκνυται
καλοῦσιν ἄκραν ἀπὸ τῆς χρόας ἐν πεντήκοντα σταδί-

οις, εἰς ἣν τελευτᾶν φασι τὸ Ἀπέννινον ὄρος. ἐντεῦθεν
δὲ Ἡράκλειον, ὃ δὴ τελευταῖον ἀκρωτήριον [ὂν] νεύει
πρὸς μεσημβρίαν· κάμψαντι γὰρ εὐθὺς ὁ πλοῦς λιβὶ
μέχρι πρὸς ἄκραν Ἰαπυγίαν· εἶτ' ἐκκλίνει πρὸς ἄρκτον
ἀεὶ καὶ μᾶλλον καὶ πρὸς τὴν ἑσπέραν ἐπὶ τὸν κόλπον
τὸν Ἰόνιον. μετὰ δὲ τὸ Ἡράκλειον ἄκρα τῆς Λοκρίδος
ἣ καλεῖται Ζεφύριον, ἔχουσα τοῖς ἑσπερίοις ἀνέμοις
λιμένα, ἐξ οὗ καὶ τοὔνομα. εἶθ' ἡ πόλις οἱ Λοκροὶ οἱ
Ἐπιζεφύριοι, Λοκρῶν ἄποικοι τῶν ἐν τῷ Κρισαίῳ κόλ-
πῳ, μικρὸν ὕστερον τῆς Κρότωνος καὶ Συρακουσσῶν
κτίσεως ἀποικισθέντες ὑπὸ Εὐάνθους· Ἔφορος δ' οὐκ
εὖ τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν ἀποίκους φήσας. ἔτη μὲν
οὖν τρία ἢ τέτταρα ᾤκουν ἐπὶ τῷ Ζεφυρίῳ· καὶ ἔστιν
ἐκεῖ κρήνη Λοκρία, ὅπου οἱ Λοκροὶ ἐστρατοπεδεύσαντο.
εἶτα μετήνεγκαν τὴν πόλιν συμπραξάντων καὶ Συρα-
κουσσίων. ἅμα γὰρ οὗτοι ἐν οἷς ... εἰσὶ δ' ἀπὸ Ῥη-
γίου μέχρι Λοκρῶν ἑξακόσιοι στάδιοι. ἵδρυται δ' ἡ
πόλις ἐπ' ὀφρύος ἣν Ἐπῶπιν καλοῦσι.
δ' Ἀντίοχος, τοῦ θεοῦ χρήσαντος Ἀχαιοῖς Κρότωνα

κτίζειν, ἀπελθεῖν Μύσκελλον κατασκεψόμενον τὸν
τόπον, ἰδόντα δ' ἐκτισμένην ἤδη Σύβαριν ποταμῷ τῷ
πλησίον ὁμώνυμον κρῖναι ταύτην ἀμείνω· ἐπανερέ-
σθαι δ' οὖν ἀπιόντα τὸν θεὸν εἰ λῷον εἴη ταύτην ἀντ'
ἐκείνης κτίζειν, τὸν δὲ ἀνειπεῖν (ἐτύγχανε δὲ ὑπόκυφος
ὢν ὁ Μύσκελλος) “Μύσκελλε βραχύνωτε, παρὲκ θεὸν
475
“ἄλλο ματεύων κλαύματα θηρεύεις· δῶρον δ' ὅ τι δῷ

“τις ἐπαινεῖν.” ἐπανελθόντα δὲ κτίσαι τὸν Κρότωνα
συμπράξαντος καὶ Ἀρχίου τοῦ τὰς Συρακούσσας οἰκί-
σαντος, προσπλεύσαντος κατὰ Τύχην ἡνίκα ὥρμητο
ἐπὶ τὸν τῶν Συρακουσσῶν οἰκισμόν. ᾤκουν δὲ Ἰάπυ-
γες τὸν Κρότωνα πρότερον, ὡς Ἔφορός φησι. δοκεῖ δ'
ἡ πόλις τά τε πολέμια ἀσκῆσαι καὶ τὰ περὶ τὴν ἄθλη-
σιν· ἐν μιᾷ γοῦν Ὀλυμπιάδι οἱ τῶν ἄλλων προτερή-
σαντες τῷ σταδίῳ ἑπτὰ ἄνδρες ἅπαντες ὑπῆρξαν Κρο-
τωνιᾶται, ὥστ' εἰκότως εἰρῆσθαι δοκεῖ διότι Κροτω-
νιατῶν ὁ ἔσχατος πρῶτος ἦν τῶν ἄλλων Ἑλλήνων· καὶ
τὴν παροιμίαν δὲ ὑγιέστερον Κρότωνος λέγουσαν ἐν-
τεῦθεν εἰρῆσθαί φασιν, ὡς τοῦ τόπου πρὸς ὑγίειαν
Τυνδαρίδα· εἶτα εἰς Ἀγάθυρνον τριάκοντα καὶ τὰ ἴσα

εἰς Ἄλαισαν καὶ πάλιν ἴσα εἰς Κεφαλοίδιον· ταῦτα μὲν
πολίχνια· εἰς δ' Ἱμέραν ποταμὸν δεκαοκτὼ διὰ μέσης
ῥέοντα τῆς Σικελίας· εἶτ' εἰς Πάνορμον τριάκοντα
πέντε· δύο δὲ καὶ τριάκοντα εἰς τὸ τῶν Αἰγεσταίων
ἐμπόριον· λοιπὰ δὲ εἰς Λιλύβαιον τριάκοντα ὀκτώ.
ἐντεῦθεν δὲ κάμψαντι ἐπὶ τὸ συνεχὲς πλευρὸν εἰς μὲν
τὸ Ἡράκλειον ἑβδομήκοντα πέντε, ἐπὶ δὲ τὸ Ἀκραγαν-
τίνων ἐμπόριον εἴκοσι, καὶ ἄλλα εἴκοσιν εἰς Καμάρι-
ναν· εἶτ' ἐπὶ Πάχυνον πεντήκοντα. ἔνθεν πάλιν κατὰ
τὸ τρίτον πλευρὸν εἰς μὲν Συρακούσσας τριάκοντα ἕξ,
εἰς δὲ Κατάνην ἑξήκοντα· εἶτ' εἰς Ταυρομένιον τριά-
κοντα τρία· εἶτ' εἰς Μεσσήνην τριάκοντα. πεζῇ δὲ ἐκ
μὲν Παχύνου εἰς Πελωριάδα ἑκατὸν ἑξήκοντα ὀκτώ,
ἐκ δὲ Μεσσήνης εἰς Λιλύβαιον τῇ Ὀυαλερίᾳ ὁδῷ [διακό-
σια] τριάκοντα πέντε. ἔνιοι δ' ἁπλούστερον εἰρήκασιν,
ὥσπερ Ἔφορος, τὸν περίπλουν ἡμερῶν καὶ νυκτῶν
πέντε. Ποσειδώνιος δὲ τοῖς κλίμασιν ἀφορίζων τὴν
νῆσον πρὸς ἄρκτον μὲν τὴν Πελωριάδα, πρὸς νότον
δὲ Λιλύβαιον, πρὸς ἕω δὲ τὸν Πάχυνον τίθησιν. ἀνάγ-
κη δέ, τῶν κλιμάτων ἐν παραλληλογράμμῳ σχήματι
τακόσιοι περὶ Καρχηδόνα· καθ' ὃ δὴ λέγεταί τις τῶν

ὀξυδορκούντων ἀπό τινος σκοπῆς ἀπαγγέλλειν τὸν
ἀριθμὸν τῶν ἀναγομένων ἐκ Καρχηδόνος σκαφῶν τοῖς
ἐν Λιλυβαίῳ. ἀπὸ δὲ τοῦ Λιλυβαίου τὴν ἐπὶ Πελω-
ριάδα πλευρὰν ἀνάγκη λοξοῦσθαι πρὸς ἕω καὶ βλέπειν
πρὸς τὸ μεταξὺ τῆς ἑσπέρας καὶ τῆς ἄρκτου, πρὸς ἄρ-
κτον μὲν ἔχουσαν τὴν Ἰταλίαν πρὸς δύσιν δὲ τὸ Τυρ-
476
ρηνικὸν πέλαγος καὶ τὰς Αἰόλου νήσους.

Πόλεις δ' εἰσὶ κατὰ μὲν τὸ πλευρὸν τὸ ποιοῦν τὸν
πορθμὸν Μεσσήνη πρῶτον, ἔπειτα Ταυρομένιον καὶ
Κατάνη καὶ Συρακοῦσσαι· αἱ δὲ μεταξὺ Κατάνης καὶ
Συρακουσσῶν ἐκλελοίπασι, Νάξος καὶ Μέγαρα, ὅπου
καὶ αἱ τῶν ποταμῶν ἐκβολαὶ συνελθοῦσαι καὶ πάντα
καταρρεόντων ἐκ τῆς Αἴτνης εἰς εὐλίμενα στόματα· ἐν-
ταῦθα δὲ καὶ τὸ τῆς Ξιφωνίας ἀκρωτήριον. φησὶ δὲ
ταύτας Ἔφορος πρώτας κτισθῆναι πόλεις Ἑλληνίδας
ἐν Σικελίᾳ δεκάτῃ γενεᾷ μετὰ τὰ Τρωικά· τοὺς γὰρ
πρότερον δεδιέναι τὰ λῃστήρια τῶν Τυρρηνῶν καὶ τὴν
ὠμότητα τῶν ταύτῃ βαρβάρων, ὥστε μηδὲ κατ' ἐμπο-
ρίαν πλεῖν. Θεοκλέα δ' Ἀθηναῖον παρενεχθέντα ἀνέ-
μοις εἰς τὴν Σικελίαν κατανοῆσαι τήν τε οὐδένειαν
ὀξυδορκούντων ἀπό τινος σκοπῆς ἀπαγγέλλειν τὸν

ἀριθμὸν τῶν ἀναγομένων ἐκ Καρχηδόνος σκαφῶν τοῖς
ἐν Λιλυβαίῳ. ἀπὸ δὲ τοῦ Λιλυβαίου τὴν ἐπὶ Πελω-
ριάδα πλευρὰν ἀνάγκη λοξοῦσθαι πρὸς ἕω καὶ βλέπειν
πρὸς τὸ μεταξὺ τῆς ἑσπέρας καὶ τῆς ἄρκτου, πρὸς ἄρ-
κτον μὲν ἔχουσαν τὴν Ἰταλίαν πρὸς δύσιν δὲ τὸ Τυρ-
ρηνικὸν πέλαγος καὶ τὰς Αἰόλου νήσους.
Πόλεις δ' εἰσὶ κατὰ μὲν τὸ πλευρὸν τὸ ποιοῦν τὸν
πορθμὸν Μεσσήνη πρῶτον, ἔπειτα Ταυρομένιον καὶ
Κατάνη καὶ Συρακοῦσσαι· αἱ δὲ μεταξὺ Κατάνης καὶ
Συρακουσσῶν ἐκλελοίπασι, Νάξος καὶ Μέγαρα, ὅπου
καὶ αἱ τῶν ποταμῶν ἐκβολαὶ συνελθοῦσαι καὶ πάντα
καταρρεόντων ἐκ τῆς Αἴτνης εἰς εὐλίμενα στόματα· ἐν-
ταῦθα δὲ καὶ τὸ τῆς Ξιφωνίας ἀκρωτήριον. φησὶ δὲ
ταύτας Ἔφορος πρώτας κτισθῆναι πόλεις Ἑλληνίδας
ἐν Σικελίᾳ δεκάτῃ γενεᾷ μετὰ τὰ Τρωικά· τοὺς γὰρ
πρότερον δεδιέναι τὰ λῃστήρια τῶν Τυρρηνῶν καὶ τὴν
ὠμότητα τῶν ταύτῃ βαρβάρων, ὥστε μηδὲ κατ' ἐμπο-
ρίαν πλεῖν. Θεοκλέα δ' Ἀθηναῖον παρενεχθέντα ἀνέ-
μοις εἰς τὴν Σικελίαν κατανοῆσαι τήν τε οὐδένειαν
τῶν ἀνθρώπων καὶ τὴν ἀρετὴν τῆς γῆς, ἐπανελθόντα
Στράβων γωγραφικά
ἡ πόλις, καλοῦσί τε Μαμερτίνους μᾶλλον ἅπαντες αὐ-

τοὺς ἢ Μεσσηνίους, εὐοίνου τε σφόδρα τῆς χώρας οὔ-
σης οὐ Μεσσήνιον καλοῦσι τὸν οἶνον ἀλλὰ Μαμερ-
τῖνον, τοῖς ἀρίστοις ἐνάμιλλον ὄντα τῶν Ἰταλικῶν.
οἰκεῖται δ' ἱκανῶς ἡ πόλις, μᾶλλον δὲ Κατάνη· καὶ γὰρ
οἰκήτορας δέδεκται Ῥωμαίους· ἧττον δ' ἀμφοῖν τὸ
477
Ταυρομένιον. καὶ Κατάνη δ' ἐστὶ Ναξίων τῶν αὐτῶν

κτίσμα, Ταυρομένιον δὲ τῶν ἐν Ὕβλῃ Ζαγκλαίων·
ἀπέβαλε δὲ τοὺς οἰκήτορας τοὺς ἐξ ἀρχῆς ἡ Κατάνη,
κατοικίσαντος ἑτέρους Ἱέρωνος τοῦ Συρακουσσίων τυ-
ράννου καὶ προσαγορεύσαντος αὐτὴν Αἴτνην ἀντὶ Κα-
τάνης. ταύτης δὲ καὶ Πίνδαρος κτίστορα λέγει αὐτὸν
ὅταν φῇ “ξύνες [ὅ] τοι λέγω, ζαθέων ἱερῶν ὁμώνυμε
“πάτερ, κτίστορ Αἴτνας.” μετὰ δὲ τὴν τελευτὴν τοῦ
Ἱέρωνος κατελθόντες οἱ Καταναῖοι τούς τε ἐνοίκους
ἐξέβαλον καὶ τὸν τάφον ἀνέσκαψαν τοῦ τυράννου. οἱ
δὲ Αἰτναῖοι παραχωρήσαντες τὴν Ἴννησαν καλουμέ-
νην τῆς Αἴτνης ὀρεινὴν ᾤκησαν καὶ προσηγόρευσαν
τὸ χωρίον Αἴτνην διέχον τῆς Κατάνης σταδίους ὀγδοή-
κοντα, καὶ τὸν Ἱέρωνα οἰκιστὴν ἀπέφηναν. ὑπέρκειται
ὥστε λατομίας εἶναι χρείαν τοῖς ἀνακαλύψαι βουλομέ-

νοις τὴν ἐξ ἀρχῆς ἐπιφάνειαν. τακείσης γὰρ ἐν τοῖς
κρατῆρσι τῆς πέτρας, εἶτ' ἀναβληθείσης, τὸ ὑπερχυ-
θὲν τῆς κορυφῆς ὑγρὸν πηλός ἐστι μέλας ῥέων κατὰ
τῆς ὀρεινῆς· εἶτα πῆξιν λαβὼν γίνεται λίθος μυλίας
τὴν αὐτὴν φυλάττων χρόαν ἣν ῥέων εἶχε. καὶ ἡ σπο-
δὸς δὲ καιομένων τῶν λίθων ὡς ἀπὸ τῶν ξύλων γίνε-
ται· καθάπερ οὖν τὸ πήγανον τῇ ξυλίνῃ σποδῷ τρέ-
φεται, τοιοῦτον ἔχειν τι οἰκείωμα πρὸς τὴν ἄμπελον
εἰκὸς τὴν Αἰτναίαν σποδόν.
Τὰς δὲ Συρακούσσας Ἀρχίας μὲν ἔκτισεν ἐκ Κο-
ρίνθου πλεύσας περὶ τοὺς αὐτοὺς χρόνους οἷς ᾠκί-
σθησαν ἥ τε Νάξος καὶ τὰ Μέγαρα. ἅμα δὲ Μύσκελ-
λόν τέ φασιν εἰς Δελφοὺς ἐλθεῖν καὶ τὸν Ἀρχίαν· χρη-
στηριαζομένων δ' ἐρέσθαι τὸν θεόν, πότερον αἱροῦν-
ται πλοῦτον ἢ ὑγίειαν· τὸν μὲν οὖν Ἀρχίαν ἑλέσθαι
τὸν πλοῦτον, Μύσκελλον δὲ τὴν ὑγίειαν· τῷ μὲν δὴ
Συρακούσσας δοῦναι κτίζειν τῷ δὲ Κρότωνα. καὶ δὴ
συμβῆναι Κροτωνιάτας μὲν οὕτως ὑγιεινὴν οἰκῆσαι
πόλιν ὥσπερ εἰρήκαμεν, Συρακούσσας δὲ ἐπὶ τοσοῦτον
ἐκπεσεῖν πλοῦτον ὥστε καὶ αὐτοὺς ἐν παροιμίᾳ δια
δοθῆναι, λεγόντων πρὸς τοὺς ἄγαν πολυτελεῖς ὡς οὐκ

ἂν ἐκγένοιτο αὐτοῖς ἡ Συρακουσσίων δεκάτη. πλέοντα
δὲ τὸν Ἀρχίαν εἰς τὴν Σικελίαν καταλιπεῖν μετὰ μέ-
ρους τῆς στρατιᾶς τοῦ τῶν Ἡρακλειδῶν γένους Χερ-
σικράτη συνοικιοῦντα τὴν νῦν Κέρκυραν καλουμένην,
πρότερον δὲ Σχερίαν. ἐκεῖνον μὲν οὖν ἐκβαλόντα Λι-
βυρνοὺς κατέχοντας οἰκίσαι τὴν νῆσον, τὸν δ' Ἀρχίαν
478
κατασχόντα πρὸς τὸ Ζεφύριον τῶν Δωριέων εὑρόντα

τινὰς δεῦρο ἀφιγμένους ἐκ τῆς Σικελίας παρὰ τῶν τὰ
Μέγαρα κτισάντων ἀναλαβεῖν αὐτούς, καὶ κοινῇ μετ'
αὐτῶν κτίσαι τὰς Συρακούσσας. ηὐξήθη δὲ καὶ διὰ τὴν
τῆς χώρας εὐδαιμονίαν ἡ πόλις καὶ διὰ τὴν τῶν λιμέ-
νων εὐφυΐαν. οἵ τε ἄνδρες ἡγεμονικοὶ κατέστησαν, καὶ
συνέβη Συρακουσσίοις τυραννουμένοις τε δεσπόζειν
τῶν ἄλλων καὶ ἐλευθερωθεῖσιν ἐλευθεροῦν τοὺς ὑπὸ
τῶν βαρβάρων καταδυναστευομένους. ἦσαν γὰρ τῶν
βαρβάρων οἱ μὲν ἔνοικοι, τινὲς δ' ἐκ τῆς περαίας ἐπῄ-
εσαν, οὐδένα δὲ τῆς παραλίας εἴων οἱ Ἕλληνες ἅπτε-
σθαι, τῆς δὲ μεσογαίας ἀπείργειν παντάπασιν οὐκ
ἴσχυον, ἀλλὰ διετέλεσαν μέχρι δεῦρο Σικελοὶ καὶ Σι-
κανοὶ καὶ Μόργητες καὶ ἄλλοι τινὲς νεμόμενοι τὴν
βαρβάρων οἱ μὲν ἔνοικοι, τινὲς δ' ἐκ τῆς περαίας ἐπῄ-

εσαν, οὐδένα δὲ τῆς παραλίας εἴων οἱ Ἕλληνες ἅπτε-
σθαι, τῆς δὲ μεσογαίας ἀπείργειν παντάπασιν οὐκ
ἴσχυον, ἀλλὰ διετέλεσαν μέχρι δεῦρο Σικελοὶ καὶ Σι-
κανοὶ καὶ Μόργητες καὶ ἄλλοι τινὲς νεμόμενοι τὴν νῆ-
σον, ὧν ἦσαν καὶ Ἴβηρες, οὕσπερ πρώτους φησὶ τῶν
βαρβάρων Ἔφορος λέγεσθαι τῆς Σικελίας οἰκιστάς.
καὶ τὸ Μοργάντιον δὲ εἰκὸς ὑπὸ τῶν Μοργήτων ᾠκί-
σθαι· πόλις δ' ἦν αὕτη, νῦν δ' οὐκ ἔστιν. ἐπελθόντες
δὲ Καρχηδόνιοι καὶ τούτους οὐκ ἐπαύσαντο κακοῦντες
καὶ τοὺς Ἕλληνας, ἀντεῖχον δ' ὅμως οἱ Συρακούσσιοι.
Ῥωμαῖοι δ' ὕστερον καὶ τοὺς Καρχηδονίους ἐξέβαλον
καὶ τὰς Συρακούσσας ἐκ πολιορκίας εἷλον. ἐφ' ἡμῶν
δὲ Πομπηίου τάς τε ἄλλας κακώσαντος πόλεις καὶ δὴ
καὶ τὰς Συρακούσσας, πέμψας ἀποικίαν ὁ Σεβαστὸς
Καῖσαρ πολὺ μέρος τοῦ παλαιοῦ κτίσματος ἀνέλαβε.
πεντάπολις γὰρ ἦν τὸ παλαιὸν ὀγδοήκοντα καὶ ἑκα-
τὸν σταδίων ἔχουσα τὸ τεῖχος. ἅπαντα μὲν δὴ τὸν κύ-
κλον τοῦτον ἐκπληροῦν οὐδὲν ἔδει, τὸ δὲ συνοικού-
μενον τὸ πρὸς τῇ νήσῳ τῇ Ὀρτυγίᾳ μέρος ᾠήθη δεῖν
οἰκίσαι βέλτιον, ἀξιολόγου πόλεως ἔχον περίμετρον·
κανοὶ καὶ Μόργητες καὶ ἄλλοι τινὲς νεμόμενοι τὴν νῆ-

σον, ὧν ἦσαν καὶ Ἴβηρες, οὕσπερ πρώτους φησὶ τῶν
καὶ τὸ Μοργάντιον δὲ εἰκὸς ὑπὸ τῶν Μοργήτων ᾠκί-
σθαι· πόλις δ' ἦν αὕτη, νῦν δ' οὐκ ἔστιν. ἐπελθόντες
δὲ Καρχηδόνιοι καὶ τούτους οὐκ ἐπαύσαντο κακοῦντες
καὶ τοὺς Ἕλληνας, ἀντεῖχον δ' ὅμως οἱ Συρακούσσιοι.
Ῥωμαῖοι δ' ὕστερον καὶ τοὺς Καρχηδονίους ἐξέβαλον
479
καὶ τὰς Συρακούσσας ἐκ πολιορκίας εἷλον. ἐφ' ἡμῶν

δὲ Πομπηίου τάς τε ἄλλας κακώσαντος πόλεις καὶ δὴ
καὶ τὰς Συρακούσσας, πέμψας ἀποικίαν ὁ Σεβαστὸς
Καῖσαρ πολὺ μέρος τοῦ παλαιοῦ κτίσματος ἀνέλαβε.
πεντάπολις γὰρ ἦν τὸ παλαιὸν ὀγδοήκοντα καὶ ἑκα-
τὸν σταδίων ἔχουσα τὸ τεῖχος. ἅπαντα μὲν δὴ τὸν κύ-
κλον τοῦτον ἐκπληροῦν οὐδὲν ἔδει, τὸ δὲ συνοικού-
μενον τὸ πρὸς τῇ νήσῳ τῇ Ὀρτυγίᾳ μέρος ᾠήθη δεῖν
οἰκίσαι βέλτιον, ἀξιολόγου πόλεως ἔχον περίμετρον·
ἡ δ' Ὀρτυγία συνάπτει γεφύρᾳ πρὸς τὴν ἤπειρον
[ὁμορ]οῦσα, κρήνην δ' ἔχει τὴν Ἀρέθουσαν ἐξιεῖσαν
ποταμὸν εὐθὺς εἰς τὴν θάλατταν. μυθεύουσι δὲ τὸν
Ἀλφειὸν εἶναι τοῦτον, ἀρχόμενον μὲν ἐκ τῆς
[ὁμορ]οῦσα, κρήνην δ' ἔχει τὴν Ἀρέθουσαν ἐξιεῖσαν

ποταμὸν εὐθὺς εἰς τὴν θάλατταν. μυθεύουσι δὲ τὸν
Ἀλφειὸν εἶναι τοῦτον, ἀρχόμενον μὲν ἐκ τῆς Πελοπον-
νήσου, διὰ δὲ τοῦ πελάγους ὑπὸ γῆς τὸ ῥεῖθρον ἔχοντα
μέχρι πρὸς τὴν Ἀρέθουσαν, εἶτ' ἐκδιδόντα ἐνθένδε
πάλιν εἰς τὴν θάλατταν. τεκμηριοῦνται δὲ τοιούτοις
τισί· καὶ γὰρ φιάλην τινὰ ἐκπεσοῦσαν εἰς τὸν ποταμὸν
ἐνόμισαν ἐν Ὀλυμπίᾳ δεῦρο ἀνενεχθῆναι εἰς τὴν
κρήνην, καὶ θολοῦσθαι ἀπὸ τῶν ἐν Ὀλυμπίᾳ βουθυ-
σιῶν. ὅ τε Πίνδαρος ἐπακολουθῶν τούτοις εἴρηκε τάδε
“ἄμπνευμα σεμνὸν Ἀλφεοῦ, κλεινᾶν Συρακοσσᾶν
“θάλος, Ὀρτυγία.” συναποφαίνεται δὲ τῷ Πινδάρῳ
ταὐτὰ καὶ Τίμαιος ὁ συγγραφεύς. εἰ μὲν οὖν πρὸ τοῦ
συνάψαι τῇ θαλάττῃ κατέπιπτεν ὁ Ἀλφειὸς εἴς τι βά-
ραθρον, ἦν τις ἂν πιθανότης ἐντεῦθεν διήκειν κατὰ
γῆς ῥεῖθρον μέχρι τῆς Σικελίας ἀμιγὲς τῇ θαλάττῃ
διασῶζον τὸ πότιμον ὕδωρ· ἐπειδὴ δὲ τὸ τοῦ ποταμοῦ
στόμα φανερόν ἐστιν εἰς τὴν θάλατταν ἐκδιδόν, ἐγγὺς
δὲ μηδὲν ἐν τῷ πόρῳ τῆς θαλάττης φαινόμενον στόμα
τὸ καταπῖνον τὸ ῥεῦμα τοῦ ποταμοῦ, καίπερ οὐδ' οὕ-
τως ἂν συμμείναι γλυκύ, παντάπασιν ἀμήχανόν ἐστι.
... λιμήν ἐστι μέγας, ὧν ὁ μείζων καὶ ὀγδοήκοντα στα-

δίων ἐστί. ταύτην δὲ τὴν πόλιν ἀνέλαβεν ὁ Καῖσαρ
καὶ τὴν Κατάνην, ὡς δ' αὕτως Κεντόριπα συμβαλο-
μένην πολλὰ πρὸς τὴν Πομπηίου κατάλυσιν. κεῖται δ'
ὑπὲρ Κατάνης τὰ Κεντόριπα συνάπτοντα τοῖς Αἰτναί-
οις ὄρεσι καὶ τῷ Συμαίθῳ ποταμῷ ῥέοντι εἰς τὴν Κα-
ταναίαν.
Τῶν δὲ λοιπῶν τῆς Σικελίας πλευρῶν ἡ μὲν ἀπὸ
480
τοῦ Παχύνου πρὸς Λιλύβαιον διήκουσα ἐκλέλειπται

τελέως, ἴχνη τινὰ σώζουσα τῶν ἀρχαίων κατοικιῶν,
ὧν ἦν καὶ Καμάρινα ἄποικος Συρακουσίων· Ἀκράγας
δὲ Γελῴων οὖσα καὶ τὸ ἐπίνειον καὶ Λιλύβαιον ἔτι
συμμένει. τῇ γὰρ Καρχηδονίᾳ τούτων μάλιστα ὑπο-
πιπτόντων τῶν μερῶν, μακροὶ καὶ συνεχεῖς οἱ πόλεμοι
γενόμενοι τὰ πολλὰ κατέφθειραν. ἡ δὲ λοιπὴ καὶ με-
γίστη πλευρά, καίπερ οὐδ' αὐτὴ πολυάνθρωπος οὖσα
ὅμως ἱκανῶς συνοικεῖται. καὶ γὰρ Ἄλαισα καὶ Τυνδαρὶς καὶ τὸ τῶν Αἰγεσταίων
ἐμπόριον καὶ Κεφαλοιδὶς
ἔπαθον δὲ τὰ αὐτὰ ταῦτα καὶ Καταναῖοι καὶ Ταυρομε-

νῖται καὶ ἄλλοι πλείους. ἡ δ' ἄλλη κατοικία καὶ τῆς με-
σογαίας ποιμένων ἡ πλείστη γεγένηται· οὔτε γὰρ Ἱμέραν ἔτι συνοικουμένην ἴσμεν
οὔτε Γέλαν οὔτε Καλλίπο-
λιν οὔτε Σελινοῦντα οὔτ' Εὔβοιαν οὔτ' ἄλλας πλείους,
ὧν τὴν μὲν Ἱμέραν οἱ ἐν Μυλαῖς ἔκτισαν Ζαγκλαῖοι,
[Γέλαν δὲ Ῥόδιοι,] Καλλίπολιν δὲ Νάξιοι, Σελινοῦντα δὲ
οἱ αὐτόθι Μεγαρεῖς, Εὔβοιαν δὲ οἱ Λεοντῖνοι. κεκάκω-
ται δὲ καὶ ἡ Λεοντίνη πᾶσα, Ναξίων οὖσα καὶ αὐτὴ τῶν
αὐτόθι· τῶν μὲν γὰρ ἀτυχημάτων ἐκοινώνησαν ἀεὶ
τοῖς Συρακουσσίοις, τῶν δ' εὐτυχημάτων οὐκ ἀεί. καὶ
τῶν βαρβαρικῶν δ' ἐξελείφθησαν πολλαί, καθάπερ οἱ
Καμικοὶ τὸ Κωκάλου βασίλειον, παρ' ᾧ Μίνως δολο-
φονηθῆναι λέγεται. τὴν οὖν ἐρημίαν κατανοήσαντες
Ῥωμαῖοι κατακτησάμενοι τά τε ὄρη καὶ τῶν πεδίων
τὰ πλεῖστα ἱπποφορβοῖς καὶ βουκόλοις καὶ ποιμέσι
παρέδοσαν· ὑφ' ὧν πολλάκις εἰς κινδύνους κατέστη
μεγάλους ἡ νῆσος, τὸ μὲν πρῶτον ἐπὶ λῃστείας τρεπο-
μένων σποράδην τῶν νομέων, εἶτα καὶ κατὰ πλήθη
συνισταμένων καὶ πορθούντων τὰς κατοικίας, καθά-
περ ἡνίκα οἱ περὶ Εὔνουν τὴν Ἔνναν κατέσχον.
λέγειν; σίτῳ δὲ καὶ μέλιτι καὶ κρόκῳ καὶ ἄλλοις τισὶ

κἂν ἀμείνω τις φαίη. πρόσεστι δὲ καὶ τὸ ἐγγύθεν·
ὡσανεὶ γὰρ μέρος τι τῆς Ἰταλίας ἐστὶν ἡ νῆσος, καὶ
ὑποχορηγεῖ τῇ Ῥώμῃ καθάπερ ἐκ τῶν Ἰταλικῶν
ἀγρῶν ἕκαστα εὐμαρῶς καὶ ἀταλαιπώρως. καὶ δὴ καὶ
καλοῦσιν αὐτὴν ταμεῖον τῆς Ῥώμης· κομίζεται γὰρ τὰ
γινόμενα πάντα πλὴν ὀλίγων τῶν αὐτόθι ἀναλισκομέ-
νων δεῦρο. ταῦτα δ' ἐστὶν οὐχ οἱ καρποὶ μόνον, ἀλλὰ
καὶ βοσκήματα καὶ δέρματα καὶ ἔρια καὶ τὰ τοιαῦτα.
φησὶ δ' ὁ Ποσειδώνιος οἷον ἀκροπόλεις ἐπὶ θαλάττης
481
δύο τὰς Συρακούσσας ἱδρῦσθαι καὶ τὸν Ἔρυκα, μέσην

δὲ ἀμφοῖν ὑπερκεῖσθαι τῶν κύκλῳ πεδίων τὴν Ἔνναν.
Πλησίον δὲ τῶν Κεντορίπων ἐστὶ πόλισμα ἡ μι-
κρὸν ἔμπροσθεν λεχθεῖσα Αἴτνη τοὺς ἀναβαίνοντας
ἐπὶ τὸ ὄρος δεχομένη καὶ παραπέμπουσα· ἐντεῦθεν
γὰρ ἀρχὴ τῆς ἀκρωρείας. ἔστι δὲ ψιλὰ τὰ ἄνω χωρία
καὶ τεφρώδη καὶ χιόνος μεστὰ τοῦ χειμῶνος, τὰ κάτω
δὲ δρυμοῖς καὶ φυτείαις διείληπται παντοδαπαῖς. ἔοικε
δὲ λαμβάνειν μεταβολὰς πολλὰς τὰ ἄκρα τοῦ ὄρους
διὰ τὴν νομὴν τοῦ πυρός, τοτὲ μὲν εἰς ἕνα κρατῆρα
συμφερομένου τοτὲ δὲ σχιζομένου, καὶ τοτὲ μὲν ῥύα
Τῶν δ' ὑφ' Ὁμήρου καταλεγομένων τὴν μὲν Μές-

σην οὐδαμοῦ δείκνυσθαί φασι· Μεσσόαν δ' οὐ τῆς
χώρας εἶναι μέρος [ἀλλὰ] τῆς Σπάρτης, καθάπερ καὶ
τὸ Λιμναῖον, κατὰ τὸν ... κα. ἔνιοι δὲ κατὰ ἀποκο-
πὴν δέχονται τὴν Μεσσήνην· εἴρηται γὰρ ὅτι καὶ αὕτη
μέρος ἦν τῆς Λακωνικῆς. παραδείγμασι δὲ χρῶνται
τοῦ μὲν ποιητοῦ τῷ κρῖ καὶ δῶ καὶ μάψ, καὶ ἔτι “ἥρως
“δ' Αὐτομέδων τε καὶ Ἄλκιμος,” ἀντὶ τοῦ Ἀλκιμέ-
δων· Ἡσιόδου δέ, ὅτι τὸ βριθὺ καὶ βριαρὸν βρῖ λέγει·
Σοφοκλῆς δὲ καὶ Ἴων τὸ ῥᾴδιον ῥᾴ· Ἐπίχαρμος δὲ τὸ
λίαν λῖ, Συρακὼ δὲ τὰς Συρακούσσας· παρ' Ἐμπεδο-
κλεῖ δέ “μία γίνεται ἀμφοτέρων ὄψ” ἡ ὄψις· καὶ παρ'
Ἀντιμάχῳ “Δήμητρός τοι Ἐλευσινίης· ἱερὴ ὄψ.” καὶ
τὸ ἄλφιτον ἄλφι· Εὐφορίων δὲ καὶ τὸν ἧλον λέγει ἧλ·
παρὰ Φιλήτᾳ δέ “δμωίδες εἰς ταλάρους λευκὸν ἄγου-
“σιν ἔρι” [τὸ ἔριον]· “εἰς ἄνεμον δὲ τὰ πηδά” τὰ πη-
δάλια Ἄρατός φησι, Δωδὼ δὲ τὴν Δωδώνην Σιμμίας.
Τῶν δ' ἄλλων τῶν ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ κατωνομα-
σμένων τὰ μὲν ἀνῄρηται, τῶν δ' ἴχνη λείπεται, τὰ δὲ
μετωνόμασται, καθάπερ αἱ Αὐγειαὶ Αἰγαιαί· [αἱ] γὰρ
ἐν τῇ Λοκρίδι οὐδ' ὅλως περίεισι. τὴν δὲ Λᾶν οἱ Διός
τρόπον τινὰ ὁ αὐτὸς ὤν, συνεχὴς τῷ Ἑρμιονικῷ. ἐπὶ

δὲ τῷ Ἰσθμῷ καὶ τὸ τοῦ Ἰσθμίου Ποσειδῶνος ἱερὸν ἄλ-
σει πιτυώδει συνηρεφές, ὅπου τὸν ἀγῶνα τῶν Ἰσθμίων
Κορίνθιοι συνετέλουν. ἡ δὲ Κρομμυὼν ἔστι κώμη τῆς
Κορινθίας, πρότερον δὲ τῆς Μεγαρίδος, ἐν ᾗ μυθεύ-
ουσι τὰ περὶ τὴν Κρομμυωνίαν ὗν, ἣν μητέρα τοῦ Κα-
λυδωνίου κάπρου φασί· καὶ τῶν Θησέως ἄθλων ἕνα
τοῦτον παραδιδόασι τὴν τῆς ὑὸς ταύτης ἐξαίρεσιν. καὶ
ἡ Τενέα δ' ἐστὶ κώμη τῆς Κορινθίας, ἐν ᾗ τοῦ Τενεά-
του Ἀπόλλωνος ἱερόν· λέγεται δὲ καὶ Ἀρχίᾳ τῷ στεί-
λαντι τὴν εἰς Συρακούσας ἀποικίαν τοὺς πλείστους
482
τῶν ἐποίκων ἐντεῦθεν συνεπακολουθῆσαι, καὶ μετὰ

ταῦτα εὐθηνεῖν μάλιστα τῶν ἄλλων τὴν κατοικίαν
ταύτην, τὰ δ' ὕστατα καὶ καθ' αὑτοὺς πολιτεύεσθαι,
προσθέσθαι τε τοῖς Ῥωμαίοις ἀποστάντας Κορινθίων
καὶ κατασκαφείσης τῆς πόλεως συμμεῖναι. φέρεται δὲ
καὶ χρησμὸς ὁ δοθείς τινι τῶν ἐκ τῆς Ἀσίας ἐρωτῶντι
εἰ λῷον εἴη μετοικεῖν εἰς Κόρινθον “εὐδαίμων ὁ Κό-
“ρινθος, ἐγὼ δ' εἴην Τενεάτης.” ὅπερ κατ' ἄγνοιάν
τινες παρατρέπουσιν “ἐγὼ δ' εἴην Τεγεάτης.”
Εἰσὶ δὲ νῦν Εὐβοῗται ποταμοὶ Κηρεὺς καὶ Νηλεύς,

ὧν ἀφ' οὗ μὲν πίνοντα τὰ πρόβατα λευκὰ γίνεται, ἀφ'
οὗ δὲ μέλανα· καὶ περὶ τὸν Κρᾶθιν δὲ εἴρηται τοιοῦ-
τόν τι συμβαῖνον.
Τῶν δ' ἐκ Τροίας ἐπανιόντων Εὐβοέων τινὲς εἰς
Ἰλλυριοὺς ἐκπεσόντες, ἀποβαίνοντες οἴκαδε διὰ τῆς
Μακεδονίας περὶ Ἔδεσσαν ἔμειναν συμπολεμήσαντες
τοῖς ὑποδεξαμένοις, καὶ ἔκτισαν πόλιν Εὔβοιαν· ἦν
δὲ καὶ ἐν Σικελίᾳ Εὔβοια Χαλκιδέων τῶν ἐκεῖ κτίσμα,
ἣν Γέλων ἐξανέστησε, καὶ ἐγένετο φρούριον Συρακου-
σίων· καὶ ἐν Κερκύρᾳ δὲ καὶ ἐν Λήμνῳ τόπος ἦν Εὔ-
βοια καὶ ἐν τῇ Ἀργείᾳ λόφος τις.
Ἐπεὶ δὲ τοῖς Θετταλοῖς καὶ Οἰταίοις πρὸς ἑσπέραν
Αἰτωλοὶ καὶ Ἀκαρνᾶνές εἰσι καὶ Ἀθαμᾶνες, εἰ χρὴ καὶ
τούτους Ἕλληνας εἰπεῖν, λοιπὸν ἐξηγήσασθαι περὶ τού-
των, ἵν' ἔχωμεν τὴν περίοδον ἅπασαν τὴν τῆς Ἑλλά-
δος· προσθεῖναι δὲ καὶ τὰς νήσους τὰς προσχώρους
μάλιστα τῇ Ἑλλάδι καὶ οἰκουμένας ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων
ὅσας μὴ περιωδεύκαμεν.
Βακχυλίδης. Epinicia (0199: 012)“Bacchylide. Dithyrambes, épinicies, fragments”,

Ed. Irigoin, J.Paris: Les Belles Lettres, 1993.
Ode t3, line 2
Γ ΙΕΡΩΝΙ ΣΥΡΑΚΟΣΙΩΙ ΙΠΠΟΙΣ [ΟΛΥ]ΜΠΙΑ
Ἀριστο[κ]άρπου Σικελίας κρέουσαν

Δ[ά]ματρα ἰοστέφανόν τε Κούραν
ὕμνει, γλυκύδωρε Κλεοῖ, θοάς τ' Ὀ-
[λυμ]πιοδρόμους Ἱέρωνος ἵππ[ο]υς.
[Σεύον]το γὰρ σὺν ὑπερόχῳ τε Νίκᾳ
[σὺν Ἀγ]λαΐᾳ τε παρ' εὐρυδίναν
[Ἀλφεόν, τόθι] Δεινομένεος ἔθηκαν
483
ὄλβιον τ[έκος στεφάνω]ν κυρῆσαι·

θρόησε δὲ λ[αὸς ⏑–]
Βακχυλίδης. Epinicia Ode 4, line 1
Μοῦσά νιν τρ[έφει.] Ἱέρων, σὺ δ' ὄλβου

κάλλιστ' ἐπεδ[είξ]αο θνα-
τοῖς ἄνθεα· πράξα[ντι] δ' εὖ
οὐ φέρει κόσμ[ον σι]ωπά·
σὺν δ' ἀλαθ[είᾳ] καλῶν
καὶ μελιγλώσσου τις ὑμνήσει χάριν
Κηΐας ἀηδόνος.
Δ ΤΩΙ ΑΥΤΩΙ ΙΠΠΟΙΣΠΥΘΙΑ
Ἔτι Συρακοσίαν φιλεῖ

πόλιν ὁ χρυσοκόμας Ἀπόλλων,
ἀστύθεμίν θ' Ἱέ[ρω]να γεραίρει·
τρίτον γὰρ π[αρ' ὀμφα]λὸν ὑψιδείρου χθονὸς
Πυ[θ]ιόνικος ἀ[είδε]ται
ὠ[κυ]πόδων ἀρ[ετᾷ] σὺν ἵππων.
´Ε[⏑⏑] ἁδυεπὴς ἀ[να-
ξιφόρ]μιγγος Οὐρ[αν]ίας ἀλέκτωρ
[⏑⏑]εν· ἀλλ' ἑκ[όν]τι νόῳ
[–⏑ο]υς ἐπέσεις⌊εν⌋ ὕμνους.
παρ' ἑστίαν ἀγχιάλοις τ[ε Κί]ρρας μυχοῖς

μοῦνον ἐπιχθονίων τάδε
μησάμενον στεφάνοις ἐρέπτειν
δύο τ' ὀλυμπιονικίας
ἀείδειν. Τί φέρτερον ἢ θεοῖσιν
φίλον ἐόντα παντο[δ]απῶν
λαγχάνειν ἄπο μοῖρα[ν] ἐσθλῶν;
Ε ΤΩΙ ΑΥΤΩΙ ΚΕΛΗΤΙ ΟΛΥΜΠΙΑ
Εὔμοιρε [Σ]υρακ[οσίω]ν
ἱπποδινήτων στρατα[γ]έ,
γνώσῃ μὲν [ἰ]οστεφάνων
Μοισᾶν γλυκ[ύ]δωρον ἄγαλμα, τῶν γε νῦν
αἴ τις ἐπιχθονίων, ὀρ-
θῶς· φρένα δ' εὐθύδικ[ο]ν
ἀτρέμ' ἀμπαύσας μεριμνᾶν
484
δεῦρ' ἄγ'ἄθρησον νόῳ·

ἦ σὺν Χαρίτεσσι βαθυζώνοις
Κύπριδος θελξιμβρότου.»
Λευκώλενε Καλλιόπα,
στᾶσον εὐποίητον ἅρμα
αὐτοῦ· Δία τε Κρονίδαν
ὕμνησον Ὀλύμπιον ἀρχαγὸν θεῶν,
τόν τ' ἀκαμαντορόαν Ἀλ-
φεόν, Πέλοπός τε βίαν,
καὶ Πίσαν ἔνθ ὁ κλεεννὸς
[πο]σσὶ νικάσας δρόμῳ
[ἦλθ]εν Φερένικος ἐςεὐπύργους Συρα-
κόσσας Ἱέρωνι φέρων
[εὐδ]αιμονίας πέταλον.
[Χρὴ] δ' ἀληθείας χάριν
αἰνεῖν, φθόνον ἀμφ[οτέραι-]
[σιν] χερσὶν ἀπωσάμενον,
εἴ τις εὖ πράσσοι βροτῶ[ν.]
Βοιωτὸς ἀνὴρ τᾶδε φών[ησεν, γλυκειᾶν]
Ἡσίοδος πρόπολος
Μουσᾶν, ὃν ἂνἀθάνατοι τι[μῶσι, τούτῳ]
καὶ βροτῶν φήμαν ἕπ[εσθαι.]
Βακχυλίδης. Encomia (fragmenta) (0199: 020)

“Bacchylide. Dithyrambes, épinicies, fragments”, Ed. Irigoin, J.
Paris: Les Belles Lettres, 1993.Fragment 5, line t
[Ι]ΕΡΩΝΙ [ΣΥ]ΡΑΚοΣΙΩΙ
Μήπω λιγυαχ̣[έα––]
βάρβιτον· μέλλ[ω π]ολ̣[υ––⏑––]
ἄνθεμον Μουσᾶ[ν Ἱ]έρων[ι⏑–] ξαν-
θαῖσιν ἵπποις
[ἱμ]ερόεν τελέσας [κα]ὶ
συμπόταις ἄνδρεσσι π[έμπειν
Αἴ]τναν ἐς ἐύκτιτον, εἰ κ[αὶ
πρ]όσθεν ὑμνήσας τὸν [–––⏑––
πο]σσὶ λαιψ[η]ρο[ῖ]ς Φερ[ένικον ἐπ' Ἀ]λφ[ει]-
ῷ τε ν[ί]καν
485
Philetas Eleg., Gramm., Fragmenta grammatica (0212: 003)

“Philetae Coi reliquiae”, Ed. Kuchenmüller, W., 1928; Diss. Berlin.
Fragment 10, line 1
Athen. XI 496 c προχύτης εἶδος ἐκπώματος, ὡς Σιμάριστος

ἐν τετάρτῳ Συνωνύμων .... Φιλήτας δ' ἐν Ἀτάκτοις ἀγγεῖον ξύλι-
νον, ἀφ' οὗ τοὺς ἀγροίκους πίνειν.
Athen. XI 498 a σκάλλιον κυλίκιον μικρόν, ᾧ σπένδουσιν
Αἰολεῖς, ὡς Φιλήτας φησὶν ἐν Ἀτάκτοις.
Athen. XIV 646 d ἀμόραι. τὰ μελιτώματα Φιλήτας ἐν Ἀτάκτοις
ἀμόρας φησὶν καλεῖσθαι. μελιτώματα δ' ἐστὶν πεπεμμένα.
Athen. XIV 645 d κρήιον πλακοῦς ἄρτος, ὃν Ἀργεῖοι παρὰ τῆς
νύμφης πρὸς τὸν νυμφίον φέρουσιν. ὀπτᾶται δ' ἐν ἄνθραξιν, καὶ
καλοῦνται ἐπ' αὐτὸν οἱ φίλοι, παρατίθεται δὲ μετὰ μέλιτος.
Athen. XI 483 a Φιλήτας δὲ Συρακοσίους κύπελλα καλεῖν τὰ
τῆς μάζης καὶ τῶν ἄρτων ἐπὶ τῆς τραπέζης καταλείμματα.
Ath. III 114 e Φιλήτας δ' ἐν τοῖς Ἀτάκτοις σποδέα καλεῖσθαί
τινα ἄρτον, ὃν ὑπὸ τῶν συγγενῶν μόνον καταναλίσκεσθαι.
Athen. XV 678 a ἀλλὰ μὴν καὶ ἰάκχαν τινὰ καλούμενον οἶδα
στέφανον ὑπὸ Σικυωνίων, ὥς φησι Τιμαχίδας ἐν ταῖς Γλώσσαις.
Φιλήτας δ' οὕτως γράφει· ἰάκχα ἐν τῇ Σικυωνίᾳ στεφάνωμα εὐῶδες·
ἕστηκ' ἀμφὶ κόμας εὐώδεας ἄγχοθι πατρὸς
καλὸν ἰακχαῖον θηκαμένη στέφανον.
Hermippus Comic., Fragmenta (0252: 001)

“Comicorum Atticorum fragmenta, vol. 1”, Ed. Kock, T.
Leipzig: Teubner, 1880.Fragment 63, line 9
παρὰ τῶν καπήλων λήψομαι τὸ σύμβολον.

τῇδ' ἐξιόντι δεξιᾷ, ὦ λυχνίδιον.
ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι Ὀλύμπια δώματ' ἔχουσαι,
ὅσσ' ἀγάθ' ἀνθρώποις δεῦρ' ἤγαγε νηὶ μελαίνῃ.
ἐκ δ' αὖ Ἰταλίας χόνδρον καὶ πλευρὰ βόεια·
καὶ παρὰ Σιτάλκου ψώραν Λακεδαιμονίοισι
αἱ δὲ Συράκουσαι σῦς καὶ τυρὸν παρέχουσιν.
καὶ Κερκυραίους ὁ Ποσειδῶν ἐξολέσειεν
ναυσὶν ἐπὶ γλαφυραῖς, ὁτιὴ δίχα θυμὸν ἔχουσιν.
ταῦτα μὲν ἐντεῦθεν. ἐκ δ' Αἰγύπτου τὰ κρεμαστὰ
ἱστία καὶ βύβλους, ἀπὸ δ' αὖ Συρίας λιβανωτόν.
ἡ δὲ καλὴ Κρήτη κυπάριττον τοῖσι θεοῖσιν,
ἡ Ῥόδος ἀσταφίδας τε καὶ ἰσχάδας ἡδυονείρους.
486
Hermippus Comic., Fragmenta (0252: 002)

Berlin: Reimer, 1839, Repr. 1970.Play Pho, fragment 1, line 9
Ἠριστάναι καὶ παριστάναι τουτί.
ΦΟΡΜΟΦΟΡΟΙ.
Ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι Ὀλύμπια δώματ' ἔχουσαι,

ὅσσ' ἀγάθ' ἀνθρώποις δεῦρ' ἤγαγε νηῒ μελαίνῃ.
ἐκ δ' αὖ Ἰταλίας χόνδρον καὶ πλευρὰ βόεια·
καὶ παρὰ Σιτάλκου ψώραν Λακεδαιμονίοισιν,
αἱ δὲ Συράκουσαι σῦς καὶ τυρὸν παρέχουσιν.
καὶ Κερκυραίους ὁ Ποσειδῶν ἐξολέσειεν
ναυσὶν ἐπὶ γλαφυραῖς, ὁτιὴ δίχα θυμὸν ἔχουσιν.
ταῦτα μὲν ἐντεῦθεν. ἐκ δ' Αἰγύπτου τὰ κρεμαστά
ἱστία καὶ βύβλους, ἀπὸ δ' αὖ Συρίας λιβανωτόν.
ἡ δὲ καλὴ Κρήτη κυπάριττον τοῖσι θεοῖσιν·
ἡ Ῥόδος ἀσταφίδας τε καὶ ἰσχάδας ἡδυονείρους.
ἀνδράποδ' ἐκ Φρυγίας, ἀπὸ δ' Ἀρκαδίας ἐπικούρους.
αἱ Παγασαὶ δούλους καὶ στιγματίας παρέχουσιν.
Xenophanes Poet. Phil., Testimonia (0267: 005)

“Die Fragmente der Vorsokratiker, vol. 1, 6th edn.”, Ed. Diels, H., Kranz, W.
Berlin: Weidmann, 1951, Repr. 1966.Fragment 33, line 14
(2) λέγει δὲ ὅτι οὐδὲν γίνεται οὐδὲ φθείρεται οὐδὲ κινεῖται καὶ ὅτι ἓν τὸ πᾶν
ἐστιν ἔξω μεταβολῆς. φησὶ δὲ καὶ τὸν θεὸν εἶναι ἀίδιον καὶ ἕνα καὶ ὅμοιον πάντηι
καὶ πεπερασμένον καὶ σφαιροειδῆ καὶ πᾶσι τοῖς μορίοις αἰσθητικόν. (3) τὸν
δὲ ἥλιον ἐκ μικρῶν πυριδίων ἀθροιζομένων γίνεσθαι καθ' ἑκάστην ἡμέραν, τὴν
δὲ γῆν ἄπειρον εἶναι καὶ μήτε ὑπ' ἀέρος μήτε ὑπὸ τοῦ οὐρανοῦ περιέχεσθαι. καὶ
ἀπείρους ἡλίους εἶναι καὶ σελήνας, τὰ δὲ πάντα εἶναι ἐκ γῆς. (4) οὗτος τὴν
θάλασσαν ἁλμυρὰν ἔφη διὰ τὸ πολλὰ μίγματα συρρέειν ἐν αὐτῆι. ὁ δὲ Μητρό-
δωρος [70 A 19] διὰ τὸ ἐν τῆι γῆι διηθεῖσθαι, τούτου χάριν γίνεσθαι ἁλμυράν.
(5) ὁ δὲ Ξενοφάνης μίξιν τῆς γῆς πρὸς τὴν θάλασσαν γίνεσθαι δοκεῖ καὶ τῶι χρό-
νωι ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ λύεσθαι, φάσκων τοιαύτας ἔχειν ἀποδείξεις, ὅτι ἐν μέσηι γῆι
καὶ ὄρεσιν εὑρίσκονται κόγχαι, καὶ ἐν Συρακούσαις δὲ ἐν ταῖς λατομίαις λέγει εὑρῆ-
σθαι τύπον ἰχθύος καὶ φωκῶν, ἐν δὲ Πάρωι τύπον δάφνης ἐν τῶι Βάθει τοῦ λίθου,
ἐν δὲ Μελίτηι πλάκας συμπάντων τῶν θαλασσίων. (6) ταῦτα δέ φησι γενέσθαι,
ὅτε πάντα ἐπηλώθησαν πάλαι, τὸν δὲ τύπον ἐν τῶι πηλῶι ξηρανθῆναι. ἀναι-
ρεῖσθαι δὲ τοὺς ἀνθρώπους πάντας, ὅταν ἡ γῆ κατενεχθεῖσα εἰς τὴν θάλασσαν
πηλὸς γένηται, εἶτα πάλιν ἄρχεσθαι τῆς γενέσεως, καὶ ταύτην πᾶσι τοῖς κόσμοις
γίνεσθαι μεταβολήν.
487
Αίλιος Αριστείδης. ., Περὶ τοῦ πέμπειν βοήθειαν τοῖς ἐν Σικελίᾳ (0284: 029)
“Aristides, vol. 1”, Ed. Dindorf, W.Leipzig: Reimer, 1829, Repr. 1964.
Jebb page 364, line 1
μηδὲν πράττειν ἐκείνου χωρίς. ὡς δὲ οὔτ' ἐγχωρεῖ τοὺς

ἐκεῖθεν καλεῖν, πέμπειν τε ἀνάγκη τοὺς βοηθήσοντας,
ταῦτα ἀκούσατε. ἔστι δὴ πρῶτον, ὦ Ἀθηναῖοι, τῆς συμ-
βουλῆς ἐπανεῖναι τὴν παροῦσαν ἀθυμίαν, λογιζομένους
ὡς οὐδενὶ τῶν παρ' ἡμῶν οὕτω τἀκεῖ διάκειται. οὔτε γὰρ
ταῖς παρασκευαῖς ἡττήμεθα τῶν πολεμίων οὔτε τὰς φύσεις
δή που χείρους ἂν εἶναι φήσαιμεν, ἀλλ' ἕνεκα μὲν τού-
των κἂν πάλαι πέρας εἶχε τὰ πράγματα, καὶ οὐ χεῖρον
ἤ τις ἂν ηὔξατο ἦν. τὸ δὲ μήτε ταχεῖαν τὴν ἐπιχείρησιν
γενέσθαι μήτ' ἐπ' αὐτὰς εὐθὺς πλεῦσαι τοὺς στρατηγοὺς
τὰς Συρακούσας, συμβῆναί τε νεώτερα ἐν τῷ στρατοπέδῳ,
Ἀλκιβιάδου μὲν ἀπελθόντος, Λαμάχου δὲ τελευτήσαντος,
Γυλίππου δὲ ἐπελθόντος, ταῦτ' ἐστὶν ἃ τὴν τοῦ χρόνου
τριβὴν ἐμπεποίηκεν. οὐ γὰρ πλέον γε οὐδὲν, σὺν θεοῖς
εἰρῆσθαι, φοβοῦμαι. ποῦ γὰρ ἂν ἢ τὸ παρατείχισμα
τοῦτο τὸ νῦν ἐνοχλοῦν ἐξῳκοδόμητο, μὴ τῆς ἐκ Λακε-
δαίμονος βοηθείας ἐπελθούσης; ἢ τὴν βοήθειαν μὴ ὅτι
ταύτην, ἀλλά τινα σχολὴν τοῦ μεταπέμψασθαι Συρακό-
σιοι πότ' ἂν ἔσχον, εἴ τις ἢ τότε ἐξ ἀρχῆς ἐπέκειτο, ἢ
παραγιγνομένην γε οἱ ταχθέντες ἐκώλυον, εἰ προῄσθοντο
καὶ μὴ παρεῖσάν τι τοῖς ἡμετέροις, ἐξ ἴσου τῶν ἐν
Αίλιος Αριστείδης. ., Περὶ τοῦ πέμπειν βοήθειαν τοῖς ἐν Σικελίᾳ

σασθαι, οὐ μὴν οὐδέσι μᾶλλον ἢ ὑμῖν τοῦτο προσῆκον

φανεῖται. ὅσῳ γάρ ἐστε σοφώτατοι τῶν Ἑλλήνων αὐτοί τε
ἐφ' ὑμῶν αὐτῶν ἄριστοι λογίσασθαι τὰ δέοντα καὶ ἑτέρου
λέγοντος κρῖναι τοσούτῳ πλέονος κληρονομεῖν ἀνάγκη τῆς
αἰσχύνης, εἴ τι φαίνοισθε λύοντες ὧν ἐγνώκατε. δεῖ γὰρ
δυοῖν θάτερον, ἢ τὸ πρῶτον ψηφιζομένους ἔξω τοῦ φρο-
νεῖν εἶναι δοκεῖν, ἢ τὰ δεύτερα ἁμαρτάνειν. καὶ μὴν οὐδ'
ἐκεῖνό γ' ἔστ' εἰπεῖν, ὡς ἄρα ὀλίγοι περὶ τούτων ἐξ
ἀρχῆς ἐγένοντο λόγοι παρ' ἡμῖν, ἢ μιᾶς ἡμέρας μέρει
μικρῷ τὸ πᾶν ἐπετρέψαμεν. ἀλλ' ὡς μὲν καὶ κατ' ἀρχὰς
ἔτι τοῦ πολέμου καὶ Συρακοσίους ἐχθροὺς εἶναι καὶ τῶν
Ἑλλήνων τῶν ἐκεῖ τοῖς δεομένοις βοηθεῖν ἐψηφίσασθε,
καὶ τοὺς ἀποστόλους οὓς ἐπέμψατε πείρας ἕνεκα τοῦ παν-
τὸς, ἐάσω· ἀλλ' ἡνίκα τὸν μέγαν τουτονὶ στόλον πέμπειν
διενοούμεθα, τίς λόγος οὐκ ἐρρήθη παρ' ἡμῖν; ἢ τίς οὐκ
ἐτρίβη χρόνος; ἢ τίνι τῶν πάντων εἰπεῖν οὐκ ἀπεδώκα-
μεν; οἳ καὶ τὸ τελευταῖον περὶ τῆς παρασκευῆς αὐτῆς
488
ἐκκλησίαν ποιοῦντες, παρελθόντος Νικίου καὶ πάλιν ἀντι-

λέγοντος ἐξ ἀρχῆς σχεδὸν ταῦθ' ἅπερ καὶ νῦν ἐν τοῖς
γράμμασιν, ὡς ἡ Σικελία πολλὴ καὶ οὔτε λαβεῖν ῥᾳδία
οὔτε κατασχεῖν, ἐὰν ἄρα κτησώμεθα, ἀμφότερ' εἰπεῖν

ἐστι τοῦ τολμήματος ἄξιον τό τε συμμίκτους εἶναι τοὺς

ἔχοντας αὐτὴν καὶ μὴ ταυτὸν φρονεῖν πρὸς ἡμῶν ἐστιν.
ἓν μὲν γὰρ ὄντες γένος πάντες χαλεποὶ καὶ παραπεῖσαι
καὶ βιάσασθαι διὰ τέλους ἂν ἦσαν, σύγκλυδες δὲ καὶ
πανταχόθεν συμπεφορημένοι συμμάχων οὐχ ἧττον ἡμῖν
ἔχουσι τάξιν ἢ πολεμίων. οὐ γὰρ ἂν γένοιντο καθ' ἓν,
ὥστε ὑπάρχειν τοὺς ἑτέρους κατὰ τῶν ἑτέρων ἔχειν. ὥσπερ
γὰρ πόλιν οἶμαι στασιάζουσαν ῥᾷόν ἐστι παραστήσασθαι,
οὕτω καὶ νῆσον, ἥτις ἐξ ἀρχῆς διῄρηται. ἔτι δ', ὦ Ἀθη-
ναῖοι, πρὶν μὲν παραβαλεῖν ἡμέτερον ναυτικὸν εἰς Σικελίαν,
ἦν τις ἀφορμὴ Συρακοσίοις ἀπὸ τῶν συμμάχων, παρούσης
δὲ ἀποστροφῆς οἱ πρότερον κατ' ἀνάγκας ἐκείνων ἀκούον-
τες σφαλεροὶ μὲν, εἰ παραμένοιεν, κοινωνοὶ τῶν πραγμά-
των αὐτοῖς, χαλεποὶ δ', εἰ μετασταῖεν, γίγνονται πολέμιοι·
διεκίνησε δ' αὐτὰ καλῶς ὁ πόλεμος. νῦν μὲν οὖν πρὸς
τὴν ἐξαίφνης εὐημερίαν αὐτῶν καὶ τὸ παρ' ἐλπίδα δοκεῖν
ἀνενηνοχέναι συνεσταλμένοι σχηματίζονται. εἰ δ' αὖθις
ἄλλος στόλος φανείη, δι' ὀλίγου εὑρήσετε, ὦ Ἀθηναῖοι,
τὴν Σικελίαν τὴν πολλὴν καὶ πολυάνθρωπον ὑμετέραν
οὖσαν.

ἐδεῖτο ἴσως καὶ πλείονος τῆς ἐξετάσεως· νῦν δ' εἰς τὰ

πράγματ' αὐτὰ βλέψας ἄν τις εὕροι πανταχῆ καὶ συμ-
φέροντα καὶ οὐ μείζονα ἢ καταπρᾶξαι δύνασθαι καὶ οὐκ
ἀδύνατα εἰς τὸ πραχθῆναι βεβουλευμένους ὑμᾶς. τῆς τε
γὰρ θαλάττης κεκρατήκαμεν τοσοῦτον ὅσον πλεῖστον ἐξῆν,
κατὰ γῆν τε μάχην ἥντινα οὐ πολλῷ νενικήκαμεν οὐδεὶς
ἂν εἰπεῖν ἔχοι τοσούτων τῶν πασῶν ἄχρι τούτου γεγενη-
μένων. καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον εἰ διότι μὲν τοσαῦτα νενι-
κήκαμεν ἑξῆς μὴ θαρρεῖν οἰησόμεθα χρῆναι, ὅτι δ' ἡ νῦν
οὐ κατὰ νοῦν ἐχώρησε μάχη μία, τοῦτ' εἰς ἄφυκτον
θήσομεν; καὶ Συρακόσιοι μὲν ἴσασι θαρρεῖν οὕτω πολλὰ
καὶ συνεχῆ δυστυχήσαντες, ἡμεῖς δ' οἷς τοσαῦτα ἀπ'
ἐκείνων ἕστηκε τρόπαια, ταυτὸν τοῦτ' οὐχὶ ποιήσομεν;
οὐδ' ἀπ' αὐτῶν ὧν προσπταῖσαι δοκοῦμεν εἰσόμεθα ὡς
489
οὐκ ἀγαθὸν τὸ ῥᾳδίως ὑφίεσθαι; φέρε γὰρ πρὸς Διὸς,

εἴ τις ἐν Συρακοσίοις λέγων, ὅτε πάντ' ἐφεξῆς ἀπετύγ-
χανον, ὡς δεῖ καταλύσασθαι τὸν πόλεμον καὶ παραδοῦναι
τὴν πόλιν ἡμῖν, εἶτ' ἔπεισεν, ἔσθ' ὅπως ἂν ἢ Γύλιππος
ἦλθεν αὐτοῖς πρῶτον, ἢ νὴ Δί' ἐπελθὼν εἶχεν ὃ ποιοίη;
καὶ πῶς ἄν; οὐδαμῶς. νῦν δ' οἶμαι τὰς ἐλπίδας ἐκτεί-
ναντες καὶ τῶν ἐν ποσὶ δυσκόλων ἀεὶ κρείττους ταῖς δόξαις

κατὰ γῆν τε μάχην ἥντινα οὐ πολλῷ νενικήκαμεν οὐδεὶς

ἂν εἰπεῖν ἔχοι τοσούτων τῶν πασῶν ἄχρι τούτου γεγενη-
μένων. καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον εἰ διότι μὲν τοσαῦτα νενι-
κήκαμεν ἑξῆς μὴ θαρρεῖν οἰησόμεθα χρῆναι, ὅτι δ' ἡ νῦν
οὐ κατὰ νοῦν ἐχώρησε μάχη μία, τοῦτ' εἰς ἄφυκτον
θήσομεν; καὶ Συρακόσιοι μὲν ἴσασι θαρρεῖν οὕτω πολλὰ
καὶ συνεχῆ δυστυχήσαντες, ἡμεῖς δ' οἷς τοσαῦτα ἀπ'
ἐκείνων ἕστηκε τρόπαια, ταυτὸν τοῦτ' οὐχὶ ποιήσομεν;
οὐδ' ἀπ' αὐτῶν ὧν προσπταῖσαι δοκοῦμεν εἰσόμεθα ὡς
οὐκ ἀγαθὸν τὸ ῥᾳδίως ὑφίεσθαι; φέρε γὰρ πρὸς Διὸς,
εἴ τις ἐν Συρακοσίοις λέγων, ὅτε πάντ' ἐφεξῆς ἀπετύγ-
χανον, ὡς δεῖ καταλύσασθαι τὸν πόλεμον καὶ παραδοῦναι
τὴν πόλιν ἡμῖν, εἶτ' ἔπεισεν, ἔσθ' ὅπως ἂν ἢ Γύλιππος
ἦλθεν αὐτοῖς πρῶτον, ἢ νὴ Δί' ἐπελθὼν εἶχεν ὃ ποιοίη;
καὶ πῶς ἄν; οὐδαμῶς. νῦν δ' οἶμαι τὰς ἐλπίδας ἐκτεί-
ναντες καὶ τῶν ἐν ποσὶ δυσκόλων ἀεὶ κρείττους ταῖς δόξαις
γενόμενοι τοσοῦτον γοῦν κεκερδάκασιν, ὅσον δοκεῖν ἤδη
περὶ τῶν ἴσων αὐτοῖς εἶναι τὸν λόγον. οὐ τοίνυν τὸ κε-
χωρηκέναι τι τῶν πάντων κατὰ νοῦν αὐτοῖς φοβητέον
μᾶλλον ἢ τοῦτ' αὐτὸ ποιησαμένους παράδειγμα τοῖς
πράγμασι βοηθητέον ἐρρωμένως, ὡς μήτε χείρους ἐκείνων

ἐλπίζειν φανείημεν, καὶ ταῦτα πάντων ἀνθρώπων οὐ

μόνον καταπρᾶξαι τὰ δοκοῦντα κρατίστους ἡμᾶς ὑπειλη-
φότων, ἀλλὰ κἀν τοῖς δεινοῖς ἐπὶ πλεῖστον διαφέρειν,
μήθ' ἃ τοῦ παρελθόντος ἡμῖν κέρδη γέγονε χρόνου,
ταῦτ' εἰκῆ διαφθείραιμεν. καὶ μὴν ὅτε Νικίου γε ἡγου-
μένου, ἐναντιώτατα τῷ στόλῳ ἔχοντος, καὶ χρόνων τριβέν-
των, ὅμως τοσαύταις πλεονεξίαις ἐπὶ τῶν πραγμάτων κε-
χρήμεθα, εὔδηλον ὡς ἐξ ἀρχῆς γε οὐδὲν ἡμάρτομεν οἷς
ἐψηφισάμεθα. εἰ δ' αὖ μηδενὸς ἡμῖν τοσούτου προκεκομ-
μένου λόγον εἶχεν ἡ πεῖρα, εὔδηλον ὡς αὐταῖς γε ταῖς
Συρακούσαις νῦν προσκαθημένων καὶ τῆς ἔξω χώρας
ὑφ' ἡμῖν οὔσης ῥᾳδίως ἕτερος στόλος παρακύψας ἅπαν
490
τὸ λοιπὸν ἐξεργάσεται. μὴ γὰρ οἴεσθε Συρακοσίους μὲν

ἐπελθόντος Γυλίππου δυοῖν τριήροιν ἀναθαρρῆσαι, τοὺς
δ' ἡμετέρους στρατιώτας, ὅσην εἰκὸς πεμψάντων ὑμῶν
δύναμιν, μὴ πολὺ μείζους τὰς γνώμας ἔσεσθαι, οἷς ἅμα
τῇ τῶν οἰκείων ὄψει καὶ τὸ συνειδέναι τὸ πλῆθος ὧν ἐφ'
αὑτῶν κατώρθωσαν μεγάλη πρὸς εὐθυμίαν προϋπάρχει
ῥοπή.

φότων, ἀλλὰ κἀν τοῖς δεινοῖς ἐπὶ πλεῖστον διαφέρειν,

μήθ' ἃ τοῦ παρελθόντος ἡμῖν κέρδη γέγονε χρόνου,
ταῦτ' εἰκῆ διαφθείραιμεν. καὶ μὴν ὅτε Νικίου γε ἡγου-
μένου, ἐναντιώτατα τῷ στόλῳ ἔχοντος, καὶ χρόνων τριβέν-
των, ὅμως τοσαύταις πλεονεξίαις ἐπὶ τῶν πραγμάτων κε-
χρήμεθα, εὔδηλον ὡς ἐξ ἀρχῆς γε οὐδὲν ἡμάρτομεν οἷς
ἐψηφισάμεθα. εἰ δ' αὖ μηδενὸς ἡμῖν τοσούτου προκεκομ-
μένου λόγον εἶχεν ἡ πεῖρα, εὔδηλον ὡς αὐταῖς γε ταῖς
Συρακούσαις νῦν προσκαθημένων καὶ τῆς ἔξω χώρας
ὑφ' ἡμῖν οὔσης ῥᾳδίως ἕτερος στόλος παρακύψας ἅπαν
τὸ λοιπὸν ἐξεργάσεται. μὴ γὰρ οἴεσθε Συρακοσίους μὲν
ἐπελθόντος Γυλίππου δυοῖν τριήροιν ἀναθαρρῆσαι, τοὺς
δ' ἡμετέρους στρατιώτας, ὅσην εἰκὸς πεμψάντων ὑμῶν
ῥοπή.
Καὶ μὴν, ὦ Ἀθηναῖοι, τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς ἀποψηφί-
σασθαι τὸν πλοῦν γνώμῃ κεχρημένων, τὸ δ' οὐ μόνον
ἐψηφισμένους, ἀλλὰ καὶ δύναμιν τοσαύτην ἀποστείλαντας
καὶ πᾶσι περιφανεῖς ἐφ' οἷς διενοήθημεν γεγενημένους.


ῥοπή.
Καὶ μὴν, ὦ Ἀθηναῖοι, τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς ἀποψηφί-
σασθαι τὸν πλοῦν γνώμῃ κεχρημένων, τὸ δ' οὐ μόνον
ἐψηφισμένους, ἀλλὰ καὶ δύναμιν τοσαύτην ἀποστείλαντας
καὶ πᾶσι περιφανεῖς ἐφ' οἷς διενοήθημεν γεγενημένους.
εἶτ' ἀνακαλεῖν, δυοῖν ἅπασιν ἔσται σημεῖον, ἀβουλίας καὶ
ἀνανδρείας· ἀβουλίας μὲν, εἰ μηδὲν τούτων ἐξ ἀρχῆς
εἴδομεν, ἀνανδρείας δ', εἰ φεύγειν Συρακοσίους δόξομεν.
καίτοι κέρδος μὲν οὐδὲν οὕτω τῶν πάντων δή που τίμιον
ὥσθ' ἕνεκα αὐτοῦ τοσαύτην αἰσχύνην ὑποστῆναι, καὶ
ταῦτ' Ἀθηναίους ὄντας, οἷς οὐκ εἴ τι πεισόμεθα εἰς
491
πλείω λόγον ἥκει σκοπεῖν, ἀλλὰ τί πράξαντες ἐν καλῷ

τοῦ σχήματος εἴημεν ἄν. οὐ μὴν οὐδὲ τοῦτό γ' ἂν εἴποι
τις, ὡς ἔσθ' ὅ τι κερδανοῦμεν, ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα
ὀνείδη νῦν ὑποστάντες. ἐχθρῶς μὲν γὰρ οὐδὲν ἧττον δή
που τούς γε ἐπιβουλευθέντας ἀνάγκη κεκινῆσθαι, ἐάν τε
ἐξεργασώμεθα τὴν ἐπιχείρησιν ἐάν τε μὴ, τῇ δὲ ἔχθρᾳ
τὸ δοκεῖν χείρους εἶναι προστιθέμεθα. οὐκοῦν αἰσχύνη

ἐνταῦθ' ἡμῖν οὖσι προσγενομένη αὐτή τε διὰ τούτων

σωθήσεται καὶ τἀνταῦθα ἀκριβώσει καὶ σύνδεσμος, εἰ
χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν, τῆς ἀρχῆς καθεστήξει. χειρωθέντες
γὰρ ἄνθρωποι πολλοὶ καὶ παντοδαποὶ γένος, οὐχ ἕξουσιν
ἀποστροφὴν, ἀλλὰ πᾶν τὸ μὴ περαιτέρω τοῦ παρόντος
κακὸν ὥσπερ ἕρμαιον ἡγήσονται τοῖς ὅλοις ἀπειπόντες.
ἀλλ' ἐνταῦθα γὰρ ἤδη τῶν φόβων εἴημεν· ἐγὼ δὲ ἑτέρους
ἐγγυτέρω τούτων ὁρῶ, τὸ ναυτικὸν εἰ κινήσαιμεν, ὦ
Ἀθηναῖοι, νῦν ἐκ Σικελίας. καὶ οὐκ ἐκ τῶν Βάκιδος
χρησμῶν οὐδ' Ἀμφιλύτου μαθεῖν δεῖ με, ἀλλ' αὐτὸς εὖ
εἰδὼς ὑμῖν προλέγω Συρακοσίους καὶ Σελινουντίους καὶ
πάντας τοὺς ἐκεῖθεν πολεμίους δεῦρ' ἥξοντας, ἂν αὐτοὺς
καλέσωμεν. τούτους γὰρ οὐχ ἧττον καλοῦμεν ἢ τοὺς ἡμε-
τέρους αὐτῶν, ἂν ἅ τινες κελεύουσι ψηφιζώμεθα. οὐ γὰρ
ἐξαρκέσει Συρακοσίοις, εἴ γε μηδὲν πεπόνθασιν, ἀλλὰ
τοῦτο μὲν τῇ τύχῃ καὶ Λακεδαιμονίοις λογιοῦνται τοῖς
ἀφῃρημένοις, ἡμᾶς δὲ ἐχθροὺς μὲν ὁμοίως ὥσπερ ἂν εἰ
παρεστησάμεθα αὐτοὺς, δυνατὸν δ' εἶναι νῦν μόνως
ἀμύνασθαι, κρινοῦσι.
Καίτοι θαυμαστὸν εἴ τις, ὦ Ἀθηναῖοι, τὸ μὲν ἐν
τῷ Συρακοσίων λιμένι τριήρεις ἡμετέρας εἶναι φοβερὸν

λάφυρα κομίζοντας, ὦ Ἀθηναῖοι, δεξόμεθ' αὐτοὺς, ἢ

ποῖα χαριστήρια τῶν ἔργων τοῖς θεοῖς, ἢ ποίους ἐπινί-
κους ἅμ' αὐτοῖς ἐνταῦθα ᾀσόμεθα; ἢ ποίαν ἅμιλλαν
ἁμιλλήσονται πρὸς ἀλλήλους ἀναπλέοντες, ὁμοίαν τῇ
πρώην; οὐ γὰρ ἄλλο γε οὐδὲν ἢ σιωπῇ καὶ τῶν κελευσμά-
των κομισθήσονται, μόνον οὐκ αἰσχυνόμενοι τὴν θάλατ-
ταν. εἶτα τοὺς μὲν ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσι πρὸ ὥρας
ἀπαγορεύοντας καὶ παρ' ἀξίαν μικροῦ μισοῦμεν, ἄλλως
τε κἂν πρὸς αὐτῷ τῷ στεφάνῳ ποιήσωνται τὴν ἀπόρρη-
σιν· αὐτοὶ δ' ἀγῶνα τοσοῦτον ἀράμενοι καὶ μικροῦ πάντα
492
κατειργασμένοι συγκεκλεικότες Συρακοσίους, ἔχοντες τὴν

Σικελίαν, μόνον οὐκ ἐν ταῖς χερσὶ τὸν στέφανον, εἶτα
ἀπορρίψομεν; μὴ δῆτα, ὦ Ἀθηναῖοι. εὖ γὰρ ἴστε, ὀφθῆ-
ναι μόνον ἀρκέσει τοῖς δευτέροις καὶ πάντ' οἴχεται τὰ
Συρακοσίων πράγματα· καὶ τοσοῦτον ἀπολαύσονται τοῦ
Γυλίππου, ὅσον μακροτέραν αὐτοῖς γε γεγενῆσθαι τὴν
πολιορκίαν. πάντων δ' ἀτοπώτατον, εἰ Νικίας μὲν, οὗ τί
χρὴ πρὸς τὰ τοιαῦτ' ἀργότερον ἐξευρεῖν, ὅμως ἐφ' ὑμῖν
τὴν αἵρεσιν πεποίηκε, δυοῖν θάτερον λείπεσθαι φάσκων,
ἢ πέμπειν ἑτέρους, ἢ καλεῖν σφᾶς, καὶ οὐκ ἀφῄρηται
τὴν καθάπαξ ἐλπίδα, καὶ ταῦτα αὐτὸς ὢν ὁ φοβῶν,
Αίλιος Αριστείδης. ., Εἰς τὸ ἐναντίον (0284: 030)

τε ξένη καὶ πλείων ἡ τῶν ἀναγκαίων χρεία καὶ τοὺς κιν-

δύνους ὀξυτέρους ἔχουσα. νῆες μὲν διάβροχοι, ναῦται δὲ
ἀτακτοῦσι, χρήματα δ' ἔρρει, τῶν δὲ ἐμπόρων οἱ πλείους
μεθεστᾶσιν, οἰκέται δ' αὐτομολοῦσιν, ἐφορμοῦσι δ' οἱ πολέμιοι,
μάχῃ δ' ἡττήμεθα, τῶν δὲ ἐπιτηδείων ἡ κομιδὴ παρ' αὐτὰς
τὰς χεῖρας τῶν πολεμίων, ἀφέστηκε δ' ἡ Σικελία, Γύλιππος
δ' οἴχεται δυνάμεις ἄξων ἑτέρας, πεπράγαμεν δ' εὐχῆς τε ἔξω
καὶ πέρα προσδοκίας, ὑπὸ μὲν γὰρ τῶν καταφρονούμεθα, πρὸς
δὲ τοὺς διαβεβλήμεθα, οἱ δ' ἀσθενέστατοι μόνοι λειπόμενοι
φίλοι τοῦ μηδενὸς ἄξιοι τῇ χρείᾳ. τὰ δ' Ἐγεσταίων χρή-
ματα φροῦδα ὁμοῦ τῷ καπνῷ. Συρακοσίους δὲ οὐδὲν ἐπι-
χωρεῖν φασιν, εἰ μὴ δίκην προσλήψονται τῆς ἐπιβουλῆς
ἀξίαν. εἶθ' ἡμεῖς, ὦ Ἀθηναῖοι, ταῦτ' ἀναμενοῦμεν καὶ
τῶν πραγμάτων οὐκ ἀκολουθησάντων οἷς ἐψηφισάμεθα
αὐτοὶ τοῖς ἐψηφισμένοις ἀκολουθεῖν ἀξιώσομεν, ὥσπερ
τοῦτ' ἀρκέσον, ἂν μὴ παυσώμεθα μωραίνοντες, ἢ Συρα-
κοσίους κατὰ τὰς ἡμετέρας ἐπιθυμίας τὸν ἀγῶνα τὸν
πρὸς ἡμᾶς διοίσοντας; καὶ τριῶν μὲν ἐκπεμφθέντων στρα-
τηγῶν ὁ μὲν τέθνηκεν, ὁ δ' εἰς τοὺς πολεμίους οἴχεται,
εἷς δὲ ὁ λειπόμενος ὃν ἄκοντα ἐνθένδε ἐξηλάσαμεν, τούτῳ
δ' αὖ νῦν ἑτέρους προσκαταστήσομεν; καὶ οὐδὲ τοῦτ' αὐτὸ
Αίλιος Αριστείδης. ., Εἰς τὸ ἐναντίον Jebb page 380, line 34
συγκλείοντες, ὅπως μὴ ὁρῶσιν ἃ μὴ θέλουσιν. ἀλλ' ἰδόν-

τες οἷ πρόεισι τὰ πράγματα, ἕως ἔτι καιρὸς καὶ κύριοι
τῆς βουλῆς καθέστατε, ἐπίσχετε καὶ μὴ βούλεσθε δυοῖν
ὁδοῖν τὴν μὲν καθ' ὑμῶν ἰδεῖν, τὴν δὲ ὑπὲρ ὑμῶν ἀγνοεῖν.
οὐδὲ γὰρ νῦν ἐνδείᾳ σωμάτων καὶ τῆς ἄλλης παρασκευῆς
οὕτω διατέθειται τὰ πράγματα, ἵν' ὡς ἀγεννέστερον αὐ-
τοῖς ἐγχειρήσαντας ἡμᾶς αὐτοὺς καταμεμφώμεθα, ἀλλ'
ἕνεκα μὲν στόλου λαμπρότητος καὶ περιουσίας ἅπαντα
493
πέπρακται, τῇ τύχῃ δὲ ἐπταίκαμεν καὶ τῷ προεῖσθαι τὸ

μέγιστον τῶν πλεονεκτημάτων, τοῦτο δ' ἦν ὁ καιρὸς, καὶ
τῷ μὴ ἐπιστῆναι ταῖς Συρακούσαις ἐν ἀκμῇ τοῦ φόβου,
πρὸς ταῦτα καὶ Νικίου καὶ ὅτου τις βούλεται κατηγορεί-
τω· οἱ δ' οὖν καιροὶ προεῖνται, καὶ οὐχ οἷόν τε ἀναλα-
βεῖν αὐτοὺς, οὐδ' ἂν δὶς τοσούτους ἀποστείλωμεν. ὀφθέν-
τες μὲν γὰρ ἐξαίφνης ἐκπλήττουσι καὶ ὀλίγοι πολλοὺς καὶ
φαυλότεροι κρείττονας, ὅταν δ' ἐφ' ἡσυχίας διάθωνται
τὸν πόλεμον οἱ τὰ δεινὰ προσδοκήσαντες πολλῷ ῥᾴους
εἰσὶν ἀμύνασθαι τῶν ἐπελθόντων, τὴν μὲν ὀργὴν ἐξ ὧν
ἐφοβήθησαν ἔχοντες, τὴν δ' ἰσχὺν τῇ σχολῇ προσειληφό-
τες. δοκεῖ δ' ἔμοιγε Νικίας εἰς ταυτὸν ἀφῖχθαι κατὰ τὴν
ἐπιστολὴν εἰς ὅπερ τότε δημηγορῶν. δημηγορῶν τε γὰρ,
σώζειν, δέδοικα μὴ τοὐναντίον οὗ βουλόμεθα ποιήσωμεν,

διαρκῆ μὲν οὐδετέρῳ τῷ μέρει τὴν ὠφέλειαν, ἑκατέρῳ
δὲ ἐνδεεστέραν διὰ θάτερον, εἶτα μέσοι δυοῖν καθιζώμεθα.
ὡς ἐγὼ δέδοικα μὲν περὶ τῷ Πειραιεῖ, συνειδὼς καὶ πρό-
τερον πειραθέντας Πελοποννησίους εἰσπλεῦσαι κατ' ἀρχὰς
ἔτι τοῦ πολέμου, πρίν τι καὶ μικρὸν ἡμῖν τοῦ ναυτικοῦ
προσπταῖσαι· δέδοικα δὲ καὶ περὶ τῶν ἀπιόντων μὴ τῆς
εὐφημίας χεῖρον πράξωσι καὶ βοηθῶν ἔχοντες τοῖς ἐκεῖ
σχῆμα τῶν ἀμφοτέρους μελλόντων συνεκσώζειν προσδεη-
θῶσιν. εἰ γὰρ μίαν, ὦ Ἀθηναῖοι, μίαν ναυμαχίαν μόνον
ἡττηθείημεν, οἱ θεοὶ δὲ πάντες τρέποιεν εἰς Συρακοσίων
παῖδας καὶ τοὺς ἐκείνοις τὰ αὐτὰ φρονοῦντας, οὐκ ἔστιν
ἔθ' ἡμῖν μὴ ὅτι ἑλεῖν τἀκεῖ πράγματα, ἀλλ' οὐδ' ὅπως
αὐτοὶ διαφευξόμεθα εὑρεῖν. κεκλείσεται γὰρ ὁ λιμὴν εὐ-
θὺς καὶ μόνον οὐκ ἐν τοῖς κόλποις τῶν πολεμίων ἐνεξό-
μεθα. καὶ τί κελεύσουσι τότε ποιεῖν οἱ νῦν εὐχερεῖς οὗτοι;
ἢ πέμπειν πάλιν ἀντ' ἐπισιτισμοῦ Συρακοσίοις ὧν κύριοι
καταστήσονται; νὴ Δί' ἀλλὰ φοβήσονται τὴν δευτέραν
ἔφοδον ταυτηνί. μᾶλλον θαρρήσουσι συνειδότες ὡς καὶ
τῆς προτέρας ἐκράτησαν. καὶ γὰρ ἂν παρ' αὐτῶν ἡμῶν
οὕτω γ' ἔχειν ἤδη μαρτυρίαν ἡγοῖντο, ὡς ἀπέγνωμεν
μεν Σικελίαν καὶ Ἰταλίαν καὶ Καρχηδόνα καὶ μικροῦ

δεῖν πάντας ἀνθρώπους ὑποχειρίους ποιήσασθαι, ἵν' αὐ-
τοὺς δεῦρο κομίσαντες τὴν Πελοπόννησον παριστῶμεν.
ἐμοὶ δὲ, ὦ Ἀθηναῖοι, καὶ μηδεὶς ὑπολάβῃ δυσκόλως,
τοὐναντίον δοκεῖ πρότερον ἐγχωρεῖν τε καὶ χρῆναι τὴν
Πελοπόννησον ὑφ' ἡμῖν αὐτοῖς ποιήσασθαι, ἵνα διὰ τού-
494
των τῶν ἔξω τοσούτων κρατήσωμεν, καὶ δεῖν διὰ τούτων

ἐκεῖνα προσκτήσασθαι μᾶλλον ἢ τοῖς ἐκεῖ τούτων ἕνεκα
ἐγχειρεῖν ἐν ἀκαιρίᾳ.
Ὅτι δ' οὐκ ἐκείνῳ τῷ λόγῳ χρὴ πιστεύειν, ὡς ἡ πολλὴ
τῆς Συρακοσίων δυνάμεως πρὸς ἡμῶν ἐστιν, ἀκούσατε.
οὐδεὶς, ὦ Ἀθηναῖοι, τῶν ἐν Σικελίᾳ οὔτε Ἑλλήνων λέγω
οὔτε βαρβάρων ἐξ ἴσου Συρακοσίους τε μισεῖ καὶ ἡμῖν
εὐνοϊκῶς ἔχει, ἀλλ' ὥς μοι δοκοῦσι διακεῖσθαι φράσω.
ἐκεῖνοι, μέχρι μὲν μηδεὶς ἀφῖκτο παρ' ἡμῶν εἰς Σικελίαν,
ἐδυσχέραινον Συρακοσίους, ὥσπερ ἡμᾶς πολλοὶ τῶν ἡμε-
τέρων συμμάχων. οὐδεὶς γὰρ ἑκὼν οἶμαι δουλεύειν βού-
λεται. δυνάμεως δὲ τοσαύτης φανείσης, καὶ πάλιν ἄλλης
πεμπομένης ὑφ' ἡμῶν καὶ τῆς διανοίας οὔσης περιφανοῦς,
οὐκέτ' ἐκείνους μισοῦσι μᾶλλον ἢ ἡμᾶς δεδίασιν, ὥσθ'
ἡμεῖς διαλλακταὶ γιγνόμεθα αὐτοῖς. πολὺ γὰρ αὖ μᾶλλον
τοὺς δεῦρο κομίσαντες τὴν Πελοπόννησον παριστῶμεν.

ἐμοὶ δὲ, ὦ Ἀθηναῖοι, καὶ μηδεὶς ὑπολάβῃ δυσκόλως,
τοὐναντίον δοκεῖ πρότερον ἐγχωρεῖν τε καὶ χρῆναι τὴν
Πελοπόννησον ὑφ' ἡμῖν αὐτοῖς ποιήσασθαι, ἵνα διὰ τού-
των τῶν ἔξω τοσούτων κρατήσωμεν, καὶ δεῖν διὰ τούτων
ἐκεῖνα προσκτήσασθαι μᾶλλον ἢ τοῖς ἐκεῖ τούτων ἕνεκα
ἐγχειρεῖν ἐν ἀκαιρίᾳ.
Ὅτι δ' οὐκ ἐκείνῳ τῷ λόγῳ χρὴ πιστεύειν, ὡς ἡ πολλὴ
τῆς Συρακοσίων δυνάμεως πρὸς ἡμῶν ἐστιν, ἀκούσατε.
οὐδεὶς, ὦ Ἀθηναῖοι, τῶν ἐν Σικελίᾳ οὔτε Ἑλλήνων λέγω
οὔτε βαρβάρων ἐξ ἴσου Συρακοσίους τε μισεῖ καὶ ἡμῖν
εὐνοϊκῶς ἔχει, ἀλλ' ὥς μοι δοκοῦσι διακεῖσθαι φράσω.
ἐκεῖνοι, μέχρι μὲν μηδεὶς ἀφῖκτο παρ' ἡμῶν εἰς Σικελίαν,
ἐδυσχέραινον Συρακοσίους, ὥσπερ ἡμᾶς πολλοὶ τῶν ἡμε-
τέρων συμμάχων. οὐδεὶς γὰρ ἑκὼν οἶμαι δουλεύειν βού-
λεται. δυνάμεως δὲ τοσαύτης φανείσης, καὶ πάλιν ἄλλης
αἱρήσονται τοὺς οἰκείους καὶ ὁμοίους, ἐὰν ἄρα καὶ παρι-
δεῖν δέῃ μικρὸν ἐλαττουμένους αὐτῶν, ἢ τοὺς ἀλλοτρίους

αἱρήσονται τοὺς οἰκείους καὶ ὁμοίους, ἐὰν ἄρα καὶ παρι-
495
δεῖν δέῃ μικρὸν ἐλαττουμένους αὐτῶν, ἢ τοὺς ἀλλοτρίους

καὶ ἐπήλυδας. ταῦτ' ἐστὶν ἃ δέδοικα καὶ πρὸς τούτοις, ὦ
Ἀθηναῖοι, τὴν Λακεδαιμονίων ψευδολογίαν, ὑφ' ἧς δια-
βεβλήμεθα, ὡς τῷ βιαίως ἄρχειν ἅπαντας ὑπερβεβληκότες.
πάντων δ' ἀτοπώτατον τῆς μὲν Ἀττικῆς αὐτῆς παραχω-
ρῆσαι τοῦ μὴ μάχεσθαι μηδὲ κινδυνεύειν ἕνεκα, ὑπὲρ δὲ
τῶν ἐν Συρακούσαις αἱρεῖσθαι ὁτιοῦν καὶ παθεῖν; ἢ οὐκ
ἀκούετε τῆς ἐπιστολῆς, ὡς εἰ μή τις αἱρήσει τὸ παρατεί-
χισμα χειρὶ συχνῇ βιασάμενος, πέρας τἀν τῇ γῇ πράγματα
ἔχει; οὐκοῦν ἄτοπον τοὺς αὐτοὺς κινδύνους ὑπὲρ μὲν
τῆς οἰκείας καὶ τῶν ὄντων φεύγειν, ὑπὲρ δὲ τῆς ἀλλο-
τρίας καὶ τῶν μηδὲν προσηκόντων ὑφίστασθαι. καὶ μὴν
ἐνταῦθα μὲν πρὸς Πελοποννησίους καὶ Βοιωτοὺς ἐγίγνετ'
ἂν ἡ μάχη, ἐκεῖ δὲ πρός τε τοὺς αὐτοὺς τούτους παρόν-
τας καὶ πρὸς ἄλλους ἔτι πλείονας, τοὺς μὲν ἐξ αὐτῆς τῆς
νήσου, τοὺς δ' ὅθεν ἂν τύχῃ. καὶ μὴν οὐδ' ὑπὲρ φυλακῆς
γε τῆς χώρας εἰ λάβοιμεν οὐδὲν ἂν εἴποιμι· παντελῶς γὰρ
Ὅτι δ' οὐδὲν ἔξω τῶν εἰωθότων οὐδ' ἀπὸ τῆς ἀν-
θρωπείας φύσεως ποιήσομεν, ἂν μὴ τοῖς ἀνηνύτοις προς-
καθεζώμεθα, ὀλίγων ἅμα καὶ ἐναργῶν ἀναμνήσθητε. οἶδα
μὲν γὰρ εἰς Θετταλίαν ποθ' ἡμᾶς στρατεύσαντας ὑπὲρ
τῶν Ὀρέστου πραγμάτων, ὡς οὐ προὐχώρει, πάλιν μετ'
ἐκείνου δεῦρ' ἀναστρέψαντας· οἶδα δὲ εἰς Οἰνιάδας Ἀκαρ-
νάνων διαβάντας, ὡς οὐκ ἦν ἑλεῖν, ἀναχωρήσαντας,
Περικλέους, οὐ Νικίου στρατηγοῦντος· οἶδα δὲ τὴν Βοιω-
τίαν οὐ μικροῦ σχόντας, ὥσπερ οὗτοι νῦν φασι τὰς Συ-
ρακούσας, ἀλλ' ἑλόντας πᾶσαν καὶ πάλιν ἐκλιπόντας, ὡς
ἐπλήγημεν, τὴν τῶν ληφθέντων ἐν τῇ μάχῃ σωτηρίαν
πλείονος ἀξίαν κρίναντας. καὶ μὴν καὶ Ἀχαΐαν γε καὶ
ἕτερα μέμνησθε ἀποδόντες Πελοποννησίοις ὑπὲρ εἰρήνης.
καίτοι ὅτε τῶν ἐκ τοῦ πολέμου πλεονεξιῶν ἑκόντες ἀπηλ-
λάττεσθ', ἵν' εἰρήνη γένοιτο, ἦ που ἐν αὐτοῖς γε τοῖς
τοῦ πολέμου πράγμασι καὶ ταῖς ἀνάγκαις εἰκὸς μὴ διπλοῦς
τοὺς κινδύνους ἐθέλειν προστίθεσθαι. οὗτοι δὲ καὶ διπλῶν
πέρα καὶ οὐκ ἐλάττους ἢ τὸ θαρρεῖν ἀφαιρεῖσθαι. σκέ-
ψασθε δὴ καὶ τόδε, ὅτι Λακεδαιμόνιοι καθ' ἕκαστον
ἧς ὅσον δίδωσι μεταλαμβάνοντας εἰδέναι τι χρὴ καὶ πα-

ριδεῖν. χωρὶς δὲ τούτων ἐναντίος οὗτός ἐστιν ὁ λόγος αὐ-
τῶν τῷ σοφωτέρῳ, ὃς εἰ μηδὲν πράττοιεν οἱ νῦν ἀπελ-
θόντες, ὡς ἐξέσται καὶ ἀμφοῖν ἀναπλεῖν ἐπαγγέλλεται. εἰ
μὲν γὰρ αἰσχρὸν τὸ φεύγειν κἂν ὁτιοῦν ἐν τοῖς πράγμα-
496
σιν, ἔτ' αἴσχιον ἔσται τότε, ὅταν ἀμφοτέρους καταλαμβάνῃ

τοὺς στόλους. εἰ δ' ἰσχυρὸν ἡ ἀνάγκη, τί δεῖ τὰ πράγμα-
τα ἀφέντας φοβεῖν ὑμᾶς τοῖς ὀνόμασι; τοσούτῳ γὰρ βελ-
τίων ἡ νῦν ἀναχώρησις, ὅσῳ μάχας τε νενικηκότες, ὦ
Ἀθηναῖοι, καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν καὶ τὰς
Συρακούσας αὐτὰς παρὰ μικρὸν ἐλθόντες ἔχειν, εἶτα ἀν-
τιπεσούσης τῆς Τύχης ἀναστρέψομεν, ἀμφοῖν σημεῖα πᾶσιν
ἀνθρώποις καταλιπόντες, τῆς τε ἐπὶ τῶν ἀγώνων εὐψυχίας
καὶ τῆς πρὸς τοὺς καιροὺς εὐαρμοστίας, καὶ οὔτε Συρα-
κοσίων οὔτε Σελινουντίων οὔτ' ἄλλος οὐδεὶς τῶν ἐκεῖ
κομπάσεται καθ' ἡμῶν οὐδ' ὡς ἐξήλασεν ἕξει λέγειν. πάν-
τες γὰρ ἄνθρωποι συνήσονται, ὅσον μὲν εἰς ἡμᾶς κἀκεί-
νους ἧκεν, οὐδὲ μικρὸν αὐτοὺς ἀντᾶραι δυνηθέντας, Λα-
κεδαιμονίων δὲ καὶ Κορινθίων ἐπελθόντων καὶ τῶν ἀρ-
χαίων πολεμίων οὕτως ἡμᾶς δόντας λογισμὸν ἡμῖν αὐτοῖς
πρὸς τὰ παρόντα. ὥστ' οὐ μόνον ἀσφάλεια,
ὑπαρχῆς ἐπ' ἐκεῖνα· εἰ δέ ἐστι μείζων ἡ πραγματεία, τί

τοῖς ἐνταῦθα οὐκ ἔχοντες ἱκανῶς ἀνταρκεῖν ὑπερορίους
ταραχὰς ἡμῖν αὐτοῖς ἐξευρίσκομεν; ὑπερβολὴν δὲ ποιήσο-
μαι· εἰ γὰρ ἴσα καὶ κοινὰ θείημεν εἶναι τἀν τῇ Σικελίᾳ
πράγματα, ὃ πολλῷ πλεονεκτεῖν ἡμᾶς ἔγωγ' ἂν φαίην
εἶναι, εἴπερ οὕτως εἶχεν, ἐκεῖνό γε δή που πάντες ἐπιστά-
μεθα, ὅτι οὐ τοσοῦτον κέρδος λαβεῖν Σικελίαν εἰ προχω-
ροῖ, ὁπόσον τι κακὸν τοσαύτῃ δυνάμει σφαλῆναι. ὅτε
τοίνυν μείζων ὁ φόβος τῆς ἐλπίδος, πῶς οὐκ ἄξιον φυ-
λάξασθαι;
Θαυμάζω δὲ τῶν φοβουμένων μὲν Συρακοσίους μὴ
δεῦρ' ἐπιπλεύσωσιν, αὐτοὺς δ' ἐπ' ἐκείνους πλεῖν κελευόν-
των, ὥσπερ ἄδειαν οὖσαν. ἐγὼ δ' ἡγοῦμαι μὲν Συρακο-
σίους οὐχ οὕτω παραφρονεῖν ὥστ' ἀγαπητῶς καὶ παρὰ
δόξαν ἀπαλλαγέντας πραγμάτων αὑτοῖς κινεῖν ἕτερα, ἄλλως
τε καὶ παρ' ἡμῶν αὐτῶν ἐγνωκότας ὡς οὐ λυσιτελὲς το-
σαύτην ἀπὸ τῆς οἰκείας ῥᾳδίως κινεῖσθαι, εὐξαίμην δ'
ἂν ἅπασι τοῖς θεοῖς ἐνταυθοῖ λαβεῖν αὐτούς. ἅμα μὲν
γὰρ οὐ πρὸς ἴσας ναῦς προσοισόμεθ' αὐτῶν, ὅσας περ
ὑπὲρ τῆς αὑτῶν σωτηρίας ἐκεῖ παρέξονται, ἅμα δ' οἶμαι
τὸν νόμον εἴσονται τῶν ὑπερορίων καὶ μεγάλων στρατειῶν·
ταραχὰς ἡμῖν αὐτοῖς ἐξευρίσκομεν; ὑπερβολὴν δὲ ποιήσο-

μαι· εἰ γὰρ ἴσα καὶ κοινὰ θείημεν εἶναι τἀν τῇ Σικελίᾳ
πράγματα, ὃ πολλῷ πλεονεκτεῖν ἡμᾶς ἔγωγ' ἂν φαίην
εἶναι, εἴπερ οὕτως εἶχεν, ἐκεῖνό γε δή που πάντες ἐπιστά-
497
μεθα, ὅτι οὐ τοσοῦτον κέρδος λαβεῖν Σικελίαν εἰ προχω-

ροῖ, ὁπόσον τι κακὸν τοσαύτῃ δυνάμει σφαλῆναι. ὅτε
τοίνυν μείζων ὁ φόβος τῆς ἐλπίδος, πῶς οὐκ ἄξιον φυ-
λάξασθαι;
Θαυμάζω δὲ τῶν φοβουμένων μὲν Συρακοσίους μὴ
δεῦρ' ἐπιπλεύσωσιν, αὐτοὺς δ' ἐπ' ἐκείνους πλεῖν κελευόν-
των, ὥσπερ ἄδειαν οὖσαν. ἐγὼ δ' ἡγοῦμαι μὲν Συρακο-
σίους οὐχ οὕτω παραφρονεῖν ὥστ' ἀγαπητῶς καὶ παρὰ
δόξαν ἀπαλλαγέντας πραγμάτων αὑτοῖς κινεῖν ἕτερα, ἄλλως
τε καὶ παρ' ἡμῶν αὐτῶν ἐγνωκότας ὡς οὐ λυσιτελὲς το-
σαύτην ἀπὸ τῆς οἰκείας ῥᾳδίως κινεῖσθαι, εὐξαίμην δ'
ἂν ἅπασι τοῖς θεοῖς ἐνταυθοῖ λαβεῖν αὐτούς. ἅμα μὲν
γὰρ οὐ πρὸς ἴσας ναῦς προσοισόμεθ' αὐτῶν, ὅσας περ
ὑπὲρ τῆς αὑτῶν σωτηρίας ἐκεῖ παρέξονται, ἅμα δ' οἶμαι
τὸν νόμον εἴσονται τῶν ὑπερορίων καὶ μεγάλων στρατειῶν·
ᾧ περιέπεσε μὲν ὁ Περσῶν βασιλεὺς ὁ δεῦρο στρατεύσας,
περιέπεσον δὲ Καρχηδόνιοι διαβάντες εἰς Σικελίαν
Αίλιος Αριστείδης. ., Λευκτρικὸς βʹ (ὑπὲρ Θηβαίων πρῶτος) (0284: 034)

ρίζεται, καὶ τοῖς ὑπάρξασί τινος εὐεργεσίας ὅπως χρῆται

διὰ τέλους. ὀλίγου δέω λέγειν οὐδὲ φιλάνθρωποι φανῆναι
δυνήσεσθε, εἰ μὴ καὶ πρότερον χαλεποὶ γίγνεσθε. ἂν γὰρ
ἐπεξελθόντες τῷ πολέμῳ μέχρι παντὸς καὶ παραλαβόντες
τοὺς ἄνδρας, τὴν πόλιν, τὰ κτήματα, τηνικαῦτα σώσητε,
ἔχοντες ὅ τι ἂν βούλησθε χρήσασθαι, τότ' αἰσθήσονται
τῆς φιλανθρωπίας ὑπὸ τοῦ καιροῦ Λακεδαιμόνιοι, καίπερ
οὐκ ὄντες οἷοι τῶν εὖ ποιούντων αἰσθάνεσθαι. τόθ' ὁμοῦ
καὶ ἄνδρας καὶ δικαίους νομιοῦσιν ἅπαντες ὑμᾶς. μέμνη-
σθε, ὦ Ἀθηναῖοι, τῆς ἐν Σικελίᾳ συμφορᾶς· τότε Συρα-
κοσίοις παρόντες οὗτοι Λακεδαιμόνιοι νενικηκόσιν οὐ παρὰ
μικρὸν, ἀλλ' ὡς καὶ τὰς ναῦς ἡμῶν ἁπάσας διεφθαρ-
κέναι καὶ ὅπλα καὶ σώματα εἰληφέναι τὰ μὲν ἐν τῇ θα-
λάττῃ, τὰ δὲ ἐν τῇ γῇ, καὶ μηδὲν ὧν ἂν εὔξαντο ἐνδεῖν
αὐτοῖς, τί ἐποίησαν ὁρῶντες φεύγοντας ἡμᾶς πεζοὺς καὶ
τραυματίας οὐκ ὀλίγους ἀπολελοιπότας; ἆρ' ἐβοήθησαν,
ἢ μετετάξαντο; οὐ μὲν οὖν ἀπέστησαν πρὶν παρέδωκαν οἱ
στρατηγοὶ σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὸ στράτευμα αὐτοῖς. τηνι-
καῦτα δὲ τοὺς μὲν ἀπέκτειναν, τοὺς δ' ὅπως αὐτοῖς
ἔδοξεν οὕτω μετεχειρίσαντο, καὶ οὐ προσέθηκα ὅτι σπονδῶν
οὐσῶν πρὸς ἡμᾶς αὐτοῖς, ἃς ὅτε τοὺς αἰχμαλώτους
Αίλιος Αριστείδης. ., Πρὸς Πλάτωνα περὶ ῥητορικῆς (0284: 045)

498
ἀλλ' εἴ τις οἴκαδε αὐτὸν ἐπανελθόντα ἤρετο τὰς τῆς ἀπο-

δημίας καὶ πλάνης αἰτίας καὶ τί δὴ παθὼν τὸ τρίτον
αὖθις περὶ τὴν Χάρυβδιν ἐπραγματεύσατο, περὶ ἣν Ὀδυς-
σεὺς οὐ πλέον ἢ δὶς, τί ἂν ἀπεκρίνατο αὐτῷ; εἰ γὰρ τὸ
βέλτιστον ἀληθὲς εἶναι δοίημεν, ἔφη Δημοσθένης, ὥσπερ
ἀνάγκη δοῦναι Πλάτωνί γε, ἑτέραν αὐτῷ περὶ ὧν ἀμφισβη-
τοῦμεν οὐ λείπει τοῦτο ἀπόκρισιν. διὰ τί; ὅτι, οἶμαι,
φῆσαι, μᾶλλον δ' εἶπεν ἂν, Δίωνος χάριν ἀνδρὸς ἑταίρου
καὶ ξένου πλεῦσαι, θέσθαι βουλόμενος τὰ πρὸς Διονύσιον
αὐτῷ καὶ μὴ περιιδεῖν. εἶτ' ὦ πλέων καλῶς καὶ δικαίως
ἀποδημῶν, σὺ μὲν ξένου Συρακοσίου κοινοῦ τῆς πατρίδος
ἐχθροῦ τῆς σεαυτοῦ, – οὐ γὰρ προεδρία γ' ἦν Ἀθη-
ναίοις ἐν Συρακούσαις, ἀλλ' ἃ μηδ' εἰπεῖν ἔστ' ἀδακρυτὶ,
ταῦθ' ὑπὸ τῶν Δίωνος ἑταίρων καὶ πολιτῶν ὀλίγοις πρό-
τερον χρόνοις ἐπεπόνθεσαν – ἀλλ' οὖν ἐπειδή γε ἅπαξ
αὐτὸν ἐδέξω φίλον νομίσας, ἔπλεις ἐκείνου χάριν ἐν γήρᾳ
πέλαγος τοσοῦτον, καὶ ταῦτα πρὸς ἄνδρα παρ' ᾧ πάλιν
κινδυνεύειν ἔδει καὶ οὗ συμμαχίαν ὑπισχνουμένου συνῄδεις
οὐ δεξαμένην τὴν σαυτοῦ πατρίδα· καὶ τὸ τυράννῳ συνεῖ-
ναι δοκεῖν οὐκ ἔφευγες, ὡς ἔχων παραμυθίαν τὸ σχῆμα
τῆς διατριβῆς, ὃ Δίωνα μένειν οἴκοι καὶ τῆς οὐσίας κρα
Αίλιος Αριστείδης. ., Πρὸς Πλάτωνα περὶ ῥητορικῆς Jebb page 68, line 5
ἑκὼν ἀνθάψασθαι, κινδυνεύειν δὲ προδοῦναι πρῶτον μὲν

τὴν Δίωνος ξενίαν τε καὶ ἑταιρίαν ἐν κινδύνοις ὄντως γεγο-
νότος οὐ μικροῖς, εἴτ' οὖν πάθοι τι εἴτ' ἐκπεσὼν ὑπὸ
Διονυσίου καὶ τῶν ἄλλων ἐχθρῶν ἔλθοι πρὸς ἡμᾶς φεύ-
γων καὶ ἀνέροιτο εἰπὼν, Ὦ Πλάτων, ἥκω σοι φυγὰς οὐχ
ὁπλιτῶν δεόμενος οὐδὲ ἱππέων ἐνδεὴς γενόμενος ἀμύνεσθαι
τοὺς ἐχθροὺς, ἀλλὰ λόγων καὶ πειθοῦς, ᾗ σὲ μάλιστα ἠπι-
στάμην ἐγὼ δυνάμενον ἀνθρώπους νέους ἐπὶ τἀγαθὰ καὶ
δίκαια προτρέποντα εἰς φιλίαν τε καὶ ἑταιρίαν ἀλλήλοις
καθιστάναι ἑκάστοτε. ὧν ἐνδείᾳ κατὰ τὸ σὸν μέρος νῦν
ἐγὼ καταλιπὼν Συρακούσας ἐνθάδε πάρειμι. καὶ τὸ μὲν
ἔλαττον ὄνειδος σοὶ φέρει· φιλοσοφία δὲ, ἣν ἐγκωμιάζεις
ἀεὶ καὶ ἀτίμως φῂς ὑπὸ τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων φέρεσθαι,
πῶς οὐ προδέδοται τὰ νῦν μετ' ἐμοῦ μέρος ὅσον ἐπὶ σοὶ
γέγονε; καὶ Μεγαροῖ μὲν εἰ κατοικοῦντες ἐτυγχάνομεν,
ἦλθες ἂν δή πού μοι βοηθὸς ἐφ' ἅ σε παρεκάλουν, ἢ
πάντων ἂν φαυλότατον ἡγοῦ σαυτόν· νῦν δ' ἄρα τὸ μῆ-
κος τῆς πορείας καὶ τὸ μέγεθος δὴ τοῦ πλοῦ καὶ τοῦ
πόνου ἐπαιτιώμενος οἴει δόξαν κακίας ἀποφευξεῖσθαί ποτε;
πολλοῦ γε καὶ δεήσει. λεχθέντων δὲ τούτων τίς ἦν μοι
ἂν πρὸς ταῦτα εὐσχήμων ἀπόκρισις; οὐκ ἔστι.”
499
φάσκων προστῆναι τῆς πόλεως, ἔστι μὲν οὐδὲν ἴσως κα-

τεπεῖγον περὶ τούτων νῦν διαφέρεσθαι. οὗτοι μὲν γὰρ, εἰ
δίκαια Πλάτων αὐτῶν κατηγόρηκε, δικαίως ἂν φαῦλοι
νομίζοιντο· ῥητορικὴ δ', εἰ καὶ πάντων μοχθηροτάτους
τούτους θείημεν, οὐδὲν μᾶλλον ἐλέγχεται. συγχωρούντων
μὲν οὖν ἡμῶν ὅ γε ὑπὲρ ῥητορικῆς οὐκ ἀπόλωλε λόγος. εἰ
δὲ δὴ καὶ περὶ τούτων ἐλέγχοιτο οὐ παντάπασιν εὐγνω-
μόνως τῷ λόγῳ κεχρημένος, πανταχῆ δειχθήσεται φιλο-
νεικῶν. τοῦτ' ἔστι προὔργου τὸ καὶ περὶ τούτων εἰπεῖν.
φέρε δὴ πρὸς Διὸς, εἴ πως ἀναστάντες ἢ λαβόντες αἴσθη-
σιν, ὥσπερ Πλάτωνι Δίων ὑπόκειται πρὸς Συρακοσίους
λέγων, ταυτὶ πρὸς αὐτὸν εἴποιεν, ἡμεῖς, ὦ Πλάτων, ἄλλο
μὲν οὐδὲν χρηστὸν τὴν Ἀθηναίων πόλιν εἰργασάμεθα· οὐ
γὰρ ἦμεν τῆς σῆς ἀρετῆς καὶ σοφίας ἐπιστήμονες, πάντα
δ' οὐ πᾶσιν οἱ θεοὶ διδόασιν· ἃ δ' εἰς ἡμᾶς ἧκεν, εὔ-
νοια, προθυμία, πίστις, ἀνδρεία, τὰ τοιαῦτα παρεσχό-
μεθα, ὥσθ' ὑπερβολὴν ἑτέρῳ μὴ λιπεῖν, ἐν τοῖς τοιούτοις
καιροῖς, ὦ Πλάτων, ἐν οἷς ἦν ἐν μὲν τῷ κρατεῖν ἅμα
δόξα καὶ σωτηρία καὶ τὰ ἐκ τῶν εὐχῶν, ἡττηθέντας δὲ
μηδ' εἶναι τὸ παράπαν. λαβόντων δὲ ἡμῶν τούτους τοὺς
σιλέα στήσασθε, πρῶτον μὲν τὸν ἐμὸν υἱὸν χαρίτων ἕνεκα

διττῶν, τῆς τε παρ' ἐμοῦ καὶ τῆς παρὰ τοῦ ἐμοῦ πατρός·
ὁ μὲν γὰρ ἀπὸ βαρβάρων ἠλευθέρωσεν ἐν τῷ τότε χρόνῳ
τὴν πόλιν, ἐγὼ δὲ ἀπὸ τυράννων νῦν δὶς, ὧν αὐτοὶ μάρ-
τυρες ὑμεῖς γεγόνατε. δεύτερον δὲ δὴ ποιεῖσθε βασιλέα
τὸν τῷ μὲν ἐμῷ πατρὶ ταυτὸν κεκτημένον ὄνομα, υἱὸν δὲ
Διονυσίου, χάριν τῆς τε δὴ νῦν βοηθείας καὶ ὁσίου τρό-
που· ὃς γενόμενος τυράννου πατρὸς ἑκὼν τὴν πόλιν ἐλευ-
θεροῖ, τιμὴν αὑτῷ καὶ γένει ἀΐδιον ἀντὶ τυραννίδος ἐφη-
μέρου καὶ ἀδίκου κτώμενος. τρίτον δὲ προκαλεῖσθαι χρὴ
βασιλέα γίγνεσθαι Συρακουσῶν, ἑκόντα ἑκούσης τῆς πό-
λεως, τὸν νῦν τοῦ τῶν πολεμίων ἄρχοντα στρατοπέδου,
Διονύσιον τὸν Διονυσίου, ἐὰν ἐθέλῃ ἑκὼν εἰς βασιλέως
σχῆμα ἀπαλλάττεσθαι, δεδιὼς μὲν τὰς τύχας, ἐλεῶν δὲ
πατρίδα καὶ ἱερῶν ἀθεραπευσίαν καὶ τάφους, μὴ διὰ φι-
λονεικίαν πάντως πάντα ἀπολέσῃ, βαρβάροις ἐπίχαρτος
γενόμενος.”
Αίλιος Αριστείδης. ., Πρὸς Πλάτωνα ὑπὲρ τῶν τεττάρων (0284: 046)

των δωρεῶν προσεδεῖτο, ἐν αἷς ἦν ἀκούειν τῶν ἐξ ἐκείνου

τοὺς ἄλλους, μὴ ἐφ' ἑκάστου τῶν καιρῶν μηδ' ἐπὶ τῶν
500
πραγμάτων αὐτῶν, ὅτι βέλτιον τῶν ἄλλων φρονοῦσιν ἢ

λέγουσι πειθομένους, ἀλλ' εἰσάπαξ στησαμένους βασιλέας,
κἂν εἴ τινες αὐτῶν βελτίους ἐνεῖεν. ἆρ' οὐ πανταχόθεν
σαυτὸν ᾕρηκας; ὅπου γε δὴ καὶ τῆς ἰσότητος καὶ τῆς
γεωμετρίας ἐκεῖνοι μὲν οὑτωσὶ μνημονεύοντες φαίνονται,
Δίων δ' οὐχὶ, οὐδ' οἱ Δίωνος παῖδες, καὶ ταῦτα ὁμιλή-
σαντες τῷ δεινοτάτῳ γεωμετρίαν Πλάτωνι. “Τρίτον δὲ”
φησὶν ἡ ἐπιστολὴ “προκαλεῖσθαι χρὴ βασιλέα γίγνεσθαι
Συρακουσῶν ἑκόντα ἑκούσης τῆς πόλεως τὸν νῦν τοῦ
τῶν πολεμίων ἄρχοντα στρατοπέδου, Διονύσιον τὸν Διο-
νυσίου, ἐὰν ἐθέλῃ ἑκὼν εἰς βασιλέως σχῆμα ἀπαλλάττε-
σθαι, δεδιὼς μὲν τὰς τύχας, ἐλεῶν δὲ πατρίδα καὶ ἱερῶν
ἀθεραπευσίαν καὶ τάφους, μὴ διὰ φιλονεικίαν πάντως
πάντ' ἀπολέσῃ βαρβάροις ἐπίχαρτος γενόμενος. εἰ τοίνυν
καὶ τῷ τοῦ τυράννου παιδὶ καὶ τῷ τοῦ τῶν πολεμίων
ἄρχοντι στρατοπέδου καιρόν ἐστιν ἔχον διαλλάττεσθαι, ἐὰν
βούληται βασιλεὺς ἀντὶ τυράννου γίγνεσθαι, ἐλεήσας πα-
τρίδα καὶ ἱερῶν ἀθεραπευσίαν καὶ τάφους, ἦ που τοῖς γε
Αίλιος Αριστείδης. ., Πρὸς Πλάτωνα ὑπὲρ τῶν τεττάρων

πάντα ἐσώθη καὶ οὐκ ἐπίχαρτος ἡ Ἑλλὰς τοῖς βαρβάροις

ἐγένετο, εἰκὸς ἦν σπείσασθαι, καὶ τήν γε βλασφημίαν
αὐτοῖς ἀνεῖναι, εἰ καὶ μηδὲν εἶχεν ἔργῳ νεῖμαι πλέον.
φέρε γὰρ πρὸς θεῶν εἰ ὅτε ἦν ἐκεῖνα τὰ πράγματα, ὁ
Θεμιστοκλῆς καλούντων αὐτὸν τῶν Ἀθηναίων καὶ βοηθεῖν
ὅ τι ἔχοι κελευόντων, ἄλλο μὲν οὐδὲν ᾔτησε, μήτε τυραν-
νίδα μήτ' ἔννομον βασιλείαν, τοσοῦτον δὲ μή τι διάκο-
νός γε ὑπ' αὐτῶν κληθῆναι, μηδὲ τοιοῦτον ὄνειδος λα-
βεῖν, ἐὰν καταστήσῃ τὰ πράγματα αὐτοῖς, εἰ παρὼν ἔτυχε
Πλάτων, τί ἂν τοῖς Ἀθηναίοις συνεβούλευσεν ὁ τοῖς Συ-
ρακοσίοις ταῦτα συμβουλεύων; ἆρ' οὐ μετρίαν νομίσαι
τὴν πρόκλησιν τοῦ Θεμιστοκλέους καὶ δοῦναι τὴν χάριν;
ἐμοὶ μὲν γὰρ κἂν προσηγγυῆσθαι δοκεῖ ταῦτα ὑπὲρ τῆς
πατρίδος. οὐκοῦν ἄτοπον μελλόντων μὲν ἔσεσθαι τῶν ἔργων
καὶ ὅπως πραχθείη καὶ μόνον ταῦθ' ὑπὲρ πάντων
ὑπισχνεῖσθαι, ὄντων δὲ καὶ πεπραγμένων καὶ τῆς ἀρετῆς
τῆς ἐκείνου φανερᾶς ἅπασιν Ἕλλησι καὶ βαρβάροις γεγο-
νυίας, ὅμως ὑβρίζειν ἐπιχειρεῖν, καὶ μήθ' ἱερὰ μήτε τά-
φους αἰσχύνεσθαι μήτ' ἐπιγράμματα, ἀλλὰ κακῶς λέγειν
ὃν ἐπαινεῖν βουληθέντα τῆς ἀξίας ἔργον ἦν τυχεῖν; καὶ
μὴν οὐχ ὅμοιον ἐν μέσῃ τῇ θαλάττῃ περὶ τῶν ἐν τῷ
Αίλιος Αριστείδης. ., Πρὸς Πλάτωνα ὑπὲρ τῶν τεττάρων Jebb page 234, line 27
οὐδ' ἐκεῖνός γ' ἡττήθη τοῦ Δίωνος, ἀλλ' ἀφῆκέ σε προῖκα,

ὁ μηδεπώποτ' ἰδὼν πρότερον μηδ' ὁμιλήσας μηδαμοῦ μήτε
501
νήσων μήτ' ἠπείρου. ἐλθὼν τοίνυν οἴκαδε καὶ διαφυγὼν

ὥσπερ τις Ὀδυσσεὺς οὐ θανάτους μόνον, ἀλλὰ καὶ δου-
λείαν, καὶ οὑτωσὶ σαφῶς ἐπὶ τῇ ἑτέρων κακίᾳ καὶ φιλαν-
θρωπίᾳ γενόμενος χρόνον μέν τινα ἡσυχάσας· ὡς δὲ τελευ-
τήσαντος τοῦ προτέρου Διονυσίου παραλαβὼν τὴν ἀρχὴν
ὁ ἐξ ἐκείνου Διονύσιος μετεπέμπετο αὖθίς σε εἰς τὴν πολυ-
ύμνητον Σικελίαν, ὥσπερ μετὰ τῶν ἄλλων ὧν παρὰ τοῦ
πατρὸς παρειλήφει καὶ τὴν εἰς σὲ ὕβριν παρειληφὼς, καὶ
κληρονομῶν καὶ τοῦ σοι προστάττειν, ὥσπερ Συρακοσίοις
ἢ τοῖς ἄλλοις τοῖς ἐν Σικελίᾳ, ᾤχου δὴ πλέων. καὶ ποίων
τινῶν ἀπέλαυσας πάλιν αὐτὸς οἶσθα, ὡς οὔθ' ὧν ἀπῆρας
χάριν διεπράξω ἠνέσχου τε πολλὰ καὶ παντοῖα, καὶ παντὸς
μᾶλλον ἢ σαυτοῦ, τοσοῦτον εὐτυχήσας μόνον, εἰρήσεται
γὰρ, ὅσον οὐ μετέσχες τῆς Φιλοξένου τοῦ διθυραμβοποιοῦ
Τύχης, καίτοι πράττων μάλιστά πως ἀντίπαλα ἐκείνῳ. μή
τοι νομίσῃς ἡμᾶς ἀγνοεῖν τοὺς σοὺς λόγους ἢ μὴ συγχωρεῖν
ἀληθεῖς εἶναι, ὡς οὐ θέμις ἀνδρὶ βελτίονι ὑπὸ χείρονος
οὔθ' ὑβρίζεσθαι οὔτε βλάπτεσθαι. σύνισμεν ταῦτα καὶ
μαρτυροῦμεν ὡς ἀληθῆ λέγεις, ὅμως δέ γε ὁ θαυμαστὸς
Αίλιος Αριστείδης. ., Περὶ τοῦ παραφθέγματος (0284: 049)

παρόντων ἀξιῶ θαρρεῖν, ἀλλ' ἀντὶ τοῦ ταῦθ' οὕτω

κομψεύεσθαι καὶ περιστέλλειν μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τοῦτο
φάσκει προέχειν, ὅτι καὶ λέγειν εἴη κράτιστος αὐτῶν, καὶ
ταῦτα ἐν ἀρχῇ τοῦ λόγου, σχεδὸν γὰρ καὶ τοῦτό μοι δοκῶ
μεμνῆσθαι. πότερον οὖν σὸν, ὦ Θουκυδίδη, ἢ Περικλέους
ἦν; ἕτερος δ' αὖ φησι τῷ αὐτῷ ποιητῇ, Καὶ προσήκει
μοι, ὦ Ἀθηναῖοι, ἄρχειν, ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι,
ἐπειδή μου, φησὶ, προστίθει γὰρ, οὐ σοί τις παραπλή-
σιος, ἀλλὰ Νικίας καθήψατο· ὃς σοῦ γε οὐδ' ἂν τοὔνομα
ἀναγκαζόμενος εἰπεῖν ἀνασχέσθαι μοι δοκεῖ. ὁ δ' ἐν Συ-
ρακούσαις δημηγορῶν Ἑρμοκράτης οὐκ ἄντικρύς σοι κομ-
παστὴς εἶναι δοκεῖ; λέγει γοῦν ἑαυτόν τε καὶ τοὺς Συρα-
κοσίους σεμνύνων δεῖξαι Ἀθηναίοις ὅτι οὐκ Ἴωνες ταῦτα
οὐδὲ Ἑλλησπόντιοι, κελεύων ἀπαντᾶν αὐτοῖς ἔξω τῆς Σι-
κελίας. καὶ ταυτὶ μὲν καὶ μετριώτερα· ἀλλ' ὅρα τὰς ὑπερ-
βολάς· ἰέναι δ' ἐπὶ τοὺς πολεμίους μὴ φρονήματι μόνον,
ἀλλὰ καὶ καταφρονήματι. σὺ δ' ἀφῄρησαι καὶ τὸ φρονή-
ματι. καὶ ὁ μὲν ἀξιοῖ καταφρονεῖν τῶν δεινῶν, σὺ δὲ
μηδὲ φρονεῖν ὅλως, ἀπὸ σαυτοῦ μοι δοκεῖν ἀρξάμενος.
Φέρε δὴ καὶ ἑτέρου κόσμον ὥσπερ ἵππου κατάμαθε.
οἶμαι γάρ σε τῶν Δημοσθένους εἰ μή τι ἄλλο, ἀλλὰ τόν
Αίλιος Αριστείδης. ., Περὶ τοῦ παραφθέγματος

502
φάσκει προέχειν, ὅτι καὶ λέγειν εἴη κράτιστος αὐτῶν, καὶ

ταῦτα ἐν ἀρχῇ τοῦ λόγου, σχεδὸν γὰρ καὶ τοῦτό μοι δοκῶ
μεμνῆσθαι. πότερον οὖν σὸν, ὦ Θουκυδίδη, ἢ Περικλέους
ἦν; ἕτερος δ' αὖ φησι τῷ αὐτῷ ποιητῇ, Καὶ προσήκει
μοι, ὦ Ἀθηναῖοι, ἄρχειν, ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι,
ἐπειδή μου, φησὶ, προστίθει γὰρ, οὐ σοί τις παραπλή-
σιος, ἀλλὰ Νικίας καθήψατο· ὃς σοῦ γε οὐδ' ἂν τοὔνομα
ἀναγκαζόμενος εἰπεῖν ἀνασχέσθαι μοι δοκεῖ. ὁ δ' ἐν Συ-
ρακούσαις δημηγορῶν Ἑρμοκράτης οὐκ ἄντικρύς σοι κομ-
παστὴς εἶναι δοκεῖ; λέγει γοῦν ἑαυτόν τε καὶ τοὺς Συρα-
κοσίους σεμνύνων δεῖξαι Ἀθηναίοις ὅτι οὐκ Ἴωνες ταῦτα
οὐδὲ Ἑλλησπόντιοι, κελεύων ἀπαντᾶν αὐτοῖς ἔξω τῆς Σι-
κελίας. καὶ ταυτὶ μὲν καὶ μετριώτερα· ἀλλ' ὅρα τὰς ὑπερ-
βολάς· ἰέναι δ' ἐπὶ τοὺς πολεμίους μὴ φρονήματι μόνον,
ἀλλὰ καὶ καταφρονήματι. σὺ δ' ἀφῄρησαι καὶ τὸ φρονή-
ματι. καὶ ὁ μὲν ἀξιοῖ καταφρονεῖν τῶν δεινῶν, σὺ δὲ
μηδὲ φρονεῖν ὅλως, ἀπὸ σαυτοῦ μοι δοκεῖν ἀρξάμενος.
Φέρε δὴ καὶ ἑτέρου κόσμον ὥσπερ ἵππου κατάμαθε.
οἶμαι γάρ σε τῶν Δημοσθένους εἰ μή τι ἄλλο, ἀλλὰ τόν
γε ὑπὲρ τῆς ἀναρρήσεως λόγον τὸν πολυύμνητον δὴ τοῦ-
τον ἀνεγνωκέναι. ἐνταῦθα τοίνυν ἐστὶ τῷ Δημοσθένει,
Αίλιος Αριστείδης. ., Ars rhetorica [Sp.] (0284: 056)

“Rhetores Graeci, vol. 2”, Ed. Spengel, L.
Book 1, Chap. 13, sec. 2, subsec. 1, line 18
ἁπλῶς μηδὲ ἐπὶ ὀλίγου χρόνου περὶ τῶν πραγμάτων

τούτων ἐβουλεύσασθε· κἀνταῦθα παραθήσεις τὰ ἐκ τῆς
ἱστορίας. πρὸς ταῦτα ἀντίθεσις πρώτη μέν, ἀλλὰ χα-
λεπὴ λαβεῖν ἡ Σικελία. ταῦτα καὶ πρότερον ἴσμεν λε-
γόμενα, καὶ ὅσον τὸ μέγεθος καὶ ὅσος αὐτῆς ὁ περί-
πλους, καὶ ὅμως ἐπέμψαμεν. ἀλλὰ μὴν οὐδὲ χαλεπὸν
λαβεῖν· στασιάζουσι γὰρ καὶ πολεμοῦσι πρὸς ἀλλήλους
οἱ κατοικοῦντες αὐτήν· τί οὖν χαλεπόν ἐστι λαβεῖν νῆ-
σον διῃρημένην καὶ ταῖς παρασκευαῖς καὶ ταῖς γνώμαις;
ἀλλ' ἐπταίκαμεν. ἀλλ' οὐ χρὴ ῥᾳδίως οὕτως ὑφίεσθαι
τῇ ψυχῇ· καὶ τοῦτο ἐξ ὁμοίου παρὰ τοῖς Συρακοσίοις
γεγενημένου κατασκευάσεις, ὅτι κἀκεῖνοι οὐχ ἅπαξ,
ἀλλὰ πολλάκις πταίσαντες ἀνέλαβον ἑαυτούς· εἰ δ' ἐκεῖ-
νοι, καὶ ὑμεῖς. τί οὖν ἐκ τοῦ μεταβάλλεσθαι αὐτοὺς
ἄτοπον; πρῶτον μὲν αἰσχύνη, οὐ μόνον τοῦ βεβουλεῦ-
σθαι κακῶς, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἀνανδροτέρους δόξαι Συρα-
κοσίων· εἶτα καταφρονεῖν ὑμῶν Συρακοσίους ποιήσετε.
ἀλλὰ τὰς σπονδὰς λελύκασι Λακεδαιμόνιοι. ἀλλ' οὐδὲ
τότε ταύταις θαρροῦντες ἐφαινόμεθα. ἀλλὰ τὸ ἐπιτεί-
χισμα καινότερον; τί οὖν; ἐλθόντας αὐτοὺς κρατήσειν
Λακεδαιμονίων οἴεσθε; καὶ μὴν εἰ μένουσιν ἔνδον, τάχ'
503
Αίλιος Αριστείδης. ., Ars rhetorica [Sp.] Book 1, Chap. 13, sec. 2, subsec. 1, line 36
τότε ταύταις θαρροῦντες ἐφαινόμεθα. ἀλλὰ τὸ ἐπιτεί-

χισμα καινότερον; τί οὖν; ἐλθόντας αὐτοὺς κρατήσειν
Λακεδαιμονίων οἴεσθε; καὶ μὴν εἰ μένουσιν ἔνδον, τάχ'
ἂν ἡμῖν εἴη καὶ πρὸς ἐναντίου· οὐ γὰρ συμφέρει τοῖς
πολιορκουμένοις ἐπεισάγειν πολὺν ἀνθρώπων ὄχλον.
τίνα ἐκ τοῦ λαβεῖν Σικελίαν αὐτοῖς ἀγαθὰ γενήσεται;
ἀλλὰ Γύλιππος συνάγει στράτευμα, καὶ συναθροίζει
Σικελίαν; οὐκοῦν τί προσῆκεν ὑμῖν οὐ δείσασιν ἀπο-
δρᾶναι ἀλλ' ἢ ἕτερον ἐπιπέμπειν στόλον, ὃς οὐχ ἥσσω
τὴν ἐπιθυμίαν τοῖς ἡμετέροις πολίταις παρέξει ἢ Γύ-
λιππος Συρακοσίοις· τοῖς μὲν γὰρ ἡμετέροις οὐ τὸ τῆς
δυνάμεως μόνον προσέσται, ἀλλὰ καὶ τὸ συνειδέναι
πολλάκις αὑτοῖς κεκρατηκόσιν, οἱ δὲ ἐπανορθώσασθαι
τὸ πρόσθεν τῷ πλήθει νομίζοντες ἔπειθ' ἥττους ταῖς
παρασκευαῖς φανέντες, εἰκότως οἶμαι καὶ ταῖς γνώμαις
ὑποδεέστεροι γενήσονται. λοιπὴ ζήτησις ἐκ τῶν ἀπο-
βησομένων. τί πλέον ἔσται, κἂν κρατήσωμεν; οὐ γὰρ
κατασχεῖν αὐτὴν πόρρωθεν οὖσαν δυνησόμεθα. βου-
λοίμην δ' ἂν ὑμῖν ἐν τούτῳ τὰ πράγματα εἶναι, ὡς τό
γε κατασχεῖν αὐτὴν καὶ φυλάξαι βέβαιόν ἐστι. βιαίως
δ' ἂν εἴποις καὶ Δημοσθενικῶς ὅτι μηδ' ἕτερόν τι
παρασκευαῖς φανέντες, εἰκότως οἶμαι καὶ ταῖς γνώμαις

ὑποδεέστεροι γενήσονται. λοιπὴ ζήτησις ἐκ τῶν ἀπο-
βησομένων. τί πλέον ἔσται, κἂν κρατήσωμεν; οὐ γὰρ
κατασχεῖν αὐτὴν πόρρωθεν οὖσαν δυνησόμεθα. βου-
λοίμην δ' ἂν ὑμῖν ἐν τούτῳ τὰ πράγματα εἶναι, ὡς τό
γε κατασχεῖν αὐτὴν καὶ φυλάξαι βέβαιόν ἐστι. βιαίως
δ' ἂν εἴποις καὶ Δημοσθενικῶς ὅτι μηδ' ἕτερόν τι πρᾶ-
ξαι δυνατόν ἐστιν· οὐ γὰρ ἀπανίστασθαι, ἀλλὰ φεύγειν
δόξομεν, οὐδὲ μὴ δυνηθέντες ἑλεῖν, ἀλλὰ παθεῖν φο-
βηθέντες· εἶτ' οὐκ ἀφέξονται τοῦ διώκειν ἡμᾶς Συρα-
κόσιοι εἰ δὲ τοῦτο γενήσεται, δέδοικα μὴ περὶ τοῦ Πει-
ραιῶς ὁ κίνδυνος ἡμῖν γένηται, καὶ ναῦς πολεμίας εἰς
τοὺς ἡμετέρους λιμένας εἰσδεξώμεθα, δέον αὐτοὺς ἑτέ-
ροις ἐφορμεῖν. ταῦτ' ἐστὶ καὶ ἐν τούτοις.

πραττόμενα, βουλευόμενα, καὶ τὰ σχήματα πάν-

τα μὲν εἰδέναιτὰ τούτοις πρέποντα, πανταχοῦ δὲ
τὸ ἀφελὲς τὸ ἐν αὐτοῖς τηρεῖ.
504
Λέγομεν δὲ ὅτι πολλαχοῦ κοινὰ θεωρήματά ἐστι

καὶ τῶν ἀφελῶν καὶ τῶν πολιτικῶν, αὐτίκα τὸ ἐπιση-
μήνασθαι περὶ πραγμάτων ὧν ἂν μέλλῃς λέγειν καὶ τὸ
ἐπεσκέφθαι αὐτῶν τὴν φύσιν καὶ τὸ ἀντιπῖπτον πρὸς
τὸ ὑπὸ σοῦ λεγόμενον, ὅτι περὶ μικρῶν καὶ φαύλων
διαλέγῃ· ἀφελοῦς καὶ τὸ τοιοῦτον, Φίλιππος ὁ γελω-
τοποιὸς παρῆλθε, καὶ ἔκλαιεν, καὶ ὅτι οἱ ἐν τῷ συμπο-
σίῳ κατακείμενοι ἐγέλων, καὶ ὁ Συρακόσιος θαύματα
παρείχετο. ταῦτα γὰρ πάντα κοινά ἐστι καὶ τῶν πολι-
τικῶν καὶ τῶν ἀφελῶν. ἡ δὲ μεταχείρισις τῶν εἰσαγο-
μένων ἰδία τοῦ ἀνδρός, ἐπεὶ καὶ ἡ ἐνταῦθα ἐπαγγελία
κοινή ἐστιν, οἷς δὲ παραγενόμενος ταῦτα γι-
νώσκω δηλῶσαι βούλομαι. ἀλλὰ τὸ μετὰ τὴν
ἐπαγγελίαν οὐκέτι κοινόν, ἀλλὰ καινοπρεπές· ἐπαγ-
γειλάμενος γὰρ οὐκ εἶπε τὸ ἐπακόλουθον τῆς ἐπαγγε-
λίας, ἀλλ' ἕν τι τῶν περὶ αὐτόν· οἷς μὲν γὰρ παρεγένετο,
ταῦτα ἦν τὰ ἐν Καλλίου γενόμενα· ὁ δὲ οὐ ταῦτα λέγει
εὐθύς, ἀλλὰ τὴν ἀρχὴν ἐξ ἧς ἤρξατο ταῦτα γίνεσθαι,
Κλαύδιος Πτολεμαίος. ., Geographia (lib. 1–3) (0363: 009)

“Claudii Ptolemaei geographia, vol. 1.1”, Ed. Müller, K.
Paris: Didot, 1883.Book 3, Chap. 2, sec. 5, line 3
ἐκβολαί λʹ δʹʹ λθʹ γοʹʹ

Τιτιανὸς λιμήν λʹ ϛʹʹ λθʹʹʹιβʹʹ
Μεσημβρινῆς πλευρᾶς περιγραφή
Φικαρία πόλις λʹʹʹ λθʹʹʹ
Πιτανοῦ ποταμοῦ
ἐκβολαί λʹʹʹδʹʹ λθʹ γʹʹ
Μαριανὸν ἄκρον
καὶ πόλις λαʹ λθʹ ϛʹʹ
Ἀνατολικῆς πλευρᾶς περιγραφή
Πάλλα πόλις λαʹ γʹʹ λθʹ γʹʹ
Συρακουσανὸς λι-
μήν λαʹ γʹʹ λθʹ γʹʹ ιβʹʹ
Ῥούβρα πόλις λαʹ γʹʹ λθʹʹʹ
Γρανιανὸν ἄκρον λαʹʹʹ λθʹ γοʹʹ
Ἀλίστα πόλις λαʹ γʹʹ λθʹʹʹδʹʹ
Φιλωνίου λιμήν λαʹʹʹ λθʹʹʹγʹʹ ιβʹʹ
Ἱεροῦ ποταμοῦ
ἐκβολαί λαʹʹʹ μʹ
Ἀλερία κολωνία λαʹʹʹ μʹ ιβʹʹ
Ῥοτάνου ποτα-
μοῦ ἐκβολαί λαʹʹʹ μʹ ϛʹʹ
Κλαύδιος Πτολεμαίος. ., Geographia (lib. 1-3)

ἐκβολαί λθʹ γοʹʹ λϛʹ γʹʹ

505
Ὀδύσσεια ἄκρα λθʹʹʹγʹʹ λϛʹ δʹʹ

Ἀνατολικῆς πλευρᾶς περιγραφὴ ἐν Ἀδρια-
τικῷ πελάγει·
Πάχυνος ἄκρα μʹ λϛʹ γʹʹ
Φοινικοῦς λιμήν λθʹʹʹδʹʹ λϛʹʹʹ
Ἐρινεοῦ ποταμοῦ
ἐκβολαί λθʹʹʹδʹʹ λϛʹ γοʹʹ
Μακρὸν ἄκρον λθʹʹʹγʹʹ λϛʹʹʹʹδʹʹ
Χερσόνησος λθʹ γοʹʹ λϛʹʹʹγʹ ιβʹʹ
Συράκουσαι κολωνία λθʹʹʹ λζʹ
Ἀλάβου ποταμοῦ ἐκ-
βολαί λθʹ γʹʹ ιβʹʹ λζʹ γʹʹ
Ταῦρος ἄκρον λθʹʹʹ λζʹʹʹ
Παντακίου ποταμοῦ
ἐκβολαί λθʹ γʹʹ ιβʹʹ λζʹʹʹιβʹʹ
Κατάνη κολωνία λθʹʹʹιβʹʹ λζʹʹ γοʹʹ
Συμαίθου ποταμοῦ
ἐκβολαί λθʹʹʹ λζʹʹʹδʹʹ
Ταυρομένιον κολωνία λθʹʹʹ λζʹʹʹγʹʹ
Ἄργεννον ἄκρον λθʹʹʹ ληʹ ϛʹʹ
Κλαύδιος Πτολεμαίος. ., Geographia (lib. 1-3)

Ταυρομένιον κολωνία λθʹʹʹ λζʹʹʹγʹʹ

Ἄργεννον ἄκρον λθʹʹʹ ληʹ ϛʹʹ
Μεσσήνη ἐν τῷ πορθ-
μῷ λθʹʹʹ ληʹ λʹʹ
Ὄρη δέ ἐστιν ὀνομαστὰ ἐν τῇ νήσῳ
ἥ τε Αἴτνη λθʹ ληʹʹ
καὶ ὁ Κράγας λζʹ γοʹʹ λϛʹ γοʹʹ
Καὶ κατέχουσιν αὐτῆς τὰ μὲν ἀρκτικὰ
Μεσσήνιοι, τὰ δὲ μέσα Ἑρβιταῖοι
καὶ Καταναῖοι, τὰ δὲ μεσημβρινὰ Σεγε-
στανοὶκαὶ Συρακούσιοι.
Πόλεις δέ εἰσι μεσόγειοι τῆς Σικελίας
αἵδε·
Κλαύδιος Πτολεμαίος. ., Geographia (lib. 4–8) (0363: 014)

“Claudii Ptolemaei geographia, vols. 1–2”, Ed. Nobbe, C.F.A.
Leipzig: Teubner, 1:1843; 2:1845, Repr. 1966.
ὁ δὲ Πύργος [Λι]βίσσωνοςἔχει τὴν μεγίστην

ἡμέραν ὡρῶν ιδ𐅵ʹδ, καὶ διέστηκεν Ἀλεξανδρείας πρὸς
δύσεις ὥραις βἔγγιστα·
ἡ δὲ Γουρουλλὶςἡ Νέα τὴν μεγίστην ἡμέραν
506
ἔχει ὡρῶν ιδγʹ, καὶ διέστηκεν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύ-

σεις ὥραις βἔγγιστα.
Τῆς δὲ Σικελίας
τὸ μὲν Λιλύβαιονἔχει τὴν μεγίστην ἡμέραν ὡρῶν
ιδʹ, καὶ διέστηκεν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύσεις ὥρᾳ
α𐅵ʹιε·
αἱ δὲ Συρακοῦσαιτὴν μεγίστην ἡμέραν ἔχουσιν
ὡρῶν ιδʹη, καὶ διεστήκασιν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύ-
σεις ὥρᾳ αγιεʹ·
ἡ δὲ Μεσήνητὴν μεγίστην ἡμέραν ἔχει ὡρῶν ιδ
𐅵ʹδ, καὶ διέστηκεν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύσεις ὥρᾳ α
γιεʹ·
αἱ δὲ Κεντούριπαιτὴν μεγίστην ἡμέραν ἔχουσιν
ὡρῶν ιδ γʹ, καὶ διεστήκασιν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύ-
σεις ὥραις αγηʹ·
ἡ δὲ Σεγέστατὴν μεγάλην ἡμέραν ἔχει ὡρῶν ιδ
𐅵ʹ, καὶ διέστηκεν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύσεις ὥρᾳ α𐅵ʹιε·
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. (0385: 001)“Cassii Dionis Cocceiani historiarum

Romanarum quae supersunt, 3 vols.”, Ed. Boissevain, U.P.
Berlin: Weidmann, 1:1895; 2:1898; 3:1901, Repr. 1955.
Book 15, Chap. 57, sec. 46b, line 1
στρατοπέδῳ αὐτὴν ἔχειν, ὅτι κράτιστα ἐμάχετο, καίπερ ἀπαγορεύ-

σας μηδεμίαν ἐς τὸ τάφρευμα γυναῖκα ἐσιέναι. V. 37 (p. 601).
ὅτι τὰ αὐτὰ ἐποίησε καὶ τοῖς Νουκερίνοις, πλὴν καθ' ὅσον ἐς
φρέατα τοὺς βουλευτὰς καὶ οὐκ ἐς βαλανεῖα ἐνέβαλεν. V. 38 (ib.).
ὅτι ὁ Φάβιος τοὺς πολίτας τοὺςἐν ταῖς πρὶν μάχαις ζωγρη-
θέντας τοὺς μὲν ἄνδρα ἀντ' ἀνδρὸς ἐκομίσατο, τοὺς δὲ καὶ χρη-
μάτων ἀπολύσασθαι συνέθετο. μὴ δεξαμένης δὲ τῆς βουλῆς τὸ
ἀνάλωμα, ὅτι μηδὲ τὴν λύσιν αὐτῶν συνεπῄνεσε, τά τε ἑαυτοῦ
χωρία, ὥσπερ εἶπον, ἀπεκήρυξεν, καὶ ἐκ τῆς τιμῆς σφων τὰ λύτρα
αὐτοῖς ἐχαρίσατο. V. 39 (p. 601).
Δίων ἐν ιεʹ βιβλίῳ “μὴ οἱ Συρακούσιοι νεωτερίσωσί τι, τὴν
βοήθειαν ἀπογνόντες.” Bekk. Anecd. p. 119 21.
Δίων ἐν Ῥωμαϊκῶν ειʹ “ἔκ τε γὰρ τῆς ἀπὸ τοῦ πάνυ ἀρχαίου
ἀξιώσεως καὶ ἐκ τῆς παλαιᾶς πρὸς τοὺς Ῥωμαίους φιλίας οὐκ
ἤνεγκαν δικαιωθέντες ἀλλ' ἐπεχείρησαν καὶ οἱ Καμπανοὶ τοῦ Φλάκ-
κου καὶ οἱ Συρακόσιοι τοῦ Μαρκέλλου κατηγορῆσαι. καὶ ἐδικαι-
ώθησαν ἐν τῷ συνεδρίῳ. Suidas v. ἐδικαιώθησαν, Lex. Seguer.
ed. Bachm. Anecd. Gr. 1, 206, Cram. Anecd. Par. 4, 168 (e cod.
Coisl. 347 optimo), et Etym. Magn. p. 316, 9 Gaisf.
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. Book 15, Chap. 57, sec. 46a, line 4
θέντας τοὺς μὲν ἄνδρα ἀντ' ἀνδρὸς ἐκομίσατο, τοὺς δὲ καὶ χρη-
μάτων ἀπολύσασθαι συνέθετο. μὴ δεξαμένης δὲ τῆς βουλῆς τὸ
507
ἀνάλωμα, ὅτι μηδὲ τὴν λύσιν αὐτῶν συνεπῄνεσε, τά τε ἑαυτοῦ

χωρία, ὥσπερ εἶπον, ἀπεκήρυξεν, καὶ ἐκ τῆς τιμῆς σφων τὰ λύτρα
αὐτοῖς ἐχαρίσατο. V. 39 (p. 601).
Δίων ἐν ιεʹ βιβλίῳ “μὴ οἱ Συρακούσιοι νεωτερίσωσί τι, τὴν
βοήθειαν ἀπογνόντες.” Bekk. Anecd. p. 119 21.
Δίων ἐν Ῥωμαϊκῶν ειʹ “ἔκ τε γὰρ τῆς ἀπὸ τοῦ πάνυ ἀρχαίου
ἀξιώσεως καὶ ἐκ τῆς παλαιᾶς πρὸς τοὺς Ῥωμαίους φιλίας οὐκ
ἤνεγκαν δικαιωθέντες ἀλλ' ἐπεχείρησαν καὶ οἱ Καμπανοὶ τοῦ Φλάκ-
κου καὶ οἱ Συρακόσιοι τοῦ Μαρκέλλου κατηγορῆσαι. καὶ ἐδικαι-
ώθησαν ἐν τῷ συνεδρίῳ. Suidas v. ἐδικαιώθησαν, Lex. Seguer.
ed. Bachm. Anecd. Gr. 1, 206, Cram. Anecd. Par. 4, 168 (e cod.
Coisl. 347 optimo), et Etym. Magn.
p. 316, 9 Gaisf.
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. Book 48, Chap. 17, sec. 6, line 3
ἐς Σικελίαν ἔπλευσε, καὶ Μύλας μὲν τήν τε Τυνδαρίδα ἀμαχεὶ κατ-

έσχε, τῆς δὲ Μεσσήνης ὑπὸ Πομπηίου Βιθυνικοῦ τοῦ τότε τῆς
Σικελίας ἄρχοντος ἀπεκρούσθη. οὐ μέντοι καὶ παντελῶς αὐτῆς
ἀπέστη, ἀλλὰ τήν τε χώραν κατατρέχων καὶ τὴν ἐσκομιδὴν τῶν
ἐπιτηδείων κωλύων, τῶν τε προσβοηθησάντων σφίσι τοὺς μὲν φόβῳ
μὴ καὶ τὰ αὐτὰ πάθωσι, τοὺς δὲ καὶ ἐξ ἐνέδρας τινὸς κακώσει
προσθέμενος, τόν τε ταμίαν σὺν τοῖς χρήμασι προσεποιήσατο, καὶ
τέλος καὶ τὴν Μεσσήνην τόν τε Βιθυνικὸν ὡς καὶ ἀπὸ τῆς ἴσης
οἱ ἄρξοντα καθ' ὁμολογίαν ἔλαβε. καὶ τοῦτον μὲν οὐδὲν τότε γε
κακὸν εἰργάσατο, ἐκείνους δὲ τά τε ὅπλα καὶ τὰ χρήματα ἀφείλετο.
καὶ μετὰ τοῦτο τάς τε Συρακούσας καὶ ἄλλας τινὰς πόλεις ὑπηγά-
γετο, καὶ στρατιώτας τε ἀπ' αὐτῶν πλείους καὶ ναυτικὸν ἰσχυρό-
τατον συνήγαγε· καί τινα αὐτῷ δύναμιν καὶ Κύιντος Κορνουφίκιος
ἐκ τῆς Ἀφρικῆς ἔπεμψε.
καὶ ὁ μὲν οὕτως ηὔξετο, Καῖσαρ δὲ τέως μὲν οὐδεμίαν ἐπι-
στροφὴν αὐτοῦ τῇ τε ἐκείνου καταφρονήσει καὶ τῇ τῶν ἐν χερσὶν
ἀσχολίᾳ ἐποιήσατο· ἐπεὶ δ' ὑπό τε τοῦ λιμοῦ φθορὰ πολλὴ ἐν τῷ
ἄστει ἐγένετο καὶ ὁ Σέξτος καὶ τῆς Ἰταλίας ἐπείρασεν, οὕτω δὴ
ναυτικόν τέ τι κατασκευάζεσθαι ἤρξατο, καὶ τὸν Ῥοῦφον τὸν Σαλ-
ουιδιῆνον σὺν δυνάμει πολλῇ ἐς Ῥήγιον προέπεμψε.
ἐπὶ τῇ τῆς πόλεως διαχειρίσει ἔπεμψε, διά τε τἆλλα καὶ ὅτι ὁ

Μαικήνας συμβουλευομένῳ οἱ περὶ αὐτῶν τούτων εἰπεῖν λέγεται
ὅτι τηλικοῦτον αὐτὸν πεποίηκας ὥστ' ἢ γαμβρόν σου γενέσθαι ἢ
φονευθῆναι. καὶ ὃς τὰ μὲν ἄλλα οἰδοῦντα ἔτι εὑρὼν κατεστήσατο,
τά τε ἱερὰ τὰ Αἰγύπτια ἐπεσιόντα αὖθις ἐς τὸ ἄστυ ἀνέστειλεν,
ἀπειπὼν μηδένα μηδὲ ἐν τῷ προαστείῳ αὐτὰ ἐντὸς ὀγδόου ἡμιστα-
δίου ποιεῖν· ταραχῆς δέ τινος περὶ τὴντοῦ πολιάρχου τοῦ διὰ τὰς
ἀνοχὰς αἱρουμένου χειροτονίαν συμβάσης οὐκ ἐπεκράτησεν αὐτῆς,
ἀλλὰ ἄνευ τῆς ἀρχῆς ταύτης τὸν ἐνιαυτὸν ἐκεῖνον διεγένοντο.
καὶ ὁ μὲν ταῦτ' ἔπραττεν, ὁ δὲ Αὔγουστος τά τε ἄλλα τὰ ἐν
508
τῇ Σικελίᾳ διοικήσας, καὶ τὰς Συρακούσας ἑτέρας τέ τινας πόλεις

ἀποίκους Ῥωμαίων ἀποδείξας ἐς τὴν Ἑλλάδα ἐπεραιώθη. καὶ Λα-
κεδαιμονίους μὲν τοῖς τε Κυθήροις καὶ τῇ συσσιτίᾳ ἐτίμησεν, ὅτι
ἡ Λιουία, ὅτε ἐκ τῆς Ἰταλίας σύν τε τῷ ἀνδρὶ καὶ σὺν τῷ υἱεῖ
ἔφυγεν, ἐκεῖ διέτριψεν· Ἀθηναίων δὲ τήν τε Αἴγιναν καὶ τὴν Ἐρέ-
τριαν (ἐκαρποῦντο γὰρ αὐτάς), ὥς τινές φασιν, ἀφείλετο, ὅτι τὸν
Ἀντώνιον ἐσπούδασαν, καὶ προσέτι καὶ ἀπηγόρευσέ σφισι μηδένα
πολίτην ἀργυρίου ποιεῖσθαι. καὶ αὐτοῖς ἐς ταῦτα ἔδοξε τὸ τῷ τῆς
Ἀθηνᾶς ἀγάλματι συμβὰν ἀποσκῆψαι· ἐν γὰρ τῇ ἀκροπόλει [τῇ]
πρὸς ἀνατολῶν ἱδρυμένον πρός τε τὰς δυσμὰς μετεστράφη καὶ
αἷμα ἀπέπτυσεν. ὁ δ' οὖν Αὔγουστος τό τε Ἑλληνικὸν
ὕδατος ἐξαίφνης πληρώσας ἐσήγαγε μὲν καὶ ἵππους καὶ ταύρους

καὶ ἄλλα τινὰ χειροήθη, δεδιδαγμένα πάνθ' ὅσα ἐπὶ τῆς γῆς πράτ-
τειν καὶ ἐν τῷ ὑγρῷ, ἐσήγαγε δὲ καὶ ἀνθρώπους ἐπὶ πλοίων. καὶ
οὗτοι μὲν ἐκεῖ, ὡς οἱ μὲν Κερκυραῖοι οἱ δὲ Κορίνθιοι ὄντες, ἐναυ-
μάχησαν, ἄλλοι δὲ ἔξω ἐν τῷ ἄλσει τῷ τοῦ Γαΐου τοῦ τε Λουκίου,
ὅ ποτε ὁ Αὔγουστος ἐπ' αὐτὸ τοῦτ' ὠρύξατο. καὶ γὰρ ἐνταῦθα τῇ
μὲν πρώτῃ ἡμέρᾳ μονομαχία τε καὶ θηρίων σφαγή, κατοικοδομη-
θείσης σανίσι τῆς κατὰ πρόσωπον τῶν εἰκόνων λίμνης καὶ ἰκρία
πέριξ λαβούσης, τῇ δὲ δευτέρᾳ ἱπποδρομία καὶ τῇ τρίτῃ ναυμαχία
τρισχιλίων ἀνδρῶν καὶ μετὰ τοῦτο καὶ πεζομαχία ἐγένετο· νικήσαν-
τες γὰρ οἱ Ἀθηναῖοι τοὺς Συρακουσίους (τούτοις γὰρ τοῖς ὀνόμασι
χρησάμενοι ἐναυμάχησαν) ἐπεξῆλθον ἐς τὸ νηΣίδιον, καὶ προσβα-
λόντες τείχει τινὶ περὶ τὸ μνημεῖον πεποιημένῳ εἷλον αὐτό. ταῦτα
μὲν ἐς ὄψιν ἥκοντα καὶ ἐφ' ἑκατὸν ἡμέρας ἐγένετο, παρέσχε δέ
τινα καὶ ἐς ὠφέλειαν φέροντα αὐτοῖς· σφαιρία γὰρ ξύλινα μικρὰ
ἄνωθεν ἐς τὸ θέατρον ἐρρίπτει, σύμβολον ἔχοντα τὸ μὲν ἐδωδίμου
τινὸς τὸ δὲ ἐσθῆτος τὸ δὲ ἀργυροῦ σκεύους, ἄλλο χρυσοῦ ἵππων
ὑποζυγίων βοσκημάτων ἀνδραπόδων, ἃ ἁρπάσαντάς τινας ἔδει πρὸς
τοὺς δοτῆρας αὐτῶν ἀπενεγκεῖν καὶ λαβεῖν τὸ ἐπιγεγραμμένον.
διατελέσας δὲ ταῦτα, καὶ τῇ γε τελευταίᾳ ἡμέρᾳ καταδακρύσας
ὥστε πάντα τὸν δῆμον ἰδεῖν, οὐδὲν ἔτι μέγα ἔπραξεν,
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. (versio 1 in volumine 1) (0385: 002)

“Cassii Dionis Cocceiani historiarum Romanarum quae supersunt, vol. 1”, Ed.
Boissevain, U.P.Berlin: Weidmann, 1895, Repr. 1955.Page 135, line 7
[Zonaras 8, 5, 8 – 11 (2, 121, 13 sqq. B. = 2, 187, 13 sqq. d.)]
Κάμιλλος), κατεμήνυσε τῷ Πύρρῳ τὸ ἐπιβούλευμα· καὶ οὕτως αὐτὸν ἐκ

τούτου κατέπληξεν ὥστε καὶ τοὺς ἑαλωκότας τῶν Ῥωμαίων προῖκα αὖ-
θις ἀφεῖναι καὶ πρέσβεις πάλιν ὑπὲρ εἰρήνης ἀποστεῖλαι. ἐπεὶ δὲ οἱ
Ῥωμαῖοι περὶ τῆς εἰρήνης οὐδὲν ἀπεκρίναντο, ἀλλὰ καὶ τότε ἀπᾶραι
τῆς Ἰταλίας ἐκέλευον καὶ οὕτως αὐτοῖς διακηρυκεύεσθαι καὶ τὰς συμ-
μαχίδας αὐτῷ πόλεις κατέτρεχόν τε καὶ ᾕρουν, ἐν ἀμηχανίᾳ ἐγένετο,
509
πρὶν δὴ Συρακουσίων τινές (ἐτύγχανον δὲ ἐξ οὗ Ἀγαθοκλῆς ἐτελεύτησε

στασιάζοντες), ἐπεκαλέσαντο αὐτόν, παραδιδόντες οἱ καὶ ἑαυτοὺς καὶ
τὴν πόλιν. ἀναπνεύσας γὰρ ἐπὶ τούτῳ καὶ προσελπίσας πᾶσαν τὴν Σι-
κελίαν καταστρέψασθαι, τὸν μὲν Μίλωνα ἐν Ἰταλίᾳ κατέλιπεν, ἐν φυ-
λακῇ τόν τε Τάραντα καὶ τὰ ἄλλα ποιησόμενον, αὐτὸς δὲ ὡς διὰ
βραχέος ἐπανήξων ἀπέπλευσε. καὶ τῶν Συρακουσίων δεξαμένων αὐτὸν
καὶ πάντα αὐτῷ ἀναθεμένων μέγας ἐν βραχεῖ αὖθις ἐγένετο, ὥστε τοὺς
Καρχηδονίους φοβηθέντας μισθοφόρους ἐκ τῆς Ἰταλίας προσλαβεῖν. ἀλλὰ
ταχὺ πρὸς τοὐναντίον αὐτῷ περιέστη τὰ πράγματα τῷ τε πολλοὺς τῶν
ἐν τέλει τοὺς μὲν ἐξελάσαι, τοὺς δὲ διαφθεῖραι ὑποπτευομένους αὐτῷ.
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. (versio 1 in volumine 1) Page 135, line 12
τούτου κατέπληξεν ὥστε καὶ τοὺς ἑαλωκότας τῶν Ῥωμαίων προῖκα αὖ-
θις ἀφεῖναι καὶ πρέσβεις πάλιν ὑπὲρ εἰρήνης ἀποστεῖλαι. ἐπεὶ δὲ οἱ
Ῥωμαῖοι περὶ τῆς εἰρήνης οὐδὲν ἀπεκρίναντο, ἀλλὰ καὶ τότε ἀπᾶραι
τῆς Ἰταλίας ἐκέλευον καὶ οὕτως αὐτοῖς διακηρυκεύεσθαι καὶ τὰς συμ-
μαχίδας αὐτῷ πόλεις κατέτρεχόν τε καὶ ᾕρουν, ἐν ἀμηχανίᾳ ἐγένετο,
πρὶν δὴ Συρακουσίων τινές (ἐτύγχανον δὲ ἐξ οὗ Ἀγαθοκλῆς ἐτελεύτησε
στασιάζοντες), ἐπεκαλέσαντο αὐτόν, παραδιδόντες οἱ καὶ ἑαυτοὺς καὶ
τὴν πόλιν. ἀναπνεύσας γὰρ ἐπὶ τούτῳ καὶ προσελπίσας πᾶσαν τὴν Σι-
κελίαν καταστρέψασθαι, τὸν μὲν Μίλωνα ἐν Ἰταλίᾳ κατέλιπεν, ἐν φυ-
λακῇ τόν τε Τάραντα καὶ τὰ ἄλλα ποιησόμενον, αὐτὸς δὲ ὡς διὰ
βραχέος ἐπανήξων ἀπέπλευσε. καὶ τῶν Συρακουσίων δεξαμένων αὐτὸν
καὶ πάντα αὐτῷ ἀναθεμένων μέγας ἐν βραχεῖ αὖθις ἐγένετο, ὥστε τοὺς
Καρχηδονίους φοβηθέντας μισθοφόρους ἐκ τῆς Ἰταλίας προσλαβεῖν. ἀλλὰ
ταχὺ πρὸς τοὐναντίον αὐτῷ περιέστη τὰ πράγματα τῷ τε πολλοὺς τῶν
ἐν τέλει τοὺς μὲν ἐξελάσαι, τοὺς δὲ διαφθεῖραι ὑποπτευομένους αὐτῷ.
[Zonaras 8, 5, 11 – 6, 4 (2, 122, 11 sqq. B. = 2, 188, 8 sqq. D.)]
οἱ γὰρ Καρχηδόνιοι, ἰδόντες αὐτὸν μήτε ταῖς οἰκείαις δυνάμεσιν ἐρρω-

μένον μήτε τοὺς ἐπιχωρίους δι' εὐνοίας ἔχοντα, τοῦ πολέμου προθύμως
ἀντελάβοντο, καὶ τοὺς ἐκπίπτοντας τῶν Συρακουσίων δεχόμενοι δεινὰ
αὐτὸν εἰργάσαντο, ὥστε μὴ τὰς Συρακούσας μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν Σικε-
λίαν ἐκλιπεῖν.
οὖν Μαμερτίνους τοὺς τὴν Μεσσήνην ἔχοντας, οὓς συμμάχους οἱ ἐν τῷ

Ῥηγίῳ προσεδέχοντο, ὁμολογίᾳ διεκρούσαντο, ἐκακοπάθησαν δὲ πολιορ-
κοῦντες τὸ Ῥήγιον σπάνει τε τροφῆς καὶ ἄλλοις τισίν, ἕως Ἱέρων ἐκ
Σικελίας σῖτόν τε Ῥωμαίοις πέμψας καὶ στρατιώτας ἐπέρρωσε σφᾶς, καὶ
τὴν πόλιν συνεῖλεν. ἣ τοῖς περιοῦσι τῶν ἀρχαίων πολιτῶν ἀπεδόθη· οἱ
510
δ' ἐπιβουλεύσαντες αὐτῇ ἐκολάσθησαν.

Ὁ δέ γε Ἱέρων οὔτε πατρόθεν ἐπιφάνειαν ἔχων τινά, μητρόθεν δὲ
καὶ δουλείᾳ προσήκων, Σικελίας ἁπάσης ἦρξε μικροῦ, καὶ φίλος Ῥωμαίοις
ἐνομίσθη καὶ σύμμαχος. οὗτος οὖν τῶν Συρακουσίων κρατήσας μετὰ
τὴν τοῦ Πύρρου φυγὴν καὶ τοὺς Καρχηδονίους εὐλαβηθεὶς ἐγκειμένους
τῇ Σικελίᾳ, πρὸς τοὺς Ῥωμαίους ἀπέκλινε, καὶ πρώτην χάριν αὐτοῖς τὴν
εἰρημένην συμμαχίαν καὶ τὴν σιτοπομπίαν ἀπένειμε.
Μετὰ ταῦτα δὲ χειμῶνος γεγονότος πολλοῦ, ὥστε τὸν Τίβεριν ἐς
πολὺ τοῦ βάθους κρυσταλλωθῆναι καὶ αὐανθῆναι τὰ δένδρα, οἱ ἐν τῇ Ῥώ-
μῃ ἐταλαιπώρησαν, καὶ τὰ βοσκήματα τῆς πόας ἐπιλιπούσης ἐφθάρησαν.
7. Τῷ δ' ἑξῆς ἔτει Λόλιός τις ἀνὴρ Σαυνίτης ὁμηρεύων ἐν Ῥώμῃ
καὶ ἐκδρὰς δύναμιν συνελέξατο, καὶ χωρίον τι καρτερὸν ἐν τῇ οἰκείᾳ
καταλαβὼν ἐλῄστευεν. ἐφ' ὃν Κύιντός τε Γάλλος καὶ Γάιος Φάβιος
στρατεύσαντες αὐτὸν μὲν καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ σύγκλυδας καὶ ἀόπλους
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. (versio 1 in volumine 1)

Page 148, line 11
Ῥωμαῖοι, τούς τε μισθοφοροῦντας παρ' αὐτοῖς ἐξ Ἰταλίας ἀπέκτειναν

καὶ τῇ Μεσσήνῃ προσέβαλον, (συνῆν δὲ καὶ ὁ Ἱέρων αὐτοῖς), καὶ τὴν
πόλιν ἐπολιόρκουν καὶ τὸν πορθμὸν ἐφύλασσον, ὡς μήτε στράτευμα
μήτε σῖτος αὐτοῖς κομισθῇ. ὃ μαθὼν ὁ ὕπατος ἤδη πλησιάζων, ὡς εὗρε
συχνοὺς αὐτῶν πολλαχῇ κατὰ πρόφασιν ἐμπορίας ἐλλιμενίζοντας, ἐξη-
πάτησε σφᾶς ὅπως διέλθῃ τὸν πορθμὸν ἀσφαλῶς, καὶ ἔλαθε νυκτὸς τῇ
Σικελίᾳ προσορμισάμενος. καὶ προσπλεύσας οὐ πόρρω τοῦ στρατοπέδου
τοῦ Ἱέρωνος αὐτίκα συνέμιξε, νομίζων φοβερώτατος αὐτοῖς ἐκ τοῦ ἀθρόου
φανήσεσθαι. ἀντεπεξελθόντων δ' αὐτῶν τὸ μὲν τῶν Ῥωμαίων ἱππικὸν
ἠλαττώθη, τὸ δ' ὁπλιτικὸν ὑπερέσχε. καὶ ὁ Ἱέρων τότε μὲν εἰς τὰ ὄρη,
ἐς δὲ τὰς Συρακούσας ὕστερον ἀπεχώρησεν.
Ὁ οὖν Κλαύδιος, ἀποχωρήσαντος τοῦ Ἱέρωνος καὶ τῶν Μαμερτίνων
διὰ τὴν παρουσίαν αὐτοῦ ἀναθαρσησάντων, ἐπῆλθε τοῖς Καρχηδονίοις
μονωθεῖσιν ἤδη, καὶ τῷ σφῶν προσέβαλε χαρακώματι ὄντι οἷον ἐν χερ-
ρονήσῳ. ἐντεῦθεν μὲν γὰρ ἡ θάλασσα τοῦτο συνεῖχεν, ἐντεῦθεν δ' ἕλη
τινὰ δυσδιάβατα· ἐπὶ δὲ τὸν αὐχένα, δι' οὗπερ μόνου εἰσῄεσαν στενο-
τάτου τυγχάνοντος, ἐπεποίητο διατείχισμα. βιαζόμενοι οὖν πρὸς ταῦτα
οἱ Ῥωμαῖοι ἐταλαιπώρησαν καὶ βαλλόμενοι ἀνεχώρησαν. οἱ δὲ Λίβυες
θαρσήσαντες ἐπεξῆλθον, καὶ ὡς φεύγοντας ἐπιδιώκοντες ἔξω προεληλύθασι
μονωθεῖσιν ἤδη, καὶ τῷ σφῶν προσέβαλε χαρακώματι ὄντι οἷον ἐν χερ-

ρονήσῳ. ἐντεῦθεν μὲν γὰρ ἡ θάλασσα τοῦτο συνεῖχεν, ἐντεῦθεν δ' ἕλη
τινὰ δυσδιάβατα· ἐπὶ δὲ τὸν αὐχένα, δι' οὗπερ μόνου εἰσῄεσαν στενο-
τάτου τυγχάνοντος, ἐπεποίητο διατείχισμα. βιαζόμενοι οὖν πρὸς ταῦτα
οἱ Ῥωμαῖοι ἐταλαιπώρησαν καὶ βαλλόμενοι ἀνεχώρησαν. οἱ δὲ Λίβυες
θαρσήσαντες ἐπεξῆλθον, καὶ ὡς φεύγοντας ἐπιδιώκοντες ἔξω προεληλύθασι
[Zonaras 8, 9, 7. 8 (2, 135, 21 sqq. B. = 2, 199, 15 sqq. D.)]

511
τῶν στενῶν· κἀνταῦθα ἐπιστραφέντες οἱ Ῥωμαῖοι αὐτοὺς ἐτρέ-

ψαντο καὶ πολλοὺς ἀπέκτειναν, ὥστε αὐτοὺς μηκέτι τοῦ στρατοπέδου
προελθεῖν παρ' ὅσον ἦν ἐν Μεσσήνῃ ὁ Κλαύδιος.
ὁ δὲ βιάσασθαι τὴν πρόσοδον μὴ τολμῶν, πρὸς τὰς Συρακούσας
καὶ τὸν Ἱέρωνα ἐτράπετο, φυλακὴν ἐν τῇ Μεσσήνῃ καταλιπών. καὶ
προσέβαλλέ τε αὐτὸς τῷ ἄστει κἀκεῖνοί ποτε ἐπεξῄεσαν· καὶ ὅτε μὲν
ἐκράτουν, ὅτε δ' ἐκρατοῦντο ἑκάτεροι. καί ποτε ἐν χωρίῳ στενῷ ὁ

ὕπατος γεγονὼς ἑάλω ἄν, εἰ μὴ πρὸ τοῦ περισχεθῆναι ἔπεμψε πρὸς τὸν
Ἱέρωνα, εἰς συμβάσεις δή τινας αὐτὸν προκαλούμενος. οὕτω γὰρ ἐλθόν-
τος τινὸς πρὸς ὃν ἔμελλε συμβήσεσθαι, διελέγετό τε αὐτῷ καὶ ὑπαπῄει,
μέχρις οὗ πρὸς τὸ ἀσφαλὲς ἀπεχώρησε. τῆς δὲ πόλεως ῥᾳδίως ἁλῶναι
μὴ δυναμένης, καὶ τῆς προσεδρείας ἀπόρου διὰ σπάνιν οὔσης σιτίων καὶ
διὰ νόσον τῆς στρατιᾶς, ἀπανέστη· καὶ οἱ Συρακούσιοι εἵποντο καὶ ἐς
ὁ δὲ βιάσασθαι τὴν πρόσοδον μὴ τολμῶν, πρὸς τὰς Συρακούσας

καὶ τὸν Ἱέρωνα ἐτράπετο, φυλακὴν ἐν τῇ Μεσσήνῃ καταλιπών. καὶ
προσέβαλλέ τε αὐτὸς τῷ ἄστει κἀκεῖνοί ποτε ἐπεξῄεσαν· καὶ ὅτε μὲν
ἐκράτουν, ὅτε δ' ἐκρατοῦντο ἑκάτεροι. καί ποτε ἐν χωρίῳ στενῷ ὁ

ὕπατος γεγονὼς ἑάλω ἄν, εἰ μὴ πρὸ τοῦ περισχεθῆναι ἔπεμψε πρὸς τὸν
Ἱέρωνα, εἰς συμβάσεις δή τινας αὐτὸν προκαλούμενος. οὕτω γὰρ ἐλθόν-
τος τινὸς πρὸς ὃν ἔμελλε συμβήσεσθαι, διελέγετό τε αὐτῷ καὶ ὑπαπῄει,
μέχρις οὗ πρὸς τὸ ἀσφαλὲς ἀπεχώρησε. τῆς δὲ πόλεως ῥᾳδίως ἁλῶναι
λόγους τοῖς σκεδαννυμένοις ᾔεσαν, καὶ ἐσπείσαντο ἄν, εἰ καὶ ὁ Ἱέρων
συμβῆναι ἠθέλησεν. ὁ δὲ ὕπατος φρουρὰν ἐν τῇ Μεσσήνῃ καταλιπὼν
ἀπέπλευσεν εἰς τὸ Ῥήγιον.
Οἱ Ῥωμαῖοι δέ, ἐπεὶ τὰ Τυρσηνικὰ καθειστήκει καὶ τὰ ἐν τῇ
Ἰταλίᾳ ἀκριβῶς εἰρήνουν, τὰ δὲ τῶν Καρχηδονίων ἐπὶ πλέον συνίστατο,
ἄμφω τοὺς ὑπάτους ἐς τὴν Σικελίαν ἐκστρατεῦσαι ἐκέλευσαν. περαιω-
θέντες οὖν ὅ τε Μάξιμος Οὐαλλέριος καὶ Ὀτακίλιος Κράσσος, καὶ διὰ
τῆς νήσου ὁμοῦ τε καὶ διχῇ πορευόμενοι, πολλοὺς ὁμολογίᾳ παρεστή-
σαντο. ὡς δὲ τὰ πλείω ᾠκείωντο, πρὸς τὰς Συρακούσας ὥρμησαν. καὶ
ὁ Ἱέρων φοβηθεὶς διεκηρυκεύσατο σφίσι, τὰς πόλεις τε ἃς ἀφῄρηντο

512
λόγους τοῖς σκεδαννυμένοις ᾔεσαν, καὶ ἐσπείσαντο ἄν, εἰ καὶ ὁ Ἱέρων
συμβῆναι ἠθέλησεν. ὁ δὲ ὕπατος φρουρὰν ἐν τῇ Μεσσήνῃ καταλιπὼν
ἀπέπλευσεν εἰς τὸ Ῥήγιον.
Οἱ Ῥωμαῖοι δέ, ἐπεὶ τὰ Τυρσηνικὰ καθειστήκει καὶ τὰ ἐν τῇ
Ἰταλίᾳ ἀκριβῶς εἰρήνουν, τὰ δὲ τῶν Καρχηδονίων ἐπὶ πλέον συνίστατο,
ἄμφω τοὺς ὑπάτους ἐς τὴν Σικελίαν ἐκστρατεῦσαι ἐκέλευσαν. περαιω-
θέντες οὖν ὅ τε Μάξιμος Οὐαλλέριος καὶ Ὀτακίλιος Κράσσος, καὶ διὰ
τῆς νήσου ὁμοῦ τε καὶ διχῇ πορευόμενοι, πολλοὺς ὁμολογίᾳ παρεστή-
σαντο. ὡς δὲ τὰ πλείω ᾠκείωντο, πρὸς τὰς Συρακούσας ὥρμησαν. καὶ
ὁ Ἱέρων φοβηθεὶς διεκηρυκεύσατο σφίσι, τὰς πόλεις τε ἃς ἀφῄρηντο
ἀποδιδοὺς καὶ χρήματα ὑπισχνούμενος καὶ τοὺς αἰχμαλώτους ἐλευθερῶν.
καὶ ἔτυχεν ἐπὶ τούτοις σπονδῶν· οἱ γὰρ ὕπατοι ῥᾷον μετ' αὐτοῦ κατα-
στρέψασθαι τοὺς Καρχηδονίους ἐνόμισαν. συμβάντες δ' αὐτῷ πρὸς τὰς
λοιπὰς πόλεις ὑπὸ Καρχηδονίων φρουρουμένας ἐτράποντο. καὶ τῶν μὲν
ἄλλων ἀπεκρούσθησαν, Ἔγεσταν δ' ἑκουσίαν ἔλαβον. διὰ γὰρ τὴν πρὸς
Ῥωμαίους οἰκείωσιν οἱ ἐν αὐτῇ, ἀπὸ τοῦ Αἰνείου λέγοντες γεγονέναι,
προσεχώρησαν αὐτοῖς, τοὺς Καρχηδονίους φονεύσαντες.
10. Καὶ οἱ μὲν ὕπατοι διὰ τὸν χειμῶνα εἰς τὸ Ῥήγιον ἀπῆραν,
Καρχηδόνιοι δὲ εἰς Σαρδὼ τὸ πλεῖον ἐκόμισαν τοῦ στρατοῦ, ἵν' ἐκεῖθεν

Page 232, line 12
Οἱ δ' ἐν τῇ Ῥώμῃ ὑπάτους εἵλοντο τὸν Φάβιον καὶ τὸν Μάρκελ-
λον. οἳ τὸν μὲν Ἀννίβαν τὴν νῦν Καλαβρίαν καλουμένην καὶ τὰ περὶ
αὐτὴν περιπορευόμενον τῷ Γράκχῳ τῷ πρὸ αὐτῶν ἄρξαντι ἐπέταξαν·
καὶ ὃς Ἄννωνα περὶ Βενεβεντὸν ἀπαντήσαντά οἱ ἐκ Βρεττίων ἐτρέψατο,
κἀντεῦθεν προϊὼν τόν τε Ἀννίβαν παρεφύλαττε καὶ τὰ τῶν ἀφεστηκό-
των ἐπόρθει, πόλεις τέ τινας ἀνεσώσατο· αὐτοὶ δὲ οἱ ὕπατοι πρὸς τὴν
Καμπανίαν ἐτράποντο, ἵν' αὐτὴν χειρωσάμενοι μηδὲν κατόπιν πολέμιον
ὑπολίπωσιν, οὕτω τε ἐπὶ τὸν Ἀννίβαν χωρήσωσιν. εἶτα διαιρεθέντες
Φάβιος μὲν τά τε ἐκείνων τά τε τοῦ Σαυνίου κατέτρεχε, Μάρκελλος δὲ
εἰς τὴν Σικελίαν ἐπεραιώθη καὶ τὰς Συρακούσας ἐπολιόρκει, προσχωρη-
σάσας μὲν αὐτῷ, εἶτ' ἀποστάσας δόλῳ τινῶν ὑπὸ ψευδοῦς ἀγγελίας.
καὶ δι' ἐλαχίστου ἂν αὐτὰς ἐχει-ρώσατο καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ
θάλασσαν ἅμα προσβαλὼν τῷ
[Zonaras 9, 4, 7 – 9 (2, 210, 1 sqq. B. = 2, 262, 27 sqq. D.)]
τείχει, εἰ μὴ ὁ Ἀρχιμήδης μη-

χαναῖς ἐπὶ πλεῖστον αὐτοὺς
ἐποίησεν ἀντισχεῖν. καὶ λίθους
γὰρ καὶ ὁπλίτας μηχανήμασιν
ἀπαρτῶν καθίει τε ἐξαπιναίως
513
[Zonaras 9, 4, 9 – 5, 4 (2, 210, 17 sqq. B. = 2, 263, 14 sqq. D.]
ἀνθισταμένους μετεχειρίζετο χαλεπῶς, καὶ συχνὰς μὲν τῶν πόλεων βίᾳ,

τινὰς δὲ καὶ προδοσίᾳ ᾕρει. ἐν τούτοις δ' Ἱμίλκων ἐκ Καρχηδόνος σὺν
στρατῷ ἧκε, τὸν Ἀκράγαντά τε κατέσχε καὶ τὴν Ἡράκλειαν, καὶ πρὸς
Συρακούσας ἐλθὼν ἡττήθη τε καὶ ἀντεπεκράτησε, καὶ τοῦ Μαρκέλλου
ἐξαπίνης αὐτῷ προσπεσόντος αὖθις ἐνικήθη.
5. Ἐντεῦθεν ὁ Μάρκελλος ταῖς Συρακούσαις ἐφήδρευεν. ὁ δ' Ἀν-
νίβας ἐν τῇ Καλαβρίᾳ διέτριβεν. οἱ μέντοι Ῥωμαῖοι πολλὰ αὖθις καὶ
δυσχερῆ πεπόνθασιν· οἵ τε γὰρ ὕπατοι πρὸς τῇ Καπύῃ ἔπταισαν, καὶ ὁ
Γράκχος ἐν τῇ Λευκανίᾳ ἀπώλετο, καὶ οἱ Ταραντῖνοι καὶ ἄλλαι πόλεις
ἀπέστησαν, καὶ ὁ Ἀννίβας κατεπτηχὼς πρότερον ἐν τῇ Ἰταλίᾳ τε ἔμεινε
καὶ ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐστράτευσε, καὶ οἱ Σκιπίωνες ἄμφω διώλοντο. ἐπαρ-
θεὶς οὖν ἐπὶ τούτοις ὁ Ἀννίβας ἐπεχείρησε τῇ Καπύῃ βοηθῆσαι. καὶ
ἦλθε μέχρι Βενεβεντοῦ· τὸν δὲ Κλαύδιον εἰς τὴν Λευκανίαν ἐκ τοῦ Σαυ-
νίου διὰ τὸν τοῦ Γράκχου θάνατον ἀπεληλυθέναι πυθόμενος, καὶ φοβη
ἀπογνοὺς οὖν ὁ Μάρκελλος τὴν πόλιν αἱρήσειν διὰ τὸ τοῦ Ἀρχιμήδους
[Zonaras 9, 4, 9 – 5, 4 (2, 210, 17 sqq. B. = 2, 263, 14 sqq. D.]
ἀνθισταμένους μετεχειρίζετο χαλεπῶς, καὶ συχνὰς μὲν τῶν πόλεων βίᾳ,

τινὰς δὲ καὶ προδοσίᾳ ᾕρει. ἐν τούτοις δ' Ἱμίλκων ἐκ Καρχηδόνος σὺν
στρατῷ ἧκε, τὸν Ἀκράγαντά τε κατέσχε καὶ τὴν Ἡράκλειαν, καὶ πρὸς
Συρακούσας ἐλθὼν ἡττήθη τε καὶ ἀντεπεκράτησε, καὶ τοῦ Μαρκέλλου
ἐξαπίνης αὐτῷ προσπεσόντος αὖθις ἐνικήθη.
5. Ἐντεῦθεν ὁ Μάρκελλος ταῖς Συρακούσαις ἐφήδρευεν. ὁ δ' Ἀν-
νίβας ἐν τῇ Καλαβρίᾳ διέτριβεν. οἱ μέντοι Ῥωμαῖοι πολλὰ αὖθις καὶ
δυσχερῆ πεπόνθασιν· οἵ τε γὰρ ὕπατοι πρὸς τῇ Καπύῃ ἔπταισαν, καὶ ὁ
νίου διὰ τὸν τοῦ Γράκχου θάνατον ἀπεληλυθέναι πυθόμενος, καὶ φοβη-
θεὶς μή τινα αὐτῆς σφετερίσηται, οὐκέτι περαιτέρω προεχώρησεν, ἐπ'
ἐκεῖνον δ' ἐτράπετο. τῶν Σκιπιώνων δὲ θανόντων πᾶσα ἡ Ἰβηρία τε

514

νίου διὰ τὸν τοῦ Γράκχου θάνατον ἀπεληλυθέναι πυθόμενος, καὶ φοβη-
θεὶς μή τινα αὐτῆς σφετερίσηται, οὐκέτι περαιτέρω προεχώρησεν, ἐπ'
ἐκεῖνον δ' ἐτράπετο. τῶν Σκιπιώνων δὲ θανόντων πᾶσα ἡ Ἰβηρία τε-
τάρακτο, καὶ οἱ μὲν ἑκουσίως πρὸς τοὺς Καρχηδονίους ἀπέκλινον, οἱ δὲ
καὶ ἀναγκαζόμενοι, εἰ καὶ ὕστερον αὖθις πρὸς τοὺς Ῥωμαίους ἀπένευσαν.
Ὁ δὲ Μάρκελλος ἐπεὶ μηδὲν προσβάλλων ταῖς Συρακούσαις ἐπέραινε,
τοιοῦτόν τι ἐπενόησεν. ἦν τι τοῖς Συρακουσίοις τοῦ τείχους ἐπίμαχον
ὃ Γαλεάγραν ὠνόμαζον, ὃ πρὶν μὲν ἐλάνθανε τοιοῦτον ὄν, τότε δὲ ἐφω-
ράθη. τηρήσας οὖν τοὺς Συρακουσίους παννυχίδα τῇ Ἀρτέμιδι ἄγοντας
πανδημεί, ἐκέλευσε στρατιώταις τισὶ κατ' ἐκεῖνο τὸ χωρίον ὑπερβῆναι τὸ
τεῖχος. κἀκ τούτου πύλαι τέ τινες ὑπ' αὐτῶν ἀνεῴχθησαν καὶ εἰσελ-
θόντων καὶ ἑτέρων ἅμα πάντες ἀπὸ σημείου καὶ οἱ ἔσω καὶ οἱ ἔξω συν-
εβόησαν καὶ τοῖς δόρασι τὰς ἀσπίδας συνέκρουσαν καὶ οἱ σαλπιγκταὶ
προσεπήχησαν, ὥστε ἀθρόαν τὴν ἔκπληξιν τοῖς Συρακουσίοις μηδ' ἄλλως

Page 235, line 4
... τηρήσας οὖν τοὺς Συρακουσίους παννυχίδα τῇ Ἀρτέμιδι ἄγοντας

πανδημεί, ἐκέλευσε στρατιώταις τισὶ κατ' ἐκεῖνο τὸ χωρίον ὑπερβῆναι τὸ
τεῖχος. κἀκ τούτου πύλαι τέ τινες ὑπ' αὐτῶν ἀνεῴχθησαν καὶ εἰσελ-
θόντων καὶ ἑτέρων ἅμα πάντες ἀπὸ σημείου καὶ οἱ ἔσω καὶ οἱ ἔξω συν-
εβόησαν καὶ τοῖς δόρασι τὰς ἀσπίδας συνέκρουσαν καὶ οἱ σαλπιγκταὶ
προσεπήχησαν, ὥστε ἀθρόαν τὴν ἔκπληξιν τοῖς Συρακουσίοις μηδ' ἄλλως
εὖ ἔχουσιν ὑπὸ μέθης συμβῆναι, καὶ τὴν πόλιν ἁλῶναι πλὴν τῆς Ἀχρα-
δίνης καὶ τῆς Νήσου καλουμένης. ὁ οὖν Μάρκελλος τά τε ἑαλωκότα
διήρπασε καὶ τοῖς μὴ ἁλοῦσι προσέβαλε, καὶ σὺν πόνῳ μὲν καὶ χρόνῳ,
ὅμως δ' οὖν καὶ τῶν λοιπῶν τῆς Συρακούσης ἐκράτησεν. ἐγκρατεῖς δὲ
τούτων οἱ Ῥωμαῖοι γενόμενοι ἄλλους τε πολλοὺς καὶ τὸν Ἀρχιμήδην
ἀπέκτειναν. διάγραμ-μα γάρ τι διαγράφων,
καὶ ἀκούσας τοὺς πο-λεμίους ἐφίστασθαι, “πὰρ κεφαλάν” ἔφη “καὶ μὴ παρὰ γραμ-
μάν.” ἐπιστάντος δὲ αὐτῷ πολεμίου βραχύ τε ἐφρόντισε καὶ εἰ
λεμίους ἐφίστασθαι, “πὰρ κεφαλάν” ἔφη “καὶ μὴ παρὰ γραμ-

515
μάν.” ἐπιστάντος δὲ αὐτῷ πολεμίου βραχύ τε ἐφρόντισε καὶ εἰ-

πών “ἀπόστηθι, ἄν-θρωπε, ἀπὸ τῆς γραμ-μῆς” παρώξυνέ τε αὐ-τὸν καὶ κατεκόπη. ὁ
μὲν οὖν Μάρκελλος τὰς Συρακούσας ἑλὼν καὶ τῆς ἄλλης Σικε-
λίας τὰ πλείω προσαγαγόμενος καὶ ἐπῃνεῖτο μεγάλως καὶ ὕπατος ἀπο-
δέδεικτο. προεβάλοντο μὲν γὰρ τὸν Τορκουάταν, ὅς ποτε τὸν υἱὸν
ἀπέκτεινεν· ἐπεὶ δ' ἐκεῖνος ἀπηνήνατο, εἰπὼν ὡς “οὔτ' ἂν ἐγὼ τὰ ὑμέ-
τερα ἁμαρτήματα οὔτ' ἂν ὑμεῖς τὴν ἐμὴν ἀκρίβειαν ἐνέγκοιτε,” τὸν

Page 238, line 1
θήσατε οἴκαδε· ἔχω γάρ τι φάρμακον παρεσκευασμένον.” καὶ ὁ μὲν

παραλαβὼν τοὺς αὐτῷ πεισθέντας ἑκούσιος ἀπέθανε σὺν αὐτοῖς, καὶ οἱ
λοιποὶ τὰς πύλας τοῖς Ῥωμαίοις ἀνέῳξαν· ὁ δὲ Φλάκκος τά τε ὅπλα
αὐτῶν καὶ τὰ χρήματα πάντα ἀφείλετο, καὶ τῶν ἀνδρῶν τῶν κορυ-
φαίων τοὺς μὲν ἀπέκτεινε, τοὺς δὲ ἐς τὴν Ῥώμην ἔπεμψε, μόνων δ'
ἀπέσχετο τῶν ἐκ τοῦ ὁμίλου περιλειφθέντων ἐπὶ τῷ καὶ ἄρχοντα αὐτοὺς
Ῥωμαῖον λαμβάνειν καὶ μήτε βουλὴν ἔχειν μήτε σύνοδον ποιεῖσθαι.
Ὕστερον δὲ καὶ ἄλλα τινὰ προσεπῶφλον, κατηγορῆσαι τοῦ Φλάκκου
τολμήσαντες. ἐπεχείρησαν δὲ καὶ οἱ Καμπανοὶ τοῦ Φλάκκου κατηγορῆσαι,
καὶ τοῦ Μαρκέλλου οἱ Συρακούσιοι ὑπατεύοντος ἤδη. καὶ ἀπε-

λογήσατο· οὐ γὰρ ἠθέλησε πρᾶξαί τι τῶν τῇ ἀρχῇ προσηκόντων πρὶν
ἀπολογήσασθαι. οἱ Συρακούσιοι δὲ καταστάντες εἰς λόγους οἰκονομικώ-
τερον τῇ διαλέξει ἐχρήσαντο, οὐκ εἰς κατηγορίαν τοῦ Μαρκέλλου, ἀλλ'
εἰς ἱκετείαν τραπέντες καὶ ἀπολογίαν τοῦ μὴ ἑκόντες ἀποστῆναι Ῥω-
μαίων, καὶ συγγνώμης τυχεῖν ἀξιοῦντες. καὶ ταῦτα λέγοντες εἰς τὴν
γῆν πεσόντες ὠλοφύροντο. καὶ διαγνώμης γενομένης ἔδοξε τὸν Μάρκελλον
μὲν μηδὲν ἀδικεῖν, τοὺς μέντοι Συρακουσίους φιλανθρωπίας τινὸς ἀξίους
εἶναι, οὐκ ἐξ ὧν ἐποίησαν, ἀλλ' ἐξ ὧν εἶπόν τε καὶ ἱκέτευσαν. τοῦ δὲ
Μαρκέλλου παραιτησαμένου τὸ ἀπελθεῖν εἰς Σικελίαν, τὸν Λαουίνιον
ἔπεμψαν. καὶ οἱ μὲν Συρακούσιοι οὕτω συγγνώμης τινὸς ἔτυχον, οἱ δὲ

Page 238, line 3
λοιποὶ τὰς πύλας τοῖς Ῥωμαίοις ἀνέῳξαν· ὁ δὲ Φλάκκος τά τε ὅπλα

αὐτῶν καὶ τὰ χρήματα πάντα ἀφείλετο, καὶ τῶν ἀνδρῶν τῶν κορυ-
φαίων τοὺς μὲν ἀπέκτεινε, τοὺς δὲ ἐς τὴν Ῥώμην ἔπεμψε, μόνων δ'
ἀπέσχετο τῶν ἐκ τοῦ ὁμίλου περιλειφθέντων ἐπὶ τῷ καὶ ἄρχοντα αὐτοὺς
Ῥωμαῖον λαμβάνειν καὶ μήτε βουλὴν ἔχειν μήτε σύνοδον ποιεῖσθαι.
516
Ὕστερον δὲ καὶ ἄλλα τινὰ προσεπῶφλον, κατηγορῆσαι τοῦ Φλάκκου

τολμήσαντες. ἐπεχείρησαν δὲ καὶ οἱ Καμπανοὶ τοῦ Φλάκκου κατηγορῆσαι,

Καμπανοὶ ὑπ' ἀπαιδευσίας θρασύτερον τῇ κατηγορίᾳ χρησάμενοι καὶ ἐπε-
τιμήθησαν, μηδὲ παρόντος τοῦ Φλάκκου, ἀλλά τινος τῶν ὑπεστρατηγη

Καμπανοὶ ὑπ' ἀπαιδευσίας θρασύτερον τῇ κατηγορίᾳ χρησάμενοι καὶ ἐπε-
τιμήθησαν, μηδὲ παρόντος τοῦ Φλάκκου, ἀλλά τινος τῶν ὑπεστρατηγη-
κότων αὐτῷ ἀπολογησαμένου.
Ἁλούσης δὲ τῆς Καπύης καὶ τἄλλα τὰ πέριξ πολίσματα τοῖς Ῥω-
μαίοις προσκεχωρήκασι πλὴν Ἀτελανῶν· οὗτοι γὰρ ἐκλιπόντες τὴν πόλιν
αὐτῶν πανδημεὶ πρὸς τὸν Ἀννίβαν ἐχώρησαν. καὶ ἡ ἄλλη δὲ Ἰταλία
ἡ τὰ τῶν Καρχηδονίων φρονοῦσα ἠλλοιοῦτο, καὶ περιιόντες οἱ ὕπατοι
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. (versio 2 in volumine 1) (0385: 005)

Boissevain, U.P.Berlin: Weidmann, 1895, Repr. 1955.Page 232, line 15
517
τέλος τοσοῦτο πέπτωκε πλῆθος ἀνδρῶν Ῥωμαίων,

ὡς τὸν Ἀννίβαν στρατηγὸν πέμψαι τῇ Σικελίᾳ
τοὺς δακτυλίους στρατηγῶν καὶ τῶν λοιπῶν ἐνδόξων
μεδίμνοις τε καὶ χοίνιξι πολλοῖς ἐμμετρηθέντας.
Tzetz. Chil. 1, 771 – 774.
καὶ τοῦ Μαρκέλλου στρατηγοῦ ποτὲ
δὲ τῶν Ῥωμαίων τῇ Συρακούσῃ κατὰ
γῆν προσβάλλοντος καὶ πόντον τινὰς
μὲν πρῶτον μηχαναῖς ἀνείλκυσεν ὁλ-
κάδας καὶ πρὸς τὸ Συρακούσιον τεῖ-
χος μετεωρίσας αὐτάνδρους πάλιν τῷ
βυθῷ κατέπεμπεν ἀθρόως Μαρκέλ-
λου δ' ἀποστήσαντος μικρόν τι τὰς
ὁλκάδας ὁ γέρων πάλιν ἅπαντας
ποιεῖ Συρακουσίους μετεωρίζειν δύ-
νασθαι λίθους ἁμαξιαίους καὶ τὸν
καθένα πέμποντα βυθίζειν τὰς ὁλκά
Δίων Κάσσιος. Ρωμαϊκή ιστοριά. (Xiphilini epitome) (0385: 010)

Boissevain, U.P.Berlin: Weidmann, 1901, Repr. 1955.
Dindorf-Stephanus page S215, line 27
ἐκεῖνο ὕδατος ἐξαίφνης πληρώσας ἐσήγαγε μὲν καὶ ἵππους καὶ ταύρους
καὶ ἄλλα τινὰ χειροήθη, δεδιδαγμένα πάνθ' ὅσα ἐπὶ τῆς γῆς πράτ-
τειν καὶ ἐν τῷ ὑγρῷ, ἐσήγαγε δὲ καὶ ἀνθρώπους ἐπὶ πλοίων. καὶ
οὗτοι μὲν ἐκεῖ, ὡς οἱ μὲν Κερκυραῖοι οἱ δὲ Κορίνθιοι ὄντες, ἐναυ-
μάχησαν, ἄλλοι δὲ ἔξω ἐν τῷ ἄλσει τῷ τοῦ Γαΐου τοῦ τε Λουκίου,
ὅ ποτε ὁ Αὔγουστος ἐπ' αὐτὸ τοῦτ' ὠρύξατο. καὶ γὰρ ἐνταῦθα τῇ
μὲν πρώτῃ ἡμέρᾳ μονομαχία τε καὶ θηρίων σφαγή, κατοικοδομηθείσης
σανίσι τῆς κατὰ πρόσωπον τῶν εἰκόνων λίμνης καὶ ἰκρία πέριξ λα-
βούσης, τῇ δὲ δευτέρᾳ ἱπποδρομία καὶ τῇ τρίτῃ ναυμαχία τρισχιλίων
ἀνδρῶν καὶ μετὰ τοῦτο καὶ πεζομαχία ἐγένετο· νικήσαντες γὰρ οἱ
Ἀθηναῖοι τοὺς Συρακουσίους (τούτοις γὰρ τοῖς ὀνόμασι χρησάμενοι
ἐναυμάχησαν) ἐπεξῆλθον ἐς τὸ νηΣίδιον, καὶ προσβαλόντες τείχει τινὶ
περὶ τὸ μνημεῖον πεποιημένῳ εἷλον αὐτό. ταῦτα μὲν ἐς ὄψιν ἥκοντα
καὶ ἐφ' ἑκατὸν ἡμέρας ἐγένετο, παρέσχε δέ τινα καὶ ἐς ὠφέλειαν
φέροντα αὐτοῖς· σφαιρία γὰρ ξύλινα μικρὰ ἄνωθεν ἐς τὸ θέατρον
ἐρρίπτει, σύμβολον ἔχοντα τὸ μὲν ἐδωδίμου τινὸς τὸ δὲ ἐσθῆτος
τὸ δὲ ἀργυροῦ σκεύους, ἄλλο χρυσοῦ ἵππων ὑποζυγίων βοσκημά-
των ἀνδραπόδων, ἃ ἁρπάσαντάς τινας ἔδει πρὸς τοὺς δοτῆρας αὐτῶν
ἀπενεγκεῖν καὶ λαβεῖν τὸ ἐπιγεγραμμένον. διατελέσας δὲ ταῦτα, καὶ
τῇ γε τελευταίᾳ ἡμέρᾳ καταδακρύσας ὥστε πάντα τὸν δῆμον ἰδεῖν,
οὐδὲν ἔτι μέγα ἔπραξεν, ἀλλὰ τῷ ἐπιγιγνομένῳ ἔτει, ἐπί τε τοῦ
518
Alexis Comic., Fragmenta (0402: 001)“Comicorum Atticorum fragmenta, vol. 2”,

Ed. Kock, T.Leipzig: Teubner, 1884.Fragment tit 217, line 1
ΣΥΡΑΚΟΣΙΟΣ
τοῖς γὰρ κακοῖς τοὺς μὴ μαχομένους ῥᾷστα χρωμένους ὁρῶ.
ΣΩΡΑΚΟΙ

Φείδιππος ἕτερός τις ταριχηγὸς ξένος
ΤΑΡΑΝΤΙΝΟΙ
Alexis Comic., Fragmenta (0402: 002)

“Fragmenta comicorum Graecorum, vol. 3”, Ed. Meineke, A.
Berlin: Reimer, 1840, Repr. 1970.
Play Syr, fragment tit, line 1
Λευκὸς Ἀφροδίτης εἰμὶ γὰρ περιστερός.

ὁ δὲ Διόνυσος οἶδε τὸ μεθύσαι μόνον·
εἰ δὲ νέον ἢ παλαιόν, οὐ πεφρόντικεν.
ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ.
Ὡς ἡδὺ πᾶν τὸ μέτριον. οὔθ' ὑπεργέμων

ἀπέρχομαι νῦν οὔτε κενός, ἀλλ' ἡδέως
ἔχων ἐμαυτοῦ. Μνησίθεος γάρ φησι δεῖν
φεύγειν ἁπάντων τὰς ὑπερβολὰς ἀεί.
ΣΩΡΑΚΟΙ.
Φείδιππος ἕτερός τις ταριχηγὸς ξένος.
ΣΥΡΑΚΟΣΙΟΣ.
Τοῖς γὰρ κακοῖς τοὺς μὴ μαχομένους ῥᾷστα χρωμένους ὁρῶ.
ΤΑΡΑΝΤΙΝΟΙ.
Οἱ πυθαγορίζοντες γάρ, ὡς ἀκούομεν,

οὔτ' ὄψον ἐσθίουσιν οὔτ' ἄλλ' οὐδὲ ἕν
ἔμψυχον, οἶνόν τ' οὐχὶ πίνουσιν μόνοι.
{Β.} Ἐπιχαρίδης μέντοι κύνας κατεσθίει,
τῶν Πυθαγορείων εἷς. {Α.} ἀποκτείνας μὲν οὖν·
519
οὐκ ἔτι γὰρ ἔστ' ἔμψυχον.

Eupolis Comic., Fragmenta (0461: 001)“Comicorum Atticorum fragmenta, vol. 1”,

Ed. Kock, T.Leipzig: Teubner, 1880.Fragment 207, line 1
ΠΟΛΕΙΣ
οὓς δ' οὐκ ἂν εἵλεσθ' οὐδ' ἂν οἰνόπτας πρὸ τοῦ,

νυνὶ στρατηγοὺς ἔχομεν. ὦ πόλις, πόλις,
ὡς εὐτυχὴς εἶ μᾶλλον ἢ καλῶς φρονεῖς.
ὁ Φιλῖνος οὗτος, τί ἄρα πρὸς ταύτην βλέπεις;
οὐκ ἀπολιβάξεις εἰς ἀποικίαν τινά;
Συρακόσιος δ' ἔοικεν, ἡνίκ' ἂν λέγῃ,
τοῖς κυνιδίοισι τοῖσιν ἐπὶ τῶν τειχίων·
ἀναβὰς γὰρ ἐπὶ τὸ βῆμ' ὑλακτεῖ περιτρέχων.
κακὸς μὲν οὐκ ἦν, φιλοπότης δὲ κἀμελής·
κἀνίοτ' ἂν ἀπεκοιμᾶτ' ἂν ἐν Λακεδαίμονι,
κἂν Ἐλπινίκην τήνδε καταλιπὼν μόνην.
χἀμυνίας ἐκεῖνος ἀμέλει κλαύσεται,
ὅτι ὢν ἄγροικος ἵσταται πρὸς τῷ μύρῳ,
ὅτι θεῶν ἕνεκ' ἔπλευσε κακὸς ὢν εἴσεται.
οὐκ ἀργαλέα δῆτ' ἐστὶ πάσχειν ταῦτ' ἐμέ,
τὸν Λευκολοφίδου παῖδα τοῦ Πορθάονος;
Eupolis Comic., Fragmenta (0461: 002)

Berlin: Reimer, 1839, Repr. 1970.Play Pol, fragment 8, line 1
Πεφυτευμένη δ' αὕτη 'στὶν ἢ ψιλὴ μόνον;

Ἡ δ' ὑστάτη ποῦ 'σθ'; {Β.} ἥδε Κύζικος πλέα στατήρων.
ἐν τῇδε τοίνυν τῇ πόλει φρουρῶν ἐγώ ποτ' αὐτός
γυναῖκ' ἐκίνουν κολλύβου καὶ παῖδα καὶ γέροντα,
κἀξῆν ὅλην τὴν ἡμέραν τὸν κύσθον ἐκκορίζειν.
Ὡς ὑμῖν πάντως ἐγώ
ἀποκρινοῦμαι πρὸς τὰ [κακῶς μου] κατηγορούμενα.
Οὓς δ' οὐκ ἂν εἵλεσθ' οὐδ' ἂν οἰνόπτας πρὸ τοῦ,
νυνὶ στρατηγοὺς ἔχομεν. ὦ πόλις, πόλις,
ὡς εὐτυχὴς εἶ μᾶλλον ἢ καλῶς φρονεῖς.
Συρακόσιος δ' ἔοικεν, ἡνίκ' ἂν λέγῃ,
τοῖς κυνιδίοισι τοῖσιν ἐπὶ τῶν τειχίων·
ἀναβὰς γὰρ ἐπὶ τὸ βῆμ' ὑλακτεῖ περιτρέχων.
Ὄρτυγας ἔθρεψας σύ τινας ἤδη πώποτε;
{Β.} ἔγωγε μίκρ' ἄττ' ὀρτύγια· κἄπειτα τί;
520
Κακὸς μὲν οὐκ ἦν, φιλοπότης δὲ κἀμελής,

κἀνίοτ' ἂν ἀπεκοιμᾶτ' ἂν ἐν Λακεδαίμονι,
κἂν Ἐλπινίκην τήνδε καταλιπὼν μόνην.
Χἀμυνίας ἐκεῖνος ἀμέλει κλαύσεται,
ὅτι ὢν ἄγροικος ἵσταται πρὸς τῷ μύρῳ,
ὅτι θεῶν ἕνεκ' ἔπλευσε κακὸς ὢν εἴσεται.
Machon Comic., Fragmenta (0473: 001)

“Machon. The fragments”, Ed. Gow, A.S.F.
Cambridge: Cambridge University Press, 1965.
Fragment 9, line 67
ἰδών τ' ἐκεῖ θύοντα τὸν νεωκόρον,

Πρὸς τῆς Ἀθηνᾶς καὶ θεῶν, τίνος, φράσον,
ἐστὶν ὁ νεώς, βέλτιστε, φησίν, οὑτοσί;
ὁ δ' εἶπεν αὐτῷ, Ζηνοποσειδῶνος, ξένε.
ὁ Δωρίων δέ, Πῶς ἂν οὖν ἐνταῦθ', ἔφη,
δύναιτο καταγωγεῖον ἐξευρεῖν τις, οὗ
καὶ τοὺς θεοὺς φάσκουσιν οἰκεῖν σύνδυο;
Ὑπερβολῇ λέγουσι τὸν Φιλόξενον
τῶν διθυράμβων τὸν ποιητὴν γεγονέναι
ὀψοφάγον. εἶτα πουλύποδα πηχῶν δυεῖν
ἐν ταῖς Συρακούσαις ποτ' αὐτὸν ἀγοράσαι
καὶ σκευάσαντα καταφαγεῖν ὅλον σχεδόν
πλὴν τῆς κεφαλῆς, ἁλόντα δ' ὑπὸ δυσπεψίας
κακῶς ἔχειν σφόδρ'· εἶτα δ' ἰατροῦ τινος
πρὸς αὐτὸν εἰσελθόντος ὃς φαύλως πάνυ
ὁρῶν φερόμενον αὐτὸν εἶπεν, Εἴ τί σοι
ἀνοικονόμητόν ἐστι διατίθου ταχύ,
Φιλόξεν', ἀποθανῇ γὰρ ὥρας ἑβδόμης.
κἀκεῖνος εἶπε, Τέλος ἔχει τὰ πάντα μοι,
ἰατρέ, φησί, καὶ δεδιῴκηται πάλαι.
τοὺς διθυράμβους σὺν θεοῖς καταλιμπάνω
Επίχαρμος. Fragmenta Epicharmi (0521: 001)

“Comicorum Graecorum fragmenta, vol. 1.1”, Ed. Kaibel, G.
Berlin: Weidmann, 1899; Poetarum Graecorum fragmenta, vol. 6.1.
Fragment 185, line 1
τὸ δὲ σοφὸν ἁ φύσις τόδ' οἶδεν ὡς ἔχει

μόνα· πεπαίδευται γὰρ αὐταύτας ὕπο.
θαυμαστὸν οὐδὲν ἁμὲ ταῦθ' οὕτως λέγειν
καὶ ἁνδάνειν αὐτοῖσιν αὐτοὺς καὶ δοκεῖν
καλῶς πεφύκειν· καὶ γὰρ ἁ κύων κυνὶ
κάλλιστον εἶμεν φαίνεται, καὶ βῶς βοί,
ὄνος δ' ὄνωι κάλλιστον, ὗς δέ θην ὑί.
521
ἅμα τε καὶ λόγων ἀκούσας ἁδύμων ..

καρκίνος .. ἦνθ' ἐκ βυθοῦ θαλασσίου.
ἀλλὰ χρὴ εἴμειν ἕν τε λῆμα πᾶσι καὶ λῆσιν μίαν.
ἀλλὰ τᾶς κλεινᾶς Συρακοῦς.
βάσσον τὸ χωρίον.
τρὶς ἀπεδόθη ζόος.
μόρων νέον τὸ φυτόν.
ὅκκ' ἀργύριον ἦι, πάντα θεῖ κἠλαύνεται.
ὅ τοι κακὸς θαρσεῖ μάλ' αὐτόθεν [ἔπειτα φεύγει].
γυναικάνδρεσσι ποθεινοί.
αἴ κά τυ βλείης σφενδόναι.
ἔνθα δέος, ἐνταῦθα καἰδώς.
ἱαρὸν ἁ συμβουλία ἐστὶ χρῆμα.
ἐν πέντε κριτῶν γούνασι κεῖται.
Επίχαρμος. Testimonia (0521: 007)

Berlin: Weidmann, 1951, Repr. 1966.
Fragment 1, line 1
ἁ γυνὰ δὲ τὸν τρέφοντα [πρᾶτον εἴθισται δακεῖν.

–
τ̣αλ̣ε̣ασ̣ γάρ ἐσθ' ὁ φρόνιμος· ὡς δὲ τοῦθ' οὕτως ἔχει,
χῶρος οἰκία τυραννὶς πλοῦτος ἰσχὺς καλλονὰ
ἄφρονος ἀνθρώπου τυχόντα καταΓέλαστα γίνεται.
– ἁδοναὶ δ' εἰσὶν βροτοῖσιν ἀνόσιοι λαιστήριοι·
καταπεπόντισται γὰρ εὐθὺς ἁδοναῖς ἀνὴρ ἁλούς.
–
.. ἢ παίσει τυβάκτρωι καλίνωι κὰτ τὰ σκύτα
Φρὺξ ἀνήρ.
SUID. Ἐπίχαρμος Τιτύρου ἢ Χιμάρου καὶ Σηκίδος Συρακούσιος ἢ ἐκ πό-
λεως Κραστοῦ τῶν Σικανῶν. ὃς εὗρε τὴν κωμωιδίαν ἐν Συρακούσαις ἅμα Φόρ-
μωι. ἐδίδαξε δὲ δράματα νβ, ὡς δὲ Λύκων [s. cap. 57] φησί, λε. τινὲς δὲ αὐτὸν
Κῶιον ἀνέγραψαν τῶν μετὰ Κάδμου εἰς Σικελίαν μετοικησάντων, ἄλλοι Σάμιον,
ἄλλοι Μεγάρων τῶν ἐν Σικελίαι. ἦν δὲ πρὸ τῶν Περσικῶν [480] ἔτη ἓξ διδάσκων
ἐν Συρακούσαις.
ARIST. Poet. 5. 1449b 5 τὸ δὲ μύθους ποιεῖν [ἀπέδωκεν] Ἐ. καὶ Φόρ-
μις· τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς ἐκ Σικελίας ἦλθε ... 3. 1448a 31 τῆς μὲν γὰρ κωμωιδίας οἱ Με-
γαρεῖς οἵ τε ἐνταῦθα ὡς ἐπὶ τῆς παρ' αὐτοῖς δημοκρατίας γενομένης καὶ οἱ ἐκ Σικε-
λίας [ἀντιποιοῦνται]· ἐκεῖθεν γὰρ ἦν Ἐπίχαρμος ὁ ποιητής, πολλῶι πρότερος
ὢν Χιωνίδου καὶ Μάγνητος.
Επίχαρμος. Testimonia Fragment 1, line 6
SUID. Ἐπίχαρμος Τιτύρου ἢ Χιμάρου καὶ Σηκίδος Συρακούσιος ἢ ἐκ πό-

λεως Κραστοῦ τῶν Σικανῶν. ὃς εὗρε τὴν κωμωιδίαν ἐν Συρακούσαις ἅμα Φόρ-
μωι. ἐδίδαξε δὲ δράματα νβ, ὡς δὲ Λύκων [s. cap. 57] φησί, λε. τινὲς δὲ αὐτὸν
522
DIOG. VIII 78 Ἐπίχαρμος Ἡλοθαλοῦς Κῶιος. καὶ οὗτος ἤκουσε Πυθαγόρου.
τριμηνιαῖος δ' ὑπάρχων ἀπηνέχθη τῆς Σικελίας εἰς Μέγαρα, ἐντεῦθεν δ' εἰς Συρα-
κούσας, ὥς φησι καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς συγγράμμασιν. καὶ αὐτῶι ἐπὶ τοῦ ἀνδριάντος
ἐπιγέγραπται τόδε·
φαμὶ τοσοῦτον ἐγὼ σοφίαι προέχειν Ἐπίχαρμον,
οὗτος ὑπομνήματα καταλέλοιπεν ἐν οἷς φυσιολογεῖ, γνωμολογεῖ, ἰατρολογεῖ.
καὶ παραστιχίδια γε ἐν τοῖς πλείστοις τῶν ὑπομνημάτων πεποίηκεν, οἷς διασαφεῖ
ὅτι ἑαυτοῦ ἐστι τὰ συγγράμματα. βιοὺς δ' ἔτη ἐνενήκοντα κατέστρεψεν.
DIOMED. Gr. p. 489 K. (p. 58, 170 Kaib.) sunt qui velint Epichar-
mum in Co insula exulantem primum hoc carmen frequentasse et sic a
Coo comoediam dici.
523
IAMBL. V. P. 226 τῶν δὲ ἔξωθεν ἀκροατῶν γενέσθαι καὶ Ἐπίχαρμον, ἀλλ'

οὐκ ἐκ τοῦ συστήματος τῶν ἀνδρῶν. ἀφικόμενον δὲ εἰς Συρακούσας διὰ τὴν Ἱέ-
ρωνος τυραννίδα τοῦ μὲν φανερῶς φιλοσοφεῖν ἀποσχέσθαι, εἰς μέτρον δ' ἐντεῖναι
τὰς διανοίας τῶν ἀνδρῶν, μετὰ παιδιᾶς κρύφα ἐκφέροντα τὰ Πυθαγόρου δόγματα.

Coo comoediam dici.
166 περὶ τῶν φυσικῶν ὅσοι τινὰ μνείαν πεποίηνται, πρῶτον Ἐμπεδοκλέα καὶ Παρ-
μενίδην τὸν Ἐλεάτην προφερόμενοι τυγχάνουσιν, οἵ τε γνωμολογῆσαί τι τῶν κατὰ
τὸν βίον βουλόμενοι τὰς Ἐπιχάρμου διανοίας προφέρονται, καὶ σχεδὸν πάντες
αὐτὰς οἱ φιλόσοφοι κατέχουσι.
MARM. PAR. ep. 71 ἀφ' οὗ Ἱέρων Συρακουσσῶν ἐτυράννευσεν ἔτη ΗΗΓΙΙΙ ἄρ-
χοντος Ἀθήνησι Χάρητος [472/1]. ἦν δὲ καὶ Ἐπίχαρμος ὁ ποιητὴς κατὰ τοῦτον.
ANON. de com. II 4 S. 7, 16 Kaibel Ἐ. Συρακόσιος.
οὗτος πρῶτος τὴν κωμωιδίαν διερριμμένην ἀνεκτήσατο πολλὰ προσφιλοτεχνήσας.

Coo comoediam dici.
χρόνοις δὲ γέγονε κατὰ τὴν ογὀλυμπιάδα [488 – 5], τῆι δὲ ποιήσει γνωμικὸς καὶ
εὑρετικὸς καὶ φιλότεχνος. σώιζεται δὲ αὐτοῦ δράματα μ, ὧν ἀντιλέγονται δ.
PLATO Theaet. p. 152 DE ἔστι μὲν γὰρ οὐδέποτ' οὐδέν, ἀεὶ δὲ γίγνεται.
καὶ περὶ τούτου πάντες ἐξ ἴσου οἱ σοφοὶ πλὴν Παρμενίδου συμφερέσθων, Πρω-
ταγόρας τε καὶ Ἡράκλειτος καὶ Ἐμπεδοκλῆς καὶ τῶν ποιητῶν οἱ ἄκροι τῆς ποιή-
σεως ἑκατέρας, κωμωιδίας μὲν Ἐπίχαρμος, τραγωιδίας δὲ Ὅμηρος.

524

χρόνοις δὲ γέγονε κατὰ τὴν ογὀλυμπιάδα [488 – 5], τῆι δὲ ποιήσει γνωμικὸς καὶ
εὑρετικὸς καὶ φιλότεχνος. σώιζεται δὲ αὐτοῦ δράματα μ, ὧν ἀντιλέγονται δ.
PLATO Theaet. p. 152 DE ἔστι μὲν γὰρ οὐδέποτ' οὐδέν, ἀεὶ δὲ γίγνεται.
καὶ περὶ τούτου πάντες ἐξ ἴσου οἱ σοφοὶ πλὴν Παρμενίδου συμφερέσθων, Πρω-
Ath. IV 164C [II 345 K.]
Ὀρφεὺς ἔνεστιν, Ἡσίοδος, τραγωιδίαι, Χοιρίλος, Ὅμηρος ἔστ'
Επίχαρμος. Testimonia Fragment 6a, line 6
Ath. IV 164C [II 345 K.]
Ὀρφεὺς ἔνεστιν, Ἡσίοδος, τραγωιδίαι, Χοιρίλος, Ὅμηρος ἔστ'
Ἐπίχαρμος, γράμματα παντοδαπά.
THEOCR. Ep. 18 Wil.
ἅ τε φωνὰ Δώριος χὡνὴρ ὁ τὰν κωμωιδίαν
εὑρὼν Ἐπίχαρμος·
ὦ Βάκχε χάλκεόν νιν ἀντ' ἀλαθινοῦ
τὶν ὧδ' ἀνέθηκαν
τοὶ Συρακούσσαις ἐνίδρυνται, πελωρίσται πόλει,
οἷ' ἀνδρὶ πολίται
σοφῶν ἔοικε (?) ῥημάτων μεμναμένους
τελεῖν ἐπίχειρα.
πολλὰ γὰρ ποττὰν ζόαν τοῖς παισὶν εἶπε χρήσιμα·
μεγάλα χάρις αὐτῶι.
PLIN. N. H. VII 192 Aristoteles [Peplos; fr. 501 Rose] X et VIII
[sc. litteras] priscas fuisse ... et duas ab Epicharmo additas QX quama
Palamede mavolt.
DIOG. I 42 Ἱππόβοτος δ' ἐν τῆι τῶν φιλοσόφων Ἀναγραφῆι· Ὀρφέα,
Λίνον, Σόλωνα, Περίανδρον, Ἀνάχαρσιν, Κλεόβουλον, Μύσωνα, Θαλῆν, Βίαντα,
Παυσανίας. Graeciae descriptio (0525: 001)“Pausaniae Graeciae descriptio, 3

vols.”, Ed. Spiro, F.Leipzig: Teubner, 1903, Repr. 1:1967.Book 1, Chap. 2, sec. 3,
line 3
ἃ Κόνων ὕστερον τῆς πρὸς Κνίδῳ ναυμαχίας ἀνέστησε·

τὰ γὰρ Θεμιστοκλέους μετὰ τὴν ἀναχώρησιν οἰκοδομη-
θέντα τὴν Μήδων ἐπὶ τῆς ἀρχῆς καθῃρέθη τῶν τρι-
άκοντα ὀνομαζομένων. εἰσὶ δὲ τάφοι κατὰ τὴν ὁδὸν
525
γνωριμώτατοι Μενάνδρου τοῦ Διοπείθους καὶ μνῆμα

Εὐριπίδου κενόν· τέθαπται δὲ Εὐριπίδης ἐν Μακεδονίᾳ
παρὰ τὸν βασιλέα ἐλθὼν Ἀρχέλαον, ὁ δέ οἱ τοῦ θανάτου
τρόπος – πολλοῖς γάρ ἐστιν εἰρημένος – ἐχέτω καθὰ
λέγουσιν. συνῆσαν δὲ ἄρα καὶ τότε τοῖς βασιλεῦσι
ποιηταὶ καὶ πρότερον ἔτι καὶ Πολυκράτει Σάμου τυ-
ραννοῦντι Ἀνακρέων παρῆν καὶ ἐς Συρακούσας πρὸς
Ἱέρωνα Αἰσχύλος καὶ Σιμωνίδης ἐστάλησαν· Διονυσίῳ
δέ, ὃς ὕστερον ἐτυράννησεν ἐν Σικελίᾳ, Φιλόξενος
παρῆν καὶ Ἀντιγόνῳ Μακεδόνων ἄρχοντι Ἀνταγόρας
Ῥόδιος καὶ Σολεὺς Ἄρατος. Ἡσίοδος δὲ καὶ Ὅμηρος
ἢ συγγενέσθαι βασιλεῦσιν ἠΤύχησαν ἢ καὶ ἑκόντες
ὠλιγώρησαν, ὁ μὲν ἀγροικίᾳ καὶ ὄκνῳ πλάνης, Ὅμηρος
δὲ ἀποδημήσας ἐπὶ μακρότατον καὶ τὴν ὠφέλειαν τὴν
ἐς χρήματα παρὰ τῶν δυνατῶν ὑστέραν θέμενος τῆς
παρὰ τοῖς πολλοῖς δόξης, ἐπεὶ καὶ Ὁμήρῳ πεποιημένα
ἐστὶν Ἀλκίνῳ παρεῖναι Δημόδοκον καὶ ὡς Ἀγαμέμνων
Παυσανίας. Graeciae descriptio Book 1, Chap. 11, sec. 7, line 6
αὑτοῦ χώρας καὶ ἄλλοις ὁρμητήριον ἐφ' αὑτὸν οὐκ

ἐθέλων εἶναι. μετὰ δὲ ἁλοῦσαν Κόρκυραν ὅσα μὲν
Λυσιμάχῳ πολεμήσας ἔπαθε καὶ ὡς Δημήτριον ἐκβαλὼν
Μακεδονίας ἦρξεν ἐς ὃ αὖθις ἐξέπεσεν ὑπὸ Λυσιμάχου,
τάδε μὲν τοῦ Πύρρου μέγιστα ἐς ἐκεῖνον τὸν καιρὸν
δεδήλωκεν ἤδη μοι τὰ ἐς Λυσίμαχον ἔχοντα· Ῥωμαίοις
δὲ οὐδένα Πύρρου πρότερον πολεμήσαντα ἴσμεν Ἕλ-
ληνα. Διομήδει μὲν γὰρ καὶ Ἀργείων τοῖς σὺν αὐτῷ
οὐδεμίαν ἔτι γενέσθαι πρὸς Αἰνείαν λέγεται μάχην·
Ἀθηναίοις δὲ ἄλλα τε πολλὰ ἐλπίσασι καὶ Ἰταλίαν
πᾶσαν καταστρέψασθαι τὸ ἐν Συρακούσαις πταῖσμα
ἐμποδὼν ἐγένετο μὴ καὶ Ῥωμαίων λαβεῖν πεῖραν·
Ἀλέξανδρος δὲ ὁ Νεοπτολέμου, γένους τε ὢν Πύρρῳ
τοῦ αὐτοῦ καὶ ἡλικίᾳ πρεσβύτερος, ἀποθανὼν ἐν Λευ-
κανοῖς ἔφθη πρὶν ἐς χεῖρας ἐλθεῖν Ῥωμαίοις. οὕτω
Πύρρος ἐστὶν ὁ πρῶτος ἐκ τῆς Ἑλλάδος τῆς πέραν
Ἰονίου διαβὰς ἐπὶ Ῥωμαίους· διέβη δὲ καὶ οὗτος ἐπα-
γαγομένων Ταραντίνων. τούτοις γὰρ πρότερον ἔτι
πρὸς Ῥωμαίους συνειστήκει πόλεμος· ἀδύνατοι δὲ κατὰ
σφᾶς ὄντες ἀντισχεῖν, προϋπαρχούσης μὲν ἐς αὐτὸν
εὐεργεσίας, ὅτι οἱ πολεμοῦντι τὸν πρὸς Κόρκυραν
ἐς ἔργα καὶ ἀνδρῶν χεῖρας, εἰσὶν ἐκ παλαιοῦ δῆλοι

πάντες εἰδότες· αὐτὰ δὲ τὰ θηρία, πρὶν ἢ διαβῆναι
Μακεδόνας ἐπὶ τὴν Ἀσίαν, οὐδὲ ἑωράκεσαν ἀρχὴν πλὴν
526
Ἰνδῶν τε αὐτῶν καὶ Λιβύων καὶ ὅσοι πλησιόχωροι

τούτοις. δηλοῖ δὲ Ὅμηρος, ὃς βασιλεῦσι κλίνας μὲν
καὶ οἰκίας τοῖς εὐδαιμονεστέροις αὐτῶν ἐλέφαντι ἐποί-
ησε κεκοσμημένας, θηρίου δὲ ἐλέφαντος μνήμην οὐδε-
μίαν ἐποιήσατο· θεασάμενος δὲ ἢ πεπυσμένος ἐμνημό-
νευσεν ἂν πολύ γε πρότερον ἐμοὶ δοκεῖν ἢ Πυγμαίων
τε ἀνδρῶν καὶ γεράνων μάχης. Πύρρον δὲ ἐς Σικε-
λίαν ἀπήγαγε πρεσβεία Συρακουσίων· Καρχηδόνιοι γὰρ
διαβάντες τὰς Ἑλληνίδας τῶν πόλεων ἐποίουν ἀναστά-
τους, ἣ δὲ ἦν λοιπή, Συρακούσαις πολιορκοῦντες προς-
εκάθηντο. ἃ τῶν πρέσβεων Πύρρος ἀκούων Τάραντα
μὲν εἴα καὶ τοὺς τὴν ἀκτὴν ἔχοντας Ἰταλιωτῶν, ἐς δὲ
τὴν Σικελίαν διαβὰς Καρχηδονίους ἠνάγκασεν ἀπανα-
στῆναι Συρακουσῶν. φρονήσας δὲ ἐφ' αὑτῷ Καρχη-
δονίων, οἳ θαλάσσης τῶν τότε βαρβάρων μάλιστα εἶχον
ἐμπείρως Τύριοι Φοίνικες τὸ ἀρχαῖον ὄντες, τούτων
ἐναντία ἐπήρθη ναυμαχῆσαι τοῖς Ἠπειρώταις χρώμενος,
οἳ μηδὲ ἁλούσης Ἰλίου θάλασσαν οἱ πολλοὶ μηδὲ ἁλσὶν
Μακεδόνας ἐπὶ τὴν Ἀσίαν, οὐδὲ ἑωράκεσαν ἀρχὴν πλὴν

Ἰνδῶν τε αὐτῶν καὶ Λιβύων καὶ ὅσοι πλησιόχωροι
τούτοις. δηλοῖ δὲ Ὅμηρος, ὃς βασιλεῦσι κλίνας μὲν
καὶ οἰκίας τοῖς εὐδαιμονεστέροις αὐτῶν ἐλέφαντι ἐποί-
ησε κεκοσμημένας, θηρίου δὲ ἐλέφαντος μνήμην οὐδε-
μίαν ἐποιήσατο· θεασάμενος δὲ ἢ πεπυσμένος ἐμνημό-
νευσεν ἂν πολύ γε πρότερον ἐμοὶ δοκεῖν ἢ Πυγμαίων
τε ἀνδρῶν καὶ γεράνων μάχης. Πύρρον δὲ ἐς Σικε-
λίαν ἀπήγαγε πρεσβεία Συρακουσίων· Καρχηδόνιοι γὰρ
διαβάντες τὰς Ἑλληνίδας τῶν πόλεων ἐποίουν ἀναστά-
τους, ἣ δὲ ἦν λοιπή, Συρακούσαις πολιορκοῦντες προς-
εκάθηντο. ἃ τῶν πρέσβεων Πύρρος ἀκούων Τάραντα
μὲν εἴα καὶ τοὺς τὴν ἀκτὴν ἔχοντας Ἰταλιωτῶν, ἐς δὲ
τὴν Σικελίαν διαβὰς Καρχηδονίους ἠνάγκασεν ἀπανα-
στῆναι Συρακουσῶν. φρονήσας δὲ ἐφ' αὑτῷ Καρχη-
δονίων, οἳ θαλάσσης τῶν τότε βαρβάρων μάλιστα εἶχον
ἐμπείρως Τύριοι Φοίνικες τὸ ἀρχαῖον ὄντες, τούτων
ἐναντία ἐπήρθη ναυμαχῆσαι τοῖς Ἠπειρώταις χρώμενος,
οἳ μηδὲ ἁλούσης Ἰλίου θάλασσαν οἱ πολλοὶ μηδὲ ἁλσὶν
ἠπίσταντό πω χρῆσθαι. μαρτυρεῖ δέ μοι καὶ Ὁμήρου
ἔπος ἐν Ὀδυσσείᾳ·
δὴ ποιοῦμαι τῶν καλουμένων Αἰακιδῶν τρισὶ κατὰ τὰ

αὐτὰ ἐκ τοῦ θεοῦ συμβῆναι τὴν τελευτήν, εἴ γε Ἀχιλλέα
μὲν Ὅμηρος ὑπὸ Ἀλεξάνδρου φησὶ τοῦ Πριάμου καὶ
Ἀπόλλωνος ἀπολέσθαι, Πύρρον δὲ τὸν Ἀχιλλέως ἡ
527
Πυθία προσέταξεν ἀποκτεῖναι Δελφοῖς, τῷ δὲ Αἰακίδου

συνέβη τὰ ἐς τὴν τελευτὴν οἷα Ἀργεῖοί τε λέγουσι καὶ
Λυκέας ἐποίησε. διάφορα δὲ ὅμως ἐστὶ καὶ ταῦτα ὧν
Ἱερώνυμος ὁ Καρδιανὸς ἔγραψεν· ἀνδρὶ γὰρ βασιλεῖ
συνόντα ἀνάγκη πᾶσα ἐς χάριν συγγράφειν. εἰ δὲ καὶ
Φίλιστος αἰτίαν δικαίαν εἴληφεν, ἐπελπίζων τὴν ἐν
Συρακούσαις κάθοδον, ἀποκρύψασθαι τῶν Διονυσίου
τὰ ἀνοσιώτατα, ἦ που πολλή γε Ἱερωνύμῳ συγγνώμη
τὰ ἐς ἡδονὴν Ἀντιγόνου γράφειν.
ἡ μὲν Ἠπειρωτῶν ἀκμὴ κατέστρεψεν ἐς τοῦτο· ἐς
δὲ τὸ Ἀθήνῃσιν ἐσελθοῦσιν Ὠιδεῖον ἄλλα τε καὶ Διό-
νυσος κεῖται θέας ἄξιος. πλησίον δέ ἐστι κρήνη, κα-
λοῦσι δὲ αὐτὴν Ἐννεάκρουνον, οὕτω κοσμηθεῖσαν ὑπὸ
Πεισιστράτου· φρέατα μὲν γὰρ καὶ διὰ πάσης τῆς
πόλεώς ἐστι, πηγὴ δὲ αὕτη μόνη. ναοὶ δὲ ὑπὲρ τὴν
κρήνην ὁ μὲν Δήμητρος πεποίηται καὶ Κόρης, ἐν δὲ
τῷ Τριπτολέμου κείμενόν ἐστιν ἄγαλμα·
διέφθειρεν, οἷα ἑταίραν Ἀριστογείτονος ἐπιστάμενος

οὖσαν καὶ τὸ βούλευμα οὐδαμῶς ἀγνοῆσαι δοξάζων·
ἀντὶ δὲ τούτων, ἐπεὶ τυραννίδος ἐπαύθησαν οἱ Πει-
σιστρατίδαι, χαλκῆ λέαινα Ἀθηναίοις ἐστὶν ἐς μνήμην
τῆς γυναικός, παρὰ δὲ αὐτὴν ἄγαλμα Ἀφροδίτης, ὃ
Καλλίου τέ φασιν ἀνάθημα εἶναι καὶ ἔργον Καλά-
μιδος.
πλησίον δέ ἐστι Διιτρέφους χαλκοῦς ἀνδριὰς ὀι-
στοῖς βεβλημένος. οὗτος ὁ Διιτρέφης ἄλλα τε ἔπραξεν
ὁπόσα λέγουσιν Ἀθηναῖοι καὶ Θρᾷκας μισθωτοὺς ἀφι-
κομένους ὕστερον ἢ Δημοσθένης ἐς Συρακούσας ἐξέ-
πλευσε, τούτους ὡς ὑστέρησαν ὁ Διιτρέφης ἀπῆγεν
ὀπίσω. καὶ δὴ κατὰ τὸν Χαλκιδικὸν ἔσχεν Εὔριπον,
ἔνθα Βοιωτῶν ἐν μεσογαίᾳ πόλις Μυκαλησσὸς ἦν·
ταύτην ἐπαναβὰς ἐκ θαλάσσης ὁ Διιτρέφης εἷλε. Μυ-
καλησσίων δὲ οὐ μόνον τὸ μάχιμον οἱ Θρᾷκες ἀλλὰ
καὶ γυναῖκας ἐφόνευσαν καὶ παῖδας. μαρτυρεῖ δέ μοι·
Βοιωτῶν γὰρ ὅσους ἀνέστησαν Θηβαῖοι, ᾠκοῦντο αἱ
πόλεις ἐπ' ἐμοῦ, διαφυγόντων ὑπὸ τὴν ἅλωσιν τῶν
ἀνθρώπων· εἰ δὲ καὶ Μυκαλησσίοις οἱ βάρβαροι μὴ
πᾶσιν ἀποκτείναντες ἐπεξῆλθον, ὕστερον ἂν τὴν πόλιν
οὐδὲν διάφορα ἢ Φίλιστος, ὃς ἔφη Δημοσθένην μὲν

σπονδὰς ποιήσασθαι τοῖς ἄλλοις πλὴν αὑτοῦ καὶ ὡς
ἡλίσκετο αὑτὸν ἐπιχειρεῖν ἀποκτεῖναι, Νικίᾳ δὲ τὴν
παράδοσιν ἐθελοντῇ γενέσθαι· τούτων ἕνεκα οὐκ ἐνε-
528
γράφη Νικίας τῇ στήλῃ, καταγνωσθεὶς αἰχμάλωτος ἐθε-

λοντὴς εἶναι καὶ οὐκ ἀνὴρ πολέμῳ πρέπων. εἰσὶ δὲ
ἐπ' ἄλλῃ στήλῃ καὶ οἱ μαχεσάμενοι περὶ Θρᾴκην καὶ
ἐν Μεγάροις καὶ ἡνίκα Ἀρκάδας τοὺς ἐν Μαντινείᾳ
καὶ Ἠλείους ἔπεισεν Ἀλκιβιάδης Λακεδαιμονίων ἀπο-
στῆναι καὶ οἱ πρὶν ἐς Σικελίαν ἀφικέσθαι Δημοσθένην
Συρακουσίων κρατήσαντες. ἐτάφησαν δὲ καὶ οἱ περὶ
τὸν Ἑλλήσποντον ναυμαχήσαντες καὶ ὅσοι Μακεδόνων
ἐναντία ἠγωνίσαντο ἐν Χαιρωνείᾳ καὶ οἱ μετὰ Κλέωνος
ἐς Ἀμφίπολιν στρατεύσαντες, οἵ τε ἐν Δηλίῳ τῷ Τανα-
γραίων τελευτήσαντες καὶ ὅσους ἐς Θεσσαλίαν Λεω-
σθένης ἤγαγε καὶ οἱ πλεύσαντες ἐς Κύπρον ὁμοῦ Κί-
μωνι, τῶν τε σὺν Ὀλυμπιοδώρῳ τὴν φρουρὰν ἐκβα-
λόντων τριῶν καὶ δέκα ἄνδρες οὐ πλείους. φασὶ δὲ
Ἀθηναῖοι καὶ Ῥωμαίοις ὅμορόν τινα πολεμοῦσι πόλε-
μον στρατιὰν οὐ πολλὴν πέμψαι, καὶ ὕστερον ναυμαχίας
Ῥωμαίων πρὸς Καρχηδονίους γινομένης τριήρεις πέντε
Ἄργους Τληπτόλεμος. ὀλίγον δὲ τῆς ἐπὶ Κυλάραβιν

καὶ τὴν ταύτῃ πύλην ἀποτραπεῖσι Σακάδα μνῆμά ἐστιν,
ὃς τὸ αὔλημα τὸ Πυθικὸν πρῶτος ηὔλησεν ἐν Δελ-
φοῖς· καὶ τὸ ἔχθος τὸ Ἀπόλλωνι διαμένον ἐς τοὺς
αὐλητὰς ἔτι ἀπὸ Μαρσύου καὶ τῆς ἁμίλλης τοῦ Σιλη-
νοῦ παυθῆναι διὰ τοῦτον δοκεῖ τὸν Σακάδαν. ἐν δὲ
τῷ γυμνασίῳ τῷ Κυλαράβου καὶ Πανία ἐστὶν Ἀθηνᾶ
καλουμένη καὶ τάφον Σθενέλου δεικνύουσι, τὸν δὲ
αὐτοῦ Κυλαράβου. πεποίηται δὲ οὐ πόρρω τοῦ γυ-
μνασίου πολυάνδριον τοῖς μετὰ Ἀθηναίων πλεύσασιν
Ἀργείοις ἐπὶ καταδουλώσει Συρακουσῶν τε καὶ Σικελίας.
ἐντεῦθεν ἐρχομένοις ὁδὸν καλουμένην Κοίλην
ναός ἐστιν ἐν δεξιᾷ Διονύσου· τὸ δὲ ἄγαλμα εἶναι
λέγουσιν ἐξ Εὐβοίας. συμβάσης γὰρ τοῖς Ἕλλησιν,
ὡς ἐκομίζοντο ἐξ Ἰλίου, τῆς πρὸς τῷ Καφηρεῖ ναυα-
γίας, τοὺς δυνηθέντας ἐς τὴν γῆν διαφυγεῖν τῶν Ἀρ-
γείων ῥῖγός τε πιέζει καὶ λιμός. εὐξαμένοις δὲ θεῶν
τινα ἐν τοῖς παροῦσιν ἀπόροις γενέσθαι σωτῆρα, αὐτίκα
ὡς προῄεσαν ἐφάνη σφίσι Διονύσου σπήλαιον, καὶ
ἄγαλμα ἦν ἐν τῷ σπηλαίῳ τοῦ θεοῦ· τότε δὲ αἶγες
ἄγριαι φεύγουσαι τὸν χειμῶνα ἐς αὐτὸ ἦσαν
δὲΜελαινεῶν Βουφάγος τῆς Μεγαλοπολίτιδος μεταξὺ

καὶ Ἡραιίτιδος χώρας, ἐκ δὲ τῆς Κλειτορίων Λάδων,
ἐκ δὲ Ἐρυμάνθου τοῦ ὄρους ὁμώνυμος τῷ ὄρει. οὗτοι
μὲν ἐξ Ἀρκαδίας κατίασιν ἐς τὸν Ἀλφειόν, Κλάδεος
529
δὲ ἐρχόμενος ἐκ τῆς Ἠλείας συμμίσγει οἱ τὸ ῥεῦμα·

αὐτῷ δὲ ἐν τῇ Ἀρκάδων τῷ Ἀλφειῷ καὶ οὐχὶ ἐκ τῆς
Ἠλείας εἰσὶν αἱ πηγαί. λέγεται δὲ καὶ ἄλλα τοιάδε
ἐς τὸν Ἀλφειόν, ὡς ἀνὴρ εἴη θηρευτής, ἐρασθῆναι δὲ
αὐτὸν Ἀρεθούσης, κυνηγετεῖν δὲ καὶ ταύτην. καὶ Ἀρέ-
θουσαν μὲν οὐκ ἀρεσκομένην γήμασθαι περαιωθῆναί
φασιν ἐς νῆσον τὴν κατὰ Συρακούσας, καλουμένην δὲ
Ὀρτυγίαν, καὶ ἐνταῦθα ἐξ ἀνθρώπου γενέσθαι πηγήν·
συμβῆναι δὲ ὑπὸ τοῦ ἔρωτος καὶ Ἀλφειῷ τὴν ἀλλαγὴν
ἐς τὸν ποταμόν. ταῦτα μὲν λόγου τοῦ ἐς Ἀλφειὸν
ἐς τὴν Ὀρτυγίαν · τὸ δὲ διὰ τῆς θαλάσσης ἰόντα
ἐνταῦθα ἀνακοινοῦσθαι τὸ ὕδωρ πρὸς τὴν πηγὴν οὐκ
ἔστιν ὅπως ἀπιστήσω, τὸν θεὸν ἐπιστάμενος τὸν ἐν
Δελφοῖς ὁμολογοῦντά σφισιν, ὃς Ἀρχίαν τὸν Κορίν-
θιον ἐς τὸν Συρακουσῶν ἀποστέλλων οἰκισμὸν καὶ
τάδε εἶπε τὰ ἔπη·
αὐτὸν Ἀρεθούσης, κυνηγετεῖν δὲ καὶ ταύτην. καὶ Ἀρέ-

θουσαν μὲν οὐκ ἀρεσκομένην γήμασθαι περαιωθῆναί
φασιν ἐς νῆσον τὴν κατὰ Συρακούσας, καλουμένην δὲ
Ὀρτυγίαν, καὶ ἐνταῦθα ἐξ ἀνθρώπου γενέσθαι πηγήν·
συμβῆναι δὲ ὑπὸ τοῦ ἔρωτος καὶ Ἀλφειῷ τὴν ἀλλαγὴν
ἐς τὸν ποταμόν. ταῦτα μὲν λόγου τοῦ ἐς Ἀλφειὸν
ἐς τὴν Ὀρτυγίαν · τὸ δὲ διὰ τῆς θαλάσσης ἰόντα
ἐνταῦθα ἀνακοινοῦσθαι τὸ ὕδωρ πρὸς τὴν πηγὴν οὐκ
ἔστιν ὅπως ἀπιστήσω, τὸν θεὸν ἐπιστάμενος τὸν ἐν
Δελφοῖς ὁμολογοῦντά σφισιν, ὃς Ἀρχίαν τὸν Κορίν-
θιον ἐς τὸν Συρακουσῶν ἀποστέλλων οἰκισμὸν καὶ
τάδε εἶπε τὰ ἔπη·
Ὀρτυγίη τις κεῖται ἐν ἠεροειδέι πόντῳ,
Θρινακίης καθύπερθεν, ἵν' Ἀλφειοῦ στόμα βλύζει
μισγόμενον πηγαῖσιν ἐυρρείτης Ἀρεθούσης.
κατὰ τοῦτο οὖν, ὅτι τῇ Ἀρεθούσῃ τοῦ Ἀλφειοῦ τὸ
ὕδωρ μίσγεται, καὶ τοῦ ἔρωτος τὴν φήμην τῷ ποταμῷ
πείθομαι γενέσθαι. ὅσοι δὲ Ἑλλήνων ἢ Αἰγυπτίων ἐς
Αἰθιοπίαν τὴνὑπὲρ Συήνης καὶ ἐς Μερόην Αἰθιό-
πων πόλιν ἀναβεβήκασι, λέγουσιν οὗτοι τὸν Νεῖλον,
ἐσιόντα ἐς λίμνην καὶ δι' αὐτῆς διεξιόντα ὥσπερ ἐκ
μην· καὶ τοῦ μὲν Λάμπιδι ὑπῆρξεν, Εὐρυβάτῳ δὲ ἡ

νίκη τῆς πάλης, Λακεδαιμονίοις καὶ τούτοις. τρίτῃ δὲ
ὀλυμπιάδι καὶ εἰκοστῇ πυγμῆς ἆθλα ἀπέδοσαν· Ὀνό-
μαστος δὲ ἐνίκησεν ἐκ Σμύρνης συντελούσης ἤδη τη-
νικαῦτα ἐς Ἴωνας. πέμπτῃ δὲ ἐπὶ ταῖς εἴκοσι κατε-
δέξαντο ἵππων τελείων δρόμον, καὶ ἀνηγορεύθη Θη-
530
βαῖος Παγώνδας κρατῶν ἅρματι. ὀγδόῃ δὲ ἀπὸ ταύ-

της ὀλυμπιάδι ἐδέξαντο παγκρατιαστήν τε ἄνδρα καὶ
ἵππον κέλητα· ἵππος μὲν δὴ Κραννωνίου Κραυξίδα
παρέφθη, τοὺς δὲ ἐσελθόντας ἐπὶ τὸ παγκράτιον ὁ
Λύγδαμις κατειργάσατο Συρακούσιος. τούτῳ πρὸς ταῖς
λιθοτομίαις ἐστὶν ἐν Συρακούσαις μνῆμα· εἰ δὲ καὶ
Ἡρακλεῖ τῷ Θηβαίῳ μέγεθος παρισοῦτο ὁ Λύγδαμις,
ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδα, λεγόμενον δὲ ὑπὸ Συρακουσίων
ἐστί. τὰ δὲ ἐπὶ τοῖς παισὶν ἐς μὲν τῶν παλαιοτέρων
οὐδεμίαν ἥκει μνήμην, αὐτοὶ δὲ ἀρέσαν σφίσι κατε-
στήσαντο Ἠλεῖοι. δρόμου μὲν δὴ καὶ πάλης ἐτέθη
παισὶν ἆθλα ἐπὶ τῆς ἑβδόμης καὶ τριακοστῆς ὀλυμπιά-
δος, καὶ Ἱπποσθένης Λακεδαιμόνιος πάλην, Πολυνεί-
κης δὲ τὸν δρόμον ἐνίκησεν Ἠλεῖος. πρώτῃ δὲ ἐπὶ
ταῖς τεσσαράκοντα ὀλυμπιάδι πύκτας ἐσεκάλεσαν παῖδας,
νίκη τῆς πάλης, Λακεδαιμονίοις καὶ τούτοις. τρίτῃ δὲ

ὀλυμπιάδι καὶ εἰκοστῇ πυγμῆς ἆθλα ἀπέδοσαν· Ὀνό-
καὶ περιῆν τῶν ἐσελθόντων Συβαρίτης Φιλύτας.

531

καὶ περιῆν τῶν ἐσελθόντων Συβαρίτης Φιλύτας. τῶν
δὲ ὁπλιτῶν ὁ δρόμος ἐδοκιμάσθη μὲν ἐπὶ τῆς πέμπτης
ὀλυμπιάδος καὶ ἑξηκοστῆς, μελέτης ἐμοὶ δοκεῖν ἕνεκα
ἀποδεικνύμενος λαμπρὰ ἔργα ἐς τοσοῦτο προῆλθεν εὐ-

δαιμονίας, ὡς ἀναθεῖναι μὲν ταῦτα ἐς Ὀλυμπίαν, ἀνα-
θεῖναι δὲ καὶ τῷ Ἀπόλλωνι [δὲ] ἄλλα ἐς Δελφούς. τὰ
δὲ ἐς Ὀλυμπίαν δύο τέ εἰσιν ἵπποι καὶ ἡνίοχοι δύο,
ἑκατέρῳ τῶν ἵππων παρεστὼς ἀνὴρ ἡνίοχος· ὁ μὲν δὴ
πρότερος τῶν ἵππων καὶ ὁ ἀνὴρ Διονυσίουτοῦ Ἀρ-
γείου, τὰ δεύτερα δὲ ἔργα ἐστὶν Αἰγινήτου Σίμωνος.
τῷ προτέρῳ δὲ τῶν ἵππων ἐπίγραμμα ἔπεστιν ἐπὶ τῇ
πλευρᾷ, τὰ πρῶτα οὐ σὺν μέτρῳ· λέγει γὰρ δὴ οὕτω·
Φόρμις ἀνέθηκεν
Ἀρκὰς Μαινάλιος, νῦν δὲ Συρακόσιος.
οὗτός ἐστιν ὁ ἵππος ὅτῳ καὶ τὸ ἱππομανὲς λόγῳ τῷ
Ἠλείων ἔγκειται· δῆλα δὲ καὶ ἄλλως ἐστὶν ἀνδρὸς
μάγου σοφίᾳ γενέσθαι τὰσυμβαίνοντα τῷ ἵππῳ.
μέγεθος μὲν ἢ εἶδος ἵππων ἀποδεῖ πολλῷ, ὅσοι τῆς
Ἄλτεως ἐντὸς ἑστήκασι, πρὸς δὲ ἀποκέκοπταί τε τὴν
οὐρὰν καὶ ἔστιν ἐπὶ τῷ τοιῷδε ἔτι αἰσχίων· οἱ δὲ
ἵπποι οἱ ἄρσενες οὔτι που τοῦ ἦρος μόνον ἀλλὰ καὶ
ἀνὰ πᾶσαν ἐπ' αὐτὸν ὀργῶσιν ἡμέραν. καὶ γὰρ ἐσθέ-
ουσιν ἐς τὴν Ἄλτιν ἀπορρηγνύοντες τὰδεσμὰ ἢ καὶ
ἐκφεύγοντες τοὺς ἄγοντας καὶ ἐπιπηδῶσιν αὐτῷ πολλῷ
... ἐπέθετο ἐπὶ τῇ κεφαλῇ, δεύτερα δὲ ἐπίκλησιν ὅτου

δὴ θεῶν ἐπᾴδει βάρβαρα καὶ οὐδαμῶς συνετὰ Ἕλλησιν·
ἐπᾴδει δὲ ἐπιλεγόμενος ἐκ βιβλίου· ἄνευ τε δὴ πυρὸς
ἀνάγκη πᾶσα ἁφθῆναι τὰ ξύλα καὶ περιφανῆ φλόγα
ἐξ αὐτῶν ἐκλάμψαι.
τάδε μὲν ἐς τοσοῦτο ἡμῖν δεδηλώσθω· ἔστι δὲ ἐν
τοῖς ἀναθήμασι τούτοις καὶ αὐτὸς ὁ Φόρμις ἀνδρὶ
532
ἀνθεστηκὼς πολεμίῳ, καὶ ἐφεξῆς ἑτέρῳ καὶ τρίτῳ γε

αὖθις μάχεται. γέγραπται δὲ ἐπὶ τούτοις τὸν στρα-
τιώτην μὲν τὸν μαχόμενον Φόρμιν εἶναι τὸν Μαινά-
λιον, τὸν δὲ ἀναθέντα Συρακόσιον Λυκόρταν· δῆλα
δὲ ὡς οὗτος ὁ Λυκόρτας κατὰ φιλίαν ἀναθείη τοῦ
Φόρμιδος. τὰ δὲ ἀναθήματα τοῦ Λυκόρτα καλεῖται
Φόρμιδος καὶ ταῦτα ὑπὸ Ἑλλήνων. ὁ δὲ Ἑρμῆς ὁ τὸν
κριὸν φέρων ὑπὸ τῇ μασχάλῃ καὶ ἐπικείμενος τῇ κε-
φαλῇ κυνῆν καὶ χιτῶνά τε καὶ χλαμύδα ἐνδεδυκὼς οὐ
τῶν Φόρμιδος ἔτι ἀναθημάτων ἐστίν, ὑπὸ δὲ Ἀρκά-
δων τῶνἐκ Φενεοῦ δέδοται τῷ θεῷ· Ὀνάτανδὲ τὸν
Αἰγινήτην, σὺν δὲ αὐτῷ Καλλιτέληνἐργάσασθαι λέ-
γει τὸ ἐπίγραμμα, δοκεῖν δέ μοι τοῦ Ὀνάτα μαθητὴς
ἢ παῖς ὁ Καλλιτέλης ἦν. οὐ πόρρω δὲ τοῦ
ὡς καὶ ὑσὶν ἐπεξευρόντες ἔστι μαντεύεσθαι, κυσὶ δὲ

οὐδένες ἐπί γε μαντικῆς νομίζουσιν οὐδὲν χρᾶσθαι·
ἔοικεν οὖν ἰδίαν τινὰ ὁ Θρασύβουλος ἐπὶ σπλάγχνων
μαντικὴν κυνείων καταστήσασθαι. οἱ δ' Ἰαμίδαι κα-
λούμενοι μάντεις γεγόνασιν ἀπὸ Ἰάμου· τὸν δὲ εἶναι
παῖδα Ἀπόλλωνος καὶ λαβεῖν μαντικήν φησιν ἐν ᾄσματι
Πίνδαρος.
παρὰ δὲ τοῦ Θρασυβούλου τὴν εἰκόνα Τιμοσθένης
τε Ἠλεῖος ἕστηκε σταδίου νίκην ἐν παισὶν εἰληφὼς
καὶ Μιλήσιος Ἀντίπατρος Κλεινοπάτρου παῖδας κατειρ-
γασμένος πύκτας. Συρακοσίων δὲ ἄνδρες, ἄγοντες ἐς
Ὀλυμπίαν παρὰ Διονυσίου θυσίαν, τὸν πατέρα τοῦ
Ἀντιπάτρου χρήμασιν ἀναπείθουσιν ἀναγορευθῆναί οἱ
τὸν παῖδα ἐκ Συρακουσῶν· Ἀντίπατρος δὲ ἐν οὐδενὶ
τοῦ τυράννου τὰ δῶρα ἡγούμενος ἀνεῖπεν αὑτὸν Μιλή-
σιον καὶ ἀνέγραψε τῇ εἰκόνι ὡς γένος τε εἴη Μιλή-
σιος καὶ Ἰώνων ἀναθείη πρῶτος ἐς Ὀλυμπίαν εἰκόνα.
τούτου μὲν δὴ Πολύκλειτοςτὸν ἀνδριάντα εἰργά-
σατο, τὸν δὲ Τιμοσθένην ΕὐτυχίδηςΣικυώνιος παρὰ
Λυσίππῳ δεδιδαγμένος· ὁ δὲ Εὐτυχίδης οὗτος καὶ Σύ-
ροις τοῖς ἐπὶ Ὀρόντῃ Τύχης ἐποίησεν ἄγαλμα, μεγάλας
μαντικὴν κυνείων καταστήσασθαι. οἱ δ' Ἰαμίδαι κα-

λούμενοι μάντεις γεγόνασιν ἀπὸ Ἰάμου· τὸν δὲ εἶναι
παῖδα Ἀπόλλωνος καὶ λαβεῖν μαντικήν φησιν ἐν ᾄσματι
Πίνδαρος.
παρὰ δὲ τοῦ Θρασυβούλου τὴν εἰκόνα Τιμοσθένης
τε Ἠλεῖος ἕστηκε σταδίου νίκην ἐν παισὶν εἰληφὼς
καὶ Μιλήσιος Ἀντίπατρος Κλεινοπάτρου παῖδας κατειρ-
γασμένος πύκτας. Συρακοσίων δὲ ἄνδρες, ἄγοντες ἐς
Ὀλυμπίαν παρὰ Διονυσίου θυσίαν, τὸν πατέρα τοῦ
533
Ἀντιπάτρου χρήμασιν ἀναπείθουσιν ἀναγορευθῆναί οἱ

τὸν παῖδα ἐκ Συρακουσῶν· Ἀντίπατρος δὲ ἐν οὐδενὶ
τοῦ τυράννου τὰ δῶρα ἡγούμενος ἀνεῖπεν αὑτὸν Μιλή-
σιον καὶ ἀνέγραψε τῇ εἰκόνι ὡς γένος τε εἴη Μιλή-
σιος καὶ Ἰώνων ἀναθείη πρῶτος ἐς Ὀλυμπίαν εἰκόνα.
τούτου μὲν δὴ Πολύκλειτοςτὸν ἀνδριάντα εἰργά-
σατο, τὸν δὲ Τιμοσθένην ΕὐτυχίδηςΣικυώνιος παρὰ
Λυσίππῳ δεδιδαγμένος· ὁ δὲ Εὐτυχίδης οὗτος καὶ Σύ-
ροις τοῖς ἐπὶ Ὀρόντῃ Τύχης ἐποίησεν ἄγαλμα, μεγάλας
παρὰ τῶν ἐπιχωρίων ἔχον τιμάς.
ἐν δὲ τῇ Ἄλτει παρὰ τὸν τοῦ Τιμοσθένους ἀνδρι-
άντα ἀνάκειται Τίμων καὶ ὁ παῖς τοῦ Τίμωνος
Ἀρκάδων, Νικόστρατος Ξενοκλείδου· Παντίαςδὲ αὐτῷ

τὴν εἰκόνα ἐποίησεν, ὃς ἀπὸ Ἀριστοκλέους τοῦ Σικυ-
ωνίου καταριθμουμένῳ τοὺς διδαχθέντας ἕβδομος ἀπὸ
τούτου ἦνμαθητής.
Δίκων δὲ ὁ Καλλιβρότου πέντε μὲν Πυθοῖ δρόμου
νίκας, τρεῖς δὲ ἀνείλετο Ἰσθμίων, τέσσαρας δὲ ἐν Νε-
μέᾳ, καὶ Ὀλυμπικὰς μίαν μὲν ἐν παισί, δύο δὲ ἄλλας
ἀνδρῶν· καί οἱ καὶ ἀνδριάντες ἴσοι ταῖς νίκαις εἰσὶν
ἐν Ὀλυμπίᾳ. παιδὶ μὲν δὴ ὄντι αὐτῷ Καυλωνιάτῃ,
καθάπερ γε καὶ ἦν, ὑπῆρξεν ἀναγορευθῆναι· τὸ δὲ ἀπὸ
τούτου Συρακούσιον αὑτὸν ἀνηγόρευσεν ἐπὶ χρήμασι.
Καυλωνία δὲ ἀπῳκίσθη μὲν ἐς Ἰταλίαν ὑπὸ Ἀχαιῶν,
οἰκιστὴς δὲ ἐγένετο αὐτῆς Τύφων Αἰγιεύς· Πύρρου δὲ
τοῦ Αἰακίδου καὶ Ταραντίνων ἐς τὸν πρὸς Ῥωμαίους
πόλεμον καταστάντων ἄλλαι τε τῶν ἐν Ἰταλίᾳ πόλεων
ἐγένοντο αἱ μὲν ὑπὸ Ῥωμαίων, αἱ δὲ ὑπὸ τῶν Ἠπει-
ρωτῶν ἀνάστατοι, κατέλαβε δὲ ἐς ἅπαν ἐρημωθῆναι
καὶ τὴν Καυλωνίαν ἁλοῦσαν ὑπὸ Καμπανῶν, οἳ Ῥω-
μαίοις μεγίστη τοῦ συμμαχικοῦ μοῖρα ἦσαν.
ἐπὶ δὲ τῷ Δίκωνι ἀνάκειται μὲν Ξενοφῶν Μενεφύ-
λου παγκρατιαστὴς ἀνὴρ ἐξ Αἰγίου τῆς Ἀχαιῶν, ἀνά
Ταυροσθένει φάσμα ἐπ' ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐν Αἰγίνῃ

φανὲν ἀπαγγείλειε τὴν νίκην. Φίλλην δὲ Ἠλεῖον κρα-
τήσαντα παῖδας πάλῃ Σπαρτιάτης Κρατῖνοςἐποίησε.
τὰ δὲ ἐς τὸ ἅρμα τὸ Γέλωνος οὐ κατὰ ταὐτὰ δοξάζειν
ἐμοί τε παρίστατο καὶ τοῖς πρότερον ἢ ἐγὼ τὰ ἐς αὐτὸ
εἰρηκόσιν, οἳ Γέλωνος τοῦ ἐν Σικελίᾳ τυραννήσαντός
φασιν ἀνάθημα εἶναι τὸ ἅρμα. ἐπίγραμμα μὲν δή
ἐστιν αὐτῷ Γέλωνα Δεινομένους ἀναθεῖναι Γελῷον,
534
καὶ ὁ χρόνος τούτῳ τῷ Γέλωνί ἐστι τῆς νίκης τρίτη

πρὸς τὰς ἑβδομήκοντα ὀλυμπιάδας· Γέλων δὲ ὁ Σικε-
λίας τυραννήσας Συρακούσας ἔσχεν Ὑβριλίδου μὲν
Ἀθήνῃσιν ἄρχοντος, δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς δευτέρας καὶ
ἑβδομηκοστῆς ὀλυμπιάδος, ἣν Τισικράτης ἐνίκα Κρο-
τωνιάτης στάδιον. δῆλα οὖν ὡς Συρακούσιον ἤδη καὶ
οὐ Γελῷον ἀναγορεύειν αὑτὸν ἔμελλεν· ἀλλὰ γὰρ ἰδιώ-
της εἴη ἄν τις ὁ Γέλων οὗτος, πατρός τε ὁμωνύμου τῷ
τυράννῳ καὶ αὐτὸς ὁμώνυμος. Γλαυκίαςδὲ Αἰγινή-
της τό τε ἅρμα καὶ αὐτῷ τῷ Γέλωνι ἐποίησε τὴν εἰκόνα.
τῇ δὲ ὀλυμπιάδι τῇ πρὸ ταύτης Κλεομήδην φασὶν
Ἀστυπαλαιέα ὡς Ἴκκῳ πυκτεύων ἀνδρὶ Ἐπιδαυρίῳ τὸν
Ἴκκον ἀποκτείνειεν ἐν τῇ μάχῃ, καταγνωσθεὶς δὲ ὑπὸ
τὰ δὲ ἐς τὸ ἅρμα τὸ Γέλωνος οὐ κατὰ ταὐτὰ δοξάζειν

ἐμοί τε παρίστατο καὶ τοῖς πρότερον ἢ ἐγὼ τὰ ἐς αὐτὸ
εἰρηκόσιν, οἳ Γέλωνος τοῦ ἐν Σικελίᾳ τυραννήσαντός
φασιν ἀνάθημα εἶναι τὸ ἅρμα. ἐπίγραμμα μὲν δή
ἐστιν αὐτῷ Γέλωνα Δεινομένους ἀναθεῖναι Γελῷον,
καὶ ὁ χρόνος τούτῳ τῷ Γέλωνί ἐστι τῆς νίκης τρίτη
πρὸς τὰς ἑβδομήκοντα ὀλυμπιάδας· Γέλων δὲ ὁ Σικε-
λίας τυραννήσας Συρακούσας ἔσχεν Ὑβριλίδου μὲν
Ἀθήνῃσιν ἄρχοντος, δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς δευτέρας καὶ
ἑβδομηκοστῆς ὀλυμπιάδος, ἣν Τισικράτης ἐνίκα Κρο-
τωνιάτης στάδιον. δῆλα οὖν ὡς Συρακούσιον ἤδη καὶ
οὐ Γελῷον ἀναγορεύειν αὑτὸν ἔμελλεν· ἀλλὰ γὰρ ἰδιώ-
της εἴη ἄν τις ὁ Γέλων οὗτος, πατρός τε ὁμωνύμου τῷ
τυράννῳ καὶ αὐτὸς ὁμώνυμος. Γλαυκίαςδὲ Αἰγινή-
της τό τε ἅρμα καὶ αὐτῷ τῷ Γέλωνι ἐποίησε τὴν εἰκόνα.
τῇ δὲ ὀλυμπιάδι τῇ πρὸ ταύτης Κλεομήδην φασὶν
Ἀστυπαλαιέα ὡς Ἴκκῳ πυκτεύων ἀνδρὶ Ἐπιδαυρίῳ τὸν
Ἴκκον ἀποκτείνειεν ἐν τῇ μάχῃ, καταγνωσθεὶς δὲ ὑπὸ
τῶν Ἑλλανοδικῶν ἄδικα εἰργάσθαι καὶ ἀφῃρημένος
τὴν νίκην ἔκφρων ἐγένετο ὑπὸ τῆς λύπης καὶ ἀνέ-
στρεψε μὲν ἐς Ἀστυπάλαιαν, διδασκαλείῳ δ' ἐπιστὰς
δὲ ἀναθέντες, ἔνθα καὶ ἐξ ἀρχῆς ἔκειτο, νομίζουσιν

ἅτε θεῷ θύειν. πολλαχοῦ δὲ καὶ ἑτέρωθι ἔν τε Ἕλλη-
σιν οἶδα καὶ παρὰ βαρβάροις ἀγάλματα ἱδρυμένα Θεα-
γένους καὶ νοσήματά τε αὐτὸν ἰώμενον καὶ ἔχοντα παρὰ
τῶν ἐπιχωρίων τιμάς. ὁ δὲ ἀνδριὰς τοῦ Θεαγένους
ἐστὶν ἐν τῇ Ἄλτει, τέχνη τοῦ Αἰγινήτου Γλαυκίου.
535
πλησίον δὲ ἅρμα τέ ἐστι χαλκοῦν καὶ ἀνὴρ ἀνα-

βεβηκὼς ἐπ' αὐτό, κέλητες δὲ ἵπποι παρὰ τὸ ἅρμα
εἷς ἑκατέρωθεν ἕστηκε καὶ ἐπὶ τῶν ἵππων καθέζονται
παῖδες· ὑπομνήματα δὲ ἐπὶ νίκαις Ὀλυμπικαῖς ἐστιν
Ἱέρωνος τοῦ Δεινομένους τυραννήσαντος Συρακουσίων
μετὰ τὸν ἀδελφὸν Γέλωνα. τὰ δὲ ἀναθήματα οὐχ Ἱέ-
ρων ἀπέστειλεν, ἀλλ' ὁ μὲν ἀποδοὺς τῷ θεῷ Δεινο-
μένης ἐστὶν ὁ Ἱέρωνος, ἔργα δὲ τὸ μὲν Ὀνάτατοῦ
Αἰγινήτου τὸ ἅρμα, Καλάμιδοςδὲ οἱ ἵπποι τε οἱ
ἑκατέρωθεν καὶ ἐπ' αὐτῶν εἰσιν οἱ παῖδες.
παρὰ δὲ τοῦ Ἱέρωνος τὸ ἅρμα ἀνήρ ἐστιν ὁμώνυ-
μός τε τῷ Δεινομένους καὶ ἐν Συρακούσαις καὶ οὗτος
τυραννήσας, Ἱέρων δὲ ἐκαλεῖτο Ἱεροκλέους· μετὰ δὲ
τὴν Ἀγαθοκλέους τοῦ πρότερον τυραννήσαντος τελευ-
τὴν Συρακουσίοις αὖθις ἀναπεφύκει τύραννος ὁ Ἱέρων
βεβηκὼς ἐπ' αὐτό, κέλητες δὲ ἵπποι παρὰ τὸ ἅρμα

εἷς ἑκατέρωθεν ἕστηκε καὶ ἐπὶ τῶν ἵππων καθέζονται
παῖδες· ὑπομνήματα δὲ ἐπὶ νίκαις Ὀλυμπικαῖς ἐστιν
οὗτος, τὴν δὲ ἀρχὴν εἶχεν ἔτει δευτέρῳ τῆς ἕκτης
ὀλυμπιάδος ἐπὶ ταῖς εἴκοσι καὶ ἑκατόν, ἣν Κυρηναῖος
στάδιον ἐνίκησεν Ἰδαῖος. οὗτος ὁ Ἱέρων ξενίαν πρὸς
Πύρρον τὸν Αἰακίδου καὶ ὁμοῦ τῇ ξενίᾳ καὶ ἐπιγαμίαν
ἐποιήσατο, Γέλωνι τῷ παιδὶ Νηρηίδα ἀγαγόμενος τὴν
Πύρρου. Ῥωμαίων δὲ περὶ Σικελίας ἐς τὴν πρὸς
Καρχηδονίους πόλεμον καταστάντων εἶχον μὲν οἱ

536

οὗτος, τὴν δὲ ἀρχὴν εἶχεν ἔτει δευτέρῳ τῆς ἕκτης
ὀλυμπιάδος ἐπὶ ταῖς εἴκοσι καὶ ἑκατόν, ἣν Κυρηναῖος
στάδιον ἐνίκησεν Ἰδαῖος. οὗτος ὁ Ἱέρων ξενίαν πρὸς
Καρχηδονίους πόλεμον καταστάντων εἶχον μὲν οἱ Καρ-
χηδόνιοι τῆς νήσου πλέον ἢ ἥμισυ, Ἱέρωνι δὲ συνι-
όντων μὲν ἄρτι ἐς τὸν πόλεμον ἑλέσθαι τὰ Καρχηδο-
νίων ἤρεσε, μετὰ δὲ οὐ πολὺ δυνάμει τε εἶναι νομίζων

τὰ Ῥωμαίων ἐχυρώτερα καὶ βεβαιότερα ἅμα ἐς φιλίαν
μετεβάλετο ὡς τούτους. τοῦ δέ οἱ βίου συνέβη γενέ-
σθαι τὴν τελευτὴν ὑπὸ Δεινομένους, γένος μὲν Συρα-
κουσίου, δυσμενέστατα δὲ ἀνδρὸς ἐς τυραννίδα ἔχον-
τος, ὃς καὶ ὕστερον τούτων Ἱπποκράτει τῷ ἀδελφῷ
τῷ Ἐπικύδους ἐξ Ἐρβησσοῦ παρεληλυθότι ἄρτι ἐς
Συρακούσας καὶ ἐς τὸ πλῆθος ποιεῖσθαι λόγους ἀρ-
χομένῳ ἐπέδραμεν ὡς ἀποκτενῶν τὸν Ἱπποκράτην·
τοῦ δέ οἱ ἀντιστάντος, κρατήσαντες τῶν δορυφόρων
ἄλλοι διαφθείρουσι τὸν Δεινομένην. τοὺς ἀνδριάντας
δὲ τοῦ Ἱέρωνος ἐν Ὀλυμπίᾳ, ἐφ' ἵππου τὸν ἕτερον,
τὸν δὲ αὐτῶν πεζόν, ἀνέθεσαν μὲν τοῦ Ἱέρωνος οἱ
παῖδες, ἐποίησε δὲ ΜίκωνΝικηράτου Συρακούσιος.
μετὰ δὲ τοῦ Ἱέρωνος τὰς εἰκόνας Ἀρεὺς

τὰ Ῥωμαίων ἐχυρώτερα καὶ βεβαιότερα ἅμα ἐς φιλίαν
537
μετεβάλετο ὡς τούτους. τοῦ δέ οἱ βίου συνέβη γενέ-

μετὰ δὲ τοῦ Ἱέρωνος τὰς εἰκόνας Ἀρεὺς ὁ Ἀκρο-
τάτου Λακεδαιμονίων βασιλεὺς καὶ Ἄρατος ἕστηκεν ὁ
Κλεινίου, καὶ αὖθις ἀναβεβηκώς ἐστιν Ἀρεὺς ἵππον.

μετὰ δὲ τοῦ Ἱέρωνος τὰς εἰκόνας Ἀρεὺς ὁ Ἀκρο-
τάτου Λακεδαιμονίων βασιλεὺς καὶ Ἄρατος ἕστηκεν ὁ
Κλεινίου, καὶ αὖθις ἀναβεβηκώς ἐστιν Ἀρεὺς ἵππον.
ἀνάθημα δὲ ὁ μὲν Κορινθίων ὁ Ἄρατος, Ἀρεὺς δὲ
Ἠλείων ἐστί· καί μοι τοῦ λόγου τὰ πρότερα οὔτε
τῶν ἐς Ἄρατον οὔτε τῶν ἐς Ἀρέα ἀμνημόνως ἔσχεν,
Ἄρατος δὲ καὶ ἅρματι ἀνηγορεύθη νικῶν ἐν Ὀλυμπίᾳ.
Τίμωνι δὲ τῷ Αἰσύπου καθέντι ἐς Ὀλυμπίαν ἵππους
ἀνδρὶ Ἠλείῳ ἐστι τοῦτο χαλκοῦν, ἐπ' αὐτὸν ἀνα
τινα ἔστιν ἐν Ἕλλησι Τρίτειαν πόλιν ἄλλην γε ἢ τὴν

Ἀχαιῶν εὑρεῖν. τηνικαῦτα γοῦν ἐς Ἀρκάδας ἡγοῖτο
ἄν τις συντελέσαι τοὺς Τριταιεῖς, καθὰ καὶ νῦν ἔτι
Ἀρκάδων αὐτῶν εἰσιν οἱ ἐς τὸ Ἀργολικὸν τελοῦντες.
τοῦ Ἀγησάρχου δέ ἐστιν ἡ εἰκὼν τέχνη τῶν Πολυ-
κλέους παίδων. τούτων μὲν δὴ ποιησόμεθα μνήμην
538
καὶ ἐν τοῖς ὑστέροις τοῦ λόγου· Ἀστύλος δὲ Κροτω-

νιάτης Πυθαγόρουμέν ἐστιν ἔργον, τρεῖς δὲ ἐφεξῆς
Ὀλυμπίασι σταδίου τε καὶ διαύλου νίκας ἔσχεν. ὅτι
δὲ ἐν δύο ταῖς ὑστέραις ἐς χάριν τὴν Ἱέρωνος τοῦ
Δεινομένους ἀνηγόρευσεν αὑτὸν Συρακούσιον, τούτων
ἕνεκα οἱ Κροτωνιᾶται τὴν οἰκίαν αὐτοῦ δεσμωτήριον
εἶναι κατέγνωσαν καὶ τὴν εἰκόνα καθεῖλον παρὰ τῇ
Ἥρᾳ τῇ Λακινίᾳ κειμένην.
ἀνάκειται δὲ [τῇ] ἐν Ὀλυμπίᾳ καὶ στήλη λέγουσα
τοῦ Λακεδαιμονίου Χιόνιδος τὰς νίκας. εὐηθείας μὲν
δὴ μετέχουσι καὶ ὅσοι Χίονιν αὐτὸν ἀναθεῖναι τὴν
στήλην, ἀλλ' οὐ Λακεδαιμονίων ἥγηνται τὸ δημόσιον·
ἔστω γὰρ δήπου, ὡς ἐν τῇ στήλῃ, οὐκ εἶναί πω τοῦ
ὅπλου τὸν δρόμον· πῶς ἂν οὖν ἐπίσταιτο ὁ Χίονις εἰ
αὖθίς ποτε προσνομοθετήσουσιν Ἠλεῖοι; τούτων δὲ
νίκης ἐπὶ τῇ πάλῃ, ἀνεδίδασκεν ὁ Κλειτόμαχος τοὺς

Ἑλλανοδίκας γενήσεσθαι σὺν τῷ δικαίῳ σφίσιν, εἰ τὸ
παγκράτιον ἐσκαλέσαιντο πρὶν ἢ πυκτεύσαντα αὐτὸν
λαβεῖν τραύματα· λέγει τε δὴ εἰκότα καὶ οὕτως ἐσκλη-
θέντος τοῦ παγκρατίου κρατηθεὶς ὑπὸ τοῦ Κάπρου
ὅμως ἐχρήσατο ἐς τοὺς πύκτας θυμῷ τε ἐρρωμένῳ καὶ
ἀκμῆτι τῷ σώματι.
Ἐρυθραῖοι δὲ οἱ Ἴωνες Ἐπιθέρσην τὸν Μητροδώ-
ρου, δύο μὲν ἐν Ὀλυμπίᾳ πυγμῆς, δὶς δὲ Πυθοῖ νίκας
καὶ ἐν Νεμέᾳ τε καὶ ἐν Ἰσθμῷ λαβόντα, οὗτοι μὲν
τὸν Ἐπιθέρσην τοῦτον, Συρακούσιοι δὲ δύο μὲν Ἱέ-
ρωνος εἰκόνας τὸ δημόσιον, τρίτην δὲ ἀνέθεσαν οἱ
τοῦ Ἱέρωνος παῖδες· ἐδήλωσα δὲ ὀλίγῳ τι πρότερον
ὡς ὁμώνυμός τε τῷ Δεινομένους ὁ Ἱέρων οὗτος καὶ
Συρακουσῶν εἴη κατὰ ταὐτὰ ἐκείνῳ τύραννος. ἀνέ-
θεσαν δὲ καὶ Ἠλεῖον ἄνδρα Τιμόπτολιν Λάμπιδος
Παλεῖς, ἡ τετάρτη Κεφαλλήνων μοῖρα· οὗτοι δὲ οἱ
Παλεῖς ἐκαλοῦντο Δουλιχιεῖς τὰ ἀρχαιότερα. ἀνάκειται
δὲ καὶ Ἀρχίδαμος ὁ Ἀγησιλάου καὶ ἀνὴρ ὅστις δὴ
θηρεύοντος παρεχόμενος σχῆμα. Δημήτριον δὲ τὸν
ἐλάσαντα ἐπὶ Σέλευκον στρατιᾷ καὶ ἁλόντα ἐν τῇ μάχῃ
θέντος τοῦ παγκρατίου κρατηθεὶς ὑπὸ τοῦ Κάπρου

ὅμως ἐχρήσατο ἐς τοὺς πύκτας θυμῷ τε ἐρρωμένῳ καὶ
ἀκμῆτι τῷ σώματι.
Ἐρυθραῖοι δὲ οἱ Ἴωνες Ἐπιθέρσην τὸν Μητροδώ-
ρου, δύο μὲν ἐν Ὀλυμπίᾳ πυγμῆς, δὶς δὲ Πυθοῖ νίκας
καὶ ἐν Νεμέᾳ τε καὶ ἐν Ἰσθμῷ λαβόντα, οὗτοι μὲν
539
τὸν Ἐπιθέρσην τοῦτον, Συρακούσιοι δὲ δύο μὲν Ἱέ-

ρωνος εἰκόνας τὸ δημόσιον, τρίτην δὲ ἀνέθεσαν οἱ
τοῦ Ἱέρωνος παῖδες· ἐδήλωσα δὲ ὀλίγῳ τι πρότερον
ὡς ὁμώνυμός τε τῷ Δεινομένους ὁ Ἱέρων οὗτος καὶ
Συρακουσῶν εἴη κατὰ ταὐτὰ ἐκείνῳ τύραννος. ἀνέ-
θεσαν δὲ καὶ Ἠλεῖον ἄνδρα Τιμόπτολιν Λάμπιδος
Παλεῖς, ἡ τετάρτη Κεφαλλήνων μοῖρα· οὗτοι δὲ οἱ
Παλεῖς ἐκαλοῦντο Δουλιχιεῖς τὰ ἀρχαιότερα. ἀνάκειται
δὲ καὶ Ἀρχίδαμος ὁ Ἀγησιλάου καὶ ἀνὴρ ὅστις δὴ
θηρεύοντος παρεχόμενος σχῆμα. Δημήτριον δὲ τὸν
ἐλάσαντα ἐπὶ Σέλευκον στρατιᾷ καὶ ἁλόντα ἐν τῇ μάχῃ
καὶ τοῦ Δημητρίου τὸν παῖδα Ἀντίγονον ἀναθήματα
ἴστω τις Βυζαντίων ὄντας. Σπαρτιάτῃ δὲ Εὐτελίδᾳ
γεγόνασιν ἐν παισὶ νῖκαι δύο ἐπὶ τῆς ὀγδόης καὶ τρια-
κοστῆς ὀλυμπιάδος πάλης, ἡ δὲ ἑτέρα πεντάθλου·
νίκην, καὶ τὸν Λεοντῖνον Γοργίαν ἰδεῖν ἔστιν· ἀνα-

θεῖναι δὲ τὴν εἰκόνα ἐς Ὀλυμπίαν φησὶν Εὔμολπος
ἀπόγονος τρίτος Δηικράτους συνοικήσαντος ἀδελφῇ τῇ
Γοργίου. οὗτος ὁ Γοργίας πατρὸς μὲν ἦν Χαρμαντί-
δου, λέγεται δὲ ἀνασώσασθαι μελέτην λόγων πρῶτος
ἠμελημένην τε ἐς ἅπαν καὶ ἐς λήθην ὀλίγου δεῖν
ἥκουσαν ἀνθρώποις· εὐδοκιμῆσαι δὲ Γοργίαν λόγων
ἕνεκα ἔν τε πανηγύρει τῇ Ὀλυμπικῇ φασι καὶ ἀφικό-
μενον κατὰ πρεσβείαν ὁμοῦ Τισίᾳ παρ' Ἀθηναίους.
καίτοι ἄλλα τε Τισίας ἐς λόγους ἐσηνέγκατο καὶ πιθα-
νώτατα τῶν καθ' αὑτὸν γυναικὶ Συρακουσίᾳ χρημάτων
ἔγραψεν ἀμφισβήτησιν· ἀλλά γε ἐκείνου τε ἐς πλέον
τιμῆς ἀφίκετο ὁ Γοργίας παρὰ Ἀθηναίοις, καὶ Ἰάσων
ἐν Θεσσαλίᾳ τυραννήσας Πολυκράτους, οὐ τὰ ἔσχατα
ἐνεγκαμένου διδασκαλείου τοῦ Ἀθήνῃσι, τούτου τοῦ
ἀνδρὸς ἐπίπροσθεν αὐτὸν ὁ Ἰάσων ἐποιήσατο. βιῶναι
δὲ ἔτη Γοργίαν πέντε φασὶν ἐπὶ τοῖς ἑκατόν· Λεοντί-
νων δὲἐρημωθεῖσάν ποτε ὑπὸ Συρακουσίων τὴν
πόλιν κατ' ἐμὲ αὖθις συνέβαινεν οἰκεῖσθαι.
ἔστι δὲ καὶ τοῦ Κυρηναίου Κρατισθένους χαλκοῦν
ἅρμα, καὶ Νίκη τε ἐπιβέβηκε τοῦ ἅρματος καὶ αὐτὸς
ἕνεκα ἔν τε πανηγύρει τῇ Ὀλυμπικῇ φασι καὶ ἀφικό-

μενον κατὰ πρεσβείαν ὁμοῦ Τισίᾳ παρ' Ἀθηναίους.
καίτοι ἄλλα τε Τισίας ἐς λόγους ἐσηνέγκατο καὶ πιθα-
νώτατα τῶν καθ' αὑτὸν γυναικὶ Συρακουσίᾳ χρημάτων
ἔγραψεν ἀμφισβήτησιν· ἀλλά γε ἐκείνου τε ἐς πλέον
τιμῆς ἀφίκετο ὁ Γοργίας παρὰ Ἀθηναίοις, καὶ Ἰάσων
540
ἐν Θεσσαλίᾳ τυραννήσας Πολυκράτους, οὐ τὰ ἔσχατα

ἐνεγκαμένου διδασκαλείου τοῦ Ἀθήνῃσι, τούτου τοῦ
ἀνδρὸς ἐπίπροσθεν αὐτὸν ὁ Ἰάσων ἐποιήσατο. βιῶναι
δὲ ἔτη Γοργίαν πέντε φασὶν ἐπὶ τοῖς ἑκατόν· Λεοντί-
νων δὲἐρημωθεῖσάν ποτε ὑπὸ Συρακουσίων τὴν
πόλιν κατ' ἐμὲ αὖθις συνέβαινεν οἰκεῖσθαι.
ἔστι δὲ καὶ τοῦ Κυρηναίου Κρατισθένους χαλκοῦν
ἅρμα, καὶ Νίκη τε ἐπιβέβηκε τοῦ ἅρματος καὶ αὐτὸς
ὁ Κρατισθένης. δῆλα μὲν δὴ ὅτι ἵππων γέγονεν αὐτῷ
νίκη· λέγεται δὲ καὶ ὡς Μνασέου τοῦ δρομέως, ἐπι-
κληθέντος δὲ ὑπὸ Ἑλλήνων Λίβυος, εἴη παῖς ὁ Κρα-
τισθένης. τὰ δὲ ἀναθήματα αὐτῷ τὰ ἐς Ὀλυμπίαν
ἐστὶ τοῦ Ῥηγίνου Πυθαγόρουτέχνη.

Ζηνί μ' ἄγαλμ' ἀνέθηκαν Ὀλυμπίῳ ἐκ χερονήσου
τεῖχος ἑλόντες Ἀράτου· ἐπῆρχε δὲ Μιλτιάδης σφίν.
κεῖται δὲ καὶ ἄγαλμα πύξινον Ἀπόλλωνος ἐπιχρύσου
τὴν κεφαλήν· ἀνατεθῆναι δὲ ὑπὸ Λοκρῶν φησι τῶν
πρὸς Ζεφυρίῳ τῇ ἄκρᾳ, Πατροκλέαδὲ εἶναι Κα-
τίλλου Κροτωνιάτην τὸν εἰργασμένον.
ἐφεξῆς δὲ τῷ Σικυωνίων ἐστὶν ὁ Καρχηδονίων
θησαυρός, Ποθαίουτέχνη καὶ Ἀντιφίλουτε καὶ
Μεγακλέους· ἀναθήματα δὲ ἐν αὐτῷ Ζεὺς μεγέθει
μέγας καὶ θώρακες λινοῖ τρεῖς ἀριθμόν, Γέλωνος δὲ
ἀνάθημα καὶ Συρακοσίων Φοίνικας ἤτοι τριήρεσιν ἢ
καὶ πεζῇ μάχῃ κρατησάντων.
ὁ δὲ τρίτος τῶν θησαυρῶν καὶ ὁ τέταρτος ἀνάθημά
ἐστιν Ἐπιδαμνίων ἔχει μὲν πόλον ἀνεχόμενον
ὑπὸ Ἄτλαντος, ἔχει δὲ Ἡρακλέα καὶ δένδρον τὸ παρὰ
Ἑσπερίσι, τὴν μηλέαν, καὶ περι[ελ]ειλιγμένον τῇ μηλέᾳ
τὸν δράκοντα, κέδρου μὲν καὶ ταῦτα, Θεοκλέουςδὲ
ἔργα τοῦ Ἡγύλου· ποιῆσαι δὲ αὐτὸν ὁμοῦ τῷ παιδί
φησι τὰ ἐπὶ τοῦ πόλου γράμματα. αἱ δὲ Ἑσπερίδες
– μετεκινήθησαν γὰρ ὑπὸ Ἠλείων – αὗται μὲν ἔτι
καὶ ἐς ἐμὲ ἦσαν ἐν τῷ Ἡραίῳ· τὸν δὲ θησαυρὸν τοῖς
τριβὴν πολέμου καταστάντες· νῦν δὲ ἀρχομένων ἔτι

ἐνδιδόναι τῶν Ἀχαιῶν εὐθὺ Μεγάλης πόλεως ἔφευγεν
ὁ Δίαιος, οὐδέν τι γενόμενος ἐς Ἀχαιοὺς ὅμοιος ἢ καὶ
Καλλίστρατος ὁ Ἐμπέδου πρὸς Ἀθηναίους. τούτῳ γὰρ
τῷ ἀνδρὶ ἱππαρχήσαντι ἐν Σικελίᾳ, ὅτε Ἀθηναῖοι καὶ
ὅσοι ἄλλοι τοῦ στόλου μετεσχήκεσαν ἀπώλλυντο πρὸς
τῷ ποταμῷ [τότε] τῷ Ἀσινάρῳ, τούτῳ τότε τῷ Καλλι-
στράτῳ παρέστη τόλμα διεκπαῖσαι διὰ τῶν πολεμίων
ἄγοντι τοὺς ἱππέας· ὡς δὲ τὸ πολὺ ἀπέσωσεν αὐτῶν
541
ἐς Κατάνην, ἀνέστρεφεν ὀπίσω τὴν αὐτὴν αὖθις ὁδὸν

ἐς Συρακούσας, διαρπάζοντας δὲ ἔτι εὑρὼν τὸ Ἀθη-
ναίων στρατόπεδον καταβάλλει τε ὅσον πέντε ἐξ αὐτῶν,
καὶ τραύματα ἐπίκαιρα αὐτὸς καὶ ὁ ἵππος λαβόντες
ἀφιᾶσι τὴν ψυχήν. οὗτος μὲν δὴ ἀγαθὴν δόξαν Ἀθη-
ναίοις καὶ αὑτῷ κτώμενος περιεποίησέ τε ὧν ἦρχε καὶ
ἐτελεύτησεν αὐτὸς ἑκουσίως· Δίαιος δὲ Ἀχαιοὺς ἀπο-
λωλεκὼς Μεγαλοπολίταις κακῶν τῶν ἐφεστηκότων ἧκεν
ἄγγελος, ἀποκτείνας δὲ αὐτοχειρὶ τὴν γυναῖκα, ἵνα δὴ μὴ
γένοιτο αἰχμάλωτος, τελευτᾷ πιὼν φάρμακον, ἐοικυῖαν
μὲν παρασχόμενος Μεναλκίδᾳ τὴν ἐς χρήματα πλεονε-
ξίαν, ἐοικυῖαν δὲ καὶ τὴνἐς τὸν θάνατον δειλίαν.
Παυσανίας. Graeciae descriptio ook 7, Chap. 24, sec. 4, line 1
ὅτι τοῖς ἐξ ἀρχῆς ἀκολουθήσασι καὶ οὐδεμιᾶς ἐπελ-

θούσης ὕστερον στρατιᾶς τήν τε Ἴλιον ἐπόρθησε καὶ
ὅσαι περίοικοι πόλεις ἦσαν. ἐφεξῆς δὲ τῷ Ὁμαγυρίῳ
Διὶ Παναχαιᾶς ἐστι Δήμητρος. παρέχεται δὲ ὁ αἰγια-
λός, ἐν ᾧ καὶ τὰ ἱερὰ Αἰγιεῦσίν ἐστι τὰ εἰρημένα,
ὕδωρ ἄφθονον θεάσασθαί τε καὶ πιεῖν ἐκ πηγῆς ἡδύ.
ἔστι δέ σφισι καὶ Σωτηρίας ἱερόν. ἰδεῖν μὲν δὴ τὸ
ἄγαλμα οὐδενὶ πλὴν τῶν ἱερωμένων ἔστι, δρῶσι δὲ
ἄλλα τοιαῦτα· λαμβάνοντες παρὰ τῆς θεοῦ πέμματα
ἐπιχώρια ἀφιᾶσιν ἐς θάλασσαν, πέμπειν δὲ τῇ ἐν Συρα-
κούσαις Ἀρεθούσῃ φασὶν αὐτά. ἔστι δὲ καὶ ἄλλα
Αἰγιεῦσιν ἀγάλματα χαλκοῦ πεποιημένα, Ζεύς τε ἡλι-
κίαν παῖς καὶ Ἡρακλῆς, οὐδὲ οὗτος ἔχων πω γένεια,
Ἀγελάδατέχνη τοῦ Ἀργείου. τούτοις κατὰ ἔτος ἱερεῖς
αἱρετοὶ γίνονται, καὶ ἑκάτερα τῶν ἀγαλμάτων ἐπὶ ταῖς
οἰκίαις μένει τοῦ ἱερωμένου. τὰ δὲ ἔτι παλαιότερα
προεκέκριτο ἐκ τῶν παίδων ἱερᾶσθαι τῷ Διὶ ὁ νικῶν
κάλλει· ἀρχομένων δὲ αὐτῷ γενείων ἐς ἄλλον παῖδα
ἡ ἐπὶ τῷ κάλλει μετῄει τιμή. ταῦτα μὲν οὕτως ἐνο-
μίζετο· ἐς δὲ Αἴγιον καὶ ἐφ' ἡμῶν ἔτι συνέδριον τὸ
ποιουμένου σπουδὴν ἑλεῖν ζῶντα αὐτόν, ἀφικόμενος

παρὰ Προυσίαν ἱκέτης καὶ ἀπωσθεὶς ὑπ' αὐτοῦ ἀνε-
πήδα τε ἐπὶ τὸν ἵππον καὶ γυμνωθέντος τοῦ ξίφους
τιτρώσκεται τὸν δάκτυλον. προελθόντι δέ οἱ στάδια
οὐ πολλὰ πυρετός τε ἀπὸ τοῦ τραύματος καὶ ἡ τελευτὴ
τριταίῳ συνέβη· τὸ δὲ χωρίον ἔνθα ἀπέθανε καλοῦσιν
οἱ Νικομηδεῖς Λίβυσσαν. Ἀθηναίοις δὲ μάντευμα ἐκ
Δωδώνης Σικελίαν ἦλθεν οἰκίζειν, ἡ δὲ οὐ πόρρω τῆς
πόλεως ἡ Σικελία λόφος ἐστὶν οὐ μέγας· οἱ δὲ οὐ
συμφρονήσαντες τὸ εἰρημένον ἔς τε ὑπερορίους στρα-
542
τείας προήχθησαν καὶ ἐς τὸν Συρακοσίων πόλεμον.

ἔχοι δ' ἄν τις καὶ πλέονα τοῖς εἰρημένοις ἐοικότα
ἄλλα ἐξευρεῖν.
τοῦ τάφου δὲ τοῦ Ἐπαμινώνδα μάλιστά που στα-
δίου μῆκος Διὸς ἀφέστηκεν ἱερὸν ἐπίκλησιν Χάρμωνος.
Ἀρκάδων δὲ ἐν τοῖς δρυμοῖς εἰσιν αἱ δρῦς διάφοροι,
καὶ τὰς μὲν πλατυφύλλους αὐτῶν, τὰς δὲ φηγοὺς
καλοῦσιν· αἱ τρίται δὲ ἀραιὸν τὸν φλοιὸν καὶ οὕτω
δή τι παρέχονται κοῦφον, ὥστε ἀπ' αὐτοῦ καὶ ἐν
θαλάσσῃ ποιοῦνται σημεῖα ἀγκύραις καὶ δικτύοις· ταύ-
της τῆς δρυὸς τὸν φλοιὸν ἄλλοι τε Ἰώνων καὶ Ἑρμη
ἐπίεζεν ἅμα αὐτοῦ ταῖς χερσίν· ὁ δὲ Ἀρραχίων ἐκκλᾷ

τῶν ἐν τῷ ποδὶ τοῦ ἀνταγωνιζομένου δάκτυλον, καὶ
Ἀρραχίων τε τὴν ψυχὴν ἀφίησιν ἀγχόμενος καὶ ὁ
ἄγχων τὸν Ἀρραχίωνα ὑπὸ τοῦ δακτύλου τῆς ὀδύνης
κατὰ τὸν καιρὸν ἀπαγορεύει τὸν αὐτόν. Ἠλεῖοι δὲ
ἐστεφάνωσάν τε καὶ ἀνηγόρευσαν νικῶντα τοῦ Ἀρρα-
χίωνος τὸν νεκρόν. ἐοικὸς δὲ καὶ Ἀργείους οἶδα ἐπὶ
Κρεύγᾳ ποιήσαντας Ἐπιδαμνίῳ πύκτῃ· καὶ γὰρ Ἀργεῖοι
τεθνεῶτι ἔδοσαν τῷ Κρεύγᾳ τῶν Νεμείων τὸν στέφα-
νον, ὅτι ὁ πρὸς αὐτὸν μαχόμενος Δαμόξενος Συρα-
κόσιος παρέβη τὰ ὡμολογημένα σφίσιν ἐς ἀλλήλους.
ἐφήξειν μὲν γὰρ ἔμελλεν ἑσπέρα πυκτεύουσιν αὐτοῖς,
συνέθεντο δὲ ἐς ἐπήκοον ἀνὰ μέρος τὸν ἕτερον ὑπο-
σχεῖν αὐτῶν τῷ ἑτέρῳ πληγήν. τοῖς δὲ πυκτεύουσιν
οὐκ ἦν πω τηνικαῦτα ἱμὰς ὀξὺς ἐπὶ τῷ καρπῷ τῆς
χειρὸς ἑκατέρας, ἀλλὰ ταῖς μειλίχαις ἔτι ἐπύκτευον,
ὑπὸ τὸ κοῖλον δέοντες τῆς χειρός, ἵνα οἱ δάκτυλοί
σφισιν ἀπολείπωνται γυμνοί· αἱ δὲ ἐκ βοέας ὠμῆς
ἱμάντες λεπτοὶ τρόπον τινὰ ἀρχαῖον πεπλεγμένοι δι'
ἀλλήλων ἦσαν αἱ μειλίχαι. τότε οὖν ὁ μὲν τὴν πληγὴν
ἀφῆκεν ἐς τοῦ Δαμοξένου τὴν κεφαλήν·
ἦγον καὶ Ὀνάταντὸν Μίκωνος Αἰγινήτην πείθουσιν

ἐφ' ὅσῳ δὴ μισθῷ ποιῆσαί σφισιν ἄγαλμα Δήμητρος·
τοῦ δὲ Ὀνάτα τούτου Περγαμηνοῖς ἐστιν Ἀπόλλων
χαλκοῦς, θαῦμα ἐν τοῖς μάλιστα μεγέθους τε ἕνεκα
καὶ ἐπὶ τῇ τέχνῃ. τότε δὴ ὁ ἀνὴρ οὗτος ἀνευρὼν
γραφὴν ἢ μίμημα τοῦ ἀρχαίου ξοάνου – τὰ πλείω
δέ, ὡς λέγεται, καὶ κατὰ ὀνειράτων ὄψιν – ἐποίησε
χαλκοῦν Φιγαλεῦσιν ἄγαλμα, γενεαῖς μάλιστα δυσὶν
ὕστερον τῆς ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐπιστρατείας τοῦ Μήδου.
μαρτυρεῖ δέ μοι τῷ λόγῳ· κατὰ γὰρ τὴν Ξέρξου διά-
543
βασιν ἐς τὴν Εὐρώπην Συρακουσῶν τε ἐτυράννει καὶ

Σικελίας τῆς ἄλλης Γέλων ὁ Δεινομένους· ἐπεὶ δὲ
ἐτελεύτησε Γέλων, ἐς Ἱέρωνα ἀδελφὸν Γέλωνος περι-
ῆλθεν ἡ ἀρχή· Ἱέρωνος δὲ ἀποθανόντος πρότερον πρὶν
ἢ τῷ Ὀλυμπίῳ Διὶ ἀναθεῖναι τὰ ἀναθήματα ἃ εὔξατο
ἐπὶ τῶν ἵππων ταῖς νίκαις, οὕτω Δεινομένης ὁ Ἱέρωνος
ἀπέδωκεν ὑπὲρ τοῦ πατρός. Ὀνάτακαὶ ταῦτα ποιή-
ματα, καὶ ἐπιγράμματα ἐν Ὀλυμπίᾳ, τὸ μὲν ὑπὲρ τοῦ
ἀναθήματός ἐστιν αὐτῶν,
ἐτελεύτησε Γέλων, ἐς Ἱέρωνα ἀδελφὸν Γέλωνος περι-

ῆλθεν ἡ ἀρχή· Ἱέρωνος δὲ ἀποθανόντος πρότερον πρὶν
ἢ τῷ Ὀλυμπίῳ Διὶ ἀναθεῖναι τὰ ἀναθήματα ἃ εὔξατο
ἐπὶ τῶν ἵππων ταῖς νίκαις, οὕτω Δεινομένης ὁ Ἱέρωνος
ἀπέδωκεν ὑπὲρ τοῦ πατρός. Ὀνάτακαὶ ταῦτα ποιή-
ματα, καὶ ἐπιγράμματα ἐν Ὀλυμπίᾳ, τὸ μὲν ὑπὲρ τοῦ
ἀναθήματός ἐστιν αὐτῶν,
σόν ποτε νικήσας, Ζεῦ Ὀλύμπιε, σεμνὸν ἀγῶνα
τεθρίππῳ μὲν ἅπαξ, μουνοκέλητι δὲ δίς,
δῶρα Ἱέρων τάδε σοι ἐχαρίσσατο· παῖς δ' ἀνέθηκε
Δεινομένης πατρὸς μνῆμα Συρακοσίου·
τὸ δὲ ἕτερον λέγει τῶν ἐπιγραμμάτων·
υἱὸς μένμε Μίκωνος Ὀνάτας ἐξετέλεσσεν,
νάσῳ ἐν Αἰγίνᾳ δώματα ναιετάων.
ἡ δὲ ἡλικία τοῦ Ὀνάτα κατὰ τὸν Ἀθηναῖον Ἡγίαν καὶ
Ἀγελάδαν συμβαίνει τὸν Ἀργεῖον.
ταύτης μάλιστα ἐγὼ τῆς Δήμητρος ἕνεκα ἐς Φιγα-
λίαν ἀφικόμην. καὶ ἔθυσα τῇ θεῷ, καθὰ καὶ οἱ ἐπιχώ-
ριοι νομίζουσιν, οὐδέν· τὰ δὲ ἀπὸ τῶν δένδρων τῶν
ἡμέρων τά τε ἄλλα καὶ ἀμπέλου καρπὸν καὶ μελισσῶν
τε κηρία καὶ ἐρίων τὰ μὴ ἐς ἐργασίαν πω ἥκοντα ἀλλὰ
καὶ αὖθις ἀναφαίνεσθαι. προελθὼν μέν γε ἐκ Φυλάκης

καὶ τῶν καλουμένων Συμβόλων ἐς τὸ πεδίον κατέδυ
τὸ Τεγεατικόν· ἀνατείλας δὲ ἐν Ἀσέᾳ καὶ τὸ ῥεῦμα
ἀναμίξας τῷ Εὐρώτᾳ τὸ δεύτερον ἤδη κάτεισιν ἐς τὴν
γῆν· ἀνασχὼν δὲ ἔνθα Πηγὰς ὀνομάζουσιν οἱ Ἀρκάδες
καὶ παρὰ γῆν τε τὴν Πισαίαν καὶ παρὰ Ὀλυμπίαν ἐξελ-
θών, ἐκδίδωσιν ὑπὲρ Κυλλήνης ἐπινείου τοῦ Ἠλείων
ἐς τὴν θάλασσαν. ἔμελλε δὲ ἄρα μηδὲ Ἀδρίας ἐπι-
σχήσειν αὐτὸν τοῦ πρόσω· διανηξάμενος δὲ καὶ τοῦ-
τον, μέγα οὕτω καὶ βίαιον πέλαγος, ἐν Ὀρτυγίᾳ τῇ
πρὸ Συρακουσῶν ἐπιδείκνυσιν Ἀλφειός τε ὢν καὶ πρὸς
544
Ἀρέθουσαν τὸ ὕδωρ ἀνακοινούμενος.

ἡ δὲ εὐθεῖα ἡἐπὶ Θυρέαν τε καὶ κώμας τὰς
ἐν τῇ Θυρεάτιδι ἐκ Τεγέας παρείχετο ἐς συγγραφὴν
Ὀρέστου τοῦ Ἀγαμέμνονος μνῆμα, καὶ ὑφελέσθαι
Σπαρτιάτην τὰ ὀστᾶ αὐτόθεν οἱ Τεγεᾶται λέγουσι· καθ'
ἡμᾶς δὲ οὐκέτι πυλῶν ἐντὸς ἐγίνετο ὁ τάφος. ῥεῖ δὲ
καὶ Γαράτης ποταμὸς κατὰ τὴν ὁδόν· διαβάντι δὲ τὸν
Γαράτην καὶ προελθόντι σταδίους δέκα Πανός ἐστιν
ἱερὸν καὶ πρὸς αὐτῷ δρῦς, ἱερὰ καὶ αὕτη τοῦ Πανός.
ἡ δὲ ἐς Ἄργος ἐκ Τεγέας ὀχήματι ἐπιτηδειοτάτη
Σιφνίοις ἡ νῆσος χρυσοῦ μέταλλα ἤνεγκε, καὶ αὐτοὺς

τῶν προσιόντων ἐκέλευσεν ὁ θεὸς ἀποφέρειν δεκάτην
ἐς Δελφούς· οἱ δὲ τὸν θησαυρὸν ᾠκοδομήσαντο καὶ
ἀπέφερον τὴν δεκάτην. ὡς δὲ ὑπὸ ἀπληστίας ἐξέλιπον
τὴν φοράν, ἐπικλύσασα ἡ θάλασσα ἀφανῆ τὰ μέταλλά
σφισιν ἐποίησεν. ἀνέθεσαν δὲ καὶ ἀνδριάντας Λιπα-
ραῖοι ναυμαχίᾳ κρατήσαντες Τυρρηνῶν. οἱ δὲ Λιπα-
ραῖοι οὗτοι Κνιδίων μὲν ἦσαν ἄποικοι, τῆς δὲ ἀποικίας
ἡγεμόνα γενέσθαι φασὶν ἄνδρα Κνίδιον· ὄνομα δὲ
εἶναί οἱ Πένταθλον Ἀντίοχος ὁ Ξενοφάνους Συρα-
κούσιος ἐν τῇ Σικελιώτιδι συγγραφῇ φησι. λέγει δὲ
καὶ ὡς ἐπὶ Παχύνῳ τῇ ἄκρᾳ τῇ ἐν Σικελίᾳ κτίσαντες
πόλιν αὐτοὶ μὲν ἐκπίπτουσιν ὑπὸ Ἐλύμων καὶ Φοινί-
κων πολέμῳ πιεσθέντες, τὰς νήσους δὲ ἔσχον ἐρήμους
ἔτι ἢ ἀναστήσαντες τοὺς ἐνοικοῦντας, ἃς [καὶ] κατὰ τὰ
τὰ ἔπη τὰ Ὁμήρεια Αἰόλου καὶ ἐς ἡμᾶς ἔτι ὀνομάζουσι.
τούτων Λιπάραν μὲν κτίσαντες πόλιν ἐνταῦθα οἰκοῦ-
σιν, Ἱέραν δὲ καὶ Στρογγύλην καὶ Διδύμας γεωργοῦσι
διαβαίνοντες ναυσὶν ἐς αὐτάς. ἐν δὲ τῇ Στρογγύλῃ
καὶ πῦρ δῆλόν ἐστιν ἀνιὸν ἐκ τῆς γῆς· καὶ ἐν Ἱέρᾳ
... καὶ Ἀθηναίων ἐστὶν ὡσαύτως· Κνιδίους δὲ οὐκ

οἶδα εἰ ἐπὶ νίκῃ τινὶ ἢ ἐς ἐπίδειξιν εὐδαιμονίας ᾠκο-
δομήσαντο, ἐπεὶ Θηβαίοις γε ἀπὸ ἔργου τοῦ ἐν Λεύ-
κτροις καὶ Ἀθηναίοις ἀπὸ τῶν ἐς Μαραθῶνα ἀποβάν-
των ὁμοῦ Δάτιδί εἰσιν οἱ θησαυροί. Κλεωναῖοι δὲ
ἐπιέσθησαν μὲν κατὰ τὸ αὐτὸ Ἀθηναίοις ὑπὸ νόσου
τῆς λοιμώδους, κατὰ δὲ μάντευμα ἐκ Δελφῶν ἔθυσαν
τράγον ἀνίσχοντι ἔτι τῷ ἡλίῳ, καὶ – εὕραντο γὰρ
λύσιν τοῦ κακοῦ – τράγον χαλκοῦν ἀποπέμπουσι τῷ
Ἀπόλλωνι. Ποτιδαιατῶν δὲ τῶν ἐν Θρᾴκῃ καὶ Συρα-
κουσίων, τῶν μέν ἐστιν ὁ θησαυρὸς ἀπὸ τοῦ Ἀττικοῦ
τοῦ μεγάλου πταίσματος, Ποτιδαιᾶται δὲ εὐσεβείας
τῆς ἐς τὸν θεὸν ἐποίησαν.
545
ᾠκοδόμησαν δὲ καὶ Ἀθηναῖοι στοὰν ἀπὸ χρημάτων

ἃ ἐν τῷ πολέμῳ σφίσιν ἐγένετο ἀπό τε Πελοποννησίων
καὶ ὅσαι Πελοποννησίοις ἦσαν τοῦ Ἑλληνικοῦ σύμ-
μαχοι. ἀνάκειται δὲ καὶ πλοίων τὰ ἄκρα κοσμήματα
καὶ ἀσπίδες χαλκαῖ· τὸ δὲ ἐπίγραμμα τὸ ἐπ' αὐτοῖς
ἀριθμεῖ τὰς πόλεις ἀφ' ὧν οἱ Ἀθηναῖοι τὰ ἀκροθίνια
ἀπέστειλαν, τήν τε Ἠλείων καὶ Λακεδαιμονίων Σικυ-
ῶνά τε καὶ Μέγαρα καὶ Πελληνέας Ἀχαιῶν Ἀμβρακίαν
νεανίσκους, σὺν δὲ αὐτοῖς τοὺς γονέας τὸ πῦρ οὐδέν

σφισι λυμηνάμενον παρεξῆλθεν. οὗτοι μὲν δὴ τιμὰς
καὶ ἐς ἐμὲ ἔτι παρὰ Καταναίων ἔχουσιν, ἐν δὲ τῇ
Πολυγνώτου γραφῇ πλησίον τοῦ ἀνδρός, ὃς τῷ πατρὶ
ἐλυμαίνετο καὶ δι' αὐτὸ ἐν Ἅιδου κακὰ ἀναπίμπλησι,
τούτου πλησίον ἱερὰ σεσυληκὼς ἀνὴρ ὑπέσχε δίκην·
γυνὴ δὲ ἡ κολάζουσα αὐτὸν φάρμακα ἄλλα τε καὶ ἐς
αἰκίαν οἶδεν ἀνθρώπων. περισσῶς δὲ ἄρα εὐσεβείᾳ
θεῶν ἔτι προσέκειντο οἱ ἄνθρωποι, ὡς Ἀθηναῖοί τε
δῆλα ἐποίησαν, ἡνίκα εἷλον Ὀλυμπίου Διὸς ἐν Συρα-
κούσαις ἱερόν, οὔτε κινήσαντες τῶν ἀναθημάτων οὐ-
δὲν τὸν ἱερέα τε τὸν Συρακούσιον φύλακα ἐπ' αὐτοῖς
ἐάσαντες· ἐδήλωσε δὲ καὶ ὁ Μῆδος Δᾶτις λόγοις τε οὓς
εἶπε πρὸς Δηλίους καὶ τῷ ἔργῳ, ἡνίκα ἐν Φοινίσσῃ
νηὶ ἄγαλμα εὑρὼν Ἀπόλλωνος ἀπέδωκεν αὖθις Τανα-
γραίοις ἐς Δήλιον. οὕτω μὲν τὸ θεῖον καὶ οἱ πάντες
τότε ἦγον ἐν τιμῇ, καὶ ἐπὶ λόγῳ τοιούτῳ τὰ ἐς τὸν
συλήσαντα ἱερὰ ἔγραψε Πολύγνωτος.
Aëtius Doxogr., De placitis reliquiae (Stobaei excerpta) (0528: 001)

“Doxographi Graeci”, Ed. Diels, H.Berlin: Reimer, 1879, Repr. 1965.
Page 286, line 5
ἀδιαίρετα καὶ τὸ κενόν.

Ἐπίκουροςἀρχὰς εἶναι τῶν ὄν-
των σώματα λόγῳ θεωρητά, ἀμέτοχα
κενοῦ, ἀγένητα, ἀδιάφθαρτα, [τὰ]
οὔτε θραυσθῆναι δυνάμενα οὔτε ἀλ-
λοιωθῆναι.
εἴρηται δὲ ἄτομος οὐχ ὅτι ἐστὶν
ἐλαχίστη, ἀλλ' ὅτι οὐ δύναται τμη-
θῆναι, ἀπαθὴς οὖσα καὶ ἀμέτοχος
κενοῦ.
ἜκφαντοςΣυρακούσιος εἷς τῶν
Πυθαγορείων πάντων τὰ ἀδιαίρετα
σώματα καὶ τὸ κενόν. τὰς γὰρ Πυ-
θαγορικὰς μονάδας οὗτος πρῶτος ἀπε-
546
φήνατο σωματικάς.
ΠλάτωνἈρίστωνος τρεῖς ἀρχάς,
τὸν θεὸν τὴν ὕλην τὴν ἰδέαν, ὑφ' οὗ
ἐξ οὗ πρὸς ὅ. ὁ δὲ θεὸς νοῦς ἐστι
τοῦ κόσμου, ἡ δὲ ὕλη τὸ ὑποκείμενον
γενέσει καὶ φθορᾷ, ἰδέα δὲ οὐσία
ἀσώματος ἐν τοῖς νοήμασι καὶ ταῖς
Aëtius Doxogr., De placitis reliquiae (Theodoreti et Nemesii excerpta) (0528: 002)

“Doxographi Graeci”, Ed. Diels, H.Berlin: Reimer, 1879, Repr. 1965.Page 286, line
14
προσηγόρευσεν. ἀδιαίρετον δὲ καὶ ἄτομον καὶ

ναστὸν οἱ μὲν διὰ τὸ ἀπαθὲς ὠνομάσθαι φα-
σίν, οἱ δὲ διὰ τὸ ἄγαν σμικρὸν ἅτε δὴ τομὴν
καὶ διαίρεσιν δέξασθαι οὐ δυνάμενον. (καλοῦσι
δὲ οὕτω τὰ σμικρότατα ἐκεῖνα καὶ λεπτότατα
σώματα ἃ διὰ τῶν φωταγωγῶν εἰσβάλλων ὁ
ἥλιος δείκνυσιν ἐν ἑαυτῷ ἄνω καὶ κάτω παλλό-
μενα)
Theodoret. IV 11 τούτοις δὲ καὶ Ἔκ-
φαντος[ἔκφατος Β, διόφαντος vulgo] ὁ Συ-
ρακούσιος ὁ Πυθαγόρειος ἠκολούθησε.
Theodoret. IV 11 Πλάτωνδὲ ὁ Ἀρί-
στωνος ἀρχὰς εἶναι τῶν ὅλων τὸν θεὸν καὶ τὴν
ὕλην καὶ τὰς ἰδέας φησίν.
Theodoret. IV 11 Ἀριστοτέληςδὲ
ὁ Σταγειρίτης ὁ Νικομάχου εἶδος καὶ ὕλην
καὶ στέρησιν. στοιχεῖα δὲ οὐ τέσσαρα ἀλλὰ πέντε·
ἕτερον γὰρ εἶναι τὸ αἰθέριον εἴρηκεν, ἄτρεπτον
καὶ ἀμετάβλητον.
Idem IV 12 Ξενοκράτηςδὲ ὁ Καλχη-
δόνιος [καρχηδόνιος codd.] ἀέναον τὴν ὕλην,
Callimachus Philol., Fragmenta grammatica (0533: 012)

“Callimachus, vol. 1”, Ed. Pfeiffer, R.Oxford: Clarendon Press, 1949.
Εὔδοξον (fr. 47 Br. = p. 86 Gisinger) δὲ τὴν ἐν Ἅλῳ

Ὀφιοῦσσαν τὸν ἀλφὸν παύειν.
Λύκον δὲ τὸν Ῥηγῖνον (fr. 9, FHG II 373) λέγειν, τὴν μὲν
ἐν τῇ Σικανῶν χώρᾳ φέρειν ὄξος, ᾧπερ ἐπὶ τῶν ἐδεσμάτων χρῶνται, τὴν
δὲ ἐν Μυτιστράτῳ οἷον ἐλαίῳ ῥεῖν· τοῦτο δ' ἔν τε τοῖς λύχνοις κάεσθαι
καὶ δύνασθαι φύματα καὶ ψώραν ἰᾶσθαι, προσαγορευόμενον Μυτιστράτιον.
547
πλησίον δὲ εἶναι τὴν ἀπὸ μὲν Ἀρκτούρου μέχρι Πλειάδος ἀναβάλλουσαν

οὐδενὸς χεῖρον τῶν ἄλλων ὑδάτων, ἀπὸ δὲ Πλειάδος μέχρι πρὸς Ἀρκτοῦρον
τῆς μὲν ἡμέρας καπνὸν ἀναφέρουσαν καὶ πνέουσαν θερμόν, ἐν δὲ τῇ
νυκτὶ φλογὸς πληρουμένην.
Ἀρέθουσαν δὲ τὴν ἐν Συρακούσαις, (ὥσπερ οἱ λοιποί φασιν
καὶ Πίνδαρος (N. 1 1)), τὴν πηγὴν ἔχειν ἐκ τοῦ κατὰ τὴν Ἠλείαν
Ἀλφειοῦ, διὸ καὶ ταῖς Ὀλυμπικαῖς ἡμέραις, ὅταν ἐν τῷ ποταμῷ ἀπο-
πλύνωσιν τῶν θυμάτων τὰς κοιλίας, οὐ καθαρὰν εἶναι τὴν ἐν τῇ Σικελίᾳ
κρήνην, ἀλλὰ ῥεῖν ὄνθῳ. φησὶν δὲ καὶ φιάλην ποτ' εἰς τὸν Ἀλφειὸν
ἐμβληθεῖσαν ἐν ἐκείνῃ φανῆναι. (τοῦτο δ' ἱστορεῖ καὶ Τίμαιος.)
Θεόπομπον (115 FGrHist. 270) δέ φησιν γράφειν τῆς
μὲν ἐν Κίγχρωψιν τοῖς Θρᾳξὶν τὸν ἀπογευσάμενον τελευτᾶν εὐθύς.
Ἐν Σκοτούσσῃ δ' εἶναι κρηνίδιον οὐ μόνον ἀνθρώπων
ἕλκη, ἀλλὰ καὶ βοσκημάτων ὑγιάζειν δυνάμενον· κἂν ξύλον δὲ σχίσας ἢ
θραύσας ἐμβάλῃς συμφύειν (Theopomp. F 271).
Έφορος ιστορικός. Fragmenta (0536: 003)“FGrH #70”.

εἰ μὲν οὖν καὶ αὕτη μεταξὺ Λιβύης καὶ Ἀραβίας ἐστὶν ἡ γῆ ἢ κοιλοτέρα τῆς ἄλλης
ἁπάσης, δῶμεν ἀληθῆ λέγειν Ἔφορον· καίτοι τοσοῦτόν γε ψεύδεται, εἰπὼν
μὴ δεῖν ἄλλοθι ζητεῖν, μὴ γὰρ εἶναι ταὐτόν.
(85) τοσαῦτα δὲ ἡμῖν καὶ πρὸς τὴν Ἐφόρου
σοφίαν καὶ γνώμην καινὴν (p. 60, 15) εἰρήσθω, ὅτι καὶ μόνος ἧφθαί φησιν
τῆς ἀληθείας. ἥσθην δὲ θαλάττηι γλυκείαι Λιβύης ἐπέκεινα εἴσω ῥεούσηι
διὰ τοὺς ἐτησίας καὶ ταύτης καὶ κροκοδείλοις καὶ μύθοις Μασσαλιωτικοῖς
ἀντὶ τῶν Συβαριτικῶν. εἰ γὰρ μὴ συνίης, ὦ χαριέστατε Εὐθύμενες (V)
– εἰ ταῦτ' ἀληθῆ Ἔφορος λέγει σοὶ φάσκων δοκεῖν ...
STEPH. BYZ. s. Τύχη· πόλις Σικελίας πλησίον Συρακουσῶν.
Ἔφορος ἐν τῆι ιβνῆσον Τυχίαν φησίν.
HARPOKR. s. Σκῆψις· ... πόλις ἐστὶν ἐν Τροίαι, ἧς
μνημονεύουσιν ἄλλοι τε καὶ Ἔφορος ἐν τῆι ιε.
STEPH. BYZ. s. Ἔντελλα· πόλις Σικελίας. Ἔφορος ιϛ.
ἦσαν δ' οἱ οἰκοῦντες Καμπανοὶ τὸ γένος, σύμμαχοι Καρχηδονίων.
SCHOL. HM(ED) HOM. Od. γ 215: εἰπέ μοι ἠὲ ἑκὼν
ὑποδάμνασαι ἦ σέ γε λαοὶ ἐχθαίρουσ' ἀνὰ δῆμον ἐπισπόμενοι θεοῦ ὀμφῆι]
πολλάκις γὰρ μεθίστασαν τοὺς βασιλεῖς μαντείαις ἐπισπόμενοι. ἱστορεῖ
καὶ Ἔφορος ἐν τῆι ιϛ περὶ τοὺς θεούς. τούτωι συνωιδόν ἐστι τὸ ‘δεινὸν
δὲ γένος βασιλήιόν ἐστι κτείνειν· ἀλλὰ πρῶτα θεῶν εἰρώμεθα βουλάς’.
Έφορος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 2a,70,F, fragment 137a, line 1
ἐλθεῖν φασι δὲ δεῦρο παρὰ Κίρκης ἐπανάγοντ' Ὀδυσσέα. ἐκ τῆς δὲ Κύμης τῆς πρὸς
Ἀόρνωι κειμένης κτίσιν κατὰ χρησμὸν ἔλαβεν ἡ Νεάπολις.
STRABON VI 2, 1: ἔνιοι δὲ ἁπλούστερον εἰρήκασιν, ὥσπερ
Ἔφορος, τόν γε περίπλουν (sc. τῆς Σικελίας) ἡμερῶν καὶ νυκτῶν πέντε.
– VI 2, 4: ἦσαν γὰρ τῶν βαρβάρων οἱ μὲν ἔνοικοι,
548
τινὲς δ' ἐκ τῆς περαίας ἐπήιεσαν. οὐδένα δὲ τῆς παραλίας εἴων οἱ Ἕλληνες
ἅπτεσθαι, τῆς δὲ μεσογαίας ἀπείργειν παντάπασιν οὐκ ἴσχυον, ἀλλὰ διε-
τέλεσαν μέχρι δεῦρο Σικελοὶ καὶ Σικανοὶ καὶ Μόργητες καὶ ἄλλοι τινὲς
νεμόμενοι τὴν νῆσον, ὧν ἦσαν καὶ Ἴβηρες, οὕσπερ πρώτους φησὶ τῶν
– VI 2, 2: αἱ δὲ μεταξὺ Κατάνης καὶ Συρακουσῶν
ἐκλελοίπασι, Νάξος καὶ Μέγαρα, ὅπου καὶ αἱ τῶν ποταμῶν ἐκβολαὶ
συνελθοῦσαι καὶ πάντα καταρρεόντων ἐκ τῆς Αἴτνης εἰς εὐλίμενα στόματα·
ἐνταῦθα δὲ καὶ τὸ τῆς Ξιφονίας ἀκρωτήριον. φησὶ δὲ ταύτας Ἔφορος
πρώτας κτισθῆναι πόλεις Ἑλληνίδας ἐν Σικελίαι, δεκάτηι γενεᾶι μετὰ τὰ
Τρωικά· τοὺς γὰρ πρότερον δεδιέναι τὰ ληιστήρια τῶν Τυρρηνῶν καὶ τὴν
ὠμότητα τῶν ταύτηι βαρβάρων, ὥστε μηδὲ κατ' ἐμπορίαν πλεῖν. Θεοκλέα
δ' Ἀθηναῖον παρενεχθέντα ἀνέμοις εἰς τὴν Σικελίαν κατανοῆσαι τήν τε
οὐδένειαν τῶν ἀνθρώπων καὶ τὴν ἀρετὴν τῆς γῆς, ἐπανελθόντα δὲ Ἀθη-
ναίους μὲν μὴ πεῖσαι, Χαλκιδέας δὲ τοὺς ἐν Εὐβοίαι συχνοὺς παραλαβόντα
καὶ τῶν Ἰώνων τινάς, ἔτι δὲ Δωριέων, ὧνοἱ πλείους ἦσαν Μεγαρεῖς,
Έφορος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 2a,70,F, fragment 138a, line 3
[SKYMN.] orb. descr. 264: ἑξῆς Σικελία

νῆσος εὐτυχεστάτη, ἣν τὸ πρότερον μὲν ἑτερόγλωσσα βάρβαρα λέγουσι πλήθη κατα-
νέμεσθ' Ἰβηρικά, διὰ τὴν ἑτερόπλευρον δὲ τῆς χώρας φύσιν ὑπὸ τῶν Ἰβήρων Τρινα-
κρίαν καλουμένην χρόνωι Σικελίαν προσαγορευθῆναι πάλιν Σικελοῦ δυναστεύσαντος·
εἶθ' Ἑλληνικὰς ἔσχεν πόλεις, ὥς φασιν, ἀπὸ τῶν Τρωικῶν δεκάτηι γενεᾶι μετὰ ταῦτα
Θεοκλέους στόλον παρὰ Χαλκιδέων λαβόντος – ἦν δ' οὗτος γένει ἐκ τῶν Ἀθηνῶν –
καὶ συνῆλθον, ὡς λόγος, Ἴωνες, εἶτα Δωριεῖς οἰκήτορες. στάσεως δ' ἐν αὐτοῖς γενο-
μένης, οἱ Χαλκιδεῖς κτίζουσι Νάξον, οἱ Μεγαρεῖς δὲ τὴν Ὕβλαν.
STRABON VI 1, 7: εἶθ' ἡ πόλις οἱ Λοκροὶ οἱ Ἐπιζεφύριοι, Λοκρῶν ἄποικοι τῶν ἐν
τῶι Κρισαίωι κόλπωι, μικρὸν ὕστερον τῆς [ἀπὸ] Κρότωνος καὶ Συρακουσῶν
κτίσεως ἀποικισθέντες ὑπὸ Εὐάνθους· Ἔφορος δ' οὐκ εὖ, τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν
ἀποίκους φήσας. [SKYMN.] orb. descr. 312: οἱ δὲ λεγόμενοι Ἐπιζεφύριοι πλησίον κεῖνται
Λοκροί. τούτους δὲ πρώτους φασὶ χρήσασθαι νόμοις γραπτοῖσιν, οὓς Ζάλευκος ὑποθέσθαι δοκεῖ.
εἰσὶν δ' ἄποικοι τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν· ἔνιοι δὲ Λοκρῶν φασι τῶν ἐν Ὀζόλαις.
STRABON VI 1, 8: πρῶτοι δὲ νόμοις ἐγγραπτοῖς χρήσα-σθαι πεπιστευμένοι εἰσί· καὶ
πλεῖστον χρόνον εὐνομηθέντας Διονύσιος ἐκπεσὼν ἐκ τῆς Συρακουσίων ἀνομώτατα
πάντων διεχρήσατο ...... τῆς δὲ τῶν Λοκρῶν νομογραφίας μνησθεὶς Ἔφορος, ἣν
Ζάλευκος
Έφορος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 2a,70,F, fragment 139, line 3
ζεφύριοι, Λοκρῶν ἄποικοι τῶν ἐν τῶι Κρισαίωι κόλπωι, μικρὸν ὕστερον

τῆς [ἀπὸ] Κρότωνος καὶ Συρακουσῶν κτίσεως ἀποικισθέντες ὑπὸ Εὐάνθους·
Ἔφορος δ' οὐκ εὖ, τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν ἀποίκους φήσας.
[SKYMN.]
orb. descr. 312: οἱ δὲ λεγόμενοι Ἐπιζεφύριοι πλησίον κεῖνται Λοκροί. τούτους δὲ
πρώτους φασὶ χρήσασθαι νόμοις γραπτοῖσιν, οὓς Ζάλευκος ὑποθέσθαι δοκεῖ. εἰσὶν
549
δ' ἄποικοι τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν· ἔνιοι δὲ Λοκρῶν φασι τῶν ἐν Ὀζόλαις.
STRABON VI 1, 8: πρῶτοι δὲ νόμοις ἐγγραπτοῖς χρήσα-
σθαι πεπιστευμένοι εἰσί· καὶ πλεῖστον χρόνον εὐνομηθέντας Διονύσιος
ἐκπεσὼν ἐκ τῆς Συρακουσίων ἀνομώτατα πάντων διεχρήσατο ...... τῆς
δὲ τῶν Λοκρῶν νομογραφίας μνησθεὶς Ἔφορος, ἣν Ζάλευκος συνέταξεν ἔκ
τε τῶν Κρητικῶν νομίμων καὶ Λακωνικῶν καὶ ἐκ τῶν Ἀρεοπαγιτικῶν,
φησὶν ἐν τοῖς πρώτοις καινίσαι τοῦτο τὸν Ζάλευκον ὅτι τῶν πρότερον τὰς
ζημίας τοῖς δικασταῖς ἐπιτρεψάντων ὁρίζειν ἐφ' ἑκάστοις τοῖς ἀδικήμασιν,
ἐκεῖνος ἐν τοῖς νόμοις διώρισεν, ἡγούμενος τὰς μὲν γνώμας τῶν δικαστῶν
οὐχὶ τὰς αὐτὰς εἶναι περὶ τῶν αὐτῶν, δεῖν δὲ τὰς αὐτὰς εἶναι τὰς
ζημίας. ἐπαινεῖ δὲ καὶ τὸ ἁπλουστέρως περὶ [τῶν αὐτῶν] συμβολαίων
διατάξαι. Θουρίους δ' ὕστερον ἀκριβοῦν θέλοντας πέρα τῶν Λοκρῶν ἐνδο-
ξοτέρους μὲν γενέσθαι, χείρονας δέ· εὐνομεῖσθαι γὰρ οὐ τοὺς ἐν τοῖς νόμοις
ἅπαντα φυλαττομένους τὰ τῶν συκοφαντῶν, ἀλλὰ τοὺς ἐμμένοντας τοῖς
– – I 98: οὗτος (sc. Περίανδρος) πρῶτος, δορυφόρους

ἔσχε καὶ τὴν ἀρχὴν εἰς τυραννίδα μετέστησε· καὶ οὐκ εἴα ἐν ἄστει ζῆν
τοὺς βουλομένους, καθά φησιν Ἔφορος καὶ Ἀριστοτέλης (Ἀθ. π. 16).
ATHEN. XII 11 p. 515 D: Ξάνθος ὁ Λυδὸς (III) ἢ ὁ τὰς
εἰς αὐτὸν ἀναφερομένας ἱστορίας συγγεγραφώς – Διονύσιος δ' ἐστὶνὁ
Σκυτοβραχίων (32 T 6), ὡς Ἀρτέμων φησὶν ὁ Κασσανδρεὺς ἐν τῶι Περὶ
συναγωγῆς βιβλίων, ἀγνοῶν ὅτι Ἔφορος ὁ συγγραφεὺς μνημονεύει αὐτοῦ
ὡς παλαιοτέρου ὄντος καὶ Ἡροδότωι τὰς ἀφορμὰς δεδωκότος.
DIOG. LAERT. I 40: Ἀρχέτιμος δὲ ὁ Συρακούσιος (VI)
ὁμιλίαν αὐτῶν (sc. τῶν ἑπτὰ σοφῶν) ἀναγέγραφε παρὰ Κυψέλωι, ἧι καὶ
αὐτός φησι παρατυχεῖν· Ἔφορος δὲ παρὰ Κροίσωι πλὴν Θαλοῦ.
– I 41: στασιάζεται δὲ καὶ περὶ τοῦ ἀριθμοῦ αὐτῶν
.... Ἔφορος δὲ ἀντὶ Μύσωνος Ἀνάχαρσιν (sc. ἐγκρίνει).
ATHEN. XII 26 p. 523 E: Μιλήσιοι δ' ἕως μὲν οὐκ
ἐτρύφων, ἐνίκων Σκύθας, ὥς φησιν Ἔφορος, καὶ τάς τε ἐφ' Ἑλλησπόντωι
πόλεις ἔκτισαν καὶ τὸν Εὔξεινον Πόντον κατώικισαν πόλεσι λαμπραῖς, καὶ
πάντες ὑπὸ τὴν Μίλητον ἔθεον. ὡς δὲ ὑπήχθησαν ἡδονῆι καὶ τρυφῆι,
κατερρύη τὸ τῆς πόλεως ἀνδρεῖον, φησὶν ὁ Ἀριστοτέλης (IV), καὶ παροιμία
τις ἐγεννήθη ἐπ' αὐτῶν ‘πάλαι ποτ' ἦσαν ἄλκιμοι Μιλήσιοι’.
ἐτρύφων, ἐνίκων Σκύθας, ὥς φησιν Ἔφορος, καὶ τάς τε ἐφ' Ἑλλησπόντωι

πόλεις ἔκτισαν καὶ τὸν Εὔξεινον Πόντον κατώικισαν πόλεσι λαμπραῖς, καὶ
πάντες ὑπὸ τὴν Μίλητον ἔθεον. ὡς δὲ ὑπήχθησαν ἡδονῆι καὶ τρυφῆι,
κατερρύη τὸ τῆς πόλεως ἀνδρεῖον, φησὶν ὁ Ἀριστοτέλης (IV), καὶ παροιμία
τις ἐγεννήθη ἐπ' αὐτῶν ‘πάλαι ποτ' ἦσαν ἄλκιμοι Μιλήσιοι’.
SCHOL. APOLL. RHOD. I 974: Κλείτη δὲ θυγάτηρ Μέρο-
πος Περκωσίου τὸ γένος, μάντεως, ἣν Κύζικος ἔγημεν, ὡς ἱστορεῖ Δηίοχος
(III) καὶ Ἔφορος.
STRABON XII 3, 10: τὸ δὲ Κύτωρον ἐμπόριον ἦν ποτε Σινω-
550
πέων, ὠνόμασται δὲ ἀπὸ Κυτώρου τοῦ Φρίξου παιδός, ὡς Ἔφορός φησιν.

SCHOL. PINDAR. P I 146 b: οἷα Συρακοσίων ἀρχῶι δαμας-
θέντες πάθον, ὠκυπόρων ἀπὸ ναῶν ὅ σφιν ἐν πόντωι βάλεν ἁλικίαν, Ἑλλάδ'
ἐξέλκων βαρείας δουλίας] ἔνιοι μὲν Ἑλλάδα τὴν Σικελίαν ἤκουσαν, τινὲς δὲ
Ἑλλάδα τὴν Ἀττικήν. εἰκὸς δὲ ταῖς Ἐφόρου ἱστορίαις ἐντυχόντα τὸν Πίνδαρον
ἐξηκολουθηκέναι αὐτὸν αὐτῶι. ἱστορεῖ γὰρ Ἔφορος τοιοῦτον, ὅτι παρα-
σκευαζομένου Ξέρξου τὸν ἐπὶ τῆι Ἑλλάδι στόλον, πρέσβεις παραγενέσθαι
πρὸς Γέλωνα τὸν τύραννον ἱκετεύοντας εἰς τὸν τῶν Ἑλλήνων σύλλογον
ἐλθεῖν· ἐκ δὲ Περσῶν καὶ Φοινίκων πρέσβεις πρὸς Καρχηδονίους προς-
τάσσοντας ὡς πλεῖστον δέοι στόλον εἰς Σικελίαν βαδίζειν καὶκατα-
στρεψαμένους τοὺς τὰ τῶν Ἑλλήνων φρονοῦντας πλεῖν ἐπὶ Πελοπόννησον.
est. Aristodemus vel Aristophon coniectans imo nihil vacuum obsignari,

filium et quidem maximi impetus portendi. Alexandrum qui sciunt,
leonem annuli recognoscunt. Ephorus scribit.
POLYB. XII 4 a 3: Ἐφόρου δὲ πάλιν ἄγνοιαν κατα-
ψεύδεται (sc. Τίμαιος), φάσκων λέγειν αὐτὸν ὅτι Διονύσιος ὁ πρεσβύτερος
παρελάμβανε τὴν ἀρχὴν ἐτῶν εἴκοσι τριῶν ὑπάρχων, δυναστεῦσαι δὲ τεττα-
ράκοντα καὶ δύο, μεταλλάξαι δὲ τὸν βίον προσλαβὼν τοῖς ἑξήκοντα τρία.
(4) τοῦτο γὰρ οὐδεὶς ἂν εἴπειε δήπου τοῦ συγγραφέως εἶναι τὸ διάπτωμα,
τοῦ δὲ γραφέως ὁμολογουμένως.
PLUTARCH. Dion 35: ἔτι δὲ μᾶλλον αὐτοὺς (sc. τοὺς
Συρακουσίους) ἐπῆρεν εὐτυχία τις γενομένη κατὰ θάλασσαν, ἐν ἧι νική-
σαντες τὸν Φίλιστον ὠμῶς καὶ βαρβαρικῶς αὐτῶι προσηνέχθησαν. Ἔφορος
μὲν οὖν φησιν, ὡς ἁλισκομένης τῆς νεὼς ἑαυτὸν ἀνέλοι· Τιμωνίδης (III)
δὲ ... γράφων πρὸς Σπεύσιππον ... ἱστορεῖ ζῶντα ληφθῆναι ...
– Dion 36: ἀλλὰ Τίμαιος (III) ... ἐμπίμπλαται τῶν
κατ' αὐτοῦ (sc. Φιλίστου) βλασφημιῶν ... οὐ μὴν οὐδ' Ἔφορος ὑγιαίνει
τὸν Φίλιστον ἐγκωμιάζων ...
– Timoleon 4:
παραλαβὼν τῶν μὲν οἰκείων Αἰσχύλον,
ἀδελφὸν ὄντα τῆς Τιμοφάνους γυναικός, τῶν δὲ φίλων τὸν μάντιν, ὃν
Σάτυρον μὲν Θεόπομπος (115 F 334), Ἔφορος δὲ καὶ Τίμαιος (III) Ὀρθα
Hecataeus Hist., Fragmenta (0538: 002)“FGrH #1”.

Ἑκαταίου καταλεχθεισῶν ἐν Εὐρώπηι. τὸ ἐθνικὸν Μαλάνιος καὶ Μαλανιεύς.

– s. Νίναια· πόλις Οἰνώτρων ἐν τῆι μεσογείαι. Ἑκαταῖος
Εὐρώπηι. τὸ ἐθνικὸν Νιναῖος ἢ Νιναιεύς.
STEPH. BYZ. s. Ζάγκλη· πόλις Σικελίας. Ἑκαταῖος Εὐρώπηι.
οἱ μὲν ἀπὸ Ζάγκλου τοῦ γηγενοῦς ἢ ἀπὸ κρήνης Ζάγκλης· οἱ δὲ διὰ τὸ
ἐκεῖ Κρόνον τὸ δρέπανον ἀποκρύψαι, ὧι τὰ τοῦ πατρὸς ἀπέκοψεν αἰδοῖα.
Νίκανδρος ἐν τῶι ηΣικελίας (21 Schn.)· ‘καί τις καὶ Ζάγκλης ἐδάη Δρεπα-
νηίδος ἄστυ’. τὸ γὰρ δρέπανον οἱ Σικελοὶ Ζάγκλον καλοῦσι (Thuk. VI 4, 5).
STEPP. BYZ. s. Κατάνη· πόλις Σικελίας. Ἑκαταῖος Εὐρώπηι·
«μετὰ δὲ Κατάνη πόλις, ὑπὲρ δὲ ὄρος Αἴτνη.»
551
– s. Συρακοῦσαι· πόλις Σικελίας μεγίστη, ὡς Ἑκαταῖος Εὐρώπηι.

– s. Λιλύβαιον· ἡ πρὸς δύσιν ἄκρα τῆς Σικελίας. Ἑκαταῖος
Εὐρώπηι. ἔστι καὶ πόλις.
– s. Μοτύη· πόλις Σικελίας ἀπὸ Μοτύης γυναικὸς μηνυσάσης
Ἡρακλεῖ τοὺς ἐλάσαντας τοὺς αὐτοῦ βοῦς. Ἑκαταῖος Εὐρώπηι. Φίλιστος (III)
δὲ φρούριον αὐτήν φησι Σικελίας παραθαλάττιον.
– s. Σολοῦς· πόλις Σικελίας, ὡς Ἑκαταῖος ἐν Εὐρώπηι. ἐκλήθη
δὲ ἀπὸ Σολοῦντος κακοξένου, ὃν ἀνεῖλεν Ἡρακλῆς.
– s. Ἱμέρα· πόλις Σικελίας. Ἑκαταῖος Εὐρώπηι. ἔστι καὶ Λιβύης·
... ἔστι καὶ ποταμὸς Ἱμέρας, ὡς Νικάνωρ.
– s. Μυλαί· πόλις Σικελίας. Ἑκαταῖος Εὐρώπηι.
Ελλάνικος ιστορικός. Fragmenta (0539: 002)“FGrH #4, #323a, #601a, #608a,

#645a, #687a”.Volume-Jacobyʹ-F 1a,4,F, fragment 79b, line 24
ἑσπερίοις μέρεσιν ὤικησαν, ἔπειτα καὶ ἄλληι πολλαχῆι, καὶ τοὔνομα ἡ

νῆσος ἐπὶ τούτων ἤρξατο Σικελία καλεῖσθαι. (3) τὸ μὲν δὴ Σικελι-
κὸν γένος οὕτως ἐξέλιπεν Ἰταλίαν, ὡς μὲν Ἑλλάνικος ὁ
Λέσβιός φησι, τρίτηι γενεᾶι πρότερον τῶν Τρωικῶν,
Ἀλκυόνης ἱερωμένης ἐν Ἄργει κατὰ τὸ ἕκτον καὶ εἰκοστὸν
ἔτος. δύο δὲποιεῖ στόλους Ἰταλικοὺς διαβάντας εἰς
Σικελίαν· τὸν μὲν πρότερον Ἐλύμων, οὕς φησιν ὑπ' Οἰνώ-
τρων ἐξαναστῆναι, τὸν δὲ μετὰ τοῦτον ἔτει πέμπτωι
γενόμενον Αὐσόνων Ἰάπυγας φευγόντων· βασιλέα δὲ τού-
των ἀποφαίνει Σικελόν, ἀφ' οὗ τοὔνομα τοῖς τε ἀνθρώ-
ποις καὶ τῆι νήσωι τεθῆναι.(4) ὡς δὲ Φίλιστος ὁ Συρακούσιος
(III) ἔγραψε, χρόνος μὲν τῆς διαβάσεως ἦν ἔτος ὀγδοηκοστὸν πρὸ τοῦ
Τρωικοῦ πολέμου· ἔθνος δὲ τὸ διακομισθὲν ἐξ Ἰταλίας οὔτε Αὐσόνων
οὔτε Ἐλύμων, ἀλλὰ Λιγύων, ἄγοντος αὐτοὺς Σικελοῦ· τοῦτον δ' εἶναί
φησιν υἱὸν Ἰταλοῦ, καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἐπὶ τούτου δυναστεύοντος ὀνομασθῆ-
ναι Σικελούς· ἐξαναστῆναι δ' ἐκ τῆς ἑαυτῶν τοὺς Λίγυας ὑπό τε Ὀμβρι-
κῶν καὶ Πελασγῶν. (5) Ἀντίοχος δὲ ὁ Συρακούσιος (III) χρόνον μὲν οὐ
δηλοῖ τῆς διαβάσεως, Σικελοὺς δὲ τοὺς μεταναστάντας ἀποφαίνει βιασθέν-
τας ὑπό τε Οἰνώτρων καὶ Ὀπικῶν, Στράτωνα δ' ἡγεμόνα τῆς ἀποικίας
ποιησαμένους. Θουκυδίδης (VI 2, 4) δὲ Σικελοὺς μὲν γράφει τοὺς μεταναστάν-
τας, Ὀπικοὺς δὲ τοὺς ἐκβαλόντας, τὸν δὲ χρόνον πολλοῖς ἔτεσι τῶν
Ελλάνικος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 1a,4,F, fragment 79b, line 30
Σικελίαν· τὸν μὲν πρότερον Ἐλύμων, οὕς φησιν ὑπ' Οἰνώ-

τρων ἐξαναστῆναι, τὸν δὲ μετὰ τοῦτον ἔτει πέμπτωι
γενόμενον Αὐσόνων Ἰάπυγας φευγόντων· βασιλέα δὲ τού-
των ἀποφαίνει Σικελόν, ἀφ' οὗ τοὔνομα τοῖς τε ἀνθρώ-
ποις καὶ τῆι νήσωι τεθῆναι.(4) ὡς δὲ Φίλιστος ὁ Συρακούσιος
(III) ἔγραψε, χρόνος μὲν τῆς διαβάσεως ἦν ἔτος ὀγδοηκοστὸν πρὸ τοῦ
Τρωικοῦ πολέμου· ἔθνος δὲ τὸ διακομισθὲν ἐξ Ἰταλίας οὔτε Αὐσόνων
οὔτε Ἐλύμων, ἀλλὰ Λιγύων, ἄγοντος αὐτοὺς Σικελοῦ· τοῦτον δ' εἶναί
552
φησιν υἱὸν Ἰταλοῦ, καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἐπὶ τούτου δυναστεύοντος ὀνομασθῆ-
ναι Σικελούς· ἐξαναστῆναι δ' ἐκ τῆς ἑαυτῶν τοὺς Λίγυας ὑπό τε Ὀμβρι-
κῶν καὶ Πελασγῶν. (5) Ἀντίοχος δὲ ὁ Συρακούσιος (III) χρόνον μὲν οὐ
δηλοῖ τῆς διαβάσεως, Σικελοὺς δὲ τοὺς μεταναστάντας ἀποφαίνει βιασθέν-
τας ὑπό τε Οἰνώτρων καὶ Ὀπικῶν, Στράτωνα δ' ἡγεμόνα τῆς ἀποικίας
ποιησαμένους. Θουκυδίδης (VI 2, 4) δὲ Σικελοὺς μὲν γράφει τοὺς μεταναστάν-
τας, Ὀπικοὺς δὲ τοὺς ἐκβαλόντας, τὸν δὲ χρόνον πολλοῖς ἔτεσι τῶν Τρωι-
κῶν ὕστερον. τὰ μὲν δὴ περὶ Σικελῶν λεγόμενα τῶν ἐξ Ἰταλίας μετενεγκαμέ-
νων τὴν οἴκησιν εἰς Σικελίαν ὑπὸ τῶν λόγου ἀξίων τοιάδε ἐστίν.
STEPH. BYZ. s. Φρίκιον· ὄρος ὑπὲρ Θερμοπυλῶν Λοκρικόν, ἀφ'
οὗ Φρίκανες καὶ Φρικανεῖς οἱ αὐτόθι οἰκήσαντες Αἰολεῖς, ὡς Ἑλλάνικος
ἐν Ἱερειῶν Ἥρας β.
Λυσίας In Andocidem [Sp.] (0540: 006)“Lisia. I discorsi”, Ed. Albini, U.

Florence: Sansoni, 1955.Sec. 7, line 1
ὅστις ἐστὶ καὶ ἀναμνησθῶσι πάντα τὰ ἠσεβημένα αὐτῷ,

ἢ τοὺς ἄλλους Ἕλληνας, οἳ ἕνεκα ταύτης τῆς ἑορτῆς
δεῦρο ἔρχονταιἢ θύειν εἰς ταύτην τὴν πανήγυριν βου-
λόμενοι ἢ θεωρεῖν; οὐδὲ γὰρ ἀγνὼς ὁ Ἀνδοκίδης οὔτε
τοῖς ἔξω οὔτε τοῖς ἐνθάδε διὰ τὰ ἠσεβημένα. ἀναγκαίως
γὰρ ἔχει ἀπὸ τῶν πολὺ διαφερόντων ἢ κακῶν ἢ ἀγαθῶν
ἔργων τοὺς ποιήσαντας γιγνώσκεσθαι. ἔπειτα δὲ καὶ διώ-
χληκε πόλεις πολλὰς ἐν τῇ ἀποδημίᾳ, Σικελίαν, Ἰταλίαν,
Πελοπόννησον, Θετταλίαν, Ἑλλήσποντον, Ἰωνίαν, Κύ-
προν· βασιλέας πολλοὺς κεκολάκευκεν, ᾧ ἂν ξυγγένηται,
πλὴν τοῦ Συρακοσίου Διονυσίου. οὗτος δὲ ἢ πάντων εὐτυ-
χέστατός ἐστιν ἢ πλεῖστον γνώμῃ διαφέρει τῶν ἄλλων,
ὃς μόνος τῶν συγγενομένων Ἀνδοκίδῃ οὐκ ἐξηπατήθη
ὑπ' ἀνδρὸς τοιούτου, ὃς τέχνην ταύτην ἔχει, τοὺς μὲν
ἐχθροὺς μηδὲν ποιεῖν κακόν, τοὺς δὲ φίλους ὅ τι ἂν δύνη-
ται κακόν. ὥστε μὰ τὸν Δία οὐ ῥᾴδιόν ἐστιν ὑμῖν αὐτῷ
οὐδὲν χαρισαμένοις παρὰ τὸ δίκαιον λαθεῖν τοὺς Ἕλ-
ληνας.
Λυσίας Pro Polystrato [Sp.] (0540: 020)

“Lisia. I discorsi”, Ed. Albini, U.Florence: Sansoni, 1955.
Sec. 26, line 3
ἐντεῦθεν καὶ τοὺς πολεμίους κακῶς ἐποίουν, ὥστε τῇ θεῷ

τε τὰς δεκάτας ἐξαιρεθῆναι πλέον ἢ τριάκοντα μνᾶς καὶ
τοῖς στρατιώταις εἰς σωτηρίαν, ὅσοι ἐν τοῖς πολεμίοις
ἦσαν. καὶ ἐπειδὴ Καταναῖοι ἠνάγκαζον ὁπλιτεύειν, ὡπλί-
τευον καὶ οὐδενὸς οὐδ' ἐνταῦθα κινδύνου ἀπελειπόμην,
ὥστ' εἰδέναι ἅπαντας οἷος ἦν τὴν ψυχὴν ἱππεύων τε καὶ
ὁπλιτεύων. ὧνὑμῖν τοὺς μάρτυρας παρέξομαι.
553
ΜΑΡΤΥΡΕΣ
Ἀκηκόατε μὲν τῶν μαρτύρων, ὦ ἄνδρες δικασταί· οἷος

δ' εἰμὶ περὶ τὸ ὑμέτερον πλῆθος, ἐγὼ ὑμῖν ἀποδείξω. ἀφι-
κομένου γὰρ ἐκεῖσε Συρακοσίου ὅρκιον ἔχοντος καὶ ἑτοίμου
ὄντος ὁρκοῦν καὶ προσιόντος πρὸς ἕνα ἕκαστον τῶν ἐκεῖ
ὄντων, ἀντεῖπον εὐθὺς αὐτῷ καὶ ἐλθὼν ὡς Τυδέα διηγού-
μην ταῦτα, καὶ σύλλογον ἐποίει, καὶ λόγοι οὐκ ὀλίγοι ἦσαν.
ὧν δ' οὖν ἐγὼ εἶπον, καλῶ μάρτυρας.
Ιούλιος Πολυδεύκης Onomasticon (0542: 001)

“Pollucis onomasticon, 2 vols.”, Ed. Bethe, E.
Leipzig: Teubner, 9.1:1900; 9.2:1931, Repr. 1967; Lexicographi Graeci 9.1–9.2.
Book 6, sec. 16, line 4
οἴνου, δηλοῖ μὲν ἡ λέξις τῷ βίκῳ προσεοικὸς κεράμιον, ἔστι δ'

Αἰολικὸν τοὔνομα. τὰς δ' ἀποθήκας τοῦ οἴνου Ξενοφῶν (Hellen VI. 2. 6)
μὲν οἰνῶνας εἴρηκεν, Εὔπολις (437) δὲ πιθῶνας. κρατῆρες δ' ὁ μὲν
πρῶτος Διὸς Ὀλυμπίου καὶ Ὀλυμπίων θεῶν, ὁ δὲ δεύτερος ἡρώων,
ὁ δὲ τρίτος Διὸς σωτῆρος τελείου, ὅτι καὶ τὰ τρία πρῶτος τέλειος
ἀριθμός. καὶ ὁ μὲν οἶνος πόμα καὶ πῶμα καὶ ποτόν, ἡδύς, ἐπαγω-
γός, γλυκύς, αὐστηρός, μελιηδής, ἀνθοσμίας, Θάσιος, Χῖος καὶ ὁ τού-
του ἄριστος Ἀριούσιος, Μενδαῖος, Μενδήσιος, Ἰσμαρικός, Λέσβιος,
Πεπαρήθιος, Χαλυβώνιος, Πράμνειος, Μαρωνείτης· οὔπω γὰρ οἱ
παλαιοὶ τὸν Ἰταλιώτην ᾔδεσαν ἀκριβῶς, ἐπεὶ οὐκ ἔστιν ὅντινα ἂν
τούτου προύθεσαν. καί που γλυκὺς καὶ Πόλλιος· ἔστι μὲν ἐκ Συρακου-
σῶν, Πόλλις δ' αὐτὸν ὁ Ἀργεῖος πρῶτος ἐπεσκεύασεν, ἀφ' οὗ καὶ τοὔ-
νομα, ἢ ἀπὸ τοῦ Συρακουσίων βασιλέως Πόλλιδος, ὡς Ἀριστοτέλης
(fg 585 R) λέγει. καὶ σίραιον δ' ἐκάλουν τὸν ἐκ γλεύκους ἡψημένον
γλυκύν, καὶ Θήραιον τὸν ἐκ Κρήτης. ἦν δέ τις καὶ μυρίνης οἶνος,
μύρῳ κεκραμένος· οἱ δὲ τὸν γλυκὺν οὕτως οἴονται κεκλῆσθαι. καὶ με-
λίκρατον δέ, τὸ νῦν οἰνόμελι. ἦ που δὲ καὶ τὸ νῦν ἕψημα ὀνομα-
ζόμενον, ὅπερ ἐστὶν οἶνος ἐξηψημένος εἰς γλυκύτητα· καὶ τοῦτ' ἄν τις
οἴοιτο εἰρημένον ἐν τῇ τοῦ Πλάτωνος τοῦ κωμικοῦ Συμμαχίᾳ,
Ιούλιος Πολυδεύκης Onomasticon Book 6, sec. 16, line 6
μὲν οἰνῶνας εἴρηκεν, Εὔπολις (437) δὲ πιθῶνας. κρατῆρες δ' ὁ μὲν

πρῶτος Διὸς Ὀλυμπίου καὶ Ὀλυμπίων θεῶν, ὁ δὲ δεύτερος ἡρώων,
ὁ δὲ τρίτος Διὸς σωτῆρος τελείου, ὅτι καὶ τὰ τρία πρῶτος τέλειος
ἀριθμός. καὶ ὁ μὲν οἶνος πόμα καὶ πῶμα καὶ ποτόν, ἡδύς, ἐπαγω-
γός, γλυκύς, αὐστηρός, μελιηδής, ἀνθοσμίας, Θάσιος, Χῖος καὶ ὁ τού-
του ἄριστος Ἀριούσιος, Μενδαῖος, Μενδήσιος, Ἰσμαρικός, Λέσβιος,
Πεπαρήθιος, Χαλυβώνιος, Πράμνειος, Μαρωνείτης· οὔπω γὰρ οἱ
παλαιοὶ τὸν Ἰταλιώτην ᾔδεσαν ἀκριβῶς, ἐπεὶ οὐκ ἔστιν ὅντινα ἂν
τούτου προύθεσαν. καί που γλυκὺς καὶ Πόλλιος· ἔστι μὲν ἐκ Συρακου-
554
σῶν, Πόλλις δ' αὐτὸν ὁ Ἀργεῖος πρῶτος ἐπεσκεύασεν, ἀφ' οὗ καὶ τοὔ-
νομα, ἢ ἀπὸ τοῦ Συρακουσίων βασιλέως Πόλλιδος, ὡς Ἀριστοτέλης
(fg 585 R) λέγει. καὶ σίραιον δ' ἐκάλουν τὸν ἐκ γλεύκους ἡψημένον
γλυκύν, καὶ Θήραιον τὸν ἐκ Κρήτης. ἦν δέ τις καὶ μυρίνης οἶνος,
μύρῳ κεκραμένος· οἱ δὲ τὸν γλυκὺν οὕτως οἴονται κεκλῆσθαι. καὶ με-
λίκρατον δέ, τὸ νῦν οἰνόμελι. ἦ που δὲ καὶ τὸ νῦν ἕψημα ὀνομα-
ζόμενον, ὅπερ ἐστὶν οἶνος ἐξηψημένος εἰς γλυκύτητα· καὶ τοῦτ' ἄν τις
οἴοιτο εἰρημένον ἐν τῇ τοῦ Πλάτωνος τοῦ κωμικοῦ Συμμαχίᾳ,
ὁ δ' Ἀριστοφάνης ἐν τῷ Γήρᾳ λέγει (fg 130)

ὀξωτά, σιλφιωτά, βολβός, τευτλίον,
περίκομμα, θρῖον, ἐγκέφαλος, ὀρίγανον.
εἴη δ' ἂν προσῆκον τοῖς ἡδύσμασι καὶ ὁ κάνδυλος ἐξ ἀμύλου καὶ
τυροῦ καὶ γάλακτος καὶ μέλιτος· καὶ ἡ ματύλλη, Μακεδονικὸν εὕρημα,
δίψους ἐγερτικὸν βρῶμα, ᾧ ἐχρῶντο μεσοῦντος τοῦ πότου· καὶ ὁ μυτ-
τωτός, τρῖμμα ἐκ σκορόδων δριμύ. πολλὰ δ' ἂν εἴη τῶν περὶ
τὴν ἡδυντικὴν σκευασίαν ἐξευρεῖν ἐκ τῶν ὀψοποιικῶν συγγραμμάτων
Παντολέοντος καὶ Μιθαίκου καὶ Ζωπυρίνου καὶ Σόφωνος καὶ Ἡγη-
σίππου καὶ Παξάμου καὶ Ἐπαινέτου. συναριθμοῖτο δ' ἂν τούτοις
Ἡρακλείδης τε ὁ Συρακούσιος καὶ Τυνδάριχος ὁ Σικυώνιος καὶ Σιμω-
νακτίδης ὁ Χῖος καὶ Γλαῦκος ὁ Λοκρός, ὀψοποιικῆς πραγματείας
σοφισταί.
ἐκαλοῦντο δὲ καὶ οἱ ἅλες ἡδυντῆρες διὰ τὸ ἡδύνειν. καὶ τὸ
ἀρτύειν δὲ ἡδύνειν ἔλεγον. φυλλάδας δ' ἐκάλουν τὰ χλωρὰ
ὑποτρίμματα. τὸ δ' ἐπὶ πᾶσιν ἐπιφόρημα τύβαριν οἱ Δωριεῖς ἐκάλουν·
ἦν δ' ἐν ὄξει σέλινα.
οἶδ' ὅπως· ἐπὶ μέντοι τῶν ὀβελῶν ὑπηλλάχθαι τὸ φ εἰς τὸ β κατὰ

συγγένειαν.
Βυζαντίων γε μὴν σιδήρῳ νομιζόντων ἦν οὕτω καλούμενος
σιδάρεος νόμισμά τι λεπτόν, ὥστε ἀντὶ τοῦ ‘πρίω μοι τριῶν χαλκῶν’
λέγειν ‘πρίω μοι τριῶν σιδαρέων·’ ὅθεν καὶ ἐν τοῖς Στράττιδος Μυρ-
μιδόσιν εἴρηται (I p 721. 36 Ko)
ἐν τοῖς βαλανείοις προκέλευθος ἡμέρα,
ἁπαξάπασα γῆ στρατιαὶ σιδαρέων.
σιδηρῷ δὲ νομίσματι καὶ Λακεδαιμόνιοι χρῶνται, ἐκ πολλοῦ ὄγκου
ὀλίγον δυναμένῳ· ὄξει δ' αὐτοῦ τὴν ἀκμὴν εἰς τὸ ἄτομον κατα-
σβεννύουσιν. τοὺς μέντοι Συρακουσίους καττιτέρῳ ποτὲ ἀντ' ἀργυρίου
νομίσαι Διονύσιος κατηνάγκασεν· καὶ τὸ νομισμάτιον τέτταρας δραχμὰς
Ἀττικὰς ἴσχυεν ἀντὶ μιᾶς.
ὁ δὲ νοῦμμος, δοκεῖ μὲν εἶναι Ῥωμαίων τοὔνομα τοῦ νομίσμα-
τος, ἔστι δὲ καὶ Ἑλληνικὸν τῶν ἐν Ἰταλίᾳ καὶ Σικελίᾳ Δωριέων·
Ἐπίχαρμός τε γὰρ ἐν ταῖς Χύτραις (136 Kaib) φησὶν
ἀλλ' ὅμως ὁκαιαι καὶ ποιάρνες, εὑρήσουσι δέ μοι
555
καὶ νούμμους· παλατιᾶς γὰρ ἐνῆ τᾶς ματρός·
Πολύβιος Ιστορίαι. (0543: 001)“Polybii Ιστορίαι. , vols. 1–4”, Ed. Büttner–Wobst,

T.Leipzig: Teubner, 1:1905; 2:1889; 3:1893; 4:1904, Repr. 1:1962; 2–3:1965;
4:1967.Book 1, Chap. 8, sec. 1, line 8
διορθοῦσθαι παρὰ τοῖς συμμάχοις τὴν αὑτῶν πίστιν.

τὴν δὲ χώραν καὶ τὴν πόλιν παραχρῆμα τοῖς Ῥηγί-
νοις ἀπέδοσαν.
Οἱ δὲ Μαμερτῖνοι – τοῦτο γὰρ τοὔνομα κυριεύ-
σαντες οἱ Καμπανοὶ τῆς Μεσσήνης προσηγόρευσαν
σφᾶς αὐτούς – ἕως μὲν συνεχρῶντο τῇ τῶν Ῥω-
μαίων συμμαχίᾳ τῶν τὸ Ῥήγιον κατασχόντων, οὐ
μόνον τῆς ἑαυτῶν πόλεως καὶ χώρας ἀσφαλῶς κατ-
εκράτουν, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς συνορούσης οὐχ ὡς
ἔτυχε παρηνώχλουν τοῖς τε Καρχηδονίοις καὶ τοῖς
Συρακοσίοις καὶ πολλὰ μέρη τῆς Σικελίας ἐφο-
ρολόγουν. ἐπεὶ δ' ἐστερήθησαν τῆς προειρημένης
ἐπικουρίας, συγκλεισθέντων τῶν τὸ Ῥήγιον κατ-
εχόντων εἰς τὴν πολιορκίαν, παρὰ πόδας ὑπὸ τῶν
Συρακοσίων αὐτοὶ πάλιν συνεδιώχθησαν εἰς τὴν
πόλιν διά τινας τοιαύτας αἰτίας. χρόνοις οὐ πολλοῖς
πρότερον αἱ δυνάμεις τῶν Συρακοσίων διενεχθεῖσαι
πρὸς τοὺς ἐν τῇ πόλει καὶ διατρίβουσαι περὶ τὴν
Μεργάνην κατέστησαν ἐξ αὑτῶν ἄρχοντας, Ἀρτε-
μίδωρόν τε καὶ τὸν μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντα τῶν
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 1, Chap. 8, sec. 2, line 4
σφᾶς αὐτούς – ἕως μὲν συνεχρῶντο τῇ τῶν Ῥω-

μαίων συμμαχίᾳ τῶν τὸ Ῥήγιον κατασχόντων, οὐ
μόνον τῆς ἑαυτῶν πόλεως καὶ χώρας ἀσφαλῶς κατ-
εκράτουν, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς συνορούσης οὐχ ὡς
ἔτυχε παρηνώχλουν τοῖς τε Καρχηδονίοις καὶ τοῖς
Συρακοσίοις καὶ πολλὰ μέρη τῆς Σικελίας ἐφο-
ρολόγουν. ἐπεὶ δ' ἐστερήθησαν τῆς προειρημένης
ἐπικουρίας, συγκλεισθέντων τῶν τὸ Ῥήγιον κατ-
εχόντων εἰς τὴν πολιορκίαν, παρὰ πόδας ὑπὸ τῶν
Συρακοσίων αὐτοὶ πάλιν συνεδιώχθησαν εἰς τὴν
πόλιν διά τινας τοιαύτας αἰτίας. χρόνοις οὐ πολλοῖς
πρότερον αἱ δυνάμεις τῶν Συρακοσίων διενεχθεῖσαι
πρὸς τοὺς ἐν τῇ πόλει καὶ διατρίβουσαι περὶ τὴν
Μεργάνην κατέστησαν ἐξ αὑτῶν ἄρχοντας, Ἀρτε-
μίδωρόν τε καὶ τὸν μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντα τῶν
Συρακοσίων Ἱέρωνα, νέον μὲν ὄντα κομιδῇ, πρὸς
δέ τι γένος εὐφυῆ βασιλικῆς καὶ πραγματικῆς οἰκο-
νομίας. ὁ δὲ παραλαβὼν τὴν ἀρχὴν καὶ παρεισελθὼν
556
εἰς τὴν πόλιν διά τινων οἰκείων καὶ κύριος γενό-

μενος τῶν ἀντιπολιτευομένων οὕτως ἐχρήσατο πρᾴως
νομίας. ὁ δὲ παραλαβὼν τὴν ἀρχὴν καὶ παρεισελθὼν

εἰς τὴν πόλιν διά τινων οἰκείων καὶ κύριος γενό-
μενος τῶν ἀντιπολιτευομένων οὕτως ἐχρήσατο πρᾴως
καὶ μεγαλοψύχως τοῖς πράγμασιν, ὥστε τοὺς Συρα-
κοσίους, καίπερ οὐδαμῶς εὐδοκουμένους ἐπὶ ταῖς
τῶν στρατιωτῶν ἀρχαιρεσίαις, τότε πάντας ὁμο-
θυμαδὸν εὐδοκῆσαι στρατηγὸν αὑτῶν ὑπάρχειν
Ἱέρωνα. ὃς ἐκ τῶν πρώτων ἐπινοημάτων εὐθέως
δῆλος ἦν τοῖς ὀρθῶς σκοπουμένοις μειζόνων ὀρεγό-
μενος ἐλπίδων ἢ κατὰ τὴν στρατηγίαν. θεωρῶν
γὰρ τοὺς Συρακοσίους, ἐπειδὰν ἐκπέμψωσι τὰς δυνά-
μεις καὶ τοὺς ἄρχοντας μετὰ τῶν δυνάμεων, αὐτοὺς
ἐν αὑτοῖς στασιάζοντας καὶ καινοτομοῦντας αἰεί τι,
τὸν δὲ Λεπτίνην εἰδὼς καὶ τῇ προστασίᾳ καὶ τῇ
πίστει πολὺ διαφέροντα τῶν ἄλλων πολιτῶν, εὐδο-
κιμοῦντα δὲ καὶ παρὰ τῷ πλήθει διαφερόντως, συν-
άπτεται κηδείαν πρὸς αὐτόν, βουλόμενος οἷον ἐφε-
δρείαν ἀπολιπεῖν ἐν τῇ πόλει τοῦτον, ὅτ' αὐτὸν ἐξιέναι
δέοι μετὰ τῶν δυνάμεων ἐπὶ τὰς πράξεις. γήμας
δὲ τὴν θυγατέρα τοῦ προειρημένου καὶ συνθεωρῶν
τοὺς ἀρχαίους μισθοφόρους καχέκτας ὄντας καὶ
τοὺς ἀρχαίους μισθοφόρους καχέκτας ὄντας καὶ

κινητικοὺς ἐξάγει στρατείαν ὡς ἐπὶ τοὺς βαρβάρους
τοὺς τὴν Μεσσήνην κατασχόντας. ἀντιστρατοπεδεύσας
δὲ περὶ Κεντόριπα καὶ παραταξάμενος περὶ τὸν
Κυαμόσωρον ποταμὸν τοὺς μὲν πολιτικοὺς ἱππεῖς
καὶ πεζοὺς αὐτὸς ἐν ἀποστήματι συνεῖχεν, ὡς κατ'
ἄλλον τόπον τοῖς πολεμίοις συμμίξων, τοὺς δὲ ξένους
προβαλόμενος εἴασε πάντας ὑπὸ τῶν βαρβάρων δια-
φθαρῆναι· κατὰ δὲ τὸν τῆς ἐκείνων τροπῆς καιρὸν
ἀσφαλῶς αὐτὸς ἀπεχώρησεν μετὰ τῶν πολιτῶν εἰς
τὰς Συρακούσας. συντελεσάμενος δὲ τὸ προκεί-
μενον πραγματικῶς καὶ παρῃρηκὼς πᾶν τὸ κινητικὸν
καὶ στασιῶδες τῆς δυνάμεως, ξενολογήσας δι' αὑ-
τοῦ πλῆθος ἱκανὸν μισθοφόρων, ἀσφαλῶς ἤδη τὰ
κατὰ τὴν ἀρχὴν διεξῆγεν. θεωρῶν δὲ τοὺς βαρβά-
ρους ἐκ τοῦ προτερήματος θρασέως καὶ προπετῶς
ἀναστρεφομένους, καθοπλίσας καὶ γυμνάσας ἐνερ-
γῶς τὰς πολιτικὰς δυνάμεις ἐξῆγεν καὶ συμβάλλει
τοῖς πολεμίοις ἐν τῷ Μυλαίῳ πεδίῳ περὶ τὸν Λογ-
557
γανὸν καλούμενον ποταμόν. τροπὴν δὲ ποιήσας

αὐτῶν ἰσχυρὰν καὶ τῶν ἡγεμόνων ἐγκρατὴς
καὶ στασιῶδες τῆς δυνάμεως, ξενολογήσας δι' αὑ-

τοῦ πλῆθος ἱκανὸν μισθοφόρων, ἀσφαλῶς ἤδη τὰ
κατὰ τὴν ἀρχὴν διεξῆγεν. θεωρῶν δὲ τοὺς βαρβά-
ρους ἐκ τοῦ προτερήματος θρασέως καὶ προπετῶς
ἀναστρεφομένους, καθοπλίσας καὶ γυμνάσας ἐνερ-
γῶς τὰς πολιτικὰς δυνάμεις ἐξῆγεν καὶ συμβάλλει
τοῖς πολεμίοις ἐν τῷ Μυλαίῳ πεδίῳ περὶ τὸν Λογ-
γανὸν καλούμενον ποταμόν. τροπὴν δὲ ποιήσας
αὐτῶν ἰσχυρὰν καὶ τῶν ἡγεμόνων ἐγκρατὴς γενό-
μενος ζωγρίᾳ τὴν μὲν τῶν βαρβάρων κατέπαυσε
τόλμαν, αὐτὸς δὲ παραγενόμενος εἰς τὰς Συρακούσας
βασιλεὺς ὑπὸ πάντων προσηγορεύθη τῶν συμμά-
χων.
Οἱ δὲ Μαμερτῖνοι πρότερον μὲν ἐστερημένοι
τῆς ἐπικουρίας τῆς ἐκ τοῦ Ῥηγίου, καθάπερ ἀνώ-
τερον εἶπον, τότε δὲ τοῖς ἰδίοις πράγμασιν ἐπται-
κότες ὁλοσχερῶς διὰ τὰς νῦν ῥηθείσας αἰτίας, οἱ
μὲν ἐπὶ Καρχηδονίους κατέφευγον καὶ τούτοις ἐν-
εχείριζον σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὴν ἄκραν, οἱ δὲ πρὸς
Ῥωμαίους ἐπρέσβευον, παραδιδόντες τὴν πόλιν καὶ
δεόμενοι βοηθήσειν σφίσιν αὐτοῖς ὁμοφύλοις ὑπάρ
καὶ τῆς Ἰβηρίας ὑπήκοα πολλὰ μέρη πεποιημένους,

ἔτι δὲ τῶν νήσων ἁπασῶν ἐγκρατεῖς ὑπάρχοντας
τῶν κατὰ τὸ Σαρδόνιον καὶ Τυρρηνικὸν πέλαγος,
ἠγωνίων, εἰ Σικελίας ἔτι κυριεύσαιεν, (μὴ) λίαν βα-
ρεῖς καὶ φοβεροὶ γείτονες αὐτοῖς ὑπάρχοιεν, κύκλῳ
σφᾶς περιέχοντες καὶ πᾶσι τοῖς τῆς Ἰταλίας μέρεσιν
ἐπικείμενοι. διότι δὲ ταχέως ὑφ' αὑτοὺς ποιήσον-
ται τὴν Σικελίαν, μὴ τυχόντων ἐπικουρίας τῶν
Μαμερτίνων, προφανὲς ἦν. κρατήσαντες γὰρ ἐγχειρι-
ζομένης αὐτοῖς τῆς Μεσσήνης ἔμελλον ἐν ὀλίγῳ
χρόνῳ τὰς Συρακούσας ἐπανελέσθαι διὰ τὸ πάσης
σχεδὸν δεσπόζειν τῆς ἄλλης Σικελίας. ὃ προορώμενοι
Ῥωμαῖοι καὶ νομίζοντες ἀναγκαῖον εἶναι σφίσι τὸ μὴ
προέσθαι τὴν Μεσσήνην μηδ' ἐᾶσαι Καρχηδονίους
οἱονεὶ γεφυρῶσαι τὴν εἰς Ἰταλίαν αὑτοῖς διάβασιν,
πολὺν μὲν χρόνον ἐβουλεύσαντο, καὶ τὸ μὲν συν-
έδριον οὐδ' εἰς τέλος ἐκύρωσε τὴν γνώμην διὰ τὰς
ἄρτι ῥηθείσας αἰτίας. ἐδόκει γὰρ τὰ περὶ τὴν ἀλο-
γίαν τῆς τοῖς Μαμερτίνοις ἐπικουρίας ἰσορροπεῖν
558
τοῖς ἐκ τῆς βοηθείας συμφέρουσιν. οἱ δὲ πολλοὶ

τετρυμένοι μὲν ὑπὸ τῶν προγεγονότων πολέμων
ζον. Καρχηδόνιοι δὲ τὸν μὲν στρατηγὸν αὐτῶν

ἀνεσταύρωσαν, νομίσαντες αὐτὸν ἀβούλως, ἅμα δ'
ἀνάνδρως προέσθαι τὴν ἀκρόπολιν· αὐτοὶ δὲ τῇ
μὲν ναυτικῇ δυνάμει περὶ Πελωριάδα στρατοπεδεύ-
σαντες, τῷ δὲ πεζῷ στρατεύματι περὶ τὰς Σύνεις
καλουμένας ἐνεργῶς προσέκειντο τῇ Μεσσήνῃ. κατὰ
δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον Ἱέρων νομίσας εὐφυῶς ἔχειν
τὰ παρόντα πρὸς τὸ τοὺς βαρβάρους τοὺς τὴν Μες-
σήνην κατέχοντας ὁλοσχερῶς ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς Σικε-
λίας, τίθεται πρὸς τοὺς Καρχηδονίους συνθήκας.
καὶ μετὰ ταῦτ' ἀναζεύξας ἐκ τῶν Συρακουσῶν
ἐποιεῖτο τὴν πορείαν ἐπὶ τὴν προειρημένην πόλιν·
καταστρατοπεδεύσας δ' ἐκ θατέρου μέρους περὶ τὸ
Χαλκιδικὸν ὄρος καλούμενον ἀπέκλεισε καὶ ταύτης
τῆς ἐξόδου τοὺς ἐν τῇ πόλει. ὁ δὲ στρατηγὸς τῶν
Ῥωμαίων Ἄππιος νυκτὸς καὶ παραβόλως περαιωθεὶς
τὸν πορθμὸν ἧκεν εἰς τὴν Μεσσήνην. ὁρῶν δὲ
πανταχόθεν ἐνεργῶς προσηρεικότας τοὺς πολεμίους
καὶ συλλογισάμενος ἅμα μὲν αἰσχράν, ἅμα δ' ἐπι-
σφαλῆ γίνεσθαι τὴν πολιορκίαν αὑτῷ, τῆς τε γῆς
τῶν πολεμίων ἐπικρατούντων καὶ τῆς θαλάττης,
Ῥωμαίων Ἄππιος νυκτὸς καὶ παραβόλως περαιωθεὶς

τὸν πορθμὸν ἧκεν εἰς τὴν Μεσσήνην. ὁρῶν δὲ
τῶν πολεμίων ἐπικρατούντων καὶ τῆς θαλάττης, τὸ
μὲν πρῶτον διεπρεσβεύετο πρὸς ἀμφοτέρους, βουλό-
μενος ἐξελέσθαι τοῦ πολέμου τοὺς Μαμερτίνους·
οὐδενὸς δὲ προσέχοντος αὐτῷ, τέλος ἐπαναγκαζόμε-
νος ἔκρινε διακινδυνεύειν καὶ πρῶτον ἐγχειρεῖν τοῖς
Συρακοσίοις. ἐξαγαγὼν δὲ τὴν δύναμιν παρέταξε
πρὸς μάχην, ἑτοίμως εἰς τὸν ἀγῶνα συγκαταβάντος
αὐτῷ καὶ τοῦ τῶν Συρακοσίων βασιλέως· ἐπὶ πολὺν
δὲ χρόνον διαγωνισάμενος ἐπεκράτησεν τῶν πολε-
μίων καὶ κατεδίωξε τοὺς ὑπεναντίους ἕως εἰς τὸν
χάρακα πάντας. Ἄππιος μὲν οὖν σκυλεύσας τοὺς
νεκροὺς ἐπανῆλθεν πάλιν εἰς τὴν Μεσσήνην. ὁ δ'
Ἱέρων ὀττευσάμενός τι περὶ τῶν ὅλων πραγμάτων,
ἐπιγενομένης τῆς νυκτὸς ἀνεχώρησε κατὰ σπουδὴν
εἰς τὰς Συρακούσας. τῇ δὲ κατὰ πόδας ἡμέρᾳ
γνοὺς Ἄππιος τὴν ἀπόλυσιν τῶν προειρημένων καὶ
559

τῶν πολεμίων ἐπικρατούντων καὶ τῆς θαλάττης, τὸ
μὲν πρῶτον διεπρεσβεύετο πρὸς ἀμφοτέρους, βουλό-
μενος ἐξελέσθαι τοῦ πολέμου τοὺς Μαμερτίνους·
οὐδενὸς δὲ προσέχοντος αὐτῷ, τέλος ἐπαναγκαζόμε-
νος ἔκρινε διακινδυνεύειν καὶ πρῶτον ἐγχειρεῖν τοῖς
Συρακοσίοις. ἐξαγαγὼν δὲ τὴν δύναμιν παρέταξε
πρὸς μάχην, ἑτοίμως εἰς τὸν ἀγῶνα συγκαταβάντος
αὐτῷ καὶ τοῦ τῶν Συρακοσίων βασιλέως· ἐπὶ πολὺν
δὲ χρόνον διαγωνισάμενος ἐπεκράτησεν τῶν πολε-
μίων καὶ κατεδίωξε τοὺς ὑπεναντίους ἕως εἰς τὸν
χάρακα πάντας. Ἄππιος μὲν οὖν σκυλεύσας τοὺς
νεκροὺς ἐπανῆλθεν πάλιν εἰς τὴν Μεσσήνην. ὁ δ'
Ἱέρων ὀττευσάμενός τι περὶ τῶν ὅλων πραγμάτων,
ἐπιγενομένης τῆς νυκτὸς ἀνεχώρησε κατὰ σπουδὴν
εἰς τὰς Συρακούσας. τῇ δὲ κατὰ πόδας ἡμέρᾳ
γνοὺς Ἄππιος τὴν ἀπόλυσιν τῶν προειρημένων καὶ
γενόμενος εὐθαρσὴς ἔκρινε μὴ μέλλειν,
τιώταις ἐν ὥρᾳ γίνεσθαι τὴν θεραπείαν, ἅμα τῷ

φωτὶ τὴν ἔξοδον ἐποιεῖτο. συμβαλὼν δὲ τοῖς ὑπ-
εναντίοις πολλοὺς μὲν αὐτῶν ἀπέκτεινε, τοὺς δὲ λοι-
ποὺς ἠνάγκασε φυγεῖν προτροπάδην εἰς τὰς παρα-
κειμένας πόλεις. χρησάμενος δὲ τοῖς εὐτυχήμασι
τούτοις καὶ λύσας τὴν πολιορκίαν, λοιπὸν ἐπιπο-
ρευόμενος ἀδεῶς ἐπόρθει τήν τε τῶν Συρακοσίων
καὶ τὴν τῶν συμμαχούντων αὐτοῖς χώραν, οὐδενὸς
ἀντιποιουμένου τῶν ὑπαίθρων· τὸ δὲ τελευταῖον
προσκαθίσας αὐτὰς ἐπεβάλετο πολιορκεῖν τὰς Συρα-
κούσας.
Ἡ μὲν οὖν πρώτη Ῥωμαίων ἐκ τῆς Ἰταλίας
διάβασις μετὰ δυνάμεως ἥδε καὶ διὰ ταῦτα (καὶ) κατὰ
τούτους ἐγένετο τοὺς καιρούς, ἣν οἰκειοτάτην κρί-
ναντες ἀρχὴν εἶναι τῆς ὅλης προθέσεως, ἀπὸ ταύτης
ἐποιησάμεθα τὴν ἐπίστασιν, ἀναδραμόντες ἔτι τοῖς
χρόνοις τοῦ μηδὲν ἀπόρημα καταλιπεῖν ὑπὲρ τῶν
κατὰ τὰς αἰτίας ἀποδείξεων. τῷ γὰρ πῶς καὶ πότε
πταίσαντες αὐτῇ τῇ πατρίδι Ῥωμαῖοι τῆς ἐπὶ τὸ
βέλτιον ἤρξαντο προκοπῆς καὶ πότε πάλιν καὶ πῶς
κρατήσαντες τῶν κατὰ τὴν Ἰταλίαν τοῖς ἐκτὸς ἐπι
560
ψέγειν, ποτὲ δ' ἐγκωμιάζειν εὐλαβητέον, ἐπειδὴ τοὺς

ἐν πράγμασιν ἀναστρεφομένους οὔτ' εὐστοχεῖν αἰεὶ
δυνατὸν οὔθ' ἁμαρτάνειν συνεχῶς εἰκός. ἀποστάντας
οὖν τῶν πραττόντων αὐτοῖς τοῖς πραττομένοις ἐφαρ-
μοστέον τὰς πρεπούσας ἀποφάσεις καὶ διαλήψεις ἐν
τοῖς ὑπομνήμασιν. ὡς δ' ἔστιν ἀληθῆ τὰ νῦν ὑφ'
ἡμῶν εἰρημένα σκοπεῖν ἐκ τούτων πάρεστιν. ὁ γὰρ
Φιλῖνος ἀρχόμενος ἅμα τῶν πραγμάτων καὶ τῆς δευ-
τέρας βύβλου φησὶ προσκαθῆσθαι τῇ Μεσσήνῃ πο-
λεμοῦντας τούς τε Καρχηδονίους καὶ τοὺς Συρα-
κοσίους, παραγενομένους δὲ τοὺς Ῥωμαίους κατὰ
θάλατταν εἰς τὴν πόλιν εὐθὺς ἐξελθεῖν ἐπὶ τοὺς
Συρακοσίους· λαβόντας δὲ πολλὰς πληγὰς ἐπαν-
ελθεῖν εἰς τὴν Μεσσήνην· αὖθις δ' ἐπὶ τοὺς Καρχη-
δονίους ἐκπορευθέντας οὐ μόνον πληγὰς λαβεῖν,
ἀλλὰ καὶ ζωγρίᾳ τῶν στρατιωτῶν ἱκανοὺς ἀπο-
βαλεῖν. ταῦτα δ' εἰπὼν τὸν μὲν Ἱέρωνά φησι μετὰ
τὴν γενομένην συμπλοκὴν οὕτως ἔξω γενέσθαι τοῦ
φρονεῖν ὥστε μὴ μόνον παραχρῆμα τὸν χάρακα
καὶ τὰς σκηνὰς ἐμπρήσαντα φυγεῖν νυκτὸς εἰς τὰς
Συρακούσας, ἀλλὰ καὶ τὰ φρούρια πάντα
κοσίους, παραγενομένους δὲ τοὺς Ῥωμαίους κατὰ

θάλατταν εἰς τὴν πόλιν εὐθὺς ἐξελθεῖν ἐπὶ τοὺς
Συρακοσίους· λαβόντας δὲ πολλὰς πληγὰς ἐπαν-
ελθεῖν εἰς τὴν Μεσσήνην· αὖθις δ' ἐπὶ τοὺς Καρχη-
δονίους ἐκπορευθέντας οὐ μόνον πληγὰς λαβεῖν,
ἀλλὰ καὶ ζωγρίᾳ τῶν στρατιωτῶν ἱκανοὺς ἀπο-
βαλεῖν. ταῦτα δ' εἰπὼν τὸν μὲν Ἱέρωνά φησι μετὰ
τὴν γενομένην συμπλοκὴν οὕτως ἔξω γενέσθαι τοῦ
φρονεῖν ὥστε μὴ μόνον παραχρῆμα τὸν χάρακα
Συρακούσας, ἀλλὰ καὶ τὰ φρούρια πάντα κατα-
λιπεῖν τὰ κείμενα κατὰ τῆς τῶν Μεσσηνίων χώρας·
ὁμοίως δὲ καὶ τοὺς Καρχηδονίους μετὰ τὴν μάχην
εὐθέως ἐκλιπόντας τὸν χάρακα διελεῖν σφᾶς εἰς τὰς
πόλεις, τῶν δ' ὑπαίθρων οὐδ' ἀντιποιεῖσθαι τολ-
μᾶν ἔτι· διὸ καὶ συνθεωρήσαντας τοὺς ἡγουμένους
αὐτῶν ἀποδεδειλιακότας τοὺς ὄχλους βουλεύσασθαι
μὴ κρίνειν διὰ μάχης τὰ πράγματα· τοὺς δὲ Ῥω-
μαίους ἑπομένους αὐτοῖς οὐ μόνον τὴν χώραν πορ-
θεῖν τῶν Καρχηδονίων καὶ Συρακοσίων, ἀλλὰ καὶ
τὰς Συρακούσας αὐτὰς προσκαθίσαντας ἐπιβαλέσθαι
561

Συρακούσας, ἀλλὰ καὶ τὰ φρούρια πάντα κατα-
λιπεῖν τὰ κείμενα κατὰ τῆς τῶν Μεσσηνίων χώρας·
ὁμοίως δὲ καὶ τοὺς Καρχηδονίους μετὰ τὴν μάχην
εὐθέως ἐκλιπόντας τὸν χάρακα διελεῖν σφᾶς εἰς τὰς
πόλεις, τῶν δ' ὑπαίθρων οὐδ' ἀντιποιεῖσθαι τολ-
μᾶν ἔτι· διὸ καὶ συνθεωρήσαντας τοὺς ἡγουμένους
αὐτῶν ἀποδεδειλιακότας τοὺς ὄχλους βουλεύσασθαι
μὴ κρίνειν διὰ μάχης τὰ πράγματα· τοὺς δὲ Ῥω-
μαίους ἑπομένους αὐτοῖς οὐ μόνον τὴν χώραν πορ-
θεῖν τῶν Καρχηδονίων καὶ Συρακοσίων, ἀλλὰ καὶ
τὰς Συρακούσας αὐτὰς προσκαθίσαντας ἐπιβαλέσθαι
πολιορκεῖν. ταῦτα δ', ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, τῆς πάσης
ἐστὶν ἀλογίας πλήρη καὶ διαστολῆς οὐ προσδεῖται
τὸ παράπαν. οὓς μὲν γὰρ πολιορκοῦντας τὴν Μες-
σήνην καὶ νικῶντας ἐν ταῖς συμπλοκαῖς ὑπέθετο,
τούτους φεύγοντας καὶ τῶν ὑπαίθρων ἐκχωροῦντας
καὶ τέλος πολιορκουμένους καὶ ταῖς ψυχαῖς ἀποδε-
δειλιακότας ἀπέφηνεν· οὓς δ' ἡττωμένους καὶ πο-
λιορκουμένους ὑπεστήσατο, τούτους διώκοντας καὶ
παραχρῆμα κρατοῦντας τῶν ὑπαίθρων καὶ τέλος
πολιορκεῖν. ταῦτα δ', ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, τῆς πάσης

ἐστὶν ἀλογίας πλήρη καὶ διαστολῆς οὐ προσδεῖται
τὸ παράπαν. οὓς μὲν γὰρ πολιορκοῦντας τὴν Μες-
σήνην καὶ νικῶντας ἐν ταῖς συμπλοκαῖς ὑπέθετο,
τούτους φεύγοντας καὶ τῶν ὑπαίθρων ἐκχωροῦντας
καὶ τέλος πολιορκουμένους καὶ ταῖς ψυχαῖς ἀποδε-
δειλιακότας ἀπέφηνεν· οὓς δ' ἡττωμένους καὶ πο-
λιορκουμένους ὑπεστήσατο, τούτους διώκοντας καὶ
πολιορκοῦντας τὰς Συρακούσας ἀπέδειξε. ταῦτα δὲ
συνᾴδειν ἀλλήλοις οὐδαμῶς δύναται· πῶς γάρ; ἀλλ'
ἀναγκαῖον ἢ τὰς ὑποθέσεις εἶναι τὰς πρώτας ψευ-
δεῖς ἢ τὰς ὑπὲρ τῶν συμβαινόντων ἀποφάσεις. εἰσὶ
δ' αὗται μὲν ἀληθεῖς· καὶ γὰρ ἐξεχώρησαν οἱ Καρ-
χηδόνιοι καὶ Συρακόσιοι τῶν ὑπαίθρων, καὶ τὰς
Συρακούσας ἐπολέμουν οἱ Ῥωμαῖοι κατὰ πόδας,
ὡς δ' οὗτός φησι, καὶ τὴν Ἐχέτλαν, ἐν μέσῃ κει-
μένην τῇ τῶν Συρακοσίων καὶ Καρχηδονίων ἐπαρ-
χίᾳ. λοιπὸν ἀνάγκη συγχωρεῖν τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς
ὑποθέσεις εἶναι ψευδεῖς, καὶ νικώντων εὐθέως τῶν
562

πολιορκοῦντας τὰς Συρακούσας ἀπέδειξε. ταῦτα δὲ
συνᾴδειν ἀλλήλοις οὐδαμῶς δύναται· πῶς γάρ; ἀλλ'
ἀναγκαῖον ἢ τὰς ὑποθέσεις εἶναι τὰς πρώτας ψευ-
δεῖς ἢ τὰς ὑπὲρ τῶν συμβαινόντων ἀποφάσεις. εἰσὶ
δ' αὗται μὲν ἀληθεῖς· καὶ γὰρ ἐξεχώρησαν οἱ Καρ-
χηδόνιοι καὶ Συρακόσιοι τῶν ὑπαίθρων, καὶ τὰς
Συρακούσας ἐπολέμουν οἱ Ῥωμαῖοι κατὰ πόδας,
ὡς δ' οὗτός φησι, καὶ τὴν Ἐχέτλαν, ἐν μέσῃ κει-
μένην τῇ τῶν Συρακοσίων καὶ Καρχηδονίων ἐπαρ-
χίᾳ. λοιπὸν ἀνάγκη συγχωρεῖν τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς
ὑποθέσεις εἶναι ψευδεῖς, καὶ νικώντων εὐθέως τῶν
Ῥωμαίων ἐν ταῖς περὶ τὴν Μεσσήνην συμπλοκαῖς
ἡττημένους αὐτοὺς ἡμῖν ὑπὸ τοῦ συγγραφέως ἀπηγ-
γέλθαι.
λίας τῶν περὶ τὸν Ἄππιον καὶ τὰ στρατόπεδα

προτερημάτων, καταστήσαντες ὑπάτους Μάνιον Ὀτα-
κίλιον καὶ Μάνιον Οὐαλέριον τάς τε δυνάμεις ἁπά-
σας ἐξαπέστελλον καὶ τοὺς στρατηγοὺς ἀμφοτέρους
εἰς τὴν Σικελίαν. ἔστι δὲ παρὰ Ῥωμαίοις τὰ πάντα
τέτταρα στρατόπεδα Ῥωμαϊκὰ χωρὶς τῶν συμμάχων,
ἃ κατ' ἐνιαυτὸν προχειρίζονται· τούτων ἕκαστον
ἀνὰ τετρακισχιλίους πεζούς, ἱππεῖς δὲ τριακοσίους.
ὧν παραγενομένων ἀπό τε τῶν Καρχηδονίων αἱ
πλείους ἀφιστάμεναι πόλεις προσετίθεντο τοῖς Ῥω-
μαίοις ἀπό τε τῶν Συρακοσίων. ὁ δ' Ἱέρων θεω-
ρῶν τὴν διατροπὴν καὶ κατάπληξιν τῶν Σικελιωτῶν,
ἅμα δὲ τὸ πλῆθος καὶ τὸ βάρος τῶν Ῥωμαϊκῶν
στρατοπέδων, ἐκ πάντων συνελογίζετο τούτων ἐπι-
κυδεστέρας εἶναι τὰς τῶν Ῥωμαίων ἢ τὰς τῶν
Καρχηδονίων ἐλπίδας. διόπερ ἐπὶ τοῦτο τὸ μέρος
ὁρμήσας τοῖς λογισμοῖς διεπέμπετο πρὸς τοὺς στρα-
τηγούς, ὑπὲρ εἰρήνης καὶ φιλίας ποιούμενος τοὺς
λόγους. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι προσεδέξαντο, καὶ μάλιστα
διὰ τὰς χορηγίας· θαλαττοκρατούντων γὰρ τῶν Καρ-
χηδονίων εὐλαβοῦντο μὴ πανταχόθεν ἀποκλεισθῶσι
χηδονίων εὐλαβοῦντο μὴ πανταχόθεν ἀποκλεισθῶσι

τῶν ἀναγκαίων διὰ τὸ καὶ περὶ τὰ πρὸ τοῦ δια-
βάντα στρατόπεδα πολλὴν ἔνδειαν γεγονέναι τῶν
563
ἐπιτηδείων. διόπερ ὑπολαβόντες τὸν Ἱέρωνα με-

γάλην εἰς τοῦτο τὸ μέρος αὑτοῖς παρέξεσθαι χρείαν
ἀσμένως προσεδέξαντο τὴν φιλίαν. ποιησάμενοι δὲ
συνθήκας ἐφ' ᾧ τὰ μὲν αἰχμάλωτα χωρὶς λύτρων
ἀποδοῦναι τὸν βασιλέα Ῥωμαίοις, ἀργυρίου δὲ προς-
θεῖναι τάλαντα τούτοις ἑκατόν, λοιπὸν ἤδη Ῥωμαῖοι
μὲν ὡς φίλοις καὶ συμμάχοις ἐχρῶντο τοῖς Συρα-
κοσίοις. ὁ δὲ βασιλεὺς Ἱέρων ὑποστείλας ἑαυτὸν
ὑπὸ τὴν Ῥωμαίων σκέπην καὶ χορηγῶν ἀεὶ τούτοις
εἰς τὰ κατεπείγοντα τῶν πραγμάτων ἀδεῶς ἐβασί-
λευε τῶν Συρακοσίων τὸν μετὰ ταῦτα χρόνον, φι-
λοστεφανῶν καὶ φιλοδοξῶν εἰς τοὺς Ἕλληνας. ἐπι-
φανέστατος γὰρ δὴ πάντων οὗτος δοκεῖ καὶ πλεῖ-
στον χρόνον ἀπολελαυκέναι τῆς ἰδίας εὐβουλίας ἔν
τε τοῖς κατὰ μέρος καὶ τοῖς καθόλου πράγμασιν.
Ἐπανενεχθεισῶν δὲ τῶν συνθηκῶν εἰς τὴν Ῥώ-
μην, καὶ προσδεξαμένου τοῦ δήμου καὶ κυρώσαν-
τος τὰς πρὸς Ἱέρωνα διαλύσεις, λοιπὸν οὐκέτι πά
Πολύβιος Ιστορίαι. ook 1, Chap. 43, sec. 2, line 4
Κατὰ δὲ τοὺς καιροὺς τούτους τῶν ἡγεμόνων

τινὲς τῶν τὰς μεγίστας χώρας ἐχόντων ἐν τοῖς μι-
σθοφόροις συλλαλήσαντες ἑαυτοῖς ὑπὲρ τοῦ τὴν
πόλιν ἐνδοῦναι τοῖς Ῥωμαίοις καὶ πεπεισμένοι πειθ-
αρχήσειν σφίσι τοὺς ὑποτεταγμένους, ἐξεπήδησαν
νυκτὸς ἐκ τῆς πόλεως ἐπὶ τὸ στρατόπεδον καὶ
διελέγοντο τῷ τῶν Ῥωμαίων στρατηγῷ περὶ τού-
των. ὁ δ' Ἀχαιὸς Ἀλέξων ὁ καὶ τοῖς Ἀκραγαντί-
νοις κατὰ τοὺς ἐπάνω χρόνους αἴτιος γενόμενος τῆς
σωτηρίας, καθ' ὃν καιρὸν ἐπεβάλοντο παρασπον-
δεῖν αὐτοὺς οἱ τῶν Συρακοσίων μισθοφόροι, καὶ
τότε πρῶτος συνεὶς τὴν πρᾶξιν ἀνήγγειλε τῷ στρα-
τηγῷ τῶν Καρχηδονίων. ὁ δὲ διακούσας παρα-
χρῆμα συνῆγε τοὺς καταλειπομένους τῶν ἡγεμόνων
καὶ παρεκάλει μετὰ δεήσεως, μεγάλας δωρεὰς καὶ
χάριτας ὑπισχνούμενος, ἐὰν ἐμμείνωσι τῇ πρὸς αὐ-
τὸν πίστει καὶ μὴ κοινωνήσωσι τοῖς ἐξεληλυθόσι
τῆς ἐπιβολῆς. δεχομένων δὲ προθύμως τοὺς λό-
γους, εὐθέως μετ' αὐτῶν ἀπέστειλε πρὸς μὲν τοὺς
Κελτοὺς Ἀννίβαν τὸν υἱὸν τὸν Ἀννίβου τοῦ
τῶν ἑξῆς πραγμάτων. διὸ καὶ συνάψαντος τοῦ κατὰ

τὰς ἀρχαιρεσίας χρόνου, στρατηγοὺς ὑπάτους κα-
ταστήσαντες παραυτίκα τὸν ἕτερον αὐτῶν ἐξέπεμ-
564
πον Λεύκιον Ἰούνιον, τάς τε σιταρχίας παρακομί-

ζοντα τοῖς τὸ Λιλύβαιον πολιορκοῦσι καὶ τὰς ἄλλας
ἀγορὰς καὶ χορηγίας τῷ στρατοπέδῳ· πρὸς δὲ καὶ
παραπομποὺς τούτοις ἐπλήρωσαν ἑξήκοντα ναῦς.
ὁ δ' Ἰούνιος ἀφικόμενος εἰς τὴν Μεσσήνην καὶ
προσλαβὼν τὰ συνηντηκότα τῶν πλοίων ἀπό τε τοῦ
στρατοπέδου καὶ τῆς ἄλλης Σικελίας παρεκομίσθη
κατὰ σπουδὴν εἰς τὰς Συρακούσας, ἔχων ἑκατὸν
εἴκοσι σκάφη καὶ τὴν ἀγορὰν σχεδὸν ἐν ὀκτακοσί-
αις ναυσὶ φορτηγοῖς. ἐντεῦθεν δὲ παραδοὺς τοῖς
ταμίαις τὰς ἡμισείας φορτηγοὺς καί τινα τῶν μα-
κρῶν πλοίων ἐξαπέστειλε, διακομισθῆναι σπουδά-
ζων τῷ στρατοπέδῳ τὰ πρὸς τὴν χρείαν. αὐτὸς
δ' ἐν ταῖς Συρακούσαις ὑπέμενε, τούς τε κατὰ
πλοῦν ἀφυστεροῦντας ἐκ τῆς Μεσσήνης ἀναδεχό-
μενος καὶ παρὰ τῶν ἐκ τῆς μεσογαίου συμμάχων
σῖτον προσαναλαμβάνων.
παραπομποὺς τούτοις ἐπλήρωσαν ἑξήκοντα ναῦς.

ὁ δ' Ἰούνιος ἀφικόμενος εἰς τὴν Μεσσήνην καὶ
προσλαβὼν τὰ συνηντηκότα τῶν πλοίων ἀπό τε τοῦ
στρατοπέδου καὶ τῆς ἄλλης Σικελίας παρεκομίσθη
κατὰ σπουδὴν εἰς τὰς Συρακούσας, ἔχων ἑκατὸν
εἴκοσι σκάφη καὶ τὴν ἀγορὰν σχεδὸν ἐν ὀκτακοσί-
αις ναυσὶ φορτηγοῖς. ἐντεῦθεν δὲ παραδοὺς τοῖς
ταμίαις τὰς ἡμισείας φορτηγοὺς καί τινα τῶν μα-
κρῶν πλοίων ἐξαπέστειλε, διακομισθῆναι σπουδά-
ζων τῷ στρατοπέδῳ τὰ πρὸς τὴν χρείαν. αὐτὸς
δ' ἐν ταῖς Συρακούσαις ὑπέμενε, τούς τε κατὰ
πλοῦν ἀφυστεροῦντας ἐκ τῆς Μεσσήνης ἀναδεχό-
μενος καὶ παρὰ τῶν ἐκ τῆς μεσογαίου συμμάχων
σῖτον προσαναλαμβάνων.
Κατὰ δὲ τοὺς αὐτοὺς καιροὺς Ἀτάρβας μὲν ἄν-
δρας τοὺς ἐν τῇ ναυμαχίᾳ ληφθέντας καὶ τὰς αἰχ-
μαλώτους νῆας ἐξαπέστειλεν εἰς τὴν Καρχηδόνα,
Καρθάλωνα δὲ τὸν συνάρχοντα δοὺς τριάκοντα ναῦς
ἐξέπεμψε πρὸς αἷς ἔχων αὐτὸς ἑβδομήκοντα κατ-
έπλευσεν, προστάξας ἄφνω προσπεσόντα ταῖς ὁρμού-
σαις παρὰ τὸ Λιλύβαιον τῶν πολεμίων ναυσίν, ὧν
διατροπήν. ὁ δὲ τῶν Καρχηδονίων ναύαρχος ὀλίγα

τῶν σκαφῶν τὰ μὲν ἀποσπάσας τὰ δὲ συντρίψας,
μετὰ ταῦτα μικρὸν ἀπὸ τοῦ Λιλυβαίου παρακομι-
σθεὶς ὡς ἐφ' Ἡρακλείας ἐτήρει, βουλόμενος διακω-
565
λύειν τοὺς ἐπὶ τὸ στρατόπεδον πλέοντας. προσαγ-

γειλάντων δὲ τῶν σκοπῶν πλῆθος ἱκανὸν πλοίων
προσφέρεσθαι παντοδαπῶν καὶ συνεγγίζειν, ἀν-
αχθεὶς ἔπλει, συμμῖξαι σπεύδων διὰ τὸ καταφρονεῖν
τῶν Ῥωμαίων ἐκ τοῦ προγεγενημένου προτερήμα-
τος. ὁμοίως δὲ καὶ τοῖς ἐκ τῶν Συρακουσῶν προ-
απεσταλμένοις ταμίαις ἀνήγγειλαν οἱ προπλεῖν εἰ-
θισμένοι λέμβοι τὸν ἐπίπλουν τῶν ὑπεναντίων. οἱ
δὲ νομίσαντες οὐκ ἀξιόχρεως σφᾶς αὐτοὺς εἶναι
πρὸς ναυμαχίαν, καθωρμίσθησαν πρός τι πολισμάτιον
τῶν ὑπ' αὐτοὺς ταττομένων, ἀλίμενον μέν, σάλους
δ' ἔχον καὶ προβολὰς περικλειούσας ἐκ τῆς γῆς
εὐφυεῖς. οὗ ποιησάμενοι τὴν ἀπόβασιν καὶ τούς
τε καταπέλτας καὶ τοὺς πετροβόλους τοὺς ἐκ τῆς
πόλεως ἐπιστήσαντες προσεδόκων τὸν ἐπίπλουν
τῶν ὑπεναντίων. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι συνεγγίσαν
τῶν ὑπεναντίων. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι συνεγγίσαν-

τες τὸ μὲν πρῶτον ἐπεβάλοντο πολιορκεῖν τούτους,
ὑπολαβόντες τοὺς μὲν ἄνδρας καταπλαγέντας εἰς τὸ
πολισμάτιον ἀποχωρήσειν, τῶν δὲ πλοίων ἀσφαλῶς
κυριεύσειν· οὐ προχωρούσης δὲ τῆς ἐλπίδος, ἀλλὰ
τοὐναντίον ἀμυνομένων γενναίως, καὶ τοῦ τόπου
πολλὰς ἔχοντος καὶ παντοδαπὰς δυσχρηστίας, ὀλίγα
τῶν τὰς ἀγορὰς ἐχόντων πλοίων ἀποσπάσαντες ἀπ-
έπλευσαν πρός τινα ποταμόν, ἐν ᾧ καθορμισθέντες
ἐπετήρουν τὸν ἀνάπλουν αὐτῶν.
Ὁ δ' ἐν ταῖς Συρακούσαις ὑπολειφθεὶς στρατη-
γός, ἐπεὶ τὰ κατὰ τὴν πρόθεσιν ἐπετέλεσεν, κάμψας
τὸν Πάχυνον ἐποιεῖτο τὸν πλοῦν ὡς ἐπὶ τὸ Λιλύβαιον, οὐδὲν εἰδὼς τῶν περὶ τοὺς
προπλέοντας συμ-
βεβηκότων. ὁ δὲ τῶν Καρχηδονίων ναύαρχος, ση-
μηνάντων τῶν σκοπῶν αὐτῷ πάλιν τὴν ἐπιφάνειαν
τῶν ὑπεναντίων, ἀναχθεὶς ἔπλει μετὰ σπουδῆς,
βουλόμενος αὐτοῖς ὡς πλεῖστον ἀπέχουσι τῶν οἰ-
κείων νεῶν συμβαλεῖν. ὁ δ' Ἰούνιος κατιδὼν ἐκ
πολλοῦ τὸν στόλον τὸν τῶν Καρχηδονίων καὶ τὸ
πλῆθος τῶν σκαφῶν, οὔτε συμβαλεῖν τολμῶν
ἡγεμόνος εἶναι τὸ δύνασθαι βλέπειν τόν τε τοῦ νι-

κᾶν, ὁμοίως δὲ καὶ τὸν τοῦ λείπεσθαι καιρόν. τοῦ
δὲ Λυτατίου προθύμως δεξαμένου τὰ παρακαλού-
μενα διὰ τὸ συνειδέναι τοῖς σφετέροις πράγμασι τε-
τρυμένοις καὶ κάμνουσιν ἤδη τῷ πολέμῳ, συνέβη
566
τέλος ἐπιθεῖναι τῇ διαφορᾷ τοιούτων τινῶν συνθη-

κῶν διαγραφεισῶν· “ἐπὶ τοῖσδε φιλίαν εἶναι Καρ-
“χηδονίοις καὶ Ῥωμαίοις, ἐὰν καὶ τῷ δήμῳ τῶν
“Ῥωμαίων συνδοκῇ. ἐκχωρεῖν Σικελίας ἁπάσης
“Καρχηδονίους καὶ μὴ πολεμεῖν Ἱέρωνι μηδ' ἐπι-
“φέρειν ὅπλα Συρακοσίοις μηδὲ τῶν Συρακοσίων
“συμμάχοις. ἀποδοῦναι Καρχηδονίους Ῥωμαίοις
“χωρὶς λύτρων ἅπαντας τοὺς αἰχμαλώτους. ἀργυ-
“ρίου κατενεγκεῖν Καρχηδονίους Ῥωμαίοις ἐν ἔτεσιν
“εἴκοσι δισχίλια καὶ διακόσια τάλαντα Εὐβοϊκά.”
τούτων δ' ἐπανενεχθέντων εἰς τὴν Ῥώμην, οὐ
προσεδέξατο τὰς συνθήκας ὁ δῆμος. ἀλλ' ἐξαπ-
έστειλεν ἄνδρας δέκα τοὺς ἐπισκεψομένους ὑπὲρ
τῶν πραγμάτων. οἳ καὶ παραγενόμενοι τῶν μὲν
ὅλων οὐδὲν ἔτι μετέθηκαν, βραχέα δὲ προσεπέτειναν
τοὺς Καρχηδονίους. τόν τε γὰρ χρόνον τῶν φόρων
αγωγήν. οὐ μόνον δὲ κατὰ τούτους τοὺς καιροὺς

ἀπεδέξαντο τὴν αἵρεσιν τῶν Ἀχαιῶν, ἀλλὰ καὶ μετά
τινας χρόνους ὁλοσχερῶς ὥρμησαν ἐπὶ τὸ μιμηταὶ
γενέσθαι τῆς πολιτείας αὐτῶν. παρακαλέσαντες γὰρ
σφᾶς καὶ συμφρονήσαντες Κροτωνιᾶται, Συβαρῖται,
Καυλωνιᾶται, πρῶτον μὲν ἀπέδειξαν Διὸς Ὁμαρίου
κοινὸν ἱερὸν καὶ τόπον, ἐν ᾧ τάς τε συνόδους καὶ
τὰ διαβούλια συνετέλουν, δεύτερον τοὺς ἐθισμοὺς
καὶ νόμους ἐκλαβόντες τοὺς τῶν Ἀχαιῶν ἐπεβάλοντο
χρῆσθαι καὶ διοικεῖν κατὰ τούτους τὴν πολιτείαν.
ὑπὸ δὲ τῆς Διονυσίου Συρακοσίου δυναστείας, ἔτι
δὲ τῆς τῶν περιοικούντων βαρβάρων ἐπικρατείας
ἐμποδισθέντες οὐχ ἑκουσίως ἀλλὰ κατ' ἀνάγκην
αὐτῶν ἀπέστησαν. μετὰ δὲ ταῦτα Λακεδαιμονίων
μὲν παραδόξως πταισάντων περὶ τὴν ἐν Λεύκτροις
μάχην, Θηβαίων δ' ἀνελπίστως ἀντιποιησαμένων
τῆς τῶν Ἑλλήνων ἡγεμονίας, ἦν ἀκρισία περὶ πάν-
τας μὲν τοὺς Ἕλληνας, μάλιστα δὲ περὶ τοὺς προ-
ειρημένους, ὡς ἂν τῶν μὲν μὴ συγχωρούντων
ἡττῆσθαι, τῶν δὲ μὴ πιστευόντων ὅτι νενικήκασιν.
σαντες δ' ἐπὶ τούτων τὴν διήγησιν τὸν ὑπὲρ τῆς

Ῥωμαίων πολιτείας συστησόμεθα λόγον, ᾧ κατὰ τὸ
συνεχὲς ὑποδείξομεν ὅτι μέγιστα συνεβάλετ' αὐτοῖς
ἡ τοῦ πολιτεύματος ἰδιότης πρὸς τὸ μὴ μόνον
ἀνακτήσασθαι τὴν Ἰταλιωτῶν καὶ Σικελιωτῶν δυ-
ναστείαν, ἔτι δὲ τὴν Ἰβήρων προσλαβεῖν καὶ Κελ-
567
τῶν ἀρχήν, ἀλλὰ τὸ τελευταῖον καὶ πρὸς τὸ κρα-

τήσαντας τῷ πολέμῳ Καρχηδονίων ἔννοιαν σχεῖν
τῆς τῶν ὅλων ἐπιβολῆς. ἅμα δὲ τούτοις κατὰ παρ-
έκβασιν δηλώσομεν τὴν κατάλυσιν τῆς Ἱέρωνος
τοῦ Συρακοσίου δυναστείας. οἷς ἐπισυνάψομεν τὰς
περὶ τὴν Αἴγυπτον ταραχὰς καὶ τίνα τρόπον Πτο-
λεμαίου τοῦ βασιλέως μεταλλάξαντος τὸν βίον συμ-
φρονήσαντες Ἀντίοχος καὶ Φίλιππος ἐπὶ διαιρέσει
τῆς τοῦ καταλελειμμένου παιδὸς ἀρχῆς ἤρξαντο κα-
κοπραγμονεῖν καὶ τὰς χεῖρας ἐπιβάλλειν Φίλιππος
μὲν τοῖς κατ' Αἴγαιον καὶ Καρίαν καὶ Σάμον, Ἀν-
τίοχος δὲ τοῖς κατὰ Κοίλην Συρίαν καὶ Φοινίκην.
μετὰ δὲ ταῦτα συγκεφαλαιωσάμενοι τὰς ἐν Ἰβηρίᾳ
καὶ Λιβύῃ καὶ Σικελίᾳ πράξεις Ῥωμαίων καὶ Καρ-
χηδονίων μεταβιβάσομεν τὴν διήγησιν ὁλοσχερῶς
χεῖ παντελῶς, ἀλλὰ καὶ λέβητας ἀργυροῦς καὶ βά-

σεις τούτων καί τινας ὑδρίας ἀνέθεσαν, πρὸς δὲ
τούτοις εἰς τὰς θυσίας δέκα τάλαντα καὶ τὴν ἐπαύ-
ξησιν τῶν πολιτῶν ἄλλα δέκα, χάριν τοῦ τὴν πᾶσαν
εἰς ἑκατὸν τάλαντα γενέσθαι δωρεάν. καὶ μὴν ἀτέ-
λειαν τοῖς πρὸς αὐτοὺς πλοϊζομένοις ἔδοσαν καὶ
πεντήκοντα καταπέλτας τριπήχεις. καὶ τελευταῖον
τοσαῦτα δόντες, ὡς προσοφείλοντες χάριν, ἔστησαν
ἀνδριάντας ἐν τῷ τῶν Ῥοδίων δείγματι, στεφανού-
μενον τὸν δῆμον τῶν Ῥοδίων ὑπὸ τοῦ δήμου τοῦ
Συρακοσίων. ἐπηγγείλατο δὲ καὶ Πτολεμαῖος αὐ-
τοῖς ἀργυρίου τάλαντα τριακόσια καὶ σίτου μυριά-
δας ἀρταβῶν ἑκατόν, ξύλα δὲ ναυπηγήσιμα δέκα
πεντήρων καὶ δέκα τριήρων, πευκίνων τετραγώνων
πήχεις ἐμμέτρους τετρακισμυρίους, καὶ χαλκοῦ νομί-
σματος τάλαντα χίλια, στυππίου τρισχίλι', ὀθονίων
ἱστοὺς τρισχιλίους, εἰς τὴν τοῦ κολοσσοῦ κατασκευὴν
τάλαντα τρισχίλι', οἰκοδόμους ἑκατόν, ὑπουργοὺς
τριακοσίους καὶ πεντήκοντα, καὶ τούτοις καθ' ἕκα-
στον ἔτος εἰς ὀψώνιον τάλαντα δεκατέτταρα, πρὸς
δὲ τούτοις εἰς τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰς θυσίας ἀρτάβας
δέρματα καταφαγεῖν, ἁπάντων δὲ τῶν κατὰ τὴν πόλιν

δένδρων τοὺς φλοιοὺς καὶ τοὺς ἁπαλοὺς πτόρθους
ἀναλῶσαι, 8καὶ ἕνδεκα μῆνας ὑπομείναντες τὴν πολιορ-
κίαν, οὐδενὸς βοηθοῦντος, συνευδοκούντων Ῥωμαίων
παρέδοσαν ἑαυτούς.” [Athenaeus XII, 36 p. 528 a.]
Ἡ δὲ Καπύη μεταθεμένη πρὸς τοὺς Καρχηδο-
568
νίους τῷ βάρει συνεπεσπάσατο καὶ τὰς ἄλλας πόλεις.

[Suidas v Καπύη.]
II. RES SICILIAE.
Ὅτι μετὰ τὴν ἐπιβουλὴν τὴν κατὰ Ἱερωνύμου τοῦ

βασιλέως Συρακοσίων, ἐκχωρήσαντος τοῦ Θράσωνος,
οἱ περὶ τὸν Ζώιππον καὶ Ἀδρανόδωρον πείθουσι
τὸν Ἱερώνυμον εὐθέως πρεσβευτὰς πρὸς τὸν Ἀννί-
βαν πέμψαι. προχειρισάμενος δὲ Πολύκλειτον (τὸν)
Κυρηναῖον καὶ Φιλόδημον τὸν Ἀργεῖον, τούτους μὲν
εἰς Ἰταλίαν ἀπέστειλε, δοὺς ἐντολὰς λαλεῖν ὑπὲρ
κοινοπραγίας τοῖς Καρχηδονίοις, ἅμα δὲ καὶ τοὺς
ἀδελφοὺς εἰς Ἀλεξάνδρειαν ἀπέπεμψεν. Ἀννίβας
δὲ τοὺς περὶ Πολύκλειτον καὶ Φιλόδημον ἀποδεξά-
μενος φιλανθρώπως, καὶ πολλὰς ἐλπίδας ὑπογράψας
τῷ μειρακίῳ [Ἱερωνύμῳ], σπουδῇ πάλιν ἀπέπεμψε
τὸν Ἱερώνυμον εὐθέως πρεσβευτὰς πρὸς τὸν Ἀννί-

βαν πέμψαι. προχειρισάμενος δὲ Πολύκλειτον (τὸν)
Κυρηναῖον καὶ Φιλόδημον τὸν Ἀργεῖον, τούτους μὲν
εἰς Ἰταλίαν ἀπέστειλε, δοὺς ἐντολὰς λαλεῖν ὑπὲρ
κοινοπραγίας τοῖς Καρχηδονίοις, ἅμα δὲ καὶ τοὺς
ἀδελφοὺς εἰς Ἀλεξάνδρειαν ἀπέπεμψεν. Ἀννίβας
τοὺς πρέσβεις, σὺν δὲ τούτοις Ἀννίβαν τὸν Καρχη-
δόνιον, ὄντα τότε τριήραρχον, καὶ τοὺς Συρακοσίους
Ἱπποκράτην καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν νεώτερον
Ἐπικύδην. συνέβαινε δὲ τούτους τοὺς ἄνδρας καὶ
πλείω χρόνον ἤδη στρατεύεσθαι μετ' Ἀννίβου, πο-
λιτευομένους παρὰ Καρχηδονίοις διὰ τὸ φεύγειν
αὐτῶν τὸν πάππον ἐκ Συρακουσῶν δόξαντα προς-
ενηνοχέναι τὰς χεῖρας ἑνὶ τῶν Ἀγαθοκλέους υἱῶν
Ἀγαθάρχῳ. παραγενομένων δὲ τούτων εἰς τὰς Συ-
ρακούσας, καὶ τῶν μὲν περὶ Πολύκλειτον ἀποπρε-
σβευσάντων, τοῦ δὲ Καρχηδονίου διαλεχθέντος κατὰ

569
τοὺς πρέσβεις, σὺν δὲ τούτοις Ἀννίβαν τὸν Καρχη-

δόνιον, ὄντα τότε τριήραρχον, καὶ τοὺς Συρακοσίους
Ἱπποκράτην καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν νεώτερον
Ἐπικύδην. συνέβαινε δὲ τούτους τοὺς ἄνδρας καὶ
πλείω χρόνον ἤδη στρατεύεσθαι μετ' Ἀννίβου, πο-
λιτευομένους παρὰ Καρχηδονίοις διὰ τὸ φεύγειν
αὐτῶν τὸν πάππον ἐκ Συρακουσῶν δόξαντα προς-
ενηνοχέναι τὰς χεῖρας ἑνὶ τῶν Ἀγαθοκλέους υἱῶν
Ἀγαθάρχῳ. παραγενομένων δὲ τούτων εἰς τὰς Συ-
ρακούσας, καὶ τῶν μὲν περὶ Πολύκλειτον ἀποπρε-
σβευσάντων, τοῦ δὲ Καρχηδονίου διαλεχθέντος κατὰ
τὰς ὑπ' Ἀννίβου δεδομένας ἐντολάς, εὐθέως ἕτοι-
μος ἦν κοινωνεῖν Καρχηδονίοις τῶν πραγμάτων·
καὶ τόν τε παραγεγονότα πρὸς αὑτὸν Ἀννίβαν ἔφη
δεῖν πορεύεσθαι κατὰ τάχος εἰς τὴν Καρχηδόνα, καὶ
παρ' αὑτοῦ συμπέμπειν ἐπηγγείλατο τοὺς διαλεχθη-
σομένους τοῖς Καρχηδονίοις.
χάνουσι ψευδόμενοι. τῶν δὲ φησάντων οὐ πάτριον

εἶναι σφίσι πιστεύειν τοῖς πολεμίοις, παρακαλούν-
των δὲ μηδὲν ποιεῖν παρὰ τὰς συνθήκας, ὅτι τοῦτο
καὶ δίκαιόν ἐστι καὶ συμφέρον αὐτῷ μάλιστ' ἐκείνῳ,
περὶ μὲν τούτων. ἔφη βουλευσάμενος αὐτοῖς πάλιν
διασαφήσειν, ἤρετο δὲ πῶς πρὸ τῆς τελευτῆς τοῦ
πάππου πλεύσαντες ἕως τοῦ Παχύνου πεντήκοντα
ναυσὶ πάλιν ἀνακάμψαιεν. συμβεβήκει δὲ Ῥωμαίους
βραχεῖ χρόνῳ πρότερον ἀκούσαντας Ἱέρωνα μετηλ-
λαχέναι, καὶ διαγωνιάσαντας μή τι νεωτερίσωσιν ἐν
ταῖς Συρακούσαις καταφρονήσαντες τῆς τοῦ κατα-
λελειμμένου παιδὸς ἡλικίας, πεποιῆσθαι τὸν ἐπί-
πλουν, πυθομένους δὲ τὸν Ἱέρωνα ζῆν αὖθις εἰς τὸ
Λιλύβαιον ἀναδραμεῖν. διὸ καὶ τότε παρομολογούν-
των πεποιῆσθαι μὲν τὸν ἐπίπλουν, θέλοντας ἐφε-
δρεῦσαι τῇ νεότητι τῇ 'κείνου καὶ συνδιαφυλάξαι
τὴν ἀρχὴν αὐτῷ, προσπεσόντος δὲ ζῆν τὸν πάππον,
ἀποπλεῦσαι πάλιν, ῥηθέντων δὲ τούτων, πάλιν ὑπο-
λαβὸν τὸ μειράκιον “ἐάσατε τοίνυν” ἔφη “κἀμὲ
νῦν, ἄνδρες Ῥωμαῖοι, διαφυλάξαι τὴν ἀρχήν, πα-
λινδρομήσαντα πρὸς τὰς Καρχηδονίων ἐλπίδας”.
πρὸς Ῥωμαίους ἐκεκύρωτο τὸν τρόπον τοῦτον· βου-

λόμενος δὲ μὴ σκαιῶς δοκεῖν ἀποκρίνεσθαι τοῖς πρε-
σβευταῖς, εἰς τηλικαύτην ἀστοχίαν ἐνέπεσε δι' ἧς
τοῖς Ῥωμαίοις οὐ μόνον δυσαρεστήσειν, ἀλλὰ καὶ
570
προσκόπτειν ἔμελλε προφανῶς. ἔφη γὰρ ἐμμενεῖν ἐν

ταῖς συνθήκαις, ἐὰν αὐτῷ πρῶτον μὲν τὸ χρυσίον
ἀποδῶσι πᾶν, ὃ παρ' Ἱέρωνος ἔλαβον τοῦ πάππου,
δεύτερον δὲ τὸν σῖτον ἐκ παντὸς ἀποκαταστήσωσι
τοῦ χρόνου καὶ τὰς ἄλλας δωρεάς, ἃς εἶχον παρ'
ἐκείνου, τὸ δὲ τρίτον ὁμολογήσωσι τὴν ἐντὸς Ἱμέρα
ποταμοῦ χώραν καὶ πόλεις εἶναι Συρακοσίων. οἱ
μὲν οὖν πρεσβευταὶ καὶ τὸ συνέδριον ἐπὶ τούτοις
ἐχωρίσθησαν· οἱ δὲ περὶ τὸν Ἱερώνυμον ἀπὸ τού-
των τῶν καιρῶν ἐνήργουν τὰ τοῦ πολέμου, καὶ τάς
τε δυνάμεις ἥθροιζον καὶ καθώπλιζον τάς τε λοι-
πὰς χορηγίας ἡτοίμαζον. [Exc. De legat. p. 1.]
Ἡ γὰρ τῶν Λεοντίνων πόλις τῷ μὲν ὅλῳ κλίματι
τέτραπται πρὸς τὰς ἄρκτους, ἔστι δὲ διὰ μέσης αὐτῆς
αὐλὼν ἐπίπεδος, ἐν ᾧ συμβαίνει τάς τε τῶν ἀρ-
χείων καὶ δικαστηρίων κατασκευὰς καὶ καθόλου τὴν
ἀγορὰν ὑπάρχειν. τοῦ δ' αὐλῶνος παρ' ἑκατέραν
Ἡ γὰρ τῶν Λεοντίνων πόλις τῷ μὲν ὅλῳ κλίματι

τέτραπται πρὸς τὰς ἄρκτους, ἔστι δὲ διὰ μέσης αὐτῆς
αὐλὼν ἐπίπεδος, ἐν ᾧ συμβαίνει τάς τε τῶν ἀρ-
χείων καὶ δικαστηρίων κατασκευὰς καὶ καθόλου τὴν
ἀγορὰν ὑπάρχειν. τοῦ δ' αὐλῶνος παρ' ἑκατέραν
τὴν πλευρὰν παρήκει λόφος, ἔχων ἀπορρῶγα συνεχῆ·
τὰ δ' ἐπίπεδα τῶν λόφων τούτων ὑπὲρ τὰς ὀφρῦς
οἰκιῶν ἐστι πλήρη καὶ ναῶν. δύο δ' ἔχει πυλῶνας
ἡ πόλις, ὧν ὁ μὲν ἐπὶ τοῦ πρὸς μεσημβρίαν πέρα-
τός ἐστιν οὗ προεῖπον αὐλῶνος, φέρων ἐπὶ Συρα-
κούσας, ὁ δ' ἕτερος ἐπὶ τοῦ πρὸς ἄρκτους, ἄγων ἐπὶ
τὰ Λεοντῖνα καλούμενα πεδία καὶ τὴν γεωργήσιμον
χώραν. ὑπὸ δὲ τὴν μίαν ἀπορρῶγα, τὴν πρὸς τὰς
δύσεις, παραρρεῖ ποταμός, ὃν καλοῦσι Λίσσον. τούτῳ
δὲ κεῖνται παράλληλοι καὶ πλείους ὑπ' αὐτὸν τὸν
κρημνὸν οἰκίαι συνεχεῖς, ὧν μεταξὺ καὶ τοῦ ποτα-
μοῦ συμβαίνει τὴν προειρημένην ὁδὸν ὑπάρχειν.
[Cod. Urb. fol. 96 (exc. ant. p. 193.)]
δύσεις, παραρρεῖ ποταμός, ὃν καλοῦσι Λίσσον. τούτῳ

δὲ κεῖνται παράλληλοι καὶ πλείους ὑπ' αὐτὸν τὸν
κρημνὸν οἰκίαι συνεχεῖς, ὧν μεταξὺ καὶ τοῦ ποτα-
μοῦ συμβαίνει τὴν προειρημένην ὁδὸν ὑπάρχειν.
[Cod. Urb. fol. 96 (exc. ant. p. 193.)]
Ὅτι τινὲς τῶν λογογράφων τῶν ὑπὲρ τῆς κατα-
571
στροφῆς τοῦ Ἱερωνύμου γεγραφότων πολύν τινα πε-

ποίηνται λόγον καὶ πολλήν τινα διατέθεινται τερα-
τείαν, ἐξηγούμενοι μὲν τὰ πρὸ τῆς ἀρχῆς αὐτοῖς
γενόμενα σημεῖα καὶ τὰς ἀτυχίας τὰς Συρακοσίων,
τραγῳδοῦντες δὲ τὴν ὠμότητα τῶν τρόπων καὶ τὴν
ἀσέβειαν τῶν πράξεων, ἐπὶ δὲ πᾶσι τὸ παράλογον
καὶ τὸ δεινὸν τῶν περὶ τὴν καταστροφὴν αὐτοῦ συμ-
βάντων, ὥστε μήτε Φάλαριν μήτ' Ἀπολλόδωρον μήτ'
ἄλλον μηδένα γεγονέναι τύραννον ἐκείνου πικρότε-
ρον. καί(τοι) παῖς παραλαβὼν τὴν ἀρχήν, εἶτα μῆ-
νας οὐ πλείους τριῶν καὶ δέκα βιώσας μετήλλαξε
τὸν βίον. κατὰ δὲ τὸν χρόνον τοῦτον ἕνα μέν τινα
καὶ δεύτερον ἐστρεβλῶσθαι καί τινας τῶν φίλων καὶ
τῶν ἄλλων Συρακοσίων ἀπεκτάνθαι δυνατόν,
γενόμενα σημεῖα καὶ τὰς ἀτυχίας τὰς Συρακοσίων,

τραγῳδοῦντες δὲ τὴν ὠμότητα τῶν τρόπων καὶ τὴν
ἀσέβειαν τῶν πράξεων, ἐπὶ δὲ πᾶσι τὸ παράλογον
καὶ τὸ δεινὸν τῶν περὶ τὴν καταστροφὴν αὐτοῦ συμ-
βάντων, ὥστε μήτε Φάλαριν μήτ' Ἀπολλόδωρον μήτ'
ἄλλον μηδένα γεγονέναι τύραννον ἐκείνου πικρότε-
ρον. καί(τοι) παῖς παραλαβὼν τὴν ἀρχήν, εἶτα μῆ-
νας οὐ πλείους τριῶν καὶ δέκα βιώσας μετήλλαξε
τὸν βίον. κατὰ δὲ τὸν χρόνον τοῦτον ἕνα μέν τινα
καὶ δεύτερον ἐστρεβλῶσθαι καί τινας τῶν φίλων καὶ
τῶν ἄλλων Συρακοσίων ἀπεκτάνθαι δυνατόν, ὑπερ-
βολὴν δὲ γεγονέναι παρανομίας καὶ παρηλλαγμένην
ἀσέβειαν οὐκ εἰκός. καὶ τῷ μὲν τρόπῳ διαφερόντως
εἰκαῖον αὐτὸν γεγονέναι καὶ παράνομον φατέον, οὐ
μὴν εἴς γε σύγκρισιν ἀκτέον οὐδενὶ τῶν προειρημέ-
νων τυράννων. ἀλλά μοι δοκοῦσιν οἱ τὰς ἐπὶ μέρους
γράφοντες πράξεις, ἐπειδὰν ὑποθέσεις εὐπεριλήπτους
ὑποστήσωνται καὶ στενάς, πτωχεύοντες πραγμάτων
ἀναγκάζεσθαι τὰ μικρὰ μεγάλα ποιεῖν καὶ περὶ τῶν
μηδὲ μνήμης ἀξίων πολλούς τινας διατίθεσθαι λό-
γους. ἔνιοι δὲ καὶ δι' ἀκρισίαν εἰς τὸ παραπλήσιον
ὑποστήσωνται καὶ στενάς, πτωχεύοντες πραγμάτων

ἀναγκάζεσθαι τὰ μικρὰ μεγάλα ποιεῖν καὶ περὶ τῶν
μηδὲ μνήμης ἀξίων πολλούς τινας διατίθεσθαι λό-
γους. ἔνιοι δὲ καὶ δι' ἀκρισίαν εἰς τὸ παραπλήσιον
τούτοις ἐμπίπτουσιν. ὅσῳ γὰρ ἄν τις εὐλογώτερον
καὶ περὶ ταῦτα τὸν ἀναπληροῦντα τὰς βύβλους καὶ
572
τὸν ἐπιμετροῦντα λόγον τῆς διηγήσεως εἰς Ἱέρωνα

καὶ Γέλωνα διάθοιτο, παρεὶς Ἱερώνυμον. καὶ γὰρ
τοῖς φιληκόοις ἡδίων οὗτος καὶ τοῖς φιλομαθοῦσι
τῷ παντὶ χρησιμώτερος. Ἱέρων μὲν γὰρ πρῶτον μὲν
δι' αὑτοῦ κατεκτήσατο τὴν Συρακοσίων καὶ τῶν
συμμάχων ἀρχήν, οὐ πλοῦτον, οὐ δόξαν, οὐχ ἕτε-
ρον οὐδὲν ἐκ τῆς Τύχης ἕτοιμον παραλαβών. καὶ
μὴν οὐκ ἀποκτείνας, οὐ φυγαδεύσας, οὐ λυπήσας
οὐδένα τῶν πολιτῶν, δι' αὑτοῦ βασιλεὺς κατέστη
τῶν Συρακοσίων, ὃ πάντων ἐστὶ παραδοξότατον, ἔτι
δὲ τὸ μὴ μόνον κτήσασθαι τὴν ἀρχὴν οὕτως, ἀλλὰ
καὶ διαφυλάξαι τὸν αὐτὸν τρόπον. ἔτη γὰρ πεντή-
κοντα καὶ τέτταρα βασιλεύσας διετήρησε μὲν τῇ πα-
τρίδι τὴν εἰρήνην, διεφύλαξε δ' αὑτῷ τὴν ἀρχὴν
ἀνεπιβούλευτον, διέφυγε δὲ τὸν ταῖς ὑπεροχαῖς
καὶ περὶ ταῦτα τὸν ἀναπληροῦντα τὰς βύβλους καὶ

τὸν ἐπιμετροῦντα λόγον τῆς διηγήσεως εἰς Ἱέρωνα
καὶ Γέλωνα διάθοιτο, παρεὶς Ἱερώνυμον. καὶ γὰρ
τοῖς φιληκόοις ἡδίων οὗτος καὶ τοῖς φιλομαθοῦσι
τῷ παντὶ χρησιμώτερος. Ἱέρων μὲν γὰρ πρῶτον μὲν
δι' αὑτοῦ κατεκτήσατο τὴν Συρακοσίων καὶ τῶν
συμμάχων ἀρχήν, οὐ πλοῦτον, οὐ δόξαν, οὐχ ἕτε-
ρον οὐδὲν ἐκ τῆς Τύχης ἕτοιμον παραλαβών. καὶ
μὴν οὐκ ἀποκτείνας, οὐ φυγαδεύσας, οὐ λυπήσας
οὐδένα τῶν πολιτῶν, δι' αὑτοῦ βασιλεὺς κατέστη
ἀνεπιβούλευτον, διέφυγε δὲ τὸν ταῖς ὑπεροχαῖς παρ-
επόμενον φθόνον· ὅς γε πολλάκις ἐπιβαλόμενος ἀπο-
θέσθαι τὴν δυναστείαν ἐκωλύθη κατὰ κοινὸν ὑπὸ
τῶν πολιτῶν. εὐεργετικώτατος δὲ καὶ φιλοδοξότατος
γενόμενος εἰς τοὺς Ἕλληνας μεγάλην μὲν αὑτῷ δό-
ξαν, οὐ μικρὰν δὲ Συρακοσίοις εὔνοιαν παρὰ πᾶσιν

ἀνεπιβούλευτον, διέφυγε δὲ τὸν ταῖς ὑπεροχαῖς παρ-
573
επόμενον φθόνον· ὅς γε πολλάκις ἐπιβαλόμενος ἀπο-

θέσθαι τὴν δυναστείαν ἐκωλύθη κατὰ κοινὸν ὑπὸ
τῶν πολιτῶν. εὐεργετικώτατος δὲ καὶ φιλοδοξότατος
γενόμενος εἰς τοὺς Ἕλληνας μεγάλην μὲν αὑτῷ δό-
ξαν, οὐ μικρὰν δὲ Συρακοσίοις εὔνοιαν παρὰ πᾶσιν
ἀπέλιπε. καὶ μὴν ἐν περιουσίᾳ καὶ τρυφῇ καὶ δαψι-
λείᾳ πλείστῃ διαγενόμενος ἔτη μὲν ἐβίωσε πλείω
τῶν ἐνενήκοντα, διεφύλαξε δὲ τὰς αἰσθήσεις ἁπά-
σας, διετήρησε δὲ πάντα καὶ τὰ μέρη τοῦ σώματος
ἀβλαβῆ. τοῦτο δέ μοι δοκεῖ σημεῖον οὐ μικρόν, ἀλλὰ
παμμέγεθες εἶναι βίου σώφρονος. [Exc. Peir. p. 9.]
Ὅτι Γέλων πλείω τῶν πεντήκοντα βιώσας ἐτῶν
σκοπὸν προέθηκε κάλλιστον ἐν τῷ ζῆν, τὸ πειθαρ-
χεῖν τῷ γεννήσαντι, καὶ μήτε πλοῦτον μήτε βασι-
λείας μέγεθος μήτ' ἄλλο περὶ πλείονος ποιήσασθαι
οὐχ οἷόν τε διὰ τῶν τὰς κατὰ μέρος ἱστορίας γρα-

φόντων συνθεάσασθαι τὴν τῶν ὅλων οἰκονομίαν.
πῶς γὰρ ἐνδέχεται ψιλῶς αὐτὰς καθ' αὑτὰς ἀνα-
γνόντα τὰς Σικελικὰς ἢ τὰς Ἰβηρικὰς πράξεις, γνῶ-
ναι καὶ μαθεῖν ἢ τὸ μέγεθος τῶν γεγονότων ἢ τὸ
συνέχον, τίνι τρόπῳ καὶ τίνι γένει πολιτείας τὸ παρα-
δοξότατον καθ' ἡμᾶς ἔργον ἡ Τύχη συνετέλεσε; τοῦτο
δ' ἔστι τὸ πάντα τὰ γνωριζόμενα μέρη τῆς οἰκου-
μένης ὑπὸ μίαν ἀρχὴν καὶ δυναστείαν ἀγαγεῖν, ὃ
πρότερον οὐχ εὑρίσκεται γεγονός. πῶς μὲν γὰρ εἷλον
Συρακούσας Ῥωμαῖοι καὶ πῶς Ἰβηρίαν κατέσχον,
οὐκ ἀδύνατον καὶ διὰ τῶν κατὰ μέρος ἐπὶ ποσὸν
γνῶναι συντάξεων· πῶς δὲ τῆς ἁπάντων ἡγεμονίας
καθίκοντο, καὶ τί πρὸς τὰς ὁλοσχερεῖς αὐτοῖς ἐπι-
βολὰς τῶν κατὰ μέρος ἀντέπραξε, καὶ τί πάλιν καὶ
κατὰ τίνας καιροὺς συνήργησε, δυσχερὲς καταλαβεῖν
ἄνευ τῆς καθόλου τῶν πράξεων ἱστορίας. οὐ μὴν
τὸ μέγεθος τῶν ἔργων οὐδὲ τὴν τοῦ πολιτεύματος
δύναμιν εὐμαρὲς κατανοῆσαι διὰ τὰς αὐτὰς αἰτίας.
τὸ γὰρ ἀντιποιήσασθαι Ῥωμαίους Ἰβηρίας ἢ πάλιν
Σικελίας,
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 8, Chap. 3, sec.1, line 1
μόνως σαφῆ τὰ γεγονότα καὶ θαυμαστὰ καὶ μάλιστ'

ἂν οὕτως τυγχάνοι τῆς ἁρμοζούσης ἐπιστάσεως. ταῦτα
μὲν οὖν ἡμῖν εἰρήσθω πρὸς τοὺς ὑπολαμβάνοντας
διὰ τῆς τῶν κατὰ μέρος συντάξεως ἐμπειρίαν ποιή-
σασθαι τῆς καθολικῆς καὶ κοινῆς ἱστορίας. [Cod.
Urb. fol. 102 (exc. ant. p. 196).]
574
II. RES SICILIAE.
Οὕτως οἱ πλείους τῶν ἀνθρώπων τὸ κουφότα-

τον ἥκιστα φέρειν δύνανται, λέγω δὲ τὴν σιωπήν.
[Cod. urb. fol. 102 med. margo; v. Liv. XXIV, 24, 2.]
Ὅτε δὴ τὰς Συρακούσας Ἐπικύδης τε καὶ Ἱππο-
κράτης κατέλαβον, ἑαυτούς τε καὶ τοὺς ἄλλους τῶν
πολιτῶν τῆς Ῥωμαίων φιλίας ἀλλοτριώσαντες, οἱ Ῥω-
μαῖοι προσπεπτωκυίας αὐτοῖς ἤδη καὶ τῆς Ἱερωνύ-
μου τοῦ Συρακοσίων τυράννου καταστροφῆς Ἄππιον
Κλαύδιον ἀντιστράτηγον καταστήσαντες αὐτῷ μὲν τὴν
πεζὴν συνέστησαν δύναμιν, τὸν δὲ νηΐτην αὐτοῖς στό-
λον ἐπετρόπευσε Μάρκος Κλαύδιος. οὗτοι μὲν δὴ τὴν
στρατοπεδείαν ἐβάλοντο μικρὸν ἀποσχόντες τῆς πό-
λεως, τὰς δὲ προσβολὰς ἔκριναν ποιεῖσθαι τῇ μὲν
πεζῇ δυνάμει κατὰ τοὺς ἀπὸ τῶν Ἑξαπύλων τόπους,
σασθαι τῆς καθολικῆς καὶ κοινῆς ἱστορίας. [Cod.

Urb. fol. 102 (exc. ant. p. 196).]
II. RES SICILIAE.
Οὕτως οἱ πλείους τῶν ἀνθρώπων τὸ κουφότα-

τον ἥκιστα φέρειν δύνανται, λέγω δὲ τὴν σιωπήν.
[Cod. urb. fol. 102 med. margo; v. Liv. XXIV, 24, 2.]
Ὅτε δὴ τὰς Συρακούσας Ἐπικύδης τε καὶ Ἱππο-
κράτης κατέλαβον, ἑαυτούς τε καὶ τοὺς ἄλλους τῶν
πολιτῶν τῆς Ῥωμαίων φιλίας ἀλλοτριώσαντες, οἱ Ῥω-
μαῖοι προσπεπτωκυίας αὐτοῖς ἤδη καὶ τῆς Ἱερωνύ-
μου τοῦ Συρακοσίων τυράννου καταστροφῆς Ἄππιον
Κλαύδιον ἀντιστράτηγον καταστήσαντες αὐτῷ μὲν τὴν
πεζὴν συνέστησαν δύναμιν, τὸν δὲ νηΐτην αὐτοῖς στό-
λον ἐπετρόπευσε Μάρκος Κλαύδιος. οὗτοι μὲν δὴ τὴν
στρατοπεδείαν ἐβάλοντο μικρὸν ἀποσχόντες τῆς πό-
λεως, τὰς δὲ προσβολὰς ἔκριναν ποιεῖσθαι τῇ μὲν
πεζῇ δυνάμει κατὰ τοὺς ἀπὸ τῶν Ἑξαπύλων τόπους,
τῇ δὲ ναυτικῇ τῆς Ἀχραδίνης κατὰ τὴν Σκυτικὴν
προσαγορευομένην στοάν, καθ' ἣν ἐπ' αὐτῆς κεῖται
τῆς κρηπῖδος τὸ τεῖχος παρὰ θάλατταν. ἑτοιμασάμενοι
δὲ γέρρα καὶ βέλη καὶ τἄλλα τὰ πρὸς τὴν πολιορ
τοξότισιν, ὡς ἐπάνω προεῖπον, κακούμενοι συνεχῶς

575
εἴργοντο τῆς προσόδου· οἱ δὲ μετὰ τῶν γέρρων βια-

ζόμενοι ταῖς τῶν κατὰ κορυφὴν λίθων καὶ δοκῶν
ἐμβολαῖς διεφθείροντο. οὐκ ὀλίγα δὲ καὶ ταῖς χερσὶ
ταῖς ἐκ τῶν μηχανῶν ἐκακοποίουν, ὡς καὶ πρότερον
εἶπα· σὺν αὐτοῖς γὰρ τοῖς ὅπλοις τοὺς ἄνδρας ἐξ-
αιροῦντες ἐρρίπτουν. τὸ δὲ πέρας, ἀναχωρήσαντες
εἰς τὴν παρεμβολὴν καὶ συνεδρεύσαντες μετὰ τῶν
χιλιάρχων οἱ περὶ τὸν Ἄππιον, ὁμοθυμαδὸν ἐβου-
λεύσαντο πάσης ἐλπίδος πεῖραν λαμβάνειν πλὴν τοῦ
διὰ πολιορκίας ἑλεῖν τὰς Συρακούσας, ὡς καὶ τέλος
ἐποίησαν· ὀκτὼ γὰρ μῆνας τῇ πόλει προσκαθεζόμενοι
τῶν μὲν ἄλλων στρατηγημάτων ἢ τολμημάτων οὐδε-
νὸς ἀπέστησαν, τοῦ δὲ πολιορκεῖν οὐδέποτε πεῖραν
ἔτι λαβεῖν ἐθάρρησαν. οὕτως εἷς ἀνὴρ καὶ μία ψυχὴ
δεόντως ἡρμοσμένη πρὸς ἔνια τῶν πραγμάτων μέγα
τι χρῆμα φαίνεται γίνεσθαι καὶ θαυμάσιον. ἐκεῖνοι
γοῦν τηλικαύτας δυνάμεις ἔχοντες καὶ κατὰ γῆν καὶ
κατὰ θάλατταν, εἰ μὲν ἀφέλοι τις πρεσβύτην ἕνα
Συρακοσίων, παραχρῆμα τῆς πόλεως κυριεύσειν ἤλ-
πιζον, τούτου δὲ συμπαρόντος οὐκ ἐθάρρουν οὐδ'
λεύσαντο πάσης ἐλπίδος πεῖραν λαμβάνειν πλὴν τοῦ

διὰ πολιορκίας ἑλεῖν τὰς Συρακούσας, ὡς καὶ τέλος
ἐποίησαν· ὀκτὼ γὰρ μῆνας τῇ πόλει προσκαθεζόμενοι
τῶν μὲν ἄλλων στρατηγημάτων ἢ τολμημάτων οὐδε-
νὸς ἀπέστησαν, τοῦ δὲ πολιορκεῖν οὐδέποτε πεῖραν
ἔτι λαβεῖν ἐθάρρησαν. οὕτως εἷς ἀνὴρ καὶ μία ψυχὴ
δεόντως ἡρμοσμένη πρὸς ἔνια τῶν πραγμάτων μέγα
τι χρῆμα φαίνεται γίνεσθαι καὶ θαυμάσιον. ἐκεῖνοι
γοῦν τηλικαύτας δυνάμεις ἔχοντες καὶ κατὰ γῆν καὶ
κατὰ θάλατταν, εἰ μὲν ἀφέλοι τις πρεσβύτην ἕνα
ἐπιβαλέσθαι κατά γε τοῦτον τὸν τρόπον, καθ' ὃν
ἀμύνασθαι δυνατὸς ἦν Ἀρχιμήδης. οὐ μὴν ἀλλὰ
νομίσαντες μάλιστ' ἂν ὑπὸ τῆς τῶν ἀναγκαίων ἐν-
δείας διὰ τὸ πλῆθος τοὺς ἔνδον ὑποχειρίους σφίσι
γενέσθαι, ταύτης ἀντείχοντο τῆς ἐλπίδος· καὶ ταῖς
μὲν ναυσὶ τὰς κατὰ θάλατταν ἐπικουρίας αὐτῶν
ἐκώλυον, τῷ δὲ πεζῷ στρατεύματι τὰς κατὰ γῆν.
βουλόμενοι δὲ μὴ ποιεῖν ἄπρακτον τὸν χρόνον, ἐν
ᾧ προσεδρεύουσι ταῖς Συρακούσαις, ἀλλ' ἅμα τι

576

ἐπιβαλέσθαι κατά γε τοῦτον τὸν τρόπον, καθ' ὃν
ἀμύνασθαι δυνατὸς ἦν Ἀρχιμήδης. οὐ μὴν ἀλλὰ
νομίσαντες μάλιστ' ἂν ὑπὸ τῆς τῶν ἀναγκαίων ἐν-
δείας διὰ τὸ πλῆθος τοὺς ἔνδον ὑποχειρίους σφίσι
γενέσθαι, ταύτης ἀντείχοντο τῆς ἐλπίδος· καὶ ταῖς
μὲν ναυσὶ τὰς κατὰ θάλατταν ἐπικουρίας αὐτῶν
ἐκώλυον, τῷ δὲ πεζῷ στρατεύματι τὰς κατὰ γῆν.
βουλόμενοι δὲ μὴ ποιεῖν ἄπρακτον τὸν χρόνον, ἐν
ᾧ προσεδρεύουσι ταῖς Συρακούσαις, ἀλλ' ἅμα τι
καὶ τῶν ἐκτὸς χρησίμων κατασκευάζεσθαι, διεῖλον
οἱ στρατηγοὶ σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὴν δύναμιν, ὥστε
τὸν μὲν Ἄππιον ἔχοντα δύο μέρη προσκαθῆσθαι
τοῖς ἐν τῇ πόλει, τὸ δὲ τρίτον ἀναλαβόντα Μάρκον
ἐπιπορεύεσθαι τοὺς τὰ Καρχηδονίων αἱρουμένους
κατὰ τὴν Σικελίαν. [3, 1 – 6, 4 θαλάττης ἐγίνετο
et 7, 6 τῶν μὲν ἄλλων – ἐθάρρησαν cod. Wescheri
(Poliorcétique des Grecs..Paris. 1867 p. 321 et eius-
dem fragments inédits de Polybe ... Paris 1869 p. 9);
VI. RES SICILIAE.
Ἐξηριθμήσατο τοὺς δόμους· ἦν γὰρ scil. ὁ πύρ-

γοςἐκ συννόμων λίθων ᾠκοδομημένος, ὥστε καὶ λίαν
εὐσυλλόγιστον εἶναι τὴν ἀπὸ γῆς τῶν ἐπάλξεων ἀπό-
στασιν. [Suidas v. Συννόμων. v. Liv. XXV, 23, 10.]
Μετὰ δέ τινας ἡμέρας αὐτομόλου διασαφή-
σαντος ὅτι θυσίαν ἄγουσι πάνδημον οἱ κατὰ τὴν
πόλιν ἐφ' ἡμέρας ἤδη τρεῖς Ἀρτέμιδι καὶ τοῖς μὲν
σιτίοις λιτοῖς χρῶνται διὰ τὴν σπάνιν, τῷ δ' οἴνῳ
δαψιλεῖ, πολὺν μὲν Ἐπικύδους δεδωκότος πολὺν δὲ
Συρακοσίων, τότε 8προσαναλαβὼν ὁ Μάρκος τὸ τεῖ-
χος καθ' ὃ μέρος ἦν ταπεινότερον καὶ νομίσας εἰκὸς
εἶναι τοὺς ἀνθρώπους μεθύειν διὰ τὴν ἄνεσιν καὶ
τὴν ἔνδειαν τῆς ξηρᾶς τροφῆς ἐπεβάλετο καταπειρά-
ζειν τῆς ἐλπίδος. ταχὺ δὲ κλιμάκων δυεῖν συντε-
θεισῶν εὐαρμόστων πρὸς τὸ τεῖχος, ἐγένετο περὶ τὰ
συνεχῆ τῆς πράξεως 8καὶ τοῖς μὲν ἐπιτηδείοις πρὸς
τὴν ἀνάβασιν καὶ τὸν ἐπιφανέστατον καὶ πρῶτον κίν-
δυνον ἐκοινολογεῖτο, περὶ τοῦ μέλλοντος μεγάλας
ἐλπίδας αὐτοῖς ἐνδιδούς. τοὺς δὲ τούτοις ὑπουρ-
γήσοντας καὶ προσοίσοντας κλίμακας ἐξέλεξε
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 8, Chap. 37, setion 11, line 4

577
τάξιν, ἀλλὰ κατὰ δύναμιν ἅπαντες ἀνέθεον διὰ τῶν

κλιμάκων. κατὰ μὲν οὖν τὰς ἀρχὰς ἐπιπορευόμενοι
τὴν ἐφοδείαν ἔρημον εὕρισκον· οἱ γὰρ εἰς τοὺς
πύργους ἡθροισμένοι διὰ τὴν θυσίαν οἱ μὲν ἀκμὴν
ἔπινον, οἱ δ' ἐκοιμῶντο πάλαι μεθυσκόμενοι. διὸ
καὶ τοῖς μὲν πρώτοις καὶ τοῖς ἑξῆς ἐπιστάντες ἄφνω
καὶ μεθ' ἡσυχίας ἔλαθον τοὺς πλείστους αὐτῶν ἀπο-
κτείναντες. ἐπειδὴ δὲ τοῖς Ἑξαπύλοις ἤγγιζον κατα-
βαίνοντες, ἐνῳκοδομημένην τὴν πρώτην πυλίδα διεῖ-
λον, 8δι' ἧς τόν τε στρατηγὸν καὶ τὸ λοιπὸν ἐδέξαντο
στράτευμα. οὕτω δὴ τὰς Συρακούσας εἷλον Ῥωμαῖοι.
[Cod. Wescheri fol. 100 v. 341, 9 ss.]
Οὐδενὸς ἐπεγνωκότος τῶν πολιτῶν τὸ συμβαῖνον
διὰ τὴν ἀπόστασιν, ἅτε μεγάλης οὔσης τῆς πόλεως.
[Suidas v. Ἀπόστασις. v. Liv. XXV, 24, 6.]
Τοὺς δὲ Ῥωμαίους θαρρεῖν συνέβαινε, κρατοῦν-
τας τοῦ περὶ τὰς Ἐπιπολὰς τόπου. [Suidas v. Ἐπι-
πολάς. v. Liv. XXV, 24, 9.]
προσθεν προάγειν, ἧκε πρὸς τὴν πόλιν ἀκμὴν τῶν

ἀνθρώπων ἐγρηγορότων. ὅθεν οὔτε διὰ τῶν κλιμά-
κων ἠδύνατο βιάζεσθαι διὰ τὴν ἀσυμμετρίαν οὔτε
διὰ τῆς πύλης εἰσελθεῖν τῷ μὴ δύνασθαι τοὺς ἔνδον
αὐτῷ συνεργεῖν διὰ τὸν καιρόν. τέλος διερεθίσας
τοὺς ἐν τῇ πόλει καὶ πολλοὺς τῶν ἰδίων ἀποβαλών,
μετ' αἰσχύνης ἄπρακτος ἐπανῆλθε, πᾶσι καὶ τοῖς
ἄλλοις παρηγγελκὼς ἀπιστεῖν αὐτῷ καὶ φυλάτ-
τεσθαι.
Καὶ μὴν Νικίας ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγός,
δυνάμενος σῴζειν τὸ περὶ τὰς Συρακούσας στρά-
τευμα, καὶ λαβὼν τῆς νυκτὸς τὸν ἁρμόζοντα καιρὸν
εἰς τὸ λαθεῖν τοὺς πολεμίους, ἀποχωρήσας εἰς ἀσφα-
λές, κἄπειτα τῆς σελήνης ἐκλειπούσης δεισιδαιμο-
νήσας, ὥς τι δεινὸν προσημαινούσης, ἐπέσχε τὴν
ἀναζυγήν. καὶ παρὰ τοῦτο συνέβη κατὰ τὴν ἐπι-
οῦσαν αὐτοῦ νύκτα ποιησαμένου τὴν ἀναζυγήν,
προαισθομένων τῶν πολεμίων, καὶ τὸ στρατόπεδον
καὶ τοὺς ἡγεμόνας ὑποχειρίους γενέσθαι τοῖς Συρα-
κοσίοις. καίτοι γε παρὰ τῶν ἐμπείρων ἱστορήσας
δυνάμενος σῴζειν τὸ περὶ τὰς Συρακούσας στρά-

τευμα, καὶ λαβὼν τῆς νυκτὸς τὸν ἁρμόζοντα καιρὸν
εἰς τὸ λαθεῖν τοὺς πολεμίους, ἀποχωρήσας εἰς ἀσφα-
λές, κἄπειτα τῆς σελήνης ἐκλειπούσης δεισιδαιμο-
578
νήσας, ὥς τι δεινὸν προσημαινούσης, ἐπέσχε τὴν

ἀναζυγήν. καὶ παρὰ τοῦτο συνέβη κατὰ τὴν ἐπι-
οῦσαν αὐτοῦ νύκτα ποιησαμένου τὴν ἀναζυγήν,
προαισθομένων τῶν πολεμίων, καὶ τὸ στρατόπεδον
καὶ τοὺς ἡγεμόνας ὑποχειρίους γενέσθαι τοῖς Συρα-
κοσίοις. καίτοι γε παρὰ τῶν ἐμπείρων ἱστορήσας
μόνον περὶ τούτων δυνατὸς ἦν οὐχ οἷον παραλιπεῖν
διὰ τὰ τοιαῦτα τοὺς ἰδίους καιρούς, ἀλλὰ καὶ συν-
εργοῖς χρήσασθαι διὰ τὴν τῶν ὑπεναντίων ἄγνοιαν·
ἡ γὰρ τῶν πέλας ἀπειρία μέγιστον ἐφόδιον γίνεται
τοῖς ἐμπείροις πρὸς κατόρθωσιν.
Ἐκ μὲν οὖν ἀστρολογίας μέχρι τῶν προειρημέ-
νων πολυπραγμονητέον. περὶ δὲ τῆς τῶν κλιμάκων
συμμετρίας τοιοῦτός τίς ἐστιν ὁ τρόπος τῆς θεωρίας.
ἐὰν μὲν γὰρ διά τινος τῶν συμπραττόντων δοθῇ
τὸ τοῦ τείχους ὕψος, πρόδηλος ἡ τῶν κλιμάκων
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 12, Chap. 4d, sec. 5, line 2
οῦτο γὰρ ἀπέχει τοῦ δι' ἑτέρων ἀκριβῶς τὴν ἀλή-

θειαν ἐξετάζειν ὡς οὐδὲ τούτων ὧν αὐτόπτης γέγονε
καὶ ἐφ' οὓς αὐτὸς ἥκει τόπους, οὐδὲ περὶ τούτων
οὐδὲν ὑγιὲς ἡμῖν ἐξηγεῖται. τοῦτο δ' ἔσται δῆλον,
ἐὰν ἐν τοῖς κατὰ τὴν Σικελίαν δείξωμεν αὐτὸν
ἀγνοοῦντα περὶ ὧν ἀποφαίνεται· σχεδὸν γὰρ οὐ
πολλῶν ἔτι προσδεήσει λόγων ὑπέρ γε τῆς ψευδολο-
γίας, ἐὰν ἐν οἷς ἔφυ καὶ ἐτράφη τόποις, καὶ τούτων
ἐν τοῖς ἐπιφανεστάτοις [ἐν τούτοις] ἀγνοῶν εὑρεθῇ
καὶ παραπαίων τῆς ἀληθείας. φησὶ τοιγαροῦν τὴν
Ἀρέθουσαν κρήνην τὴν ἐν ταῖς Συρακούσαις ἔχειν
τὰς πηγὰς ἐκ τοῦ κατὰ Πελοπόννησον διά τε τῆς
Ἀρκαδίας καὶ διὰ τῆς Ὀλυμπίας ῥέοντος [ποταμοῦ]
Ἀλφειοῦ· ἐκεῖνον γὰρ δύντα κατὰ γῆς (καὶ) τετρα-
κισχιλίους σταδίους ὑπὸ τὸ Σικελικὸν ἐνεχθέντα
πέλαγος ἀναδύνειν ἐν ταῖς Συρακούσαις, γενέσθαι
δὲ τοῦτο δῆλον ἐκ τοῦ κατά τινα χρόνον οὐρανίων
ὄμβρων ῥαγέντων κατὰ τὸν τῶν Ὀλυμπίων καιρὸν
καὶ τοῦ ποταμοῦ τοὺς κατὰ τὸ Τέμενος ἐπικλύσαν-
τος τόπους, ὄνθου τε πλῆθος ἀναβλύζειν τὴν Ἀρέ-
θουσαν ἐκ τῶν κατὰ τὴν πανήγυριν θυομένων
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 12, Chap. 4d, sec. 7, line 1
ἀγνοοῦντα περὶ ὧν ἀποφαίνεται· σχεδὸν γὰρ οὐ

πολλῶν ἔτι προσδεήσει λόγων ὑπέρ γε τῆς ψευδολο-
γίας, ἐὰν ἐν οἷς ἔφυ καὶ ἐτράφη τόποις, καὶ τούτων
ἐν τοῖς ἐπιφανεστάτοις [ἐν τούτοις] ἀγνοῶν εὑρεθῇ
καὶ παραπαίων τῆς ἀληθείας. φησὶ τοιγαροῦν τὴν
579
Ἀρέθουσαν κρήνην τὴν ἐν ταῖς Συρακούσαις ἔχειν

τὰς πηγὰς ἐκ τοῦ κατὰ Πελοπόννησον διά τε τῆς
Ἀρκαδίας καὶ διὰ τῆς Ὀλυμπίας ῥέοντος [ποταμοῦ]
Ἀλφειοῦ· ἐκεῖνον γὰρ δύντα κατὰ γῆς (καὶ) τετρα-
κισχιλίους σταδίους ὑπὸ τὸ Σικελικὸν ἐνεχθέντα
πέλαγος ἀναδύνειν ἐν ταῖς Συρακούσαις, γενέσθαι
δὲ τοῦτο δῆλον ἐκ τοῦ κατά τινα χρόνον οὐρανίων
ὄμβρων ῥαγέντων κατὰ τὸν τῶν Ὀλυμπίων καιρὸν
καὶ τοῦ ποταμοῦ τοὺς κατὰ τὸ Τέμενος ἐπικλύσαν-
τος τόπους, ὄνθου τε πλῆθος ἀναβλύζειν τὴν Ἀρέ-
θουσαν ἐκ τῶν κατὰ τὴν πανήγυριν θυομένων
βοῶν καὶ φιάλην χρυσῆν ἀναβαλεῖν, ἣν ἐπιγνόντες
εἶναι τῆς ἑορτῆς ἀνείλοντο.
πρώτην ἡλικίαν κοινὸν πόρνον, ἕτοιμον τοῖς ἀκρατε-

στάτοις, κολοιόν, τριόρχην, πάντων τῶν βουλομένων
τοῖς ὄπισθεν ἔμπροσθεν γεγονότα. πρὸς δὲ τούτοις,
ὅτ' ἀπέθανε, τὴν γυναῖκά φησι κατακλαιομένην αὐτὸν
οὕτως θρηνεῖν· “Τί δ' οὐκ ἐγὼ σέ; τί δ' οὐκ ἐμὲ
σύ;” ἐν γὰρ τούτοις πάλιν οὐ μόνον ἄν τις ἐπι-
φθέγξαιτο τὰ καὶ περὶ Δημοχάρους, ἀλλὰ καὶ τὴν
ὑπερβολὴν θαυμάσειε τῆς πικρίας. ὅτι γὰρ ἐκ φύ-
σεως ἀνάγκη μεγάλα προτερήματα γεγονέναι περὶ
τὸν Ἀγαθοκλέα, τοῦτο δῆλόν ἐστιν ἐξ αὐτῶν ὧν ὁ
Τίμαιος ἀποφαίνεται. εἰ γὰρ εἰς τὰς Συρακούσας
παρεγενήθη φεύγων τὸν τροχόν, τὸν καπνόν, τὸν
πηλόν, περὶ ἔτη τὴν ἡλικίαν ὀκτωκαίδεκα γεγονώς,
καὶ μετά τινα χρόνον ὁρμηθεὶς ἀπὸ τοιαύτης ὑπο-
θέσεως κύριος μὲν ἐγενήθη πάσης Σικελίας, μεγί-
στους δὲ κινδύνους περιέστησε Καρχηδονίοις, τέλος
ἐγγηράσας τῇ δυναστείᾳ κατέστρεψε τὸν βίον βασι-
λεὺς προσαγορευόμενος, ἆρ' οὐκ ἀνάγκη μέγα τι
γεγονέναι χρῆμα καὶ θαυμάσιον τὸν Ἀγαθοκλέα καὶ
πολλὰς ἐσχηκέναι ῥοπὰς καὶ δυνάμεις πρὸς τὸν
πραγματικὸν τρόπον; ὑπὲρ ὧν δεῖ τὸν συγγραφέα
τούτῳ νεμεσήσαι τὸ δαιμόνιον ἢ Καλλισθένει. ἐκεῖ-

νος μὲν οὖν ἀποθεοῦν Ἀλέξανδρον ἐβουλήθη, Τί-
μαιος δὲ μείζω ποιεῖ Τιμολέοντα τῶν ἐπιφανεστά-
των θεῶν, καὶ Καλλισθένης μὲν ἄνδρα τοιοῦτον,
ὃν πάντες μεγαλοφυέστερον ἢ κατ' ἄνθρωπον γεγο-
νέναι τῇ ψυχῇ συγχωροῦσιν, οὗτος δὲ Τιμολέοντα
τὸν οὐχ οἷον δόξαντά τι πεπραχέναι μεγαλεῖον, ἀλλ'
οὐδ' ἐπιβαλόμενον, μίαν δ' ἐν τῷ βίῳ γραμμὴν
580
διανύσαντα, καὶ ταύτην οὐδὲ σπουδαίαν τρόπον

τινὰ πρὸς τὸ μέγεθος τῆς οἰκουμένης, λέγω δὲ τὴν
ἐκ τῆς πατρίδος εἰς Συρακούσας. ἀλλά μοι δοκεῖ
πεισθῆναι Τίμαιος ὡς, ἂν Τιμολέων, πεφιλοδοξη-
κὼς ἐν αὐτῇ Σικελίᾳ, καθάπερ ἐν ὀξυβάφῳ, σύγ-
κριτος φανῇ τοῖς ἐπιφανεστάτοις τῶν ἡρώων, κἂν
αὐτὸς ὑπὲρ Ἰταλίας μόνον καὶ Σικελίας πραγμα-
τευόμενος εἰκότως παραβολῆς ἀξιωθῆναι τοῖς ὑπὲρ
τῆς οἰκουμένης καὶ τῶν καθόλου πράξεων πεποιη-
μένοις τὰς συντάξεις. περὶ μὲν οὖν Ἀριστοτέλους
καὶ Θεοφράστου καὶ Καλλισθένους, ἔτι δ' Ἐφόρου
καὶ Δημοχάρους, ἱκανὰ ταῦθ' ἡμῖν ἐστι πρὸς τὴν
Τιμαίου καταδρομήν, ὁμοίως δὲ καὶ πρὸς τοὺς
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 12, Chap. 25k, sec. 3, line 4
φασιν τὴν ὑπὲρ Τιμαίου, καθάπερ καὶ τὴν ὑπὲρ τῆς

ἀγνοίας, ἔτι δὲ τῆς ἑκουσίου ψευδογραφίας, βραχέα
προοισόμεθα τῶν ὁμολογουμένων αὐτοῦ λόγων ἐπ'
ὀνόματος. – 8ὅτι τῶν δεδυναστευκότων ἐν Σικελίᾳ
μετὰ Γέλωνα τὸν ἀρχαῖον πραγματικωτάτους ἄνδρας
παρειλήφαμεν Ἑρμοκράτην, Τιμολέοντα, Πύρρον τὸν
Ἠπειρώτην, οἷς ἥκιστ' ἂν δέοι περιάπτειν μειρα-
κιώδεις καὶ διατριβικοὺς λόγους. ὁ δέ φησιν ἐν
τῇ μιᾷ καὶ εἰκοστῇ βύβλῳ, καθ' ὃν καιρὸν Εὐρυ-
μέδων παραγενόμενος εἰς Σικελίαν παρεκάλει τὰς
πόλεις εἰς τὸν κατὰ τῶν Συρακοσίων πόλεμον, τότε
τοὺς Γελῴους κάμνοντας τῷ πολέμῳ διαπέμψασθαι
πρὸς τοὺς Καμαριναίους ὑπὲρ ἀνοχῶν· τῶν δὲ προ-
θύμως δεξαμένων, μετὰ ταῦτα πρεσβεύειν ἑκατέρους
πρὸς τοὺς ἑαυτῶν συμμάχους καὶ παρακαλεῖν ἄν-
δρας ἐκπέμψαι πιστούς, οἵτινες εἰσελθόντες εἰς
Γέλαν βουλεύσονται περὶ διαλύσεως καὶ τῶν κοινῇ
συμφερόντων. παραγενομένων δὲ τῶν συνέδρων,
καὶ διαβουλίου προτεθέντος τοιούτοις τισὶ χρώμενον
εἰσάγει λόγοις τὸν Ἑρμοκράτην. ἐπαινέσας γὰρ ὁ
προειρημένος ἀνὴρ τοὺς Γελῴους καὶ τοὺς
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 12, Chap. 26b, sec. 3, line 2
Ὅτι Γέλωνος ἐπαγγελλομένου τοῖς Ἕλλησι δις-

μυρίοις πεζοῖς, διακοσίαις δὲ ναυσὶ καταφράκτοις
βοηθήσειν, ἐὰν αὐτῷ τῆς ἡγεμονίας ἢ τῆς κατὰ γῆν
ἢ τῆς κατὰ θάλατταν παραχωρήσωσι, φασὶ τοὺς
προκαθημένους ἐν Κορίνθῳ τῶν Ἑλλήνων πραγ-
ματικώτατον ἀπόκριμα δοῦναι τοῖς παρὰ τοῦ Γέ-
λωνος πρεσβευταῖς· ἐκέλευον γὰρ ὡς ἐπίκουρον ἔρ-
581
χεσθαι τὸν Γέλωνα μετὰ τῶν δυνάμεων, τὴν δ'

ἡγεμονίαν ἀνάγκῃ τὰ πράγματα περιθήσειν τοῖς
ἀρίστοις τῶν ἀνδρῶν· τοῦτο δ' ἐστὶν οὐ καταφευ-
γόντων ἐπὶ τὰς Συρακοσίων ἐλπίδας, ἀλλὰ πιστευ-
όντων αὑτοῖς καὶ προκαλουμένων τὸν βουλόμενον
ἐπὶ τὸν τῆς ἀνδρείας ἀγῶνα καὶ τὸν περὶ τῆς ἀρε-
τῆς στέφανον. ἀλλ' ὅμως Τίμαιος εἰς ἕκαστα τῶν
προειρημένων τοσούτους ἐκτείνει λόγους καὶ τοι-
αύτην ποιεῖται σπουδὴν περὶ τοῦ τὴν μὲν Σικελίαν
μεγαλομερεστέραν ποιῆσαι τῆς συμπάσης Ἑλλάδος,
τὰς δ' ἐν αὐτῇ πράξεις ἐπιφανεστέρας καὶ καλλίους
τῶν κατὰ τὴν ἄλλην οἰκουμένην, τῶν δ' ἀνδρῶν
τῶν μὲν σοφίᾳ διενηνοχότων σοφωτάτους τοὺς ἐν
Σικελίᾳ, τῶν δὲ πραγματικῶν ἡγεμονικωτάτους καὶ
Πολύβιος Ιστορίαι. Book 12, Chap. 26b, sec. 5, line 1
όντων αὑτοῖς καὶ προκαλουμένων τὸν βουλόμενον

ἐπὶ τὸν τῆς ἀνδρείας ἀγῶνα καὶ τὸν περὶ τῆς ἀρε-
τῆς στέφανον. ἀλλ' ὅμως Τίμαιος εἰς ἕκαστα τῶν
προειρημένων τοσούτους ἐκτείνει λόγους καὶ τοι-
αύτην ποιεῖται σπουδὴν περὶ τοῦ τὴν μὲν Σικελίαν
μεγαλομερεστέραν ποιῆσαι τῆς συμπάσης Ἑλλάδος,
τὰς δ' ἐν αὐτῇ πράξεις ἐπιφανεστέρας καὶ καλλίους
τῶν κατὰ τὴν ἄλλην οἰκουμένην, τῶν δ' ἀνδρῶν
τῶν μὲν σοφίᾳ διενηνοχότων σοφωτάτους τοὺς ἐν
Σικελίᾳ, τῶν δὲ πραγματικῶν ἡγεμονικωτάτους καὶ
θειοτάτους τοὺς ἐκ Συρακουσῶν, ὥστε μὴ κατα-
λιπεῖν ὑπερβολὴν τοῖς μειρακίοις τοῖς ἐν ταῖς δια-
τριβαῖς καὶ τοῖς (περι)πάτοις πρὸς τὰς παραδόξους
ἐπιχειρήσεις, ὅταν ἢ Θερσίτου λέγειν ἐγκώμιον ἢ
Πηνελόπης πρόθωνται ψόγον ἤ τινος ἑτέρου τῶν
τοιούτων.
Λοιπὸν ἐκ τούτων διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς παρα-
δοξολογίας οὐκ εἰς σύγκρισιν, ἀλλ' εἰς καταμώκησιν
ἄγει καὶ τοὺς ἄνδρας καὶ τὰς πράξεις ὧν βούλεται
προΐστασθαι, καὶ σχεδὸν εἰς τὸ παραπλήσιον ἐμ-
πίπτει τοῖς περὶ τοὺς ἐν Ἀκαδημείᾳ λόγους (πρὸς)
Κλαύδιος Αιλιανός De natura animalium Book 12, sec. 30, line 7
τούτων ἁδροτέρους, καὶ οὗτοι δὲ Κίλικές εἰσιν. εἶεν

δ' ἂν οἱ αὐτοὶ τρόφιμοι καὶ Ὀρόντου τοῦ Σύρων, καὶ
μέντοι καὶ Πτολεμαῖος ποταμὸς μεγίστους τρέφει,
582
καὶ λίμνη δὲ ἡ Ἀπαμεῖτις.

Χειροήθεις δὲ ἰχθῦς καὶ ὑπακούοντες τῇ κλήσει
καὶ τροφὰς ἀσμένως δεχόμενοι πολλαχόθι καὶ εἰσὶ
καὶ τρέφονται, ὥσπερ οὖν καὶ ἐν Ἠπείρῳ ἐν ἐστῶτι
μὲν τῇ πόλει, ἣν ἐκάλουν πάλαι Στεφανήπολιν, ἐν
τῷ νεῷ τῆς Τύχης ἐν ταῖς παρ' ἑκάτερα ἀνιόντων
δεξαμεναῖς, καὶ ἐν Ἑλώρῳ δὲ τῆς Σικελίας, ὅπερ
ἦν πάλαι Συρακοσίων φρούριον, καὶ ἐν τῷ ἱερῷ δὲ
τοῦ Λαβρανδέως Διὸς ἐν κρήνῃ διειδοῦς νάματος, καὶ
ἔχουσιν ὁρμίσκους χρυσοῦς καὶ ἐλλόβια, χρυσᾶ μέντοι
καὶ ταῦτα. ἀφέστηκε δὲ ὁ νεὼς τοῦ Διὸς τοῦδε τῆς
Μυλασέων πόλεως σταδίους ἑβδομήκοντα. τὸ δὲ
ἄγαλμα ξίφος παρήρτηται, καὶ τιμᾶται καλούμενος
Κάριός τε καὶ Στράτιος· πρῶτοι γὰρ οἱ Κᾶρες ἀγορὰν
πολέμου ἐπενόησαν, καὶ ἐστρατεύσαντο ἀργυρίου,
ὄχανά τε ταῖς ἀσπίσι προσήρτησαν, καὶ λόφους ἐνέ-
πηξαν τοῖς κράνεσιν. ἐκλήθησαν δὲ τὸ ὄνομα τοῦτο
ἀπὸ Καρὸς τοῦ Κρήτης καὶ Διός· Ζεὺς δὲ
πειρωμένους τὸν λόχον εἶτα μέντοι καταλαμβάνει

αἰχμή· οἳ δὲ ἀποδιδράσκοντες τόνδε τὸν θάνατον ἐς
τὴν τέως πολεμίαν ἰχθύσι γῆν ἐξεπήδησαν, τὸ τέλος
τοῦ βίου τὸ χωρὶς τοῦ ξίφους προῃρημένοι καὶ μάλα
ἀσμένως.
Ἀετὸν ἀκούω Γορδίῳ τὴν τοῦ παιδὸς αὐτοῦ Μί-
δου βασιλείαν ὑποσημῆναι, ἡνίκα ἀροῦντι τῷ Γορδίῳ
ἐπιπτάς, εἶτα μέντοι κατὰ τοῦ ζυγοῦ καθίσας συνδιη-
μέρευσεν, οὐδὲ προαπέστη πρὶν ἢ γενομένης ἑσπέρας
καὶ ἐκεῖνος κατέλυσε τὴν ἄροσιν ἐπιστάντος τοῦ βου-
λυτοῦ. Γέλωνος δὲ τοῦ Συρακοσίου παιδὸς ὄντος
λύκος μέγιστος ἐσπηδήσας ἐς τὸ διδασκαλεῖον ἐξήρ-
πασε τῶν χειρῶν τοῖς ὀδοῦσι τὴν δέλτον, καὶ ὁ Γέλων
ἐξαναστὰς τοῦ θάκου ἐδίωκεν αὐτόν, τὸ μὲν θηρίον
μὴ καταπτήξας, περιεχόμενος δὲ τῆς δέλτου ἰσχυρῶς.
ἐπεὶ δὲ ἔξω τοῦ διδασκαλείου ἐγένετο, τὸ μὲν κατη-
νέχθη καὶ τοὺς παῖδας αὐτῷ διδασκάλῳ κατέβαλε,
θείᾳ δὲ προμηθείᾳ ὁ Γέλων περιῆν μόνος. καὶ τό
γε παράδοξον, οὐκ ἀπέκτεινεν ἄνθρωπον ἀλλ' ἔσωσε
λύκος, οὐκ ἀτιμασάντων τῶν θεῶν οὐδὲ διὰ τῶν ἀλό-
γων τῷ μὲν τὴν βασιλείαν προδηλῶσαι, τὸν δὲ τοῦ
νύξαντος τοὺς ἄλλους ἐς θάνατον οὔτε μὴν σκορπίου

τὸ κέντρον ἀπερείσαντος. ἐπὰν δὲ ἄρα τούτων προς-
πελάσῃ τι καὶ παραψαύσῃ τοῦ σώματος καὶ ἅμα
583
καὶ τῆς ὀσμῆς τῆς ἐκείνων σπάσῃ, ὥσπερ οὖν φαρ-

μάκου γευσάμενον κάρωσίν τινα ἑλκτικὴν ἐς ἀναι-
σθησίαν ἐμποιοῦντος, ἐξασθενεῖ καὶ παρεῖται, ἔστ'
ἂν παραδράμῃ ὁ ἄνθρωπος. ὅπως δὲ ἐλέγχουσι τὰ
ἑαυτῶν βρέφη εἴτε ἐστὶ γνήσια εἴτε καὶ νόθα, ἐν
τοῖς ἑρπετοῖς βασανίζοντες ὡς ἐν τῷ πυρὶ τὸν χρυ-
σὸν οἱ βάναυσοι, ἀνωτέρω εἶπον.
Καλλίας ἐν τῷ δεκάτῳ τῶν περὶ τὸν Συρακόσιον
Ἀγαθοκλέα λόγων φησὶ τοὺς κεράστας ὄφεις δεινοὺς
εἶναι τὸ δῆγμα· ἀναιρεῖν γὰρ καὶ ζῷα ἄλογα καὶ ἀν-
θρώπους, εἰ μὴ παρείη Λίβυς ἀνήρ, Ψύλλος ὢν τὸ
γένος. οὗτος γοῦν ἐάν τε κλητὸς ἀφίκηται ἐάν τε
καὶ παρῇ κατὰ Τύχην καὶ θεάσηται πράως ἔτι ἀλ-
γοῦντα, τῇ πληγῇ μόνον προσπτύσας εἶτα μέντοι
τὴν ὀδύνην ἐπράυνε, καὶ κατεγοήτευσε τὸ δεινὸν τῷ
σιάλῳ. ἐὰν δὲ εὕρῃ δυσανασχετοῦντα καὶ ἀτλήτως
φέροντα, ὕδωρ ἀθρόον σπάσας εἴσω τῶν ὀδόντων
καὶ χρησάμενος αὐτῷ τοῦ στόματος κλύσματι, εἶτα
Κλαύδιος Αιλιανός Varia historia (0545: 002)“Claudii Aeliani de natura animalium

libri xvii, varia historia, epistolae, fragmenta, vol. 2”, Ed. Hercher, R.
Leipzig: Teubner, 1866, Repr. 1971.Book 1, sec. 13, line 1
Ἦσαν δὲ ἄρα μαντικώτατοι τῶν ζῴων καὶ μύες.

γηρώσης γὰρ οἰκίας ἤδη καὶ μελλούσης κατολισθάνειν
αἰσθάνονται πρῶτοι, καὶ ἀπολιπόντες τὰς μυωπίας
τὰς αὑτῶν καὶ τὰς ἐξ ἀρχῆς διατριβάς, ᾗ ποδῶν ἔχου-
σιν ἀποδιδράσκουσι καὶ μετοικίζονται.
Ἔχουσι δὲ καὶ οἱ μύρμηκες, ὡς ἀκούω, μαντικῆς
τινα αἴσθησιν. ὅταν γὰρ μέλλῃ λιμὸς ἔσεσθαι, δει-
νῶς εἰσι φιλόπονοι πρὸς τὸ θησαυρίσαι καὶ ἑαυτοῖς
ἀποταμιεύσασθαι τοὺς πυροὺς καὶ τὰ λοιπὰ τῶν
σπερμάτων, ὅσα μυρμήκων δεῖπνόν ἐστιν.
Ὁ Συρακόσιος Γέλων ὄναρ ἐβέβλητο κεραυνῷ,
καὶ διὰ τοῦτο ἐβόα οὐκ ἀμυδρὸν οὐδ' ἀσθενές, ὡς
ἐν ὀνείρῳ, ἀλλ' ἀνδρικῶς, ἅτε δεινῶς ἐκπλαγεὶς ὑπὸ
τοῦ δέους. ὁ δὲ κύων, ὅσπερ οὖν αὐτῷ παρεκάθευ-
δεν, ἐκ τῆς βοῆς διεταράχθη, καὶ περιβὰς αὐτὸν
ὑλάκτει πάνυ σφόδρα ἀπειλητικὸν καὶ σύντονον. καὶ
ἐκ τούτων ὁ Γέλων ἅμα τε ἀφυπνίσθη καὶ τοῦ δέους
ἀφείθη.

Κλαύδιος Αιλιανός Varia historia Book 1, sec. 20, line 1
λέγει Συβαρίταις καὶ αὐτῇ τῇ Συβάρει αἰτίαν τῆς

ἀπωλείας γενέσθαι τὴν πολλὴν τρυφήν. ἃ δὲ οὐκ
ἔστι τοῖς πολλοῖς γνώριμα, ταῦτα ἐγὼ ἐρῶ. Κολο-
584
φωνίους φασὶ καὶ αὐτοὺς διὰ τὴν πάνυ τρυφὴν ἀπο-

λέσθαι· καὶ γάρ τοι καὶ οὗτοι ἐσθῆτι πολυτελεῖ ἐθρύ-
πτοντο, καὶ τραπέζης ἀσωτίᾳ καὶ ὑπὲρ τὴν χρείαν
χρώμενοι ὕβριζον. καὶ ἡ τῶν Βακχιαδῶν δὲ τῶν ἐν
Κορίνθῳ ἀρχή, ἐπὶ μέγα δυνάμεως προελθοῦσα,
ὅμως διὰ τὴν τρυφὴν τὴν ἔξω τοῦ μέτρου καὶ αὐτὴ
κατελύθη.
Διονύσιος ἐξ ἁπάντων τῶν ἐν Συρακούσαις ἱερῶν
ἐσύλησε τὰ χρήματα. τοῦ δὲ ἀγάλματος τοῦ Διὸς
περιεῖλε τὴν ἐσθῆτα καὶ τὸν κόσμον, ὃς ἦν φασι χρυ-
σίου πέντε καὶ ὀγδοήκοντα ταλάντων. ὀκνούντων δὲ
τῶν δημιουργῶν ἅψασθαι, ὃ δὲ πρῶτος ἔκρουσε τὸ
ἄγαλμα. καὶ τὸ ἄγαλμα δὲ τοῦ Ἀπόλλωνος περιε-
σύλησεν, ἔχον καὶ αὐτὸ χρυσοῦς βοστρύχους, κελεύ-
σας ἀποκεῖραί τινα αὐτούς. πλεύσας δὲ ἐς Τυρρη-
νούς, τὰ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τῆς Λευκοθέας ἅπαντα
ἐσύλησε χρήματα, τὴν παρακειμένην ἀργυρᾶν τῷ
Ἀπόλλωνι τράπεζαν κελεύσας ἀφελεῖν, ἀγαθοῦ
ματα αὐτῶν ἐργαζόμενοι οἳ μὲν ἀνθρωπομόρφους

αὐτοὺς ἱδρύσαντο, οἳ δὲ βοῶν εἶδος αὐτοῖς περιέθη-
καν. βουσὶ μὲν οὖν εἰκάζουσιν οἱ Στυμφάλιοι μὲν
τὸν Ἐρασῖνον καὶ τὸν Μετώπην, Λακεδαιμόνιοι δὲ
τὸν Εὐρώταν, Σικυώνιοι δὲ καὶ Φλιάσιοι τὸν Ἀσω-
πόν, Ἀργεῖοι δὲ τὸν Κηφισόν· ἐν εἴδει δὲ ἀνδρῶν
Ψωφίδιοι τὸν Ἐρύμανθον, τὸν δὲ Ἀλφειὸν Ἡραιεῖς,
Χερρονήσιοι δὲ οἱ ἀπὸ Κνίδου καὶ αὐτοὶ τὸν αὐτὸν
ποταμὸν ὁμοίως. Ἀθηναῖοι δὲ τὸν Κηφισὸν ἄνδρα
μὲν δεικνύουσιν ἐν προτομῇ, κέρατα δὲ ὑποφαίνοντα.
καὶ ἐν Σικελίᾳ δὲ Συρακόσιοι μὲν τὸν Ἄναπον ἀνδρὶ
εἴκασαν, τὴν δὲ Κυάνην πηγὴν γυναικὸς εἰκόνι ἐτί-
μησαν· Αἰγεσταῖοι δὲ τὸν Πόρπακα καὶ τὸν Κριμισὸν
καὶ τὸν Τελμησσὸν ἀνδρῶν εἴδει τιμῶσιν. Ἀκρααντῖνοι δὲ τὸν ἐπώνυμον τῆς πόλεως
ποταμὸν παιδὶ
ὡραίῳ εἰκάσαντες θύουσιν. οἱ δὲ αὐτοὶ καὶ ἐν Δελ-
φοῖς ἀνέθεσαν ἐλέφαντος διαγλύψαντες ἄγαλμα, καὶ
ἐπέγραψαν τὸ τοῦ ποταμοῦ ὄνομα. καὶ παιδός ἐστι
τὸ ἄγαλμα.
Ἐλλοπίδου φωνήν. καὶ μικρὸν χῶρον καταλαβὼν καὶ

ἀθροίσας ὀλίγους στρατιώτας ἀνεκτήσατο τὴν ἀρχήν.
Ὅτι τὸν Ὦχον οἱ Αἰγύπτιοι τῇ ἐπιχωρίῳ φωνῇ
Ὄνον ἐκάλουν, τὸ νωθὲς αὐτοῦ τῆς γνώμης ἐκ τῆς
ἀσθενείας τοῦ ζῴου διαβάλλοντες. ἀνθ' ὧν ἐκεῖνος
585
τὸν Ἆπιν πρὸς βίαν κατέθυσεν Ὄνῳ.

Δίων ὁ Ἱππαρίνου, φυγὰς ὢν ὑπὸ Διονυσίου,
μετὰ δισχιλίων στρατιωτῶν αὖθις κατεπολέμησε, καὶ
ὃ πρότερον αὐτὸς ἦν, τοῦτο ἐκεῖνον εἰργάσατο,
φυγάδα.
Συρακόσιοι δὲ ἐννέα τριήρεσι πρὸς ἑκατὸν καὶ
πεντήκοντα τὰς τῶν Καρχηδονίων παραταξάμενοι
κατὰ πολὺ ἐκράτησαν.
Πλάτων ὁ Ἀρίστωνος ἐν Ὀλυμπίᾳ συνεσκήνωσεν
ἀγνῶσιν ἀνθρώποις, καὶ αὐτὸς ὢν αὐτοῖς ἀγνώς.
οὕτως δὲ αὐτοὺς ἐχειρώσατο καὶ ἀνεδήσατο τῇ συνου-
σίᾳ, συνεστιώμενός τε αὐτοῖς ἀφελῶς καὶ συνδιη-
μερεύων ἐν πᾶσιν, ὡς ὑπερησθῆναι τοὺς ξένους τῇ
τοῦ ἀνδρὸς συντυχίᾳ. οὔτε δὲ Ἀκαδημείας ἐμέμνητο
οὔτε Σωκράτους· αὐτό γε μὴν τοῦτο ἐνεφάνισεν αὐ-
τοῖς, ὅτι καλεῖται Πλάτων. ἐπεὶ δὲ ἦλθον ἐς τὰς
ἀφίκετο οὐ διδάξων ἀλλ' ἰατρεύσων.

Προσέταττε δὲ ὁ αὐτὸς Πυθαγόρας καρδίας ἀπέχε-
σθαι καὶ ἀλεκτρυόνος λευκοῦ καὶ τῶν θνησειδίων
παντὸς μᾶλλον, καὶ μὴ χρῆσθαι βαλανείῳ μηδὲ βα-
δίζειν τὰς λεωφόρους· ἄδηλον γὰρ εἰ καθαρεύουσι
καὶ αὐτὰ ἐκεῖνα.
Ὅτε κατῆλθε Πλάτων ἐν Σικελίᾳ κλητός, πολλὰ
ἐπὶ πολλοῖς ἐπιστείλαντος τοῦ Διονυσίου, καὶ ἀνήγα-
γεν αὐτὸν ἐπὶ τὸ ἅρμα ὁ Διονύσιος, αὐτὸς μὲν ἡνιο-
χῶν, παραιβάτην δὲ ποιησάμενος τὸν Ἀρίστωνος,
τότε δή φασι Συρακόσιον ἄνδρα χαρίεντα καὶ τῶν
Ὁμήρου μὴ ἀπαίδευτον, ἡσθέντα τῇ ὄψει ταύτῃ
ἐπειπεῖν τὰ ἐξ Ἰλιάδος ἐκεῖνα, παρατρέψαντα ὀλίγον
μέγα δ' ἔβραχε φήγινος ἄξων
βριθοσύνῃ· δεινὸν γὰρ ἄγεν βροτὸν ἄνδρα τ' ἄριστον.
Ὅτι ὑπόπτης ὢν ἐς πάντας ὁ Διονύσιος, ὅμως
ἐς Πλάτωνα τοσαύτην ἔσχεν αἰδῶ, ὡς ἐκεῖνον μόνον
ἐσιέναι πρὸς αὐτὸν μὴ ἐρευνώμενον, καίτοι Δίωνος
αὐτὸν ἐπιστάμενος ἑταῖρον ἐς τὰ ἔσχατα εἶναι.
Φίλιππος ὁ Μακεδὼν οὐ μόνον ἐλέγετο τὰ πολέ-
μια εἶναι ἀγαθὸς καὶ εἰπεῖν δεινός, ἀλλὰ καὶ παιδείαν
τὴν ἀρχήν· οἳ δὲ οὐκ ἤθελον, δηλονότι πεπειραμένοι

αὐτοῦ δημοτικωτέρου ἢ κατὰ τὴν τῶν μονάρχων
ἐξουσίαν. διὰ ταῦτά τοι καὶ ἐν τῷ τῆς Σικελίας
Ἥρας νεῷ ἕστηκεν αὐτοῦ εἰκὼν γυμνὸν αὐτὸν δει-
κνῦσα, καὶ ὡμολόγει τὴν πρᾶξιν τοῦ Γέλωνος τὸ
γράμμα.
586
Διονύσιος δὲ ὁ δεύτερος τὴν ἀρχὴν εἶχεν εὖ μάλα

περιπεφραγμένην τοῦτον τὸν τρόπον. ναῦς μὲν ἐκέ-
κτητο οὐκ ἐλάττους τῶν τετρακοσίων, ἑξήρεις καὶ πεν-
τήρεις· πεζῶν δὲ δύναμιν ἐς δέκα μυριάδας, ἱππεῖς
δὲ ἐννεακισχιλίους. ἡ δὲ πόλις τῶν Συρακοσίων
λιμέσιν ἐκεκόσμητο μεγίστοις, καὶ τεῖχος αὐτῇ περιε-
βέβλητο ὑψηλότατον· σκεύη δὲ εἶχεν ἕτοιμα ναυσὶν
ἄλλαις πεντακοσίαις, τεθησαύριστο δὲ αὐτῇ καὶ σῖτος
ἐς ἑκατὸν μεδίμνων μυριάδας. καὶ ὁπλοθήκη νενη-
σμένη ἀσπίσι καὶ μαχαίραις καὶ δόρασι καὶ κνημῖσι
καὶ θώραξι καὶ καταπέλταις· ὁ δὲ καταπέλτης εὕρημα
ἦν αὐτοῦ Διονυσίου. εἶχε δὲ καὶ συμμάχους παμ-
πόλλους. καὶ τούτοις ἐπιθαρρῶν ὁ Διονύσιος ἀδά-
μαντι δεδεμένην ᾤετο τὴν ἀρχὴν κεκτῆσθαι. ἀλλ'
οὗτός γε πρώτους μὲν ἀπέκτεινε τοὺς ἀδελφούς·
ἐντεῦθέν τοι καὶ διέρρευσεν ἡ παροιμία ἡ λέγουσα

ἐπὶ τῶν ἀλυσιτελῶς τι κερδαινόντων ὅτι αὐτοῖς ἀφί-
ξεται ὁ ἐν Τεμέσῃ ἥρως. λέγουσι δὲ τὸν αὐτὸν Εὔ-
θυμον καταβάντα ἐπὶ τὸν Καικῖνον ποταμὸν ὅς ἐστι
πρὸ τῆς τῶν Λοκρῶν πόλεως ἀφανισθῆναι.
Ὅτι τοῦτο ἐπιγέγραπται Ἀναξαγόρᾳ
ἐνθάδ' ὁ πλεῖστον ἀληθείας ἐπὶ τέρμα περήσας
οὐρανίου κόσμου κεῖται Ἀναξαγόρας.
Ὅτι καὶ βωμὸς αὐτῷ ἵσταται καὶ ἐπιγέγραπται
οἳ μὲν Νοῦ οἳ δὲ Ἀληθείας.
Ἱέρωνά φασι τὸν Συρακόσιον φιλέλληνα γενέσθαι
καὶ τιμῆσαι παιδείαν ἀνδρειότατα. καὶ ὡς ἦν προ-
χειρότατος ἐς τὰς εὐεργεσίας λέγουσι· προθυμότερον
γὰρ αὐτόν φασι χαρίζεσθαι ἢ τοὺς αἰτοῦντας λαμ-
βάνειν. ἦν δὲ καὶ τὴν ψυχὴν ἀνδρειότατος. ἀβασα-
νίστως δὲ καὶ τοῖς ἀδελφοῖς συνεβίωσε τρισὶν οὖσι,
πάνυ σφόδρα ἀγαπήσας αὐτοὺς καὶ ὑπ' αὐτῶν φιλη-
θεὶς ἐν τῷ μέρει. τούτῳ φασὶ καὶ Σιμωνίδης συν-
εβίωσε καὶ Πίνδαρος, καὶ οὐκ ὤκνησέ γε Σιμωνίδης
βαρὺς ὢν ὑπὸ γήρως πρὸς αὐτὸν ἀφικέσθαι· ἦν μὲν
γὰρ καὶ φύσει φιλάργυρος ὁ Κεῖος, προύτρεπε δὲ
Ὅτι Ἴκκος ὁ Ταραντῖνος πάλης ὑπήρξατο, σωφρο-

νέστερον τὸν τῆς ἀθλήσεως χρόνον διαζήσας καὶ κεκο-
λασμένῃ τροφῇ διαβιώσας καὶ ἀφροδίτης ἀμαθὴς δια-
τελέσας.
Ἀγαθοκλέα φασὶ τὸν Σικελίας τύραννον γελοιό-
τατα τὴν κεφαλὴν ἀσχημονεῖν. ψιλουμένης γὰρ αὐ-
587
τῆς, κατὰ μικρὰ ὑπορρεουσῶν αὐτῷ τῶν τριχῶν, ὃ

δὲ αἰδούμενος προκάλυμμα κόμης ἐποιήσατο μυρρίνης
στέφανον· καὶ ἦν πρόβλημα τῆς ψιλώσεως. ᾔδεσαν
μέντοι τὸ φαλάκρωμα Συρακόσιοι, καὶ τὴν ἐς αὐτὸν
τῶν τριχῶν ἐπιβουλὴν οὐκ ἠγνόουν, ἐσιώπων δὲ διὰ
τὸ τῶν τολμημάτων αὐτοῦ καὶ ἀσεβημάτων ἐμμανές.
Ἔθυόν τινες ἐν Δελφοῖς. τούτοις ἐπιβουλεύοντες
Δελφοὶ ἐς τὰ κανᾶ, ἔνθα ἦν αὐτοῖς ὅ τε λιβανωτὸς
καὶ τὰ πόπανα, ἐνέβαλον τῶν ἱερῶν χρημάτων λάθρᾳ.
λαβόντες οὖν αὐτοὺς ὡς θεοσύλας ἀπήγαγον ἐπὶ τὴν
πέτραν, καὶ κατεκρήμνισαν κατὰ τὸν Δελφικὸν νόμον.
Συνέβη τινὰ μοιχὸν ἁλῶναι ἐν Θεσπιαῖς· εἶτα
ἤγετο διὰ τῆς ἀγορᾶς δεδεμένος. ἀφείλοντο οὖν αὐ-
τὸν οἱ ἑταῖροι. ἐξήφθη οὖν στάσις, καὶ συνέπεσε
ἀπαξιῶσαί φασι διὰ τὴν ἐξ ἀρχῆς ῥᾳθυμίαν αὐτῶν.

ὁμολογεῖ δὲ καὶ Εὔπολις ἐν τῷ Μαρικᾷ, ὅστις αὐτῶν
εὐτελέστατος, σφραγῖδας εἶχε δέκα μνῶν. παρῆν δὲ
θαυμάζεσθαι καὶ τοὺς διαγλύφοντας τοὺς δακτυλίους.
Φέρε οἴνων Ἑλληνικῶν διὰ σπουδῆς ἰόντων ἐν
τοῖς πάλαι ὀνόματα καταλέξω ὑμῖν. Πράμνειόν τινα
ἐκάλουν, ἱερὸς δὲ ἦν ἄρα οὗτος τῆς Δήμητρος. καὶ
Χῖος οἶνος ἐκ τῆς νήσου, καὶ Θάσιος ἄλλος, καὶ Λέ-
σβιος. καὶ ἐπὶ τούτοις Γλυκύς τις ἐκαλεῖτο, πρέπων
τῷ ὀνόματι τὴν γεῦσιν, καὶ Κρὴς ἄλλος. καὶ ἐν Συ-
ρακούσαις Πόλλιος· ἐκλήθη δὲ ἀπό τινος ἐγχωρίου
βασιλέως. ἔπινον δὲ καὶ Κῷον οἶνον, καὶ οὕτως
αὐτὸν ἐκάλουν· καὶ Ῥόδιον, κατὰ τὰ αὐτὰ ὀνομάζον-
τες. τί δέ; οὐκ ἐκεῖνα τοῖς Ἕλλησι τρυφῆς ἀπόδειξις;
μύρῳ γὰρ οἶνον μιγνύντες οὕτως ἔπινον, καὶ ὑπερ-
ησπάζοντο τὴν τοιαύτην κρᾶσιν· καὶ ἐκαλεῖτο ὁ
οἶνος Μυρίνης. μέμνηται δὲ αὐτοῦ Φιλιππίδης ὁ
τῆς κωμῳδίας ποιητής.
ἐν τοῖς γυμνασίοις. ὁ δὲ συγχωρήσας τοῦτο Λυκοῦρ-

γος τοῖς ἐμμείνασι τῇ τῶν παίδων ἀγωγῇ πολιτείας
Λακωνικῆς μεταλαγχάνει. καὶ Ἐπαμεινώνδας δὲ πα-
τρὸς ἦν ἀφανοῦς. Κλέων δὲ ὁ Σικυωνίων τύραννος
καταποντιστὴς ἦν.
Αἱ ἐν Σικελίᾳ λιθοτομίαι περὶ τὰς Ἐπιπολὰς
ἦσαν, σταδίου μῆκος, τὸ εὖρος δύο πλέθρων. ἦσαν
δὲ ἐν αὐταῖς τοῦ χρόνου τοσοῦτον διατρίψαντες ἄν-
θρωποι, ὡς καὶ γεγαμηκέναι ἐκεῖ καὶ παιδοποιῆσαι.
588
καί τινες τῶν παίδων ἐκείνων μηδεπώποτε πόλιν

ἰδόντες, ὅτε ἐς Συρακούσας ἦλθον καὶ εἶδον ἵππους
ὑπεζευγμένους καὶ βόας ἐλαυνομένους, ἔφευγον βοῶν-
τες· οὕτως ἄρα ἐξεπλάγησαν. τὸ δὲ κάλλιστον τῶν
ἐκεῖ σπηλαίων ἐπώνυμον ἦν Φιλοξένου τοῦ ποιητοῦ,
ἐν ᾧ φασι διατρίβων τὸν Κύκλωπα εἰργάσατο τῶν
ἑαυτοῦ μελῶν τὸ κάλλιστον, παρ' οὐδὲν θέμενος τὴν
ἐκ Διονυσίου τιμωρίαν καὶ καταδίκην, ἀλλ' ἐν αὐτῇ
τῇ συμφορᾷ μουσουργῶν ὁ Φιλόξενος.
αὐτοῦ ἀπολιπών. ὃ δὲ ἠκολούθησε καὶ χρεμετίσας

ἐπέστρεψεν αὐτόν. καὶ ἐκεῖνος ἐλάβετο αὐτοῦ τῆς
χαίτης καὶ ἔμελλεν ἀναβαίνειν, καὶ τῇ χειρὶ αὐτοῦ
περιπίπτει μελιττῶν πλῆθος. ἔφασαν οὖν οἱ Γαλεῶ-
ται πρὸς τὸν Διονύσιον ἐρόμενον ὑπὲρ τούτων, ὅτι
ταῦτα μοναρχίαν δηλοῖ.
Διονύσιος ἐλαύνει τῆς Σικελίας Δίωνα, τὴν δὲ
γυναῖκα αὐτοῦ Ἀρήτην καὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ παῖδα ἐφύ-
λαττεν. ὕστερον δὲ τὴν γυναῖκα ἄκουσαν δορυφόρῳ
αὑτοῦ πάντων μάλιστα θεραπευτῇ Τιμοκράτει γυναῖκα
δίδωσι· Συρακόσιος δὲ τὸ γένος ἦν. Δίων δὲ παρα-
λαβὼν Συρακούσας, ἀποδράντος ἐς Λοκροὺς Διονυ-
σίου, ἐνταῦθα ἡ μὲν Ἀριστομάχη ἡ τοῦ Δίωνος ἀδελφὴ
προσεῖπεν αὐτόν. ἡ δὲ Ἀρήτη εἵπετο δι' αἰδοῦς
ἐγκαλυπτομένη καὶ οὐ τολμῶσα προσειπεῖν ὡς ἄνδρα,
ἐπεὶ βιασθεῖσα τὸν θεσμὸν τῆς πρὸς αὐτὸν εὐνῆς οὐ
διεφύλαξεν. ἐπεὶ δὲ ὑπὲρ αὐτῆς ἀπελογήσατο ἡ
Ἀριστομάχη, τὴν ἐκ τοῦ Διονυσίου ἀνάγκην καταλέ-
ξασα, ὁ Δίων προσηγάγετο τὴν γυναῖκα καὶ τὸν παῖδα
καὶ ἐς τὴν οἰκίαν ἔπεμψεν.
ἐπέστρεψεν αὐτόν. καὶ ἐκεῖνος ἐλάβετο αὐτοῦ τῆς

χαίτης καὶ ἔμελλεν ἀναβαίνειν, καὶ τῇ χειρὶ αὐτοῦ
περιπίπτει μελιττῶν πλῆθος. ἔφασαν οὖν οἱ Γαλεῶ-
ται πρὸς τὸν Διονύσιον ἐρόμενον ὑπὲρ τούτων, ὅτι
ταῦτα μοναρχίαν δηλοῖ.
Διονύσιος ἐλαύνει τῆς Σικελίας Δίωνα, τὴν δὲ
γυναῖκα αὐτοῦ Ἀρήτην καὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ παῖδα ἐφύ-
λαττεν. ὕστερον δὲ τὴν γυναῖκα ἄκουσαν δορυφόρῳ
αὑτοῦ πάντων μάλιστα θεραπευτῇ Τιμοκράτει γυναῖκα
δίδωσι· Συρακόσιος δὲ τὸ γένος ἦν. Δίων δὲ παρα-
λαβὼν Συρακούσας, ἀποδράντος ἐς Λοκροὺς Διονυ-
σίου, ἐνταῦθα ἡ μὲν Ἀριστομάχη ἡ τοῦ Δίωνος ἀδελφὴ
προσεῖπεν αὐτόν. ἡ δὲ Ἀρήτη εἵπετο δι' αἰδοῦς
589
ἐγκαλυπτομένη καὶ οὐ τολμῶσα προσειπεῖν ὡς ἄνδρα,

ἐπεὶ βιασθεῖσα τὸν θεσμὸν τῆς πρὸς αὐτὸν εὐνῆς οὐ
διεφύλαξεν. ἐπεὶ δὲ ὑπὲρ αὐτῆς ἀπελογήσατο ἡ
Ἀριστομάχη, τὴν ἐκ τοῦ Διονυσίου ἀνάγκην καταλέ-
ξασα, ὁ Δίων προσηγάγετο τὴν γυναῖκα καὶ τὸν παῖδα
καὶ ἐς τὴν οἰκίαν ἔπεμψεν.
καὶ προσέταξεν ἀποσφαγῆναι εἰπὼν ὅτι ‘οὐκ ἔστιν,

ὦ Λέον, σοι ζῆν.’
Λέγουσι φυσικοὶ ἄνδρες τὴν ἔλαφον καθάρσεως
δεομένην σέσελιν ἐσθίειν, φαλαγγίων δὲ κνήσμασιν
ἐχομένην καρκίνους.
Ὀλυμπιὰς τῇ Φιλίππου θυγατρὶ Εὐρυδίκῃ (ἦν δὲ
ἄρα ἐξ Ἰλλυρίδος γυναικὸς τῷ Φιλίππῳ γενομένη)
προσέπεμψε κώνειον καὶ βρόχον καὶ ξίφος· ἣ δὲ
αἱρεῖται τὸν βρόχον.
Γέλων ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος τὴν τῆς ἀρ-
χῆς κατάστασιν πραότατα εἶχε· στασιώδεις δέ τινες
ἐπεβούλευον αὐτῷ. ἃ πυθόμενος ὁ Γέλων, ἐς ἐκκλη-
σίαν συγκαλέσας τοὺς Συρακοσίους ἐσῆλθεν ὡπλι-
σμένος, καὶ διεξελθὼν ὅσα ἀγαθὰ αὐτοῖς εἰργάσατο,
καὶ τὴν ἐπιβουλὴν ἐξεκάλυψε καὶ ἀπεδύσατο τὴν
πανοπλίαν, εἰπὼν πρὸς πάντας ‘ἰδοὺ τοίνυν ὑμῖν ἐν
χιτωνίσκῳ γυμνὸς τῶν ὅπλων παρέστηκα, καὶ δίδωμι
χρῆσθαι ὅ τι βούλεσθε.’ καὶ ἐθαύμασαν αὐτοῦ τὴν
γνώμην οἱ Συρακόσιοι, οἳ δὲ καὶ τοὺς ἐπιβουλεύοντας
παρέδοσαν αὐτῷ κολάσαι καὶ τὴν ἀρχὴν ἔδωκαν.
Λέγουσι φυσικοὶ ἄνδρες τὴν ἔλαφον καθάρσεως

δεομένην σέσελιν ἐσθίειν, φαλαγγίων δὲ κνήσμασιν
ἐχομένην καρκίνους.
Ὀλυμπιὰς τῇ Φιλίππου θυγατρὶ Εὐρυδίκῃ (ἦν δὲ
ἄρα ἐξ Ἰλλυρίδος γυναικὸς τῷ Φιλίππῳ γενομένη)
προσέπεμψε κώνειον καὶ βρόχον καὶ ξίφος· ἣ δὲ
590

παρέδοσαν αὐτῷ κολάσαι καὶ τὴν ἀρχὴν ἔδωκαν. ὃ
δὲ καὶ τούτους εἴασε τῷ δήμῳ τιμωρήσασθαι. καὶ
εἰκόνα αὐτοῦ οἱ Συρακόσιοι ἔστησαν ἐν ἀζώστῳ χι-
τῶνι· καὶ ἦν τοῦτο τῆς δημαγωγίας αὐτοῦ ὑπόμνημα

καὶ τοῖς ἐς τὸν μετὰ ταῦτα αἰῶνα μέλλουσιν ἄρχειν
δίδαγμα.

καὶ τοῖς ἐς τὸν μετὰ ταῦτα αἰῶνα μέλλουσιν ἄρχειν
δίδαγμα.
Ἰσχυρῶς Ὅμηρον ἐθαύμαζεν Ἀλκιβιάδης, καί ποτε
διδασκαλείῳ παίδων προσελθὼν ῥαψῳδίαν Ἰλιάδος
ᾔτει. τοῦ δὲ διδασκάλου μηδὲν ἔχειν Ὁμήρου φή-
591
σαντος ἐντρίψας αὐτῷ κόνδυλον εὖ μάλα στερεὸν παρ-

ῆλθεν, ἐνδειξάμενος ὅτι ἐκεῖνος ἀπαίδευτός ἐστι
Κλαύδιος Αιλιανός Fragmenta (0545: 004)
“Claudii Aeliani de natura animalium libri xvii, varia historia, epistolae, fragmenta,
vol. 2”, Ed. Hercher, R.Leipzig: Teubner, 1866, Repr. 1971.Fragment 63, line 5
ὃ δὲ χρόνῳ ὕστερον ἐφωράθη τῷ πάντα ἐκκα-

λύπτοντι καὶ ἀπαληθεύοντι.
ὑπὲρ τοῦ κέρδους ὁ κακοδαίμων τὴν πήρωσιν
ἀλλαξάμενος· καὶ ἦν παράδειγμα καὶ παίδευμα πᾶσιν,
ὥστε μὴ τολμᾶν μηδὲ κερδαίνειν παραπλήσια.
Phoenix Syracusanus Simonidis sepulcrum diruit.
ὅπως ἐτίμησάν τε καὶ ἐφίλησαν οἱ Διόσκοροι τὸν

μελοποιὸν Σιμωνίδην, καὶ πῶς ἐρρύσαντο καλέσαντες
ἔξω τοῦ ἀνδρῶνος, ἔνθα κατώλισθεν, ἐρῶ ἀλλαχόθι·
ἄξιον δὲ μηδὲ ταῦτα παραλιπεῖν. Ἀκραγαντίνων
στρατηγὸς ἦν ὄνομα Φοῖνιξ· Συρακοσίοις δὲ ἐπολέ-
μουν οὗτοι. οὐκοῦν ὅδε ὁ Φοῖνιξ διαλύει τὸν τάφον
τοῦ Σιμωνίδου μάλα ἀκηδῶς τε καὶ ἀνοίκτως, καὶ
ἐκ τῶν λίθων τῶνδε ἀνίστησι πύργον. καὶ κατὰ τοῦ-
τον ἑάλω ἡ πόλις. ἔοικε δὲ καὶ Καλλίμαχος τούτοις
ὁμολογεῖν. οἰκτίζεται γοῦν τὸ ἄθεσμον ἔργον, καὶ
λέγοντά γε αὐτὸν ὁ Κυρηναῖος πεποίηκε τὸν γλυκὺν
ποιητὴν
Κλαύδιος Αιλιανός Fragmenta Fragment 346, line 1
οὗτοι πλουσιώτατοι ἐγένοντο οὐ μόνον τῶν νη-

σιωτῶν ἀλλὰ καὶ τῶν ἠπειρωτῶν εὖ μάλα συχνῶν. ἕως
μὲν οὖν τὴν δεκάτην ἐς Δελφοὺς ἀπέστελλον εὐτάκτως,
καὶ ἐπείθοντο τῷ χρησμῷ τῷ τοῦτο προστάξαντι, τὰ
τοῦ πλούτου αὐτοῖς ἐπίδοσιν εἶχε, φανέντων ἀργυ-
ρείων μετάλλων· ἐπεὶ δὲ τὴν φορὰν τὴν τῆς ἀπαρ-
χῆς ἐξέλιπον, θάλαττα ἐπιρρεύσασα καὶ ἐπικλύσασα
ἠφάνισεν αὐτοῖς τὴν τοῦ πλούτου χορηγίαν, περιῆλ-
θόν τε ἐς πενίαν νησιωτικὴν καὶ ἀπορίαν δεινήν.
De Archia et Myscello.
Ἀρχίας Συρακόσιος καὶ Μύσκελλος Ἀχαιὸς ἧκον

ἐς Δελφοὺς ἐν τῷ αὐτῷ τοῦ χρόνου, καὶ ᾔτουν ἄρα
ὑπὲρ ὧν ἔμελλον οἰκίζειν πόλεων φήμην ἀγαθὴν
λαβεῖν, τὸν ἐπινησθέντα αὐτοῖς τε καὶ ταῖς πόλεσιν
αὐτῶν βίον. λέγει δὲ ἡ Πυθία
592
χώρας καὶ πόλεως οἰκήτορα λαὸν ἔχοντες

ἤλθετ' ἐρησόμενοι Φοῖβον, τίνα γαῖαν ἵκησθε.
ἀλλ' ἄγε δὴ φράζεσθ' ἀγαθῶν πότερόν κεν ἕλοισθε,
πλοῦτον ἔχειν κτεάνων ἢ τερπνοτάτην ὑγίειαν.
ἐπεὶ τοίνυν ταῦτα ἠκουσάτην, Ἀρχίας ὢν φιλοχρή-
ματος πλούτου περιβολὴν αἱρεῖται·
Κλαύδιος Αιλιανός Fragmenta Fragment 346, line 12
ἐς Δελφοὺς ἐν τῷ αὐτῷ τοῦ χρόνου, καὶ ᾔτουν ἄρα

ὑπὲρ ὧν ἔμελλον οἰκίζειν πόλεων φήμην ἀγαθὴν
λαβεῖν, τὸν ἐπινησθέντα αὐτοῖς τε καὶ ταῖς πόλεσιν
αὐτῶν βίον. λέγει δὲ ἡ Πυθία
χώρας καὶ πόλεως οἰκήτορα λαὸν ἔχοντες
ἤλθετ' ἐρησόμενοι Φοῖβον, τίνα γαῖαν ἵκησθε.
ἀλλ' ἄγε δὴ φράζεσθ' ἀγαθῶν πότερόν κεν ἕλοισθε,
πλοῦτον ἔχειν κτεάνων ἢ τερπνοτάτην ὑγίειαν.
ἐπεὶ τοίνυν ταῦτα ἠκουσάτην, Ἀρχίας ὢν φιλοχρή-
ματος πλούτου περιβολὴν αἱρεῖται· οὐδὲ ἐψεύσθη
τῆς ἐλπίδος. παμπλούσιος γοῦν Συρακοσίων ἡ πόλις
κατὰ τὴν φήμην τὴν Πυθιάδα ἐγένετο. Μύσκελλος
δὲ αἱρεῖται αὐτός τε ὑγιαίνειν καὶ ἡ πόλις. καὶ
ἀπώνητο ὧν ᾔτησε. δεῖγμα γοῦν τῆς ἐν Κρότωνι
ὑγιείας ῥωμαλέοι τέ εἰσιν οἱ οἰκήτορες καὶ ἀθλητῶν
ἡ πόλις πολλῶν καὶ ἀγαθῶν μήτηρ ἐγένετο. πλοῦτος
ἄρα καὶ ὑγίεια δῶρα ἄμφω ἐστόν· αἵρεσις δὲ ἐρρω-
μένη καὶ διάνοια ὑγιαίνουσα αἱρεῖται τὰ βελτίω, καὶ
ἀπέφηναν καὶ οὗτοι ὃ μὲν συνετώτερος ὤν, ὃ δὲ οὐ
πάντη ἐλευθέριος. τῶν γὰρ οὖν ἀγαθῶν τῶν ἀν-
θρωπικῶν τὸ μὲν πρεσβύτερον, τὸ δὲ δεύτερον,
Αναξιμένης Ars rhetorica vulgo Rhetorica ad Alexandrum (0547: 001)“Anaximenis

ars rhetorica”, Ed. Fuhrmann, M.
οὐ μικρὰν ῥοπὴν ἔχειν πρὸς τὴν νίκην. εἰ δέ τις ἀποφαίνειν

ἐθέλοι μὴ τοῦτ' αἴτιον τοῦ νικᾶν, τοῖς παρὰ τὸ εἰκὸς γε-
νομένοις πράγμασι χρήσαιτ' ἂν παραδείγμασι λέγων, ὡς οἱ
μὲν Ἀθήνησι φυγάδες τὸ πρῶτον μετὰ πεντήκοντα ἀνδρῶν
Φυλήν τε καταλαβόντες καὶ πρὸς τοὺς ἐν ἄστει πολλῷ
πλείους ὄντας καὶ συμμάχοις Λακεδαιμονίοις χρωμένους
πολεμήσαντες κατῆλθον εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν· Θηβαῖοι δὲ
Λακεδαιμονίων καὶ σχεδὸν ἁπάντων Πελοποννησίων εἰς
τὴν Βοιωτίαν ἐμβαλόντων μόνοι περὶ τὰ Λεῦκτρα παρα-
ταξάμενοι τὴν Λακεδαιμονίων δύναμιν ἐνίκησαν· Δίων δὲ
ὁ Συρακούσιος μετὰ τρισχιλίων ὁπλιτῶν εἰς Συρακούσας
πλεύσας Διονύσιον πολλαπλασίονα ἔχοντα δύναμιν κατ-
593
επολέμησεν· ὡσαύτως δὲ Κορίνθιοι Συρακουσίοις ἐννέα

τριήρεσι βοηθήσαντες Καρχηδονίους ἑκατὸν μὲν καὶ
πεντήκοντα ναυσὶν ἐπὶ τοῖς λιμέσι τῶν Συρακουσίων
ἐφορμοῦντας, τὴν δὲ πόλιν ἅπασαν πλὴν τῆς ἀκροπόλεως
ἔχοντας οὐδὲν ἧττον κατεπολέμησαν. συλλήβδην δὲ ταῦτα
καὶ τὰ τούτοις ὅμοια παρὰ λόγον πραχθέντα τὰς κατὰ τὸ
εἰκὸς γινομένας συμβουλὰς ἀπίστους ποιεῖν εἴωθε.
Τῶν μὲν οὖν παραδειγμάτων τοιαύτη τις ἡ φύσις ἐστί·
χρηστέον δ' αὐτῶν ἑκατέρῳ τρόπῳ, ὅταν μὲν ἡμεῖς λέγω
Αναξιμένης Ars rhetorica vulgo Rhetorica ad Alexandrum

νομένοις πράγμασι χρήσαιτ' ἂν παραδείγμασι λέγων, ὡς οἱ

μὲν Ἀθήνησι φυγάδες τὸ πρῶτον μετὰ πεντήκοντα ἀνδρῶν
χρηστέον δ' αὐτῶν ἑκατέρῳ τρόπῳ, ὅταν μὲν ἡμεῖς λέγω-
μεν τὰ κατὰ λόγον γινόμενα, δεικνύντας ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ
τοῦτον τὸν τρόπον ἐπιτελουμένας τὰς πράξεις, ὅταν δὲ τὰ


594

χρηστέον δ' αὐτῶν ἑκατέρῳ τρόπῳ, ὅταν μὲν ἡμεῖς λέγω-
μεν τὰ κατὰ λόγον γινόμενα, δεικνύντας ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ
τοῦτον τὸν τρόπον ἐπιτελουμένας τὰς πράξεις, ὅταν δὲ τὰ
παρὰ λόγον γινόμενα, φέροντας ὅσα παρὰ λόγον δοκοῦντα
γενέσθαι τῶν πραγμάτων εὐλόγως ἀποβέβηκεν.

Ἔστι δὲ προοίμιον καθόλου μὲν εἰπεῖν ἀκροατῶν

παρασκευὴ καὶ τοῦ πράγματος ἐν κεφαλαίῳ μὴ
εἰδόσι δήλωσις, ἵνα γινώσκωσι, περὶ ὧν ὁ λόγος,
παρακολουθῶσί τε τῇ ὑποθέσει, καὶ ἐπὶ τὸπροσέχειν
παρακαλέσαι καὶ καθ' ὅσον τῷ λόγῳ δυνατὸν εὔνους
ἡμῖν αὐτοὺς ποιῆσαι. τούτων μὲν οὖν εἶναι δεῖ τὸ προοί-
μιον παρασκευαστικόν. ὡς δὲ αὐτῷ χρησόμεθα, πρῶτον
μὲν ἐπὶ τῶν δημηγορικῶν καὶ προτρεπτικῶν, τοῦτο δείξω.
Τὸ μὲν οὖν προεκτιθέναι τὸ πρᾶγμα τοῖς ἀκούουσι
καὶ φανερὸν ποιεῖν τοιόνδε ἐστίν· ἀνέστην συμβουλεύσων,
ὡς χρὴ πολεμεῖν ἡμᾶς ὑπὲρ Συρακουσίων· ἀνέστην
ἀποφανούμενος, ὡς οὐ χρὴ βοηθεῖν ἡμᾶς Συρακουσίοις.
Τὸ μὲν οὖν φράζειν ἐν κεφαλαίῳ τὸ πρᾶγμα τοιοῦτόν
ἐστι· προσέχειν δὲ παρακαλεῖν ἐκ τούτων ἂν εἰδείη-
μεν, εἰ κατανοήσαιμεν αὐτοί, ποίοις μάλιστα καὶ λόγοις καὶ
πράγμασι βουλευόμενοι προσέχομεν. ἆρ' οὖν οὐ τούτοις,
ὅταν ἢ ὑπὲρ μεγάλων ἢ φοβερῶν ἢ τῶν ἡμῖν οἰκείων
βουλευώμεθα; ἢ φάσκωσιν ἐπιδείξειν οἱ λέγοντες ὡς δί-
καια καὶ καλὰ καὶ συμφέροντα καὶ ῥᾴδια καὶ ἡδέα {ἐπι-
δείξουσιν ἡμῖν} πράττειν, ἐφ' ἃ παρακαλοῦσιν; ἢ δεηθῶ-
σιν ἡμῶν ἀκοῦσαι αὐτῶν προσέχοντας τὸν νοῦν; ὥσπερ

παρασκευὴ καὶ τοῦ πράγματος ἐν κεφαλαίῳ μὴ

εἰδόσι δήλωσις, ἵνα γινώσκωσι, περὶ ὧν ὁ λόγος,
παρακολουθῶσί τε τῇ ὑποθέσει, καὶ ἐπὶ τὸπροσέχειν
παρακαλέσαι καὶ καθ' ὅσον τῷ λόγῳ δυνατὸν εὔνους
ἡμῖν αὐτοὺς ποιῆσαι. τούτων μὲν οὖν εἶναι δεῖ τὸ προοί-
μιον παρασκευαστικόν. ὡς δὲ αὐτῷ χρησόμεθα, πρῶτον
μὲν ἐπὶ τῶν δημηγορικῶν καὶ προτρεπτικῶν, τοῦτο δείξω.
Τὸ μὲν οὖν προεκτιθέναι τὸ πρᾶγμα τοῖς ἀκούουσι
595
καὶ φανερὸν ποιεῖν τοιόνδε ἐστίν· ἀνέστην συμβουλεύσων,

ὡς χρὴ πολεμεῖν ἡμᾶς ὑπὲρ Συρακουσίων· ἀνέστην
ἀποφανούμενος, ὡς οὐ χρὴ βοηθεῖν ἡμᾶς Συρακουσίοις.
Τὸ μὲν οὖν φράζειν ἐν κεφαλαίῳ τὸ πρᾶγμα τοιοῦτόν
ἐστι· προσέχειν δὲ παρακαλεῖν ἐκ τούτων ἂν εἰδείη-
μεν, εἰ κατανοήσαιμεν αὐτοί, ποίοις μάλιστα καὶ λόγοις καὶ
πράγμασι βουλευόμενοι προσέχομεν. ἆρ' οὖν οὐ τούτοις,
ὅταν ἢ ὑπὲρ μεγάλων ἢ φοβερῶν ἢ τῶν ἡμῖν οἰκείων
βουλευώμεθα; ἢ φάσκωσιν ἐπιδείξειν οἱ λέγοντες ὡς δί-
καια καὶ καλὰ καὶ συμφέροντα καὶ ῥᾴδια καὶ ἡδέα {ἐπι-
δείξουσιν ἡμῖν} πράττειν, ἐφ' ἃ παρακαλοῦσιν; ἢ δεηθῶ-
σιν ἡμῶν ἀκοῦσαι αὐτῶν προσέχοντας τὸν νοῦν; ὥσπερ
οὖν αὐτοὶ τοῖς ἄλλοις, οὕτω καὶ ἡμεῖς τὰ οἰκειότατα τῶν

λεγομένοις δικαίοις ὅμοια φέρειν. πολλὰ δὲ ἕξεις λέγειν ἔκ

τε τῶν ἰδίᾳ παρ' ἑκάστοις δικαίων ὑπολαμβανομένων καὶ
ἐκ τῶν ἐν αὐτῇ τῇ πόλει, ἐν ᾗ λέγεις, καὶ ἐκ τῶν ἐν ταῖς
ἄλλαις πόλεσιν. ὅταν δὲ ἅπαντα τοῦτον τὸν τρόπον μετιόν-
τες διέλθωμεν, ἐπὶ τελευτῆς αὐτοῦ γνώμας καὶ ἐνθυμήμα-
τα μέτρια καὶ ἀλλήλοις ἀνόμοια ἐνεγκόντες, ἂν μὲν μα-
κρὸν ᾖ τὸ μέρος καὶ βουλώμεθα μνημονεύεσθαι, συντόμως
παλιλλογήσομεν· ἐὰν δὲ μέτριον ᾖ καὶ μνημονεύηται,
τοῦτο τὸ μέρος ὁρισάμενοι πάλιν ἕτερον προθησόμεθα.
ἔστι δὲ ὃ λέγω τοιόνδε· ὡς μὲν δίκαιόν ἐστιν ἡμᾶς βοη-
θεῖν Συρακουσίοις, ἐκ τῶν εἰρημένων ἱκανῶς ἐπιδεδεῖχθαι
νομίζω· ὡς δὲ καὶ συμφέρει ταῦτα πράττειν, ἐπιχειρήσω
διδάσκειν. πάλιν δὲ περὶ τοῦ συμφέροντος ὁμοιοτρόπως
τοῖς προειρημένοις ἐπὶ τοῦ δικαίου μετιὼν καὶ ἐπὶ τῇ
τελευτῇ τούτουτοῦ μέρους ἢ παλιλλογίαν ἢ ὁρισμὸν
ἐπιθεὶς πάλιν ἕτερον, ὅ τι ἂν ὑπάρχῃ σοι, προτίθει.
τοῦτον δὲ δεῖτὸν τρόπον ἄλλο ἄλλῳ συνάπτειν μέρει καὶ
συνυφαίνειν τὸν λόγον. ὅταν δὲ πάντα διέλθῃς, ἐξ ὧν
ἐνδέχεταί σοι βεβαιῶσαι τὴν προτροπήν, ἐπὶ τούτοις ἅπασι
κεφαλαιωδῶς μετὰ ἐνθυμημάτων καὶ γνωμῶν {ἢ σχημάτων}
δείκνυε, ὡς ἄδικον καὶ ἀσύμφορον καὶ αἰσχρὸν καὶ ἀηδὲς
Αναξιμένης Fragmenta (0547: 003)“FGrH #72”.

ἀναγεγραμμένους οὔτ' Ἀθηναίους ὄντας, ἀλλὰ Τήρην μὲν μέτ' ἐμοῦ στρατευόμενον
ἐφ' ὑμᾶς, Κερσοβλέπτην δὲ τοῖς παρ' ἐμοῦ πρεσβευταῖς ἰδίαι μὲν τοὺς ὅρκους ὀμόσαι
προθυμούμενον, κωλυθέντα δ' ὑπὸ τῶν ὑμετέρων στρατηγῶν ἀποφαινόντων αὐτὸν
Ἀθηναίων ἐχθρόν. (9) καίτοι πῶς ἐστὶ τοῦτ' ἴσον ἢ δίκαιον, ὅταν μὲν ὑμῖν συμφέρηι,
πολέμιον εἶναι φάσκειν αὐτὸν τῆς πόλεως, ὅταν δ' ἐμὲ συκοφαντεῖν βούλησθε, πολίτην
ἀποδείκνυσθαι τὸν αὐτὸν ὑφ' ὑμῶν· καὶ Σιτάλκου μὲν ἀποθανόντος, ὧι μετέδοτε τῆς
πολιτείας, εὐθὺς ποιήσασθαι πρὸς τὸν ἀποκτείναντα φιλίαν, ὑπὲρ δὲ Κερσοβλέπτου
596
πόλεμον αἴρεσθαι πρὸς ἡμᾶς; καὶ ταῦτα σαφῶς εἰδότας ὅτι τῶν λαμβανόντων τὰς
δωρεὰς τὰς τοιαύτας οὐδεὶς οὔτε τῶν νόμων οὔτε τῶν ψηφισμάτων οὐδὲν φροντίζει
τῶν ὑμετέρων. (10) οὐ μὴν ἀλλ' εἰ δεῖ πάντα τἄλλα παραλιπόντα συντόμως εἰπεῖν,
ὑμεῖς ἔδοτε πολιτείαν Εὐαγόραι τῶι Κυπρίωι καὶ Διονυσίωι τῶι Συρακοσίωι καὶ τοῖς
ἐκγόνοις τοῖς ἐκείνων. ἐὰν οὖν πείσητε τοὺς ἐκβαλόντας ἑκατέρους αὐτῶν ἀποδοῦναι
πάλιν τὰς ἀρχὰς τοῖς ἐκπεσοῦσι, κομίζεσθε καὶ παρ' ἐμοῦ τὴν Θράικην, ὅσης Τήρης
καὶ Κερσοβλέπτης ἦρχον. εἰ δὲ τοῖς μὲν ἐκείνων κρατήσασι μηδ' ἐγκαλεῖν ἀξιοῦτε
μηδέν, ἐμὲ δ' ἐνοχλεῖτε, πῶς οὐ δικαίως ὑμᾶς ἀμυνοίμην ἄν;
(11) περὶ μὲν οὖν τούτων πολλὰ λέγειν ἔχων ἔτι δίκαια, παραλιπεῖν προαι-
ροῦμαι· Καρδιανοῖς δέ φημι βοηθεῖν, γεγονὼς αὐτοῖς πρὸ τῆς εἰρήνης σύμμαχος,
οὐκ ἐθελόντων δ' ὑμῶν ἐλθεῖν εἰς κρίσιν, πολλάκις μὲν ἐμοῦ δεηθέντος, οὐκ ὀλιγάκις
δ' ἐκείνων· ὥστε πῶς οὐκ ἂν εἴην πάντων φαυλότατος, εἰ καταλιπὼν τοὺς συμμάχους
μᾶλλον ὑμῶν φροντίζοιμι τῶν πάντα μοι τρόπον ἐνοχλούντων ἢ τῶν βεβαίως μοι
Apollodorus Gramm., Fragmenta (0549: 005)“FHG 1”, Ed. Müller, K.Paris: Didot,
1853.Fragment 87, line 9
καὶ ἀκμάζειν κατὰ τὴν τε-

τάρτην καὶ ὀγδοηκοστὴν Ὀλυμπιάδα.
Ol. 84. 442 a. C.
Diogen. Laert. VIII, 74, de Empedocle: Ἤκμα-
σε κατὰ τὴν πδʹ Ὀλυμπιάδα.
Supra VIII, 52:
Ἀπολλόδωρος δὲ ὁ γραμματικὸς ἐν τοῖς Χρονικοῖς
φησιν· «ὡς ἦν Μέτωνος μὲν υἱὸς, εἰς δὲ Θουρίους
Γλαῦκος ἐλθεῖν φησιν.» Εἶθ' ὑποβάς· «οἱ δ' ἱστο-
ροῦντες, ὡς οἴκοθεν πεφευγὼς εἰς τὰς Συρακούσας,
μετ' ἐκείνων ἐπολέμει πρὸς τοὺς Ἀθηναίους, τελέως
ἀγνοεῖν μοι δοκοῦσιν. Ἢ γὰρ οὐκέτ' ἦν, ἢ παντελῶς
ὑπεργεγηρακώς· ὅπερ οὐ φαίνεται. Ἀριστοτέλης γὰρ
αὐτὸν, ἔτι τε Ἡράκλειτον, ἑξήκοντα ἐτῶν φησὶ τετε-
λευτηκέναι.» Ὁ δὲ πρώτην καὶ ἑβδομηκοστὴν Ὀλυμ-
πιάδα νενικηκὼς κέλητι, τούτου πάντως ἦν ὁμώνυμος·
ὡς θ' ἅμα καὶ τὸν χρόνον ὑπὸ τοῦ Ἀπολλοδώρου ση-
μαίνεσθαι.
Diogen. Laert. VIII, 58: Γοργίαν γοῦν τὸν Λεον-
τῖνον αὐτοῦ γενέσθαι μαθητὴν, ἄνδρα
Apollodorus Gramm., Fragmenta Fragment 148, line 2
τὸν Ὠρικὸν ... Ἀπολλόδωρος δὲ ὁ θαυμασιώτατος πό-

λιν αὐτὴν οἶδε.
Idem: Ὠρεὸς, πόλις Εὐβοίας. ... Ὠρείτης ... Ἀπολ-
λόδωρος δὲ τετρασυλλάβως φησὶν, οὐ διὰ τῆς ει δι-
φθόγγου, ἀλλὰ διὰ τοῦ ε καὶ ι, Ὠρεΐτας· «Οὕτω τὴν
τῶν Ὠρεϊτῶν νυκτὸς αἱροῦσι πόλιν.»
Schol. Apollonii I, 1116: Πεδίον Νηπείας ἐστὶ
περὶ Κύζικον ... Ἀπολλόδωρος δέ φησι Νηπείας πεδίον
597
ἐν Φρυγίᾳ.
Schol. Pind. Ol. I, 35 ad verba, Δεσπόταν
Συρακόσιον ἱπποχάρμαν βασιλῆα:
Τότε γὰρ Ἱέρων ἦν Συρακούσιος,
καὶ οὐδὲ ἦν Αἰτναῖος, ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος.
Schol. Pindari Ol. IX, 63: Πρωτογενείας ἄστει
... τῇ Ὀποῦντι λέγει· ἐκεῖ γάρ φησι Δευκαλίωνα καὶ
Πύῤῥαν οἰκῆσαι, ὧν θυγάτηρ Πρωτογένεια. Ἀπολλό-
δωρος (δὲ) φησὶν, οὐκ ἐν Ὀποῦντι, ἀλλ' ἐν Κύνῳ τὸν
Δευκαλίωνα καὶ τὴν Πύῤῥαν οἰκῆσαι.
Etymol. M.: Ἑλληνόπολις. Ἀπολλόδωρος· «Ἀτ-
ταλὸς ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων οἰκήτορας συναγα-
γὼν, ἔκτισε πόλιν, καὶ ὠνόμασεν αὐτὴν Ἑλληνόπο
Apollodorus Gramm., Fragmenta Fragment 148, line 3
Idem: Ὠρεὸς, πόλις Εὐβοίας. ... Ὠρείτης ... Ἀπολ-

λόδωρος δὲ τετρασυλλάβως φησὶν, οὐ διὰ τῆς ει δι-
φθόγγου, ἀλλὰ διὰ τοῦ ε καὶ ι, Ὠρεΐτας· «Οὕτω τὴν
τῶν Ὠρεϊτῶν νυκτὸς αἱροῦσι πόλιν.»
Schol. Apollonii I, 1116: Πεδίον Νηπείας ἐστὶ
περὶ Κύζικον ... Ἀπολλόδωρος δέ φησι Νηπείας πεδίον
ἐν Φρυγίᾳ.
Schol. Pind. Ol. I, 35 ad verba, Δεσπόταν
Συρακόσιον ἱπποχάρμαν βασιλῆα:
Τότε γὰρ Ἱέρων ἦν Συρακούσιος,
καὶ οὐδὲ ἦν Αἰτναῖος, ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος.
Schol. Pindari Ol. IX, 63: Πρωτογενείας ἄστει
... τῇ Ὀποῦντι λέγει· ἐκεῖ γάρ φησι Δευκαλίωνα καὶ
Πύῤῥαν οἰκῆσαι, ὧν θυγάτηρ Πρωτογένεια. Ἀπολλό-
δωρος (δὲ) φησὶν, οὐκ ἐν Ὀποῦντι, ἀλλ' ἐν Κύνῳ τὸν
Δευκαλίωνα καὶ τὴν Πύῤῥαν οἰκῆσαι.
Αππιανός ιστορικός Σικελικά. (fragmenta) (0551: 006)

“Appiani historia Romana, vol. 1”, Ed. Viereck, P., Roos, A.G., Gabba, E.
Leipzig: Teubner, 1939, Repr. 1962 (1st edn. corr.).Chap. 2, sec. 4, line 5
ἐν τῷ βουλευτηρίῳ τετρῦσθαι τὰ Καρχηδονίων ἐδήλου

καὶ παρῄνεσεν ἢ πολεμεῖν ἐγκρατῶς ἢ ἐπὶ πλείοσι συν-
θέσθαι. καὶ τόνδε μὲν ἐς Καρχηδόνα ἑκόντα ἐπανελθόντα
ἔκτειναν οἱ Καρχηδόνιοι, κέντρα σιδήρεα σανίσιν ἐνηρμο-
σμένα πάντοθεν ἑστῶτι περιθέντες, ἵνα μηδαμόσε δύναιτο
ἐπικλίνεσθαι, αὐτοὶ δὲ τὴν εἰρήνην ἐπὶ πλέοσι συνέθεντο.
καὶ ἦν, ἐφ' οἷς συνέθεντο, τὰ μὲν αἰχμάλωτα Ῥωμαίων
καὶ τοὺς αὐτομόλους, ὅσοι παρὰ Καρχηδονίοις εἰσί,
Ῥωμαίοις εὐθὺς ἀποδοῦναι καὶ Σικελίας Ῥωμαίοις
ἀποστῆναι καὶ τῶν βραχυτέρων νήσων ὅσαι περὶ Σικελίαν,
Συρακουσίοις δὲ ἢ Ἱέρωνι, τῷ Συρακουσῶν τυράννῳ,
598
πολέμου Καρχηδονίους μὴ κατάρχειν μηδὲ ἐκ τῆς Ἰταλίας

ξενολογεῖν, ποινὴν δὲ τοῦ πολέμου Ῥωμαίοις ἐνεγκεῖν
τάλαντα Εὐβοϊκὰ δισχίλια ἐν ἔτεσιν εἴκοσι, τὸ μέρος
ἑκάστου ἔτους ἐς Ῥώμην ἀναφέροντας. ἔχει δὲ τὸ Εὐβοϊκὸν
τάλαντον Ἀλεξανδρείους δραχμὰς ἑπτακισχιλίας. ὁ μὲν
δὴ πρῶτος περὶ Σικελίας Ῥωμαίοις καὶ Καρχηδονίοις
πόλεμος, ἔτεσιν εἴκοσι καὶ τέσσαρσιν αὐτοῖς γενόμενος, ἐς
τοῦτο ἐτελεύτα. καὶ ἀπώλοντο νῆες ἐν αὐτῷ Ῥωμαίων
ἑπτακόσιαι, Καρχηδονίων δὲ πεντακόσιαι. Σικελίας δὲ
οὕτω τοῦ πλέονος Ῥωμαῖοι κατέσχον, ὅσου Καρχηδόνιοι
Αππιανός ιστορικός Σικελικά. (fragmenta) Chap. 2, sec. 6, line 5
τάλαντα Εὐβοϊκὰ δισχίλια ἐν ἔτεσιν εἴκοσι, τὸ μέρος

ἑκάστου ἔτους ἐς Ῥώμην ἀναφέροντας. ἔχει δὲ τὸ Εὐβοϊκὸν
τάλαντον Ἀλεξανδρείους δραχμὰς ἑπτακισχιλίας. ὁ μὲν
δὴ πρῶτος περὶ Σικελίας Ῥωμαίοις καὶ Καρχηδονίοις
πόλεμος, ἔτεσιν εἴκοσι καὶ τέσσαρσιν αὐτοῖς γενόμενος, ἐς
τοῦτο ἐτελεύτα. καὶ ἀπώλοντο νῆες ἐν αὐτῷ Ῥωμαίων
ἑπτακόσιαι, Καρχηδονίων δὲ πεντακόσιαι. Σικελίας δὲ
οὕτω τοῦ πλέονος Ῥωμαῖοι κατέσχον, ὅσου Καρχηδόνιοι
κατεῖχον, φόρους τε αὐτοῖς ἐπέθεσαν καὶ τέλη τὰ θαλάσσια
ταῖς πόλεσι μερισάμενοι στρατηγὸν ἐτήσιον ἔπεμπον ἐς
Σικελίαν. Ἱέρωνα δέ, τὸν Συρακουσίων τύραννον, ἀνθ' ὧν
αὐτοῖς ἐς τόνδε τὸν πόλεμον συνεπεπράχει, φίλον καὶ σύμ-
μαχον ἔθεντο.
τά τε Καρχηδονίων πάντα ἐλεηλάτουν. οἳ δὲ πανταχόθεν

[τε] πολεμούμενοι συμμάχους ἐπὶ τοὺς Λίβυας Ῥωμαίους
ἐπεκαλοῦντο. καὶ Ῥωμαῖοι στρατιὰν μὲν αὐτοῖς οὐκ ἔπεμ-
ψαν, ἀγορὰν δὲ ἔκ τε Ἰταλίας καὶ Σικελίας ἐπάγεσθαι καὶ
ξενολογεῖν ἐκ τῆς Ἰταλίας ἐς μόνον τόνδε τὸν πόλεμον
ἐπέτρεψαν, ἔπεμψαν δὲ καὶ πρέσβεις ἐς Λιβύην, εἰ
δύναιντο διαλῦσαι τὸν πόλεμον· οἳ ἐπανῆλθον ἄπρακτοι.
καὶ Καρχηδόνιοι ἐγκρατῶς εἴχοντο τοῦ πολέμου. Exc. de
leg. gent. 12, p. 526.
ὅτι Ἱπποκράτης καὶ Ἐπικύδης, ἀδελφὼ μὲν ἀλλήλων,
στρατηγὼ δὲ Συρακουσίων, Ῥωμαίοις ἐκ πολλοῦ δυσχεραί-
νοντες, ἐπεὶ τὰς Συρακούσας οὐκ ἴσχυον ἐκπολεμῶσαι,
κατέφυγον ἐς Λεοντίνους, διαφερομένους τοῖς Συρακουσίοις,
καὶ κατηγόρουν τῆς πατρίδος, ὅτι τὰς σπονδὰς Ἱέρωνος
ἐφ' ὅλῃ Σικελίᾳ πεποιημένου μόνοι Συρακούσιοι σφίσιν
αὐτοῖς ἀνακαινίσειαν. οἳ δὲ ἠρεθίζοντο, καὶ Συρακούσιοι
μὲν ἐπεκήρυσσον, εἴ τις Ἱπποκράτους ἢ Ἐπικύδους
κομίσειε τὴν κεφαλήν, ἰσόσταθμον αὐτῷ χρυσίον ἀν-
599
τιδώσειν, Λεοντῖνοι δὲ αὐτὸν Ἱπποκράτη στρατηγὸν

ᾑροῦντο. Exc. de virt. 12, p. 222, unde Suid. v. Ἐπικύδης.
ὅτι Σικελοί, καὶ τέως ἀγανακτοῦντες ἐπὶ τῇ ὠμότητι
[τε] πολεμούμενοι συμμάχους ἐπὶ τοὺς Λίβυας Ῥωμαίους

leg. gent. 12, p. 526.
Μαρκέλλου τοῦ στρατηγοῦ, μᾶλλόν τι καὶ τῷδε τῷ ἔργῳ

leg. gent. 12, p. 526.
600

συνεταράσσοντο, ἐφ' ᾧ κατὰ προδοσίαν ἐς Συρακούσας

leg. gent. 12, p. 526.
ἐσῆλθεν, καὶ πρὸς Ἱπποκράτη μετετίθεντο καὶ συνώμνυντο
μὴ διαλύσασθαι χωρὶς ἀλλήλων ἀγοράν τε αὐτῷ καὶ
Αππιανός ιστορικός Σικελικά. (fragmenta)


leg. gent. 12, p. 526.
601

στρατιὰν ἔπεμπον, ἐς δισμυρίους πεζοὺς καὶ ἱππέας

στρατιὰν ἔπεμπον, ἐς δισμυρίους πεζοὺς καὶ ἱππέας
πεντακισχιλίους. Exc. de virt. 13, p. 222.
ὅτι διαβεβλημένῳ τῷ Μαρκέλλῳ οὐκ ἐπίστευον χωρὶς
ὅρκων. διὸ καὶ Ταυρομενίων προσχωρούντων οἱ συνέθετο
καὶ ὤμοσε μήτε φρουρήσειν τὴν πόλιν μήτε στρατολογήσειν
ἀπ' αὐτῆς. Exc. de virt. 14, p. 223.
Αππιανός ιστορικός Libyca (0551: 009)“Appiani historia Romana, vol. 1”, Ed.
Viereck, P., Roos, A.G., Gabba, E.Leipzig: Teubner, 1939, Repr. 1962 (1st edn.
corr.).
Sec. 56, line 5
στρατιὰν ἔχων ἐς δισμυρίους πεζοὺς καὶ ἱππέας ἑπτακισχι-

λίους καὶ ἐλέφαντας ἑκατὸν ἐπὶ τεσσαράκοντα. Σύφαξ
μὲν οὖν, εἴτε δείσας, εἴτε ἄπιστος ἐς ἑκατέρους γιγνόμενος
παρὰ μέρος, ἐσκήψατό τι λυπεῖν τὴν ἀρχὴν αὑτοῦ τοὺς
ὁμόρους βαρβάρους καὶ ἀνεζεύγνυεν ἐς τὰ οἰκεῖα· Σκιπίων
δὲ κατ' ὀλίγους ἔπεμπεν ἐπιχειρεῖν τῷ Ἀσρούβᾳ, καί τινες
αὐτῷ καὶ τῶν πόλεων προσεχώρουν. νυκτὸς δὲ λαθὼν ὁ
Μασσανάσσης ἧκεν ἐπὶ τὸ στρατόπεδον τοῦ Σκιπίωνος καὶ
δεξιωσάμενος αὐτὸν ἐδίδασκε τῆς ἐπιούσης ἔς τι χωρίον
ἀπὸ τριάκοντα σταδίων Ἰτύκης, ἔνθα πύργος ἔστιν Ἀγα-
θοκλέους, ἔργον τοῦ Συρακοσίων τυράννου, μὴ πλείους
πεντακισχιλίων ἐνεδρεῦσαι. ἅμα δ' ἡμέρᾳ τὸν Ἀσρούβαν
ἔπειθε τὸν ἵππαρχον Ἄννωνα πέμψαι τό τε πλῆθος τῶν
ἐχθρῶν ἐπισκεψόμενον καὶ ἐς Ἰτύκην ἐσδραμούμενον, μή
τι πλησιαζόντων πολεμίων νεωτερίσειαν· καὶ αὐτὸς ὑπ-
602
ισχνεῖτο, εἰ κελεύοιτο, ἕψεσθαι. Ἄννων μὲν δὴ χιλίους

ἦγεν ἐπιλέκτους ἱππέας Καρχηδονίους καὶ Λιβύων τι
πλῆθος, Μασσανάσσης δὲ Νομάδας τοὺς ἑαυτοῦ· ὡς
δ' ἐπὶ τὸν πύργον ἀφίκοντο καὶ ὁ Ἄννων ἐξίππευσεν
ἐς τὴν Ἰτύκην σὺν ὀλίγοις, μέρος τι τῆς ἐνέδρας ἐξ-
εφαίνετο, καὶ ὁ Μασσανάσσης ἐκέλευσε τὸν τεταγμένον
Αππιανός ιστορικός Bellum civile (0551: 017)

“Appian's Roman history, vols. 3–4 (ed. H. White)”, Ed. Viereck, P.
Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1913, Repr. 3:1964; 4:1961.
Πομπήιον δὲ οἱ μὲν ἄλλοι πάντες ὁμαλῶς

ἔπειθον ἐς τὴν εἰρήνην, Μηνόδωρος δὲ ἀπὸ Σαρ-
δοῦς ἐπέστελλεν ἢ πολεμεῖν ἐγκρατῶς ἢ βραδύνειν
ἔτι, ὡς τοῦ λιμοῦ σφῶν προπολεμοῦντος καὶ τῶν
συμβάσεων, εἰ καραδοκοίη, κρεισσόνων ἐσομένων·
Μοῦρκόν τε τούτοις ἐνιστάμενον ὑποβλέπειν
ἐκέλευεν ὡς ἀρχὴν αὑτῷ περικτώμενον. ὁ δὲ
καὶ τέως τὸν Μοῦρκον διά τε ἀξίωμα καὶ γνώμην
ἐγκρατῆ βαρυνόμενος ἔτι μᾶλλον ἐκ τῶνδε ἀπερ-
ρίπτει, καὶ οὐδὲν ἦν, ὅ τι Μούρκῳ προσεῖχεν, ἕως
ὁ μὲν Μοῦρκος ἀχθόμενος ἐς Συρακούσας ὑπεχώρει
καί τινας ἰδὼν φύλακας ἑπομένους ἐκ Πομπηίου,
φανερῶς αὐτὸν ἐν τοῖς φύλαξιν ἐλοιδόρει. ὁ δὲ
χιλίαρχον καὶ λοχαγὸν αὐτοῦ Μούρκου διαφθεί-
ρας ἔπεμψεν ἀνελεῖν αὐτὸν καὶ φάσκειν ὑπὸ
θεραπόντων ἀνῃρῆσθαι· ἔς τε πίστιν τῆς ὑπο-
κρίσεως τοὺς θεράποντας ἐσταύρου. οὐ μὴν ἐλάν-
θανε δεύτερον ἐπὶ Βιθυνικῷ τόδε μύσος ἐργασά-
μενος, περὶ ἄνδρα καὶ τὰ πολέμια λαμπρὸν καὶ
τῆς αἱρέσεως ἐγκρατῆ φίλον ἀπ' ἀρχῆς καὶ ἐς
αὐτὸν Πομπήιον εὐεργέτην τε ἐν Ἰβηρίᾳ γενόμενον
Archimedes Geom., Arenarius (0552: 006)

“Archimède, vol. 2”, Ed. Mugler, C.
Paris: Les Belles Lettres, 1971.
Volume 2, page 134, line 4
ἐστὶν ἁ ΧΡ. Ἐπεὶ οὖν ἐστιν ὡς μὲν ὁ ΑΔΕΓ τόμος ποτὶ τὸ

ΔΒΕ τμᾶμα, οὕτως ἁ ΜΤ ποτὶ ΤΝ, ὡς δὲ ἁ ΜΤ ποτὶ τὰν
ΤΝ, οὕτως τὰ τρία πέμπτα τᾶς ΗΖ, ἅτις ἐστὶν ἁ ΧΡ,
ποτὶ ΡΙ, ἐσσεῖται ἄρα καὶ ὡς ὁ ΑΔΕΓ τόμος ποτὶ τὸ ΔΒΕ
τμᾶμα, οὕτως ἁ ΧΡ ποτὶ ΡΙ. Καί ἐστι τοῦ μὲν ὅλου τμάματος
κέντρον τοῦ βάρεος τὸ Ρ σαμεῖον, τοῦ δὲ ΔΒΕ κέντρον
βάρεος τὸ Χ· φανερὸν οὖν ὅτι καὶ τοῦ ΑΔΕΓ τόμου τὸ
603
κέντρον τοῦ βάρεος τὸ Ι σαμεῖον.

Οἴονταί τινες, βασιλεῦ Γέλων, τοῦ ψάμμου τὸν ἀριθμὸν
ἄπειρον εἶμεν τῷ πλήθει· λέγω δὲ οὐ μόνον τοῦ περὶ
Συρακούσας τε καὶ τὰν ἄλλαν Σικελίαν ὑπάρχοντος,
ἀλλὰ καὶ τοῦ κατὰ πᾶσαν χώραν τάν τε οἰκημέναν καὶ
τὰν ἀοίκητον. Ἐντί τινες δέ, οἳ αὐτὸν ἄπειρον μὲν εἶμεν
οὐχ ὑπολαμβάνοντι, μηδένα μέντοι ταλικοῦτον κατωνο-
μασμένον ὑπάρχειν ἀριθμόν, ὅστις ὑπερβάλλει τὸ πλῆθος
αὐτοῦ. Οἱ δὲ οὕτως δοξάζοντες δῆλον ὡς, εἰ νοήσαιεν
ἐκ τοῦ ψάμμου ταλικοῦτον ὄγκον συγκείμενον τὸ μέγεθος,
ἁλίκος ὁ τᾶς γᾶς ὄγκος ἀναπεπληρωμένων ἐν αὐτῷ τῶν
τε πελάγεων πάντων καὶ τῶν κοιλωμάτων τᾶς γᾶς εἰς
ἴσον ὕψος τοῖς ὑψηλοτάτοις τῶν ὀρέων, πολλαπλασίως
μὴ γνώσονται μηδένα κα ῥηθῆμεν ἀριθμὸν ὑπερβάλλοντα
Archimedes Geom., Fragmenta (0552: 013)

“Archimedis opera omnia cum commentariis Eutocii, vol. 2”, Ed. Heiberg, J.L.,
Stamatis, E.Leipzig: Teubner, 1913, Repr. 1972.Fragment 22, line 3
Περὶ σφαιροποιίας.
Carpus apud Pappum VIII, 3 p. 1026, 9.

Κάρπος δέ πού φησιν ὁ Ἀντιοχεὺς Ἀρχιμήδη τὸν
Συρακόσιον ἓν μόνον βιβλίον συντεταχέναι μηχανικὸν
τὸ κατὰ τὴν σφαιροποιίαν, τῶν δὲ ἄλλων οὐδὲν
ἠξιωκέναι συντάξαι.
Cfr. Proclus in Eucl. p. 41, 16:
ἡ σφαιροποιίακατὰ μίμησιν τῶν οὐρανίων περι-
φορῶν, οἵαν καὶ Ἀρχιμήδης ἐπραγματεύσατο.
Cfr. Hippolytus, Refutat. omn. haeres. ed. Duncker,
p. 66, 52:
καὶ ἀπόστημα δὲ ἀπὸ τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς ἐπὶ
τὸν σεληνιακὸν κύκλον ὁ μὲν Σάμιος Ἀρίσταρχος ἀνα-
γράφει σταδίων .... ὁ δὲ Ἀρχιμήδης μυριάδ. φνδκαὶ
Χαρίτων De Chaerea et Callirhoe (0554: 001)

“Charitonis Aphrodisiensis de Chaerea et Callirhoe amatoriarum narrationum libri
octo”, Ed. Blake, W.E.
Oxford: Clarendon Press, 1938.
Χαρίτων Ἀφροδισιεύς, Ἀθηναγόρου τοῦ ῥήτορος ὑπογραφεύς,

πάθος ἐρωτικὸν ἐν Συρακούσαις γενόμενον διηγήσομαι.
Ἑρμοκράτης ὁ Συρακοσίων στρατηγός, οὗτος ὁ νικήσας Ἀθη-
ναίους, εἶχε θυγατέρα Καλλιρόην τοὔνομα, θαυμαστόν τι χρῆμα παρ-
θένου καὶ ἄγαλμα τῆς ὅλης Σικελίας. ἦν γὰρ τὸ κάλλος οὐκ ἀνθρώ-
πινον ἀλλὰ θεῖον, οὐδὲ Νηρηΐδος ἢ Νύμφης τῶν ὀρειῶν ἀλλ' αὐτῆς
604
Ἀφροδίτης Παρθέν̣ο̣υ̣. φή⌈μη δὲ⌉ τ̣οῦ παραδόξου θεάματος παντα-

χοῦ διέτρεχε καὶ μνηστῆρες κατέρρεον εἰς Συρακούσας, δυνάσται τε
καὶ παῖδες τυράννων, οὐκ ἐκ Σικελίας μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐξ Ἰταλίας
καὶ Ἠ̣πείρου καὶ ἐ̣θ̣ν̣ῶ̣ν̣ ⌈τῶν⌉ ἐ̣ν̣ ἠπείρῳ. ὁ δὲ Ἔρως ⌈ζεῦ⌉γο̣σ̣
ἴδ̣ιο̣ν̣ ἠθέλησε συμπλέξαι. Χ̣α̣ι̣ρέας γάρ τις ἦν μειράκ̣ι̣ο̣ν̣ ε̣ὔ̣⌈μορφον,
πάντων⌉ ὑ̣περέχον, οἷον Ἀχιλ̣⌈λέα καὶ Νιρέα καὶ⌉ Ἱππόλυτον καὶ
Χαρίτων De Chaerea et Callirhoe Book 1, Chap. 1, sec. 3, line 5
ναίους, εἶχε θυγατέρα Καλλιρόην τοὔνομα, θαυμαστόν τι χρῆμα παρ-

θένου καὶ ἄγαλμα τῆς ὅλης Σικελίας. ἦν γὰρ τὸ κάλλος οὐκ ἀνθρώ-
πινον ἀλλὰ θεῖον, οὐδὲ Νηρηΐδος ἢ Νύμφης τῶν ὀρειῶν ἀλλ' αὐτῆς
Ἀφροδίτης Παρθέν̣ο̣υ̣. φή⌈μη δὲ⌉ τ̣οῦ παραδόξου θεάματος παντα-
καὶ παῖδες τυράννων, οὐκ ἐκ Σικελίας μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐξ Ἰταλίας
καὶ Ἠ̣πείρου καὶ ἐ̣θ̣ν̣ῶ̣ν̣ ⌈τῶν⌉ ἐ̣ν̣ ἠπείρῳ. ὁ δὲ Ἔρως ⌈ζεῦ⌉γο̣σ̣
ἴδ̣ιο̣ν̣ ἠθέλησε συμπλέξαι. Χ̣α̣ι̣ρέας γάρ τις ἦν μειράκ̣ι̣ο̣ν̣ ε̣ὔ̣⌈μορφον,
πάντων⌉ ὑ̣περέχον, οἷον Ἀχιλ̣⌈λέα καὶ Νιρέα καὶ⌉ Ἱππόλυτον καὶ
Ἀλκιβιάδην ⌈πλάσται⌉ τ̣ε̣ κ̣α̣ὶ̣ ⌈γραφεῖς ἀποδεικ⌉νύουσι, πατρὸς
Ἀρίστωνος τ̣ὰ̣ δ̣ε̣ύ̣τ̣ε̣ρ̣α̣ ἐ̣ν̣ Συρακούσ̣αισ̣ μετὰ Ἑρμοκράτην φερομένου.
⌈κ̣α̣ί̣ τ̣ι̣σ̣⌉ ἦν ἐν αὐτοῖς πολιτικὸς φθόνος ⌈ὥστε⌉ θ̣ᾶ̣τ̣τ̣ο̣ν̣ ἂν πᾶσιν ἢ
ἀλλήλοις ἐκήδευσαν. φιλόνεικος δέ ἐστιν ὁ Ἔρως καὶ χαίρε̣ι̣ τοῖς
παραδόξοις κατορθώμασιν· ἐζήτησε δὲ τοιόνδε τὸν καιρόν.
Ἀφροδίτης ⌈ἑορτὴ δημοτελής, καὶ πᾶσαι σχεδὸν⌉ αἱ γυναῖκες
ἀπῆ⌈λθον⌉ εἰς τὸν νεών. τέως δὲ μ̣ὴ̣ π̣ρ̣οϊοῦ⌈σαν τὴν Καλλι⌉ρ̣ό̣ην
προ⌈ήγαγεν ἡ μήτηρ, τοῦ πατρὸςκε⌉λεύσαντοσ̣ προσκυνῆσαι τὴν
θεό̣ν̣. τότ̣ε̣ δ̣ὲ̣ Χαιρέας ⌈ἀπὸ τῶν⌉ γ̣υ̣μ̣νασίων ἐβάδι̣ζ̣ε̣ν̣ οἴκαδε
στίλβων ὥσπερ ἀστήρ· ἐπήνθει γὰρ αὐτοῦ τῷ ⌈λαμπρ⌉ῷ τοῦ
προ⌈σώπου τὸ⌉ ἐρύθημ̣α̣ τῆς παλαίστρας ὥσπερ ἀργύρῳ χρυσός. ἐκ
Τύχης οὖν περί τι̣ν̣α̣ ⌈καμπὴν στενοτέραν⌉ συν⌈αντ⌉ῶ⌈ντες⌉ περιέ
αἰτίαν ἔμαθον τῆς νόσου, καὶ ἔλεος πάντας εἰσῄει μειρακίου καλοῦ
κινδυνεύοντος ἀπολέσθαι διὰ πάθος ψυχῆς εὐφυοῦς.
Ἐνέστη νόμιμος ἐκκλησία. συγκαθεσθεὶς οὖν ὁ δῆμος τοῦτο
πρῶτον καὶ μ⌈όνον ἐβόα⌉ “καλὸς Ἑρμοκράτης, μέγας στρατηγός,
σῶζε Χαιρέαν· τοῦτο πρῶτον τῶν τροπαίων. ἡ πόλις μνηστεύεται
τοὺς γάμους σήμερον ἀλλήλων ἀξίων.” τίς ἂν μηνύσειε τὴν
ἐκκ̣λ̣η̣σ̣ί̣α̣ν̣ ἐκείνην, ἧς ὁ Ἔρως ἦν δημαγωγός; ἀνὴρ δὲ φιλόπατρις
Ἑρμοκράτης ἀντειπεῖν οὐκ ἠδυνήθη τῇ πόλει δεομένῃ. κατανεύ-
σαντος δὲ αὐτοῦ πᾶς ὁ δῆμος ἐξεπήδησε τοῦ θεάτρου, καὶ οἱ μὲν
νέοι ἀπῄεσαν ἐπὶ Χαιρέαν, ἡ βουλὴ δὲ καὶ οἱ ἄρχοντες ἠκολούθουν
Ἑρμοκράτει· παρῆσαν δὲ καὶ αἱ γυναῖκες αἱ Συρακοσίων ἐπὶ τὴν
οἰκίαν νυμφαγωγοῦσαι. ὑμέναιος ᾔδετο κατὰ πᾶσαν τὴν πόλιν·
μεσταὶ δὲ αἱ ῥῦμαι στεφάνων, λαμπάδων· ἐρραίνετο τὰ πρόθυρα
οἴνῳ καὶ μύροις. ἥδιον ταύτην τὴνἡμέραν ἤγαγον οἱ Συρακόσιοι
τῆς τῶν ἐπινικίων. ἡ δὲ παρθένος οὐδὲν εἰδυῖα τούτων ἔρριπτο ἐπὶ
605
τῆς κοίτης ἐγκεκαλυμμένη, κλαίουσα καὶ σιωπῶσα. προσελθοῦσα

δὲ ἡ τροφὸς τῇ κλίνῃ “τέκνον” εἶπε, “διανίστασο, πάρεστι γὰρ
ἡ εὐκταιοτάτη πᾶσιν ἡμῖν ἡμέρα· ἡ πόλις σε νυμφαγωγεῖ.”
Χαρίτων De Chaerea et Callirhoe

πρῶτον καὶ μ⌈όνον ἐβόα⌉ “καλὸς Ἑρμοκράτης, μέγας στρατηγός,

σῶζε Χαιρέαν· τοῦτο πρῶτον τῶν τροπαίων. ἡ πόλις μνηστεύεται
τοὺς γάμους σήμερον ἀλλήλων ἀξίων.” τίς ἂν μηνύσειε τὴν
ἐκκ̣λ̣η̣σ̣ί̣α̣ν̣ ἐκείνην, ἧς ὁ Ἔρως ἦν δημαγωγός; ἀνὴρ δὲ φιλόπατρις
Ἑρμοκράτης ἀντειπεῖν οὐκ ἠδυνήθη τῇ πόλει δεομένῃ. κατανεύ-
σαντος δὲ αὐτοῦ πᾶς ὁ δῆμος ἐξεπήδησε τοῦ θεάτρου, καὶ οἱ μὲν
νέοι ἀπῄεσαν ἐπὶ Χαιρέαν, ἡ βουλὴ δὲ καὶ οἱ ἄρχοντες ἠκολούθουν
Ἑρμοκράτει· παρῆσαν δὲ καὶ αἱ γυναῖκες αἱ Συρακοσίων ἐπὶ τὴν
οἰκίαν νυμφαγωγοῦσαι. ὑμέναιος ᾔδετο κατὰ πᾶσαν τὴν πόλιν·
μεσταὶ δὲ αἱ ῥῦμαι στεφάνων, λαμπάδων· ἐρραίνετο τὰ πρόθυρα
οἴνῳ καὶ μύροις. ἥδιον ταύτην τὴνἡμέραν ἤγαγον οἱ Συρακόσιοι
τῆς τῶν ἐπινικίων. ἡ δὲ παρθένος οὐδὲν εἰδυῖα τούτων ἔρριπτο ἐπὶ
τῆς κοίτης ἐγκεκαλυμμένη, κλαίουσα καὶ σιωπῶσα. προσελθοῦσα
δὲ ἡ τροφὸς τῇ κλίνῃ “τέκνον” εἶπε, “διανίστασο, πάρεστι γὰρ
ἡ εὐκταιοτάτη πᾶσιν ἡμῖν ἡμέρα· ἡ πόλις σε νυμφαγωγεῖ.”
Τῆς δ' αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ·
οὐ γὰρ ᾔδει, τίνι γ̣α̣⌈μεῖτ⌉α̣ι̣. ἄφωνος εὐθὺς ἦν καὶ σκότος αὐτῆς
τῶν ὀφθαλμῶν κατεχύθη καὶ ὀλίγου δεῖν ἐξέπνευσεν· ἐδόκει δὲ
τοῦτο τοῖς ὁρῶσιν αἰδώς. ἐπεὶ δὲ ταχέως ἐκόσμησαν αὐτὴν αἱ
θεραπαινίδες, τὸ πλῆθος ἐπὶ τῶν θυρῶν ἀπέλιπον· οἱ δὲ γονεῖς τὸν
νυμφίον εἰσήγαγον πρὸς τὴν παρθένον. ὁ μὲν οὖν Χαιρέας προς
οὐκ ἀπέλυεν ἑαυτόν, ἀλλὰ ἐπεθύμει θανάτου καὶ πάσας ὁδοὺς ἐμηχα-
νᾶτο τῆς τελευτῆς. Πολύχαρμος δὲ ὁρῶν ἄλλως ἀδύνατον ἑαυτῷ τὴν
σωτηρίαν “προδότα” φησὶ “τῆς νεκρᾶς, οὐδὲ θάψαι Καλλιρόην
περιμένεις; ἀλλοτρίαις χερσὶ τὸ σῶμα πιστεύεις; καιρός ἐστί σοι
νῦν ἐνταφίων ἐπιμελεῖσθαι πολυτελείας καὶ τὴν ἐκκομιδὴν κατασκευ-
άσαι βασιλικήν.” ἔπεισεν οὗτος ὁ λόγος· ἐνέβαλε γὰρ φιλοτιμίαν
καὶ φροντίδα. τίς ἂν οὖν ἀπαγγεῖλαι δύναιτο κατ' ἀξίαν τὴν ἐκκο-
μιδὴν ἐκείνην; κατέκειτο μὲν Καλλιρόη νυμφικὴν ἐσθῆτα περικειμένη
καὶ ἐπὶ χρυσηλάτου κλίνης μείζων τε καὶ κρείττων, ὥστε πάντες
εἴκαζον αὐτὴν Ἀριάδνῃ καθευδούσῃ. προῄεσαν δὲ τῆς κλίνης
πρῶτοι μὲν οἱ Συρακοσίων ἱππεῖς αὐτοῖς ἵπποις κεκοσμημένοι· μετὰ
τούτους ὁπλῖται φέροντες σημεῖα τῶν Ἑρμοκράτους τροπαίων· εἶτα
ἡ βουλὴ καὶ ἐν μέσῳ ὁ δῆμος, πάντες Ἑρμοκράτην δορυφοροῦντες.
ἐφέρετο δὲ καὶ Ἀρίστων ἔτι νοσῶν, θυγατέρα καὶ κυρίαν Καλλιρόην
ἀποκαλῶν. ἐπὶ τούτοις αἱ γυναῖκες τῶν πολιτῶν μελανείμονες· εἶτα
πλοῦτος ἐνταφίων βασιλικός· πρῶτος μὲν ὁ τῆς φερνῆς χρυσός τε
καὶ ἄργυρος· ἐσθήτων κάλλος καὶ κόσμος (συνέπεμψε δὲ Ἑρμοκράτης
606
πολλὰ ἐκ τῶν λαφύρων)· συγγενῶν τε δωρεαὶ καὶ φίλων. τελευ-

ταῖος ἐπηκολούθησεν ὁ Χαιρέου πλοῦτος· ἐπεθύμει γάρ, εἰ δυνατὸν
ἦν, πᾶσαν τὴν οὐσίαν συγκαταφλέξαι τῇ γυναικί. ἔφερον δὲ τὴν
κλίνην οἱ Συρακοσίων ἔφηβοι, καὶ ἐπηκολούθει τὸ πλῆθος.
πρῶτοι μὲν οἱ Συρακοσίων ἱππεῖς αὐτοῖς ἵπποις κεκοσμημένοι· μετὰ

τούτους ὁπλῖται φέροντες σημεῖα τῶν Ἑρμοκράτους τροπαίων· εἶτα
ἡ βουλὴ καὶ ἐν μέσῳ ὁ δῆμος, πάντες Ἑρμοκράτην δορυφοροῦντες.
ἐφέρετο δὲ καὶ Ἀρίστων ἔτι νοσῶν, θυγατέρα καὶ κυρίαν Καλλιρόην
ἀποκαλῶν. ἐπὶ τούτοις αἱ γυναῖκες τῶν πολιτῶν μελανείμονες· εἶτα
πλοῦτος ἐνταφίων βασιλικός· πρῶτος μὲν ὁ τῆς φερνῆς χρυσός τε
καὶ ἄργυρος· ἐσθήτων κάλλος καὶ κόσμος (συνέπεμψε δὲ Ἑρμοκράτης
πολλὰ ἐκ τῶν λαφύρων)· συγγενῶν τε δωρεαὶ καὶ φίλων. τελευ-
ταῖος ἐπηκολούθησεν ὁ Χαιρέου πλοῦτος· ἐπεθύμει γάρ, εἰ δυνατὸν
ἦν, πᾶσαν τὴν οὐσίαν συγκαταφλέξαι τῇ γυναικί. ἔφερον δὲ τὴν
κλίνην οἱ Συρακοσίων ἔφηβοι, καὶ ἐπηκολούθει τὸ πλῆθος. τούτων
δὲ θρηνούντων μάλιστα Χαιρέας ἠκούετο. ἦν δὲ τάφος μεγα-
λοπρεπὴς Ἑρμοκράτους πλησίον τῆς θαλάσσης, ὥστε καὶ τοῖς πόρ-
ρωθεν πλέουσι περίβλεπτος εἶναι· τοῦτον ὥσπερ θησαυρὸν ἐπλήρωσεν
ἡ τῶν ἐνταφίων πολυτέλεια. τὸ δὲ δοκοῦν εἰς τιμὴν τῆς νεκρᾶς
γεγονέναι μειζόνων πραγμάτων ἐκίνησεν ἀρχήν.
Θήρων γάρ τις ἦν, πανοῦργος ἄνθρωπος, ἐξ ἀδικίας πλέων τὴν
θάλασσαν καὶ λῃστὰς ἔχων ὑφορμοῦντας τοῖς λιμέσιν ὀνόματι πορ-
θμείου, πειρατήριον συγκροτῶν. οὗτος τῇ ἐκκομιδῇ παρατυχὼν ἐπω-
φθάλμισε τῷ χρυσῷ καὶ νύκτωρ κατακλινεὶς οὐκ ἐκοιμᾶτο λέγων πρὸς
ἑαυτὸν “ἀλλὰ ἐγὼ κινδυνεύω μαχόμενος τῇ θαλάσσῃ καὶ τοὺς
θέλοντες αὐτῆς τὸ κάλλος· μόνοι δὲ ἐβουλεύοντο ὅποι χρὴ τὸν

στόλον ὁρμῆσαι. καί τις εἶπεν “Ἀθῆναι πλησίον, μεγάλη καὶ
εὐδαίμων πόλις. ἐκεῖ πλῆθος μὲν ἐμπόρων εὑρήσομεν, πλῆθος δὲ
πλουσίων. ὥσπερ γὰρ ἐν ἀγορᾷ τοὺς ἄνδρας οὕτως ἐν Ἀθήναις τὰς
πόλεις ἔστιν ἰδεῖν.” ἐδόκει δὴ πᾶσι καταπλεῖν εἰς Ἀθήνας, οὐκ
ἤρεσκε δὲ Θήρωνι τῆς πόλεως ἡ περιεργία· “μόνοι γὰρ ὑμεῖς οὐκ
ἀκούετε τὴν πολυπραγμοσύνην τῶν Ἀθηναίων; δῆμός ἐστι λάλος
καὶ φιλόδικος, ἐν δὲ τῷ λιμένι μυρίοι συκοφάνται πεύσονται τίνες
ἐσμὲν καὶ πόθεν ταῦτα φέρομεν τὰ φορτία. ὑποψία καταλήψεται
πονηρὰ τοὺς κακοήθεις. Ἄρειος πάγος εὐθὺς ἐκεῖ καὶ ἄρχοντες
τυράννων βαρύτεροι. μᾶλλον Συρακουσίων Ἀθηναίους φοβηθῶμεν.
χωρίον ἡμῖν ἐπιτήδειόν ἐστιν Ἰωνία, καὶ γὰρ πλοῦτος ἐκεῖ βασιλικὸς
ἐκ τῆς μεγάλης Ἀσίας ἄνωθεν ἐπιρρέων καὶ ἄνθρωποι τρυφῶντες
καὶ ἀπράγμονες· ἐλπίζω δέ τινας αὐτόθεν εὑρήσειν καὶ γνωρίμους.”
ὑδρευσάμενοι δὴ καὶ λαβόντες ἀπὸ τῶν παρουσῶν ὁλκάδων ἐπισι-
τισμὸν ἔπλεον εὐθὺ Μιλήτου, τριταῖοι δὲ κατήχθησαν εἰς ὅρμον
ἀπέχοντα τῆς πόλεως σταδίους ὀγδοήκοντα, εὐφυέστατον εἰς
607
ὑποδοχήν.
Ἔνθα δὴ Θήρων κώπας ἐκέλευσεν ἐκφέρειν καὶ μονὴν ποιεῖν τῇ
Καλλιρόῃ καὶ πάντα παρέχειν εἰς τρυφήν. ταῦτα δὲ οὐκ ἐκ φιλαν-
θρωπίας ἔπραττεν ἀλλ' ἐκ φιλοκερδίας, ὡς ἔμπορος μᾶλλον ἢ
τὴν ἀκτὴν καὶ σφόδρα ποθοῦσιν ἐπέστη τοῖς συνεργοῖς, διηγησάμενος

δὲ τὴν πρᾶξιν αὐτοῖς Καλλιρόην κολακεύειν ἤρξατο. “κἀγὼ” φησί,
“θύγατερ, εὐθὺς μὲν ἤθελόν σε πρὸς τοὺς σοὺς ἀπαγαγεῖν· ἐναντίου
δὲ ἀνέμου γενομένου διεκωλύθην ὑπὸ τῆς θαλάσσης· ἐπίστασαι δὲ
πόσην σου πεποίημαι πρόνοιαν· καὶ τὸ μέγιστον, καθαρὰν ἐτηρήσα-
μεν· ἀνύβριστον ἀπολήψεταί σε Χαιρέας, ὡς ἐκ θαλάμου τοῦ τάφου
σωθεῖσαν δι' ἡμᾶς. νῦν μὲν οὖν ἀναγκαῖόν ἐστιν ἡμῖν μέχρι Λυκίας
διαδραμεῖν, οὐκ ἀναγκαῖον δὲ καὶ σὲ μάτην ταλαιπωρεῖν καὶ ταῦτα
χαλεπῶς ναυτιῶσαν· ἐνταῦθα δὲ δὴ παραθήσομαί σε φίλοις πιστοῖς,
ἐπανιὼν δὲ παραλήψομαι καὶ μετὰ πολλῆς ἐπιμελείας ἄξω λοιπὸν
εἰς Συρακούσας. λαβὲ τῶν σῶν ἅτιν' ἂν θέλῃς· σοὶ γὰρ καὶ τὰ
λοιπὰ τηροῦμεν.”
Ἐπὶ τούτῳ πρὸς αὑτὴν ἐΓέλασε Καλλιρόη, καίτοι σφόδρα λυπου-
μένη (παντελῶς αὐτὸν ἀνόητον ὑπελάμβανεν)· ἤδη γὰρ πωλουμένη
ἠπίστατο, τῆς δὲ πάλαι εὐγενείας τὴν πρᾶσιν εὐτυχεστέραν ὑπελάμ-
βανεν, ἀπαλλαγῆναι θέλουσα λῃστῶν. καὶ “χάριν σοι” φησὶν “ἔχω,
πάτερ, ὑπὲρ τῆς εἰς ἐμὲ φιλανθρωπίας· ἀποδοῖεν δὲ” ἔφη “πᾶσιν
ὑμῖν οἱ θεοὶ τὰς ἀξίας ἀμοιβάς. χρήσασθαι δὲ τοῖς ἐνταφίοις
δυσοιώνιστον ὑπολαμβάνω. πάντα μοι φυλάξατε καλῶς· ἐμοὶ δὲ
ἀρκεῖ δακτυλίδιον μικρόν, ὃ εἶχον καὶ νεκρά.” εἶτα συγκαλυψαμένη
τὴν κεφαλὴν “ἄγε με” φησίν, “ὦ Θήρων, ὅποι ποτὲ θέλεις· πᾶς
τὰ σεαυτῆς. οὐ πρὸς ἀλλότριον ἐρεῖς· ἔστι γάρ τις καὶ τρόπου

συγγένεια. μηδὲν φοβηθῇς, μηδ' εἰ πέπρακταί σοί τι δεινόν.”
ἠγανάκτησεν ἡ Καλλιρόη πρὸς τοῦτο καὶ “μή με ὕβριζε” εἶπεν,
“οὐδὲν γὰρ σύνοιδα ἐμαυτῇ φαῦλον. ἀλλ' ἐπεὶ σεμνότερα τἀμὰ
τῆς Τύχης ἐστὶ τῆς παρούσης, οὐ θέλω δοκεῖν ἀλαζὼν οὐδὲ λέγειν
διηγήματα ἄπιστα τοῖς ἀγνοοῦσιν· οὐ γὰρ μαρτυρεῖ τὰ πρῶτα τοῖς
νῦν.” ἐθαύμασεν ὁ Διονύσιος τὸ φρόνημα τῆς γυναικὸς καὶ
“συνίημι” φησὶν “ἤδη, κἂν μὴ λέγῃς· εἰπὲ δὲ ὅμως· οὐδὲν γὰρ
περὶ σεαυτῆς ἐρεῖς τηλικοῦτον, ἡλίκον ὁρῶμεν. πᾶν ἐστί σου
σμικρότερον λαμπρὸν διήγημα.” μόλις οὖν ἐκείνη τὰ καθ' ἑαυτὴν
ἤρξατο λέγειν “Ἑρμοκράτους εἰμὶ θυγάτηρ, τοῦ Συρακοσίων στρατη-
γοῦ. γενομένην δέ με ἄφωνον ἐξ αἰφνιδίου πτώματος ἔθαψαν οἱ
γονεῖς πολυτελῶς. ἤνοιξαν τυμβωρύχοι τὸν τάφον· εὗρον κἀμὲ
πάλιν ἐμπνέουσαν· ἤνεγκαν ἐνθάδε καὶ Λεωνᾷ με τούτῳ παρέδωκε
Θήρων ἐπ' ἐρημίας.” πάντα εἰποῦσα μόνον Χαιρέαν ἐσίγησεν.
“ἀλλὰ δέομαί σου, Διονύσιε (Ἕλλην γὰρ εἶ καὶ πόλεως φιλανθρώ-
608
που καὶ παιδείας μετείληφας), μὴ γένῃ τοῖς τυμβωρύχοις ὅμοιος

μηδὲ ἀποστερήσῃς με πατρίδος καὶ συγγενῶν. μικρόν ἐστί σοι
πλουτοῦντι σῶμα ἓν καὶ τὴν τιμὴν οὐκ ἀπολέσεις, ἐὰν ἀποδῷς με
τῷ πατρί· Ἑρμοκράτης οὐκ ἔστιν ἀχάριστος. τὸν Ἀλκίνοον ἀγά-
μεθα δὴ καὶ πάντες φιλοῦμεν ὅτι εἰς τὴν πατρίδα ἀνέπεμψε τὸν
τὴν ψυχὴν ἐβαπτίζετο, ὅμως δὲ ἀνακύπτειν ἐβιάζετο καθάπερ ἐκ

τρικυμίας τοῦ πάθους. καὶ τότε οὖν ἐπέστησε τοιούτοις λογισμοῖς·
“ἐν ἐρημίᾳ μέλλω γαμεῖν ὡς ἀληθῶς ἀργυρώνητον; οὐχ οὕτως εἰμὶ
ἀχάριστος, ἵνα μὴ ἑορτάσω τοὺς Καλλιρόης γάμους. ἐν τούτῳ πρώτῳ
τιμῆσαί με δεῖ τὴν γυναῖκα. φέρει δέ μοι ἀσφάλειαν καὶ πρὸς τὰ
μέλλοντα· πάντων γὰρ πραγμάτων ὀξύτατόν ἐστιν ἡ Φήμη· δι' ἀέρος
ἄπεισιν ἀκωλύτους ἔχουσα τὰς ὁδούς· διὰ ταύτην οὐδὲν δύναται
παράδοξον λαθεῖν· ἤδη τρέχει φέρουσα τὸ καινὸν εἰς Σικελίαν
διήγημα ‘ζῇ Καλλιρόη, καὶ τυμβωρύχοι διορύξαντες τὸν τάφον
ἔκλεψαν αὐτήν, καὶ ἐν Μιλήτῳ πέπραται.’ καταπλεύσουσιν ἤδη
τριήρεις Συρακοσίων καὶ Ἑρμοκράτης στρατηγὸς ἀπαιτῶν τὴν θυγα-
τέρα. τί μέλλω λέγειν; ‘Θήρων μοι πέπρακε;’ Θήρων δὲ ποῦ;
καί, κἂν πιστευθῶ, τὴν ἀλήθειαν, ‘ὑποδοχεύς εἰμι λῃστοῦ;’ μελέτα,
Διονύσιε, τὴν δίκην. τάχα δὲ ἐρεῖς αὐτὴν ἐπὶ τοῦ μεγάλου βασιλέως.
ἄριστον οὖν τότε λέγειν ‘ἐγὼ γυναῖκα ἐλευθέραν ἐπιδημήσασαν οὐκ
οἶδ' ὅπως ἤκουσα· ἐκδομένην ἑαυτὴν ἐν τῇ πόλει φανερῶς κατὰ
νόμους ἔγημα.’ πείσω δὲ ταύτῃ μᾶλλον καὶ τὸν πενθερὸν ὡς οὐκ
ἀνάξιός εἰμι τῶν γάμων. καρτέρησον, ψυχή, προθεσμίαν σύντομον,
ἵνα τὸν πλείω χρόνον ἀπολαύσῃς ἀσφαλοῦς ἡδονῆς. ἰσχυρότερος
γενήσομαι πρὸς τὴν κρίσιν, ἀνδρός, οὐ δεσπότου νόμῳ χρώμενος.”
Ἔδοξεν οὕτως καὶ καλέσας Λεωνᾶν “ἄπιθι” φησὶν “εἰς τὴν
ἠθροίσθη τὸ πλῆθος, ὅπου πάτριον ἦν τοῖς γαμοῦσι τὰς νύμφας

παραλαμβάνειν. τότε πρῶτον ἐκοσμήσατο μετὰ τὸν τάφον· κρίνασα
γὰρ ἅπαξ γαμηθῆναι καὶ πατρίδα καὶ γένος τὸ κάλλος ἐνόμισεν.
ἐπεὶ δὲ ἔλαβε Μιλησίαν στολὴν καὶ στέφανον νυμφικόν, ἀπέβλεψεν
εἰς τὸ πλῆθος. πάντες οὖν ἀνεβόησαν “ἡ Ἀφροδίτη γαμεῖ.” πορ-
φυρίδας ὑπεστρώννυον καὶ ῥόδα καὶ ἴα, μύρον ἔρραινον βαδιζούσης,
οὐκ ἀπελείφθη ἐν ταῖς οἰκίαις οὐ παιδίον, οὐ γέρων, ἀλλ' οὐδ' ἐν
αὐτοῖς τοῖς λιμέσι· μέχρι κεράμων ἀνέβη τὸ πλῆθος στενοχωρού-
μενον. ἀλλ' ἐνεμέσησε καὶ ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ πάλιν ὁ βάσκανος
δαίμων ἐκεῖνος· ὅπως δέ, μικρὸν ὕστερον ἐρῶ. βούλομαι δὲ εἰπεῖν
πρῶτον τὰ γενόμενα ἐν Συρακούσαις κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον.
Οἱ μὲν γὰρ τυμβωρύχοι τὸν τάφον περιέκλεισαν ἀμελῶς, οἷα δὴ
σπεύδοντες ἐν νυκτί· Χαιρέας δὲ φυλάξας αὐτὸ τὸ περίορθρον ἧκεν
ἐπὶ τὸν τάφον προφάσει μὲν στεφάνους καὶ χοὰς ἐπιφέρων, τὸ δὲ
ἀληθὲς γνώμην ἔχων ἑαυτὸν ἀνελεῖν· οὐ γὰρ ὑπέμενε Καλλιρόης
ἀπεζεῦχθαι, μόνον δὲ τὸν θάνατον τοῦ πένθους ἰατρὸν ἐνόμιζε·
609
παραγενόμενος δὲ εὗρε τοὺς λίθους κεκινημένους καὶ φανερὰν τὴν

εἴσοδον. ὁ μὲν οὖν ἰδὼν ἐξεπλάγη καὶ ὑπὸ δεινῆς ἀπορίας κατεί-
χετο τοῦ γεγονότος χάριν· ἄγγελος δὲ Φήμη ταχεῖα Συρακοσίοις
ἐμήνυσε τὸ παράδοξον. πάντες οὖν συνέτρεχον ἐπὶ τὸν τάφον,
ἐτόλμα δὲ οὐδεὶς ἔνδον παρελθεῖν, πρὶν ἐκέλευσεν Ἑρμοκράτης.
μενον. ἀλλ' ἐνεμέσησε καὶ ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ πάλιν ὁ βάσκανος

δαίμων ἐκεῖνος· ὅπως δέ, μικρὸν ὕστερον ἐρῶ. βούλομαι δὲ εἰπεῖν
Οἱ μὲν γὰρ τυμβωρύχοι τὸν τάφον περιέκλεισαν ἀμελῶς, οἷα δὴ
σπεύδοντες ἐν νυκτί· Χαιρέας δὲ φυλάξας αὐτὸ τὸ περίορθρον ἧκεν
ἐπὶ τὸν τάφον προφάσει μὲν στεφάνους καὶ χοὰς ἐπιφέρων, τὸ δὲ
ἀληθὲς γνώμην ἔχων ἑαυτὸν ἀνελεῖν· οὐ γὰρ ὑπέμενε Καλλιρόης
ἀπεζεῦχθαι, μόνον δὲ τὸν θάνατον τοῦ πένθους ἰατρὸν ἐνόμιζε·
παραγενόμενος δὲ εὗρε τοὺς λίθους κεκινημένους καὶ φανερὰν τὴν
εἴσοδον. ὁ μὲν οὖν ἰδὼν ἐξεπλάγη καὶ ὑπὸ δεινῆς ἀπορίας κατεί-
χετο τοῦ γεγονότος χάριν· ἄγγελος δὲ Φήμη ταχεῖα Συρακοσίοις
ἐμήνυσε τὸ παράδοξον. πάντες οὖν συνέτρεχον ἐπὶ τὸν τάφον,
ἐτόλμα δὲ οὐδεὶς ἔνδον παρελθεῖν, πρὶν ἐκέλευσεν Ἑρμοκράτης.
ὁ δὲ εἰσπεμφθεὶς πάντα ἀκριβῶς ἐμήνυσεν. ἄπιστον ἐδόκει τὸ
μηδὲ τὴν νεκρὰν κεῖσθαι. Τότ' οὖν εἰσήϊξε Χαιρέας αὐτὸς ἐπιθυμίᾳ
τοῦ πάλιν Καλλιρόην ἰδεῖν κἂν νεκράν· ἐρευνῶν δὲ τὸν τάφον οὐδὲν
εὑρεῖν ἠδύνατο. πολλοὶ μετ' αὐτὸν εἰσῆλθον ὑπ' ἀπιστίας· ἀμη-
χανία δὲ κατέλαβε πάντας, καί τις εἶπεν ἐνεστὼς “τὰ ἐντάφια σε-
σύληται, τυμβωρύχων τὸ ἔργον· ἡ νεκρὰ δὲ ποῦ;” λογοποιΐαι
πολλαὶ καὶ διάφοροι τὸ πλῆθος κατεῖχον. Χαιρέας δὲ ἀναβλέψας εἰς
τὸν οὐρανὸν καὶ τὰς χεῖρας ἀνατείνας “τίς ἄρα θεῶν ἀντεραστής μου
ἔτυχεν ἐπιμελείας, παρακαθεσθεὶς αὐτῷ ὁ Χαιρέας ἤρετο “τίνες

ἐστέ; καὶ ποῦ πλεῖτε; καὶ πόθεν ταῦτα; καὶ τί τὴν κυρίαν αὐτῶν
πεποιήκατε;” Θήρων δὲ ἐμνημόνευεν ἑαυτοῦ ὡς πανοῦργος ἄνθρωπος
καὶ “Κρὴς” εἶπεν “εἰμί, πλέω δὲ εἰς Ἰωνίαν· ἀδελφὸν ἐμαυτοῦ
ζητῶ στρατευόμενον. κατελείφθην ὑπὸ τῶν ἐπὶ τῆς νεὼς ἐν Κεφαλ-
ληνίᾳ, ταχείας [δὲ] τῆς ἀναγωγῆς γενομένης ἐκεῖθεν. ἐπέβην τοῦδε
τοῦ κέλητος παραπλέοντος εὐκαίρως. ἐξαισίοις δὲ πνεύμασιν ἐξεώ-
σθημεν εἰς ταύτην τὴν θάλασσαν· εἶτα γαλήνης μακρᾶς γενομένης
δίψει πάντες ἀνῃρέθησαν, ἐγὼ δὲ μόνος ἐσώθην ὑπὸ τῆς ἐμῆς εὐσε-
βείας.” ἀκούσας οὖν ὁ Χαιρέας ἐκέλευσεν ἐξάψαι τὸν κέλητα τῆς
τριήρους, ἕως εἰς τοὺς Συρακοσίων λιμένας κατέπλευσε.
Προεπεδήμησε δὲ ἡ Φήμη φύσει μὲν οὖσα ταχεῖα, τότε δὲ μᾶλλον
σπεύσασα μηνῦσαι πολλὰ παράδοξα καὶ καινά. πάντες οὖν ἐπὶ τὴν
θάλασσαν συνέτρεχον, καὶ ἦν ὁμοῦ πάθη ποικίλα κλαόντων, θαυμα-
ζόντων, πυνθανομένων, ἀπιστούντων· ἐξέπληττε γὰρ αὐτοὺς τὸ
καινὸν διήγημα. ἰδοῦσα δὲ ἡ μήτηρ τὰ ἐντάφια τῆς θυγατρὸς ἀνεκώ-
610
κυσεν “ἐπιγινώσκω πάντα· σύ, τέκνον, μόνη λείπεις. ὢ καινῶν

τυμβωρύχων· τὴν ἐσθῆτα καὶ τὸν χρυσὸν φυλάξαντες μόνην
Μεταξὺ δὲ οἰκέται δημόσιοι τὸν Θήρωνα δεδεμένον εἰς τὸ

θέατρον ἦγον μετὰ πομπῆς ἐκείνῳ πρεπούσης. ἐπηκολούθει γὰρ αὐτῷ
τροχὸς καὶκαταπέλτης καὶ πῦρ καὶ μάστιγες, ἀποδιδούσης αὐτῷ
τῆς Προνοίας τὰ ἔπαθλα τῶν ἀγώνων. ἐπεὶ δὲ ἐν μέσῳ ἔστη τῶν
ἀρχόντων, εἷς ἀνέκρινεν αὐτόν· “τίς εἶ;” “Δημήτριος” εἶπε.
“πόθεν;” “Κρής.” “τί οἶδας; εἰπέ.” “πρὸς ἐμαυτοῦ ἀδελφὸν
πλέων εἰς Ἰωνίαν ἀπελείφθην νεώς, εἶτα κέλητος ἐπέβην παρα-
πλέοντος. τότε μὲν οὖν ὑπελάμβανον ἐμπόρους εἶναι, νῦν δὲ τυμβω-
ρύχους. θαλαττεύοντες δὲ χρόνον μακρὸν οἱ μὲν ἄλλοι πάντες
διεφθάρησαν ἀπορίᾳ τοῦ ποτοῦ, μόγις δὲ ἐγὼ σέσωσμαι διὰ τὸ μηδὲν
ἐν τῷ βίῳ δεδρακέναι πονηρόν. μὴ οὖν ὑμεῖς, ὦ Συρακόσιοι, δῆμος
ἐπὶ φιλανθρωπίᾳ περιβόητος, γένησθέ μοι καὶ δίψους καὶ θαλάσσης
ἀγριώτεροι.”
Ταῦτα λέγοντος οἰκτρῶς ἔλεος εἰσῆλθε τὰ πλήθη, καὶ τάχα
ἂν ἔπεισεν, ὥστε κἂν ἐφοδίων τυχεῖν, εἰ μὴ δαίμων τις τιμωρὸς
Καλλιρόης ἐνεμέσησεν αὐτῷ τῆς ἀδίκου πειθοῦς, – ἔμελλε γὰρ τὸ
σχετλιώτατον ἔσεσθαι πάντων πραγμάτων, πεισθῆναι Συρακοσίους
ὅτι μόνος ἐσώθη διὰ εὐσέβειαν ὁ μόνος σωθεὶς δι' ἀσέβειαν – , ἵνα
ἐπὶ πλέον κολασθῇ. καθεζόμενος οὖν ἐν τῷ πλήθει τις ἁλιεὺς ἐγνώ-
ρισεν αὐτὸν καὶ ἡσυχῆ πρὸς τοὺς καθεζομένους εἶπε “τοῦτον ἐγὼ καὶ
πλέοντος. τότε μὲν οὖν ὑπελάμβανον ἐμπόρους εἶναι, νῦν δὲ τυμβω-

ρύχους. θαλαττεύοντες δὲ χρόνον μακρὸν οἱ μὲν ἄλλοι πάντες
διεφθάρησαν ἀπορίᾳ τοῦ ποτοῦ, μόγις δὲ ἐγὼ σέσωσμαι διὰ τὸ μηδὲν
ἐν τῷ βίῳ δεδρακέναι πονηρόν. μὴ οὖν ὑμεῖς, ὦ Συρακόσιοι, δῆμος
ἐπὶ φιλανθρωπίᾳ περιβόητος, γένησθέ μοι καὶ δίψους καὶ θαλάσσης
ἀγριώτεροι.”
Ταῦτα λέγοντος οἰκτρῶς ἔλεος εἰσῆλθε τὰ πλήθη, καὶ τάχα
ἂν ἔπεισεν, ὥστε κἂν ἐφοδίων τυχεῖν, εἰ μὴ δαίμων τις τιμωρὸς
Καλλιρόης ἐνεμέσησεν αὐτῷ τῆς ἀδίκου πειθοῦς, – ἔμελλε γὰρ τὸ
σχετλιώτατον ἔσεσθαι πάντων πραγμάτων, πεισθῆναι Συρακοσίους
ὅτι μόνος ἐσώθη διὰ εὐσέβειαν ὁ μόνος σωθεὶς δι' ἀσέβειαν – , ἵνα
ἐπὶ πλέον κολασθῇ. καθεζόμενος οὖν ἐν τῷ πλήθει τις ἁλιεὺς ἐγνώ-
ρισεν αὐτὸν καὶ ἡσυχῆ πρὸς τοὺς καθεζομένους εἶπε “τοῦτον ἐγὼ καὶ
πρότερον εἶδον περὶ τὸν λιμένα τὸν ἡμέτερον στρεφόμενον.” ταχέως
οὖν ὁ λόγος εἰς πλείονας διεδόθη, καί τις ἐξεβόησε “ψεύδεται.”
πᾶς οὖν ὁ δῆμος ἐπεστράφη, καὶ προσέταξαν οἱ ἄρχοντες καταβῆναι
τὸν πρῶτον εἰπόντα· ἀρνουμένου δὲ Θήρωνος ὁ ἁλιεὺς μᾶλλον ἐπι-
στεύθη. βασανιστὰς εὐθὺς ἐκάλουν καὶ μάστιγες προσεφέροντο τῷ
δυσσεβεῖ· καιόμενος δὲ καὶ τεμνόμενος ἀντεῖχεν ἐπὶ πλέον καὶ μικροῦ
δεῖν ἐνίκησε τὰς βασάνους. ἀλλὰ μέγα τὸ συνειδὸς ἑκάστῳ καὶ
611
ἐξωσθέντες δὲ εἰς τὸν Ἰόνιον ὑπὸ ἀνέμων ἃ πεπόνθαμεν καὶ ὑμεῖς

ἑωράκατε.” πάντα εἰπὼν μόνον τοὔνομα οὐκ ἐμνημόνευσε τοῦ
πριαμένου.
Ῥηθέντων δὲ τούτων χαρὰ καὶ λύπη πάντας εἰσῆλθε· χαρὰ μὲν
ὅτι ζῇ Καλλιρόη, λύπη δὲ ὅτι πέπραται. Θήρωνι μὲν οὖν θανά-
του ψῆφος ἠνέχθη, Χαιρέας δὲ ἱκέτευε μηδέπω θνήσκειν τὸν
ἄνθρωπον, “ἵνα μοι” φησὶν “ἐλθὼν μηνύσῃ τοὺς ἀγοράσαντας.
λογίσασθέ μου τὴν ἀνάγκην· συνηγορῶ τῷ πωλήσαντί μου τὴν
γυναῖκα.” τοῦτο Ἑρμοκράτης ἐκώλυσε γενέσθαι “βέλτιον” εἰπὼν
“ποιήσασθαι τὴν ζήτησιν ἐπιπονωτέραν ἢ λυθῆναι τοὺς νόμους.
δέομαι δὲ ὑμῶν, ἄνδρες Συρακόσιοι, μνησθέντας στρατηγίας τῆς ἐμῆς
καὶ τροπαίων ἀποδοῦναί μοι τὴν χάριν εἰς τὴν θυγατέρα. πέμψατε
πρεσβείαν ὑπὲρ αὐτῆς· τὴν ἐλευθέραν ἀπολάβωμεν.” ἔτι λέγοντος
ὁ δῆμος ἀνεβόησε “πάντες πλεύσωμεν,” ἐκ δὲ τῆς βουλῆς ὑπέστησαν
ἐθελονταὶ τὸ πλεῖστον μέρος· ὁ δὲ Ἑρμοκράτης “τῆς μὲν τιμῆς” ἔφη
“χάριν ἐπίσταμαι πᾶσιν, ἀρκοῦσι δὲ πρεσβευταὶ δύο μὲν ἀπὸ τοῦ
δήμου, δύο δὲ ἀπὸ τῆς βουλῆς· πλεύσεται δὲ Χαιρέας πέμπτος
αὐτός.”
ἀπαγομένῳ δὲ Θήρωνι μέγα μέρος τοῦ πλήθους ἐπηκολούθησεν.

ἀνεσκολοπίσθη δὲ πρὸ τοῦ Καλλιρόης τάφου καὶ ἔβλεπεν ἀπὸ τοῦ
σταυροῦ τὴν θάλασσαν ἐκείνην, δι' ἧς αἰχμάλωτον ἔφερε τὴν Ἑρμο-
κράτους θυγατέρα, ἣν οὐκ ἔλαβον οὐδὲ Ἀθηναῖοι.
Τοῖς μὲν οὖν ἄλλοις ἅπασιν ἐδόκει περιμένειν τὴν ὥραν τοῦ
πλοῦ καὶ ἔαρος ὑπολάμψαντος ἀνάγεσθαι· τότε γὰρ ἔτι χειμὼν
εἱστήκει καὶ παντάπασιν ἀδύνατον ἐδόκει τὸν Ἰόνιον περαιοῦσθαι·
Χαιρέας δὲ ἔσπευδεν, ἕτοιμος ὢν διὰ τὸν ἔρωτα ζεύξας σχεδίαν εἰς τὸ
πέλαγος ἑαυτὸν ἀφεῖναι τοῖς ἀνέμοις φέρεσθαι. οὔκουν οὐδὲ οἱ
πρέσβεις ἤθελον βραδύνειν ὑπ' αἰδοῦς τῆς τε πρὸς ἐκεῖνον καὶ
μάλιστα πρὸς Ἑρμοκράτην, ἀλλ' ἡτοιμάζοντο πλεῖν. Συρακόσιοι δὲ
δημοσίᾳ τὸν στόλον ἐξέπεμψαν, ἵνα καὶ τοῦτο εἰς ἀξίωμα προστεθῇ
τῆς πρεσβείας. καθείλκυσαν οὖν ἐκείνην τὴν τριήρη τὴν στρατηγικήν,
ἔχουσαν ἔτι τὰ σημεῖα τῆς νίκης. ἐπεὶ δὲ ἧκεν ἡ κυρία τῆς ἀναγωγῆς
ἡμέρα, τὸ πλῆθος εἰς τὸν λιμένα συνέδραμεν, οὐκ ἄνδρες μόνον,
ἀλλὰ καὶ γυναῖκες καὶ παῖδες, καὶ ἦσαν ὁμοῦ εὐχαί, δάκρυα, στεναγ-
μοί, παραμυθία, φόβος, θάρσος, ἀπόγνωσις, ἐλπίς. Ἀρίστων δέ, ὁ
Χαιρέου πατήρ, ἐσχάτῳ γήρᾳ καὶ νόσῳ φερόμενος, περιέφυ τῷ
τραχήλῳ τοῦ παιδὸς καὶ ἀνακρεμάμενος αὐτοῦ τοῦ τραχήλου κλαίων
ἔλεγε “τίνι με καταλείπεις, ὦ τέκνον, ἡμιθνῆτα πρεσβύτην; ὅτι
μὲν γὰρ οὐκέτι σε ὄψομαι δῆλον.

612
δεινοῦ καὶ λέγων καὶ σιωπῶν “σοὶ” φησί, “δέσποτα, ἐρῶ μόνῳ
τὴν ἀλήθειαν.” ὁ δὲ Διονύσιος πάντας ἀποπέμψας “ἰδοὺ” φησὶ
“μόνοι γεγόναμεν. μηδὲν ἔτι ψεύσῃ, λέγε τἀληθὲς κἂν φαῦλον ᾖ.”
“φαῦλον μὲν” εἶπεν “οὐδέν ἐστιν, ὦ δέσποτα, μεγάλων γὰρ
ἀγαθῶν φέρω σοι διηγήματα· εἰ δὲ σκυθρωπότερά ἐστιν αὐτοῦ τὰ
πρῶτα, διὰ τοῦτο μηδὲν ἀγωνιάσῃς μηδὲ λυπηθῇς, ἀλλὰ περίμεινον,
ἕως οὗ πάντα ἀκούσῃς· χρηστὸν γὰρ ἔχει σοι τὸ τέλος.” μετέωρος
οὖν ὁ Διονύσιος πρὸς τὴν ἐπαγγελίαν γενόμενος καὶ ἀναρτήσας
ἑαυτὸν τῆς ἀκροάσεως “μὴ βράδυνε” φησὶν “ἀλλ' ἤδη διηγοῦ.”
τότ' οὖν ἤρξατο λέγειν “τριήρης ἐνθάδε κατέπλευσεν ἐκ Σικελίας
καὶ πρέσβεις Συρακοσίων παρὰ σοῦ Καλλιρόην ἀπαιτούντων.”
ἐξέθανεν ὁ Διονύσιος ἀκούσας καὶ νὺξ αὐτοῦ τῶν ὀφθαλμῶν κατε-
χύθη· φαντασίαν γὰρ ἔλαβεν ὡς ἐφεστηκότος αὐτῷ Χαιρέου καὶ
Καλλιρόην ἀποσπῶντος. ὁ μὲν οὖν ἔκειτο καὶ σχῆμα καὶ χρῶμα
νεκροῦ ποιήσας, Φωκᾶς δὲ ἐν ἀπορίᾳ καθειστήκει, καλέσαι μὲν
οὐδένα θέλων, ἵνα μή τις αὐτῷ μάρτυς γένηται τῶν ἀπορρήτων·
μόλις δὲ καὶ κατ' ὀλίγον αὐτὸς τὸν δεσπότην ἀνεκτήσατο “θάρρει”
λέγων, “Χαιρέας τέθνηκεν· ἀπόλωλεν ἡ ναῦς· οὐδεὶς ἔτι φόβος.”
ταῦτα τὰ ῥήματα ψυχὴν ἐνέθηκε Διονυσίῳ, καὶ κατ' ὀλίγον πάλιν
ἐν ἑαυτῷ γενόμενος ἀκριβῶς ἐπυνθάνετο πάντα, καὶ Φωκᾶς διηγεῖτο
τὸν ναύτην τὸν μηνύσαντα πόθεν ἡ τριήρης καὶ διὰ τίνα πλέουσι
ἀρχαῖος Ἑλλήνων, ὥστε καὶ τοὺς ἀφανεῖς τάφοις κοσμεῖν.”

Ἔπεισε ταχέως, τὸ γὰρ πρὸς ἡδονὴν εἶχεν ἡ συμβουλία.
φροντίδος οὖν ἐμπεσούσης ἐλώφησεν ἡ λύπη, καὶ διαναστᾶσα τῆς
κλίνης κατεσκόπει χωρίον, ἐν ᾧ ποιήσει τὸν τάφον. ἤρεσε δὲ αὐτῇ
πλησίον τοῦ νεὼ τῆς Ἀφροδίτης, ὥστε καὶ τοὺς αὐτόθι ἔχειν ἔρωτος
ὑπόμνημα. Διονύσιος δὲ ἐφθόνησε Χαιρέᾳ τῆς γειτνιάσεως καὶ τὸν
τόπον τοῦτον ἐφύλαττεν ἑαυτῷ. θέλων οὖν ἅμα καὶ τριβὴν ἐγγε-
νέσθαι τῇ φροντίδι “βαδίζωμεν, ὦ γύναι” φησίν, “εἰς ἄστυ, κἀκεῖ
πρὸ τῆς πόλεως ὑψηλὸν καὶ ἀρίδηλον κατασκευάσωμεν τάφον,
ὥς κεν τηλεφανὴς ἐκ ποντόφιν ἀνδράσιν εἴη.
καλοὶ δὲ Μιλησίων εἰσὶ λιμένες, εἰς οὓς καθορμίζονται καὶ Συρακό-
σιοι πολλάκις. οὔκουν οὐδὲ παρὰ τοῖς πολίταις ἀκλεᾶ τὴν φιλοτι-
μίαν ἕξεις.”
Ὁ λόγος ἤρεσε Καλλιρόῃ, καὶ τότε μὲν ἐπέσχε τὴν σπουδήν·
ἐπειδὴ δὲ ἧκεν εἰς τὴν πόλιν, ἐπί τινος ὑψηλῆς ἠϊόνος οἰκοδομεῖν
ἤρξατο τάφον, πάντα ὅμοιον τῷ ἰδίῳ τῷ ἐν Συρακούσαις, τὸ σχῆμα,
τὸ μέγεθος, τὴν πολυτέλειαν, καὶ οὗτος δὴ ὡς ἐκεῖνος ζῶντος. ἐπεὶ
δὲ ἀφθόνοις ἀναλώμασι καὶ πολυχειρίᾳ ταχέως τὸ ἔργον ἠνύσθη,
τότε ἤδη καὶ τὴν ἐκκομιδὴν ἐμιμήσατο τὴν ἐπ' αὐτῷ. προηγγέλλετο
μὲν γὰρ ἡμέρα ῥητή, συνῆλθε δὲ εἰς ἐκείνην οὐ μόνον τὸ Μιλησίων
πλῆθος ἀλλὰ καὶ τῆς Ἰωνίας σχεδὸν ὅλης.
613
ὑπόμνημα. Διονύσιος δὲ ἐφθόνησε Χαιρέᾳ τῆς γειτνιάσεως καὶ τὸν

τόπον τοῦτον ἐφύλαττεν ἑαυτῷ. θέλων οὖν ἅμα καὶ τριβὴν ἐγγε-
νέσθαι τῇ φροντίδι “βαδίζωμεν, ὦ γύναι” φησίν, “εἰς ἄστυ, κἀκεῖ
πρὸ τῆς πόλεως ὑψηλὸν καὶ ἀρίδηλον κατασκευάσωμεν τάφον,
ὥς κεν τηλεφανὴς ἐκ ποντόφιν ἀνδράσιν εἴη.
καλοὶ δὲ Μιλησίων εἰσὶ λιμένες, εἰς οὓς καθορμίζονται καὶ Συρακό-
σιοι πολλάκις. οὔκουν οὐδὲ παρὰ τοῖς πολίταις ἀκλεᾶ τὴν φιλοτι-
μίαν ἕξεις.”
Ὁ λόγος ἤρεσε Καλλιρόῃ, καὶ τότε μὲν ἐπέσχε τὴν σπουδήν·
ἤρξατο τάφον, πάντα ὅμοιον τῷ ἰδίῳ τῷ ἐν Συρακούσαις, τὸ σχῆμα,
δὲ ἀφθόνοις ἀναλώμασι καὶ πολυχειρίᾳ ταχέως τὸ ἔργον ἠνύσθη,
τότε ἤδη καὶ τὴν ἐκκομιδὴν ἐμιμήσατο τὴν ἐπ' αὐτῷ. προηγγέλλετο
μὲν γὰρ ἡμέρα ῥητή, συνῆλθε δὲ εἰς ἐκείνην οὐ μόνον τὸ Μιλησίων
πλῆθος ἀλλὰ καὶ τῆς Ἰωνίας σχεδὸν ὅλης. παρῆσαν δὲ καὶ δύο
σατράπαι κατὰ καιρὸν ἐπιδημοῦντες, Μιθριδάτης ὁ ἐν Καρίᾳ καὶ
Φαρνάκης δὲ ὁ Λυδίας. ἡ μὲν οὖν πρόφασις ἦν τιμῆσαι Διονύσιον,
ἡ δὲ ἀλήθεια Καλλιρόην ἰδεῖν. ἦν δὴ καὶ κλέος μέγα τῆς γυναικὸς
ἐπὶ τῆς Ἀσίας πάσης καὶ ἀνέβαινεν ἤδη μέχρι τοῦ μεγάλου βασιλέως
ὄνομα Καλλιρόης, οἷον οὐδὲ Ἀριάδνης οὐδὲ Λήδας. τότε δὲ καὶ τῆς δόξης
οἱ μὲν ἀπεστράφησαν, ὡς ἀκτῖνος ἡλιακῆς ἐμπεσούσης, οἱ δὲκαὶ

προσεκύνησαν. ἔπαθόν τι καὶ παῖδες. Μιθριδάτης δέ, ὁ Καρίας
ὕπαρχος, ἀχανὴς κατέπεσεν, ὥσπερ τις ἐξ ἀπροσδοκήτου σφενδόνῃ
βληθείς, καὶ μόλις αὐτὸν οἱ θεραπευτῆρες ὑποβαστάζοντες ἔφερον.
ἐπόμπευε δ' εἴδωλον Χαιρέου πρὸς τὴν ἐν τῷ δακτυλίῳ σφραγῖδα
διατυπωθέν· καλλίστην δὲ οὖσαν τὴν εἰκόνα προσέβλεψεν οὐδεὶς
Καλλιρόης παρούσης, ἀλλ' ἐκείνη μόνη τοὺς ἁπάντων ἐδημαγώγησεν
ὀφθαλμούς. πῶς ἄν τις διηγήσηται κατ' ἀξίαν τὰ τελευταῖα τῆς πομπῆς;
ἐπεὶ γὰρ ἐγένοντο τοῦ τάφου πλησίον, οἱ μὲν κομίζοντες τὴν κλίνην
ἔθηκαν, ἀναβᾶσα δὲ ἐπ' αὐτὴν ἡ Καλλιρόη Χαιρέᾳ περιεχύθη καὶ
καταφιλοῦσα τὴν εἰκόνα “σὺ μὲν ἔθαψας ἐμὲ πρῶτος ἐν Συρακού-
σαις, ἐγὼ δὲ ἐν Μιλήτῳ πάλιν σέ. μὴ γὰρ μεγάλα μόνον, ἀλλὰ
καὶ παράδοξα δυστυχοῦμεν· ἀλλήλους ἐθάψαμεν. οὐκ ἔχει δ' ἡμῶν
οὐδέτερος οὐδὲ τὸν νεκρόν. Τύχη βάσκανε, καὶ ἀποθανοῦσιν ἡμῖν
ἐφθόνησας κοινὴν γῆν ἐπιθέσθαι καὶ φυγάδας ἡμῶν ἐποίησας καὶ
τοὺς νεκρούς.” θρῆνον ἐξέρρηξε τὸ πλῆθος καὶ πάντες οὐχ ὅτι
τέθνηκε Χαιρέαν ἠλέουν, ἀλλ' ὅτι τοιαύτης γυναικὸς ἀφῄρητο.
Καλλιρόη μὲν οὖν ἐν Μιλήτῳ Χαιρέαν ἔθαπτε, Χαιρέας δὲ ἐν
Καρίᾳ δεδεμένος εἰργάζετο. σκάπτων δὲ τὸ σῶμα ταχέως ἐξετρυ-
χώθη· πολλὰ γὰρ αὐτὸν ἐβάρει, κόπος, ἀμέλεια, τὰ δεσμά, καὶ
τούτων μᾶλλον ὁ ἔρως. ἀποθανεῖν δὲ βουλόμενον αὐτὸν οὐκ εἴα
614
παρασκευή, καί τις ἤδη τοῦ σώματος ἁπτόμενος αὐτοῦ “λέγε” φησὶ
“τοὔνομα τῆς γυναικός, ἣν αἰτίαν ὡμολόγησας εἶναί σοι τῶν κακῶν.”
“Καλλιρόην” εἶπεν ὁ Πολύχαρμος. ἔπληξε τοὔνομα Μιθριδάτην,
καὶ ἀτυχῆ τινα ἔδοξεν ὁμωνυμίαν τῶν γυναικῶν. οὐκέτ' οὖν
προθύμως ἤθελεν ἐξελέγχειν, δεδοικὼς μὴ καταστῇ ποτε εἰς ἀνάγκην
ὑβρίσαι τὸ ἥδιστον ὄνομα· τῶν δὲ φίλων καὶ τῶν οἰκετῶν εἰς
ἔρευναν ἀκριβεστέραν παρακαλούντων “ἡκέτω” φησὶ “Καλλιρόη.”
παίοντες οὖν τὸν Πολύχαρμον ἠρώτων τίς ἐστι καὶ πόθεν ἄγουσιν
αὐτήν. ὁ δὲ ἄθλιος ἐν ἀμηχανίᾳ γενόμενος καταψεύσασθαι μὲν
οὐδεμιᾶς ἤθελε· “τί δὲ μάτην” εἶπε “θορυβεῖσθε ζητοῦντες τὴν οὐ
παροῦσαν; Καλλιρόης ἐγὼ Συρακοσίας ἐμνημόνευσα, θυγατρὸς
Ἑρμοκράτους τοῦ στρατηγοῦ.” ταῦτα ἀκούσας ὁ Μιθριδάτης
ἐρυθήματος ἐνεπλήσθη καὶ ἵδρου τὰ ἔνδον, καί που καὶ δάκρυον
αὐτοῦ μὴ θέλοντος προέπεσεν, ὥστε καὶ τὸν Πολύχαρμον διασιωπῆ-
σαι καὶ πάντας ἀπορεῖν τοὺς παρόντας. ὀψὲ δὲ καὶ μόλις ὁ Μιθρι-
δάτης συναγαγὼν ἑαυτὸν “τί δὲ σοὶ” φησὶ “πρᾶγμα πρὸς Καλλιρόην
ἐκείνην, καὶ διατί μέλλων ἀποθνήσκειν ἐμνημόνευσας αὐτῆς;” ὁ δὲ
ἀπεκρίνατο “μακρὸς ὁ μῦθος, ὦ δέσποτα, καὶ πρὸς οὐδὲν ἔτι χρήσιμός
μοι. οὐκ ἐνοχλήσω δέ σοι ληρῶν ἀκαίρως, ἅμα δὲ καὶ δέδοικα μή,
ἐὰν βραδύνω, φθάσῃ με ὁ φίλος· θέλω δὲ αὐτῷ καὶ συναποθανεῖν.”
ἀπεκρίνατο “μακρὸς ὁ μῦθος, ὦ δέσποτα, καὶ πρὸς οὐδὲν ἔτι χρήσιμός

μοι. οὐκ ἐνοχλήσω δέ σοι ληρῶν ἀκαίρως, ἅμα δὲ καὶ δέδοικα μή,
ἐὰν βραδύνω, φθάσῃ με ὁ φίλος· θέλω δὲ αὐτῷ καὶ συναποθανεῖν.”
ἐπεκλάσθησαν αἱ ὀργαὶ τῶν ἀκουόντων καὶ ὁ θυμὸς εἰς ἔλεον μετέ-
πεσε, Μιθριδάτης δὲ ὑπὲρ πάντας συνεχύθη καὶ “μὴ δέδιθι” φησίν,
“οὐ γὰρ ἐνοχλήσεις μοι διηγούμενος· ἔχω γὰρ ψυχὴν φιλάνθρωπον.
λέγε πάντα θαρρῶν καὶ μηδὲν παραλίπῃς. τίς εἶ καὶ πόθεν, καὶ πῶς
ἦλθες εἰς Καρίαν καὶ διατὶ σκάπτεις δεδεμένος; μάλιστα δέ μοι
διήγησαι περὶ Καλλιρόης καὶ τίς ὁ φίλος.”
Ἤρξατο οὖν ὁ Πολύχαρμος λέγειν “ἡμεῖς, οἱ δύο δεσμῶται,
Συρακόσιοι γένος ἐσμέν. ἀλλ' ὁ μὲν ἕτερος νεανίσκος πρῶτος
Σικελίας δόξῃ τε καὶ πλούτῳ καὶ εὐμορφίᾳ ποτέ, ἐγὼ δὲ εὐτελὴς μέν,
συμφοιτητὴς δὲ ἐκείνου καὶ φίλος. καταλιπόντες οὖν τοὺς γονεῖς
ἐξεπλεύσαμεν τῆς πατρίδος, ἐγὼ μὲν δι' ἐκεῖνον, ἐκεῖνος δὲ διὰ
γυναῖκα Καλλιρόην τοὔνομα, ἥν, δόξασαν ἀποτεθνηκέναι, ἔθαψε
πολυτελῶς. τυμβωρύχοι δὲ ζῶσαν εὑρόντες εἰς Ἰωνίαν ἐπώλησαν.
τοῦτο γὰρ ἡμῖν ἐμήνυσε δημοσίᾳ βασανιζόμενος Θήρων ὁ λῃστής.
ἔπεμψεν οὖν ἡ πόλις ἡΣυρακοσίων τριήρη καὶ πρέσβεις τοὺς
ἀναζητήσοντας τὴν γυναῖκα. ταύτην τὴν τριήρη νυκτὸς ὁρμοῦσαν
ἐνέπρησαν βάρβαροι καὶ τοὺς μὲν πολλοὺς ἀπέσφαξαν, ἐμὲ δὲ καὶ
τὸν φίλον δήσαντες ἐπώλησαν ἐνταῦθα. ἡμεῖς μὲν οὖν σωφρόνως
615
ἦλθες εἰς Καρίαν καὶ διατὶ σκάπτεις δεδεμένος; μάλιστα δέ μοι

διήγησαι περὶ Καλλιρόης καὶ τίς ὁ φίλος.”
Ἤρξατο οὖν ὁ Πολύχαρμος λέγειν “ἡμεῖς, οἱ δύο δεσμῶται,
Συρακόσιοι γένος ἐσμέν. ἀλλ' ὁ μὲν ἕτερος νεανίσκος πρῶτος
Σικελίας δόξῃ τε καὶ πλούτῳ καὶ εὐμορφίᾳ ποτέ, ἐγὼ δὲ εὐτελὴς μέν,
συμφοιτητὴς δὲ ἐκείνου καὶ φίλος. καταλιπόντες οὖν τοὺς γονεῖς
ἐξεπλεύσαμεν τῆς πατρίδος, ἐγὼ μὲν δι' ἐκεῖνον, ἐκεῖνος δὲ διὰ
γυναῖκα Καλλιρόην τοὔνομα, ἥν, δόξασαν ἀποτεθνηκέναι, ἔθαψε
πολυτελῶς. τυμβωρύχοι δὲ ζῶσαν εὑρόντες εἰς Ἰωνίαν ἐπώλησαν.
τοῦτο γὰρ ἡμῖν ἐμήνυσε δημοσίᾳ βασανιζόμενος Θήρων ὁ λῃστής.
ἔπεμψεν οὖν ἡ πόλις ἡΣυρακοσίων τριήρη καὶ πρέσβεις τοὺς
ἀναζητήσοντας τὴν γυναῖκα. ταύτην τὴν τριήρη νυκτὸς ὁρμοῦσαν
ἐνέπρησαν βάρβαροι καὶ τοὺς μὲν πολλοὺς ἀπέσφαξαν, ἐμὲ δὲ καὶ
τὸν φίλον δήσαντες ἐπώλησαν ἐνταῦθα. ἡμεῖς μὲν οὖν σωφρόνως
ἐφέρομεν τὴν συμφοράν· ἕτεροι δέ τινες τῶν ἡμῖν συνδεδεμένων,
οὓς ἀγνοοῦμεν, διαρρήξαντες τὰ δεσμὰ φόνον εἰργάσαντο καὶ σοῦ
κελεύσαντος τὴν ἐπὶ τὸν σταυρὸν ἠγόμεθα πάντες. ὁ μὲν οὖν φίλος
οὐδὲ ἀποθνήσκων ἐνεκάλει τῇ γυναικί, προήχθην δὲ αὐτῆς μνημονεῦ-
σαι καὶ τῶν κακῶν αἰτίαν εἰπεῖν ἐκείνην, δι' ἣν ἐπλεύσαμεν.” ἔτι
λέγοντος αὐτοῦ Μιθριδάτης ἀνεβόησε “Χαιρέαν λέγεις;” “τὸν
φίλον” εἶπεν ὁ Πολύχαρμος· “ἀλλὰ δέομαί σου, δέσποτα,
μὲν ἐπράθην διὰ σὲ καὶ ἔσκαψα καὶ σταυρὸν ἐβάστασα καὶ δημίου
χερσὶ παρεδόθην, σὺ δὲ ἐτρύφας καὶ γάμους ἔθυες ἐμοῦ δεδεμένου.
οὐκ ἤρκεσεν ὅτι γυνὴ γέγονας ἄλλου Χαιρέου ζῶντος, γέγονας δὲ καὶ
μήτηρ.” κλάειν ἤρξαντο πάντες καὶ μετέβαλε τὸ συμπόσιον εἰς
σκυθρωπὴν ὑπόθεσιν. μόνος ἐπὶ τούτοις Μιθριδάτης ἔχαιρεν, ἐλπίδα
τινὰ λαμβάνων ἐρωτικήν, ὡς δυνάμενος ἤδη καὶ λέγειν καὶ πράττειν
τι περὶ Καλλιρόης, ἵνα δοκῇ φίλῳ βοηθεῖν. “ἄρτι μὲν οὖν” ἔφη,
“νὺξ γάρ ἐστιν, ἀπίωμεν, τῇ δ' ὑστεραίᾳ νήφοντες βουλευώμεθα
περὶ τούτων· δεῖται γὰρ ἡ σκέψις σχολῆς μακροτέρας.” ἐπὶ τούτοις
ἀναστὰς διέλυσε τὸ συμπόσιον καὶ αὐτὸς μὲν ἀνεπαύετο καθάπερ ἦν
ἔθος αὐτῷ, τοῖς δὲ Συρακοσίοις νεανίσκοις θεραπείαν τε καὶ οἶκον
ἐξαίρετον ἀπέδειξε.
Νὺξ ἐκείνη φροντίδων μεστὴ πάντας κατελάμβανε καὶ οὐδεὶς
ἐδύνατο καθεύδειν· Χαιρέας μὲν γὰρ ὠργίζετο, Πολύχαρμος δὲ
παρεμυθεῖτο, Μιθριδάτης δὲ ἔχαιρεν ἐλπίζων ὅτι καθάπερ ἐν τοῖς
ἀγῶσι τοῖς γυμνικοῖς ἔφεδρος μένων μεταξὺ Χαιρέου τε καὶ Διονυ-
σίου αὐτὸς ἀκονιτὶ τὸ ἆθλον Καλλιρόην ἀποίσεται. τῆς δ' ὑστεραίας
προτεθείσης τῆς γνώμης ὁ μὲν Χαιρέας εὐθὺς ἠξίου βαδίζειν εἰς
Μίλητον καὶ Διονύσιον ἀπαιτεῖν τὴν γυναῖκα· μὴ γὰρ ἂν μηδὲ
Καλλιρόην ἐμμένειν ἰδοῦσαν αὐτόν· ὁ δὲ Μιθριδάτης “ἐμοῦ μὲν
ἕνεκα” φησὶν “ἄπιθι, βούλομαι γάρ σε μηδὲ μίαν ἡμέραν
616
τῶν καλῶν γυναικῶν. πάντα οὖν Διονύσιον ἐφόβει, πάντας ἔβλεπεν

ὡς ἀντεραστάς, οὐ τὸν ἀντίδικον μόνον, ἀλλ' αὐτὸν τὸν δικαστήν,
ὥστε καὶ μετενόει προπετέστερον Φαρνάκῃ ταῦτα μηνύσας,
ἐξὸν καθεύδειν τήν τ' ἐρωμένην ἔχειν·
οὐ γὰρ ὅμοιον ἐν Μιλήτῳ φυλάττειν Καλλιρόην καὶ ἐπὶ τῆς Ἀσίας
ὅλης. διεφύλαττε δὲ ὅμως τὸ ἀπόρρητον μέχρι τέλους, καὶ τὴν
αἰτίαν οὐχ ὡμολόγει πρὸς τὴν γυναῖκα, ἀλλ' ἡ πρόφασις ἦν ὅτι
βασιλεὺς αὐτὸν μεταπέμπεται, βουλεύσασθαι θέλων περὶ τῶν ἐν
Ἰωνίᾳ πραγμάτων. ἐλυπεῖτο δὲ Καλλιρόη, μακρὰν στελλομένη
θαλάσσης Ἑλληνικῆς· ἕως γὰρ τοὺς Μιλησίων λιμένας ἑώρα,
Συρακούσας ἐδόκει ἐγγὺς τυγχάνειν· μέγα δὲ εἶχε παραμύθιον καὶ τὸν
Χαιρέου τάφον ἐκεῖ.

Ὡς μὲν ἐγαμήθη Καλλιρόη Χαιρέᾳ, καλλίστη γυναικῶν ἀνδρὶ
καλλίστῳ, πολιτευσαμένης Ἀφροδίτης τὸν γάμον, καὶ ὡς δι' ἐρωτικὴν
ζηλοτυπίαν Χαιρέου πλήξαντος αὐτὴν ἔδοξε τεθνάναι, ταφεῖσαν δὲ
πολυτελῶς εἶτα ἀνανήψασαν ἐν τῷ τάφῳ τυμβωρύχοι νυκτὸς ἐξή-
γαγον ἐκ Σικελίας, πλεύσαντες δὲ εἰς Ἰωνίαν ἐπώλησαν Διονυσίῳ,
καὶ τὸν ἔρωτα τὸν Διονυσίου καὶ τὴν Καλλιρόης πρὸς Χαιρέαν
πίστιν καὶ τὴν ἀνάγκην τοῦ γάμου διὰ τὴν γαστέρα καὶ τὴν Θήρωνος
ὁμολογίαν καὶ Χαιρέου πλοῦν ἐπὶ ζήτησιν τῆς γυναικὸς ἅλωσίν τε
πίστιν καὶ τὴν ἀνάγκην τοῦ γάμου διὰ τὴν γαστέρα καὶ τὴν Θήρωνος
ὁμολογίαν καὶ Χαιρέου πλοῦν ἐπὶ ζήτησιν τῆς γυναικὸς ἅλωσίν τε
αὐτοῦ καὶ πρᾶσιν εἰς Καρίαν μετὰ Πολυχάρμου τοῦ φίλου, καὶ ὡς
Μιθριδάτης ἐγνώρισε Χαιρέαν μέλλοντα ἀποθνήσκειν καὶ ὡς ἔσπευδεν
ἀλλήλοις ἀποδοῦναι τοὺς ἐρῶντας, φωράσας δὲ τοῦτο Διονύσιος ἐξ
ἐπιστολῶν διέβαλεν αὐτὸν πρὸς Φαρνάκην, ἐκεῖνος δὲ πρὸς βασιλέα,
βασιλεὺς δὲ ἀμφοτέρους ἐκάλεσεν ἐπὶ τὴν κρίσιν, – ταῦτα ἐν τῷ
πρόσθεν λόγῳ δεδήλωται· τὰ δὲ ἑξῆς νῦν διηγήσομαι.
Καλλιρόη μὲν γὰρ μέχρι Συρίας καὶ Κιλικίας κούφως ἔφερε τὴν
ἀποδημίαν· καὶ γὰρ Ἑλλάδος ἤκουε φωνῆς καὶ θάλασσαν ἔβλεπε
τὴν ἄγουσαν εἰς Συρακούσας· ὡς δ' ἧκεν ἐπὶ ποταμὸν Εὐφράτην,
μεθ' ὃν ἤπειρός ἐστι μεγάλη, ἀφετήριον εἰς τὴν βασιλέως γῆν τὴν
πολλήν, τότε ἤδη πόθος αὐτὴν ὑπεδύετο πατρίδος τε καὶ συγγενῶν
καὶἀπόγνωσις τῆς εἰς τοὔμπαλιν ὑποστροφῆς. στᾶσα δὲ ἐπὶ τῆς
ἠϊόνος καὶ πάντας ἀναχωρῆσαι κελεύσασα πλὴν Πλαγγόνος τῆς
μόνης πιστῆς, τοιούτων ἤρξατο λόγων·
“Τύχη βάσκανε καὶ μιᾶς γυναικὸς προσφιλονεικοῦσα πολέμῳ, σύ
με κατέκλεισας ἐν τάφῳ ζῶσαν, κἀκεῖθεν ἐξήγαγες οὐ δι' ἔλεον, ἀλλ'
ἵνα λῃσταῖς με παραδῷς. ἐμερίσαντό μου τὴν φυγὴν θάλασσα καὶ
Θήρων· ἡ Ἑρμοκράτους θυγάτηρ ἐπράθην καί, τὸ τῆς ἀφιλίας μοι
βαρύτερον, ἐφιλήθην, ἵνα ζῶντος Χαιρέου ἄλλῳ γαμηθῶ.
617
μόνης πιστῆς, τοιούτων ἤρξατο λόγων·

“Τύχη βάσκανε καὶ μιᾶς γυναικὸς προσφιλονεικοῦσα πολέμῳ, σύ
με κατέκλεισας ἐν τάφῳ ζῶσαν, κἀκεῖθεν ἐξήγαγες οὐ δι' ἔλεον, ἀλλ'
ἵνα λῃσταῖς με παραδῷς. ἐμερίσαντό μου τὴν φυγὴν θάλασσα καὶ
Θήρων· ἡ Ἑρμοκράτους θυγάτηρ ἐπράθην καί, τὸ τῆς ἀφιλίας μοι
βαρύτερον, ἐφιλήθην, ἵνα ζῶντος Χαιρέου ἄλλῳ γαμηθῶ. σὺ δὲ καὶ
τούτων ἤδη μοι φθονεῖς· οὐκέτι γὰρ εἰς Ἰωνίαν με φυγαδεύεις.
ξένην μέν, πλὴν Ἑλληνικὴν ἐδίδους γῆν, ὅπου μεγάλην εἶχον παρα-
μυθίαν, ὅτι ‘θαλάσσῃ παρακάθημαι·’ νῦν δὲ ἔξω με τοῦ συνήθους
ῥίπτεις ἀέρος καὶ τῆς πατρίδος ὅλῳ διορίζομαι κόσμῳ. Μίλητον
ἀφείλω μου πάλιν, ὡς πρότερον Συρακούσας· ὑπὲρ τὸν Εὐφράτην
ἀπάγομαι καὶ βαρβάροις ἐγκλείομαι μυχοῖς ἡ νησιῶτις, ὅπου μηκέτι
θάλασσα. ποίαν ἔτ' ἐλπίσω ναῦν ἐκ Σικελίας καταπλέουσαν;
ἀποσπῶμαι καὶ τοῦ σοῦ τάφου, Χαιρέα. τίς ἐπενέγκῃ σοι χοάς,
δαῖμον ἀγαθέ; Βάκτρα μοι καὶ Σοῦσα λοιπὸν οἶκος καὶ τάφος.
ἅπαξ, Εὐφρᾶτα, μέλλω σε διαβαίνειν· φοβοῦμαι γὰρ οὐχ οὕτως τὸ
μῆκος τῆς ἀποδημίας ὡς μὴ δόξω κἀκεῖ καλή τινι.” ταῦτα ἅμα
λέγουσα τὴν γῆν κατεφίλησεν, εἶτα ἐπιβᾶσα τῆς πορθμίδος διεπέρασεν.
ἦν μὲν οὖν καὶ Διονυσίῳ χορηγία πολλή· πλουσιώτατα γὰρ ἐπεδεί-
κνυτο τῇ γυναικὶ τὴν παρασκευήν· βασιλικωτέραν δὲ τὴν ὁδοιπορίαν
αὐτοῖς παρεσκεύασεν ἡ τῶν ἐπιχωρίων φιλοφρόνησις· δῆμος
Διονυσίῳ μοιχείας ὑπόθεσιν. τότε μου τὴν διαβολὴν ἐπόμπευσας

τάφῳ, νῦν δὲ βασιλικῷ δικαστηρίῳ. διήγημα καὶ τῆς Ἀσίας καὶ
τῆς Εὐρώπης γέγονα. ποίοις ὀφθαλμοῖς ὄψομαι τὸν δικαστήν;
ποίων ἀκοῦσαί με δεῖ ῥημάτων; κάλλος ἐπίβουλον, εἰς τοῦτο μόνον
ὑπὸ τῆς φύσεως δοθέν, ἵνα μου πλησθήσῃ τῶν διαβολῶν. Ἑρμο-
κράτους θυγάτηρ κρίνεται καὶ τὸν πατέρα συνήγορον οὐκ ἔχει· οἱ μὲν
γὰρ ἄλλοι ἐπὰν εἰς δικαστήριον εἰσίωσιν, εὔνοιαν εὔχονται καὶ χάριν,
ἐγὼ δὲ φοβοῦμαι μὴ ἀρέσω τῷ δικαστῇ.”
Τοιαῦτα ὀδυρομένη τὴν ἡμέραν ὅλην ἀθύμως διήγαγε καὶ μᾶλλον
ἐκείνης Διονύσιος· νυκτὸς δὲ ἐπελθούσης ὄναρ ἔβλεπεν αὑτὴν ἐν
Συρακούσαις παρθένον εἰς τὸ τῆς Ἀφροδίτης Τέμενος εἰσιοῦσαν
κἀκεῖθεν ἐπανιοῦσαν, ὁρῶσαν Χαιρέαν καὶ τὴν τῶν γάμων ἡμέραν·
ἐστεφανωμένην τὴν πόλιν ὅλην καὶ προπεμπομένην αὑτὴν ὑπὸ πατρὸς
καὶ μητρὸς εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ νυμφίου. μέλλουσα δὲ καταφιλεῖν
Χαιρέαν ἐκ τῶν ὕπνων ἀνέθορε καὶ καλέσασα Πλαγγόνα (Διονύσιος
γὰρ ἔφθη προεξαναστάς, ἵνα μελετήσῃ τὴν δίκην) τὸ ὄναρ διηγεῖτο.
καὶ ἡ Πλαγγὼν ἀπεκρίνατο “θάρρει, δέσποινα, καὶ χαῖρε· καλὸν
ἐνύπνιον εἶδες· πάσης ἀπολυθήσῃ φροντίδος· ὥσπερ γὰρ ὄναρ
ἔδοξας, οὕτως καὶ ὕπαρ. ἄπιθι εἰς τὸ βασιλέως δικαστήριον ὡς
ἱερὸν Ἀφροδίτης, ἀναμνήσθητι σαυτῆς, ἀναλάμβανε τὸ κάλλος τὸ
νυμφικόν.” καὶ ταῦτα ἅμα λέγουσα ἐνέδυε καὶ ἐκόσμει τὴν

618
μιᾶς ἡδονῆς ἕνεκεν ἀπολέσαι καὶ ταύτης αἰσχρᾶς; εἰ δὲ ἄρα τι καὶ

συνῄδειν ἐμαυτῷ πονηρόν, ἐδυνάμην καὶ παραγράψασθαι τὴν δίκην·
Διονύσιος γὰρ οὐχ ὑπὲρ γυναικὸς ἐγκαλεῖ κατὰ νόμους αὐτῷ γαμη-
θείσης, ἀλλὰ πωλουμένην ἠγόρασεν αὐτήν· ὁ δὲ τῆς μοιχείας νόμος
οὐκ ἔστιν ἐπὶ δούλων. ἀναγνώτω σοι πρῶτον τὸ γραμμάτιον τῆς
ἀπελευθερώσεως, εἶτα τότε γάμον εἰπάτω. γυναῖκα τολμᾷς ὀνομά-
ζειν, ἣν ἀπέδοτό σοι ταλάντου Θήρων ὁ λῃστής, κἀκεῖνος ἁρπάσας
ἐκ τάφου; ‘ἀλλὰ’ φησὶν ‘ἐλευθέραν οὖσαν ἐπριάμην.’ οὐκοῦν
ἀνδραποδιστὴς εἶ σὺ καὶ οὐκ ἀνήρ. πλὴν ὡς ἀνδρὶ νῦν ἀπολογή-
σομαι. γάμον ὀνόμαζε τὴν πρᾶσιν καὶ προῖκα τὴν τιμήν· Μιλησία
σήμερον ἡ Συρακοσία δοξάτω. μάθε, δέσποτα, ὅτι οὔτε Διονύσιον
ὡς ἄνδρα οὔτε ὡς κύριον ἠδίκηκα. πρῶτον μὲν γὰρ οὐ γενομένην,
ἀλλ' ὡς μέλλουσαν μοιχείαν ἐγκαλεῖ, καὶ πρᾶξιν οὐκ ἔχων εἰπεῖν
ἀναγινώσκει γραμμάτια κενά. τὰς δὲ τιμωρίας οἱ νόμοι τῶν ἔργων
λαμβάνουσι. προφέρεις ἐπιστολήν. ἐδυνάμην εἰπεῖν ‘οὐ γέγραφα·
χεῖρα ἐμὴν οὐκ ἔχεις· Καλλιρόην Χαιρέας ζητεῖ· κρῖνε τοίνυν μοι-
χείας ἐκεῖνον.’ ‘ναὶ’ φησίν. ‘ἀλλὰ Χαιρέας μὲν τέθνηκε, σὺ δὲ
ὀνόματι τοῦ νεκροῦ τὴν γυναῖκά μου διέφθειρας.’ προκαλῇ με,
Διονύσιε, πρόκλησιν οὐδαμῶς σοισυμφέρουσαν. μαρτύρομαι·
φίλος εἰμί σου καὶ ξένος. ἀπόστηθι τῆς κατηγορίας· συμφέρει σοι.
βασιλέως δεήθητι παραπέμψαι τὴν δίκην. παλινῳδίαν εἰπὲ ‘
νίως εἰς τὴν γυναικωνῖτιν εἰσῄει· ἀφ' οὗ δὲ Καλλιρόην εἶχεν

ἔνδον, συνεχῶς ἐφοίτα. παρεφύλαττε δὲ αὐτὸν καὶ ἐν ταῖς ὁμιλίαις
ἡσυχῆ Καλλιρόην ὑποβλέποντα, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς κλέπτοντας μὲν
τὴν θέαν, αὐτομάτως δὲ ἐκεῖ φερομένους. Στάτειρα μὲν οὖν ἡδεῖαν
ἡμέραν ἐξεδέχετο, βασιλεὺς δὲ οὐχ ὁμοίαν, ἀλλ' ἠγρύπνει δι' ὅλης
νυκτὸς
ἄλλοτ' ἐπὶ πλευρὰς κατακείμενος, ἄλλοτε δ' αὖτε
ὕπτιος,ἄλλοτε δὲ πρηνής,
ἐννοούμενος καθ' αὑτὸν καὶ λέγων “πάρεστιν ἡ κρίσις· ὁ γὰρ
προπετὴς ἐγὼ σύντομον ἔδωκα προθεσμίαν. τί οὖν μέλλομεν πράτ-
τειν ἕωθεν; ἄπεισι Καλλιρόη λοιπὸν εἰς Μίλητον ἢ εἰς Συρακούσας.
ὀφθαλμοὶ δυστυχεῖς, μίαν ὥραν ἔχετε λοιπὸν ἀπολαῦσαι τοῦ καλ-
λίστου θεάματος· εἶτα γενήσεται δοῦλος ἐμὸς εὐτυχέστερος ἐμοῦ.
σκέψαι τί σοι πρακτέον ἐστίν, ὦ ψυχή· κατὰ σαυτὴν γενοῦ· σύμ-
βουλον οὐκ ἔχεις ἄλλον· ἐρῶντος σύμβουλός ἐστιν αὐτὸς ὁ Ἔρως.
πρῶτον οὖν ἀπόκριναι σεαυτῷ. τίς εἶ; Καλλιρόης ἐραστὴς ἢ δικα-
στής; μὴ ἐξαπάτα σεαυτόν. ἀγνοεῖς μέν, ἀλλὰ ἐρᾷς· ἐλεγχθήσῃ δὲ
μᾶλλον, ὅταν αὐτὴν μὴ βλέπῃς. τί οὖν σεαυτὸν θέλεις λυπεῖν;
Ἥλιος προπάτωρ σὸς ἐξεῖλέ σοι τοῦτο τὸ ζῶον, κάλλιστον ὧν αὐτὸς
ἐφορᾷ· σὺ δὲ ἀπελαύνεις τὸ δῶρον τοῦ θεοῦ; πάνυ γοῦν ἐμοὶ μέλει
Χαιρέου καὶ Διονυσίου, δούλων ἐμῶν ἀδόξων, ἵνα βραβεύω τοὺς

619
Χαιρέαν ἀντίδικον ἔχεις· κατεσκεύασας σεαυτῷ δεσπότην ἀντεραστήν.

νῦν βασιλεὺς καὶ ὀνείρατα βλέπει, καὶ ἀπαιτοῦσιν αὐτὸν θυσίας οἷς
καθημέραν θύει. ὢ τῆς ἀναισχυντίας· παρέλκει τις τὴν κρίσιν,
ἔνδον ἔχων ἀλλοτρίαν γυναῖκα, καὶ ὁ τοιοῦτος εἶναι λέγει δικαστής.”
τοιαῦτα μὲν ὠδύρετο Διονύσιος, Χαιρέας δὲ οὐχ ἥπτετο τροφῆς, οὐδὲ
ὅλως ἤθελε ζῆν. Πολυχάρμου δὲ τοῦ φίλου κωλύοντος αὐτὸν ἀπο-
καρτερεῖν “σύ μοι πάντων” εἶπε “πολεμιώτατος ὑπάρχεις φίλου
σχήματι· βασανιζόμενον γάρ με κατέχεις καὶ ἡδέως κολαζόμενον
ὁρᾷς. εἰ δὲ φίλος ἦς, οὐκ ἂν ἐφθόνεις μοι τῆς ἐλευθερίας ὑπὸ δαί-
μονος κακοῦ τυραννουμένῳ. πόσους μου καιροὺς εὐτυχίας ἀπολώ-
λεκας; μακάριος ἦν, εἰ ἐν Συρακούσαις θαπτομένῃ Καλλιρόῃ
συνετάφην· ἀλλὰ καὶ τότε σύ με βουλόμενον ἀποθανεῖν ἐκώλυσας
καὶ ἀφείλω καλῆς συνοδίας· τάχα γὰρ οὐκ ἂν ἐξῆλθε τοῦ τάφου
καταλιποῦσα τὸν νεκρόν. εἰ δ' οὖν, ἐκείμην ταύτῃ τὰμετὰ ταῦτα
κερδήσας, τὴν πρᾶσιν, τὸ λῃστήριον, τὰ δεσμά, τὸν τοῦ σταυροῦ
χαλεπώτερον βασιλέα. ὢ θανάτου καλοῦ, μεθ' ὃν ἤκουσα τὸν
δεύτερον Καλλιρόης γάμον. οἷον πάλιν καιρὸν ἀπώλεσάς μου τῆς
ἀποκαρτερήσεως, τὸν μετὰ τὴν δίκην. ἰδὼν Καλλιρόην οὐ προσῆλθον,
οὐ κατεφίλησα. ὢ καινοῦ καὶ ἀπίστου πράγματος· κρίνεται Χαιρέας
εἰ Καλλιρόης ἀνήρ ἐστιν. ἀλλ' οὐδὲ τὴν ὁποιανδήποτε κρίσιν ὁ
βάσκανος δαίμων ἐπιτρέπει τελεσθῆναι. καὶ ὄναρ καὶ ὕπαρ οἱ θεοί
τριακοσίους, Ἕλληνας ἄνδρας, στρατὸν ἐμὸν ἀνδρεῖον, δέομαι ὑμῶν,

πολίτας ποιήσατε.” πάλιν ὁ δῆμος ἐπεβόησεν “ἄξιοι μεθ' ἡμῶν
πολιτεύεσθαι· χειροτονείσθω ταῦτα.” ψήφισμα ἐγράφη καὶ εὐθὺς
ἐκεῖνοι καθίσαντες μέρος ἦσαν τῆς ἐκκλησίας. καὶ Χαιρέας δὲ
ἐδωρήσατο τάλαντον ἑκάστῳ, τοῖς δὲ Αἰγυπτίοις ἀπένειμε χώραν
Ἑρμοκράτης, ὥστε ἔχειν αὐτοὺς γεωργεῖν.
Ἕως δὲ ἦν τὸ πλῆθος ἐν τῷ θεάτρῳ, Καλλιρόη, πρὶν εἰς τὴν
οἰκίαν εἰσελθεῖν, εἰς τὸ τῆς Ἀφροδίτης ἱερὸν ἀφίκετο. λαβομένη
δὲ αὐτῆς τῶν ποδῶν καὶ ἐπιθεῖσα τὸ πρόσωπον καὶ λύσασα τὰς
κόμας, καταφιλοῦσα “χάρις σοι” φησίν, “Ἀφροδίτη· πάλιν γάρ
μοι Χαιρέαν ἐν Συρακούσαις ἔδειξας, ὅπου καὶ παρθένος εἶδον αὐτὸν
σοῦ θελούσης. οὐ μέμφομαί σοι, δέσποινα, περὶ ὧν πέπονθα· ταῦτα
εἵμαρτό μοι. δέομαί σου, μηκέτι με Χαιρέου διαζεύξῃς, ἀλλὰ καὶ
βίον μακάριον καὶ θάνατον κοινὸν κατάνευσον ἡμῖν.”
Τοσάδε περὶ Καλλιρόης συνέγραψα.
Κλήμης Αλεξανδρινός. . Protrepticus (0555: 001)

“Clément d'Alexandrie. Le protreptique, 2nd edn.”, Ed. Mondésert, C.
Paris: Cerf, 1949; Sources chrétiennes 2.Chap. 2, sec. 39, subsec. 2, line 4
Τυμβωρύχον θρῃσκεύουσιν Ἀργεῖοι [καὶ Λάκωνες], καὶ

Χελύτιδα δὲ Ἄρτεμιν Σπαρτιᾶται σέβουσιν· ἐπεὶ τὸ
620
βήττειν χελύττειν καλοῦσιν.

Οἴει ποθὲν παρέγγραπτα ταῦτά σοι κομίζεσθαι τὰ
ὑφ' ἡμῶν παρατιθέμενα; Οὐδὲ τοὺς σοὺς γνωρίζειν ἔοικας
συγγραφεῖς, οὓς ἐγὼ μάρτυρας ἐπὶ τὴν σὴν ἀπιστίαν καλῶ,
ἀθέου χλεύης, ὦ δείλαιοι, τὸν πάντα ὑμῶν ἀβίωτον ὄντως
βίον ἐμπεπληκότες. Οὐχὶ μέντοι Ζεὺς φαλακρὸς ἐν Ἄργει,
τιμωρὸς δὲ ἄλλος ἐν Κύπρῳ τετίμησθον; Οὐχὶ δὲ Ἀφροδίτῃ
περιβασοῖ μὲν Ἀργεῖοι, ἑταίρᾳ δὲ Ἀθηναῖοι καὶ καλλιπύγῳ
θύουσιν Συρακούσσιοι, ἣν Νίκανδρος ὁ ποιητὴς «καλλίγλου-
τόν» που κέκληκεν; Διόνυσον δὲ ἤδη σιωπῶ τὸν χοιροψάλαν·
Σικυώνιοι τοῦτον προσκυνοῦσιν ἐπὶ τῶν γυναικείων τάξαντες
τὸν Διόνυσον μορίων, ἔφορον αἴσχους τὸν ὕβρεως σεβάζοντες
ἀρχηγόν. Τοιοίδε μὲν αὐτοῖς οἱ θεοί, τοιοίδε δὲκαὶ αὐτοί,
παίζοντες ἐν θεοῖς, μᾶλλον δὲ ἐμπαίζοντες καὶ ἐνυβρίζοντες
σφίσιν αὐτοῖς. Καὶ πόσῳ βελτίους Αἰγύπτιοι κωμηδὸν καὶ
κατὰ πόλεις τὰ ἄλογα τῶν ζῴων ἐκτετιμηκότες ἤπερ
Ἕλληνες τοιούτους προσκυνοῦντες θεούς; Τὰ μὲν γὰρ εἰ
καὶ θηρία, ἀλλ' οὐ μοιχικά, ἀλλ' οὐ μάχλα, παρὰ φύσιν δὲ
θηρεύει ἡδονὴν οὐδὲ ἕν. Οἳ δὲ ὁποῖοι, τί καὶ χρὴ λέγειν ἔτι,
Κλήμης Αλεξανδρινός. . Paedagogus (0555: 002)

“Clément d'Alexandrie. Le pédagogue, 3 vols.”, Ed. Marrou, H.–I., Harl, M.,
Mondésert, C., Matray, C.
Paris: Cerf, 1:1960; 2:1965; 3:1970; Sources chrétiennes 70, 108, 158.
Book 2, Chap. 1, subChap. 18, sec. 1, line 4
τὴν ἐναντίαν ἀντέθηκεν ἀγωγήν, μέχρις ἂν ἐκλύσῃ τὴν ἐκ τοῦ

ἔθους ἐπὶ τὴν ἡδυπάθειαν καταδρομήν. Ἀνθρώποις δὲ τὰ μὲν πολλὰ
βλάβην καὶ λύπην ἐνεγέννησεν ἡδονή, δυσπάθειαν δὲ καὶ λήθην
καὶ ἀφροσύνην ἡ πολυτροφία ἐντίκτει τῇ ψυχῇ. Εὐαυξῆ δὲ καὶ
τῶν παίδων τὰ σώματα γίνεσθαί φασιν εἰς μῆκος ἐπιδιδόντων ἀπὸ
τῆς ἐλλειπούσης τροφῆς· οὐ γὰρ κωλύεται τὸ ἀνατρέχον εἰς αὔξην
πνεῦμα τῆς πολλῆς τροφῆς ἀντιφραττούσης τὸ εὔπνουν τοῦ δρόμου.
Ὅθεν κατηγορῶν τοῦ τρυφῶντος βίου ὁ τὴν ἀλήθειαν ἐζη-
λωκὼς τῶν φιλοσόφων Πλάτων τὸ ἔναυσμα τῆς Ἑβραϊκῆς φιλο-
σοφίας ζωπυρῶν· «Ἐλθόντα δέ με», φησίν, «ὁ ταύτῃ λεγόμενος
αὖ βίος εὐδαίμων, Ἰταλικῶν τε καὶ Συρακουσσίων τραπεζῶν
πλήρης, οὐδαμῶς ἤρεσεν, δὶς τῆς ἡμέρας ἐμπιμπλάμενον ζῆν καὶ
μηδέποτε μόνον κοιμώμενον νύκτωρ, καὶ ὅσα τούτῳ ἐπιτηδεύματα
συνέπεται τῷ βίῳ· ἐκ γὰρ τούτων οὔτ' ἂν φρόνιμος οὐδείς ποτ'
ἂν γενέσθαι τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων δύναιτο ἐκ νέου
ἐπιτηδεύων τοιαῦτα, οὔθ' οὕτω θαυμαστῇ φύσει κραθήσεται.»
Οὐ γὰρ ἄπυστος ἦν ὁ Πλάτων τοῦ Δαβίδ, ὃς ἐν τῇ πόλει τῇ ἑαυτοῦ
τὴν ἁγίαν ἱδρύων κιβωτὸν ἐν μέσῃ τῇ σκηνῇ, παντὶ τῷ ὑπηκόῳ
εὐφροσύνην ποιήσας λαῷ, «ἐναντίον τοῦ κυρίου διεμέρισεν εἰς
πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ Ἰσραὴλ ἀπὸ ἀνδρὸς ἕως γυναικός, ἑκάστῳ
κολλυρίδα ἄρτου καὶ ἐσχαρίτην καὶ λάγανον ἀπὸ τηγάνου».
Κλήμης Αλεξανδρινός. . Paedagogus Book 2, Chap. 2, subChap. 30, sec. 2, line 2

621
οἴνου παρείσδυσις. Οὕτω δ' ἂν καὶ ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὑπάρξαι καθαρὰ

καὶ ξηρὰ καὶ φωτοειδής, «αὐγὴ δὲ ψυχὴ ξηρὰ σοφωτάτη καὶ ἀρίστη».
Ταύτῃ δὲ καὶ ἐποπτική, οὐδέ ἐστιν κάθυγρος ταῖς ἐκ τοῦ οἴνου
ἀναθυμιάσεσιν νεφέλης δίκην σωματοποιουμένη.
Οὐ πολυπραγμονητέον τοίνυν τὸν οἶνον τὸν Χῖον, ἂν ἀπῇ,
οὐδὲ τὸν Ἀριούσιον, ὅταν μὴ παρῇ. Δίψα γὰρ ἐνδείας τινός ἐστι
πάθος καὶ τὸ κατάλληλον ἐπιζητεῖ βοήθημα πρὸς ἀναπλήρωσιν, οὐ
τετυφωμένον ποτόν. Πλαδώσης δὲ ὀρέξεως δι' ἀκρασίαν αἱ διαπόν-
τιοι οἰνηγίαι, παραφρονούσης καὶ πρὸ τῆς μέθης περὶ τὰς ἐπιθυμίας
τῆς ψυχῆς. Θάσιός τε γὰρ ὁ εὐώδης καὶ ὁ εὔπνους Λέσβιος καὶ
Κρής τις γλυκὺς καὶ Συρακούσσιος ἡδὺς καὶ Μενδήσιός τις Αἰγύπτιος
καὶ ὁ νησιώτης Νάξιος καὶ ἀνθοσμίας τις ἄλλος τῆς Ἰταλῶν γῆς,
πολλὰ ταῦτα ὀνόματα· σώφρονι συμπότῃ οἶνος εἷς, ἑνὸς γεώργιον
θεοῦ. Τί γὰρ οὐκ ἀπόχρη ὁ ἐπιχώριος ἀποπληρῶσαι τὴν ἐπιθυμίαν;
Εἰ μή τι καὶ τὸ ὕδωρ ἐποίσονται, ὡς οἱ βασιλεῖς οἱ ἀνόητοι [Χόασπις
ποταμὸς οὕτω λεγόμενος τῆς Ἰνδικῆς, οὗ κάλλιστον ὕδωρ εἰς πόσιν]
τὸ Χοάσπειον, καθάπερ καὶ τοὺς φίλους, οὕτω δὲ καὶ τὸ ὕδωρ
ἐπαγόμενοι. Ταλανίζει τοὺς πλουσίους εἰς τρυφὴν κἀνταῦθα τὸ ἅγιον
πνεῦμα διὰ τοῦ Ἀμὼς ἐκφωνῆσαν· «Οἱ πίνοντες τὸν διυλισμένον
οἶνον καὶ ἐπὶ κλίνης ἐλεφαντίνης», φησί, «κατακείμενοι», καὶ ὅσα
τούτοις ἀκόλουθα ἐν ὀνείδους ἐπήγαγεν μέρει.
Κλήμης Αλεξανδρινός. . Stromata (0555: 004)

“Clemens Alexandrinus, vols. 2, 3rd edn. and 3, 2nd edn.”, Ed. Stählin, O., Früchtel,
L., Treu, U.Berlin: Akademie–Verlag, 2:1960; 3:1970; Die griechischen christlichen
Schriftsteller 52(15), 17.Book 1, Chap. 21, sec. 131, subsec. 8, line 4
γοῦν τοῦτον ἱστορεῖ κατὰ Μίδαν γεγονέναι, Φανίας δὲ πρὸ Τερ-

πάνδρου τιθεὶς Λέσχην τὸν Λέσβιον Ἀρχιλόχου νεώτερον φέρει τὸν
Τέρπανδρον, διημιλλῆσθαι δὲ τὸν Λέσχην Ἀρκτίνῳ καὶ νενικηκέναι·
Ξάνθος δὲ ὁ Λυδὸς περὶ τὴν ὀκτωκαιδεκάτην ὀλυμπιάδα (ὡς δὲ
Διονύσιος, περὶ τὴν πεντεκαιδεκάτην) Θάσον ἐκτίσθαι, ὡς εἶναι συμ-
φανὲς τὸν Ἀρχίλοχον μετὰ τὴν εἰκοστὴν ἤδη γνωρίζεσθαι ὀλυμπιάδα.
μέμνηται γοῦν καὶ τῆς Μαγνήτων ἀπωλείας προσφάτως γεγενημένης.
Σιμωνίδης μὲν οὖν κατὰ Ἀρχίλοχον φέρεται, Καλλῖνος δὲ πρεσβύ-
τερος οὐ μακρῷ· τῶν γὰρ Μαγνήτων ὁ μὲν Ἀρχίλοχος ἀπολωλότων,
ὃ δὲ εὐημερούντων μέμνηται· Εὔμηλος δὲ ὁ Κορίνθιος πρεσβύτερος
ὢν ἐπιβεβληκέναι Ἀρχίᾳ τῷ Συρακούσας κτίσαντι.
Καὶ ταῦτα μὲν προήχθημεν εἰπεῖν, ὅτι μάλιστα ἐν τοῖς πάνυ
παλαιοῖς τοὺς τοῦ Κύκλου ποιητὰς τιθέασιν. ἤδη δὲ καὶ παρ'
Ἕλλησι χρησμολόγοι συχνοὶ γεγονέναι φέρονται, ὡς οἱ Βάκιδες (ὃ μὲν
Βοιώτιος, ὃ δὲ Ἀρκάς), πολλὰ πολλοῖς προαγορεύσαντες. τῇ δὲ τοῦ
Ἀθηναίου Ἀμφιλύτου συμβουλῇ καὶ Πεισίστρατος ἐκράτυνε τὴν
τυραννίδα τὸν καιρὸν τῆς ἐπιθέσεως δηλώσαντος. σιγάσθω γὰρ
Κομήτης ὁ Κρής, Κινύρας ὁ Κύπριος, Ἄδμητος ὁ Θετταλός, Ἀρι-
σταῖος ὁ Κυρηναῖος, Ἀμφιάραος ὁ Ἀθηναῖος, Τιμόξενος ὁ Κερκυραῖος,
Δημαίνετος ὁ Φωκαεύς, Ἐπιγένης ὁ Θεσπιεύς, Νικίας ὁ Καρύστιος,
Ἀρίστων ὁ Θετταλός, Διονύσιος ὁ Καρχηδόνιος, Κλεοφῶν ὁ Κορίν
622
Κλήμης Αλεξανδρινός. . Stromata Book 1, Chap. 21, sec. 133, subsec. 2, line 5
ἡ Ταραξάνδρα ἡ Μακέτις ἡ Θετταλὴ ἡ Θεσπρωτίς, Κάλχας τε αὖ

καὶ Μόψος, οἳ κατὰ τὰ Τρωϊκὰ γεγόνασι, πρεσβύτερος δὲ ὁ Μόψος,
ὡς ἂν συμπλεύσας τοῖς Ἀργοναύταις. φασὶ δὲ τὴν Μόψου καλου-
μένην Μαντικὴν συντάξαι τὸν Κυρηναῖον Βάττον, Δωρόθεός τε ἐν
τῷ πρώτῳ πανδέκτῃ ἀλκυόνος καὶ κορώνης ἐπακοῦσαι τὸν Μόψον
ἱστορεῖ. προγνώσει δὲ καὶ Πυθαγόρας ὁ μέγας προσανεῖχεν αἰεὶ
Ἄβαρίς τε ὁ Ὑπερβόρειος καὶ Ἀριστέας ὁ Προκοννήσιος Ἐπιμενίδης
τε ὁ Κρής, ὅστις εἰς Σπάρτην ἀφίκετο, καὶ Ζωροάστρης ὁ Μῆδος
Ἐμπεδοκλῆς τε ὁ Ἀκραγαντῖνος καὶ Φορμίων ὁ Λάκων, ναὶ μὴν
Πολυάρατος ὁ Θάσιος Ἐμπεδότιμός τε ὁ Συρακούσιος ἐπί τε τούτοις
Σωκράτης ὁ Ἀθηναῖος μάλιστα· «ἔστι γάρ μοι», φησὶν ἐν τῷ Θεάγει,
»ἐκ παιδὸς ἀρξάμενον θείᾳ μοίρᾳ παραγινόμενον δαιμόνιον σημεῖον,
τοῦτο δέ ἐστι φωνή, ἣ ὅταν γένηται, ἐπίσχει τοῦτο ὃ μέλλω πράτ-
τειν, προτρέπει δὲ οὐδέποτε.» Ἐξήκεστός τε ὁ Φωκέων τύραννος
δύο δακτυλίους φορῶν γεγοητευμένους τῷ ψόφῳ τῷ πρὸς ἀλλήλους
διῃσθάνετο τοὺς καιροὺς τῶν πράξεων, ἀπέθανεν δὲ ὅμως δολοφο-
νηθείς, καίτοι προσημήναντος τοῦ ψόφου, ὥς φησιν Ἀριστοτέλης ἐν
τῇ Φωκέων πολιτείᾳ. ἀλλὰ καὶ τῶν παρ' Αἰγυπτίοις ἀνθρώπων
ποτέ, γενομένων δὲ ἀνθρωπίνῃ δόξῃ θεῶν, Ἑρμῆς τε ὁ Θηβαῖος καὶ
Ἀσκληπιὸς ὁ Μεμφίτης, Τειρεσίας τε αὖ καὶ Μαντὼ ἐν Θήβαις, ὥς
Ελληνικά , Fragmentum (P. Cairo inv. 26/6/27/1–35) (0558: 005)

“”Die ‘Kleinen’ griechischen Historiker heute””, Ed. Mette, H.J., 1978; Lustrum 21.
Line 33
Π̣ο̣[σς]ι̣κράτης οἱ τῶν Ἐφεσίων ἡγε̣[μόν]ες ˈ ἀνε̣κ̣α̣λ̣οῦντο τοὺς ἑαυτ̣ῶ̣ν

ὁπλ̣ίτασ̣. [παρ]ελˈθόντων δὲ̣ τῶν Ἀθηναίων ..[........]νˈτ̣ε̣σ̣ π̣ά̣λ̣ιν ο[ἱ]
ψ{ε}ιλοὶ τῶν ἀ̣ν̣οδ[ε̣ύ̣τ̣ω̣ν̣ ...] ˈ ε̣ἰ̣σ̣β̣ά̣λ̣λ̣ουσι μετὰ τῶν .ο̣..τ̣.[......]η̣ˈ
[....]· οἱ δὲ διὰ τὴν τῶ[ν.........· μ]εˈτ̣ὰ̣ δ̣[ὲ β]ραχὺν χρόνον .[ ]ˈ
ρο̣[.]ν̣ ἐπέπεσεν τῶ[ι ] ˈ ἀπ̣[οπει]ρώμεν[ο]ι [ κατα]ˈπλαγ̣έ̣ντες
διέλυσα[ν τ̣ὴν μάχην καὶ] ˈ πρ̣ὸ̣ς τ̣ὰ̣σ̣ ναῦς ἀ̣τ̣άκτωσ̣ [ ]ˈ ἔφευγον. ὅσ̣οι μὲν
οὖν α̣ὐ̣τ̣ῶ̣ν̣ τ̣[ὴν εἰς θά]ˈλατταν ὁδὸν ἀπεχώρουν, ἀσ̣φ̣α̣[λῶς ἐ̣ποˈρεύ]θ̣η̣σ̣αν. τῶν
δ̣ὲ̣ τὴν ἄνωθε[ν ὁδὸν ἐλθόνˈτων πολλοὶ διε]φθάρη̣σ̣α̣ν̣ ..[ ]ˈ[ ]ωσεν δι'
αὐτοῦ [ ]ˈ[ ]ον ...πεμψα. [ ]ˈ[ ]ων κατ[.]. [ ]ˈ[ ]π̣ρ̣ε..μ̣ε .[
(col. 3) ...].ς οἱ προ[ ]ˈ[ ]ο̣ν ἀποβ....[ ]ˈ[ στρα]τ̣ι̣ωτ̣ῶν̣
παρ[ ]ˈ[ ]ως ὑπὸ το[ῦ] π̣ρατ[ εἰς] ˈ[ Συρ]ακ̣ούσας [...]δ̣ι[ ]ˈ[ τ]ῆ̣ς
σαφηνε[ί]α[ς].[ ]ˈ π[.].εων..αιν.[ ] ˈ ἵπ[π]α̣ρ̣χον [.]....[
Heron Mech., Definitiones (0559: 008)“Heronis Alexandrini opera quae supersunt

omnia, vol. 4”, Ed. Heiberg, J.L.Leipzig: Teubner, 1903.Chap. 137, sec. 4, line 6
τὸ ἄνθρωπος κατὰ τοὺς φιλοσόφους, κατηγορούμενον

δὲ τὸ ζῷον· ἐν δὲ τῇ γεωμετρίᾳ ἡ πρότασις ἢ ὡς πρό-
623
βλημα ἢ ὡς θεώρημα λαμβάνεται, ἀντὶ μὲν τοῦ ὑπο-

κειμένου τῆς προτάσεως τὸ δεδομένον, ἀντὶ δὲ τοῦ
κατηγορουμένου τὸ ζητούμενον.
Ταύρου Σιδονίου ἔστιν ὑπόμνημα εἰς Πολιτείαν
Πλάτωνος, ἐν ᾧ ἔστι ταῦτα· Ὡρίσατο ὁ Πλάτων τὴν
γεωμετρίαν ἐν τῷ Μένωνι οὕτως· δόξαν ὀρθὴν δεθεῖ-
σαν αἰτίας λογισμῷ· Ἀριστοτέλης δ' ὑπόληψιν μετὰ
ἀποδείξεως, Ζήνων δὲ ἕξιν ἐν προσδέξει φαντασιῶν
ἀμετάπτωτον ὑπὸ λόγου. Ἀρχιμήδης Συρακούσιος
Δωρίδι φωνῇ, Εὐκλείδης, Ἀπολλωνίου, Εὔδοξος.
Πῶς πάντα μορφωτικῶς καὶ μεριστῶς τῆς φαντα-
σίας δεχομένης ἀμερὲς τὸ σημεῖον ὁ γεω-
μέτρης θεωρεῖ; καὶ γὰρ καὶ τὰς τῶν νοερῶν
καὶ θείων εἰδῶν ἐμφάσεις ἡ φαντασία κατὰ
τὴν οἰκείαν φύσιν, τῶν μὲν ἀμόρφων μορ-
φάς, τῶν δὲ ἀσχηματίστων σχήματα. ὅτι τῆς φαν-
ταστικῆς κινήσεως τὸ εἶδος οὔτε ἐκ τοῦ ἀμόρφου
εἰς τὸ μεμορφωμένον. εἰ γὰρ ἦν μεριστή, οὐκ ἂν τοὺς
πολλοὺς τύπους τῶν εἰδῶν ἐν αὑτῇ σώζειν
[Longinus] Rhet., De sublimitate (0560: 001)

“‘Longinus’. On the sublime”, Ed. Russell, D.A.
Oxford: Clarendon Press, 1964.Chap. 38, sec. 3, line 5
ἔχουσι δύναμιν, ὥσθ' οἷόν τ' εἶναι καὶ τὰ μεγάλα ταπεινὰ ποιῆσαι
καὶ τοῖς μικροῖς περιθεῖναι μέγεθος, καὶ τὰ παλαιὰ καινῶς εἰπεῖν
καὶ περὶ τῶν νεωστὶ γεγενημένων ἀρχαίως διελθεῖν.” οὐκοῦν,
φησί τις, Ἰσόκρατες, οὕτως μέλλεις καὶ τὰ περὶ Λακεδαιμονίων
καὶ Ἀθηναίων ἐναλλάττειν; σχεδὸν γὰρ τὸ τῶν λόγων ἐγκώμιον
ἀπιστίας τῆς καθ' αὑτοῦ τοῖς ἀκούουσι παράγγελμα καὶ προοίμιον
ἐξέθηκε. μήποτ' οὖν ἄρισται τῶν ὑπερβολῶν, ὡς καὶ ἐπὶ τῶν
σχημάτων προείπομεν, αἱ αὐτὸ τοῦτο διαλανθάνουσαι ὅτι εἰσὶν
ὑπερβολαί. γίνεται δὲ τὸ τοιόνδε ἐπειδὰν ὑπὸ ἐκπαθείας μεγέθει
τινὶ συνεκφωνῶνται περιστάσεως, ὅπερ ὁ Θουκυδίδης ἐπὶ τῶν
ἐν Σικελίᾳ φθειρομένων ποιεῖ. “οἵ τε γὰρ Συρακούσιοι” φησίν
“ἐπικαταβάντες τοὺς ἐν τῷ ποταμῷ μάλιστα ἔσφαζον, καὶ τὸ
ὕδωρ εὐθὺς διέφθαρτο· ἀλλ' οὐδὲν ἧσσον ἐπίνετο ὁμοῦ τῷ πηλῷ
ᾑματωμένον καὶ τοῖς πολλοῖς ἔτι ἦν περιμάχητον.” αἷμα καὶ
πηλὸν πινόμενα ὅμως εἶναι περιμάχητα ἔτι ποιεῖ πιστὸν ἡ τοῦ
πάθους ὑπεροχὴ καὶ περίστασις. καὶ τὸ Ἡροδότειον ἐπὶ τῶν ἐν
Θερμοπύλαις ὅμοιον. “ἐν τούτῳ” φησίν “ἀλεξομένους μαχαί-
ρῃσιν, ὅσοις αὐτῶν ἔτι ἐτύγχανον περιοῦσαι, καὶ χερσὶ καὶ
στόμασι κατέχωσαν οἱ βάρβαροι βάλλοντες.” ἐνταῦθ' οἷόν ἐστι
τὸ καὶ στόμασι μάχεσθαι πρὸς ὡπλισμένους καὶ ὁποῖόν τι τὸ
κατακεχῶσθαι βέλεσιν ἐρεῖς, πλὴν ὅμως ἔχει πίστιν·
Μάξιμος Διαλέξεις. (0563: 001)“Maximi Tyrii philosophumena”, Ed. Hobein,

624
H.Leipzig: Teubner, 1910.Lecture 5, Chap. 5, sec. a, line 7
ᾔτει ὁ κάμνων φάρμακον ἤ σιτίον· τοῦτο γὰρ εἰ μὲν

ἀνύτει τι, καὶ μὴ αἰτοῦντι δώσει· εἰ δὲ ἐπισφαλές, οὐδὲ
αἰτοῦντι δώσει. Τῶν μὲν δὴ κατὰ τὴν πρόνοιαν,
οὐδὲν οὔτε αἰτητέον, οὔτε εὐκτέον.
Τί δὲ τῶν κατὰ τὴν εἱμαρμένην; ἢ κἀνταῦθα ἡ
εὐχὴ γελοιότατον· θᾶττον γὰρ ἄν τις βασιλέα ἔπεισεν,
ἢ τύραννον· τυραννικὸν δὲ ἡ εἱμαρμένη, καὶ ἀδέσπο-
τον, καὶ ἀμετάστρεπτον· ἣ, καθάπερ ψάλιον ἐμβάλ-
λουσα ταῖς τῶν ἀνθρώπων ἀΓέλαις, βίᾳ σπᾷ καὶ προς-
αναγκάζει συναπονεύειν ταῖς αὐτῆς ἀγωγαῖς· ὡς Συ-
ρακοσίους Διονύσιος, ὡς Πεισίστρατος Ἀθηναίους, καὶ
Περίανδρος Κορινθίους, καὶ Θρασύβουλος Μιλησίους.
Ἐν μὲν γὰρ δημοκρατίᾳ δύναταί τι καὶ πειθώ, καὶ
εὐχή, καὶ θεραπεία, καὶ λιταί· ἐν δὲ τυραννίδι ἡ βία
κρατεῖ· ὡς ἐν πολέμῳ Ὅμηρος,
ζώγρει Ἀτρέος ὑιέ, σὺ δ' ἄξια δέξαι ἄποινα.
Τίνα τοίνυν ἄποινα δόντες τῇ εἱμαρμένῃ ἐκλυσόμεθα
ἑαυτοὺς τῆς ἀνάγκης καὶ τοῦ δεσμοῦ; τίνα χρυσόν;
τίνα θεραπείαν; τίνα θυσίαν; τίνα εὐχήν; Ἀλλ' οὐδὲ
ὁ Ζεὺς αὐτὸς εὕρατο παρ' ἐκείνης ἀποτροπήν, ἀλλ'
ὀδύρεται·
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 7, Chap. 2, sec. b, line 3
συμμετρίαν καὶ σωτηρίαν, πρεσβίσταν μακάρων ὀνο-

μάζωμεν; Ἵνα δὴ καὶ τὴν ἑκατέρου νόσον ἐκ τοῦ ἐναν-
τίου θεασώμεθα, ποτέρᾳ τῷ ἀνθρώπῳ μεῖζον κακόν,
φέρε δὴ οὑτωσὶ τὸ πᾶν διαιτήσωμαι.
Ψυχὴ καὶ σῶμα ὁ ἄνθρωπος, τὸ μὲν αὐτοῦ ἄρχον,
τὸ δὲ ἀρχόμενον, ὡς ἐν πόλει ἄρχων καὶ ἀρχόμενος·
καὶ ἐστὶν καὶ ὁ ἄρχων πόλεως μέρος, καὶ οἱ ἀρχόμενοι
παραπλησίως· πότερον δὴ τῶν μερῶν τούτων πράττον
κακῶς λυμαίνεται τῇ πόλει; Νοσείτω δῆμος ἐν δημο-
κρατίᾳ, ἀλλὰ Περικλῆς ὑγιαίνων, ἄρχων ἀγαθός, ἐπαν-
ορθοῖ τὴν τοῦ δήμου νόσον· νοσείτω Συρακοσίοις
Διονύσιος τυραννικὴν νόσον, ἀλλ' ὁ δῆμος ὑγιαίνων
ἐξασθενεῖ πρὸς τὴν σωτηρίαν. Βούλει δὴ τὸ μὲν σῶμα
εἶναι σοι οἷον δῆμον, τὴν δὲ ψυχὴν ὥσπερ δυνάστην;
θέασαι τοίνυν, καὶ παράβαλε τὴν εἰκόνα. Ὁ δῆμος
πλέον ἢ ὁ ἄρχων, καὶ τὸ σῶμα πλέον ἢ ἡ ψυχή· δῆ-
μος ἔμπληκτον, καὶ τὸ σῶμα ὅμοιον· δῆμος πολυμερὲς
καὶ πολύφωνον καὶ πολυπαθές, καὶ τὸ σῶμα πολυ-
μερὲς καὶ πολύφωνον καὶ πολυπαθές·δῆμος ἐξ ἀνο-
μοίων πολλῶν καὶ παντοδαπῶν συγκεκραμένον, καὶ τὸ
σῶμα ἐξ ἀνομοίων πολλῶν καὶ παντοδαπῶν συγκε
625
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 11, Chap. 9, sec. e, line 6
θεῖον αὐτὸ ἀόρατον ὀφθαλμοῖς, ἄρρητον φωνῇ, ἀναφὲς

σαρκί, ἀπευθὲς ἀκοῇ, μόνῳ δὲ τῷ τῆς ψυχῆς καλλίστῳ
καὶ καθαρωτάτῳ καὶ νοερωτάτῳ καὶ κουφοτάτῳ καὶ
πρεσβυτάτῳ ὁρατὸν δι' ὁμοιότητα, καὶ ἀκουστὸν διὰ
συγγένειαν, ὅλον ἀθρόον ἀθρόᾳ συνέσει παραγινόμενον.
Ὥσπερ οὖν εἴ τις ἐπιθυμεῖ ἰδεῖν τὸν ἥλιον, οὐχὶ ταῖς
ἀκοαῖς θηρᾶται αὐτοῦ τὴν σύνεσιν· οὐδὲ εἴ τις τῆς
ἐν φωναῖς ἁρμονίας ἐρᾷ, τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτὴν μετα-
διώκει· ἀλλ' ὄψις μὲν ἐρᾷ χρωμάτων, ἀκοὴ δὲ ἀκου-
στῶν· οὕτω καὶ νοῦς νοητὰ ὁρᾷ, καὶ νοητῶν ἀκούει.
Τοῦτ' ἔστιν ἀμέλει τὸ τοῦ Συρακοσίου αἴνιγμα
νοῦς ὁρῇ καὶ νοῦς ἀκούει.
Πῶς οὖν ὁρᾷ νοῦς; καὶ πῶς ἀκούει; Ὀρθῇ τῇ ψυχῇ
καὶ ἐρρωμένῃ, πρὸς τὸ ἀκήρατον ἐκεῖνο φῶς ἀντι-
βλέπων, καὶ μὴ σκοτοδινιῶν, μηδὲ εἰς γῆν καταφερό-
μενος· ἀλλὰ ἀποφράττων μὲν καὶ τὰ ὦτα, ἀποστρέφων
δὲ τὰς ὄψεις καὶ τὰς ἄλλας αἰσθήσεις ἔμπαλιν πρὸς
ἑαυτόν· καὶ ἐκλαθόμενος μὲν τῶν κάτω οἰμωγῶν καὶ
στόνων καὶ ἡδονῶν καὶ δοξῶν καὶ τιμῆς καὶ ἀτιμίας,
ἐπιτρέψας δὲ τὴν ἡγεμονίαν αὐτοῦ λόγῳ ἀληθεῖ καὶ
ἔρωτι ἐρρωμένῳ· τῷ μὲν λόγῳ φράζοντι ᾗ
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 16, Chap. 4, sec. l, line 3
πεφυκότι ἐξηγεῖσθαι· ἡ δὲ ταύτης ἐλλειπεστέρα κατ'

εὐδαιμονίαν πόλις, ἀριστοκρατίαν ὀνομάζουσα τὴν τῶν
ἐν δυνάμει ξυνεληλυθότων ἀρχήν, ἐλάττων μέν ἐστιν
βασιλευομένης, κρείττων δὲ δημοκρατουμένης, ἰσχυρὰ
μέν τις καὶ πρακτική, κατὰ τὴν Λακωνικήν, ἢ Κρη-
τικήν, ἢ Μαντινικήν, ἢ Πελληνικήν, ἢ Θετταλικὴν
πολιτείαν ἱσταμένη, φιλότιμος δὲ ἄγαν καὶ φιλόνεικος,
καὶ δύσερις, καὶ πολυπράγμων, καὶ ἰτητική, καὶ θαρ-
σαλέα. Τρίτον δ' αὖ πολιτείας γένος, ᾗ ὄνομα μὲν
εὔφημον δημοκρατία, τὸ δὲ ἀληθὲς ὀχλοκρατία, κατὰ
τὴν Ἀττικήν, ἢ Συρακοσίαν, ἢ Μιλησίαν, ἤ τινα ἄλ-
λην πλήθους ἰσχύν, πολύφωνόν τε καὶ ἀκόλαστον καὶ
παντοδαπόν.
Τριῶν δὴ πολιτειῶν, τρία τ' αὖ τιμήματα βίων
ἴδοις ἂν ἐν ἀνθρώπου ψυχῇ· κατὰ μὲν τὸ βουλευ-
τικὸν καὶ ἀρχικὸν καὶ ἐκποδὼν τῇ πράξει τὲ καὶ
χειρουργίᾳ, τὸ θεωρητικὸν ψυχῆς γένος· τὸ δὲ πρακ-
τικὸν δεύτερον, δευτέρως τιμώμενόν τε καὶ δοκιμαζό-
μενον· τήν τε ἐν ἀνδρὶ δημοκρατίαν οὐ χαλεπὸν ἰδεῖν·
πολὺ γὰρ τὸ τῆς πολιτείας τοῦτο γένος ἐπινέμεται
πᾶσαν ψυχήν. Καὶ τοῦτο μὲν ἐατέον καὶ
626
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 17, Chap. 1, sec. a, line 1
οὗ τὸ μὲν σῶμα οὐδαμοῦ στέλλεται, ἡ δὲ ψυχὴ πρό-

εισιν, πᾶσαν γῆν, ἐκ γῆς ἐπ' οὐρανόν, πᾶσαν μὲν
περαιουμένη θάλατταν, πᾶσαν δὲ διερχομένη γῆν,
πάντα δὲ ἀέρα ἀνιπταμένη, συνθέουσα ἡλίῳ, συμπερι-
φερομένη σελήνῃ, συνδεδεμένη τῷ τῶν ἄλλων ἄστρων
χορῷ, καὶ μονονουχὶ τῷ Διὶ συνοικονομοῦσα τὰ ὄντα
καὶ συντάττουσα. Ὢ στόλου μακαρίου, καὶ θεαμάτων
καλῶν, καὶ ὀνείρων ἀληθινῶν.
Εἰ καλῶς Πλάτων Ὅμηρον τῆς πολιτείας

παρῃτήσατο.
Ἦλθεν εἰς Σπάρτην Συρακόσιος σοφιστής, οὐ κατὰ

τὴν Προδίκου καλλιλογίαν, οὐδὲ κατὰ τὴν Ἱππίου γε-
νεολογίαν, οὐδὲ κατὰ τὴν Γοργίου ῥητορείαν, οὐδὲ
κατὰ τὴν Θρασυμάχου ἀδικίαν, οὐδὲ κατ' ἄλλην πραγ-
ματείαν λόγου παρεσκευασμένος· ἀλλ' ἦν τῷ Συρα-
κοσίῳ σοφιστῇ ἡ τέχνη αὐτὸ ἔργον, κεκραμένον ὁμοῦ
χρείᾳ καὶ ἡδονῇ. Τὰ γὰρ ὄψα καὶ τὰ σιτία ἡδυς-
μάτων συμμετρίαις καὶ κράσεσιν καὶ ποικιλίαις, καὶ
τῇ διὰ πυρὸς ὁμιλίᾳ, αὐτὰ ἑαυτῶν προσφορώτατα
εἶναι παρεσκεύαζεν· καὶ ἦν πολὺ τὸ Μιθαίκου καὶ
ὅσον τοῖς Ἕλλησιν κατὰ ὀψοποιΐαν, ὥσπερ τὸ Φειδίου
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 17, Chap. 1, sec. b, line 2
χορῷ, καὶ μονονουχὶ τῷ Διὶ συνοικονομοῦσα τὰ ὄντα

καὶ συντάττουσα. Ὢ στόλου μακαρίου, καὶ θεαμάτων
καλῶν, καὶ ὀνείρων ἀληθινῶν.
Εἰ καλῶς Πλάτων Ὅμηρον τῆς πολιτείας

παρῃτήσατο.
Ἦλθεν εἰς Σπάρτην Συρακόσιος σοφιστής, οὐ κατὰ

τὴν Προδίκου καλλιλογίαν, οὐδὲ κατὰ τὴν Ἱππίου γε-
νεολογίαν, οὐδὲ κατὰ τὴν Γοργίου ῥητορείαν, οὐδὲ
κατὰ τὴν Θρασυμάχου ἀδικίαν, οὐδὲ κατ' ἄλλην πραγ-
ματείαν λόγου παρεσκευασμένος· ἀλλ' ἦν τῷ Συρα-
κοσίῳ σοφιστῇ ἡ τέχνη αὐτὸ ἔργον, κεκραμένον ὁμοῦ
χρείᾳ καὶ ἡδονῇ. Τὰ γὰρ ὄψα καὶ τὰ σιτία ἡδυς-
μάτων συμμετρίαις καὶ κράσεσιν καὶ ποικιλίαις, καὶ
τῇ διὰ πυρὸς ὁμιλίᾳ, αὐτὰ ἑαυτῶν προσφορώτατα
εἶναι παρεσκεύαζεν· καὶ ἦν πολὺ τὸ Μιθαίκου καὶ
ὅσον τοῖς Ἕλλησιν κατὰ ὀψοποιΐαν, ὥσπερ τὸ Φειδίου
627
κατὰ ἀγαλματουργίαν· ἧκεν δὴ καὶ εἰς τὴν Σπάρτην

οὗτος ἀνὴρ δυναστεύουσαν τότε, ἐν ἀρχούσῃ τῇ πόλει
καὶ δύναμιν γενναίαν περιβεβλημένῃ εὔελπις ὢν εὐδό-
κιμον αὐτῷ φανεῖσθαι τὴν τέχνην· τὸ δὲ ἦν ἄρα οὐ
τοιοῦτον· ἀλλὰ τῶν Λακεδαιμονίων τὰ
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 23, Chap. 2, sec. e, line 5
πρὸς ἐλευθερίαν τετραμμένον, μαστιγούμενον καὶ τυπ-

τόμενον, καὶ ἐν θήραις καὶ ὀρειβασίαις καὶ ἄλλοις
παντοδαποῖς πόνοις παιδευόμενον, ἐπειδὰν ἱκανῶς τοῦ
καρτερεῖν ἔχῃ, ἐπὶ αἰχμῇ καὶ ἀσπίδι τεταγμένον, ὑπὸ
στρατηγῷ τῷ νόμῳ προμαχεῖν τῆς ἐλευθερίας, καὶ τὴν
Σπάρτην σώζειν, καὶ τῷ Λυκούργῳ συναγωνίζεται, καὶ
πείθεται τῷ θεῷ; Εἰ δὲ ἐγεώργουν Λακεδαιμόνιοι, τίς
ἂν ὑπὲρ αὐτῶν Λεωνίδας ἐν Θερμοπύλαις παρετάξατο;
τίς ἂν Ὀθρυάδας ἐν Θυρεᾷ ἠρίστευεν; Ἀλλ' οὐδὲ Βρα-
σίδας γεωργὸς ἦν, οὐδ' ὁ Γύλιππος ἐκ ληΐου ὁρμηθεὶς
Συρακοσίους ἔσωζεν, οὐδὲ Ἀγησίλαος ἐξ ἀμπέλων ὁρ-
μηθεὶς Τισσαφέρνους ἐκράτει, καὶ τὴν βασιλέως γῆν
ἔτεμνεν, καὶ Ἴωνας καὶ Ἑλλήσποντον ἐλευθέρου· οὐκ
ἀπὸ σμινύης ὁ Καλλικρατίδας, οὐκ ἀπὸ σκαπάνης ὁ
Λύσανδρος, οὐκ ἀπὸ ἀρότρου ὁ Δερκυλλίδας. Θητικὰ
ταῦτα, εἰλωτικά· ταῦτα ὑπὸ ἀσπίδων σώζεται, τούτων
δόρατα ὑπερμαχεῖ, ταῦτα δουλεύει τοῖς κρατοῦσιν.
Αὕτη ἡ ἐν ὅπλοις ἀρετὴ καὶ τὴν Ἀθηναίων γῆν
ἔτεμνεν, καὶ τὴν Ἀργείων ἐδῄου, καὶ Μεσσηνίους ἐλάμ-
βανεν· ἐπεὶ δ' ἐξέκαμεν αὕτη τοῖς Σπαρτιάταις, τὰ μὲν
ὅπλα ἀπέθεντο, ἐγένοντο δὲ ἐξ ἐλευθέρων γεωργοί.
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 29, Chap. 7, sec. f, line 3
λοιμὸν μὴ φοβηθῶ. Ἀλλ' ὁ μὲν Ἀπόλλων ταῦτα ἐκ

Δελφῶν οὐ λέγει, οὐδὲ ὁ Ζεὺς ἐκ Δωδώνης λέγει,
οὐδὲ ἐξ ἄλλης γῆς ἄλλος θεός· φιλοσοφία δὲ λέγει.
Ὢ χρησμοῦ καλοῦ, καὶ μαντικῆς πολυωφελεστάτης·
πείσομαι τῇ χρησμῳδίᾳ, ἐὰν ὡμολογημένην ταύτην ἴδω.
Ἀστασίαστόν μοι χρησμὸν λέγε· τοιαύτης δέομαι μαν-
τικῆς, ᾗ πεισθεὶς βιώσομαι ἀσφαλῶς. Ποῖ πέμπεις τὸ
τῶν ἀνθρώπων γένος; τίνας ὁδούς; ἐπὶ ποῖον τέλος;
ἓν τοῦτο ἔστω, κοινὸν ἔστω. Νῦν δὲ καὶ φιλοσοφίας
ὁρῶ πολλὰς ἀποικίας, ἄλλον ἀλλαχοῦ στελλόμενον· ὡς
ἐπὶ Βοιωτίαν Κάδμον, ὡς Ἀρχίαν ἐπὶ Συρακούσας,
ὡς Φίλανθον ἐπὶ Τάραντα, ὡς Νηρέα ἐπὶ Μίλητον,
ὡς Τληπόλεμον ἐπὶ Ῥόδον. Ἢ τὴν μὲν γῆν ἀνάγκη
νενεμῆσθαι τοῖς τόποις, καὶ οἰκεῖν ταύτης ἄλλους ἄλλην
μοῖραν· τὸ δὲ ἀγαθὸν ἕν, ἀνέμητον, ἄφθονον, ἀνενδεές,
πολυαρκὲς πάσῃ φύσει λογιστικῇ καὶ διανοητικῇ· ὡς
628
ἥλιος εἷς ἀγαθὸν ἓν φύσεως ὁρατικῆς, καὶ μουσικὴ

μία ἀγαθὸν ἓν φύσεως ἀκουστικῆς, καὶ ὑγίεις μία
φύσεως σαρκίνης. Ἀλλὰ τοῖς μὲν ἄλλοις ζῴοις κατ'
ἀγέλην ἑκάστην ἀποκέκριται πρὸς σωτηρίαν ἀγαθὸν
ἕν, καὶ κοινωνεῖ ἴσου βίου καὶ τέλους ἑνὸς τὰ
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 30, Chap. 5, sec. g, line 1
παρὰ πόδας τὸ κακὸν καὶ ἐγγύς. Παρὰ πόδας τὸ κα-

κὸν ἦν καὶ Ἀλεξάνδρῳ τῷ τὴν θαυμαστὴν ἐκείνην
ἡδονὴν ἐκ Πελοποννήσου ἐκκλέψαντι· ταχὺ γὰρ ἐπ'
αὐτῇ στόλος ἐξηρτύθη Ἑλληνικός, μυρίας μὲν ὀδύνας
αὐτῷ τῷ τῆς ἡδονῆς ἐραστῇ ἄγων, μυρίας δὲ τῇ
ξυμπάσῃ πόλει. Τὰς δὲ Ἀσσυρίους ἡδονὰς οὐ λέγω,
ἃς κατέλαβεν εὐθὺς πῦρ αὐτῷ χρυσῷ, καὶ αὐταῖς παλ-
λακίσιν. Οὐδὲ τὰς Πολυκράτους τὰς Ἰωνικὰς οὐ λέγω,
ἃς κατέλαβεν οὐδὲ εὐσχήμων θάνατος. Πλήρης ἦν
Σύβαρις ἡδονῶν, ἀλλὰ ἀπώλοντο μετὰ τῶν χρησα-
μένων αἱ ἡδοναί. Εὐδοκίμουν καὶ παρὰ Συρακοσίοις
ἡδοναί, ἀλλὰ ἐσωφρόνισαν αὐτοὺς μετ' ἐκείνας αἱ συμ-
φοραί. Ἀλλ' οὐδὲ Κορινθίοις.
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 32, Chap. 10, sec. a, line 3
βέστερος. Οὐχ ἑστίαν ἔνεμεν, ἐπίλυπον γὰρ οἰκονομία·

οὐ πολιτείας ἐφήψατο, ἀνιαρὸν γὰρ τὸ χρῆμα· οὐκ
ἐπειράθη γάμου, ἤκουεν γὰρ τὴν Ξανθίππην· οὐκ
ἐπειράθη παιδοτροφίας, ἑώρα γὰρ τὰ δεινά· ἀλλὰ ἄφε-
τος παντὸς τοῦ δεινοῦ, ἐλεύθερος, ἄφροντις, ἀδεής,
ἄλυπος ἐνέμετο τὴν πᾶσαν γῆν, ὡς οἶκον ἕνα, μόνος
ἀνθρώπων ἡδοναῖς συνὼν ἀφρουρήτοις καὶ ἀταμιεύ-
τοις καὶ ἀφθόνοις.
Τὸν Διογένην ἐῶμεν, καὶ μετίωμεν τοὺς νομοθέτας,
καὶ πολιτείας σκεψώμεθα. Μή με οἰηθῇς ἐπὶ Σύβαριν
ἥξειν, μηδὲ Συρακοσίων μνησθήσεσθαι τῶν ἁβροτά-
των, μηδὲ Κορινθίων τῶν φιληδόνων, μηδὲ Χίων τῶν
πλουσίων, μηδὲ Λεσβίων τῶν εὐοινοτάτων, μηδὲ Μι-
λησίων τῶν εὐειμονωτάτων· ἀλλ' ἐπὶ τοὺς ἡγεμόνας
ἔρχομαι, ἐπὶ Ἀθηναίους ἔρχομαι, καὶ τὰ Λακεδαιμονίων
ἐξετάζω. Μάστιγες αὗται καὶ πληγαὶ Λακωνικαί, καὶ
θῆραι, καὶ δρόμοι, καὶ δεῖπνα λιτά, καὶ στιβάδες εὐ-
τελεῖς· ἀλλ' ὁρῶ καὶ τούτων τὰ τερπνά. Εὖ γε, ὦ
Λυκοῦργε, σμικρῶν πόνων μεγάλας ἡδονὰς ἀντεισάγεις·
ὀλίγα δούς, μεγάλα ἔλαβες· ἐφημέρους δοὺς πόνους,
ἡδονὰς διηνεκεῖς ἀντέλαβες.
Θεοπομπός. Fragmenta (0566: 002)“FGrH #115”.

629
ATHEN. X 47 p. 435 F – 436 A: ἐν δὲ τῆι τριακοστῆι

ἐνάτηι φησίν· «Ἀπολλοκράτης ὁ Διονυσίου τοῦ τυράννου υἱὸς ἀκό-
λαστος ἦν καὶ φιλοπότης· καὶ τῶν κολακευόντων τινὲς
αὐτὸν παρεσκεύαζον ὡς ἔνι μάλιστα ἀλλοτριώτατα
πρὸς τὸν πατέρα διακεῖσθαι.»
– X 47 p. 436 A: καὶ Ἱππαρῖνον δὲ τὸν Διονυσίου
φησὶν ὑπὸ μέθης τυραννοῦντα ἀποσφαγῆναι.
– X 47 p. 436 AB: περὶ δὲ τοῦ Νυσαίου καὶ τάδε
γράφει· «Νυσαῖος ὁ Διονυσίου τοῦ προτέρου υἱὸς κύριος τῶν ἐν
Συρακούσαις γενόμενος πραγμάτων κατεσκευάσατο τέ-
θριππον καὶ τὴν ἐσθῆτα τὴν ποικίλην ἀνέλαβεν, ἔτι δὲ
καὶ τὴν ὀψοφαγίαν καὶ τὴν οἰνοφλυγίαν καὶ τὴν τῶν
παίδων καὶ τὴν τῶν γυναικῶν ὕβριν καὶ [τὴν] τῶν ἄλλων
ὅσα συντελῆ τούτοις πέφυκε, καὶ τὴν δίαιταν διῆγεν
οὕτως.»
ATHEN. X 47 p. 435 E F: ἔπινε δὲ πλεῖστον καὶ
Νυσαῖος ὁ τυραννήσας Συρακοσίων καὶ Ἀπολλοκράτης· Διονυσίου δὲ τοῦ
προτέρου οὗτοι υἱοί, ὡς ὁ Θεόπομπος ἱστορεῖ ἐν τῆι μκἀν τῆι ἑξῆς τῶν
Ἱστοριῶν. γράφει δὲ οὕτως περὶ τοῦ Νυσαίου· «Νυσαῖος ὁ τυραν-
νήσας ὕστερον Συρακοσίων ὥσπερ ἐπὶ θανάτωι
Θεοπομπός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 2b,115,F, fragment 188, line 2
φησὶν ὑπὸ μέθης τυραννοῦντα ἀποσφαγῆναι.

– X 47 p. 436 AB: περὶ δὲ τοῦ Νυσαίου καὶ τάδε
γράφει· «Νυσαῖος ὁ Διονυσίου τοῦ προτέρου υἱὸς κύριος τῶν ἐν
οὕτως.»
νήσας ὕστερον Συρακοσίων ὥσπερ ἐπὶ θανάτωι συνει-
λημμένος καὶ προειδὼς ὅτι μῆνας ὀλίγους ἤμελλε ἐπι-
βιώσεσθαι γαστριζόμενος καὶ μεθύων διῆγεν.»
STEPH. BYZ. s. Μερούσιον· χωρίον Σικελίας, ὡς Θεό-
πομπος Φιλιππικῶν λθ. οἱ οἰκήτορες ὁμοίως Μερούσιοι· καὶ Μερόεσσα ἡ
Ἄρτεμις. ἀπέχει δὲ ὁ τόπος Συρακουσῶν στάδια ἑβδομήκοντα. τινὲς δὲ
ἀπὸ Μερόης τῆς Αἰθιοπίας.
STEPH. BYZ. s. Ξιφωνία· πόλις Σικελίας. Θεόπομπος
630

οὕτως.»
Φιλιππικῶν λθ.
– – s. Ὑδροῦς· φρούριον. ἀρσενικῶς. Θεόπομπος λθΦιλιππικῶν.
οὕτως.»
Φιλιππικῶν λθ.
– – s. Ὑδροῦς· φρούριον. ἀρσενικῶς. Θεόπομπος
λθΦιλιππικῶν.
ATHEN. XII 51 p. 536 B C: ἐτρύφησεν δὲ καὶ Φάραξ ὁ
Λακεδαιμόνιος, ὡς Θεόπομπος ἐν τῆι τεσσαρακοστῆι ἱστορεῖ· καὶ ταῖς ἡδοναῖς
οὕτως ἀσελγῶς ἐχρήσατο καὶ χύδην ὥστε πολὺ μᾶλλον διὰ τὴν δίαιταν
αὐτὸν ὑπολαμβάνεσθαι Σικελιώτην ἢ διὰ τὴν πατρίδα Σπαρτιάτην.
– VI 20 p. 231 E – 232 B: καὶ τὰ ἐν Δελφοῖς δὲ
631
τρίποδα καὶ Νίκην χρυσοῦ πεποιημένα ἀναθέντος καθ' οὓς χρόνους Ξέρξης
ἐπεστράτευε τῆι Ἑλλάδι, τοῦ δ' Ἱέρωνος τὰ ὅμοια. λέγει δ' οὕτως ὁ Θεόπομ-
πος· «ἦν γὰρ τὸ παλαιὸν τὸ ἱερὸν κεκοσμημένον χαλκοῖς
ἀναθήμασιν, οὐκ ἀνδριᾶσιν, ἀλλὰ λέβησι καὶ τρίποσι
χαλκοῦ πεποιημένοις. Λακεδαιμόνιοι μὲνοὖν χρυ-
σῶσαι βουλόμενοι τὸ πρόσωπον τοῦ ἐν Ἀμύκλαις Ἀπόλ-
λωνος καὶ οὐχ εὑρίσκοντες ἐν τῆι Ἑλλάδι χρυσίον πέμ-
ψαντες εἰς θεοῦ ἐπηρώτων τὸν θεὸν παρ' οὗ χρυσίον
πρίαιντο. ὁ δ' αὐτοῖς ἀνεῖλεν παρὰ Κροῖσον τὸν Λυδὸν
πορευθέντας ὠνεῖσθαι παρ' ἐκείνου. καὶ οἱ πορευ-
θέντες [παρὰ Κροίσου] ὠνήσαντο. Ἱέρων δ' ὁ Συρακόσιος
βουλόμενος ἀναθεῖναι τῶι θεῶι τὸν τρίποδα καὶ τὴν
Νίκην ἐξ ἀπέφθου χρυσοῦ ἐπὶ πολὺν χρόνον ἀπορῶν
χρυσίου ὕστερον ἔπεμψε τοὺς ἀναζητήσοντας εἰς τὴν
Ἑλλάδα· οἵτινες μόλις ποτ' εἰς Κόρινθον ἀφικόμενοι
καὶ ἐξιχνεύσαντες εὗρον παρ' Ἀρχιτέλει τῶι Κορινθίωι,
ὃς πολλῶι χρόνωι συνωνούμενος κατὰ μικρὸν θησαυροὺς
εἶχεν οὐκ ὀλίγους. ἀπέδοτο γοῦν τοῖς παρὰ τοῦ Ἱέρωνος
ὅςον ἠβούλοντο, καὶ μετὰ ταῦτα πληρώσας καὶ τὴν
ἑαυτοῦ χεῖρα ὅσον ἠδύνατο χωρῆσαι ἐπέδωκεν αὐτοῖς.
ἀνθ' ὧν Ἱέρων πλοῖον σίτου καὶ ἄλλα πολλὰ δῶρα
Ἑλλάδα· οἵτινες μόλις ποτ' εἰς Κόρινθον ἀφικόμενοι

καὶ ἐξιχνεύσαντες εὗρον παρ' Ἀρχιτέλει τῶι Κορινθίωι,
ὃς πολλῶι χρόνωι συνωνούμενος κατὰ μικρὸν θησαυροὺς
εἶχεν οὐκ ὀλίγους. ἀπέδοτο γοῦν τοῖς παρὰ τοῦ Ἱέρωνος
ὅςον ἠβούλοντο, καὶ μετὰ ταῦτα πληρώσας καὶ τὴν
ἑαυτοῦ χεῖρα ὅσον ἠδύνατο χωρῆσαι ἐπέδωκεν αὐτοῖς.
ἀνθ' ὧν Ἱέρων πλοῖον σίτου καὶ ἄλλα πολλὰ δῶρα
ἔπεμψεν ἐκ Σικελίας.»
STEPH. BYZ. s. Δύμη· πόλις Ἀχαίας ... ὁ πολίτης
Δυμαῖος ..... Θεόπομπος μ· «προστάται δὲ τῆς πόλεως ἦσαν
τῶν μὲν Συρακοσίων Ἄθηνις καὶ Ἡρακλείδης, τῶν δὲ
μισθοφόρων Ἀρχέλαος ὁ Δυμαῖος.»
– – s. Ἐλευθερίς· πόλις Βοιωτίας, Ὠρωποῦ πλησίον,
Κόθου καὶ Ἀίκλου κτίσμα. Θεόπομπος μ?.
– – s. Ταλαρία· πόλις Συρακοσίων. Θεόπομπος ἐν
Φιλιππικῶν μ.
STEPH. BYZ. s. Ἵππος· νῆσος Ἐρετρίας. Θεόπομπος
μβ. ἔστι καὶ πόλις Σικελίας.
Ταλαρία=πόλις της Σικελίας κειμένη επί της χώρας των Συρακουσών ...

632
δὲ καὶ τῶι Διονυσίωι πολλὰ τερατώδη παρὰ τοῦ δαιμονίου γενέσθαι

σημεῖα. ἀετὸς μὲν γὰρ ἁρπάσας δοράτιόν τινος τῶν δορυφόρων ἀράμενος
ὑψοῦ καὶ φέρων ἀφῆκεν εἰς τὸν βυθόν· ἡ δὲ προσκλύζουσα πρὸς τὴν
ἀκρόπολιν θάλασσα μίαν ἡμέραν τὸ ὕδωρ γλυκὺ καὶ πότιμον παρέσχεν,
ὥστε γευσαμένοις πᾶσι κατάδηλον εἶναι. χοῖροι δ' ἐτέχθησαν αὐτῶι τῶν
μὲν ἄλλων οὐδενὸς ἐνδεεῖς μορίων, ὦτα δ' οὐκ ἔχοντες. ἀπεφαίνοντο δ'
οἱ μάντεις τοῦτο μὲν ἀποστάσεως καὶ ἀπειθείας εἶναι σημεῖον, ὡς οὐκέτι
τῶν πολιτῶν ἀκουσομένων τῆς τυραννίδος, τὴν δὲ γλυκύτητα τῆς θαλάσσης
μεταβολὴν καιρῶν ἀνιαρῶν καὶ πονηρῶν εἰς πράγματα χρηστὰ φέρειν
Συρακουσίοις· ἀετὸς δὲ θεράπων Διός, λόγχη δὲ παράσημον ἀρχῆς καὶ
δυναστείας, ἀφανισμὸν οὖν καὶ κατάλυσιν τῆι τυραννίδι βουλεύειν τὸν τῶν
θεῶν μέγιστον. ταῦτα μὲν οὖν Θεόπομπος ἱστόρηκε.
– Lys. 17, 2 – 3: οἱ δὲ φρονιμώτατοι τῶν Σπαρτιατῶν
οὐχ ἥκιστα καὶ διὰ τοῦτο
τὴν τοῦ νομίσματος ἰσχὺν φοβηθέντες .... τόν τε Λύσανδρον
ἐλοιδόρουν καὶ διεμαρτύραντο τοῖς ἐφόροις ἀποδιοπομπεῖσθαι πᾶν τὸ
ἀργύριον καὶ τὸ χρυσίον ὥσπερ κῆρας ἐπαγωγίμους· οἱ δὲ προύθεσαν
γνώμην. καὶ Θεόπομπος μέν φησι Σκιραφίδαν, Ἔφορος (70 F 205) δὲ
Φλογίδαν εἶναι τὸν ἀποφηνάμενον, ὡς οὐ χρὴ προσδέχεσθαι νόμισμα
χρυσοῦν καὶ ἀργύριον εἰς τὴν πόλιν, ἀλλὰ χρῆσθαι τῶι πατρίωι.
Θεοπομπός. Fragmenta olume-Jacobyʹ-F 2b,115,F, fragment 408a, line 1
φησι τοὺς ὑπ' ἐνίων μετρητάς· Λυσανίας δέ φησι τὸν ἀμφιφορέα ὑπὸ Ἀθηναίων
ἀμφορέα καλεῖσθαι.
SCHOL. ARISTOPH. Wesp. 525: ἔθος δὲ ἦν, ὁπότε μέλλοι ἡ τράπεζα
αἴρεσθαι, ἀγαθοῦ δαίμονος ἐπιρροφεῖν, ὡς Θεόπομπός φησιν. ὁ δὲ Ἀπολλόδωρος
(244 F 215) ....
STEPH. BYZ. s. Χαιρώνεια· ... κέκληται ἀπὸ Χαίρωνος .....
τοῦτον δὲ μυθολογοῦσιν Ἀπόλλωνος καὶ Θηροῦς, ὡς Ἑλλάνικος ἐν βἹερειῶν Ἥρας
(4 F 81) «Ἀθηναῖοι καὶ οἱμετ' αὐτῶν ἐπὶ τοὺς ὀρχομενί-
ζοντας τῶν Βοιωτῶν ἐπερχόμενοι καὶ Χαιρώνειαν πόλιν Ὀρχο-
μενίων εἷλον.»
SUID. s. λοπάς· παρὰ Συρακουσίοις τὸ τήγανον· παρὰ δὲ Θεο-
πόμπωι ἡ σορός, καὶ παρὰ τοῖς κωμικοῖς.
PHOT. s. λοπάδα· τὴν θεόν.
Θεόπομπος.
SUID. s. παρ' οὐδὲν θέμενος· τοῦτο ἀντὶ τοῦ καταφρονήσας, παρα-
λογισάμενος. «τὰς σπονδὰς πατήσας καὶ τοὺς ὅρκους παρ' οὐδὲν
θέμενος Ἀλέξανδρος Πελοπίδαν καθείρξας ἐφρούρει.»
FULGENT. Myth. I 3 p. 19, 1 Helm: nam et Teopompus in Cipriaco
carmine et Hellanicus in Dios Politia (4 F 90) quam descripsit ait Iunonem
ab Iove vinctam catenis aureis et degravatam incudibus ferreis.
NATAL. COM. Mythol. VII 12: memoriae prodidit Nymphodorus
Antigonus Paradox., Historiarum mirabilium collectio (0568: 001)

“Paradoxographorum Graecorum reliquiae”, Ed. Giannini, A.
Milan: Istituto Editoriale Italiano, 1965.Chap. 97b, sec. 1, line 1
633
Τὸν δὲ κεστρέα φησίν, ὅταν φοβηθῇ, τὴν κεφαλὴν

κρύπτειν, ὡς ὅλον τὸ σῶμα κρύπτοντα.
Τὰ γαμψὰ πάντ' εἶναι μιμητικά.
Ὑπὸ κυνὸς λυττώσης λυττᾶν πάντα τὰ δηχθέντα
πλὴν ἀνθρώπου.
Τῶν ζῴων τὰ μακρὰ ἄρσενα εἶναι, τὰ δ' ὕστερα
θήλεα.
Καὶ ἐν Αἰγύπτῳ κατορύττοντας εἰς κόπρον νεοτ-
τοὺς ποιεῖν.
Ἐν Συρακούσαις δὲ φιλοπότην τινὰ εἰς τὴν γῆν
κατορύξαι καὶ ἐπιθέντα τὴν ψίεθον ἕως τούτου πίνειν συνεχῶς,
ἕως γλυφῆναι τὰ ᾠά.
Ἤδη δὲ καὶκείμενα ἐν ἀγγείοις ἀλεεινοῖς ἐκτριφθῆναι
καὶ προελθεῖν.
Τῶν δὲ χελιδόνων τοὺς νεοττοὺς, ἐάν τις ἐκτυ-
φλώσῃ, πάλιν βλέπειν.
Τὸν δὲ ἱέρακα τρία μὲν τίκτειν ᾠά, δύο δ' ἐκλέ-
πειν, αὐξανομένων δὲ τῶν νεοττῶν ἐκλέγειν τὸν ἕνα· οὐ γὰρ
δύνασθαι τρέφειν διὰ τὸ τὸν χρόνον τοῦτον τοὺς ὄνυχας αὐτοῦ
διαστρέφεσθαι καὶ μηθὲν ἁρπάζειν· τὸν δὲ πλανηθέντα τὴν
Antigonus Paradox., Historiarum mirabilium collectio

Λύκον δὲ τὸν Ῥηγῖνον λέγειν τὴν μὲν ἐν τῇ

Σικανῶν χώρᾳ φέρειν ὄξος, ᾧπερ ἐπὶ τῶν ἐδεσμάτων χρῶνται.
τὴν δὲ ἐν Μυτιστράτῳ οἷον ἐλαίῳ ῥεῖν· τοῦτο δ' ἔν τε τοῖς
λύχνοις κάεσθαι καὶ δύνασθαι φύματα καὶ ψώραν ἰᾶσθαι,
προσαγορευόμενον Μυτιστράτιον.
πλησίον δὲ εἶναι τὴν
ἀπὸ μὲν Ἀρκτούρου μέχρι Πλειάδος ἀναβάλλουσαν οὐθενὸς
χεῖρον τῶν ἄλλων ὑδάτων, ἀπὸ δὲ Πλειάδος μέχρι πρὸς Ἀρκτοῦ-
ρον τῆς μὲν ἡμέρας καπνὸν ἀναφέρουσαν καὶ πνέουσαν θερ-
μόν, ἐν δὲ τῇ νυκτὶ φλογὸς πληρουμένην.
Ἀρέθουσαν δὲ τὴν ἐν Συρακούσαις, ὥσπερ οἱ
λοιποί φασιν καὶ Πίνδαρος, τὴν πηγὴν ἔχειν ἐκ τοῦ κατὰ
τὴν Ἠλείαν Ἀλφειοῦ· διὸ καὶ ταῖς Ὀλυμπικαῖς ἡμέραις,
ὅταν ἐν τῷ ποταμῷ ἀποπλύνωσιν τῶν θυμάτων τὰς κοιλίας,
οὐ καθαρὰν εἶναι τὴν ἐν τῇ Σικελίᾳ κρήνην, ἀλλὰ ῥεῖν ὄνθῳ.
φησὶν δὲ καὶ φιάλην ποτ' εἰς τὸν Ἀλφειὸν ἐμβληθεῖσαν
ἐν ἐκείνῃ φανῆναι. τοῦτο δ' ἱστορεῖ καὶ Τίμαιος.
Θεόπομπον δέ φησιν γράφειν τῆς μὲν ἐν Κίγχρωψιν
τοῖς Θρᾳξὶν τὸν ἀπογευσάμενον τελευτᾶν εὐθύς.
Ἐν Σκοτούσσῃ δ' εἶναι κρήνην ἰδίαν οὐ μόνον
ἀνθρώπων ἕλκη, ἀλλὰ καὶ βοσκημάτων ὑγιάζειν δυναμένην.
634
Nymphodorus Hist., Fragmenta (0578: 003)

“FHG 2”, Ed. Müller, K.Paris: Didot, 1841–1870.
Fragment 1, line 2
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΣΙΚΕΛΙᾼ ΘΑΥΜΑΖΟΜΕΝΩΝ.
Athenaeus XIII: Νυμφόδωρος δ' ὁ Συ-

ρακούσιος ἐν τῷ Περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ θαυμαζομένων ἐξ
Ὑκκάρου φησὶ Σικελικοῦ φρουρίου εἶναι τὴν Λαΐδα.
Schol. Theocrit. I, 69: Νυμφόδωρος ἐν τῷ Περὶ
Σικελίας θαυμαζομένων φησὶν ὅτι ἐπὶ Δάφνιδος Ἆκις
ποταμὸς Σικελίας οὐκ ἦν.
Aelian. N. A. XI, 20: Ἐν Σικελίᾳ Ἀδρανός ἐστι
πόλις, ὡς λέγει Νυμφόδωρος, καὶ ἐν τῇ πόλει ταύτῃ
Ἀδρανοῦ νεὼς ἐπιχωρίου δαίμονος· πάνυ δὲ καὶ ἐναργῆ
φησιν εἶναι τοῦτον. Καὶ τὰ ἄλλα μὲν ὅσα ὑπὲρ αὐτοῦ
λέγει, καὶ ὅπως ἐμφανής ἐστι, καὶ ἐς τὸ τῶν δεομένων
προχείρως εὐμενής τε ἅμα καὶ ἵλεως, εἰσόμεθα·
Nymphodorus Hist., Fragmenta Fragment 4, line 2
ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ.
Athenaeus VIII: Νυμφόδωρος δ' ὁ Συ-

ρακόσιος ἐν τοῖς Περίπλοις, ἐν τῷ Ἑλώρῳ ποταμῷ
λάβρακας εἶναί φησι καὶ ἐγχέλεις μεγάλας οὕτω τιθα-
σοὺς, ὡς ἐκ τῶν χειρῶν δέχεσθαι τῶν προσφερόντων
ἄρτους.
Schol. Hom. Od. μ, 301: Νυμφόδωρος ὁ τὴν
Σικελίαν περιηγησάμενος καὶ Πολύαινος καὶ Πανύασις
φύλακα τῶν Ἡλίου βοῶν Φυλάκιον
φησὶ γενέσθαι, ὃν Φιλοστέφανος Αἰολιδῶν εἶναί φησι καὶ ἔχειν ἐν Μυλαῖς
ἡρῷον. Schol. Theocrit. V, 15: Νυμφόδωρος δὲ καὶ
Steph. Byz.: Ἀθύρας, ἐπίνειον καὶ ποταμὸς περὶ

τὸ Βυζάντιον. Ἔστι δὲ καὶ Σκυθίας ποταμὸς Ἀθύρας,
ὡς Νυμφόδωρος.
Athenaeus XIII: Νυμφόδωρος δ' ἐν τῷ
τῆς Ἀσίας Περίπλῳ καλλίονας φησὶ γίνεσθαι γυναῖκας
τῶν πανταχοῦ γυναικῶν ἐν Τενέδῳ, τῇ Τρωικῇ νήσῳ.
635
Athenaeus VII: Ἔστι δὲ ποικίλος ὁ ἰχθὺς

(sc. ἡ σάλπη), ὅθεν καὶ τὸν Λοκρὸν ἢ Κολοφώνιον
Μνασέαν, συνταξάμενον τὰ ἐπιγραφόμενα Παίγνια,
διὰ τὸ ποικίλον τῆς συναγωγῆς Σάλπην οἱ συνήθεις
προσηγόρευον. Νυμφόδωρος δὲ ὁ Συρακούσιος ἐν τῷ
τῆς Ἀσίας Περίπλῳ Λεσβίαν φησὶ γενέσθαι Σάλπην
τὴν τὰ Παίγνια συνθεῖσαν. Ἄλκιμος δὲ κτλ.
Athenaeus VI: Ὁ μὲν οὖν Θεόπομπος
(fr. 134) ταῦθ' ἱστόρησεν. Ἐγὼ δὲ τοῖς Χίοις ἡγοῦ-
μαι διὰ τοῦτο νεμεσῆσαι τὸ δαιμόνιον· χρόνοις γὰρ
ὕστερον ἐξεπολεμήθησαν διὰ δούλους. Νυμφόδωρος γοῦν
ὁ Συρακόσιος ἐν τῷ τῆς Ἀσίας Παράπλῳ τάδ' ἱστορεῖ
περὶ αὐτῶν. «Τῶν Χίων οἱ δοῦλοι ἀποδιδράσκουσιν αὐ-
τοὺς καὶ εἰς τὰ ὄρη ὁρμώμενοι, τὰς ἀγροικίας αὐτῶν
κακοποιοῦσι, πολλοὶ συναθροισθέντες.
(sc. ἡ σάλπη), ὅθεν καὶ τὸν Λοκρὸν ἢ Κολοφώνιον

Μνασέαν, συνταξάμενον τὰ ἐπιγραφόμενα Παίγνια,
διὰ τὸ ποικίλον τῆς συναγωγῆς Σάλπην οἱ συνήθεις
προσηγόρευον. Νυμφόδωρος δὲ ὁ Συρακούσιος ἐν τῷ
τῆς Ἀσίας Περίπλῳ Λεσβίαν φησὶ γενέσθαι Σάλπην
τὴν τὰ Παίγνια συνθεῖσαν. Ἄλκιμος δὲ κτλ.
Athenaeus VI: Ὁ μὲν οὖν Θεόπομπος
(fr. 134) ταῦθ' ἱστόρησεν. Ἐγὼ δὲ τοῖς Χίοις ἡγοῦ-
μαι διὰ τοῦτο νεμεσῆσαι τὸ δαιμόνιον· χρόνοις γὰρ
ὕστερον ἐξεπολεμήθησαν διὰ δούλους. Νυμφόδωρος γοῦν
ὁ Συρακόσιος ἐν τῷ τῆς Ἀσίας Παράπλῳ τάδ' ἱστορεῖ
περὶ αὐτῶν. «Τῶν Χίων οἱ δοῦλοι ἀποδιδράσκουσιν αὐ-
τοὺς καὶ εἰς τὰ ὄρη ὁρμώμενοι, τὰς ἀγροικίας αὐτῶν
κακοποιοῦσι, πολλοὶ συναθροισθέντες. Ἡ γὰρ νῆσός
ἐστι τραχεῖα καὶ κατάδενδρος. Μικρὸν δὲ πρὸ ἡμῶν,
οἰκέτην τινὰ μυθολογοῦσιν αὐτοὶ οἱ Χῖοι ἀποδράντα ἐν
τοῖς ὄρεσι τὰς διατριβὰς ποιεῖσθαι, ἀνδρεῖον δέ τινα
ὄντα καὶ τὰ πολέμια ἐπιτυχῆ, τῶν δραπετῶν ἀφηγεῖ-
σθαι ὡς ἂν βασιλέα στρατεύματος. Καὶ πολλάκις τῶν
Χίων ἐπιστρατευσάντων ἐπ' αὐτὸν καὶ οὐδὲν ἀνύσαι
δυναμένων, ἐπεὶ αὐτοὺς ἑώρα μάτην ἀπολλυμένους
Orphica, Testimonia (0579: 009)“Die Fragmente der Vorsokratiker, vol. 1, 6th

edn.”, Ed. Diels, H., Kranz, W.Berlin: Weidmann, 1951, Repr. 1966.
Fragment 1, line 11
SUID. Ὀρφεὺς Λειβήθρων τῶν ἐν Θράικηι (πόλις δέ ἐστιν ὑπὸ τῆι Πιερίαι),
υἱὸς Οἰάγρου καὶ Καλλιόπης· ὁ δὲ Οἴαγρος πέμπτος ἦν ἀπὸ Ἄτλαντος, κατὰ
Ἀλκυόνην μίαν τῶν θυγατέρων αὐτοῦ. γέγονε δὲ πρὸ ιαγενεῶν τῶν Τρωικῶν·
καί φασι μαθητὴν γενέσθαι αὐτὸν Λίνου, βιῶναι δὲ γενεὰς θ, οἱ δὲ ιαφασίν.
636
ἔγραψε: Τριαγμούς(λέγονται δὲ εἶναι Ἴωνος τοῦ τραγικοῦ [vgl. c. 36])· ἐν δὲ

τούτοις τὰ Ἱεροστολικὰκαλούμενα, κλήσεις κοσμικαί. Νεωτευκτικά. Ἱεροὺς
λόγουςἐν ῥαψωιδίαις κδ(λέγονται δὲ εἶναι Θεογνήτου τοῦ Θεσσαλοῦ, οἱ δὲ
Κέρκωπος τοῦ Πυθαγορείου [c. 15]). Χρησμούς, οἳ ἀναφέρονται εἰς Ὀνομάκριτον.
Τελετάς(ὁμοίως δέ φασι καὶ ταύτας Ὀνομακρίτου).
Λιθικά· ἐν τούτοις δ' ἔστι περὶ λίθων γλυφῆς, ἥτις Ὀγδοηκοντάλιθοςἐπι-
γράφεται. Σωτήρια· ταῦτα Τιμοκλέους τοῦ Συρακουσίου λέγεται ἢ Περσίνου τοῦ
Μιλησίου. Κρατῆρας[1 A 1b. 2 A 7]· ταῦτα Ζωπύρου φασίν. Θρονισμοὺς
μητρώιουςκαὶ Βακχικά· ταῦτα Νικίου τοῦ Ἐλεάτου φασὶν εἶναι. Εἰς Ἅιδου
κατάβασιν·ταῦτα Ἡροδίκου τοῦ Περινθίου [vgl. c. 15]. Πέπλονκαὶ Δίκτυον
[vgl. B 10a]· καὶ ταῦτα Ζωπύρου τοῦ Ἡρακλεώτου, οἱ δὲ Βροτίνου [c. 17, 4].
Ὀνομαστικόν, ἔπη ͵ασ. Θεογονίαν, ἔπη ͵ασ. Ἀστρονομίαν, Ἀμμοσκο-
πίαν [?], Θυηπολικόν, Ὠιοθυτικὰ ἢ Ὠιοσκοπικά, ἐπικῶς. Καταζωστι-
κόν, Ὕμνους, Κορυβαντικόν, καὶ Φυσικά, ἃ Βροτίνου φασίν [Lobon fr. 7
Crönert in Χάριτες für Leo].
Paradoxographus Florentinus, Mirabilia de aquis (0580: 001)

“Paradoxographorum Graecorum reliquiae”, Ed. Giannini, A.
Milan: Istituto Editoriale Italiano, 1965.Sec. 7, line 1
Ἰσίγονος. Κρήνη ἐν Ἰνδοῖς, ἣ τοὺς κολυμβῶντας ἐπὶ τὴν γῆν ἐκβάλ-

λει ὡς ἀπ' ὀργάνου, ὡς ἱστορεῖ Κτησίας.
Ἐν Κρήτῃ ὀχετὸς ὕδατός ἐστιν, ὃν οἱ διαβαίνοντες ὕοντος
τοῦ Διὸς ἄβροχοι διαβαίνουσιν, ἐφ' ὅσον ἐν τῷ ὀχετῷ εἰσιν.
Ἐν Πέρσαις φασὶν Ἀλεξάνδρῳ φανῆναι κρήνην ἐλαίου
πληρουμένην αὐτομάτως.
Παρὰ Κιλικίᾳ φασὶν ὕδατος εἶναι σύστημά τι ἐν ᾧ τὰ
πεπνιγμένα τῶν ὀρνέων καὶ τῶν ἀλόγων ζῴων ἐμβραχέντα
ἀναζῆν.
Ἐν τῇ ἐπὶ Συρακουσῶν ὁδῷ κρήνη ἐστὶν οὐ μεγάλη οὐδὲ
ὕδωρ πολὺ ἔχουσα· ὄχλου δὲ ἐπελθόντος εἰς τὸν τόπον καὶ
ψόφου γινομένου παρέχει ὕδωρ ἄφθονον, ὥς φησιν Ἀριστοτέλης.
Κρήνη ἐν Παλικοῖς, ἥτις εἰς ὕψος ἀναρρίπτει τὸ ὕδωρ
πηχέων ἕξ, ἔμφασιν ποιοῦσα μέλλειν κατακλύζειν τοὺς ὑπο-
κειμένους τόπους· καθόλου δὲ οὐχ ὑπερεκχεῖται οὐδέν. ἐπὶ
ταύτης οἱ ἐπιχώριοι τοὺς ὑπὲρ τῶν μεγίστων ὅρκους ποιοῦν-
ται, ὡς ἱστορεῖ Ἰσίγονος ἐν δευτέρῳ ἀπίστων.
Περὶ Σκοτοῦσσαν τῆς Θεσσαλίας κρηνίδιόν ἐστι μικρόν,
ὃ τὰ ἕλκη πάντα θεραπεύει καὶ τῶν ἀλόγων ζῴων· εἰς ὃ ἐάν
τις ξύλον μὴ λίαν συντρίψας, ἀλλὰ σχίσας ἐμβάλῃ, ἀποκαθίστα
Polemon Perieg., Fragmenta (0586: 001)

“FHG 3”, Ed. Müller, K.Paris: Didot, 1853.Fragment 39, line 10
E LIBRO PRIMO.
Athenaeus X: Πολέμων δ' ἐν πρώτῳ

τῶν πρὸς Τίμαιον, παρὰ
Σικελιώταις φησὶν Ἀδηφαγίας ἱερὸν εἶναι, καὶ Σιτοῦς
Δήμητρος ἄγαλμα, οὗ πλησίον ἱδρῦσθαι καὶ Ἱμαλίδος,
637
καθάπερ ἐν Δελφοῖς Ἑρμούχου, ἐν δὲ Σκώλῳ τῷ Βοιω-

τιακῷ Μεγαλάρτου καὶ Μεγαλομάζου.
Idem III: Οὐ τούτου οὖν τοῦ Ἄρτον
ὁ νῦν καιρὸς ἦν, ἀλλὰ τῶν εὑρημένων ὑπὸ τῆς Σιτοῦς
καλουμένης Δήμητρος καὶ Ἱμαλίδος· οὕτως γὰρ ἡ θεὸς
παρὰ Συρακοσίοις τιμᾶται, ὡς ὁ αὐτὸς Πολέμων ἱστο-
ρεῖ ἐν τῷ Περὶ Μορύχου· ἐν δὲ τῷ πρώτῳ τῶν
πρὸς Τίμαιον ἐν Σκώλῳ φησὶ τῷ Βοιωτιακῷ Μεγα-
λάρτου καὶ Μεγαλομάζου ἀγάλματα ἱδρῦσθαι.
Athenaeus II: Πολέμων φησὶν ἐν Μουνυχίᾳ
ἥρωα Ἀκρατοπότην τιμᾶσθαι, παρὰ δὲ Σπαρτιάταις
Μάττωνα καὶ Κεράωνα ἥρωας ὑπό τινων μαγείρων
ἱδρῦσθαι ἐν τοῖς φειδιτίοις. Τιμᾶται δὲ καὶ ἐν Ἀχαΐᾳ
Δειπνεὺς, ἀπὸ τῶν δείπνων σχὼν τὴν προσηγορίαν.
Polemon Perieg., Fragmenta Fragment 45, line 18
παρῳδίας γεγραφότων ἱστορῶν τάδε γράφει· «Καὶ τὸν

Βοιωτὸν δὲ καὶ τὸν Εὔβοιον τοὺς τὰς παρῳδίας γρά-
ψαντας λογίους ἂν φήσαιμι διὰ τὸ παίζειν ἀμφιδεξίως
καὶ τῶν προγενεστέρων ποιητῶν ὑπερέχειν ἐπιγεγονό-
τας. Εὑρετὴν μὲν οὖν γένους Ἱππώνακτα φατέον τὸν
ἰαμβοποιόν. Λέγει γὰρ οὗτος ἐν ταῖς ἑξαμέτροις·
Μοῦσά μοι Εὐρυμεδοντιάδεα τὴν ποντοχάρυβδιν
τὴν ἐγγαστριμάχαιραν, ὃς ἐσθίει οὐ κατὰ κόσμον,
ἔννεφ' ὅπως ψηφῖδι κακῇ κακὸν οἶτον ὄληται,
βουλῇ δημοσίῃ παρὰ θῖν' ἁλὸς ἀτρυγέτοιο.
Κέχρηται δὲ καὶ ὁ Ἐπίχαρμος ὁ Συρακόσιος ἔν τινι
τῶν δραμάτων ἐπ' ὀλίγον καὶ Κρατῖνος ὁ τῆς ἀρχαίας
κωμῳδίας ποιητὴς ἐν Εὐνείδαις, καὶ τῶν κατ' αὐτὸν
Ἡγήμων ὁ Θάσιος, ὃν ἐκάλουν Φακῆν. Λέγει γὰρ
οὕτως·
Polemon Perieg., Fragmenta Fragment 75, line 2
θειαν δὲ τούτου καταγνωσθῆναι, παρόσον ἔξω τοῦ νεὼ

ἐν ὑπαίθρῳ αὐτοῦ τὸ ἄγαλμα καθίδρυται παρὰ τῇ εἰς-
όδῳ. Τάττεται δὲ ἐπὶ τῶν εὔηθές τι διαπραττομένων.
Clem. Alex. Protrept.: Παραθήσομαι
τοῦ Μορύχου Διονύσου τὸ ἄγαλμα Ἀθήνησι γεγονέναι
μὲν ἐκ τοῦ Φελλάτα καλου-
μένου λίθου, ἔργον δὲ εἶναι Σίκωνος
τοῦ Εὐπαλάμου, ὥς φησι Πολέμων ἔν τινι ἐπι-
στολῇ.
Athenaeus XI: Καὶ Πολέμων δὲ ἐν τῷ
Περὶ τοῦ Μορύχου ἐν Συρακούσαις φησὶν ἐπ' ἄκρᾳ τῇ
Νήσῳ πρὸς τῷ τῆς Ὀλυμπίας ἱερῷ, ἐκτὸς τοῦ τείχους,
ἐσχάραν τινὰ εἶναι, «ἀφ' ἧς, φησὶ, τὴν κύλικα ναυστο-
λοῦσιν ἀναπλέοντες μέχρι τοῦ γενέσθαι τὴν ἐπὶ τοῦ
638
νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς ἀόρατον ἀσπίδα· καὶ οὕτως ἀφιᾶσιν

εἰς τὴν θάλασσαν κεραμέαν κύλικα, καθέντες εἰς αὐτὴν
ἄνθεα καὶ κηρία καὶ λιβανωτὸν ἄτμητον, καὶ ἄλλ' ἄττα
μετὰ τούτων ἀρώματα.»
Sotion Paradox., Fragmenta (0587: 001)

“Scriptores rerum mirabilium Graeci”, Ed. Westermann, A.
Braunschweig: Westermann, 1839, Repr. 1963.Sec. 7, line 1
Κρήνη ἐν Ἰνδοῖς, ἣ τοὺς κολυμβῶντας ἐπὶ

τὴν γῆν ἐκβάλλει ὡς ἀπ' ὀργάνου, ὡς ἱστορεῖ Κτησίας.
Ἐν Κρήτῃ ὀχετὸς ὕδατός ἐστιν, ὃν οἱ διαβαί-
νοντες ὕοντος τοῦ Διὸς ἄβροχοι διαβαίνουσιν ἐφ' ὅσον
ἐν τῷ ὀχετῷ εἰσιν.
Ἐν Πέρσαις φασὶν Ἀλεξάνδρῳ φανῆναι κρήνην
ἐλαίου πληρουμένην αὐτομάτως.
Παρὰ Κιλικίᾳ φασὶν ὕδατος εἶναί τι σύστημα,
ἐν ᾧ τὰ πεπνιγμένα τῶν ὀρνέων καὶ τῶν ἀλόγων ζῴων
ἐμβραχέντα ἀναζῆν.
Ἐν τῇ ἐπὶ Συρακουσῶν ὁδῷ κρήνη οὐ μεγάλη
ἐστὶν οὐδὲ ὕδωρ πολὺ ἔχουσα, ὄχλου δὲ ἐπελθόντος εἰς
τὸν τόπον καὶ ψόφου γινομένου παρέχει ὕδωρ ἄφθονον,
ὥς φησιν Ἀριστοτέλης.
Κρήνη ἐν Παλικοῖς, ἥτις εἰς ὕψος ἀναρρίπτει
τὸ ὕδωρ πηχέων ἕξ, ἔμφασιν ποιοῦσα μέλλειν κατακλύ-
ζειν τοὺς ὑποκειμένους τόπους, καθόλου δὲ οὐχ ὑπερεκ-
χεῖται οὐδέν. ἐπὶ ταύτης οἱ ἐπιχώριοι τοὺς ὑπὲρ τῶν με-
γίστων ὅρκους ποιοῦνται, ὡς ἱστορεῖ Ἰσίγονος ἐν δευ-
τέρῳ ἀπίστων.
Περὶ Σκότουσαν τῆς Θεσσαλίας κρηνίδιόν ἐστι
Gorgias Rhet., Soph., Testimonia (0593: 002)

καὶ παρισώσεσιν ἐχρήσατο. ἔπραττε δὲ τῶν μαθητῶν ἕκαστον μνᾶς ρ. ἐβίω δὲ ἔτη
ρθ, καὶ συνεγράψατο πολλά.
PLATO Gorg. 448 B εἰ ἐτύγχανε Γοργίας ἐπιστήμων ὢν τῆς τέχνης ἧσπερ
ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Ἡρόδικος, τί ἂν αὐτὸν ὠνομάζομεν δικαίως;
DIOG. VIII 58. 59 [s. I 278, 25ff.] καὶ ἰατρὸς ἦν καὶ ῥήτωρ
ἄριστος. Γοργίαν γοῦν τὸν Λεοντῖνον αὐτοῦ γενέσθαι μαθητήν, ἄνδρα ὑπερέχοντα
ἐν ῥητορικῆι καὶ Τέχνην ἀπολελοιπότα ... τοῦτόν φησιν ὁ Σάτυρος λέγειν, ὡς
αὐτὸς παρείη τῶι Ἐμπεδοκλεῖ γοητεύοντι.
DIOD. XII 53, 1 ff. ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ τὴν Σικε-
λίαν Λεοντῖνοι, Χαλκιδέων μὲν ὄντες ἄποικοι, συγγενεῖς δὲ Ἀθηναίων ἔτυχον ὑπὸ
Συρακοσίων πολεμούμενοι· πιεζόμενοι δὲ τῶι πολέμωι καὶ διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν
Συρακοσίων κινδυνεύοντες ἁλῶναι κατὰ κράτος ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς Ἀθήνας
ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχίστην καὶ τὴν πόλιν ἑαυτῶν ἐκ τῶν κινδύ-
639
νων ῥύσασθαι. (2) ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπρεσβευτὴς Γ. ὁ ῥήτωρ, δεινό-

τητι λόγου πολὺ προέχων τῶν καθ' ἑαυτόν. οὗτος καὶ τέχνας ῥητορικὰς πρῶτος
ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν τοσοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν
λαμβάνειν παρὰ τῶν μαθητῶν μνᾶς ἑκατόν. (3) οὗτος οὖν καταντήσας εἰς τὰς
Ἀθήνας καὶ παραχθεὶς εἰς τὸν δῆμον διελέχθη τοῖς Ἀθηναίοις περὶ τῆς συμμαχίας
καὶ τῶι ξενίζοντι τῆς λέξεως ἐξέπληξε τοὺς Ἀθηναίους ὄντας εὐφυεῖς καὶ φιλο-
λόγους. (4) πρῶτος γὰρ ἐχρήσατο τοῖς λέξεως σχηματισμοῖς περιττοτέροις
καὶ τῆι φιλοτεχνίαι διαφέρουσιν, ἀντιθέτοις καὶ ἰσοκώλοις καὶ παρίσοις καὶ ὁμοιο
Gorgias Rhet., Soph., Testimonia Fragment 4, line 4
ρθ, καὶ συνεγράψατο πολλά.

PLATO Gorg. 448 B εἰ ἐτύγχανε Γοργίας ἐπιστήμων ὢν τῆς τέχνης ἧσπερ
ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Ἡρόδικος, τί ἂν αὐτὸν ὠνομάζομεν δικαίως;
DIOG. VIII 58. 59 [s. I 278, 25ff.] καὶ ἰατρὸς ἦν καὶ ῥήτωρ
ἄριστος. Γοργίαν γοῦν τὸν Λεοντῖνον αὐτοῦ γενέσθαι μαθητήν, ἄνδρα ὑπερέχοντα
ἐν ῥητορικῆι καὶ Τέχνην ἀπολελοιπότα ... τοῦτόν φησιν ὁ Σάτυρος λέγειν, ὡς
αὐτὸς παρείη τῶι Ἐμπεδοκλεῖ γοητεύοντι.
DIOD. XII 53, 1 ff. ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ τὴν Σικε-
λίαν Λεοντῖνοι, Χαλκιδέων μὲν ὄντες ἄποικοι, συγγενεῖς δὲ Ἀθηναίων ἔτυχον ὑπὸ
Συρακοσίων πολεμούμενοι· πιεζόμενοι δὲ τῶι πολέμωι καὶ διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν
Συρακοσίων κινδυνεύοντες ἁλῶναι κατὰ κράτος ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς Ἀθήνας
ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχίστην καὶ τὴν πόλιν ἑαυτῶν ἐκ τῶν κινδύ-
νων ῥύσασθαι. (2) ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπρεσβευτὴς Γ. ὁ ῥήτωρ, δεινό-
τητι λόγου πολὺ προέχων τῶν καθ' ἑαυτόν. οὗτος καὶ τέχνας ῥητορικὰς πρῶτος
ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν τοσοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν
λαμβάνειν παρὰ τῶν μαθητῶν μνᾶς ἑκατόν. (3) οὗτος οὖν καταντήσας εἰς τὰς
Ἀθήνας καὶ παραχθεὶς εἰς τὸν δῆμον διελέχθη τοῖς Ἀθηναίοις περὶ τῆς συμμαχίας
καὶ τῶι ξενίζοντι τῆς λέξεως ἐξέπληξε τοὺς Ἀθηναίους ὄντας εὐφυεῖς καὶ φιλο-
λόγους. (4) πρῶτος γὰρ ἐχρήσατο τοῖς λέξεως σχηματισμοῖς περιττοτέροις
καὶ τῆι φιλοτεχνίαι διαφέρουσιν, ἀντιθέτοις καὶ ἰσοκώλοις καὶ παρίσοις καὶ ὁμοιο-
τελεύτοις καί τισιν ἑτέροις τοιούτοις, ἃ τότε μὲν διὰ τὸ ξένον τῆς κατασκευῆς
Rhetorica Anonyma, Prolegomena in artem rhetoricam (olim sub auctore Joanne

Doxapatre) (0598: 005)“Prolegomenon sylloge”, Ed. Rabe, H.
Leipzig: Teubner, 1931; Rhetores Graeci 14.Volume 14, page 24, line 9
ὅτι δὲ καὶ θείας ἐπιπνοίας χρῄζει ὁ ῥήτωρ, ἐξ αὐτοῦ τοῦ

Ὁμήρου ἔστι πιστώσασθαι· φησὶ γὰρ
»ἀλλὰ θεὸς μορφὴν ἔπεσι στέφει, οἳ δέ τ' ἐς αὐτὸν
τερπόμενοι λεύσσουσιν, ὃ δ' ἀσφαλέως ἀγορεύει».
ἀλλὰ ἀποχρώντως ἡμῖν, ὡς οἶμαι, καὶ τὸ δεύτερον διήνυ-
σται κεφάλαιον.
Τρίτον πρὸς ἐπὶ τούτοις σκέψασθαι δεῖ κεφάλαιον,
ἐν ᾧ δεῖ ζητῆσαι, πῶς ἐν ἀνθρώποις ἦλθεν ἡ ῥητορική·
καὶ γὰρ ἔπρεπε μετὰ τοὺς θείους ἐκείνους ἥρωας τὴν συγ-
γενῆ τε καὶ λογικὴν φύσιν εἰσδέξασθαι. εἰσεδέξαντο τοίνυν
πρῶτον ἁπάντων αἱ Συράκουσσαι, πόλις τῆς Σικελίας·
Σικελία δὲ νῆσος μεγίστη κειμένη περὶ τὰ ἑσπέρια μέρη.
αὕτη Κορινθίων μὲν καὶ Λακεδαιμονίων ἄποικος. ὑστέρῳ
δὲ χρόνῳ ὑπὸ Γέλωνος καὶ Ἱέρωνος, τυράννων ὠμοτάτων,
ἐτυραννήθη, οἳ τοσοῦτον κατὰ κράτος τὴν τυραννίδα
640
ηὔξησαν κατὰ τῶν Συρακουσσίων, ὥστε ἀπεύχεσθαι τοὺς

Συρακουσσίους τῆς πικρᾶς ταύτης ἀπαλλαγῆναι δουλείας.
λέγεται γάρ, ὅτι τοσοῦτον ὠμότητι ἐχρήσαντο ὥστε προς-
τάξαι τοῖς Συρακουσσίοις μηδὲ φθέγγεσθαι τὸ παρά-
παν, ἀλλὰ διὰ ποδῶν καὶ χειρῶν καὶ ὀμμάτων σημαίνειν
τὰ πρόσφορα καὶ ὧν ἄν τις ἐν χρείᾳ γένοιτο. ἔνθεν φασὶ καὶ

Doxapatre) Volume 14, page 24, line 14
Τρίτον πρὸς ἐπὶ τούτοις σκέψασθαι δεῖ κεφάλαιον,

ἐν ᾧ δεῖ ζητῆσαι, πῶς ἐν ἀνθρώποις ἦλθεν ἡ ῥητορική·
καὶ γὰρ ἔπρεπε μετὰ τοὺς θείους ἐκείνους ἥρωας τὴν συγ-
γενῆ τε καὶ λογικὴν φύσιν εἰσδέξασθαι. εἰσεδέξαντο τοίνυν
πρῶτον ἁπάντων αἱ Συράκουσσαι, πόλις τῆς Σικελίας·
Σικελία δὲ νῆσος μεγίστη κειμένη περὶ τὰ ἑσπέρια μέρη.
αὕτη Κορινθίων μὲν καὶ Λακεδαιμονίων ἄποικος. ὑστέρῳ
δὲ χρόνῳ ὑπὸ Γέλωνος καὶ Ἱέρωνος, τυράννων ὠμοτάτων,
τὴν ὀρχηστικὴν λαβεῖν τὰς ἀρχάς· τῷ γὰρ ἀποκεκλεῖσθαι
λόγου τοὺς Συρακουσσίους ἐμηχανῶντο σχήμασι δεικνύειν
τὰ πράγματα. οὕτως οὖν χαλεπῶς καὶ θηριωδῶς ἀρχομέ-
νων τῶν Συρακουσσίων καὶ προσευχομένων Διὶ ἐλευθε-
ρίῳ ἀπαλλαγῆναι τῆς πικρᾶς ταύτης δουλείας, Ζεὺς


τὴν ὀρχηστικὴν λαβεῖν τὰς ἀρχάς· τῷ γὰρ ἀποκεκλεῖσθαι
λόγου τοὺς Συρακουσσίους ἐμηχανῶντο σχήμασι δεικνύειν
τὰ πράγματα. οὕτως οὖν χαλεπῶς καὶ θηριωδῶς ἀρχομέ-
νων τῶν Συρακουσσίων καὶ προσευχομένων Διὶ ἐλευθε-
ρίῳ ἀπαλλαγῆναι τῆς πικρᾶς ταύτης δουλείας, Ζεὺς
σωτὴρ ἅμα καὶ ἐλευθέριος προσώλεις τοὺς τυράννους
641
πεποιηκὼς ἠλευθέρωσε τῆς τυραννίδος τοὺς Συρακους-

σίους. ὁ οὖν τῶν Συρακουσσίων δῆμος δεδιώς, μή πως εἰς
ὅμοιον ἐμπέσοι τύραννον, οὐκέτι τυράννῳ τὰ πράγματα
κατεπίστευσεν, ἀλλ' αὐτὸς ὁ δῆμος τὴν δεσποτείαν ἔχειν
ἁπάντων ἠβουλήθη. Κόραξ δέ τις ὄνομα, Συρακούσσιος
τὸ γένος, σκοπήσας, ὡς ὁ δῆμος ἀστάθμητον καὶ ἄτακτον
πέφυκε πρᾶγμα, καὶ ἐννοήσας, ὅτι λόγος ἐστίν, ᾧ ῥυθμί-
ζεται ἀνθρώπου τρόπος, ἐσκόπησε διὰ λόγου ἐπὶ τὰ

εἰσελθὼν οὖν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, ἐν ᾗ ὁ πᾶς συνηθροίσθη

δῆμος, ἤρξατο λόγοις πρότερον θεραπευτικοῖς καὶ κολα-
κευτικοῖς τὴν ὄχλησιν καὶ τὸ θορυβῶδες καταπραῧναι τοῦ
δήμου, ἅτινα καὶ προοίμια ἐκάλεσε. μετὰ δὲ τὸ κατα-
πραῧναι καὶ κατασιγάσαι τὸν δῆμον ἤρξατο, περὶ ὧν ἔδει
συμβουλεύειν τῷ δήμῳ καὶ λέγειν ὡς ἐν διηγήσει καὶ μετὰ
ταῦτα ἀνακεφαλαιοῦσθαι καὶ ἀναμιμνῄσκειν ἐν συντόμῳ
περὶ τῶν φθασάντων καὶ εἰς σύνοπτον καὶ ὑπ' ὄψιν ἄγειν
τὰ λεχθέντα τῷ δήμῳ. καὶ τὰ μὲν πρῶτα ἐκάλεσε προ-
οίμια, τὰ δὲ δεύτερα ἐκάλεσεν ἀγῶνας, τὰ δὲ τρίτα ἐκά-
λεσεν ἐπιλόγους. οὗτος τοίνυν ὁ Συρακούσσιος Κόραξ ἔργα
ῥητορικῆς ἐπιδειξάμενος ἔπειθε τὸν τῶν Συρακουσσίων
δῆμον, ὅπερ ἐστὶ τέλος τῆς ἡμετέρας τέχνης. τούτου δ'
εὐδοκιμοῦντος ἐπὶ τῇ πειθοῖ τῆς ῥητορικῆς, πολλοὶ προετρέ-
ποντο δοῦναι αὐτῷ τοὺς ἑαυτῶν παῖδας μαθησομένους τὴν
ῥητορικήν. Τισίας δέ τις μαθεῖν καὶ αὐτὸς ἐθέλων τὴν
ῥητορικὴν καὶ ἰδών, ὡς πολλοὺς εἰσπράττεται μισθοὺς ὁ
Κόραξ τῆς διδασκαλίας, προσῆλθε πρῶτον τῷ Κόρακι
προσδιαλεγόμενος αὐτῷ ταῦτα ὡς ‘μαθεῖν ἐθέλω τὴν
ῥητορικήν, καὶ νῦν μὲν μισθοὺς οὐκ ἔχω, μαθὼν δὲ
ἀποτίσω διπλοῦς τοὺς μισθούς’. Κόραξ δὲ φιλανθρώπως
Δίων Χρυσόστομος. Orationes Oration 37, sec. 20, line 3
ἔστι δὲ καὶ ἕτερον ἐπίγραμμα Σιμωνίδῃ εἰς αὐτὸν τὸν στρατηγὸν

ἐξαίρετον· οὗτος Ἀδειμάντου κείνου τάφος, οὗ διὰ βουλὰς
Ἑλλὰς ἐλευθερίας ἀμφέθετο στέφανον.
ἠλευθέρωσαν δὲ καὶ τὴν Σικελίαν ἀπὸ τῶν βαρβάρων, καὶ τὰς
Συρακούσας δὲ ἀπὸ τῶν τυράννων. ἦν δ' ἰδεῖν Διονύσιον ἐν
Κορίνθῳ, θέαμα κάλλιστον, οὐδενὸς κύριον· ἀλλ' ὅμως οὐδὲ τοῦ-
τον οὐδεὶς ἠδίκει οὐδὲ ἐξέβαλλεν οὐδ' ἐξήλαυνε [τῶν ἐκ Σικελίας].
τὸ δ' ἀνάθημα τῆς πόλεως τίς ἀνέτρεψεν; οὐ μὲν οὖν στρόβιλος
ἢ πρηστὴρ ἢ σκηπτὸς ἐμπεσών σείων καὶ κεραυνὸν ἰθύνων.
εἰ δ' ἔστι τις κρίσις ἀνδριάντος, οἵαν φασὶν ἐν Συρακούσαις γενέ-
σθαι – ὃν δὲ τρόπον οὐκ ὀκνήσω ἐπεμβαλόμενος διηγήσασθαι·
Συρακοσίους τοὺς ἀποίκους τοὺς ὑμετέρους ἐν πολλοῖς πολέμοις
642
πρὸς Καρχηδονίους καὶ τοὺς ἄλλους βαρβάρους τοὺς τὴν Σικελίαν

καὶ τὴν Ἰταλίαν κατοικοῦντας ὁ χαλκὸς ἐπιλελοίπει καὶ τὸ νόμισμα·
ἐψηφίσαντο οὖν τοὺς τῶν τυράννων ἀνδριάντας (οἱ δὲ πολλοὶ ἦσαν
παρ' αὐτοῖς χαλκοῦ πεποιημένοι) συγκόψαι κρίσιν γε [ἐν] αὐτοῖς
ποιήσαντες, ὅστις ἄξιος αὐτῶν καταχωνευθῆναι καὶ ὅστις οὔ· καὶ
περιγίγνεται τῇ δίκῃ, ἵνα καὶ τοῦτο ἀκούσητε, Γέλων ὁ Δεινομέ-
νους· οἱ δ' ἄλλοι πάντες κατεκόπησαν, πλὴν ἄρα Διονυσίου τοῦ
πρεσβυτέρου τῶν τὸ σχῆμα τοῦ Διονύσου περικειμένων – εἰ δὲ
οὗτος Ἀδειμάντου κείνου τάφος, οὗ διὰ βουλὰς

Ἑλλὰς ἐλευθερίας ἀμφέθετο στέφανον.
ἠλευθέρωσαν δὲ καὶ τὴν Σικελίαν ἀπὸ τῶν βαρβάρων, καὶ τὰς
Συρακούσας δὲ ἀπὸ τῶν τυράννων. ἦν δ' ἰδεῖν Διονύσιον ἐν
Κορίνθῳ, θέαμα κάλλιστον, οὐδενὸς κύριον· ἀλλ' ὅμως οὐδὲ τοῦ-
τον οὐδεὶς ἠδίκει οὐδὲ ἐξέβαλλεν οὐδ' ἐξήλαυνε [τῶν ἐκ Σικελίας].
τὸ δ' ἀνάθημα τῆς πόλεως τίς ἀνέτρεψεν; οὐ μὲν οὖν στρόβιλος
ἢ πρηστὴρ ἢ σκηπτὸς ἐμπεσών σείων καὶ κεραυνὸν ἰθύνων.
εἰ δ' ἔστι τις κρίσις ἀνδριάντος, οἵαν φασὶν ἐν Συρακούσαις γενέ-
σθαι – ὃν δὲ τρόπον οὐκ ὀκνήσω ἐπεμβαλόμενος διηγήσασθαι·
Συρακοσίους τοὺς ἀποίκους τοὺς ὑμετέρους ἐν πολλοῖς πολέμοις
πρὸς Καρχηδονίους καὶ τοὺς ἄλλους βαρβάρους τοὺς τὴν Σικελίαν
καὶ τὴν Ἰταλίαν κατοικοῦντας ὁ χαλκὸς ἐπιλελοίπει καὶ τὸ νόμισμα·
ἐψηφίσαντο οὖν τοὺς τῶν τυράννων ἀνδριάντας (οἱ δὲ πολλοὶ ἦσαν
παρ' αὐτοῖς χαλκοῦ πεποιημένοι) συγκόψαι κρίσιν γε [ἐν] αὐτοῖς
ποιήσαντες, ὅστις ἄξιος αὐτῶν καταχωνευθῆναι καὶ ὅστις οὔ· καὶ
περιγίγνεται τῇ δίκῃ, ἵνα καὶ τοῦτο ἀκούσητε, Γέλων ὁ Δεινομέ-
νους· οἱ δ' ἄλλοι πάντες κατεκόπησαν, πλὴν ἄρα Διονυσίου τοῦ
γένοιτο καὶ παρ' ὑμῖν ψήφισμά τι τοιοῦτον, ἀνδριάντων εὐθύνας
εἶναι – μᾶλλον δ' εἰ θέλετε καθάπερ ἐψηφισμένον γε τοῦτο

γένοιτο καὶ παρ' ὑμῖν ψήφισμά τι τοιοῦτον, ἀνδριάντων εὐθύνας
εἶναι – μᾶλλον δ' εἰ θέλετε καθάπερ ἐψηφισμένον γε τοῦτο καὶ
ἀγῶνος ἐνεστηκότος, δότε μοι, δότε τοὺς λόγους ὑπὲρ αὐτοῦ πρὸς
ὑμᾶς οἷον ἐν δικαστηρίῳ ποιήσασθαι.
ἄνδρες δικασταί, ἅπαντά φασι δεῖν προσδοκᾶν ἐν τῷ μακρῷ
χρόνῳ· οὗτος δ' ἐν τῷ βραχεῖ κινδυνεύει τεθῆναι μὲν ὡς ἄριστος
Ἑλλήνων, ἐκπεσεῖν δ' ὡς πονηρότατος. ὅτι μὲν οὖν καλῶς καὶ
δικαίως καὶ συμφερόντως τῇ πόλει τῇ ὑμετέρᾳ καὶ πᾶσι τοῖς
Ἕλλησιν ἐστάθη, πολλὰ ἔχων εἰπεῖν ἓν ὑμῖν βούλομαι διηγήσασθαι
γενόμενον ἐν ταῖς αὐταῖς Συρακούσαις. καὶ γὰρ οἰκεῖον τὸ παρά-
δειγμα· καὶ δίκαιον ἴσως ἐστίν, ὥσπερ ἐκεῖνοι τιμῶσι τὴν μητρό-
643
πολιν, οὕτω καὶ ὑμᾶς τὰ τῆς ἀποικίας τῆς ὑμετέρας ἔργα, ἃ ἂν

καλῶς ἔχῃ, μιμεῖσθαι. ἐκεῖνοι τοίνυν κατὰ τοὺς ἀρχαίους ἐκείνους
χρόνους Λευκανόν τινα ἄνθρωπον, ὅτι πρεσβείαν τινὰ εἰς τὸν
δῆμον ἀπήγγειλε δωριστί, ἡσθέντες αὐτοῦ τῇ φωνῇ τά τε ἄλλα
ὑπὲρ ὧν ἧκεν οὐκ ἄπρακτον ἀπεπέμψαντο καὶ ταλάντῳ ἐδωρήσαντο
καὶ τὴν εἰκόνα τοῦ σώματος ἐστήσαντο παρὰ τῶν ἀστυγει-
τόνων καὶ τῶν ἐκείνῃ Δωριέων, τῶν τε ἄλλων καὶ τῶν τὴν Ἰταλίαν
κατοικούντων, ὡς εὖ τὸν ἄνδρα καὶ φιλοκάλως ἀμειψάμενοι ὑπὲρ
τοῦ γένους τοῦ Δωρικοῦ, οὗ τὴν φωνὴν ἐπησκήκει ἄχρι τοῦ καὶ
Ἆρά γε τὸ πιστεύεσθαι τοῖς πιστευομένοις ἀγαθόν ἐστι καὶ

τοιοῦτον οἷον τὸ πλουτεῖν καὶ τὸ ὑγιαίνειν καὶ τὸ τιμᾶσθαι τοῖς
τιμωμένοις καὶ ὑγιαίνουσι καὶ πλουτοῦσιν, αὐτοῖς ἐκείνοις τινὰ
φέρον ὠφέλειαν; λέγω δὲ οἷον εἴ τις δημοσίᾳ τύχοι πιστευόμενος
ὑπὸ τῆς αὑτοῦ πόλεως ἢ ἑτέρας στρατιὰν ἢ χρήματα ἢ τείχη,
καθάπερ ἤδη πολλοὶ τὰ τοιαῦτα ἐπετράπησαν, οἱ δὲ καὶ αὐτὰς
τὰς πόλεις μετὰ παίδων καὶ γυναικῶν εἰρήνης τε οὔσης καὶ πολέ-
μου καταλαβόντος ἐνίοτε, καὶ νὴ Δία εἴ τις ὑπ' ἀνδρὸς βασιλέως
ἢ τυράννου πιστεύοιτο χρυσίον ἢ ἀργύριον ἢ ναῦς ἢ ὅπλα ἢ ἀκρό-
πολιν ἢ ξύμπασαν τὴν ἀρχήν, ὥσπερ Λεπτίνης μὲν παρὰ τοῦ
ἀδελφοῦ πολλάκις Συρακούσας παρέλαβε, Φίλιστος δὲ παρὰ τοῦ
νεωτέρου Διονυσίου, μάγοι δὲ παρὰ Καμβύσου τὰ Περσῶν βασί-
λεια, ὅτε εἰς Αἴγυπτον ἐστρατεύετο, παρὰ δὲ Δαρείου Μιθράνης
τὴν Σάρδεων ἀκρόπολιν, Περσαῖος δὲ παρὰ Ἀντιγόνου τὸν Ἀκρο-
κόρινθον, πολὺ δὲ τούτων πρότερον Ἀτρεὺς παρ' Εὐρυσθέως τὸ
Ἄργος, ὅτε Εὐρυσθεὺς ἐπ' Ἀθήνας ἐστρατεύετο, οὐκ ἐκδιδόντων
Ἀθηναίων τοὺς Ἡρακλέους παῖδας· ὁ δὲ υἱὸς αὐτοῦ ὁ Ἀγαμέμ-
νων, ἡνίκα ἐπὶ Τροίαν ἔπλει, μουσικῷ ἀνδρὶ ἐπίστευσε τὴν γυ-
ναῖκα καὶ τὴν οἰκίαν – τούτους ἅπαντας φῶμεν τοὺς πιστευο-
μένους ἀγαθόν τι ἀπολαύειν καὶ αὐτοὺς τῆς πίστεως; καὶ αὖ τοὺς
ὑπὸ τῶν ἰδιωτῶν πιστευομένους ἢ γυναῖκας ἢ παῖδας ἢ τὴν οὐσίαν,
Πολύαινος. Strategemata (0616: 001)

“Polyaeni strategematon libri viii”, Ed. Woelfflin, E., Melber, J.
Leipzig: Teubner, 1887, Repr. 1970.Book 1, Chap. 27, sec. 1, line 1
ΒΙΑΣ.
Κροῖσος Λυδὸς ἐπιπλεῖν τοῖς νησιώταις παρε-

σκευάζετο. Βίας ὁ Πριηνεὺς ἐξέπληξε τὸν Λυδὸν εἰ-
πὼν ‘οἱ νησιῶται πολλὴν ἵππον ἐπί σε ὠνοῦνται’.
ὁ δὲ γελάσας ἔφη ‘ὦ Ζεῦ, νησιώτας ἐν ἠπείρῳ λά-
βοιμι’. ὁ δὲ Βίας ‘τί δ' ἄλλο [οἴει]’, ἔφη, ‘κἀκείνους
εὔχεσθαι Διὶ, ἢ ὅπως Κροῖσον ἠπειρώτην ἐν θαλάσσῃ
644
λάβοιεν;’ ὁ λόγος Βίαντος ἔπεισεν Κροῖσον ἐπὶ τὰς

νήσους πλεῦσαι μηκέτι.
ΓΕΛΩΝ.
Γέλων Δεινομένους Συρακούσιος ἐν τῷ πρὸς

Ἱμίλκωνα τὸν Καρχηδόνιον πολέμῳ στρατηγὸς αὐτο-
κράτωρ χειροτονηθείς, λαμπρῶς ἀγωνισάμενος, κρα-
τήσας, παρελθὼν εἰς ἐκκλησίαν, εὐθύνας δοὺς τῆς
αὐτοκράτορος ἀρχῆς, τῆς δαπάνης, τῶν καιρῶν, τῶν
ὅπλων, τῶν ἵππων, τῶν τριήρων, ἐπὶ πᾶσιν ἐπαινεθεὶς
τέλος ἐξέδυ τὴν ἐσθῆτα καὶ στὰς ἐν μέσῳ γυμνός·
’οὕτως ἐγὼ’, ἔφη, ‘γυμνὸς ὑμῖν ἕστηκα, ὑμεῖς δὲ
ἔνοπλοι, ὥστε, εἴ τί μοι πέπρακται βίαιον, χρήσασθε
κατ' ἐμοῦ καὶ σιδήρῳ καὶ πυρὶ καὶ λίθοις.’ ὁ δῆμος
ἐπεβόησεν ὡς ἄριστον στρατηγὸν ἐπαινῶν.
Πολύαινος. Strategemata Book 1, Chap. 27, sec. 1, line 15
αὐτοκράτορος ἀρχῆς, τῆς δαπάνης, τῶν καιρῶν, τῶν

ὅπλων, τῶν ἵππων, τῶν τριήρων, ἐπὶ πᾶσιν ἐπαινεθεὶς
τέλος ἐξέδυ τὴν ἐσθῆτα καὶ στὰς ἐν μέσῳ γυμνός·
’οὕτως ἐγὼ’, ἔφη, ‘γυμνὸς ὑμῖν ἕστηκα, ὑμεῖς δὲ
ἔνοπλοι, ὥστε, εἴ τί μοι πέπρακται βίαιον, χρήσασθε
κατ' ἐμοῦ καὶ σιδήρῳ καὶ πυρὶ καὶ λίθοις.’ ὁ δῆμος
ἐπεβόησεν ὡς ἄριστον στρατηγὸν ἐπαινῶν. ὁ δὲ ὑπο-
λαβὼν ἔφη ‘καὶ εἰσαῦθις οὖν τοιοῦτον στρατηγὸν
χειροτονήσατε’. πάλιν ὁ δῆμος ‘ἀλλὰ τοιοῦτον ἄλλον
οὐκ ἔχομεν’. οὕτως δὴ παρακληθεὶς δεύτερον στρατη-
γῆσαι ἀντὶ στρατηγοῦ τύραννος ἐγένετο Συρακουσίων.
Γέλων Σικελῶν τύραννος Ἱμίλκωνι βασιλεῖ Καρ-
χηδονίων διαπλεύσαντι ἐπὶ Σικελίαν ἀντιστρατοπε-
δεύων μάχῃ μὲν συμβαλεῖν οὐκ ἐθάρρει· Πεδίαρχον
δὲ τὸν τοξοτῶν ἡγούμενον, ὅμοιον ἑαυτῷ τὴν ἰδέαν
ἀμφιέσας τὴν ἑαυτοῦ τυραννικὴν ἐσθῆτα ἐκέλευσε
προελθεῖν τοῦ στρατοπέδου καὶ θύειν ἐπὶ τῶν βωμῶν,
ἕπεσθαι δὲ αὐτῷ τοξότας ἐν ἐσθῆτι λευκῇ κατέχοντας
μυρίνας, τόξα ὑπὸ ταῖς μυρίναις κρύπτοντας· ἡνίκ' ἂν
δὲ ἴδωσιν Ἱμίλκωνα καὶ αὐτὸν ὁμοίως προελθόντα
καὶ θύοντα, τοξεύειν ἐπ' αὐτόν. οὕτω δὴ τούτων
μυρίνας, τόξα ὑπὸ ταῖς μυρίναις κρύπτοντας· ἡνίκ' ἂν

δὲ ἴδωσιν Ἱμίλκωνα καὶ αὐτὸν ὁμοίως προελθόντα
καὶ θύοντα, τοξεύειν ἐπ' αὐτόν. οὕτω δὴ τούτων
πραχθέντων Ἱμίλκων οὐδὲν ὑπιδόμενος προελθὼν
645
ἔθυσεν· ὥστε σπένδων θύων τε ἄφνω πολλῶν τοξευ-

μάτων ἐπ' αὐτὸν ἐπελθόντων ἐτελεύτησεν.
Γέλων τὸ Μεγαρικὸν βουλόμενος καταλῦσαι ἐποί-
κους μὲν ἐκάλει τοὺς ἐθέλοντας Δωριῶν, Διογνήτῳ
δὲ, τῷ Μεγαρέων ἄρχοντι, χρήματα παρὰ δύναμιν
ἐπέταξεν· ὁ δὲ τοῖς πολίταις. οἱ δὲ τοῖς τέλεσιν ἀπα-
γορεύοντες ἐς τὴν ἀποικίαν τὴν ἐν Συρακούσαις ὑπεί-
κουσαν ὑποβαλόντες αὑτοὺς τῇ Γέλωνος δυναστείᾳ.
Νικίας, ἐπιπλεύσας τῇ Κορινθίᾳ νύκτωρ, ἔνθα ὁ

Σολύγης λόφος, ἀποβιβάσας Ἀθηναίων ὁπλίτας χιλίους
καὶ ἄλλους ἀλλαχῆ λοχῆσαι τάξας ἀπέπλευσεν· ἐπεὶ δὲ
ὑπηύγαζεν ἕως, πάλιν αὖ φανερῶς ἐπέπλευσεν. οἱ μὲν
Κορίνθιοι σπουδῇ ἐκβοηθοῦντες ἔθεον, κωλύσοντες
ἐκβαίνειν· οἱ δὲ ἐν ταῖς ἐνέδραις ἐξανιστάμενοι τοὺς
πλείστους αὐτῶν διέφθειραν.
Νικίας στρατοπεδευόντων Ἀθηναίων περὶ τὸ
Ὀλυμπιεῖον ἐς τὸ πρὸ τοῦ στρατοπέδου χωρίον ὁμαλὲς
ὂν ἐκέλευσε νύκτωρ τριβόλους κατασπεῖραι. ἐπεὶ δὲ
τῆς ὑστεραίας Ἔκφαντος ὁ Συρακουσίων ἵππαρχος
προήγαγε τοὺς ἱππεῖς, ἦν αὐτῶν αἰσχρὰ φυγὴ τῶν
τριβόλων ἐμπηγνυμένων ἐν τοῖς ποσὶ τῶν ἵππων·
πολλοὶ δ' αὐτῶν οὐδὲ προβαίνειν οἷοί τε ἦσαν, ἀλλ'
ὑπὸ τῶν πελταστῶν στερεὰ ὑποδήματα ἐχόντων διε-
φθείροντο.
Νικίας ἐν τῷ κύκλῳ τοῦ τείχους ἀπελείφθη μετ'
ὀλίγων στρατιωτῶν τῆς ἄλλης δυνάμεως περὶ Θάψον
οὔσης. τῶν δὲ Συρακουσίων τὸ προπύργιον τοῦ κύ-
κλου λαβόντων, ἐν ᾧ ξύλα πολλὰ ἦν, οὐχ ἱκανὸς ὢν
ἀμύνασθαι τὰ ξύλα ἐνέπρησεν· ἡ δὲ φλὸξ ἐπὶ μέγα
Ὀλυμπιεῖον ἐς τὸ πρὸ τοῦ στρατοπέδου χωρίον ὁμαλὲς

ὂν ἐκέλευσε νύκτωρ τριβόλους κατασπεῖραι. ἐπεὶ δὲ
τῆς ὑστεραίας Ἔκφαντος ὁ Συρακουσίων ἵππαρχος
προήγαγε τοὺς ἱππεῖς, ἦν αὐτῶν αἰσχρὰ φυγὴ τῶν
τριβόλων ἐμπηγνυμένων ἐν τοῖς ποσὶ τῶν ἵππων·
πολλοὶ δ' αὐτῶν οὐδὲ προβαίνειν οἷοί τε ἦσαν, ἀλλ'
ὑπὸ τῶν πελταστῶν στερεὰ ὑποδήματα ἐχόντων διε-
φθείροντο.
Νικίας ἐν τῷ κύκλῳ τοῦ τείχους ἀπελείφθη μετ'
ὀλίγων στρατιωτῶν τῆς ἄλλης δυνάμεως περὶ Θάψον
οὔσης. τῶν δὲ Συρακουσίων τὸ προπύργιον τοῦ κύ-
κλου λαβόντων, ἐν ᾧ ξύλα πολλὰ ἦν, οὐχ ἱκανὸς ὢν
ἀμύνασθαι τὰ ξύλα ἐνέπρησεν· ἡ δὲ φλὸξ ἐπὶ μέγα
αἰρομένη τοὺς πολεμίους ἀπεκρούετο. ἐν τῷ τέως ἡ
646
ἀπὸ Θάψου δύναμις ἐπελθοῦσα προσεβοήθησεν.

Νικίας ὑπὸ Γυλίππου διωκόμενος ἤδη καταλαμ-
βανόμενος ἔπεμψε κήρυκα πρὸς αὐτὸν, φάσκων πάντα
ποιήσειν τὰ προσταττόμενα, καὶ ὡς ἤδη τινὰ χρὴ
πέμπειν τὸν δώσοντα ὅρκους καὶ ληψόμενον. Γύλιπ-
πος τῷ κήρυκι πιστεύσας κατεστρατοπέδευσε καὶ τοῦ
διώκειν ἀποσχόμενος τῷ κήρυκι τῷ ἀπὸ Νικίου
τῶν ἐπιτηδείων μᾶλλον εὐποροῖεν κατὰ μέρος ταῖς

πόλεσι προσβάλλοντες. ἐπεὶ δὲ κατέσχεν ἐς Κατάνην
οὐ δεχομένων αὐτὸν Καταναίων ἐπρεσβεύσατο βουλό-
μενος μόνος παρελθὼν εἰπεῖν αὐτοῖς τὰ συμφέροντα.
τῶν δὲ ἐπιτρεψάντων καὶ θεόντων ἐς ἐκκλησίαν συν-
έταξεν, ὅσαι τῶν τειχῶν ἦσαν πυλίδες ἐνῳκοδομημέναι
σαθρῶς, ταύτας ἐξελόντας εἴσω παρελθεῖν. ὁμοῦ δὴ
συνέβαινεν Ἀλκιβιάδην μὲν ἄρχεσθαι δημηγορεῖν,
Ἀθηναίους δὲ Κατάνην ἔχειν.
Ἀλκιβιάδης [Κατάνην] κατασχὼν ἄνδρα Καταναῖον
πιστὸν αὐτῷ Συρακουσίοις γνώριμον καθῆκεν ἐς Συ-
ρακούσας ὡς πεμφθέντα ὑπὸ τῶν ἐν Κατάνῃ φίλων
ὄντων αὐτοῖς, ὧν τὰ ὀνόματα γιγνώσκοιεν. οὗτος
ἤγγειλεν, Ἀθηναίους καταλιπόντας τὸ στρατόπεδον
ἀόπλους εἴσω Κατάνης αὐλίζεσθαι, εἰ δὲ αὐτοὶ ἅμα
ἕῳ καταλάβοιεν τῶν Ἀθηναίων τὸ στρατόπεδον, δύ-
νασθαι τοὺς ἐν τῇ πόλει γυμνοὺς ἀποκλεισθέντας
ἁλῶναι ῥᾳδίως. ἐπίστευσαν οἱ στρατηγοὶ τῶν Συρα-
κουσίων καὶ παρήγγειλαν ἐξιέναι πανδημεὶ τὴν ἐπὶ
Κατάνης, καὶ προελθόντες ἐστρατοπεδεύσαντο πρὸς
τῷ Συμαίθῳ ποταμῷ. Ἀλκιβιάδης προσιόντας αὐτοὺς
ΓΥΛΙΠΠΟΣ.
Γύλιππος βουλόμενος αὐτοκράτωρ γενέσθαι τῆς

ἐν Συρακούσαις δυνάμεως συναγαγὼν τοὺς στρατη-
γοὺς τῶν Συρακουσίων εἶπεν, ὡς χρὴ λόφον τινὰ με-
ταξὺ τῆς πόλεως καὶ τοῦ στρατοπέδου τῶν Ἀθηναίων
τειχίσαι. τῶν δὲ πεισθέντων νύκτωρ αὐτὸς ἔπεμψεν
αὐτόμολον ἀγγελοῦντα τοῖς πολεμίοις τὰ δεδογμένα.
οἱ μὲν δὴ μαθόντες αὐτοὶ προκατέσχον τὸν λόφον.
Γύλιππος δὲ ἐσχετλίαζεν ὡς τῶν ἀπορρήτων ἐξαγγελ-
λομένων. ὅπως οὖν εἰσαῦθις τοῦτο μὴ γένοιτο, οἱ
647
προὔχοντες τῶν Συρακουσίων ἑνὶ καὶ μόνῳ Γυλίππῳ

τοῦ πολέμου τὴν ἀρχὴν ἐπέτρεψαν.
ἐδειπνοποιοῦντο ἐπὶ τῇ νίκῃ γεγηθότες· Ἀρχίδαμος

δὲ ἤρετο, πηνίκα δοκοῦσιν ἁλῶναι τὴν πόλιν; λεγόν-
των δὲ τῶν μὲν, ἡνίκα προσεβάλλομεν, τῶν δὲ, ἡνίκα
ἠκοντίζομεν, τῶν δὲ, ἡνίκα ἐτοξεύομεν· ‘οὐδαμῶς,’ ἔφη
αὐτὸς, ‘ἀλλὰ τότε, ὅτε τὴν πολλὴν καὶ ἄνυδρον ὁδὸν
ἐπορευόμεθα· τὸ γὰρ βούλεσθαι πονεῖν πάντων κρα-
τεῖν πέφυκεν.’
ΓΥΛΙΠΠΟΣ.


Γύλιππος τὸν προκατεσχημένον λόφον ὑπὸ Ἀθη-
ναίων αὐτὸς βουλόμενος κατασχεῖν ἀπὸ τῶν τριήρων
πολλῶν οὐσῶν εἴκοσι πληρώσας πυκνὰς τὰς μελέτας
ἐποιεῖτο. τῶν δὲ πληρωμάτων συγκροτηθέντων νυκτὸς
ἀφῆκεν αὐτὰς εἰς τὸ πέλαγος παραγγείλας καταπλεῖν
ἀρχομένης ἡμέρας. ὡς δὲ οἱ πολέμιοι καταπλεούσας
εἶδον, ἐπ' αὐτὰς ἀνήχθησαν
648
ἀφῆκεν αὐτὰς εἰς τὸ πέλαγος παραγγείλας καταπλεῖν

ἀρχομένης ἡμέρας. ὡς δὲ οἱ πολέμιοι καταπλεούσας
εἶδον, ἐπ' αὐτὰς ἀνήχθησαν. τῶν δὲ μεταβαλομένων
ἐς φυγὴν οἱ μὲν Ἀθηναῖοι μετὰ σπουδῆς ἐδίωκον· ὁ
δὲ Γύλιππος τὰς ὑπολοίπους ναῦς πληρώσας ἐπανήγετο.
ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ, περὶ τὴν ναυμαχίαν τῶν Ἀθη-
ναίων ἀσχολουμένων, οἱ πεζοὶ Γυλίππου συνταχθέντες
ῥᾷστα κατέσχον τὸν λόφον τοὺς φύλακας τῶν Ἀθη-
ναίων ἐκβαλόντες.
ΕΡΜΟΚΡΑΤΗΣ.
Ἑρμοκράτης, τῶν [δούλων] ἐν Συρακούσαις ἐπ-

αναστάντων καὶ χειρὸς πολλῆς οἰκετικῆς ἠθροισμένης,
πρὸς τὸν ἡγούμενον αὐτῶν Σωσίστρατον ἔπεμψε πρες-
βευτὴν ἕνα τῶν ἱππάρχων Δαΐμαχον, ὃς ἦν αὐτῷ
συνήθης καὶ φίλος, ἀγγέλλοντα παρὰ τῶν στρατηγῶν,
ὡς ἄρα τὸ φρόνημα αὐτοῦ θαυμάζοντες πάντας μὲν
ἐλευθέρους ἀφιᾶσι, πάντας δὲ ὁπλιοῦσι καὶ σιτηρέσιον
δώσουσι τὸ ἴσον, αὐτὸν δὲ τὸν Σωσίστρατον ἀποφαί-
νουσι συνάρχοντα, καὶ ἤδη γε ἥκειν βουλευσόμενον
μετὰ τῶν στρατηγῶν, ὅσα τὸ ὁπλιτικὸν κατεπείγοι. ὁ
δὲ Σωσίστρατος τῇ φιλίᾳ τοῦ Δαϊμάχου πιστεύσας
μετὰ τῶν στρατηγῶν, ὅσα τὸ ὁπλιτικὸν κατεπείγοι. ὁ

δὲ Σωσίστρατος τῇ φιλίᾳ τοῦ Δαϊμάχου πιστεύσας
παραλαβὼν εἴκοσι τοὺς ἡγεμονικωτάτους τῶν δούλων
ἧκε πρὸς αὐτούς. οὗτοι μὲν συλληφθέντες ἐδέθησαν·
Ἑρμοκράτης δὲ μετὰ ἑξακοσίων ὁπλιτῶν ἐξελθὼν καὶ
τοὺς δούλους λαβὼν ὤμοσεν, ἦ μὴν μηδὲν αὐτοῖς
δεινὸν ἂν γενέσθαι, πρὸς τὸν αὑτοῦ δεσπότην ἕκαστος
εἰ ἐπανέλθοι. πεισθέντες ἐπανῆλθον, ὅτι μὴ μόνον
τριακόσιοι πρὸς Ἀθηναίους ηὐτομόλησαν.
Ἀθηναῖοι τὴν ὑστάτην ἐν Σικελίᾳ ναυμαχίαν
ἡσσῶνται, καὶ νύκτωρ φεύγειν ἔδοξεν· Συρακούσιοι
θύσαντες ἐπινίκια ὑπὸ μέθης ἀνεπαύοντο. Ἑρμοκρά-
της, μεθύοντας καὶ καθεύδοντας ἐπὶ τὴν μάχην ὅπως
μὴ ἐξάγοι, αὐτόμολον πέμπει φράσοντα πρὸς Νικίαν,
’οἱ μέχρι νῦν πάντα σοὶ μηνύοντες φίλοι προαγορεύου-
σιν, ἢν ἀποκινήσῃς νύκτωρ, ἐνέδραις ἐμπίπτεις καὶ
λόχοις’. πιστεύει Νικίας καὶ ἀναμείνας ἕω τὸ στρα-
τόπεδον οὐκ ἐκίνησεν. Ἑρμοκράτης τοὺς Συρακουσίους
ἅλις ἔχοντας ὕπνου ἀνέστησεν εὐρώστους·
649
εἰ ἐπανέλθοι. πεισθέντες ἐπανῆλθον, ὅτι μὴ μόνον

τριακόσιοι πρὸς Ἀθηναίους ηὐτομόλησαν.
Ἀθηναῖοι τὴν ὑστάτην ἐν Σικελίᾳ ναυμαχίαν
ἡσσῶνται, καὶ νύκτωρ φεύγειν ἔδοξεν· Συρακούσιοι
θύσαντες ἐπινίκια ὑπὸ μέθης ἀνεπαύοντο. Ἑρμοκρά-
της, μεθύοντας καὶ καθεύδοντας ἐπὶ τὴν μάχην ὅπως
μὴ ἐξάγοι, αὐτόμολον πέμπει φράσοντα πρὸς Νικίαν,
’οἱ μέχρι νῦν πάντα σοὶ μηνύοντες φίλοι προαγορεύου-
σιν, ἢν ἀποκινήσῃς νύκτωρ, ἐνέδραις ἐμπίπτεις καὶ
λόχοις’. πιστεύει Νικίας καὶ ἀναμείνας ἕω τὸ στρα-
τόπεδον οὐκ ἐκίνησεν. Ἑρμοκράτης τοὺς Συρακουσίους
ἅλις ἔχοντας ὕπνου ἀνέστησεν εὐρώστους· οἱ δὲ προ-
καταλαβόντες τὰς διαβάσεις τῶν ποταμῶν καὶ τὰς
γεφύρας πανωλεθρίᾳ τοὺς Ἀθηναίους διέφθειραν.
ἦν αὐτοῖς ἡ ἀναχώρησις ἡπλωμένης τῆς φάλαγγος,

παρήγγειλε τοὺς ἐπιστάτας μεταβαίνειν εἰς παραστά-
την· πολλῷ δὲ ποιήσας ὑπερμηκεστέραν τὴν τάξιν
ὑπερεφαλάγγησε τοὺς Λευκανούς. οἱ δὲ κυκλωθέντες,
βαλλόμενοι πανταχόθεν πάντες ἀπώλοντο πλὴν ὀλίγων,
[οἳ] διεσώθησαν αἰσχρῶς φεύγοντες.
Κλεανδρίδας Θουρίοις ἐλάττοσιν οὖσι παραγγέλλων
μὴ συμβάλλειν πλήθει πολεμίων ἔφη ‘ὅπου μὴ ἐξαρκεῖ
ἡ λεοντῆ, τότε χρὴ καὶ τῆς ἀλωπεκῆς προσράπτειν’.
ΦΑΡΑΚΙΔΑΣ.
Φαρακίδας, Καρχηδονίων ἐφορμούντων Συρακού-

σαις, περιπεσὼν κατὰ τὸν πλοῦν Καρχηδονίαις τριήρεσι
καὶ ἀπὸ τούτων ἐννέα λαβὼν, ὅπως ἡσυχάσειαν οἱ
Καρχηδόνιοι καταπλέοντος, ἐς τὰς αἰχμαλώτους τριή-
ρεις τὰς ἐννέα ἀνεβίβασε τοὺς ἰδίους ἐρέτας καὶ στρα-
τιώτας· Καρχηδόνιοι γνωρίζοντες τὰ οἰκεῖα σκάφη
προσπλέοντας αὐτοὺς τῷ λιμένι τῶν Συρακουσίων οὐκ
ἐκώλυσαν.
Κλεανδρίδας Θουρίοις ἐλάττοσιν οὖσι παραγγέλλων

μὴ συμβάλλειν πλήθει πολεμίων ἔφη ‘ὅπου μὴ ἐξαρκεῖ
ἡ λεοντῆ, τότε χρὴ καὶ τῆς ἀλωπεκῆς προσράπτειν’.
ΦΑΡΑΚΙΔΑΣ.
650
Φαρακίδας, Καρχηδονίων ἐφορμούντων Συρακού-

σαις, περιπεσὼν κατὰ τὸν πλοῦν Καρχηδονίαις τριήρεσι
καὶ ἀπὸ τούτων ἐννέα λαβὼν, ὅπως ἡσυχάσειαν οἱ
Καρχηδόνιοι καταπλέοντος, ἐς τὰς αἰχμαλώτους τριή-
ρεις τὰς ἐννέα ἀνεβίβασε τοὺς ἰδίους ἐρέτας καὶ στρα-
τιώτας· Καρχηδόνιοι γνωρίζοντες τὰ οἰκεῖα σκάφη
προσπλέοντας αὐτοὺς τῷ λιμένι τῶν Συρακουσίων οὐκ
ἐκώλυσαν.
Πολύαινος. Strategemata ook 5, Chap. 2, sec. 2, line 1
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ.
Διονύσιον Σικελίας τύραννον ὥρμησαν οἱ μι-

σθοφόροι κτεῖναι ἀθρόοι τὴν οἰκίαν αὐτοῦ περιστάν-
τες ἀπὸ συνθήματος. ὁ δὲ προῆλθεν ἐσθῆτα ἐλεεινὴν
λαβὼν καὶ τῆς κόμης κόνιν καταχεάμενος, παρέχων
ἑαυτὸν ἔκδοτον ὡς βούλοιντο χρῆσθαι. οἱ μισθοφόροι
τὴν εἰς τὸ ταπεινὸν αὐτοῦ μεταβολὴν ἐλεήσαντες
ἀθῶον ἀφῆκαν. Διονύσιος οὐκ ἐς μακρὰν ἐν Λεον-
τίνοις περιστήσας αὐτοῖς τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν ἅπαντας
κατηκόντισεν.
Διονύσιος Ἑρμοκράτους, Συρακουσίοις ὑπηρετῶν
καὶ γραμματεύων τοῖς στρατηγοῖς, ἐν τῷ πολέμῳ [τῷ]
πρὸς Καρχηδονίους ἡττωμένων πολλάκις Συρακουσίων
καὶ τοὺς στρατηγοὺς αἰτιωμένων ἐτόλμησε προδοσίας
αὐτοὺς γράψασθαι. οἱ μὲν αὐτῶν ἑάλωσαν ἀποθανεῖν,
οἱ δὲ φυγεῖν. ὁ δὲ ὡς ἐπιβουλευόμενος ὑπὸ τῶν διὰ
τοὺς ἁλόντας ἐχθρῶν γενομένων καὶ τοῦ πολέμου
τοῦ πρὸς Καρχηδονίους ἀκμάζοντος, φυλακὴν τοῦ
σώματος αἰτήσας, παρὰ τοῦ δήμου λαβὼν τύραννος
ἐγένετο Συρακουσίων μέγιστος· καὶ μέχρι γήρως τὴν
ἀρχὴν κατασχὼν, προσέτι καὶ τῷ υἱῷ κατέλιπεν.
σθοφόροι κτεῖναι ἀθρόοι τὴν οἰκίαν αὐτοῦ περιστάν-

τες ἀπὸ συνθήματος. ὁ δὲ προῆλθεν ἐσθῆτα ἐλεεινὴν
λαβὼν καὶ τῆς κόμης κόνιν καταχεάμενος, παρέχων
ἑαυτὸν ἔκδοτον ὡς βούλοιντο χρῆσθαι. οἱ μισθοφόροι
τὴν εἰς τὸ ταπεινὸν αὐτοῦ μεταβολὴν ἐλεήσαντες
ἀθῶον ἀφῆκαν. Διονύσιος οὐκ ἐς μακρὰν ἐν Λεον-
τίνοις περιστήσας αὐτοῖς τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν ἅπαντας
κατηκόντισεν.
Διονύσιος Ἑρμοκράτους, Συρακουσίοις ὑπηρετῶν
651
καὶ γραμματεύων τοῖς στρατηγοῖς, ἐν τῷ πολέμῳ [τῷ]

πρὸς Καρχηδονίους ἡττωμένων πολλάκις Συρακουσίων
καὶ τοὺς στρατηγοὺς αἰτιωμένων ἐτόλμησε προδοσίας
αὐτοὺς γράψασθαι. οἱ μὲν αὐτῶν ἑάλωσαν ἀποθανεῖν,
οἱ δὲ φυγεῖν. ὁ δὲ ὡς ἐπιβουλευόμενος ὑπὸ τῶν διὰ
τοὺς ἁλόντας ἐχθρῶν γενομένων καὶ τοῦ πολέμου
τοῦ πρὸς Καρχηδονίους ἀκμάζοντος, φυλακὴν τοῦ
σώματος αἰτήσας, παρὰ τοῦ δήμου λαβὼν τύραννος
ἐγένετο Συρακουσίων μέγιστος· καὶ μέχρι γήρως τὴν
ἀρχὴν κατασχὼν, προσέτι καὶ τῷ υἱῷ κατέλιπεν.
Διονύσιος τοὺς ἐπιβουλεύοντας φωρᾶν μάλιστα
πάντων ἐσπούδαζε. τῶν ξένων τις περιῄει τὴν πόλιν
Πολύαινος. Strategemata
τόπος ἦν ὁμαλὸς καὶ πηλώδης, εὖρος εἴκοσι στάδια·

τοῦτον οἱ στρατιῶται ξύλοις φαλαγγώσαντες ὑπερή-
νεγκαν ὀγδοήκοντα τριήρεις ἡμέρᾳ μιᾷ. Ἱμίλκων
φοβηθεὶς μὴ Διονύσιος τὸ ναυτικὸν ὑπερβαλὼν ὑπὲρ
τὴν ἄκραν ἐπιπλεύσας τοὺς Καρχηδονίους ἐπὶ τῷ
στόματι τοῦ λιμένος κατακλείσας ἔνδον ἐξέλοι, βορέου
πνεύσαντος οὐρίου ἀπόπλουν ἐποιήσατο. Διονύσιος
δὲ καὶ τὸν λιμένα καὶ τὴν Μοτύην καὶ τὸ ναυτικὸν
διεσώσατο.
Διονύσιος ὑπὸ Δίωνος [πολιορκούμενος] τὴν ἀκρό-
πολιν κατέχων ἐπρεσβεύσατο πρὸς Συρακουσίους ὑπὲρ
διαλλαγῶν. οἱ δὲ ἀπεκρίναντο ‘εἰ μὲν ἀφίησι τὴν
ἀρχὴν, δεχόμεθα πρεσβείαν, εἰ δὲ μὴ, ἄσπονδος ὁ
πόλεμος ἔστω’. Διονύσιος πάλιν κήρυκα πέμψας ἐκέ-
λευσε πέμψαι πρεσβευτὰς ὡς ἀφήσων τὴν ἀρχὴν καὶ
σπονδὰς πρὸς αὐτοὺς ποιησόμενος. οἱ μὲν ἔπεμψαν
καὶ ὑπὸ χαρᾶς ἐξέλυσαν τὰς φυλακὰς, ὡς ἤδη τοῦ
τυράννου τὴν ἀρχὴν ἀφιέντος· ὁ δὲ τοὺς μὲν πρέσβεις
κατασχὼν, τοὺς δὲ στρατιώτας ἐξαγαγὼν μετὰ πολλῆς
ὁρμῆς καὶ βοῆς ἐλθὼν πρὸς τὰ διατειχίσματα, καρτερᾷ
προσβολῇ χρησάμενος, ἐμπεσὼν ταῖς Συρακούσαις, τήν
πολιν κατέχων ἐπρεσβεύσατο πρὸς Συρακουσίους ὑπὲρ

διαλλαγῶν. οἱ δὲ ἀπεκρίναντο ‘εἰ μὲν ἀφίησι τὴν
ἀρχὴν, δεχόμεθα πρεσβείαν, εἰ δὲ μὴ, ἄσπονδος ὁ
πόλεμος ἔστω’. Διονύσιος πάλιν κήρυκα πέμψας ἐκέ-
λευσε πέμψαι πρεσβευτὰς ὡς ἀφήσων τὴν ἀρχὴν καὶ
σπονδὰς πρὸς αὐτοὺς ποιησόμενος. οἱ μὲν ἔπεμψαν
καὶ ὑπὸ χαρᾶς ἐξέλυσαν τὰς φυλακὰς, ὡς ἤδη τοῦ
652
τυράννου τὴν ἀρχὴν ἀφιέντος· ὁ δὲ τοὺς μὲν πρέσβεις

κατασχὼν, τοὺς δὲ στρατιώτας ἐξαγαγὼν μετὰ πολλῆς
ὁρμῆς καὶ βοῆς ἐλθὼν πρὸς τὰ διατειχίσματα, καρτερᾷ
προσβολῇ χρησάμενος, ἐμπεσὼν ταῖς Συρακούσαις, τήν
τε ἀκρόπολιν οὐκ ἀπέδωκε καὶ τὴν πόλιν ἀπέλαβεν.
Διονύσιος τοὺς πρεσβευτὰς τῶν Συρακουσίων,
οὓς κατέσχε, τῆς ὑστεραίας ἀνέπεμψε τοῖς πολίταις·
συνηκολούθησαν δὲ αὐτοῖς καὶ γυναῖκες ἐπιστολὰς
φέρουσαι πρὸς Δίωνα καὶ Μεγακλέα παρὰ τῆς ἀδελ-
φῆς καὶ τῆς γυναικὸς καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους Συρα-
κουσίους, ὧν ἦσαν αἱ γυναῖκες πολιορκούμεναι. ταύτας
τὰς ἐπιστολὰς εὑρόντες [συναγαγόντες] ἐκκλησίαν φανε-
ρῶς ἀναγιγνώσκειν ἠξίουν. αἱ μὲν ἄλλαι γυναικῶν ἦσαν
τες, μαθόντες οἷς ἐκόμιζε, τοὺς μὲν ὡμολογημένους

προδότας ὥρμησαν κολάζειν. οἱ δὲ ἦσαν ἐν δυνάμει
καὶ αὐτοῖς σφοδρῶς ἀντέστησαν. ἐγένετο στάσις, ἣ
παρέσχε Διονυσίῳ Μεσήνης κρατῆσαι.
Διονύσιος ἐν σπάνει χρημάτων παρὰ τῶν πολι-
τῶν εἰσφορὰς ᾔτει. τῶν δὲ πολλάκις δεδωκέναι φα-
σκόντων βιάζεσθαι μὲν οὐκ ἔγνω, διαλιπὼν δὲ ὀλίγον
ἐκέλευσε τοὺς ἄρχοντας, ὅσα ἦν ἀναθήματα ἐν Ἀσκλη-
πιοῦ – πολλὰ δὲ ἦν ἀργύρου καὶ χρυσοῦ – ταῦτα
ἔξω τοῦ ἱεροῦ κομίσαντας ὡς βέβηλα προκηρύττειν
ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς. οἱ Συρακούσιοι μετὰ πολλῆς σπου-
δῆς ἐπρίαντο, ὥστε ἠθροίσθη χρημάτων πλῆθος· ὧν
κρατήσας Διονύσιος προσέταξε κηρῦξαι, εἴ τίς [τι]
τῶν τοῦ Ἀσκληπιοῦ ἀναθημάτων ἠγόρασεν, αὐτίκα εἰς
τὸ ἱερὸν ἀνακομίζειν, ἀποδιδόναι τῷ θεῷ, ἢ θάνατον
εἶναι τὴν ζημίαν. οἱ μὲν ἀπέδωκαν τῷ θεῷ, Διονύ-
σιος δὲ εἶχε τὰ χρήματα.
ἄρα φιλοτιμοῖτο πρὸς Διονύσιον καὶ βούλοιτο σῶσαι

αὐτοὺς, ὡς ἐκεῖνος ἔσωσε τοὺς περὶ τὸν Ἐλλέπορον
ποταμὸν πταίσαντας Ἰταλιώτας. ἐπίστευσαν Λεοντῖνοι
καὶ ὅρκους ἔδωκαν. Ἀγαθοκλῆς εἰσελθὼν ἐκέλευσεν
αὐτοὺς ἀόπλους εἰς τὴν ἐκκλησίαν συνελθεῖν· ὁ στρα-
τηγὸς ἐπηρώτησεν ‘ὅτῳ δοκεῖ ὅπερ καὶ Ἀγαθοκλεῖ,
αἰρέτω τὴν χεῖρα’. ὁ τοίνυν Ἀγαθοκλῆς ‘δοκεῖ μοι’,
ἔφη, ‘πάντας ἀνελεῖν’. ἦσαν δὲ μύριοι. καὶ δὴ περι-
στάντες οἱ στρατιῶται πάντας ἀνεῖλον ἐπὶ τῆς ἐκ-
κλησίας.
653
Ἀγαθοκλῆς πυθόμενος τοὺς ἐν τέλει Συρακου-

σίων νεωτερίζειν, Καρχηδονίους νικήσας, θύων ἐπι-
νίκια πεντακοσίους ἄνδρας τοὺς ὑπόπτους ἐπὶ τὴν
ἑστίαν ἐκάλεσεν. ἦν μὲν δὴ μεγαλοπρεπὴς ἡ τῶν κλη-
θέντων ἑστία. αὐτὸς δὲ ἤδη μεθυόντων ἐς μέσους
παρελθὼν, κροκωτὸν ἐνδὺς, Ταραντῖνον περιβαλόμενος
ηὔλησεν, ἐκιθάρισεν, ὠρχήσατο· ὥστε ὑφ' ἡδονῆς θό-
ρυβος καὶ κρότος ἐκ πάντων ἦν. ἐν δὲ τῷ καιρῷ τῆς
ἡδονῆς ὑπεξῆλθε τοῦ συμποσίου ὡς κεκμηκὼς τὴν
ἐσθῆτα ἀλλάξων. ἐκυκλώσαντο τὸν ἀνδρῶνα ὁπλῖται
πολλοί· χίλιοι δὲ ξίφη σπασάμενοι,
ἐσθῆτα ἀλλάξων. ἐκυκλώσαντο τὸν ἀνδρῶνα ὁπλῖται

πολλοί· χίλιοι δὲ ξίφη σπασάμενοι, δύο κατὰ ἕνα
στάντες πάντας ἀπέσφαξαν τοὺς κατακειμένους.
Ἀγαθοκλῆς Ὀφέλαν Κυρηναῖον σὺν πολλῇ δυνά-
μει στρατεύσαντα πυθόμενος εἶναι φιλόπαιδα ὅμηρον
αὐτῷ τὸν ἴδιον υἱὸν ἔπεμψεν Ἡρακλείδην ὡραῖον
ὄντα ἐντολὴν δοὺς τῷ παιδὶ ἀντισχεῖν τῇ πείρᾳ μέ-
χρις ὀλίγων ἡμερῶν. ἧκεν ὁ παῖς· ὁ Κυρηναῖος τῆς
ὥρας ἡττώμενος περιεῖπεν αὐτὸν καὶ περὶ τὴν θερα-
πείαν αὐτοῦ μόνον ἠσχολεῖτο. Ἀγαθοκλῆς ἄφνω τοὺς
Συρακουσίους ἐπαγαγὼν τόν τε Ὀφέλαν ἀπέκτεινε καὶ
τῆς δυνάμεως αὐτοῦ πάσης ἐκράτησε καὶ τὸν υἱὸν ἀπέ-
λαβεν οὐχ ὑβρισθέντα.
Ἀγαθοκλῆς ἐπὶ Καρχηδόνα διαπλεῦσαι βουλόμενος
ἤδη μέλλων ἀνάγεσθαι δοκιμάζει, τίνες αὐτῷ συνδια-
πλεῦσαι προθυμοῖντο, καὶ δὴ προέγραψεν ‘ἐπιτρέπω
τοῖς βουλομένοις ἑαυτοὺς σώζειν ἐξιέναι τῶν νεῶν
μετὰ τῶν ἰδίων κτημάτων’. ἐξῆλθον συχνοί. τοὺς μὲν
δὴ ἔκτεινε πάντας ὡς δειλοὺς καὶ ἀπίστους· τοὺς δὲ
μείναντας ὡς ἀνδρείους καὶ πιστοὺς ἐπαινέσας διέβαλεν
ἐς τὴν Λιβύην ἑξήκοντα ναυσὶ καὶ τῆς γῆς ἐπιβὰς
μετὰ τῶν ἰδίων κτημάτων’. ἐξῆλθον συχνοί. τοὺς μὲν

δὴ ἔκτεινε πάντας ὡς δειλοὺς καὶ ἀπίστους· τοὺς δὲ
μείναντας ὡς ἀνδρείους καὶ πιστοὺς ἐπαινέσας διέβαλεν
ἐς τὴν Λιβύην ἑξήκοντα ναυσὶ καὶ τῆς γῆς ἐπιβὰς
παραχρῆμα τὰς ναῦς ἐνέπρησεν, ὅπως ἀγωνίζοιντο
γενναιότερον οἱ στρατιῶται τὸ δύνασθαι φεύγειν ἐπὶ
τῶν νεῶν ἀπεγνωκότες. τούτοις τοῖς στρατηγήμασι
χρησάμενος Ἀγαθοκλῆς αὐτῶν τε Καρχηδονίων καὶ
πολλῶν ἐν Λιβύῃ πόλεων ἐκράτησεν.
Ἀγαθοκλῆς δισχιλίους στρατιώτας συντεταγμένους
ᾔτησε παρὰ Συρακουσίων ὡς διαβησόμενος ἐς τὴν
654
Φοινίκην φάσκων τῶν ἐκεῖ τινὰς προδιδόντας μετὰ

σπουδῆς αὐτὸν καλεῖν. πιστεύσαντες ἔδωκαν οἱ Συρα-
κούσιοι. ὁ δὲ λαβὼν τοὺς στρατιώτας Φοίνιξι μὲν
μακρὰν χαίρειν ἔφη, ὁρμήσας δὲ ἐπὶ τοὺς συμμάχους
τὰ περὶ τὴν Ταυρομενῖτιν φρούρια κατέσκαψεν.
Ἀγαθοκλῆς πρὸς Ἀμίλκαν ἀνοχὴν ἔθετο, ὥστε ὁ
μὲν εἰς Λιβύην ἀπῆρεν. ὁ δὲ συναγαγὼν ἐκκλησίαν
τῶν Συρακουσίων ‘ταύτην’, [ἔφη], ‘τὴν ἡμέραν ηὐ-
ξάμην, ἐν ᾗ τοὺς πολίτας ὄψομαι τὴν ἐλευθερίαν ἔχον-
τας’. ταῦτα λέγων, τὴν χλαμύδα περιελὼν καὶ τὴν
τὰ περὶ τὴν Ταυρομενῖτιν φρούρια κατέσκαψεν.

Ἀγαθοκλῆς πρὸς Ἀμίλκαν ἀνοχὴν ἔθετο, ὥστε ὁ
μὲν εἰς Λιβύην ἀπῆρεν. ὁ δὲ συναγαγὼν ἐκκλησίαν
τῶν Συρακουσίων ‘ταύτην’, [ἔφη], ‘τὴν ἡμέραν ηὐ-
ξάμην, ἐν ᾗ τοὺς πολίτας ὄψομαι τὴν ἐλευθερίαν ἔχον-
τας’. ταῦτα λέγων, τὴν χλαμύδα περιελὼν καὶ τὴν
μάχαιραν αὑτὸν ἰδιώτην ἀπέφηνε. τῶν Συρακουσίων
ὡς ἀνδρὶ δημοτικῷ καὶ μετρίῳ τὴν πολιτείαν ἐπιτρε-
ψάντων, ὁ δὲ μετὰ τὴν ἕκτην ἡμέραν πολλοὺς φονεύ-
σας τῶν πολιτῶν, διώξας δὲ πλείους τῶν πεντακισχι-
λίων αὐτὸς τὴν ἀρχὴν τῶν Συρακουσίων κατέσχεν.
Ἀγαθοκλῆς μαθὼν τοὺς περὶ Τίσαρχον καὶ Ἀν-
θρώπινον καὶ Διοκλέα φίλους ἐπιβουλεύειν αὑτῷ κα-
λέσας αὐτοὺς ἐνεχείρισεν αὐτοῖς πολλὴν στρατιὰν, ἵνα
πόλει συμμάχῳ πολεμουμένῃ βοηθοῖεν ἐξελθόντες· καὶ
’αὔριόν γε’, ἔφη, ‘συνελθόντες εἰς τὸ Τιμολεόντειον
μετὰ τῶν ὅπλων καὶ τῶν ἵππων διατάξωμεν τὴν ἔξο-
δον’. οἱ μὲν ἄσμενοι ταῦτα ἐδέξαντο ὡς μέλλοντες
καὶ δύναμιν στρατιωτικὴν ἔχειν πρὸς τὴν ἐπίθεσιν.
ἐπεὶ δὲ τῆς ὑστεραίας εἰς τὸ Τιμολεόντειον συνῆλθον,
ὁ μὲν Ἀγαθοκλῆς ἐσήμηνε τὴν σύλληψιν· οἱ δὲ τὸ
δον’. οἱ μὲν ἄσμενοι ταῦτα ἐδέξαντο ὡς μέλλοντες

καὶ δύναμιν στρατιωτικὴν ἔχειν πρὸς τὴν ἐπίθεσιν.
ἐπεὶ δὲ τῆς ὑστεραίας εἰς τὸ Τιμολεόντειον συνῆλθον,
ὁ μὲν Ἀγαθοκλῆς ἐσήμηνε τὴν σύλληψιν· οἱ δὲ τὸ
σύνθημα δεξάμενοι τοὺς περὶ Διοκλέα καὶ Τίσαρχον
καὶ Ἀνθρώπινον, ἄνδρας τῶν διακοσίων πλείονας,
ἐξεκέντησαν. ὅσοι δὲ βοηθεῖν τούτοις ἐπειρῶντο, καὶ
οὗτοι προσανῃρέθησαν οὐκ ἐλάττους τῶν ἑξακοσίων.
655
ΙΠΠΑΡΙΝΟΣ.
Ἱππαρῖνος ἐν Λεοντίνοις ὢν, αἰσθόμενος τὴν

Συρακουσίων πόλιν ἔρημον γενομένην διὰ τὸ μετὰ
Καλλίππου τοὺς πολίτας εἴς τινα τόπον ἐξωρμηκέναι,
ὁρμήσας ἐκ Λεοντίνων, ἐλθὼν ἐπὶ τὰς Συρακούσας
νυκτὸς, πέμψας τινὰς ἐπὶ τὴν πόλιν ἐκέλευσε τοὺς
παραφυλάττοντας τὴν ἐφοδείαν ἀποκτεῖναι. οἱ μὲν
ἔκτειναν τοὺς παραφυλάσσοντας καὶ πυλίδας τινὰς τοῦ
τείχους διεῖλον· Ἱππαρῖνος δὲ διὰ τούτων τοὺς ξένους
εἰσαγαγὼν κατέσχε τὴν Συρακουσίων πόλιν.
ΘΕΟΚΛΗΣ.
Θεοκλῆς Χαλκιδέας τοὺς ἀπ' Εὐβοίας ἀγαγὼν τὴν

Λεοντίνων κατέσχε μετὰ Σικελῶν, οἳ προενοικοῦντες
ΙΠΠΑΡΙΝΟΣ.
Ἱππαρῖνος ἐν Λεοντίνοις ὢν, αἰσθόμενος τὴν

Συρακουσίων πόλιν ἔρημον γενομένην διὰ τὸ μετὰ
Καλλίππου τοὺς πολίτας εἴς τινα τόπον ἐξωρμηκέναι,
ὁρμήσας ἐκ Λεοντίνων, ἐλθὼν ἐπὶ τὰς Συρακούσας
νυκτὸς, πέμψας τινὰς ἐπὶ τὴν πόλιν ἐκέλευσε τοὺς
παραφυλάττοντας τὴν ἐφοδείαν ἀποκτεῖναι. οἱ μὲν
ἔκτειναν τοὺς παραφυλάσσοντας καὶ πυλίδας τινὰς τοῦ
τείχους διεῖλον· Ἱππαρῖνος δὲ διὰ τούτων τοὺς ξένους
εἰσαγαγὼν κατέσχε τὴν Συρακουσίων πόλιν.
ΘΕΟΚΛΗΣ.
Θεοκλῆς Χαλκιδέας τοὺς ἀπ' Εὐβοίας ἀγαγὼν τὴν

Λεοντίνων κατέσχε μετὰ Σικελῶν, οἳ προενοικοῦντες
ἐτύγχανον. ἐπεὶ δὲ καὶ Λάμις ἐκ Μεγάρων ἀποικίαν
ἀγαγὼν τῇ Λεοντίνων προσβάλλειν [παρεσκευάζετο],
δρας, αὐτῆς νυκτὸς ἀναλαβὼν τὴν δύναμιν διὰ τοῦ

656
Λαιστρυγονίου πεδίου προῆγε, τοὺς μὲν Ἐργετίνους

τάξας πρὸς τὴν θάλατταν, τὴν δὲ ἄλλην στρατιὰν πρὸς
τὴν ἤπειρον. ἐπεὶ δὲ ἀπεφράχθησαν πρὸς ταῖς ῥαχίαις
τῶν κυμάτων οἱ Ἐργετῖνοι, τοὺς ἱππεῖς προπέμψας
Ἱπποκράτης τὴν πόλιν αὐτῶν ἔρημον οὖσαν κατελά-
βετο καὶ τὸν κήρυκα πόλεμον αὐτοῖς προειπεῖν ἐκέ-
λευσε καὶ σύνθημα Γελῴοις καὶ Καμαριναίοις ἔδωκε
κτείνειν ἀδεῶς Ἐργετίνους ἅπαντας.
ΔΑΦΝΑΙΟΣ.
Δαφναῖος Συρακουσίων καὶ Ἰταλιωτῶν πρὸς Καρ-

χηδονίους παρατασσομένων τὸ μὲν δεξιὸν κέρας ἐχόν-
των Συρακουσίων, τὸ δὲ εὐώνυμον Ἰταλιωτῶν, ἀκού-
σας μεγάλης βοῆς φερομένης ἀπὸ τῆς λαιᾶς τάξεως,
προσδραμὼν, τοὺς Ἰταλιώτας ἰδὼν πονοῦντας καὶ
ἡττωμένους, ἐπανελθὼν ἐπὶ τὸ δεξιὸν κέρας εὐηγγέλιζε
τοῖς Συρακουσίοις, ὡς τῶν Ἰταλιωτῶν κατὰ τὴν εὐώ-
νυμον τάξιν νενικηκότων· καλῶς δὲ ἔχειν καὶ παρ'
αὐτῶν ἔργον τι γενναῖον γενέσθαι. ὑπολαβόντες οἱ
Συρακούσιοι τὸν στρατηγὸν ἀληθῆ λέγειν ἀνεβόησαν
’παντὶ θυμῷ τοῖς πολεμίοις ἐμβάλωμεν’· καὶ δὴ προ
Πολύαινος. Strategemata
τάξας πρὸς τὴν θάλατταν, τὴν δὲ ἄλλην στρατιὰν πρὸς

τὴν ἤπειρον. ἐπεὶ δὲ ἀπεφράχθησαν πρὸς ταῖς ῥαχίαις
τῶν κυμάτων οἱ Ἐργετῖνοι, τοὺς ἱππεῖς προπέμψας
Ἱπποκράτης τὴν πόλιν αὐτῶν ἔρημον οὖσαν κατελά-
βετο καὶ τὸν κήρυκα πόλεμον αὐτοῖς προειπεῖν ἐκέ-
λευσε καὶ σύνθημα Γελῴοις καὶ Καμαριναίοις ἔδωκε
κτείνειν ἀδεῶς Ἐργετίνους ἅπαντας.
ΔΑΦΝΑΙΟΣ.

657

’παντὶ θυμῷ τοῖς πολεμίοις ἐμβάλωμεν’· καὶ δὴ προ-
θύμως ἐμβαλόντες ἐτρέποντο τοὺς βαρβάρους.
ΔΑΦΝΑΙΟΣ.

’παντὶ θυμῷ τοῖς πολεμίοις ἐμβάλωμεν’· καὶ δὴ προ-
θύμως ἐμβαλόντες ἐτρέποντο τοὺς βαρβάρους.
ΛΕΠΤΙΝΗΣ.
Λεπτίνης, Καρχηδονίων ἐπέκεινα τοῦ Παχύνου

παραπλεόντων καὶ ἀποβαινόντων ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ὅσα
ἐπὶ θαλάττῃ καιόντων [καὶ] ἁρπαζόντων, προκαθίσας
νύκτωρ ἱππεῖς ἐνεδρεύοντας, προπέμψας κρύφα τινὰς
ἐκέλευσεν ἐμπιπράναι τοὺς σταθμούς. οἱ δὲ Καρχη-
δόνιοι πρὸς τὰ καιόμενα προσθέοντες ὡς ἁρπασόμενοι
τὰ ἐν τοῖς σταθμοῖς περιέπιπτον τοῖς ἐνεδρεύουσιν
θεοὶ δηλοῦσιν ἡμῖν· τοὺς γὰρ τὰ Ἴσθμια νικῶντας

οἱ Κορίνθιοι τῶν σελίνων στεφανοῦσι.’ ταῦτα εἰπὼν
αὐτός τε τῶν σελίνων ἀνεστέψατο καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν
ἡγεμόνας ἀνέστεψεν, ὥστε καὶ οἱ στρατιῶται, ἄλλος
πρὸς ἄλλου τῶν σελίνων λαβόντες, εὐτολμότεροι πρὸς
τὴν μάχην ἐγένοντο.
Τιμολέων πολιορκῶν Μάμερκον τὸν τύραννον πολ-
λοὺς ἐξαπατήσαντα καὶ παρὰ τοὺς ὅρκους ἀποκτείναντα
κατεστρατήγησεν. ὁ μὲν τύραννος [ὡμολόγησε Τιμο-
658
λέοντι παραδώσειν ἑαυτὸν ἐφ' ᾧ τε] κριθῆναι παρὰ

Συρακουσίοις μὴ κατηγοροῦντος Τιμολέοντος, ὁ δὲ
ὤμοσε μὴ κατηγορήσειν. ἐπὶ τούτοις ὁ Μάμερκος ἧκεν
εἰς τὰς Συρακούσας. Τιμολέων προαγαγὼν αὐτὸν εἰς
τὴν ἐκκλησίαν ‘κατηγορήσω μὲν οὐδαμῶς’, ἔφη, ‘τοῦτο
γὰρ συνεθέμην, ἀποκτεῖναι δὲ τὴν ταχίστην αὐτὸν
κελεύω. τὸν γὰρ πολλοὺς ἐξαπατήσαντα δίκαιον ἂν
εἴη καὶ αὐτὸν ἅπαξ ὁμοίως ἐξαπατηθῆναι.’
Τιμολέων συμμαχῶν Συρακουσίοις ἐλθὼν ἐπί τινα
λόφον ὑψηλὸν καὶ μετέωρον, ἰδὼν Καρχηδονίους πεν-
τακισμυρίους ἐκτεταγμένους, τὸ δὲ κατάστημα χειμέ-
ριον καὶ πνεῦμα κινούμενον ἐναντίον τοῖς πολεμίοις,
αὐτός τε τῶν σελίνων ἀνεστέψατο καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν

ἡγεμόνας ἀνέστεψεν, ὥστε καὶ οἱ στρατιῶται, ἄλλος
πρὸς ἄλλου τῶν σελίνων λαβόντες, εὐτολμότεροι πρὸς
τὴν μάχην ἐγένοντο.
Τιμολέων πολιορκῶν Μάμερκον τὸν τύραννον πολ-
ἐκκλησίαν συναγαγὼν ἠγόρευσε· ‘νῦν ἁλῶναι χρὴ τοὺς
πολεμίους· εἶναι γὰρ χρησμὸν, ὡς ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ

659

ἐκκλησίαν συναγαγὼν ἠγόρευσε· ‘νῦν ἁλῶναι χρὴ τοὺς
πολεμίους· εἶναι γὰρ χρησμὸν, ὡς ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ
παραταξάμενοι διαφθαρήσοιντο, τεκμηριοῖ δὲ τὸν χρη-
σμὸν ὁ χειμὼν ἐξαπίνης κινούμενος.’ οἱ Ἕλληνες ἐπὶ
μέγα ταῖς γνώμαις ἀρθέντες ὀλίγοι πολλοὺς ἐνίκησαν.
Ἀρίστων κυβερνήτης μιᾷ νηὶ τρεῖς ὁλκάδας σῖτον

ἀγούσας παρέπεμπεν. πολεμία τριήρης ἐπεφάνη τοῦ
πνεύματος ἐπιλείποντος. ὁ δὲ τὰς τρεῖς ὁλκάδας συν-
αγαγὼν ἐγγὺς αὐτῶν παρέπλει, ἵνα, ἢν μὲν ἡ πολεμία
τριήρης προσάγῃ τῇ νηὶ, ὑπὸ τῶν ἐν [ταῖς] σιτηγοῖς
προσβάλλοιτο βέλεσι πολλοῖς, εἰ δὲ ταῖς ὁλκάσιν αὐταῖς
πειρῷτο προσβάλλειν καὶ βιάζεσθαι, αὐτὸς περιπλέων
ἐκ πλαγίων βλάπτοι τὴν πολεμίαν τριήρη καὶ ἀπο-
λαμβάνοι μέσην αὑτοῦ καὶ τῶν ὁλκάδων.
Ἀρίστων Κορίνθιος κυβερνήτης ναυμαχούντων
Ἀθηναίων καὶ Συρακουσίων καὶ μενόντων ἀμφοτέρων
πέμψας πρὸς τοὺς ἄρχοντας ἐκέλευσε τὴν ἀγορὰν τῶν
τροφῶν μεταγαγεῖν ἐπὶ τὴν θάλασσαν. ἐπεὶ δὲ ταῦτα
ἐκεκόμιστο, κρουσάμενοι πρύμναν ἀνεχώρησαν ἐπὶ τὴν
γῆν καὶ ἀποβάντες εὐθὺς ἠριστοποιοῦντο. οἱ Ἀθηναῖοι
νομίσαντες αὐτοὺς ἡττωμένους ἀναχωρῆσαι μέγα φρο-
νοῦντες ἐπὶ τῇ νίκῃ ἐκβαίνουσι καὶ περιῄεσαν τά τε
ἄλλα πράττοντες καὶ ὅσα πρὸς ἄριστον ἑτοιμάζοντες.
ἐπέπλευσαν ἐξαίφνης οἱ Συρακούσιοι. θόρυβος ἦν
τῶν Ἀθηναίων ἀσίτων ἐμβαινόντων· οἱ δὲ ἠριστη-
κότες εὐκολώτερον ἐκράτησαν.
λαμβάνοι μέσην αὑτοῦ καὶ τῶν ὁλκάδων.

Ἀρίστων Κορίνθιος κυβερνήτης ναυμαχούντων
Ἀθηναίων καὶ Συρακουσίων καὶ μενόντων ἀμφοτέρων
πέμψας πρὸς τοὺς ἄρχοντας ἐκέλευσε τὴν ἀγορὰν τῶν
τροφῶν μεταγαγεῖν ἐπὶ τὴν θάλασσαν. ἐπεὶ δὲ ταῦτα
ἐκεκόμιστο, κρουσάμενοι πρύμναν ἀνεχώρησαν ἐπὶ τὴν
γῆν καὶ ἀποβάντες εὐθὺς ἠριστοποιοῦντο. οἱ Ἀθηναῖοι
νομίσαντες αὐτοὺς ἡττωμένους ἀναχωρῆσαι μέγα φρο-
νοῦντες ἐπὶ τῇ νίκῃ ἐκβαίνουσι καὶ περιῄεσαν τά τε
ἄλλα πράττοντες καὶ ὅσα πρὸς ἄριστον ἑτοιμάζοντες.
660
ἐπέπλευσαν ἐξαίφνης οἱ Συρακούσιοι. θόρυβος ἦν

τῶν Ἀθηναίων ἀσίτων ἐμβαινόντων· οἱ δὲ ἠριστη-
κότες εὐκολώτερον ἐκράτησαν.
Μεγακλῆς Μεσήνιος τῆς ἐν Σικελίᾳ Μεσήνης

Ἀγαθοκλεῖ τῷ Συρακουσίων τυράννῳ τἀναντία πράτ-
των διετέλει καὶ πολλοὺς Σικελιώτας κατ' αὐτοῦ συνί-
στη καὶ τοῖς ἀνελοῦσιν αὐτὸν ἐκήρυξε μεγάλας δωρεάς.
Ἀγαθοκλῆς παροξυνθεὶς πολιορκεῖν Μεσήνην παρε-
σκευάζετο καὶ πέμψας κήρυκα ἐξῄτει Μεγακλέα· εἰ δὲ
μὴ λάβοι, τὴν πόλιν ἐξανδραποδιεῖσθαι κατὰ κράτος
ἑλὼν ἠπείλει. Μεγακλῆς τὸν θάνατον οὐκ ἔδεισεν, ἀλλ'
ἑκὼν αὑτὸν εἰς τὴν ἔκδοσιν ἐπέδωκεν, εἰ πέμποιτο
πρεσβευτής. ψηφισαμένων ταῦτα Μεσηνίων ἐλθὼν εἰς
τὸ στρατόπεδον τοῦ Ἀγαθοκλέους ‘ἐγώ τοι’, ἔφη, ‘καὶ
πρεσβεύων παρὰ τῆς πόλεως ἥκω καὶ τεθνηξόμενος,
σκευάζετο καὶ πέμψας κήρυκα ἐξῄτει Μεγακλέα· εἰ δὲ

πρότερον δὲ τῆς πρεσβείας ἄκουσον μετὰ τῶν φίλων’.
Ἀγαθοκλῆς συνήγαγε τοὺς φίλους. ἐπὶ τούτων ὁ Με-
γακλῆς διεξελθὼν τὰ δίκαια τῆς πατρίδος τελευταῖον
ἔφη ‘εἰ δὲ ἐπὶ τὰς Συρακούσας ἐστράτευον Μεσήνιοι,
πότερον ἂν ὑπὲρ Συρακουσίων ἢ Μεσηνίων πάντα
ἔπραττες;’ τοῦ δὲ Ἀγαθοκλέους πρὸς τὸ ἐρώτημα μει-
διάσαντος οἱ παρόντες φίλοι παρεκάλεσαν αὐτὸν φεί-
δεσθαι πρεσβευτοῦ δίκαια λέγοντος· ὁ δὲ διαλυσά-
μενος τὸν πόλεμον καὶ τὸν Μεγακλέα σῶον ἀπέπεμψε
καὶ φιλίαν συνέθετο πρὸς τοὺς Μεσηνίους.
ΠΑΜΜΕΝΗΣ.
Παμμένης διὰ τῆς Φωκίδος ἦγε τὸ στρατόπεδον

ἐς Θήβας. οἱ πολέμιοι τὸν Φιλοβοιωτὸν καλούμενον
κατελάβοντο ἔχοντα ὁδοὺς δύο στενὰς, ὧν τῆς ἑτέρας

661

πρότερον δὲ τῆς πρεσβείας ἄκουσον μετὰ τῶν φίλων’.
Ἀγαθοκλῆς συνήγαγε τοὺς φίλους. ἐπὶ τούτων ὁ Με-
γακλῆς διεξελθὼν τὰ δίκαια τῆς πατρίδος τελευταῖον
ἔφη ‘εἰ δὲ ἐπὶ τὰς Συρακούσας ἐστράτευον Μεσήνιοι,
πότερον ἂν ὑπὲρ Συρακουσίων ἢ Μεσηνίων πάντα
ἔπραττες;’ τοῦ δὲ Ἀγαθοκλέους πρὸς τὸ ἐρώτημα μει-
διάσαντος οἱ παρόντες φίλοι παρεκάλεσαν αὐτὸν φεί-
δεσθαι πρεσβευτοῦ δίκαια λέγοντος· ὁ δὲ διαλυσά-
μενος τὸν πόλεμον καὶ τὸν Μεγακλέα σῶον ἀπέπεμψε
καὶ φιλίαν συνέθετο πρὸς τοὺς Μεσηνίους.
ΤΕΛΕΣΙΝΙΚΟΣ.
Τελεσίνικος Κορίνθιος ἐν τῷ λιμένι τῶν Συρα-

κουσίων ἐναυμάχει πρὸς Ἀθηναίους. ἐπεὶ δὲ ἐπὶ πλεῖ-
στον τῆς ἡμέρας ναυμαχοῦντες ἐπόνουν, κελήτιον
πέμψας ἐς τὴν πόλιν τῶν Συρακουσίων τὴν ἀγορὰν
ἐκέλευσεν ἐπὶ τὸν λιμένα κομίζειν. ὡς δὲ κεκομισμένην
εἶδε, σημεῖον ἄρας ἀκρίτου τῆς ναυμαχίας οὔσης κατ-
ῆλθεν ἐπὶ τὸν λιμένα. οἱ δὲ Ἀθηναῖοι καὶ αὐτοὶ διὰ
τάχους ἀσμένως ἀπαλλαγέντες ἐπὶ τὴν γῆν ἠριστο-
ποιοῦντο, ἄλλος ἄλλῃ διασπαρέντες· ὁ δὲ τῶν στρα-
τιωτῶν ἑτοίμῃ τῇ ἀγορᾷ χρησαμένων ἀναχθεὶς αὐτίκα
σὺν τοξόταις καὶ ἀκοντισταῖς ἐπὶ τῶν καταστρωμάτων
πολλοῖς, προσπεσὼν ἄφνω τοῖς Ἀθηναίοις
ΤΕΛΕΣΙΝΙΚΟΣ.
Τελεσίνικος Κορίνθιος ἐν τῷ λιμένι τῶν Συρα-

κουσίων ἐναυμάχει πρὸς Ἀθηναίους. ἐπεὶ δὲ ἐπὶ πλεῖ-
στον τῆς ἡμέρας ναυμαχοῦντες ἐπόνουν, κελήτιον
πέμψας ἐς τὴν πόλιν τῶν Συρακουσίων τὴν ἀγορὰν
662
ἐκέλευσεν ἐπὶ τὸν λιμένα κομίζειν. ὡς δὲ κεκομισμένην

εἶδε, σημεῖον ἄρας ἀκρίτου τῆς ναυμαχίας οὔσης κατ-
ῆλθεν ἐπὶ τὸν λιμένα. οἱ δὲ Ἀθηναῖοι καὶ αὐτοὶ διὰ
τάχους ἀσμένως ἀπαλλαγέντες ἐπὶ τὴν γῆν ἠριστο-
ποιοῦντο, ἄλλος ἄλλῃ διασπαρέντες· ὁ δὲ τῶν στρα-
τιωτῶν ἑτοίμῃ τῇ ἀγορᾷ χρησαμένων ἀναχθεὶς αὐτίκα
σὺν τοξόταις καὶ ἀκοντισταῖς ἐπὶ τῶν καταστρωμάτων
πολλοῖς, προσπεσὼν ἄφνω τοῖς Ἀθηναίοις ἀναγκα-
ζομένοις ἀτάκτως καὶ μετὰ θορύβου ποιεῖσθαι τὴν
ἔμβασιν ἀντιπρώροις ταῖς τριήρεσιν ἐμβαλὼν ἐνίκησε.
πολλοῖς, προσπεσὼν ἄφνω τοῖς Ἀθηναίοις ἀναγκα-

ζομένοις ἀτάκτως καὶ μετὰ θορύβου ποιεῖσθαι τὴν
ἔμβασιν ἀντιπρώροις ταῖς τριήρεσιν ἐμβαλὼν ἐνίκησε.
Τελεσίνικος, ἀπὸ τῶν αὐτῶν σημείων ἀριστοποιου-
μένων τῶν πολεμίων καὶ τὰ λοιπὰ πραττόντων ὁμοίως,
προσέταξε τοὺς ἐν ταῖς ἄριστα πλεούσαις τριήρεσιν
αὐτοὺς πρὸ ἡμέρας ἀριστήσαντας ἐμβάντας ἡσυχάζειν.
ἐπεὶ δὲ καιρὸς ἀρίστου παρῆν, κατὰ τὸ ἔθος ἐσήμηνεν.
οἱ μὲν οὖν ἐν τοῖς ἄλλοις σκάφεσιν ἠριστοποιοῦντο,
[καὶ οἱ πολέμιοι τοῦτο] συνιδόντες πρὸς τῇ παρασκευῇ
τῶν σιτίων ἦσαν. οἱ δὲ τῶν Συρακουσίων προεμβε-
βηκότες, ἐπὶ τὰ καταστρώματα ἐπιβάντες, ἐπιπλεύσαντες
πολλὰς διέφθειραν τριήρεις τῶν πολεμίων περὶ τὰς
τροφὰς ἀσχολουμένων.
ΣΩΣΙΣΤΡΑΤΟΣ.
Σωσίστρατος ἔπεισε τὸν Συρακουσίων δῆμον, ἄν-

δρας φίλους Ἀγαθοκλεῖ πρός τε τὴν τυραννίδα συμ-
πράττοντας φεύγειν μετὰ τῶν οἰκετῶν ψηφίσασθαι.
ἐπεὶ δὲ ἔξω τῆς πόλεως ἐγένοντο ἄνδρες χίλιοι, [οἱ]
προπέμποντες αὐτοὺς ὁπλῖται καὶ ἱππεῖς οὓς μὲν συλλα-
βόντες ἀπέκτειναν, οὓς δὲ διαφυγόντας Σωσίστρατος
ἐπικηρύξας ἀναιρεῖν ἐπέτρεψεν. αὐτὸς δὲ τὰς τῶν
φυγάδων οὐσίας κατέσχεν καὶ συναγαγὼν στρατιώτας
Ἕλληνας καὶ βαρβάρους καὶ τοὺς ἐκ τῶν λιθοτομιῶν
λύσας ὑπὸ τούτων φυλασσόμενος ἦρχε τῶν Συρα-
κουσίων.
663
Σωσίστρατος ἔπεισε τὸν Συρακουσίων δῆμον, ἄν-

δρας φίλους Ἀγαθοκλεῖ πρός τε τὴν τυραννίδα συμ-
πράττοντας φεύγειν μετὰ τῶν οἰκετῶν ψηφίσασθαι.
ἐπεὶ δὲ ἔξω τῆς πόλεως ἐγένοντο ἄνδρες χίλιοι, [οἱ]
προπέμποντες αὐτοὺς ὁπλῖται καὶ ἱππεῖς οὓς μὲν συλλα-
βόντες ἀπέκτειναν, οὓς δὲ διαφυγόντας Σωσίστρατος
ἐπικηρύξας ἀναιρεῖν ἐπέτρεψεν. αὐτὸς δὲ τὰς τῶν
φυγάδων οὐσίας κατέσχεν καὶ συναγαγὼν στρατιώτας
Ἕλληνας καὶ βαρβάρους καὶ τοὺς ἐκ τῶν λιθοτομιῶν
λύσας ὑπὸ τούτων φυλασσόμενος ἦρχε τῶν Συρα-
κουσίων.
πρὸς Σικελοὺς σκορόδων κεφαλὰς ὑπὸ τοῖς χιτωνίσκοις

ἐπὶ τοὺς ὤμους ἐπιθέντες καὶ γῆν ἐμβεβλημένην τοῖς
ὑποδήμασιν ὑπὸ τοῖς ποσὶν ἔχοντες ὤμοσαν πρὸς τὸ
βέβαιον αὐτοῖς φυλάξειν τὴν πολιτείαν, ἐφ' ὅσον ἂν
τὴν γῆν ταύτην πατῶσι καὶ τὰς κεφαλὰς ἐπὶ τοῖς
ὤμοις φέρωσι. τοῖς ὅρκοις πιστεύσαντας τοὺς Σικελοὺς
ἀνεῖλον οἱ Λοκροὶ μετὰ μίαν ἡμέραν ὡς οὐκέτι τῆς
αὐτῆς γῆς ἐπιβαίνοντες οὐδὲ τὰς κεφαλὰς ἐπὶ τοῖς
ὤμοις φέροντες.
ΚΟΡΙΝΘΙΟΙ.
Κορίνθιοι Συρακουσίοις βοήθειαν πέμποντες, μα-

θόντες εἴκοσι ναῦς Ἀττικὰς περὶ Ναύπακτον ἐφορμεῖν
παραφυλαττούσας, πληρώσαντες εἴκοσι καὶ πέντε τριή-
ρεις, ταύταις μὲν ἐν Πανόρμῳ τῆς Ἀχαΐας ἀνθώρμουν
ἀντικρὺ τῶν Ἀττικῶν. τούτων δὲ παραφυλαττόντων
ἀλλήλους ὁλκάδες μεσταὶ Κορινθίων ὁπλιτῶν ἀπῆραν
ἐκ Πελοποννήσου σύμμαχοι Συρακουσίοις, Ἀθηναῖοι
δὲ προσεῖχον ταῖς ἀνθορμούσαις τριήρεσιν.
ἀνεῖλον οἱ Λοκροὶ μετὰ μίαν ἡμέραν ὡς οὐκέτι τῆς

αὐτῆς γῆς ἐπιβαίνοντες οὐδὲ τὰς κεφαλὰς ἐπὶ τοῖς
ὤμοις φέροντες.
ΚΟΡΙΝΘΙΟΙ.
Κορίνθιοι Συρακουσίοις βοήθειαν πέμποντες, μα-

θόντες εἴκοσι ναῦς Ἀττικὰς περὶ Ναύπακτον ἐφορμεῖν
παραφυλαττούσας, πληρώσαντες εἴκοσι καὶ πέντε τριή-
664
ρεις, ταύταις μὲν ἐν Πανόρμῳ τῆς Ἀχαΐας ἀνθώρμουν

ἀντικρὺ τῶν Ἀττικῶν. τούτων δὲ παραφυλαττόντων
ἀλλήλους ὁλκάδες μεσταὶ Κορινθίων ὁπλιτῶν ἀπῆραν
ἐκ Πελοποννήσου σύμμαχοι Συρακουσίοις, Ἀθηναῖοι
δὲ προσεῖχον ταῖς ἀνθορμούσαις τριήρεσιν.
ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ.
Μάρκελλος Συρακούσας πολιορκῶν ὑπὸ τῶν τοῦ

Ἀρχιμήδου μηχανημάτων ἡσσώμενος προσβάλλειν μὲν
οὐκέτι τοῖς τείχεσιν ἐθάρσει, χρόνῳ δὲ τὴν πολιορκίαν
ἐπέτρεψε. καὶ δὴ μετὰ πολὺ Δάμιππον Σπαρτιάτην
Συρακουσῶν ἐκπλέοντα ἑλὼν αἰχμάλωτον ἔμαθε παρὰ
τούτου πύργον εἶναι τοῦ τείχους φυλασσόμενον ἀμε-
λῶς, δυνάμενον ἄνδρας δέξασθαι συχνοὺς, τοῦ τείχους
ἐπιβατοῦ ὄντος. πρὸς δὴ τὸ ὕψος αὐτοῦ συμμέτρους
κλίμακας κατασκευάσας Μάρκελλος, Συρακουσίων ἑορ-
τὴν ἀγόντων Ἀρτέμιδι καὶ περὶ μέθην καὶ παιδιὰν
ἐχόντων, τόν τε πύργον κατέσχε καὶ κύκλῳ τὸ τεῖχος
ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ.

ὅπλων ἐπλήρωσε καὶ πρὸ τῆς ἕω τὰ Ἑξάπυλα διακόψας
κατέσχε τὴν πόλιν. οἱ μὲν στρατιῶται γενναίως ἀγω-
νισάμενοι τῆς πόλεως ἁρπαγὴν ᾐτήσαντο· οὐ μὴν ἔδωκε
Μάρκελλος, ὅτι μὴ ἀπὸ μόνων
665
ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ.

ὅπλων ἐπλήρωσε καὶ πρὸ τῆς ἕω τὰ Ἑξάπυλα διακόψας
κατέσχε τὴν πόλιν. οἱ μὲν στρατιῶται γενναίως ἀγω-
νισάμενοι τῆς πόλεως ἁρπαγὴν ᾐτήσαντο· οὐ μὴν ἔδωκε
Μάρκελλος, ὅτι μὴ ἀπὸ μόνων ἀνδραπόδων καὶ χρη-
μάτων ὠφελεῖσθαι, τῶν δὲ ἱερῶν καὶ τῶν ἐλευθέρων
σωμάτων ἀπέχεσθαι προσέταξεν.
Πολύαινος. Excerpta Polyaeni (0616: 002)

“Polyaeni strategematon libri viii”, Ed. Woelfflin, E., Melber, J.
Leipzig: Teubner, 1887, Repr. 1970.Excerpt 22, sec. 1, line 3
Ἐκ πυρὸς βοήθεια.
Ὅτι Νικίας μετ' ὀλίγων στρατιωτῶν ἀπολειφθεὶς [ἐν τῷ]

κύκλῳ τοῦ τείχους τῆς ἄλλης δυνάμεως ἐπὶ Θάψον οὔσης,
ἐπειδὴ οἱ Συρακούσιοι τὰ προπύργια τοῦ τείχους ἔλαβον, ἐν
ᾧ πρόσοικα πολλὰ ἦν, οὐχ ἱκανὸς ὢν ἀμύνασθαι τὰ πρός-
οικα ἐνέπρησεν. ἐξ οὗ συνέβη κωλυθῆναι τοὺς πολεμίους
ἐν τῷ τέως, ἕως ἀπὸ Θάψου ἡ δύναμις ἐλθοῦσα προς-
εβοήθησεν.
Ὅτι Ἀλκιβιάδης πολεμῶν Συρακουσίοις, ἐπειδὴ μεταξὺ
τῶν στρατοπέδων ὕλη ἦν ξηρὰ, δαψιλὴς, ἀνέμου παμμεγέ-
θους προσπεσόντος κατὰ πρόσωπον τῶν πολεμίων αὐτὸς τὴν
ὕλην ἐμπρήσας τοὺς πολεμίους ἐτροπώσατο.
Ὅτι Δημήτριος τὸ αὐτὸ ἐργασαμένους Λακεδαιμονίους
ἐνίκησεν.
Πολύαινος. Excerpta Polyaeni Excerpt 29, sec. 2, line 2

666
Περὶ τῆς ἐκ τοῦ ἐναντίου ἀπάτης.
Ὅτι Ἱέρων ποταμὸν περάσαι βουλόμενος τῶν πολεμίων

ἀντιστρατοπεδευομένων αὐτὸς τοὺς ἱππεῖς ἀνώτερον τάξας
ἀπέστειλε διαπεράσαι, ὡσαύτως καὶ τοὺς ψιλοὺς ὑπερανω-
τέρω τῶν ἱππέων. οἱ γοῦν πολέμιοι πρὸς ἀμφοτέρους
ἀντιπαραστάντες ὠλιγώθησαν εἰς τὴν τοῦ Ἱέρωνος ἀντι-
παράστασιν. ὁ δὲ ὀλιγωθέντας ἰδὼν διεπέρασεν καὶ σημεῖον
ἄρας τοῖς ψιλοῖς καὶ ἱππόταις ἀνέστρεψε καὶ διεπέρασεν ἐν
τῷ τόπῳ, ἐν ᾧ καὶ αὐτὸς ἐπέρασεν.
Ὅτι Ἀλκιβιάδης [Κατάνην] κατασχὼν ἄνδρα Καταναῖον
Συρακουσίοις γνώριμον καθῆκε Συρακούσαις ὡς πεμφθέντα
ὑπὸ τῶν ἐν Κατάνῃ φίλων ὄντων αὐτοῖς. οὗτος ἤγγειλεν
Ἀθηναίους καταλιπόντας τὸ στρατόπεδον ἀόπλους εἴσω Κατά-
νης αὐλίζεσθαι, εἰ δὲ αὐτοὶ ἅμα ἕῳ καταλάβοιεν τῶν Ἀθη-
ναίων τὸ στρατόπεδον, δύνασθαι τοὺς ἐν τῇ πόλει γυμνοὺς
ἀποκλεισθέντας ἁλῶναι. ῥᾳδίως πιστεύσαντες οἱ Συρακού-
σιοι ἐξῄεσαν ἐπὶ Κατάνης. Ἀλκιβιάδης δὲ ὡς ᾔσθετο παρ-
ιόντας αὐτοὺς, τὰς τριήρεις πληρώσας σπουδῇ προσέπλευσεν
τῇ Συρακουσίων πόλει καὶ νικᾷ οὐδενὸς εἴργοντος.
εὗρε τὴν πόλιν, ταύτην ἔλαβεν ἀπονητί.

Ὅτι Δημήτριος ἐς Κόρινθον προδότας ἔχων νύκτωρ
προῆλθε καὶ τῶν προδοτῶν αὐτῷ τὰς κατὰ κορυφὴν πύλας
ἀνοιξάντων, δεδιὼς αὐτὸς, μὴ μαθόντες οἱ πολῖται ἐπί-
θοιντο ταῖς κατὰ τὸ ἕτερον μέρος πύλαις, πολλῇ στρατιᾷ
προσέβαλλεν. εἰς ἣν ἀντιπερισπασθέντες οἱ πολῖται ἡλώ-
θησαν διὰ τῶν προδοθέντων πυλῶν ἐκ τοῦ ἑτέρου μέρους.
Ὅτι Ἀμίλκας Ἕλληνι τακτικῷ χρώμενος, τοῦτον αἰσθό-
μενος Ἀγαθοκλεῖ πάντα ἐξαγγέλλειν, ὅσα μέλλοι πράττειν,
προεῖπεν, ὡς τὸ ναυτικὸν ἐκεῖ πέμψας βούλοιτο καταλαβέ-
σθαι τὸ παρὰ Συρακούσαις Ὀλύμπιον. ὁ μὲν τακτικὸς ἐν
ἀπορρήτῳ πέμψας Ἀγαθοκλεῖ τοῦτο προεμήνυσεν. ὁ δὲ
Ἀμίλκας συνέταξε ταῖς ναυσὶν, ἐπειδὰν παραλλάξωσι μικρὸν,
νυκτὸς πάλιν συντόνως ἐπανελθεῖν. Ἀγαθοκλῆς ἐξαπατηθεὶς
ἔπεμψε μὲν ἐν Συρακούσαις τοὺς διαφυλάξοντας τὸ Ὀλύμ-
πιον, αὐτὸς δὲ διὰ νυκτὸς ἐπῆγεν Ἀμίλκᾳ καταλειφθέντι.
ὁ δὲ τοὺς ἀπὸ τῶν νεῶν ἐκβάντας πολλοὺς ἔχων μετὰ κραυ-
γῆς καὶ θορύβου προσπεσὼν ἐφόνευσε τῶν Ἀγαθοκλείων
στρατιωτῶν ἑπτακισχιλίους.
θοιντο ταῖς κατὰ τὸ ἕτερον μέρος πύλαις, πολλῇ στρατιᾷ

667
προσέβαλλεν. εἰς ἣν ἀντιπερισπασθέντες οἱ πολῖται ἡλώ-

θησαν διὰ τῶν προδοθέντων πυλῶν ἐκ τοῦ ἑτέρου μέρους.
Ὅτι Ἀμίλκας Ἕλληνι τακτικῷ χρώμενος, τοῦτον αἰσθό-
μενος Ἀγαθοκλεῖ πάντα ἐξαγγέλλειν, ὅσα μέλλοι πράττειν,
προεῖπεν, ὡς τὸ ναυτικὸν ἐκεῖ πέμψας βούλοιτο καταλαβέ-
σθαι τὸ παρὰ Συρακούσαις Ὀλύμπιον. ὁ μὲν τακτικὸς ἐν
ἀπορρήτῳ πέμψας Ἀγαθοκλεῖ τοῦτο προεμήνυσεν. ὁ δὲ
Ἀμίλκας συνέταξε ταῖς ναυσὶν, ἐπειδὰν παραλλάξωσι μικρὸν,
νυκτὸς πάλιν συντόνως ἐπανελθεῖν. Ἀγαθοκλῆς ἐξαπατηθεὶς
ἔπεμψε μὲν ἐν Συρακούσαις τοὺς διαφυλάξοντας τὸ Ὀλύμ-
πιον, αὐτὸς δὲ διὰ νυκτὸς ἐπῆγεν Ἀμίλκᾳ καταλειφθέντι.
ὁ δὲ τοὺς ἀπὸ τῶν νεῶν ἐκβάντας πολλοὺς ἔχων μετὰ κραυ-
γῆς καὶ θορύβου προσπεσὼν ἐφόνευσε τῶν Ἀγαθοκλείων
στρατιωτῶν ἑπτακισχιλίους.
σον ἦσαν· Χρεμωνίδης, Πτολεμαίου ναύαρχος ἀνήχθη πολε-

μήσων. Ἀγαθόστρατος Ῥοδίους ἐξῆγεν ἐπὶ μίαν ναῦν καὶ
φανερὸς γενόμενος τοῖς ἐπιπλέουσι μετέστρεψε μετωπηδὸν καὶ
χρόνον ἐπισχὼν βραχὺν ἀνεχώρησεν ἐπὶ τὸν αὐτὸν ὅρμον.
οἱ πολέμιοι νομίσαντες, ὅτι μὴ θαρροῦσι διαναυμαχεῖν, αὐτοὶ
παιωνίσαντες ἐς λιμένα ἐπανῄεσαν. Ἀγαθόστρατος ἐπιστρέψας
καὶ τὸ ναυτικὸν πυκνώσας ἐπ' ἀμφοτέρων τῶν κεράτων ἐπ-
έπλευσε τοῖς πολεμίοις ἐκβαίνουσι περὶ τὸ τῆς Ἀφροδίτης
Τέμενος καὶ ἀπροσδοκήτως προσπεσὼν ἐνίκησεν.
Ὅτι Τελεσίνικος Κορίνθιος ἐν τῷ λιμένι τῶν Συρα-
κουσίων ἐναυμάχει πρὸς Ἀθηναίους. ἐπεὶ δὲ ἐπὶ πλεῖστον
τῆς ἡμέρας ναυμαχοῦντες ἐπόνουν, πέμψας εἰς τὴν πόλιν
τῶν Συρακουσίων τὴν ἀγορὰν ἐκέλευσεν ἐπὶ τὸν λιμένα κατα-
κομίσαι. ὡς δὲ κεκομισμένην εἶδεν, σημεῖον ἄρας ἀκρίτου
τῆς ναυμαχίας οὔσης κατῆλθεν ἐπὶ τὸν λιμένα. οἱ δὲ Ἀθη-
ναῖοι καὶ αὐτοὶ διὰ τάχους ἀσμένως ἀπαλλαγέντες ἐπὶ τὴν
γῆν ἠριστοποιοῦντο ἄλλος ἄλλῃ διασπαρέντες, ὁ δὲ μετὰ τοῦ
στρατοῦ ἑτοίμῃ τῇ ἀγορᾷ χρησαμένου ἀναχθεὶς αὐτίκα καὶ
προσπεσὼν ἄφνω τοῖς Ἀθηναίοις ἀριστοποιουμένοις ἐνίκησεν.
Ὅτι ὁ αὐτὸς πάλιν ἅμα ἕῳ ἀριστοποιήσας τοὺς ἰδίους
εἰσήγαγεν εἰς τὰ καταστρώματα τῶν νεῶν. καὶ ἀναχθεὶς
φανερὸς γενόμενος τοῖς ἐπιπλέουσι μετέστρεψε μετωπηδὸν καὶ

χρόνον ἐπισχὼν βραχὺν ἀνεχώρησεν ἐπὶ τὸν αὐτὸν ὅρμον.
οἱ πολέμιοι νομίσαντες, ὅτι μὴ θαρροῦσι διαναυμαχεῖν, αὐτοὶ
παιωνίσαντες ἐς λιμένα ἐπανῄεσαν. Ἀγαθόστρατος ἐπιστρέψας
καὶ τὸ ναυτικὸν πυκνώσας ἐπ' ἀμφοτέρων τῶν κεράτων ἐπ-
έπλευσε τοῖς πολεμίοις ἐκβαίνουσι περὶ τὸ τῆς Ἀφροδίτης
Τέμενος καὶ ἀπροσδοκήτως προσπεσὼν ἐνίκησεν.
668
Ὅτι Τελεσίνικος Κορίνθιος ἐν τῷ λιμένι τῶν Συρα-

κουσίων ἐναυμάχει πρὸς Ἀθηναίους. ἐπεὶ δὲ ἐπὶ πλεῖστον
τῆς ἡμέρας ναυμαχοῦντες ἐπόνουν, πέμψας εἰς τὴν πόλιν
τῶν Συρακουσίων τὴν ἀγορὰν ἐκέλευσεν ἐπὶ τὸν λιμένα κατα-
κομίσαι. ὡς δὲ κεκομισμένην εἶδεν, σημεῖον ἄρας ἀκρίτου
τῆς ναυμαχίας οὔσης κατῆλθεν ἐπὶ τὸν λιμένα. οἱ δὲ Ἀθη-
ναῖοι καὶ αὐτοὶ διὰ τάχους ἀσμένως ἀπαλλαγέντες ἐπὶ τὴν
γῆν ἠριστοποιοῦντο ἄλλος ἄλλῃ διασπαρέντες, ὁ δὲ μετὰ τοῦ
στρατοῦ ἑτοίμῃ τῇ ἀγορᾷ χρησαμένου ἀναχθεὶς αὐτίκα καὶ
προσπεσὼν ἄφνω τοῖς Ἀθηναίοις ἀριστοποιουμένοις ἐνίκησεν.
Ὅτι ὁ αὐτὸς πάλιν ἅμα ἕῳ ἀριστοποιήσας τοὺς ἰδίους
εἰσήγαγεν εἰς τὰ καταστρώματα τῶν νεῶν. καὶ ἀναχθεὶς
πρὸς τὸ ναυμαχῆσαι, ἐπειδὴ ἐπὶ πολὺ παρετάθη ὁ καιρὸς
καὶ οὐ συνέβαλον, σημεῖον ἄρας τοῦ ἀριστοποιῆσαι ἀνήχθη
Gaius Musonius Rufus Phil., Dissertationum a Lucio digestarum reliquiae (0628:

001)“Musonius Rufus “The Roman Socrates””, Ed. Lutz, C.E.
New Haven: Yale University Press, 1947.Discourse 9, line 69
ἅπερ πάρεστι καὶ πέφυχ' ἡμᾶς τρέφειν;

λέγω δὲ τούς γε λόγου ἀξίους ἄνδρας οὐ τῶν ἀναγκαιοτάτων
μόνον πρὸς τὸν βίον ῥᾳδίως ἂν εὐπορεῖν ἔξω τῆς οἰκείας ὄντας,
ἀλλὰ καὶ πολλὰ περιποιήσεσθαι χρήματα πολλάκις. ὁ γοῦν
Ὀδυσσεὺς παντὸς φυγάδος ὡς ἄν τις εἴποι ἀθλιώτερον διακείμενος
καὶ μόνος ὢν καὶ γυμνὸς καὶ ναυαγός, ὅμως ἀφικόμενος εἰς ἀνθρώ-
πους ἀγνῶτας τοὺς Φαίακας ἐδυνήθη χρηματίσασθαι ἀφθόνως.
Θεμιστοκλῆς δ' ἐπεὶ ἔφευγεν οἴκοθεν, οὐ παρὰ μὴ φίλους μόνον,
ἀλλὰ καὶ παρὰ πολεμίους καὶ βαρβάρους ἐλθὼν τοὺς Πέρσας, τρεῖς
ἔλαβε πόλεις δῶρον, Μυοῦντα καὶ Μαγνησίαν καὶ Λάμψακον, ὥστ'
ἀπὸ τούτων βιοῦν. Δίων δὲ ὁ Συρακούσιος, ἀφαιρεθεὶς ὑπὸ
Διονυσίου τοῦ τυράννου τὴν οὐσίαν πᾶσιν, ὅτ' ἐξέπιπτε τῆς πατρί-
δος, οὕτως ἐν τῇ φυγῇ χρημάτων εὐπόρησεν, ὥστε καὶ ξενικὸν
θρέψαι στράτευμα, μεθ' οὗ ἦλθεν ἐπὶ Σικελίαν καὶ ἠλευθέρωσεν
αὐτὴν ἀπὸ τοῦ τυράννου. τίς ἂν οὖν εὖ φρονῶν εἰς ταῦτ' ἀφορῶν, ἔτι
τὴν φυγὴν ἀπορίας αἰτίαν εἶναι πᾶσι τοῖς φεύγουσιν ὑπολαμβάνοι;
ἀλλ' οὐδὲ κακοδοξεῖν πάντως ἀνάγκη τοὺς φυγόντας διὰ τὴν φυγήν,
γνωρίμου γε πᾶσιν ὄντος, ὅτι καὶ δίκαι πολλαὶ δικάζονται κακῶς,
καὶ ἐκβάλλονται πολλοὶ τῆς πατρίδος ἀδίκως, καὶ ὅτι ἤδη τινὲς
ἄνδρες ἀγαθοὶ ὄντες ἐξηλάθησαν ὑπὸ τῶν πολιτῶν·
PythagorasPhil., Testimonia (0632: 006)“Die Fragmente der Vorsokratiker, vol. 1,

6th edn.”, Ed. Diels, H., Kranz, W.Berlin: Weidmann, 1951, Repr. 1966.Fragment 17,
line 6
πόλεως οὕτω παραλόγως διαφθαρέντων) (3) συνέβη τὰς κατ' ἐκείνους τοὺς τόπους
Ἑλληνικὰς πόλεις ἀναπλησθῆναι φόνου καὶ στάσεως καὶ παντοδαπῆς ταραχῆς.
(4) ἐν οἷς καιροῖς, ἀπὸ τῶν πλείστων μερῶν τῆς Ἑλλάδος πρεσβευόντων ἐπὶ τὰς
διαλύσεις, Ἀχαιοῖς καὶ τῆι τούτων πίστει συνεχρήσαντο πρὸς τὴν τῶν παρόντων
669
κακῶν ἐξαγωγήν.
PHILOD. de piet. p. 66, 4b 3 Gomp. Πυθαγόρου δ' αὐτοῦ γε οὐδέν φασί
τινες εἶναι τῶν ἀναφερομένων παρὰ τὰ τρία ἐκεῖνα βιβλία?. IAMBL. V. P. 199
θαυμάζεται δὲ καὶ ἡ τῆς φυλακῆς ἀκρίβεια· ἐν γὰρ
τοσαύταις γενεαῖς ἐτῶν οὐθεὶς οὐδενὶ φαίνεται τῶν Πυθαγορείων ὑπομνημάτων
περιτετευχὼς πρὸ τῆς Φιλολάου ἡλικίας, ἀλλ' οὗτος πρῶτος ἐξήνεγκε τὰ θρυλού-
μενα ταῦτα τρία βιβλία, ἃ λέγεται Δίων ὁ Συρακούσιος ἑκατὸν μνῶν πρίασθαι
Πλάτωνος κελεύσαντος, εἰς πενίαν τινὰ μεγάλην τε καὶ ἰσχυρὰν ἀφικομένου τοῦ
Φιλολάου, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ἦν ἀπὸ συγγενείας τῶν Πυθαγορείων, καὶ διὰ τοῦτο
μετέλαβε τῶν βιβλίων.
IOSEPH. c. Ap. I 163 αὐτοῦ μὲν οὖν οὐδὲν ὁμολογεῖται σύγγραμμα,
πολλοὶ δὲ τὰ περὶ αὐτὸν ἱστορήκασι, καὶ τούτων ἐπισημότατός ἐστιν Ἕρμιππος.
PLUT. Alex. fort. I 4 p. 328 οὐδὲ Πυθαγόρας ἔγραψεν
οὐδὲν οὐδὲ Σωκράτης οὐδὲ Ἀρκεσίλαος οὔτε Καρνεάδης. GAL. de plac. Hipp. et
Plat. 459 Müll. Ποσειδώνιος δὲ καὶ Πυθαγόραν φησίν,
αὐτοῦ μὲν τοῦ Πυθαγόρου συγγράμ-
Xenocrates Phil., Testimonia, doctrina et fragmenta (0634: 001)

“Senocrate–Ermodoro. Frammenti”, Ed. Parente, M.I.
Naples: Bibliopolis, 1982.Fragment 1, line 4
[μαθηταὶ δ' αὐτοῦ Σπεύσιππος Ἀθηναῖος, Ξενοκράτης Χαλ-

κη]|δόνιος Ἠρακλείδης Ἀμύντας | Ἡρακλεῶτ[α]ι, Μεν̣έ-
δημος Πυρ|ραῖος, Ἑστιαῖος Περίν[θ]ιος, Ἀριστοτέλης
Σταγιρίτης, Χ̣αίρων Πελλ̣ηνεύ̣ς,Δίων Συ|ρακόσιος ὁ τὴν
Διονυσίου | τυραννίδα καθελών, Ἑρ|μ[όδ]ωρος Συρακόσιος ὁ
καὶ πε|ρὶ α[ὐτ]οῦ γράψας καὶ τοὺς λό|γ̣ο̣υς ε̣ἰς Σικελίαν
[μετ]αφέ|[ρω]ν̣, | [Ἔ]ραστος καὶ Ἀ[σκλ]ηπι|άδης [οἱ
ἀπο]μνημον[εύμα]τα | γράψα[ν]τ̣ες αὐτοῦ· Ἀ[ρ]χύτ̣ασ̣ |
Τα[ρ̣αντῖ]νος· [ὁ Κυζι]|[κ]ηνὸς Τιμόλ̣[α]|ος· Καλ|λ[ι]γέ|-
νης | Ἀθη|ναῖος | Τιμό|[λ]ας τοὺς | ἐν τῶι | Περι|δείπνωιʹ|
[ἑστιάσας ὡς ἱς]τορεῖ Σπεύ|[σιππος], Χ̣ίων ὁ{υ} τὸν |[ἐ]ν
[Ἡρακ]λ̣είαι τύραννον | ἀν[ελών], Πύθων καὶ Ἡ[ρ]α[κ]|-
λ̣ί[δης] ο̣[ἱ] Κ̣ότυν ἀποκτ̣εί̣|ναντε[ς κ]αὶ διὰ τοῦθ' ὑπ'
[Ἀ]|[θη]ναί[ων] π̣ολιτογραφη[θέν]|[τες εἶ]τα δ̣ὲ χρυσῶι στ[ε
Xenocrates Phil., Testimonia, doctrina et fragmenta Fragment 3, line 3
κὸς ἀρχαῖος σφόδρα καὶ ὁ συγγενὴς ἅμα καὶ πολίτης τῷ

προειρημένῳ φιλοσόφῳ· φέρεται δὲ αὐτοῦ λόγος Ἀρσινοη-
τικός, γεγραμμένος περὶ Ἀρσινόης ἀποθανούσης. τέταρτος
φιλόσοφος, ἐλεγείαν γεγραφὼς οὐκ ἐπιτυχῶς. ἴδιον δέ· ποιη-
ταὶ μὲν γὰρ ἐπιβαλλόμενοι πεζογραφεῖν ἐπιτυγχάνουσι·
πεζογράφοι δὲ ἐπιτιθέμενοι ποιητικῇ πταίουσι· τῷ δῆλον
τὸ μὲν φύσεως εἶναι, τὸ δὲ τέχνης ἔργον. πέμπτος ἀνδριαν-
τοποιός· ἕκτος ᾄσματα γεγραφώς, ὥς φησιν Ἀριστόξενος.
Μαθηταὶ δ' αὐτοῦ Σπεύσιππος Ἀθηναῖος, Ξενοκράτης Καλ-
χηδόνιος, Ἀριστοτέλης Σταγειρίτης, Φίλιππος Ὀπούντιος,
Ἑστιαῖος Περίνθιος, Δίων Συρακόσιος, Ἄμυκλος Ἡρα-
670
κλεώτης, Ἔραστος καὶ Κορίσκος Σκήψιοι, Τιμόλαος Κυ-

ζικηνός, Εὐαίων Λαμψακηνός, Πύθων καὶ Ἡρακλείδης
Αἴνιοι, Ἱπποθάλης καὶ Κάλλιππος Ἀθηναῖοι, Δημήτριος
Ἀμφιπολίτης, Ἡρακλείδης Ποντικὸς καὶ ἄλλοι πλείους,
σὺν οἷς καὶ γυναῖκες δύο Λασθένεια Μαντινικὴ καὶ Ἀξιοθέα
Φλειασία, ἣ καὶ ἀνδρεῖα ἠμπίσχετο, ὥς φησι Δικαίαρχος.
ὥσπερ ὁ Κλεάνθης καὶ ὁ Ξενοκράτης βραδύτεροι δοκοῦν-
τες εἶναι τῶν συσχολαστῶν οὐκ ἀπεδίδρασκον ἐκ τοῦ μαν-
θάνειν οὐδ' ἀπέκαμνον, ἀλλὰ φθάνοντες εἰς ἑαυτοὺς ἔπαιζον,
ἀγγείοις τε βραχυστόμοις καὶ πινακίσι χαλκαῖς ἀπεικάζον
Socraticorum Epistulae, Epistulae (0637: 001)

Epistle 8, sec. 1, line 10
Ἀντισθένης Ἀριστίππῳ.
Οὐκ ἔστι τοῦτο φιλοσοφεῖν τὸ παρὰ τυράννοις ἀν-

δράσιν εἶναι καὶ Σικελικαῖς προσανέχειν τραπέζαις,
ἀλλὰ μᾶλλον τὸ ἐν τῇ ἰδίᾳ τῶν αὐτάρκων ἐφίε-
σθαι. σὺ δ' οἴει ταύτην εἶναι πλεονεξίαν τοῦ σπου-
δαίου, τὸ δύνασθαι κτᾶσθαι χρήματα μὲν πολλά,
τοὺς δὲ δυνατωτάτους ἔχειν φίλους. οὔτε γὰρ τὰ χρή-
ματα ἀναγκαῖά ἐστιν, οὔτ', εἰ ἀναγκαῖα ἦν, οὕτω
ποριζόμενα καλά· οὔτε φίλοι γένοιντο ἂν οἱ πολλοὶ
ἀμαθεῖς ὄντες, καὶ ταῦτα τύραννοι. ὥστε σοι συμ-
βουλεύσαιμ' ἂν ἀπιέναι Συρακουσῶν τε καὶ Σικελίας.
εἰ δ', ὥς φασί τινες, ἡδονὴν θαυμάζεις καὶ τούτων ἀν-
τέχῃ ὧν μὴ προσήκει τοὺς φρονίμους ἀνθρώπους,
ἄπιθι εἰς Ἀντίκυραν καὶ ὠφελήσει σε ὁ ἐλλέβορος πο-
θεὶς πολύς· κρείττων γάρ ἐστιν οὗτος τοῦ παρὰ
Διονυσίου οἴνου. ἐκεῖνος μὲν γὰρ μανίαν ποιεῖ πολλήν,
οὗτος δὲ ἀποπαύει. ὁπόσον οὖν ὑγίειά τε καὶ φρόνησις
νόσου τε καὶ ἀφροσύνης διαφέρει, τοσοῦτον ἂν καὶ σὺ
διενέγκαις πρὸς τὰ νῦν σοὶ ὄντα. ἔρρωσο.
Socraticorum Epistulae, Epistulae Epistle 9, sec. 3, line 5
ριτας. ἔρρωσο. τῶν τε ἰσχάδων ἀποτίθεσο ἵν' ἔχῃς

εἰς τὸ χεῖμα, καὶ τῶν ἀλφίτων τῶν ἔχεις Κρητικῶν
(ταῦτα γὰρ δοκέει ἀμείνω τοῦ χράματος εἶναι), καὶ
ἀπὸ τᾶς Ἐννεακρούνω λούου τε καὶ πῖνε καὶ τὸν αὐτὸν
τρίβωνα θέρους τε καὶ χειμῶνος ἔχε ῥυπόωντα, ὡς πρέπει
ἐλεύθερον καὶ ζῶντα ἐν Ἀθήναις δαμοκρατικῶς.
ἐγὼ μὲν γὰρ ἐξ οὗ εἰς τυραννουμένην ἧκον πόλιν τε καὶ νᾶσον,
ᾔδειν ὅτι κακοδαιμονήσω ταῦτα πάσχων, καθάπερ σύ
671
μοι γράφεις. νῦν δὲ ἐλεοῦντές με περιβλέποντι Συ-

ρακούσιοι καὶ Ἀκραγαντίνων οἳ ἐπιδημοῦντες καὶ
Γελώων καὶ οἱ ἄλλοι Σικελιῶται. τᾶς δὲ μανίας ἇς
ἐμάνην εἰς ταῦτα ἐλθὼν ἀβούλως τὰ ἀτοπήματα, ἐπα-
ρῶμαι ἀρὰν κατ' ἐμαυτοῦ, ἇς ἄξιός εἰμι, μὴ ἐκλιπεῖν
με τὰ κακὰ ταῦτα, ὁπότε ἐγὼ γεγονὼς ἔτη τοσαῦτα
καὶ φρονεῖν δοκέων πεινῆν καὶ ῥιγοῦν καὶ ἀδοξεῖν οὐκ
ἠθέλησα, οὐδὲ πώγωνα τρέφειν μέγαν.
Ἡρακλέα γενόμενον αὐτῷ. θαυμάζω μέντοι σε καὶ

ἐπαινῶ, εἰ σκυτικὸς ὢν σοφίας ἐμπλησθεὶς καὶ πάλαι
μὲν Σωκράταν ἔπειθες καὶ τὼς καλλίστως τῶν νέων καὶ
εὐγενεστάτως παρὰ σὲ καθέζεσθαι, οἷον Ἀλκιβιάδαν
τε τὸν Κλεινίου καὶ Φαῖδρον τὸν Μυρρινούσιον καὶ
Εὐθύδαμον τὸν Γλαύκωνος καὶ τῶν τὰ κοινὰ πραττόντων
Ἐπικράτεα τὸν Σακεσφόρον καὶ Εὐρυπτόλεμον καὶ
τὼς ἄλλως, ὡς εἰ καὶ Περικλεῖ γε τῷ Ξανθίππῳ μὴ
αἱ στρατηγίαι ἦσαν καὶ ὁ πόλεμος τότε, κἂν οὗτος
οἶμαι ἦν παρὰ σέ. καὶ νῦν ἴσμεν ὁποῖος εἶ· Ἀντι-
σθένας γὰρ παρὰ σὲ φοιτᾷ. δύνῃ δὲ καὶ ἐν Συρακού-
σαις φιλοσοφεῖν· οἱ γὰρ ἱμάντες τίμιοί εἰσι καὶ τὰ
σκύτη.
καὶ οὐκ οἶσθα, ὡς ἐγὼ μὲν τῶν ὑποδη-
μάτων χρώμενος παρ' ἕκαστα τὰν τέχναν σου θαυμα-
σίαν τινὰ ποιῶ, Ἀντισθένας δὲ γυμνοποδῶν τί γὰρ
ἄλλο πράττει ἢ σοὶ ἀργίαν καὶ ἀμισθίαν εἰσάγει,
πείθων τὼς νέως καὶ ἅπαντας Ἀθηναίως γυμνοποδεῖν;
σκόπει οὖν ὁπόσον σοι ἐγὼ φίλος ὁ ῥᾳστώναν καὶ τὰν
ἁδονὰν ἀποδεχόμενος. σὺ δὲ ὁμολογῶν εὐλόγως ἐρωτᾶν
Πρόδικον, τὸ ἀκόλουθον οὐκ ἔγνως ἐπὶ σαυτοῦ·
Αἰσχίνης Φαίδωνι.
Ὁπότε ἐγενόμην ἐν Συρακούσαις, εὐθέως κατὰ τὴν

ἀγορὰν Ἀριστίππῳ ἐνέτυχον, ὃ δὲ λαβόμενός μου τῆς
δεξιᾶς παραχρῆμα μηδὲν μελλήσας εἰσάγει πρὸς Διο-
νύσιον, καί φησιν αὐτῷ «ὦ Διονύσιε, εἴ τις ἀφίκοιτο
παρὰ σέ, ἵνα σε ἄφρονα ποιήσειεν, ἆρ' οὗτος οὐχὶ κακά
σε ἐργάζεται;» εὐθέως ὡμολόγει ὁ Διονύσιος. «τί οὖν»
ἔφη ὁ Ἀρίστιππος «σὺ τοῦτον ἂν ἐργάσαιο;» «τὰ
κάκιστά γε» ἔφη. «τί δ' εἴ τις» ἔφη «ἀφίκοιτο
672
φρόνιμόν σε ποιῆσαι, ἆρά γε οὐχὶ οὗτος ἂν ἀγαθά σε

ἐργάζοιτο;» πάλιν ὁμολογήσαντος τοῦ Διονυσίου «καὶ
μήν» ἔφη «οὗτος Αἰσχίνης τῶν Σωκράτους γνωρίμων
Φλάβιος Φιλόστρατος. Vita Apollonii (0638: 001)

“Flavii Philostrati opera, vol. 1”, Ed. Kayser, C.L.
Leipzig: Teubner, 1870, Repr. 1964.Chap. 5, sec. 13, line 1
βάρους, οἱ δὲ ἐς τὸ ἐπᾷσαί τι ἢ ἀλεῖψαι μεταποιεῖν

φασι τὰ εἱμαρμένα, καὶ πολλοὶ τούτων κατηγορίαις
ὑπαχθέντες τὰ τοιαῦτα ὡμολόγησαν σοφοὶ εἶναι. ὁ
δὲ εἵπετο μὲν τοῖς ἐκ Μοιρῶν, προὔλεγε δέ, ὡς
ἀνάγκη γενέσθαι αὐτά, προεγίγνωσκε δὲ οὐ γοη-
τεύων, ἀλλ' ἐξ ὧν οἱ θεοὶ ἔφαινον. ἰδὼν δὲ παρὰ
τοῖς Ἰνδοῖς τοὺς τρίποδας καὶ τοὺς οἰνοχόους καὶ
ὅσα αὐτόματα ἐσφοιτᾶν εἶπον, οὔθ' ὅπως σοφίζοιντο
αὐτά, ἤρετο, οὔτ' ἐδεήθη μαθεῖν, ἀλλ' ἐπῄνει μέν,
ζηλοῦν δ' οὐκ ἠξίου.
Ἀφικομένων δὲ αὐτῶν ἐς τὰς Συρακούσας γυνὴ
τῶν οὐκ ἀφανῶν τέρας ἀπεκύησεν, οἷον οὔπω ἐμαι-
εύθη· τρεῖς γὰρ τῷ βρέφει κεφαλαὶ ἦσαν ἐξ οἰκείας
ἑκάστη δέρης, τὰ δὲ ἐπ' αὐταῖς ἑνὸς πάντα. οἱ μὲν
δὴ παχέως ἐξηγούμενοι τὴν Σικελίαν ἔφασαν, τρι-
νακρία γάρ, ἀπολεῖσθαι, εἰ μὴ ὁμονοήσειέ τε καὶ
ξυμπνεύσειεν – ἐστασίαζον δὲ ἄρα πολλαὶ τῶν πό-
λεων πρὸς ἑαυτάς τε καὶ πρὸς ἀλλήλας καὶ τὸ ἐν
κόσμῳ ζῆν ἀπῆν τῆς νήσου – οἱ δὲ ἔφασαν τὸν
Τυφῶ, πολυκέφαλον δὲ εἶναι, νεώτερα ἀπειλεῖν τῇ
Σικελίᾳ, ὁ δὲ Ἀπολλώνιος “ἴθι”, ἔφη “ὦ Δάμι, καὶ
Φλάβιος Φιλόστρατος. Vita Apollonii Chap. 5, sec. 18, line 9
νεῖν πειρωμένοις.” ἀεὶ γὰρ τοὺς λόγους ἀνέπαυεν

ἐς τὰ χρηστὰ τῶν παραγγελμάτων.
Ἐμφιλοσοφήσας δὲ τῇ Σικελίᾳ χρόνον, ὃς ἀπο-
χρῶσαν αὐτῷ σπουδὴν εἶχεν, ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐκο-
μίζετο περὶ ἀρκτούρου ἐπιτολάς. ἀλύπου δὲ τοῦ
πλοῦ γενομένου κατασχὼν ἐς Λευκάδα “ἀποβῶμεν”
ἔφη “τῆς νεὼς ταύτης, οὐ γὰρ λῷον αὐτῇ ἐς Ἀχαίαν
πλεῦσαι”. προσέχοντος δὲ οὐδενὸς τῷ λόγῳ πλὴν
τῶν γιγνωσκόντων τὸν ἄνδρα, αὐτὸς μὲν ἐπὶ Λευ-
καδίας νεὼς ὁμοῦ τοῖς βουλομένοις ξυμπλεῖν ἐς Λέ-
χαιον κατέσχεν, ἡ δὲ ναῦς ἡ Συρακουσία κατέδυ
ἐσπλέουσα τὸν Κρισαῖον κόλπον.

673
καίτοι ξυνειλοχὼς αὐτοῦ πλείστας, οὐδὲ μακρηγο-

ρίαν πω τοῦ ἀνδρὸς ἐν ἐπιστολῇ εὗρον, βραχεῖαι γὰρ
καὶ ἀπὸ σκυτάλης πᾶσαι. καὶ μὴν καὶ νικῶν τὴν
αἰτίαν ἀπῆλθε τοῦ δικαστηρίου, καὶ πῶς ἄν ποτε
ἐδέθη μετὰ τὴν ἀφεῖσαν ψῆφον; ἀλλὰ μήπω τὰ ἐν
τῷ δικαστηρίῳ· ἔτι καὶ τὰ ἐπὶ τῇ κουρᾷ καὶ ἅττα
διελέχθη, λεγέσθω πρότερον, ἄξια γὰρ σπουδάσαι·
δυοῖν γὰρ ἡμέραιν δεδεμένου τοῦ ἀνδρὸς ἀφικνεῖταί
τις ἐς τὸ δεσμωτήριον τὸ προσελθεῖν αὐτῷ ἐωνῆσθαι
φάσκων, ξύμβουλος δὲ σωτηρίας ἥκειν· ἦν μὲν δὴ
Συρακούσιος οὗτος, Δομετιανοῦ δὲ νοῦς τε καὶ
γλῶττα, καθεῖτο δ', ὥσπερ ὁ πρότερος, ἀλλ' ὑπὲρ
πιθανωτέρων οὗτος. ὁ μὲν γὰρ πόρρωθεν, ὁ δ' ἐκ
τῶν παρόντων ἑλὼν “ὦ θεοί,” ἔφη “τίς ἂν ᾠήθη
δεθῆναι Ἀπολλώνιον;” “ὁ δήσας,” εἶπεν “οὐ γὰρ
ἄν, εἰ μὴ ᾠήθη, ἔδησε.” “τίς δ' ἂν τὰς ἀμβροσίας
ποτὲ ἀποτμηθῆναι χαίτας;” “ἐγὼ” εἶπεν “ὁ κομῶν.”
“φέρεις δὲ πῶς ταῦτα;” “ὥς γε εἰκὸς” εἶπε “τὸν
μήθ' ἑκουσίως μήτ' ἀκουσίως ἐς αὐτὰ ἥκοντα.” “τὸ
δὲ σκέλος πῶς” ἔφη “καρτερεῖ;” “οὐκ οἶδα,” εἶπεν
“ὁ γὰρ νοῦς πρὸς ἑτέροις ἐστί.” “καὶ μὴν πρὸς τῷ
φρονεῖ δὲ τούτων, ὥς φασιν, ἐπειδὴ πρὸς τὰ μείζω

παρώξυνται, καίτοι τοῦ κἀκεῖνα διαβάλλοντος ἀν-
δρὸς ὑψοῦ προήκοντος τῆς δόξης.” “οἷον ἔφη”
Ὀλυμπιονίκην εἴρηκας, εἰ δόξης φησὶν ἅπτεσθαι δια-
βολαῖς ἰσχύων. ξυνίημι δ', ὡς ἔστιν Εὐφράτης, ὃν
ἐγὼ οἶδα πάντ' ἐπ' ἐμὲ πράττοντα, ἠδίκημαι δ' ὑπ'
αὐτοῦ καὶ μείζω ἕτερα· αἰσθόμενος γάρ ποτε φοι-
τήσειν μέλλοντα παρὰ τοὺς ἐν Αἰθιοπίᾳ Γυμνοὺς
ἐς διαβολάς μου πρὸς αὐτοὺς κατέστη, καὶ εἰ μὴ τῆς
ἐπιβουλῆς ξυνῆκα, τάχ' ἂν ἀπῆλθον μηδ' ἰδὼν τοὺς
ἄνδρας.” θαυμάσας οὖν ὁ Συρακούσιος τὸν λόγον
“εἶτ'” ἔφη “τοῦ διαβληθῆναι βασιλεῖ μεῖζον ἡγῇ τὸ
τοῖς Γυμνοῖς μὴ χρηστὸς ἂν ἐξ ὧν Εὐφράτης καθίει
δόξαι;” “νὴ Δί',” εἶπεν “ἐκεῖ μὲν γὰρ μαθησόμε-
νος ἦα, ἐνταῦθα δὲ ὑπὲρ διδασκαλίας ἥκω.” “τῆς
τί” ἔφη “διδασκούσης;” “τὸ εἶναί με” εἶπε “καλὸν
κἀγαθόν, τουτὶ δὲ ὁ βασιλεὺς οὔπω οἶδεν.” “ἀλλ'
ἔστιν” ἔφη “τὰ σεαυτοῦ εὖ θέσθαι διδαξαμένῳ αὐ-
τόν, ἃ καὶ πρὶν ἐνταῦθα ἥκειν λέξας οὐδ' ἂν ἐδέ-
θης.” ξυνιεὶς οὖν τοῦ Συρακουσίου ξυνελαύνοντος
αὐτὸν ἐς τὸν ὅμοιον τῷ βασιλεῖ λόγον οἰομένου τε,

674
ἐπιβουλῆς ξυνῆκα, τάχ' ἂν ἀπῆλθον μηδ' ἰδὼν τοὺς

ἄνδρας.” θαυμάσας οὖν ὁ Συρακούσιος τὸν λόγον
“εἶτ'” ἔφη “τοῦ διαβληθῆναι βασιλεῖ μεῖζον ἡγῇ τὸ
τοῖς Γυμνοῖς μὴ χρηστὸς ἂν ἐξ ὧν Εὐφράτης καθίει
δόξαι;” “νὴ Δί',” εἶπεν “ἐκεῖ μὲν γὰρ μαθησόμε-
νος ἦα, ἐνταῦθα δὲ ὑπὲρ διδασκαλίας ἥκω.” “τῆς
τί” ἔφη “διδασκούσης;” “τὸ εἶναί με” εἶπε “καλὸν
κἀγαθόν, τουτὶ δὲ ὁ βασιλεὺς οὔπω οἶδεν.” “ἀλλ'
ἔστιν” ἔφη “τὰ σεαυτοῦ εὖ θέσθαι διδαξαμένῳ αὐ-
τόν, ἃ καὶ πρὶν ἐνταῦθα ἥκειν λέξας οὐδ' ἂν ἐδέ-
θης.” ξυνιεὶς οὖν τοῦ Συρακουσίου ξυνελαύνοντος
αὐτὸν ἐς τὸν ὅμοιον τῷ βασιλεῖ λόγον οἰομένου τε,
ὡς ἀπαγορεύων πρὸς τὰ δεσμὰ ψεύσεταί τι κατὰ
τῶν ἀνδρῶν “ὦ βέλτιστε,” εἶπεν “εἰ τἀληθῆ πρὸς
Δομετιανὸν εἰπὼν ἐδέθην, τί πείσομαι μὴ ἀληθεύ-
σας; ἐκείνῳ μὲν γὰρ τἀληθὲς δοκεῖ δεσμῶν ἄξιον,
ἐμοὶ δὲ τὸ ψεῦδος.” ὁ μὲν δὴ Συρακούσιος ἀγα-
σθεὶς αὐτὸν ὡς ὑπερφιλοσοφοῦντα, ταυτὶ γὰρ εἰπὼν
ἀπῆλθεν, ἐχώρει ἐκ τοῦ δεσμωτηρίου, ὁ δ' Ἀπολλώ-
νιος ἰδὼν ἐς τὸν Δάμιν “ξυνίης” ἔφη “τοῦ Πύθω-
νος τούτου;” “ξυνίημι μὲν” εἶπε ὑποκαθημένου τε
στέλλεταί τε ἡ ναῦς ἤδη· ξυμβάλλομαι δ' αὐτὸ τῇ

τῶν ἐμπλεόντων βοῇ καὶ οἷς περὶ τὴν ἀναίρεσιν τῶν
ἀγκυρῶν πράττουσιν.” “ἐπιβῶμεν” εἶπε “τῆς νεὼς
ταύτης, ὦ Δάμι, πλευσούμενοι νῦν μὲν ἐς Σικελίαν,
ἐκεῖθεν δ' ἐς Πελοπόννησον.” “ξυνδοκεῖ μοι,” ἔφη
“καὶ πλέωμεν.” καὶ προσειπόντες τὸν Δημήτριον
ἀθύμως ἐπ' αὐτοῖς ἔχοντα θαρρεῖν τε παραινέσαντες
ὡς ἄνδρα ὑπὲρ ἀνδρῶν, ἔπλευσαν ἐπὶ Σικελίας
ἀνέμῳ ἐπιτηδείῳ, Μεσσήνην τε παραπλεύσαντες ἐγέ-
νοντο ἐν Ταυρομενίῳ τριταῖοι. μετὰ ταῦτ' ἐπὶ Συ-
ρακουσῶν κομισθέντες ἀνήγοντο ἐς Πελοπόννησον
περὶ μετοπώρου ἀρχάς, ὑπεράραντες δὲ τοῦ πελά-
γους ἀφίκοντο δι' ἡμέρας ἕκτης ἐπὶ τὰς τοῦ Ἀλφειοῦ
ἐκβολάς, ἀφ' ὧν ὁ ποταμὸς οὗτος Ἀδρίᾳ καὶ Σικε-
λικῷ πελάγει ἐπιχεῖται πότιμος. ἀποβάντες οὖν τῆς
νεὼς καὶ πολλοῦ ἄξιον ἡγούμενοι τὸ ἐς Ὀλυμπίαν
ἥκειν διῃτῶντο ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Διός, οὐδαμοῦ ὑπὲρ
Σκιλλοῦντα ἀποφοιτῶντες, φήμης δ' ἀθρόας τε καὶ
ξυντόνου κατασχούσης τὸ Ἑλληνικὸν ζῆν τὸν ἄνδρα
καὶ ἀφῖχθαι ἐς Ὀλυμπίαν,
Φλάβιος Φιλόστρατος. De gymnastica (0638: 007)

“Flavii Philostrati opera, vol. 2”, Ed. Kayser, C.L.
675
ψας τὴν Σμύρναν ἔργῳ καλῷ· ὁπόσαι γὰρ πόλεις

Ἰωνικαί τε καὶ Λύδιοι καὶ καθ' Ἑλλήσποντόν τε καὶ
Φρυγίαν, καὶ ὁπόσα ἔθνη ἀνθρώπων ἐν Ἀσίᾳ εἰσί,
ταῦτα ὁμοῦ ξύμπαντα ἡ Σμύρνα ὑπερεβάλετο καὶ
στεφάνου Ὀλυμπικοῦ πρώτη ἔτυχεν. καὶ νόμους
ἔγραψεν ὁ ἀθλητὴς οὗτος πυκτικούς, οἷς ἐχρῶντο
οἱ Ἠλεῖοι διὰ σοφίαν τοῦ πύκτου, καὶ οὐκ ἤχθοντο
οἱ Ἀρκάδες, εἰ νόμους ἔγραψεν αὐτοῖς ἐναγωνίους
ἐξ Ἰωνίας ἥκων τῆς ἁβρᾶς. κατὰ δὲ τὴν τρίτην
καὶ τριακοστὴν Ὀλυμπιάδα παγκράτιον μὲν ἐτέθη,
[μήπω τεθὲν] Λύγδαμις δὲ ἐνίκα Συρακούσιος. μέγας
δὲ οὕτω τις ὁ Σικελιώτης ἦν, ὡς τὸν πόδα ἰσόπηχυν
εἶναι· τὸ γοῦν στάδιον ἀναμετρῆσαι λέγεται τοσού-
τοις ἑαυτοῦ ποσίν, ὅσοι τοῦ σταδίου πήχεις νομίζον-
ται. φασὶ καὶ παίδων πένταθλον παρελθεῖν ἐκεῖ κατὰ
τὴν ὀγδόην καὶ τριακοστήν, ὅτε νικῆσαι μὲν Εὐτε-
λίδαν Λακεδαιμόνιον, τὴν δὲ ἰδέαν ταύτην μηκέτι
ἀγωνίσασθαι παῖδα ἐν Ὀλυμπίᾳ. ὁ δὲ νικήσας τὸ
τῶν παίδων στάδιον κατὰ τὴν ἕκτην καὶ τεσσαρακο-
στὴν Ὀλυμπιάδα – τότε γὰρ πρῶτον ἐτέθη – παῖς
Xenophon Scr. Erot., Ephesiaca (0641: 001)

“Xénophon d'Éphèse. Les Éphésiaques ou le roman d'Habrocomès et d'Anthia”, Ed.
Dalmeyda, G.Paris: Les Belles Lettres, 1926, Repr. 1962.Book 5, Chap. 1, sec. 1, line
4
μὲν ζῇς ἔτι, δεινὸν οὐδέν· ἴσως γάρ ποτε ἀλλήλους ἕξομεν·
εἰ δὲ ἤδη τέθνηκας, μάτην ἐγὼ φιλοτιμοῦμαι ζῆν, μάτην
δὲ οὗτος, ὅστις ποτέ ἐστιν, ἐλεεῖ με τὴν δυστυχῆ.» Ταῦτα
ἔλεγε καὶ ἐπεθρήνει συνεχῶς. Καὶ ἡ μὲν ἐν τῇ τάφρῳ
κατεκέκλειστο μετὰ τῶν κυνῶν, ὁ δ' Ἀμφίνομος ἑκάστοτε
κἀκείνην παρεμυθεῖτο καὶ τοὺς κύνας ἡμέρους ἐποίει
τρέφων.
Ὁ δὲ Ἁβροκόμης διανύσας τὸν ἀπ'Αἰγύπτου
πλοῦν εἰς αὐτὴν μὲν Ἰταλίαν οὐκ ἔρχεται, τὸ γὰρ πνεῦμα
τὴν ναῦν ἀπῶσαν τοῦ μὲν κατ' εὐθὺ ἀπέσφηλε πλοῦ, ἤγαγε
δὲ εἰς Σικελίαν καὶ κατήχθησαν εἰς πόλιν Συρακούσας
μεγάλην καὶ καλήν.
Ἐνταῦθα ὁ Ἁβροκόμης γενόμενος
ἔγνω περιιέναι τὴν νῆσον καὶ ἀναζητεῖν ἔτι περὶ Ἀνθίας
εἴ τι πύθοιτο. Καὶ δὴ ἐνοικίζεται [μὲν] πλησίον τῆς
θαλάσσης παρὰ ἀνδρὶ Αἰγιαλεῖ πρεσβύτῃ, ἁλιεῖ τὴν τέχνην.
Οὗτος ὁ Αἰγιαλεὺς πένης μὲν ἦν καὶ ξένος καὶ ἀγαπητῶς
αὑτὸν διέτρεφεν ἐκ τῆς τέχνης· ὑπεδέξατο δὲ τὸν Ἁβρο-
κόμην ἄσμενος καὶ παῖδα ἐνόμιζεν αὑτοῦ καὶ ἠγάπα δια-
φερόντως.
676
Xenophon Scr. Erot., Ephesiaca Book 5, Chap. 2, sec. 1, line 2
πότε ἀνευρήσω κἂν νεκράν; Αἰγιαλεῖ μὲν γὰρ τοῦ βίου

μεγάλη παραμυθία τὸ σῶμα τὸ Θελξινόης, καὶ νῦν ἀληθῶς
μεμάθηκα ὅτι ἔρως ἀληθινὸς ὅρον ἡλικίας οὐκ ἔχει·
ἐγὼ δὲ πλανῶμαι μὲν κατὰ πᾶσαν γῆν καὶ θάλασσαν, οὐ
δεδύνημαι δὲ οὐδὲ ἀκοῦσαι περὶ σοῦ. Ὦ μαντεύματα
δυστυχῆ, ὦ τὰ πάντων ἡμῖν Ἄπολλον χρήσας χαλεπώ-
τατα, οἴκτειρον ἤδη καὶ τὰ τέλη τῶν μεμαντευμένων
ἀποδίδου».

Καὶ ὁ μὲν Ἁβροκόμης ταυτὶ κατοδυρόμενος, πα-
ραμυθουμένου αὐτὸν Αἰγιαλέως διῆγεν ἐν Συρακούσαις,
ἤδη καὶ τῆς τέχνης Αἰγιαλεῖ κοινωνῶν· οἱ δὲ περὶ τὸν
Ἱππόθοον μέγα μὲν ἤδη τὸ λῃστήριον κατεστήσαντο,
ἔγνωσαν δὲ ἀπαίρειν Αἰθιοπίας καὶ μείζοσιν ἤδη πράγ-
μασιν ἐπιτίθεσθαι.
Οὐ γὰρ ἐδόκει τῷ Ἱπποθόῳ αὔ-
ταρκες εἶναι λῃστεύειν κατ' ἄνδρα, εἰ μὴ καὶ κώμαις καὶ
πόλεσιν ἐπιβάλοι. Καὶ ὁ μὲν παραλαβὼν τοὺς σὺν αὐτῷ
καὶ ἐπιφορτισάμενος πάντα (ἦν δὲ αὐτῷ καὶ ὑποζύγια
πολλὰ καὶ κάμηλοι οὐκ ὀλίγαι) Αἰθιοπίαν μὲν κατέλιπεν,
ᾔει δὲ ἐπ' Αἴγυπτόν τε καὶ Ἀλεξάνδρειαν καὶ ἐνενόει
ὁ Κλυτὸς δεδοικὼς τὰς τῆς Ῥηναίας ἐντολὰς ἀποδίδοται

αὐτὴν πορνοβοσκῷ.
Ὁ δὲ ἰδὼν κάλλος οἷον οὔπω
πρότερον ἐτεθέατο, μέγα κέρδος ἕξειν τὴν παῖδα ἐνόμιζε,
καὶ ἡμέραις μέν τισιν αὐτὴν ἀνελάμβανεν ἐκ τοῦ πλοῦ
κεκμηκυῖαν καὶ ἐκ τῶν ὑπὸ τῆς Ῥηναίας βασάνων· ὁ δὲ
Κλυτὸς ἧκεν εἰς Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὰ πραχθέντα ἐμήνυσε
τῇ Ῥηναίᾳ.

Ὁ δὲ Ἱππόθοος διανύσας τὸν πλοῦν κατήχθη μὲν
εἰς Σικελίαν, οὐκ εἰς Συρακούσας δέ, ἀλλ' εἰς Ταυρο-
μένιον, καὶ ἐζήτει καιρὸν δι' οὗ τὰ ἐπιτήδεια ἕξει. Τῷ δὲ
Ἁβροκόμῃ ἐν Συρακούσαις ὡς χρόνος πολὺς ἐγένετο,
ἀθυμία ἐμπίπτει καὶ ἀπορία δεινή, ὅτι μηδὲ Ἀνθίαν
εὑρίσκοι μηδὲ εἰς τὴν πατρίδα ἀνασῴζοιτο.
Διέγνω
οὖν ἀποπλεύσας ἐκ Σικελίας εἰς Ἰταλίαν ἀνελθεῖν κἀ-
κεῖθεν, εἰ μηδὲν εὑρίσκοι τῶν ζητουμένων, εἰς Ἔφεσον
πλεῦσαι πλοῦν δυστυχῆ. Ἤδη δὲ καὶ οἱ γονεῖς αὐτῶν καὶ
οἱ Ἐφέσιοι πάντες ἐν πολλῷ πένθει ἦσαν, οὔτε ἀγγέλου
παρ' αὐτῶν ἀφιγμένου οὔτε γραμμάτων· ἀπέπεμπον δὲ
677
Ὁ δὲ ἰδὼν κάλλος οἷον οὔπω

πρότερον ἐτεθέατο, μέγα κέρδος ἕξειν τὴν παῖδα ἐνόμιζε,
καὶ ἡμέραις μέν τισιν αὐτὴν ἀνελάμβανεν ἐκ τοῦ πλοῦ
κεκμηκυῖαν καὶ ἐκ τῶν ὑπὸ τῆς Ῥηναίας βασάνων· ὁ δὲ
Κλυτὸς ἧκεν εἰς Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὰ πραχθέντα ἐμήνυσε
τῇ Ῥηναίᾳ.

Ὁ δὲ Ἱππόθοος διανύσας τὸν πλοῦν κατήχθη μὲν
εἰς Σικελίαν, οὐκ εἰς Συρακούσας δέ, ἀλλ' εἰς Ταυρο-
μένιον, καὶ ἐζήτει καιρὸν δι' οὗ τὰ ἐπιτήδεια ἕξει. Τῷ δὲ
Ἁβροκόμῃ ἐν Συρακούσαις ὡς χρόνος πολὺς ἐγένετο,
ἀθυμία ἐμπίπτει καὶ ἀπορία δεινή, ὅτι μηδὲ Ἀνθίαν
εὑρίσκοι μηδὲ εἰς τὴν πατρίδα ἀνασῴζοιτο.
Διέγνω
οὖν ἀποπλεύσας ἐκ Σικελίας εἰς Ἰταλίαν ἀνελθεῖν κἀ-
κεῖθεν, εἰ μηδὲν εὑρίσκοι τῶν ζητουμένων, εἰς Ἔφεσον
πλεῦσαι πλοῦν δυστυχῆ. Ἤδη δὲ καὶ οἱ γονεῖς αὐτῶν καὶ
οἱ Ἐφέσιοι πάντες ἐν πολλῷ πένθει ἦσαν, οὔτε ἀγγέλου
παρ' αὐτῶν ἀφιγμένου οὔτε γραμμάτων· ἀπέπεμπον δὲ
πανταχοῦ τοὺς ἀναζητήσοντας.
Aristophanes Gramm., Aristophanis Ιστορίαι. animalium epitome subjunctis

Aeliani Timothei aliorumque eclogis (0644: 001)
“Excerptorum Constantini de natura animalium libri duo. Aristophanis Ιστορίαι.
animalium epitome”, Ed. Lambros, S.P.Berlin: Reimer, 1885; Commentaria in
Aristotelem Graeca, suppl. 1.1.Chap. 2, sec. 65, line 1
τε καὶ παράδοξον ὡς πρὸς τοὺς ἑτεροφύλους ἀντικρινόμενον. τὰ γάρ τοι

ζῷα τὰ δάκνοντα καὶ τὰ ἐγχρίπτοντα πάμπολλα ὄντα μηδὲν αὐτοὺς μόνους
ἀδικεῖν. οὔτε γοῦν ὄφεως δακόντος ἐπαΐουσιν οὔτε φαλαγγίου νύξαντος, ὡς
τοὺς ἄλλους, εἰς θάνατον οὔτε μὴν σκορπίου κέντρον ἀπερείσαντος. ἐπὰν
δὲ ἄρα τούτων προσπελάσῃ τι ἅμα καὶ παραψαύσῃ τοῦ σώματος καὶ ἅμα τι
καὶ ὀσμῆς τῆς ἐκείνων ψαύσῃ ἢ σπάσῃ, ὥσπερ οὖν φαρμάκου γευσάμενον
ὑπνοποιοῦ, κάρωσίν τινα ἑλκτικὴν εἰς ἀναισθησίαν ἐμποιοῦντος ἐξασθενεῖ
καὶ παρεῖται, ἔστ' ἂν παραδράμῃ ἄνθρωπος. ὅπως δὲ ἐλέγχουσι τὰ
ἑαυτῶν βρέφη εἴτε ἐστὶ γνήσια εἴτε καὶ νόθα ἐν τοῖς ἑρπετοῖς βασανίζοντες
ὡς ἐν τῷ πυρὶ τὸν χρυσὸν οἱ βάναυσοι χρυσουργοί, ἀνωτέρω εἶπον.
Ὅτι Καλλίας ἐν τῷ δεκάτῳ τῶν περὶ τὸν Συρακούσιον Ἀγαθο-
κλέα λόγων φησὶ τοὺς κεράστας ὄφεις δεινοὺς εἶναι τὸ δῆγμα· ἀναιρεῖν γὰρ
καὶ ζῷα ἄλογα καὶ ἀνθρώπους, εἰ μὴ παρείη Λίβυς ἀνήρ, Ψύλλος ὢν τὸ
γένος. οὗτος γὰρ ἐάν τε κλητὸς ἀφίκηται, ἐάν τε παρῇ κατὰ Τύχην καὶ
θεάσηται πράως ἔτι ἀλγοῦντα, τὴν πληγὴν ἢ τὸ δῆγμα παραπτύσας, εἶτα
μέντοι τὴν ὀδύνην ἐπράϋνε καὶ κατεγοήτευσε τῷ σιάλῳ τὸ δεινόν. ἐὰν δὲ
εὕρῃ δυσανασχετοῦντα καὶ ἀτλήτως φέροντα, ὕδωρ ἀθρόον σπάσας εἴσω
τῶν ὀδόντων καὶ χρησάμενος αὐτῷ τοῦ στόματος κλύσματι, εἶτα τοῦτο εἰς
678
κύλικα ἐμβαλὼν δίδωσι ῥοφῆσαι τῷ τρωθέντι. ἐὰν δὲ περαιτέρω καὶ

τοῦδε τοῦ φαρμάκου κατισχύσῃ τὸ κακόν, ὁ δὲ τῷ νοσοῦντι παρακλίνεται
γυμνῷ γυμνὸς καὶ τοῦ χρωτός οἱ τοῦ ἰδίου προστρίψας τὴν ἰσχὺν τὴν
Aristophanes Gramm., Aristophanis Ιστορίαι. animalium epitome subjunctis Aeliani

Timothei aliorumque eclogis Chap. 2, sec. 228, line 1
μέντοι καλῶς καὶ εὐβούλως γῆμαι δόξαιεν, τὸν δὲ θεὸν αὐτοῖς ἀποκρίνασθαι
ἐπανιέναι μὲν εἰς Λακεδαιμονίαν, ὑποστρέφειν δὲ κατὰ τὴν ὁδὸν ταύτην,
καθ' ἣν ἀφίκοντο. ἐν ᾗ δ' ἂν αὐτοῖς χώρᾳ τὸ ἀγριώτατον ἀπαντήσῃ ζῷον
φέρον τὸ πραότατον, ἐνταῦθά τοι ἁρμόσασθαι γάμους· οὕτως γὰρ αὐτοῖς
ἔσεσθαι λῷον. καὶ οἱ μὲν ἐπείθοντο· οἱ δὲ γίνονται κατὰ τὴν Κλεωναίων
χώραν, καὶ ἐντυγχάνει αὐτοῖς λύκος φέρων ἄρνα ἔκ τινος ποιμένος αὐτὸν
ἁρπάσας. συνέβαλον οὖν ἐκεῖνοι λέγειν ταῦτα τὰ ζῷα τὸν χρησμόν, καὶ
ἡρμόσαντο τὰς Θεσάνδρου τοῦ Κλεωνύμου θυγατέρας δοκίμου ἀνδρός. εἰ
δὲ οἱ θεοὶ ἴσασι τὸ ἡμερώτατον ζῷον καὶ τὸ ἀγριώτατον, οὐδὲ ἡμῖν ἐκ-
μελὲς τὰς φύσεις αὐτῶν εἰδέναι.
Γέλωνος τοῦ Συρακουσίου παιδὸς ὄντος λύκος μέγιστος εἰσπη-
δήσας εἰς τὸ διδασκαλεῖον ἐξήρπασε τῶν χειρῶν τοῖς ὀδοῦσι τὴν δέλτον,
καὶ ὁ Γέλων ἐξαναστὰς τοῦ θάκου ἐδίωκεν αὐτόν, τὸ μὲν θηρίον μὴ κατα-
πτήξας, περιεχόμενος δὲ τῆς δέλτου ἰσχυρῶς. ἐπεὶ δὲ ἔξω τοῦ διδασκα-
λείου ἐγένετο, τὸ μὲν κατηνέχθη καὶ τοὺς παῖδας αὐτῷ διδασκάλῳ κατέλαβε,
θείᾳ δὲ προμηθείᾳ ὁ Γέλων περιῄει μόνος, καὶ τό γε παράδοξον, οὐκ
ἀπέκτεινεν ἄνθρωπον, ἀλλ' ἔσωσε λύκος, οὐκ ἀτιμασάντων τῶν θεῶν ὅσον
οὐδὲν διὰ τῶν ἀλόγων τῷ μὲν τὴν βασιλείαν προδηλῶσαι, τὸν δὲ τοῦ μέλ-
λοντος κινδύνου σῶσαι· ἴδιον δὲ τῶν ζῴων καὶ τὸ θεοφιλές.
Μὴ λάθῃ δέ σε ὁ λύκος μηδέποτε προϊδεῖν, ἐπεὶ ἄφωνόν
σοι τὸ στόμα καὶ μηδὲ φθόγγον ἀφιέναι θείη δυνάμενον.
Parthenius Myth., Narrationes amatoriae (0655: 001)

“Parthenii Nicaeni quae supersunt”, Ed. Martini, E.
Leipzig: Teubner, 1902; Mythographi Graeci 2.1, suppl..Chap. 24, sec. 1, line 1

Περὶ Ἱππαρίνου.
Ἱππαρῖνος δὲ Συρακοσίων τύραννος εἰς ἐπιθυμίαν

ἀφίκετο πάνυ καλοῦ παιδός (Ἀχαιὸς αὐτῷ ὄνομα)·
τοῦτον ἐξαλλάγμασι πολλοῖς ὑπαγόμενος πείθει τὴν
οἰκίαν ἀπολιπόντα σὺν αὐτῷ μένειν. χρόνου δὲ προϊόν-
τος ὡς πολεμίων τις ἔφοδος προσηγγέλη πρός τι τῶν
ὑπ' ἐκείνου κατεχομένων χωρίων καὶ ἔδει κατὰ τάχος
βοηθεῖν, ἐξορμῶν ὁ Ἱππαρῖνος παρεκελεύσατο τῷ παιδί,
εἴτις ἐντὸς τῆς αὐλῆς βιάζοιτο, κατακαίνειν αὐτὸν τῇ
σπάθῃ, ἣν ἐτύγχανεν αὐτῷ κεχαρισμένος.
679
καὶ
ἐπειδὴ συμβαλὼν τοῖς πολεμίοις κατὰ κράτος αὐτοὺς
Parthenius Myth., Narrationes amatoriae Chap. 24, sec. 2, line 5
οἰκίαν ἀπολιπόντα σὺν αὐτῷ μένειν. χρόνου δὲ προϊόν-

τος ὡς πολεμίων τις ἔφοδος προσηγγέλη πρός τι τῶν
ὑπ' ἐκείνου κατεχομένων χωρίων καὶ ἔδει κατὰ τάχος
βοηθεῖν, ἐξορμῶν ὁ Ἱππαρῖνος παρεκελεύσατο τῷ παιδί,
εἴτις ἐντὸς τῆς αὐλῆς βιάζοιτο, κατακαίνειν αὐτὸν τῇ
σπάθῃ, ἣν ἐτύγχανεν αὐτῷ κεχαρισμένος.
καὶ ἐπειδὴ συμβαλὼν τοῖς πολεμίοις κατὰ κράτος αὐτοὺς
εἷλεν, ἐπὶ πολὺν οἶνον ἐτράπετο καὶ συνουσίαν·
ἐκκαιόμενος δὲ ὑπὸ μέθης καὶ πόθου τοῦ παιδὸς
ἀφίππευσεν εἰς τὰς Συρακούσας καὶ παραγενόμενος
ἐπὶ τὴν οἰκίαν, ἔνθα τῷ παιδὶ παρεκελεύσατο μένειν,
ὃς μὲν ἦν οὐκ ἐδήλου, θετταλίζων δὲ τῇ φωνῇ τὸν
Ἱππαρῖνον ἔφησεν ἀπεκτονηκέναι. ὁ δὲ παῖς διαγανα-
κτήσας σκότους ὄντος παίει καιρίαν τὸν Ἱππαρῖνον·
ὁ δὲ τρεῖς ἡμέρας ἐπιβιοὺς καὶ τοῦ φόνου τὸν Ἀχαιὸν
ἀπολύσας ἐτελεύτησεν.

Dioscorides Pedanius Med., De materia medica (0656: 001)

“Pedanii Dioscuridis Anazarbei de materia medica libri quinque, 3 vols.”, Ed.
Wellmann, M.Berlin: Weidmann, 1:1907; 2:1906; 3:1914, Repr. 1958.
τι· βέλτιον δὲ ποιοῦσι πλυθέντες εἰς τὰ ὀφθαλμικά. σὺν δὲ

πίσσῃ καέντες πρὸς αἱμορραγίαν ἁρμόζουσι.
λευκαίνονται δὲ αὐτῶν οἱ ἁπαλώτατοι ἐν τοῖς καύμασι βρε-
χόμενοι τῇ ἐπὶ τῶν πετρῶν συνισταμένῃ ἁλὸς ἄχνῃ καὶ ἡλιαζόμε-
νοι· ἐπιβλεπέτω δὲ τὸ μὲν κοῖλον αὐτῶν ἄνω, κάτω δὲ ἡ ἀποτο-
μή. εἰ δὲ εἴη αἰθρία, καὶ ὑπὸ τὴν σελήνην τίθενται, βρεχόμενοι
τῇ ἁλὸς ἄχνῃ ἢ θαλάσσῃ· γίνονται δὲ λευκότατοι οἱ τοιοῦτοι.
τὸ δὲ κουράλιον, ὅπερ ἔνιοι λιθόδενδρον ἐκάλεσαν,
δοκεῖ μὲν εἶναι φυτὸν ἐνάλιον, στερροποιεῖσθαι δέ, ὅταν ἐκ
τοῦ βυθοῦ ἑλκυσθῇ τῆς ἁλὸς ἁπτόμενον τοῦ περικεχυμένου ἡ-
μῖν ἀέρος. εὑρίσκεται δὲ πλεῖστον ἐν τῷ κατὰ Συρακούσας
ἀκρωτηρίῳ τῷκαλουμένῳ Παχύνῳ. ἄριστον δέ ἐστι τὸ πυρρὸν
τῇ χρόᾳ καὶ ἐμφερὲς Συρικῷ ἢ σάνδυκι κατακορεῖ, εὐθρυβές τε
ὡς ἐν ἑαυτῷ καὶ ὁμαλὸν δι' ὅλης τῆς συγκρίσεως, ἔτι δὲ ὀσμὴν
βρυώδη καὶ φυκίοις ἐμφερῆ ἔχον, πρὸς δὲ τούτοις πολύοζον
καὶ κινναμωμίζον τῷ τύπῳ τῶν θαμνίσκων. τὸ δὲ λιθῶδες
τῇ συγκρίσει καὶ τῇ χρόᾳ ψωρόν, σεσηραγγωμένον τε καὶ χαῦνον
φαῦλον οἰητέον εἶναι.
680
Erasistratus Med., Testimonia et fragmenta (0690: 001)

“Erasistrati fragmenta”, Ed. Garofalo, I.Pisa: Giardini, 1988.
Athenaeus Naucr. Dipnosoph. XII 516 c Kaibel
Πρῶτοι οἱ Λυδοὶ τὴν καρύκην ἐξεῦρον, περὶ ἧς τῆς σκευασίας οἱ τὰ Ὀψαρτυτικὰ

συνθέντες εἰρήκασιν, Γλαῦκός τε ὁ λοκρὸς καὶ Μίθαικος καὶ Διονύσιος Ἡρακεῖδαί τε
δύο
γένος Συρακόσιοι καὶ Ἆγις καὶ Ἐπαίνετος καὶ Διονύσιος ἔτι τε Ἡγήσιππος καὶ
Ἐρασίστρατος καὶ Εὐθύδημος καὶ Κρίτων, πρὸς τούτοις δὲ Στέφανος, Ἀρχύτας,
Ἀκέστιος, Ἀκεσίας, Διοκλῆς, Φιλιστίων. τοσούτους γὰρ οἶδα γράψαντας
Ὀψαρτυτικά.
Athenaeus Naucr. Dipnosoph. VII 324 a Desrousseaux
ἐστὶ δὲ τὸ ὑπόσφαγμα, ὡς Ἐρασίστρατός φησιν ἐν Ὀψαρτυτικῷ, ὑπότριμμα. γράφει

δὲ οὕτως· ὑπόσφαγμα δ' εἶναι κρέασιν ὀπτοῖς ἐκ τοῦ αἵματος τεταραγμένου
μέλιτι, τυρῷ, ἁλί, κυμίνῳ, σιλφίῳ, ὄξει ἑφθοῖς.
Cod. Paris. suppl. graeci 636 f. 132r RhM 50 p. 598 Fuchs
περὶ ἐπιληψίας Ἐρασιστράτου·

ἐπιληψία, σπασμός ἐστιν ὅλου τοῦ σώματος μετὰ βλάβης τῶν ἡγημονικῶν ἐνεργειῶν
ὃς
ποτὲ μὲν ἐν αὐτῷ τῷ ἐγκεφάλῳ συνισταμένην ἔχει τὴν αἰτίαν, ποτὲ δὲ ἐντὸς τούτου
Oribasius Med., Collectiones medicae (lib. 1–16, 24–25, 43–50) (0722: 001)
“Oribasii collectionum medicarum reliquiae, vols. 1–4”, Ed. Raeder, J.
Leipzig: Teubner, 6.1.1:1928; 6.1.2:1929; 6.2.1:1931; 6.2.2:1933; Corpus medicorum
Graecorum, vols. 6.1.1–6.2.2.Book 13, Chap. kappa, sec. 7, line 4
Κίσηρινδὲ προκριτέον τὴν κούφην καὶ πολύκενον, σχιστήν τε

καὶ ἄλιθον, ἔτι δὲ ψαθυράν τε καὶ λευκήν. καυστέον δ' οὕτως· λαβὼν
αὐτῆς ὁπόσον ἂν θέλῃς, διαπύροις ἔγκρυψον ἄνθραξιν, ὡς ἂν ἐκπυ-
ρωθῇ, ἀνελόμενος σβέσον οἴνῳ εὐώδει, καὶ πάλιν πυρώσας σβέσον· τὸ
δὲ τρίτον δι' ἑαυτῆς ἐάσας ψυγῆναι ἀπόθου καὶ χρῶ. Θεόφραστος
δ' ἱστορεῖ, ἐὰν εἰς ζέοντα οἴνου τις ἐμβάλῃ πίθον κίσηριν, παύεσθαι
παραχρῆμα τὴν ζέσιν.
Τὸ δὲ κουράλιον, ὅπερ ἔνιοι λιθόδενδρον ἐκάλεσαν, δοκεῖ μὲν
εἶναι φυτὸν ἐνάλιον, στερροποιεῖσθαι δ' ὅταν ἐκ τοῦ βυθοῦ ἑλκυσθῇ,
βαπτόμενον ὡσπερεὶ ὑπὸ τοῦ περικεχυμένου ἡμῖν ἀέρος· εὑρίσκεται
δὲ πλεῖστον ἐν τῷ κατὰ Συρακούσας ἀκροτηρίῳ, καλουμένῳ δὲ Παχύνῳ.
ἄριστον δ' ἐστὶ τὸ πυρρὸν τῇ χρόᾳ καὶ ἐμφερὲς σηρικῷ χρώματι ἢ
σάνδυκι κατακορεῖ, εὐθρυβές τε ὡσαύτως καὶ ὁμαλὸν δι' ὅλης τῆς
συγκρίσεως, ἔτι δ' ὀσμῇ βρυῶδές τε καὶ φυκίοις ἐμφερές, πρὸς δὲ
681
τούτοις πολύοζον καὶ κινναμωμίζον τῷ τύπῳ τῶν θαμνίσκων· τὸ δὲ

λιθῶδες τῇ συγκρίσει καὶ τῇ χροιᾷ ψωρόν, σεσηραγγωμένον τε καὶ
χαῦνον, φαῦλον ἡγητέον εἶναι. στύφει δὲ τῇ δυνάμει καὶ ψύχει
ἐπιεικῶς.
Alexander Phil., In Aristotelis analyticorum priorum librum i commentarium

(0732: 005)“Alexandri in Aristotelis analyticorum priorum librum i commentarium”,
Ed. Wallies, M.Berlin: Reimer, 1883; Commentaria in Aristotelem Graeca 2.1.
Page 43, line 19
λογιζόμενος ποιεῖ), οὐ πᾶσα δὲ πίστις συλλογισμός, οὐδὲν χεῖρον ἴσως

προειπεῖν ὀλίγα περὶ πίστεως· γνωριμωτέρα γὰρ οὕτως καὶ ἡ συλλογιστικὴ
πίστις ἔσται. πᾶς δὴ ὁ πιστούμενός τι καὶ γνώριμον βουλόμενος ποιῆσαι
ἐξ ἄλλου ἢ ἄλλων αὐτὸ πιστοῦται· αὐτὸ γὰρ ἐξ αὑτοῦ οὐδὲν δείκνυται καὶ
πιστοῦται, ἐπεὶ πάντ' ἂν οὕτως ἦν πιστά. ἐπεὶ τοίνυν ἐξ ἄλλου, ἤτοι ἐκ
τοῦ ὅλου τε καὶ καθόλου καὶ περιέχοντος δείκνυσι τὸ προκείμενον, ὃ ἢ
μέρος τι ὂν τοῦ, δι' οὗ ἡ πίστις, ἢ ὅλως τὶ αὐτοῦ δείκνυται δι' αὐτοῦ, ἢ
ἐκ τῶν μερῶν αὐτοῦ δεικνύμενον τὸ ὅλον ἢ ἐκ μέρους τινὸς τῶν ὑπὸ τὸ
ὅλον μέρος τι. ὅταν μὲν οὖν μέρος ἐκ μέρους δεικνύμενον ᾖ καὶ πιστού-
μενον, τὸ τοιοῦτον καὶ ἡ οὕτως γινομένη πίστις παράδειγμα καλεῖται, ὡς
ὁ κωλύων Διονυσίῳ φυλακὴν διδόναι τοῦ σώματος Συρακουσίους αἰτοῦντι
ὡς, εἰ λάβοι, ἐπιθησομένου τυραννίδι καὶ πιστούμενος τοῦτο διὰ τοῦ ὅτι
καὶ Πεισίστρατος αἰτήσας παρ' Ἀθηναίων λαβὼν ἐτυράννησε καὶ Θεαγένης
παρὰ Μεγαρέων· ἑκάτερον γὰρ τούτων, καὶ τὸ δεικνύμενον καὶ τό, δι' οὗ
δείκνυται καὶ κωλύεται, μέρη ἐστὶν ὅλου τοῦ ὅτι οἱ φυλακὴν αἰτοῦντες τοῦ
σώματος πάντες ἐπιτίθενται τυραννίδι. ὃ δὴ διὰ τοῦ ἑτέρου μέρους πιστὸν
ποιήσας χρῆται αὐτῷ πρὸς τὸ ἕτερον, ὃς λόγος δεικτικὸς μέρους διὰ μέρους
γνωρίμου καὶ πιστοῦ ἀγνοουμένου τινὸς καὶ ἀμφισβητουμένου. ὅταν δὲ ἐκ
τῶν μερῶν τὸ ὅλον ᾖ πιστούμενόν τε καὶ δεικνύμενον, τὸ τοιοῦτον ἐπαγωγὴ
καλεῖται, οἷον ἄνθρωπος τὴν κάτω γένυν κινεῖ καὶ ἵππος καὶ κύων καὶ
βοῦς καὶ πρόβατον, καὶ πᾶν ἄρα ζῷον. λόγος δὲ τῆς ἐπαγωγῆς ἡ διὰ
Ποσειδώνιος. Fragmenta (1052: 001)“Posidonios. Die Fragmente, vol. 1”, Ed.

Theiler, W.Berlin: De Gruyter, 1982.Fragment 43, line 1
καὶ κατὰ τὴν Ἐρύθειαν συμβαῖνον εἰρήκαμεν. ὁ δὲ ῥύαξ εἰς πῆξιν μετα-
βάλλων ἀπολιθοῖ τὴν ἐπιφάνειαν τῆς γῆς ἐφ' ἱκανὸν βάθος, ὥστε λατο-
μίας εἶναι χρείαν τοῖς ἀνακαλύψαι βουλομένοις τὴν ἐξ ἀρχῆς ἐπιφάνειαν.
τακείσης γὰρ ἐν τοῖς κρατῆρσι τῆς πέτρας, εἶτ' ἀναβληθείσης, τὸ ὑπερ-
χυθὲν τῆς κορυφῆς ὑγρὸν πηλός ἐστι μέλας, ῥέων κατὰ τῆς ὀρεινῆς· εἶτα
πῆξιν λαβὼν γίνεται λίθος μυλίας, τὴν αὐτὴν φυλάττων χρόαν, ἣν ῥέων
εἶχε. καὶ ἡ σποδὸς δὲ καιομένων τῶν λίθων ὡς ἀπὸ τῶν ξύλων γίνεται·
καθάπερ οὖν τὸ πήγανον τῇ ξυλίνῃ σποδῷ τρέφεται, τοιοῦτον ἔχειν τι
οἰκείωμα πρὸς τὴν ἄμπελον εἰκὸς τὴν Αἰτναίαν σποδόν.
Strabo 6,2,7 – 11
Φησὶ δ' ὁ Ποσειδώνιος οἷον ἀκροπόλεις ἐπὶ θαλάττης δύο τὰς Συρακούσας
ἱδρῦσθαι καὶ τὸν Ἔρυκα, μέσην δ' ἀμφοῖν ὑπερκεῖσθαι τῶν κύκλῳ πεδίων
τὴν Ἔνναν.
682
[Κεκάκωται δὲ καὶ ἡ Λεοντίνη πᾶσα, Ναξίων οὖσα καὶ αὐτὴ τῶν

αὐτόθι· τῶν μὲν γὰρ ἀτυχημάτων ἐκοινώνησαν ἀεὶ τοῖς Συρακουσίοις,
τῶν δ' εὐτυχημάτων οὐκ ἀεί.]
8. Πλησίον δὲ τῶν Κεντορίπων ἐστὶ πόλισμα, ἡ μικρὸν ἔμπροσθεν
λεχθεῖσα Αἴτνη, τοὺς ἀναβαίνοντας ἐπὶ τὸ ὄρος δεχομένη καὶ παρα-
πέμπουσα· ἐντεῦθεν γὰρ ἀρχὴ τῆς ἀκρωρείας. ἔστι δὲ ψιλὰ τὰ ἄνω χωρία
καὶ τεφρώδη καὶ χιόνος μεστὰ τοῦ χειμῶνος, τὰ κάτω δὲ δρυμοῖς καὶ
φυτείαις διείληπται παντοδαπαῖς. ἔοικε δὲ λαμβάνειν μεταβολὰς πολλὰς
Ποσειδώνιος. Fragmenta Fragment 43, line 5
χυθὲν τῆς κορυφῆς ὑγρὸν πηλός ἐστι μέλας, ῥέων κατὰ τῆς ὀρεινῆς· εἶτα
πῆξιν λαβὼν γίνεται λίθος μυλίας, τὴν αὐτὴν φυλάττων χρόαν, ἣν ῥέων
εἶχε. καὶ ἡ σποδὸς δὲ καιομένων τῶν λίθων ὡς ἀπὸ τῶν ξύλων γίνεται·
καθάπερ οὖν τὸ πήγανον τῇ ξυλίνῃ σποδῷ τρέφεται, τοιοῦτον ἔχειν τι
οἰκείωμα πρὸς τὴν ἄμπελον εἰκὸς τὴν Αἰτναίαν σποδόν.
Strabo 6,2,7 – 11
Φησὶ δ' ὁ Ποσειδώνιος οἷον ἀκροπόλεις ἐπὶ θαλάττης δύο τὰς Συρακούσας
ἱδρῦσθαι καὶ τὸν Ἔρυκα, μέσην δ' ἀμφοῖν ὑπερκεῖσθαι τῶν κύκλῳ πεδίων
τὴν Ἔνναν.
[Κεκάκωται δὲ καὶ ἡ Λεοντίνη πᾶσα, Ναξίων οὖσα καὶ αὐτὴ τῶν
αὐτόθι· τῶν μὲν γὰρ ἀτυχημάτων ἐκοινώνησαν ἀεὶ τοῖς Συρακουσίοις,
τῶν δ' εὐτυχημάτων οὐκ ἀεί.]
8. Πλησίον δὲ τῶν Κεντορίπων ἐστὶ πόλισμα, ἡ μικρὸν ἔμπροσθεν
λεχθεῖσα Αἴτνη, τοὺς ἀναβαίνοντας ἐπὶ τὸ ὄρος δεχομένη καὶ παρα-
πέμπουσα· ἐντεῦθεν γὰρ ἀρχὴ τῆς ἀκρωρείας. ἔστι δὲ ψιλὰ τὰ ἄνω χωρία
καὶ τεφρώδη καὶ χιόνος μεστὰ τοῦ χειμῶνος, τὰ κάτω δὲ δρυμοῖς καὶ
φυτείαις διείληπται παντοδαπαῖς. ἔοικε δὲ λαμβάνειν μεταβολὰς πολλὰς
τὰ ἄκρα τοῦ ὄρους διὰ τὴν νομὴν τοῦ πυρός, τοτὲ μὲν εἰς ἕνα κρατῆρα
συμφερομένου, τοτὲ δὲ σχιζομένου, καὶ τοτὲ μὲν ῥύακας ἀναπέμποντος,
τοτὲ δὲ φλόγας καὶ λιγνῦς, ἄλλοτε δὲ καὶ μύδρους ἀναφυσῶντος· ἀνάγκη
δὲ τοῖς πάθεσι τούτοις τούς τε ὑπὸ γῆν πόρους συμμεταβάλλειν καὶ τὰ
ἐλπίσι μεγάλους σωρεύουσι πλούτους ἐκ τούτων τῶν ἐργασιῶν. τῶν γὰρ

πρώτων ἔργων ἐπιτυγχανομένων διὰ τὴν τῆς γῆς εἰς τοῦτο τὸ γένος
ἀρετὴν ἀεὶ μᾶλλον εὑρίσκουσι λαμπροτέρας φλέβας, γεμούσας ἀργύρου
τε καὶ χρυσοῦ· πᾶσα γὰρ ἡ σύνεγγυς γῆ διαπέπλεκται πολυμερῶς τοῖς
ἑλιγμοῖς τῶν ῥάβδων. ἐνίοτε δὲ καὶ κατὰ βάθους ἐμπίπτουσι ποταμοῖς
ῥέουσιν ὑπὸ τὴν γῆν, ὧν τῆς βίας περιγίνονται διακόπτοντες τὰς ῥύσεις
αὐτῶν τὰς ἐμπιπτούσας τοῖς ὀρύγμασι πλαγίοις. ταῖς γὰρ ἀδιαψεύστοις
τοῦ κέρδους προσδοκίαις πιεζόμενοι πρὸς τὸ τέλος ἄγουσι τὰς ἰδίας ἐπι-
βολάς, καὶ τὸ πάντων παραδοξότατον, ἀπαρύτουσι τὰς ῥύσεις τῶν ὑδάτων
τοῖς Αἰγυπτιακοῖς λεγομένοις κοχλίαις, οὓς Ἀρχιμήδης ὁ Συρακόσιος
εὗρεν, ὅτε παρέβαλεν εἰς Αἴγυπτον· διὰ δὲ τούτων συνεχῶς ἐκ διαδοχῆς
παραδιδόντες μέχρι τοῦ στομίου, τὸν τῶν μετάλλων τόπον ἀναξηραίνουσι
καὶ κατασκευάζουσιν εὔθετον πρὸς τὴν τῆς ἐργασίας πραγματείαν.
683
φιλοτέχνου δ' ὄντος τοῦ ὀργάνου καθ' ὑπερβολήν, διὰ τῆς τυχούσης
ἐργασίας ἄπλατον ὕδωρ ἀναρριπτεῖται παραδόξως, καὶ πᾶν τὸ ποτάμιον
ῥεῦμα ῥᾳδίως ἐκ βυθοῦ πρὸς τὴν ἐπιφάνειαν ἐκχεῖται. ⌈θαυμάσαι δ' ἄν τις
εἰκότως τοῦ τεχνίτου τὴν ἐπίνοιαν οὐ μόνον ἐν τούτοις, ἀλλὰ καὶ ἐν ἄλλοις
πολλοῖς καὶ μείζοσι, διαβεβοημένοις κατὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, περὶ ὧν
τὰ κατὰ μέρος ὅταν ἐπὶ τὴν Ἀρχιμήδους ἡλικίαν ἔλθωμεν ἀκριβῶς διέξιμεν.⌉
38. Οἱ δ' οὖν ταῖς ἐργασίαις τῶν μετάλλων ἐνδιατρίβοντες
Plutarch Marc. 20
20. Τῶν δὲ Ῥωμαίων τοῖς ἐκτὸς ἀνθρώποις δεινῶν μὲν εἶναι πόλεμον
μεταχειρίσασθαι καὶ φοβερῶν εἰς χεῖρας ἐλθεῖν νομιζομένων, εὐγνωμο-
σύνης δὲ καὶ φιλανθρωπίας καὶ ὅλως πολιτικῆς ἀρετῆς ὑποδείγματα μὴ
δεδωκότων, πρῶτος δοκεῖ τότε Μάρκελλος ὑποδεῖξαι τοῖς Ἕλλησι δικαιο-
τέρους Ῥωμαίους. οὕτω γὰρ ἐχρῆτο τοῖς συμβάλλουσι καὶ τοσαῦτα καὶ
πόλεις καὶ ἰδιώτας εὐεργέτησεν, ὥστε εἴ τι περὶ Ἔνναν ἢ Μεγαρεῖς ἢ Συρα-
κουσίους ἔργον ἦν εἰργασμένον οὐκ ἐπιεικὲς αὐτοῖς, τοῦτο τῶν πεπονθότων
αἰτίᾳ μᾶλλον ἢ τῶν πεποιηκότων δοκεῖν γεγονέναι. μνησθήσομαι δὲ ἑνὸς
ἀπὸ πολλῶν. πόλις ἐστὶ τῆς Σικελίας Ἐγγύιον οὐ μεγάλη, ἀρχαία δὲ πάνυ
καὶ διὰ θεῶν ἐπιφάνειαν ἔνδοξος, ἃς καλοῦσι Ματέρας. ἵδρυμα λέγεται
Κρητῶν γενέσθαι τὸ ἱερόν· καὶ λόγχας τινὰς ἐδείκνυσαν καὶ κράνη χαλκᾶ,
τὰ μὲν ἔχοντα Μηριόνου τὰ δὲ Οὐλίξου, τουτέστιν Ὀδυσσέως, ἐπιγραφάς,
ἀνατεθεικότων ταῖς θεαῖς. ταύτην προθυμότατα καρχηδονίζουσαν Νικίας,
ἀνὴρ πρῶτος τῶν πολιτῶν, ἔπειθε μεταθέσθαι πρὸς Ῥωμαίους, ἀνα-
φανδὸν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις παρρησιαζόμενος καὶ κακῶς φρονοῦντας ἐξε-
λέγχων τοὺς ὑπεναντίους. οἱ δὲ φοβούμενοι τὴν δύναμιν αὐτοῦ καὶ τὴν
δόξαν ἐβουλεύσαντο συναρπάσαι καὶ παραδοῦναι τοῖς Φοίνιξιν.
θέατρον, ἀπορρίψας τὸ ἱμάτιον καὶ περιρρηξάμενος τὸν χιτωνίσκον ἡμί-

γυμνος ἀναπηδήσας ἔθεε πρὸς τὴν ἔξοδον τοῦ θεάτρου βοῶν ὑπὸ τῶν
Ματέρων ἐλαύνεσθαι. καὶμηδενὸς τολμῶντος ἅψασθαι μηδὲ ἀπαντῆσαι
διὰ δεισιδαιμονίαν ἀλλ' ἐκτρεπομένων, ἐπὶ τὰς πύλας ἐξέδραμεν, οὔτε
φωνῆς τινὸς οὔτε κινήσεως πρεπούσης δαιμονῶντι καὶ παραφρονοῦντι
φεισάμενος. ἡ δὲ γυνὴ συνειδυῖα καὶ συντεχνάζουσα τῷ ἀνδρί, λαβοῦσα
τὰ παιδία πρῶτον μὲν ἱκέτις προσεκυλινδεῖτο τοῖς μεγάροις τῶν θεῶν,
ἔπειτα πλανώμενον ἐκεῖνον προσποιουμένη ζητεῖν κωλύοντος οὐδενὸς
ἀσφαλῶς ἀπῆλθεν ἐκ τῆς πόλεως. καὶ διεσώθησαν μὲν οὕτως εἰς Συρα-
κούσας πρὸς Μάρκελλον. ἐπεὶ δὲ πολλὰ τοὺς Ἐγγυίνους ὑβρίσαντας καὶ
πλημμελήσαντας ἐλθὼν Μάρκελλος ἔδησε πάντας ὡς τιμωρησόμενος, ὁ
δὲ Νικίας ἐδάκρυσε παρεστώς, τέλος δὲ χειρῶν καὶ γονάτων ἁπτόμενος
παρῃτεῖτο τοὺς πολίτας ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀρξάμενος, ἐπικλασθεὶς ἀφῆκε
πάντας καὶ τὴν πόλιν οὐδὲν ἠδίκησε, τῷ δὲ Νικίᾳ χώραν τε πολλὴν καὶ
δωρεὰς πολλὰς ἔδωκε. ταῦτα μὲν οὖν Ποσειδώνιος ὁ φιλόσοφος ἱστόρησε.
Plutarch Marc. 9,7
Ὁ δὲ Ποσειδώνιός φησι τὸν μὲν Φάβιον θυρεὸν καλεῖσθαι, τὸν δὲ Μάρ-
κελλον ξίφος.
684
Plutarch Fab. Max. 19,1 – 4
εἴρηται (Marcell. 9), περιλαμπὲς τὸ δραστήριον ἔχων καὶ γαῦρον ...

ἐν τῷ παραβόλῳ καὶ ἰταμῷ καὶ πρὸς ἄνδρα τολμηρὸν τὸν Ἀννίβαν ἀντι-
τολμῶντι [τῷ] τρόπῳ πολέμου συνίστατο τοὺς πρώτους ἀγῶνας· Φάβιος
δὲ ... ἤλπιζε μηδενὸς μαχομένου μηδ' ἐρεθίζοντος τὸν Ἀννίβαν αὐτὸν
ἐπηρεάσειν ἑαυτῷ καὶ κατατριβήσεσθαι περὶ τὸν πόλεμον ... διὸ τοῦτον
μὲν ὁ Ποσειδώνιός φησι θυρεόν, τὸν δὲ Μάρκελλον ξίφος ὑπὸ τῶν Ῥω-
μαίων καλεῖσθαι, κιρναμένην δὲ τὴν Φαβίου βεβαιότητα καὶ ἀσφάλειαν
τῇ Μαρκέλλου συντονίᾳ σωτήριον γενέσθαι τοῖς Ῥωμαίοις.
Plutarch Marc. 30,6 – 9
Ἦν δὲ ἀνάθημα Μαρκέλλου δίχα τῶν ἐν Ῥώμῃ γυμνάσιον μὲν ἐν Κατάνῃ
τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμο-
θρᾴκῃ παρὰ τοῖς θεοῖς οὓς Καβείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν
τῷ ἱερῷ τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δὲ αὐτοῦ τῷ ἀνδριάντι τοῦτ' ἦν ἐπιγεγραμ-
μένον, ὡς Ποσειδώνιός φησι, τὸ ἐπίγραμμα·
Οὗτός τοι Ῥώμης ὁ μέγας, ξένε, πατρίδος ἀστήρ,
Μάρκελλος κλεινῶν Κλαύδιος ἐκ πατέρων,
ἑπτάκι τὰν ὑπάταν ἀρχὰν ἐν Ἄρηϊ φυλάξας,
πάμπολυν ἀντιπάλοις ἐγκατέχευε φόνον.
Ποσειδώνιος. Fragmenta Fragment 194a, line 17
ἐπαρχίᾳ δουλεύῃ καὶ τῆς τούτων ἐλευθερώσεως οἱ στρατηγοὶ πρόνοιαν

ποιῶνται, τότε κατὰ τὴν Σικελίαν ὢν στρατηγὸς Λικίνιος Νερούας ἀκο-
λούθως τῷ δόγματι συχνοὺς τῶν δούλων ἠλευθέρωσε, κρίσεις προθείς,
ὡς ἐν ὀλίγαις ἡμέραις πλείους τῶν ὀκτακοσίων τυχεῖν τῆς ἐλευθερίας.
καὶ ἦσαν πάντες οἱ κατὰ τὴν νῆσον δουλεύοντες μετέωροι πρὸς τὴν ἐλευ-
θερίαν. οἱ δ' ἐν ἀξιώμασι συνδραμόντες παρεκάλουν τὸν στρατηγὸν
ἀποστῆναι ταύτης τῆς ἐπιβολῆς. ὁ δ' εἴτε χρήμασι πεισθεὶς εἴτε χάριτι
δουλεύσας, τῆς μὲν τῶν κριτηρίων τούτων σπουδῆς ἀπέστη καὶ τοὺς
προσιόντας ἐπὶ τῷ τυχεῖν τῆς ἐλευθερίας ἐπιπλήττων εἰς τοὺς ἰδίους
κυρίους προσέταττεν ἐπαναστρέφειν. οἱ δὲ δοῦλοι συστραφέντες καὶ τῶν
Συρακουσῶν ἀπαλλαγέντες καὶ καταφυγόντες εἰς τὸ τῶν Παλικῶν τέμε-
νος, διελάλουν πρὸς ἀλλήλους ὑπὲρ ἀποστάσεως. ἐκεῖθεν ἐν πολλοῖς
τόποις τῆς τῶν οἰκετῶν τόλμης ἐκδήλου γινομένης, πρῶτοι τῆς ἐλευ-
θερίας ἀντεποιήσαντο κατὰ τὴν Ἁλικυαίων χώραν ἀδελφῶν δυεῖν μεγα-
λοπλούτων οἰκέται τριάκοντα, ὧν ἡγεῖτο Ὀάριος ὄνομα· οἳ πρῶτον μὲν
νυκτὸς κοιμωμένους τοὺς ἰδίους δεσπότας ἀπέσφαξαν, εἶτα ἐπὶ τὰς
γειτνιώσας ἐπαύλεις παρελθόντες παρεκάλουν ἐπὶ τὴν ἐλευθερίαν τοὺς
δούλους· καὶ ἐν αὐτῇ τῇ νυκτὶ συνέδραμον πλείους τῶν ἑκατὸν εἴκοσι.
καὶ καταλαβόμενοι χωρίον φύσει ὀχυρὸν τοῦτο μᾶλλον ἀπωχύρωσαν,
προσδεξάμενοι καὶ ἑτέρους δούλους ὡπλισμένους ὀγδοήκοντα. ὁ δὲ στρα-
τηγὸς τῆς ἐπαρχίας Λικίνιος Νερούας κατὰ τάχος αὐτοῖς ἐπελθὼν

685
7. Ῥητέον δὲ ἡμῖν καὶ περὶ τῶν ἐκ ταπεινοτέρας μὲν δόξης ὁρμηθέντων,

ὀρεχθέντων δ' οὐχ ἑτέρας ἐπιβολῆς τῶν προειρημένων· ἐπ' ἴσης γὰρ τοῖς
ἐν ἀξιώμασι μεγάλοις καὶ τοῖς ὑποδεεστέροις τῆς ἀρετῆς ζῆλος ἔγκειται.
(Const. Exc. 4,395)
8. Ὅτι Λεύκιος Ἀσύλλιος, πατρὸς μὲν ὑπάρχων τεταμιευκότος, ἐκπεμφ-
θεὶς δὲ στρατηγὸς εἰς Σικελίαν, κατέλαβε τὴν ἐπαρχίαν διεφθαρμένην,
ἀνεκτήσατο δὲ τὴν νῆσον χρησάμενος τοῖς καλλίστοις ἐπιτηδεύμασι.
παραπλησίως γὰρ τῷ Σκαιουόλᾳ προεχειρίσατο τὸν ἄριστον τῶν φίλων
πρεσβευτήν τε καὶ σύμβουλον, ὃς ἦν Γάιος, ἐπικαλούμενος δὲ Λόγγος,
ζηλωτὴς τῆς ἀρχαίας καὶ σώφρονος ἀγωγῆς, καὶ Πόπλιον σὺν τούτῳ,
πρωτεύοντα τῇ δόξῃ τῶν ἐν Συρακούσαις κατοικούντων ἱππέων· χωρὶς
γὰρ τῶν ἐκ τῆς Τύχης ἀγαθῶν καὶ ταῖς κατὰ ψυχὴν ἀρεταῖς διέφερε.
σημεῖον δὲ τῆς εὐσεβείας αἱ θυσίαι καὶ αἱ ἐν τοῖς ἱεροῖς κατασκευαὶ καὶ
τὰ ἀναθήματα, τῆς δὲ σωφροσύνης τὸ τὰς αἰσθήσεις μέχρι τῆς ἐσχάτης
τοῦ βίου γραμμῆς ἀσινεῖς ἔχειν, τῆς δὲ παιδείας τε καὶ φιλανθρωπίας τὸ
προτιμᾶσθαι παρ' αὐτῷ περιττότερον τοὺς πεπαιδευμένους· καθόλου δὲ
τοὺς ἀπό τινος ἐπαινουμένης μούσης ὁρμωμένους εὐηργέτει, συλλαμ-
βάνων ἐκ τῆς ἰδίας οὐσίας ἀφειδῶς. οἷς δυσὶν ὁ Σύλλιος προσαναπαυό-
μενος ὁμοτοίχους μὲν οἰκίας εἰς κατάλυσιν παρεσκευάσατο, συνήδρευε
δὲ μετὰ τούτων τὰ κατὰ τὴν δικαιοδοσίαν ἐπακριβούμενος καὶ πάντα
φιλοτεχνῶν [δὲ] πρὸς ἐπανόρθωσιν τῆς ἐπαρχίας.
τωνα. χαριεντιζόμενος γοῦν φησιν ὅτι ‘πολλάκις καταναλώσαντες τὰ

φανερὰ τῶν ἀδήλων ἕνεκα ἃ μὲν ἔμελλον οὐκ ἔλαβον, ἃ δ' εἶχον ἀπέβαλον
ὥσπερ αἰνίγματος τρόπον (Hom. epigr. 16) ἀτυχοῦντες.’
Λακεδαιμόνιοι δ' ὑπὸ τῶν ἐθῶν κωλυόμενοι εἰσφέρειν εἰς τὴν Σπάρτην,
ὡς ὁ αὐτὸς ἱστορεῖ Ποσειδώνιος, καὶ κτᾶσθαι ἄργυρον καὶ χρυσὸν
ἐκτῶντο μὲν οὐδὲν ἧττον, παρακατετίθεντο δὲ τοῖς ὁμόροις Ἀρκάσιν·
εἶτα πολεμίους αὐτοὺς ἔσχον ἀντὶ φίλων, ὅπως ἀνυπεύθυνον τὸ ἄπιστον
διὰ τὴν ἔχθραν γένηται. τῷ μὲν οὖν ἐν Δελφοῖς Ἀπόλλωνι τὸν πρότερον
ἐν τῇ Λακεδαίμονι χρυσὸν καὶ ἄργυρον ἱστοροῦσιν ἀνατεθῆναι, δημοσίᾳ δὲ
εἰς τὴν πόλιν Λύσανδρον εἰσαγαγόντα πολλῶν κακῶν αἴτιον γενέσθαι.
Γύλιππον γοῦν τὸν Συρακοσίους ἐλευθερώσαντα ἀποθανεῖν ἀποκαρτερή-
σαντα λόγος, καταγνωσθέντα ὑπὸ τῶν ἐφόρων ὡς νοσφισάμενον ἐκ τοῦ
Λυσανδρείου χρήματος. τοῦ δὲ ἀνατιθεμένου θεῷ καὶ συγχωρουμένου
δήπου καθάπερ κοσμήματος καὶ κτήματος οὐ ῥᾴδιον ἦν τὸν θνητὸν
ὀλίγωρον γενέσθαι. τῶν δὲ Γαλατῶν οἱ Σκορδίσται καλούμενοι χρυσὸν
μὲν οὐκ εἰσάγουσιν εἰς τὴν αὑτῶν χώραν, λῃζόμενοι δὲ τὴν ἀλλοτρίαν
καὶ ἀδικοῦντες τὸν ἄργυρονοὐ παραλείπουσι. τὸ δ' ἔθνος αὐτῶν ἐστι
μὲν λείψανον τῶν μετὰ Βρέννου στρατευσαμένων ἐπὶ τὸ Δελφικὸν μαν-
τεῖον Γαλατῶν, Βαθάναττος δέ τις ἡγεμὼν αὐτοὺς διῴκισεν ἐπὶ τοὺς
περὶ τὸν Ἴστρον τόπους, ἀφ' οὗ καὶ τὴν ὁδὸν δι' ἧς ἐνόστησαν Βαθανατ-
τίαν καλοῦσι καὶ τοὺς ἀπογόνους τοὺς ἐκείνου Βαθανάττους
686
Ποσειδώνιος. Fragmenta (1052: 003)“FGrH #87”.Volume-Jacobyʹ-F 2a,87,F,

fragment 43, line 7
τῶι καὶ κατατριβήσεσθαι περὶ τὸν πόλεμον .... διὸ τοῦτον μὲν ὁ Ποσει-
δώνιός φησι θυρεόν, τὸν δὲ Μάρκελλον ξίφος ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων καλεῖ-
σθαι, κιρναμένην δὲ τὴν Φαβίου βεβαιότητα καὶ ἀσφάλειαν τῆι Μαρκέλλου
συνηθείαι σωτήριον γενέσθαι τοῖς Ῥωμαίοις.
– Marcell. 20: τῶν δὲ Ῥωμαίων τοῖς ἐκτὸς ἀνθρώποις
δεινῶν μὲν εἶναι πόλεμον μεταχειρίσασθαι καὶ φοβερῶν εἰς χεῖρας ἐλθεῖν
νομιζομένων, εὐγνωμοσύνης δὲ καὶ φιλανθρωπίας καὶ ὅλως πολιτικῆς
ἀρετῆς ὑποδείγματα μὴ δεδωκότων, πρῶτος δοκεῖ τότε Μάρκελλος ὑπο-
δεῖξαι τοῖς Ἕλλησι δικαιοτέρους Ῥωμαίους. οὕτω γὰρ ἐχρῆτο τοῖς συμ-
βάλλουσι καὶ τοσαῦτα καὶ πόλεις καὶ ἰδιώτας εὐεργέτησεν, ὥστε εἴ τι περὶ
Ἔνναν ἢ Μεγαρεῖς ἢ Συρακουσίους ἔργον ἦν εἰργασμένον οὐκ ἐπιεικὲς αὐ-
τοῖς, τοῦτο τῶν πεπονθότων αἰτίαι μᾶλλον ἢ τῶν πεποιηκότων δοκεῖν
γεγονέναι. μνησθήσομαι δὲ ἑνὸς ἀπὸ πολλῶν. πόλις ἐστὶ τῆς Σικελίας
Ἐγγύιον οὐ μεγάλη, ἀρχαία δὲ πάνυ καὶ διὰ θεῶν ἐπιφάνειαν ἔνδοξος,
ἃς καλοῦσι Ματέρας. ἵδρυμα λέγεται Κρητῶν γενέσθαι τὸ ἱερόν· καὶ
λόγχας τινὰς ἐδείκνυσαν καὶ κράνη χαλκᾶ, τὰ μὲν ἔχοντα Μηριόνου τὰ δὲ
Οὐλίξου, τουτέστιν Ὀδυσσέως, ἐπιγραφάς, ἀνατεθεικότων ταῖς θεαῖς. ταύ-
την προθυμότατα καρχηδονίζουσαν Νικίας, ἀνὴρ πρῶτος τῶν πολιτῶν,
ἔπειθε μεταθέσθαι πρὸς Ῥωμαίους, ἀναφανδὸν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις παρρησια-
ζόμενος καὶ κακῶς φρονοῦντας ἐξελέγχων τοὺς ὑπεναντίους. οἱ δὲ φοβού-
μενοι τὴν δύναμιν αὐτοῦ καὶ τὴν δόξαν ἐβουλεύσαντο συναρπάσαι καὶ
Ποσειδώνιος. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 2a,87,F, fragment 43, line 37
καὶ βαρείαι κατὰ μικρὸν συντείνων καὶ παροξύνων τὸν ἦχον, ὡς ἑώρα
φρίκηι καὶ σιωπῆι κατεχόμενον τὸ θέατρον, ἀπορρίψας τὸ ἱμάτιον καὶ
περιρρηξάμενος τὸν χιτωνίσκον ἡμίγυμνος ἀναπηδήσας ἔθεε πρὸς τὴν
ἔξοδον τοῦ θεάτρου βοῶν ὑπὸ τῶν Ματέρων ἐλαύνεσθαι. μηδενὸς δὲ
τολμῶντος ἅψασθαι μηδὲ ἀπαντῆσαι διὰ δεισιδαιμονίαν ἀλλ' ἐκτρεπομένων,
ἐπὶ τὰς πύλας ἐξέδραμεν, οὔτε φωνῆς τινὸς οὔτε κινήσεως πρεπούσης
δαιμονῶντι καὶ παραφρονοῦντι φεισάμενος. ἡ δὲ γυνὴ συνειδυῖα καὶ
συντεχνάζουσα τῶι ἀνδρί, λαβοῦσα τὰ παιδία πρῶτον μὲν ἱκέτις προσεκυ-
λινδεῖτο τοῖς μεγάροις τῶν θεῶν, ἔπειτα πλανώμενον ἐκεῖνον προσποιου-
μένη ζητεῖν κωλύοντος οὐδενὸς ἀσφαλῶς ἀπῆλθεν ἐκ τῆς πόλεως. καὶ
διεσώθησαν μὲν οὕτως εἰς Συρακούσας πρὸς Μάρκελλον. ἐπεὶ δὲ πολλὰ
τοὺς Ἐγγυίους ὑβρίσαντας καὶ πλημμελήσαντας ἐλθὼν Μάρκελλος ἔδησε
πάντας ὡς τιμωρησόμενος, ὁ δὲ Νικίας ἐδάκρυσε παρεστώς, τέλος δὲ χει-
ρῶν καὶ γονάτων ἁπτόμενος παρηιτεῖτο τοὺς πολίτας ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν
ἀρξάμενος, ἐπικλασθεὶς ἀφῆκε πάντας καὶ τὴν πόλιν οὐδὲν ἠδίκησε, τῶι
δὲ Νικίαι χώραν τε πολλὴν καὶ δωρεὰς πολλὰς ἔδωκε. ταῦτα μὲν οὖν
Ποσειδώνιος ὁ φιλόσοφος ἱστόρησε.
PLUT. Marcell. 30: ἦν δὲ ἀνάθημα Μαρκέλλου δίχα τῶν
ἐν Ῥώμηι γυμνάσιον μὲν ἐν Κατάνηι τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ
πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμοθράικηι παρὰ τοῖς θεοῖς οὓς Κα-
βείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν τῶι ἱερῶι τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δὲ
687
μένη ζητεῖν κωλύοντος οὐδενὸς ἀσφαλῶς ἀπῆλθεν ἐκ τῆς πόλεως. καὶ

διεσώθησαν μὲν οὕτως εἰς Συρακούσας πρὸς Μάρκελλον. ἐπεὶ δὲ πολλὰ
τοὺς Ἐγγυίους ὑβρίσαντας καὶ πλημμελήσαντας ἐλθὼν Μάρκελλος ἔδησε
πάντας ὡς τιμωρησόμενος, ὁ δὲ Νικίας ἐδάκρυσε παρεστώς, τέλος δὲ χει-
ρῶν καὶ γονάτων ἁπτόμενος παρηιτεῖτο τοὺς πολίτας ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν
ἀρξάμενος, ἐπικλασθεὶς ἀφῆκε πάντας καὶ τὴν πόλιν οὐδὲν ἠδίκησε, τῶι
δὲ Νικίαι χώραν τε πολλὴν καὶ δωρεὰς πολλὰς ἔδωκε. ταῦτα μὲν οὖν
Ποσειδώνιος ὁ φιλόσοφος ἱστόρησε.
PLUT. Marcell. 30: ἦν δὲ ἀνάθημα Μαρκέλλου δίχα τῶν
ἐν Ῥώμηι γυμνάσιον μὲν ἐν Κατάνηι τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ
πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμοθράικηι παρὰ τοῖς θεοῖς οὓς Κα-
βείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν τῶι ἱερῶι τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δὲ
αὐτοῦ τῶι ἀνδριάντι τοῦτ' ἦν ἐπιγεγραμμένον, ὡς Ποσειδώνιός φησι, τὸ
ἐπίγραμμα·
Οὗτός τοι Ῥώμης ὁ μέγας, ξένε, πατρίδος ἀστήρ,
Μάρκελλος κλεινῶν Κλαύδιος ἐκ πατέρων,
ἑπτάκι τὰν ὑπάταν ἀρχὰν ἐν Ἄρηι φυλάξας,
καὶ πολὺν ἀντιπάλων ἐγκατέχευε φόνον.
αὐτὸν τὸν Πλούτωνα (F 47 p. 253, 32). χαριεντιζόμενος γοῦν φησιν ὅτι

’πολλάκις καταναλώσαντες τὰ φανερὰ τῶν ἀδήλων ἕνεκα ἃ μὲν ἔμελλον
οὐκ ἔλαβον, ἃ δ' εἶχον ἀπέβαλον ὥσπερ αἰνίγματος τρόπον ἀτυχοῦντες.’
(c) Λακεδαιμόνιοι δ' ὑπὸ τῶν ἐθῶν κωλυόμενοι εἰσφέρειν εἰς τὴν Σπάρ-
την, ὡς ὁ αὐτὸς ἱστορεῖ Ποσειδώνιος, καὶ κτᾶσθαι ἄργυρον καὶ χρυσὸν
ἐκτῶντο μὲν οὐδὲν ἧττον, παρακατετίθεντο δὲ τοῖς ὁμόροις Ἀρκάσιν· εἶτα
πολεμίους αὐτοὺς ἔσχον ἀντὶ φίλων, ὅπως ἀνυπεύθυνον τὸ ἄπιστον διὰ
τὴν ἔχθραν γένηται. τῶι μὲν οὖν ἐν Δελφοῖς Ἀπόλλωνι τὸν πρότερον
ἐν τῆι Λακεδαίμονι χρυσὸν καὶ ἄργυρον ἱστοροῦσιν ἀνατεθῆναι, δημοσίαι
δὲ εἰς τὴν πόλιν Λύσανδρον εἰσαγαγόντα πολλῶν κακῶν αἴτιον γενέσθαι.
Γύλιππον γοῦν τὸν Συρακοσίους ἐλευθερώσαντα ἀποθανεῖν ἀποκαρτερή-
σαντα λόγος, καταγνωσθέντα ὑπὸ τῶν ἐφόρων ὡς νοσφισάμενον ἐκ τοῦ
Λυσανδρείου χρήματος. τοῦ δὲ ἀνατιθεμένου θεῶι καὶ συγχωρουμένου
δήπου καθάπερ κοσμήματος καὶ κτήματος οὐ ῥαίδιον ἦν τὸν θνητὸν ὀλί-
γωρον γενέσθαι. (d) τῶν δὲ Γαλατῶν οἱ Σκορδίσται (F 31 p. 241, 18) καλού-
μενοι χρυσὸν μὲν οὐκ εἰσάγουσιν εἰς τὴν αὑτῶν χώραν, ληιζόμενοι δὲ τὴν
ἀλλοτρίαν καὶ ἀδικοῦντες τὸν ἄργυρονοὐ παραλείπουσι. τὸ δ' ἔθνος
αὐτῶν ἐστι μὲν λείψανον τῶν μετὰ Βρέννου στρατευσαμένων ἐπὶ τὸ Δελ-
φικὸν μαντεῖον Γαλατῶν, Βαθάναττος δέ τις ἡγεμὼν αὐτοὺς διώικισεν ἐπὶ
τοὺς περὶ τὸν Ἴστρον τόπους ἀφ' ἧς καὶ τὴν ὁδὸν δι' ἧς ἐνόστησαν
Βαθαναττίαν καλοῦσι καὶ τοὺς ἀπογόνους τοὺς ἐκείνου Βαθανάττους ἔτι

688
χιλίων καὶ πεντακοσίων καὶ πεντήκοντα· ἐλαχίστη δὲ .... ἡ ἀπὸ τῆς

Πελωριάδος ἐπὶ τὸν Πάχυνον, σταδίων ὅσον χιλίων καὶ ἑκατὸν καὶ τριά-
κοντα. τὸν δὲ περίπλουν ὁ Ποσειδώνιος σταδίων τεσσα-
ρακοσίων ἐπὶ τοῖς τετρακισχιλίοις ἀποφαίνει.ἐν δὲ
τῆι χωρογραφίαι μείζω λέγεται τὰ διαστήματα, κατὰ μέρος διηιρημένα
μιλιασμῶι.
– VI 2, 1: Ποσειδώνιός τε τοῖς κλίμασιν ἀφορίζων τὴν
νῆσον [καὶ] πρὸς ἄρκτον μὲν τὴν Πελωριάδα, πρὸς νότον δὲ Λιλύβαιον,
πρὸς ἕω δὲ τὸν Πάχυνον τίθησιν.
– VI 2, 7: φησὶ δ' ὁ Ποσειδώνιος οἷον ἀκροπόλεις ἐπὶ
θαλάττης δύο τὰς Συρακούσας ἱδρῦσθαι καὶ τὸν Ἔρυκα, μέσην δὲ ἀμφοῖν
ὑπερκεῖσθαι τῶν κύκλωι πεδίων τὴν Ἔνναν.
STRABON XVI 2, 4: ἡ δὲ Σελευκὶς ἀρίστη μέν ἐστι τῶν
λεχθεισῶν μερίδων, καλεῖται δὲ Τετράπολις καὶ ἔστι κατὰ τὰς ἐξεχούσας ἐν
αὐτῆι πόλεις· ἐπεὶ πλείους γέ εἰσι, μέγισται δὲ τέτταρες, Ἀντιόχεια ἡ ἐπὶ
Δάφνηι καὶ Σελεύκεια ἡ ἐν Πιερίαι καὶ Ἀπάμεια δὲ καὶ Λαοδίκεια, αἵπερ
καὶ ἐλέγοντο ἀλλήλων ἀδελφαὶ διὰ τὴν ὁμόνοιαν ..... οἰκείως δὲ τῆι
τετραπόλει καὶ εἰς σατραπείας διήιρητο τέτταρας ἡ Σελευκίς, ὥς φησι
Ποσειδώνιος, εἰς ὅσας καὶ ἡ Κοίλη Συρία, εἰς μίαν δ' ἡ Μεσοποταμία.
– XVI 2, 17: τῶν δὲ πεδίων τὸ μὲν
οἰκείως παρατεθέντα ........ ἡ δὲ Φάρος ἡ κατ' Αἴγυπτον ἦν ποτε πελαγία,

νῦν δὲ τρόπον τινὰ χερρόνησος γέγονεν· ὡς δ' αὕτως καὶ Τύρος καὶ Κλαζομεναί.
...... οὐδὲν οὖν θαυμαστόν, οὐδ' εἴ ποτε διαστὰς ὁ ἰσθμὸς ἢ ἵζημα λαβὼν ὁ διείργων
τὸ Αἰγύπτιον πέλαγος ἀπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάττης (F 101) ἀποφανεῖ πορθμὸν καὶ
σύρρουν ποιήσει τὴν ἐκτὸς θάλατταν τῆι ἐντός, καθάπερ ἐπὶ τοῦ κατὰ τὰς Ἡρα-
κλέους στήλας πορθμοῦ συνέβη .... (18) τόν τε Πειραιᾶ νησιάζοντα πρότερον
καὶ πέραν τῆς ἀκτῆς κείμενον οὕτως φασὶν ὀνομασθῆναι. ὑπεναντίως δ' ἡ Λευκὰς
Κορινθίων τὸν ἰσθμὸν διακοψάντων νῆσος γέγονεν, ἀκτὴ πρότερον οὖσα· περὶ ταύτης
γάρ φασι λέγειν τὸν Λαέρτην (Od. ω 376) ‘οἷος Νήριτον εἷλον ἐυκτίμενον πτολίεθρον,
ἀκτὴν ἠπείροιο.’ ἐνταῦθα μὲν δὴ διακοπαὶ χειρότμητοι γεγόνασιν, ἀλλαχόθι δὲ
προσχώσεις ἢ γεφυρώσεις, καθάπερ ἐπὶ τῆς πρὸς Συρακούσαις νήσου νῦν μὲν γέφυρά
ἐστιν ἡ συνάπτουσα αὐτὴν πρὸς τὴν ἤπειρον, πρότερον δὲ χῶμα, ὥς φησιν Ἴβυκος
(F 21 Diehl) λογαίου λίθου, ὃν καλεῖ ἐκλεκτόν. Βοῦρα δὲ καὶ Ἑλίκη ἡ μὲν ὑπὸ
χάσματος, ἡ δ' ὑπὸ κύματος ἠφανίσθη. [ἡ] περὶ Μεθώνην δὲ τὴν ἐν τῶι Ἑρμιονικῶι
κόλπωι ὄρος ἑπταστάδιον τὸ ὕψος ἀνεβλήθη γενηθέντος ἀναφυσήματος φλογώδους,
μεθ' ἡμέραν μὲν ἀπρόσιτον ὑπὸ τοῦ θερμοῦ καὶ τῆς θειώδους ὀδμῆς, νύκτωρ δ'
εὐῶδες, ἐκλάμπον πόρρω καὶ θερμαῖνον, ὥστε ζεῖν τὴν θάλατταν ἐπὶ σταδίους πέντε,
θολερὰν δ' εἶναι καὶ ἐπὶ εἴκοσι σταδίους, προσχωσθῆναι δὲ πέτραις ἀπορρῶξι πύργων
οὐκ ἐλάττοσιν. ὑπὸ δὲ τῆς Κωπαίδος λίμνης ἥ τε Ἄρνη κατεπόθη καὶ Μίδεια, ἃς
ὠνόμακεν ὁ ποιητὴς ἐν τῶι καταλόγωι (Il. Β 507) ‘οἵ τε πολυστάφυλον Ἄρνην ἔχον
μὲν ἤλπισαν ἐνίοτε λαβεῖν οὐκ ἔλαβον, ἃ δ' εἶχον ἀπέβαλον, ὥστε δοκεῖν αὐτοὺς
ὥσπερ αἰνίγματος τρόπον ἀτυχεῖν· (2) οἱ δὲ κατὰ τὴν Σπανίαν μεταλλουργοὶ ταῖς
ἐλπίσι μεγάλους σωρεύουσι πλούτους ἐκ τούτων τῶν ἐργασιῶν. τῶν γὰρ πρώτων ἔργων
ἐπιτυγχανομένων διὰ τὴν τῆς γῆς εἰς τοῦτο τὸ γένος ἀρετὴν ἀεὶ μᾶλλον εὑρίσκουσι
λαμπροτέρας φλέβας γεμούσας ἀργύρου τε καὶ χρυσοῦ· πᾶσα γὰρ ἡ σύνεγγυς γῆ
689
διαπέπλεκται πολυμερῶς τοῖς ἑλιγμοῖς τῶν ῥάβδων. (3) ἐνίοτε δὲ καὶ κατὰ βάθους
ἐμπίπτουσι ποταμοῖς ῥέουσιν ὑπὸ τὴν γῆν, ὧν τῆς βίας περιγίνονται διακόπτοντες
τὰς ῥύσεις αὐτῶν τὰς ἐμπιπτούσας τοῖς ὀρύγμασι πλαγίοις. ταῖς γὰρ ἀδιαψεύστοις
τοῦ κέρδους προσδοκίαις πιεζόμενοι πρὸς τὸ τέλος ἄγουσι τὰς ἰδίας ἐπιβολάς· καὶ
τὸ πάντων παραδοξότατον, ἀπαρύτουσι τὰς ῥύσεις τῶν ὑδάτων τοῖς Αἰγυπτιακοῖς
λεγομένοις κοχλίαις, οὓς Ἀρχιμήδης ὁ Συρακόσιος εὗρεν, ὅτε παρέβαλεν εἰς Αἴγυπτον.
διὰ δὲ τούτων συνεχῶς ἐκ διαδοχῆς παραδιδόντες μέχρι τοῦ στομίου τὸν τῶν μετάλλων
τόπον ἀναξηραίνουσι καὶ κατασκευάζουσιν εὔθετον πρὸς τὴν τῆς ἐργασίας πραγμα-
τείαν. (4) φιλοτέχνου δ' ὄντος τοῦ ὀργάνου καθ' ὑπερβολὴν διὰ τῆς τυχούσης ἐργα-
σίας ἄπλατον ὕδωρ ἀναρριπτεῖται παραδόξως, καὶ πᾶν τὸ ποτάμιον ῥεῦμα ῥαιδίως
ἐκ βυθοῦ πρὸς τὴν ἐπιφάνειαν ἐκχεῖται. ⟦θαυμάσαι δ' ἄν τις εἰκότως τοῦ τεχνίτου
τὴν ἐπίνοιαν οὐ μόνον ἐν τούτοις, ἀλλὰ καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς καὶ μείζοσι, δια-
βεβοημένοις κατὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, περὶ ὧν τὰ κατὰ μέρος, ὅταν ἐπὶ τὴν
Ἀρχιμήδους ἡλικίαν ἔλθωμεν, ἀκριβῶς διέξιμεν⟧. (38) οἱ δ' οὖν ταῖς ἐργασίαις
τῶν μετάλλων ἐνδιατρίβοντες τοῖς μὲν κυρίοις ἀπίστους τοῖς πλήθεσι προσόδους
περιποιοῦσιν, αὐτοὶ δὲ κατὰ γῆς ἐν τοῖς ὀρύγμασι καὶ καθ' ἡμέραν καὶ νύκτα κατα
Lycon Phil., Fragmenta (1138: 001)

“Lykon und Ariston von Keos”, Ed. Wehrli, F.
Basel: Schwabe, 1968; Die Schule des Aristoteles, vol. 6, 2nd edn..
Fragment 29, line 2
Diogenes Laert. V 66: καὶ ἐπὶ μὲν τὸν ἐν τῇ ἀγορᾷ στέφανον

πολλοὺς ἀπιέναι, ἐπὶ δὲ τὸν Ὀλυμπίασιν ἢ ὀλίγους ἢ οὐδένα (sc. ἔλεγεν Λύκων).
Diogenes Laert. V 65 (cf. fr. 18): φησὶ γὰρ τοῦτον τὸν τρό-
πον ἐπὶ παρθένου πενιχρᾶς· “βαρὺ γὰρ φορτίον πατρὶ κόρη διὰ σπάνιν προι-
κὸς ἐκτρέχουσα τὸν ἀκμαῖον τῆς ἡλικίας καιρόν.”
Herodianus Περὶ κλίσεως ὀνομάτων II p. 716, 23 Lentz:
τὸ ἅλας τὸ οὐδετέρως λεγόμενον ἐν τῇ συνηθείᾳ σπανίως εὕρηται ἐν χρήσει.
εὕρηται δὲ παρὰ Λύκωνι τῷ Τρωαδεῖ οἷον· “τὸ ἅλας εὐῶδες ἢ δυσῶδες
ὀρύσσεται”. καὶ πάλιν· “ἁλάτων μέδιμνον”.
Suda E 2766: Ἐπίχαρμος Τιτύρου ἢ Χειμάρου καὶ Σικίδος,
Συρακούσιος ἢ ἐκ πόλεως Κραστοῦ τῶν Σικανῶν· ὃς εὗρε τὴν κωμῳδίαν ἐν
Συρακούσαις ἅμα Φόρμῳ. ἐδίδαξε δὲ δράματα νβʹ, ὡς δὲ Λύκων φησὶ λεʹ.
Lycon Phil., Fragmenta Fragment 29, line 3
πολλοὺς ἀπιέναι, ἐπὶ δὲ τὸν Ὀλυμπίασιν ἢ ὀλίγους ἢ οὐδένα (sc. ἔλεγεν Λύκων).
Diogenes Laert. V 65 (cf. fr. 18): φησὶ γὰρ τοῦτον τὸν τρό-
πον ἐπὶ παρθένου πενιχρᾶς· “βαρὺ γὰρ φορτίον πατρὶ κόρη διὰ σπάνιν προι-
κὸς ἐκτρέχουσα τὸν ἀκμαῖον τῆς ἡλικίας καιρόν.”
Herodianus Περὶ κλίσεως ὀνομάτων II p. 716, 23 Lentz:
τὸ ἅλας τὸ οὐδετέρως λεγόμενον ἐν τῇ συνηθείᾳ σπανίως εὕρηται ἐν χρήσει.
εὕρηται δὲ παρὰ Λύκωνι τῷ Τρωαδεῖ οἷον· “τὸ ἅλας εὐῶδες ἢ δυσῶδες
ὀρύσσεται”. καὶ πάλιν· “ἁλάτων μέδιμνον”.
Suda E 2766: Ἐπίχαρμος Τιτύρου ἢ Χειμάρου καὶ Σικίδος,
Συρακούσιος ἢ ἐκ πόλεως Κραστοῦ τῶν Σικανῶν· ὃς εὗρε τὴν κωμῳδίαν ἐν
Συρακούσαις ἅμα Φόρμῳ. ἐδίδαξε δὲ δράματα νβʹ, ὡς δὲ Λύκων φησὶ λεʹ.
690
Anonymi Historici (FGrH), De Hannibale (1139: 011)“FGrH #180”.

(6) οὐχ ἱστορήσαντες γὰρ ὅτι συμβαίνει τοὺς Κελτοὺς τοὺς παρὰ τὸν Ῥοδανὸν
ποταμὸν οἰκοῦντας οὐχ ἅπαξ οὐδὲ δὶς πρὸ τῆς Ἀννίβου παρουσίας, οὐδὲ μὴν
πάλαι προσφάτως δέ, μεγάλοις στρατοπέδοις ὑπερβάντας τὰς Ἄλπεις παρατετάχθαι
μὲν Ῥωμαίοις συνηγωνίσθαι δὲ Κελτοῖς τοῖς τὰ περὶ τὸν Πάδον πεδία κατοικοῦσι ....
(7) πρὸς δὲ τούτοις οὐκ εἰδότες ὅτι πλεῖστον ἀνθρώπων φῦλον κατ' αὐτὰς οἰκεῖν
συμβαίνει τὰς Ἄλπεις ... ἥρω τινά φασιν ἐπιφανέντα συνυποδεῖξαι τὰς ὁδοὺς αὐτοῖς.
(8) ἐξ ὧν εἰκότως ἐμπίπτουσιν εἰς τὸ παραπλήσιον τοῖς τραγωιδιογράφοις ........
POLYB. VII 7: ὅτι τινὲς τῶν λογογράφων τῶν ὑπὲρ τῆς
καταστροφῆς τοῦ Ἱερωνύμου γεγραφότων πολύν τινα πεποίηνται λόγον
καὶ πολλήν τινα διατέθεινται τερατείαν, ἐξηγούμενοι μὲν τὰ πρὸ τῆς
ἀρχῆς αὐτοῖς γενόμενα σημεῖα καὶ τὰς ἀτυχίας τὰς Συρακοσίων, (2) τραγωι-
δοῦντες δὲ τὴν ὠμότητα τῶν τρόπων καὶ τὴν ἀσέβειαν τῶν πράξεων, ἐπὶ
δὲ πᾶσι τὸ παράλογον καὶ τὸ δεινὸν τῶν περὶ τὴν καταστροφὴν αὐτοῦ
συμβάντων, ὥστε μήτε Φάλαριν μήτ' Ἀπολλόδωρον μήτ' ἄλλον μηδένα
γεγονέναι τύραννον ἐκείνου πικρότερον. (3) καίτοιπαῖς παραλαβὼν τὴν
ἀρχήν, εἶτα μῆνας οὐ πλείω τριῶν καὶ δέκα βιώσας μετήλλαξεν τὸν βίον. (4) κατὰ
δὲ τὸν χρόνον τοῦτον ἕνα μέν τινα καὶ δεύτερον ἐστρεβλῶσθαι καί τινας τῶν φίλων
καὶ τῶν ἄλλων Συρακοσίων ἀπεκτάνθαι δυνατόν, ὑπερβολὴν δὲ γεγονέναι παρα-
νομίας καὶ παρηλλαγμένην ἀσέβειαν οὐκ εἰκός. (5) καὶ τῶι μὲν τρόπωι διαφερόντως
εἰκαῖον αὐτὸν γεγονέναι καὶ παράνομον φατέον, οὐ μὴν εἴς γε σύγκρισιν ἀκτέον
οὐδενὶ τῶν προειρημένων τυράννων. (6) ἀλλά μοι δοκοῦσιν οἱ τὰς ἐπὶ μέρους
Anonymi Historici (FGrH), De Hannibale Volume-Jacobyʹ-F 2b,180,F, fragment 3,

line 11
POLYB. VII 7: ὅτι τινὲς τῶν λογογράφων τῶν ὑπὲρ τῆς

καταστροφῆς τοῦ Ἱερωνύμου γεγραφότων πολύν τινα πεποίηνται λόγον
καὶ πολλήν τινα διατέθεινται τερατείαν, ἐξηγούμενοι μὲν τὰ πρὸ τῆς
ἀρχῆς αὐτοῖς γενόμενα σημεῖα καὶ τὰς ἀτυχίας τὰς Συρακοσίων, (2) τραγωι-
δοῦντες δὲ τὴν ὠμότητα τῶν τρόπων καὶ τὴν ἀσέβειαν τῶν πράξεων, ἐπὶ
δὲ πᾶσι τὸ παράλογον καὶ τὸ δεινὸν τῶν περὶ τὴν καταστροφὴν αὐτοῦ
συμβάντων, ὥστε μήτε Φάλαριν μήτ' Ἀπολλόδωρον μήτ' ἄλλον μηδένα
γεγονέναι τύραννον ἐκείνου πικρότερον. (3) καίτοιπαῖς παραλαβὼν τὴν
ἀρχήν, εἶτα μῆνας οὐ πλείω τριῶν καὶ δέκα βιώσας μετήλλαξεν τὸν βίον. (4) κατὰ
δὲ τὸν χρόνον τοῦτον ἕνα μέν τινα καὶ δεύτερον ἐστρεβλῶσθαι καί τινας τῶν φίλων
καὶ τῶν ἄλλων Συρακοσίων ἀπεκτάνθαι δυνατόν, ὑπερβολὴν δὲ γεγονέναι παρα-
νομίας καὶ παρηλλαγμένην ἀσέβειαν οὐκ εἰκός. (5) καὶ τῶι μὲν τρόπωι διαφερόντως
εἰκαῖον αὐτὸν γεγονέναι καὶ παράνομον φατέον, οὐ μὴν εἴς γε σύγκρισιν ἀκτέον
οὐδενὶ τῶν προειρημένων τυράννων. (6) ἀλλά μοι δοκοῦσιν οἱ τὰς ἐπὶ μέρους
γράφοντες πράξεις, ἐπειδὰν ὑποθέσεις εὐπεριλήπτους ὑποστήσωνται καὶ στενάς,
πτωχεύοντες πραγμάτων ἀναγκάζεσθαι τὰ μικρὰ μεγάλα ποιεῖν καὶ περὶ τῶν μηδὲ
μνήμης ἀξίων πολλούς τινας διατίθεσθαι λόγους.
– IX 24, 8: τούτου δὲ τἀνδρὸς (sc. Ἀννίβα τοῦ Μονομάχου
ἐπικαλουμένου) εἶναί φασιν ἔργα καὶ τὰ κατὰ τὴν Ἰταλίαν εἰς Ἀννίβαν
ἀναφερόμενα περὶ τῆς ὠμότητος, οὐχ ἧττον δὲ καὶ τῶν περιστάσεων.
– X 2: ὅτι μέλλοντες ἱστορεῖν τὰ πραχθέντα Ποπλίωι κατὰ τὴν
691
Antiochus Hist., Fragmenta (1145: 003)“FHG 1”, Ed. Müller, K.

Paris: Didot, 1841–1870.Fragment 1, line 3
ΠΕΡΙ ΣΙΚΕΛΙΑΣ.
Dionys. Halic. A. R. I, 22:

Ἀντίοχος δὲ ὁ Συ-
ρακούσιος χρόνον μὲν οὐ δηλοῖ τῆς διαβάσεως, Σικε-
λοὺς δὲ τοὺς μεταναστάντας ἀποφαίνει, βιασθέντας
ὑπό τε Οἰνωτρῶν καὶ Ὀπικῶν στρατῶν ἡγεμόνα τῆς
ἀποικίας ποιησαμένους.
Pausan. Phoc. X, 11: Ἀνέθεσαν δὲ καὶ ἀνδριάν-
τας Λιπαραῖοι, ναυμαχίᾳ κρατήσαντες Τυῤῥηνῶν.
Οἱ δὲ Λιπαραῖοι οὗτοι Κνιδίων μὲν ἦσαν ἄποικοι, τῆς
δὲ ἀποικίας ἡγεμόνα γενέσθαι φασὶν ἄνδρα Κνίδιον·
ὄνομα δὲ εἶναι οἱ Πένταθλον Ἀντίοχος ὁ Ξενοφάνους
Συρακούσιος ἐν τῇ Σικελιώτιδι συγγραφῇ φησι. Λέγει
δὲ καὶ, ὡς ἐπὶ Παχύνῳ τῇ ἄκρᾳ τῇ ἐν Σικελίᾳ κτί
Antiochus Hist., Fragmenta Fragment 2, line 6
Ἀντίοχος δὲ ὁ Συρακούσιος χρόνον μὲν οὐ δηλοῖ τῆς διαβάσεως, Σικε-

λοὺς δὲ τοὺς μεταναστάντας ἀποφαίνει, βιασθέντας
ὑπό τε Οἰνωτρῶν καὶ Ὀπικῶν στρατῶν ἡγεμόνα τῆς
ἀποικίας ποιησαμένους.
Pausan. Phoc. X, 11: Ἀνέθεσαν δὲ καὶ ἀνδριάν-
τας Λιπαραῖοι, ναυμαχίᾳ κρατήσαντες Τυῤῥηνῶν.
Οἱ δὲ Λιπαραῖοι οὗτοι Κνιδίων μὲν ἦσαν ἄποικοι, τῆς
δὲ ἀποικίας ἡγεμόνα γενέσθαι φασὶν ἄνδρα Κνίδιον·
ὄνομα δὲ εἶναι οἱ Πένταθλον Ἀντίοχος ὁ Ξενοφάνους
Συρακούσιος ἐν τῇ Σικελιώτιδι συγγραφῇ φησι. Λέγει
δὲ καὶ, ὡς ἐπὶ Παχύνῳ τῇ ἄκρᾳ τῇ ἐν Σικελίᾳ κτί-
σαντες πόλιν, αὐτοὶ μὲν ἐκπίπτουσιν ὑπὸ Ἐλύμων
καὶ Φοινίκων πολέμῳ πιεσθέντες· τὰς νήσους δὲ ἔσχον
ἐρήμους ἔτι ἢ ἀναστήσαντες τοὺς ἐνοικοῦντας· ἃς καὶ
κατὰ ἔπη τὰ Ὁμήρεια Αἰόλου καὶ ἐς
ἡμᾶς ἔτι ὀνομάζουσι. Τούτων Λιπάραν μὲν, κτίσαν-
τες πόλιν ἐνταῦθα, οἰκοῦσιν· Ἱέραν δὲ καὶ Στρογ-
γύλην καὶ Διδύμας
γεωργοῦσι, διαβαίνοντες ναυσὶν ἐς
καὶ Φοινίκων πολέμῳ πιεσθέντες· τὰς νήσους δὲ ἔσχον

692
ἐρήμους ἔτι ἢ ἀναστήσαντες τοὺς ἐνοικοῦντας· ἃς καὶ

κατὰ ἔπη τὰ Ὁμήρεια Αἰόλου καὶ ἐς
ἡμᾶς ἔτι ὀνομάζουσι. Τούτων Λιπάραν μὲν, κτίσαν-
τες πόλιν ἐνταῦθα, οἰκοῦσιν· Ἱέραν δὲ καὶ Στρογ-
γύλην καὶ Διδύμας
γεωργοῦσι, διαβαίνοντες ναυσὶν ἐς
αὐτάς.
ΠΕΡΙ ΙΤΑΛΙΑΣ.
Dionys. Hal. A. R. I, 12: Ἀντίοχος δὲ ὁ

Συρακούσιος, συγγραφεὺς πάνυ ἀρχαῖος, ἐν Ἰταλίας
οἰκισμῷ τοὺς παλαιοτάτους οἰκήτορας διεξιὼν, ὡς
ἕκαστοί τι μέρος αὐτῆς κατεῖχον, Οἰνωτροὺς λέγει
πρώτους τῶν μνημονευομένων ἐν αὐτῇ κατοικῆσαι,
εἰπὼν ὧδε· «Ἀντίοχος Ξενοφάνεος τάδε συνέγραψε περὶ
Ἰταλίας, ἐκ τῶν ἀρχαίων λόγων τὰ πιστότατα καὶ
σαφέστατα. Τὴν γῆν ταύτην, ἥτις νῦν Ἰταλία καλεῖ-
ται, τὸ παλαιὸν εἶχον Οἰνωτροί.» Ἔπειτα διεξελθὼν,
ὃν τρόπον ἐπολιτεύοντο καὶ ὡς βασιλεὺς ἐν αὐτοῖς
Ἰταλὸς ἀνὰ χρόνον ἐγένετο, ἀφ' οὗ μετωνομάσθησαν
Ἰταλοὶ, τούτου δὲ τὴν ἀρχὴν Μόργης διεδέξατο, ἀφ'
ται, τὸ παλαιὸν εἶχον Οἰνωτροί.» Ἔπειτα διεξελθὼν,

ὃν τρόπον ἐπολιτεύοντο καὶ ὡς βασιλεὺς ἐν αὐτοῖς
Ἰταλὸς ἀνὰ χρόνον ἐγένετο, ἀφ' οὗ μετωνομάσθησαν
Ἰταλοὶ, τούτου δὲ τὴν ἀρχὴν Μόργης διεδέξατο, ἀφ'
οὗ Μόργητες ἐκλήθησαν· καὶ ὡς Σικελὸς ἐπιξενωθεὶς
Μόργητι, ἰδίαν πράττων ἀρχὴν διέστησε τὸ ἔθνος,
ἐπιφέρει ταυτί· «Οὕτω δὲ Σικελοὶ καὶ Μόργητες ἐγέ-
νοντο καὶ Ἰταλίητες, ἐόντες Οἰνωτροί.»
Idem A. R. I, 35: Ἰταλία δὲ ἀνὰ χρόνον ὠνο-
μάσθη ἐπ' ἀνδρὸς δυνατοῦ, ὄνομα Ἰταλοῦ. Τοῦτον
δέ φησιν Ἀντίοχος ὁ Συρακούσιος ἀγαθὸν καὶ σοφὸν
γεγενημένον, καὶ τῶν πλησιοχώρων τοὺς μὲν λόγοις
ἀναπείθοντα, τοὺς δὲ βίᾳ προσαγόμενον, ἅπασαν ὑφ'
ἑαυτῷ ποιήσασθαι τὴν γῆν, ὅση ἐντὸς ἦν τῶν κόλπων
τοῦ τε Ναπητίνου
καὶ τοῦ Σκυλητίνου· ἣν δὴ πρώτην κλη-
θῆναι Ἰταλίαν ἐπὶ τοῦ Ἰταλοῦ· ἐπεὶ δὲ ταύτης ἐγκρα-
τὴς ἐγένετο, καὶ ἀνθρώπους πολλοὺς εἶχεν ὑπηκόους,
αὐτίκα τῶν ἐχομένων ἐπορέγεσθαι, καὶ πόλεις συν-
άγεσθαι πολλάς· εἶναι δ' αὐτὸν Οἰνωτρὸν τὸ γένος.
Steph. Byz.: Βρέττος πόλις Τυῤῥηνῶν,
693
κοσμούμενον, καὶ τὴν γῆν ὀνομάσαι Χώνην. Οὗτος

μὲν οὖν ἁπλουστέρως εἴρηκε καὶ ἀρχαϊκῶς, οὐδὲν
διορίσας περὶ τῶν Λευκανῶν καὶ τῶν Βρεττίων.
Ησύχιος : Χώνην τὴν Ἰταλίαν ἔλεγον, ὥς φησιν
Ἀντίοχος ὁ Ξενοφάνους ἐν τῷ περὶ Ἰταλίας.
Dionys. Halic. Ant. Rom. I, 73,:
Εἰ δέ τις ἀπιδεῖν βουλήσεται τὰ προσώ-
τερα, καὶ τρίτη τις ἀρχαιοτέρα τούτων εὑρεθήσεται
Ῥώμη, γενομένη πρὶν Αἰνείαν καὶ Τρῶας ἐλθεῖν ἐν
Ἰταλίᾳ. Ταῦτα δὲ οὐ τῶν ἐπιτυχόντων τις οὐδὲ νέων
οὗ καὶ πρότερον ἐμνήσθην. Φησὶ δὲ Μόργητος ἐν Ἰτα-
λίᾳ βασιλεύοντος· ἦν δὲ τότε Ἰταλία ἡ ἀπὸ Τάραντος
ἄχρι Ποσειδωνίας παράλιος· ἐλθεῖν πρὸς αὐτὸν ἄνδρα
φυγάδα ἐκ Ῥώμης. Λέγει δὲ ὧδε· «Ἐπεὶ δὲ Ἰταλὸς
κατεγήρα, Μόργης ἐβασίλευσεν. Ἐπὶ τούτου δὲ ἀνὴρ
ἀφίκετο ἐκ Ῥώμης φυγάς. Σίκελος ὄνομα αὐτῷ.» Κατὰ
μὲν δὴ τὸν Συρακούσιον συγγραφέα, παλαιά τις εὑ-
ρίσκεται προτεροῦσα τῶν Τρωϊκῶν χρόνων ἡ Ῥώμη.
Πότερον δὲ περὶ τοὺς αὐτοὺς ἦν τόπους, ἐν οἷς ἡ νῦν
οἰκουμένη πόλις ἐστὶν, ἢ χωρίον ἕτερον οὕτως ἐτύγχα
να κτίζειν, ἀπελθεῖν Μύσκελλον κατασκεψόμενον τὸν

τόπον. Ἰδόντα δ' ἐκτισμένην ἤδη Σύβαριν, ποταμῷ
τῷ πλησίον ὁμώνυμον, κρῖναι ταύτην ἀμείνω· ἐπανε-
ρέσθαι δ' οὖν ἀπιόντα τὸν θεὸν, εἰ δοτὸν εἴη,
ταύτην ἀντ' ἐκείνης κτίζειν· τὸν δὲ ἀν-
τειπεῖν (ἐτύγχανε δὲ ὑπόκυφος ὢν ὁ Μύσκελλος)·
Μύσκελλε βραχύνωτε, πάρεκ θεὸν ἄλλο ματεύων,
κλάσματα θηρεύεις· δῶ-
ρον δ' ὅ, τι δῷ τις ἐπαίνει.
Ἐπανελθόντα δὲ κτίσαι τὴν Κρότωνα, συμπράξαντος
καὶ τοῦ Ἀρχίου τοῦ τὰς Συρακούσας οἰκίσαντος,
προσπλεύσαντος κατὰ Τύχην, ἡνίκα ὥρμητο ἐπὶ τὸν
τῶν Συρακουσῶν οἰκισμόν.
Strabo VI.:
Φησὶ δ' Ἀντίοχος τοὺς Ταραντίνους, Θουρίοις καὶ
Κλεανδρίᾳ τῷ στρατηγῷ φυγάδι ἐκ Λακεδαίμονος πο-
λεμοῦντας περὶ τῆς Σειρίτιδος συμβῆναι, καὶ συνοικῆ-
σαι μὲν κοινῇ, τὴν δ' ἀποικίαν κριθῆναι Ταραντίνων·
ὕστερον δ' Ἡράκλειαν κληθῆναι, μεταβαλοῦσαν καὶ
τοὔνομα, καὶ τὸν τόπον. Id. VI, § 15.:
694
τῷ πλησίον ὁμώνυμον, κρῖναι ταύτην ἀμείνω· ἐπανε-

ρέσθαι δ' οὖν ἀπιόντα τὸν θεὸν, εἰ δοτὸν εἴη,
ταύτην ἀντ' ἐκείνης κτίζειν· τὸν δὲ ἀν-
τειπεῖν (ἐτύγχανε δὲ ὑπόκυφος ὢν ὁ Μύσκελλος)·
Μύσκελλε βραχύνωτε, πάρεκ θεὸν ἄλλο ματεύων,
κλάσματα θηρεύεις· δῶ-
ρον δ' ὅ, τι δῷ τις ἐπαίνει.
Ἐπανελθόντα δὲ κτίσαι τὴν Κρότωνα, συμπράξαντος
καὶ τοῦ Ἀρχίου τοῦ τὰς Συρακούσας οἰκίσαντος,
προσπλεύσαντος κατὰ Τύχην, ἡνίκα ὥρμητο ἐπὶ τὸν
τῶν Συρακουσῶν οἰκισμόν.
Strabo VI.:
Φησὶ δ' Ἀντίοχος τοὺς Ταραντίνους, Θουρίοις καὶ
Κλεανδρίᾳ τῷ στρατηγῷ φυγάδι ἐκ Λακεδαίμονος πο-
λεμοῦντας περὶ τῆς Σειρίτιδος συμβῆναι, καὶ συνοικῆ-
σαι μὲν κοινῇ, τὴν δ' ἀποικίαν κριθῆναι Ταραντίνων·
ὕστερον δ' Ἡράκλειαν κληθῆναι, μεταβαλοῦσαν καὶ
τοὔνομα, καὶ τὸν τόπον.
Id. VI, § 15.:
Ἑξῆς δ' ἐστὶ Μεταπόντιον, εἰς ἣν ἀπὸ τοῦ ἐπινείου
τῆς Ἡρακλείας εἰσὶ στάδιοι μʹ πρὸς τοῖς ἑκατόν.
Archestratus Parodius, Fragmenta (1175: 001)

“Parodorum epicorum Graecorum et Archestrati reliquiae”, Ed. Brandt, P.
Leipzig: Teubner, 1888; Corpusculum poesis epicae Graecae Ludibundae, fasc. 1.
Fragment 11, line 1
τὸν δ' ἔλοπ' ἔσθε μάλιστα Συρακούσαις ἐνὶ κλειναῖς,

τόν γε κρατιστεύονθ' οὗτος γὰρ αὖ ἐστιν ἐκεῖθεν
τὴν ἀρχὴν γεγονώς, ὥσθ' ἡνίκ' ἂν ἢ περὶ νήσους
ἢ περὶ τὴν Ἀσίην που ἁλῷ γῆν ἢ περὶ Κρήτην,
λεπτὸς καὶ στερεὸς καὶ κυματοπλὴξ ἀφικνεῖται.
χρύσοφρυν ἐξ Ἐφέσου τὸν πίονα μὴ παράλειπε,
ὃν κεῖνοι καλέουσιν ἰωνίσκον· λαβὲ δ' αὐτὸν
θρέμμα Σελινοῦντος σεμνοῦ. πλῦνον δέ νιν ὀρθῶς,
εἶθ' ὅλον ὀπτήσας παράθες, κἂν ᾖ δεκάπηχυς.
καὶ σπάρον ἐν παράλῳ Καλχηδόνι τὸν μέγαν ὄπτα,
πλύνας εὖ· χρηστὸν δὲ καὶ ἐν Βυζαντίῳ ὄψει
Archestratus Parodius, Fragmenta Fragment 21, line 3
πίονος, ἰσχυροῦ, μεγάλου καὶ πάντα τὰ κοῖλα·

εἶτα χρόνον πολὺν ἕψε χλόῃ περίπαστον ἐν ἅλμῃ.
.............................
καὶ γόγγρος σπουδαῖος ἁλίσκεται ὅστε τοσοῦτον
695
τῶν ἄλλων πάντων γόγγρων κρατεῖ αὐτός, ὅσον περ

θύννος ὁ πιότατος τῶν φαυλοτάτων κορακίνων.
ἀλλά μοι ὀψώνει γλαύκου κεφαλὴν ἐν Ὀλύνθῳ
καὶ Μεγάροις· σεμνὸς γὰρ ἁλίσκεται ἐκτεναγιστῆς·
ἐν δὲ Ῥόδῳ γαλεὸν τὸν ἀλώπεκα· κἂν ἀποθνῄσκειν
μέλλῃς, ἂν μή σοι πωλεῖν θέλῃ, ἅρπασον αὐτόν,
ὃν καλέουσι Συρακόσιοι κύνα πίονα· κᾆτα
ὕστερον ἤδη πάσχ' ὅ τι σοι πεπρωμένον ἐστίν.
ἐν δ' Αἴνῳ. καὶ τῷ Πόντῳ τὴν ὗν ἀγόραζε,
ἣν καλέουσί τινες θνητῶν ψαμμῖτιν ὀρυκτήν.
ταύτης τὴν κεφαλὴν ἕψειν μηδὲν προσενεγκὼν
ἥδυσμ', ἀλλ' ἐς ὕδωρ μόνον ἐνθεὶς καὶ θαμὰ κινῶν
ὕσσωπον παράθες τρίψας, κἂν ἄλλο τι χρῄζῃς,
δριμὺ διεὶς ὄξος· κᾆτ' ἔμβαπτ' εὖ καὶ ἐπείγου
οὕτως, ὡς πνίγεσθαι ὑπὸ σπουδῆς καταπίνων.
τὴν λοφιὴν δ' ὀπτᾶν αὐτῆς καὶ τἆλλα τὰ πλεῖστα.
ἐν δὲ Τορωναίων ἄστει τοῦ καρχαρία χρὴ
λάμβανε δ' ἐκ Γαίσωνος, ὅταν Μίλητον ἵκηαι,

κεστρέα τὸν κέφαλον καὶ τὸν θεόπαιδα λάβρακα.
εἰσὶ γὰρ ἐνθάδ' ἄριστοι, ὁ γὰρ τόπος ἐστὶ τοιοῦτος.
πιότεροι δ' ἕτεροι πολλοὶ Καλυδῶνί τε κλεινῇ
Ἀμβρακίῃ τ' ἐνὶ πλουτοφόρῳ Βόλβῃ τ' ἐνὶ λίμνῃ·
ἀλλ' οὐκ εὐώδη γαστρὸς κέκτηνται ἀλοιφὴν
οὐδ' οὕτω δριμεῖαν. ἐκεῖνοι δ' εἰσίν, ἑταῖρε,
τὴν ἀρετὴν θαυμαστοί. ὅλους δ' αὐτοὺς ἀλεπίστους
ὀπτήσας μαλακῶς γλίσχρης προσένεγκε δίχ' ἅλμης.
μηδὲ προσέλθῃ σοι περὶ τοὖψον τοῦτο πονοῦντι
μήτε Συρακόσιος μηδεὶς μήτ' Ἰταλιώτης·
οὐ γὰρ ἐπίστανται χρηστοὺς σκευαζέμεν ἰχθῦς,
ἀλλὰ διαφθείρουσι κακῶς τυροῦντες ἅπαντα
ὄξει τε ῥαίνοντες ὑγρῷ καὶ σιλφίου ἅλμῃ.
τῶν δὲ πετραίων ἰχθυδίων τῶν τρισκαταράτων
πάντων εἰσὶν ἄριστοι ἐπισταμένως διαθεῖναι
καὶ πολλὰς ἰδέας κομψῶς παρὰ δαιτὶ δύνανται
ὀψαρίων τεύχειν γλίσχρων ἡδυσματολήρων.
καὶ σελάχη μέντοι κλεινὴ Μίλητος ἄριστα
ἐκτρέφει· ἀλλὰ τί χρὴ ῥίνης λόγον ἢ πλατυνώτου
λειοβάτου ποιεῖσθαι; ὁμῶς κροκόδειλον ἂν ὀπτὸν
μισθοφόρων ἁρπαξιβίων σκηνὴ στρατιωτῶν.

αἰεὶ δὲ στεφάνοισι κάρη παρὰ δαῖτα πυκάζου
παντοδαποῖς, οἷς ἂν γαίης πέδον ὄλβιον ἀνθῇ,
καὶ στακτοῖσι μύροις ἀγανοῖς χαίτην θεράπευε,
696
καὶ σμύρνην λίβανόν τε πυρὸς μαλακὴν ἐπὶ τέφρην

βάλλε πανημέριος, Συρίης εὐώδεα καρπόν.
ἐμπίνοντι δέ σοι φερέτω τοιόνδε τράγημα,
γαστέρα καὶ μήτρην ἑφθὴν ὑὸς ἔν τε κυμίνῳ
ἔν τ' ὄξει δριμεῖ καὶ σιλφίῳ ἐμβεβαῶσαν
ὀρνίθων τ' ὀπτῶν ἁπαλὸν γένος, ὧν ἂν ὑπάρχῃ
ὥρη. τῶν δὲ Συρακοσίων τούτων ἀμέλησον,
οἳ πίνουσι μόνον βατράχων τρόπον, οὐδὲν ἔδοντες.
ἀλλὰ σὺ μὴ πείθου κείνοις, ἃ δ' ἐγὼ λέγω ἔσθε
βρωτά· τὰ δ' ἄλλα γ' ἐκεῖνα τραγήματα πάντα πέφυκε
πτωχείης παράδειγμα κακῆς, ἑφθοί τ' ἐρέβινθοι
καὶ κύαμοι καὶ μῆλα καὶ ἰσχάδες. ἀλλὰ πλακοῦντα
αἰνῶ Ἀθήνησιν γεγενημένον· εἰ δὲ μὴ ἄν που
αὐτὸν ἔχῃς ἑτέρωθι, μέλι ζήτησον ἀπελθὼν
Ἀττικόν, ὡς τοῦτ' ἔστιν ὃ ποιεῖ κεῖνον ὑβριστήν.
οὕτω τοι δεῖ ζῆν τὸν ἐλεύθερον ἢ κατὰ τῆς γῆς
καὶ κατὰ τοῦ βαράθρου καὶ Ταρτάρου ἐς τὸν ὄλεθρον
Archestratus Parodius, Fragmenta et tituli (1175: 002)

“Supplementum Hellenisticum”, Ed. Lloyd–Jones, H., Parsons, P.
Berlin: De Gruyter, 1983.Fragment 142, line 1
ἔγχελυς, ἣ φύσει ἐστὶν ἀπύρηνος μόνος ἰχθύς.

τὴν ἀφύην μίνθου πᾶσαν πλὴν τὴν ἐν Ἀθήναις·
τὸν γόνον ἐξαυδῶ, τὸν ἀφρὸν καλέουσιν Ἴωνες.
καὶ λαβὲ πρόσφατον αὐτὸν ἐν εὐκόλποιο Φαλήρου
ἀγκῶσινληφθένθ' ἱεροῖς· κἀν τῇ περικλύστῳ
ἐστὶ Ῥόδῳ γενναῖος, ἐὰν ἐπιχώριος ἔλθῃ.
ἂν δέ που ἱμείρῃς αὐτοῦ γεύσασθαι, ὁμοῦ χρὴ
κνίδας ὀψωνεῖν, τὰς ἀμφικόμους ἀκαλήφας.
εἰς ταὐτὸν μίξας δ' αὐτὰς ἐπὶ τηγάνου ὄπτα,
εὐώδη τρίψας ἄνθη λαχάνων ἐν ἐλαίῳ.
τὸν δ' ἔλοπ' ἔσθε μάλιστα Συρακούσαις ἐνὶ κλειναῖς,
τόν γε κρατιστεύονθ'· οὗτος γὰρ αὖ ἐστιν ἐκεῖθεν
τὴν ἀρχὴν γεγονώς, ὥςθ' ἡνίκ' ἂν ἢ περὶ νήσους
ἢ περὶ τὴν Ἀσίην που ἁλῷ γῆν ἢ περὶ Κρήτην,
λεπτὸς καὶ στερεὸς καὶ κυματοπλὴξ ἀφικνεῖται.
χρύσοφρυν ἐξ Ἐφέσου τὸν πίονα μὴ παράλειπε,
ὃν κεῖνοι καλέουσιν ἰωνίσκον· λαβὲ δ' αὐτὸν
θρέμμα Σελινοῦντος σεμνοῦ, πλῦνον δέ νιν ὀρθῶς,
εἶθ' ὅλον ὀπτήσας παράθες, κἂν ᾖ δεκάπηχυς.
καὶ σκάρον ἐν παράλῳ Καλχηδόνι τὸν μέγαν ὄπτα,
πλύνας εὖ· χρηστὸν δὲ καὶ ἐν Βυζαντίῳ ὄψει
Archestratus Parodius, Fragmenta et tituli Fragment 152, line 3
γόγγρου μὲν γὰρ ἔχεις κεφαλήν, φίλος, ἐν Σικυῶνι

πίονος ἰσχυροῦ μεγάλου καὶ πάντα τὰ κοῖλα·
697
εἶτα χρόνον πολὺν ἕψε χλόῃ περίπαστον ἐν ἅλμῃ.

καὶ γόγγρος σπουδαῖος ἁλίσκεται ὅς τε τοσοῦτον
τῶν ἄλλων πάντων ὄψων κρατεῖ αὐτός, ὅσον περ
θύννος ὁ πιότατος τῶν φαυλοτάτων κορακίνων.
ἀλλά μοι ὀψώνει γλαύκου κεφαλὴν ἐν Ὀλύνθῳ
καὶ Μεγάροις· σεμνὸς γὰρ ἁλίσκεται ἐκ τεναγιστῆς.
ἐν δὲ Ῥόδῳ γαλεὸν τὸν ἀλώπεκα, κἂν ἀποθνῄσκειν
μέλλῃς, ἂν μή σοι πωλεῖν θέλῃ, ἅρπασον αὐτόν,
ὃν καλέουσι Συρακόσιοι κύνα πίονα, κᾆτα
ὕστερον ἤδη πάσχ' ὅ τί σοι πεπρωμένον ἐστίν.
ἐν δ' Αἴνῳ καὶ τῷ Πόντῳ τὴν ὗν ἀγόραζε,
ἣν καλέουσί τινες θνητῶν ψαμμῖτιν ὀρυκτήν.
ταύτης τὴν κεφαλὴν ἕψεινμηδὲν προσενεγκὼν
ἥδυσμ', ἀλλ' ἐς ὕδωρ μόνον ἐνθεὶς καὶ θαμὰ κινῶν
ὕσσωπον παράθες τρίψας, κἂν ἄλλο τι χρῄζῃς
δριμὺ διεὶς ὄξος, κᾆτ' ἔμβαπτ' εὖ καὶ ἐπείγου
οὕτως ὡς πνίγεσθαι ὑπὸ σπουδῆς καταπίνων.
τὴν λοφιὴν δ' ὀπτᾶν αὐτῆς καὶ τἆλλα τὰ πλεῖστα.
λάμβανε δ' ἐκ Γαίσωνος, ὅταν Μίλητον ἵκηαι,

κεστρέα τὸν κέφαλον καὶ τὸν θεόπαιδα λάβρακα.
εἰσὶ γὰρ ἐνθάδ' ἄριστοι, ὁ γὰρ τόπος ἐστὶ τοιοῦτος.
πιότεροι δ' ἕτεροι πολλοὶ Καλυδῶνί τε κλεινῇ
Ἀμβρακίῃ τ' ἐνὶ πλουτοφόρῳ Βόλβῃ τ' ἐνὶ λίμνῃ,
ἀλλ' οὐκ εὐώδη γαστρὸς κέκτηνται ἀλοιφὴν
οὐδ' οὕτω δριμεῖαν. ἐκεῖνοι δ' εἰσίν, ἑταῖρε,
τὴν ἀρετὴν θαυμαστοί. ὅλους δ' αὐτοὺς ἀλεπίστους
ὀπτήσας μαλακοὺς χρηστῶς προσένεγκε δι' ἅλμης.
μηδὲ προσέλθῃ σοί ποτε τοὖψον τοῦτο ποιοῦντι
μήτε Συρακόσιος μηθεὶς μήτ' Ἰταλιώτης·
οὐ γὰρ ἐπίστανται χρηστοὺς σκευαζέμεν ἰχθῦς,
ἀλλὰ διαφθείρουσι κακῶς τυροῦντες ἅπαντα
ὄξει τε ῥαίνοντες ὑγρῷ καὶ σιλφίου ἅλμῃ·
τῶν δὲ πετραίων ἰχθυδίων τῶν τρισκαταράτων
πάντων εἰσὶν ἄριστοι ἐπισταμένως διαθεῖναι
καὶ πολλὰς ἰδέας κομψῶς παρὰ δαιτὶ δύνανται
ὀψαρίων τεύχειν γλίσχρων ἡδυσματολήρων.
καὶ σελάχη μέντοι κλεινὴ Μίλητος ἄριστα
ἐκτρέφει. ἀλλὰ τί χρὴ ῥίνης λόγον ἢ πλατυνώτου
Coronae, odores, bellaria

698
ἀεὶ δὲ στεφάνοισι κάρη παρὰ δαῖτα πυκάζου

παντοδαποῖς, οἷς ἂν γαίης πέδον ὄλβιον ἀνθῇ,
καὶ στακτοῖσι μύροις ἀγαθοῖς χαίτην θεράπευε,
καὶ σμύρνην λίβανόν τε πυρὸς μαλερὴν ἐπὶ τέφρην
βάλλε πανημέριος, Συρίης εὐώδεα καρπόν.
ἐμπίνοντι δέ σοι φερέτω τοιόνδε τράγημα,
γαστέρα καὶ μήτρην ἑφθὴν ὑὸς ἔν τε κυμίνῳ
ἔν τ' ὄξει δριμεῖ καὶ σιλφίῳ ἐμβεβαῶσαν
ὀρνίθων τ' ὀπτῶν ἁπαλὸν γένος, ὧν ἂν ὑπάρχῃ
ὥρη. τῶν δὲ Συρακοσίων τούτων ἀμέλησον,
οἳ πίνουσι μόνον βατράχων τρόπον, οὐδὲν ἔδοντες.
ἀλλὰ σὺ μὴ πείθου κείνοις, ἃ δ' ἐγὼ λέγω ἔσθε
βρώματα· τἆλλα δ' ἐκεῖνα τραγήματα πάντα πέφυκε
πτωχείης παράδειγμα κακῆς, ἑφθοί τ' ἐρέβινθοι
καὶ κύαμοι καὶ μῆλα καὶ ἰσχάδες. ἀλλὰ πλακοῦντα
αἰνῶ Ἀθήνησιν γεγενημένον· εἰ δὲ μὴ αὐτοῦ
αὐτὸν ἔχῃς, ἑτέρωθι μέλι ζήτησον ἀπελθὼν
Ἀττικόν, ὡς τοῦτ' ἔστιν ὃ ποιεῖ κεῖνον ὑβριστήν.
οὕτω τοι δεῖ ζῆν τὸν ἐλεύθερον ἢ κατὰ τῆς γῆς
καὶ κατὰ τοῦ βαράθρου καὶ Ταρτάρου ἐς τὸν ὄλεθρον
Bato Hist., Rhet., Fragmenta (1219: 003)“FHG 4”, Ed. Müller, K.

Paris: Didot, 1841–1870.Fragment t3, line 1
(ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΣΥΡΑΚΟΥΣΑΙΣ ΤΥ-ΡΑΝΝΩΝ.)

Περὶ τῆς Ἱερωνύμου τυραννίδος.
Athenaeus VI: Ἱερωνύμου δὲ, τοῦ Συρακοσίων τυράννου, Θράσονα, τὸν Κάρχαρον
ἐπικα-λούμενον, Βάτων ὁ Σινωπεὺς
ἱστορεῖ ἐν τῷ Περὶ τῆς τοῦ Ἱερωνύμου τυραννίδος, προς-
φέρεσθαι φάσκων αὐτὸν ἑκάστοτε πολὺν ἄκρατον.
Τοῦτον δ' ἐποίησεν ἀναιρεθῆναι ὑπὸ τοῦ Ἱερωνύμου
ἕτερος κόλαξ, Ὦσις ὄνομα· καὶ αὐτὸν δὲ τὸν Ἱερώνυ-
μον ἀνέπεισε διάδημά τε ἀναλαβεῖν, καὶ τὴν πορφύραν
Bato Hist., Rhet., Fragmenta Fragment 3, line 2
σεν ἄρα ἐς τοσοῦτον, ὡς βρόχῳ τὴν κόρην τὸν λιμὸν

ἀποδρᾶναι. Οὐκοῦν ἠκολούθησε δημοσία νόσος καὶ τρο-
φῶν ἀπορία· καὶ σαλεύων ὁ Πυθαγόρας ὑπὲρ ἑαυτοῦ
εἰς Δελφοὺς ἀπέστειλε, καὶ ᾔτει λύσιν τῶν κακῶν.
Ἡ δὲ ἔφη, νεὼν ἀναστῆσαι καὶ κηδεῦσαι τοὺς νεκρούς.
Ἦν δὲ πρὸ Κύρου τοῦ Πέρσου, ὥς φησι Βάτων.
(ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΣΥΡΑΚοΥΣΑΙΣ ΤΥ-

ΡΑΝΝΩΝ.)
Περὶ τῆς Ἱερωνύμου τυραννίδος.
699
Athenaeus VI: Ἱερωνύμου δὲ, τοῦ Συ-

ρακοσίων τυράννου, Θράσονα, τὸν Κάρχαρον ἐπικα-
λούμενον, Βάτων ὁ Σινωπεὺς
ἱστορεῖ ἐν τῷ Περὶ τῆς τοῦ Ἱερωνύμου τυραννίδος, προς-
φέρεσθαι φάσκων αὐτὸν ἑκάστοτε πολὺν ἄκρατον.
Τοῦτον δ' ἐποίησεν ἀναιρεθῆναι ὑπὸ τοῦ Ἱερωνύμου
ἕτερος κόλαξ, Ὦσις ὄνομα· καὶ αὐτὸν δὲ τὸν Ἱερώνυ-
μον ἀνέπεισε διάδημά τε ἀναλαβεῖν, καὶ τὴν πορφύραν
καὶ τὴν ἄλλην πᾶσαν διασκευὴν, ἣν ἐφόρει Διονύσιος
ὁ τύραννος.
Cercidas Iamb., Fragmenta (1250: 001)

“Collectanea Alexandrina”, Ed. Powell, J.U.
Fragment 14, line 1
τοῦ]τ' ἔ[ρ]ως Ζανωνικός.

Κερκίδα
Κυνὸς
[ με]λίαμβοι.
Τῷ περὶ θηροπέπλου μανίας
ὕβρεός τε περιστάσιμον
στοὰν ἔχοντι Πυθαγόρου πελάτᾳ.
Λεβητοχάρων
Μαγίς
Πατρωός
Ἦν καλλιπύγων ζεῦγος ἐν Συρακούσαις.
Ἐν κριομύξοις ἀνδράσιν
Ἅπαντα δ' ἔρρειν εἰς βυθὸν τὰ τίμια
τῶν γαστριμάργων σῖτα, μήτε σῖτ' ἔτι,
τῶν εὐτελεστάτων λέβητος ἐξ ἑνὸς
ὀρθῶς λέγει που Κερκίδας ὁ φίλτατος
τέλος τρυφώντων, αὐτὸς ἐσθίων ἅλας,
αὐτῆς τρυφῆς ἔθ' ἁλμυρὸν καταπτύων.
Chamaeleon Phil., Fragmenta (1251: 001)

“Phainias von Eresos. Chamaileon. Praxiphanes”, Ed. Wehrli, F.
Fragment 33, line 7
Eustathius Vita Pindari 27, Biographi Graeci ed.

Westermann p. 92: Χαμαιλέων δέ [φασι] καὶ Ἴστρος ἱστοροῦσιν, ὡς
περὶ Ἑλικῶνα θηρῶντος αὐτοῦ (sc. Πινδάρου) καὶ καμάτῳ κατενεχθέντος
εἰς ὕπνον μέλισσα τῷ στόματι προσκαθίσασα κηρία ἐνέθετο.
Athenaeus 656 c: περὶ δὲ λάγων Χαμαιλέων φησὶν ἐν τῷ περὶ
Σιμωνίδου ὡς δειπνῶν παρὰ τῷ Ἱέρωνι ὁ Σιμωνίδης, οὐ παρατεθέντος αὐτῷ ἐπὶ
700
τὴν τράπεζαν καθάπερ καὶ τοῖς ἄλλοις λαγωοῦ ἀλλ' ὕστερον μεταδιδόντος τοῦ
Ἱέρωνος, ἀπεσχεδίασεν·
οὐδὲ γὰρ οὐδ'εὐρύς περ ἐὼν ἐξίκετο δεῦρο (fr. 68 D).
ὄντως δ' ἦν ὡς ἀληθῶς κίμβιξ ὁ Σιμωνίδης καὶ αἰσχροκερδής, ὡς Χαμαιλέων
φησίν. ἐν Συρακούσαις γοῦν τοῦ Ἱέρωνος ἀποστέλλοντος αὐτῷ τὰ καθ' ἡμέραν
λαμπρῶς πωλῶν τὰ πλείω ὁ Σιμωνίδης τῶν παρ' ἐκείνου πεμπομένων ἑαυτῷ
μικρὸν μέρος ἀπετίθετο. ἐρομένου δέ τινος τὴν αἰτίαν· “ὅπως, εἶπεν, ἥ τε Ἱέρω-
νος μεγαλοπρέπεια καταφανὴς ᾖ καὶ ἡ ἐμὴ κοσμιότης”.
Athenaeus 456 c: γριφώδη δ' ἐστὶ καὶ Σιμωνίδῃ ταῦτα πεποιημένα,
ὥς φησι Χαμαιλέων ὁ Ἡρακλεώτης ἐν τῷ περὶ Σιμωνίδου·
Charax Hist., Fragmenta (1254: 003)“FHG 3”, Ed. Müller, K.

γράφει. Παρὰ δὲ τοῖς ἀρχαίοις διὰ τοῦ ε τὸ Περσικὸν,

ὡς δειχθήσεται. Παρὰ Χάρακι δὲ καὶ αὕτη διὰ τοῦ
ε, ἣν καὶ Ἐπιφάνειάν φασι κεκλῆσθαι.
Et. Byz.: Ζαρίασπα ἢ Ζαριάσπη, πόλις Βακτριανή.
Στράβων ἑνδεκάτῃ. Ἣ ἐκαλεῖτο καὶ Βάκτρα.
Χάραξ δὲ οὐδετέρως τὰ Ζαρίασπα.
Idem: Κάμικος, πόλις Σικελίας, ἐν ᾗ Κώλακος
ἦρχεν ὁ Δαιδάλου . Χάραξ δὲ Ἴνυκον ταύτην φη-
σίν.
Idem: Ἀχραδινὴ, νῆσος ἔχουσα πόλιν πρὸς ταῖς
Συρακούσαις, ἣν ἐπολιόρκησε Μάρκος ὁ Ῥωμαίων
στρατηγός· ἀλλὰ καὶ Ἀχραδινὴ μοῖρα Συρακουσῶν.
Χάραξ δὲ χώραν αὐτὴν καλεῖ καὶ νῆσον.
Idem: Ἄζιλις, πόλις Λιβύης. Οἱ δὲ περὶ Σαλού-
στιον οὐ πόλιν, ἀλλὰ τόπον φασὶ καὶ ποταμὸν εἶναι.
Τινὲς δὲ Ἄζιριν μετὰ τοῦ ρ λέγουσι τὸν χῶρον. Χάραξ
δὲ Ἄξιρον λέγει αὐτήν.
Idem: Τροιζὴν, πόλις Πελοποννήσου. Ἔστι καὶ ἄλλη
Τροιζὴν ἐν Μασσαλίᾳ τῆς Ἰταλίας, ἣν Χάραξ Τροι-
ζηνίδα χώραν φησί.
Idem: Ἀβοριγῖνες, ἔθνος Ἰταλικὸν, ὡς Ἰόβας ἐν
Charax Hist., Fragmenta Fragment 53, line 3
ὡς δειχθήσεται. Παρὰ Χάρακι δὲ καὶ αὕτη διὰ τοῦ

ε, ἣν καὶ Ἐπιφάνειάν φασι κεκλῆσθαι.
Et. Byz.: Ζαρίασπα ἢ Ζαριάσπη, πόλις Βακτριανή.
Στράβων ἑνδεκάτῃ. Ἣ ἐκαλεῖτο καὶ Βάκτρα.
Χάραξ δὲ οὐδετέρως τὰ Ζαρίασπα.
Idem: Κάμικος, πόλις Σικελίας, ἐν ᾗ Κώλακος
ἦρχεν ὁ Δαιδάλου . Χάραξ δὲ Ἴνυκον ταύτην φη-
σίν.
Idem: Ἀχραδινὴ, νῆσος ἔχουσα πόλιν πρὸς ταῖς
Συρακούσαις, ἣν ἐπολιόρκησε Μάρκος ὁ Ῥωμαίων
στρατηγός· ἀλλὰ καὶ Ἀχραδινὴ μοῖρα Συρακουσῶν.
701
Χάραξ δὲ χώραν αὐτὴν καλεῖ καὶ νῆσον.

Idem: Ἄζιλις, πόλις Λιβύης. Οἱ δὲ περὶ Σαλού-
στιον οὐ πόλιν, ἀλλὰ τόπον φασὶ καὶ ποταμὸν εἶναι.
Τινὲς δὲ Ἄζιριν μετὰ τοῦ ρ λέγουσι τὸν χῶρον. Χάραξ
δὲ Ἄξιρον λέγει αὐτήν.
Idem: Τροιζὴν, πόλις Πελοποννήσου. Ἔστι καὶ ἄλλη
Τροιζὴν ἐν Μασσαλίᾳ τῆς Ἰταλίας, ἣν Χάραξ Τροι-
ζηνίδα χώραν φησί.
Chrysippus Phil., Fragmenta ad singulos libros relata (1264: 004)

“Stoicorum veterum fragmenta, vol. 3”, Ed. von Arnim, J.
Treatise XXVIII, fragment fr 6, line 1
τάττοντα, εἰς ἣν ἀναφέρεται τὸ περὶ ἀφροδισίων ἀκόλαστον σύγγραμμα.

id. 335a. ἀλλ' οὖν ὅ γε θαυμασιώτατος Χρύσιππος ἐν τῷ πέμπτῳ
περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆςφησί “καὶ βιβλία τά τε Φιλαινίδος καὶ
τὴν τοῦ Ἀρχεστράτου Γαστρονομίαν καὶ δυνάμεις ἐρωτικὰς καὶ συνουσιαστι-
κάς, ὁμοίως δὲ καὶ τὰς θεραπαίνας ἐμπείρους τοιῶνδε κινήσεών τε καὶ σχη-
μάτων καὶ περὶ τὴν τούτων μελέτην γινομένας.” καὶ πάλιν “ἐκμανθάνειν
τ' αὐτοὺς τὰ τοιαῦτα καὶ κτᾶσθαι τὰ περὶ τούτων γεγραμμένα Φιλαινίδι καὶ
Ἀρχεστράτῳ καὶ τοῖς τὰ ὅμοια γράψασι.” κἂν τῷ ἑβδόμῳδέ φησι “καθάπερ
γὰρ οὐκ ἐκμανθάνειν τὰ Φιλαινίδος καὶ τὴν Ἀρχεστράτου Γαστρονομίαν
ἔστιν ὡς φέροντά τι πρὸς τὸ ζῆν ἄμεινον.”
Athenaeus Deipnos. I p. 4e. Ἀρχέστρατος ὁ Συρακόσιος ἢ Γε-
λῷος ἐν τῇ ὡς Χρύσιπποςἐπιγράφει Γαστρονομίᾳ, ὡς δὲ Λυγκεὺς καὶ
Καλλίμαχος Ἡδυπαθείᾳ.
Athenaeus Deipnosoph. XIV p. 616a. καὶ Χρύσιπποςδ' ὁ
φιλόσοφος ἐν πέμπτῳ περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆςπερὶ τοῦ Παν-
ταλέοντος τάδε γράφει “ὁ δὲ πλάνος Πανταλέων τελευτᾶν μέλλων ἑκάτερον
τῶν υἱῶν κατ' ἰδίαν ἐξηπάτησε, φήσας μόνῳ αὐτῷ λέγειν, ὅπου κατορωρύχοι
τὸ χρυσίον· ὥστε μάτην ὕστερον κοινῇ σκάπτοντας αἰσθέσθαι ἐξηπατη-
μένους.”
Athenaeus Deipnosoph. XIV p. 616b. οὐκ ἠπόρει δ' ἡμῶν τὸ
συμπόσιον οὐδὲ τῶν φιλοσκωπτούντων. περὶ δὲ τοιούτου τινὸς πάλιν ὁ
Clearchus Phil., Fragmenta (1270: 001)

“Klearchos”, Ed. Wehrli, F.Basel: Schwabe, 1969; Die Schule des Aristoteles, vol. 3,
2nd edn..Fragment 8, line 26
ἀρθεῖσαν ὑπὲρ γῆς ἰδεῖν τόπους ἐν αὐτῇ παντοδαποὺς καὶ τοῖς σχήμασι καὶ τοῖς
χρώμασιν καὶ ῥεύματα ποταμῶν ἀπρόσοπτα ἀνθρώποις· καὶ τέλος ἀφικέσθαι
εἴς τινα χῶρον ἱερὸν τῆς Ἑστίας, ὃν περιέπειν δαιμονίας δυνάμεις ἐν γυναικῶν
μορφαῖς ἀπεριηγήτοις. εἰς δὲ ἐκεῖνον αὑτὸν τὸν τόπον καὶ ἄλλον ἀφικέσθαι ἄν-
θρωπον καὶ ἀμφοῖν τὴν αὐτὴν γενέσθαι φωνήν, μένειν τε ἡσυχῇ καὶ ὁρᾶν τὰ
ἐκεῖ πάντα. καὶ δὴ καὶ ὁρᾶν ἄμφω ψυχῶν ἐκεῖ κολάσεις τε καὶ κρίσεις καὶ τὰς
ἀεὶ καθαιρομένας καὶ τὰς τούτων ἐπισκόπους Εὐμενίδας. ἔπειτα κελευσθῆναι
ἀποχωρεῖν, καὶ ἀποχωρήσαντας ἀλλήλους ἐπανερέσθαι τίνες εἶεν, καὶ εἰπεῖν
ἀλλήλοις τὰ ὀνόματα καὶ τὰς πατρίδας, τὸν μὲν Ἀθήνας καὶ Κλεώνυμον, τὸν δὲ
Συρακούσας καὶ Λυσίαν, καὶ ἀλλήλοις παρακελεύσασθαι ζητῆσαι πάντως ἑκάτε-
702
ρον, ἐὰν εἰς τὴν θατέρου πόλιν ἀφίκηται, τὸν ἀπ' ἐκείνης ὡρμημένον. καὶ μετὰ
χρόνον οὐ πολὺν ἐλθεῖν μὲν Ἀθήναζε τὸν Λυσίαν, πόρρωθεν δὲ αὐτὸν ἰδόντα
τὸν Κλεώνυμον ἀναβοῆσαι τοῦτον εἶναι τὸν Λυσίαν, καὶ τοῦτον ὡσαύτως ἐπι-
γνῶναί τε πρὶν προσέλθῃ καὶ τοῖς παροῦσιν εἰπεῖν τοῦτον εἶναι τὸν Κλεώνυμον.
Theodoret. Graec. affect. curatio V 18: Κλέαρχος δὲ τῶν τεττά-
ρων εἶναι στοιχείων τὴν ἁρμονίαν (sc. τὴν ψυχήν).
Schol. Platon. Leges 739 a: παρὰ παροιμίας φησὶ τῆς κινήσω
τὸν ἀφ' ἱερᾶς, ἣ τέτακται ἐπὶ τῶν τὴν ἐσχάτην βοήθειαν κινούντων. μετείληπται
δὲ ἀπὸ τῶν πεττευόντων, παρὰ τούτοις γὰρ κεῖταί τις ψῆφος οἷον ἱερὰ καὶ
ἀκίνητος, θεῶν νομιζομένη, ὥς φησιν Κλέαρχος ἐν Ἀρκεσίλᾳ.
Clearchus Phil., Fragmenta Fragment 79a, line 1
κέχρηται τῇ λέξει (fr. 121 K): ᾠῶν δ' ἐν αὐτῇ διέτρεχεν νεοττία.
Zenobius Cent. VI 29 Ὑπὲρ τὰ Καλλικράτους (cf. Sudam et Paus.
Att. s. v. Ὑ. τ. Κ.): Κλέαρχός φησιν ὅτι Καλλικράτης τις ἐγένετο ἐν Καρύστῳ
πλουσιώτατος. εἴ ποτε ἐθαύμαζόν τινα οἱ Καρύστιοι ἐπὶ πλούτῳ ὑπερβολικῷ, ἔλε-
γον: ὑπὲρ τὰ Καλλικράτους.
Athenaeus VIII 337 a: Κλέαρχος δὲ ἐν τοῖς περὶ παροιμιῶν καὶ
διδάσκαλον τοῦ Ἀρχεστράτου γενέσθαι φησὶν Τερψίωνα, ὃν καὶ πρῶτον γαστ-
ρολογίαν γράψαντα διακελεύεσθαι τοῖς μαθηταῖς τίνων ἀφεκτέον. ἀπεσχεδια-
κέναι τε τὸν Τερψίωνα καὶ περὶ τῆς χελώνης τάδε:
κρέα χρὴ χελώνης ἢ φαγεῖν ἢ μὴ φαγεῖν.
Athenaeus I 4d: ὅτι Ἀρχέστρατος ὁ Συρακούσιος ἢ
Γελῷος ἐν τῇ ...... ὡς δὲ Κλέαρχος (sc. ἐπιγράφει) Δειπνο-
λογίᾳ ..... φησί κτλ.
Suda s. v. Ἀθήναιος (cf. ib. s. v. Χάρμος): Κλέαρχος δὲ ὁ Σολεὺς δειπνολογίαν καλεῖ
τὸ ποίημα.
Athenaeus VIII 347 f: Κλέαρχος γὰρ ἐν τοῖς περὶ παροιμιῶν
φησιν ὡς ὁ Στρατόνικος θεασάμενος τὸν Πρόπιν ὄντα τῷ μὲν μεγέθει μέγαν,
τῇ δὲ τέχνῃ κακὸν καὶ ἐλάττονα τοῦ σώματος, ἐπερωτώντων αὐτὸν ποῖός τις
ἐστιν εἶπεν: οὐδεὶς κακὸς μέγας ἰχθύς, αἰνισσόμενος ὅτι πρῶτον μὲν οὐδείς
ἐστιν, εἶθ' ὅτι κακός, καὶ πρὸς τούτοις μέγας μὲν, ἰχθὺς δὲ διὰ τὴν ἀφωνίαν.
Athenaeus VII 285 c: Κλέαρχος δ' ὁ Περιπατητικὸς ἐν τοῖς
Clearchus Phil., Fragmenta Fragment 90, line 1
όντων διὰ τὸ ἀδύνατον εἶναι ἀποσχέσθαι τοῦ σίγμα καὶ διὰ τὸ μὴ δοκιμάζειν,
ἐποίησε
πρὶν μὲν εἷρπε σχοινοτένειά τ' ἀοιδὰ
καὶ τὸ σὰν κίβδηλον ἀνθρώποις (fr. 79 a Schr.).
ταῦτα σημειώσαιτ' ἄν τις πρὸς τοὺς νοθεύοντας Λάσου τοῦ Ἑρμιονέως τὴν
ἄσιγμον ᾠδήν, ἥτις ἐπιγράφεται Κένταυροι.
Athenaeus I 4 d: Κλεάνθης δὲ ὁ Ταραντῖνος, ὥς φησι Κλέαρχος,
πάντα παρὰ τοὺς πότους ἔμμετρα ἔλεγε, καὶ Πάμφιλος δὲ ὁ Σικελός, ὡς ταῦτα:
ἔγχει πιεῖν μοι καὶ τὸ πέρδικος σκέλος.
ἀμίδα δότω τις ἢ πλακοῦντά τις δότω.
Athenaeus I 4 a: Κλέαρχός φησι Χάρμον τὸν Συρακούσιον
703
εὐτρεπίσθαι στιχίδια καὶ παροιμίας εἰς ἕκαστον τῶν ἐν τοῖς δείπνοις παρα-
τιθεμένων. εἰς μὲν τὸν ἰχθύν:
ἥκω λιπὼν Αἰγαῖον ἁλμυρὸν βάθος (Eurip. Troad. 1),
εἰς δὲ τοὺς κήρυκας·
χαίρετε κήρυκες Διὸς ἄγγελοι (Homer. A 334),
εἰς δὲ τὴν χορδήν:
ἑλικτὰ κοὐδὲν ὑγιές (Eurip. Androm. 448),
εἰς δὲ τὴν ὠνθυλευμένην τευθίδα:
σοφὴ σοφὴ σύ (Eurip. Androm. 245),
εἰς δὲ τὸ ἐν τοῖς ἑψητοῖς ὡραῖον:
Demon Hist., Fragmenta (1307: 003)“FHG 1”, Ed. Müller, K.Paris: Didot, 1841–
κοντα ἔτη τῷ Κρόνῳ ἔθυον γελῶντας, ἕνεκα τοῦ τὸ

ἔπανδρον ἐμφῆναι.
Zenobii Proverb. V, 52: Ὅπου αἱ ἔλαφοι τὰ
κέρατα ἀποβάλλουσιν. Ὁ Δήμων φησὶν, ἐν τοῖς τρα-
χέσι καὶ δυσβάτοις τόποις τοὺς ἐλάφους προστρίβον-
τας τὰ κέρατα πρὸς τὰς θάμνους, ἀποβάλλειν αὐτά·
ὅθεν ἐπὶ τῶν ἐργώδεις τὰς διατριβὰς ποιουμένων εἰ-
ρῆσθαι τὴν παροιμίαν.
Proverbior. graecor. e Vaticana Biblioth. Ap-
pend. in Proverb. Graec.:
Τὴν Συρακουσίων δεκάτην· Δήμων
Συρακουσίους εὐδαιμονήσαντάς φησι ψηφίσασθαι τὴν
δεκάτην τῶν ὑπαρχόντων ἀποδίδοσθαι εἰς ἐπισκευὴν
ναῶν τε καὶ ἀναθημάτων καὶ ἱερείων· πολλοῦ δὲ χρή-
ματος συναχθέντος, εἰς παροιμίαν ἐλθεῖν.
Photii Lex.: Φοινίκων συνθῆκαι. Οἱ τὴν Καρχηδόνα
κτίσαντες Φοίνικες, ὅτε προσέπλευσαν τῇ Λιβύῃ, ἐδεή-
θησαν τῶν ἐγχωρίων, δέξασθαι αὐτοὺς νύκτα καὶ
ἡμέραν. Ἐπιτυχόντες δὲ τούτου, οὐκ ἐβούλοντο ἀπα-
λάσσεσθαι, ὡς συντιθέμενοι νύκτας καὶ ἡμέρας μένειν.
Demon Hist., Fragmenta

Fragment 14, line 4
ἔπανδρον ἐμφῆναι. Zenobii Proverb. V, 52: Ὅπου αἱ ἔλαφοι τὰ

κέρατα ἀποβάλλουσιν. Ὁ Δήμων φησὶν, ἐν τοῖς τρα-
χέσι καὶ δυσβάτοις τόποις τοὺς ἐλάφους προστρίβον-
τας τὰ κέρατα πρὸς τὰς θάμνους, ἀποβάλλειν αὐτά·
ὅθεν ἐπὶ τῶν ἐργώδεις τὰς διατριβὰς ποιουμένων εἰ-
ρῆσθαι τὴν παροιμίαν.
Proverbior. graecor. e Vaticana Biblioth. Ap-
pend. in Proverb. Graec.:
704
Τὴν Συρακουσίων δεκάτην· Δήμων

Συρακουσίους εὐδαιμονήσαντάς φησι ψηφίσασθαι τὴν
δεκάτην τῶν ὑπαρχόντων ἀποδίδοσθαι εἰς ἐπισκευὴν
ναῶν τε καὶ ἀναθημάτων καὶ ἱερείων· πολλοῦ δὲ χρή-
ματος συναχθέντος, εἰς παροιμίαν ἐλθεῖν.
Photii Lex.: Φοινίκων συνθῆκαι. Οἱ τὴν Καρχηδόνα
κτίσαντες Φοίνικες, ὅτε προσέπλευσαν τῇ Λιβύῃ, ἐδεή-
θησαν τῶν ἐγχωρίων, δέξασθαι αὐτοὺς νύκτα καὶ
ἡμέραν. Ἐπιτυχόντες δὲ τούτου, οὐκ ἐβούλοντο ἀπα-
λάσσεσθαι, ὡς συντιθέμενοι νύκτας καὶ ἡμέρας μένειν.
Διὸ λέγεσθαι τοῦτο ἐπὶ τῶν ἐνεδρευτικῶς συντιθε-
μένων. Τὰ δ' ὅμοια Δήμων ἐπὶ Μεταποντίνων ἱστορεῖ.
Aelius Dionysius Attic., Ἀττικὰ ὀνόματα (1323: 001)

“Untersuchungen zu den attizistischen Lexika”, Ed. Erbse, H.
Berlin: Akademie–Verlag, 1950; Abhandlungen der deutschen Akademie der
Wissenschaften zu Berlin, Philosoph.–hist. Kl..
Alphabetic letter pi, entry 42, line 1
περιοίσειν· τὸ περιέσεσθαι καὶ ἀνθέξειν. Θουκυδίδης ἑβδόμῃ (28, 3). σημαίνει

καὶ τὸ ἀνοίσειν ἐκ τῆς νόσου.
περιορᾶσθαι· καραδοκεῖν, ἀποθεωρεῖν, περισκέπτεσθαι, φροντίζειν. Θουκυδίδης
(IV 73, 1)· ‘καὶ τοὺς Μεγαρέας περιορωμένους ποτέρων ἔσται ἡ νίκη’. καὶ πάλιν (cf.
II 43, 4)
περιορωμένους τὸν πόλεμον λέγει. καὶ (IV 124, 4) [ὁ] ‘Βρασίδας τῆς Μένδης
περιορώμενος’.
περιοργής[ – ὡς περιχαρής – ]· ὀργιζόμενος. Θουκυδίδης ἐν τετάρτῃ (130, 4)
εἴρηκεν.
περιρρηδής· ἐρραντισμένος αἵματι καὶ ἀμφιρρηδής.
περιωπήκαὶ πίσυνοικαὶ πύστεις· πάντα ταῦτα γλωττώδη παρὰ Θουκυδίδῃ.
καλεῖ δὲ (IV 87, 1) περιωπὴν τὴν φροντίδα καὶ τὴν περίσκεψιν, οὐ τὸν τόπον ὡς
Ὅμηρος (Ξ 8; Ψ 451).
πηλός· ἀρσενικῶς. παρὰ δὲ Συρακουσίοις θηλυκῶςἡ πηλὸς κατὰ τὸν γραμματικὸν
Διόδωρον (cf. Co. RE V 709, 55).
πιθανούς· τοὺς εὐπειθεῖς. Ξενοφῶν Κύρου παιδείᾳ (II 2, 10)· ‘πιθανοὶ δὲ οὕτως
εἰσί τινες ὥστε πρὶν εἰδέναι τὸ πραττόμενον πρότερον πείθονται’. ὥσπερ φοβεροὺς
τοὺς φοβουμένους
Θουκυδίδης (II 3, 4).
πιθανώτατος τοῖς πολλοῖς(Thuc. VI 35, 2)· ὁ πιστικώτατος καὶ πείθων
τοὺς πολλοὺς παρὰ Θουκυδίδῃ (l. l.).
πλοκαμῖδα· Μένανδρος (fr. 901 Kö.) καὶ οἱ ἄλλοι.
ποιήσειαςκαὶ γράψειαςκαὶ ποιήσειανκαὶ γράψειανἈττικοὶ μᾶλλον. οἱ
Ἴωνες δὲ καὶ οὕτω καὶ ποιήσαις καὶ γράψαις καὶ ποιήσαιεν καὶ γράψαιεν.
πολεμησείειν· πολεμικῶς ἔχειν. Θουκυδίδης ἐν τῇ πρώτῃ (33, 3), ὡς καὶ τὸ
Duris Hist., Fragmenta (1339: 003)“”Die ‘Kleinen’ griechischen Historiker heute””,

Ed. Mette, H.J., 1978; Lustrum 21.FGrH fragment 15bis, line 9
705
PAP. OX. 2399 s. Ia. (vol. 24, 1957, 99 – 106 [Taf. 14]; dazu
W. S. Barrett, Gnomon 33, 1961, 691f.):
(col. 1, 2) [........]...α̣ ˈ [πρῶτον] μ̣ὲν κατεˈ[λάβο]ν̣τ̣ο̣
τὸν λόφον ˈ [τὸν ἀ]ντικείμενον ˈ [τῶι Λ]ευκῶι Τύνητι ˈ [καὶ τ]οῦτον
ὀχυρωˈ[σάμε]νοι πολλὰ πράˈ[γματα] παρείχοντο ˈ [τοῖς πε]ρὶ τὸν Ἀγαθοˈ[κλέα],
τῶν θ' ὁδῶν ˈ [τῶν ἐπὶ] Νέαν Πόλιν ˈ [καὶ τῶ]ν π̣ρὸσ̣ ἕω τόˈ[πων] εἴργ̣ο̣ν̣τες
καὶ ˈ [πᾶσα]ν̣ τὴ[ν] πλησίον ˈ [χώραν] προνομεύονˈ[τες· ἔπ]ε̣ιτ' ἄλληι δυˈ[νά-
μει] στρατεύσανˈ[τες ἐ]π̣ὶ τοὺς ἄνω ˈ [Λίβυα]σ̣ ἀφίστασαν ˈ [καὶ το]ύ̣τους ἀπ̣ὸ
τῶν ˈ [Ἑλλήν]ων καὶ πάλιν ˈ [πρὸς τὴ]ν αὑτῶν συμˈ[μαχίαν] συνῆγον. τοῦ [δὲ
πολέ]μου περι..[.]ˈ[ ἐ]νεστῶτος .[
(col. 2 ,2) [....] .υ̣σ̣[......] ο̣ἱ̣ [δ]ὲ̣ ˈ Σ̣υρα̣κ̣ό̣σι[ο]ι̣ [τὸ] πλῆθ̣ο̣σ̣ ˈ οὐκ
ἀξιόμαχ̣[ο]ν̣ ἔ̣χ̣ονˈτες αὐτὴν [τ]ὴν πόˈλιν ἐτήρουν. τοιαύˈτης δὲ τῆς καταστά-
σεˈως οὔσης Δι[ό]γ̣νητ̣ο̣σ̣ ˈ ὁ Φαλαίνιος ἐπικαλο̣ύ̣ˈμενος διεφθαρμένος ˈ ὑπ'
Ἀμίλκου καὶ τ̣ῶν ˈ φυγάδων καὶ παˈρεσκευασμένος ἂν ˈ δύνηται μεταστῆˈσαι
τὴν πόλιν ἐκκληˈσιαζόντων τῶν Συρακοσίων ὑπὲρ τοῦ ˈ πολέμου τοῦ παρεˈστῶ-
τος ἐξαίφνης ˈ ἀναστὰς καὶ πρ̣ο̣αναˈκρουσάμενος ἐπὶ ˈ τοῦ βήματος ὅ̣τι
βούλεται περὶ τῶν συμˈφερόντων διαλεχθῆˈναι τῶι δήμωι καὶ̣ [τῶ]ν ἀνθ̣ρώπ̣[ων
Duris Hist., Fragmenta FGrH fragment 15bis, line 13
ὀχυρωˈ[σάμε]νοι πολλὰ πράˈ[γματα] παρείχοντο ˈ [τοῖς πε]ρὶ τὸν Ἀγαθοˈ[κλέα],

τῶν θ' ὁδῶν ˈ [τῶν ἐπὶ] Νέαν Πόλιν ˈ [καὶ τῶ]ν π̣ρὸσ̣ ἕω τόˈ[πων] εἴργ̣ο̣ν̣τες
καὶ ˈ [πᾶσα]ν̣ τὴ[ν] πλησίον ˈ [χώραν] προνομεύονˈ[τες· ἔπ]ε̣ιτ' ἄλληι δυˈ[νά-
μει] στρατεύσανˈ[τες ἐ]π̣ὶ τοὺς ἄνω ˈ [Λίβυα]σ̣ ἀφίστασαν ˈ [καὶ το]ύ̣τους ἀπ̣ὸ
τῶν ˈ [Ἑλλήν]ων καὶ πάλιν ˈ [πρὸς τὴ]ν αὑτῶν συμˈ[μαχίαν] συνῆγον. τοῦ [δὲ
πολέ]μου περι..[.]ˈ[ ἐ]νεστῶτος .[
(col. 2 ,2) [....] .υ̣σ̣[......] ο̣ἱ̣ [δ]ὲ̣ ˈ Σ̣υρα̣κ̣ό̣σι[ο]ι̣ [τὸ] πλῆθ̣ο̣σ̣ ˈ οὐκ
ἀξιόμαχ̣[ο]ν̣ ἔ̣χ̣ονˈτες αὐτὴν [τ]ὴν πόˈλιν ἐτήρουν. τοιαύˈτης δὲ τῆς καταστά-
σεˈως οὔσης Δι[ό]γ̣νητ̣ο̣σ̣ ˈ ὁ Φαλαίνιος ἐπικαλο̣ύ̣ˈμενος διεφθαρμένος ˈ ὑπ'
Ἀμίλκου καὶ τ̣ῶν ˈ φυγάδων καὶ παˈρεσκευασμένος ἂν ˈ δύνηται μεταστῆˈσαι
τὴν πόλιν ἐκκληˈσιαζόντων τῶν Συˈρακοσίων ὑπὲρ τοῦ ˈ πολέμου τοῦ παρεˈστῶ-
τος ἐξαίφνης ˈ ἀναστὰς καὶ πρ̣ο̣αναˈκρουσάμενος ἐπὶ ˈ τοῦ βήματος ὅ̣τι
βούλεται περὶ τῶν συμˈφερόντων διαλεχθῆˈναι τῶι δήμωι καὶ̣ [τῶ]ν ἀνθ̣ρώπ̣[ων
τῶν] πεˈ[]
(col.3)[.........].κε[ ]ˈ[ ἀπ]αιτής[αντ]ας [ ]ˈ[ κατ̣]αλλάξ̣[αι]
καὶ ˈ [....]ο̣υτ̣ω̣ν.[...]ει̣ ˈ [...] τε συνες[τῶτ]ας ˈ [αὐ]τ̣ὸς παρῆν κ[αὶ] λόˈγ̣ο̣υ̣ς
πλείους διετίθεˈτο. τ̣ῶ̣ν δ' ἀνθρώ̣πων ˈ καταπεπληγμένων ˈ ἐπὶ τ̣ῆι τ̣ἀνδρὸς
τόλˈμηι καὶ τῶν μὲν ἐ[πι]ˈθορυβούντων αὐτόν̣, ˈ τῶ[ν] δὲ κελευόντων ˈ λέγειν,
ἔτι δὲ τῶ[ν] ˈ πολλῶν ἀφασίαι τινὶ̣ ˈ συνεσχημένων καὶ ˈ διευλαβουμένων, μή ˈ
τις ἦι κίνησις περὶ ˈ τὴν πόλιν, ἀναστὰς ˈ Ἄντανδρος ἐνεˈχείρησεν μὲν τὸν
Διˈόγνητον ἐκ τῆς ἐκ̣ˈκλη̣σίας ἀπαγαγεῖν, ˈ κατασχὼν δ' αὐτὸν ˈ καὶ βουλό
Duris Hist., Fragmenta (1339: 005)“FHG 2”, Ed. Müller, K.

ἄλλα πολλὰ φάσματα ἐτεχνᾶτο, ἀφ' ὧν ἐξίστα τῶν

ἀνθρώπων τὴν διάνοιαν. Τοιοῦτος ἦν καὶ Νυμφόδωρος
706
ὁ θαυματοποιὸς, ὃς προσκρούσας Ῥηγίνοις, ὥς φησι

Δοῦρις, εἰς δειλίαν αὐτοὺς ἔσκωψε πρῶτος.
Athenaeus XI: Ὁ τοὺς μίμους πεποι-
ηκὼς (Σώφρων), οὓς ἀεὶ διὰ χειρὸς ἔχειν Δοῦρίς φησι
τὸν σοφὸν Πλάτωνα.
Stephan. Byz.: Ἀκράγαντες, πόλεις πέντε Σικε-
λίας, ἀπὸ ποταμοῦ παραρρέοντος· φησὶ γὰρ Δοῦρις,
ὅτι αἱ πλεῖσται τῶν Σικελῶν πόλεων ἐκ τῶν ποταμῶν
ὀνομάζονται, Συρακούσας, Γέλαν, Ἱμέραν, Σελινοῦντα
καὶ Φοινικοῦντα καὶ Ἐρύκην καὶ Κάμικον, Ἁλυκόν
τε καὶ Θέρμον καὶ Καμαρῖναν, ὡς καὶ ἐν Ἰταλίᾳ.
EcphantusPhil., Testimonia (1341: 002)

κακῶν τὰ πολλά. ἁ δ' αὐτάρκῃα οὐδ' ἂν τέκοι πολυτέλειαν οὔτε τὰ

ἀπ' αὐτᾶς· ἀλλὰ αὐτῶ τις οὖσα ἀρχὰ πάντα μὲν ἁγοῖ, ἁγοῖτο δ' ἂν
ὑπ' οὐδενός. ὅπερ ἔντι μὲν τῷ θεῷ, ἔντι καὶ τῷ βασιλεῖ, αὐτῶ μὲν
ἄρχεν (ἀφ' ὧπερ καὶ ὁ αὐτάρκης καλέεται), ἄρχεσθαι δ' ὑπ' οὐδενός·
ταῦτα δ' ὅτι μὲν φρονάσιος χωρὶς οὐκ ἂν γένοιτο, δᾶλον, ὅτι δ' ἁ τῶ
κόσμω φρόνασις ὁ θεός ἐντι, φανερόν· συνέχεται γὰρ εὐκοσμίᾳ τε καὶ
τάξει τᾷ δεούσᾳ· νόω δὲ χωρὶς οὐκ ἂν αὐτὰ γενοίατο. οὐδ' ὁ βασιλεὺς
δὴ χωρὶς φρονάσιος ταύτας ἂν ἔχοι τὰς ἀρετάς, δικαιοσύναν φαμὶ καὶ
ἐγκράτῃαν καὶ κοινωνίαν καὶ ὅσα τούτων ἀδελφά.
HIPPOL. Refut. I 15 (D. 566, W. 18):
Ἔκφαντός τις Συρακούσιος ἔφη μὴ εἶναι ἀληθινὴν τῶν ὄντων λαβεῖν
γνῶσιν, ὁρίζειν δὲ ὡς νομίζειν. τὰ μὲν πρῶτα ἀδιαίρετα εἶναι σώματα καὶ
παραλλαγὰς αὐτῶν τρεῖς ὑπάρχειν, μέγεθος σχῆμα δύναμιν, ἐξ ὧν τὰ αἰσθητὰ
γίνεσθαι. εἶναι δὲ τὸ πλῆθος αὐτῶν ὡρισμένον καὶ τοῦτο [?] ἄπειρον. κινεῖσθαι
δὲ τὰ σώματα μήτε ὑπὸ βάρους μήτε πληγῆς, ἀλλ' ὑπὸ θείας δυνάμεως, ἣν νοῦν
καὶ ψυχὴν προσαγορεύει. τούτου μὲν οὖν τὸν κόσμον εἶναι ἰδέαν, δι' ὃ καὶ σφαι-
ροειδῆ ὑπὸ θείας δυνάμεως γεγονέναι. τὴν δὲ γῆν μέσον κόσμου κινεῖσθαι περὶ
τὸ αὑτῆς κέντρον ὡς πρὸς ἀνατολήν.
AËT. I 3, 19 (D. 286) Ἔκφαντος Συρακούσιος, εἷς τῶν Πυθαγορείων, πάν-
των τὰ ἀδιαίρετα σώματα καὶ τὸ κενόν [ἀρχὰς εἶναι]· τὰς γὰρ Πυθα-
γορικὰς μονάδας οὗτος πρῶτος ἀπεφήνατο σωματικάς.
EcphantusPhil., Testimonia Fragment 2, line 1
ἐγκράτῃαν καὶ κοινωνίαν καὶ ὅσα τούτων ἀδελφά.

HIPPOL. Refut. I 15 (D. 566, W. 18):
γνῶσιν, ὁρίζειν δὲ ὡς νομίζειν. τὰ μὲν πρῶτα ἀδιαίρετα εἶναι σώματα καὶ
παραλλαγὰς αὐτῶν τρεῖς ὑπάρχειν, μέγεθος σχῆμα δύναμιν, ἐξ ὧν τὰ αἰσθητὰ
γίνεσθαι. εἶναι δὲ τὸ πλῆθος αὐτῶν ὡρισμένον καὶ τοῦτο [?] ἄπειρον. κινεῖσθαι
δὲ τὰ σώματα μήτε ὑπὸ βάρους μήτε πληγῆς, ἀλλ' ὑπὸ θείας δυνάμεως, ἣν νοῦν
καὶ ψυχὴν προσαγορεύει. τούτου μὲν οὖν τὸν κόσμον εἶναι ἰδέαν, δι' ὃ καὶ σφαι-
ροειδῆ ὑπὸ θείας δυνάμεως γεγονέναι. τὴν δὲ γῆν μέσον κόσμου κινεῖσθαι περὶ
τὸ αὑτῆς κέντρον ὡς πρὸς ἀνατολήν.
AËT. I 3, 19 (D. 286) Ἔκφαντος Συρακούσιος, εἷς τῶν Πυθαγορείων, πάν-
707
των τὰ ἀδιαίρετα σώματα καὶ τὸ κενόν [ἀρχὰς εἶναι]· τὰς γὰρ Πυθα-
– II 1, 2 (D. 327) Θαλῆς Πυθαγόρας Ἐμπεδοκλῆς Ἔκφαντος Παρμε-
νίδης ... ἕνα τὸν κόσμον.
– II 3, 3 (D. 330) Ἔ. ἐκ μὲν ἀτόμων συνεστάναι τὸν κόσμον, διοικεῖ-
σθαι δὲ ὑπὸ προνοίας.
– III 13, 3 (D. 378) Ἡρακλείδης ὁ Ποντικὸς καὶ Ἔκφαντος ὁ Πυθαγόρειος
κινοῦσι μὲν τὴν γῆν, οὐ μήν γε μεταβατικῶς, ἀλλὰ τρεπτικῶς τροχοῦ δίκην ἐνη-
ξονισμένην, ἀπὸ δυσμῶν ἐπ' ἀνατολὰς περὶ τὸ ἴδιον αὑτῆς κέντρον.
Empedocles Poet. Phil., Testimonia (1342: 003)

λαμπρᾶς ἦν οἰκίας ἱπποτροφηκότος τοῦ πάππου. λέγει δὲ καὶ Ἐρατοσθένης ἐν τοῖς

Ὀλυμπιονίκαις [FGrHist. 241 F 7 II 1014] τὴν πρώτην καὶ ἑβδομηκοστὴν
ὀλυμπιάδα [496] νενικηκέναι τὸν τοῦ Μέτωνος πατέρα, μάρτυρι χρώμενος Ἀριστο-
τέλει [fr. 71]. (52) Ἀπολλόδωρος δ' ὁ γραμματικὸς ἐν τοῖς Χρονικοῖς
[FGrHist. 244 F 32 II 1028] φησιν ὡς
ἦν μὲν Μέτωνος υἱός, εἰς δὲ Θουρίους
ὁΓλαῦκος [fr. 6 FHG II 24] ἐλθεῖν φησιν.
εἶθ' ὑποβάς·
οἱ δ' ἱστοροῦντες, ὡς πεφευγὼς οἴκοθεν
εἰς τὰς Συρακούσας μετ' ἐκείνων ἐπολέμει
πρὸς Ἀθηνάους, ἔμοι γετελέως ἀγνοεῖν
ὑπεργεγηρακώς, ὅπερ οὐχὶ φαίνεται.
Ἀριστοτέλης [fr. 71,] γὰρ αὐτὸν (ἔτι τε Ἡράκλειτον) ἑξήκοντα ἐτῶν
φησι τετελευτηκέναι. ὁ δὲ τὴνμίαν καὶ ἑβδομηκοστὴν ὀλυμπιάδα νενικηκὼς
κέλητι τούτου πάππος ἦν ὁμώνυμος,
Empedocles Poet. Phil., Testimonia Fragment 1, line 150
τραγικὸν ἀσκῶν τῦφον καὶ σεμνὴν ἀναλαβὼν ἐσθῆτα). τοῖς Σελινουντίοις ἐμπε-
σόντος λοιμοῦ διὰ τὰς ἀπὸ τοῦ παρακειμένου ποταμοῦ δυσωδίας, ὥστε καὶ αὐτοὺς
φθείρεσθαι καὶ τὰς γυναῖκας δυστοκεῖν, ἐπινοῆσαι τὸν Ἐμπεδοκλέα καὶ δύο τινὰς
ποταμοὺς τῶν σύνεγγυς ἐπαγαγεῖν ἰδίαις δαπάναις· καὶ καταμίξαντα γλυκῆναι τὰ
ῥεύματα. οὕτω δὴ λήξαντος τοῦ λοιμοῦ καὶ τῶν Σελινουντίων εὐωχουμένων ποτὲ
παρὰ τῶι ποταμῶι, ἐπιφανῆναι τὸν Ἐμπεδοκλέα· τοὺς δ' ἐξαναστάντας προσκυνεῖν
καὶ προσεύχεσθαι καθαπερεὶ θεῶι. ταύτην οὖν θέλοντα βεβαιῶσαι τὴν διάληψιν
εἰς τὸ πῦρ ἐναλέσθαι. (71) τούτοις δ' ἐναντιοῦται Τίμαιος [fr. 98 FHG I 218]
ῥητῶς λέγων ὡς ἐξεχώρησεν εἰς Πελοπόννησον καὶ τὸ σύνολον οὐκ ἐπανῆλθεν·
ὅθεν αὐτοῦ καὶ τὴν τελευτὴν ἄδηλον εἶναι. πρὸς δὲ τὸν Ἡρακλείδην καὶ ἐξ ὀνό-
ματος ποιεῖται τὴν ἀντίρρησιν ἐν τῆι ιδ· Συρακόσιόν τε γὰρ εἶναι τὸν Πεισιάνακτα
καὶ ἀγρὸν οὐκ ἔχειν ἐν Ἀκράγαντι· Παυσανίαν τε μνημεῖον ἂνπεποιηκέναι
τοῦ φίλου, τοιούτου διαδοθέντος λόγου, ἢ ἀγαλμάτιόν τι ἢ σηκὸν οἷα θεοῦ· καὶ
γὰρ πλούσιον εἶναι. ‘πῶς οὖν, φησίν, εἰς τοὺς κρατῆρας ἥλατο ὧν σύνεγγυς ὄν-
των οὐδὲ μνείαν ποτὲ ἐπεποίητο; τετελεύτηκεν οὖν ἐν Πελοποννήσωι. (72) οὐδὲν
δὲ παράδοξον τάφον αὐτοῦ μὴ φαίνεσθαι· μηδὲ γὰρ ἄλλων πολλῶν.’ τοιαῦτά τινα
εἰπὼν ὁ Τίμαιος ἐπιφέρει· ‘ἀλλὰ διὰ παντός ἐστιν Ἡρακλείδης τοιοῦτος παραδοξο-
λόγος, καὶ ἐκ τῆς σελήνης πεπτωκέναι ἄνθρωπον λέγων’. Ἱππόβοτος δέ φησιν
ὅτι ἀνδριὰς ἐγκεκαλυμμένος Ἐμπεδοκλέους ἔκειτο πρότερον μὲν ἐν Ἀκράγαντι,
708
ὕστερον δὲ πρὸ τοῦ Ῥωμαίων βουλευτηρίου ἀκάλυφος, δηλονότι μεταθέντων αὐτὸν

ἐκεῖ Ῥωμαίων. γραπταὶ μὲν γὰρ εἰκόνες καὶ νῦν περιφέρονται.
Favorinus Phil., Rhet., Fragmenta (1377: 003)“Favorino di Arelate. Opere”, Ed.

Barigazzi, A.Florence: Monnier, 1966.Fragment 71, line 6
Diog. L. V 77 (de Demetrio Phalereo) Φαβωρῖνος δέ φησιν

ἐν Παντοδαπῇ ἱστορίᾳ τοῦτο ποιῆσαι (sc. κατασπάσαι τὰς Δ. εἰκό-
νας) τοὺς Ἀθηναίους Δημητρίου κελεύσαντος τοῦ βασιλέως.
ἀλλὰ καὶ τῷ ἔτει τῆς ἀρχῆς αὐτοῦ ἐπέγραψαν ἀνομίας, ὡς Φαβω-
ρῖνος.
Diog. L. VI 25 (de Diogene) καί ποτε Πλάτωνα ἐν δείπνῳ
πολυτελεῖ κατανοήσας ἐλάας ὀψώμενον, ‘τί, φησίν, ὁ σοφὸς εἰς
Σικελίαν πλεύσας τῶν τραπεζῶν τούτων χάριν, νῦν παρακειμένων
οὐκ ἀπολαύεις;’. Καὶ ὅς· ‘ἀλλὰ νὴ τοὺς θεούς, φησί, Διόγενες,
κἀκεῖ τὰ πολλὰ πρὸς ἐλάας καὶ τὰ τοιαῦτα ἐγινόμην’. Ὁ δέ· ‘τί
οὖν ἔδει πλεῖν εἰς Συρακούσας; ἢ τότε ἡ Ἀττικὴ οὐκ ἔφερεν ἐλάας;’
Φαβωρῖνος δέ φησιν ἐν Παντοδαπῇ ἱστορίᾳ Ἀρίστιππον εἰπεῖν τοῦτο.
(I A 24 Giann.).
Diog. L. VI 73 (de Diogene) (.... εἴ γ' αὐτοῦ αἱ τραγῳδίαι
καὶ μὴ Φιλίσκου τοῦ Αἰγινήτου, ἐκείνου γνωρίμου), ἢ Πασιφῶντος
τοῦ Λουκιανοῦ, ὅν φησι Φαβωρῖνος ἐν Παντοδαπῇ ἱστορίᾳ μετὰ
τὴν τελευτὴν αὐτοῦ συγγράψαι.
Diog. L. VIII 15 (de Pythagora) Μεταποντῖνοί γε μὴν τὴν
μὲν οἰκίαν αὐτοῦ Δήμητρος ἱερὸν ἐκάλουν, τὸν στενωπὸν δὲ Μου-
σεῖον, ὥς φησι Φαβωρῖνος ἐν Παντοδαπαῖς ἱστορίαις.
Diog. L. VIII 83 (de Alemaeone) δοκεῖ δὲ πρῶτος φυσικὸν
Hegesander Hist., Fragmenta (1392: 001)“FHG 4”, Ed. Müller, K.Paris: Didot,
1841–1870.Fragment 38, line 2
πόντῳ φησὶν οὔτε ὕδνον γίνεσθαι οὔτε γλαυκίσκον οὔτε

θύμον· διὸ Ναυσικλείδην εἰρηκέναι μήτε ἔαρ μήτε φίλους.
Idem III: Ἡγήσανδρος δ' ἐν Ὑπομνήμασι
τὰς τραχείας φησὶ κόγχας ὑπὸ μὲν Μακεδόνων κωρύ-
κους καλεῖσθαι, ὑπὸ δὲ Ἀθηναίων κρείους (v. l. κριούς).
Idem III: Ἡγήσανδρος δ' ἐν Ὑπομνή-
μασιν ἐν ταῖς κεφαλαῖς φησι τὸν ἥπατον δύο λίθους
ἔχειν, τῇ μὲν αὐγῇ καὶ τῷ χρώματι παραπλησίους τοῖς
ὀστρείοις, τῷ δὲ σχήματι ῥομβοειδεῖς.
Idem VI: Ἡγήσανδρος δ' ὁ Δελφὸς
Συρακοσίους φησὶ τὴν μὲν λοπάδα τήγανον καλεῖν, τὸ
δὲ τήγανον ξηροτήγανον. Διὸ καὶ Θεοδωρίδαν φάναι ἔν
τινι ποιηματίῳ·
Τηγάνῳ εὖ ἥψησεν ἐν ὀψητῆρι κολύμβῳ,
τὴν λοπάδα τήγανον προσαγορεύων.
Idem VII: Ἡγήσανδρος δὲ ὁ Δελφὸς,
τρίγλην παραφέρεσθαι ἐν τοῖς Ἀρτεμισίοις, διὰ τὸ δο-
κεῖν τοὺς θαλαττίους λαγὼς, θανασίμους ὄντας, θηρεύειν
709
ἐπιμελῶς καὶ καταναλίσκειν. Διόπερ, ὡς ἐπ' ὠφελείᾳ

τῶν ἀνθρώπων τοῦτο ποιοῦσα, τῇ κυνηγετικῇ θεῷ
ἡ κυνηγέτις ἀνάκειται.
Heraclides Gramm., Fragmenta (1408: 001)

“De Heraclide Milesio grammatico”, Ed. Cohn, L.
Berlin: Calvary, 1884.Fragment 32, line 2
ἔχει πρὸ τοῦ μτὸ θ, συγκέκοπται ἄρα, ὥσπερ καὶ τὸ ἐπέπιθμενἐκ

τοῦ ἐπεπίθομεν καὶ τὸ ἴσμενἐκ τοῦ ἴσαμεν, οὗ θέμα τὸ ἴσημι (haec
descr. Cram. A. P. III 49, 28). Aldi Horti Adon.. f. 205b (Exc.
Darmst. Et. Gud.662, 3): πόθεν τὸ εἰλήλουθμεν; ἐκ τοῦ ἐλεύθω,
οὗ ὁ μέσος παρακείμενος ἤλευθα καὶ Ἀττικῶς ἐλήλυθα καὶ Ἰωνικῶς
εἰλήλυθα καὶ Βοιωτικῶς εἰλήλουθα· οἱ γὰρ Βοιωτοὶ προστιθέασι τῷ υ
τὸ ο. τὸ πρῶτον τῶν πληθυντικῶν εἰληλούθαμεν καὶ κατὰ συγκοπὴν
Αἰολικὴν εἰλήλουθμεν.
Eust.p. 1596, 1: τὸ δὲ πέπληγον(θ 264) Ἰώνων καὶ Συρα-
κουσίων λέξις· οὗ ἐνεστὼς πεπλήγωἐκ τοῦ πέπληγα, καθὰ ἐν Ἰλιάδι
τὸ “ἐκλέλαθονκιθαριστύν” (B 600) ἐκ τοῦ λέλαθα λελάθω. Σικελοὶ
γὰρ καθ' Ἡρακλείδηντὸ ατῶν παρακειμένων (sic Phav., περισπω-
μένων Eust. edit.) εἰς ωμετατιθέασιν, οἷον πεποίηκα πεποιήκω.
οὕτω δὲ καὶ πέφυγα πεφύγωκαὶ κατὰ Ἀλκαῖον πεφύγγω ν.
Ἀριστόνικος δὲ οὐ Σικελικὰ ταῦτα ἀλλ' ἀναδιπλώσεις Ἰακὰς βούλεται
εἶναι κατὰ τὸ κεκάμω καὶ λελάβω. Eust.p. 576, 35: τὸ δὲ ἐπέπλη-
γον ἀπὸ ἐνεστῶτος γίνεται τοῦ πεπλήγω, αὐτὸς δὲ ἀπὸ παρακειμένου
τοῦ πέπληγα εἰς ἐνεστῶτος ἀρχὴν ἀνέβη. Συρακουσίων δὲ γλώσσης
ἡ λέξις ἐστί [καθὰ καὶ παρ' Ἡσιόδῳ τὸ “ἐπέφυκον” καὶ ὅσα τοιαῦτα].
Aldi Horti Adon.f. 205b: πόθεν τὸ “ἐκλέλαθον κιθαριστύν”;
Heraclides Gramm., Fragmenta Fragment 32, line 10
Αἰολικὴν εἰλήλουθμεν.
Eust.p. 1596, 1: τὸ δὲ πέπληγον(θ 264) Ἰώνων καὶ Συρα-
κουσίων λέξις· οὗ ἐνεστὼς πεπλήγωἐκ τοῦ πέπληγα, καθὰ ἐν Ἰλιάδι
τὸ “ἐκλέλαθονκιθαριστύν” (B 600) ἐκ τοῦ λέλαθα λελάθω. Σικελοὶ
γὰρ καθ' Ἡρακλείδηντὸ ατῶν παρακειμένων (sic Phav., περισπω-
μένων Eust. edit.) εἰς ωμετατιθέασιν, οἷον πεποίηκα πεποιήκω.
οὕτω δὲ καὶ πέφυγα πεφύγωκαὶ κατὰ Ἀλκαῖον πεφύγγω ν.
Ἀριστόνικος δὲ οὐ Σικελικὰ ταῦτα ἀλλ' ἀναδιπλώσεις Ἰακὰς βούλεται
εἶναι κατὰ τὸ κεκάμω καὶ λελάβω. Eust.p. 576, 35: τὸ δὲ ἐπέπλη-
γον ἀπὸ ἐνεστῶτος γίνεται τοῦ πεπλήγω, αὐτὸς δὲ ἀπὸ παρακειμένου
τοῦ πέπληγα εἰς ἐνεστῶτος ἀρχὴν ἀνέβη. Συρακουσίων δὲ γλώσσης
ἡ λέξις ἐστί [καθὰ καὶ παρ' Ἡσιόδῳ τὸ “ἐπέφυκον” καὶ ὅσα τοιαῦτα].
Aldi Horti Adon.f. 205b: πόθεν τὸ “ἐκλέλαθον κιθαριστύν”; ἐκ
τοῦ λήθω τὸ λανθάνω· καὶ ὁ μέσος παρακείμενος λέληθα καὶ κατὰ
συστολὴν Ἰωνικὴν τοῦ ηεἰς αλέλαθα καὶ κατὰ Σικελοὺς τροπῇ τοῦ
αεἰς ωλελάθω ἐνεστώς· οὗτοι γὰρ τοὺς παρακειμένους μεταποιοῦσιν
εἰς ἐνεστῶτας, οἷον πεποίηκα πεποιήκω. ἀπὸ δὲ τοῦ λελάθω γέγονεν ὁ
710
παρατατικὸς λέλαθον καὶ ἐκλέλαθον.

Eust.p. 853, 5: τὸ δὲ οἶδαΑἰολικῶς πεποιῆσθαι ὁ Ἡρακλεί-
δηςφησί, ὡς καὶ τὸ δέδοικα λέλοιπα πέποιθα· τὰ γὰρ κοινὰ
τῇ διὰ τοῦ εκαὶ ιδιφθόγγῳ παραλήγεσθαι βούλεται. Eust.p. 1618, 48:
Ηρακλείδης Ποντικός. Fragmenta (1409: 001)

“Herakleides Pontikos”, Ed. Wehrli, F.
μενοι τῶν τριχῶν χρυσοῦς τέττιγας περὶ τὸ μέτωπον καὶ τὰς κόρρας ἐφόρουν.
ὀκλαδίας τε αὐτοῖς δίφρους ἔφερον οἱ παῖδες, ἵνα μὴ καθίζοιεν ὡς ἔτυχεν. καὶ
τοιοῦτοι ἦσαν οἱ τὴν ἐν Μαραθῶνι νικήσαντες μάχην καὶ μόνοι τὴν τῆς Ἀσίας
ἁπάσης δύναμιν χειρωσάμενοι. καὶ οἱ φρονιμώτατοι δέ, φησίν, καὶ μεγίστην δόξαν
ἐπὶ σοφίᾳ ἔχοντες μέγιστον ἀγαθὸν τὴν ἡδονὴν εἶναι νομίζουσιν, Σιμωνίδης μὲν
οὑτωσὶ λέγων
τίς γὰρ ἁδονᾶς ἄτερ
θνητῶν βίος ποθεινὸς ἢ ποία τυραννίς;
τᾶς [δ'] ἄτερ οὐδὲ θεῶν ζηλωτὸς αἰών (fr. 57 D):
Πίνδαρος δὲπαραινῶν Ἱέρωνι τῷ Συρακοσίων ἄρχοντι
μηδ' ἀμαύρου, φησί, τέρψιν ἐν βίῳ, πολύ τοι
φέριστον ἀνδρὶ τερπνὸς αἰών (fr. 126 Schr).
καὶ Ὅμηρος δὲ τὴν εὐφροσύνην καὶ τὸ εὐφραίνεσθαι τέλος φησὶν εἶναι χαριέστε-
ρον, ὅταν δαιτυμόνες μὲν ἀοιδοῦ ἀκουάζωνται, παρὰ δὲ πλήθωσι τράπεζαι (ι 5),
τοὺς δὲ θεούς φησιν εἶναι ῥεῖα ζώοντας (δ 805, ε 122 etc.) – τὸ δὲ ῥεῖά ἐστιν
ἀπόνως – ὥσπερ ἐνδεικνύμενος ὅτι μέγιστόν ἐστι τῶν κακῶν ἡ περὶ τὸ ζῆν
ταλαιπωρία καὶ ὁ πόνος.
Athenaeus XII 554e: ἐν μανίᾳ δὲ τρυφὴν ἡδίστην γενομένην οὐκ
ἀηδῶς ὁ Ποντικὸς Ἡρακλείδης διηγεῖται ἐν τῷ περὶ ἡδονῆς οὕτως γράφων: ὁ
Αἰξωνεὺς Θράσυλλος ὁ Πυθοδώρου διετέθη ποτὲ ὑπὸ μανίας τοιαύτης ὡς πάντα
Ηρακλείδης Ποντικός. Fragmenta Fragment 84, line 11
Diogenes Laert. VIII 70: Διόδωρος δ' ὁ Ἐφέσιος περὶ

Ἀναξιμάνδρου γράφων φησὶν ὅτι τοῦτον ἐζηλώκει (sc. Ἐμπεδοκλῆς) κτλ.
folgt Befreiung der Selinusier von der Pest durch Reinigung des
Flusswassers. οὕτω δὴ λήξαντος τοῦ λοιμοῦ καὶ τῶν Σελινουντίων εὐω-
χουμένων ποτὲ παρὰ τῷ ποταμῷ ἐπιφανῆναι τὸν Ἐμπεδοκλέα, τοὺς δ' ἐξα-
ναστάντας προσκυνεῖν καὶ προσεύχεσθαι καθαπερεὶ θεῷ. ταύτην οὖν θέ-
λοντα βεβαιῶσαι τὴν διάληψιν εἰς τὸ πῦρ ἐναλέσθαι. τούτοις δ' ἐναντιοῦ-
ται Τίμαιος, ῥητῶς λέγων ὡς ἐξεχώρησεν εἰς Πελοπόννησον καὶ τὸ σύνολον
οὐκ ἐπανῆλθεν· ὅθεν αὐτοῦ καὶ τὴν τελευτὴν ἄδηλον εἶναι. πρὸς δὲ τὸν
Ἡρακλείδην καὶ ἐξ ὀνόματος ποιεῖται τὴν ἀντίρρησιν ἐν τῷ ιδ' (sc. ὁ Τί-
μαιος). Συρακόσιόν τε γὰρ εἶναι τὸν Πεισιάνακτα καὶ ἀγρὸν οὐκ ἔχειν ἐν
Ἀκράγαντι. Παυσανίαν τε μνημεῖον ἂνπεποιηκέναι τοῦ φίλου τοιούτου
διαδοθέντος λόγου, ἢ ἀγαλμάτιόν τι ἢ σηκὸν οἷα θεοῦ, καὶ γὰρ πλούσιον
εἶναι. πῶς οὖν, φησίν, εἰς τοὺς κρατῆρας ἥλατο ὧν ὡςσύνεγγυς ὄντων οὐδὲ
μνείαν ποτὲ ἐπεποίητο; τετελεύτηκεν οὖν ἐν Πελοποννήσῳ. οὐδὲν δὲ παρά-
711
δοξον τάφον αὐτοῦ μὴ φαίνεσθαι, μηδὲ γὰρ ἄλλων πολλῶν. τοιαῦτά τινα
εἰπὼν ὁ Τίμαιος ἐπιφέρει: ἀλλὰ διὰ παντός ἐστιν Ἡρακλείδης τοιοῦτος
παραδοξολόγος καὶ ἐκ τῆς σελήνης πεπτωκέναι ἄνθρωπον λέγων.
Diogenes Laert. VIII 69: Ἕρμιππος δέ φησι Πάνθειάν
τινα Ἀκραγαντίνην ἀπηλπισμένην ὑπὸ τῶν ἰατρῶν θεραπεῦσαι αὐτὸν (sc.
Ἐμπεδοκλέα) καὶ διὰ τοῦτο τὴν θυσίαν ἐπιτελεῖν· τοὺς δὲ κληθέντας εἶναι
Ἐμπεδοκλέα) καὶ διὰ τοῦτο τὴν θυσίαν ἐπιτελεῖν· τοὺς δὲ κληθέντας εἶναι
πρὸς τοὺς ὀγδοήκοντα. Ἱππόβοτος δέ φησιν ἐξαναστάντα αὐτὸν ὡδευκέναι
ὡς ἐπὶ τὴν Αἴτνην, εἶτα παραγενόμενον ἐπὶ τοὺς κρατῆρας τοῦ πυρὸς
ἐναλέσθαι καὶ ἀφανισθῆναι, βουλόμενον τὴν περὶ αὑτοῦ φήμην βεβαιῶ-
σαι ὅτι γεγόνοι θεός, ὕστερον δὲ γνωσθῆναι, ἀναρριπισθείσης αὐτοῦ μιᾶς
τῶν κρηπίδων, χαλκᾶς γὰρ εἴθιστο ὑποδεῖσθαι. πρὸς τοῦθ' ὁ Παυσανίας
ἀντέλεγε.
Apollodori Chronica fr. 43 Jacoby (Diogenes Laert.
VIII 52):
οἱ δ' ἱστοροῦντες ὡς πεφευγὼς οἴκοθεν
εἰς τὰς Συρακούσας μετ' ἐκείνων ἐπολέμει (sc. Ἐμπεδοκλῆς)
πρὸς Ἀθηνάους ἔμοιγετελέως ἀγνοεῖν
ὑπεργεγηρακώς, ὅπερ οὐχὶ φαίνεται,
Ἀριστοτέλης γὰρ αὐτὸν ἑξήκοντ' ἐτῶν
ἔτι δ' Ἡρακλείδης φησὶ τετελευτηκέναι.
Diogenes Laert. Prooem. 12: φιλοσοφίαν δὲ πρῶτος ὠνό-
μασε Πυθαγόρας καὶ ἑαυτὸν φιλόσοφον, ἐν Σικυῶνι διαλεγόμενος Λέοντι
τῷ Σικυωνίων τυράννῳ ἢ Φλειασίων, καθά φησιν Ἡρακλείδης ὁ Ποντικὸς
ἐν τῇ περὶ τῆς ἄπνου· μηδένα γὰρ εἶναι σοφὸν [ἄνθρωπον] ἀλλ' ἢ θεόν.
Diogenes Laert. VIII 4: τοῦτόν (sc. Πυθαγόραν) φησιν
αὐτόν, ὅτ' ἀπέπλει ἐκ Τροίας, ἀναθεῖναι τῷ Ἀπόλλωνι τὴν ἀσπίδα δια-

σεσηπυῖαν ἤδη, μόνον δὲ διαμένειν τὸ ἐλεφάντινον πρόσωπον). ἐπειδὴ δὲ
Ἑρμότιμος ἀπέθανε, γενέσθαι Πύρρον τὸν Δήλιον ἁλιέα. καὶ πάντα πάλιν
μνημονεύειν, πῶς πρόσθεν Αἰθαλίδης, εἶτ' Εὔφορβος, εἶτα Ἑρμότιμος,
εἶτα Πύρρος γένοιτο. ἐπειδὴ δὲ Πύρρος ἀπέθανε, γενέσθαι Πυθαγόραν καὶ
πάντων τῶν εἰρημένων μεμνῆσθαι.
Clemens Stromateis I cap. XXI 133, 2: προγνώσει δὲ καὶ
Πυθαγόρας ὁ μέγας προσανεῖχεν αἰεὶ Ἄβαρίς τε ὁ Ὑπερβόρειος καὶ Ἀριστέας
ὁ Προκοννήσιος Ἐπιμενίδης τε ὁ Κρής, ὅστις εἰς Σπάρτην ἀφίκετο, καὶ Ζωρο-
άστρης ὁ Μῆδος Ἐμπεδοκλῆς τε ὁ Ἀκραγαντῖνος καὶ Φορμίων ὁ Λάκων, ναὶ μὴν
Πολυάρατος ὁ Θάσιος Ἐμπεδότιμός τε ὁ Συρακούσιος ἐπί τε τούτοις Σωκράτης
ὁ Ἀθηναῖος μάλιστα.
Proclus In Platonis rem publicam comment. II p. 121, 26
Kroll: εἰσὶν καὶ ἔσονται πολλαχοῦ γῆς τῶν θείων καὶ ταῖς αἰσθήσεσιν ἡμῶν
ἀλήπτων ἐξηγηταὶ κατά τινας θείας τε καὶ δαιμονίας ἐπιπνοίας· οἱ μὲν μετὰ τοῦ
712
σώματος τῶν τοιούτων ἵστορες, ὥσπερ Ἐμπεδότιμον λόγος, οἱ δὲ ἄνευ σώματος,

ὥσπερ τὸν Ἀθηναῖον Κλεώνυμον· καὶ πλήρεις αἱ παραδόσεις τούτων. εἰ δὲ μὴ
πλείονές εἰσιν αὐτοπτικαὶ τῶν ὄντων ἐνἡμῖν καταλήψεις, οὐδὲν θαυμαστόν·
σώμασι γὰρ χρώμενοι καὶ τούτοις ἐνύλοις ὀλίγοικαὶ ἐν πολλῷ χρόνῳ τούτων
ἀπολαύειν ἄνθρωποι δύνανται, καὶ διὰ τοῦτο καὶ ὁ Ἐμπεδότιμος σπάνιος καὶ ὁ
Κλεώνυμος καὶ εἰ δή τις ἄλλος τῶν τοιούτων θεαμάτων λέγεται τυχεῖν.
Hermippus Gramm., Hist., Fragmenta (1421: 001)“Hermippos der Kallimacheer”,

Ed. Wehrli, F.Basel: Schwabe, 1974; Die Schule des Aristoteles, suppl. 1.Fragment
20, line 2
“ἕλκυσόν με τοίνυν, ἔφη, τῶν σκελῶν καὶ θὲς εἰς τὴν τῶν Μαγνήτων χώραν,
καὶ ἀπάγγειλόν σου τοῖς πολίταις μετὰ τὸ νικῆσαι αὐτόθι με θάψαι. ἐπεσκη-
φέναι τε ταῦτα Φερεκύδην.” ὁ μὲν οὖνἀπήγγειλεν, οἱ δὲ μετὰ μίαν ἐπελθόν-
τες κρατοῦσι τῶν Μαγνήτων καὶ τόν τε Φερεκύδην μεταλλάξαντα θάπτουσιν
αὐτόθι καὶ μεγαλοπρεπῶς τιμῶσιν.
Diogenes Laertius VIII 1: Πυθαγόρας Μνησάρχου δακτυλιογλύφου,
ὥς φησιν Ἕρμιππος Σάμιος, ἢ ὡς Ἀριστόξενος (fr. 11 a W) Τυρρηνὸς ἀπὸ
μιᾶς τῶν νήσων ἃς κατέσχον Ἀθηναῖοι Τυρρηνοὺς ἐκβαλόντες.
Diogenes Laertius VIII 40: Ἕρμιππος δέ φησι πολεμούντων
Ἀκραγαντίνων καὶ Συρακοσίων ἐξελθεῖν τὸν Πυθαγόραν μετὰ τῶν συνήθων
καὶ προστῆναι τῶν Ἀκραγαντίνων. τροπῆς δὲ γενομένης περικάμπτοντα
αὐτὸν τὴν τῶν κυάμων χώραν ὑπὸ τῶν Συρακοσίων ἀναιρεθῆναι, τούς τε
λοιπούς, ὄντας πρὸς τοὺς πέντε καὶ τριάκοντα, ἐν Τάραντι κατακαυθῆναι
θέλοντας ἀντιπολιτεύεσθαι τοῖς προεστῶσι. καὶ ἄλλο τι περὶ Πυθαγόρου
φησὶν ὁ Ἕρμιππος· λέγει γὰρ ὡς γενόμενος ἐν Ἰταλίᾳ κατὰ γῆς οἰκίσκον
ποιήσαι καὶ τῇ μητρὶ ἐντείλαιτο τὰ γινόμενα εἰς δέλτον γράφειν σημειουμένην
καὶ τὸν χρόνον, ἔπειτα καθιέναι αὐτῷ ἔστ' ἂν ἀνέλθῃ. τοῦτο ποιῆσαι τὴν
μητέρα. τὸν δὲ Πυθαγόραν μετὰ χρόνον ἀνελθεῖν ἰσχνὸν καὶ κατεσκελε-
τευμένον, εἰσελθόντα τ' εἰς τὴν ἐκκλησίαν φάσκειν ὡς ἀφῖκται ἐξ Ἅιδου.
καὶ δὴ καὶ ἀνεγίνωσκεν αὐτοῖς τὰ συμβεβηκότα. οἱ δὲ σαινόμενοι
Hermippus Gramm., Hist., Fragmenta Fragment 20, line 4
φέναι τε ταῦτα Φερεκύδην.” ὁ μὲν οὖνἀπήγγειλεν, οἱ δὲ μετὰ μίαν ἐπελθόν-

τες κρατοῦσι τῶν Μαγνήτων καὶ τόν τε Φερεκύδην μεταλλάξαντα θάπτουσιν
αὐτόθι καὶ μεγαλοπρεπῶς τιμῶσιν.
Diogenes Laertius VIII 1: Πυθαγόρας Μνησάρχου δακτυλιογλύφου,
ὥς φησιν Ἕρμιππος Σάμιος, ἢ ὡς Ἀριστόξενος (fr. 11 a W) Τυρρηνὸς ἀπὸ
μιᾶς τῶν νήσων ἃς κατέσχον Ἀθηναῖοι Τυρρηνοὺς ἐκβαλόντες.
Diogenes Laertius VIII 40: Ἕρμιππος δέ φησι πολεμούντων
Ἀκραγαντίνων καὶ Συρακοσίων ἐξελθεῖν τὸν Πυθαγόραν μετὰ τῶν συνήθων
καὶ προστῆναι τῶν Ἀκραγαντίνων. τροπῆς δὲ γενομένης περικάμπτοντα
αὐτὸν τὴν τῶν κυάμων χώραν ὑπὸ τῶν Συρακοσίων ἀναιρεθῆναι, τούς τε
λοιπούς, ὄντας πρὸς τοὺς πέντε καὶ τριάκοντα, ἐν Τάραντι κατακαυθῆναι
θέλοντας ἀντιπολιτεύεσθαι τοῖς προεστῶσι. καὶ ἄλλο τι περὶ Πυθαγόρου
φησὶν ὁ Ἕρμιππος· λέγει γὰρ ὡς γενόμενος ἐν Ἰταλίᾳ κατὰ γῆς οἰκίσκον
ποιήσαι καὶ τῇ μητρὶ ἐντείλαιτο τὰ γινόμενα εἰς δέλτον γράφειν σημειουμένην
713
καὶ τὸν χρόνον, ἔπειτα καθιέναι αὐτῷ ἔστ' ἂν ἀνέλθῃ. τοῦτο ποιῆσαι τὴν
μητέρα. τὸν δὲ Πυθαγόραν μετὰ χρόνον ἀνελθεῖν ἰσχνὸν καὶ κατεσκελε-
τευμένον, εἰσελθόντα τ' εἰς τὴν ἐκκλησίαν φάσκειν ὡς ἀφῖκται ἐξ Ἅιδου.
καὶ δὴ καὶ ἀνεγίνωσκεν αὐτοῖς τὰ συμβεβηκότα. οἱ δὲ σαινόμενοι τοῖς λεγο-
μένοις ἐδάκρυόν τε καὶ ᾤμωζον καὶ ἐπίστευον εἶναι τὸν Πυθαγόραν θεῖόν
τινα, ὥστε καὶ τὰς γυναῖκας αὐτῷ παραδοῦναι ὡς καὶ μαθησομένας τι τῶν
Hermippus Gramm., Hist., Fragmenta Fragment 71, line 4
Ἕρμιππος, ἀκριβὴς ἐν τοῖς ἄλλοις γενόμενος, ὑπὲρ τοῦδε τοῦ ῥήτορος οὐδὲν
εἴρηκεν ἔξω δυεῖν τούτων, ὅτι διήκουσε μὲν Ἰσοκράτους, καθηγήσατο δὲ
Δημοσθένους.
Harpocratio Isaeus: εἷς μέν ἐστι τῶν ιʹ ῥητόρων οὗτος, μαθητὴς
δὲ Ἰσοκράτους, διδάσκαλος δὲ Δημοσθένους, Ἀθηναῖος τὸ γένος, καθά
φησιν Ἕρμιππος ἐν βʹ περὶ τῶν Ἰσοκράτους μαθητῶν. Δημήτριος δ' ἐν τοῖς
περὶ ὁμωνύμων ποιητῶν Χαλκιδέα φησὶν αὐτὸν εἶναι.
Plutarchus Demosthenes V: Ἕρμιππος δέ φησιν ἀδεσπότοις
ὑπομνήμασιν ἐντυχεῖν, ἐν οἷς ἐγέγραπτο τὸν Δημοσθένη συνεσχολακέναι
Πλάτωνι καὶ πλεῖστον εἰς τοὺς λόγους ὠφελῆσθαι, Κτησιβίου δὲ μέμνηται
λέγοντος παρὰ Καλλίου τοῦ Συρακουσίου καί τινων ἄλλων τὰς Ἰσοκράτους
τέχνας καὶ τὰς Ἀλκιδάμαντος κρύφα λαβόντα τὸν Δημοσθένη καταμαθεῖν.
Plutarchus Demosthenes XXX: τὸ δὲ φάρμακον Ἀρίστων
μὲν ἐκ τοῦ καλάμου φησὶ λαβεῖν αὐτόν, ὡς εἴρηται. Πάππος δέ τις, οὗ τὴν
ἱστορίαν Ἕρμιππος ἀνείληφε, φησὶ πεσόντος αὐτοῦ παρὰ τὸν βωμὸν ἐν μὲν
τῷ βιβλίῳ γεγραμμένην ἐπιστολῆς ἀρχὴν εὑρεθῆναι “Δημοσθένης Ἀντιπά-
τρῳ” καὶ μηδὲν ἄλλο. θαυμαζομένης δὲ τῆς περὶ τὸν θάνατον ὀξύτητος
διηγήσασθαι τοὺς παρὰ ταῖς θύραις Θρᾷκας, ὡς ἔκ τινος ῥακίου λαβὼν εἰς
τὴν χεῖρα προσθοῖτο τῷ στόματι καὶ καταπίοι τὸ φάρμακον· αὐτοὶ δ' ἄρα
χρυσίον ᾠήθησαν εἶναι τὸ καταπινόμενον· ἡ δ' ὑπηρετοῦσα παιδίσκη, πυνθα-
νομένων τῶν περὶ τὸν Ἀρχίαν, φαίη πολὺν εἶναι χρόνον ἐξ οὗ φοροίη τὸν
Hipparchus Astron., Geogr., Fragmenta geographica (1431: 002)

“The geographical fragments of Hipparchus”, Ed. Dicks, D.R.
London: Athlone Press, 1960.Fragment 50, line 2
νοτιώτεροί εἰσι χιλίοις καὶ τριακοσίοις σταδίοις, εἴπερ ἐν Καρχηδόνι

ὁ γνώμων λόγον ἔχει πρὸς τὴν ἰσημερινὴν σκιάν, ὃν ἔχει τὰ ἕνδεκα
πρὸς τὰ ἑπτά.
Strabo, 134
ἐν δὲ τοῖς περὶ Πτολεμαΐδα τὴν ἐν τῇ Φοινίκῃ καὶ Σιδῶνα καὶ
Τύρον ἡ μεγίστη ἡμέρα ἐστὶν ὡρῶν ἰσημερινῶν δεκατεττάρων καὶ
τετάρτου· βορειότεροι δ' εἰσὶν οὗτοι Ἀλεξανδρείας μὲν ὡς χιλίοις
ἑξακοσίοις σταδίοις, Καρχηδόνος δὲ ὡς ἑπτακοσίοις.
Strabo, 134
ἐν δὲ τῇ Πελοποννήσῳ καὶ περὶ τὰ μέσα τῆς Ῥοδίας καὶ περὶ Ξάνθον
τῆς Λυκίας ἢ τὰ μικρῷ νοτιώτερα καὶ ἔτι τὰ Συρακουσίων νοτιώτερα
τετρακοσίοις σταδίοις, ἐνταῦθα ἡ μεγίστη ἡμέρα ἐστὶν ὡρῶν ἰσημε-
ρινῶν δεκατεττάρων καὶ ἡμίσους· ἀπέχουσι δ' οἱ τόποι οὗτοι
714
Ἀλεξανδρείας μὲν τρισχιλίους ἑξακοσίους τετταράκοντα (Καρχη-

δόνος δὲ ὡς δισχιλίους τετρακοσίους τετταράκοντα. conject.)
Strabo, 134
ἐν δὲ τοῖς περὶ Ἀλεξάνδρειαν μέρεσι τῆς Τρωάδος, κατ' Ἀμφίπολιν
καὶ Ἀπολλωνίαν τὴν ἐν Ἠπείρῳ καὶ τοὺς Ῥώμης μὲν νοτιωτέρους,
βορειοτέρους δὲ Νεαπόλεως ἡ μεγίστη ἡμέρα ἐστὶν ὡρῶν ἰσημερινῶν
δεκαπέντε· ἀπέχει δὲ ὁ παράλληλος οὗτος τοῦ μὲν δι' Ἀλεξανδρείας
τῆς πρὸς Αἰγύπτῳ ὡς ἑπτακισχιλίους σταδίους πρὸς ἄρκτον, τοῦ
Hippys Hist., Fragmenta (1438: 003)“FHG 2”, Ed. Müller, K.

[ΣΙΚΕΛΙΚΑ.]
Athenaei Epit.: Ἵππυς δὲ

ὁ Ῥηγῖνος τὴν εἰλεὸν καλουμένην ἄμπελον βιβλίαν
φησὶ καλεῖσθαι· ἣν Πόλλιν τὸν Ἀργεῖον, ὃς ἐβασίλευσε
Συρακοσίων, πρῶτον εἰς Συρακούσας κομίσαι ἐξ Ἰτα-
λίας. Εἴη ἂν οὖν ὁ παρὰ Σικελιώταις γλυκὺς καλού-
μενος Πόλλιος ὁ Βίβλινος οἶνος.
Χρησμός·
Neanthes Hist., Fragmenta (1525: 003)“FHG 3”, Ed. Müller, K.

Paris: Didot, 1841–1870.Fragment 22a, line 9
τελευτῆσαι ἐτῶν ζʹ καὶ οʹ [ὥς φησι Νεάνθης ὁ Κυζι-

κηνός].
Iamblich. V. Pyth. c. 31: Καὶ ἐξ ὧν Ἱπ-
πόβοτος καὶ Νεάνθης περὶ Μυλλίου καὶ Τιμύχας τῶν
Πυθαγορείων ἱστοροῦσι μαθεῖν ἔνεστι τὴν ἐκείνων τῶν
ἀνδρῶν σωφροσύνην, καὶ ὅπως αὐτὴν Πυθαγόρας πα-
ρέδωκε. Τὸν γὰρ Διονύσιον τὸν τύραννόν φασιν, ὡς
πάντα ποιῶν οὐδενὸς αὐτῶν ἐπετύγχανε τῆς φιλίας,
φυλαττομένων τὸ μοναρχικὸν αὐτοῦ καὶ παράνομον,
λόχον τινὰ τριάκοντα ἀνδρῶν, ἡγουμένου Εὐρυμένους
Συρακουσίου, Δίωνος ἀδελφοῦ, ἐπιπέμψαι τοῖς ἀνδράσι
λοχήσοντα τὴν μετάβασιν αὐτῶν ἀπὸ Τάραντος εἰς
Μεταπόντιον εἰωθυῖαν κατὰ καιρὸν γίνεσθαι· ἡρμόζοντο
γὰρ πρὸς τὰς τῶν ὡρῶν μεταβολὰς, καὶ τόπους εἰς τὰ
τοιάδε ἐπελέγοντο ἐπιτηδείους. Ἐν δὴ Φάλαις,
χωρίῳ τῆς Τάραντος φαραγγώδει, καθ'
ὃ συνέβαινεν αὐτοῖς ἀναγκαίως τὴν ὁδοιπορίαν γενή-
σεσθαι, ἐλόχα κατακρύψας τὸ πλῆθος ὁ Εὐρυμένης.
Ἐπειδὴ δὲ οὐδὲν προειδόμενοι ἀφίκοντο οἱ ἄνδρες περὶ
μέσον ἡμέρας εἰς τὸν τόπον, λῃστρικῶς αὐτοῖς ἐπαλα-
λάξαντες ἐπέθεντο οἱ στρατιῶται.
715
Numenius Phil., Fragmenta (1542: 001)“Numénius. Fragments”, Ed. des Places, É.

Paris: Les Belles Lettres, 1974.Fragment 25, line 149
εὐδοκιμοῦν ἐν ταῖς Ἀθήναις, τὴν καταληπτικὴν φαντα-

σίαν, πάσῃ μηχανῇ ἐχρῆτο ἐπ' αὐτήν. Ὁ δ' ἐν τῷ ἀσθε-
νεστέρῳ ὢν καὶ ἡσυχίαν ἄγων οὐ δυνάμενος ἀδικεῖσθαι,
Ἀρκεσιλάου μὲν ἀφίετο, πολλὰ ἂν εἰπεῖν ἔχων, ἀλλ' οὐκ
ἤθελε, τάχα δὲ μᾶλλον ἄλλως, πρὸς δὲ τὸν οὐκέτι ἐν
ζῶσιν ὄντα Πλάτωνα ἐσκιομάχει καὶ τὴν ἀπὸ ἁμάξης
πομπείαν πᾶσαν κατεθορύβει, λέγων ὡς οὔτ' ἂν τοῦ
Πλάτωνος ἀμυναμένου ὑπερδικεῖν τε αὐτοῦ ἄλλῳ οὐδενὶ
μέλον, εἴ τε μελήσειεν Ἀρκεσιλάῳ, αὐτός γε κερδανεῖν
ᾤετο ἀποστρεψάμενος ἀφ' ἑαυτοῦ τὸν Ἀρκεσίλαον.
Τοῦτο δ' ᾔδει καὶ Ἀγαθοκλέα τὸν Συρακόσιον ποιήσαντα
τὸ σόφισμα ἐπὶ τοὺς Καρχηδονίους. Οἱ Στωϊκοὶ δὲ ὑπή-
κουον ἐκπεπληγμένοι· ‘ἁ μοῦσα γὰρ αὐτοῖς οὐδὲ τότε
ἦν φιλόλογος οὐδ' ἐργάτις’ Χαρίτων, ὑφ' ὦν ὁ Ἀρκεσί-
λαος τὰ μὲν περικρούων, τὰ δ' ὑποτέμνων, ἄλλα δ' ὑποσκε-
λίζων κατεγλωττίζετο αὐτοὺς καὶ πιθανὸς ἦν. Τοιγαροῦν
πρὸς οὓς μὲν ἀντέλεγεν ἡττωμένων, ἐν οἷς δὲ λέγων ἦν
καταπεπληγμένων, δεδειγμένον πως τοῖς τότε ἀνθρώποις
ὑπῆρχε μηδὲν εἶναι μήτ' οὖν ἔπος μήτε πάθος μήτ' ἔργον
ἓν βραχὺ μηδ' ἄχρηστον ἢτοὐναντίον ὀφθῆναί ποτ' ἄν,
εἴ τι μὴ Ἀρκεσιλάῳ δοκεῖ τῷ Πιταναίῳ·
Pausanias Attic., Ἀττικῶν ὀνομάτων συναγωγή (1569: 001)

“Untersuchungen zu den attizistischen Lexika”, Ed. Erbse, H.
Berlin: Akademie–Verlag, 1950; Abhandlungen der deutschen Akademie der
Wissenschaften zu Berlin, Philosoph.–hist. Kl..
Alphabetic letter kappa, entry 9, line 1
Ἀρείαν κρήνην τηροῦντα δράκοντα ἐθήτευσεν Ἄρει ὀκτὼ ἔτη.

καὶ τὰ τοῦ λύκου· φασὶ λύκον ἰδόντα τὸν ποιμένα ἢ καὶ κύνα τῶν ποιμενικῶν
προβάτων ἐσθίοντα εἰπεῖν· ‘ἐγὼ τοῦτο εἰ ἐποίουν, πόση κραυγὴ ἐγίνετ' ἄν;’
καῖρος· σειρά τις ἐν ἱστῷ, δι' ἧς οἱ στήμονες διείρονται.
κακὴ μὲν ὄψις· κόμμα παροιμίας. ‘κακὴ μὲν ὄψις, ἐν δὲ δειλαῖαι φρένες’
Μένανδρος Σικυωνίῳ (fr. 374 Kö.).
καλαμᾶσθαι· τὰ λείψανα τῶν τετρυγημένων συνάγειν.
καλαμίς· χρυσοῦν κοσμάριον, ὃ τοὺς πλοκάμους περιέχει.
κάλλαια(Ar. equ. 497)· οἱ πώγωνες τῶν ἀλεκτρυόνων.
κάλλη· ἄνθη, βάμματα.
Καλλικύριοι· οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συρακούσαις μέρος καταλαβόντες
τοῦ πολιτεύματος, γενόμενοι πολλοί τινες τὸ πλῆθος. δοῦλοι δ' ἦσαν οὗτοι τῶν
φυγάδων, ὡς
Τίμαιος ἐν ἕκτῃ (FHG. I 204, fr. 56)· ὅθεν τοὺς ὑπερβολῇ πολλοὺς Καλλικυρίους
ἔλεγον.
ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ ὄντες, ὡς Ἀριστοτέλης ἐν
Συρακουσίων
Πολιτείᾳ (fr. 586 R.), ὅμοιοι τοῖς παρὰ Λακεδαιμονίοις Εἵλωσι καὶ παρὰ Θετταλοῖς
716
Πενέσταις καὶ παρὰ Κρησὶ Κλαρώταις.
Pausanias Attic., Ἀττικῶν ὀνομάτων συναγωγή Alphabetic letter kappa, entry 9, line
4
καῖρος· σειρά τις ἐν ἱστῷ, δι' ἧς οἱ στήμονες διείρονται.

κακὴ μὲν ὄψις· κόμμα παροιμίας. ‘κακὴ μὲν ὄψις, ἐν δὲ δειλαῖαι φρένες’
Μένανδρος Σικυωνίῳ (fr. 374 Kö.).
καλαμᾶσθαι· τὰ λείψανα τῶν τετρυγημένων συνάγειν.
καλαμίς· χρυσοῦν κοσμάριον, ὃ τοὺς πλοκάμους περιέχει.
κάλλαια(Ar. equ. 497)· οἱ πώγωνες τῶν ἀλεκτρυόνων.
κάλλη· ἄνθη, βάμματα.
Καλλικύριοι· οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συρακούσαις μέρος καταλαβόντες
τοῦ πολιτεύματος, γενόμενοι πολλοί τινες τὸ πλῆθος. δοῦλοι δ' ἦσαν οὗτοι τῶν
φυγάδων, ὡς
Τίμαιος ἐν ἕκτῃ (FHG. I 204, fr. 56)· ὅθεν τοὺς ὑπερβολῇ πολλοὺς Καλλικυρίους
ἔλεγον.
ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ ὄντες, ὡς Ἀριστοτέλης ἐν
Συρακουσίων
Πολιτείᾳ (fr. 586 R.), ὅμοιοι τοῖς παρὰ Λακεδαιμονίοις Εἵλωσι καὶ παρὰ Θετταλοῖς
Πενέσταις
καὶ παρὰ Κρησὶ Κλαρώταις.
καλλύνειν· κοσμεῖν καὶ σαροῦν.
κάμπιος δρόμος· δρόμοι τινὲς ἦσαν κάμπιοι οὐκ εὐθεῖς καὶ ἁπλοῖ, ἀλλὰ καμ-
πὰς ἔχοντες.
κάναστρον· τρύβλιον.
κανθάρου μελάντερος· παροιμία Μένανδρος Θησαυρῷ (fr. 202 Kö.).
κάρδακες· οἱ στρατιῶται ἐν Ἀσίᾳ· λέγονται δὲ καὶ οἱ φύλακες κάρδακες.
Καρκίνου ποιήματα· Μένανδρος Ψευδηρακλεῖ (fr. 457 Kö.) ἀντὶ τοῦ αἰνιγμα-
τώδη. ὁ γὰρ Καρκίνος Ὀρέστην ὑπὸ Ἰλίου ἀναγκαζόμενον ὁμολογῆσαι, ὅτι
ἐμητροκτόνησεν,
Pausanias Attic., Ἀττικῶν ὀνομάτων συναγωγή

ἀλληλοφαγούντων μόνος ἀπέχεται τῆς σαρκοφαγίας. νέμεται δὲ ἰλύν, ὡς Ἀριστοτέλης

ἐν τοῖς
Περὶ ζῴων (591 a 22), καὶ δῆλον ὅτι ταλαιπωρεῖ καταδυόμενος εἰς τὴν ἰλὺν καὶ ἧττόν
τι φέρεται.
κηρύλοι· οἱ ἄρσενες τῶν ἁλκυόνων, οἳ γηράσαντες ὑπὸ τῶν θηλειῶν βαστά-
ζονται.
Κιλίκων· ἐπώνυμον Ἀχαιοῦ τοῦ Μέροπος ἀπὸ τροφοῦ Κιλίσσης, ὃς τὴν πατρίδα
Μίλητον προὔδωκε τοῖς Πριηνεῦσι καὶ τοῖς βασιλέως στρατηγοῖς, ἢ παρόσον Κίλικες
διεβέβληντο
ἐπὶ πονηρίᾳ καὶ ὠμότητι, διὰ τοῦτο ἐκλήθη Κιλίκων. Φερεκράτης (II 351 M. = fr. 166
K.)·
717
’ἀεί ποθ' ἡμῖν ἐγκιλικίζουσ' οἱ θεοί’.

κιχλισμός· ὁ λεπτὸς καὶ ἀκόλαστος γέλως.
Κλαρῶται· μέτοικοι, ὡς Μαριανδυνοὶ ἐν Ἡρακλείᾳ τῇ Ποντικῇ καὶ Εἵλωτες ἐν
Λακεδαίμονι καὶ ἐν Θετταλίᾳ Πενέσται καὶ Καλλικύριοι ἐν Συρακούσαις.
κλεισίαι· αὔλειοι πυλῶνες, πλατεῖαι θύραι, δι' ὧν καὶ ζεύγη εἰσέρχονται.
κλείσιον· θυρών, ἐν ᾧ καὶ ζεύγη ἵσταται.
κοινὰ τὰ τῶν φίλων· Τίμαιός φησιν ἐν τῷ θʹ (FHG I 211, fr. 77) ταύτην
λεχθῆναι κατὰ τὴν μεγάλην Ἑλλάδα, καθ' οὓς χρόνους Πυθαγόρας ἀνέπειθε τοὺς
ταύτην κατοι-
κοῦντας ἀδιανέμητα κεκτῆσθαι. κέχρηται τῇ παροιμίᾳ Μένανδρος Ἀδελφοῖς (fr. 10
Kö.).
Pausanias Attic., Ἀττικῶν ὀνομάτων συναγωγή Alphabetic letter sigma, entry 5, line
11
Σαρδόνιος γέλως· παροιμία ἐπὶ τῶν ἐπ' ὀλέθρῳ τῷ σφῶν αὐτῶν γελώντων,
ἣν Δήμων μέν φησι(FHG. I 380, fr. 12) διαδοθῆναι, ὅτι οἱ Σαρδόνα κατοικοῦντες
αἰχμαλώ-
των τε τοὺς καλλίστους καὶ πρεσβυτέρων τοὺς ὑπὲρ ἑβδομήκοντα ἔτη
γεγενημένουςτῷ Κρόνῳ
ἔθυον γελῶντας ἕνεκα τοῦ τὸ ἔπανδρον ἐμφῆναι, Τίμαιος δὲ (FHG. I 199, fr. 29; cf.
28) τοὺς
ἱκανὸν βεβιωκότας χρόνον ἐν Σαρδοῖ συνωθουμένους σχίζαις ὑπὸ τῶν υἱῶν, εἰς ὃν
ἔμελλον θάπ-
τεσθαι βόθρον, γελᾶν. οἱ δὲ ἀπὸ τοῦ σεσηρέναι μετ' ἀνίας. καί φασιν ἄλλοι τε καὶ
Κλείταρχος
(FG Hist 137, 9) ἐν Καρχηδόνι ἐν ταῖς μεγάλαις εὐχαῖς παῖδα ταῖς χερσὶ τοῦ Κρόνου
ἐπιθέντας
(ἵδρυται δὲ χαλκοῦς, προβεβλημένας ἔχων τὰς χεῖρας, ὑφ' ᾧ κρίβανος) ἔπειτα
ὑποκαίειν· τὸν δὲ
συνελκόμενον ὑπὸ τοῦ πυρὸς δοκεῖν γελᾶν. Σιμωνίδης δὲ (fr. 202 a Bgk.) Τάλων τὸν
ἡφαιστό-
τευκτον Σαρδονίους τοὺς βουλομένους περαιῶσαι πρὸς Μίνωα εἰς πῦρ
καθαλλόμενον, ὡς ἂν χαλκοῦν,
προςστερνιζόμενον ἀναιρεῖν ἐπιχάσκοντας. Σιληνὸς δὲ ἐν δʹ Τῶν περὶ Συρακούσας
(FG Hist
175, 5) λάχανον εἶναι παρὰ Σαρδονίοις ἡδύ, σελίνῳ ἐμφερές, οὗ τοὺς γευσαμένους
τάς τε σιαγόνας
σεσηρέναικαὶ τὰς σάρκας αὐτῶν ἀποδάκνειν. ἔνιοι δὲ τοὺς ἐπὶ κακῷ γελῶντας, ὡς καὶ
Ὀδυσσέα
φησὶν Ὅμηρος (υ 301 s.) ‘μείδησε δὲ δῖος Ὀδυσσεύς σαρδόνιον’, καὶ ἐν ἄλλοις (Ο
101 ss.)·
’ἡ δ' ἐΓέλασσε
χείλεσιν, οὐδὲ μέτωπον ἐπ' ὀφρύσι κυανέῃσιν
ἰάνθη’. σαυτὴν ἐπαινεῖς ὥσπερ Ἀστυδάμας, γύναι(Philem. IV 61 M. = fr. 190
K.)· Ἀστυδάμᾳ τῷ Μορσίμου εὐημερήσαντι ἐπὶ τραγῳδίας διδασκαλίᾳ Παρθενοπαίου
(p. 779
718
Phaenias Phil., Fragmenta (1578: 001)“Phainias von Eresos. Chamaileon.

Praxiphanes”, Ed. Wehrli, F.Basel: Schwabe, 1969; Die Schule des Aristoteles, vol. 9,
2nd edn..Fragment 11, line 15
ἱστοροῦσι γὰρ οὗτοι κοσμηθῆναι τὸ Πυθικὸν ἱερὸν ὑπό τε τοῦ Γύγου καὶ τοῦ
μετὰ τοῦτον Κροίσου, μεθ' οὓς ὑπό τε Γέλωνος καὶ Ἱέρωνος τῶν Σικελιωτῶν,
τοῦ μὲν τρίποδα καὶ Νίκην χρυσοῦ πεποιημένα ἀναθέντος καθ' οὓς χρόνους
Ξέρξης ἐπεστράτευε τῇ Ἑλλάδι, τοῦ δ' Ἱέρωνος τὰ ὅμοια. λέγει δ' οὕτως ὁ Θεό-
πομπος· “ἦν γὰρ τὸ παλαιὸν τὸ ἱερὸν κεκοσμημένον χαλκοῖς ἀναθήμασιν, οὐκ
ἀνδριᾶσιν ἀλλὰ λέβησι καὶ τρίποσι χαλκοῦ πεποιημένοις. Λακεδαιμόνιοι μὲν
οὖν χρυσῶσαι βουλόμενοι τὸ πρόσωπον τοῦ ἐν Ἀμύκλαις Ἀπόλλωνος καὶ οὐχ
εὑρίσκοντες ἐν τῇ Ἑλλάδι χρυσίον πέμψαντες εἰς θεοῦ ἐπηρώτων τὸν θεὸν παρ' οὗ
χρυσίον πρίαιντο. ὁ δ' αὐτοῖς ἀνεῖλεν παρὰ Κροῖσον τὸν Λυδὸν πορευθέντας
ὠνεῖσθαι παρ' ἐκείνου. καὶ οἱ πορευθέντες παρὰ Κροίσου ὠνήσαντο. Ἱέρων δ' ὁ
Συρακόσιος βουλόμενος ἀναθεῖναι τῷ θεῷ τὸν τρίποδα καὶ τὴν Νίκην ἐξ ἀπέφ-
θου χρυσοῦ ἐπὶ πολὺν χρόνον ἀπορῶν χρυσίου ὕστερον ἔπεμψε τοὺς ἀναζητή-
σοντας εἰς τὴν Ἑλλάδα· οἵτινες μόλις ποτ' εἰς Κόρινθον ἀφικόμενοι καὶ ἐξιχνεύ-
σαντες εὗρον παρ' Ἀρχιτέλει τῷ Κορινθίῳ, ὃς πολλῷ χρόνῳ συνωνούμενος κατὰ
μικρὸν θησαυροὺς εἶχεν οὐκ ὀλίγους. ἀπέδοτο γοῦν τοῖς παρὰ τοῦ Ἱέρωνος ὅσον
ἠβούλοντο καὶ μετὰ ταῦτα πληρώσας καὶ τὴν ἑαυτοῦ χεῖρα ὅσον ἠδύνατο χωρῆσαι
ἐπέδωκεν αὐτοῖς. ἀνθ' ὧν Ἱέρων πλοῖον σίτου καὶ ἄλλα πολλὰ δῶρα ἔπεμψεν
ἐκ Σικελίας.” ἱστορεῖ τὰ αὐτὰ καὶ Φαινίας ἐν τῷ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ τυράννων,
ὡς χαλκῶν ὄντων τῶν παλαιῶν ἀναθημάτων καὶ τριπόδων καὶ λεβήτων καὶ
ἐγχειριδίων, ὧν ἐφ' ἑνὸς καὶ ἐπιγεγράφθαι φησίν·
θάησαί μ'· ἐτεὸν γὰρ ἐν Ἰλίου εὐρέι πύργῳ
Φίλιστος. Fragmenta (1591: 003)“FHG 1”, Ed. Müller, K.

Paris: Didot, 1853.Fragment 2, line 6
LIBER PRIMUS.
Theon. Progymn.: Ἔχουσι δὲ καὶ

περὶ Δαιδάλου τῆς ἀφίξεως πρὸς Κωκαλὸν τὸν Σι-
κανῶν βασιλέα, Ἔφορος μὲν ἐν τῇ ζʹ, Φίλιστος δὲ ἐν
τῆ πρώτῃ.
Dionys. H. A. R. I, 22: Τὸ μὲν οὖν Σι-
κελικὸν γένος οὕτως ἐξέλιπεν Ἰταλίαν, ὡς μὲν Ἑλ-
λάνικός φησι, τρίτῃ γενεᾷ πρότερον τῶν Τρωϊκῶν,
Ἀλκυόνης ἱερωμένης ἐν Ἄργει κατὰ τὸ ἕκτον καὶ
εἰκοστὸν ἔτος. Δύο γὰρ ποιεῖ στόλους Ἰταλικοὺς δια-
βάντας εἰς Σικελίαν ... ὡς δὲ Φίλιστος ὁ Συρακούσιος
ἔγραψε, χρόνος μὲν τῆς διαβάσεως ἦν ἔτος ὀγδοηκο-
στὸν πρὸ τοῦ Τρωϊκοῦ πολέμου· ἔθνος δὲ τὸ διακομι-
σθὲν ἐξ Ἰταλίας, οὔτε Σικελῶν, οὔτε Αὐσόνων, οὔτ'
Ἐλύμων, ἀλλὰ Λιγύων, ἄγοντος αὐτοὺς Σικελοῦ·
719
τοῦτον δ' εἶναί φησιν υἱὸν Ἰταλοῦ, καὶ τοὺς ἀνθρώπους

ἐπὶ τούτου δυναστεύοντος, ὀνομασθῆναι Σικελούς.
Ἐξαναστῆναι δὲ ἐκ τῆς ἑαυτῶν τοὺς Λίγυας ὑπό τε
Ὀμβρικῶν καὶ Πελασγῶν.
Diod. Sic. V. 6: Περὶ δὲ τῶν κατοικησάντων ἐν
αὐτῇ πρώτων Σικανῶν, ἐπειδή τινες τῶν
Φίλιστος. Fragmenta
Fragment 8, line 5
ζʹ· «Οἰβώτᾳ ἀνδρὶ Δυμαίῳ σταδίου μὲν ἀνελομένῳ

νίκην.» Καὶ Φίλιστος Σικελικῶν αʹ· «Ἐπὶ τῆς Ὀλυμ-
πιάδος, καθ' ἣν ὁ Οἰβώτας [ὁ Δυμαῖος] ἐνίκα στάδιον.»
LIBER SECUNDUS.
Idem: Ἐρύκη, Σικελικὴ πολίς. Φίλιστος Σικε-

λικῶν δευτέρῳ.
Dionys. H. Epist. ad Pomp. de Histor. § 5: Ἡ
Φιλίστου φράσις ὁμοειδὴς πᾶσα δεινῶς καὶ ἀσχημάτι-
στός ἐστι, καὶ πολλὰς εὕροι τις ἂν περιόδους ὁμοίως
ἐφεξῆς ὑπ' αὐτοῦ σχηματιζομένας· οἷον ἐν ἀρχῇ τῆς
δευτέρας τῶν περὶ Σικελίας· «Συρακούσιοι δὲ παρα-
λαβόντες Μεγαρεῖς καὶ Ἐνναίους, Καμαριναῖοι δὲ
Σικελοὺς καὶ τοὺς ἄλλους συμμάχους, πλὴν Γελώων,
ἀθροίσαντες (Γελῶοι δὲ Συρακουσίοις οὐκ ἔφασαν
πολεμήσειν)· Συρακούσιοι δὲ πυνθανόμενοι Καμαρι-
ναίους τὸν Ὑρμινὸν διαβάντας ...» Ταῦτα δὲ ἀηδῆ
πάνυ ὄντα ἐμοὶ φαίνεται.
Steph. Byz.: Ἰαιθία, πόλις Σικελίας. Φίλιστος
Σικελικῶν δευτέρῳ. Τὸ ἐθνικὸν Ἰαιθῖνος.
Idem: Καίκινον, χωρίον Ἰταλικόν. Φίλιστος δευ-
τέρῳ Σικελικῶν.
Φίλιστος. Fragmenta Fragment 8, line 8
LIBER SECUNDUS.
Idem: Ἐρύκη, Σικελικὴ πολίς. Φίλιστος Σικε-

λικῶν δευτέρῳ.
Dionys. H. Epist. ad Pomp. de Histor. § 5: Ἡ
720
Φιλίστου φράσις ὁμοειδὴς πᾶσα δεινῶς καὶ ἀσχημάτι-

στός ἐστι, καὶ πολλὰς εὕροι τις ἂν περιόδους ὁμοίως
ἐφεξῆς ὑπ' αὐτοῦ σχηματιζομένας· οἷον ἐν ἀρχῇ τῆς
δευτέρας τῶν περὶ Σικελίας· «Συρακούσιοι δὲ παρα-
λαβόντες Μεγαρεῖς καὶ Ἐνναίους, Καμαριναῖοι δὲ
Σικελοὺς καὶ τοὺς ἄλλους συμμάχους, πλὴν Γελώων,
ἀθροίσαντες (Γελῶοι δὲ Συρακουσίοις οὐκ ἔφασαν
πολεμήσειν)· Συρακούσιοι δὲ πυνθανόμενοι Καμαρι-
ναίους τὸν Ὑρμινὸν διαβάντας ...» Ταῦτα δὲ ἀηδῆ
πάνυ ὄντα ἐμοὶ φαίνεται.
Steph. Byz.: Ἰαιθία, πόλις Σικελίας. Φίλιστος
Σικελικῶν δευτέρῳ. Τὸ ἐθνικὸν Ἰαιθῖνος.
Idem: Καίκινον, χωρίον Ἰταλικόν. Φίλιστος δευ-
τέρῳ Σικελικῶν.
Idem: Μόργυνα, πόλις Σικελῶν. Φίλιστος δευτέρῳ.
Theon. Progymn.: Πρῶτον μὲν

ἁπάντων χρὴ τὸν διδάσκαλον ἑκάστου γυμνάσματος
εὖ ἔχοντα accedere, οἷον χρείας μὲν, ὁποία ἐστὶν ἡ
παρὰ Πλάτωνι ἐν τῷ πρώτῳ τῆς Πολιτείας ... μύθου
δὲ, ὁποῖός ἐστι παρὰ Ἡροδότῳ τοῦ αὐλητοῦ, καὶ παρὰ
Φιλίστῳ τοῦ ἵππου· ἐν ἑκατέρῳ ἐν τῇ πρώτῃ καὶ ἐν
τῇ δευτέρᾳ.
LIBER TERTIUS.
Schol. Pindar. Ol. V, 19: Φίλιστος δὲ ἐν τῇ

τρίτῃ φησὶν, ὅτι Γέλων Καμαρίναν κατέστρεψεν· Ἱπ-
ποκράτης δὲ, πολεμῶν Συρακουσίοις καὶ πολλοὺς
αἰχμαλώτους λαβὼν, ὑπὲρ τοῦ ἀποδοῦναι τούτους
ἔλαβε τὴν Καμαρίναν καὶ συνῴκισεν αὐτήν.
Steph. Byz.: Λίχινδος, πόλις Σικελική. Φίλιστος
Σικελικῶν τρίτῳ.
Idem: Ξουθία, πόλις Σικελίας. Φίλιστος τρίτῳ
Σικελικῶν.
Idem: Θερμὰ, χωρίον Σικελίας. Φίλιστος τρίτῳ.
FRAGMENTA INCERTA.
Plin. H. N. VIII, 61: Memorat et Pyrrhum

721
Gelonis tyranni canem Philistus.

Schol Pind. Pyth. I, 112: Δεινομένης .....
Ἱέρωνος υἱὸς ἐκ τῆς Νικοκλέους τοῦ Συρακουσίου
θυγατρὸς, κατὰ Φίλιστον καὶ Τίμαιον.
Pausan. I, 29, 9: Μετὰ δὲ τοὺς
ἀποθανόντας ἐν Κορίνθῳ, στήλην ἐπὶ τοῖσδε ἑστάναι
τὴν αὐτὴν σημαίνει τὰ ἐλεγεῖα, τοῖς μὲν ἐν Εὐβοίᾳ τε
καὶ Χίῳ τελευτήσασι· τοὺς δὲ ἐπὶ τοῖς ἐσχάτοις τῆς
Ἀσιανῆς ἠπείρου διαφθαρῆναι δηλοῖ, τοὺς δὲ ἐν Σι-
κελίᾳ. Γεγραμμένοι δέ εἰσιν οἵ τε στρατηγοὶ πλὴν Νι-
κίου, καὶ τῶν στρατιωτῶν ὁμοῦ τοῖς ἀστοῖς Πλαταιεῖς.
Νικίας δὲ ἐπὶ τῷδε παρείθη· γράφω δὲ οὐδὲν διάφορα
ἢ Φίλιστος, ὃς ἔφη Δημοσθένην μὲν σπονδὰς ποιή
Φίλιστος. Fragmenta Fragment 46b, line 2
κελίᾳ. Γεγραμμένοι δέ εἰσιν οἵ τε στρατηγοὶ πλὴν Νι-

κίου, καὶ τῶν στρατιωτῶν ὁμοῦ τοῖς ἀστοῖς Πλαταιεῖς.
Νικίας δὲ ἐπὶ τῷδε παρείθη· γράφω δὲ οὐδὲν διάφορα
ἢ Φίλιστος, ὃς ἔφη Δημοσθένην μὲν σπονδὰς ποιή-
σασθαι τοῖς ἄλλοις, πλὴν αὐτοῦ, καὶ ὡς ἡλίσκετο, αὑ-
τὸν ἐπιχειρεῖν ἀποκτεῖναι, Νικίᾳ δὲ τὴν παράδοσιν
ἐθελοντῇ γενέσθαι. Τούτων εἵνεκα οὐκ ἐνεγράφη Νι-
κίας τῇ στήλῃ, καταγνωσθεὶς αἰχμάλωτος ἐθελοντὴς
εἶναι καὶ οὐκ ἀνὴρ πολέμῳ πρέπων.
Plutarch. V. Nic. c. 28: Δημοσθένην δὲ καὶ Νι-
κίαν ἀποθανεῖν Τίμαιος οὔ φησιν ὑπὸ τῶν Συρακου-
σίων καταλευσθέντας (scr. κελευσθέντας), ὡς Φίλι-
στος ἔγραψε καὶ Θουκυδίδης, ἀλλ' Ἑρμοκράτους
πέμψαντος, ἔτι τῆς ἐκκλησίας συνεστώσης, καὶ δι'
ἑνὸς τῶν φυλάκων παρέντος (sic scr. pro παρέντων),
αὐτοὺς δι' ἑαυτῶν ἀποθανεῖν.
Cic. Div. I, 20: Dionysii mater, ejus qui Syra-
cusiorum tyrannus fuit, ut scriptum apud Phili-
stum est, et doctum hominem, et diligentem, et
aequalem temporum illorum, quum praegnans hunc
Dionysium alvo contineret, somniavit, se peperisse
Hesych.: Μεσηρεύειν, τὸ μηδετέροις συμμαχεῖν.

Φίλιστος.
Pollux Onom. II, 111: Ἀπὸ φωνῆς φώνημα,
μεγαλόφωνος, εὔφωνος, ἄφωνος, ἔμφωνος. Φίλιστος
καὶ δίφωνον λέγει.
Idem VII, 168: Βαλανείῳ δ' ἂν καὶ ἡ πυρία
ἕποιτο. Εἴρηκε δ' Ἡρόδοτος (IV, 75)· πυρία Ἑλλη-
νική. Φίλιστος δὲ λουτρὰ καὶ πυριάματα.
Choeroboscus In Theodosium ap. Bekker.
722
Anecd: Ἄδρυξ Ἄδρυκος, πόλις Συρακου-

σίων, ἀρσενικῶς λεγομένη. «Ἔφυγον εἰς τὸν Ἄδρυκα,»
Φίλιππος (sic) ὁ ἱστορικός φησιν.
Philolaus Phil., Testimonia (1596: 001)

DIOG. VIII 84. 85 Φιλόλαος Κροτωνιάτης Πυθαγορικός. παρὰ τούτου

Πλάτων ὠνήσασθαι τὰ βιβλία τὰ Πυθαγορικὰ Δίωνι γράφει (ἐτελεύτα δὲ νομισθεὶς
ἐπιτίθεσθαι τυραννίδι. καὶ ἡμῶν ἐστιν εἰς αὐτόν·
τὴν ὑπόνοιαν πᾶσι μάλιστα λέγω θεραπεύειν·
εἰ γὰρ καὶ μὴ δρᾶις, ἀλλὰ δοκεῖς, ἀτυχεῖς.
οὕτω καὶ Φιλόλαον ἀνεῖλε Κρότων ποτὲ πάτρη,
ὥς μιν ἔδοξε θέλειν δῶμα τύραννον ἔχειν).
δοκεῖ δ' αὐτῶι πάντα ἀνάγκηι καὶ ἁρμονίαι γίγνεσθαι. καὶ τὴν γῆν κινεῖσθαι
κατὰ κύκλον πρῶτον εἰπεῖν, οἱ δ' Ἱκέταν τὸνΣυρακόσιόν φασιν.
γέγραφε δὲ βιβλίον ἕν. (ὅ φησιν Ἕρμιππος [fr. 25 FHG III 42] λέγειν τινὰ τῶν
συγγραφέων Πλάτωνα τὸν φιλόσοφον παραγενόμενον εἰς Σικελίαν πρὸς Διονύσιον
ὠνήσασθαι παρὰ τῶν συγγενῶν τοῦ Φιλολάου ἀργυρίου Ἀλεξανδρινῶν μνῶν
τετταράκοντα καὶ ἐντεῦθεν μεταγεγραφέναι τὸν Τίμαιον. ἕτεροι δὲ λέγουσι τὸν
Πλάτωνα λαβεῖν αὐτά, παρὰ Διονυσίου παραιτησάμενον ἐκ τῆς φυλακῆς νεανίσκον
ἀπηγμένον τῶν τοῦ Φιλολάου μαθητῶν.)
τοῦτόν φησι Δημήτριος ἐν Ὁμωνύμοις πρῶτον ἐκδοῦναι τῶν Πυθαγορικῶν
βιβλία καὶ ἐπιγράψαι Περὶφύσεως, ὧν ἀρχὴ ἥδε· ‘ἁ φύσις δ' ἐν τῶι κόσμωι
Philoxenus Gramm., Fragmenta (1602: 001)

“Die Fragmente des Grammatikers Philoxenos”, Ed. Theodoridis, C.
Berlin: De Gruyter, 1976; Sammlung griechischer und lateinischer Grammatiker 2.
Et. Gen. AB s. v. πεφήσεαι (de cod. B vide Miller, Mélang. p. 242):

πεφήσεαι(Ν 829)· φονευθήσῃ. ἐκ τούτου καὶ ἀρηΐφατος ὁ ἐν πολέμῳ
πεφονευμένος καὶ πρόσφατον κρέας τὸ νεοσφαγές. παρὰ τὸ φῶ, τὸ
φονεύω.
a. Et. Gud. 490, 10 St. et codd. d fol. 127r, z p. 391: πολυπάμων·
ὁ δὲ Φιλόξενος πῶ, φησίν, ἐστὶ τὸ κτῶμαι καὶ πάσασθαι, τὸ κτήσασθαι
κυρίως θρέμματα, καταχρηστικῶς δὲ πᾶν ὁτιοῦν· “Τρῶες δ' ὥς τ' ὄϊες
πολυπάμονος ἀνδρός” (Δ 433), ἀντὶ τοῦ πολυθρεμμάτου. καὶ πασάμενος
ἀντὶ τοῦ κτησάμενος. καὶ Θεόκριτος (15, 90) “πασάμενος ποτίτασσε.
Συρακοσίαις ἐπιτάσσεις”, ἀντὶ τοῦ κτησάμενος. πῶ γὰρ τὸ κτῶμαι καὶ
πάσω μέλλων, ὄνομα ῥηματικὸν πάμων καὶ πολυπάμων.
b. Et. Gen. AB s. v. πολυπάμων (unde EM 681, 48 turbato ordine):
πολυπάμων· πῶ, τὸ κτῶμαι, καὶ πάσασθαι, τὸ κτήσασθαι κυρίως
θρέμματα, καταχρηστικῶς δὲ πᾶν ὁτιοῦν, καὶ πολυπάμων, ἀντὶ τοῦ
πολυθρεμμάτου. καὶ πασάμενος πολλάκις Ξενοφῶν λέγει ἀντὶ τοῦ
κτησάμενος· καὶ Θεόκριτός φησι (15, 90) “πασάμενος ποτίτασσε. Συρα-
κοσίαις ἐπιτάσσεις”, ἀντὶ τοῦ κτησάμενος· πῶ γὰρ τὸ κτῶμαι, ὅθεν
πάσω μέλλων, ῥηματικὸν ὄνομα πάμων καὶ πολυπάμων.
723
a. Or. 136, 33: πραπίδες· φρῶ ἐστι ῥῆμα κατὰ συναλιφὴν γενόμενον
τοῦ προϊῶ. ἀπὸ δὲ τοῦ προϊῶ πρῶ καὶ φρῶ κατὰ μετάθεσιν τοῦ π εἰς φ,
Philoxenus Gramm., Fragmenta Fragment 161, line 13
κυρίως θρέμματα, καταχρηστικῶς δὲ πᾶν ὁτιοῦν· “Τρῶες δ' ὥς τ' ὄϊες

πολυπάμονος ἀνδρός” (Δ 433), ἀντὶ τοῦ πολυθρεμμάτου. καὶ πασάμενος
ἀντὶ τοῦ κτησάμενος. καὶ Θεόκριτος (15, 90) “πασάμενος ποτίτασσε.
Συρακοσίαις ἐπιτάσσεις”, ἀντὶ τοῦ κτησάμενος. πῶ γὰρ τὸ κτῶμαι καὶ
πάσω μέλλων, ὄνομα ῥηματικὸν πάμων καὶ πολυπάμων.
b. Et. Gen. AB s. v. πολυπάμων (unde EM 681, 48 turbato ordine):
πολυπάμων· πῶ, τὸ κτῶμαι, καὶ πάσασθαι, τὸ κτήσασθαι κυρίως
θρέμματα, καταχρηστικῶς δὲ πᾶν ὁτιοῦν, καὶ πολυπάμων, ἀντὶ τοῦ
πολυθρεμμάτου. καὶ πασάμενος πολλάκις Ξενοφῶν λέγει ἀντὶ τοῦ
κτησάμενος· καὶ Θεόκριτός φησι (15, 90) “πασάμενος ποτίτασσε. Συρα-
κοσίαις ἐπιτάσσεις”, ἀντὶ τοῦ κτησάμενος· πῶ γὰρ τὸ κτῶμαι, ὅθεν
πάσω μέλλων, ῥηματικὸν ὄνομα πάμων καὶ πολυπάμων.
a. Or. 136, 33: πραπίδες· φρῶ ἐστι ῥῆμα κατὰ συναλιφὴν γενόμενον
τοῦ προϊῶ. ἀπὸ δὲ τοῦ προϊῶ πρῶ καὶ φρῶ κατὰ μετάθεσιν τοῦ π εἰς φ,
ἔνθεν καὶ φρήν. ἄλλο ἀπ' αὐτοῦ παράγωγον φραπίς, ὡς λέπω λεπίς.
οὐδὲν γὰρ εἰς ις μονοσύλλαβον ἐν μόνῳ θηλυκῷ γένει συνεσταλμένον· τὸ
γὰρ ἲς καὶ ἲν εὐθεῖαν ἔχει εἰς σ καὶν καὶ ἐκτέταται. φρῶ οὖν φραπὶς
καὶ πραπίς, ἀφ' ἧς προΐεται τὰ βουλεύματα. οὕτω Φιλόξενος.
b. Ep. Hom. AP 3, 370, 12: πραπίδεσσιν· ... γέγονε δὲ παρὰ τὸ
φρῶ, τὸ προϊῶ, φραπίς, ὡς λέπω λεπίς, κόπτω κοπίς, τροπῇ τοῦ φ εἰς π
πραπίς, ἀφ' ἧς προΐεται τὰ βουλεύματα. οὕτω Φιλόξενος.
Philoxenus Gramm., Fragmenta Fragment 266, line 3
Or. 119, 13 (unde Et. Gen. AB s. v. ὄτλος = EM 636, 36): ὄτλος·

παρὰ τὸ τλῶ, τὸ κακοπαθῶ, ῥηματικὸν ὄνομα τλὸς καὶ πλεονασμῷ τοῦ
ο ὄτλος. ἢ μετὰ τοῦ ἐπιτατικοῦ α ἄτλος καὶ ὄτλος, ὡς ἀχθήσατο ὀχθή-
σατο. οὕτω Φιλόξενος.
Or. 136, 30 in sede Philoxeni (unde Et. Gen. AB s. v. παιφάσσουσα =
EM 658, 14): παιφάσσω· ἔστι ῥῆμα φῶ τὸ δηλοῦν τὸ φαίνω, οὗ παρά-
γωγον φάσσω καὶ κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν παφάσσω καὶ προσθέσει τοῦ
ι παιφάσσω.
Or. 136, 15 in sede Philoxeni (unde Et. Gen. AB s. v. πάππα = EM
651, 5; Et. Gud. 451, 25 St.): πάππα φίλε· εἴρηται Ὁμήρῳ (ζ 57).
οὕτω δὲ ἐγένετο· παρὰ Συρακουσίοις ὁ πατὴρ πᾶς καὶ κατὰ ἀναδιπλασια-
σμὸν πάπας, καὶ πλεονασμῷ τοῦ π πάππας.
Or. 136, 18 in sede Philoxeni (unde Et. Gen. AB s. v. παπταίνω):
παπταίνω· ἔστι πέτω ῥῆμα, οὗ παθητικὸν πέτομαι, ὅπερ κατὰ συγ-
κοπὴν γίνεται πτῶ, ἀφ' οὗ παράγωγον πταίνω, ὡς βῶ βαίνω, καὶ κατὰ
ἀναδιπλασιασμὸν παπταίνω.
Or. 134, 16 in sede Philoxeni: πάσσαλος· παρὰ τὸ πήσσω.
Or. 136, 21 in sede Philoxeni (unde Et. Gen. AB s. v. παφλάζω =
724
EM 656, 46. 49): παφλάζω· παρὰ τὸ φλέω, ὅπερ καὶ φλύω λέγεται·
“ἀνὰ δ' ἔφλυε καλὰ ῥέεθρα” (Φ 361), δηλοῖ δὲ τὸ ἀναπέμπω καὶ ἀναδίδω-
μι· καὶ μονοσυλλαβῆσαν φλῶ ἐγένετο, ἀφ' οὗ παράγωγον φλάζω, ὡς
ῥίπτω ῥιπτάζω καὶ ἐνθουσιῶ ἐνθουσιάζω, καὶ κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν
Phrynichus Attic., Eclogae (1608: 002)“Die Ekloge des Phrynichos”, Ed. Fischer, E.
Lexical entry 34, line 1
Ποῖ ἄπει· οὕτω συντάσσεται διὰ τοῦ ι· ποῦ δὲ ἄπει, διὰ

τοῦ υ, ἁμάρτημα. εἰ δὲ ἐν τῷ υ, ποῦ διατρίβεις.
Ἔκτοτεκατὰ μηδένα τρόπον εἴπῃς, ἀλλ' ἐξ ἐκείνου.
Πηνίκαμὴ εἴπῃς ἀντὶ τοῦ πότε· ἔστι γὰρ ὥρας δηλωτικόν,
οἷον εἰπόντος τινὸς “πηνίκα ἀποδημήσεις;” ἐὰν εἴπῃς “μετὰ δύο ἢ τρεῖς
ἡμέρας”, οὐκ ὀρθῶς ἐρεῖς· ἐὰν δ' εἴπῃς “ἕωθεν” ἢ “περὶ μεσημβρίαν”,
ὀρθῶς ἐρεῖς.
Ὀρθρινὸςοὔ, ἀλλ' ὄρθριος χωρὶς τοῦ ν.
Μεσονύκτιονποιητικόν, οὐ πολιτικόν.
Ἡ ὄμφαξ, ἡ βῶλοςθηλυκῶς δέον, οὐκ ἀρσενικῶς.
Ἡ πηλὸςΣυρακούσιοι (Gloss. Ital. 36 Kaibel) λέγουσιν
ἁμαρτάνοντες.
Ὀψινός· ὁμοίως τῷ ὀρθρινὸς τοῦτο ἁμάρτημα· χρὴ οὖν
ἄνευ τοῦ ν, ὄψιος.
Ποταπὸςδιὰ τοῦ τ μὴ εἴπῃς, ἀδόκιμον γάρ· διὰ δὲ τοῦ δ
λέγων ἐπὶ γένους θήσεις. “ποδαπός ἐστι;” “Θηβαῖος ἢ Ἀθηναῖος”. ἔστι
γὰρ οἷον “ἐκ τίνος δαπέδου;”. τὸ ποταπὸς δέ, εἴ τις εἴποι “ποταπὸς τὸν
τρόπον Φρύνιχος;” “ἐπιεικής”. χρὴ οὖν οὕτως ἐρωτᾶν· “ποῖός σοί τις
δοκεῖ εἶναι;”
Phrynichus Attic., Eclogae

τεῖν τὸν Λυσίαν, ἢ νοθεύειν καινοῦ σχήματος χρῆσιν; ἀλλ' ἐπεὶ ξένη ἡ
σύνταξις, πάντῃ παραιτητέα, ῥητέον δὲ ἀκολουθεῖν αὐτῷ.
Βιωτικόν· ἀηδὴς ἡ λέξις· λέγε οὖν χρήσιμον ἐν τῷ βίῳ.
Βουνός· ὀθνεία ἡ φωνὴ τῆς Ἀττικῆς· καὶ γὰρ αὐτὸς ὁ
χρησάμενος τῷ ὀνόματι, συνεὶς ξένως κεχρημένος, σημαίνεται ὡς ἀσαφῶς
διαλεγόμενος· εἰπόντος γάρ τινος
“βουνὸν ἐπὶ ταύτῃ καταλαβὼν ἄνω τινά”
ὁ προσδιαλεγόμενος, οὐ συνεὶς τὸ ξένον τοῦ ὀνόματος, φησίν
“τίς ἐσθ' ὁ βουνός; ἵνα σαφῶς σου μανθάνω”.
ἐν δὲ τῇ Συρακουσίᾳ ποιήσει (Gloss. Ital. 9 Kaibel) καθωμίληται. ἀλλ'
οὐ προσίεται ὁ Ἀττικισμός, περὶ οὗ ἀγωνιζόμεθα, τὴν ἀλλοδαπὴν διά-
λεξιν· ὅπου γὰρ ἀνεπίμικτος καὶ ἄχραντος βούλεται μένειν τῆς ἄλλης
Ἑλλάδος, Αἰολέων λέγω καὶ Δωριέων καὶ Ἰώνων, τούτων μὲν καὶ συγ-
γενῶν ὄντων, σχολῇ γ' ἂν ἀδόκιμον καὶ μιξοβάρβαρον προσεῖτο φω-
νήν. ὁ δ' οὖν κεχρημένος τῷ βουνὸς ὀνόματι Φιλήμων ἐστίν (fr. 142 K.),
εἷς τῶν τῆς νέας κωμῳδίας.
725
Μονθυλεύω· οὕτω τινὲς τὸ μολύνοντα ταράττειν λέγου-

σιν, καὶ ἔστι δυσχερές. ἀπόρριπτε οὖν καὶ τοῦτο.
Βόλβιτονὀλίγοι τινὲς λέγουσι τῶν Ἀττικῶν, ἀλλὰ τού-
του δοκιμώτερον τὸ βόλιτον ἄνευ τοῦ δευτέρου β.
Phrynichus Attic., Eclogae (familia q) (1608: 003)

“Die Ekloge des Phrynichos”, Ed. Fischer, E.
Νηρὸν ὕδωρ οὐκ εἴποις, ἀλλὰ πρόσφατον, ἀκραιφνές.

Ποῖ ἄπει διὰ τοῦ ι εἴποις· ποῦ δὲ ἄπει διὰ τοῦ υ οὐκ εἴποις· ποῦ δὲ
διατρίβεις εἴποις.
Ἔκτοτε οὐκ εἴποις, ἀλλ' ἐξ ἐκείνου.
Πηνίκα μὴ εἴπῃς ἀντὶ τοῦ πότε· ἔστι γὰρ ὥρας δηλωτικόν· οἷον εἴ
τις εἴποι “πηνίκα ἀποδημήσεις”, ἐὰν εἴπῃς “μετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέ-
ρας”, οὐκ ὀρθῶς ἐρεῖς· ἐὰν δὲ εἴπῃς “ἕωθεν” ἢ “περὶ μεσημβρίαν”,
ὀρθῶς ἐρεῖς.
Ὀρθρινὸς οὔ, ἀλλ' ὄρθριος.
Μεσονύκτιον ποιητικόν, οὐ πολιτικόν.
Ἡ πηλὸς Συρακούσιοι λέγοντες ἁμαρτάνουσιν.
Ὀψινὸς ὁμοίως τῷ ὀρθρινός· σὺ δὲ ὄψιος ὡς ὄρθιος λέγε.
Ποταπὸς διὰ τοῦ τ οὐκ εἴποις, ἀδόκιμον γάρ· διὰ δὲ τοῦ δ λέγων
ἐπὶ γένους θήσεις. “ποδαπός ἐστιν;” “Θηβαῖος ἢ Ἀθηναῖος”, ἔστι
γὰρ οἷον “ἐκ τίνος δαπέδου;”. εἰ ποταπὸς δέ ἐστιν, εἴποις· “ποτα-
πὸς τὸν τρόπον Φρύνιχος;”, “ἐπιεικής”. χρὴ οὖν οὕτως ἐρωτᾶν·
“ποῖός σοί τις δοκεῖ εἶναι;”.
Φανὸς ἐπὶ λαμπάδος, ἀλλὰ μὴ ἐπὶ κερατίνου λέγε· τοῦτο δὲ λυχνοῦ-
χον.
Ἐν χρῷ κουρίας φαθί, καὶ μὴ ψιλόκουρος.
Πεινῆν, διψῆν λέγε, ἀλλὰ μὴ διὰ τοῦ α.
Phylarchus Hist., Fragmenta (1609: 002)“FGrH #81”.

σάν τινες. ἐπεὶ δὲ δειπνήσειαν, ἐσιώπων πάντες, ὅ τε

παῖς ἐφειστήκει κεκραμένον ἔχων τὸ ποτὸν καὶ τῶι αἰ-
τοῦντι προσέφερε. τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ μετὰ τὸ
δεῖπνον οὐ πλεῖον ἐδίδοτο δύο κυάθων, καὶ τοῦτο προς-
νεύσαντι προσεφέρετο. ἀκρόαμαδὲ οὐδὲν οὐδέποτε παρ-
ειςεπορεύετο, διετέλει δ' αὐτὸς προσομιλῶν πρὸς
ἕκαστον καὶ πάντας ἐκκαλούμενος εἰς τὸ τὰ μὲν ἀκούειν,
τὰ δὲ λέγειν αὐτούς, ὥστε τεθηρευμένους ἀποτρέχειν
ἅπαντας.»
ATHEN. XII 20 – 21 p. 521 B – E: Φύλαρχος δ' ἐν τῆι
726
πέμπτηι καὶ εἰκοστῆι τῶν Ἱστοριῶν εἰπὼν ὅτι παρὰ Συρακοσίοις νόμος
ἦν τὰς γυναῖκας μὴ κοσμεῖσθαι χρυσῶι μηδ' ἀνθινὰ φορεῖν μηδ' ἐσθῆτας
ἔχειν πορφυρᾶς ἐχούσας παρυφάς, ἐὰν μή τις αὐτῶν συγχωρῆι ἑταίρα εἶναι
κοινή, καὶ ὅτι ἄλλος ἦν νόμος τὸν ἄνδρα μὴ καλλωπίζεσθαι μηδ' ἐσθῆτι
περιέργωι χρῆσθαι καὶ διαλλαττούσηι, ἐὰν μὴ ὁμολογῆι μοιχεύειν ἢ κίναι-
δος εἶναι, καὶ τὴν ἐλευθέραν μὴ ἐκπορεύεσθαι ἡλίου δεδυκότος, ἐὰν μὴ
μοιχευθησομένην· ἐκωλύετο δὲ καὶ ἡμέρας ἐξιέναι ἄνευ τῶν γυναικονόμων
ἀκολουθούσης αὐτῆι μιᾶς θεραπαινίδος, «Συβαρῖται»,φησίν, «ἐξο-
κείλαντες εἰς τρυφὴν ἔγραψαν νόμον περὶ τοῦτὰς
γυναῖκας εἰς τὰς ἑορτὰς καλεῖν καὶ τοὺς εἰς τὰς θυσίας
καλοῦντας πρὸ ἐνιαυτοῦ τὴν παρασκευὴν ποιεῖσθαι,
Prodicus Soph., Testimonia (1634: 001)

χθηρίας καὶ περὶ τὰ φαῦλα λιχνείας ἐμφανίσαι τὴν τῶν παιδευσάντων διδασκαλίαν.
ARISTOPH. Nub. 360
οὐ γὰρ ἂν ἄλλωι γ' ὑπακούσαιμεν τῶν νῦν μετεωροσοφιστῶν
πλὴν ἢ Προδίκωι· τῶι μὲν σοφίας καὶ γνώμης οὕνεκα, σοὶ δὲ (Sokr.) ...
– Tagenistae fr. 490 K.
τοῦτον τὸν ἄνδρ' ἢ βυβλίον διέφθορεν
ἢ Πρόδικος ἢ τῶν ἀδολεσχῶν εἷς γέ τις.
SCHOL. ARISTOPH. Nub. 361 διδάσκαλος δὲ ἦν οὗτος καὶ
Θηραμένους τοῦ ἐπικαλουμένου Κοθόρνου.
DIONYS. Halic. Isocr. 1 γενόμενος δὲ ἀκουστὴς Προδίκου τε τοῦ
Κείου καὶ Γοργίου τοῦ Λεοντίνου καὶ Τεισίου τοῦ Συρακουσίου τῶν τότε μέγιστον
ὄνομα ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἐχόντων ἐπὶ σοφίαι, ὡς δέ τινες ἱστοροῦσι, καὶ Θηρα-
μένους τοῦ ῥήτορος, ὃν οἱ τριάκοντα ἀπέκτειναν δημοτικὸν εἶναι δοκοῦντα.
GELL. XV 20, 4 auditor fuit [Euripides] physici Anaxagorae et
Prodici rhetoris.
MARCELL. V. Thuc. 36 ἐζήλωσε δ' ἐπ' ὀλίγον, ὥς φησιν
Ἄντυλλος, καὶ τὰς Γοργίου τοῦ Λεοντίνου παρισώσεις καὶ τὰς ἀντιθέσεις τῶν
ὀνομάτων, εὐδοκιμούσας κατ' ἐκεῖνο καιροῦ παρὰ τοῖς Ἕλλησι καὶ μέντοι καὶ Προ-
δίκου τοῦ Κείου τὴν ἐπὶ τοῖς ὀνόμασιν ἀκριβολογίαν.
QUINTIL. III 1, 12 horum primi communis locos tractasse dicuntur
Protagoras, Gorgias; adfectus P., Hippias et idem Protagoras et Thra
Septem SapientesPhil., Testimonia (1667: 001)

Fragment 1, line 6
DIOG. I 40ff. περὶ δὴ τῶν ἑπτὰ (ἄξιον γὰρ ἐνταῦθα καθολικῶς κἀκείνων
ἐπιμνησθῆναι) λόγοι φέρονται τοιοῦτοι. Δάμων ὁ Κυρηναῖος γεγραφὼς Περὶ τῶν
φιλοσόφων [FHG IV 277] πᾶσιν ἐγκαλεῖ, μάλιστα δὲ τοῖς ἑπτά. Ἀναξιμένης δέ
φησι πάντας ἐπιθέσθαι ποιητικῆι· ὁ δὲ Δικαίαρχος [fr. 28 FHG II 243 vgl. Hermes
27 (1892) 120. 126] οὔτε σοφοὺς οὔτε φιλοσόφους φησὶν αὐτοὺς γεγονέναι, συν-
ετοὺς δέ τινας καὶ νομοθετικούς. Ἀρχέτιμος δὲ ὁ Συρακούσιος [FHG IV 318] ὁμιλίαν
727
αὐτῶν ἀναγέγραφε παρὰ Κυψέλωι, ἧι καὶ αὐτός φησι παρατυχεῖν· Ἔφορος

[F GrHist. 70 F 181 II 95] δὲ παρὰ Κροίσωι πλὴν Θαλοῦ. φασὶ δέ τινες καὶ ἐν
Πανιωνίωι καὶ ἐν Κορίνθωι καὶ ἐν Δελφοῖς συνελθεῖν αὐτούς. (41) διαφωνοῦνται
δὲ καὶ αἱ ἀποφάσεις αὐτῶν καὶ ἄλλου ἄλλο φασίν, ὡς ἐκεῖνο [86 B 7]·
ἦν Λακεδαιμόνιος Χίλων σοφός, ὃς τάδ' ἔλεξε·
’μηδὲν ἄγαν· καιρῶι πάντα πρόσεστι καλά’.
στασιάζεται δὲ καὶ περὶ τοῦ ἀριθμοῦ αὐτῶν. Λεάνδριος [fr. 4 FHG II 336] μὲν
γὰρ ἀντὶ Κλεοβούλου καὶ Μύσωνος Λεώφαντον Γοργιάδα Λεβέδιον ἢ Ἐφέσιον
ἐγκρίνει καὶ Ἐπιμενίδην τὸν Κρῆτα· Πλάτων δὲ ἐν Πρωταγόραι [s. nr. 2] Μύσωνα
ἀντὶ Περιάνδρου· Ἔφορος [FGrHist. 70 F 182 II 95] δὲ ἀντὶ Μύσωνος Ἀνάχαρσιν·
Τίμαιος ιστορικός. Testimonia (1733: 001)“FGrH #566”.Volume-Jacobyʹ-T

3b,566,T, fragment 2, line 1
SUDA s. v. Τίμαιος· Ἀνδρομάχου Ταυρομενίτης, ὃν Ἀθηναῖοι

Ἐπιτίμαιον ὠνόμασαν, Φιλίσκου μαθητὴς τοῦ Μιλησίου· παρωνόμαστο δὲ
τοῦτο διὰ τὸ πολλὰ ἐπιτιμᾶν, καὶ γραοσυλλέκτρια δὲ διὰ τὸ τὰ τυχόντα
ἀναγράφειν. ἔγραψεν Ἰταλικὰ καὶ Σικελικὰ ἐν βιβλίοις λη· Ἑλληνικὰ καὶ
Σικελικά· Συλλογὴν ῥητορικῶν ἀφορμῶν βιβλία ξη· Ὀλυμπιονίκας ἤτοι Χρονικὰ
Πραξιδικά (T 10).
DIODOR. 21, 16, 5 (F 123): Τίμαιος ὁ Συρακόσιος.
DIODOR. 16, 7, 1: ἅμα δὲ τούτοις πραττομένοις
Ἀνδρόμαχος ὁ Ταυρομενίτης, Τιμαίου μὲν τοῦ τὰς ἱστορίας συγγράψαντος
πατὴρ ὤν, πλούτωι δὲ καὶ ψυχῆς λαμπρότητι διαφέρων, ἤθροισε τοὺς ἐκ τῆς
Νάξου τῆς κατασκαφείσης ὑπὸ Διονυσίου περιλειφθέντας. οἰκίσας δὲ τὸν
ὑπὲρ τῆς Νάξου λόφον τὸν ὀνομαζόμενον Ταῦρον, καὶ μείνας κατ' αὐτὸν πλείω
χρόνον, ἀπὸ τῆς ἐπὶ τοῦ Ταύρου μονῆς ὠνόμασε Ταυρομένιον.
PLUTARCH.
Timol. 10, 6: καὶ κατήχθησαν εἰς Ταυρομένιον τῆς Σικελίας,
ὑποδεχομένου καὶ καλοῦντος αὐτοὺς ἐκπάλαι προθύμως Ἀνδρομάχου τοῦ τὴν
πόλιν ἔχοντος καὶ δυναστεύοντος. (7) οὗτος ἦν πατὴρ Τιμαίου τοῦ ἱστορικοῦ,
Τίμαιος ιστορικός. Fragmenta (1733: 002)“FGrH #566”.Volume-Jacobyʹ-F

3b,566,F, fragment 6, line 9
ATHEN. 6, 103 p. 272 B: (F 11b) κἀν τῆι τρίτηι δὲ τῶν Ἱστορι-

ῶν ὁ Ἐπιτίμαιος ἔφη οὕτως εὐδαιμονῆσαι τὴν Κορινθίων πόλιν, ὡς κτήσασθαι
δούλων μυριάδας ἓξ καὶ τεσσαράκοντα· δι' ἃς ἡγοῦμαι καὶ τὴν Πυθίαν αὐτοὺς
κεκληκέναι χοινικομέτρας.
DIOG. LAERT. 8, 67: περὶ δὲ τοῦ θανάτου διάφορός
ἐστιν αὐτοῦ λόγος.
(71) τούτοις δ' ἐναντιοῦται Τίμαιος, ῥητῶς
λέγων ὡς ἐξεχώρησεν εἰς Πελοπόννησον καὶ τὸ σύνολον οὐκ ἐπανῆλθεν, ὅθεν
αὐτοῦ καὶ τὴν τελευτὴν ἄδηλον εἶναι. πρὸς δὲ τὸν Ἡρακλείδην καὶ ἐξ ὀνόματος
ποιεῖται τὴν ἀντίρρησιν ἐν τῆι δ(?)· Συρακόσιόν τε γὰρ εἶναι τὸν Πεισιάνακτα
καὶ ἀγρὸν οὐκ ἔχειν ἐν Ἀκράγαντι, Παυσανίαν τε μνημεῖον ἂνπεποιηκέναι
τοῦ φίλου, τοιούτου διαδοθέντος λόγου, ἢ ἀγαλμάτιόν τι ἢ σηκὸν οἷα θεοῦ·
καὶ γὰρ πλούσιον εἶναι. «πως οὖν»φησίν «εἰς τοὺς κρατῆρας ἥλατο,
728
ὧν σύνεγγυς ὄντων οὐδὲ μνείαν ποτὲ ἐπεποίητο; τετελεύτηκεν

οὖν ἐν Πελοποννήσωι». (72) οὐδὲν δὲ παράδοξον τάφον αὐτοῦ μὴ φαί-
νεσθαι· μηδὲ γὰρ ἄλλων πολλῶν. τοιαῦτά τινα εἰπὼν ὁ Τίμαιος ἐπιφέρει·
«ἀλλὰ διὰ παντός ἐστιν Ἡρακλείδης τοιοῦτος παραδοξολόγος,
καὶ ἐκ τῆς σελήνης πεπτωκέναι ἄνθρωπον λέγων».
POLYB. 12, 28, 8: (T 19 p. 590, 16) κατὰ γὰρ τὸ προοίμιον τῆς
Τίμαιος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 3b,566,F, fragment 8, line 2
ἱστορίαν, πρῶτον μὲν τηλικαύτην εἶναί φησι διαφορὰν τῆς ἱστορίας πρὸς τοὺς
ἐπιδεικτικοὺς λόγους, ἡλίκην ἔχει τὰ κατ' ἀλήθειαν ὠικοδομημένα καὶ κατε-
σκευασμένα τῶν ἐν ταῖς σκηνογραφίαις φαινομένων τόπων καὶ διαθέσεων.
(2) δεύτερον αὐτὸ τὸ συναθροῖσαί φησι τὴν παρασκευὴν τὴν πρὸς τὴν ἱστορίαν
μεῖζον ἔργον εἶναι τῆς ὅλης πραγματείας τῆς περὶ τοὺς ἐπιδεικτικοὺς λόγους·
(3) αὐτὸς γοῦν τηλικαύτην ὑπομεμένηκε δαπάνην καὶ κακοπάθειαν τοῦ συνα-
γαγεῖν τὰ παρὰ Τυρίων ὑπομνήματα καὶ πολυπραγμονῆσαι τὰ Λιγύων ἔθη καὶ
Κελτῶν, ἅμα δὲ τούτοις Ἰβήρων, ὥστε μηδ' ἂν αὐτὸς ἐλπίσαι μήτ' ἂν ἑτέροις
ἐξηγούμενος πιστευθῆναι περὶ τούτων.
PHOT. SUD. s. v. Καλλικύριοι· οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συρα-
κούσαις γενόμενοι, πολλοί τινες τὸ πλῆθος – δοῦλοι δ' ἦσαν οὗτοι τῶν
φυγάδων, ὡς Τίμαιος ἐν ϛ– ,ὅθεν τοὺς ὑπερβολῆι πολλοὺς Καλλικυρίους
ἔλεγον. ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ ὄντες, ὡς
Ἀριστοτέλης ἐν Συρακουσίων πολιτείαι (IV), ὅμοιοι τοῖς Λακεδαιμονίων
Εἵλωσι καὶ παρὰ Θεσσαλοῖς Πενέσταις καὶ παρὰ Κρησὶν Κλαρώταις. καὶ
παροιμία ‘Καλλικυρίων πλείους’· τοῦτο ἐλέγετο, εἴποτε πλῆθος ἤθελον ἐμφῆ-
ναι· οἱ γὰρ Καλλικύριοι δοῦλοι ἦσαν, πλείους τῶν κυρίων αὐτῶν, ὥστε καὶ
(2) δεύτερον αὐτὸ τὸ συναθροῖσαί φησι τὴν παρασκευὴν τὴν πρὸς τὴν ἱστορίαν
μεῖζον ἔργον εἶναι τῆς ὅλης πραγματείας τῆς περὶ τοὺς ἐπιδεικτικοὺς λόγους·
(3) αὐτὸς γοῦν τηλικαύτην ὑπομεμένηκε δαπάνην καὶ κακοπάθειαν τοῦ συνα-
γαγεῖν τὰ παρὰ Τυρίων ὑπομνήματα καὶ πολυπραγμονῆσαι τὰ Λιγύων ἔθη καὶ
Κελτῶν, ἅμα δὲ τούτοις Ἰβήρων, ὥστε μηδ' ἂν αὐτὸς ἐλπίσαι μήτ' ἂν ἑτέροις
ἐξηγούμενος πιστευθῆναι περὶ τούτων.
PHOT. SUD. s. v. Καλλικύριοι· οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συρα-
κούσαις γενόμενοι, πολλοί τινες τὸ πλῆθος – δοῦλοι δ' ἦσαν οὗτοι τῶν
φυγάδων, ὡς Τίμαιος ἐν ϛ– ,ὅθεν τοὺς ὑπερβολῆι πολλοὺς Καλλικυρίους
ἔλεγον. ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ ὄντες, ὡς
Ἀριστοτέλης ἐν Συρακουσίων πολιτείαι (IV), ὅμοιοι τοῖς Λακεδαιμονίων
Εἵλωσι καὶ παρὰ Θεσσαλοῖς Πενέσταις καὶ παρὰ Κρησὶν Κλαρώταις. καὶ
παροιμία ‘Καλλικυρίων πλείους’· τοῦτο ἐλέγετο, εἴποτε πλῆθος ἤθελον ἐμφῆ-
ναι· οἱ γὰρ Καλλικύριοι δοῦλοι ἦσαν, πλείους τῶν κυρίων αὐτῶν, ὥστε καὶ
αὐτοὺς ἐξέβαλον.
ATHEN. 12, 58 p. 541 BC: περὶ δὲ Σμινδυρίδου τοῦ Συβαρίτου
καὶ τῆς τούτου τρυφῆς ἱστόρησεν Ἡρόδοτος ἐν τῆι ἕκτηι (127), ὡς ἀποπλέων
ἐπὶ τὴν μνηστείαν τῆς Κλεισθένους τοῦ Σικυωνίων τυράννου θυγατρὸς Ἀγαρίς-
της, φησίν «ἀπὸ μὲν Ἰταλίης Σμινδυρίδης ὁ Ἱπποκράτεος Συβαρίτης,
729
Ἀσπενδίου τὴν ἐξηλλαγμένην εἰσαγαγόντος κατασκευὴν καὶ

τοῖς Πυθαγορείοις πεπλησιακέναι προσποιηθέντος, πρὸς ὃν
ἐπιστέλλων ὁ Στρατόνικος ἐκέλευσε τὸν ἀπαίροντα τὸ ῥηθὲν
ἀπαγγεῖλαι ‘τῶι περὶ θηροπέπλου μανίας ὕβρεώς τε περιστάσι-
μον / στοὰν ἔχοντι Πυθαγόρου πελάται’».
DIOG. LAERT. 8, 11: Τίμαιός τέ φησιν ἐν δεκάτωι Ἱστοριῶν
λέγειν αὐτὸν (scil. Πυθαγόραν) τὰς συνοικούσας ἀνδράσι θεῶν ἔχειν ὀνόματα,
Κόρας, Νύμφας, εἶτα μητέρας καὶ μαίαςκαλουμένας.
SCHOL. PINDAR. Nem. 9, 95a: βαθυκρήμνοισι δ' ἀμφ' ἀκταῖς
Ἑλώρου] περὶ τοῦτον τὸν ποταμὸν συνέστη Ἱπποκράτει τῶι Γελώιων τυράννωι
πρὸς Συρακοσίους πόλεμος, ὁ δὲ Γέλων, οὗοὗτος ἑταῖρος,
ἱππάρχει τότε Ἱπποκράτει· ἐν δὴ τούτωι φησὶ τῶι πολέμωι εἰκὸς τὸν Χρόμιον
ἐπιδείξασθαι πολλὰ ἔργα κατὰ τὴν μάχην. περὶ δὲ τούτου τοῦ πολέμου
Τίμαιος ἐν τῆι ιδεδήλωκε·‘καθάπαξ γάρ’ φησὶν ὁ δίδυμος (p. 235
Schm) ‘οὐδεμίαν ἄλλην μάχην ἔχομεν εὑρεῖν περὶ τὸν Ἕλωρον τῶν συνηκμα-
κότων τῶι Χρομίωι τυράννων, ὅτι μὴ σὺν Ἱπποκράτει τοῦ Γέλωνος πρὸς Συρα-
κουσίους. ὅτι μὲν οὖν Γέλωνα ἱππαρχεῖν κατέστησεν Ἱπποκράτης, σαφὲς ὁ
Τίμαιος ποιήσει γράφων οὕτως· «Ἱπποκράτης δὲ μετὰ τὴν Κλεάν-
δρου τελευτὴν ἅμα μὲν τοῦ Γέλωνος ἐν τῆι τεταγμένηι μεμε-
νηκότος, ἅμα δὲ τοῖς Γελώιοις χαρίσασθαι βουλόμενος, μετα-
πεμψάμενος αὐτὸν καὶ παρακαλέσας ἐπὶ τὰς πράξεις, ἁπάντων
λέγειν αὐτὸν (scil. Πυθαγόραν) τὰς συνοικούσας ἀνδράσι θεῶν ἔχειν ὀνόματα,
Κόρας, Νύμφας, εἶτα μητέρας καὶ μαίαςκαλουμένας.
SCHOL. PINDAR. Nem. 9, 95a: βαθυκρήμνοισι δ' ἀμφ' ἀκταῖς
Ἑλώρου] περὶ τοῦτον τὸν ποταμὸν συνέστη Ἱπποκράτει τῶι Γελώιων τυράννωι
πρὸς Συρακοσίους πόλεμος, ὁ δὲ Γέλων, οὗοὗτος ἑταῖρος,
ἱππάρχει τότε Ἱπποκράτει· ἐν δὴ τούτωι φησὶ τῶι πολέμωι εἰκὸς τὸν Χρόμιον
ἐπιδείξασθαι πολλὰ ἔργα κατὰ τὴν μάχην. περὶ δὲ τούτου τοῦ πολέμου
Τίμαιος ἐν τῆι ιδεδήλωκε·‘καθάπαξ γάρ’ φησὶν ὁ δίδυμος (p. 235
Schm) ‘οὐδεμίαν ἄλλην μάχην ἔχομεν εὑρεῖν περὶ τὸν Ἕλωρον τῶν συνηκμα-
κότων τῶι Χρομίωι τυράννων, ὅτι μὴ σὺν Ἱπποκράτει τοῦ Γέλωνος πρὸς Συρα-
κουσίους. ὅτι μὲν οὖν Γέλωνα ἱππαρχεῖν κατέστησεν Ἱπποκράτης, σαφὲς ὁ
Τίμαιος ποιήσει γράφων οὕτως· «Ἱπποκράτης δὲ μετὰ τὴν Κλεάν-
δρου τελευτὴν ἅμα μὲν τοῦ Γέλωνος ἐν τῆι τεταγμένηι μεμε-
νηκότος, ἅμα δὲ τοῖς Γελώιοις χαρίσασθαι βουλόμενος, μετα-
πεμψάμενος αὐτὸν καὶ παρακαλέσας ἐπὶ τὰς πράξεις, ἁπάντων
τῶν ἱππέων τὴν ἐπιμέλειαν ἐκείνωι παρέδωκεν»‘.(es folgt F 21).
SCHOL. PINDAR. Ol.
5, 19a: νέοικον ἕδραν εἶπε τὴν Καμά-
ριναν ὁ Πίνδαρος. σαφηνίζει Τίμαιος
ἐν τῆι δεκάτηι. εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ
Καμαριναῖοι, οἳὑπὸ τοῦ Γέλωνος
730
πιάδος. ἡ δὲ ἅλωσις ἐγένετο κατὰ

τὴν Δαρείου τοῦ Πέρσου διάβασιν.
– – 19b: Ἱπποκράτης ὑπὸ τοῦ
τῶν Γελώων τυράννου ἀνηιρέθη, εἶτα
ὑπὸ Γελώων συνωικίσθη ἡ Καμάρινα
κατὰ τὴν μβὀλυμπιάδα, ὥς φησι
Τίμαιος· διὸ καὶ νέοικον εἶπε τὴν
πόλιν. ἡ δὲ ἅλωσις αὐτῆς ἐγένετο
κατὰ τὴν Δαρείου τοῦ Ὑστάσπου
στρατείαν.
SCHOL. PINDAR. Pyth. 2, 2: Μεγαλοπόλιες ὦ Συράκοσαι, βα-
θυπολέμου Τέμενος Ἄρεος] τοῦτο εἴρηκε διὰ τὸ νεωστὶ Καρχηδονίους καὶ
Λίβυας καὶ Τυρρηνοὺς ὑπὸ τῶν περὶ Γέλωνα καὶ Ἱέρωνα μὴ μόνον τῆι νήσωι
ἐπιπλεύσαντας καθηιρῆσθαι, ἀλλὰ καὶ ὑπ' αὐτοῖς τὴν Καρχηδόνα γενέσθαι,
ὥστε ὑπακούειν· τὸ γοῦν ἀνθρωποθυτεῖν φησιν ὁ Θεόφραστος (IV) ἐν τῶι
Περὶ Τυρρηνῶν παύσασθαι αὐτούς, Γέλωνος προστάξαντος. ὅτι δὲ καὶ
ἐκέλευσεν αὐτοὺς χρήματα εἰσφέρειν, Τίμαιος διὰ τῆς ιαἀν-
έγραψεν.
SCHOL. PINDAR. Nem. 9, 95a: (F 18) ὅτι δὲ καὶ ὁ Γέλων τῶι
Χρομίωι ἐχρῆτο ἑταίρωι, δῆλον πάλιν ἐξ ὧν φησι Τίμαιος ἐν τῆι ιβ
γράφων οὕτως· «ἐπιτρόπους δὲ τοῦ παιδὸς μετ' ἐκεῖνον
SCHOL. PINDAR. Nem. 9, 95a: (F 18) ὅτι δὲ καὶ ὁ Γέλων τῶι

Χρομίωι ἐχρῆτο ἑταίρωι, δῆλον πάλιν ἐξ ὧν φησι Τίμαιος ἐν τῆι ιβ
γράφων οὕτως· «ἐπιτρόπους δὲ τοῦ παιδὸς μετ' ἐκεῖνον κατέ-
στησεν Ἀριστόνουν καὶ Χρόμιον τοὺς κηδεστάς· τούτοις γὰρ
ὁ Γέλων δέδωκε τὰς ἀδελφάς».
POLYB. 12, 25k § 2: (T 19 p. 596b 21 ff.) ὅτι τῶν δεδυναστευ-
κότων ἐν Σικελίαι μετὰ Γέλωνα τὸν ἀρχαῖον πραγματικωτάτους ἄνδρας παρειλήφαμεν Ἑρμο-
κράτην, Τιμολέοντα, Πύρρον τὸν Ἠπειρώτην, οἷς ἥκιστ' ἂν δέοι περιάπτειν μειρακιώδεις
καὶ διατριβικοὺς λόγους. (3) ὁ δέ φησιν ἐν τῆι μιᾶι καὶ εἰκοστῆι βίβλωι,
καθ' ὃν καιρὸν Εὐρυμέδων παραγενόμενος εἰς Σικελίαν παρεκάλει τὰς πόλεις
εἰς τὸν κατὰ τῶν Συρακουσίων πόλεμον, τότε τοὺς Γελώιους κάμνοντας τῶι
πολέμωι διαπέμψασθαι πρὸς τοὺς Καμαριναίους ὑπὲρ ἀνοχῶν. (4) τῶν δὲ προθύ-
μως δεξαμένων, μετὰ ταῦτα πρεσβεύειν ἑκατέρους πρὸς τοὺς ἑαυτῶν συμμά-
χους καὶ παρακαλεῖν ἄνδρας ἐκπέμψαι πιστούς, οἵτινες εἰσελθόντες εἰς Γέλαν
βουλεύσονται περὶ διαλύσεως καὶ τῶν κοινῆι συμφερόντων. (5) παραγενο-
μένων δὲ τῶν συνέδρων, καὶ τοῦ διαβουλίου προτεθέντος, τοιούτοις τισὶ χρώ-
μενον εἰσάγει λόγοις τὸν Ἑρμοκράτην.
(6) ἐπαινέσας γὰρ ὁ προειρημένος ἀνὴρ τοὺς Γελώιους καὶ τοὺς Καμαρι-
ναίους, πρῶτον μὲν ὡς αὐτῶν ποιησάντων τὰς ἀνοχάς, δεύτερον ὅτι τοῦτοὺς
περὶ διαλύσεως γενέσθαι λόγους αἴτιοι καθεστήκασι, τρίτον ὅτι προνοηθεῖεν
τοῦ μὴ βουλεύεσθαι τὰ (πλ)ήθη περὶ τῶν διαλύσεων ἀλλὰ τοὺς προεστῶτας τῶν
731
Τίμαιος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 3b,566,F, fragment 24a, line 4
εἰρήνην μέχρι τῶν τῆς χώρας ὅρων· καὶ τούτοις ἕτερα παραπλήσια.
ATHEN. 7, 132 p. 327 B: Τίμαιος δ' ἐν τῆι ιγτῶν Ἱστοριῶν
περὶ τοῦ Σικελικοῦ πολιχνίου – λέγω δὲ τῶν Ὑκκάρων – διαλεγόμενος, προσα-
γορευθῆναί φησι τὸ πολίχνιον διὰ τὸ τοὺς πρώτους τῶν ἀνθρώπων ἐλθόντας
ἐπὶ τὸν τόπον ἰχθῦς εὑρεῖν τοὺς καλουμένας ὕκας, καὶ τούτους ἐγκύους· δι'
οὓς οἰωνισαμένους Ὕκκαρον ὀνομάσαι τὸ χωρίον.
ATHEN. 13, 54/55 p. 588 B – 589 A: Λαίδος δὲ τῆς ἐξ
Ὑκκάρων – πόλις δ' αὕτη Σικελική, ἀφ' ἧς αἰχμάλωτος γενομένη ἧκεν εἰς
Κόρινθον, ὡς ἱστορεῖ Πολέμων (IV) ἐν τῶι ἕκτωι τῶν πρὸς Τίμαιον – ....
Νυμφόδωρος δ' ὁ Συρακόσιος (572 F 1) ἐν τῶι Περὶ τῶν ἐν Σικελίαι θαυμα-
ζομένων ἐξ Ὑκκάρου φησὶν Σικελικοῦ φρουρίου εἶναι τὴν Λαίδα. Στράττις δ'
ἐν Μακεδόσιν ἢ Παυσανίαι (I 718, 26 K) Κορινθίαν αὐτὴν εἶναί φησιν διὰ
τούτων· «εἰσὶν δὲ πόθεν αἱ παῖδες αὗται καὶ τίνες; / – νυνὶ μὲν ἥκουσιν Μεγα-
ρόθεν, εἰσὶ δέ / Κορίνθιαι· Λαὶς μὲν ἡδὶ Μεγακλέους». Τίμαιος δ' ἐν τῆι
τρισκαιδεκάτηι τῶν Ἱστοριῶν ἐξ Ὑκκάρων,καθὰ καὶ Πολέμων
εἴρηκεν, ἀναιρεθῆναι φάσκων αὐτὴν ὑπό τινων γυναικῶν ἐν Θετταλίαι, ἐρασθεῖ-
σάν τινος Παυσανίου Θετταλοῦ, κατὰ φθόνον καὶ δυσζηλίαν [ταῖς] ξυλίναις
χελώναις τυπτομένην ἐν Ἀφροδίτης ἱερῶι· διὸ καὶ τὸ Τέμενος κληθῆναι Ἀνο-
σίας Ἀφροδίτης. δείκνυσθαι δ' αὐτῆς τάφον παρὰ τῶι Πηνειῶι σημεῖον ἔχοντα
ὑδρίαν λιθίνην καὶ ἐπίγραμμα τόδε· «Τῆς δέ ποθ' ἡ μεγάλαυχος ἀνίκητός
ἔστι καὶ Σικελίας Ἀταβύριον, ὡς Τίμαιος.κέκληται δὲ τὰ ὄρη

ἀπό τινος Τελχῖνος Ἀταβυρίου.
SCHOL. PINDAR. Ol. 7, (159 g) 160c:
Ζεῦ πάτερ, νώτοισιν Ἀταβυρίου μεδέων] Δίδυμος(p. 220 Schm) δέ φησιν
ἐν Σικελίαι εἶναι ὄρος Ἀταβύριον, ὡς Τίμαιός φησι.καλεῖται
δὲ καὶ ὁ Ἀταβύριος. εἰσὶ δὲ καὶ βόες χαλκοῖ ἐπὶ τῶι ὄρει τῆς Ῥόδου κτλ.
CICERO De rep. 3, 43: urbs illa praeclara (Syrakus), quam ait
Timaeus Graecarum maxumam, omnium autem esse pulcherrimam.
(KALLIMACH. – ) ANTIGON. Hist. mir. 140: Ἀρέθουσαν δὲ
τὴν ἐν Συρακούσαις, ὥσπερ οἱ λοιποί φασιν καὶ Πίνδαρος (Nem. 1, 1 f.),
τὴν πηγὴν ἔχειν ἐκ τοῦ κατὰ τὴν Ἤλιδα Ἀλφειοῦ (Lykos 570 F 15?)· διὸ
καὶ ταῖς Ὀλυμπικαῖς ἡμέραις, ὅταν ἐν τῶι ποταμῶι ἀποπλύνωσιν τῶν θυμά-
των τὰς κοιλίας, οὐ καθαρὰν εἶναι τὴν ἐν τῆι Σικελίαι κρήνην, ἀλλὰ ῥεῖν ὄνθωι.
φησὶν δὲ καὶ φιάλην ποτ' εἰς τὸν Ἀλφειὸν ποταμὸν ἐμβληθεῖσαν ἐν ἐκείνηι
φανῆναι. τοῦτο δ' ἱστορεῖ καὶ Τίμαιος.
POLYBIOS 12, 4d (T 19 p. 584, 25/7)
φησὶ τοιγαροῦν τὴν Ἀρέθουσαν κρήνην τὴν ἐν ταῖς Συρακούσσαις ἔχειν τὰς
πηγὰς ἐκ τοῦ κατὰ Πελοπόννησον διά τε τῆς Ἀρκαδίας καὶ διὰ τῆς Ὀλυμπίας
ῥέοντος ποταμοῦ [Ἀλφειοῦ]· (6) ἐκεῖνον γὰρ δύντα κατὰ γῆς καὶτετρα-
κισχιλίους σταδίους ὑπὸ τὸ Σικελικὸν ἐνεχθέντα πέλαγος ἀναδύνειν ἐν ταῖς
Τίμαιος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 3b,566,F, fragment 41b, line 2

732
CICERO De rep. 3, 43: urbs illa praeclara (Syrakus), quam ait

Timaeus Graecarum maxumam, omnium autem esse pulcherrimam.
(KALLIMACH. – ) ANTIGON. Hist. mir. 140: Ἀρέθουσαν δὲ
τὴν ἐν Συρακούσαις, ὥσπερ οἱ λοιποί φασιν καὶ Πίνδαρος (Nem. 1, 1 f.),
POLYBIOS 12, 4d (T 19 p. 584, 25/7)
Συρακούσσαις. (7) γενέσθαι δὲ τοῦτο δῆλον ἐκ τοῦ κατά τινα χρόνον οὐρανίων
ὄμβρων ῥαγέντων κατὰ τὸν τῶν Ὀλυμπίων καιρόν, καὶ τοῦ ποταμοῦ τοὺς
κατὰ τὸ Τέμενος ἐπικλύσαντος τόπους, ὄνθου τε πλῆθος ἀναβλύζειν τὴν Ἀρέ-
θουσαν ἐκ τῶν κατὰ τὴν πανήγυριν θυομένων βοῶν, καὶ φιάλην χρυσῆν ποτ'
ἀναβαλεῖν, ἣν ἐπιγνόντες εἶναι τῆς ἑορτῆς ἀνείλοντο.
POLYBIOS 12, 4d (T 19 p. 584, 25/7)
Συρακούσσαις. (7) γενέσθαι δὲ τοῦτο δῆλον ἐκ τοῦ κατά τινα χρόνον οὐρανίων
ὄμβρων ῥαγέντων κατὰ τὸν τῶν Ὀλυμπίων καιρόν, καὶ τοῦ ποταμοῦ τοὺς
κατὰ τὸ Τέμενος ἐπικλύσαντος τόπους, ὄνθου τε πλῆθος ἀναβλύζειν τὴν Ἀρέ-
θουσαν ἐκ τῶν κατὰ τὴν πανήγυριν θυομένων βοῶν, καὶ φιάλην χρυσῆν ποτ'
STRABON 6, 2, 4 p.
270/1: ἡ δ' Ὀρτυγία συνάπτει γεφύραι πρὸς τὴν ἤπειρον πρόσγειοςοὖσα,
κρήνην δ' ἔχει τὴν Ἀρέθουσαν, ἐξιεῖσαν ποταμὸν εὐθὺς εἰς τὴν θάλατταν.
μυθεύουσι δὲ τὸν Ἀλφειὸν εἶναι τοῦτον, ἀρχόμενον μὲν ἐκ τῆς Πελοποννήσου,
διὰ δὲ τοῦ πελάγους ὑπὸ γῆς τὸ ῥεῖθρον ἔχοντα μέχρι πρὸς τὴν Ἀρέθουσαν,
εἶτ' ἐκδιδόντα ἐνθένδε πάλιν εἰς τὴν θάλατταν. τεκμηριοῦνται δὲ τοιούτοις
733
Τίμαιος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 3b,566,F, fragment 41c, line 10

STRABON 6, 2, 4 p.
270/1: ἡ δ' Ὀρτυγία συνάπτει γεφύραι πρὸς τὴν ἤπειρον πρόσγειοςοὖσα,
κρήνην δ' ἔχει τὴν Ἀρέθουσαν, ἐξιεῖσαν ποταμὸν εὐθὺς εἰς τὴν θάλατταν.
μυθεύουσι δὲ τὸν Ἀλφειὸν εἶναι τοῦτον, ἀρχόμενον μὲν ἐκ τῆς Πελοποννήσου,
διὰ δὲ τοῦ πελάγους ὑπὸ γῆς τὸ ῥεῖθρον ἔχοντα μέχρι πρὸς τὴν Ἀρέθουσαν,
εἶτ' ἐκδιδόντα ἐνθένδε πάλιν εἰς τὴν θάλατταν. τεκμηριοῦνται δὲ τοιούτοις
τισί· καὶ γὰρ φιάλην τινὰ ἐκπεσοῦσαν εἰς τὸν ποταμὸν ἐνόμισαν [ἐν Ὀλυμπίαι]
δεῦρο ἀνενεχθῆναι εἰς τὴν κρήνην, καὶ θολοῦσθαι ἀπὸ τῶν ἐν Ὀλυμπίαι βου-
θυσιῶν· ὅ τε Πίνδαρος ἐπακολουθῶν τούτοις εἴρηκε τάδε «ἄνπνευμα σεμνὸν
Ἀλφεοῦ, κλεινᾶν Συρακουσσᾶν θάλος, Ὀρτυγία». συναποφαίνεται δὲ τῶι
Πινδάρωι ταὐτὰ καὶ Τίμαιος ὁ συγγραφεύς.
GELLIUS N. A. 11, 1, 1: Timaeus in historiis quas oratione
Graeca de rebus populi Romani composuit et M. Varro in Antiquitatibus
rerum humanarum terram Italiam de Graeco vocabulo appellatam scripserunt,
quoniam boves Graeca vetere lingua italoe vocitati sunt, quorum in Italia
magna copia fuerit, bucetaque in ea terra gigni, pascique solita sint com-
plurima.
VARRO De r. r. 2, 5, 3: nam bos in pecuaria maxima debet esse
auctoritate, praesertim in Italia, quae a bubus nomen habere sit existimata.
Graecia enim antiqua, ut scribit Timaeus, tauros vocabat italos, a quorum
(36) huic et Timaeus credidit, sed insulam Basiliam(?)

vocavit. PHOT. BEROL. p. 53, 21 Rei (SYNAG. LEX. p. 362, 24): Αἷμον·
τὸ ὄρος οὐδετέρως Ἑκαταῖος διὰ παντὸς (1 F 167) καὶ Διονύσιος (III C) καὶ
Ἑλλάνικος ἐν αἈτθίδος (4 F 41; 323a F 4) καὶ Τίμαιος καὶ Εὔδοξος.
[SKYMN.] Perieg. 405: ἑξῆς δὲ μεγάλη χερρόνησος Ὑλλική, /
πρὸς τὴν Πελοπόννησόν τι ἐξισουμένη. / πόλεις δ' ἐν αὐτῆι φασι πέντε καὶ
δέκα / Ὕλλους κατοικεῖν, ὄντας Ἕλληνας γένει· / τὸν Ἡρακλέους γὰρ Ὕλλον
οἰκιστὴν λαβεῖν. / ἐκβαρβαρωθῆναι δὲ τούτους τῶι χρόνωι / τοῖς ἔθεσιν ἱστο-
ροῦσι τοῖς τῶν πλησίον, / ὥς φασι Τίμαιος τε καὶ Ἐρατοσθένης. / νῆσος κατ'
αὐτοὺς δ' ἔστιν Ἴσσα λεγομένη, / Συρακοσίων ἔχουσα τὴν ἀποικίαν.
STEPH. BYZ. s. v. Ἀργυρῖνοι· ἔθνος Ἠπειρωτικόν, ὡς Τίμαιος
καὶ Θέων καὶ Λυκόφρων (Al. 1017) «εἰς Ἀργυρίνους καὶ Κεραυνίων νάπας».
SCHOL. APOLL. RHOD. 4, 982/92g: ἡ νῆσος ἡ Κέρκυρα· αὕτη
πρότερον Σχερία ἐκαλεῖτο. ἀποδίδωσι δὲ τὴν αἰτίαν Ἀριστοτέλης ἐν τῆι
Κερκυραίων πολιτείαι (IV)· φησὶ γὰρ τὴν Δήμητρα φοβουμένην, μὴ οἱ ἐκ
τῆς ἠπείρου ἐρχόμενοι ποταμοὶ ἤπειρον αὐτὴν ποιήσωσι, δεηθῆναι Ποσειδῶνος
ἀποστρέψαι τὰ τῶν ποταμῶν ῥεύματα· ἐπισχεθέντων οὖν τούτων ἀντὶ Δρε-
πάνης Σχερίαν ὀνομασθῆναι. Δρεπάνη δὲ ἐκαλεῖτοδιὰ τὸ τὴν Δήμητρα
αἰτησαμένην δρέπανον παρ' Ἡφαίστου τοὺς Τιτᾶνας διδάξαι θερίζειν, εἶτα
αὐτὸ κρύψαι εἰς τὸ παραθαλάσσιον μέρος τῆς νήσου· προσκλυζούσης δὲ τῆς
734
τούτοις οἰκείως τοῖς φθάσασιν εὔχεσθαι τῶι Διί φησι τὸν Πίνδαρον ὁ Δίδυμος,
ὥστε λοιπὸν αὐτοῖς εἰρηναῖον εἶναι τὸν βίον.
POLYB. 12, 26b: ὅτι Γέλωνος ἐπαγγελλομένου τοῖς Ἕλλησι
δισμυρίοις πεζοῖς, διακοσίαις δὲ ναυσὶ καταφράκτοις βοηθήσειν, ἐὰν αὐτῶι
τῆς ἡγεμονίας [ἢ τῆς ἡγεμονίας] ἢ τῆς κατὰ γῆν ἢ τῆς κατὰ θάλατταν παρα-
χωρήσωσι, φασὶ τοὺς προκαθημένους ἐν Κορίνθωι τῶν Ἑλλήνων πραγματι-
κώτατον ἀπόκριμα δοῦναι τοῖς παρὰ τοῦ Γέλωνος πρεσβευταῖς· (2) ἐκέλευον
γὰρ ὡς ἐπίκουρον ἔρχεσθαι τὸν Γέλωνα μετὰ τῶν δυνάμεων, τὴν δ' ἡγεμονίαν
ἀνάγκηι τὰ πράγματα περιθήσειν τοῖς ἀρίστοις τῶν ἀνδρῶν. (3) τοῦτο δ'
οὔκἐστι τῶν καταφευγόντων ἐπὶ τὰς Συρακουσίων ἐλπίδας, ἀλλὰ πιστευόν-
των αὑτοῖς καὶ προκαλουμένων τὸν βουλόμενον εἰς τὸν τῆς ἀνδρείας ἀγῶνα
καὶ τὸν περὶ τῆς ἀρετῆς στέφανον. (4) ἀλλ' ὅμως Τίμαιος εἰς ἕκαστα
τῶν προειρημένων τοσούτους ἐντείνει λόγους καὶ τοσαύτην
ποιεῖται σπουδὴν περὶ τοῦ τὴν μὲν Σικελίαν μεγαλομερεστέραν
ποιῆσαι τῆς συμπάσης Ἑλλάδος, τὰς δὲ ἐν αὐτῆι πράξεις ἐπι-
φανεστέρας καὶ καλλίους τῶν κατὰ τὴν ἄλλην οἰκουμένην, τῶν
δ' ἀνδρῶν τῶν μὲν σοφίαι διενηνοχότων σοφωτάτους τοὺς ἐν
Σικελίαι, τῶν δὲ πραγματικῶν ἡγεμονικωτάτους καὶ θειοτάτους
τοὺς ἐκ Συρακουσσῶν,(5) ὥστε μὴ καταλιπεῖν ὑπερβολὴν τοῖς μειρα-
κίοις τοῖς ἐν ταῖς διατριβαῖς καὶ τοῖς τόποις πρὸς τὰς παραδόξους ἐπιχειρήσεις,
οὔκἐστι τῶν καταφευγόντων ἐπὶ τὰς Συρακουσίων ἐλπίδας, ἀλλὰ πιστευόν-

των αὑτοῖς καὶ προκαλουμένων τὸν βουλόμενον εἰς τὸν τῆς ἀνδρείας ἀγῶνα
καὶ τὸν περὶ τῆς ἀρετῆς στέφανον. (4) ἀλλ' ὅμως Τίμαιος εἰς ἕκαστα
ὅταν ἢ Θερσίτου λέγειν ἐγκώμιον ἢ Πηνελόπης προθῶνται ψόγον ἤ τινος ἑτέ-
ρου τῶν τοιούτων.
TZETZ. Chil. 4, 266: Γέλωνα Συρακούσιον καθ' ὕπνους δὲ βο-
ῶντα / (κεραυνοβλὴς γὰρ ἔδοξεν ὀνείροις γεγονέναι) / ὁ κύων θορυβούμενον
ἀμέτρως γνοὺς ἐκεῖνον, / καθυλακτῶν οὐκ ἔληξεν, ἕως ἐγείρει τοῦτον. / τοῦτον
ἐξέσωσέ ποτε καὶ λύκος ἐκ θανάτου· / σχολῆι προσκαθημένου γὰρ ἔτι παιδίου
ὄντος, / λύκος ἐλθὼν ἀφήρπαξε τὴν δέλτον τὴν ἐκείνου· / τοῦ δὲ δραμόντος
πρὸς αὐτὸν τὸν λύκον καὶ τὴν δέλτον, / κατασεισθεῖσα ἡ σχολὴ βαθρόθεν κατα-
πίπτει, / καὶ σύμπαντας ἀπέκτεινε παῖδας σὺν διδασκάλωι. / τῶν παίδων δὲ
735

ὅταν ἢ Θερσίτου λέγειν ἐγκώμιον ἢ Πηνελόπης προθῶνται ψόγον ἤ τινος ἑτέ-
ρου τῶν τοιούτων.
TZETZ. Chil. 4, 266: Γέλωνα Συρακούσιον καθ' ὕπνους δὲ βο-
ῶντα / (κεραυνοβλὴς γὰρ ἔδοξεν ὀνείροις γεγονέναι) / ὁ κύων θορυβούμενον
ἀμέτρως γνοὺς ἐκεῖνον, / καθυλακτῶν οὐκ ἔληξεν, ἕως ἐγείρει τοῦτον. / τοῦτον
ἐξέσωσέ ποτε καὶ λύκος ἐκ θανάτου· / σχολῆι προσκαθημένου γὰρ ἔτι παιδίου
ὄντος, / λύκος ἐλθὼν ἀφήρπαξε τὴν δέλτον τὴν ἐκείνου· / τοῦ δὲ δραμόντος
πρὸς αὐτὸν τὸν λύκον καὶ τὴν δέλτον, / κατασεισθεῖσα ἡ σχολὴ βαθρόθεν κατα-
τὸν ἀριθμὸν οἱ συγγραφεῖς βοῶσι, / Τίμαιοι, Διονύσιοι ( – ), Διόδωροι (10, 29)
καὶ Δίων ( – ), / πλείω τελοῦντα ἑκατόν· τὸ δ' ἀκριβὲς οὐκ οἶδα.
SCHOL. PINDAR. Ol. 6, 158: Ἱέρων καθαρῶι σκάπτωι διέπων]
(a) ἱερωσύνην εἶχενὁ Ἱέρων Δήμητρος καὶ Κόρης καὶ Διὸς Αἰτναίου

τὸν ἀριθμὸν οἱ συγγραφεῖς βοῶσι, / Τίμαιοι, Διονύσιοι ( – ), Διόδωροι (10, 29)
καὶ Δίων ( – ), / πλείω τελοῦντα ἑκατόν· τὸ δ' ἀκριβὲς οὐκ οἶδα.
SCHOL. PINDAR. Ol. 6, 158: Ἱέρων καθαρῶι σκάπτωι διέπων]
(a) ἱερωσύνην εἶχενὁ Ἱέρων Δήμητρος καὶ Κόρης καὶ Διὸς Αἰτναίου ἐν
Σικελίαι ἐκ διαδοχῆς Τηλίνου τοῦ προγόνου αὐτῶν ... (c) ὁ δὲ Δίδυμος
(p. 219 Schm)· διὰ τὸν Ἱέρωνα, ἐπεὶ ἄνωθεν ἐκ προγόνων ἱεροφάντης τῶν
θεῶν (?) ἀποδέδεικται, τὰ προκείμενά φησιν ὁ Πίνδαρος. καὶ παρατίθεται τὰ
Φιλίστου (556 F 49) καὶ τὰ Τιμαίου.
SCHOL. PINDAR. Pyth. 1, 112: Δεινομένης δὲ υἱὸς Ἱέρωνος ἐκ
τῆς Νικοκλέους τοῦ Συρακουσίου θυγατρὸς κατὰ Φίλιστον (556 F 50) καὶ
Τίμαιον· ἐκ γὰρ τῆς Ἀναξιλάου θυγατρὸς καὶ τῆς Θήρωνος ἀνεψιᾶς οὐκ
ἐπαιδοποίησεν ὁ Ἱέρων, προγαμήσας ταύτην. ὅθεν ἐστὶ καὶ ὁ παῖς ὁμώνυμος
τῶι πάππωι· Δεινομένης γὰρ πατὴρ Ἱέρωνος.
SCHOL. LYKOPHR. Al. 732: φησὶ Τίμαιος Διότιμον τὸν Ἀθη-
ναίων ναύαρχον παραγενόμενον εἰς Νεάπολιν, κατὰ χρησμὸν θῦσαι τῆι Παρθε-
νόπηι καὶ δρόμον ποιῆσαι λαμπάδος· διὸ καὶ μέχρι τοῦ νῦν τῆς λαμπάδος
ἀγῶνα ἐτησίωςτελεῖσθαι παρὰ τοῖς Νεαπολίταις.
CORNEL. NEP. Alkib. 11, 1: hunc infamatum a
plerisque tres gravissimi historici summis laudibus extulerunt: Thucydides,
qui eiusdem aetatis fuit, Theopompus (115 F 288) post aliquanto natus,
736
quoque in his rebus antecessisse. (5) venisse ad Persas, apud quos summa
laus esset fortiter venari, luxuriose vivere: horum sic imitatum consuetudinem,
ut illi ipsi eum in his maxime admirarentur. (6) quibus rebus effecisse
ut apud quoscumque esset, princeps poneretur habereturque carissimus.
PLUTARCH. Nikias 19, 5: Τίμαιος δὲ καὶ τοὺς Σικελιώτας
φησὶν ἐν μηδενὶ λόγωι ποιεῖσθαι τὸν Γύλιππον, ὕστερον μὲν αἰσχροκέρδειαν
αὐτοῦ καὶ μικρολογίαν καταγνόντας, ὡς δὲ πρῶτον ὤφθη, σκώπτοντας εἰς τὸν
τρίβωνα καὶ τὴν κόμην. εἶτα μέντοι φησὶν αὐτός, ὅτι τῶι Γυλίππωι φανέντι
καθάπερ γλαυκὶ πολλοὶ προσέπτησαν ἑτοίμως στρατευόμενοι.
– – 28:
ἐκκλησίας δὲ πανδήμου Συρακουσίων καὶ τῶν συμμάχων γενομένης, Εὐρυ-
κλῆς ὁ δημαγωγὸς ἔγραψε .... (2) ... τῶν δ' Ἀθηναίων τοὺς μὲν οἰκέτας
ἀποδόσθαι καὶ τοὺς ἄλλους συμμάχους, αὐτοὺς δὲ καὶ τοὺς ἀπὸ Σικελίας
φρουρεῖν ἐμβαλόντας εἰς τὰς λατομίας πλὴν τῶν στρατηγῶν, ἐκείνους δ'
ἀποκτεῖναι. (3) ταῦτα προσδεχομένων τῶν Συρακουσίων, Ἑρμοκράτης μὲν
εἰπὼν ὅτι τοῦ νικᾶν κρεῖττόν ἐστι τὸ καλῶς χρῆσθαι τῆι νίκηι, οὐ μετρίως ἐθο-
ρυβήθη, Γύλιππον δὲ τοὺς στρατηγοὺς τῶν Ἀθηναίων ἐξαιτούμενον ζῶντας
ἀγαγεῖν Λακεδαιμονίοις, ὑβρίζοντες ἤδη τοῖς εὐτυχήμασιν κακῶς ἔλεγον,
ἄλλως τε καὶ παρὰ τὸν πόλεμον αὐτοῦ τὴν τραχύτητα καὶ τὸ Λακωνικὸν τῆς
ἐπιστασίας οὐ ῥαιδίως ἐνηνοχότες· (4) ὡς δὲ Τίμαιός φησι, καὶ μικρολογίαν
τινὰ καὶ πλεονεξίαν κατεγνωκότες,
PLUTARCH. Nikias 19, 5: Τίμαιος δὲ καὶ τοὺς Σικελιώτας

φησὶν ἐν μηδενὶ λόγωι ποιεῖσθαι τὸν Γύλιππον, ὕστερον μὲν αἰσχροκέρδειαν
αὐτοῦ καὶ μικρολογίαν καταγνόντας, ὡς δὲ πρῶτον ὤφθη, σκώπτοντας εἰς τὸν
τρίβωνα καὶ τὴν κόμην. εἶτα μέντοι φησὶν αὐτός, ὅτι τῶι Γυλίππωι φανέντι
καθάπερ γλαυκὶ πολλοὶ προσέπτησαν ἑτοίμως στρατευόμενοι.
– – 28: ἐκκλησίας δὲ πανδήμου Συρακουσίων καὶ τῶν συμμάχων γενομένης,
Εὐρυ-κλῆς ὁ δημαγωγὸς ἔγραψε .... (2) ... τῶν δ' Ἀθηναίων τοὺς μὲν οἰκέτας
ἀποδόσθαι καὶ τοὺς ἄλλους συμμάχους, αὐτοὺς δὲ καὶ τοὺς ἀπὸ Σικελίας
φρουρεῖν ἐμβαλόντας εἰς τὰς λατομίας πλὴν τῶν στρατηγῶν, ἐκείνους δ'
ἀποκτεῖναι. (3) ταῦτα προσδεχομένων τῶν Συρακουσίων, Ἑρμοκράτης μὲν
τινὰ καὶ πλεονεξίαν κατεγνωκότες, ἀρρώστημα πατρῶιον ἐφ' ὧι καὶ Κλεαν-
δρίδης ὁ πατὴρ αὐτοῦ δώρων ἁλοὺς ἔφυγε, καὶ οὗτος αὐτὸς ἀπὸ τῶν χιλίων
ταλάντων, ἃ Λύσανδρος ἔπεμψεν εἰς Σπάρτην, ὑφελόμενος τριάκοντα καὶ
κρύψας ὑπὸ τὸν ὄροφον τῆς οἰκίας, εἶτα μηνυθεὶς αἴσχιστα πάντων ἐξέπεσεν.
– Timol. 41, 4: Τίμαιος δὲ καὶ Γύλιππον ἀκλεῶς φησι καὶ ἀτίμως
737
– Timol. 41, 4: Τίμαιος δὲ καὶ Γύλιππον ἀκλεῶς φησι καὶ ἀτίμως ἀπο-
πέμψαι Συρακοσίους, φιλοπλουτίαν αὐτοῦ καὶ ἀπληστίαν ἐν τῆι στρατηγίαι
κατεγνωκότας.
PLUTARCH. Nikias 28, 5: Δημοσθένην δὲ καὶ Νικίαν ἀποθα-
νεῖν Τίμαιος οὔ φησιν ὑπὸ Συρακουσίων κελευσθέντας, ὡς Φίλιστος (556 F 55)
ἔγραψε καὶ Θουκυδίδης (7, 86, 2), ἀλλ' Ἑρμοκράτους πέμψαντος ἔτι τῆς
ἐκκλησίας συνεστώσης, καὶ δι' ἑνὸς τῶν φυλάκων παρέντος αὐτοὺς δι' αὑτῶν
ἀποθανεῖν· τὰ μέντοι σώματα πρὸς ταῖς πύλαις ἐκβληθέντα κεῖσθαι φανερὰ
τοῖς δεομένοις τοῦ θεάματος.
– Timol. 41, 4: Τίμαιος δὲ καὶ Γύλιππον ἀκλεῶς φησι καὶ ἀτίμως ἀπο-
πέμψαι Συρακοσίους, φιλοπλουτίαν αὐτοῦ καὶ ἀπληστίαν ἐν τῆι στρατηγίαι
κατεγνωκότας.
PLUTARCH. Nikias 28, 5: Δημοσθένην δὲ καὶ Νικίαν ἀποθα-
νεῖν Τίμαιος οὔ φησιν ὑπὸ Συρακουσίων κελευσθέντας, ὡς Φίλιστος (556 F 55)
ἔγραψε καὶ Θουκυδίδης (7, 86, 2), ἀλλ' Ἑρμοκράτους πέμψαντος ἔτι τῆς
ἐκκλησίας συνεστώσης, καὶ δι' ἑνὸς τῶν φυλάκων παρέντος αὐτοὺς δι' αὑτῶν
ἀποθανεῖν· τὰ μέντοι σώματα πρὸς ταῖς πύλαις ἐκβληθέντα κεῖσθαι φανερὰ
τοῖς δεομένοις τοῦ θεάματος.
ANON. Π. ὑψ. 4, 3: (T 23) τοῖς δὲ Ἀθηναίοις ἁλοῦσιν
περὶ Σικελίαν τίνα τρόπον ἐπιφωνεῖ; ὅτι «εἰς τὸν Ἑρμῆν ἀσεβήσαντες
καὶ περικόψαντες αὐτοῦ τὰ ἀγάλματα, διὰ τοῦτ' ἔδωκαν δίκην,
οὐχ ἥκιστα δι' ἕνα ἄνδρα, ὃς ἀπὸ τοῦ παρανομηθέντος διὰ
πατέρων ἦν, Ἑρμοκράτη τὸν Ἕρμωνος».
καὶ περικόψαντες αὐτοῦ τὰ ἀγάλματα, διὰ τοῦτ' ἔδωκαν δίκην,

οὐχ ἥκιστα δι' ἕνα ἄνδρα, ὃς ἀπὸ τοῦ παρανομηθέντος διὰ
738
πατέρων ἦν, Ἑρμοκράτη τὸν Ἕρμωνος».

PLUTARCH. Nikias
1, 2: (T 18) πολλαχοῦ δ' ὑπορρέων εἰς τὸν Ξέναρχον, ὥσπερ ὅταν λέγηι
τοῖς Ἀθηναίοις οἰωνὸν ἡγήσασθαι (?) γεγονέναι τὸν ἀπὸ τῆς
νίκης ἔχοντα τοὔνομα στρατηγὸν ἀντειπόντα πρὸς τὴν στρατη-
γίαν· καὶ τῆι περικοπῆι τῶν Ἑρμῶν προσημαίνειν αὐτοῖς τὸ δαι-
μόνιον, ὡς ὑφ' Ἑρμοκράτους τοῦ Ἕρμωνος πλεῖστα πείσονται
παρὰ τὸν πόλεμον· (3) ἔτι δ' εἰκὸς εἶναι τὸν Ἡρακλέα τοῖς
μὲν Συρακουσίοις βοηθεῖν διὰ τὴν Κόρην, παρ' ἧς ἔλαβε τὸν
Κέρβερον, ὀργίζεσθαι δὲ τοῖς Ἀθηναίοις, ὅτι τοὺς Αἰγεστέας,
ἀπογόνους ὄντας Τρώων, ἔσωιζον, αὐτὸς δ' ὑπὸ Λαομέδοντος
ἀδικηθεὶς ἀνάστατον ἐποίησε τὴν πόλιν.
DIODOR. 13, 54, 5: εἶχε
δὲ τοὺς σύμπαντας Ἀννίβας, ὡς μὲν Ἔφορος (70 F 201) ἀνέγραψε, πεζῶν
μυριάδας εἴκοσι, ἱππεῖς δὲ τετρακισχιλίους, ὡς δὲ Τίμαιός φησιν, οὐ πολλῶι
πλείους τῶν δέκα μυριάδων.
DIODOR. 13, 60, 5:
ἐχόντων δὲ τῶν Γελώιων ἐκτὸς τῆς πό-

λεως Ἀπόλλωνος ἀνδριάντα χαλκοῦν σφόδρα μέγαν, συλήσαντες αὐτὸν ἀπέ-
στειλαν εἰς τὴν Τύρον. τοῦτον μὲν οἱ Γελῶιοι κατὰ τὸν τοῦ θεοῦ χρησμὸν
ἀνέθηκαν, οἱ δὲ Τύριοι καθ' ὃν καιρὸν ὕστερον ὑπ' Ἀλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνος
ἐπολιορκοῦντο, καθύβριζον ὡς συναγωνιζόμενον τοῖς πολεμίοις. Ἀλεξάνδρου
δ' ἑλόντος τὴν πόλιν, ὡς Τίμαιός φησι, κατὰ τὴν ὁμώνυμον ἡμέραν καὶ τὴν
αὐτὴν ὥραν ἐν ἧι Καρχηδόνιοι τὸν Ἀπόλλωνα περὶ Γέλαν ἐσύλησαν, συνέβη
τιμηθῆναι θυσίαις καὶ προσόδοις ταῖς μεγίσταις τῶν Ἑλλήνων ὡς αἴτιον
γεγενημένον τῆς ἁλώσεως. (5) ταῦτα μὲν οὖν καίπερ ἐν ἄλλοις πραχθέντα
χρόνοις, οὐκ ἀνεπιτήδειον ἡγησάμεθα παρ' ἄλληλα θεῖναι διὰ τὸ παράδοξον.
DIODOR. 13, 109: Διονύσιος δ' ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος
μεταπεμψάμενος παρὰ τῶν ἐξ Ἰταλίας Ἑλλήνων βοήθειαν, ἐξῆγε καὶ παρὰ
τῶν ἄλλων συμμάχων δύναμιν· ἐπέλεξε δὲ καὶ τῶν Συρακοσίων τοὺς πλείστους
τῶν ἐν ἡλικίαι, καὶ τοὺς μισθοφόρους κατέλεξεν εἰς τὸ στρατόπεδον. (2) εἶχε
δὲ τοὺς ἅπαντας, ὡς μέν τινες, πεντακισμυρίους, ὡς δὲ Τίμαιος ἀνέγραψε,
πεζοὺς μὲν τρισμυρίους, ἱππεῖς δὲ χιλίους, ναῦς δὲ καταφράκτους πεντήκοντα.
DIODOR. 14, 54, 5:
καὶ πέρας ἤθροι-
σαν πεζῶν μὲν ὑπὲρ τὰς τριάκοντα μυριάδας, ἱππεῖς δὲ τετρακισχιλίους χωρὶς
τῶν ἁρμάτων (ταῦτα δ' ἦσαν τετρακόσια), ναῦς δὲ μακρὰς μὲν τετρακοσίας,
τὰς δὲ τὸν σῖτον καὶ τὰ μηχανήματα καὶ τὴν ἄλλην ὑπηρεσίαν παρακομιζούσας
στειλαν εἰς τὴν Τύρον. τοῦτον μὲν οἱ Γελῶιοι κατὰ τὸν τοῦ θεοῦ χρησμὸν
ἀνέθηκαν, οἱ δὲ Τύριοι καθ' ὃν καιρὸν ὕστερον ὑπ' Ἀλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνος
ἐπολιορκοῦντο, καθύβριζον ὡς συναγωνιζόμενον τοῖς πολεμίοις. Ἀλεξάνδρου
δ' ἑλόντος τὴν πόλιν, ὡς Τίμαιός φησι, κατὰ τὴν ὁμώνυμον ἡμέραν καὶ τὴν
739
αὐτὴν ὥραν ἐν ἧι Καρχηδόνιοι τὸν Ἀπόλλωνα περὶ Γέλαν ἐσύλησαν, συνέβη

τιμηθῆναι θυσίαις καὶ προσόδοις ταῖς μεγίσταις τῶν Ἑλλήνων ὡς αἴτιον
γεγενημένον τῆς ἁλώσεως. (5) ταῦτα μὲν οὖν καίπερ ἐν ἄλλοις πραχθέντα
χρόνοις, οὐκ ἀνεπιτήδειον ἡγησάμεθα παρ' ἄλληλα θεῖναι διὰ τὸ παράδοξον.
DIODOR. 13, 109: Διονύσιος δ' ὁ τῶν Συρακοσίων τύραννος
μεταπεμψάμενος παρὰ τῶν ἐξ Ἰταλίας Ἑλλήνων βοήθειαν, ἐξῆγε καὶ παρὰ
τῶν ἄλλων συμμάχων δύναμιν· ἐπέλεξε δὲ καὶ τῶν Συρακοσίων τοὺς πλείστους
τῶν ἐν ἡλικίαι, καὶ τοὺς μισθοφόρους κατέλεξεν εἰς τὸ στρατόπεδον. (2) εἶχε
δὲ τοὺς ἅπαντας, ὡς μέν τινες, πεντακισμυρίους, ὡς δὲ Τίμαιος ἀνέγραψε,
πεζοὺς μὲν τρισμυρίους, ἱππεῖς δὲ χιλίους, ναῦς δὲ καταφράκτους πεντήκοντα.
DIODOR. 14, 54, 5:
καὶ πέρας ἤθροι-
σαν πεζῶν μὲν ὑπὲρ τὰς τριάκοντα μυριάδας, ἱππεῖς δὲ τετρακισχιλίους χωρὶς
τῶν ἁρμάτων (ταῦτα δ' ἦσαν τετρακόσια), ναῦς δὲ μακρὰς μὲν τετρακοσίας,
τὰς δὲ τὸν σῖτον καὶ τὰ μηχανήματα καὶ τὴν ἄλλην ὑπηρεσίαν παρακομιζούσας
πλείους τῶν ἑξακοσίων, καθάπερ φησὶν Ἔφορος (70 F 204). (6) Τίμαιος
μὲν γὰρ τὰς ἐκ τῆς Λιβύης περαιωθείσας δυνάμεις οὐ πλείω φησὶν εἶναι δέκα
ναύταις κομίζοντας αὐτὸν ἐκθεῖναι περὶ τὴν Ἰταλίαν.

PLUTARCH. Dion 31, 2: κήρυκες δὲ παρὰ τοῦ Διονυσίου κα-
τέβαινον ἐπιστολὰς πρὸς Δίωνα παρὰ τῶν οἰκείων γυναικῶν κομίζοντες. μία
δ' ἦν ἔξωθεν ἐπιγεγραμμένη ‘τῶι πατρὶ παρ' Ἱππαρίνου’· τοῦτο γὰρ ἦν ὄνομα
τῶι Δίωνος υἱῶι. (3) καίτοι φησὶ Τίμαιος Ἀρεταῖον αὐτὸν ἀπὸ τῆς μητρὸς
Ἀρέτης καλεῖσθαι· Τιμωνίδηι δὲ μᾶλλον (561 F 1), ὡς οἴομαι, περί γε τούτων
πιστευτέον ....
PLUTARCH. Dion 35, 6: (Timonides 561 F 2) ἔτι δὲ μᾶλ-
λον ἐφυβρίζων ὁ Τίμαιος ἐκ τοῦ σκέλους φησὶ τοῦ χωλοῦ τὰ παιδάρια τὸν νεκρὸν
ἐφαψάμενα τοῦ Φιλίστου σύρειν διὰ τῆς πόλεως, χλευαζόμενον ὑπὸ τῶν Συρα-
κοσίων πάντων, ὁρώντων τοῦ σκέλους ἑλκόμενον τὸν εἰπόντα μὴ δεῖν ἐκ τυ-
ραννίδος φεύγειν Διονύσιον ἵππωι ταχεῖ χρώμενον, ἀλλὰ τοῦ σκέλους ἑλκό-
μενον. (7) καίτοι τοῦτο Φίλιστος (556 F 59) ὡς ὑφ' ἑτέρου λεχθέν, οὐχ ὑφ'
αὑτοῦ, πρὸς Διονύσιον ἐξήγγελκεν (folgt F 154).
PLUTARCH. Timoleon 4, 5 (Clem. Al. Strom. 1, 135, 1): βαρέως φέρων
ἄλλως θ' ὁ Τιμολέων ἐθάρρυνεν αὐτοὺς καὶ ἀνεμίμνησκε τῶν Ἰσθμοῖ σελίνων,
οἷς ἀναστέφουσι Κορίνθιοι τοὺς νικῶντας.
POLYB. 12, 23, 4 (T 19 p. 585, 15) ἐκεῖνος
μὲν οὖν ἀποθεοῦν Ἀλέξανδρον ἐβουλήθη, Τίμαιος δὲ μείζω ποιεῖ
Τιμολέοντα τῶν ἐπιφανεστάτων θεῶν· (5) καὶ Καλλισθένης μὲν ἄνδρα τοιοῦ-
τον, ὃν πάντες μεγαλοφυέστερον ἢ κατ' ἄνθρωπον γεγονέναι τῆι ψυχῆι συγχω-
ροῦσιν, (6) οὗτος δὲ Τιμολέοντα τὸν οὐχ οἷον δόξαντά τι πεπραχέναι μεγα-
λεῖον, ἀλλ' οὐδ' ἐπιβαλόμενον, μίαν δὲ τῶι βίωι γραμμὴν διανύσαντα, καὶ ταύ-
την οὐδὲ σπουδαίαν τρόπον τινὰ πρὸς τὸ μέγεθος τῆς οἰκουμένης, λέγω δὲ τὴν
740
ἐκ τῆς πατρίδος εἰς Συρακούσσας. (7) ἀλλά μοι δοκεῖ πεισθῆναι Τίμαιος ὡς,
ἂν Τιμολέων, πεφιλοδοξηκὼς ἐν αὐτῆι Σικελίαι, καθάπερ ἐν ὀξυβάφωι, σύγ-
κριτος φανῆι τοῖς ἐπιφανεστάτοις τῶν ἡρώων, κἂν αὐτὸς ὑπὲρ Ἰταλίας
μόνον καὶ Σικελίας πραγματευόμενοςεἰκότως παραβολῆς ἀξιωθῆναι
τοῖς ὑπὲρ τῆς οἰκουμένης καὶ τῶν καθόλου πράξεων πεποιημένοις τὰς συντάξεις.
PLUTARCH. Timol. 36: πολλῶν γοῦν κατ' αὐτὸν Ἑλλήνων μεγάλων γενο-
μένων καὶ μεγάλα κατεργασαμένων, ὧν καὶ Τιμόθεος ἦν καὶ Ἀγησίλαος καὶ
Πελοπίδας καὶ ὁ μάλιστα ζηλωθεὶς ὑπὸ Τιμολέοντος Ἐπαμεινώνδας, αἱ μὲν
ἐκείνων πράξεις βίαι τινὶ καὶ πόνωι τὸ λαμπρὸν ἐξενηνόχασι μεμειγμένον,
ὥστε καὶ μέμψιν ἐνίαις ἐπιγίνεσθαι καὶ μετάνοιαν· (2) τῶν δὲ Τιμολέοντος
ἔργων, ἔξω λόγου θεμένοις τὴν περὶ τὸν ἀδελφὸν ἀνάγκην (F 116), οὐδέν
ANON. Π. ὑψ. 4, 5: ὁ μέντοι Τίμαιος, ὡς φωρίου τινὸς ἐφα-

πτόμενος, οὐδὲ τοῦτο Ξενοφῶντι (Resp. Lac. 3, 5) τὸ ψυχρὸν κατέλιπεν·
φησὶ γοῦν ἐπὶ τοῦ Ἀγαθοκλέους καὶ τὸ τὴν ἀνεψιὰν ἑτέρωι δεδομένην ἐκ τῶν
ἀνακαλυπτηρίων ἁρπάσαντα ἀπελθεῖν, «ὃ τίς ἂν ἐποίησεν ἐν ὀφθαλμοῖς κόρας,
μὴ πόρνας ἔχων;»
DIODOR. 21, 16, 5: Ἀγαθοκλῆς μὲν πλείστους καὶ ποικι-
λωτάτους φόνους ἐπιτελεσάμενος κατὰ τὴν δυναστείαν, καὶ τῆι κατὰ τῶν ὁμο-
φύλων ὠμότητι προσθεὶς καὶ τὴν εἰς θεοὺς ἀσέβειαν, πρέπουσαν ἔσχε τῆι πα-
ρανομίαι τὴν τοῦ βίου καταστροφήν, δυναστεύσας μὲν ἔτη δύο τῶν τριάκοντα
λείποντα, βιώσας δὲ δύο πρὸς τοῖς ἑβδομήκοντα ἔτη, καθὼς Τίμαιος ὁ Συρακόσιος
συγγράφει, καὶ Καλλίας καὶ αὐτὸς Συρακόσιος (564 F 6) ... καὶ Ἄνταν-
δρος ... καὶ αὐτὸς συγγραφεύς (565).
[LUKIAN.] Macrob. 10: Ἀγαθο-
κλῆς δὲ ὁ Σικελίας τύραννος ἐτῶν ἐνενήκοντα πέντε τελευτᾶι, καθάπερ
Δημοχάρης (75 F 5) καὶ Τίμαιος ἱστοροῦσιν.
POLYB. 8, 12, 12: ὥστε τὴν μὲν Τιμαίου τοῦ συγγρα-
φέως πικρίαν, ἧι κέχρηται κατ' Ἀγαθοκλέους τοῦ Σικελίας δυνάστου, καίπερ
ἀνυπέρβλητον εἶναι δοκοῦσαν, ὅμως λόγον ἔχειν – ὡς γὰρ κατ' ἐχθροῦ καὶ
πονηροῦ καὶ τυράννου διατίθεται τὴν κατηγορίαν.
ANON. Π. ὑψ. 4, 5: ὁ μέντοι Τίμαιος, ὡς φωρίου τινὸς ἐφα-

πτόμενος, οὐδὲ τοῦτο Ξενοφῶντι (Resp. Lac. 3, 5) τὸ ψυχρὸν κατέλιπεν·
φησὶ γοῦν ἐπὶ τοῦ Ἀγαθοκλέους καὶ τὸ τὴν ἀνεψιὰν ἑτέρωι δεδομένην ἐκ τῶν
ἀνακαλυπτηρίων ἁρπάσαντα ἀπελθεῖν, «ὃ τίς ἂν ἐποίησεν ἐν ὀφθαλμοῖς κόρας,
μὴ πόρνας ἔχων;»
DIODOR. 21, 16, 5: Ἀγαθοκλῆς μὲν πλείστους καὶ ποικι-
λωτάτους φόνους ἐπιτελεσάμενος κατὰ τὴν δυναστείαν, καὶ τῆι κατὰ τῶν ὁμο-
φύλων ὠμότητι προσθεὶς καὶ τὴν εἰς θεοὺς ἀσέβειαν, πρέπουσαν ἔσχε τῆι πα-
ρανομίαι τὴν τοῦ βίου καταστροφήν, δυναστεύσας μὲν ἔτη δύο τῶν τριάκοντα
λείποντα, βιώσας δὲ δύο πρὸς τοῖς ἑβδομήκοντα ἔτη, καθὼς Τίμαιος ὁ Συρακόσιος
συγγράφει, καὶ Καλλίας καὶ αὐτὸς Συρακόσιος (564 F 6) ... καὶ Ἄνταν-
741
δρος ... καὶ αὐτὸς συγγραφεύς (565).

[LUKIAN.] Macrob. 10: Ἀγαθο-
κλῆς δὲ ὁ Σικελίας τύραννος ἐτῶν ἐνενήκοντα πέντε τελευτᾶι, καθάπερ
Δημοχάρης (75 F 5) καὶ Τίμαιος ἱστοροῦσιν.
POLYB. 8, 12, 12: ὥστε τὴν μὲν Τιμαίου τοῦ συγγρα-
φέως πικρίαν, ἧι κέχρηται κατ' Ἀγαθοκλέους τοῦ Σικελίας δυνάστου, καίπερ
ἀνυπέρβλητον εἶναι δοκοῦσαν, ὅμως λόγον ἔχειν – ὡς γὰρ κατ' ἐχθροῦ καὶ
πονηροῦ καὶ τυράννου διατίθεται τὴν κατηγορίαν.
POLYB. 12, 15: καὶ γὰρ
οὐδὲ ταῖς κατ' Ἀγαθοκλέους ἔγωγε λοιδορίαις, εἰ καὶ πάντων γέγονεν ἀσε
οὐδὲ ταῖς κατ' Ἀγαθοκλέους ἔγωγε λοιδορίαις, εἰ καὶ πάντων γέγονεν ἀσε-
βέστατος, εὐδοκῶ. (2) λέγω δὲ τούτοις, ἐν οἷς ἐπὶ καταστροφῆι τῆς
ὅλης ἱστορίαςφησὶ γεγονέναι τὸν Ἀγαθοκλέα κατὰ τὴν πρώτην ἡλικίαν
κοινὸν πόρνον, ἕτοιμον τοῖς ἀκρατεστάτοις, κολοιόν, τριόρχην, πάντων τῶν
βουλομένων τοὺς ὄπισθεν ἔμπροσθεν γεγονότα. (3) πρὸς δὲ τούτοις, ὅτ' ἀπ-
έθανε, τὴν γυναῖκά φησι κατακλαιομένην αὐτὸν οὕτω θρηνεῖν· ‘τί δ' οὐκ ἐγὼ
σέ; τί δ' οὐκ ἐμὲ σύ;’ (4) ἐν γὰρ τούτοις πάλιν οὐ μόνον ἄν τις ἐπιφθέγξαιτο
τὰ καὶ περὶ Δημοχάρους (F 35), ἀλλὰ καὶ τὴν ὑπερβολὴν θαυμάσειε τῆς
πικρίας. (5) ὅτι γὰρ ἐκ φύσεως ἀνάγκη μεγάλα προτερήματα γεγονέναι περὶ
τὸν Ἀγαθοκλέα, τοῦτο δῆλόν ἐστιν ἐξ αὐτῶν ὧν ὁ Τίμαιος ἀποφαίνεται. (6)
εἰ γὰρ εἰς τὰς Συρακούσας παρεγενή-
θη, φεύγων τὸν τροχόν, τὸν καπνόν,
τὸν πηλόν, περί τε τὴν ἡλικίαν ὀκτω-
καίδεκα ἔτηγεγονώς, καὶ μετά τινα
χρόνον ὁρμηθεὶς ἀπὸ τοιαύτης ὑποθέ-
σεως, κύριος μὲν ἐγεννήθη πάσης Σι-
κελίας, μεγίστους δὲ κινδύνους περιέ-
στησε Καρχηδονίους, τέλος ἐγγηράσας
τῆι δυναστείαι κατέστρεψε τὸν βίον βασιλεὺς προσαγορευόμενος, (8) ἆρ'
οὐκ ἀνάγκη μέγα τι γεγονέναι χρῆμα καὶ θαυμάσιον τὸν Ἀγαθοκλέα .....
τῆι δυναστείαι κατέστρεψε τὸν βίον βασιλεὺς προσαγορευόμενος, (8) ἆρ'

οὐκ ἀνάγκη μέγα τι γεγονέναι χρῆμα καὶ θαυμάσιον τὸν Ἀγαθοκλέα .....
(10) ὁ δὲ πᾶς ἐσκοτισμένος ὑπὸ τῆς ἰδίας πικρίας, τὰ μὲν ἐλαττώματα δυσμε-
νικῶς καὶ μετ' αὐξήσεως ἡμῖν ἐξήγγελκε, τὰ δὲ κατορθώματα συλλήβδην πα-
ραλέλοιπε.
POLYB. 15, 35, 2: ὁ δ' Ἀγα-
θοκλῆς, ὡς ὁ Τίμαιος ἐπισκώπτων
φησί, κεραμεὺς ὑπάρχων καὶ κατα-
λιπὼν τὸν τροχὸν καὶ τὸνπηλὸν
καὶ τὸν καπνόν, ἧκε νέος ὢν εἰς τὰς
Συρακούσσας.
DIODOR. 21, 17: (T 12) φυγαδευθεὶς γὰρ ὑπ' Ἀγαθοκλέους
742
ἐκ τῆς Σικελίας ζῶντα μὲν ἀμύνασθαι τὸν δυνάστην οὐκ ἴσχυσε, τελευτήσαντα
δὲ διὰ τῆς ἱστορίας ἐβλασφήμησεν εἰς τὸν αἰῶνα. (2) καθόλου γὰρ ταῖς προυπ-
αρχούσαις τῶι βασιλεῖ τούτωι κακίαις ἄλλα πολλὰ παρ' ἑαυτοῦ προσθεὶς ὁ
συγγραφεύς, τὰς μὲν εὐημερίας ἀφαιρούμενος αὐτοῦ, τὰς δὲ ἀποτεύξεις, οὐ
τὰς δι' αὐτὸν μόνον γενομένας ἀλλὰ καὶ τὰς διὰ Τύχην, μεταφέρων εἰς τὸν
μηδὲν ἐξαμαρτόντα. γενομένου δὲ ὁμολογουμένως αὐτοῦ στρατηγικοῦ μὲν
κατὰ τὴν ἐπίνοιαν, δραστικοῦ δὲ καὶ τεθαρρηκότος κατὰ τὴν ἐν τοῖς κινδύνοις
εὐτολμίαν, οὐ διαλείπει παρ' ὅλην τὴν ἱστορίαν ἀποκαλῶν αὐτὸν ἄνανδρον
καὶ δειλόν. καίτοι γε τίς οὐκ οἶδεν, ὅτι τῶν πώποτε δυναστευσάντων οὐδεὶς
Τίμαιος ιστορικός. Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 3b,566,F, fragment 124d, line 13
δὲ διὰ τῆς ἱστορίας ἐβλασφήμησεν εἰς τὸν αἰῶνα. (2) καθόλου γὰρ ταῖς προυπ-
αρχούσαις τῶι βασιλεῖ τούτωι κακίαις ἄλλα πολλὰ παρ' ἑαυτοῦ προσθεὶς ὁ
συγγραφεύς, τὰς μὲν εὐημερίας ἀφαιρούμενος αὐτοῦ, τὰς δὲ ἀποτεύξεις, οὐ
τὰς δι' αὐτὸν μόνον γενομένας ἀλλὰ καὶ τὰς διὰ Τύχην, μεταφέρων εἰς τὸν
μηδὲν ἐξαμαρτόντα. γενομένου δὲ ὁμολογουμένως αὐτοῦ στρατηγικοῦ μὲν
κατὰ τὴν ἐπίνοιαν, δραστικοῦ δὲ καὶ τεθαρρηκότος κατὰ τὴν ἐν τοῖς κινδύνοις
εὐτολμίαν, οὐ διαλείπει παρ' ὅλην τὴν ἱστορίαν ἀποκαλῶν αὐτὸν ἄνανδρον
καὶ δειλόν. καίτοι γε τίς οὐκ οἶδεν, ὅτι τῶν πώποτε δυναστευσάντων οὐδεὶς
ἐλάττοσιν ἀφορμαῖς χρησάμενος μείζω βασιλείαν περιεποιήσατο .... (3)
θαυμάσαι δ' ἄν τις τοῦ συγγραφέως τὴν εὐχέρειαν· παρ' ὅλην γὰρ τὴν γραφὴν
ἐγκωμιάζων τὴν τῶν Συρακοσίων ἀνδρείαν, τὸν τούτων κρατήσαντα δειλίαι
φησὶ διενηνοχέναι τοὺς ἅπαντας ἀνθρώπους .... διόπερ τὰς ἐσχάτας τῆς συν-
τάξεως πέντε βίβλους τοῦ συγγραφέως τούτου, καθ' ἃς περιείληφε τὰς Ἀγα-
θοκλέους πράξεις (T 8), οὐκ ἄν τις δικαίως ἀποδέξαιτο.
CENSORIN. De d. nat. 21, 2: hinc
ad olympiadem primam paulo plus CCCC, quos solos, quamvis
mythici temporis postremos, tamen quia a memoria scriptorum proximos
quidam certius definire voluerunt., (3) et quidem Sosibius (595 F 1) scripsit
esse CCCXCV, Eratosthenes (241 F 1c) autem septem et quadringentos,
Timaeus CCCCXVII,Eretes (242) DXIII.
CLEM. AL. Strom. 1, 139, 4: ἀπὸ τούτου (scil. τῆς
(273 F 46) «ὡς Δημοσθένης (IV), ὧι μεμφόμενος Πολύβιος ἐν τῶι ιβ(1, 5) ὧδε γράφει·
’ἀγνοεῖ δὲ μεγάλως καὶ περὶ τῶν χαλκείων· οὐδὲ γὰρ πόλις ἐστὶν ἀλλὰ χαλκουργεῖα’».
DIODOR. 5, 2: ⟦καὶ ταύτην τὴν βίβλον ἐπιγράφοντες Νησιωτικήν, ἀκολούθως
τῆι γραφῆι περὶ πρώτης τῆς Σικελίας ἐροῦμεν, ἐπεὶ καὶ κρατίστη τῶν νήσων ἐστὶ καὶ τῆι
παλαιότητι τῶν μυθολογουμένων πεπρώτευκεν⟧.
(2) ἡ γὰρ νῆσος τὸ παλαιὸν ἀπὸ μὲν τοῦ σχήματος Τρινακρία κληθεῖσα, ἀπὸ δὲ τῶν
κατοικησάντων αὐτὴν Σικανῶν Σικανία προσαγορευθεῖσα, τελευταῖον δὲ ἀπὸ Σικελῶν τῶν
ἐκ τῆς Ἰταλίας πανδημεὶ περαιωθέντων ὠνόμασται Σικελία. (3) ἔστι δ' αὐτῆς ἡ περίμετρος
σταδίων ὡς τετρακισχιλίων τριακοσίων ἑξήκοντα· τῶν γὰρ τριῶν πλευρῶν ἡ μὲν ἀπὸ τῆς
Πελωριάδος ἐπὶ τὸ Λιλύβαιον ὑπάρχει σταδίων χιλίων ἑπτακοσίων, ἡ δ' ἀπὸ Λιλυβαίου
743
μέχρι Παχύνου τῆς Συρακοσίας χώρας σταδίων χιλίων καὶ πεντακοσίων, ἡ δ' ἀπολειπο-
μένη σταδίων χιλίων ἑκατὸν τεσσαράκοντα.
(3) οἱ ταύτην οὖν κατοικοῦντες Σικελιῶται παρειλήφασι παρὰ τῶν προγόνων, ἀεὶ τῆς
φήμης ἐξ αἰῶνος παραδεδομένης τοῖς ἐκγόνοις, ἱερὰν ὑπάρχειν τὴν νῆσον Δήμητρος καὶ
Κόρης· ἔνιοι δὲ τῶν ποιητῶν μυθολογοῦσι κατὰ τὸν τοῦ Πλούτωνος καὶ Φερσεφόνης γάμον
ὑπὸ Διὸς ἀνακάλυπτρα τῆι νύμφηι δεδόσθαι ταύτην τὴν νῆσον. (4) τοὺς δὲ κατοικοῦντας
αὐτὴν τὸ παλαιὸν Σικανοὺς αὐτόχθονας εἶναί φασιν οἱ νομιμώτατοι τῶν συγγραφέων, καὶ
τάς τε προειρημένας θεὰς ἐν ταύτηι τῆι νήσωι πρώτως φανῆναι, καὶ τὸν τοῦ σίτου καρπὸν
ταύτην πρώτην ἀνεῖναι διὰ τὴν ἀρετὴν τῆς χώρας, περὶ ὧν καὶ τὸν ἐπιφανέστατον τῶν ποιη-
τῶν μαρτυρεῖν λέγοντα (Od. ι 107/9) «ἀλλὰ τά γ' ἄσπαρτα καὶ ἀνήροτα πάντα φύονται /
πυροὶ καὶ κριθαὶ ἠδ' ἄμπελοι, αἵ τε φέρουσιν / οἶνον ἐριστάφυλον, καί σφιν Διὸς ὄμβρος
χάσμα κατάγειον πρὸς τὴν ἄρκτον νενευκός, δι' οὗ μυθολογοῦσι τὸν Πλούτωνα μεθ'
ἅρματος
ἐπελθόντα ποιήσασθαι τὴν ἁρπαγὴν τῆς Κόρης. τὰ δὲ ἴα καὶ τῶν ἄλλων ἀνθῶν τὰ
παρεχόμενα
τὴν εὐωδίαν παραδόξως δι' ὅλου τοῦ ἐνιαυτοῦ παραμένειν θάλλοντα καὶ τὴν ὅλην
πρόσοψιν
ἀνθηρὰν καὶ ἐπιτερπῆ παρεχόμενα. (4) μυθολογοῦσι δὲ μετὰ τῆς Κόρης τὰς τῆς
ὁμοίας παρθενίας ἠξιωμένας Ἀθηνᾶν τε καὶ Ἄρτεμιν συντρεφομένας συνάγειν μετ' αὐτῆς
τὰ ἄνθη καὶ κατασκευάζειν κοινῆι τῶι πατρὶ Διὶ τὸν πέπλον. διὰ δὲ τὰς μετ' ἀλλήλων διατριβάς
τε καὶ ὁμιλίας ἁπάσας στέρξαι τὴν νῆσον ταύτην μάλιστα, καὶ λαχεῖν ἑκάστην αὐτῶν χώραν·
τὴν μὲν Ἀθηνᾶν ἐν τοῖς περὶ τὸν Ἱμέραν μέρεσιν, ἐν οἷς τὰς μὲν Νύμφας χαριζομένας Ἀθηνᾶι
τὰς τῶν θερμῶν ὑδάτων ἀνεῖναι πηγὰς κατὰ τὴν Ἡρακλέους παρουσίαν, τοὺς δ' ἐγχωρίους
πόλιν αὐτῆι καθιερῶσαι καὶ χώραν τὴν ὀνομαζομένην μέχρι τοῦ νῦν Ἀθήναιον· (5) τὴν
δ' Ἄρτεμιν τὴν ἐν ταῖς Συρακούσαις νῆσον λαβεῖν παρὰ τῶν θεῶν τὴν ἀπ' ἐκείνης Ὀρτυγίαν
ὑπό τε τῶν χρησμῶν καὶ τῶν ἀνθρώπων ὀνομασθεῖσαν. ὁμοίως δὲ καὶ κατὰ τὴν νῆσον ταύτην
ἀνεῖναι τὰς Νύμφας ταύτας χαριζομένας τῆι Ἀρτέμιδι μεγίστην πηγὴν τὴν ὀνομαζομένην
Ἀρέθουσαν. (6) ταύτην δ' ⟦οὐ μόνον κατὰ τοὺς ἀρχαίους χρόνους⟧ ἔχειν μεγάλους καὶ
πολλοὺς ἰχθύας, ⟦ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἡμετέραν ἡλικίαν διαμένειν συμβαίνει τούτους⟧,
ἱεροὺς ὄντας καὶ ἀθίκτους ἀνθρώποις· ἐξ ὧν πολλάκις τινῶν κατὰ τὰς πολεμικὰς περιστάσεις
φαγόντων, παραδόξως ἐπεσήμηνε τὸ θεῖον, καὶ μεγάλαις συμφοραῖς περιέβαλε τοὺς τολμή-
σαντας προσενέγκασθαι ⟦περὶ ὧν ἀκριβῶς ἀναγράψομεν ἐν τοῖς οἰκείοις χρόνοις⟧. (4)
ὁμοίως δὲ ταῖς προειρημέναις δυσὶ θεαῖς καὶ τὴν Κόρην λαχεῖν τοὺς περὶ τὴν Ἔνναν λει-
μῶνας, πηγὴν δὲ μεγάλην αὐτῆι καθιερωθῆναι ἐν τῆι Συρακοσίαι τὴν ὀνομαζομένην Κυάνην.
(2) τὸν γὰρ Πλούτωνα μυθολογοῦσι τὴν ἁρπαγὴν ποιησάμενον ἀποκομίσαι τὴν Κόρην ἐφ'
πόλιν αὐτῆι καθιερῶσαι καὶ χώραν τὴν ὀνομαζομένην μέχρι τοῦ νῦν Ἀθήναιον· (5) τὴν
δ' Ἄρτεμιν τὴν ἐν ταῖς Συρακούσαις νῆσον λαβεῖν παρὰ τῶν θεῶν τὴν ἀπ' ἐκείνης Ὀρτυγίαν
ὑπό τε τῶν χρησμῶν καὶ τῶν ἀνθρώπων ὀνομασθεῖσαν. ὁμοίως δὲ καὶ κατὰ τὴν νῆσον ταύτην
ἀνεῖναι τὰς Νύμφας ταύτας χαριζομένας τῆι Ἀρτέμιδι μεγίστην πηγὴν τὴν ὀνομαζομένην
744
ἅρματος πλησίον τῶν Συρακουσῶν, καὶ τὴν γῆν ἀναρρήξαντα αὐτὸν μὲν μετὰ τῆς ἁρπα-
γείσης δῦναι καθ' Ἅιδου, πηγὴν δ' ἀνεῖναι τὴν ὀνομαζομένην Κυάνην, πρὸς ἧι κατ' ἐνιαυτὸν
οἱ Συρακόσιοι πανήγυριν ἐπιφανῆ συντελοῦσι· καὶ θύουσιν οἱ μὲν ἰδιῶται τὰ ἐλάττω τῶν
ἱερείων, δημοσίαι δὲ ταύρους βυθίζουσιν ἐν τῆι λίμνηι, ταύτην τὴν θυσίαν καταδείξαντος
Ἡρακλέους καθ' ὃν καιρὸν τὰς Γηρυόνου βοῦς ἐλαύνων περιῆλθε πᾶσαν Σικελίαν.
(3) μετὰ δὲ τὴν τῆς Κόρης ἁρπαγὴν μυθολογοῦσι τὴν Δήμητραν μὴ δυναμένην εὑρεῖν τὴν
θυγατέρα, λαμπάδας ἐκ τῶν κατὰ τὴν Αἴτνην κρατήρων ἀναψαμένην ἐπελθεῖν ἐπὶ πολλὰ
μέρη τῆς οἰκουμένης, τῶν δ' ἀνθρώπων τοὺς μάλιστ' αὐτὴν προσδεξαμένους εὐεργετῆσαι,
τὸν τῶν πυρῶν καρπὸν ἀντιδωρησαμένην. ⟦(4) φιλανθρωπότατα δὲ τῶν Ἀθηναίων ὑπο
ὑπό τε τῶν χρησμῶν καὶ τῶν ἀνθρώπων ὀνομασθεῖσαν. ὁμοίως δὲ καὶ κατὰ τὴν νῆσον
ταύτην
ἀνεῖναι τὰς Νύμφας ταύτας χαριζομένας τῆι Ἀρτέμιδι μεγίστην πηγὴν τὴν
ὀνομαζομένην
τὸν τῶν πυρῶν καρπὸν ἀντιδωρησαμένην. ⟦(4) φιλανθρωπότατα δὲ τῶν Ἀθηναίων ὑπο-
δεξαμένων τὴν θεόν, πρώτοις τούτοις μετὰ τοὺς Σικελιώτας δωρήσασθαι τὸν τῶν πυρῶν
καρπόν· ἀνθ' ὧν ὁ δῆμος οὗτος περιττότερον τῶν ἄλλων ἐτίμησε τὴν θεὸν
745
τὸν τῶν πυρῶν καρπὸν ἀντιδωρησαμένην. ⟦(4) φιλανθρωπότατα δὲ τῶν Ἀθηναίων ὑπο-
δεξαμένων τὴν θεόν, πρώτοις τούτοις μετὰ τοὺς Σικελιώτας δωρήσασθαι τὸν τῶν πυρῶν
καρπόν· ἀνθ' ὧν ὁ δῆμος οὗτος περιττότερον τῶν ἄλλων ἐτίμησε τὴν θεὸν θυσίαις τ' ἐπι-
φανεστάταις καὶ τοῖς ἐν Ἐλευσῖνι μυστηρίοις, ἃ διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς ἀρχαιότητος καὶ
ἁγνείας ἐγένετο πᾶσιν ἀνθρώποις περιβόητα. παρὰ δὲ τῶν Ἀθηναίων πολλοὶ μεταλαβόντες
περὶ τὸν καιρὸν ἐν ὧι τὸν τοῦ σίτου καρπὸν τελεσιουργεῖσθαι συνέβαινε, καὶ ταύτην
τὴν
θυσίαν καὶ πανήγυριν μετὰ τοσαύτης ἁγνείας καὶ σπουδῆς ἐπιτελοῦσιν ὅσης εἰκός
ἐστι
τοὺς τῆι κρατίστηι δωρεᾶι προκριθέντας τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ἀποδιδόναι τὰς
χάριτας.
(7) τῆς δὲ Δήμητρος τὸν καιρὸν τῆς θυσίας προέκριναν ἐν ὧι τὴν ἀρχὴν ὁ σπόρος τοῦ σίτου
λαμβάνει. ἐπὶ δ' ἡμέρας δέκα πανήγυριν ἄγουσιν ἐπώνυμον τῆς θεοῦ ταύτης, τῆι τε λαμ-
πρότητι τῆς παρασκευῆς μεγαλοπρεπεστάτην καὶ τῆι διασκευῆι μιμούμενοι τὸν ἀρχαῖον
βίον. ἔθος δ' ἐστὶν αὐτοῖς ἐν ταύταις ταῖς ἡμέραις αἰσχρολογεῖν κατὰ τὰς πρὸς ἀλλήλους
ὁμιλίας διὰ τὸ τὴν θεὸν ἐπὶ τῆι τῆς Κόρης ἁρπαγῆι λυπουμένην γελάσαι διὰ τὴν αἰσχρολογίαν.
(5) περὶ δὲ τῆς κατὰ τὴν Κόρην ἁρπαγῆς ὅτι γέγονεν ὡς προειρήκαμεν, πολλοὶ τῶν ἀρχαίων
συγγραφέων καὶ ποιητῶν μεμαρτυρήκασι. Καρκίνος μὲν γὰρ ὁ τῶν τραγωιδιῶν ποιητής,
πλεονάκις ἐν ταῖς Συρακούσαις παρεπιδεδημηκώς, καὶ τὴν τῶν ἐγχωρίων τεθεαμένος σπουδὴν
τὴνπερὶ τὰς θυσίας καὶ πανηγύρεις τῆς τε Δήμητρος καὶ Κόρης, κατεχώρισεν ἐν τοῖς
ποιήμασι τούσδε τοὺς στίχους (p. 799, 5 N2): «λέγουσι Δήμητρός ποτ' ἄρρητον κόρην /
Πλούτωνα κρυφίοις ἁρπάσαι βουλεύμασι, / δῦναί τε γαίας εἰς μελαμφαεῖς μυχούς. / πόθωι
δὲ μητέρ' ἠφανισμένης κόρης / μαστῆρ' ἐπελθεῖν πᾶσαν ἐν κύκλωι χθόνα· / καὶ γῆν μὲν
Αἰτναίοισι Σικελίαν πάγοις / πυρὸς γέμουσαν ῥεύμασιν δυσεμβόλοις / πᾶσαν στενάξαι,
πένθεσιν δὲ παρθένου / σίτων ἄμοιρον διοτρεφὲς φθίνειν γένος. / ὅθεν θεὰς τιμῶσιν ἐς τὰ
νῦν ἔτι». (2) οὐκ ἄξιον δὲ παραλιπεῖν τῆς θεοῦ ταύτης τὴν ὑπερβολὴν τῆς εἰς τοὺς ἀνθρώ-
πους εὐεργεσίας. χωρὶς γὰρ τῆς εὑρέσεως τοῦ σίτου τήν τε κατεργασίαν αὐτοῦ τοὺς ἀνθρώ-
πους ἐδίδαξε, καὶ νόμους εἰσηγήσατο καθ' οὓς δικαιοπραγεῖν εἰθίσθησαν, δι' ἣν αἰτίαν
φασὶν αὐτὴν θεσμοφόρον ἐπονομασθῆναι. (3) τούτων δὲ τῶν εὑρημάτων οὐκ ἄν τις ἑτέραν
μένης, καὶ πολλὴν χρείαν παρεχομένης, εἰκότως μονοπώλιον ἔχοντες καὶ τὰς τιμὰς
ἀναβι-
βάζοντες, πλῆθος χρημάτων λαμβάνουσιν ἄπιστον· ἐν μόνηι γὰρ τῆι νήσωι Μήλωι
φύεται
μικρά τις στυπτηρία, μὴ δυναμένη διαρκεῖν πολλαῖς πόλεσιν. (3) ἔστι δὲ καὶ ἡ νῆσος
τῶν Λιπαραίων μικρὰ μὲν τὸ μέγεθος, καρποφόρος δὲ ἱκανῶς καὶ τὰ πρὸς ἀνθρώπων τρυφὴν
ἔχουσα διαφερόντως· καὶ γὰρ ἰχθύων παντοδαπῶν παρέχεται πλῆθος τοῖς κατοικοῦσι,
καὶ τῶν ἀκροδρύων τὰ μάλιστα δυνάμενα παρέχεσθαι τὴν ἐκ τῆς ἀπολαύσεως ἡδονήν.
⟦καὶ περὶ μὲν Λιπάρας καὶ τῶν ἄλλων τοῦ Αἰόλου νήσων καλουμένων ἀρκεσθησόμεθα
τοῖς ῥηθεῖσιν⟧.
(11) μετὰ δὲ τὴν Λιπάραν εἰς τὸ πρὸς δυσμὰς μέρος νῆσός ἐστι πελαγία, μικρὰ μὲν τὸ
μέγεθος, ἔρημος δὲ καὶ διά τινα περιπέτειαν Ὀστεώδης ὀνομαζομένη· καθ' ὃν γὰρ καιρὸν
Καρχηδόνιοι πρὸς Συρακοσίους διαπολεμοῦντες πολλοὺς καὶ μεγάλους πολέμους, δυνάμεις
εἶχον ἀξιολόγους πεζικάς τε καὶ ναυτικάς, περὶ δὲ τούτους τοὺς καιροὺς μισθοφόρων ὄντων
παρ' αὐτοῖς πολλῶν καὶ παντοδαπῶν τοῖς ἔθνεσιν, οὗτοι δὲ ταραχώδεις ὄντες καὶ πολλὰς καὶ
μεγάλας στάσεις εἰωθότες ποιεῖσθαι, καὶ μάλιστα ὅταν τοὺς μισθοὺς εὐκαίρως μὴ λαμβά-
νωσιν, ἐχρήσαντο καὶ τότε τῆι συνήθει ῥαιδιουργίαι τε καὶ τόλμηι. (2) ὄντες γὰρ τὸν ἀριθμὸν
746
ὡς ἑξακισχίλιοι, καὶ τοὺς μισθοὺς οὐκ ἀπολαμβάνοντες, τὸ μὲν πρῶτον συντρέχοντες κατε-
βόων τῶν στρατηγῶν, ἐκείνων δ' ἀπορουμένων [χρήμασι] καὶ πολλάκις ἀναβαλλομένων τὰς
ἀποδόσεις, ἠπείλουν τοῖς ὅπλοις ἀμυνεῖσθαι τοὺς Καρχηδονίους, καὶ τὰς χεῖρας προσέφερον
τοῖς ἡγεμόσι. (3) τῆς δὲ γερουσίας ἐγκαλούσης, καὶ τῆς διαφορᾶς ἀεὶ μᾶλλον ἐκκαομένης,
ἡ μὲν γερουσία τοῖς στρατηγοῖς ἐν ἀπορρήτοις προσέταξεν ἀφανίσαι πάντας τοὺς ἐγκα-
λουμένους· οἱ δὲ λαβόντες τὰς ἐντολάς, καὶ τοὺς μισθοφόρους ἐμβιβάσαντες εἰς τὰς ναῦς,
πάντας τοὺς μισθοφόρους ἀποβιβάσαντες εἰς αὐτήν, ἀπέπλευσαν καταλιπόντες ἐν

αὐτῆι τοὺς
ἐγκαλουμένους. (4) οἱ δὲ μισθοφόροι περιαλγεῖς ὄντες τῆι περιστάσει, καὶ μὴ δυνάμενοι τοὺς
Καρχηδονίους ἀμύνασθαι, λιμῶι διεφθάρησαν. ἐν νήσωι δὲ μικρᾶι τοσούτων αἰχμαλώτων
τελευτησάντων, συνέβη τὸν τόπον ὀλίγον ὄντα πληρωθῆναι τῶν ὀστῶν· ἀφ' ἧς αἰτίας ἡ
νῆσος ἔτυχε ταύτης τῆς προσηγορίας. οἱ μὲν οὖν μισθοφόροι τοῦτον τὸν τρόπον παρανομη-
θέντες τῆς μεγίστης συμφορᾶς ἔτυχον, ἐνδείαι τροφῆς διαφθαρέντες.
(12) ⟦ἡμεῖς δ' ἐπεὶ τὰ περὶ τὰς Αἰολίδας νήσους διήλθομεν, ἐν μέρει τὰς ἐκ θατέρου
μέρους νήσους κειμένας ἀναγραφῆς ἀξιώσομεν.⟧ τῆς γὰρ Σικελίας ἐκ τοῦ κατὰ μεσημβρίαν
μέρους νῆσοι τρεῖς πρόκεινται πελάγιαι, καὶ τούτων ἑκάστη πόλιν ἔχει καὶ λιμένας δυνα-
μένους τοῖς χειμαζομένοις σκάφεσι παρέχεσθαι τὴν ἀσφάλειαν. (2) καὶ πρώτη μέν ἐστιν
ἡ προσαγορευομένη Μελίτη, τῶν Συρακουσῶν ἀπέχουσα σταδίους ὡς ὀκτακοσίους· καὶ
λιμένας μὲν ἔχει πολλοὺς καὶ διαφόρους ταῖς εὐχρηστίαις, τοὺς δὲ κατοικοῦντας ταῖς οὐσίαις
εὐδαίμονας· τεχνίτας τε γὰρ ἔχει πανταδαποὺς ταῖς ἐργασίαις, κρατίστους δὲ τοὺς ὀθόνια
ποιοῦντας τῆι τε λεπτότητι καὶ τῆι μαλακότητι διαπρεπῆ, τάς τε οἰκήσεις ἀξιολόγους καὶ
κατεσκευασμένας φιλοτίμως γείσσοις καὶ θεμελίοις καὶ κονιάμασι περιττοτέροις. (3) ἔστι
δ' ἡ νῆσος αὕτη Φοινίκων ἄποικος, οἳ ταῖς ἐμπορίαις διατείνοντες μέχρι τοῦ κατὰ τὴν
δύσιν ὠκεανοῦ καταφυγὴν εἶχον ταύτην, εὐλίμενον οὖσαν καὶ κειμένην πελαγίαν· δι' ἣν
αἰτίαν οἱ κατοικοῦντες αὐτὴν εὐχρηστούμενοι κατὰ πολλὰ διὰ τοὺς ἐμπόρους ταχὺ τοῖς τε
βίοις ἀνέδραμον καὶ ταῖς δόξαις ηὐξήθησαν. (4) μετὰ δὲ ταύτην τὴν νῆσόν ἐστιν ἑτέρα, τὴν
μὲν προσηγορίαν ἔχουσα Γαῦλος, πελαγία δὲ καὶ λιμέσιν εὐκαίροις κεκοσμημένη, Φοινίκων
ἄποικος. (5) ἑξῆς δ' ἐστὶ Κέρκινα, πρὸς τὴν Λιβύην νενευκυῖα,
τήκοντες τοὺς λίθους, καταμερίζουσιν εἰς μεγέθη σύμμετρα, παραπλήσια ταῖς ἰδέαις
μεγάλοις
σπόγγοις. (2) ταῦτα συναγοράζοντες ἔμποροι καὶ μεταβαλλόμενοι κομίζουσιν εἴς τε
Δικαιάρχειαν καὶ εἰς τἄλλα ἐμπόρια. ταῦτα δὲ τὰ φορτία τινὲς ὠνούμενοι, καὶ τεχνιτῶν χαλ-
κέων πλῆθος ἀθροίζοντες, κατεργάζονται, καὶ ποιοῦσι σιδήρου πλάσματα παντοδαπά. τούτων
δὲ τὰ μὲν εἰς ὀρνέων τύπους χαλκεύουσι, τὰ δὲ πρὸς δικελλῶν καὶ δρεπάνων καὶ τῶν ἄλλων
ἐργαλείων εὐθέτους τύπους φιλοτεχνοῦσιν· ὧν κομιζομένων ὑπὸ τῶν ἐμπόρων εἰς πάντα
τόπον, πολλὰ μέρη τῆς οἰκουμένης μεταλαμβάνει τῆς ἐκ τούτων εὐχρηστίας.
(3) μετὰ δὲ τὴν Αἰθάλειαν νῆσός ἐστιν ἀπέχουσα μὲν ταύτης ὡς τριακοσίους σταδίους,
ὀνομάζεται δὲ ὑπὸ μὲν τῶν Ἑλλήνων Κύρνος, ὑπὸ δὲ ⟦τῶν Ῥωμαίων καὶ⟧ τῶν ἐγχωρίων
Κόρσικα. αὕτη δ' ἡ νῆσος εὐπροσόρμιστος οὖσα, κάλλιστον ἔχει λιμένα τὸν ὀνομαζόμενον
Συρακόσιον. ὑπάρχουσι δ' ἐν αὐτῆι καὶ πόλεις ἀξιόλογοι δύο· καὶ τούτων ἡ μὲν Κάλαρις, ἡ
δὲ Νίκαια προσαγορεύεται. (4) τούτων δὲ τὴν μὲν Κάλαριν Φωκαεῖς ἔκτισαν, καὶ χρόνον
τινὰ κατοικήσαντες ὑπὸ Τυρρηνῶν ἐξεβλήθησαν ἐκ τῆς νήσου· τὴν δὲ Νίκαιαν ἔκτισαν
Τυρρηνοὶ θαλαττοκρατοῦντες, καὶ τὰς κατὰ τὴν Τυρρηνίαν κειμένας νήσους ἰδιοποιούμενοι.
ἐπὶ δέ τινας χρόνους τῶν ἐν τῆι Κύρνωι πόλεων κυριεύοντες, ἐλάμβανον παρὰ τῶν ἐγχωρίων
φόρους ῥητίνην καὶ κηρὸν καὶ μέλι, φυομένων τούτων δαψιλῶς ἐν τῆι νήσωι. (5) τὰ δ'
ἀνδράποδα τὰ Κύρνια διαφέρειν δοκεῖ τῶν ἄλλων δούλων εἰς τὰς κατὰ τὸν βίον χρείας,
φυσικῶς ταύτης τῆς ἰδιότητος παρακολουθούσης. (5a) ἡ δ' ὅλη νῆσος εὐμεγέθης οὖσα,
747
πολλὴν τῆς χώρας ὀρεινὴν ἔχει, πεπυκασμένην δρυμοῖς συνεχέσι καὶ ποταμοῖς διαρρεο-
μένην μικροῖς. (14) οἱ δ' ἐγχώριοι τροφαῖς μὲν χρῶνται γάλακτι καὶ μέλιτι καὶ κρέασι,
Demetrius Gramm., Fragmenta (1756: 001)“Demetrii Scepsii quae supersunt”, Ed.

Gaede, R., 1880; Diss. Greifswald.Fragment 73, line 5
schol. Apollon. Rhod. Α 1165: Ῥυνδακὸς ποταμός (τόπος

L.) ἐστι Φρυγίας οὗ μνημονεύει Βακχυλίδης. ταῖς δὲ ἀληθείαις
τάφος ἐστὶ τοῦ Βριάρεω κατὰ τὴν ἔξοδον (εἴσοδον L.) .... καὶ
Δημήτριος ὁ Σκήψιοςἐν τρωικῷ διακόσμῳ (ἱστορεῖ).
Athen. II p. 44 e: Διοκλῆ τὸν Πεπαρήθιόν φησι Δημή-
τριος ὁ Σκήψιοςμέχρι τέλους ψυχρὸν ὕδωρ πεπωκέναι.
Athen. IV p. 167 d: τοιοῦτος (scil. potator) ἐγένετο καὶ
Αἰθίοψ ὁ Κορίνθιος, ὥς φησι Δημήτριος ὁ Σκήψιος, οὗ
μνημονεύει Ἀρχίλοχος· ὑπὸ φιληδονίας γὰρ καὶ ἀκρασίας καὶ
οὗτος μετ' Ἀρχίου πλέων εἰς Σικελίαν, ὅτ' ἔμελλε κτίζειν Συρα-
κούσας, τῷ ἑαυτοῦ συσσίτῳ μελιτούττης ἀπέδοτο τὸν κλῆρον ὃν
ἐν Συρακούσαις λαχὼν ἔμελλεν ἕξειν.
Athen. VI p. 236 c: πρῶτος Ὅμηρος εἰσήγαγε παράσιτον
τὸν Ποδῆν εἶναι λέγων φιλὸν εἰλαπιναστὴν τοῦ Ἕκτορος· “ἔσκε
δ' ἐνὶ Τρώεσσι Ποδῆς υἱὸς Ἠετίωνος ἀφνειός τ' ἀγαθός τε· μά-
λιστα δέ μιν τίεν Ἕκτωρ δήμου, ἐπεί οἱ ἑταῖρος ἔην φίλος εἰλα-
πιναστής” (Ρ 575 sqq.). τὸν γὰρ ἐν εἰλαπίνῃ φίλον εἴρηκε τὸν ἐν
τῷ δειπνεῖν. διὸ καὶ ποιεῖ αὐτὸν ὑπὸ Μενελάου τιτρωσκόμενον
κατὰ τὴν γαστέρα, φησὶν ὁ Σκήψιος Δημήτριος, ὡς καὶ
Πάνδαρον διὰ τὸ ἐπιωρκηκέναι κατὰ τῆς γλώττης. τιτρώσκει
δὲ αὐτὸν Σπαρτιάτης ἄνθρωπος τὴν αὐτάρκειαν ἐζηλωκώς.
Demetrius Gramm., Fragmenta Fragment 73, line 6
L.) ἐστι Φρυγίας οὗ μνημονεύει Βακχυλίδης. ταῖς δὲ ἀληθείαις

τάφος ἐστὶ τοῦ Βριάρεω κατὰ τὴν ἔξοδον (εἴσοδον L.) .... καὶ
Δημήτριος ὁ Σκήψιοςἐν τρωικῷ διακόσμῳ (ἱστορεῖ).
Athen. II p. 44 e: Διοκλῆ τὸν Πεπαρήθιόν φησι Δημή-
τριος ὁ Σκήψιοςμέχρι τέλους ψυχρὸν ὕδωρ πεπωκέναι.
Athen. IV p. 167 d: τοιοῦτος (scil. potator) ἐγένετο καὶ
Αἰθίοψ ὁ Κορίνθιος, ὥς φησι Δημήτριος ὁ Σκήψιος, οὗ
μνημονεύει Ἀρχίλοχος· ὑπὸ φιληδονίας γὰρ καὶ ἀκρασίας καὶ
οὗτος μετ' Ἀρχίου πλέων εἰς Σικελίαν, ὅτ' ἔμελλε κτίζειν Συρα-
κούσας, τῷ ἑαυτοῦ συσσίτῳ μελιτούττης ἀπέδοτο τὸν κλῆρον ὃν
ἐν Συρακούσαις λαχὼν ἔμελλεν ἕξειν.
Athen. VI p. 236 c: πρῶτος Ὅμηρος εἰσήγαγε παράσιτον
τὸν Ποδῆν εἶναι λέγων φιλὸν εἰλαπιναστὴν τοῦ Ἕκτορος· “ἔσκε
δ' ἐνὶ Τρώεσσι Ποδῆς υἱὸς Ἠετίωνος ἀφνειός τ' ἀγαθός τε· μά-
λιστα δέ μιν τίεν Ἕκτωρ δήμου, ἐπεί οἱ ἑταῖρος ἔην φίλος εἰλα-
πιναστής” (Ρ 575 sqq.). τὸν γὰρ ἐν εἰλαπίνῃ φίλον εἴρηκε τὸν ἐν
τῷ δειπνεῖν. διὸ καὶ ποιεῖ αὐτὸν ὑπὸ Μενελάου τιτρωσκόμενον
κατὰ τὴν γαστέρα, φησὶν ὁ Σκήψιος Δημήτριος, ὡς καὶ
Πάνδαρον διὰ τὸ ἐπιωρκηκέναι κατὰ τῆς γλώττης. τιτρώσκει
748
δὲ αὐτὸν Σπαρτιάτης ἄνθρωπος τὴν αὐτάρκειαν ἐζηλωκώς.

schol. V ibid.: εἰλαπιναστής: σύσσιτος. ἐν τῷ εὐωχεῖσθαι
Theon Gramm., Fragmenta (1838: 002)“De Theone grammatico eiusque reliquiis”,

Ed. Giese, K., 1867; Diss. Dresden.
Page 44, line 26
Reg. 2630, Etym. Angel. pg. VIII ed. Ritschl.: Γρίπος –
Θεόκριτος Τοῖς δὲ μετὰ γριπεῦσι· γριπεὺς γὰρ ὁ ἁλιεύς. καὶ
γρίπος τὸ ἁλιευτικοῦ δίκτυον, οἷον ἄγριπον. ἀγρεῖν δὲ τὸ λαμ-
βάνειν. οὕτω Θέωνἐν ὑπομνήματι τῷ εἰς Θεόκριτον.
Etym. M. pg. 144 hac de voce
affert, comparaveris: Ἁρμὸς, ἁρμοῦ, ἁρμῷ. Αὕτη ἡ δοτικὴ
μετῆλθεν εἰς ἐπιῤῥηματικὴν συντονίαν, καὶ ἐφύλαξε τὴν αὐτοῦ
γραφήν· οἷον ἁρμῷ σημαίνει τὸ ἀρτίως. Ὁ δὲ τεχνικὸς λέγει,
ὅτι παρὰ τοῖς Συρακοσίοις διὰ τοῦ ι γράφεται. Ἐκεῖνοι γὰρ
Ἁρμοῖ λέγουσι κατὰ συστολὴν τοῦ Ω εἰς τὸ Ο, οἷον παρὰ
Καλλιμάχῳ· “Ἁρμοῖ γὰρ Δαναῶν γῆ ὡς ἀπὸ βουγενέως.” –
Σημαίνει τὸ ἀρτίως ἢ ἁρμοδίως· “Ἁρμοῖ που κἀκείνῳ ἐπέ-
τρεχε λεπτὸς ἴουλος.” Οὕτως Θέωνὁ τοῦ Ἀρτεμιδώρου·
προστίθησι δὲ, ὅτι τὸ ἁρμοῖ ψιλούμενον μὲν σημαίνει τὸ ἀρ-
τίως, δασυνόμενον δὲ τὸ ἁρμοδίως. Ἔστι καὶ παρὰ Λυκόφρονι.
Steph. B. pg. 166 (= 375 ed. M.) s. v. Κορόπηπόλις
Θεσσαλίας. ὁ πολίτης Κοροπαῖος· Νίκανδρος δ' ἐν Θηριακοῖς
(613) “ᾗ ἐν Ἀπόλλων μαντείας Κοροπαῖος ἐθήκατο καὶ θέμιν
ἀνδρῶν”. οἱ δὲ ὑπομνηματίσαντες αὐτὸν Θέωνκαὶ Πλούταρχος
[Dositheus] Hist., Fragmenta (1896: 002)“FHG 4”, Ed. Müller, K.

ΣΙΚΕΛΙΚΑ. E LIBRO TERTIO.
Idem ib. c. 19: Κυάνιππος γένει Συρακούσιος μόνῳ

Διονύσῳ οὐκ ἔθυεν· ὁ δὲ θεὸς ὀργισθεὶς μέθην ἐνέσκηψε,
καὶ ἐν τόπῳ σκοτεινῷ τὴν θυγατέρα ἐβιάσατο, Κυάνην.
Ἡ δὲ τὸν δακτύλιον περιελομένη ἔδωκε τῇ τροφῷ, ἐσό-
μενον ἀναγνώρισμα. Λοιμωξάντων δὲ, καὶ τοῦ Πυθίου
εἰπόντος μὲν, δεῖν τὸν ἀσεβῆ τροπαίοις θεοῖς σφαγιάσαι,
τῶν δ' ἄλλων ἀγνοούντων τὸν χρησμὸν, γνοῦσα ἡ Κυάνη,
καὶ ἐπιλαβομένη τῶν τριχῶν, εἷλκε, καὶ αὐτὴ κατα-
σφάξασα τὸν πατέρα, ἑαυτὴν ἐπέσφαξε· καθάπερ Δο-
σίθεος ἐκ τῷ τρίτῳ Σικελικῶν.
749
ΑΙΤΩΛΙΚΑ.
Demetrius Hist., Fragmenta (1917: 003)“FHG 4”, Ed. Müller, K.Paris: Didot, 1841–
γενέσθαι Σικανὸν καὶ Αἴτνην, ἀφ' ἧς τὸ ὄνομα.

Schol. ad Id. VII, 151: [τὸν Πολύφαμον, ὃς ὤρεσι νᾶας ἔβαλλεν.] Τὸν Πολύ-
φημον τὸν Κύκλωπα λέγει, ὃς ἀντὶ λίθων ὄρη ἔβαλλεν,
ἢ τοὺς ἐν τοῖς ὄρεσι λίθους, ὡς Δημήτριός φησι.
Id. ad Id. V, 83: Δημήτριος δὲ Κάρνειον τὸν Ἀπόλλωνα
προσαγορευθῆναί φησιν ἀπὸ τοῦ κρᾶναι, ὅ ἐστι τελέ-
σαι. Φησὶ γὰρ, ὡς ὁ Μενέλαος στρατεύσας εἰς Ἴλιον,
ηὔξατο τιμῆσαι αὐτὸν, ἐὰν κραίνῃ.
Lucian. Macrob. c. 10: Ἱέρων
τε ὁ Συρακοσίων τύραννος δύο καὶ ἐνενήκοντα ἐτῶν γε-
νόμενος ἐτελεύτα νοσῶν, βασιλεύσας ἑβδομήκοντα ἔτη,
ὥσπερ Δημήτριός τε ὁ Καλλατιανὸς
Hieronymus Hist., Fragmenta (1953: 003)“FHG 2”, Ed. Müller, K.

μένων Αἰακιδῶν αὐτοῖς κατὰ τὰ αὐτὰ ἐκ τοῦ θεοῦ

συμβῆναι τὴν τελευτήν· εἴγε Ἀχιλλέα μὲν Ὅμηρος
ὑπὸ Ἀλεξάνδρου φησὶ τοῦ Πριάμου καὶ Ἀπόλλωνος
ἀπολέσθαι· Πύρρον δὲ τὸν Ἀχιλλέως ἡ Πυθία προσέτα-
ξεν ἀποκτεῖναι Δελφοῖς· τῷ δὲ Αἰακίδου συνέβη τὰ ἐς
τὴν τελευτὴν, οἷα Ἀργεῖοί τε λέγουσι καὶ Λευκέας
ἐποίησε. Διάφορα δὲ ὅμως ἐστὶ καὶ ταῦτα, ὡς Ἱερώ-
νυμος ὁ Καρδιανὸς ἔγραψε· ἀνδρὶ γὰρ βασιλεῖ συνόντα
ἀνάγκη πᾶσα ἐς χάριν συγγράφειν. Εἰ δὲ καὶ Φίλι-
στος αἰτίαν δικαίαν εἴληφεν, ἐπελπίζων τὴν ἐν Συρα-
κούσαις κάθοδον, ἀποκρύψασθαι τῶν Διονυσίου τὰ
ἀνοσιώτατα, ἦ που πολλή γε Ἱερωνύμῳ συγγνώμη τὰ
ἐς ἡδονὴν Ἀντιγόνου γράφειν.
Philinus Hist., Fragmenta (1969: 003)“FHG 3”, Ed. Müller, K.

Paris: Didot, 1841–1870.Fragment 1b, line 4
E LIBRO SECUNDO.
Idem I, 15: Ὁ Φιλῖνος, ἀρχόμενος ἅμα τῶν

πραγμάτων καὶ τῆς δευτέρας βίβλου, φησὶ προσκαθῆ-
σθαι τῇ Μεσσήνῃ πολεμοῦντας τούς τε Καρχηδονίους
750
καὶ τοὺς Συρακουσίους· παραγενομένους δὲ τοὺς Ῥω-

μαίους κατὰ θάλατταν εἰς τὴν πόλιν, εὐθὺς ἐξελθεῖν ἐπὶ
τοὺς Συρακουσίους· λαβόντας δὲ πολλὰς πληγὰς ἐπαν-
ελθεῖν ἐς τὴν Μεσσήνην· αὖθις δὲ ἐπὶ τοὺς Καρχηδο-
νίους ἐκπορευθέντας, οὐ μόνον πληγὰς λαβεῖν, ἀλλὰ
καὶ ζωγρείᾳ τῶν στρατιωτῶν ἱκανοὺς ἀποβαλεῖν. Ταῦτα
δ' εἰπὼν, τὸν μὲν Ἱέρωνά φησι μετὰ τὴν γενομένην
συμπλοκὴν οὕτως ἔξω γενέσθαι τοῦ φρονεῖν, ὥστε μὴ
μόνον παραχρῆμα τὸν χάρακα καὶ τὰς σκηνὰς ἐμπρή-
σαντα φυγεῖν νυκτὸς εἰς τὰς Συρακούσας, ἀλλὰ καὶ τὰ
φρούρια πάντα καταλιπεῖν τὰ κείμενα κατὰ τῆς τῶν
Philinus Hist., Fragmenta Fragment 1b, line 6
E LIBRO SECUNDO.
Idem I, 15: Ὁ Φιλῖνος, ἀρχόμενος ἅμα τῶν

πραγμάτων καὶ τῆς δευτέρας βίβλου, φησὶ προσκαθῆ-
σθαι τῇ Μεσσήνῃ πολεμοῦντας τούς τε Καρχηδονίους
Μεσσηνίων χώρας· ὁμοίως δὲ καὶ τοὺς Καρχηδονίους
μετὰ τὴν μάχην εὐθέως ἐκλιπόντας τὸν χάρακα,
...τῇ Μεσσήνῃ πολεμοῦντας τούς τε Καρχηδονίους

Μεσσηνίων χώρας· ὁμοίως δὲ καὶ τοὺς Καρχηδονίους
751
μετὰ τὴν μάχην εὐθέως ἐκλιπόντας τὸν χάρακα, διε-

λεῖν σφᾶς εἰς τὰς πόλεις, τῶν δ' ὑπαίθρων οὐδ' ἀντι-
ποιεῖσθαι τολμᾶν ἔτι· διὸ καὶ συνθεωρήσαντας τοὺς
ἡγουμένους αὐτῶν ἀποδεδειλιακότας τοὺς ὄχλους, βου-
λεύσασθαι μὴ κρίνειν διὰ μάχης τὰ πράγματα· τοὺς
δὲ Ῥωμαίους, ἑπομένους αὐτοῖς, οὐ μόνον τὴν χώραν
πορθεῖν τῶν Καρχηδονίων καὶ Συρακουσίων, ἀλλὰ καὶ
τὰς Συρακούσας αὐτὰς προσκαθίσαντας ἐπιβάλλεσθαι
πορθεῖν τῶν Καρχηδονίων καὶ Συρακουσίων, ἀλλὰ καὶ

τὰς Συρακούσας αὐτὰς προσκαθίσαντας ἐπιβάλλεσθαι
πολιορκεῖν. Ταῦτα δ', ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, τῆς πάσης ἐστὶν
ἀλογίας πλήρη, καὶ διαστολῆς οὐ προσδεῖται τὸ παρά-
παν. Οὓς μὲν γὰρ πολιορκοῦντας τὴν Μεσσήνην καὶ
νικῶντας ἐν ταῖς συμπλοκαῖς ὑπέθετο, τούτους φεύγον-
τας καὶ τῶν ὑπαίθρων ἐκχωροῦντας καὶ τέλος πολιορ-
κουμένους καὶ ταῖς ψυχαῖς ἀποδεδειλιακότας ἀπέφηνεν·
οὓς δὲ ἡττωμένους καὶ πολιορκουμένους ὑπεστήσατο,
τούτους διώκοντας καὶ παραχρῆμα κρατοῦντας τῶν
ὑπαίθρων, καὶ τέλος πολιορκοῦντας τὰς Συρακούσας
ἀπέδειξε. Ταῦτα δὲ συνᾴδειν ἀλλήλοις οὐδαμῶς δύ-
ναται. Πῶς γάρ; ἀλλ' ἀναγκαῖον, ἢ τὰς ὑποθέσεις
εἶναι τὰς πρώτας ψευδεῖς, ἢ τὰς ὑπὲρ τῶν συμβαινόν-
των ἀποφάσεις. Εἰσὶ δ' αὗται μὲν ἀληθεῖς. Καὶ γὰρ
ἐξεχώρησαν οἱ Καρχηδόνιοι καὶ Συρακούσιοι τῶν ὑπαί-
θρων καὶ τὰς Συρακούσας ἐπολέμουν οἱ Ῥωμαῖοι κατὰ
πόδας· ὡς δ' οὗτος φησὶ, καὶ τὴν Ἐχέτλαν, ἐν μέσῃ
κειμένην τῇ τῶν Συρακουσίων καὶ Καρχηδονίων ἐπαρ-
χίᾳ. Λοιπὸν ἀνάγκη συγχωρεῖν, τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς
ὑποθέσεις εἶναι ψευδεῖς· καὶ, νικώντων εὐθέως τῶν
νικῶντας ἐν ταῖς συμπλοκαῖς ὑπέθετο, τούτους φεύγον-

τας καὶ τῶν ὑπαίθρων ἐκχωροῦντας καὶ τέλος πολιορ-
κουμένους καὶ ταῖς ψυχαῖς ἀποδεδειλιακότας ἀπέφηνεν·
οὓς δὲ ἡττωμένους καὶ πολιορκουμένους ὑπεστήσατο,
τούτους διώκοντας καὶ παραχρῆμα κρατοῦντας τῶν
ὑπαίθρων, καὶ τέλος πολιορκοῦντας τὰς Συρακούσας
ἀπέδειξε. Ταῦτα δὲ συνᾴδειν ἀλλήλοις οὐδαμῶς δύ-
ναται. Πῶς γάρ; ἀλλ' ἀναγκαῖον, ἢ τὰς ὑποθέσεις
εἶναι τὰς πρώτας ψευδεῖς, ἢ τὰς ὑπὲρ τῶν συμβαινόν-
των ἀποφάσεις. Εἰσὶ δ' αὗται μὲν ἀληθεῖς. Καὶ γὰρ
ἐξεχώρησαν οἱ Καρχηδόνιοι καὶ Συρακούσιοι τῶν ὑπαί-
752
θρων καὶ τὰς Συρακούσας ἐπολέμουν οἱ Ῥωμαῖοι κατὰ

πόδας· ὡς δ' οὗτος φησὶ, καὶ τὴν Ἐχέτλαν, ἐν μέσῃ
κειμένην τῇ τῶν Συρακουσίων καὶ Καρχηδονίων ἐπαρ-
χίᾳ. Λοιπὸν ἀνάγκη συγχωρεῖν, τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς
ὑποθέσεις εἶναι ψευδεῖς· καὶ, νικώντων εὐθέως τῶν
Ῥωμαίων ἐν ταῖς περὶ τὴν Μεσσήνην συμπλοκαῖς, ἡτ-
τημένους αὐτοὺς ἡμῖν ὑπὸ τοῦ συγγραφέως ἀπηγγέλθαι.
Φιλῖνον μὲν οὖν παρ' ὅλην ἄν τις τὴν πραγματείαν
εὕροι τοιοῦτον ὄντα· παραπλησίως δὲ καὶ Φάβιον, ὡς
ἐπ' αὐτῶν δειχθήσεται τῶν καιρῶν.
Silenus Hist., Fragmenta (1970: 003)“FHG 3”, Ed. Müller, K.

E LIBRO TERTIO.
Athenaeus XII: Σειληνὸς δ' ὁ Καλλα-

τιανὸς ἐν τρίτῳ Σικελικῶν περὶ Συ-
ρακούσας φησὶ κῆπον εἶναι πολυτελῶς κατεσκευασμέ-
νον, ὃν καλεῖσθαι Μῦθον, ἐν ᾧ χρηματίζειν Ἱέρωνα
τὸν βασιλέα.
E LIBRO QUARTO.
Photius Lex.: Σαρδόνιος γέλως... Σειληνὸς δὲ

ἐν δʹ τῶν Περὶ Συρακόσσας, λάχα-
νον εἶναι παρὰ Σαρδωνίοις ἡδὺ, σελίνῳ ἐμφερές· οὗ
τοὺς γευσαμένους τάς τε σιαγόνας καὶ τὰς σάρκας αὑτῶν
ἀποδάκνειν.
Silenus Hist., Fragmenta Fragment 9, line 2
E LIBRO TERTIO.
Athenaeus XII: Σειληνὸς δ' ὁ Καλλα-

τιανὸς ἐν τρίτῳ Σικελικῶν περὶ Συ-
ρακούσας φησὶ κῆπον εἶναι πολυτελῶς κατεσκευασμέ-
νον, ὃν καλεῖσθαι Μῦθον, ἐν ᾧ χρηματίζειν Ἱέρωνα
τὸν βασιλέα.
E LIBRO QUARTO.
753
Photius Lex.: Σαρδόνιος γέλως... Σειληνὸς δὲ

ἐν δʹ τῶν Περὶ Συρακόσσας, λάχα-
νον εἶναι παρὰ Σαρδωνίοις ἡδὺ, σελίνῳ ἐμφερές·
Eumachus Hist., Fragmenta (1972: 002)“FHG 3”, Ed. Müller, K.Paris: Didot,
1841–1870.Fragment 1, line 3
E LIBRO SECUNDO.
Athen. XII: Εὔμαχος δ' ὁ Νεαπολίτης

ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν Περὶ Ἀννίβαν ἱστοριῶν Ἱερώνυμόν
φησι τὸν τυραννήσαντα Συρακοσίων ἀγαγέσθαι γυναῖκα
τῶν ἐπ' οἰκήματος προεστηκυιῶν, Πειθὼ ὄνομα, καὶ
ἀποδεῖξαι βασιλίδα.
ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ.
Phlegon. Mirab. c. 18: Εὔμαχος δέ φησιν ἐν

Περιηγήσει, Καρχηδονίους περιταφρεύοντας τὴν ἰδίαν
ἐπαρχίαν εὑρεῖν ὀρύσσοντας δύο σκελετοὺς ἐν σοροῖς
κειμένους, ὧν τοῦ μὲν εἰκοσιτέσσαρας εἶναι πήχεις τὴν
σύνθεσιν, τοῦ δὲ ἑτέρου εἰκοσιτρεῖς.
Θεμίστιος Εἰς Κωνστάντιον τὸν αὐτοκράτορα, ὅτι μάλιστα φιλόσοφος ὁ

βασιλεύς, ἢ χαριστήριος (2001: 002)
“Themistii orationes quae supersunt, vol. 1”, Ed. Schenkl, H., Downey, G.
Leipzig: Teubner, 1965.Harduin page 38, sec. a, line 1
Ὑμνοῦσι μὲν οὖν καὶ Σπαρτιᾶται ἀναίμακτόν τινα καὶ

ἄδακρυν νίκην, δι' ἧς Ἀρκάδων ἐκράτησαν μετὰ τὴν ἐν
Λεύκτροις συμφοράν. ταύτης δὲ οὐκ οἶδα ἣν ἄν τις φαίη
νίκην ἱεροπρεπεστέραν τε καὶ εὐαγεστέραν οὐδὲ φιλο-
σόφῳ μᾶλλον προσήκουσαν, ὁποίαν Πλάτων οὐκ ἐνίκησε
Διονύσιον οὐδὲ Δίων ὁ Ἱππαρίνου, ἑταῖρος ὢν Πλάτωνος
καὶ ἀκουστής, ἀλλὰ τριήρεις καὶ στρατιώτας συλλεξά-
μενος ἐξ Ἀκαδημίας, μόλις ἐξέωσε τὸν τύραννον τῆς πα-
τρίδος, καὶ ἦν θέαμα ἄπιστον τοῖς τότε Ἕλλησι, Διονύ-
σιος μετὰ τὴν τυραννίδα Συρακοσίων περιπατῶν ἐν τῷ
Κρανείῳ. ὁπόσον δέ ἐστιν ὑπ' ἀληθινοῦ φιλοσόφου λόγῳ
ἁλῶναι ᾔσθετο ἀκριβῶς ὁ καὶ τοὔνομα καὶ τὴν ψυχὴν
πάλαι στρατιώτης· μόνοι γὰρ οὗτοι νικῶσιν ἐπ' ὠφε-
λείᾳ τῶν ἡττωμένων. ποιεῖ οὖν αὐτὸν μετὰ τὴν νίκην
ὁ βασιλεὺς μακροβιώτερον Ἀργανθωνίου, χορηγὸν ἀπράγ-
μονος καὶ ῥᾳθύμου τρυφῆς, πάλαι ἂν ἴσως καὶ πρόπαλαι
754
διελόμενον ὑπὸ τῶν παρ' ἡλικίαν φροντίδων.

Οὕτω δὲ ἄρα βασιλέως προμηθεῖται τὸ δαιμόνιον κα-
θαρὰς φυλάξαι καὶ δικαίου φόνου τὰς χεῖρας μᾶλλον ἢ
Φερεκύδου καὶ Πυθαγόρου, ὥστε καὶ τὸν ἕτερον τῶν
Flavius Claudius Julianus Imperator Phil., Ἐγκώμιον εἰς τὸν αὐτοκράτορα

Κωνστάντιον (2003: 001)“L'empereur Julien. Oeuvres complètes, vol. 1.1”, Ed.
Bidez, J.Paris: Les Belles Lettres, 1932.Sec. 23, line 14
Τύχης συνέσει καὶ ῥώμῃ κρατοῦντα· τὸ γὰρ ἀπαθῶς

ὤσασθαι μὲν τὴν Περσῶν δύναμιν, οὐ πόλιν οὐδὲ φρούριον,
ἀλλ' οὐδὲ στρατιώτην τῶν ἐκ καταλόγου προέμενον,
πολιορκίᾳ δὲ τέλος ἐπιθεῖναι λαμπρὸν καὶ οἷον οὔπω
πρόσθεν ἠκούσαμεν, τίνι χρὴ τῶν ἔμπροσθεν παραβαλεῖν
ἔργων; Περιβόητος γέγονεν ἡ Καρχηδονίων ἐν τοῖς δεινοῖς
τόλμα, ἀλλ' ἐτελεύτησεν εἰς συμφοράς· λαμπρὰ τὰ περὶ τὴν
Πλαταιέων πολιορκίαν γενόμενα, ἐχρήσαντο δὲ οἱ δείλαιοι
γνωριμώτερον τοῖς δυστυχήμασι. Τί χρὴ Μεσσήνης καὶ
Πύλου μεμνῆσθαι, οὔτε ἀγωνισαμένων καρτερῶς οὔτε
ἁλόντων ξὺν βίᾳ; Συρακούσιοι δὲ τὸν σοφὸν ἐκεῖνον ἀντι-
τάξαντες ταῖς παρασκευαῖς τῆς ἡμετέρας πόλεως καὶ τῷ
καλῷ κἀγαθῷ στρατηγῷ τί πλέον ὤναντο; οὐχ ἑάλωσαν μὲν
τῶν ἄλλων αἴσχιον, ἐσώζοντο δὲ καλὸν ὑπόμνημα τῆς τῶν
ἑλόντων πρᾳότητος; Ἀλλ' εἰ πάσας ἐξαριθμεῖσθαι τὰς
πόλεις βουλοίμην, αἳ πρὸς τὰς ὑποδεεστέρας οὐ κατήρ-
κεσαν παρασκευάς, πόσας οἴει μοι βίβλους ἀρκέσειν; τῆς
Ῥώμης δὲ ἴσως ἄξιον μνησθῆναι πάλαι ποτὲ χρησαμένης
τύχῃ τοιαύτῃ, Γαλατῶν οἶμαι καὶ Κελτῶν ἐς ταὐτὸ πνευ-
σάντων καὶ φερομένων ἐπ' αὐτὴν καθάπερ χειμάρρου
ἐξαίφνης· κατέλαβον μὲν γὰρ τὸν λόφον ἐκεῖνον, οὗ τὸ τοῦ
Flavius Claudius Julianus Imperator Phil., Θεμιστίῳ φιλοσόφῳ (2003: 006)

“L'empereur Julien. Oeuvres complètes, vol. 2.1”, Ed. Rochefort, G.
Paris: Les Belles Lettres, 1963.Sec. 4, line 24
Πάλιν δὲ αὐτὸν ὑποτιθεὶς ταύτῃ πόσης αὐτῷ δεῖν οἰήσεται

τῆς παρασκευῆς καὶ φρονήσεως πηλίκης ὥστετὰς ἐφ'
ἑκάτερα ῥοπάς, καθάπερ πνεύματος κυβερνήτην, εὐσχη-
μόνως φέρειν; Οὐκ ἔστι θαυμαστὸν ἀντιτάξασθαι προσπο-
λεμούσῃ μόνον αὐτῇ, πολὺ δὲ θαυμασιώτερον τῶν ὑπαρ-
ξάντων παρ' αὐτῆς ἀγαθῶν ἄξιον φανῆναι. Τούτοις ὁ
μέγιστος ἑάλω βασιλεὺς ὁ τὴν Ἀσίαν καταστρεψάμενος
Δαρείου καὶ Ξέρξου, χαλεπώτερος καὶ μᾶλλον ἀλαζὼν
φανείς, ἐπειδὴ τῆς ἐκείνων ἀρχῆς κατέστη κύριος, τούτοις
ἁλόντες τοῖς βέλεσιν ἄρδην ἀπώλοντο Πέρσαι, Μακεδόνες,
ὁ τῶν Ἀθηναίων δῆμος, Συρακούσιοι, τὰ Λακεδαιμονίων
τέλη, Ῥωμαίων στρατηγοὶ καὶ ἐπ' αὐτοῖς αὐτοκράτορες
755
μυρίοι. Πολὺ μῆκος ἂν γένοιτο πάντας ἀπαριθμουμένῳ

τοὺς διὰ πλοῦτον καὶ νίκας καὶ τρυφὴν ἀπολομένους·
ὅσοι δὲ ὑπὸ τῶν δυσπραγιῶν ἐπικλυσθέντες δοῦλοι μὲν ἀντ'
ἐλευθέρων, ταπεινοὶ δὲ ἀντὶ γενναίων καὶ σφόδρα εὐτελεῖς
ἀντὶ τῶν πρόσθεν σεμνῶν ἅπασιν ὤφθησαν, τί με χρὴ νῦν
ὥσπερ ἐκ δέλτου μεταγράφοντα καταλέγειν; Εἰ γὰρ ὤφελεν
ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος ἀπορεῖν παραδειγμάτων τοιούτων·
ἀλλ' οὔτε ἐστὶν οὔτ' ἂν γένοιτό ποτε τῶν τοιούτων ἐνδεὴς
παραδειγμάτων, ἕως ἂν τὸ τῶν ἀνθρώπων διαμένῃ γένος.
Ευσέβιος Praeparatio evangelica (2018: 001)

“Eusebius Werke, Band 8: Die Praeparatio evangelica”, Ed. Mras, K.
Berlin: Akademie–Verlag, 43.1:1954; 43.2:1956; Die griechischen christlichen
Schriftsteller 43.1 & 43.2.Book 14, Chap. 6, sec. 13, line 11
νους λόγους καθῄρει καὶ οὐδὲν ὤκνει. καὶ περὶ μὲν τῶν ἄλλων ἃ ἐμεμά-
χητο ἐκείνῳ οὔτ' ἴσως εἰπεῖν ἔχω εἴ τε καὶ εἶχον οὐδὲν ἔδει νῦν αὐτῶν μνη-
σθῆναι· τὸ δὲ δόγμα τοῦτο αὐτοῦ πρώτου εὑρομένου καὐτὸ καὶ τὸ ὄνομα βλέ-
πων εὐδοκιμοῦν ἐν ταῖς Ἀθήναις, τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν, πάσῃ μη-
χανῇ ἐχρῆτο ἐπ' αὐτήν. ὁ δ' ἐν τῷ ἀσθενεστέρῳ ὢν καὶ ἡσυχίαν ἄγων οὐ
δυνάμενος ἀδικεῖσθαι, Ἀρκεσιλάου μὲν ἀφίετο, πολλὰ ἂν εἰπεῖν ἔχων, ἀλλ' οὐκ
ἤθελε, τάχα δὲ μᾶλλον ἄλλως, πρὸς δὲ τὸν οὐκέτι ἐν ζῶσιν ὄντα Πλάτωνα
ἐσκιομάχει καὶ τὴν ἀπὸ ἁμάξης πομπείαν πᾶσαν κατεθορύβει, λέγων ὡς οὔτ' ἂν
τοῦ Πλάτωνος ἀμυναμένου ὑπερδικεῖν τε αὐτοῦ ἄλλῳ οὐδενὶ μέλον, εἴ τε μελή-
σειεν Ἀρκεσιλάῳ, αὐτός γε κερδανεῖν ᾤετο ἀποτρεψάμενος ἀφ' ἑαυτοῦ τὸν
Ἀρκεσίλαον. τοῦτο δὲ ᾔδη καὶ Ἀγαθοκλέα τὸν Συρακόσιον ποιήσαντα τὸ
σόφισμα ἐπὶ τοὺς Καρχηδονίους. οἱ Στωϊκοὶ δὲ ὑπήκουον ἐκπεπληγμένοι·
’ἁ μοῦσα γὰρ αὐτοῖς οὐδὲ τότε ἦν φιλόλογος οὐδ' ἐργάτις’ χαρίτων, ὑφ' ὧν
ὁ Ἀρκεσίλαος τὰ μὲν περικρούων, τὰ δὲ ὑποτέμνων, ἄλλα δ' ὑποσκελίζων
κατεγλωττίζετο αὐτοὺς καὶ πιθανὸς ἦν. τοιγαροῦν πρὸς οὓς μὲν ἀντέλεγεν
ἡττωμένων, ἐν οἷς δὲ λέγων ἦν καταπεπληγμένων, δεδειγμένον πως τοῖς τότε
ἀνθρώποις ὑπῆρχε μηδὲν εἶναι μήτ' οὖν ἔπος μήτε πάθος μήτε ἔργον ἓν βραχὺ
μηδὲ ἄχρηστον τοὐναντίον ὀφθῆναί ποτ' ἄν, εἴ τι μὴ Ἀρκεσιλάῳ δοκεῖ τῷ
Πιταναίῳ· τῷ δ' ἄρα οὐδὲν ἐδόκει οὐδ' ἀπεφαίνετο οὐδὲν μᾶλλον ἢ ῥηματίσκια
ταῦτ' εἶναι καὶ φόβους.
Ευσέβιος Historia ecclesiastica (2018: 002)

“Eusèbe de Césarée. Histoire ecclésiastique, 3 vols.”, Ed. Bardy, G.
Paris: Cerf, 1:1952; 2:1955; 3:1958, Repr. 3:1967; Sources chrétiennes 31, 41, 55.
ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΝ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΔΙ' ΗΣ ΡΟΣΤΑΤΤΕΙ ΔΕΥΤΕΡΑΝ

ΓΕΝΕΣΘΑΙ ΣΥΝΟΔΟΝ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΠΑΣΑΝ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ
ΠΕΡΙΕΛΕΙΝ ΔΙΧΟΣΤΑ-ΣΙΑΝ
»Κωνσταντῖνος Σεβαστὸς Χρήστῳ ἐπισκόπῳ Συρακουσίων. ἤδη

μὲν πρότερον, ὅτε φαύλως καὶ ἐνδιαστρόφως τινὲς περὶ τῆς θρῃσκείας
756
τῆς ἁγίας καὶ ἐπουρανίου δυνάμεως καὶ τῆς αἱρέσεως τῆς καθολικῆς
ἀποδιίστασθαι ἤρξαντο, ἐπιτέμνεσθαι βουληθεὶς τὰς τοιαύτας αὐτῶν
φιλονεικίας, οὕτω διατετυπώκειν ὥστε ἀποσταλέντων ἀπὸ τῆς Γαλλίας
τινῶν ἐπισκόπων, ἀλλὰ μὴν καὶ τούτων κληθέντων ἀπὸ τῆς Ἀφρικῆς
τῶν ἐξ ἐναντίας μοίρας καταλλήλως, ἐνστατικῶς καὶ ἐπιμόνως διαγω-
νιζομένων παρόντος τε καὶ τοῦ τῆς Ῥώμης ἐπισκόπου, τοῦτο ὅπερ
ἐδόκει κεκινῆσθαι, δυνηθῇ ὑπὸ τῆς παρουσίας αὐτῶν μετὰ πάσης
ἐπιμελοῦς διακρίσεως κατορθώσεως τυχεῖν.
ἀλλ' ἐπειδή, ὡς
Theodosius Gramm., Canones isagogici de flexione verborum (2020: 002)

“Grammatici Graeci, vol. 4.1”, Ed. Hilgard, A.
Leipzig: Teubner, 1894, Repr. 1965.Part 4, volume 1, page 65, line 4
Ἀορίστου πρώτου καὶ μέλλοντος
Ἑνικά. Τύψον: ἔδει μὲν καὶ τὸν ἀόριστον ἐκ τοῦ ἰδίου ὁριστικοῦ
τρίτου προσώπου γίνεσθαι, ἔτυψε ἐκεῖνος τύψε σύ, ἀλλ' ἐκρατήθη Συρα-
κουσίῳ ἔθει· ἐκεῖνοι γὰρ τὰ εἰς επροστακτικὰ εἰς ονμεταποιοῦσιν, τὸ
λάβε λάβον λέγοντες καὶ τὸ ἄνελε ἄνελον· οὕτω καὶ τὸ τύψε τύψον.
τυψάτω: ἔδει μὲν κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῶν εἰς επροστακτικῶν διὰ
τοῦ ετωεἶναι τὸ τρίτον, ἀλλ' ἐπεὶ πανταχοῦ ὁ ἀόριστος φιλεῖ τὸ α·
τὸ γὰρ ὁριστικὸν ἔτυψα, ἡ μετοχὴ τύψας, τὸ ἀπαρέμφατον τύψαι, τὸ
εὐκτικὸν τύψαιμι· τούτου χάριν οὐδὲ τὸ προστακτικὸν ἐχωρίσθη τοῦ α.
Δυϊκά. Τύψατον, τυψάτων.
Πληθ. Τύψατε, τυψάτωσαν.
Theodosius Gramm., Περὶ γραμματικῆς [Sp.] (fort. auctore Theodoro Prodromo)

(2020: 003)“Theodosii Alexandrini grammatica”, Ed. Göttling, K.
Leipzig: Libraria Dykiana, 1822.Page 168, line 29
ὑπερσυντελίκου, γίνεται δὲ καὶ τοῦτο ἀπὸ τοῦ ὁριστι-

κοῦ παρακειμένου· τὸ γὰρ τρίτον τούτου πρόσωπον,
ὅπέρ ἐστι τὸ τέτυφε δεύτερον γίνεται προστακτικὸν
πρόσωπον· ὥσπερ καὶ τοῦ ὁριστικοῦ μέσου παρακει-
μένου τὸ τρίτον ὅπέρ ἐστι τὸ τέτυπεδεύτερον γίνε-
ται προστακτικόν.
Περὶ ἀορίστου αʹ καὶ μέλλοντος.
Τὸ τύψονχρόνου μέν ἐστιν ἀορίστου αʹ καὶ μέλ-

λοντος, γίνεται δὲ ἀπὸ τοῦ πρώτου προσώπου τοῦ
ὁριστικοῦ αʹ ἀορίστου τοῦ ἔτυψα ἐκβολῇ τοῦ ε καὶ
τροπῇ τοῦ α εἰς ον. Ἰδίωμα δὲ τοῦτο Συρακουσίων
757
ἦν· οὗτοι γὰρ ἅπαντα τὰ προστακτικὰ διὰ τοῦ ον

ἐξεφώνουν γράψον καὶ λάβον.
Gregorius Nazianzenus Theol., Carmina moralia (2022: 060); MPG 37.Page 632,
line 10
Γʹ. Πρὸς παρθένους παραινετικός.
Ἐν τούτῳ τῷ λόγῳ τὸν Συρακούσιον μιμεῖται

οὗτος γὰρ μόνος ποιητῶν ῥυθμοῖς τε καὶ κώ-
λοις ἐχρήσατο, ποιητικῆς ἀναλογίας καταφρο-
νήσας.
Παρθένε νύμφη Χριστοῦ, δόξαζέ σου τὸν νυμφίον
Ἀεί. Κάθαρε σαυτὴν ἐν λόγῳ καὶ σοφίᾳ,
Ἵνα λαμπρὰ τῷ λαμπρῷ πάντα ζήσῃς τὸν αἰῶνα
Κρείσσων γὰρ αὕτη πολὺ τῆς φθαρτῆς συζυγίας.
Ἐν σώματι τὰς νοερὰς δυνάμεις ἐμιμήσω
Ἀγγελικὴν ἐπὶ γῆς μετῆλθες πολιτείαν.
Δεσμὸς ἐνταῦθα, καὶ λύσις, καὶ σώματ' ἐκ σωμάτων·
Ιάμβλιχος De vita Pythagorica (2023: 001)

“Iamblichi de vita Pythagorica liber”, Ed. Klein, U. (post L. Deubner)
Leipzig: Teubner, 1937, Repr. 1975.Chap. 30, sec. 185, line 4
μέγιστον παρείχετο τοιοῦτον. πρὸς Φερεκύδην τὸν Σύριον,

διδάσκαλον αὐτοῦ γενόμενον, ἀπὸ τῆς Ἰταλίας εἰς Δῆλον
ἐκομίσθη, νοσοκομήσων τε αὐτὸν περιπετῆ γενόμενον τῷ
ἱστορουμένῳ τῆς φθειριάσεως πάθει καὶ κηδεύσων αὐτόν·
παρέμεινέ τε ἄχρι τῆς τελευτῆς αὐτῷ καὶ τὴν ὁσίαν
ἀπεπλήρωσε περὶ τὸν αὑτοῦ καθηγεμόνα. οὕτω περὶ πολ-
λοῦ τὴν περὶ τὸν διδάσκαλον ἐποιεῖτο σπουδήν.
πρός γε μὴν συνταγὰς καὶ τὸ ἀψευδεῖν ἐν αὐταῖς οὕτως
εὖ παρεσκεύαζε τοὺς ὁμιλητὰς Πυθαγόρας, ὥστε φασί ποτε
Λῦσιν προσκυνήσαντα ἐν Ἥρας ἱερῷ καὶ ἐξιόντα συντυχεῖν
Εὐρυφάμῳ Συρακουσίῳ τῶν ἑταίρων τινὶ περὶ τὰ προπύ-
λαια τῆς θεοῦ εἰσιόντι. προστάξαντος δὲ τοῦ Εὐρυφάμου
προσμεῖναι αὐτόν, μέχρις ἂν καὶ αὐτὸς προσκυνήσας ἐξέλθῃ,
ἑδρασθῆναι ἐπί τινι λιθίνῳ θώκῳ ἱδρυμένῳ αὐτόθι. ὡς δὲ
προσκυνήσας ὁ Εὐρύφαμος καὶ ἔν τινι διανοήματι καὶ
βαθυτέρᾳ καθ' ἑαυτὸν ἐννοίᾳ γενόμενος δι' ἑτέρου πυλῶ-
νος ἐκλαθόμενος ἀπηλλάγη, τό τε τῆς ἡμέρας λοιπὸν καὶ
τὴν ἐπιοῦσαν νύκτα καὶ τὸ πλέον μέρος ἔτι τῆς ἄλλης
ἡμέρας ὡς εἶχεν ἀτρέμας προσέμενεν ὁ Λῦσις. καὶ τάχα
ἂν ἐπὶ πλείονα χρόνον αὐτοῦ ἦν, εἰ μή περ ἐν τῷ ὁμα-
κοείῳ τῆς ἑξῆς ἡμέρας γενόμενος ὁ Εὐρύφαμος καὶ
Ιάμβλιχος De vita Pythagorica Chap. 31, sec. 189, line 8

758
δὲ τοὺς ὁμήλικας ἄπλαστος ὁμοιότης καὶ φιλοφροσύνη,

συνεπίτασις δὲ καὶ παρόρμησις πρὸς τοὺς νεωτέρους
φθόνου χωρίς, καὶ πάντα ὅσα τοιαῦτα, εἰς τὴν αὐτὴν
ἀρετὴν ταχθήσεται. καὶ ἐξ ὧν δ' Ἱππόβοτος καὶ Νεάνθης
περὶ Μυλλίου καὶ Τιμύχας τῶν Πυθαγορείων ἱστοροῦσι,
μαθεῖν ἔνεστι τὴν ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν σωφροσύνην καὶ
ὅπως αὐτὴν Πυθαγόρας παρέδωκε. τὸν γὰρ Διονύσιον τὸν
τύραννόν φασιν, ὡς πάντα ποιῶν οὐδενὸς αὐτῶν ἐπετύγ-
χανε τῆς φιλίας, φυλαττομένων καὶ περιισταμένων τὸ
μοναρχικὸν αὐτοῦ καὶ παράνομον, λόχον τινὰ τριάκοντα
ἀνδρῶν, ἡγουμένου Εὐρυμένους Συρακουσίου, Δίωνος ἀδελ-
φοῦ, ἐπιπέμψαι τοῖς ἀνδράσι, λοχήσοντα τὴν μετάβασιν
αὐτῶν, τὴν ἀπὸ Τάραντος εἰς Μεταπόντιον εἰωθυῖαν κατὰ
καιρὸν γίνεσθαι· ἡρμόζοντο γὰρ πρὸς τὰς τῶν ὡρῶν μετα-
βολὰς καὶ τόπους εἰς τὰ τοιάδε ἐπελέγοντο ἐπιτηδείους.
ἐν δὴ Φάναις, χωρίῳ τῆς Τάραντος φαραγγώδει, καθ' ὃ
συνέβαινεν αὐτοῖς ἀναγκαίως τὴν ὁδοιπορίαν γενήσεσθαι,
ἐλόχα κατακρύψας τὸ πλῆθος ὁ Εὐρυμένης. ἐπειδὴ δὲ
οὐδὲν προϊδόμενοι ἀφίκοντο οἱ ἄνδρες περὶ μέσον ἡμέρας
εἰς τὸν τόπον, λῃστρικῶς αὐτοῖς ἐπαλαλάξαντες ἐπέθεντο
οἱ στρατιῶται. οἱ δὲ ἐκταραχθέντες μετ' εὐλαβείας ἅμα
πρὸς ἀλλήλους, ὡς ἂν πατὴρ σπουδαῖος πρὸς τέκνα σχοίη.

καλὸν δὲ καὶ τὸ πάντα Πυθαγόρᾳ ἀνατιθέναι τε καὶ
ἀπονέμειν καὶ μηδεμίαν περιποιεῖσθαι δόξαν ἰδίαν ἀπὸ τῶν
εὑρισκομένων, εἰ μή πού τι σπάνιον· πάνυ γὰρ δή τινές
εἰσιν ὀλίγοι, ὧν ἴδια γνωρίζεται ὑπομνήματα. θαυμάζεται
δὲ καὶ ἡ τῆς φυλακῆς ἀκρίβεια· ἐν γὰρ τοσαύταις γενεαῖς
ἐτῶν οὐθεὶς οὐδενὶ φαίνεται τῶν Πυθαγορείων ὑπομνη-
μάτων περιτετευχὼς πρὸ τῆς Φιλολάου ἡλικίας, ἀλλ' οὗτος
πρῶτος ἐξήνεγκε τὰ θρυλλούμενα ταῦτα τρία βιβλία, ἃ
λέγεται Δίων ὁ Συρακούσιος ἑκατὸν μνῶν πρίασθαι Πλά-
τωνος κελεύσαντος, εἰς πενίαν τινὰ μεγάλην τε καὶ ἰσχυρὰν
ἀφικομένου τοῦ Φιλολάου, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ἦν ἀπὸ τῆς
συγγενείας τῶν Πυθαγορείων καὶ διὰ τοῦτο μετέλαβε τῶν
βιβλίων.
περὶ δὲ δόξης τάδε φασὶ λέγειν αὐτούς. ἀνόητον μὲν
εἶναι καὶ τὸ πάσῃ καὶ παντὸς δόξῃ προσέχειν, καὶ μάλιστα
τὸ τῇ παρὰ τῶν πολλῶν γινομένῃ· τὸ γὰρ καλῶς ὑπο-
λαμβάνειν τε καὶ δοξάζειν ὀλίγοις ὑπάρχειν. δῆλον γὰρ
ὅτι περὶ τοὺς εἰδότας τοῦτο γίνεσθαι· οὗτοι δέ εἰσιν
ὀλίγοι. ὥστε δῆλον ὅτι οὐκ ἂν διατείνοι εἰς τοὺς πολλοὺς

759
τοῦ σώματος ἀπαλλάττεσθαι. χρόνῳ μέντοι γε ὕστερον

Ἀρεσᾶν ἐκ τῶν Λευκανῶν, σωθέντα διά τινων ξένων,
ἀφηγήσασθαι τῆς σχολῆς· πρὸς ὃν ἀφικέσθαι Διόδωρον
τὸν Ἀσπένδιον, ὃν παραδεχθῆναι διὰ τὴν σπάνιν τῶν ἐν
τῷ συστήματι ἀνδρῶν. οὗτος δὲ εἰς τὴν Ἑλλάδα ἐπανελ-
θὼν διέδωκε τὰς Πυθαγορείους φωνάς. ζηλωτὰς δὲ γράφειν
γενέσθαι τῶν ἀνδρῶν περὶ μὲν Ἡράκλειαν Κλεινίαν καὶ
Φιλόλαον, ἐνΜεταποντίῳ δὲ Θεωρίδην καὶΕὔρυτον,
ἐν Τάραντι δὲ Ἀρχύταν. τῶν δ' ἔξωθεν ἀκροατῶν γενέσθαι
καὶ Ἐπίχαρμον, ἀλλ' οὐκ ἐκ τοῦ συστήματος τῶν ἀνδρῶν·
ἀφικόμενον δὲ εἰς Συρακούσας διὰ τὴν Ἱέρωνος τυραννίδα
τοῦ μὲν φανερῶς φιλοσοφεῖν ἀποσχέσθαι, εἰς μέτρον δ'
ἐντεῖναι τὰς διανοίας τῶν ἀνδρῶν, μετὰ παιδιᾶς κρύφα
ἐκφέροντα τὰ Πυθαγόρου δόγματα.
τῶν δὲ συμπάντων Πυθαγορείων τοὺς μὲν ἀγνῶτάς τε
καὶ ἀνωνύμους τινὰς πολλοὺς εἰκὸς γεγονέναι, τῶν δὲ
γνωριζομένων ἐστὶ τάδε τὰ ὀνόματα·
ΚροτωνιᾶταιἹππόστρατος, Δύμας, Αἴγων, Αἵμων,
Σύλλος, Κλεοσθένης, ἈΓέλας, Ἐπίσυλος, Φυκιάδας, Ἔκ-
φαντος, Τίμαιος, Βοῦθος, Ἔρατος, Ἰταναῖος, Ῥόδιππος,
Βρύας, Εὔανδρος, Μυλλίας, Ἀντιμέδων, Ἀγέας, Λεόφρων,
ΛευκανοὶὌκκελος καὶ Ὄκκιλος ἀδελφοί, Ἀρέσανδρος,

Κέραμβος
ΔαρδανεὺςΜαλίων
ἈργεῖοιἹππομέδων, Τιμοσθένης, Εὐέλθων, Θρασύ-
δαμος, Κρίτων, Πολύκτωρ
ΛάκωνεςΑὐτοχαρίδας, Κλεάνωρ, Εὐρυκράτης
ὙπερβόρειοςἌβαρις
ῬηγῖνοιἈριστείδης, Δημοσθένης, Ἀριστοκράτης, Φύ-
τιος, Ἑλικάων, Μνησίβουλος, Ἱππαρχίδης, Εὐθοσίων,
Εὐθυκλῆς, Ὄψιμος, Κάλαϊς, Σελινούντιος
ΣυρακούσιοιΛεπτίνης, Φιντίας, Δάμων
ΣάμιοιΜέλισσος, Λάκων, Ἄρχιππος, Ἑλώριππος,
Ἕλωρις, Ἵππων
ΚαυλωνιᾶταιΚαλλίμβροτος, Δίκων, Νάστας, Δρύμων,
Ξενέας
ΦλιάσιοιΔιοκλῆς, Ἐχεκράτης, Πολύμναστος, Φάντων
ΣικυώνιοιΠολιάδης, Δήμων, Στράτιος, Σωσθένης
ΚυρηναῖοιΠρῶρος, Μελάνιππος, Ἀριστάγγελος, Θεό-
δωρος
Valerius Apsines Rhet., Ars rhetorica (2027: 001)

“Rhetores Graeci, vol. 1”, Ed. Spengel, L.Leipzig: Teubner, 1856, Repr. 1966.
760
Page 355, line 20
Ἐν τοῖς ἐξ ἀκολούθου προβλήμασιν (ἐξ ἀκολούθου δὲ

λέγω, ὅταν ἤτοι δεδογμένου τινὸς ἤδη ἢ πεπραγμένου
ἄλλο ἑξῆς εἰσηγώμεθα) ἁρμόσει λέγειν ὅτι ἤδη μὲν τὸ
πλεῖστον μέρος τῆς συμβουλῆς προκατείργασται· ὅπου
γὰρ τόδε καὶ τόδε πέπρακται καὶ ἐνταῦθα σύμμετρός
ἐστιν ἡ διήγησις τῶν πεπραγμένων, οἷον ὡς ἐπ' ἐκείνου,
μετὰ τὰ ἐν Κυζίκῳ γράφει Ἀλκιβιάδης ἐπὶ Σικελίαν
πλεῖν. ἁρμόσει γὰρ τούτῳ λέγειν ἐν τῇ διηγήσει οὕτως·
ἤδη μὲν οὖν προκατείργασται τοῦ πρὸς Σικελιώτας
πολέμου πλεῖστον μέρος· ἐν οἷς γὰρ εἶχον τὰς πλείστας
ἐλπίδας Συρακούσιοι Λακεδαιμονίοις, οὗτοι πῶς κακῶς
διάκεινται ἐνθυμήθητε. κἀνταῦθα σύμμετρος ἡ διήγη-
σις τῶν πεπραγμένων· καὶ πάλιν ὡς ἐπ' ἐκείνου, μετὰ
τὴν νίκην ὁ Ἑρμοκράτης γράφει ἐπ' Ἀθήνας πλεῖν.
Ὅπου ἂν ἀδόξου προσώπου καὶ διαβεβλημένου κατη-
γορῶμεν, ὡς καὶ ἄλλοις τισὶν ἄνευ τῆς γραφῆς δοκεῖν
ὑπεύθυνον δοκεῖν εἶναι, ἁρμόσει σοι τὴν διήγησιν οὐ
ψιλὴν εἰσάγειν, ἀλλὰ μετὰ κατηγορίας οἷον ὡς ἐπ' ἐκεί-
νου. ἔγραψεν ὁ Ἀριστογείτων μισθοῦ μυεῖν, καὶ κρίνε-
ται. ἁρμόσει γὰρ εἰσβαλεῖν οὕτως· Ἀριστογείτονι τούτῳ
οὐκ ἤρκει τὰ ἄλλα σύμπαντα, οὐ νόμων καταλύσεις,
Sopater Rhet., Scholia ad Hermogenis status seu artem rhetoricam (2031: 002)
“Rhetores Graeci, vol. 5”, Ed. Walz, C.Stuttgart: Cotta, 1833, Repr. 1968.
Ἐνταῦθα οὖν τὸ ἀφανὲς περὶ τῆς ὑπάρξεώς ἐστιν, εἰ ὅλως

ὑπῆρξε τὸ πρᾶγμα, ἢ ὅλως ὑπάρξει. τινὲς μὲν γὰρ βού-
λονται καὶ ἐνεστῶτος χρόνου τιθέναι στοχασμὸν, καὶ
τιθέασι τούτου παράδειγμα τὸ “νύκτωρ τις μεταιτῶν
λῃστείας κρίνεται·” ἐν γὰρ τῷ κλέπτειν ἐστὶν, φασὶν, κα-
κῶς εἰδότες, ὅτι ἐνεστώς ἐστιν αὐτὸς ὁ χρόνος, καθ' ὃν
εἰς τὸ δικαστήριον ἕστηκεν καὶ ἡ κρίσις γίνεται· ἐκεῖνον
δὲ ὁμολογουμένως οὐ λῃστεύει τὸν χρόνον, ὥστε τοῦτο
παρεληλυθὸς ἂν εἴη· δοκεῖ δὲ τοῦτο ἐνεστῶτος στοχα-
σμοῦ εἶναι παράδειγμα· οἷον Ἀθηναίων πλεόντων ἐπὶ
Συρακούσας Ἑρμοκράτης λέγει, ὅτι ἔρχονται Ἀθηναῖοι·
οὔτε γὰρ Ἀθηναῖοι ἔπλεον· καὶ Ἑρμοκράτης ἔλεγεν, ἀλ-
λὰ καὶ τούτου τὸ μὲν παρελήλυθεν, τὸ δὲ μέλλει· παρ-
ελήλυθε μὲν γὰρ ὅσον τούτοις διήνυσται τοῦ πλοῦ, μέλ-
λει δὲ τὸ ἐπιβῆναι Συρακουσῶν. Δέδεικται οὖν ὁμολο-
γουμένως, ὅτι παρεληλυθὼς καὶ μέλλων χρόνος τὸν στο-
σχασμὸν ἔχει. τὸ γὰρ ἀφανὲς τοῦ στοχασμοῦ ἐστιν, εἰ
ἐγένετο ἢ μέλλει γενέσθαι.
Ἔστι γὰρ στοχασμὸς ἀδήλου πράγματος
761
ἔλεγχος οὐσιωδῶς, ἀπό τινος φανεροῦ σημεί-

ου.Ἴδωμεν οὖν, εἰ εὖ ἔχει ὁ ὅρος, ἀδήλου πράγμα
Sopater Rhet., Scholia ad Hermogenis status seu artem rhetoricam

λῃστείας κρίνεται·” ἐν γὰρ τῷ κλέπτειν ἐστὶν, φασὶν, κα-

κῶς εἰδότες, ὅτι ἐνεστώς ἐστιν αὐτὸς ὁ χρόνος, καθ' ὃν
εἰς τὸ δικαστήριον ἕστηκεν καὶ ἡ κρίσις γίνεται· ἐκεῖνον
δὲ ὁμολογουμένως οὐ λῃστεύει τὸν χρόνον, ὥστε τοῦτο
παρεληλυθὸς ἂν εἴη· δοκεῖ δὲ τοῦτο ἐνεστῶτος στοχα-
σμοῦ εἶναι παράδειγμα· οἷον Ἀθηναίων πλεόντων ἐπὶ
Συρακούσας Ἑρμοκράτης λέγει, ὅτι ἔρχονται Ἀθηναῖοι·
οὔτε γὰρ Ἀθηναῖοι ἔπλεον· καὶ Ἑρμοκράτης ἔλεγεν, ἀλ-
λὰ καὶ τούτου τὸ μὲν παρελήλυθεν, τὸ δὲ μέλλει· παρ-
ελήλυθε μὲν γὰρ ὅσον τούτοις διήνυσται τοῦ πλοῦ, μέλ-
λει δὲ τὸ ἐπιβῆναι Συρακουσῶν. Δέδεικται οὖν ὁμολο-
γουμένως, ὅτι παρεληλυθὼς καὶ μέλλων χρόνος τὸν στο-
σχασμὸν ἔχει. τὸ γὰρ ἀφανὲς τοῦ στοχασμοῦ ἐστιν, εἰ
ἐγένετο ἢ μέλλει γενέσθαι.
Ἔστι γὰρ στοχασμὸς ἀδήλου πράγματος
ἔλεγχος οὐσιωδῶς, ἀπό τινος φανεροῦ σημεί-
ου.Ἴδωμεν οὖν, εἰ εὖ ἔχει ὁ ὅρος, ἀδήλου πράγμα-
τος ἔλεγχος· καλῶς· ἡ γὰρ φύσις τοῦ στοχασμοῦ ἡ ἄρ-
νησίς ἐστιν, ὡς προειρήκαμεν· εἶτα ἐπειδὴ καὶ ἐν ἄλ-
λαις στάσεσιν, ὅπερ ἔφαμεν, ἀδήλου πράγματος ἔλεγχος,
καὶ μάλιστα ἐν τῇ πραγματικῇ· ἄδηλον γὰρ πρᾶγμά ἐστιν,
Pappus Math., Synagoge (2032: 001)“Pappi Alexandrini collectionis quae

supersunt, 3 vols.”, Ed. Hultsch, F.Berlin: Weidmann, 1:1876; 2:1877; 3:1878.
Book 8, page 1026, line 6
οἱ παλαιοὶ καὶ τοὺς θαυμασιουργοὺς, ὧν οἱ μὲν διὰ πνευ-

μάτων φιλοτεχνοῦσιν, ὡς Ἥρων πνευματικοῖς, οἱ δὲ διὰ νευ-
ρίων καὶ σπάρτων ἐμψύχων κινήσεις δοκοῦσι μιμεῖσθαι, ὡς
Ἥρων αὐτομάτοις καὶ ζυγίοις, ἄλλοι δὲ διὰ τῶν ἐφ' ὕδατος
ὀχουμένων, ὡς Ἀρχιμήδης ὀχουμένοις, ἢ τῶν δι' ὕδατος ὡρο-
λογίων, ὡς Ἥρων ὑδρείοις, ἃ δὴ καὶ τῇ γνωμονικῇ θεωρίᾳ κοι-
νωνοῦντα φαίνεται. μηχανικοὺς δὲ καλοῦσιν καὶ τοὺς τὰς
σφαιροποιΐας [ποιεῖν] ἐπισταμένους, ὑφ' ὧν εἰκὼν τοῦ οὐρα-
νοῦ κατασκευάζεται δι' ὁμαλῆς καὶ ἐγκυκλίου κινήσεως ὕδατος.
Πάντων δὲ τούτων τὴν αἰτίαν καὶ τὸν λόγον ἐπεγνω-
κέναι φασίν τινες τὸν Συρακόσιον Ἀρχιμήδη· μόνος γὰρ
οὗτος ἐν τῷ καθ' ἡμᾶς βίῳ ποικίλῃ πρὸς πάντα κέχρηται
τῇ φύσει καὶ τῇ ἐπινοίᾳ, καθὼς καὶ Γεμῖνος ὁ μαθημα-
τικὸς ἐν τῷ περὶ τῆς τῶν μαθημάτων τάξεώς φησιν. Κάρ-
πος δὲ πού φησιν ὁ Ἀντιοχεὺς Ἀρχιμήδη τὸν Συρακόσιον
762
ἓν μόνον βιβλίον συντεταχέναι μηχανικὸν τὸ κατὰ τὴν σφαι-

ροποιΐαν, τῶν δὲ ἄλλων οὐδὲν ἠξιωκέναι συντάξαι. καίτοι
παρὰ τοῖς πολλοῖς ἐπὶ μηχανικῇ δοξασθεὶς καὶ μεγαλο-
φυής τις γενόμενος ὁ θαυμαστὸς ἐκεῖνος, ὥστε διαμεῖναι
παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ὑπερβαλλόντως ὑμνούμενος, τῶν
τε προηγουμένων γεωμετρικῆς καὶ ἀριθμητικῆς ἐχομένων
Pappus Math., Synagoge Book 8, page 1026, line 10
ὀχουμένων, ὡς Ἀρχιμήδης ὀχουμένοις, ἢ τῶν δι' ὕδατος ὡρο-

λογίων, ὡς Ἥρων ὑδρείοις, ἃ δὴ καὶ τῇ γνωμονικῇ θεωρίᾳ κοι-
νωνοῦντα φαίνεται. μηχανικοὺς δὲ καλοῦσιν καὶ τοὺς τὰς
σφαιροποιΐας [ποιεῖν] ἐπισταμένους, ὑφ' ὧν εἰκὼν τοῦ οὐρα-
νοῦ κατασκευάζεται δι' ὁμαλῆς καὶ ἐγκυκλίου κινήσεως ὕδατος.
Πάντων δὲ τούτων τὴν αἰτίαν καὶ τὸν λόγον ἐπεγνω-
κέναι φασίν τινες τὸν Συρακόσιον Ἀρχιμήδη· μόνος γὰρ
οὗτος ἐν τῷ καθ' ἡμᾶς βίῳ ποικίλῃ πρὸς πάντα κέχρηται
τῇ φύσει καὶ τῇ ἐπινοίᾳ, καθὼς καὶ Γεμῖνος ὁ μαθημα-
τικὸς ἐν τῷ περὶ τῆς τῶν μαθημάτων τάξεώς φησιν. Κάρ-
πος δὲ πού φησιν ὁ Ἀντιοχεὺς Ἀρχιμήδη τὸν Συρακόσιον
ἓν μόνον βιβλίον συντεταχέναι μηχανικὸν τὸ κατὰ τὴν σφαι-
ροποιΐαν, τῶν δὲ ἄλλων οὐδὲν ἠξιωκέναι συντάξαι. καίτοι
παρὰ τοῖς πολλοῖς ἐπὶ μηχανικῇ δοξασθεὶς καὶ μεγαλο-
φυής τις γενόμενος ὁ θαυμαστὸς ἐκεῖνος, ὥστε διαμεῖναι
παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ὑπερβαλλόντως ὑμνούμενος, τῶν
τε προηγουμένων γεωμετρικῆς καὶ ἀριθμητικῆς ἐχομένων
θεωρίας [καὶ] τὰ βραχύτατα δοκοῦντα εἶναι σπουδαίως
συνέγραφεν· ὃς φαίνεται τὰς εἰρημένας ἐπιστήμας οὕτως
ἀγαπήσας ὡς μηδὲν ἔξωθεν ὑπομένειν αὐταῖς ἐπεισάγειν.
αὐτὸς δὲ Κάρπος καὶ ἄλλοι τινὲς συνεχρήσαντο γεωμετρίᾳ
Athanasius Theol., Contra gentes (2035: 001)

“Athanasius. Contra gentes and de incarnatione”, Ed. Thomson, R.W.
Oxford: Clarendon Press, 1971.Sec. 18, line 27
αὐτοὺς νομίζειν ἀνάγκη, ἀλλὰ μᾶλλον ἀνθρώπους. οὐ γὰρ ἐξ αὐτῶν

αἱ τέχναι, ἀλλ' ἐν ταύταις καὶ αὐτοὶ τὴν φύσιν ἐμιμήσαντο. ὄντες γὰρ
ἄνθρωποι κατὰ φύσιν δεκτικοὶ ἐπιστήμης κατὰ τὸν περὶ αὐτῶν
τεθέντα ὅρον, οὐδὲν θαυμαστὸν εἰ τῇ ἀνθρωπίνῃ διανοίᾳ καὶ αὐτοὶ
εἰς τὴν ἑαυτῶν φύσιν ἀποβλέποντες, καὶ ταύτης ἐπιστήμην λαβόντες,
τὰς τέχνας ἐπενόησαν. ἢ εἰ διὰ τὰς τῶν τεχνῶν εὑρέσεις θεοὺς
αὐτοὺς ἄξιον ἀναγορεύεσθαι λέγουσιν, ὥρα καὶ τοὺς τῶν ἄλλων
τεχνῶν εὑρετὰς θεοὺς ἀναγορεύειν, καθ' ὃν λόγον κἀκεῖνοι τῆς
τοιαύτης ὀνομασίας ἠξιώθησαν. γράμματα μὲν γὰρ ἐφεῦρον Φοίνι-
κες, ποίησιν δὲ ἡρωϊκὴν Ὅμηρος· καὶ διαλεκτικὴν μὲν Ζήνων ὁ
Ἐλεάτης, ῥητορικὴν δὲ τέχνην Κόραξ ὁ Συρακούσιος· καὶ καρπὸν
μὲν μελισσῶν Ἀρισταῖος, σίτου δὲ σπορὰν Τριπτόλεμος· καὶ νόμους
763
μὲν Λυκοῦργος ὁ Σπαρτιάτης καὶ Σόλων ὁ Ἀθηναῖος· τῶν δὲ γραμ-

μάτων τὴν σύνταξιν καὶ ἀριθμοὺς καὶ μέτρα καὶ στάθμια Παλαμήδης
ἐφεῦρε· καὶ ἄλλοι ἄλλα καὶ διάφορα τῷ βίῳ τῶν ἀνθρώπων ἀπήγ-
γειλαν χρήσιμα, κατὰ τὴν τῶν ἱστορησάντων μαρτυρίαν. εἴπερ οὖν
αἱ ἐπιστῆμαι θεοποιοῦσι, καὶ διὰ ταύτας εἰσὶ θεοὶ γλυπτοί, ἀνάγκη
καὶ τοὺς ὕστερον ἐκείνων ἐφευρετὰς τῶν ἄλλων γενομένους εἶναι
κατ' αὐτοὺς θεούς· ἢ εἰ μὴ τούτους ἀξιοῦσι τῆς τοῦ Θεοῦ τιμῆς, ἀλλ'
ἀνθρώπους ἐπιγινώσκουσιν· ἀκολουθεῖ καὶ τὸν Δία καὶ τὴν Ἥραν
καὶ τοὺς ἄλλους μηδὲ ὀνομάζεσθαι θεούς, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς
Ιωάννης Στοβαίος , Anthologium (2037: 001)

“Ioannis Stobaei anthologium, 5 vols.”, Ed. Wachsmuth, C., Hense, O.
Berlin: Weidmann, 1–2:1884; 3:1894; 4:1909; 5:1912, Repr. 1958.
Book 1, Chap. 10, sec. 16a, line 2
Ἡ γὰρ μονάς, οὖσα πάντων ἀρχὴ καὶ ῥίζα, ἐν πᾶσίν

ἐστιν ὡς ἂν ῥίζα καὶ ἀρχή, ἄνευ δὲ ἀρχῆς οὐδέν· ἀρχὴ δὲ
ἐξ οὐδενός, ἀλλ' ἐξ αὑτῆς, εἴ γε ἀρχή ἐστι τῶν ἑτέρων. [μο-
νὰς] οὖσα οὖν ἀρχὴ πάντα ἀριθμὸν ἐμπεριέχει, ὑπὸ μηδε-
νὸς ἐμπεριεχομένη· καὶ πάντα ἀριθμὸν γεννᾷ, ὑπὸ μηδενὸς
γεννωμένη ἑτέρου ἀριθμοῦ. Πᾶν δὲ τὸ γεννώμενον ἀτελὲς
καὶ διαιρετὸν καὶ αὐξητὸν καὶ μειωτόν· τῷ δὲ τελείῳ οὐδὲν
τούτων γίγνεται. Αὕτη οὖν, ὦ Τάτ, κατὰ τὸ δυνατόν σοι
ὑπογέγραπται τοῦ θεοῦ εἰκών.
Aetiiplac. (I 3 p. 285 – 289 Diels.).
ἜκφαντοςΣυρακούσιος, εἷς τῶν Πυθαγορείων, πάν-
των τὰ ἀδιαίρετα σώματα καὶ τὸ κενόν. Τὰς γὰρ Πυθα-
ΠλάτωνἈρίστωνος τρεῖς ἀρχάς, τὸν θεόν, τὴν
ὕλην, τὴν ἰδέαν· ὑφ' οὗ, ἐξ οὗ, πρὸς ὅ. Ὁ δὲ θεὸς νοῦς
ἐστι τοῦ κόσμου, ἡ δὲ ὕλη τὸ ὑποκείμενον γενέσει καὶ
φθορᾷ, ἰδέα δὲ οὐσία ἀσώματος ἐν τοῖς νοήμασι καὶ ταῖς
φαντασίαις τοῦ θεοῦ.
ἈριστοτέληςΝικομάχου Σταγειρίτης ἀρχὰς μὲν
εἶδος, ὕλην, στέρησιν· στοιχεῖα δὲ τέσσαρα, πέμπτον δέ
τι σῶμα τὸ αἰθέριον, ἀμετάβλητον· στοιχεῖα δὲ τῶν
Ιωάννης Στοβαίος , Anthologium Book 3, Chap. 40, sec. 9, line 82
τάτων μόνον πρὸς τὸν βίον ῥᾳδίως ἂν εὐπορεῖν ἔξω τῆς

οἰκίας ὄντας, ἀλλὰ καὶ πολλὰ περιποιήσεσθαι χρήματα
πολλάκις. ὁ γοῦν Ὀδυσσεὺς παντὸς φυγάδος ὡς ἄν τις
εἴποι ἀθλιώτερον διακείμενος καὶ μόνος ὢν καὶ γυμνὸς
καὶ ναυαγός, ὅμως ἀφικόμενος εἰς ἀνθρώπους ἀγνῶτας
τοὺς Φαίακας ἐδυνήθη χρηματίσασθαι ἀφθόνως. Θεμι-
στοκλῆς δ' ἐπεὶ ἔφευγεν οἴκοθεν, οὐ παρὰ μὴ φίλους
μόνον, ἀλλὰ καὶ παρὰ πολεμίους καὶ βαρβάρους ἐλθὼν
764
τοὺς Πέρσας, τρεῖς ἔλαβε πόλεις δῶρον, Μυοῦντα καὶ

Μαγνησίαν καὶ Λάμψακον, ὥστ' ἀπὸ τούτων βιοῦν. Δίων
δὲ ὁ Συρακούσιος, ἀφαιρεθεὶς ὑπὸ Διονυσίου τοῦ τυ-
ράννου τὴν οὐσίαν πᾶσαν, ὅτ' ἐξέπιπτε τῆς πατρίδος,
οὕτως ἐν τῇ φυγῇ χρημάτων εὐπόρησεν, ὥστε καὶ ξενι-
κὸν θρέψαι στράτευμα, μεθ' οὗ ἦλθεν ἐπὶ Σικελίαν καὶ
ἠλευθέρωσεν αὐτὴν ἀπὸ τοῦ τυράννου. τίς ἂν οὖν εὖ
φρονῶν εἰς ταῦτ' ἀφορῶν, ἔτι τὴν φυγὴν ἀπορίας αἰ-
τίαν εἶναι πᾶσι τοῖς φεύγουσιν ὑπολαμβάνοι; ἀλλ' οὐδὲ
κακοδοξεῖν πάντως ἀνάγκη τοὺς φυγόντας διὰ τὴν φυγήν,
γνωρίμου γε πᾶσιν ὄντος, ὅτι καὶ δίκαι πολλαὶ δικά-
ζονται κακῶς καὶ ἐκβάλλονται πολλοὶ τῆς πατρίδος
δόμενος ἀφεὶς ἑκάτερον, ἐπειδή τις ἐφ' ἡμέραν μίαν

ὁρίσειεν, οὕτω γὰρ μάλιστ' ἐνδέχεται· παρ' ἐνίοις δὲ
δικάσασθαι κελεύουσι τῷ μὴ δεχομένῳ τὴν τιμήν. πό-
τερον δὲ ἕως ἂν κομίσηται κύριον εἶναι τοῦ κτήματος;
οὕτω γὰρ οἱ πολλοὶ νομοθετοῦσιν· ἢ ὥσπερ Χαρώνδας
καὶ Πλάτων; οὗτοι γὰρ παραχρῆμα κελεύουσι διδόναι
καὶ λαμβάνειν, ἐὰν δέ τις πιστεύσῃ, μὴ εἶναι δίκην· αὐ-
τὸν γὰρ αἴτιον εἶναι τῆς ἀδικίας.
Πλάτωνος ἐκ τῆς πρὸς τοὺς οἰκείους
Δίωνος Ἐπιστολῆς (p. 355 A – C).
Δέξασθε, ὦ Συρακούσιοι, πάντων πρῶτον νόμους, οἵ
τινες ἂν ὑμῖν φαίνωνται μὴ πρὸς χρηματισμὸν καὶ πλοῦ-
τον τρέψοντες τὰς γνώμας ὑμῶν μετ' ἐπιθυμίας, ἀλλ'
ὄντων τριῶν, ψυχῆς καὶ σώματος ἔτι δὲ χρημάτων, τὴν
τῆς ψυχῆς ἀρετὴν ἐντιμοτάτην ποιοῦντες, δευτέραν δὲ
τὴν τοῦ σώματος, ὑπὸ τῇ τῆς ψυχῆς κειμένην, τρίτην δὲ
καὶ ὑστάτην τὴν τῶν χρημάτων τιμήν, δουλεύουσαν τῷ
σώματί τε καὶ τῇ ψυχῇ. καὶ ὁ μὲν ταῦτα ἀπεργαζόμενος
θεσμὸς νόμος ἂν ὀρθῶς ὑμῖν εἴη κείμενος, ὄντως εὐδαί-
μονας ἀποτελῶν τοὺς χρωμένους· ὁ δὲ τοὺς πλουσίους
εὐδαίμονας ὀνομάζων λόγος αὐτός τε ἄθλιος, γυναικῶν
Μενάνδρου Εὐνούχῳ (fr. 187 K.).

[Καὶ] μὴ θεομάχει μηδὲ προσάγου τῷ πράγματι
χειμῶνας ἑτέρους, τοὺς δ' ἀναγκαίους φέρε.
Εὐριπίδου Βελλεροφόντου (fr. 287 N.2).
Τοῖς πράγμασιν γὰρ οὐχὶ θυμοῦσθαι χρεών·
μέλει γὰρ αὐτοῖς οὐδέν· ἀλλ' οὑντυγχάνων
τὰ πράγματ' ὀρθῶς ἢν τιθῇ, πράσσει καλῶς.
Μενάνδρου Ἡνιόχῳ (fr. 205 K.).
Ὧν δὲ μὴ αἴτιος τρόπος,
τὰ ἀπὸ τῆς Τύχης φέρειν δεῖ γνησίως τὸν εὐγενῆ.
765
Ἀλέξιδος ἐκ Συρακουσίου (fr. 217 K.).

Τοῖς γὰρ κακοῖς τοὺς μὴ μαχομένους ῥᾷστα χρωμένους ὁρῶ.
Φιλήμονος (fr. 117 K.).
Nonnus Epic., Dionysiaca (2045: 001)

“Nonni Panopolitani Dionysiaca, 2 vols.”, Ed. Keydell, R.
Berlin: Weidmann, 1959.Book 9, line 22
στέμματι κισσήεντι λεχωίδες ἔστεφον Ὧραι

ἐσσομένων κήρυκες, ἐπ' ἀνθοκόμῳ δὲ καρήνῳ
εὐκεράων σκολιῇσιν ὑπὸ σπείρῃσι δρακόντων
ταυροφυῆ Διόνυσον ἐμιτρώσαντο κεράστην.
καί μιν ἔσω Δρακάνοιο λεχώιον ἀμφὶ κολώνην
πήχεϊ κολπωθέντι λαβὼν Μαιήιος Ἑρμῆς
ἠερόθεν πεπότητο· λοχευομένῳ δὲ Λυαίῳ
πατρῴην ἐπέθηκεν ἐπωνυμίην τοκετοῖο
κικλήσκων Διόνυσον, ἐπεὶ ποδὶ φόρτον ἀείρων
ἤιε χωλαίνων Κρονίδης βεβριθότι μηρῷ,
νῦσος ὅτι γλώσσῃ Συρακοσσίδι χωλὸς ἀκούει·
καὶ θεὸν ἀρτιλόχευτον ἐφήμισαν Εἰραφιώτην,
ὅττι μιν εὐώδινι πατὴρ ἐρράψατο μηρῷ.
καί μιν ἀχυτλώτοιο διαΐσσοντα λοχείης
πήχεϊ κοῦρον ἄδακρυν ἐκούφισε σύγγονος Ἑρμῆς,
καὶ βρέφος εὐκεράοιο φυῆς ἴνδαλμα Σελήνης
ὤπασε θυγατέρεσσι Λάμου ποταμηίσι Νύμφαις,
παῖδα Διὸς κομέειν σταφυληκόμον· αἱ δὲ λαβοῦσαι
Βάκχον ἐπηχύναντο, καὶ εἰς στόμα παιδὸς ἑκάστη
ἀθλιβέων γλαγόεσσαν ἀνέβλυεν ἰκμάδα μαζῶν.
καὶ πάις ἀντικέλευθον ἐς οὐρανὸν ὄμμα τιταίνων
Syriani, Sopatri Et Marcellini Scholia Ad Hermogenis Status, Scholia ad

Hermogenis librum περὶ στάσεων (2047: 001)
ὅρον καὶ τὸ παράδειγμα ἐπήνεγκεν ἀπὸ πράγματος μό-

νου στοχασμόν· ἰστέον δὲ, ὅτι γίνεται ὁ στοχασμὸς κα-
τὰ τοὺς τρεῖς χρόνους, παρεληλυθότα, ἐνεστῶτα, μέλ-
λοντα· καὶ παράδειγμα τοῦ παρεληλυθότος ὁ θάπτων
τὸ νεοσφαγὲς σῶμα· ὡς ἐπὶ πεπραγμένῳ γὰρ τῷ φόνῳ
κρίνεται· τοῦ δὲ ἐνεστῶτος ὁ ἀσωτευόμενος πένης καὶ
λῃστείας κρινόμενος· ἔτι γὰρ νῦν λῃστεύειν ἐγκαλεῖ-
ται· τινὲς δ' οὐ καλῶς φασι τὸ παράδειγμα κεῖσθαι,
ἐπὶ γὰρ τῇ ἤδη γενομένῃ λῃστείᾳ κρίνεται ὁ ἄσωτος·
καὶ λέγουσιν ἄλλο παράδειγμα· ἀναγομένων Ἀθηναίων
ἀπὸ Κερκύρας ἀπαγγέλλει Συρακουσίοις ὁ Ἑρμοκρά-
της τὴν ἄφιξιν· ἰδοὺ γὰρ ἐνταῦθά φασιν ἔτι γενομένου
τοῦ πλοῦ, καὶ ἔστι πιθανὸν μὲν τὸ παράδειγμα, ὡς πρὸς
τῷ ἄνω· δοκεῖ δέ μοι τὸν μέλλοντα μηνύειν ἐπίπλουν
766
γενήσεσθαι· τοῦ δὲ μέλλοντος, ὡς ἀφορῶν εἰς τὴν ἀκρό-

πολιν νέος πλούσιος καὶ δακρύσας καὶ κρινόμενος τυραν-
νίδος ἐπιθέσεως· φαμὲν γὰρ αὐτὸν τυραννήσειν· ἰστέον
μέντοι, ὅτι κρίνεταί τις κατασοφισμοῦ ἐν στοχασμῷ·
Ιωάννης Χρυσόστομος. In Acta apostolorum (homiliae 1–55) (2062: 154); MPG

60.Vol 60, pg 374, ln 47
νήσῳ, προσήρχοντο καὶ ἐθεραπεύοντο· οἳ καὶ πολ-

λαῖς τιμαῖς ἐτίμησαν ἡμᾶς, καὶ ἀναγομένοις ἐπέθεντο
τὰ πρὸς τὴν χρείαν· τουτέστι, καὶ ἡμῖν ἔδωκαν ἀναγο-
μένοις τὰ πρὸς τὴν χρείαν καὶ τοῖς ἄλλοις. Ὅρα αὐτοὺς
οὐδὲ τοῦ χειμῶνος ἀπαλλαγέντας μένοντας ἀτημελήτους,
ἀλλὰ καὶ τὴν ὑποδοχὴν φιλότιμον γενομένην δι' αὐτόν·
τρεῖς γὰρ μῆνας ἦσαν ἐκεῖ τρεφόμενοι πάντες. Καὶ ὅτι
τοσοῦτον χρόνον ἐποίησαν, ἄκουε πῶς τοῦτο ἑρμηνεύων
ἐπάγει· Μετὰ δὲ τρεῖς μῆνας ἀνήχθημεν ἐν πλοίῳ
παρακεχειμακότι ἐν τῇ νήσῳ Ἀλεξανδρίνῳ, παρα-
σήμῳ Διοσκούροις. Καὶ καταχθέντες εἰς Συρακού-
σας, ἐπεμείναμεν ἡμέρας τρεῖς. Ὅθεν περιελθόντες
κατηντήσαμεν εἰς Ῥήγιον· καὶ μετὰ μίαν ἡμέραν
ἐπιγενομένου νότου, δευτεραῖοι ἤλθομεν εἰς Ποτιό-
λους· οὗ εὑρόντες ἀδελφοὺς, παρεκλήθημεν ἐπ'
αὐτοῖς ἐπιμεῖναι ἡμέρας ἑπτά· καὶ οὕτως εἰς τὴν
Ῥώμην ἤλθομεν. Κἀκεῖθεν οἱ ἀδελφοὶ ἀκούσαντες
τὰ περὶ ἡμῶν, ἐξῆλθον εἰς ἀπάντησιν ἡμῖν, ἄχρις
Ἀππίου φόρου, καὶ Τριῶν ταβερνῶν. Οὓς ἰδὼν ὁ
Παῦλος, εὐχαριστήσας τῷ Θεῷ, ἔλαβε θάρσος. Ὅρα
διὰ Παῦλον πάντα γινόμενα ταῦτα, ὥστε πιστεῦσαι τοὺς
Hippolytus Scr. Eccl., Refutatio omnium haeresium (= Philosophumena) (2115:

060)“Hippolytus. Refutatio omnium haeresium”, Ed. Marcovich, M.
Berlin: De Gruyter, 1986; Patristische Texte und Studien 25.
πᾶν ἐστιν ἔξω μεταβολῆς. φησὶ δὲ καὶ τὸν θεὸν εἶναι ἀίδιον καὶ ἕνα καὶ
ὅμοιον πάντῃ καὶ πεπερασμένον καὶ σφαιροειδῆ καὶ πᾶσι τοῖς μορίοις
αἰσθητικόν. τὸν δὲ ἥλιον ἐκ μικρῶν πυριδίων ἀθροιζομένων γίνεσθαι
καθ' ἑκάστην ἡμέραν· τὴν δὲ γῆν ἄπειρον εἶναι καὶ μήτε ὑπ' ἀέρος μήτε
ὑπὸ τοῦ οὐρανοῦ περιέχεσθαι. καὶ ἀπείρους ἡλίους εἶναι καὶ σελήνας, τὰ
δὲ πάντα εἶναι ἐκ γῆς. οὗτος τὴν θάλασσαν ἁλμυρὰν ἔφη διὰ τὸ πολλὰ
μίγματα συρρέειν ἐν αὐτῇ· ὁ δὲ Μητρόδωρος διὰ τὸ ἐν τῇ γῇ διηθεῖσθαι,
τούτου χάριν γίνεσθαι ἁλμυράν.
Ὁ δὲ Ξενοφάνης μίξιν τῆς γῆς πρὸς τὴν θάλασσαν γίνεσθαι δοκεῖ καὶ
τῷ χρόνῳ ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ λύεσθαι, φάσκων τοιαύτας ἔχειν ἀποδείξεις, ὅτι
ἐν μέσῃ γῇ καὶ ὄρεσιν εὑρίσκονται κόγχαι· καὶ ἐν Συρακούσαις δὲ
ἐν ταῖς λατομίαις λέγει εὑρῆσθαι τύπον ἰχθύος [καὶ φωκῶν], ἐν δὲ
Πάρῳ τύπον ἀφύης ἐν τῷ βάθει τοῦ λίθου, ἐν δὲ Μελίτῃ πλάκας φωκῶν
καὶσυμπάντων τῶν θαλασσίων. ταῦτα δέ φησι γενέσθαι ὅτε
767
πάντα ἐπηλώθησαν πάλαι, τὸν δὲ τύπον ἐν τῷ πηλῷ ξηρανθῆναι.

ἀναιρεῖσθαι δὲ τοὺς ἀνθρώπους πάντας, ὅταν ἡ γῆ κατενεχθεῖσα εἰς
τὴν θάλασσαν πηλὸς γένηται· εἶτα πάλιν ἄρχεσθαι τῆς γενέσεως, καὶ
ταύτην πᾶσι τοῖς κόσμοις γίνεσθαι καταβολήν.
γνῶσιν, ὁρίζεινδὲ ἕκαστονὡς νομίζειν. τὰ μὲν γὰρπρῶτα
ἀδιαίρετα εἶναι σώματα καὶ παραλλαγὰς αὐτῶν τρεῖς ὑπάρχειν,
Hippolytus Scr. Eccl., Refutatio omnium haeresium (= Philosophumena)

Ὁ δὲ Ξενοφάνης μίξιν τῆς γῆς πρὸς τὴν θάλασσαν γίνεσθαι δοκεῖ καὶ
τῷ χρόνῳ ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ λύεσθαι, φάσκων τοιαύτας ἔχειν ἀποδείξεις, ὅτι
ἐν μέσῃ γῇ καὶ ὄρεσιν εὑρίσκονται κόγχαι· καὶ ἐν Συρακούσαις δὲ
ἐν ταῖς λατομίαις λέγει εὑρῆσθαι τύπον ἰχθύος [καὶ φωκῶν], ἐν δὲ
Πάρῳ τύπον ἀφύης ἐν τῷ βάθει τοῦ λίθου, ἐν δὲ Μελίτῃ πλάκας φωκῶν
καὶσυμπάντων τῶν θαλασσίων. ταῦτα δέ φησι γενέσθαι ὅτε
πάντα ἐπηλώθησαν πάλαι, τὸν δὲ τύπον ἐν τῷ πηλῷ ξηρανθῆναι.
ἀναιρεῖσθαι δὲ τοὺς ἀνθρώπους πάντας, ὅταν ἡ γῆ κατενεχθεῖσα εἰς
τὴν θάλασσαν πηλὸς γένηται· εἶτα πάλιν ἄρχεσθαι τῆς γενέσεως, καὶ
ταύτην πᾶσι τοῖς κόσμοις γίνεσθαι καταβολήν.
γνῶσιν, ὁρίζεινδὲ ἕκαστονὡς νομίζειν. τὰ μὲν γὰρπρῶτα
ἀδιαίρετα εἶναι σώματα καὶ παραλλαγὰς αὐτῶν τρεῖς ὑπάρχειν, μέγεθος
σχῆμα δύναμιν, ἐξ ὧν τὰ αἰσθητὰ γίνεσθαι· εἶναι δὲ τὸ πλῆθος αὐτῶν,
ὡρισμένων κατὰ τοῦτο, ἄπειρον. κινεῖσθαι δὲ τὰ σώματα μήτε ὑπὸ
βάρους μήτε πληγῆς, ἀλλ' ὑπὸ θείας δυνάμεως, ἣν νοῦν καὶ ψυχὴν
προσαγορεύει. τούτουμὲν οὖν τὸν κόσμον εἶναι ἰδέαν, δι' ὃ καὶ
σφαιροειδῆ ὑπὸ θείας δυνάμεως γεγονέναι. τὴν δὲ γῆν μέσον κόσμου
κινεῖσθαι περὶ τὸ αὑτῆς κέντρον ὡς πρὸς ἀνατολήν.
Ἵππων δὲ ὁῬηγῖνος ἀρχὰς ἔφη ψυχρὸν τὸ ὕδωρ καὶ θερμὸν τὸ
πῦρ. γεννώμενον δὲ τὸ πῦρ ὑπὸ τοῦὕδατος κατανικῆσαι τὴν τοῦ
Arcadius Gramm., De accentibus [Sp.] (2116: 001)

“Ἐπιτομὴ τῆς καθολικῆς προσῳδίας Ἡρωδιανοῦ”, Ed. Schmidt, M.
Jena: Mauke, 1860.Page 74, line 8
(ὁ πυκνός) πιθανός(ὁ πρᾷος) ἱκανός ὀρφανός.

Τὰ διὰ τοῦ ΜΕΝΟΣ μετοχικὰ ὀξύνονται, εἰ μὴ
πάθος τι γένηται παρὰ τὴν φωνὴν, τότε γὰρ προπαρο-
ξύνεται. τὰ δὲ ὀξύτονα ταῦτα· Τισαμενός Ἀκεσα-
μενός Φαμενός Ἰαμενός Σωζομενός. τὸ Ἰάλ-
μενοςπροπαροξύνεται ὡς παθὸν, ὥσπερ καὶ τὸ Ὄρ-
μενος Κλύμενος ἴκμενος.
Τὰ εἰς ΗΝΟΣ ὑπερδισύλλαβα ἁπλᾶ ἢ παρασύν-
θετα ὀξύνεται, εἰ μὴ παρώνυμα εἴη κατὰ τροπὴν γένους
θηλυκοῦ εἰς τὴν εἰς ΟΣ κατάληξιν γενόμενα, ἢ παρὰ
γενικῆς ἀναπεμφθέντα, ἢ παρὰ Συρακουσίοις παράγοιτο
768
καθ' ὁμοιωματικὴν σημασίαν. ὀξύνονται δὲ ταῦτα· Τυρ-

σηνός Ἀβυδηνός. τὸ δὲ πανσέληνοςσύνθετον,
ὥσπερ καὶ τὸ δύστηνος δίμηνος τρίμηνος. .....
Τὰ εἰς ΙΝΟΣ ὑπερδισύλλαβα τὸ Ι βραχὺ ἔχοντα
σημαίνοντα μετουσίαν προπαροξύνεται· κρίθινος δάφ-
νινος φήγινος πύρινος ξύλινος λίθινος. τὰ
μέντοι ἀπὸ καιροῦ ἢ ἀπὸ ἐπιῤῥήματος ὀξύνεται, οἷον·
θερινός χειμερινός.
Arcadius Gramm., De accentibus [Sp.] Page 111, line 13
Τὰ εἰς ΡΑ ὑπὲρ δύο συλλαβὰς βραχὺ ἔχοντα τὸ

Α, καὶ πρὸ τέλους ἔχοντα ΟΥ προπαροξύνεται· ἄρουρα
Ἄργουρα κυνόσουρα, μεθ' ὧν καὶ τὸ [κέρκυρα]
γέφυρα.
Τὰ εἰς ΣΣΑ ὑπερδισύλλαβα ἀπαρασχημάτιστα προ-
παροξύνεται, εἰ μὴ παραλήγοι ΟΥ· θάλασσα Ἰφιά-
νασσα θέρμασσα(ἡ κάμινος). τὰ δὲ παραλήγοντα
τῇ ΟΥ, εἰ μὲν ἔχειν ἓν Σ, προπαροξύνεται· Φαέ-
θουσα Ἀρέθουσα Αἴθουσα· εἰ δὲ δύο ἔχοιεν,
προπερισπῶνται· Πιτυοῦσσα Ῥοδοῦσσα(ὀνόματα
νήσων) πλὴν τοῦ Ἔμπουσσακαὶ Συράκουσσα.
Τὰ εἰς ΣΑ δισύλλαβα βαρύνεται· αἶσα μοῦσα
πεῖσα(ἡ πειθώ) μεθ' ὧν γλῶσσα πίσσα νύσσα.
Τὰ διὰ τοῦ ΑΙΑ καὶ ΥΙΑ δισύλλαβα προπερισπᾶ-
ται· μαῖα γαῖα Θυῖα μυῖα.
Τὰ εἰς Α συνεσταλμένον μονογενῆ ὑπὲρ δύο συλ-
λαβὰς παραλήγοντα τῇ ΑΙ διφθόγγῳ ἢ τῇ ΕΙ ἢ ΟΙ ἢ
ΥΙ προπαροξύνεται· Πλάταια Ἀλεξάνδρεια Θέ-
σπεια (Θεσπιαίδὲ τὸ πληθυντικόν)
Libanius Rhet., Soph., Epistulae 1–1544 (2200: 001)

“Libanii opera, vols. 10–11”, Ed. Foerster, R.Leipzig: Teubner, 10:1921; 11:1922,
Repr. 1997.Epistle 390, sec. 9, line 6
ἡμῖν βοηθῶν ἠσθένησε καὶ τοσούτῳ κακῷ πιεζόμενος ἐκαρτέ-

ρει σιγῇ. ἔπειτα ἀναστὰς ὥρμησε μὲν ἐπὶ Κιλικίας, ὥρμησε
δὲ εἰς Ἅιδου. καὶ τὸ χωρίον, οἷ μετέστη, πρότερον δοκοῦν
ἥδιστον πῶς, οἴει, κέκριται χαλεπόν;
ἐγὼ δὲ εὐθὺς μὲν
ἀκούσας ἄφωνος ἦν ὡς ἐπὶ πλεῖστον· ἐπεὶ δὲ ἠδυνήθην ῥῆ-
ξαι φωνήν, ἀφῆκα πρώτην, ὡς ἄρα τὸ κάλλιστον τῶν ἐπὶ γῆς
ἀπελήλυθεν, ἀνὴρ σωφρονέστερος μὲν Πηλέως, θεοφιλὴς δὲ
οὐχ ἧττον ἢ Σοφοκλῆς, δεινὸς εἰπεῖν, ἀμείνων κρῖναι, φίλος
σαφής, οὐδέν τι χείρων ἐκείνων τῶν Συρακουσίων οἷς ἐπί-
δειξις ἐγένετο τοῦ πράγματος ἐν τῇ Διονυσίου τυραννίδι.
καὶ ταῦτα ἐγὼ διῆλθον, Ἱερόκλεις, δακρύων. ἔπειτα ἐξ
αὐτῶν ὧν ἐδάκρυον ἐνεθυμήθην πως, ὅτι ἄρα οὐ χρὴ δακρύειν.
769
τὸ γὰρ οὕτω βεβιωκέναι καλῶς εἰς τὴν τελευτὴν παραμύθιον.

ὃ μὲν γὰρ ἔπαθε, κοινόν· ἐφ' οἷς δὲ ἐπαινεῖται, ταῦτα οὐ
κοινά.
καὶ δὴ καὶ σὲ δεῖ μᾶλλον χαίρειν, ὅτι τοιοῦτον
ἀδελφιδοῦν ἐκτήσω καὶ κηδεστὴν ἢ τῷ συμβεβηκότι πλήττε-
σθαι. λογίζου δὲ ὅτι θεῶν μὲν γνώμῃ πάντα πράττεται, θεοὶ
δὲ τὸν ὧδε ἔχοντα ἀρετῆς οὐκ ἄν τι κακὸν ἔδρων.
Libanius Rhet., Soph., Epistulae 1-1544 Epistle 810, sec. 2, line 2
Νικοκλεῖ.
Οὐκ ἄδηλον ὅτι δι' ὅσων ἦλθες πόλεων, πάσας ἐνέπλη-

σας τῶν ὑπὲρ ἡμῶν λόγων. καὶ γὰρ ἐνταῦθα, ὡς ἤρξω τοῦτο
ποιεῖν, πάντα ὦτα ἐνέπλησας τῶν τε βουλομένων τῶν τε οὐκ
ἐθελόντων, τοῖς μὲν χαριζόμενος, τοὺς δὲ ἀνιῶν· ὥστε θαυ-
μάσαιμ' ἂν εἰ μὴ παραπλήσια καὶ πρὸς τοὺς γεωργοὺς ἐβόας,
ὅσοι μέχρι τῆς λεωφόρου τὰς αὔλακας ἔτεμνον.
ἐμοὶ δὲ
μείζω μὲν ταῦτα τῆς Συρακουσίων δεκάτης, μικρῷ δὲ ἐλάττω
τῶν εἰς τὸν ὑμέτερον νομοθέτην ὑπὸ τοῦ θεοῦ λεχθέντων.
ὃς γὰρ οὔτ' ἂν κολακεύσαις, οὐδὲ γὰρ βασιλέως σύ γε Τύχην,
μὴ ὅτι γε σοφιστήν, οὔτ' ἂν ἀγνοήσαις λόγου κάλλος ἢ αἶσχος,
πῶς οὐκ ἐπαινῶν τόν γε ἐπαινούμενον μέγαν ποιεῖς καὶ λαμ-
πρὸν ἐν Ἑλλήνων χοροῖς;
ἡμεῖς δὲ σὲ ἐπαινοῦντες μὲν
οὐ παυόμεθα, ποιοῦμεν δὲ παραπλήσιον ὥσπερ ἂν εἴ τις πυ-
ροὺς χρησάμενος ἀποδοίη κριθὰς αὐτῷ τῷ μέτρῳ. τὸ μὲν γὰρ
μέτρον οὗτος ἐτήρησεν, ἀπέδωκε δὲ οὐκ εἰς ἅπαν.
Libanius Rhet., Soph., Declamationes 1–51 (2200: 005)

“Libanii opera, vols. 5–7”, Ed. Foerster, R.
Leipzig: Teubner, 5:1909; 6:1911; 7:1913, Repr. 1997.
Declamation 18, (subdivision) 1, sec. 34, line 6
ἐκ τῆς ὠνῆς ἑάλωκεν ἡ τῶν Ἀθηναίων πόλις.

κατὰ συμβόλαιον ἐώνημαι τὴν πόλιν.ταῦτ'
αἰσχρὰ καὶ ἀνάξια τῆς ἡμετέρας φιλανθρωπίας καὶ
προσέτι ὄλεθρον σαφῆ φέροντα τῇ πόλει. εἰ δὲ κατέ-
χοιμεν αὐτόν, ἀπαθὴς ἡ πόλις ἔσται τῶν κινδύνων.
Ὑπολείπεταί μοι παραμυθήσασθαι Δημοσθένη
τὴν ὑπὲρ τῆς δουλείας παραμυθίαν. δουλεύεις, Δημό-
σθενες, οὐ πρῶτος οὐδὲ μόνος ἐν ταύτῃ τῇ δυστυχίᾳ
γενόμενος. ἄνθρωπος εἶ. ποικίλαι τῶν ἀνθρωπίνων
μεταβολαί. ἐδούλευσε Νικίας ὁ στρατηγὸς ἐν Σικελίᾳ
καὶ Συρακουσίοις ἐδούλευσε καὶ νοσῶν ἐδούλευσεν.
ἐδούλευσεν ὁ σὸς ὁμώνυμος Δημοσθένης κακούμενος,
προπηλακιζόμενος ὑπὲρ Σφακτηρίας ὀργιζομένων τῶν
770
δεσποτῶν καὶ πολλάκις θέλων ἀποθανεῖν οὐκ ἐτύγχανε

ταύτης τῆς φιλανθρωπίας, ἀλλὰ μόγις τεταλαιπωρηκὼς
ἤδη τῷ σώματι ταύτης μετέσχε τῆς δωρεᾶς. μετὰ
στρατηγοὺς δουλεύσεις, Δημόσθενες, μετὰ τοὺς καλῶς
ναυμαχήσαντας.
Libanius Rhet., Soph., Argumenta orationum Demosthenicarum (2200: 007)

“Libanii opera, vol. 8”, Ed. Foerster, R.
Leipzig: Teubner, 1915, Repr. 1997.Oration 39, sec. 1, line 3

ὑπόθεσις τῆς πρὸς Ζηνόθεμιν ἐμπορικῆς

παραγραφῆς.
Δανεισάμενος παρὰ Δήμωνος, ἑνὸς τῶν Δημο-

σθένους συγγενῶν, ἔμπορός τις, Πρῶτος ὄνομα, ἐπρίατο
τοῦ ἀργυρίου σῖτον ἐν Συρακούσαις καὶ τοῦτον ἐκό-
μισεν εἰς Ἀθήνας ἐπὶ νεὼς ἧς Ἡγέστρατος ἐναυκλήρει.
Ἡγέστρατος δὲ καὶ Ζηνόθεμις, πρὸς ὅν ἐστιν ἡ
παραγραφή, Μασσαλιῶται μὲν ἦσαν τὸ γένος, κακούρ-
γημα δὲ τοιοῦτον ἐν Συρακούσαις ἐκακούργησαν,
ὡς ὁ ῥήτωρ φησίν. ἐδανείσαντο χρήματα, ταῦτα δὲ εἰς
μὲν τὴν ναῦν οὐκ ἐνέθεντο, λάθρα δὲ εἰς τὴν Μας-
σαλίαν ἀπέστειλαν ἀποστερῆσαι τοὺς δανείσαντας βε-
βουλευμένοι. ἐπειδὴ γὰρ ἐγέγραπτο ἐν τῷ συμβολαίῳ,
εἰ πάθοι τι ἡ ναῦς, μὴ ἀπαιτεῖσθαι αὐτοὺς τὰ χρή-
ματα, ἐσκέψαντο καταδῦσαι τὴν ναῦν.
Libanius Rhet., Soph., Argumenta orationum Demosthenicarum

Oration 39, sec. 2, line 3
κατασκευάζεται καὶ ἕτερα προσεισάγεται, καὶ ὅτι παρά-

νομοι αἱ διαθῆκαι.
ὑπόθεσις τῆς πρὸς Ζηνόθεμιν ἐμπορικῆς

παραγραφῆς.
Δανεισάμενος παρὰ Δήμωνος, ἑνὸς τῶν Δημο-

σθένους συγγενῶν, ἔμπορός τις, Πρῶτος ὄνομα, ἐπρίατο
τοῦ ἀργυρίου σῖτον ἐν Συρακούσαις καὶ τοῦτον ἐκό-
μισεν εἰς Ἀθήνας ἐπὶ νεὼς ἧς Ἡγέστρατος ἐναυκλήρει.
Ἡγέστρατος δὲ καὶ Ζηνόθεμις, πρὸς ὅν ἐστιν ἡ
παραγραφή, Μασσαλιῶται μὲν ἦσαν τὸ γένος, κακούρ-
γημα δὲ τοιοῦτον ἐν Συρακούσαις ἐκακούργησαν,
771
ὡς ὁ ῥήτωρ φησίν. ἐδανείσαντο χρήματα, ταῦτα δὲ εἰς

μὲν τὴν ναῦν οὐκ ἐνέθεντο, λάθρα δὲ εἰς τὴν Μας-
σαλίαν ἀπέστειλαν ἀποστερῆσαι τοὺς δανείσαντας βε-
βουλευμένοι. ἐπειδὴ γὰρ ἐγέγραπτο ἐν τῷ συμβολαίῳ,
εἰ πάθοι τι ἡ ναῦς, μὴ ἀπαιτεῖσθαι αὐτοὺς τὰ χρή-
ματα, ἐσκέψαντο καταδῦσαι τὴν ναῦν.
νύκτωρ οὖν
ἐν τῷ πλῷ κατελθὼν ὁ Ἡγέστρατος διέκοπτε τοῦ
πλοίου τὸ ἔδαφος. φωραθεὶς δὲ καὶ φεύγων τοὺς ἐπι-
βάτας εἰς τὴν θάλασσαν εἰσπίπτει καὶ παραχρῆμα
Eutropius Hist., Breviarium ab urbe condita (Paeanii translatio) (2236: 001)

“”Παιανίου μετάφρασις εἰς τὴν τοῦ Εὐτροπίου Ῥωμαϊκὴν ἱστορίαν””, Ed. Lambros,
S.P., 1912; Νέος Ἑλληνομνήμων 9.Book 2, Chap. 19, line 6
ταύτῃ τῇ δυνάμει τῆς πόλεως πρὸς Ἄφρους αὐτοῖς ὁ πρότερος κι-

νεῖται πόλεμος, Ἀππίου Κλαυδίου καὶ Κύντου Φαβίου τὴν ὕπατον
ἐχόντων ἀρχήν. Γίνεται τοίνυν ἐκ τῆς Σικελίας συμπλοκὴ, καὶ νι-
κήσας ὁ Κλαύδιος Ἄφρους τε καὶ τὸν βασιλέα Σικελίας Ἱέρωνα
καθ' ἑκατέρων ἐθριάμβευσε.
Τῷ δὲ ἑξῆς ἐνιαυτῷ Οὐαλέριος Μάρκος καὶ Ὠτακίλιος Κρά-
σος ὕπατοι μεγάλα κατὰ τὴν Σικελίαν εἰργάσαντο. Ταυρομένιον γὰρ
καὶ Κατάνην καὶ πεντήκοντα πρὸς τούτοις ἑτέρας πόλεις τῇ ῥω-
μαϊκῇ συνῆψαν ἀρχῇ. Τρίτῳ δὲ ἔτει τοῦ πρὸς Ἄφρους πολέμου,
παρασκευῆς ἐπὶ τὸν βασιλέα γενομένης Ἱέρωνα, φθάνει τὴν μάχην
Ἱέρων καὶ μετὰ τῆς συγκλήτου τῆς ἐκ Συρακουσίων αἰτεῖ παρὰ τῶν
Ῥωμαίων εἰρήνην ἐπὶ διακοσίοις ἀργυρίου ταλάντοις καὶ λαμβάνει.
Τρέπεται τοίνυν ἡ παρασκευὴ ἐπὶ τοὺς Ἄφρους, καὶ ἡττῶνται, καὶ
θριαμβεύει κατ' αὐτῶν ὁ νενικηκώς.
Ἔτει δὲ πέμπτῳ τοῦ προτέρου πρὸς Ἄφρους πολέμου, Γαΐου
Δουελλίου καὶ Γναίου Κορνηλίου Ἀσιανοῦ καθεστηκότων ὑπάτων,
ἐναυμάχησαν Ῥωμαῖοι, τοῦτο πρῶτον ἐν θαλάττη πολεμοῦντες· ναυσί
τε ἐχρῶντο μακραῖς, ἃς αὐτοὶ μὲν ἐκάλουν ῥῶστρα ἀπὸ τοῦ τὰς
πρῴρας αὐτῶν ὀρνέων τινῶν μιμεῖσθαι ῥάμφη. Λιβύρνας δὲ ἡ συν-
ήθεια προςαγορεύει. Κατὰ ταύτην δὴ τὴν ναυμαχίαν ἐξ ἀπάτης ὑπὸ
τοῖς πολεμίοις ἐγένετο Κορνήλιος· κρατῶν γὰρ τοῖς ὅπλοις, δόλῳ
Eutropius Hist., Breviarium ab urbe condita (Paeanii translatio)

Book 3, Chap. 14, line 12
πίκιος μὲν καὶ Φούλβιος ἦσαν ὕπατοι, Ἀννίβας δὲ ἐπὶ τὴν πόλιν ἰὼν
ἐν τετάρτῳ τῆς πόλεως ἐστρατοπεδεύσατο σημείῳ, τινὰς τῶν ἱππέων
μέχρις αὐτῶν προεκπέμψας τῶν πυλῶν. Τῶν δὲ ὑπάτων μετὰ τῆς
στρατιᾶς, ἐπειδὴ τὸν τῆς πόλεως ἤκουσαν κίνδυνον, ἐπιστάντων, φο-
βηθεὶς ἐπὶ τὴν Καμπανίαν ἐχώρησεν. Ἐντεῦθεν τὰ ἐν Ἱσπανίαις μετα-
πίπτει πράγματα, καὶ Σκιπίωνες ἄμφω πίπτουσι μαχόμενοι πρὸς
Ἀσδρούβαν οἱ πολλάκις αὐτοῦ κεκρατηκότες· τῷ στρατεύματι δὲ οὐ-
δεμία συνέβη βλάβη, ἐπεὶ καὶ οἱ στρατηγοὶ τύχῃ μᾶλλον ἡττήθησαν
ἢ τῇ περὶ τὸν πόλεμον ῥᾳθυμίᾳ. Ὑπὸ δὲ τούτους αὐτοὺς τοὺς χρό-
772
νους Μάρκελλος τὸ πλεῖστον ἀνεκτήσατο τῆς Σικελίας ὑπὸ τοῖς

Ἄφροις ἤδη γεγενημένον, καὶ τὰς Συρακούσας εἷλε πολιορκίᾳ, πο-
λύν τε πλοῦτον ἐκεῖθεν προςεκτήσατο τοῖς Ῥωμαίοις. Τότε καὶ Λε-
βῖνος, πρὸς τὸν Φίλιππον καὶ πολλὰς τῶν ἑλληνικῶν πόλεων καὶ πρὸς
Ἄτταλόν τινα Ἀσίας βασιλέα σπεισάμενος, ἐπὶ τὴν Σικελίαν ὡρμήθη.
Ἅννωνα δὲ τὸν Καρχηδονίων στρατηγὸν καὶ τὴν Ἀκραγαντίνων πόλιν
ἑλὼν, ἣν ἐφρούρει, τὸν μὲν ἅμα τοῖς ἐπισημοτάτοις τῶν αἰχμαλώτων
ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐξέπεμψε, τεσσαράκοντα δὲ πόλεις τῆς Σικελίας ἑκού-
σας ἑλὼν, ἓξ δὲ καὶ εἴκοσι πολιορκίᾳ, οὕτως οἴκαδε ἐπανῆλθε· καὶ
τότε πάσης ἐγένοντο Ῥωμαῖοι τῆς Σικελίας δεσπόται. Λαμπρὸς οὖν
ἐπὶ τούτοις ἐπανῆλθεν ὁ Λεβῖνος. Τούτων ἐν Σικελίᾳ πραττομένων,
Ἀννίβας ἐν Ἰταλίᾳ τῷ τε ὑπάτῳ Φουλβίῳ καὶ τῷ στρατεύματι προς
Pythagoristae (D-K) Phil., Testimonia et fragmenta (2239: 001)

Fragment a1, line 36
Ὁδίος, Λεόκριτος. ΠάριοιΑἰήτιος, Φαινεκλῆς, Δεξίθεος, Ἀλκίμαχος, Δείναρχος,

Μέτων, Τίμαιος [I 441, 9 geh 0 ort in Z. 4], Τιμησιάναξ, Εὔμοιρος, Θυμαρίδας.
ΛοκροὶΓύττιος [?], Ξένων [vgl. I 283, 3 ?], Φιλόδαμος, Εὐέτης, Εὔδικος,
Σθενωνίδας, Σωσίστρατος, Εὐθύνους, Ζάλευκος, Τιμάρης. Ποσειδωνιᾶται
Ἀθάμας, Σῖμος, Πρόξενος, Κράνοος, Μύης, Βαθύλαος, Φαίδων. ΛευκανοὶὌκ-
κελος [I 440, 1] καὶ Ὄκκιλος ἀδελφοί, Ὀρέσανδρος, Κέραμβος. Δαρδανεὺς
Μαλίων. ἈργεῖοιἹππομέδων, Τιμοσθένης, Εὐέλθων, Θρασύδαμος, Κρίτων,
Πολύκτωρ. ΛάκωνεςΑὐτοχαρίδας, Κλεάνωρ, Εὐρυκράτης. Ὑπερβόρειος
Ἄβαρις. ῬηγῖνοιἈριστείδης, Δημοσθένης, Ἀριστοκράτης, Φύτιος, Ἑλικάων,
Μνησίβουλος, Ἱππαρχίδης, Εὐθοσίων [?], Εὐθυκλῆς, Ὄψιμος [I 420, 24], Κάλαϊς,
Σελινούντιος. ΣυρακούσιοιΛεπτίνης, Φιντίας, Δάμων [I 444, 15]. Σάμιοι
Μέλισσος [I 258, 11], Λάκων, Ἄρχιππος, Ἑλώριππος, Ἕλωρις, Ἵππων [I 385, 1].
ΚαυλωνιᾶταιΚαλλίβροτος, Δίκων, Νάστας, Δρύμων, Ξέντας. Φλιάσιοι
Διοκλῆς, Ἐχεκράτης [I 443, 12], Πολύμναστος, Φάντων [I 443, 13]. Σικυώνιοι
Πολιάδης, Δήμων, Στράτιος, Σωσθένης. ΚυρηναῖοιΠρῶρος [I 443, 27], Με-
λάνιππος [vgl. 58 E 1 V. 15], Ἀριστάγγελος, Θεόδωρος [I 397, 15]. Κυζικηνοὶ
Πυθόδωρος [nicht = 29 A 4], Ἱπποσθένης, Βούθηρος, Ξενόφιλος [I 442, 26].
ΚαταναῖοιΧαρώνδας, Λυσιάδης. ΚορίνθιοςΧρύσιππος. Τυρρηνὸς
Ναυσίθοος. ἈθηναῖοςΝεόκριτος. ΠοντικὸςΛύραμνος. Οἱ πάντες σιη.
Πυθαγορίδες δὲ γυναῖκες αἱ ἐπιφανέσταται Τιμύχα γυνὴ ἡ Μυλλία τοῦ Κρο-
τωνιάτου, Φίλτυς θυγάτηρ Θεόφριος τοῦ Κροτωνιάτου, Βυνδάκου ἀδελφή, Ὀκκελὼ
Ησύχιος Illustrius Hist., Fragmenta (2274: 007)“FHG 4”, Ed. Müller, K.

τῇ ῥύμῃ τοῦ λόγου· ἅμα γὰρ τῇ ἐπιπνοίᾳ ἐπέπαυτο

ἡ τῶν λεγομένων μνήμη.
Στησίχοροςὁ λυρικὸς γράψας ψόγον Ἑλένης
ἐτυφλώθη· πάλιν δὲ γράψας Ἑλένης ἐγκώμιον, ἀνέ-
βλεψεν. Ἐκλήθη δὲ Στησίχορος, ὡς πρῶτος ἐν κιθαρῳ-
δίᾳ στήσας χορόν· πρότερον γὰρ Τισίας ἐλέγετο.
Σαπφὼἡ Λεσβία δι' ἔρωτα Φάωνος τοῦ Μι-
τυληναίου ἐκ τοῦ Λευκάτα κατεπόντισεν ἑαυτήν.
773
Σοφοκλῆςὁ τραγικὸς μέλιττα ἐκαλεῖτο διὰ

τὸ ἡδύ.
ΣώφρωνΣυρακούσιος, Ἀγαθοκλέους, ἔγραψε
καταλογάδην Δωρίδι διαλέκτῳ μίμους ἀνδρείους καὶ
γυναικείους. Καί φασι Πλάτωνα τὸν φιλόσοφον ἀεὶ
ἐντυγχάνειν αὐτοῖς, ὡς καὶ καθεύδειν ἐπ' αὐτῶν ἔσθ'
ὅτε.
Στίλπωνὁ Μεγαρεὺς τοιοῦτον εὑρησιλογίᾳ
καὶ σοφιστείᾳ προῆγε τοὺς ἄλλους, ὥστε μικροῦ δεῆσαι
πᾶσαν τὴν Ἑλλάδα ἀφορῶσαν εἰς αὐτὸν μεγαρίσαι.
Ἀπέσπασε μὲν οὖν καὶ ἄλλους πολλοὺς, Δίφιλον δὲ τὸν
Βοσποριανὸν καὶ Μύρμηκα τὸν Ἐξαινέτου, παραγενο-
μένους ὡς ἐλέγξοντας, ζηλωτὰς ἔσχε.
Ησύχιος Illustrius Hist., Fragmenta Fragment 7, line 1019
τῶν λόγων αὐτοῦ, καὶ αἰτεῖ λύσασθαι. Ὁ δὲ πείθει

Ἀλκιβιάδην πρίασθαι αὐτόν· καὶ ἦν τὸ ἐντεῦθεν φιλό-
σοφος. Οὗτος ἦρξε τῆς ἀπ' αὐτοῦ κληθείσης Ἠλεια-
κῆς αἱρέσεως, ἥτις ὕστερον ὑπὸ Μενεδήμου τοῦ Ἐρε-
τριέως Ἐρετριακὴ προσηγορεύθη.
Φερεκύδηντὸν Σύριον (ἔστι δὲ μία τῶν Κυ-
κλάδων νήσων ἡ Σύρα) φασὶν οὐ σχεῖν διδάσκαλον,
ἀλλ' ἑαυτὸν ἀσκῆσαι κτησάμενον τὰ Φοινίκων ἀπό-
κρυφα βιβλία. Οὗτος πρῶτος τὸν περὶ μετεμψυχώσεως
λόγον εἰσήνεγκε. Γέγονε δὲ φθειρόβρωτος.
Φιλήμωνὁ Συρακούσιος ὑπὸ σφοδροῦ γέλω-
τος ἐτελεύτησεν, ὡς δὴ καὶ Φιλιστίων ὁ Νικαεὺς, εἰς
ὃν καὶ ἔστι τοῦτο τὸ ἐπίγραμμα·
Ὁ τὸν πολυστένακτον ἀνθρώπων βίον
γέλωτι μίξας Νικαιεὺς Φιλιστίων.
Οὗτος ἔγραψε τὸν Φιλόγελων.
Φιλίσκοντὸν Μιλήσιον ῥήτορα, πρότερον
αὐλητὴν ὄντα παραδοξότατον, Ἰσοκράτης ὁ ῥήτωρ αὐ-
λοτρύπην ἐκάλεσεν.
Timonides Hist., Fragmenta (2386: 003)“FHG 2”, Ed. Müller, K.

ρέτης καλεῖσθαι. Τιμωνίδῃ δὲ μᾶλλον, ὡς οἴομαι, περί

γε τούτων πιστευτέον, ἀνδρὶ φίλῳ καὶ συστρατιώτῃ
Δίωνος.
Idem ibid. 35, de morte Philisti: Ἔφορος
μὲν οὖν φησιν, ὡς ἁλισκομένης τῆς νεὼς, ἑαυτὸν
ἀνέλοι· Τιμωνίδης δὲ, πραττομέναις ἐξ ἀρχῆς ταῖς πρά-
ξεσι ταύταις μετὰ Δίωνος παραγενόμενος, καὶ γράφων
πρὸς Σπεύσιππον, τὸν φιλόσοφον, ἱστορεῖ, ζῶντα λη-
φθῆναι, τῆς τριήρους εἰς τὴν γῆν ἐκπεσούσης, τὸν Φίλι-
774
στον· καὶ πρῶτον μὲν ἀποδύσαντας αὐτοῦ τὸν θώρακα

τοὺς Συρακουσίους, καὶ γυμνὸν ἐπιδειξαμένους τὸ σῶ-
μα, προπηλακίζειν, ὄντος ἤδη γέροντος· ἔπειτα τὴν
κεφαλὴν ἀποτεμεῖν καὶ τοῖς παισὶ παραδοῦναι τὸ σῶμα,
κελεύσαντας ἕλκειν διὰ τῆς Ἀχραδινῆς, καὶ καταβαλεῖν
εἰς τὰς Λατομίας.
Athanis Hist., Fragmenta (2387: 003)“FHG 2”, Ed. Müller, K.

τιονδὲ ἀκόντιον ὅτι ἐναντίον βάλλεται, καὶ τὰς τῶν

μυῶν διεκδύσεις μυστήριαἐκάλει, ὅτι τοὺς μῦς τηρεῖ.
Ἄθανις(sic) δ' ἐν πρώτῳ Σικελικῶν τὸν αὐτόν φησι
Διονύσιον καὶ τὸν βοῦν γαρότανκαλεῖν, καὶ τὸν χοῖ-
ρον ἴακχον.
Plutarch. Timoleon. c. 23, 4:
Ἤδη δὲ καὶ τῶν ἐξ Ἰταλίας καὶ Σικελίας πολλοὶ τῷ
Τιμολέοντι συνεληλύθεισαν· καὶ γενομένοις αὐτοῖς ἑξα-
κισμυρίοις τὸ πλῆθος, ὡς Ἄθανις εἴρηκε, τὴν μὲν χώ-
ραν διένειμε, τὰς δὲ οἰκίας ἀπέδοτο χιλίων ταλάντων,
ἅμα μὲν ὑπολειπόμενος τοῖς ἀρχαίοις Συρακοσίοις ἐξω-
νεῖσθαι τὰς αὑτῶν, ἅμα δὲ χρημάτων εὐπορίαν τῷ δή-
μῳ μηχανώμενος οὕτω πενομένῳ καὶ πρὸς τἄλλα καὶ
πρὸς τὸν πόλεμον, ὥστε καὶ τοὺς ἀνδριάντας ἀποδό-
σθαι, ψήφου διαφερομένης ὑπὲρ ἑκάστου καὶ γινομένης
κατηγορίας, ὥσπερ ἀνθρώπων εὐθύνας διδόντων· ὅτε δή
φασι τὸν Γέλωνος ἀνδριάντα τοῦ παλαιοῦ τυράννου δια-
τηρῆσαι τοὺς Συρακοσίους, καταχειροτονουμένων τῶν
ἄλλων, ἀγαμένους καὶ τιμῶντας τὸν ἄνδρα τῆς νίκης,
ἣν πρὸς Ἱμέρᾳ Καρχηδονίους ἐνίκησεν.
Athanis Hist., Fragmenta Fragment 2, line 13
Τιμολέοντι συνεληλύθεισαν· καὶ γενομένοις αὐτοῖς ἑξα-

κισμυρίοις τὸ πλῆθος, ὡς Ἄθανις εἴρηκε, τὴν μὲν χώ-
ραν διένειμε, τὰς δὲ οἰκίας ἀπέδοτο χιλίων ταλάντων,
ἅμα μὲν ὑπολειπόμενος τοῖς ἀρχαίοις Συρακοσίοις ἐξω-
νεῖσθαι τὰς αὑτῶν, ἅμα δὲ χρημάτων εὐπορίαν τῷ δή-
μῳ μηχανώμενος οὕτω πενομένῳ καὶ πρὸς τἄλλα καὶ
πρὸς τὸν πόλεμον, ὥστε καὶ τοὺς ἀνδριάντας ἀποδό-
σθαι, ψήφου διαφερομένης ὑπὲρ ἑκάστου καὶ γινομένης
κατηγορίας, ὥσπερ ἀνθρώπων εὐθύνας διδόντων· ὅτε δή
φασι τὸν Γέλωνος ἀνδριάντα τοῦ παλαιοῦ τυράννου δια-
τηρῆσαι τοὺς Συρακοσίους, καταχειροτονουμένων τῶν
ἄλλων, ἀγαμένους καὶ τιμῶντας τὸν ἄνδρα τῆς νίκης,
ἣν πρὸς Ἱμέρᾳ Καρχηδονίους ἐνίκησεν.
Plutarch. Tim. c. 37, 3: Ἤδη πρεσβύτερος ὢν
(Τιμολέων) ἀπημβλύνθη τὴν ὄψιν, εἶτα τελέως ἐπη-
775
ρώθη μετ' ὀλίγον, οὔτε αὐτὸς ἑαυτῷ πρόφασιν παρασχὼν

οὔτε παροινηθεὶς ὑπὸ τῆς Τύχης, ἀλλὰ συγγενικῆς τινος,
ὡς ἔοικεν, αἰτίας καὶ καταβολῆς ἅμα τῷ χρόνῳ συνεπι-
θεμένης. Λέγονται γὰρ οὐκ ὀλίγοι τῶν κατὰ γένος
αὐτῷ προσηκόντων ὁμοίως ἀποβαλεῖν τὴν ὄψιν ὑπὸ
γήρως ἀπομαρανθεῖσαν.
Athanis Hist., Fragmenta Fragment 3, line 14
οὔτε παροινηθεὶς ὑπὸ τῆς Τύχης, ἀλλὰ συγγενικῆς τινος,

ὡς ἔοικεν, αἰτίας καὶ καταβολῆς ἅμα τῷ χρόνῳ συνεπι-
θεμένης. Λέγονται γὰρ οὐκ ὀλίγοι τῶν κατὰ γένος
αὐτῷ προσηκόντων ὁμοίως ἀποβαλεῖν τὴν ὄψιν ὑπὸ
γήρως ἀπομαρανθεῖσαν. Ὁ δὲ Ἄθανις ἔτι συνε-
στῶτος τοῦ πρὸς Ἵππωνα πολέμου καὶ Μάμερκον ἐν
Μυλαῖς ἐπὶ στρατοπέδου φησὶν ἀπογλαυκωθῆναι τὴν
ὄψιν αὐτοῦ καὶ πᾶσι φανερὰν γενέσθαι τὴν πήρωσιν, οὐ
μὴν ἀποστῆναι διὰ τοῦτο τῆς πολιορκίας, ἀλλ' ἐμμεί-
ναντα τῷ πολέμῳ λαβεῖν τοὺς τυράννους· ὡς δὲ ἐπα-
νῆλθεν εἰς Συρακούσας, εὐθὺς ἀποθέσθαι τὴν μοναρχίαν
καὶ παραιτεῖσθαι τοὺς πολίτας, τῶν πραγμάτων εἰς τὸ
κάλλιστον ἡκόντων τέλος.
Hippostratus Hist., Fragmenta (2391: 003)“FHG 4”, Ed. Müller, K.

λέα, ἄλλοι δὲ κατὰ τὴν καʹ Ὀλυμπιάδα.

Schol. Pindari. Nem. II, 1: Ὁμηρίδας ἔλεγον τὸ
μὲν ἀρχαῖον τοὺς ἀπὸ τοῦ Ὁμήρου γένους, οἳ καὶ τὴν
ποίησιν αὐτοῦ ἐκ διαδοχῆς ᾖδον· μετὰ δὲ ταῦτα καὶ οἱ
ῥαψῳδοὶ οὐκέτι τὸ γένος εἰς Ὅμηρον ἀνάγοντες· ἐπιφα-
νεῖς δὲ ἐγένοντο οἱ περὶ Κύναιθον, οὕς φασι πολλὰ τῶν
ἐπῶν ποιήσαντας ἐμβαλεῖν εἰς τὴν Ὁμήρου ποίησιν.
Ἦν δὲ ὁ Κύναιθος Χῖος, ὃς καὶ τῶν ἐπιγραφομένων
Ὁμήρου ποιημάτων τὸν εἰς Ἀπόλλωνα γεγραμμένον
ὕμνον λέγεται πεποιηκέναι. Οὗτος οὖν ὁ Κύναιθος
πρῶτος ἐν Συρακούσαις ἐρραψῴδησε τὰ Ὁμήρου ἔπη
κατὰ τὴν ἑξηκοστὴν ἐννάτην Ὀλυμπιάδα, ὡς Ἱππό-
στρατός φησιν.
Artemon Hist., Fragmenta (2392: 003)“FHG 4”, Ed. Müller, K.

ὁ Κρὴς οἱ τὴν εἰς Γέλλαν στείλαντες ἀποικίαν πρῶτον

776
μὲν περὶ τὴν συναγωγὴν ἔκαμον οὐ μετρίως, συνα-

θροίζοντες τοὺς ἐκ Πελοποννήσου καὶ Ῥόδου καὶ Κρή-
της, εἶτα περὶ τὸν διάπλουν, εἶτα περὶ τὸν κατοι-
κισμὸν, καὶ πάλιν διαγωνισάμενοι πρὸς τοὺς Σικανούς.
Μενεκράτης δέ φησι ληρεῖν τὸν Ἀρτέμονα κ. τ. λ.
Id. Ol. V, 2: [Ὠκεανοῦ θυγάτηρ]Ἀρίσταρχος
δὲ ἀκούει Ὠκεανοῦ θυγατέρα Καμάριναν, τὴν λίμνην,
ἀφ' ἧς καὶ τὴν πόλιν ὠνομάσθαι. Ἀρτέμων δὲ πρὸς τὴν
Ἀρέθουσαν τὸν λόγον εἶναί φησιν· αὕτη δὲ ἐν Συρα-
κούσαις κρήνη, ὑποτέτακται δὲ ἡ Καμάρινα ταῖς Συ-
ρακούσαις. Ἔχει δὲ ἡ Ἀρέθουσα καὶ πᾶσα κρήνη τὰς
πηγὰς ἀπὸ Ὠκεανοῦ.
Idem Pyth. III, 48: Ἐπαινεῖ τὸν
Πίνδαρον ὁ Ἀρτέμων, ὅτι παρακρουσάμενος τὴν περὶ
τὸν κόρακα ἱστορίαν αὐτὸν δι' ἑαυτοῦ ἐγνωκέναι
φησὶ τὸν Ἀπόλλωνα. Ἱστορεῖται γὰρ ὅτι τὴν Ἴσχυος
μίξιν ἐδήλωσεν αὐτῷ ὁ κόραξ· παρὸ καὶ δυσχεράναντα
ἐπὶ τῇ ἀγγελίᾳ τὸν Ἀπόλλωνα ἀντὶ λευκοῦ μέλανα
αὐτὸν ποιῆσαι. Τοῦτον οὖν τὸν μῦθον διωσάμενόν φησι
τὸν Πίνδαρον τῷ ἑαυτοῦ νῷ καταλαβεῖν τὰ πεπραγμένα
Artemon Hist., Fragmenta

Fragment 6, line 6
μὲν περὶ τὴν συναγωγὴν ἔκαμον οὐ μετρίως, συνα-
θροίζοντες τοὺς ἐκ Πελοποννήσου καὶ Ῥόδου καὶ Κρή-
της, εἶτα περὶ τὸν διάπλουν, εἶτα περὶ τὸν κατοι-
κισμὸν, καὶ πάλιν διαγωνισάμενοι πρὸς τοὺς Σικανούς.
Μενεκράτης δέ φησι ληρεῖν τὸν Ἀρτέμονα κ. τ. λ.
Id. Ol. V, 2: [Ὠκεανοῦ θυγάτηρ]Ἀρίσταρχος
δὲ ἀκούει Ὠκεανοῦ θυγατέρα Καμάριναν, τὴν λίμνην,
ἀφ' ἧς καὶ τὴν πόλιν ὠνομάσθαι. Ἀρτέμων δὲ πρὸς τὴν
Ἀρέθουσαν τὸν λόγον εἶναί φησιν· αὕτη δὲ ἐν Συρα-
κούσαις κρήνη, ὑποτέτακται δὲ ἡ Καμάρινα ταῖς Συ-
ρακούσαις. Ἔχει δὲ ἡ Ἀρέθουσα καὶ πᾶσα κρήνη τὰς
πηγὰς ἀπὸ Ὠκεανοῦ.
Idem Pyth. III, 48: Ἐπαινεῖ τὸν
Πίνδαρον ὁ Ἀρτέμων, ὅτι παρακρουσάμενος τὴν περὶ
τὸν κόρακα ἱστορίαν αὐτὸν δι' ἑαυτοῦ ἐγνωκέναι
φησὶ τὸν Ἀπόλλωνα. Ἱστορεῖται γὰρ ὅτι τὴν Ἴσχυος
μίξιν ἐδήλωσεν αὐτῷ ὁ κόραξ· παρὸ καὶ δυσχεράναντα
ἐπὶ τῇ ἀγγελίᾳ τὸν Ἀπόλλωνα ἀντὶ λευκοῦ μέλανα
αὐτὸν ποιῆσαι. Τοῦτον οὖν τὸν μῦθον διωσάμενόν φησι
τὸν Πίνδαρον τῷ ἑαυτοῦ νῷ καταλαβεῖν τὰ πεπραγμένα
τῇ Κορωνίδι. Παράλογον γὰρ τὸν ἄλλοις μαντευόμενον
Menander Rhet., Διαίρεσις τῶν ἐπιδεικτικῶν (olim sub auctore Genethlio) (2586:
001)“Menander rhetor”, Ed. Russell, D.A., Wilson, N.G.
Oxford: Clarendon Press, 1981.Spengel page 354, line 30
777
δρικωτάτου (Δωρικαὶ γάρ εἰσι) καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων

ὡσαύτως. Τρίτον ἔφαμεν τοῦ γένους εἶναι τὸν χρόνον, τρισὶ διαιρού-
μενον ὅροις· ἢ τῶν παλαιοτάτων, ὅταν ἢ πρὸ ἄστρων ἢ μετὰ
τῶν ἄστρων φάσκωμεν, ἢ πρὸ κατακλυσμοῦ ἢ μετὰ κατα-
κλυσμὸν φάσκωμεν οἰκισθῆναι ἢ πόλιν ἢ χώραν, ὥσπερ
Ἀθηναῖοι μεθ' ἡλίου γενέσθαι φασίν, Ἀρκάδες δὲ πρὸ
σελήνης, Δελφοὶ δὲ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν εὐθύς (δια-
στήματα γὰρ καὶ ὥσπερ ἀρχαὶ αὗται τοῦαἰῶνος)· ἢ μέσῳ
ὅρῳ λογιούμεθα, οἷον ὅτ' ἤνθησεν ἡ Ἑλλὰς ἢ ἡ Περσῶν
δύναμις ἢ Ἀσσυρίων ἢ Μήδων, ὥσπερ Συρακοῦσαι καὶ
ἔνιαι τῶν ἐν Ἰωνίᾳ πόλεων καὶ πλεῖσται τῆς Ἑλλάδος
καὶ τῆς βαρβάρου· τῶν δὲ ἐσχάτων καὶ νεωτάτων αἱ
ἐπὶ Ῥωμαίων· ὅσαι γὰρ νεώταται πόλεις, παρὰ τού-
των ἐκτίσθησαν. ἐὰν μὲν τοίνυν ἀρχαιοτάτη ἡ πό-
λις ᾖ, φήσεις τὸ πρεσβύτατον τιμιώτατον εἶναι καὶ
ὅτι αἰώνιός ἐστιν ἡ πόλις, ὥσπερ οἱ θεοί. ἐὰν δὲ τοῦ
μέσου ὅρου, ὅτι οὔθ' ὑπορρεῖ καὶ γεγήρακεν ὥστε
πεπονηκέναι, οὔτε νεωστὶ ἀνέστηκεν. ἐὰν δὲ νεωτέρα
ᾖ, ὅτι ἀνθεῖ καθάπερ κόρη ἀκμάζουσα, καὶ ὅτι μετὰ
πλειόνων καὶ βελτιόνων ἐλπίδων οἰκεῖται.
Orion Gramm., Etymologicum (2591: 001)“Orionis Thebani etymologicon”, Ed.

Sturz, F.G.Leipzig: Weigel, 1820, Repr. 1973.
Alphabetic letter pi, page 136, line 16
Πρυτανεῖον. πυροτανεῖον ἐστὶν, ἐν τῷ πυρὸν φυλάτ-

τειν.
Πολυκαγκέαδίψαν. παρὰ τὸ κῶ τὸ καίω, οὗ παρά-
γωγον κείω, πῦρ μετακειόμενοι, καὶ παρὰ τὸ κῶ πο-
λυκὴς, καὶ ἀναδιπλασιασμὸς πολυκαὴς, καὶ πλεονασμῷ
τοῦ γ, πολυκαγκής.
Πτύοντὸ ἀποπτύον καὶ ἀποῤῥίπτον τῶν καρπῶν τὰ
ἄχυρα.
Πάππαφίλε. εἴρηται Ὁμήρῳ. οὕτω δὲ ἐγένετο
παρὰ Συρακουσίοις, ὁ πατὴρ πᾶς, καὶ ἀναδιπλα-
σιασμὸς πάπας, καὶ πλεονασμῷ τοῦ π, πάππας.
Παπταίνω. πέτω ῥῆμα, οὗ παθητικὸν πέτομαι. ὅπερ
κατὰ συγκοπὴν γίνεται πτῶ, οὗ παράγωγον πταίνω,
ὡς βῶ βαίνω, ἀναδιπλασιασμὸς παπταίνω.
Παφλάζων. παρὰ τὸ φλέω, ὅπερ καὶ φλύω λέγεται.
μονοσυλλαβῆσαν φλῶ ἐγένετο. καὶ παράγωγον φλάζω,
ὡς ῥίπτω ῥιπτάζω. τὸ δὲ φλάζω διπλασιασμὸν ἐποι-
ήσατο παφλάζω.
Πευκεδμός. δηλοῖ τὸ θερμὸν, καὶ καυστικόν. παρὰ
τὴν πεύκην τὴν ἐπιτηδείαν πρὸς καῦσιν.
Lobo Poeta, Epigrammata in poetas ante Alexandrinorum aetatem condita

(2630: 002)“”De Lobone Argivo””, Ed. Crönert, W.
778
Berlin: Weidmann, 1911; Charites Friedrich Leo zum sechzigsten Geburtstag

dargebracht.Page 143, line 21

καὶ πόντος ποταμῶν μείζον' ἔχει δύναμιν.
φαμὶ τοσοῦτον ἐγὼ σοφίᾳ προέχειν Ἐπίχαρμον.
Michael Psellus Polyhist., Poemata (2702: 015)“Michaelis Pselli poemata”, Ed.

Westerink, L.G.Stuttgart: Teubner, 1992.Poem 6, line 185
Τὸν τόνον ὁ γραμματικὸς τίθεται προσῳδίαν·

πρὸς τόνον γὰρ τὸ μελῳδεῖν, πρὸς τόνον ἁρμονία.
Τέσσαρες πρὸς τοῖς εἴκοσι τῶν ποιήσεων τρόποι·
παραβολή, ὑπερβολὴ καὶ ἀντωνομασία,
ἄλλοι τε προφανέστατοι καὶ γνώριμοι τοῖς πᾶσι.
τρόποι δ' ἐπωνομάσθησαν ὡς τρέποντες τὴν φράσιν.
Τὸ τρίτον τῆς γραμματικῆς τοῦτο τυγχάνει μέρος,
ἱστοριῶν ἀπόδοσις καὶ γλωσσῶν πολυτρόπων.
ἑκάστη γὰρ διάλεκτος παμπόλλους ἔχει γλώσσας.
ἡ γὰρ Δωρὶς διάλεκτος ἔχει τοιάσδε γλώσσας,
Ἀργείων Κορινθίων τε καὶ τῶν Συρακουσίων·
ἡ δ' Αἰολὶς τῶν Βοιωτῶν, πρὸς δὲ καὶ τῶν Λεσβίων.
ὀφείλει δ' ὁ γραμματικὸς εἰδέναι καὶ τὰς γλώσσας·
Ἰάδος γὰρ τὸ ‘πίσυρες’, ἀλλὰ Συρακουσίων.
Πέμπτον δὲ μέρος, δέσποτα, γραμματικῆς τυγχάνει
ἐκλογισμῶν ἀκρίβεια τῶν τῆς ἀναλογίας,
τουτέστι παραθέσεως πρὸς ὅμοιον ὁμοίου.
τὸ ‘Δημοφῶν’ γάρ, δέσποτα, καὶ ‘Ξενοφῶν’ κατ' ἴσον
ὁμοίου τις παράθεσις κατὰ ἀναλογίαν.
Ἔστι καὶ κρίσις ἀκριβὴς αὕτη τῶν ποιημάτων.
οὐ κρίνει δ' εἰ συγγέγραπται κρειττόνως ἢ χειρόνως,
Michael Psellus Polyhist., Poemata Poem 6, line 188
παραβολή, ὑπερβολὴ καὶ ἀντωνομασία,

ἄλλοι τε προφανέστατοι καὶ γνώριμοι τοῖς πᾶσι.
τρόποι δ' ἐπωνομάσθησαν ὡς τρέποντες τὴν φράσιν.
Τὸ τρίτον τῆς γραμματικῆς τοῦτο τυγχάνει μέρος,
ἱστοριῶν ἀπόδοσις καὶ γλωσσῶν πολυτρόπων.
ἑκάστη γὰρ διάλεκτος παμπόλλους ἔχει γλώσσας.
ἡ γὰρ Δωρὶς διάλεκτος ἔχει τοιάσδε γλώσσας,
Ἀργείων Κορινθίων τε καὶ τῶν Συρακουσίων·
ἡ δ' Αἰολὶς τῶν Βοιωτῶν, πρὸς δὲ καὶ τῶν Λεσβίων.
779
ὀφείλει δ' ὁ γραμματικὸς εἰδέναι καὶ τὰς γλώσσας·

Ἰάδος γὰρ τὸ ‘πίσυρες’, ἀλλὰ Συρακουσίων.
Πέμπτον δὲ μέρος, δέσποτα, γραμματικῆς τυγχάνει
ἐκλογισμῶν ἀκρίβεια τῶν τῆς ἀναλογίας,
τουτέστι παραθέσεως πρὸς ὅμοιον ὁμοίου.
τὸ ‘Δημοφῶν’ γάρ, δέσποτα, καὶ ‘Ξενοφῶν’ κατ' ἴσον
ὁμοίου τις παράθεσις κατὰ ἀναλογίαν.
Ἔστι καὶ κρίσις ἀκριβὴς αὕτη τῶν ποιημάτων.
οὐ κρίνει δ' εἰ συγγέγραπται κρειττόνως ἢ χειρόνως,
ἀλλὰ τίνα νενόθευται, τίνα γνησίως ἔχει.
πολλὰ γὰρ ἀμφιβάλλεται τῶν προσυγγεγραμμένων,
Ὁμήρου μὲν τὰ Κύπρια, πρὸς δὲ καὶ ὁ Μαργίτης,
Gnomologium Vaticanum, Gnomologium Vaticanum (2945: 001)

“Gnomologium Vaticanum e codice Vaticano Graeco 743”, Ed. Sternbach, L., Repr.
1963; Texte und Kommentare 2.Sententia 571, line 1
ράκιον· τὸν Οἰνέα Πηλέα ἐποίησας.”

Γραῦς Ἀττικὴ θεασαμένη Ὀλυμπιονίκην ἀθλητὴν πρόβατα
βόσκοντα εἶπε· “ταχέως ἀπὸ Ὀλυμπίων ἐπὶ Νέμεα.”
Γυνὴ Λάκαινα τοῦ υἱοῦ αὐτῆς ἐν παρατάξει χωλωθέντος καὶ
δυσφοροῦντος ἐπὶ τούτῳ “τέκνον”, εἶπε, “μὴ λυποῦ· καθ' ἕκαστον γὰρ
βῆμα τῆς ἰδίας ἀρετῆς ὑπομνησθήσῃ.”
Γυνὴ Λάκαινα ἀκούσασα τὸν υἱὸν αὐτῆς ἐν παρατάξει τεθνη-
κέναι “τέκνον”, εἶπεν, “ὡς καλὰ τροφεῖα τῇ πατρίδι ἀπέδωκας!“
Γυνὴ Λάκαινα αἰχμαλωτισθεῖσα ἐπιπράσκετο· καὶ ἐρωτωμένη
τί δύναται ποιεῖν ἔφη· “ἐλευθέρα εἶναι.”
Γυνὴ Συρακοσία μεταπεμφθεῖσα ὑπὸ Διονυσίου τοῦ τυράννου
[καὶ] φάσκοντος ἐρᾶν αὐτῆς καὶ χαριεῖσθαι ὃ ἂν ἐθέλῃ· “ἄφες τοίνυν
με” εἶπε “νομίσας τὰς γυναῖκας ὁμοίας εἶναι, ὅταν ὁ λύχνος ἀπο-
σβεσθῇ.”
Ἡ Κλεάρχου τοῦ Ῥαμφίου μήτηρ ἐπειδὴ διεβλήθη ὁ υἱὸς
αὐτῆς προδιδόναι τοῖς Πέρσαις τὴν Ἑλλάδα τοιαύτην ἐπιστολὴν ἔγραψεν·
“ἁ μάτηρ Κλεάρχῳ τῷ υἱῷ· κακά τευ κακκέχυται φάμα· ἢ ταύταν ἀπόθευ
ἢ μὴ ἔσο.”
Ξανθίππη ἐρωτηθεῖσα τί μέγιστον ὑπῆρχεν τῷ Σωκράτει
“τοῦτο”, ἔφη, “ὅτι καὶ ἐπὶ ἀγαθοῖς καὶ ἐπὶ φαύλοις ἡ αὐτὴ ὄψις ἦν αὐτῷ”·
Θεανὼ ἡ Πυθαγορικὴ ἔφη· “περὶ ὧν λέγειν καλόν, περὶ τούτων
Prolegomena De Comoedia, De comoedia (3002: 001)

“Prolegomena de comoedia. Scholia in Acharnenses, Equites, Nubes”, Ed. Koster,
W.J.W.Groningen: Bouma, 1975; Scholia in Aristophanem 1.1A.Line 14
καλεῖσθαι παρὰ Ἀθηναίοις, ἀλλὰ δήμους, καὶ κωμῳδίαν αὐτὴν καλοῦσιν, ἐπεὶ
ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκώμαζον. τὴν αὐτὴν δὲ καὶ τρυγῳδίαν φασὶ διὰ τὸ τοῖς εὐδοκι-
μοῦσιν ἐπὶ τῷ Ληναίῳ γλεῦκος δίδοσθαι, ὅπερ ἐκάλουν τρύγα, ἢ ὅτι μήπω
προσωπείων ηὑρημένων τρυγὶ διαχρίοντες τὰ πρόσωπα ὑπεκρίνοντο. γεγόνασι
δὲ μεταβολαὶ κωμῳδίας τρεῖς· καὶ ἡ μὲν ἀρχαία, ἡ δὲ νέα, ἡ δὲ μέση.
οἱ μὲν οὖν τῆς ἀρχαίας κωμῳδίας ποιηταὶ οὐχ ὑποθέσεως ἀληθοῦς, ἀλλὰ
780
παιδιᾶς εὐτραπέλου γενόμενοι ζηλωταὶ τοὺς ἀγῶνας ἐποίουν· καὶ φέρεται

αὐτῶν πάντα τὰ δράματα τξεʹ σὺν τοῖς ψευδεπιγράφοις. τούτων δέ εἰσιν ἀξιολο-
γώτατοι Ἐπίχαρμος, Μάγνης, Κρατῖνος, Κράτης, Φερεκράτης, Φρύνιχος,
Εὔπολις, Ἀριστοφάνης.
Ἐπίχαρμος Συρακόσιος. οὗτος πρῶτος τὴν κωμῳδίαν διερριμμένην
ἀνεκτήσατο πολλὰ προσφιλοτεχνήσας. χρόνοις δὲ γέγονε κατὰ τὴν ογʹ Ὀλυμ-
πιάδα, τῇ δὲ ποιήσει γνωμικὸς καὶ εὑρετικὸς καὶ φιλότεχνος. σῴζεται δὲ αὐτοῦ
δράματα μʹ, ἐξ ὧν ἀντιλέγονται δʹ.
Μάγνης δὲ Ἀθηναῖος ἀγωνισάμενος Ἀθήνησι νίκας ἔσχεν ιαʹ. τῶν δὲ
δραμάτων αὐτοῦ οὐδὲν σῴζεται· τὰ δὲ ἐπιφερόμενά ἐστιν ἐννέα.
Κρατῖνος Ἀθηναῖος νικᾷ μετὰ τὴν πεʹ Ὀλυμπιάδα, τελευτᾷ δὲ Λακεδαιμο-
νίων εἰς τὴν Ἀττικὴν εἰσβαλόντων τὸ πρῶτον, ὥς φησιν Ἀριστοφάνης·
ὡρακιάσας· οὐ γὰρ ἐξηνέσχετο
ἰδεῖν πίθον καταγνύμενον οἴνου πλέων.
Prolegomena De Comoedia, De comoedia Line 55
ὑποθέσεις. τῆς μὲν οὖν μέσης κωμῳδίας εἰσὶ ποιηταὶ νζʹ, καὶ τούτων δράματα
φέρεται χιζʹ. τούτων δέ εἰσιν ἀξιολογώτατοι Ἀντιφάνης καὶ Στέφανος.
Ἀντιφάνης μὲν οὖν Στεφάνου Ἀθηναῖος, καὶ ἤρξατο διδάσκειν μετὰ τὴν
ϙηʹ Ὀλυμπιάδα. καί φασιν αὐτὸν γενέσθαι μὲν τῶν ἀπὸ Θεσσαλίας ἐκ Λαρίς-
σης, παρεγγραφῆναι δὲ εἰς τὴν Ἀθηναίων πολιτείαν ὑπὸ Δημοσθένους. γενέσθαι
δὲ λέγουσιν αὐτὸν εὐφυέστατον εἰς τὸ γράφειν καὶ δραματοποιεῖν. ἐτελεύτησε
δὲ ἐν Χίῳ καὶ τὰ ὀστᾶ αὐτοῦ εἰς τὰς Ἀθήνας μετηνέχθη. τῶν δὲ κωμῳδιῶν
αὐτοῦ τινας καὶ ὁ Στέφανος ἐδίδαξεν. ἔστι δὲ αὐτοῦ δράματα σξʹ.
τῆς δὲ νέας κωμῳδίας γεγόνασι μὲν ποιηταὶ ξδʹ, ἀξιολογώτατοι δὲ τούτων
Φιλήμων, Μένανδρος, Δίφιλος, Φιλιππίδης, Ποσείδιππος, Ἀπολλόδωρος.
Φιλήμων μὲν οὖν Δάμωνος Συρακόσιος, μετέσχε δὲ τῆς τῶν Ἀθηναίων
πολιτείας, ἐδίδαξε δὲ πρὸ τῆς ριγʹ Ὀλυμπιάδος. σῴζεται δὲ αὐτοῦ δράματα ϙζʹ.
Μένανδρος δὲ Διοπείθους υἱὸς Ἀθηναῖος, λαμπρὸς καὶ βίῳ καὶ γένει, συν-
διατρίψας δὲ τὰ πολλὰ Ἀλέξιδι ὑπὸ τούτου δοκεῖ παιδευθῆναι. ἐδίδαξε δὲ
πρῶτος ἔφηβος ὢν ἐπὶ Φιλοκλέους ἄρχοντος. γέγονε δὲ εὐφυέστατος ἐν πᾶσι.
γέγραφε δὲ τὰ πάντα δράματα ρηʹ. τελευτᾷ δὲ ἐν Ἀθήναις ἐτῶν ὑπάρχων νβʹ.
Δίφιλος Σινωπεὺς κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον ἐδίδαξε Μενάνδρῳ. τελευτᾷ δὲ ἐν
Σμύρνῃ. δράματα δέ ἐστιν αὐτοῦ ρʹ.
Γεώργιος Κεδρηνός Compendium historiarum (3018: 001)

“Georgius Cedrenus Ioannis Scylitzae ope, 2 vols.”, Ed. Bekker, I.
Bonn: Weber, 1:1838; 2:1839; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.
καταστήσας. ὥρισε γὰρ εἶναι τὴν τάβλαν τὸν γήϊνον κόσμον, τοὺς
δὲ δώδεκα κάσους τὸν ζωδιακὸν ἀριθμόν, τὸ δὲ ψηφόβολον καὶ
τὰ ἐν αὐτῷ κοκκία τὰ ἑπτὰ ἄστρα τῶν πλανήτων, τὸν δὲ πύργον
τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ, ἐξ οὗ ἀνταποδίδοται πᾶσι καλὰ ἢ κακά.
ὁ αὐτὸς εὗρε καὶ τὰ ιϛʹ γράμματα τοῦ ἀλφαβήτου, α β γ δ ε ι κ λ μ
ν ο π ρ ς τ υ. προσέθηκε δὲ αὐτοῖς Κάδμος ὁ Μιλήσιος ἕτερα
781
γράμματα τρία, θ φ χ. διὸ καὶ πολλῷ τῷ χρόνῳ τοῖς ιθʹ ἐχρῶντο·

ὅθεν οἱ ἀρχαῖοι μὴ ἔχοντες τὸ ψ τὴν ψαλίδα παλίδα ἔλεγον, καὶ
ἄλλα πολλὰ ῥήματα ἄλλως ἐξεφώνουν καὶ ἔλεγον καὶ ἔγραφον.
πρὸς ταῦτα Σιμωνίδης ὁ Χῖος προσέθηκε δύο, η καὶ ω, Ἐπίχαρ-
μος δὲ ὁ Συρακούσιος τρία, ζ ξ ψ, καὶ οὕτως ἐπληρώθησαν τὰ
κδʹ στοιχεῖα.
Παρεμβαλόντων δὲ τῶν Ἑλλήνων σὺν ταῖς ναυσὶ κατὰ τῆς
Τροίας οὐ συνεχώρουν οἱ Τρῶες προσορμίσαι. πολέμου δὲ συρ-
ραγέντος ἰσχυροῦ, καὶ πολλῶν ἐξ ἑκατέρων ἀνῃρημένων σὺν Πρω-
τεσιλάῳ προμάχῳ Δαναῶν, νυκτὸς ἐπιγενομένης Τρῶες μὲν εἰς
τὴν πόλιν εἰσιόντες ἀσφαλῶς συνεκλείσθησαν, οἱ δὲ τὰ πλοῖα τῇ
παραλίῳ τῆς Τροίας ἀκτῇ κατασφαλισάμενοι ἔμενον τὴν ἕω. περὶ
μέσας δὲ νύκτας Κύκνος τις ὄνομα, συγγενὴς ὢν Πριάμου ἄρχων
δὲ πόλεως Νεάνδρου, μετὰ πολλοῦ πλήθους πολεμικοῦ τολμήσας
ἐπέθετο κατ' αὐτῶν· συμβολῆς δὲ γενομένης αὐτός τε Κύκνος ὑπὸ
Γεώργιος Κεδρηνός Compendium historiarum

ἀδελφόν· σκανδαλιζόμενος γὰρ εἰς αὐτὸν ἔκειρε πρότερον αὐτὸν

διὰ Παύλου πατριάρχου διάκονον, ὃς καὶ μετέδωκε τῷ βασιλεῖ
τῶν ἀχράντων μυστηρίων ἐν ἁγίῳ ποτηρίῳ. ὃς μετὰ τὴν τελευ-
τὴν αὐτοῦ καθ' ὕπνους συχνῶς ἐφαίνετο αὐτῷ, διακόνου φορῶν
στολήν, καὶ ἐπιδιδοὺς ποτήριον αἵματος ἔλεγε “πίε ὦ ἀδελφέ.”
ὅθεν ἐκκακήσας ὁ ἄθυμος ταῦτα ὁρᾶν ἐσκέψατο κατελθεῖν ἐν Σι-
κελίᾳ. καταλιπὼν οὖν ἐν τῇ πόλει τήν τε γυναῖκα καὶ τοὺς τρεῖς
υἱούς, καὶ εἰσελθὼν εἰς ἕνα τῶν δρομώνων καὶ ἀναχωρῶν, στρα-
φεὶς ἐνέπτυσε τῇ βασιλευούσῃ πόλει, καὶ οὕτως ἀπέπλει. ἀλλ'
οὐδὲ ἐν Σικελίᾳ διατρίβοντι ἀπέπτη ὁ ὄνειρος ἀπ' αὐτοῦ. κατα-
λαβὼν δὲ Συράκουσαν πόλιν τῆς Σικελίας διέτριβεν ἐν αὐτῇ, βου-
λόμενος ἐν Ῥώμῃ τὴν βασιλείαν μεταστῆσαι διὰ τὸ μισηθῆναι
αὐτὸν ὑπὸ τῶν Βυζαντίων ὡς μονοθελήτην καὶ κακόδοξον. πέμπει
οὖν ἀγαγεῖν τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ· οἱ δὲ Βυζάντιοι
οὐκ ἀπέλυσαν αὐτούς.
Τῷ κϛʹ ἔτει ἀπέλυσε Μαβίας τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ἐζὴδ μετὰ
βαρβάρων πολλῶν κατὰ Ῥωμαίων· καὶ ἐλθόντες εἰς Χαλκηδόνα
ᾐχμαλώτευσαν πολλούς. παρέλαβον δὲ καὶ τὸ Ἀμώριον τῆς Φρυ-
γίας, καὶ ἀφέντες εἰς φυλακὴν αὐτοῦ χιλιάδας πέντε ἄνδρας ἐνό-
πλους ἀνέκαμψαν εἰς Συρίαν. χειμῶνος δὲ γενομένου πέμπει ὁ
βασιλεὺς τὸν κουβικουλάριον Ἀνδρέαν. καὶ πολλῆς οὔσης χιόνος

Τῷ κϛʹ ἔτει ἀπέλυσε Μαβίας τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ἐζὴδ μετὰ
βαρβάρων πολλῶν κατὰ Ῥωμαίων· καὶ ἐλθόντες εἰς Χαλκηδόνα
ᾐχμαλώτευσαν πολλούς. παρέλαβον δὲ καὶ τὸ Ἀμώριον τῆς Φρυ-
γίας, καὶ ἀφέντες εἰς φυλακὴν αὐτοῦ χιλιάδας πέντε ἄνδρας ἐνό-
782

ἐν νυκτὶ καταλαμβάνει, καὶ διὰ ξύλων ἀνέρχεται ἐπὶ τὸ τεῖχος,
καὶ εἰσέρχεται εἰς τὸ Ἀμώριον, καὶ κτείνει τὰς πέντε χιλιάδας τῶν
Ἀράβων ὡς μὴ ὑπολειφθῆναι ἕνα ἐξ αὐτῶν.
Τῷ κζʹ ἔτει ἐδολοφονήθη ὁ βασιλεὺς Κώνστας ἐν Συρα-
κούσῃ τῆς Σικελίας, ἐν τῷ βαλανείῳ ὃ λέγεται Δάφνη. συνεις-
ῆλθε γάρ τις αὐτῷ Ἀνδρέας, καὶ ὡς ἤρξατο σμήχεσθαι ὁ βασι-
λεύς, δέδωκεν αὐτὸν μετὰ τοῦ κάδδου κατὰ τῆς κορυφῆς καὶ ἀπέ-
κτεινε. τὸν δὲ θάνατον αὐτοῦ αὐθημερὸν ἤκουσαν ἐν τῇ πόλει,
φωνῆς ἐκ τοῦ ἀέρος ἐνεχθείσης. καὶ προβάλλονται οἱ Συρακού-
σιοι Μιζίζιον Ἀρμένιον βασιλέα, βιασάμενοι αὐτόν, ὄντα λίαν
εὐπρεπῆ καὶ ὡραιότατον. ἀκούσας δὲ Κωνσταντῖνος τὴν τοῦ
πατρὸς ἀποβίωσιν μετὰ πλείστης ναυστολίας καταλαμβάνει τὴν
Σικελίαν, καὶ Μιζίζιον ἀναιρεῖ σὺν τῷ φονεῖ τοῦ ἰδίου πατρός.
καὶ καταστήσας τὰ ἑσπέρια ἐπὶ Κωνσταντινούπολιν ἔρχεται, ἀπο-
κομίσας καὶ τὸν νεκρὸν τοῦ ἰδίου πατρός. καὶ τοῦτον μὲν ἐν τῷ


ἐν νυκτὶ καταλαμβάνει, καὶ διὰ ξύλων ἀνέρχεται ἐπὶ τὸ τεῖχος,
καὶ εἰσέρχεται εἰς τὸ Ἀμώριον, καὶ κτείνει τὰς πέντε χιλιάδας τῶν
Ἀράβων ὡς μὴ ὑπολειφθῆναι ἕνα ἐξ αὐτῶν.
Τῷ κζʹ ἔτει ἐδολοφονήθη ὁ βασιλεὺς Κώνστας ἐν Συρα-
κούσῃ τῆς Σικελίας, ἐν τῷ βαλανείῳ ὃ λέγεται Δάφνη. συνεις-
ῆλθε γάρ τις αὐτῷ Ἀνδρέας, καὶ ὡς ἤρξατο σμήχεσθαι ὁ βασι-
λεύς, δέδωκεν αὐτὸν μετὰ τοῦ κάδδου κατὰ τῆς κορυφῆς καὶ ἀπέ-
κτεινε. τὸν δὲ θάνατον αὐτοῦ αὐθημερὸν ἤκουσαν ἐν τῇ πόλει,
φωνῆς ἐκ τοῦ ἀέρος ἐνεχθείσης. καὶ προβάλλονται οἱ Συρακού-
σιοι Μιζίζιον Ἀρμένιον βασιλέα, βιασάμενοι αὐτόν, ὄντα λίαν
εὐπρεπῆ καὶ ὡραιότατον. ἀκούσας δὲ Κωνσταντῖνος τὴν τοῦ
πατρὸς ἀποβίωσιν μετὰ πλείστης ναυστολίας καταλαμβάνει τὴν
Σικελίαν, καὶ Μιζίζιον ἀναιρεῖ σὺν τῷ φονεῖ τοῦ ἰδίου πατρός.
καὶ καταστήσας τὰ ἑσπέρια ἐπὶ Κωνσταντινούπολιν ἔρχεται, ἀπο-
κομίσας καὶ τὸν νεκρὸν τοῦ ἰδίου πατρός. καὶ τοῦτον μὲν ἐν τῷ
ναῷ τῶν ἁγίων ἀποστόλων μετὰ Κωνσταντίνου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ
κατατίθησιν, αὐτὸς δὲ βασιλεύει Ῥωμαίων μετὰ Τιβερίου καὶ
Ἡρακλείου τῶν ἰδίων ἀδελφῶν. ἀπέτεμε δὲ καὶ Ἰουστινιανὸν τὸν
πατρίκιον, τὸν πατέρα τοῦ ἁγίου Γερμανοῦ τοῦ πατριάρχου.
Γεώργιος Κεδρηνός Compendium historiarum Volume 2, page 98, line 10
πρὸς τὸν τῆς Ἀφρικῆς ἀποδιδράσκει ἡγούμενον, πᾶσαν τὴν Σικε-

λίαν ὑπ' ἐκεῖνον ποιῆσαι καθυπισχνούμενος καὶ διδόναι φόρους
αὐτῷ πολλούς, εἰ μόνον ἀναγορευθείη Ῥωμαίων βασιλεύς. δεξά-
783
μενος οὖν τὸν λόγον ὁ ἀμηρᾶς ἀναγορεύει τοῦτον βασιλέα Ῥω-

μαίων καὶ χεῖρα δίδωσι πολλήν, καὶ τῆς Σικελίας γίνεται ἐγκρα-
τής, παρ' αὐτοῦ τούτου λαβὼν αὐτήν. πλὴν ὁ μὲν Εὐφήμιος
οὐ πολὺν χρόνον τοῦ βασιλικοῦ ἀπολαύσας ἀξιώματος ἀφαιρεῖται
τὴν κεφαλήν, τῆς οἰκείας ἀποστασίας καὶ παρανομίας τοῦτον λα-
βὼν τὸν μισθόν. ἄξιον δὲ καὶ τὸν τρόπον εἰπεῖν τῆς αὐτοῦ ἀναι-
ρέσεως. ὡς γὰρ ἐν σχήματι βασιλικῷ περιῄει τὴν Σικελίαν ἀνευ-
φημούμενος, ἀπῄει κατὰ Συράκουσαν. ἄποθεν δὲ γενόμενος τῆς
ἑαυτοῦ τάξεως καὶ τῶν δορυφόρων, καὶ ὅσον ἀπὸ τόξου βολῆς τῇ
πόλει προσεγγίσας, ὡμίλει τοῖς πολίταις καὶ πρὸς ἑαυτὸν λόγοις
τὴν ἐκείνων ἐφείλκετο εὔνοιαν. μεμονωμένον δὲ τοῦτον ἰδόντες
ἀδελφοὶ δύο Συρακούσιοι, πρὸς ἑαυτοὺς βουλευσάμενοι καὶ σύμ-
πνοοι γενόμενοι καὶ τὸ ἓν φρονήσαντες προσέρχονται τούτῳ εἰρωνι-
κῶς τε καὶ τωθαστικῶς, ὡς βασιλεῖ τάχα τὴν προσήκουσαν τιμὴν
ἀπονέμοντες. ὁ δὲ Εὐφήμιος μὴ συνεὶς τὸν δόλον, τὴν παρ' αὐ-
τῶν ἀναγόρευσιν καὶ τὸν ἀσπασμὸν προσδεξάμενος, προσεκάλει
τούτους μετὰ φιλοφροσύνης ὡς καὶ αὐτὸς τὸν οἰκεῖον ἀσπασμὸν
ἀποδώσων. καὶ δὴ κλίνας τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ στόμα προσερείσας

μαίων καὶ χεῖρα δίδωσι πολλήν, καὶ τῆς Σικελίας γίνεται ἐγκρα-
τής, παρ' αὐτοῦ τούτου λαβὼν αὐτήν. πλὴν ὁ μὲν Εὐφήμιος
οὐ πολὺν χρόνον τοῦ βασιλικοῦ ἀπολαύσας ἀξιώματος ἀφαιρεῖται
τὴν κεφαλήν, τῆς οἰκείας ἀποστασίας καὶ παρανομίας τοῦτον λα-
βὼν τὸν μισθόν. ἄξιον δὲ καὶ τὸν τρόπον εἰπεῖν τῆς αὐτοῦ ἀναι-
ρέσεως. ὡς γὰρ ἐν σχήματι βασιλικῷ περιῄει τὴν Σικελίαν ἀνευ-
φημούμενος, ἀπῄει κατὰ Συράκουσαν. ἄποθεν δὲ γενόμενος τῆς
ἑαυτοῦ τάξεως καὶ τῶν δορυφόρων, καὶ ὅσον ἀπὸ τόξου βολῆς τῇ
πόλει προσεγγίσας, ὡμίλει τοῖς πολίταις καὶ πρὸς ἑαυτὸν λόγοις
τὴν ἐκείνων ἐφείλκετο εὔνοιαν. μεμονωμένον δὲ τοῦτον ἰδόντες
ἀδελφοὶ δύο Συρακούσιοι, πρὸς ἑαυτοὺς βουλευσάμενοι καὶ σύμ-
πνοοι γενόμενοι καὶ τὸ ἓν φρονήσαντες προσέρχονται τούτῳ εἰρωνι-
κῶς τε καὶ τωθαστικῶς, ὡς βασιλεῖ τάχα τὴν προσήκουσαν τιμὴν
ἀπονέμοντες. ὁ δὲ Εὐφήμιος μὴ συνεὶς τὸν δόλον, τὴν παρ' αὐ-
τῶν ἀναγόρευσιν καὶ τὸν ἀσπασμὸν προσδεξάμενος, προσεκάλει
τούτους μετὰ φιλοφροσύνης ὡς καὶ αὐτὸς τὸν οἰκεῖον ἀσπασμὸν
ἀποδώσων. καὶ δὴ κλίνας τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ στόμα προσερείσας
τῷ στόματι θατέρου τῶν ἀδελφῶν, θριξὶ μὲν κατέχεται ἰσχυρῶς
παρὰ τούτου, πρὸς δὲ τοῦ ἑτέρου τῶν ἀδελφῶν τὴν κεφαλὴν
ἀποτέμνεται. καὶ οὗτος μὲν ταύτην ἔτισε δίκην τῆς οἰκείας ἀπο-
νοίας.
βὼν τὴν βασιλίδα καὶ πάντα εὐτρεπῆ κατιδών, ἐπανελθὼν πρὸς

τοὺς πέμψαντας ὅσα εἶδεν ἀπήγγειλεν. οἱ δὲ καταπτήξαντες τὴν
ἡσυχίαν ἠγάπησαν.
784
Καρχηδόνιοι δὲ πάλιν διὰ τὰς προηγησαμένας ἥττας δεδιό-

τες, τὴν ἡσυχίαν τοῦ βασιλέως μαθόντες, καὶ πτοηθέντες μή πως
αἰφνίδιον Ῥωμαϊκὸς στόλος κατὰ τῆς αὐτῶν ἐκπεμφθῇ χώρας,
ναῦς ἱκανὰς ἐτεκτήναντο. ἦρος δ' ἐπιλάμποντος ὡς οὐδεμίαν
δύναμιν ἐκ βασιλέως πεμφθεῖσαν ἐμάνθανον, ὑποτοπήσαντες πρὸς
ἄλλους ἄσχολον εἶναι τὸν βασιλέα ἐκστρατεύουσι κατὰ Σικελίας,
καὶ δὴ πρὸς τὴν πόλιν τὰς Συρακούσας προσσχόντες ταύτην ἐπο-
λιόρκουν, καὶ τὰ ἐκτὸς ἐδῄουν τῆς χώρας καὶ ἐληΐζοντο. τοῦ δὲ
στρατηγοῦ τῆς Σικελίας δῆλα ταῦτα θέντος τῷ βασιλεῖ, εὐθέως
ἡ προευτρεπισθεῖσα ναυτικὴ δύναμις κἀν τῇ κτίσει τοῦ ναοῦ προς-
εδρεύουσα πρὸς Σικελίαν ἐκπέμπεται, Ἀδριανὸν τὸν πατρίκιον
ἔχουσα ναύαρχον· ὃς τῆς βασιλίδος ἀπάρας, μὴ εὐθυπλοῶν δέ,
μόλις κατῆλθεν εἰς Πελοπόννησον, κατὰ δὲ τὴν Μονεμβασίαν ἐν
τῷ καλουμένῳ λιμένι τοῦ Ἱέρακος προσορμίσας ἐπίφορον προσεδέ-
χετο πνεῦμα. ἐπὶ πολὺ δὲ χρονοτριβοῦντος αὐτοῦ κατὰ τὸν εἰρη-
μένον λιμένα, καὶ μὴ βουλομένου κατὰ τὰς νηνεμίας εἰρεσίαις
χρῆσθαι μηδὲ πρὸς ἐναντίον παραβάλλεσθαι κῦμα,

τοὺς ἐν αὐτῇ πυρποληθῆναι θείους ναούς, περιβόητον καὶ λαμ-

πρὰν μέχρι τοῦδε γενομένην καὶ πολλοὺς βαρβαρικοὺς ἀποσεισα-
μένην πολέμους, ἐν ἀκαρεῖ δὲ χρόνῳ πᾶσαν ἀποβεβληκυῖαν τὴν
εὔκλειαν.
Τοῦ δὲ συμβάντος αἴσθησιν ἔλαβεν ὁ Ἀδριανὸς τοῦτον τὸν
τρόπον. τόπος ἐστὶ κατὰ τὴν Πελοπόννησον Ἕλος προσαγορευό-
μενος, διὰ τὸ συνηρεφὲς τῆς ἐκεῖσε ὕλης ταύτην λαχὼν τὴν προς-
ωνυμίαν. ἐν τούτῳ τὸ τῶν Ῥωμαίων ηὐλίζετο ναυτικόν. μιᾷ
γοῦν τῶν νυκτῶν τῶν ἐκεῖσε κατοικούντων δαιμόνων πρὸς ἀλλή-
λους διαλεγομένων ἤκουσαν οἱ νομεῖς ὡς ἑάλω τὴν χθὲς ἡμέραν
Συράκουσα καὶ κατέσκαπται. ἐξ ἑτέρου δὲ πρὸς ἕτερον δια-
πορθμευομένου τοῦ λόγου, ἔφθασε καὶ πρὸς Ἀδριανὸν τὸ διή-
γημα. ὁ δὲ τοὺς ποιμένας μετακαλεσάμενος καὶ πολυπραγμο-
νήσας εὗρε τὰ ἀκουσθέντα τοῖς ἐκείνων ἐπιβεβαιούμενα λόγοις.
βουληθεὶς δὲ καὶ αὐτήκοος γενέσθαι, μετὰ τῶν ποιμένων ἐν τῷ
τόπῳ γενόμενος καὶ δι' αὐτῶν ἐρώτησιν τοῖς δαίμοσι προσαγηοχὼς
ἤκουσεν ὡς ἤδη ἑάλω Συράκουσα. ἀδημονίᾳ δὲ καὶ λύπῃ ληφθεὶς
πάλιν ἀνέφερε καὶ παρεμυθεῖτο ἑαυτόν, μὴ χρῆναι πιστεύειν κρί-
νων λόγοις δαιμόνων ἀπατηλοῖς. ἐσημειώσατο δὲ τέως τὴν ἡμέ-
ραν. καὶ μετὰ δεκάτην ἧκον αὐτάγγελοι τῶν φυγάδων τὸ γεγονὸς
ἀΤύχημα διηγούμενοι. ἀφ' ὧν πληροφορηθεὶς ὁ Ἀδριανὸς εὐθὺς
μενος, διὰ τὸ συνηρεφὲς τῆς ἐκεῖσε ὕλης ταύτην λαχὼν τὴν προς-
ωνυμίαν. ἐν τούτῳ τὸ τῶν Ῥωμαίων ηὐλίζετο ναυτικόν. μιᾷ
γοῦν τῶν νυκτῶν τῶν ἐκεῖσε κατοικούντων δαιμόνων πρὸς ἀλλή-
785
λους διαλεγομένων ἤκουσαν οἱ νομεῖς ὡς ἑάλω τὴν χθὲς ἡμέραν

Συράκουσα καὶ κατέσκαπται. ἐξ ἑτέρου δὲ πρὸς ἕτερον δια-
πορθμευομένου τοῦ λόγου, ἔφθασε καὶ πρὸς Ἀδριανὸν τὸ διή-
γημα. ὁ δὲ τοὺς ποιμένας μετακαλεσάμενος καὶ πολυπραγμο-
νήσας εὗρε τὰ ἀκουσθέντα τοῖς ἐκείνων ἐπιβεβαιούμενα λόγοις.
βουληθεὶς δὲ καὶ αὐτήκοος γενέσθαι, μετὰ τῶν ποιμένων ἐν τῷ
τόπῳ γενόμενος καὶ δι' αὐτῶν ἐρώτησιν τοῖς δαίμοσι προσαγηοχὼς
ἤκουσεν ὡς ἤδη ἑάλω Συράκουσα. ἀδημονίᾳ δὲ καὶ λύπῃ ληφθεὶς
πάλιν ἀνέφερε καὶ παρεμυθεῖτο ἑαυτόν, μὴ χρῆναι πιστεύειν κρί-
νων λόγοις δαιμόνων ἀπατηλοῖς. ἐσημειώσατο δὲ τέως τὴν ἡμέ-
ραν. καὶ μετὰ δεκάτην ἧκον αὐτάγγελοι τῶν φυγάδων τὸ γεγονὸς
ἀΤύχημα διηγούμενοι. ἀφ' ὧν πληροφορηθεὶς ὁ Ἀδριανὸς εὐθὺς
ἀνεζεύγνυ, καὶ τὴν βασιλίδα ταχέως μετὰ τοῦ στόλου καταλαμ-
βάνει, καὶ τῇ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ ἱκέτης προσέφυγεν. ἀλλ' οὐδὲν
αὐτὸν εἰς παντελῆ ἀποφυγὴν ὤνησεν ἡ καταφυγή· ἐκεῖθεν γὰρ
ἀποσπασθεὶς ἐξωρίσθη.

θεῖναι καὶ τὸ μέγα τοῦτο παρῆκεν ἁμάρτημα.

Νικηφόρος δὲ τῷ πρώτῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἔτει ἐκπέμπει
κατὰ τῶν ἐν Σικελίᾳ Σαρακηνῶν τὸν πατρίκιον Μανουὴλ καὶ νό-
θον υἱὸν πατραδέλφου αὐτοῦ Λέοντος, τοῦ χρηματίσαντος δομε-
στίκου τῶν σχολῶν καὶ ἐπὶ Ῥωμανοῦ τοῦ γέροντος τυφλωθέντος,
στρατὸν αὐτῷ δοὺς καὶ στόλον ἀξιόμαχον· ἀδοξίαν γὰρ ἐδόκει
προστρίβεσθαι ἑαυτῷ, εἰ τούτου κρατοῦντος ἡ Ῥωμαίων βασιλεία
δασμοφορεῖ τοῖς Σαρακηνοῖς. ἀλλ' ἀναγκαῖον εἰπεῖν ἐπιδραμόν-
τας τίς ἡ πρὸς τοὺς Σαρακηνοὺς δασμοφορία, καὶ ὅθεν εἴληφε
τὴν ἀρχήν. τῆς πόλεως γὰρ τῶν Συρακουσῶν ὑπὸ τῶν ἐν Ἀφρικῇ
Σαρακηνῶν ἁλούσης ἐπὶ τῶν χρόνων Βασιλείου τοῦ Μακεδόνος,
καὶ τὴν ὅλην συνέβη νῆσον ὑπ' αὐτῶν κατασχεθῆναι καὶ τὰς αὐ-
τῆς πόλεις κατασκαφῆναι, τῆς Πανόρμου μόνης περιποιηθείσης,
ἐξ ἧς ὡς ἔκ τινος ὁρμητηρίου ὁρμώμενοι οἱ Ἀγαρηνοὶ τὴν ἀντιπέ-
ραθεν γῆν ἐπεκτήσαντο. ἐκεῖθεν δὲ διαπορθμευόμενοι τὰς νήσους
ἐδῄουν ἄχρι Πελοποννήσου, καὶ ὅσον οὔπω προσδόκιμοι παραστή-
σεσθαι ἦσαν. ἀμηχανῶν δὲ ὁ βασιλεὺς Βασίλειος, καὶ ἄξιον
ὑπηρέτην ἀναζητῶν τῆς τοιαύτης ὑπηρεσίας, τὸν πατρίκιον ἔκρινε
Νικηφόρον καὶ δομέστικον τῶν σχολῶν, ἐπωνυμίαν φέροντα τοῦ
Φωκᾶ, ἀπό τινος τῶν προγόνων αὐτοῦ ἀριστεύσαντος.
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De legationibus (3023: 001)“Excerpta

historica iussu imp. Constantini Porphyrogeniti confecta, vol. 1: excerpta de
legationibus, pts. 1–2”, Ed. de Boor, C.Berlin: Weidmann, 1903.Page 31, line 32
τὴν πρὸς Αἰτωλοὺς συμμαχίαν, τήν τε τῶν ἐν Αἰτωλίᾳ τὰ παρα-

786
πλήσια τούτοις πραττόντων. πεισθέντων δὲ τῶν ἐφόρων καὶ

τῶν βασιλέων, ὁ μὲν Μαχατᾶς ἐπανῆλθε συντετελεσμένος τὴν
πρόθεσιν διὰ τὴν ἄγνοιαν τῶν συμπραττόντων.
7. Ὅτι Ῥωμαῖοι, προσπεσούσης αὐτοῖς τῆς Ζακανθαίων ἁλώ-
σεως τῆς ὑπὸ Ἀννίβου γενομένης, πρεσβευτὰς ἔπεμπον ἐξαιτή-
σοντας Ἀννίβαν παρὰ Καρχηδονίων. ἅμα δὲ πρὸς τὸν πόλεμον
παρεσκευάζοντο καταστήσαντες ὑπάτους Πόπλιον Κορνήλιον καὶ
Τιβέριον Σεμπρώνιον.
8. Ὅτι μετὰ τὴν ἐπιβουλὴν τὴν κατὰ Ἱερωνύμου τοῦ βασι-
λέως Συρακουσίων ἐκχωρήσαντος τοῦ Θράσωνος, οἱ περὶ τὸν
Ζώιππον καὶ Ἀδρανόδωρον πείθουσι τὸν Ἱερώνυμον εὐθέως
πρεσβευτὰς πρὸς τὸν Ἀννίβαν πέμψαι. προχειρισάμενος δὲ Πολύ-
κλειτον Κυρηναῖον καὶ Φιλόδημον τὸν Ἀργεῖον τούτους μὲν εἰς
Ἰταλίαν ἀπέστειλε δοὺς ἐντολὰς λαλεῖν ὑπὲρ κοινοπραγίας τοῖς
Καρχηδονίοις, ἅμα δὲ καὶ τοὺς ἀδελφοὺς εἰς Ἀλεξάνδρειαν ἐπέ-
πεμψεν. Ἀννίβας δὲ τοὺς περὶ Πολύκλειτον καὶ Φιλόδημον
ἀποδεξάμενος φιλανθρώπως καὶ πολλὰς ἐλπίδας ὑπογράψας τῷ
μειρακίῳ Ἱερωνύμῳ σπουδῇ πάλιν ἀπέπεμπε τοὺς πρέσβεις, σὺν
δὲ τούτοις Ἀννίβαν τὸν Καρχηδόνιον ὄντα τότε τριήραρχον καὶ
τοὺς Συρακουσίους Ἱπποκράτην καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De legationibus Page 32, line 9
λέως Συρακουσίων ἐκχωρήσαντος τοῦ Θράσωνος, οἱ περὶ τὸν

Ζώιππον καὶ Ἀδρανόδωρον πείθουσι τὸν Ἱερώνυμον εὐθέως
πρεσβευτὰς πρὸς τὸν Ἀννίβαν πέμψαι. προχειρισάμενος δὲ Πολύ-
κλειτον Κυρηναῖον καὶ Φιλόδημον τὸν Ἀργεῖον τούτους μὲν εἰς
τοὺς Συρακουσίους Ἱπποκράτην καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν νεώ-
τερον Ἐπικύδην. συνέβαινε δὲ τούτους τοὺς ἄνδρας καὶ πλείω
χρόνον ἤδη στρατεύεσθαι μετ' Ἀννίβου, πολιτευομένους παρὰ
Καρχηδονίοις διὰ τὸ φεύγειν αὐτῶν τὸν πάππον ἐκ Συρακουσῶν
δόξαντα προσενηνοχέναι τὰς χεῖρας ἑνὶ τῶν Ἀγαθοκλέους υἱῶν
Ἀγαθάρχῳ. παραγενομένων δὲ τούτων εἰς τὰς Συρακούσας, καὶ
τῶν μὲν περὶ Πολύκλειτον ἀποπρεσβευσάντων, τοῦ δὲ Καρχηδονίου
διαλεχθέντος κατὰ τὰς ὑπ' Ἀννίβου δεδομένας ἐντολάς, εὐθέως
ἕτοιμος ἦν κοινωνεῖν Καρχηδονίοις τῶν πραγμάτων, καὶ τόν τε
παραγεγονότα πρὸς αὑτὸν Ἀννίβαν ἔφη δεῖν πορεύεσθαι κατὰ

787

τάχος εἰς τὴν Καρχηδόνα, καὶ παρ' αὑτοῦ συμπέμπειν ἐπηγγείλατο
τοὺς διαλεχθησομένους τοῖς Καρχηδονίοις.

τάχος εἰς τὴν Καρχηδόνα, καὶ παρ' αὑτοῦ συμπέμπειν ἐπηγγείλατο
τοὺς διαλεχθησομένους τοῖς Καρχηδονίοις.
Κατὰ δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον ὁ τεταγμένος ἐπὶ Λιλυβαίου
στρατηγὸς τῶν Ῥωμαίων εἴτ' ἐν μίσει ὄντων τῶν πρεσβευ-
τῶν, εἴτ' ἐν μίσει ὄντων τῶν Καρχηδονίων, ἔφη συλλυπεῖσθαι
τοῖς Ῥωμαίοις, ὅτι κακοὶ κακῶς ἐν ταῖς κατὰ τὴν Ἰταλίαν μάχαις
χίαν, ὅμως δὲ προσπυθομένων τίς λέγει ταῦτα περὶ αὐτῶν, ἔδειξε

τοὺς Καρχηδονίους παρόντας καὶ τούτους ἐκέλευσε διελέγχειν, εἴ
τι τυγχάνουσι ψευδόμενοι. τῶν δὲ φησάντων οὐ πάτριον εἶναι
σφίσι πιστεύειν τοῖς πολεμίοις, παρακαλούντων δὲ μηδὲν ποιεῖν
788
παρὰ τὰς συνθήκας, ὅτι τοῦτο καὶ δίκαιόν ἐστι καὶ συμφέρον
αὐτῷ μάλιστ' ἐκείνῳ, περὶ μὲν τούτων ἔφη βουλευσάμενος αὐτοῖς
πάλιν διασαφήσειν, ἤρετο δὲ πῶς πρὸ τῆς τελευτῆς τοῦ πάππου
πλεύσαντες ἕως τοῦ Παχύνου πεντήκοντα ναυσὶ πάλιν ἀνακάμ-
ψαιεν. συμβεβήκει δὲ Ῥωμαίους βραχεῖ χρόνῳ πρότερον ἀκούσαντας
Ἱέρωνα μετηλλαχέναι καὶ διαγωνιάσαντας, μή τι νεωτερίσωσιν ἐν
ταῖς Συρακούσαις καταφρονήσαντες τῆς τοῦ καταλελειμμένου παιδὸς
ἡλικίας, πεποιῆσθαι τὸν ἐπίπλουν, πυθομένους δὲ τὸν Ἱέρωνα ζῆν
αὖθις εἰς τὸ Λιλύβαιον ἀναδραμεῖν. διὸ καὶ τότε παρομολογούν-
των πεποιῆσθαι μὲν τὸν ἐπίπλουν θέλοντας ἐφεδρεῦσαι τῇ νεότητι
τῇ ἐκείνου καὶ συνδιαφυλάξαι τὴν ἀρχὴν αὐτῷ, προσπεσόντος δὲ
ζῆν τὸν πάππον ἀποπλεῦσαι πάλιν, ῥηθέντων δὲ τούτων πάλιν
ὑπολαβὸν τὸ μειράκιον· ἐάσατε τοίνυν, ἔφη, κἀμὲ νῦν, ἄνδρες
Ῥωμαῖοι, διαφυλάξαι τὴν ἀρχὴν παλινδρομήσαντα πρὸς τὰς Καρχη-
δονίων ἐλπίδας. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι συνέντες τὴν ὁρμὴν αὐτοῦ τότε μὲν
κατασιωπήσαντες ἐπανῆλθον καὶ διεσάφουν τὰ λεγόμενα τῷ πέμ-
ψαντι, τὸ δὲ λοιπὸν ἤδη προσεῖχον καὶ παρεφύλαττον ὡς πολέμιον.
κράτην ποίας μετέχουσι γνώμης· τῶν δὲ φησάντων τῆς Ἀδρανο-

δώρου, πέρας εἶχε τὸ διαβούλιον. καὶ τὰ μὲν τοῦ πολέμου τοῦ
πρὸς Ῥωμαίους ἐκεκύρωτο τὸν τρόπον τοῦτον· βουλόμενος δὲ μὴ
σκαιῶς δοκεῖν ἀποκρίνεσθαι τοῖς πρεσβευταῖς εἰς τηλικαύτην ἀστο-
χίαν ἐνέπεσε, δι' ἧς τοῖς Ῥωμαίοις οὐ μόνον δυσαρεστήσειν ἀλλὰ
καὶ προσκόπτειν ἔμελλε προφανῶς. ἔφη γὰρ ἐμμένειν ἐν ταῖς
συνθήκαις, ἐὰν αὐτῷ πρῶτον μὲν τὸ χρυσίον ἀποδῶσι πᾶν, ὃ παρὰ
Ἱέρωνος ἔλαβον τοῦ πάππου, δεύτερον δὲ τὸν σῖτον ἐκ παντὸς
ἀποκαταστήσωσι τοῦ χρόνου καὶ τὰς ἄλλας δωρεάς, ἃς εἶχον παρ'
ἐκείνου, τὸ δὲ τρίτον ὁμολογήσωσι τὴν ἐντὸς Ἱμέρα ποταμοῦ χώραν
καὶ πόλεις εἶναι Συρακουσίων. οἱ μὲν οὖν πρεσβευταὶ καὶ τὸ
συνέδριον ἐπὶ τούτοις ἐχωρίσθησαν· οἱ δὲ περὶ τὸν Ἱερώνυμον ἀπὸ
τούτων τῶν καιρῶν ἐνήργουν τὰ τοῦ πολέμου, καὶ τάς τε δυνάμεις
ἤθροιζον καὶ καθώπλιζον, τάς τε λοιπὰς χορηγίας ἡτοίμαζον.
9. Ὅτι οἱ Ῥωμαῖοι πρεσβευτὰς ἐξαπέστειλαν πρὸς Πτολε-
μαῖον βουλόμενοι σίτῳ χορηγηθῆναι διὰ τὸ μεγάλην εἶναι παρ'
αὐτοῖς σπάνιν, ὡς ἂν τοῦ μὲν κατὰ τὴν Ἰταλίαν ὑπὸ τῶν στρατο-
πέδων ἅπαντος ἐφθαρμένου μέχρι τῶν τῆς Ῥώμης πυλῶν, ἔξωθεν
δὲ μὴ γενομένης ἐπικουρίας, ἅτε κατὰ πάντα τὰ μέρη τῆς οἰκου-
μένης πολέμων ἐνεστώτων καὶ στρατοπέδων παρακαθημένων, πλὴν
τῶν κατ' Αἴγυπτον τόπων. εἰς γὰρ τοσοῦτον κατὰ τὴν Ῥώμην
τρίδος ἐπὶ τοῖσδε συνθέσθαι. ὁ δὲ ἧκε μὲν ὡς αἰχμάλωτος ἐσταλ-

μένος φοινικικῶς, ὑπολειφθεὶς δὲ τῶν πρέσβεων ἐν τῷ βουλευ-
τηρίῳ τετρῦσθαι τὰ Καρχηδονίων ἐδήλου καὶ παρῄνεσεν ἢ πολεμεῖν
ἐγκρατῶς ἢ ἐπὶ πλείοσι συνθέσθαι. καὶ τόνδε μὲν ἐς Καρχηδόνα
789
ἑκόντα ἐπανελθόντα ἔκτειναν οἱ Καρχηδόνιοι κέντρα σιδήρεα σανί-

σιν ἐνηρμοσμένα πάντοθεν ἑστῶτι περιθέντες, ἵνα μηδαμόσε δύ-
ναιτο ἐπικλίνεσθαι, αὐτοὶ δὲ τὴν εἰρήνην ἐπὶ πλέοσι συνέθεντο.
καὶ ἦν ἐφ' οἷς συνέθεντο, τὰ μὲν αἰχμάλωτα Ῥωμαίων καὶ τοὺς
αὐτομόλους, ὅσοι παρὰ Καρχηδονίοις εἰσί, Ῥωμαίοις εὐθὺς ἀπο-
δοῦναι, καὶ Σικελίας Ῥωμαίοις ἀποστῆναι καὶ τῶν βραχυτέρων
νήσων ὅσαι περὶ Σικελίαν, Συρακουσίοις δὲ ἢ Ἱέρωνι τῷ Συρα-
κουσῶν τυράννῳ πολέμου Καρχηδονίους μὴ κατάρχειν, μηδὲ ἐκ τῆς
Ἰταλίας ξενολογεῖν, ποινὴν δὲ τοῦ πολέμου Ῥωμαίοις ἐνεγκεῖν τά-
λαντα Εὐβοϊκὰ δισχίλια ἐν ἔτεσιν εἴκοσι, τὸ μέρος ἑκάστου ἔτους
ἐς Ῥώμην ἀναφέροντας. ἔχει δὲ τὸ Εὐβοϊκὸν τάλαντον Ἀλεξαν-
δρείους δραχμὰς ἑπτακισχιλίας. ὁ μὲν δὴ πρῶτος περὶ Σικελίας
Ῥωμαίοις καὶ Καρχηδονίοις πόλεμος ἔτεσιν εἴκοσι καὶ τέσσαρσιν
αὐτοῖς γενόμενος ἐς τοῦτο ἐτελεύτα. καὶ ἀπώλοντο νῆες ἐν αὐτῷ
Ῥωμαίων ἑπτακόσιαι, Καρχηδονίων δὲ πεντακόσιαι. Σικελίας δὲ
οὕτω τοῦ πλέονος Ῥωμαῖοι κατέσχον, ὅσου Καρχηδόνιοι κατεῖχον·
φόρους τε αὐτοῖς ἐπέθεσαν, καὶ τέλη τὰ θαλάσσια ταῖς πόλεσι
μένος φοινικικῶς, ὑπολειφθεὶς δὲ τῶν πρέσβεων ἐν τῷ βουλευ-

τηρίῳ τετρῦσθαι τὰ Καρχηδονίων ἐδήλου καὶ παρῄνεσεν ἢ πολεμεῖν
ἐγκρατῶς ἢ ἐπὶ πλείοσι συνθέσθαι. καὶ τόνδε μὲν ἐς Καρχηδόνα
ἑκόντα ἐπανελθόντα ἔκτειναν οἱ Καρχηδόνιοι κέντρα σιδήρεα σανί-
σιν ἐνηρμοσμένα πάντοθεν ἑστῶτι περιθέντες, ἵνα μηδαμόσε δύ-
ναιτο ἐπικλίνεσθαι, αὐτοὶ δὲ τὴν εἰρήνην ἐπὶ πλέοσι συνέθεντο.
καὶ ἦν ἐφ' οἷς συνέθεντο, τὰ μὲν αἰχμάλωτα Ῥωμαίων καὶ τοὺς
αὐτομόλους, ὅσοι παρὰ Καρχηδονίοις εἰσί, Ῥωμαίοις εὐθὺς ἀπο-
δοῦναι, καὶ Σικελίας Ῥωμαίοις ἀποστῆναι καὶ τῶν βραχυτέρων
νήσων ὅσαι περὶ Σικελίαν, Συρακουσίοις δὲ ἢ Ἱέρωνι τῷ Συρα-
κουσῶν τυράννῳ πολέμου Καρχηδονίους μὴ κατάρχειν, μηδὲ ἐκ τῆς
μερισάμενοι στρατηγὸν ἐτήσιον ἔπεμπον ἐς Σικελίαν.

790

μερισάμενοι στρατηγὸν ἐτήσιον ἔπεμπον ἐς Σικελίαν. Ἱέρωνα δὲ
τὸν Συρακουσίων τύραννον ἀνθ' ὧν αὐτοῖς ἐς τόνδε τὸν πόλεμον
συνεπεπράχει φίλον καὶ σύμμαχον ἔθεντο.
Καταλυθέντος δὲ τοῦ πολέμου τοῦδε Κελτοὶ Καρχηδονίους τόν
τε μισθὸν ᾔτουν τὸν ἔτι ὀφειλόμενον σφίσιν ἐκ Σικελίας καὶ δω-
ρεάς, ὅσας ὑπέσχητο αὐτοῖς δώσειν Ἀμίλχας. ᾔτουν δὲ καὶ Λί-
βυες, ὑπήκοοι μὲν ὄντες οἵδε Καρχηδονίων, ἀπὸ δὲ τῆς ἐν Σικελίᾳ
στρατείας ἐπὶ φρονήματος γεγονότες καὶ τοὺς Καρχηδονίους ἀσθε-
νεῖς καὶ ταπεινοὺς ὁρῶντες, ἐχαλέπαινόν τε αὐτοῖς τῆς ἀναιρέσεως
τῶν τρισχιλίων, οὓς ἐσταυρώκεσαν τῆς ἐς Ῥωμαίους μεταβολῆς
οὕνεκα. διωθουμένων δὲ τῶν Καρχηδονίων ἑκατέρους, κατέλαβον
ἄμφω Τύνητα πόλιν καὶ Ἰτύκην, ἣ μεγίστη Λιβύης ἐστὶ μετὰ
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De virtutibus et vitiis (3023: 002)

“Excerpta historica iussu imp. Constantini Porphyrogeniti confecta, vol. 2: excerpta
de virtutibus et vitiis, pts. 1 & 2”, Ed. Büttner–Wobst, T., Roos, A.G.
Berlin: Weidmann, 2.1:1906; 2.2:1910.Volume 1, page 227, line 14
θλον τῆς χάριτος δωρεάς τε μεγάλας καὶ τὴν μετ' αὐτοῦ συμβίωσιν
καὶ γενέσθαι βασίλισσαν, ἰδιωτικῆς ἑστίας ἐξηλλαγμένην ἡγεμο-
νίαν. ἡ δὲ Λουκρητία διὰ τὸ παράδοξον ἐκπλαγὴς γενομένη καὶ
φοβηθεῖσα, μήποτε ταῖς ἀληθείαις δόξῃ διὰ τὴν μοιχείαν ἀνῃρῆ-
σθαι, τότε μὲν ἡσυχίαν ἔσχεν. ἡμέρας δὲ γενομένης ὁ Σέξτος
ἐχωρίσθη· ἡ δὲ ἐκάλεσε τοὺς οἰκείους καὶ ἠξίου μὴ περιιδεῖν
ἀτιμώρητον τὸν ἀσεβήσαντα εἰς ξενίαν ἅμα καὶ συγγένειαν. ἑαυτῇ
δὲ φήσασα μὴ προσήκειν ἐφορᾶν τὸν ἥλιον τηλικαύτης ὕβρεως
πεπειραμένην, ξιφιδίῳ πατάξασα τὸ στῆθος ἑαυτῆς ἐτελεύτησεν.
80. (10, 28, 1). Ὅτι Ἱπποκράτης ὁ Γελῶος τύραννος τοὺς Συ-
ρακουσίους νενικηκὼς κατεστρατοπέδευσεν εἰς τὸ τοῦ Διὸς ἱερόν.
κατέλαβεν δὲ αὐτὸν τὸν ἱερέα καὶ τῶν Συρακουσίων τινὰς καθαι-
ροῦντας ἀναθήματα χρυσᾶ καὶ μάλιστα ἱμάτιον τοῦ Διὸς περιαι-
ρουμένους ἐκ πολλοῦ κατεσκευασμένον χρυσίου. καὶ τούτοις μὲν
ἐπιπλήξας ὡς ἱεροσύλοις ἐκέλευσεν ἀπελθεῖν εἰς τὴν πόλιν, αὐτὸς
δὲ τῶν ἀναθημάτων ἀπέσχετο, φιλοδοξῆσαι θέλων καὶ νομίζων
δεῖν τὸν τηλικοῦτον ἐπαναιρούμενον πόλεμον μηθὲν ἐξαμαρτάνειν
εἰς τὸ θεῖον, ἅμα δὲ νομίζων διαβάλλειν τοὺς προεστῶτας τῶν
ἐν Συρακούσαις πραγμάτων πρὸς τὰ πλήθη διὰ τὸ δοκεῖν αὐτοὺς
πλεονεκτικῶς, ἀλλ' οὐ δημοτικῶς οὐδ' ἴσως ἄρχειν.
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De virtutibus et vitiis Volume 1, page 227,

line 15
791
καὶ γενέσθαι βασίλισσαν, ἰδιωτικῆς ἑστίας ἐξηλλαγμένην ἡγεμο-

νίαν. ἡ δὲ Λουκρητία διὰ τὸ παράδοξον ἐκπλαγὴς γενομένη καὶ
φοβηθεῖσα, μήποτε ταῖς ἀληθείαις δόξῃ διὰ τὴν μοιχείαν ἀνῃρῆ-
σθαι, τότε μὲν ἡσυχίαν ἔσχεν. ἡμέρας δὲ γενομένης ὁ Σέξτος
ἐχωρίσθη· ἡ δὲ ἐκάλεσε τοὺς οἰκείους καὶ ἠξίου μὴ περιιδεῖν
ἀτιμώρητον τὸν ἀσεβήσαντα εἰς ξενίαν ἅμα καὶ συγγένειαν. ἑαυτῇ
δὲ φήσασα μὴ προσήκειν ἐφορᾶν τὸν ἥλιον τηλικαύτης ὕβρεως
81. (10, 28, 3). Ὅτι Θήρων ὁ Ἀκραγαντῖνος γένει καὶ πλούτῳ
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De virtutibus et vitiis


81. (10, 28, 3). Ὅτι Θήρων ὁ Ἀκραγαντῖνος γένει καὶ πλούτῳ
καὶ τῇ πρὸς τὸ πλῆθος φιλανθρωπίᾳ πολὺ προεῖχεν οὐ μόνον
τῶν πολιτῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν Σικελιωτῶν.
82. (10, 30, 1). Ὅτι ὁ τοῦ Μιλτιάδου υἱὸς ὁ Κίμων, τε-
λευτήσαντος τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐν τῇ δημοσίᾳ φυλακῇ διὰ τὸ
μὴ ἰσχῦσαι ἐκτῖσαι τὸ ὄφλημα, ἵνα λάβῃ τὸ σῶμα τοῦ πατρὸς
εἰς ταφήν, ἑαυτὸν εἰς τὴν φυλακὴν παρέδωκε καὶ διεδέξατο τὸ
ὄφλημα.

792
παρανομίας οἰκείαν ἔσχε τὴν τοῦ βίου καταστροφήν. ὁ δὲ πατὴρ

αὐτοῦ Θήρων ὁ Ἀκραγαντίνων τύραννος καὶ ζῶν καὶ μετὰ θάνα-
τον μεγάλης ἀποδοχῆς ἐτύγχανεν παρὰ τῶν πολιτῶν διὰ τὴν οἰ-
κείαν ἀρετήν.
90. (11, 57, 6). Ὅτι Ξέρξης δι' ἀρετὴν Θεμιστοκλέους μεγάλαις
δωρεαῖς αὐτὸν ἐτίμησε. καὶ γυναῖκα πρὸς γάμου κοινωνίαν αὐτῷ
ἔζευξε Περσίδα, εὐγενείᾳ καὶ κάλλει διαφέρουσαν καὶ κατ' ἀρετὴν
ἐπαινουμένην, οἰκετῶν τε πλῆθος πρὸς διακονίαν καὶ παντοδαπῶν
ἐκπωμάτων καὶ τὴν ἄλλην χορηγίαν πρὸς ἀπόλαυσιν καὶ τρυφὴν
ἁρμόζουσαν. ἐδωρήσατο δὲ αὐτῷ καὶ πόλεις τρεῖς.
91. (11, 66, 1). Ὅτι Ἱέρων ὁ τῶν Συρακουσίων βασιλεὺς τοὺς
Ἀναξίλα παῖδας τοῦ γενομένου τυράννου Ζάγκλης μεταπεμψάμενος
ἀνεμίμνησκε τῆς γενομένης πρὸς τὸν πατέρα αὐτῶν εὐεργεσίας καὶ
συνεβούλευεν αὐτοῖς ἤδη ἠνδρωμένοις τὴν ἡλικίαν ἀπαιτῆσαι λόγον
παρὰ Μικύθου τοῦ ἐπιτροπεύοντος καὶ τὴν δυναστείαν αὐτοὺς
παραλαβεῖν. τούτων δὲ ἐπανελθόντων καὶ τὸν ἐπίτροπον λόγον
ἀπαιτούντων τῶν διῳκημένων, ὁ Μίκυθος ἀνὴρ ὢν ἀγαθὸς συνή-
γαγε τοὺς πατρικοὺς φίλους τῶν παίδων καὶ λόγον ἀπέδωκεν, ὡς
θαυμασθῆναι τὴν δικαιοσύνην καὶ τὴν πίστιν αὐτοῦ, τοὺς δὲ παῖ-
δας μεταμεληθέντας ἐπὶ τοῖς πραχθεῖσιν ἀξιοῦν τὸν Μίκυθον
πάλιν τὴν ἀρχὴν παραλαβεῖν καὶ πατρὸς ἐξουσίαν ἔχοντα καὶ τάξιν

γορίας καὶ τὴν κόρην ἐγχειρίσαντος, ἐπιλαβόμενος ὁ συκοφάντης

ἀπήγαγεν ὡς ἰδίαν δούλην. ὁ δὲ πατὴρ τῆς παρθένου παρὼν καὶ
δεινοπαθῶν, ὡς οὐδεὶς αὐτῷ προσεῖχεν, παραπορευόμενος κατὰ
Τύχην κρεοπώλιον, ἁρπάσας τὴν παρακειμένην ἐπὶ τῆς σανίδος
κοπίδα ταύτῃ πατάξας τὴν θυγατέρα ἀπέκτεινεν, ἵνα μὴ τῆς
ὕβρεως λάβῃ πεῖραν, αὐτὸς δὲ ἐκ τῆς πόλεως ἐκπηδήσας ἀπῆλθε
πρὸς τὸ στρατόπεδον τὸ ἐν τῷ Λαγωδίῳ καλουμένῳ τότε ὑπάρ-
χον. καὶ καταφυγὼν ἐπὶ τὸ πλῆθος ἅπαντας εἰς ἔλεον καὶ πολλὴν
συμπάθειαν ἤγαγεν. καὶ μετὰ τῶν ὅπλων εἰς τὴν Ῥώμην νυκτὸς
εἰσέπεσον.
97. (13, 35, 4). Ὅτι Διοκλῆς ἐγένετο παρὰ Συρακουσίοις νομο-
θέτης· μεγάλης δὲ οὔσης κατὰ τὴν νομοθεσίαν ἀναθεωρήσεως,
μισοπόνηρος μὲν φαίνεται ὁ ἀνὴρ διὰ τὸ πάντων τῶν νομοθετῶν
πικρότατα πρόστιμα θεῖναι κατὰ πάντων τῶν ἀδικούντων, δίκαιος
δὲ ἐκ τοῦ περιττότερον τῶν πρὸ αὐτοῦ οὐ κατ' ἀξίαν ἑκάστῳ τὸ
ἐπιτίμιον ὑπάρξαι, πραγματικὸς δὲ καὶ πολύπειρος ἐκ τοῦ πᾶν
ἔγκλημα καὶ πρᾶγμα δημόσιόν τε καὶ ἰδιωτικὸν ἀμφισβητούμενον
ὡρισμένης ἀξιῶσαι τιμωρίας· ἔστιν δὲ καὶ κατὰ τὴν λέξιν σύν-
τομος καὶ πολλὴν τοῖς ἀναγινώσκουσιν ἀπολείπων ἀναθεώρησιν.
ἐμαρτύρησε δὲ αὐτοῦ τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν σκληρότητα τῆς ψυχῆς
ἡ περὶ τὴν τελευτὴν περιπέτεια.

793
παῖδας ἐλευθέρους καὶ παρθένους ἐπιγάμους ἀναξίως τῆς ἡλι-

κίας ὡς ἔτυχε κατὰ τὴν ὁδὸν ὡρμημένας, παραπλησίως δὲ καὶ τοὺς
πρεσβυτάτους παρὰ φύσιν ἀναγκαζομένους ἅμα τοῖς ἀκμάζουσιν
ἐπισπεύδειν.
110. (14, 2, 1). Ὅτι παρὰ Ἀθηναίοις λʹ τύραννοι γενόμενοι
διὰ τὴν ἰδίαν πλεονεξίαν τήν τε πατρίδα μεγάλοις ἀτυχήμασι
περιέβαλον καὶ αὐτοὶ ταχὺ τὴν δύναμιν ἀποβαλόντες ἀθάνατον
ἑαυτῶν ὄνειδος καταλελοίπασιν· Λακεδαιμόνιοι δὲ περιποιησά-
μενοι τὴν τῆς Ἑλλάδος ἀρχὴν ἀναμφισβήτητον, τότε ταύτης ἐστερή-
θησαν, ὅτε πράξεις ἀδίκους κατὰ τῶν συμμάχων ἐπιτελεῖν ἐπε-
χείρησαν. παραπλησίως δὲ καὶ Διονύσιος ὁ τῶν Συρακουσίων τύ-
ραννος καίπερ εὐτυχέστατος τῶν δυνατῶν γεγονὼς ζῶν μὲν οὐ
διέλιπεν ἐπιβουλευόμενος καὶ διὰ τὸν φόβον ἠναγκάζετο φέρειν
ἐπὶ τὸν χιτῶνα σιδηροῦν θώρακα· τελευτήσας δὲ μέγιστον εἰς
βλασφημίας παράδειγμα καταλέλοιπε τὸν ἑαυτοῦ βίον εἰς ἅπαντα
τὸν αἰῶνα.

ἕξειν οἷόν τινα λιμένα τῶν ἀπὸ τοῦ βασιλέως κινδύνων. ὁ δὲ

Ψαμμίτιχος τήν τε εὐεργεσίαν καὶ τὸ πρὸς τοὺς ἱκέτας ὅσιον παρ'
οὐδὲν ἡγησάμενος ἀπέσφαξε τὸν ἱκέτην καὶ φίλον μετὰ τῶν τέκ-
νων, ὅπως τῶν τε χρημάτων καὶ τοῦ στόλου γένηται κύριος.
118. (14, 63, 1). Ὅτι Ἰμίλκων ἐπαρθεὶς καὶ μετεωρισθεὶς τῇ
νίκῃ κατελάβετο καὶ τὸ τῆς Ἀχραδινῆς προάστειον καὶ τοὺς νεὼς
τῆς τε Δήμητρος καὶ Κόρης ἐσύλησεν· ὑπὲρ ὧν ταχὺ τῆς εἰς τὸ
θεῖον ἀσεβείας ἀξίαν ὑπέσχε τιμωρίαν. ταχὺ γὰρ αὐτῷ τὰ πρά-
γματα καθ' ἡμέραν ἐγίνετο χείρω, καὶ τοῦ Διονυσίου θαρροῦν-
τος ἀκροβολισμοὺς συνίστασθαι συνέβαινε προτερεῖν τοὺς Συρα-
κουσίους.
119. (14, 76, 3). Ὅτι ὁ τῶν Καρχηδονίων στρατηγὸς Ἰμίλκων
ἱεροσυλήσας αἰσχρῶς εἰς Καρχηδόνα διέφυγεν, ὅπως μὴ τὸν ὀφει-
λόμενον τῇ φύσει θάνατον ἀποδοὺς ἀθῶος γένηται τῶν ἀσεβημά-
των, ἀλλ' ἐν τῇ πατρίδι περιβόητον ἔχει τὸν βίον ὑπὸ πάντων
ὀνειδιζόμενος. εἰς τοσοῦτον δὲ ἦλθεν ἀτυχίας, ὥστε μετὰ τῆς
εὐτελεστάτης ἐσθῆτος περιῄει τοὺς κατὰ τὴν πόλιν ναούς, κατη-
γορῶν τῆς ἰδίας ἀσεβείας καὶ περὶ τῶν εἰς θεοὺς ἁμαρτημάτων
ὁμολογουμένην διδοὺς τιμωρίαν τῷ δαιμονίῳ.
120. (14, 85, 4). Ὅτι Τιρίβαζος ὁ τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν πεζι-
κῶν δυνάμεων ἀφηγούμενος ἐφθόνει ταῖς τοῦ Κόνωνος εὐπραξίαις·

124. (14, 111, 3). Ὅτι τῶν Ῥηγίνων πολιορκουμένων καὶ διὰ
794
σπάνιν τροφῆς βοτάνας ἐσθιόντων δίκην θρεμμάτων ὁ Διονύσιος

πυθόμενος τὸ γινόμενον οὐχ ὅπως ἠλέησε τοὺς ὑπὲρ ἄνθρωπον
πάσχειν ἀναγκαζομένους, ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον ἐπαγαγὼν ζεύγη
εἷλε τὴν πόαν τοῦ τόπου, ὥστε τὴν ὕλην ἅπασαν ἀφανισθῆναι.
διόπερ ταῖς ὑπερβολαῖς τῶν κινδύνων νικώμενοι παρέδωκαν αὐτῷ
τὴν πόλιν.
125. (14, 111, 4). Ὅτι Διονύσιος ἤθροισεν ἀπὸ τὸ Ῥήγιον
πλείους τῶν ἑξακισχιλίων αἰχμαλώτους. καὶ τὸ πλῆθος εἰς συρα-
κούσας ἀποστείλας ἐκέλευσε τοὺς δόντας ἀργυρίου μνᾶν ἀπολυ-
τροῦσθαι· τοὺς δὲ μὴ εὐπορήσαντας ἐλαφυροπώλησεν.
126. (15, 1, 3). Ὅτι Λακεδαιμόνιοι ἄξιοι κατηγορίας· οἵτινες
παραλαβόντες ἡγεμονίαν κάλλιστα τεθεμελιωμένην καὶ ταύτην διὰ
τὴν ἀρετὴν τῶν προγόνων διαφυλαχθεῖσαν ἔτη πλείω τῶν φʹ, οἱ
τότε Λακεδαιμόνιοι διὰ τὴν αὑτῶν ἀβουλίαν καταλυθεῖσαν ἐπεῖ-
δον, οὐκ ἀλόγως. οἱ μὲν γὰρ πρὸαὐτῶν βεβιωκότες πολλοῖς φό-
νοις καὶ μεγάλοις κινδύνοις τὴν τηλικαύτην κατεκτήσαντο δόξαν,
ἐπιεικῶς καὶ φιλανθρώπως προσφερόμενοι τοῖς ὑποτεταγμένοις,
οἱ δὲ μεταγενέστεροι βιαίως καὶ χαλεπῶς χρώμενοι τοῖς συμμάχοις,
ἔτι δὲ πολέμους ἀδίκους καὶ ὑπερηφάνους ἐνιστάμενοι πρὸς τοὺς

ἐνέπεσεν εἰς ὑπερβολὴν λύπης. ἀεὶ δὲ μᾶλλον τοῦ πάθους ἐπί-

τασιν λαμβάνοντος, μανιώδης διάθεσις κατέσχε τὴν ψυχὴν αὐτοῦ,
καὶ φθονεῖν αὑτῷ φάσκων ἅπαντας, τοὺς φίλους ὑπώπτευεν ὡς
ἐπιβουλεύοντας· καὶ πέρας ὡς ἐπὶ τοσοῦτο προῆλθε λύπης καὶ
παρακοπῆς, ὥστε τῶν φίλων πολλοὺς μὲν ἐπὶ ψευδέσιν αἰτίαις
ἀνελεῖν, οὐκ ὀλίγους δὲ καὶ ἐφυγάδευσεν· ἐν οἷς ἦν Φίλιστος καὶ
Λεπτίνης ὁ ἀδελφός, ἄνδρες διαφέροντες ἀνδρείᾳ καὶ πολλὰς καὶ
μεγάλας χρείας ἐν τοῖς πολέμοις αὐτῷ παρεσχημένοι. οὗτοι μὲν
οὖν φυγόντες εἰς Θουρίους τῆς Ἰταλίας καὶ παρὰ τοῖς Ἰταλιώταις
μεγάλης ἀποδοχῆς τυχόντες ὕστερον δεηθέντος τοῦ Διονυσίου
διηλλάγησαν καὶ κατελθόντες εἰς τὰς Συρακούσας εἰς τὴν προϋπ-
άρξασαν εὔνοιαν ἀπεκατέστησαν.
128. (15, 14, 3). Ὅτι Διονύσιος ὁ τύραννος χρημάτων ἀπορού-
μενος ἐστράτευσεν ἐπὶ Τυῤῥηνίαν, ἔχων τριήρεις ξʹ, πρόφασιν μὲν
φέρων τὴν τῶν ληστῶν κατάλυσιν, τῇ δὲ ἀληθείᾳ συλήσων ἱερὸν
ἅγιον, γέμον ἀναθημάτων πολλῶν, καθιδρυμένον ἐν ἐπινείῳ πό-
λεως Ἀγύλης, ὀνομαζόμενον Πύργοι. καταπλεύσας δὲ νυκτὸς καὶ
τὴν δύναμιν ἐκβιβάσας ἐσύλησε τὸ ἱερὸν καὶ συνήθροισεν οὐκ
ἐλάττονα ταλάντων χιλίων.
129. (15, 31, 3). Ὅτι Ἀγησίλαος ὁ τῶν Λακεδαιμονίων βασι-
λεὺς περιβόητος ἦν ἐν ἀνδρείᾳ καὶ στρατηγικῇ συνέσει καὶ σχεδὸν

795
δρου δὲ πατὴρ γέγονεν ἀγχινοίᾳ καὶ στρατηγίᾳ καὶ ἀνδρείᾳ καὶ

λαμπρότητι ψυχῆς διαφέρων. ἦν δὲ κατὰ τὴν ρεʹ ὀλυμπιάδα ἐπ'
ἄρχοντος Ἀθήνησι Καλλιμήδου.
138. (16, 2, 3). Ὅτι συμφοιτητὴς Ἐπαμινώνδου ἐγένετο Φίλιπ-
πος ὁ πατὴρ Ἀλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνος, ἀμφότεροι δὲ ἀκροαταὶ
Πυθαγορείου τινὸς φιλοσόφου. καὶ Ἐπαμινώνδας μὲν μεγάλους
ἀγῶνας καὶ κινδύνους ὑπομείνας τῇ πατρίδι παραδόξως τὴν ἡγε-
μονίαν τῆς Ἑλλάδος περιέθηκεν, ὁ δὲ Φίλιππος ταῖς αὐταῖς ἀφορ-
μαῖς χρησάμενος οὐκ ἀπελείφθη τῆς Ἐπαμινώνδου δόξης.
139. (16, 5, 1). Ὅτι Διονύσιος ὁ νεώτερος ὁ τῶν Συρακουσίων
τύραννος παρειληφὼς τὴν βασιλείαν ἐν τοῖς ἄνω καιροῖς, ἄπρακτος
δ' ὢν καὶ πολὺ τοῦ πατρὸς καταδεέστερος προσεποιεῖτο διὰ τὴν
ἀπραγίαν εἰρηνικὸς εἶναι καὶ πρᾶος τὸν τρόπον. μετὰ δὲ ταῦτα
δοὺς ἑαυτὸν εἰς βίον εἰρηνικὸν ἐξέλυσε τῶν στρατιωτῶν τὰς ἐν
τοῖς πολέμοις γυμνασίας, μεγίστην δὲ τῶν κατὰ τὴν Εὐρώπην δυ-
ναστειῶν παραλαβὼν τὴν ἀρχὴν καὶ τὴν ὑπὸ τοῦ πατρὸς λεγομέ-
νην ἀδάμαντιδεδέσθαι τυραννίδα διὰ τὴν ἰδίαν ἀνανδρίαν παρα-
δόξως ἀπέβαλε.
140. (16, 11, 2). Ὅτι πάντες ἔσπευδον οἱ Συρακούσιοι ἰδεῖν
τὸν Δίωνα καὶ τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς πάντες ἀπεδέχοντο

μαῖς χρησάμενος οὐκ ἀπελείφθη τῆς Ἐπαμινώνδου δόξης.

139. (16, 5, 1). Ὅτι Διονύσιος ὁ νεώτερος ὁ τῶν Συρακουσίων
τύραννος παρειληφὼς τὴν βασιλείαν ἐν τοῖς ἄνω καιροῖς, ἄπρακτος
δ' ὢν καὶ πολὺ τοῦ πατρὸς καταδεέστερος προσεποιεῖτο διὰ τὴν
ἀπραγίαν εἰρηνικὸς εἶναι καὶ πρᾶος τὸν τρόπον. μετὰ δὲ ταῦτα
δοὺς ἑαυτὸν εἰς βίον εἰρηνικὸν ἐξέλυσε τῶν στρατιωτῶν τὰς ἐν
τοῖς πολέμοις γυμνασίας, μεγίστην δὲ τῶν κατὰ τὴν Εὐρώπην δυ-
τὸν Δίωνα καὶ τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς πάντες ἀπεδέχοντο μειζό-
νως ἢ κατὰ ἄνθρωπον. καὶ τοῦτο εὐλόγως ἔπασχον διὰ τὸ μέγε-
θος καὶ παράδοξον τῆς μεταβολῆς. πεντηκονταετοῦς γὰρ δουλείας
πεπειραμένοι καὶ τῆς ἐλευθερίας διὰ τὸν χρόνον ἐπιλελησμένοι δι'
ἑνὸς ἀνδρὸς ἀρετὴν ἀπελύθησαν τῆς συμφορᾶς.
141. (16, 17, 5). Ὅτι Δίων λαμπρᾷ μάχῃ νικήσας τοὺς Συρα-
κουσίους οὐδὲν ἐμνησικάκησεν αὐτοῖς· ἀποστειλάντων γὰρ πρὸς
αὐτὸν κήρυκα περὶ τῆς τῶν νεκρῶν ἀναιρέσεως ταύτην ἔδωκε καὶ
τοὺς ἁλόντας πολλοὺς ὄντας ἀπέλυσεν ἄνευ λύτρων.
142. (16, 17, 5). Ὅτι πολλοὶ ἐν τῇ φυγῇ μέλλοντες φονεύεσθαι

796
τὸν Δίωνα καὶ τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς πάντες ἀπεδέχοντο μειζό-
νως ἢ κατὰ ἄνθρωπον. καὶ τοῦτο εὐλόγως ἔπασχον διὰ τὸ μέγε-
θος καὶ παράδοξον τῆς μεταβολῆς. πεντηκονταετοῦς γὰρ δουλείας
πεπειραμένοι καὶ τῆς ἐλευθερίας διὰ τὸν χρόνον ἐπιλελησμένοι δι'
ἑνὸς ἀνδρὸς ἀρετὴν ἀπελύθησαν τῆς συμφορᾶς.
141. (16, 17, 5). Ὅτι Δίων λαμπρᾷ μάχῃ νικήσας τοὺς Συρα-
κουσίους οὐδὲν ἐμνησικάκησεν αὐτοῖς· ἀποστειλάντων γὰρ πρὸς
αὐτὸν κήρυκα περὶ τῆς τῶν νεκρῶν ἀναιρέσεως ταύτην ἔδωκε καὶ
τοὺς ἁλόντας πολλοὺς ὄντας ἀπέλυσεν ἄνευ λύτρων.
142. (16, 17, 5). Ὅτι πολλοὶ ἐν τῇ φυγῇ μέλλοντες φονεύεσθαι
διηγόρευον ἑαυτοὺς εἶναι τῶν τὰ Δίωνος φρονούντων καὶ πάντες
διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν ἐξέφυγον τὸν θάνατον.
143. (16, 20, 2). Ὅτι Δίων λαμπρὸς ὢν τὴν ψυχὴν καὶ διὰ
τὴν ἐκ φιλοσοφίας παιδείαν ἐξημερωμένος τοὺς λογισμοὺς οὐκ
ἐμνησικάκησε τοῖς πολίταις.

μὴ δι' ὁμολογίας τὴν Σιδῶνα παραλαβεῖν, ὅπως ἀπαραιτήτοις

συμφοραῖς περιβαλὼν τοὺς Σιδωνίους τῇ τούτων τιμωρίᾳ κατα-
πλήξηται τὰς ἄλλας πόλεις. τοῦ γὰρ Τέννου διαβεβαιωσαμένου
παραδώσειν τὴν πόλιν, ὁ [δὲ] βασιλεὺς φυλάττων τὴν ὀργὴν ἀπαρ-
αίτητον ἅπαντας τοὺς φʹ ἔχοντας τὰς ἱκετηρίας κατηκόντισεν.
εἶτα ὁ Τέννης προσελθὼν τοῖς ἐξ Αἰγύπτου μισθοφόροις ἔπεισεν
αὐτοὺς ἐντὸς τῶν τειχῶν εἰσαγαγεῖν αὐτόν τε καὶ τὸν βασιλέα.
149. (16, 57, 2). Ὅτι Ἀθηναίοις ὁ χρόνος ἤνεγκεν ἐξαμαρτά-
νειν εἰς τὸ δαιμόνιον, ὥστε μικρὸν ἀνώτερον τῶν Δελφικῶν και-
ρῶν Ἰφικράτους διατρίβοντος περὶ Κόρκυραν μετὰ ναυτικῆς δυνά-
μεως, καὶ Διονυσίου τοῦ Συρακουσίων δυνάστου πέμψαντος εἰς
Ὀλυμπίαν καὶ Δελφοὺς ἀγάλματα ἐκ χρυσοῦ καὶ ἐλέφαντος δεδη-
μιουργημένα, περιτυχὼν ταῖς κομιζούσαις ναυσὶν ὁ Ἰφικράτης
καὶ κρατήσας αὐτῶν διεπέμψατο πρὸς τὸν δῆμον ἐπερωτῶν, τί
χρὴ πράττειν, οἱ δὲ Ἀθηναῖοι προσέταξαν αὐτῷ μὴ τὰ τῶν θεῶν
ἐξετάζειν, ἀλλὰ σκοπεῖν, ὅπως τοὺς στρατιώτας διαθρέψει. Ἰφι-
κράτης μὲν οὖν ὑπακούσας τῷ δόγματι τῆς πατρίδος ἐλαφυρο-
πώλησεν τὸν τῶν θεῶν κόσμον.

164. (18, 33, 2). Ὅτι τὸν Περδίκκην πολλοὶ καταλιπόντες τῶν
φίλων ἀπεχώρησαν πρὸς τὸν Πτολεμαῖον. καὶ γὰρ φονικὸς ἦν
797
καὶ τῶν ἄλλων ἡγεμόνων περιαιρούμενος τὰς ἐξουσίας καὶ καθόλου

πάντων βουλόμενος ἄρχειν βιαίως· ὁ δὲ Πτολεμαῖος τοὐναντίον
εὐεργετικὸς καὶ ἐπιεικὴς καὶ μεταδιδοὺς πᾶσι τοῖς ἡγεμόσι τῆς
παρρησίας.
165. (18, 47, 3). Ὅτι ὁ Ἀντίγονος παραλαβὼν τὸ σῶμα τοῦ
Ἀλκέτου καὶ καταικισάμενος ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας καὶ τοῦ νεκροῦ
σῆψιν λαβόντος ἀφεὶς αὐτὸν ἄταφον ἀνέζευξεν ἐκ τῆς Πισιδικῆς.
166. (19, 1, 6). Ὅτι ἰδιώτατα πάντων Ἀγαθοκλῆς ἐτυράννησε
τῶν Συρακουσίων, ἀφορμαῖς ἐλαχίσταις χρησάμενος, ἀτυχήμασι δὲ
μεγίστοις περιβαλὼν οὐ τὰς Συρακούσας μόνον ἀλλὰ καὶ πᾶσαν
Σικελίαν τε καὶ Λιβύην. δι' ἀπορίαν γὰρ βίου καὶ πραγμάτων
ἀσθένειαν τὴν κεραμευτικὴν τέχνην μεταχειρισάμενος εἰς τοῦτο
προῆλθε δυνάμεως καὶ μιαιφονίας, ὥστε καταδουλώσασθαι μὲν
τὴν μεγίστην καὶ καλλίστην τῶν πασῶν νήσων, κατακτήσασθαι δὲ
χρόνον τινὰ τῆς τε Λιβύης τὴν πλείστην καὶ μέρη τῆς Ἰταλίας,
ὕβρεως δὲ καὶ σφαγῆς ἐμπλῆσαι τὰς κατὰ τὴν Σικελίαν πόλεις.
οὐδεὶς γὰρ τῶν πρὸ τούτου τυράννων ἐπετελέσατό τι τοιοῦτον
οὔτε τοιαύτην ὠμότητα κατὰ τῶν ὑποτεταγμένων ἔσχεν. τοὺς
μὲν γὰρ ἰδιώτας ἐκόλαζε πᾶσαν τὴν συγγένειαν ἀποσφάττων,
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De virtutibus et vitiis Volume 1, page 247,

line 27
φίλων ἀπεχώρησαν πρὸς τὸν Πτολεμαῖον. καὶ γὰρ φονικὸς ἦν

καὶ τῶν ἄλλων ἡγεμόνων περιαιρούμενος τὰς ἐξουσίας καὶ καθόλου
πάντων βουλόμενος ἄρχειν βιαίως· ὁ δὲ Πτολεμαῖος τοὐναντίον
εὐεργετικὸς καὶ ἐπιεικὴς καὶ μεταδιδοὺς πᾶσι τοῖς ἡγεμόσι τῆς
παρρησίας.
165. (18, 47, 3). Ὅτι ὁ Ἀντίγονος παραλαβὼν τὸ σῶμα τοῦ
Ἀλκέτου καὶ καταικισάμενος ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας καὶ τοῦ νεκροῦ
σῆψιν λαβόντος ἀφεὶς αὐτὸν ἄταφον ἀνέζευξεν ἐκ τῆς Πισιδικῆς.
166. (19, 1, 6). Ὅτι ἰδιώτατα πάντων Ἀγαθοκλῆς ἐτυράννησε
τῶν Συρακουσίων, ἀφορμαῖς ἐλαχίσταις χρησάμενος, ἀτυχήμασι δὲ
μεγίστοις περιβαλὼν οὐ τὰς Συρακούσας μόνον ἀλλὰ καὶ πᾶσαν
Σικελίαν τε καὶ Λιβύην. δι' ἀπορίαν γὰρ βίου καὶ πραγμάτων
ἀσθένειαν τὴν κεραμευτικὴν τέχνην μεταχειρισάμενος εἰς τοῦτο
προῆλθε δυνάμεως καὶ μιαιφονίας, ὥστε καταδουλώσασθαι μὲν
τὴν μεγίστην καὶ καλλίστην τῶν πασῶν νήσων, κατακτήσασθαι δὲ
χρόνον τινὰ τῆς τε Λιβύης τὴν πλείστην καὶ μέρη τῆς Ἰταλίας,
ὕβρεως δὲ καὶ σφαγῆς ἐμπλῆσαι τὰς κατὰ τὴν Σικελίαν πόλεις.
οὐδεὶς γὰρ τῶν πρὸ τούτου τυράννων ἐπετελέσατό τι τοιοῦτον
οὔτε τοιαύτην ὠμότητα

μένου δὲ ὁμολογουμένως αὐτοῦ στρατηγικοῦ μὲν κατὰ τὴν ἐπί-

798
νοιαν, δραστικοῦ δὲ καὶ τεθαρρηκότος κατὰ τὴν ἐν τοῖς κινδύνοις

εὐτολμίαν, οὐ διαλείπει παρ' ὅλην τὴν ἱστορίαν ἀποκαλῶν αὐτὸν
ἄνανδρον καὶ δειλόν. καίτοι γε τίς οὐκ οἶδεν, ὅτι τῶν πώποτε
δυναστευσάντων οὐδεὶς ἐλάττοσιν ἀφορμαῖς χρησάμενος μείζω βα-
σιλείαν περιεποιήσατο; χειροτέχνης γὰρ ἐκ παίδων γενόμενος δι'
ἀπορίαν βίου καὶ πατέρων ἀδοξίαν ἐξ ὑστέρου διὰ τὴν ἰδίαν ἀρε-
τὴν οὐ μόνον Σικελίας σχεδὸν ὅλης ἐκυρίευσεν, ἀλλὰ πολλὴν τῆς
Ἰταλίας τε καὶ Λιβύης τοῖς ὅπλοις κατεστρέψατο. θαυμάσαι δ'
ἄν τις τοῦ συγγραφέως τὴν εὐχερίαν· παρ' ὅλην γὰρ τὴν γρα-
φὴν ἐγκωμιάζων τὴν τῶν Συρακουσίων ἀνδρείαν τὸν τούτων κρα-
τήσαντα δειλίᾳ φησὶ διενηνοχέναι τοὺς ἅπαντας ἀνθρώπους. διὰ
γὰρ τῶν ἐν ταῖς ἐναντιώσεσιν ἐλέγχων φανερός ἐστι τὸ φιλάληθες
τῆς ἱστορικῆς παρρησίας προδεδωκὼς ἰδίας ἕνεκεν ἔχθρας καὶ
φιλονεικίας. διόπερ τὰς ἐσχάτας τῆς συντάξεως εʹ βίβλους τοῦ
συγγραφέως τούτου, καθ' ἃς περιείληφεν τὰς Ἀγαθοκλέους πρά-
ξεις, οὐκ ἄν τις δικαίως ἀποδέξαιτο.
192. (21, 17, 4). Ὅτι καὶ Καλλίας ὁ Συρακούσιος δικαίως καὶ
προσηκόντως κατηγορίας ἀξιωθείη. ἀναληφθεὶς γὰρ ὑπ' Ἀγα-
θοκλέους καὶ δώρων μεγάλων ἀποδόμενος τὴν προφῆτιν τῆς ἀλη-
θείας ἱστορίαν οὐ διαλέλοιπεν ἀδίκως ἐγκωμιάζων τὸν μισθοδό

τὴν οὐ μόνον Σικελίας σχεδὸν ὅλης ἐκυρίευσεν, ἀλλὰ πολλὴν τῆς

Ἰταλίας τε καὶ Λιβύης τοῖς ὅπλοις κατεστρέψατο. θαυμάσαι δ'
ἄν τις τοῦ συγγραφέως τὴν εὐχερίαν· παρ' ὅλην γὰρ τὴν γρα-
φὴν ἐγκωμιάζων τὴν τῶν Συρακουσίων ἀνδρείαν τὸν τούτων κρα-
τήσαντα δειλίᾳ φησὶ διενηνοχέναι τοὺς ἅπαντας ἀνθρώπους. διὰ
γὰρ τῶν ἐν ταῖς ἐναντιώσεσιν ἐλέγχων φανερός ἐστι τὸ φιλάληθες
τῆς ἱστορικῆς παρρησίας προδεδωκὼς ἰδίας ἕνεκεν ἔχθρας καὶ
φιλονεικίας. διόπερ τὰς ἐσχάτας τῆς συντάξεως εʹ βίβλους τοῦ
συγγραφέως τούτου, καθ' ἃς περιείληφεν τὰς Ἀγαθοκλέους πρά-
ξεις, οὐκ ἄν τις δικαίως ἀποδέξαιτο.
192. (21, 17, 4). Ὅτι καὶ Καλλίας ὁ Συρακούσιος δικαίως καὶ
προσηκόντως κατηγορίας ἀξιωθείη. ἀναληφθεὶς γὰρ ὑπ' Ἀγα-
θοκλέους καὶ δώρων μεγάλων ἀποδόμενος τὴν προφῆτιν τῆς ἀλη-
θείας ἱστορίαν οὐ διαλέλοιπεν ἀδίκως ἐγκωμιάζων τὸν μισθοδό-
την. οὐκ ὀλίγων γὰρ αὐτῷ πεπραγμένων πρὸς ἀσεβείας θεῶν καὶ
παρανομίας ἀνθρώπων, φησὶν ὁ συγγραφεὺς αὐτὸν εὐσεβείᾳ καὶ
φιλανθρωπίᾳ πολὺ τοὺς ἄλλους ὑπερβεβληκέναι. καθόλου δέ, κα-
θάπερ Ἀγαθοκλῆς ἀφαιρούμενος τὰ τῶν πολιτῶν ἐδωρεῖτο τῷ
συγγραφεῖ μηδὲν προσήκοντα παρὰ τὸ δίκαιον, οὕτως ὁ θαυμαστὸς
ἱστοριογράφος ἐχαρίζετο διὰ τῆς γραφῆς ἅπαντα

799
παρανομίας ἀνθρώπων, φησὶν ὁ συγγραφεὺς αὐτὸν εὐσεβείᾳ καὶ

φιλανθρωπίᾳ πολὺ τοὺς ἄλλους ὑπερβεβληκέναι. καθόλου δέ, κα-
θάπερ Ἀγαθοκλῆς ἀφαιρούμενος τὰ τῶν πολιτῶν ἐδωρεῖτο τῷ
συγγραφεῖ μηδὲν προσήκοντα παρὰ τὸ δίκαιον, οὕτως ὁ θαυμαστὸς
ἱστοριογράφος ἐχαρίζετο διὰ τῆς γραφῆς ἅπαντα τἀγαθὰ τῷ δυ-
νάστῃ. ῥᾴδιον δ' ἦν, οἶμαι, πρὸς ἄμειψιν χάριτος τῷ γραφεῖ
τῶν ἐγκωμίων μὴ λειφθῆναι τῆς ἐκ τοῦ βασιλικοῦ γένους δωρο-
δοκίας.
193. (21, 18, 3). Ὅτι οἱ μισθοφόροι κατὰ τὰς ὁμολογίας ἐκλι-
πόντες τὰς Συρακούσας προσεδέχθησαν ὑπὸ τῶν Μεσσηνίων, ὡς
ἂν φίλοι καὶ σύμμαχοι. ὑπὸ δὲ τῶν πολιτῶν φιλοφρόνως ἀνα-
ληφθέντες εἰς τὰς ἰδιωτικὰς οἰκίας νυκτὸς ἐφόνευσαν τοὺς ὑπο-
δεξαμένους καὶ τὰς τῶν παρανομηθέντων γυναῖκας γήμαντες κατέ-
σχον τὴν πόλιν.
194. (21, 20). Ὅτι τοῦ Δημητρίου φυλαττομένου εἰς Πέλλαν
Λυσίμαχος πρέσβεις ἀποστείλας ἠξίου τὸν Σέλευκον μηδενὶ τρόπῳ
τὸν Δημήτριον ἐκ τῶν χειρῶν ἀφεῖναι, πλεονέκτην ἄνδρα καὶ πᾶσι
τοῖς βασιλεῦσιν ἐπιβεβουλευκότα· ἐπηγγέλλετο δὲ αὐτῷ δώσειν
ὑπὲρ τῆς ἀναιρέσεως τῆς τούτου τάλαντα δισχίλια. ὁ δὲ βασιλεὺς
τοῖς μὲν πρεσβευταῖς ἐπετίμησε παρακαλοῦσιν αὐτὸν μὴ μόνον

μονομαχίαν συνέζευξεν. ἀδελφοὺς μὲν ἀδελφοῖς, πατέρας δὲ υἱοῖς,

συγγενεῖς δὲ συγγενέσι μονομαχεῖν ἠνάγκαζεν. ἔνθα δὴ δικαίως
ἄν τις τοῦ μὲν Φοίνικος ἐμίσησε τὴν ὠμότητα, τῶν δὲ Ῥωμαίων
ἐθαύμασε τὴν εὐσέβειαν καὶ τὴν ἐν τοῖς δεινοῖς ὑπομονήν τε καὶ
καρτερίαν. πυρὸς γὰρ αὐτοῖς προσαγομένου καὶ κέντρων, ἔτι δὲ
χαλεπωτάτων πληγῶν, οὐδεὶς ὑπήκουσε προσενεγκεῖν τὰς χεῖρας
τοῖς ἀναγκαιοτάτοις· πάντες γὰρ εὐγενῆ παραστήματα λαβόντες
ἐναπέπνευσαν ταῖς ἀνάγκαις, ἀθίκτους ἑαυτοὺς τηρήσαντες τῆς
πρὸς ἀλλήλους μιαιφονίας.
219. (26, 15). Ὅτι Γέλωνος καὶ Ἱέρωνος τῶν βασιλέων κατὰ
τὴν Σικελίαν τετελευτηκότων ἐν Συρακούσαις, Ἱερωνύμου δὲ τὴν
ἀρχὴν διαδεδεγμένου καὶ τὴν ἡλικίαν ὄντος ἀντίπαιδος, οὐκ εἶχεν
ἡ βασιλεία τὸν προστησόμενον ἀξιόχρεων. διὸ καὶ τὸ μειράκιον
ταῖς τῶν κολάκων πρὸς χάριν ὁμιλίαις ἐξετράπη πρὸς τρυφὴν
καὶ ἀκολασίαν καὶ τυραννικὴν ὠμότητα. ἐπετελεῖτο γὰρ γυναικῶν
ὕβρεις καὶ τοὺς παῤῥησίᾳ χρωμένους τῶν φίλων ἀπέκτεινεν καὶ
πολλῶν ἀκρίτως οὐσίας ἐδήμευσεν καὶ τοῖς πρὸς χάριν ὁμιλοῦσιν
ἐδωρεῖτο. τὸ μὲν οὖν πρῶτον ἐπηκολούθει ἐκ τῶν ὄχλων μῖσος,
εἶτα καὶ ἐπιβουλία καὶ ὁ τοῖς πονηροῖς δυνάσταις εἰωθὼς ἐπακο-
λουθεῖν ὄλεθρος.

ἀρχὴν διαδεδεγμένου καὶ τὴν ἡλικίαν ὄντος ἀντίπαιδος, οὐκ εἶχεν

800
ἡ βασιλεία τὸν προστησόμενον ἀξιόχρεων. διὸ καὶ τὸ μειράκιον

ταῖς τῶν κολάκων πρὸς χάριν ὁμιλίαις ἐξετράπη πρὸς τρυφὴν
καὶ ἀκολασίαν καὶ τυραννικὴν ὠμότητα. ἐπετελεῖτο γὰρ γυναικῶν
ὕβρεις καὶ τοὺς παῤῥησίᾳ χρωμένους τῶν φίλων ἀπέκτεινεν καὶ
πολλῶν ἀκρίτως οὐσίας ἐδήμευσεν καὶ τοῖς πρὸς χάριν ὁμιλοῦσιν
ἐδωρεῖτο. τὸ μὲν οὖν πρῶτον ἐπηκολούθει ἐκ τῶν ὄχλων μῖσος,
εἶτα καὶ ἐπιβουλία καὶ ὁ τοῖς πονηροῖς δυνάσταις εἰωθὼς ἐπακο-
λουθεῖν ὄλεθρος.
220. (26, 16, 1). Ὅτι μετὰ τὴν Ἱερωνύμου τελευτὴν οἱ Συρα-
κούσιοι ἐλθόντες εἰς ἐκκλησίαν ἐψηφίσαντο τοὺς συγγενεῖς τοῦ
τυράννου κολάσαι καὶ τὰς γυναῖκας ὁμοίως τοῖς ἀνδράσιν ἀνελεῖν
καὶ μηδὲ ῥίζαν ἀπολιπεῖν τυραννικῆς συγγενείας.
221. (26, 16, 2). Ὅτι τὸ σῶμα τοῦ Σεμπρωνίου Μάγωνος ἀπο-
στείλαντος πρὸς Ἀννίβαν, οἱ μὲν στρατιῶται κείμενον ὁρῶντες
ἐβόων κατατέμνειν καὶ κατὰ μέρη διασφενδονῆσαι· ὁ δὲ Ἀννίβας
φήσας οὐ προσήκειν τὴν ὀργὴν εἰς ἀναίσθητον σῶμα ἐναποτίθε-
σθαι καὶ λαβὼν πρὸ ὀφθαλμῶν τὸ τῆς Τύχης ἄδηλον, ἅμα δὲ καὶ
θαυμάζων τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς πολυτελοῦς ταφῆς ἠξίωσε τὸν
τετελευτηκότα. ἀναλέξας δὲ τὰ τοῦ σώματος ὀστᾶ καὶ φιλαν-
θρώπως περιστείλας ἀπέστειλεν εἰς τὸ τῶν Ῥωμαίων

καὶ μηδὲ ῥίζαν ἀπολιπεῖν τυραννικῆς συγγενείας.

221. (26, 16, 2). Ὅτι τὸ σῶμα τοῦ Σεμπρωνίου Μάγωνος ἀπο-
στείλαντος πρὸς Ἀννίβαν, οἱ μὲν στρατιῶται κείμενον ὁρῶντες
ἐβόων κατατέμνειν καὶ κατὰ μέρη διασφενδονῆσαι· ὁ δὲ Ἀννίβας
φήσας οὐ προσήκειν τὴν ὀργὴν εἰς ἀναίσθητον σῶμα ἐναποτίθε-
σθαι καὶ λαβὼν πρὸ ὀφθαλμῶν τὸ τῆς Τύχης ἄδηλον, ἅμα δὲ καὶ
θαυμάζων τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς πολυτελοῦς ταφῆς ἠξίωσε τὸν
τετελευτηκότα. ἀναλέξας δὲ τὰ τοῦ σώματος ὀστᾶ καὶ φιλαν-
θρώπως περιστείλας ἀπέστειλεν εἰς τὸ τῶν Ῥωμαίων στρατό-
πεδον.
222. (26, 20, 1). Ὅτι τῶν Συρακουσίων μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς
πόλεως ἀπαντησάντων Μαρκέλλῳ μεθ' ἱκετηρίας, τῶν μὲν ἐλευ-
θέρων ἔφη σωμάτων φείσασθαι, τὰς δὲ κτήσεις ἁπάσας διαρ-
πάσαι.
223. (26, 23). Ὅτι Καρχηδόνιοι καταλύσαντες τὸν Λιβυκὸν
πόλεμον τὸ τῶν Μικατανῶν Νομάδων ἔθνος σὺν γυναιξὶ καὶ τέκ-
νοις τιμωρησάμενοι πάντας τοὺς συλληφθέντας ἀνεσταύρωσαν.
διόπερ οἱ τούτων ἀπόγονοι τῆς εἰς τοὺς πατέρας ὠμότητος ἀνα-
μιμνησκόμενοι χαλεπώτατοι τοῖς Καρχηδονίοις πολέμιοι καθε-
στήκεισαν.

καὶ τὰς συνήθεις τοῖς στρατηγοῖς καὶ συνεκδήμοις δαπάνας ἐκ τῆς

801
ἰδίας οὐσίας ποιούμενος ταχὺ τὰς εὐνοίας τῶν συμμαχούντων εἰς

τὴν Ῥώμην ἀνεκτήσατο.
360. (37, 8, 1). Ὅτι Λεύκιος Ἀσύλλιος πατρὸς μὲν ὑπάρχων
τεταμιευκότος, ἐκπεμφθεὶς δὲ στρατηγὸς εἰς Σικελίαν κατέλαβε
τὴν ἐπαρχίαν διεφθαρμένην. ἀνεκτήσατο δὲ τὴν νῆσον χρησάμενος
τοῖς καλλίστοις ἐπιτηδεύμασιν. παραπλησίως γὰρ τῷ Σκαιουόλᾳ
προεχειρίσατο τὸν ἄριστον τῶν φίλων πρεσβευτήν τε καὶ σύμβου-
λον, ὃς ἦν Γάϊος, ἐπικαλούμενος δὲ Λόγγος, ζηλωτὴς τῆς ἀρχαίας
καὶ σώφρονος ἀγωγῆς, καὶ Πόπλιον σὺν τούτῳ, πρωτεύοντα τῇ
δόξῃ τῶν ἐν Συρακούσαις κατοικούντων ἱππέων· χωρὶς γὰρ τῶν
ἐκ τῆς Τύχης ἀγαθῶν καὶ ταῖς κατὰ ψυχὴν ἀρεταῖς διέφερεν. ση-
μεῖον δὲ τῆς εὐσεβείας αἱ θυσίαι καὶ αἱ ἐν τοῖς ἱεροῖς κατασκευαὶ
καὶ τὰ ἀναθήματα, τὸ δὲ τῆς σωφροσύνης τὸ τὰς αἰσθήσεις μέχρι
τῆς ἐσχάτης τοῦ βίου γραμμῆς ἀσινεῖς ἔχειν, τὸ δὲ τῆς παιδείας
τε καὶ φιλανθρωπίας τὸ προτιμᾶσθαι παρ' αὐτῷ περιττότερον
τοὺς πεπαιδευμένους. καθόλου δὲ τοὺς ἀπό τινος ἐπαινουμένης
μούσης ὁρμωμένους εὐεργέτει, συλλαμβάνων ἐκ τῆς ἰδίας οὐσίας
ἀφειδῶς. οἷς δυσὶν ὁ Σύλλιος προσαναπαυόμενος ὁμοτοίχους
μὲν οἰκίας εἰς κατάλυσιν παρεσκευάσατο, συνήδρευε δὲ μετὰ τού-
των τὰ κατὰ τὴν δικαιοδοσίαν ἐπακριβούμενος καὶ πάντα

ποιησάμενος διάβασιν Ἱππωνιεῖς ἀνέστησεν ἐκ τῆς ἑαυτῶν, οὓς

ἀπήγαγεν εἰς Σικελίαν, καὶ Κροτωνιάτας ἐξεῖλε καὶ Ῥηγίνους καὶ
διετέλεσεν ἔτη ιβʹ τούτων τυραννῶν τῶν πόλεων. ἔπειθ' οἱ μὲν
τὸν τύραννον δεδιότες τοῖς βαρβάροις αὑτοὺς ἐνεχείριζον, οἱ δὲ
ὑπ' ἐκείνων πολεμούμενοι τῷ τυράννῳ τὰς πόλεις παρεδίδοσαν·
ὑφ' ὅτου δὲ πάσχοιεν, ἀεὶ κακῶς δυσχεραίνοντες Εὐρίπου δίκην
τῇδε καὶ τῇδε πρὸς τὸ συντυχὸν ἐτράποντο.
9. Ὅτι Πύρρος διέβη τὸ δεύτερον εἰς Ἰταλίαν, οὐ χωρούν-
των αὐτῷ τῶν ἐν Σικελίᾳ πραγμάτων κατὰ νοῦν διὰ τὸ μὴ
βασιλικὴν φανῆναι τὴν ἡγεμονίαν αὐτοῦ ταῖς ἐπιφανεστάταις
πόλεσιν, ἀλλὰ δεσποτικήν. εἰσαχθεὶς γὰρ εἰς Συρακούσας ὑπό
τε Σωσιστράτου τοῦ κρατοῦντος τῆς πόλεως τότε καὶ Θοίνωνος
τοῦ φρουράρχου, παραλαβὼν παρ' ἐκείνων τὰ χρήματα καὶ ναῦς
χαλκεμβόλους ὁμοῦ τι σʹ καὶ πᾶσαν ὑφ' ἑαυτῷ ποιησάμενος
Σικελίαν πλὴν Λιλυβαίου πόλεως, ἣν ἔτι μόνην Καρχηδόνιοι
κατεῖχον, εἰς αὐθάδειαν τυραννικὴν ἐτρέπετο. (7) τάς τε γὰρ οὐσίας
τῶν Ἀγαθοκλέους οἰκείων ἢ φίλων ἀφαιρούμενος τοὺς παρ'
ἐκείνου λαβόντας τοῖς ἑαυτοῦ φίλοις ἐχαρίσατο καὶ τὰς μεγίστας
ἐν ταῖς πόλεσιν ἀρχὰς τοῖς ἰδίοις ὑπασπισταῖς καὶ λοχαγοῖς
προσένεμεν, οὐ κατὰ τοὺς ἐπιχωρίους ἑκάστης πόλεως νόμους
οὐδ' εἰς τὸν εἰωθότα χρόνον, ἀλλ' ὡς αὐτῷ φίλον ἦν. δίκας τε

802
11. Ὅτι τοῦ οἴνου καὶ τῶν ἄλλων ἄδην ἐνεπίμπλαντο οἱ

Κελτοὶ τήν τε φύσιν ὄντες ἀκρατεῖς καὶ χώραν ἔχοντες, ὅτι μὴ
πρὸς δημητριακοὺς καρπούς, τῶν ἄλλων ἄγονον καὶ ἀφυᾶ. τά τε
σώματα αὐτοῖς, μεγάλα ὄντα καὶ τρυφηλὰ καὶ σαρκῶν ὑγρῶν
μεστά, ὑπὸ τῆς ἀδηφαγίας καὶ μέθης ἐς ὄγκον καὶ βάρος ἐξε-
χεῖτο, καὶ πρὸς δρόμους καὶ πόνους ἀδύνατα πάμπαν ἐγίγνετο·
ὑπό τε ἱδρῶτος καὶ ἄσθματος, ὅπου τι δέοι κάμνειν, ἐξελύοντο
ταχέως.
12. Ὅτι Ἱπποκράτης καὶ Ἐπικύδης, ἀδελφὼ μὲν ἀλλήλων,
στρατηγὼ δὲ Συρακουσίων, Ῥωμαίοις ἐκ πολλοῦ δυσχεραίνοντες,
ἐπεὶ τὰς Συρακούσας οὐκ ἴσχυον ἐκπολεμῶσαι, κατέφυγον ἐς Λε-
οντίνους, διαφερομένους τοῖς Συρακουσίοις. καὶ κατηγόρουν τῆς
πατρίδος, ὅτι τὰς σπονδὰς Ἱέρωνος ἐφ' ὅλῃ Σικελίᾳ πεποιημέ-
νου μόνοι Συρακούσιοι σφίσιν αὐτοῖς ἀνακαινίσειαν. οἱ δὲ ἠρε-
θίζοντο καὶ Συρακούσιοι μὲν ἐπεκήρυσσον, εἴ τις Ἱπποκράτους ἢ
Ἐπικύδου κομίσειε τὴν κεφαλήν, ἰσόσταθμον αὐτῷ χρυσίον ἀντι-
δώσειν. Λεοντῖνοι δὲ αὐτὸν Ἱπποκράτη στρατηγὸν ᾑροῦντο.
13. Ὅτι Σικελοὶ καὶ τέως ἀγανακτοῦντες ἐπὶ τῇ ὠμότητι
Μαρκέλλου τοῦ στρατηγοῦ μᾶλλόν τι καὶ τῷδε τῷ ἔργῳ συνετα-
ράσσοντο, ἐφ' ᾧ κατὰ προδοσίαν ἐς Συρακούσας ἐσῆλθεν. καὶ
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De sententiis

Page 109, line 9
αὐτῆς ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα. διόπερ οὔτε τῶν φίλων κατη-

γορεῖν οὔτε τοὺς ἐχθροὺς ἐπαινεῖν ὀκνητέον, οὔτε δὲ τοὺς αὐτοὺς
ψέγειν, ποτὲ δὲ ἐγκωμιάζειν εὐλαβητέονἐπειδὴ τοὺς ἐν πράγ-
μασιν ἀναστρεφομένους οὔτ' εὐστοχεῖν ἀεὶ δυνατόν, οὔθ' ἁμαρτά-
νειν συνεχῶς εἰκός. ἀποστάντες οὖν τῶν πραττόντων αὐτοῖς τοῖς
πραττομένοις ἐφαρμοστέον τὰς πρεπούσας ἀποφάσεις καὶ διαλή-
ψεις ἐν τοῖς ὑπομνήμασιν. ὡς δ' ἔστιν ἀληθῆ τὰ νῦν ὑφ' ἡμῶν
εἰρημένα, σκοπεῖν ἐκ τούτων πάρεστιν. ὁ γὰρ Φιλῖνος ἀρχόμενος
ἅμα τῶν πραγμάτων καὶ τῆς δευτέρας βύβλου φησὶ προσκαθῆσθαι
τῇ Μεσσήνῃ πολεμοῦντας τούς τε Καρχηδονίους καὶ τοὺς Συρα-
κουσίους, παραγενομένους δὲ τοὺς Ῥωμαίους κατὰ θάλατταν εἰς
τὴν πόλιν εὐθὺς ἐξελθεῖν ἐπὶ τοὺς Συρακουσίους.
5. Ὅτι τῶν Ῥωμαίων ἡττηθέντων ὑπὸ Καρχηδονίων ἐπὶ Μάρ-
κου τοῦ στρατηγοῦ φησὶν ὁ Πολύβιος· ἐν ᾧ καιρῷ πολλά τις ἂν
ὀρθῶς ἐπισημαινόμενος εὕροι πρὸς ἐπανόρθωσιν τοῦ τῶν ἀνθρώ-
πων βίου συντελεσθέντα. καὶ γὰρ τὸ διαπιστεῖν τῇ τύχῃ, καὶ
μάλιστα κατὰ τὰς εὐπραγίας, ἐναργέστατον ἐφάνη τότε πᾶσι διὰ
τῶν Μάρκου συμπτωμάτων· ὁ γὰρ μικρῷ πρότερον οὐ διδοὺς ἔλεον
οὐδὲ συγγνώμην τοῖς πταίουσι παρὰ πόδας αὐτὸς ἤγετο δεησό-
μενος τούτων περὶ τῆς ἑαυτοῦ σωτηρίας. καὶ μὴν καὶ τὸ παρ'
Εὐριπίδῃ πάλαι καλῶς εἰρῆσθαι δοκοῦν, ὡς ἓν σοφὸν βούλευμα
803

Page 109, line 10
γορεῖν οὔτε τοὺς ἐχθροὺς ἐπαινεῖν ὀκνητέον, οὔτε δὲ τοὺς αὐτοὺς

ψέγειν, ποτὲ δὲ ἐγκωμιάζειν εὐλαβητέονἐπειδὴ τοὺς ἐν πράγ-
μασιν ἀναστρεφομένους οὔτ' εὐστοχεῖν ἀεὶ δυνατόν, οὔθ' ἁμαρτά-
νειν συνεχῶς εἰκός. ἀποστάντες οὖν τῶν πραττόντων αὐτοῖς τοῖς
πραττομένοις ἐφαρμοστέον τὰς πρεπούσας ἀποφάσεις καὶ διαλή-
ψεις ἐν τοῖς ὑπομνήμασιν. ὡς δ' ἔστιν ἀληθῆ τὰ νῦν ὑφ' ἡμῶν
εἰρημένα, σκοπεῖν ἐκ τούτων πάρεστιν. ὁ γὰρ Φιλῖνος ἀρχόμενος
ἅμα τῶν πραγμάτων καὶ τῆς δευτέρας βύβλου φησὶ προσκαθῆσθαι
τῇ Μεσσήνῃ πολεμοῦντας τούς τε Καρχηδονίους καὶ τοὺς Συρα-
κουσίους, παραγενομένους δὲ τοὺς Ῥωμαίους κατὰ θάλατταν εἰς
τὴν πόλιν εὐθὺς ἐξελθεῖν ἐπὶ τοὺς Συρακουσίους.
5. Ὅτι τῶν Ῥωμαίων ἡττηθέντων ὑπὸ Καρχηδονίων ἐπὶ Μάρ-
κου τοῦ στρατηγοῦ φησὶν ὁ Πολύβιος· ἐν ᾧ καιρῷ πολλά τις ἂν
ὀρθῶς ἐπισημαινόμενος εὕροι πρὸς ἐπανόρθωσιν τοῦ τῶν ἀνθρώ-
πων βίου συντελεσθέντα. καὶ γὰρ τὸ διαπιστεῖν τῇ τύχῃ, καὶ
μάλιστα κατὰ τὰς εὐπραγίας, ἐναργέστατον ἐφάνη τότε πᾶσι διὰ
τῶν Μάρκου συμπτωμάτων· ὁ γὰρ μικρῷ πρότερον οὐ διδοὺς ἔλεον
οὐδὲ συγγνώμην τοῖς πταίουσι παρὰ πόδας αὐτὸς ἤγετο δεησό-
μενος τούτων περὶ τῆς ἑαυτοῦ σωτηρίας. καὶ μὴν καὶ τὸ παρ'
Εὐριπίδῃ πάλαι καλῶς εἰρῆσθαι δοκοῦν,
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De sententiis Page 112, line 16
στότεροι καὶ δυσμενέστεροι γίνονται πρὸς τοὺς φιλανθρωποῦντας·

ἐὰν δὲ ἀντιτιμωρῇ, διαμιλλώμενοι τοῖς θυμοῖς οὐκ ἔστι τι τῶν
ἀπειρημένων ἢ δεινῶν ὁποῖον οὐκ ἀναδέχονται, σὺν καλῷ τιθέμενοι
τὴν τοιαύτην τόλμαν· τέλος δ' ἀποθηριωθέντες ἐξέστησαν τῆς
ἀνθρωπίνης φύσεως. τῆς δὲ διαθέσεως ἀρχηγὸν μὲν καὶ μεγίστην
μερίδα νομιστέον ἔθη μοχθηρὰ καὶ στροφὴν ἐκ παίδων κακήν,
συνεργὰ δὲ καὶ πλείω, μέγιστα δὲ τῶν συνεργῶν τὰς ἀεὶ τῶν προ-
εστώτων ὕβρεις καὶ πλεονεξίας. ἃ δὴ τότε συνέβαινε καὶ περὶ τὸ
σύστημα τῶν μισθοφόρων, ἔτι δὲ μᾶλλον περὶ τοὺς ἡγεμόνας αὐ-
τῶν ὑπάρχειν.
10. Ὅτι Ἱέρων ὁ Συρακουσίων βασιλεὺς Καρχηδονίοις κατὰ τὸν
πόλεμον τῶν μισθοφόρων ἐβοήθει πάνυ φρονίμως καὶ νουνεχῶς
λογιζόμενος· οὐδέποτε γὰρ χρὴ τὰ τοιαῦτα παρορᾶν, οὐδὲ τηλι-
καύτην οὐδενὶ συγκατασκευάζειν δυναστείαν πρὸς ἣν οὐδὲ περὶ τῶν
ὁμολογουμένων ἐξέσται δικαίων ἀμφισβητεῖν.
11. Πάλιν ἡττήθη νικήσας Ἀννίβας ὑπὸ τῶν μισθοφόρων,
τῆς Τύχης ὥσπερ ἐπίτηδες ἐκ παραθέσεως ἀμφοτέροις ἐναλλὰξ
διδούσης ἀφορμὴν εἰς ὑπερβολὴν τῆς κατ' ἀλλήλων τιμωρίας.
12. Ὅτι πᾶσαι αἱ πόλεις τῆς Λιβύης μετὰ τὴν μάχην εὐθέως
ὑπήκουσαν τοῖς Καρχηδονίοις· ἡ δὲ τῶν Ἱππακριτῶν καὶ Ἰτυκαίων
πόλις ἔμενον, οὐδεμίαν ἀφορμὴν ἔχουσαι πρὸς διάλυσιν
804

Page 136, line 6
ἀρχαῖς εἰς τὸ τὰς ἐπιγινομένας πράξεις ἡμῖν ἐξαγγεῖλαι, δεύτερον

δὲ καὶ διὰ τὸ πάντων ὠφελιμώτατον αὐτὸν καὶ πρὸ τοῦ μέν, μά-
λιστα δὲ νῦν ὑπάρχειν, τῷ τὰς ἐμπειρίας καὶ τέχνας ἐπὶ τοσοῦτο
προκοπὴν εἰληφέναι καθ' ἡμᾶς ὥστε πᾶν τὸ παραπίπτον ἐκ τῶν
καιρῶν ὡσανεὶ μεθοδικῶς δύνασθαι χειρίζειν τοὺς φιλομαθοῦντας.
διόπερ ἡμεῖς οὐχ οὕτω τῆς τέρψεως στοχαζόμενοι τῶν ἀναγνωσο-
μένων ὡς τῆς ὠφελείας τῶν προσχόντων, τἄλλα παρέντες ἐπὶ
τοῦτο τὸ μέρος κατηνέχθημεν. περὶ μὲν οὖν τούτων οἱ συνεφι-
στάνοντες ἐπιμελῶς ἡμῶν τοῖς ὑπομνήμασι βεβαιότατα μαρτυρή-
σουσι τοῖς νῦν λεγομένοις.
52. Ὅτι ἐκρίθη τοῖς Ῥωμαίοις τὰ τῶν Συρακουσσῶν πολυ-
τελέστατα κατασκευάσματα πάντα μετὰ τὴν ἅλωσιν μετακομίζειν
εἰς τὴν ἑαυτῶν πατρίδα· πότερα δ' ὀρθῶς τοῦτο καὶ συμφερόν-
τως αὑτοῖς ἔπραξαν ἢ τἀναντία, πολὺς ἂν εἴη λόγος, πλεῖόν γε
μὴν εἰς τὸ μὴ δεόντως σφίσι πεπρᾶχθαι μηδ' ἀκμὴν νῦν πράτ-
τεσθαι τοῦτο τοὖργον. εἰ μὲν γὰρ ἐκ τοιούτων ὁρμηθέντες προε-
βίβασαν τὴν πατρίδα, δῆλον ὡς εἰκότως ταῦτα μετέφερον εἰς τὴν
οἰκείαν, δι' ὧν ηὐξήθησαν· εἰ δ' ἁπλουστάτοις χρώμενοι βίοις,
καὶ πορρωτάτω τῆς ἐν τούτοις περιττότητος καὶ πολυτελείας ἀφε-
στῶτες, ὅμως ἐπεκράτουν τούτων ἀεὶ παρ' οἷς ὑπῆρχε πλεῖστα
καὶ κάλλιστα τὰ τοιαῦτα, πῶς οὐ νομιστέον εἶναι τὸ γινόμενον
τοὺς ἡγεμόνας ἐβουλεύετο πῶς χρὴ τοὺς Συρακουσίους ἀμύνεσθαι.

173. Ὅτι Διονύσιος τὸν πρακτικώτατον τῶν φίλων ἀποβαλὼν
Φίλιστον, καὶ στρατηγὸν ἕτερον οὐκ ἔχων ἀξιόχρεων, αὐτὸς δὲ οὐ
δυνάμενος τὸ τοῦ πολέμου βάρος φέρειν, ἐξέπεμψε πρεσβευτὰς
πρὸς Δίωνα, τὸ μὲν πρῶτον τὴν ἡμίσειαν τῆς ἀρχῆς παραδιδούς,
ὕστερον δὲ βουλόμενος ὅλην ἐγχειρίζειν. τοῦ δὲ Δίωνος ἀποκρι-
θέντος ὅτι τοῖς Συρακουσίοις δίκαιόν ἐστι παραδιδόναι τὴν ἀκρό-
πολιν ἐπί τισιν ἐξαιρέτοις χρήμασι καὶ τιμαῖς, ὁ Διονύσιος ἕτοι-
μος ἦν παραδιδόναι τὴν ἄκραν τῷ δήμῳ, ὥστε τοὺς μισθοφόρους
καὶ τὰ χρήματα λαβόντα εἰς τὴν Ἰταλίαν μεταστῆναι, ὁ δὲ Δίων
συνεβούλευε τοῖς Συρακουσίοις δέχεσθαι τὰ διδόμενα. ὁ δὲ δῆμος
ὑπὸ τῶν ἀκαίρων δημηγόρων πεισθεὶς ἀντεῖπε, κατὰ κράτος
νομίζων ἐκπολιορκήσειν τὸν τύραννον.
182. Ὅτι Λυκοῦργος τοῦ Λυσικλέως τοῦ στρατηγοῦ κατηγορῶν

ἔφη “ἐστρατήγεις, ὦ Λύσικλες, καὶ χιλίων μὲν πολιτῶν τετελευ-
τηκότων, δισχιλίων δὲ αἰχμαλώτων γεγονότων, τροπαίου δὲ κατὰ
τῆς πόλεως ἑστηκότος, τῆς δ' Ἑλλάδος ἁπάσης δουλευούσης, καὶ
τούτων ἁπάντων γεγενημένων σοῦ ἡγουμένου καὶ στρατηγοῦντος,
τολμᾷς ζῆν καὶ τὸ τοῦ ἡλίου φῶς ὁρᾶν, καὶ εἰς τὴν ἀγορὰν ἐμ-
805
βάλλειν, ὑπόμνημα γεγονὼς αἰσχύνης καὶ ὀνείδους τῇ πατρίδι;”

183. Ὅτι κατὰ τὴν ἐκφορὰν τοῦ σώματος Τιμολέοντος ἀθροι-
σθέντος τοῦ πλήθους τόδε τὸψήφισμα ἀνηγόρευσεν ὁ δᾶμος
τῶν Συρακουσίων· Τιμολέοντα τιμῶν ἔτι· τοῦ τονδὲ θάπτειν μὲν
ἀπὸ διακοσίων μνῶν, τιμᾶσθαι δὲ εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον ἀγώνεσι
μουσικοῖς καὶ ἱππικοῖς καὶ γυμνικοῖς, ὅτι τοὺς βαρβάρους κατα-
πολεμήσας καὶ τὰς μεγίστας τῶν Ἑλληνίδων πόλεων ἀνοικίσας
αἴτιος ἐγενήθη τῆς ἐλευθερίας τοῖς Σικελιώταις.
Κωνσταντίνος7ος Πορφυρογέννητος. De thematibus (3023: 009)

“Costantino Porfirogenito. De thematibus”, Ed. Pertusi, A.
Vatican City: Biblioteca Apostolica Vaticana, 1952; Studi e Testi 160.
Asia-Europe Europ, Chap. 10, line 31
τιστα τῆς γῆς ᾤκησαν ἔχοντες”. Μεγίστη δὲ αὐτὴ μαρτυρεῖται τῶν ἑπτά,
καθά φησιν Ἄλεξις ὁ κωμικός·
Τῶν ἑπτὰ νήσων, ἃς δέδειχεν ἡ φύσις
θνητοῖς μεγίστας, Σικελία μέν, ὡς λόγος,
ἐστὶν μεγίστη, δευτέρα Σαρδώ, τρίτη
Κύρνος, τετάρτη δ' ἡ Διὸς Κρήτη τροφός.
Εὔβοια πέμπτη στενοφυής, ἕκτη Κύπρος·
Λέσβος δὲ τάξιν ἑβδόμην λαχοῦσ' ἔχει.
»Τῶν δὲ νησιωτῶν οἱ μὲν ἰθαγενεῖς πάλαι Λίγυες ἐξ Ἰταλίας Σικε-
λοὶ λέγονται, οἱ δὲ ἐπήλυδες Ἕλληνες [εἰσι] Σικελιῶται, ὡς Ἰταλιῶται».
Ἔχει δὲ πόλεις ἐπισήμους τήν τε Συράκουσαν καὶ τὸ καλούμενον Ταυρο-
μένιον, καὶ αὐτὴν τὴν Ἀκράγαντα καὶ τὰς λοιπὰς πόλεις, τὰς μὲν ἠρη-
μωμένας, τὰς δὲ κρατουμένας παρὰ τῶν Σαρακηνῶν. Τὴν μὲν οὖν Συρά-
κουσαν ἐπὶ Βασιλείου τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως παρέλαβον οἱ Σαρακηνοί,
τὸ δὲ Ταυρομένιον ἐπὶ Λέοντος τοῦ σοφωτάτου βασιλέως. Ὅσα τοίνυν
κατελείφθησαν κάστρα, παρὰ τῶν ἀθέων Σαρακηνῶν κρατοῦνται· μόνη δὲ
ἀντίπεραν ἡ Καλαβρία κρατεῖται παρὰ τῶν Χριστιανῶν, ἐν ᾗ καὶ
τὸ Ῥήγιόν ἐστι καὶ τὸ πολισμάτιον τῆς ἁγίας Κυριακῆς, τῆς τε ἁγίας
Σευηρίνης καὶ ὁ Κρότων καὶ ἄλλα τινά, ὧνπερ ὁ στρατηγὸς Καλαβρίας
κυριεύει· εἰσὶ δὲ αἱ ὑπὸ Σικελίαν καὶ τὸν ταύτης στρατηγὸν πόλεις κβʹ.
Τὸ δὲ ἀρχαῖον αὕτη ἡ νῆσος ἐτυραννεῖτο, ἵνα μὴ λέγω ἐβασιλεύετο,
Josephus Genesius Hist., Βασιλεῖαι Book 4, sec. 33, line 23
αὐτὸς ἀπεκρίνατο, ὅτι περ “ἐν χώρῳ, ὃς Ἕλος ὠνόμασται, ἀγρὸς

πάρεστί μοι ὡς ἀπὸ μιλίων ηʹ πρὸς διάστημα. καὶ κατὰ τὴν παριοῦσαν
ἑσπέραν καθ' ὅν μοι περιπολεύοντι προσίασί τινες ποιμαινόντων καὶ
ἔφασκον, ὡς ἐκ τῶν ἐπιχωριαζόντων δαιμόνων διακηκοέναι φραζόντων
γενέσθαι τὴν Συράκουσαν δοριάλωτον, ἐν ταύτῃ τε παρεῖναι αὐτούς,
ὅθεν καὶ διατρανοῦσθαι ἀλήθειαν.” αὐτὸς δὲ πρὸς τοῦτο μὴ κατανεύων
εἰς ἀπιστίαν ἐχώρει, τὴν αὐτηκοΐαν σφετεριζόμενος. καθ' ἣν ἐν κατα-
λήψει γενόμενος τοῦ ἀγροῦ πρώτην καθ' ὥραν σὺνκαὶ ποιμέσι
806
συγκατειλήφει τὸν ὡρισμένον χῶρον, ἐφ' ᾧ τὰ ἀέρια τὴν διατριβὴν

ἐπεποίηντο. ὧν τὴν διαγωγὴν πυνθανομένῳ τινὶ τῶν ποιμένων προσα-
πεκρίναντο κατὰ πόλιν Συράκουσαν εἶναι τοῦ περιλειφθέντος Χριστιανι-
κοῦ αἵματος ἐμφορεῖσθαι· τὸν δὲ περὶ τῶν τοιούτων εἰδέναι διερευνώ-
μενον τὸ πραχθὲν γινώσκειν, τό τε ὄνομα καὶ τὸν ἀρχικὸν βαθμὸν ἐξεπί-
στασθαι. οἷς ὁ Ἀδριανὸς μὴ πιστεύων ἔτι ὑπελογίζετο ἕωλα. καὶ μετὰ
ιεʹ ἐπιοῦσαν ἡμέραν τὰ παρ' αὐτῶν ὡς ψευδῆ νομιζόμενα παρὰ τῶν
ἐκεῖθεν μόλις ἐληλυθότων ἀληθῆ κατεφαίνετο. τῶν οὖν ἐγχωρίων πνευ-
μάτων ἡ τοιαύτη πρόγνωσις, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν ἡ ἐπὶ τῶν πραττομένων
γνῶσις, τοῖς κατὰ τὴν αὐτὴν χώραν ἄχρι βασιλείας τοῦ εὐσεβεστάτου, ὥς
φασι, Λέοντος προσμεμένηκεν. τότε δὴ στρατὸν τὸν ὑπ' αὐτὸν ναύμαχον
συναγείρας τῇ Κωνσταντινουπόλει ἐπιδημεῖ, καὶ ἱκέτης ἔν τινι ἱερῷ
παραγίνεται ἐξαιτῶν συγκεχωρῆσθαι τοῦ σφάλματος.
Γεώργιος Μοναχός Chronicon (lib. 1–4) (3043: 001)

“Georgii monachi chronicon, 2 vols.”, Ed. de Boor, C.
Leipzig: Teubner, 1904, Repr. 1978 (1st edn. corr. P. Wirth).
Page 62, line 20
γόνασιν. Ζεὺς μὲν γὰρ λέγεται πλαστικὴν τέχνην ἐξευρη-

κέναι, Ποσειδῶν δὲ τὴν κυβερνητικήν, καὶ Ἥφαιστος μὲν
χαλκευτικήν, Ἀσκληπιὸς δὲ ἰατρικὴν καὶ ὁ Ἀπόλλων τὴν
μουσικήν, καὶ Ἀθηνᾶ μὲν τὴν ὑφαντικήν, Ἄρτεμις δὲ τὴν
κυνηγικήν, καὶ Ἥρα μὲν στολισμόν, Δημήτηρ δὲ γεωργίαν
καὶ ἄλλοι ἄλλας. οὐκοῦν εἰ διὰ τὰς τῶν τεχνῶν εὑρέσεις
θεοὺς αὐτοὺς ἄξιον ἀναγορεύεσθαι, δέον καὶ τοὺς τῶν
ἄλλων τεχνῶν εὑρετὰς οὕτως ὀνομάζεσθαι. γράμματα μὲν
γὰρ Φοίνικες ἐφεῦρον, ποίησιν δὲ ἡρωϊκὴν Ὅμηρος, καὶ
διαλεκτικὴν μὲν Ζήνων ὁ Ἐλάτης, ῥητορικὴν δὲ Κόραξ
ὁ Συρακούσιος, καὶ μελισσῶν μὲν καρπὸν ὁ Ἀρισταῖος,
σίτου δὲ σπόρον Τριπτόλεμος, καὶ νόμους μὲν Λυκοῦργος
ὁ Σπαρτιάτης καὶ Σόλων ὁ Ἀθηναῖος, τῶν δὲ γραμμάτων
τὴν σύνταξιν καὶ ἀριθμοὺς καὶ μέτρα καὶ στάθμια Παλα-
μήδης ἐφεῦρεν, καὶ ἄλλοι ἄλλα καὶ διάφορα τῷ βίῳ τῶν
ἀνθρώπων ἀπήγγειλαν χρήσιμα κατὰ τὴν τῶν ἱστορησάντων
μαρτυρίαν. ἀλλ' εὔδηλος ἡ τούτων παράνοια, ὅτιπερ οὐ
μόνον ἀνθρώποις φθαρτοῖς προσῆψαν τὴν τοῦ θεοῦ τι-
μήν τε καὶ δόξαν, ἀλλὰ καὶ πετεινοῖς καὶ τετραπόδοις καὶ
ἑρπετοῖς κατὰ τὴν ποικιλίαν τῶν παθῶν αὐτῶν καὶ μα-
νιώδη λύσσαν. περὶ ὧν φησι καὶ ὁ ἀπόστολος·
Γεώργιος Μοναχός Chronicon breve (lib. 1–6) (redactio recentior) (3043: 002);
MPG 110.Volume 110, page 105, line 31
κὴν, Ἥφαιστος μὲν τὴν χαλκευτικὴν, Ἀσκλη-

πιὸς δὲ τὴν ἰατρικὴν, καὶ Ἀπόλλων τὴν μουσικὴν,
καὶ Ἀθηνᾶ μὲν τὴν ὑφαντικὴν, Ἄρτεμις δὲ τὴν
κυνηγητικὴν, καὶ Ἥρα μὲν στολισμὸν, Δημήτηρ
807
δὲ γεωργίαν καὶ ἄλλοι ἄλλας.» (15) Οὐκοῦν εἰ διὰ

τὰς τῶν τεχνῶν εὑρέσεις θεοὺς αὐτοὺς ἄξιον ἀνα-
γορεύεσθαι, δέον καὶ τοὺς 45 τῶν ἄλλων τεχνῶν
εὑρετὰς οὕτως ὀνομάζεσθαι; Γράμματα μὲν γὰρ
Φοίνικες εὗρον, ποίησιν δὲ ἡρωϊκὴν Ὅμηρος, καὶ
διαλεκτικὴν μὲν Ζήνων ὁ Ἐλεάτης, ῥητορικὴν δὲ
Κόραξ ὁ Συρακούσιος, καὶ μελισσῶν μὲν καρπὸν ὁ
Ἀριστοτέλης, σίτου δὲ σπόρον καὶ κριθῆς Τρι-
πτόλεμος· καὶ νόμους μὲν Λυκοῦργος ὁ Σπαρτιάτης καὶ Σόλων ὁ Ἀθηναῖος, τῶν δὲ
γραμμάτων τὴν
σύνταξιν καὶ ἀριθμὸν καὶ μέτρα καὶ σταθμία Παλαμήδης ἐφεῦρε, καὶ ἄλλοι ἄλλα καὶ
διάφορα τῷ
βίῳ τῶν ἀνθρώπων ἐπήγγειλαν χρήσιμα κατὰ τὴν τῶν ἱστορησάντων μαρτυρίαν.
(16) Ἀλλ' εὔδηλος ἡ τούτων παράνοια, ὅτιπερ
οὐ μόνον ἀνθρώποις φθαρτοῖς προσῆψαν τὴν τοῦ
Θεοῦ τιμὴν καὶ δόξαν, ἀλλὰ καὶ πετεινοῖς, καὶ
τετραπόδοις, καὶ ἑρπετοῖς, καὶ τὴν ποικιλίαν τῶν
παθῶν αὐτῶν καὶ μανιώδη λύσσαν.
Γεώργιος Μοναχός Chronicon breve (lib. 1-6) (redactio recentior)

ἐν ΚΠ. ἐξώρισεν εἰς Χερσῶνα. Καὶ Μαξίμου τοῦ

σοφωτάτου καὶ τῶν βʹ μαθητῶν αὐτοῦ τὰς ἱερὰς
γλώσσας καὶ τὰς δεξιὰς ἀπέτεμε χεῖρας, Καὶ
μέντοι καὶ πολλοὺς ὀρθοδόξους αἰκίαις καὶ δημεύ-
σεσι καὶ ἐξορίαις κατεδίκαζε διὰ τὸ μὴ θέλειν
αὐτοὺς τῇ τῶν Μονοθελητῶν αἱρέσει συνθέσθαι.
(8) Εἶτα πέμψας ἀγαγεῖν τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς
(γʹ) υἱοὺς αὐτοῦ (Κωνσταντῖνον, καὶ Ἡράκλειον, καὶ
Τιβέριον), οἱ Βυζάντιοι τούτους οὐκ ἀπέστειλαν.
(9) Ποιήσας οὖν ἐν Σικελίᾳ ἔτη ϛʹ, ἀναιρεῖται
ἐν Συρακούσῃ λουόμενος, (152b) κατὰ κεφαλῆς λα-
βῶν μετὰ κάδου καιρίως πληγὴν ὑπό τινος τῶν
παρισταμένων.

οἰκονόμον, τὸν δὲ ἕτερον αὐτοῦ ἀδελφὸν Ἰωάννην,

δρουγγάριον τῆς βίγλης, τὸν δὲ ἕτερον ἀδελφὸν αὐ-
τοῦ Παῦλον, τοῦ σακελλίου, τὸν δὲ ἕτερον Κων-
σταντῖνον, 759 γενικὸν λογοθέτην. Τελευτήσαντος
δὲ Νικολάου τοῦ συγκέλλου, θάπτουσιν αὐτὸν εἰς Ἀρ-
καδιανὰς, τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ἔνθα ἐστὶ νῦν τοῦ
ἁγίου Κωνσταντίνου τὸ μετόχιον.
(11) Ἤρξατο δὲ ὁ βασιλεὺς ἐκχοΐζειν πλησίον
808
τοῦ παλατίου πρὸς τὸ κτίσαι τὴν νέαν (ἐκκλησίαν)

οἰκήματα πάμπολλα ἐξωνησάμενος. Ἐμηνύθη δὲ τῷ
βασιλεῖ ὡς ἡ Συράκουσα παρὰ τῶν Ἀγαρηνῶν
ἐκπορθεῖται. Ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλωΐμων ἐν
τοῖς κτίσμασι (καὶ ἐκχοΐσμασι) τῆς νέας ἐκκλησίας,
ἐγένετο βραδύτης τοῦ στόλου καὶ τοῦ λαοῦ, καὶ
παρεδόθη ἡ αὐτὴ Συράκουσα πρὸ ὀλίγου πρὶν ἢ
φθάσαι τὸν στόλον, τοῦ βασιλέως πολλὰ (ἐν τούτῳ)
θρηνήσαντος καὶ ἀποδυραμένου.
(12) Νικήτα δὲ τοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ
Ξυλινίτου κατηγορηθέντος ὡς φιλουμένου παρὰ
τῆς Αὐγούστης, τοῦτον ὁ βασιλεὺς ἀποκείρας μο-
ναχὸν ἐποίησεν (ὃς ἐπὶ βασιλέως Λέοντος γέγονεν

δὲ Νικολάου τοῦ συγκέλλου, θάπτουσιν αὐτὸν εἰς Ἀρ-

καδιανὰς, τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ἔνθα ἐστὶ νῦν τοῦ
ἁγίου Κωνσταντίνου τὸ μετόχιον.
(11) Ἤρξατο δὲ ὁ βασιλεὺς ἐκχοΐζειν πλησίον
τοῦ παλατίου πρὸς τὸ κτίσαι τὴν νέαν (ἐκκλησίαν)
ἐκπορθεῖται. Ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλωΐμων ἐν
θρηνήσαντος καὶ ἀποδυραμένου.
(12) Νικήτα δὲ τοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ
Ξυλινίτου κατηγορηθέντος ὡς φιλουμένου παρὰ
τῆς Αὐγούστης, τοῦτον ὁ βασιλεὺς ἀποκείρας μο-
ναχὸν ἐποίησεν (ὃς ἐπὶ βασιλέως Λέοντος γέγονεν
οἰκονόμος ἐν τῇ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ· καὶ τελευ-
τήσας τίθεται ἐν τῇ μονῇ, ἣν αὐτὸς κατεσκεύασε·
καὶ ἀπέκειρε τὰς αὐτοῦ ἀδελφάς).
(13) Πολλὰ γὰρ χαλκουργήματα κατέαξεν ὁ
Γεώργιος Σύγγελος Ecloga chronographica Page 312, line 6
ποθοῦντι παρὰ Πλάτωνος ὅτι τὸ ὀρθῶς δικάζειν· ηὔχει γὰρ ἐπὶ τούτῳ
Διονύσιος. εἶτά φησι· τὸ ὀρθῶς δικάζειν τίνος ἔργον σοὶ δοκεῖ; πρὸς ὃν
ὁ Πλάτων· μόριόν τι μικρὸν πολιτικοῦ τὸ δικάζειν ὀρθῶς. ἀκεσταῖς γὰρ
ἐοίκασι τοῖς τὰ διερρωγότα ἱμάτια ἀνυφαίνουσι. τρίτον αὐτὸν ἐπανήρετο
τὸ τύραννον εἶναι, φάς, ποταπόν σοι φαίνεται; πρὸς ὃν ἀντέφη Πλάτων·
σφόδρα δεινόν, ὅπου γε καὶ τὰ κουρευτικὰ μαχαίρια φοβεῖται μὴ ὑπ' αὐτῶν
ἀναιρεθῇ.
809
Πρὸς ταῦτα, φασὶν οἱ Πλατωνικοὶ Πλάτωνος ὑπεραπολογούμενοι τοῦ

διδασκάλου ἐν τοῖς κατὰ τοῦ Ἀριστείδου, Διονύσιος ὁ Σικελίας τύραννος
χαλεπήνας ἐπὶ τῷ φιλοσόφῳ μηδ' ὅλως αὐτὸν κολακεύσαντι ἀπεφήνατο
Πλάτωνα Συρακουσῶν αἴρεσθαι ἡλίου ὑπὲρ γῆν ὄντος, καὶ ἐπρίατο αὐτὸν
Ἀννίκηρίς τις ἐξ Αἰγίνης, οὗ χάριν ὁ λόγος παρὰ τοῖς Πλατωνικοῖς μέχρι
νῦν ἐπεκράτησε· καὶ οὐδεὶς Ἀννίκηριν ἐγίνωσκεν, εἰ μὴ Πλάτωνα
ἐπρίατο. ἕτεροι δὲ ἱστοροῦσιν ὅτι Πόλλιδι τινὶ πρὸς πρᾶσιν παραπλέοντι
τὴν Σικελίαν παραδοὺς ὁ τύραννος ἐκβάλλει τῆς νήσου, ὃς τὸν φιλόσοφον
παραλαβὼν Αἰγινήταις πρὸς Ἀθηναίους οὐκ εἰρηνεύουσι προσορμίσας
ἀποδέδωκε τὸν Πλάτωνα, τοῦτο κελεύσαντος αὐτῷ λάθρα τοῦ Διονυσίου.
αὐτὸς δὲ Πλάτων τοῦ πριαμένου μεταθέντος αὐτὸν εἰς Ἀθήνας διαπλεῖ.
Διονυσίου δὲ τελευτήσαντος ιηʹ ἔτει τῆς τυραννίδος κρατεῖ Διονύσιος
παῖς αὐτοῦ μετ' αὐτόν· τῆς δὲΣικελίας τυραννεῖ, Πλάτωνά τε μετακα-
λεῖται τῷ Δίωνι χαριζόμενος καὶ σφόδρα τιμᾷ παραγενάμενον διὰ τὴν
Δημήτριος ὁ Φαληρεὺς ἐγνωρίζετο γʹ νομοθέτης Ἀθήνησιν. οὗτος Ἀθη-

ναίοις ἀποδοὺς τὴν δημοκρατίαν ἦλθεν εἰς Αἴγυπτον.
Μενέδημος καὶ Σπεύσιππος φιλόσοφοι ἐγνωρίζοντο.
Ῥωμαῖοι Κελτοὺς καὶ Τυρρηνοὺς ἐνίκησαν καὶ τὴν Σαβίνων γῆν ἐκληρώ-
σαντο.
Οἱ Μακεδόνων ἡγεμόνες ἐστασίασαν.
Περδίκκας εἰς Αἴγυπτον ἐστράτευσε.
Πολυπέρχης υἱὸς Ἀντιπάτρου ἀνεῖλε τὸν Ἀριδαῖον.
Λυσιμαχία ἐν Θρᾴκῃ ἐκτίσθη.
Ἀγαθοκλῆς ἐν Συρακούσαις ἐτυράννησε.
Ῥωμαῖοι Μάρσους καὶ Ἴμβρους καὶ Παλλινοὺς παρεστήσαντο.
Ῥωμαῖοι ἀποικίας ἔπεμψαν.
Κύπρου Πτολεμαῖος ἐκράτησεν.
Ὁ Λαμιακὸς πόλεμος ἐκινήθη.
Ἀναξιμένης καὶ Ἐπίκουρος ἐγνωρίζετο.
Ἐν Ῥώμῃ παρθένος τις φθαρεῖσα ἀνῃρέθη.
Θεόδωρος ἄθεος ἐγνωρίζετο.
Ῥωμαῖοι Σαυνιτῶν Ἀράβων τελείως ἐκράτησαν.
Μένανδρος ὁ κωμικὸς ποιητὴς πρῶτον δρᾶμα διδάξας Ὀργὴν ἐνίκα.
Θεόφραστος φιλόσοφος ἐγνωρίζετο.
Γεώργιος Σύγγελος Ecloga chronographica

Page 332, line 16
Καππαδοκῶν βασιλεῖ ζʹ χρόνους ρξʹ διαρκέσαντες κατὰ τούτους ἤρξαν-

το τοὺς χρόνους, ὡς Διόδωρος γράφει.
Καρχηδόνιοι Ῥωμαίων ϙʹ ναῦς ἔλαβον ἐν Σικελίᾳ, τρέψαντες καὶ τὸν
ὕπατον Μέτελλον.
Ῥωμαῖοι ἀποικίας ἐστείλαντο.
Ἐν Ῥώμῃ παρθένος καταγνωσθεῖσα τοῦ ἱεροῦ τῆς Ἑστίας ἑαυτὴν ἀνεῖλε.
Νικομήδειαν ἐπ' ὀνόματι αὐτοῦ ἔκτισε Νικομήδης βασιλεὺς Βιθυνῶν.
810
Ῥωμαῖοι Καρχηδονίους ναυμαχίᾳ νικήσαντες ρʹ πόλεις τῆς Λιβύης

ἔλαβον.
Κατὰ τούτους τοὺς χρόνους Ἱέρων τύραννος Σικελίας κρατεῖ Συρα-
κουσῶν καὶ κατὰ Ῥωμαίων Καρχηδονίοις συμμαχεῖ, ἡνίκα πρῶτος πόλε-
μος Ῥωμαίοις πρὸς Καρχηδονίους κινηθεὶς ἔτη κρατεῖ κγʹ. δεύτερος μετὰ
Ἀπίωνα Οὐαλέριος ὑπατεύων πάσης ἐξελάσας Σικελίας Καρχηδονίους,
τάς τε ἐν αὐτῇ πόλεις ὑπὸ Ῥωμαίους ποιεῖται πλὴν Συρακουσῶν πόλεως,
ἣν εἶχεν Ἱέρων σὺν τοῖς Ἄφροις βʹ ἡττηθείς. τότε καὶ Λιβύης ρʹ πόλεις
εἷλον Ῥωμαῖοι.
Ῥωμαῖοι Καρχηδονίους ἐνίκησαν, ἡνίκα καὶ Τοῦλλος ὕπατος μετὰ πό-
λεμον κγʹ ἐνιαυτῶν κρατεῖ Καρχηδονίων καὶ ὑπὸ Ῥωμαίους αὐτοὺς καὶ
τὴν χώραν ποιεῖ, λαβὼν καὶ Συρακούσας καὶ Ἱέρωνα τύραννον ἐκδόντα
ἑαυτὸν κατὰ τὴν ρκηʹ ὀλυμπιάδα ἐπὶ Φιλαδέλφου τοῦ Πτολεμαίου, ἐφ' ὃν
στρατηγὸς Ἄππιος Κλαύδιος ὑπατεύων πεμφθεὶς πολλὴν Σικελοῖς καὶ

Ἐν Ῥώμῃ παρθένος καταγνωσθεῖσα τοῦ ἱεροῦ τῆς Ἑστίας ἑαυτὴν ἀνεῖλε.
Νικομήδειαν ἐπ' ὀνόματι αὐτοῦ ἔκτισε Νικομήδης βασιλεὺς Βιθυνῶν.
Ῥωμαῖοι Καρχηδονίους ναυμαχίᾳ νικήσαντες ρʹ πόλεις τῆς Λιβύης
ἔλαβον.
Καρχηδονίοις εἰργάσατο φθοράν.

811
Καρχηδονίοις εἰργάσατο φθοράν.
Ἀθηναίοις Ἀντίγονος τὴν ἐλευθερίαν ἀπέδωκεν.
Ἐν Ῥώμῃ ἱερὸν ἐνεπρήσθη τῆς Ἑστίας.
Ἐν Ῥώμῃ ὑπὸ δούλου διακορευθεῖσα παρθένος ἑαυτὴν διεχειρίσατο.
Ῥωμαῖοι Γάλλων μυριάδας δʹ πρὸς τοῖς τʹ ἀνεῖλον, τοὺς δὲ αἰχμαλώτους
αὐτῶν κατεδουλώσαντο, Γαλιαρίους καλοῦντες αὐτούς.
Ἐν Ῥώμῃ παρθένοι ἁλοῦσαι φθορᾷ ζῶσαι κατωρύγησαν.
Σκηπίων Ἀφρικανὸς Κελτιβηρίας πολέμῳ πόλεις πολλὰς Ῥωμαίοις
Ἔτι δὲ καὶ ὁ πρὸς Καρχηδονίους δεύτερος πόλεμος κινεῖται, κρατήσας

καὶ αὐτὸς ἔτη ιθʹ Ῥωμαίοις. Ἀννίβας γὰρ Καρχηδονίων στρατηγὸς νέος
τῷ φρονήματι καὶ τῇ ἡλικίᾳ Σπανίαν κατέσχεν οὖσαν ὑπὸ Ῥωμαίους, καὶ
τῇ Ἰταλίᾳ αὐτῇ ἐπῆλθε συμμαχούντων αὐτῷ Γάλλων καὶ ἄλλων πολλῶν
βαρβάρων. πρῶτοι οὖν αὐτῷ Κορνήλιος Σκηπίων καὶ Σεμπρώνιος Γράκ-
χος ὕπατοι πολεμοῦσιν, οἳ καὶ φυγόντες μόλις διασῴζονται τοῦ κινδύνου.
μεθ' οὓς Λούκιος Φαλαμήνιος πολεμήσας αὐτῶ μετὰ τῆς δυνάμεως διε-
φθάρη. τρίτος πρὸς αὐτὸν ἀγωνίζεται Φάβιος Μάξιμος ἀνὴρ στρατηγικὸς
ὑπατεύων καὶ τρέπει τὸν Ἀννίβαν στρατηγίᾳ μᾶλλον, οὐ δυνάμει κρατήσας.
Τότε καὶ Ἀρχιμήδης γεωμέτρης τοῖς μηχανήμασι Ῥωμαίους ἀπώσατο
πολλάκις πολιορκοῦντας Συρακούσας, οἰκῶν ἐν αὐταῖς. ἔνθα καὶ ἀναιρεῖ-
ται ὑπό τινος στρατιώτου, τῆς πόλεως ἄφνω ληφθείσης ἑορταζόντων
Συρακουσίων, παρὰ γνώμην Μαρκέλλου στρατηγοῦ Ῥωμαίων, ὃς ὑπὸ
Ῥωμαίους αὖθις τὴν Σικελίαν θεὶς ἐπινίκιον πομπὴν ἐθριάμβευσε.
Πολλῶν δὲ ἄλλων Ῥωμαίων στρατηγῶν μετὰ ταῦτα πολεμησάντων
Ἀννίβᾳ κρατοῦντι Καρχηδόνος καὶ Ἱσπανίας καὶ μὴ κατισχυσάντων αὐτοῦ
τέλος Σκηπίων Ἀφρικανὸς τρέψας τὴν Ἀννίβα δύναμιν ἐν Ἱσπανίᾳ κατὰ
τὴν ρμεʹ ὀλυμπιάδα ὑπατεύσας τε καὶ κατ' ἐξουσίαν λαβὼν καὶ διοικῶν
τὴν ὅλην Ἰταλίαν ἐπὶ Καρχηδόνα διέπλει στόλῳ μεγάλῳ καὶ τὴν ἅπασαν
πορθεῖ πρὸς τῇ Λιβύῃ χώραν Καρχηδονίων, ὥστε τοὺς ἐν τέλει
τῷ φρονήματι καὶ τῇ ἡλικίᾳ Σπανίαν κατέσχεν οὖσαν ὑπὸ Ῥωμαίους, καὶ

τῇ Ἰταλίᾳ αὐτῇ ἐπῆλθε συμμαχούντων αὐτῷ Γάλλων καὶ ἄλλων πολλῶν
βαρβάρων. πρῶτοι οὖν αὐτῷ Κορνήλιος Σκηπίων καὶ Σεμπρώνιος Γράκ-
χος ὕπατοι πολεμοῦσιν, οἳ καὶ φυγόντες μόλις διασῴζονται τοῦ κινδύνου.
μεθ' οὓς Λούκιος Φαλαμήνιος πολεμήσας αὐτῶ μετὰ τῆς δυνάμεως διε-
φθάρη. τρίτος πρὸς αὐτὸν ἀγωνίζεται Φάβιος Μάξιμος ἀνὴρ στρατηγικὸς
ὑπατεύων καὶ τρέπει τὸν Ἀννίβαν στρατηγίᾳ μᾶλλον, οὐ δυνάμει κρατήσας.
Τότε καὶ Ἀρχιμήδης γεωμέτρης τοῖς μηχανήμασι Ῥωμαίους ἀπώσατο
πολλάκις πολιορκοῦντας Συρακούσας, οἰκῶν ἐν αὐταῖς. ἔνθα καὶ ἀναιρεῖ-
ται ὑπό τινος στρατιώτου, τῆς πόλεως ἄφνω ληφθείσης ἑορταζόντων
Συρακουσίων, παρὰ γνώμην Μαρκέλλου στρατηγοῦ Ῥωμαίων, ὃς ὑπὸ
Ῥωμαίους αὖθις τὴν Σικελίαν θεὶς ἐπινίκιον πομπὴν ἐθριάμβευσε.
Πολλῶν δὲ ἄλλων Ῥωμαίων στρατηγῶν μετὰ ταῦτα πολεμησάντων
812
Ἀννίβᾳ κρατοῦντι Καρχηδόνος καὶ Ἱσπανίας καὶ μὴ κατισχυσάντων αὐτοῦ

τέλος Σκηπίων Ἀφρικανὸς τρέψας τὴν Ἀννίβα δύναμιν ἐν Ἱσπανίᾳ κατὰ
τὴν ρμεʹ ὀλυμπιάδα ὑπατεύσας τε καὶ κατ' ἐξουσίαν λαβὼν καὶ διοικῶν
τὴν ὅλην Ἰταλίαν ἐπὶ Καρχηδόνα διέπλει στόλῳ μεγάλῳ καὶ τὴν ἅπασαν
πορθεῖ πρὸς τῇ Λιβύῃ χώραν Καρχηδονίων, ὥστε τοὺς ἐν τέλει Καρχηδο-
νίους μεταστείλασθαι τὸν Ἀννίβαν ἐξ Ἰταλίας· ᾧτινι Σκηπίων συγκρούσας
ἐπανιόντι πρὸς τῇ Καρχηδόνι κρατεῖ τῆς μάχης τοσοῦτον ὥστε φυγεῖν τὸν
Γεώργιος Μοναχός Chronicon (continuatio) (redactio A) (3051: 001)“Θεοφάνης

Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus”, Ed. Bekker, I.Bonn:
Weber, 1838; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.Page 843, line 5
καὶ προσμονάριον τοῦ ἁγίου Διομήδους, ᾧ τινὶ ὁ μάρτυς ἐπε-

φάνη, ὡς προείρηται, περὶ τοῦ βασιλέως, ἐτίμησεν αὐτὸν σύγ-
κελλον καὶ οἰκονόμον, τὸν δὲ ἕτερον ἀδελφὸν αὐτοῦ Ἰωάννην δρουγ-
γάριον τῆς βίγλης, καὶ τὸν ἕτερον ἀδελφὸν αὐτῶν Παῦλον τοῦ
σακελλίου, τὸν δὲ ἕτερον Κωνσταντῖνον γενικὸν λογοθέτην. τελευ-
τήσαντος δὲ Νικολάου τοῦ συγκέλλου, θάπτουσιν αὐτὸν εἰς Ἀρκα-
διανὰς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ἔνθα ἐστὶ νῦν τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου
τὸ μετόχιον.
11. Ἤρξατο δὲ ὁ βασιλεὺς ἐκχοΐζειν πλησίον τοῦ παλα-
τίου πρὸς τὸ κτίσαι τὴν Νέαν, οἰκήματα πάμπολλα ἐξωνησάμενος.
ἐμηνύθη δὲ τῷ βασιλεῖ ὡς ἡ Συράκουσα παρὰ τῶν Ἀγαρηνῶν
ἐκπορθεῖται. ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλωΐμων ἐν τοῖς κτίσμασι τῆς
Νέας ἐκκλησίας ἐγένετο βραδύτης τοῦ στόλου καὶ τοῦ λαοῦ, καὶ
παρεδόθη ἡ αὐτὴ Συράκουσα πρὸ ὀλίγου πρὶν ἢ φθάσαι τὸν στό-
λον, τοῦ βασιλέως πολλὰ θρηνήσαντος καὶ ἀποδυραμένου.
12. Νικήτα δὲ τοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ Ξυλινίτου κατ-
ηγορηθέντος ὡς φιλουμένου παρὰ τῆς Αὐγούστης, τοῦτον ὁ βα-
σιλεὺς ἀποκείρας μοναχὸν ἐποίησεν· ὃς ἐπὶ βασιλείᾳ Λέοντος γέγο-
νεν οἰκονόμος τῆς μεγάλης ἐκκλησίας, καὶ τελευτήσας τίθεται ἐν
τῇ μονῇ ἣν αὐτὸς κατεσκεύασε, καὶ ἀπέκειρε τὰς αὐτοῦ ἀδελφάς.
13. Πολλὰ δὲ χαλκουργήματα κατέαξεν ὁ βασιλεὺς λόγῳ
Γεώργιος Μοναχός Chronicon (continuatio) (redactio A)

Page 843, line 8
γάριον τῆς βίγλης, καὶ τὸν ἕτερον ἀδελφὸν αὐτῶν Παῦλον τοῦ
σακελλίου, τὸν δὲ ἕτερον Κωνσταντῖνον γενικὸν λογοθέτην. τελευ-
τήσαντος δὲ Νικολάου τοῦ συγκέλλου, θάπτουσιν αὐτὸν εἰς Ἀρκα-
διανὰς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ἔνθα ἐστὶ νῦν τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου
τὸ μετόχιον.
11. Ἤρξατο δὲ ὁ βασιλεὺς ἐκχοΐζειν πλησίον τοῦ παλα-
τίου πρὸς τὸ κτίσαι τὴν Νέαν, οἰκήματα πάμπολλα ἐξωνησάμενος.
ἐμηνύθη δὲ τῷ βασιλεῖ ὡς ἡ Συράκουσα παρὰ τῶν Ἀγαρηνῶν
ἐκπορθεῖται. ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλωΐμων ἐν τοῖς κτίσμασι τῆς
Νέας ἐκκλησίας ἐγένετο βραδύτης τοῦ στόλου καὶ τοῦ λαοῦ, καὶ
παρεδόθη ἡ αὐτὴ Συράκουσα πρὸ ὀλίγου πρὶν ἢ φθάσαι τὸν στό-
813
λον, τοῦ βασιλέως πολλὰ θρηνήσαντος καὶ ἀποδυραμένου.

12. Νικήτα δὲ τοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ Ξυλινίτου κατ-
ηγορηθέντος ὡς φιλουμένου παρὰ τῆς Αὐγούστης, τοῦτον ὁ βα-
σιλεὺς ἀποκείρας μοναχὸν ἐποίησεν· ὃς ἐπὶ βασιλείᾳ Λέοντος γέγο-
νεν οἰκονόμος τῆς μεγάλης ἐκκλησίας, καὶ τελευτήσας τίθεται ἐν
τῇ μονῇ ἣν αὐτὸς κατεσκεύασε, καὶ ἀπέκειρε τὰς αὐτοῦ ἀδελφάς.
13. Πολλὰ δὲ χαλκουργήματα κατέαξεν ὁ βασιλεὺς λόγῳ
τῆς Νέας ἐκκλησίας. ἀλλὰ καὶ μάρμαρα καὶ ψηφῖδας καὶ κίονας
ἐκ πολλῶν ἐκκλησιῶν καὶ οἴκων ἀνέλαβεν εἰς κατασκευὴν αὐτῆς.
ἐν οἷς στήλη ἵστατο χαλκῆ σχῆμα ἔχουσα ἐπισκόπου· ἐκράτει δὲ
Ιωάννης Σκυλίτζης Synopsis historiarum (3063: 001)

“Ioannis Scylitzae synopsis historiarum”, Ed. Thurn, J.
Berlin: De Gruyter, 1973; Corpus fontium Ιστορίαι. Byzantinae 5. Series
Berolinensis.Emperor life Mich2, sec. 20, line 22
στρατηγὸν ἐπὶ τούτῳ παραγενόμενον ἀπελαύνει καὶ πρὸς τὸν τῆς

Ἀφρικῆς ἀποδιδράσκει ἡγούμενον, πᾶσαν τὴν Σικελίαν ὑπ' ἐκείνῳ
ποιῆσαι καθυπισχνούμενος καὶ διδόναι φόρους αὐτῷ πολλούς, εἰ μόνον
ἀναγορευθείη Ῥωμαίων βασιλεύς. δεξάμενος οὖν τὸν λόγον ὁ ἀμηρᾶς
ἀναγορεύει τοῦτον βασιλέα Ῥωμαίων, καὶ χεῖρα δίδωσι πολλήν, καὶ
τῆς Σικελίας γίνεται ἐγκρατὴς παρ' αὐτοῦ τούτου λαβὼν αὐτήν. πλὴν
ὁ μὲν Εὐφήμιος οὐ πολὺν χρόνον τοῦ βασιλικοῦ ἀπολαύσας ἀξιώματος
ἀφαιρεῖται τὴν κεφαλὴν τῆς οἰκείας ἀποστασίας καὶ παρανομίας τοῦτον
λαβὼν τὸν μισθόν. ἄξιον δὲ καὶ τὸν τρόπον εἰπεῖν τῆς αὐτοῦ ἀναιρέσεως.
ὡς γὰρ ἐν σχήματι βασιλικῷ περιῄει τὴν Σικελίαν ἀνευφημούμενος,
ἀπῄει καὶ κατὰ τὴν Συράκουσαν. ἄποθεν δὲ γενόμενος τῆς ἑαυτοῦ τά-
ξεως καὶ τῶν δορυφόρων καὶ ὅσον ἀπὸ τόξου βολῆς τῇ πόλει προσεγ-
γίσας ὡμίλει τοῖς πολίταις καὶ πρὸς ἑαυτὸν λόγοις τὴν ἐκείνων ἐφείλ-
κετο εὔνοιαν. μεμονωμένον δὲ τοῦτον ἰδόντες ἀδελφοὶ δύο Συρακούσιοι
πρὸς ἑαυτοὺς βουλευσάμενοι καὶ σύμπνοοι γενόμενοι καὶ τὸ ἓν φρονή-
σαντες προσέρχονται τούτῳ εἰρωνικῶς τε καὶ τωθαστικῶς, ὡς βασιλεῖ
τάχα τὴν προσήκουσαν τιμὴν ἀπονέμοντες. ὁ δ' Εὐφήμιος μὴ συνεὶς
τὸν δόλον τὴν παρ' αὐτῶν ἀναγόρευσιν καὶ τὸν ἀσπασμὸν προσδεξά-
μενος προσεκάλει τούτους μετὰ φιλοφροσύνης, ὡς καὶ αὐτὸς τὸν οἰκεῖον
ἀσπασμὸν ἀποδώσων. καὶ δὴ κλίνας τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ στόμα προσε-
ρείσας τῷ στόματι θατέρου τῶν ἀδελφῶν, θριξὶ μὲν κατέχεται ἰσχυρῶς
Ιωάννης Σκυλίτζης Synopsis historiarum Emperor life Mich2, sec. 20, line 25
ἀναγορευθείη Ῥωμαίων βασιλεύς. δεξάμενος οὖν τὸν λόγον ὁ ἀμηρᾶς

ἀναγορεύει τοῦτον βασιλέα Ῥωμαίων, καὶ χεῖρα δίδωσι πολλήν, καὶ
τῆς Σικελίας γίνεται ἐγκρατὴς παρ' αὐτοῦ τούτου λαβὼν αὐτήν. πλὴν
ὁ μὲν Εὐφήμιος οὐ πολὺν χρόνον τοῦ βασιλικοῦ ἀπολαύσας ἀξιώματος
ἀφαιρεῖται τὴν κεφαλὴν τῆς οἰκείας ἀποστασίας καὶ παρανομίας τοῦτον
λαβὼν τὸν μισθόν. ἄξιον δὲ καὶ τὸν τρόπον εἰπεῖν τῆς αὐτοῦ ἀναιρέσεως.
ὡς γὰρ ἐν σχήματι βασιλικῷ περιῄει τὴν Σικελίαν ἀνευφημούμενος,
ἀπῄει καὶ κατὰ τὴν Συράκουσαν. ἄποθεν δὲ γενόμενος τῆς ἑαυτοῦ τά-
ξεως καὶ τῶν δορυφόρων καὶ ὅσον ἀπὸ τόξου βολῆς τῇ πόλει προσεγ-
814
γίσας ὡμίλει τοῖς πολίταις καὶ πρὸς ἑαυτὸν λόγοις τὴν ἐκείνων ἐφείλ-
κετο εὔνοιαν. μεμονωμένον δὲ τοῦτον ἰδόντες ἀδελφοὶ δύο Συρακούσιοι
πρὸς ἑαυτοὺς βουλευσάμενοι καὶ σύμπνοοι γενόμενοι καὶ τὸ ἓν φρονή-
σαντες προσέρχονται τούτῳ εἰρωνικῶς τε καὶ τωθαστικῶς, ὡς βασιλεῖ
τάχα τὴν προσήκουσαν τιμὴν ἀπονέμοντες. ὁ δ' Εὐφήμιος μὴ συνεὶς
τὸν δόλον τὴν παρ' αὐτῶν ἀναγόρευσιν καὶ τὸν ἀσπασμὸν προσδεξά-
μενος προσεκάλει τούτους μετὰ φιλοφροσύνης, ὡς καὶ αὐτὸς τὸν οἰκεῖον
ἀσπασμὸν ἀποδώσων. καὶ δὴ κλίνας τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ στόμα προσε-
ρείσας τῷ στόματι θατέρου τῶν ἀδελφῶν, θριξὶ μὲν κατέχεται ἰσχυρῶς
παρὰ τούτου, πρὸς δὲ τοῦ ἑτέρου τῶν ἀδελφῶν τὴν κεφαλὴν ἀποτέ-
μνεται. καὶ οὗτος μὲν ταύτην ἔτισε δίκην τῆς οἰκείας ἀπονοίας.
Οἱ δ' Ἀγαρηνοὶ οὐ τῆς Σικελίας ἔκτοτε μόνον,
Ιωάννης Σκυλίτζης Synopsis historiarum

Emperor life Bas1, sec. 37, line 6
τῶν ὁρίων Συρίας ὁ στόλος, ἐμπαρασκεύους αὐτοὺς ἀποσταλῆναι πρὸς

τὴν ἐκείνων ἀντιπαράταξιν. καὶ ὁ μὲν βασιλεὺς ᾠκονομήσατο οὕτως.
ὁ δὲ τῶν Σαρακηνῶν σκοπὸς καταλαβὼν τὴν βασιλίδα καὶ πάντα
εὐτρεπῆ κατιδὼν ἐπανελθὼν πρὸς τοὺς πέμψαντας, ὅσα εἶδεν, ἀπήγγει-
λεν. οἱ δὲ καταπτήξαντες τὴν ἡσυχίαν ἠγάπησαν.
Καρχηδόνιοι δὲ πάλιν διὰ τὰς προηγησαμένας ἥττας δεδιότες,
μή πως Ῥωμαϊκὸς στόλος κατὰ τῆς αὐτῶν ἐκπεμφθῇ χώρας, ναῦς
ἱκανὰς ἐτεκτήναντο. ἦρος δὲ ἐπιλάμποντος, ὡς οὐδεμίαν δύναμιν ἐκ
βασιλέως ἐκπεμφθεῖσαν ἐμάνθανον, ὑποτοπήσαντες πρὸς ἄλλους ἄσχολον
εἶναι τὸν βασιλέα ἐκστρατεύουσι κατὰ Σικελίας, καὶ δὴ πρὸς τὴν πόλιν
τὰς Συρακούσας προσσχόντες ταύτην ἐπολιόρκουν, καὶ τὰ ἐκτὸς ἐδῄουν
τῆς χώρας καὶ ἐληΐζοντο. τοῦ δὲ στρατηγοῦ τῆς Σικελίας δῆλα ταῦτα
θέντος τῷ βασιλεῖ, εὐθέως ἡ προευτρεπισθεῖσα ναυτικὴ δύναμις κἀν
τῇ κτίσει τοῦ ναοῦ προσεδρεύουσα πρὸς Σικελίαν ἐκπέμπεται, Ἀδρια-
νὸν τὸν πατρίκιον ἔχουσα ναύαρχον. ὃς τῆς βασιλίδος ἀπάρας, μὴ
εὐθυπλοῶν δέ, μόλις κατῆλθεν εἰς Πελοπόννησον, κατὰ δὲ τὴν Μονεμ-
βασίαν ἐν τῷ καλουμένῳ λιμένι τοῦ Ἱέρακος προσορμίσας ἐπίφορον
ἐξεδέχετο πνεῦμα. ἐπὶ πολὺ δὲ χρονοτριβοῦντος αὐτοῦ κατὰ τὸν εἰρη-
μένον λιμένα, καὶ μὴ βουλομένου κατὰ τὰς νηνεμίας εἰρησίᾳ χρῆσθαι,
μηδὲ πρὸς ἐναντίον παραβάλλεσθαι κῦμα, τῶν Ἀγαρηνῶν σφοδρό-
τερον ἐπικειμένων τῇ πολιορκίᾳ, συνέβη τὴν πόλιν ἁλῶναι καὶ τῶν
Ιωάννης Σκυλίτζης Synopsis historiarum

Emperor life Bas1, sec. 37, line 27
σκαφῆναι δὲ καὶ τὴν πόλιν, καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ πυρποληθῆναι θείους

ναούς, περιβόητον καὶ λαμπρὰν μέχρι τοῦδε γενομένην καὶ πολλοὺς
βαρβαρικοὺς ἀποσεισαμένην πολέμους, ἐν ἀκαρεῖ δὲ χρόνου πᾶσαν
ἀποβεβληκυῖαν τὴν εὔκλειαν. τοῦ δὲ συμβάντος αἴσθησιν ἔλαβεν ὁ
Ἀδριανὸς τοῦτον τὸν τρόπον. τόπος ἐστὶ κατὰ τὴν Πελοπόννησον
Ἔλος προσαγορευόμενος, διὰ τὸ συνηρεφὲς τῆς ἐκεῖσε ὕλης ταύτην
λαχὼν τὴν προσωνυμίαν. ἐν τούτῳ τὸ τῶν Ῥωμαίων ηὐλίζετο ναυτι-
κόν. μιᾷ γοῦν τῶν νυκτῶν τῶν ἐκεῖσε ἐγκατοικούντων δαιμόνων πρὸς
ἀλλήλους διαλεγομένων ἤκουσαν οἱ νομεῖς, ὡς ἑάλω τὴν χθὲς ἡμέραν
815
Συράκουσα καὶ κατάσκαπται. ἐξ ἑτέρου δὲ πρὸς ἕτερον διαπορθμευο-

μένου τοῦ λόγου ἔφθασε καὶ πρὸς Ἀδριανὸν τὸ διήγημα. ὁ δὲ τοὺς
ποιμένας μετακαλεσάμενος καὶ πολυπραγμονήσας εὗρε τὰ ἀκουσθέντα
τοῖς ἐκείνων ἐπιβεβαιούμενα λόγοις. βουληθεὶς δὲ καὶ αὐτήκοος γενέσθαι
μετὰ τῶν ποιμένων ἐν τῷ τόπῳ γενόμενος καὶ δι' αὐτῶν ἐρώτησιν
τοῖς δαίμοσι προσαγηοχὼς ἤκουσεν, ὡς ἤδη ἑάλω Συράκουσα. ἀδη-
μονίᾳ δὲ καὶ λύπῃ ληφθεὶς πάλιν ἀνέφερε καὶ παρεμυθεῖτο ἑαυτόν, μὴ
χρῆναι πιστεύειν κρίνων λόγοις δαιμονίων ἀπατηλοῖς. ἐσημειώσατο
δὲ τέως τὴν ἡμέραν. καὶ μετὰ δεκάτην ἧκον αὐτάγγελοι τῶν
Ιωάννης Σκυλίτζης Synopsis historiarum Emperor life Niceph2, sec. 4, line 3
καὶ ὁ πάλαι ἐνιστάμενος δευτερογαμίας ἐπιτίμια ἐπιθεῖναι καὶ τὸ μέγα

τοῦτο παρῆκεν ἁμάρτημα.
Νικηφόρος δὲ τῷ πρώτῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἔτει ἐκπέμπει κατὰ
τῶν ἐν Σικελίᾳ Σαρακηνῶν τὸν πατρίκιον Μανουὴλ καὶ νόθον υἱὸν τοῦ
πατραδέλφου αὐτοῦ Λέοντος, τοῦ χρηματίσαντος δομεστίκου τῶν σχο-
λῶν καὶ ἐπὶ Ῥωμανοῦ τοῦ γέροντος τυφλωθέντος, στρατὸν αὐτῷ δοὺς
καὶ στόλον ἀξιόμαχον. ἀδοξίαν γὰρ ἐδόκει προστρίβεσθαι ἑαυτῷ, εἰ
τούτου κρατοῦντος ἡ Ῥωμαίων βασιλεία δασμοφορεῖ τοῖς Σαρακηνοῖς.
Ἀλλ' ἀναγκαῖον εἰπεῖν ἐπιδραμόντας, τίς ἡ πρὸς τοὺς Σαρακη-
νοὺς δασμοφορία, καὶ ὅθεν εἴληφε τὴν ἀρχήν. τῆς πόλεως γὰρ τῶν
Συρακουσῶν ὑπὸ τῶν ἐν Ἀφρικῇ Σαρακηνῶν ἁλούσης ἐπὶ τῶν χρόνων
Βασιλείου τοῦ Μακεδόνος, καὶ τὴν ὅλην συνέβη νῆσον ὑπ' αὐτῶν
κατασχεθῆναι καὶ τὰς αὐτῆς πόλεις κατασκαφῆναι, τῆς Πανόρμου μόνης
περιποιηθείσης, ἐξ ἧς ὡς ἔκ τινος ὁρμητηρίου ὁρμώμενοι οἱ Ἀγαρηνοὶ
τὴν ἀντιπέραθεν γῆν ἐπεκτήσαντο. ἐκεῖθέν τε διαπορθμευόμενοι τὰς
νήσους ἐδῄουν ἄχρι Πελοποννήσου, καὶ ὅσον οὔπω προσδόκιμοι παρα-
στήσεσθαι ἦσαν. ἀμηχανῶν οὖν ὁ βασιλεὺς Βασίλειος, καὶ ἄξιον ὑπηρέτην
ἀναζητῶν τῆς τοιαύτης ὑπηρεσίας, τὸν πατρίκιον ἔκρινε Νικηφόρον
καὶ δομέστικον τῶν σχολῶν, ἐπωνυμίαν τοῦ Φωκᾶ φέροντα, ἀπό τινος
τῶν προγόνων αὐτοῦ ἀριστεύσαντος. πάππος ὁ Νικηφόρος ἦν τοῦ
βασιλέως Νικηφόρου, ἀνὴρ γενναῖος καὶ συνετός, τὰ πρὸς θεὸν εὐσεβὴς
Leo Diaconus Hist., Historia (3069: 001)“Leonis diaconi Caloënsis Ιστορίαι. libri
decem”, Ed. Hase, K.B.Bonn: Weber, 1828; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.
Page 66, line 8
ρέπεμψεν. αὖθις δὲ πυρφόρους τριήρεις ἀσφαλῶς ἑρματίσας, καὶ

μυριοφόρους ὁλκάδας στρατιωτῶν καὶ ὅπλων γεμίσας, ἐς Σικε-
λίαν ἔστελλε, τοῦ μὲν ναυτικοῦ Νικήταν ἐν Πατρικίοις τελοῦντα,
θεοφιλῆ καὶ σεβάσμιον ἄνθρωπον, εἰ καὶ τομίας ἐτύγχανε, προ-
χειρισάμενος στρατηγόν· τῆς δὲ ἱππικῆς παρατάξεως Μανουὴλ,
αὐτανέψιον αὐτοῦ, τῷ τῶν Πατρικίων καὶ αὐτὸν ἀξιώματι δια-
πρέποντα, ἄνδρα θερμουργὸν καὶ αὐθέκαστον, καὶ ἀπερισκέπτῳ
φορᾷ εἴκοντα. ἐπεὶ δὲ περαιωσάμενοι τὸν Ἀδρίαν τῆς Σικελίας
προσέσχον, τῶν πορθμείων ἀποβάντες εἰς φάλαγγα παρετάτ-
τοντο, καὶ τοσαύτης εὐετηρίας ἀπέλαυσαν παρὰ τὴν ἀρχὴν, ὡς
816
αὐτοβοεὶ τὰς κλεινὰς καὶ περιπύστους Συρακούσας ἑλεῖν καὶ Ἱμέ-

ραν, καὶ προσέτι Ταυρομένειον καὶ Λεοντίνους ἀναιμωτὶ παρα-
στήσασθαι. Ἀλλὰ γὰρ οὐκ ἔμελλεν ἡ βάσκανος Τύχη διὰ τέλους
πλησίστιος αὐτοῖς ἐπιπνεῖν, σφοδρὸν δὲ καὶ ἄγριον ἀντιπνεύσασα,
ὑποβρύχια τὰ πράγματα τέθεικε. δηλώσει δὲ ταῦτα ὁ λόγος ἤδη
σαφῶς.
ηʹ. Σικελιῶται πρὸς τοσαύτην ῥοπὴν καὶ ἀνανταγώνιστα τῶν
Ῥωμαίων φρονήματα οὐχ οἷοί τε ὄντες ἀντικαθίστασθαι, τὰς πό-
λεις ἀπολιπόντες τὰς δυσχωρίας ὑπῄεσαν, καὶ ἐπὶ τόπων ἐπικαί-
ρων ἠθροίζοντο. κρημνώδης γὰρ ὡς τὰ πολλὰ καὶ δενδρώδης ἡ
νῆσος, ἱκανή τε τῷ βουλομένῳ φρουρὰν αὐτοσχέδιον ἐπιχορηγεῖν.
Συμεών Λογοθέτης Chronicon (sub nomine Leonis Grammatici vel Theodosii

Melisseni vel Julii Pollucis) (redactio A + B operis sub titulo Epitome fort. sub
auctore Trajano Patricio) (3070: 001)“Leonis Grammatici chronographia”, Ed.
Bekker, I.Bonn: Weber, 1842; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.
Page 159, line 1
ρισε διὰ τὸ ἐλέγχεσθαι ὑπ' αὐτοῦ τὸ μονοθέλητον δόγμα.

οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ τὸν ἴδιον ἀδελφὸν Θεοδόσιον ἔσφαξε,
διάκονον χειροτονηθέντα ὑπὸ Παύλου πατριάρχου· ἀρχιε-
ρεὺς δὲ Κωνσταντινουπόλεως ἦν Γεώργιος, πρεσβύτερος καὶ
σύγκελλος γενόμενος. Μαυίας δὲ ὁ τῶν Ἀράβων ἀρχηγὸς
μετὰ ταῦτα ἐπρέσβευσε περὶ εἰρήνης πρὸς Κώνσταν διὰ τὴν
εἰς αὐτὸν γενομένην ὑπὸ τῶν Ἀράβων ἀνταρσίαν, καὶ ἵνα τε-
λῶσι τοῖς Ῥωμαίοις ὑπὲρ τῆς τοιαύτης εἰρήνης οἱ Ἄραβες
καθ' ἡμέραν νομίσματα χίλια καὶ ἵππον καὶ δοῦλον· ὁ δὲ
οὐκ ἐπείσθη. καταλιπὼν δὲ Κωνσταντινούπολιν κατῆλθεν εἰς
Συράκουσαν τῆς Σικελίας, τῷ βαλανείῳ σμηχόμενος· μετὰ
γὰρ ταῦ κάδδου κατὰ κορυφῆς λαβὼν παρὰ Ἀνδρέου ἐτεθνή-
κει, καὶ προεβάλοντο οἱ Συρακούσιοι Νιζίζιον Ἀρμένιον εἰς
βασιλέα, ὄντα λίαν εὐπρεπῆ καὶ ὡραιότατον.

Melisseni vel Julii Pollucis) (redactio A + B operis sub t
Page 159, line 3
διάκονον χειροτονηθέντα ὑπὸ Παύλου πατριάρχου· ἀρχιε-

ρεὺς δὲ Κωνσταντινουπόλεως ἦν Γεώργιος, πρεσβύτερος καὶ
σύγκελλος γενόμενος. Μαυίας δὲ ὁ τῶν Ἀράβων ἀρχηγὸς
μετὰ ταῦτα ἐπρέσβευσε περὶ εἰρήνης πρὸς Κώνσταν διὰ τὴν
εἰς αὐτὸν γενομένην ὑπὸ τῶν Ἀράβων ἀνταρσίαν, καὶ ἵνα τε-
λῶσι τοῖς Ῥωμαίοις ὑπὲρ τῆς τοιαύτης εἰρήνης οἱ Ἄραβες
καθ' ἡμέραν νομίσματα χίλια καὶ ἵππον καὶ δοῦλον· ὁ δὲ
Συράκουσαν τῆς Σικελίας, τῷ βαλανείῳ σμηχόμενος· μετὰ
817

Κωνσταντῖνος υἱὸς Κώνστα ὁ Πωγωνάτος.
Κωνσταντῖνος υἱὸς Κώνστα ἐβασίλευσεν ἔτη δεκαεπτά.

οὗτος μαθὼν τὴν τοῦ πατρὸς ἀναίρεσιν μετὰ πλείστου στρα-
τοῦ καὶ ναυστολίας τὴν Σικελίαν κατέλαβε, καὶ χειρωσάμενος
Νιζίζιον καὶ τοὺς τοῦ πατρὸς ἀναιρέτας πάντας ἀπεκεφάλι-
σεν· ὡσαύτως καὶ Ἰουστινιανὸν πατρίκιον τὸν πατέρα τοῦ
Γερμανοῦ τοῦ γενομένου πατριάρχου· τὸν δὲ Γερμανὸν ὄντα
τραχύτερον εὐνούχισεν. οὗτος ἐκλήθη Πωγωνάτος ὡς ἀπελ-
θὼν ἐπὶ τῇ τοῦ πατρὸς ἐκδικήσει, ἐπανελθὼν δὲ μετὰ π

Melisseni vel Julii Pollucis) (redactio A + B operis sub t Page 256, line 22
μένων αὐτοὺς πάντων τῶν ἐν ἀξίαις, φιλοφρονησάμενος καὶ

δῶρα παρασχόντος αὐτούς. τὸν δὲ προειρημένον Νικόλαον
τὸν Ἀνδροσαλίτης, τὸν καὶ προσμονάριον τοῦ ἁγίου Διομή-
δους, ᾧ τινὶ ὁ μάρτυς ἐπεφάνη ὡς προείρηται, ἐτίμησεν αὐ-
τὸν οἰκονόμον καὶ σύγκελλον, τὸν δὲ ἕτερον αὐτοῦ Ἰωάννην
ἀδελφὸν δρουγγάριον τῆς βίγλας, τὸν δὲ ἕτερον ἀδελφὸν αὐ-
τῶν Παῦλον τοῦ σακελλίου, τὸν δὲ τέταρτον γενικὸν λογο-
θέτην· τελευτήσαντος δὲ Νικολάου τοῦ συγκέλλου θάπτου-
σιν αὐτὸν εἰς Ἀρκαδιανοὺς εἰς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ἔνθα ἔστι
τὸ μετόχιον τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου.
Ἐμηνύθη δὲ τῷ βασιλεῖ ὡς ἡ Συράκουσα παρὰ τῶν
Ἀγαρηνῶν ἐκπορθεῖται, ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλοΐμων ἐν
τοῖς κτίσμασιν καὶ ἐκχοΐσμασι τῆς νέας ἐκκλησίας παρεδόθη
ἡ αὐτὴ Συράκουσα πρὶν φθάσαι τὸν στόλον, τοῦ βασιλέως
πολλὰ ἐν τούτῳ θρηνήσαντος.
Νικήτας δὲ τοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ Ξυλινίτου κατη-
γορηθέντος ὡς φιλουμένου παρὰ τῆς Αὐγούστης, τοῦτον ὁ βα-
σιλεὺς ἀποκείρας μοναχὸν ἐποίησεν· ὃς ἐπὶ Λέοντος βασι-
λέως γέγονεν οἰκονόμος ἐν τῇ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ, καὶ τελευτή-
σας τίθεται ἐν τῇ μονῇ ἣν αὐτὸς κατεσκεύασεν. καὶ ἀπέκει-
ρεν τὰς αὐτοῦ ἀδελφάς.

Melisseni vel Julii Pollucis) (redactio A + B operis sub t Page 257, line 3
δους, ᾧ τινὶ ὁ μάρτυς ἐπεφάνη ὡς προείρηται, ἐτίμησεν αὐ-

τὸν οἰκονόμον καὶ σύγκελλον, τὸν δὲ ἕτερον αὐτοῦ Ἰωάννην
ἀδελφὸν δρουγγάριον τῆς βίγλας, τὸν δὲ ἕτερον ἀδελφὸν αὐ-
τῶν Παῦλον τοῦ σακελλίου, τὸν δὲ τέταρτον γενικὸν λογο-
θέτην· τελευτήσαντος δὲ Νικολάου τοῦ συγκέλλου θάπτου-
818
σιν αὐτὸν εἰς Ἀρκαδιανοὺς εἰς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ἔνθα ἔστι
Ἀγαρηνῶν ἐκπορθεῖται, ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλοΐμων ἐν
Νικήτας δὲ τοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ Ξυλινίτου κατη-
γορηθέντος ὡς φιλουμένου παρὰ τῆς Αὐγούστης, τοῦτον ὁ βα-
σιλεὺς ἀποκείρας μοναχὸν ἐποίησεν· ὃς ἐπὶ Λέοντος βασι-
λέως γέγονεν οἰκονόμος ἐν τῇ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ, καὶ τελευτή-
σας τίθεται ἐν τῇ μονῇ ἣν αὐτὸς κατεσκεύασεν. καὶ ἀπέκει-
ρεν τὰς αὐτοῦ ἀδελφάς.
Πολλὰ δὲ μάρμαρα καὶ ψηφῖδας ἐκ πολλῶν ἐκκλησιῶν
ἀνέλαβεν ὁ βασιλεὺς λόγου τῆς νέας ἐκκλησίας, ἐν οἷς στήλη
ἵστατο χαλκῆ ἐν τῷ Σενάτου σχῆμα ἐπισκόπου φέρουσα·
Nicolaus I Mysticus Theol., Epist., Epistulae (3100: 001)

“Nicholas I, Patriarch of Constantinople, Letters”, Ed. Jenkins, R.J.H., Westerink,
L.G.Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, 1973; Corpus Fontium Ιστορίαι.
Byzantinae 6.Epistle 75, line 58
οἶκον ἀσφαλῆ δύναται οἰκοδομεῖν· ἀλλ' οὐδὲ πελάγη τις πλεῦσαι δύναται
καὶ διασωθῆναι ῥαθυμῶν καὶ κοιμώμενος, εἰ μὴ περιποιούμενος τοῦ
πλοίου τὰς ἐξαρτήσεις. Ὅμως, τέκνον ἡμῶν, ἐνθυμήθητι καὶ τοῦτο,
ὅπερ καὶ οἰκείᾳ εἴπομεν γλώσσῃ, ὅτι τοῦ κυροῦ Φωτίου τοῦ πατριάρχου
καὶ πάσης αὐτοῦ τῆς χειροτονίας ἀποδιωχθείσης, διὰ σπουδῆς ἐπιμελοῦς
καὶ συντόνου ὁ πάππος τοῦ βασιλέως ἡμῶν τοῦ κυροῦ Κωνσταντίνου τὴν
Τεφρικὴν ἐξηφάνισεν, τὴν Βάριν ἐχειρώσατο, τὴν Λογγιβαρδίαν ὑποχεί-
ριον ἐποιήσατο, τὴν Τερεντῶ καὶ ἄλλα κάστρα ἐκ τῆς ἐπικρατείας τῶν
Σαρακηνῶν ἐξήρπασεν. Ἀποθανόντος δὲ τοῦ κυροῦ Ἰγνατίου καὶ τοῦ
κυροῦ Φωτίου καὶ τῆς χειροτονίας αὐτοῦ ἑνωθέντων, ἡ Συράκουσα ἠφα-
νίσθη καὶ ἡ Σικελία πᾶσα. Διὰ τί; Διὰ τὴν ἀμέλειαν τοῦ τότε δρογγα-
ρίου τοῦ πλωΐμου, λέγω δὴ τοῦ Ἀδριανοῦ. Πάλιν ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ
κυροῦ Λέοντος γινώσκεις ὅτι ὁ Μάπας συνῆλθεν καὶ οἱ μετὰ τούτου
ὄντες καὶ ἡνώθησαν τῇ ἐκκλησίᾳ, καὶ εἰρήνης βαθείας οὔσης ἀπῆλθεν
ἡ Θεσσαλονίκη καὶ τὸ Ταυρομένιον. Διὰ τί; Ὅτι ἐνταῦθα ἀμέλειαν
προηγήσαντο. Καὶ γὰρ ἐπιδεομένων βοηθείας τῶν Θεσσαλονικέων, ἡμέ-
ραν ἐξ ἡμέρας ἀναβαλλόμενοι πρὸς τὸ ἀπολυθῆναι ἐκεῖ πλώϊμον ἀπώλε-
σαν τὰ πράγματα. Τοῦτο, τέκνον ἡμῶν, καὶ φρόνει καὶ διανοοῦ, καὶ μετ'
ἐπιμελείας τοῦ θεοῦ ἐνισχύοντός σε ἀντέχου τῶν πραγμάτων, καὶ αὐτῇ
μαθήσῃ τῇ πείρᾳ τὸ αἴτιον τῆς εὐτυχίας καὶ τῆς δυστυχίας τῆς πολιτείας
Theognostus Gramm., Canones sive De orthographia (3128: 001)

“Anecdota Graeca e codd. manuscriptis bibliothecarum Oxoniensium, vol. 2”, Ed.
Cramer, J.A.Oxford: Oxford University Press, 1835, Repr. 1963.Sec. 304, line 4
φονται.
819
Καθόλου πᾶν μετουσιαστικὸν ἢ μέρος σωματικὸν δηλοῦν,

διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφονται· σημειωτέον δὲ ὅτι μετου-
σιαστικὰ ἐπὶ ἀψύχων· τὰ δὲ μέρος σωματικὸν δηλοῦντα ἀπὸ
ἐμψύχων παράγονται· χάλκειος· χρύσειος· ἀργύρειος· σιδή-
ρειος· χήνειος πούς· βόειος κάρα· βρόβειος οὐρά· καὶ παρ-
αιτοῦμαι τῶν παραδειγμάτων τὸ πλῆθος διὰ τὸ εὐσύνοπτον.
Τὰ διὰ τοῦ σιος ἅπαντα, πλὴν τῶν μετουσιαστικῶν καὶ
τῶν δηλούντων μέρος σωματικὸν, διὰ τοῦ ι γράφονται· οἷον,
διπλάσιος· ἀσπάσιος· ταράσιος· ἀμβρόσιος· ἱκέσιος· ἀνάρ-
σιος· Ἐφέσιος· Συρακόσσιος, οὕτω γὰρ Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ
καθόλου διὰ δύο σσ καὶ διὰ τοῦ ο γράφων τὸ ὄνομα παρα-
δίδωσι· δημόσιος· διαπρύσιος· ὁμοίως καὶ τὰ ἐπὶ ἀριθμῶν
διὰ τοῦ σιος· διακόσιοι· τριακόσιοι· πεντακόσιοι· εἶπον μὴ
σημαίνοντα μέρος σωματικὸν ἢ μετουσίαν, διὰ τὸ νήσειος
κάρα· χρύσειος στρατὸς, διὰ τῆς ει διφθόγγου γραφόμενα.
Τὰ διὰ τοῦ τιος, εἴτε κύρια, εἴτε προσηγορικὰ, μὴ ὄντα
μετουσιαστικὰ, διὰ τοῦ ι γράφονται· οἷον, Ὑπάτιος· Εὐ-
στράτιος· Ἀέτιος· Φιλοίτιος· Μενοίτιος· ὑστάτιος· ὁσσά-
τιος· Μελέτιος· Ἀχερόντιος· γερόντιος· πρόσκειται μὴ ὄντα
μετουσιαστικὰ, διὰ τὸ ἐλάτειος κλάδος, διὰ τῆς ει διφθόγγου
Theognostus Gramm., Canones sive De orthographia Sec. 614, line 5
τοῦ η γραφόμενα σπάνια· οἷον, βήσσα· ῥῆσσα· πονῆσσα· τὸ

κίσσα· πίσσα τὸ δάκρυον τῆς πεύκης, διὰ τοῦ ι σεσημεί-
ωνται.
Τὰ διὰ τοῦ οσσα δισύλλαβα διὰ τοῦ ο μικροῦ γράφον-
ται· οἷον, ὄσσα· φόσσα· ῥόσσα ἡ κίχλη· κρόσσα· σεσημεί-
ωται τὸ γλῶσσα.
Τὰ διὰ τοῦ αια δισύλλαβα ἀπαρασχημάτιστα διὰ τῆς
αι διφθόγγου γράφονται· οἷον, γαῖα· χραῖα· μαῖα· φαῖα·
Ζαῖα ἡ πόλις· αἶα, ὅπερ ἀπὸ τοῦ γαῖα γέγονεν κατὰ ἀφαί-
ρεσιν τοῦ γ· σεσημείωται τὸ ῥέα· Βρέα· θέα τὸ βαρύτονον,
ὅπερ Συρακόσσιοι θάα λέγουσιν· τὸ γὰρ γέα γῆ διὰ τοῦ ε
ψιλοῦ γραφόμενον, καὶ εἰς η συναιρούμενον, δῆλον ἐστὶν ὡς
ἑτέρῳ κανόνι ὑπείκει· τὸ νέα οὐκ ἀντίκειται, ἀπὸ γὰρ τοῦ
νεός.
Τὰ διὰ τοῦ υια βαρύτονα ἀπαρασχημάτιστα, εἴτε δισύλ-
λαβα, εἴτε ὑπὲρ δύο συλλαβὰς, διὰ τῆς υι διφθόγγου γρά-
φονται· οἷον, μυῖα· θυῖα· υἷα· ἐθυῖα· ἁρπυῖα· ὄργυια· ἄγυια·
Εἰλήθυια.
Theognostus Gramm., Canones sive De orthographia Sec. 986, line 3
Τὰ εἰς ρ λήγοντα ἐπιῤῥήματα ἁπλᾶ ὀξύτονα οὐκ ἔστιν,

τὰ γὰρ βαρύτονα σπάνια καὶ μονήρη, ὡς ἔχει τὸ νύκτωρ διὰ
τοῦ ω μεγάλου, καὶ τὸ ἄτερ διὰ τοῦ ε· περὶ γὰρ τοῦ αὐ-
820
τῆμαρ· ποσσῆμαρ· ἐννῆμαρ, οὐδεῖς λόγος· σύνθετα γὰρ

παρώνυμά εἰσιν.
Τὰ εἰς ας ἐπιῤῥήματα ἔχοντα πρὸ τοῦ η ἀμετάβολον, εἰ καὶ
σπάνια, διὰ τοῦ ε ψιλοῦ γράφει τὴν παραλήγουσαν· οἷον, πέλας·
ἡρέμας· λέγεται δὲ καὶ ἄνευ τοῦ σ ἡρέμα· ἀτρέμας, ἀτρέμα.
Τὰ εἰς ες λήγοντα ἐπιῤῥήματα ἁπλᾶ φυσικῶς οὐκ ἔστιν·
εἰ μὴ τὸ ἐχθὲς δισύλλαβον, καὶ χθὲς μονοσύλλαβον· καὶ ἐν-
δελιστὲς ὀξύτονον παρὰ Συρακοσσίοις, ὃ καὶ ἐλλιστὲς λέ-
γεται· τὸ γὰρ ἀὲς ἀπὸ τοῦ ἀεί· τὸ δὲ ἄληθες· ἐπίτηδες ὀνο-
ματικὰ καὶ βαρύτονα.
Τὰ εἰς ης ἐπιῤῥήματα διὰ τοῦ η γραφόμενα σπάνια, καὶ
ἱστορούμενα· ἔστιν γὰρ τὸ ἔμπης, καὶ αἴφνης, καὶ ἐξαπίνης
καὶ ἐξείης, ἀφ' οὗ τὸ ἑξῆς περισπώμενον· τὸ ἀκαρὴς ὄνομα
ὅμοιον τὸ εὐρυπύλης.
Ιωάννης Ζωναράς Hist., Epitome historiarum (lib. 1–12) (3135: 001)

“Ioannis Zonarae epitome historiarum, 3 vols.”, Ed. Dindorf, L.
Leipzig: Teubner, 1:1868; 2:1869; 3:1870.Volume 2, page 187, line 25
τούτῳ ἐκεῖνος, ἀρετῇ γὰρ καὶ ταῖς δυνάμεσιν ἠξίου

τῶν πολεμίων κρατεῖν ὡς ὁ Κάμιλλος, κατεμήνυσε
τῷ Πύρρῳ τὸ ἐπιβούλευμα· καὶ οὕτως αὐτὸν ἐκ
τούτου κατέπληξεν ὥστε καὶ τοὺς ἑαλωκότας τῶν
Ῥωμαίων προῖκα αὖθις ἀφεῖναι καὶ πρέσβεις πάλιν
ὑπὲρ εἰρήνης ἀποστεῖλαι. ἐπεὶ δὲ οἱ Ῥωμαῖοι περὶ
τῆς εἰρήνης οὐδὲν ἀπεκρίναντο, ἀλλὰ καὶ τότε ἀπᾶ-
ραι τῆς Ἰταλίας ἐκέλευον καὶ οὕτως αὐτοῖς διακηρυ-
κεύεσθαι καὶ τὰς συμμαχίδας αὐτῷ πόλεις κατέ-
τρεχόν τε καὶ ᾕρουν, ἐν ἀμηχανίᾳ ἐγένετο, πρὶν
δὴ Συρακουσίων τινές, ἐτύγχανον δὲ ἐξ οὗ Ἀγαθο-
κλῆς ἐτελεύτησε στασιάζοντες, ἐπεκαλέσαντο αὐτόν,
παραδιδόντες οἱ καὶ ἑαυτοὺς καὶ τὴν πόλιν. ἀνα-
πνεύσας γὰρ ἐπὶ τούτῳ καὶ προσελπίσας πᾶσαν τὴν
Σικελίαν καταστρέψασθαι, τὸν μὲν Μίλωνα ἐν Ἰτα-
λίᾳ κατέλιπεν, ἐν φυλακῇ τόν τε Τάραντα καὶ τὰ
ἄλλα ποιησόμενον, αὐτὸς δὲ ὡς διὰ βραχέος ἐπαν-
ήξων ἀπέπλευσε. καὶ τῶν Συρακουσίων δεξαμένων
αὐτὸν καὶ πάντα αὐτῷ ἀναθεμένων μέγας ἐν βραχεῖ
αὖθις ἐγένετο, ὥστε τοὺς Καρχηδονίους φοβηθέντας
μισθοφόρους ἐκ τῆς Ἰταλίας προσλαβεῖν.
Ιωάννης Ζωναράς Hist., Epitome historiarum (lib. 1-12)

ραι τῆς Ἰταλίας ἐκέλευον καὶ οὕτως αὐτοῖς διακηρυ-

κεύεσθαι καὶ τὰς συμμαχίδας αὐτῷ πόλεις κατέ-
τρεχόν τε καὶ ᾕρουν, ἐν ἀμηχανίᾳ ἐγένετο, πρὶν
821
δὴ Συρακουσίων τινές, ἐτύγχανον δὲ ἐξ οὗ Ἀγαθο-

κλῆς ἐτελεύτησε στασιάζοντες, ἐπεκαλέσαντο αὐτόν,
παραδιδόντες οἱ καὶ ἑαυτοὺς καὶ τὴν πόλιν. ἀνα-
πνεύσας γὰρ ἐπὶ τούτῳ καὶ προσελπίσας πᾶσαν τὴν
Σικελίαν καταστρέψασθαι, τὸν μὲν Μίλωνα ἐν Ἰτα-
λίᾳ κατέλιπεν, ἐν φυλακῇ τόν τε Τάραντα καὶ τὰ
ἄλλα ποιησόμενον, αὐτὸς δὲ ὡς διὰ βραχέος ἐπαν-
μισθοφόρους ἐκ τῆς Ἰταλίας προσλαβεῖν. ἀλλὰ ταχὺ
πρὸς τοὐναντίον αὐτῷ περιέστη τὰ πράγματα τῷ τε
πολλοὺς τῶν ἐν τέλει τοὺς μὲν ἐξελάσαι, τοὺς δὲ
διαφθεῖραι ὑποπτευομένους αὐτῷ. οἱ γὰρ Καρχη-
δόνιοι, ἰδόντες αὐτὸν μήτε ταῖς οἰκείαις δυνάμεσιν
ἐρρωμένον μήτε τοὺς ἐπιχωρίους δι' εὐνοίας ἔχοντα,
τοῦ πολέμου προθύμως ἀντελάβοντο, καὶ τοὺς ἐκπί-
πτοντας τῶν Συρακουσίων δεχόμενοι δεινὰ αὐτὸν


εἰργάσαντο, ὥστε μὴ τὰς Συρακούσας μόνον, ἀλλὰ
καὶ τὴν Σικελίαν καταλιπεῖν.
Οἱ Ῥωμαῖοι δὲ τὴν ἀπουσίαν αὐτοῦ πυθόμενοι
ἀνεθάρσησαν καὶ πρὸς ἄμυναν τῶν ἐπικαλεσαμένων
αὐτὸν ἐτράπησαν. καὶ τοὺς Ταραντίνους εἰς ἄλλον
καιρὸν ὑπερθέμενοι εἰσέβαλον εἰς τὸ Σαύνιον μετὰ
καὶ ὑπάτων τοῦ Ῥουφίνου καὶ τοῦ Ἰουνίου, καὶ τήν
τε χώραν ἐπόρθουν καὶ τείχη τινὰ ἐκλειφθέντα ἔλα-
βον. οἱ γὰρ Σαυνῖται εἰς τὰ ὄρη τὰ Κρανιτὰ λεγό-
μενα, ὅτι κρανίαν πολλὴν ἔχουσι, τά τε φίλτατα


822

εἰργάσαντο, ὥστε μὴ τὰς Συρακούσας μόνον, ἀλλὰ
καὶ τὴν Σικελίαν καταλιπεῖν.
Οἱ Ῥωμαῖοι δὲ τὴν ἀπουσίαν αὐτοῦ πυθόμενοι
ἀνεθάρσησαν καὶ πρὸς ἄμυναν τῶν ἐπικαλεσαμένων
αὐτὸν ἐτράπησαν. καὶ τοὺς Ταραντίνους εἰς ἄλλον
καιρὸν ὑπερθέμενοι εἰσέβαλον εἰς τὸ Σαύνιον μετὰ
καὶ ὑπάτων τοῦ Ῥουφίνου καὶ τοῦ Ἰουνίου, καὶ τήν
τε χώραν ἐπόρθουν καὶ τείχη τινὰ ἐκλειφθέντα ἔλα-
βον. οἱ γὰρ Σαυνῖται εἰς τὰ ὄρη τὰ Κρανιτὰ λεγό-
μενα, ὅτι κρανίαν πολλὴν ἔχουσι, τά τε φίλτατα καὶ
τὰ τιμιώτατα ἀνεκόμισαν. καταφρονήσαντες οὖν οἱ

... οὓς συμμάχους οἱ ἐν τῷ Ῥηγίῳ προσεδέχοντο,

ὁμολογίᾳ διεκρούσαντο, ἐκακοπάθησαν δὲ πολιορ-
κοῦντες τὸ Ῥήγιον σπάνει τε τροφῆς καὶ ἄλλοις τισίν,
ἕως Ἱέρων ἐκ Σικελίας σῖτόν τε Ῥωμαίοις πέμψας
καὶ στρατιώτας ἐπέρρωσε σφᾶς, καὶ τὴν πόλιν συν-
εῖλεν. ἣ τοῖς περιοῦσι τῶν ἀρχαίων πολιτῶν ἀπε-
δόθη· οἱ δ' ἐπιβουλεύσαντες αὐτῇ ἐκολάσθησαν.
Ὁ δέ γε Ἱέρων οὔτε πατρόθεν ἐπιφάνειαν ἔχων
τινά, μητρόθεν δὲ καὶ δουλείᾳ προσήκων, Σικελίας
ἁπάσης ἦρξε μικροῦ, καὶ φίλος Ῥωμαίοις ἐνομίσθη
καὶ σύμμαχος. οὗτος οὖν τῶν Συρακουσίων κρατή-
σας μετὰ τὴν τοῦ Πύρρου φυγὴν καὶ τοὺς Καρχηδο-
νίους εὐλαβηθεὶς ἐγκειμένους τῇ Σικελίᾳ, πρὸς τοὺς
Ῥωμαίους ἀπέκλινε, καὶ πρώτην χάριν αὐτοῖς τὴν
εἰρημένην συμμαχίαν καὶ τὴν σιτοπομπίαν ἀπ-
ένειμε.
Μετὰ ταῦτα δὲ χειμῶνος γεγονότος πολλοῦ, ὥστε
τὸν Τίβεριν εἰς πολὺ τοῦ βάθους κρυσταλλωθῆναι
καὶ αὐανθῆναι τὰ δένδρα, οἱ ἐν τῇ Ῥώμῃ ἐταλαιπώ-
ρησαν, καὶ τὰ βοσκήματα τῆς πόας ἐπιλιπούσης ἐφθάρησαν.
Ιωάννης Ζωναράς Hist., Epitome historiarum (lib. 1-12) Volume 2, page 199, line 3
κομισθῇ. ὃ μαθὼν ὁ ὕπατος ἤδη πλησιάζων, ὡς

εὗρε συχνοὺς αὐτῶν πολλαχῇ κατὰ πρόφασιν ἐμπο-
ρίας ἐλλιμενίζοντας, ἐξηπάτησε σφᾶς ὅπως διέλθῃ
823
τὸν πορθμὸν ἀσφαλῶς, καὶ ἔλαθε νυκτὸς τῇ Σικε-

λίᾳ προσορμισάμενος. καὶ προσπλεύσας οὐ πόρρω
τοῦ στρατοπέδου τοῦ Ἱέρωνος αὐτίκα συνέμιξε, νο-
μίζων φοβερώτατος αὐτοῖς ἐκ τοῦ ἀθρόου φανήσε-
σθαι. ἀντεπεξελθόντων δ' αὐτῶν τὸ μὲν τῶν Ῥω-
μαίων ἱππικὸν ἠλαττώθη, τὸ δ' ὁπλιτικὸν ὑπερέσχε.
καὶ ὁ Ἱέρων τότε μὲν εἰς τὰ ὄρη, ἐς δὲ τὰς Συρα-
κούσας ὕστερον ἀπεχώρησεν.
Ὁ οὖν Κλαύδιος, ἀποχωρήσαντος τοῦ Ἱέρωνος
καὶ τῶν Μαμερτίνων διὰ τὴν παρουσίαν αὐτοῦ ἀνα-
θαρσησάντων, ἐπῆλθε τοῖς Καρχηδονίοις μονωθεῖσιν
ἤδη, καὶ τῷ σφῶν προσέβαλε χαρακώματι, ὄντι οἷον
ἐν χερρονήσῳ. ἐντεῦθεν μὲν γὰρ ἡ θάλασσα τοῦτο
συνεῖχεν, ἐντεῦθεν δ' ἕλη τινὰ δυσδιάβατα· ἐπὶ δὲ
τὸν αὐχένα, δι' οὗπερ μόνου εἰσῄεσαν στενοτάτου
τυγχάνοντος, ἐπεποίητο διατείχισμα. βιαζόμενοι οὖν
πρὸς ταῦτα οἱ Ῥωμαῖοι ἐταλαιπώρησαν καὶ βαλλό-
μενοι ἀνεχώρησαν. οἱ δὲ Λίβυες

συνεῖχεν, ἐντεῦθεν δ' ἕλη τινὰ δυσδιάβατα· ἐπὶ δὲ

τὸν αὐχένα, δι' οὗπερ μόνου εἰσῄεσαν στενοτάτου
τυγχάνοντος, ἐπεποίητο διατείχισμα. βιαζόμενοι οὖν
πρὸς ταῦτα οἱ Ῥωμαῖοι ἐταλαιπώρησαν καὶ βαλλό-
μενοι ἀνεχώρησαν. οἱ δὲ Λίβυες θαρσήσαντες ἐπεξ-
ῆλθον, καὶ ὡς φεύγοντας ἐπιδιώκοντες ἔξω προεληλύ-
θεισαν τῶν στενῶν· κἀνταῦθα ἐπιστραφέντες οἱ Ῥω-
μαῖοι αὐτοὺς ἐτρέψαντο καὶ πολλοὺς ἀπέκτειναν, ὥστε
αὐτοὺς μηκέτι τοῦ στρατοπέδου προελθεῖν παρ' ὅσον
ἦν ἐν Μεσσήνῃ ὁ Κλαύδιος. ὁ δὲ βιάσασθαι τὴν
πρόσοδον μὴ τολμῶν, πρὸς τὰς Συρακούσας καὶ τὸν
Ἱέρωνα ἐτράπετο, φυλακὴν ἐν τῇ Μεσσήνῃ καταλι-
πών. καὶ προσέβαλλέ τε αὐτὸς τῷ ἄστει κἀκεῖνοί
ποτε ἐπεξῄεσαν· καὶ ὅτε μὲν ἐκράτουν, ὅτε δ' ἐκρα-
τοῦντο ἑκάτεροι. καί ποτε ἐν χωρίῳ στενῷ ὁ ὕπατος
γεγονὼς ἑάλω ἄν, εἰ μὴ πρὸ τοῦ περισχεθῆναι ἔπεμ-
ψε πρὸς τὸν Ἱέρωνα, εἰς συμβάσεις δή τινας αὐτὸν
προκαλούμενος. οὕτω γὰρ ἐλθόντος τινὸς πρὸς ὃν
ἔμελλε συμβήσεσθαι, διελέγετό τε αὐτῷ καὶ ὑπαπῄει,
μέχρις οὗ πρὸς τὸ ἀσφαλὲς ἀπεχώρησε.
ποτε ἐπεξῄεσαν· καὶ ὅτε μὲν ἐκράτουν, ὅτε δ' ἐκρα-

τοῦντο ἑκάτεροι. καί ποτε ἐν χωρίῳ στενῷ ὁ ὕπατος
824
γεγονὼς ἑάλω ἄν, εἰ μὴ πρὸ τοῦ περισχεθῆναι ἔπεμ-

ψε πρὸς τὸν Ἱέρωνα, εἰς συμβάσεις δή τινας αὐτὸν
προκαλούμενος. οὕτω γὰρ ἐλθόντος τινὸς πρὸς ὃν
ἔμελλε συμβήσεσθαι, διελέγετό τε αὐτῷ καὶ ὑπαπῄει,
μέχρις οὗ πρὸς τὸ ἀσφαλὲς ἀπεχώρησε. τῆς δὲ πό-
λεως ῥᾳδίως ἁλῶναι μὴ δυναμένης, καὶ τῆς προσε-
δρείας ἀπόρου διὰ σπάνιν οὔσης σιτίων καὶ διὰ νό-
σον τῆς στρατιᾶς, ἀπανέστη· καὶ οἱ Συρακούσιοι
εἵποντο καὶ ἐς λόγους τοῖς σκεδαννυμένοις ᾔεσαν,
καὶ ἐσπείσαντο ἄν, εἰ καὶ ὁ Ἱέρων συμβῆναι ἠθέλη-
σεν. ὁ δὲ ὕπατος φρουρὰν ἐν τῇ Μεσσήνῃ κατα-
λιπὼν ἀπέπλευσεν εἰς τὸ Ῥήγιον.
Οἱ Ῥωμαῖοι δέ, ἐπεὶ τὰ Τυρσηνικὰ καθειστήκει
καὶ τὰ ἐν τῇ Ἰταλίᾳ ἀκριβῶς εἰρήνουν, τὰ δὲ τῶν
Καρχηδονίων ἐπὶ πλέον συνίστατο, ἄμφω τοὺς ὑπά-
τους ἐς τὴν Σικελίαν ἐκστρατεῦσαι ἐκέλευσαν. πε-
ραιωθέντες οὖν ὅ τε Μάξιμος Οὐαλέριος καὶ Ὀτα-
κίλιος Κράσσος, καὶ διὰ τῆς νήσου ὁμοῦ τε καὶ διχῇ

καὶ ἐσπείσαντο ἄν, εἰ καὶ ὁ Ἱέρων συμβῆναι ἠθέλη-

σεν. ὁ δὲ ὕπατος φρουρὰν ἐν τῇ Μεσσήνῃ κατα-
λιπὼν ἀπέπλευσεν εἰς τὸ Ῥήγιον.
Οἱ Ῥωμαῖοι δέ, ἐπεὶ τὰ Τυρσηνικὰ καθειστήκει
καὶ τὰ ἐν τῇ Ἰταλίᾳ ἀκριβῶς εἰρήνουν, τὰ δὲ τῶν
Καρχηδονίων ἐπὶ πλέον συνίστατο, ἄμφω τοὺς ὑπά-
τους ἐς τὴν Σικελίαν ἐκστρατεῦσαι ἐκέλευσαν. πε-
ραιωθέντες οὖν ὅ τε Μάξιμος Οὐαλέριος καὶ Ὀτα-
κίλιος Κράσσος, καὶ διὰ τῆς νήσου ὁμοῦ τε καὶ διχῇ
πορευόμενοι, πολλοὺς ὁμολογίᾳ παρεστήσαντο. ὡς δὲ
τὰ πλείω ᾠκείωντο, πρὸς τὰς Συρακούσας ὥρμησαν.
καὶ ὁ Ἱέρων φοβηθεὶς διεκηρυκεύσατο σφίσι, τὰς
πόλεις τε ἃς ἀφῄρηντο ἀποδιδοὺς καὶ χρήματα ὑπις-
χνούμενος καὶ τοὺς αἰχμαλώτους ἐλευθερῶν. καὶ
ἔτυχεν ἐπὶ τούτοις σπονδῶν· οἱ γὰρ ὕπατοι ῥᾷον
μετ' αὐτοῦ καταστρέψασθαι τοὺς Καρχηδονίους ἐνό-
μισαν. συμβάντες δ' αὐτῷ πρὸς τὰς λοιπὰς πόλεις
ὑπὸ Καρχηδονίων φρουρουμένας ἐτράποντο. καὶ τῶν
μὲν ἄλλων ἀπεκρούσθησαν, Ἔγεσταν δ' ἑκουσίαν
ἔλαβον. διὰ γὰρ τὴν πρὸς Ῥωμαίους οἰκείωσιν οἱ ἐν
αὐτῇ, ἀπὸ τοῦ Αἰνείου λέγοντες γεγονέναι, προσε
ταξαν· καὶ ὃς Ἄννωνα περὶ Βενεβεντὸν ἀπαντή-

σαντά οἱ ἐκ Βρεττίων ἐτρέψατο, κἀντεῦθεν προϊὼν
τόν τε Ἀννίβαν παρεφύλαττε καὶ τὰ τῶν ἀφεστη-
825
κότων ἐπόρθει, πόλεις τέ τινας ἀνεσώσατο· αὐτοὶ

δὲ οἱ ὕπατοι πρὸς τὴν Καμπανίαν ἐτράποντο, ἵν'
αὐτὴν χειρωσάμενοι μηδὲν κατόπιν πολέμιον ὑπολί-
πωσιν, οὕτω τε ἐπὶ τὸν Ἀννίβαν χωρήσωσιν. εἶτα
διαιρεθέντες Φάβιος μὲν τά τε ἐκείνων τά τε τοῦ
Σαυνίου κατέτρεχε, Μάρκελλος δὲ εἰς τὴν Σικελίαν
ἐπεραιώθη καὶ τὰς Συρακούσας ἐπολιόρκει, προσχω-
ρησάσας μὲν αὐτῷ, εἶτ' ἀποστάσας δόλῳ τινῶν ὑπὸ
ψευδοῦς ἀγγελίας. καὶ δι' ἐλαχίστου ἂν αὐτὰς ἐχει-
ρώσατο καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν ἅμα προς-
βαλὼν τῷ τείχει, εἰ μὴ ὁ Ἀρχιμήδης μηχαναῖς ἐπὶ
πλεῖστον αὐτοὺς ἐποίησεν ἀντισχεῖν. καὶ λίθους
γὰρ καὶ ὁπλίτας μηχανήμασιν ἀπαρτῶν καθίει τε
ἐξαπιναίως αὐτοὺς καὶ ἀνέσπα δι' ὀλίγου. ταῖς δὲ
ναυσὶ καὶ ταῖς πυργοφόροις ἑτέρας ἐπιρρίπτων
ἀνεῖλκέ τε αὐτὰς καὶ μετεωρίζων ἀθρόως ἠφίει,
ὥστε ἐμπιπτούσας εἰς τὸ ὕδωρ ῥύμῃ βαπτίζεσθαι.

πυρὸς ὁδὸν ὁρμούσας ἐνέβαλε καὶ πάσας κατέκαυσεν.

ἀπογνοὺς οὖν ὁ Μάρκελλος τὴν πόλιν αἱρήσειν διὰ
τὸ τοῦ Ἀρχιμήδους εὐμήχανον, λιμῷ αὐτοὺς κατα-
σχεῖν ἐκ προσεδρείας διεμελέτησε. καὶ ταύτας μὲν
τῷ Πούλχρῳ ἐπέτρεψεν, αὐτὸς δ' ἐπὶ τοὺς συνα-
ποστάντας σφίσιν ἐτράπετο· καὶ τοῖς μὲν γνωσιμα-
χοῦσι συγγνώμην ἔνεμε, τοὺς δ' ἀνθισταμένους με-
τεχειρίζετο χαλεπῶς, καὶ συχνὰς μὲν τῶν πόλεων
βίᾳ, τινὰς δὲ καὶ προδοσίᾳ ᾕρει. ἐν τούτοις δ' Ἱμίλ-
κων ἐκ Καρχηδόνος σὺν στρατῷ ἧκε, τὸν Ἀκράγαντά
τε κατέσχε καὶ τὴν Ἡράκλειαν, καὶ πρὸς Συρακούσας
ἐλθὼν ἡττήθη τε καὶ ἀντεπεκράτησε, καὶ τοῦ Μαρ-
κέλλου ἐξαπίνης αὐτῷ προσπεσόντος αὖθις ἐνικήθη.
Ἐντεῦθεν ὁ Μάρκελλος ταῖς Συρακούσαις ἐφή-
δρευεν. ὁ δ' Ἀννίβας ἐν τῇ Καλαβρίᾳ διέτριβεν.
οἱ μέντοι Ῥωμαῖοι πολλὰ αὖθις καὶ δυσχερῆ πεπόν-
θασιν· οἵ τε γὰρ ὕπατοι πρὸς τῇ Καπύῃ ἔπταισαν,
καὶ ὁ Γράκχος ἐν τῇ Λευκανίᾳ ἀπώλετο, καὶ οἱ
Ταραντῖνοι καὶ ἄλλαι πόλεις ἀπέστησαν, καὶ ὁ Ἀν-
νίβας κατεπτηχὼς πρότερον ἐν τῇ Ἰταλίᾳ τε ἔμεινε
καὶ ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐστράτευσε, καὶ οἱ Σκιπίωνες

Βενεβεντοῦ· τὸν δὲ Κλαύδιον εἰς τὴν Λευκανίαν

826
ἐκ τοῦ Σαυνίου διὰ τὸν τοῦ Γράκχου θάνατον ἀπε-

ληλυθέναι πυθόμενος, καὶ φοβηθεὶς μή τινα αὐτῆς
σφετερίσηται, οὐκέτι περαιτέρω προεχώρησεν, ἐπ'
ἐκεῖνον δ' ἐτράπετο. τῶν Σκιπιώνων δὲ θανόντων
πᾶσα ἡ Ἰβηρία τετάρακτο, καὶ οἱ μὲν ἑκουσίως πρὸς
τοὺς Καρχηδονίους ἀπέκλινον, οἱ δὲ καὶ ἀναγκαζό-
μενοι, εἰ καὶ ὕστερον αὖθις πρὸς τοὺς Ῥωμαίους
ἀπένευσαν.
Ὁ δὲ Μάρκελλος ἐπεὶ μηδὲν προσβάλλων ταῖς
Συρακούσαις ἐπέραινε, τοιοῦτόν τι ἐπενόησεν. ἦν
τι τοῖς Συρακουσίοις τοῦ τείχους ἐπίμαχον ὃ Γαλεά-
γραν ὠνόμαζον, ὃ πρὶν μὲν ἐλάνθανε τοιοῦτον ὄν,
τότε δὲ ἐφωράθη. τηρήσας οὖν τοὺς Συρακουσίους
παννυχίδα τῇ Ἀρτέμιδι ἄγοντας πανδημεί, ἐκέλευσε
στρατιώταις τισὶ κατ' ἐκεῖνο τὸ χωρίον ὑπερβῆναι
τὸ τεῖχος. κἀκ τούτου πύλαι τέ τινες ὑπ' αὐτῶν
ἀνεῴχθησαν καὶ εἰσελθόντων καὶ ἑτέρων ἅμα πάν-
τες ἀπὸ σημείου καὶ οἱ ἔσω καὶ οἱ ἔξω συνεβόησαν
καὶ τοῖς δόρασι τὰς ἀσπίδας συνέκρουσαν καὶ οἱ
σαλπιγκταὶ προσεπήχησαν, ὥστε ἀθρόαν τὴν ἔκ

ἐκ τοῦ Σαυνίου διὰ τὸν τοῦ Γράκχου θάνατον ἀπε-

ληλυθέναι πυθόμενος, καὶ φοβηθεὶς μή τινα αὐτῆς
σφετερίσηται, οὐκέτι περαιτέρω προεχώρησεν, ἐπ'
ἐκεῖνον δ' ἐτράπετο. τῶν Σκιπιώνων δὲ θανόντων
πᾶσα ἡ Ἰβηρία τετάρακτο, καὶ οἱ μὲν ἑκουσίως πρὸς
τοὺς Καρχηδονίους ἀπέκλινον, οἱ δὲ καὶ ἀναγκαζό-
μενοι, εἰ καὶ ὕστερον αὖθις πρὸς τοὺς Ῥωμαίους
ἀπένευσαν.
Ὁ δὲ Μάρκελλος ἐπεὶ μηδὲν προσβάλλων ταῖς
Συρακούσαις ἐπέραινε, τοιοῦτόν τι ἐπενόησεν. ἦν
σαλπιγκταὶ προσεπήχησαν, ὥστε ἀθρόαν τὴν ἔκ-
πληξιν τοῖς Συρακουσίοις μηδ' ἄλλως εὖ ἔχουσιν

827

σαλπιγκταὶ προσεπήχησαν, ὥστε ἀθρόαν τὴν ἔκ-
πληξιν τοῖς Συρακουσίοις μηδ' ἄλλως εὖ ἔχουσιν
ὑπὸ μέθης συμβῆναι, καὶ τὴν πόλιν ἁλῶναι πλὴν
τῆς Ἀχραδίνης καὶ τῆς Νήσου καλουμένης. ὁ οὖν
Μάρκελλος τά τε ἑαλωκότα διήρπασε καὶ τοῖς μὴ
ἁλοῦσι προσέβαλε, καὶ σὺν πόνῳ μὲν καὶ χρόνῳ,
ὅμως δ' οὖν καὶ τῶν λοιπῶν τῆς Συρακούσης ἐκρά-
τησεν. ἐγκρατεῖς δὲ τούτων οἱ Ῥωμαῖοι γενόμενοι
ἄλλους τε πολλοὺς καὶ τὸν Ἀρχιμήδην ἀπέκτειναν.
διάγραμμα γάρ τι διαγράφων, καὶ ἀκούσας τοὺς
πολεμίους ἐφίστασθαι, “πὰρ κεφαλάν” ἔφη “καὶ μὴ
παρὰ γραμμάν.” ἐπιστάντος δὲ αὐτῷ πολεμίου βραχύ

Μάρκελλος τά τε ἑαλωκότα διήρπασε καὶ τοῖς μὴ

ἁλοῦσι προσέβαλε, καὶ σὺν πόνῳ μὲν καὶ χρόνῳ,
ὅμως δ' οὖν καὶ τῶν λοιπῶν τῆς Συρακούσης ἐκρά-
τησεν. ἐγκρατεῖς δὲ τούτων οἱ Ῥωμαῖοι γενόμενοι
ἄλλους τε πολλοὺς καὶ τὸν Ἀρχιμήδην ἀπέκτειναν.
διάγραμμα γάρ τι διαγράφων, καὶ ἀκούσας τοὺς
πολεμίους ἐφίστασθαι, “πὰρ κεφαλάν” ἔφη “καὶ μὴ
παρὰ γραμμάν.” ἐπιστάντος δὲ αὐτῷ πολεμίου βραχύ
τε ἐφρόντισε καὶ εἰπών “ἀπόστηθι, ἄνθρωπε, ἀπὸ
τῆς γραμμῆς” παρώξυνέ τε αὐτὸν καὶ κατεκόπη.
Ὁ μὲν οὖν Μάρκελλος τὰς Συρακούσας ἑλὼν καὶ
τῆς ἄλλης Σικελίας τὰ πλείω προσαγαγόμενος καὶ
ἐπῃνεῖτο μεγάλως καὶ ὕπατος ἀποδέδεικτο. προεβά-
λοντο μὲν γὰρ τὸν Τορκουάτον, ὅς ποτε τὸν υἱὸν
ἀπέκτεινεν· ἐπεὶ δ' ἐκεῖνος ἀπηνήνατο, εἰπὼν ὡς
“οὔτ' ἂν ἐγὼ τὰ ὑμέτερα ἁμαρτήματα οὔτ' ἂν ὑμεῖς
τὴν ἐμὴν ἀκρίβειαν ἐνέγκοιτε,” τὸν Μάρκελλον καὶ
Λαουίνιον τὸν Οὐαλέριον ἐχειροτόνησαν. ἀπελ-
θόντος δὲ τοῦ Μαρκέλλου ἐκ Σικελίας, δύναμιν ἱπ-
πέων ἐς αὐτὴν ὁ Ἀννίβας ἀπέστειλε, καὶ ἑτέραν οἱ
Καρχηδόνιοι ἔπεμψαν· καὶ μάχαις τισὶν ἐνίκησαν καὶ
828

λοιποὶ τὰς πύλας τοῖς Ῥωμαίοις ἀνέῳξαν· ὁ δὲ Φλάκ-

κος τά τε ὅπλα αὐτῶν καὶ τὰ χρήματα πάντα ἀφεί-
λετο, καὶ τῶν ἀνδρῶν τῶν κορυφαίων τοὺς μὲν
ἀπέκτεινε, τοὺς δὲ ἐς τὴν Ῥώμην ἔπεμψε, μόνων δ'
ἀπέσχετο τῶν ἐκ τοῦ ὁμίλου περιλειφθέντων ἐπὶ τῷ
καὶ ἄρχοντα αὐτοὺς Ῥωμαῖον λαμβάνειν καὶ μήτε
βουλὴν ἔχειν μήτε σύνοδον ποιεῖσθαι.
Ὕστερον δὲ καὶ ἄλλα τινὰ προσεπῶφλον, κατη-
γορῆσαι τοῦ Φλάκκου τολμήσαντες. ἐπεχείρησαν δὲ
καὶ οἱ Καμπανοὶ τοῦ Φλάκκου κατηγορῆσαι, καὶ τοῦ
Μαρκέλλου οἱ Συρακούσιοι ὑπατεύοντος ἤδη. καὶ
ἀπελογήσατο· οὐ γὰρ ἠθέλησε πρᾶξαί τι τῶν τῇ
ἀρχῇ προσηκόντων πρὶν ἀπολογήσασθαι. οἱ Συρα-
κούσιοι δὲ καταστάντες εἰς λόγους οἰκονομικώτερον
τῇ διαλέξει ἐχρήσαντο, οὐκ εἰς κατηγορίαν τοῦ Μαρ-
κέλλου, ἀλλ' εἰς ἱκετείαν τραπέντες καὶ ἀπολογίαν
τοῦ μὴ ἑκόντες ἀποστῆναι Ῥωμαίων, καὶ συγγνώμης
τυχεῖν ἀξιοῦντες. καὶ ταῦτα λέγοντες εἰς τὴν γῆν
πεσόντες ὠλοφύροντο. καὶ διαγνώμης γενομένης
ἔδοξε τὸν Μάρκελλον μὲν μηδὲν ἀδικεῖν, τοὺς μέντοι
Συρακουσίους φιλανθρωπίας τινὸς ἀξίους εἶναι, οὐκ
Ιωάννης Ζωναράς Hist., Epitome historiarum (lib. 13–18) (3135: 002)

“Ioannis Zonarae epitomae historiarum libri xviii, vol. 3”, Ed. Büttner–Wobst, T.
Bonn: Weber, 1897; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.Page 138, line 11
στάσιος, καὶ ναυμαχίας γενομένης ἔκ τινος μηχανῆς παρὰ

Πρόκλου τοῦ πάνυ γεγενημένης (τότε γὰρ ἤνθει ἐπὶ φιλοσοφίᾳ
καὶ ἐν τοῖς μηχανήμασι, τά τε τοῦ περιβοήτου ἐν τούτοις Ἀρ-
χιμήδους ἅπαντα διελθὼν καὶ αὐτὸς ἐκείνοις προσεξευρών) τὸ
ναυτικὸν τῶν ἐναντίων κατεπολεμήθη. κάτοπτρα γὰρ ᾄδεται
χαλκεῦσαι πυρφόρα ὁ Πρόκλος, καὶ ταῦτα ἐκ τοῦ τείχους τῶν
πολεμίων νεῶν ἀπαιωρῆσαι κατέναντι, τούτοις δὲ τῶν τοῦ ἡλίου
ἀκτίνων προσβαλουσῶν πῦρ ἐκεῖθεν ἐκκεραυνοῦσθαι καταφλέγον
τὸν νηίτην τῶν ἐναντίων στρατόν, καὶ τὰς νῆας αὐτάς, ὃ πάλαι
τὸν Ἀρχιμήδην ἐπινοῆσαι ὁ Δίων ἱστόρησε, τῶν Ῥωμαίων τότε
πολιορκούντων Συράκουσαν.
Ἀναστάσιος δὲ σπουδαστὴς τῆς Εὐτυχοῦς αἱρέσεως ὤν,
ἐβουλήθη προσθεῖναι εἰς τὸ Τρισάγιον τὸ “ὁ σταυρωθεὶς δι'
ἡμᾶς.” ἔστειλεν οὖν διὰ τοῦτο εἰς τὴν ἐκκλησίαν τὸν λογο-
θέτην τε καὶ τὸν ἔπαρχον· οἳ ἐν τῷ ἄμβωνι ὡς ἐπ' ὀκρί-
βαντος στάντες διαγγέλλειν ἤρξαντο τὸ πρόσταγμα τὸ βασιλικόν.
κινεῖται τοίνυν ὅσον τοῦ πλήθους ὀρθόδοξον, καὶ διασπάσαι
τοὺς ἄνδρας ὡρμήκεσαν. ἀλλ' οἱ μὲν μόλις τὴν δημοτικὴν
μανίαν ἐξέφυγον, τὸ δέ γε πλῆθος εἰς θυμὸν ἐκκαυθὲν κατὰ
829
τῶν οἰκιῶν ἐπῆλθον τῶν εἰρημένων ἀνδρῶν. καὶ τὰς μὲν καθ-
ῃρήκασι, τὰ δ' ἐν αὐταῖς διηρπάκασι καὶ πολλοὺς ἀνεῖλον,
Ιωάννης Ζωναράς Hist., Epitome historiarum (lib. 13-18) Page 221, line 3
σαρας τὸν θρόνον τῆς Κωνσταντίνου κατεσχηκὼς τέθνηκε· καὶ

προεχειρίσθη πατριάρχης Πέτρος, ὁμόδοξος καὶ οὗτος τοῖϛ πρὸ
αὐτοῦ, καὶ ἐπὶ δώδεκα τῆς ἐκκλησίας ἄρξας ἐνιαυτοὺς θνήσκει.
μεθ' ὃν προέστη τῶν ὀρθοδόξων Θωμᾶς, τῆς ὀρθῆς ἐχόμενος
δόξης, ὃς μετὰ δύο ἔτη καὶ μῆνας ἑπτὰ τὸν βίον μετηλλαχὼς
Ἰωάννην ἔσχε διάδοχον.
Οὗτος ὁ βασιλεὺς Κώνστας τὸν ἴδιον ἀνεῖλεν ὁμαίμονα
Θεοδόσιον καὶ ἐμισήθη ὑπὸ τῶν τῆς πόλεως διά τε τοῦτο καὶ
διὰ τὰ εἰς τὸν πάπαν Μαρτῖνον καὶ τὸν μέγαν γενόμενα Μά-
ξιμον. ἀπῆρεν οὖν τοῦ Βυζαντίου καὶ εἰς Σικελίαν κατῆρε,
διάγων περὶ Συράκουσαν, βουλόμενος καὶ τὴν βασιλείαν εἰς
τὴν πρεσβυτέραν Ῥώμην μετενεγκεῖν. ἔλεγε γὰρ δεῖν μᾶλλον
τὰς μητέρας ἢ τὰς θυγατέρας τιμᾶν. διὸ καὶ τὴν βασίλισσαν
καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ (τρεῖς δ' ἦσαν, Κωνσταντῖνος, Ἡράκλειος
καὶ Τιβέριος) μετεκαλεῖτο πρὸς ἑαυτόν. ἀλλὰ τοῦτο μέν τινες
τῶν ᾠκειωμένων αὐτῷ διεκώλυσαν. ἄλλοι δέ φασι τὸ πλῆθος
τῆς πόλεως μὴ παραχωρῆσαι αὐτοῖς τῆς πρὸς ἐκεῖνον ἀφίξεως.
ὁ δέ γε Κώνστας ἓξ ἐν Σικελίᾳ διαγαγὼν ἔτη, ἐκεῖθεν οὐκ
ἐπανῆλθεν· ἐπιβουλευθεὶς γὰρ παρὰ τῶν περὶ αὐτὸν λουόμενος
ἐπλήγη καιρίως τὴν κεφαλὴν μετὰ τοῦ ἀντλήματος, ᾧ αὐτοῦ
κατεχεῖτο τὸ ζέον ὕδωρ, καὶ ἀπέθανεν, ἄρξας Ῥωμαίων
Λέοντι διανέστησαν αὐτὸν τῷ τυραννήσαντι ἀντιτάξασθαι, καὶ

Παῦλον τὸν τῶν βασιλικῶν ἱπποκόμων ἐπιστατοῦντα (χαρτου-
λάριον ἡ Ῥωμαίων οἶδε τοῦτον λέγειν φωνή) πατρίκιον τιμήσας
καὶ στρατηγὸν Σικελίας ὀνομάσας στέλλει κατὰ τοῦ ἀποστάτου,
προστάγματα πρὸς τοὺς τῶν χωρῶν ἄρχοντας ἐγχειρίσας αὐτῷ
συναίρεσθαι τῷ Παύλῳ κελεύοντα, καὶ πρὸς τὴν ἐν Σικελίᾳ
δὲ στρατιὰν γραφὴν ἐγχαράξας δηλοῦσαν καλῶς ἔχειν Ῥωμαίοις
τὰ πράγματα, ἤδη τῶν Ἀράβων ἡττημένων καὶ κατατροπω-
θέντων, διὰ τοῦ Παύλου καὶ ταύτην τοῖς στρατιώταις ἐκπέ-
πομφε. καταλαβόντα τοίνυν τὴν Σικελίαν τοῦτον ἀνωιστὶ καὶ
εἰσελθόντα εἰς τὴν Συράκουσαν μαθὼν ὁ Σέργιος εὐθὺς ἀπέ-
δρα καὶ πρὸς Λογγιβαρδίαν ἐφοίτησε. τοῦ δὲ Παύλου προς-
ομιλήσαντος τῷ στρατιωτικῷ καὶ τὸ γράμμα τὸ βασίλειον ἀνα-
γνόντος αὐτῶν εἰς ἐπήκοον, εὐθὺς ἐκεῖνοι τὸν μὲν βασιλέα
εὐφήμησαν, τὸν δὲ Γρηγόριον καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν δεσμίους
τῷ Παύλῳ παρέδοσαν. καὶ ὃς τὸν μὲν Γρηγόριον ἀνεῖλε, τοὺς
δ' ἐκείνου ὑπασπιστὰς μαστίξας καὶ τὴν κόμην ἀποθρίξας αὐ-
τοῖς ὑπερορίᾳ κατέκρινεν. ὁ δὲ Σέργιος πληροφορίαν λαβὼν
μή τινος πειραθῆναι κακοῦ, πρὸς τὸν Παῦλον ἐκ Καλαβρίας
830
ἀφίκετο. καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Σικελίαν οὕτωϛ ἠρέμησαν.

Οἱ δὲ τὴν πόλιν πολιορκοῦντες Ἄραβες, παθόντες μᾶλλον
ἀνεῖλε τὸν πρὸ αὐτοῦ βασιλεύοντα, οἷον ἐξιλασκόμενος τὸν θεόν,

πολλαχοῦ τῆς βασιλίδος τῶν πόλεων τῷ ἀρχιστρατήγῳ Μιχαὴλ
ναοὺς ἐδείματο ἐκ καινῆς· καὶ ἐν αὐτοῖς δὲ τοῖς ἀνακτόροις
ἐδομήσατο τούτῳ πολυτελές τε καὶ πολυδάπανον Τέμενος, ὃ καὶ
Νέαν ἐκκλησίαν ἐκάλεσεν. ἐν τούτοις οὖν τοῖς δομήμασι τῶν
πλωίμων ἀσχολουμένων, καὶ τῶν νώτων αὐτῶν οὐκ ἀφιστα-
μένων ἀπὸ τῶν ἄρσεων, τῶν τε χειρῶν αὐτῶν ἐν τοῖς κοφί-
νοις δουλευουσῶν, ὁ στόλος ἐσχόλασε· διὸ καὶ οἱ Ἀγαρηνοὶ
ἀδεῶς, ὡς εἴρηται, τὰ παράλια ἐληίζοντο καὶ οὐ μόνα ταῦτα
ἐκάκουν, ἀλλὰ καὶ τὴν Συράκουσαν ἐξεπόρθησαν. ὁ δὲ βα-
σιλεὺς ταῖς οἰκοδομαῖς τὸ ναυτικὸν τοῦ στόλου κατέτρυχε, καὶ
τῷ προφήτῃ Ἠλιοὺ τῷ Θεσβίτῃ ναὸν ἀνεγείρας· ἐτίμα γὰρ
τοῦτον διαφερόντως καὶ ᾤετο προσληφθήσεσθαί ποτε παρ' αὐ-
τοῦ καὶ τῷ πυρίνῳ συνεπαρθήσεσθαι ἅρματι. ὅμως μέντοι
τὴν ἅλωσιν καὶ κατασκαφὴν τῆς Συρακούσης μαθὼν ἔστειλε
τοὺς ἀντικαταστησομένους τοῖς ἀλιτηρίοις Ἀγαρηνοῖς· ἀλλ' οὐδὲν
ἤνυστο. εἶτα τὸν Φωκᾶν Νικηφόρον μετὰ δυνάμεως ἀξιομάχου
ἐκπέπομφεν, ἄνδρα γενναιότατον ὁμοῦ καὶ στρατηγικώτατον, ὃς
καὶ πολλὰ κατὰ τῶν Ἄγαρ ἐκγόνων ἐστήσατο τρόπαια.
Ὅτε δὲ τῷ Θεοφιλίτζῃ, ὡς εἴρηται, ἐξυπηρέτει οὗτος ὁ
Νέαν ἐκκλησίαν ἐκάλεσεν. ἐν τούτοις οὖν τοῖς δομήμασι τῶν

πλωίμων ἀσχολουμένων, καὶ τῶν νώτων αὐτῶν οὐκ ἀφιστα-
μένων ἀπὸ τῶν ἄρσεων, τῶν τε χειρῶν αὐτῶν ἐν τοῖς κοφί-
νοις δουλευουσῶν, ὁ στόλος ἐσχόλασε· διὸ καὶ οἱ Ἀγαρηνοὶ
ἀδεῶς, ὡς εἴρηται, τὰ παράλια ἐληίζοντο καὶ οὐ μόνα ταῦτα
ἐκάκουν, ἀλλὰ καὶ τὴν Συράκουσαν ἐξεπόρθησαν. ὁ δὲ βα-
σιλεὺς ταῖς οἰκοδομαῖς τὸ ναυτικὸν τοῦ στόλου κατέτρυχε, καὶ
τῷ προφήτῃ Ἠλιοὺ τῷ Θεσβίτῃ ναὸν ἀνεγείρας· ἐτίμα γὰρ
τοῦτον διαφερόντως καὶ ᾤετο προσληφθήσεσθαί ποτε παρ' αὐ-
τοῦ καὶ τῷ πυρίνῳ συνεπαρθήσεσθαι ἅρματι. ὅμως μέντοι
τὴν ἅλωσιν καὶ κατασκαφὴν τῆς Συρακούσης μαθὼν ἔστειλε
τοὺς ἀντικαταστησομένους τοῖς ἀλιτηρίοις Ἀγαρηνοῖς· ἀλλ' οὐδὲν
ἤνυστο. εἶτα τὸν Φωκᾶν Νικηφόρον μετὰ δυνάμεως ἀξιομάχου
ἐκπέπομφεν, ἄνδρα γενναιότατον ὁμοῦ καὶ στρατηγικώτατον, ὃς
καὶ πολλὰ κατὰ τῶν Ἄγαρ ἐκγόνων ἐστήσατο τρόπαια.
Ὅτε δὲ τῷ Θεοφιλίτζῃ, ὡς εἴρηται, ἐξυπηρέτει οὗτος ὁ
βασιλεύς, συγκατῆλθεν ἐκείνῳ εἰς Πελοπόννησον καὶ εἰς τὸν
τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ἀνδρονίκου ναὸν εἰσῆλθε σὺν τῷ κυρίῳ
831
αὐτοῦ. ἦν δ' ἐκεῖσε προσμένων μοναχός τις ἀντιποιούμενος

ἀρετῆς, ὃς τοῦ μὲν Θεοφιλίτζη οὐδεμίαν φροντίδα πεποίητο,
τὸν δὲ Βασίλειον θεασάμενος καὶ ἐξυπανέστη καὶ
Ιωάννης Ζωναράς Lexicon (3136: 001)

“Iohannis Zonarae lexicon ex tribus codicibus manuscriptis, 2 vols.”, Ed. Tittmann,
J.A.H.Leipzig: Crusius, 1808, Repr. 1967.Alphabetic letter delta, page 477, line 3
ρώνυμος ὁ χαρακτήρ. παρὰ τὸ δεξιὸς γίνεται

δεξιερὸς, ὡς ἄριστος, ἀριστερὸς, φθόνος, φθο-
νερὸς, μόγος, μογερός· καὶ πλεονασμῷ τοῦ τ
δεξιτερός.]
Δεξιμήλων θεῶν. ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι τὰ θυό-
μενα μῆλα, [τουτέστι τὰ πρόβατα.]
Δεπίφρονα. κοῦφον ταῖς φρεσί.
Δερηστήρ. ὁ συνέχων, περιτραχήλιος.
Δερβιστήρ. τὸ δέρμα. παρὰ τὸ δέρω δεριστὴρ
καὶ πλεονασμῷ τοῦ β δερβιστήρ. [πλεονάζουσι
δὲ τὸ βοἱ Συρακούσιοι, ὡς καὶ ἐπὶ τοῦ ὀλ-
βάχνιον, ὀλάχνιον, τὸ τὰς οὔλας ἔχον. ση-
μαίνει δὲ τὸ κανοῦν, ἐν ᾧ ἀπετίθουν τὰς οὔ-
λας.]
Δερμηστής. Λυσίας ὁ ῥήτωρ τὸν σκώληκα φη-
σίν· Ἀρίσταρχος δὲ τὸν ὄφιν. δερμηστὴς δὲ
εἴρηται ὁ ἐσθίων τὰ ὠμὰ δέρματα. [παρὰ τὸ
ἔδω, ἔσω, ὁ παρακείμενος ἦσμαι, τὸ τρίτον
ἦσται, καὶ ὄνομα ἤστης, ὁ ἐσθίων, ἀφ' οὗ νῆ-
στις, ὁ ἐστερημένος τῶν σιτίων καὶ τοῦ ἐσθίειν.
καὶ ὠμηστὴς καὶ δερμηστής.]
Ιωάννης Ζωναράς Lexicon Alphabetic letter epsilon, page 595, line 4
Ἐβαρυθύμησαν. ἐλυπήθησαν.
Ἐβαρυώπησαν. ἀσθενεῖς ἐγένοντο τοὺς ὀφθαλ-
μούς.
Ἔβα με. κατέλαβέ με. Ἀριστοφάνης·
τί χρέος ἔβα με μετὰ τὸν Πασίαν.
Ἐβαρύνετο. κυριώτερον. οὐ δεῖ γὰρ λέγειν ἐβα-
ροῦντο ἢ βαροῦμαι ἢ βαρούμενος.
Ἐβάστασεν. ἀντὶ τοῦ ἐδοκίμασε. [πάσας δ'
ἰδέας ἐξήτασε, πάντα δ' ἐβάστασε φρενί.]
Ἔβασεν. ἀντὶ τοῦ ἔκραξεν.
Ἔβασον. ἔασον, συγχώρησον. οὕτως Συρακού-
σιοι καὶ Λάκωνες. γέγονε δὲ κατὰ πλεονασμὸν
τοῦ β. τὸ γὰρ ἔασον, ἔβασον, καὶ τὸ ἔαται,
ἔβαται, καὶ τὸ ἔα, ἔβα.
Ἐβεβαίωσας. ἐφανέρωσας.
Ἐβίωσας. ἔζησας.
Ἔβλω. ἔδωκε, διέσπασεν.
832
Ἐβόμβησεν. ἤχησεν.
Ἐβουλιμίασαν. λίαν ἐπείνασαν.
Ἐβόησεν. ἐφώνησεν.
Ιωάννης Ζωναράς Lexicon Alphabetic letter epsilon, page 645, line 15
τὸ ἀφανὲς εἰκάσαι.

Εἴκασιν. ὁμοίωσεν.
Εἰκοβολεῖν. εἰκάζειν. ἢ εἰκῆ καὶ μάτην βάλλειν.
εἰς τὸ μήτε σφάλλεσθαι μήτ' εἰκοβολεῖν.
Εἵλετο. ἠθέλησεν.
Εἱλήσας. συστρέψας.
Εἴληχεν. ἔλαχεν.
Εἰληφώς. λαβών.
Εἰλιγγιῶ. σκοτοδινιῶ. ὑπὸ τοῦ δέους γὰρ ἰλιγ-
γιῶ. τὸ μὲν ῥῆμα διὰ διφθόγγου. [τοῦτο δὲ
οἱ Συρακούσιοι σίελ λέγουσι.] τὸ δὲ ὄνομα ἴλιγ-
γος διὰ τοῦ ι. ἐγὼ δὲ καὶ τὰ δύο διὰ τοῦ ι
γράφω.
Εἰλόμενον. συνελαυνόμενον.
Εἰλούμενος. συστρεφόμενος.
Εἱλόμην. προέκρινα, ἠθέλησα.
Εἶπον. ἀντὶ τοῦ εἰπὲ, προστακτικόν.
[Εἰρηνήσειν. πρώτης συζυγίας τῶν περισπωμέ-
νων. ἐλπίδα δὲ μεγάλην εἶχον εἰρηνήσειν. ὁ δὲ
Καῖσαρ, ἐξὸν αὐτὸ εἰρηνήσειν, πόλεμον εἵλετο.]
Ιωάννης Ζωναράς Lexicon Alphabetic letter pi, page 1498, line 24
Πανδερκής. ὁ τὰ πάντα ὁρῶν.

Πανόπτης. πολυόφθαλμος.
Πανέφθου. ἑψητοῦ καὶ διαλελυμένου καὶ ὑγροῦ
τὴν φύσιν. Ἡρόδοτος δὲ ἀπέφθου. Ἡσίοδος
δὲ πανέφθου. γέγονε δὲ παρὰ τὸ ἕψω, ἑψήσω,
ἑψητός· ὡς ἀγάπω, ἀγαπήσω, ἀγαπητός· καὶ
τροπῇ τοῦ ψ εἰς φ καὶ πλεονασμῷ τοῦ θ ἑφθη-
τὸς, καὶ ἐν συγκοπῇ ἕφθος, καὶ ἐν συνθέσει
πάνεφθος, πανέφθου.
Πάππα. προσφώνησις τιμητικὴ τῶν υἱῶν πρὸς
πατέρα. οὕτω δὲ λέγεται παρὰ Συρακουσίοις
ὁ πατὴρ, πᾶς, καὶ κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν
τοῦ π πάππας.
Παράσιτοι. οἱ κόλακες. φλύαροι ἢ κλοτζοκό-
ποι.
Παράφορος. μωρός. ἢ ὁ μανικός. κατάφωρος δὲ μέγα.
833
Ιωάννης Ζωναράς Lexicon Alphabetic letter sigma, page 1648, line 3
αἱ γὰρ μέλισσαι πρὸς σύγκρισιν τῶν σφηκῶν

ἀμβλύτερα ἔχουσι τὰ κέντρα.] ἤγουν ἐν αἷς
αἱ σιμαὶ μολῶσι.
Σιμικίνθιον. τὸ περὶ τοὺς πόδας σανδάλιον. τι-
νὲς δὲ τὸ φακιόλιον. κυρίως δὲ τὸ ῥινόμακτρον,
ὅ ἐστι τὸ μυξομάνδηλον.
Σῖτα καὶ σιτία. τὰ βρώματα.
Σίον. ἡ βοτάνη.
Σιείρ. ὄρος.
Σίελ. σκοτοδίνη. καὶ ἀντὶ τοῦ σκοτοδινιῶ. οὕτω
λέγουσιν οἱ Συρακούσιοι.
Σινᾶ. ὄρος, ὅπερ τῇ Ἀῤῥάβων γλώσσῃ Ἄγαρ καλεῖται.
Joel Chronogr., Chronographia compendiaria (3140: 001)

“Ioelis chronographia compendiaria”, Ed. Bekker, I.
Bonn: Weber, 1836; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.
Page 47, line 19
σασα αὐτὸν τήν τε Μαρτῖναν γλωσσοτομήσασα καὶ ἀμφοτέρους

ἐξορίσασα. Μετὰ δὲ Ἡρακλωνᾶν ἐβασίλευσε Κώνστας υἱὸς Κωνσταν-
τίνου, ἔκγονος δὲ Ἡρακλείου, ἔτη κζʹ, ὃς Μαρτῖνον τὸν ἁγιώ-
τατον πάπαν Ῥώμης ἀγαγὼν ἀτίμως ἐν Κωνσταντινουπόλει διὰ τὸ
ἐλέγχεσθαι ὑπ' αὐτοῦ τὸ μονοθέλητον αὐτοῦ δόγμα ἐξώρισεν ἐν
Χερσῶνι, καὶ Μαξίμου τοῦ ὁμολογητοῦ τὴν γλῶτταν καὶ τὴν
δεξιὰν ἀπέτεμε χεῖρα, καὶ πολλοὺς ἑτέρους τῶν ὀρθοδόξων αἰκίαις
καὶ δημεύσεσι καὶ ἐξορίαις κατεδίκασε διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν. εἶτα
καταλιπὼν τὴν Κωνσταντινούπολιν διὰ τὸ μισηθῆναι ὑπὸ τῶν
Βυζαντίων σφοδρῶς μετέστη ἐν Συρακούσαις τῆς Σικελίας, ἔνθα
ἐν βαλανείῳ σμηχόμενος μετὰ κάδου παρὰ Ἀνδρέου τινὸς κατὰ
κορυφῆς λαβὼν ἐτεθνήκει.
Μετὰ δὲ Κώνσταν ἐβασίλευσε Κωνσταντῖνος υἱὸς αὐτοῦ
ἔτη ιζʹ, ὃς καὶ Γερμανὸν τὸν γενόμενον πατριάρχην εὐνούχισεν,
ἀνελὼν τὸν αὐτοῦ πατέρα. ἐκλήθη δὲ Πωγωνάτος διὰ τὸ ἀγένειον
ἀπελθεῖν εἰς Σικελίαν ἐπὶ τὴν τοῦ πατρὸς ἐκδίκησιν καὶ ἐπανελ-
θεῖν μετὰ πώγωνος. τοὺς δὲ δύο ἀδελφοὺς αὐτοῦ Ἡράκλειον
καὶ Τιβέριον ἐρινοτόμησεν ὡς ὑπὸ τοῦ λαοῦ ἀναγορευομένους,
αὐτοῦ τοῦτο μὴ θέλοντος. ἔστεψε δὲ Ἰουστινιανὸν υἱὸν αὐτοῦ
συμβασιλεύειν αὐτῷ. ἐν δὲ τῷ ιγʹ ἔτει τῆς αὐτοῦ βασιλείας
Pseudo-Symeon Hist., Chronographia (partim edita e cod. Paris. gr. 1712) (3182:
001)“Θεοφάνης Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus”, Ed.
Bekker, I.Bonn: Weber, 1838; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.Page 671, line
1
834
δέ “οὐ χρῄζω χρήματα, ἀλλ' οὐδὲ τὸν πατέρα σου γνῶναι τὸ δρᾶ-
μα· ἀλλ' ἐλθὲ μετ' ἐμοῦ εἰς τόνδε τὸν τόπον, καὶ ἄρνησαι τὸν
τύπον ἐν ᾧ Ἰησοῦν προσηλώσαμεν, καὶ δώσω σοι παράδοξον φυ-
λακτόν, καὶ ἔσται ἡ ζωή σου πᾶσα ἐν εὐημερίᾳ καὶ πλούτῳ καὶ
πολλῇ σοφίᾳ καὶ χαρᾷ.” τὸν δὲ προθύμως ἀκούσαντα, καὶ
πάντα πρὸς τὴν τοῦ γόητος ἀρέσκειαν τετελεκότα. καὶ ἔκτοτε ταῖς
ἀπηγορευμέναις αὐτῶν βίβλοις τῆς μαντικῆς καὶ ἀστρολογικῆς τε-
ρατείας οὐκ ἀποσχόμενος τὸν νοῦν, (32) ἐπὶ ἀκούων ἦν παρὰ
τοῦ πατρός, ὡς ὑπὸ προορατικῶν ἀνδρῶν ἀκηκοότος, ὅτι πολυτρό-
πως τὸν πατριαρχικὸν θρόνον ἐπιβήσεται, τοῦτο ἐν ἑαυτῷ στρέ-
φων Γρηγορίῳ τινὶ τῆς Συρακούσης ἐκκλησίας γενομένῳ ἐπισκόπῳ,
ὃς καὶ Ἀσβεστὰς ἐκαλεῖτο, καθῄρητο δὲ ὑπὸ τοῦ μεγάλου Μεθο-
δίου διά τε πολλὰ ἄλλα καὶ διὰ τὸ παρ' ἐνορίαν χειροτονῆσαι
Ζαχαρίαν τὸν τοῦ πατριάρχου Μεθοδίου πρὸς Ῥωμαῖον ἀποστα-
λέντα πρεσβύτερον, φιλιάζεται σὺν τούτῳ τε καὶ ἄλλοις τισὶν ἐπ'
ἐγκλήμασι καθῃρημένοις, ὧν ὑπῆρχεν Εὐλάμπιος ὁ Ἀπαμείας καὶ
Πέτρος ὁ Συλαίου καὶ ἄλλοι σὺν αὐτοῖς πλεῖστοι, οἳ εἰς τὸν οἶκον
Φωτίου συνερχόμενοι καὶ μετὰ Γρηγορίου στρεφόμενοι κατὰ τοῦ
μεγάλου Ἰγνατίου μελετῶντες ἦσαν· οὓς καὶ συναθροισθεῖσα ἐν
τῷ πατριαρχείῳ μητροπολιτῶν καὶ ἐπισκόπων σύνοδος πάντας
καθῄρησε καὶ ἀπεκήρυξε. τοῦτον τὸν Φώτιον Βάρδας ὁ Καῖσαρ,
Pseudo-Symeon Hist., Chronographia (partim edita e cod. Paris. gr. 1712)

Page 674, line 2
τοασηκρῆτις καὶ ἀπελθὼν εἶπεν τῷ βασιλεῖ ὅτι οἱ δοῦλοι ἡμῶν

ἀναγκάζουσιν ἡμᾶς, λέγοντες ὡς ἡμεῖς ἠλπίζομεν μίαν ψυχὴν
ἔχειν, καὶ ἐλαμβάνομεν ἑκάστῳ μηνὶ ἀνὰ μοδίους δύο· νῦν δέ,
ὡς διδάσκει ἀναφανδὸν ὁ πατριάρχης, δύο ψυχὰς ἔχει ἕκαστος,
καὶ δεῖ ἄλλους δύο μοδίους προσθεῖναι ἡμῖν. καὶ ὁ βασιλεὺς γε-
λάσας εἶπεν “οὕτως δογματίζει ὁ Χαζαροπρόσωπος;” προσκαλεῖ-
ται οὖν εὐθὺς τὸν πατριάρχην, καὶ πυνθάνεται ὡς δῆθεν θυμού-
μενος “οὕτως δογματίζεις, ὦ μαρζούκα, δύο τὸν ἄνθρωπον ἔχειν
ψυχάς;” ὁ δὲ ταῖς πιθανολογίαις δολερῶς τοῦτον ὑπεισελθὼν
ἔπεισεν ὡς περὶ ἄλλων ὑποθέσεων εἰπεῖν, οὐχὶ δὲ οὕτως. τούτῳ
Γρηγόριος ὁ Συρακούσης ἠρώτησε “τί τὸ μαρζούκας σημαίνει;”
ὁ δὲ εἶπεν “τὸ μάρ κύων, τὸ ζού σῦρε, τὸ κάς κάσσυμα· τουτέ-
στι κύων ἕλκων δέρμα.”
36. Ἐργαστηριακὸς δέ τις, ὡς οἱ ἰδόντες καὶ ἀκούσαντες
ἐβεβαίωσαν, εἰς τὰς Σοφίας τὴν οἴκησιν ἔχων, ἐπὶ πολλαῖς ταῖς
ἡμέραις ψυχορραγῶν καὶ τὴν γλῶτταν καὶ τὰ χείλη καὶ τὰς χεῖ-
ρας ἐσθίων ἀποψῦξαι οὐκ ἠδύνατο. μικρὸν δὲ ἀνασφήλας εἶπεν
“γινώσκετε, ἀδελφοί, ὅτι ὁ πατριάρχης Φώτιος ἐδίδαξέ με μὴ
κοινωνεῖν νῆστις. διὸ καὶ ἃ βλέπετε πανθάνω, καὶ ἀποθανεῖν
οὐ δύναμαι.” καὶ ταῦτα εἰπὼν ἐξέψυξεν. καὶ ταῦτα μὲν περὶ
Φωτίου.
Pseudo-Symeon Hist., Chronographia (partim edita e cod. Paris. gr. 1712)

835
Page 691, line 16
τήγου Μιχαὴλ τοῦ Ἀνατέλλοντος, ὅπερ ἐνεθρόνισεν ὁ ἅγιος ἀπό-

στολος Ἀνδρέας.”
10. Τῷ ζʹ καὶ τῷ ηʹ αὐτοῦ ἔτει βαπτίζει ὁ Βασίλειος πάν-
τας τοὺς ὑπὸ χεῖρα αὐτοῦ Ἑβραίους, διδοὺς αὐτοῖς ἀξίας καὶ δῶρα
πολλά. τότε δὲ καὶ τὸν προειρημένον Νικόλαον τὸν προσμονάριον
τοῦ ἁγίου Διομήδους ἐποίησεν οἰκονόμον καὶ σύγκελλον, τὸν δὲ
ἀδελφὸν αὐτοῦ Ἰωάννην δρουγγάριον τῆς βίγλας, τὸν δὲ ἕτερον
ἀδελφὸν Παῦλον ἐπὶ τῆς βασιλικῆς σακέλλης, τὸν δὲ ἕτερον ἀδελ-
φὸν Κωνσταντῖνον γενικὸν λογοθέτην.
11. Τῷ θʹ αὐτοῦ ἔτει ἤρξατο κτίζειν ὁ βασιλεὺς τὴν Νέαν
ἐκκλησίαν, καὶ ἡ Συράκουσα παρεδόθη τοῖς Σαρακηνοῖς.
12. Τῷ ιʹ αὐτοῦ ἔτει Νικήτας ὁ Ξυληνίτης καὶ ἐπὶ τῆς
τραπέζης κατηγορήθη ὡς φιλούμενος παρὰ τῆς Αὐγούστης· ὃς
καὶ ἀποκείρεται καὶ μοναχὸς γίνεται. πολλὰ δὲ χαλκουργήματα
κατέαξεν ὁ βασιλεὺς λόγῳ τῆς Νέας ἐκκλησίας· ἀλλὰ καὶ μάρμαρα
καὶ ψηφῖδας καὶ κίονας ἐκ πολλῶν ἐκκλησιῶν καὶ οἴκων λόγῳ
ταύτης ἀνελάβετο. ἐν οἷς στήλη ἵσταται χαλκῆ ἐν τῷ Σενάτῳ
σχῆμα ἐπισκόπου φέρουσα· ἐκράτει δὲ ἐν τῇ χειρὶ ῥάβδον ὄφιν
ἐντετυλισμένον ἔχουσαν. ταύτην ἤγαγον ἐν τῷ βεστιαρίῳ· καὶ
ἐλθὼν ὁ βασιλεὺς ἔβαλε τὸν δάκτυλον αὐτοῦ εἰς τὸ στόμα τοῦ
ὄφεως· καὶ ἦν ἔσωθεν ἄλλος ὄφις ζῶν, ὃς καὶ ἔδακε τὸν δάκτυλον
Joannes Philoponus Phil., De aeternitate mundi (4015: 010)

“Ioannes Philoponus. De aeternitate mundi contra Proclum”, Ed. Rabe, H.
Leipzig: Teubner, 1899, Repr. 1963.Page 644, line 18
τοῖς τούτους ἡμῖν εἰσηγησαμένοις θεῶν ἐκγόνοις οὖσιν,

ὡς ἔφασαν, καὶ σαφῶς τοὺς αὑτῶν εἰδόσι προγόνους
(οὐ γὰρ εἶναι δυνατὸν θεῶν παισὶν ἀπιστεῖν), ταῦτα
δὲ συμβῆναι καὶ συμφωνεῖν ἀλλήλοις ἀδύνατόν ἐστιν,
πρόδηλος ἂν εἴη παντί, ὡς ὅπου μὲν ἐξ οἰκείας γνώ-
μης τὰ αὑτῷ δοκοῦντα τοὺς γνησίους τῶν μαθητῶν
ἐκπαιδεύει (περὶ γὰρ ἀγωγῆς ἀνθρώπων ἐν τῇ πολι-
τείᾳ τοὺς λόγους ποιεῖται), ὅπου δὲ τὸ πλῆθος ἀφο-
σιοῦται τὸν ἐξ αὐτῶν ἐκφεύγων κίνδυνον. πρὸς Διο-
νύσιον γοῦν ἐπιστέλλων τὸν τύραννον οὐκ Ἀθηναίων
ἀλλὰ Συρακουσίων ἡγούμενον τῶν μὲν σπουδαίων
ἑαυτοῦ φησιν ἐπιστολῶν θεὸν εἶναι ἀρχήν, θεοὺς
δὲ τῶν μὴ τοιούτων· ἔχει δ' ἡ λέξις οὕτως ‘περὶ δὲ
τοῦ ξυμβόλου τοῦ περὶ τὰς ἐπιστολάς, ὅσας τε ἂν
ἐπιστέλλω σπουδῇ καὶ ὅσας ἂν μή, οἴομαί σε μεμνῆ-
σθαι, ὅμως δ' ἐννόει καὶ πάνυ πρόσεχε τὸν νοῦν·
πολλοὶ γὰρ οἱ κελεύοντες γράφειν, ὥστ' οὐ ῥᾴδιον
φανερῶς διωθεῖσθαι· τῆς μὲν γὰρ δὴ σπουδαίας ἐπι-
στολῆς θεὸς ἀρχή, θεοὶ δὲ τῆς ἧττον’. καὶ ἐν ἑτέρᾳ
δὲ πάλιν πρὸς τὸν αὐτὸν ἕνα φησὶν τὸν τῶν ὄντων
ἁπάντων δημιουργὸν εἶναι καὶ ποιητήν. ‘
836
Ammonius Phil., In Aristotelis analyticorum priorum librum i commentarium

(4016: 004)“Ammonii in Aristotelis analyticorum priorum librum i commentarium”,
Ed. Wallies, M.Berlin: Reimer, 1899; Commentaria in Aristotelem Graeca 4.6.
Page 28, line 27
τινων ὑποθετικῶν, τῶν διφορουμένων, ὡς εἴρηται, καὶ ἀδιαφόρως περαινόν-

των (ὑποθετικοὶ γὰρ καὶ οὗτοι), εἴ γε πάντων τῶν ὑποθετικῶν ἦν χωρίσας
τὸν ὅρον διὰ τοῦ τεθέντων.ὥστε καὶ ταύτην ἐκβλητέον τὴν δόξαν
ἐκείνων, ἐξηγητέον δὲ αὐτὸ ὡς εἴρηται.
Τὸ δὲ ἀνάγκηεἶπεν, ἐπειδὴ ὁ συλλογισμὸς πίστις τίς ἐστιν· πᾶς γὰρ ὁ
συλλογιζόμενος ἀποδεῖξαί τι ἐθέλει καὶ πεῖσαι πάντως, δῆλον ὅτι τὸν προσδια-
λεγόμενον. ἵνα οὖν χωρίσῃ αὐτὸν τῶν ἄλλων πίστεων, εἶπεν τὸ ἀνάγκη·τριῶν
γὰρ οὐσῶν πίστεων, τῆς μὲν ἀπὸ τῶν ἴσων τῆς δὲ ἐπαγωγικῆς τῆς δὲ συλλο-
γιστικῆς, μόνη ἡ συλλογιστικὴ ἔχει τὸ ἀναγκαῖον. ἀπὸ μὲν γὰρ ἴσων ἐστὶν
ᾗκέχρηνται οἱ ῥήτορες ἀπὸ ἑνὸς ἓν πιστούμενοι, ἀπὸ μερικοῦ μερικόν·
οἷον Διονυσίου αἰτοῦντος Συρακουσίους φρουρὰν τοῦ σώματος ἑαυτοῦ λαβεῖν
ἀντιλέγει τις καὶ ἀξιοῖ πεῖσαι μὴ δοθῆναι αὐτοῖς λέγων ὅτι καὶ Πεισί-
στρατος αἰτήσας καὶ λαβὼν ἐτυράννησεν. αὕτη δὲ ἡ πίστις οὐκ ἔχει τὸ
ἀναγκαῖον· οὐ γάρ, ἐπειδὴ ἐκεῖνος ἐτυράννησεν, πάντως καὶ οὗτος τυραννή-
σει. ἐπαγωγικὴ δέ ἐστιν ἡ πίστις ἡ ἐκπεριτρέχουσα τὰ κατὰ μέρος καὶ
ἐκ τῶν κατὰ μέρος τὸ καθόλου πιστουμένη· οἷον λέγω ὅτι πᾶν ζῷον τὴν
κάτω γένυν κινεῖ· καὶ ἀποδεῖξαι μὲν τοῦτο συλλογιστικῶς οὐ δύναμαι [οὗ],
ἐπαγωγῇ δὲ χρῶμαι καὶ δείκνυμι τοῦτο ἐπὶ πολλῶν διεξιὼν τὰ καθέκαστα
καὶ ἀξιῶν ἐκ τῶν κατὰ μέρος τὸ καθόλου πιστοῦσθαι. οὔτε δὲ αὕτη ἡ πίστις
ἔχει τὸ ἀναγκαῖον· εὑρίσκεται γοῦν τινα ζῷα τὴν ἄνω γένυν κινοῦντα·
ὥστε [φασὶν ὁ κροκόδειλος καὶ ὁ φοινικόπτερος] οὐκ ἔχει τὸ ἀναγκαῖον ἡ
Syrianus Phil., Commentarium in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν (4017: 002)

“Syriani in Hermogenem commentaria, vol. 1”, Ed. Rabe, H.
Leipzig: Teubner, 1892.Page 39, line 18
δὲ συνειπόντες ὅτου δήποτε ἕνεκα – ἐῶ γὰρ τοῦτό γε’, ἢ

ἀτόπου ἐπικρύψεως ‘οὐ βούλομαι δὲ δυσχερὲς οὐδὲν
εἰπεῖν ἀρχόμενος τοῦ λόγου’. – [στομφάζειν] στομφά-
ζειν δέἐστι τὸ κομπάζειν καὶ ἀλαζονεύεσθαι, καὶ στομφῶ-
δες τὸ σκληρόν· τὸ οὖν στομφάζειν τραχὺ ὂν κατὰ τὴν
σύνθεσιν τῶν στοιχείων καὶ αὐτῇ τῇ προφορᾷ διογκοῖ
τὸ στόμα.
[291, 19] ‘ὁ γὰρ Θεόκριτος ἀχθόμενόν τινα
πεποίηκε δωριαζούσαις γυναιξίν’ἐν γὰρ Συ-
ρακοσίαις ἢ Ἀδωνιαζούσαις δύο γυναικῶν πολλὰ πρὸς
ἀλλήλας διαλεγομένων δωριστὶ καὶ πολλῷ τῷ αχρω-
μένων – οἷον ‘θᾶσαι, Πραξινόα, θᾶσαι, φίλα’ καὶ ‘γραιᾶν
ἀποτίλματα πηρᾶν’ καὶ ‘ἦνθε φέρων ἅλας ἄμμιν ἀνὴρ
τρισκαιδεκάπηχυς’ – ἔφη τις ἀκούσας αὐτῶν ὡς ‘πλα-
τειάσδοισαι ἕπονται’, ὅ ἐστι πλατέως λαλοῦσαι· καὶ
837
τῶν κωμικῶν τις περί τινος ἀλαζόνος στρατιώτου φησὶ

’καὶ γὰρ μετὰ Κάλλα γέγονα καὶ μετ' Αἰχμία καὶ
μετὰ Μενοίτα καὶ μετὰ Περδίκκα πάλιν καὶ ναὶ μὰ
Δία τρίτον ἔτος μετὰ Κινησία’, ἄλφα πρὸς ἑκάστην
τὴν τελευτὴν προστιθεὶς ἐπέραινεν ὀνόματα πλατύτατα
Ολυμπιόδωρος In Platonis Alcibiadem commentarii (4019: 004)
“Olympiodorus. Commentary on the first Alcibiades of Plato”, Ed. Westerink, L.G.
Amsterdam: Hakkert, 1956, Repr. 1982.
Sec. 2, line 97
δὲ τὴν τελευτὴν Σωκράτους διδασκάλῳ πάλιν ἐχρήσατο Κρατύλῳ τῷ

Ἡρακλειτείῳ, εἰς ὃν καὶ διάλογον ὁμώνυμον ἐποίησεν, ἐπιγράψας
‘Κρατύλος ἢ περὶ ὀρθότητος ὀνομάτων’.μετὰ τοῦτον δὲ
πάλιν στέλλεται εἰς Ἰταλίαν καὶ διδασκαλεῖον εὑρὼν ἐκεῖ τῶν Πυθα-
γορείων συνιστάμενον Ἀρχύταν πάλιν ἔσχε διδάσκαλον τὸν Πυθαγό-
ρειον· φέρεται δὲ αὐτοῦ καὶ διάλογος ὁ Φίληβος Πυθαγορείου τινὸς
ὁμώνυμος, ἔνθα καὶ Ἀρχύτου μέμνηται.
Ἐπειδὴ δὲ δεῖ τὸν φιλόσοφον φιλοθεάμονα εἶναι τῶν τῆς φύσεως
ἔργων, στέλλεται καὶ εἰς Σικελίαν θεασόμενος τοὺς κρατῆρας τοῦ
πυρὸς τοὺς ἐν τῇ Αἴτνῃ, καὶ οὐ Σικελικῆς τραπέζηςχάριν, ὦ
γενναῖε Ἀριστείδη, ὡς σὺ φῄς. γενόμενος δὲ ἐν Συρακούσαις πρὸς Διο-
νύσιον τὸν μέγαν τύραννον ὄντα ἐπειρᾶτο εἰς ἀριστοκρατίαν μεταβάλ-
λειν τὴν τυραννίδα, διὸ καὶ πρὸς αὐτὸν ἀφίκετο. καὶ τοῦ Διονυσίου
ἐρομένου αὐτὸν ‘τίνα νομίζεις ἐν ἀνθρώποις εὐδαίμονα εἶναι;’ ὡς δὴ
νομίζων ὅτι περὶ αὐτοῦ φήσει ὁ φιλόσοφος κολακεύων αὐτόν, ὁ δὲ
ἀπεκρίνατο ὅτι ‘Σωκράτην’. πάλιν ἐπανήρετο αὐτὸν ‘τί νομίζεις ἔργον
ἀνδρὸς εἶναι πολιτικοῦ;’ ὁ δὲ ἀπεκρίνατο ‘τὸ τοὺς πολίτας βελτίους
ποιεῖν.’ τρίτον αὐτὸν ἐπανήρετο ‘τί οὖν; τὸ ὀρθῶς δικάζειν σμικρόν σοι
δοκεῖ;’ δόξαν γὰρ εἶχεν ὁ Διονύσιος ἐπὶ τῷ ὀρθῶς δικάζειν· ὁ δὲ
ἀπεκρίνατο μηδὲν ὑποστειλάμενος ‘σμικρὸν μὲν οὖν καὶ μέρος ἔσχατον·
Ολυμπιόδωρος In Platonis Alcibiadem commentarii Sec. 2, line 112
ἀνδρὸς εἶναι πολιτικοῦ;’ ὁ δὲ ἀπεκρίνατο ‘τὸ τοὺς πολίτας βελτίους

ἀκεσταῖς γὰρ ἐοίκασιν οἱ ὀρθῶς δικάζοντες, οἵτινες τὰ διερρωγότα
ἱμάτια ἀνυφαίνουσιν.’ τέταρτον αὐτὸν ἐπανήρετο ‘τὸ τύραννον εἶναι οὐκ
ἀνδρεῖον;’ ‘πάντων μὲν οὖν’ ἔφη ‘δειλότατον, ὁπότε καὶ τὰ κουρευτικὰ
μαχαιρίδια δέδοικεν, μὴ διὰ τούτων ἀπόληται.’ ἐπὶ τούτοις οὖν ὁ Διονύ-
σιος ἀγανακτήσας προεῖπεν αὐτῷ ἡλίου ὄντος ὑπὲρ γῆς ἐκ τῶν Συρα-
κουσῶν ἀπαλλάττεσθαι. καὶ οὕτως ἀτίμως ὁ Πλάτων ἀπὸ τῶν Συρακουσῶν ἐδιώχθη.
Τῆς δὲ δευτέρας ὁδοῦ τῆς εἰς Σικελίαν αἰτία αὕτη. μετὰ τὸν θάνατον
Διονυσίου τοῦ μεγάλου διαδέχεται τὴν τυραννίδα Διονύσιος ὁ Διονυσίου,
μητρὸς ἀδελφὸν ἔχων τὸν Δίωνα, ὃς ἐκ τῆς πρώτης ὁδοῦ ὁμιλητὴς
ἐγένετο Πλάτωνος. γράφει οὖν αὐτῷ ὁ Δίων ὅτι ‘ἐὰν παραγένῃ νῦν
ἐλπίς ἐστι μεταβαλεῖν τὴν τυραννίδα εἰς ἀριστοκρατίαν.’ διὰ τοῦτο
838
τοίνυν τὴν δευτέραν ὁδὸν ποιησάμενος καὶ διαβληθεὶς ὑπὸ τῶν δορυ-
φόρων τοῦ Διονυσίου πρὸς αὐτόν, ὡς βουλεύεται τὴν ἀρχὴν περιποιῆσαι
τῷ Δίωνι καὶ καταλῦσαι τὸν Διονύσιον, κρατηθεὶς ὑπ' αὐτοῦ παρεδόθη
Πόλλιδι τῷ Αἰγινήτῃ ἐμπορευομένῳ εἰς Σικελίαν πρὸς πρᾶσιν
Ολυμπιόδωρος In Platonis Alcibiadem commentarii Sec. 2, line 113
ἀκεσταῖς γὰρ ἐοίκασιν οἱ ὀρθῶς δικάζοντες, οἵτινες τὰ διερρωγότα
ἱμάτια ἀνυφαίνουσιν.’ τέταρτον αὐτὸν ἐπανήρετο ‘τὸ τύραννον εἶναι οὐκ
ἀνδρεῖον;’ ‘πάντων μὲν οὖν’ ἔφη ‘δειλότατον, ὁπότε καὶ τὰ κουρευτικὰ
μαχαιρίδια δέδοικεν, μὴ διὰ τούτων ἀπόληται.’ ἐπὶ τούτοις οὖν ὁ Διονύ-
σιος ἀγανακτήσας προεῖπεν αὐτῷ ἡλίου ὄντος ὑπὲρ γῆς ἐκ τῶν Συρα-
κουσῶν ἀπαλλάττεσθαι. καὶ οὕτως ἀτίμως ὁ Πλάτων ἀπὸ τῶν Συρα-
κουσῶν ἐδιώχθη.
Τῆς δὲ δευτέρας ὁδοῦ τῆς εἰς Σικελίαν αἰτία αὕτη. μετὰ τὸν θάνατον
Διονυσίου τοῦ μεγάλου διαδέχεται τὴν τυραννίδα Διονύσιος ὁ Διονυσίου,
μητρὸς ἀδελφὸν ἔχων τὸν Δίωνα, ὃς ἐκ τῆς πρώτης ὁδοῦ ὁμιλητὴς
ἐγένετο Πλάτωνος. γράφει οὖν αὐτῷ ὁ Δίων ὅτι ‘ἐὰν παραγένῃ νῦν
ἐλπίς ἐστι μεταβαλεῖν τὴν τυραννίδα εἰς ἀριστοκρατίαν.’ διὰ τοῦτο
τοίνυν τὴν δευτέραν ὁδὸν ποιησάμενος καὶ διαβληθεὶς ὑπὸ τῶν δορυ-
φόρων τοῦ Διονυσίου πρὸς αὐτόν, ὡς βουλεύεται τὴν ἀρχὴν περιποιῆσαι
τῷ Δίωνι καὶ καταλῦσαι τὸν Διονύσιον, κρατηθεὶς ὑπ' αὐτοῦ παρεδόθη
Πόλλιδι τῷ Αἰγινήτῃ ἐμπορευομένῳ εἰς Σικελίαν πρὸς πρᾶσιν. ὁ δὲ
ἀγαγὼν αὐτὸν εἰς Αἴγιναν εὗρεν Ἀννίκεριν ἐκεῖ τὸν Λίβυν μέλλοντα
Ολυμπιόδωρος In Platonis Gorgiam commentaria (4019: 005)

“Olympiodori in Platonis Gorgiam commentaria”, Ed. Westerink, L.G.
Leipzig: Teubner, 1970.Chap. p, sec. 3, line 3
Ταῦτα μὲν οὖν περὶ τούτου. δεῖ δὲ ζητῆσαι πρὸ τοῦ δια-
λόγου πρῶτον μὲν τὴν δραματικὴν διασκευὴν τοῦ διαλόγου·
δεύτερον δὲ τὸν σκοπόν· τρίτον τὴν διαίρεσιν αὐτοῦ· τέταρ-
τον καὶ τὰ πρόσωπα καὶ τὴν ἀναλογίαν τῶν προσώπων·
πέμπτον τὸ ὑπὸ τῶν πολλῶν ζητούμενον καὶ οὐκ ἄξιον
λόγου οὐδὲ ἠπορημένον παρὰ τοῖς παλαιοτέροις, διὰ ποίαν
αἰτίαν ὁ Πλάτων περὶ Γοργίου γράφει μὴ ὄντος ἐν τοῖς
αὐτοῖς αὐτῷ χρόνοις ἀλλὰ πολλῷ διαφέροντος.
Ἡ μὲν οὖν διασκευὴ αὕτη· Γοργίας ὁ Λεοντῖνος ἀπὸ
Λεοντίνων τῶν ἐν τῇ Σικελίᾳ ἦλθε πρεσβευσόμενος πρὸς
Ἀθηναίους περὶ συμμαχίας καὶ τοῦ πρὸς Συρακοσίους
πολέμου, εἶχε δὲ μετ' αὐτοῦ Πῶλον ῥητορικῇ χαίροντα.
ἔμειναν δὲ ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Καλλικλέους, δημαγωγοῦ
τῶν Ἀθηναίων· οὗτος δὲ ὁ Καλλικλῆς ἔχαιρε μὲν τοῖς δει-
νοῖς ῥήτορσιν, ἡδονὴν δὲ ἐποιεῖτο τέλοςτοῦ βίου καὶ
ἠπάτα τοὺς Ἀθηναίους τὸ Δημοσθενικὸν ἐκεῖνο προάγων
αἰεί, ‘τί βούλεσθε; τί γράψω; τί ὑμῖν χαρίσωμαι;’ ὁ τοί-
839
νυν Γοργίας ἐπεδείξατο, καὶ οὕτως εἷλεν τὸν Ἀθηναίων

δῆμον ὡς τὰς μὲν ἡμέρας ἐν αἷς ἐπεδείκνυτο ἑορτὰς ἀπο-
καλεῖν, τὰ δὲ κῶλα λαμπάδας. ὅθεν ὁ Σωκράτης ὁρῶν
οὕτως ἀπατώμενον τὸν δῆμον,
Ολυμπιόδωρος In Platonis Gorgiam commentaria Chap. 41, sec. 7, line 14
αὐτὸς κατορθῶσαι· εἶτα ἦλθεν εἰς τὴν Λιβύην καὶ ἐν Κυ-

ρήνῃ παρὰ Θεοδώρῳ ἐπαιδεύθη τὴν γεωμετρίαν· ἐκεῖθεν
ἐλθὼν εἰς Αἴγυπτον καὶ ἀστρονομίαν κατώρθωσεν. καὶ
ὅπως ἐτιμήθη παιδευόμενος, οὐ δεῖ λέγειν. κατορθώσας
τοίνυν ὑπέστρεψεν ἐπὶ Σικελίαν βουλόμενός τε ἱστορῆσαι
τοὺς πυρίνους κρατῆρας τῆς Αἴτνης καὶ ἐντυχεῖν τοῖς
Πυθαγορείοις· ἐλθὼν τοίνυν εἰς Σικελίαν εὗρεν τὸν Δίω-
να γνήσιον ἐραστὴν τῆς φιλοσοφίας, καὶ ἐτίμησε τὸν Πλά-
τωνα διὰ τὸ θεῖον ἦθος. οὗτος δὲ ὁ Δίων εἶχεν ἀδελφὴν
Ἀριστομάχην, ἥντινα Διονύσιος ὁ τύραννος εἶχε γυναῖκα,
Συρακοσία δὲ ἦν αὕτη· εἶχε δὲ καὶ ἑτέραν γυναῖκα, Λοκρῖ-
τιν, τοσοῦτον γὰρ ἄδικός τις ἦν ὅτι ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ δύο γυναῖ-
κας ἔγημεν, τήν τε Ἀριστομάχην τὴν Συρακοσίαν τὴν
ἀδελφὴν Δίωνος καὶ τὴν Λοκρῖτιν. εἶχε δὲ καὶ ἀδελφὸν
Λεπτίνην ὁ Διονύσιος. λέγει τοίνυν ὁ Δίων τῷ Πλάτωνι
ὅτι ‘ἔντυχε τῷ Διονυσίῳ, εἰκὸς πείθεις αὐτὸν τοῖς λόγοις
σωφρόνως πολιτεύσασθαι καὶ σῴζεις ὅλας πόλεις’. ὁ δὲ
εἴξας τῇ φιλίᾳ ἐντυγχάνει αὐτῷ. εἶτα ἐρωτᾷ ὁ Διονύσιος
τὸν Πλάτωνα ὅτι ‘τίς γέγονεν εὐδαίμων ἀνθρώπων;’ νομί-
ζων ὅτι ἔχει εἰπεῖν ὁ Πλάτων ὅτι ‘σύ’, ὁ δὲ ἔφη ὅτι ‘Σω-
κράτης’. εἶτα ἐπειδὴ φήμην εἶχεν ὡς καλῶς δικάζων,
Ολυμπιόδωρος In Platonis Gorgiam commentaria Chap. 41, sec. 7, line 16
ἐλθὼν εἰς Αἴγυπτον καὶ ἀστρονομίαν κατώρθωσεν. καὶ

ὅπως ἐτιμήθη παιδευόμενος, οὐ δεῖ λέγειν. κατορθώσας
τοίνυν ὑπέστρεψεν ἐπὶ Σικελίαν βουλόμενός τε ἱστορῆσαι
τοὺς πυρίνους κρατῆρας τῆς Αἴτνης καὶ ἐντυχεῖν τοῖς
Πυθαγορείοις· ἐλθὼν τοίνυν εἰς Σικελίαν εὗρεν τὸν Δίω-
να γνήσιον ἐραστὴν τῆς φιλοσοφίας, καὶ ἐτίμησε τὸν Πλά-
τωνα διὰ τὸ θεῖον ἦθος. οὗτος δὲ ὁ Δίων εἶχεν ἀδελφὴν
Ἀριστομάχην, ἥντινα Διονύσιος ὁ τύραννος εἶχε γυναῖκα,
Συρακοσία δὲ ἦν αὕτη· εἶχε δὲ καὶ ἑτέραν γυναῖκα, Λοκρῖ-
τιν, τοσοῦτον γὰρ ἄδικός τις ἦν ὅτι ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ δύο γυναῖ-
κας ἔγημεν, τήν τε Ἀριστομάχην τὴν Συρακοσίαν τὴν
ἀδελφὴν Δίωνος καὶ τὴν Λοκρῖτιν. εἶχε δὲ καὶ ἀδελφὸν
Λεπτίνην ὁ Διονύσιος. λέγει τοίνυν ὁ Δίων τῷ Πλάτωνι
ὅτι ‘ἔντυχε τῷ Διονυσίῳ, εἰκὸς πείθεις αὐτὸν τοῖς λόγοις
σωφρόνως πολιτεύσασθαι καὶ σῴζεις ὅλας πόλεις’. ὁ δὲ
εἴξας τῇ φιλίᾳ ἐντυγχάνει αὐτῷ. εἶτα ἐρωτᾷ ὁ Διονύσιος
τὸν Πλάτωνα ὅτι ‘τίς γέγονεν εὐδαίμων ἀνθρώπων;’ νομί-
ζων ὅτι ἔχει εἰπεῖν ὁ Πλάτων ὅτι ‘σύ’, ὁ δὲ ἔφη ὅτι ‘Σω-
κράτης’. εἶτα ἐπειδὴ φήμην εἶχεν ὡς καλῶς δικάζων,
840
λέγει αὐτῷ ὁ Διονύσιος ὅτι ‘μέγιστον ἀγαθὸν τὸ δικάζειν’,

ὁ δὲ Πλάτων ἔφη ὅτι ‘οὔ· ἔοικε γὰρ τὸ δικάζειν ταῖς ἀκε
Elias Phil., In Porphyrii isagogen (4020: 001)“Eliae in Porphyrii isagogen et

Aristotelis categorias commentaria”, Ed. Busse, A.Berlin: Reimer, 1900;
Commentaria in Aristotelem Graeca 18.1.Page 28, line 35
ἔνυλα καὶ τὰ μέσα, διὰ τί μὴ πάντα καλεῖται μαθήματα, ἀλλὰ μόνα τὰ

μέσα ἐσφετερίσατο τὸ κοινὸν ὄνομα. καὶ λέγομεν τούτου αἰτίας δύο, μίαν
μὲν ὅτι ἔχουσι τὰ μαθήματα τὸ ἀραρὸς τῶν ἀποδείξεων· ταῦτα γὰρ μαν-
θάνομεν ἀκριβῶς, τὰ δὲ ἄλλα εἰκάζομεν μᾶλλον ἢ μανθάνομεν, διὸ καὶ ὁ
φιλόσοφος Μαρῖνος ἔφη “εἴθε πάντα μαθήματα ἦν”. δευτέραν δὲ ὅτι
ταῦτα ἡδέως μανθάνομεν πάσχοντες τὸ τῶν Λωτοφάγων· γευσάμενοι γὰρ
αὐτῶν οὐ θέλομεν αὐτῶν ἀποστῆναι, ἀλλ' ἐχόμεθα αὐτῶν ὡς λωτοῦ. ᾗ
φησι καὶ Πλάτων οὕτως ‘ἃ γὰρ ἂν ἑκοῦσα ἡ ψυχὴ λάβῃ, δυσέκνιπτα καὶ
ἀμετάστατα φιλεῖ γίνεσθαι’, ὥσπερ καὶ τοὐναντίον φησὶν ‘ψυχῆς βίαιον
οὐδὲν ἔμμονον μάθημα’. καὶ Ἀρχιμήδης δέ ποτε βαρβάρων ἐπιστάντων
ταῖς Συρακούσαις οὐκ ἔφυγεν θεώρημά τι γεωμετρικὸν καταγράφων, ἀλλ'
ἔφη “τὰν κεφαλὰν καὶ μὴ τὰν γραμμάν”, τοῦτ' ἔστι παρὰ τὴν κεφαλὴν
καὶ μὴ παρὰ τὴν γραμμήν. καὶ ταῦτα ἔχει ἡ παροῦσα πρᾶξις.
Agathias Scholasticus Epigr., Hist., Ιστορίαι. (4024: 001)

“Agathiae Myrinaei historiarum libri quinque”, Ed. Keydell, R.
Berlin: De Gruyter, 1967; Corpus fontium Ιστορίαι. Byzantinae 2. Series
Berolinensis.Page 54, line 5
σαντας ἐς τοσοῦτον ἵλεῳ ἐντυχεῖν τῇ Ἀγροτέρᾳ καὶ ἀπόνασθαι τῆς εὐ-

θηρίας, ἐς ὅσον μὴ οἵους τε γενέσθαι τὸ χαριστήριον ἀποτῖσαι, ἀλλ'
ἐπιλιπεῖν θυομένας ἔτι τὰς αἶγας καὶ πρὸς ἀντίδοσιν μὴ διαρκέσαι.
4 Ζέρξης δὲ ἐκεῖνος ὁ πάνυ καὶ τὰ τοῦ Ζέρξου θαύματα τῷ ἄρα γε τρόπῳ
ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων νενίκηται ἢ ὅτι ὁ μὲν ἀλαζών τε ἦν καὶ ἀτάσθαλος
καὶ καταδουλωσόμενος ᾔει τοὺς οὐδὲν ἠδικηκότας μόνῳ τε τῷ πλήθει πί-
συνος καὶ τῇ τῶν ὅπλων παρασκευῇ εὐβουλίᾳ οὐ μάλα ἐχρῆτο, οἱ δὲ
ὅσιά γε δρῶντες ὑπὲρ τῆς σφετέρας ἐλευθερίας ἠμύνοντο, οὐδὲν αὐτοῖς
τῶν ἐς δύναμιν παρειμένον, ἀλλὰ βουλευόμενοί τε τὰ δέοντα καὶ ἐπιτε-
λοῦντες; 5 τὰ δὲ Γυλίππου τρόπαια τοῦ Σπαρτιάτου τήν τε Νικίου
καὶ Δημοσθένους κατάλυσιν καὶ ἅπαντα τὰ ἐν Συρακούσαις κακὰ μῶν
ἄλλοθεν εὕροι τις ἂν γεγενημένα ἢ ἐξ ἀνοίας τε καὶ ἀδικίας; τί γὰρ
ἠβούλοντο οἱ Ἀθηναῖοι τοὺς ἐπὶ θύραις πολεμίους ἀφέντες, οἱ δὲ ὡς
πορρωτάτω ἐπιστρατεύειν καὶ λυμαίνεσθαι τῇ Σικελίᾳ; 6 πολλὰ μὲν
οὖν καὶ ἕτερα ἔχοι τις ἂν ἀπαριθμεῖσθαι ἀφροσύνης τε καὶ ἀδικίας τοιάδε
κυήματα καὶ ὅπως σίνονται τοὺς χρωμένους, πλὴν ἀλλὰ καὶ ταῦτα
ἡγοῦμαι ἀποχρώντως ἐν τῷ παρόντι εἰρῆσθαι. 7 Τότε δὲ οἱ Ῥω-
μαῖοι, (ἐς γὰρ τὰ πρότερα αὖθις ἰτέον) τοὺς μὲν σφετέρους νεκρούς, ᾗ
νενόμισται, καταχώσαντες, τοὺς δὲ τῶν πολεμίων σκυλεύσαντες, μέγα
841
τι χρῆμα ἤθροισαν ὅπλων, καταστρεψάμενοι δὲ αὐτῶν καὶ τὸ χαρά-

κωμα καὶ ἅπαντα διαρπάσαντες, οὕτω δὴ τῇ λείᾳ σεσαγμένοι,
Στέφανος Εθνικά. (epitome) (4028: 001)“Stephan von Byzanz. Ethnika”, Ed.

Meineke, A.Berlin: Reimer, 1849, Repr. 1958.Page 30, line 5
οὐδετέρων παρά τε τοῖς Λυδοῖς καὶ τὴν Καρίαν οἰκοῦσι

χαίρει τῇ εἰς ευςἐπὶ τῶν ἐθνικῶν. δύναται καὶ Ἀδροττηνός,
καὶ γὰρ ὁ τύπος τῶν Ἀσιανῶν. καὶ οὕτως οἱ ἐπιχώριοι
λέγουσιν.
Ἀδρύμης,Ἀδρύμητος, Λιβύης πόλις. λέγεται καὶ
ἀρσενικῶς καὶ θηλυκῶς καὶ οὐδετέρως. κέκληται ἀπό τινος
Ἀδρύμητος, τῆς γενικῆς παραχθείσης εἰς εὐθεῖαν, καὶ τὸ
ἐθνικὸν Ἀδρυμήτιος, ὡς Βηρύτιος. ἄμεινον τὸ Ἀδρύμης καὶ
Ἀδρυμήσιος. αἱ γὰρ ἀπὸ γενικῆς εὐθεῖαι δίχα ποιητικῆς
φράσεως σπανιώταται.
Ἄδρυξ ,ὡς Ἔρυξ, ἀρσενικῶς, πόλις Συρακουσίων. τὸ
ἐθνικὸν Ἀδρυκῖνος, ὡς Ἐρυκῖνος τῆς Ἔρυκος γενικῆς, καὶ
Ἀδρυκίνη, ὡς Ἐρυκίνη Ἀφροδίτη.
Ἀδυρμαχίδαι,Λιβυκὸν ἔθνος, ὡς Ἡρόδοτος.
Ἀερία,ἡ Αἴγυπτος, παρὰ τὸν ἀέρα. καὶ γὰρ ἠερόεσσαν
αὐτήν φασιν. οἱ ἄνθρωποι Ἀέριοι, καὶ Ἀερίτης, ἐκ τῆς ἀέρος
γενικῆς. ἔστι καὶ Κελτικὴ πόλις Ἀερία, ὡς Ἀπολλόδωρος
ἐν χρονικῶν τετάρτῳ. ἔστι καὶ ἄλλη Κρήτης οὐκ ἄσημος, ἣ
ἐλέγετο νῆσος Ἀερία καὶ Ἰδαία καὶ Δολίχη διὰ τὸ μῆκος.
ἐθνικὰ τὰ αὐτά.
Στέφανος Εθνικά. (epitome) Page 62, line 5
... ὄντι περὶ Ἡράκλειαν. Ἀκόντιον,πόλις Ἀρκαδίας, ἀπὸ Ἀκοντίου τοῦ Λυκάο-
νος. ἔστι καὶ ἑτέρα Εὐβοίας, ὡς Ξεναγόρας καὶ Ἀνδροτίων
ὀγδόῃ. τὸ ἐθνικὸν Ἀκοντιεύς, ὡς Δουλιχιεύς Σουνιεύς, καὶ
Ἀκόντιος, ὡς Βυζάντιος καὶ Ἀνακτόριος.
Ἀκούτεια,πόλις Ἰβηρίας, καθὰ Στράβων ἐν τῷ τρίτῳ.
τὸ ἐθνικὸν Ἀκουιτανοί, ὡς αὐτός. ἔοικε δὲ τὸ ικατὰ πλεο-
νασμὸν ἔχειν.
Ἄκρα,Ἰαπυγίας πόλις, κατά τινας Ὑδροῦς λεγομένη. βʹ
ἔστι καὶ ἑτέρα ἐν αὑτῇ ἔχουσα λιμένα Βρεντέσιον. ἔστι δὲ
Ἰταλίας. γʹ .... ἐστὶ Συρακοσίων κτίσμα. δʹ Εὐβοίας. ϛʹ Σκυ-
θίας. ζʹ Κύπρου. ηʹ Ἀκαρνανίας. τὸ ἐθνικὸν Ἀκραῖος καὶ
τὸ θηλυκὸν Ἀκραία. θʹ ἔστιν Ἄκρα ὑπὲρ Ἀντιόχειαν τὴν
περὶ τὴν Δάφνην. Ἀκραῗται δὲ οἱ ἐξ αὐτῆς ἐκαλοῦντο. ιʹ
ἔστι καὶ πέραν τοῦ Τίγρητος Ἄκρα, Ἀρριανὸς ἑκκαιδεκάτῃ.
Ἀκράγαντεςπόλεις πέντε. Σικελίας, ἀπὸ ποταμοῦ
παραρρέοντος. φησὶ γὰρ Δοῦρις ὅτι αἱ πλεῖσται τῶν Σικελῶν
πόλεων ἐκ τῶν ποταμῶν ὀνομάζονται, Συρακούσας Γέλαν
Ἱμέραν Σελινοῦντα καὶ Φοινικοῦντα καὶ Ἐρύκην καὶ Καμικόν
842
Ἁλικύας τε καὶ Θέρμον καὶ Καμαρῖναν, ὡς καὶ ἐν Ἰταλίᾳ.

οἱ δὲ ἀπὸ Ἀκράγαντος τοῦ Διὸς καὶ Ἀστερόπης τῆς Ὠκεανοῦ.

νασμὸν ἔχειν.
Ἄκρα,Ἰαπυγίας πόλις, κατά τινας Ὑδροῦς λεγομένη. βʹ
ἔστι καὶ ἑτέρα ἐν αὑτῇ ἔχουσα λιμένα Βρεντέσιον. ἔστι δὲ
Ἰταλίας. γʹ .... ἐστὶ Συρακοσίων κτίσμα. δʹ Εὐβοίας. ϛʹ Σκυ-
θίας. ζʹ Κύπρου. ηʹ Ἀκαρνανίας. τὸ ἐθνικὸν Ἀκραῖος καὶ
τὸ θηλυκὸν Ἀκραία. θʹ ἔστιν Ἄκρα ὑπὲρ Ἀντιόχειαν τὴν
περὶ τὴν Δάφνην. Ἀκραῗται δὲ οἱ ἐξ αὐτῆς ἐκαλοῦντο. ιʹ
ἔστι καὶ πέραν τοῦ Τίγρητος Ἄκρα, Ἀρριανὸς ἑκκαιδεκάτῃ.
Ἀκράγαντεςπόλεις πέντε. Σικελίας, ἀπὸ ποταμοῦ
παραρρέοντος. φησὶ γὰρ Δοῦρις ὅτι αἱ πλεῖσται τῶν Σικελῶν
πόλεων ἐκ τῶν ποταμῶν ὀνομάζονται, Συρακούσας Γέλαν
Ἱμέραν Σελινοῦντα καὶ Φοινικοῦντα καὶ Ἐρύκην καὶ Καμικόν
Ἁλικύας τε καὶ Θέρμον καὶ Καμαρῖναν, ὡς καὶ ἐν Ἰταλίᾳ.
οἱ δὲ ἀπὸ Ἀκράγαντος τοῦ Διὸς καὶ Ἀστερόπης τῆς Ὠκεανοῦ.
ἔστι καὶ Θρᾴκης καὶ Εὐβοίας καὶ Κύπρου καὶ Αἰτωλίας.
Πολύβιος δὲ τὸν ποταμὸν καὶ τὴν πόλιν ἀπὸ τῆς χώρας ὠνο-
μάσθαι Ἀκράγης διὰ τὸ εὔγεων. τὸ ἐθνικὸν Ἀκραγαντῖνος,
ὡς Ἰχανῖνος Ταραντῖνος, ὥς φησιν Ἡρωδιανός.
Ἀκραιφία,πόλις Βοιωτίας. οἱ δὲ Ἀκραίφιον, Παυσα-
νίας δὲ [Ἀκραίφνιον] καὶ οὐδετέρως. ἦν δ' ὑπὸ Ἀθάμαντος
κτισθεῖσα ἢ ὑπὸ Ἀκραιφέως τοῦ Ἀπόλλωνος. καὶ ὄρος
Ἀκραιφία,πόλις Βοιωτίας. οἱ δὲ Ἀκραίφιον, Παυσα-

νίας δὲ [Ἀκραίφνιον] καὶ οὐδετέρως. ἦν δ' ὑπὸ Ἀθάμαντος
κτισθεῖσα ἢ ὑπὸ Ἀκραιφέως τοῦ Ἀπόλλωνος. καὶ ὄρος κλη-
θῆναι ἀπὸ Πτώου παιδὸς αὐτοῦ καὶ Εὐξίππης, ἢ ὅτι Λητὼ
ἐκεῖ βουλομένην τεκεῖν κάπρος ἐπιφανεὶς ἐπτόησε. τὸ ἐθνικὸν
Ἀκραιφιαῖος καὶ Ἀκραίφιος (οὕτω γὰρ Ἀπόλλων τιμᾶται)
καὶ [Ἀκραιφιεύς καὶ] Ἀκραιφιάς, ὡς Σουνιεύς Σουνιάς, καὶ
Ἀκραιφὶς λίμνη. Ἔφορος δὲ καὶ Ἀκραιφνίους καὶ Ἀκραι-
φνιώτας. Θεόπομπος δὲ τὰ Ἀκραίφνια φησὶ καὶ τὸ ἐθνικὸν
Ἀκραιφνιεύς.
Ἄκριλλα,πόλις Σικελίας οὐ πόρρω Συρακουσῶν. τὸ
ἐθνικὸν Ἀκριλλαῖος, ὡς Ἄγυλλα Ἀγυλλαῖος.
Ἀκρόθωοι,πόλις ἐπὶ τῆς ἄκρας τοῦ Ἄθω. τὸ ἐθνι-
κὸν Ἀκρόθωος καὶ Ἀκροθωίτης. ἔστι δὲ [ὡς] παρὰ τὸ Κρῶς
[πόλις δέ ἐστιν Ἀράβων] τὸ ἐθνικὸν Κρωίτης νομὸς διὰ
τοῦ ω.

843
δίων”. καὶ τὸ θηλυκὸν ὁ αὐτὸς Ἀσπενδία. καὶ Ἀσπενδίς

“Ἀσπενδίδα γαῖαν”.
Ἀσπίς,πόλις Λιβύης, ὡς Φίλων. ἔστι καὶ ἀκρωτήριον
Αἰθιοπίας τῆς κατ' Αἴγυπτον, ὡς Μαρκιανὸς πρώτῃ περιό-
δων. ἔστι καὶ νῆσος πρὸς ταῖς Κυκλάσιν. ἔστι καὶ Μακε-
δονίας, κτίσμα Φιλίππου τοῦ πατρὸς Περσέως τὰς πόλεις
ὀνομάσαντος ἀπὸ τῆς αὐτοῦ πανοπλίας Ἀσπίδα Περικεφαλαίαν.
ἔστι καὶ νῆσος πρὸς τῇ Λυκίᾳ. ἔστι καὶ νῆσος ἄλλη μεταξὺ
Λεβέδου καὶ Τέω, σταδίων ὡς δυοῖν, πρὸς μέν τινων Ἀρκό-
νησος πρὸς δέ τινων Ἀσπίς ὀνομαζομένη. ἔστι καὶ νῆσος ἄλλη
Ψύρων ἐγγύς. ἔστι καὶ ἄλλη, ὡς Κλέων ὁ Συρακόσιος ἐν τῷ
περὶ τῶν λιμένων, ἄδενδρος οὖσα. ἔστι καὶ πέραν Πίσης, ὡς
Πανύασις ἐν Ἡρακλείας ἑνδεκάτῃ. τὸ ἐθνικὸν δύναται Ἀσπι-
δίτης, τῷ ἔθει τῶν Αἰθιοπικῶν πόλεων καὶ Λιβυσσῶν. τὸ
δ' ἀσπιδιώτης παρὰ τῷ ποιητῇ κατὰ πλεονασμὸν τοῦ ω. ἔστι
δὲ τοῦτο παρὰ τὸ ἀσπίδιον. Μένανδρος “ἀσπίδιον ἐπριάμην
τι καὶ μαχαίριον”. τὸ δὲ ἀσπιδίτης καὶ ἀσπιδοῦχος Σοφο-
κλῆς ἐν Ναυπλίῳ καταπλέοντι “ἀλλ' ἀσπιδίτην ὄντα καὶ πε-
φραγμένον”. [καί] “ὡς ἀσπιδοῦχος ἢ Σκύθης τοξεύμασι”. δύ-
ναται καὶ Ἀσπίδιος καὶ Ἀσπιδεύς.
καὶ τόπος ἐν Σικελίᾳ καὶ κώμη καὶ λιμὴν Μεσσήνης. τὸ

ἐθνικὸν Ἀχιλλειώτης καὶ Ἀχιλλείτης δύναται εἶναι καὶ Ἀχιλ-
λειοδρομίτης.
Ἄχναι,πόλις Θεσσαλίας. ἐντεῦθεν ἦν Κλεοδάμας ὁ
περὶ ἱππικῆς καὶ πωλοδαμαστικῆς γράψας. ἔστι καὶ πόλις
Βοιωτίας. ὁ πολίτης Ἀχναῖος.
Ἄχολλα,πόλις Λιβύης οὐ πόρρω τῶν Σύρτεων, ἄποι-
κος Μελιταίων. τὸ ἐθνικὸν Ἀχολλαῖος.
Ἄχομαικαὶ Ἀχομηνοί,ἔθνος τῆς εὐδαίμονος Ἀρα-
βίας, ὡς Οὐράνιος ἐν τρίτῃ.
Ἀχραδίνη,νῆσος ἔχουσα πόλιν πρὸς ταῖς Συρακούσαις,
ἣν ἐπολιόρκησε Μάρκος ὁ Ῥωμαίων στρατηγός. ἀλλὰ καὶ
Ἀχραδίνη μοῖρα Συρακουσῶν. Χάραξ δὲ χώραν αὐτὴν καλεῖ
καὶ νῆσον. τὸ ἐθνικὸν Ἀχραδιναῖος καὶ Ἀχραδῖνος.
Ἀχραδοῦς,δῆμος τῆς Ἀττικῆς. ὁ δημότης Ἀχραδού-
σιος. Ἀριστοφάνης Ἐκκλησιαζούσαις “νῦν μὲν γὰρ οὗτος βε-
βαλάνωκε τὴν θύραν, ὅστις πότ' ἐστ' ἄνθρωπος Ἁχραδούσιος”.
Ἀχριανή,πόλις Ὑρκανίας, Πολύβιος δεκάτῳ. τὸ ἐθ-
νικὸν Ἀχριανός.
Ἔφορος κδʹ “παραγενομένης δὲ τῆς στρατιᾶς εἰς τὴν

Δύμην, πρῶτον μὲν οἱ Δυμαῖοι καταπλαγέντες”. καὶ Παυσα-
844
νίας ζʹ “Οἰβώτᾳ ἀνδρὶ Δυμαίῳ σταδίου μὲν ἀνελομένῳ νίκην”.

καὶ πάλιν “Δυμαίοις μέν ἐστιν Ἀθηνᾶς ναὸς καὶ ἄγαλμα”.
καὶ ἐν τῷ ηʹ “τὰ δὲ πρὸς Ἀχαΐαν Δυμαίων εἰσὶν ὅμοροι”.
καὶ Ἀπολλόδωρος ἢ ὁ τὰ τούτου ἐπιτεμνόμενος “τὴν δὲ
χώραν ἔχουσι Δυμαῖοι”. καὶ Φίλιστος Σικελικῶν αʹ “ἐπὶ τῆς
ὀλυμπιάδος ἣν Οἰβώτας [ὁ Δυμαῖος] ἐνίκα στάδιον”. καὶ
Ἀπολλόδωρος ἐν χρονικῶν αʹ “πόλεμος ἐνέστη τοῖς τε Δυ-
μαίοις ὅθεν ...” καὶ Θεόπομπος μʹ “προστάται δὲ τῆς πόλεως
ἦσαν τῶν μὲν Συρακοσίων Ἄθηνις καὶ Ἡρακλείδης, τῶν δὲ
μισθοφόρων Ἀρχέλαος ὁ Δυμαῖος”. τὸ θηλυκὸν Δυμαία. Εὐφο-
ρίων “ἥ τις ἔχεις κληῖδας ἐπιζεφύροιο Δυμαίης”, διὰ τὸ πρὸς
δύσιν ἐπιζέφυρον. Ἀντίμαχος Καυκωνίδαφησὶν αὐτὴν ἀπὸ
Καύκωνος ποταμοῦ, ὡς [τὰς Θήβας] Διρκαίας, ἔνιοι δὲ καὶ
Ἀσωπίδας. διαστέλλεται δὲ τῆς Ἠλείας κατὰ τὴν Βουπρασίαν
Λαρίσῳ τῷ ποταμῷ. λέγεται καὶ Δύμιος, ὡς Βοίβη Βοίβιος.
Ἀντίμαχος ἐν εʹ Θηβαΐδος
...Μακεδονίας. τρίτη Σικελίας. τετάρτη Καμπανίας. ὁ

πολίτης Ἐμπορίτης.
Ἐνετοί.Ὅμηρος “ἐξ Ἐνετῶν, ὅθεν ἡμιόνων γένος
ἀγροτεράων”. ᾤκουν δὲ περὶ Παφλαγονίαν. λέγονται καὶ
Ἐνετίδες ἵπποι. ἦν δὲ καὶ κτητικὸν [Ἐνετικός]. ἔστι καὶ
πόλις Ἐνετός,ἀφ' ἧς ἦν Μύρμηξ ὁ διαλεκτικὸς φιλόσοφος,
ὡς Διογένης ἐν δευτέρῳ φιλοσόφου ἱστορίας.
Ἐνίσπη,πόλις Ἀρκαδίας “καὶ ἠνεμόεσσαν Ἐνίσπην”.
νῦν δ' οὐκ ἔστι. φασὶ δὲ ἢ τῆς Κλειτορίας γῆς εἶναι ἢ τῆς
Ψωφῖδος. τὸ ἐθνικὸν Ἐνισπαῖος ἢ Ἐνισπίτης ἢ Ἐνισπεύς.
Ἔννα,πόλις Σικελίας, κτίσμα Συρακοσίων, μετὰ οʹ ἔτη
Συρακουσῶν. ὁ πολίτης Ἐνναῖος καὶ Ἐνναία.
Ἐνόπη,πόλις τῆς Μεσσηνίας. Ὅμηρος “Καρδαμύλην
Ἐνόπην”. τὸ ἐθνικὸν Ἐνοπεύς ὡς Ῥοδοπεύς. μέμνηται
αὐτῆς καὶ Παυσανίας τρίτῳ.
Ἔντελλα,πόλις Σικελίας, Ἔφορος ιϛʹ. ἦσαν δ' οἱ
οἰκοῦντες Καμπανοὶ τὸ γένος, σύμμαχοι Καρχηδονίων. τὸ
ἐθνικὸν Ἐντελλῖνος.
Ἐπιδαύριος, τὸ θηλυκὸν Ἐπιδαυρία καὶ Ἐπιδαυρίς. καὶ Ἐπι-

δαυριώτης φασίν.
Ἐπιεικίδαι,δῆμος τῆς Κεκροπίδος φυλῆς. ὁ δημότης
Ἐπιεικίδης. τὰ τοπικὰ ἐξ Ἐπιεικιδῶν ἐν Ἐπιεικιδῶν [εἰς
Ἐπιεικιδῶν].
Ἐπικηφισιά,δῆμος τῆς Οἰνηίδος φυλῆς. ὁ δημότης
Ἐπικηφίσιος. τὰ τοπικὰ Ἐπικηφισιᾶθεν [Ἐπικηφισιάνδε καὶ
845
Ἐπικηφισιᾶσι].
Ἐπιλευκάδιοι,πόλις μετὰ Ἀκαρνανίαν, Ἑκαταῖος Εὐ-
ρώπῃ. τὸ ἐθνικὸν Ἐπιλευκάδιος ὁμοίως.
Ἐπιπολαί, χωρίον ἀπόκρημνον προσεχὲς Συρακούσαις.
Θουκυδίδης ἕκτῃ. τὸ ἐθνικὸν Ἐπιπολαῖος τῷ κοινῷ τύπῳ.
Ἐπιτάλιον,πόλις τῆς Τριφυλίας, Πολύβιος τετάρτῃ.
τὸ ἐθνικὸν Ἐπιταλιεύς.
Ἐπιφάνεια,πόλις Συρίας κατὰ Ῥαφανέας ἐν μεθο-
ρίοις Ἀράδου, ἀφ' ἧς Εὐφράτης ὁ στωικὸς φιλόσοφος. δευ-
τέρα Κιλικίας. τρίτη Βιθυνίας. τετάρτη κατὰ Τίγριν. ἐκλήθη
δὲ καὶ Ἀρκεσίκερτα,ὅ ἐστιν Ἀρκεσίου κτίσμα. ὁ πολίτης Ἐπιφανεύς.
Ἑρμούπολις,Αἰγύπτου πόλις. Ἡρωδιανὸς δύο εἶναι

λέγει, καὶ μεγάλην καὶ μικράν. καὶ γʹ κατ' Αἴγυπτον. καὶ δʹ
κατὰ Θμοῦιν. καὶ εʹ ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ. καὶ ϛʹ ἐν Κῷ τῇ νήσῳ.
καὶ ζʹ ἐν Ἀρκαδίᾳ. ὁ πολίτης Ἑρμεοπολίτης καὶ Ἑρμοπολίτης.
Ἑρμώνασσα,νῆσος μικρά, πόλιν ἔχουσα, ἐν τῷ Κιμ-
μερίῳ Βοσπόρῳ, Ἰώνων ἄποικον, ὡς ὁ περιηγητής. ταύτην ὁ
Σκύμνος καὶ Ἑρμώνειανκαλεῖ. Στράβων ἐν ἑβδόμῃ Ἑρμώ-
νακτος κώμηνφησί. Μένιππος δὲ χωρίον Τραπεζοῦντος ἐν
περίπλῳ τῶν δύο πόντων. Ἑκαταῖος δὲ καὶ Θεόπομπος πόλιν
αὐτήν φασιν. ἀπὸ Ἑρμωνάσσης τὸ ἐθνικὸν Ἑρμωνασσαῖος
ἢ Ἑρμωνάσσιος ὡς Συρακόσσιος.
Ἕρμωνθις,πόλις Αἰγύπτου, ὡς Μώμεμφις Μένουθις
Θέρμουθις. ἀφ' ἧς Ζεὺς Ἑρμωνθίτης καὶ Ἀπόλλων. Στράβων
ἑπτακαιδεκάτῳ. ἀφ' ἧς καὶ νομὸς Ἑρμωνθίτης. ἔστι δ' ἐκεῖ
καὶ Ἴσιδος ἱερόν.
Ἕρνικες,ἔθνος Λατίνων. Διονύσιος ὀγδόῳ τῆς Ῥωμαϊ-
κῆς ἀρχαιολογίας.
Ἐροιάδαι,δῆμος τῆς Ἱπποθοωντίδος φυλῆς. ὁ δη-
μότης Ἐροιάδης, τὰ τοπικὰ ἐξ Ἐροιαδῶν εἰς Ἐροιαδῶν ἐν
Ἐροιαδῶν.
Εὐπορία,πόλις Μακεδονίας, ἣν Ἀλέξανδρος ταχέως

νικήσας ἔκτισε καὶ ὠνόμασε διὰ τὸ εὔπορον. τὸ ἐθνικὸν
Εὐποριεύς.
Εὐπυρίδαι,δῆμος Λεοντίδος φυλῆς. ὁ δημότης Εὐπυ-
ρίδης. τρικώμους δὲ τούτους ἐκάλουν, Εὐπυρίδας Κρωπίδας
Πήληκας. τὰ τοπικὰ ἐξ Εὐπυριδῶν εἰς Εὐπυριδῶν καὶ ἐν
Εὐπυριδῶν.
Εὐρύαμπος,πόλις Μαγνησίας. ὁ πολίτης Εὐρυάμπιος.
Λυκόφρων “Ἀμφρυσίων σκηπτοῦχον Εὐρυαμπίων”.
Εὐρύηλος.οὕτως ἡ ἀκρόπολις τῶν Ἐπιπολῶν. πολίχνιον
δὲ τοῦτο Συρακουσῶν ἀπόκρημνον. τὸ ἐθνικὸν Εὐρυήλιος.
846
Εὐρυμέδων,ποταμὸς Παμφυλίας καὶ τόπος κατὰ Ταρ-

σόν. τὸ ἐθνικὸν Εὐρυμεδόντιος. ἀπὸ δὲ Εὐρυμήδους Εὐρυ-
μηδούντιος.
Εὐρυμεναί,πόλις Θεσσαλίας, Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ. ὁ
πολίτης Εὐρυμένιος ὡς Κλαζομένιος.
Εὐρυτᾶνες,ἔθνος Αἰτωλικόν. Λυκόφρων “μάντιν δὲ
νεκρὸν Εὐρυτὰν στέψει λεώς”. ὡς τὸ Αἰνιάν.
Εὔρωμος,πόλις Καρίας, ἀπὸ Εὐρώμου τοῦ Ἰδριέως
Καρός. τὸ ἐθνικὸν Εὐρωμεύς. Ἀπολλώνιος ἑπτακαιδεκάτῳ Καρικῶν.
Ἴτων,πόλις Θεσσαλίας “Ἴτωνά τε μητέρα μήλων”. οἱ ἐγ-

χώριοι ὀξυτόνως αὐτήν φασιν Ἰτών.τινὲς δὲ Σιτῶνααὐτήν
φασι διὰ τὸ σιτοφόρον. λέγεται καὶ ἡ Ἴτωνοςἀπὸ Ἰτώνου
ἥρωος, ἀφ' οὗ καὶ Ἰτωνία ἡ Ἀθηνᾶ. ἥ τις καὶ Ἰτώνη. τὸ
ἐθνικὸν Ἰτωναῖος καὶ Ἰτωναία ἡ Ἀθηνᾶ. ἔστι καὶ πόλις
Ἰτώνηἐν Ἠπείρῳ, καὶ Ἰταλίας, καὶ Βοιωτίας, καὶ Λυδίας.
ὁ πολίτης Ἰτώνιος καὶ Ἰτωνία, καὶ Ἰτωνία ἡ Ἀθηνᾶ, καὶ
Ἰτωνιάς καὶ Ἰτωνίς. καὶ χώρα Ἰτώνηὑπὸ τὸν Αἷμον, ὡς
Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ.
Ἴχανα,πολίχνιον τῆς Σικελίας, διὰ τὸ τῇ αὐτοῦ ἁλώσει
πολλὰ προσλιπαρῆσαι τοὺς Συρακουσίους. ἰχανᾶν δὲ τὸ ἐπι-
θυμεῖν. τὸ ἐθνικὸν Ἰχανῖνος.
Ἴχναι,πόλις Μακεδονίας. Ἡρόδοτος ἑβδόμῃ. Ἐρατο-
σθένης δὲ Ἄχναςαὐτήν φησι. Φιλητᾶς δ' ἄλλην φησὶ διὰ
τοῦ α. τὸ ἐθνικὸν Ἰχναῖος καὶ Ἰχναία ἡ Θέμις. διωκομένη
γὰρ ὑπὸ τοῦ Διὸς κατελήφθη ἐν τοῖς τῶν Ἰχναίων τόποις,
καὶ ἀπὸ τοῦ διωχθῆναι κατ' ἴχνος ὠνομάσθη. ἔστι καὶ ἑτέρα
τῆς ἀνατολικῆς πόλις.
Ἰψίκουροι,ἔθνος Λιγυστικόν. Θεόπομπος τεσσαρα-
κοστῷ τρίτῳ “ἣν ἐνέμοντο πρότερον Ἰψίκουροι καὶ Ἀρβαξανοὶ
καὶ Εὔβιοι, Λίγυες τὸ γένος”.
ταύτην ἑλόντες οἱ Διόσκουροι Λαπέρσαι ἐκλήθησαν. λέγεται

καὶ ἀρσενικῶς. ταύτην διαλύσας Ὅμηρός φησιν “οἵ τε Λάαν
εἶχον, ἠδ' Οἴτυλον ἀμφενέμοντο”. κεῖται δὲ ἐπὶ πέτρας ὑψη-
λῆς, διὸ Λᾶ καλεῖται. οἱ οἰκοῦντες Λᾶοι.
Λάβαι,[πόλις,] ὡς Σάβαι, Χαττηνίας πόλις. Πολύβιος
τρισκαιδεκάτῳ. τὸ ἐθνικὸν Λαβαῖος ὡς Σαβαῖος. τῆς αὐτῆς
χώρας ἀμφότεραι. ἡ γὰρ Χαττηνία τῶν Γερραίων ἐστὶ χώρα.
Λάβαρα,πόλις Καρίας. Ἀλέξανδρος δευτέρῳ περὶ Κα-
ρίας. τὸ ἐθνικὸν Λαβαρεύς ὡς Παταρεύς.
Λάβδαλον,ἄκρον τῶν Ἐπιπολῶν, Συρακουσῶν πλησίον.
Θουκυδίδης ἕκτῃ.
Λαβίνιον,πόλις Ἰταλίας, Αἰνείου κτίσμα. Ἰόβας ἐν
πρώτῳ. ἀπὸ τῆς τοῦ βασιλέως θυγατρὸς Λαβινίας. τὸ ἐθνι-
847
κὸν Λαβινιάτης. λέγονται καὶ Λαυινιᾶται.

Λάβρανδα,κώμη Καρίας. Στράβων ιδʹ. τὸ ἐθνικὸν
Λαβρανδηνός καὶ Λαβράνδιος καὶ Λαβρανδεύς.
Λαγαρία,φρούριον Σικελίας πλησίον Θουρίων, τοῦ
Ἐπειοῦ καὶ Φωκέων κτίσμα, ὡς Στράβων. ὁ πολίτης Λαγα-
ριτανός, ὅθεν καὶ Λαγαριτανὸς οἶνος.
ἐθνικὸν Μερμήσσιος καὶ Μερμησσεύς.

Μερόη,πόλις Αἰθιόπων. Ἡρόδοτος δευτέρᾳ. ἀπὸ Με-
ρόης. ἔστι καὶ νῆσος. ὁ πολίτης Μεροΐτης, ὡς τῆς Ἀρσινόης
Ἀρσινοΐτης. ἔστι καὶ Μερόηκατὰ ἀνατολὰς τῆς περὶ Δάφνην
Ἀντιοχείας. τὸ ἐθνικὸν Μεροαῖος ἢ Μερούσιος, κατὰ τὸ τῆς
ἑορτῆς ὄνομα. καὶ τὸ κτητικὸν Μερουσιακός. ἔστι καὶ Μερόη
πόλις Λυκίας.
Μερούσιον,χωρίον [Σικελίας], ὡς Θεόπομπος Φιλιπ-
πικῶν τριακοστῷ ἐνάτῳ. οἱ οἰκήτορες ὁμοίως Μερούσιοι, καὶ
Μερόεσσα ἡ Ἄρτεμις. ἀπέχει δὲ ὁ τόπος Συρακουσῶν στά-
δια ἑβδομήκοντα. τινὲς δὲ ἀπὸ Μερόης τῆς Αἰθιοπίας.
Μέροψ,Τριόπα παῖς, ἀφ' οὗ Μέροπες οἱ Κῷοι καὶ
[ἡ] νῆσος Μεροπίς.
Μεσανίτης κόλπος.Μαρκιανὸς ἐν περίπλῳ τῆς Περ-
σικῆς θαλάσσης.
Μεσημβρία,πόλις Ποντική. Νικόλαος πέμπτῳ. ἐκλήθη
ἀπὸ Μέλσου. βρία γὰρ τὴν πόλιν φασὶ Θρᾷκες. ὡς οὖν Ση-
λυμβρία ἡ τοῦ Σήλυος πόλις, Πολτυμβρία ἡ Πόλτυος [πόλις],
οὕτω Μελσημβρία ἡ Μέλσου πόλις, καὶ διὰ τὸ εὐφωνότερον
λέγεται Μεσημβρία. ὁ πολίτης Μεσημβριανός.
Πλαταιᾶσι].
Πλάτανος,πόλις Φοινίκης. τὸ ἐθνικὸν Πλατανεύς.
Πλατεῖα,νῆσος Λιβύης. τὸ ἐθνικὸν Πλατειάτης καὶ
Πλατείτης ὡς Ζελείτης.
Πλατηίς,νῆσος παρὰ τῇ Λυκίᾳ. τὸ ἐθνικὸν Πλαταιεύς
διὰ τὸ χαίρειν τοὺς Κᾶρας τῷ εἰς ευςτύπῳ.
Πλειστάρχεια,πόλις Καρίας, ἥ τις καὶ πρότερον καὶ
ὕστερον Ἡράκλειαὠνομάσθη. τὸ ἐθνικὸν Πλεισταρχείτης.
Πλευρών,πόλις Αἰτωλίας. ὁ πολίτης Πλευρώνιος καὶ
Πλευρωνία καὶ Πλευρωνεύς. καὶ εἰς τόπον Πλευρῶνάδε.
Πλημμύριον,φρούριον Συρακουσῶν. ὁ οἰκήτωρ Πλημ-
μυριάτης καὶ Πλημμυράτης.
Πλινθίνη,πόλις τῆς Αἰγυπτίας, ἀπὸ τῆς Μαρείας.
ὁ πολίτης Πλινθινίτης.
Πλούτιον,ὡς Ῥήγιον, πόλις Τυρρηνῶν, ἧς τὸ ἐθνικὸν
Πλουτῖνος.
Πλυνέαι,νῆσος ἐν τῷ Νείλῳ. τὸ ἐθνικὸν Πλυνεαῖος
848
καὶ Πλυνεάτης.
Πλώθεια,δῆμος Αἰγηίδος φυλῆς. ὁ δημότης Πλω-
Συκαί,πόλις ἀντικρὺ τῆς νέας Ῥώμης. [ἡ καθ' ἡμᾶς

Ἰουστινιαναίπροσαγορευθεῖσα]. Στράβων ἑνικῶς αὐτὴν λέ-
γει Συκήν .... οἰκειότερον δέ, ὡς λέγονται, Συκαί καλοῖντ' ἄν. οἱ
τόποι γὰρ ἀπὸ τῶν ἐν αὐτοῖς ὄντων ὀνομάζονται, Κυπάρισσος
Ἐλαία, καὶ τύπῳ περιεκτικῶν Σικυών Μαραθών, καὶ εἰς ους
Δαφνοῦς Κερασοῦς Φηγοῦς Μυρρινοῦς Ἀχερδοῦς Ἁγνοῦς Σε-
λινοῦς. [ἡ πόλις αὕτη παρὰ τὸ γεννικῶς ἀνθεῖν Ἄνθου-
σα.] οὐδὲν τῶν τοιούτων εἰς ιςλήγει, Συκίς, ἀλλ' ἐχρῆν ἢ
Συκάς ἢ Συκήν ἢ Συκοῦντα ἢ Συκῶνα καλεῖσθαι. ἔστι καὶ
ἄλλη Συκή πλησίον Συρακουσῶν. καὶ Κιλικίας. ἔστι καὶ ἑτέρα
Ἀλεξανδρείας. [φησὶν ἕνα τῶν Τιτάνων Συκέα διωκόμενον
τὴν μητέρα Γῆν ὑποδέξασθαι καὶ ἀνεῖναι τὸ φυτὸν τοῦτο.]
ὁ πολίτης ὤφειλε Συκαῖος. ἔστι δὲ νῦν Συκαΐτης, ὅπερ ἐστὶν
ἀπὸ τῆς Συκαῖος, ὡς Θηβαῖος Θηβαΐτης.
Συκαμίνων,πόλις Φοινίκων. τὸ ἐθνικὸν Συκαμινίτης.
Σύλκοι,πόλις ἐν Σαρδοῖ, Καρχηδονίων κτίσμα.
Σύλειον,πόλις Φρυγίας, διὰ τῆς ειδιφθόγγου. τινὲς
δὲ Παμφυλίας. τὸ ἐθνικὸν Συλειεύς.
Συλίονες,ἔθνος Χαονίας, ὡς Ῥιανὸς ἐν τετάρτῳ Θες-
σαλικῶν “Συλίονες δ' ἕσποντο ὁμοῦ”.
Στέφανος Εθνικά. (epitome)

Page 592, line 17
δυνάστην καὶ βοηθήσαντα αὐτῷ λαβεῖν χώραν καὶ κτίσαι πόλιν·

συναθροίσαντα δὲ πολλοὺς οἰκήτορας τῶν ἀπὸ τῆς Ἑλλάδος
Μακεδόνων κατὰ τὴν Ἀσίαν, τὸ μὲν πρῶτον αὐτὴν ἀπὸ τῆς
συναγωγῆς καὶ συνοικήσεως Σύνναιαπροσαγορεῦσαι, μετὰ δὲ
ταῦτα παρεφθαρμένως ὑπὸ τῶν πλησιοχώρων Σύνναδακλη-
θῆναι. ὁ πολίτης Συνναδεύς. οὕτω γὰρ καὶ ἐπὶ τοῦ παρόν-
τος λέγεται.
Συπαληττός,δῆμος τῆς Κεκροπίδος φυλῆς. ὁ δημότης
Συπαλήττιος. ἐκ τόπου Συπαληττόθεν, εἰς τόπον Συπαλητ-
τόνδε, ἐν τόπῳ Συπαληττοῖ.
Συράκουσαι,πόλις Σικελίας μεγίστη, ὡς Ἑκαταῖος
Εὐρώπῃ, κτίσμα μὲν Ἀρχίου, Κορίνθου δ' ἄποικος, τοῖς ἐν
Σικελίᾳ [Μεγάροις] καὶ Νάξῳ ὁμόχρονος. φασὶ δὲ Μύσκελ-
λον τὸν Κρότωνος οἰκιστὴν καὶ τὸν ταύτης Ἀρχίαν Πυθοῖ
χρηστηριαζομένους ἐρωτηθῆναι ἐκ τῆς Πυθίας, πότερον βού-
849
λονται πλοῦτον ἔχειν ἢ ὑγίειαν, καὶ Μύσκελλον μὲν ὑγιαίνειν,

Ἀρχίαν δὲ πλοῦτον εἰπεῖν, καὶ τῷ μὲν δοῦναι κτίσαι Συρά-
κουσαν τῷ δὲ Κρότωνα, καὶ συμβῆναι τοὺς Κροτωνιάτας
ὑγιεινὴν οἰκῆσαι τὴν πόλιν καὶ ἀθλητὰς εἶναι, Συρακουσίους
δὲ πλουτεῖν ἐπὶ τοσοῦτον, ὡς καὶ παροιμίαν ἐκπεσεῖν ἐπὶ
τῶν εὐτελῶν τὴν “ὡς οὐκ ἂν ἐκγένοιτο αὐτοῖς Συρακουσίων
Συράκουσαι,πόλις Σικελίας μεγίστη, ὡς Ἑκαταῖος

Εὐρώπῃ, κτίσμα μὲν Ἀρχίου, Κορίνθου δ' ἄποικος, τοῖς ἐν
Σικελίᾳ [Μεγάροις] καὶ Νάξῳ ὁμόχρονος. φασὶ δὲ Μύσκελ-
λον τὸν Κρότωνος οἰκιστὴν καὶ τὸν ταύτης Ἀρχίαν Πυθοῖ
χρηστηριαζομένους ἐρωτηθῆναι ἐκ τῆς Πυθίας, πότερον βού-
λονται πλοῦτον ἔχειν ἢ ὑγίειαν, καὶ Μύσκελλον μὲν ὑγιαίνειν,
Ἀρχίαν δὲ πλοῦτον εἰπεῖν, καὶ τῷ μὲν δοῦναι κτίσαι Συρά-
κουσαν τῷ δὲ Κρότωνα, καὶ συμβῆναι τοὺς Κροτωνιάτας
ὑγιεινὴν οἰκῆσαι τὴν πόλιν καὶ ἀθλητὰς εἶναι, Συρακουσίους
δὲ πλουτεῖν ἐπὶ τοσοῦτον, ὡς καὶ παροιμίαν ἐκπεσεῖν ἐπὶ
τῶν εὐτελῶν τὴν “ὡς οὐκ ἂν ἐκγένοιτο αὐτοῖς Συρακουσίων
δεκάτη”. τὸ ἐθνικὸν Συρακούσιος καὶ Συρακουσία τὸ θηλυκόν,
καὶ λίμνη, ἥ τις καλεῖται Συρακώ.καὶ Συρακοσεύς.
Συρβανή,νῆσος ἐν τῷ Εὐφράτῃ, ὡς Κουάδρατος ἐνάτῳ
Παρθικῶν. τὸ ἐθνικὸν Συρβανηνός.
Σύρινθος,πόλις Κρήτης. τὸ ἐθνικὸν Συρίνθιος ὡς
Ὀλύνθιος, τὸ θηλυκὸν Συρινθία.
Συρμαῖον,πεδίον μεταξὺ Νομάδων τε καὶ Ναβαταίων.
τὸ ἐθνικὸν Συρμαῖος.
Συρμάται,οἱ Σαυρομάται, ὡς Εὔδοξος πρώτῳ “ποτα-
μὸν τοῦ Τανάιδος Συρμάτας κατοικεῖν”.
λιμήν”. λέγεται δὲ ἀρσενικῶς καὶ θηλυκῶς. λέγεται καὶ Ται-

νάριος καὶ Ταιναρία καὶ Ταινάριον. εἰσὶ δὲ καὶ Ταινάριοι
θῆβαι, ὡς Χάραξ ἐν Ἑλληνικῶν δευτέρῳ. λέγεται καὶ ται-
ναρίζειν, ὡς Ἕρμιππος Θεοῖς “καὶ σέ τι χρὴ παραταιναρίζειν.”
Ὦρος δέ φησιν ἐν τῇ ὀρθογραφίᾳ “Ταίναρον·πεδίον τῆς
Λακωνικῆς, καὶ Ταιναρῖται οἱ ἐν αὐτῷ”.
Τάκομψος,κώμη ἐν τοῖς ὁρίοις Αἰγυπτίων καὶ Αἰθιό-
πων πρὸς τῇ Φίλῃ νήσῳ, ὡς Ἀρισταγόρας ἐν Αἰγυπτιακῶν
πρώτῳ. τὸ ἐθνικὸν Τακομψίτης, ὡς Κάνωβος Κανωβίτης,
Πεντάσχοινος Πεντασχοινίτης.
Ταλαρία,πόλις Συρακουσίων. Θεόπομπος ἐν Φιλιπ-
πικῶν μʹ. τὸ ἐθνικὸν Ταλαρῖνος, ὡς τῆς Πανδοσίας Πανδο-
σῖνος καὶ Πλακεντῖνος. Σικελικῶς καὶ γὰρ ἀμφότερα.
Τάμασος,πόλις Κύπρου, ἐν μεσογείᾳ, διάφορον ἔχουσα
χαλκόν. τὸ ἐθνικὸν Ταμασίτης, καὶ Ταμάσιος ὡς Ἐφέσιος
850
Θάσιος. ἐντεῦθέν τινες γράφουσιν “ἐς Τάμασιν μετὰ χαλκόν”.

ἀπιθάνως. ἔστι γὰρ καὶ Ταμέσηπόλις τῆς Ἰταλίας καὶ πο-
ταμός. Πολύβιος δ' ἐν τῷ πρώτῳ Τεμέσειαντὴν πόλιν κα-
λεῖ. τὸ ταύτης ἐθνικὸν Τεμεσαῖος.

λυκῶς αἱ ὑπὸ πληγῆς εἰς θάνατον καταφοραί. Τελχινίαδὲ

καὶ ἡ Σικυὼν ἐκαλεῖτο. καὶ τὸ ἐθνικὸν Τελχίνιος.
Τέμβριον,πόλις Φρυγίας. Χάραξ δὲ Τύμβριοναὐτήν
φησι. Μένανδρος δὲ Τεμβρίειονφησὶν ὡς Τορδίειον. τὸ
ἐθνικὸν Τεμβριεύς.
Τέμβρος,πόλις Κύπρου, ἐν ᾗ τετίμηται Ὑλάτης Ἀπόλ-
λων. τὸ ἐθνικὸν Τέμβριος.
Τεμένεια,πόλις Φρυγίας πρὸς τῇ Λυκαονίᾳ. τὸ ἐθ-
νικὸν Τεμενεύς.
Τέμενος,τόπος Σικελίας ὑπὸ τὰς Ἐπιπολὰς πρὸς ταῖς
Συρακούσαις. ὁ οἰκήτωρ Τεμενίτης καὶ θηλυκῶς διὰ τοῦ ι.
ἔστι καὶ Τεμενίτηςλόφος ἐν τῇ Θρᾴκῃ πρὸς τῇ Τριβαλλῶν.
Τεμέση,πόλις Ἰταλίας. Ὅμηρος “ἐς Τεμέσην μετὰ
χαλκόν, ἄγω δ' αἴθωνα σίδηρον”. ὁ πολίτης Τεμεσαῖος.
Τέμμιξ,ἔθνος πρῶτον οἰκῆσαν ἐν Βοιωτίᾳ. Λυκόφρων
“Ἄρνης παλαιᾶς γέννα, Τεμμίκων πρόμοι”. τὸ θηλυκὸν
Τεμμικία παρὰ τῷ αὐτῷ “ὃν Βομβύλεια κλιτὺς ἡ Τεμμικία”.
καὶ θηλυκῶς Τεμμικίς. καὶ Τεμμίκειος τὸ κτητικόν· Μενέλαος
δὲ διὰ τοῦ ι“Τεμμίκιον ἄστυ” ἐν πρώτῳ Θηβαΐδος φησίν.
Τένδηβα,πόλις Καρίας ἀρχαία. τὸ ἐθνικὸν Τενδηβεῖς.
διάλεκτον, ἀφ' οὗ κατὰ ἀφαίρεσιν καὶ γράμματος προσθέσει

τύραννος ἐκλήθη.
Τύρσητα,πόλις Σαυνιτῶν. Φίλιστος ἑνδεκάτῳ. τὸ ἐθ-
νικὸν Τυρσητῖνος.
Τύσκλος,πόλις Ἰταλίας. λέγεται καὶ Τυσκλανόν.τὸ
ἐθνικὸν Τυσκλανός.
Τυφρηστός,πόλις τῆς Τραχῖνος ὀνομασθεῖσα ἀπὸ τῆς
τέφρας Ἡρακλέους ἢ ἀπὸ Τυφρηστοῦ υἱοῦ Σπερχειοῦ. τὸ
ἐθνικὸν Τυφρήστιος. καὶ τὸ οὐδέτερον Παρθένιος “Τυφρή-
στιον αἶπος”. λέγεται καὶ ὄρος ἀρσενικῶς Τυφρηστός.
Τύχη, πόλις Σικελίας πλησίον Συρακουσῶν. Ἔφορος ἐν
δωδεκάτῳ νῆσον Τυχίανφησίν. ἔστι δὲ καὶ Τυχαῖονὄρος
μεταξὺ Ἐρετρίας καὶ Βοιωτίας. τὸ ἐθνικὸν τῆς Τύχης Τυχαῖος.
Ὑαία,πόλις Λοκρῶν τῶν Ὀζολῶν. τὸ ἐθνικὸν Ὑαῖος.
Θουκυδίδης τρίτῃ.
Ὑάμεια,πόλις Μεσσήνης, τῶν πέντε μία. ὁ πολίτης
Ὑαμίτης ἢ Ὑαμείτης διὰ διφθόγγου.
Ὑάμιον,πόλις Τρωική. τὸ ἐθνικὸν Ὑάμιος ὡς Βυ-
851
ζάντιος, καὶ Ὑαμιεύς ὡς Δουλιχιεύς.

Ὑάμπολις,πόλις Φωκίδος. ὁ οἰκήτωρ Ὑαμπολίτης.
Ὕαντες,ἔθνος περὶ Ἀλαλκομένιον. λέγονται καὶ Ὑάν
ὁ ποιητής “Χαλκίδ' Ἐρέτριάν τε πολυστάφυλόν τ' Ἰστίαιαν”.

ὁ πολίτης Χαλκιδεύς, ὡς ἀπὸ τῆς Χαλκίδος γενικῆς, ὡς τοῦ
Ἀρκάδος Ἀρκαδεύς καὶ τῆς Τρῳάδος Τρῳαδεύς. καὶ τὸ θη-
λυκὸν ὁμώνυμον τῇ πόλει, ὡς Φωκίς Λοκρίς, ἡ χώρα καὶ ἡ
γυνή. Ἑλλάνικος ἱερειῶν Ἥρας δευτέρῳ “Θεοκλέης ἐκ Χαλ-
κίδος μετὰ Χαλκιδέων καὶ Ναξίων ἐν Σικελίῃ πόλεις ἔκτισε”.
τὸ κτητικὸν Χαλκιδικόν. Ἀριστοφάνης Ἱππεῦσι “τουτὶ τί δρᾷ
τὸ Χαλκιδικὸν ποτήριον”; καλοῦνται δὲ καὶ οἱ ἐν τῇ Κύμῃ
τῆς Σικελίας Χαλκιδεῖς. οὗτοι δ' ἄποικοί εἰσιν ἐξ Εὐβοίας.
ἔστι καὶ Χαλκιδικὸνὄρος Σικελίας, ὡς Πολύβιος πρώτῳ
“ἐκ τῶν Συρακουσῶν ἐποιεῖτο τὴν πορείαν καὶ καταστρατο-
πεδεύσας ἐκ θατέρου μέρους περὶ τὸ Χαλκιδικὸν ὄρος καλού-
μενον”. ἔστι καὶ βʹ Χαλκίςπόλις Κορίνθου. γʹ Αἰτωλίας,
ἀφ' ἧς Ἀχελῷος ῥεῖ. Διονύσιος ὁ περιηγητής “νήσων τ'
ἀλλάων, ὅσσας τ' ἀπὸ Χαλκίδος ἕρπων”. δʹ πόλις ἐν Συρίᾳ,
κτισθεῖσα ὑπὸ Μονικοῦ τοῦ Ἄραβος. τὸ ταύτης ἐθνικὸν Χαλ-
κιδηνός. [εʹ] ἔστι καὶ πόλις Χαλκίςἐν Σκυθίᾳ, ἧς οἱ πο-
λῖται Χαλκῖται [ἔστι] καὶ ἡ χώρα Χαλκῖτις, ὡς Ἑρμείας
ἐν περιηγήσει. ϛʹ καὶ πόλις Χαλκῖτιςἐν Μεσσαπίᾳ τῆς
Ἰταλίας. ζʹ νῆσος ἔχουσα πόλιν ὁμώνυμον πρὸς τῇ Λέσβῳ,
ἧς οἱ πολῖται Χαλκιδεῖς. ἔστι καὶ ἐν Ἄθῳ ἄλλη Χαλκίς,
Προκόπιος De bellis (4029: 001)“Procopii Caesariensis opera omnia, vols. 1–2”,

Ed. Wirth, G. (post J. Haury)Leipzig: Teubner, 1:1962; 2:1963.
τοὺς Βανδίλους ἴοι, ἢ ὁποίους ποτὲ τὰ πολέμια, μηδὲ

ὅτῳ τρόπῳ ἢ ὁπόθεν ποτὲ σφίσιν ὁρμωμένοις πολε-
μητέα εἴη. μάλιστα δὲ αὐτὸν οἱ στρατιῶται ξυνετά-
ρασσον, κατωρρωδηκότες τε τὴν ναυμαχίαν καὶ προ-
λέγειν ἥκιστα αἰσχυνόμενοι ὡς, ἢν μέν τις σφᾶς εἰς
τὴν γῆν ἀποβήσειε, πειράσονται ἄνδρες ἀγαθοὶ ἐν τῇ
μάχῃ γίγνεσθαι, ἢν δὲ πολέμια πλοῖα ἐπ' αὐτοὺς ἴοι,
ἐς φυγὴν τραπήσονται. οὐ γὰρ οἷοί τέ εἰσι πολεμίοις
τε ἀνδράσι καὶ ὕδασι διαμάχεσθαι. τούτοις οὖν ἅπα-
σιν ἀπορούμενος Προκόπιον τὸν αὑτοῦ πάρεδρον
ἔστελλεν ἐς Συρακούσας, πευσόμενόν τε ἤν τινες τοῖς
πολεμίοις ἐνέδραι εἰσὶ προλοχίζουσαι τὸν διάπλουν ἢ
ἐν νήσῳ ἢ ἐν ἠπείρῳ, καὶ ὅπη μὲν τῆς Λιβύης προς-
ορμίσασθαι σφίσιν ἄμεινον ἂν εἴη, ὁπόθεν δὲ ὁρμω-
μένοις τὸν πόλεμον πρὸς Βανδίλους διενεγκεῖν ξυνοί-
852
σει. ἐπὰν δὲ τὰ ἐντεταλμένα ποιοίη, ἐπανήκοντά οἱ

ἐκέλευεν ἐς Καύκανα τὸ χωρίον ξυμμῖξαι, διακοσίοις
μάλιστα σταδίοις Συρακουσῶν διέχον, οὗ δὴ αὐτός τε
καὶ ὁ ξύμπας στόλος ὁρμίσασθαι ἔμελλε. τῷ δὲ λόγῳ
τροφὰς αὐτὸν ἔπεμπεν ὠνησόμενον, ἅτε τῶν Γότθων
ἀγορὰν σφίσιν ἐθελόντων διδόναι, δόξαν τοῦτο βασιλεῖ
Προκόπιος De bellis Book 3, Chap. 14, sec. 4, line 3
ἐς φυγὴν τραπήσονται. οὐ γὰρ οἷοί τέ εἰσι πολεμίοις

τε ἀνδράσι καὶ ὕδασι διαμάχεσθαι. τούτοις οὖν ἅπα-
σιν ἀπορούμενος Προκόπιον τὸν αὑτοῦ πάρεδρον
ἔστελλεν ἐς Συρακούσας, πευσόμενόν τε ἤν τινες τοῖς
πολεμίοις ἐνέδραι εἰσὶ προλοχίζουσαι τὸν διάπλουν ἢ
ἐν νήσῳ ἢ ἐν ἠπείρῳ, καὶ ὅπη μὲν τῆς Λιβύης προς-
ορμίσασθαι σφίσιν ἄμεινον ἂν εἴη, ὁπόθεν δὲ ὁρμω-
μένοις τὸν πόλεμον πρὸς Βανδίλους διενεγκεῖν ξυνοί-
σει. ἐπὰν δὲ τὰ ἐντεταλμένα ποιοίη, ἐπανήκοντά οἱ
ἐκέλευεν ἐς Καύκανα τὸ χωρίον ξυμμῖξαι, διακοσίοις
μάλιστα σταδίοις Συρακουσῶν διέχον, οὗ δὴ αὐτός τε
καὶ ὁ ξύμπας στόλος ὁρμίσασθαι ἔμελλε. τῷ δὲ λόγῳ
τροφὰς αὐτὸν ἔπεμπεν ὠνησόμενον, ἅτε τῶν Γότθων
ἀγορὰν σφίσιν ἐθελόντων διδόναι, δόξαν τοῦτο βασιλεῖ
τε Ἰουστινιανῷ καὶ Ἀμαλασούνθῃ τῇ Ἀταλαρίχου
μητρὶ, ὃς τότε παῖς τε ὢν καὶ ὑπὸ τῇ μητρὶ Ἀμα-
λασούνθῃ τρεφόμενος εἶχε τὸ Γότθων τε καὶ Ἰταλιω-
τῶν κράτος [ὥσπερ ἐν τῷ περὶ τῶν Γότθων μοι γε-
γράψεται]. ἐπειδὴ γὰρ Θευδέριχος τετελευτήκει καὶ ἐς
τὸν θυγατριδοῦν Ἀταλάριχον, ὀρφανὸν τοῦ πατρὸς
ἤδη πρότερον γεγονότα, ἡ βασιλεία ἧκε, δειμαίνουσα
μητρὶ, ὃς τότε παῖς τε ὢν καὶ ὑπὸ τῇ μητρὶ Ἀμα-

λασούνθῃ τρεφόμενος εἶχε τὸ Γότθων τε καὶ Ἰταλιω-
τῶν κράτος [ὥσπερ ἐν τῷ περὶ τῶν Γότθων μοι γε-
ἡ Ἀμαλασοῦνθα περί τε τῷ παιδὶ καὶ τῇ βασιλείᾳ
φίλον Ἰουστινιανὸν ἐς τὰ μάλιστα ἑταιρισαμένη τά τε
ἄλλα ἐπήκουεν αὐτῷ ἐπιτάττοντι καὶ τότε ἀγορὰν δι-
δόναι τῷ στρατοπέδῳ ἐπηγγέλλετο καὶ ἐποίει ταῦτα.
Γενόμενος δὲ ἐν ταῖς Συρακούσαις Προκόπιος καὶ
ἀνδρὸς παρὰ δόξαν ἐπιτυχὼν πολίτου μέν οἱ καὶ
φίλου ὑπάρχοντος ἐκ παιδὸς, ἐπ' ἐργασίᾳ δὲ τῇ κατὰ
θάλασσαν ἀπὸ παλαιοῦ ἐν Συρακούσαις ᾠκημένου
ἐπύθετο ὅσων ἔχρῃζεν· οὗτος γὰρ ὁ ἀνὴρ οἰκέτην
αὐτῷ ἐπέδειξε, τριταῖόν οἱ ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἐκ Καρ-
χηδόνος ἥκοντα, ὃς δὴ ἔφασκεν ὡς οὐδέ τινα πρὸς
853
Βανδίλων ἐνέδραν τῷ στόλῳ ἔσεσθαι ἄξιον εἶναι

ὑφορᾶσθαι. πρὸς οὐδενὸς γὰρ ἐκείνους ἀνθρώπων
πεπύσθαι στράτευμα ἐπ' αὐτοὺς ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ
ἰέναι, ἀλλὰ καὶ στρατεύσασθαι ὀλίγῳ ἔμπροσθεν ἐπὶ

ἡ Ἀμαλασοῦνθα περί τε τῷ παιδὶ καὶ τῇ βασιλείᾳ
φίλον Ἰουστινιανὸν ἐς τὰ μάλιστα ἑταιρισαμένη τά τε
ἄλλα ἐπήκουεν αὐτῷ ἐπιτάττοντι καὶ τότε ἀγορὰν δι-
δόναι τῷ στρατοπέδῳ ἐπηγγέλλετο καὶ ἐποίει ταῦτα.
Γενόμενος δὲ ἐν ταῖς Συρακούσαις Προκόπιος καὶ
ἀνδρὸς παρὰ δόξαν ἐπιτυχὼν πολίτου μέν οἱ καὶ
φίλου ὑπάρχοντος ἐκ παιδὸς, ἐπ' ἐργασίᾳ δὲ τῇ κατὰ
θάλασσαν ἀπὸ παλαιοῦ ἐν Συρακούσαις ᾠκημένου
ἐπύθετο ὅσων ἔχρῃζεν· οὗτος γὰρ ὁ ἀνὴρ οἰκέτην
αὐτῷ ἐπέδειξε, τριταῖόν οἱ ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἐκ Καρ-
χηδόνος ἥκοντα, ὃς δὴ ἔφασκεν ὡς οὐδέ τινα πρὸς
Βανδίλων ἐνέδραν τῷ στόλῳ ἔσεσθαι ἄξιον εἶναι
ὑφορᾶσθαι. πρὸς οὐδενὸς γὰρ ἐκείνους ἀνθρώπων
πεπύσθαι στράτευμα ἐπ' αὐτοὺς ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ
ἰέναι, ἀλλὰ καὶ στρατεύσασθαι ὀλίγῳ ἔμπροσθεν ἐπὶ
Γώδαν εἴ τι ἐν Βανδίλοις δραστήριον ἦν. καὶ διὰ
ταῦτα Γελίμερα πολέμιον οὐδὲν ἐννοοῦντα, Καρχηδό-
νος τε καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ὠλιγορηκότα τῶν ἐπὶ
χειρὸς τοῦ οἰκέτου λαβόμενος ἐπὶ τὸν λιμένα ἐβάδιζε

τὴν Ἀρέθουσαν, ἔνθα δή οἱ τὸ πλοῖον ὡρμίζετο, πυν-
θανόμενός τε τοῦ ἀνθρώπου συχνὰ καὶ διερευνώμενος
ἕκαστα. ἐσβὰς δὲ ξὺν αὐτῷ ἐς τὴν ναῦν αἴρεσθαί τε
τὰ ἱστία ἐκέλευσε καὶ πλεῖν κατὰ τάχος ἐς Καύκανα.
καὶ ἐπεὶ ὁ τοῦ οἰκέτου δεσπότης ἐπὶ τῆς ἠιόνος θαυ-
μάζων εἱστήκει ὅτι οἱ οὐκ ἀπεδίδου τὸν ἄνθρωπον,
ἀναβοήσας Προκόπιος, πλεούσης ἤδη τῆς νεὼς, παρῃ-
τεῖτο μή οἱ χαλεπῶς ἔχειν· χρῆναι γὰρ τὸν οἰκέτην
τῷ τε στρατηγῷ συμμῖξαι καὶ ἐς τὴν Λιβύην τῷ στρατῷ
καθηγησάμενον οὐκ ἐς μακρὰν εἰς τὰς Συρακούσας
ἐπανήκειν, χρήματα μεγάλα περιβαλλόμενον.
Ἀφικόμενοι δὲ ἐς τὰ Καύκανα εὑρίσκουσιν ἅπαν-
τας ἐν πένθει μεγάλῳ. Δωρόθεος γὰρ ὁ τῶν ἐν
Ἀρμενίοις καταλόγων στρατηγὸς ἐνταῦθα ἐτετελευτή-
κει, πολὺν αὑτοῦ πόθον τῷ παντὶ στρατοπέδῳ ἀπο-
854
λιπών. Βελισάριος δὲ, ἐπεί οἱ ὅ τε οἰκέτης ἐς ὄψιν

ἦλθε καὶ τὸν πάντα λόγον ἔφρασε, περιχαρὴς γενό-
μενος καὶ Προκόπιον πολλὰ ἐπαινέσας, ἐκέλευσε σημῆναι
τὸν ἀπόπλουν ταῖς σάλπιγξιν. ἀράμενοί τε κατὰ τάχος
τὰ ἱστία, Γαύλῳ τε καὶ Μελίτῃ ταῖς νήσοις προσέσχον,
Ἐν δὲ Ἰταλίᾳ κατὰ τοὺς χρόνους τοὺς αὐτοὺς

τάδε γενέσθαι τεΤύχηκε. Βελισάριος ἐπὶ Θευδᾶτόν τε
καὶ τὸ Γότθων ἔθνος πρὸς Ἰουστινιανοῦ βασιλέως
ἐστέλλετο, καταπλεύσας δὲ ἐς Σικελίαν ταύτην δὴ τὴν
νῆσον πόνῳ οὐδενὶ ἔσχεν. ὅντινα δὲ τρόπον, ἐν τοῖς
ὄπισθέν μοι λόγοις λελέξεται, ὅτε με ὁ λόγος ἐς τῶν
Ἰταλικῶν πραγμάτων τὴν ἱστορίαν ἄγει. νῦν γάρ μοι
οὐκ ἄπο τρόπου ἔδοξεν εἶναι ξύμπαντα ἀναγραψάμενον
τὰ ἐν Λιβύῃ ξυνενεχθέντα οὕτω δὴ ἐπὶ τὸν λόγον
τὸν ἀμφὶ Ἰταλίαν τε καὶ Γότθους ἰέναι. τὸν μὲν οὖν
χειμῶνα τοῦτον Βελισάριος μὲν ἐν Συρακούσαις, Σο-
λόμων δὲ ἐν Καρχηδόνι διέτριψε. καὶ τέρας ἐν τῷδε
τῷ ἔτει ξυνηνέχθη γενέσθαι δεινότατον. ὁ γὰρ ἥλιος
ἀκτίνων χωρὶς τὴν αἴγλην, ὥσπερ ἡ σελήνη, ἐς τοῦ-
τον δὴ τὸν ἐνιαυτὸν ἅπαντα ἠφίει, ἐκλείποντί τε ἐπὶ
πλεῖστον ἐῴκει, τὴν ἀμαρυγὴν τὴν αὑτοῦ οὐ καθαρὰν
οὐδὲ ᾗπερ εἰώθει ποιούμενος. ἐξ οὗ τε ξυμβῆναι
τοῦτο τεΤύχηκεν, οὔτε πόλεμος οὔτε λοιμὸς οὔτε τι
ἄλλο ἐς θάνατον φέρον τοὺς ἀνθρώπους ἀπέλιπε.
χρόνος δὲ ἦν, ὅτε δέκατον ἔτος Ἰουστινιανὸς τὴν βα-
σιλείαν εἶχεν.
τὸ Καρχηδονίων ἐπίνειον, καὶ ἐπεὶ ἐγένοντο ἐν τῷ

ἀσφαλεῖ, αὐτίκα Σολόμων ἐκέλευε Μαρτῖνον ἐς Νου-
μιδίαν παρὰ Βαλεριανόν τε καὶ τῶν ξυναρχόντων
τοὺς ἄλλους ἰέναι, πειρᾶσθαί τε, εἴ πως δύναιτο αὐ-
τῶν ἕκαστος τῶν τινας γνωρίμων στρατιωτῶν ἢ χρή-
μασιν ἢ τρόπῳ ἑτέρῳ τῳ ὑπελθὼν ἐς εὔνοιαν τὴν
βασιλέως μεταγαγεῖν. καὶ πρὸς Θεόδωρον γράμματα
ἔπεμπε, Καρχηδόνος τε ἐπιστέλλων ἐπιμελεῖσθαι καὶ
τὰ ἄλλα διέπειν ὅπη ἂν αὐτῷ δοκῇ δυνατὰ εἶναι,
αὐτὸς δὲ ξὺν Προκοπίῳ παρὰ Βελισάριον ἐς Συρα-
κούσας ἀφίκετο. ἅπαντά τε αὐτῷ ἀγγείλας, ὅσα ἐν
Λιβύῃ γενέσθαι ξυνέπεσεν, ἐδεῖτο κατὰ τάχος ἰέναι τε
ἐς Καρχηδόνα καὶ βασιλεῖ ἀμῦναι πάσχοντι πρὸς στρα-
855
τιωτῶν τῶν αὐτοῦ τὰ ἀνόσια. καὶ Σολόμων μὲν

ταῦτα ἐποίει.
Οἱ δὲ στασιῶται τὰ ἐν Καρχηδόνι ἅπαντα
ληισάμενοι ἔς τε τὸ Βούλλης ξυλλεγέντες πεδίον
Στότζαν, τῶν Μαρτίνου δορυφόρων ἕνα, τύραννον
σφίσιν εἵλοντο, ἄνδρα θυμοειδῆ καὶ δραστήριον, ἐφ'
ᾧ τοὺς βασιλέως ἄρχοντας ἐξελάσαντες Λιβύης πάσης
κρατήσουσιν. ὁ δὲ ἅπαν ἐξοπλίσας τὸ στράτευμα, ἐς
“ἀποσειομένη τὴν Ἀρειανῶν γνώμην, καὶ τὸ ἐς Γότθους

“ἀμφοτέρων ἔχθος”. τοσαῦτα μὲν βασιλεὺς ἔγραψε·
καὶ χρήμασιν αὐτοὺς δωρησάμενος, πλείονα δώσειν,
ἐπειδὰν ἐν τῷ ἔργῳ γένωνται, ὡμολόγησεν. οἱ δὲ
αὐτῷ ξὺν προθυμίᾳ πολλῇ ξυμμαχήσειν ὑπέσχοντο.
Μοῦνδος μὲν οὖν καὶ ἡ ξὺν αὐτῷ στρατιὰ ἐς Δαλ-
ματίαν ἀφικόμενοι καὶ Γότθοις τοῖς ἐκείνῃ ὑπαντιά-
σασιν ἐς χεῖρας ἐλθόντες, νικήσαντές τε τῇ ξυμβολῇ,
Σάλωνας ἔσχον. Βελισάριος δὲ καταπλεύσας ἐς Σικε-
λίαν Κατάνην ἔλαβεν. ἔνθεν τε ὁρμώμενος Συρα-
κούσας τε ὁμολογίᾳ καὶ πόλεις τὰς ἄλλας παρεστήσατο
οὐδενὶ πόνῳ· πλήν γε δὴ ὅτι Γότθοι, οἳ ἐν Πανόρμῳ
φυλακὴν εἶχον, θαρσοῦντες τῷ περιβόλῳ (ἦν γὰρ
ἐχυρὸν τὸ χωρίον) προσχωρεῖν τε Βελισαρίῳ ἥκιστα
ἤθελον καὶ αὐτὸν ἐνθένδε ἀπάγειν τὸν στρατὸν κατὰ
τάχος ἐκέλευον. Βελισάριος δὲ λογισάμενος ἀμήχανον
εἶναι διὰ τῆς ἠπείρου τὸ χωρίον ἑλεῖν ἐσπλεῖν τὸν
στόλον ἐς τὸν λιμένα ἐκέλευεν ἄχρι ἐς τὸ τεῖχος διή-
κοντα. ἦν γὰρ τοῦ τε περιβόλου ἐκτὸς καὶ παντάπα-
σιν ἀνδρῶν ἔρημος. οὗ δὴ τῶν νηῶν ὁρμισαμένων
τοὺς ἱστοὺς ξυνέβαινε τῶν ἐπάλξεων καθυπερτέρους
εἶναι. αὐτίκα οὖν τοὺς λέμβους τῶν νηῶν ἅπαντας

τοξοτῶν ἐμπλησάμενος ἀπεκρέμασεν ἄκρων ἱστῶν. ὅθεν
δὴ κατὰ κορυφὴν βαλλόμενοι οἱ πολέμιοι ἐς δέος τι
ἄμαχον ἦλθον καὶ Πάνορμον εὐθὺς ὁμολογίᾳ Βελι-
σαρίῳ παρέδοσαν. βασιλεύς τε ἐκ τοῦδε Σικελίαν
ὅλην ἐς φόρου ἀπαγωγὴν κατήκοον εἶχε. τῷ δὲ Βελι-
σαρίῳ τότε κρεῖσσον λόγου εὐΤύχημα ξυνηνέχθη γενέ-
σθαι. τῆς γὰρ ὑπατείας λαβὼν τὸ ἀξίωμα ἐπὶ τῷ
Βανδίλους νενικηκέναι, ταύτης ἔτι ἐχόμενος, ἐπειδὴ
παρεστήσατο Σικελίαν ὅλην, τῇ τῆς ὑπατείας ὑστάτῃ
ἡμέρᾳ ἐς τὰς Συρακούσας εἰσήλασε, πρός τε τοῦ
στρατοπέδου καὶ Σικελιωτῶν κροτούμενος ἐς τὰ μάλιστα
καὶ νόμισμα χρυσοῦ ῥίπτων ἅπασιν. οὐκ ἐξεπί-
τηδες μέντοι αὐτῷ πεποίηται τοῦτο, ἀλλά τις τῷ ἀν-
856
θρώπῳ ξυνέβη Τύχη πᾶσαν ἀνασωσαμένῳ τὴν νῆσον

Ῥωμαίοις ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἐς τὰς Συρακούσας ἐσελη-
λακέναι, τήν τε τῶν ὑπάτων ἀρχὴν, οὐχ ᾗπερ εἰώθει
ἐν τῷ Βυζαντίου βουλευτηρίῳ, ἀλλ' ἐνταῦθα καταθε-
μένῳ ἐξ ὑπάτων γενέσθαι. Βελισαρίῳ μὲν οὖν οὕτω
δὴ εὐημερῆσαι ξυνέτυχεν.
ὅλην ἐς φόρου ἀπαγωγὴν κατήκοον εἶχε. τῷ δὲ Βελι-

σαρίῳ τότε κρεῖσσον λόγου εὐΤύχημα ξυνηνέχθη γενέ-
σθαι. τῆς γὰρ ὑπατείας λαβὼν τὸ ἀξίωμα ἐπὶ τῷ
Βανδίλους νενικηκέναι, ταύτης ἔτι ἐχόμενος, ἐπειδὴ
παρεστήσατο Σικελίαν ὅλην, τῇ τῆς ὑπατείας ὑστάτῃ
ἡμέρᾳ ἐς τὰς Συρακούσας εἰσήλασε, πρός τε τοῦ
στρατοπέδου καὶ Σικελιωτῶν κροτούμενος ἐς τὰ μάλιστα
καὶ νόμισμα χρυσοῦ ῥίπτων ἅπασιν. οὐκ ἐξεπί-
τηδες μέντοι αὐτῷ πεποίηται τοῦτο, ἀλλά τις τῷ ἀν-
θρώπῳ ξυνέβη Τύχη πᾶσαν ἀνασωσαμένῳ τὴν νῆσον
Ῥωμαίοις ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἐς τὰς Συρακούσας ἐσελη-
λακέναι, τήν τε τῶν ὑπάτων ἀρχὴν, οὐχ ᾗπερ εἰώθει
ἐν τῷ Βυζαντίου βουλευτηρίῳ, ἀλλ' ἐνταῦθα καταθε-
μένῳ ἐξ ὑπάτων γενέσθαι. Βελισαρίῳ μὲν οὖν οὕτω
δὴ εὐημερῆσαι ξυνέτυχεν.
Ἐπεὶ δὲ ταῦτα Πέτρος ἔμαθεν, ἐγκείμενος
πολλῷ ἔτι μᾶλλον καὶ δεδισσόμενος Θευδάτον οὐκέτι
ἀνίει. καὶ ὃς ἀποδειλιάσας τε καὶ ἐς ἀφασίαν ἐμπεπτω-
κὼς, οὐχ ἧσσον ἢ εἰ δορυάλωτος ξὺν τῷ Γελίμερι
αὐτὸς ἐγεγόνει, ἐς λόγους τῷ Πέτρῳ κρύφα τῶν ἄλλων
ἁπάντων ἦλθεν, ἔς τε ξύμβασιν ἐν σφίσιν ἦλθεν, ἐφ'
νὸς μὲν οὖν Σαλώνων τοῦ περιβόλου ἐπεμελεῖτο, ἀνοι-

κοδομούμενος σπουδῇ ἅπαντα ὅσα αὐτοῦ κατεπεπτώ-
κει· Γρίπας δὲ καὶ ὁ τῶν Γότθων στρατὸς, ἐπειδὴ
Ῥωμαῖοι Σάλωνας ἔσχον, ἑβδόμῃ ἡμέρᾳ ἐνθένδε ἀνα-
στάντες ἐπὶ Ῥαβέννης ἀπεκομίσθησαν, οὕτω τε Κων-
σταντιανὸς Δαλματίαν τε καὶ Λιβουρνίαν ξύμπασαν
ἔσχε, Γότθους προσαγαγόμενος ἅπαντας, οἳ ταύτῃ
ἵδρυντο. τὰ μὲν οὖν ἀμφὶ Δαλματίαν ταύτῃ πη ἔσχε·
καὶ ὁ χειμὼν ἔληγε, καὶ πρῶτον ἔτος ἐτελεύτα τῷ
πολέμῳ τῷδε, ὃν Προκόπιος συνέγραψε.
Βελισάριος δὲ φύλακας ἔν τε Συρακούσῃ καὶ
Πανόρμῳ ἀπολιπὼν τῷ ἄλλῳ στρατῷ ἐκ Μεσήνης διέβη
ἐς Ῥήγιον (ἔνθα δὴ οἱ ποιηταὶ τήν τε Σκύλλαν γεγο-
νέναι μυθοποιοῦσι καὶ Χάρυβδιν), καὶ αὐτῷ προσε-
χώρουν ὁσημέραι οἱ ταύτῃ ἄνθρωποι. τῶν τε γὰρ
857
χωρίων ἀτειχίστων σφίσιν ἐκ παλαιοῦ ὄντων, φυλακὴν

αὐτῶν οὐδαμῆ εἶχον καὶ κατὰ ἔχθος τὸ Γότθων
μάλιστα τῇ [γὰρ] παρούσῃ ἀρχῇ, ὡς τὸ εἰκὸς, ἤχθοντο.
ἐκ δὲ Γότθων αὐτόμολος παρὰ Βελισάριον Ἐβρίμους
ξὺν πᾶσι τοῖς ἑπομένοις ἦλθεν, ὁ Θευδάτου γαμβρὸς,
ὃς τῇ ἐκείνου θυγατρὶ Θευδενάνθῃ ξυνῴκει.
πολλοὺς μὲν ἔκτεινεν, ἐζώγρησε δὲ πλείστους, διέφυγον

δὲ ὅσοι ἐς τῶν νεῶν τοὺς λέμβους ἐσπηδῆσαι κατ'
ἀρχὰς ἴσχυσαν, ἐν τοῖς καὶ Δημήτριος ὁ στρατηγὸς ἦν.
τὰς γὰρ ναῦς ἁπάσας σὺν αὐτοῖς φορτίοις, αὐτοῖς ἀν-
δράσιν, οἱ βάρβαροι εἷλον. οὗ δὴ καὶ Δημήτριον τὸν
Νεαπόλεως ἐπίτροπον εὗρον. γλῶσσάν τε καὶ χεῖρας
ἄμφω ἀποτεμόντες οὐκ ἔκτειναν μὲν, οὕτω δὲ λωβη-
σάμενοι ὅπη βούλοιτο ἀφῆκαν ἰέναι. ταύτην τε Του-
τίλᾳ τὴν δίκην Δημήτριος γλώσσης ἀκολάστου ἐξέτισεν.
Ὕστερον δὲ καὶ Μαξιμῖνος πάσαις ταῖς ναυσὶ
Σικελίᾳ προσέσχεν. ἔς τε τὰς Συρακούσας ἀφικόμενος
ἡσυχῆ ἔμενε, κατορρωδῶν τὰ πολέμια. ἃ δὴ μαθόντες
οἱ τοῦ Ῥωμαίων στρατοῦ ἄρχοντες σπουδῇ πολλῇ ἐς
αὐτὸν ἔπεμπον, βοηθεῖν κατὰ τάχος δεόμενοι οἵ τε
ἄλλοι καὶ Κόνων ἐκ Νεαπόλεως ἰσχυρότατα πρὸς τῶν
βαρβάρων πολιορκούμενος. ἤδη γὰρ ἅπαντα σφᾶς τὰ
ἐπιτήδεια ἐπελελοίπει. ὁ δὲ τὸν καιρὸν ἅπαντα ἐν
ταύτῃ δὴ κατατρίψας τῇ ὀρρωδίᾳ, ἐπειδὴ τάς τε βα-
σιλέως ἀπειλὰς ἔδεισε καὶ κακιζόμενος πρὸς τῶν ἄλλων
ἀπεῖπεν, αὐτὸς μὲν οὐδέν τι ἧσσον αὐτοῦ ἔμεινε, τὸν
δὲ στρατὸν ἅπαντα ξύν τε Ἡρωδιανῷ καὶ Δημητρίῳ
Βασιλεὺς δὲ τοῖς ξυμπεσοῦσι περιώδυνος γεγονὼς

Ἰωάννην ἐκέλευε, τὸν Βιταλιανοῦ μὲν ἀδελφιδοῦν,
Γερμανοῦ δὲ γαμβρὸν, ξὺν Ἰουστινιανῷ θατέρῳ τοῖν
Γερμανοῦ παίδοιν τῷ στρατῷ τούτῳ ἐς τὴν Ἰταλίαν
ἡγήσασθαι. καὶ οἱ μὲν τὴν ἐπὶ Δαλματίας ᾔεσαν, ὡς
ἐν Σάλωσι διαχειμάσοντες, ἐπεὶ ἀδύνατα σφίσιν ᾤοντο
εἶναι τηνικάδε τοῦ καιροῦ περιιοῦσι τὴν τοῦ κόλπου
περίοδον ἐς Ἰταλίαν κομίζεσθαι· διαπορθμεύεσθαι γὰρ
νηῶν σφίσιν οὐ παρουσῶν ἀμήχανα ἦν. Λιβέριος δὲ,
οὔπω τι πεπυσμένος ὧνπερ βασιλεῖ ἀμφὶ τῷ στόλῳ
τούτῳ μετέμελε, Συρακούσαις προσέσχε πολιορκουμέναις
πρὸς τῶν πολεμίων. βιασάμενός τε τοὺς ταύτῃ βαρ-
βάρους ἔς τε τὸν λιμένα κατῆρε καὶ παντὶ τῷ στόλῳ
ἐντὸς τοῦ περιβόλου ἐγένετο. καὶ Ἀρταβάνης δὲ οὐ
πολλῷ ὕστερον ἐν Κεφαλωνίᾳ γενόμενος, ἐπειδὴ τοὺς
858
ἀμφὶ Λιβέριον ἤδη ἐνθένδε ἀναχθέντας ἐπὶ Σικελίας

κεχωρηκέναι ἔγνω, ἄρας ἐνθένδε πέλαγος αὐτίκα τὸ
Ἀδριατικὸν καλούμενον διέβη. ἐπεὶ δὲ Καλαβρῶν
ἀγχοῦ ἐγένετο, χειμῶνός οἱ ἐξαισίου ἐπιπεσόντος καὶ
τοῦ πνεύματος σκληροῦ τε ὑπεράγαν
Προκόπιος Historia arcana (= Anecdota) (4029: 002)

“Procopii Caesariensis opera omnia, vol. 3”, Ed. Wirth, G. (post J. Haury)
“νεανίᾳ κρύψουσα ἦλθον, ὡς μὴ ἐς βασιλέα ἔκπυστα

“γένηται”. ἡ μὲν οὖν ταῦτα σκηπτομένη εἶπεν, ὁ δὲ
ἀναπεισθῆναι δόξας ἀφῆκε, καίπερ τῷ Θεοδοσίῳ ἐκλε-
λυμένον τὸν ἱμάντα ὁρῶν τὸν ἀμφὶ τὰ αἰδοῖα τὰς
ἀναξυρίδας ξυνδέοντα. ἔρωτι γὰρ τῆς ἀνθρώπου
ἀναγκασθεὶς ἐβούλετό οἱ τὴν τῶν οἰκείων ὀφθαλμῶν
θέαν ὡς ἥκιστα ἀληθίζεσθαι. τῆς δὲ μαχλοσύνης ἀεὶ
προϊούσης ἐς κακὸν ἄφατον οἱ μὲν ἄλλοι θεώμενοι τὰ
πραττόμενα ἐν σιωπῇ εἶχον, δούλη δέ τις Μακεδονία
ὄνομα ἐν Συρακούσαις, ἡνίκα Σικελίας ἐκράτησε Βελι-
σάριος, ὅρκοις δεινοτάτοις τὸν δεσπότην καταλαβοῦσα,
μή ποτε αὐτὴν τῇ κεκτημένῃ καταπροήσεσθαι, τὸν
πάντα αὐτῷ λόγον ἐξήνεγκε, δύο παιδάρια πρὸς μαρ-
τυρίαν παρασχομένη, οἷς δὴ τὰ ἀμφὶ τὸν κοιτῶνα
ὑπηρετεῖν ἐπιμελὲς ἦν. ταῦτα μαθὼν Βελισάριος τῶν
οἱ ἑπομένων τινὰς τὸν Θεοδόσιον ἐκέλευσε διαχειρί-
σασθαι. ὁ δὲ προμαθὼν εἰς Ἔφεσον φεύγει. τῶν
γὰρ ἑπομένων οἱ πλεῖστοι τῷ ἀβεβαίῳ τῆς τοῦ ἀνθρώ-
που γνώμης ἠγμένοι ἀρέσκειν τὴν γυναῖκα μᾶλλον ἐν
σπουδῇ εἶχον ἢ τῷ ἀνδρὶ δοκεῖν εὐνοϊκῶς ἔχειν,
Anonymi In Aristotelis Ethica Nicomachea Phil., In ethica Nicomachea ii–v

commentaria (4033: 001)“Eustratii et Michaelis et anonyma in ethica Nicomachea
commentaria”, Ed. Heylbut, G.Berlin: Reimer, 1892; Commentaria in Aristotelem
Graeca 20.Page 155, line 11
Τὸ δὲ λέγειν ὡς οὐδεὶς ἑκὼν πονηρός.
Τοῦτό τινες κατὰ τὴν ἄρχουσαν τιθέντες τὴν ὀξεῖαν, ἐπὶ τοῦ ἐπιπόνου
τάττουσιν. οὕτω γὰρ Ἀττικοὶ λέγουσι τὸν ἐπίμοχθον καὶ δυστυχῆ ὡς καὶ
μακάριον τὸν εὐδαίμονα καὶ εὐτυχῆ. καὶ ὅτι, φασί, τὸ πόνηρος ἐπὶ τοῦ
ἐπιπόνου τάττεται καὶ δυστυχοῦς ἱκανὸς Ἡσίοδος παραστῆσαι ἐν ταῖς Μεγά-
λαις Ἠοίαις τὴν Ἀλκμήνην ποιῶν πρὸς τὸν Ἡρακλέα λέγουσαν “ὦ τέκνον
ἦ μαλὰ δή σε πονηρότατον καὶ ἄριστον Ζεὺς ἐτέκνωσε πατήρ” καὶ πάλιν
“αἱ Μοῖραί σε πονηρότατον καὶ ἄριστον”. ἀλλά φαμεν ὡς οὐκ ἔχει χώραν
τοῦτο οὕτως ἐνταῦθα νοεῖσθαι τὸ πονηρός. ἑκούσιον γὰρ τὸ πονεῖν, ὃ
859
ἀκούσιον ἐνταῦθά φησιν ἡ παροιμία. παροιμία γὰρ τοῦτο, ᾗ καὶ Ἐπίχαρμος

ὁ Συρακούσιος χρῆται, ἐν οἷς φησιν “ἀλλὰ μὰν ἐγὼν ἀναγκαῖα πάντα ταῦτα
ποιέω. οἴομαι δὲ οὐδεὶς ἑκὼν πόνηρος οὐδ' ἄταν ἔχων.” ἐν Ἡρακλεῖ δὲ
ταῦτα τῷ παρὰ Φόλῳ κεῖται. οὐκ ἔχει οὖν χώραν κατὰ τὴν προειρημένην
ἔννοιαν τὴν παροιμίαν ἐκλαμβάνειν, ἀλλ' ὡς Ἀριστοτέλης βούλεται.
καὶ εὔλογον δείκνυσι τοῦτο πρῶτονἀπὸ τῶν νομοθετῶν, εἶτα καὶ ἀπὸ
τῶν ἰδίᾳ ἑκάστῳ, ὃ οὐδὲν ἕτερον ἢ ἔννοιαι κοιναί, αἳ ταῖς ἀποδείξεσι μεγίστην
ἐπάγουσι ῥοπήν.
Πρόκλος In Platonis rem publicam commentarii (4036: 001)

“Procli Diadochi in Platonis rem publicam commentarii, 2 vols.”, Ed. Kroll, W.
Leipzig: Teubner, 1:1899; 2:1901, Repr. 1965.Volume 2, page 114, line 27
ματα ποταμῶν ἀπρόσοπτα ἀνθρώποις· καὶ τέλος ἀφικέσθαι

εἴς τινα χῶρον ἱερὸν τῆς Ἑστίας, ὃν περιέπειν δαιμονίας
δυνάμεις ἐν γυναικῶν μορφαῖς ἀπεριηγήτοις. εἰς δὲ ἐκεῖνον
αὐτὸν τὸν τόπον καὶ ἄλλον ἀφικέσθαι ἄνθρωπον καὶ ἀμ-
φοῖν τὴν αὐτὴν γενέσθαι φωνήν· μένειν τε ἡσυχῇ καὶ ὁρᾶν
τὰ ἐκεῖ πάντα. καὶ δὴ καὶ ὁρᾶν ἄμφω ψυχῶν ἐκεῖ κολά-
σεις τε καὶ κρίσεις καὶ τὰς ἀεὶ καθαιρομένας καὶ τὰς
τούτων ἐπισκόπους Εὐμενίδας· ἔπειτα κελευσθῆναι ἀποχω-
ρεῖν, καὶ ἀποχωρήσαντας ἀλλήλους ἐπανερέσθαι τίνες εἶεν,
καὶ εἰπεῖν ἀλλήλοις τὰ ὀνόματα καὶ τὰς πατρίδας, τὸν μὲν
Ἀθήνας καὶ Κλεώνυμον, τὸν δὲ Συρακούσας καὶ Λυσίαν,
καὶ ἀλλήλοις παρακελεύσασθαι ζητῆσαι πάντως ἑκάτερον,
ἐὰν εἰς τὴν θατέρου πόλιν ἀφίκηται, τὸν ἀπ' ἐκείνης ὡρ-
μημένον. καὶ μετὰ χρόνον οὐ πολὺν ἐλθεῖν μὲν Ἀθήναζε
τὸν Λυσίαν, πόρρωθεν δὲ αὐτὸν ἰδόντα τὸν Κλεώνυμον
ἀναβοῆσαι τοῦτον εἶναι τὸν Λυσίαν, καὶ τοῦτον ὡσαύτως
ἐπιγνῶναί τε πρὶν προσέλθῃ καὶ τοῖς παροῦσιν εἰπεῖν
τοῦτον εἶναι τὸν Κλεώνυμον.
Πρόκλος In Platonis Timaeum commentaria (4036: 010)

“Procli Diadochi in Platonis Timaeum commentaria, 3 vols.”, Ed. Diehl, E.
Leipzig: Teubner, 1:1903; 2:1904; 3:1906, Repr. 1965.Volume 1, page 71, line 19
τίνων Ποσειδῶνος ὄντων ἐκγόνων, καὶ τρίτον ἀπὸ τῆς οἰ-

κείας αὐτοῦ ζωῆς· τὸ γὰρ ἡγεμονικὸν καὶ τὸ ἐπὶ πολλὰ
διατεῖνον καὶ ὅλως ἡ δύναμις τῶν μέσων ἐστί. διὸ καὶ ἐν
τοῖς ἐπαίνοις ἔχει τὸ μέσον· τὸ μὲν γὰρ μὴ ἰδιώτην εἰρῆ-
σθαι, ἀλλὰ μηδὲ μέτοχον τῶν τοῦ Τιμαίου πλεονεκτημάτων,
τὴν ὕφεσιν αὐτοῦ δείκνυσι τὴν πρὸς τὸν πρῶτον, τὸ δὲ μὴ
παντάπασιν αὐτὸν ἀποδεῖν τὴν συγγένειαν τὴν πρὸς ἐκεῖνον.
Τῆς δὲ Ἑρμοκράτους αὖ περὶ φύσεως καὶ τρο-
φῆς πρὸς ἅπαντα εἶναι ταῦτα ἱκανὴν πολλῶν μαρ-
τυρούντων πιστευτέον[20 AB].
Ὁ Ἑρμοκράτης Συρακούσιός ἐστι στρατηγὸς κατὰ νόμον
ζῆν ἐφιέμενος· διὸ καὶ πολιτικῆς πως μετεῖχε καὶ φιλο-
860
σοφίας· ἔοικεν οὖν καὶ οὗτος κατὰ ἀναλογίαν τῇ τρίτῃ

δημιουργίᾳ· τό τε γὰρ στρατηγικὸν οἰκεῖόν ἐστι τῷ τὰ ἔσχατα
τῆς κοσμοποιίας καὶ ἀτακτότατα τάττοντι, καὶ τὸ ὑπὸ τῶν
πολλῶν μαρτυρεῖσθαι τῷ εἰς πλῆθος πᾶν καὶ τὸν ἔσχατον
μερισμὸν προάγοντι τὴν ποίησιν. ἡμεῖςμὲν οὖν οὕτω τάτ-
τομεν, ἵνα καὶ πρὸς τὰ πράγματα ἀναλογίαν ἔχωσιν οἱ ἄν-
δρες. ἄλλοιδὲ τὸν Κριτίαν τοῦ Ἑρμοκράτους ὡς ὑφει-
μένον τάττουσι· καίτοι εἰ ὁ ἀπολειπόμενος οὔτε λέγειν οὔτε
ἀκούειν ἐπιτήδειος, καὶ τῶν παρόντων ὁ ἀκροώμενος μέν,
Πρόκλος In primum Euclidis elementorum librum commentarii (4036: 011)

“Procli Diadochi in primum Euclidis elementorum librum commentarii”, Ed.
Friedlein, G.Leipzig: Teubner, 1873.Page 41, line 8
γεγραμμένων. ἡ δ' αὖ κανονικὴ τοὺς φαινομένους

λόγους τῶν ἁρμονιῶν σκοπεῖται, τὰς τῶν κανόνων
κατατομὰς ἀνευρίσκουσα καὶ τῇ αἰσθήσει πανταχοῦ
προσχρωμένη καὶ ὡς φησὶν ὁ Πλάτωνὦτα τοῦ νοῦ
προστησαμένη.
Πρὸς δὴ ταύταις ἡ μηχανικὴ καλουμένη τῆς περὶ
τὰ αἰσθητὰ καὶ τὰ ἔνυλα πραγματείας μέρος ὑπάρ-
χουσα, ὑπὸ δὲ ταύτην ἥ τε ὀργανοποιϊκὴ τῶν κατὰ
πόλεμον ἐπιτηδείων ὀργάνων, οἷα δὴ καὶ Ἀρχιμή-
δηςλέγεται κατασκευάσαι τῶν πολεμούντων τὴν Συ-
ράκουσαν ἀμυντικὰ ὄργανα, καὶ ἡ θαυματοποιϊκὴ τὰ
μὲν διὰ πνῶν φιλοτεχνοῦσα, ὥσπερ καὶ Κτησίβιος
καὶ Ἥρωνπραγματεύονται, τὰ δὲ διὰ ῥοπῶν, ὧν τῆς
μὲν κινήσεως τὴν ἀνισορροπίαν αἰτιατέον, τῆς δὲ στά-
σεως τὴν ἰσορροπίαν, ὥσπερ καὶ ὁ Τίμαιος διώρισεν,
τὰ δὲ διὰ νεύρων καὶ σπάρτων ἐμψύχους ὁλκὰς καὶ
κινήσεις ἀπομιμουμένων. ὑπὸ δὲ τὴν μηχανικήν ἐστιν
καὶ ἡ τῶν ἰσορρόπων ὅλως καὶ τῶν λεγομένων κεν-
τροβαρικῶν διάγνωσις, καὶ ἡ σφαιροποιΐα κατὰ μίμη-
σιν τῶν οὐρανίων περιφορῶν, οἵαν καὶ Ἀρχιμήδης
ἐπραγματεύσατο, καὶ ὅλως πᾶσα ἡ τῆς ὕλης κινητική.
Πρόκλος In primum Euclidis elementorum librum commentarii

Page 63, line 19
θνητὸν βίον εὐεργετεῖ. καὶ γὰρ πολεμιστήρια ὄργανα
καὶ φυλακτήρια τῶν πόλεων διὰ τούτων κατεσκευ-
άσατο καὶ τὰς τῶν ὡρῶν περιόδους γνωρίμους ἐποίη-
σεν καὶ τὰς τῶν τόπων θέσεις, μέτρα τε ὑφηγήσατο
τὰ μὲν τῶν κατὰ γῆν ὁδῶν, τὰ δὲ τῶν κατὰ θάλας-
σαν, ζυγά τε καὶ τρυτάνας ἐδημιούργησεν, ἀφ' ὧν
τὴν κατ' ἀριθμὸν ἰσότητα ταῖς πόλεσι διηκρίβωσεν,
τοῦ τε παντὸς κόσμου τὴν τάξιν δι' εἰκόνων ἐμφανῆ
κατέστησεν καὶ πολλὰ τοῖς ἀνθρώποις ἀπὸ ἀπίστων
ἀνέφηνε καὶ πιστὰ πᾶσιν ἔδειξεν· οἷον δὴ καὶ Ἱέρων
861
ὁ Συρακούσιος εἰπεῖν λέγεται περὶ Ἀρχιμήδους, ὅτε

τὴν τριάρμενον κατεσκεύασε ναῦν, ἣν παρεσκευάζετο
πέμπειν Πτολεμαίῳ τῷ βασιλεῖ τῷ Αἰγυπτίῳ. πάν-
των γὰρ ἅμα Συρακουσίων ἑλκῦσαι τὴν ναῦν οὐ δυ-
ναμένων Ἀρχιμήδης τὸν Ἱέρωνα μόνον αὐτὴν κατ-
αγαγεῖν ἐποίησεν. καταπλαγεὶς δὲ ἐκεῖνος Ἀπὸ ταύ-
της, ἔφη, τῆς ἡμέρας περὶ παντὸς Ἀρχιμήδειλέ-
γοντι πιστευτέον. τὸ δὲ αὐτὸ καὶ Γέλωνά φασιν
εἰπεῖν, ἡνίκα τοῦ στεφάνου μὴ λυθέντος, ὃν κατ-
εσκεύασεν, τὴν ὁλκὴν ἑκάστην ἀνεῦρεν τῶν συγκρα-θεισῶν ὑλῶν.
Πρόκλος In primum Euclidis elementorum librum commentarii

Page 63, line 22
σεν καὶ τὰς τῶν τόπων θέσεις, μέτρα τε ὑφηγήσατο

τὰ μὲν τῶν κατὰ γῆν ὁδῶν, τὰ δὲ τῶν κατὰ θάλας-
σαν, ζυγά τε καὶ τρυτάνας ἐδημιούργησεν, ἀφ' ὧν
τὴν κατ' ἀριθμὸν ἰσότητα ταῖς πόλεσι διηκρίβωσεν,
τοῦ τε παντὸς κόσμου τὴν τάξιν δι' εἰκόνων ἐμφανῆ
κατέστησεν καὶ πολλὰ τοῖς ἀνθρώποις ἀπὸ ἀπίστων
ἀνέφηνε καὶ πιστὰ πᾶσιν ἔδειξεν· οἷον δὴ καὶ Ἱέρων
ὁ Συρακούσιος εἰπεῖν λέγεται περὶ Ἀρχιμήδους, ὅτε
τὴν τριάρμενον κατεσκεύασε ναῦν, ἣν παρεσκευάζετο
πέμπειν Πτολεμαίῳ τῷ βασιλεῖ τῷ Αἰγυπτίῳ. πάν-
των γὰρ ἅμα Συρακουσίων ἑλκῦσαι τὴν ναῦν οὐ δυ-
ναμένων Ἀρχιμήδης τὸν Ἱέρωνα μόνον αὐτὴν κατ-
αγαγεῖν ἐποίησεν. καταπλαγεὶς δὲ ἐκεῖνος Ἀπὸ ταύ-
της, ἔφη, τῆς ἡμέρας περὶ παντὸς Ἀρχιμήδειλέ-
γοντι πιστευτέον. τὸ δὲ αὐτὸ καὶ Γέλωνά φασιν
εἰπεῖν, ἡνίκα τοῦ στεφάνου μὴ λυθέντος, ὃν κατ-
εσκεύασεν, τὴν ὁλκὴν ἑκάστην ἀνεῦρεν τῶν συγκρα-
θεισῶν ὑλῶν.
Ταῦτα μὲν οὖν πολλοὶ τῶν πρεσβυτέρων ἀνέγρα-
ψαν, τὴν μαθηματικὴν ἐγκωμιάζειν προθέμενοι, καὶ
διὰ ταῦτα ὀλίγα ἀπὸ πολλῶν ἡμεῖς ἐν τούτοις παρε
Anonymi Paradoxographi, De amicis (4037: 005)

“Scriptores rerum mirabilium Graeci”, Ed. Westermann, A.
Braunschweig: Westermann, 1839, Repr. 1963.Line 4
ΦΙΛΕΤΑΙΡΟΙ.
Θησεὺς καὶ Πειρίθοος. Ἀχιλλεὺς καὶ Πάτροκλος.

Ἰδομενεὺς καὶ Μηριόνης. Ἀχιλλεὺς καὶ Ἀντίλοχος. Ὀρέστης καὶ Πυλάδης. Διομήδης
καὶ Σθένελος. Φίντης καὶ Δάμων Συρακούσιοι, Πυθαγόρειοι, ὧν τοῦ ἑτέρου κα-
τακριθέντος ὑπὸ Διονυσίου ὁ ἕτερος ἠγγυήσατο ἀπο-θανεῖν, ἐὰν ἐκεῖνος μὴ ἐλθῇ τῇ
ὡρισμένῃ ἡμέρᾳ· ὁ δὲ τὰ
περὶ τὰ ἴδια διαταξάμενος ἐλθὼν τῆς ἐγγύης τὸν φίλον
862
ἠλευθέρωσε· θαυμάσας δὲ ὁ τύραννος κἀκεῖνον ἀπέλυσε

καὶ τρίτον ἑαυτὸν αὐτοῖς φίλον συνηρίθμησεν.
Κλέοβις καὶ Βίτων Ἀργεῖοι τὴν μητέρα ἐπὶ ἁμάξης
εἵλκυσαν ἀπὸ τῆς πόλεως ἕως τοῦ ναοῦ τῆς Ἥρας μὴ
ἔχοντες βοῦς.
Λιτυέρσης Μίδου υἱὸς νόθος, ὃν ὁ Ἡρακλῆς ἀνεῖ-
λεν ὄντα κακόξενον. ἠνάγκαζε γὰρ τοὺς ξένους συνθερί
Φώτιος Bibliotheca (4040: 001)

“Photius. Bibliothèque, 8 vols.”, Ed. Henry, R.Paris: Les Belles Lettres, 1:1959;
2:1960; 3:1962; 4:1965; 5:1967; 6:1971; 7:1974; 8:1977.Codex 93, Bekker page 73b,
line 6
ὀκτώ, ἐν οἷς τά τε μυθικὰ τὰ περὶ Βιθυνίας καὶ τἄλλα

ὅσα συνέστη περὶ αὐτὴν εἰς λεπτὸν ἀναγράφει, τῇ πα-
τρίδι δῶρον ἀναφέρων τὰ πάτρια· Νικομήδειον γάρ
τι τὸ γένος αὑτοῦ ἐν ταύτῃ τῇ συγγραφῇ διορίζει, ἐν
αὐτῇ τε γεννηθῆναι καὶ τραφῆναι καὶ παιδευθῆναι
καὶ ἱερέα τῆς Δήμητρος καὶ τῆς παιδὸς αὐτῆς, αἷς
καὶ τὴν πόλιν ἀνακεῖσθαί φησι, χρηματίσαι.
Μέμνηται
δὲ ἐν ταύτῃ τῇ συγγραφῇ καὶ ἑτέρων πραγματειῶν
ὧν ἡ μὲν ὅσα Τιμολέοντι τῷ Κορινθίῳ κατὰ Σικελίαν
ἐπράχθη διαλαμβάνει, ἡ δὲ τὰ Δίωνι τῷ Συρακουσίῳ
ὅσα ἀξιαφήγητα ἔργα ἐπετελέσθη, ἡνίκα τὰς Συρα-
κούσας καὶ πᾶσαν Σικελίαν ἀπὸ τοῦ δευτέρου Διονυσίου,
Φαίνεται δὲ τετάρτην γράφων τὴν τῆς πατρίδος ἀφή-
γησιν· μετά τε γὰρ τὰ περὶ Ἀλέξανδρον καὶ Τιμολέοντα
καὶ Δίωνα, μετὰ τὰς περὶ αὐτοὺς ἱστορίας ἥδε αὐτῷ
ἡ συγγραφὴ ἐξεπονήθη, ἐξ ἀρχῆς μέν, ἀφ' οὗ γράφειν
ἴσχυσε, ταύτην ἐνστήσασθαι καὶ συντάξαι τὴν ὑπόθεσιν
βουληθέντι, τῆς δὲ παρασκευῆς τῷ ἐνδεῶς αὐτὸν ἔχειν
Φώτιος Bibliotheca Codex 93, Bekker page 73b, line 8
Μέμνηται δὲ ἐν ταύτῃ τῇ συγγραφῇ καὶ ἑτέρων πραγματειῶν

ὧν ἡ μὲν ὅσα Τιμολέοντι τῷ Κορινθίῳ κατὰ Σικελίαν
ἐπράχθη διαλαμβάνει, ἡ δὲ τὰ Δίωνι τῷ Συρακουσίῳ
ὅσα ἀξιαφήγητα ἔργα ἐπετελέσθη, ἡνίκα τὰς Συρα-
κούσας καὶ πᾶσαν Σικελίαν ἀπὸ τοῦ δευτέρου Διονυσίου,
Φαίνεται δὲ τετάρτην γράφων τὴν τῆς πατρίδος ἀφή-
γησιν· μετά τε γὰρ τὰ περὶ Ἀλέξανδρον καὶ Τιμολέοντα
καὶ Δίωνα, μετὰ τὰς περὶ αὐτοὺς ἱστορίας ἥδε αὐτῷ
ἡ συγγραφὴ ἐξεπονήθη, ἐξ ἀρχῆς μέν, ἀφ' οὗ γράφειν
ἴσχυσε, ταύτην ἐνστήσασθαι καὶ συντάξαι τὴν ὑπόθεσιν
863
βουληθέντι, τῆς δὲ παρασκευῆς τῷ ἐνδεῶς αὐτὸν ἔχειν

παρατεινάσης τὸν χρόνον· ταύτην γὰρ αὐτὸς τῆς ἐπὶ
τούτῳ βραδυτῆτος ἀποδίδωσιν αἰτίαν.
πλοῦτον, οὕτω δὲ ἀσφαλῶς τειχισάμενοι, κινδυνεύομεν

περὶ αὐτῷ νῦν. Οἰκίας τε ἐπὶ τῶν ἁμαξῶν πέ-
πανται. Ἴστροι τε γὰρ αὐτοὺς καὶ Τανάϊδες ὁρίζουσιν,
οὐ ῥᾴδιοι ποταμοὶ ὑπερβῆναι. Ἑώρων μὲν δὴ ἐς
τὸν Ἀπολλώνιον πάντες· αὐτοῦ τε γὰρ τοῦ σχήματος ἀπε-
βλέπετο, καὶ θεία ἐδόκει ἡ περὶ τῷ εἴδει ἔκπληξις.
Ὑπὲρ μὲν τῆς κουρᾶς· «Ἐλελήθειν, ὦ βασιλεῦ, ἔφη,
περὶ ταῖς θριξὶ κινδυνεύων». Δεδεμένου τοῦ Ἀπολ-
λωνίου ἀφικνεῖταί τις ἐς τὸ δεσμωτήριον τὸ προς-
ελθεῖν αὐτῷ ἐωνῆσθαι φάσκων, ξύμβουλος δὲ σωτηρίας
ἥκειν. Ἦν μὲν δὴ Συρακούσιος οὗτος, Δομετιανοῦ δὲ νοῦς
τε καὶ γλῶττα. Ἐγένετο Πύθων ὁ Βυζάντιος ἀγαθὸς
ῥήτωρ τοῦ κακὰ πείθειν. Ἢ τὴν κόμην ἕτερόν
τι παρ' ὅ ἐστιν· ἔστι δέ, οἶμαι, ἡλιῶσά τε καὶ ὑποφαί-
νουσα. Ἐγὼ δὲ οὐ μόνον οὐ προσῄειν ὑπὲρ χρημά-
των, ἀλλὰ κακείνους ἐώθουν ὡς οὐχ ὑγιαίνοντας. Διεβε-
βλήμην δὲ πρὸς χρήματα μειράκιον ἔτι ὤν. Τὰ γοῦν
πατρῷα (λαμπρὰ δ' ἦν οὐσία ταῦτα) μιᾶς μόνης ἰδὼν
ἡμέρας ἀδελφοῖς τε τοῖς ἐμαυτοῦ ἀνῆκα καὶ φίλοις
καὶ τῶν ξυγγενῶν τοῖς πένησι. Σοφοῦ δὲ ἀνδρὸς κό-
μης φειδέσθω σίδηρος· οὐ γὰρ θεμιτὸν ἐπάγειν αὐτὸν
συχνοὺς τῶν δούλων ἠλευθέρωσε, κρίσεις προθείς, ὡς

ἐν ὀλίγαις ἡμέραις πλείους τῶν ὀκτακοσίων τυχεῖν τῆς
ἐλευθερίας. Καὶ ἦσαν πάντες οἱ κατὰ τὴν νῆσον δου-
λεύοντες μετέωροι πρὸς τὴν ἐλευθερίαν. Οἱ δ' ἐν ἀξιώ-
μασι συνδραμόντες παρεκάλουν τὸν στρατηγὸν ἀποστῆναι
ταύτης τῆς ἐπιβολῆς. Ὁ δ' εἴτε χρήμασι πεισθεὶς εἴτε
χάριτι δουλεύσας τῆς μὲν τῶν κριτηρίων τούτων σπου-
δῆς ἀπέστη, καὶ τοὺς προσιόντας ἐπὶ τῷ τυχεῖν τῆς ἐλευ-
θερίας ἐπιπλήττων εἰς τοὺς ἰδίους κυρίους προσέταττεν
ἐπαναστρέφειν. Οἱ δὲ δοῦλοι συστραφέντες, καὶ τῶν Συρα-
κουσῶν ἀπαλλαγέντες, καὶ καταφυγόντες εἰς τὸ τῶν
Παλικῶν Τέμενος, διελάλουν πρὸς ἀλλήλους ὑπὲρ ἀπο-
στάσεως. Ἐκεῖθεν ἐν πολλοῖς τόποις τῆς τῶν οἰκετῶν
τόλμης ἐκδήλου γινομένης, πρῶτοι τῆς ἐλευθερίας ἀν-
τεποιήσαντο κατὰ τὴν Ἁλικυαίων χώραν ἀδελφῶν δυεῖν
μεγαλοπλούτων οἰκέται τριάκοντα, ὧν ἡγεῖτο Ὀάριος
ὄνομα· οἳ πρῶτον μὲν νυκτὸς κοιμωμένους τοὺς ἰδίους
δεσπότας ἀπέσφαξαν, εἶτα ἐπὶ τὰς γειτνιώσας ἐπαύ-
864
λεις παρελθόντες παρεκάλουν ἐπὶ τὴν ἐλευθερίαν τοὺς

δούλους· καὶ ἐν αὐτῇ τῇ νυκτὶ συνέδραμον πλείους τῶν
τὴν παρὰ τούτου προσθήσομαι]. Ἡγοῦμαι μὲν τοίνυν κἀν

τούτοις τὴν ἔργῳ μαρτυρίαν παρέχεσθαι. Τὸ γὰρ δὴ λόγοις
πρὸς λόγους ἀγωνιζόμενον λόγοις ἑτέροις σπουδαίοις
μαρτυροῦντα ἀποφαίνειν τὸν ἀντίπαλον τὴν ἔργῳ μαρτυ-
ρίαν παρέχεσθαί ἐστιν. Οὐ μὴν ἀλλ' ἔτι καὶ προσωτέρω
προελθεῖν βούλομαι, ἵνα, ἐπειδὴ τιμᾷ τὸ ἕνα ἐπιψη-
φίζειν καὶ αὐτὸν πρὸς ὃν ἂν οἱ λόγοι γίγνωνται, καὶ λόγῳ
καὶ ἔργῳ σύμψηφον ὄντα αὐτόν μοι δείξω.
Σὺ μὲν
ξένου χάριν Συρακουσίου, κοινοῦ τῆς πατρίδος ἐχθροῦ,
ἔπλεις οὐχ ἅπαξ ἀλλὰ καὶ δὶς καὶ τρὶς ἐν γήρᾳ, πέλα-
γος τοσοῦτον, καὶ τῷ τυράννῳ συνεῖναι δοκεῖν οὐκ
ἔφυγες, ὡς ἔχων παραμυθίαν τὸ σχῆμα τῆς διατριβῆς, ὃ
Δίωνα μένειν οἴκοι καὶ τῆς οὐσίας κρατεῖν ἦν. Τὴν δ' αὑτοῦ
τις οἰκῶν καὶ τοῖς αὑτοῦ πολίταις καὶ γονεῦσι καὶ ἀδελφοῖς
εἰ τὴν ὅπως μὴ ἀδικήσωνται φυλακὴν ἔχοι, καὶ σῴζοι
καὶ τούτους καὶ ἑαυτόν, καὶ νὴ Δία γε εἰ τοῦτ' αὐτὸ
τύραννον ἔσεσθαί τινα μέλλοντα καὶ Διονυσίῳ προς-
όμοιον οἷός τε εἴη κωλῦσαι καὶ παρελέσθαι λόγῳ τὰς
πράξεις, καὶ τὴν ἐκ τῶν νόμων ἄδειαν πᾶσι βεβαιῶ
κίλιον ηʹ καὶ κʹ. Γεγραφέναι δὲ αὐτὸν καὶ τέχνην ῥητο-

ρικὴν λέγουσιν, ἣν καὶ ἡμεῖς ἴσμεν τοῦ ἀνδρὸς ἐπιγρα-
φομένην τῷ ὀνόματι· οἱ δὲ συνασκήσει μᾶλλον ἢ τέχνῃ
χρήσασθαι κατὰ τοὺς λόγους τὸν ἄνδρα φασί.
Γέγονε δὲ κατὰ τὴν πʹ καὶ ϛʹ Ὀλυμπιάδα, νεώτερος
μὲν Λυσίου ἐπὶ δυσὶν ἔτεσι καὶ κʹ, Πλάτωνος δὲ πρε-
σβύτερος ιʹ δεόντων τριῶν. Ἦν δὲ παῖς Θεοδώρου Ἐρ-
χιέως, ἑνὸς τῶν μετρίων πολιτῶν.
Ἐν παισὶ μὲν οὖν
τελῶν, ἠκροάσατο Προδίκου τε τοῦ Κείου καὶ Γοργίου τοῦ
Λεοντίνου καὶ Τισίου τοῦ Συρακουσίου καὶ τοῦ ῥήτορος
Θηραμένους. Εἰς ἄνδρας δὲ τελέσας πραγμάτων μὲν
ἀναχωρεῖ τῶν πολιτικῶν, ὅτι τε τὴν φωνὴν ἰσχνὸς ἦν
καὶ τὸν τρόπον εὐλαβής· τὰ πατρῷα μέντοι ἀποβε-
βληκὼς ἐν τῷ πρὸς Λακεδαιμονίους πολέμῳ, ἕνα μό-
νον τὸν τῆς ἀντιδόσεως λόγον εἰπὼν ἀπέστη τῆς τοιαύ-
της προαιρέσεως, ἰδίαν δὲ διατριβὴν ὑποστησάμενος
ἐπὶ τὸ φιλοσοφεῖν καὶ γράφειν ὥρμησε, καὶ ὅ τε πανη-
γυρικὸς αὐτῷ λόγος συνετάγη καί τινες ἄλλοι τῶν συμ-
βουλευτικῶν ἡγουμένῳ ταῖς παραινέσεσι τοὺς Ἕλληνας
φρονεῖν ἐκδιδάξαι τὰ συμφέροντα.
865
λῶν ἐνδεής. Καὶ γὰρ ἐλέγχονται φανερῶς ὑπὸ τῶν αὐτοῦ

λόγων πολὺ τῆς ἐπ' αὐτῷ διασφαλλόμενοι κρίσεως.
Καὶ μάλιστά γε τούτους ὁ κατὰ Μνησιπτολέμου διελέγ-
χει· θαυμαστῶς γὰρ τὴν κατηγορίαν πρὸς μέγεθος οὗ-
τος ηὔξησε. Καικίλιος δὲ ἁμαρτάνει εὑρετικὸν μὲν
τὸν ἄνδρα, εἴπερ ἄλλον τινά, συνομολογῶν, οἰκο-
νομῆσαι δὲ τὰ εὑρεθέντα οὐχ οὕτως ἱκανόν· καὶ γὰρ κἀν
τούτῳ τῷ μέρει τῆς ἀρετῆς τοῦ λόγου οὐδενὸς ὁρᾶται
φαυλότερος. Εἶδε δὲ Δημοσθένην μειράκιον ὄντα.
Παῖς δὲ γέγονεν ὁ Λυσίας Κεφάλου τοῦ Λυσανίου
τοῦ Κεφάλου, γένος μὲν Συρακούσιος, μεταναστὴς δὲ γε-
γονὼς εἰς Ἀθήνας πόθῳ τε τῆς πόλεως καὶ τῆς Πε-
ρικλέους τοῦ Ξανθίππου φήμης. Ἐν ᾗ τὰ μὲν πρῶτα
συνεπαιδεύετο τοῖς ἐπιφανεστάτοις τῶν Ἀθηναίων,
ὕστερον δὲ τὴν εἰς Σύβαριν ἀποικίαν στελλούσης τῆς
πόλεως, ᾤχετο καὶ αὐτὸς σὺν τῷ πρεσβυτάτῳ τῶν
ἀδελφῶν Πολεμάρχῳ, ἐφ' ᾧ τοῦ πατρῴου μετασχεῖν
κλήρου· ἔτος δὲ ἑξκαιδέκατον ἦγε. Καὶ διέτριβεν
ἀκροώμενος Τισίου τε καὶ Νικία τῶν Συρακουσίων. Οἰ-
κίαν δὲ κατασκευασάμενος καὶ κλήρου τυχὼν ἐπολι-
τεύετο τῶν πολλῶν οὐκ ἐνδεέστερον ἕως Κλεάρχου
φαυλότερος. Εἶδε δὲ Δημοσθένην μειράκιον ὄντα.

Παῖς δὲ γέγονεν ὁ Λυσίας Κεφάλου τοῦ Λυσανίου
τοῦ Κεφάλου, γένος μὲν Συρακούσιος, μεταναστὴς δὲ γε-
γονὼς εἰς Ἀθήνας πόθῳ τε τῆς πόλεως καὶ τῆς Πε-
ρικλέους τοῦ Ξανθίππου φήμης. Ἐν ᾗ τὰ μὲν πρῶτα
συνεπαιδεύετο τοῖς ἐπιφανεστάτοις τῶν Ἀθηναίων,
ὕστερον δὲ τὴν εἰς Σύβαριν ἀποικίαν στελλούσης τῆς
πόλεως, ᾤχετο καὶ αὐτὸς σὺν τῷ πρεσβυτάτῳ τῶν
ἀδελφῶν Πολεμάρχῳ, ἐφ' ᾧ τοῦ πατρῴου μετασχεῖν
κλήρου· ἔτος δὲ ἑξκαιδέκατον ἦγε. Καὶ διέτριβεν
ἀκροώμενος Τισίου τε καὶ Νικία τῶν Συρακουσίων. Οἰ-
κίαν δὲ κατασκευασάμενος καὶ κλήρου τυχὼν ἐπολι-
τεύετο τῶν πολλῶν οὐκ ἐνδεέστερον ἕως Κλεάρχου
τοῦ Ἀθήνῃσιν ἄρχοντος· τῷ δὲ ἑξῆς ἐνιαυτῷ ἀττι-
κίζειν αἰτιαθεὶς μεθ' ἑτέρων τριῶν ἐξέπεσε τῆς πα-
τρίδος. Ἀθήνῃσι δὲ παραγεγονὼς τῶν υʹ τὴν πόλιν
ἐχόντων, διέμεινεν αὐτόθι· τῶν λʹ δὲ τὴν πόλιν ἀν-
τικατασχόντων ζʹ μὲν ἔτη διέμεινεν, ἀφαιρεθεὶς δὲ τὴν
οὐσίαν καὶ τὸν ἀδελφὸν Πολέμαρχον ἀποβαλών, αὐ-
τὸς μόλις διαδρὰς τὸν ἐπικρεμαμένον ὄλεθρον, διῆ-
γεν ἐν Μεγάροις, τῶν δ' ἀπὸ Φυλῆς ἐπιθεμένων τῇ
866
σιν πράττεται.
Ὅτι τὸ κύρβεις οἱ μὲν Ἀττικοὶ ἀρ-
ρενικῶς ἐκφωνοῦσι, Καλλίμαχος δὲ οὐδετέρως. Καὶ τὸ
φοιτάζειν δὲ Καλλίμαχος παραλόγως εἶπε φοιτίζειν,
φάμενος ἀγαθοὶ πολλάκις ἠΐθεοι. Ὅτι χλιδὴ μὲν ἡ τρυ-
φὴ καὶ τὸ βρενθύνεται δὲ σημαίνει τὸ ἀλαζονεύεται. Γέγονε
δὲ ἀπὸ τοῦ βρένθιον, ὅ ἐστι μύρον· οἱ γὰρ ἀλαζονευόμενοι
καὶ βρενθυνόμενοι μύρῳ χρῆσθαι εἰώθεσαν. Ὅτι μύρων
εἴδη, φησί, βακκάριος, ναρκίτανος, στάκτη, πλαγγό-
νιον, ὅπερ εὗρε γυνὴ Ἠλεία καλουμένη Πλάγγων, με-
ταλεῖον, ὅπερ εὗρε Μέταλος Συρακούσιος.
Ὅτι παρὰ Εὐφορίωνι τῷ φύσει μὲν Χαλκιδεῖ, θέσει δὲ
Ἀθηναίῳ, κακοζήλους ἐστὶν εὑρεῖν λέξεις. Καὶ γὰρ τὸν
Ἰάσονα ναυαγὸν εἶπεν, ὅπερ οὐ νεναυαγηκότα μᾶλλον,
τὸν δὲ ναῦν ἄγοντα δηλοῖ· καὶ τὸν τὰ χρυσᾶ μῆλα
τῶν Ἑσπερίδων φρουροῦντα ὄφιν κηπουρὸν ὠνόμασε.
Παρεζήλωσε δὲ τὸν πρῶτον Διονύσιον τὸν Σικελίας
τύραννον, ὃς ὑπὸ τῆς ἐξουσίας καὶ τῶν κολάκων καὶ
τῆς τρυφῆς διαφθειρόμενος ἐπεχείρησε καὶ τραγῳδίας
γράφειν, ἐν αἷς καὶ τοιαῦτα συνεφόρησε ῥήματα,
Φώτιος Lexicon (Α – Δ) (4040: 029)“Photii patriarchae lexicon, vol. 1 (Α – Δ)”, Ed.

Theodoridis, C.Berlin: De Gruyter, 1982.Alphabetic letter beta, entry 343, line 3
Βωτεῖν· ἀροῦν. Λάκωνες.

Βωτιάνειρα· ἡ βόσκουσα τοὺς ἄνδρας.
Βώτορες· βοήτορες, νομεῖς.
Βῶψ· ἰχθῦς.
Βωῶμεν· ὀμόσωμεν.
βάων· Σιμωνίδης (fr. novum) ἀντὶ τοῦ βοῦν. καὶ Ὅμηρος
(H 238) “νωμῆσαι βάων”.
Τέλος τοῦ Β στοιχείου
Et. Gen. AB s.v. βόλιμος (unde EM 204, 39): βόλιμος· {τὴν

παραγωγὴν ἀπέδωκεν}. καὶ τὸ σημαινόμενον εὗρον εἰς τὸ ῥητορικὸν
λεξικόν. ἔστι μόλιβος καὶ κατὰ ἐναλλαγὴν βόλιμος παρὰ Συρακουσίοις
(gl. 8 Kaibel).
Φώτιος Lexicon (Α – Δ) Alphabetic letter gamma, entry 127, line 2
Γλαυκός· λευκός, κυάνεος.

Γλαμυρόν· ὑγρόν.
Γλαῦκος· ὄνομα κύριον, γένος Καρύστιος.
867
Γλαύκου τέχνη· παροιμία ἐπὶ τῶν μὴ ῥᾳδίως κατεργαζο-

μένων, ἢ ἐπὶ τῶν πάνυ ἐπιμελῶς καὶ ἐντέχνως εἰργασμένων.
Γλαῦκα Ἀθήναζεκαὶ γλαῦκα Ἀθηναῖοι· παροιμία ἐπὶ
τῶν μάτην τι πραττόντων, ὥσπερ εἴ τις γλαῦκας Ἀθήναζε ἄγοι·
πλήθουσι γὰρ ἐνταῦθα γλαῦκες. ἁρμόττει τοίνυν ἐπὶ τῶν ἀλλαχόθεν
ὡς σπάνιά τινα ἐμπορευομένων καὶ κομιζόντων αὐτά.
Γλαῦκος· οὗτος ἦν πύκτης ἀπὸ Καρύστου τῆς Εὐβοίας μέγε-
θος ὢν πηχῶν δʹ, ὃς καὶ ὑπὸ Γέλωνος τοῦ Συρακουσίου ἀνῃρέθη, οὗ
μέμνηται Δημοσθένης ἐν τῷ Περὶ τοῦ στεφάνου (18, 319).
Γλαυκῶπις· εὐόφθαλμος.
Γλαυκώπιον· τὴν ἀκρόπολιν οἱ ἀρχαῖοι.
Γλαῦξ· πετεινὸν νυκτερινόν. καὶ νόμισμα Ἀθήνησι τετρά-
δραχμον. ἐλέγετο δὲ καὶ ὄρχησίς τις καὶ φυτόν.
Γλάμων· ὁ λημῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διύγρους αὐτοὺς
ἔχων.
Φώτιος Lexicon (Ε – Ω) (4040: 030)“Φωτίου τοῦ πατριάρχου λέξεων συναγωγή, pts.

1–2”, Ed. Porson, R.Cambridge: Cambridge University Press, 1822.
Alphabetic letter kappa, Page 127, line 11
Καλιός: ξύλινον δεσμωτήριον.

Καλλιγένειαν: Ἀπολλόδωρος μὲν τὴν γῆν· οἱ δὲ Διὸς
καὶ Δήμητρος θυγατέρα· Ἀριστοφάνης δὲ ὁ κω-
μικὸς τροφόν.
Καλλικύριοι: οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συρακόσσαις
γενόμενοι πολλοί τινες τὸ πλῆθος· δοῦλοι δ' ἦσαν
οὗτοι τῶν φυγάδων ὡς Τιμαῖος ἐν ϛʹ· ὅθεν τοὺς
ὑπερβολῆ πολλοὺς Καλλικυρίους ἔλεγον· ὠνομά-
σθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ εἰς ταυτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ
ὄντες, ὡς Ἀριστοτέλης ἐν Συρακοσσίων πολιτείαι,
ὅμοιοι τοῖς παρὰ Λακεδαιμονίοις Εἴλωσι, καὶ
παρὰ Θεσσαλοῖς Πενέσταις, καὶ παρὰ Κρησὶ Κλαρώταις.
Φώτιος Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter kappa, Page 165, line 13
ἢ, παρόσον Κίλικες διεβέβληντο ἐπὶ πονηρίαι καὶ

ὠμότητι, διὰ τοῦτο ἐκλήθη Κιλίκων· Φερεκράτης·
Ἀεὶ πόθ' ἡμῖν ἐγκιλικίζουσ' οἱ θεοί.
Κιλίκιος ὄλεθρος:
Κιλικισμόν: Θεόπομπος ὁ ἱστορικὸς τὸν ἐκ παρα-
νομίας φόνον λέγει.
Κιλικίους: τὰς πικρὰς τιμωρίας οὕτως ἐκάλουν.
Κιλλεία: πρὸς τῶ Ὑμηττωῖ δασύ· οἱ δὲ κρήνην·
868
Καλλίστρατος δὲ ἄγριον λάχανον τραχύ· Εὐ-

φρόνιος δὲ τὰ ἀκανθώδη τῶν ἐχίνων.
Κιλλικύριοι: ἐν Συρακόσσαις τινὲς ἐκλήθησαν· οἱ ἀντὶ
τῶν Γεωμόρων μέρος καταλαβόντες τοῦ πολιτεύ-
ματος· οἷον Εἴλωτες καὶ Πενέσται τινες.
Κίλικι λιμῶ: ἀντὶ τοῦ ὀλέθρωι· καὶ Κιλικιστούς·
τοὺς ἔκ τινος παρανομίας φόνους.
Κιλλόν: χρῶμα παρὰ τὸ φαιόν.
Κίμβικα: σφικία· ἢ μέλισσα· ἡ μικρολογία· ἢ
διαστροφή.
Κίμβικας· καὶ κικκάβους: τοὺς αἰσχρούς.
Κιμμερικόν: εἶδος χιτωνίσκου· οὕτως Ἀριστο-
φάνης.
Φώτιος Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter kappa, Page 168, line 8
Κιχλισμός: ὁ λεπτὸς καὶ ἀκόλαστος γέλως.

Κιχόρεια: τὸ ἄγριον λάχανον· Ἀριστοφάνης.
Κιχρᾶ: δανείζει.
Κίων: ἡ ἐν τῶ στόματι σταφυλή.
Κλᾶν ἄμπελον: τὸ τέμνειν.
Κλαγγή: ποιά τις φωνὴ ὀρνέου.
Κλαγγηδόν: μετὰ κραυγῆς.
Κλαιήσει: ὃ ἡμεῖς κλαύσει λέγομεν.
Κλαρώται: μέτοικοι· ὡς Μαριανδυνοὶ ἐν Ἡρακλείαι·
καὶ Εἴλωτες ἐν Λακεδαίμονι· καὶ ἐν Θετταλίαι
Πενέσται· καὶ Κιλλικύριοι ἐν Συρακόσσαις.
Κλαστάσαι: κλάσαι· προϊέναι· ἢ παρατηρεῖν.
Κλαυμυρίζεταικαὶ κλαυμυριεῖταιλέγουσιν· οὐ κλαίει
καὶ κλαύσει.
Κλέος: τὴν φαύλην δόξαν Ἀριστοφάνης.
Κληῖσαι: οἱ ἀρχαῖοι λέγουσιν· οὐ κλεῖσαι· καὶ
κληῖδα· οὕτω καὶ οἱ τραγικοὶ καὶ Θουκυδίδης.
Κλειτοριάζειν: τὸ ἀκολάστως ἅπτεσθαι τοῦ γυναι-
Φώτιος Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter sigma, Page 501, line 15
οἱ δὲ ἀπὸ τοῦ σεσηρέναι μετὰ ἀνοίας· καὶ φασὶν

ἄλλοι τε καὶ Κλείταρχος, ἐν Καρχηδόνι ἐν ταῖς
μεγάλαις εὐχαῖς παῖδα ταῖς χερσὶ τοῦ Κρόνου ἐπι-
θέντας· ἵδρυται δὲ χαλκοῦς, προβεβλημένας ἔχων
τὰς χεῖρας, ὑφ' ὧ κρίβανος· ἔπειτα ὑποκαίειν· τὸν
δὲ συνελκόμενον ὑπὸ τοῦ πυρὸς δοκεῖν γελᾶν· Σι-
μωνίδης δὲ τοῦ σιαλον τον Ἡφαιστότευκτον Σαρ-
δονίους οὐ βουλομένους περαιῶσαι πρὸς Μίνωα
εἰς πῦρ καθαλλόμενον, ὡς ἂν χαλκοῦν, προστερνι-
ζόμενον ἀναιρεῖν ἐπιχάσκοντας· Σειληνὸς δὲ ἐν δʹ
869
τῶν περὶ Συρακόσσας, λάχανον εἶναι παρὰ Σαρδο-

νίοις ἡδὺ, σελίνωι ἐμφερές· οὗ τοὺς γευσαμένους
τάς τε σιαγόνας καὶ τὰς σάρκας αὐτῶν ἀποδάκ-
νειν· ἔνιοι δὲ τοὺς ἐπὶ κακῶ γελῶντας, ὡς καὶ
Ὀδυσσέα φησὶν Ὅμηρος· – μείδησε δὲ δῖος Ὀδυς-
σεὺς Σαρδόνιον· καὶ ἐν ἄλλοις· – ἡ δ' ἐΓέλασσε
Χείλεσιν, οὐδὲ μέτωπον ἐπ' ὀφρύσι κυανέηισιν
Φώτιος Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter sigma, Page 557, line 5
Συνωθούμενος: συνερχόμενος.
Συνωμοσία: ἡ μεθ' ὅρκου φιλία.
Συνωρίς: συζυγία· δυάς.
Συοβοιωτοί: σύες γὰρ ἐκαλοῦντο οἱ πάλαι Βοιωτοί.
Συοβαύβαλοι: ἐν οἷς οἱ σύες εὐνάζονται.
Συοφορβία: ἀγέλη χοίρων.
Συρακοσία τράπεζα: ἡ πολυτελής· ἐδόκουν γὰρ οἱ
Σικελιῶται ἁβροδίαιτοι εἶναι μᾶλλον πάντων.
Συρβάβυττα: καὶ τὸν τάραχον τύρβη· ὡς Ἀριστο-
φάνης.
Συρβηνεύς: ὁ ταραχώδης· ἀπὸ τῶν αὐλούντων μετὰ
θορύβου· ἢ πένης· διὰ τὸ τὰς αὐλοθήκας καὶ φαρέ-
τρας κενὰς (ἔχειν·) καὶ συρβηνέων χορός· ὁ τε-
ταραγμένος καὶ συώδης· ἀπὸ τοῦ τοῖς συσὶν ἐπι- φωνουμένου.
Θεοφάνης Chronographia (4046: 001)

“Theophanis chronographia, vol. 1”, Ed. de Boor, C.
αὐτοκράτορα ἐφ' ἅπασι Βελισάριον ὁ βασιλεὺς ἔστησεν. ὥρμητο δὲ ὁ

Βελισάριος ἐκ Γερμανίας, ἣ Θρᾳκῶν τε καὶ Ἰλλυριῶν μεταξὺ κεῖται.
συνεπεφέρετο δὲ μετ' αὐτοῦ καὶ Ἀντωνῖναν, τὴν ἑαυτοῦ γαμετήν.
ὁ δὲ Γελίμερ τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφὸν Τζάτζωνα σὺν ρκʹ ναυσὶ καὶ
στρατὸν ἐκλελεγμένον ἐν Σάρδῳ τῇ νήσῳ κατὰ Γόδδα ἀπέστειλεν.
ἕβδομον δὲ ἦν ἔτος Ἰουστινιανοῦ ὅτε ὁ Βελισάριος ἐν τῇ νήσῳ
ἐστάλη. συνῆν δὲ αὐτῷ καὶ Προκόπιος ὁ συγγραφεύς. ἀπάραντες
δὲ τῆς βασιλίδος πόλεως ἦλθον ἐν Ἀβύδῳ. Βελισάριος δὲ ἐφρόν-
τιζεν, ὅπως ὁ σύμπας στόλος ἅμα πλέοι καὶ εἰς χωρίον τὸ αὐτὸ
προσορμίζοιτο. καταλαβὼν δὲ τὴν Σικελίαν ἀπέστειλε Προκόπιον
τὸν συγγραφέα εἰς τὴν Συράκουσαν, εἴπως εὕροι τινὰς ὁδηγήσοντας
αὐτὸν εἰς Λιβύην ἐκ τοῦ αἰφνιδίου προσορμίσασθαι τῇ γῇ καὶ τὸν
λαὸν ἐξαγαγεῖν δεδιότα τὴν ναυμαχίαν. αὐτὸς δὲ τὸν στόλον ἀρά-
μενος εἰς Καύκανα τὸ χωρίον προσώρμισεν, διακοσίοις σταδίοις τῆς
Συρακούσης ἀπέχον. Προκόπιος δὲ ἐν Συρακούσῃ εἰσελθὼν τροφάς
τε ὠνήσατο παρὰ Ἀμαλασούνθας, τῆς γυναικὸς Θευδερίχου, μητρὸς
δὲ Ἀταλαρίχου, βασιλέως Ἰταλίας, φιλίαν πρὸς Ἰουστινιανὸν ἐχόν-
των· ἐπέτυχέ τε παραδόξως καὶ ἀνδρός, φίλου μὲν αὐτῷ ὑπάρχοντος
ἐκ παιδός, πεπειραμένου δὲ τῶν τῆς Λιβύης τόπων καὶ τῆς θαλάσσης,
870
τρίτην ἔχοντος ἡμέραν ἐκ Καρχηδόνος ἀφικομένου. καὶ διεβεβαι-

οῦτο πᾶσαν ἀμεριμνίαν ἔχειν αὐτοὺς καὶ μὴ ὑποπτεύειν τινὰ κατ'
Θεοφάνης Chronographia Page 190, line 5
στρατὸν ἐκλελεγμένον ἐν Σάρδῳ τῇ νήσῳ κατὰ Γόδδα ἀπέστειλεν.

ἕβδομον δὲ ἦν ἔτος Ἰουστινιανοῦ ὅτε ὁ Βελισάριος ἐν τῇ νήσῳ
ἐστάλη. συνῆν δὲ αὐτῷ καὶ Προκόπιος ὁ συγγραφεύς. ἀπάραντες
δὲ τῆς βασιλίδος πόλεως ἦλθον ἐν Ἀβύδῳ. Βελισάριος δὲ ἐφρόν-
τιζεν, ὅπως ὁ σύμπας στόλος ἅμα πλέοι καὶ εἰς χωρίον τὸ αὐτὸ
προσορμίζοιτο. καταλαβὼν δὲ τὴν Σικελίαν ἀπέστειλε Προκόπιον
τὸν συγγραφέα εἰς τὴν Συράκουσαν, εἴπως εὕροι τινὰς ὁδηγήσοντας
αὐτὸν εἰς Λιβύην ἐκ τοῦ αἰφνιδίου προσορμίσασθαι τῇ γῇ καὶ τὸν
λαὸν ἐξαγαγεῖν δεδιότα τὴν ναυμαχίαν. αὐτὸς δὲ τὸν στόλον ἀρά-
μενος εἰς Καύκανα τὸ χωρίον προσώρμισεν, διακοσίοις σταδίοις τῆς
Συρακούσης ἀπέχον. Προκόπιος δὲ ἐν Συρακούσῃ εἰσελθὼν τροφάς
τε ὠνήσατο παρὰ Ἀμαλασούνθας, τῆς γυναικὸς Θευδερίχου, μητρὸς
δὲ Ἀταλαρίχου, βασιλέως Ἰταλίας, φιλίαν πρὸς Ἰουστινιανὸν ἐχόν-
των· ἐπέτυχέ τε παραδόξως καὶ ἀνδρός, φίλου μὲν αὐτῷ ὑπάρχοντος
ἐκ παιδός, πεπειραμένου δὲ τῶν τῆς Λιβύης τόπων καὶ τῆς θαλάσσης,
τρίτην ἔχοντος ἡμέραν ἐκ Καρχηδόνος ἀφικομένου. καὶ διεβεβαι-
οῦτο πᾶσαν ἀμεριμνίαν ἔχειν αὐτοὺς καὶ μὴ ὑποπτεύειν τινὰ κατ'
αὐτῶν στρατεύεσθαι, ὥστε ἀπὸ τεσσάρων μονῶν τῆς θαλάσσης τὸν
Γελίμερα αὐλίζεσθαι. τοῦτον οὖν λαβὼν Προκόπιος εἰς Καύκανα
πρὸς Βελισάριον ἀπήγαγεν. ταῦτα μαθὼν Βελισάριος τῇ τῆς Λιβύης
ἀκτῇ τριταῖος προσώρμισεν εἰς χωρίον, ὃ Κεφαλὴν Βράχους καλοῦ
Θεοφάνης Chronographia
Page 203, line 10
Σολόμων δὲ ἀκούσας ταῦτα, εἰς θόρυβον πολὺν ἐμπεσὼν πιθανολο-

γίαις πείθειν τὸν στρατὸν ἐπειρᾶτο παύσασθαι τῆς στάσεως. συλ-
λεγέντες δὲ τόν τε Σολόμωνα καὶ τοὺς ἄρχοντας ἀναιδῶς ὕβριζον.
Θεόδωρον δὲ τὸν Καππάδοκα εἰς τὸ παλάτιον ἐλθόντες στρατηγὸν
τοῦτον ἐψηφίσαντο καὶ σιδηροφοροῦντες ἅπαντα τὸν προστυγχά-
νοντα ἔκτεννον, εἴτε Λίβυν, εἴτε Ῥωμαῖον, Σολόμωνι γνώριμον, τά
τε χρήματα ἐληΐσαντο καὶ εἰς τὰς οἰκίας εἰσερχόμενοι ἅπαντα τὰ
τίμια ἥρπαζον. Σολόμων δὲ εἰς τὸ ἱερὸν τοῦ παλατίου προσφυγὼν
ἔλαθεν. νυκτὸς δὲ ἐπιγενομένης ἐξελθὼν τοῦ παλατίου σὺν τῷ
Προκοπίῳ τῷ συγγραφεῖ καὶ Μαρτίνῳ, καὶ εἰς ναῦν εἰσελθὼν πρὸς
Βελισάριον ἐν Συρακούσῃ τῆς Σικελίας ἀφίκετο, γράψας Θεοδώρῳ
φροντίζειν τῆς Καρχηδόνος καὶ τῶν βασιλικῶν πραγμάτων. οἱ δὲ
στρατιῶται συλλεγέντες εἰς τὸ Βουλῆς πεδίον Στότζαν, τὸν Μαρτί-
νου δορυφόρον, τύραννον εἵλοντο, ἄνδρα θυμοειδῆ καὶ δραστήριον,
871
ἐφ' ᾧ τοὺς βασιλέως ἄρχοντας ἐξελάσαντες Λιβύης κρατήσωσιν.

Στότζας δὲ ἐλθὼν πλησίον Καρχηδόνος ἔπεμψε κελεύων τάχιστα
παραδοῦναι αὐτῷ Θεόδωρον τὴν πόλιν, ὅπως κακῶν ἀπαθεῖς μείνω-
σιν. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι καὶ Θεόδωρος τῷ βασιλεῖ ὡμολόγουν Καρ-
χηδόνα φυλάσσειν. Στότζας δὲ ταῦτα ἀκούσας εἰς πολιορκίαν τῆς
πόλεως καθίστατο. Βελισάριος δὲ ἀπολεξάμενος ἄνδρας ρʹ τῶν αὐτοῦ
δορυφόρων τε καὶ ὑπασπιστῶν, οὓς ὁ Σολόμων ἐπαγόμενος μιᾷ νηῒ
Περσίδος· καὶ μονοκρατορεῖ Μαυΐας βασιλικῶς κατοικήσας ἐν Δα-

μασκῷ καὶ τοὺς θησαυροὺς ἐκεῖ ἀποθέμενος τῶν χρημάτων.
ιθʹ. εʹ. ηʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει ἀνεφάνη αἵρεσις Ἀράβων, οἱ λεγόμενοι Χαρουρ-
γῖται. Μαυΐας δὲ τούτους χειρωσάμενος τοὺς ἐν Περσίδι ἐταπεί-
νωσεν, τοὺς δὲ ἐν Συρίᾳ ὕψωσεν· καὶ τοὺς μὲν ἐκάλεσεν Ἰσαμίτας,
τοὺς δὲ Ἡρακίτας. καὶ τῶν μὲν Ἰσαμιτῶν τὰς ῥόγας ἀνήνεγκεν
ἕως σʹ νομισμάτων, τῶν δὲ Ἡρακιτῶν κατήνεγκεν ἕως λʹ νομισμάτων.
κʹ. ϛʹ. θʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει καταλιπὼν ὁ βασιλεὺς Κωνσταντινούπολιν μετέστη
ἐν Συρακούσῃ τῆς Σικελίας, βουληθεὶς ἐν Ῥώμῃ τὴν βασιλείαν μετα-
στῆσαι. καὶ πέμπει τοῦ ἀγαγεῖν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τοὺς τρεῖς
υἱοὺς αὐτοῦ, Κωνσταντῖνον, Ἡράκλειον καὶ Τιβέριον· οἱ δὲ Βυζάν-
τιοι οὐκ ἀπέλυσαν αὐτούς.
καʹ. ζʹ. ιʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει ἐπεστράτευσαν οἱ Ἄραβες κατὰ Ῥωμανίας καὶ
πολλοὺς ᾐχμαλώτευσαν καὶ τόπους πλείους ἠρήμωσαν.
κβʹ. ηʹ. ιαʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει ᾐχμαλωτίσθη μέρος τῆς Σικελίας, καὶ ᾠκίσθη-
σαν ἐν Δαμασκῷ θελήσει αὐτῶν.
κγʹ. θʹ. ιβʹ.
εἰς Συρίαν. χειμῶνος δὲ γενομένου πέμπει ὁ βασιλεὺς τὸν αὐτὸν

Ἀνδρέαν τὸν κουβικουλάριον, καὶ χιόνος πολλῆς οὔσης, ἐν νυκτὶ
καταλαμβάνει· καὶ διὰ ξύλων ἀνέρχονται ἐπὶ τὸ τεῖχος καὶ εἰσέρχον-
ται εἰς τὸ Ἀμώριον· καὶ πάντας κτείνουσι τοὺς Ἄραβας, τὰς εʹ χι-
λιάδας, καὶ οὐχ ὑπελείφθη ἐξ αὐτῶν οὐδὲ εἷς. ἐν αὐτῷ δὲ τῷ χει-
μῶνι πλημμύρα ὑδάτων γέγονεν εἰς Ἔδεσαν, καὶ πολλοὶ ἀπώλοντο·
ἐφάνη δὲ καὶ σημεῖον ἐν τῷ οὐρανῷ.
Κωνσταντινουπόλεως ἐπίσκοπος Ἰωάννης ἔτη ϛʹ.
͵ϛρξʹ. κξʹ. κζʹ. ιγʹ. αʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει ἐδολοφονήθη ὁ βασιλεὺς Κώνστας ἐν Σικελίᾳ
ἐν Συρακούσῃ ἐν τῷ βαλανείῳ, ᾧ ὄνομα Δάφνη. ἦν δὲ ἡ αἰτία
αὕτη. μετὰ τὴν ἀναίρεσιν Θεοδοσίου, τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ, ἐμισήθη
ὑπὸ τῶν Βυζαντίων, καὶ μάλιστα ὅτι καὶ Μαρτῖνον, τὸν ἁγιώτατον
872
πάπαν Ῥώμης, ἀτίμως ἤγαγεν ἐν Κωνσταντινουπόλει καὶ ἐξώρισεν

εἰς τὰ τῆς Χερσῶνος κλίματα, καὶ Μάξιμον τὸν σοφώτατον καὶ
ὁμολογητὴν ἐγλωσσοτόμησεν καὶ ἐχειροκόπησε καὶ πολλοὺς τῶν ὀρθο-
δόξων αἰκίαις καὶ ἐξορίαις καὶ δημεύσεσι κατεδίκασε διὰ τὸ μὴ πεί-
θεσθαι τῇ αἱρέσει αὐτοῦ, καὶ τοὺς δύο Ἀναστασίους μαθητὰς ὑπ-
άρχοντας τοῦ ὁμολογητοῦ καὶ μάρτυρος Μαξίμου ἐξορίαις καὶ βασάνοις
ἐπέδωκεν. διά τοι ταῦτα ἐμισήθη σφοδρῶς παρὰ πάντων. δειλιάσας
δὲ ἠβουλήθη μετενέγκαι τὸ βασίλειον εἰς Ῥώμην.
ἰδίους ἄρχοντας μετὰ βουλῆς τοῦ προλεχθέντος Σεργίου. ὁ δὲ βασι-

λεὺς ταῦτα ἀκηκοὼς ἀποστέλλει Παῦλον, τὸν οἰκεῖον αὐτοῦ χαρτου-
λάριον, προβαλόμενος αὐτὸν πατρίκιον καὶ στρατηγὸν Σικελίας,
παραδεδωκὼς αὐτῷ πρὸς σύναρσιν αὐτοῦ σπαθαρίους δύο καὶ
ἀνθρώπους ὀλίγους εἰς ὑπηρεσίαν αὐτοῦκελεύσεις τε πρὸς τοὺς
ἄρχοντας τῶν δυτικῶν καὶ σάκραν πρὸς τὸν λαόν. καὶ διὰ νυκτὸς
εἰσελθόντες εἰς ἐξελαστικὸν δρόμωνα ἐξῆλθον ἐπὶ τὰ μέρη Κυζί-
κου. ἀπὸ δὲτόπου εἰς τόπον, διά τε γῆς καὶ θαλάσσης τὴν
πορείαν ποιησάμενοι ἐξάπινα τὴν Σικελίαν καταλαμβάνουσιν. εἰς-
ελθόντων δὲ αὐτῶν ἐν Συρακούσῃ, ἤκουσε Σέργιος καὶ ἐξέστη καὶ
τὴν ἑαυτοῦ ἐπιγνοὺς αἰτίαν προσέφυγεν εἰς τοὺς πλησιάζοντας τῇ
Καλαβρίᾳ Λογγιβάρδους. τοῦ δὲ λαοῦ ἀθροισθέντος, καὶ τῆς σάκρας
ἀναγνωσθείσης, καὶ δι' αὐτῆς πιστωθέντες, ὅτι καὶ τὸ βασίλειον
συνίσταται, καὶ ἡ πόλις εὐθυμοτέρα ἐστὶ περὶ τῶν ἐχθρῶν, καὶ τὰ
περὶ τῶν δύο στόλων διηγησαμένων αὐτοῖς, εὐθέως τὸν μὲν Λέοντα
βασιλέα εὐφήμησαν, Βασίλειον δὲ τὸν Ὀνομάγουλον καὶ τοὺς ὑπ'
αὐτοῦ προχειρισθέντας ἄρχοντας δεσμίους τῷ στρατηγῷ παραδέδω-
καν. αὐτὸς δὲ τὸν μὲν Βασίλειον σὺν τῷ μονοστρατήγῳ αὐτοῦ
ἀπεκεφάλισεν, καὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν φουσκιάσας τῷ βασιλεῖ διὰ
τῶν σπαθαρίων ἀπέστειλεν. τοὺς δὲ λοιποὺς τύψας καὶ κουρεύσας,
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα.

“Eustathii archiepiscopi Thessalonicensis Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. pertinentes,
vols. 1–4”, Ed. van der Valk, M.Leiden: Brill, 1:1971; 2:1976; 3:1979;
4:1987.Volume 1, page 150, line 25
εἰπεῖν ἀρετή. οὕτω γὰρ καὶ οἱ κήρυκες λιγαίνειν λέγονται καὶ λιγύφθογγοι
καλοῦνται, ὡς καὶ ἡ ἀηδών. λέγεται δὲ καὶ μάστιγξ λιγυρὰ καὶ ἠχὴ λιγύθροος
καὶ ἄνεμοι λιγέες. ὀξυνομένου δὲ τοῦ λιγύς ἐπὶ τοῦ ὀξέος τὸ Λίγυς κύριον καὶ τὸ
ἀπ' αὐτοῦ ἐθνικὸν βαρύνεται πρὸς διαστολὴν τούτου. ἰστέον δὲ καὶ ὅτι, εἰ καὶ
ἰσοδυναμεῖ τὸ λιγύς τῷ ὀξύς, ἀλλὰ τὸ μὲν λιγύς μόνης ἐστὶν ἐπίθετον φωνῆς, τὸ
δὲ ὀξύ καὶ ἐπὶ βελῶν καὶ οἴνου καὶ ἑτέρων πολλῶν λέγεται. Καὶ ὅτι, ὥσπερ
ζητῶ καὶ ζητεύω, ὡς τὸ «ζητεύει βίοτον», οὕτω καὶ ἀγορῶ, ἐξ οὗ ἀγορήσατο καὶ
ἀγορητὴς καὶ ἀγορεύω, ἐξ οὗ τὸ «μή τι φόβονδ' ἀγόρευε». (v. 249) Γλῶσσα δὲ
νῦν μὲν τὸ τῆς φωνῆς ὄργανον· δηλοῖ δέ ποτε καὶ ἀπεξενωμένην διάλεκτον,
ὡς τὸ «γλῶσσ' ἐμέμικτο» καὶ ὡς ὅτε εἴπωμεν, ὅτι τὸ μὲν λοιμοῖο καὶ δένδροιο
καὶ ἵπποιο Θετταλῶν γλώσσης ἐστί· Συρακουσίων δὲ γλῶσσα λέγει τὸ πίσυνος·
Κρητῶν δὲ γλώσσης τὸ θεράπων· [Αἳ δὴ γλῶσσαι, καθὰ καὶ αἱ ἀπ' αὐτῶν
συγκροτούμεναι διάλεκτοι, κατασκευάζονται παρὰ τοῖς παλαιοῖς μὴ ἀπὸ φύσεως
873
εἶναι διὰ τὸ μηδὲ κοιναὶ πᾶσι τυγχάνειν τοῖς ὁμοειδέσιν. ὅτι δὲ τῆς ζωϊκῆς
γλώττης παρώνυμον ἐπὶ φιλήματός τινος τὸ καταγλώττισμα καὶ ἡ ἐν αὐλοῖς
γλωσσὶς ἀναγκαία οὖσα τοῖς μελικοῖς, δῆλόν ἐστι. τῆς μέντοι χωρικῆς γλώτ-
της τῆς τὰς διαλέκτους συγκροτούσης παρώνυμον τετόλμηται παρὰ τοῖς παλαι-
οῖς τὸ γλωσσηματικόν.] Τὸ δέ «ἔρρεεν αὐδή» τὴν τοῦ λόγου δηλοῖ δαψίλειαν ὡς
ῥύδην καὶ ἀπαραποδίστως προϊόντος καὶ κατὰ ῥεῦμα προχεομένου καὶ ῥέοντος.
ὅτι δὲ τοιοῦτος ὁ Νέστωρ, αὐτὰ δηλώσει τὰ πράγματα. εἰ δὲ τοιοῦτος αὐτός,
πολλῷ πρότερον κατὰ σχῆμα συλλογισμοῦ θαυμαστέος Ὅμηρος ὁ τὰ κατ' αὐτὸν
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. Volume 1, page 216, line 1
(v. 486) Ὅτι διττὸν τῇ νηῒ τὸ ὑψοῦ ἵστασθαι, ποτὲ μὲν ὑψοῦ ἐν νοτίῳ, καθὰ ἐν
Ὀδυσσείᾳ λέγεται, ὅτε δηλονότι ἐν ὕδατι ὥρμισται, ποτὲ δὲ ὑψοῦ ἐν ψαμάθοις,
ὅτε ἔξω ἑλκυσθῇ ἐπὶ ἠπείρου, ἔνθα καὶ τὰ μακρὰ ὑπ' αὐτῇ τανύονται ἕρματα.
Εἰσὶ δὲ νῦν ἕρματα τὰ ὑποκείμενα ταῖς ναυσὶν ἐκ ξύλων ἐρείσματα, ἐφ' ὧν αἱ
νῆες ἐρείδονται, ἃ δὴ κατὰ τεχνικήν τινα γλῶτταν καλοῦσιν οἱ πολλοὶ φαλάγγια.
καὶ ὤφειλε μὲν ἡ λέξις ψιλοῦσθαι διὰ τὴν ἐκ τοῦ ἐρείσματος συγκοπήν, δασύ-
νεται δὲ ἄλλως κανόνι τοιούτῳ. Τὰ βραχυνόμενα φωνήεντα καταλήγοντα δὲ εἰς
ρἐπιφερομένου τοῦ μδασύνεται· ὅρμος, ἅρμα, ὁρμαθός. οὕτω δή, φασί, καὶ τὸ
ἕρμα, πλὴν τοῦ ἄρμενον τὸ ἁρμόδιον καὶ πλὴν τοῦ Ὄρμενος, κυρίου ὀνόματος.
τὸ δὲ ἁρμοῖ ἐπίρρημα, ὃ δηλοῖ τὸ νεωστί, διφορεῖται μὲν κατὰ τοὺς παλαιούς,
ἡ δὲ πλείων χρῆσις δασύνει αὐτὸ [Συρακουσίων ὂν κατὰ τὸν Τεχνικόν. ἁρμὸς
γάρ, φησίν, ἁρμοῦ ἁρμῷ καὶ συστολῇ ἁρμοῖ κατὰ τὸ ἔξω ἐξοῖ καὶ ἔνδον ἐνδοῖ
παρὰ Θεοκρίτῳ.] Ἰστέον δὲ ὅτι ἕρμα παρὰ τῷ ποιητῇ καὶ κόσμος γυναικεῖος
ἐνώτιος. φησὶ δέ που καὶ ἕρμα ὀδυνῶν τὸ ἐνέρεισμα. οἴδαμεν δὲ καί τινα
πλοίου ἔνθεσιν ἕρμα λεγομένην, ὅπερ ἡ μὴ ἔχουσα ναῦς ἀνερμάτιστος λέγεται.
Ὅτι δέ, καθὰ διχῶς τῆλε καὶ τηλοῦ καὶ ἄγχι καὶ ἀγχοῦ, οὕτω καὶ ὕψι καὶ ὑψοῦ
λέγεται, δῆλόν ἐστιν. (v. 485 – 7) [Ἐν τούτοις δὲ καὶ πλοίου καταγωγὴν εἰς λιμένα
ἔφρασεν Ὅμηρος οὕτω· «νῆα μὲν οἵ γε μέλαιναν ἐπ' ἠπείροιο ἔρυσαν ὑψοῦ ἐπὶ
ψαμάθοισιν· ὑπὸ δ' ἕρματα μακρὰ τάνυσαν· αὐτοὶ δ' ἐσκίδναντο» καὶ ἑξῆς. Ὅρα
δὲ ὡς, εἰ καὶ ψάμμος ἐν δυσὶ μῦ προφέρεται, ἀλλ' ἡ ψάμαθος, ὥσπερ καὶ ἡ ἄμαθος
ἓν αὐτὸ ἔχει. (v. 486 s.) Τοῦ δὲ σκίδναντο πρωτότυπον τὸ σκεδῶ σκίδνημι,
γραφίαις καὶ γενεαλογίαις καὶ ἑτέροις τοιούτοις, ὡς προϊοῦσι γνωσθήσεται.

Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι Ζηνοδότου βαθυκόλπους, ὡς εἴρηται, τὰς Μούσας μεταγρά-
ψαντος μὴ ἀρεσκόμενοι οἱ παλαιοί φασιν, ὅτι οὐδὲ γυναῖκας Ἑλληνίδας
βαθυκόλπους εἶπεν ὁ ποιητής. (v. 491) [Ἔτι ἰστέον καὶ ὅτι τε τὸ Ὀλυμπιάδες
Μοῦσαι διχῶς νοεῖται· ἢ γὰρ αἱ Ὀλύμπια, ὡς ἐρρέθη, δώματα ἔχουσαι ἢ αἱ τοῦ
Ὀλυμπίου Διὸς θυγατέρες τύπῳ πατρωνυμικῷ, καθὰ καὶ Πελιάδες αἱ τοῦ Πε-
λίου καὶ Ἡλιάδες αἱ τοῦ Ἡλίου, καὶ ὅτι Ἕρμιππος κατὰ τὴν δειπνοσοφιστικὴν
ἱστορίαν παίζων παρασύρει τὸ «ἔσπετε νῦν μοι» καὶ ἑξῆς ὅλον τὸν στίχον εἰς
τὰ ἑαυτοῦ. καὶ ἐρωτήσας ὁπόσα ἐν ἀνθρώποις ἀγαθά, ἐξ οὗ ναυκληρεῖ φησι
Διόνυσος ἐπὶ οἴνοπα πόντον, καταλέγει ἀστείως πρὸς ἄλλοις, ὡς ἤγαγε παρὰ
Περδίκκου ψεύδεα ναυσὶ πάνυ πολλαῖς καὶ ὡς αἱ Συράκουσαι σῖτον καὶ τυρὸν
παρέχουσι καὶ ἕτερά τινα τοιαῦτα. ἔνθα ὅρα τὸ «ψεύδεα ναυσὶ πάνυ πολλαῖς»
παραξεσθὲν ἐξ Ὁμήρου φαμένου ἐν τοῖς ἑξῆς δυνατὸν εἶναι ὀνείδεα μυθήσασθαι,
874
ὅσα οὐδ' ἂν ἑκατόνζυγος ναῦς ἄροιτο· καὶ ὅτι κείμενον μετὰ τὸ «ἔσπετε νῦν
μοι Μοῦσαι»] τὸ «ὑμεῖς γὰρ πάρεστέ τε ἴστε τε πάντα· ἡμεῖς δὲ κλέος οἷον
ἀΐομεν οὐδέ τι ἴδμεν», λεχθείη ἂν ὑπὸ τῶν ἀκοῇ τι παρειληφότων πρὸς τοὺς εἰδή-
μονας καὶ αὐτόπτας τοῦ πράγματος. [Ἔνθα ὅρα κάλλος ἐν τρισὶ ῥήμασι καὶ
δυσὶ συνδέσμοις καίριον καὶ φυσικὸν καὶ γοργόν,
δὲ σκῶλον τὸ οὐδέτερον τί ποτε δηλοῖ, ἐν τοῖς ἑξῆς ῥηθήσεται. οἱ δὲ παλαιοί

φασι καί, ὅτι ὁ Σκῶλος κώμη τῆς Παρασωπίας χώρας ὑπὸ τῷ Κιθαιρῶνι ἢ
κατά τινας ἐν τῇ τῶν Πλαταιέων τόπος τραχὺς καὶ δυσοίκητος· ὅθεν καὶ
παροιμία· «εἰς Σκῶλον μήτ' αὐτὸς εἶναι μήτ' ἄλλῳ ἕπεσθαι». καὶ Πενθεὺς δὲ
ἐκεῖθεν, φασί, καταγόμενος διεσπάσθη ὑπὸ τῶν Βακχῶν. ἦν δὲ καὶ Ὀλυνθιακὴ
Σκῶλος. [Δοκεῖ δὲ ἡ κατὰ Βοιωτίαν Σκῶλος ἐπιμεμελημένους ἄρτους ἔχειν. διὸ
καὶ μεγαλάρτου φασὶν ἐκεῖ καὶ μεγαλομάζου Δήμητρος ἵδρυτο ἄγαλμα. τὸ δὲ
ὅμοιον καὶ ἐν τῇ κατὰ Μεσαπίους Ἰαπυγίᾳ, παρ' οἷς καὶ βασιλεὺς ἦν Ἄρτος
καλούμενος. καὶ Ἄρτου δέ τινος μεγάλου ἐπιλεγομένου ἑορτὴ ἐπ' αὐτῷ
ἐτελεῖτο τὰ Μεγαλάρτια. ὡς δὲ καὶ ἀγελαῖοι ἐκαλοῦντό τινες ἄρτοι καὶ ὡς παρὰ
Συρακουσίοις ἐτιμᾶτο Δημήτηρ Σιτὼ διὰ τήν, ὡς εἰκός, ἐπιμέλειαν καὶ
εὐφορίαν ἐκεῖ τοῦ σίτου, συνιστορεῖ καὶ Ἀθήναιος.] Ἐτεωνὸς δὲ ἐκλήθη μὲν
ὕστερον καὶ Σκάρφη καλουμένη ἀπό τινος Ἐτεωνοῦ, ὃς Βοιωτοῦ μὲν ἦν
ἀπόγονος, πατὴρ δὲ Ἐλεῶνος. κεῖται δέ, φασίν, ἐπὶ λόφου περί που Ἀσωπὸν
ῥέοντα ἐπὶ τοῦ πρὸ Θηβῶν πεδίου, καθὰ καὶ ὁ Ἰσμηνός· περὶ οὗ Ἀσωποῦ λέγει
ὁ Γεωγράφος καί, ὅτι Κιθαιρὼν τελευτᾷ οὐκ ἄποθεν Θηβῶν, παρ' αὐτὸν δὲ ῥέει
ὁ Ἀσωπὸς κλύζων τὴν ὑπώρειαν αὐτοῦ. τὸ δὲ ἐθνικὸν τῆς Ἐτεωνοῦ Ἐτεώνιος.
Πολύκνημον δὲ ταύτην λέγει ὡς ὀρεινήν· κνημοί γὰρ τὰ κάτω τοῦ ὄρους, ὡς
μετὰ μικρὸν ῥηθήσεται. τινὲς δὲ ἀντὶ τοῦ πολυορίγανον· κνημὸν γὰρ Ἀργεῖοί
φασι τὴν ὀρίγανον. (v. 498) Ἡ δὲ Θέσπια, ἣ πρὸς τῷ Ἑλικῶνι ἔκειτο νοτιωτέρα
αὐτοῦ, ἐκτείνει ἐνταῦθα τὴν παραλήγουσαν διὰ τὸ μέτρον·
τὸ Ἕλος, ἀλλὰ καὶ εἰς χώραν τινὰ πλατύνεται, ἀφ' ἧς καὶ μᾶλλον οἱ Εἵλωτες,
οἳ συνελθόντες τοῖς Μεσσηνίοις ἦν ὅτε καὶ πράγματα παρασχόντες τοῖς
Λακεδαιμονίοις, εἶτα ὑπετάγησαν ὡσεὶ καὶ δοῦλοι· καὶ ἐξ αὐτῶν τὸ ὄνομα
τῶν Εἱλώτων εἰς δουλικὴν ἁπλῶς μετελήφθη κλῆσιν καὶ τὸ τοπικὸν εἰς δου-
λικῆς Τύχης σημασίαν μετέπεσεν. ὅτι δὲ τὸ ἕλος ὑγρόν τινα τόπον δηλοῖ
καὶ σύμφυτον, δῆλον. ἐμφαίνει δὲ τοῦτο καὶ ἡ ἰδιωτικὴ παραφθορὰ ζύγραν τὸν
τοιοῦτον λέγουσα τόπον, ὅπερ οὐδὲν ἀλλ' ἢ δίυγρά τίς ἐστιν. Ἰστέον δὲ ὅτι τὸ
θηλυκὸν τῶν ῥηθέντων Εἱλώτων αἱ Εἱλώτιδες, ὡς ἐν ῥητορικῷ εὕρηται Λεξικῷ,
ἐν ᾧ καὶ ὅτι ὥσπερ Εἵλωτες ἐν Λακεδαίμονι, οὕτω Πενέσται μὲν παρὰ Θετταλοῖς,
οἱ μὴ γόνῳ δοῦλοι, ἀλλὰ πολέμῳ, Κιλλικύριοι δὲ ἐν Κρήτῃ, Μαριανδυνοὶ δὲ ἐν
Ἡρακλείᾳ τῇ Ποντικῇ, καὶ Ἀρότται ἐν Συρακούσαις. Ἰστέον δὲ ὅτι ἐν
ῥητορικῷ Λεξικῷ φέρεται, ὥς ἐστιν εἶδός τι μυιῶν, αἳ λέγονται ἕλειοι. οὐ
διαρθροῖ δὲ καὶ ποίου Ἕλους αὗται. ἴσως δὲ ἁπλῶς οὕτω καλεῖ τὰς ἐν τοῖς ἕλεσι.
(v. 585) Λάαν δὲ Ὅμηρος μὲν δισυλλάβως προάγει· οἱ δὲ παλαιοί φασιν,
ὅτι Λᾶ μονοσυλλάβως ἐλέγετο ἀρσενικῶς τε καὶ θηλυκῶς ἤγουν καὶ ἡ Λᾶ καὶ
ὁ Λᾶς, ὡς καὶ ὁ Λυκόφρων δηλοῖ ἐν τῷ «καὶ Λᾶν περήσεις». ὁ δὲ ποιητὴς
διέλυσε, φασί. κεῖται δ' ἐπὶ πέτρας ὑψηλῆς· διὸ Λᾶ καλεῖται ὡς ἀπὸ τοῦ λᾶς ὁ
λίθος. ταύτην φασὶ τὴν Λᾶν οἱ Διόσκουροι ἐκ πολιορκίας εἷλον· διὸ ἐκλήθησαν
875
Λαπέρσαι. οἱ δὲ οἰκοῦντες ἄδηλον, εἴτε Λαοὶ ὀξυτόνως εἴτε Λᾶοι προπερισπω-

μένως. ἡ δὲ ἀμφιβολία διὰ τὴν τῶν ἀντιγράφων διαφωνίαν. Οἴτυλος δὲ
τρισυλλάβως, ὡς δάκτυλος, ἀπὸ Οἰτύλου ἥρωος, ὡς ὁ τὰ Ἐθνικὰ γράψας
τρέφω τροφή, ῥοπή, σπονδή, νομή, ὁλκή, πλοκή. οὕτω καὶ φορβή. Τὸ πόρπη
παρὰ τὸ πείρω γίνεται, ὅπερ οὐ μόνῳ τῷ επαραλήγεται. διὸ καὶ βαρύνεται.
(v. 204) Ὅτι τὸν πεζὸν ἀντιδιαστέλλων τῷ ἱππότῃ φησὶν «ὣς λίπον», τοὺς
ἵππους δηλαδή, «ἀτὰρ πεζὸς εἰς Ἴλιον ἦλθον». Καὶ ἀλλαχοῦ «πεζοί θ' ἱππῆές
τε». Ὅτε μέντοι εἴποι τὸν Ἀχιλλέα νηυσὶ μὲν τόσας πόλεις ἑλεῖν, πεζὸν δὲ
τόσας, τότε τῷ πλέοντι ἀντιδιαστέλλει τὸν πεζόν. Ἔστι γὰρ καὶ ἡ ναῦς ἅρμα
οἷον θαλάσσης, μᾶλλον δὲ ἁλὸς ἵππος, ὡς ἐν Ὀδυσσείᾳ λέγεται. (v. 205)
Ὅτι ἀχρηστίαν τόξου κατηγορεῖ τὸ «τόξοισι πίσυνος, τὰ δέ μ' οὐκ ἂρ ἔμελλεν
ὀνήσειν». Ἐκ τοῦ πείθω δὲ ὁ πίσυνος, γράφεται δὲ διὰ τοῦ ι, ὃν λόγον καὶ ὁ
θίασος, ἐκ τοῦ θειάζω γεγονώς, ἔτι δὲ καὶ ὁ πιθανός, ἐκ τοῦ πείθω παραχθείς.
Συρακουσίων δέ, φασί, γλώσσης ὁ πίσυνος. (v. 207) Ὅτι σύντομος παρίσωσις
καὶ ἐνταῦθα τὸ «Τυδείδης τε καὶ Ἀτρείδης», ὡς καὶ πρὸ μικροῦ τὸ «ζώοντε
μάχης ἐκνοστήσαντε». τοιοῦτον καὶ μετ' ὀλίγα τὸ «οἷοι Τρώϊοι ἵπποι ἐπιστά-
μενοι», καὶ τὸ «φράζεο καὶ χάζεο», καὶ τὸ «ἐς δ' ὄχεα φλόγεα». (v. 208) Ὅτι
ἀτρεκὲς αἷμα τὸ ἀληθὲς καὶ μὴ ψεῦδον τὴν ὄψιν κατὰ τὰ ἐρυθροβαφῆ, ἃ φορή-
ματα ἦσαν Λακώνων, ἐπικρύπτοντα τὴν ἐν πολέμῳ ῥύσιν τοῦ αἵματος. Χρῆσις
δὲ αὐτοῦ τὸ «ἀτρεκὲς αἷμ' ἔσσευα», ὅ ἐστιν ἐκίνησα, «βαλών, ἤγειρα δὲ μᾶλ-
λον», ἤτοι ἠρέθισα, παρώξυνα. (v. 200 et 211) Ὅτι ὥσπερ ἀλλαχοῦ τὸ ἀνάς-
σειν δοτικῇ συνέταξεν, οἷον «πάντεσσι δ' ἀνάσσειν», οὕτως ἐνταῦθα τὸ ἄρχειν
καὶ τὸ ἡγεῖσθαι. Φησὶ γὰρ «ἀρχεύειν Τρώεσσι», καὶ «ἡγεόμην Τρώεσσι
φέρων χάριν» καὶ ἑξῆς. Ἔνθα ὅρα ὡς ταὐτόν ἐστιν εἰπεῖν χάριν καὶ ἦρα καὶ
συνάγεται θείαν εἶναί τινα λέξιν τὸ πάπας καὶ πάππος καὶ τὰ τοιαῦτα. Ἰστέον
δὲ καὶ ὅτι ὁμώνυμος ὢν ὁ πάππος δηλοῖ, ὡς ἐξ ὁμοιότητος ἴσως τοῦ παρ' ἡμῖν
προγόνου γέροντος πάππου, καὶ τὸ ἀκάνθινον ἐν ξηρότητι πολίωμα, ὅπερ
Ἄρατος λευκῆς γήρειον ἀκάνθης λέγει. καὶ ὅτι παππάζειν μὲν ἐπὶ μόνων
ἀνθρώπων, ποππύζειν δὲ καὶ ἐπὶ ἀλόγων. οὐ γὰρ μόνον τροφέες βρέφη, ἀλλὰ
καὶ ἵππους καὶ βόας οἱ τημελοῦντες ποππύζουσι. καὶ ὅτι τὸ ποππύζειν καὶ
ποππυλιάζειν λέγεται Δωρικῶς. Θεόκριτος «καὶ ἁδύ τι ποππυλιάσδει». τινὲς
δὲ αὐτὸ παππυλιάσδει γράφουσι. Παρὰ δὲ τοῖς παλαιοτέροις φέρεται καὶ ὅτι
πάπας τῇ Ῥωμαίων φωνῇ πατέρα σημαίνει, καὶ ὅτι Ῥωμαῖοι μὲν αὐτὸ
βαρυτόνως προφέρουσιν, ἡμεῖς δὲ περισπωμένως. Ἄλλοι δέ, ὅτι παρὰ Συρα-
κουσίοις πάπας ὁ πατήρ. ὃ κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν πάππας γίνεται, προς-
φώνησις ὂν τιμητικὴ υἱῶν πρὸς πατέρα. καὶ ὅτι κολακεύειν τί ἐστι τὸ ποπ-
πύζειν καὶ πόππυσμα κολακεία ἵππων ἀδαμάστων. Ἐν δὲ ἐκθέσει συγγενικῶν
λέξεων φερομένων ἐν Ῥητορικῷ Λεξικῷ γράφεται καὶ ταῦτα· παππίζειν τὸ
πάππαν καλεῖν καὶ παππίαν. οὕτω δὲ τὸν πατέρα οἱ Ἀττικοὶ ὑποκορίζονται.
τὸν δὲ τροφέα πάππαν οὐδείς, φησίν, Ἕλλην καλεῖ. Καὶ ὅτι τῶν συγγενικῶν
ὀνομάτων τὰ μέν ἐστι κοινὰ πάντων, οἷον πατήρ, μήτηρ, ἀδελφός καὶ τὰ
ὅμοια – Λέγω δὲ ὅτι πᾶς ἂν εἴποι πατέρα τὸν δεῖνα τοῦ δεῖνος, καὶ υἱὸν καὶ
876
ἀδελφόν – , τὰ δ' ἐκ προσώπου λέγεται ἰδίως, οἷον ἄπφαν τὴν ἀδελφὴν

Ἀττικῶς μόνη ἡ ἀδελφὴ εἴποι ἄν, καὶ πάππαν τὸν πατέρα μόνος ὁ παῖς,
ὥσπερ καὶ μαμμίαν τὴν μητέρα καὶ τὰ ὅμοια, ἐν οἷς θήσει τις καὶ τὸ ἠθεῖος.
ὁποῖά τι νέφος, καὶ σκότον ποιεῖ. (v. 506 s.) Ἐρεῖ γοῦν «ἀμφὶ δὲ νύκτα θοῦρος
Ἄρης ἐκάλυψε μάχῃ», νύκτα λέγων τὴν διὰ τὸ πολὺ καὶ πυκνὸν τοῦ κονισάλου
ζόφωσιν τοῦ ἀέρος, ὁποῖά τις καὶ ἀλλαχοῦ γενήσεται, ὅτε ὁ Αἴας ἐρεῖ «Ζεῦ,
ποίησον αἴθρην, ἐν δὲ φάει καὶ ὄλεσσον». Καὶ ὅρα ὅπως ὁ ποιητὴς ἐκ τοῦ αὐτοῦ
πράγματος ἐναντίας εἰκόνας ἔλαβε, τοὺς μὲν Ἀχαιοὺς λευκάνας, εἰς δὲ τὸν ἀέρα
νύκτα ποιήσας τῷ κονισάλῳ. (v. 504) Πολύχαλκος δὲ οὐρανός, ὡς καὶ ἀλ-
λαχοῦ, ὁ στερρός. διὸ καὶ σιδήρειός που λέγεται, εἰ καὶ ἄλλως ὡς λαμπρὸς
χρυσέῳ δαπέδῳ λάμπεται. Ἢ ὁ πολὺν ἔχων χαλκὸν μυθικῶς διὰ τὰ ἐν αὐτῷ
ἡφαιστότευκτα χαλκοβατῆ δώματα. Τὸ δὲ ἐπέπληγον ἀπὸ ἐνεστῶτος γίνεται
τοῦ πεπλήγω, αὐτὸς δὲ ἀπὸ παρακειμένου τοῦ πέπληγα εἰς ἐνεστῶτος ἀρχὴν
ἀνέβη. Συρακουσίων δὲ γλώσσης ἡ λέξις ἐστί, καθὰ καὶ παρ' Ἡσιόδῳ τὸ
ἐπέφυκον καὶ ὅσα τοιαῦτα, ὡς καὶ ἐν τοῖς εἰς τὴν Ὀδύσσειαν δεδήλωται.
(v. 505) Ὅτι ἐπὶ στρατιᾶς καὶ ἐνταῦθα ἔφη τὸ μίσγεσθαι, οἷον «ἂψ ἐπιμισγο-
μένων», ὡς καὶ ἐν τῇ Δ«ὣς τῶν μισγομένων». Ὅτι ὥσπερ Αἰθίοψ καὶ Αἰθιο-
πεύς κατὰ διφόρησιν, καὶ ἡγεμών ἡγεμονεύς, καὶ πομπός πομπεύς, οὕτω καὶ
ἡνίοχος καὶ ἡνιοχεύς, οἷον «ὑπὸ δ' ἔστρεφον ἡνιοχῆες». καὶ πολλὴ τούτου
χρῆσις παρὰ τῷ ποιητῇ. Σημείωσαι δὲ ὅτι κατὰ Αἴλιον Διονύσιον Ἀθήνῃσι καὶ
τάγμα ἦν ἀξιόλογον οἱ ἡνίοχοι. Κατελέγοντο γάρ, φησίν, οἱ εὐπορώτατοι
ἁρματοτροφήσοντες. [Δύναται δὲ ὁ ἡνιοχεύς καὶ ἐκ τοῦ ἡνιοχεύω ἡνιοχεύσω
εἶναι, ὅθεν καὶ ἡ ἡνιοχεία.
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. olume 2, page 206, line 12
μίνιος Αἴας μέγας καὶ μείζων ἐλέγετο – , τῷ δὲ ὀλίγῳ ὁ πολλός κατὰ τὸ

»πολλὸς γάρ τις ἔκειτο», τουτέστι μέγας. Εἰ δὲ καὶ ἐν πολλοῖς ὁ μικρὸς καὶ
ὀλίγος καὶ τυτθὸς εἰς ἶσον ἄγονται πολυωνυμίας λόγῳ, ἀλλ' ἐστὶν ἐν αὐτοῖς
ἄλλως πολλὴ διαφορά. μικρὸς μὲν γὰρ Τυδεὺς ἢ εἴ τις ἄλλος, ὀλίγος δὲ
ὄχλος, τυτθὸς δὲ παῖς καὶ βρέφος τυτθὸν τὸ ἐπιτίτθιον. Ὅτε μέντοι πολυωνυ-
μοῦσι, μετ' αὐτῶν ἐστι καὶ τὸ βραχύ καὶ τὸ μέτριον, [καὶ πρὸ αὐτῶν τὸ
μικκός, ὅπερ ἐστὶ μικρός, ὀξυνόμενον μὲν κατὰ τὸ μικρός, διπλάζον δὲ τὸ
κάππα, ὡς δῆθεν Αἰολικόν, κατὰ τὸ Ἰκκός, ὅπερ ἐστὶ κύριον ὄνομα σοφοῦ
ἰατροῦ Ῥηγίνου, ἐξ οὗ παροιμία τὸ «δεῖπνον Ἰκκοῦ», διὰ τὸ εὐτελὲς τῆς
ἐκείνου ζωῆς. Ἐκ δὲ τοῦ ῥηθέντος μικκοῦ, ὅ ἐστι μικροῦ, ὑποκοριστικὸν ὁ
μικκύλος. Ὅθεν μικκύλα χερύδρια αἱ παιδικαὶ μικραὶ χεῖρες παρὰ τῷ Συρακου-
σίῳ Μόσχῳ.] Δοκεῖ δὲ τὸ «μικρὸς ἔην δέμας» πρὸς διαστολὴν εἰρῆσθαι τῆς
κατ' ἄλλο τι μικρότητος, [οἷον τῆς κατά τι μέλος ἢ ψυχῆς ἀρετήν. εἰκὸς γὰρ
εἶναί τινα βραχύχειρα, ᾧ ἀνάπαλιν ἔσχεν ὁ μακρόχειρ Ἀρταξέρξης. Οὕτω δέ
πως καὶ μικροψυχεῖ τις, καὶ ἄλλος διεκπεσὼν τοῦ μεγαλοπρεπὴς εἶναι μικρο-
πρεπὴς λέγεται.] Ἐκ τοῦ μείων δὲ τὸν μικρὸν παράγουσιν οἱ παλαιοί. Χορηγία
δέ τις ἐτυμολόγοις καὶ τὸ «Τυδεὺς μικρὸς ἔην», οἳ ἐκ τοῦ τυτθόν, ὅ ἐστι μικρόν,
877
τὸν Τυδέα παρωνυμοῦσι. Μώμου δέ τι ἔχειν φαίνεται καὶ τὸ μικρόν τινα εἶναι
τὸ δέμας. διὸ καὶ ὁ ποιητὴς ἔοικε λέγειν ὡς, εἰ καὶ μὴ ἀρετὴν κατὰ σῶμα εἶχε
Τυδεύς, ἀφανὴς ὢν καὶ οἷον κατακεχωσμένος, τῇ γοῦν ἀνδρίᾳ περιεβλέπετο. ὁ
μέντοι Διομήδης εὐμεγεθέστερος ὑπονοεῖται, ὡς εἰκός, εἶναι τοῦ πατρός.
ἀμφὶ τὸν Πηλέα δηλονότι. (v. 127 – 131) «ὅς ποτέ με», φησίν, «εἰρόμενος», ὅ
ἐστιν ἐρωτῶν, «μέγ' ἐγήθεεν ᾧ ἐνὶ οἴκῳ, πάντων Ἀργείων ἐρέων», τουτέστιν
ἐρευνῶν, «γενεήν τε τόκον τε. τοὺς νῦν εἰ πτώσσοντας ὑφ' Ἕκτορι πάντας
ἀκούσει, πολλά κεν θεῷ φίλας ἀνὰ χεῖρας ἀείραι θυμὸν ἀπὸ μελέων δῦναι
δόμον Ἄϊδος εἴσω», ὅπερ τοῦ θανεῖν ἐστὶ περίφρασις, οἰκεῖον ὂν ἐπὶ παντὸς
λέγεσθαι ἀπευχομένου τὸ ζῆν. Ἰστέον δὲ ὅτι καὶ ἐν τῇ αʹ ῥαψῳδίᾳ ὁμοίως
τοῖς ἐνταῦθα ὁ σοφὸς γέρων προοιμιασάμενος τὸ ἐφεξῆς διαφόρως ἐξήνεγκεν,
ἐκεῖ μὲν αὐξήσας τὸ Ἑλληνικὸν κακὸν ἐκ τοῦ γηθῆσαι ἂν τὸν Πρίαμον, ὧδε δὲ
ἀπὸ τοῦ λυπηθῆναι ἂν τὸν Πηλέα. Ἔτι ἰστέον ὅτι καὶ παρ' Ἡροδότῳ εὕρηται
σχῆμα ὅμοιον τῷ Ὁμηρικῷ ἐν τῷ «ἦ κε μέγ' οἰμώξειεν ὁ Πελοπίδης Ἀγαμέ-
μνων, εἰ πύθοιτο Σπαρτιάτας τὴν ἡγεμονίαν ἀφαιρεῖσθαι ὑπὸ Συρακουσίων καὶ
Γέλωνος». Δοκεῖ δὲ ὁ Νέστωρ πεῖραν, ὡς ἐρρέθη, ἐσχηκέναι τοῦ Πηλέως,
ὅτε περὶ Ἀχιλλέως εἰς ἐκεῖνον ἐπρέσβευσε. Βαρύνεται δὲ ὁ γέρων οὐ μόνον
διὰ τὸ Ἑλληνικὸν αἶσχος, ἀλλ' ὅτι καὶ αὐτὸς ψευσάμενος τῷ Πηλεῖ ἀπελεγχθή-
σεται, ἐφ' οἷς ἐκείνου ἐρωτῶντος αὐτὸς ἀπεσέμνυνεν, ὡς εἴρηται, τοὺς Ἕλλη-
νας. (v. 127) Ἐν δὲ τοῖς ῥηθεῖσι τὸ μὲν «ἐγήθεεν», [ὥσπερ καὶ τὸ ἐγήθησε
καὶ τὸ γηθῆσαι καὶ τὸ γηθήσειν,] περισπωμένου ἐστὶν ἐνεστῶτος τοῦ γηθῶ,
οὗ ὁ μέλλων γηθήσω. Δωριεῖς δὲ γαθεῖν αὐτό φασι.
ὡς ὁ τρίτος τοῦ τρίτατος, μεσαιτάτῳ λέγουσιν οἱ μεθ' Ὅμηρον Ἀττικῶς.

(v. 227) Διαπρύσιον δὲ ἢ τὸ φανερὸν καὶ διάδηλον, ὡς ἐκ τοῦ πυρσοῦ, ἤγουν
φανοῦ, κατὰ μετάθεσιν τοῦ ρ, ἢ τὸ εἰς μακρὸν διῆκον καὶ διαπεράσιμον, ἐκ
τοῦ περῶ περύω περύσω κατὰ συγκοπήν. Δῆλον δὲ ὅτι εὐρυβόας ἦν ὁ οὕτω
βοῶν διαπρύσιον. (v. 224 – 6) Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι Αἴας καὶ Ἀχιλλεύς, ὡς καὶ
ἀλλαχόθεν δῆλόν ἐστι, «ἔσχατα», τουτέστιν ἐν τοῖς ἐσχάτοις καὶ ἄκροις μέρεσι
τοῦ ναυστάθμου, «νῆας ἐΐσας εἴρυσαν, ἠνορέῃ πίσυνοι καὶ κάρτεϊ χειρῶν»,
κἀντεῦθεν μὴ δεδιότες ὡς ἀφύλακτοι τὰ ἐκ τῆς λείας κακά. (v. 226) Ὅτι
δὲ ὕπεστιν ἄρρητος εὐθεῖα ἤνωρ ἤνορος, ὅθεν καὶ ἠνόρειος κτητικόν, ἐξ οὗ
ἠνορέη, ἡ ἀνδρία, καὶ ὅτι Συρακουσία λέξις ὁ πίσυνος ἐκ τοῦ πείθω πείσω
γινομένη, καὶ ἐν ἄλλοις δηλοῦται. Ἀναλογία δὲ τοῦ πίσυνος κατὰ τὸ δεσπό-
συνος, θάρσυνος. τοιαῦτα δέ τινα καὶ τὸ εὐφρόσυνος, καὶ παρὰ τῇ τραγῳδίᾳ
τὸ «ποὺς κηδόσυνος». (v. 228 – 35) Ὅτι ἡ ῥηθεῖσα τοῦ βασιλέως ἐνταῦθα
διαπρύσιος δημηγορία τοιαύτη ἐστὶν «αἰδώς, Ἀργεῖοι, κάκ' ἐλέγχεα, εἶδος
ἀγητοί, πῇ ἔβαν εὐχωλαί, ὅτε δὴ φάμεν εἶναι ἄριστοι, ἃς ὁπότ' ἐν Λήμνῳ
κενεαυχέες ἠγοράασθε, ἔσθοντες κρέα πολλὰ βοῶν» τῶν, ὡς πολλαχοῦ δηλοῦ-
ται, «ὀρθοκραιράων, πίνοντες κρητῆρας ἐπιστεφέας οἴνοιο, Τρώων ἄνθ' ἑκατόν
τε διηκοσίων τε ἕκαστος στήσεσθ' ἐν πολέμῳ, νῦν δ' οὐδ' ἑνὸς ἄξιοί εἰμεν»,
878
ἤγουν ἐσμέν, «Ἕκτορος, ὃς τάχα νῆας ἐνιπρήσει πυρὶ κηλέῳ». (v. 236 s.)
Ἐφ' οἷς, ὡς εἰκός, ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ἐφ' οὕτω μεγάλῃ σχετλιάσας λύπῃ
θυμοῦ καὶ κατελεεῖ τοὺς γοεροὺς ὄρνις καὶ ἐπιτάττει τῷ καιρῷ γαλήνην καὶ
γίνεται, καὶ οἱ ὄρνις ἐπωάζουσι καὶ εἰς φῶς ἐκφαίνουσι νεοσσούς. Καὶ τοῦτο
γενόμενον καὶ εἰς ὀπίσω καὶ ἐπὶ πολλοὺς παραμεῖναν ἐνιαυτοὺς τὰς ἀλκυονίδας
ἡμέρας ἔφηνε. Πολυπενθὴς οὖν ἀνέκαθεν ἡ ἀλκυών. [Τῷ δὲ πάθει τοῦ
εἰρημένου Κήϋκος παραθετέον καὶ τὴν Ἀντωνίου ἀπόνοιαν, ὃς τὴν πολυτελῆ
Κλεοπάτραν ἠγάγετο, ἔτι δὲ καὶ τὴν τοῦ αὐτοκράτορος Γαΐου, τοῦ καὶ Καλλί-
γολα, φασί, προσαγορευθέντος διὰ τὸ ἐν στρατοπέδῳ γεννηθῆναι. Οὗτος μὲν
γὰρ ὑπερφρονήσας, ὡς εἰκός, ἐπὶ κάλλει νέος τε Διόνυσος ἐκαλεῖτο καὶ Διο-
νυσιακὴν πᾶσαν ἐνδύνων στολὴν ἐδίκαζεν. Ἀντώνιος δὲ ἐκέλευεν ἐξ Ἀθηνῶν
ἀρξάμενος Διόνυσον αὑτὸν ἀνακηρύττειν κατὰ πόλεις ἁπάσας. Πρὸς τούτοις
δὲ καὶ τὸν Συρακούσιον ἰατρὸν Μενεκράτην, ὃς Ζεὺς ἐπικαλούμενος ὡς μόνος
αἴτιος τοῦ ζῆν ἀνθρώποις διὰ τῆς κατ' αὐτὸν τέχνης προὐβάλλετο καὶ ἑτέρους
θεούς, ὡς ἀλλαχοῦ δεδήλωται]. Ἔτι ἰστέον, ὡς Παυσανίας ἐν τῷ κατ' αὐτὸν
Λεξικῷ λέγει, ὅτι ἀλκυονίδες ἡμέραι αἱ ἐν χειμῶνι νήνεμοι καὶ γαλήνην ἔχου-
σαι, καὶ ὅτι περὶ τοῦ αὐτῶν ἀριθμοῦ διαφέρεται. Σιμωνίδης μὲν γὰρ πέντε
φησὶν αὐτὰς καὶ Ἀριστοτέλης, Δημαγόρας δὲ ὁ Σάμιος ἑπτά, Φιλόχορος δὲ
ἐννέα. Ὅτι δὲ καὶ δεκατέσσαρές εἰσιν, ἕτεροι λέγουσιν. Ὁ δ' αὐτὸς Παυσανίας
μῦθον ἐπ' αὐταῖς καὶ τοῦτόν φησιν. Ἀλκυονέως τοῦ γίγαντος θυγατέρες
Φθονία, Ἄνθη, Μεθώνη, Ἀλκίππα, Παλλήνη, Δριμώ, Ἀστερίη. Αὗται μετὰ
τὴν τοῦ πατρὸς τελευτὴν ἀπὸ Καναστραίου, ὅ ἐστιν ἄκρον Παλλήνης μέχρι
καὶ νῦν φυλάσσον τὴν κλῆσιν, ἔρριψαν ἑαυτὰς εἰς τὴν θάλασσαν,
ὁμοιότητα τοῦ ἠπεροπευτής, ἠπεδανός, ἠπύτα κῆρυξ καὶ τῶν ὁμοίων. εἰ δέ

τις φιλονεικοίη γράφων, «ἐπί θ' ἥπια», ἵνα δασύνῃ τὸ ἤπιος, ἴστω πρὸς τὴν
τῶν παλαιῶν ἀντιγράφων ἀκρίβειαν ἀπομαχόμενος, αἰδείσθω δὲ καὶ τὸ «ὀδύναι
κατηπιόωντο βαρεῖαι». Ὅρα δὲ καὶ τὸ φάρμακα πάσσειν. δηλοῖ γὰρ οὐκ ἀλείμ-
ματα, πάσματα δὲ ἀπὸ ῥιζῶν ἢ ὅλως φυτῶν τρίψεως, ὡς καὶ ἀλλαχοῦ φανήσεται.
Ὅτι δὲ καὶ πατρῴα τέχνη τῷ Μαχάονι τὸ ἰατρεύειν, καὶ ὅτι εὐγενὴς ὁ ἀνήρ, ἢ
καὶ κατὰ μῦθον θεῖον γένος ὡς Ἀσκληπιάδης, δηλοῖ μετ' ὀλίγα ὁ ποιητής,
εἰπὼν αὐτὸν «Ἀσκληπιοῦ υἱόν, ἀμύμονος ἰητῆρος». [Καινὸν δ' οὐδὲν θεογενῆ,
ὡς ἂν Σοφοκλῆς εἴποι, νομισθῆναι τὸν Μαχάονα καὶ πρὸ αὐτοῦ τὸν πατέρα
τὸν Ἀσκληπιόν. τὸ γὰρ τῆς ἰατρικῆς χρήσιμον τοιούτους νοεῖσθαι ὑπέβαλε
τοὺς ἰητῆρας. Μενεκράτης οὖν, ὡς καὶ ἀλλαχοῦ δηλοῦται, ὁ Συρακούσιος,
Ζεὺς ἤθελεν ἐπιλέγεσθαι, ὡς οἷα μόνος αἴτιος τοῦ ζῆν διὰ τὸ εὖ ἰατρεύειν. ὃς καὶ
Φιλίππῳ ἐπιστείλας προέγραψε «Μενεκράτης Ζεὺς Φιλίππῳ χαίρειν», καὶ
ἀλαζονευσάμενος σὺν ἄλλοις ῥήμασι καὶ ὅτι Ζεὺς ἐγὼ ἀνθρώποις βίον παρέχων,
ἐσκώφθη εὐφυῶς, ἐπιστείλαντος Φιλίππου καὶ προσφωνήσαντος ὡς μελαγ-
χολῶντα τὸ «Φίλιππος Μενεκράτει ὑγιαίνειν», ἤγουν φρονεῖν. Ἔπαιξε δὲ κατ'
αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς καὶ ἐν δείπνῳ τὸ περιᾳδόμενον, οὐ παραθεὶς ἐδώδιμα, καθὰ
τοῖς ἄλλοις, ἀλλὰ θυμιῶν διὰ τῶν παίδων καὶ σπένδων ὅσα καί τινι θεῷ. Καὶ
879
θεραπεύων δέ, φασίν, ἱερὰς νόσους ἠνάγκαζε τοὺς ὑγιαζομένους κατατίθεσθαι,

ὡς ὑπακούσονται αὐτῷ οἷα δοῦλοι περισωθέντες. καὶ τοίνυν ἠκολούθουν,
τείχους πύλας, ὡς ἂν οἱ ἐκ τοῦ πολέμου φεύγοντες σῴζοιντο. ὃ καὶ ἐν τοῖς

μετὰ ταῦτα γενήσεται, ὅτε Ἀχιλλεὺς κατὰ κράτος νικᾷ. ἐρεῖ γὰρ ἐκεῖ ὁ Πρία-
μος «πεπταμένας ἐν χερσὶ πύλας ἔχετε, εἰς ὅ κε λαὸς ἔλθῃ». Ἐκ μεταφο-
ρᾶς δὲ τῶν τιταινόντων ὀρνίθων τὰς πτέρυγας ἐν τῷ ἵπτασθαι τὸ ἀναπεπ-
ταμένας εἴληπται, καὶ φανεῖται τοῦτο καὶ ἐν τῇ ωʹ ῥαψῳδίᾳ. (v. 124) Ὅτι
τὸ «ἰθὺς φρονέων» Ἄσιος «ἵππους ἔχεν», ἤγουν ἤλαυνεν, ἀντὶ τοῦ θαρρυνόμενος
ἐπὶ τὰ ἀντικρὺ καὶ προϊέναι θέλων, ᾧπερ ὅμοιον ἐν τοῖς ἑξῆς τὸ «οἳ δ' ἰθὺς
πρὸς τεῖχος ἔκιον», καὶ τὸ «ἀντικρὺ μεμαώς», καὶ τὸ «πρόσω ἰέναι», καὶ τὸ
»ἴθυσαν ἐπὶ τεῖχος». ἀλλαχοῦ δὲ σαφέστατα λέγει «οἳ δ' ἰθὺς φρόνεον, μέμασαν
δὲ μάχεσθαι». (v. 125) Ὅτι ἐν τῷ «ἕποντο ὀξέα κεκλήγοντες» ῥῆμα προ-
ϋπόκειται, ὡς πολλαχοῦ ἐφάνη, τὸ κεκλήγω. Συρακουσίων δέ, φασί, τοῦτο
γλώσσης. τοιοῦτον δὲ καὶ τὸ «πεπλήγοντες», ἐξ οὗ ἔοικεν εἶναι τὸ πεπλήγετο,
μετ' ὀλίγα ῥηθησόμενον ἐν τῷ «καὶ ὣ πεπλήγετο μηρώ». (v. 128) Ὅτι Λαπίθαι,
ὡς καὶ ἐν τῇ αʹ ῥαψῳδίᾳ ἐρρέθη, γένος ἦν ἡρωϊκὸν ἐν Θεσσαλίᾳ, Κενταύροις
πολέμιον, ἀπό τινος Λαπίθου, υἱοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ Στίλβης νύμφης ἔχοντες
τὴν τοῦ γένους ἀρχήν, ὧν κατάγονται Λεοντεὺς καὶ Πολυποίτης ὁ Πειριθόου
τοῦ ᾀδομένου υἱός. (v. 128 – 36) Φησὶ γὰρ αὐτοὺς ὁ ποιητὴς «υἷας ὑπερθύμους
Λαπιθάων αἰχμητάων, οἵ», φησί, «προπάροιθε πυλάων ὑψηλάων ἕστασαν,
ὡς ὅτε τε δρύες οὔρεσιν ὑψικάρηνοι, αἵ τ' ἄνεμον μίμνουσι καὶ ὑετὸν ἤματα
πάντα, ῥίζῃσι μεγάλῃσι διηνεκέεσσ' ἀραρυῖαι· ὣς ἄρα τοί», ἤγουν οὗτοι, «χεί-
ρεσσι πεποιθότες ἠδὲ βίῃφι μίμνον ἐπερχόμενον μέγαν Ἄσιον οὐδ' ἐφέβοντο».
Ἰστέον δὲ ὅτι τὸ «πὰρ Ζηνὸς ἐπέφραδεν» ἑρμηνεία ἐστὶ τῆς θεοπροπίας. ὃ

γὰρ θεὸς φράσοι, θεοπροπία τὸ τοιοῦτον. Καὶ ὅρα ὅτι οὐ μόνον θεοπρόπιον
οὐδετέρως, ἀλλὰ καὶ θηλυκῶς ἡ θεοπροπία. καὶ μετ' ὀλίγα δὲ «οὐ θεοπροπίης
ἐμπάζομαι». ἐν οἷς σημείωσαι ὅτι ταὐτὸν τὸ θεοπροπίην ἀλεείνειν καὶ τὸ
θεοπροπίης ἐμπάζεσθαι, εἰ καὶ ἄλλως ἐναντία τὸ ἀλεείνειν καὶ τὸ ἐμπάζεσθαι,
ἤτοι τὸ ἐκφεύγειν καὶ τὸ ἐπιστρέφεσθαι. καὶ ἔστιν αὐτοῖς ἡ ταὐτότης, ἐπεὶ ὁ
θεοπροπίαν ἀλεείνων, ἤγουν ὁ τὸ ἐκ μαντείας κακὸν ἐκκλίνων, ἐμπάζεται
τῆς μαντείας ὡς ἐπιστρεφόμενος τῆς ἐν αὐτῇ ἀληθείας. [Τὸ δὲ «ἐπέφραδε»
οὐ παρακείμενός ἐστιν. οὐ γάρ εἰσι παρακειμένου δύο αὐξήσεις, ἀλλὰ παρα-
τατικὸς ἐξ ἐνεστῶτος τοῦ πεφράδω, ἵνα ᾖ ὡς πέπληγα πεπλήγω ἐπέπληγον
Συρακουσίων ἔθει, καὶ πέφυκα πεφύκω ἐπέφυκον, οὕτω καὶ πέφραδα πεφράδω
ἐπέφραδον, οὗ τὸ τρίτον ἐπέφραδε.] (v. 38) Τὸ δὲ «πρόες ὦκα» ἐπιταχύνει
τὸ ἔργον, ὡς μὴ χρεὼν ὂν ἐν μεγίστῳ κινδύνῳ ἀναβαλέσθαι. ὃ καὶ ποιήσει
Ἀχιλλεὺς μετ' ὀλίγα ἐπισπεύσας δύσεσθαι τεύχεα θᾶσσον τὸν Πάτροκλον.
Τὸ δὲ «ὄπασσον» καιριώτατα ἐνταῦθα κεῖται, ἐπεὶ κατόπιν ὁ λαὸς ἥκει τῷ
ἡγεμόνι. (v. 39) Φῶς δὲ καὶ ἐνταῦθα τὴν νίκην λέγει ὡς καὶ πρὸ τούτου καὶ
μετ' ὀλίγα δὲ ἐν τῷ «ἐπειδὰν φάος ἐν νήεσσι θείης». ἔνθα καὶ ἀστεῖος ὁ λόγος
ὡς Ἕκτορος μὲν σπεύδοντος πῦρ ταῖς ναυσὶν ἐμβαλεῖν, Πατρόκλου δὲ φῶς
ἐνθήσοντος. [Οὐχ' ἁπλῶς δὲ φῶς Δαναοῖς γενέσθαι θαρρεῖ, ἀλλά τι φῶς.
880
(v. 43) Διὸ καὶ ἐπάγει τὸ «ὀλίγη δέ τ' ἀνάπαυσις πολέμοιο». δηλοῖ δ' ἐν
τούτοις ὁ Πάτροκλος ἄκραν ἀδυναμίαν τῶν Ἀργείων,
κλᾶται, ὡς μὴ μόνον τοὺς κατ' εὐθὺ ὄντας ἀκούειν, ἀλλὰ καὶ τοὺς κατ' Ἀχιλλέα
ἐκ πλαγίων διὰ τὸ περιάγνυσθαι τὴν ἠχώ. ἀφ' ἧς ἐννοίας ἡ ἀλλαχοῦ ἰωγὴ
σύγκειται, [ὅπερ ἐστὶν ἰωῆς, ἤγουν φωνῆς, κλάσις καὶ ἀντανάκλασις.] Ὅτι
δὲ ἐκ πλαγίων ἦν ἐν ἄκρῳ τῶν νηῶν ὁ Ἀχιλλεύς, καθάπερ ἑτέρωθεν ὁ Αἴας,
προϊστόρηται. (v. 78 s.) Ὅτι νίκην φράζει τὸ «οἳ δ' ἀλαλητῷ πᾶν πεδίον
κατέχουσι μάχῃ νικῶντες». καὶ εἶεν ἂν οἱ Τρῶες ἄρτι ῥηξήνορες ὡς οὕτω
διελόντες τὸν Ἑλληνικὸν συνασπισμόν. οἳ καὶ ἄλλως πᾶν πεδίον ἀλαλητῷ
κατέχουσιν, ὡς πληροῦντες τὰ ἐκεῖ πάντα βοῆς, οἷα τῶν ἡττωμένων μὴ βοὴν
ἀγαθῶν ὄντων ἀλλὰ σιγώντων τῇ ἐγκοπῇ τοῦ πνεύματος, ἣν ἐκ τοῦ φεύγειν
ἔπασχον. (v. 81) Ἐν τούτοις δὲ κεῖται καὶ τὸ [»ἔμπεσε» προστακτικὸν κοινὸν
ἐξ ἀναλογίας, εἰ καὶ ἄλλως ἔθει Συρακουσίων κρατεῖ τὸ ἔμπεσον καὶ τὸ πέσον,
ἐξ ὧν τὸ ἐμπεσών καὶ πεσών. φησὶ γὰρ] «ἔμπεσ' ἐπικρατέως», τουτέστι
γενναίως πρόσβαλε τοῖς ἐχθροῖς. συνήθης δὲ καὶ ἡ τοιαύτη τοῦ ἐμπεσεῖν
σημασία τῷ ποιητῇ. (v. 83) Ὅτι τὸ ἐν φρεσὶ θεῖναι ὑπέβαλε τῇ ὕστερον
λεκτικῇ τέχνῃ τὴν τοῦ νουθετεῖν σύνθεσιν. νουθετεῖσθαι γὰρ καὶ ἐν φρεσὶ
τιθέναι ταὐτὰ δηλοῦσι. (v. 83 – 6) Φησὶ γοῦν Ἀχιλλεὺς πρὸς Πάτροκλον
»πείθεο ὥς τοι ἐγὼ μύθου τέλος ἐνὶ φρεσὶ θείω», τουτέστι νουθετήσω, «ὡς
ἄν μοι τιμὴν μεγάλην καὶ κῦδος ἄροιο πρὸς πάντων Δαναῶν», καὶ τήν τε «περι-
καλλέα κούρην ἂψ ἀπονάσωσιν, πρὸς δὲ καὶ ἀγλαὰ δῶρα πόρωσι». Καὶ
ὅρα ὅπως τε φιλότιμος ὁ Ἀχιλλεὺς καὶ οἷον τὸ κατ' ἀνθρώπους εὐμετάβολον
καὶ παλίμβουλον. ὁ γὰρ ἐν τῇ πρεσβείᾳ τὰ μυρία δῶρα ἐξαθερίζων νῦν ἐφίεται
κούρη. ἴσως δὲ καὶ ὅτι χρυσῷ τὰ κατ' αὐτὴν ἀνύεται, ὡς δίχα τῶν ἄλλων καὶ ἡ
Δανάη δηλοῖ, ἁλοῦσα χρυσῷ ῥεύσαντι ἐς αὐτήν, ἔτι δὲ καὶ ἡ Ἀταλάντη μήλων
χρυσέων ἐπιρρίψει τόν τε δρόμον προδοῦσα καὶ ἑαυτήν. Ὅτι δὲ χρυσῷ ἡ τοῦ
μύθου Ἀφροδίτη ἔχαιρε, δῆλον καὶ ἐκ τοῦ ἱστοροῦντος, ὅτι Σόλων πανδήμου
Ἀφροδίτης ἱερὸν ἱδρύσατο ἀπὸ γυναίων, ἅπερ ἐπὶ οἰκημάτων ἐκεῖνος ἔστησε
πριάμενος διὰ τοὺς νέους. χαίρει γὰρ ἡ δαίμων ταῖς χρυσαγωγοῖς ἑταιρίσι. διὸ
καὶ ἐπίθετον Ἀφροδίτης που Ἑταίρα κατὰ οἰκείωσιν. τοιούτῳ δὲ λόγῳ αὐτῇ ὡς
καὶ καλῇ καὶ φιλοχρύσῳ καὶ ὁ χρύσοφρυς ἰχθὺς ἱερὸς ᾔδετο, τουτέστιν ἐφημίζε-
το. εἰ δὲ καὶ τὰ τῆς μυθικῆς Ἀφροδίτης τοιαῦτα, οὐκ ἤδη καὶ πάσαις γυναίξι
δέδοται χρυσῷ στίλβειν, ἀλλὰ νεάνιδες μὲν Λυδαὶ καὶ κοῦραι δὲ Ὁμηρικαί τινες
χρυσοφορείτωσαν. Συρακουσίοις δέ, φασίν, ὕστερον νόμος ἦν τὰς γυναῖκας μὴ
κοσμεῖσθαι χρυσῷ μηδ' ἄνθινα φορεῖν μηδ' ἐσθῆτας πορφυρᾶς ἐχούσας παρυφάς,
εἰ μή τις αὐτῶν συγχωροίη ἑταίρα εἶναι κοινὴ καὶ οὕτω οἰκεία τῇ χρυσῇ
Ἀφροδίτῃ τῇ καὶ Ἑταίρᾳ, καὶ τὸν ἄνδρα δέ, φασί, μὴ καλλωπίζεσθαι, εἰ μὴ
ὁμολογοίη μοιχεύειν ἢ κίναιδος εἶναι. ἀλλὰ τοῦτο μὲν Συρακουσίων ἔθος. παρὰ
δὲ τῷ ποιητῇ εὕρηται ὁ μέγας Ὀδυσσεὺς ἐσθῆτι περιέργῳ χρησάμενος κατὰ τὸν
τῆς Πηνελόπης λόγον, καὶ διαλλαττούσῃ, ὁποίαν καὶ οἱ ὕστερον εἰς πλάτος
ἐμιμήσαντο. πορφυρέῳ δέ γε ἁπλῶς φάρει κοσμεῖσθαι ἄνδρας ἐφεῖτο, καθὰ καὶ
881
Ὅμηρος δηλοῖ, καὶ Λάκωνες δὲ ὕστερον αὐτὸ ἐπετήδευον ἔν τε ἄλλοις, φασί,

φορήμασι καὶ ἐν χλαμύσιν, ἐξαιρέτως δὲ κατὰ πόλεμον.
πριάμενος διὰ τοὺς νέους. χαίρει γὰρ ἡ δαίμων ταῖς χρυσαγωγοῖς ἑταιρίσι. διὸ
καὶ ἐπίθετον Ἀφροδίτης που Ἑταίρα κατὰ οἰκείωσιν. τοιούτῳ δὲ λόγῳ αὐτῇ ὡς
καὶ καλῇ καὶ φιλοχρύσῳ καὶ ὁ χρύσοφρυς ἰχθὺς ἱερὸς ᾔδετο, τουτέστιν ἐφημίζε-
το. εἰ δὲ καὶ τὰ τῆς μυθικῆς Ἀφροδίτης τοιαῦτα, οὐκ ἤδη καὶ πάσαις γυναίξι
δέδοται χρυσῷ στίλβειν, ἀλλὰ νεάνιδες μὲν Λυδαὶ καὶ κοῦραι δὲ Ὁμηρικαί τινες
χρυσοφορείτωσαν. Συρακουσίοις δέ, φασίν, ὕστερον νόμος ἦν τὰς γυναῖκας μὴ
κοσμεῖσθαι χρυσῷ μηδ' ἄνθινα φορεῖν μηδ' ἐσθῆτας πορφυρᾶς ἐχούσας παρυφάς,
εἰ μή τις αὐτῶν συγχωροίη ἑταίρα εἶναι κοινὴ καὶ οὕτω οἰκεία τῇ χρυσῇ
Ἀφροδίτῃ τῇ καὶ Ἑταίρᾳ, καὶ τὸν ἄνδρα δέ, φασί, μὴ καλλωπίζεσθαι, εἰ μὴ
ὁμολογοίη μοιχεύειν ἢ κίναιδος εἶναι. ἀλλὰ τοῦτο μὲν Συρακουσίων ἔθος. παρὰ
δὲ τῷ ποιητῇ εὕρηται ὁ μέγας Ὀδυσσεὺς ἐσθῆτι περιέργῳ χρησάμενος κατὰ τὸν
τῆς Πηνελόπης λόγον, καὶ διαλλαττούσῃ, ὁποίαν καὶ οἱ ὕστερον εἰς πλάτος
ἐμιμήσαντο. πορφυρέῳ δέ γε ἁπλῶς φάρει κοσμεῖσθαι ἄνδρας ἐφεῖτο, καθὰ καὶ
Ὅμηρος δηλοῖ, καὶ Λάκωνες δὲ ὕστερον αὐτὸ ἐπετήδευον ἔν τε ἄλλοις, φασί,
φορήμασι καὶ ἐν χλαμύσιν, ἐξαιρέτως δὲ κατὰ πόλεμον. δοκοῦσι δὲ μηδὲ
ποικιλίαν ἔχειν τὰ φορούμενα, οὗ τὸ ἀνάπαλιν παρὰ ταῖς Ἀττικαῖς νύμφαις, ὡς
ὁ Κωμικὸς δηλοῖ. ἁπλῶς οὖν εἰπεῖν, ἢ νόμῳ ἢ ἔθει ἢ προσώπων ἰδιότητι κατὰ
καιροὺς ἄλλοτε ἄλλους τὰ τοιαῦτα ὁ κατ' ἀνθρώπους βίος διοικονομεῖται.
Θετέον δ' ἐνταῦθα καὶ τὰς τῷ Κυψέλλῳ φίλας χρυσοφόρους, ὅς, φασί, περὶ
κάλλους γυναικῶν ἐν Ἀλφειῷ ἀγῶνα διέθετο,
φροντισταί. Ὀξύνεται δὲ, φασί, τὸ κηδεός, διότι τὰ εἰς οςκαθαρεύοντα τῷ ε

παραληγόμενα ὀξύνονται· ὀχεύω ὀχεός, καὶ πλεονασμῷ τοῦ σὀσχεός,
σωρεύω σωρεός, καὶ ἐν συγκοπῇ σωρός, φωλεύω φωλεός, οὕτω καὶ κηδεύω
κηδεός. τινὲς δὲ προπαροξύνουσι, λέγοντες ὅτι ὡς καθαρεύω καθάρειος,
ἐπιτηδεύω ἐπιτήδειος, οὕτω κηδεύω κήδειος, ἐξ οὗ καὶ τὸ ἐπικήδειος,
ἀποβληθέντος δὲ τοῦ ιἔμεινε κήδεος. (v. 158 s.) Τὸ δὲ «ἄνωχθι» ὅτι ἀπὸ τοῦ
ἄνωγε, ὃ δηλοῖ τὸ κέλευε, γίνεται, καὶ ὅτι τὸ ὅπλεσθαι παράγωγόν ἐστι τοῦ
ὁπλίζεσθαι, προέγνωσται. (v. 157) Τὸ δὲ «πείσονται μύθοις» διέσταλται τῆς
δι' ἔργων πειθοῦς. [Ἐνταῦθα δὲ μνηστέον ὅτι μῦθος κοινῶς μὲν ἔγνωσται ὅστις
ἐστὶ παρά, τε τῷ ποιητῇ καὶ τοῖς ὕστερον, ἡ δὲ ἱστορία καὶ ἄλλο τι καινοτομεῖ.
λέγεται γὰρ ἐν Συρακούσαις εἶναι ποτε πολυτελὴς κῆπος, ὃς ἐκαλεῖτο Μῦθος, ἐν
ᾧ Ἱέρων ἐχρημάτιζεν. εἰκὸς δὲ Μῦθον αὐτὸν λεχθῆναι ἢ διὰ τὸ μύθου ἤγουν
λόγου ἄξιος εἶναι, πολλοῦ δηλαδή, ἢ διὰ τὸ μὴ ἂν πιστεύεσθαι τοῖς πολλοῖς
οὕτω καλὸς εἶναι, ἀλλὰ μυθικὰ δοκεῖν τὰ ὑπὲρ αὐτοῦ λαλούμενα.] (v. 160)
Κεῖνται δ' ἐν τούτοις καὶ ταγοὶ οἱ ἡγεμόνες, ἤγουν οἱ τάσσοντες τὰ τοῦ λαοῦ, οἱ
καὶ κοσμήτορες διὰ τὸ κοσμεῖν. φησὶ γὰρ «παρὰ δ' οἱ ταγοὶ ἄμμι μενόντων»,
ἤγουν παραμενέτωσαν ἡμῖν οἱ ἔνδοξοι τῇ τοῦ Πατρόκλου πυρᾷ. (v. 164) Ὅτι
ἑρμηνεύων τὸ «φράσατο μέγα ἠρίον» φησὶ «ποίησαν δὲ πυρὴν ἑκατόμποδον
ἔνθα καὶ ἔνθα», ὅ ἐστιν ἑκατὸν ποδῶν ἔχουσαν ἑκάστην πλευράν, Ἀχιλλέως
882
δηλαδὴ κατὰ τὸ σιωπώμενον ἐπιτάξαντος, τοῦ καὶ φρασαμένου τὸ ἠρίον, ὡς

εἴρηται. (v. 165) Ὅτι τὸ «ἐν δὲ πυρῇ ὑπάτῃ νεκρὸν θέσαν» ἑρμηνεύων μετ'
μὲν τοῦ «τάχα», ἰσοδύναμα δέ. (v. 802 – 4) Ἐπὶ δὲ πᾶσιν ὁ ποιητὴς ἐν βραχεῖ
γράψας, ὅτι «εὖ συναγειρόμενοι δαίνυντο ἐρικυδέα δαῖτα» καὶ οἱ ἀμφὶ Πρίαμον,
τουτέστιν ἐποιήσαντο συνήθως τὸν ἐπὶ τῷ νεκρῷ τάφον, ὃς δαῖτα ἐδήλου, εἶτα
σχήματι συμπληρωτικῷ κατακλείει τὴν ποίησιν, εἰπὼν «ὣς οἵ γ' ἀμφίεπον
τάφον Ἕκτορος ἱπποδάμοιο», ἀμφιέπειν κἀνταῦθα εἰπὼν τὸ ἐνεργεῖν, ἢ λόγοις
παρὰ τὸ ἔπω, τὸ λέγω, ἢ σωματικαῖς κινήσεσι παρὰ τὸ ἕπω, τὸ ἀκολουθῶ.
Ὅρα δὲ τὸ «συναγειρόμενοι δαίνυντο δαῖτα» ὅτι τε Ἀττικῶς πέφρασται κατὰ τὸ
»βουλὴν βουλεύουσι» καὶ τὰ ὅμοια, [καὶ ὅτι μὴ συμποσίου προκειμένου, καθὰ
οὐδὲ ἐν τῷ δόρπῳ τῷ ἐπὶ τοῦ Πατρόκλου, οὔτε εἰς δεκάδας ἀριθμοῦνται οἱ
δαινύμενοι, ὥς που ὁ βασιλεὺς Ἀγαμέμνων διώρισεν, οὔτε μὴν εἰς μετριώτερον
ἀριθμόν, ὡς ἔπαιξε συμποσιακῶς Ἀρχέστρατος ὁ Συρακούσιος, γράψας τὸ «ἐν
μιᾷ πάντας δειπνεῖν ἀβρόδαιτι τραπέζῃ. ἔστωσαν δέ», φησί, «ἢ τρεῖς ἢ
τέσσαρες οἱ ξύμπαντες ἢ τῶν πέντε γε μὴ πλείους. ἤδη γὰρ ἂν εἴη μισθοφόρων
ἁρπαξιβίων σκηνὴ στρατιωτῶν». ἀλλ' οὐδὲ εἰς τόπους ῥητούς, ὥσπερ καὶ
ἄνδρας, μετροῦνται κατὰ τὸν ἱστορήσαντα, ὡς ἡ τῶν Καρνήων παρὰ Λάκωσιν
ἑορτὴ μίμημα ἦν στρατιωτικῆς ἀγωγῆς. τόποι μὲν γάρ, φησίν, ἐννέα τῷ
ἀριθμῷ, σκιάδες μὲν καλούμενοι, σκηναῖς δέ τι ἔχοντες παραπλήσιον· ἐννέα δὲ
καθ' ἕκαστον ἄνδρες ἐδείπνουν. φιλία ἴσως καὶ ἐκεῖ ἀριθμοῦ Ὁμήρῳ φίλου τοῦ
ἐννέα. διὸ καὶ ἐπάγει ὁ τοῦθ' ἱστορήσας τὸ «γίνεται δὲ ἡ ἑορτὴ ἐφ' ἡμέρας
ἐννέα». καί πως ἔοικε πρὸς ταῦτα τὸ «ἐννέα δ' ἕδραι ἦσαν. προΐσχοντο δὲ ἀφ'
ἑκάστης ἐννέα ταύρους», ὅπερ ἡ Ὀδύσσεια ἱστορεῖ. καὶ οὕτω μὲν καὶ ταῦτα.]
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Οδύσσεια

“Eustathii archiepiscopi Thessalonicensis commentarii ad Homeri Odysseam, 2 vols.
in 1”, Ed. Stallbaum, G.Leipzig: Weigel, 1:1825; 2:1826, Repr. 1970.Volume 1, page
113, line 11
ἵνα μὴ τὸ νῦν, πλατικὸν νοηθῇ. Τὸ δὲ τάρπησαν, ἀντὶ τοῦ ἐκορέσθησαν. ἢ μᾶλλον

ἐτέρφθησαν δι'
ἐδωδῆς. ἣν πρὸ ὀλίγων δαίτην εἶπε κατὰ πολυωνυμίαν. ἔστι γὰρ αὐτὴν καὶ ἐδητὺν
εἰπεῖν. καὶ δαῖτα.
καὶ βρώμην. καὶ βρῶσιν. ὡς τὸ, δότ' ἀμφίπολοι βρῶσιν τε πόσιν τε. Περὶ δὲ τοῦ
Γερήνιος, ἐν τοῖς
εἰς τὴν Ἰλιάδα δεδήλωται. (Vers. 68.) Καὶ περὶ τοῦ ἱππότα δὲ, ποιητικῆς ταύτης
εὐθείας τῶν ἑνικῶν.
ἣν καὶ ὅσαι δὲ κατ' αὐτὴν, ὁ τοξότα, ὁ ἱππηλάτα, καὶ τὰς ὁμοίας, Εὐδαίμων ὁ
Πηλουσιώτης,
Μακεδόνων γλώσσης εἶναι λέγει. οἳ τρέπουσιν εὐθειῶν κλινομένων διὰ τῆς ου, τὸ
ηςεἰς ἄλφα, ἵνα
μὴ ἀπαραμύθητος ἀμφίμακρος πέσῃ ἐπὶ πολλῶν. οἷς συνεξηκολούθησε καὶ τὸ, Θυέστ'
Ἀγαμέμνονι λεῖ-
πεν. ὁρᾶται δὲ τοῦτο κατὰ τὴν ἐκείνου παρατήρησιν, οὐ μόνον ἐπὶ εὐθειῶν, ἀλλὰ καὶ
ἐπὶ ἄλλων πτώ-
σεων. Ἄρατος γοῦν φησὶ, πρότεροι πόδες ἱππότα φηρός. ἤγουν ἱππότου. παράγει δὲ
883
ἐκεῖνος καὶ Ἰλλυρι-

κὸν ὄνομα ἐν ἐπιγράμματι τὸ, πατὴρ δέ μ' ἔφυσε Κόπαινα. ἤτοι ὁ Κοπαίνης. καὶ
Συρακούσιον τὸ
ὁ Μύριλλα. οὗ μεμνῆσθαι λέγει τὸν Σώφρονα. ἱστορῶν καὶ ὅτι τοῦ Συρακουσίου
τούτου κύριον,
Δημόκοπος ἦν ἀρχιτέκτων. ἐπεὶ δὲ τελεσιουργήσας τὸ θέατρον, μύρον τοῖς ἑαυτοῦ
πολίταις διένειμε, Μύ-
ριλλα ἐπεκλήθη. πάντως δὲ τοῖς εἰρημένοις ὀνόμασι τοῖς ὡς ἄλλοι φασὶν Αἰολικοῖς,
συντέτακται καὶ τὸ,
ὁ νεφεληγερέτα. Αἰολικὰ δὲ καὶ τὸ, ὁ μητίετα καὶ ὁ ἀκάκητα. (Vers. 69.) Ἰστέον δὲ
καὶ ὅτι τὸ
μεταλλῆσαι καὶ ἔρεσθαι, διασαφεῖ ὡς οὐ κυριολεκτεῖται ἐν τούτοις τὸ ἔρεσθαι, ἀλλὰ
πολυπραγμοσύ-
νην δηλοῖ προσήκουσαν τῷ πυνθάνεσθαι. ὧν τὴν διαφορίαν τὴν παρὰ πολλοῖς
καθιστῶντες εἴς τι ὡρι-
σμένον οἱ παλαιοὶ, πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα φασὶν, ἐν δὲ ἐκείνοις καὶ ταῦτα. ἐρωτᾶν ἐστὶ,
τὸ ἐθέλειν
κεφαλαιώδη λαβεῖν ἀπόφασιν περὶ ὑποκειμένου πράγματος. οἷον, εἴρεαι ὁππόθεν
εἰμὲν, ἐγὼ δέ κέ τοι
καταλέξω. καὶ, ἀλλ' ἴθι νῦν Πάτροκλε Διῒ φίλε Νέστορ' ἔρειο.
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Οδύσσεια Volume 1, page 113, line 12
ἐδωδῆς. ἣν πρὸ ὀλίγων δαίτην εἶπε κατὰ πολυωνυμίαν. ἔστι γὰρ αὐτὴν καὶ ἐδητὺν
εἰπεῖν. καὶ δαῖτα.
καὶ βρώμην. καὶ βρῶσιν. ὡς τὸ, δότ' ἀμφίπολοι βρῶσιν τε πόσιν τε. Περὶ δὲ τοῦ
Γερήνιος, ἐν τοῖς
εἰς τὴν Ἰλιάδα δεδήλωται. (Vers. 68.) Καὶ περὶ τοῦ ἱππότα δὲ, ποιητικῆς ταύτης
εὐθείας τῶν ἑνικῶν.
ἣν καὶ ὅσαι δὲ κατ' αὐτὴν, ὁ τοξότα, ὁ ἱππηλάτα, καὶ τὰς ὁμοίας, Εὐδαίμων ὁ
Πηλουσιώτης,
Μακεδόνων γλώσσης εἶναι λέγει. οἳ τρέπουσιν εὐθειῶν κλινομένων διὰ τῆς ου, τὸ
ηςεἰς ἄλφα, ἵνα
μὴ ἀπαραμύθητος ἀμφίμακρος πέσῃ ἐπὶ πολλῶν. οἷς συνεξηκολούθησε καὶ τὸ, Θυέστ'
Ἀγαμέμνονι λεῖ-
πεν. ὁρᾶται δὲ τοῦτο κατὰ τὴν ἐκείνου παρατήρησιν, οὐ μόνον ἐπὶ εὐθειῶν, ἀλλὰ καὶ
ἐπὶ ἄλλων πτώ-
σεων. Ἄρατος γοῦν φησὶ, πρότεροι πόδες ἱππότα φηρός. ἤγουν ἱππότου. παράγει δὲ
ἐκεῖνος καὶ Ἰλλυρι-
κὸν ὄνομα ἐν ἐπιγράμματι τὸ, πατὴρ δέ μ' ἔφυσε Κόπαινα. ἤτοι ὁ Κοπαίνης. καὶ
Συρακούσιον τὸ
ὁ Μύριλλα. οὗ μεμνῆσθαι λέγει τὸν Σώφρονα. ἱστορῶν καὶ ὅτι τοῦ Συρακουσίου
τούτου κύριον,
Δημόκοπος ἦν ἀρχιτέκτων. ἐπεὶ δὲ τελεσιουργήσας τὸ θέατρον, μύρον τοῖς ἑαυτοῦ
πολίταις διένειμε, Μύ-
ριλλα ἐπεκλήθη. πάντως δὲ τοῖς εἰρημένοις ὀνόμασι τοῖς ὡς ἄλλοι φασὶν Αἰολικοῖς,
συντέτακται καὶ τὸ,
ὁ νεφεληγερέτα. Αἰολικὰ δὲ καὶ τὸ, ὁ μητίετα καὶ ὁ ἀκάκητα. (Vers. 69.) Ἰστέον δὲ
καὶ ὅτι τὸ
884
μεταλλῆσαι καὶ ἔρεσθαι, διασαφεῖ ὡς οὐ κυριολεκτεῖται ἐν τούτοις τὸ ἔρεσθαι, ἀλλὰ

πολυπραγμοσύ-
νην δηλοῖ προσήκουσαν τῷ πυνθάνεσθαι. ὧν τὴν διαφορίαν τὴν παρὰ πολλοῖς
καθιστῶντες εἴς τι ὡρι-
σμένον οἱ παλαιοὶ, πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα φασὶν, ἐν δὲ ἐκείνοις καὶ ταῦτα. ἐρωτᾶν ἐστὶ,
τὸ ἐθέλειν
κεφαλαιώδη λαβεῖν ἀπόφασιν περὶ ὑποκειμένου πράγματος. οἷον, εἴρεαι ὁππόθεν
εἰμὲν, ἐγὼ δέ κέ τοι
καταλέξω. καὶ, ἀλλ' ἴθι νῦν Πάτροκλε Διῒ φίλε Νέστορ' ἔρειο.
καὶ εἰς πῦρ δὲ μεταπίπτων, ὅ ἐστι θυμικῶς προσφέρεσθαι προσποιούμενος. καὶ εἰς
δράκοντα ἑλιττόμε-
νος, τῷ τῶν κατὰ ψυχὴν κινημάτων ὑγρῷ καὶ πολυελίκτῳ. καί που καὶ θηριωδίαν τῷ
δῆθεν ἀπροσίτῳ
τοῦ ἤθους ἐπεγκαλούμενος. καὶ ὅλως, παντοῖος εἰς πεῖραν προφαινόμενος τῷ τὴν
αὐτοῦ θηρωμένῳ
φιλίαν. κἀπειδὰν ἐκεῖνον ἴδοι δραττόμενον αὐτοῦ ἐγκρατῶς, καὶ ἐχόμενον ἀστεμφῶς
τετληότι θυμῷ,
καὶ προσμένοντα, καὶ πιέζοντα, καὶ τὴν φιλίαν αὐτοῦ προκαλούμενον, τότε δὴ καὶ
αὐτὸς ἡδέως ἐκεῖ-
νον προσήσεται. καὶ μετὰ μακρὰν πεῖραν, ὁμιλήσει αὐτῷ ἱλαρῶς πρὸς ὀρθότητα.
τοιοῦτος ὢν οἷος
ἦν πρὸ τῆς πείρας κατά γε τὸ ἀποίκιλον. διὸ καὶ ὁ ποιητὴς φησί. πάντα δὲ γινόμενος,
πειρήσεται,
καὶ τὰ ἑξῆς. ὡς δέον ὂν, πείρᾳ τὴν φιλίαν ποιεῖσθαι. καὶ οὕτω μὲν καὶ οὗτοι. τινὲς δὲ,
τῆς τῶν θαυ-
ματοποιῶν τέχνης καὶ τὸν εἰρημένον Πρωτέα ἔθεντο. καθ' ἣν ἐθαυμάζετο καὶ
Κρατισθένης ὁ Φλιά-
σιος. ὃς πῦρ τέ φασιν αὐτόματον ἀνέφαινε. καὶ ἄλλα ἐτεχνᾶτο φάσματα δι' ὧν
ἀνθρώπων ἐξίστα διά-
νοιαν. ἦν δὲ τοιοῦτος, καί τις Ξενοφῶν. καὶ Σκύμνος ὁ Ταραντῖνος. καὶ Φιλιππίδης ὁ
Συρακούσιος.
καὶ ὁ ἐκ Μιτυλήνης Ἡράκλειτος. καὶ Νυμφόδωρος ὁ πρῶτος Ῥηγίνους εἰς δειλίαν
σκώψας. ἄλλοι δὲ,
πρὸς τῇ λοιπῇ σοφίᾳ, καὶ ὀρχηστὴν τὸν Αἰγύπτιον τοῦτον Πρωτέα παρέδοσαν,
εὐλύγιστόν τινα. καὶ
πολυσχημάτιστον. καὶ ὑγρὸν τὴν κίνησιν. καὶ κοῦφον καὶ ἁλτικόν. διὸ καὶ ἡ ποίησις,
τὴν εἰς διάφορα
σώματα μεταβολὴν αὐτοῦ ἐπλάσατο. καὶ ὅμοιά τινα ἔφη ταῖς ποιαῖς ἐκείνου
κινήσεσιν. Ὅτι δὲ καὶ
εὐγενεῖς ὀρχηστικαὶ ἦσαν παρὰ τοῖς παλαιοῖς, δηλοῦσιν οἱ ἱστορικοί. καὶ εἴρηταί τι
καὶ ἐν Ἰλιάδι
περὶ τοιαύτης ὀρχήσεως. ῥητέον δ' ἐνταῦθα οὐ παρέργως, καὶ ὡς οἱ φθάσαντες
πολυτρόποις ἤδη δὲ καὶ
κακοήθεσι πολυειδῶς ἀνθρώποις προσαρμόσαι τὸ τοῦ Πρωτέως ὄνομα, τοιούτῳ
εἴκασαν καὶ τοὺς κόλα-κας καὶ δηλοῖ γράψας Ἀθήναιος,
885
οἷς φίλος τις λαθὼν ἀπεδήμησε. (Vers. 735.) Τὸ δὲ καὶ ἐσσύμενος περ ὁδοῖο, ὅμοιον
τῷ, ἐπειγόμε-
νός περ ὁδοῖο. Ὅτι Δολίος, παροξύτονον τρίβραχυ κύριον ἐνταῦθα. δοῦλος δὲ οὗτος
προικῷος τῇ Πη-
νελόπῃ. φησὶ γάρ. ὅν μοι δῶκε πατὴρ ἔτι δεῦρο κιούσῃ. καί μοι κῆπον ἔχει
πολυδένδρεον. τοῦτον ἐθέλει
στεῖλαι ἡ Πηνελόπη τῷ Λαέρτῃ ὡς ἂν μαθὼν ἐκεῖνος ἔλθῃ καὶ λαλήσῃ ἐν τῇ πόλει τὰ
ὑπὲρ Τηλεμάχῳ.
ὃν αὐτοῦ τὲ καὶ τοῦ Ὀδυσσέως γόνον καλεῖ, ὡς Ὀδυσσέως μὲν, ἔκγονον. ἐκείνου δὲ
ἔγγονον. Σημείωσαι
δὲ ὅτι ὁποῖα καὶ ἄλλα τοιαῦτα ποιεῖ Ὅμηρος, ἐλαλήθη μὲν πρὸ τῆς Πηνελόπης,
κληθῆναι τὸν κηπου-
ρὸν Δολίον, οὐχ' εὕρηται δὲ τοῦτο πραχθὲν, διὰ τὸ κωλυθῆναι ὑπὸ τῆς Εὐρυκλείας
μετ' ὀλίγα. ἐπεὶ μὴ
δὲ ἐχρῆν, τὸν γέροντα σκυλμὸν παθεῖν οὐκ εὔχρηστον τῷ ποιητῇ. καὶ οὐδὲ τὰ ὑπὸ
τῶν δεσποτῶν ἀσκέ-
πτως ἐπιταττόμενα, πληροῦσθαι χρεών. Ἐνταῦθα δὲ προσθετέον ἐκ τῶν μεθ' Ὅμηρον,
καὶ ὅτι πᾶσα
ἡ Πανορμίτις τῆς Σικελίας κῆπος προσηγορεύετο διὰ τὸ πλήρης εἶναι δένδρων
ἡμέρων. ὅτι δὲ καὶ
ἡ Συράκουσα κῆπον εἶχε πολυτελῆ ὃς ἐκαλεῖτο μῦθος ἐν ᾧ Ἱέρων χρηματίζων ἦν,
καὶ ἐν τοῖς εἰς τὴν
Ἰλιάδα ἐδηλώθη. ἐκαλεῖτο δ' ἂν ἴσως μῦθος ὁ κῆπος ἐκεῖνος, διὰ τὸ μὴ ἂν ῥᾳδίως ἐξ
ἀκοῆς πιστεύε-
σθαι τοιοῦτος εἶναι ἀλλὰ μυθικῶς πεπλάσθαι. παραδέδοται δὲ καί τι κουρᾶς εἶδος,
κῆπος λέγεσθαι.
ἡ δὲ μανιόκηπος γυνὴ τουτέστιν ἡ περὶ μίξεις μεμηνυῖα, κήπῳ τῷ κατ' αὐτὴν οὕτω
σκώπτεται. περὶ ὃν
δηλαδὴ μέμηνεν ἀποφραγνῦσα τοῖς ἐθέλουσι τὴν τῆς ὥρας ὀπώραν δρέπεσθαι. (Vers.
737.) Τὸ
δὲ πολυδένδρεον, διαστέλλει λειμῶνος τὸν κῆπον. ὁ γὰρ λειμὼν οὐκ ἐξ ἀνάγκης
πολύδενδρος.
(Vers. 743.) Ὅτι θρεψαμένη τὸν Ὀδυσσέα ἡ γραῦς Εὐρύκλεια καὶ ὡς ἐπὶ υἱῷ ἐκείνῳ
διακειμένη,
νύμφην προσφωνεῖ τὴν καὶ δέσποιναν καὶ βασίλειαν ἐν τῷ, νύμφα φίλη. ὡς εἴπερ
εἶπε, νύμφη τοῦ
υἱοῦ μου. κεῖται δὲ καὶ ἐν Ἰλιάδι τὸ, νύμφα φίλη. Ὅρα δὲ ὅτι φίλη κληθεῖσα πρὸ
ὀλίγων καὶ ἡ
γραῦς ἐν τῷ, κλῦτε φίλαι, αὐτὸ τὲ νῦν ἀνταποδίδωσι, καὶ πλεῖον δέ τι προστίθησιν ἐν
τῷ, νύμφα
φίλη. Ὅτι ὁ ἐπικρύψας ἀποδημίαν ἀνδρὸς ἐπαχθῶς τινι μεγάλῳ προσώπῳ εἶτα
ἐξομολογούμενος, δύνα
φνοῦς καὶ μέλιτος καὶ ἐλαίου παγκαρπίας. (Vers. 95.) Τὸ δὲ ἤραρε θυμὸν ὡς καὶ ἐν
886
ἄλλοις ἐδη-
λώθη, τὸ θυμῆρες ἐμφαίνει. καὶ ἄλλως δὲ κατὰ τὸ, ἄγγεσιν ἄρσεν ἅπαντα, λέγεται καὶ
τὸ, ἤραρε
θυμὸν ἐδωδῇ. ἵνα καὶ αὐτὴν ἄρσῃ ὁ ἐσθίων ὥσπερ ἄγγει τινὶ, τῷ σώματι. (Vers. 97.)
Τὸ δὲ θεὰ
θεὸν, ἐντρεπτικῶς εἰρῆσθαι δοκεῖ. εἴγε θεὰ θεῷ λαλοῦσα προσποιεῖται ἀγνοεῖν. Τὸ δὲ
ἐνισπήσω, και-
νότερον ἐκ τοῦ ἐνισπῶ. τὸ μέντοι κοινότερον, ἐνίπτω ἐνίψω. πλὴν, τοῦτο μὲν ἔχει τι
καὶ σφοδρότητος.
τὸ δὲ ἐνισπήσω, ἀντὶ τοῦ, ἁπλῶς εἴπω. (Vers. 92.) Ἰστέον δὲ ὅτι ἀκολούθως Ὁμήρῳ
εἰπόντι τὸ, πα-
ρέθηκε τράπεζαν, ἔλεγον καὶ οἱ μετ' αὐτὸν, παραθέσθαι τραπέζας ἐν καταρχῇ δαιτός.
τὸ μέντοι
αἴρειν αὐτὰς, βαστάζεσθαι ἔφασκον. ἐβαστάζοντο δέ φασι τράπεζαι, δοθείσης
κράσεως ἀγαθοῦ δαί-
μονος. ἤγουν μετὰ τὸ δοθῆναι κράμα τὸ οὕτω καλούμενον ἀγαθοῦ δαίμονος, ἤτοι
ἀγαθῆς Τύχης.
πρὸς ὃ παίξας Διονύσιος ὁ Σικελιώτης ἀσεβῶς καθὰ ὁ δειπνοσοφιστὴς ἱστορεῖ,
ἀνακειμένης Ἀσκληπιῷ
χρυσῆς τραπέζης ἐν Συρακούσαις, προπιὼν αὐτῷ ἄκρατον ἀγαθοῦ δαίμονος,
ἐκέλευσε βασταχθῆναι
τὴν τράπεζαν. (Vers. 100.) Ὅτι χρήσιμον εἰς πλοῦν μακρὸν ῥηθῆναι τὸ, τίς ἂν ἑκὼν
τοσόνδε διαδρά-
μοι ἁλμυρὸν ὕδωρ ἄσπετον; οὐδέ τις ἄγχι βροτῶν πόλις. λέγει δὲ ταῦτα ὁ Ὁμηρικὸς
Ἑρμῆς ἐκτετοπί-
σθαι δηλῶν τὴν νῆσον τῆς Καλυψοῦς. Ἁλμυρὸν δὲ ὕδωρ ἄσπετον, τὴν θάλασσαν
λέγει περιφράσας.
ἄλλως γὰρ, οὐκ ἂν οὔτε τὸ ἁπλῶς ὕδωρ εἴη ἂν θάλασσα, οὔτε τὸ ἁλμυρὸν ὕδωρ. εἰ
γὰρ καὶ ὁ Λοκρὸς
Αἴας ὕδωρ ἁλμυρὸν πιὼν ἀπόλωλεν, ἀλλ' οὐ θάλασσαν ἐξέπιε, βραχὺ δέ τι αὐτῆς.
ὁμοῦ τοίνυν τὸ,
ἄσπετον ἁλμυρὸν ὕδωρ, εἴη ἂν θάλασσα. Τὸ δὲ βροτῶν πόλις, ἢ παρέλκον ἔχει τὸ
βροτῶν, ἢ τὴν
κατοικουμένην δηλοῖ καὶ μὴ ἁπλῶς οὕτω καὶ ὁμωνύμως πόλιν. (Vers. 104.)
φασιν, ἑλάνας τὰς λαμπάδας ἔφη παρὰ τὴν ἕλην ἥτις ἐστὶν εἵλη, ἀφ' ἧς πολλὰ
γίνονται. ὧν καὶ τὸ
εἱληθερεῖν. καὶ θειλόπεδον ὡς μετ' ὀλίγα φανεῖται. παρὰ δὲ Νικάνδρῳ φησὶν ἑλάνη, ὁ
ἐκ καλάμων
δεσμός. εὕρηται δὲ καὶ λυχνοῦχος καλούμενος ὁ φανός. Ἄλεξις γοῦν φησιν, ὁ πρῶτος
εὑρὼν μετὰ
λυχνούχου περιπατεῖν τῆς νυκτὸς, ἦν τις κηδεμὼν τῶν δακτύλων. ὁ δ' αὐτὸς ἐν ἄλλοις
ἔφη. ποῖός ἐστι
φανὸς τοιοῦτος, οἷος ὁ γλυκύτατος ἥλιος; ἔστι δέ φασι φανὸς, ἡ ἐκ ξύλων τετμημένων
δέσμη. καὶ δηλοῖ
αὐτὸ Φιλιππίδης ἐν τῷ, ὁ φανὸς ἡμῖν οὐκ ἔφαινεν οὐδέν. πρὸς ὃ λέγει ὁ ἀκούσας.
ἔπειτα φυσᾶν δυστυ-
887
χὴς οὐκ ἠδύνω. Καὶ ὅρα τὸ, ὁ φανὸς οὐκ ἔφαινεν ἐτυμολογικῶς ῥηθέν. Ὁμήρου
κατάρξαντος τοιαύ-
της μεθόδου ὡς εἴρηται. δοκεῖ δὲ τῶν εἰς φανὸν τεμνομένων ξύλων ἓν εἶναι καὶ τὸ
καλούμενον γρά-
βιον, πρίνινον αὐτό φασιν ἢ δρύϊνον ξύλον. ὃ ἐθλασμένον ἢ κατεσχισμένον,
ἐξάπτεται καὶ φαίνει τοῖς
ὁδοιποροῦσι. μή ποτε δὲ ἄρα δᾴδων εἶδός τι καὶ τὸ τοιοῦτον γράβιον εἴγε πίσσαν
καταστάζειν ἔχει ὡς
δηλοῖ Θεοδωρίδας ὁ Συρακούσιος ἐν τῷ, πίσσα δ' ὑπὸ γραβίων ἔσταζεν. ὅτι δὲ καὶ
πυρσὸς ὁ φανὸς
ἐκαλεῖτο, οὐκ ἔστιν ἀμφιβαλεῖν. τὴν δὲ ἐκ ξύλων τετμημένων σύνθεσιν τοῦ, εἴτε
φανοῦ εἴτε λύχνου, δηλοῖ
φασι καὶ Ἀριστοφάνης ἐν τῷ, τῶν ἀκοντίων συνδοῦντες ὀρθὰ τρία, λυχνίῳ χρώμεθα
ἤγουν λυχνίᾳ.
τὴν γὰρ νῦν φασι λυχνίαν, λυχνίον ἐκάλουν ὡς Φερεκράτης. πανοῦ δέ φασι χρῆσις
τοῦ βραχέων εἰρη-
μένου, καὶ παρὰ Διφίλῳ. οἷον. ἀλλ' ὁ πανὸς ὕδατός ἐστι μεστός. ἤτοι ὁ φανὸς ξύλα
ἔχει χλωρότατα
καὶ διατοῦτο ὑδατηρά. ὁ δὲ παρὰ Ἀλέξιδι ξυλολυχνοῦχος, τάχα φασὶν ὅμοιός ἐστι, τῷ
παρὰ Θεο-
πόμπῳ ὀβελισκολύχνῳ. οὐ παλαιὸν δὲ εὕρημα ὁ λύχνος. λέγει δὲ ὁ ῥηθεὶς
Ναυκρατίτης ῥήτωρ, καὶ ὅτι
λυχνοκαυτίαν ἔφη Κηφισόδωρος. ἣν οἱ πολλοὶ, λυχναψίαν. κεῖται δὲ παρ' αὐτῷ καὶ
κανδήλας χρῆ-
σις. οἷον. ἀσσαρίου κανδήλας πρίω. ἤγουν ἐξώνησαι. λέγει δὲ καὶ τὰ λύχνα
οὐδετέρως κατὰ Ἡρόδοτον.
(Vers. 101.) δῆλον δὲ καὶ ὅτι αἰθομένας δαΐδας ὁ ποιητὴς ἔφη, τὰς σὺν τῷ καίεσθαι,
καὶ ἀναλαμ-
πούσας. ἐξ οὗ περ αἴθειν καὶ αἰθὴρ καὶ ἄστρον καὶ ἀστήρ. πολλῶν δὲ παραγομένων
ἐκ τοῦ αἴθειν,
προσήκοντος. φησὶ γοῦν. πρωθῆβαι ἵσταντο δαήμονες ὀρχηθμοῖο. πέπληγον δὲ χορὸν

θεῖον ποσίν.
αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς μαρμαρυγὰς θηεῖτο ποδῶν. (Vers. 265.) θαύμαζε δὲ θυμῷ. οὐ
προφέρων καὶ
χείλεσι τὸ θαῦμα, διὰ τὸ σεμνότερον. καὶ ἔστι μὲν ταυτὸν τὸ θηεῖτο καὶ τὸ ἐθαύμαζε.
λέγει δὲ διπλώ-
σας πρὸς σαφήνειαν, ὅτι ἐθαύμαζε μὲν τὴν ὄρχησιν, ἐθαύμαζε δὲ σιγῶν. Μαρμαρυγαὶ
δὲ ποδῶν, αἱ
σύντονοι κινήσεις. ἐν γὰρ ταῖς ὀξείαις φασὶ κινήσεσιν ἀπόστιλψις γίνεταί τις τῶν
ποδῶν. κεῖται δὲ ἡ
λέξις καὶ παρὰ τῷ Ὀππιανῷ εἰπόντι μαρμαρυγὴν βαρυηχέα, ὅτε θάλασσα μαρμαίρει
κινουμένη ἐν τῷ
τύπτεσθαι κώπαις καὶ κοντοῖς. (Vers. 264.) Χορὸν δὲ πάλιν τὸν τῆς ὀρχήστρας λέγει
τόπον ἐκ
τοῦ ἐν τόπῳ τὸν τόπον αὐτὸν δηλῶν Ἀττικῶς. καθ' ὃν τρόπον καὶ μύρα καὶ κρόμυον,
οἱ τόποι ἐν οἷς
888
αὐτὰ ἦσαν. οὕτω δὲ καὶ Μένανδρος, ἀναμενῶσε φησὶ πρὸς τοὔλαιον, ἤγουν ἔνθα
πολεῖται τὸ ἔλαιον.
Θεῖον δὲ τὸν τοιοῦτον λέγει χορὸν, διὰ τοὺς αὐτόθι τιμωμένους θεούς. ἢ καὶ διὰ τὸ
θεῖον τοῦ ἔργου.
Τὸ δὲ πέπληγον, Ἰώνων καὶ Συρακουσίων λέξις. οὗ ἐνεστὼς πεπλήγω ἐκ τοῦ
πέπληγα. καθὰ ἐν
Ἰλιάδι τὸ, ἐκλέλαθον κιθαριστὺν, ἐκ τοῦ λέλαθα λελάθω. Σικελοὶ γὰρ καθ'
Ἡρακλείδην τὸ ατῶν
περισπωμένων εἰς ωμετατιθέασιν. οἷον πεποίηκα πεποιήκω. οὕτω δὲ καὶ πέφυγα
πεφύγω καὶ κατὰ
Ἀλκαῖον, πεφύγγω. Ἀριστόνικος δὲ οὐ Σικελικὰ ταῦτα ἀλλ' ἀναδιπλώσεις Ἰακὰς
βούλεται εἶναι
κατὰ τὸ κεκάμω καὶ λελάβω. κατὰ μέντοι τὸν ἀνωτέρω λόγον, γίνεται καὶ ἐνεστὼς ὁ
πεφύκω ἐκ τοῦ
πέφυκα. οὗ παρατατικὸς παρ' Ἡσιόδῳ ἐν Θεογονίᾳ τὸ ἐπέφυκον. Ἰστέον δὲ ὅτι
δοκοῦσιν ἐνταῦθα οἱ
ὀρχούμενοι προθῆβαι πρὸς ᾠδὴν ὀρχεῖσθαι τὴν τοῦ Δημοδόκου. ὃ δὴ καὶ ἐν τῇ κατὰ
τὴν Ἰλιάδα
ὁπλοποιΐᾳ φαίνεται. κιθαρίζοντος γὰρ ἐκεῖ παιδὸς χαίρουσιν ἄλλοι μολπῇ καὶ
ὀρχηθμῷ. ἐν οἷς ὑπο-
σημαίνεταί φασι τὸ ὑπορχηματικὸν εἶδος, ἀνθῆσαν ἐπὶ Ξενοδήμου καὶ Πινδάρου. ἔστι
δέ φασιν ἡ
τοιαύτη ὄρχησις μίμησις τῶν ὑπὸ τῆς λέξεως ἑρμηνευομένων πραγμάτων. ἣν
παρίστησι Ξενοφῶν ἐν τῇ
Ἀναβάσει. ὀρχήσεις ἱστορῶν σὺν ὅπλοις καὶ ἅλματα ὑψηλὰ καὶ κοῦφα καὶ μετὰ
μαχαιρῶν. ἐναρμόνια
δυσανάβατος, περιβόλου δίκην τὴν νῆσον περιθέουσα. ἄλλως γὰρ ἀπίθανόν ἐστι
νοῆσαι τεῖχος ὅλον
χάλκεον. (Vers. 2.) Αἴολοι δέ φασι τρεῖς ἐν ταῖς ἱστορίαις ὀνομαστοὶ, εἷς ὁ Κρηθέως
καὶ Ἀθάμαν-
τος καὶ Σισύφου πατὴρ, Ἕλληνος παῖς, ὃν Ἕλληνα γόνῳ μέν φασι Διὸς εἶναι, λόγῳ δὲ
Δευκαλίωνος,
ἕτερος δὲ Αἴολος, ὁ ἐκ Μελανίππης καὶ Ἱππότου ὁ διατοῦτο νῦν Ἱππωτάδης, τρίτος δὲ
ὁ ἐκ Ποσει-
δῶνος καὶ Ἄρνης. Ἀσκληπιάδης δὲ, ἐπὶ τὸν τρίτον τοῦτον φησὶ τὸν Ὀδυσσέα ἐλθεῖν.
Ὅτι δὲ ὁμώνυμος
λέξις ὁ Αἰόλος οὐκ ἔστιν ἀμφιβαλεῖν. κύριόν τε γάρ ἐστι, σημαίνει δὲ καὶ τὸν
ποικίλον καὶ τὸν ταχύν.
καὶ ὄνομα δὲ ἰχθύος. ὡς δῆλον ἐκ τοῦ, δύο γένη σκάρων. ὧν ὁ μὲν, ὀνίσκος. ὁ δὲ,
αἰόλος. Ὅτι δὲ
τοῦ πρώτου Αἰόλου ἤγουν τοῦ Ἑλληνίδου παρώνυμον τὸ τῶν Αἰολέων ἔθνος αἱ
ἱστορίαι δηλοῦσιν.
ὥσπερ καὶ Δωριεῖς εἴρηνται ἀπὸ Δώρου υἱοῦ Ξούθου, οἳ καὶ Πελοπόννησον ὕστερον
ᾤκησαν, συγκατά-
γοντες τοὺς Ἡρακλείδας, ἡγουμένου αὐτῶν Δύμαντος καὶ Παμφύλου τῶν Αἰγιμιοῦ
παίδων. τινὲς
889
δὲ καὶ ἐν Συρακούσαις ᾠκίσθησαν. καὶ οὕτως ἐπλατύνθη τὸ τῶν Δωριέων ἔθνος ἄχρι
καὶ ἐς αὐτὴν
Βοιωτίαν. ἔσχε δὲ πλάτος καὶ τὸ Δωρικὸν, Αἰόλου φασὶ καταδραμόντος τὴν
Θετταλίαν καὶ πάντας ποιή-
σαντος Αἰολεῖς κληθῆναι. οὗ τῆς θυγατρὸς παῖς, Βοιωτός. ἀφ' οὗ οἱ Βοιωτοί.
κἀντεῦθεν ἔσχεν Αἰο-
λεῖς καὶ ἡ Βοιωτία. καὶ ἰδιάζουσα τῇ κατ' αὐτὴν γλώττῃ ὅμως ἐκέκρατο καὶ Δώριδι,
ὡς ἐῤῥέθη, δια-
λέκτῳ, ἔτι δὲ καὶ Αἰολικῇ. εἰ δὲ ἐκ τῶν εἰρημένων Αἰολέων ἢ τοῦ δεδηλωμένου
Αἰόλου τοῦ σημαίνοντος
τὸν ποικίλον παραιολίξαι εἶπέ τις τὸ ἀπατῆσαι, ζητητέον ἄλλοθεν. (Vers. 1.) Ὅρα δὲ
τὸ, Αἰολία νῆσος.
ὀφεῖλον μὲν κτητικῷ λόγῳ διὰ διφθόγγου ἔχειν τὴν παραλήγουσαν ὡς ἀπὸ τοῦ
Αἰόλου ᾧ παρωνυμεῖται.
διὰ δὲ τὸ κακομέτρητον, γραφὲν διὰ τοῦ ἰῶτα ὡς ἂν ἀπαρτισθείη μετρικὸς δάκτυλος.
Ἰστέον δὲ ὅτι
Ὅμηρος μὲν μιᾶς μέμνηται νήσου Αἰολίας. οἱ δὲ παλαιοὶ νήσους Αἰόλου ἑπτὰ
ἱστοροῦσι πρὸς τῇ Σι-
κελίᾳ. εἰσὶ δὲ αὗται. Αἰολὶς ἢ μᾶλλον Αἰολία. ἔνθα ἴσως ἦν τὸ τοῦ Αἰόλου βασίλειον.
στρογγύλη.
Διδύμη. ἱερά. Λιπάρα. ἐξ ἧς καὶ σέλας λέγεται παρὰ Θεοκρίτῳ λιπαραῖον διὰ τὰ ἐκεῖ
ἀναφυσώμενα
θυμῷ. αὐτὰρ ἐπεὶ δῶκέν τε καὶ ἔκπιον οὐδέ μ' ἔθελξε, ῥᾴβδῳ πεπληγυῖα, ἔφη· ἔρχεο
νῦν συφεόνδε
μετ' ἄλλων λέξαι ἑταίρων. (Vers. 321.) καὶ οὕτω μὲν αὐτή. ἐγὼ δέ φησιν ἄορ ὀξὺ ὡς ὁ
Ἑρμῆς ὑπέ-
θετο ἐρυσάμενος παρὰ μηροῦ, Κίρκῃ ἐπήϊξα, ὥστε κτάμεναι μενεαίνων. ἡ δὲ, μέγα
ἰάχουσα, ὑπέ-
δραμε καὶ λάβε γούνων. καὶ ὀλοφυρομένη καὶ τίς ποθεν εἶς ἀνδρῶν εἰποῦσα ἐπιφέρει
θαῦμά μ' ἔχει ὡς
οὔτι πιὼν τάδε φάρμακ' ἐθέλχθης. οὐδὲ γὰρ οὐδέ τις ἄλλος ἀνὴρ τάδε φάρμακ' ἀνέτλη
ὅς κε πίῃ καὶ
πρῶτον ἀμείψεται ἕρκος ὀδόντων. σοὶ δέ τις ἐν στήθεσσιν ἀκήλητος νόος ἐστίν.
(Vers. 330.) εἶτα στο-
χάζεται Ὀδυσσέα τοῦτον εἶναι, ὃν ἀεὶ Ἑρμῆς ἔφασκεν ἐλεύσεσθαι αὐτῇ ἐκ Τροίης
ἀνιόντα σὺν νηΐ.
φησὶ γάρ· ἦ σύ γ' Ὀδυσσεύς ἐσσι πολύτροπος. (Vers. 333.) ἐπὶ δὲ τούτοις ἀξιοῖ ἡ
Κίρκη κολεῷ μὲν ἄορ
ἐνθεῖναι. εὐνῆς δέ φησιν ἡμετέρης ἐπιβῆναι, ὄφρα μιγέντες εὐνῇ καὶ φιλότητι, (Vers.
335.) πεποί-
θομεν ἀλλήλοισι. Καὶ ὅρα τὸ πεποίθομεν, ἀσυνήθης γάρ ἐστιν ἐνεστώς. ὡς γὰρ ἐκ
τοῦ πέπληγα
γίνεται θέμα τὸ πεπλήγω κατὰ Συρακουσίους, καὶ ἐκ τοῦ πέφυκα τὸ πεφύκω καθὰ
καὶ προεδηλώθη,
οὕτω καὶ ἐκ τοῦ πέποιθα ἐνεστὼς πεποίθω. ἐξ οὗ τὸ πεποίθομεν. (Vers. 323.) ἀγεννὲς
δὲ τὸ τῆς Κίρ-
890
κης πλάττεται ἦθος, οὐ μόνον καθό τι οὕτω πρὸς εὐνήν ἐστιν εὐκατάφορος, ἀλλὰ καὶ
ὅτι πάνυ δει-
λαίνεται, ὡς μὴ μόνον μέγα ἰάχειν ὃ δὴ γυναικεῖόν ἐστι, καὶ εἰς γουνασμὸν δὲ
τραπῆναι, ἀλλὰ καὶ
ὀλοφύρασθαι, εἰ καὶ ὁ γραμματικὸς Ἀριστοφάνης λισσομένη γράφει οὐ μὴν
ὀλοφυρομένη. οὐδὲν γάρ
φησιν ὀλοφυρτικὸν λέγει. δῆλον δὲ ὡς οὐ μόνον πρὸς μῦθον καὶ ἀλληγορίαν δὲ ἡ
Κίρκη λαλεῖται, ἀλλὰ
καὶ καθ' ἱστορίαν περιᾴδεται. καὶ παῖς Ὀδυσσέως καὶ αὐτῆς ἱστόρηται ὁ
θρυλλούμενος πατροφόντης
Τηλέγονος. (Vers. 325.) Τὸ δὲ μετ' ἄλλων λέξο ἢ λέξαι ἑταίρων, ἢ ἀντὶ τοῦ,
ἀριθμήθητι, ἢ εὐνά-
σθητι, σῦς δηλαδὴ χαμαιευνὰς καὶ αὐτὸς γενόμενος. (Vers. 323.) Τὸ δὲ ὑπέδραμε,
σχῆμά ἐστι προ-
σώπου ὑποκεκυφότος τρέχοντος εἰς τὸ λαβεῖν ὅ ἐστιν ἅψασθαι γούνων. (Vers. 324.)
ται ὧν ἄρτι ἀφήγηται, (Vers. 245.) τόφρα Σκύλλη κοίλης ἐκ νηὸς ἑτάρους ἓξ ἕλετο,
ὥς περ ἐπι-
λέγδην ἑλοῦσα ἐκείνους, καθὰ δηλοῖ καὶ τὸ ἕλετο τουτέστιν ἐξαιρέτους ἔλαβε. διὸ
ἑρμηνεύων ἐπάγει· οἳ
χερσί τε βίῃφί τε φέρτεροι ἦσαν. οἳ καὶ ὑψόσε ἀειρόμενοι ἐμέ, φησι, φθέγγοντο
καλεῦντες ἐξονομακλή-
δην, τό τ' ὕστατον ἀχνύμενοι κῆρ. καὶ οὐ νῦν μόνον, ἀλλὰ καὶ ὅτε αὐτοῦ εἰνὶ θύρῃσι
κατήσθιε κεκλή-
γοντας, χεῖρας ἐμοί, φησιν, ὤρεγον. (Vers. 258.) ἐφ' οἷς ἐλεεινολογίαν τῷ φρικτῷ
διηγήματι ἐπιπλέ-
κων φησίν· οἴκτιστον δὴ κεῖνο ἐμοῖς ἴδον ὀφθαλμοῖσι πάντων ὅσσ' ἐμόγησα οὐχ'
ἁπλῶς, ἀλλὰ πόρους
ἁλὸς ἐξερεείνων. καὶ ἔστι τοῦτο θεωρία τις Ὁμηρικὴ, παρασημειωμένου τοῦ ποιητοῦ
καὶ οἴκτου πολύ τι
ἐνεῖναι τῷ παρόντι ἀφηγήματι, ὡς παρακεῖσθαι ἀλλήλοις ἄνω μὲν δεινὸν χωρίον,
ἐνταῦθα δὲ ἐλεεινόν.
(Vers. 245.) Ὅτι δὲ τὸ Σκύλλη κοίλης ἐκ νηὸς παρηχεῖν δοκεῖ, γέγραπται οὐ πρὸ
πολλῶν. τοιοῦτον δέ
τι καὶ ἐν τοῖς τοῦ Ἀθηναίου τὸ, κοίλη κύλιξ. (Vers. 256.) Ὅτι δὲ καὶ τὸ κεκλήγοντας,
καθὰ τὸ
πεπλήγοντας Συρακούσιοι λέγουσιν, ἐδηλώθη που καὶ αὐτό. (Vers. 251.) Ὅτι
παραβολικῶς δηλῶν
ὁ ποιητὴς ὅπως ῥᾷον ἡ Σκύλλα τοὺς τοῦ Ὀδυσσέως ἑταίρους ἄνω ἤγαγε ταῖς
περιμήκεσι δειραῖς, φησίν·
(Vers. 252.) ὡς δ' ὅτε ἐπὶ προβόλῳ ἁλιεὺς περιμήκεϊ ῥάβδῳ ἰχθύσιν οὐ μεγάλοις τισὶν
ἀλλὰ τοῖς ὀλί-
γοισι δόλον κατὰ εἴδατα βάλλων, ἤγουν βρώματά τινα δέλεαρ καταβάλλων, ὅ ἐστι
ῥίπτων, ἐς πόν-
τον προΐησι βοὸς κέρας ἀγραύλοιο, ἀσπαίροντα δ' ἔπειτα λαβὼν ἔῤῥιψε θύραζε, ὣς οἵ
γ' ἀσπαίροντες
ἀείροντο ποτὶ πέτρας, ἤτοι ἀέριοι ἐκουφίζοντο φερόμενοι. καὶ ἔστιν ἡ παραβολὴ αὕτη
891
ἔχουσά τι γλυκύ-
τητος, οὐ μόνον ὡς παραβολὴ ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ ὡς τοιαύτη παραβολὴ, σκυθρωπὸν
δηλαδὴ ἔχουσα
οὐδὲν, ἀλλ' ἐξ ὕλης οὖσα γλυκείας. τοιαῦτα γὰρ καὶ τὰ θηρατικὰ διηγήματα. ἐχρῆν δὲ
πάντως τὸν Ὀδυσσέα νῦν ἀδειάζοντα οὕτω φράζειν πρὸς τοὺς τρυφῶντας Φαίακας,
ἵνα μὴ τὸ παθητικὸν τοῦ λόγου ἄκρατον ὂν ἀποκναίη ἐκείνους εἰς ἀκρόασιν. (Vers.
251.)
σεῖ ἤπιός ἐστι πρὸς τοὺς σούς. πολλὰ δὲ καὶ ἐν τοῖς ἐφεξῆς δείγματα τῆς αὐτοῦ πρὸς
τοὺς δεσπότας
εὐνοίας. διό περ εἰκότως καὶ ἐφιλεῖτο καὶ φιληθήσεται. (Vers. 408.) Ὅτι τόπους περὶ
τὴν Ἰθάκην
ἱστορεῖ, Κόρακος πέτραν καὶ κρήνην Ἀρέθουσαν, ἔνθα τὰ βασιλικὰ συβόσια. φησὶ
γὰρ ὅτι αἱ δὲ σύες
νέμονται πὰρ Κόρακος πέτρῃ ἐπί τε κρήνῃ Ἀρεθούσῃ, ἔσθουσαι βάλανον μονοεικέα
καὶ μέλαν ὕδωρ
πίνουσαι, τά θ' ὕεσσι τρέφει τεθαλυῖαν ἀλοιφήν. ὑφὲν δὲ τίθεται ἐν τῷ, Κόρακος
πέτρῃ, ὡς κύριον
γάρ που εἴρηται, καθὰ καὶ τὸ, μεγάλη πόλις ἡ ἐν Ἀρκαδίᾳ. Κόραξ δὲ οὗτος ἦν
ἐγχώριος ἀνὴρ, υἱὸς
Ἀρεθούσης γυναικὸς ἐκ τῶν ἐκεῖ· ὃς διώκων λαγωὸν ἐν Ἰθάκῃ κατὰ κρημνοῦ ἠνέχθη
καὶ τέθνηκεν.
ἡ δὲ μήτηρ διὰ λύπην ἐλθοῦσα ἐπί τινα κρήνην ἀπήγξατο. ἐντεῦθεν ἀπὸ μὲν τῆς
μητρὸς Ἀρέθουσα
κρήνη ἐκεῖ, ἀπὸ δὲ τοῦ υἱοῦ Κόρακος πέτρα, ἧς ὁ ἐντόπιος Κορακοπετρίτης, ὡς τῆς
ῥηθείσης μεγάλης
πόλεως Μεγαλοπολίτης. ἔστι δέ, φασιν, Ἀρέθουσα καὶ ἐν Σμύρνῃ καὶ ἐν Χαλκίδι τῇ
κατὰ Εὔβοιαν καὶ
ἐν Συρακούσαις, ἣ καὶ μάλιστα ἐν ἱστορίαις τεθρύληται, ἧς λέγεται καὶ τὸν Ἀλφειὸν
ἐρᾶν καὶ τὸ ἐκ Πελο-
ποννήσου τέμνοντα ἕως καὶ εἰς Σικελίαν πέλαγος παρ' ἐκείνην φοιτᾶν, γλυκὺν
ἐραστὴν ἁλμυρῷ θαλάς-
σης ὕδατι ἀμιγὲς τὸ ῥεῖθρον φυλάσσοντα. ἱστορεῖ δὲ μιᾶς τούτων ἀποτυφλωθῆναι
σεισμῷ τὰς πηγὰς
ὁ γεωγράφος, αἳ συχναῖς, φησὶν, ἡμέραις ὕστερον κατ' ἄλλο στόμιον ἀνέβλυσαν.
Ἰστέον δὲ ὡς Ὅμη-
ρος μὲν τοιαύτην οἶδε Κορακοσπέτραν. ἴσως δὲ ἐκ τοιούτου τινὸς καὶ τὸ ἐν Κιλικίᾳ
ὠνόμασται Κορακή-
σιον. ἐξ αὐτοῦ δὲ τὸ, εἰς κόρακας, καθά φασιν οἱ παλαιοὶ, ὡς ἀπὸ τῶν οἰκούντων τὸ
τοιοῦτον Κιλί-
κιον Κορακήσιον πονηρῶν ὡς εἰκὸς ὄντων. τινὲς μέντοι τὸ ἐς κόρακας, ἀντὶ τοῦ, εἰς
κακὰ ὄρνεα, ὅμοιόν
φασι τῷ, εἰς αἶγας ἀγρίας. Παυσανίας δέ φησιν ὅτι Βοιωτοῖς ἔχρησεν ὁ θεὸς, ἔνθα
λευκοὶ κόρα-
κες αὐτοῖς ὀφθῶσιν, ἐκεῖ κατοικεῖν. ἰδόντες οὖν, φησὶ, κόρακας πετομένους περὶ τὸν
Παγασιτικὸν
κόλπον, οὓς ἄκακοι παῖδες ἐγύψωσαν, ᾤκησαν ἐκεῖ, καλέσαντες τὸ χωρίον Κόρακας.
892
ὕστερον δὲ Αἰο-
λεῖς ἐκβαλόντες αὐτοὺς ἔπεμπον ἐκεῖ τοὺς φυγαδευομένους. ὁ δ' αὐτὸς λέγει καὶ ὅτι
Ἀριστοτέλης ἱστορεῖ
καὶ παρὰ τῷ ἑρμηνεύσαντι ὅτι σαργάνη ἦν σκεῦός τι ὃ περιηρτυμένοι ἔφερον τοὺς

γαλαθηνοὺς χοίρους.
ἦν δέ τι καὶ χοιροτροφεῖον, ἔτι δὲ καὶ χοιροκομεῖον, ὡς Ἀριστοφάνης ἐν Λυσιστράτῃ
δηλοῖ. καὶ ταῦτα
μὲν ἔχει λόγον. τὸ δὲ χύριον, πάνυ δυσχερὲς πῶς ἂν διὰ τοῦ υψιλοῦ γράφοιτο, εἰ μὴ
ἄρα ἴσως κατὰ
ὀνοματοποιΐαν τινά. ὅτι γὰρ ἄλλως μέτεστί τι τῶν χοίρων καὶ τῷ χυρίῳ, δηλοῖ ὁ εἰπὼν
ὅτι χύριον
δεσμὸς, ᾧ δεσμεῖται τὰ χοιρίδια· καὶ ὅτι χύριον ξύλον, ᾧ προσδεσμεύονται οἱ ὗς.
ὑπονοεῖται δὲ κατὰ
ὀνοματοποιΐαν ἡ τοιαύτη εἶναι γραφὴ, ἐξ οὗ γράφει Αἴλιος Διονύσιος, εἰπών· χύῤῥε,
ἐπίφθεγμα
πρὸς τοὺς ὗς. οὐ χεῖρον δὲ εἰδέναι καὶ ὅτι παρὰ τοῖς παλαιοῖς ὑσπέλεθρος κυρίως ἡ
τῶν ὑῶν κόπρος
λέγεται. ὅρα δὲ ὅπως ἀγαθοῦ δούλου ὑπέγραψεν ἦθος ἐνταῦθα ὁ ποιητὴς, οὐ
φιλοῦντος, εἰ καὶ ζῇ
ἐλευθερίως, ἀλλὰ καὶ ἀχθομένου εἴ περ αὐτὸς μὲν κάμνει ἐπὶ τοῖς τοῦ δεσπότου,
ἐσθίουσι δὲ οἱ κακοὶ
μνηστῆρες. τάχα δὲ καὶ ὑπογρύζει ὁ Εὔμαιος ἐπὶ τοῖς σιάλοις, εἰ μὴ καὶ αὐτῷ ἔξεστι
τῶν τοιούτων
ἀπεσθίειν. καί πως ὅμοιόν τι πάσχει τοῖς ὕστερον Συρακουσίοις ὀψοποιοῖς ἢ
μαγείροις, ὧν εἴ τις ἴδιον
εὕροι βρῶμα καὶ περιττὸν, ἐξουσίαν οὐκ εἶχε, φασὶ, χρήσασθαι αὐτῷ ἄλλως ὅτι μὴ
κατὰ καιρὸν ὃν
ἔδει. ὁ δὲ ἦν ἐνιαυτὸς, οὗ μή πω συντετελεσμένου θλίβοιντο ἂν καὶ ἐκεῖνοι
μετέχοντες τοῦ εὑρήματος.
(Vers. 82.) Ὅτι κατὰ ὕβρεως καὶ ὑβριστῶν λεχθείη ἂν τὸ, οὐκ ὄπιδα φρονέοντες ἐνὶ
φρεσὶν οὐδ' ἐλεη-
τύν. οὐ μὲν σχέτλια ἔργα θεὸς φιλέει, ἀλλὰ δίκην τίει καὶ αἴσιμα ἔργ' ἀνθρώπων.
(Vers. 85.) τοῦτο δὲ
γνωμικῶς ἐῤῥέθη παρὰ τοῦ Εὐμαίου. τὸ δὲ ἐφεξῆς πάνυ ἐντρεπτικὸν τῶν κατὰ πόλεις
βιαίων καὶ ἀδί-
κων ἀνδρῶν, τὸ, καὶ μὲν δυσμενέες καὶ ἀνάρσιοι, οἵ τ' ἐπὶ γαίης ἀλλοτρίης βῶσι,
τουτέστιν ἐπιβῶσιν
ἀλλοδαπῆς χώρας, καί σφι θεὸς ληΐδα δοίη. πλησάμενοι δέ τε νῆας ἔβαν οἶκόνδε
νέεσθαι. καὶ μὲν τοῖς
ὄπιδος κρατερὸν δέος ἐν φρεσὶ πίπτει. οἵδε δέ τι ἴσασι, θεοῦ δέ τινα ἔκλυον αὐδήν· ὅ
πέρ ἐστιν ὅμοιόν
τι τῷ, ἐπισπόμενος θεοῦ ὀμφῇ. Σημείωσαι δ' ἐνταῦθα τὸ ἀκατάλληλον τῆς συντάξεως
καὶ σολοικοειδὲς, ἐν τῷ, καὶ μὲν δυσμενέες καὶ ἀνάρσιοι. καὶ μὲν τοῖς, ὄπιδος
κρατερὸν δέος. ἐχρῆν γὰρ
893
ἐμίαν τίθησιν. ἐπὶ δὲ πᾶσι λέγει ὁ αὐτὸς γραμματικὸς καὶ μομφὸν παρ' Εὐριπίδῃ τὴν
μέμψιν λεχθῆ-
ναι. καὶ τοιαῦτα μὲν ταῦτα. Ἐκ δὲ τοῦ προειρημένου ἐφολκίου, ὃ παραλήγεται
καταμόνας τῷ ἰῶτα
διχρόνῳ, καὶ τὸ σῶμα οἱ σοφοὶ συμβολικῶς παροιμίας λόγῳ, ἐφόλκιον φασίν. ὡς
μεγάλῃ τινὶ ἐφελκό-
μενον νηῒ, τῇ ψυχῇ, χρήσιμον δὲ ἴσως εἰς τὴν τοιαύτην λέξιν καὶ τὸ, ἐφελκομένοισι
πόδεσσιν, ὃ ἐν
Ἰλιάδι κείμενον δηλοῖ πάρεσιν ποδῶν ἑλκομένων ἐν τῷ σύρεσθαί τινα. τὸ δὲ ῥῆμα, ἐξ
οὗ καὶ τὸ ἐφόλ-
καιον καὶ τὸ ἐφόλκιον, ποιεῖ καὶ τὸ ἐφολκὸν, ὃ δηλοῖ τὸ ἐπαγωγὸν, ὡς Καλλίμαχος·
ἔχοιμι δέ τι
παιδὸς ἐφολκόν. ἡ μέντοι παρὰ τοῖς ἰατροῖς ἐφελκὶς οὐχ' ὁμοίως γίνεται, ἀλλὰ ἐκ τοῦ
ἕλκος. καὶ δοκεῖ
τι συντελεῖν εἰς αὐτὴν Ὁμηρικὸν τὸ, ἐφ' ἕλκεϊ ἕλκος ἄρηται. παρὰ δέ γε τῷ
δειπνοσοφιστῇ φέρεται καὶ
ὅτι ἐφόλκια πλοιάρια διάφορα, ἐφελκόμενα δηλαδὴ μείζοσι ναυσί. φησὶ γάρ· ἐφόλκια
δ' ἦσαν αὐτῇ
τῇ τοῦ Ἱέρωνος δηλονότι μεγίστῃ νηῒ τῇ Συρακουσίᾳ κληθείσῃ τὸ πρῶτον, εἶτα
Ἀλεξανδρίδι, κέρκουρος,
ἐπίκωπος, ἁλιάδες τε καὶ σκάφαι πλείους. τοῦ δὲ καὶ λέμβον τὸ ἐφόλκιον λέγεσθαι
χρῆσις φέρεται Ἀνα-
ξανδρίδου παρὰ τῷ Ἀθηναίῳ. ἦν δὲ καὶ ἐπίθετον ἢ κύριον ἀνδρός τινος ὁ λέμβος.
(Vers. 352.) Τὸ δὲ
νηχόμενος ἑρμηνεία ἐστὶ τοῦ χερσὶ διήρεσσα. Τὸ δὲ θύρηφ' ἔα ἶσον ἐστὶ τῷ, θύραζε
ἦν. Τὸ δὲ καὶ
προδηλωθὲν ἔα, οὗ χρῆσις καὶ ἐν τῷ, τοῖος ἔα, διαλελύσθαι δοκεῖ ἀπὸ τοῦ ἦ, οὗ
μνήμη καὶ παρὰ
Αἰλίῳ Διονυσίῳ, εἰπόντι ὡς Ἴωνες μὲν ἔα φασὶν, Ἀττικοὶ δὲ ἦ μονοσυλλάβως, οἱ δὲ
μέσοι σὺν τῷ νυ,
οἷον, ἐπειδὴ μεστὸς ἦν, ἀνεπαυόμην. τὸ δὲ τρίτον οὐδέ ποτέ φησιν ἄνευ τοῦ νυ.
ἕτερος δὲ ῥήτωρ γρά-
φει, ἔα καὶ ἐν συναιρέσει ἦ. Ἴωνες δὲ ἐπεκτείνοντες ἦα φασίν· ὥστε ταυτὸν ἔα καὶ ἦ
καὶ ἦα καὶ ἦν καὶ
ἔσκον καὶ ἔην ἐπὶ πρώτου προσώπου. κεῖνται γὰρ ἀντὶ τοῦ ὑπῆρχον, ὡς καὶ τὸ, τοῖος
ἔον ἐν πολέμῳ.
(Vers. 353.) ἔτι πλάττει ὁ ψευδόπτωχος καὶ περὶ ὄρος τὸ Ἰθακήσιον διαφυγεῖν αὐτὸς
τοὺς Δουλιχιώ-
τας ναύτας, εἰπών· ἔνθ' ἀναβὰς, ὅθι τε δρίος ἦν πολυανθέος ὕλης, κείμην πεπτηὼς,
ρον καὶ εὐτελέστερον κατὰ τοὺς γλωσσογράφους, καθ' οὓς καὶ ὑπερβολικῶς εἴρηται
τὸ, μηδὲν ἀκιδνό-
τερον εἶναι ἀνθρώπου, ἢ μᾶλλον ὑπομενετικώτερον, φερεπονώτερον, παρὰ τὸ μὴ
κίδνασθαι ἤτοι
χωρίζεσθαι καὶ πόῤῥω γίνεσθαι τοῦ ἐπισυμβαίνοντος. ὅτι δέ τινες καὶ παρὰ τὸ αἰκίζω
894
τὴν λέξιν παρά-

γουσιν, ἐν τοῖς φθάσασι δεδήλωται. (Vers. 131.) Τὸ δὲ, ὅσσα γαῖαν ἐπιπνέει τε καὶ
ἕρπει, πρὸς
διαστολὴν ἔφη τῶν μὴ ἐχόντων ταῦτα. οὐ γὰρ δή που καὶ ἐντόμων ζῴων καὶ
σκωλήκων καὶ ἰχθυδίων
καὶ ζῳοφύτων καὶ τῶν τοιούτων ἀκιδνότερον ὁ ἄνθρωπος. Ἕρπειν δὲ ἁπλῶς ἐνταῦθα
τὸ βαδίζειν φησίν.
(Vers. 133.) ἀρετὴν δὲ τὴν εὐδαιμονίαν λέγει καὶ εὐθηνίαν τοῦ βίου, ἣν ἔχων
ἄνθρωπος λέγει μὴ
ἂν ἀνέξεσθαι, εἴ τί που καὶ πάθοι κακόν· ἀλλ' ὅτ' ἂν καὶ αὐτὸ πάθοι, φέρει
ἀεκαζόμενος, τουτέστιν
ἀέκων. ὧν θέμα πρωτότυπον τὸ ἀέκω. (Vers. 138.) Τὸ δὲ, ἔμελλον ἐν ἀνδράσιν
ὄλβιος εἶναι, ἐπιει-
κῶς εἴρηται ἀντὶ τοῦ ἔοικα. ὀκνεῖ γὰρ εἰπεῖν ὡς ὄλβιος ἦν. (Vers. 139.) Τὸ δὲ ἔρεξα
δι' ἑνὸς ἐκφέρεται
ῥῶ κοινῶς, οὐ μὴν Ἀττικῶς. (Vers. 140.) Τὸ δὲ πίσυνος ὅτι τε Συρακουσίων
γλώσσης ἐστὶ καὶ ὅτι
ἀπὸ τοῦ πείθω πείσω γίνεται ἀποβολῇ τοῦ ετῆς διφθόγγου καὶ ὅτι τὸν θάρσυνον καὶ
πεποιθότα
δηλοῖ, καὶ ἐν ἄλλοις εἴρηται. (Vers. 142.) Σιγὴν δὲ τὴν ἁπλῶς ἠρεμίαν καὶ τὸ ἐντεῦθεν
πρᾷον δηλοῖ
ἐν τῷ, σιγῇ δῶρα θεοῦ ἔχοι. Τὸ δὲ, ὅ,ττι διδοῖεν, κατέλευσίς ἐστι συνήθης τῷ ποιητῇ
ἐκ πληθυντι-
κοῦ εἰς ἑνικόν. (Vers. 143.) Τὸ δὲ μηχανόωντας, κείροντας, ἀτιμάζοντας, ἠρέμα
καλλωπίζει τὸν
καταφορικὸν ἐνταῦθα λόγον, ἵνα τι καὶ μορφῆς τῆς πρὸς χάριν ὁ λόγος ἔχῃ τῷ ῥήτορι.
Ὅρα δὲ τὸ
μηχανόωντας ἐνεργητικῶς λεχθέν. τὸ μέντοι ῥῆμα παθητικῶς ἀεὶ ἐκφωνεῖσθαι
εἴωθεν, ὡς δηλοῖ τὸ
μηχανάασθαι καὶ τὸ κακὰ μηχανόωνται. (Vers. 149.)
τῆς Πηνελόπης ἀκουούσης, ἃ ἔλεγεν Ὀδυσσεὺς, ῥέε δάκρυα, τήκετο δὲ χρώς. εἶτα
λαβὼν ἀφορμὴν ἐκ
τοῦ τήκετο ἐπάγει· ὡς δὲ χιὼν κατατήκετ' ἐν ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν, (Vers. 206.) ἥν τ'
Εὖρος οἷα
χλιαρὸς κατέτηξεν, ἐπὴν Ζέφυρος καταχεύοι, ὡς ψυχρὸς δηλαδή. τηκομένης δ' ἄρα
τῆς ποταμοὶ πλή-
θουσι ῥέοντες, ὣς τῆς τήκετο καλὰ παρήϊα δακρυχεούσης. (Vers. 208.) Καὶ ὅρα ὡς
πεντάκις εἶπε
τὰς ἀπὸ τοῦ τήκω κινήσεις. ὡς γάρ φασιν οἱ παλαιοὶ, οὐκ ἔχει καιριωτέραν ταύτης
εἰπεῖν λέξιν ἐν τοῖς
ἄρτι ῥηθεῖσιν. (Vers. 207.) Τὸ δὲ, ποταμοὶ πλήθουσι ῥέοντες, διὰ τὸ πλῆρες τῆς
παραβολικῆς ἱστο-
ρίας ἔφη. ἄλλως γὰρ ὑπερβολικὸν ποταμηδὸν ῥέειν δάκρυον, εἴ γε καὶ τὸ κρήνης
δίκην αὐτὸ ῥέειν ἐν
Ἰλιάδι ὑπερβολὴν ἔχει. (Vers. 204.) Ἰστέον δὲ ὅτι τοῦ τήκω ῥήματος πολλά τινα
παράγοντες, ἐκεῖθεν
895
γίνεται καὶ τὸ τήγανον, οἱονεὶ τήκανόν τι ὄν. τὸ δ' αὐτὸ παρά τισι καὶ τάγηνον κατὰ
μετάθεσιν,
Δωρικῶς δὲ καὶ ἤγανον, ὡς καὶ ἀλλαχοῦ δεδήλωται. τινὲς δὲ ταγηνόν φασι τὸ ἐν
τηγάνῳ ἑψηθέν. Συ-
ρακούσιοι δὲ, ὥς φησιν Ἀθήναιος, τὴν μὲν λοπάδα τήγανον καλοῦσι, τὸ δὲ κοινῶς
τήγανον ξηροτή-
γανον. χρῆσις δὲ ἠγάνου μὲν δίχα τοῦ τκαὶ παρὰ Ἀνακρέοντι· χεῖρά τ' ἐν ἠγάνῳ
βαλεῖν· τηγάνου δὲ
σὺν τῷ τἐν τῷ, πηδῶσι δ' ἰχθῦς ἐν μέσοισι τηγάνοις· καὶ ἀπὸ τηγάνου τ' ἔφασκεν
ἀφύας φαγεῖν. ἐξ
αὐτοῦ δὲ καὶ ῥῆμα. Φρύνιχος· ἡδὺ δ' ἀποτηγανίζειν ἄνευ συμβολῶν. ταγήνου δὲ
χρῆσις ἐν τῷ, ἀτάρ
τοι τὸ τάγηνον ἄριστον. (Vers. 205.) Ἔτι ἰστέον καὶ ὅτι τὸ, ἀκροπόλοισιν ὄρεσσι,
ταυτόν ἐστι τῷ,
κορυφαῖς ὀρῶν, ὡς δῆλον ἐκ τῶν παλαιῶν παραδόντων εἰς τρία διαιρεῖσθαι τὸ ὄρος,
εἰς ἀκρώρειαν,
εἰς ὑπερώρειαν, καὶ εἰς τέρμα· ὧν τὸ μὲν κορυφὴ, τὸ δὲ πλευρὰ ὄρους, τὸ δὲ
τελευταῖον, οἱ καὶ πόδες.
αἱ δὲ κορυφαί, φησι, καὶ ἀκρόπολοι, περὶ ὧν καὶ ἐν τοῖς εἰς τὴν Ἰλιάδα ἐῤῥέθη. τὸ δὲ
ἄκρον, ἐξ οὗ τὰ ἀκροπόλα ὄρη, καὶ τὰς ἀκροπόλεις ποιεῖ, καὶ τὰ ἀκροθίνια, ὅ πέρ
ἐστιν ἄκρον σωροῦ,
καμάραι. θολία δὲ θηλυκῶς πῖλος εἰς ὀξὺ ἀπολήγων· οἱ δὲ σκιάδιον. (Vers. 444.) Τὴν
δὲ Ἀφροδί-
την φυσικῶς κατὰ μετωνυμίαν εἰς μίξιν ἀλληγορῶν ἔφη, ἣν ὑπὸ μνηστῆρσιν ἔχον, ὅ
περ αὖθις διασα-
φῶν ἐπάγει· μίσγοντό τε λάθρῃ. (Vers. 445.) Καὶ ὅρα τὸ λάθρῃ συντελοῦν εἰς τὸ,
ψίθυρος Ἀφρο-
δίτη, περὶ οὗ προγέγραπται. (Vers. 464.) Τὸ δὲ, μητέρι θ' ἡμετέρῃ, ἔχει τι
ἀντιστροφῆς ὁμοίωμα
ῥητορικοῦ σχήματος κατὰ τὸ ὁμόφωνον τοῦ τέλους τῶν λέξεων. (Vers. 468.) Κίχλαις
δὲ καὶ πελείαις
εἰκάζει τὰς ῥηθείσας δμωὰς, τὸ μὲν ἴσως διὰ τὸν κιχλισμὸν τῶν γελώτων οὓς ἐγέλων
εὐφροσύνην
ἀλλήλαις παρέχουσαι ὅτε καὶ ἡ τοῦ Ὀδυσσέως ὑλάκτει καρδία, τὸ δὲ διὰ τὸ
κατωφερές· τοιαῦται γὰρ
αἱ περιστεραὶ, ὧν τὸ πάντροφον διὰ τὸ ἀεὶ μίγνυσθαι. Ὅτι δὲ τὰς κίχλας κιχήλας
τρισυλλάβως
ἔλεγον οἱ Δωριεῖς καὶ ὡς ἐκ τῆς αὐτῶν φωνῆς κιχλίζειν καὶ κιχλισμὸς ἐπὶ γυναικείου
γέλωτος, οὐκ ἄδη-
λόν ἐστι. χρῆσις δὲ κιχηλῶν οὐ μόνων παρὰ τῷ κωμικῷ, ἀλλὰ καὶ παρ' Ἐπιχάρμῳ ἐν
τῷ, τὰς ἐλαιοφι-
λοφάγους κιχήλας· ὃ κεῖται παρὰ τῷ δειπνοσοφιστῇ. ὃς καὶ Συρακουσίων λέξιν τὰς
κιχήλας λέγει, ὡς
δηλαδὴ καὶ αὐτῶν δωριζόντων. ἐκεῖνος δὲ ἱστορεῖ καὶ ὅτι τὸ εἰς Ὅμηρον
ἀναφερόμενον ἐπύλλιον αἱ ἐπι-
κιχλίδες προσηγορίας τοιαύτης ἔτυχεν, ἐπεὶ Ὅμηρος ᾄδων αὐτὸ τοῖς παιδαρίοις
896
κίχλας εἰς δῶρον ἐλάμ-

βανε. κανονίζει δὲ ὁ αὐτὸς ῥήτωρ καὶ ὅτι Ἀττικοὶ κίχλην διὰ τοῦ ηλέγουσι, καὶ ὁ
λόγος οὕτως ἔχει. τὰ
γὰρ εἰς λαλήγοντα θηλυκὰ πρὸ τοῦ λάμβδα ἕτερον λάμβδα ἔχει, σκύλλα, κίλλα,
κόλλα, βδέλλα,
ἅμιλλα, ἄμαλλα, Τηλέσιλλα. τὰ δὲ εἰς ληοὐκέτι, ὁμίχλη, χύτλη, γενέθλη· οὕτω καὶ
κίχλη, ἥ τε ὄρνις καὶ ὁ ἰχθῦς ποικιλόστικτος αὐτὸς ὥς περ ὁ κόσσυφος
μελανόστικτος. ἀρέσκεται δὲ τῷ τοιούτῳ κανόνι καὶ Ἡρῳδιανός. ἐν τούτῳ δὲ τῷ
τόπῳ λέγει ὁ Ἀθήναιος καὶ τὸ, κίχλαι τε καὶ λαγοὶ θαλάσσιοι,
(Vers. 74.) Τὸν δὲ ῥηθέντα χρύσεον ἀμφιφορῆα συλλογιστέον οἷος ἂν ἦν τὸ μέγεθος

εἰ τριῶν ἀριστέων
ὀστᾶ ἐδέξατο. (Vers. 77.) Τὸ δὲ μίγδα ἐκ τοῦ μίγδην μεταπέπλασται, ὡς ἐκ τοῦ
κρύβδην καὶ κύβδην
τὸ κρύβδα καὶ κύβδα παρὰ τῷ κωμικῷ. (Vers. 81) Ἱερὸν δὲ στρατὸν λέγει τὸν
Ἑλληνικὸν, ὡς ὑπὲρ
ἀρετῆς τολυπεύσαντα τὸν δεκαετῆ ἐκεῖνον πόλεμον. (Vers. 82.) Ἀκτὴ δὲ προὔχουσα
ἡ αὐτὴ ἂν εἴη
τῇ προβλῆτι ἀκτῇ, περὶ ἧς εἴρηται ἀλλαχοῦ. (Vers. 89.) Τὸ δὲ ζώνυνται ὡς ἀπὸ
μέρους τοῦ πλείονος
εἴληπται· ἡνιόχοι μὲν γὰρ καὶ τοξόται καὶ ἀκοντισταὶ καὶ δισκοβόλοι ζώνυνται,
δρομεῖς δὲ καὶ παλαισταὶ
γυμνοὶ ἀθλοῦσι. (Vers. 90.) Τὸ δὲ, ἐτεθήπεα ἤγουν ἐθαύμασα θυμῷ, δηλοῖ μὲν τὸ
κατὰ ψυχὴν
θάμβος, οὐ μὴν τὸ κατὰ λόγον προφορικόν. γράφεται δὲ καὶ ἐτεθήπεας ἐν δευτέρῳ
προσώπῳ, ὥς περ
καὶ ἀνωτέρω αὐτοῦ τὸ ἀντεβόλησας, ἵνα λέγῃ ὁ βασιλεὺς τῷ Ἀχιλλεῖ, ὅτι πολλοῖς μὲν
τάφοις περιέτυχες
καὶ ἀγῶσιν, ἰδὼν δ' ἂν ἐκεῖνα τὰ κατὰ σὲ μάλιστα ἐθαύμασας ἄν. ἔτι γράφεται τὸ αὐτὸ
καὶ ἐτεθήπεο καὶ σημαίνει τὸ αὐτὸ ἤγουν τὸ ἐθαύμασας. καὶ ἔστιν ἡ τοιαύτη γραφὴ
Δωρικὴ Συρακουσία, ἔνθα σύνηθες τὸν παρακείμενον μετάγειν εἰς ἐνεστῶτα· ἐκ τοῦ
πέπληγα γοῦν καὶ πέφυκα, πεπλήγω καὶ πεφύκω φασὶν οἱ ἐκεῖ, ὥστε οὕτω καὶ ἐκ τοῦ
τέθηπα τεθήπω γίνεται Δωρικῶς, οὗ παθητικὸς ἐτεθη-
πόμην ἐτεθήπου καὶ Ἰωνικῇ διαλύσει ἐτεθήπεο. τὸ μέντοι ἐτεθήπεα καὶ ἐτεθήπεας
κοινοῦ ὑπερσυντε-
λίκου μεταποίησίς ἐστιν Ἰωνική· ὡς γὰρ τὸ ἐτετύφειν ἐτετύφεις, ἐτετύφεα καὶ
ἐτετύφεας οἱ Ἴωνες
λέγουσιν, οὕτω καὶ τὸ ἐτεθήπειν ἐτεθήπεις, ἐτεθήπεα ἐτεθήπεας. (Vers. 93.) Τὸ δὲ, ὣς
σὺ μὲν οὐδὲ
Ευστάθιος Commentarium in Dionysii periegetae orbis descriptionem (4083:

006)“Geographi Graeci minores, vol. 2”, Ed. Müller, K.
Paris: Didot, 1861, Repr. 1965.Sec. 369, line 20
ὅτι Κροτωνιατῶν ὁ ἔσχατος τῶν ἄλλων Ἑλλήνων πρῶ-

τος ἦν, δηλαδὴ κατὰ τὴν ῥωμαλεότητα. Ἐκεῖθεν καὶ
897
Μίλων ὁ ἐπιφανέστατος καὶ ῥωμαλεώτατος ἀθλητὴς, ὃς

καὶ βοῦν ἄρας ἐν μέσῳ θεάτρῳ ποτὲ ὕστερον τὸν αὐτὸν
ἐθοινήσατο, κατὰ τὸν βουθοίναν Ἡρακλέα τοῦτό γε ἀν-
δρισάμενος. Οὗ Μίλωνος τὰ μὲν τῆς ζωῆς εὐκλεῆ, τὰ
δὲ περὶ θάνατον οἴκτιστα· ἀποσφηνωθεὶς γὰρ δένδρῳ
τὰς χεῖρας, ἐν τῷ τῆς οἰκείας ῥώμης πειρᾶσθαι, σφιγκτῷ
θανάτῳ τὸν βίον μετήλλαξε. Μύσκελλον δέ φασί τινα
οἰκιστὴν γενέσθαι τῆς Κρότωνος, ὃς ἐν Δελφοῖς συγχρη-
στηριαζόμενος τῷ Ἀρχίᾳ τῷ τὰς Συρακούσας κτίσαντι,
καὶ συνερωτηθεὶς πότερον αἱρεῖται, πλοῦτον ἢ ὑγίειαν,
εἵλετο ὑγίειαν, Ἀρχίου ἑλομένου πλοῦτον· ὅθεν, φασὶ,
Κροτωνιᾶται μὲν ὑγιεινότατοι, Συρακούσιοι δὲ παμ-
πλούσιοι. Ἀφ' ὧν καὶ ἡ τῶν Συρακουσίων δεκάτη
παροιμιάζεται, ὡς πάνυ πολλὴ περιγινομένη τῷ τα-
μιείῳ τῆς πόλεως. Καὶ τὸ «Κρότωνος δὲ ὑγιέστε-
ρος,» ὡς ὁ αὐτὸς λέγει Γεωγράφος, ἐντεῦθεν εἴληπται,
ὡς τῶν Κροτωνιατῶν εὐρώστων ὄντων· ὥστε οἱ ἀπὸ
τοῦ Κρότωνος τοῦ ζωϋφίου, ὃν κυνοραϊστὴν λέγει ὁ
Ὅμηρος, εἰπόντες ταύτην εἰλῆφθαι τὴν παροιμίαν,
Zosimus Hist., Historia nova (4084: 001)“Zosime. Histoire nouvelle, vols. 1–3.2”,
Ed. Paschoud, F.Paris: Les Belles Lettres, 1:1971; 2.1–2.2:1979; 3.1:1986; 3.2:1989.
Τῆς δὲ κατὰ Θηβαΐδα Πτολεμαΐδος ἀπο-

στάσης βασιλέως, πόλεμον δὲ πρὸς Κοπτίτας ἐπὶ χρόνον
βραχὺν ἀραμένης, αὐτήν τε καὶ τοὺς συμμαχήσαντας
αὐτῇ Βλέμμυας παρεστήσατο Πρόβος διὰ τῶν τότε
στρατηγησάντων· Βαστάρνας δέ, Σκυθικὸν ἔθνος, ὑπο-
πεσόντας αὐτῷ προσέμενος κατῴκισε Θρᾳκίοις χωρίοις·
καὶ διετέλεσαν τοῖς Ῥωμαίων βιοτεύοντες νόμοις.
Καὶ Φράγκων τῷ βασιλεῖ προσελθόντων καὶ τυχόντων
οἰκήσεως μοῖρά τις ἀποστᾶσα, πλοίων εὐπορήσασα, τὴν
Ἑλλάδα συνετάραξεν ἅπασαν, καὶ Σικελίᾳ προσσχοῦσα
καὶ τῇ Συρακοσίων προσμίξασα πολὺν κατὰ ταύτην
εἰργάσατο φόνον· ἤδη δὲ καὶ Λιβύῃ προσορμισθεῖσα,
καὶ ἀποκρουσθεῖσα δυνάμεως ἐκ Καρχηδόνος ἐπενεχ-
θείσης, οἵα τε γέγονεν ἀπαθὴς ἐπανελθεῖν οἴκαδε.
Πρόβου δὲ βασιλεύοντος καὶ τόδε συνέβη· τῶν
μονομάχων ἐς ὀγδοήκοντα συστάντες, διαχρησάμενοι
τοὺς φυλάττοντας, εἶτα τῆς πόλεως ἐξελάσαντες τὰ ἐν
ποσὶν ἐλῄζοντο, πολλῶν, οἷα συμβαίνειν φιλεῖ, συνα-
ναμιχθέντων αὐτοῖς· ἀλλὰ καὶ τούτους βασιλεὺς δύναμιν
ἐκπέμψας ἐξέτριψεν.
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) (4085: 002)“Hesychii Alexandrini lexicon, vols.

898
1–2”, Ed. Latte, K.Copenhagen: Munksgaard, 1:1953; 2:1966.Alphabetic letter alpha,

entry 391, line 1

Ἀγγελῆς· δῆμος τῆς Ἀττικῆς Πανδιονίδος φυλῆς
Αἰγιαλέων· Ἀργείων
Ἄγγελον· Συρακούσιοι τὴν Ἄρτεμιν λέγουσι
ἀγγέλλεσκον· ἤγγελλον An
ἀγγέριος· ἄγγελος
[ἀγγεράκομον· σταφυλήν]
Ἀγγίτας· ὄνομα ποταμοῦ, ὅς ἐστι περὶ τὸ Παγγαῖον (Hdt.
7,113). ὁμοίως καὶ ἡ Ἄρτεμις
ἄγλιθες· ἐξ ὧν ἡ κεφαλὴ συνέστηκε τῶν σκορόδων
ἀγγοπήνια· τὰ τῶν μελισσῶν κηρία
ἄγγορα· ῥᾶξ, σταφυλή
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter alpha, entry 2664, line 1
ἀκταίνουσα· τρέμουσα. ἢ ἀσφαλῶς κρατοῦσα

ἀκταῖοι ἰχθύες· οἱ μὴ πελάγιοι, ἀλλ' αἰγιάλιοι (Hippocr.
morb. 2,74 ..)
ἀκταίου· παραθαλασσίου
ἀκταΐζων· ἀκτᾴζων. προθυμούμενος. ἢ ὁρμῆς πληρῶν. ἢ
μετεωρίζων
ἀκταϊσμένον· προῃρημένον
ἀκταιωρεῖν· ἀκτὰς φυλάττειν
ἀκτέα· δοράτιον. κάμαξ
ἀκτέανοι· ἀκτήμονες (gAS)
ἀκτῖνος· ὁδηγός. Συρακούσιοι
ἀκτέριστον· ἄταφον T
ἄκτενος[ὀρθός AS (vw)] ἀξίνης κροῦσμα
ἀκτέϊνοι[ἄφατοι.] αἱ κράνιοι ῥάβδοι [ἢ περὶ τῶν Ἀθῶ χώρα]
ἀκτή· τροφή. ἢ περὶ τὸν Ἄθω χώρα(Thuc. 4,109,1)
ἀκτή· a) ὁ αἰγιαλὸς καὶ ὁ παραθαλάσσιος τόπος, τῷ προσαράς-
σεσθαι αὐτῷ τὰ κύματα, ὅ ἐστι ῥήγνυσθαι καὶ κατάσσεσθαι.
διὸ καὶ ῥηγμῖνα τὸν αὐτὸν τοῦτον τόπον ἐνίοτέ φησι, διὰ τὴν
γιγνομένην τῶν κυμάτων περὶ αὐτὸν ῥῆξιν καὶ ἄραξιν (Β 395).
Ἀκτὴνδὲ καὶ τὸ τελευταῖον τοῦ ἀλφίτου κάταγμα καλεῖν
εἴωθεν Ὅμηρος, διὰ τὴν κάταξιν. ὡς ὅταν λέγῃ· ἀλφίτου
μαθόντες, ἄκραςτοὺς τοιούτους τόπους] b) Οἶδε δὲ καὶ ἄλλο

τι ἡ συνήθεια καλούμενον ἀκτήν, ἀπὸ τοῦ συμβαίνοντος οἶμαι
τοῖς πλοϊζομένοις λαβοῦσα. ἐκεῖνοί τε γὰρ εἰς τοὺς τοιούτους
τῶν τόπων ἀποβάντες ἑστιῶνται, αὐτή τε τοὺς ἐπ' εὐωχίαις
ἀφωρισμένους τόπους ἀκτὰςκαλεῖ, κἂν τύχωσι μὴ παραθαλάς-
σιοι ὄντες. ‖ a) Ἔστι δὲ καὶ πόλις Πελοποννήσου
899
ἀκτῇ ἔπι προὐχούσῃ· ἐν τῷ ἐξέχοντι μέρει τοῦ αἰγιαλοῦ

(ω 82)
ἀκτήμων· πένης p ἐνδεής (Ι 126) (n)
ἀκτημοσύνη· ἔνδεια
Ἀκτίς· οἰκέτου ὄνομα. παρὰ δὲ Συρακουσίοις ὁδηγός. ἢ ⌊ναῦς S
Ἀκτίτης λίθος· ἀπὸ τῆς ἐν Πελοποννήσῳ Ἀκτῆς. Σοφοκλῆς
Ἀκρισίῳ (fr. 65)
()ἄκτιστον· ἀποίητον (Greg. Naz. c. 1,1,3,42) (p)
Ἀκτορίωνε· Ἄκτορος παῖδες (Β 621 ..)
ἀκτοσύνη· ἀπρέπεια. ἀσχημοσύνη
ἀμπισχόμενον· περιβαλλόμενον
ἀμπίτιαρ· παραταττομένη
ἀμπλακεῖν· ἁμαρτεῖν
ἀμπλάκημα· ἁμάρτημα (Eur. Phoen. 23) vgn
ἀμπλακίῃσιν· ἁμαρτήμασιν (Greg. Naz. c. 1,2,9,47) S
ἀμπλακήματα· ἁμαρτήματα S(b)
ἀμπλακών· ἀποτυχών. ἁμαρτάνων Sp
ἀμπνύνθη· ἀνέπνευσεν (Ε 697) S
ἄμπνυτο· ἀνεσωφρονίσθη (Λ 359)
ἀμπνύνθη· ἀνεπινύσθη. ἀνεσωφρονίσθη (Ε 697)
ἀμπόχοι· τὶς ἐν Συρακούσαις ἀρχή
ἀμπρακόν· μακρόθεν
ἀμπρεύειν· προτονίζειν. ἕλκειν. ἁμαξηλατεῖν
ἀμπρεύωμεν· ἕλκωμεν
ἄμπρον· τὸ τεταμένον σχονίον, ᾧ ἐχρῶντο ἀντὶ ῥυμοῦ (p)
ἄμπυκα, κεκρύφαλον· κόσμον γυναικῶν (Χ 469) S
ἄμπυξ· χαλινός. (gΣ) τριχόδεσμος g(Σ)
ἄμπυκες· τὰ διαδήματα (Χ 469) ἢ χαλινοί (Ε 358) ἢ τροχοί·
οὕτως Σοφοκλῆς ἐν Φιλοκτήτῃ (678) διὰ τὸ κυκλοτερές
ἀμπυκτήρια· τὰ φάλαρα. Σοφοκλῆς Οἰδίποδι ἐν Κολωνῷ (1069)
ἄμπωτις· ἀνάποσις q. vgSP ξηρασία vgSP ὅπου ἀναποδίζει τὸ
ἀμφαξονεῖν· τὰ γόνατα περικλᾶσθαι. καὶ μὴ εὐτονεῖν (com.

ad. fr. 925)
ἀφαρμένη· δίκελλα. Λάκωνες
ἀμφαρής· περιορωμένη, κατολιγωρουμένη. καὶ γυμνός, ἐπιφα-
νής
ἀμφαρίστερος· ἀμφοτέρωθεν ἀριστερός. οὐκ αἴσιος. οὐ δεξιός.
ἐναντίος τῷ περιδεξίῳ (Ar. fr. 512)
ἀμφὰς ἀσπαζόμενος· πάνυ φιλοφρονούμενος (Π 192)
ἀμφασία· ἀλογία vgn ἀφωνία, ἀγρυξία (Ρ 695)
ἄμφασμα· ψαιστά, οἴνῳ καὶ ἐλαίῳ βεβρεγμένα ἐν θυσίαις. Συρα κούσιοι
ἀμφαυγεῖ· ἀντιλάμπει (Eur. Or. 1529?) S
ἀμφ' αὖονἀύτευν· περιήχουν (Μ 160)
ἀμφ' αὐτούς· περὶ αὐτούς vg
900
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter beta, entry 104, line 1
βαιτρεύειν· ἀροτριᾶν
βαίτιον· βοτάνη ἐμφερὴς δικτάμνῳ, ἤγουν γλήχωνι
βαίτη· δερμάτινον ἔνδυμα, ὅπερ ἔνιοι σισύραν· ἔνιοι δὲ σκηνὴν
δερματίνην (Soph. fr. 928)· οἱ δὲ διφθέραν (Sophr. fr. 38)
Βαίτυλος· οὕτως ἐκαλεῖτο ὁ δοθεὶς λίθος τῷ Κρόνῳ ἀντὶ Διός q
βλίτυξ· βδέλλα
[βαιτῶνα· τὸν εὐτελῆ ἄνδρα]
βαιῶμφαι· αἱ αἶγες, ἐν ἱερατικῆι
βαιών· ἰχθύς p (Epich. fr. 64), ὁ καὶ βλέννος, παραπλήσιος
κωβίῳp. οὕτως καὶ μέτρον παρὰ Ἀλεξανδρεῦσι
Βαιῶτις· Ἀφροδίτη, παρὰ Συρακουσίοις
βακάϊον· μέτρον τι
βάκηλος· ὁ μέγας. ἢ ἀνόητος. vgA ἢ ὁ ἀπόκοπος, ὁ ὑπ' ἐνίων
γάλλος. οἱ δὲ ἀνδρόγυνος. ἄλλοι παρειμένος, γυναικώδης vgA.
παρὰ Μενάνδρῳ Ὑμνίδι (fr. 477). καὶ τὸ σύνηθες ἡμῖν
βάκκαρις· μύρον ποιὸν ἀπὸ βοτάνης ὁμωνύμως· ἔνιοι δὲ ἀπὸ
μυρσίνης· ἄλλοι δὲ μύρον Λυδόν. ἔστι δὲ καὶ ξηρὸν διάπασμα
βᾶμα· βάσις, ⌊βῆμα ps

βάμβαλα· χειμερινὰ ⌊ἱμάτια ps
βάμβαλον· ἱμάτιον. καὶ τὸ αἰδοῖον. Φρύγες
βαμβαλεῖν· τρέμειν. ψοφεῖν τοῖς χείλεσι
βαμβαίνων· τρέμων τοῖς ποσίν, SPn (vgA) ἢ τοὺς ὀδόντας
συγκρούων(Κ 375)
βαμβακεύτριαι· μαγγανεύτριαι. οἱ δὲ φαρμάκισσαι. οἱ δὲ λα-
λοῦσαι· τὸ δὲ βαμβακείας χάριν· φαρμακείας χάριν hf.
βαμβαλύζει· τρέμει. τοὺς ὀδόντας S συγκρούει. ῥιγοῖ σφόδρα
(Hippon. fr. 56 Kn.) (A) S
βάμμα· τὸ χρῶμα. καὶ μύρου τι γένος. καὶ τὸ ἔμβαμμα. Συρακού-
σιοι h
βάμμα Κυζικηνόν· Κυζικηνοὶ διὰ τὸ Ἴωνες εἶναι ἐκωμῳδοῦντο
ἐπὶ μαλακίᾳ (Ar. Pac. 1176) [καὶ τὸ ἔμβαμμα. Συρακούσιοι. καὶ
μύρου τι [μέρος, ἢ] γένος]
βάμμα Σαρδανιακόν· τὸ φοινικοῦν. διάφορα γὰρ ἦν τὰ ἐν
Σάρδεσι βάμματα (Ar. Ach. 112. Pac. 1174).
βανά· γυνή, ὑπὸ Βοιωτῶν
βαναυσίας· ἰδιωτείας. ἢ ἀλογίας AS
βαναυσία· πᾶσα τέχνη διὰ πυρός. κυρίως δὲ ἡ περὶ τὰς καμίνους.
καὶ πᾶς τεχνίτης χαλκεὺς ἢ χρυσοχόος βάναυσος

901
βαμβαλεῖν· τρέμειν. ψοφεῖν τοῖς χείλεσι

βαμβαίνων· τρέμων τοῖς ποσίν, SPn (vgA) ἢ τοὺς ὀδόντας
συγκρούων(Κ 375)
βαμβακεύτριαι· μαγγανεύτριαι. οἱ δὲ φαρμάκισσαι. οἱ δὲ λα-
λοῦσαι· τὸ δὲ βαμβακείας χάριν· φαρμακείας χάριν hf.
βαμβαλύζει· τρέμει. τοὺς ὀδόντας S συγκρούει. ῥιγοῖ σφόδρα
(Hippon. fr. 56 Kn.) (A) S
βάμμα· τὸ χρῶμα. καὶ μύρου τι γένος. καὶ τὸ ἔμβαμμα. Συρακού-
σιοι h
βάμμα Κυζικηνόν· Κυζικηνοὶ διὰ τὸ Ἴωνες εἶναι ἐκωμῳδοῦντο
ἐπὶ μαλακίᾳ (Ar. Pac. 1176) [καὶ τὸ ἔμβαμμα. Συρακούσιοι. καὶ
μύρου τι [μέρος, ἢ] γένος]
βάμμα Σαρδανιακόν· τὸ φοινικοῦν. διάφορα γὰρ ἦν τὰ ἐν
Σάρδεσι βάμματα (Ar. Ach. 112. Pac. 1174).
βανά· γυνή, ὑπὸ Βοιωτῶν
βαναυσίας· ἰδιωτείας. ἢ ἀλογίας AS
βαναυσία· πᾶσα τέχνη διὰ πυρός. κυρίως δὲ ἡ περὶ τὰς καμίνους.
καὶ πᾶς τεχνίτης χαλκεὺς ἢ χρυσοχόος βάναυσος
βανῆκας· γυναῖκας. Βοιωτοί
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter gamma, entry 220, line 1
γαυρίαμα· καύχημα. n ἔπαρμα. P φρύαγμα (Sirac. 43,1 ..)

γαυριῶν· χαίρων. ἀγαλλόμενος. ἐπαιρόμενος. ἀλαζονευόμενος
AS
γαῦρος· αὐθάδης. σεμνός. μεγαλοπρεπής. ἢ μετέωρος. q Εὐριπί-
δης Φιλοκτήτῃ (fr. 788)
γαύρῳ· μεγάλῳ. vgAS ἀκαταπλήκτῳ gAS
γαυσάδας· ψευδής
γαυσαλίτης· ὄρνεον, παρὰ Ἰνδοῖς
γαυσόν· σκαμβόν, στρεβλόν (Hippocr. artic. 77 ..) q
γαυσῶσαι· περιελάσαι. κάμψαι
γαφάγας· σκώληξ, ὃν ἡμεῖς γῆς ἔντερον λέγομεν. Συρακούσιοι q γάφυτον· γηγενές
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter delta, entry 333, line 1
ἀπὸ τοῦ τὰ περὶ τὸν Τηρέα ἐν Δαυλίᾳ τῆς Φωκίδος συστῆναι

(Ar. fr. 716)
Δαῦλις· ἑορτὴ ἐν Ἄργει, μίμημα τῆς Προίτου πρὸς Ἀκρίσιον
μάχης
Δαυλίς· πόλις
δαῦλον· δασύ. ‖ ἡμίφλεκτον ξύλον
δαυμάσαι· ἐκκαῦσαι
δαῦτα· λάχανα. οἱ δὲ χλωραί
δαυχμόν· εὔκαυστον ξύλον δάφνης
[δαῦγος· δασύς]
Δαφνίτης· Ἀπόλλων, παρὰ Συρακουσίοις
902
δαφοινοί· λίαν φοίνιοι (Λ 474)

δαφοινόν· μέλαν. δεινόν. ποικίλον. ἐρυθρόν, πυῤῥόν (Κ 23)
δαφνοπώλην· τὸν Ἀπόλλωνα λέγουσιν, ὡς Ἀριστοφάνης (fr.
764)
δάψαι· σπαράξαι g καταφαγεῖν μετὰ σπαραγμοῦ. τὸ δὲ αὐτὸ
καὶ δαρδάψαι καὶ διακόψαι. g καὶ ῥῆξαι
δαψιλέστατος· πολυτελέστατος. λέγεται δὲ καὶ ἐπὶ τῶν
ῥευμάτων, καὶ ἐπὶ τῶνμεγαλοψυχούντων vgS
διεβοήθη· ἐνεφανίσθη (Gen. 45,16) gAS

διεγείρω· ἐξυπνίζω
διεγγύησις· ἡ γινομένη ⌊ἐγγύησις τῶν εἰς τὸ δεσμωτήριον
ἀπαγομένων S
διέγνωκα· κέκρικα gAS διέγνων· ....
[διεγκρινισάμενοι· διακρίνοντες]
διέγραφεν· διέξυε
διέδην· διὰ τέλους r. AS
διεδοιδύκισε· διέτριψε, τὴν χεῖρα Στρογγύλην ποιήσας
(Com. ad. fr. 974)
δέδορκα· πόπανον παρὰ Συρακουσίοις τετρημένον δι' οὗ ἔστιν
διαβλέψαι
διέδρα· ἀπέδρα. [καθέδρα] AS
δίεδρος· διαφανής. ἢ λαμπρά. καθέδρα
διέζευκται· κεχώρισται r. AS
διέθει·διέθεε vgAS διέτρεχε gAS
διέθηκεν· ἐτιμωρήσατο AS
διεθρύβη· ἐκλάσθη. διετρίβη (Habac. 3,6) ASn
διειδές· λαμπρόν r. vgAS, διαυγές. vgAS εὔδηλον
Διονύσου γάμος· τῆς τοῦ βασιλέως γυναικὸς καὶ θεοῦ γίνεται

γάμος
Διονυσοκουροπυρώνων· Κρατῖνος ἐν Σεριφίοις (fr. 208)·
αἰσχρῶν Ἀνδροκλέων Διονυσοκουρώνων. Ἔνιοί φασιν, ἐν τῷ
αὐτῷ πέντε κωμῳδεῖσθαι, Αἶσχρον, Ἀνδροκλέα, Διονύσιον,
Κῦρον, Πυρῶν, ἁμαρτάνοντες· οὐδεὶς γὰρ Ἀθηναίων ἀνα-
γράφεται Κῦρος. Δεῖ οὖν γράφειν Διονυσιοκουροπυρώ-
νων· τὸν γὰρ Διονύσιον κουρέα ὄντα κωμῳδεῖ· κουρεὺς δὲ
ἦν πρὸς πάππου, ὡς δηλοῖ ὁ τὰς Ἀταλάντας συνθείς (Stratt.
fr. 6 = Epicharm. fr. 15)
Διονυσιοφόροι· ἀρχή τις ἐν Συρακούσαις
δι' ὀξειᾶν· παρὰ τοῖς Πυθαγορικοῖς (e. g. Philol. fr. 6) λέγεται.
ἔστι δὲ ἐπὶ τῶν συστημάτων
διόπαι· εἶδος ἐνωτίων· τινὲς δὲ ὑποδημάτων (Ar. fr. 320,10)
διοπετές· ἐξ οὐρανοῦ ἐρχόμενον (Act. ap. 19,35) (r). vgASnp
903
διοπετής· ὑπὸ τοῦ Διὸς πληρούμενος A

διοπεύειν· ἐπιμελεῖσθαι νεώς (Dem. 35,20)
διοπλῆκτα· ἰσχυροπλήκτην
δίοποι· ἐπιμεληταί (r) (Aesch. Pers. 44 fr. 232 ..)
δίοπος· ἐπίσκοπος vAS ἄρχων. ναύαρχος. ἐπιστάτης. διόπτης
διοπομπεῖσθαι· καθαίρειν. ἰδίως δὲ τὸ καθαίροντας πρὸςτὸν
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter epsilon, entry 65, line 1
ἐβάμβαινεν· ἔτρεμεν. ἐδίσταζεν AS

ἐβάμωσεν· ἡττήθη
ἔβαλλεν· ἔῤῥαινεν
ἔβαν· ἐπορεύθησαν, ἐβάδισαν (Α 391)
ἔβαξας· ἐλοιδόρησας
ἐβαρυθύμησεν· ἐλυπήθη (Num. 16,15) Ab (vgSN)
ἐβαρυώπησαν· ἐβαρήθησαν, ἀσθενεῖς ἐγένοντο οἱ ὀφθαλμοί
(Gen. 48,10) AS
ἔβας· ἐπορεύθης (Eur. Phoen. 295 ..) ASn
ἔβασκεν· ἐπορεύετο
ἔβασον· ἔασον. Συρακούσιοι καὶ Λάκωνες
ἐβεβήλωσεν· ἐμίανεν (g), ἐμόλυνεν, ⌊ἀκάθαρτον ἐποίησεν
(Malach. 2,11) b
ἑβδομάτῃ· ἑβδόμῃ (Η 248) r. ASvg
ἐβδελύχθην· ἐμίσησα. προσέκοψα
ἐβεβήκει· ἐπεπόρευτο (Ζ 495) Sb
ἐβεβρύχει· ἐπήχει πως (μ 242)
ἐβέβλις· θήκη ἀργυρίου. καὶ κίστη
ἐβδηλάμην· ἀπήμελξα. Βδάλλεινγὰρ τὸ ἀμέλγειν· ὅθεν ἡ
βδέλλατὸ ζῶον, διὰ τὸ ἀμέλγειν τὸ αἷμα
ἑβδομευόμενα· δεκάτηνἢ ἑβδόμην ἡμέραν ἀπὸ γενέσεως
ἕλεσθε· λάβεσθε S παρασκευάσασθε (Ε 529)

ἐλέταιον· ἔπαιον, ἐπάτασσον
ἑλετή· ληπτή (g) αἱρετή (Ι 409)
ἑλέτην· εἷλον, ἔλαβον. ἀπέκτειναν. δυϊκῶς (Η 8)
ἕλετο· ἔλαβεν (Μ 102) ἀφείλετο (Ι 368)
ἐλεύθεραι αἶγες ἀρότρων· τοῦτο παροιμιωδῶς ἐλέγετο ἐπί
τινος ἀπολελυμένου
ἐλεύθερον ἦμαρ· τὴν ἐλευθερίαν. περιφραστικῶς (Ζ 455)
Ἐλευθέριος Ζεύς· τὸν Μῆδον ἐκφυγόντες ἱδρύσαντο τὸν
Ἐλευθέριον Δία. τοῦτον δὲ ἔνιοι καὶ Σωτῆρά φασι. τιμᾶται
δὲ καὶ ἐν Συρακούσαις καὶ παρὰ Ταραντίνοις καὶ ἐν Πλαταιαῖς
καὶ ἐν Καρίᾳ ὁ Ἐλευθέριος Ζεύς
ἐλευθέριον ὕδωρ· ἐν Ἄργει ἀπὸ τῆς Κυνάδρας πίνουσι κρήνης
904
οἱἐλευθερούμενοι τῶν οἰκετῶν, διὰ τὸ καὶ τὸν Κέρβερον

κύνα ταύτῃ διαδρᾶναι καὶ ἐλευθερωθῆναι
Ἐλευθερεύς· Διόνυσος ἐν Ἀθήναις, καὶ ἐν Ἐλευθεραῖς
ἐλευθεροστομῶ· παῤῥησιάζομαι (Eur. Andr. 153) r. ASgn
ἐλεύσεως· ἀφίξεως (Act. ap. 7,52) AS
ἐλεύθω· ἔρχομαι. Εἰλείθυια
Ἐλευσίνια· ἀγὼν θυμελικὸς ἀγόμενος Δήμητρι παρὰ Λάκωσιν.
καὶ ἐν Σικελίᾳ τιμᾶται Ἄρτεμις, καὶ Ζεὺς Ἐλευσίνιος παρ' Ἴωσιν
ἐξ ἀρακίων· ἐκ φιαλῶν
ἔξαρνος· ἀρνούμενος APvgn
ἐξάρξατε· προκατάρξατε. καταλέξατε (Ps. 146,7) APvg
ἔξαρον· ἆρον. ἐξάλειψον (Sir. 36,6)
ἐξαρτηδόν· μετὰ τοῦ ἐκκρέμασθαι
ἐξαρτίζει· πληροῖ. τελειοῖ gn
ἐξαρτῆσαι· ἐκκρεμάσαι. τελειῶσαι
ἐξαρτύειν· παιδεραστεῖν
ἐξαρύσαι· ἐξαντλῆσαι
ἐξαρώμεναι· ἐξ ἀγκῶνος φλεβοτομούμεναι
ἑξᾶς· εἶδος νομίσματοςπαρὰ Συρακουσίοις
ἐξασελγαίνωμεν· ἀναπληρώσωμεν ...
ἐξαυαίνεται· ἀποθνήσκει (Ar. fr. 612)
ἐξαύδα· ἔξειπον Av (gn), λέγε. (Α 363) r φώνησον. βόησον
ἐξαῦσαι· ἐξελεῖν Εὔπολις(s)
ἐξαυστήρ· κρεάγρα (Aesch. fr. 2?)
ἐξαυτῆς· παραυτίκα Avgn
ἐξαῦτις· μετὰ ταῦτα r ἐκ δευτέρου (Α 223) n
ἐξαφάζων· ἔξω ἑαυτοῦ γιγνόμενος. καὶ περιβλέπων
ἑξαφολέκτης·
ἐπιλιπές· ἐλλιπές
ἐπιλιτρίς· τὸ μέσον τοῦ ζυγοῦ
ἐπιλοβίς· μέρος τοῦ ἥπατος
ἔπιλλοι· ὕπουλοι
ἔπιλλος· παράστραβος, ἡσυχῆ διάστροφος· παρὰ τοὺς ἰλλούς,
οἵ εἰσιν οἱ ὀφθαλμοί· δενδίλλων εἰς ἕκαστον (Ι 180)
Ἐπιλύκειον· ἀρχεῖον τοῦ πολεμάρχου Ἀθήνησιν
[ἐπιλύγεον· ἐπινέφελον, σκοτεινόν]
[ἐπιλύς· ξένος] AS
Ἐπιλυσαμένη· ἐλευθερία. καὶ μία τῶν Εἰλειθυιῶν. καὶ ἐπώνυ-
μον Δήμητρος, παρὰ Ταραντίνοις καὶ Συρακουσίοις
ἐπὶ Λειψυδρίῳ μάχη· οἱ φυγάδες Ἀθήνηθεν, ὧνοἱ Ἀλκ-
μαιωνίδαι ἡγοῦντο, κατιέναι θέλοντες, πολλάκις ἔπταιον, καὶ
Λειψύδριον τειχίσαντες ...
905
ἐπιλώγεον· τὸ μέγα ἄχυρον

ἐπιμαίεσθαι· ἐπιζητεῖν. ἐπιλαμβάνεσθαι. ἐπιψαύειν
ἐπίμαλθα· ἀγαθά. προσηνῆ. ἢ μαλακά. ἢ ἀσθενῆ λίαν
ἐπὶ μάστακα· τὸ στόμα. ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳ (δ 287)
ἐπίμαστον· ἐπαίτην, ἐπιζητοῦντα τροφήν. [ἐπὶ τοῦ μα-
σάσθαι] ἐνδεᾶ τῶν ἀναγκαίων. [ἐνδεής] (υ 377)
ἐπίμαστον κακόν· ἐπισπαστόν, ἐφειλκυσμένον. δεινόν
ἐπιτροπάδην· ἐπιθέτως. οὐκ ἐκ ψυχῆς. [ἐπεσπευσμένος]

ἐπιτροπή· ἔφοδος
ἐπίτροπος· ὁ προστατῶν χωρίων καὶ ὅλης τῆς οὐσίας καὶ
ὀρφανῶν
ἐπιτροχάδην· ταχέως (Γ 213) ASvg
ἐπιτρόχαλον· πυκνῶς. καὶ ταχέως
ἐπίτροχον· ῥᾴδιον. ἕτοιμον. γοργόν
ἐπιτρύζουσιν· ἐπιγογγύζουσιν. ἐπιλέγουσιν (Callim. fr. 1,1)
ἐπιτρύσσειν· ἐπίμεινον. Λάκωνες
ἐπιτυφῇ· ἐπικαῇ. ἐπιπυρωθῇ (Ar. Lys. 221)
ἐπιτυφῶ· ἐπαπολύω. Συρακούσιοι
ἐπιτυφῶσα· ἐπιπυριάσασα
ἐπιτυχόντων· εὐτελῶν
ἐπὶ τῷ δήμῳ· ἐπὶ τῇ τοῦ δήμου καταλύσει (Sol. legg.?)
ἐπιτωθάζοντες· χλευάζοντες AS, ἐπιγελῶντες. [ἢ ἡμεροῦν-
τες] ἐπὶ Φαληνίου· τὸν Ἀλκιβιάδην φησὶ ὁ Ἀριστοφάνης (fr.
554) ἐπὶ Φαληνίου γεγενῆσθαι, σκώπτων παρὰ τὸν φάλητα·
ἐπασχητία γάρ [ὁ φαλής]
Ἑρμῆς· τὸν Ἑρμῆν ἐπὶ πόσεως ἰδέας ἔλεγον, καθάπερ Ἀγαθοῦ

δαίμονος καὶ Διὸς σωτῆρος. καὶ ἐν τοῖς κλήροις· οἷον ἀγαθὸς
οἰωνός. καὶ πέμματος εἶδος κηρυκειοειδές
Ἑρμῆς τρικέφαλος· Ἀριστοφάνης ἐν Τριφάλητι (fr. 553).
τοῦτο ἔφη παίζων κωμικῶς, παρόσον τετρακέφαλος Ἑρμῆς ἐν
τῇ τριόδῳ τῇ ἐνΚεραμεικῷ ἵδρυτο
Ἑρμῆς στροφαῖος· ὁ παρὰ στρόφιγγι τῆς θύρας ἱδρυμένος
[ἔρμια· πόδες κλίνης]
ἑρμῖνα· πόδα κλίνης. ἀπὸ τοῦ ἐνείρεσθαιτῷ ἐνηλάτῳ. ἢ
ἀπὸ τοῦ Ἑρμᾶς ἐγγεγλύφθαι (ψ 198) n
Ἑρμιόνη· καὶ ἡ Δημήτηρ καὶ ἡ Κόρη ἐν Συρακούσαις. καὶ
πόλις ἐν Ἄργει (Β 560). καὶ ἡ θυγάτηρ Μενελάου (δ 14)
ἑρμίς· τόρνος. ποὺς κλίνης Ag
ἑρμοκοπίδαι· οἱ περικόψαντες τοὺς Ἑρμᾶς Ἀθήνησιν, ἐπὶ
Ἀριμνήστου ἄρχοντος, τοῦ Πελοποννησιακοῦ ἐνεστῶτος πολέ-
μου
Ἕρμος ἢ Ἕρμοι· δῆμος Ἀττικῆς. καὶ ⌊ποταμὸς Λυδίας r
Ἑρμοῦ κλῆρος· ὁ πρῶτος ἑλκόμενος κλῆρος Ἑρμοῦ νομίζεται
(Eur. fr. 39)
906
ἐσκίδαμαν· ἐπέτυχον. Λάκωνες

ἐσκίδνατο· ἐσκορπίζετο ASvgn. ἐσκεδάζετο vg
ἔσκιμψεν· ἐνέσκηψεν
ἐσκίμψαντο· ἐστηρίχθησαν
ἐσκλείει· εἰσάγει
ἔσκλεπεν· διέτριβεν
ἐσκληκότα· ἀντὶ τοῦ προσλιπαροῦντα προσεσκληκότα· με-
τῆκται δὲἀπὸ τῶν προσξηραινομένων Σ οἱ δ' ἀφινήσονται
Νέδαν ἐσκληκότα. [ἐπὶ τῶν προσξηραινομένων]
ἐσκλητόρ· ὁ δοκιμαζόμενος
ἔσκλητος· ἡ τῶν ἐξόχων συνάθροισις ἐν Συρακούσαις
ἐσκνᾶσθαι· ξυρῆσαι
ἔσκον· ἤμην, ὑπῆρχον (Η 153)
ἐσκολυμμένον· ἀποσεσυρμένον
ἐς κόρακας· εἰς ἔρημον AS. εἰς τὸ σκότος vg. εἰς ὄλεθρον ASvg
ἐσκοράκισεν· ἐλοιδόρησεν
εὕδοντι δ' αἱρεῖ πρωκτός· παροιμία ἀπὸ τῆς εὕδοντι

κύρτος αἱρεῖ. λέγουσι δὲ ὅτι, ὅταν τοὺς κύρτους καθῶσιν,
αὐτοὶ μὲν καθεύδουσιν, ὁ δὲ κύρτος αἱρεῖ τοὺς ἰχθῦς. Κρατῖνος
Ἀρχιλόχοις (fr. 4)
εὐδράνεια· ἰσχύς (Sap. 13,19) g
εὐέδρως· εὐθέτως. βεβαίως
εὖ δρῶσι· καλῶς ποιοῦσιν Avgn
εὐδυκήμερος· εὔστοχος
Εὐδώρου σύλας· ἱερόσυλος ὁ Εὔδωρος (Com. ad. fr. 754)
εὔεδνα· ἀγλαΐα
Εὐδωσώ· ἡ Ἀφροδίτη ἐν Συρακούσαις
εὐέθωκεν· εἴωθεν
εὐειδέα· εὔμορφα (Γ 48) AS (n)
εὐΐους· Διονυσιακούς (Eur. Bacch. 238) AS
εὐείκαστος· εὔκολος εἰς τὸ εἰκασθῆναι r
εὔεικτον· εὐπειθῆ r. ASvg
εὐεκτεῖ· εὐρωστεῖ. ὑγιαίνει (Prov. 17,22) ASvg
εὐεκτικῶς· σχετικῶς ASvg
εὖ εἱμένος· εὖ ἠμφιεσμένος (ο 331)
εὐέλιον· ἐλλιπὲς ἐν ἱερείῳ
εὐείρῳ· εὐπόκῳ
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter iota, entry 907, line 1
ἰρῶν· εὐχῶν AS
907
ἰρωνεία· ὑπόκρισις (2. Macc. 13,3) Ss

ἰρωστί· θεοπρεπῶς (Anacr. fr. 149 Bgk)
ἴς· ἰσχύς s, δύναμις. νεῦρα ASg. βία (σ 3 ..) s
ἰς ἅλα· ἐς θάλασσαν (Α 314) [οἱ δὲ ἀγαθὴ καὶ ἴση μοῖρα]
ἰσάζων· ἴσον ποιῶν. ὁμοιούμενος
ἰσαία· μερίς. οἱ δὲ ἀγαθὴ καὶ ἴση μοῖρα
Ἰσακίῳ· ἀνδρείῳ (4. Maccab. 7,14) ASg
ἴσαι ψῆφοι· ἀπολύονται οἱ διωκόμενοι ἐν τοῖς δικαστηρίοις
ἴσων γενομένων ψήφων (Aeschin. Ctes. 252)
ἴσαμι· ἐπίσταμαι. Συρακούσιοι (Epich. fr. 254,1)
ἰσάμμορος· δύσμορος (β 351?)
ἴσαν· ἐπορεύοντο (Γ 8). ᾔδεσαν (δ 772) n
ἰσάναν, ἰσάνιον· ῥητίνην
ἴσασιν· οἴδασι (Act. ap. 26,4), γινώσκουσι (Ζ 151) ASvg.
[πορεύονται]
ἴσατο· ὡμοιώθη (Β 791) AS
ἰσατέον· γνωστέον. ἰστέον
ἴση· μοῖρα. ἢ τῆς αὐτῆς. ὁμοία
ἰσηγορεῖ· ἐφ' ἴσης λέγει, καὶὁμοτίμως· ἰσολογεῖ Svg
ἰσῆι· ἰσοῖ, ἰσάζει
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)

κοπή (Θ 89)
ἴωψ· ἰχθὺς ποιὸς παρὰ Καλλιμάχῳ (fr. 460 Pf.)
ἰῶ· θεράπευε, ἰάτρευε (Aesch. fr. 349)
Ἰωάννης· χάρις. ἢ ἐχαρίσατο
Ἰωαθάμ· Ἰαὼ συντέλεια
Ἰωήλ· ἀγαπητὸς Κυρίου. ἀρχή
Ἰωνᾶς· ἑρμηνεύεται ὑψίστου πονοῦντος. ἢ περιστερά. προφή-
της παρ' Ἑβραίοις
Κααρτίας· βάτραχος
[καασσαύριον· πορνεῖον]
κλάσσεται· ἄρχεται. Συρακούσιοι
[κάαυκα· περιδέραια. πλόκια]
κάβαισος· ἄπληστος· p. κάβος γὰρ μέτρον σιτικόν (Cratin.
frg. 103)
καβάλλης· ἐργάτης ἵππος
καβάλλιον· καβάλλης. καὶ ἡ πρώτη τοῦ τρικλίνου κλίνη, διὰ
τὸ ἀνάκλιτον
Κάβαρνοι· οἱ τῆς Δήμητρος ἱερεῖς, ὡς Πάριοι (Antim. frg.
67 W.)
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter lambda, entry 875, line 1
[λήμβωνι· ἐν σκαφίδι, ἢ ἐν πλοιαρίῳ]

λήμη· λευκὸν ὑγρὸν ἐν ὀφθαλμοῖς συνιστάμενον ASvgb, ἀκα-
908
θαρσία (AS) n
λῆμμα· θράσος. δύναμις. τόλμα. ἀξίωμα AS. κέρδος. φρόνημα
Avgn. ἢ δῶρον (AS) p
Λήμνια· φοβερά. μοχθηρά
Λημνίᾳ χειρί· ὠμῇ, καὶ παρανόμῳ· ἀπὸ τῆς μοχθηρίας
Λήμνιον βλέπει· πυρῶδες, ἐπειδὴ τὸ πῦρ Λήμνιον
Λήμνιον κακόν· παροιμία, ἣν διαδοθῆναί φασιν ἀπὸ τῶν
παρανομηθέντων εἰς τοὺς ἄνδρας ἐν Λήμνῳ ὑπὸ τῶν γυναικῶν
λημνίσκους· τὰς ταινίας. Συρακούσιοι
Λῆμνον· νῆσον οὕτω καλουμένηνAS
Λῆμνος· νῆσος τῆς Θρᾴκης g πλησίον, ἱερὰ Ἡφαίστου (Α 593)
Λημυκαί· γένος τι ἐπισήμον ἐν Μεταποντίῳ
λίην· λίαν (Β 800)
λῆναι· βάκχαι. Ἀρκάδες
Ληναῖος· Διόνυσος r. ASp
Ληναιών· μήν. οὐδένα τῶν μηνῶν Βοιωτοὶ οὕτω καλοῦσιν.
εἰκάζει δὲ ὁ Πλούταρχος Βουκάτιον. καὶ γὰρ ψυχρός ἐστιν.
ἔνιοι δὲ τὸν Ἑρμαῖον, ὃς μετὰ τὸν Βουκάτιόν ἐστιν ... καὶ γὰρ
Ἀθηναῖοι τὴν τῶν Ληναίων ἑορτὴν ἐν αὐτῷ ἄγουσιν (Hes.
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter lambda, entry 1262, line 1
νοντο
λολλοῦν· τὰ παιδία τὸνπόλτον· κέχρηται τῇ λέξει Ἕρμιπ-
πος (fr. 89)
λομβούς· τοὺς ἀπεσκολυμμένους
λόμβαι· αἱ τῇ Ἀρτέμιδι θυσιῶν ἄρχουσαι, ἀπὸ τῆς κατὰ τὴν
παιδιὰν σκευῆς. οἱ γὰρ φάλητες οὕτω καλοῦνται
λόνδις· βωμολόχος. εἴρων
λοξοβάμοισι· πλαγίως περιπατοῦσιν (Greg. Naz. c. 1,2,1,714)
λοξός· πλάγιος ASvg, ἐπικαμπής
λόξωσις· πλαγίωσις
λοπάς· Συρακούσιοιτὸ τήγανον· παρὰ δὲ Θεοπόμπῳ ἐν
Ἀδμήτῳ (fr. 92) ἡ σορὸς καὶ παρὰ τοῖς κωμικοῖς. καλεῖται
δὲ οὕτωςκαὶ ὁ ἐν τῇ αλλαδη γινόμενοςλίθος h
λόπιμα· κάστανα. οἱ δὲ Εὐβοϊκά. λουτήλου
λοπίξαι· λαμπρῦναι S. ἢ λεπιδῶσαι
λοπός· λέπισμα (τ 233) r(AS)
λοπῶντα· λεπιζόμενον, ἢ ⌊λοπιζόμενον (Aesch. fr. 76,6) S
λορδόν· ὑπόκυρτον, ⌊ἀπεξυλωμένον, συγκεκαμμένον τῷ σώ-
ματι (AS)
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter mu, entry 1900, line 1
μυριάκις· μυριοντάκις A
Μυρῖκαι· χωρίον ἱερὸν Ἀφροδίτης ἐν Κύπρῳ
μυρικᾶς· ἄφωνος, ἐν ἑαυτῷ ἔχων ὃ μέλλει πράττειν
μυρίκη· εἶδος δένδρου, ὀνομασθὲν ἀπὸ τοῦ μύρεσθαι τὴν εἰς
αὐτὸ μεταβαλοῦσαν κατὰ τοὺς μύθους, [τὴν] Κινύρου θυγατέρα
909
μυρίκη· δυσώδης
μυρικίνῳ· ἀπὸ μυρίκης. ἀγρίου δένδρου (Ζ 39) Ab
Μύρινα· ἡρωΐς, παρὰ Ἰλιεῦσι (Β 814)
μυρ(ρ)ίνη· μυρσίνη· ὁ δὲ καρπὸς αὐτῆς μύρταASvg
μυρίον· πολὺ τῷ πλήθει (Σ 88)
μύρκος· ὁ καθόλου μὴ δυνάμενος λαλεῖν. Συρακούσιοι. ἐνεός.
ἄφωνος
μυρμεαί· νύσσειν
μύρμηκας· ἔξω τοῦ ζῴου καὶ οἱ πυκτικοὶ ἱμάντες. καὶ τῶν
θαλασσίων πετρῶν εἶδος. καὶ ζῷα ὑπόπτερα, ὡς κύνες τὸ
μέγεθος
μυρμηκιά· τάσσεται δὲ καὶ ἐπὶ διδασκαλείου καὶ συμφοιτήσεως.
ἦν δὲ καὶ λόγος, ὡς ὁ πτύσας εἰς μυρμηκιὰν οἰδεῖ τὰ χείλη,
ὡς ὁ Δεινολόχος (fr. 12 K.)
Μύρμηκος ἀτραπούς· Ἀθήνησιν ἐν Σκαμβωνιδῶν ἔστι
Μύρμηκος ἀτραπός, ἀπὸ ἥρωος Μύρμηκος ὀνομαζομένη (Ar.
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Π – Ω) (4085: 003)

“Hesychii Alexandrini lexicon, vols. 3–4”, Ed. Schmidt, M.
Halle: n.p., 3:1861; 4:1862, Repr. 1965.
Alphabetic letter pi, entry 176, line 1
παλιτούτη· πλίνθος
πάλθοις· τόξοις. σφενδόναις
[παλίβολος· ἄστατος, εὐμετάβολος, ἢ εὐμετάβλητος]
παλι(γ)γλώσσῳ· βλασφήμῳ
παλιγκάπηλος· ὁ μετάβολος. ὁ τὸ αὐτὸ ἀεὶ ἀγοράζων καὶ πωλῶν.
ὡς παλίνδουλοςὁ πολλάκις δουλεύσας
παλίγκλαστον· σκολιόν. αὐστηρόν. δύστροπον
παλίγκοτα· οὐκ ἀξιόχρεα. ὀργίλα. ἐχθρά. καὶ τὰ ὅμοια
παλιγκώα· πλάνη
παλ(.)ίζεσθαι· σφαιρίζειν
Παλικοί· Ἀδράνῳ δύο γεννῶνται υἱοὶ Παλικοί, οἳ νῦν τῆς Συρακου σίας εἰσὶ
κρατῆρες, οἱ καλούμενοι Παλικοί, οἱ καὶ κατοικήσαντες αὐτήν
παλίλλογα· παλινσύλλεκτα
παλιλλογία· ταυτολογία
παλίμβιος· ὡς ἐξ ἀναβιώσεως
παλίμβολον κήρυκα· τινὲς τὰ ἐναντία βουλευόμενον. οὐκ εὖ.
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Π – Ω) Alphabetic letter sigma, entry 261, line 1
σατήοραι· σκάφαι βοτρύων, παρὰ Λάκωσιν

σαττίν· ὄνομα τόπου
σατύραν· καταφερῆ
Σατύριον· πόα τις συνεργὸς πρὸς τὰς Ἀφροδισίας ὁρμάς. καὶ ζῶον
τετράπουν, ἢ λιμναῖον
σάτυροι· μορφαὶ ἀπρεπεῖς
910
σάτυρος· ἡ ἔντασις. ἢ χορευτής

σαυᾶδαι· σαῦδοι. Ἀμερίας τοὺς σειλείνους οὕτω καλεῖσθαί φησιν ὑπὸ
Μακεδόνων
()σάνη· ὁ κόσμος Βαβυλώνιος
σαυκόν· ξηρόν. Συρακούσιοι
σαυκρόν· ἁβρόν. ἐλαφρόν. ἄκρον.
[σάτων· μόδιος γέμων, ἤγουν ἓν ἥμισυ μόδιον Ἰταλικόν
σαυαρόν· ἁβρόν. ἐλαφρόν. ἄκραν.] τρυφερόν. σεμνόν.
σοβαρόν
σαυκρόποδες· ἁβρόποδες
σαῦλα· κοῦφα. ἥσυχα. τρυφερά
σαῦλον· ἁβρόν. κοῦφον. ἄκρον. τρυφερόν. Ἀττικοί
σαυλοῦσθαι· τρυφᾶν, θρύπτεσθαι, ἐναβρύνεσθαι
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Π – Ω) Alphabetic letter sigma, entry 2762, line 1
[συόαι· βάρβαροι]
συοβαύβαλοι· συῶν αὐλιστήρια καὶ κοιμητήρια
Συοβοιωτοί· οἱ Βοιωτοὶ σύες
συορόγχαι· βλαπτικοί
συὸς ἀγρίου· συάγρου
συοφόρβια· συῶν ἀΓέλαι. ἢ χοίρων ἀσφαλεῖς δεσμοί
συοφορβός· σῦς τρέφων
Συπαλήττ[ε]ιος· δῆμος φυλῆς Κεκροπίδος
Συπαλητ(τ)ίους· κακούργους
σύραι· πολυτελεῖς
Συρακοσία τράπεζα· πολυτελής
σύρας μαχαίρας· ὅτι πολυτελεῖς, διὰ τὸ παροικεῖν αὐτοὺς Πέρσαις·
εἰ μὴ ἀντὶ τοῦ σοβαρεῖς· καὶ μήποτε σύβρας. Συβρ(ι)άζεινγὰρ
τὸ θρύπτεσθαι καὶ χλιδᾶν φασι
σύρβα· μετὰ θορύβου
σύρβη· παρὰ τοῖς μεταλλικοῖς
συρβηνεύς· Κρατῖνος ἐν Θρᾴτταις. ἤτοι (α)ὐλητής· σύρβηγὰρ ἡ
αὐλοθήκη. ἢ ταραχώδης
Συργάστωρ· συοφορβός. καὶ ὄνομα βαρβαρικόν
Ησύχιος Lexicogr., Lexicon (Π – Ω) Alphabetic letter tau, entry 197, line 1
τάργανον· ὄξος. Λυδοί. ἢ τὸ ταράττον. ἢ τὸ ἀπὸ στεμφύλων πόμα.

καὶ πόα, ἣ καὶ σκορπίουρος·
[ταρήφη· κόφινος μέγας. οἱ δὲ νεκροφορικὸν ἀγγεῖον]
ταριχεύουσαι· τήκουσαι
ταριχευτόν· τηκτόν. ξηρόν
ταρκούει· ἀκούει
ταρμύξασθαι· φοβηθῆναι
ταρνόν· κολοβόν, κολοβόουρον
Τάρνη· πόλις ἐν Λυδίᾳ. οἱ δὲ ἐν Μυσίᾳ, ὅθεν ἦν Ἑρμείας, ὁ Ἀριστο-
τέλους τοῦ φιλοσόφου γνώριμος
τάρπη· Συρακούσιοισύηνος. τινὲς σορόν
911
ταρόν· ταχύ
τάρπημεν· ἐκορέσθημεν
ταρπήμενα(ι)· τερφθῆνα(ι), [τερπνά]
τάρπησαν· τέρψιν ἔλαβον
τάῤῥοθοι· παρορμῆται. βοηθοί
τάῤῥοθος· βοηθός, ἀρ[ρ]ωγός
ταῤῥοί· τὰ ἀγγεῖα τῶν τυρῶν
Θεοδώρετος Graecarum affectionum curatio (4089: 001)

“Théodoret de Cyr. Thérapeutique des maladies helléniques, 2 vols.”, Ed. Canivet, P.
Paris: Cerf, 1958; Sources chrétiennes 57.Book 2, sec. 25, line 4
νέσθην καὶ τὴν περὶ τοῦ ὄντος ἠρανισάσθην γνῶσιν. Χρόνῳ δὲ

ὕστερον καὶ ὁ Πλάτων τήνδε τὴν ἀποδημίαν ἐστείλατο· καὶ τοῦτο
λέγει μὲν ἐν τοῖς Παραλλήλοις ὁ Πλούταρχος, λέγει δὲ καὶ
Ξενοφῶν ὁ Γρύλλου, ἐν οἷς πρὸς τὸν Σωκρατικὸν Αἰσχίνην
ἐπέστειλε· γράφει δὲ ὧδε· «Αἰγύπτου γὰρ ἠράσθησαν καὶ τῆς
Πυθαγόρου τερατώδους σοφίας· ὧν τὸ περιττὸν καὶ μὴ μόνιμον
ἐπὶ Σωκράτει διήλεγχεν ἔρως τυραννίδος, καὶ ἀντὶ διαίτης λιτῆς
Σικελιῶτις γαστρὸς ἀμέτρου τράπεζα.» Τοιαῦτα περὶ τοῦ Πλά-
τωνος ὁ Ξενοφῶν ἔγραψεν, ὅτι τῆς Σωκράτους διδασκαλίας ὑπερ-
ιδών, τὴν τερατώδη Πυθαγόρου σοφίαν ἐζήλωσε καὶ Διονυσίῳ
τῷ Σικελίας τυράννῳ ξυνῆν, Συρακουσίας ἀπολαύων χλιδῆς· ἔφη
δὲ αὐτὸν καὶ τῆς Αἰγυπτίων ἐρασθῆναι σοφίας. Οὐκοῦν καὶ Πυ-
θαγόρας καὶ Ἀναξαγόρας καὶ Πλάτων αἰνίγματά τινα περὶ τοῦ
ὄντος παρ' Αἰγυπτίων καὶ Ἑβραίων ξυνέλεξαν· τί δήποτ' οὖν
τούτοις μὲν οὐκ ἀκριβῶς τὰ θεῖα μεμαθηκόσι πιστεύετε, παρ'
ὧν δὲ οὗτοι ταῦτά γε ἔμαθον, μαθεῖν οὐκ ἐθέλετε; Ὅτι γὰρ οἱ
πρὸ τούτων γενόμενοι ποιηταὶ καὶ φιλόσοφοι πλέον τῶν ὁρωμέ-
νων οὐδὲν ὑπέλαβον εἶναι, ὁ Πλάτων ἐν τῷ Κρατύλῳ δεδήλω-
κεν· «Φαίνονται γάρ μοι» φησίν «οἱ πρῶτοι τῶν ἀνθρώπων
περὶ τὴν Ἑλλάδα τούτους μόνους ἡγεῖσθαι θεούς, οὕσπερ νῦν
οἱ πολλοὶ τῶν βαρβάρων, ἥλιον καὶ σελήνην καὶ γῆν καὶ ἄστρα
Θεοδώρετος Graecarum affectionum curatio Book 4, sec. 11, line 1
Δαμασίππου τὴν τοῦ κενοῦ καὶ τῶν ναστῶν πρῶτος ἐπεισήγαγε

δόξαν· ταῦτα δὲ Μητρόδωρος ὁ Χῖος ἀδιαίρετα καὶ κενὸν προς-
ηγόρευσεν, ὥσπερ αὖ πάλιν Ἐπίκουρος ὁ Νεοκλέους ὁ
Ἀθηναῖος, πέμπτῃ γενεᾷ μετὰ Δημόκριτον γεγονώς, τὰ ὑπ'
ἐκείνων ναστὰ καὶ ἀδιαίρετα δὴ κληθέντα ἄτομα προσηγό-
ρευσεν. Ἀδιαίρετον δὲ καὶ ἄτομον καὶ ναστὸν οἱ μὲν διὰ τὸ
ἀπαθὲς ὠνομάσθαι φασίν, οἱ δὲ διὰ τὸ ἄγαν σμικρόν, ἅτε δὴ
τομὴν καὶ διαίρεσιν δέξασθαι οὐ δυνάμενον. Καλοῦσι δὲ οὕτω τὰ
σμικρότατα ἐκεῖνα καὶ λεπτότατα σώματα, ἃ διὰ τῶν φωταγω-
γῶν εἰσβάλλων ὁ ἥλιος δείκνυσιν ἐν ἑαυτῷ ἄνω καὶ κάτω παλ-
λόμενα. Τούτοις καὶ Ἔκφαντος ὁ Συρακούσιος ὁ Πυθαγόρειος
ἠκολούθησε. Πλάτων δὲ ὁ Ἀρίστωνος ἀρχὰς εἶναι τῶν ὅλων
912
τὸν θεὸν καὶ τὴν ὕλην καὶ τὰς ἰδέας φησίν· Ἀριστοτέλης δὲ ὁ
Σταγειρίτης ὁ Νικομάχου εἶδος καὶ ὕλην καὶ στέρησιν· στοιχεῖα
δὲ οὐ τέσσαρα, ἀλλὰ πέντε· ἕτερον γὰρ εἶναι τὸ αἰθέριον εἴρη-
κεν, ἄτρεπτόν τε καὶ ἀμετάβλητον. Ξενοκράτης δὲ ὁ Χαλκηδό-
νιος ἀέναον τὴν ὕλην, ἐξ ἧς ἅπαντα γέγονε, προσηγόρευσεν.
Ζήνων δὲ ὁ Κιτιεὺς ὁ Μνασέου, ὁ Κράτητος φοιτητής, ὁ τῆς
Στωϊκῆς ἄρξας αἱρέσεως, τὸν θεὸν καὶ τὴν ὕλην ἀρχὰς
ΠΕΡΙ ΤΕΛΟΥΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΣ.
Ἀρίστιππον ἐκεῖνον ἴσως, ὦ ἄνδρες, ἀκούετε, τὸν Ἀριστίππου

τοῦ Σωκράτους ἑταίρου θυγατριδοῦν. Οὗτος τῇ μητρὶ φιλοσο-
φούσῃ ξυνών, φιλοσοφίας ὡς πλεῖστον μετείληχεν. Ἔλαχε δὲ
καὶ ὄνομα ξυντεθὲν ἐκ τοῦ πράγματος· μητροδίδακτον γὰρ
αὐτὸν ὠνόμαζον ἅπαντες. Ἀλλ' ἐκείνῳ μὲν ἤρκεσεν εἰς μετου-
σίαν φιλοσοφίας καὶ μόνα τῆς μητρὸς τὰ παιδεύματα· ὑμεῖς δέ,
καὶ προφητῶν τοσούτων καὶ ἀποστόλων ἀκούοντες, καὶ μέντοι
καὶ τῶν μετ' ἐκείνους ἐν διδασκαλίᾳ λαμψάντων, μαθεῖν οὐ βού-
λεσθε τὴν ἀλήθειαν. Τοῦτο δὲ ὑμῖν ξυμβαίνει τὸ πάθος, ἐπείπερ
ἀνόνητα τυχὸν ταυτὶ νομίζετε τὰ μαθήματα. Οὐ γὰρ Συρακου-
σίαν χλιδὴν οὐδέ γε ἀνειμένον καὶ ἁβροδίαιτον ἐπαγγέλλεται
βίον οὐδὲ τὸν πολυάρατον πλοῦτον καὶ τῶν ἐκείνου ῥευμάτων τὸν
εὔριπον, ἀλλ' ἱδρῶτας καὶ πόνους καὶ πολιτείαν πολύμοχθον.
Ταῦτα γὰρ ὑμῖν κατάδηλα, τὸ δέ γε τούτων τέλος ἀθέατον·
μόνα γάρ που εἰωθότες τὰ ὁρώμενα βλέπειν, ἰδεῖν οὐ δύνασθε
τῶν ἀοράτων τὴν φύσιν· τοὺς ὀφθαλμοὺς γὰρ ἐκείνους οὐκ ἔχετε,
ὧν ἡ πίστις δημιουργός. Ἐγὼ δὲ ὑμῖν, ὡς ἔμοιγε δυνατὸν καὶ
ὑμῖν χωρητόν, δηλώσω καὶ ταῦτα, τῇ τῶν θείων λογίων πάλιν
χρώμενος δᾳδουχίᾳ. Προύργου δὲ οἶμαι δεῖξαι καὶ νῦν ἐκ παραλ-
λήλου τῶν φιλοσόφων τὰς δόξας καὶ τῶν θείων εὐαγγελίων τὰ
τὸν Πλάτωνα τὴν θέαν ἠσπάζετο καὶ δυσόργητος ἦν καὶ μόγις

ᾄττοντα κατέχειν ἠδύνατο τὸν θυμὸν καὶ λοίδορον εἶχε τὴν γλῶτ-
ταν καὶ ἀχαλίνωτον, ποῖον ἄρα εἶδος φιλοσοφίας μετῄει;
Ὅτι δὲ καὶ Πλάτωνος κατηγοροῦσι τῶν παλαιῶν τινες ὡς
πολλὰ πεποιηκότος φιλοσοφίας ἀνάξια, ἀκούσατε Ξενοφῶντος
λέγοντος ἐν τῇ πρὸς Αἰσχίνην ἐπιστολῇ· «Αἰγύπτου γὰρ ἠράς-
θησαν καὶ τῆς Πυθαγόρου τερατώδους σοφίας· ὧν τὸ περιττὸν
καὶ μὴ μόνιμον ἐπὶ Σωκράτει διήλεγχεν ἔρως τυραννίδος, καὶ
ἀντὶ διαίτης λιτῆς Σικελιῶτις γαστρὸς τράπεζα.» Αἰνίττεται
δὲ διὰ τούτων τὴν μετὰ Διονυσίου τοῦ τυράννου ἐν Σικελίᾳ δια-
τριβήν. Τὰς γὰρ Ἀθήνας καταλιπὼν ἐκείνῳ ξυνῆν, Συρακουσίας
ἀπολαύων χλιδῆς, καὶ μετὰ τὴν ἐκείνου τελευτὴν τῷ ἐκείνου
παιδί. Τοσοῦτον δὲ παραινῶν τὸν τύραννον ὤνησεν, ὡς καὶ
913
δεθῆναι κἀν ταῖς λιθοτομίαις εἱρχθῆναι· ὕστερον δὲ αὐτὸν καὶ ὡς

ἀνδράποδον ἀπέδοτο βάρβαρον. Καὶ ὁ Πλούταρχος δέ φησιν
ἔλαιον αὐτὸν εἰς τὴν Αἴγυπτον ἐμπορίας χάριν μετακομίσαι.
Ἀλλ' ὅμως καὶ τῶν τοιούτων ψόγων ἀκούοντες, θαυμάζομεν
αὐτοῦ τὰ καλῶς εἰρημένα καὶ τὴν ἐκ τούτων ὠφέλειαν καὶ ὑμᾶς
ἀξιοῦμεν ξυλλέγειν.
Georgius Choeroboscus Gramm., De orthographia (epitome) (e cod. Barocc. 50)

(4093: 005)“Anecdota Graeca e codd. manuscriptis bibliothecarum Oxoniensium,
vol. 2”, Ed. Cramer, J.A.Oxford: Oxford University Press, 1835, Repr. 1963.
Page 250, line 23
τῆς ἐνδείας· πῖνα δὲ ἐπὶ τοῦ θαλαττίου, διὰ τοῦ ι.

Πίηρ: ι, τὰ γὰρ εἰς ηρ βαρύτονα ἑνὶ φωνήεντι θέλουσι
παραλήγεσθαι, πλὴν τοῦ ἐξάπτηρ· ἔστιν δὲ ὄνομα κύριον καὶ
βαρύνεται· ἡνίκα δὲ σημαίνει τοὺς ὀγκίνους ὀξύνεται.
Παρθενοπίπης: Σημαίνει δὲ τὸν περιβλεπόμενον τὰς
παρθένους, διὰ τοῦ ι γράφεται· τὰ γὰρ παρὰ τὸ ὁπιπέων διὰ
τοῦ ι γράφεται· οἷον, παιδοπίπης.
Πολύιδος: Ἔστιν δὲ ὄνομα κύριον μάντεως, διὰ τοῦ ι γρά-
φεται· εὑρέθη γὰρ καὶ ἐν συστολῇ.
Πλημμύριον: ι· ἡ ἀκρὰ παρὰ Συρακούσας.
Πηνελόπεια: Διὰ τῆς ει διφθόγγου· ἔστιν δὲ ὄνομα κύ-
ριον· τὰ γὰρ διὰ τοῦ εια προπαροξύτονα ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ σημαί-
νοντος διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφονται.
Πησιελόπεια: Ὁμοίως.
Choricius Rhet., Soph., Opera (4094: 001)

“Choricii Gazaei opera”, Ed. Foerster, R., Richtsteig, E.
Leipzig: Teubner, 1929.Oration-declamation-dialexis 1, sec. 2, paragraph 32, line 6
πλησίον εὐμενῶς δέξασθαι τὸ δῶρον αἰτεῖ, ὁ δὲ πείθεται

καὶ γαληνῷ θεάματι τὸν ἄνδρα προσβλέπει τῶν ὤμων
αὐτοῦ θατέρῳ τὴν δεξιὰν ἐπικλίνων καὶ δῆλός ἐστιν
αὐτίκα συστήσων αὐτὸν τῇ τε Παρθένῳ καὶ τῷ παιδὶ τῷ
Σωτῆρι.
καὶ τὸ μέσον μὲν εἶδος τοιοῦτον, ἐν δὲ τοῖς
ἑκατέρωθεν εἰρημένοις ἀειθαλῆ φύεται δένδρα ψυχαγω-
γίας ἀμηχάνου μεστά· αἵ τε γὰρ ἄμπελοι μάλα ἀμφιλαφεῖς
τε καὶ σύσκιοι ὅ τε ζέφυρος διασείων τοὺς βότρυς ὑπηχεῖ
τοῖς κλάδοις ἡδύ τι καὶ ἠρεμαῖον. ὅτι γὰρ ἥδιστον ἄκουσμα
δένδρον ὑποσυρίττον ταῖς αὔραις οἶδεν ὁ Συρακούσιος ποιη-
τὴς ψιθυριζούσῃ πίτυι βουκολικὴν σύριγγα παραβάλλων.
κομψότατον δὲ πάντων ἡ κάλπις ὕδατος, οἶμαι, ψυχροῦ·
τὸ γὰρ ἔμπνουν τοῦ τεμένους παρέχει τοιοῦτον εἰκάζειν.
ἀηδόνα μὲν οὖν καὶ τέττιγα, τὰς ὄρνις τῶν ποιητῶν,
ἀπεδοκίμασεν εὖ ποιῶν ὁ τεχνίτης, ἵνα μηδὲ μυθικῶν
ὀρνίθων ἐν εὐσεβεῖ χωρίῳ συνεισέρχηται μνήμη· ἀντὶ δὲ
914
τούτων πλῆθος ἑτέρων ὀρνέων καὶ περδίκων ἀγέλην φιλο-

τεχνήσας ἴσως ἂν καὶ μουσικὸν ὑπηχοῦσαν ἐποίησεν, εἰ
μὴ πρὸς τὴν θείαν ἀκρόασιν ἐμπόδιον ἦν φθεγγομένη.
Etymologicum Genuinum, Etymologicum genuinum (α – ἁμωσγέπως) (4097: 001)

“Etymologicum magnum genuinum. Symeonis etymologicum una cum magna
grammatica. Etymologicum magnum auctum, vol. 1”, Ed. Lasserre, F., Livadaras, N.
Rome: Ateneo, 1976.Alphabetic letter alpha, entry 616, line 9
καὶ πλεονασμῷ τοῦ βἀμβλύς. οὕτως Ὠρίων (14, 9) AB, Sym. 744,
EM 1032, Et. Gud. α 319. Orio l. c.
Ἀμβρόσιος ὕπνος(Β 19)· θεῖος, θαυμαστός, ὃν
οὐχ οἷόν τε βροτοῖς ἅψασθαι. ἢ ὁ ὑγρός· ὑγρὸς γάρ ἐστιν ὁ ὕπνος,
οἷον (Ξ 253 ...)·
νήδυμος ἀμφιχυθείς·
καὶ ἀμβρόσιος οὖν διὰ τοῦτο λέγεται ὁ ὑγρός. οὕτως Ὦρος. ὁ δὲ
Θεόγνωστος (Orth. 56, 25) γράφει τὸ σειδίφθογγον· τὰ γὰρ διὰ
τοῦ σιοςἅπαντα πλὴν τῶν μετουσιαστικῶν διὰ τοῦ ιγράφονται, οἷον
διπλάσιος ἀσπάσιος Ταράσιος ἀμβρόσιος ἱκέσιος Ἐφέσιος ἀνάρσιος
Συρακόσσιος (οὕτως γὰρ Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ Καθολικῇ (Ι 120, 2)
διὰ δύο σσγράφει τὸ ὄνομα) διαπρύσιος. ὁμοίως καὶ τὰ ἐπ' ἀριθμῶν
τασσόμενα διὰ τοῦ σιοςδιὰ τοῦ ιγράφονται, οἷον διακόσιοι τρια-
κόσιοι. εἶπον «μὴ σημαίνοντα μέρος σώματος ἢ μετουσίαν δη-
λοῦντα» διὰ τὸ ὕειος κάρα καὶ χρύσειος σταυρός διὰ τῆς ειδιφθόγ-
γου γραφόμενα AB, Sym. 745, EM 1043. Orio + Theognost. l. c.
Ἀμβροσίην διὰ νύκτα(Β 57)· διὰ τῆς θείας
νυκτός AB, EM 1044. Comm. Hom.
Etymologicum Genuinum, Etymologicum genuinum (ἀνάβλησις – βώτορες)

(4097: 002)“Etymologicum magnum genuinum. Symeonis etymologicum una cum
magna grammatica. Etymologicum magnum auctum, vol. 2”, Ed. Lasserre, F.,
Livadaras, N.Athens: Parnassos Literary Society, 1992.Alphabetic letter alpha, entry
925, line 1
Hdn. (cf. II 758, 21 et Choerob. in Theod. 291, 8 et 319, 4).

Ἀντίος· ὁ ἐξ ἐναντίας (Α 534 – 535)·
οὐδέ τις ἔτλη
μεῖναι ἐπερχόμενον, ἀλλ' ἀντίοι ἔσταν ἅπαντες·
παρὰ τὸ ἄντω ῥῆμα βαρύτονον γίνεται ἀντῶ περισπώμενον, ἀφ' οὗ
ἄντην ἐπίρρημα καὶ ἀντίος· ὅθεν καὶ διὰ τοῦ ιγράφεται· τὰ γὰρ
παρ' ἐπίρρημα γινόμενα διὰ τοῦ ιοςπροπαροξύνεται καὶ διὰ τοῦ ι
γράφεται, οἷον ἶφι ἴφιος, πρωί πρώιος, οὕτως οὖν καὶ ἄντην ἀντίος
κατὰ τόνον μόνον ἡμάρτηται καὶ οὐ κατὰ γραφήν AB, Sym. 1072,
EM 1466. Hdn. II 477, 1.
Ἀντίφαρα· ἡ ζήλη παρὰ Συρακοσίοις· παρὰ τὸ φέρω, ὃ
Δωριεῖς φάρω λέγουσιν, ὡς τέμνω τάμνω καὶ τρέπω τράπω. φάρω
οὖν φάρα καὶ ἀντίφαρα, ἡ ζήλη, ἡ ἐναντίως φερομένη AB, EM 1480.
915
Methodius.
Ἀντιφερίζω(Hes. op. 210)· τὸ ἐναντιοῦμαι ἢ ἐξισοῦμαι·
παρὰ τὸ φέρω φερίζω, ὡς θέρω θερίζω, οἷον (l. c.)·
ἄφρων δ', ὅς κ' ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν·
ἀμφότερον (l. c. 211)·

Alphabetic letter alpha, entry 1197, line 5
φυλασσόμενος παρατήρει· εὑρήσεις γὰρ ἐν τοῖς αὐτοῖς χρόνοις ἴσας

τὰς νύκτας καὶ τὰς ἡμέρας. ἢ ὅτι τότε ἐργαζόμενος καὶ τὰς νύκτας
ἴσας ἡμέραις ποιεῖν AB, Sym. 1387, EM 1825, Et. Gud. (c)
α 1685. Schol. Hes. op. + Philox. fr. 237 (208, 14 ἢ παρὰ
– 17 ἁρμαλιά).
Ἁρμῷ· σημαίνει δὲ τὸ ἀρτίως· σὺν τῷ ιγράφεται· ἔστι
γὰρ ὁ ἁρμός τοῦ ἁρμοῦ τῷ ἁρμῷ καὶ λοιπά· αὕτη ἡ δοτικὴ μετῆλ-
θεν εἰς ἐπιρρηματικὴν σύνταξιν καὶ ἐφύλαξεν τὴν αὐτὴν γραφήν,
οἷον «ἁρμῷ ἔγραψα» ἀντὶ τοῦ ἀρτίως. ὁ δὲ Τεχνικὸς (Hdn.
II 478, 24) λέγει, ὅτι δείκνυσι καὶ ἐκ τῶν Συρακουσίων διὰ τοῦ ι
γραφόμενον· ἐκεῖνοι γὰρ ἁρμοῖ λέγουσι κατὰ συστολὴν τοῦ ωεἰς
τὸ ο, οἷον ὡς παρὰ Καλλιμάχῳ (fr. 383, 4)·
ἁρμοῖ γὰρ Δαναῶν γῆ ὡς ἀπὸ βουγενέσθαι,
ἀντὶ τοῦ ἀρτίως. Χοιροβοσκός (orth. ex Hdn. II 478, 21) AB,
EM 1822. Choerob.
Ἁρμοῖ· τὸ ἀρτίως ἢ τὸ ἁρμοδίως, οἷον (Call. fr. 274, 1)·
ἁρμοῖ που κἀκείνῳ ἐπέτρεχε λεπτὸς ἴουλος,
Καλλίμαχος (fr. 383, 4)·

Alphabetic letter beta, entry 174, line 3
Βολβός(Soran. fr. 24 Scheele)· ἐπὶ τοῦ ὀφθαλμοῦ·

ἀπὸ τῆς πρὸς τὸν ἔξω τὸν ἐκ τῆς γῆς βολβοῦ ἐμφερείας. οὕτως
Ὦρος AB, Sym. 143, EM 214. Orio 34, 13.
Βολβός· ἐπὶ τοῦ ἐσθιομένου· παρὰ τὸ βίᾳ ἀναβάλλεσθαι
AB, Sym. 144, EM 214, Eust. 1405, 17. Orio 37, 16.
Βόλβιτον· τὴν παντοδαπῆ κόπρον· βόλιτον γὰρ ἦν καὶ
πλεονασμῷ τοῦ ββόλβιτον. Ἡρωδιανός (cf. II 282, 7; 482, 32)
AB, EM 215, Eust. 1405, 1. Hdn.
Βόλιμος· τὴν παραγωγὴν ἀπέδωκεν (sc. Herodianus)·
καὶ τὸ σημαινόμενον εὗρον εἰς τὸ Ῥητορικὸν λεξικόν. ἔστι
μόλιβος καὶ κατὰ ἐναλλαγὴν βόλιμος παρὰ Συρακοσίοις AB,
Sym. 145, EM 219. Lex. rhet. + Hdn. (cf. glossam β 176 infra).
Βόλινον· κώμη τις τῆς Ἀχαΐας πλησίον Πατρῶν καὶ τοῦ
καλουμένου Δρεπάνου. εἴρηται δέ, ὅτι νύμφη τις διωκομένη ὑπὸ
Ἀπόλλωνος ἐρῶντος κατὰ τοῦδε τοῦ τόπου μέλλουσα ἀγρεύεσθαι
ἔρριψεν ἑαυτὴν εἰς θάλασσαν· ὁ δὲ θεὸς τὸ χωρίον ἀπὸ τῆς βολῆς
916
τῆς νύμφης, ὅτι ἔβαλεν ἑαυτὴν εἰς θάλασσαν, Βόλινον προσεῖπεν

AB, Sym. 146, EM 218. Orus.
Βόλιτον(Cratin. fr. 43)· βόλβιτον δὲ Ἴωνες, οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἱππῶναξ,
οἷον (fr. 144)·
βολβίτου κασιγνήτην.
Etymologicum Genuinum, Etymologicum genuinum (littera λ) (4097: 003)

“Bericht über Stand und Methode der Ausgabe des Etymologicum genuinum”, Ed.
Alpers, K.Copenhagen: Munksgaard, 1969; Danske Videnskabernes Selskab, Hist.–
filol. Meddelelser 44.3.Alphabetic letter lambda, entry 134, line 1
Λίψ: σημαίνει δὲ ἄνεμον καὶ τὴν ἧτταν καὶ λιβάδα. ἀμφό-

τερα γὰρ παρὰ τὸ λείβω γέγονεν. τὰ εἰς ψ λήγοντα πᾶσαν
δίφθογγον ἀποστρέφονται, κύκλωψ Αἰθίοψ αἰγίλιψ σκνὶψ καὶ
κνίψ· σκνιφὸς γὰρ καὶ κνιπός, νὶψ νιβός· ἔστιν δὲ ὄνομα κρήνης.
οὕτως καὶ λὶψ διὰ τοῦ Ι. ὁ δὲ ἄνεμος λέγεται καθὰ λείπει ὁ
ἥλιος.
Λίπος, Λιπαίνω· παρὰ τὸ λίπος. τοῦτο παρὰ τὸ λίαν
πιότητα ἔχειν.
Λαγγόβαρδοι καὶ οἱ Λογγίβαρδοι· πολεμικώτατον
γὰρ ἀτεχνῶς τὸ φῦλον τῶν Λογγιβάρδων.
Λογγών· ἐν Συρακούσαις λιμένες εἰσὶ διττοὶ Λογγῶνες.
Λογγῶνες δὲ καλοῦνται οἱ ἐπὶ τῶν λιμένων τρητοὶ λίθοι, οὓς
τρυπῶσιν, ἵν' ἐξαρτῶσιν ἐξ αὐτῶν τὰ σχοινία τῶν νεῶν. τοὺς
δὲ τοιούτους λίθους καὶ λογγάσια ἔλεγον.
Λογεῖον: σημαίνει δὲ εἶδος κρατῆρος καὶ τὸν τόπον
τοῦ θεάτρου· ὥσπερ γὰρ ἀπὸ τοῦ ἄιδω γίνεται ἀιδεῖον, κείρω
κουρεῖον, σκάφω σκαφεῖον, γράφω γραφεῖον, οὕτως καὶ ἀπὸ τοῦ
λέγω λογεῖον διὰ τῆς ΕΙ διφθόγγου. καὶ γὰρ τὰ ἀπὸ τῶν εἰς
Ω ῥημάτων διὰ τοῦ ΕΙΟΝ παραγόμενα καὶ προπερισπώμενα
διὰ τῆς ΕΙ διφθόγγου γράφεται, οἷον ἄιδω ἀιδεῖον ἄγγω ἀγ-
γεῖον, οὕτως οὖν καὶ λέγω λογεῖον. Χοιροβοσκός.
Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ζείδωρος – ὦμαι) (4098:

002)“Etymologicum Graecae linguae Gudianum et alia grammaticorum scripta e
codicibus manuscriptis nunc primum edita”, Ed. Sturz, F.W.
Leipzig: Weigel, 1818, Repr. 1973.Alphabetic entry iota, page 275, line 5
παρὰ δὲ τοῖς πεζολόγοις διὰ τοῦ η. γίνεται δὲ τὸ ἥκω

ἐκ τοῦ ἵημι, ἥσω, ἧκα καὶ ἥκω, ἐξ οὗ καὶ δασύνεται.
βαρύνεται δὲ ὅτι συνεξηκολούθησε τὸ δέρεσθαι καὶ φέ-
ρεσθαι. λέγει δὲ ὁ κανών· πᾶν εἰς σθαι λῆγον ὁμό-
τονον ἀπαρέμφατον. σεσημείωται τὸ αἴρεσθαι παρὰ
τῷ ποιητῇ. προπαροξύνεται μέσου ἀορίστου ὂν, ἀλλ'
ἐθέλω σὲ φέριστε, περὶ ξείνοιο αἴρεσθαι τοῦτο ἐπὶ
μὲν τοῖς ἐνεργητικοῖς γράφεται διὰ τοῦ η, ἀπὸ γὰρ
τοῦ εἶμι τὸ πορεύομαι γέγονεν ὁ μέλλων ἥσω, ὁ παρα-
917
κείμενος ἧκα. καὶ ἀπὸ τοῦ παρακειμένου κατὰ Συρα-

κουσίους γίνεται ῥῆμα ἥκω, ὡς πεποίηκα πεποιήκω.
καὶ ὅτε μὲν σημαίνει τὸ παραγίνομαι καὶ ἔρχομαι,
γράφεται διὰ τοῦ η, ὅτε δὲ σημαίνει τὸ κατέλαβον,
γράφεται διὰ τοῦ ι. κνίσση δ' οὔρανον ἵκεν.
Ἵκεσθαικαὶ ἀφίκεσθαιδιαφέρει. ἵκεσθαι μὲν γάρ
ἐστι τὸ ἐλθεῖν· ἀφίκεσθαι δὲ τὸ ἀπανελθεῖν.
Ἱκετῶ, ἐκ τοῦ ἱκέτης. τοῦτο παρὰ τὸ ἥκω τὸ παρα-
γίνομαι, ὅπερ μὲν τῶν ἐνεργητικῶν διὰ τοῦ η γράφε-
ται, ἐπὶ δὲ τῶν παθητικῶν διὰ τοῦ ι. ἢ ἐκ τοῦ εἴκω
τὸ ὑποτάσσομαι, ἢ παρὰ τὸ ἵκω τὸ ἱκετεύω, ἐξ οὗ
καὶ Ὅμηρος, μή μιν ἐγὼ μὲν ἵκωμαι ἰών.
Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ζείδωρος – ὦμαι)

Alphabetic entry lambda, page 372, line 18
Λοβὸς, ἐκ τοῦ λείβω τὸ στάζω· λοβοὶ λέγονται τὰ

κατώτερα μέρη τῶν ὤτων· καὶ Ὅμηρος εὐτρήτοισι λο-
βοῖσι. λέγεται δὲ καὶ ἀγγεῖον ἐρεβίνθου καὶ κυάμου.
παρὰ τοῖς θητικοῖς λέγεται τὰ κατώτερα μέρη τοῦ
ἥπατος.
Λοβὸς, οὗ ἐστι λαβέσθαι, οἷον, ἐπὶ μὲν ἀνθρώπου
τὸ ἄκρον τοῦ ὦτος κατ' ἐξοχὴν, ὁ μὴ ὀστώδης τόπος·
ἔστι δὲ ἀλεκτρυόνων λείαφος, οἱονεὶ ἔλιος κατὰ τὴν
ἀφήν.
Λογγῶνες, ἐν Συρακούσαις λιμένες εἰσι διττοί· λογγῶ-
νες δὲ καλοῦνται, οἱ ἐπὶ τῶν λιμένων τρητοὶ λίθοι,
οὓς τρυποῦσιν, ἵν' ἐξαρτῶσιν ἐξ αὐταῖς τὰ σχοινία τῶν
νεῶν· τοὺς δὲ τοιούτους λίθους καὶ λογγάσια ἔλε-
γον.
Λογεῖον, σημαίνει δὲ εἶδος κρατῆρος, καὶ τὸν τόπον τοῦ
θεάτρου. ὥσπερ γὰρ ἀπὸ τοῦ αἰδῶ αἰδοῖον, κείρα κει-
ρεῖον, σκάφη σκαφεῖον, γραφὴ γραφεῖον, οὕτω καὶ
ἀπὸ τοῦ λέγω λεγεῖον· διὰ διφθόγγου· καὶ γὰρ τὰ
ἀπὸ τῶν εἰς ω ῥημάτων διὰ τοῦ ειον παραγόμενα,
καὶ προπερισπᾶται, καὶ διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφε

Alphabetic entry pi, page 451, line 26
διὰ διφθόγγου εἴῃ, καθὼς πρόσκειται, ὑποπίπτει τὸ

ἐπὶ τοῦ τέλους φωνῆεν· ἀρχῆς ἀρχῆθεν, θύρας θύ-
ραθεν, οὐρανοῦ οὐρανόθεν.
Παπαὶ, ἐπίῤῥημα σχετλιαστικὸν, ἀπὸ τοῦ πήθω τὸ
πανθάνω, ὁ β ἀόριστος ἔπαθον· παπαὶ τὸ πάθος τῆς
λύπης· πάντα τὰ εἰς αι λήγοντα ἐπιῤῥήματα, ἐπὶ
τέλους ἔχοντα τὸν τόνον περισπῶνται, πλὴν τοῦ βαβαὶ,
καὶ τοῦ ναί· τὸ δὲ ἰοὺ ἀναφώνημα λύπης.
Πάπας, παρὰ Ἀττικοῖς λέγεται ὁ πατήρ.
918
Πάππα φίλ', εἴρηκεν Ὅμηρος· οὕτω δὲ ἐλέγετο παρὰ

Συρακουσίοις ὁ πατήρ· πᾶς λέγεται, καὶ κατ' ἀναδι-
πλασιασμὸν πάπας, καὶ πλεονασμῷ τοῦ π, πάππα
φίλε.
Παπταίνεινσημαίνει τὸ βλέπειν, καὶ περισκοπεῖν τῇδε
κᾀκεῖσε, παρὰ τὸ πανταχοῦ τὰ φαὴ μεταννύειν.
Παπταίνων, περιβλεπόμενος παρατηρῶν· παρὰ τὸ τὰ
φαὴ μεταννύειν, γίνεται φαπταίνων καὶ παπταίνων.
Παραβλήδην, παραβλητικῶς, παραβοτικῶς· ἔστιν
ἐπίῤῥημα ποιότητος· καὶ ἐκ πόσων μερῶν τοῦ λόγου
παράγονται τὰ εἰς δην ἐπιῤῥήματα; ἐκ δύο· ἐξ ὀνό-
ματος καὶ ῥήματος· καὶ εἰ μὲν ἀπὸ ὀνομάτων παρά

Alphabetic entry pi, page 490, line 15
Πῶρος, κύριον μέγα· πόρος δὲ ἡ διάβασις μικρόν.

Πῶϋ, τὸ ποίμνιον, παρὰ τὸ πῶ τὸ κτῶμαι, τὰ γὰρ
κτήματα ἀπὸ τῶν θρεμμάτων λέγεται· ἢ παρὰ τὴν
πόαν ἣν νέμεται· ἢ ὅτι ποτῷ ἥδεται καὶ εὐφραί-
νεται.
Πῶ, τὸ πίνω· ὁ δὲ φιλόξενος πῶ, φησὶν, ἔστι τὸ κτῶ-
μαι, καὶ πάσασθαι τὸ κτήσασθαι κυρίως θρέμματα,
καταχρηστικῶς δὲ πᾶν ὁτιοῦν, Τρῶες δ' ὥστ' ὀΐες
πολυπάμμονος ἀνδρὸς, ἀντὶ τοῦ πολλὰ θρέμματα
ἔχοντος· καὶ πασάμενος ἀντὶ τοῦ κτησάμενος. Θεόκρι-
τος πασάμενος ποτιτάσε, Συρακοσίοις ἐπιτάσσεις,
ἀντὶ τοῦ κτησάμενος· πάω γὰρ τὸ κτῶμαι, καὶ πάσω·
ὄνομα ῥηματικὸν πάμμων καὶ πολυπάμμων.
Πώρωσις, ἡ τύφλωσις.
Etymologicum Gudianum, Additamenta in Etymologicum Gudianum (ἀάλιον –

ζειαί) (e codd. Vat. Barber. gr. 70 [olim Barber. I 70] + Paris. suppl. gr. 172) (4098:
003)“Etymologicum Gudianum, fasc. 1 & 2”, Ed. de Stefani, A.Leipzig: Teubner,
1:1909; 2:1920, Repr. 1965.Alphabetic entry epsilon, page 419, line 15
{Γεωργίου} Εἴλυμα· τὸ σκέπασμα· διὰ τῆς ει· παρὰ τὸ εἰλῶ εἰλύω εἰλύσω καὶ ἐξ
αὐτοῦ εἴλυμα.
Εἰλυφάζω· τὴν φλόγα συστρέφω καὶ τὸ σείω τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τινάσσω.
{Γεωργίου} Εἰλῶ· διὰ τῆς ει· ἀνεφάνη γὰρ τὸ εἐν τῷ ἑλίσσω καὶ ἐν τῷ ἐλλε-
δανός, ⟦ὃ σημαίνει τὸν δεσμόν⟧.
Εἰλώ⟦μενος⟧καὶ εἰλού⟦μενος⟧· στρεφ⟦ό⟧μ⟦ενος⟧.
Εἴλως· εἵλωτος· ὁ μισθωτός, ὁ δοῦλος· παρὰ τὸ ⟦ἕλω, τὸ λαμβάνω⟧, ἕλως
καὶ εἵλως. ἰστέον δὲ ὅτι παρὰ Λακεδαιμονίοις εἵλωτες λέγονται οἱ ἐπὶμισθῷ
δουλεύοντες ἐλεύθεροι, οἱ αὐτοὶ δὲ παρὰ Ἀθηναίοις θῆτες λέγονται, παρὰ Ἀργείοις
γυμνῆτες, παρὰ Θεσσαλοῖς Πενέσται, παρὰ Κρησὶ πελάται, παρὰ Σικυωνίοις
κορυνηφόροι, παρὰ δὲ Συρακουσίοις Καλλικύριοι.
919
Εἵλως· εἵλωτος· πῶς μακρᾷ παραληγόμενον διὰ τοῦ τοςκλίνεται; ἕλως γὰρ
ἕλωτος ἦν καὶ ὡς βραχείᾳ παραληγόμενον διὰ τοῦ τοςἐκλίθη. εἵλωτες δέ εἰσιν
οἱ κατοικοῦντες τὴν Μεσσηνιακήν.
Εἵλως· ... εἵλωτες δὲ καὶ οἱ δοῦλοι παρὰ Ἀθηναίοις· ἀπὸ τοῦ ἕλως
ἕλωτος πλεονασμῷ τοῦ ι.
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum (4099: 001)

“Etymologicum magnum”, Ed. Gaisford, T.Oxford: Oxford University Press, 1848,
Repr. 1967.Kallierges page 80, line 40
Ἀμβρόσιος ὕπνος: Θεῖος, θαυμαστὸς, οὗ οὐχ

οἷόν τε βροτοὺς ἅψασθαι. Ἢ ὁ ὑγρός· ὑγρὸς γάρ
ἐστιν ὁ ὕπνος· οἷον,
Νήδυμος ἀμφιχυθείς.
Καὶ ἀμβρόσιοςοὖν διὰ τοῦτο λέγεται ὁ ὑγρός.
Οὕτως Ὦρος. Ὁ δὲ Θεόγνωστος γράφει τὸ ΣΙ, δί-
φθογγον· σημαίνει δὲ τὸν εὐδαίμονα. Τὰ γὰρ διὰ
τοῦ ΣΙΟΣ γινόμενα ἅπαντα, πλὴν τῶν μετουσιαστι-
κῶν, διὰ τοῦ ι γράφονται· οἷον διπλάσιος, ἀσπάσιος,
ταράσιος, ἀμβρόσιος, ἱκέσιος, Ἐφέσιος, ἀνάρσιος,
Συρακόσσιος, (οὕτω γὰρ Ἡρωδιανὸς ἐν τῷ καθόλου
διὰ δύο ΣΣ γράφει τὸ ὄνομα,) διαπρύσιος· ὁμοίως δὲ
καὶ τὰ ἐπ' ἀριθμῷ τασσόμενα· οἷον διακόσιοι, τρια-
κόσιοι. Εἶπον, “μὴ σημαίνοντα μέρος (σωματικὸν)
ἢ μετουσίαν,” δηλονότι διὰ τὸ ὕειος κάρα, καὶ χρύ-
σειος σταυρός.
Ἄλλως· τὰ διὰ τοῦ ΙΟΣ κτητικὰ, ἀπὸ πρωτοτύ-
πων τῶν εἰς ΤΟΣ γινόμενα, εἰ μὲν μεταβάλλει τὸ τ
εἰς σ, διὰ τοῦ ι γράφεται· οἷον ἀκήρατος, ἀκηρά-
σιος· ἄμβροτος, ἀμβρόσιος· εἰ δὲ φυλάττει τὸ τ,
διὰ τῆς ΕΙ διφθόγγου· Ἀρχέστρατος,
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum Kallierges page 114, line 19
Ἀντιπαγές: Ἐναντίως συνεστηκός.

Ἀντιπελαργεῖν: Ἀντιστρέφειν.
Ἀντίστομος: Παρὰ τοῖς τακτικοῖς, τάξις ἐξ
ἑκατέρου μέρους ἔχουσα τοὺς μαχίμους.
Ἀντιπεφάσθαι: Ἀντιτεθνάναι.
Ἀντίτυπα: Ἀντιπίπτοντα.
Ἀντλία: Ἄγγος ἐν ᾧ τὸ ἐν τῷ πλοίῳ γινόμενον
ὕδωρ ἀπαντλοῦσιν εἰς θάλασσαν· καὶ ὁ νῦν καλού-
μενος καδίσκος.
Ἀντίφαρα: Ἡ ζήλη, παρὰ Συρακοσίοις· παρὰ
τὸ φέρω, ὃ Δωριεῖς φάρω λέγουσιν, ὡς τέμνω τάμνω,
καὶ τρέπω τράπω. Φάρω οὖν φάρα, καὶ ἀντιφάρα,
920
ἡ ζήλη, ἡ ἐναντίως φερομένη· οἱ δὲ, παλλακήν·

ἄλλοι, μητρυιάν.
Ἀντίξουν: Τὸ ἐναντίον· ἢ ἁρμόζον, οἷον ἀντι-
σούμενον, τροπῇ Ἀττικῇ τοῦ σ εἰς ξ. Οἱ γὰρ
Ἀττικοὶ τὸ σύμβολον ξύμβολον λέγουσι.
μὴ γενέσθαι· ἔνιοι ἀνέλπιστον. Διογενιανός.

Ἄρα: Σύνδεσμος συλλογιστικός. Ὁ ἀρ ἐκ τοῦ
ἄρα γέγονε κατὰ ἀποβολὴν τοῦ τέλους, ἢ ὁ ῥα ἐκ
τοῦ ἄρα κατὰ ἀποβολὴν τῆς ἀρχῆς; Ἔστιν εἰπεῖν,
ὅτι τοῦτο θέμα, καὶ τοῦτο. Ὁ γὰρ ἀρ σύνδεσμος
οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ ῥα. Ὁ γὰρ ῥα ἐγκλιτικός ἐστι,
καὶ ὑποτακτικός· ὁ δὲ ἀρ οὐκ ἔστιν ἐγκλιτικός.
Ζήτει εἰς τὰς Διαφοράς.
Ἀρά: Ἡ εὐχή· παρὰ τὸ αἴρειν τὰς χεῖρας
εὐχομένους· ἢ παρὰ τὸ ἀρύειν, ὅπερ ἐπὶ τὸ ἐπικα-
λεῖσθαι ἔταττον, καὶ μάλιστα Συρακούσιοι,
Ἀρύετ' ἂν φύζην.
Ἀντὶ τοῦ ἐπικαλεῖσθε καὶ ἐφέλκεσθε. Ἀρύω, ἀρά.
Ἢ ἀπὸ τοῦ Ἄρεος, βλαπτικοῦ ὄντος, ἀρὰ ἡ βλάβη·
καὶ ἀραῖα, βίαια, δεινὰ, χαλεπὰ, ὀδυνηρά· σημαίνει
καὶ τὰ εὐκταῖα.
Ἀραιός: Ῥαίω, τὸ φθείρω, γίνεται ῥαιός· καὶ
πλεονασμῷ τοῦ α, ἀραιὸς, μετελθούσης τῆς δασείας
τοῦ ρ εἰς τὸ α, ὡς καὶ ἐπὶ τοῦ ῥέζω, ἕρδω. Οὕτως
Ἡρωδιανὸς ἐν τῷ Καθόλου.
μένας.
Ἁρμός: Ἡ ἁρμογὴ καὶ συνάφεια. Παρὰ τὸ
ἀρῶ (ὃ καὶ ἀραρῶ, διπλασιασμῷ) ἦρμαι, ἁρμὸς, τῆς
δασείας προσελθούσης, ὡς εἴρω, εἱρμός.
Ἁρμόζω: Ἐκ τοῦ ἁρμός· τοῦτο παρὰ τὸ ἀρη-
ρέναι καὶ συνηρμόσθαι. Παρὰ τὸ ἁρμόζω, ἁρμόττω
Δωρικῶς.
Ἁρμῷ: Ἁρμὸς ἁρμοῦ ἁρμῷ. Αὕτη ἡ δοτικὴ
μετῆλθεν εἰς ἐπιρρηματικὴν συντονίαν, καὶ ἐφύλαξε
τὴν αὐτοῦ γραφήν· οἷον, ἁρμῷ· σημαίνει τὸ ἀρτίως.
Ὁ δὲ τεχνικὸς λέγει, ὅτι παρὰ τοῖς Συρακουσίοις
διὰ τοῦ ι γράφεται. Ἐκεῖνοι γὰρ ἁρμοῖλέγουσι
κατὰ συστολὴν τοῦ ω εἰς τὸ ο· οἷον παρὰ Καλλι-
μάχῳ,
Ἁρμοῖ γὰρ Δαναῶν γῆ ὡς ἀπὸ βουγενέως.
Σημαίνει τὸ ἀρτίως ἢ ἁρμοδίως,
Ἁρμοῖ που κἀκείνῳ ἐπέτρεχε λεπτὸς ἴουλος.
921
Οὕτως Θέων ὁ τοῦ Ἀρτεμιδώρου· προστίθησι δὲ, ὅτι

τὸ ἁρμοῖ, ψιλούμενον μὲν, σημαίνει τὸ ἀρτίως· δασυ-
νόμενον δὲ, τὸ ἁρμοδίως. Μεθόδιος. Ἔστι καὶ παρὰ
Λυκόφρονι.
φέρω, φέρβω) βόλβιτον.

Βόλινον: Κώμη τὶς τῆς Ἀχαΐας, πλησίον
Πατρῶν καὶ τοῦ καλουμένου Δρεπάνου. Εἴρηται δὲ,
ὅτι νύμφη τὶς διωκομένη ὑπὸ Ἀπόλλωνος ἐρῶντος,
κατὰ τόνδε τὸν τόπον μέλλουσα ἀγρεύεσθαι, ἔρριψεν
ἑαυτὴν εἰς θάλασσαν· ὁ δὲ θεὸς τὸ χωρίον οὕτως ἐκά-
λει, ἀπὸ τῆς βολῆς τῆς νύμφης.
Βόλιμος: Τὴν παραγωγὴν ἀπέδωκε· καὶ τὸ ση-
μαινόμενον εὗρον εἰς τὸ Ῥητορικὸν Λεξικόν. Ἔστι
μόλιβος· καὶ κατὰ ἐναλλαγὴν, βόλιμος, παρὰ Συρα-
κουσίοις.
Βόμβος: Ψόφος τίς. Ὠνοματοπεποίηται δὲ ἡ
λέξις κατὰ μίμησιν τῆς γινομένης φωνῆς· καὶ βομ-
βεῖνἐξ αὐτῆς, τὸ ἠχεῖν· καὶ βομβόλυξ, πομ-
φόλυξ.
Βομβύκη: Ὄνομα αὐλητρίδος· παρὰ τὸν βόμβον
τῶν αὐλῶν. Καὶ βόμβυξ, αὐλοῦ τὶ εἶδος· καὶ
ζῷον, ἀφ' οὗ τὰ βομβύκινα ὑφάσματα.
Βομβηδόν:
τὸ μαρίκας· βάρβαρον δὲ τὸ ὄνομα, καὶ ἡ κλίσις,

καὶ ὁ τόνος. Ἡρωδιανὸς περὶ Παθῶν.
Γάρκον: Τὸ ἔσω τῆς πλήμνης σιδήριον, ὃ τὸν
ἄξονα τρίβει.
Γάστριον: Πέμμα τι σησαμῶδες, παρὰ Κρησί.
Γαυσόν: Σκαμβὸν, χωλὸν, στρεβλὸν, διεστραμ-
μένον. Γαυλοὶλέγονται καὶ τὰ Φοινι(κι)κὰ πλοῖα·
καὶ γαυλιτικὰ χρήματαπαρὰ Ξενοφῶντι, τὰ ἀπὸ
τῶν πλοίων.
Γαφάγας: Σκώληξ, ὑπὸ Συρακουσίων· ὃ ἡμεῖς
ἔντερον. Καὶ γηφάγοι, πένητες, ἄποροι, ὡς τὰς
ἐκ γῆς βοτάνας σιτιζόμενοι, τροφῆς ἀμοιροῦντες.
Γαστερόχειρες καὶ ἐγχειρογάστορες: Οἱ ἀπὸ
χειρῶν ζῶντες. Καὶ γαστέρες, οἱ τροφῆς μόνης
ἐπιμελούμενοι· καὶ γαστρίδες, οἱ τὰς ἔλμινθας
ἔχοντες.

922
τὸν τόνον· οἷον, τελεστὸς, ὀψιτέλεστος· τοῦτο δὲ

διὰ τὸ σημαινόμενον ἐκωλύθη βαρύνεσθαι. Χωρὶς
γὰρ, φησὶν, εἰ μὴ διὰ σημασίαν τινὰ κωλυθείη· διὰ
τὸ λοιγὸς, βροτολοιγός. Καὶ χωρὶς τῶν ἐθνικῶν,
Ἀχαιὸς, Παναχαιός. Καὶ χωρὶς τοῦ ἰατρὸς, ἀρ-
χιατρός.
Δάφνη: Τὸ φυτὸν, δαοφώνη τὶς οὖσα, ἡ ἐν τῷ
δαίεσθαι φωνοῦσα· ἠχεῖ γὰρ καιομένη. Μαρτυρεῖ
Θεόκριτος,
χ' ὡς αὐτὰ λακῇ μέγα κἀκπυρίσασα.
Δαφνίτας: Ἀπόλλων παρὰ Συρακοσίοις.
Δέω: Σημαίνει τέσσαρα· τὸ δεσμεύω· τὸ φο-
βοῦμαι, ἐξ οὗ δέος, ὁ φόβος· τὸ πρέπω, ἐξ οὗ, ἔδεον,
ἔδεες, ἔδεε, καὶ κράσει, ἔδει, τὸ ἔπρεπε· τὸ ἱκετεύω,
ἐξ οὗ καὶ δέησις.
Δαίω: Σημαίνει τέσσαρα· τὸ μανθάνω, ἐξ οὗ
καὶ ἐδάην, τὸ ἔμαθον· δαίω, τὸ μερίζω, ἐξ οὗ καὶ δαι-
τρὸς, ὁ μάγειρος· δαίω, τὸ εὐωχοῦμαι, ἐξ οὗ καὶ δαὶς
δαιτὸς, ἡ εὐωχία· καὶ δαιτυμόνες, οἱ φίλοι· δαίω, τὸ
καίω, ἐξ οὗ καὶ δᾷδες, αἱ καιόμεναι· ἡ δὲ εὐθεῖα,
σώματι· ὃ ποιητικώτερον λέγεται καὶ ῥινὸς, καὶ

σύφαρ, καὶ στερφνὸς, καὶ ἀνθρωπή· ἐπὶ ἀλόγων δὲ
πέσκος, καὶ νάκος. Εἴρηται δὲ τέρμα, οἱονεὶ τέλος
τοῦ σώματος. Ἢ δέμα τὶ ὂν, τὸ δεσμῷ ἐοικὸς,
παρέντος τοῦ ρ, ὡς κεντρίον καὶ ἰατρική· κεντίον γὰρ
καὶ ἰατική. Διὸ κἀντεῦθεν ἡ δορὰ, τὸ ἀποσεσυρ-
μένον δέρμα.
Δερβιστήρ: Τὸ δέρμα. Παρὰ τὸ δέρος, δερι-
στήρ· καὶ πλεονασμῷ τοῦ β· πλεονάζουσι δὲ τὸ β
Συρακούσιοι· ὡς ἐπὶ τοῦ ὀλβάχνιον· ὀλάχνιον γάρ
ἐστι τὸ ἀπαθὲς, τὸ τὰς οὐλὰς ἔχον. Σημαίνει δὲ
τὸ κανοῦν ἐν ᾧ ἀπετίθεντο τὰς οὔλας, ἢ τὰς ὀλάς.
Δεσμός: Παρὰ τὸ δέω, τὸ δεσμεύω, δέδεσμαι,
δεσμός. Πᾶν ῥῆμα τῆς τρίτης συζυγίας τῶν περι-
σπωμένων ἐν τοῖς ὀνόμασιν ἢ διὰ τοῦ ω ὀξέως ἐκ-
φέρεται, οἷον χρυσῶ χρυσωτὴς, μισθῶ μισθωτὸς
μισθωτής· ἢ διὰ τοῦ ο βαρέως, ὀμόσω ὀμότης,
ἀρόσω ἀρότης. Οὐκ ἄρα οὖν τὸ δεσμώτης ἀπὸ τοῦ
δεσμώσω μέλλοντος· ἐπεὶ ὤφειλεν εἶναι δεσμωτής·
ἀλλ' ἀπὸ τοῦ δεσμός.
Ἰλιάδος ζʹ. Ἐγὼ δ' ἀνέγνων παρά τινι, πόθεν

923
ἐκλήθη Διόνυσος, ἐν ἐννάτῳ Διονυσιακῶν οὕτω·

Τὸν μὲν ὑπερκύψαντα θεηγενέος τοκετοῖο,
στέμματι κισσήεντι λεχωΐδες ἔστεφον Ὧραι.
Εἶτα μεθ' ἑτέρους στίχους,
λαβὼν μαιήϊος Ἑρμῆς
(τὸν Διόνυσον δῆλον ὅτι)
πατρῴην ἐπέθηκεν ἐπωνυμίην τοκετοῖο,
κικλήσκων Διόνυσον· ἐπεὶ ποδὶ φόρτον ἀείρων
ἤϊε χωλαίνων Κρονίδης βεβριθότι μηρῷ·
Νῦσος ὅτι γλώσσῃ Συρακοσσίδι χωλὸς ἀκούει·
καὶ θεὸν ἀρτιλόχευτον ἐφήμισαν Εἰραφιώτην·
ὅττι μιν εὐώδινι πατὴρ ἐρράψατο μηρῷ.
Διόδωρος δὲ ἀπὸ τοῦ Διὸς καὶ τοῦ τόπου τῆς Νύσης
λέγει Διόνυσον, ὡς ἐν Νύσῃ παρὰ νυμφῶν ἀνατρα-
φέντα τοῦ Διὸς μηροῦ ἐκτεθέντα· καὶ τὸν μηρὸν
ὄνομα λέγει τόπου.
Κτῆσος· καὶ ῥήσω, Ῥῆσος· καὶ εἴσω, Ἶσος, κύριον.

Δρία: Ἡσίοδος,
ἀνὰ δρία βησσήεντα
φεῦγε.
Οὐκ ἀπὸ τοῦ δρίεα κατὰ συγκοπήν· ἀλλ' ὥσπερ ἀπὸ
τοῦ θύος γίνεται θύον, καὶ μέγαρος μέγαρον, οὕτως
δρίος δρίον· καὶ ὡς μύρον μύρα, οὕτως δρίον δρία· ἀνὰ
τοὺς συνδένδρους τόπους.
Δριμύς: Παρὰ τὸ τὰς ῥῖνας μύειν· ἢ παρὰ τὸ
δόρυ καὶ τὸ μένος.
Δρίφος: Δρίφος Συρακούσιοι·
Φέρ' ὦ τὸν δρίφον.
Δίφρος γὰρ καὶ δρίφος.
Δρόσος: Κατὰ παράλειψιν τοῦ ι· οἷον, ἡ παρὰ
τοῦ Διὸς σοουμένη, δίοσός τις οὖσα· καὶ πλεονασμῷ
τοῦ ρ, δρόσος. Ἢ παρὰ τὸ ὕω, τὸ βρέχω, ὕσος·
καὶ τροπῇ τοῦ υ εἰς ο, καὶ πλεονασμῷ τῶν συμ-
φώνων, δρόσος. Δροσίζω [δροσίσω,] καὶ δροσῶ δρο-
σήσω· καὶ ὁ παθητικὸς ἐνεστὼς, δροσούμενοι. Ἢ
παρὰ τὸ ῥέω ῥόσος, καὶ δρόσος· ἢ παρὰ τὸ δρῶ,
τὸ πράττω, καὶ τὸ σῶος, ἡ σώους δρῶσα τοὺς
μένον· τὸ τρίτον, εἶπε· καὶ τὸ προστακτικὸν, εἶπον,

εἰπάτω, εἰπάτωσαν. Μένανδρος,
Εἶπον δὲ, τί ποιεῖν μέλλετε·
Ἀντὶ τοῦ εἰπέ. Ἔπω· ὁ μέλλων, ἔψω· ὁ ἀόριστος
ὤφειλεν εἶναι εἶψα· ἀλλὰ σεσημειωμένον ἕν. Ἡ
μετοχὴ ὤφειλεν εἶναι ἔπας καὶ ἐπών· ἀλλὰ μὴν ὁ
924
εἴπας καὶ ὁ εἰπὼν ἐφύλαξε τὴν παραλήγουσαν αὐτῶν

τὴν ΕΙ δίφθογγον. Ἰστέον ὅτι λέγει ὁ γραμματικὸς
Ἰωάννης ὁ Χάραξ, ὅτι τὸ παρὰ τῇ θείᾳ γραφῇ
προστακτικὸν ὀξυνόμενον, οἷον εἰπὸν ἀντὶ τοῦ εἰπὲ,
δεύτερος ἀόριστός ἐστι κατὰ τὴν τῶν Συρακουσίων
γλῶσσαν· καὶ γὰρ οἱ Συρακούσιοι τὰ προστακτικὰ
τοῦ δευτέρου ἀορίστου μεταποιοῦντες εἰς ΟΝ, τὸν
τόνον φυλάττουσι τῶν κοινῶν προστακτικῶν· οἷον τὸ
λάβε, λάβον· καὶ τὸ ἄνελε, ἄνελον. Εἰ οὖν ἔστιν
εἰπὲ ὀξύτονον, δηλονότι καὶ εἰπόν· τὸ δὲ εἶπον βαρύ-
νεται παρὰ Μενάνδρῳ. Ἔστι δὲ ἀόριστος πρῶτος,
ἀπὸ τοῦ εἶπα.
Εἴπῃσθα: Σὺν τῷ ι, κατ' ἐπέκτασιν τῆς ΘΑ·
ἐὰν εἴπῃς, εἴπῃσθα. Ἰστέον ὅτι τὸ εἴπεσκεντὴν
τῆς μετοχῆς ἀρχὴν ἐφύλαξε τῆς εἰπὼν εἰπόντος·
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum

Kallierges page 302, line 36
εἰπάτω, εἰπάτωσαν. Μένανδρος,

Εἶπον δὲ, τί ποιεῖν μέλλετε·
Ἀντὶ τοῦ εἰπέ. Ἔπω· ὁ μέλλων, ἔψω· ὁ ἀόριστος
ὤφειλεν εἶναι εἶψα· ἀλλὰ σεσημειωμένον ἕν. Ἡ
μετοχὴ ὤφειλεν εἶναι ἔπας καὶ ἐπών· ἀλλὰ μὴν ὁ
εἴπας καὶ ὁ εἰπὼν ἐφύλαξε τὴν παραλήγουσαν αὐτῶν
τὴν ΕΙ δίφθογγον. Ἰστέον ὅτι λέγει ὁ γραμματικὸς
Ἰωάννης ὁ Χάραξ, ὅτι τὸ παρὰ τῇ θείᾳ γραφῇ
προστακτικὸν ὀξυνόμενον, οἷον εἰπὸν ἀντὶ τοῦ εἰπὲ,
δεύτερος ἀόριστός ἐστι κατὰ τὴν τῶν Συρακουσίων
γλῶσσαν· καὶ γὰρ οἱ Συρακούσιοι τὰ προστακτικὰ
τοῦ δευτέρου ἀορίστου μεταποιοῦντες εἰς ΟΝ, τὸν
τόνον φυλάττουσι τῶν κοινῶν προστακτικῶν· οἷον τὸ
λάβε, λάβον· καὶ τὸ ἄνελε, ἄνελον. Εἰ οὖν ἔστιν
εἰπὲ ὀξύτονον, δηλονότι καὶ εἰπόν· τὸ δὲ εἶπον βαρύ-
νεται παρὰ Μενάνδρῳ. Ἔστι δὲ ἀόριστος πρῶτος,
ἀπὸ τοῦ εἶπα.
ἑανὸνσημαίνει τρία· ἔνδυμα γυναικεῖον καὶ

πέπλον, παρὰ τὸ ἕννυσθαι· ὡς τὸ,
Πέπλον μὲν κατέχευεν ἑανὸν [πατρὸς ἐπ' οὔδει.]
σημαίνει καὶ τὸ εὐδιάχυτον, ὡς τὸ,
ἑανοῦ κασσιτέροιο.
Ἀπὸ τοῦ κατὰ τὴν χωνείαν ἀνίεσθαι. Ὅταν δὲ
λέγῃ, ὅτι
ἑανῷ λιτὶ κάλυψαν.
925
Ἀντὶ τοῦ ἐπιβολαίῳ καὶ λεπτῷ ὑφάσματι.

Ἔβασον: Ἀντὶ τοῦ ἔασον, συγχώρησον. Οὕτως
Συρακούσιοι καὶ Λάκωνες. Γέγονε δὲ πλεονασμῷ
τοῦ β· τὸ γὰρ ἔασον ἔβασον φασὶ, καὶ τὸ ἔαται,
ἔβαται, καὶ τὸ ἔα, ἔβα.
δημι, δήσω, ἔδησα· ὁ μέσος, ἐδησάμην, ἐδή-

σατο.
Ἐδημώθη: Ἐν τῷ δήμῳ διεδόθη, δῆλος πᾶσιν
ἐγένετο. Οὕτω Δίων ἐν Ῥωμαϊκῶν ιζʹ,
Καί τις λόγος περὶ αὐτῶν τοιόσδε ἐδημώθη.
Καὶ ἐδημοσίωσαν, δημόσιον ἐποίησαν. Ῥητορική.
Ἐδικαιώθησαν: Δίκαιοι ἐκρίθησαν, ἐνομίσθη-
σαν. Σημαίνει δὲ καὶ τὸ ἐναντίον, κατεδικάσθησαν
δικαίως. Δίων ἐν Ῥωμαϊκῶν ιεʹ,
Καὶ οὐκ ἤνεγκαν δικαιωθέντες· ἀλλ' ἐπεχείρησαν καὶ οἱ
Καμπανοὶ τοῦ Φλάκκου καὶ οἱ Συρακούσιοι τοῦ Μαρκέλλου
κατηγορῆσαι· καὶ ἐδικαιώθησαν ἐν τῷ συνεδρίῳ.
Πολλαχοῦ δὲ κέχρηται τῇ λέξει ταύτῃ ἐπὶ τοῦ εἰ-
ρημένου σημαινομένου, ὡς καὶ ἐν τῷ ιϛʹ,
Πάντες ἀποθανεῖν ἐστὲ ἄξιοι· οὐ μέντοι καὶ ἐγὼ πάντας
ὑμᾶς θανατώσω· ἀλλ' ὀλίγους μὲν, οὓς καὶ συνείληφα ἤδη,
δικαιώσω· τοὺς δὲ ἄλλους ἀφίημι.
Καὶ ἀλλαχοῦ πολλαχοῦ. Ῥητορική.
Ἐδίδων: Ἰστέον ὅτι ὁ Ἡρωδιανὸς λέγει ὅτι
τὸ ἐδίδων ἡ παράδοσις διὰ τῆς ΟΥ διφθόγγου, ἐδίδουν,
ὡς ἀπὸ τοῦ διδῶ διδοῖς, ὡς χρυσῶ χρυσοῖς,
Αἰδοῖός τέ μοι ἐσσὶ φίλε ἑκυρὲ δεινός τε.

Πενθεροὶ δέ εἰσι τῷ νυμφίῳ οἱ τῆς νύμφης πατέρες.
Εἴρηται δὲ ἑκυρὸς παρὰ τὸ εἰς ἑαυτὸν τὴν κόρην
ἄγειν. Ἢ παρὰ τὸ δέχω, δεχυρός· καὶ ἀποβολῇ
τοῦ δ, καὶ τροπῇ τοῦ χ εἰς κ, ἑκυρός. Ἢ παρὰ τὸ
κύρω, τὸ ἐπιτυγχάνω, κυρὸς, καὶ πλεονασμῷ τοῦ ε,
ἑκυρός.
Ἐκυδάσσατο: Σημαίνει τὸ ἐλοιδόρησεν.
Ὦ πέπον, ἦ μάλα δή με κακῶς ἐκυδάσσαο.
Ἔστι κῦδος ἀρσενικῶς, καὶ σημαίνει παρὰ Συρα-
κουσίοις τὴν λοιδορίαν. Ἀπὸ γοῦν τοῦ κῦδος, κυ-
δάζω, κυδάζομαι· καὶ
κυδάζεται τοῖς πᾶσιν Ἀργείοις,
ἀντὶ τοῦ λοιδορεῖται, Σοφοκλῆς Αἴαντι.
Ἐκφυλλοφορῆσαικαὶ Ἐκφυλλοφορίαι: Εἴποτέ
τις τῶν πολιτῶν ἀδικεῖν ἐδόκει, καὶ ἀνάξιος εἶναι τοῦ
συνεδρίου τῶν πεντακοσίων, ἐσκόπει περὶ αὐτοῦ ἡ
926
βουλὴ, εἰ χρὴ αὐτὸν μηκέτι βουλεύειν, ἀλλ' ἐλα-

θῆναι ἐκ τοῦ συνεδρίου. Ἀντὶ δὲ τῆς ψήφου φύλ-
λοις ἐχρῶντο, ἐν οἷς ἐπεσήμαινε τὴν αὑτοῦ γνώμην
ἕκαστος, ὥσπερ ὀστράκῳ ἐπὶ τοῦ ὀστρακισμοῦ. Καὶ
Ἐπίπλους: Τὸ λῖπος· ἀπὸ τοῦ ἐπιπλεῖν καὶ ἐξ

ἐπιπολῆς εἶναι.
Ἐπιπλὼς καὶ πόντον ἐπιπλώσας: Ἀντὶ τοῦ
ἐπιπλεύσας. Ἐκ τοῦ πλέω γίνεται πλόω· καὶ
ἐπαυξήσει τοῦ ο, πλώω βαρύτονον· οὗ ὁ ἀόριστος,
ἔπλωσα· μετὰ τῆς ἐπὶ προθέσεως, ἐπέπλωσα· καὶ
ἡ μετοχὴ, ἐπιπλώσας· καὶ συγκοπῇ ἐπιπλώς.
Ἐπιπόλαιος: Διὰ τῆς ΑΙ διφθόγγου καὶ ο
μικροῦ. Ἔστι δὲ ἐπίρρημα τοπικὸν, ἀντὶ τοῦ ἄνω-
θεν καὶ οὐκ ἐν βαθυτάτῳ.
Ἐπίπολις: Τόπος ἐν Συρακούσαις· καὶ ὠνό-
μασται ἀπὸ τοῦ ἐπιπολῆς τῶν ἄλλων εἶναι.
Ἐπιπόρπημα: Ἐπιπόρπημα ἐστὶ, τὸ ἐπὶ τῇ
πόρπῃ προκόσμημα λίθινον, ἢ χρυσοῦν, ἢ ἀργυροῦν.
πόρπηδέ ἐστιν ἡ ἄνω τῆς χλαμύδος σύνθεσις.
Παρὰ τὸ πείρω, τὸ κεντῶ καὶ διεκβάλλω, πόρη· καὶ
πλεονασμῷ τοῦ π, πόρπη.
Ἐπιπτέσθαι μενεαίνων: Ἰλιάδος δʹ, ἐπιπε-
τασθῆναι, ἐφάψασθαι προθυμούμενος. Δύο μέρη
λόγου εἰσί. Τὸ ἁπλοῦν πτέσθαι καὶ ἐπιπτέσθαι.
Πᾶν δὲ ἀπαρέμφατον φυλάσσει τὸν αὐτὸν τόνον.
θεσιν, τότε δοτική ἐστιν, οἷον ἐν Θήβαισιν· ὅτε δὲ

χωρὶς αὐτῆς ἐστι Θήβῃσι, τότε ἐπιρρηματικῶς
κεῖται.
Θήβα: Συριστὶ λέγεται ἡ βοῦς· ὅθεν ἐκλήθησαν
αἱ Θῆβαι ὑπὸ τοῦ Κάδμου κτισθεῖσαι, ὅτι ζητῶν
τὴν ἀδελφὴν χρησμὸν ἔλαβε κατοικῆσαι ὅπου ἡ
βοῦς ἑαυτὴν καταθήσει. Ἢ ἀπὸ Θήβης θυγατρὸς
Μετώπης, γυναικὸς Ἀσωποῦ. Ἀφ' ὧν καὶ ὠνομά-
σθησαν ἐκεῖ πολῖται καὶ πόλις, ὡς εὗρον εἰς τὸ σχό-
λιον τοῦ Πινδάρου ἐπινικίῳ ὕμνῳ Ἀγησίᾳ Συρακουσίῳ.
Θήλεια: Ἐκ τοῦ θῆλυ γίνεται θῆλυς· καὶ ἐκ
τοῦ θῆλυς, θήλεια. Ἢ παρὰ τὸ θάλλειν καὶ γεννᾶν·
ὅθεν καὶ ἡ ὕπομβρος νὺξ παρὰ Σοφοκλεῖ θήλεια κα-
λεῖται. Θηλὴδέ ἐστιν ὁ μασθός.
Θηλύτεραι δὲ γυναῖκες: Ἰλιάδος θʹ, αἱ πρὸς
τὰ ἀφροδίσια καταφορώτεραι, ὡς πρὸς σύγκρισιν
τῶν ἀλόγων ζῴων· τὰ μὲν γὰρ ἄλλα ὡρισμένον ἔχει
927
καιρὸν ἐν ᾧ μίγνυνται, αὗται δὲ διηνεκῶς πλησιά-

ζουσι.
Θηλυτεράων: Ὅτι τὰ λοιπὰ ζῷα ὅρον ἔχει
ὧν πάντες οἱ ἄρξαντες ἀρχήν τινα λόγον ἀπέφερον

τῶν διῳκημένων.
Λόγχας: Λόγχας τὰς μερίδας Ἴωνες λέγουσιν.
Ἴων ἐν Χίου κτίσει,
Ἐκ τῆς Τέω λόγχης λόγχας ποιεῖν.
Εἴρηται δὲ παρὰ τὴν λῆξιν, λάχην τινὰ οὖσαν·
καὶ κατὰ μετάθεσιν τοῦ α εἰς ο, καὶ πλεονασμῷ τοῦ
γ, λόγχη. Παρὰ τὴν λόγχην καὶ ῥῆμα λογχῶ· ὁ
παρακείμενος λελόγχηκα· ὁ μέσος παρακείμενος,
λέλογχα.
Λογγών: Ἐν Συρακούσαις λιμένες εἰσὶ διττοὶ
λογγῶνες. Λογγῶνες δὲ καλοῦνται οἱ ἐπὶ τῶν λιμέ-
νων τρητοὶ λίθοι, οὓς τρυπῶσιν, ἵν' ἐξαρτῶσι τὰ
σχοινία τῶν νεῶν ἐξ αὐτῶν· τοὺς δὲ τοιούτους λίθους
καὶ λογγάσιαἔλεγον.
Λοξίας: Ὁ Ἀπόλλων· ὡς μὲν οἱ Πυθαγορικοὶ,
ἀπὸ τοῦ λοξὴν ἔχειν τὴν ἴαν, τουτέστι τὴν φωνήν· ἢ
παρὰ τὸ λοξῶς ἰέναι τὸν ἥλιον διὰ τοῦ ζωδιακοῦ· καὶ
λοξίας, ὁ λοξὴν κίνησιν κινούμενος· ὁ αὐτὸς γὰρ τῷ
ἡλίῳ. Τὸ δὲ λοξὸς, παρὰ τὸ λέχος, ἡ κοίτη.
Λόπος: Τὸ λέπισμα· παρὰ τὸ λέπω ῥῆμα.
τῷ πλήθει, πανστρατιᾷ. Παρὰ τὸ ὁμοῦ τάσσεσθαι

καὶ σεύεσθαι, ἤγουν ὁρμᾶν καὶ ἐπακολουθεῖν.
Παπῶ: Παπᾷς, δευτέρας συζυγίας.
Τὸν ἁπαλῇ χειρὶ παπήσαντα.
Ἀπὸ τοῦ ἁφῶ, τὸ ψηλαφῶ, κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν,
φαφῶ· καὶ τροπῇ τῶν δασέων εἰς τὸ ψιλὸν,
παπῶ.
Πάππα: Προσφώνησις τιμητικὴ υἱῶν πρὸς πα-
τέρα.
[Οὐδέ τί μιν] παῖδες ποτὶ γούνασι παππάζουσιν.
Ἰλιάδος εʹ. Οὕτω λέγεται παρὰ Συρακουσίοις ὁ
πατήρ· πᾶς, καὶ κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν πάπας, καὶ
πλεονασμῷ τοῦ π, πάππα.
Παπταίνων: Περιβλεπόμενος, ἐπιτηρῶν. Παν-
ταχοῦ τὰ φάη πεταννύειν γίνεται φαπταίνω, καὶ
τροπῇ, παπταίνω. Σημαίνει δὲ τὸ βλέπειν καὶ πε-
ρισκοπεῖν τῇδε κἀκεῖσε. Ἢ παρὰ τὸ πέτω, πτῶ,
παράγωγον πταίνω· καὶ κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν,
παπταίνω, οἱονεὶ τὸ περιάγω παντὴ τὰς ὄψεις, καὶ
928
περιπετάσθαι ποιῶ, καὶ οἷον πεπταμέναις ἐοικέναι.
Περαιτέρω: Πλέον πάνυ. Ἀπὸ τοῦ πέρας

περατέρω· πλεονασμῷ τοῦ ι, περαιτέρω. Ὅσοι τὸ
ἐγγυτέρω καὶ ἐγγυτάτω καὶ τὰ ὅμοια σὺν τῷ ι
βούλονται γράφεσθαι, ἀπὸ δοτικῆς λέγουσιν αὐτὰ
εἶναι, ὁ ἐγγύτατος τοῦ ἐγγυτάτου τῷ ἐγγυτάτῳ· καὶ
ὁ ἀνώτατος τοῦ ἀνωτάτου τῷ ἀνωτάτῳ· καὶ λέγει ὁ
Ἐπαφρόδιτος, ὅτι τινὰ τῶν ἀρχαίων ἀντιγράφων
σὺν τῷ ι εἶχον αὐτὰ γεγραμμένα. Κρεῖττον δέ ἐστι
χωρὶς τοῦ ι ταῦτα γράφεσθαι. Λέγει δὲ ὁ τεχνικὸς,
ὅτι εἴ τις τὸ ἔξω φησὶ σὺν τῷ ι γράφεσθαι, ἐπειδὴ
οἱ Συρακούσιοι ἔξοι λέγουσιν, οὐκ ἐπιχειρεῖ καλῶς·
ἰδοὺ γὰρ τὸ ἔνδον ἐνδοῖ λέγουσιν, ὡς παρὰ Θεοκρίτῳ,
Ἐνδοῖ Πραξινόα·
καὶ ὅμως τὸ ἔνδον οὐ γράφεται διὰ τοῦ ο καὶ ι.
Τί οὖν ἄτοπον καὶ τὸ ἔξω γράφεσθαι χωρὶς τοῦ ι,
εἰ καὶ λέγουσιν οἱ Συρακούσιοι ἔξοι; Ζήτει εἰς τὸ
ἔξω.
ὁ ἀνώτατος τοῦ ἀνωτάτου τῷ ἀνωτάτῳ· καὶ λέγει ὁ

Ἐπαφρόδιτος, ὅτι τινὰ τῶν ἀρχαίων ἀντιγράφων
σὺν τῷ ι εἶχον αὐτὰ γεγραμμένα. Κρεῖττον δέ ἐστι
χωρὶς τοῦ ι ταῦτα γράφεσθαι. Λέγει δὲ ὁ τεχνικὸς,
ὅτι εἴ τις τὸ ἔξω φησὶ σὺν τῷ ι γράφεσθαι, ἐπειδὴ
οἱ Συρακούσιοι ἔξοι λέγουσιν, οὐκ ἐπιχειρεῖ καλῶς·
ἰδοὺ γὰρ τὸ ἔνδον ἐνδοῖ λέγουσιν, ὡς παρὰ Θεοκρίτῳ,
Ἐνδοῖ Πραξινόα·
καὶ ὅμως τὸ ἔνδον οὐ γράφεται διὰ τοῦ ο καὶ ι.
Τί οὖν ἄτοπον καὶ τὸ ἔξω γράφεσθαι χωρὶς τοῦ ι,
εἰ καὶ λέγουσιν οἱ Συρακούσιοι ἔξοι; Ζήτει εἰς τὸ
ἔξω.
Πέπταται: Πτῶ, πτῆμι· ὁ μέλλων, πτήσω· ὁ
παρακείμενος, πέπτηκα· ὁ παθητικὸς, πέπταμαι,
πέπταται.
Πέρδιξ: Παρὰ τὸ περισσῶς ᾄδειν· ἢ παρὰ τὸ
πηδᾶν ἀπὸ τόπου εἰς τόπον. Ἢ πέρδιξ, ὁ περισσῶς
διωκόμενος καὶ φεύγων· ἢ παρὰ τὸ πέδον, ὃ σημαίνει
τὸ χαμαὶ, τὴν γῆν· χαμαιπετὲς γὰρ τὸ ζῷον, καὶ
μὴ σφόδρα εἰς ὕψος αἰρόμενον, μηδὲ περιδινεῖσθαι
ἐν ἀέρι δυνάμενον.

929
πολλὰ θρέμματα· τὸ δὲ πολύλλιτος, ἐλλείψει

τοῦ σ. Πολυπάμμων:
Πολυπάμμονος ἀνδρὸς,
ἀντὶ τοῦ πολυθρεμμάτου, πλουσίου. Πάω, πῶ· (ἔστι
τὸ κτῶμαι) ὁ μέλλων, πάσω· ῥηματικὸν ὄνομα, πάμ-
μων καὶ πολυπάμμων. Καὶ πάσασθαι, τὸ κτή-
σασθαι, κυρίως, θρέμματα· καταχρηστικῶς δὲ, πᾶν
ὁτιοῦν· καὶ πασάμενοςπολλάκις Ξενοφῶν λέγει
ἀντὶ τοῦ κτησάμενος· καὶ Θεόκριτος,
Πασάμενος ποτίτασσε· Συρακοσίοις ἐπιτάσσειν;
ἀντὶ τοῦ κτησάμενος.
Πολυφόρβην: Τὴν πολλοὺς τρέφουσαν γῆν· ὅθεν
καὶ ἱπποφόρβιακαλεῖται τὰ τοὺς ἵππους τρέφοντα
χωρία.
πολυωπὸντὸ δίκτυον, ἀπὸ τοῦ πολλὰς ὀπὰς ἔχειν.
Τοιοῦτο καὶ τὸ περιωπὴ, ἔκτειναν τὸ ο εἰς ω.

Ῥαντίζω: Ἐκ τοῦ ῥαίνω ῥανῶ ῥανίζω· καὶ

πλεονασμῷ τοῦ τ, ῥαντίζω.
Ῥαπίδες: Κρηπῖδες· ἆρον τὸ κ, καὶ τρέψον τὸ
η εἰς α. Ἢ ἀπὸ τοῦ ἀρπὶς ὀξυτόνου, μετὰ τοῦ ι,
ὑπερθέσει καὶ συστολῇ χρονικῇ, ῥαπίς.
Ῥάρος: Οἱ μὲν λέγουσιν ὄνομα τόπου· οἱ δὲ
τὴν γαστέρα· ἐξ οὗ καὶ ῥαρίονλέγεται τὸ βρέφος.
Οὕτως εὗρον τὸ λεξείδιον.
Ῥά σφιν: Τὸ πλῆρες, ἄραΣΦΙΝ· πέπονθεν
ἔκθλιψιν τοῦ α. Εὕρηται ἡ σφὶ ἀντωνυμία παρὰ
τῷ ποιητῇ σὺν τῷ ν· Συρακούσιοι δὲ ψὶν λέγουσι· Λά-
κωνες, φίν.
Ῥάχις: Ὡς μὲν Ἀπολλόδωρος, ἀπὸ τοῦ ῥῆξις
εἶναι, καὶ τὰ δεξιὰ μέρη διακρίνειν ἀπὸ τῶν εὐω-
νύμων· ὡς δέ τινες, τράχις, διὰ τὴν τραχύτητα τῶν
συνεστηκότων αὐτῇ κονδύλων· διὰ τοῦτο δὲ καὶ ἀκαν-
θοτάτας ἐκ τούτων ἀποφύσεις εἶναι. Ἔστι δὲ καὶ
ἐπὶ πέτρας καὶ ἐπὶ σώματος· καὶ ἐπὶ μὲν σώματος
εἴρηται παρὰ τὸ τραχὺ, ὡς Εὐριπίδης ἐν Ἑκάβῃ
ἄκανθαν εἶπε τὴν ῥάχιν· ἢ παρὰ τὸ ἐν αὐτῇ προς-
ράσσειν πάντα τὰ πλευρά· ἐπὶ δὲ τῆς πέτρας,

σποδὸς, ἡ ἀμαυροῦσα τὴν φλόγα. Ἢ ἀπὸ τοῦ ποὺς

ποδὸς, πλεονασμῷ τοῦ σ, τὸ ἐν ποσὶ κείμενον. Ἢ παρὰ
930
τὸ σπένδω· παρὰ γὰρ τῷ πυρὶ ἔθυον οἱ Ἔλληνες.

Σποράδες νῆσοι: Ἢ διὰ τὸ σποράδην κεῖσθαι,
ἢ ἀπὸ τοῦ σπαρτὸν καὶ σπρατόν.
Σπουδῆι: Ἐπίρρημα [μεσότητος, ἢ] ἀθροί-
σεως. Τὸ ΔΗ, η· τὰ παρὰ δοτικὴν γινόμενα ἐπιρ-
ρήματα καὶ τὴν αὐτὴν γραφὴν φυλάσσει.
Σπυρίς: Πλεονασμός ἐστι τοῦ σ. ἀπὸ τοῦ
πυροὺς, πυρίς. Ἡρωδιανὸς λέγει, ὅτι τοὺς πυροὺς
σπυροὺς λέγουσιν οἱ Συρακούσιοι· παρὰ τοὺς σπόρους.
Σταγών: Παρὰ τὸ στῶ ῥῆμα· οὗ παράγωγον
στάζω· οἷον, οὐ ῥύδην, ἀλλὰ στάσιν τῆς φορᾶς τοῦ
ὑγροῦ λαβούσης.
Στάδιον: Ἤτοι διὰ τὴν στάσιν· ἑστῶτες γὰρ
ἐθεῶντο. Οἱ δέ φασι περιττὸν εἶναι τὸ σ· εἶναι
γὰρ τάδιον, παρὰ τὴν ἐν τῷ δρόμῳ τάσιν.
Σταδίη: Ἢ ἐν τῇ συστάδην μάχῃ· ἢ ἀπὸ τοῦ
διαστήματος τοῦ ὁρισθέντος· ἢ ἀπὸ τοῦ στάντα τὸν
Ἡρακλέα τοῦ δρόμου διαπνεῦσαι.

Συντροχάσαι: Καταντῆσαι, πληρωθῆναι· ἀπὸ

μεταφορᾶς τῶν τροχῶν.
Συρβηνεύς: Ὁ ταραχώδης, ἀπὸ τῶν αὐλούντων
μετὰ θορύβου. Ἢ πένης, διὰ τὸ τὰς αὐλοθήκας
καὶ φαρέτρας κενάς. Καὶ συρβηνέων χορὸς, ὁ
τεταραγμένος καὶ συώδης, ἀπὸ τοῦ τοῖς συσὶν ἐπιφω-
νουμένου.
Συρβάβυττα: Τὸν τάραχον· καὶ σύρβη, ὡς
Ἀριστοφάνης ὁ γραμματικός.
Σύργαστρος: Ὑοφορβὸς, ἐργάτης.
Συρακοῦς:
Καὶ τὰς κλεινὰς Συρακοῦς.
Ἀποβολῇ ἐκ τοῦ Συρακούσας.
Σύριγξ: Σημαίνει τὴν ὀπὴν τῶν μουσικῶν αὐλῶν,
καὶ τὸ πάθος, καὶ τὴν δορατοθήκην. Ἔστι δὲ κατὰ
μίμησιν τοῦ γενομένου ἤχου. Οὕτως Ἡρακλείδης.
Συρμαῖα: Τὸ καθαρτικὸν δι' ἐμέτων καὶ κοιλίας·
καὶ συρμαΐζειν, τὸ κενοῦσθαι· καὶ συρμαῖαν βλέ-
πων, ἀντὶ τοῦ ναυτιῶν.
Συρφετός: Ἀγυρτώδης ὄχλος ἢ λόγος, ἢ ἡ ἐξ
ἀνέμου συλλεγομένη κόπρος καὶ φρυγανώδης. Γί
Catenae (Καινή Διαθήκη ), Catena in Acta (catena Andreae) (e cod. Oxon. coll.
nov. 58) (4102: 008)“Catenae Graecorum patrum in Καινή Διαθήκη , vol. 3”, Ed.
Cramer, J.A.Oxford: Oxford University Press, 1838, Repr. 1967.Page 410, line 27
Καὶ ἀναγομένων ἐπέθεντο τὰ πρὸς τὴν χρείαν.

931
{Τοῦ αὐτοῦ.} Εὔδηλον ὅτι καὶ τὸν λόγον ἐδέξαντο τοῦ κηρύγμα-
τος οἱ οὕτως αὐτοὺς ὑποδεξάμενοι· οὐ γὰρ ἂν ἐν τριμήνῳ τοσούτῳ
διελέχθησαν, μὴ σφόδρα αὐτῶν πιστευσάντων, καὶ καρποὺς ἐπι-
δειξαμένων ὥστε ἀπὸ τούτου τεκμήριον μέγα τοῦ πλήθους τῶν
πιστευόντων ἐστὶν ἰδεῖν.
ΚΕΦ. ΛΘ. Ὅπως ἀπὸ Μελίτης εἰς Ῥώμην κατήντησεν ὁ Παῦλος.
Μετὰ δὲ τρεῖς μῆνας ἀνήχθημεν ἐν πλοίῳ παρακε-

χειμακότι ἐν τῇ νήσῳ Ἀλεξανδρινῷ, παρασήμῳ Διος-
κούροις· καὶ καταχθέντες εἰς Συρακούσας, ἐπεμείναμεν
ἡμέρας τρεῖς· ὅθεν περιελθόντες κατηντήσαμεν εἰς Ῥή-
γιον,
Nicephorus Gregoras Hist., Historia Romana (4145: 001)

“Nicephori Gregorae Ιστορίαι. Byzantinae, 3 vols.”, Ed. Schopen, L., Bekker, I.
Bonn: Weber, 1:1829; 2:1830; 3:1855; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.
των θορύβους καὶ διοικήσεις ἐνέβαλεν ἑαυτὸν, καὶ πολλοὺς ἐκτή-

σατο, ὅσοι τε τὸ τῆς Τύχης ἐβάσκαινον ὕψος καὶ ὅσοι παθόν-
τες κακῶς ὑπ' αὐτοῦ καιρὸν ἐζήτουν ἀμύνασθαι, δέους περιῄει
νύκτωρ καὶ μεθ' ἡμέραν μεστός· ὡς πολλὴν μὲν διὰ ταῦτα περὶ
αὐτὸν δορυφορίαν ἔχειν ὁπλιτῶν καὶ ἱππέων, ὁπότε τὰς τῆς πό-
λεως περιοδεύοι πλατείας, πολλαῖς δὲ καὶ τὴν οἰκίαν κατάφρα-
κτον ἔχειν δυνάμεσιν, ὁπότ' οἴκοι καθῆσθαι χρεία τις εἴη τἀν-
δρί· καὶ τυραννίδος μελέτας ἐν καρδίᾳ τρέφειν μὲν ἐκ πολλοῦ,
νῦν δὲ καὶ μάλα μάλιστα, ὅτε πάντας τοὺς δόξῃ καὶ γένει προὔ-
χοντας εἶχε δεσμώτας, καὶ ἦν οὐδεὶς, ὃς ἀντᾶραι βλέφαρον ἦν
αὐτῷ, ἀλλὰ πάντες ἐδεδίεσαν, ὥσπερ πάλαι Συρακούσιοι Διο-
νύσιον τὸν Σικελίας τύραννον. (Γ.) Ὅθεν ὀχυρόν τινα πύργον
τῶν ἔνδον τοῦ παλαιοῦ παλατίου ἀπολεξάμενος κατασκευάζειν
ἐγνώκει πρὸς μάλα πολὺ τοῦ ἀέρος τὸ ὕψος ἀνάγοντα, καὶ οἰκί-
σκους ἐν αὐτῷ πολλοὺς μὲν, χώρημα δ' ἕκαστον ἔχοντα μήκους
ἅμα καὶ πλάτους οὐδὲν ὀργυιᾶς μᾶλλον· τόν γε μὴν ἐπὶ τῶν
ἐπάλξεων περίδρομον οὐκ ἔσωθεν ἀλλ' ἔξωθεν εἶναι ἐληλαμέ-
νον· αἴτιον δ' ἵνα πάντας ὁπόσους ἐκεῖνος εἶχε δεσμώτας, καὶ
ὅσους ἕξειν διὰ μελέτης εἶχε, συναγαγὼν καὶ συγκλείσας ἐντὸς
μηδεμίαν ἀνεῳγμένην αὐτοῖς ἐάσῃ πύλην, δι' ἧς ἄν τις εἰσέλθοι
Σωφρόνιος γραμματικός. Excerpta ex Joannis Characis commentariis in

Theodosii Alexandrini canones (4149: 001)“Grammatici Graeci, vol. 4.2”, Ed.
Hilgard, A.
ἔδει τὸ προστακτικὸν εἰς θιεἶναι· ψευδὲς δὲ τοῦτο, ἀνάλογα γὰρ τὰ

932
εἰς ε, ταῦτα δὲ εἰς θισημειώδη· σπανίως μέντοι εὑρίσκονται ἐν χρήσει

δεύτερα προστακτικὰ παρακειμένου.
Ἀορίστου πρώτου. Τύψον. Ἰστέον ὅτι διάφοροι δόξαι περὶ
τοῦ παρόντος προστακτικοῦ γεγόνασιν· οἱ μὲν γὰρ ἠξίωσαν αὐτὸ κοινὸν
εἶναι, τοιαύταις χρώμενοι κατασκευαῖς· οὐδέποτε, φασίν, ἰδίωμα δια-
λέκτου καθολικὸν καθίσταται, οἷον λέγομεν Παπία καὶ Αἰνεία τὴν γενικήν,
ἀλλ' οὐ καθόλου· καὶ γὰρ αἱ κοιναὶ λέγονται Παπίου καὶ Αἰνείου· οὕτω
καὶ ἐπὶ τοῦ Πάριος Θέτιος· ἀλλὰ καὶ ἐπὶ ῥημάτων, πεινῆς διψῆς ζῆς
[ἀλλὰ] καὶ τὰ ὅμοια, λέγεται κοινά, γελᾷς βοᾷς ἐρᾷς· ἔτι δὲ καὶ ὅτι ὁ
ποιητὴς πρὸ τῶν Συρακουσίων γενόμενος Ε 830τύψον δὲ σχεδίην
φησίν· εἰς ονδὲ λήγειν φασὶ διὰ τὴν μάχην τῶν κανόνων, ἐπειδὴ ὁ
μὲν εἰς αλήγειν αὐτὸ ἀπῄτει, ὁ δὲ εἰς ε. Οἱ δέ φασιν, ὅτι Συρακου-
σίων ἔθος ἐστίν, ἐκεῖνοι γὰρ εἰς ονφιλοῦσι περατοῦν τὰ προστακτικά·
ὑπὲρ δὲ τοῦ κεχρῆσθαι τὸν ποιητήν, φασίν, ὅτι Ἀρχίας καὶ Χερσικρά-
της Κορινθόθεν ἀποικίαν ποιησάμενοι ᾤκησαν τὴν Φαιακίαν, Ἀρχίας δὲ
Σικελίαν, ἔνθα καὶ τὰς Συρακούσας ᾠκοδόμησεν ἐπ' ὀνόματι τῶν ἰδίων
θυγατέρων· μετανάστης δὲ γενόμενος πάντως καὶ ἀφ' οὗ ὡρμᾶτο ἔθνους
τὴν διάλεκτον συνεπεφέρετο· τί οὖν θαυμαστόν, εἰ Ὅμηρος Συρακου-
σίοις κέχρηται ἔθεσι Δωρίδι χρώμενος, ἀφ' ἧς ὕστερον Συρακούσιοι
ἀπετμήθησαν· οἷς καὶ συντίθεται ὁ τεχνικός. Ὅτι δὲ καὶ διαλέκτου
Σωφρόνιος γραμματικός. Excerpta ex Joannis Characis commentariis in Theodosii

Alexandrini canones Page 431, line 34
δεύτερα προστακτικὰ παρακειμένου.

Ἀορίστου πρώτου. Τύψον. Ἰστέον ὅτι διάφοροι δόξαι περὶ
τοῦ παρόντος προστακτικοῦ γεγόνασιν· οἱ μὲν γὰρ ἠξίωσαν αὐτὸ κοινὸν
εἶναι, τοιαύταις χρώμενοι κατασκευαῖς· οὐδέποτε, φασίν, ἰδίωμα δια-
τὴν διάλεκτον συνεπεφέρετο· τί οὖν θαυμαστόν, εἰ Ὅμηρος Συρακουσίοις κέχρηται
ἔθεσι Δωρίδι χρώμενος, ἀφ' ἧς ὕστερον Συρακούσιοι ἀπετμήθησαν· οἷς καὶ
συντίθεται ὁ τεχνικός. Ὅτι δὲ καὶ διαλέκτου
ἰδίωμα καθολικὸν γίνεται, φανερόν· ἰδοὺ γὰρ λέγομεν Μηνᾶς Μηνᾶ,
Σωφρόνιος γραμματικός. Excerpta ex Joannis Characis commentariis in Theodosii

933
Alexandrini canones Page 431, line 38
τὴν διάλεκτον συνεπεφέρετο· τί οὖν θαυμαστόν, εἰ Ὅμηρος Συρακου-
σίοις κέχρηται ἔθεσι Δωρίδι χρώμενος, ἀφ' ἧς ὕστερον Συρακούσιοι
ἀπετμήθησαν· οἷς καὶ συντίθεται ὁ τεχνικός. Ὅτι δὲ καὶ διαλέκτου
ἰδίωμα καθολικὸν γίνεται, φανερόν· ἰδοὺ γὰρ λέγομεν Μηνᾶς Μηνᾶ,
Ζηνᾶς Ζηνᾶ, καὶ οὐχ εὑρίσκεται Μηνοῦ καὶ Ζηνοῦ· εἰ καὶ ὁ Φιλό-
πονόςφησιν, ἔστι μὴ ἀπὸ διαλέκτου ταῦτα λέγειν. Τυψάτω. Ἰστέον
ὅτι ἔδει νόμῳ τῶν εἰς ωπροστακτικῶν διὰ τοῦ ετωγενέσθαι τὸ τρίτον,
ἀλλὰ φιληδεῖ τὸ α· ἀλλ' οὐκ ἔστιν ἀληθές· διατί γὰρ τὸ δεύτερον οὐκ
ἐγένετο τύψα, εἴπερ χαίρει τῷ α;
Θεοφάνης Chronographia (lib. 1–6) (4153: 001)

“Θεοφάνης Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus”, Ed. Bekker,
I.Bonn: Weber, 1838; Corpus scriptorum Ιστορίαι. Byzantinae.Page 82, line 23
τοῦτον βασιλέα καί τινα παράσχοι βοήθειαν. ἀναγορεύει γοῦν

τοῦτον βασιλέα Ῥωμαίων, καὶ χεῖρα δίδωσι πολλήν, καὶ τῆς Σι-
κελίας ἐγκρατὴς γίνεται, παρ' αὐτοῦ τούτου λαβὼν αὐτήν, οὐ
τούτου μόνον ἀλλὰ καὶ ἑτέρων συνδρόμων γενομένων ἐπὶ τῇ τοιού-
των ἀπωλείᾳ τόπων. δηλοῖ δὲ ταῦτα σαφέστατα καὶ πλατικώτε-
ρον ἡ τότε γραφεῖσα Θεογνώστῳ τῷ περὶ ὀρθογραφίας γεγραφότι
καὶ εἰς χεῖρας ἐλθοῦσα ἡμῶν, ἣν ὁ βουλόμενος μεταχειριζόμενος
τὰ καθ' ἕκαστον ἀναδιδαχθήσεται. πλὴν ὁ μὲν Εὐφήμιος μετ'
οὐ πολὺ ἆθλον τῆς ἀποστασίας καὶ τῆς ἑαυτοῦ ἀνομίας λαμβάνει
τὴν τῆς ἑαυτοῦ στέρησιν κεφαλῆς. σχῆμα γὰρ ἔχων βασιλικὸν
ἀπῄει καὶ κατὰ τὴν Συράκουσαν, καὶ δὴ ἄποθεν γενόμενος τῆς
ἑαυτοῦ τάξεως καὶ τῶν δορυφόρων ὡς ἀπὸ τόξου βολῆς ἐγένετο
κατὰ τὴν πόλιν, ὁμιλῶν αὐτοῖς τυραννικῶς τε καὶ βασιλικῶς.
τοῦτον ὡς προσερχόμενον ἔγνωσαν δύο τινὲς ἀδελφοί, γενόμενοι
σύμπνοοι καὶ ταὐτὸν φρονήσαντες προσέρχονται τούτῳ εἰρηνικῶς,
τὴν προσήκουσαν βασιλεῖ τιμὴν ἀπονέμοντες. ὡς δ' Εὐφήμιος
τήν τε παρ' αὐτῶν ἀναγόρευσιν ἀσπαστῶς ἐδέξατο καὶ τῶν ἄλλων
κατήκουεν αὐτῶν, προσεκαλεῖτο τούτους φιλοφρόνως ἀποδώσων
τὸν ἀσπασμόν· καὶ δὴ κλίνας τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ στόμα προσε-
934
ρείσας τῷ στόματι ταῖς θριξὶ μὲν κατέχεται ἰσχυρῶς πρὸς ἑτέρου

τῶν ἀδελφῶν, ὑπὸ δὲ τοῦ ἑτέρου ἀφαιρεῖται τὴν κεφαλήν.
Θεοφάνης Chronographia (lib. 1-6) Page 309, line 18
ἠγάπησαν καὶ τὴν πρὸς τὸν ἔκπλουν σπουδὴν διελύσαντο, ἔμενε

δὲ ὅμως κατὰ τὴν βασιλεύουσαν ἡ ναυτικὴ πληθὺς εἰς τὸ εἰρημέ-
νον ἔργον ἀσχολουμένη.
69 Οἱ δὲ ἐν Καρχηδόνι βάρβαροι διὰ τὰς προγεγενημένας
ἥττας δείσαντες μὴ πρὸς τὴν αὐτῶν ἤδη πρὸς τὸ ἑξῆς διαπερᾶσαι
ὁ στόλος ὁ Ῥωμαϊκὸς πειρασθῇ, καὶ διὰ τοῦτο ναῦς ἱκανὰς καὶ
αὐτοὶ τεκτηνάμενοι, ἐπεὶ τοῦ ἦρος διεληλυθότος οὐδεμίαν ἐκ βα-
σιλέως δύναμιν κατελθοῦσαν ἐπύθοντο, ὑποτοπήσαντες πρὸς ἄλ-
λοις πολέμοις ἄσχολον τυγχάνειν τὸν βασιλέως στρατὸν ἐκστρα-
τεύεσθαι κατὰ Σικελίας ἐθάρρησαν, καὶ πρὸς τὴν ταύτης ἐλθόν-
τες μητρόπολιν, τὰς Συρακούσας φημί, ταύτην ἐπολιόρκουν καὶ
περὶ αὐτὴν ἐληΐζοντο καὶ κατεδῄουν τὴν χώραν καὶ τὰ προάστεια.
τοῦ δὲ στρατηγοῦ τῆς Σικελίας δῆλα ταῦτα τῷ βασιλεῖ καταστή-
σαντος, εὐθέως ἡ κατὰ Συρίας εὐτρεπισθεῖσα δύναμις πρὸς Σι-
κελίαν ἐκπέμπεται, Ἀδριανόν τινα ναύαρχον ἔχουσα· οὗτος γὰρ
ἔτυχε τότε τῆς ναυτικῆς δυνάμεως ἐξηγούμενος. ὃς ἀπὸ τῆς βα-
σιλίδος ἐξορμισάμενος, πνευμάτων δὲ μὴ εὐμοιρήσας ἐπιτηδείων
καὶ δεξιῶν, μόλις κατῆλθεν ἄχρι Πελοποννήσου, ἐν Μονεμβασίᾳ
δὲ ἐν τῷ λιμένι τῷ καλουμένῳ Ἱέρακος προσορμίσας τὰς ναῦς ἐπί-
φορον πνεῦμα ἀνέμενε, ῥαθυμότερος, ὡς ἔοικεν, ὢν καὶ μὴ ἔχων
ζέουσαν τὴν ψυχήν, ὥστε καὶ πρὸς ἐναντία παραβάλλεσθαι
τε καὶ βαρβαρικὰς δυνάμεις ἐπ' αὐτὴν ἐλθούσας καταβαλοῦσαν,

(70) τοῦ δὲ συμβάντος αἴσθησις ἀπὸ τοιαύτης αἰτίας γίνεται
τῷ Ἀδριανῷ. τόπος τις ἔστι κατὰ Πελοπόννησον οὐ μακρὰν
Μονεμβασίας διεστηκώς, καθ' ἣν ὁ Ῥωμαϊκὸς στόλος ηὐλίζετο,
Ἕλος προσαγορευόμενος, ἀπὸ τῆς περὶ αὐτὸν δασείας καὶ συνηρε-
φοῦς ὕλης τὸ ὄνομα κληρωσάμενος. ἐν τούτῳ τοίνυν δαιμονία τις
ἐφήδρευε δύναμις, ἣ καὶ ὑπὸ τῶν ἐκεῖσε νεμόντων ποιμένων πολ-
λάκις ἐθεραπεύετο, ὡς ἂν ἀσινῆ δῆθεν ἐκ τούτων τὰ νεμόμενα
διαφυλάττοιτο θρέμματα. ὧν τινῶν δαιμόνων οἱονεὶ πρὸς ἀλλή-
λους διαλεγομένων καὶ ἐπιχαιρόντων ἤκουσαν οἱ νομεῖς ὡς ἑάλω
τῇ χθὲς ἡμέρᾳ Συράκουσα καὶ τὰ ἐν αὐτῇ πάντα κατέσκαπται καὶ
πυρὶ παραδέδοται. ἅπερ πρός τινας τῶν νομέων ἐξηγουμένων
ἔφθασε καὶ πρὸς τὸν Ἀδριανὸν τὸ διήγημα. ὁ δὲ τοὺς ποιμένας
αὐτοὺς μετακαλεσάμενος καὶ πολυπραγμόνως ἀναζητήσας, εὗρε
τοῖς ἀκουσθεῖσι συμβαίνοντα καὶ τὰ παρὰ τῶν ποιμένων λεγό-
μενα. βουληθεὶς δὲ καὶ αὐτήκοος γενέσθαι, καὶ πρὸς τῷ τόπῳ
μετὰ τῶν ποιμένων γενόμενος, καὶ δι' αὐτῶν τοῖς δαίμοσι προσα-
γαγὼν τὴν ἐρώτησιν περὶ τοῦ πότε καταλήψεται Συρακούσας,
ἤκουσεν ὅτι ἤδη ἑάλω ἡ Συράκουσα. λύπῃ δὲ καὶ ἀμηχανίᾳ πε-
ρισχεθεὶς ὅμως πάλιν ἀνέφερε, μὴ χρῆναι πιστεύσιν οἰόμενος τὰ
παρὰ τῶν πονηρῶν δαιμόνων λεγόμενα ὡς οὐκ οὔσης αὐτοῖς τῆς
935
λάκις ἐθεραπεύετο, ὡς ἂν ἀσινῆ δῆθεν ἐκ τούτων τὰ νεμόμενα

προγνώσεως, ἀγνοῶν ὅτι τοῦτο οὐχὶ πρόγνωσις ἦν ἀλλὰ τῶν ἀπο-
βάντων καὶ τελεσθέντων δήλωσις, ἐκ τοῦ λεπτομεροῦς καὶ ταχυ-
κινήτου τὴν ἐξ ἀνθρωπίνης ἐπιδημίας ἀπαγγελίαν προφθανόντων
αὐτῶν. διαπιστοῦντος δ' οὖν ὅμως αὐτοῦ, μετὰ δεκάτην ἡμέραν
τινὲς τῶν διαδράντων τὸν ὄλεθρον, ἀπὸ τῶν κατὰ Πελοπόννησον
Μαρδαϊτῶν καὶ Ταξατῶν τυγχάνοντες, αὐτάγγελοι τῶν ὀλεθρίων
διηγημάτων γεγόνασιν. ἀφ' ὧν τὴν πληροφορίαν δεξάμενος ὁ

προγνώσεως, ἀγνοῶν ὅτι τοῦτο οὐχὶ πρόγνωσις ἦν ἀλλὰ τῶν ἀπο-
βάντων καὶ τελεσθέντων δήλωσις, ἐκ τοῦ λεπτομεροῦς καὶ ταχυ-
κινήτου τὴν ἐξ ἀνθρωπίνης ἐπιδημίας ἀπαγγελίαν προφθανόντων
αὐτῶν. διαπιστοῦντος δ' οὖν ὅμως αὐτοῦ, μετὰ δεκάτην ἡμέραν
τινὲς τῶν διαδράντων τὸν ὄλεθρον, ἀπὸ τῶν κατὰ Πελοπόννησον
Μαρδαϊτῶν καὶ Ταξατῶν τυγχάνοντες, αὐτάγγελοι τῶν ὀλεθρίων
διηγημάτων γεγόνασιν. ἀφ' ὧν τὴν πληροφορίαν δεξάμενος ὁ
Ἀδριανός, ὡς εἶχε τάχους, ἐπεὶ καὶ τὰ πρὸς τὴν
936
Vitae Pindari Et Varia De Pindaro, Vitae Pindari et varia de Pindaro (4170: 001)
“in Pindari carmina, vol. 1.”, Ed. Drachmann, A.B.
ὁ μουσοποιὸς παρίτω πρὸς τὸ δεῖπνον τῷ θεῷ. καὶ γὰρ ἐν

τῇ τῶν Πυθίων ἑορτῇ ἐγεννήθη, ὡς αὐτός φησι (fr. 193)·
Πενταετηρὶς ἑορτὰ βουπομπὸς, ἐν ᾇ πρῶτον εὐνάσθην ἀγα-
πατὸς ὑπὸ σπαργάνοις. λέγεται δὲ θεωροὺς ἀπιόντας εἰς
Ἄμμωνος αἰτῆσαι Πινδάρῳ τὸ ἐν ἀνθρώποις ἄριστον, καὶ
ἀποθανεῖν ἐν ἐκείνῳ τῷ ἐνιαυτῷ. ἐπέβαλλε δὲ τοῖς χρόνοις
Σιμωνίδῃ ᾗ νεώτερος πρεσβυτέρῳ· τῶν γοῦν αὐτῶν μέμνην-
ται ἀμφότεροι πράξεων. καὶ γὰρ Σιμωνίδης (fr. 83) τὴν
ἐνΣαλαμῖνι ναυμαχίαν γέγραφε καὶ Πίνδαρος (fr. 272) μέ-
μνηται τῆς Κάδμου βασιλείας. ἀλλὰ καὶ ἀμφότεροι παρὰ
Ἱέρωνι τῷ Συρακοσίων τυράννῳ γεγένηνται. γήμας δὲ Με-
γάκλειαν τὴν Λυσιθέου καὶ Καλλίνης ἔσχεν υἱὸν Δαΐφαντον,
ᾧ καὶ δαφνηφορικὸν ᾆσμα ἔγραψεν· καὶ θυγατέρας δύο,
Πρωτομάχην καὶ Εὔμητιν. γέγραφε δὲ βιβλία ἑπτακαίδεκα·
ὕμνους, παιᾶνας, διθυράμβων βʹ, προσοδίων βʹ· παρθε-
νίων βʹ, φέρεται δὲ καὶ γʹ ὃ ἐπιγράφεται κεχωρισμένων
παρθενίων· ὑπορχημάτων βʹ, ἐγκώμια, θρήνους, ἐπινίκων δʹ.
φέρεται δὲ ἐπίγραμμα ἐπὶ τῇ τελευτῇ αὐτοῦ τόδε·
Ἦ μάλα Πρωτομάχα σε καὶ Εὔμητις λιγύφωνοι
Vitae Pindari Et Varia De Pindaro, Vitae Pindari et varia de Pindaro

Page 7, line 18
Ὀλύμπια κατέβαλεν, ὁ δὲ τὰ Πύθια· καὶ ταύτην ἐπιμεῖναι

τὴν θέσιν συνέβη.
Τέθνηκε δὲ ὁ Πίνδαρος ἓξ καὶ ἑξήκοντα ἐτῶν γεγονὼς
ἐπὶ Ἀβίωνος ἄρχοντος κατὰ τὴν ἕκτην καὶ ὀγδοηκοστὴν
Ὀλυμπίαδα. ἤκουσε δὲ Σιμωνίδου.
EKQθ ὁ δὲ ἐπινίκιος οὗ ἡ ἀρχή· Ἄριστον μὲν ὕδωρ, προτέ-
τακται ὑπὸ Ἀριστοφάνους τοῦ συντάξαντος τὰ Πινδαρικὰ
διὰ τὸ περιέχειν τοῦ ἀγῶνος ἐγκώμιον καὶ τὰ περὶ τοῦ Πέ-
λοπος, ὃς πρῶτος ἐν Ἤλιδι ἠγωνίσατο. γέγραπται δὲ Ἱέρωνι
βασιλεῖ Συρακουσίων· αἱ δὲ Συράκουσαι πόλις τῆς Σικελίας·
ὃς καὶ κτίστης ἐγένετο Αἴτνης πόλεως, ἀπὸ ὄρους αὐτῆς
οὕτως αὐτὴν ὀνομάσας. ἀποστείλας δὲ οὗτος ἵππους εἰς
Ὀλυμπίαν ἐνίκησε κέλητι.
EKQ Τὸ μέτρον τούτου ὑπάρχει τριάς· τριὰς δέ ἐστι ποίημα
ἐν ᾧ στροφὴ, ἀντίστροφος, ἐπῳδός.
EPQ
Commentaria In Dionysii Thracis Artem Grammaticam, Scholia Vaticana

937
(partim excerpta ex Georgio Choerobosco, Georgio (4175: 004)“Grammatici Graeci,

vol. 1.3”, Ed. Hilgard, A.Leipzig: Teubner, 1901, Repr. 1965.Page 185, line 7
τῆς Ἀκταίωνος θυγατρός· Ἀπολλώνιοςδὲ ὁ τοῦ Ἀρχιβίου, ἐπειδὴ οἱ

ἀντίγραφοι ἀπὸ φοίνικος ξύλον εἶχον καὶ μετ' αὐτοῦ ἔγραφον· Δοῦρις
δὲ ὁ Σάμιος ὁ ἱστορικὸς ἐν ὀγδόῃ τῶνΜακεδονικῶν ἀπὸ Φοίνικος
τοῦ Ἀχιλλέως τροφοῦ· Ἀλέξανδροςδὲ ὁ Ῥόδιος ἀπὸ Φοίνικος τοῦ
Προνάπου καὶ Εὐρώπης, εὑρόντος αὐτὰ ἐν Κρήτῃ, ὃν ἀπέκτεινε Ῥαδά-
μανθυς φθονήσας.
Εὑρεταὶ δὲ τῶν λοιπῶν [τῶν] χαρακτήρων, τουτέστι τῶν ὀκτώ,
οἷον τῶν δύο μακρῶν καὶ τῶν τριῶν διπλῶν καὶ τῶντριῶν δασέων,
δηλονότι Σιμωνίδης μὲν ὁ Κεῖος τῶν δύο μακρῶν καὶ τοῦ ξκαὶ τοῦ ψ,
Παλαμήδης δὲ τῶν δασέων καὶ τοῦ ζ, ἤ, ὥς φασί τινες, Ἐπίχαρμος ὁ
Συρακούσιος.
Ὅσοι δὲτὴν τῶν γραμμάτων εὕρεσιν Σισύφῳ ἢ Παλαμήδῃ ἢ
Φοίνικι ἢ Προμηθεῖ ἐφάπτουσιν, ἢ ἐν Φοινίκῃ ἀπὸ οὐρανοῦ πεπτωκέναι
φασίν, ἢ παρ' Αἰγυπτίοις εὑρηκέναι Θώθ, ὃν Ἑρμῆν ἑρμηνεύουσιν, οὐκ
ὀρθῶς λέγουσιν· καὶ γὰρ ἡ φύσις ἡνίκα ἐδημιούργησε τὸν ἄνθρωπον,
ἐχαρίσατο αὐτῷ τοιαύτην ἐπιτηδειότητα, ὥστε τεχνάσασθαι ταῦτα τὰ
στοιχεῖα. Δείκνυνται δὲ ταῦτα καὶ πρὸ τῶν Ἰλιακῶν ὄντα, ὡς δῆλον
ἐκ τῶν Βελλεροφόντου· φησὶ γὰρ ὁ ποιητὴς Ζ 169γράψας ἐν πί-
νακι πτυκτῷ θυμοφθόρα πολλά· ὁ δὲ Βελλεροφόντης πρὸ τοῦ
Τρωϊκοῦ πολέμου ἦν, καὶ γὰρ πάππος ἦν τοῦ Γλαύκου τοῦ ἐν τῷ
Τρωϊκῷ πολέμῳ ὄντος. Ἀλλὰ καὶ ἐν Πυθοῖ ἦν λέβης ἐπιγεγραμμένος
Commentaria In Dionysii Thracis Artem Grammaticam, Scholia Marciana

(partim excerpta ex Heliodoro, Tryphone, Diomede, Stephano, Georgio Choerobosco,
Gregorio Corinthio) (4175: 005)“Grammatici Graeci, vol. 1.3”, Ed. Hilgard, A.
Ὅτι τὸ φιλεῖ νοεῖ λέγει φέρει φίλησι νόησι λέγησι φέρησι λέγουσι Ῥηγῖνοι· καλεῖται
δὲ καὶ σχῆμα Ἰβύκειον ὑπὸ τῶν γραμματικῶν, διὰ τὸν μελοποιὸν δηλαδὴ Ἴβυκον
φιλῳδήσαντα τοιαύτῃ γλώσσῃ· τὸ δὲ λάβῃ λάχῃ τὰ αὐθυπότακτα, ἐξ ὧν λάβησι καὶ
λάχησιν οὐ τῶν Ῥηγίνων εἰσίν, ἀλλὰ τῶν Ἰώνων. – Καὶ οὗτοι μὲν οἱ τρόποι. Ἐπεὶ
δὲ ὁ τρόπος λέξεών ἐστι φράσις, εἴπωμεν καὶ τί ἐστι φράσις. Φράσις ἐστὶ λόγος
etc. = Tryphonisde tropis apud Spengelium III 191, 3 – 13 (ἀναγκαῖον).
Τρίτον γλωσσῶν τε καὶ ἱστοριῶν.] Τὸ τρίτον μέρος τῆς γραμμα-
τικῆς ἐστιν ἡ σύντομος ἀπόδοσις ἤγουν ἀπόκρισις τῶν τε γλωσσῶν καὶ ἱστο-
ριῶν. Ἰστέον δὲ ὅτι διαφέρει διάλεκτος γλώττης, ὅτι ἡ μὲν διάλεκτος ἐμπε-
ριεκτική ἐστι γλωσσῶν [τε καὶ ἱστοριῶν]· Δωρὶς γὰρ διάλεκτος μία, ὑφ' ἥν
εἰσι γλῶσσαι πολλαί, Ἀργείων, Λακώνων, Συρακουσίων, Μεςςηνίων, Κοριν-
θίων· καὶ Αἰολὶς μία, ὑφ' ἥν εἰσι γλῶσσαι πολλαί, Βοιωτῶν καὶ Λεσβίων
καὶ ἄλλων. Καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν διάλεκτοι μέν εἰσι πέντε, Ἰάς, Ἀτθίς, Δωρίς,
Αἰολίς, κοινή, γλῶσσαι δὲ πολλαί. Συμβάλλεται δὲ ἡ γλῶσσα πρὸς ὀρθο-
γραφίαν καὶ ἐτυμολογίαν. Ἱστορία δέ ἐστι παλαιῶν πράξεων ἀφήγησις.
Διομήδους. – Τρίτονγλωσσῶν τε καὶ ἱστ. etc. = Σd 14, 13 – 22.
Τέταρτον ἐτυμολογίας εὕρεσις.] Τὸ τέταρτον μέρος τῆς γραμ-
ματικῆς ἡ τοῦ ἐτύμου, τουτέστι τοῦ ἐν τῇ λέξει ἀληθοῦς, ἀνάπτυξις·
ἔτυμον γὰρ τὸ ἀληθές, καὶ ἡ ἐτυμολογία ἐν τῷ σημαινομένῳ τὸ ἀληθὲς
938
καταλαμβάνει, ὡς ἐν τῷ οὐρανός λέγομεν, οὐρανὸς γὰρ ὅρος τίς ἐστιν.

Ἰστέον δὲ ὅτι οὐ μέρος τῆς γραμματικῆς τὸ ἐτυμολογικόν, ἀλλὰ μέρους
Commentaria In Dionysii Thracis Artem Grammaticam, Scholia Marciana

(partim excerpta ex Heliodoro, Tryphone, Diomede, Stephano, Georgio Choerobosco,
Gregorio Corint Page 320, line 26
μεγάλου ἀνοίγματος τοῦ στόματος ἐκφωνεῖται καὶ ἀπαγγέλλεται· τὰ δὲ ἄλλα τῶν

στοιχείων διὰ βραχείας ἀνοίξεως τοῦ στόματος ἐκφωνεῖται. Οὔτε δὲ γράμματα εἶχον
οἱ Ἕλληνες ἐξ ἀρχῆς, ἀλλὰ διὰ Φοινικείων γραμμάτων ἔγραφον τὰ ἑαυτῶν· καὶ γὰρ
αὐτὰ τὰ Φοινίκεια τοῖς ὀνόμασιν, ὡς καὶ τὰ Ἑβραϊκά, κατὰ μίμησιν τῶν Ἑβραίων
τοῖς Φοίνιξιν εὑρέθη. Παλαμήδης δ' ὕστερον ἐλθών, ἀρξάμενος ἀπὸ τοῦ ἄλφα,
δεκαὲξ μόνα τοῖς Ἕλλησιν εὗρε στοιχεῖα, αβγδεικλμνοπρςτυ· προς-
έθηκε δὲ αὐτοῖς Κάδμος ὁ Μιλήσιος γράμματα τρία, θφχ, διὸ καὶ πολλῷ τῷ χρόνῳ
τοῖς δεκαεννέα ἐχρῶντο· ὅθεν οἱ ἀρχαῖοι μὴ ἔχοντες τὸ ψτὴν ψαλίδα σπαλίδα
ἔγραφον καὶ ἔλεγον, ἀλλὰ καὶ πολλὰ ῥήματα ἄλλως ἐξεφώνουν καὶ ἔγραφον. Μετὰ
ταῦτα Σιμωνίδης ὁ Κεῖος εὑρὼν προσέθηκε δύο, ηκαὶ ω, Ἐπίχαρμος δὲ ὁ Συρα-
κούσιος τρία, ζξψ, καὶ οὕτως ἐπληρώθησαν τὰ εἰκοσιτέσσαρα. Ὅθεν μιμησάμενος
ὁ Ὅμηρος τὸν ἀριθμὸν τῶν εἰκοσιδύο βιβλίων τῶν παρ' Ἑβραίοις, εἰς τὸν τῶν εἰκοσι-
δύο στοιχείων τυπωθέντα ἀριθμόν, καὶ αὐτὸς τὴν ἰδίαν ποίησιν τῆς Ἰλιάδος τῶν
εἰκοσιτεσσάρων ῥαψῳδιῶν διὰ τῶν εἰκοσιτεσσάρων στοιχείων ἐποίησεν· οὕτως δὲ
καὶ
τὴν Ὀδύσσειαν.
Τί ἐστιν ἄλφα; Φωνῆεν δίχρονον μεταβολικὸν προτακτικὸν τοῦ ικαὶ τοῦ υ.
Πόθεν ἄλφα; Ἀπὸ τοῦ ἀλφῶ, ὃ δηλοῖ τὸ ζητῶ καὶ τὸ εὑρίσκω, ἀφ' οὗ καὶ ἀλφη-
σταὶ οἱ ἐφευρεταί· πρῶτον γὰρ τῶν ἄλλων εὑρέθη στοιχείων, καὶ ἀπὸ τούτου τὰ
λοιπά· καὶ ὅτι ἀπ' αὐτοῦ ἄρχεται καὶ εἰς ἑαυτὸ καταλήγει, τὰ δὲ λοιπὰ ἀφ' ἑαυτῶν
μὲν ἄρχονται, εἰς ἑαυτὰ δὲ οὐ καταλήγουσιν [ἡ πεῖρα μὲν γὰρ εἰς ἐμπειρίαν προ-
κόπτει, ἡ δὲ ἐμπειρία εἰς τέχνην, ἡ δὲ τέχνη εἰς ἐπιστήμην, ἡ δὲ ἐπιστήμη εἰς τὴν
Commentaria In Dionysii Thracis Artem Grammaticam, Scholia Londinensia

(partim excerpta ex Heliodoro) (4175: 006)“Grammatici Graeci, vol. 1.3”, Ed.
Hilgard, A.Leipzig: Teubner, 1901, Repr. 1965.Page 463, line 10
ἀπόδοσις.] Γλώσσας φησὶ τὰς διαλέκτους· διάλεκτοι δὲ πέντε. – Ἕλ-

ληνος τοῦ Διὸς ἐγένοντο παῖδες τρεῖς, Αἴολος, Δῶρος, Ξοῦθος. Καὶ
Αἰολεῖς μὲν ἀπὸ Αἰόλου ὠνομάσθησαν, Δωριεῖς δὲ ἀπὸ Δώρου. Ξούθου
δὲ γίνονται παῖδες δύο, Ἴων καὶ Ἀχαιός, ἀφ' ὧν οἱ Ἀθηναῖοι Ἴωνες
ἐκλήθησαν· καὶ οἱ μὲν ὑπὸ Νηλέως τοῦ Κόδρου ἀποικισθέντες εἰς τὴν
δωδεκάπολιν Ἰωνίαν ἐκάλεσαν τὴν χώραν ἣν κατειλήφεσαν, ὕστερον δὲ
οἱ Ἀθηναῖοι Ἀττικοὶ ἐκλήθησαν, ὅτι ἡ χώρα αὐτῶν ἀκτή τις ἦν τὸ
πρότερον. Δωριεῖς πρῶτον ἐκλήθησαν ὧν ἦρχε Δῶρος· ἦσαν δὲ πόλεις
Κυτίνιον, Βοῖον, Ἐρινεόν· ὕστερον δὲ καὶ τὴν Πελοπόννησον ᾠκοδόμη-
σαν διὰ τὸ συγκατάγειν τοῖς Ἡρακλείδαις· ἡγοῦντο δὲ αὐτῶν Δύμας
τε καὶ Πάμφιλος οἱ Αἰγιμίου παῖδες. Ὠικίσθησαν δὲ ἐν Συρακούσαις
ἔνιοι Δωριέων, Κορινθίου τινὸς Ἀρχίου κατοικίσαντος· καὶ γὰρ Κόρινθος
Πελοποννήσου τυγχάνει. Καὶ Ῥόδιοι μετῴκισαν ἐξ Ἄργους, διὰ λιμὸν
ἀναστάντες, καὶ Κρῆτες, ὡς Ὅμηρος τ 176 seq
ἐν δὲ Κρῆτες μεγαλήτορες, ἐν δὲ Κύδωνες
Δωριέες τε τριχάϊκες δῖοί τε Πελασγοί·
939
τὸ γὰρ τριχάϊκες οὕτω τινὲς ἐξεδέξαντο, ἐκ τριῶν ὁρμηθέντες πόλεων·

ὥστε καὶ τοὺς Πελασγοὺς Δωριεῖς λέγεσθαι. Αἴολος δὲ καταδραμὼν εἰς
τὴν Θετταλίαν πάντας ἐποίησεν Αἰολεῖς κληθῆναι· ἀπὸ δὲ τῆς τούτου
θυγατρὸς παῖς γίνεται Βοιωτός, ἀφ' οὗ Βοιωτοὶ ὠνομάσθησαν, τῇ χώρᾳ
ἐγχρονίσαντες. Καὶ Λέσβιοι δὲ Αἰολεῖς εἰσι διὰ τὸ συναπῳκίσθαι εἰς
Commentaria In Dionysii Thracis Artem Grammaticam, Scholia Londinensia

(partim excerpta ex Heliodoro) Page 470, line 2
τῆς διαλέκτου, καὶ ἐν ταῖς διαλέκτοις αἱ γλῶτται· διάλεκτος δέ ἐστι φω-

νῆς εἶδος. Δεῖ γὰρ γινώσκειν, ὅτι καθ' ἑκάστην διάλεκτον εἰσὶ γλῶτται
πολλαί, ὡς ὑπὸ μὲν τὴν Δωρίδα ἡ τῶν Λακώνων καὶ Ἀργείων καὶ
Σπαρτιατῶν καὶ Μεςςηνίων καὶ Κορινθίων καὶ Σικελῶν καὶ Θηβαίων
καὶ ὅσοι ἀπὸ τούτων μετοικίας ἔσχον, ὑπὸ δὲ τὴν Αἰολίδα [ὡς] ἡ Βοιω-
τιακή, ᾗ κέχρηται Κόριννα, καὶ Λεσβίων, ᾗ κέχρηται Σαπφώ· τὸν αὐτὸν
δὲ τρόπον καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. Εἰπὼν οὖν τὰ εἴδη συμπεριείληφε καὶ
τὰ γένη· οὐ γὰρ ταὐτὸν εἰδέναι τὴν Δωρίδα καὶ τὰ εἴδη τῆς Δωρίδος·
ἡ μὲν γὰρ Δωρὶς διάλεκτος ἰδίως ἔχει τινὰ κοινὰ θεωρήματα, αἱ δὲ
ταύτης γλῶτται παρὰ τὴν συνήθειαν καὶ ἰδιάζουσιν· ὡς Δώριον μὲν
λέγειν τοὺς τέσσαρας τέτορας, Συρακουσίων δὲ ἴδιον τὸ λέγειν τοὺς
τέσσαρας πίσυρας.
Ἱστορία δὲ διττῶς λέγεται καὶ γὰρ τὴν διήγησιν τῶν πάλαι πραγ-
μάτων ἱστορίαν φαμέν, καὶ τὴν τῶν παλαιῶν χρῆσιν· τῶν γὰρ γραμμα-
τικῶν τινὲς λέγονται ἱστορικοί, τινὲς δὲ βιβλιακοί· καὶ οἱ μὲν βιβλιακοὶ
ἐλέγοντο, ὅτι οὐκ ἀπεδίδοσαν λόγον, ἀλλ' ἔλεγον, ὅτι οὕτως ἔχει τὰ
βιβλία· ἱστορικοὶ δὲ ὅσοι ἔλεγον, ὅτι οὕτως ἔγραψεν ἢ ἀνέγνω Ἀρίσταρ-
χος. Οὐχ ὥσπερ δὲ τὰς γλώσσας πάσας ὀφείλει ὁ γραμματικὸς εἰδέναι,
οὕτω καὶ πᾶσαν ἱστορίαν, ἀλλὰ τὴν τετριμμένην· πολλαὶ γάρ εἰσι πε-
πλασμέναι τοῖς νεωτέροις. Πᾶσαν δέ, εἴπομεν, γνώσεται γλῶσσαν οὕτως·
εἰ γὰρ ἡ γλῶττα ἐν τύποις τῆς φωνῆς διαφόροις θεωρεῖται, ὁ δὲ γραμ
Joannes Rhet., Commentarium in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν (4235: 002)

6, Page 423, line 18
δυναμένας· ῥητέον δὲ διὰ τὸ φαίνεσθαι, πότε παθαίνον-

ται καὶ πότε οὔ· τὸ γὰρ ἐν προκαταρκτικοῖς οὖσαν εὐχὴν
εἰς μέθοδον ἀληθοῦς ἀγαγεῖν ἠλίθιον· ἤδη γὰρ εἶπεν
ὡς ἀφελείας εἰσὶν, ἔννοιαι δὲ ἁπλῶς, τουτέστι κατὰ γένος.
ιʹ. Ἀλλά τι παραπλήσιον·διαφορὰν ἔχει ἐννοίας
ἀφελοῦς καὶ μεθόδου, καὶ λαμβάνει τὸ προοίμιον τὸ περὶ
τοῦ στεφάνου· καὶ ἐνθύμημα Ἀριστείδου τοῦ Σμυρναίου
ἐκ τῶν Σικελιωτῶν μελετῶν· οὗτος γὰρ πλάττει τοὺς
ἀντιλέγοντας τοῖς συμβουλεύουσι τοῖς ἐν Σικελίᾳ στρα-
τηγοῖς τῶν Ἀθηναίων, Νικίᾳ καὶ Δημοσθένει, ὡς φεύ-
γειν χρὴ τὴν Συράκουσαν κατὰ κράτος· οὐ γὰρ εἶναι τὴν
πόλιν ἁλώσιμον· μετὰ πολλὰ καὶ ἄλλα τοῦτό φησιν ἐν-
διαθέτως· ἀλλὰ γὰρ ἐνταῦθα τῶν φόβων εἴημεν· μήτι
940
ἄρα φεύγουσιν ἡμῖν ἐπιθῶνται Γύλιππος καὶ Συρακούσιοι· τοῦτό φησιν καθαρὰν
εἶναι μέθοδον ἐνδιάθετον,
ἀλλ' οὐ τὸ τοῦ Δημοσθένους· οὐ μέντοιγε ἁπλῶς τοῦτο
ἐκείνου κάλλιον νόημα· μαινοίμην γὰρ ἂν, φησὶν, ἀλλὰ
μέθοδον καλλίονα· καὶ τὴν αἰτίαν φησὶν εἰπεῖν, ὅτε τὸν
περὶ τοῦ στεφάνου λόγον ἐπεμέριζεν· ἡ δέ ἐστι τὸ μὴ δύ-
νασθαι πρὸ τῶν ἀγώνων παθαίνεσθαι Δημοσθένην, ἀλλ'
ἀφελῶς εὔχεσθαι.
Joannes Rhet., Commentarium in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν

6, Page 423, line 21
ὡς ἀφελείας εἰσὶν, ἔννοιαι δὲ ἁπλῶς, τουτέστι κατὰ γένος.

ιʹ. Ἀλλά τι παραπλήσιον·διαφορὰν ἔχει ἐννοίας
ἀφελοῦς καὶ μεθόδου, καὶ λαμβάνει τὸ προοίμιον τὸ περὶ
τοῦ στεφάνου· καὶ ἐνθύμημα Ἀριστείδου τοῦ Σμυρναίου
ἐκ τῶν Σικελιωτῶν μελετῶν· οὗτος γὰρ πλάττει τοὺς
ἀντιλέγοντας τοῖς συμβουλεύουσι τοῖς ἐν Σικελίᾳ στρα-
τηγοῖς τῶν Ἀθηναίων, Νικίᾳ καὶ Δημοσθένει, ὡς φεύ-
γειν χρὴ τὴν Συράκουσαν κατὰ κράτος· οὐ γὰρ εἶναι τὴν
πόλιν ἁλώσιμον· μετὰ πολλὰ καὶ ἄλλα τοῦτό φησιν ἐν-
διαθέτως· ἀλλὰ γὰρ ἐνταῦθα τῶν φόβων εἴημεν· μήτι
ἄρα φεύγουσιν ἡμῖν ἐπιθῶνται Γύλιππος καὶ Συρακού-
σιοι· τοῦτό φησιν καθαρὰν εἶναι μέθοδον ἐνδιάθετον,
ἀλλ' οὐ τὸ τοῦ Δημοσθένους· οὐ μέντοιγε ἁπλῶς τοῦτο
ἐκείνου κάλλιον νόημα· μαινοίμην γὰρ ἂν, φησὶν, ἀλλὰ
μέθοδον καλλίονα· καὶ τὴν αἰτίαν φησὶν εἰπεῖν, ὅτε τὸν
περὶ τοῦ στεφάνου λόγον ἐπεμέριζεν· ἡ δέ ἐστι τὸ μὴ δύ-
νασθαι πρὸ τῶν ἀγώνων παθαίνεσθαι Δημοσθένην, ἀλλ'
ἀφελῶς εὔχεσθαι.
ιαʹ. Ὅτε τὸν λόγον ἐθεωροῦμεν·ἡ αἰτία σα-
φὴς καὶ τῷ μετρίως ἔχοντι παρὰ τοὺς λόγους αἰσθήσεως·
πῶς γὰρ ἠδύνατο παθαίνεσθαι πρὸ τῶν ἀγώνων μηδενὸς
Athanasius Soph., Prolegomena in Hermogenis librum περὶ στάσεων (epitome)

(4238: 001)“Prolegomenon sylloge”, Ed. Rabe, H.
Leipzig: Teubner, 1931; Rhetores Graeci 14.Volume 14, page 171, line 20
ρον γὰρ διδάσκουσι, τί χρεία, τί γνώμη, τί τε ἀνα-

σκευὴ καὶ κοινοὶ τόποι, ἃ πάντα διὰ τῶν ἐγκωμιαστι-
κῶν τόπων δηλονότι περαίνονται ἐπαινούντων ἡμῶν ἢ
ψεγόντων τὰ ὑποκείμενα, εἶτα τελευταῖον περὶ ἐγκω-
941
μίου διαλαμβάνουσι. τοῦτο δὲ ποιοῦσιν, ἐπεὶ οὐκ ἦν

εἰκὸς τοὺς εἰσαγομένους πρὸ τῶν ἁπλουστέρων δεξιοῦ-
σθαι τοῖς ποικιλωτέροις· ὅθεν ἀπὸ τῶν εὐχερεστέρων
ἐποιήσαντο τὴν ἀρχήν, τὴν φυσικὴν τάξιν ἑκόντες ἀγνοή-
σαντες.
Ὅτι τοῦ λέγειν ἡ φύσις αἰτία, τοῦ δὲ εὖ λέγειν ἡ ῥη-
τορική, ἣν ἐξεῦρε Κόραξ ὁ Συρακούσιος· ἣν καὶ ὡρί-
σαντο δύναμιν πειθοῦς. πρὸς ὅ τις ἂνἀντιπέσοι καὶ
εἴποι κατὰ τοῦτο μὴ ἔχειν τέλος τὴν ῥητορικήν· ἐν γὰρ
τοῖς ἀκροωμένοις ἐστὶν ἡ πειθὼ καὶ οὐ μόνον ἐν τοῖς
λέγουσιν, ὡς καὶ Δημοσθένης δι' ἀπορρήτων ἐν τῷ
Παραπρεσβείας τὴνῥητορικὴν ὁριζόμενός φησιν «αἱ
μὲν τοίνυν ἄλλαι δυνάμεις ἐπιεικῶς εἰσιν αὐτάρκεις, ἡ
δὲ τοῦ λέγειν, ἐὰν τὰ παρ' ὑμῶν ἀντιστῇ, διακόπτεται».
Καὶ ὅτι οὐχ ὅτε μόνον πείθει ῥήτωρ, ἀλλὰ καὶ ὅτε οὐ
πείθει· οὐδὲ γὰρ οὐδὲ ἰατρός, ὅτε οὐχ ὑγιάζει, οὐκ ἰατρός.
Lexica Segueriana, De syntacticis (e cod. Coislin. 345) (4289: 002)

“Anecdota Graeca, vol. 1”, Ed. Bekker, I.Berlin: Nauck, 1814, Repr. 1965.
Alphabetic entry alpha, page 119, line 21
Αἱρεῖσθαι: ἀντὶ τοῦ προτιμᾶσθαι, αἰτιατικῇ. Ὀλυν-

θιακῷ τρίτῳ· “ἀλλὰ δικαίου πολίτου κρίνων τὴν τῶν
πραγμάτων σωτηρίαν ἀντὶ τῆς ἐν τῷ λέγειν χάριτος
αἱρεῖσθαι.”
Αἰσχύνομαι: κατὰ περιποίησιν, δοτικῇ. “δοκεῖ δέ μοι
θεῶν τις, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῖς γιγνομένοις ὑπὲρ
τῆς πόλεως αἰσχυνόμενος, τὴν φιλοπραγμοσύνην ταύ-
την ἐμβάλλειν Φιλίππῳ.”
Ἀπέγνων: γενικῇ. κατὰ Φιλίππου πρώτῳ· “εἴπερ μὴ
παντάπασιν αὑτῶν ἀπεγνώκατε.” αἰτιατικῇ δὲ Δίων
ἐν πεντεκαιδεκάτῳ βιβλίῳ· “μὴ οἱ Συρακούσιοι νεω-
τερίσωσί τι, τὴν βοήθειαν ἀπογνόντες.”
Ἀμνημονῶ: αἰτιατικῇ. κατὰ Φιλίππου δευτέρῳ· “οὐ-
δὲ ἀμνημονεῖ τοὺς λόγους καὶ τὰς ὑποσχέσεις, ἐφ' αἷς
τῆς εἰρήνης ἔτυχε.” Δίων δὲ γενικῇ· “ὥστε ἐκείνων
μὲν ἀμνημονῶμεν.”
Αἰτιῶμαι: αἰτιατικῇ. τρίτῳ κατὰ Φιλίππου· “ἕτεροι
δὲ τοὺς ἐπὶ τῶν πραγμάτων ὄντας αἰτιώμενοι καὶ
διαβάλλοντες οὐδὲν ἄλλο ποιοῦσιν.” ἐν δὲ τῇ ἐπιστο-
λῇ Φιλίππου δοτικῇ· “ὑπὲρ ὧν αἰτιώμεθα ἀλλήλοις.”
τοῦτο δὲ ἀντὶ τοῦ ἐγκαλοῦμεν.
Lexica Segueriana, De syntacticis (e cod. Coislin. 345) Alphabetic entry pi, page
162, line 6
942
Πολεμῶ: δοτικῇ. περὶ τῶν ἐν Χεῤῥονήσῳ· “βεβαίως

γνῶναι ὅτι τῇ πόλει Φίλιππος πολεμεῖ καὶ τὴν εἰρή-
νην λέλυκεν.”
Προσήκει: δοτικῇ. τετάρτῳ Φιλιππικῶν· “ὅταν γὰρ
οἱ ἀδικούμενοι ἀρνῶνται, τί τῷ ἀδικοῦντι προσήκει.”
Πωλῶ: πρὸς γενικὴν τὸ τίμημα, αἰτιατικῇ δὲ τὸ πω-
λούμενον. ἐκ τοῦ πρὸς τὴν Φιλίππου ἐπιστολήν· “τὰ
τῆς πόλεως καὶ τὰ σφῶν αὐτῶν μικροῦ λήμματος πω-
λοῦντες.”
Πραττόμενοι: ἀπαιτοῦντες, αἰτιατικῇ καὶ τὸ διδό-
μενον καὶ ὁ ἀπαιτούμενος· “οὐδέ γε ἴσως Συρακού-
σιοι, τὸ πάλαι δημοκρατούμενοι, καὶ φόρους Καρχη-
δονίους πραττόμενοι.” ἐπὶ δὲ τοῦ ποιεῖν Θουκυδίδης
δοτικῇ πρώτῳ· “μὴ αἴσχιον καὶ ἀπορώτερον Πελο-
ποννήσῳ πράξομεν.”
Προορῶ: αἰτιατικῇ. ἐκ τοῦ αὐτοῦ· “καὶ προορωμέ-
νους τὸ μέλλον φαίνεσθαι.”
Προσκρούω: δοτικῇ. ἐκ τοῦ περὶ στεφάνου· “καὶ οὐ-
δὲ καθ' ἓν φυλαττομένους, εἰς ἔχθραν δὲ καὶ τὸ
προσκρούειν ἀλλήλοις ἑτοίμως ἔχοντας.” καὶ ἐκ τοῦ κα-
τὰ Ἀριστογείτονος· “καὶ προπετῶς ἅπασι προσκρούων.”
Lexica Segueriana, Glossae rhetoricae (e cod. Coislin. 345) (4289: 004)

“Anecdota Graeca, vol. 1”, Ed. Bekker, I.Berlin: Nauck, 1814, Repr. 1965.
Alphabetic entry gamma, page 230, line 29
Γάστριον: πέμμα τι σησαμῶδες παρὰ Κρησίν.

Γάστρις: ὁ πολυφάγος, ἢ ὁ ἀκρατὴς περὶ γαστέρα.
Γαυλόν: κάδον. Καὶ γαυλοὶπαρ' Ὁμήρῳ τὰ ποιμενι-
κὰ ἀγγεῖα τοῦ γάλακτος. λέγεται δὲ καὶ φρέατος
ἀντλητήριον γαυλός. καὶ ἐν ᾧ τὰ πλοῖα ἀντλεῖται κά-
δος. καὶ τὰ Φοινικικὰ δὲ πλοῖα γαυλοί. καὶ γαυλι-
τικὰ χρήματαπαρὰ Ξενοφῶντι τὰ ἀπὸ τῶν πλοίων.
Γαῦρος: θρασύς, αὐθάδης, σεμνός, μεγαλοπρεπής, με-
τέωρος.
Γαυσόν: σκαμβόν, στρεβλόν, χωλόν, διεστραμμένον.
Γαφάγας: σκώληξ ὑπὸ Συρακουσίων, ὃ ἡμεῖς γῆς
Ἔντερον.
Γέγηθεν: χαίρει, ἥδεται, γελᾷ.
Γεγυρωμένους: ἠτονηκότας σώματι, κεκαμμένους.
Γεγωνεῖν: τὸ μεγάλῃ φωνῇ καλεῖν καὶ φθέγγεσθαι.
Γεῖσα: τὸ ἐν ταῖς οἰκοδομαῖς ναῶν ἢ τειχῶν ἐξέχον
κυμάτιον. οἱ δὲ τὰ πρὸ τῶν θυρῶν στεγάσματα. Ἀρι-
στοφάνης δὲ καὶ τὰς ᾤας τοῦ ἱματίου γείσας εἶπεν.
Γεισίποδες: αἱ τῶν δοκῶν προταγεῖσαι προοχαί. καὶ
Γεισιποδίζειντὸ προσβάλλειν τὰ γεῖσα ἐν τοῖς τοίχοις.
Lexica Segueriana, Glossae rhetoricae (e cod. Coislin. 345)

943
Alphabetic entry gamma, page 232, line 29
Γιγαντία: ἡ Λυκία πρότερον. καὶ οἱ κατοικοῦντες

Γίγαντες.
Γίγαντος: μεγάλου, ἰσχυροῦ.
Γίγλυμος: ὁ στρεφόμενος γόμφος ἐπὶ τῶν θυρῶν. καὶ
ἐπὶ τοῦ θώρακος οἱ στροφεῖς. καὶ φιλήματός τι εἶδος.
Γλαῦκος Καρύστιος: πύκτης ἦν ὁ Γλαῦκος, πέμπτην
καὶ εἰκοστὴν Ὀλυμπιάδα στεφανωθείς, καὶ Πύθια
τρίς, Ἴσθμια δεκάκις. εἶχε δὲ τὸ μέγεθος τέσσαρας
δακτύλους πέντε πηχῶν ἀπολεῖπον, καὶ τὰ ἄλλα τῷ
σώματι παντὶ γενναίως. ἀπέθανε δὲ ἐξ ἐπιβουλῆς Γέ-
λωνος τοῦ Συρακουσίων τυράννου.
Γλαὺξ ἔπτατο: παροιμία ἐπὶ τῶν νενικηκότων, ὅτι
πρὸ τῆς μάχης ἐν Σαλαμῖνι γλαῦκά φασι διαπτῆναι,
τὴν νίκην τοῖς Ἀθηναίοις προσημαίνουσαν. Θεμιστο-
κλέους γὰρ πέμψαντος αὐτούς, περὶ τῆς ναυμαχίας
ποιουμένου τὸν λόγον, γλαῦκα περὶ τὸ δεξιὸν μέρος
τοῦ κέρως ὀφθῆναι.
Γλήνην: κόρην, ὄψιν, ὀφθαλμόν, παίγνιον. οἱ δὲ καὶ
τὸν οὐδενὸς ἄξιον. καὶ τὴν πεπλασμένην κόρην πρός-
οψιν. Καὶ γλήναςτὰ κηρία τῶν μελισσῶν.
Γλίσχρον: κολλῶδες, ἐμπαθές. οἱ δὲ ἀτυχῆ; φειδωλόν.
Lexica Segueriana, Collectio verborum utilium e differentibus rhetoribus et

sapientibus multis (Σb) (recensio aucta e cod. Coislin. 345) (4289: 005)
“Anecdota Graeca, vol. 1”, Ed. Bachmann, L.
Leipzig: Hinrichs, 1828.
Alphabetic entry epsilon, page 206, line 27
ἐδήτυος: βρώσεως.
ἐδῄωσαν: κατέκοψαν. διέφθειραν.
ἕδνα: πρὸ γάμου δῶρα.
ἐδικαιώθησαν: δίκαιοι ἐκρίθησαν, ἐνομίσθησαν·
σημαίνει δὲ καὶ τὸ ἐναντίον, κατεδικάσθησαν
δικαίως. Δίων ἐν Ῥωμαϊκῶν πεντεκαιδεκάτῳ· ἔκ
τε γὰρ τῆς ἀπὸ τοῦ πάνυ ἀρχαίου ἀξι-
ώσεως, καὶ ἐκ τῆς παλαιᾶς πρὸς τοὺς
Ῥωμαίους φιλίας, οὐκ ἤνεγκαν δικαιω-
θέντες, ἀλλ' ἐπεχείρησαν καὶ οἱ Καμπανοὶ
τοῦ Φλάκκου, καὶ οἱ Συρακούσιοι τοῦ
μαρκέλλου κατηγορῆσαι, καὶ ἐδικαιώθη-
σαν ἐν τῷ συνεδρίῳ. Πολλαχοῦ δὲ καὶ οὕτω
κέχρηται τῇ λέξει ταύτῃ ἐπὶ τοῦ εἰρημένου, ὡς ἐν
τῷ ἑκκαιδεκάτῳ· καὶ πάντες ἀποθανεῖν ἐστε
ἄξιοι· οὐ μέντοι ἐγὼ πάντας ὑμῶν θανα-
τώσω, ἀλλ' ὀλίγους μὲν οὓς συνείληφα
ἤδη, δικαιώσω, τοὺς δὲ ἄλλους ἀφίημι.
Ἀλλαχοῦ δὲ πολλαχοῦ ὁμοίως.
944
ἔδουσιν: ἐσθίουσιν.
ἔδος: ἔδαφος. ἕδρασμα. ἱερόν. ναός.
Lexicon Sabbaiticum, Lexicon Sabbaiticum (e cod. Sabbaitico 137) (4300: 001)

“Lexica Graeca minora (ed. K. Latte & H. Erbse)”, Ed. Papadopoulos–Kerameus, A.
Hildesheim: Olms, 1965.Alphabetic letter gamma, page 45, line 21
κατὰ μέρη οἱ τῶν Ἀθηναίων πολῖται, καὶ τὰ μὲν μέγιστα μέρη φυ-
λαὶ ὠνομάζοντο, ἑκάστη δὲ φυλὴ πάλιν εἰς τρία διῄρητο, ὧν ἕκαστον
μέρος τριττὺς καὶ φατρία ὠνομάζετο. πάλιν δὲ τῶν φατριῶν ἑκάστη
εἰς γένη διῄρητο λʹ, ἐξ ὧν αἱ ἱερωσύναι αἱ ἑκάστοις προσήκουσαι
ἐκληροῦντο. καὶ γεννῆται οἱ ἐκ τοῦ αὐτοῦ καὶ πρώτου γένους τῶν λʹ
γενῶν, οὓς καὶ πρότερον φησὶ Φιλόχορος ὁμογάλακτας καλεῖσθαι.
Ἰσαῖος μέντοι τοὺς γεννήτας ἁπλῶς ἐξ αἵματος συγγενεῖς ὀνομάζει.
(Γεφυρὶς, ξένη καὶ ἐπείσακτος.) οἱ γὰρ γεφυραῖοι ξένοι καὶ ἐπή-
λυτοι ὄντες Ἀθήνησιν ᾤκησαν. οὕτως Ἡρόδοτος.
(ΓλαῦκοςΚαρύστιος .....) ὃς καὶ ὑπὸ Γέλωνος τοῦ Συ-
ρακοσίου ἀνῃρέθη. οὗ μέμνηται Δημοσθένης ἐν τῷ περὶ τοῦ στεφάνου.
(Γλυκὺς ἀγκών. οὐ κατ' ἐναντίωσιν ἡ παροιμία, ἀλλὰ βουλόμε-
νος εἰπεῖν “ὦ γλυκέα ἤθη”. ἔστι δὲ παροιμία, ὡς ἐπιφωνούμενον.
οὕτως ἐχρήσατο Πλάτων ὁ κωμικὸς) ἐν τῷ Φάωνι· γέρων δὲ αὐτῷ
ὑπόκειται ἐρῶν αὐλητρίδος· “ὦ χρυσοῦν ἀνάδημα, ὦ τοῖσιν ἐμοῖσι
τρυφεροῖσι τρόποις, ὦ γλυκὺς ἀγκών”. ὡς εἴ τις λέγει “ὦ γλυκὺς
πῆχυς” ...... ἐκεῖνος δὲ κατ' εὐφημισμὸν οὕτως ἐκλήθη· μακρὸς γὰρ
καὶ ἐργώδης. κέχρηται τῇ παροιμίᾳ Πλάτων ὁ φιλόσοφος.
Lexicon Sabbaiticum, Lexicon Sabbaiticum (e cod. Sabbaitico 137)

Alphabetic letter epsilon, page 53, line 14
(Ἀρχὴ τοῦ Ε.)
(Ἐγκιλικίζειν, τὸ πονηρεύεσθαι. Φερεκράτης·) “ἀεί ποθ' ἡμῶν

ἐγκιλικίζουσ' οἱ θεοί”. ἀπὸ τῶν Κιλίκων, ὡς πονηροῦ ἔθνους.
(Ἐδημώθη, ἐν τῷ δήμῳ διεδόθη. δῆλον πᾶσιν ἐγένετο.) οὕτως
Δίων ἐν Ῥωμαϊκῶν ιζʹ· “καί τις λόγος περὶ αὐτῶν τοιόσδε ἐδημώθη”.
καὶ Ἐδημοσίωσαν, δημόσιον ἐποίησαν.
(Ἐδικαιώθησαν, δίκαιοι ἐκρίθησαν. σημαίνει δὲ καὶ τὸ ἐναντίον,
κατεδικάσθησαν δικαίως. Δίων ἐν Ῥωμαϊκῶν ιεʹ·) “ἔκ τε γὰρ τῆς ἀπὸ
τοῦ πάνυ ἀρχαίου ἀξιώσεως καὶ ἐκ τῆς παλαιᾶς πρὸς τοὺς Ῥωμαίους
φιλίας, καὶ οὐκ ἤνεγκαν δικαιωθέντες, ἀλλ' ἐπεχείρησαν καὶ οἱ Καμ-
πανοὶ τοῦ Φλάκκου καὶ οἱ Συρακούσιοι τοῦ Μαρκέλλου κατηγορῆσαι,
καὶ ἐδικάσθησαν ἐν τῷ συνεδρίῳ”. πολλαχοῦ δὲ οὕτω κέχρηται τῇ
λέξει ταύτῃ ἐπὶ τοῦ εἰρημένου σημαινομένου, ὡς ἐν τῷ ιϛʹ· “πάντες
ἀποθανεῖν ἐστὲ ἄξιοι. οὐ μέντοι καὶ ἐγὼ πάντας ὑμᾶς θανατώσω, ἀλλ'
ὀλίγους μὲν, οὓς καὶ συνείληφα ἤδη, δικαιώσω, τοὺς δὲ ἄλλους ἀφίημι”.
945
Etymologicum Symeonis, Etymologicum Symeonis (α – ἁμωσγέπως) (4311: 001)

“Etymologicum magnum genuinum. Symeonis etymologicum una cum magna
Rome: Ateneo, 1976.Volume 1, page 72, line 26
73, 6 λέσχη, τοῦτο παρὰ – 8 ποιοῦντες καὶ ἐν αὐτῷ καθεζόμενοι –

12 σημαίνει δὲ τέτταρα· τὸ φιλοσοφῶ (Ps. 118, 23)·
ὁ δὲ δοῦλός σου ἠδολέσχει ἐν τοῖς δικαιώμασί σου·
καὶ τὸ παίζω, ὡς τὸ (LXX Genes. 24, 63) «ἐξῆλθεν – 15 πεδίον»·
τὸ φλυαρῶ· «τί ἀδολεσχεῖς, ἄνθρωπε;» καὶ τὸ ὀλιγωρῶ, ὡς
τὸ (Ps. 76, 4)
ἠδολέσχησα καὶ ὠλιγοψύχησε τὸ πνεῦμά μου
c 128 – 130 Z48. Et. gen. 81.
ἀδράφαξυς(Pherecr. Fr. 75)· λάχανόν τι ἄγριον
Z40. Et. gen. p. 73, 21.
ἄδρυξ· [ὡς Ἔρυξ Ἄ]δρυξ ἀρσενικῶς, πόλις Συρακο-
σίων. St. Byz.
ἁδρός· ὁ χονδρός – 73, 24 χονδροῖς. οὕτως Ὠρίων (26, 16)
c 134. Et. gen. 82.
ἀδόροισιν(Antim. Fr. 109 Wyss)· Ἀντίμαχος (l. c.)·
ἐν δ' ἀδόροισι χεύειν εὐήλατον ἄλφι·
δοροὶ – 3 δοροί, καὶ κατὰ πλεονασμὸν ἄδοροι. ἢ ἀντὶ τοῦ κακό-
δοροι. οὕτως Ἡρωδιανὸς Περὶ παθῶν (II 167, 11) c 135. Et.
Etymologicum Symeonis, Etymologicum Symeonis (α – ἁμωσγέπως)

(l. c.)· αὐτίκα δ' ἀκροτάτας ὑπερέσχεν ἄκριας ἀστήρ,

ὁ ἥλιος. οὕτως Ἀπολλώνιος ὁ τὰ Ἀργοναυτικά c 300 Z106. Et.
gen. 361.
ἀκροθίνιον· ἀκροθίνια λέγονται αἱ ἀπαρχαί, κυρίως
δὲ αἱ τῶν θινῶν ἀπαρχαί, ἤτοι τῶν σωρῶν, ἤδη δὲ καὶ ἀπὸ θήρας
καὶ ἀπὸἄλλων τινῶν· παρὰ τὸν θῖνα, ὃ σημαίνει τὸν σωρόν,
θινός, τῶν χρημάτων θίνιον καὶ ἀκροθίνιον c 301 Z111. Et. gen.
362.
ἄκρα· Ἰταλίας πόλις, κατά τινας Ἵδρουσα λεγο-
μένη. ἔστι καὶ Συρακοσίων κτίσμα καὶ Ἀντιοχείας. St. Byz.
ἀκράγαντες· πόλις Σικελίας, ἀπὸ ποταμοῦ
παραρρέοντος. φησὶ γὰρ Δοῦρις (Fgh 76 F 59), ὅτι αἱ πλεῖσται
τῶν Σικελικῶν πόλεων ἐκ τῶν ποταμῶν ὀνομάζονται. οἱ δὲ ἀπὸ
τοῦ Ἀκράγαντος, Διὸς καὶ Ἀστερόπης τῆς Ὠκεανοῦ, τὸ ἐθνικὸν
Ἀκραγαντῖνος Z105. St. Byz.
ἀκραιφία· πόλις Βοιωτίας. St. Byz.
ἀκρόπολις· καρόπολίς τις – 1 τῆς πόλεως c 309
946
Etymologicum Symeonis, Etymologicum Symeonis (ἀνακωχῆς – βώτορες) (4311:

002)“Etymologicum magnum genuinum. Symeonis etymologicum una cum magna
Athens: Parnassos Literary Society, 1992.Volume 1, page 164, line 32
ἀράσσω· τὸ ἀποτέμνω – 165, 2 κυρίως γὰρ ἀράσσω τὸ

διὰ σιδήρου τέμνω Z306. Et. gen. 1105.
ἀράχνια(θ 280)· τὰ ὑφάσματα τῆς ἀράχνης, οἷον
(l. c)·
ἠΰτ' ἀράχνια λεπτά·
παρὰ τὴν – 165,12 ὡς δέμνω δέμνιον, παίζω παίγνιον· ἤγουν
τὸ ἐλάχιστον. ἢ τὸ ἐνηρμοσμένον· χνοῦς – 14 καὶ ὑφανθείς Z301.
Et. gen. 1107.
ἀρά(Ο 598)· ἡ εὐχή· παρὰ τὸ αἴρειν τὰς χεῖρας εὐχο-
μένους. ἢ παρὰ τὸ ἀρύειν, ὅπερ ἐπὶ τοῦ καλεῖσθαι ἔταττον, καὶ
μάλιστα Συρακούσιοι (Sophr. Fr. 112 Kaibel)·
ἀρύετ' ἂν φυζήν,
ἀντὶ τοῦ ἐπικαλεῖσθε καὶ ἐφέλκεσθε· ἀρύω ἀρά. ἢ ἀπὸ τοῦ Ἄρεως
βλαπτικοῦ ὄντος f Z295. Et. gen. 1108.
ἄραρεν· ἔστιν ἄρω, τὸ ἁρμόζω, ὁ μέλλων ἀρῶ, Αἰολι-
κῶς ἄρσω, ὁ παρακείμενος ἦρκα, ὁ μέσος ἦρα καὶ κατὰ διπλα-
σιασμὸν Ἀττικὸν ἄρηρα, ἡ μετοχὴ ἀρηρώς (κ 553)·
οὔτε φρεσὶν ᾗσιν ἀρηρώς.
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη (5008: 001)“Aristides, vol. 3”, Ed. Dindorf,
W.Leipzig: Reimer, 1829, Repr. 1964.
Treatise Pan, Jebb pagëline-Hypothesis-Epigram 159,14, line 11
κλυσθῆναι] ἀντὶ τοῦ κατακλυσθῆναι ταῖς

συμφοραῖς. BD. τοὺς μὲν ἐκ τῆς ὑπερορίας ἐπελθεῖν πολεμίους, τοὺς
δ' εἰς τὴν ὑπερορίαν ἐκπλεῦσαι κατὰ συμφορὰς] Λακεδαι-
μόνιοι, κακῶς ὑπό τινων προσοικούντων αὐτοῖς πάσχον-
τες, μετεκαλέσαντο Ἀθηναίους, ὄντας ἐν Σικελίᾳ· λέγει
οὖν τὸ ἐξ ὑπερορίας, διὰ τὸ ἐκ Σικελίας ἐλθεῖν αὐτοὺς,
καὶ πολεμίους καταστῆναι τοῖς ἐνοχλοῦσι τοὺς Λακεδαιμο-
νίους· τὸ εἰς ὑπερορίαν δὲ νόει, ἐπειδὴ Ἀθηναῖοι εἰς Σι-
κελίαν ἔπλευσαν, βοηθεῖν ἐθέλοντες τοῖς ἐκεῖ Ἕλλησιν ὑπὸ
Συρακοσίων κακῶς πάσχουσι, Λεοντίνοις, Αἰγεσταίοις,
καὶ ὅτι κατὰ Καρχηδονίων ἔπλευσαν. εἰπὼν δὲ ἀορίστως,
τοὺς μὲν, τοὺς δὲ, καὶ δοκοῦν καὶ διὰ τοὺς Ἕλληνας λέ-
γεσθαι, ἐπέφερε τοῦτο πρὸς τοὺς Ἀθηναίους μόνους. μό-
νοι γὰρ οὗτοι ταῦτ' ἔδρασαν. AC.
τοὺς μὲν ἐκ τῆς ὑπερορίας ἐπελθεῖν πολεμίους] ἀπὸ
Σικελίας, ὥστε βοηθεῖν Λακεδαιμονίοις Ἀθηναίους. εἰς
ὑπερορίαν δὲ, εἰς αὐτὴν τὴν Σικελίαν. BD.
κατὰ συμφορὰς] οὐ λέγει ὅτι ἀπῆλθον ἐπὶ τὸ παθεῖν, ἀλλὰ διὰ τὰς συμφορὰς, ἃς
ὑπέμενον οἱ ἐν ικελίᾳ Ἕλληνες ὑπὸ Συρακουσίων. BD.
947
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη

Συρακοσίων κακῶς πάσχουσι, Λεοντίνοις, Αἰγεσταίοις,

καὶ ὅτι κατὰ Καρχηδονίων ἔπλευσαν. εἰπὼν δὲ ἀορίστως,
τοὺς μὲν, τοὺς δὲ, καὶ δοκοῦν καὶ διὰ τοὺς Ἕλληνας λέ-
γεσθαι, ἐπέφερε τοῦτο πρὸς τοὺς Ἀθηναίους μόνους. μό-
νοι γὰρ οὗτοι ταῦτ' ἔδρασαν. AC.
κατὰ συμφορὰς] οὐ λέγει ὅτι ἀπῆλθον ἐπὶ
τὸ παθεῖν, ἀλλὰ διὰ τὰς συμφορὰς, ἃς ὑπέμενον οἱ ἐν
Σικελίᾳ Ἕλληνες ὑπὸ Συρακουσίων. BD.
τὸ ἐξ ἴσου] ἤγουν ὁμοίως. C.
οἷς ἐπῄει μὲν πλεῖν ὑπὲρ τῆς Λεοντίνων
ἐλευθερίας, ἐδόκει δὲ κινδυνεύειν ὑπὲρ τῆς Αἰγεσταίων]
σοφίζεται ὁ ῥήτωρ. τί γὰρ ὑπὲρ Λεοντίνων, συγγενῶν ὄν-
των, ἀδικουμένων ὑπὸ Συρακουσίων, δῆθεν ἐστράτευσε;
τῇ δὲ ἀληθείᾳ ἐπιθυμοῦντες Σικελίαν κτήσασθαι, καὶ τῇ
τῶν Αἰγεσταίων ἐπαγγελίᾳ δελεασθέντες. οἱ δὲ Αἰγεσταῖοι
σύμμαχοι μὲν Ἀθηναίων, βάρβαροι δὲ τὸ γένος, ἐν Σι-
κελίᾳ οἰκοῦντες. BD.
διενοοῦντο δὲ διαβαίνειν ἐπὶ Καρχηδονίους]


κατὰ συμφορὰς] οὐ λέγει ὅτι ἀπῆλθον ἐπὶ
τὸ παθεῖν, ἀλλὰ διὰ τὰς συμφορὰς, ἃς ὑπέμενον οἱ ἐν
Σικελίᾳ Ἕλληνες ὑπὸ Συρακουσίων. BD.
τὸ ἐξ ἴσου] ἤγουν ὁμοίως. C.
οἷς ἐπῄει μὲν πλεῖν ὑπὲρ τῆς Λεοντίνων
ἐλευθερίας, ἐδόκει δὲ κινδυνεύειν ὑπὲρ τῆς Αἰγεσταίων]
σοφίζεται ὁ ῥήτωρ. τί γὰρ ὑπὲρ Λεοντίνων, συγγενῶν ὄν-
των, ἀδικουμένων ὑπὸ Συρακουσίων, δῆθεν ἐστράτευσε;
τῇ δὲ ἀληθείᾳ ἐπιθυμοῦντες Σικελίαν κτήσασθαι, καὶ τῇ
τῶν Αἰγεσταίων ἐπαγγελίᾳ δελεασθέντες. οἱ δὲ Αἰγεσταῖοι
ἵνα πάλιν τούτους καταδουλώσωνται· οὐδὲ γὰρ, ὡς λέγει,
διὰ τοὺς ἐν Σικελίᾳ Ἕλληνας, ὅτι ἦσαν ἀδικηθέντες ὑπ'
αὐτῶν· παραλογίζεται οὖν. πρὸ δὲ τῶν Μηδικῶν ἐπῆλθον
948
Καρχηδόνιοι τοῖς Σικελιώταις, καὶ μετὰ τὸν Πελοποννη-

σιακὸν δὲ πόλεμον, ὕστερον ἐπὶ Διονυσίου τοῦ τυράν


ἵνα πάλιν τούτους καταδουλώσωνται· οὐδὲ γὰρ, ὡς λέγει,
διὰ τοὺς ἐν Σικελίᾳ Ἕλληνας, ὅτι ἦσαν ἀδικηθέντες ὑπ'
αὐτῶν· παραλογίζεται οὖν. πρὸ δὲ τῶν Μηδικῶν ἐπῆλθον
Καρχηδόνιοι τοῖς Σικελιώταις, καὶ μετὰ τὸν Πελοποννη-
σιακὸν δὲ πόλεμον, ὕστερον ἐπὶ Διονυσίου τοῦ τυράν-
νου. BD.
ἀνθ' ὧν] διότι. C.
ἐπετέθησαν] μετὰ Γέλωνος, τοῦ Συρακοσίων τυ-
ράννου. C.
τριήρεις δὲ ἐπλήρουν καὶ ὁλκάδας] ἐξ Ἀθη-
νῶν εἰς Σικελίαν πέμποντες. C.
ὥσπερ ἀπὸ πάσης τῆς Ἑλλάδος] τοῦτο λέγει, τὸ πλῆ-
θος σημᾶναι βουληθείς. B. ἐντεῦθεν δείκνυσι τὸ πλῆ-
θος. C. τοῦτο δηλοῖ τὸ πλῆθος· βουληθεὶς γὰρ σημᾶναι
οὕτως εἶπε. D.
τὰς μὲν πεζομαχίας καὶ ἱππομαχίας] ἃς
ἐν Συρακούσῃ ἐποίησαν. C.
τὸ δὲ μηδ', ὡς ἀντέπεσε τὰ πράγματα, μη

ἀνθ' ὧν] διότι. C.

ἐπετέθησαν] μετὰ Γέλωνος, τοῦ Συρακοσίων τυ-
ράννου. C.
τριήρεις δὲ ἐπλήρουν καὶ ὁλκάδας] ἐξ Ἀθη-
νῶν εἰς Σικελίαν πέμποντες. C.
ὥσπερ ἀπὸ πάσης τῆς Ἑλλάδος] τοῦτο λέγει, τὸ πλῆ-
θος σημᾶναι βουληθείς. B. ἐντεῦθεν δείκνυσι τὸ πλῆ-
θος. C. τοῦτο δηλοῖ τὸ πλῆθος· βουληθεὶς γὰρ σημᾶναι
οὕτως εἶπε. D.
τὰς μὲν πεζομαχίας καὶ ἱππομαχίας] ἃς
ἐν Συρακούσῃ ἐποίησαν. C.
τὸ δὲ μηδ', ὡς ἀντέπεσε τὰ πράγματα, μη-
δὲν μᾶλλον ἀποστῆναι] ἀντὶ τοῦ ὡς ἠναντιώθη τὰ τῆς
Τύχης. θέλει δὲ καὶ τὴν δυστυχίαν αὐτῶν ἐν ἐγκωμίου
τάξει. ἐζήτηται δὲ πῶς, τῆς τέχνης παρακελευομένης ἐν
τοῖς ἐγκωμίοις σιωπᾶν καὶ φεύγειν τὰ φαῦλα, ὁ ῥήτωρ
949
ὁμολογεῖ τῶν Ἀθηναίων τὴν ἧτταν. λέγομεν ὅτι οὐδὲν

ἄτοπον ὁμολογεῖ, ὅτι ἐκ τοῦ νομιζομένου κακοῦ ἔχομέν τι
ἀγαθὸν δεῖξαι γενόμενον καὶ ἀρετῆς ἐχόμενον. BD. πολλὰ
γὰρ ἐντεῦθεν ἐδυσΤύχησαν. βούλεται δὲ καὶ τὴν δυστυχίαν
αὐτῶν ἐν ἐγκωμίου τάξει λαβεῖν. C.

τῶν μὲν ὑπαρχόντων πολεμίων] τῶν Λακεδαιμονίων.

B. διὰ τί λέγει τῶν ὑπαρχόντων, καίτοι πολλοὺς εἶχον
πολεμίους; ἀλλ' ὑπάρχοντας καλεῖ τοὺς Λακεδαιμονίους,
μετὰ τῶν ἄλλων Ἀλκιβιάδου ἀποστάντος, ὅτε περὶ τῶν
ἡρώων ἐκρίνετο. BD.
τότε πρῶτον λαβόντων ἐλπίδας] τῆς τού-
των καταστροφῆς. C.
παροξυνθέντων ὑπὸ τῆς Τύχης] τῆς αὐτῶν δυστυ-
χίας. C.
ἐπελθόντων δὲ τῶν ἐκ Σικελίας] τοὺς Συ-
ρακουσίους λέγει. C.
ἔτι δ' ἀγνωμοσύνης ἀπροσδοκήτου συμβά-
σης] ἀχαριστίας, ὅτι τὸν Πέρσην ἤγαγον κατ' αὐτῶν,
παρ' οὗ ἔσωσεν αὐτοὺς ἡ πόλις. BD. ἀχαριστίας – κατ'
αὐτῶν, ὑφ' ὧν πρότερον ἐσώθησαν ἀπ' ἐκείνου. C.
ὥστε καὶ βασιλέα κληθῆναι κατὰ τῆς πόλεως, ὑπὸ
τῶν ἀπ' ἐκείνου σωθέντων ταῖς ἀπὸ τῆς πόλεως πράξεσι]
οὐ λέγει τὸν Ξέρξην, ἀλλὰ τὸν αὐτοῦ υἱὸν Ἀρταξέρξην.
εἰ δὲ τῶν ἀπ' ἐκείνου σωθέντων λέγει, μὴ θαυμάσῃς· οὗ-
τος γὰρ κἀκεῖνος ἓν ἦσαν. ἴσθι δὲ ὅτι οὐ παραγέγονε
βασιλεὺς αὐτὸς, ἀλλὰ στρατηγὸν Φαρνάβαζον ἔστειλεν. AC.

τοσοῦτον ὑπερβληθεῖσα ὑπὸ τῆς συστάσεως] τοσαύ-

την ὑπερβολὴν στάσει δεξαμένῃ. A.
ὑπὸ τῆς στάσεως] ἣν ἔφημεν τετρακοσίων
πολιτῶν. C.
οὐδ' ὄνομα εἰρήνης ἐπ' ἐκείνων τῶν χρόνων ἐνε-
νόησεν] εἰς ἣν μάλιστα καταφεύγειν εἰώθασιν οἱ τὰ τοιαῦτα
δυστυχοῦντες. C.
οἱ δ' ἀπὸ τοσούτων καὶ τηλικούτων πλεο-
νεκτημάτων ὁρμώμενοι] Λακεδαιμόνιοι. C. οἱ Λακεδαιμόνιοι.
πλεονεκτημάτων δὲ λέγει τῶν διαφόρων συμμάχων· εἶχον
γὰρ βασιλέα καὶ Συρακουσίους. BD.
950
ἀπὸ τοσούτων καὶ τηλικούτων πλεονεκτημάτων] τῆς

ἀπὸ τῶν βαρβάρων καὶ Ἑλλήνων συμμαχίας. C.
πληγέντες κατέφυγον εὐθὺς ἐπὶ τὴν εἰρήνην] μετὰ
τὴν ἐν Κυζίκῳ ναυμαχίαν, ἣν ὑπ' Ἀθηναίων κατεναυ-
μαχήθησαν Λακεδαιμόνιοι, ἡττηθέντες καὶ αὖθις ὑπὸ τῶν
αὐτῶν τούτων ἐν Ἀργινούσαις, πρέσβεις Ἀθήναζε πεπόμ-
φασι περὶ εἰρήνης. AC. μετὰ γὰρ τὴν ἐν Κυζίκῳ ναυμα-
χίαν ἐπ' Ἀργιννούσαις οἱ Λακεδαιμόνιοι ἡττηθέντες περὶ
εἰρήνης ἐπρεσβεύοντο. παραδόξως δὲ ἀπὸ τῶν συμφορῶν
συγκρίνειν ἐπεχείρησε, τοῦτο εἰς ἀπόδειξιν ἀνδρείας

Treatise Tett, Jebb pagëline-Hypothesis-Epigram 125,7, line 2
ματι κίνδυνος. εἶτα καὶ ἐνέμεινε τῇ συμφορᾷ εἰπὼν τῶν

σαρκῶν τῶν ἀρχαίων. εἰκότως δὲ εἶπε τοῦτο. ἐν γὰρ τῇ
Σικελίᾳ τὰς ἀρχαίας σάρκας ἀπώλεσαν, ὅ ἐστι τὴν ἀρ-
χαίαν ἀνδραγαθίαν, ἤτοι παρασκευήν. ὕπουλον δὲ εἶπεν
εἶναι τὴν πόλιν. ὑπόνοιαν γὰρ αὐτῇ ἐδίδου δυνάμεως οὐκ
ἐχούσῃ, ὡς αὐτὸς ἔλεγε Πλάτων. BD.
τῶν ἀρχαίων σαρκῶν] τῆς παλαιᾶς εὐψυ-
χίας. A.
ὁ τὰς ἐπιθυμίας ἐπαύξων αὐτοῖς] Ἀλκιβιάδης. B.
τοῖς τῶν Αἰγεσταίων χρήμασι δελεάζων]
Αἰγεσταῖοι πολεμούμενοι ὑπὸ Συρακουσίων ἦλθον δεόμε-
νοι Ἀθηναίων, ἐπαγγειλάμενοι τρέφειν αὐτοῖς τὸ ναυτι-
κόν. ἔπεμψαν οὖν Ἀθηναῖοι, βουλόμενοι κατασκοπῆσαι
τὰ χρήματα, καὶ πρὸς ξενίαν τοὺς πρέσβεις καλέσαντες,
ἠπάτησαν τὸν παρὰ πάντων ἄργυρον ἕκαστον εἰς τὴν
ξενίαν εἰσφέροντες. ἡ ἱστορία ἐν ἕκτῃ Θουκυδίδου. ABD
Oxon.
τὴν Σικελικὴν τράπεζαν προξενῶν] παροιμία ἡ Σι-
κελικὴ τράπεζα ἐπὶ τῶν τρυφώντων λεγομένη· παρεῖχε δὲ
καὶ Ἀθηναίοις Ἀλκιβιάδης τρυφᾶν, ὡς ἀσελγὴς αὐτὸς ὢν
καὶ ταῖς μέθαις ἡττώμενος. Oxon.

ἀεὶ] ὥστε οὐχ ἡ ῥητορικὴ φαῦλον, ἀλλ' ὁ κακῶς αὐτῇ

χρώμενος. BD.
οὐ δικαίως μὲν ἅπαντα πραττόμενα ἐπαι-
νεῖς, ὡς ἑτέρως δὲ ψέγεις;] ὥσπερ εὐτελίζων ἐστὶ τὴν τοῦ
Πλάτωνος Πολιτείαν, ὡς περὶ μόνον καταγινομένην τὸ
δίκαιον, καὶ μήτε τὸ συμφέρον, μήτε ἄλλο τι χαρακτηρί-
ζουσαν. BD.
ἔχε δὴ] κάτεχε, φησὶ, τὰ σὰ ῥήματα. BD.
μὴ γὰρ ὥσπερ ἐν νυκτομαχίᾳ τῶν φίλων ἁπτώμεθα]
951
ἐν τῷ Σικελικῷ πολέμῳ ἐβουλήθησαν προσελθεῖν τοῖς τεί-

χεσι τῶν Συρακουσίων οἱ Ἀθηναῖοι· ὃ δὴ καὶ ἐποίη-
σαν, προσελθόντες ἐν νυκτί· καὶ ἡγουμένου ἤρξαντο οἱ
μὲν Δωριεῖς Μεσσηνίων οἱ ἐν Ναυπάκτῳ, ἢ καὶ Κερκυ-
ραῖοι, ἄλλην ἐν τῷ παιωνίζειν ἀφιέναι φωνὴν, ἑτέραν δὲ
οἱ Ἀθηναῖοι. ταραχθέντες δὲ ἐπὶ τούτῳ μικροῦ δεῖν ἅπαν-
τες ἀπώλοντο. λέγει οὖν ὁ Ἀριστείδης ὅτι, Πλάτων,
βλέπε, μὴ, ὥσπερ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπελθόντες τοῖς τείχεσι
τῶν Συρακουσίων οὐδὲν ἔπραξαν διὰ τὴν ταραχὴν, πλὴν
τοῦ διαφθεῖραι ἑαυτούς τε καὶ τοὺς φίλους, οὕτως καὶ
σὺ κατηγορήσας τῶν τεσσάρων στρατηγῶν ἐξ ἀγνοίας ἅψῃ
τῶν φίλων. ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι· καὶ ἡμεῖς, φησὶ,

ἔχε δὴ] κάτεχε, φησὶ, τὰ σὰ ῥήματα. BD.

μὴ γὰρ ὥσπερ ἐν νυκτομαχίᾳ τῶν φίλων ἁπτώμεθα]
ἐν τῷ Σικελικῷ πολέμῳ ἐβουλήθησαν προσελθεῖν τοῖς τεί-
χεσι τῶν Συρακουσίων οἱ Ἀθηναῖοι· ὃ δὴ καὶ ἐποίη-
σαν, προσελθόντες ἐν νυκτί· καὶ ἡγουμένου ἤρξαντο οἱ
μὲν Δωριεῖς Μεσσηνίων οἱ ἐν Ναυπάκτῳ, ἢ καὶ Κερκυ-
ραῖοι, ἄλλην ἐν τῷ παιωνίζειν ἀφιέναι φωνὴν, ἑτέραν δὲ
οἱ Ἀθηναῖοι. ταραχθέντες δὲ ἐπὶ τούτῳ μικροῦ δεῖν ἅπαν-
τες ἀπώλοντο. λέγει οὖν ὁ Ἀριστείδης ὅτι, Πλάτων,
βλέπε, μὴ, ὥσπερ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπελθόντες τοῖς τείχεσι
τῶν Συρακουσίων οὐδὲν ἔπραξαν διὰ τὴν ταραχὴν, πλὴν
τοῦ διαφθεῖραι ἑαυτούς τε καὶ τοὺς φίλους, οὕτως καὶ
σὺ κατηγορήσας τῶν τεσσάρων στρατηγῶν ἐξ ἀγνοίας ἅψῃ
τῶν φίλων. ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι· καὶ ἡμεῖς, φησὶ,
φίλοι ἐσμέν σου, ὦ Πλάτων, καθὸ τοῦ δικαίου ἀμφότε-
ροι μεταποιούμεθα, καὶ ὅτι αὐτὰ, σύ τε καὶ οἱ στρατη-
γοὶ πεπόνθατε. ὅρα οὖν μὴ ὥσπερ ἐν νυκτομαχίᾳ, του-
τέστι μὴ ἀγνοοῦντες ὅτι τὰ αὐτὰ λέγομεν, καθ' ἡμῶν
αὐτῶν γενώμεθα.

οὖν Διονυσίου καὶ Δίωνος οἱ παῖδες τούτων ἐφιλονείκουν

περὶ τῆς βασιλείας. ὁ Πλάτων ἀκούσας τοῦτο γράφει ἐπι-
στολὴν Σικελιώταις, τὸ πρόσωπον τοῦ Δίωνος ἀναλα-
βὼν, ὅτι τοὺς ἐκγόνους τῶν διωξάντων τοὺς Καρχηδονίους
τῆς Σικελίας, ἡνίκα αὐτῇ ἐπῄεσαν, δεῖ ἐκείνους μερίσασθαι
τὴν ἀρχήν. BD Oxon. λέγει οὖν ὁ Ἀριστείδης ὅτι ἄτο-
πόν ἐστιν, εἰ ἐκείνους τοὺς ἐκγόνους τῶν σωσάντων τὴν
952
Σικελίαν δεῖ λαμβάνειν τὴν Σικελίαν, τοὺς δὲ σώσαντας

πᾶσαν τὴν Ἑλλάδα μήτε πρέποντος τυγχάνειν, ἀλλὰ μα-
γείρων καὶ καπήλων. BD. Διονύσιος, πιστευθεὶς ὑπὸ
Συρακουσίων στρατηγίαν ἐπὶ Καρχηδονίους, ἔλυσε τὴν
δημοκρατίαν, καὶ λοιπὸν ἐτυράννησεν οὗτος ἀδελφιδοῦν
εἶχε Δίωνα. τοῦτον ἀγαπῶν τὴν ἑαυτοῦ ἀδελφὴν δέδωκεν
αὐτῷ πρὸς γάμον. οὗτος δὲ ὁ Δίων ἀγαθὸς ὢν, καὶ ὁρῶν
ἀδικοῦντα Διονύσιον, ἠγανάκτει. μετεπέμψατο οὖν Πλά-
τωνα αἰσθόμενον Διονύσιον ἐπὶ τὸ πεῖσαι ἀπέχεσθαι τῆς
πλεονεξίας. ἐλθὼν οὖν ὁ Πλάτων οὐκ ἔπεισεν, ἀλλὰ καὶ
κακῶς ἀπεπέμφθη. τελευταῖον Διονύσιος παῖδα καταλιπὼν
Διονύσιον, ὃς μετὰ θάνατον τοῦ πατρὸς μεταπέμπεται
Πλάτωνα, ὡς ἀπολογησόμενος αὐτῷ ὑπὲρ τῆς ὕβρεως τοῦ
πατρός. ἐλθόντος δὲ ῥᾳθύμως ἐδέξατο.

τωνα αἰσθόμενον Διονύσιον ἐπὶ τὸ πεῖσαι ἀπέχεσθαι τῆς

πλεονεξίας. ἐλθὼν οὖν ὁ Πλάτων οὐκ ἔπεισεν, ἀλλὰ καὶ
κακῶς ἀπεπέμφθη. τελευταῖον Διονύσιος παῖδα καταλιπὼν
Διονύσιον, ὃς μετὰ θάνατον τοῦ πατρὸς μεταπέμπεται
Πλάτωνα, ὡς ἀπολογησόμενος αὐτῷ ὑπὲρ τῆς ὕβρεως τοῦ
πατρός. ἐλθόντος δὲ ῥᾳθύμως ἐδέξατο. ἐπανελθὼν δὲ ὁ
Πλάτων ἐν ταῖς Ἀθήναις, ἢ ἀπὸ χρησμοῦ τινος, ἢ ἄλλο-
θέν ποθεν γνοὺς, συμβουλεύει Δίωνι μιᾷ νηὶ πλεῦσαι ἐπὶ
Διονυσίου. ὁ δὲ πεισθεὶς λαβὼν μίαν ναῦν (ὡς καὶ Δη-
μοσθένης λέγει) ἔρχεται εἰς Σικελίαν, καὶ ἐκβάλλει Διονύ-
σιον. οἱ δὲ Συρακούσιοι τυχόντες ἀδείας ἐφοβήθησαν μὴ
Δίων αὐτῶν ἀντὶ Διονυσίου τυραννήσῃ, καὶ ἐκβάλλουσιν
αὐτόν. ἐξελθόντος δὲ Δίωνος, πάλιν ἐπιτίθεται τῇ τυραν-
νίδι Διονύσιος. ὁ οὖν Πλάτων ὡς ἀπὸ Δίωνος αὐτοῦ
αἰτήσαντος γράφει Σικελιώταις τοὺς παῖδας Διονυσίου
καὶ Δίωνος προστήσασθαι ἄρχοντας. εἶχε γὰρ παῖδας ὁ
Δίων ἐκ τῆς ἀδελφῆς τοῦ μεγάλου Διονυσίου. ἰστέον δὲ
ὅτι ὁ Τιμολέων μετὰ ταῦτα πεμφθεὶς ὑπὸ Κορινθίων
ἐξέβαλεν αὐτόν. δεῖ δὲ γνῶναι ὅτι οὐ πᾶσά ἐστιν ἡ ἐπι-
στολὴ, ἀλλὰ τὰ ἀναγκαῖα. BD. μετὰ Διονύσιον ὁ υἱὸς
αὐτοῦ Διονύσιος ἦρξεν, ὃς μεταπέμπεται Πλάτωνα, ὡς

Δίων ἐκ τῆς ἀδελφῆς τοῦ μεγάλου Διονυσίου. ἰστέον δὲ

ὅτι ὁ Τιμολέων μετὰ ταῦτα πεμφθεὶς ὑπὸ Κορινθίων
ἐξέβαλεν αὐτόν. δεῖ δὲ γνῶναι ὅτι οὐ πᾶσά ἐστιν ἡ ἐπι-
στολὴ, ἀλλὰ τὰ ἀναγκαῖα. BD. μετὰ Διονύσιον ὁ υἱὸς
αὐτοῦ Διονύσιος ἦρξεν, ὃς μεταπέμπεται Πλάτωνα, ὡς
953
ἀπολογησόμενος ὑπὲρ τῆς τοῦ πατέρος ὕβρεως. ἐλθόντι δὲ

ὅμως ῥᾳθύμως ἐδέξατο. ἐπανελθὼν δὲ Πλάτων ἐν ταῖς
Ἀθήναις, ἢ ἀπὸ χρησμοῦ τινος, ἢ ἄλλοθεν γνοὺς,
συμβουλεύει Δίωνι μιᾷ νηὶ πλεῦσαι ἐπὶ Διονύσιον. ὁ δὲ
ἔρχεται πεισθεὶς, καὶ ἐκβάλλει Διονύσιον. οἱ δὲ Συρα-
κούσιοι τυχόντες ἀδείας δείσαντες μὴ καὶ Δίων τυραν-
νήσῃ, ἐκβάλλουσιν αὐτόν. πάλιν δὲ ἐπιτίθεται τυραννίδι
Διονύσιος. Πλάτων δὲ ὡς ἀπὸ Δίωνος αἰτήσαντος γρά-
φει Σικελιώταις. Oxon.
ὁ Δίων οὗτος ἀδελφιδοῦς Διονυσίου, ἀλλὰ καὶ γαμ-
βρὸς ἐπ' ἀδελφῇ. ὁ δὲ Διονύσιος ἀρχὴν πιστευθεὶς Συρα-
κουσίων, ἐπὶ Καρχηδονίους ἐτυράννησε, καὶ πολλὰ δεινὰ
αὐτούς τε Σικελιώτας καὶ Δίωνα ἔδρασε, δι' ἃ καὶ Πλά-
των ὡς πείσων μετεπέμφθη, σημαίνων ὅτι τὸν Διονύσιον,
τὸν υἱὸν τοῦ πρώτου Διονυσίου, Τιμολέων πεμφθεὶς ὕστε-
ρον ὑπὸ Κορινθίων ἐξέβαλλε τυραννήσαντα. Oxon.

ὅμως ῥᾳθύμως ἐδέξατο. ἐπανελθὼν δὲ Πλάτων ἐν ταῖς

Ἀθήναις, ἢ ἀπὸ χρησμοῦ τινος, ἢ ἄλλοθεν γνοὺς,
συμβουλεύει Δίωνι μιᾷ νηὶ πλεῦσαι ἐπὶ Διονύσιον. ὁ δὲ
ἔρχεται πεισθεὶς, καὶ ἐκβάλλει Διονύσιον. οἱ δὲ Συρα-
κούσιοι τυχόντες ἀδείας δείσαντες μὴ καὶ Δίων τυραν-
νήσῃ, ἐκβάλλουσιν αὐτόν. πάλιν δὲ ἐπιτίθεται τυραννίδι
Διονύσιος. Πλάτων δὲ ὡς ἀπὸ Δίωνος αἰτήσαντος γρά-
φει Σικελιώταις. Oxon.
ὁ Δίων οὗτος ἀδελφιδοῦς Διονυσίου, ἀλλὰ καὶ γαμ-
βρὸς ἐπ' ἀδελφῇ. ὁ δὲ Διονύσιος ἀρχὴν πιστευθεὶς Συρα-
κουσίων, ἐπὶ Καρχηδονίους ἐτυράννησε, καὶ πολλὰ δεινὰ
αὐτούς τε Σικελιώτας καὶ Δίωνα ἔδρασε, δι' ἃ καὶ Πλά-
των ὡς πείσων μετεπέμφθη, σημαίνων ὅτι τὸν Διονύσιον,
τὸν υἱὸν τοῦ πρώτου Διονυσίου, Τιμολέων πεμφθεὶς ὕστε-
ρον ὑπὸ Κορινθίων ἐξέβαλλε τυραννήσαντα. Oxon.
ὡς ἂν δὴ Δίων αὐτὸς ὢν] τοῦτο εἶπεν, ἐπειδὴ ἀπὸ
προσώπου τοῦ Δίωνός ἐστιν ὁ λόγος· Πλάτωνος δὲ ἦν
τὸ σκέμμα. ἔχει δὲ ἔμφασιν ὁ λόγος, ὅτι καὶ Δίων ὁ
Πλάτων ἐγένετο Δίωνος χάριν. BD.
οἵας οὐδ' ἂν αὐτὸς ἄν τις ῥᾳδίως αἰτήσειε]
τίς γὰρ αἰτεῖ βασιλείαν, ἣν ᾔτει ὁ Δίων, ὅ ἐστι δουλείαν

ἐπὶ πολεμίων εἶπε τὴν λέξιν. BD.

ὅπου γε δὴ καὶ τῆς ἰσότητος καὶ γεωμετρίας] Πλά-
των γὰρ ἔλεγε· καλὸν ἡ γεωμετρία, ὅτι ἔχει τὸ ἴσον ἐν
ἑαυτῇ. BD.
καὶ ταῦτα ὁμιλήσαντες τῷ δεινοτάτῳ γεω-
954
μετρίαν Πλάτωνι] ὅσον ἐπαινεῖ, πλέον καθάπτεται, λελη-

θότως διαβάλλων αὐτὸν, ὡς ἀδύνατον γενόμενον διδά-
ξαι. BD.
τρίτον δέ φησιν ἡ ἐπιστολὴ] τὸ τρίτον μέ-
ρος ἐστὶ τοῦτο τῆς ἐπιστολῆς. BD.
προκαλεῖσθαι χρὴ βασιλέα γίγνεσθαι Συρακουσίων]
λείπει τὸ ἐὰν δὲ τοὺς παῖδας τοὺς ἐμοὺς μὴ ἐθέλετε βα-
σιλέας. BD.
ἐὰν ἐθέλῃ ἑκὼν εἰς βασιλέως σχῆμα ἀπαλλάττεσθαι]
ἀντὶ τοῦ ἀπαλλάττεσθαι τῆς τυραννίδος καὶ ἔχειν βασι-
λείαν. BD.
ἐλεῶν δὲ πατρίδα καὶ ἱερῶν ἀθεραπευσίαν
καὶ τάφους] ἐλεῶν λέγει, ὅτι κακῶς ἔπασχεν ὑπ' αὐτοῦ·
τότε γὰρ οὐδὲν τὰ ἱερὰ ἐθεραπεύοντο, ὡς ἠσχολημένων
τῶν Σικελιωτῶν εἰς τὸν πόλεμον. ἢ ὅτι αὐτὸς ὁ τύραννος
ἐθεράπευσε διὰ τὴν φιλονεικίαν τὴν πρὸς τὴν πόλιν, ἵνα

που ἀπὸ τοῦ γένους ἐμφαίνει. BD.

εἰ μὴ ταῖς σαῖς συμφοραῖς ἀπεχρήσατο]
πρόφασιν τῆς γνώμης εὑρὼν τὰς Πλάτωνος συμφοράς. BD.
οὑτωσὶ σαφῶς ἐπὶ τῇ ἑτέρων κακίᾳ καὶ
φιλανθρωπίᾳ γενόμενος] τῶν μὲν γὰρ φιλανθρώπων, τῶν
δὲ φαύλων ἐπειράθη. B.
ὅσον οὐ μετέσχες τῆς Φιλοξένου τοῦ διθυραμ-
βοποιοῦ Τύχης] καὶ γὰρ καὶ οὗτος προσέκρουσε τῷ Διο-
νυσίῳ βουλομένῳ καὶ αὐτῷ ἔχειν περὶ ἐποποιίαν. ὁ δὲ
γνοὺς ὅτι ὑβρίζετο ἔφυγεν αὐτόν. B. Φιλόξενος γὰρ εἰς
τὰς λιθοτομίας τῶν Συρακουσίων ἐνέπεσεν. BD Oxon.
πράττων μάλιστά πως ἀντίπαλα ἐκείνῳ] ἢ
ἴσως, ὅτι καὶ αὐτὸς ἐδιώχθη παρὰ αὐτοῦ, ἢ ἐναντία,
ὅτι ὁ μὲν ἐφιλοσόφει, ὁ δὲ ἔτερπεν. BD.
ἀντίπαλα εἶπεν, ἐπειδὴ ὁ μὲν διθυραμβοποιὸς ὢν
ἔθελγε τοὺς ἀκούοντας, καὶ πρὸς ἡδονὴν τοῖς πολλοῖς
τῇ ποιήσει ἐχρῆτο, Πλάτων δὲ ἐφιλοσόφει, καὶ οὐ τῆς τῶν
πολλῶν ἡδονῆς ἐφρόντιζεν. Oxon.
ὅπερ λοιπὸν ἦν] τὸ ἡσυχάσαι, μὴ ἀπελ-
θεῖν πρὸς αὐτόν. BD.
ἡ μὲν παροιμία] παροιμία· ἁλιεὺς πληγεὶς νοῦν

Treatise Tett, Jebb pagëline-Hypothesis-Epigram 236,6,7, line 12
– ἀλλ' οἰμώζειν ἐκεῖνος ἐλευθέρως γράφων αὐτῷ] μετὰ

γὰρ τὴν φυγὴν ἐπέστειλεν αὐτῷ Διονύσιος, προτρεπόμενος
αὐτῷ καὶ ἐπαγγελλόμενος ὡς τεύξοιτό τινος τῶν φιλαν-
θρώπων. ὁ δὲ ἀντεπέστειλεν αὐτῷ, γράψας ἐπιστολὴν οὕτως,
955
ἄλλο μὲν ἔχουσαν οὐδὲν, οὐδὲ πολλὰ, τοῦτο δ' ἐσήμανεν

ἡ γραφὴ μόνον· οὐ μέλει μοι τῶν σῶν· οὐ φροντίζω· οὐ
θέλω ἐλθεῖν παρὰ σέ. οἴμωζε, ὀλόλυζε, γόγγυζε. BD.
Φιλόξενος ὁ Κυθήριος διαφυγὼν τὰς λατομίας, εἰς ἃς
αὐτὸν Διονύσιος ὁ τύραννος ἐνέβαλλεν οὐκ ἐπαινοῦντα τὰς
τραγῳδίας αὐτοῦ, διέτριβεν ἐν Κρότωνι τῆς Ἰταλίας. πυθό-
μενος δὲ ὁ Διονύσιος ἠξίου αὐτὸν εἰς Συρακούσας παρα-
γενέσθαι. ὁ δὲ πρὸς ταῦτα λαβὼν χάρτην, καὶ κατὰ μέσον
γράψας μικρὸν οὔ, περὶ τοῦτο μεῖζον περιεχάραττεν, ὥστε
τὸ σχῆμα τοιοῦτον γενέσθαι, καὶ πλήσας τούτων πάντα
τὸν χάρτην ἔπεμψεν, ἐμφαίνων ὅτι πολλάκις καὶ μεγάλως
ἀρνεῖται. ὅθεν ἐπὶ τῶν μεγάλως ἀρνουμένων παροιμία τὸ
Φιλοξένου οὔ. τὴν οὖν τοιαύτην προσαγόρευσιν Ἀριστείδης
ἐμφαίνων φησὶν, ἀλλ' οἰμώζειν ἐκεῖνος ἐλευθέρως γράφων
αὐτῷ· ἡ γὰρ τοιαύτη ἀπαγόρευσις ὅμοιόν ἐστιν ὥσπερ
ἂν εἰ οἴμωζε πρὸς αὐτὸν ἔλεγεν. Oxon.
ἐλευθέρως] παρρησιαστικῶς. B.
Scholia In Aeschinem, Scholia in Aeschinem (5009: 001)

“Aeschinis orationes”, Ed. Schultz, F.Leipzig: Teubner, 1865, Repr. 1973.
Oration 3, scholion 181, line 11
Φυλῆς] Φυλὴ χωρίον τῆς Ἀττικῆς ὀχυρὸν σφόδρα, ἀπέχον

τῆς πόλεως στάδια ἑκατόν, ὥστε πολλὰς ἀφορμὰς αὐτοῖς παρέχεσθαι
εἰς ἐφόδια. νοεῖται δὲ ὁ Θρασύβουλος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, τὴν Φυλὴν
καταλαβόντες ἐπὶ τῷ τὸν δῆμον φυγόντα καταγαγεῖν καὶ τὴν τῶν
τριάκοντα ἀρχὴν καταλύειν. B. Λακεδαιμόνιοι ἑλόντες Ἀθήνας κατ-
έσκαψαν μὲν τὰ τείχη, κατέστησαν δὲ τυράννους αὐτόθι λ, οἳ πολ-
λοὺς μὲν ἀκρίτους ἀπέκτειναν, πολλοὺς δὲ ἐφυγάδευσαν. πικρότερον
δὲ δεσπόζοντες οὐκ ἦσαν ἀνεκτοὶ καὶ αὐτὸς ὁ δῆμος ἔφυγεν εἴς τινα
δῆμον εἰς καλούμενον Φυλήν. τῶν δὲ ἐπιστρατευσάντων καὶ προσπο-
λεμούντων ἠγωνίσατο καὶ Ἀρχίνου τοῦ ἐκ Κοίλης δήμου καὶ Λυσίου
τοῦ Συρακοσίου καὶ μάλιστα Θρασυβούλου τοῦ Στειριέως συλλαβο-
μένων κατῆλθεν εἰς τὸ ἄστυ καὶ ἀνεκτήσατο τὴν ἐλευθερίαν.
Laur.
κἀκεῖνοι] καὶ τοῦτο κατ' ἐρώτησιν. εἶτα δέον εἰπεῖν· ναί,
ἐάσας τὴν ἀπόκρισιν τὴν αἰτίαν αὐτῆς ἐπήνεγκεν. Laur.
οἱ μὴ τετιμημένοι] οὐ διὰ τὸ τετιμῆσθαι ἄξιοι τῆς πόλεως ἀλλὰ
καὶ διὰ τὴν ἰδίαν ἀρετήν. Laur.
δωρεὰς] ἐτίμα μὲν ὁ δῆμος αὐτοὺς ταῖς προσηκούσαις δωρεαῖς.
ἐκεῖνοι δὲ οὐκ ἠξίουν καταλείπειν ἐν γράμμασιν, ἐν. δὲ τῇ μνήμῃ
τῶν τιμῶν τὴν χάριν.
Scholia In Aeschinem, Scholia in Aeschinem

Θρασύβουλον] Θρασύβουλος ὁ Στειριεὺς μετὰ τὸ κατελθεῖν τὸν

956
δῆμον ἀπὸ Φυλῆς ἔγραψε ψήφισμα δοθῆναι πολιτείαν Κεφάλῳ τῷ

ῥήτορι πολλὰ εὐεργετήσαντι τοὺς εἰς Φυλὴν καταφυγόντας καὶ
τοῦτο ἀπροβούλευτον εἰσήνεγκεν εἰς τὸν δῆμον. οὐδέπω γὰρ ἦν καθ-
εσταμένη βουλὴ μετὰ τὴν τῶν λκατάλυσιν· τοῦτο τὸ ψήφισμα
ἐγράψατο παρανόμων Ἀρχῖνος ὁ ἐκ Κοίλης καὶ εἷλε καὶ ἐτίμησαν
τῷ Θρασυβούλῳ οἱ δικασταὶ δραχμῆς μιᾶς. Ἄλλως. ἐπίστευον τοῖς
δοκοῦσιν ἀμύνειν τοῖς νόμοις. Ἀρχῖνος γὰρ ὁ ἐκ Κοίλης ἐγράψατο πα-
ρανόμων ὅτε κατῆλθεν ὁ δῆμος ... Λυσίου τοῦ Συρακουσίου πεντακο-
σίας μὲν ἀσπίδας δόντος τοῖς μαχεσαμένοις ἐν Φυλῇ Συρακουσίοις,
στρατιώτας δὲ μισθωσαμένου ἐξ Αἰγίνης ἔγραψε ψήφισμα πολίτην
αὐτὸν γενέσθαι Θρασύβουλος. παρανόμων δὲ αὐτὸν Ἀρχῖνος ὁ ἐκ
Κοίλης ἐγράψατο, ὅτι οὔπω γενομένης βουλῆς ψήφισμα ἔγραψεν
ὀλιγώρως πρὸ τοῦ βουλὴν ὑπάρξαι, καὶ δικασταὶ κατήνεγκαν αὐ-
τοῦ τὰς ψήφους. ὁ δὲ ἐν τῇ τιμήσει παρελθών· θανάτου, ἔφη, τι-
μῶμαι, ὅτι ἀχαρίστους Ἀθηναίους ὄντας εὖ ἐποίησα. οἱ δὲ δικασταὶ
αἰδεσθέντες τῷ μὲν ἐτίμησαν τὴν καταδίκην δραχμῆς, τὸν δὲ Λυσίαν
οὐδ' οὕτως ἐποιήσαντο πολίτην. Laur.
γράψαντά τι παρὰ τοὺς νόμους] στεφανοῦν. F.
Scholia In Aeschinem, Scholia in Aeschinem

ἐκ Κοίλης] ἀπὸ δήμου. B. Θρασύβουλον] Θρασύβουλος ὁ Στειριεὺς μετὰ τὸ

κατελθεῖν τὸν
δῆμον ἀπὸ Φυλῆς ἔγραψε ψήφισμα δοθῆναι πολιτείαν Κεφάλῳ τῷ
ῥήτορι πολλὰ εὐεργετήσαντι τοὺς εἰς Φυλὴν καταφυγόντας καὶ
τοῦτο ἀπροβούλευτον εἰσήνεγκεν εἰς τὸν δῆμον. οὐδέπω γὰρ ἦν καθ-
εσταμένη βουλὴ μετὰ τὴν τῶν λκατάλυσιν· τοῦτο τὸ ψήφισμα
ἐγράψατο παρανόμων Ἀρχῖνος ὁ ἐκ Κοίλης καὶ εἷλε καὶ ἐτίμησαν
τῷ Θρασυβούλῳ οἱ δικασταὶ δραχμῆς μιᾶς. Ἄλλως. ἐπίστευον τοῖς
δοκοῦσιν ἀμύνειν τοῖς νόμοις. Ἀρχῖνος γὰρ ὁ ἐκ Κοίλης ἐγράψατο πα-
ρανόμων ὅτε κατῆλθεν ὁ δῆμος ... Λυσίου τοῦ Συρακουσίου πεντακο-
σίας μὲν ἀσπίδας δόντος τοῖς μαχεσαμένοις ἐν Φυλῇ Συρακουσίοις,
αὐτὸν γενέσθαι Θρασύβουλος. παρανόμων δὲ αὐτὸν Ἀρχῖνος ὁ ἐκ
Κοίλης ἐγράψατο, ὅτι οὔπω γενομένης βουλῆς ψήφισμα ἔγραψεν
ὀλιγώρως πρὸ τοῦ βουλὴν ὑπάρξαι, καὶ δικασταὶ κατήνεγκαν αὐ-
τοῦ τὰς ψήφους. ὁ δὲ ἐν τῇ τιμήσει παρελθών· θανάτου, ἔφη, τι-
μῶμαι, ὅτι ἀχαρίστους Ἀθηναίους ὄντας εὖ ἐποίησα. οἱ δὲ δικασταὶ
αἰδεσθέντες τῷ μὲν ἐτίμησαν τὴν καταδίκην δραχμῆς, τὸν δὲ Λυσίαν
οὐδ' οὕτως ἐποιήσαντο πολίτην.
Scholia In Aeschylum, Scholia in Aeschylum (5010: 001)

“Scholia Graeca in Aeschylum quae exstant omnia, vols. 1 & 2.2”, Ed. Smith, O.L.
Leipzig: Teubner, 1:1976; 2.2:1982.Play Th, hypothesis-epigram-scholion 212c, li3
ἀρχαῖα ἢ τὰ βασιλικὰ τὰ ἀρχὴν καὶ ἐξουσίαν ἔχοντα τῶν ὅλων ἢ

957
τὰ πατρῷα. I1 ἀρχαῖα βρέτη] ἐπὶ τὰ παλαιὰ εἴδωλα. HaNa

ἀρχαῖα βρέτη] τὰ ἐξ ἀρχῆς ὄντα τῇ πόλει ἀγάλματα. θT
ἀρχαῖα] βασιλικὰ παρὰ τὴν ἀρχήν. MPPd
βρέτη] εἴδωλα. AbBHRbVYaYb
πίσυνος] θαρροῦσα. A2AbCHHaNaPPdθTXcYaYb
πίσυνος] θαρρῶν. BVY
τὸ πίσυνος ἐκ τοῦ πείθω. γράφεται δὲ διὰ τοῦ ι ὃν λόγον καὶ τὸ
θίασος ἐκ τοῦ θειάζω, ἔτι δὲ καὶ ὁ πιθανὸς ἐκ τοῦ πείθω παραχθείς.
Συρακουσίων δὲ γλώσσης τὸ πίσυνος κατὰ τὸν κανόνα τὸν λέγοντα· πολλά
εἰσιν ὀνόματα ἀπὸ ῥημάτων γινόμενα, γραφομένων τῶν ῥημάτων καὶ
τὰ ἑξῆς. δύναται δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ πιστός, πιστόσυνος γίνεσθαι κατὰ τοὺς
παλαιοὺς κατὰ συγκοπὴν τῆς στο συλλαβῆς. A2Ξa
θεοῖς] συνίζησις. FpcT
νιφάδος ὅτ' ὀλοᾶς] ὀλοὴν νιφάδα λέγει τὴν σύρρευσιν καὶ συνέχειαν
τῶν βελῶν.
Σχόλια στον Απολλώνιο Ρόδιο , Scholia in Apollonii Rhodii Argonautica (5012:

001)“Σχόλια στον Απολλώνιο Ρόδιο vetera”, Ed. Wendel, K.
Berlin: Weidmann, 1935, Repr. 1974.Page 19, line 21
Ἴδμων ἐν Μαριανδυνίᾳ ὑπὸ κάπρου. ὅτι δὲ Ἄβαντος υἱὸς Ἴδμων, φησὶ

καὶ Ἡρόδωρος (31 fg 44 J.).
b ὑστάτιος:τῶν ἐξ Ἄργους ὕστατος. Lg
c μὴ ὁ δῆμος μέμψηται αὐτοῦ τὸ κλέος. Lm(P)
d Αἰολίδῃσιν: τοῖς υἱωνοῖς Αἰόλου. Αἰόλου γὰρ τοῦ
Ἕλληνος Κρηθεὺς καὶ Ἀθάμας, Κρηθέως δὲ Αἴσων, Αἴσονος δὲ ὁ
Ἰάσων. Ἄβας δὲ Μελάμποδος ἦν τοῦ Ἀμυθάονος τοῦ Κρηθέως τοῦ
Αἰόλου. Lm(P)
146 – 49a καὶ μὴν Αἰτωλὶς κρατερόν:εἰκότως αὐτὴν
Αἰτωλίδα εἶπεν, ἐπεὶ Αἰτωλὸς ὁ Θέστιος. καὶ εἴρηκεν ἀπὸ τῆς χώρας,
ὡς ἐάν τις τὸν Συρακόσιον Σικελὸν λέγῃ ἢ τὸν Ῥωμαῖον Ἰταλόν.
ὁ δὲ Ἴβυκος (fg 41 B. III 249) αὐτὴν Πλευρωνίαν φησίν, Ἑλλάνικος
(4 fg 119 J.) δὲ Καλυδωνίαν. ἡ δὲ Λήδα ἦν Θεστίου θυγάτηρ τοῦ
βασιλέως τῆς Αἰτωλίας, Ἄρεως υἱοῦ καὶ Δημοδίκης, μητέρα δὲ αὐτῆς
λέγουσι Δηιδάμειαν. Γλαύκου δὲ αὐτὴν τοῦ Σισύφου εἶναι πατρὸς
ἐν Κορινθιακοῖς λέγει Εὔμηλος (fg 6 Kink. 191) καὶ Παντειδυίας μη-
τρός, ἱστορῶν ὅτι τῶν ἵππων ἀπολομένων ἦλθεν εἰς Λακεδαίμονα ὁ
Γλαῦκος καὶ ἐκεῖ ἐμίγη Παντειδυίᾳ· ἣν ὕστερον γήμασθαι Θεστίῳ, ὥστε
τὴν Λήδαν γόνῳ μὲν οὖσαν Γλαύκου λέγεσθαι Θεστίου. Φερεκύδης δὲ
ἐν τῇ βʹ (3 fg 9 J.) ἐκ Λαοφόνης τῆς Πλευρῶνος Λήδαν καὶ Ἀλθαίαν
Θεστίῳ γενέσθαι φησίν. ὅτι δὲ Γλαύκου ἐστὶ θυγάτηρ, καὶ Ἀλκμὰν
Σχόλια στον Απολλώνιο Ρόδιο , Scholia in Apollonii Rhodii Argonautica Page 120,
line 25
ἁρματοδρόμων. ὑπερφίαλονδὲ ἀντὶ τοῦ ἡμαρτημένον, οἷον ὑπέρ-

φυλον κατὰ παρέμπτωσιν τοῦ α, καταστρέφει δὲ εἰς τὸ οὐ καθῆκον
οὐδὲ νόμιμον.
958
b ἧκεν:γράφεται εἷλεν. Lg
c ἀλλ' ἀνέμοισι δώομεν: ἡ διάνοια παρὰ τοῦ ποιητοῦ
(θ 408 sq.)·
’ἔπος δ' εἴ πέρ τι βέβακται
δεινόν, ἄφαρ τὸ φέροιεν ἀναρπάξασαι θύελλαι.’
1336 ἐπιφραδέως: διανενοημένως, συνετῶς. LgP
1337 ἐκυδάσσαο: ἐλοιδόρησας· κύδος γὰρ ἀρσενικῶς ἡ λοιδορία
παρὰ Συρακοσίοις. Σοφοκλῆς Αἴαντι μαστιγοφόρῳ (722)·
’κυδάζεται τοῖς πᾶσιν Ἀργείοις ὁμοῦ’.
1338 ἐνηέος ἀνδρός: ἐνηλλαγμέναι εἰσὶν αἱ πτώσεις. ὁ γὰρ
νοῦς· εἰς προσηνῆ ἄνδρα ἁμαρτεῖν.
1344 ἀρθμηθέντες: φιλιωθέντες. LgP
1345 βαλέσθαι: ἀντὶ τοῦ πολίσαι. Lg(P)
1346 ἐπώνυμον ἄστυ: ἀντὶ τοῦ ὁμώνυμον τοῦ ποταμοῦ. καὶ
γὰρ Κίος ὁ ποταμὸς καὶ ἡ πόλις. ὠνόμασται δὲ ὁ ποταμὸς ἀπὸ Κίου
τοῦ ἡγησαμένου Μιλησίων.
1348 – 49a ἐπηπείλησε δὲ γαῖαν Μυσίδ':ἀνάστατον καὶ
ἔρημον ποιήσειν παραυτὰ καὶ εὐθέως τὴν Μυσίδα ἤτοι Μυσῶν χώραν
Σχόλια στον Αριστοφάνη Scholia in Acharnenses (et recentiora Triclinii) (5014:

001)“Prolegomena de comoedia. Scholia in Acharnenses, Equites, Nubes”, Ed.
Wilson, N.G.Groningen: Bouma, 1975; Scholia in Aristophanem 1.1B.
Hypothesis-epigram-scholion sch ach, verse 61a, line 7
Tr σπονδὰς] ἤγουν εἰρήνην. Lh

vet Tr ἢν μὴ περὶ εἰρήνης πρυτανεύσητέ μοι:ἀντὶ τοῦ χρηματίσητε,
σκέψησθε, πράξητε. πάντα γὰρ ὑπὸ τῶν πρυτάνεων διεπράττετο. ἐχρήσατο δὲ
τῇ λέξει καὶ Δημοσθένης. REΓLh
vet Tr οἱ πρέσβεις οἱ παρὰ βασιλέως: οὕτως ὁ Περσῶν βασιλεὺς κατ'
ἐξοχήν. τοὺς δὲ ἄλλους ἔλεγον προστιθέντες καὶ τῶν ἀρχομένων τὰ ὀνόματα,
οἷον βασιλεὺς Λακεδαιμονίων, βασιλεὺς Μακεδόνων. διαφορὰ δέ ἐστι πολλὴ
βασιλέως καὶ τυράννου. βασιλεὺς μὲν γὰρ ἐκ προγόνων κατὰ διαδοχὴν ἔχει
τὴν ἀρχήν, ἐπὶ ῥητοῖς λαβὼν γέρασι· τύραννος δὲ τὸ ἄρχειν βιαίως σφετερί-
ζεται. χρῶνται δὲ ἀδιαφόρως ἔνιοι τοῖς ὀνόμασιν. Ἱέρωνα μὲν γὰρ βασιλέα
Πίνδαρος καλεῖ τὸν Συρακουσίων τύραννον. Εὔπολις δὲ ἐν Δήμοις εἰσάγει τὸν
Πεισίστρατον βασιλέα. ἀλλὰ καὶ τοὺς βασιλέας πολλάκις τυράννους λέγουσι.
πρέσβεις δὲ οὗτοί εἰσιν οἱ περὶ τὸν Μόρυχον ἐμπλησθέντες τρυφῆς. EΓLh
vet οἱ παρὰ βασιλέως:οὗτος Περσῶν βασιλεὺς κατ' ἐξοχήν, τοὺς δὲ
ἄλλους ἔλεγον προστιθέντες τῶν ἀρχομένων τὰ ὀνόματα, οἷον βασιλεὺς Μακε-
δόνων, βασιλεὺς Λακεδαιμονίων. R
vet καὶ τοῖς ταῶσι:τοῖς κόλποις τοῖς πεποικιλμένοις, ἐπεὶ ὁ ταὼς
ποικίλος. ἢ ὅτι πορφύρας ἔχουσι καὶ τιάρας, ὡς αὐτός φησι. τιάραι δέ εἰσι
περικεφαλαῖαι Περσικαὶ ταώνων πτερὰ ἔχουσαι. ἢ ὅτι ἥκοντες ἀπὸ Περσίδος
ταὼς ἔχοντες ἐληλύθασιν.
Σχόλια στον Αριστοφάνη Scholia in Acharnenses (et recentiora Triclinii)

Hypothesis-epigram-scholion sch ach, verse 581, line 2
959
Tr Γοργόν'] ἤγουν τὴν ἀσπίδα, ὡς τῆς Γοργόνος ἐντετυπωμένης ἐν τῇ

ἀσπίδι. Lh
Tr σάγμα καλεῖται ἡ θήκη τῶν ὅπλων. σάγη γὰρ τὸ ὅπλον, καὶ πανσαγία
ἡ πανοπλία. Lh
vet Tr κακορροθεῖ] κακῶς ἀγορεύει. καὶ τοῦτο ἐκ Τηλέφου. REΓ3Lh
vet κἀστωμυλάμην:ἀντὶ τοῦ ἐφλυάρησα, περισσόν τι τοῦ δέοντος
ἐλάλησα ἢ πανούργως ἐφθεγξάμην. REΓ
Tr κἀστωμυλάμην] πανούργως ἐφθεγξάμην. Lh
vet Tr ἰλιγγιῶ:σκοτοδινιῶ, ὑπὸ τῆς γαστρὸς συνέχομαι. τοῦτο δὲ οἱ Συρα-
κόσιοι εἴελον λέγουσιν. REΓLh
vet Tr τὴν μορμόνα:ἀντὶ τοῦ τὰ φοβερά· φοβερὰ γὰρ ὑπῆρχεν ἡ Μορμώ.
Σχόλια στον Αριστοφάνη Scholia in aves (5014: 009)

“Scholia Graeca in Aristophanem”, Ed. Dübner, F.
Paris: Didot, 1877, Repr. 1969.Argumentum-scholion sch av, verse 379, line 2
τοῖσι πάπποις τοῖς ἐμοῖς: Ὅπερ ἐστὶν ἐκ προ-

γόνων ἐχθροὶ ἡμῖν ὄντες. καὶ Μένανδρος
οὐχ ὅθεν ἀπωλόμεσθα σωθείημεν ἄν.
ἀλλ' ἀπ' ἐχθρῶν δὴ πολλὰ: Φοβούμενος γάρ
τις τοὺς ἐχθροὺς ὠφελεῖται παρ' αὐτῶν. ὁ γὰρ τῶν
ἐχθρῶν φόβος πολλὰ χρήσιμα ἔσθ' ὅτε διδάσκει πρὸς
φυλακὴν καὶ πρόνοιαν. [καὶ ὑπ' ἀνάγκης ἐχθρῶν συνω-
θούμενοι μηχανάς τινας σοφωτάτας εἰς ἑαυτῶν φυ-
λακὴν ἐπινοοῦσιν οἱ ἄνθρωποι.]
ναῦς τε κεκτῆσθαι μακράς: Τὰς τριήρεις.
ταῦτα δὲ εἰς Συρακουσίους αἰνίττεται, οἳ ἐνίκησαν
Ἀθηναίους, διὰ τὸ ταπεινὰς ἔχειν τὰς πρῴρας.
ἔστι μὲν λόγων ἀκοῦσαι: Τὸ ἑξῆς, ἔστι μὲν
χρήσιμον τὸ ἀκοῦσαι πρῶτον ἐφ' ὅτῳ ἐληλύθασιν.
ἄναγ' ἐπὶ σκέλος: Ἀντὶ τοῦ ὑπαναχώρει ὀλίγον
ὑπὸ πόδα. παρὰ τὸ [Il. Λ, 547] «γόνυ γουνὸς ἀμείβων.»
τοῦτο δὲ ὡς ὑποποδισάντων αὐτῶν ὑπὸ τοῦ δέους.
[καὶ δίκαιόν γ' ἔστι: Τοῦτο ὁ ἔποψ πρὸς τοὺς
ὄρνιθας, ἐπειδὴ ἔφασαν εἰς λόγους βούλεσθαι ἐλθεῖν τοῖς
ἀνθρώποις.]
Σχόλια στον Αριστοφάνη Scholia in aves Argumentum-scholion sch av, verse 1297,
line 1
καὶ ὀρνιθώδης τὴν κεφαλήν. ὅτι δὲ αἰσχρὸς ἦν καὶ ἐν

Θεσμοφοριαζούσαις [168] δηλοῖ.
χηναλώπηξ: Πανοῦργος ἦν. διὸ ἀλώπηξ. καὶ ὅτι
ἀναίσθητος καὶ φθονερὸς καὶ πονηρός. ὁ δὲ Δίδυμος
Θεαγένη καὶ Φιλοκλέα φησὶν ὀρνιθώδεις εἶναι.
Ἴβις Λυκούργῳ: Ἢ ὡς Αἰγυπτίῳ, ἢ ὡς μα-
960
κροσκελεῖ. ἶβις δὲ ὄρνεον πλεονάζον ἐν Αἰγύπτῳ.

Χαιρεφῶντι: Ὁ Χαιρεφῶν μέλας καὶ ὠχρὸς προ-
είρηται. (νυκτερὶς δὲ καὶ παρὰ τοῖς ἄλλοις.) οὗτος δ' ἂν
εἴη Χαιρεφῶν ὁ Σωκρατικός.
Συρακοσίῳ δὲ κίττα: (Οὗτος γὰρ τῶν περὶ τὸ
βῆμα.) καὶ Εὔπολις ὡς λάλον ἐν Πόλεσι διασύρει
(«Συρακόσιος δ' ἔοικεν, ἡνίκ' ἂν λέγῃ, τοῖς κυνιδίοισι
»τοῖσιν ἐπὶ τῶν τειχίων. ἀναβὰς γὰρ ἐπὶ τὸ βῆμ' ὑλα-
»κτεῖ περιτρέχων.» δοκεῖ δὲ καὶ ψήφισμα τεθεικέναι
μὴ κωμῳδεῖσθαι ὀνομαστὶ τινὰ, ὡς Φρύνιχος ἐν Μο-
νοτρόπῳ φησί· ψῶρ' ἔχε Συρακόσιον, ἐπιφανὴς γὰρ αὐτῷ
καὶ μέγα τύχοι. ἀφείλετο γὰρ κωμῳδεῖν οὓς ἐπεθύμουν.
διὸ πικρότερον αὐτῷ προσφέρονται.)
Μειδίας δ' ἐκεῖ ὄρτυξ:
Σχόλια στον Αριστοφάνη Scholia in aves

Argumentum-scholion sch av, verse 1297, line 3
χηναλώπηξ: Πανοῦργος ἦν. διὸ ἀλώπηξ. καὶ ὅτι

ἀναίσθητος καὶ φθονερὸς καὶ πονηρός. ὁ δὲ Δίδυμος
Θεαγένη καὶ Φιλοκλέα φησὶν ὀρνιθώδεις εἶναι.
Ἴβις Λυκούργῳ: Ἢ ὡς Αἰγυπτίῳ, ἢ ὡς μα-
Σχόλια στον Αριστοφάνη Scholia in aves Argumentum-scholion sch av, verse 1297,
line 7

961

Μειδίας δ' ἐκεῖ ὄρτυξ: Ὁ μὲν Δίδυμος οὕτως. ὁ
δὲ Ἀμμώνιος ᾠήθη ἐξ ἐπιθέτου Μειδίαν ὄρτυγα καλεῖ-
σθαι. γελοίως διὰ τὸ κυβευτὴν εἶναι καὶ ἐν γύρῳ τοὺς
ὄρτυγας κόπτειν, (οὕτως αὐτὸν νῦν Ἀριστοφάνης προς-
εῖπε. δηλοῖ δὲ τοῦτο Ἀριστοφάνης [ἐν Περιαλγεῖ
»χρηστὸν] μὴ κατὰ Μειδίαν ὀρτυγοκόπον.» λέγει δὲ
ἐν Ποαστρίαις ὁ αὐτὸς, ὡς καὶ περὶ ἀλέκτορας αὐτοῦ
ἐσπουδακότος. διαβάλλεται δὲ εἴς τε πονηρίαν,
Σχόλια στον Αριστοφάνη Scholia in ranas (5014: 012)

“Scholia Graeca in Aristophanem”, Ed. Dübner, F.
Paris: Didot, 1877, Repr. 1969.
Argumentum-scholion sch ran, verse 1028, line 16
δὲ Περσῶν γερόντων διαλεγόμενος πρὸς αὐτὴν, εἶτα

ἄγγελος ἀπαγγέλλων τὴν περὶ Σαλαμῖνα ναυμαχίαν
καὶ τὴν Ξέρξου φυγήν. (Χαῖρις δέ φησι τὸ Δαρείου
ἀντὶ τοῦ Ξέρξου. σύνηθες γὰρ τοῖς ποιηταῖς ἐπὶ τῶν
υἱῶν τοῖς τῶν πατέρων ὀνόμασι χρῆσθαι. πρὸς ὅν
ἐστιν εἰπεῖν ὅτι ἐν τῷ δράματι [297] λέγεται
Ξέρξης μὲν αὐτὸς ζῇ τε καὶ βλέπει φάος.
Ἡρόδικος δέ φησι διττὰς γεγονέναι τὰς καθέσεις, καὶ
τὴν τραγῳδίαν ταύτην περιέχειν τὴν ἐν Πλαταιαῖς
μάχην. δοκοῦσι δὲ οὗτοι οἱ Πέρσαι ὑπὸ τοῦ Αἰσχύλου
δεδιδάχθαι ἐν Συρακούσαις, σπουδάσαντος Ἱέρωνος,
ὥς φησιν Ἐρατοσθένης ἐν γʹ περὶ κωμῳδιῶν. Ἄλ-
λως. Δίδυμος, ὅτι οὐ περιέχουσι θάνατον Δαρείου οἱ
Πέρσαι τὸ δρᾶμα. διὸ τινὲς διττὰς καθέσεις τουτέστι
διδασκαλίας τῶν Περσῶν φασι, καὶ τὴν μίαν μὴ φέ-
ρεσθαι. τινὲς δὲ γράφουσι Δαρείου τοῦ Ξέρξου. οἱ
δὲ ὅτι τοῖς κυρίοις ἀντὶ τῶν πατρωνυμικῶν κέχρηνται,
καὶ ὅτι ὁ Ξέρξης, οἱ δὲ, ὅτι εἴδωλον Δαρείου φθέγγε-
ται, ἐκείνου τεθνηκότος δηλονότι.)
Scholia In Callimachum, Scholia in Aetia (P. Berol. 11629 + P. Oxy. 18.2169;

19.2208, 2212; 20.2258 addenda, fragmenta inedita) (5016: 005)
“Callimachus, vols. 1–2”, Ed. Pfeiffer, R.Oxford: Clarendon Press, 1:1949; 2:1953.
Fragment 43, scholion 28-30, line 1
in marg. superiore Λ[έπ]αργε, ὄν(ομα) τ(οῦ) ταύρ(ου)· ἐὰν δὲ λεπαργέ, λευκὲ

κ(α)τ(ὰ) τ(ὸ) λέ̣π̣ο[ς ἀργὸν ἔχειν]
ἤκ(ου)σεν ὁ Πηλεὺς ὡς εἴη
962
φονεύσας τὸν ἑαυτ(οῦ) ἀ[δ]ελφὸν [Φῶκον] | ἢ ὅτι

ἐφόνευσεν τ(ὴν) ἑαυτ(οῦ) γυναῖκα Ἀντιγόνην, ἐξ ἧς ἔ̣[σχε Πολυδώραν]
οὐδ(έ)ποτε δὲ ὁ ἀδάμας ῥήσσεται εἰ μὴ ὅτι προςχέετ(αι) αἷμ[α τράγου]
in marg. dextro νείαιρ(αν)[ ]| τῷ ἐ(πι)θ[]
| ἐχ.[]
[]..[]
[]τ̣α ἑ̣σ̣π̣ε̣ρ̣ι̣..[]
[Συρα]κ̣ὼ ἀ(πὸ) Συρα[κο(ῦς)| λίμν(ης) ἤτοι] Σ[υ]ράκος|[σαι ἀ(πὸ) Ἀ]ρχί-
[ο(υ)] γυ[ναικ(ὸς)] ἢ ἀ(πὸ) Σύ|ραςκαὶ Κόσσης θυ|γατέρ(ων)
Εὔαρχος [ἐρ]χόμ(εν)ος ε[ἰ]ς Σικελ(ίαν) εἶχ̣ε̣ [ναῦς] | π̣λ̣ετηλ̣( ) ἀγούσας,
κ(αὶ) μία κ(ατ)αχ[θ(εῖσα)] ε̣ἰ̣[ς] | πέτραν ἀπώλ( ) Κατάνην | ου τ(ὴν)
πόλιν ( )
Σελινοῦςσα πόλ(ις) ἀ̣(πὸ) Σ̣[ελι]ν̣(οῦντος) | ποταμ(οῦ)
Scholia In Callimachum, Scholia in Hymnos (scholia ψ ex archetypo) (5016: 024)

“Callimachus, vol. 2”, Ed. Pfeiffer, R.
Oxford: Clarendon Press, 1953.Hymn 2, scholion 15, line 2
ἡ Λητὼ τὸν Ἀπόλλω.

ἱερὸν ὄρνεον Ἀπόλλωνός ἐστιν ὁ κύκνος.
αὐτοί:ἀντὶ τοῦ αὐτόματοι.
ἀνακλίνεσθε:Ὅμηρος (Ε 751)· ‘ἠμὲν ἀνακλῖναι πυκινὸν
νέφος’.
αὐταί:αὐτόματοι.
νέοι:ὡς τῶν νέων καθιερωμένων τῷ Ἀπόλλωνι.
εἰ μέλλουσι καὶ γάμου ἐντὸς (?) γενέσθαι καὶ πολιᾶσαι· καὶ γὰρ
ἀκειρεκόμης ὁ Ἀπόλλων.
ἑστήξειν:ἀπὸ τοῦ ἵστημι παρακείμενος ἕστηκα. ἀπὸ τούτου
ποιοῦσιν οἱ Συρακούσιοι ἐνεστῶτα ἑστήκω, οὗ ὁ μέλλων ἑστήξω, καὶ τὸ
ἀπαρέμφατον ἑστήξειν.
χέλυς:ἡ κιθάρα.
εὐφημεῖ:ἡσυχάζει, γαληνιᾷ.
κλείουσιν:ὑμνοῦσιν.
Λυκωρέος:τοῦ Ἀπόλλωνος.
κινύρεται:κλαίει, θρηνεῖ.
Σχόλια στον Δημοσθένη (fort. auctore Ulpiano) (5017: 001)“Scholia Demosthenica,

2 vols.”, Ed. Dilts, M.R.
Leipzig: Teubner, 1:1983; 2:1986.Oration 19, sec. 134a, line 1
αὐτὸ μέρος τῶν ἀπ' ἀρχῆς ἄχρι τέλους. gT

Πρόξενον] ὁ Πρόξενος στρατηγὸς ἦν Ἀθηναίων. διέτριβε δὲ περὶ
Πύλας ἐπιτηρῶν τὴν Φιλίππου πάροδον. A
καίτοι καὶ ἐπιστολὰς ἔπεμψε ὁ Φίλιππος] πάλιν ἕτερον καὶ τοῦτο
μεταστατικόν. διωθούμενος γὰρ ἀφ' ἑαυτοῦ τὰς αἰτίας Αἰσχίνης τὰς μὲν
ἐπὶ Φιλοκράτην ἀναθήσει, τὰς δὲ τῇ πόλει. τί γὰρ ἐρεῖ; ‘ὑμεῖς αἴτιοι γε-
963
γόνατε τῆς Φωκέων ἁλώσεως, κληθέντες μὲν ὑπὸ Φιλίππου, ταῖς δὲ

ἐπιστολαῖς μὴ ὑπακούσαντες’. ἡ λύσις τοίνυν εὐθὺς καὶ συνεχὴς τὸ ‘οὐχ
ἵνα ἐξέλθητε.’ gT
ἕτερον μεταστατικόν. F4YS
πώμαλα] ὑφ' ἓν ἀναγνωστέον· λέγουσι δὲ [ὅτι] Συρακοσίων εἶναι
τὴν φωνὴν ἀντὶ τοῦ ‘οὐδαμῶς’, ἔμαθον δὲ αὐτὴν οἱ Ἀθηναῖοι ἀπὸ τῶν
φυγάδων. A
πώμαλα] ὄνομα δέ ἐστιν ὑφ' ἓν ἀναγινωσκόμενον, ὡς μέν τινές
φασι, Σικελῶν κομισάντων τῶν ἐκεῖθεν φυγάδων. ἰσοδυναμεῖ δὲ τῷ
’κατ' οὐδένα τρόπον’ καὶ τῷ ‘οὐδ' ὅλως’. καὶ ἄλλην δὲ λύσιν ἐπήγαγε τῷ
αὐτῷ μεταστατικῷ ‘ἵνα μὴ ἀμύναιντο μηδὲ ἀντέχοιεν οἱ Φωκεῖς, ἐπὶ ταῖς
παρ' ὑμῶν ἐπανέχοντες ἐλπίσιν’. ἀναγινώσκει δὲ καὶ τὰς ἐπιστολὰς τοῦ
Μακεδόνος, αἷς οἷόν τε ἦν χρήσασθαι Αἰσχίνην, ἵνα τὰ ἰσχυρὰ πανταχοῦ
ὑφέληται καὶτὰς ἀπολογίας αὐτοῦ σαθρὰς ἐργάζηται.
Σχόλια στον Δημοσθένη (fort. auctore Ulpiano)

Oration 20, sec. 106, line 11
τίς οὖν οὗτός ἐστιν; Ἐπικέρδης] ἠρώτησε τοὺς Ἀθηναίους ὡς ποθοῦν-

τας τὸν τοιοῦτον εὐεργέτην μαθεῖν, ἵνα θαρρῶν ἀποκρίνηται. Κυρήνη δὲ
πόλις ἐστὶ Λιβύης, Λακεδαιμονίων ἄποικος· Ἐπικέρδης δὲ Κυρηναῖος,
εὐεργέτης τοῦ δήμου κατὰ τὸν ἐν Σικελίᾳ καιρόν, ἰδὼν δὲ τῆς ἐπιδόσεως
μικρὰν τὴν ποσότητα ηὔξησεν αὐτὴν πολλαχόθεν, πρῶτον μὲν τῷ συνδρα-
μεῖν καὶ εἰπεῖν ‘οὐ τῷ μεγάλα καὶ θαυμάσια ἡλίκα δοῦναι’, εἶτα τῷ και-
ρῷ καὶ τῇ γνώμῃ τοῦ δεδωκότος καὶ τῇ ποιότητι τῶν πεπονθότων καὶ
τῷ φόβῳτῶν ἀντικειμένων, καιρῷ μὲν ὅτε ἥττητο ἡ πόλις καὶ ἐν συμ-
φοραῖς ἦν μεγάλαις, γνώμῃ δὲ ὅτι ἐκ προαιρέσεως καὶ ἐθελοντής, ποιότητι
δὲ τῶν πεπονθότων ὅτι ἐνσυμφορᾷ, φόβῳ δὲ τῶν ἀντικειμένων ὅτι
ἐπεκράτουν Συρακούσιοι καὶ Λακεδαιμόνιοι, ὧν οὐκ ἐφοβήθη τοῦ φρο-
νήματος τὸν ὄγκον. ἀλλὰ καὶ τῇ γειτνιάσει αὔξει, ὅτι παρ' οἷς ἦν· καὶ γὰρ
τοῦτο συντελεῖ πρὸς αὔξησιν. τὸ γὰρ παρόντα μὴ φοβηθῆναι τὸν κίνδυνον
μηδὲ φιλοψυχῆσαι οὐ μικρὸν εἰς φιλοτιμίαν. gT
ἐν ᾧ καὶ τῶν εὖ πεπονθότων] ἰδὼν τὴν ὀλιγότητα τῆς ἐπιδόσεως ἐκ
τοῦ κατὰ σύγκρισιν τόπου ηὔξησε. συνέκρινε γὰρ τὴν προαίρεσιν τῶν τε
ἑκόντων εὐεργετούντων πρὸς τὴν τοῦ δικαίως ἀποδιδόντος ἐν καιρῷ χά-
ριν· δείξας δὲ ἐνίους τῶν ἀνθρώπων μηδ' ἐθελοντὰς ἀποδιδόναι ἐν ταῖς
δυστυχίαις ἣν ὀφείλουσι χάριν, ηὔξησε τὴν τοῦ δεδωκότος προαίρεσιν ὅτι
ἐθελοντὴς τοῖς δυστυχοῦσιν ἐπέδωκεν.
Σχόλια στον Δημοσθένη (fort. auctore Ulpiano) Oration 20, sec. 403, line 7
προσδοκᾶν] σημείωσαι ὅτι ἀδιαφόρως τῷ ‘προσδοκᾶν’ καὶ τῷ

’ἐλπίζειν’ χρῆται. F4
πάντα ἀνθρώπιν'] τὸ μηδὲν ἀπελπίζειν, ὅτι τὰ ἀνθρώπινα εὐ-
μετάβολα. F2YL
οὐδὲ γὰρ ἂν Λακεδαιμόνιοί ποτε] τοῦτο πρὸς τὸ ἄνω ἔχει τὴν ἀναφο-
ρὰν ἐν ᾧ ἔφη ‘πόρρω τοῦ τι τοιοῦτον ἐλπίζειν ἐσμέν’, ἵνα ἀποκρίνηται
’οὐδὲ γὰρ ἂν Λακεδαιμόνιοί ποτε ἤλπιζον εἰς τοιαῦτα πράγματ' ἀφίξε-
σθαι’, ἃ οὐχ ἥρμοττε διὰ τὴν εὔνοιαν τῆς πατρίδος εὐθὺς ἀποκρίνασθαι
διὰτὸ δύσφημον. τοιγαροῦν παρεμβαλὼν ἠθικῶς τὰ πρῶτα τότε τὸ
964
λυποῦν ἐπήγαγε λανθάνων· ἀναμιμνήσκει δὲ τῆς ἐν Λεύκτροις συμφορᾶς

τῆς καθελούσης τὴν Σπάρτην καὶ τῶν κατὰ τοὺς Συρακοσίους· πανταχό-
θεν δὲ αὔξει καὶ τούτους, ἐπειδήπερ ἐπὶ Λακεδαιμονίων ὡς ὄντων γνω-
ρίμων οὐκ ἐδέετο. ἡ δὲ αὔξησις ἀπὸ πολλῶν, ἀπὸ τοῦ λαμβάνειν φόρους
ἀπὸ Καρχηδονίων, ἀπὸ τοῦ ἄρχειν τῶν περὶ αὐτούς, ἀπὸ τοῦ νικῆσαι συμ-
μαχίᾳ τοὺς Ἀθηναίους. πρόσκειται δὲ καὶ τὸ ‘δημοκρατούμενοι’, ἵνα τὸ
ἀληθὲς τῆς μεταβολῆς καὶ τῆς τυραννίδος τὸ πταῖσμα ποιήσῃ σφοδρότε-
ρον. εἶτα ἐξάρας τὴν τῶν Συρακοσίων ἰσχὺν τὸν κεκρατηκότα λίαν ἠλάτ-
τωσε ‘γραμματέα καὶ ὑπηρέτην’ προσειπών, ὀνόματα παρ' Ἀθηναίοις
ἀπερριμμένα. τοιγάρτοι καί, ὥς φασι, προσέθηκεν, ἵν' ὑπολάβοι τις τῶν
διηγησαμένων ὑπάρξαι τὸ αἴτιον. εἴρηται δὲ ὑπό τινων ὡς οἱ παρὰ τοῖς
Συρακοσίοις γραμματεῖς σεμνοί τέ εἰσι καὶ ἔνδοξοι καὶ οὐχ οἷον οἱ
Scholia In Dionysium Periegetam, Scholia in Dionysii periegetae orbis

descriptionem (olim sub auctore Demetrio Lampsaceno) (5019: 001)
“Geographi Graeci minores, vol. 2”, Ed. Müller, K.
Paris: Didot, 1861, Repr. 1965.Vita-verse of Orbis descriptio 373, line of scholion 9
ται αὐτοῦ δὲ καὶ Θεόκριτος (4, 32) καὶ ποταμὸν ὄντα

Λακίνιον.
Συβαρῖται διὰ τὸν Ἀλφειοῦ πόθον εἰς Ἀρέθου-
σαν τὰ Ὀλύμπια μεταθεῖναι εἰς ἑαυτοὺς ἤθελον. Ἀπώ-
λοντο δὲ ὑπὸ τῶν Κροτωνιατῶν, οἳ αὐλήσαντες ἐν τῷ
πολέμῳ ἔθελξαν τοὺς ἵππους, πρὸς αὐτὸν διδαχθέντας
ὑπ' αὐτῶν ὀρχεῖσθαι, οἳ ὀρχούμενοι ἄρδην τοὺς αὐτῶν
δεσπότας καταβαλόντες ἀπώλεσαν. Οἱ δὲ οὐ διὰ
τοῦτο, ἀλλ' ὅτι τῶν ἀναθημάτων ἔκλεψάν τινα τοῦ
Ἀλφειοῦ· ἔχει γὰρ τιμὰς ὁ Ἀλφειὸς ἐν Ὀρτυγίᾳ πρός
τε Συρακούσαις καὶ τῇ Ἀρεθούσῃ· ἃ κλέψαντες κατὰ
μῆνιν Ἀλφειοῦ ἡττήθησαν ἐν πολέμῳ ὃν εἴρηται τρό-
πον. – Οἱ Συβαρῖται τοῦ Ἀλφειοῦ ἀναθήματα ἐσύ-
λησαν, καὶ αἰσχρῶς αὐτοῖς χρησάμενοι ἐβεβήλωσαν.
Οὗτοι δὲ εἰς ἔσχατον τρυφῆς ἐλάσαντες πρὸς αὐλὸν
ὀρχεῖσθαι τοὺς ἰδίους ἐδίδαξαν ἵππους. Καὶ δὴ Κρο-
τωνιᾶται πόλεμον πρὸς αὐτοὺς ἔχοντες εἰς τὴν μάχην
αὐλοὺς ἤγαγον, οἱ δὲ ἵπποι τῶν Συβαριτῶν ἐξ ἔθους
πρὸς ὄρχησιν ἐτράπησαν, τῶν αὐλῶν ἀκούοντες, καὶ
τοὺς δεσπότας αὐτῶν κατέβαλον.
Anonymi In Hermogenem Rhet., Introductio in prolegomena Hermogenis artis

rhetoricae (fort. auctore Marcellino Gramm. et Rhet.) (5024: 005)
“Prolegomenon sylloge”, Ed. Rabe, H.Leipzig: Teubner, 1931; Rhetores Graeci 14.
δὲ δι' ἱστορίας ὑφηγησόμεθα. Γέλα πόλις ἐστὶ τῆς

Σικελίας. ταύτης τύραννος ἐγένετο Ἱπποκράτης τις.
965
τούτῳ παραδυναστεύουσι δύο τινές, Γέλων καὶ Ἐναίσι-

μος. καὶ δὴ ἀποθανόντος τοῦ Ἱπποκράτους ἐπεθύμησαν
οὗτοι οἱ παραδυναστεύοντες τῆς τυραννίδος. καὶ ὁ μὲν
Ἐναίσιμος ἔρχεται εἰς τὴν Ῥόδον κἀκεῖ τυραννεῖ τῶν
ἰδίων πολιτῶν· ἦν γὰρ Ῥόδιος. ὁ δὲ Γέλων ἔμεινε βα-
σιλεύων ἐν τῇ Γέλᾳ τῇ πόλει· ὕστερον δὲ εἰς ἀτυχίαν
τῆς τυραννίδος αὐτῷ καὶ τῶν πραγμάτων κατασταθέν-
των οὐκέτι ἔμεινεν ἐν τῇ πόλει τῇ Γέλᾳ, ἀλλ' ἔρχεται
ἐν τῇ Συρακούσσῃ – ἔστι δὲ ἡ Συράκουσσα μητρόπολις
τῆς Σικελίας – κἀκεῖ διέτριβε τυραννῶν. μετὰ θάνατον
τοῦ Γέλωνος ἐτυράννησεν Ἱέρων, οἳ δὲ λέγουσιν ὁ ἀδελ-
φὸς αὐτοῦ, ἄλλοι λέγουσιν ὁ υἱὸς αὐτοῦ. παρεδυνάστευσε
δὲ τούτῳ Κόραξ τις. οὗτος ὁ Κόραξ, ὅπερ ἂν ἐβούλετο
παρὰ τῷ βασιλεῖ, μεγάλως ἠκούετο. μετὰ θάνατον τού-
του τοῦ Ἱέρωνος τυραννεῖσθαι οὐκέτι ἤθελον οἱ Συρα-
κούσσιοι. λέγεται γάρ, ὅτι τοσοῦτον ὠμότητι ἐχρή-
σατο κατ' αὐτῶν, ὥστε προστάξαι τοῖς Συρακουσσίοις
μηδὲ φθέγγεσθαι τὸ παράπαν, ἀλλὰ διὰ ποδῶν καὶ
χειρῶν καὶ ὀμμάτων σημαίνειν τὰ πρόσφορα καὶ ὧν ἄν

rhetoricae (fort. auctore Marcellino Gramm. et Rhet.) Volume 14, page 269, line 25
σιλεύων ἐν τῇ Γέλᾳ τῇ πόλει· ὕστερον δὲ εἰς ἀτυχίαν

τις ἐν χρείᾳ γένοιτο. ἔνθεν καὶ τὴν ὀρχηστικήν φασι
λαβεῖν τὰς ἀρχάς· τῷ γὰρ ἀποκεκλεῖσθαι λόγου τοὺς
Συρακουσσίους ἐμηχανῶντο σχήματι δεικνύειν τὰ πρά-
γματα. δεδιὼς οὖν ὁ τῶν Συρακουσσίων δῆμος, μή πως
εἰς ὅμοιον ἐμπέσοι τύραννον, οὐκέτι τυράννῳ τὰ πρά-
γματα κατεπίστευσε· λοιπὸν ἐγένετο δημοκρατία πά-
λιν ἐν τοῖς Συρακουσσίοις. καὶ ἤθελεν οὗτος ὁ Κόραξ

966

πείθειν καὶ τὸν ὄχλον καὶ ἀκούεσθαι, καθάπερ καὶ ἐπὶ


τοῦ Ἱέρωνος ἠκούετο. σκοπήσας δέ, ὡς ὁ δῆμος ἀστάθ-
μητον καὶ ἄτακτον πέφυκε πρᾶγμα, καὶ ἐννοήσας, ὅτι
λόγος ἐστίν, ᾧ ῥυθμίζεται ἀνθρώπου τρόπος, ἐσκόπησε
διὰ λόγου ἐπὶ τὰ πρόσφορα τὸν δῆμον καὶ προτρέπειν
καὶ ἀποτρέπειν. εἰσελθὼν οὖν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ,
967

rhetoricae (fort. auctore Marcellino Gramm. et Rhet.)

καὶ ἀποτρέπειν. εἰσελθὼν οὖν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, ἐν ᾗ ὁ
πᾶς συνηθροίσθη δῆμος, ἤρξατο λόγοις


καὶ ἀποτρέπειν. εἰσελθὼν οὖν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, ἐν ᾗ ὁ
πᾶς συνηθροίσθη δῆμος, ἤρξατο λόγοις πρότερον θε-
968
ραπευτικοῖς καὶ κολακευτικοῖς τὴν ἐκκλησίαν καὶ τὸ

θορυβῶδες καταπραῧναι τοῦ δήμου, ἅτινα καὶ προοί-
μια ἐκάλεσε. μετὰ δὲ τὸ καταπραῧναι καὶ κατασιγάσαι
Anonymi In Hermogenem Rhet., Commentarium in librum περὶ ἰδεῶν (5024:

020)“Rhetores Graeci, vol. 7.2”, Ed. Walz, C.Stuttgart: Cotta, 1834, Repr. 1968.
μιον. ὥστε δεῖ μάλιστα χρῆσθαι ταῖς λέξεσιν, ὅσαι πλεο-

νάζουσι τῷ τε α, καὶ τῷ ω, ὅθεν καὶ ὁ σοφώτατος
Πλάτων φησὶ τὴν οἰωνιστικὴν ὀνομάσαι τινὰς ᾠωνιστι-
κὴν, ἀποσεμνύνοντος τὸ ω· ἐκ γὰρ τοῦ στοχάζεσθαι
τὸ μέλλον ἐλέχθη οἰονοϊστικὴ καὶ παρῆκται ἐκ τοῦ
οἷον, τοῦτο γὰρ στοχαστικόν· οἱ δὲ σεμνὴν βουλόμενοι
ποιῆσαι τὴν λέξιν ἔτρεψαν τὸ ο εἰς τὸ ω. καὶ ταῦτα
μετρίως πως ἰσομοιροῦντος τοῦ στοιχείου κατὰ τὸν ἦχον
τῆς φωνῆς, πλατύνει δὲ μάλιστα τὸ α, καὶ ὀγκοῖ τὸ
στόμα κατὰ τὴν ἐκφοράν·
κδʹ. Ἐν γὰρ Συρακουσίαις ἢ ἀδωνιαζούσαις δύο
γυναικῶν πολλὰ πρὸς ἀλλήλας λεγομένων δωριστὶ καὶ πολ-
λῷ τῷ α χρωμένων οἷον·
Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. (5026: 001)

“Scholia Graeca in Homeri Iliadem (scholia vetera), vols. 1–5, 7”, Ed. Erbse, H.
Berlin: De Gruyter, 1:1969; 2:1971; 3:1974; 4:1975; 5:1977; 7:1988.
Book of Iliad 12, verse 125a2, line of scholion 1
ex. οἱ δ' ἅμ' ἕποντο:ὅμοιοι τούτῳ καὶ οἱ ἑπόμενοι·

διὸ ἐπ' αὐτῶν τῷ ἐπιφθέγματι ἐχρήσατο “νήπιοι” (Μ 127), τὴν
εὐήθη αὐτῶν ἐπιβολὴν ἐξελέγχων. b(BCE3E4)T
Hrd. {ὀξέα} κεκλήγοντες:ὡς ἀρήγοντες· οὐ γὰρ τὸ κεκλη-
γότες ἐπλεόνασε τὸ ν, οὐδὲ παρὰ τὸ “ὀξέα κεκληγώς” (Β 222.
Ρ 88) ἐκλίθη, ἀλλὰ παρὰ τὸ κέκληγα γέγονεν ὁ ἐνεστὼς κεκλήγω, ὡς
παρὰ τὸ “ἄνωγα” (Κ 120 al.) ἀνώγω, πέπληγα πεπλήγω, ἔνθεν
τὸ “ἐπέπληγον πόδες ἵππων” (Ε 504). ἀκόλουθος δὲ τῷ κεκλήγω
μετοχὴ ἡ κεκλήγων, ἔνθεν τὸ κεκλήγοντες.A
{κεκληγότες:} ἀπὸ τοῦ κεκλήγω Συρακουσίου ἐνεστῶ-
τος ἀκόλουθος μετοχὴ κεκλήγων βαρυνομένη. T
Ariston. πεσέεσθαι:ὅτι ἐπὶ τῶν Τρώων λέγει, ἀντὶ τοῦ ἐμπε-
σεῖν, ἐνσεῖσαι. Aim
ex. δύ' ἀνέρας εὗρον ἀρίστους:ὑπερβάλλων ὁ ἔπαινος,
ὅτι τὴν τοσούτων ἐπιφορὰν δύο ἀπεκρούσαντο· ἐνίους μὲν γὰρ δι'
ὅλου ἐξέχοντας προσάγει, ἐνίους δὲ ἐν τοῖς κατὰ μέρος συνίστησιν.
ἄριστοι οὖν οἱ ἐν τῷ ἐπισφαλεστάτῳ κινδύνῳ ἀνδρισάμενοι, ἐν
ᾧ καὶ τοὺς λοιποὺς Ἕλληνας φεύγειν συνέβαινεν. b(BCE3)T
ἔστι δὲ καὶ ἀξιόπιστον στενὴν δίοδον ὑπὸ δυεῖν γενναίων φυλα-
χθῆναι συλλαμβανόντων ἄνωθεν ἀπὸ τοῦ τείχους.
969
Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. Book of Iliad 21, verse 471b, line of scholion 2
ex. πότνια θηρῶν:δεσπότις. μεταλαβὼν οὖν φησιν Ἀνακρέων

(fr. 1, 3 G. = 3, 3 P. [P.M.G. 348, 3]). “δέσποιν' Ἄρτεμι θηρῶν”.
b(BCE3E4)T οἰκεῖον δὲ ταύτῃ τὸ προπετές· διὸ καὶ περιπίπτει
βλάβῃ. b(BE3E4)T ὥστε καὶ τὰ πεπραγμένα ἐν τῇ Θεομαχίᾳ
τολμηρότερον ἀφορμὰς ἔχει Ἄρην (cf. Φ 391 – 3) καὶ Ἄρτεμιν (cf.
Φ 470 – 1). T
Ariston. Ἄρτεμις ἀγροτέρη καὶ ὀνείδειον φάτο μῦθον:
ἀθετεῖται, ὅτι περισσὸς μετὰ τὸν“τὸν δὲ κασιγνήτη μάλα νείκεσε
πότνια θηρῶν” (Φ 470). τίς δὲ κυνηγετικὴ θεὸς εἰ μὴ ἡ Ἄρτεμις; A
Ariston. | ex. Ἄρτεμις ἀγροτέρη:περισσὸς ὁ στίχος. | οὕτω δὲ
παρὰ Συρακοσίοις (fr. 1 [C. G. F. p. 198] K.) καὶ Ἀθηναίοις τιμᾶται·
“τῇ δ' Ἀγροτέρᾳ κατὰ χιλίων παρῄνεσα / εὐχὴν ποιήσασθαι” (Ar.
equ. 660 – 1). T
ex. ἀγροτέρη:κυνηγός, ἀπὸ τοῦ ἀγρεύειν. Aim
Hrd. ὀνείδειον {φᾶτο μῦθον}: ὡς “τέλειον” καὶ ὄρειον·
οὕτως γὰρ ἐκπίπτει καὶ τὰ τῆς παραγωγῆς, εἰ μὴ τὸ απαραλήγοι ἐν
τῷ εἰς οςλήγοντι οὐδετέρῳ, ἢ δύο σύμφωνα, ὧν τὸ μὲν ληκτικὸν εἴη τῆς
πρώτης συλλαβῆς, τὸ δὲ ἀρκτικὸν τῆς δευτέρας, οἷον “ἕλος” (Υ 221.
ξ 474), ἕλειος· διὰ τῆς ειδιφθόγγου ἡ παραγωγὴ καὶ προπαρο-
ξύνεται· οὐ γὰρ ἦν ἐν τῷ οὐδετέρῳ τὸ α· “τέλος” (Β 122. Γ 309 al.),
“τέλειος”· “ὄρος” (Β 603. 829 al.), ὄρειος· οὕτως “ὄνειδος” (Π 498.
Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. (et recentiora e cod. Genevensi gr. 44) (5026:
003)“Les scolies genevoises de l'Iliade, vol. 1”, Ed. Nicole, J.
Geneva: Georg, 1891, Repr. 1966.Book of Iliad 12, verse 125, line of scholion 1
[καὶ διὰ πάντων] περισσὸς ὁ «καὶ» σύνδεσμος. τὸ δὲ «διὰ

πάντων» ἀντὶ τοῦ ὑπὲρ πάντων.
[ἐπίκουροι] διαφέρουσιν ἐπίκουροι καὶ σύμμαχοι· ἐπίκουροι
μὲν οἱ πολεμουμένοις ἥκοντες βοηθοὶ, σύμμαχοι δὲ οἱ σὺν τοῖς πολεμί-
οις ἐπιόντες.
[δυσώνυμος] ἢ κακὸν ὄνομα ἔχουσα τὸν θάνατον.
[εἴσατο] ἀπὸ τοῦ εἶμι, διὸ καὶ ψιλοῦται.
σημαίνει τὸ «εἴσατο» καὶ τὸ ὥρμησε, ὡς ἐνταῦθα, καὶ τὸ
ἐφάνη· «εἴσατο δ' ὡς ὅτε ῥινόν» (Od. V, 281), καὶ τὸ ἔγνω· «εἴσομαι
αἴ κέ μ' ὁ Τυδείδης» (Il VIII, 532).
[κεκλήγοντες] κεκλήγω ἐνεστὼς βαρύτονος Συρακούσιος. ἡ με-
τοχὴ κεκλήγων βαρύτονος.
[δρύες] μάλιστα γὰρ αὗται βαθύρριζοι – ἀνέμοις.
[αὔας] μονῆρες – ἢ μόνον τὸ αὖος.
[ἐκ δὲ τὼ ἀΐξαντε] περισσὸς ὁ «δέ». εἰς δὲ τὸ «ἀΐξαντε»
ὑποστιγμὴν θετέον.
[δέχαται] δεδέχαται δέχαται, δεδαίαται δαίαται. κολοσυρτὸς
970
δὲ παρὰ τὸ τὰ κῶλα σύρειν, ἢ – τὸν κολῳὸν καὶ συριγμόν.

[δοχμώ] ὀξυτονητέον δὲ τὸ «δοχμώ»· δυϊκὸν γάρ ἐστι· ἤτοι
δόχμιοι, πλάγιοι – οἱ ὀδόντες.
Σχόλια στην Ομήρου Οδύσσεια(5026: 007)

“Scholia Graeca in Homeri Odysseam, 2 vols.”, Ed. Dindorf, W.
Oxford: Oxford University Press, 1855, Repr. 1962.
Book 13, hypothesis-verse 408, line 8
ὁμῶς] ὁμοίως τῷ πρώην χρόνῳ, ὡς ἀπ' ἀρχῆς καὶ νῦν. ἢ ὡς σὺ

σαυτῷ εὐνοεῖς. B.H.
πὰρ Κόρακος πέτρῃ] Ἀρεθούσης υἱὸς καὶ Κόραξ ἐγένετο.
οὗτος οὖν ὁ Κόραξ κυνηγῶν εὑρὼν λαγὼ καὶ διώκων ἠνέχθη κατὰ
κρημνοῦ, καὶ πεσὼν ἐπὶ τῆς πέτρας ἐτελεύτησεν. ἡ δὲ μήτηρ αὐτοῦ
Ἀρέθουσα διὰ τὴν λύπην ἐλθοῦσα ἐπί τινα κρήνην ἑαυτὴν ἀπήγξατο.
ἔνθα ἀπὸ τοῦ Κόρακος ἡ πέτρα, ἀπὸ δὲ τῆς Ἀρεθούσης ἡ κρήνη.
εἰώθαμεν δὲ σημαίνειν ἀπὸ τῶν ἐνοικούντων πολλάκις τοὺς τόπους, ὡς
οἱ Ἀττικοί. λέγει δ' οὖν τὰ συφόρβια. ἰστέον ὅτι Ἀρέθουσαι κρῆναί
εἰσι τέσσαρες, ἐν Συρακούσαις, ἐν Σμύρνῃ, ἐν Χαλκίδι, καὶ ἐν Ἰθάκῃ.
B.H.Q. οὗτος ὁ Κόραξ κυνηγῶν ἀπὸ τῆς πέτρας πεσὼν ἐτελεύ-
τησε, καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ Ἀρέθουσα ἑαυτὴν ἀπήγξατο. Ἀρέθουσαι
δὲ τέσσαρες, ἐν Συρακούσῃ, ἐν Σμύρνῃ, ἐν Χαλκίδι, καὶ ἐν Ἰθάκῃ. V.
Ἀρέθουσα κρήνη Ἰθάκης καὶ Ἄργους. V.
βάλανον μενοεικέα] ἁρμόζοντα τῇ δυνάμει αὐτῶν. Q. βά-
λανον ἁρμόζουσαν καὶ οὖσαν κατάλληλον τῇ δυνάμει τῶν χοίρων. Q.
καλέουσα] καλέσαι ὀφείλουσα. V.
ἐνθύμιος] ἔμφροντις, ὅ ἐστι διὰ φροντίδος. B.
πόνον] γρ. μόρον. M.
ἕως τοῦ ὀΐω ἡ στιγμή. Vind. 133.
Σχόλια στην Ομήρου ΟδύσσειαBook 13, hypothesis-verse 408, line 11
πὰρ Κόρακος πέτρῃ] Ἀρεθούσης υἱὸς καὶ Κόραξ ἐγένετο.

οὗτος οὖν ὁ Κόραξ κυνηγῶν εὑρὼν λαγὼ καὶ διώκων ἠνέχθη κατὰ
κρημνοῦ, καὶ πεσὼν ἐπὶ τῆς πέτρας ἐτελεύτησεν. ἡ δὲ μήτηρ αὐτοῦ
Ἀρέθουσα διὰ τὴν λύπην ἐλθοῦσα ἐπί τινα κρήνην ἑαυτὴν ἀπήγξατο.
ἔνθα ἀπὸ τοῦ Κόρακος ἡ πέτρα, ἀπὸ δὲ τῆς Ἀρεθούσης ἡ κρήνη.
εἰώθαμεν δὲ σημαίνειν ἀπὸ τῶν ἐνοικούντων πολλάκις τοὺς τόπους, ὡς
οἱ Ἀττικοί. λέγει δ' οὖν τὰ συφόρβια. ἰστέον ὅτι Ἀρέθουσαι κρῆναί
εἰσι τέσσαρες, ἐν Συρακούσαις, ἐν Σμύρνῃ, ἐν Χαλκίδι, καὶ ἐν Ἰθάκῃ.
B.H.Q. οὗτος ὁ Κόραξ κυνηγῶν ἀπὸ τῆς πέτρας πεσὼν ἐτελεύ-
τησε, καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ Ἀρέθουσα ἑαυτὴν ἀπήγξατο. Ἀρέθουσαι
δὲ τέσσαρες, ἐν Συρακούσῃ, ἐν Σμύρνῃ, ἐν Χαλκίδι, καὶ ἐν Ἰθάκῃ. V.
Ἀρέθουσα κρήνη Ἰθάκης καὶ Ἄργους. V.
βάλανον μενοεικέα] ἁρμόζοντα τῇ δυνάμει αὐτῶν. Q. βά-
971
λανον ἁρμόζουσαν καὶ οὖσαν κατάλληλον τῇ δυνάμει τῶν χοίρων. Q.

καλέουσα] καλέσαι ὀφείλουσα. V.
ἐνθύμιος] ἔμφροντις, ὅ ἐστι διὰ φροντίδος. B.
πόνον] γρ. μόρον. M.
ἕως τοῦ ὀΐω ἡ στιγμή. Vind. 133.
καθέξει] γρ. παρέξει. H. Vind. 133.
ὡς ἄρα μιν φαμένη] εἰπὼν τὸ κατὰ μέρος ἐπήγαγε τὸ ὅλον
ἀντὶ τοῦ συνελόντα εἰπεῖν, δέρμα γέροντος αὐτῷ περιέθηκε πρότερον
Scholia In Isocratem, Scholia in Isocratem (5028: 001)

“Scholia Graeca in Aeschinem et Isocratem”, Ed. Dindorf, W.
Oxford: Oxford University Press, 1852.Vita-hypothesis-scholion+oration schOr13,
sec. 22, line 2
ἐξ ὧν μὲν ἡμεῖς ἐπράττομενἐξ ὧν δὲ Σπαρτιᾶται,

αὐξάνεσθαι τὴν Ἑλλάδα κ. τ. λ.τὴν ἐκείνων μόνην μεγάλην κ. τ. λ.
(125.) θεοφιλεῖς] τοῦτο οὕτω νοητέον· οὐχὶ φιλοῦντας τοὺς
θεοὺς, ἀλλ' ὑπὸ τῶν θεῶν φιλουμένους.
(126.) ὁ φὺς] ὁ γενόμενος.
ἀδολεσχίαν] ἀδολεσχία ἡ πάνυ φλυαρία, ἤγουν ἡ
πλείστη.
ποιητικοῦ πράγματος] ποιητικὸν πρᾶγμα καλεῖ τὴν ῥητορικὴν
πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῶν κδʹ στοιχείων, ἣν καλεῖ τεταγμένην τέχνην.
(19.) καὶ τὰς καλουμένας τέχνας γράψαι τολμήσαντες]
Τισίαν καὶ Κόρακα λέγει τοὺς Συρακουσίους, καὶ Γοργίαν καὶ Θρα-
σύμαχον, οἳ πρῶτοι ῥητορικὰς τέχνας ἔγραψαν.
Scholia In Lucianum, Scholia in Lucianum (et recentiora Arethae) (5029:

001)“Scholia in Lucianum”, Ed. Rabe, H.
Leipzig: Teubner, 1906, Repr. 1971.Lucianic work 33, sec. 34, line 3
γνοίη”. εἰ δὲ τοῦτο, οὐκ ἂν παρὰ πᾶσιν οἱ αὐτοὶ παρα-

σιτοῖεν ἀλλὰ ἄλλοι παρ' ἄλλοις, ὡς μὴ τῷ ὄντι μιᾶς οὔσης
ἀλλὰ διαφόρου, ἀφ' ἧς διαφόρου ἄλλοι παρ' ἄλλοις εὐδο-
κιμοῦσιν. καὶ οὕτω διαδράσεταί σοι τὸ καὶ τὴν παρασιτι-
κὴν τῷ ἑνιαίῳ συνεστάναι, εἴ γε διαφορὰ καὶ τοιαύτη τε
καὶ τοσαύτη εὕρηται καὶ παρὰ ταύτῃ, ἀφ' ἧς μάλιστα καὶ
πλεῖον τῶν ἐνδιαβαλλομένων, μᾶλλον δὲ ἀληθέστερον πρὸς
τὸ ἀνύπαρκτον χωρήσει ἡ παρασιτική. ~ Γ2
ἡ συμφορὰ – ὁμοία δοκεῖ γενέσθαι τῇ Νικίου]
ἧς μέμνηται Θουκυδίδης [7, 51 sq.] ναυμαχίας τῶν Ἀθη-
ναίων πρὸς τοὺς Λακεδαιμονίους περὶ Συρακούσας γενέ-
σθαι καὶ καταναυμαχηθῆναι ὑπὸ Γυλίππου τοῦ Λακεδαι-
μονίου. ~ VφUΩ
ἆρ' οὐχ ὁ μὲν τὸ σῶμα πρῶτον πολὺς – θυμοειδής]
Ἀρέθα. ἄπαγε, κατάρατε· οἰνοποσίᾳ καὶ μέθῃ τοὺς ὀφθαλ-
μοὺς διεφθορὼς καὶ κρεώδης, ἐκκεκραγὼς δόξει θυμοει-
972
δής τις εἶναι, οὐ μέντοι καὶ ἔσται, ἀλλὰ παράφρων καὶ

παράφορος κατὰ τοὺς λυσσώδεις τῶν κυνῶν.
Scholia In Nicandrum, Scholia et glossae in Nicandri theriaca (et recentiora)

(5031: 001)“Scholia in Nicandri theriaka”, Ed. Crugnola, A.
Milan: Istituto Editoriale Cisalpino, 1971.Vita-scholion 529b, line 9
ἀποκρουστικὰ νούσων.
Θρινακίην· γράφεται καὶ ΤρινακίηνGd
Θρινακίην μὲν ῥίζαν· τὴν ἐν Σικελίᾳ
γενομένην· οὕτως γὰρ καλεῖται ἡ Σικελία διὰ τὸ τρεῖς ἄκρας
ἔχειν. τὰ δὲ ὀνόματα εἴρηνται τοῖς ἄλλοις. ἐν τῇ Σικελίᾳ δὲ
γίνεται ἡ θάψος. ταύτης δὲ τῷ χυλῷ χρῶνται πρὸς ὄφεις.
ἔστι δὲ χλωρότατον, ὅθεν οἱ βουλόμενοι χλωροὶ φαίνεσθαι
καὶ νοσώδεις ταύτῃ περιχρίονται τὸ πρόσωπον. εὑρηκέναι
δὲ αὐτήν φασι τὸν ...ὁΚρατεύας (fr. 16 Wellm.) ἐπὶ
νήσῳ τινὶ Θάψῳ, μιᾷ τῶν Σποράδων. ἔστι δὲ αὕτη ἡ νῆσος
Συρακούσης καὶ Ξιφωνίας μεταξύ. Ἄλλως· Θρινακίην
ἀντὶ τοῦ Σικελικήν. Τρινακρία γὰρ ἡ Σικελία διὰ τὸ τρεῖς
ἄκρας ἔχειν.
Scholia In Oppianum, Scholia et glossae in halieutica (et recentiora) (5032:

002)“Scholia et paraphrases in Nicandrum et Oppianum in Scholia in Theocritum
(ed. F. Dübner)”, Ed. Bussemaker, U.C.
Paris: Didot, 1849.Hypothesis-book 2, scholion 167, line 7
Δαιννύμενος· εὐωχούμενος. τέχνῃσιν· δόλοις.

πανουργίαις. ἑλών· λαβών. δυσμήχανον· δυσθήρευτον,
κακομήχανον, καινῶς μηχανηθεῖσαν καὶ ἐπινοηθεῖσαν,
ἢ τὴν δύσκολον.
Μνιαροῖσιν· ἔχουσι βρύα, βρυώδεσι, τοῖς ἔχου-
σι μνία ἢ βρύα, μνία ἤως βρύα ἔχουσι πλαταμῶσι, πα-
ραθαλασσίοις χωρίοις, αἰγιαλοῖς· πλαταμὼν ὁ πολὺς
ποταμὸς καὶ παραθαλάσσιος. ἐπί· ὑπό. πλαταμῶσι· αἰ-
γιαλοῖς. πλαταμῶσι· πλακίαις (sic) πέτραις. νοήσας·
ἰδών, αἴσθησις ἀντὶ αἰσθήσεως. Νοήσας ἀντὶ τοῦ ἰδὼν κατ'
Ἐπίχαρμον τὸν Συρακούσιον, οὗτος δὲ πολλάκις γράφει
καὶ τὸ ἰδὼν ἀντὶ τοῦ νοήσας.
Αἰνήσει· ἐπαινέσει. ἀγάσσεται· θαυμάσει. ἕνεκα
τέχνης· καὶ ἕνεκα δόλου.
Κερδαλέης· πανούργου. ἐπιφροσύνην· φρόνησιν,
φρονιμώτατον. πόρε· παρέσχεν. δαίμων· ἡ φύσις, ὁ θεός.
Φέρβεσθαι· ὥστε τρέφεσθαι. ἄμοχθον· ἄκοπον,
ἄπονον.
Κληῗδας· συμμίξεις, συγκολλήσεις, τὰς κλείσεις,
τὰ σκεπάσματα. ἀναπτύξαντα· ἀναπετάσαντα,
973
Scholia In Pausaniam, Scholia in Pausaniae periegesin (sub auctore Agathia)

(5033: 001)“”Pausanias–Scholien””, Ed. Spiro, F., 1894; Hermes 29.
Pausanias book+Chap.+sec. 1,3,2, line 4
ὀστρακιζομένους καὶ κολάζειν, κεραμικὴ δὲδιὰ τὸ ἐκ κερά-

μου τὰ ὄστρακα εἶναι.
Ἐλευσῖνα] Ἐλευσὶς πόλις πλησίον Ἀθηνῶν παρὰ
τὸ ἐλεύθω ἐλεύσω ἐλευσίς· παρ' αὐτῇ κατέλυσεν ἡ Δημή-
τηρ ἐπὶ ζήτησιν τῆς ἑαυτῆς θυγατρὸς ....., ἐν ᾗ ἐτελεῖτο
ἑορτὴ τῇ Δήμητρι ὀνομαζομένη Ἐλευσίνια· ἐτελεῖτο δὲ καὶ
ἀγὼν θυμελικὸς παρὰ Λάκωσιν.
βασιλεὺς Ἀδριανὸς] περὶ Ἀδριανοῦ βασιλέως·
τῶν Μήδων ἐκφυγόντων ἱδρύσατο τὸν Ἐλευθέριον Δία. τοῦ-
τον δὲ ἔνιοι καὶ Σωτῆρα φασίν. τιμᾶται δὲ καὶ ἐν Συρα-
κούσαις καὶ παρὰ Ταραντίνοις καὶ ἐν Πλαταιαῖς καὶ ἐν
Καρίᾳ ὁ Ἐλευθέριος Ζεύς.
Ἐλευθέριος Ζεὺς διὰ τὸ τῆς μηδικῆς δουλείας ἀπαλλα-
γῆναι τὴν Ἀττικήν.
καταστρώματα] τὰ τῆς νεὼς μέρη, ἐφ' οἷς ἑστῶ-
τες ναυμαχοῦσιν.
βουλευτηρίου τῶν φʹ] πρυτάνεις τὸ δέκατον μέρος
τῆς βουλῆς τῶν φʹ ἀνδρῶν· οἱ διοικοῦντες ἅπαντα τὰ
ὑπὸ τῆς βουλῆς πραττόμενα πρυτάνεις ἐκαλοῦντο, ἐπρυ-
τάνευον δὲ ἀλλήλαις αἱ δέκα φυλαὶ κληρολαχοῦσαι. πρυ-
τανεῖον, παρὰ τὸ ἐκεῖ φυλάττεσθαι τὸν πυρὸν πυροταμεῖον
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum (5034: 001)

“in Pindari carmina, 3 vols.”, Ed. Drachmann, A.B.
Leipzig: Teubner, 1:1903; 2:1910; 3:1927, Repr. 1:1969; 2:1967; 3:1966.
Ode O 1, scholion metr, line 2t
Scholia in Olympionicarum carmen I
Ἱέρωνι Συρακουσίῳ κέλητι.
AE Τῶν ἐν τοῖς ἐπινίκοις τοῖς ὑπὸ Πινδάρου γεγραμμένοις

εἰς τοὺς Ὀλυμπιονίκας πρώτη ᾠδὴ ἐπῳδική ἐστι τριαδικὴ
περικοπῶν δʹ. καὶ ἔστιν ἡ πρώτη στροφὴ καὶ ἀντίστροφος
κώλων ιζʹ, ἡ δὲ ἐπῳδὸς κώλων ιγʹ.
τῆς στροφῆς καὶ ἀντιστρόφου τὸ αʹ Γλυκώνειον. τὸ
Γλυκώνειον μέτρον, τὸ καὶ ἀντισπαστικὸν, ἐστὶ τετρασύλλαβον,
συγκείμενον ἐκ βραχείας καὶ δύο μακρῶν καὶ βραχείας, οἷον
Ἀρίσταρχος· ὠνόμασται δὲ διὰ τὸ οἷον ἀντεσπασμένον καὶ
974
οἱονεὶ ἐναντίος διίαμβος εἶναι. τὸ βʹ Φερεκράτειον. τὸ γʹ

ἰθυφαλλικὸν λελυμένου τοῦ αʹ τροχαίου. τὸ δʹ ἀναπαιστι
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 1, scholion inscr a, line 10
A Ὑπόθεσις τῶν Ὀλυμπιονίκων
ADEFHKQ Γέγραπται μὲν ὁ ἐπινίκιος Ἱέρωνι τῷ Γέλωνος

ἀδελφῷ νικήσαντι ἵππῳ κέλητι τὴν οϛʹ Ὀλυμπιάδα, ἢ ὡς
ἔνιοι ἅρματι. ὁ δὲ αὐτὸς νικᾷ καὶ τὴν οζʹ Ὀλυμπιάδα
κέλητι, τῇ δὲ οηʹ Ὀλυμπιάδι τεθρίππῳ, ἐν ᾗ Ὀλυμπιάδι
ἐτελεύτα. τὸ δὲ ὄνομα τοῦ νικῶντος ἵππου Φερένικός ἐστι·
μέμνηται δὲ αὐτοῦ Βακχυλίδης γράφων οὕτως (V, 37)· ξαν-
θότριχα μὲν Φερένικον Ἀλφεὸν παρ' εὐρυδίναν πῶλον ἀελλο-
δρόμαν εἶδε νικάσαντα. ἦν δὲ Ἱέρων Δεινομένους παῖς·
Δεινομένους δὲ παῖδες τέσσαρες· Γέλων Ἱέρων Πολύζηλος
Θρασύβουλος· τὸ γένος τύραννος Συρακουσίων τῶν ἐπὶ
Σικελίᾳ· υἱὸν δὲ ἔσχε Δεινομένη. νικήσας δὲ τὰ Ὀλύμπια
ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν Συρακούσιον καὶ Αἰτναῖον, κτίσας τὴν
παρακειμένην [πόλιν τῇ Σικελίᾳ] πόλιν Αἴτνην ὁμώνυμον
τῷ ὄρει. 1dQa
DEHQ ἄλλως. γέγραπται ὁ ἐπινίκιος Ἱέρωνι τῷ Γέλωνος
ἔνιοι ἅρματι. συνέβη δὲ αὐτὸν νικήσαντα καὶ τὴν οηʹ
Ὀλυμπιάδα ἐν ταύτῃ τελευτῆσαι. τὸ δὲ ὄνομα τοῦ νικῶντος
ἵππου Φερένικός ἐστιν. μέμνηται δὲ αὐτοῦ Βακχυλίδης γρά-
φων οὕτως· ξανθότριχα μὲν Φερένικον Ἀλφεὸν παρ' εὐρυ

ἔνιοι ἅρματι. ὁ δὲ αὐτὸς νικᾷ καὶ τὴν οζʹ Ὀλυμπιάδα
κέλητι, τῇ δὲ οηʹ Ὀλυμπιάδι τεθρίππῳ, ἐν ᾗ Ὀλυμπιάδι
ἐτελεύτα. τὸ δὲ ὄνομα τοῦ νικῶντος ἵππου Φερένικός ἐστι·
μέμνηται δὲ αὐτοῦ Βακχυλίδης γράφων οὕτως (V, 37)· ξαν-
θότριχα μὲν Φερένικον Ἀλφεὸν παρ' εὐρυδίναν πῶλον ἀελλο-
δρόμαν εἶδε νικάσαντα. ἦν δὲ Ἱέρων Δεινομένους παῖς·
Δεινομένους δὲ παῖδες τέσσαρες· Γέλων Ἱέρων Πολύζηλος
Θρασύβουλος· τὸ γένος τύραννος Συρακουσίων τῶν ἐπὶ
Σικελίᾳ· υἱὸν δὲ ἔσχε Δεινομένη. νικήσας δὲ τὰ Ὀλύμπια
ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν Συρακούσιον καὶ Αἰτναῖον, κτίσας τὴν
παρακειμένην [πόλιν τῇ Σικελίᾳ] πόλιν Αἴτνην ὁμώνυμον
τῷ ὄρει. 1dQa
DEHQ ἄλλως. γέγραπται ὁ ἐπινίκιος Ἱέρωνι τῷ Γέλωνος
ἔνιοι ἅρματι. συνέβη δὲ αὐτὸν νικήσαντα καὶ τὴν οηʹ
975
Ὀλυμπιάδα ἐν ταύτῃ τελευτῆσαι. τὸ δὲ ὄνομα τοῦ νικῶντος

ἵππου Φερένικός ἐστιν. μέμνηται δὲ αὐτοῦ Βακχυλίδης γρά-
φων οὕτως· ξανθότριχα μὲν Φερένικον Ἀλφεὸν παρ' εὐρυ-
δίναν πῶλον ἀελλοδρόμον νικήσαντα. 1dD
CDEHQ ἄριστον μὲν ὕδωρ:τρία ἐν ἀνθρώποις ὁ Πίν
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 1, scholion 35c, line 3
ὁ δὲ Φερένικος ταχύνας ἑαυτὸν κατὰ τὸν ἀγῶνα τῇ νίκῃ

προσέμιξε τὸν ἑαυτοῦ δεσπότην Ἱέρωνα. 36D
BglEgl (κράτει:) τῇ νίκῃ.
AB(C)E ἱππιοχάρμαν:τὸν τῇ ἱππικῇ χαίροντα.
ACDEHQDHQ καλῶς τὸ ἐπίθετον τῷ βασιλεῖ διὰ τὸ ἱπποτροφεῖν, ἵνα
δείξῃ ὅτι οὐ Τύχης γέγονεν ἔργον τὸ τῷ Φερενίκῳ χρήσασθαι,
ἀλλ' ἐπιστήμης καὶ τῆς περὶ τὸ πρᾶγμα ἐπιμελείας.
ADEHQ ἔνιοι
δὲ ἀναγινώσκουσι παροξύνοντες τὴν παραλήγουσαν συλλαβὴν
τοῦ Συρακουσίων καὶ τὴν ἐσχάτην τοῦ ἱππιοχαρμᾶν περι-
σπῶσιν, ἵν' ᾖ Συρακοσίων ἱππιοχαρμῶν. τὸν γὰρ Ἱέρωνα DHQ
οὐκ εἶναι Συρακούσιον ὅτε ἐνίκα. κτίσαντα γὰρ αὐτὸν
τὴν Κατάνην καὶ προσαγορεύσαντα Αἴτνην ἀπ' αὐτῆς
HQ Αἰτναῖον αὐτὸν λέγουσιν. εὐήθεις δέ φησι Δίδυμος τού-
τους· τότε γὰρ ὁ Ἱέρων ἦν Συρακούσιος καὶ οὐδὲ ἦν
Αἰτναῖος, ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος. ὁ δὲ Ἀριστόνικος ἀξιο-
πίστως Αἰτναῖον ὄντα Συρακούσιον ὀνομάζεσθαι. 37A 33dD
Agl γράφεται καὶ ἱππιοχαρμὴν Συρακουσίων καὶ συν-
τάσσεται οὕτως. ἐτυμολογεῖται δὲ ἢ ἀπὸ τοῦ ἵππου καὶ

τοῦ χαίρω ἢ ἀπὸ τοῦ χάρμη ἡ μάχη.
ADHQ λάμπει δέ οἱ κλέος:τῷ ἵππῳ. ἢ τῷ Ἱέρωνι· ὃ
καὶ βέλτιον. 38A
ABCDEQ ἐν εὐάνορι Λυδοῦ Πέλοπος:Πίνδαρος μὲν
τὸν Πέλοπα Λυδόν φησιν [εἶναι], Ἴστρος δὲ (FHG I 426)
Παφλαγόνα, Αὐτεσίων δὲ (FHG IV 345) Ἀχαιὸν ἀπ' Ὠλέ-
976
νου πόλεως, ἧς καὶ Ὅμηρος μνημονεύει (Β 639)· καὶ

Ὤλενον ἠδὲ Πυλήνην.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 1, scholion 35d, line 1

τοῦ χαίρω ἢ ἀπὸ τοῦ χάρμη ἡ μάχη.
ADHQ λάμπει δέ οἱ κλέος:τῷ ἵππῳ. ἢ τῷ Ἱέρωνι· ὃ
καὶ βέλτιον. 38A
ABCDEQ ἐν εὐάνορι Λυδοῦ Πέλοπος:Πίνδαρος μὲν
τὸν Πέλοπα Λυδόν φησιν [εἶναι], Ἴστρος δὲ (FHG I 426)
Παφλαγόνα, Αὐτεσίων δὲ (FHG IV 345) Ἀχαιὸν ἀπ' Ὠλέ-
νου πόλεως, ἧς καὶ Ὅμηρος μνημονεύει (Β 639)· καὶ
Ὤλενον ἠδὲ Πυλήνην. 40ADQ
DHQ εὐάνορι:ἐν τῇ εὐάνορος ἀποικίᾳ, τοῦ Πέλοπος·
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 5, scholion 1b, line 10
παρακομίζει.
BCDEQ Ὑψηλᾶν ἀρετᾶν:ὁ νοῦς· λέγει πρὸς τὴν Κα-
μάριναν τὴν Ὠκεανοῦ, ᾗ ὁμώνυμος ἡ πόλις καὶ ἡ λίμνη,
CDEHQ ὅτι δέξαι τῶν ἀρετῶν καὶ τῶν στεφάνων τῶν ἐν Ὀλυμπίᾳ
καὶ τῆς ἀπήνης τὸ ἄωτον, ἀντὶ τοῦ τὸν ὕμνον, ὅς ἐστι
δῶρα τοῦ Ψαύμιος νενικηκότος. τὸν ὕμνον δὲ ἄωτον τῶν
στεφάνων καὶ τῶν ἀρετῶν εἶπεν, ἐπεὶ οἱ νικῶντες ἐκ τοῦ
ὑμνεῖσθαι εὐκλεεῖς γίνονται. Ἀρίσταρχος δὲ ἀκούει Ὠκεα-
νοῦ θυγατέρα Καμάριναν τὴν λίμνην, ἀφ' ἧς καὶ τὴν πό-
λιν ὠνομάσθαι. Ἀρτέμων δὲ (FHG IV, 341) πρὸς τὴν Ἀρέ-
θουσαν τὸν λόγον εἶναί φησιν. αὕτη δὲ ἐν Συρακούσαις
κρήνη· ὑποτέτακται δὲ ἡ Καμάρινα ταῖς Συρακούσαις. ἔχει
δὲ ἡ Ἀρέθουσα καὶ πᾶσα κρήνη τὰς πηγὰς ἀπὸ Ὠκεανοῦ.
βέλτιον δὲ ὡς Ἀρίσταρχος.
CEHQ ἄλλως· Καμάρινα καὶ ἡ
πόλις τοῦ Ψαύμιδος καλεῖται καὶ λίμνη πλησίον αὐτῆς κει-
μένη. οἱ μὲν οὖν φασιν ὅτι τῇ πόλει τὸ ὄνομα ἐτέθη ἀπό
977
τινος νύμφης οὔσης, οἱ δὲ ἔκ τινος Ὠκεανοῦ θυγατρὸς ἀμ-

φοτέραις, ὡς Ἡσίοδος (th. 364)·
CDEHQ τρὶς γὰρ μυρίαι εἰσὶ τανίσφυροι Ὠκεανῖναι.
πρὸς θυγατέρα οὖν τοῦ Ὠκεανοῦ τὴν Καμάριναν λέγει.
BCDEQ Ὑψηλᾶν ἀρετᾶν:ὁ νοῦς· λέγει πρὸς τὴν Κα-

μάριναν τὴν Ὠκεανοῦ, ᾗ ὁμώνυμος ἡ πόλις καὶ ἡ λίμνη,
CDEHQ ὅτι δέξαι τῶν ἀρετῶν καὶ τῶν στεφάνων τῶν ἐν Ὀλυμπίᾳ
καὶ τῆς ἀπήνης τὸ ἄωτον, ἀντὶ τοῦ τὸν ὕμνον, ὅς ἐστι
δῶρα τοῦ Ψαύμιος νενικηκότος. τὸν ὕμνον δὲ ἄωτον τῶν
στεφάνων καὶ τῶν ἀρετῶν εἶπεν, ἐπεὶ οἱ νικῶντες ἐκ τοῦ
ὑμνεῖσθαι εὐκλεεῖς γίνονται. Ἀρίσταρχος δὲ ἀκούει Ὠκεα-
νοῦ θυγατέρα Καμάριναν τὴν λίμνην, ἀφ' ἧς καὶ τὴν πό-
λιν ὠνομάσθαι. Ἀρτέμων δὲ (FHG IV, 341) πρὸς τὴν Ἀρέ-
θουσαν τὸν λόγον εἶναί φησιν. αὕτη δὲ ἐν Συρακούσαις
κρήνη· ὑποτέτακται δὲ ἡ Καμάρινα ταῖς Συρακούσαις. ἔχει
δὲ ἡ Ἀρέθουσα καὶ πᾶσα κρήνη τὰς πηγὰς ἀπὸ Ὠκεανοῦ.
βέλτιον δὲ ὡς Ἀρίσταρχος.
CEHQ ἄλλως· Καμάρινα καὶ ἡ πόλις τοῦ Ψαύμιδος καλεῖται καὶ λίμνη πλησίον
αὐτῆς κειμένη. οἱ μὲν οὖν φασιν ὅτι τῇ πόλει τὸ ὄνομα ἐτέθη ἀπό
τινος νύμφης οὔσης, οἱ δὲ ἔκ τινος Ὠκεανοῦ θυγατρὸς ἀμ-
φοτέραις, ὡς Ἡσίοδος (th. 364)·
CDEHQ τρὶς γὰρ μυρίαι εἰσὶ τανίσφυροι Ὠκεανῖναι.
πρὸς θυγατέρα οὖν τοῦ Ὠκεανοῦ τὴν Καμάριναν λέγει.
B(C)DEHQ ὁ δὲ νοῦς· ὦ τοῦ Ὠκεανοῦ θύγατερ Καμάρινα, δέχου
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 5, scholion 16, line 8
οἱ διάχρυσοι χαλινοὶ ἄμπυκες λέγονται· ὡς Ὅμηρος (Ε 358)·

χρυσάμπυκας ἵππους· καὶ ἀλλαχοῦ (Χ 469)· ἄμπυκα κεκρύ-
φαλόν τ' ἠδὲ πλεκτὴν ἀναδέσμην.
BCDEQ τὶν δὲ κῦδος:σοὶ δὲ, ὦ νύμφη Καμάρινα, τὴν
ἐκ τῆς νίκης δόξαν ἀνέθηκεν· ἀντὶ τοῦ, σοὶ χάριν ὁμολογεῖ
ἐπὶ τῇ νίκῃ. ἔτι γε μὴν καὶ τὸν αὑτοῦ πατέρα τὸν Ἄκρωνα
CDEHQ ἀνεκήρυξεν· ἐν γὰρ τῷ ἀγῶνι οἱ νικῶντες καὶ ἀπὸ πατέ-
ρων ἀνηγορεύοντο καὶ ἀπὸ προγόνων καὶ πόλεων. καὶ τὴν
νέοικον οὖν ἕδραν ἀνηγόρευσεν, τὴν πόλιν αὐτοῦ τὴν νε-
ωστὶ ἱδρυθεῖσαν καὶ οἰκισθεῖσαν. κτίζεται μὲν γὰρ ἡ Κα-
μάρινα μεʹ Ὀλυμπιάδι· ἐπικρατησάντων δὲ Συρακουσίων
πορθεῖται τῇ νζʹ Ὀλυμπιάδι· εἶτα ἐν τῇ πεʹ Ὀλυμπιάδι τῷ
μεταξὺ χρόνῳ καθ' ὃν ἐνίκησεν ὁ Ψαῦμις ἀνακτίζεται. εἰ-
κότως οὖν αὐτὴν νέοικον ὀνομάζει.
A ὃν πατέρα Ἄκρων' ἐκήρυξεν:Ἄκρων ἐκαλεῖτο ὁ
πατὴρ Ψαύμιδος. ὁ γὰρ νικῶν πατέρα καὶ πατρίδα ἀνακη-
978
ρύσσει.
A τὰν νέοικον ἕδραν:νέοικον ἕδραν εἶπε τὴν
Καμάριναν ὁ Πίνδαρος. σαφηνίζει Τίμαιος ἐν τῇ δεκάτῃ·
εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ Καμαριναῖοι .... ὑπὸ τοῦ Γέλωνος τυ-
ράννου ἀνῃρέθησαν· εἶτα ὑπὸ Γελώων συνῳκίσθησαν ἐπὶ
εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ Καμαριναῖοι .... ὑπὸ τοῦ Γέλωνος τυ-

ράννου ἀνῃρέθησαν· εἶτα ὑπὸ Γελώων συνῳκίσθησαν ἐπὶ
τῆς ... Ὀλυμπιάδος. ἡ δὲ ἅλωσις ἐγένετο κατὰ τὴν Δα-
ρείου τοῦ Πέρσου διάβασιν.
CDEHQ τὰν νέοικον ἕδραν:Ἱπποκράτης ὑπὸ τοῦ τῶν
Γελώων τυράννου ἀνῃρέθη· εἶτα ὑπὸ Γελώων συνῳκίσθη ἡ
Καμάρινα κατὰ τὴν μβʹ Ὀλυμπιάδα, ὥς φησι Τίμαιος (FHG
I, 214)· διὸ καὶ νέοικον ἕδραν εἶπε τὴν πόλιν. ἡ δὲ ἅλωσις
αὐτῆς ἐγένετο κατὰ τὴν Δαρείου τοῦ Ὑστάσπου στρατείαν.
ACDEHQ Φίλιστος ἐν γʹ (FHG I, 187) φησὶν ὅτι Γέλων Καμά-
ριναν κατέσκαψεν· Ἱπποκράτης δὲ πολεμήσας Συρακουσίοις
καὶ πολλοὺς αἰχμαλώτους λαβὼν ὑπὲρ τοῦ τούτους ἀπο-
δοῦναι ἔλαβε τὴν Καμάριναν καὶ συνῴκισεν αὐτήν. ὁ γοῦν
Πίνδαρος συνῳκισμένην οἶδε τὴν Καμάριναν.
A ὅτι δὲ περὶ τὴν πʹ ἐνίκησεν Ὀλυμπιάδα ὁ Ψαῦμις
τῇ ἀπήνῃ, οὕτως συνορᾶται· καταλύεται γὰρ αὐτῇ τὸ ἀγώ-
νισμα περὶ ὀγδοηκοστὴν εʹ Ὀλυμπιάδα· τῷ δὲ ἅρματι ἐνί-
κησε τὴν πβʹ· ὥστε τὴν παʹ Ὀλυμπιάδα ἐνίκησε τῇ ἀπήνῃ
ὁ Ψαῦμις.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum

Ode O 6, scholion metr, line 1
A εἴ τις ἄρ-

δοι:οἷον εἴ τις ἐπιμελούμενος τοῦ ἀπὸ τῶν καλῶν συναγο-
μένου πλούτου τοῦτον αὔξει ἱκανὸς ὢν τοῖς κτήμασι καὶ
προσκτώμενος εὐλογίαν, μὴ ζητείτω θεὸς γενέσθαι· ταῦτα
γὰρ αὐτῷ ἱκανά.
A κτεάτεσσιν:ἀπ' εὐθείας τῆς κτέατος Δωρικῶς·
τὰ γὰρ εἰς ονεἰς οςποιοῦσιν, ὡς παρ' Ὁμήρῳ (Η 475)·
ἀνδραπόδεσσιν.
DQ τέλος.
Scholia in Olympionicarum carmen VI

979
AC Ἀγησίᾳ Συρακουσίῳ ἀπήνῃ. sch. inscr. A

BDEFQ Ἀγησίᾳ Συρακουσίῳ υἱῷ Σωστράτου ἀπήνῃ.
EFQ Ἀγησίᾳ Συρακουσίῳ ἀπήνῃ υἱῷ Σωστράτου.
ADE Τοῦ ϛʹ εἴδους ἡ στροφὴ καὶ ἀντίστροφος κώλων ἐστὶν
ιαʹ. τὸ αʹ ἐστιν ἰαμβικὸν δίμετρον ἀκατάληκτον. τὸ βʹ
προσοδιακὸν δίμετρον ἀκατάληκτον. τὸ γʹ προσοδιακὸν τρί-
μετρον ἀκατάληκτον, αʹ χοριάμβου, βʹ ἰωνικοῦ, γʹ χοριάμ-
βου. τὸ δʹ ἐγκωμιολογικόν. τὸ εʹ Εὐριπίδειον. τὸ ϛʹ
προσοδιακὸν ὑπερκατάληκτον δίμετρον. τὸ ζʹ ἰαμβέλεγος.
τὸ ηʹ ἴαμβος τρίμετρος. τὸ θʹ ὅμοιον τῷ ἕκτῳ. τὸ ιʹ
ἐγκωμιολογικόν. τὸ ιαʹ ἰαμβικὸν δίμετρον ὑπερκατάληκτον.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 6, scholion metr, line 2
δοι:οἷον εἴ τις ἐπιμελούμενος τοῦ ἀπὸ τῶν καλῶν συναγο-

μένου πλούτου τοῦτον αὔξει ἱκανὸς ὢν τοῖς κτήμασι καὶ
προσκτώμενος εὐλογίαν, μὴ ζητείτω θεὸς γενέσθαι· ταῦτα
γὰρ αὐτῷ ἱκανά.
A κτεάτεσσιν:ἀπ' εὐθείας τῆς κτέατος Δωρικῶς·
τὰ γὰρ εἰς ονεἰς οςποιοῦσιν, ὡς παρ' Ὁμήρῳ (Η 475)·
ἀνδραπόδεσσιν.
DQ τέλος.

ἡ δὲ ἐπῳδὸς κώλων ιδʹ. τὸ αʹ ἐγκωμιολογικὸν παρὰ
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum

Ode O 6, scholion metr, line 3

980

ἡ δὲ ἐπῳδὸς κώλων ιδʹ. τὸ αʹ ἐγκωμιολογικὸν παρὰ
μίαν τοῦ πενθημιμεροῦς ἰαμβικοῦ. τὸ βʹ προσοδιακὸν
τὸ δʹ ἀναπαιστικὸν μονόμετρον ἀκατάληκτον. τὸ εʹ ἰωνι-

κὸν δίμετρον ὑπερκατάληκτον. τὸ ϛʹ ἰωνικὸν μονόμετρον
ὑπερκατάληκτον, [ἢ ἀναπαιστικὸν δίμετρον]. τὸ ζʹ ἰαμβι-
κὸν δίμετρον ἀκατάληκτον. τὸ ηʹ Εὐριπίδειον. τὸ θʹ
ὅμοιον τῷ βʹ τῆς στροφῆς κατὰ τὸ ἔθος τῶν ἰωνικῶν ἀπὸ
βραχείας. τὸ ιʹ δακτυλικὸν πενθημιμερές. τὸ ιαʹ ὅμοιον
τῷ βʹ τῆς στροφῆς. τὸ ιβʹ δακτυλικὸν τρίμετρον κατα-
ληκτικόν. τὸ ιγʹ προσοδιακὸν ἀπὸ χοριάμβου. τὸ ιδʹ
Στησιχόρειον. 7A
A Τὸν Ἀγησίαν οἱ μὲν Συρακούσιον, οἱ δὲ Στυμ-
φάλιον. οἱ δὲ χρόνοι τῆς ᾠδῆς οἱ πρὸ τῆς καταλύσεως τοῦ
τῆς ἀπήνης ἀγωνίσματος· κατελύθη δὲ περὶ τὴν πεʹ Ὀλυμ-
πιάδα. ἄπορον δὲ τὴν πόστην Ὀλυμπιάδα ἐνίκησεν.
BCEQ Ἀγησίᾳ Συρακουσίῳ:ὡς μὲν ἔνιοι, Συρα-
κουσίῳ, ὡς δὲ ἔνιοι, Στυμφηλίῳ, υἱῷ Σωστράτου, ἀπήνῃ.
κατελύθη δὲ ἡ ἀπήνη, ὥς τινές φασιν, ὀγδοηκοστῇ πέμπτῃ
Ὀλυμπιάδι, κατ' ἐνίους δὲ ὀγδοηκοστῇ ἕκτῃ. 1dQ
ABCDEQ Χρυσέας:ἀλληγορεῖ ὁ ποιητὴς, ὡς ἐπὶ οἰκίας
μεγαλοπρεποῦς κατασκευαστὴς τὸν ἐπίνικον διατεθειμένος.
παραβάλλει δὲ προπυλαίῳ μὲν τὸ προοίμιον,
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 6, scholion inscr b, line 1
κὸν δίμετρον ἀκατάληκτον. τὸ ηʹ Εὐριπίδειον. τὸ θʹ

981

παραβάλλει δὲ προπυλαίῳ μὲν τὸ προοίμιον, τῷ δὲ ὅλῳ
οἴκῳ τὸν ὕμνον, ἑαυτὸν δὲ τῷ κατασκευάζοντι.
A ὁ δὲ νοῦς· χρυσέας ὑποστήσαντες κίονας πρὸ τοῦ
θαλάμου, οὕτως τὸ λοιπὸν πήξομεν μέγαρον, τουτέστι τελειώ-
σομεν τὴν ᾠδὴν προκαταβαλλόμενοι ἀρχὰς κεφαλαιώδεις.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 6, scholion inscr b, line 2

παραβάλλει δὲ προπυλαίῳ μὲν τὸ προοίμιον, τῷ δὲ ὅλῳ
οἴκῳ τὸν ὕμνον, ἑαυτὸν δὲ τῷ κατασκευάζοντι.
A ὁ δὲ νοῦς· χρυσέας ὑποστήσαντες κίονας πρὸ τοῦ
θαλάμου, οὕτως τὸ λοιπὸν πήξομεν μέγαρον, τουτέστι τελειώ-
σομεν τὴν ᾠδὴν προκαταβαλλόμενοι ἀρχὰς κεφαλαιώδεις.
B(C)DEQ ὁ δὲ νοῦς τοιοῦτος· ὕμνον πήξομεν ὥσπερ θαητὸν
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode O 6, scholion 6a, line 4
ρήματα κατ' ἀρχὴν τῆς ᾠδῆς λέγει.

BCDEQ ἀρχομένου δ' ἔργου:ὁ δέ ἀντὶ τοῦ γάρ. ἡ γὰρ
ἀκολουθία· παντὸς γὰρ ἔργου, φησὶν, ἀρχομένου περίβλεπτον
καὶ ἐξαίρετον δεῖ ποιεῖν τὸ τῆς προσόψεως.
τὴν εἰσβο-
λὴν καὶ τὴν ἀρχήν.
λαμπρὰν καὶ ἐπίσημον.
A Ὀλυμπιονίκας:ἐπισυνάγει πρῶτον μὲν ὅτι
Ὀλυμπιονίκης, δεύτερον δὲ ὅτι τοῦ μαντείου τοῦ Διὸς
διοικητὴς, τρίτον δὲ ὅτι ἀπ' ἐκείνου τοῦ πρῶτον κτίσαντος
τὰς Συρακούσας. metr. A
982
BCDEQ εἰ δ' εἴη μὲν Ὀλυμπιονίκας:λοιπὸν περὶ τοῦ

Ἀγησίου φησίν· εἴ τις οὖν ὃν τρόπον οὗτος Ὀλυμπιονίκης
εἴη καὶ προφήτης τοῦ κατὰ Πίσαν καὶ Ὀλυμπίαν μαντείου
καὶ συνῳκικὼς τὰς Συρακούσας, τίνα διαφύγῃ ἂν ὁ τοι-
οῦτος ὕμνον; οὐχὶ δὲ παντὸς ἂν τύχῃ, τῶν πολιτῶν γε δὴ
τυχὼν ἀφθόνων ἐν τῷ ὑμνεῖσθαι; τοῦτο δὲ προστίθησιν,
ἐπειδὴ οἱ πολῖται κατὰ φύσιν ἀλλήλοις φθονοῦσιν.
βωμῷ:ἀντὶ τοῦ βωμοῦ.
τὴν εἰσβο-λὴν καὶ τὴν ἀρχήν. λαμπρὰν καὶ ἐπίσημον.
A Ὀλυμπιονίκας:ἐπισυνάγει πρῶτον μὲν ὅτι
Ὀλυμπιονίκης, δεύτερον δὲ ὅτι τοῦ μαντείου τοῦ Διὸς
διοικητὴς, τρίτον δὲ ὅτι ἀπ' ἐκείνου τοῦ πρῶτον κτίσαντος
τὰς Συρακούσας. metr. A
BCDEQ εἰ δ' εἴη μὲν Ὀλυμπιονίκας:λοιπὸν περὶ τοῦ
Ἀγησίου φησίν· εἴ τις οὖν ὃν τρόπον οὗτος Ὀλυμπιονίκης
εἴη καὶ προφήτης τοῦ κατὰ Πίσαν καὶ Ὀλυμπίαν μαντείου
καὶ συνῳκικὼς τὰς Συρακούσας, τίνα διαφύγῃ ἂν ὁ τοι-
οῦτος ὕμνον; οὐχὶ δὲ παντὸς ἂν τύχῃ, τῶν πολιτῶν γε δὴ
τυχὼν ἀφθόνων ἐν τῷ ὑμνεῖσθαι; τοῦτο δὲ προστίθησιν,
ἐπειδὴ οἱ πολῖται κατὰ φύσιν ἀλλήλοις φθονοῦσιν.
βωμῷ:ἀντὶ τοῦ βωμοῦ.
A δι' ἐμπύρων ἐν
Ἤλιδι Ἰαμίδαι ἐμαντεύοντο· ἀφ' ὧν τὸ γένος εἶχεν Ἀγησίας.
τοῦ δὲ μαντείου τοῦ ἐν Ἤλιδι καὶ Δικαίαρχος (FHG II, 239)
μέμνηται.
BCDEQ βωμῷ τε μαντείῳ ταμίας Διὸς ἐν Πίσᾳ:
παρόσον ὁ Ἀγησίας ἱερεὺς ἦν τοῦ ἐν Πίσῃ μαντικοῦ
Ἤλιδι Ἰαμίδαι ἐμαντεύοντο· ἀφ' ὧν τὸ γένος εἶχεν Ἀγησίας.

τοῦ δὲ μαντείου τοῦ ἐν Ἤλιδι καὶ Δικαίαρχος (FHG II, 239)
μέμνηται.
BCDEQ βωμῷ τε μαντείῳ ταμίας Διὸς ἐν Πίσᾳ:
παρόσον ὁ Ἀγησίας ἱερεὺς ἦν τοῦ ἐν Πίσῃ μαντικοῦ βω-
μοῦ τοῦ τῷ Διὶ ἀνιερωμένου.
BDEQ μαντείῳδὲ ἀντὶ τοῦ
μαντικῷ.
Bgl (μαντείῳ:) μαντικῷ.
A συνοικιστήρ τε:ὅτι οἱ πρόγονοι αὐτοῦ σὺν Ἀρ-
χίᾳ παρεγένοντο ἐν Συρακούσαις οἱ Ἰαμίδαι, ἀφ' ὧν εἰκὸς
παραλαβεῖν τινας. 14
BDEQ συνοικιστήρ τε:τοῦτο δὲ οὐκ ἀληθῶς· οὐ γὰρ
οὗτος συνῴκισε τὰς Συρακούσας. ἀλλὰ πρὸς ἐγκώμιον εἴ-
ληφεν· ἀπὸ γὰρ ἐκείνων ὁ Ἀγησίας τῶν συνοικισάντων.
983
A ἴστω γάρ:οἷον ὅτι ἔχει τὰ προειρημένα τρία.

ἢ ἐν τούτῳ τῷ πεδίλῳ, τῆς ἱμερτῆς ἀοιδῆς.
τουτ-
έστι περὶ πόδας ἑαυτοῦ πεποιημένος τὰ τρία καὶ συνῃρη-
μένα αὐτὰ ἔχων ὁ Ἀγησίας. 18
BglCDQ ἴστω:γινωσκέτω. καὶ Ὅμηρος (Ο 217)·
εἴς τινα πόλιν· εἶτα εἰ ἐβούλοντο δηλῶσαι αὐτῷ περὶ ἀπορ-

ρήτων, ἱμάντι περιειλίσσοντες ὃ εἶχον αὐτοὶ ξύλον ἐπέγρα-
φον· ὅντινα δεχόμενος ὁ ἁρμοστὴς περιείλει ᾧ εἶχεν ἐκείνου
ἀποκόμματι καὶ οὕτως ἀνεγίνωσκεν. ἦσαν δὲ ἁρμοσταὶ
Λακεδαιμονίων εἴκοσιν. 156Q
BCEQ ἄλλως· Μοισᾶν:ἀντὶ τοῦ Μουσῶν ἄγγελε καὶ
κῆρυξ.
ἐχρῶντο δὲ πλατείαις σκυτάλαις οἱ Λάκωνες,
ἐγγράφοντες αὐταῖς τὰς ἐπιστολὰς καὶ ἐγκλείοντες εἰς σκύ-
τινα ἀγγεῖα καὶ οὕτω σφραγίζοντες. 154cQ
BEQ Συρακοσσᾶν τε καὶ Ὀρτυγίας:Ὀρτυγία νῆ-
σος ταῖς Συρακούσαις παρακειμένη τὸ πρότερον· νῦν δὲ
συνήφθη τῇ πόλει ταῖς Συρακούσαις.
BCDEQ ἄλλως· νῆσος
πρὸ τῶν Συρακουσῶν, ἧς ἄρχει ὁ Ἱέρων.
ὅτι ἡ τῶν
Συρακουσίων νῆσος Ὀρτυγία ἐκαλεῖτο, καὶ ὅτι Ἀγησίας ἐπο-
λιτεύετο ἐν Συρακούσαις· ἦν δὲ τὸ ἀνέκαθεν Στυμφήλιος
ἐξ Ἀρκαδίας.
ἥντινά, φησι, τὴν τῶν Συρακουσῶν
πόλιν Ἱέρων καθαρῷ σκήπτρῳ διοικῶν, ἴσα καὶ δίκαια βου
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode P 1, scholion metr, line 2
Scholia in Pythionicarum carmen I
DEG Ἱέρωνι Αἰτναίῳ ἢ Συρακουσίῳ ἅρματι Πύθια.

EFGQ Ἱέρωνος γένος.Ἱέρων ἄνωθεν Συρακούσιός ἐστι, τὴν
δὲ Κατάνην ἀνακτίσας ὁμωνύμως τῷ παρακειμένῳ ὄρει Αἴτναν
προσηγόρευσε, καὶ Αἰτναῖον ἑαυτὸν κατὰ τοὺς ἀγῶνας νικῶν
ἀνεκήρυξεν. ἐνίκησε δὲ ὁ Ἱέρων τὴν μὲν κϛʹ Πυθιάδα καὶ
τὴν ἑξῆς κέλητι, τὴν δὲ κθʹ ἅρματι, εἰς ἣν ὁ ὑποκείμενος
ἐπίνικος τέτακται. ἔσχε δὲ ὁ Ἱέρων τὴν τῶν Συρακουσίων ἀρ-
χὴν μετὰ τὴν Γέλωνος τοῦ ἀδελφοῦ τελευτὴν τῇ οεʹ Ὀλυμ-
πιάδι. στέφονται δὲ δάφνῃ οἱ νικῶντες.

984
Scholia in Pythionicarum carmen I
DEG Ἱέρωνι Αἰτναίῳ ἢ Συρακουσίῳ ἅρματι Πύθια.

EFGQ Ἱέρωνος γένος.Ἱέρων ἄνωθεν Συρακούσιός ἐστι, τὴν
δὲ Κατάνην ἀνακτίσας ὁμωνύμως τῷ παρακειμένῳ ὄρει Αἴτναν
προσηγόρευσε, καὶ Αἰτναῖον ἑαυτὸν κατὰ τοὺς ἀγῶνας νικῶν
ἀνεκήρυξεν. ἐνίκησε δὲ ὁ Ἱέρων τὴν μὲν κϛʹ Πυθιάδα καὶ
τὴν ἑξῆς κέλητι, τὴν δὲ κθʹ ἅρματι, εἰς ἣν ὁ ὑποκείμενος
ἐπίνικος τέτακται. ἔσχε δὲ ὁ Ἱέρων τὴν τῶν Συρακουσίων ἀρ-
χὴν μετὰ τὴν Γέλωνος τοῦ ἀδελφοῦ τελευτὴν τῇ οεʹ Ὀλυμ-
πιάδι. στέφονται δὲ δάφνῃ οἱ νικῶντες.
DEFGQ Ἡ στροφὴ καὶ ἀντίστροφος κώλων ἐστὶ ιβʹ. τὸ αʹ σύγκει-
ται ἐκ διμοίρου τροχαίου καταληκτικοῦ. τὸ βʹ πενθημιμερὲς
δακτυλικόν, ὅμοιον τῷ μῆνιν ἄειδε θεά. τὸ γʹ ὀκτασύλλαβον
Σαπφικόν, ᾧ τὸ πρῶτον ὅλον Σαπφοῦς γεγραμμένον. ἔστι
δὲ δίμετρον [τροχαϊκὸν] ἀκατάληκτον ἐπιχοριαμβικόν. τὸ δʹ
Πινδαρικὸν ἐκ Σαπφικοῦ· σύγκειται δὲ ἐκ τροχαϊκῆς συζυ-
γίας καὶ χοριάμβου καὶ ἰωνικοῦ ἀπ' ἐλάττονος καὶ συλλαβῆς.
τὸ εʹ ἀντισπαστικὸν δίμετρονὑπερκατάληκτον, τοῦ πρώτου
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode P 1, scholion inscr b, line 4
χαϊκὸν ἀκατάληκτον, ὅμοιον τῷ αʹ τῆς στροφῆς. 1aDEFGQ

DEFGQ Γέγραπται μὲν ὁ ἐπίνικος Ἱέρωνι, λέγεται δὲ
ὁ Πίνδαρος οὕτως ἐπιβεβλῆσθαι κατὰ Ἀρτέμωνα τὸν ἱστο-
ρικόν (FHG IV p. 341), ὅτι δὴ αὐτῷ ὁ Ἱέρων χρυσῆν ὑπέσχετο
κιθάραν. τὰ δὲ τοιαῦτα περιεργίας πεπλήρωται. οἰκειότατα
γὰρ Πυθίου ὄντος τοῦ ἀγῶνος τὸν θεὸν προστάτην ὄντα
ἀνυμνεῖ.
Πυθὼ δὲ λέγεται ἢ παρὰ τὸ πυνθάνεσθαι τοὺς
ἀφικνουμένους, ἢ παρὰ τὸ σήπεσθαι τὸν Πυθῶνα ἐν αὐτῇ.
ἐκαλεῖτο δὲ τὸ πρότερον Νάπη, εἶτα Πετρήεσσα, εἶτα Κρίσσα,
εἶτα Πυθώ. Αἰτναῖος δὲ ἀνηγορεύθη, ἐπειδὴ Συρακούσιος
ὢν ἔκτισε τὴν Αἴτνην. 1bDGQ 3aEF
DEFGQ χρυσέα φόρμιγξ:τινὲς χρυσῆν ὑποσχέσθαι κιθάραν
τὸν Ἱέρωνα τῷ Πινδάρῳ. διὸ καὶ ὁ ποιητὴς ὑπομιμνήσκων
αὐτὸν τῆς ἐπαγγελίας ἀπὸ τῆς κιθάρας ἤρξατο τοῦ προοι-
μίου. Inscr. DEFGQ
χρυσῆ δὲ κιθάρα ἀντὶ τοῦ τιμία, ὡς
χρυσῆ Ἀφροδίτη (Χ 470). 4EF
DEFGQ σύνδικον Μοισᾶν κτέανον:συνῳδόν, οἱονεὶ οὐκ
ἐναντίον. ὁ δὲ Ἀπολλώνιος σύντροπον ἤκουσε· δίκη γὰρ ὁ
τρόπος. ὡς καὶ Ὅμηρος (τ 43)· αὕτη τοι δίκη ἐστί.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode P 1, scholion 89a, line 6

985
κελικὴν τυραννίδα, ἣν αὐτοῖς οἱ θεοὶ ταῖς ἑαυτῶν μηχαναῖς

ἐδωρήσαντο, ὁποίαν οὐδεὶς τῶν ἄλλων Ἑλλήνων δρέπεται,
τοῦ πλούτου στεφάνωμα οὖσαν τίμιον. φασὶ δὲ τὸν Ἱέρωνα
[καὶ] πρὸς Γέλωνα τὸν ἀδελφὸν ἐστασιακέναι τῆς ἀρχῆς
ἕνεκα.
DEFG καμάτων ἐπίλασιν:καμάτων φησὶ τῶν συν-
εχόντων τὸν Ἱέρωνα ἐκ τοῦ νοσήματος τῆς λιθουρίας. φησὶ
γάρ που καὶ ὁ Ἀριστοτέλης ἐν τῇ τῶν Γελῴων πολιτείᾳ
(fr. 486) [τὸν Γέλωνα] ὑδέρῳ νοσήματι τὸν βίον τελευτῆσαι
τὸν τοῦ Ἱέρωνος ἀδελφόν, αὐτὸν δὲ τὸν Ἱέρωνα, ἐν τῇ τῶν
Συρακουσίων πολιτείᾳ (fr. 587), δυσουρίαν δυστυχῆσαι.
EFG τῆς νόσου. τοῦ Ἱέρωνος νοσήσαντος. ὅτι διὰ λιΘουρίαν
φορείῳ φερόμενος ἐνίκα τὰς μάχας ὁ Ἱέρων. παραβάλλων
δὲ αὐτὸν τῷ Ποίαντος Φιλοκτήτῃ παρείκασεν.
DEFGQ ἦ κεν ἂν μνάσειεν:ἀναμνήσειεν ἂν ὁ χρόνος, εἰ
ἐπίλησις γένοιτο τῶν καμάτων, ὥστε φανερὰν αὐτοῦ γενέσθαι
τὴν ἀρετήν, ἣν εἶχεν ἐν πολέμοις.
DEFGQ ἁνίχ' εὑρίσκοντο:ὁ μὲν λόγος ἐστὶ περὶ Ἱέρωνος
καὶ Γέλωνος, τῶν τυραννευσάντων ἐν Συρακούσαις. τὸ δὲ
σημαινόμενον· ὅτε σὺν τῇ τῶν θεῶν μηχανῇ ἀνεκτῶντο τὴν
βασιλείαν. τιμὴν γὰρ εἴωθε τὴν βασιλείαν ὀνομάζειν.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode P 1, scholion 112, line 5
οὕτως οὖν καὶ τῷ Ἱέρωνι ὡς τῷ Φιλοκτήτῃ ὁ θεὸς

ὀρθωτὴρ καὶ ὑγείας αἴτιος γένοιτο εἰς τὸν ἐσόμενον χρόνον,
ὧν ἐπιθυμεῖ εὐκαιρίαν παρεχόμενος.
ἄλλως. οὕτω δὲ τῷ
Ἱέρωνι ὀρθωτὴρ καὶ θεραπευτὴς ὁ θεὸς γένοιτο ὡς καὶ τῷ
Φιλοκτήτῃ.
DEFGQ Μοῖσα, καὶ πὰρ Δεινομένει:ὦ Μοῦσα, πείθου
μοι χορεῦσαι καὶ παρὰ τῷ Ἱέρωνος υἱῷ Δεινομένει, ποινὴν
καὶ ἀντέκτισιν τῷ νικηφόρῳ ἅρματι τὸ ἐγκώμιον παρεχομένη.
οὐ γὰρ ἀλλοτρία ἡδονὴ τῷ παιδὶ ἡ τοῦ πατρὸς νίκη. Δεινο-
μένης δὲ υἱὸς Ἱέρωνος ἐκ τῆς Νικοκλέους τοῦ Συρακουσίου
EFGQ θυγατρὸς κατὰ Φίλιστον (FHG I p. 189) καὶ Τίμαιον· ἐκ γὰρ
τῆς Ἀναξιλάου θυγατρὸς καὶ τῆς Θήρωνος ἀνεψιᾶς οὐκ ἐπαι-
δοποίησεν ὁ Ἱέρων προγαμήσας ταύτην· ὅθεν ἐστὶ καὶ ὁ παῖς
ὁμώνυμος τῷ πάππῳ· Δεινομένης γὰρ ὁ πατὴρ Ἱέρωνος.
DEFGQ ἄγ' ἔπειτα:ἄγε τοίνυν, ὦ Μοῦσα, ἐπὶ τῷ τῆς
Αἴτνης βασιλεῖ Δεινομένει προσφιλέστατον ἀνεύρωμεν ὕμνον.
DEFGQ τῷ πόλιν κείναν:ὁ νοῦς· ᾧ, τῷ Δεινομένει
δηλονότι, ὁ Ἱέρων τὴν Αἴτνην ἀνέκτισε καὶ διοικεῖν ἔδωκε
σὺν θείᾳ ἐλευθερίᾳ, καὶ τοῖς νόμοις τῆς Δωρίου δικαιοσύνης,
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode P 1, scholion 120b, line 4

986
τοῦτο δὲ λέγει, ἐπεὶ στρατηγὸν αὐτῆς κατέστησεν αὐτόν, ἐλευ-

θέρους ἀφεὶς τοὺς Αἰτναίους καὶ τοῖς Λακωνικοῖς τρόποις ἢ
νόμοις χρωμένους.
DEFGQ Ὑλλίδος στάθμας Ἱέρων ἐν νόμοις ἔκτισε:
νόμοις τῆς Δωρίδος δικαιοσύνης· ἀπὸ Ὕλλου τοῦ ἐπιφανε-
στάτου τῶν Δωριέων, ὃς ἐβασίλευσε τῶν περὶ Ἰταλίαν οἰκη-
σάντων.
ἔνιοι δὲ Ὑλλίδος στάθμας οὕτω· τῆς Λυκούργου
EFGQ νομοθεσίας. οὗτος γὰρ ἑνδέκατός ἐστιν ἀπὸ Ἡρακλέους, ὡς
Ἔφορος (FHG I 253) ἱστορεῖ. ὁ οὖν Ἱέρων Γελῴους καὶ Με-
γαρεῖς καὶ Συρακουσίους ὄντας τῶν Δωριέων ἀποίκους ἐνῴ-
κισε τῇ Αἴτνῃ. καὶ οὕτως ἂν ὁ λόγος ἀκολούθως ἔχοι, ὡς
Δωριεῦσιν οὖσιν Αἰτναίοις καὶ Λακωνικοὺς νόμους θέσθαι
τὸν Ἱέρωνα.
DEFGQ ἐθέλοντι δὲ Παμφύλου:Πάμφυλος, ἄλλος
τῶν Ἡρακλειδῶν, καὶ Δύμας καὶ Δῶρος υἱοὶ Αἰγιμιοῦ, ἀφ'
ὧν Παμφυλὶς καὶ Δυμανὶς φυλαὶ ἐν Λακεδαίμονι.
EFGQ ἄλλως· χαριέστατα

ἐκ τοῦ θορύβου τὴν τῶν βαρβάρων ἀκοσμίαν ὑπεστήσατο, ὡς
καὶ Ὅμηρος (Δ 436)·
ὣς Τρώων ἀλαλητὸς ἀνὰ στρατὸν εὐρὺν ὀρώρει.
(D)EFGQ ἄλλως· Τυρσηνοὶ καὶ Καρχηδόνιοι, οἵ εἰσι Φοινίκων ἄποι-
κοι, διεμάχοντο πρὸς Κυμαίους· μελλόντων οὖν ἄρδην ἀπόλ-
λυσθαι τῶν Κυμαίων, Ἱέρων συμμαχήσας τοὺς μὲν Κυμαίους
διέσωσε, τῶν δὲ Τυρσηνῶν τοὺς πλείστους ἀπώλεσε. κατεύ-
χεται οὖν ὁ Πίνδαρος εἰρηνικὰ καὶ ἀστασίαστα μένειν λοιπὸν
τὰ πράγματα Καρχηδονίοις καὶ Σικελιώταις.
DEFGQ οἷα Συρακοσίων:ὁποῖα γὰρ ὑπὸ τῷ ἄρχοντι καὶ
βασιλεῖ τῶν Συρακουσίων Ἱέρωνι ἀναιρεθέντες πεπόνθασιν
οἱ Καρχηδόνιοι καὶ Τυρσηνοί· ὅστις ὁ Ἱέρων ἀπὸ τῶν τα-
χειῶν νεῶν ἐνέβαλε τῇ θαλάσσῃ πᾶσαν τὴν ἡλικίαν.
DEFGQ Ἑλλάδ' ἐξέλκων βαρείας:ἔνιοι μὲν Ἑλλάδα τὴν
ἐν Σικελίᾳ ἤκουσαν, ἔνιοι δὲ Ἑλλάδα τὴν Ἀττικήν. ἱστορεῖ-
ται γάρ τι τοιοῦτον, ὅτι Ξέρξου μέλλοντος στρατεύειν ἐπὶ τὴν
Ἑλλάδα πρέσβεις ἦλθον πρὸς Καρχηδονίους κελεύοντες πλεῖν ἐπὶ
Σικελίαν καὶ τοὺς τὰ τῶν Ἑλλήνων φρονοῦντας καταστρέφεσθαι,
καὶ οὕτως ὁρμᾶν ἐπὶ τὴν Πελοπόννησον. οἱ μὲν οὖν Καρχηδό-
νιοι ὑπήκουσαν. κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον πρὸς Ἱέρωνα
Scholia in Pythionicarum carmen II
DEG Τῷ αὐτῷ. 1aDG 1bE

987
Q Τῷ αὐτῷ Ἱέρωνι. 1aQ

F Ἱέρωνι Συρακουσίῳ νικήσαντι ἅρματι. 1bF
Περὶ τῶν κώλων τῆς στροφῆς καὶ ἀντιστροφῆς τοῦ
δευτέρου τῶν Πυθίων εἴδους.
Τῆς δευτέρας ᾠδῆς ἡ μὲν στροφὴ καὶ ἀντίστροφος κώ-
λων ιεʹ τὸ αʹ δίμετρον τροχαϊκὸν καταληκτικὸν λελυμένους
ἔχον τοὺς δύο πόδας. τὸ βʹ ἰαμβικὸν δίμετρον βραχυκατά-
ληκτον. τὸ γʹ τροχαϊκὸν δίμετρον βραχυκατάληκτον. τὸ δʹ
ἰαμβικὸν δίμετρον καταληκτικόν. τὸ εʹ χοριαμβικὸν δίμετρον
βραχυκατάληκτον. τὸ ϛʹ ἀναπαιστικὸν δίμετρον ὑπερκατά-
ληκτον. τὸ ζʹ Ἰωνικὸν ἀπὸ μείζονος δίμετρον καταληκτικὸν,
τῆς πρώτης συλλαβῆς ἀδιαφόρου οὔσης. τὸ ηʹ χοριαμβικὸν
καὶ λευκίππους καὶ κυανάμπυκας· τέλεον εὐχερής τις ὤν. καὶ

γὰρ καὶ ἄλλας πλείους λιπαρὰς καλεῖ, ὥσπερ τὴν Σμύρναν
(fr. 204)· καὶ λιπαρῷ Σμυρναίῳ ἄστει· καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐν
Διθυράμβοις (fr. 82)· τὰν λιπαρὰν μὲν Αἴγυπτον ἀγχίκρημ-
νον. καὶ τὰς Θήβας δέ που εἶπε λιπαράς (fr. 196)· λιπαρᾶν
τε Θηβᾶν μέγαν σκόπελον. ἄλλως τε εὔηθες ἀπὸ τῶν Ἀθη-
νῶν φάναι τῷ Ἱέρωνι τὸ μέλος φέρεσθαι. οὐ γὰρ τὸ μέλος,
ἀλλ' ἡ νίκη αὐτῷ Ἀθήνηθεν ἀφικνεῖται· ὁ δὲ Πίνδαρος οὐκ
Ἀθηναῖος, ἀλλὰ Θηβαῖος, ὥστε ἀπὸ Θηβᾶν δεῖ γράφειν, ὅθεν
ἦν ὁ τὸ ποίημα συνθείς. 1bDGQ 2EF
DEFGQ μεγαλοπόλεις εἶπε τὰς Συρακούσας, ἐπειδὴ Ἀρχίας
τέσσαρας πόλεις καταστρεψάμενος εἰς μίαν συνήγαγεν. εἰσὶ δὲ
αὗται· Ἀχραδίνη, Νεάπολις, Ἐπιπολαὶ, Τύχη. οὐκ ἐκ τοῦ
παρατυχόντος οὖν μεγαλοπόλεις εἴρηκε τὰς Συρακούσας. sch.
inscr. DGQ 4EF
ἄλλως· ὦ μεγαλοπόλιες Συράκουσαι τοῦ με-
γαλοπολέμου Ἄρεος Τέμενος οὖσαι, ἀντὶ τοῦ ἀνδρεῖοι ὄντες,
ἀνδρῶν σιδήρῳ καὶ ἵπποις χαιρόντων καὶ πολεμικῶν τροφοὶ
οὖσαι. 6bEF
DEFGQ βαθυπολέμου Τέμενος Ἄρεος:τοῦτο εἴρηκε διὰ
τὸ νεωστὶ Καρχηδονίους καὶ Λίβυας καὶ Τυρρηνοὺς ὑπὸ τῶν
Διθυράμβοις (fr. 82)· τὰν λιπαρὰν μὲν Αἴγυπτον ἀγχίκρημ-

νον. καὶ τὰς Θήβας δέ που εἶπε λιπαράς (fr. 196)· λιπαρᾶν
τε Θηβᾶν μέγαν σκόπελον. ἄλλως τε εὔηθες ἀπὸ τῶν Ἀθη-
νῶν φάναι τῷ Ἱέρωνι τὸ μέλος φέρεσθαι. οὐ γὰρ τὸ μέλος,
ἀλλ' ἡ νίκη αὐτῷ Ἀθήνηθεν ἀφικνεῖται· ὁ δὲ Πίνδαρος οὐκ
Ἀθηναῖος, ἀλλὰ Θηβαῖος, ὥστε ἀπὸ Θηβᾶν δεῖ γράφειν, ὅθεν
988
ἦν ὁ τὸ ποίημα συνθείς. 1bDGQ 2EF

DEFGQ μεγαλοπόλεις εἶπε τὰς Συρακούσας, ἐπειδὴ Ἀρχίας
τέσσαρας πόλεις καταστρεψάμενος εἰς μίαν συνήγαγεν. εἰσὶ δὲ
αὗται· Ἀχραδίνη, Νεάπολις, Ἐπιπολαὶ, Τύχη. οὐκ ἐκ τοῦ
παρατυχόντος οὖν μεγαλοπόλεις εἴρηκε τὰς Συρακούσας. sch.
inscr. DGQ 4EF
ἄλλως· ὦ μεγαλοπόλιες Συράκουσαι τοῦ με-
γαλοπολέμου Ἄρεος Τέμενος οὖσαι, ἀντὶ τοῦ ἀνδρεῖοι ὄντες,
ἀνδρῶν σιδήρῳ καὶ ἵπποις χαιρόντων καὶ πολεμικῶν τροφοὶ
οὖσαι. 6bEF
DEFGQ βαθυπολέμου Τέμενος Ἄρεος:τοῦτο εἴρηκε διὰ
τὸ νεωστὶ Καρχηδονίους καὶ Λίβυας καὶ Τυρρηνοὺς ὑπὸ τῶν
περὶ Γέλωνα καὶ Ἱέρωνα μὴ μόνον τῇ νήσῳ ἐπιπλεύσαντας
καθῃρῆσθαι, ἀλλὰ καὶ ὑπ' αὐτοῖς τὴν Καρχηδόνα γενέσθαι,
ὥστε ὑπακούειν· τὸ γοῦν ἀνθρωποθυτεῖν φησιν ὁ
Scholia in Pythionicarum carmen III
DEGQ Τῷ αὐτῷ κέλητι.

F Ἱέρωνι Συρακουσίῳ.
B Τῆς τρίτης ᾠδῆς ἡ στροφὴ καὶ ἀντίστροφος κώλων ιγʹ.
τὸ αʹ ὅμοιον τῷ (P. I 7)· ἀμβολὰς τεύχῃς ἐλελιζομένα. τὸ βʹ
τὸ αὐτὸ τῷ πρώτῳ. τὸ γʹ δίμετρον ἰαμβικὸν ἀκατάληκτον,
ὅμοιον τῷ (Archil. fr. 94, 2)· τίς σὰς παρήειρε φρένας. τὸ
δʹ προσοδιακόν. τὸ εʹ δακτυλικὸν πενθημιμερές. τὸ ϛʹ ἀνα-
παιστικὸν μονόμετρον. τὸ ζʹ δίμετρον ἰαμβικὸν ἀκατάληκτον.
τὸ ηʹ Ἰωνικὸν ἀπὸ μείζονος μονόμετρον ὑπερκατάληκτον, ἢ
ἀναπαιστικὸν μονόμετρον ἀκατάληκτον. τὸ θʹ προσοδιακόν.
τὸ ιʹ δίμετρον Ἰωνικὸν ἀπ' ἐλάσσονος καταληκτικόν. τὸ ιαʹ
πενθημιμερὲς δακτυλικόν. τὸ ιβʹ ἐπιχοριαμβικὸν τρίμετρον
τὸν Ἰόνιον πόντον. παράκειται δὲ καὶ ἡ Σικελία· ἀπὸ τῶν

οὖν γειτνιώντων τὴν νῆσον ἐδήλωσεν.
ἄλλως. τὸ Ἰόνιον
πέλαγος τὸ περὶ Σικελίαν τὸ ὄνομα ἔλαβεν, ὡς μὲν ἔνιοι
(Aesch. Prom. 866) ἀπὸ Ἰοῦς· Θεόπομπος δὲ (FHG I p. 302)
ἀπὸ Ἰονίου ἀνδρὸς Ἰλλυριοῦ. Ἀρχέμαχος (FHG IV p. 316) δὲ ἀπὸ
τῶν ἀπολομένων ἐν αὐτῷ Ἰαόνων.
BDEGQ Ἀρέθουσαν ἐπὶ κράναν:ἡ Ἀρέθουσα κρήνη ἐν
Ὀρτυγίᾳ τῇ Σικελιωτικῇ, ἣν δὴ ἀπόλλωνος οὖσαν ἱερὰν Ἀπόλ-
λωνος ἀπέδωκεν. 120aB
DGQ νέμει:ὃς ὢν βασιλεὺς Συρακουσῶν νέμει καὶ διοι-
κεῖ τὰ δέοντα.
989
BDEGQ τῷ μὲν διδύμας:ὁ νοῦς· τῷ δὲ Ἱέρωνι διπλα-

σίους χάριτας (ἔξωθεν παρέσχον ἂν), εἰ παρεγενόμην ὑγείαν
ἅμα κομίζων τιμίαν καὶ τὸν ὕμνον τῶν Πυθικῶν ἄθλων
αἴγλην ὄντα καὶ λαμπηδόνα· οὕστινας τοὺς στεφάνους ἀρι-
στεύων τῷ τάχει ἔλαβεν ὁ Φερένικός ποτε ἐν τῇ Κίρρᾳ· εἶτα
ἡ ἀνταπόδοσις πρὸς τὸ πρῶτον· εἰ κατῆλθον εἰς Σικελίαν,
παρεγενόμην ἂν τὸ βαθύτατον πέλαγος διαπεράσας, καί φημι
οὐρανίου ἀστέρος λαμπρότερον καὶ ἐπιφανέστερον ἄγειν φῶς
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum Ode N 1, scholion 2a, line 1
οὐκ ἔτυχε τῆς συνουσίας ὁ Ἀλφειὸς, ἢ διὰ τὸ καθαρὸν, ὡς

Εὐριπίδης (Med. 69)·
θάσσουσι σεμνὸν ἀμφὶ Πειρήνης ὕδωρ.
(B)DPTU ἄλλως. ἄμπνευμα:οἷον ἀναπνοὴ διὰ τὸ ἀπορρῶγα
καὶ οἷον στόμα εἶναι τοῦ Ἀλφειοῦ τὴν αὐτόθι Ἀρέθουσαν, ἥ
BDPTU ἐστι κρήνη· ὥστε καὶ τὸ σημαινόμενον εἶναι τοιοῦτον· ὦ
Ὀρτυγία, ἐν ᾗ ἐστι τὸ τοῦ Ἀλφειοῦ ἀνάπνευμα. τίς; ἡ
Ἀρέθουσα; ἀλλ' οὐ τὴν Ἀρέθουσαν εἴρηκεν ἄμπνευμα, ἀλλὰ
τὴν Ὀρτυγίαν, ἐν ᾗ ὁ Ἀλφειὸς ἀναπνεῖ, τῷ περιέχειν τὴν
Ἀρέθουσαν. inscr.bB
BDP θάλος Ὀρτυγία:Ὀρτυγία νῆσος πρὸ τῶν Συρακου-
σῶν, εἰς ἣν διὰ πελάγους φερόμενος ὁ Ἀλφειὸς ἐμβάλλει καὶ
ποιεῖ τὴν Ἀρέθουσαν κρήνην. 4dB
BDPTU ἄλλως.κατὰ μὲν τὴν
ἱστορίαν οὐκ αὕτη ἡ Ὀρτυγία, καθ' ἣν ἡ Λητὼ τὴν Ἄρτεμιν
ἀπέτεκεν, ἀλλὰ περὶ Ἔφεσον ἑτέρα ..... πλησίον τῆς Σικελίας,
ἣν χερρόνησον τῶν Συρακουσῶν ἔφαμεν γεγενῆσθαι, καὶ αὐ-
τὴν ἱερὰν τῆς Ἀρτέμιδος διὰ τὴν πρὸς Δῆλον ὁμωνυμίαν· ᾗ
χαριζόμεναι τῇ θεῷ αἱ Νύμφαι καὶ πηγὴν πεποιήκασιν ὀνό-
ματι Ἀρέθουσαν ἐν ταύτῃ τῇ νήσῳ, ἐξ ἧς οὔτε ἀρύσασθαι
οὔτε ἰχθῦς λαμβάνειν νόμος. 4eP
ὡς καὶ τὸν Χρόμιον.

ὁ δὲ νοῦς· λέγεταί γε μὴν καὶ
ᾄδεται τῷ μὲν Ἕκτορι τὴν εὐδοξίαν .... παρὰ τῷ Σκα-
μάνδρῳ, ἐν δὲ ταῖς ἀκταῖς τοῦ Ἑλώρου ποταμοῦ, [ἀφ'] οὗ
δὴ καὶ ὁ Ἀρείας πόρος καλεῖται, δέδεικται τοῦτο τὸ φέγγος
τῷ Χρομίῳ, ἐν τῇ πρώτῃ καὶ νέᾳ ἡλικίᾳ. ἐνίκησε γὰρ ἐν-
ταῦθα Καρχηδονίους συμμαχῶν Γέλωνι τῷ τυράννῳ τῷ Ἱπ-
ποκράτους διαδόχῳ.
βαθυκρήμνοισι δ' ἀμφ' ἀκταῖς Ἑλώρου:
περὶ τοῦτον τὸν ποταμὸν συνέστη Ἱπποκράτει τῷ Γελῴων
τυράννῳ πρὸς Συρακουσίους πόλεμος· ὁ δὲ Γέλων, οὗ
οὗτος ἑταῖρος, ἱππάρχει τότε Ἱπποκράτει. ἐν δὴ τούτῳ φησὶ
τῷ πολέμῳ [εἰκὸς τὸν] Χρόμιον ἐπιδείξασθαι πολλὰ ἔργα
κατὰ τὴν μάχην. περὶ δὲ τούτου τοῦ πολέμου Τίμαιος ἐν τῇ
990
ιʹ δεδήλωκε. καθάπαξ γάρ, φησὶν ὁ Δίδυμος, οὐδεμίαν ἄλλην

μάχην ἔχομεν εὑρεῖν περὶ τὸν Ἕλωρον τῶν συνηκμακότων τῷ
Χρομίῳ τυράννων, ὅτι μὴ σὺν Ἱπποκράτει τοῦ Γέλωνος πρὸς
Συρακουσίους. ὅτι μὲν οὖν Γέλωνα ἱππαρχεῖν κατέστησεν
Ἱπποκράτης, σαφὲς ὁ Τίμαιος ποιήσει γράφων οὕτως (FHG I 212)·
Ἱπποκράτης δὲ μετὰ τὴν Κλεάνδρου τελευτὴν ἅμα μὲν τοῦ
Γέλωνος ἐν τῇ τεταγμένῃ μεμενηκότος, ἅμα δὲ τοῖς Γελῴοις
ποκράτους διαδόχῳ.
βαθυκρήμνοισι δ' ἀμφ' ἀκταῖς Ἑλώρου:
περὶ τοῦτον τὸν ποταμὸν συνέστη Ἱπποκράτει τῷ Γελῴων
τυράννῳ πρὸς Συρακουσίους πόλεμος· ὁ δὲ Γέλων, οὗ
οὗτος ἑταῖρος, ἱππάρχει τότε Ἱπποκράτει. ἐν δὴ τούτῳ φησὶ
τῷ πολέμῳ [εἰκὸς τὸν] Χρόμιον ἐπιδείξασθαι πολλὰ ἔργα
κατὰ τὴν μάχην. περὶ δὲ τούτου τοῦ πολέμου Τίμαιος ἐν τῇ
ιʹ δεδήλωκε. καθάπαξ γάρ, φησὶν ὁ Δίδυμος, οὐδεμίαν ἄλλην
μάχην ἔχομεν εὑρεῖν περὶ τὸν Ἕλωρον τῶν συνηκμακότων τῷ
Χρομίῳ τυράννων, ὅτι μὴ σὺν Ἱπποκράτει τοῦ Γέλωνος πρὸς
Συρακουσίους. ὅτι μὲν οὖν Γέλωνα ἱππαρχεῖν κατέστησεν
Ἱπποκράτης, σαφὲς ὁ Τίμαιος ποιήσει γράφων οὕτως (FHG I 212)·
Ἱπποκράτης δὲ μετὰ τὴν Κλεάνδρου τελευτὴν ἅμα μὲν τοῦ
Γέλωνος ἐν τῇ τεταγμένῃ μεμενηκότος, ἅμα δὲ τοῖς Γελῴοις
χαρίσασθαι βουλόμενος, μεταπεμψάμενος αὐτὸν καὶ παρα-
καλέσας ἐπὶ τὰς πράξεις, ἁπάντων τῶν ἱππέων τὴν ἐπιμέλειαν
ἐκείνῳ παρέδωκεν. ὅτι δὲ καὶ ὁ Γέλων τῷ Χρομίῳ ἐχρῆτο
ἑταίρῳ, δῆλον πάλιν ἐξ ὧν φησι Τίμαιος ἐν τῇ βʹ γράφων
οὕτως (FHG I 212)· ἐπιτρόπους δὲ τοῦ παιδὸς μετ' ἐκεῖνον
κατέστησεν Ἀριστόνουν καὶ Χρόμιον τοὺς κηδεστάς· τούτοις
γὰρ ὁ Γέλων δέδωκε τὰς ἀδελφάς.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia et glossae in Olympia et Pythia (scholia recentiora

Triclinii, Thomae Magistri, Moschopuli, Germani) (col Ode-treatise O 1, scholion-
sec. prae 1, line 114
τῶν λοιπῶν, εἰ καὶ μὴ ἔφθημεν κἂν τούτοις δηλώσαντες τὰ περὶ

τούτου. χρὴ δὲ ἐν πᾶσιν ἐπινικίοις τὰ σημεῖα τιθέναι ἐπὶ τῷ
τέλει τῶν τε στροφῶν καὶ ἀντιστροφῶν καὶ τῶν ἐπῳδῶν, ὡς
ἐνταῦθα δεδήλωται.
Γέγραπται ὁ ἐπινίκιος Ἱέρωνι τῷ Γέλωνος ἀδελφῷ νική-
σαντι ἵππῳ κέλητι τὴν ογʹ Ὀλυμπιάδα, ἢ ὡς ἔνιοι ἅρματι· ὁ δ'
αὐτὸς καὶ τὴν οζʹ νικᾷ κέλητι, τὴν δὲ οηʹ τεθρίππῳ. ἦν δὲ
Ἱέρων Δεινομένους παῖς. Δεινομένους γὰρ παῖδες τέσσαρες·
Γέλων, Ἱέρων, Πολύζηλος καὶ Θρασύβουλος. οὗτος δὲ ὁ Ἱέρων
τύραννος ἦν Συρακουσίων, ἔσχε δὲ υἱὸν Δεινομένην. νικήσας δὲ
τὰ Ὀλύμπια ἀνεκήρυξεν ἑαυτὸν Συρακούσιον καὶ Αἰτναῖον·
ἔκτισε γὰρ πόλιν ἐν Σικελίᾳ Αἴτνην ὁμώνυμον τῷ ὄρει. συνέβη
991
δὲ νικήσαντα αὐτὸν τὴν οηʹ Ὀλυμπιάδα ἐν ταύτῃ τελευτῆσαι. τὸ

δὲ ὄνομα τοῦ νικῶντος ἵππου Φερένικος. μέμνηται αὐτοῦ καὶ
Βακχυλίδης (Fr. 6 ed. Bgk.)· Ξανθότριχα μὲν Φερένικον Ἀλφεὸν
παρ' εὐρυδίναν πῶλον ἀελλοδρόμον νικήσαντα.
Th. Ἐπειδὴ τέσσαρες ἀγῶνές εἰσι, Ὀλύμπια, Νέμεα,
Ἴσθμια, Πύθια, οἱ μὲν τρεῖς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ, ὁ δὲ τῶν
Πυθίων εἰς Δελφοὺς γινόμενος, ὧν τὰ μὲν Ὀλύμπια καὶ Νέμεα εἰς
τὸν Δία, εἰς Ποσειδῶ δὲ τὰ Ἴσθμια, τὰ δὲ Πύθια εἰς Ἀπόλλωνα
ἐτελεῖτο, ἔστι δὲ καὶ τέσσαρα στοιχεῖα τὰ τὸ πᾶν συνιστῶντα,

Triclinii, Thomae Magistri, Moschopuli, Germani) (col
Ode-treatise O 6, scholion-sec. 7, line 3
M. Ὥσπερ ὅτε θαυμαστὸν μέγαρον πήγνυμεν,

εὔκτιστον ποιοῦμεν τὸ πρόθυρον αὐτοῦ, λαμπρὰς κίονας ὑποτι-
θέντες αὐτῷ· οὕτω θαυμαστὸν ὕμνον μέλλοντες συντιθέναι,
λαμπρὰ πρότερον τὰ τούτου προοίμια ποιήσαντες οὕτω συνθῶ-
μεν αὐτόν. ἀρχομένου γὰρ ἔργου, λαμπροῦ δηλονότι, χρὴ ποι-
ῆσαι πρόσωπον, ἤγουν ἀρχήν, τηλαυγῆ, τουτέστι λαμπράν.
τις. – ἐν Ὀλυμπίᾳ νικήσας.
Th. Τοῦτο λέγει διὰ τὸν Ἀγησίαν. ἦν γὰρ καὶ Ὀλυμπιο-
νίκης καὶ τοῦ ἐν Ὀλυμπίᾳ βωμοῦ ἱερεὺς ἢ διοικητὴς καὶ ἑορ-
ταστής, καὶ οἱ αὐτοῦ πρόγονοι συνῴκισαν τὴν Συρακουσίων
πόλιν.
Th. Τὸ μαντείῳλέγει διότι ἐνταῦθα οἱ Ἰαμίδαι ἐμαν-
τεύοντο, ὡς καὶ αὐτὸς προϊὼν ἐρεῖ.
καί. – μαντικῷ. – διοικητήρ, ἱερεύς.
οἰκιστής. – καί. – κλεινῶν.

Ode-treatise O 6, scholion-sec. 5-11, line 3
ἐπιθυμητοῖς ὕμνοις· πᾶς γὰρ ἐπιθυμεῖ τοῦ ὑμνεῖσθαι.

M. Εἰ δ' εἴη μέν τις Ὀλυμπιονίκης τῷ βωμῷ τε τοῦ
Διὸς τῷ μαντικῷ τῷ ἐν τῇ Πίσῃ ταμίας, ἤγουν ἱερεύς, συνοικιστής
τε (8) τῶν ἐνδόξων Συρακουσῶν· ταῦτα δὲ τοῦ Ἀγησίου
εἰσὶ πλεονεκτήματα· (οὐκ αὐτὸς δὲ συνῴκισε τὰς Συρακούσας,
ἀλλ' οἱ πατέρες αὐτοῦ, ὧν τὸ ἔργον ἐπὶ τῷ παιδὶ αὐτῶν τίθησιν
οἰκείως) τίνα κε (9) φύγοι ὕμνον, ἀντὶ τοῦ τίνι ἂν ὕμνῳ ἀνοίκειος
γένοιτο ἐκεῖνος ὁ ἀνὴρ ἐν ᾠδαῖς ἐπιθυμηταῖς ἐπικύρσας, ἤγουν
992
ἐπιτυχὼν πολιτῶν οὐ φθονούντων;

γινωσκέτω. – δή. – τῷ ἔχοντι τὰ τρία

Triclinii, Thomae Magistri, Moschopuli, Germani) (col Ode-treatise O 6, scholion-
sec. 5-11, line 4
καί. – μαντικῷ. – διοικητήρ, ἱερεύς.

οἰκιστής. – καί. – κλεινῶν.
ἄν.
ὁ
πάντα ταῦτα ἔχων. – μὴ φθονερῶν.
πολιτῶν. –
ἐπιθυμητοῖς ὕμνοις· πᾶς γὰρ ἐπιθυμεῖ τοῦ ὑμνεῖσθαι.
M. Εἰ δ' εἴη μέν τις Ὀλυμπιονίκης τῷ βωμῷ τε τοῦ
Διὸς τῷ μαντικῷ τῷ ἐν τῇ Πίσῃ ταμίας, ἤγουν ἱερεύς, συνοικιστής
τε (8) τῶν ἐνδόξων Συρακουσῶν· ταῦτα δὲ τοῦ Ἀγησίου
εἰσὶ πλεονεκτήματα· (οὐκ αὐτὸς δὲ συνῴκισε τὰς Συρακούσας,
ἀλλ' οἱ πατέρες αὐτοῦ, ὧν τὸ ἔργον ἐπὶ τῷ παιδὶ αὐτῶν τίθησιν
οἰκείως) τίνα κε (9) φύγοι ὕμνον, ἀντὶ τοῦ τίνι ἂν ὕμνῳ ἀνοίκειος
γένοιτο ἐκεῖνος ὁ ἀνὴρ ἐν ᾠδαῖς ἐπιθυμηταῖς ἐπικύρσας, ἤγουν
ἐπιτυχὼν πολιτῶν οὐ φθονούντων;

αἱ δίχα κινδύνου.
Germ. Ἴστω γὰρ καὶ γινωσκέτω ὁ υἱὸς τοῦ Σω-
στράτου, ὁ ὑμνούμενος δηλονότι, ἔχων δαιμόνιον καὶ λαμπρὸν
πόδα καὶ προοίμιον ἐν τούτῳ τῷ πεδίλῳ καὶ τῷ ὕμνῳ. § τοῖς
μὲν ὕμνοις παρέπονται στίχοι, τοῖς δὲ στίχοις ῥυθμός· καὶ πόδες
ἐντὸς τῶν στίχων, οἱ δ' αὖ στίχοι ἐντὸς τῶν ὕμνων. καλῶς ἄρα
κληθήσονται καὶ πόδες καὶ πέδιλον ὁ ὕμνος.
M. Ἴστω γάρ]γινωσκέτω δὴ ὁ υἱὸς τοῦ Σωστράτου ὁ
Ἀγησίας τούτῳ τῷ ὑποδήματι, ἀντὶ τοῦ τούτῳ τῷ ὕμνῳ, τουτέ-
στι τῷ τῆς νίκης τῶν Ὀλυμπίων καὶ τῷ τῆς ἱερατείας καὶ τῷ
τῆς συνοικίσεως τῶν Συρακουσῶν, δαιμόνιον πόδ' ἔχων, ἀντὶ
τοῦ δαιμονίως αὐτὸς ἁρμόζων, τουτέστιν ὡς ἀπὸ μοίρας δαί-
μονος.
ἤτοι ἐν ἠπείρῳ. – ἤγουν ἐν θαλάσσῃ.
ἐπαι-
νεταί.
διὰ πόνου τινὶ γένηται· ὁ γὰρ συμβὰς αὐτῷ πό-
993
νος οὐκ ἐᾷ λήθην κατακαυχήσασθαι.

Th. Ὁ μετὰ πόνου καὶ κινδύνου τὴν ἀρετὴν κατορ-
θώσας πλείστου ἄξιος διὰ τὸ προηγήσασθαι πόνον τῆς αὐτοῦ
ἀρετῆς· ὁ δὲ ἁπλῶς οὕτως εὐτυχῶν οὐκ ἐπαινετός· Τύχης γὰρ

Germ. Τοῦτο αὐτὸ προσμαρτυρήσω τὸ προδεδηλωμέ-

νον, ὅτι εἰς πάντα ὁ Ἀγησίας παραπλήσιος ἦν τῷ Ἀμφιαράῳ.
τὸ πρὸς Ἀμφιάραον ῥηθέν. – τῷ Ἀγησίᾳ. – φα-
νερῶς καὶ ἀληθῶς.
Germ. Εἰκότως ἐπιτραπῆναι παρὰ τῶν Μουσῶν αἰτιᾶ-
ται, ἐπειδὴ οἶδεν ἁρμοστὸν καὶ ἁρμόδιον ὁ ποιητὴς τὸ ὀμνύειν
τοῖς ἐγκωμιάζουσι τὸν ὅρκον ἐπιτρεπόντων τῶν σοφῶν.
τοῦτο εἰπεῖν με παραχωρήσουσι· λέγει δὲ διὰ τὴν
αὐτοῦ γνώμην, ὡς ἀκριβῶς τοῦτο ἐπισταμένην.
M. Τοῦτο τὸ ἐπὶ Ἀμφιαράῳ δηλονότι ῥηθὲν ἔπος
πάρεστι νῦν, ἀντὶ τοῦ ἁρμόζει, καὶ τῷ ἀνδρὶ τῷ Συρακουσίῳ,
τῷ δεσπότῃ τοῦ μετὰ χορείας ὕμνου, ἤγουν τῷ Ἀγησίᾳ. οὔτε
φιλόνεικος ὢν (32) οὔτε τις ἄγαν σκληρὸς εἰς ἔριν, καὶ μέγαν
ὅρκον ὀμόσας, τοῦτο τὸ ἔπος, ἤγουν τοῦτον τὸν ἔπαινον
ἀληθῶς αὐτῷ, τῷ Ἀγησίᾳ, μαρτυρήσω. αἱ γλυκύφωνοι δὲ ᾠδαὶ
ἐπ' ἐμοὶ τοῦτο δώσουσιν, ἤγουν οὐκ ἀντιτάξονται, συνδραμοῦν-
ται τῇ μαρτυρίᾳ.

Ode-treatise O 6, scholion-sec. 157g, line 2
τιμωμένην, ἔπειτά τε γνῶναι, ἀντὶ τοῦ γνώριμον ποιῆσαι κατὰ

ἀληθῆ λόγον, εἰ φεύγομεν τὴν Βοιωτίαν ὗν (153), λέγω τὸ
ἀρχαῖον ὄνειδος, τουτέστι τὴν παλαιὰν διαβολὴν τὴν ἐπὶ τῇ
ἀμουσίᾳ. ὑπάρχεις γὰρ ἄγγελος ὀρθός, ἤγουν κήρυξ ἀληθής,
τῶν καλλιτρίχων Μουσῶν σκυτάλη, τουτέστι ῥάβδος, γλυκὺς
κρατήρ, ἤγουν γλυκὺ ἀγγεῖον, γλυκὺς οἶκος τῶν ᾠδῶν τῶν ἀγα-
φθέγκτων, τουτέστιν ὧν πολὺ τὸ κλέος.
εἰπὲ αὐτοῖς. – εἰπὲ αὐτοῖς· τοῖς ἑταίροις
δηλονότι. – ἤτοι ἐπαινεῖν.
νῆσος παρακειμένη τῇ
Σικελίᾳ ἢ πόλις πλησίον Συρακουσῶν· – νῆσος παρακειμένη
ταῖς Συρακούσαις.
994
Ὀρτυγίαν ἢ Συράκουσαν. –

νομίμῳ ἐξουσίᾳ. – διεξάγων.
ὑγιῆ, νόμιμα βουλευό-
μενος. – ἐρυθρόπουν.
περιέπει καὶ τιμᾷ. – Δήμη-
τρα ὁ σῖτος καὶ ἡ ἔφορος καρπῶν θεός.
Th. Λεύκιππον λέγει τὴν Περσεφόνην ἢ διότι ἔθος

Ode-treatise O 6, scholion-sec. 174g, line 1
δας, Ἀρκαδίαν καὶ Συράκουσαν. ὥσπερ γὰρ χειμαζομένης νηὸς

ἐν νυκτὶ αἱ δύο ἄγκυραι ὑφάλου πέτρας ἐχόμεναι σώζουσιν
αὐτὴν καὶ μὴ τοῖς ἀνέμοις ὑπείκειν ἐργάζονται, τὸν αὐτὸν τρόπον
καὶ ὁ δύο πατρίδας ἔχων ὠφελεῖται· ἀτυχούσης γὰρ τῆς μιᾶς ἐπὶ
τὴν ἑτέραν ἐλθὼν ὠφελεῖται.
ἐστηρίχθαι ἔν τινι πέτρᾳ ὑφάλῳ· – ἀπὸ τοῦ σκίμ-
ποδος σκίμπτομαι τὸ στηρίζομαι, ἀφ' οὗ τὸ ἀπεσκίμφθαι. – ὁ
ὑπὲρ αὐτοῦ φροντίζων.
Germ. Τῶν δ' ἐκείνων τε]τούτων τῶν Ἀρκάδων καὶ
τῶν Συρακουσίων.
τῶν Συρακουσίων. – τῶν Ἀρκάδων. – ἔνδοξον.
Τύχην. – τῷ Ἀγησίᾳ. – αὐτόν. ὦ Πόσειδον

αὔξανε, ἤτοι ἡδεῖαν τοῖς δεχο-

μένοις καὶ κρείττονα τῶν ἄλλων ποίει.
M. Ἀγαθαὶ δέ εἰσι δύο ἄγκυραι ἐκ νηὸς ταχείας
ἀπεσκίμφθαι, ἤγουν κρέμασθαι, ἐρείδουσαι αὐτήν· τουτέστιν
ἀγαθαὶ δὲ δύο πατρίδες δεξιοῦσθαί τινα, ὥσπερ δύο ἄγκυραι
ἀπεσκίμφθαι ἐκ νηὸς ταχείας. ὁ θεὸς εἴθε παρέχοι τὴν μοῖραν
τούτων (174), ἤγουν τῶν Ἀρκάδων, ἐκείνων τε, ἤγουν τῶν
Συρακουσίων, κλυτήν, τουτέστιν ἐπὶ πολλὰς ἀκοὰς ἐρχομένη
μετὰ δόξης. σὺ δέ, ὦ δέσποτα (176) Πόσειδον, ποντόμεδον,
ἤγουν βασιλεῦ τῆς θαλάττης, ἄνερ τῆς Ἀμφιτρίτης τῆς χρυση-
λακάτου, φιλῶν τοῦτον, ἤτοι τὸν Ἀγησίαν ὡς ἀπόγονον σόν,
εὐθὺν (177) πλοῦν, ἀντὶ τοῦ ἄπονον ζωὴν δίδου, αὐτῷ δηλονότι,
καμάτων, ἀντὶ τοῦ δυστυχιῶν ἐκτὸς οὖσαν· τῶν ἐμῶν δὲ ὕμνων
τὸ ἄνθος εὐτερπὲς ἄεξε, ἀντὶ τοῦ αὔξων τερπνὸν ποίει.

995
καὶ ἡ Πελλήνη (155)· πόλις δὲ ἦν αὕτη τῆς Ἀχαίας, ἔνθα ἐτε-

λεῖτο τὰ Θεοξένια καὶ τὰ Ἕρμαια· τὸ δὲ ἆθλον ἦν χλαῖνα· καὶ
ἡ Σικυών, ἔνθα ἤγετο τὰ Πύθια· τῆς Βοιωτίας δὲ ἦν αὕτη ἡ
πόλις· καὶ τὰ Μέγαρα, ἐν οἷς ἐτελεῖτο τὰ Διόκλεια, καὶ τὸ ἄλσος
ἀντὶ τοῦ ἡ καθέδρα τῶν Αἰακιδῶν ἡ καλῶς τῇ θαλάττῃ περιει-
λημμένη, ἤγουν ἡ Αἴγινα, ἔνθα ἐτελεῖτο τὰ Αἰάκεια. μαρτυρήσει
καὶ ἡ Ἐλευσὶς τὰ ἔργα αὐτοῦ, ἔνθα ἤγετο τὰ Δημήτρια τὰ καὶ
Ἐλευσίνια, καὶ ἡ πλουσία Μαραθών, ἔνθα ἐτελεῖτο τὰ Ἡρά-
κλεια· ἦν δὲ τὸ ἆθλον ἀργυραῖ φιάλαι· καὶ αἱ πόλεις αἱ καλλί-
πλουτοι (159), ἤγουν αἱ πλούτῳ κομῶσαι αἱ ὑποκάτω τῆς Αἴτνης
τῆς ὑψηλὴν ἐχούσης κορυφήν, τουτέστιν αἱ Συράκουσαι, ἔνθα
ἐτελεῖτο ἀγὼν Ἴσθμια καλούμενος. καὶ ἡ Εὔβοια μαρτυρήσει
αὐτοῦ τὰ κατορθώματα, καὶ κατὰ πᾶσαν τὴν Ἑλλάδα ἐρευνῶν
εὑρήσεις αὐτῶν ἔργα μείζονα ἢ ὡς ἰδεῖν, ἀντὶ τοῦ νοῆσαι. ἀλλά,
(163) ὦ Ζεῦ τέλει, ἤγουν ποίει ἐκνεῦσαί με, ἤτοι ἐξελθεῖν ἀνύ-
σαντα ἤδη τὸν ὕμνον ἐλαφροῖς ποσί, τουτέστιν ἀνεπαχθῶς, ἐλα-
φρῶς, ὑπ' οὐδενὸς βαρούμενον, αἰδῶ διδούς, ἀντὶ τοῦ δύναμιν
αἰδέσιμον, καὶ εὐτυχίαν ἡδέων γλυκεῖαν.

Ode-treatise P 1, scholion-sec. 118-125, line 13
ἐν νόμοις Ὑλλίδος στάθμας ἤτοι Δωρικοῦ τόπου. ἔκτισεν οὖν

τὴν πόλιν τούτῳ, ἀντὶ τοῦ κτίσας στρατηγεῖν αὐτῷ ταύτης
ἐπέτρεψε. δέον δὲ εἰπεῖν θεοδμήτωςἔκτισε σὺν ἐλευθερίᾳ,
θεοδμήτῳεἶπε πρὸς τὸ ἐλευθερίᾳ.φασὶ γάρ, ὅτι οὓς ἐγ-
κατῴκισεν ἐν τῇ Αἴτνῃ, ἐλευθερίαν καὶ ἀτέλειαν αὐτοῖς ἐδω-
ρήσατο. ἐπεὶ δὲ τὸ τῆς ἐλευθερίας μέγιστόν ἐστι καὶ ἄντι-
κρυς θεῖον, διὰ τοῦτο λέγει τὸ θεοδμήτῳ σὺν ἐλευθερίᾳ
ἤτοι ἐν θείᾳ ἐλευθερίᾳ ἐπὶ τῇ δομήσει τῆς πόλεως γενομένῃ.
τὸ δὲ Ὑλλίδος στάθμης (120) νόμοις λέγει, ἐπειδὴ Λακωνι-
κοὺς νόμους ἐν τῇ Αἴτνῃ Ἱέρων ἐθέσπισεν, ἢ ὅτι οἱ ἐν τῇ
πόλει κατοικισθέντες Γελῷοι καὶ Συρακούσιοι ἄποικοι Δω-
ριέων εἰσίν. ἐστὶ δὲ τὸ Ὑλλίδοςἀπὸ Ὕλλου ἀνδρὸς ἐπι-
φανεστάτου τῶν Δωριέων, ἄρξαντος τῶν ἐν Ἰταλίᾳ οἰκησάντων.
κρεῖττον δέ ἐστι λέγειν τὸ Ὑλλίδος ἐν νόμοιςδιὰ τοὺς
ἐγκατοικισθέντας ἐν τῇ Αἴτνῃ Γελῴους καὶ Συρακουσίους Δω-
ριέων ὄντας ἀποίκους, ἐπεὶ τὸ ἐπαγόμενον μαρτυρεῖ. οἱ δὲ
ἔκγονοι (121) τοῦ Παμφύλου καὶ τῶν Ἡρακλειδῶν ναίον-
τες καὶ κατοικοῦντες ὑπὸ ταῖς ὄχθαις τοῦ Ταϋγέτου Λακω-
νικοῦ ὄρους ἤτοι ἐν Λακεδαιμονίᾳ, θέλοντι καὶ θέλουσι μένειν
αἰεὶ καὶ πάντοτε ἐν τοῖς νόμοις τοῦ Αἰγιμιοῦ, ποταποί; Δω-
ριεῖς· τουτέστιν οἱ Λάκωνες ἐάν τε κατὰ χώραν ἐάν τε ἄλλῃ
996

Ode-treatise P 2, scholion-sec. 1-3, line 1
τρίμετρον καταληκτικὸν ἐξ ἀντισπάστου, χοριάμβου καὶ ἰαμβι-

κῆς συζυγίας καταληκτικῆς. Τὸ ιδʹ Ἰωνικὸν δίμετρον ἀκατάλη-
κτον ἐκ παίωνος βʹ καὶ τροχαϊκῆς συζυγίας. εἰ δὲ βούλει, ἔστω
καὶ ἰαμβικὸν ἑφθημιμερὲς τοῦ βʹ ποδὸς ἀναπαίστου. Ἑξῆς ἐφ'
ἑκάστῃ ἐπῳδῷ κορωνὶς καὶ παράγραφος, ἐν δὲ τῷ τέλει τοῦ
ᾄσματος ἀστερίσκος. ἔστι δὲ στροφῶν δʹ.
Τὸ προοίμιον ἀπὸ τῆς πόλεως τοῦ νικητοῦ.
τοῦ
μεγάλου ἐν μάχαις.
ἱερόν. – τοῦ.
Ἐπειδὴ αἱ Συράκουσαι πόλις ἐστὶν ἐν Σικελίᾳ, εἰς
ἃς Ἱέρων ἐποιεῖτο, τὴν οἴκησιν, διὰ τοῦτο πρὸς αὐτὰς ἀποτεί-
νει τὸν λόγον, φάσκων αὐτὰς μεγαλοπόλιας, ἢ διότι τέσσαρας
πόλεις Ἱέρων καταστρεψάμενος αὐτὰς ἐποίησεν, Ἀρκαδίνην,
Νεάπολιν, Ἐπιπολάς, Τύχην, ἢ διὰ τὸ τῆς πόλεως θαυμαστὸν
καὶ ἐξαίρετον. Τέμενος δὲ Ἄρεος διὰ τὸ τῶν ἐνοικούντων πολε-
μικόν.
τῶν ἐν τοῖς πολέμοις χαιρόντων· λάμβανε δὲ καὶ πρὸς
τὸ ἀνδρῶνκαὶ πρὸς τὸ ἵππων.

Ode-treatise P 2, scholion-sec. 8, line 2
Νεάπολιν, Ἐπιπολάς, Τύχην, ἢ διὰ τὸ τῆς πόλεως θαυμαστὸν

καὶ ἐξαίρετον. Τέμενος δὲ Ἄρεος διὰ τὸ τῶν ἐνοικούντων πολε-
μικόν. τῶν ἐν τοῖς πολέμοις χαιρόντων· λάμβανε δὲ καὶ πρὸς
τὸ ἀνδρῶνκαὶ πρὸς τὸ ἵππων. ἐξαίρετοι.
ὑμῖν. – τῶν εὐγείων. τὸν ὕμνον.
Τὸ ἀγγελίανεἶπεν, ἐπειδὴ ὁ ὑπὲρ τῆς νίκης τοῦ
τετραώρου γενόμενος ὕμνος ἀγγελεῖ αὐτὸ ταῖς Συρακούσαις.
τοῦ τετραώρου ἅρματος τοῦ ἐπὶ γῆς κινουμένου.
Germ. Τὸ σιδηροχαρμᾶνἀπὸ κοινοῦ καὶ τῶν ἀν-
δρῶν καὶ τῶν ἵππων. – Λιπαρᾶνδιὰ τὸν Διόνυσον, καὶ ἐλε-
λίχθονοςτῆς ταραττούσης τὴν γῆν.
ποταπός; καλὸς ἐν τῷ ἅρματι φανείς. – τετρα-
ορίᾳ. – νικῶν.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum (et recentiora partim Thomae Magistri
et Alexandri Phortii) (e cod. Patm.) (5034: 005)
“Πινδάρου σχόλια Πατμιακά”, Ed. Semitelos, D.
Athens: Hermes, 1875.Ode P 1, scholion 118, line 12
997
σεν ὁ Ἱέρων ἐκείνην τὴν πόλιν σὺν ἐλευθερίᾳ θεοδμήτῳ ἐν νό-

μοις Ὑλλίδος στάθμης, ἤτοι Δωρικοῦ τόπου. Ἔκτισεν οὖν τὴν
πόλιν, οὕτω ἀντὶ τοῦ κτίσας στρατηγεῖν αὐτῷ ταύτης ἐπέτρε-
ψε. Δέον δ' εἰπεῖν θεοδμήτως ἔκτισε σὺν ἐλευθερίᾳ, θεοδμήτῳ
εἶπε πρὸς τὸ ἐλευθερίᾳ. Φασὶ γὰρ ὅτι, οὓς ἐγκατῴκισεν ἐν τῇ
Αἴτνῃ, ἐλευθερίαν καὶ ἀτέλειαν αὐτοῖς ἐδωρήσατο. Ἐπεὶ δὲ τὸ
τῆς ἐλευθερίας μέγιστόν ἐστι καὶ ἄντικρυς θεῖον, διὰ τοῦτο λέγει
τὸ θεοδμήτῳ σὺν ἐλευθερίᾳ, ἤτοι ἐν θείᾳ ἐλευθερίᾳ, ἐπὶ τῇ
δομήσει τῆς πόλεως γενομένῃ. Τὸ δὲ Ὑλλίδος στάθμας νόμοις
λέγει, ἐπειδὴ Λακωνικοὺς νόμους ἐν τῇ Αἴτνῃ Ἱέρων ἐθέσπισεν,
ἢ ὅτι οἱ ἐν τῇ πόλει κατοικισθέντες Γελῷοι καὶ Συρακούσιοι
ἄποικοι Δωριέων εἰσίν. Ἔστι δὲ τὸ Ὑλλίδος ἀπὸ Ὕλλου ἀν-
δρὸς ἐπιφανεστάτου τῶν Δωριέων, ἄρξαντος τῶν ἐν Ἰταλίᾳ οἰ-
κησάντων. Κρεῖττον δέ ἐστι τὸ λέγειν τό: Ὑλλίδος ἐν νόμοις
διὰ τοὺς ἐγκατοικισθέντας ἐν τῇ Αἴτνῃ Γελῴους καὶ Συρακου-
σίους, Δωριέων ὄντας ἀποίκους, ἐπεὶ τὸ ἐπαγόμενον μαρτυρεῖ. Οἳ
δὲ ἔκγονοι τοῦ Παμφύλου καὶ τῶν Ἡρακλειδῶν, ναίοντες καὶ
οἰκοῦντες ὑπὸ ταῖς ὄχθαις τοῦ Ταϋγέτου, Λακωνικοῦ ὄρους,
ἤτοι ἐν Λακεδαιμονίᾳ, θέλοντι καὶ θέλουσι μένειν αἰεὶ καὶ πάν-
τοτε ἐν τοῖς νόμοις τοῦ Αἰγιμιοῦ, ποταποί; Δωριεῖς· του-
τέστιν οἱ Λάκωνες, ἐάν τε κατὰ χώραν, ἐάν τε ἄλλῃ ποι
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Pindarum (et recentiora partim Thomae Magistri et
Alexandri Phortii) (e cod. Patm.) Ode P 1, scholion 118, line 16
εἶπε πρὸς τὸ ἐλευθερίᾳ. Φασὶ γὰρ ὅτι, οὓς ἐγκατῴκισεν ἐν τῇ

Αἴτνῃ, ἐλευθερίαν καὶ ἀτέλειαν αὐτοῖς ἐδωρήσατο. Ἐπεὶ δὲ τὸ
τῆς ἐλευθερίας μέγιστόν ἐστι καὶ ἄντικρυς θεῖον, διὰ τοῦτο λέγει
τὸ θεοδμήτῳ σὺν ἐλευθερίᾳ, ἤτοι ἐν θείᾳ ἐλευθερίᾳ, ἐπὶ τῇ
δομήσει τῆς πόλεως γενομένῃ. Τὸ δὲ Ὑλλίδος στάθμας νόμοις
λέγει, ἐπειδὴ Λακωνικοὺς νόμους ἐν τῇ Αἴτνῃ Ἱέρων ἐθέσπισεν,
ἢ ὅτι οἱ ἐν τῇ πόλει κατοικισθέντες Γελῷοι καὶ Συρακούσιοι
ἄποικοι Δωριέων εἰσίν. Ἔστι δὲ τὸ Ὑλλίδος ἀπὸ Ὕλλου ἀν-
δρὸς ἐπιφανεστάτου τῶν Δωριέων, ἄρξαντος τῶν ἐν Ἰταλίᾳ οἰ-
κησάντων. Κρεῖττον δέ ἐστι τὸ λέγειν τό: Ὑλλίδος ἐν νόμοις
διὰ τοὺς ἐγκατοικισθέντας ἐν τῇ Αἴτνῃ Γελῴους καὶ Συρακου-
σίους, Δωριέων ὄντας ἀποίκους, ἐπεὶ τὸ ἐπαγόμενον μαρτυρεῖ. Οἳ
δὲ ἔκγονοι τοῦ Παμφύλου καὶ τῶν Ἡρακλειδῶν, ναίοντες καὶ
οἰκοῦντες ὑπὸ ταῖς ὄχθαις τοῦ Ταϋγέτου, Λακωνικοῦ ὄρους,
ἤτοι ἐν Λακεδαιμονίᾳ, θέλοντι καὶ θέλουσι μένειν αἰεὶ καὶ πάν-
τοτε ἐν τοῖς νόμοις τοῦ Αἰγιμιοῦ, ποταποί; Δωριεῖς· του-
τέστιν οἱ Λάκωνες, ἐάν τε κατὰ χώραν, ἐάν τε ἄλλῃ ποι
οἰκήσωσι, τὸ πάτριον σώσουσι φρόνημα καὶ τοὺς αὑτῶν νό-
μους· ὥστε καὶ οἱ ἀποικισθέντες ἐν Σικελίᾳ Δωριεῖς οὐ μετέ-
βαλον τὸ ἐξ ἀρχῆς ἦθος. Ὁ δὲ Πάμφυλος πρόγονος ἦν Δωριέων,
οὗ καὶ φυλὴ ἐπώνυμος ἐν Λακεδαίμονι, Παμφυλίς. Κατήγοντο
998
Alexandri Phortii) (e cod. Patm.) Ode P 2, scholion 1-2, line 1
λουθοῦντος τοῦ ὕμνου. Οἱ δὲ πολλοὶ ἀγνοοῦντες καὶ ἀέθλω

χωρὶς τοῦ ν γράφουσιν.
Δευτέρα μοῖρ'] Ἤγουν ἡ τάξις. Δεῖ γὰρ
πρῶτον τῆς νίκης τυχεῖν καὶ μετὰ τὴν νίκην τῶν ἐγκωμίων. –
Ἀμφοτέροισι] Καὶ νίκῃ καὶ ὕμνῳ.
Ἕλῃ] Ἐπικρατὴς γένηται.
Δέδεκται] Ἔσχε καὶ ἔλαβεν.
ΠΥΘΙΩΝ ΕΙΔΟΣ Βʹ.

Τοῦ αὐτοῦ Μαγίστρου σχόλια.
Μεγαλοπόλιες ὦ Συράκοσαι] Ἐπειδὴ αἱ Συρά-
κουσαι πόλις ἐστὶν ἐν Σικελίᾳ, εἰς ἃς ὁ Ἱέρων ἐποιεῖτο τὴν οἴ-
κησιν, διὰ τοῦτο πρὸς αὐτὰς ἀποτείνει τὸν λόγον, φάσκων αὐ-
τὰς μεγαλοπόλιας, ἢ διότι τέσσαρας πόλεις Ἱέρων καταστρε-
ψάμενος αὐτὰς ἐποίησεν, Ἀρκαδίνον (γρ. Ἀχραδίνην), Νεάπο-
λιν, Ἐπιπολάς, Τύχην, ἢ διὰ τὸ τῆς πόλεως θαυμαστὸν καὶ
ἐξαίρετον.
Τέμενος Ἄρεος] Τέμενος δὲ Ἄρεως διὰ τὸ τῶν ἐνοι-
κούντων πολεμικόν.
Alexandri Phortii) (e cod. Patm.) Ode P 2, scholion 1-2, line 2
χωρὶς τοῦ ν γράφουσιν.

Δευτέρα μοῖρ'] Ἤγουν ἡ τάξις. Δεῖ γὰρ
πρῶτον τῆς νίκης τυχεῖν καὶ μετὰ τὴν νίκην τῶν ἐγκωμίων. –
Ἀμφοτέροισι] Καὶ νίκῃ καὶ ὕμνῳ.
Ἕλῃ] Ἐπικρατὴς γένηται.
Δέδεκται] Ἔσχε καὶ ἔλαβεν.
ΠΥΘΙΩΝ ΕΙΔΟΣ Βʹ.

Τοῦ αὐτοῦ Μαγίστρου σχόλια.
Μεγαλοπόλιες ὦ Συράκοσαι] Ἐπειδὴ αἱ Συρά-
κουσαι πόλις ἐστὶν ἐν Σικελίᾳ, εἰς ἃς ὁ Ἱέρων ἐποιεῖτο τὴν οἴ-
κησιν, διὰ τοῦτο πρὸς αὐτὰς ἀποτείνει τὸν λόγον, φάσκων αὐ-
τὰς μεγαλοπόλιας, ἢ διότι τέσσαρας πόλεις Ἱέρων καταστρε-
ψάμενος αὐτὰς ἐποίησεν, Ἀρκαδίνον (γρ. Ἀχραδίνην), Νεάπο-
999
Σιδαροχαρμᾶν] Σιδήρῳ χαιρόντων. – Σιδαροχαρμᾶν]
Alexandri Phortii) (e cod. Patm.) Ode P 2, scholion 8, line 3

Σιδαροχαρμᾶν] Σιδήρῳ χαιρόντων. – Σιδαροχαρμᾶν]
Ἤγουν ὅπλοις καὶ μάχαις χαιρόντων, κατὰ συνεκδοχήν· ἐκ τοῦ
σιδήρου γὰρ τὰ ὅπλα· τοῖς ὅπλοις δὲ ἐν ταῖς κατὰ πόλεμον
μάχαις χρώμεθα.
Ἀγγελίαν] Τὸ ἀγγελίαν εἶπεν, ἐπειδὴ ὁ ὑπὲρ τῆς
νίκης τοῦ τετραόρου γενόμενος ὕμνος ἀγγελεῖ αὐτὸ ταῖς Συ-
ρακούσαις.
Ἀνέδησεν] Ἤγουν ἐστεφάνωσε καὶ ἐκόσμησε.
– Ὀρτυγίαν] Τὸ Ὀρτυγίαν τινὲς νῆσόν φασι παρακειμένην
τῇ Σικελίᾳ, πατρῷον αὐτοῦ κτῆμα. Κρεῖττον δὲ φάσκειν αὐτὴν
πόλιν ἐν Σικελίᾳ διὰ τὸ ἐπαγόμενον. – Στεφάνοις] Ταῖς ἀπὸ
τῆς νίκης εὐφημίαις καὶ ἐπαίνοις.
Ποταμίας ἕδος Ἀρτέμιδος] Φασὶ τὸν Ἀλφειὸν πο-
ταμὸν τῆς ἐν Σικελίᾳ Ἀρεθούσης πηγῆς ἐρῶντα, ἐκ Πελοποννή-
σου διὰ μέσης τῆς θαλάττης ἀγόμενον συμμίγνυσθαι τῇ πηγῇ.
Ἔστι δὲ ἡ πηγὴ πλησίον τῆς Ὀρτυγίας πόλεως.
Σχόλια στον Πίνδαρο Scholia in Nemea et Isthmia (et recentiora partim Thomae
Magistri et Triclinii) (5034: 007)
“Scholia recentiora Thomano–Tricliniana in Pindari Nemea et Isthmia”, Ed.
Mommsen, T.Leipzig: Teubner, 1865.Ode N 1, scholion 1, line 9
ται?], vielleicht μεταπο[ρευόμενος]

ἐκ τῶν παλαιῶν σχολίων. τὸ προοίμιον ἀπὸ τῆς πόλεως τοῦ νικητοῦ.
Ἄμπνευμα.ἀναπνοή. ἀναφύσημα. δείκνυσι καὶ
διὰ τούτου, ὅτι ἀπὸ καταδύσεων καὶ ἀφανῶν τόπων εἰς
τὴν ἀρέθουσαν εἰσβάλλει, ἢ διὰ τὸ ἀπορρῶγά τινα καὶ οἷον
στόμα εἶναι τοῦ ἀλφειοῦ τὴν αὐτόθι ἀρέθουσαν πηγήν.
ὥστε τὸ σημαινόμενον εἶναι τοιοῦτον· ὦ ὀρτυγία, ἐν ᾗ
ἐστι τὸ τοῦ ἀλφειοῦ πνεῦμα ἡ ἀρέθουσα· ἀλλ' οὐ τὴν ἀρέ-
θουσαν εἴρηκεν ἄμπνευμα, ἀλλὰ τὴν ὀρτυγίαν, ἐν ᾗ ὁ ἀλ-
φειὸς ἀναπνεῖ, τῷ περιέχειν τὴν ἀρέθουσαν. ἡ δὲ ὀρτυγία
νῆσός ἐστι πρὸ τῶν Συρακουσῶν, εἰς ἣν διὰ τοῦ πελάγους
φερόμενος ὁ ἀλφειὸς ἐμβάλλει καὶ ποιεῖ τὴν ἀρέθουσαν.
νῆσος δὲ οὖσα πρότερον, εἶτα προσχωθεῖσα, χερρόνησος
γέγονεν, ὡς καὶ ἴβυκος ἱστορεῖ:
1000
Magistri et Triclinii) Ode N 1, scholion 4, line 2
γέγονεν, ὡς καὶ ἴβυκος ἱστορεῖ:

Δέμνιον ἀρτέμιδος.οἱ μὲν τὴν ὀρτυγίαν φασὶ
διὰ τὸ αὐτόθι δοκεῖν τὴν ἄρτεμιν γεγενῆσθαι, ἔνιοι δὲ
ἱστορικώτερον ἀκούουσι. τὸν γὰρ ἀλφειόν φασιν ἔρωτι ἁλόντα
τῆς ἀρτέμιδος καταδιῶξαι αὐτὴν ἄχρι τῆς σικελίας· τοῦ δὲ
τέλους τῆς διώξεως αὐτόθι γινομένου αὐτόθι συστῆσαι τὴν
ἀρέθουσαν· διὰ τοῦτο καὶ τὴν ἄρτεμιν ἀλφειώαν προσα-
γορεύεσθαι. καὶ ἐν ὀλυμπίᾳ δὲ ὁ ἀλφειὸς τῇ ἀρτέμιδι
συναφίδρυται:
Δάλου κασιγνήτα.διὰ τὴν ὁμωνυμίαν τοῦτό
φησιν· οὐ γὰρ τῆς ἐν Συρακούσαις ὀρτυγίας ἀδελφὴ ἡ δῆλος,
ἀλλὰ τῆς περὶ ἔφεσον. ἢ ἐπεὶ κατά τινας ἡ μὲν ἄρτεμις
ἐν ὀρτυγίᾳ, ὁ δὲ ἀπόλλων ἐν δήλῳ, ἀδελφοὶ δὲ οἱ θεοί,
διὰ τοῦτο καὶ τὰς τῶν ἀδελφῶν οἰκίας ἀδελφὰς ἐκάλεσεν: –
Σέθεν ἁδυεπής.ἢ συνεργησάσης τῆς ἐν σοὶ θεᾶς,
ἢ ὅτι ἐκεῖ ἦσαν τὰ τοῦ χρομίου ἱπποτροφεῖα καὶ ἡ ἱππη-
λασία. ὁ δὲ νοῦς· ἀπὸ σοῦ, ὦ ὀρτυγία, ὁ ὕμνος ὁ ἡδυεπὴς
καὶ γλυκὺς καὶ εὔφημος τὴν ὁρμὴν ἔχει, ὥστε θεῖναι καὶ
ποιῆσαι ἔπαινον μέγαν τῶν ὀξυτάτων ἵππων διὸς ἕνεκεν
τοῦ ἐν αἴτνῃ· διῒ γὰρ ἀνάκειται καὶ οὗτος ὁ ἀγών. ἦν δὲ
καὶ ἱερὸν ἐν αἴτνῃ διός:
Magistri et Triclinii) Ode N 2, scholion 1, line 22
ἀρξάμενον τῶν ἀγώνων καὶ μετὰ ταῦτα νικήσειν. ὃ καὶ

ἐγένετο εὐθέως. μετὰ γὰρ τὴν νεμεακὴν νίκην ἐστεφα-
νώθη καὶ ἐν ὀλυμπίᾳ. τὸ δὲ τὰ πόλλ' ἀντὶ τοῦ ὡς ἐπι-
πλεῖστον. τοῦτο δὲ λέγει, ἐπεὶ οὐκ ἀπὸ διὸς ἤρχοντο ἀεί,
ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τῶν μουσῶν. ὁμηρίδας δὲ ἔλεγον μὲν τοπα-
λαιὸν τοὺς ἀπογόνους ὁμήρου, οἳ καὶ τὴν αὐτοῦ ποίησιν
ἐκ διαδοχῆς ᾖδον· μεταταῦτα δὲ οἱ ῥαψῳδοὶ οὐκέτι τὸ
γένος εἰς ὅμηρον ἀνῆγον, ἐπιφανεῖς δὲ ἐγένοντο οἱ περὶ
κύναιθον, οὕς φασι πολλὰ τῶν ἐπῶν ἐμβαλεῖν εἰς τὴν
ὁμήρου ποίησιν. ἦν δὲ ὁ κύναιθος τὸ γένος χῖος καὶ πρῶ-
τος ἐν Συρακούσαις ἐρραψῴδησε τὰ ὁμήρου ἔπη, κατὰ τὴν
ξθʹ ὀλυμπιάδα, ὡς ἱππόστρατός φησιν.
Ὀφείλει δέ τι.οὐκ ἐπὶ τοῦ ἀνδρὸς τὸ ὀφείλει,
ἀλλ' ἐπὶ πράγματος, ὡς ἄν τις εἴποι· ὀφειλόμενον δέ τί
ἐστι, καὶ ἀναγκαῖον νικᾶν αὐτὸν καὶ πύθια καὶ ἴσθμια,
εἴπερ κατὰ τὰ ἴχνη τῶν πατέρων αὐτοῦ ὁ εὐθυπομπὸς
αἰὼν ἔδωκεν αὐτὸν εἰς κόσμον ταῖς ἀθήναις, ὡς τῶν προ-
γόνων αὐτοῦ ἱερονικῶν ὄντων. οὕτω δὲ λεκτέον, ἐπεὶ
καὶ τὰ ἑπόμενα οὕτω συναρμοσθήσεται, ὅταν λέγηται· πυ-
1001
θίοισί τε νικᾶν τιμονόου παῖδα. οὐ γὰρ εἴρηκε παῖς. τοῦτο

δὲ οὕτω συντάσσων, ὀφειλόμενόν ἐστι τὸν τιμονόου παῖδα
Σχόλια στον Πλάτωνα (5035: 001)

“Scholia Platonica”, Ed. Greene, W.C.
Haverford, Pennsylvania: American Philological Association, 1938.
Dialogue Ti, Stephanus page 20a, line 13
φιλόσοφος Πυθαγόριος, ἔγραψε μαθηματικά τε καὶ περὶ φύσεως

σύγγραμμα τὸν Πυθαγορικὸν τρόπον. ἔνθεν ὁ Πλάτων καὶ τὸν
διάλογον εἰς αὐτὸν ἔγραψεν, καθὰ ὁ σιλλογράφος φησὶ περὶ αὐτοῦ
(Timo Phliasius fr. 54 Diels) –
πολλῶν δ' ἀργυρίων ὀλίγην ἠλλάξατο βίβλον,
ἔνθεν ἀφορμηθεὶς τιμαιογραφεῖν ἐπεχείρει.
ἐκ ταύτης τῆς πόλεως καὶ Ζάλευκος ὁ νομοθέτης ἦν. ὁ δὲ Κριτίας ἦν
μὲν γενναίας καὶ ἁδρᾶς φύσεως, ἥπτετο δὲ καὶ φιλοσόφων συνουσιῶν,
καὶ ἐκαλεῖτο ἰδιώτης μὲν ἐν φιλοσόφοις, φιλόσοφος δ' ἐν ἰδιώταις.
ἐτυράννευσεν δὲ καὶ αὐτὸς εἷς τῶν λʹ γεγονώς. ὁ δ' Ἑρμοκρά|της
Συρακούσιός ἐστι στρατηγός, κατὰ νόμον ζῆν ἐφιέμενος· διὸ καὶ
πολιτικῆς πως μετεῖχεν καὶ φιλοσοφίας.
ἄκουε δή.
τοῦτο παροιμιῶδές ἐστιν ἐφ' ὧν ἐκκαλέσασθαι βουλόμεθα τὸν
ἀκούοντα, ἴσον ὂν τῷ δέχου δὴ τὰ ἄξια ἀκοῆς.
ἀτόπου.
ἄτοπον· ἢ τὸ θαύματος ἄξιον, ὡς νῦν, ἢ τὸ παράλογον, ἢ τὸ παρά-
δοξον, ἢ τὸ θαυμαστόν.
Σχόλια στον Πλάτωνα Dialogue Ep, Stephanus page 320a, line 1
ὦ οὗτος, ὦ τάλαν, καὶ ὦ μέλε· ταῦτα παρὰ τοῖς νεωτέροις ὑπὸ

μόνων λέγεται γυναικῶν· παρὰ δὲ τοῖς παλαιοῖς καὶ ὑπ' ἀνδρῶν.
πολλάκις δὲ καὶ ἐπὶ πλήθους φασὶ τὸ ὠτὰν ὡς παρὰ Κτησιφῶντι.
οἱ γὰρ Ἀττικοὶ τὴν πρώτην συλλαβὴν περισπῶσι, τὴν δὲ δευτέραν
βαρύνουσι, καὶ βέλτιον· ἀδύνατον γὰρ εὑρεθῆναι μίαν λέξιν δύο ἔχουσαν
περισπωμένας. Δίδυμος δὲ τὸ πλῆρες εἶναί φησιν ὦ ἔταν, ἀγνοῶν ὡς
ἄρα τοῦ ἔτης ἡ κλητική ἐστιν ἔτα, καὶ Δωρικῶς ἔταν.
μεταστήσῃ (A, sed ῃ in ras.: μεταστήσει O).
γρ. μετάστηθι (A3 O3).
Δίωνι Συρακοσίῳ.
Δίων ὁ Συρακούσιος Ἱππαρίνου μὲν υἱὸς ἦν, ἀνεψιαδοῦς δὲ Διονυσίου
τοῦ προτέρου, κατὰ δὲ οἰκειότητα τῆς γυναικὸς αὐτοῦ Ἀριστομάχης
ἀδελφός, εὐφυΐᾳ δὲ καὶ μεγαλοψυχίᾳ καὶ φιλοτιμίᾳ διαφέρων τοῦ
γενέσθαι τινὸς ἄξιος. Ἱππαρῖνος γὰρ παίδων ὄντων αὐτῷ τῶν περὶ
Δίωνα, τριῶν μὲν υἱῶν, τριῶν δὲ θυγατέρων, τελευτῶν τὸν βίον
ἐπίτροπον Διονύσιον κατέστησεν οἰκεῖον ὄντα, καὶ τὰς γυναῖκας ἅμα
καὶ τὰς κόρας διέθηκεν γῆμαι, Ἀριστομάχην μὲν τὴν πρεσβυτάτην
1002
αὐτόν, τὰς δὲ λοιπὰς τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ δοῦναι, Λεπτίνῃ τε καὶ

Θεαρίδῃ. καὶ οὕτω γέγονεν τελευτησάσης τῆς Λοκρίδος αὐτοῦ
γυναικός, ἐξ ἧς ἐγεγόνει αὐτῷ Διονύσιος ὁ νεώτερος, ὁμώνυμος
Σχόλια στον Πλάτωνα Dialogue Ep, Stephanus page 320a, line 2
ὦ οὗτος, ὦ τάλαν, καὶ ὦ μέλε· ταῦτα παρὰ τοῖς νεωτέροις ὑπὸ

μόνων λέγεται γυναικῶν· παρὰ δὲ τοῖς παλαιοῖς καὶ ὑπ' ἀνδρῶν.
πολλάκις δὲ καὶ ἐπὶ πλήθους φασὶ τὸ ὠτὰν ὡς παρὰ Κτησιφῶντι.
οἱ γὰρ Ἀττικοὶ τὴν πρώτην συλλαβὴν περισπῶσι, τὴν δὲ δευτέραν
βαρύνουσι, καὶ βέλτιον· ἀδύνατον γὰρ εὑρεθῆναι μίαν λέξιν δύο ἔχουσαν
περισπωμένας. Δίδυμος δὲ τὸ πλῆρες εἶναί φησιν ὦ ἔταν, ἀγνοῶν ὡς
ἄρα τοῦ ἔτης ἡ κλητική ἐστιν ἔτα, καὶ Δωρικῶς ἔταν.
μεταστήσῃ (A, sed ῃ in ras.: μεταστήσει O).
γρ. μετάστηθι (A3 O3).
Δίωνι Συρακοσίῳ.
Δίων ὁ Συρακούσιος Ἱππαρίνου μὲν υἱὸς ἦν, ἀνεψιαδοῦς δὲ Διονυσίου
τοῦ προτέρου, κατὰ δὲ οἰκειότητα τῆς γυναικὸς αὐτοῦ Ἀριστομάχης
ἀδελφός, εὐφυΐᾳ δὲ καὶ μεγαλοψυχίᾳ καὶ φιλοτιμίᾳ διαφέρων τοῦ
γενέσθαι τινὸς ἄξιος. Ἱππαρῖνος γὰρ παίδων ὄντων αὐτῷ τῶν περὶ
Δίωνα, τριῶν μὲν υἱῶν, τριῶν δὲ θυγατέρων, τελευτῶν τὸν βίον
ἐπίτροπον Διονύσιον κατέστησεν οἰκεῖον ὄντα, καὶ τὰς γυναῖκας ἅμα
καὶ τὰς κόρας διέθηκεν γῆμαι, Ἀριστομάχην μὲν τὴν πρεσβυτάτην
αὐτόν, τὰς δὲ λοιπὰς τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ δοῦναι, Λεπτίνῃ τε καὶ
Θεαρίδῃ. καὶ οὕτω γέγονεν τελευτησάσης τῆς Λοκρίδος αὐτοῦ
γυναικός, ἐξ ἧς ἐγεγόνει αὐτῷ Διονύσιος ὁ νεώτερος, ὁμώνυμος
αὐτῷ υἱός.
Σχόλια στον Πλάτωνα Dialogue Erx, Stephanus page 392a, line 4
ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΡΥΞΙΑΝ
Διὸς τοῦ ἐλευθερίου.

τὸν Μῆδον ἐκφυγόντες Ἀθηναῖοι ἱδρύσαντο τὸν ἐλευθέριον Δία.
τοῦτον δὲ ἔνιοι καὶ σωτῆρά φασιν. τιμᾶται δὲ ἐλευθέριος Ζεὺς καὶ
ἐν Συρακούσαις καὶ Ταραντίνοις καὶ Πλαταιαῖς καὶ Καρίᾳ.
Στειριεύς (Στιριεύς A O).
Στειρεῖαι δῆμος Πανδιονίδος ἐξ ἧς οὗτος.
Μεγαρόθεν.
Μέγαρα· πόλις περὶ τὸν Ἰσθμόν, ἀνὰ μέσον Πελοποννήσου καὶ τῆς
Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας. καὶ πόλις ὁμώνυμος ταύτῃ ἐν Σικελίᾳ, περὶ
1003
ἧς νῦν φησι. τῳ (τῷ A).
Σχόλια στον Πλάτωνα (scholia recentiora Arethae) (5035: 002)

“Scholia Platonica”, Ed. Greene, W.C.Haverford, Pennsylvania: American
Philological Association, 1938.Dialogue Ly, Stephanus page 206d, line 5
ΕΙΣ ΤΟΝ ΛΥΣΙΝ
Ἑρμαῖα.
ἓν τῶν Ἑρμοῦ ἐπιτηδευμάτων καὶ ἡ παλαιστρική. ἐπεὶ οὖν παλαίστρα
ἡ διατριβή, εἰκὸς τοὺς αὐτόθι φοιτῶντας νέους Ἑρμῇ ἀπαρχομένους
τῆς τιμῆς, καθότι ἔφορος τῆς παλαιστρικῆς, Ἑρμαῖα τὴν τελετὴν
ὀνομάζειν. λέγεται δὲ καὶ παίδων οὕτως ἀγὼν παρὰ Συρακοσσίοις,
ὥς φησι Διογενιανός.
ἀστραγαλίζοντας.
ἀστραγαλίζειν τὸ ἀστραγάλοις παίζειν, ὅπερ καὶ ἀστρίζειν ἔλεγον,
ἐπεὶ καὶ τοὺς ἀστραγάλους ἄστριας ἐκάλουν. Καλλίμαχος (fr. 239
Schneider) –
ζορκός τοι, φίλε κοῦρε, Λιβυστίδος αὐτίκα δώσω
πέντενεοσμήκτους ἄστριας.
ἔνιοι δὲ ἀστρίχους φασίν. παίζεται δὲ ἀστραγάλοις τέσσαρσιν, καὶ εἷς
ἕκαστος ἀστράγαλος πτώσεις ἔχει τέσσαρας ἐξ ἑβδομάδος κατὰ
ἀντίθετον συγκειμένας ὥσπερ ὁ κῦβος (sic)· ἔχει δὲ ἀντικείμενα μονάδα
Scholia In Sophoclem, Scholia et glossae in Sophoclis Ajacem (glossae et scholia

recentiora) (5037: 002)
“Τὰ ἀρχαῖα σχόλια εἰς Αἴαντα τοῦ Σοφοκλέους”, Ed. Christodoulos, G.A.
Athens: University of Athens Press, 1977.
Scholion 509b, line 3
ἀλλ' ἐντράπηθι. Osl

πατέρα:τὸν Τελαμῶνα. ONsl λυγρῷ:ἀσθενεῖ. Gsl
χαλεπῷ. Osl λίαν γοερῷ. Fsl μητέρα:τὴν Ἐρίβοιαν. FONGsl
ἀρᾶται:εὔχεται. FOHsl ἀρᾶται:ἀπὸ τοῦ ἀρά, ἡ εὐχή.
τὸ δὲ ἀρὰ παρὰ τὸ αἴρειν τὰς χεῖρας εὐχομένους. ἢ παρὰ τὸ ἀρύειν, ὅπερ ἐπὶ τοῦ κα-
λεῖσθαι ἔταττον καὶ μάλιστα οἱ Συρακούσιοι. ἀρύετ' ἂν φύζην.ἀντὶ τοῦ ἐπι-
καλεῖσθαι καὶ ἐφέλκεσθαι. ἀρύω, ἀρά. Fm
μολεῖν:ὥστε. Hsl παῖδα τὸν σόν:τὸν Εὐρυσάκην. Fsl
Σχόλια στον Θεόκριτον Scholia in Theocritum (5038: 001)

“Scholia in Theocritum vetera”, Ed. Wendel, K.
Leipzig: Teubner, 1914, Repr. 1967.Prolegomenon-anecdote-poem proleg, sec.-verse
1004
A a, line 1
ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ ΒΟΥΚΟΛΙΚΑ Prolegomena
Γένος Θεοκρίτου
Θεόκριτος ὁ τῶν βουκολικῶν ποιητὴς Συρακούσιος ἦν

τὸ γένος, πατρὸς Σιμίχου, ὡς αὐτός φησι (VII 21)· ‘Σιμι-
χίδα, πᾷ δὴ τὸ μεσαμέριον πόδας ἕλκεις’; ἔνιοι δὲ τὸ ‘Σιμι-
χίδα’ ἐπώνυμον εἶναι λέγουσι – δοκεῖ γὰρ σιμὸς εἶναι τὴν
πρόσοψιν – , πατέρα δ' ἐσχηκέναι Πραξαγόραν καὶ μητέρα
Φιλίναν. ἀκουστὴς δὲ γέγονε Φιλητᾶ καὶ Ἀσκληπιάδου, ὧν
μνημονεύει (VII 40). ἤκμασε δὲ κατὰ Πτολεμαῖον τὸν ἐπι-
κληθέντα Φιλάδελφον τὸν Πτολεμαίου τοῦΛάγου. περὶ δὲ
τὴν τῶν βουκολικῶν ποίησιν εὐφυὴς γενόμενος πολλῆς δόξης
ἐπέτυχε. κατὰ γοῦν τινας Μόσχος καλούμενος Θεόκριτος ὠνο-
μάσθη.
Σχόλια στον Θεόκριτον Scholia in Theocritum

Prolegomenon-anecdote-poem proleg, sec.-verse B a, line 17
των ξένης μούσης ἀρεστῆς γενομένης παρέμεινε τὸ ἔθος καὶ

ἐφυλάχθη.
ἄλλοι δὲ ἐν Τυνδαρίδιτῆς Σικελίας πρῶτον ἀχθῆναι
λέγουσι τὰ βουκολικά. Ὀρέστῃ γὰρ ἐκκομίζοντι τὸτῆς Ἀρτέ-
μιδος ξόανον ἐκ Ταύρων τῆς Σκυθίας χρησμὸς ἐξέπεσεν ἐν
ἑπτὰ ποταμοῖς ἐκ μιᾶς πηγῆς ῥέουσιν ἀπολούσασθαι· ὁ δὲ
πορευθεὶς εἰς Ῥήγιον τῆς Ἰταλίας τὸ ἄγος ἀπενίψατο ἐν τοῖς
λεγομένοις διαχωρίοις ποταμοῖς. ἔπειτα εἰς Τυνδαρίδα τῆς
Σικελίας διῆλθεν· οἱ δὲ ἐπιχώριοι τὴν θεὸν ἰδίοις ποιήμασι
καθυμνήσαντες ἔθει τὴν πρώτην παρέδοσαν εὕρεσιν.
ὁ δὲ ἀληθὴς λόγος οὗτος. ἐν ταῖς Συρακούσαιςστάσεώς
ποτε γενομένης καὶ πολλῶν πολιτῶν φθαρέντων, εἰς ὁμόνοιαν
τοῦ πλήθους [ποτὲ εἰσ] ἐλθόντος ἔδοξεν Ἄρτεμις αἰτία γεγο-
νέναι τῆς διαλλαγῆς. οἱ δὲ ἀγροῖκοι δῶρα ἐκόμισαν καὶ τὴν
θεὸν γεγηθότες ἀνύμνησαν, ἔπειτα ταῖς τῶνἀγροίκων ᾠδαῖς
τόπον ἔδωκαν καὶ συνήθειαν.

Prolegomenon-anecdote-poem proleg, sec.-verse B b, line 7
τοῦ πλήθους [ποτὲ εἰσ] ἐλθόντος ἔδοξεν Ἄρτεμις αἰτία γεγο-

νέναι τῆς διαλλαγῆς. οἱ δὲ ἀγροῖκοι δῶρα ἐκόμισαν καὶ τὴν
θεὸν γεγηθότες ἀνύμνησαν, ἔπειτα ταῖς τῶνἀγροίκων ᾠδαῖς
1005
τόπον ἔδωκαν καὶ συνήθειαν.

ᾄδειν δέ φασιν αὐτοὺς KEbAT
ἄρτον ἐξηρτημένους θηρίων ἐν ἑαυτῷ πλέονας τύπους ἔχοντα
καὶ πήραν πανσπερμίας ἀνάπλεων καὶ οἶνον ἐν αἰγείῳ ἀσκῷ,
σπονδὴν νέμοντας τοῖς ὑπαντῶσι, στέφανόν τε περικεῖσθαι
καὶ κέρατα ἐλάφων προκεῖσθαι καὶ μετὰ χεῖρας ἔχειν λαγω-
βόλον. τὸν δὲ νικήσαντα λαμβάνειν τὸν τοῦ νενικημένου
ἄρτον· κἀκεῖνον μὲν ἐπὶ τῆς τῶν Συρακουσίων μένειν πόλεως,
τοὺς δὲ νενικημένους εἰς τὰς περιοικίδας χωρεῖν ἀγείροντας
ἑαυτοῖς τὰς τροφάς· ᾄδειν δὲ ἄλλα τε παιδιᾶς καὶ γέλωτος
ἐχόμενα καὶ εὐφημοῦντας ἐπιλέγειν·
δέξαι τὰν ἀγαθὰν τύχαν,
Σχόλια στον Θεόκριτον Scholia in Theocritum Prolegomenon-anecdote-poem Anec

Est, sec.-verse 1, line 9
Anecdoton Estense III
Ὅτι τῶν τὰ βουκολικὰ συγγραψάντων ἴδιον (ἰδια cod.) –

τὸ Δωρίδι χρῆσθαι διαλέκτῳ, τὸ μιμεῖσθαι εἰς ἄκρον ἀγροίκων
ὁμιλίας καὶ νομέων χαριέντως αὐτὰς ἐκφράζων.
ἄρτον τε ἐξήρτηντο μορφὰς θηρίων ἐν ἑαυτῷ ἔχοντα καὶ Bb
πήραν πανσπερμίας ἀνάπλεων, καὶ οἶνον ἐν αἰγείῳ ἀσκῷ
φέροντες σπονδὴν ἔνεμον τοῖς ὑπαντῶσι. στέφανόν τε περι-
έκειντο καὶ κέρατα ἐλάφων προέκειτο αὐτοῖς μετὰ χεῖράς τε
εἶχον λαγωβόλον. ὁ δὲ νικήσας ἐλάμβανε τοῦ ἡττηθέντος τὸν
ἄρτον. κἀκεῖνος μὲν ἐπὶ τῆς τῶν Συρακουσίων ἔμενε πόλεως,
οἱ δὲ νενικημένοι εἰς τὰς περιοικίδας (περιοικιδίας cod.) ἐχώ-
ρουν ἀγείροντες ἑαυτοῖς τὰς τροφάς. [ἔδιδο del. in cod.] παρ-
εῖχόν τε ἄλλα τε παιδιᾶς ἄξια καὶ δὴ καὶ τόδε προσέλεγον·


Prolegomenon-anecdote-poem Anec Est, sec.-verse 1, line 22

δέξαι τὰν ὑγίειαν,
ἃν φέρομεν παρὰ τῆς θεοῦ,
ἃν ἐκαλέςςατο τήνα.
ὅτι ὁ μὲν ἄρτος καὶ ὁ οἶνος καὶ ἡ σπονδὴ σημεῖα εἰρήνης –
ἦσαν. ἐπὶ εἰρήνῃ γάρ, ὡς ῥηθήσεται, εὕρηται τὰ βουκολικά.
ἥ τε πανσπερμία τὴν ἀπὸ τῆς εἰρήνης ἐπίδοσιν ἐν ταῖς πόλεσι
δηλοῖ. ὡσαύτως δὲ καὶ ὁ στέφανος νίκης τε ἅμα σύμβολον
καὶ χαρᾶς. ἐνίκησαν γὰρ οἱ διαλλακταὶ διαλλάξαντες τοὺς ἐν
ταῖς Συρακούσαις στασιάζοντας· ὧν δὴ διαλλακτῶν τόπον
ἐπεῖχον οἱ τὰ βουκολικὰ ᾄδοντες. τὰ δὲ κέρατα, ἐπειδὴ τὸν
Πᾶνα εἶχον οἱ νομεῖς θεόν, ὁ δὲ Πὰν κέρατα ἔχων παρα-
1006
δέδοται. τοὺς νομεῖς δὲ οἱ τὰ βουκολικὰ συνθέντες ἐμιμοῦντο,

ὡς ἔφημεν. καὶ τῶν θηρίων δὲ αἱ μορφαὶ τοῦ Πανὸς ἕνεκεν
λαμβάνονται, ἐπειδὴ ἐν τοῖς ὄρεσι καὶ ταῖς ἐρημίαις παρα-
δίδοται διατρίβειν, τόποις θηριώδεσι, καὶ ἅμα καὶ αὐτὸς τὰ
κάτω τραγώδη καὶ λάσια παραδίδοται ἔχειν. καὶ τὸ λαγωβόλον
δὲ τοῦ αὐτοῦ ἕνεκεν· εἰκὸς γὰρ αὐτὸν καὶ κυνηγέτην εἶναι
τοῖς ὄρεσιν ἐνδιατρίβοντα. καὶ μὴν καὶ ἡ πρόσρησις σημεῖον
εἰρήνης ἦν· εὐδαίμονες μὲν γὰρ οἱ ἄνθρωποι ἐν εἰρήνῃ
οἱ δέ φασιν ἐν Σικελίᾳ πρῶτον ἐξευρεθῆναι τρόπῳ τοιῷδε.

ἐξενεχθέντος τῷ Ὀρέστῃ χρησμοῦ ἐν ἑπτὰ ποταμοῖς ἐκ μιᾶς
πηγῆς ῥέουσιν ἀπολούσασθαι, εἰς Ῥήγιον τῆς Ἰταλίας πο-
ρευθείς, φέρων καὶ τῆς Ἀρτέμιδος ξόανον μεθ' ἑαυτοῦ, ἐκεῖ
ἐν τοῖς λεγομένοις διαχωρίοις ἐλούσατο ποταμοῖς. ἔπειτα τὸ
ξόανον λαβὼν εἰς Τυνδαρίδατῆς Σικελίας ἀφίκετο· οἱ δὲ
ἐπιχώριοι τὴν θεὰν ἰδίοις ποιήμασι καθυμνήσαντες ἔθει τὴν
πρώτην παρέδοσαν εὕρεσιν.
ἀληθέστερον δέ φασιν οἱ λέγοντες ἐν Σικελίᾳ μὲν εὑρε-
θῆναι, τρόπῳ δὲ (γε cod.) μὴν τοιῷδε. στάσεώς ποτε ἐν
Συρακούσαιςγενομένης καὶ πολλῶν πολιτῶν διαφθαρέντων
μόλις τέ ποτε εἰς ὁμόνοιαν συνελθόντων ἔδοξεν ἡ Ἄρτεμις
αἰτία τῆς διαλλαγῆς γεγονέναι. τῶν οὖν ἀγροίκων δῶρα κο-
μισάντων ἐπὶ ταῖς διαλλαγαῖς καὶ τὴν θεὰν ἀνυμνησάντων
ταῖς ἀγροίκοις ἐκείνων ᾠδαῖς τόπον ὕστερον ἔδωκαν καὶ
συνήθειαν.
ὅτι Θεόκριτος ὁτῶν τὰ βουκολικὰ συγγραψάντων Aa
ἄριστος Συρακούσιος ὢν τὸ γένος πατέρα ἔσχε Πραξαγόραν,
μητέρα δὲ Φιλίναν. τὸ γὰρ ‘Σιμιχίδα’ οὐ τοῦ πατρὸς ὄνομα,
ἀλλ' αὐτοῦ φασιν ἐπώνυμον εἶναι· ἦν γὰρ τὴν ῥῖνα σιμός.
ἐγένετο δὲ ἀκουστὴς Φιλητᾶ καὶ Ἀσκληπιάδου, ὧν καὶ μνη

ὁ τὰ Θηριακὰ συγγραψάμενος, Αἰαντίδης (hic in cod. post

Νίκανδρος, transposuit Kayser) – οἱ δὲ ἀντὶ τούτου Ἀπολ-
λώνιόν φασι τὸν τὰ Ἀργοναυτικὰ συγγράψαντα – , Φίλικος,
Ὅμηρος ὁ νέος, τραγικός – ἔστι γὰρ καὶ ἕτερος Ὅμηρος,
οὗπερ τὸν Ἡσίοδον ἰσόχρονον τίθενται, ἀλλ' οὐ τὸν παλαιὸν
Ὅμηρον, ἀλλ' ἕτερον μετ' ἐκεῖνον – , Ἀνδρομάχου (-ης cod.)
Βυζάντιος, ὃς δράματα συνέθηκεν ζʹ, καὶ Λυκόφρων ὁ τὴν
Ἀλεξάνδραν συγγράψας. cf. Tzetz. ad Lyc. 4, 26 – 5, 4 Scheer.
ὅτι καὶ ἐπίγραμμαφέρεται εἰς Θεόκριτοντόδε· Gb
Ἄλλος ὁ Χῖος· ἐγὼ δὲ Θεόκριτος, ὃς τάδ' ἔγραψα,
υἱὸς Πραξαγόραο περικλειτῆς τε Φιλίνης,
1007
μοῦσαν δ' ὀθνείην οὔτιν' ἐφελκυσάμην.

Ca ὅτι ἡ βουκολικὴ ποίησιςκαίπερ οὐ μόνον βουκο-
λικά, ἀλλὰ καὶ αἰπολικὰ καὶ ποιμενικὰ περιέχουσα καὶ μικτὰ
ὅμως ἀπὸ τῶν βοῶν ἐπικρατεστέρων ὄντων ἔσχηκεν τὴν ἐπι-
γραφὴν βουκολικὰ κληθεῖσα.
ὅτι βουκόλος,ὅθεν καὶ βουκολικά, λέγεται ὁ τῶν βοῶν
νομεύς, ὡς μέν τινες κακῶς τὸ ἔτυμον λέγοντες παρὰ τὸ βοῦς
καὶ τὸ κονεῖν (ῥονεῖν cod., corr. Kayser) τὸ ἐνεργεῖν καὶ
διατρίβειν· κονεῖ (ῥονεῖ cod., corr. idem) γὰρ ἢ ἐνεργεῖ τι

Prolegomenon-anecdote-poem Anec Est, sec.-verse 7, line 2
τοῦ μὲν ἁδροῦ παράδειγμα Θουκυδίδης, τοῦ δὲ ἰσχνοῦ Λυσίας,

τοῦ δὲ μέσου Δημοσθένης – , τὸ βουκολικὸν ποίημα τὰ δύο
ἐκφυγὸν τὸ ἰσχνὸν ἀσπάζεται. ἐννοίαις τε γὰρ ἀνάγκη χρῆσθαι
προσηκούσαις ἀγροίκοις, ταύτας δὲ εὐτελεστάτας εἶναι ἀνάγκη.
λέξεις τε ταῖς ἐννοίαις οὐκ ἀπᾳδούσας ἀνάγκη εἶναι· ἄλλως
γὰρ ἀσύμφωνος αὐτὸς ἑαυτῷ ἔσται ὁ λόγος. συμπλέκει δὲ
ὅμως αὐτῷ τὸ ἀνθηρὸν τῶν λόγων εἶδος, ὃ δὴ χάριν ὁμοῦ καὶ
κάλλος ἔχον τέρπει καὶ ἥδει ὥσπερ ἄνθος τοὺς ἀκροατάς. cf.
Kayser 80 seqq.
Fab ὅτι Δωρίδι διαλέκτῳχρῆται οὐ μόνον, διότι Συρα-
κούσιος ἦν, οἳ Δωριεῖς ἦσαν, οὐδ' ὅτι διὰ ταύτης μᾶλλον μι-
μεῖται τὰς τῶν ἀγροίκων φωνάς – χρῆται γὰρ αὕτη τῷ α
καὶ τῷ ω– μέγα τὰ πολλά, ἃ δὴ παχεῖαν ἀπεργάζεται τὴν
φωνὴν ἅτε προφερόμενα τοῦ στόματος ὅτι μάλιστα ἠνεῳγμένου,
τοιαύτη δὲ καὶ ἡ τῶν ἀγροίκων φωνή – , ἀλλ' ὅτι [καὶ delevi]
ᾗ ἂν ἄλλῃ παρὰ ταύτην καὶ τὴν Αἰολίδα ἐχρήσατο, ἢ λέξεσιν
(ἢλσέεσιν cod., corr. Marx) ὑψηλαῖς ἂν ἐχρήσατο ταῖς ἐν-
νοίαις οὐ προσηκούσαις, ὅπερ τῶν ἀτόπων ἐστίν, ἢ πάντῃ
ἀφελέστατον ἂν ἐπεποιήκει τὸν λόγον καὶ ἀγροῖκον αὐτόχρημα.
ἡ δὲ Δωρὶς διάλεκτος τῷ μὴ κατημαξευμένας ἔχειν τὰς λέξεις
ὁμοῦ τε μιμεῖται εἰς ἄκρον ἀγροίκων ὁμιλίας addidi e § 1
Σχόλια στον Θεόκριτον Scholia in Theocritum Prolegomenon-anecdote-poem 1,

sec.-verse 68c, line 1
θείας γνώμης πρὸς τὴν διόρυξιν διῃρημένον, δι' ἧς ὁ Πη-

νειὸς πρὸς τὴν θάλασσαν ῥεῖ.
λέγεται δὲ τοῦτο τὸ χωρίον PT
τέμπεα Θετταλικά.
κατὰ Πίνδω:Πίνδος ὄρος Ἀρκαδίας ἢ ποταμὸς ἢ KGEAPT1.2
ὄρος τῆς Περραιβίας ἐγγὺς θαλάσσης.
οὐ γὰρ δὴ ποταμοῖο:οὐ γὰρ τότε τὸ μέγα ῥεῦμα KGEAT
εἴχετε ἀντὶ τοῦ οὐκ ᾠκεῖτε, ὅ ἐστιν οὐκ ἦτε ἐκεῖσε.
μέγαν ῥόον εἴχετ' Ἀνάπω:τὸ εἴχετε ἀντὶ τοῦ PT
κατῳκεῖτε.
1008
KGEAPT ὁ δὲ Ἄναπος ποταμὸς ἐν Συρακούσαις τῆς Σικε-

λίας. Ἄναπος δὲ εἴρηται ὁ ἄνευ πόσεως ὤν, οἷον ἀβληχρὸν
ὕδωρ ἔχων.
KGEAT Ἄναπος ποταμὸς περὶ Σικελίαν παρὰ τὸ τοῖς ποσὶ
διαβατὸς εἶναι.
K1.2G1.2E1.2A1.2PT1.2 Ἄκιδος ἱερὸν ὕδωρ:Ἆκις ποταμὸς
Σικελίας.
KGEAT Ἆκιςπαρὰ τὸ ἀκίδι ἐοικέναι τὰ ῥεύματα.
Pm δρυμὸςτόπος λέγεται ὁ πολλοὺς ἔχων δρῦς.
KGEAPmT τινὲς αἰτιῶνται τὸν Θεόκριτον καί φασιν ἐν Σικελίᾳ
λέοντα μὴ εἶναι. ἀλλὰ προστιθεμένη ἡ ἂν συλλαβὴ λύει τὴν

Prolegomenon-anecdote-poem 1, sec.-verse 117a, line 1
Δωριεῖς, ὥς φησι Λεπτίνης.

ἀλλὰ μάχευ μοι:ἀλλὰ εἰ θέλεις σύ, ὦ Διομήδη, Eg
μάχου μοι. ἢ ὁ Δάφνις πρὸς τὴν Ἀφροδίτην φησίν.
φωλάδες ἄρκτοι:οὐ μάτην οὕτω καλεῖ, ἀλλ' ὅτι, KGEAT
ὥς φησι καὶ Θεόφραστος καὶ Σώστρατος ἐν αʹ λέγει περὶ
ἄρκτων, πολὺν [χρόνον] αἱ ἄρκτοι φωλεύουσι χρόνον·
ἢ EAT
ὅτι μόναιτῶν ἄλλων θηρίων αἱ ἄρκτοι τίκτουσαι φωλεοῖς
ἐπικάθηνται.
φωλάδες:αἱ κατάστικτοι. PT
Ἀρέθοισα:κρήνη ἐν Συρακούσαις. φασὶ διὰ KGEAT
πελάγους Ἀλφειὸν ἥκειν ..., ὥς φησιν Ἴβυκος (fgm. 23
Bergk Poet. lyr. gr. III4 244) παριστορῶν περὶ τῆς Ὀλυμ-
πιακῆς φιάλης.
K1.2GEAT Ἀρέθοισα:ὅτι Σικελικὴ κρήνη, πρόδηλον· δοκεῖ
δὲ ὑπ' Ἀλφειοῦ πληροῦσθαι. ἔστι δὲ καὶ ἐν Εὐβοίᾳ καὶ ἄλλη
KGEAT ἐν Σάμῳ καὶ ἐν Ἰθάκῃ·
‘πὰρ κόρακος πέτρῃ καὶ ἐπὶ
κρήνῃ Ἀρεθούσῃ’ (ν 408). χαριέντως δὲ καὶ Ἐπαφρόδιτός
(fgm. 1 Luenzner Diss. phil. Bonn. 1866, 21) φησιν ἐν τῷ
GEAT περὶ στοιχείων, ὅτι ἀρεθούσας καλοῦσι πάσας κρήνας.

Prolegomenon-anecdote-poem 4, sec.-verse 28d, line 2
βασεῦνται:βήσονται. KgP
παλύνεται:μολύνεται, ὑπὸ εὐρῶτος λευκαίνεται. KGUEAT
πάλην γὰρ ἔλεγον τὸ λεπτότατον τοῦ ἀλεύρου, παρὸ καὶ φά-
λιον λέγεται τὸ λευκόν· ‘εἰδυῖαν φάλιον ταῦρον’ (Callimachi
fgm. 176 Schneider, II 435).
K λευκαίνεται τοῖς ὑπὸ τῶν εὐρώτων γινομένοις ἀλεύροις
ἐν τῷ ἐσθίεσθαι τοὺς καλάμους.
PT εὐρῶτι παλύνεται:εὐρὼς κυρίως ἡ πρασινώδης
ὁμίχλη.
KGUEAT ἐπάξα:τὸ βʹ πρόσωπον τοῦ μέσου ἀορίστου οἱ Συ-
1009
ρακούσιοι διὰ τοῦ απροφέρονται· ἐνοήσω ἐνοήσα, ἐγράψω

ἐγράψα· ὁμοίως καὶ τὸ ἐπάξα ἀντὶ τοῦ ἐπήξω.
τήνα:οὐκ ἐφθάρη, φησίν, ἡ σῦριγξ οὐδὲ με-
μόλυνται, μὰ τὰς Νύμφας, ἐπεὶ ὁ Αἴγων ἀπιὼν εἰς τὴν Ὀλυμ-
πίαν ἐμοὶ δῶρον αὐτὴν καταλέλοιπε· δυνατὸς γάρ εἰμι μελ-
ῳδεῖν.
ποτὶ Πῖσαν:ἡ νῦν Ὀλυμπία, ἀπὸ Πίσου τοῦ Ἀφα-
ρέως ἢ ἀπὸ Πίσης τῆς Ἐνδυμίωνος θυγατρός.
KUg Πῖσατόπος ἐν Ὀλυμπίᾳ, ἔνθα καὶ Πισαίου Διὸς
ἱερόν ἐστι.

Prolegomenon-anecdote-poem 11, sec.-verse 7b, line 3
ἔστιν εὐχερὲς περιγενέσθαι παιδείας.

Ur εὔκολόν ἐστι, φησί, τὸ δι' ᾠδῆς θεραπεῦσαι τὸν ἔρωτα·
εὑρεῖν δέτινα ἔχοντα μοῦσαν καὶ ᾠδήν, ἤγουν σοφίαν,
οὐῥᾴδιον.
LgUgEgPm χωρὶς παιδείας οὐ κατορθοῦται.
K οὕτω γοῦν ῥάϊστα:τοῦτον, φησί, τὸν τρόπον καὶ
ὁ παρ' ἡμῖν Κύκλωψ καθ' ἑαυτὸν ᾄδων ἐπεκουφίζετο πολὺ
τοῦ ἔρωτος τῆς Γαλατείας.
UEAGPT οὕτω γοῦν ῥάϊστα:ῥᾷον γὰρ διῆγε καὶ ὁ παρ'
ἡμῖν Κύκλωψ διὰ τῶν ᾠδῶν. τὸ δὲ παρ' ἡμῖνἐπὶ τῆς Σι-
κελίας φέρει, καθὸ καὶ Συρακούσιός ἐστι. δοκεῖ δέ τισιν, ὅτι
καὶ ἡ πλάνη τοῦ Ὀδυσσέως περὶ Σικελίαν που γέγονε.
Kg διᾶγ':ἔφερε καὶ ὑπέμεινε.
K ἤρατο δ' οὐ μάλοις:οὐκ ἤρατο ὥστε μῆλα
διδόναι ἢ ῥόδα ἢ ἕτερόν τι εἰς τὸ καλλωπίζειν, ἀλλὰ μανίαις
εἰς ἔκστασιν φερούσαις.
KUEAGPT ἤρατο δ' οὐ μάλοις:ἠράσθη δὲ οὐκ ἐλαφρῶς καὶ [τῶν]
κατὰ μέρος αὐτῆς, οὔτε κικίννωνοὔτε ῥόδων οὔτε μήλων·
μήλων μὲν τῶν ἐπὶ τῆς ὄψεως, ῥόδων δὲ τῆς γυναικείας ἥβης,
ὅτι τὸ γυναικεῖον μόριον καὶ ῥόδον καὶ ῥοδωνιάν φασιν, ὡς
Κρατῖνος ἐν Νεμέσει (fgm. 109 Kock Com. att. fgm. I 48)·

Prolegomenon-anecdote-poem 16, sec.-verse 77, line 4
καὶ ἐρασθεῖσά τινος Πυγμαλίωνος, τῇ συνεργείᾳ ταύτης πε-

φόνευται ὁ Χετταῖος, καὶ διὰ τοῦτο φυγοῦσα ἐκ τῆς Φοινίκης
τὴν Λιβύην κατέλαβε. κἀκεῖσε Ἰάρβας ὁ βασιλεὺς τῆς Λιβύης
μὴ δεχόμενος ταύτην τὸ πρῶτον, ὕστερον πλανηθεὶς τόπον
ὅσον περιέχει δέρας βοὸς ταύτῃ δέδωκε. καὶ οὕτως ἐκείνη τὴν
νῦν Τούνισαν λεγομένην Φοινίκην ἔκτισεν ἀπὸ ταύτης· λα-
βοῦσαν τὸ ὄνομα.
1010
Eg οἰκεῦντες Λιβύας ἄκρον σφυρὸν ἐρρίγα-

σιν:οἰκοῦντεςτὴν Τούνισαν, τὴν Φοινίκην τρέμουσι τοὺς
Συρακουσίους. ἢ ἐρρίγασι τὸ ἄκρον σφυρὸν ἤγουν τὴν Συ-
ράκουσαν.
ἰτεΐνοισιν:διὰ τὸ ἐλαφρὸν ἐποίουν ἀπὸ ἰτέας
τὰς ἀσπίδας.
ζώννυται:ὁπλίζεται· συνεκδοχικὸν ἀπὸ μέρους
τὸ πᾶν ὡς τὸ ‘ἀσπιδιῶται’ καὶ ‘εὐκνήμιδες’.
κούρη θ' ἥ:τὴν Δήμητράν φησι καὶ τὴν KUEA
Περσεφόνην εἰληχέναι τὸ τῶν Ἐφυραίων ἄστυ οἷον τὰς Συ-
ρακούσας, παρόσον Κορινθίων εἰσὶν ἄποικοι οἱ Συρακούσιοι,
ὡς Θουκυδίδης (VI 3, 2) φησίν.
Λυσιμελείας:λίμνη ἐν Συρακούσαις.

Prolegomenon-anecdote-poem 16, sec.-verse 83/84a, line 3
Eg οἰκεῦντες Λιβύας ἄκρον σφυρὸν ἐρρίγα-

σιν:οἰκοῦντεςτὴν Τούνισαν, τὴν Φοινίκην τρέμουσι τοὺς
ράκουσαν.
ἐχθροὺς ἐκ νάσοιο:τοὺς Καρχηδονίους ἐκ τῆς
Σικελίας.
Σαρδόνιον κατὰ κῦμα:τὸ κατὰ τὴν νῆσον
Σαρδώ, ὃ καλεῖται Σαρδῷον· διὰ τούτου γάρ ἐστιν ὁ εἰς
Καρχηδόνα πλοῦς.
σκνιπαῖον:τὸν ὄψιον, τὸν βραδὺν ὁδίτην σπεύ-
δειν ποιοῖεν. τὸ δὲ σκνιπαῖον ἢ παρὰ τὴν σκνῖπα ἢ παρὰ τὸ
σκνῖφοςτὸ κνέφας πεποίηται.

Prolegomenon-anecdote-poem 16, sec.-verse 83/84b, line 1

ράκουσαν.
1011

ἐχθροὺς ἐκ νάσοιο:τοὺς Καρχηδονίους ἐκ τῆς
Σικελίας.
Σαρδόνιον κατὰ κῦμα:τὸ κατὰ τὴν νῆσον
Σαρδώ, ὃ καλεῖται Σαρδῷον· διὰ τούτου γάρ ἐστιν ὁ εἰς
Καρχηδόνα πλοῦς.
σκνιπαῖον:τὸν ὄψιον, τὸν βραδὺν ὁδίτην σπεύ-
δειν ποιοῖεν. τὸ δὲ σκνιπαῖον ἢ παρὰ τὴν σκνῖπα ἢ παρὰ τὸ
σκνῖφοςτὸ κνέφας πεποίηται.
UEA σκνιπαῖον:σκνὶψ ζῷον βραδυκίνητον.
Σχόλια στον Θουκυδίδη (et recentiora) (5039: 001)“Scholia in Thucydidem ad

optimos codices collata”, Ed. Hude, K.
Leipzig: Teubner, 1927, Repr. 1973.Book 2, Chap. 7, sec. 2, line 6
προσλήψεσθαι c2 καὶ ἄλλοσε:οἱ μὲν Λακεδαιμόνιοι πρὸς

τοὺς Πέρσας, οἱ δὲ Ἀθηναῖοι πρὸς τοὺς Θρᾷκας ABF καὶ γὰρ ἐν
τῇ ἀρχῇ τῆς πρώτης (I 1, 2) λέγει· καὶ μέρει τινὶ τῶν βαρ-
βάρων ὅσαι ἦσαν ἐκτὸς τῆς ἑαυτῶν δυνάμεως:
ὅσαι μὴ ἦσαν ὑπήκοοι, ἀλλ' αὐτόνομοι
ἐξ Ἰτα-
λίας καὶ Σικελίας:ἐ[πέταξαν], φησὶν ὁ Θ[ο]υκυδίδης,
κα[ὶ τοῖς Ἰτα]λιώταις κα[ὶ] τοῖς ἀπὸ Σικ[ελίας οἱ] Λακεδαι-
μόνιοι ναῦς π[οιεῖσθαι] εἰς τὴν συμμαχίαν· οὐδ[εὶς δὲ ἐ]κεῖ-
θεν παρέδωκεν πε[μφθῆναι] ναῦς ἢ συμμαχήσαντας, [εἰ μὴ
ἐπ' ἐ]σχάτ[οι]ς ἀπὸ Συρακουσσῶ[ν εἰς τὴν] Ἰωνίαν τὰς μεθ'
[Ἑ]ρμοκράτ[ους] O ἐς τὸν πάντα ἀριθμόν:μετὰ τῶν ἐν
Λακεδαίμονι οὐσῶν νεῶν ῥητόν:ὡρισμένον
ἑτοιμάζειν:ἐπετάχθη δηλονότι. μιᾷ νηΐ:μετὰ κηρυκείου
δηλονότι ταῦτα:τὰ ὡρισμένα κατὰ τὸν πόλεμον.
ἐξήταζον:ἐδοκίμαζον ἐπρεσβεύοντο:πρέσβεις
ἀπέστελλον. Κέρκυραν:οἱ γὰρ Κερκυραῖοι ἐπιμαχίαν μόνον
εἶχον· νῦν δὲ καὶ ξυμμαχίαν ποιεῖ ὁρῶντες εἴ
σφισι:ἐγκλιτέο[ν ......] ὅσον οἷόν τε δεῖ σώζειν [τὸν τό-
νον,] πολλάκις δὲ ἐναντιοῦτα[ι .......] περὶ τὰς μεταβά
Σχόλια στον Θουκυδίδη (et recentiora)

μενα:εἰς τέλος ἐρχόμενα. τοῖς ἰδιώταις:ἰδιώτας καλεῖ

τοὺς ῥήτορας καὶ τοὺς δημαγωγούς, οὐχ ὅτι ἰδιῶται κατὰ τὸ
ἀληθές, ἀλλ' ὡς πρὸς ἀντιδιαστολὴν τοῦ κοινοῦ καὶ τῆς πό-
1012
λεως ABFGMc2 σφαλέντα δέ:αἰνίττεται τὰ κατὰ τὸν Ἀλκι-

βιάδην ABFGMc2
ἀδωρότατος:ἀδωρόληπτος.
ὕβρει
θαρσοῦντας:ἀλόγως τι πράττοντας.
πρὸς οὕς:λεί-
πει τῶν Λεοντίνων. ʃ τοὺς Λεοντίνους λέγει· οὗτοι γὰρ μετ-
εκαλέσαντο πρὸς συμμαχίαν Ἀθηναίους, Συρακουσίοις δια-
φερόμενοι. οἱ ἐκπέμψαντες:Ἀθηναίων οἱ προύχοντες.
τοῖς οἰχομένοις:πορευθεῖσιν εἰς Σικελίαν. τῷ στρατο-
πέδῳ:τῷ ἐν Σικελίᾳ ABFGMc2
πολεμίοις:τοῖς Λακε-
δαιμονίοις. μετ' αὐτῶν:τῶν Λακεδαιμονίων. ἔτι τοῖς
πλέοσιν:ἀντεῖχον δηλονότι. βασιλέως παιδί:βασιλέως
λέγει τοῦ Δαρείου υἱοῦ Ἀρτοξέρξου· οὗτινος Κύρου καὶ ὁ
Ξενοφῶν τὴν ἀνάβασιν ἔγραψε ABFGMc2 προσγενομένῳ:
τοῖς Λακεδαιμονίοις δηλονότι. ἐνέδοσαν:ἐμαλακίσθησαν.
τοσοῦτον:φρονήσεως δηλονότι GMc2 ἀφ' ὧν:ἀφ' ὧν

δι' ἀνυδρίαν:τῶν νήσων δηλονότι. ἐπι-

στρατεύειν:ταῖς νήσοις.
Κνιδαίων:
Κνιδαῖος, εἰ Κνίδη μέν ἐστιν ἡ πόλις·
ἐκ δ' αὖ γε Κνίδου Κνιδίους λέγειν νόει e2
Λιπάρα:αὕτη τὸ παλαιὸν ἡ Λιπάρα Μελιγουνὶς ἐκαλεῖτο,
ὥς φησιν ὁ Καλλίμαχος (hymn. III 48) ABCFGM
νομί-
ζουσι δὲ οἱ ἐν ἐκείνῃ ἄνθρωποι:ἐκείνῃ, ἀντὶ τοῦ οἱ
ἐκεῖσε ἄνθρωποι τυχὸν ἢ ἕτερόν τι Patm. ξύμμαχοι δ' ἦσαν
Συρακοσίων:ἡ αἰτία τῆς ἐπιστρατείας τῶν Ἀθηναίων κατὰ
τῶν Λιπαραίων ABCFM
τὴν γῆν:ἐκείνων τῶν νησιωτῶν
δηλονότι. ἀπέπλευσαν:ἀποπλεύσαντες ἐπανῆλθον.
τοῦ δ' ἐπιγιγνομένου θέρους:μετάβασις
ABCFMʃ ἔτος ϛʹ ACF ἐσβολή:ἔφοδος.
Ὀροβίαις:
Ὠρωπίαν ἤκουσα τῆς Βοιωτίας e2
ἡ θάλασσα:
ἡ νῦν θάλασσα, πρὶν δὲ λόγου γῆς μέρη·
τὰ τοῦ βιβλογράφου δὲ κλῆσις ὀσπρίων e2

τῶν καλύκων γένεσίν φησι. ἐπιφέρει γὰρ (c. 2) “ὑπὸ δὲ τοὺς

1013
αὐτοὺς χρόνους τοῦ ἦρος”· ἦρος δὲ σταχύες ἐκφύονται rc2 ʃ

ἤγουν, ὅτε ὁ στάχυς δημιουργεῖται καὶ ἤδη προβάλλεται,
ἔχων τὸν κόκκον τοῦ σίτου διατετυπωμένον, οὔπω δὲ εἰς
ἀκμὴν προαχθέντα. αὐτῶν:ἤγουν τῶν Μεσσηνίων.
προς-
βολήν:ἀντὶ τοῦ προσόρμισιν καὶ ἔφοδον τῆς Σικελίας ἢ
πρὸς τὴν Σικελίαν rc2 ʃ ἤγουν τόπον ἐπικαιρότατον, ἀφ' οὗ
ἔστιν ἐξορμᾶν κατὰ τῆς Σικελίας. τὸ χωρίον:ἤγουν τὴν
Μεσσήνην. ἐξ αὐτοῦ ὁρμώμενοι:ἤγουν ὡς ὁρμητηρίῳ
χρώμενοι. σφίσι:τοῖς Συρακουσίοις. βουλόμενοι ...:
θέλοντες οἱ Λοκροὶ ἀμφοτέρωθεν καταπολεμεῖν. ἀμφοτέρωθεν
δὲ λέγει, ἔκ τε γῆς τῆς ἑαυτῶν, τῆς Λοκρίδος, καὶ ἐκ θαλάσσης
rc2
ἵνα μὴ ἐπιβοηθῶσι:οἱ Ῥηγῖνοι δηλονότι. ᾗ καὶ
μᾶλλον ἐπετίθεντο:οἱ Λοκροὶ τοῖς Ῥηγίνοις, διὰ τὴν
αἰτίαν ταύτην, ὅτι ἐστασίαζον. δῃώσαντες δέ:τὴν γῆν τῶν
Ῥηγίνων. ἐντεῦθεν:ἀπὸ τῆς Μεσσήνης rc2
ὑπὸ δὲ τοὺς αὐτοὺς χρόνους:ἤγουν κατὰ τὸν
αὐτὸν ἐαρινὸν χρόνον.
τούτοις:τοῖς στρατηγοῖς. καὶ

ἡ μεταξὺ Ῥηγίου θά-

λασσα καὶ Μεσσήνης:ἐς τὸ μεταξὺ Ῥηγίου καὶ Μεσσήνης
ποταμηδὸν ῥέουσα GMrc2 τοῦτο:τὸ μέρος τῆς θαλάσσης.
χαλεπή:εἰς τὸ πλεῦσαι δηλονότι.
μίαν ναῦν ἀπολέσαντες:οἱ Ἀθηναῖοι δηλον-
ότι Mrc2 καὶ νὺξ ἐπεγένετο τῷ ἔργῳ:ἤγουν γενομένη
γὰρ νὺξ ἐπέσχε τὸ ἔργον.
τὴν Πελωρίδα:Πελωρὶς
ἀκρωτήριον Σικελίας τὸ βορειότατον ABFGMc2
χειρὶ
σιδηρᾷ ἐπιβληθείσῃ:δηλονότι ὑπὸ τῶν Συρακοσίων ἐπι-
βληθείσῃ Ἀττικῇ νηΐ. μίαν οὖν ἀπώλεσαν οἱ Ἀθηναῖοι Mrc2
ἀπὸ κάλω:τῷ λεγομένῳ παρόλκῳ· οἱ γὰρ παρὰ γῆν αὐτὴν
πλέοντες οὐ δύνανται ἐρέττειν GMrc2 προσβαλόντες:τοῖς
Συρακουσίοις δηλονότι. ἀποσιμωσάντων:σημείωσαι ἀπο-
σιμωσάντων ʃ ὑπαναχωρησάντων καὶ μετεωρισάντων
τὰς ναῦς, ἵνα ἐκ πολλοῦ διαστήματος δυνηθῶσι μετὰ μείζονος
ὁρμῆς ἐμβάλλειν τοῖς Ἀθηναίοις GMrc2ʃ μετεωρισάντων ἤγουν
πρύμναν ἀντιστρεψάντων. παράγεται δὲ ἡ λέξις ἀπὸ μετα-
φορᾶς τῶν ἐπικυπτόντων καὶ τὴν πυγὴν δεικνυόντων γυμνήν·
κἀκεῖνοι γὰρ δίκην πυγῆς τὰς πρύμνας πρὸς Ἀθηναίους

1014
μίαν ναῦν ἀπολέσαντες:οἱ Ἀθηναῖοι δηλον-

ότι Mrc2 καὶ νὺξ ἐπεγένετο τῷ ἔργῳ:ἤγουν γενομένη
γὰρ νὺξ ἐπέσχε τὸ ἔργον.
τὴν Πελωρίδα:Πελωρὶς
ἀκρωτήριον Σικελίας τὸ βορειότατον ABFGMc2
χειρὶ
σιδηρᾷ ἐπιβληθείσῃ:δηλονότι ὑπὸ τῶν Συρακοσίων ἐπι-
βληθείσῃ Ἀττικῇ νηΐ. μίαν οὖν ἀπώλεσαν οἱ Ἀθηναῖοι Mrc2
ἀπὸ κάλω:τῷ λεγομένῳ παρόλκῳ· οἱ γὰρ παρὰ γῆν αὐτὴν
ἀντέστρεψανἵν' εἶεν ἕτοιμοι πλεῖν πρὸς τὸ πέλαγος b2
ἀποσημωσάντων:τὰ σημεῖα τῆς ξυμμαχίας ἀραμένων καὶ
ἀναδειξάντων. προεμβαλόντων:τῶν Συρακοσίων πρὸ τῶν
Ἀθηναίων δηλονότι ἐμβαλόντων rc2


ἀντέστρεψανἵν' εἶεν ἕτοιμοι πλεῖν πρὸς τὸ πέλαγος b2
ἀποσημωσάντων:τὰ σημεῖα τῆς ξυμμαχίας ἀραμένων καὶ
ἀναδειξάντων. προεμβαλόντων:τῶν Συρακοσίων πρὸ τῶν
Ἀθηναίων δηλονότι ἐμβαλόντων rc2
τειχήρεις ποιή-
σαντες:ἐντὸς τῶν τειχῶν ἀποκλείσαντες Mrc2 πρὸς τὴν
πόλιν:τὴν Νάξον.
ὑπὲρ τῶν ἄκρων:ἀντὶ τοῦ ἀπὸ
τῶν ἄκρων καὶ τῶν ὀρεινῶν, ὡς ἐκεῖ οἰκούντων αὐτῶν GMrc2
ἐπὶ τοὺς Μεσσηνίους:τοῖς Μεσσηνίοις ἢ κατὰ τῶν Μες-
σηνίων.
1015
αἱ νῆες:τῶν Συρακουσίων. ἐπ' οἴκου ἕκα-

σται διεκρίθησαν:ἀπέπλευσαν ἐπ' οἴκου διακριθεῖσαι.

ξυνετείχιζε:συνελαμβάνετο τοῦ τειχίσματος.

κατασχόντες:ἀντὶ τοῦ προσορμίσαντες τῇ Θυρέᾳ· οὐ
γὰρ λέγει κρατήσαντες Msc2
μεταστῆσαι:μετανάστας
ποιῆσαι. τοὺς ἐν τῇ νήσῳ:τῇ Σφακτηρίᾳ.
τοῦ δ' αὐτοῦ θέρους ...:μετάβασις ABCF ἐκε-
χειρία:διάλειψις τοῦ πολέμου. ξυναλλαγεῖεν:φιλιωθεῖεν.
ἀξιούντων ...:ἀντὶ τοῦ δηλούντων καὶ προσαγγελλόντων
οἷα ἕκαστος παρὰ τοῦ ἑτέρου ἐπλεονεκτήθη Msc2
οὔτε πόλεως ὢν ἐλαχίστης ...:δημηγορία
Ἑρμοκράτους Συρακοσίου ABCFGMe ʃ τὸ προοίμιον ἐκ συστά-
σεως τοῦ ἰδίου προσώπου ABFGMc2 ʃ σημείωσαι τὸ παθητικόν
ʃ τέμνεται ἡ δημηγορία αὕτη τῷ δικαίῳ καὶ τῷ συμφέ-
ροντι καὶ τῷ δυνατῷ, οὕτω· δίκαιον μὲν γάρ, φησί, πρὸς
τοὺς ὁμοφύλους συμβῆναι καὶ πρὸς τοὺς Ἀθηναίους αἱρεῖσθαι
πόλεμον· εἶτα δὲ καὶ συμφέρον μὴ ἐᾶν καταδουλωθῆναι
Σικελίαν· τὸ δὲ δυνατόν, ὅτι, ἐὰν ὁμονοήσωμεν, ῥᾳδίως τῶν
ἐναντίων περιεσόμεθα sc2 οὔτε πόλεως ὢν τῆς ἐλαχίστης,
ὦ Σικελιῶται:οἱ περὶ καταλύσεως πολέμου παραινοῦντες
ἀεὶ ὑποπτεύονται διὰ φόβον καὶ μαλακίαν τὸν πόλεμον φεύ-
γοντες ταῦτα παραινεῖν. διὸ καὶ ὁ Ἑρμοκράτης τοῦτο ποιεῖ.

σημβρινὰ ...:περὶ τὸ Λιλύβαιον, ἀκρωτήριον τῆς νήσου

BCFGM ἑσπέρια:δύσεις. διέβησαν:οἱ ἀπὸ τῆς Ἰταλίας
Σικελοὶ δηλονότι BCFGM μέσα:μεσόγεια.
ἀπολαβόντες:
ἀντὶ τοῦ ἀποτειχίζοντες Mc2ʃ γράφεται ἀναλαβόντες. ἐκλι-
πόντες:οἱ Φοίνικες BFGc2 ξυμμαχίᾳ τε πίσυνοι ...:
ὁμοῦ μὲν διὰ τοὺς Ἐλύμους, φίλους ὄντας καὶ οἰκοῦντας
αὐτόθι, ὅπως συμμαχοῖντο, ὁμοῦ δὲ διὰ Καρχηδονίους, οἵτινες,
ἐκ Φοινίκης ὄντες τὸ ἀνέκαθεν, τοῖς μεσημβρινοῖς τῆς Σικε-
λίας Mvc2
Ἑλλήνων:Νάξος, Συράκουσαι, Λεοντῖνοι, Κατάνη,
Σελινοῦς, Γέλα, Ἀκράγας, Μεσσήνη, Ἱμέρα, Ἄκραι , Κάσμεναι,
Καμάρινα BFGMc2 θεωροί:χρηστηριάζοντες.
Συρα-
κούσας δέ:ὅτι οἱ Συρακόσιοι Κορίνθιοί εἰσι BCFM ὕστε-
ρον δὲ χρόνῳ καὶ ἡ ἔξω προστειχισθεῖσα ...:τὸ πρῶ-
1016
τον οἱ Συρακούσιοι τὸ νηΣίδιον ᾤκησαν μόνον, αὖθις δέ, μὴ

χωροῦντος αὐτούς, συνάψαντες αὐτὸ τῇ Σικελίᾳ διὰ χώματος,
κατῴκησαν καὶ ἐν τῇ Σικελίᾳ. ἐκαλεῖτο δὲ ἡ ἐν τῇ Σικελίᾳ
ἔξω πόλις GMvc2 Λεοντίνους ... Κατάνην:ὅτι οἱ Λεον

πόντες:οἱ Φοίνικες BFGc2 ξυμμαχίᾳ τε πίσυνοι ...:

ὁμοῦ μὲν διὰ τοὺς Ἐλύμους, φίλους ὄντας καὶ οἰκοῦντας
αὐτόθι, ὅπως συμμαχοῖντο, ὁμοῦ δὲ διὰ Καρχηδονίους, οἵτινες,
ἐκ Φοινίκης ὄντες τὸ ἀνέκαθεν, τοῖς μεσημβρινοῖς τῆς Σικε-
λίας Mvc2
Ἑλλήνων:Νάξος, Συράκουσαι, Λεοντῖνοι, Κατάνη,
Σελινοῦς, Γέλα, Ἀκράγας, Μεσσήνη, Ἱμέρα, Ἄκραι , Κάσμεναι,
Καμάρινα BFGMc2 θεωροί:χρηστηριάζοντες.
Συρα-
κούσας δέ:ὅτι οἱ Συρακόσιοι Κορίνθιοί εἰσι BCFM ὕστε-
ρον δὲ χρόνῳ καὶ ἡ ἔξω προστειχισθεῖσα ...:τὸ πρῶ-
τον οἱ Συρακούσιοι τὸ νηΣίδιον ᾤκησαν μόνον, αὖθις δέ, μὴ
χωροῦντος αὐτούς, συνάψαντες αὐτὸ τῇ Σικελίᾳ διὰ χώματος,
κατῴκησαν καὶ ἐν τῇ Σικελίᾳ. ἐκαλεῖτο δὲ ἡ ἐν τῇ Σικελίᾳ
ἔξω πόλις GMvc2 Λεοντίνους ... Κατάνην:ὅτι οἱ Λεον-
τῖνοι καὶ Καταναῖοι Χαλκιδεῖς εἰσιν ἐξ Εὐβοίας BFGc2
ὑπέρ:ὑπεράνω. ἐς Λεοντίνους:ἐγγὺς τῶν Λεον-
τίνων.

κλῆσιν ὅθεν τέθεικε τῇ πόλει Γέλαν.

(ὁ Θεόπομπος) e8
Ζάγκλη:ὅτι οἱ Ζαγκλαῖοι ἀπὸ Κύμης Χαλκιδικῆς πόλεως
καὶ τῆς ἄλλης Εὐβοίας BFMc2 δρέπανον:σημείωσαι ὅτι τὸ
δρέπανον ζάγκλον οἱ Σικελοὶ καλοῦσιν f
τοσήνδε οὖσαν:ἤγουν μεγάλην καὶ πολυάνθρω-
πον. εὐπρεπῶς:εὐπροφασίστως. τοῖς ἑαυτῶν ξυγγενέσι:
τοῖς Χαλκιδεῦσι BFGMc2
περί τε γαμικῶν τινων:συν-
αλλαγμάτων. ἐπαγόμενοι:μεταπεμψάμενοι. Δωριῆς τε
Δωριεῦσι:οἱ Συρακούσιοι τοῖς Πελοποννησίοις. τοῖς ἐκ-
πέμψασι:τοῖς Κορινθίοις BFGMc2 ἐκείνων:τῶν Ἀθηναίων.
σφῶν:τῶν Ἐγεσταίων. ἐς τὸν πόλεμον:τὸν μέλλοντα.
τῶν ξυναγορευόντων:τῶν ῥητόρων BFGMc2
ζεύγη:δισσοὶ βόες λέγονται ζεύγη.
ἄπωθεν:
τῶν Ὀρνεῶν δηλονότι. ἐπ' οἴκου:ἀνεχώρησαν δηλονότι.
ἄγοντας πρὸς Ἀθηναίους δεχημέρους σπονδάς:
1017
τουτέστιν οἷστισιν μετὰ τῶν Ἀθηναίων ὑπῆρχον αἱ δεχήμεροι

σπονδαί. οἱ δ':οἱ Χαλκιδεῖς. Θουκυδίδης:πάλιν Διὸς
Κόρινθον ἐν Θουκυδίδῃ [paroemiogr. ed. Schneidewin I 63] e
Σχόλια στον Θουκυδίδη (et recentiora) Book 6, Chap. 11, sec. 2, line 3
οις ...:ἡμεῖς δ' Ἐγεσταίοις δῆθεν ἀδικουμένοις. ἢ ὡς δῆθεν

ξυμμάχοις οὖσιν Mvc2
κατεργασάμενοι:ταπεινώσαντες. τῶν δ' εἰ καὶ
κρατήσαιμεν:τῶν Σικελιωτῶν. διὰ πολλοῦ:διαστήματος.
καὶ μὴ κατορθώσας ...:πρῶτον μὲν γὰρ μὴ ἐπιχειρή-
σαντες Ἀθηναῖοι Σικελιώταις οὐκ εἶχον αὐτοὺς πολεμίους·
ἐπιχειρήσαντες δὲ καὶ μὴ ἑλόντες οὐκ ἐν τῷ ὁμοίῳ ἐγίγνοντο,
ἀλλὰ πολεμίους αὐτοὺς ἔσχον Mvc2
ὥς γε νῦν ἔχουσι ...:
οὔτε νῦν εἰσὶ δεινοὶ καὶ ἔτι ἧττον ἔσονται δεινοί, ἂν ὑπὸ
Συρακουσίοις πάντες γένωνται. ἢ ὡς διάκεινται ὑπὸ τοῦ πο-
λέμου Mvc2
ἕκαστοι:τῶν Σικελιωτῶν δηλονότι. ἐκεί-
νως δ' οὐκ εἰκὸς ...:οὐκ εἰκὸς ἐπὶ τὴν τῶν Ἀθηναίων
ἀρχὴν στρατεῦσαι τοὺς Συρακουσίους Σικελιωτῶν ἄρξαντας
Mvc2 ὑπὸ τῶν αὐτῶν:Πελοποννησίων δηλονότι. διὰ τοῦ
αὐτοῦ:τρόπου.
καὶ μὴ κατορθώσας ...:πρῶτον μὲν γὰρ μὴ ἐπιχειρή-

σαντες Ἀθηναῖοι Σικελιώταις οὐκ εἶχον αὐτοὺς πολεμίους·
ἐπιχειρήσαντες δὲ καὶ μὴ ἑλόντες οὐκ ἐν τῷ ὁμοίῳ ἐγίγνοντο,
ἀλλὰ πολεμίους αὐτοὺς ἔσχον Mvc2
ὥς γε νῦν ἔχουσι ...:
οὔτε νῦν εἰσὶ δεινοὶ καὶ ἔτι ἧττον ἔσονται δεινοί, ἂν ὑπὸ
Συρακουσίοις πάντες γένωνται. ἢ ὡς διάκεινται ὑπὸ τοῦ πο-
λέμου Mvc2
ἕκαστοι:τῶν Σικελιωτῶν δηλονότι. ἐκεί-
νως δ' οὐκ εἰκὸς ...:οὐκ εἰκὸς ἐπὶ τὴν τῶν Ἀθηναίων
ἀρχὴν στρατεῦσαι τοὺς Συρακουσίους Σικελιωτῶν ἄρξαντας
δι' ὀλίγου ἀπέλθοιμεν:ταχέως ἀπέλ-
θοιμεν Mvc2 τάχιστ' ἂν ὑπεριδόντες ...:τάχιστα ἂν ἐπί-
θοιντο μετὰ τῶν ἐνθάδε ὑπεριδόντες, τουτέστι καταφρονή-
σαντες Mvc2 καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα ...:ὅσα ἔνδοξα ὄντα
ἐς πεῖραν οὐκ ἔρχεται, τουτέστιν ὅσα ἀκούεται μᾶλλον ἤπερ
ὁρᾶται Mvc2
ὅπερ νῦν ὑμεῖς ...:τὸ αὐτό, φησί, ἕπεται
1018

δι' ὀλίγου ἀπέλθοιμεν:ταχέως ἀπέλ-
θοιμεν Mvc2 τάχιστ' ἂν ὑπεριδόντες ...:τάχιστα ἂν ἐπί-
θοιντο μετὰ τῶν ἐνθάδε ὑπεριδόντες, τουτέστι καταφρονή-
σαντες Mvc2 καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα ...:ὅσα ἔνδοξα ὄντα
ἐς πεῖραν οὐκ ἔρχεται, τουτέστιν ὅσα ἀκούεται μᾶλλον ἤπερ
ὁρᾶται Mvc2
ὅπερ νῦν ὑμεῖς ...:τὸ αὐτό, φησί, ἕπεται
τοῖς Συρακουσίοις πρὸς ἡμᾶς, ὅπερ νῦν ὑμῖν ἐγένετο πρὸς
Λακεδαιμονίους. φοβούμενοι γὰρ αὐτοὺς αἰεὶ δήποτε, ἐπειδὴ
παρὰ τὴν οἴησιν τὸ πρῶτον αὐτῶν ἐκρατήσατε, καταφρονή-
σαντες ἤδη καὶ Σικελίας ἐφίεσθε. ἐμφαίνει δὲ ὅτι καὶ Συρα-
κούσιοι καταφρονήσαντες ἡμῶν τῶν ἐνθάδε ὀρέξονται Mvc2
παρὰ γνώμην:παρ' ἐλπίδα.
τὰς διανοίας:δηλονότι
τῶν πολεμίων c2 μηδὲ Λακεδαιμονίους ...:μὴ νομίζετε
Λακεδαιμονίους, φησίν, ἄλλο τι σκοπεῖν ἢ διὰ τὸ αἰσχρῶς
ἐσπεῖσθαι σπεύδειν, ὅτῳ τρόπῳ δύναιντο ἔτι νῦν καθελόντες
ἡμᾶς ἀναμαχέσασθαι τὴν πρόσθεν ἀδοξίαν, ὅσῳ ὑπὲρ πάντα
ἐπειδὴ ...:δημηγορία Νικίου ABCFM ξυνε-

νέγκοι:συντελῆ ἂν εἴη.
ἐπὶ γὰρ πόλεις ...:καθ'
ὑπερβατόν. ἐπὶ γὰρ πόλεις, ὡς ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνομαι, μέλ-
λομεν ἰέναι μεγάλας τό τε πλῆθος, ὡς ἐν μιᾷ νήσῳ, πολλὰς
τὰς Ἑλληνίδας Mvc2 ὡς ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνομαι:ἀκριβῆ
κατάληψιν ἔχω ἀπὸ φήμης. μεγάλας:ἤγουν ἰσχυράς. ὑπη-
κόους ἀλλήλων:ἤγουν δεδουλωμένας ἀλλήλαις. οὐδὲ δεο-
μένας μεταβολῆς:αἱ ἐν Σικελίᾳ πόλεις οὐ δέονται μετα-
βολῆς ὥσπερ αἱ πρὸς βίαν δουλεύουσαι Mvc2 ἄλλαι εἰσὶν
ἑπτά:Συράκουσαι, Σελινοῦς, Γέλα, Ἀκράγας, Μεσσήνη, Ἱμέρα,
Καμάρινα. ταύτας φησὶ τὰς ἑπτὰ ἀντιμάχους πόλεις τοῖς Ἀθη-
ναίοις εἶναι BCFM τοῖς πᾶσιν:πράγμασι δηλονότι.
ἐν
τοῖς ἱεροῖς:ἤγουν τὰ κοινά. ἔθος γὰρ τοῖς παλαιοῖς τὰ
κοινὰ χρήματα ἐν τοῖς ἱεροῖς ταμιεύειν. καὶ ἀπὸ βαρβάρων
τινῶν ...:ἤγουν ἔχουσι φόρον καὶ ἄρχοντες βαρβάρων τινῶν.
ᾧ: ἤγουν ἐν ᾧ. οἰκείῳ:ἤγουν ἐκ τῆς οἰκείας γῆς. ἐπακτῷ:
1019
ξένω. πρὸς οὖν τοιαύτην δύναμιν:τῶν Σικελῶν.
γὰρ κἀνταῦθα καὶ πολλαχοῦ τὸν πόλεμον λέγει Mvc2 ἐν τῶν

ἔργων τῇ ἀλκῇ:τὸ ἑξῆς, ἐν τῇ ἀλκῇ τῶν ἔργων BF τὸ δ'
ἤδη ...:τὸ δέ, ὡς φοβουμένους κίνδυνον, ἀσφαλέστατα πα-
ρασκευάζεσθαι χρησιμώτατον Mv
λέγει:Ἑρμοκράτης. ὅ τι οὐκ ἂν μεῖζον
ἀντιπάθοιεν:μείζονα ἀντιπαθεῖν τοὺς Ἀθηναίους ἢ δρᾶ-
σαι vc2
πιθανώτατος τοῖς πολλοῖς:δυνάμενος πεί-
θειν τοὺς πολλούς.
τοὺς μὲν Ἀθηναίους ...:δημηγορία Ἀθη-
ναγόρου Συρακουσίου ABCFM κακῶς φρονῆσαι:μωροὺς
εἶναι. τῆς δὲ ἀξυνεσίας:σημείωσαι τῆς ἀξυνεσίας Bʃ
ἕνεκα θαυμάζω δηλονότι. ἐς ἔκπληξιν καθιστάναι:ἤγουν,
εἰς φόβον ἐμβαλεῖν Mc2 ὅπως τῷ κοινῷ φόβῳ τὸ σφέ-
τερον ἐπιλυγάζονται:ἐπιλυγάζονται, τὸ ἐπισκιάζειν καὶ
καλύπτειν Patm. ʃ σημείωσαι ἐπηλυγάζωνται BFʃ τὸ ἐπη-
λυγάζονται, ἐπικρύπτονται. ὅπως, φησί, κοινῇ φοβήσαντες
ἅπαντας τὸν ἴδιον φόβον ἀποκρύψωνται Mvc2 ἀπὸ ταὐτο-
μάτου:ἐξ ἀλόγου συμπτώματος. ξύγκεινται:ἀπὸ κοινοῦ
τὸ ἀγγελίαι Mc2
δὲ ἄλλο ναυτικόν:ἤγουν αἱ ἄλλαι νῆες αἱ ἔχουσαι τοὺς

ναύτας.
ξυνδιέβαλλε:συνδιεπεραιώθη.
ὡς ἕκα-
στοι ηὐπόρησαν:ὡς ἕκαστοι ἔτυχον εὐπλοῆσαι Mvc2 παρε-
κομίζοντο:ἤγουν παραπλέοντες ἐκομίζοντο.
καὶ ἐν-
ταῦθα:ἤγουν ἐν τῷ Ῥηγίῳ. παρεῖχον:οἱ Ῥηγῖνοι δηλονότι.
ἀνελκύσαντες:ἤγουν ἐκ τῆς θαλάσσης εἰς τὴν ξηράν.
οὐδὲ μεθ' ἑτέρων:οὔτε μετὰ τῶν Ἀθηναίων οὔτε μετὰ τῶν
Συρακουσίων.
ἐπὶ τούτοις:μετὰ ταῦτα. παρεσκευάζοντο ...:
καὶ πᾶσιν ἐδόκει παρασκευάζεσθαι, οὐδενὸς ἀντιλέγοντος Mvc2
ἔνθα μέν:εἴς τινας. φύλακας:τοὺς διαφυλάξοντας τὰς
φιλίας πόλεις Mv καὶ ἐς τὰ περίπλοια:τὰ ἐν τῇ χώρᾳ
φρούρια τῶν περιπόλων Mvc2 ʃ ἃ περιπλέοντες εἰσῆγον εἰς
αὐτὰ φρουρούς. ὡς ἐπὶ ταχεῖ πολέμῳ:ὡς ἐν συντόμῳ
ἐσομένῳ Mvc2
ἀντεκεκρούκει:παρὰ γνώμην ἀπηντήκει, ἀπο-
1020
βεβήκει Mvc2 καὶ εἰκὸς ἦν:συστρατεύειν δηλονότι τοῖς

Ἀθηναίοις. προσδεχομένῳ:καθὼς προσεδέχετο, κατὰ τὴν
κινδυνεύειν τῇ πόλει Mvc2ʃ ἤγουν κίνδυνον προξενεῖν τῇ

πόλει.
ἐπικηρυκεύεσθαι:τὸ διὰ κήρυκος σπένδεσθαι
Patm. καὶ στρατιὰν ἔχωσι:ἀπὸ τούτων τῶν πόλεων. ἐν
πόρῳ:περαιώσει. προσαγαγομένους:χειρωσαμένους. εἰ-
δότας μεθ' ὧν τις ...:εἰδότας τίνας ἔχουσι συμμάχους Mvc2
τὸ γὰρ πρῶτον πᾶν στράτευμα:τὴν πρώτην
προσβολὴν τοῦ στρατεύματος.
τῇ γνώμῃ:ἀντὶ τοῦ βουλῇ.
σφᾶς:τοὺς Ἀθηναίους. αὐτοὺς ἐκφοβῆσαι:τοὺς Συρα-
κουσίους δηλονότι τοὺς Ἀθηναίους. τῷ αὐτίκα κινδύνῳ
τῆς μάχης:ἀπὸ κοινοῦ, τὸ ἐκφοβῆσαι αὐτοὺς τῷ προσδοκῆσαι
αὐτίκα ἐν κινδύνῳ διαμαχήσεσθαι Mvc2
μὴ ἥξειν:ἡ μή
ἀπόφασις περιττή Mvc2 καὶ ἐσκομιζομένων ...:καὶ τὰ
ἐκ τῶν ἀγρῶν εἰς τὴν πόλιν μεταφερόντων τῶν Συρακουσίων
οὐκ ἀπορήσειν τοὺς Ἀθηναίους χρημάτων, ἂν κρατοῦντες τῶν
Συρακουσίων προσκαθέζωνται τῇ πόλει Mvc2ʃ φευγόντων
αὐτῶν τῶν Συρακουσίων ἐς τὴν πόλιν.
ἐκείνοις οὐ ξυμ-
μαχήσειν:τοῖς Συρακουσίοις Mvc2 καὶ οὐ διαμελλήσειν

δότας μεθ' ὧν τις ...:εἰδότας τίνας ἔχουσι συμμάχους Mvc2

τὸ γὰρ πρῶτον πᾶν στράτευμα:τὴν πρώτην
καὶ οὐ διστάσειν καραδοκοῦντας πότεροι κρατήσουσιν Mvc2
ἐπαναχωρήσαντας καὶ ἐφορμηθέντας:ἐν τῷ ἐπαναχω-
1021
ρεῖν, ἐν τῷ ἐφορμᾶσθαι. οὔτε πλοῦν πολὺν οὔτε ὁδόν:

οὔτε κατὰ γῆν οὔτε διὰ θαλάσσης πολὺ ἀπέχοντα Mvc2
ἐς Νάξον:τὴν Σικελικήν.


βουλόμενοι:φρο-
1022
νοῦντες. ἐπικαίρως:συντόμως, τεταγμένως.

τὰς ἄλ

βουλόμενοι:φρο-
νοῦντες. ἐπικαίρως:συντόμως, τεταγμένως.
τὰς ἄλ-
λας:οὐ μόνον τὰς ἑξήκοντα, ἀλλὰ καὶ τὰς ἄλλας παραλαβόν-
τες Mvcʃ πλὴν τῶν δέκα.
ἐς τὸν μέγαν λιμένα:τῶν
Συρακουσῶν δηλονότι. καθειλκυσμένον:ἕτοιμον εἰς τὴν
θάλασσαν.
πολεμητέα ἦν:πολεμεῖν δυνατὸν ἔσοιτο GMvc2
καὶ ἐκκλησίας γενομένης:τῶν Καταναίων δηλον-
ότι. τῶν ἐν τῇ πόλει:τῶν Καταναίων. κακῶς:ἀτέχνως,
σαθρῶς. ἠγόραζον:ἀντὶ τοῦ διέτριβον ἐν ἀγορᾷ Mvc2
πληροῦσι ναυτικόν:ναῦς ναυτῶν πληροῦσιν.
ἐς τὸν αἰγιαλόν:τῶν Καμαριναίων. τὰ ὅρκια εἶναι:τοῖς
Καμαριναίοις.
ἄπρακτοι δὲ γενόμενοι:οἱ Ἀθηναῖοι. τῶν ψιλῶν:τῶν Ἀθηναίων.
βολῇ ...:προδιαβεβλημένοι ἐπὶ δίκην καταπλεῦσαι Mvc2 ση-

μείωσαι ἐρήμῃ δίκῃ BFʃ ὅθεν ἡ παροιμία c
τὸ μέρος τὸ ... κόλπον:τὰ δυτικώτατα αὐτῆς
BCFM οὐκ ἐδέχοντο:οἱ Ἱμεραῖοι.
παρεγένοντο γάρ:
τοῖς Ἀθηναίοις. αὐτῶν:τῶν Ἐγεσταίων.
καὶ εἰ ξυνοικήσοντες:οἷον εἰ γαμηθησόμενοι·
τὸ δὲ εἰ ἀντὶ τοῦ πότερον κεῖται Mvc2
οἱ στρατηγοὶ τῶν Ἀθηναίων:οἱ στρατηγοὶ
τῶν Ἀθηναίων προσελαυνόντων τῶν Συρακουσίων καὶ ἐνυβρι-
ζόντων ἀγανακτοῦντες, βουλόμενοί τε τοὺς Συρακουσίους ποιῆ-
σαι προελθεῖν πόρρω τῆς πόλεως πανδημεί, ἅμα τε καὶ αὐτοὶ
στρατόπεδον ἐπιτήδειον καθ' ἡσυχίαν καταλαβεῖν Mvc2 εἰ-
δότες οὐκ ἂν ὁμοίως δυνηθέντες:ἀπὸ κοινοῦ τὸ στρα-
τόπεδον καταλαβεῖν· εἰδότες ὅτι οὐχ ὁμοίως δυνήσονται στρα-
τόπεδον καταλαβεῖν ἐπιτήδειον Mvc2 ʃ οὐχ ὁμοίως οἱ Ἀθηναῖοι
καθ' ἡσυχίαν ᾤοντο στρατόπεδον δυνήσεσθαι καταλαβεῖν, οὔτ'
εἰ κατὰ θάλασσαν φανερῶς καὶ προῃσθημένων τῶν Συρακου-
1023
σίων ἐπιπλέοιεν (χαλεπὴν γὰρ ἔσεσθαι τὴν ἀπόβασιν ἀντιταχ-

θησομένων τῶν ἐναντίων καὶ οὐκ ἀπαρασκεύων ὄντων) οὔτ'
βολῇ ...:προδιαβεβλημένοι ἐπὶ δίκην καταπλεῦσαι Mvc2 ση-

μείωσαι ἐρήμῃ δίκῃ BFʃ ὅθεν ἡ παροιμία c
τὸ μέρος τὸ ... κόλπον:τὰ δυτικώτατα αὐτῆς
BCFM οὐκ ἐδέχοντο:οἱ Ἱμεραῖοι.
παρεγένοντο γάρ:
τοῖς Ἀθηναίοις. αὐτῶν:τῶν Ἐγεσταίων.
καὶ εἰ ξυνοικήσοντες:οἷον εἰ γαμηθησόμενοι·
εἰ κατὰ γῆν ἐπίοιεν ἐκ τοῦ φανεροῦ (καὶ γὰρ καὶ οὕτως

εἰ κατὰ γῆν ἐπίοιεν ἐκ τοῦ φανεροῦ (καὶ γὰρ καὶ οὕτως ἐδό-
κουν βλαβήσεσθαι)· διὰ ταῦτα δὴ ἀπάτῃ ἐβούλοντο χρήσασθαι
καὶ παρασχεῖν δόκησιν τοῖς Συρακουσίοις ὡς κατὰ γῆν ἰόντες,
ὅπως ἐπεξελθόντες ἐκεῖνοι πανδημεὶ παρατάξωνται Mvc2 τοὺς
γὰρ ἂν ψιλοὺς ...:τούς τε ψιλοὺς τῶν Ἀθηναίων καὶ τὸν
ἄλλον ὄχλον τὸν ἑπόμενον ᾤοντο βλαβήσεσθαι Mvc2 σφῶν:
1024
τῶν Ἀθηναίων. ὑπὸ τῶν ἱππέων:τῶν Συρακουσίων.

αὐτούς:τοὺς στρατηγούς. οἳ ξυνείποντο:τοῖς Ἀθηναίοις.
ἀλλάξαι δεσπότην Mvc2 κακοξυνετωτέρου δέ:πανουργο-

τέρου δέ GMvc2
ἀμύνοντες:ἡμεῖς οἱ Σικελιῶται BF ξυστρα-
φέντες:ἤγουν συνταχθέντες. ταύτῃ:τῷ κατὰ πόλεις δη-
λονότι ληφθῆναι ἰδίᾳ ἕκαστοι c2
τοῦ ἄπωθεν ξυνοί-
κου:τοῦ συνοικοῦντος μὲν Ἕλληνος ἐντῇ Σικελίᾳ, πολὺ
δὲ διεστῶτος Mvc2 πρὸ δὲ αὐτοῦ ...:ὑπὲρ αὑτοῦ δὲ ἕκα-
στος ἡγεῖται τὸν ἰδίᾳ κακῶς πάσχοντα δυστυχεῖν Mv
ὑπέρ γε τῆς ἐμῆς:χώρας G ἐμοῦ:τοῦ
Συρακουσίου δηλονότι. βεβαιώσασθαι:βεβαιότατα σχεῖν
ἢ περιποιήσασθαι v
εἴ τέ τις φθονεῖ μὲν ...:εἴ τις
ὁμοῦ μὲν φθονεῖ τοῖς Συρακουσίοις, ὁμοῦ δὲ δέδοικεν αὐτῶν
τὸ μέγεθος (φοβεροὶ γὰρ ἅμα καὶ ἐπίφθονοι καθεστᾶσιν οἱ
μείζους) καὶ διὰ τοῦτο βούλεται μὲν κακωθῆναι τοὺς Συρα-
κουσίους, ὑπὲρ τοῦ σωφρονεστέρους γενέσθαι καὶ μὴ φορτι-
κοὺς τοῖς ἀστυγείτοσι, σωθῆναι μέντοι γε ὅμως διὰ τὴν ἰδίαν
ἀσφάλειαν, ἵνα μὴ μονωθεὶς αὐτῶν καὶ αὐτὸς καταδουλωθῇ,
οὗτος ἴστω οὐ δυνατῶν ἀνθρώποις ὀρεγόμενος. δοκεῖ δέ πως
ἀκαταλλήλως ἀπηντηκέναι πρὸς τὴν πρόθεσιν. προειπὼν γὰρ

σαιεν παρατειχίσαντες αὐτοί, ἀποκλεῖσαι ἂν ἐκείνους τοῦ ἔτι

διατειχίσαι δύνασθαι. εἰ γὰρ δὴ καὶ κωλύειν αὐτοὺς ὑποτει-
χίζοντας οἱ Ἀθηναῖοι ἐθέλοιεν, μέρει μὲν ἄν τινι τῆς αὑτῶν
στρατιᾶς ἀντιτάξασθαι τοῖς ἐπιοῦσι τῶν Ἀθηναίων, οἱ λοιποὶ
δὲ ἐν τούτῳ προαποσταυρώσειν τὰ βάσιμα τοῖς Ἀθηναίοις.
ἐφόδους γὰρ τὰ βάσιμα λέγει· ὀλίγα δὲ τὰ ἐπιβαθῆναι δυνά-
μενα διὰ τὸ τελματῶδες εἶναι τὸ χωρίον GMvc2 ἐπιβοη-
θοῖεν:οἱ Ἀθηναῖοι. αὐτούς:τοὺς Συρακουσίους. προ-
καταλαμβάνοντες:οἱ Συρακούσιοι. τὰς ἐφόδους:τὰ
βάσιμα· ὀλίγα δὲ ταῦτα διὰ τὸ τελματῶδες εἶναι τὸ χωρίον G
ἐκείνους δὲ ἂν ...:ἡ διάνοια, τοὺς μὲν Συρακουσίους μέ-
ρος ἀντιπέμπειν τῆς στρατιᾶς καὶ συνεχῶς τειχίζειν, τοὺς δὲ
Ἀθηναίους ἅπαντας πρὸς αὐτοὺς τοὺς Συρακουσίους τρέπε-
σθαι καὶ οὕτω παύεσθαι τοῦ τειχίζειν.
φοβούμενοι μὴ σφίσι ...:κατὰ τὴν λεγομένην
ἀνάληψιν τὸ “φοβούμενοι οἱ Ἀθηναῖοι” εἴρηται. τὸ δὲ “σφίσι
δίχα γιγνομένοις” [μὴ] τῶν μὲν τειχιζόντων, τῶν δὲ μαχομέ-
1025
νων Mvc2 περιτείχισιν ἐπειγόμενοι:σπεύδοντες αὐτοὶ

διατειχίσαι Mvc2 ὑπονομηδόν:διὰ ὑπονόμων καὶ σωλήνων
Mvc2 τριακοσίους μὲν αὑτῶν λόγαδας:σφῶν M πρὸς
τὴν πόλιν:πρὸς τὴν τῶν Συρακουσίων Mvc2

οὔπω παρουσῶν εἰς τὸ Ῥήγιον Mvc2 ἃς ὁ Νικίας ὅμως,

πυνθανόμενος ...:τὸ ὅμως διὰ τοῦτο πρόσκειται, ὅτι ἐν τῇ
ἕκτῃ [104, 3] ὀλιγωρεῖν ἔφη τὸν Νικίαν τῆς φυλακῆς τοῦ
κατάπλου Πελοποννησίων Mvc2 Λοκροῖς:
μηδεὶς Λοκροὺς δόξειας Ἀττικῶς μέγα e8
φθάσαντες:προλαβόντες.
ἐν Ἱμέρᾳ:ἀντὶ τοῦ ἐν τῷ
λιμένι τῆς Ἱμέρας. ἔς τι χωρίον:ὡρισμένον δηλονότι.
αὐτούς:τοὺς Συρακουσίους.
ἐγγύς:τῶν Συ-
ρακουσίων δηλονότι. ᾐσθάνοντο:ἀντὶ τοῦ ἤκουν.
κατὰ
βραχύ τι:βαρυτόνως τινὲς ἀναγιγνώσκουσιν, ἵνα μὴ τὸ ὀλί-
γον, ἀλλὰ τὸ πηλῶδες ἀκούηται Mvc2 τῷ δὲ ἄλλῳ τοῦ κύ-
κλου:κατὰ δὲ τὸ ἄλλο μέρος τοῦ τείχους τῶν Συρακουσίων.
κύκλον γὰρ τὸ τεῖχος τῶν Συρακουσίων λέγει Mvc2 παρα-
βεβλημένοι:ἤγουν παρερριμμένοι πρὸς οἰκοδομίαν. τῷ
πλέονι:τῷ πλέονι μέρει τοῦ κύκλου Mvc2
ὁ δέ:ὁ Γύλιππος. θέμενος:ἀποθέμενος.

εἰδέναι ἔφη ...:εἰδέναι φησὶν ὅτι οἱ Συρακούσιοι τολμή-

σαντες ἀντιστῆναι πρὸς τὸ τῶν Ἀθηναίων ναυτικὸν μᾶλλον
αὐτοὺς τῷ ἀπροσδοκήτῳ καταπλήξαντες βλάψουσιν ἤπερ ἐκεί-
νους οἱ Ἀθηναῖοι διὰ τῆς ἰδίας ἐμπειρίας εἰς τὴν πεῖραν τοῦ
ναυτικοῦ Mvc2
ὁ δὲ Γύλιππος ...:πρώτη ναυμαχία Ἀθηναίων
καὶ Συρακουσίων καὶ νίκη Ἀθηναίων ἐκ τοῦ ἐλάς-
σονος:λιμένος δηλονότι. πρὸς τὰς ἐντὸς προσμεῖξαι:
ταῖς ἰδίαις ταῖς ἐντὸς τοῦ μεγάλου λιμένος συμμῖξαι Mvc2
ἀντιπληρώσαντες:εἰς ἀντιπαράταξιν τῶν Συρακουσίων.
οἱ μέν:οἱ Συρακούσιοι Mvc2
ἐν τούτῳ δέ:τῷ καιρῷ δηλονότι. ἐν τῷ Πλ.:
ἤγουν ἐν τῷ φρουρίῳ τῷ ἐν τῷ Πλημμυρίῳ. τὴν γνώμην
προσεχόντων:τὸν νοῦν. ʃ τὴν ναυμαχίαν θεωρούντων.
πρῶτον:ἤγουν κατὰ τὴν πρώτην εἰσβολήν.
1026
ἐς τὸ στρα-
τόπεδον:τὸ ἑαυτῶν δηλονότι. ἐπεδιώκοντο:οἱ ἐκ τοῦ
πρώτου τείχους ἁλόντος διαφυγόντες ABCFM νικώμενοι:τῇ
ναυμαχίᾳ. οἱ ἐξ αὐτῶν:οἱ ἐκ τῶν τειχῶν τῶν Ἀθηναίων
ABCFM τῶν ἐπὶ τῷ Πλημμυρίῳ Mvc2
βιασάμεναι:νική

πολυτελής:πολυδάπανος. ἐπακτῶν:εἰσαγω-
γίμων ἐξ ἀλλοδαπῆς. ἀντὶ τοῦ πόλις εἶναι:
κἀγώ σε θρηνῶ καὶ κατοικτείρω, πόλις·
καὶ γὰρ πατρὶς πέφυκας τῆς ἐμῆς φύτλης F
τὴν δὲ νύκτα καὶ ξύμπαντες:οὐ κατὰ διαδοχήν ὥσπερ
ἡμέρας, ἀλλὰ πάντες Mvc2
δύο πολέμους:τόν τε Πελο-
πονησιακὸν καὶ τὸν Σικελικόν ABCFM ἀντιπολιορκεῖν:
ἀπὸ κοινοῦ τὸ ἠπίστησεν ἄν τις ἀκούσας Mvc2 οὐδένα:
οὐδέτερον ἔστιν οἶμαι τοῦτο αἰτιατικὴ τῶν πληθυντικῶν Gʃ
τὸ ἑξῆς, πόλιν Συρακούσας αὐτὴν κατὰ αὑτὴν οὐδενὸς ἐλάς-
σονα τῶν Ἀθηναίων. τὸν παράλογον:παρὰ λόγον καὶ παρ'
ἐλπίδα τῶν Ἑλλήνων ἥ τε δύναμις τῶν Ἀθηναίων ἀντεῖχε καὶ
ἡ τόλμα Mvc2ʃ τὸ παράδοξον. μετὰ τὴν πρώτην ἐσβο-
λήν:ᾗ εἰσέβαλεν ὁ Ἀρχίδαμος εἰς τὴν Ἀττικήν, ἄρτι πρώτως
κινηθέντος τοῦ πολέμου. τὴν ἄνοιαν διὰ τούτων τῶν ἀνα-
κινησάντων τὸν πόλεμον αἰτιᾶται καὶ ὥσπερ ἐποδύρεται τὴν
πατρίδα. τοῦ πρότερον ὑπάρχοντος:ἀντὶ τοῦ ὑπὸ Πελο-
ποννησίων ἐπαγομένου Mvc2
προσπιπτόντων:συμβαι-
νόντων. ἀδύνατοι ἐγένοντο τοῖς χρήμασι:ἀντὶ τοῦ

θορμοῦσαι:ἐναντίαι οὖσαι ἐπὶ τοῦ ὅρμου. πέμπειν:εἰς

Ναύπακτον. αὐτούς:ἤγουν τοὺς Κερκυραίους. ὡς οὐχ ἱκα-
νὰς οὔσας (εἶναιB): τοῦτο κρεῖττον καὶ σαφές B
ἀπο-
τραπόμενος:τὸ μὲν ἀποτραπόμενος καθ' ὑπερβατὸν τῷ ὁ μὲν
1027
Εὐρυμέδων, ἐς τὴν Κέρκυραν ἀποτραπόμενος· τὸ δὲ ὥσπερ

καὶ ᾑρέθη καὶ αὐτὸ καθ' ὑπερβατὸν τῷ ξυνῆρχε γὰρ ἤδη
Δημοσθένει Mvc2ʃ ὑποστρέψας ἐκ τῆς Σικελίας G
ξυστραφέντες:συναχθέντες.
περὶ τὰς αὐτάς:ἤγουν κατὰ τὰς αὐτάς. αὐ-
τοῖς:τοῖς Συρακουσίοις. ναυτικόν τε ἐς πέντε ναῦς:
ἤγουν λαὸν πέντε νεῶν.
σχεδὸν γάρ τι ...:σημείωσαι
ὅτι πλὴν Ἀκραγαντίνων πᾶσα ἡ Σικελία τοῖς Ἀθηναίοις ἐπέ-
θεντο ABFMc2
ἐπιχειρεῖν:μάχεσθαι. τὸν Ἰόνιον:ἐπ'
ἄκραν Ἰαπυγίαν εἰς τὸ τέλος τοῦ Ἰονίου, ἐφ' οὗ οἱ Ἰάπυγες
οἰκοῦσι.
αὐτόθεν:ἤγουν ἐκ τῆς Ἰαπυγίας.
κατὰ τὸ
ξυμμαχικόν:συμφώνημα δηλονότι. ἤγουν καθὼς ἀποτεί

ασμένοι:τὰ κατὰ τὰς πρῴρας ἐπισκευάσαντες Gvc2

πρὸς
τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς:πρὸς τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς
οὐκ ἔλασσον σχήσειν. λεπτά:ἤγουν ἀσθενῆ. διὰ τὸ μὴ ἀντι-
πρῴροις μᾶλλον ...:οἱ Ἀθηναῖοι ἐν ταῖς ναυμαχίαις οὐκ
ἀντίπρῳροι ἐνέβαλλον ταῖς ἐναντίαις ναυσί, ἀλλὰ κατὰ τὰ πλά-
για ἐκπεριπλέοντες Mvc2 ἐμβολαῖς:ὁρμαῖς F ἐν πολλῷ:
διαστήματι δηλονότι. πρὸς ἑαυτῶν:λυσιτελῆ αὐτοῖς δή.
ἔσεσθαι:ἐνόμισαν ἀπὸ κοινοῦ. τοῖς ἐμβόλοις:ἔμβολον
χάλκωμα ὡραῖον, περιτιθέμενον κατὰ πρῴραν ταῖςναυσὶν F
σφῶν:τῶν Συρακουσίων. αὐτοί:οἱ Συρακούσιοι. οὐ
δώσειν ...:οὐ παρέξειν αὐταῖς διέκπλουν Mvc2ʃ ἑρμηνεία
τοῦ διεκπλεῖν καὶ περιπλεῖν· τὸ μὲν γὰρ περιπλεῖν ἐν τῇ εὐρυ-
χωρίᾳ καθίστασθαι, οἷον χορευούσης καὶ ἀναστρεφομένης ἐφ'
ὅπερ βούλεται τῆς νεώς (καὶ ἡ περί πρόθεσις τοῦτο δηλοῖ, τὸ
κύκλῳ περιθέειν)· τὸ δὲ διεκπλεῖν τὸ τεμόντα τὴν τάξιν τῶν
ἐναντίων εἰς τοὐπίσω γενέσθαι. τὸ δὲ τὴν στενοχωρίαν
κωλύσειν:ὑπὸ τῆς στενοχωρίας κωλυθήσεσθαι τοὺς Ἀθη-
ναίους τοῦ περιπλεῖν. περιττὴ δὲ πρὸς τὸ μὴ περιπλεῖν ἡ μία
ἀπόφασις Mvc2
ἀνάκρουσιν:ἀνάκρουσις ἐν ναυμαχίαις
1028

ὅπερ βούλεται τῆς νεώς (καὶ ἡ περί πρόθεσις τοῦτο δηλοῖ, τὸ

κύκλῳ περιθέειν)· τὸ δὲ διεκπλεῖν τὸ τεμόντα τὴν τάξιν τῶν
ἐναντίων εἰς τοὐπίσω γενέσθαι. τὸ δὲ τὴν στενοχωρίαν
κωλύσειν:ὑπὸ τῆς στενοχωρίας κωλυθήσεσθαι τοὺς Ἀθη-
ναίους τοῦ περιπλεῖν. περιττὴ δὲ πρὸς τὸ μὴ περιπλεῖν ἡ μία
ἀπόφασις Mvc2
ἐλέγετο ἐπὶ τοῦ πρύμναν κρούειν F
αὐτούς:τοὺς Ἀθη-
ναίους. ἤν πῃ βιάζωνται:ἀντὶ τοῦ ἡνίκα ἡττῶνται Mvc2ʃ
τοὺς Συρακουσίους. οὐκ οὔσης αὐτοῖς:προεῖπεν ὅτι ὀλί-
γου μέρους ἐν τῷ λιμένι ἐκράτουν οἱ Ἀθηναῖοι, οὓς ἐς τὴν
εὐρυχωρίαν οὐ δυνήσεσθαι περιπλεῦσαι τῶν Συρακουσίων
κρατούντων Mvc2
ἐπεχείρουν:τοῖς Ἀθηναίοις δηλονότι σὺν
τῷ πεζῷ.
τὸν ἐκ τῆς πόλεως:τῶν Συρακουσίων. καὶ
ἡ γυμνητεία τῶν Σ.:γυμνητεία, τὰ τῶν γυμνῶν καὶ οἱονεὶ
ψιλῶν παρόσον γυμνοὶ ὅπλων τυγχάνουσιν Patm.
οἱ δέ:


ἐλέγετο ἐπὶ τοῦ πρύμναν κρούειν F
αὐτούς:τοὺς Ἀθη-
ναίους. ἤν πῃ βιάζωνται:ἀντὶ τοῦ ἡνίκα ἡττῶνται Mvc2ʃ
τοὺς Συρακουσίους. οὐκ οὔσης αὐτοῖς:προεῖπεν ὅτι ὀλί-
γου μέρους ἐν τῷ λιμένι ἐκράτουν οἱ Ἀθηναῖοι, οὓς ἐς τὴν
εὐρυχωρίαν οὐ δυνήσεσθαι περιπλεῦσαι τῶν Συρακουσίων
κρατούντων Mvc2
ἐπεχείρουν:τοῖς Ἀθηναίοις δηλονότι σὺν
τῷ πεζῷ.
τὸν ἐκ τῆς πόλεως:τῶν Συρακουσίων. καὶ
ἡ γυμνητεία τῶν Σ.:γυμνητεία, τὰ τῶν γυμνῶν καὶ οἱονεὶ
ψιλῶν παρόσον γυμνοὶ ὅπλων τυγχάνουσιν Patm.
οἱ δέ:
οἱ Ἀθηναῖοι B ἀντανῆγον:δευτέρα ναυμαχία Ἀθηναίων
καὶ Συρακουσίων ABFMc2ʃ Ἀθηναίων νῆες οεʹ·Συρακου-
σίων πʹAM
ἄξιόν τι λόγου παραλαβεῖν:ἤγουν κτή-
σασθαί τι ἀξιόλογον.
ἀντίπαλα:ἰσοστάσια. ἐπισκευά-
ζειν:ἀνανεοῦν. ἐπεπονήκει:ἤγουν ἐπεπόνθει κατεαγυῖα.ʃ
1029

διαλειπούσας:ἤγουν διι-

σταμένας.
τῇ δ' ὑστεραίᾳ:ἤγουν τῇ μετὰ τὴν προειρη-
μένην ἡμέρᾳ. τῆς μὲν ὥρας:ἤγουν τῆς ὀφειλομένης ὥρας
τοῦ πολέμου.
πειρώμενοι ἀλλήλων:ἤγουν πλησιάζον-
τες ἀλλήλοις διὰ τῆς πλεύσεως. πρὶν δὴ ...:περὶ τοῦ Ἀρί-
στωνος τοῦ Κορινθίου κυβερνήτου καὶ τῆς συμβουλῆς αὐτοῦ
ABFMc2
καὶ οἱ Συρακόσιοι:σημείωσαι τοῦ θεολόγου B
πρύμναν κρουσάμενοι:στραφέντες ἀπὸ τῆς ναυμαχίας.
οἱ δέ:οἱ Ἀθηναῖοι
χρόνον μέν τινα:μέχρι
τινός. διαμέλλοντας:βραδύνοντας.
δεξάμενοι ...:
τρίτη ναυμαχία Συρακουσίων καὶ Ἀθηναίων καὶ νίκη Συρα-
κουσίων ABFMc2ʃ τοὺς Ἀθηναίους δηλονότι. αὐτοῖς:ἀντὶ
τοῦ αὐτῶν. καὶ ἔς τε τοὺς ταρσοὺς ὑποπίπτοντες:ἀντὶ
τοῦ καὶ ὑποδυόμενοι ὑπὸ τοὺς ταρσούς

πειρώμενοι ἀλλήλων:ἤγουν πλησιάζον-

ABFMc2
τοῦ καὶ ὑποδυόμενοι ὑπὸ τοὺς ταρσούς Mvc2
κατὰ κράτος:οὐχὶ κατὰ κράτος ἐναυμάχησαν, ἀλλὰ
κατὰ κράτος ἐνίκησαν Mv ἔπειτα αὐτοὺς αἱ κεραῖαι ...:
ἐκ τῶν κεραιῶν δελφῖνες ἦσαν ἠρτημένοι μολίβδινοι ὥστε ἐμ-
βάλλεσθαι ταῖς προσπλεούσαις πολεμίαις ναυσίν, οἳ ἐμπίπτον-
τες αὐταῖς διέκοπτον τοὔδαφος αὐτῶν καὶ κατέδυον Gvc2
ὁρῶντες:σημείωσαι τὴν σύνταξιν Mc2ʃ τὸ
ὁρῶντες ἐσχημάτισται, συνταττόμενον πρὸς τὸ τοῖς Συρακου
1030


ABFMc2
ὁρῶντες ἐσχημάτισται, συνταττόμενον πρὸς τὸ τοῖς Συρακου-
σίοις καὶ ξυμμάχοις, ὁρῶσιν Mv


ὑπερώφθη:ἤγουν κατε-
φρονήθη. ἔφθασεν:προέλαβεν. στρατιᾷ:ἤγουν μετὰ
1031
πλήθους στρατιωτῶν. ἱκανοὶ γὰρ αὐτοὶ ...:ἱκανοὶ γὰρ

οἱ Συρακούσιοι νομίζοντες εἶναι πρὸς τὸ ἀντισχεῖν Ἀθηναίοις
κατ' ἰδίαν, ἅμα τε ἂν ἔγνωσαν ὅτι ἥττους εἰσὶ καὶ ἐν τούτῳ
ἀπετειχίσθησαν Mvc2 ἅμα τ' ἂν ἔμαθον ...:σημείωσαι ἐπὶ
τοῦ αὐτοῦ κώλου δὶς καὶ τρὶς τὸ ἄν· τοῦτο καὶ Σοφοκλῆς
ἐνΑἴαντι [155 sq.] B τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ:τῆς ἀφίξεως
αὐτοῦ δηλονότι. ὅ τι τάχος:ἤγουν τάχιστα.


ὑπερώφθη:ἤγουν κατε-
φρονήθη. ἔφθασεν:προέλαβεν. στρατιᾷ:ἤγουν μετὰ
πλήθους στρατιωτῶν. ἱκανοὶ γὰρ αὐτοὶ ...:ἱκανοὶ γὰρ
οἱ Συρακούσιοι νομίζοντες εἶναι πρὸς τὸ ἀντισχεῖν Ἀθηναίοις
κατ' ἰδίαν, ἅμα τε ἂν ἔγνωσαν ὅτι ἥττους εἰσὶ καὶ ἐν τούτῳ
ἀπετειχίσθησαν Mvc2 ἅμα τ' ἂν ἔμαθον ...:σημείωσαι ἐπὶ
τοῦ αὐτοῦ κώλου δὶς καὶ τρὶς τὸ ἄν· τοῦτο καὶ Σοφοκλῆς
ἐνΑἴαντι [155 sq.] B τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ:τῆς ἀφίξεως
αὐτοῦ δηλονότι. ὅ τι τάχος:ἤγουν τάχιστα.
τὸ παρα-
τείχισμα:τὸ ὀρθὸν διατείχισμα Mvc2 ἐκώλυσαν περιτει-
χίσαι σφᾶς:οἱ Συρακούσιοι δηλονότι τοὺς Συρακουσίους.
τοῦ ἐν αὐταῖς στρατοπέδου:εἰ κρατήσειε δηλονότι. αὐτὸ:
τὸ παρατείχισμα Mvc2 ληφθέν:ἔσεσθαι. σφᾶς:τοὺς Ἀθη

παιωνισμός:
τὸν παιονισμὸν βουλγαρισμὸν εἰ γράφεις,
1032
γράφειν μικρὸν γίνωσκε, μηδαμῶς μέγα e8

ἀπὸ γὰρ ἀμφοτέρων:τῶν δύο στρατευμάτων. ἀπορίαν
παρεῖχεν:τοῖς δυσὶ στρατεύμασιν. οἵ τε πολέμιοι ὁμοίως:
ἀπὸ κοινοῦ τό, ὁπότε παιωνίσειαν, φόβον παρεῖχον Mvc2
πολλὰ τοῦ στρατοπέδου:λείπει τὸ μέρη FMc2 φίλοι
τε φίλοις καὶ πολῖται πολίταις ...:τὸ ἑξῆς, φίλιοί τε
φιλίοις καὶ πολῖται πολίταις οὐ μόνον εἰς χεῖρας ἀλλήλοις ἐλ-
θόντες ἀπελύοντο, ἀλλὰ καὶ εἰς φόβον καθίστασαν Mvc2
διωκόμενοι:ὑπὸ τῶν Συρακουσίων. τῆς ἀπὸ τῶν
Ἐπιπολῶν ...:τῆς ἀπὸ τῶν Ἐπιπολῶν ὀπίσω ἀναχωρήσεως
Mvc2 οἱ δὲ ὕστερον ἥκοντες:τὸ σχῆμα Ἀττικόν, ἀντὶ τοῦ,
τῶν δὲ ὑστέρων ἡκόντων GMvc2
ἀντέστησαν:τοῖς Ἀθηναίοις δηλονότι.
οἱ
μὲν ἀπώλλυντο:ἀπὸ τῆς κρημνίσεως δηλονότι.
ὡς:καθώς. Ἀκράγαντα:τὸν Ἀκράγαντα ἀρσε-
νικῶς ABF
οὐ κατορθοῦντες:ἀντὶ τοῦ ἡττώμενοι Mvc2
τά τε ἄλλα ...:καὶ ὅτι τὰ ἄλλα αὐτοῖς πάντα οὐδεμίαν ἐλ

μὲν ἀπώλλυντο:ἀπὸ τῆς κρημνίσεως δηλονότι.

ὡς:καθώς. Ἀκράγαντα:τὸν Ἀκράγαντα ἀρσε-
νικῶς ABF
οὐ κατορθοῦντες:ἀντὶ τοῦ ἡττώμενοι Mvc2
τά τε ἄλλα ...:καὶ ὅτι τὰ ἄλλα αὐτοῖς πάντα οὐδεμίαν ἐλ-
πίδα νίκης παρεῖχεν Mvc2
ἀλλ' ἅπερ καὶ διανοηθεὶς
...:διενοήθη μὴ διατρίβειν, ἀλλ' ἀπάγειν τὴν στρατιάν GMvc2
καὶ τοῦ στρατεύματος ...:τὸ ἑξῆς, ἕως ἔτι οἷόν τε τοῦ
πολεμίου στρατεύματος κρατεῖν. ἔμπροσθεν μὲν γὰρ ὑπὸ τῶν
Συρακουσίων οἱ περὶ τὸν Νικίαν ἐν τῷ λιμένι κατεκέκλειντο
κρατούμενοι, διὰ δὲ τὰς ἐπελθούσας μετὰ τοῦ Δημοσθένους
ναῦς οἷοί τε ἦσαν κρατεῖν Mvc2
τῇ πόλει:τῶν Ἀθη-
ναίων. τοὺς ... ἐπιτειχίζοντας:τοὺς Λακεδαιμονίους G
Συρακουσίους:πρὸς δή. προσκαθῆσθαι:τοῖς Συρα-
κουσίοις δηλονότι.
πόνηρα:ἀσθενῆ Gʃ ἐπισφαλῆ, ἐπικίνδυνα.
καταγγέλτους:δήλους διὰ μηνυμάτων. λαθεῖν γὰρ ἄν
...:μετὰ γὰρ πολλῶν βουλόμενοι οὐ δυνήσεσθε λαθεῖν ἐπι-
χειροῦντες ἀποπλεῦσαι Mvc2
1033

τῆς δουλείας δή. ἀπολύεσθαι:ῥύσεσθαι. τὸν ὕστερον ἐ.

πόλεμον ἐνεγκεῖν:ἤγουν ἀντισχεῖν πρὸς τὸν ὕστερον πόλε-
μον Mvc2 ʃ δέξασθαι. αὐτῶν:τῆς τε ἐλευθερίας τῶν Ἑλλήνων
καὶ τοῦ ἀπαλλαγῆναι φόβου Mvc2
μέγα μέρος προκό-
ψαντες:ἀντὶ τοῦ προκοπὴν μεγάλην τῷ ναυτικῷ στόλῳ παρα-
σχόντες· τουτέστι πολλὰς ναῦς αὐτοῖς παρασχόντες εἰς τὰς
ναυμαχίας. ἤ, ὥς τινες, ἐπὶ μέγα ἐν τῷ ναυτικῷ προκόψαν-
τες Mvc2
ἐπὶ μίαν πόλιν:κατὰ μιᾶς πόλεως τῶν Συρα-
κουσῶν. πλήν γε δὴ τοῦ ξύμπαντος ...:πλὴν ὅσα συν-
ῆλθεν ἔθην πρὸς Ἀθηναίους καὶ Λακεδαιμονίους ἐν παντὶ
τῷδε τῷ πολέμῳ Mv ʃ ἐξαίρω δὲ λόγου τὰ ἐν παντὶ τῷδε τῷ
πολέμῳ ἔθνη πρός τε τὴν Ἀθηναίων καὶ Λακεδαιμονίων πόλιν
συνελθόντα· τουτέστι, πλεῖστα ἔθνη περὶ Συρακουσῶν μαχό-
μενα ἦλθε, πλήν γε δὴ οὐ τοσαῦτα ὅσα πρὸς Ἀθηναίους καὶ
πρὸς Λακεδαιμονίους προσενεμήθη Mv λόγου:ἀριθμοῦ.
τοσοίδε γὰρ ἑκάτεροι ...:ἤγουν πολλοὶ γὰρ
ἦσαν συμμαχοῦντες ἑκατέροις τοῖς μέρεσιν. οἵ τε γὰρ Ἀθη-
ναῖοι ἐπὶ Σικελίαν ἐλθόντες ἔσχον πολλούς τινας συμμάχους·
οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ οἱ Συρακούσιοι περὶ Σικελίας μαχόμενοι

καὶ τῆς παρ-

αυτίκα:τῆς κατὰ τὸ ἐνεστώς. οὐδὲν ἧσσον διὰ κέρδος:
ἡ παροιμία· πιπράσκει δ' ὁ κακὸς πάντα πρὸς ἀργύριον. τοῦ
Καλλιμάχου [fragm. 419 ed. Schneider] ABFMc2 μισθῷ καὶ
οὗτοι πεισθέντες:ἦλθον μετὰ τῶν Ἀθηναίων. ξυγκτί-
σαντας:ἀντὶ τοῦ ξυγκτίσασι GMvc2
τοιαύταις:ταῖς
μισθοφορικαῖς ABFGMc2 οἵπερ ἐπηγάγοντο:ἐπεσπάσαντο.
τοὺς Ἀθηναίους. κατὰ διαφοράν:ἔχθραν.
Συρακοσίοις δὲ ...:κατάλογος τῶν ἐθνῶν καὶ
τῶν πόλεων τῶν συμμαχησάντων Συρακουσίοις κατὰ Ἀθη-
ναίων· Συρακόσιοι, Καμαριναῖοι, Γελῷοι, Σελινούντιοι, Ἱμε-
ραῖοι, Σικελοί, Λακεδαιμόνιοι, Κορίνθιοι, Λευκάδιοι, Ἀμπρα-
κιῶται, Ἀρκάδες, Σικυώνιοι, Βοιωτοί ABFGMc2 ἡσυχαζόν-
των:ἀπὸ τοῦ πολέμου ἀπεχόντων.
καὶ οἱ αὐτόνομοι:
δημοκρατούμενοι. ὅσοι μὴ ἀφέστασαν:τῶν Συρακουσίων
δηλονότι. νεοδαμώδεις:νεοδαμώδης ὁ ἐλεύθερος παρὰ τοῖς
1034
Λακεδαιμονίοις ABCF κατὰ τὸ ξυγγενές:τῶν Συρακουσίων.

κατὰ πάντα:παντὸς γένους.

ὠφέλιμα πρὸς τὴν παροῦσαν περίστασιν νομίζοντες Mvc2

οὐχ
ἱκανὰ μᾶλλον ἢ ἀναγκαῖα:ἀναγκαῖα μᾶλλον ἤπερ ἱκανά
Mvc2
πρὸς τὸ ζεῦγμα τοῦ λιμένος:ὃ ἔζευξαν οἱ Συ-
ρακούσιοι ἀποφράττοντες τὸ στόμα τοῦ λιμένος Mvc2 καὶ τὸν
παραλειφθέντα διέκπλουν:καὶ τοῦτο τὸ μέρος ὃοὐκ
ἔξευκτο, ἀλλ' ἀνεῴγει, τοῦ στόματος τοῦ λιμένος. τουτέστι πα-
ρελέλειπτο ὥστε μὴ ἐζεῦχθαι Mvc2 βιάσασθαι ἐς τὸ ἔξω:
μετὰ βίας ἐξελθεῖν. ʃ ναυμαχία Συρακουσίων καὶ Ἀθηναίων
καὶ νίκη Συρακουσίων κατὰ κράτος ABFMec2
προεξαγαγόμενοι:πρότερον ἢ Ἀθηναῖοι. τοῦ
παντός:στρατεύματος δηλονότι.
σφίσι:τοῖς Ἀθηναίοις.

ξυσταδόν:ἤγουν ἐκ τοῦ

πλησίου. καὶ ἅμα φειδώ τέ τις ἐγίγνετο:ὡς ἂν φανε-
ρᾶς οὔσης τῆς εὐπραγίας οὐκ ἐβούλετο ἀποκινδυνεύειν, ἀλλ'
ἐφείδετο αὐτὸς ἑαυτοῦ ὥστε μὴ προαναλωθῆναι. τουτέστιν,
ἐνόμιζον καὶ οὕτω λήψεσθαι τοὺς Ἀθηναίους χωρὶς τοῦ αὐτοὶ
προαναλωθῆναι καὶ κινδυνεῦσαι Mvc2 ταύτῃ τῇ ἰδέᾳ:ἤγουν
τούτῳ τῷ τρόπῳ. καταδαμάσαθαι:τὸ κατατρυχῶσαι, κα-
ταπονῆσαι Patm.
πανταχόθεν:ἤγουν κύκλωθεν. κήρυγμα:
φρόνησις Γυλίππου ABvc2 ὡς σφᾶς:ἤγουν εἰς τοὺς Συρα-
κουσίους.
τὸ ἡσυχάζον:καθ' ὃ μάλιστα ἔμελλον τῆς
νυκτὸς ἡσυχάζειν οἱ πολέμιοι Mvc2 κατέθεντο:τὰ ὅπλα.
οὗτοι δὲ διὰ τῶν φυλάκων βιασάμενοι:ἤγουν διελθόν-
τες τοὺς φύλακας σὺν βίᾳ.
ἐπ' αὐτῷ:ἤγουν παρ' αὐτῷ. σκεύεσιν:
ὅπλοις. ἐμπαλασσόμενοι κατέρρεον:ἐμπλεκόμενοι κατέ-
πιπτον Mvc2ʃ ἑτοίμως ἔπιπτον.
καὶ περιμάχητον ἦν
τοῖς πολλοῖς:ἤγουν σπουδαιότατον.
τοῦ δέ:τοῦ δὲ διαφυγόντος Mv
1035

νυκτὸς ἡσυχάζειν οἱ πολέμιοι Mvc2 κατέθεντο:τὰ ὅπλα.

οὗτοι δὲ διὰ τῶν φυλάκων βιασάμενοι:ἤγουν διελθόν-
τες τοὺς φύλακας σὺν βίᾳ.
ἐπ' αὐτῷ:ἤγουν παρ' αὐτῷ. σκεύεσιν:
ὅπλοις. ἐμπαλασσόμενοι κατέρρεον:ἐμπλεκόμενοι κατέ-
πιπτον Mvc2ʃ ἑτοίμως ἔπιπτον.
καὶ περιμάχητον ἦν
τοῖς πολλοῖς:ἤγουν σπουδαιότατον.
τοῦ δέ:τοῦ δὲ διαφυγόντος Mv
ὅσους
μὴ ἀπεκρύψαντο:ὅσους οἱ Συρακούσιοι μὴ διέκλεψαν Mvc2
πλεῖστος γὰρ δὴ φόνος οὗτος ...:ἀντὶ τοῦ πολὺ πλείων
τοῦτο ἀκουστέον. οὐδὲ γὰρ ἐγγὺς ἐν τῷ Σικελικῷ πολέμῳ
τοσοῦτος ἄλλος φόνος ἐγένετο. ʃ ἐμοὶ δὲ φαίνεται γεγράφθαι,
καὶ οὐδενὸς ἐλάσσων τῶν ἐν τῷ Ἑλληνικῷ πολέμῳ ἐγένετο.
λέγει γὰρ αὐτὸς ἐπὶ τέλει τῆσδε τῆς ἱστορίας [c. 87, 4] “συνέβη
τοῦτο τὸ ἔργον τὸ Ἑλληνικὸν τῶν κατὰ τὸν πόλεμον τόνδε
μέγιστον γενέσθαι, δοκεῖ δέ μοι καὶ ὧν Ἑλληνικῶν ἴσμεν”.
ἔοικεν οὖν κἀνταῦθα μὴ μόνοις τοῖς Σικελικοῖς, ἀλλὰ πᾶσι
τοῖς Ἑλληνικοῖς ἀντεξετάζειν τὴν συμφοράν Mvc2
τήρησιν:ἤγουν φυλακήν. Νικίαν δὲ καὶ
Ελληνική ανθολογία Anthologia Graeca Book 9, epigram 440, line p1
ΜΟΣΧΟΥ ΣΥΡΑΚοΥΣΙΟΥ
Ἁ Κύπρις τὸν Ἔρωτα τὸν υἱέα μακρὸν ἐβώστρει·

“Εἴ τις ἐνὶ τριόδοισι πλανώμενον εἶδεν Ἔρωτα,
δραπετίδας ἐμός ἐστιν· ὁ μανυτὰς γέρας ἑξεῖ,
μισθόν τοι τὸ φίλαμα τὸ Κύπριδος· ἢν δ' ἀγάγῃς νιν,
οὐ γυμνὸν τὸ φίλαμα, τὺ δ', ὦ ξένε, καὶ πλέον ἑξεῖς.
ἔστι δ' ὁ παῖς περίσαμος, ἐν εἴκοσι πᾶσι μάθοις νιν.
χρῶτα μὲν οὐ λευκός, πυρὶ δ' εἴκελος· ὄμματα δ' αὐτοῦ
δριμύλα καὶ φλογόεντα· κακαὶ φρένες, ἁδὺ λάλημα·
οὐ γὰρ ἴσον νοέει καὶ φθέγγεται· ὡς μέλι φωνά·
1036
Ελληνική ανθολογία Anthologia Graeca

Book 9, epigram 600, line 5
σπουδᾷ καὶ λέγ', ἐπὰν ἐς οἶκον ἔνθῃς·

“Ἀνακρέοντος εἰκόν' εἶδον ἐν Τέῳ,
τῶν πρόσθ' εἴ τι περισσὸν ᾠδοποιοῦ.”
προσθεὶς δὲ χὤτι τοῖς νέοισιν ἅδετο,
ἐρεῖς ἀτρεκέως ὅλον τὸν ἄνδρα.
ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

εὑρών, Ἐπίχαρμος.
τὶν ὧδ' ἀνέθηκαν,
οἷ, ἀνδρὶ πολίτᾳ,
– σωρὸν γὰρ εἶχε ῥημάτων – μεμναμένοι
πολλὰ γὰρ ποττὰν ζόαν τοῖς πᾶσιν εἶπε χρήσιμα·
Τὸ ξόανον τὸ περισσὸν Ἀεξιμένης Ἀφροδίτᾳ
εἵσατο, τῆς πάσης ναυτιλίης φυλακᾷ.
χαῖρ', ὦ πότνια Κύπρι, διδοῦσα δὲ κέρδεα, πλοῦτον
ἄρμενον, εἰδήσεις, ναῦς ὅτι κοινότατον.
ΕΥΗΝΟΥ ΑΘΗΝΑΙΟΥ
Ελληνική ανθολογία Anthologia Graeca

Book 13, epigram 15, line 3
Κυδωνιήτας Κρησίλας εἰργάσσατο.
ΣΙΜΩΝΙΔΟΥ
Ἀργεῖος Δάνδης σταδιοδρόμος ἐνθάδε κεῖται

νίκαις ἱππόβοτον πατρίδ' ἐπευκλεΐσας
Ὀλυμπίᾳ δίς, ἐν δὲ Πυθῶνι τρία,
1037
δύω δ' ἐν Ἰσθμῷ, πεντεκαίδεκ' ἐν Νεμέᾳ·

τὰς δ' ἄλλας νίκας οὐκ εὐμαρές ἐστ' ἀριθμῆσαι.
ΑΔΕΣΠΟΤΟΝ
Εἰμὶ Δίκων υἱὸς Καλλιμβρότου, αὐτὰρ ἐνίκων

τετράκις ἐν Νεμέᾳ, δὶς Ὀλύμπια, πεντάκι Πυθοῖ,
τρὶς δ' Ἰσθμῷ· στεφανῶ δ' ἄστυ Συρακοσίων.
ΑΔΕΣΠΟΤΟΝ
Σπάρτας μὲν βασιλῆες ἐμοὶ πατέρες καὶ ἀδελφοί·

ἅρματι δ' ὠκυπόδων ἵππων νικῶσα Κυνίσκα
εἰκόνα τάνδ' ἔστασα. μόναν δ' ἐμέ φαμι γυναικῶν
Ἑλλάδος ἐκ πάσας τόνδε λαβεῖν στέφανον.
Ἰφίων ἔγραψεν ἑᾷ χερί, τόν ποκα ὕδωρ
θρέψε Πειρήνης ἄπο.
Appendix Proverbiorum, Appendix proverbiorum (9007: 001)

“Corpus paroemiographorum Graecorum, vol. 1”, Ed. von Leutsch, E.L.,
Schneidewin, F.G.
Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1839, Repr. 1965.
σφόδρα δεινῶν.
Ἠλιθιώτερος Λευκολόφου:οὗτος ἀποδόμενος
τὴν οἰκίαν, ἀντεποιεῖτο τοῦ φρέατος.
Ἡμένη πελειάς:ἐπὶ τῶν ἁπλουστάτων· κατὰ
ἀντεξέτασιν τὴν πρὸς τὰς παλευτρίας, αἳ ἐξιπτάμεναι καὶ
ἄλλας ἀπατῆσαι προάγονται. Παλεῦσαι γὰρ τὸ ἀπατῆ-
σαι φασίν.
Ἡ μωρία μάλιστα ἀδελφὴ πονηρίας ἔφυ.
Ἡ συκάμινος συκαμίνῳ ῥύπτεται:πρὸς
τοὺς ἐν ἑαυτοῖς τὰ ὠφέλιμα λαμβάνοντας ἐξ ἑαυτῶν.
Ἡ Συρακοσίων δεκάτη:ἐπὶ τῶν σφόδρα πλου-
σίων.
Ἤτοισύνδεσμος ἰσοδυναμῶν τῷ δέ· Ἤτοι ὅγ'
ὣς εἰπών.Ὅμηρος οὐ διαζευκτικῶς αὐτῷ χρῆται. Τι-
νὲς δὲ καὶ ἀντὶ τοῦ μέν.
Ἡφαίστου δεσμὸς ἢ Ἡφαίστειος δεσμός:
ἐπὶ τῶν ἀφύκτων καὶ ἀλύτων δεσμῶν. Ἥφαιστος γὰρ
τὸν Προμηθέα στεῤῥῶς ἐδέσμευσεν.

Michael Apostolius Paroemiogr., Collectio paroemiarum (9009: 001)

“Corpus paroemiographorum Graecorum, vol. 2”, Ed. von Leutsch, E.L.
Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1851, Repr. 1958.Centuria 6, sec. 70, line 9
1038
Εἰς Μασαλίαν πλεύσειας:ἐπὶ τῶν θηλυτέρως καὶ

μαλακῶς ζώντων καὶ ποικίλαις στολαῖς χρωμένων καὶ μύροις.
Εἰς μελίττας ἐκώμασας:ἐπὶ τῶν παρὰ δόξαν κα-
κουμένων ἀθρόως⁝ Αἱ μέλιτταιτὸν βασιλέα αὐτῶν
πρᾷον ὄντα καὶ ἥμερον καὶ ὁμοῦ τι καὶ ἄκεντρον, ὅταν
αὐτὰς ἀπολίπῃ, μεταθέουσί τε καὶ διώκουσι φυγάδα τῆς
ἀρχῆς ὄντα. ῥινηλατοῦσι δὲ αὐτὸν ἀποῤῥήτως, καὶ ἐκ τῆς
ὀσμῆς τῆς περὶ αὐτὸν αἱροῦσι, καὶ εἰς τὴν βασιλείαν αὐ-
τῶν ἐπανάγουσιν, ἑκοῦσαί τε καὶ βουλόμεναι καὶ τοῦ τρό-
που ἀγάμεναι. Πείσανδρον δὲ ἐξήλασαν Ἀθηναῖοι, καὶ
Συρακούσιοι Διονύσιον, τυράννους ὄντας. μέλει δὲ τῷ τῶν
μελισσῶν βασιλεῖ κεκοσμῆσθαι τὸ σμῆνος τὸν τρόπον τοῦ-
τον. τὰς μὲν προστάττει ὑδροφορεῖν· τὰς δὲ ἔνδον κηρία
διαπλάττειν, τήν γε μὴν τρίτην μοῖραν ἐπὶ τὴν νομὴν
προϊέναι. εἶτα μέντοι ἀμείβουσι τὰ ἔργα ἐκ περιόδου· κάλ-
λιστα δέ πως ἀποκριθεῖσαι, φιλοῦσιν οἰκουρεῖν αἱ πρεσβύ-
ταται· αὐτὸς δὲ ὁ βασιλεὺς, ἀπόχρη οἱ τούτων πεφροντι-
κέναι καὶ νομοθετεῖν ὅσα προεῖπον κατὰ τοὺς μεγάλους ἄρ-
χοντας· ἐὰν δὲ ᾖ λῷον ταῖς μελίτταις μεταστῆναι, τηνι-
καῦτα καὶ ὁ ἄρχων ἀπαλλάττεται· καὶ ἐὰν μὲν ἔτι νέος
ᾖ, ἡγεῖται, αἱ δὲ λοιπαὶ ἄγονται· ἐὰν δὲ πρεσβύτερος, φο
Σούδα Alphabetic letter alpha, entry 731, line 14
δρος κἀκείνην νικήσας ναυμαχίαν Λακεδαιμονίους καὶ τειχίσας τὸν

Πειραιᾶ καὶ ἑκατόμβην θύσας πάντας εἱστίασεν Ἀθηναίους. καὶ Ἀλκι-
βιάδης Ὀλύμπια νικήσας τὴν πανήγυριν ἅπασαν εἱστίασε. τὸ αὐτὸ καὶ
Λεόφρων Ὀλυμπιάσι. καὶ Ἐμπεδοκλῆς ὁ Ἀκραγαντῖνος, Πυθαγορικὸς
ὢν καὶ ἐμψύχων ἀπεχόμενος, Ὀλύμπια νικήσας, ἐκ λιβανωτοῦ καὶ
σμύρνης καὶ τῶν πολυτελῶν ἀρωμάτων βοῦν ἀναπλάσας διένειμε τοῖς
εἰς τὴν πανήγυριν ἀπαντήσασι. καὶ ὁ Χῖος Ἴων τραγῳδίαν νικήσας
Ἀθήνησιν ἑκάστῳ τῶν Ἀθηναίων ἔδωκε Χῖον κεράμιον. καὶ ὁ Ἀκρα-
γαντῖνος Τελλίας φιλόξενος ὢν καταλύσασί ποτε φʹ ἱππεῦσιν ὥρᾳ
χειμῶνος, ἔδωκεν ἑκάστῳ χιτῶνα καὶ ἱμάτιον. ὅτι Χάρμος ὁ Συρακούσιος εἰς
ἕκαστον τῶν ἐν τοῖς δείπνοις παρατιθεμένων στιχίδια καὶ
παροιμίας ἔλεγε. Κλέαρχος δὲ ὁ Σολεὺς δειπνολογίαν καλεῖ τὸ ποίημα,
ἄλλοι ὀψολογίαν, Χρύσιππος γαστρονομίαν, ἄλλοι ἡδυπάθειαν. ὅτι ἐν
τῷ συμποσίῳ Πλάτωνος κηʹ ἦσαν δαιτυμόνες.
Ἀθηναίων δυσβουλία:ἐπὶ τῶν παρ' ἐλπίδας καὶ ἀναξίως
εὐτυχούντων. τὸ γὰρ κακῶς βουλεύεσθαι Ἀθηναίοις ἤσκητο· τὴν
δὲ Ἀθηνᾶν παρασχεῖν τὸ κακῶς βουλευθὲν ἀποκλῖναι καλῶς· καὶ ἦν
τοῦτο λεγόμενον ἐπιχώριον. καὶ Εὔπολις· ὡς εὐτυχεῖν μᾶλλον ἢ κα-
λῶς φρονεῖν. καὶ Ἀριστοφάνης Νεφέλαις· φασὶ γὰρ δυσβουλίαν τῇδε
τῇ πόλει προσεῖναι. ταῦτα μέντοι τοὺς θεοὺς ἅττ' ἂν ὑμεῖς
Ἀναρύτειν:ἀναντλεῖν, ἀπὸ τοῦ ἀρύεσθαι. Κρατῖνος Δι-

1039
δασκαλίαις· ὅτε σὺ τοὺς καλοὺς θριάμβους ἀναρύτουσα ἀπηχθάνου.

Ἄνασσα:βασίλισσα.
Ἀνασεσυρμένην:ἄκοσμον, ἀπρεπῆ. κωμῳδίαν ἀνασεσυρ-
μένην καὶ πλημμελῆ. καλοῦσι δὲ τὸν μὲν σκωπτικὸν ἐπίχαριν, τὸν
δὲ εὐτράπελον ἐπιδέξιον, τὸν δ' ἀνασεσυρμένον ἄπλαστον καὶ ἁπλοῦν.
οἷς ἐπακολουθεῖ καὶ τὸν αὐστηρὸν ἄγροικον ἡγεῖσθαι, τὸν δὲ δίκαιον
οὐ πολιτικὸν, οὐδ' ἥμερον.
Ἀνασείειν:ἐκτινάσσειν, ὡς καὶ ἡμεῖς. οὐ γὰρ ἀνασείων
ἠκολούθει Καλαμίδα. καὶ Ἀνασείω,ἀναπείθω ἢ πρὸς μάχην
ἐρεθίζω. ὁ δὲ τοὺς Συρακουσίους ἀνασείων καὶ τὴν ἐλευθερίαν
ἀποκαταστήσειν ἐπαγγειλάμενος. καὶ Ἀνασείσας,ἀπειλησάμενος.
Δημοσθένης κατὰ Ἀριστογείτονος.
Ἀνασειράζει:ἀνθέλκει, ἀνατρέπει. ἐν Ἐπιγράμμασι· ἂψ
ἀνασειράζω, καὶ πάλιν ἄγχι μένω. Ἀνασειράζωοὖν τὸ ἀναχαλινῶ.
Ἀνασηκῶσαι:ἀνταποδοῦναι ἢ ἀναλαβεῖν, ὥσπερ οἱ ἱστάντες,
οἷον ἐξισῶσαι τῷ λείποντι ἢ πλεονάζοντι. οὕτως Ἀριστοφάνης.
Ἀνά:σημαίνει καὶ τὸ κατά. Ξενοφῶν· ἐλαύνων ἀνὰ κράτος
ἱδροῦντι τῷ ἵππῳ.
παρὰ Ἄμμωνος, ὡς ἀποθανὼν γῇ καλυφθήσεται Λιβύσσῃ. καὶ ὁ μὲν

ἤλπισεν ἀρχὴν τῶν Ῥωμαίων καθαιρήσειν καὶ ἐν Λιβύῃ τελευτήσειν.
Φλαμινίου δὲ τοῦ Ῥωμαίων στρατηγοῦ σπουδὴν ποιουμένου λαβεῖν
αὐτὸν ζῶντα, ἀφίκετο παρὰ Προυσίαν ἱκέτης καὶ ἀπωσθεὶς ἀπ' αὐτοῦ
ἀνεπήδα τε ἐπὶ τὸν ἵππον καὶ γυμνωθέντος τοῦ ξίφους τιτρώσκεται
τὸν δάκτυλον. προελθόντι δὲ οὐ στάδια πολλὰ πυρετὸς ἀπὸ τοῦ
τραύματος καὶ ἡ τελευτὴ τοῦ βίου συνέβη. τὸ δὲ χωρίον, ἔνθα συνέβη
ἀποθανεῖν, ἐκάλουν οἱ Νικομηδεῖς Λίβυσσαν. καὶ Ἀθηναίοις δὲ μάντευμα
ἦλθεν ἐκ Δωδώνης, Σικελίαν οἰκίζειν. καὶ οὐ πόρρω τῆσδε λόφος
ἐστὶν ἡ Σικελία οὐ μέγας. οἱ δὲ οὐ συμφρονήσαντες τὸ εἰρημένον ἔς
τε ὑπερορίους στρατιὰς προήχθησαν καὶ ἐς τὸν Συρακουσίων πόλεμον.
ὅτι θαυμαστόν ἐστι καὶ μέγιστον σημεῖον γεγονέναι τῇ φύσει τὸν
ἄνδρα τοῦτον ἡγεμονικὸν καὶ πολύ τι διαφέροντα τῶν ἄλλων πρὸς
τὸν πραγματικὸν τρόπον· ιζʹ γὰρ ἔτη μείνας ἐν τοῖς ὑπαίθροις
πλεῖστά τε ἔθνη καὶ βάρβαρα διεξελθὼν καὶ πλείστοις ἀνδράσιν ἀλ-
λοφύλοις χρησάμενος συνεργοῖς πρὸς ἀπηλπισμένας καὶ παραδόξους ἐπι-
βολὰς, ὑπ' οὐδενὸς ἑκουσίως ἐγκατελείφθη τῶν ἅπαξ αὐτῷ κοινωνησάν-
των καὶ δόντων ἑαυτοὺς εἰς χεῖρας. ὅπερ καὶ τὰ νῦν ἐμπολιτεύεται.
ὅτι τὸ μέγεθος τῆς τοῦ Ἀννίβου νίκης τῆς πρὸς Ῥωμαίους καὶ τῆς
τῶν ἐναντίων συμφορᾶς ὑπ' ὄψιν ἀγαγεῖν τοῖς Καρχηδονίοις μηχανώ-
μενος, τρεῖς μεδίμνους Ἀττικοὺς πλήρεις χρυσῶν δακτυλίων εἰς τὴν
Ἀνυπόστατον:ἀντὶ τοῦ ἀφόρητον.

Ἀνύποιστον:ἀβάστακτον. ἀνυπομόνητον.
Ἀνύσασθαί τι:παρὰ τοῖς ἄρχουσι διαπράξασθαι. καὶ ὁμοίως
πάλιν τὸ τοὺς ἄρχοντας προστάξαι τοῖς ὑπηκόοις. καὶ Ἀνύσαι,
1040
τελειῶσαι.
Ἀνυσίμως:ἐνεργῶς, πρακτικῶς, τελείως. καὶ Ἀνυσιμώ-
τατος. Ἄνυσιςγὰρ ἡ τελείωσις.
Ἄνυσται:ἤνυσται. καὶ Ἀνυστέον,δεῖ ἀνύειν.
Ἀνυστικωτέρα:ἀντὶ τοῦ ἐνεργητικωτάτη. Πολύβιος· μία
ψυχὴ τῆς ἁπάσης πολυχειρίας ἐν ἐνίοις καιροῖς ἀνυστικωτέρα. ὡς
Ἀρχιμήδης ἐν Συρακούσαις μόνος πολλῶν Ῥωμαίων.
Ἀνύτειν:πληροῦν, ἐνεργεῖν. ἐπεὶ δὲ οὐδέν τι πλέον εἶχον
ἀνύτειν οἱ βάρβαροι, οὔτε ὡς ἐν πολιορκίᾳ ἐφεδρεύοντες τῷ ἐρύματι,
οὔτε πρὸς τειχομαχίαν ἐγκείμενοι, ἔγνωσαν τρόπου ἑτέρου αὐθάδους
τε καὶ γενναίου καὶ φιλοκινδύνου ἀποπειραθῆναι. ὁ δὲ Νῖνος ἐν
ἀμηχανίᾳ ἦν, μηδὲν δυνάμενος ἀνύτειν. τουτέστι πράττειν.
Ἀνύειν. Ἀνύτεινοἱ Ἀττικοὶ, ὅπερ ἡμεῖς ἀνύειν, ἁνύειν
δὲ τὸ σπεύδειν, δασεῖα ἡ πρώτη. καὶ Ἀνύτουσι,τελοῦσιν, ἀνύουσι.
καὶ Ὅμηρος δὲ τὸ ἀνύειν ὡς ἡμεῖς· οὐκ ἀνύω φθονέουσα. καὶ
Αἴνυτο,ἀφῃρεῖτο, ἐλάμβανε. καὶ Ἀνύοι,εὐκτικῶς.
Ἄνυτος,Ἀνθεμίωνος, Ἀθηναῖος, ῥήτωρ.
Ἀρχίας,Συρακούσιος καὶ Μύσκελλος Ἀχαιὸς ἧκον ἐς Δελφοὺς

ἐν τῷ αὐτῷ τοῦ χρόνου καὶ ᾔτουν ἄρα ὑπὲρ ὧν ἔμελλον οἰκίζειν
πόλεων φήμην ἀγαθὴν λαβεῖν, τὸν ἐπινησθέντα αὐτοῖς τε καὶ ταῖς
πόλεσιν αὐτῶν βίον. λέγει δὲ ἡ Πυθία· χώρας καὶ πόλεως οἰκήτορα
λαὸν ἔχοντες ἤλθετ' ἐρησόμενοι Φοῖβον, τίνα γαῖαν ἵκησθε· ἀλλ' ἄγε
δὴ φράζεσθ' ἀγαθῶν πότερόν κεν ἕλοισθε, πλοῦτον ἔχειν κτεάνων ἢ
τερπνοτάτην ὑγίειαν. ἐπεὶ τοίνυν ταῦτα ἠκουσάτην, Ἀρχίας ὢν φιλο-
χρήματος πλούτου περιβολὴν αἱρεῖται, οὐδὲ ἐψεύσθη τῆς ἐλπίδος·
παμπλούσιος γοῦν Συράκουσα ἡ πόλις κατὰ τὴν φήμην τὴν Πυθιάδα
ἐγένετο. Μύσκελλος δὲ αἱρεῖται αὐτός τε ὑγιαίνειν καὶ ἡ πόλις· καὶ
ἀπώνητο ὧν ᾔτησε. δεῖγμα γοὖν τῆς ἐν Κρότωνι ὑγιείας ῥωμαλέοι
τέ εἰσιν οἱ οἰκήτορες, καὶ ἀθλητῶν ἡ πόλις πολλῶν καὶ ἀγαθῶν μήτηρ
ἐγένετο. πλοῦτος ἄρα καὶ ὑγίεια δῶρα ἄμφω ἐστόν· αἵρεσις δὲ ἐρρω-
μένη καὶ διάνοια ὑγιαίνουσα αἱρεῖται τὰ βελτίω, καὶ ἀπέφηναν καὶ
οὗτοι, ὁ μὲν συνετώτερος ὢν, ὁ δὲ οὐ πάντῃ ἐλευθέριος. τῶν γὰρ
οὖν ἀγαθῶν τῶν ἀνθρωπικῶν τὸ μὲν πρεσβύτερον, τὸ δὲ δεύτερον,
ὡς καὶ Πλάτων φησὶ καὶ τὸ σκολιὸν ᾄδει.
Ἀχαία:ἡ Δημήτηρ. Ἀριστοφάνης· οὐδ' ἂν τὴν Ἀχαίαν

κατεδέξατο. οὕτω δὲ αὐτὴν ἐκάλουν ἀπὸ τοῦ κτύπου τῶν κυμβάλων
καὶ τυμπάνων τοῦ γενομένου κατὰ τὴν ζήτησιν τῆς κόρης· ἢ ἀπὸ τοῦ
περὶ τὴν θυγατέρα ἄχους· ἢ ἀπὸ τοῦ ἤχου, ὃν παρεῖχον ἐν τοῖς περὶ
τὴν γέφυραν εἰς Ἀθήνας ἀπιοῦσαν. ὁ δὲ νοῦς, οὐκ ἠνέσχετο ἂν οὐδὲ
τὴν Ἀχαίαν αὐτήν.
Ἀχαιΐδα:Ἑλληνίδα.
Ἀχαιΐνη:ἡ ἔλαφος. ἐν Ἐπιγράμμασι· καὶ σκύτος ἀμφιδόρου
1041
στικτὸν ἀχαιΐνεω. καὶ Βάβριος· τοιαῦτα κωτίλλουσαν τὴν ἀχαιΐνην

ἔπεισεν ἐλθεῖν δὶς τὸν αὐτὸν εἰς ᾅδην.
Ἀχαιός,Συρακούσιος, τραγικὸς νεώτερος, ἔγραψε τραγῳ-
δίας ιʹ.
Ἀχαιός,Πυθοδώρου ἢ Πυθοδωρίδου, Ἐρετριεὺς, τραγικὸς,
γέγονε κατὰ τὴν οδʹ Ὀλυμπιάδα καὶ δράματα ἐδίδαξε μδʹ, οἱ δὲ λʹ
ἱστορήκασιν, ἄλλοι κδʹ· ἐνίκησε δὲ αʹ. ἦν δὲ νεώτερος Σοφοκλέους
ὀλίγῳ τινί. ἐπεδείκνυντο δὲ κοινῇ σὺν καὶ Εὐριπίδῃ ἀπὸ τῆς πγʹ
Ὀλυμπιάδος.
Σούδα Alphabetic letter delta, entry 186, line 7
Δεκατευτήριον:τὸ ἐν τῇ Ἀβύδῳ πορθμεῖον. ὡς εὐθὺς τὴν

Ἄβυδον λυμανεῖται καὶ τὸ ἐν αὐτῇ δεκατευτήριον.
Δεκατηλόγους:τοὺς τὴν δεκάτην ἐκλέγοντας. ταυτὸν ἄρα
τοῖς δεκατευταῖς.
Δεκάτην ἑστιάσαι:ἔθος ἦν παίδων γεννωμένων τοῖς Ἀθη-
ναίοις ἀστοῖς, τῇ ιʹ τῶν νυκτῶν ἀπὸ τῆς γενέσεως συγκαλεῖσθαι τοὺς
πρὸς πατρὸς καὶ μητρὸς οἰκείους καὶ τοὺς ἐγγυτάτω φίλους, καὶ
παρόντων ἐκείνων τά τε ὀνόματα τοῖς παισὶ τίθεσθαι καὶ καλλιερεῖσθαι
τοῖς θεοῖς· ἔπειτα εὐωχεῖσθαι τοὺς συνεληλυθότας. καὶ τοῦτό ἐστιν
ἡ δεκάτη. καὶ Δεκατῶῥῆμα. ὡς τὸ, ὁ λαμβάνων δεκάτας δε-
δεκάτωται. τῆς τῶν Συρακουσίων δεκάτης πολὺ προτιμώτερόν σε ποιού-
μενος.
Δεκασμός:δωροδοκία.
Δεκάχοια:δεκαπλάσια.
Δεκέβαλος:ὁ τῶν Δακῶν βασιλεύς. ζήτει ἐν τῷ δεινός.
Δεκέλεια:τόπος.
Δεκελεικός:ὁ Πελοποννησιακὸς πόλεμος· ἀπὸ μέρους τοῦ τελευταίου.
ἔμφασιν ὁ Τῖτος αὐτὸν ἠνάγκασε λαβεῖν. ἰδὼν γὰρ αὐτὸν παρὰ

πότον ἐν μακροῖς ἱματίοις ὀρχούμενον, παραυτὰ μὲν ἐσιώπησε, τῇ δ'
αὔριον ἐντυγχάνοντος αὐτοῦ καί τι περὶ τῆς πατρίδος ἀξιοῦντος, ἐγὼ
μέν, ὦ Δεινοκράτη, πᾶν, ἔφη, ποιήσω τὸ δυνατόν· ἐπὶ δὲ σοῦ θαυμάζω
πῶς δύνῃ παρὰ πότον ὀρχεῖσθαι, τηλικούτων πραγμάτων ἀρχὴν κε-
κινηκὼς ἐν τοῖς Ἕλλησι. δοκεῖ δὲ τότε βραχύ τι συσταλῆναι, καὶ
μαθεῖν ὡς ἀνοίκειον ὑπόθεσιν τῆς ἰδίας αἱρέσεως καὶ φύσεως ἀπο-
δέδωκε. πλὴν τό γε παρεῖναι εἰς τὴν Ἑλλάδα μετὰ τοῦ Τίτου, πεπει-
σμένος ἐξ ἐφόδου τὰ κατὰ τὴν Μεσσήνην χειρωθήσεσθαι κατὰ τὴν
αὑτοῦ βούλησιν.
Δεινόλοχος,Συρακούσιος, ἢ Ἀκραγαντῖνος, κωμικός. ἦν ἐπὶ
τῆς ογʹ Ὀλυμπιάδος, υἱὸς Ἐπιχάρμου, ὡς δέ τινες, μαθητής. ἐδίδαξε
δράματα ιδʹ Δωρίδι διαλέκτῳ.
Δεινομάχη:ὄνομα κύριον. καὶ Δεινόμαχος,ὄνομα κύριον.
Δεινόν·δεινὸν μὲν τὸ πάλαι κείμενον ἤδη κακόν, ὦ ξεῖν',
ἐπεγείρειν. τουτέστι τὸ ἐπεγείρειν καὶ ἀνακινεῖν τὰ πάλαι συμβάντα
1042
δυσχερές· ὅμως δὲ μαθεῖν ἐπιθυμῶ τὴν αἰτίαν τῆς πηρώσεως. καὶ

Καλλίμαχος· τί δάκρυον εὗδον ἐγείρεις; Ἀριστοφάνης· δεινὸν μὲν
γὰρ οὕτως ὀμφακίαν πεφυκέναι τὸν θυμὸν ἀνδρῶν ὥστε βάλλειν καὶ
βοᾶν ἐθέλειν τ' ἀκοῦσαι μηδὲν ἴσον ἴσῳ φέρον. ἀντὶ τοῦ ὠμὸν καὶ
σκληρόν· μεταφορικῶς ἀπὸ τῶν ὀμφάκων. οὕτω δὲ αἱ σταφυλαὶ
Διωμοσία καὶ ἀντωμοσία·ὅταν οἱ κατηγοροῦντες ὀμνύωσιν,

ὡς ἀληθῶς κατηγοροῦσι, τοῦτο διωμοσία· ὅταν δὲ οἱ κατηγορούμενοι
ὀμνύωσι τὸν αὐτὸν ὅρκον, διαλυόμενοι τὰ ἐγκλήματα, τοῦτο ἀντω-
μοσία. διιππασία καὶ ἀνιππασία, τῶν ἵππων ἅμιλλα· ὥσπερ δὴ διωμοσία καὶ
ἀντωμοσία τὸ αὐτὸ ἄμφω δηλοῖ.
Διώμοτος.διωμότους συνίστασθαι τοῖς διαφερομένοις ἐκέ-
λευε τοὺς ῥήτορας. τουτέστι τοὺς συνηγόρους. ὅτι ὁ Σιμόκατος
ἐπὶ τοῦ ὅρκου ἐχρήσατο τῷ διωμοσία λέγων· οἱ Μαυρούσιοι διωμοσίαν
κατὰ τῶν Ῥωμαίων ἐποιήσαντο.
Διώμνυτο:παρατατικός.
Δίων,Ἱππαρίνου, Συρακούσιος, φιλόσοφος Πλατωνικός, τοῦ
Σικελίας τυράννου Διονυσίου τοῦ προτέρου τῆς γαμετῆς Ἀριστομάχης
ἀδελφός· ὃς καὶ ἐκράτησε τῆς Σικελίας τυραννίδος, ἐκβαλὼν τὸν τοῦ
προτέρου Διονυσίου υἱὸν Διονύσιον· οὗ πάλιν ἀδελφὸς Νισαῖος
ἐξέβαλε Δίωνα τοῦτον. ἔγραψεν ἐπιστολὰς πρὸς Πλάτωνα καὶ ἄλλους
τινάς.
Σούδα Alphabetic letter epsilon, entry 238, line 5
αὐτός. Ἀππιανός· Σύφαξ δὲ τῶν γινομένων πυνθανόμενος ἐπ-

εχείρει διαιτᾶν διαλύσεις καὶ ἐδικαίου μήτε Ῥωμαίους Λιβύης μήτε
Καρχηδονίους Ἰταλίας ἐπιβαίνειν ἐπὶ πολέμῳ. ἢν δέ τις ἀπειθῇ, τοῖς
πειθομένοις ἔφη συμμαχήσειν. καὶ αὖθις· ὁ δὲ Μάρκιος ἀντιλέγειν
μὲν πρὸς οὐδὲ ἓν αὐτῶν ἐδικαίου. Ἐδικαίουτοίνυν ἀντὶ τοῦ
ἔκρινε, δίκαιον εἶναι ἐνόμιζεν.
Ἐδικαιώθησαν:δίκαιοι ἐκρίθησαν. σημαίνει δὲ καὶ τὸ ἐναν-
τίον, κατεδικάσθησαν δικαίως. Δίων ἐν Ῥωμαϊκοῖς πεντεκαιδεκάτῳ·
ἔκ τε γὰρ τῆς ἀπὸ τοῦ πάνυ ἀρχαίου ἀξιώσεως καὶ ἐκ τῆς παλαιᾶς
πρὸς τοὺς Ῥωμαίους φιλίας οὐκ ἤνεγκαν δικαιωθέντες, ἀλλ' ἐπεχείρη-
σαν καὶ οἱ Καμπανοὶ τοῦ Φλάκκου καὶ οἱ Συρακούσιοι τοῦ Μαρκέλλου
κατηγορῆσαι, κατεδικαιώθησαν ἐν τῷ συνεδρίῳ. πολλαχοῦ δὲ οὗτος
κέχρηται τῇ λέξει ταύτῃ ἐπὶ τοῦ εἰρημένου σημαινομένου, ὡς καὶ ἐν
τῷ ιϛʹ· πάντες ἀποθανεῖν ἐστε ἄξιοι· οὐ μέντοι καὶ ἐγὼ πάντας ὑμᾶς
θανατώσω, ἀλλ' ὀλίγους μέν, οὓς καὶ συνείληφα ἤδη, δικαιώσω, τοὺς
δὲ ἄλλους ἀφίημι. καὶ ἀλλαχοῦ δὲ πολλαχοῦ ὁμοίως.
Ἐδικαίωσαν:ἀντὶ τοῦ κατέκριναν. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι καταγα-
γόντες αὐτὸν ἐδικαίωσαν θανάτῳ.
Ἐδίνευον:κύκλῳ περιῄεσαν, ὠρχοῦντο.
Ἐδίωσεν:ἐξέωσεν, ἐδίωξεν.
Ἐδίψησαν:ἐπεθύμησαν. ὁ δὲ ἐλευθερῶσαι τὴν πατρίδα
1043
ἐπεγγελάσῃ.
Ἐπιχάρης:ὄνομα κύριον. θηλυκόν.
Ἐπίχαρι.
Ἐπιχάρις,Σικυόνιος, προδότης. Δημοσθένης ἐν τῷ ὑπὲρ
Κτησιφῶντος.
Ἐπίχαρις:ἐπιτερπής, ὁμιλητικός. ὁ δὲ σεμνὸς ὢν καὶ σπου-
δαστικός, ὅμως ἐπίχαρις ἦν ἐν ταῖς ὁμιλίαις.
Ἐπιχαριτώτερος.
Ἐπίχαρμος,Τιτύρου ἢ Χειμάρου καὶ Σικίδος, Συρακούσιος ἢ
ἐκ πόλεως Κραστοῦ τῶν Σικανῶν· ὃς εὗρε τὴν κωμῳδίαν ἐν Συρα-
κούσαις ἅμα Φόρμῳ. ἐδίδαξε δὲ δράματα νβʹ, ὡς δὲ Λύκων φησὶ λεʹ.
τινὲς δὲ αὐτὸν Κῷον ἀνέγραψαν, τῶν μετὰ Κάδμου εἰς Σικελίαν
μετοικησάντων, ἄλλοι Σάμιον, ἄλλοι Μεγάρων τῶν ἐν Σικελίᾳ. ἦν δὲ
πρὸ τῶν Περσικῶν ἔτη ἕξ, διδάσκων ἐν Συρακούσαις· ἐν δὲ Ἀθήναις
Εὐέτης καὶ Εὐξενίδης καὶ Μύλος ἐπεδείκνυντο. οὗτος εὑρετὴς καὶ τῶν
μακρῶν στοιχείων η καὶ ω. καὶ Ἐπιχάρμειοςλόγος, τοῦ Ἐπι-
χάρμου.
Ἐπιχαιρεκακία:ἡδονὴ ἐπ' ἀλλοτρίοις κακοῖς. οὕτως οἱ
φιλόσοφοι.
Ἐπιχάρις,Σικυόνιος, προδότης. Δημοσθένης ἐν τῷ ὑπὲρ

Κτησιφῶντος.
Ἐπίχαρις:ἐπιτερπής, ὁμιλητικός. ὁ δὲ σεμνὸς ὢν καὶ σπου-
δαστικός, ὅμως ἐπίχαρις ἦν ἐν ταῖς ὁμιλίαις.
Ἐπιχαριτώτερος.
Ἐπίχαρμος,Τιτύρου ἢ Χειμάρου καὶ Σικίδος, Συρακούσιος ἢ
ἐκ πόλεως Κραστοῦ τῶν Σικανῶν· ὃς εὗρε τὴν κωμῳδίαν ἐν Συρα-
κούσαις ἅμα Φόρμῳ. ἐδίδαξε δὲ δράματα νβʹ, ὡς δὲ Λύκων φησὶ λεʹ.
τινὲς δὲ αὐτὸν Κῷον ἀνέγραψαν, τῶν μετὰ Κάδμου εἰς Σικελίαν
μετοικησάντων, ἄλλοι Σάμιον, ἄλλοι Μεγάρων τῶν ἐν Σικελίᾳ. ἦν δὲ
πρὸ τῶν Περσικῶν ἔτη ἕξ, διδάσκων ἐν Συρακούσαις· ἐν δὲ Ἀθήναις
Εὐέτης καὶ Εὐξενίδης καὶ Μύλος ἐπεδείκνυντο. οὗτος εὑρετὴς καὶ τῶν
μακρῶν στοιχείων η καὶ ω. καὶ Ἐπιχάρμειοςλόγος, τοῦ Ἐπι-
χάρμου.
Ἐπιχαιρεκακία:ἡδονὴ ἐπ' ἀλλοτρίοις κακοῖς. οὕτως οἱ
φιλόσοφοι.
Ἐπιχειλές:οὕτω λέγεται μέτρον τὸ μὴ πλῆρες, ἀλλ' ἀπολει-
πόμενον. Ἀριστοφάνης· τὴν πόλιν ἡμῶν μεστὴν ἐποίησεν εὑρὼν ἐπι-
χειλῆ.
Ἐπίχειρα:μισθούς, τὰ διὰ τῶν χειρῶν κέρδη. ἀνθ' ὧν τὰ
ἐπίχειρα ἠνέγκαντο ἀλλήλοις πρεπωδέστατα.
Σούδα Alphabetic letter kappa, entry 225, line 1

1044
νομίζουσιν, ὅταν δαίμονί τινι θύσαντες αἰσίων ἐπιτύχωσι σημείων ἐν

τῷ ἥπατι τοῦ ἱερείου. καὶ τοῦτο καλοῦσι καλλιέρημα, ὅταν τῷ δαίμονι
τὸ θῦμα ᾖ φίλον διὰ τῶν ἐπιφαινομένων ἀπατηλῶν σημείων.
Καλλικέλαδος:εὔφωνος, εὐόμιλος.
Καλλικολώνη:τόπος τῆς Ἴδης. Ὅμηρος· θεῶν ἐπὶ Καλλι-
κολώνῃ.
Καλλικόμος:σοφός, ποιητής.
Καλλίκων:ὄνομα κύριον. Μιλήσιος τὸ γένος, διεβεβόητο δὲ
ἐπὶ πονηρίᾳ.
Καλλικρατίδης:ὄνομα κύριον· ἔσχε δὲ ἀδελφὸν Ἐμπεδοκλέα.
Καλλικύριοι:οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συρακούσαις γενόμενοι,
πολλοί τινες τὸ πλῆθος. δοῦλοι δ' ἦσαν οὗτοι τῶν φυγάδων, ὡς
Τίμαιος ἐν ϛʹ, ὅθεν τοὺς ὑπερβολῇ πολλοὺς Καλλικυρίους ἔλεγον.
ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ ὄντες, ὡς
Ἀριστοτέλης ἐν Συρακουσίων πολιτείᾳ, ὅμοιοι τοῖς Λακεδαιμονίων
Εἵλωσι καὶ παρὰ Θεσσαλοῖς Πενέσταις καὶ παρὰ Κρησὶν Ἠλαρόταις.
καὶ παροιμία· Καλλικυρίων πλείους.τοῦτο ἐλέγετο, εἴποτε
πλῆθος ἤθελον ἐμφῆναι. οἱ γὰρ Καλλικύριοι δοῦλοι ἦσαν, πλείους
τῶν κυρίων αὐτῶν, ὥστε καὶ αὐτοὺς ἐξέβαλον.
Καλλίμαχος,Ἀθηναῖος. οὗτος εἰς τὸν κατὰ Περσῶν πόλεμον
εὑρέθη ἐπὶ δοράτων ἱστάμενος νεκρός.
Σούδα Alphabetic letter kappa, entry 225, line 5
Καλλικολώνη:τόπος τῆς Ἴδης. Ὅμηρος· θεῶν ἐπὶ Καλλι-

κολώνῃ.
Καλλικόμος:σοφός, ποιητής.
Καλλίκων:ὄνομα κύριον. Μιλήσιος τὸ γένος, διεβεβόητο δὲ
ἐπὶ πονηρίᾳ.
Καλλικρατίδης:ὄνομα κύριον· ἔσχε δὲ ἀδελφὸν Ἐμπεδοκλέα.
Καλλικύριοι:οἱ ἀντὶ τῶν Γεωμόρων ἐν Συρακούσαις γενόμενοι,
πολλοί τινες τὸ πλῆθος. δοῦλοι δ' ἦσαν οὗτοι τῶν φυγάδων, ὡς
Τίμαιος ἐν ϛʹ, ὅθεν τοὺς ὑπερβολῇ πολλοὺς Καλλικυρίους ἔλεγον.
ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ εἰς ταὐτὸ συνελθεῖν παντοδαποὶ ὄντες, ὡς
Ἀριστοτέλης ἐν Συρακουσίων πολιτείᾳ, ὅμοιοι τοῖς Λακεδαιμονίων
Εἵλωσι καὶ παρὰ Θεσσαλοῖς Πενέσταις καὶ παρὰ Κρησὶν Ἠλαρόταις.
καὶ παροιμία· Καλλικυρίων πλείους.τοῦτο ἐλέγετο, εἴποτε
πλῆθος ἤθελον ἐμφῆναι. οἱ γὰρ Καλλικύριοι δοῦλοι ἦσαν, πλείους
τῶν κυρίων αὐτῶν, ὥστε καὶ αὐτοὺς ἐξέβαλον.
Καλλίμαχος,Ἀθηναῖος. οὗτος εἰς τὸν κατὰ Περσῶν πόλεμον
εὑρέθη ἐπὶ δοράτων ἱστάμενος νεκρός.
Καλλίμαχος,υἱὸς Βάττου καὶ Μεσάτμας, Κυρηναῖος, γραμ-
ματικός, μαθητὴς Ἑρμοκράτους τοῦ Ἰασέως, γραμματικοῦ· γαμετὴν
ἐσχηκὼς τὴν Εὐφράτου τοῦ Συρακουσίου θυγατέρα. ἀδελφῆς δὲ αὐτοῦ
παῖς ἦν ὁ νέος Καλλίμαχος, ὁ γράψας περὶ νήσων δι' ἐπῶν. οὕτω
1045
Σούδα Alphabetic letter omicron, entry 654, line 12
Πιερίᾳ), υἱὸς Οἰάγρου καὶ Καλλιόπης. ὁ δὲ Οἴαγρος πέμπτος ἦν ἀπὸ

Ἄτλαντος, κατὰ Ἀλκυόνην μίαν τῶν θυγατέρων αὐτοῦ. γέγονε δὲ
πρὸ ιαʹ γενεῶν τῶν Τρωϊκῶν, καί φασι μαθητὴν γενέσθαι αὐτὸν Λίνου·
βιῶναι δὲ γενεὰς θʹ, οἱ δὲ ιαʹ φασιν. ἔγραψε Τριασμούς· λέγονται δὲ
εἶναι Ἴωνος τοῦ τραγικοῦ· ἐν δὲ τούτοις τὰ Ἱεροστολικὰ καλούμενα·
Κλήσεις κοσμικαί· Νεοτευκτικά· Ἱεροὺς λόγους ἐν ῥαψῳδίαις κδʹ·
λέγονται δὲ εἶναι Θεογνήτου τοῦ Θεσσαλοῦ, οἱ δὲ Κέρκωπος τοῦ
Πυθαγορείου· Χρησμούς, οἳ ἀναφέρονται εἰς Ὀνομάκριτον· Τελετάς·
ὁμοίως δέ φασι καὶ ταύτας Ὀνομακρίτου· ἐν τούτοις δ' ἐστὶ περὶ
λίθων γλυφῆς, ἥτις Ὀγδοηκοντάλιθος ἐπιγράφεται· Σωτήρια· ταῦτα
Τιμοκλέους τοῦ Συρακουσίου λέγεται ἢ Περσίνου τοῦ Μιλησίου· Κρα-
τῆρας· ταῦτα Ζωπύρου φασί· Θρονισμοὺς Μητρῴους καὶ Βακχικά·
ταῦτα Νικίου τοῦ Ἐλεάτου φασὶν εἶναι· Εἰς ᾅδου κατάβασιν· ταῦτα
Ἡροδίκου τοῦ Περινθίου· Πέπλον καὶ Δίκτυον· καὶ ταῦτα Ζωπύρου
τοῦ Ἡρακλεώτου, οἱ δὲ Βροτίνου· Ὀνομαστικὸν ἔπη ͵ασʹ, Θεογονίαν
ἔπη ͵ασʹ, Ἀστρονομίαν, Ἀμοκοπία, Θυηπολικόν, ᾨοθυτικὰ ἢ ᾨοσκοπικά,
ἐπικῶς· Καταζωστικόν, Ὕμνους· Κορυβαντικόν· καὶ Φυσικά, ἃ Βροτίνου
φασίν.
Ὀρφεύς,Κικωναῖος ἢ Ἀρκάς, ἐκ Βισαλτίας τῆς Θρᾳκικῆς, ἐπο-
ποιός. γέγονε δὲ καὶ οὗτος πρὸ Ὁμήρου, βʹ γενεαῖς πρεσβύτερος
τῶν Τρωϊκῶν. ἔγραψε δὲ Μυθοποιΐαν, ἐπιγράμματα, ὕμνους.
Σούδα Alphabetic letter tau, entry 1115, line 6
θολογοῦσι περὶ αὐτοῦ· καὶ ἄλλα.

Τρυφιόδωρος·διάφορα ἔγραψε δι' ἐπῶν. Παράφρασιν τῶν
Ὁμήρου παραβολῶν· καὶ ἄλλα πλεῖστα.
Τρύφος ἄρτου:κλάσμα ἄρτου.
Τρυφῶ·αἰτιατικῇ.
Τρύφων,Ἀμμωνίου, Ἀλεξανδρεύς, γραμματικὸς καὶ ποιητής,
γεγονὼς κατὰ τοὺς Αὐγούστου χρόνους καὶ πρότερον. Περὶ πλεο-
νασμοῦ τοῦ ἐν τῇ Αἰολίδι διαλέκτῳ βιβλία ζʹ, Περὶ τῶν παρ' Ὁμήρῳ
διαλέκτων καὶ Σιμωνίδῃ καὶ Πινδάρῳ καὶ Ἀλκμᾶνι καὶ τοῖς ἄλλοις
λυρικοῖς, Περὶ τῆς Ἑλλήνων διαλέκτου καὶ Ἀργείων καὶ Ἱμεραίων καὶ
Ῥηγίνων καὶ Δωριέων καὶ Συρακουσίων, Περὶ τῆς ἐν κλίσεσιν ἀνα-
λογίας αʹ, Περὶ τῆς ἐν εὐθείᾳ ἀναλογίας, Περὶ ὀνομάτων συγκριτι-
κῶν αʹ, Περὶ τῆς ἐν μονοσυλλάβοις ἀναλογίας, Περὶ ὀνομάτων χαρα-
κτήρων αʹ, Περὶ ῥημάτων ἀναλογίας βαρυτόνων αʹ, Περὶ ῥημάτων
ἐγκλιτικῶν καὶ ἀπαρεμφάτων καὶ προστακτικῶν καὶ εὐκτικῶν καὶ
ἁπλῶς πάντων, Περὶ ὀρθογραφίας καὶ τῶν αὐτῇ ζητουμένων, Περὶ
πνευμάτων καὶ τρόπων· καὶ ἄλλα.
Τρύχεται:κακοπαθεῖται, καταπονεῖται, ταλαιπωρεῖται, ἐκνε-
νεύρισται. καὶ Ἐκτετρυχωμένος.ὁ δὲ ὑπὸ τῆς ἀπορίας ἐκτε-
τρυχωμένος ἦν.
1046
Thomas Magister Philol., Ecloga nominum et verborum Atticorum

Alphabetic letter pi, page 316, line 18
τι πάθῃ.καὶ περιιδεῖν οὐ μόνον ἀντὶ τοῦ καταφρο-

νῆσαι, ἀλλὰ καὶ ἀντὶ τοῦ περισκοπῆσαι. ὁ αὐτὸς ἐν
τῇ αὐτῇ· ἀλλ' ἀμφοτέροις ἐδόκει ἡσυχάσασι τὸ μέλλον περιιδεῖν.ὡσαύτως καὶ
περιοπτέον, ὡς ὁ αὐτὸς ἐν τῇ ὀγδόῃ· σφίσι δὲ περιοπτέον εἶναι τοῦτο
μάλιστα.Προστάττωοὐ μόνον τὸ κελεύω, ἀλλὰ καὶ τὸ ἔν τινι τάττω.
ὁ αὐτὸς ἐν τῇ αὐτῇ· καὶ τοὺς ἄλλους Κλεαρί-δᾳ προστάξας.καὶ ἐν τῇ ἕκτῃ· καὶ
Γύλιππον τὸν Κλεανδρίδου προστάξαντες ἄρχοντα τοῖς Συρακουσίοις.καὶ ἐν τῇ
ἑβδόμῃ· καὶ ἄρ-χοντα Ἀλέξαρχον Κορίνθιον προστάξαν-τες.
Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων
 1. Θουκυδίδης ιστορίαι. (5 B.C.) Book 5 Chap. 4 sec. 3 line 4
 ἐκβάλλουσι τὸν δῆμον. καὶ οἱ μὲν ἐπλανήθησαν ὡς ἕκαστοι,

οἱ δὲ δυνατοὶ ὁμολογήσαντες Συρακοσίοις καὶ τὴν πόλιν ἐκλι-
πόντες καὶ ἐρημώσαντες Συρακούσας ἐπὶ πολιτείᾳ ᾤκησαν.
(4) καὶ ὕστερον πάλιν αὐτῶν τινὲς διὰ τὸ μὴ ἀρέσκεσθαι ἀπολι-

 πόντες καὶ ἐρημώσαντες Συρακούσας ἐπὶ πολιτείᾳ ᾤκησαν.

(4) καὶ ὕστερον πάλιν αὐτῶν τινὲς διὰ τὸ μὴ ἀρέσκεσθαι ἀπολι-
Λεοντίνων χωρίον καλούμενον καταλαμβάνουσι καὶ Βρικιν-
νίας ὂν ἔρυμα ἐν τῇ Λεοντίνῃ. καὶ τῶν τοῦ δήμου τότε

 Ἀρχηγέτου βωμὸν ὅστις νῦν ἔξω τῆς πόλεώς ἐστιν ἱδρύ-

σαντο, ἐφ’ ᾧ, ὅταν ἐκ Σικελίας θεωροὶ πλέωσι, πρῶτον
(2) θύουσιν. Συρακούσας δὲ τοῦ ἐχομένου ἔτους Ἀρχίας τῶν
Ἡρακλειδῶν ἐκ Κορίνθου ᾤκισε, Σικελοὺς ἐξελάσας πρῶτον
ἐκ τῆς νήσου ἐν ᾗ νῦν οὐκέτι περικλυζομένῃ ἡ πόλις ἡ ἐντός

 ἐστιν· ὕστερον δὲ χρόνῳ καὶ ἡ ἔξω προστειχισθεῖσα πολυ-

(3) άνθρωπος ἐγένετο. Θουκλῆς δὲ καὶ οἱ Χαλκιδῆς ἐκ Νάξου
1047
ὁρμηθέντες ἔτει πέμπτῳ μετὰ Συρακούσας οἰκισθείσας Λεον-

τίνους τε πολέμῳ τοὺς Σικελοὺς ἐξελάσαντες οἰκίζουσι, καὶ
μετ’ αὐτοὺς Κατάνην· οἰκιστὴν δὲ αὐτοὶ Καταναῖοι ἐποιή-

 (3) ἐπελθὼν ξυγκατῴκισεν. Γέλαν δὲ Ἀντίφημος ἐκ Ῥόδου

καὶ Ἔντιμος ἐκ Κρήτης ἐποίκους ἀγαγόντες κοινῇ ἔκτισαν,
ἔτει πέμπτῳ καὶ τεσσαρακοστῷ μετὰ Συρακουσῶν οἴκισιν.
καὶ τῇ μὲν πόλει ἀπὸ τοῦ Γέλα ποταμοῦ τοὔνομα ἐγένετο,
τὸ δὲ χωρίον οὗ νῦν ἡ πόλις ἐστὶ καὶ ὃ πρῶτον ἐτειχίσθη (5)

 (1) καὶ Ἱμέρα ἀπὸ Ζάγκλης ᾠκίσθη ὑπὸ Εὐκλείδου καὶ Σίμου καὶ
Σάκωνος, καὶ Χαλκιδῆς μὲν οἱ πλεῖστοι ἦλθον ἐς τὴν ἀποικίαν,
ξυνῴκισαν δὲ αὐτοῖς καὶ ἐκ Συρακουσῶν φυγάδες στάσει
νικηθέντες, οἱ Μυλητίδαι καλούμενοι· καὶ φωνὴ μὲν μεταξὺ
τῆς τε Χαλκιδέων καὶ Δωρίδος ἐκράθη, νόμιμα δὲ τὰ Χαλ- (5)

 τῆς τε Χαλκιδέων καὶ Δωρίδος ἐκράθη, νόμιμα δὲ τὰ Χαλ- (5)

(2) κιδικὰ ἐκράτησεν. Ἄκραι δὲ καὶ Κασμέναι ὑπὸ Συρακοσίων
ᾠκίσθησαν, Ἄκραι μὲν ἑβδομήκοντα ἔτεσι μετὰ Συρακούσας,
(3) Κασμέναι δ’ ἐγγὺς εἴκοσι μετὰ Ἄκρας. καὶ Καμάρινα τὸ
πρῶτον ὑπὸ Συρακοσίων ᾠκίσθη, ἔτεσιν ἐγγύτατα πέντε καὶ
 ξυγγενὲς προσέσεσθαι, ἄλλαι εἰσὶν ἑπτά, καὶ παρεσκευασμέναι

τοῖς πᾶσιν ὁμοιοτρόπως μάλιστα τῇ ἡμετέρᾳ δυνάμει, καὶ οὐχ
ἥκιστα ἐπὶ ἃς μᾶλλον πλέομεν, Σελινοῦς καὶ Συράκουσαι. (5)
(4) πολλοὶ μὲν γὰρ ὁπλῖται ἔνεισι καὶ τοξόται καὶ ἀκοντισταί,
πολλαὶ δὲ τριήρεις καὶ ὄχλος ὁ πληρώσων αὐτάς. χρή-


1048
 καὶ τὸ ἄλλο στράτευμα τῶν ξυμμάχων ξυνελέγετο, ἠπείγοντο

ἀφικέσθαι.
(3) Ἐς δὲ τὰς Συρακούσας ἠγγέλλετο μὲν πολλαχόθεν τὰ
περὶ τοῦ ἐπίπλου, οὐ μέντοι ἐπιστεύετο ἐπὶ πολὺν χρόνον
οὐδέν, ἀλλὰ καὶ γενομένης ἐκκλησίας ἐλέχθησαν τοιοίδε

 ὅσην δεῖ ἐπὶ πόλιν τοσήνδε πορισθῆναι, οὐκ ὀλίγην οὖσαν.

(2) ὥστε, παρὰ τοσοῦτον γιγνώσκω, μόλις ἄν μοι δοκοῦσιν, εἰ
πόλιν ἑτέραν τοσαύτην ὅσαι Συράκουσαί εἰσιν ἔλθοιεν ἔχον-
τες καὶ ὅμορον οἰκίσαντες τὸν πόλεμον ποιοῖντο, οὐκ ἂν
παντάπασι διαφθαρῆναι, ἦ πού γε δὴ ἐν πάσῃ πολεμίᾳ

 (1) Ἀλκιβιάδης δὲ οὐκ ἔφη χρῆναι τοσαύτῃ δυνάμει ἐκπλεύ-

σαντας αἰσχρῶς καὶ ἀπράκτους ἀπελθεῖν, ἀλλ’ ἔς τε τὰς
ιστάναι ἀπὸ τῶν Συρακοσίων, τοὺς δὲ φίλους ποιεῖσθαι, ἵνα (5)

 Σικελίας, καὶ λιμένα καὶ ἐφόρμησιν τῇ στρατιᾷ ἱκανωτάτην

ἔσεσθαι)· προσαγαγομένους δὲ τὰς πόλεις, εἰδότας μεθ’ ὧν
τις πολεμήσει, οὕτως ἤδη Συρακούσαις καὶ Σελινοῦντι (10)

 ἐπιχειρεῖν, ἢν μὴ οἱ μὲν Ἐγεσταίοις ξυμβαίνωσιν, οἱ δὲ

6.49.
(1) Λάμαχος δὲ ἄντικρυς ἔφη χρῆναι πλεῖν ἐπὶ Συρακούσας

καὶ πρὸς τῇ πόλει ὡς τάχιστα τὴν μάχην ποιεῖσθαι, ἕως ἔτι
1049
(2) ἀπαράσκευοί τε εἰσὶ καὶ μάλιστα ἐκπεπληγμένοι. τὸ γὰρ

 σκοποῦντας ὁπότεροι κρατήσουσιν. ναύσταθμον δὲ ἐπανα-

χωρήσαντας καὶ ἐφορμηθέντας Μέγαρα ἔφη χρῆναι ποιεῖσθαι,
ἃ ἦν ἐρῆμα, ἀπέχοντα Συρακουσῶν οὔτε πλοῦν πολὺν οὔτε (5)
ὁδόν. 6.50.(1) Λάμαχος μὲν ταῦτα εἰπὼν ὅμως προσέθετο καὶ
αὐτὸς τῇ

 ἐδέχοντο (ἐνῆσαν γὰρ αὐτόθι ἄνδρες τὰ Συρακοσίων βουλό-

(4) μενοι), ἐκομίσθησαν ἐπὶ τὸν Τηρίαν ποταμόν, καὶ αὐλισάμενοι
τῇ ὑστεραίᾳ ἐπὶ Συρακούσας ἔπλεον ἐπὶ κέρως ἔχοντες τὰς
ἄλλας ναῦς· δέκα δὲ τῶν νεῶν προύπεμψαν ἐς τὸν μέγαν
λιμένα πλεῦσαί τε καὶ κατασκέψασθαι εἴ τι ναυτικόν ἐστι

 καθειλκυσμένον, καὶ κηρῦξαι ἀπὸ τῶν νεῶν προσπλεύσαντας (5)

ὅτι Ἀθηναῖοι ἥκουσι Λεοντίνους ἐς τὴν ἑαυτῶν κατοικιοῦντες
κατὰ ξυμμαχίαν καὶ ξυγγένειαν· τοὺς οὖν ὄντας ἐν Συρα-
κούσαις Λεοντίνων ὡς παρὰ φίλους καὶ εὐεργέτας Ἀθηναίους
(5) ἀδεῶς ἀπιέναι. ἐπεὶ δ’ ἐκηρύχθη καὶ κατεσκέψαντο τήν τε
πόλιν καὶ τοὺς λιμένας καὶ τὰ περὶ τὴν χώραν ἐξ ἧς αὐτοῖς

 (1) Ἐσηγγέλλετο δὲ αὐτοῖς ἔκ τε Καμαρίνης ὡς, εἰ ἔλθοιεν,

προσχωροῖεν ἄν, καὶ ὅτι Συρακόσιοι πληροῦσι ναυτικόν.
ἁπάσῃ οὖν τῇ στρατιᾷ παρέπλευσαν πρῶτον μὲν ἐπὶ Συρα-
κούσας· καὶ ὡς οὐδὲν ηὗρον ναυτικὸν πληρούμενον, παρε-
κομίζοντο αὖθις ἐπὶ Καμαρίνης, καὶ σχόντες ἐς τὸν αἰγιαλὸν (5)
ἐπεκηρυκεύοντο. οἱ δ’ οὐκ ἐδέχοντο, λέγοντες σφίσι τὰ

 πολεμίαν οὖσαν, καὶ οὐχ εἷλον. καὶ τὸ θέρος ἐτελεύτα.

1050
6.63.
(1) Τοῦ δ’ ἐπιγιγνομένου χειμῶνος εὐθὺς τὴν ἔφοδον οἱ

Ἀθηναῖοι ἐπὶ Συρακούσας παρεσκευάζοντο, οἱ δὲ Συρακόσιοι
(2) καὶ αὐτοὶ ὡς ἐπ’ ἐκείνους ἰόντες. ἐπειδὴ γὰρ αὐτοῖς πρὸς

 τό τε στράτευμα ἅπαν τὸ ἑαυτῶν καὶ ὅσοι Σικελῶν αὐτοῖς

ἢ ἄλλος τις προσεληλύθει καὶ ἐπιβιβάσαντες ἐπὶ τὰς ναῦς
καὶ τὰ πλοῖα, ὑπὸ νύκτα ἔπλεον ἐπὶ τὰς Συρακούσας. (5)
(3) καὶ οἵ τε Ἀθηναῖοι ἅμα ἕῳ ἐξέβαινον ἐς τὸ κατὰ τὸ Ὀλυμ-
πιεῖον ὡς τὸ στρατόπεδον καταληψόμενοι, καὶ οἱ ἱππῆς οἱ

 προσαγάγωνται, ἃς ἤλπιζον μετὰ τὴν μάχην μᾶλλον σφῶν

6.72.
(1) Καὶ οἱ μὲν ταύτῃ τῇ γνώμῃ ἀπέπλευσαν ἐς τὴν Νάξον


 ὁρῶντες τοὺς Ἀθηναίους ἐν τῇ μάχῃ εὖ πράξαντας, προσ-

χωρῶσι δ’ αὐτοῖς κατὰ τὴν προτέραν φιλίαν πεισθέντες.
(4) ἀφικομένων οὖν ἐκ μὲν Συρακουσῶν Ἑρμοκράτους καὶ
ἄλλων ἐς τὴν Καμάριναν, ἀπὸ δὲ τῶν Ἀθηναίων Εὐφή-
μου μεθ’ ἑτέρων, ὁ Ἑρμοκράτης ξυλλόγου γενομένου τῶν

 ἐμῇ προφάσει τὴν ἐκείνου φιλίαν οὐχ ἧσσον βεβαιώσασθαι

(2) βούλεσθαι. εἴ τέ τις φθονεῖ μὲν ἢ καὶ φοβεῖται (ἀμφότερα
1051
δὲ ἕνεκα τῆς αὑτοῦ ἀσφαλείας, οὐκ ἀνθρωπίνης δυνάμεως

 τὰ αὐτὰ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην δεομένους πείθειν τοὺς Λακε-

δαιμονίους. καὶ διανοουμένων τῶν τε ἐφόρων καὶ τῶν ἐν
τέλει ὄντων πρέσβεις πέμπειν ἐς Συρακούσας κωλύοντας μὴ (5)
ξυμβαίνειν Ἀθηναίοις, βοηθεῖν δὲ οὐ προθύμων ὄντων,
παρελθὼν ὁ Ἀλκιβιάδης παρώξυνέ τε τοὺς Λακεδαιμονίους

 Σικελίαν διὰ τάχους βοηθῆσαι. καὶ ὡς αὐτοῖς αἱ ἀγγελίαι

ἐφοίτων δειναὶ καὶ πᾶσαι ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐψευσμέναι ὡς ἤδη
παντελῶς ἀποτετειχισμέναι αἱ Συράκουσαί εἰσι, τῆς μὲν (5)
Σικελίας οὐκέτι ἐλπίδα οὐδεμίαν εἶχεν ὁ Γύλιππος, τὴν δὲ
Ἰταλίαν βουλόμενος περιποιῆσαι αὐτὸς μὲν καὶ Πυθὴν ὁ

 ἐπεσκεύασαν τὰς ναῦς, παρέπλευσαν ἐς Λοκροὺς τοὺς Ἐπι-

ζεφυρίους· καὶ πυνθανόμενοι σαφέστερον ἤδη ὅτι οὐ παντελῶς
πω ἀποτετειχισμέναι αἱ Συράκουσαί εἰσιν, ἀλλ’ ἔτι οἷόν τε
κατὰ τὰς Ἐπιπολὰς στρατιᾷ ἀφικομένους ἐσελθεῖν, ἐβου- (5)
λεύοντο εἴτ’ ἐν δεξιᾷ λαβόντες τὴν Σικελίαν διακινδυνεύσωσιν

 ἑκατὸν καὶ Σελινουντίων τέ τινας ψιλοὺς καὶ ἱππέας καὶ

Γελῴων ὀλίγους, Σικελῶν τε ἐς χιλίους τοὺς πάντας, ἐχώρει (5)
7.2.
(1) πρὸς τὰς Συρακούσας· οἱ δ’ ἐκ τῆς Λευκάδος Κορίνθιοι ταῖς



1052
 τε ἄλλαις ναυσὶν ὡς εἶχον τάχους ἐβοήθουν καὶ Γογγύλος,

Γυλίππου, καὶ καταλαβὼν αὐτοὺς περὶ ἀπαλλαγῆς τοῦ
πολέμου (5)

 τὴν ἑτέραν θάλασσαν λίθοι τε παραβεβλημένοι τῷ πλέονι ἤδη

ἦσαν, καὶ ἔστιν ἃ καὶ ἡμίεργα, τὰ δὲ καὶ ἐξειργασμένα κατελέ-
λειπτο. παρὰ τοσοῦτον μὲν αἱ Συράκουσαι ἦλθον κινδύνου.
7.3.
(1) Οἱ δὲ Ἀθηναῖοι αἰφνιδίως τοῦ τε Γυλίππου καὶ τῶν

Συρακοσίων σφίσιν ἐπιόντων ἐθορυβήθησαν μὲν τὸ πρῶτον,

 παραλαβεῖν.
7.21.
(1) Ἐν δὲ τῇ Σικελίᾳ ὑπὸ τοὺς αὐτοὺς χρόνους τούτου τοῦ

(2) ἐδύνατο. καὶ ξυγκαλέσας τοὺς Συρακοσίους ἔφη χρῆναι

 οἱ Ἀθηναῖοι εἴκοσι ναυσὶ πρὸς τοῖς Μεγάροις μίαν μὲν ναῦν

λαμβάνουσιν αὐτοῖς ἀνδράσι, τὰς δ’ ἄλλας οὐκ ἐδυνήθησαν,
ἀλλ’ ἀποφεύγουσιν ἐς τὰς Συρακούσας. (5)
(5) Ἐγένετο δὲ καὶ περὶ τῶν σταυρῶν ἀκροβολισμὸς ἐν τῷ


1053
 ἀκούσας. τὸ γὰρ αὐτοὺς πολιορκουμένους ἐπιτειχισμῷ ὑπὸ

Πελοποννησίων μηδ’ ὣς ἀποστῆναι ἐκ Σικελίας, ἀλλ’ ἐκεῖ (5)
Συρακούσας τῷ αὐτῷ τρόπῳ ἀντιπολιορκεῖν, πόλιν οὐδὲν
ἐλάσσω αὐτήν γε καθ’ αὑτὴν τῆς τῶν Ἀθηναίων, καὶ τὸν
παράλογον τοσοῦτον ποιῆσαι τοῖς Ἕλλησι τῆς δυνάμεως καὶ

 περὶ τὴν Ἀκαρνανίαν χωρίων σφενδονήτας τε καὶ ἀκοντιστὰς

ξυναγείρων. (10)7.32.(1) Οἱ δ’ ἐκ τῶν Συρακουσῶν τότε μετὰ τὴν
τοῦ Πλημμυρίου
ἅλωσιν πρέσβεις οἰχόμενοι ἐς τὰς πόλεις ἐπειδὴ ἔπεισάν
τε καὶ ξυναγείραντες ἔμελλον ἄξειν τὸν στρατόν, ὁ Νικίας

 σίους μάλιστα καὶ τοὺς πρέσβεις πλὴν ἑνὸς τοῦ Κορινθίου

πάντας· οὗτος δὲ τοὺς διαφυγόντας ἐς πεντακοσίους καὶ (5)7.33.
(1) χιλίους ἐκόμισεν ἐς τὰς Συρακούσας. καὶ περὶ τὰς αὐτὰςἡμέρας
καὶ οἱ Καμαριναῖοι ἀφικνοῦνται αὐτοῖς βοηθοῦντες,

 καὶ νομίσας οὐχ οἷόν τε εἶναι διατρίβειν οὐδὲ παθεῖν ὅπερ

φοβερός, ὡς οὐκ εὐθὺς προσέκειτο ταῖς Συρακούσαις, ἀλλ’
ἐν Κατάνῃ διεχείμαζεν, ὑπερώφθη τε καὶ ἔφθασεν αὐτὸν (5)

 ῥᾳδίως ἂν αὐτὸ ληφθέν (οὐδὲ γὰρ ὑπομεῖναι ἂν σφᾶς (5)

(5) οὐδένα), ἠπείγετο ἐπιθέσθαι τῇ πείρᾳ, καί οἱ ξυντομωτάτην
ἡγεῖτο διαπολέμησιν· ἢ γὰρ κατορθώσας ἕξειν Συρακούσας,
ἢ ἀπάξειν τὴν στρατιὰν καὶ οὐ τρίψεσθαι ἄλλως Ἀθηναίους
τε τοὺς ξυστρατευομένους καὶ τὴν ξύμπασαν πόλιν.

1054
 γὰρ ἀπορίᾳ αὐτοὺς ἐκτρυχώσειν, ἄλλως τε καὶ ἐπὶ πλέον (5)

ἤδη ταῖς ὑπαρχούσαις ναυσὶ θαλασσοκρατούντων. καὶ ἦν
γάρ τι καὶ ἐν ταῖς Συρακούσαις βουλόμενον τοῖς Ἀθηναίοις
τὰ πράγματα ἐνδοῦναι, ἐπεκηρυκεύετο ὡς αὐτὸν καὶ οὐκ εἴα
(3) ἀπανίστασθαι. ἃ ἐπιστάμενος τῷ μὲν ἔργῳ ἔτι ἐπ’ ἀμφό-

 νικηθέντας ἀπιέναι.
7.49.
(1) Ὁ μὲν Νικίας τοσαῦτα λέγων ἰσχυρίζετο, αἰσθόμενος τὰ

ἐν ταῖς Συρακούσαις ἀκριβῶς καὶ τὴν τῶν χρημάτων ἀπο-
ρίαν καὶ ὅτι ἦν αὐτόθι πολὺ τὸ βουλόμενον τοῖς Ἀθηναίοις
γίγνεσθαι τὰ πράγματα καὶ ἐπικηρυκευόμενον πρὸς αὐτὸν

 τῷ τρόπῳ διεμέλλησάν τε καὶ κατὰ χώραν ἔμενον. 7.50.(1) Ὁ δὲ

Γύλιππος καὶ ὁ Σικανὸς ἐν τούτῳ παρῆσαν ἐς τὰς
Συρακούσας, ὁ μὲν Σικανὸς ἁμαρτὼν τοῦ Ἀκράγαντος (ἐν
Γέλᾳ γὰρ ὄντος αὐτοῦ ἔτι ἡ τοῖς Συρακοσίοις στάσις [ἐς]
φιλία ἐξεπεπτώκει)· ὁ δὲ Γύλιππος ἄλλην τε στρατιὰν

 (1) Τοσοίδε γὰρ ἑκάτεροι ἐπὶ Σικελίαν τε καὶ περὶ Σικελίας,

μᾶλλον οὐδὲ κατὰ ξυγγένειαν μετ’ ἀλλήλων στάντες, ἀλλ’
ὡς ἑκάστοις τῆς ξυντυχίας ἢ κατὰ τὸ ξυμφέρον ἢ ἀνάγκῃ (5)

 (3) φοτερίζοντα. ἔχθρα δὲ πρὸς αὐτὸν ἦν αὐτῷ αἰεί ποτε περὶ

τοῦ μισθοῦ τῆς ἀποδόσεως· καὶ τὰ τελευταῖα φυγόντος ἐκ
Συρακουσῶν τοῦ Ἑρμοκράτους καὶ ἑτέρων ἡκόντων ἐπὶ τὰς
1055
ναῦς τῶν Συρακοσίων ἐς τὴν Μίλητον στρατηγῶν, Ποτάμι-

δος καὶ Μύσκωνος καὶ Δημάρχου, ἐνέκειτο ὁ Τισσαφέρνης (5)

 42. ISOCRATES Orat. Philippus (orat. 5) {0010.020} (5-4 B.C.)

Sec. 65 line 6
 τῇ δόξῃ καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, ἐπιθυμήσας μοναρχίας

ἀλόγως καὶ μανικῶς καὶ τολμήσας ἅπαντα πράττειν τὰ (5)

 43.Ξενοφών Ελληνικά (5-4 B.C.) Book 1 Chap. 1 sec. 29 line 5
 Ἐπικύδου καὶ Μύσκων Μενεκράτους καὶ Πόταμις Γνώσιος.

τῶν δὲ τριηράρχων ὀμόσαντες οἱ πλεῖστοι κατάξειν αὐτούς,
ἐπὰν εἰς Συρακούσας ἀφίκωνται, ἀπεπέμψαντο ὅποι ἐβού- (5)
(30) λοντο πάντας ἐπαινοῦντες· ἰδίᾳ δὲ <οἱ πρὸς Ἑρμοκράτην
προσομιλοῦντες μάλιστα ἐπόθησαν τήν τε ἐπιμέλειαν καὶ

 καὶ δόξας τὰ ὄντα λέγειν, ἀφικόμενος παρὰ Φαρνάβαζον, (5)


 ρεύοντο δὲ καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεις Πασιππίδας καὶ

ἕτεροι, μετὰ δὲ τούτων καὶ Ἑρμοκράτης, ἤδη φεύγων ἐκ
(14) Συρακουσῶν, καὶ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Πρόξενος. καὶ Φαρνά-
βαζος μὲν τούτους ἦγεν· οἱ δὲ Ἀθηναῖοι τὸ Βυζάντιον
ἐπολιόρκουν περιτειχίσαντες, καὶ πρὸς τὸ τεῖχος ἀκροβολι-


1056
 κον αὐτὸν τὴν ἐπὶ Προκοννήσου· ὁ δ’, ἐπεὶ ἐκεῖνοι παρ-

έπλευσαν, ὑποστρέψας εἰς Ἄβυδον ἀφίκετο· ἠκηκόει γὰρ
ὅτι προσπλέοι Πολύξενος ἄγων τὰς ἀπὸ Συρακουσῶν καὶ (5)
Ἰταλίας ναῦς εἴκοσιν, ὅπως ἀναλάβοι καὶ ταύτας. ἐκ δὲ
τούτου Θρασύβουλος ὁ Κολλυτεὺς ἔχων ναῦς ὀκτὼ ἔπλει

 ὕστεροι ἁλισκομένους σφῶν αὐτῶν τοὺς πρόπλους ὑπ’ (10)

ἀθυμίας καὶ τῶν βραδυτέρων ἡλίσκοντο· ὥσθ’ ἥλωσαν
(28) ἅπασαι. ἐπεὶ δ’ ἦλθον αὐτῷ αἵ τε ἐκ Συρακουσῶν νῆες
εἴκοσιν, ἦλθον δὲ καὶ αἱ ἀπὸ Ἰωνίας, ὅσης ἐγκρατὴς ἦν
Τιρίβαζος, συνεπληρώθησαν δὲ καὶ ἐκ τῆς Ἀριοβαρζάνους,

 ἐνταῦθα καὶ αὐτὸς πληρωσάμενος τὴν ναῦν ἐξέπλει. ἐκεῖνος (5)

μὲν οὖν καίπερ ἀπαντῶν ταῖς Ἰφικράτους ναυσὶν ὅμως ἀπ-
έφυγεν· αἱ δὲ ἀπὸ Συρακουσῶν νῆες ἅπασαι ἑάλωσαν αὐτοῖς
(36) ἀνδράσιν. ὁ μέντοι Ἰφικράτης τὰς μὲν τριήρεις ἀκρω-
τηριασάμενος ἕλκων κατηγάγετο εἰς τὸν τῶν Κερκυραίων

 καὶ ἀπέκτειναν περὶ ἑβδομήκοντα· Δέρας δὲ τεῖχος κατὰ (5)

κράτος αἱροῦσι. καὶ ἡ μὲν παρὰ Διονυσίου πρώτη βοήθεια
ταῦτα πράξασα ἀπέπλευσεν εἰς Συρακούσας. Θηβαῖοι δὲ
καὶ πάντες οἱ ἀποστάντες ἀπὸ Λακεδαιμονίων μέχρι μὲν
τούτου τοῦ χρόνου ὁμοθυμαδὸν καὶ ἔπραττον καὶ ἐστρα-

 50.Αριστοτέλης Historia animalium {0086.014} (4 B.C.) Bekker

page 559b line 2
 Ἐκλέπεται μὲν οὖν ἐπῳαζόντων τῶν ὀρνίθων, (30)

(559b) οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ αὐτόματα ἐν τῇ γῇ ὥσπερ ἐν Αἰγύπτῳ,
κατορυττόντων εἰς τὴν κόπρον· καὶ ἐν Συρακούσαις δὲ φιλο-
πότης τις ὑποτιθέμενος ὑπὸ τὴν ψίαθον εἰς τὴν γῆν τοσοῦτον
ἔπινεν, ὡς φασί, χρόνον συνεχῶς, ἕως ἐκλέποι τὰ ᾠά. Ἤδη

1057
 51.Αριστοτέλης Mirabilium auscultationes {0086.027} (4 B.C.)

Bekker page 834b line 5
 Ὁ πορθμὸς ὁ μεταξὺ Σικελίας καὶ Ἰταλίας αὔξεται

καὶ φθίνει ἅμα τῷ σεληνίῳ. καὶ διότι ἐπὶ τῆς ὁδοῦ τῆς
εἰς Συρακούσας κρήνη ἐστὶν ἐν λειμῶνι οὔτε μεγάλη οὔτε ὕδωρ (5)
ἔχουσα πολύ· συναπαντήσαντος δὲ εἰς τὸν τόπον ὄχλου
πολλοῦ παρέσχεν ὕδωρ ἄφθονον. ἔστι δὲ καὶ κρήνη τις

 52.Αριστοτέλης Mirabilium auscultationes {0086.027} (4 B.C.)

Bekker page 847a line 3
 (847a) Παρὰ Λυκόρμᾳ ποταμῷ γεννᾶσθαι βοτάνην λόγχῃ

παρόμοιον, συντελοῦσαν πρὸς ἀμβλυωπίαν ἄριστα.
Τὴν ἐν Συρακούσαις τῆς Σικελίας πηγὴν Ἀρέθουσαν
διὰ πενταετηρίδος κινεῖσθαι λέγουσιν.
Ἐν ὄρει Βερεκυνθίῳ γεννᾶσθαι λίθον καλούμενον μά- (5)

 53.Αριστοτέλης Πολιτικά. {0086.035} (4 B.C.) Bekker page

1255b line 24
 ὁμοίως δὲ καὶ ὁ δοῦλος καὶ ὁ ἐλεύθερος. ἐπιστήμη δ’ ἂν

εἴη καὶ δεσποτικὴ καὶ δουλική, δουλικὴ μὲν οἵαν περ ὁ ἐν
Συρακούσαις ἐπαίδευεν· ἐκεῖ γὰρ λαμβάνων τις μισθὸν
ἐδίδασκε τὰ ἐγκύκλια διακονήματα τοὺς παῖδας· εἴη δ’ (25)
ἂν καὶ ἐπὶ πλεῖον τῶν τοιούτων μάθησις, οἷον ὀψοποιικὴ


1259a line 30
 ἐπέλαβεν ἑκατόν. τοῦτο μὲν οὖν Διονύσιος αἰσθόμενος τὰ

μὲν χρήματα ἐκέλευσεν ἐκκομίσασθαι, μὴ μέντοι γε ἔτι
μένειν ἐν Συρακούσαις, ὡς πόρους εὑρίσκοντα τοῖς αὐτοῦ (30)
πράγμασιν ἀσυμφόρους· τὸ μέντοι ὅραμα Θάλεω καὶ τοῦτο
ταὐτόν ἐστιν· ἀμφότεροι γὰρ ἑαυτοῖς ἐτέχνασαν γενέσθαι


1286b line 40
1058
 ἐδίδοσαν, ὅτε καθισταῖέν τινα τῆς πόλεως ὃν ἐκάλουν αἰσυμνή-

την ἢ τύραννον, καὶ Διονυσίῳ τις, ὅτ’ ᾔτει τοὺς φύλακας, συν-
εβούλευε τοῖς Συρακουσίοις διδόναι τοσούτους τοὺς
φύλακας. (40)
(1287a) Περὶ δὲ τοῦ βασιλέως τοῦ κατὰ τὴν αὑτοῦ βούλησιν
πάντα πράττοντος ὅ τε λόγος ἐφέστηκε νῦν καὶ ποιητέον τὴν


1302b line 32
 μάχην κακῶς πολιτευομένων ἡ δημοκρατία διεφθάρη, καὶ (30)

ἡ Μεγαρέων δι’ ἀταξίαν καὶ ἀναρχίαν ἡττηθέντων, καὶ ἐν
Συρακούσαις πρὸ τῆς Γέλωνος τυραννίδος, καὶ ἐν Ῥόδῳ ὁ
δῆμος πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως.
γίνονται δὲ καὶ δι’ αὔξησιν (33)


1303a line 38
 δὲ Σαμίους ὑποδεξάμενοι ἐξέπεσον αὐτοί· καὶ Ἀπολ-

λωνιᾶται οἱ ἐν τῷ Εὐξείνῳ πόντῳ ἐποίκους ἐπαγαγόμενοι
ἐστασίασαν· καὶ Συρακούσιοι μετὰ τὰ τυραννικὰ τοὺς ξένους
(1303b) καὶ τοὺς μισθοφόρους πολίτας ποιησάμενοι ἐστασίασαν
καὶ
εἰς μάχην ἦλθον· καὶ Ἀμφιπολῖται δεξάμενοι Χαλκιδέων


1303b line 20
 οὐ περὶ μικρῶν ἀλλ’ ἐκ μικρῶν, στασιάζουσι δὲ περὶ μεγά-

λων. μάλιστα δὲ καὶ αἱ μικραὶ ἰσχύουσιν, ὅταν ἐν τοῖς κυρίοις
γένωνται, οἷον συνέβη καὶ ἐν Συρακούσαις ἐν τοῖς ἀρχαίοις (20)
χρόνοις. μετέβαλε γὰρ ἡ πολιτεία ἐκ δύο νεανίσκων στασι-
ασάντων <τῶν ἐν ταῖς ἀρχαῖς ὄντων, περὶ ἐρωτικὴν αἰτίαν.


1304a line 27
1059
 καὶ ἐν Ἄργει οἱ γνώριμοι εὐδοκιμήσαντες περὶ τὴν ἐν (25)

Μαντινείᾳ μάχην τὴν πρὸς Λακεδαιμονίους ἐπεχείρησαν
καταλύειν τὸν δῆμον, καὶ ἐν Συρακούσαις ὁ δῆμος αἴτιος
γενόμενος τῆς νίκης τοῦ πολέμου τοῦ πρὸς Ἀθηναίους ἐκ πολι-
τείας εἰς δημοκρατίαν μετέβαλεν, καὶ ἐν Χαλκίδι Φόξον


1306a line 1
 ἀναλώσωσι τὰ ἴδια ζῶντες ἀσελγῶς· καὶ γὰρ οἱ τοιοῦτοι (40)

καινοτομεῖν ζητοῦσι, καὶ ἢ τυραννίδι ἐπιτίθενται αὐτοὶ ἢ
(1306a) κατασκευάζουσιν ἕτερον (ὥσπερ Ἱππαρῖνος Διονύσιον ἐν
Συ-
ρακούσαις, καὶ ἐν Ἀμφιπόλει ᾧ ὄνομα ἦν Κλεότιμος τοὺς
ἐποίκους τοὺς Χαλκιδέων ἤγαγε, καὶ ἐλθόντων διεστασίασεν
αὐτοὺς πρὸς τοὺς εὐπόρους, καὶ ἐν Αἰγίνῃ ὁ τὴν πρᾶξιν τὴν


1310b line 30
 ὑπαρχούσης, οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν

τιμῶν, Παναίτιος δ’ ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ
καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις (30)
καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δημαγωγίας. καθάπερ οὖν
εἴπομεν, ἡ βασιλεία τέτακται κατὰ τὴν ἀριστοκρατίαν.


1312b line 8
 ταία τυραννίς ἐστιν), βασιλεία δὲ καὶ ἀριστοκρατία διὰ

τὴν ἐναντιότητα τῆς πολιτείας (διὸ Λακεδαιμόνιοι πλείστας
κατέλυσαν τυραννίδας καὶ Συρακούσιοι κατὰ τὸν χρόνον ὃν
ἐπολιτεύοντο καλῶς)· ἕνα δ’ ἐξ αὑτῆς, ὅταν οἱ μετέχοντες
στασιάζωσιν, ὥσπερ ἡ τῶν περὶ Γέλωνα καὶ νῦν ἡ τῶν (10)


1313b line 13
1060
 καὶ τὸ μὴ λανθάνειν πειρᾶσθαι ὅσα τυγχάνει τις λέγων

ἢ πράττων τῶν ἀρχομένων, ἀλλ’ εἶναι κατασκόπους, οἷον
περὶ Συρακούσας αἱ ποταγωγίδες καλούμεναι, καὶ οὓς
ὠτακουστὰς ἐξέπεμπεν Ἱέρων, ὅπου τις εἴη συνουσία καὶ σύλ-
λογος (παρρησιάζονταί τε γὰρ ἧττον, φοβούμενοι τοὺς τοι- (15)


1313b line 26
 καὶ τῶν περὶ Σάμον ἔργων τὰ Πολυκράτεια (πάντα γὰρ ταῦτα

δύναται ταὐτόν, ἀσχολίαν καὶ πενίαν τῶν ἀρχομένων)· καὶ (25)
ἡ εἰσφορὰ τῶν τελῶν, οἷον ἐν Συρακούσαις (ἐν πέντε γὰρ
ἔτεσιν ἐπὶ Διονυσίου τὴν οὐσίαν ἅπασαν εἰσενηνοχέναι συν-
έβαινεν). ἔστι δὲ καὶ πολεμοποιὸς ὁ τύραννος, ὅπως δὴ ἄσχολοί


1315b line 35
 δεκα δὲ οἱ παῖδες, ὥστε τὰ πάντα ἐγένετο ἔτη τριάκοντα

καὶ πέντε. τῶν δὲ λοιπῶν ἡ περὶ Ἱέρωνα καὶ Γέλωνα περὶ
Συρακούσας. ἔτη δ’ οὐδ’ αὕτη πολλὰ διέμεινεν, ἀλλὰ τὰ (35)
σύμπαντα δυεῖν δέοντα εἴκοσι· Γέλων μὲν γὰρ ἑπτὰ τυραν-
νήσας τῷ ὀγδόῳ τὸν βίον ἐτελεύτησεν, δέκα δ’ Ἱέρων,


1316a line 33
 εἰς τὴν Κλεισθένους, καὶ εἰς ὀλιγαρχίαν, ὥσπερ ἡ ἐν Χαλ-

κίδι ἡ Ἀντιλέοντος, καὶ εἰς δημοκρατίαν, ὥσπερ ἡ τῶν
Γέλωνος ἐν Συρακούσαις, καὶ εἰς ἀριστοκρατίαν, ὥσπερ ἡ
Χαρίλλου ἐν Λακεδαίμονι, καὶ <ἡ ἐν Καρχηδόνι. καὶ εἰς τυραν-
νίδα μεταβάλλει ἐξ ὀλιγαρχίας, ὥσπερ ἐν Σικελίᾳ (35)

 67.Αριστοτέλης Problemata {0086.036} (4 B.C.) Bekker page

954a line 38
 μανικοῖς ἢ ἐνθουσιαστικοῖς, ὅθεν Σίβυλλαι καὶ Βάκιδες καὶ οἱ

ἔνθεοι γίνονται πάντες, ὅταν μὴ νοσήματι γένωνται ἀλλὰ
φυσικῇ κράσει. Μαρακὸς δὲ ὁ Συρακούσιος καὶ ἀμείνων ἦν
1061
ποιητής, ὅτ’ ἐκσταίη. ὅσοις δ’ ἂν ἐπανθῇ τὴν ἄγαν θερμό-

(954b) τητα πρὸς τὸ μέσον, οὗτοι μελαγχολικοὶ μέν εἰσι, φρονι-

 68. PARTHENIUS Myth. Narrationes amatoriae {0655.001} (1

B.C.) Chap. 24 sec. 2 line 5
 εἷλεν, ἐπὶ πολὺν οἶνον ἐτράπετο καὶ συνουσίαν·

ἐκκαιόμενος δὲ ὑπὸ μέθης καὶ πόθου τοῦ παιδὸς
ἀφίππευσεν εἰς τὰς Συρακούσας καὶ παραγενόμενος (5)
ἐπὶ τὴν οἰκίαν, ἔνθα τῷ παιδὶ παρεκελεύσατο μένειν,
ὃς μὲν ἦν οὐκ ἐδήλου, θετταλίζων δὲ τῇ φωνῇ τὸν

 69. PLUTARCHUS Biogr. et Phil. Agesilaus {0007.044} (A.D. 1-

2) Chap. 27 sec. 2 line 2
 διογκωθὲν μεστὸν αἵματος ἔδοξε γεγονέναι, καὶ (5)

(2) φλεγμονὴν ὑπερβάλλουσαν παρεῖχεν. ἰατροῦ δέ
τινος Συρακουσίου τὴν ὑπὸ τῷ σφυρῷ φλέβα
σχάσαντος, αἱ μὲν ἀλγηδόνες ἔληξαν, αἵματος
δὲ πολλοῦ φερομένου καὶ ῥέοντος ἀνεπισχέτως

 70. Κλαύδιος Πτολεμαίος. . et Astrol. Geographia (lib. 1-3)

{0363.009} (A.D. 2) Book 3 Chap. 2 sec. 5 line 3
 (5) Ἀνατολικῆς πλευρᾶς περιγραφή

Πάλλα πόλις λαʹ γʹʹ λθʹ γʹʹ
Συρακουσανὸς λι-
μήν λαʹ γʹʹ λθʹ γʹʹ ιβʹʹ
Ῥούβρα πόλις λαʹ γʹʹ λθʹ 𐅵ʹʹ (5)


 Μακρὸν ἄκρον λθʹ 𐅵ʹʹγʹʹ λϛʹʹ 𐅵ʹʹδʹʹ

Χερσόνησος λθʹ γοʹʹ λϛʹ 𐅵ʹʹγʹ ιβʹʹ
Συράκουσαι κολωνία λθʹ 𐅵ʹʹ λζʹ
Ἀλάβου ποταμοῦ ἐκ- (10)
βολαί λθʹ γʹʹ ιβʹʹ λζʹ γʹʹ

1062

 Μεσσήνιοι, τὰ δὲ μέσα Ἑρβιταῖοι

καὶ Καταναῖοι, τὰ δὲ μεσημβρινὰ Σεγε-
στανοὶ καὶ Συρακούσιοι.
(7) Πόλεις δέ εἰσι μεσόγειοι τῆς Σικελίας
αἵδε·


 ιδ 𐅵ʹ, καὶ διέστηκεν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύσεις ὥρᾳ

α 𐅵ʹιε·
αἱ δὲ Συρακοῦσαι τὴν μεγίστην ἡμέραν ἔχουσιν (5)
ὡρῶν ιδ 𐅵ʹη, καὶ διεστήκασιν Ἀλεξανδρείας πρὸς δύ-
σεις ὥρᾳ α γιεʹ·

 74. MAXIMUS Soph. Dialexeis {0563.001} (A.D. 2) Lecture 29

Chap. 7 sec. f line 3
 (f) ἓν τοῦτο ἔστω, κοινὸν ἔστω. Νῦν δὲ καὶ φιλοσοφίας

ὁρῶ πολλὰς ἀποικίας, ἄλλον ἀλλαχοῦ στελλόμενον· ὡς
ἐπὶ Βοιωτίαν Κάδμον, ὡς Ἀρχίαν ἐπὶ Συρακούσας,
ὡς Φίλανθον ἐπὶ Τάραντα, ὡς Νηρέα ἐπὶ Μίλητον,
(g) ὡς Τληπόλεμον ἐπὶ Ῥόδον. Ἢ τὴν μὲν γῆν ἀνάγκη

 75. Χαριτών De Chaerea et Callirhoe {0554.001} (A.D. 2?) Book

1 Chap. 1 sec. 1 line 2
 (1) Χαρίτων Ἀφροδισιεύς, Ἀθηναγόρου τοῦ ῥήτορος ὑπογραφεύς,
πάθος ἐρωτικὸν ἐν Συρακούσαις γενόμενον διηγήσομαι.

Ἑρμοκράτης ὁ Συρακοσίων στρατηγός, οὗτος ὁ νικήσας Ἀθη-
ναίους, εἶχε θυγατέρα Καλλιρόην τοὔνομα, θαυμαστόν τι χρῆμα
παρ-


1063
 πινον ἀλλὰ θεῖον, οὐδὲ Νηρηΐδος ἢ Νύμφης τῶν ὀρειῶν ἀλλ’

αὐτῆς
Ἀφροδίτης Παρθέν̣ο̣υ̣. φή⸢μη δὲ⸣ τ̣οῦ παραδόξου θεάματος παντα-
καὶ παῖδες τυράννων, οὐκ ἐκ Σικελίας μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐξ

Ἰταλίας (5)
(3) καὶ Ἠ̣πείρου καὶ ἐ̣θ̣ν̣ῶ̣ν̣ ⸢τῶν⸣ ἐ̣ν̣ ἠπείρῳ. ὁ δὲ Ἔρως ⸢ζεῦ⸣γο̣ς̣


 πάντων⸣ ὑ̣περέχον, οἷον Ἀχιλ̣⸢λέα καὶ Νιρέα καὶ⸣ Ἱππόλυτον καὶ

Ἀλκιβιάδην ⸢πλάσται⸣ τ̣ε̣ κ̣α̣ὶ̣ ⸢γραφεῖς <ἀποδεικ⸣νύουσι, πατρὸς
Ἀρίστωνος τ̣ὰ̣ δ̣ε̣ύ̣τ̣ε̣ρ̣α̣ ἐ̣ν̣ Συρακούσ̣αις̣ μετὰ Ἑρμοκράτην
φερομένου. (5)
⸢κ̣α̣ί̣ τ̣ι̣ς̣⸣ ἦν ἐν αὐτοῖς πολιτικὸς φθόνος ⸢ὥστε⸣ θ̣ᾶ̣τ̣τ̣ο̣ν̣ ἂν πᾶσιν ἢ
(4) ἀλλήλοις ἐκήδευσαν. φιλόνεικος δέ ἐστιν ὁ Ἔρως καὶ χαίρε̣ι̣
τοῖς


 ἐσμὲν καὶ πόθεν ταῦτα φέρομεν τὰ φορτία. ὑποψία

καταλήψεται (5)
(7) πονηρὰ τοὺς κακοήθεις. Ἄρειος πάγος εὐθὺς ἐκεῖ καὶ ἄρχοντες
τυράννων βαρύτεροι. μᾶλλον Συρακουσίων Ἀθηναίους
φοβηθῶμεν.
χωρίον ἡμῖν ἐπιτήδειόν ἐστιν Ἰωνία, καὶ γὰρ πλοῦτος ἐκεῖ
βασιλικὸς
ἐκ τῆς μεγάλης Ἀσίας ἄνωθεν ἐπιρρέων καὶ ἄνθρωποι τρυφῶντες


 χαλεπῶς ναυτιῶσαν· ἐνταῦθα δὲ δὴ παραθήσομαί σε φίλοις

πιστοῖς,
ἐπανιὼν δὲ παραλήψομαι καὶ μετὰ πολλῆς ἐπιμελείας ἄξω λοιπὸν
εἰς Συρακούσας. λαβὲ τῶν σῶν ἅτιν’ ἂν θέλῃς· σοὶ γὰρ καὶ τὰ (5)
λοιπὰ τηροῦμεν.”
1064
(10) Ἐπὶ τούτῳ πρὸς αὑτὴν ἐγέλασε Καλλιρόη, καίτοι σφόδρα

λυπου-


 μενον. ἀλλ’ ἐνεμέσησε καὶ ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ πάλιν ὁ βάσκανος (5)

δαίμων ἐκεῖνος· ὅπως δέ, μικρὸν ὕστερον ἐρῶ. βούλομαι δὲ εἰπεῖν
3.3.
(1) Οἱ μὲν γὰρ τυμβωρύχοι τὸν τάφον περιέκλεισαν ἀμελῶς, οἷα

δὴ
σπεύδοντες ἐν νυκτί· Χαιρέας δὲ φυλάξας αὐτὸ τὸ περίορθρον
ἧκεν


 (6) Ὁ λόγος ἤρεσε Καλλιρόῃ, καὶ τότε μὲν ἐπέσχε τὴν σπουδήν·
ἤρξατο τάφον, πάντα ὅμοιον τῷ ἰδίῳ τῷ ἐν Συρακούσαις, τὸ
σχῆμα,
δὲ ἀφθόνοις ἀναλώμασι καὶ πολυχειρίᾳ ταχέως τὸ ἔργον
ἠνύσθη, (5)


 ἐπεὶ γὰρ ἐγένοντο τοῦ τάφου πλησίον, οἱ μὲν κομίζοντες τὴν

κλίνην
ἔθηκαν, ἀναβᾶσα δὲ ἐπ’ αὐτὴν ἡ Καλλιρόη Χαιρέᾳ περιεχύθη καὶ
καταφιλοῦσα τὴν εἰκόνα “σὺ μὲν ἔθαψας ἐμὲ πρῶτος ἐν Συρακού-
(12) σαις, ἐγὼ δὲ ἐν Μιλήτῳ πάλιν σέ. μὴ γὰρ μεγάλα μόνον, ἀλλὰ
καὶ παράδοξα δυστυχοῦμεν· ἀλλήλους ἐθάψαμεν. οὐκ ἔχει δ’ ἡμῶν
οὐδέτερος οὐδὲ τὸν νεκρόν. Τύχη βάσκανε, καὶ ἀποθανοῦσιν ἡμῖν

1065

 Ἰωνίᾳ πραγμάτων. ἐλυπεῖτο δὲ Καλλιρόη, μακρὰν στελλομένη

θαλάσσης Ἑλληνικῆς· ἕως γὰρ τοὺς Μιλησίων λιμένας ἑώρα, (5)
Συρακούσας ἐδόκει ἐγγὺς τυγχάνειν· μέγα δὲ εἶχε παραμύθιον καὶ
τὸν
Χαιρέου τάφον ἐκεῖ.

5.1.
(1) Ὡς μὲν ἐγαμήθη Καλλιρόη Χαιρέᾳ, καλλίστη γυναικῶν ἀνδρὶ


 (3) Καλλιρόη μὲν γὰρ μέχρι Συρίας καὶ Κιλικίας κούφως ἔφερε

τὴν
ἀποδημίαν· καὶ γὰρ Ἑλλάδος ἤκουε φωνῆς καὶ θάλασσαν ἔβλεπε
τὴν ἄγουσαν εἰς Συρακούσας· ὡς δ’ ἧκεν ἐπὶ ποταμὸν Εὐφράτην,
μεθ’ ὃν ἤπειρός ἐστι μεγάλη, ἀφετήριον εἰς τὴν βασιλέως γῆν τὴν
πολλήν, τότε ἤδη πόθος αὐτὴν ὑπεδύετο πατρίδος τε καὶ
συγγενῶν (5)


 μυθίαν, ὅτι ‘θαλάσσῃ παρακάθημαι·’ νῦν δὲ ἔξω με τοῦ συνήθους

(6) ῥίπτεις ἀέρος καὶ τῆς πατρίδος ὅλῳ διορίζομαι κόσμῳ.
Μίλητον
ἀφείλω μου πάλιν, ὡς πρότερον Συρακούσας· ὑπὲρ τὸν Εὐφράτην
ἀπάγομαι καὶ βαρβάροις ἐγκλείομαι μυχοῖς ἡ νησιῶτις, ὅπου
μηκέτι
θάλασσα. ποίαν ἔτ’ ἐλπίσω ναῦν ἐκ Σικελίας καταπλέουσαν;


 (5) Τοιαῦτα ὀδυρομένη τὴν ἡμέραν ὅλην ἀθύμως διήγαγε καὶ

μᾶλλον
1066
ἐκείνης Διονύσιος· νυκτὸς δὲ ἐπελθούσης ὄναρ ἔβλεπεν αὑτὴν ἐν

Συρακούσαις παρθένον εἰς τὸ τῆς Ἀφροδίτης Τέμενος εἰσιοῦσαν
κἀκεῖθεν ἐπανιοῦσαν, ὁρῶσαν Χαιρέαν καὶ τὴν τῶν γάμων
ἡμέραν·
ἐστεφανωμένην τὴν πόλιν ὅλην καὶ προπεμπομένην αὑτὴν ὑπὸ
πατρὸς (5)


 ἐννοούμενος καθ’ αὑτὸν καὶ λέγων “πάρεστιν ἡ κρίσις· ὁ γὰρ

προπετὴς ἐγὼ σύντομον ἔδωκα προθεσμίαν. τί οὖν μέλλομεν πράτ-
τειν ἕωθεν; ἄπεισι Καλλιρόη λοιπὸν εἰς Μίλητον ἢ εἰς Συρακούσας.

(9) ὀφθαλμοὶ δυστυχεῖς, μίαν ὥραν ἔχετε λοιπὸν ἀπολαῦσαι τοῦ
καλ-
λίστου θεάματος· εἶτα γενήσεται δοῦλος ἐμὸς εὐτυχέστερος ἐμοῦ.


 (9) ὁρᾷς. εἰ δὲ φίλος ἦς, οὐκ ἂν ἐφθόνεις μοι τῆς ἐλευθερίας ὑπὸ

δαί-
μονος κακοῦ τυραννουμένῳ. πόσους μου καιροὺς εὐτυχίας ἀπολώ-
λεκας; μακάριος ἦν, εἰ ἐν Συρακούσαις θαπτομένῃ Καλλιρόῃ

συνετάφην· ἀλλὰ καὶ τότε σύ με βουλόμενον ἀποθανεῖν ἐκώλυσας
καὶ ἀφείλω καλῆς συνοδίας· τάχα γὰρ οὐκ ἂν ἐξῆλθε τοῦ τάφου
(5)


 (3) ἑαυτὴν γενομένη “ταῦτα” φησὶν “ἐγὼ προεμαντευόμην. ἔχω σε

μάρτυν, Εὐφρᾶτα. προεῖπον ὅτι οὐκέτι σε διαβήσομαι. ἔρρωσο,
πάτερ, καὶ σύ, μῆτερ, καὶ Συρακοῦσαι πατρίς· οὐκέτι γὰρ ὑμᾶς
ὄψομαι. νῦν ὡς ἀληθῶς Καλλιρόη τέθνηκεν. ἐκ τοῦ τάφου μὲν
ἐξῆλθον, οὐκ ἐξάξει δέ με ἐντεῦθεν λοιπὸν οὐδὲ Θήρων ὁ
λῃστής. (5)

1067

 ἐτόλμησεν εἰπεῖν “τί δὲ ζητοῦμεν ποῦ φύγωμεν βασιλέα; ἔχομεν

γὰρ θάλασσαν καὶ τριήρεις· ἀμφότερα δὲ ἡμᾶς εἰς Σικελίαν ἄγει
καὶ Συρακούσας, ὅπου οὐ μόνον Πέρσας οὐκ ἂν δείσαιμεν, ἀλλ’
οὐδὲ (5)
(13) Ἀθηναίους.” ἐπῄνεσαν πάντες τὸν λόγον· μόνος Χαιρέας
προσε-
ποιεῖτο μὴ συγκατατίθεσθαι, τὸ μῆκος τοῦ πλοῦ προφασιζόμενος,
τὸ


 (1) Ταῦτα μέν, ὡς ἐκέλευσεν, ἐγίνετο· Καλλιρόη δὲ λαβομένη

Χαιρέου τῆς δεξιᾶς, μόνον αὐτὸν ἀπαγαγοῦσα “τί” ἔφη “βεβού-
λευσαι, Χαιρέα; καὶ Στάτειραν ἄγεις εἰς Συρακούσας καὶ Ῥοδο-
γούνην τὴν καλήν;” ἠρυθρίασεν ὁ Χαιρέας καὶ “οὐκ ἐμαυτοῦ”
(2) φησὶν “ἕνεκα ἄγω ταύτας, ἀλλὰ σοὶ θεραπαινίδας.” ἀνέκραγεν
ἡ


 τρυιᾶς· ἔχεις οὐ μόνον υἱόν, ἀλλὰ καὶ θυγατέρα· ἀρκεῖ σοι δύο
(5)
(6) τέκνα. ὧν γάμον ζεῦξον, ὅταν ἀνὴρ γένηται, καὶ πέμψον αὐτὸν
εἰς
Συρακούσας, ἵνα καὶ τὸν πάππον θεάσηται. ἀσπάζομαί σε,
Πλαγγών.
ταῦτά σοι γέγραφα τῇ ἐμῇ χειρί. ἔρρωσο, ἀγαθὲ Διονύσιε, καὶ
Καλλιρόης μνημόνευε τῆς σῆς.”


 (8) Βαβυλώνια περιθείς. πάνυ δὲ κολακευτικῶς κατακλίνασα

αὐτὴν
Καλλιρόη “ἔρρωσό μοι” φησίν, “ὦ Στάτειρα, καὶ μέμνησό μου καὶ
1068
γράφε μοι πολλάκις εἰς Συρακούσας· ῥᾴδια γὰρ πάντα βασιλεῖ.

κἀγὼ δέ σοι χάριν εἴσομαι παρὰ τοῖς γονεῦσί μου καὶ τοῖς θεοῖς
τοῖς
Ἑλληνικοῖς. συνίστημί σοι τὸ τέκνον μου, ὃ καὶ σὺ ἡδέως εἶδες·
(5)


 νῆται τὴν ἀναγωγήν. μέλλουσα δὲ ἐμβαίνειν εἰς τὴν τριήρη ἡ

Καλλιρόη τὴν Ἀφροδίτην προσεκύνησε. “χάρις σοι” φησὶν “ὦ
δέσποινα, τῶν παρόντων. ἤδη μοι διαλλάττῃ· δὸς δέ μοι καὶ Συρα-
(5)
κούσας ἰδεῖν. πολλὴ μὲν ἐν μέσῳ θάλασσα, καὶ ἐκδέχεταί με
(11) φοβερὰ πελάγη, πλὴν οὐ φοβοῦμαι σοῦ μοι συμπλεούσης.”
ἀλλ’
οὐδὲ τῶν Αἰγυπτίων οὐδεὶς ἐνέβη ταῖς Δημητρίου ναυσίν, εἰ μὴ


 (11) ὥσπερ γὰρ εἴ τις κεραυνοῦ πεσόντος πρὸ τῶν ποδῶν αὐτοῦ μὴ

ταραχθείη, οὕτως κἀκεῖνος ἀκούσας λόγων σκηπτοῦ βαρυτέρων,
ὅτι
Χαιρέας Καλλιρόην εἰς Συρακούσας ἀπάγει, ὅμως εὐσταθὴς ἔμεινε
καὶ οὐκ ἔδοξεν ἀσφαλὲς αὐτῷ τὸ λυπεῖσθαι, σωθείσης τῆς
βασιλίδος.
(12) ὁ δὲ Ἀρταξέρξης “εἰ μὲν ἐδυνάμην” ἔφη, “καὶ Καλλιρόην ἂν


 πνεῦμα) καὶ ναῦς ἔχων μεγάλας ἐπελαγίζετο, περιδεῶς ἔχων μὴ

πάλιν
(2) αὐτὸν σκληροῦ δαίμονος προσβολὴ καταλάβῃ. ἐπεὶ δὲ
ἐφάνησαν
Συρακοῦσαι, τοῖς τριηράρχαις ἐκέλευσε κοσμῆσαι τὰς τριήρεις καὶ
ἅμα συντεταγμέναις πλεῖν· καὶ γὰρ ἦν γαλήνη. ὡς δὲ εἶδον αὐτοὺς

1069
οἱ ἐκ τῆς πόλεως, εἶπέ τις “πόθεν τριήρεις προσπλέουσι; μή τι


 οὐκ ἐδούλευσεν· εὐθὺς γὰρ τὴν ἀργυρώνητον αὑτοῦ δέσποιναν

ἀπέ-
δειξε, καὶ ἐρῶν αὐτῆς βιάσασθαι οὐκ ἐτόλμησε τὴν εὐγενῆ, πέμψαι
(11) δὲ πάλιν εἰς Συρακούσας οὐχ ὑπέμεινεν ἧς ἤρα. ἐπεὶ δὲ ᾔσθετο
Καλλιρόη κύουσαν ἑαυτὴν ἐξ ἐμοῦ, σῶσαι τὸν πολίτην ὑμῖν
θέλουσα,
ἀνάγκην ἔσχε Διονυσίῳ γαμηθῆναι, σοφιζομένη τοῦ τέκνου τὴν


 δὲ αὐτῆς τῶν ποδῶν καὶ ἐπιθεῖσα τὸ πρόσωπον καὶ λύσασα τὰς

κόμας, καταφιλοῦσα “χάρις σοι” φησίν, “Ἀφροδίτη· πάλιν γάρ
μοι Χαιρέαν ἐν Συρακούσαις ἔδειξας, ὅπου καὶ παρθένος εἶδον
αὐτὸν (5)
(16) σοῦ θελούσης. οὐ μέμφομαί σοι, δέσποινα, περὶ ὧν πέπονθα·
ταῦτα
εἵμαρτό μοι. δέομαί σου, μηκέτι με Χαιρέου διαζεύξῃς, ἀλλὰ καὶ

 99. CLEMENS ALEXANDRINUS Theol. Protrepticus

{0555.001} (A.D. 2-3) Chap. 2 sec. 39 subsec. 2 line 4
 τιμωρὸς δὲ ἄλλος ἐν Κύπρῳ τετίμησθον; Οὐχὶ δὲ Ἀφροδίτῃ

περιβασοῖ μὲν Ἀργεῖοι, ἑταίρᾳ δὲ Ἀθηναῖοι καὶ καλλιπύγῳ
θύουσιν Συρακούσσιοι, ἣν Νίκανδρος ὁ ποιητὴς «καλλίγλου-
(3) τόν» που κέκληκεν; Διόνυσον δὲ ἤδη σιωπῶ τὸν χοιροψάλαν·
Σικυώνιοι τοῦτον προσκυνοῦσιν ἐπὶ τῶν γυναικείων τάξαντες

 100. GREGORIUS NAZIANZENUS Theol. Carmina moralia

{2022.060} (A.D. 4) Column 632 line 10
 Ἱσταμένης θεότητος ἐνὶ τελέοισι τελείης.
Γʹ. Πρὸς παρθένους παραινετικός.

1070
Ἐν τούτῳ τῷ λόγῳ τὸν Συρακούσιον μιμεῖται (10)

οὗτος γὰρ μόνος ποιητῶν ῥυθμοῖς τε καὶ κώ-
λοις ἐχρήσατο, ποιητικῆς ἀναλογίας καταφρο-
 101. ARCADIUS Gramm. De accentibus [Sp.] {2116.001} (A.D.

4?) Page 74 line 8
 θετα ὀξύνεται, εἰ μὴ παρώνυμα εἴη κατὰ τροπὴν γένους

θηλυκοῦ εἰς τὴν εἰς ΟΣ κατάληξιν γενόμενα, ἢ παρὰ
γενικῆς ἀναπεμφθέντα, ἢ παρὰ Συρακουσίοις παράγοιτο
καθ’ ὁμοιωματικὴν σημασίαν. ὀξύνονται δὲ ταῦτα· Τυρ-
σηνός Ἀβυδηνός. τὸ δὲ πανσέληνος σύνθετον, (10)

 102. ARCADIUS Gramm. De accentibus [Sp.] {2116.001} (A.D.

4?) Page 111 line 13
 θουσα Ἀρέθουσα Αἴθουσα· εἰ δὲ δύο ἔχοιεν,

προπερισπῶνται· Πιτυοῦσσα Ῥοδοῦσσα (ὀνόματα
νήσων) πλὴν τοῦ Ἔμπουσσα καὶ Συράκουσσα.
Τὰ εἰς ΣΑ δισύλλαβα βαρύνεται· αἶσα μοῦσα
πεῖσα (ἡ πειθώ) μεθ’ ὧν γλῶσσα πίσσα νύσσα. (15)

 103. JOANNES CHRYSOSTOMUS Scr. Eccl. In Acta

apostolorum (homiliae 1-55) {2062.154} (A.D. 4-5) Volume 60
page 374 line 47
 ἐπάγει· Μετὰ δὲ τρεῖς μῆνας ἀνήχθημεν ἐν πλοίῳ (45)

παρακεχειμακότι ἐν τῇ νήσῳ Ἀλεξανδρίνῳ, παρα-
σήμῳ Διοσκούροις. Καὶ καταχθέντες εἰς Συρακού-
σας, ἐπεμείναμεν ἡμέρας τρεῖς. Ὅθεν περιελθόντες
κατηντήσαμεν εἰς Ῥήγιον· καὶ μετὰ μίαν ἡμέραν
ἐπιγενομένου νότου, δευτεραῖοι ἤλθομεν εἰς Ποτιό- (50)

 104. Γεώργιος Μοναχός Chronicon breve (lib. 1-6) (redactio

recentior) {3043.002} (A.D. 9) Volume 110 page 105 line 31
 Φοίνικες εὗρον, ποίησιν δὲ ἡρωϊκὴν Ὅμηρος, καὶ

διαλεκτικὴν μὲν Ζήνων ὁ Ἐλεάτης, ῥητορικὴν δὲ (30)
Κόραξ ὁ Συρακούσιος, καὶ μελισσῶν μὲν καρπὸν ὁ
1071
Ἀριστοτέλης, σίτου δὲ σπόρον καὶ κριθῆς Τρι-

πτόλεμος· καὶ νόμους μὲν Λυκοῦργος ὁ Σπαρτιάτης καὶ Σόλων ὁ
Ἀθηναῖος, τῶν δὲ γραμμάτων τὴν


 Τιβέριον), οἱ Βυζάντιοι τούτους οὐκ ἀπέστειλαν.

(9) Ποιήσας οὖν ἐν Σικελίᾳ ἔτη ϛʹ, ἀναιρεῖται (25)
ἐν Συρακούσῃ λουόμενος, (152b) κατὰ κεφαλῆς λα-
βῶν μετὰ κάδου καιρίως πληγὴν ὑπό τινος τῶν
παρισταμένων.


 τοῦ παλατίου πρὸς τὸ κτίσαι τὴν νέαν (ἐκκλησίαν)

ἐκπορθεῖται. Ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλωΐμων ἐν (25)


 τοῖς κτίσμασι (καὶ ἐκχοΐσμασι) τῆς νέας ἐκκλησίας,

θρηνήσαντος καὶ ἀποδυραμένου. (30)

 108. SYMEON LOGOTHETES Hist. Chronicon (sub nomine

Leonis Grammatici vel Theodosii Melisseni vel Julii Pollucis)
(redactio A + B operis sub titulo Epitome fort. sub auctore
Trajano Patricio) {3070.001} (A.D. 10) Page 159 line 1
 καθ’ ἡμέραν νομίσματα χίλια καὶ ἵππον καὶ δοῦλον· ὁ δὲ

(159) Συράκουσαν τῆς Σικελίας, τῷ βαλανείῳ σμηχόμενος· μετὰ
1072



 (159) Συράκουσαν τῆς Σικελίας, τῷ βαλανείῳ σμηχόμενος· μετὰ

Κωνσταντῖνος υἱὸς Κώνστα ὁ Πωγωνάτος.

 σιν αὐτὸν εἰς Ἀρκαδιανοὺς εἰς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ἔνθα ἔστι (20)
(257) Ἀγαρηνῶν ἐκπορθεῖται, ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλοΐμων ἐν


 (257) Ἀγαρηνῶν ἐκπορθεῖται, ἀσχολουμένων δὲ τῶν πλοΐμων ἐν

Νικήτας δὲ τοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης τοῦ Ξυλινίτου κατη- (5)

1073
 112. EUSTRATIUS Phil. Tractatus meteorologicus {4031.005}

(A.D. 11-12) Sec. 13 line 255
 (13) Περὶ τῆς τετάρτης θαλάσσης.
Τετάρτη θάλασσά ἐστιν ἡ Μαύρη λεγομένη, διὰ τὸ μὴ ἔχειν

νήσους· (254)
κρατεῖ δὲ αὕτη ἀπὸ Συρακούσης τῆς κατὰ Βορρᾶν καὶ ἁπλώνει
πρός τε τὴν (255)
Ἰβηρίαν, Ἀσίαν καὶ Ἀλανίαν· φθάνει δὲ μέχρι καὶ ἀρκτικοῦ
μέρους, καὶ
γυριζομένη ἁπλώνει πρὸς τὸ Βυζάντιον, καὶ ἑνοῦται τῇ τρίτῃ
θαλάσσῃ διὰ

 113. VITA ET MIRACULA NICONIS Hagiogr. Vita et miracula

(e cod. Kutlumus. 210) {5081.002} (A.D. 11-17) Page 219 line 1
 τακόπτειν, ἕως λειποψυχήσαντα εἶδε καὶ μικροῦ δεῖν

διαπεφωνηκότα· (35)
ἀναιδὲς γὰρ ἀεὶ ἡ κακία καὶ ἰταμὸν διὰ τὴν ἐκ τοῦ φθόνου
παράθηξιν.
(219) Εἶθ’ οὕτως γιγαντιῶν ὥσπερ καὶ θρασυνόμενος ἔτι καὶ τὸν
Συρακουσέα
ἐκεῖνον Διονύσιον μιμεῖσθαι βουλόμενος, τοῖς ἐκεῖσε χειροβιώτοις
ἀν-
δράσι μυρίας ἔγνω τὰς κακώσεις ἐπάγειν, ἀντὶ φιλανθρώπου
μισάνθρω-

 114. SCHOLIA IN AESCHINEM Schol. Scholia in Aeschinem

{5009.001} (Varia) Oration 3 scholion 195 line 10
 τῷ Θρασυβούλῳ οἱ δικασταὶ δραχμῆς μιᾶς. Ἄλλως. ἐπίστευον τοῖς

δοκοῦσιν ἀμύνειν τοῖς νόμοις. Ἀρχῖνος γὰρ ὁ ἐκ Κοίλης ἐγράψατο
πα-
ρανόμων ὅτε κατῆλθεν ὁ δῆμος ... Λυσίου τοῦ Συρακουσίου
πεντακο- (10)
σίας μὲν ἀσπίδας δόντος τοῖς μαχεσαμένοις ἐν Φυλῇ
Συρακουσίοις,

1074
 115. SCHOLIA IN AESCHINEM Schol. Scholia in Aeschinem

{5009.001} (Varia) Oration 3 scholion 195 line 11
 δοκοῦσιν ἀμύνειν τοῖς νόμοις. Ἀρχῖνος γὰρ ὁ ἐκ Κοίλης ἐγράψατο

παρανόμων ὅτε κατῆλθεν ὁ δῆμος ... Λυσίου τοῦ Συρακουσίου
πεντακοσίας μὲν ἀσπίδας δόντος τοῖς μαχεσαμένοις ἐν Φυλῇ
Συρακουσίοις,
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ
Ἀγησίᾳ Συρακουσίῳ, 926, 978, 979, 980, Αίλιος Ηρωδιανός., 446, 447, 448, 449,
981 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457,
Ἀγκὼν, 473 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465,
Ἄδρυκα, 446, 464, 722 466, 467, 468
Ἄδρυκος, 464, 722 Ἆκις, 634, 1007
Ἄδρυξ, 464, 722, 841 Ἀκρααντῖνοι, 584
Ἀθηναίων, 13, 14, 15, 16, 17, 22, 24, 25, Ἀκράγαντα, 71, 72, 146, 220, 284, 285,
26, 27, 30, 31, 32, 35, 38, 39, 40, 42, 43, 289, 290, 291, 324, 355, 356, 364, 805,
44, 45, 48, 50, 51, 53, 54, 55, 56, 58, 59, 1032
63, 64, 66, 67, 68, 70, 72, 73, 74, 75, 76, Ἀκράγαντι, 106, 324, 707, 710, 727
77, 78, 79, 80, 81, 83, 84, 85, 90, 91, 92, Ἀκραγαντίνοις, 311, 312, 324, 359
94, 96, 98, 99, 114, 147, 149, 150, 152, Ἀκραγαντίνων, 60, 61, 105, 167, 277,
153, 156, 157, 158, 159, 179, 181, 184, 284, 285, 302, 311, 312, 313, 314, 591,
185, 197, 205, 213, 214, 215, 218, 220, 671, 712, 772, 792, 1026
272, 273, 276, 300, 306, 307, 308, 309, Ἀκράγαντος, 74, 354, 446, 841, 842, 945,
313, 314, 316, 317, 318, 319, 321, 322, 1053
323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, Ἄκραι, 19, 1015, 1016, 1047
332, 333, 335, 336, 337, 338, 339, 340, Ἄκρας., 19, 1047
342, 345, 346, 349, 350, 352, 368, 393, Ἄκριλλα, 842
399, 405, 424, 425, 426, 499, 500, 508, Ἀλκιβιάδην, 26, 38, 97, 112, 113, 149,
528, 544, 577, 595, 606, 622, 623, 627, 150, 219, 320, 321, 326, 342, 346, 604,
632, 638, 639, 643, 645, 646, 647, 659, 646, 773, 905, 1050, 1061
681, 708, 736, 737, 744, 754, 760, 761, Ἀλκιβιάδης, 24, 25, 26, 32, 38, 40, 53, 98,
765, 769, 780, 835, 838, 865, 902, 939, 112, 113, 147, 173, 208, 215, 219, 324,
940, 944, 947, 948, 950, 962, 1012, 326, 528, 590, 646, 665, 666, 760, 950,
1014, 1016, 1017, 1019, 1022, 1023, 1047, 1050
1024, 1025, 1026, 1027, 1028, 1029, Ἄναπος, 1007
1030, 1033, 1034, 1038, 1050, 1052 Ἀντίφαρα, 914, 919
Αἰγεσταῖοι, 367, 383, 584, 947, 950 ἀποίκους, 80, 113, 474, 508, 548, 641,
Αἰγεσταίοις, 323, 946, 947 642, 986, 995, 997
Αἴγεσταν, 326, 380, 382
1075
Ἀριστοτέλης, 101, 103, 106, 187, 201, 548, 549, 550, 554, 584, 585, 586, 588,
220, 445, 451, 549, 553, 554, 596, 622, 607, 612, 613, 616, 617, 618, 619, 621,
623, 636, 638, 669, 707, 711, 715, 716, 624, 650, 651, 652, 671, 680, 699, 733,
728, 733, 807, 858, 867, 878, 891, 911, 738, 739, 793, 794, 795, 804, 808, 837,
984, 1044, 1068 838, 839, 845, 851, 862, 886, 892, 952,
Ἀρχέστρατος ὁ Συρακούσιος, 188, 702, 953, 954, 1001, 1002, 1056, 1057, 1063
882 Δίων, 103, 115, 116, 165, 166, 168, 170,
Ἀρχίᾳ, 481, 621, 896 171, 172, 209, 254, 256, 257, 259, 260,
Ἀρχίας, 18, 182, 415, 477, 591, 592, 932, 411, 440, 499, 500, 506, 507, 585, 588,
933, 987, 1040, 1046 592, 593, 668, 669, 735, 753, 758, 763,
Ἀρχιμήδη, 139, 603, 761, 762 795, 796, 804, 828, 837, 838, 839, 925,
Ἀρχιμήδης, 139, 191, 266, 272, 512, 575, 941, 943, 944, 952, 953, 1001, 1002,
576, 603, 623, 682, 689, 761, 762, 811, 1042
825, 840, 860, 861, 1039 Δίωνι τῷ Συρακουσίῳ, 416, 417, 862
Αὐλίαν, 181 Δωρικὴ Συρακουσία, 896
Ἀχραδίνη, 452, 843, 987 Ἐγγύϊον, 141
Ἀχραδινῆς,, 774 Ἐγεσταῖοι, 19, 20, 319
Γέλα, 2, 7, 18, 414, 964, 1015, 1016, Ἐγεσταίοις, 20, 25, 298, 1016, 1048
1018, 1046 Ἐγεσταίων, 19, 213, 214, 319, 320, 492,
Γέλᾳ, 74, 358, 361, 442, 965, 1053 1016, 1022, 1023
Γέλαν, 16, 18, 80, 88, 221, 289, 290, 291, Ἔγεσταν, 38, 320, 512, 824
355, 359, 362, 364, 394, 446, 480, 580, Ἐγέστης, 24, 27, 43
706, 730, 738, 739, 841, 842, 1016, Ἐλύμων, 17, 418, 544, 551, 691, 718
1046 Ἔνναν, 140, 268, 269, 480, 481, 681, 682,
Γέλας, 19, 187, 358, 359, 365 683, 686, 688, 743, 744
Γελῷοι, 18, 47, 60, 61, 80, 167, 359, 362, Ἔντελλαν, 380, 382, 387
365, 415, 995, 997, 1033 Ἐπιζεφυρίους, 47
Γελῴοις, 16, 80, 363, 656, 989, 990 Ἐπιπολῶν, 41, 42, 43, 44, 45, 49, 50, 69,
Γελῷος, 188, 273, 702 71, 322, 412, 454, 845, 846, 1031
Γελῴους, 354, 365, 366, 580, 986, 995, Ἐπίχαρμος, 106, 107, 110, 112, 189, 198,
997 429, 460, 481, 521, 522, 523, 524, 637,
Γελῴων, 19, 28, 47, 329, 331, 358, 444, 689, 780, 858, 937, 938, 1036, 1042,
480, 984, 989, 990, 1050 1043
Γεωμόρων, 445, 715, 716, 728, 867, Ἑρμοκράτης Συρακούσιός, 859
1043, 1044 Ἑρμωνάσσιος ὡς Συρακόσσιος, 845
Γύλιππος καὶ Συρακούσιοι, 939 Εὐρυμένους, 714, 758
Δαμόξενος, 542 Ἐφέσιος· Συρακόσσιος, 819
Δαφναῖος, 656, 657 Ζαγκλαίων, 477
Δάφνιδος, 634 Ζάγκλη, 3, 9, 18, 415, 550, 1016
Διογένης Λαέρτιος, 101, 102, 103, 104, Ζάγκλης, 19, 281, 282, 286, 550, 792,
105, 106, 107 1047
Διονύσιος, 164, 165, 173, 175, 195, 200, Ἡράκλειαν, 267, 308, 513, 693, 694, 759,
204, 206, 208, 209, 220, 221, 246, 258, 825, 841
260, 261, 266, 352, 358, 359, 360, 361, Θεόκριτος, 108, 109, 110, 111, 112, 190,
363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 196, 236, 456, 722, 723, 748, 836, 875,
371, 372, 373, 377, 378, 379, 380, 381, 922, 929, 964, 1004, 1006
382, 383, 385, 387, 390, 391, 392, 395, Θουκυδίδης ιστορίαι, 12, 13, 14, 15, 16,
396, 397, 398, 399, 400,401, 402, 403, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27,
404, 405, 406, 407, 408, 416, 417, 418, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38,
419, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49,
427, 428, 435, 436, 440, 448, 454, 501, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60,
1076
61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, Καμαριναίων, 12, 19, 28, 33, 331, 1022
72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, Καμάριναν, 33, 88, 394, 446, 776, 976,
83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 977, 978, 1050
94, 95, 96, 97, 98, 99, 100 Καμαρίνης, 16, 26, 1049
Θουρίαν, 46, 400 Κασμέναι, 3, 8, 19, 1047
Θούριοι, 3, 8, 80, 400 Καταναῖοι, 18, 26, 80, 326, 477, 480, 505,
Θουρίοις, 124, 307, 437, 649, 693, 694 552, 1016, 1046, 1060
Θουρίων, 97, 114, 122, 307, 312, 400, Καταναίων, 28, 43, 213, 214, 326, 327,
846 374, 386, 387, 545, 646, 1022
Θρασύβουλος, 223, 287, 288, 289, 290, Κατάνῃ, 32, 67, 68, 143, 287, 297, 328,
291, 292, 293, 349, 350, 440, 442, 532, 646, 666, 684, 1052
624, 955, 956, 974, 990, 1054 Κατάνην, 18, 26, 27, 28, 31, 32, 38, 40,
Θυκυδίδης ιστορίαι, 11 41, 74, 92, 123, 124, 131, 132, 152, 153,
Ἱεράν, 12 154, 221, 282, 296, 297, 326, 327, 339,
Ἱέρων, 109, 191, 192, 193, 204, 205, 233, 366, 385, 394, 475, 479, 541, 646, 666,
234, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 771, 855, 962, 975, 976, 983, 1015,
441, 442, 444, 483, 509, 510, 511, 512, 1016, 1046, 1049
523, 524, 535, 536, 538, 539, 543, 558, Κατάνης, 21, 28, 40, 41, 42, 88, 123, 130,
559, 562, 563, 572, 597, 631, 666, 718, 152, 153, 154, 288, 289, 297, 339, 373,
735, 749, 771, 792, 803, 810, 822, 823, 476, 477, 479, 548, 646, 666
824, 860, 861, 881,885, 965, 966, 974, Καύκανα, 851, 852, 853, 869, 870
975, 976, 983, 984, 985, 986, 990, 995, Καυλωνίαν, 167, 403, 408, 533
996, 997, 998, 1058 Κλεανδρίᾳ, 693, 694
Ἱμέρα, 19, 233, 414, 415, 551, 570, 788, Κόραξ, 211, 470, 641, 762, 806, 807, 891,
1015, 1016, 1018, 1047 941, 965, 966, 967, 970, 1068
Ἱμέρᾳ, 175, 246, 278, 393, 774, 1025 Κόραξ ὁ Συρακούσιος, 762, 807, 941,
Ἱμεραῖοι, 80, 1022 1068
Ἱμεραίων, 277, 282, 330, 331, 1045 Κρότωνα, 4, 10, 402, 474, 477, 693, 694,
Ἱμέραν, 47, 246, 268, 277, 289, 290, 291, 848, 849
313, 314, 324, 329, 351, 354, 364, 414, Κρότωνι τῆς Ἰταλίας, 955
446, 475, 480, 706, 743, 841, 842 Κροτωνιᾶται, 61, 402, 538, 566, 897
Ἱμέρας, 47, 551, 1025 Κροτωνιατῶν, 282, 402, 896, 964
Ἰνησσαίων, 40, 41 Κρότωνος, 400, 474, 475, 548, 848, 849,
Ἴνησσαν, 13, 297 896
Ἱππαρίνου, Συρακούσιος, 1042 Κυάνην, 177, 267, 268, 269, 584, 743,
Καλλικύριοι, 445, 470, 715, 716, 717, 744, 748
728, 867, 918, 1043, 1044 Κύμην, 283
Καλλικύριοι·, 715, 716, 728 Κύμης, 5, 6, 7, 8, 18, 283, 547, 1016
Καλλικυρίων, 187, 470, 728, 1044 Κύρνος, 271, 746, 805
Καμάρινα, 3, 8, 12, 19, 414, 480, 730, Λαγαρία, 846
776, 976, 977, 978, 1015, 1016, 1018, Λαχάρους, 186
1047 Λεοντίνη, 480, 682
Καμάρινα καὶ ἡ πόλις τοῦ Ψαύμιδος Λεοντίνῃ, 17, 28, 1046
καλεῖται, 977 Λεοντῖνοι, 12, 17, 36, 221, 316, 317, 373,
Καμάρινα·, 12 414, 415, 480, 599, 600, 601, 638, 639,
Καμαριναῖοι, 33, 34, 37, 60, 61, 80, 240, 652, 802, 1015, 1016
326, 365, 719, 720, 729, 977, 978, Λεοντίνους, 18, 19, 20, 24, 25, 26, 27, 36,
1033, 1052 137, 146, 150, 151, 152, 153, 360, 361,
Καμαριναίοις, 16, 17, 656, 1022 365, 366, 373, 374, 409, 410, 414, 598,
Καμαριναίους, 354, 365, 366, 410, 580, 599, 600, 601, 815, 1011, 1015, 1016,
730 1048
1077
Λεοντίνων, 4, 10, 12, 17, 19, 20, 21, 26, 623, 626, 722, 727, 753, 764, 808, 837,
137, 308, 319, 320, 338, 409, 570, 655, 838, 839, 840, 911, 944, 950, 951, 952,
838, 947, 1011, 1046, 1049 953, 954, 968, 1001, 1040
Λεοντίνων., 4, 10, 12, 409, 1011 Πλημμύριον, 49, 59, 847, 913
Λιλύβαιον, 129, 267, 381, 414, 475, 480, Πλημμυρίῳ, 50, 54, 56, 1025
551, 564, 565, 569, 688, 742, 788, 1015 Πλούταρχος, 112, 113, 114, 115, 116,
Λιλυβαίου, 267, 414, 423, 475, 476, 564, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124,
742, 787, 801 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132,
Λιπάρα, 2, 7, 12, 414, 889, 1012 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140,
Λιπάραν, 270, 414, 544, 691, 692, 745 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148,
Λιπάρας, 270, 745 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156,
Λογγών, 916, 927 157, 158, 159, 160, 161, 162,163, 164,
Λοκροὶ, 12, 14, 15, 16, 453, 474, 548, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172,
663, 1013 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180,
Λοκροὺς, 47, 50, 57, 293, 317, 325, 379, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 748, 908,
403, 588, 1025, 1050 911, 912
Λοκρῶν, 13, 14, 62, 164, 165, 379, 450, πόλις, 5, 8, 18, 23, 26, 39, 58, 81, 82, 86,
472, 474, 540, 548, 586, 850 113, 115, 116, 127, 128, 141, 178, 181,
Μελίτη, 271, 746 184, 185, 224, 235, 255, 259, 265, 285,
Μενεκράτης, 776, 878 300, 314, 315, 352, 358, 360, 361, 408,
Μερόεσσα, 629, 630, 847 414, 415, 420, 423, 437, 446, 447, 448,
Μεσσήνη, 3, 9, 14, 414, 476, 505, 1015, 449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 459,
1016, 1018 460, 464, 465, 466, 467, 473, 474, 475,
Μεσσήνην, 13, 14, 16, 19, 26, 32, 113, 476, 478, 504, 519, 527, 547, 548, 550,
125, 132, 162, 163, 386, 401, 402, 475, 570, 586, 591, 592, 596, 597, 604, 605,
481, 507, 509, 556, 557, 558, 559, 560, 606, 614, 615, 625, 629, 630, 631, 634,
562, 564, 674, 750, 751, 752, 1013, 635, 639, 640, 683, 686, 692, 693, 700,
1041 719, 720, 722, 731, 742, 769, 777, 803,
Μεσσήνης, 3, 5, 8, 9, 10, 15, 16, 354, 367, 819, 841, 842, 843, 844, 845, 846, 847,
384, 385, 448, 452, 475, 507, 555, 557, 848, 849, 850, 851, 872, 886, 891, 898,
564, 754, 843, 850, 1013 901, 905, 910, 926, 936, 945, 949, 958,
Μεταπόντιοι, 80 963, 964, 973, 976, 977, 993, 994, 996,
Μορύχου, 195, 637 998, 1002, 1012, 1015, 1016, 1026,
Μοτύην, 17, 367, 381, 452, 651 1040, 1046, 1059
Μοτύης, 355, 381, 392, 551 Ποτιδαιατῶν, 544
Μυλαῖς, 13, 134, 480, 634, 775 Ποτιόλους, 215
Νάξον, 16, 18, 26, 31, 32, 366, 394, 415, Ῥηγίνης, 62, 472
548, 1014, 1020, 1021, 1022, 1049 Ῥηγῖνοι, 12, 16, 374, 376, 400, 404, 405,
Νάξου, 3, 4, 9, 10, 18, 21, 38, 408, 415, 937, 1013, 1019
452, 727, 1046 Ῥηγίνους, 24, 325, 370, 403, 404, 801,
Νικοκλῆς, 238, 239 884
Νυμφόδωρος, 195, 201, 634, 635, 705, Ῥηγίνων, 14, 15, 16, 18, 120, 317, 376,
731, 884 399, 400, 401, 405, 793, 937, 1013,
Ξιφωνία, 4, 9, 629, 630 1045
Ξιφωνίας, 476, 972 Ῥήγιον, 12, 14, 15, 26, 50, 120, 124, 215,
Πάνορμον, 4, 9, 17, 475, 855 286, 317, 367, 376, 400, 409, 507, 509,
Παχύνου, 267, 414, 472, 475, 480, 569, 511, 512, 555, 766, 794, 822, 824, 847,
657, 742, 788 856, 1004, 1006, 1024, 1068
Πλάτων, 102, 103, 104, 107, 144, 166, Ῥήγιον τῆς Ἰταλίας, 1004, 1006
167, 173, 177, 204, 245, 253, 254, 258, Ῥηγίου, 15, 26, 281, 282, 287, 325, 367,
262, 264, 412, 498, 499, 500, 585, 620, 414, 415, 557, 1013
1078
Ῥηγίῳ, 15, 24, 26, 47, 375, 442, 509, 822, Συρακοσίοις, 12, 16, 17, 20, 22, 24, 28,
1019 35, 36, 37, 40, 42, 43, 45, 50, 51, 63, 67,
Σελινοῦντα, 18, 74, 75, 289, 290, 291, 74, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 90, 91, 97,
324, 351, 364, 446, 480, 706, 841, 842 126, 128, 132, 135, 136, 138, 142, 143,
Σελινουντίους, 24, 325, 344, 345, 491 166, 167, 168, 171, 179, 180, 186, 198,
Σελινουντίων, 47, 106, 329, 331, 381, 496, 207, 219, 221, 251, 253, 259, 262, 263,
707, 710, 1050 278, 284, 285, 290, 291, 298, 299, 304,
Σικελίᾳ, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 23, 24, 305, 306, 307, 310, 311, 312, 313, 314,
32, 34, 40, 41, 52, 53, 80, 82, 86, 100, 315, 317, 321, 323, 328, 329, 330, 331,
121, 122, 137, 197, 208, 237, 248, 260, 332, 334, 338, 344, 346, 347, 356, 361,
261, 265, 276, 310, 311, 324, 326, 353, 362, 371, 394, 395, 396, 408, 488, 489,
366, 387, 398, 414, 423, 424, 425, 436, 491, 493, 501, 502, 503, 555, 558, 559,
442, 445, 448, 455, 476, 482, 487, 488, 566, 572, 573, 591, 609, 615, 624, 628,
489, 490, 491, 494, 496, 497, 501, 508, 637, 726, 748, 774, 914, 915, 918, 919,
510, 517, 525, 533, 534, 540, 544, 547, 922, 929, 958, 964, 969, 1033, 1046,
554, 567, 580, 581, 584, 585, 587, 598, 1053
599, 600, 601, 623, 633, 634, 648, 649, Συρακόσιον, 33, 56, 174, 230, 231, 271,
660, 672, 691, 718, 769, 772, 781, 785, 382, 402, 427, 532, 583, 585, 586, 597,
790, 801, 802, 807, 809, 815, 822, 829, 603, 715, 746, 755, 761, 762, 957, 960,
838, 840, 843, 848, 849, 857, 871, 897, 961
903, 912, 939, 940, 946, 947, 948, 950, Συρακόσιος, 16, 85, 102, 103, 105, 172,
963, 972, 974, 986, 990, 993, 996, 997, 193, 195, 197, 199, 201, 220, 221, 222,
998, 999, 1002, 1006, 1008, 1012, 227, 228, 229, 230, 266, 272, 276, 318,
1015, 1016, 1018, 1024, 1043, 1051, 350, 391, 414, 469, 504, 519, 523, 524,
1054, 1059, 1068 531, 583, 588, 591, 626, 631, 635, 637,
Σικελικῶν πόλεων, 311, 312, 314, 945 669, 682, 689, 695, 697, 701, 718, 727,
Στρογγύλην, 12, 544, 902 731, 740, 780, 843, 960
Συκή, 848 Συρακοσίους, 17, 19, 21, 28, 36, 37, 38,
Συρακοσία, 192, 618, 779, 839, 869, 910 42, 44, 48, 50, 52, 53, 72, 76, 77, 79, 85,
Συρακόσιοι, 12, 13, 14, 15, 19, 20, 23, 26, 90, 115, 116, 117, 118, 119, 121, 128,
27, 28, 29, 30, 31, 32, 34, 35, 37, 40, 41, 131, 133, 136, 139, 140, 142, 143, 155,
42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 52, 55, 56, 156, 168, 169, 170, 175, 176, 193, 194,
57, 58, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 196, 254, 255, 270, 272, 279, 303, 304,
69, 70, 71, 72, 75, 76, 77, 78, 81, 82, 83, 309, 313, 314, 317, 319, 321, 322, 324,
84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 328, 329, 331, 342, 344, 345, 353, 356,
96, 98, 99, 100, 109, 129, 131, 133, 139, 357, 358, 368, 369, 370, 380, 389, 391,
143, 164, 165, 168, 170, 176, 179, 180, 397, 402, 409, 410, 412, 443, 449, 485,
202, 209, 213, 214, 215, 216, 217, 219, 487, 490, 491, 492, 494, 496, 497, 499,
221, 247, 259, 262, 263, 265, 269, 284, 502, 556, 560, 568, 569, 589, 590, 610,
285, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 296, 627, 641, 642, 685, 687, 708, 729, 737,
297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 306, 745, 774, 838, 963, 1051
307, 310, 311,312, 314, 315, 317, 322, Συρακοσίῳ, 116, 178, 209, 211, 222, 226,
323, 324, 325, 328, 330, 331, 332, 333, 232, 237, 253, 254, 960, 1001, 1002
334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, Συρακοσίων, 12, 13, 15, 16, 18, 19, 21,
342, 343, 346, 347, 348, 351, 352, 353, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 32, 37, 38, 40,
354, 355, 361, 365, 369, 371, 372, 375, 41, 42, 43, 44, 45, 48, 49, 50, 51, 52, 53,
381, 390, 395, 396, 397, 398, 399, 409, 54, 55, 60, 61, 63, 64, 65, 66, 68, 69, 71,
410, 426, 488, 489, 506, 507, 561, 562, 72, 73, 76, 77, 80, 82, 85, 86, 87, 89, 93,
584, 585, 587, 589, 590, 604, 605, 610, 94, 95, 97, 98, 100, 107, 110, 111, 115,
611, 614, 615, 680, 695, 697, 744, 116, 117,118, 119, 120, 121, 122, 123,
1015, 1016, 1029, 1033, 1049, 1052 124, 125, 126, 127, 130, 133, 134, 135,
1079
136, 137, 138, 139, 140, 142, 164, 165, 1048, 1049, 1052, 1053, 1055, 1056,
170, 171, 175, 177, 181, 192, 197, 208, 1057, 1058, 1060, 1062, 1063, 1064,
210, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 220, 1066
221, 222, 233, 244, 245, 246, 267, 280, Συράκουσαν, 351, 781, 783, 805, 813,
281, 283, 286, 287, 288, 289, 294, 295, 816, 828, 829, 830, 869, 870, 933, 939,
296, 297, 302, 304, 305, 313, 316, 317, 940, 993, 994, 1069
319, 320, 321, 322, 323, 324, 326, 327, Συρακούσας, 17, 18, 19, 22, 25, 26, 27,
328, 329, 331, 332, 333, 335, 336, 340, 28, 33, 34, 39, 47, 53, 57, 59, 60, 61, 68,
342, 345, 350, 354, 355, 358, 360, 361, 74, 79, 101, 104, 106, 107, 112, 123,
363, 364, 367, 370, 372, 373, 374, 375, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 132, 134,
377, 378, 379, 380, 383, 388, 392, 393, 137, 141, 144, 146, 149, 150, 151, 152,
395, 396, 397, 398, 399, 400, 401, 403, 153, 154, 155, 162, 163, 166, 167, 169,
406, 407, 408, 409, 412, 415, 426, 445, 170, 178, 183, 187, 190,203, 215, 217,
449, 466, 474, 491, 492, 493, 494, 522, 218, 225, 247, 249, 250, 254, 255, 256,
523, 532, 540, 542, 550, 555, 558, 559, 257, 258, 260, 261, 277, 279, 281, 283,
560, 561, 562, 563, 566, 567, 568, 570, 289, 290, 291, 301, 304, 305, 308, 328,
571, 572, 574, 575, 576, 580, 581, 582, 329, 330, 351, 356, 359, 361, 362, 364,
586, 589, 590, 592, 601, 603, 604, 605, 365, 366, 367, 370, 372, 376, 379, 382,
606, 607, 608, 609, 612, 628, 629, 630, 383, 385, 387, 393, 400, 403, 404, 405,
631, 638, 639, 678, 690, 696, 698, 710, 406, 415, 417, 418, 423, 434, 441, 442,
712, 714, 733, 738, 739, 742, 749, 753, 444, 463, 481, 487, 496, 498, 507, 508,
778, 841, 842, 844, 897, 936, 945, 946, 509, 510, 511, 512, 513, 515, 523, 524,
947, 948, 963, 964, 975, 976, 986, 525, 527, 529, 534, 536, 537, 541, 556,
1006, 1012, 1013, 1014, 1036, 1037, 557, 558, 559, 560, 561, 562, 564, 573,
1047, 1048, 1051, 1053, 1054, 1060 574, 575, 577, 579, 580, 588, 592, 593,
Συρακοσίων βασιλεὺς, 286, 287 596, 598, 599, 600, 601, 602, 603, 604,
Συράκουσαί, 23, 46, 47, 1047, 1050 607, 616, 617, 618, 621, 627, 641, 642,
Συρακούσαις, 25, 31, 67, 68, 73, 74, 103, 643, 655, 658, 660, 661, 664, 665, 672,
125, 126, 127, 141, 146, 173, 180, 183, 675, 676, 677, 679, 680, 681, 682, 686,
195, 199, 200, 202, 204, 206, 210, 242, 687, 688, 693, 694, 701, 706, 707, 708,
243, 251, 258, 260, 261, 262, 268, 269, 711, 714, 717, 741, 750, 751, 759, 760,
273, 274, 275, 276, 278, 294, 350, 356, 761, 771, 775, 784, 786, 787, 794, 797,
358, 359, 374, 384, 385, 407, 411, 414, 799, 801, 802, 810, 811, 814, 815, 821,
421, 423, 433, 434, 436, 437, 438, 439, 822, 823, 824, 825, 827, 841, 842, 851,
440, 441, 442, 445, 452, 455, 467, 470, 852, 853, 855, 856, 857, 859, 896, 913,
471, 472, 486, 489, 490, 493, 495, 498, 930, 931, 932, 933, 934, 935, 955, 971,
513, 514, 520, 521, 522, 525, 526, 527, 981, 982, 987, 991, 992, 1026, 1046,
530, 531, 535, 536, 547, 564, 565, 569, 1047, 1048, 1049, 1050, 1051, 1052,
575, 576, 578, 579, 584, 603, 608, 609, 1053, 1054, 1055, 1058, 1059, 1060,
612, 613, 617, 619, 629, 630, 633, 637, 1061, 1062, 1063, 1064, 1065, 1066
641, 642, 645, 646, 647, 648, 651, 652, Συρακουσίοις νόμος, 203
666, 667, 671, 676, 677, 685, 688, 689, Συρακούσιον καὶ Αἰτναῖον, 974, 990
694, 696, 699, 700, 715, 716, 717, 731, Συρακουσίου, 162, 163, 184, 185, 186,
732, 743, 745, 747, 766, 767, 770, 775, 425, 445, 470, 636, 673, 674, 678, 713,
788, 790, 791, 799, 801, 809, 825, 826, 714, 721, 726, 735, 758, 764, 864, 867,
833, 837, 840, 843, 844, 850, 852, 853, 882, 883, 956, 968, 985, 1019, 1024,
854, 857, 858, 874, 881, 886, 888, 891, 1044, 1059, 1070, 1071
899, 902, 903, 905, 906, 916, 917, 926, Συρακούσσαις, 110, 112, 410, 524, 731,
927, 938, 961, 964, 970, 976, 977, 982, 732, 1036
983, 985, 993, 996, 1000, 1002, 1005, Συρακουσῶν, 17, 18, 19, 24, 25, 33, 60,
1007, 1008, 1010, 1039, 1043, 1044, 98, 119, 120, 122, 124, 129, 130, 136,
1080
139, 143, 145, 171, 172, 184, 198, 220, Τίμαιος, 106, 136, 168, 191, 197, 203,
223, 224, 252, 263, 264, 268, 269, 271, 353, 363, 420, 445, 453, 479, 547, 550,
282, 292, 293, 314, 315, 358, 383, 385, 579, 580, 581, 633, 707, 710, 715, 716,
386, 398, 399, 400, 404, 413, 445, 448, 717, 721, 727, 728, 729, 730, 731, 732,
451, 452, 453, 454, 499, 500, 526, 528, 733, 734, 735, 736, 737, 738, 739, 740,
529, 532, 533, 538, 539, 543, 547, 548, 741, 759, 772, 860, 977, 978, 989, 990,
558, 565, 568, 569, 581, 597, 629, 630, 1044
636, 638, 664, 665, 670, 684, 686, 687, Τισίου τε καὶ Νικία τῶν Συρακουσίων,
693, 694, 700, 743, 744, 746, 760, 761, 865
785, 786, 787, 809, 810, 815, 842, 843, Τυρρηνίαν, 271, 276, 301, 450, 746
844, 845, 846, 847, 848, 850, 851, 852, Ὑαμπείας, 181
983, 988, 989, 991, 992, 993, 999, Ὑβλαίους, 18
1022, 1033, 1046, 1047, 1048, 1050, Ὑβλαίων, 40, 41
1052, 1053, 1054, 1055 Ὕβλαν, 27, 415, 548
Σώφρων, 428, 429, 430, 431, 467, 706 Ὕβλῃ, 152, 477
Τάραντα, 46, 404, 509, 526, 627, 820, Ὕκκαρα, 152, 153, 326
821, 1060 Φενεάτας, 181
Ταραντίνους, 307, 693, 694, 821, 822 Φίλιστος, 147, 371, 406, 409, 418, 448,
Τάραντος, 46, 693, 714, 758 451, 452, 453, 466, 527, 551, 643, 718,
Ταυρομένειον, 815 719, 720, 721, 737, 739, 794, 843, 850,
Ταυρομένιον, 4, 10, 399, 408, 414, 415, 978
475, 476, 477, 505, 727, 771, 805, 818 Φίντης καὶ Δάμων Συρακούσιοι, 861
Τέμενος, 850, 998, 999 Χάρμος ὁ Συρακούσιος, 1038
TLG Texts doing_search Συρακ tlg Go
UTF-8 search TLG Texts

Οδυσσέας Γκιλή. ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ. Θεσσαλονίκη 2020

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οδυσσέας Γκιλή. ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ. Θεσσαλονίκη 2020

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα

Αρχαίες Ελληνικές πόλεις στην Ιταλία, κατά περιοχή..............................................................2

Αρχαίες Ελληνικές πόλεις στην Ιταλία, κατά περιοχή.

Ιέραξ (σημερινό Gerace)

Κασμέναι: αποικία των Συρακουσών

Κατάνη: Ιδρύθηκε από τους Ναξιώτες Σικελίας τον 8ο αιώνα π.Χ.

Κρίμισα (σημερινό Cirò)

Κρότωνας (σημερινò Crotone)

Κωσταντία (σημερινή Cosenza)

Λακίνιον (σημερινό Capo Colonna)

Λάος (σημερινή Mercelina)

Μεσσήνη ή Ζάγκλη (σημερινή Messina): αποικία των Χαλκιδαίων.

Νάξος: αποικία των Χαλκιδαίων: ιδρύθηκε το 757 π.Χ. (σημερινή Giardini

υπολογίζεται ότι βρισκόταν μεταξύ των σημερινών Aci Catena, Acireale

Ραγούσα (σημερινή Ragusa)

Σκύδρος (πιθανότατα σημερινό Belvedere di Spinello, δεδομένου ότι δεν

Σύβαρις (σημερινό Sibari)

Συρακούσες: πόλη της νοτιοανατολικής Σικελίας. Ιδρύθηκε από τους

Χαλκίδα: αποικία των Λεοντίνων.

Eγναθια (σημερινό Fasano)

Μεταπόντιο (σημερινό Metaponto)

Μινωπολις (σημερινή Monopoli)

Θυριαι (σημερινή Turi)

Καστανεα (Βυζαντινη αυτοκρατορια, σημερινή Castellaneta )

Νεαπολις (σημερινή Polignano a Mare)

Συποντον (σημερινό γειτονια της Foggia)

Η πόλη ιδρύθηκε, πιθανότατα, από κατοίκους της Κύμης (σημερινή Cuma),

Πύχουντας αποικία της Μεσσήνης (σημερινό Policastro Bussentino)

Πιθηκούσσαι αποικία των Χαλκιδαίων και της Ερέτριας (σημερινή Ischia,

Σύρις (σημερινή Nova Siri)

Ηράκλεια (σημερινό Policoro)

Τροίλια ή Οβελάνον (σημερινή Ferrandina)

Γάλασα (σημερινό Armento)

Αρχαίες Ελληνικές πόλεις, ταξινομημένες αλφαβητικά

Aγύριον (σημερινή Agira)

Αιολίδες Νήσοι με επίκεντρο τη Λιπάρα (αποικία της Κνίδου, 580 π.Χ.)

Βυτοντινον (σημερινό Bitonto)

Ελέα (σημερινή Velia), πατρίδα του Παρμενίδη

Η πόλη ιδρύθηκε, πιθανότατα, από κατοίκους της Κύμης (σημερινή Cuma),

Καμάρινα: αποικία των Συρακουσών (σημερινή Camarina)

Κανύσιον (σημερινή Canosa)

Κασμέναι: αποικία των Συρακουσών

Καστανεα (Βυζαντινη αυτοκρατορια, σημερινή Castellaneta )

Κρίμισα (σημερινό Cirò)

Κρότωνας (σημερινò Crotone)

Κωσταντία (σημερινή Cosenza)

Λακίνιον (σημερινό Capo Colonna)

Λάος (σημερινή Mercelina)

Μεσσήνη ή Ζάγκλη (σημερινή Messina): αποικία των Χαλκιδαίων.

Μεταπόντιο (σημερινό Metaponto)

Μεταπόντιον (σημερινό Metaponto)

Νάξος: αποικία των Χαλκιδαίων: ιδρύθηκε το 757 π.Χ. (σημερινή Giardini

Πιθανότατα, το όνομα της αποικίας προήλθε από τον Παλίνωρο,

Ποσειδωνία αποικία των Συβαριέων (σημερινό Capaccio-Paestum)

Πύχουντας αποικία της Μεσσήνης (σημερινό Policastro Bussentino)

Ραγούσα (σημερινή Ragusa)

Σιλούϊον ή Σίδιον (σημερινό Gravina)

Σκύδρος (πιθανότατα σημερινό Belvedere di Spinello, δεδομένου ότι δεν

Σύβαρις (σημερινό Sibari)

Συποντον (σημερινό γειτονια της Foggia)

Τάρας ή Τάραντας (σημερινό Taranto) αποικία των Σπαρτιατών

Ταυρομένιον: αποικία των κατοίκων της Νάξου Σικελίας (σημερινή

Υδρούς (σημερινό Οτράντο)