PANGATLONG MARKAHAN

PAG-USBONG NG MGA IMPERYO SA ASYA

Imperyo – isang samahan ng mga bansa o mga tao na pinamamahalaan ng isang emperador o
iba pang mga makapangyarihang pinuno o pamahalaan

Dinastiya – linya ng mga pinuno na nagmula sa isang pamilya.

Ang Mga Imperyo sa Kanlurang Asya

1. Imperyong Akkadian
 nagmula sa lupain ng Agade o Akkad sa gitnang bahagi ng Mesopotamia
 pinamumunuan ni Haring Sargon I
 umusbong sa Fertile Crescent noong 2350-2150 BCE
 tumagal ng 160 taon

Mga nagawa ni Haring Sargo sa Imperyong Akkadian:

1. namuno sa paglusob sa kabihasnang Sumer habang sila ay abala sa pag-aaway away

tungkol sa hangganan ng kani-kanilang lupain
2. nagtayo ng unang imperyo sa buong mundo
3. pinalitan niya ang wikang Sumerian ng wikang Akkadian upang magsilbing instrument ng
komunikasyon
4. pinag-isa niya ang dating watak-watak na ideolohiya ng mga lungsod
5. nagtatag ng sentralisado at organisadong sistema ng pamahalaan
6. nagtalaga ng mga local na pinuno na nagsilbing mata at kamay

Kagandahang naidulot ng Imperyong Akkadian:

1. umunlad ang sistemang pang ekonomiya
2. nagpatuloy ang pagdating ng mga buwis
3. naging mataas ng pagkilala sa kababaihan
4. nakaimbento ng abacus na pinaunlad ng mga Babylonian at Tsino

Dahilan ng pagbagsak ng Imperyong Akkadian:

1. panghihina ng imperyo dahil sa mahihinang pinuno na pumalit kay Haring Sargon I

2. Imperyo ng Lumang Babylonia

 pinamunuan ng matalinong pinuno na si Haring Hamurrabi
 ang imperyong itinuturing bilang imperyong nagpapakilala sa batas

Mga nagawa ni Haring Hammurabi:

1. nagpalawak at nagpalakas ng imperyong Babylonian
2. pinag-isa ang mga lungsod-estado na noon ay may alitan
3. pinaunlad niya ang pamumuhay ng kanyang mga nasasakupan sa pamamagitan ng
kalakalan.
4. nagpatupad ng iisang batas na dapat sundin ng mga mamamayan

Kodigo ni Hammurabi
  kilala sa pagiging mahigpit o kilala sa konseptong lex talionis o “mata sa
mata, ngipin sa ngipin”
 kabuuan ng mga nilikom na batas na nagsilbing pangkalahatang batas ng
kanyang nasasakupan
 binubuo ng 282 batas tungkol sa:
 kaayusan
 bahay at lupain
 usaping pampamilya
 butaw (membership fee)
 serbisyong propesyonal
 sistyemang pangkabuhayan
 karapatang pantao

Kagandahang naidulot ng Imperyong Babylonian:

1. unang nagtala ng kilos ng araw, buwan at biyuin sa kalangitan
2. lumikha ng zodiac signs
3. nag-imbento ng water clock at sundial na nagsilbi nilang orasan

Kodigo ni Hammurabi
1. If you accuse someone of a crime, you better be able to reinforce you’re your statement or
else you’ll be put to death.

Dahilan ng pagbagsak ng Imperyong Babylonian:

Tuluyang panghihina ng imperyo nang mamatay si Haring Hammurabi

3. Imperyong Assyrian
 namayagpag bilang isang makapangyarihang imperyo sa buong
mundo
 sumakop sa Imperyong Babylonia
 malupit sa mga kaaway, pinapatay ang mga nahuhuli at
sinusunog ang mga nasasakop na lungsod
 gumagamit ng dahas sa pagpapalawak ng kanilang mga lupain
 binansagan bilang “ lahi ng malulupit at mararahas na mandirigma
 kauna-unahang imperyo sa kasaysayan na nagbigay sa mga
kawal ng kagamitang bakal para sa pakikidigma

Pamamalakad ng Imperyong Assyrian:

1. gumawa ng sandatahan na makakatulong upang mabilis na mapuksa ang mga kaaway
2. gumagamit ng kagamitang bakal sa pakikidigma
Haring Ashurbanipal – isa sa nagging tanyag na hari ng mga Assyrian

Kolonyalismo – ang tuwirang pananakop ng isang bansa sa iba upang mapagsamantalahan

ang yaman nito o makuha rito ang iba pang pangangailangan ng mangongolonya.
Tumutukoy sa pagtatamo ng mga lupain upang matugunan ang layuning pang komerisyal at
panrelihiyon ng isang bansa
Imperyalismo – batas o paraan ng pamamahala kung saan ang malalaki o makapangyarihang
mga bansa ang naghahangad upang palawakin ang kanilang kapangyarihan sa pamamagitan
ng pagsakop o pagllunsad ng mga pataban o control ng pangkabuhayan at pampulitika sa
ibabaw ng ibang mga bansa
Tumutukoy sa patakaramn ng isang makapangyarihang bansa na palawakin ang kanilang
kapangyarihan sa pamamagitan ng pagsakop o pahkontrol sa pangkabuhayan at pampulitikang
kaayusan ng isa o iba’t-ibang bansa.

Inayos ang kalusugan ng mamamayan kaya nagtayo ng mga ospital para magamot ang
maysakit at mabigyang lunas ang mga sakit na laganap bago dumating ang mga mananakop.
Mga Epekto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
(ika-16 hanggang Ika-20 siglo)
Ang Indian at mga Arabe ay lubhang naapektuhan. Pinakinabangan nang husto ang mga likas
na yaman at mga hilaw na sangkap bunga nang nang nagaganap na Rebolusyong Industriyal
na nagdulot ng pagdagsa ng mga kapitalista sa mga kolonya. Ang mahabang panahon ng
pananakop ng mga imperyong Europeo sa Asya ay naging daan sa pagkakaroon ng mga
pamilihang paglalagyan ng mga produktong galing sa mga bansang mananakop at pagkukunan
ng mga hilaw na materyal.
Maraming pagbabago sa pamumuhay ng mga Asyano ang naidulot ng pananakop ng mga
Kanluranin sa Timog at Kanlurang Asya. Ang sumusunod na aspekto ay nagpapakita kung
paano nagbago ang pamumuhay ng ng mga katutubong Asyano nang tuluyang pinamahalaan
ng mga Kanluranin ang Timog at Kanlurang Asya.
Nasanay ang mga Asyano sa paggamit ng mga produktong dayuhan. Ang natural na
kapaligiran ng mga bansa ay unti-unting naubos at pinagkakitaan ng mga dayuhan. Nagpatayo
ang mga ang mga mananakop ng mga riles ng tren, tulay, at kalsada upang maging mabilis ang
pagpapadala at pagluluwas ng mga produkto.
Sila ngayon ang
nagsamantala
hanggang
sa naging mayaman
at makapangyarihan
sa bansa.
Ang liberal na mga kaisipan ay nakatulong sa pagpukaw ng damdaming makabayan o
nasyonalismo sa mga bansang Asyano. Ito ang naging simula ng pagbubuo pa ng mga kilusang
nasyonalismo na naglalayong magpalaya ng mga bansang Asyano sa kamay ng mga dayuhan
Ang edukasyon ay naging instrumento rin para payapain ang mga Asyanong naghahangad ng
pagbabago sa dahilang ang mga nakapag-aral ay nagdala ng bagong ideolohiya tungo sa
pagbabago sa kanilang mga bansa.
Sa pagdating ng ng mga Kanluranin ang kalagayan ng mga katutubo ay hiwa-hiwalay na estado
na iba-iba ang namumuno. Nagtatag ang mga mananakop ng isang sentralisadong
pamahalaan. Naalis sa kolonya na pamahalaanan ang sariling bansa. Nagkaroon ng paghahati-
hati ang mga rehiyon sa mga Kanluraning bansa at nagkaroon ng fixed border ang teritoryo
ng bansa.
Isinilang ang mga Asyanong mangangalakal o mas kilalang middlemen ng mga produkto. Sila
ang naging tagapagtaguyod ng bansa at nabigyan ng puwesto kaya naging mas mahirap ang
pag-aalsa ng mga ibang patriotikong
Asyano.
Maging ang paniniwala, pilosopiya, at pananampalatayang mga Asyano ay pinalitan ng mga
dayuhan kaya naging mabuti itong behikulo sa kanilang matagal na pananakop. Nagkaroon ng
paghahalo n.g lahi ng mga katutubo at mga Kanluranin para makuha ang katapatan ng kolonya.

. 2/1/2016 1
2.  Ang kolonya ay ginamit upang mapag-kunan ng mga suplay ng mga hilaw na materyales
para sa industriya, tauhan o manggagawa/ alipin, at magtayo ng mga base militar para sa
pagpapalakas ng sandatahan. 2/1/2016 2
3. Silangang Asya China  Ang pagtangkilik ng mga Tsino ng opyo  Opyo – ito ay isang
narkotik  Ipinagbawal ito ng china dahil nakakasama sa katawan ang epekto.  Sinunog ng
pamahalaan ng Tsina ang nakumpiskang opyo na naging dahilan ng pagka-galit ng mga
negosyanteng British at nagdeklara ng digmaan sa pamahalaan 2/1/2016 3
4. First Opium War Natalo ang mga tsino dahil sa malalakas na armas ng British  Treaty of
Nanking – kasunduan na pabor para sa mga dayuhan, para sa pakikipagkalakalan,
pagkakaroon ng extraterritoriality o karapatan ng dayuhan na litisin sa sariling bansa 2/1/2016 4
5. 2nd Opium War  Sapilitang pinigil ng tsino ang isang barko dahil sa smuggling. Dinakip ang
kapitan na British kaya nagdeklara ang British ng digmaan sa China. Natalo ang China dahil sa
pagsali ng France sa digmaan kampi sa Britain  Treaty of Tientsin – nakasaad sa kasunduan
ang pagbukas ng karagdagang daungan , pagbibigay proteksiyon sa misyonerong kristiyano,
pagbibigay karapatan sa mga dayuhan na manirahan sa Peking, pagiging legal ng opyo.
2/1/2016 5
6. Sphere of Influence  Isang rehiyon o dibisyon sa isang bansa kung saan ay may kontrol o
impluwensya ang mga dayuhan sa aspektong kultural, pangkabuhayan, militar, at politikal.
2/1/2016 6
7. Open door policy Macau Pandaigdigang bukas ang China sa pakikipagkalakalan at pantay
na karapatan ang mga bansa na makipagkalakalan sa china.  Inimungkahi ni John Hay noong
1899  Macau – unang naging kolonya at pinakamatagal na kolonya ng mga europeo sa Asya
sa loob ng 442 na taon. 2/1/2016 7
8. Timog Silangang Asya 1. Burma ( Myanmar)  Sinakop ng Britain  Anglo-Burmese Wars –
nagwagi ang British at naging lalawigan ng British India. 2/1/2016 8
9. 2. Indochina (  Sinakop ng mga Pranses  Pagpapalaganap ng katolisismo at kanilang
sibilisasyon.  Treaty of Saigon – ibinigay sa france ang 3 lalawigan na nasa timog Vietnam na
bumubuo sa Conchinchina  Protetorate - teritoryo na binigyang proteksiyon ng mga
makapangyarihang bansa laban sa paglusob ng ibang bansa. 2/1/2016 9
10. 3. Malaya  Portuges ang unang nakapagtatag ng himpilang kalakalan sa Malaysia 
Pinamahalaan ang Malacca sa loob ng 130 taon  Sir Thomas Stamford Raffles – binili ang
Singapora mula sa Sultan ng Johore  Sarawak (nasa Borneo) naging protectorate ng British 
Straits settlements – lugar / grupo ng mga lugar na naging kolonya ng Britain  Pinag-isa ng
Britain ang 4 na sultanato sa Malaya ng malaman ang hangarin ng France at Germany.  4 na
sultanato ( Negri Sembilan, Pahang, perak, at Selangor) 0 Federation of Malay States.  3
dibisyon ng Malay Peninsula  1. straits settlements ( Singapore, Malacca, Penang)  2.
Unfederated Malay States ( Kedah, Kelantan, Terengganu, at Perlis)  3. federation of Malay
States (Negri Sembilan, Pahang, perak, at Selangor) 2/1/2016 10
11. Sir Thomas Stamford Raffles 2/1/2016 11
12. 4. Pilipinas  Ferdinand Magellan – unang nakarating sa Pilipinas  Miguel Lopez de
Legazpi – unang nakasakop ng Pilipinas 2/1/2016 12
13. 5. Indonesia  Tanyag sa mga pampalasa na matatagpuan  Matatagpuan sa Moluccas na
tinatawag na spice island  Tinawag ng dutch na “ Dutch East Indies”  Pinakamalaking
arkipelago sa mundo  Pinakamalaking bansa sa Timog Silangang Asya 2/1/2016 13
14. 6. Thailand (Siam)  Kabesira ay Bangkok  Nag-iisang bansa sa Asya na hindi nasakop ng
dayuhan.  Land of the Free  Treaty of Anglo-Siames – nagbigay karapatan sa dayuhan ng
extrateritoriality  Buffer state – bansa sa pagitan ng dalawang magkatunggaling bansa.

May mga nagbago at nanatili sa timog at kanlurang Asya sa ilalim ng kolonyaismo at

imperyalismong kanluranin. Ang pagbabago sa paraan ng pamumuhay ay isa sa epekto ng
kolonyalismo sa timog at kanlurang Asya. Ngayon ay gumagamit na rin ang lahat ng perang
papel na kontrolado ng Central Bank. Malaki rin ang  papel ng kolonyalismo at imperyalismo sa
kasaysayan ng timog at kanlurang Asya sa paraan ng edukasyon, dala nito ang mga ideya mula
Europe sa larangan ng agham at ang ating mga ginagamit na batas.  

Kung mayroon mang nanatili matapos ang kolonyalismo sa Asya, ito ay ang mga tradisyon at
kulturang pagiging malapit a pamilya. Malaking bahagi rin ng mga populasyon ang nanatili sa
kanilang kinabibilangang relihiyon.

Read more on Brainly.ph - https://brainly.ph/question/1974437#readmore