MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

This module is composed of the following elements: SUBJECT: THE TEACHER AND THE SCHOOL CURRICULUM
 COURSE DESCRIPTION UNITS: 3 UNITS
 COURSE REQUIREMENTS—GRADING SYSTEM HOURS/ WEEK:3 HOURS PER WEEK
 REFERENCES/COURSE RESOURCES COURSE CODE: EDUC.13
 GENERAL INSTRUCTIONS:
 MODULE OVERVIEW: It describes the module. ( “the ALL about”)
 INTENDED LEARNING OUTCOMES: What students should be able to do at COURSE DESCRIPTION:
the completion of a module ( based from the syllabus)
 CONTENT: Topics Course Requirements:
 LEARNING SEQUENCE:
1. WRITTEN PERFORMANCE 25% ,
 ENGAGE/ CONTENT FOCUS---presentation of inputs and knowledge
PERFORMANCE TASK 50%,
( facts, concepts, theories)—“what to discuss”
MAJOR EXAMINATION 25%
 EXPLORE—interactive activities
TOTAL = 100%
 APPLICATION TASK--- activities, questions requiring analytical, critical,
2. Prelim, Midterm, Pre-Final, & Final examination
and creative application of the topic
(this would be in any form)  GENERAL INSTRUCTIONS:
 SELF-CHECK/ASSESSMENT—formative & summative assessment; varied
1.
forms of assessment that are aligned to intended learning outcomes (this
would be in any form)
2.
 REFLECTION—“what do you think and feel about the lesson” 3.
 ASSIGNMENT 4.
 SUGGESTION’S PAGE/ FEEDBACK
REFERENCE/s:
Bilbao P.Purita, Ed.D., Dayagbil, Filomena T. Ed.D., Corpuz, Brenda,Ph.D., Reyes,
Emerita,Ed.D., Dizon, Erlinda,Ed.D., (2015)Curriculum Development for Teachers
Adriana Publishing CO., INC.
INTERNET RESOURCES.,JOURNALS/MAGAZINES. READINGS

Page 1 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

A ARALIN I BATAYANG KAALAMAN SA WIKA

DESKRIPSYON NG KURSO L
Kahulugan ng Wika
A
M Basahin ang mga sumusunod na pangungusap.
MODYUL 1 # Ang Filipino I ay isang metaliggwistik na pag-aaral sa gamit ng akademikong
Filipino sa iba’t ibang sitwasyon at larangan. Sa paraang interdisiplinaryo at interaktibo. I
Inaasahang malilinang sa mga mag-aaral ang mga kailangang kaalaman at kasanayang N 1.Gleason (1961) – ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog
komunikatibo: pakikinig, pagsasalita, pagbasa, pagsulat, at panonood. na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit sa
E pakikipagtalastasan ng mga taong nasa iisang kultura.
N 2. Finnocchiaro (1964) – ang wika ay isang sistemang arbitraryo ng simbolong
INAASAHANG BUNGA
n pasalita na nagbibigay pahintulot sa mga taong may kultura o ng mga taong
Malaman ang kahalagan at tungkulin ng wika, kasaysayan
natutunan ang ganoong kultura upang makipagtalastasan o di kaya’y
ng wikang pambansa at ebolusyon ng ortograpiyang
makipag-ugnayan.
Pilipino.
3. Sturtevant (1968) – ang wika ay isang Sistema ng mga simbolong
Matukoy at masuri ang iba’t ibang barayti ng wika.
arbitraryo ng mga tunog para sa
komunikasyong pantao.
4. Hill (1976) – ang wika ay ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng
simbolikong pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na
nalilikha ng aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at padron
na lumilikha at simetrikal na estraktura.
5. Brown (1980) – ang wika ay masasabing sistematiko. Set ng mga
simbolikong arbitraryo, pasalita, nagaganap sa isang kultura, pantao, at
NILALAMAN natatamo ng lahat ng tao.
6. Bouman (1990) – ang wika ay isang paraan ng komunikasyon sa pagitan
ng mga tao sa isang tiyak na lugar, para sa isang partikular na layunin na
BATAYANG KAALAMAN SA WIKA ginagamitan ng mga verbal at viswal na signal para makapagpahayag.
7. Webster (1990) – ang wika ay kalipunan ng mga salitang ginagamit at
BARAYTI NG WIKA
naiintindihan ng isang maituturing na komunidad.
ANG WIKANG PAMBANSA NG
Kahalagahan ng Wika
PILIPINAS
1. Instrumento sa pagpapahayag.
EBOLUSYON NG
2. Tagapagtala ng mga mahahalagang pangayyari at impormasyon sa lipunan,
ORTOGRAPIYANG kultura at kasaysayan.
PILIPINO Page 2 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32

3. Tagapagpalaganap ng mga karunungan at katotohanan.
4. Nagsisilbing instrument sa pagbubuklod ng bansa.
5. Naitataas ang antas ng malikhaing pag-iisip.
Katangian ng Wika
1. Ang wika ay masistemang balangkas - Ang ibig sabihin ng katangiang ito ay
isinaayos ang mga tunog sa sistematikong paraan para makabuo ng
makahulugang bahagi tulad ng salita, parirala, pangungusap at panayam.
2. Ang wika ay sinasalitang tunog - to ay sinasalita na galing sa magkasunud-
sunod na tunog na humuhugis sa paraan ng mga iba’t ibang kasangkapan sa
pagsasalita na tinatawag na mga bahagi ng pagsasalita o speech organs.
3. Ang wika ay komunikasyon - Muli, ito ay kasangkapan ng komunikasyon ng
dalawa o higit pang nag-uusap na mga tao. Sa ganitong paraan, maipapahayag
ang mga damdamin, kaisipan, pangarap, imahinasyon, layunin, at
pangangailangan ng tao.
4. Ang wika ay panatao - Ang wika ay isang eksklusibong pag-aari ng mga tao nga
sila mismong lumikha at sila rin ang gumagamit. Dala-dala ng mga tao nito
bilang kasangkapan ng pakikipagtalastasan.
5. Ang wika ay kaugnay ng kultura - Taglay nito ang kultura ng lipunang
pinagmumulan nito. Ang sining, panitikan, karunungan, kaugalian, kinagawain
at paniniwala ng mamamayan ang bumubuo ng kultura.
6. Ang wika ay ginagamit - Kailangan itong gamitin na instrumento sa
komunikasyon. Unti-unting mawawala ito kapag hindi ginagamit.
7. Ang wika ay natatangi - May kaibahan ang bawat wika sa ibang wika. Walng
dalawang wika na magkatulad. Ang bawat wika ay may sariling sistema ng
palatunugan, palabuuan, at palaugnayan; at may sariling set ng mga bahagi.
8. Ang wika ay dinamiko - Ito ay buhay at patuloy sa pagbabago nang dahil sa
patuloy rin na nagbabago ang pamumuhay ng tao at iniangkop ang wika sa
mabilis na tkbo ng buhay na dulot ng agham at teknolohiya.
9. Ang wika ay malikhain - Ang anumang wika ay may abilidad na makabuo ng
walang katapusang dami ng pangungusap.
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM
Mga Sitwasyong Ginagamitan ng Wika
1. Sa mga pagtatakda, paglilimita at pagbibigay katawagang sa mga bagay at
tao (Limiting, Categorizing and Coining)
2. Para sa mga tungkuling pang-ebalwasyon ng mga bagay (Evaluating).
3. Upang magsilbing behikulo ng mga pagtataya sa mga pangyayaring
panghinaharap. Kabilang na rin ang paglalahad ng mga karanasang
pangnagdaan at pangkasalukuyan. (Predicting and Expository Making).
4. Sa mga pagpapabatid ng impormasyon sa iba’t ibang uri at antas nito
(Informing).
5. Sa pagtakda ng pag-uutos, pag-aatas at katungkulang dapat sundin o
pahalagahan (Policy and Expository Making).
Teorya sa Pinagmulan ng Wika
1. Tore ng Babel
- Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang ang wika noong unang panahon
kaya't walang suliranin sa pakikipagtalastasan ang tao. Naghangad ang tao
na higitan ang kapangyarihan ng Diyos, naging mapagmataas at nag-
ambisyong maabot ang langit, at nagtayo ng pakataas-taas na tore.
Mapangahas at mayabang na ang mga tao, subalit pinatunayan ng Diyos
na higit siyang makapangyarihan kaya sa pamamgitan ng kaniyang
kapangyarihan, ginuho niya ang tore. Ginawang magkakaiba ang Wika ng
bawat isa, hindi na magkaintindihan at naghiwa-hiwalay ayon sa wikang
sinasalita. (Genesis kab. 11:1-8)
2. Bow-wow
- Ayon sa teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay mula sa
panggagaya sa mga tunog ng kalikasan. Ang mga primitibong tao diumano
ay kulang na kulang sa mga bokabularyong magagamit. Dahil dito, ang
mga bagay-bagay sa kanilang paligid ay natutunan nilang tagurian sa
pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga ito. Marahil ito ang
dahilan kung bakit ang tuko ay tinatawag ng tuko dahil sa tunog na
nalilikha ng nasabing insekto. Pansinin ang mga batang natututo pa
Page 3 of 13

lamang magsalita. Hindi ba’t nagsisimula sila sa panggagaya ng mga tunog,
kung kaya’t ang tawag nila sa aso ay aw-aw at sa pusa ay miyaw. Ngunit
kung totoo ito, bakit iba-iba ang tawag sa aso halimbawa sa iba’t ibang
bansa gayong ang tunog na nalilikha ng aso sa Amerika man o sa Tsina ay
pareho lamang?
3. Ding-dong
- Kahawig ng teoryang bow-bow, nagkaroon daw ng wika ang tao, ayon sa
teoryang ito, sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-
bagay sa paligid. Ngunit ang teoryang ito ay hindi limitado sa mga
kalikasan lamang kungdi maging sa mga bagay na likha ng tao. Ayon sa
teoryang ito, lahat ng bagay ay may sariling tunog na siyang kumakatawan
sa bawat isa at ang tunog niyon ang siyang ginagad ng mga sinaunang tao
na kalauna’y nagpabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
Tinawag din ito ni Max Muller na simbolismo ng tunog
4. Pooh-pooh
- Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon teoryang ito, nang hindi
sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad
ng sakit, tuwa, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla at iba pa. Pansinin
nga naman ang isang Pilipinong napapabulalas sa sakit. Hindi ba’t siya’ y
napapa-Aray! Samantalang ang mga Amerikano ay napapa-ouch! Ano’ng
naibubulalas natin kung tayo’y nakadarama ng tuwa? Ng sarap? Ng takot?
5. Yo-he-ho
- Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S. Diamond (sa Berel, 2003) na ang
tao ay natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal.
Hindi nga ba’t tayo’y nakalilikha rin ng tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng
pwersa. Halimbawa, ano’ng tunog ang nililikha natin kapag tayo’y
nagbubuhat ng mabibigat na bagay, kapag tayo’y sumusuntok o
nangangarate o kapag ang mga ina ay nanganganak?
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM
6. Yum-yum
- Katulad ng teoryang ta-ta, sinasabi rito na ang tao ay tutugon sa
pamamagitan ng pagkumpas sa alinmang bagay na nangangailangan ng
aksiyon. Ang pagtugong ito ay isinasagawa sa pamamagitan ng bibig ayon
sa posisyon ng dila. Katulad halos ng teoryang ta-ta ang paliwanag ng mga
proponent ng teoryang ito sa pinagmulan ng wika
7. Ta-ta
- Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na
kanyang ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at
naging sanhi ng pagkatuto ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y
nagsalita. Tinatawag itong ta-ta na sa wikang Pranses ay
nangangahulugang paalam o goodbye sapagkat kapag ang isang tao nga
namang nagpapaalam ay kumakampay ang kamay nang pababa at pataas
katulad ng pagbaba at pagtaas na galaw ng dila kapag binibigkas ang
salitang ta-ta.
8. Sing-song
- Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na ang wika ay nagmula sa
paglalaro, pagtawa, pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga
bulalas-emosyunal. Iminungkahi pa niya na taliwas sa iba pang teorya, ang
mga unang salita ay sadyang mahahaba at musikal, at hindi maiikling
bulalas na pinaniniwalaan ng marami.
Tungkulin ng Wika
1. Instrumental – tungkulin sa pagtugon sa mga pangangailanagn.
2. Regulatory – naglolontrol at gumagabay sa mga kilos at asal.
3. Informative – bilang tsanel ng impormasyon, kaalaman at kamalayan.
4. Heuristic – kagamitan sa pagtuklas at pagharap ng mga tala, impormasyon at
datos.
5. Interactionary – tagapagtatag ngn mga ugnayan at samahang sosyal.
6. Imaginary – sa mga paglalahad ng mga paraan ng pagpapahayag ng nilalaman
ng haraya at imahinasyon.
Page 4 of 13
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

7. Personal – lunsuran ng pagpapabatid ng sariling damdamin, opinion at ideya.

4. Etnolek - Ginawa ito mula sa salita ng mga etnolonggwistang grupo. Nagkaroon
ARALIN 2 BARAYTI NG WIKA nga iba’t ibang etnolek dahil sa maraming mga pangkat na etniko.
Barayti ng Wika
Halimbawa:
1. Idyolek - Ito ay ang personal na paggamit ng salita ng isang indibidwal. Bawat
indibidwal ay may istilo sa pamamahayag at pananalita. Palangga – Sinisinta, Minamahal
Kalipay – saya, tuwa, kasiya
Halimbawa: Bulanim – pagkahugis ng buo ng buwan
5. Ekolek - Ito ay kadalasang ginagamit sa ating tirahan. Ito ay kadalasan nagmumula
“Magandang Gabi Bayan” – Noli de Castro sa mga bibig ng bata at matanda.
“Hoy Gising” – Ted Failon
“Hindi ka namin tatantanan” – Mike Enriquez Halimbawa:
“Di umano’y -” – Jessica Soho
Palikuran – banyo o kubeta
2. Dayalek - Ito ay nalilikha ng dahil sa heograpikonog kinaroroonan. Ang barayti na Papa – ama/tatay
ito ay ginagamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na tnitirhan. Mama – nanay/ina
6. Pidgin - Wala itong pormal na estraktura at tinawag ding “lengwahe ng wala
Halimbawa: ninuman”. Ginagamit ito sa mga tao na nasa ibang lugar o bansa.

Tagalog – “Mahal kita” Halimbawa:

Hiligaynon – “Langga ta gd ka”
Bikolano – “Namumutan ta ka” Ako punta banyo – Pupunta muna ako sa banyo.
Tagalog – “Hindi ko makaintindi Hindi ikaw galing kanta – Hindi ka magaling kumanta.
Cebuano – “Dili ko sabot” Sali ako laro ulan – Sasali akong maglaro sa ulan.
7. Creole - Ito ay ang pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula sa magkaibang
3. Sosyolek - Uri ng barayti na pansamantala lang at ginagamit sa isang partikular na lugar hanggang sa naging personal na wika.
grupo.
Halimbawa:
Halimbawa:
Mi nombre – Ang pangalan ko
Te meg, shat ta? (Pare, mag-inuman tayo) Yu ting yu wan, a? – Akala mo espesyal ka o ano?
Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!) I gat planti kain kain abus long bikbus – Marami akong uri ng mga hayop sa
Wag kang snobber (Huwag kang maging suplado) gubatan.
Page 5 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32

8. Register - Ito ay espesyalisadong ginagamit sa isang partikular na pangkat o
domain. May tatlong uri nito:
Larangan – naayon ito sa larangan ng taong gumagamit nito
Modo – paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon?
Tenor- ayon sa relasyon ng mga-naguusap
Halimbawa:
Jejemon
Binaliktad
Pinaikli sa teks
Antas ng Wika
1. Formal at Di-formal – di-formal na wika ang wikang ginagamit ng tao sa ka-
edadsamantalang formal naman ang wikang gingamit ng tao sa nakatataas o
nakatatanda
2. Lingua franca – wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Pilipinas ang
Filipino anglingua franca ng mga tao
3. Lalawiganin – mga wikang ginagamit ng mga tao sa lalawigan gaya ng Chavacano"
Tausug"Cebuano" Ilonggo" Visaya at iba pa. Hindi talamak ang paggamit sa isang
bansa ng mga wikanglalawiganin ngunit nagsasadya ito ng implikasyon ng kultura
ng isang lalawigan'.
4. Kolokyal - ito ay ang pakikibagay ng wika sa taong gumagamit nito. Kadalasan
napaiikli angmga salita ngunit napagkakasunduan ang pagpapaikli nito.
Halimbawa - /tena*/ para sa ‘tara na” /pre/ para sa “pare”.
5. Balbal o Pangkalye – wikang ginagamit ng tao na halos likha-likha lamang at may
kanya-kanyang kahulugan gaya ng wika ng mga tambay at bakla – Halimbawa ang
mga salitang “ekla!ush" “erpat at ermat” at “cheverloo”.
6. edukado/malalim – wikang ginagamit sa panitikan" sa mga paaralan at
pamantasan" sagobyerno" sa korte at iba pang venyung profesyunal.
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM
ARALIN 3 ANG WIKANG PAMBANSA NG PILIPINAS
Isang Paglalagom sa Kasaysayan ng Wikang Pambansa ng Mga Pilipino
1897 – Pagtatalaga ng Tagalog bilang opisyal na wika.
1901 – Ginagamit na Wikang Pampaaralan ang Ingles
1931 – Pag-aatas ng paggamit sa mga wikang katutubo sa mga paaralan sa antas
ng primary.
1935 – Paghiling ng isang pagpapatibay at pagpapayaman ng kikilalaning wikang
pambansa mula sa isang umiiral na wika.
1936 – Pagtatatag ng Surian ng Wikang Pambansa
1937 – Pagpapahayag nang “Tagalog” na magsisilbing Nukleo ng Wikang
Pambansa.
1940 – Sinisimulang gamitin nag Tagalog sa mga pampublikong at pribadong
paaralan bilang wikang panturo.
1946 – Ginagawang opisyal na wika ang Wikang Pambansa
1954 – Proklamasyon ukol sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika (Marso 29 – Abril 4)
bilang pagdakila at pagkilala sa araw ng kapanganakan ni Balagtas.
1973 – Paglikha ng Rebolusyon Bilang 73-7 mula sa Pambansang Lupon ng
Edukasyon, itinatadhana nito ang Patakarang Baylingguwala sa Edukasyon.
1987 – Pagatatalaga ng bagong taguri sa wikang pambansa bilang Filipino.
– Implementasyon ng Kautusang Pangkagawaran Bilang 81, na itinakda ang
pagdaragdag ng waong (8) bagong letra sa Abakada.
2001 – Paglalathala ng KWF ng Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa ISpelling ng
Wikang Filipino.
ARALIN 4 EBOLUSYON NG ORTOGRAPIYANG PILIPINO
Ortograpiya - Ito ay ang pag-aaral ng tamang pagbabaybay ng mga salita at mga
letra sa alpabeto.
Page 6 of 13
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

Kasaysayan ng Ortograpiyang Filipino dinagdag, binago lamang ang tuntunin sa paggamit ng 8 dagdag na letra na naging sanhi
ng maraming kalituhan.
1976 - Sinimulan sa pamamagitan ng mga Tuntuniin ng Ortograpiyang Filipino ng Surian ng
Wikang Pambansa. Mula sa 20 letrang abakada ng wikang Tagalog, ang alfabeto ay naging Mga Tuntunin ng 2009 Ortograpiyang Filipino
31 letra. Binansagan itong "Pinagyamang Alfabeto" dahil sa dami ng letra.
Ang 2009 Bagong Gabay sa Ortograpiyang Filipino ay binubuo ng mga kalakaran kung
Agosto 6, 1987 - Nagkaroon na ng pormal na alpabeto ang ating bansa. Ito ay binubuo ng paanong sumulat ang mgaPilipino sa kanilang wikang pambansa. Inilalahad sa
dalawampu’t walong titik na tinatawag na pang- Ingles maliban sa enye. Narito ang ortograpiyang ito ang estandardisadong mga grapema (o pagsulat ngmga simbolo) at mga
pagkakasunod-sunod ng mga letra: tuntunin sa paggamit at pagbigkas ng mga simbolong ito. Ayon sa 2009:Ang mga grapema
sa praktikal na ortograpiya ng wikang Filipino ay binubuo ng serye ng mga letrang
A b c d e f g h i j k l m n n(enye) ng o p q r s t u v w x y z tinatawag na Alpabetong Filipino na may dalawampu’t walong (28) letra at binibigkas sa
tawag-Ingles sa ñ (enye) na tawag saKastila.
Ang Pagbabago ng Alpabeto
Ang Abakada - Ito ay binubuo ng dalawampung titik: labinlimang katinig at limang patinig Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg
na kumakatawan sa isang makahulugang tunog ng bawat isa. “ey” “bi” “si” “di” “I” “ef” “ji”
Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn
/a/ /ba/ /ka/ /da/ /e/ /ga/ /ha/ /i/ /la/ /ma/ /na/ /nga/ /o/ /pa/ /ra/ /sa/ /ta/ /u/ “eych” “ay” “jey” “key” “el” “em” “en”
/wa/ /ya / Ňñ NGng Oo Pp Qq Rr Ss
“enye” “enji” “O” “pi” “kyu” “ar” “es”
a b c ch d e f g h I j k l ll m n n(enye) ng o p q r rr s t u v w x y z Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
“ti” “yu” “vi” “dobol yu” “eks” “way” “zi”
Mga Kasangkapang Ginamit sa Pagsusulat Noong Unang Panahon Ang S'yang
Nagbalangkas Samantalang ang hindi letra ay maaaring buuin ng mga paiwa (‘) at pakupya (^) na
sumisimbolo sa impit natunog (Ɂ), tuldik na pahilis (ˋ) na sumisimbolo sa diin/ o haba at
Abril 15, 1890 - Nalathala sa La Solidaridad ang artikulo ni Dr. Jose Rizal na Sobre la Nueva mga bantas, gaya ng tuldok (.), patanong (?), padamdam(!), kuwit (,), tuldok- kuwit (;),
Ortografia dela Lengua Tagala o Hinggil sa Bagong Ortograpiya ng Wikang Tagalog. kudlit (‘) at gitling (-).

Ano ang Alibata? TUNTUNIN SA PAGBABAYBAY

Ang Alibata ay ang sistema ng pagsulat noong unag panahon. Ito ay binubuo ng
labimpitong titik: tatlong patinig at labing-apat na katinig.
2001 - Isinusog ito ng Komisyon sa Wikang Filipino at tinawag na 2001 Revisyon sa
Alfabeto at Patnubay sa Ispeling. May 28 letra pa rin sa Alfabeto; walang bawas, walang
Ito ay nahati sa dalawa ang pasalita at pasulat na pagbabaybay:
1. Sa Pasalitang Pagbabaybay, paletra ang salitang pagbaybay sa Filipino. Kung kaya’t isa
-isa ang pagbigkas sa mgaletrang bumubuo sa isang salita, pantig, daglat, akronim, inisyal,
simbolong pang-agham, atb.

Page 7 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

Pagsalita Pagbigkas /PSAWF (Pambansang Samahan sa Abogasya ng Wikang Filipino) /pi-es-ey-dobolyu-

Salita bata /bi-ey-ti-ey/ ef/KBP
nanay /en-ey-en-ey-way/ (Kapisanan ng mga Broadcasting sa Pilipinas) /key-bi-pi/
Remo /capital ar-i-em-o/ UP (Unibersidad ng Pilipinas) /yu-pi/
Viaje /vi-ay-ey-jey-i/ MSU (Mindanao State University) /em-es-yu/
Sadik /es-ey-di-ay-key/
Simbolong Pang-agham/Pangmatematika
Pantig pa /pi-ey/ Fe (Iron) / ef-i/
Kla /key-el-ey/ H2O (water) /eych-tu-o/
Trans /ti-ar-ey-en-es/ Ib (pound) /el-bi/
Tsart /ti-es-ey-ar-ti
Sa pasulat na pagbaybay naman, itinatagubilin sa 2009 Gabay sa Ortograpiyang Filipino na
Akronim sundin ang mga sumusunod:
1. Panatilihin ang orihinal na anyo ng mga salitang mula sa ibang katutubong wika sa
PMA (Philippine Military Academy) /pi-em-ey/ Pilipinas.
NPC(National Power Corporation) /en-pi-si/CCP a. Vakul
(Cultural Center of the Philippines) /si-si-pi/ (Ivatan). Panakip sa ulo na yari sa palmera ng ginagamit bilang pananggalang sa ulan at
NBI (National Bureau of Investigation) /en-bi-ay/ init ng araw.
b. Payyo/payew
Daglat (Ifugao). Pangkalahatang tawag sa palayan ng mga Ifugao.
c. Bananu (Hudhud).
Bb (binibini) /kapital bi-bi/ Sa halip na hagdan-hagdang palayan (rise terraces).
G. (Ginoo) /Kapital ji/ d. Tsanak o t’nalak
Gng. (Ginang) /capital ji-en-ji/ (T’boli). Halimbawa yari sa abaka ng mga T’boli.
e. Butanding (Bikol). Sa halip na “whale shark”
Inisyal ng Tao
2. Sa pagbabaybay ng mga hiram na salita mula sa mga banyagang wika, panatilihin ang
JLS (Jose Laderas Santos) /jey-el-es/ orihinal nitong anyo.
CJC (Carlo J. Caparas) /si-jey-si/ Rendevouz samura reservoir
VLT (Vilma L. Tacbad) /vi-el-ti/ Habeas corpus sphagett i jogging
Depot Salvage
Inisyal ng Samahan/Institusyon
KWF (Komisyon sa Wikang Filipino) /key-dobolyu-ef/
-
Page 8 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

Sinusunod din ang mga tuntuning ito sa mga salitang-ugat na may panlaping kabilaan
3. Sa pagbabaybay ng mga salitang mula sa Español, baybayin ito ayon sa ABAKADA (unlapi at hulapi).

vintana = bintana familia = pamilya Bukod - pagbukod-bukurin Dugtong - pagdugtong-dugtungin

cigarillo = sigarilyo mantiquilla = mantikilya Sunod - pagsunod-sunurin Lingcod – paglingkuran
lavacara = labakara zapatos = sapatos
4. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na e hindi ito pinapalitan ng *Gayon man may mga salitang nananatili ang e kahit hinuhulapian.
letrang i. Kinakabitan ng pang-ugnay/linker (-ng) at ginagamitan ng gitling sa pagitan ng Sine – sinehan Bote – botehan Onse – onsehan Base – basehan
salitang-ugat.
8. Makabuluhan ang tunog ng e at o kapag inihahambing ang mga hiram na salita sa mga
Pobre = pobreng-pobre nuebe = nuebeng-nuebe Grabe = grabeng-grabe katutubo o hiram nasalita.
suwerte = suwerteng-suwerte Swabe = swabeng-swabe
Bente – binti Pesa – pisa Mesa – misa Uso - oso
5. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na o hindi ito pinapalitan ng
letrang u. Ginagamitan nggitling sa pagitan ng salitang-ugat. 9. Gayonman hindi pwedeng palitan ng i ang e at o sa u. Dapat paring gamitin ang baybay
na matagal na o laginang ginagamit.
Ano = ano-ano Sino = sino-sino Pito = pito-pito Babae - hindi babai buhos - hindi buhus sampu - hindi sampo
Halo = halo-halo (magkakasama-sama ang iba’t ibang anyo)
Buto = buto-buto Piso = piso-piso Solo = solo-solo *Tandaang sa mga salitang hiram naman na karaniwa’y sa Ingles ang inulit ay ang tunog
ng unang KP ng orihinal na ispleling.
6. Ang mga salitang may o sa huling pantig inuulit man o inuunlapian, nanatili ang letrang Bike magba-bike Design magde-design
o. Ginagamitan ng gitling sa pagitan ng mga salitang-ugat. Poter magpo- poster Travel magtra-travel

Buklod = buklod-buklod Kahon = kahon-kahon *Kapag ang salitang hiram ay may digrapo o kambal katinig na may-iisang tunog, inu-ulit
Milyon = milyon-milyon Subod = sunod-sunod ang digrapo at ang unangpatinig o tunog sa Filipino ng unang pantig.
Taon = taon-taon Labo = magkalabo-labo Showmag sho-show Ship magshi-ship
Tsololate matso-tsokolate Tsinelas magtsi-tsinelas
7. Kapag hinuhulapian ang huling pantig ng salitang-ugat na nagtatapos sa e, ito ay
nagiging i at ang o ay u. *Ang iba pang salitang hiram na may kambal katinig kapag-iniulit o nilalapian ay
binabaybay sa pamamagitan nang pag-uulit ng tunog ng unang katinig at patinig ng unang
Kape = kapihan pantig ng salitang-ugat.
Korte = kortihan Icha-chat magpe- present magus-subscribe
Salbahe = salbahihan

Page 9 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

MGA TUNTUNIN SA PANGHIHIRAM d. Sa mga salitang hiram sa Español na may o at sinusundan ng n nagbabago ang kasunod
Ayon pa sa 2009 Gabay sa Ortograpiyang Filipino ang tuntunin sa panghihiram ng na katinig, ang o aynagiging u at ang n ay nagiging m.
mga salita ay ang mgasumusunod: Kastila Filipino Conferencia = kumperensiya Confesar = kumpesar
Conflanza = kumpiyansa Confidencial = kumpidensya
1. Tumbasan ng kasalukuyang leksikon sa Filipino ang mga salitang hiram o banyaga.
Appetite = pampagana Arts = sining Debate = pagtatalo 4. Mga salitang hiram sa Español at Ingles: Kung hindi tiyak ang pagtutumbas, hiramin ang
Socio = lipunan Banquet = ssalusalo Concept = konsepto orihinal na Español atIngles.
Descriptive= palarawan Budget = laang-gugulin
2. Gamitin ang mga katutubong mga salita mula sa mga katutubong wika sa Pilipinas at Hindi ipinapayong panumbas ang sumusunod:
panatilihin ang orihinal nabaybay. Imeyds - imahe (para sa image) Dayalog - dayalogo (para sa dialogue)
Baba - (Hilihaynon at Sugbuanong Bisaya) tawag sa asawang lalaki Prayority - prayoridad (para sa priority)
butanding - (Bikol) whale shark
imam - (Tausog) Muslim priest 5. Panghihiram sa wikang Ingles: kung wikang Ingles at iba pang wikang dayuhan ang
cañao - (Igorot) panseremonyang sayaw pinaghiraman, panatilihin angorihinal na ispeling kung makalilito ang pagsasa-Filipino ng
banhaw - (Visaya) muling pagkabuhay baybay.
chidwaa - (Ivatan) biloy (dimple) Habeas corpus Bouquet Depot
gahum - (Cebuano, Hiligaynon, Waray) kapangyarihan Salvage spaghetti reservoir
3. Mga salitang salitang hiram sa Español.
6. Panatilihin ang orihinal na baybay ng mga salitang pantangi, panteknikal, pang-agham
a. Baybayin ang salita ayon sa ABAKADA. at mga simbolong pang-agham at matematika.
Vocabulario = bokabularyo Musico = musiko Manuel Quezon Biñan Laguna tape recorder
Celebracion = selebrasyon Maquinilla = makinilya cell phone Albaza Bldg. Jose Reyes Hospital
Maquina = makina Psicologia = sikolohiya videotape loudspeaker compact disk

b. Sa mga salitang hiram sa Español na may e, panatilihin ang e.

Estudyante = hindi istudyante Estilo = hindi istilo
Espirito = hindi ispirito Estruktura = hindi istruktura
Desgrasya = hindi disgrasya Espesyal = hindi ispesyal

c. Sa mga salitang hiram sa Español na may o, panatilihin ang o.

Politika = hindi pulitika Opisina = hindi upisina
Tradisyonal = hindi tradisyunal Koryente = hindi kuryente

Page 10 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

PAGSASANAY I 6. eskedyul iskedyul skedyul

Panuto: Magtala ng mga sitwasyong may kaugnayan sa mga sumusunod na tungkulin at 7. politiks politika pulitika
gamit ng wika. 8. batuhen batohin batuhin
9. kumbento kombento convent
Mga Batayang Tungkulin at Gamit ng Wika Mga Halinbawang Sitwasyon 10. magdodrawing magdo-drawing magdo-drowing
1. Pagtatakda, Paglilimita at Pagbibigay- 11. vokey bouquet boket
katawagan (Limiting, Categorizing, Coining) 12. quorum korum qorum
2. Evalwasyon ng mga bagay (Evaluating) 13. barayti varayti varayati
3. Pagtataya ng hinaharap, pangnagdaan at 14. empirical empirical emperikal
pangkasalukuyan (Policy and Rule Making) 15. chocolate tsokolate tsokoleyt
4. Pagahahtid ng impormasyon (Informing)
5. Pag-uutos, pag-aatas at pagbuo ng PAGSASANAY III
katungkulan (Instrumental) Panuto: Baybayin ang mga sumusunod na salita sa wikang Filipino ayon sa tinalakay na
6. Pagtugon sa Pangangailanagn tuntunin.
(Instrumental)
7. Tagakontrol at tagagabay sa kilos at asal 1. revise
(Regulatory) 2. context
8. Gamit sa pagtuklas at paghanap ng tala 3. synthesize
impormasyon at datos. (Heurustic) 4. cariño
9. Para sa ugnayang sosyal (Interactionary) 5. morpheme
10. Sa paggamit ng haraya at imahinasyon 6. quiapo
(Imaginary) 7. masjid
11. Sa pagpapabatid ng sariling emosyon at 8. pulis
opinion (Personal) 9. variety
10. reflection
PAGSASANAY II 11. experimental
Panuto: Bilugan ang tamang baybay o tamang gamit ng mga sumusunod na salita batay sa 12. definition
mga inilahad na mga tuntunin. 13. vernacular
14. refelction
1. barayti varayti varayati 15. variable
2. maka-duterte maka-Duterte makaDuterte
3. sinu-sino sino-sino sino-sinu
4. family familya pamilya
5. chopsuey tsapsuy chapsuy
Page 11 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

PAGSASANAY IV
Panuto: Bilugan ang salitang nararapat gamitan o hindi gamitan ng gitling.

1. taga-JRU tagaJRU taga JRU

2. nag-jogging nagjogging nag jogging
3. magko-Coke magko Coke magco-Coke
4. ika-lima ikalima ika lima
5. sang-katlo sangkatlo sang katlo
6. maka-Rizal makaRizal maka Rizal
7. taga-lungsod tagalungsod taga lungsod
8. iba’t-iba iba’tiba iba’t iba
9. iba-iba ibaiba iba-iba
10. paraan-paraan para paraan para-paraan

Page 12 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32
 MODULE #1 THE TEACHER & THE SCHOOL CURRICULUM

NAME OF THE STUDENT:_______________________________________

YEAR/LEVEL: _______________________________________

COURSE/ MAJOR: _______________________________________ SUGGESTION’S PAGE

MOBILE/LANDLINE # _______________________________________
 YOU MAY WRITE YOUR FEEDBACK AND SUGGESTION
REGARDING THE MODULE

Page 13 of 13
SOUTHERN PHILIPPINES INSTITUTE OF SCIENCE & TECHNOLOGY # my second home www.facebook.com/spist official 046-471 29 30 0949 927 15 32