E Drejta Penale PDF

DORACAK PËR PREGATITJEN E PROVIMIT TË
JURISPRUDENCËS
BOTIMI I TRETË, Prishtinë 2008
Mbështetur nga Qeveria Japoneze
Implementuar nga:
UNDP, Kosovë
Projekti për Provimin e Jurisprudencës –
Programi i Sundimit të Ligjit:
Virgjina Dumnica
Rrezearta Reka
Në bashkëpunim me LOGIC PLUS:
Besnik Limaj
Botimi shpërndahet falas!

i
PARATHËNIE PËR DORACAKUN E TRETЁ TЁ PROVIMIT TË JURISPRUDENCËS
Parathënie
Kanë kaluar mbi shtatë vjet (2001) nga botimi i parë në gjuhën shqipe i
Doracakut për përgatitjen e provimit të jurisprudencës. Rëndësia e botimit të
Doracakut të parë konsistoi në mundësimin dhe lehtësimin e dhënies së
provimit të jurisprudencës për kanditatët e shumtë që pritnin një material prej
nga do të përgatiteshin për atë provim dhe aftësimi i tyre për t’u inkuadruar
në institucionet e drejtësisë.
Doracaku i dytë për Provimin e Judisprudencës u ribotua në vitin 2004, si

nevojë për plotësimin, rifreskimin dhe përshtatjen e tij me legjislacionin e ri
të pasluftës, të miratuar nga Kuvendi i Kosovës, i cili është koherent me ligjet
evropiane, përkatësisht në harmoni me Acquis të UE-së dhe me aplikimin e
drejtpërdrejtë të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe
dokumenteve të tjera ndërkombëtare, pastaj me rregulloret e reja të UNMIK-
ut me të cilat rregulloheshin çështjet nga fushat e caktuara, që sipas Kornizës
Kushtetuese për Vetëqeverisje të Përkohshme në Kosovë ishin përgjegjësi e
rezervuar për Përfaqësuesin e Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të
Bashkuara.
Iniciativa për botimin e tretë të Doracakut për përgatitjen e provimit të
jurisprudencës rrodhi si rezultat i zhvillimeve të ngjarjeve të reja shoqërore e
politike që ndodhën pas botimit të dytë të Doracakut, i nxjerrjes së një numri
të madh të ligjeve të spastruara dhe ligjeve të reja, ku bënë pjesë edhe
iii
nxjerrja e Ligjit për provimin e Jurisprudencës nr.02-40 dhe, me veçanti, si
rezultat i nxjerrjes së Kushtetutës së Republikës së Kosovës.
Synimi kryesor i këtij Doracaku është qartësimi dhe përshtatja e tij me

Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe me legjislacionin e nxjerrë në bazë
të saj. Renditja e këtij Doracaku është bërë sipas programit të hartuar nga
ekspertët teorik (profesorë universitar) e praktik (gjyqtarë, prokurorë dhe
avokatë) të fushave përkatëse, të parapara për dhënien e provimit të
jurisprudencës. Është ky një përmbledhje e përshtatshme për t’ua lehtësuar
kandidatëve që t’i demonstrojnë aftësitë e tyre teorike në praktikë, gjatë
punës së tyre të ardhshme në gjyqësi, prokurori, avokaturë, biznes, e tjera.
Marrë në përgjithësi, ky Doracak kandidatëve për provimin e jurisprudencës
u ofron fond dijesh praktike për të gjetur përgjigje për dijen e nxënë teorike
gjatë studimeve universitare.
Hartuesit e këtij doracaku janë përpjekur që ta mbulojnë tërë Programin për

provimin e jurisprudencës, i cili përmban: parimet, struktuat kushtetuese,
organizimin aktual të gjyqësorit dhe të prokurorisë së Kosovës; të drejtën
penale (materiale dhe procedurale); të drejtën civile (materiale, procedurale,
familjare, trashigimore, sendore, detyrimore); të drejtën tregëtare
(ekonomike); të drejtën e punës; të drejtën administrative dhe të drejtën
ndërkombëtare e Evropiane për të drejtat e njeriut. Për kandidatët që kanë të
dhënë provimin për gjyqtarë për kundërvajtje, programi i provimit të
jurisprudencës shkurtohet dhe programi i shkurtuar përmban: organizimin
aktual të gjyqësorit dhe të prokurorisë së Kosovës; të drejtën penale
(materiale dhe procedurale); të drejtën civile (materiale, procedurale,
iv
familjare, trashigimore, sendore, detyrimore); të drejtën tregëtare
(ekonomike) dhe të drejtën ndërkombëtare Evropiane për të drejtat e njeriut.
As tani, me rastin e botimit të tretë të këtij Doracaku, brenda një periudhe të

shkurtër prej shtatë vitesh, nuk pretendoj se i njëjti është i përsosur, prandaj
do t’i isha mirënjohëse komunitetit juridik dhe ekspertëve të fushave të tjera
teorike e praktike të cilët do të tregojnë çfarëdo gabimi apo mangësi që është
bërë në këtë Doracak, që të mund të eliminohen në të ardhmën.
Mirënjohje
Mirënjohje për botimin e këtij Doracaku i shkon hartuesve të tij dhe UNDP-
së, i cili e mbështeti profesionalisht dhe financiarisht, me të njëjtin
përkushtim sikur që ka mbështetur edhe përgatitjen e korpusit të ligjeve në
fushën e drejtësisë.
Prishtinë, më 12 janar 2009 Nekibe Kelmendi,

Ministre e Drejtësisë
v
PËRMBAJTJA:
• SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I

JURISPRUDENCËS
Prof.Dr. Arsim Bajrami dhe Mr.Sc. Xhavit Shala ---------------------1
• E DREJTA PENALE (MATERIALE) dhe Shembuj të

Prokurorive
Ismet Kabashi -----------------------------------------------------63
• E DREJTA PENALE (PROCEDURALE) dhe Shembuj

Haki Lecaj --------------------------------------------------------177
• E DREJTA CIVILE (Pjesa e Përgjithshme, E Drejta Sendore,

Familjare dhe Trashigimore) dhe Shembuj të
Parashtresave dhe Vendimeve të Gjykatës nga:
- E Drejta Sendore;
- E Drejta Familjare;
- E Drejta Trashëgimore;
- Mbrojtja nga Dhuna në Familje
Ruzhdi Berisha dhe Atdhe Berisha -----------------------------313
• E DREJTA DETYRIMORE
Mr.Sc. Rifat Zylfiu ---------------------------------------------- 503
• E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE

dhe Formularët në Procedurën Kontestimore
Adem Vokshi ------------------------------------------------------611
• E DREJTA TREGTARE (EKONOMIKE)

Dr.Jur. Korab R. Sejdiu dhe Mr.Sc. Vjosa Osmani -----------775
vi
• E DREJTA E PUNËS
Selim Nikqi ---------------------------------------------------------869
• E DREJTA ADMINISTRATIVE
Osman Tmava -------------------------------------------------------- 947
• E DREJTA NDËRKOMBËTARE DHE EVROPIANE

PËR TË DREJTAT E NJERIUT
Dr. Gjyljeta Mushkolaj -------------------------------------------- 1005
vii
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I JURISPRUDENCËS
ARSIM BAJRAMI & XHAVIT SHALA
SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I

JURISPRUDENCËS
KUPTIMI I KUSHTETUTËS
Ç’ është kushtetuta
Kushtetuta është një nocion i njohur për opinionin e gjërë. Ajo

nënkupton aktin më të lartë juridiko-politik me të cilin përcaktohen dhe
mbrohen vlerat themelore të një shteti. Për kushtetuen mund të jepen
definicione nga me të ndryshmet, duke filluar nga ato juridike-normative,
politike, juridiko-politike, sociologjike, filozofike dhe këndvështrimet
tjera. Për nevojat praktike të këtij doracaku do të përkufizohemi vetëm në
disa qasje për kushtetutën.
Përkufizimi kushtetues-juridik, kushtetutën e koncipon si akt suprem

juridik, ligj themelor të shtetit, me të cilin duhet të jenë në pajtim të
gjitha aktet tjera me fuqi më të ultë se kushtetuta. Ky përkufizim
nënkupton hierarkinë juridike dhe epërsinë e kushtetutës ndaj ligjeve dhe
akteve tjera nënligjore.
Piramida juridike e një shteti sipas hierarikisë juridike është
Kushtetuta, Aktet Kushtetuese, Ligji Kushtetues, Amandamentet
Kushtetuese, Ligjet, Aktet nënligjore-urdhëresat, Dekretet, Udhëzimet,
Aktet e përgjithshme juridike-statutet dhe Rregulloret.
Në shtetet ku funksionon shteti ligjor dhe ku respektohet parimi i
kushtetutshmërisë, të gjitha aktet në fuqi nën kushtetutën duhet të jenë në
pajtueshmëri me kushtetutën, përkatësishtë me ligjin (parimi i
ligjshmërisë).
Përkufizimi politik i kushtetutës, merr për bazë faktin se, kushtetuta

paraqet akt të kufizimit të pushtetit, vendosjen e tij në kornizat e sjelljes
kushtetuese dhe institucionalizimin e gjitha formave të manifestimit të
pushtetit shtetëror. Kushtetuta ndërtohet mbi shtyllën e parimit të ndarjes
1
së pushteteve, pavarësisë së tyre dhe funksionimit të parimit të kontrollit

reciprok midis pushteteve. Duke kufizuar pushtetin, kushtetuta e
shëndrron shtetin në një organizatë juridike që funksionon në bazë të
rregullave kushtetuese.
Përkufizimi juridiko-politik është qasje e plotë e dimensionit të

kushte- tutës dhe nënkupton kushtetutën si akt me të lartë juridik, i cili
miratohet nga organi më i lartë, ose populli për të mbrojtur vlerat
themelore të shtetit dhe për të kufizuar vetë shtetin dhe sjelljen e tij në
pajtim me kushtetuten. Qasja juridiko-politike është e plotë dhe shpreh në
plotëni misionin e kushtetutës në një shoqëri demokratike, si një
instrument i promovimit dhe garantimit të vlerave kryesore të një shteti
demokratik.
Kushtetuta si kontratë publike, për shumë teoricientë, sidomos

sociologë, krijon një llojë partneriteti midis qytetarëve dhe shtetit, të cilët
duke arritur pëlqim për kushtetutën përcaktojnë të drejta dhe detyrat
reciproke në funksionimin e shtetit dhe politikave publike. Qytetarët,
përkatësishtë populli si palë kontraktuese legjitimon kushtetutën përmes
referendumit dhe i bartë sovranitetin shtetit, duke i krijuar atij
legjitimitetin demokratik për ndërtimin dhe ushtrimin e politikave
publike. Shteti si palë tjetër kontraktuese, me kushtetutë pajiset me tërë
autoritetin e nevojshëm, që të ndërtojë legjislacionin dhe insitucionet e tij
legjislative, ekzekutive e gjyqësore dhe të qeverisjes së mirë në interes të
përgjithshëm publik. Kjo teori e koncipon kushtetutën si kontratë sociale
dhe është e pranishme në shtete që zbatojnë demokracinë e drejtpërdrejtë
(referendare), ku kushtetuta miratohet nga qytetarët, dhe ku njëmend
krijohet një marrëveshje kushtetuese midis qeverisë dhe qytetarit me të
drejta dhe detyra reciproke.
Llojet e kushtetutave
Momenti i parë me të cilin do të ballafaqohen hartuesit e kushtetutës,

është përcaktimi i llojit dhe modelit të Kushtetutës. Dilemat e para kanë
të bëjnë me vëllimin e kushtetutës, një kushtetutë e gjatë apo e shkurtë?
Në të kaluaren shtetet socialiste kanë përqafuar idenë e hipertrofisë
kushtetuese, duke hartuar kushtetuta të gjata të cilat rregullojnë në detale
jetën dhe me norma të stërngarkuara juridike ngulfatin qytetarin dhe
lirinë e tij. Këto shtete kishin kushtetuta të gjata me nga 500 nene dhe me
2
anekse shtesë (Kushtetuta e Indisë njëhet si kushtetuta më e gjatë në botë

me afër 500 nene dhe 15 anekse). Në anën tjetër ka raste të shteteve me
kushtetuta të shkurta siç janë psh, SHBA-të, ku kushtetuta ka vetëm
shtatë nene në formë parimeve kushtetuese, të cilat më vonë janë
plotësuar me 27 amandamente.
Përvojat kushtetuese të Kosovës ishin të ndryshme. Kushtetuta e KSA
të Kosovës kishte 480 nene, Kushtetuta e Republikës së Kosovës e vitit
1990 kishte 140 nene, Korniza Kushtetuese kishte 14 kapituj.
Sa i përket përvojave ndërkombëtare shumica e kushtetutave janë të
shkurta dhe rregullojë vetëm materien kushtetuese, si psh; Kushtetuta e
Francës ka 89 nene, Kushtetuta e Italisë 139 nene, Ligji Themelor i
Gjermanisë 141 nene, Kushtetuta e Turqisë 160 nene, Kushtetuta e
Spanjës 169 nene, Kushtetuta e Sllovenisë 174 nene, Kushtetuta e
Federatës Ruse 137 nene, Kushtetuta e Norvegjisë 112 nene, Kushtetuta e
Maqedonisë 134 nene, Kushtetuta e Kroacisë 142 nene, Kushtetuta e
Holandës 142 nene, Kushtetuta e Austrisë 148 nene, etj.
Me rastin e përcaktimit të vëllimit dhe gjatësisë së Kushtetutës, hartuesit
su-gjerohen të marin parasyshë këto fakte relevante siq janë: Kushtetuta
duhet të rregullojë vetëm vlerat themelore të vendit; Kushtetuta duhet të
ofrojë garancionet kushtetuese për liritë dhe të drejtat e qytetarëve.
Kushtetuta përcakton bazat e funksionimit të institucioneve demokratike.
Kushtetuta duhet t’i referohet legjislacionit të rregullt në detalizimin e
parimeve të saj si dhe Kushtetuta duhet të reflektojë bazën e sistemit
ligjor dhe të sigurojë mekanizmat adekuat për mbrojtjen e saj.
Dilema kushtetuta e butë apo e fortë
Dilema e dytë për hartuesit e kushtetutës, ka të bëjë me atë, se a do të

hartojnë një kushtetutë të ngurtë, e cila do të ndryshohet në procedurë
speciale dhe do të sigurojë një konsensus të gjërë, apo një kushtetutë të
butë që ofron fleksibilitet të mjaftushëm në ndryshimin e shpejtë?
Në qoftë se hartuesit përcaktohen për modelin e ngurtë të kushtetutës,
ata duhet të adoptojnë një procedurë të posaçëme të miratimit dhe
ndryshimit të saj. Kjo procedurë nuk e bënë kushtetutën të
pandryshushme fare, por për ndryshimin e saj kërkonë procedura të
ndryshme, të cilat dallojnë nga procedurat e rendomta legjislative.
Modelin kryesor të Kushtetutës së ngurtë e paraqet ajo e SHBA-ve, sepse
për ndryshimin e saj krahas pëlqimit me 2/3 të të dy dhomave të
kongresit, kërkon mbështetje të njejtë nga 50 legjislaturat e shteteve
3
federale. Edhe Kushtetuta e ish RSFJ-së e vitit 1974 ka përfaqësuar

modelin e kushtetutave të ngurta, sepse për miratimin dhe ndryshimin e
saj, krahas Kuvendit Federativ, kanë dhënë pëlqimin edhe kuvendet e tetë
njësive federale, pëlqim ky që ka nënkuptuar edhe të drejtën e vetos ndaj
ndryshimeve kushtetuese. Edhe Projekt Kushtetuta evropiane i takon
modelit të ngurtë, sepse kërkon ratifikimin e 25 shteteve antare të
Bashkimit Kushtetues për hyrjen në fuçi.
Disa rregulla me rëndësi për modelin e kushtetutës së ngurtë dhe të butë
a. Nëse hartuesit e draftojnë një model të kushtetutës së ngurtë, do të

zgjedhin një nga këto mekanizma për miratimin dhe ndryshimin e Kusht-
etutës, siq është: votimin e kushtetutës me 2/3 e antarëve të parlamentit
dhe të parlamenteve të njësive federale; votimin e kushtetutës në shtetet
federative me pëlqimin e njësive federale, votimin e kushtetutës në
mënyrë konsensuale në unionet konfederale si dhe votimin e kushtetutës
me shumicë të dyfishtë, shumicën e deputetëve të shumicës, dhe
shumicen e deputetëve të pakicës (Shumica Badinter), etj.
b. Nëse hartuesit do të përzgjedhin të draftojnë një kushtetutë të butë,

ata do të kenë parasysh se mekanizmi për miratimin dhe ndryshimin e
Kusht- etutës nuk dallon shumë nga procedurat e rëndomta parlamentare.
Kjo nuk nënkupton se procesi kushtetues do të jetë krejtësishtë i njejtë
me procesin ligjdhënës, por ndryshimet e kushtetutës janë më të shpejta
dhe bëhen në parlamentë për një kohë relativishtë të shpejtë me një
shumicë absolute ose shumicë të kualifikuara. Në mënyrë të veçantë
kushtetutat e buta liberalizojnë proceduren e amandamentimit të shpejtë,
duke ju përshtatë ndryshimeve që kërkon realiteti i krijuar.
Me rastin e draftimit të një kushtetute të butë hartuesit do të
përcaktojnë se: miratimi dhe ndryshimi i kushtetutës nuk kërkon
procedurë të veçantë; miratimi dhe ndryshimi i kushtetutës bëhet nga
parlamenti në procedura parlamentare me votim absolut ose të
kualifikuar; amandamentimi i kushtetutës është i shpejtë dhe i ngjajshëm
me procedurat legjislative si dhe miratimi dhe ndryshimi i Kushtetutës
nuk mund të pengohet me të drejtën e vetos , së njësive federale, të
njerës dhomë të parlamentit, nga presidenti etj.
4
Kushtetutë, fiktive, reale apo pragmatike
Në të kaluarën në sistemet komuniste, hartuesit e kushtetutës kanë

qenë nën ndikimet politike dhe kanë draftuar kushtetuta ideologjike, të
cilat kanë shërbyer si dekor për diktatorët dhe regjimet shtypse. Ata, në
njëren anë me kushtetutë kanë proklamuar rendin demokratik, e në anen
tjetër kanë zbatuar shtypjen, shpeshëherë në emër të kushtetutës, ose më
qëllim të mbrojtjes së saj. Për këta diktatorë, kushtetuta ka qenë e
rëndësishme vetëm për të ruajtur diktaturën e tyre, ata e kanë shkelur atë,
sa herë që ka paraqitur pengesë për realizimin e synime të tyre (shembulli
i ardhjes në pushtet të Hitlerit dhe Millosheviqit), duke shkelur
kushtetutën dhe duke rrënuar atë, sa herë që ishte pengesë për realizimin
e qëllimeve të tyre.
Juristët me kredibilitet të lartë moral asnjëherë nuk do të pranojnë të
draftojnë një kushtetutë fiktive, e cila pasqyron rrejshëm relitetin faktik
dhe që nuk do të implementohet, ose do të prodhoj praktika
diskriminuese në baza të ndryshme etnike, fetare etj.
Objektiv parësor i hartuesëve duhet të jetë hartimin i një kushtetute
reale, që merr parasysh realitetin faktik shoqëror të një vendi, objektivat
reale zhvillimore të tij, raportin e forcave shoqërore dhe siguron
implementimin e saj në jetën praktike. Hartuesit me rastin e draftimit të
çdo neni të kushtetutës duhet të mendojnë, se sa ai përputhet me
realitetin, dhe a do të mund të implementohet në praktik. Të hartosh një
kushtetutë reale, do të thotë të jesh i sinqertë me qytetarët dhe opinion e
gjërë. Kushtetuta moderne nuk lejon demagogjinë politike të
konjukturave politike, ajo duhet të shprehë aspirat legjitime të popullit
dhe nevojat e tij për një shtet ligjor, rend demokratik, prosperitet
ekonomik dhe mirëqenie publike.
Jo rrallë hartuesit marrin udhëzime të hartojnë një kushtetutë realo-
pragmatike. Ata krahas pasqyrimit të realitetit ekzistues japin një vizion
për të ardhmen e shtetit dhe paraqesin një udhërrefim se kah deshiron
shteti të shkojë në të ardhmen. Në ketë rastë hartuesit jo vetëm në
preambulë (e cila është tipike për qasje vizionare), por edhe në pjesen
normative mund të normojnë kahjet e zhvillimi të ardhshëm të vendit.
psh. Kosova pretendon të aderojë brenda mekanizmeve euro-atlantik,
Kosova do të nënshkruaj dhe bëhet pjesë e Konventave Evropiane për të
Drejtat e Njeriut, ose Evropa do të federalizohet me kushtetutën
Evropiane etj.
5
A i duhet një vendi një kushtetutë ideale apo funksionale?
Një kushtetutë ideale, apo një kushtetutë funksionale është një

zgjedhje tjetër për hartuesit e kushtetutës. Sot edhe për juristët e
rëndomtë, hartimi i kushtetutës ideale nuk do të ishte i vështirë. Ata për
një kohë të shkurtë përmes internetit do të gjejnë me dhjetra modele të
kushtetutave dhe shumë shpejtë mund të kompilojnë një kushtetutë
ideale. Ketë mund ta bëjnë duke kombinuar nenet e caktuar të këtyre
kushtetutave, duke marrë pjesët që ju duken më të mira dhe të hartojnë
një kushtetutë të re. Në ketë kontekst ata mund ta marrin Kushtetutën
amerikane si një lidere botërore e kushtetutave, ta përshkruajnë atë dhe
frymen e saj dhe ta shpallin si kushtetutë të vendit të tyre. Por, ky do të
ishte një mashtrim, sepse kushtetuta nuk është një akt që mund të
importohet, ajo duhet t’i përshtatet rrethanave specifike të çdo shteti.
Shtetari anglez Uilliem E. Gledstaum, e ka cilësuar Kushtetutën si

“veprën më të shkëlqyer që mund të ketë nxjerrë ndonjëherë mendja
dhe vendosmëria njerëzore. Në një botë ndryshimesh dhe trazirash,
populli amerikan nuk ka asgjë më të vlefshme se këtë dokument të
madh’.
Hartuesit e mirë do ti japin përparësi kushtetutës funksionale në

raportë me ate ideale. Kushtetutë e mirë dhe ideale për një vend është ajo
që shprehë aspiratat legjitime të popullit dhe që siguron një shtet
funksional. Asnjë kushtetutë, qoftë edhe e përkryer e një vendi nuk mund
të përshkruhet dhe të merret nga vendi tjetër. Ky do të ishte një mashtrim,
sepse importimi i kushtetutës së një shteti, nuk sjellë realitetet, shkallën e
zhvillimi ekonomik, kulturen politike të atij vendi. Shtrohet pyetja, e
ekziston vërtetë një kushtetutë ideale? Përgjegjëja është e kjartë jo, nuk
ka kushtetutë dhe shtet ideal, sepse edhe shtetet me traditë të gjatë
demokratike përballen me konflikte shoqërore dhe konflikte interesash, të
cilat në fakt paraqesin ligjshmëri të zhvillimit të shoqërisë dhe përsosjes
së demokracisë. Për ketë arsye, hartuesit e kushtetutës, duhet të heqin nga
vetja kompleksin e gjetjes së kushtetutës ideale, sepse në fakt ajo nuk
ekziston.
Për një shtet, i cili ndodhet në një transicion demokratik, kushtetutë
ideale, do të jetë ajo që përshpejton ketë transicion demokratik dhe që
hapë përspektivat e zhvillimit ekonomik e demokratik dhe mundëson
integrimet euro-atlantik. Secili vend dhe shoqëri ka veqoritë e saj dhe
kushtetuta duhet t’i shprehë dhe mbrojë ato. Kushtetuta e mirë krahas
6
përvojave kompatibile të shteteve tjera duhet të shprehë karakterin

burimor të saj, veqoritë social-politike të vendit dhe popullit që i
dediktohet. Nisur nga kjo hartuesit duhet të zgjedhin kushtetutën
funksionale e burimore, që nuk do të paraqet ndonjë zbulim të ri
kushtetues, por do ti sintetizojë realitetet faktike dhe objektivat reale të
shtetit. Vetëm në rastet e tilla ajo do të ishte kushtetuta ideale, të cilën
hartuesit e ëndërrojnë.
Roli i Kushtetutës në sistemin juridik
Shumë konstitucionalistë përfaqësojnë teorinë sipas së cilës

kushtetuta paraqet një kontratë e lidhur mes dy palëve, qytetarit në njëren
anë dhe shtetit në anen tjetër. Ata pohojnë, se shteti dhe qytetaret përmes
kushtetutës ndertojnë koalicion dhe partneritet duke caktuar të drejtat dhe
detyrat reciproke. Qytetarët në njëren anë duke votuar kushtetutën
legjitimojnë shtetin dhe atë e furnizojnë me pushtet të mjaftushëm për të
udhëhequr me punet publike dhe për mbrojtjen e interesave të
përgjithshme. Duke votuar kushtetutën, qytetaret bëjnë kufizimin dhe
institucionalizimin e shtetit dhe mbrohen nga arbitrariteti dhe
keqpërdorimi i pushtetit. Në anen tjetër, shteti me kushtetutë merr si
detyrim të garantoj lirinë dhe të drejtat e qytetarëve, t’i mbrojë ato nga
abuzimet e shtetit dhe shkeljet e qytetarëve të tjerë, të sigurojë
pjesëmarrjen e qytetarëve në jeten publike dhe të krijojë një shtet ligjor
që ofron siguri personale dhe publike.
Atributet e Kushtetutës shprehin rolin dhe funksionin e saj në shoqëri.
Duke qenë akti më i lartë juridiko-politik, kushtetuta shquhet me një varg
tiparesh që shprehin tri funksione kryesore të saj: a. të qenurit dokument
më i lartë juridik, b. akt politik që bënë institucionalizimin e pushtetit
shtetëror dhe demokracisë, si dhe c. pakt i lirive dhe të drejtave të
njeriut dhe qytetarit.
Tiparet kryesore të kushtetutës janë: akti më i lartë juridiko-politik i

një shteti; bazë e sistemit juridik e politik të një vendi; ligj themelor me të
cilin duhet të jenë në pajtim të gjitha aktet tjera juridike; akt që miratohet
në procedurë të veçantë parlamentare ose në mënyrë të drejtpërdrejt
nepërmjet referendumit; akt që shprehë sovranitetin e popullit dhe të
drejtën e tij për të zgjedhur dhe kontrolluar qeverinë; akt i kufizimit të
pushtetitë shtetëror dhe institucionalizimit të tij, akt që përcakton
kufizimet kushtetuese të qeverisë; akt të cilit duhet t’i nënshtrohen të
7
gjithë, që nga presidenti, e deri te qytetari i rëndomtë; akt i garantimit dhe

mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe qytetarit; bazë e demokracisë dhe
proceseve politike të një shoqërie.
Kushtetuta promovon dhe mbronë vlerat fundamentale të një shteti
demokratik. Këto vlera shprehin parimet dhe bazat e organizimit shtetit
dhe të ndertimit të rendit demokratik. Në epiqendër të çdo kushtetute
është qytetari dhe të drejtat e tij kushtetuese për të qenë subjekt dhe
bartës i të gjitha proceseve politike, duke filluar nga e drejta e tij për të
zgjedh dhe për tu zgjedhur në organet përfaqësuese, e deri të vendosja e
drejtpërdrejt përmes referendumit për çështjet më të rëndësishme politike
të vendit. Gjithashtu, kushtetuta përcakton parimet e funksionimit të një
shoqërie demokratike, të bazuar në parimet e sundimit të ligjit dhe
barazisë së plotë të qytetarëve para ligjit. Vlerat që përcakton dhe mbron
kushtetuta mundësojnë ndertimin e një shteti demokratik mbi bazën e
rregullave demokratike në të gjitha format e manifestimit të tij.
Janë katër çështje kryesore që janë objekt i rregullimit të Kushtetutës:
përkufizimi i shtetit, përcaktimi i formes së regjimit politik, i sistemit të
qeverisjes, organizimit territorial, simboleve të shtetit etj; bazat e sistemit
politik, ekonomik dhe social të shtetit (sundimi i ligjit, parimi i barazisë
dhe mosdiskriminimit, prona dhe ekonomia e tregut, politikat publike
ndaj qytetarëve etj) dhe liritë dhe të drejtat e qytetarëve (standartet
nderkombëtare e të drejtave të njeriut, njohja dhe mbrojtja e këtyre të
drejtave, mekanizmat ligjor, detyrat e qytetarëve etj) dhe institucionet
demokratike të shtetit (legjislativi, ekzekutivi, gjyqësore, fushveprimi dhe
kufizimet reciproke të tri pushteteve, forcat e sigurisë dhe rendit,
ombduspersoni, agjensionet e pavarura, etj.
Mënyrat e miratimit dhe ndryshimit të kushtetutave
Procesi kushtetutdhënës në rradhë të parë paraqet një proces politik

me të cilin shteti realizon qëllimet e caktuara politike. Fillimi i nxerrjës
së kushtetutës, vlerat që ajo do të promovojë dhe mbrojë, qëllimet dhe
pretendimet e saj gjithmonë manifestojnë një vullnet politik. Ky vullnet
politik duhet të manifestojë dëshirat legjitime të popullit dhe qytetarëve,
të cilat manifestohen dhe artikulohen drejtpërdrejt ose përmes organeve
përfaqësuese.
Dimensioni politik i procesit kushtetues manifestohet në disa
elemente siq janë: fillimi i procedurës së nxerrjes së Kushtetutës është një
vendim politik i parlamentit ose organit tjetër; para fillimit të draftimit të
8
kushtetutës ndërtohet konsensusi i nevojshëm politik për vlerat që do të

promovojë dhe mbrojë kushtetuta; miratimi i kushtetutës bëhet përmes
parlamentit si organ politik, ose nga qytetarët në referendum, ku ata
drejtpërdrejt manifestojnë vullnetin politik për Kushtetutën si dhe
procesi i amandamentimit të kushtetutës dhe përcaktimi i kahjeve të
reformës kushtetuese paraqet një vendim politik të institucioneve
kompetente.
Së këndejmi mund të konkludojmë, se hartimi i Kushtetutës paraqet
një proces politiko-juridik, me të cilin institucionet dhe lidershipi politik
vendosin bazat politike të kushtetutës, kurse ekspertët kushtetues
implemendojnë këto objektiva, përmes shkrimit profesional të
kushtetutës dhe draftimit të një teksti kushtetues ku artikulohen apiratat e
popullit.
Sundimi i Ligjit-Shteti i së Drejtës
Parimi i kushtetutëshmërisë dhe ligjshmërisë
Me kushtetutshmëri në kuptimin pozitiv-juridik, nënkuptohet

harmonizimi i të gjitha akteve juridike me kushtetutën. Ky aspekt
bazohet në “hierarkinë juridike”, me të cilën nënkuptohet harmonizimi, i
të gjitha akteve të ulëta me ato të larta. Përkufizimi pozitiv-juridik
përputhet me kuptimin formal të kushtetutës.
Përderisa, kushtetuta në kuptimin formal është akt më i lartë juridik i
shtetit, kushtetutshmëria është proces, me të cilin nënkuptohet respektimi
i kushtetutës dhe harmonizimi, i të gjitha akteve juridike me aktet, me
fuqi më të lartë juridike.
Në kuptimin formal, me kushtetutshmëri, kuptohet respektimi i
kushtetutës dhe i akteve tjera juridike nga qytetarët dhe subjektet tjera të
shoqërisë. Esenca e këtij kuptimi konsiston në zbatimin e kushtetutës si
dokument themelor organik i një shteti, që përcakton kompetencat e
degëve të ndryshme të pushtetit si dhe kufijtë e autoritetit shtetëror. Sipas
këtij kuptimi, në një shoqëri ekziston kushtetutshmëria dhe ligjshmëria,
nëse respektohet kushtetuta dhe ligji, nëse janë përcaktuar mekanizmat
institucionale për mbrojtjen e tyre.
Kuptimi politik i kushtetutshmërisë konsiston në rolin e saj, në
kufizimin e pushtetit shtetëror, kufizimin e funksioneve të organeve dhe
institucioneve shtetërore publike, në përcaktimin dhe mbrojtjen e lirive
dhe të drejtave të individit dhe qytetarit, etj.
Ligjshmëria si nocion dhe proces, është formë e kushtetutshmërisë, e
9
bazuar në qeverisjen e së drejtës dhe respektimin e ligjit dhe akteve tjera

nënligjore. Me ligjshmëri kuptohet procesi i harmonizimit të të gjitha
akteve dhe veprimeve juridike me ligjin. Edhe ligjshmëria mund të
vështrohet në aspekte të ndryshme, por ajo para së gjithash është proces
juridiko-politik, në funksion të ndërtimit të shtetit modern ligjor.
Elementet kushtetuese që përcaktojnë kushtetutëshmerinë

dhe ligjshmërinë
Parimi i kushtetutshmërisë, si bazë e rregullimit shoqëror dhe politik të

shteteve bashkëkohore, bazohet në disa parime, nga të cilat po veçojmë:
sistemi shoqëror dhe ekonomik i shtetit, bazohet dhe buron nga
kushtetuta, e cila është bazë e institucionalizimit politik dhe shoqërisë;
Qeverisja shtetërore e shoqërisë, përcaktohet me kushtetutë dhe i
nënshtrohet asaj; Sistemi juridik i shtetit krijohet dhe bazohet në
kushtetutë, si akti më i lartë juridik; Të drejtat dhe liritë e qytetarëve,
përcaktohen me kushtetutë dhe ato mund të kufizohen vetëm në rastet e
përcaktuara me ligj; Kujdesi për mbrojtjen e kushtetutshmërisë, është
detyrë e organeve shtetërore, e institucioneve politike dhe e bartësve të
funksioneve politike; Çdo qytetar, ka të drejtë të marr nismën për
mbrojtjen e kushtetutshmërisë dhe të ligjshmërisë; Në shtetet federative,
kushtetuta federative ka përparësi ndaj kushtetutave të shteteve federale;
Aktet juridike, për të cilat nga organi kompetent konstatohen se janë
kundërkushtetuese, nuk mund të zbatohen dhe Mbrojtja e
kushtetutshmërisë dhe e ligjshmërisë është në kompetencë të gjykatave
kushtetuese dhe organeve tjera, të përcaktuara me kushtetutë.
Ligjshmëria bazohet në harmonizimin e sistemit juridik dhe në
bazueshmërinë e tij në ligj. Ndër parimet kryesore të ligjshmërisë janë:
Parimi i supremacionit të ligjit, ndaj akteve tjera juridike dhe të gjitha
këto akte me fuqi nënligjore, duhet të jenë në pajtim me ligjin; Parimi i
epërsisë së ligjit federativ, ndaj ligjeve të njësive federale. Ky parim vlen
vetëm për shtetet federative, ku ligjet e njësive federale, nuk mund të
jenë, në kundërshtim me ligjet federative; Parimi i shpalljes së
obligueshme të ligjeve, para hyrjes së tyre në fuqi. Ky parim, nënkupton
obligimin e organit që nxjerr ligjet, për t’i botuar ato në publikim të
posaçëm (Gazetën Zyrtare) para se të hyjnë në fuqi Shpallja dhe
publikimi i ligjeve, ka dy qëllime kryesore: e para, t’i njoftojë qytetarët
me përmbajtjen e tij dhe e dyta, t’i mundësojë organeve kompetente
shtetërore përgatitjen për fillimin e zbatimit të ligjit; Parimi i ndalimit të
10
efektit prapaveprues (retroaktiv) të ligjit. Ky parim, do të thotë se, ligjet

kanë efekt që nga dita e miratimit të tyre dhe se marrëdhëniet juridike, të
filluara pas para hyrjes në fuqi të ligjit të ri, zhvillohen dhe përfundojnë
në bazë të ligjit të vjetër. Përjashtim nga kjo, bëjnë ligjet penalo-juridike,
të cilat mund të kenë efekt prapaveprues, vetëm në rast kur janë më të
favorshme për kryesit e veprave penale, p.sh. nëse ligji i ri për veprën
penale përcakton dënimin më të butë se ligji i vjetër; Ligjshmëria e
akteve dhe veprimeve të organeve shtetërore. Të gjitha aktet dhe
veprimet e ndërmarra nga organet shtetërore dhe institucionet që
ushtrojnë autorizime publike, duhet të jenë në përputhje me ligjin;
Procedura e organeve shtetërore për njohjen e një të drejte apo për
përcaktimin e ndonjë detyrimi, duhet të zhvillohet në bazë të ligjit.
Këtu nënkuptohet, obligimi i organeve shtetërore, që në afatet e caktuara
të ndërmarrin, të gjitha veprimet procedurale për të mundësuar realizimin
efikas të të drejtave të qytetarëve; E drejta e palës, që në procedurën para
organeve shtetërore, të shërbehet me gjuhën amtare. Ky është parim
ligjor, që duhet të sigurojë barazinë e të gjithë qytetarëve para ligjit dhe
komunikimin e tyre me organet shtetërore, në gjuhën amëtare. Mosnjohja
e gjuhës zyrtare, në të cilën zhvillohet procedura, nuk guxon të jetë
pengesë për palën në procedurën para organeve shtetërore. Organet
shtetërore, janë të obligueshme që t’ia lehtësojnë përdorimin e gjuhës
amtare, e në rast kur kjo gjuhë, nuk përputhet me gjuhën zyrtare, duhet t’i
sigurojmë palës përkthyes, gjatë tërë rrjedhës së procedurës; dhe e drejta
e qytetarëve për përdorimin e mjeteve juridike, për mbrojtjen e të
drejtave të tyre individuale dhe kolektive. Me këtë parim, nënkuptohet e
drejta e qytetarëve, për përdorimin e ankesave dhe të mjeteve tjera
juridike, ndaj akteve të organeve shtetërore.
LEGJISALATIVI - KUVENDI I REPUBLIKËS SË KOSOVËS
Kuvendi në aspektin kushtetues përkufizohet si organ ligjdhënës i

zgjedhur drejtpërdrejt nga qytetaret me drejtë vote. Funksioni primar i
parlamentit është ligjvënia, kurse funksione tipike për të janë edhe
përcaktimi i politikave dhe vendimarrja për çështjet kryesore publike. Në
Kosovë, Kuvendi është institucion ligjvënës i Republikës i zgjedhur
drejtpërdrejtë nga populli.1 Përbërja dhe mënyra e zgjedhjes së
deputetëve është e percaktuar me Kushtetutë, neni 64, ku Kuvendi i
Kosovës përbëhet nga 120 deputetë të zgjedhur me votim të fshehtë
1
Burimi: kushtetuta e Republikes se Kosovës neni 63
11
bazuar në listat e hapura. Vendet në kuvend ndahen midis të gjitha

partive, koalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatëve të pavarura, në
përpjestime me numrin e votave të vlefshme të fituara në zgjedhjet për
kuvend. Në kuadër të kësaj ndarje, 20 vende jane të garantuara për
perfaqesimin e komuniteteve pakice në Kosove. Vendet e rezervuar dhe
të garantuara për komunitete të cilat nuk janë shumicë në Kosovë, në
mënyrën si në vijim: Dhjetë (10) ulëse do t’i ndahen partive,
koalicioneve, iniciativave qytetare dhe kandidatëve të pavarur të cilët
janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetin serb të Kosovës dhe dhjetë
(10) ulëse do t’i ndahen komuniteteve tjera si në vijim: komuniteti rom
një (1) ulëse; komuniteti ashkali një (1) ulëse; komuniteti egjiptian një
(1) ulëse; dhe një (1) ulëse shtesë do t’i jepet komunitetit rom, ashkali
apo egjiptas, që ka numrin më të madh të votave të përgjithshme;
komuniteti boshnjak tri (3) ulëse; komuniteti turk dy (2) ulëse dhe
komuniteti goran një (1) ulëse.2
Kompetencat e Kuvendit në Kushtetutë përcaktohen sipas metodës së
enumeracionit taksativ3. Kushtetuta në mënyrë taksative përcakton fushë-
veprimin e Kuvendit dhe jashtë kompetencave prekluzive kushtetuese,
parlamenti nuk ka përgjegjësi. Pra nuk ka kompetenca të supozuara të
parlamentit, por vetëm të kompetenca shprehimore të përcaktuara dhe të
numëruara në mënyrë taksative, Kompetencat e parlamentit janë mjaft të
gjëra dhe fillojnë me kushtetudhënien dhe ligjdhënien dhe përfundojnë
me funksione të gjëra zgjedhore.
2
Po aty, neni 64 paragrafi, 1, 2, 3 dhe neni 148 dispozitat transicionale për kuvendin e
kosoves
3
Po aty, Neni 65 Kompetencat e Kuvendit: (1) miraton ligje, rezoluta dhe akte të tjera
të përgjithshme; (2) vendos të ndryshojë Kushtetutën me dy të tretat (2/3) e votave të të
gjithë deputetëve të tij, përfshirë dy të tretat (2/3) e të gjithë deputetëve që mbajnë
vendet e rezervuara dhe të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë
shumicë në Kosovë; (3) shpall referendum, në pajtim me ligjin; (4) ratifikon traktatet
ndërkombëtare; (5) miraton Buxhetin e Republikës së Kosovës;(6) zgjedh dhe
shkarkon Kryetarin dhe nënkryetarët e Kuvendit; (7) zgjedh dhe mund të shkarkojë
Presidentin e Republikës së Kosovës në pajtim me këtë Kushtetutë; (8) zgjedh
Qeverinë dhe shpreh mosbesimin ndaj saj; (9) mbikëqyr punën e Qeverisë dhe të
institucioneve të tjera publike, të cilat, në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve, i raportojnë
Kuvendit; (10) zgjedh anëtarët e Këshillit Gjyqësor të Kosovës dhe të Këshillit
Prokurorial të Kosovës, në pajtim me këtë Kushtetutë; (11) propozon gjyqtarët e
Gjykatës Kushtetuese;(12) mbikëqyr politikën e jashtme dhe të sigurisë; (13) jep
pëlqimin për dekretin e Presidentit mbi shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme; si dhe
(14) vendos për çështjet me interes të përgjithshëm, të përcaktuara me ligj.
12
Kompetenca e kontrollit parlamentar të qeverisë
Parashtrimi i pyetjeve parlamentare (parashtrimi i pyetjeve për krye-

ministrin, ministrat dhe titullarët tjerë të organeve dhe agjensioneve ekze-
kutive). Parimi inter partes raporti midis dy palëve; deputetit si
parashtrues i pyetjes dhe kryeministrit ose ministrit si palë të cilës i
adresohet pyetja. te pyetja parlamentare nuk lejohet ndërhyrja e palës së
tretë, nuk ka debat parlamentar dhe mocion të votimit. Interpelanca
parlamentare (mocioni i interpelancës ndaj kryeministrit, ministrave dhe
titullarve dhe agjensioneve ekzekutive të shtetit). Parimi erga omnes-
raporti shumëpalësh parlamentar, lejon pjesëmarrjen e palëve të treta në
mocion, qoftë në mbështetje ose në kundërshtim të mocionit të
interpelancës. Komisionet anketuese-investiguese kanë për detyrë të
hetojnë akuzat për tejkalim kompetencash ose keqpërdorim të
funksioneve të organeve dhe agjensioneve ekzekutive të shtetit. Si rregull
komisionet anketuese udhëheqen nga opozita dhe pas investigimit
parlamentar dorëzojnë raportin hetimor për shqyrtim dhe miratim parla
mentit. Mocioni i mosbesimit të qeverisë4 si dhe fillimi i procedurës dhe
ngritja e akuzës ndaj presidentit5.
Komisionet e Kuvendit janë trupa punues të parlamentit, të cilat
ushtrojnë funksione të caktuara nga rrethi i fushëveprimit të tij. Numri,
përbërja dhe funksionet e komisioneve parlamentare përcaktohen me
rregulloren e punës së Kuvendit.6
Grupet parlamentare paraqesin trupat punues të parlamentit, të cilët
tubojnë deputetet e një partie politike apo të një koalicioni politik. Këto
grupe ha rmonizojnë qëndrimet e deputetëve të partive politike dhe
marrin qëndrim për mënyrën e deklarimit të tyre, kur në seancë të
parlamentit vendoset për çështje të ndryshme politike.
Shpërndarja e parlamentit paraqet një institucion parlamentar që

nënkupton përfundimin e mandatit të parlamentit para skadimit të
mandatit të rregullt për të cilin është zgjedhur. Shpërndarja e parlamentit
vjen si pasojë e rrethanave të caktuara kushtetuese dhe politike, të cilat
bllokojnë punën e tij, bëjnë të pamundshëm ushtrimin e funksioneve
kushtetuese dhe si rezultat i krizave të thella parlamentare, të cilat nuk
mund të tejkalohen me mjete tjera politike. Shumica e kushtetutave
njohin institutin e shpërndarjes së parakohshme dhe përcaktojnë
4
Po aty neni 100
5
Po aty neni 91
6
Po aty neni 77
13
procedurat e shpërndarjes. Si rrethana kryesore kushtetuese që ndikojnë

në shpërndarjen e parakohshme janë; konfliktet në mes presidentit dhe
parlamentit rreth zgjedhjes së kryeministrit dhe qeverisë, votimi i
mocionit të mosbesimit të qeverisë, mos zgjedhjes së presidenti të
Republikës së Kosovës brenda afatit të përcaktuar si dhe krizat e thella
parlamentare.7
SHEFI I SHTETIT
Presidenti i Republikës së Kosovës

Kushtetutat e përkufizojnë shefin e shtetit si kryetar individual të
shtetit që përfaqëson unitetin e vendit. Në këtë mënyrë është përcaktuar
edhe në kushtetutën e Kosovës. Presidenti është kreu i shtetit dhe
përfaqëson unitetin e popullit të Republikës së Kosovës.8 Ai zgjedhet nga
Kuvendi me votim të fshehtë. Të drejtën për t’u nominuar për kandidat
për president e ka çdo shtetas i cili ka mbushur moshën tridhjetë e pesë
(35) vjeq, dhe nëse arrin t’i sigurojë nënshkrimet e të paktën tridhjet (30)
deputetëve. Kandidatët të cilët kanë nga tridhjet nënshkrime hyjnë në
garë për t’u zgjedhur. Zgjedhja e presidentit bëhet me dy të tretat (2/3) e
votave të gjithë deputetëve të Kuvendit.9 Kandidati i cili i merr dy të
tretat (2/3) e votave zgjedhet president i Kosovës. Por, nëse asnjëri nga
kandidatët nuk merr shumicën prej dy të tretave (2/3) në dy votimet e
para, organizohet votimi i tretë në mes dy kandidatëve të cilët kane marre
numrin me të larte të votave në votimin e dyte dhe kandidati që merr
shumicen e votave të të gjithë deputetëve, zgjedhet president i
Republikës së Kosovës10. Në raste kur edhe në votimin e tretë, asnjëri
kandidat nuk zgjedhet president, kuvendi shpërndahet dhe shpallen
zgjedhjet e reja, të cilat duhet të mbahen brenda dyzet e pesë (45) dite.11
Mandati i presidentit është pesë (5) vjet dhe fillon pasi Presidenti të ketë
dhënë betimin para Kuvendit. Gjatë mandatit, Presidenti i Republikës së
Kosovës gëzon imunitet nga ndjekja penale, paditë civile ose shkarkimi
për veprimet dhe vendimet brenda fushëveprimit të përgjegjësive të
Presidentit të Republikës së Kosovës12.
7
Po aty, neni 82, paragrafi 1 dhe paragrafi 2
8
Po aty, neni 83
9
Po aty, neni 86, paragrafi 4
10
11
12
Po aty, neni 89
14
Kompetencat kushtetuese të Presidentit të Republikës së Kosovës janë

përcaktuar me nenin 84 të Kushtetutës.
Bazuar në Kushtetutë, Presidenti i Kosovës përfaqëson Republikën e
Kosovës brenda dhe jashtë; garanton funksionimin kushtetues të
institucioneve të përcaktuara me Kushtetutë; shpall zgjedhjet për
Kuvendin e Kosovës dhe thërret mbledhjen e parë të tij; shpall ligjet e
miratuara nga Kuvendi; ka të drejtën e kthimit për rishqyrtim të ligjeve të
miratuara, nëse konsideron se janë të dëmshme për interesat legjitime të
Republikës së Kosovës ose të një a më shumë komuniteteve të saj.
Presidenti të drejtën e rikthimit të një ligji mund t’a shfrytëzojë vetëm një
herë. Ai nënshkruan marrëveshjet ndërkombëtare në pajtim me
Kushtetutën; propozon amendamente për Kushtetutën; mund të referojë
çështje kushtetuese në Gjykatën Kushtetuese; udhëheq politikën e
jashtme të vendit; pranon letrat kredenciale të shefave të misioneve
diplomatike të akredituar në Republikën e Kosovës; është Komandant
Suprem i Forcave të Sigurisë të Kosovës; udhëheq Këshillin Konsultativ
për Komunitete; cakton mandatarin për formimin e Qeverisë, pas
propozimit të partisë politike ose të koalicionit, që përbën shumicën e
Kuvendit; emëron dhe shkarkon Kryetarin e Gjykatës Supreme të
Kosovës me propozimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës; emëron dhe
shkarkon gjyqtarët e Republikës së Kosovës me propozimin e Këshillit
Gjyqësor të Kosovës; emëron dhe shkarkon Kryeprokurorin e Shtetit të
Republikës së Kosovës, me propozimin e Këshillit Prokuroial të
Kosovës; emëron dhe shkarkon prokurorët e Republikës së Kosovës, me
propozimin të Këshillit Prokurorial të Kosovës; emëron gjyqtarët për
Gjykatën Kushtetuese, me propozimin e Kuvendit; emëron Komandantin
e Forcave të Sigurisë të Kosovës, pas rekomandimit të Kryeministrit; së
bashku me Kryeministrin, emëron Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dhe
Inspektorin e Përgjithshëm të Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë;
vendos për shpalljen e Gjendjes së jashtëzakonshme, në konsultim me
Kryeministrin; mund të kërkojë mbledhje të Këshillit të Sigurisë të
Kosovës dhe i kryeson ato në kohën e Gjendjes së jashtëzakonshme;
vendos për formimin e misioneve diplomatike e konsullare të Republikës
së Kosovës, në bazë të konsultimit me Kryeministrin; emëron dhe
shkarkon shefat e misioneve diplomatike të Republikës së Kosovës, me
propozimin e Qeverisë; emëron Kryetarin e Komisionit Qendror të
Zgjedhjeve; emëron Guvernatorin e Bankës Qendrore të Republikës së
Kosovës i cili shërben edhe si Drejtor Menaxhues dhe emëron anëtarët e
tjerë të Bordit të Bankës; jep medalje, mirënjohje dhe çmime, në pajtim
15
me ligjin dhe shpall falje individuale, në pajtim me ligjin si dhe sё paku

një herë në vit i drejtohet Kuvendit të Kosovës përkitazi me
fushëveprimtarinë e tij/saj.
Mungesa e Përkohshme dhe Shkarkimi i Presidentit është e përcaktuar
në Kushtetutë në ato raste kur posti i presidentit për arsye të ndryshme
mbetet i lire. Atë here Kryetari i Kuvendit të Kosovës do të shërbejë si
ush- trues i detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës. në keto raste
posti i ushtruesit të detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës, nuk
mund të ushtrohet për një periudhë më të gjatë se gjashtë (6) muaj.13
Gjithashtu, Presidenti i Republikës së Kosovës mund të shkarkohet nga
Ku-vendi nëse ai/ajo është dënuar për kryerjen e krimit të rëndë; nëse nuk
është i/e aftë për të ushtruar përgjegjësitë e këtij posti për shkak të
sëmundjes së rëndë ose nëse Gjykata Kushtetuese ka përcaktuar se ajo/ai
ka bërë shkelje të rëndë të Kushtetutës. Procedura për shkarkimin e tij
mund të iniciohet nga një e treta (1/3) e deputetëve të Kuvendit, të cilët
nënshkruajnë një peticion, i cili shpjegon arsyet për shkarkim. Në rast se
peticioni supozon ndonjë shkelje të rëndë të Kushtetutës, peticioni duhet
t’i dorëzohet menjëherë Gjykatës Kushtetuese, e cila vendosë për këtë
çështje brenda shtatë (7) ditësh nga marrja e peticionit. Atëherë nëse
Presidenti është dënuar për ndonjë krim të rëndë ose nëse Gjykata
Kushtetuese konstaton se ajo/ai ka bërë shkelje të rëndë të Kushtetutës,
Kuvendi mund të shkarkojë Presidentin me dy të tretat (2/3) e votave të
të gjithë deputetëve të tij.14
EKZEKUTIVI-QEVERIA
Qeveria si organ ekzekutiv paraqitet me emërtime të ndryshme kush-

tetuese. Ajo determinohet nga tradita shtetërore dhe modeli i
funksionimi të qeverisë në një shtet.
Mënyra e zgjedhjes dhe format e organizimit të qeverisë si organ të
pushtetit ekzekutiv në sistemet parlamentare zgjedhet e kontrollohet nga
ana e parlamentit. Në shumicën e shteteve me sistem parlamentare rol të
rëndësi-
shëm në formimin e qeverisë, ka shefi i shtetit, i cili propozon mandatarin
(kryeministrin) për formimin e qeverisë. Varësisht nga mënyra e
zgjedhjes së qeverisë dhe pozita e saj në raport me parlamentin, në
13
Po aty, neni 90 paragrafi 3
14
Po aty, neni 91, pragrafi 1,2,3
16
teorinë parlamentare janë të njohura dy modele themelore të funksionimit

të qeverisë: qeveria parlamentare dhe qeveria që funksionon sipas
modelit të kabinetit. Përpos këtyre dy modeleve janë të njohura edhe
format tjera të qeverisë: qeveria teknike, qeveria e ekspertëve, qeveria e
shpëtimit kombëtar, qeveria në hije etj.
Modelet kushtetuese të qeverisë: Qeveri parlamentare quhet ajo e
cila formohet dhe funksionon sipas rregullave parlamentare. Kjo qeveri
zgjedhet pas zgjedhjeve parlamentare, kur krahas konstituimit të
parlamentit të ri zgjedhet edhe qeveria si organ ekzekutiv. Mandati i
formimit të qeverisë në sistemet parlamentare i takon partisë politike, e
cila i ka fituar zgjedhjet parlamentare. Kjo parti, në rast se fiton shumicën
e mandateve parlamentare, ka të drejtë që nga radha e anëtarëve të saj të
formojë qeverinë. Në rastet, kur asnjë parti parlamentare nuk ka
shumicën e mandateve në parlament, vjen deri të formimi i qeverisë së
koalicionit midis dy apo më shumë partive politike. Qeveria e koalicionit
në përbërje të saj ka anëtar të partive politike të cilat kanë hyrë në
koalicion politik me rastin e formimit të qeverisë.
Qeveria e kabinetit: Kjo formë e funksionimit të qeverisë,
karakterizohet me pavarësinë më të madhe të saj në raport me
parlamentin. Edhe pse formalisht emërohet nga parlamenti, qeveria e
kabinetit funksionon si organ i pavarur shtetëror. Rolin dominues në
konstituimin e kësaj qeverie e ka kryeministri, i cili pas marrjes së
mandatit nga ana e shefit të shtetit (monarkut apo kryetarit të Republikës)
e formon kabinetin e tij nga personat, të cilët i zgjedh personalisht.
Qeveria e cila funksionon në formë të kabinetit ka fun-ksione të gjëra
shtetërore dhe politike. Ajo, praktikisht, qeverisë me pushtetin shtetëror.
Autorizimet e parlamentit në drejtim të kontrollit parlamentar të qeverisë
së kabinetit janë të kufizuara dhe ai, si rregull, nuk mund të shtrojë
çështjen e votëbesimit të saj.
Kabineti si organ ekzekutiv formohet sipas rregullave parlamentare. Kjo
do të thotë se atë e formon partia politike e cila gjendet në pushtet. Ky
sistem gjen aplikim në shtetet dypartriake, ku rivaliteti politik zhvillohet
midis dy partive politike. Partia e cila i fiton zgjedhjet ka të drejtë të
formojë kabinetin nga radhët e saj.
Qeveria e ekspertëve-teknike: Përpos organizmit të qeverisë në formë
parlamentare dhe të kabinetit, në praktikë janë shënuar raste të formimit
të të ashtuquajturës “qeveri teknike apo e ekspertëve”. Karakteristikë
dominuese e këtij modeli të qeverisë është karakteri jashtëpartiak i saj.
Në të vërtetë, kjo qeveri nuk formohet dhe funksionon në bazë të
rregullave parlamentare. Atë nuk e përbëjnë pjesëtarët e partisë politike
17
në pushtet, por ekspertët nga radhët e partive të ndryshme politike,

përkatësisht ekspertë që nuk i takojnë asnjë partie politike.
Mandati i këtyre qeverive është i kufizuar deri në eliminimin e
shkaqeve që kanë shkaktuar krizën parlamentare. Qeveria teknike
zgjedhet nga parlamenti në bazë të marrëveshjes dhe pëlqimit të partive
politike parlamentare Në praktikën parlamentare qeveritë teknike më së
shpeshti formohen kur shtetet gjenden në krizë parlamentare, si pasojë e
konflikteve ndërpartiake.
Qeveria e unitetit kombëtar: Sikurse qeveria teknike edhe ky model i
qeverisë aplikohet në rastet e jashtëzakonshme, kur shteti gjendet në
krizë të thellë politike dhe ekonomike, apo kur është i përfshirë në luftë
civile dhe ndëretnike. Siç rrjedhë edhe nga vetë emërtimi i saj, kjo qeveri
ka për qëllim shpëtimin e shtetit dhe kombit, në rastet, kur rrezikohet
substanca e tij ekonomike dhe politike, si rezultat i faktorëve të
brendshëm apo ndërkombëtar. Këto rrethana, bëjnë të pamundshëm
funksionimin e sistemit kushtetues dhe institucional dhe shtrojnë nevojën
e formimit të një qeverie gjithëkombëtare, të cilës i besohet qeverisja e
shtetit në rrethana të jashtëzakonshme. Kjo qeveri zgjedhet jashtë
rregullave parlamentare dhe në të hyjnë personalitetet më të shquara të
një shteti (kombi). Mandati i kësaj qeverie është i kufizuar dhe limituar
me kohëzgjatjen e gjendjes së jashtëzakonshme. Pas tejkalimit të kësaj
gjendjeje, zakonisht mbahen zgjedhjet e jashtëzakonshme parlamentare.
Me përfundimin e këtyre zgjedhjeve, i pushon mandati qeverisë së
shpëtimit kombëtar dhe formohet qeveria parlamentare. Ky model i
qeverisë është i rrallë në praktikë.
Qeveria e Republikës së Kosovës

Përbërja Qeverisë së Kosovës është përcaktuar me Kushtetutë ndërsa
organizimi dhe funksionimi saj, mënyra e punës dhe procedurat e
vendimmarrjes në Qeveri si dhe bashkëpunimi ndërmjet Qeverisë dhe
institucioneve të tjera të përcaktuara me Kushtetutë rregullohen me ligj
dhe me rregulloren e Qeve- risë.
Qeverinë e Kosovës e përbëjnë Kryeministri, zëvendëskryeministrat
dhe ministrat. Ajo e ushtron pushtetin ekzekutiv në pajtim me
Kushtetutën dhe ligj. Qeveria zbaton ligjet dhe aktet e tjera të miratuara
nga Kuvendi i Kosovës dhe ushtron veprimtari tjera brenda përgjegjësive
të përcaktuara me Kushtetutë dhe me ligj.
18
Qeveria ka këto kompetenca të përcaktuar me Kushtetutë. Ajo

propozon dhe zbaton politikën e brendshme dhe të jashtme të vendit;
mundëson zhvillimin ekonomik të vendit; propozon Kuvendit
projektligje dhe akte të tjera; merr vendime dhe nxjerr akte juridike ose
rregullore, të nevojshme për zbatimin e ligjeve; propozon Buxhetin e
Republikës së Kosovës; udhëzon dhe mbikëqyr punën e organeve të
administratës; udhëzon veprimtarinë dhe zhvillimin e shërbimeve
publike; i propozon Presidentit të Republikës së Kosovës emërimet dhe
shkarkimet për shefa të misioneve diplomatike të Kosovës; propozon
amendamentimin e Kushtetutës dhe mund të referojë çështje kushtetuese
në Gjykatën Kushtetuese si dhe ushtron edhe funksione të tjera
ekzekutive, të cilat nuk u janë caktuar organeve të tjera qendrore ose
vendore15.
Kryeministri i Kosovës ka këto kompetenca: përfaqëson dhe udhëheq
Qeverinë; siguron që të gjitha Ministritë të veprojnë në pajtim me
politikat qeveritare; siguron zbatimin e ligjeve dhe të politikave të
përcaktuara të Qeverisë; ndërron anëtarët e Qeverisë, pa pëlqimin e
Kuvendit; kryeson Këshillin e Sigurisë të Kosovës; emëron Drejtorin e
Përgjithshëm të Policisë së Kosovës; këshillohet me Presidentin e
Republikës së Kosovës mbi çështjet e Inteligjencës; së bashku me
Presidentin, emëron Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dhe Inspektorin e
Përgjithshëm të Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë dhe këshillohet
me Presidentin për zbatimin e politikës së jashtme të vendit si dhe kryen
edhe punë të tjera, të përcaktuara me Kushtetutë dhe me ligj16.
Pas zgjedhjeve ose kur Kryeministri jep dorëheqje ose kur posti i tij/saj
mbetet i lirë, fillon procedura për formimin dhe zgjedhjen e Qeverisë.
Presidenti i propozon Kuvendit mandatarin për Kryeministër, në
konsultim me partinë politike ose koalicionin që ka fituar shumicën e
nevojshme në Kuvend për të formuar Qeverinë. Kandidati për
Kryeministër, jo më vonë se pesëmbëdhjetë (15) ditë pas emërimit,
paraqet përbërjen e Qeverisë para Kuvendit dhe kërkon miratimin nga
ana e tij. Në qoftë se Qeveria i merr shumicën e votave të të gjithë
deputetëve konsiderohet e zgjedhur. Anëtarët e Qeverisë pas zgjedhjes e
japin betimin para Kuvendit.17
Por, nëse përbërja e propozuar e Qeverisë nuk merr shumicën e votave
të nevojshme, Presidenti, brenda dhjetë (10) ditësh emëron kandidatin
15
Po aty, neni 93
16
Po aty, neni 94
17
Po aty. Neni 95, paragrafi 6
19
tjetër sipas së njëjtës procedurë. Nëse as herën e dytë nuk zgjidhet

Qeveria, atëherë Presidenti i Kosovës i shpall zgjedhjet, të cilat duhet të
mbahen jo më vonë se dyzet (40) ditë nga dita e shpalljes së tyre.18
Qeveria për punën e vet, i përgjigjet Kuvendit, Kryeministri,
zëvendës kryeministrat dhe ministrat mbajnë bashkëpërgjegjësinë për
vendimet që merr Qeveria, dhe përgjegjësinë individuale për vendimet që
marrin në fushat e përgjegjësive të tyre.
Raporti i qeverisë dhe Instrumentet e kontrollit parlamentar të
qeverisë janë: miratimi i buxhetit; raportet periodike të qeverisë, pyetjet
parlamentare, Interpelanca parlamentare, komisionet anketuese
parlamentare, mocioni i votë besimit dhe shkarkimi i qeverisë. Pushimi i
mandait të qeverisë behet me dorë heqje e kryeministrit, votimi i
mosbesimit të qeverisë nga parlamenti dhe shpërndarja e parlamentit.
18
Po aty, neni 95
20
SISTEMI I DREJTËSISË
Parimet kushtetuese të gjyqësorit
Pushteti gjyqesor ushtrohet nga gjykatat. Pavarësia e gjykatave

garantohet dhe sanksionohet në Kushtetutë dhe në legjislacionin e vendit.
Të gjitha institucionet ( legjislative dhe ekzekutive ) qeveritare dhe të
tjera, kanë për detyrë të respektojnë pavarësinë e pushtetit gjyqësore.
Gjykatat, gjykojnë në bazë të Kushtetutës dhe ligjit dhe ky parim19 është
bazë dhe kornizë e pavarësisë së tyre. Pra, gjykatat realizojnë funksionin
e tyre në mënyrë të pavarur dhe të paanshem nga institucionet dhe
subjektet e tjera të percaktuar me Kushtetutë dhe ligj. Gjykatat i zgjedhin
çështjet që u parashtrohen me paanësi, duke u mbështetur në fakte dhe
sipas ligjit, pa kufizime dhe pa qenë objekt ndikimesh, nxitjesh,
presionesh ose ndërhyrjesh direkte ose indirekte.
Ne kuadër të parimeve të përgjithshme të sistemit gjyqësorit

hyjnë: pavarësia e gjyqësisë nga legjislativi dhe ekzekutivi paraqet
parakushtin kryesor për ekzistimin e kushteve për pavarësinë e gjyqësisë.
Ky parim konsiston në mos varësinë e gjykatave nga parlamenti dhe
qeveria, dhe në mos ushtrimin e kontrollit politik ndaj punës së tyre;
depolitizimi i gjykatave, paraqet një parim tjetër, për funksionimin e
gjyqësisë së pavarur. Gjykatat dhe anëtarët e saj nuk mund të involvohen
drejtpërdrejt, aktivisht në jetën politike. Pra, brenda organizimit gjyqësor
është i ndaluar çdo veprim politik, në baza partiake ose në forma tjera të
organizimit politik;20 financimi i pavarur paraqet një garanci të
funksionimit të gjyqësisë së pavarur. Kjo nënkupton se, gjykatat duhen të
financohen nga një buxhet i pavarur i tyre, i cili nuk do të jetë nën
kontroll të përhershëm të qeverisë, por do të administrohet dhe
menaxhohet nga vetë gjykata; respektimi i procedurave gjyqësore është
një kusht tjetër për ndërtimin e konceptit të gjyqësisë së pavarur dhe të
shtetit gjyqësor në përgjithësi; zgjedhja e gjyqtarëve me afate të gjata,
paraqet një element tjetër të ndërtimit të gjyqësisë së pavarur, i cili
siguron sigurinë juridike të gjyqtarëve dhe ushtrimin e funksioneve të
19
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosovës 2008, kapitulli VII, sistemi I drejtesise neni
102
20
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosoves, Neni 106.
21
tyre. Duke qenë të zgjedhur për periudhat e gjata kohore,21 gjyqtarët

marrin garanci se do të jenë të pavarur nga ndryshimet politike, të cilat
pasojnë pas çdo cikli të zgjedhjeve parlamentare.
Mënyra e emërimit dhe shkarkimit të gjyqtarëve në Kosovë është e
përcaktuar me Kushtetutë. Gjyqtarët i emëron, riemëron dhe shkarkon
Presidenti i Republikës me propozim e Këshillit gjyqësor.22 Gjyqtarët
gëzojnë imunitet nga ndjekja penale, paditë civile dhe shkarkimi nga
funksioni për vendimet e marra, votimet e bëra, mendimin e shprehur dhe
për veprimet e tjera brenda fushëveprimit të detyrave dhe përgjëgjësive të
tyre. Ata nuk janë mbi ligjin. Gjyqtarët mund të shkarkohen nga
funksioni për shkak të dënimit për një vepër të rëndë penale ose për
mos respektimin e detyrës.
Në bazë të Kushtetutës, pavarësinë, paanëshmërinë e sistemit
gjyqësorë e siguron Këshilli Gjyqësor i Kosovës.23 Gjykata Supreme e
Kosovës është autoriteti më i lartë gjyqësor. Organizimi, funksionimi dhe
juridiksioni i gjykatave rregullohet me ligj24. Ky Ligj përcakton rregullat
e organizimit dhe funksionimit të Gjykatave, statusin e gjyqtarit, parimet
dhe rregullat e gjykimit, paraqitjen dhe shqyrtimin e kërkesave,
procedurat e veçanta, marrjen e vendimeve dhe ekzekutimin e tyre∗.
PROKURORI I SHTETIT
Prokurori i shtetit është institucion i pavarur me autoritet dhe

përgjegjesi për ndjekjen të personave të akuzuar për ndonjë vepër penale
ose për ndonjë vepër tjetër, sikurse është rregulluar me ligj.25 Në
përputhje me parimin e akuzativitetit në procedurën penale, kjo
procedurë, në parim, nuk mund të fillojë dhe të zhvillohet, pa iniciativën
e prokurorit të shtetit. Nga kjo, mund të konkludohet se, funksioni i
ndjekjes penale, i është besuar subjektit të veçantë procedural, e ky është
prokurori. Prokurori i shtetit është institucioni i paanshëm dhe vepron në
bazë të Kushtetutës dhe ligjit.26
21
Po aty, neni 105
22
Po aty, Neni 104
23
Po aty, Neni 108
24
Po aty, neni 103
∗
Ligji për Gjykatatështë në process të hartimit. Keshtu qe derisa të miratohet dhe të
hyje në fyqi ky ligj, Gjykatat në Kosove, organizohen dhe funksionojn në baze të
Rregulloreve të UNMIK-ut.
25
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosoves, Neni 109 paragrafi 1.
26
Po aty, neni 109 paragrafi 2.
22
Organizmi, kompetencat dhe detyrat e Prokurorit të shtetit rregullohen

me ligjin27 për Prokurorinë.∗∗
Emërimi i prokurorëve të shtetit bëhen nga Presidenti i Republikës të
propozuar nga Këshilli Prokurorial i Kosovës28. Këshilli Prokurorial i
Kosovës është insitucion i pavarur në kryerjen e funksioneve të tij dhe
siguron që Prokurori i shtetit të jetë i pavarur, profesional, i paanshëm.
Këshilli prokurorial i rekruton, propozon që t’i avancojë, transferojë, dic-
iplinojë prokuroret në menyrën e rregulluar me ligj29.
Duke pasur parasysh natyrën dhe karakterin e funksionit që kryejnë,
prokuroritë e shtetit janë të lidhura në vijë vertikale mes tyre. Në
ushtrimin e funksionit të ndjekjes së kryesve të veprave penale dhe të
veprave të tjera të dënueshme, të caktuara me ligj, prokurori i shtetit
përcakton dhe merr masat e nevojshme, në bashkëpunim me organet tjera
të autorizuara, lidhur me zbulimin e këtyre veprave dhe kryesve të tyre.
Në pajtim me autorizimet e caktuara në ligj, prokurori orienton
procedurën paraprake.
Avokati i popullit (Ombudspersoni)
Institucioni i Ombudsmanit si mbrojtës i të drejtave dhe lirive të

individit dhe të personave juridik nga veprimet abuzive të organeve
shtetërore dhe të administratës civile, i ka fillet e tij në Suedi, ku u
formua për herë të parë në vitin 1809. Më vonë, gjatë shekullit XX, ky
institucion u themelua në shumë shtete evropiane dhe në SHBA. Sot,
shumica e shteteve anëtare të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim
Evropian (OSBE), kanë të themeluar apo janë në themelim e sipër të
institucionit të Ombudsmanit. Ka dallime prej shteti në shtet, sa i përket
bazës ligjore të themelimit, organizimit, fushëveprimit, kompetencave
dhe emërtimit të institucionit të Ombudspersonit.
Disa shtete e kanë të rregulluar me kushtetutë, themelimin e institucionit
të Ombudspersonit e disa të tjera, këtë e kanë rregulluar me ligj të
veçantë. Në disa shtete, si në Kanada, Itali, Zvicër dhe në SHBA, nuk ka
Ombudsman në nivel nacional, por atje ky institucion ekziton në nivel
provincial apo lokal. Shtete të tjera, këtë institucion e kanë në nivel
27
∗∗
Ligji për Prokurinështë në process të hartimit. Keshtu qe deri sa të miratohet dhe të
hyje në fyqi ky ligj, Prokurorit në Kosove, organizohen dhe funksionojn në baze të
Rregulloreve të UNMIK-ut.
28
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosoves, neni 84
29
Po aty. Neni 110
23
nacional. Në disa shtete Ombudsmani, është emërtuar edhe si avokat i

popullit30. Avokatin e popullit të Kosovës e zgjedh kuvendi me shumicën
e votave të të gjithë deputeteve të tije, për nje mandat pesevjeqar pa të
drejt rizgjedhje31. Ai për punën e vet raporton para kuvendit me raport
vjetor. Për të qenë efektiv dhe i respektuar nga njerëzit, Avokati i popullit
është i pavarur nga institucionet dhe nga proceset politike dhe nuk duhet
të jetë subjekt i ndërhyrjeve apo influencës, nga ata që mund të kenë
interes për rezultatet e hulumtimit të ankesave.
Avokati i popullit mbikqyr dhe mbron të drejtat dhe liritë e individit
nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme dhe të parregullta të
autoriteteve publike32 të Kosovës. Çdo institucion ose autoritet tjetër që
ushtron pushtet legjitim në Kosovë është i detyruar t’iu përgjigjet
kërkesave të avokatit të popullit dhe t’ia paraqes atyre të gjitha
dokumentacionet dhe informacionet e kërkuara në pajtim me ligjin. Është
kompetencë kushtetuese e avokatit të popullit të bëjë rekomandime dhe
të propozoj masa, nëse vëren shkelje të të drejtave dhe lirive të njeriut
nga ana e organeve të adminstratës publike si dhe organet e tjera
shtetërore. Por nëse, rekomandimet për masat e propozuara nga avokati i
popullit nuk merren në konsideratë nga institucionet për t’i përmirësuar
dhe evituar shkeljet e të drejtave dhe lirive të njeriut, ai/ajo bazuar në
dispozitat kushtetuese ka të drejtë që çështjen të referoj në gjykaten
kushtetuese33. Avokati i popullit të Kosovës gëzon imunitet nga ndjekjet
penale, paditë civile ose shkarkimi për veprimet ose vendimet që janë
brenda fushës së përgjegjësive të avokatit të popullit.34
GJYKATA KUSHTETUESE
Gjykata kushtetuese është organ i pavarur i mbrojtjes së

kushtetutshmërisë dhe bënë interpretimin përfundimtar të kushtetutës.35
Ajo është nje organ i veçantë kushtetues, të cilit i besohet mbrojtja e
kushtetutëshmërisë dhe ligjshmerisë. Gjykata kushtetuese në shumë
vende paraqet mekanizmin kryesor institucional, që në mënyrë meritore
mbronë kushtetutëshmërinë dhe ligjshmërinë dhe siguron parimin e
30
Arsim Bajrami, vep e cit. fq.
31
32
33
Po aty. Neni 135, paragrafi 3, 4
34
35
24
sundimit të ligjit në shoqëri. Kushtetutat i japin autoritetin e nevojshëm

kushtetues gjykatave kushtetuese, që të anulojnë të gjitha aktet
jokushtetuese dhe joligjore, dhe të konstatojnë shkeljet e kushtetutës nga
autoritetet udhëheqëse të shtetit. I takon gjykatës kushtetuese si autoriteti
përfundimtar për interpretimin e kushtetutës dhe përputhshmërisë së
ligjeve me kushtetutën dhe të vendos nëse është shkelur kushtetuta nga
autoritetet publike.
Me kushtetutë është përcaktuar se autoriteti përfundimtar për
interpretimin e kushtetues dhe përputhshmërisë së ligjeve me kushtetutën
në Kosovë është Gjykata Kushtetuese.
Aktualisht janë të njohura disa forma kushtetese të mbrojtjes së kushte-
tutëshmerisë dhe ligjshmerisë:
a. Mbrojta e kushtetutës nga organi përfaqësues-parlamenti,
b. Mbrojtja e kushtetutës nga gjykatat e rregullta-Gjykata Supreme
(SHBA),
c. Mbrojtja e kushtetutës nga një organ i veçantë kushtetues,
Këshilli Kushtetues në Francë,
d. Mbrojtja e kushtetutës nga ana e gjykatave kushtetuese,
e. Mbrojtja dhe interpretimi i kushtetutës nga institucionet dhe
mekanizmat ndërkombëtare, që zbatohet në vendet me
administrim nderkombëtar, ku prezenca nderkombëtare ka të
drejtat përfundimtare në interpretimin e kushtetutave të oktruara
të këtyre shteteve, psh. Rasti i Bosnjës, ai i Kosovës me Kornizen
Kushtetuese etj.
Kompetencat e përgjithshme- Gjykatat kushtetuese kanë autorizime të

gjëra në mbrojtjen e Kushtetutës. Ato bëjnë kontrollin e përgjithshëm të
sistemit juridik nga aspekti i pajtueshmërisë të akteve dhe veprimeve me
Kushtetutën. Gjithashtu, gjykatat kushtetuese vlerësojnë shkeljen e
kushtetutës nga ana e institucioneve shtetërore dhe konstatojnë
plotësimin e kushteve për shkarkimin dhe largimin nga detyra të
zyrtarëve të lartë shtetëror, që nga presidenti, e gjerë tek zyrtaret e
niveleve të ndryshme. Në disa sisteme kushtetuese, gjykatat kushtetuese
vlerësojnë pajtueshmërinë kushtetuese të proceseve elektorale, të
referendumeve dhe akteve tjera juridike dhe politike.
Në aspektin e përgjithshëm kompetencat e gjykatave kushtetuese
mund të ndahe në tri fusha kryesore: Kontrolli i kushtetëshmërisë dhe
ligjshmërisë dhe vlerësimi i ekzistimit të pajtueshmërisë së akteve
juridike me kushtetutën dhe ligjin, Kontrolli i ekzistimit të shkeljeve,
cenimit, ose mos rrespektimit të kushtetutës nga organet dhe institucionet
25
shtetërore, përfshirë këtu edhe shkarkimin e zyrtarëve të lartë shtetëror,

dhe Kontrolli i kushtetutëshmërisë dhe ligjshmerisë së zgjedhjeve,
referendumeve dhe akteve tjera juridike e politike.36
Përbërja, organizimi dhe mënyra e zgjedhjes së gjyqëtarëve
Kushtetuta përcakton përbërjen, organizimin dhe mënyren e zgjedhjes

së gjyqëtarëve të gjykatave kushtetuese. Gjykatat kushtetuese në
përbërjen e tyre kanë një numer të kufizuar gjyqëtaresh, i percaktuar me
kushtetut. Perberja e gjykates kushtetuese e Kosoves është prej nente (9)
gjyqetarëve,37 për zgjedhjen e tyre kërkohen kushtet të veçanta, të cilat
kanë të bëjnë me pregaditjen profesionale, përvojen e gjatë kushtetuese
dhe kredibilitetin e lartë moral të gjyqëtarëve. Zgjedhja e gjyqëtarëve
bëhet nga dy organe: parlamenti i propozon dhe presidenti i emron për
nje mandat nentevjeqar, pa mundesi vazhdimi38. Zakonisht antarët e
gjykatave kushtetuese zgjedhen për një periudhë të gjatë kohore. Gjykata
kushtetuese e Kosovës udhëheqet nga kryetari dhe zëvendëskryetari i
gjykatës te cilët zgjedhen me votim të fshehet të gjyqëtarëve të gjykatës
për nje mandat trevjeqar.39 Në këtë mënyrë ata zgjedhin njerin nga
antarët e gjykatës për kryetarë për një periudhë trevjeçar. Por, zgjedhja në
keto funksione, kryetar apo zevendeskrytar nuk ia zgjate mandatin e
gjyqtarit.
Gjykata kushtetuese percakton organizmin e vet të brendshem,
rregulloren e punes proceset e vendimmarrjes dhe çeshtjeve të tjera
organizative në pajtim me ligjin.∗∗∗
Procedura para gjykatës kushtetuese janë speciale dhe dallojnë nga

rregullat klasike të gjyqësorit. Natyra e kontesteve të kjo gjykatë, është e
36
Arsim Bajrami, Draftimi I kushtetues, prishtine 2007, fq.
37
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosves, neni 114 paragrafi 1
38
39
∗∗∗
Ligji për gjykaten kushtetetueseështë në proces të hartimit. Ky ligj do e rregullon
organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës,
procedurat për paraqitjen dhe shqyrtimin e kërkesave pranë Gjykatës Kushtetuese,
kushtet dhe procedurat për emërimin dhe shkarkimin e gjyqtarëve të Gjykatës,
kualifikimet tjera përkatëse për emërimin e gjyqëtarëve të Gjykatës Kushtetuese,
parimet dhe rregullat themelore procedurale dhe çështje tjera organizative.
26
karakterit të kontestit kushtetuese dhe procedurat gjyqësore janë të

veçanta, dhe shprehin veçoritë e natyres kushtetuese të kontesteve.
Keshtu qe gjykata kushtetuese vendos vetem për rastet e ngritura para
gjykates në menyre ligjore nga palet e autorizuara siqështë percaktuar me
kushtetut.
Përcaktimi i objektit të kontestit-padisë kushtetuese është një proces i

vlerësimit të pajtueshmërisë së një akti, ose veprimi politik me
kushtetutën. Ky kontest konsiston në konstatimin e ekzistimit të shkeljes
së kushtetutës dhe në anulimin dhe shfuqizimin e një akt jo kushtetues,
ose shpalljen jo kushtetuese të një veprim të caktuar të organeve dhe
institucioneve shtetërore. Mbi bazën e këtyre shkeljeve mund të ngritet
nga subjekti i autorizuar një padi kushtetuese.
Objekt i padisë kushtetues mund të jenë: Aktet ligjore, aktet
nënligjore, aktet e përgjithshme normative të parlamentit, Aktet
nënligjore të qeverisë, dekretet, urdhëresat, udhëzimet, rregulloret, Aktet
nënligjore të presidentit, dekretet, urdhëresat, rregulloret, Aktet e
përgjithshme të organeve dhe agjencioneve ekzekutive, Aktet e
përgjithshme të pushtetit lokal, statutet, rregulloret, etj, Shkeljet dhe
mosrespektimi kushtetutës nga zyrtaret e lartë, shefi i shtetit, anëtarët e
parlamentit në procedurat e revokimit dhe zyrtarëve të tjerë shtetëror,
Vlerësimi i kushtetutëshmërisë së procesit të zgjedhjeve, zgjedhjes dhe
shkarkimit të presidentit nga parlamenti, respektimi i procedurave
kushtetuese, vlerësimi i kushtetutëshmërisë së referendumeve dhe
proceseve tjera të rëndësishme, etj.40
Palët e autorizuara që mund të fillojnë procedurën para gjykatës

kushtetuese
Çështja e parë që parashtrohet të gjykata kushtetuese, ka të bëjë me

përcaktimin e subjekteve që kanë të drejtë të fillojnë proceduren para
kësaj gjykate.
Propozuesit e autorizuar paraqesin subjekte primare të adresimit të
gjykata kushtetuese. Këto subjekte paraqesin organet dhe institucionet
kryesore kushtetuese, të cilat janë të detyruara ti drejtohen gjykatës
kushtetuese për mbrojtjen e kushtetutëshmerisë, sa herë që në punen e
tyre zyrtare ndeshen me dukuritë jo kushtetuese dhe jo ligjore. Shumica e
kushtetutave parashikojnë si detyrime kushtetuese për organet dhe
40
Burimi: kushtetuta e Kosovës neni 113
27
institucionet kushtetuese kujdesin për kushtetutëshmëri dhe ligjshmëri.

Rrethi i këtyre organeve dhe institucioneve është mjaftë i gjërë dhe
përfshinë këta propozues të autorizuar; Kuvendi (numri i caktuar të
deputetëve); Presidenti dhe Qeveria, Gjykatat, Avokati i popullit,
Komuna dhe Individët janë të autorizuara të ngrejnë shkeljet nga
autoritetet publike për të drejtat dhe liritë e tyre individuale të garantuara
me kushtetutë41.
Kur propozuesit e autorizuar parashtrojnë kërkesen për vlerësimin e
kushtetutëshmërisë dhe ligjëshmërisë së një akti juridik ose veprimi të
organeve shtetërore, gjykata kushtetuese do të nisë proceduren në mënyrë
automatike dhe do të konstatojë ekzistimin e bazave të padisë
kushtetuese.
Grupi i dytë i subjekteve, që mund të fillojnë procedurën e vlerësimit të
kushtetutëshmërisë dhe ligjshmërisë japin të ashtuqujturën iniciativë
kushtetuese, e cila i nënshtrohet vlerësimit paraprak të gjykatës
kushtetuese, lidhur me ate se, a ekziston baza e dyshimit për shkelje të
kushtetutës dhe ligjit para se të fillojë procedura e vlerësimit kushtetues.
Në këto raste pas marrjes së inciativës, gjykata kushtetuese paraprakisht
shqyrton nismën e arritur, dhe nëse ajo përmban elementet e nevojshme
kushtetuese mund të fillojë procedurën e vlerësimit. Kjo dallon nga rasti i
nismës së procedurës nga propozuesit e autorizuar, të cilët e obligojnë në
mënyrë automatike gjykatën, që të nisë procedurën e vlerësimit
kushtetues.
Të drejtën e parashtrimit të iniciativës e kanë edhe qytetarët, të cilët
goditen me zbatimin e aktit jo kushtetues dhe jo ligjor. Ata kërkojnë
mbrojtjen e lirive dhe të drejtave kushtetuese të gjykatave kushtetuese.
Në praktikën e gjyqësisë kushtetuese është çështje e diskutueshme, se
a mund qytetarët të kërkojnë mbrojtjen e lirive dhe të drejtave
kushtetuese të qytetarëve para gjykatave kushtetuese. Lidhur me këtë
ekzistojnë dy praktika kushtetuese;
Në rastin e parë gjykata kushtetuese nuk merret me shkeljet
individuale të të drejtave dhe lirive të qytatarëve, por vetëm me kontrollin
e akteve të përgjithshme juridike. Mbrojtjen gjyqësore të të drejtave dhe
lirive të qytetarëve e bëjnë gjykatat e regullta dhe organet administrative
në procedurat gjyqësore dhe administrative.
Në rastin e dytë, disa kushtetuta po edhe kushtetuta e Republikes se
Kosovës e përcaktojnë të drejtën e qytetarëve, që të kërkojnë mbrojtjen e
të drejtave të tyre kushtetuese edhe para gjykatës kushtetuese42. Kjo
41
Po aty, neni 113, paragrafi 2, 3, 4, 5, 6, 7,
42
28
praktikë bazohet në teorinë, se të drejtat e qytetarëve janë kategori

kushtetuese dhe duhet të gëzojnë mbrojtje të gjykata kushtetuese.
Cilat janë palët në kontestin kushtetues para gjykatës kushtetuese

Kontesti kushtetues që ka për objekt vlerësimin e kushtetutëshmërisë dhe
ligjshmërisë ka dy palë kryesore; e para, Propozuesin, që mund të jetë
njeri nga propozuesit e autorizuar apo parashtruesit e inisiativës dhe
dyta, Kundërpropozuesi, i cil është autori i aktit i cili kontestohet ose
bartësi i veprimit jokushtetues dhe joligjor.
Kjo shpjegohet në këtë menyre. Nese kontestohet ndonjë ligj për
shkak të mos pajtueshmërisë me kushtetuten, propozues mund të jetë
presidenti, qeveria ose ndonjë propozues tjetër i autorizuar, kurse
kundërpropozues në rastin konkret është parlamenti si autor i ligjit
kontestues. Në rastin tjetër, nëse objekt i vlerësimit kushtetues janë
shkeljet e kushtetutës nga zyrtaret e lartë, cilësinë e propozuesit psh,
mund ta ketë parlamenti, kurse në cilësinë e kundërpropozuesit mund të
jetë presidenti nëse bëhet vlerësimi i shkeljeve eventuale kushtetuese nga
ana e tij.
Mënyra e marrjes së vendimeve nga gjykata kushtetuese
Gjykata kushtetuese merr vendimet e saj sipas mënyrës së përcaktuar

me ligj ose kushtetutë. Vendimet e gjykatës kushtetuese merren me
shumicen e votave të antarëve të saj, me përjashtim të disa rasteve kur
shprehimishtë kërkohet shumica e kualifikuar prej 2/3 e votave të
antarëve të saj, psh, me rastin e vlerësimit të ekzistimit të shkeljeve
kushtetuese nga shefi i shtetit dhe shkarkimit kushtetues të tij.
Vendimet e gjykatës kushtetuese merren në formë të aktvendimit, në
të cilin konstatohet bazueshmëria e padisë kushtetuese dhe përcaktohet
vendimi i gjykatës dhe natyra juridike e tij.
Për dallim nga procedurat gjyqësore vendimi i gjykatës kushtetuese
nuk kumtohet publikishtë në seancë të gjykatës, por i dërgohet palëve në
kontestin kushtetues. Vendimet e gjykates kushtetuese të Kosovës
shpallen në gazeten zyrtare
Natyra juridike e vendimeve të gjykatës kushtetuese - Vendimet e
gjykatës kushtetuese janë të detyrueshme për gjyqesorin dhe të gjithë
personat dhe institucionet e Kosoves43, të formës së prerë dhe të
zbatueshme që nga momenti i marrjes. Gjyqësia kushtetuese vepron
43
29
vetëm në një instancë dhe ndaj vendimeve të saja nuk mund të apelohet
asnjë ankesë ose mjet tjetër juridik i rregullt ose i jashtëzakonshëm.
Për nga natyra juridike vendimet e gjykatës kushtetuese mund të ndahen
në grupe:
a. Vendimet me të cilat anulohet legjislacioni ose akti tjetër juridik,
b. Vendimi me të cilin bëhet shfuqizimi i një ligj ose akti juridik
dhe
c. Vendimi me të cilin konstatohet shkelja e kushtetutës nga
autoriteti zyrtar dhe konstatohet plotësimi i kushteve kushtetuese
për shkarkimin e tij,
d. Vendimi me të cilin konstatohet jo kushtetutëshmeria ose
kundërligjshmëria e një procesi elektoral, referendumi, ose
shkelja e procedurës për zgjedhjen dhe shkarkimin e e ndonjë
titullari të lartë shtetëror.44
Anulimi i legjislacionit-Nëse gjykata kushtetuese konstaton se një ligj

ose akt tjetër i përgjithshëm juridik është në kundërshtim me
kushtetutën dhe ligjin, krahas konstatimit të tillë, ajo vendos për
anulimin e këtij akti. Anulimi nënkupton, jo vetëm shfuqizimin e
menjihershëm të ligjit ose aktit tjetër të përgjithshëm, por edhe
anulimin e të gjitha pasojave juridike që ka prodhuar zbatimi i aktit
ligjor ose aktit tjetër të përgjithshëm juridik që nuk ka qenë në pajtim
me kushtetuten.
Shfuqizimi i legjislacionit- Nëse vendimi i gjykatës kushtetuese

shfuqizon një ligj ose akt tjetër të përgjithshëm juridik, ai pushon të
vlejë në të ardhmen, por kjo nuk nënkupton edhe anulimin e pasojave
që më parë ka prodhuar zbatimi i këtij ligj ose akti të përgjithshëm.
Pra, kjo është një masë më e butë e konstatimit të shkeljes
kushtetuese dhe ligjore, që prodhon efekte juridike vetëm ndaj ligjit
ose aktit kontestues45.
Proceduara e ngritjes se çështjes dhe konstatimi i përgjegjësisë së

presidentit - Një nga përgjegjësitë e veçanta të gjykatave kushtetuese
është konstatimi i shkeljeve kushtetuese nga ana e presidentit dhe
shkarkimi kushtetues i tij. Kjo vjen në shprehje në proceduren e
impiçmentit, i cili fillohet nga parlamenti, tridhjetë deputet apo më
44
Po aty, neni 113 dhe neni 116
45
30
shumë46ose subjekti tjetër i autorizuar ndaj presidentit me padinë

kushtetuese për shkelje të kushtetutës. Kushtetutat e shumë shteteve
përcaktojnë tri baza kryesore për fillimi e impiçmentit ndaj presidentit;
tradhëtia ndaj vendit, abuzimi i detyrës zyrtare (keqpërdorimet matriale,
skandalet morale) dhe shkeljet e rënda të kushtetutës. Në procesin e
impiçmentit roli i gjykatave kushtetuese është vendimtar dhe ato
vendosin, se a e ka shkelur presidenti kushtetutën, a ka përgjegjësi
politike dhe kushtetuese për veprimet e tij. Nëse gjykata kushtetuese
konstaton këto shkelje, ajo bënë edhe shkarkimin automatik të presidentit
me vendimin e saj. Ky vendim kërkon një votim prej 2/3 të antarëve të
gjykatës.47
Implementimi i vendimeve të gjykatave kushtetuese- Vendimet e
gjykatave kushtetuese janë të detyrueshme për të gjitha institucionet dhe
personat të cilëve ju referohen këto vendime. Nëse gjykata kushtetuese
anulon ose shfuqizon ndonjë ligj, parlamenti duhet t’i bindet këtij
vendimi dhe të fillojë procedurat adekuate legjislative për harmonizimin
e legjislacionit. Në mënyrë të njejtë do të veprohet edhe kur janë në
pyetje aktet nënligjore të qeverisë dhe shefit të shtetit. Në rastet kur
gjykatat kushtetuese konstatojnë shkeljen e kushtetutës nga zyrtaret e
lartë shtetëror, sipas fuqisë kushtetuese do të prodhohen pasoja të
drejtpërdrejta kushtetuese, si psh: shkarkimi i presidentit, anulimi i
zgjedhjes së presidentit për shkaqe të mos rrespektimit të procedurave
kushtetuese, revokimi i deputetit, anulimi ose përseritja e zgjedhjeve,
referendumeve etj.
INSTITUCIONET E PAVARURA - AGJENCITË E PAVARURA

Agjencionet e pavarura të Republikës së Kosovës janë institucione të
pavarura të krijuara me Kushtetutë apo me ligje. Institucionet e pavarura
janë subjekte kyçe të funksionimit të pushtetit, duke garantuar dhe
siguruar kontrollin dhe ekuilibrimin si dhe zbatimin e sundimit të ligjit.
Në Kosovë ka disa agjenci dhe institucione të pavarura që kryejnë
funksione të mbikëqyrjes të përcaktuar me ligj.Insitucion i pavarur
kushtetues janë: Avokati i Popullit, Auditori i Përgjithshëm, Komisioni
Qendror iZgjedhjeve, Banka Qendrore e Kosovës dhe Komisioni i
Pavarur i Mediave.48
46
47
48
Po aty, neni 132, neni 136, neni 137 neni 140 dhe neni 141
31
Avokati i popullit mbiqkyr dhe mbron të drejtat dhe liritë e individit,

nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme dhe të parregullta të
autoriteteve publike. Në përmbushjen e funksionit të tyre në monitorimin
e institucioneve janë të pavarura, që do të thotë se puna e tyre nuk duhet
të ndikohet politikisht apo të kontrollohet nga ndonjë organ i ekzekutivit.
Institucion tjetër i pavarur kushtetues është Auditori i Përgjithsëm i
Kosovës, si institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik dhe financiar.
Auditori zgjedhet nga Kuvendit në bazë të propozimit të Presidentit të
Republikës.49
Edhe komisioni qendror i zgjedhjeve është një institucion i pavarur, i
përhershëm që përgadit, mbikqyrë, drejton dhe verifikon të gjitha
veprimet që kanë të bëjnë me procesin e zgjedhjeve e referendumit dhe
shpall rezultatin e tyre.50
Nje institucion tjetër i pavarur në Kosovë është Banka Qendrore e
Republikës e cila i përgjigjet vetëm Kuvendit të Kosovës. Ajo ushtron
kompetencat dhe pushtetin e vetë vetëm në pajtim me kushtetutën dhe me
instrumentet e tjera ligjore të zbatueshme.51
Organi i pavarur është edhe komisioni i pavarur i mediave i cili e
rregullon spektrin e frekuencave transmetuese në Republikën e Kosovës,
licencon transmetuesit publik e privat, përcakton dhe zbaton politikën e
transmetimit si dhe ushtron kompetenca të tjera të përcaktuar me ligj.52
Agjencitë e pavarura të Republikës janë institucionet e krijuara nga
Kuve- ndi, në bazë të ligjeve përkatëse, të cilat rregullojnë themelimin,
funksionimin dhe kompetencat e tyre. Këto i kryejnë funskionet në
mënyrë të pavarura nga çdo organ ose autoritet tjetër në Kosovë.
Kushtet themelore që sigurojnë pavarësinë për agjencitë e pavarura janë:
a. Pavarësi financiare53
b. Pavarësi e zgjedhjes/emërimit dhe kohëzgjatjeje;
c. Pavarësi në vendimmarrje.
Këto institucione vazhdojnë të zbatojnë të gjitha ligjet dhe rregulloret
që kanë të bëjnë me financimin publik. Ato për punën e tyre raportojnë
49
Po aty. Neni 136 paragrafi 1, 2
50
Po aty, neni 139, neni paragrafi 1
51
Po aty neni 140, paragrafi 1, 2
52
Po aty, neni 141, paragrafi 1.
53
Po aty. Neni 142, paragrafi 1,2.
32
dhe janë përgjegjës para Kuvendit të Kosovës. Kuvendi i mbikqyr që

organet e pavarura janë duke i përmbushur mandatet e tyre ashtu siç
parashihet me ligjet në fuqi.
PARIMET THEMELORE TË DRAFTIMIT TË KUSHTETUTËS
1. Përcaktimi i qëllimeve që deshiron ti arrij kushtetuta
Qëllimet e kushtetutës i përcakton kushtetutdhënësi dhe faktorët tjerë

politik që janë aktor të procesit kushtetues. Kushtetutëdhënës është
organi përfaqësues (parlamenti) që inicon procesin kushtetues dhe që
miraton kushtetutën. Në rastet kur miratimi i kushtetutës bëhet përmes
popullit në referendumin kushtetues, kushtetutëdhënës janë qytetaret dhe
populli, por qëllimet e procesit kushtetues paraprakishtë i cakton
parlamenti si organ përfaqësues i popullit.
Përcaktimi i qëllimeve politike që pretendon t’i realizojë një proces
kushtetues, bëhet në momentin e pranimit të nismës kushtetuese nga
bartësi i kësaj nisme dhe pas konsensusit të arritur në parlament rreth
kësaj nisme.
Qëllimet politike të reformës kushtetuese mund të konsistojnë në:
themelimin e shtetit dhe realizimin e pavarësisë, psh., rasti i Sllovenisë,
Estonisë, Lituanisë, Kroacisë, Maqedonisë, Bosnje e Hercegovinës,
Kosovës; përmbysja e regjimeve antidemokratike dhe tranzicioni
demokratik, psh. Shqipëria, Rumania, Hungaria, Bullgaria etj; bashkimin
me një shtet tjetër dhe bartjen e sovranitetit, rasti i bashkimi të
Gjermanisë, krijimi i Unionit federal ose konfederal, psh. kushtetuta
evropiane-federalizimi i Evropës; ndryshimi i sistemit të qeverisjes,psh.
kalimi nga qeverisja parlamentare në ate presidenciale; ndryshimi në
kompetencat e organeve shtetërore; evitimi i krizave parlamentare dhe
krizave politike; implementimi i marrëveshjeve nderkombëtare për
përfundimin e armiqësive dhe luftrave, rasti i Bosnjes, Maqedonisë,
Kosovës etj; mbrojta kushtetuese e minoriteteve, psh, Kroacia, Sllovenia,
Maqedonia, Kosova etj si dhe reformat ekonomike, sociale, kulturale etj.
Hartuesit e Kushtetutës para fillimit të procesit të draftimit kushtetues
marrin porosinë politike, për qëllimet dhe pretendimet që synon të arrijë
kushtetuta. Ata nuk mund t’i shmangen kësaj porosie, por kanë mandat
33
profesional që ate ta implementojnë në mënyren sa më efikase dhe

adekuate përmes kushtetutës.
Qëllimet e kushtetutës zakonisht shprehen në preambulën e tekstit të
saj, ku theksohen objektivat dhe pritjet kryesore nga kushtetuta. Hartuesit
do të përdorin një gjuhë pragmatike në preambulë, për të justifikuar pse
nxerret kushtetuta, çfarë synon të arrij ajo, dhe cilat janë pretendimet e
saj strategjike për të ardhmen e vendit.
2. Përzgjedhja e modeleve kushtetuese që do të konsultohen
Të shkruarit e kushtetutës nuk paraqet një punë shkencore, e as një

vepër akademike. Në rradhë të parë procesi i hartimi të kushtetutës
kërkon demonstrimin e shkathësive teorike dhe praktike të draftimi të
kushtetutës. Kjo kërkon ekspertë që njohin mirë teorinë kushtetuese,
qasjen krahasuese të instituteve kushtetuese dhe shkathësitë praktike, pra
aftësinë e normimit kushtetues me standardet e plota nderkombëtare.
Menjëherë pas marrjes së mandatit politik, anëtarët e Komisionit
Kushtetues duhet të përzgjedhin modelet e kushtetutave, që do të
konsultohen dhe të merren parasysh në procesin e draftimit të
kushtetutës. Nuk ka kushtetutë plotësishtë burimore dhe të veçantë, dhe
është iluzore pritja që draftuesit do të hartojnë një tekst unikat kushtetues.
Por shtrohet pyetja, se cilat modele duhet të përzgjedhin hartuesit, cilët
faktor përcaktojnë këto modele, a është kjo një zgjidhje e hartuesve, apo
mandat politikë të cilin e kanë përcaktuar faktoret politikë. Nese faktoret
politik kanë arritur konsensus për një republikë presidenciale, hartuesit
duhet të konsultojnë kushtetutat e shteteve presidenciale, nese ata
porosisin formën parlamentare do të konsultohen modelet e kushtetutave
të këtyre shteteve etj. Mirëpo, hartuesit nuk duhet të pajtohen me rolin e
tyre krejtësishtë teknik. Ata me kompetencen e tyre kushtetuese duhet të
përzgjedhin modelet sa ma adekuate dhe sa ma kompatibile me vendin e
tyre dhe me realitetin faktik. Aftësia e ekspertëve konsiston në aftësinë e
tyre që të bëjnë përzgjedhjen e zgjidhjeve kushtetuese të shteteve të
ndryshme, t’i përshtatin ato realitetit vendor, duke i modifikuar, dhe ti
bëjnë sa ma funksionale. Nuk ka vetëm një kushtetutë që duhet të merret
si bazë, por duhet të konsultohen më shumë modele të më shumë
vendeve.
Në përzgjedhjen e modeleve hartuesit duhet të marrin për bazë faktet
vijuese: suksesin dhe qendrueshmerinë e kushtetutave të vendeve që
merren si modele; kompatibilitetin kushtetuese të modeleve me
34
kushtetutën e vendit; modifikimet e përvojave kushtetuese të vendeve të

ndryshme me ralitetin e vendit të tyre; kompatibilitetin e transicionit dhe
ndryshimeve kushtetuese midis modeleve të ndryshme; kompatibilitetin e
teorisë dhe praktikes kushtetuese, gjuhës, terminologjisë dhe traditës
kushtetuese; faktorët tjerë krahasues dhe analog që ndikojnë në
përmbajtjen e tekstit të kushtetutës, etj.
Praktika kushtetuese ka vërtetuar se gjetja e modeleve kushtetuese sot
është proces shumë i lehtë. Të gjitha kushtetutat e vendeve sot janë në
web-faqe dhe ekspertët mund të kenë qasje shumë të lehtë54. Por është e
pamundur që një kushtetutë të importohet dhe nga ekspertët të
konvertohet në kushtetutë vendore. Kjo do të ishte një iluzion i madh
profesional e politik, sepse kjo kushtetutë nuk do të jetë funksionale. Nga
modelet e konsultuara kushtetuese mund të merren zgjidhje konkrete
kushtetuese dhe ato të integrohen në idenë vendore kushtetuese dhe të
shprehin dhe plotësojnë pritjet vendore për kushtetuen. Pra, kjo na kthen
tek teza jonë fillestare-dilema kushtetuta ideale apo funksionale.
3. Plotësimi i standardeve ndërkombëtare për kushtetutën
Për të qenë demokratike dhe gjithëpërfshirëse, kushtetuta duhet të

plotësojë standardet nderkombëtare që janë krijuar dhe që vlejnë, qoftë sa
i përket kushteve të një procesi demokratik kushtetues, ose përmbajtjes
dhe kushteve që duhet t’i përmbush kushtetuta e një vendi demokratik.
Standardet kushtetuese nuk janë të kodifikuara në një tekst të vetëm, por
ato janë të ngjajshme me standardet legjislative që po krijohen në nivel të
Bashkimit Evropian.
Hartuesit e kushtetutës duhet t’i njohin dhe zotërojnë mirë standardet
evropiane në sferen e legjislacionit dhe të kushtetutës, dhe t’i
impementojnë në mënyrë adekuate në procesin e draftimit të kushtetutës.
Kushtetuta nuk lejohet të përmbajë zgjidhje që shprehimishtë janë
ndaluar me konventa evropiane për të drejtat e njeriut, barazisë së
qytatarëve etj.
Po cekim disa standarde evropiane në sferen kushtetuese që duhet të
respektohen në procesin e draftimit: respektimi i plotë i parimit të
mosdiskriminimit; parimi i ndarjes dhe kufizimit reciprok të pushteteve;
barazia e qytetarëve para ligjit dhe mbrojtja e minoriteteve; raporti i
shteti me religjionin; karakteri laik i shtetit; parimi i sundimit të
ligjit,sfondi i lirive dhe të drejtave të qytetarëve dhe mekanizmat ligjor;
54
Burimi: Shih pasqyren nr.3. Adresat elektronike të disa kushtetutave në botë.
35
kontrolli civil ndaj policisë dhe ushtrisë; gjyqësia e pavarur; ratifikimi

dhe impeementim i Konventave Evropiane për të drejtat e njeriut; ndalim
i torturës; gjykimi i drejtë dhe korrektë dhe heqja e denimit me vdekje.
4. Komisioni i Venecias dhe ekspertiza evropian e plotësimit të

standardeve kushtetuese
Në nivelin e Bashkimit Evropian është themeluar Komisioni i

Venecias55 si një institucion i specializuar evropian që ofron asistencë
dhe konsulencë profesionale kushtetuese shteteve të ndryshme në
proceset kushtetutëdhënëse. Anëtarë të Komisionit janë shtete evropiane,
të cilat si anëtarë të këtijë institucion kanë derguar në ketë institucion
ekspertet e tyre kushtetuese nga radha e profesorëve universitarë,
gjyqëtarëve të gjykatve kushtetuese dhe juristëve tjerë të shquar. Shtetet e
Evropës Juglindore, pas përmbysjes së diktaturave komuniste dhe fillimit
të një transicioni kushtetues kanë kërkuar asistencë profesionale të
Komisionit të Veneciasë, qoftë në procesin e draftimit të kushtetutave të
tyre të para demokratike, ose gjatë implementimit të kushtetutave dhe
hartimit të legjislacionit organik. Një rol të veçantë ky Komision ka pasur
në hartimin e Kushtetutës aktuale të Republikës së Shqipërisë, duke
ofruar asistencë profesionale në fazen e hartimit të kushtetutës përmes
kryetarit të saj La Pergola, dhe në fazen e mëvonshme duke dhënë
komente rreth implementimit të kushtetutës.
Fushëveprimi i këtij institucioni është shumë i gjërë dhe përfshinë
këto angazhime kryesore si: ofronë asistencen shteteve me rastin e
hartimit të kushtetutave; zhvillon konsulencat profesionale në proceset e
implementimit dhe rishikimit të kushtetutës; bënë ekspertizen e
kushtetutave të vendeve të ndryshme nga aspekti i plotësimit të
standardeve nderkombëtare; organizimi i seminareve, konferencave
kushtuar parimit të kushtetutshmerisë dhe ligjshmerisë, etj.
Është i një rëndësie të veçantë që Komisioni vendor Kushtetues gjatë
draftimit, të tekstit të vendos raporte të bashkëpunimit me Komisionin e
Venecias. Ky bashkëpunim në radhë të parë konsiston në përfshirjen e
antarëve të këtij Komisioni në konsulencat nderkombëtare, trajnimin e
antarëve të komisionit vendor, organizimin e ndonji tryeze profesionale
lidhur me segmentet e caktuara të hartimit të kushtetutës, etj.
55
Shih Pasqyra nr.2, Shtetet antare të Komisionit të Venedikut dhe Pjsëmarrësit e saj.
36
5. Marrja parasysh e specifikave të vendit, nivelit të zhvillimit

social ekonomik e politik
Me rastin e draftimit të kushtetutës, hartuesit duhet të marrin

parasyshë veçoritë e vendit, të cilit i dediktohet kushtetuta, nivelin e
zhvillimit ekonomik, social dhe politik, nivelin e kulturës politike e
demokratike dhe atributet tjera identifikuese të shtetit. Çdo herë hartuesit
duhet të kenë parasyshë, se si do të duket kushtetuta në implementim, a
do të mund të zbatohet, cili është raporti real i forcave të akterëve politik,
a siguron implementimin e saj ky raport, sa teksti është i kuptushëm për
opinionin e gjërë etj. Përkundrejt faktit se institucionet kushtetuese me
modifikimet e caktuara kanë tendencen e standardizimit, hartuesit duhet
të pretendojnë marrjen parasysh të veçorive të vendit të tyre dhe
modifikimet e institucioneve kushtetuese të vendeve tjera t’i përshtasin
realiteteve të shtetit të tyre.
6. Trancparenca e procesit draftues kushtetues
Procesi kushtetudhënës është me interes të gjërë publik. Ai duhet të

sigurojë transparencë të plotë në të gjitha fazat e zhvillimit të saj. Që nga
miratimi i nismës kushtetutdhënëse, e deri te shpallja e kushtetutës
procesi duhet të jetë i hapur për opinionin e gjërë dhe të mundësoj kyqjen
dhe pjesëmarrjen e qytetarëve në tërë rrjedhen e procesit kushtetues. Si
rregull vetë shteti siguron transperencen e proceit kushtetues dhe krijon
mekanizma për pjesëmarrjen e drejtpërdrejt të qytetarëve në diskutimin e
kushtetutës.
Gjatë hartimit të kushtetutës, hartuesit duhet të pretendojnë një proces
gjithëpërfshisë të hapur për qytetarë, duke krijuar qasje publike të
qytetarëve në dhënjen e propozimeve, vërejtjeve dhe sugjerimeve për
zgjidhjet e caktuara kushtetuese. Gjatë draftimit të kushtetutës, në
praktiken kushtetues preferohet që hartuesit të kenë një konfidencë, të
mbrohen nga mediat, të mos i shprehin dallimet gjatë hartimit dhe mos
japin deklarata publike gjerë në përmbylljen e procesit të drafitimi. Kjo
konfidencë gjatë draftimit synon të mbrojë hartuesit nga sulmet dhe
presionet e opinionit dhe ndikimet tjera, që mund të jenë një lloj presioni
i jashtëm në punen e tyre. Mirëpo, menjëherë me të përfunduar procesit
të draftimit, teksti i kushtetutës duhet të bëhet publik dhe të mundësohet
informimi i plotë i drejtë dhe i gjithanshëm i publikut të gjërë.
Praktika kushtetuese tregon nevojen e përmbushjes së kushtetve
37
vijuese në sigurimin e transparences së procesit kushtetues: informimi me

kohë i qytetarëve për përmbajtjen e kushtetutës; krijimi i web-faqes së
veqantë në të cilen botohet drafti i kushtetutës; dizajnimi i linkut
elektronik në web-faqe ku qytetaret japin vrejtjet, kritikat dhe opinionet e
tyre për kushtetutën në përgjithsi dhe nenet e caktuara të saj: organizimi i
një forumi kushtetues, ku qytetarët, ekspertet dhe personalitetet tjera
publike shfaqin opinionet e tyre për kushtetuten, botimi i teksitit në
mjetet e informimit, shtypin elektronik, televizionet, doracakë, broshura
etj;debati publik i kushtetutës, seminare, konferencat akademike vendore
e nderkombëtare, tribunat publike me qytetaret, oraganet e pushtetit të
nivelit lokal e qendror dhe format tjera të komunikimit masiv me
qytetarë;organizimi i emisioneve dhe debateve televizive, ku hartuesit
spjegojnë kushtetutën dhe japin shpjegime në kërkesat e opinionit dhe
audiencës së gjërë; sigurimi i pjesëmarrjes së akterëve të gjërë në
procesin e debatit kushtetues;transmetimi i seancës solemne të miratimit
të kushtetuës, përcjellja e referendumit për kushtetutën etj;botimi final i
tekstit të kushtetutës pas miratimit në Fletoren Zyrtare, në botime të
veçanta, përkthimin në gjuhet e huaja dhe botimi i matrialeve tjera me të
cilat jepen shpejegimet adekuate për kushtetutën dhe shpërndarja e tekstit
të kushtetutës në opinionin e gjërë.
7. Gjuha e kuptueshme e hartimit të Kushtetutës
Hartuesit e Kushtetutës duhet të përdorin një gjuhë tipike kushtetuese,

e cila është tradicionale në teorinë dhe praktiken kushtetuese të një vendi.
Shkrimi kushtetues duhet ekskluzivishtë të jetë normativ dhe t’i plotësojë
të gjitha standardet e shkrimit të avansuar kushtetues. Formulimet
kushtetuese duhet të jenë të kjarta, koncize, të plota dhe të kuptueshme
për opinioni e gjërë. Hartuesit duhet t’i shmangin plotësishtë formulimiet
e përgjithësuara dhe ato politike, të cilat janë atipike për tekstin e
kushtetutës. Vetëm preambula është pjesa në të cilen hartuesit mund ti
shmangen gjuhës ekskluzive normative-kushtetuese. Duke qenë e
karakterit ideor, preambula mund të shpreh aspirata politike dhe të
përmbajë fjali që nuk kanë karakter normativ.
Edhepse procesi i draftimit të kushtetutës kërkon zbatimin e plotë të
metodës normative, ajo nuk guxon të shpije në mbylljen dogmatike të
hartuesve të kushtetutës. Autoret e kushtetutës me rastin e shkrimit të çdo
kaptine, neni, alineje, duhet të kenë parasysh lidhjen logjike të tërë
tekstit, koherencen dhe kompozicionin e tërë tekstit kushtetuese. Ata,
38
gjatë hartimi të çdo neni duhet të shërbehen me një ekuilibër ose pasqyrë,
e cila duhet të tregoj, se si duket implementim praktikë i dispozitës
kushtetuese që po e hartojnë. Gjithnjë duhet të mendohet, se a do ta
kuptojnë mirë dhe drejtë dispoziten kushtetuese qytetarët që duhet t‘a
respektojnë dhe organet që do ta zbatojnë. Të shkruarit apstrakt i
kushtetutës, gjatë implementimit praktikë do të shkaktojë interpretime të
dyfishta dhe konflikte kushtetuese.
Gjuha e kushtetutës duhet të plotësojë këto standarde kryesore: gjuha
kushtetuese njikohësishtë duhet të jetë popullore. kushtetutën duhet ta
kuptojnë qytetaret e kategorive të ndryshëm, të niveleve të ndryshme të
shkollimit, të profesioneve të ndryshme; kjartësia e formulimeve
kushtetuese; formulimet kushtetuese të shkurta, koncize dhe të plota;
shmangja e formulimeve politike dhe shprehjeve atipike për kushtetutë;
evitimi i dykuptimësisë dhe shprehjeve abstrakte në kushtetutë; përdorimi
i gjuhës tradicionale juridike, që i përgjigjet teorisë dhe praktikës
kushtetuese të një vendi; si dhe përdorimi i dialektit, stilit rregullave
gramatikore dhe elementeve tjera të drejtshkrimit të avansuar etj.
8. Terminologjia juridike
Shkrimi i kushtetutës kërkon përdorimin e terminoligjisë adekuate

kushtetuese dhe ligjore.
Disa udhëzime terminologjike për hartues të kushtetutës: për një koncept
konkret zgjidhni termin i cili e shpreh atë në mënyrën më të saktë, duke
patur në konsideratë në radhe të parë legjislacionin në fuqi. Termat jo
tërësisht juridike duhet të përdoren në kuptimin e tyre të zakonshëm (të
përditshëm). Si dhe termat nga gjuha juridike ose nga një gjuhë teknike
duhet të përdoren në mënyrë të përshtatshme, duke pasur në konsideratë
kuptimin që i është dhënë atyre nga shkenca ose teknika që i mbulon
(trajton).
Në veçanti, për termat juridike duhet mbajtur në konsideratë: kuptimi i
tyre “ligjor” i dhenë në kode apo ligje të tjera; kuptimi që i është dhënë
nga teoria e jurisprudencës së konsoliduar dhe nga doktrina
mbizotëruese.
Nëse një term tekniko-juridik ka një kuptim të ndryshëm nga ai që ka në
gjuhën e përditshme, duhet bërë e qartë nga konteksti, se në cilin kuptim
është përdorur. Mandej, të njëjtat koncepte duhet të shprehen me të
njëjtat terma, ndërsa termat e njëjtë nuk duhet të përdoren me përdorime
(kuptime) të ndryshme. Kjo gjë vlen jo vetëm për dispozitat e të njëjtit
39
tekst, por edhe në tekste të tjera të ngjashme (në vecanti tekste të cilat
rregullojnë të njëjtën fushe ose që duhet të ndryshohen apo të integrohen
me tekstin në fjale. Ndërsa, kur ndryshohen ose kur i referohesh teksteve
të vjetra (që u ka kaluar koha) në terminologji ose edhe në stilin e
përdorur, parapëlqehet të procedohet me riformulim të tekstit në tërësi
me terma më të kjarta. Duhet të shmangni përdorimin e termave të huaj,
përveç rastit kur kanë hyrë në përdorimin e përditshëm të gjuhës shqipe
dhe nuk kanë fjalë të tjera korresponduese në shqip. Aty ku është e
nevojshme, edhe për termat e huaj jepni përkufizimin përkatës. Fjala e
huaj, e pranuar nga gjuha shqipe nuk lakohet, përveç rastit kur një gjë e
tillë është bërë e përdorshme në gjuhën e përditshme.
9. Debatet publike gjatë procesit të draftimit të kushtetutës-

kontaktet me qytetarët
Një rëndësi të vaçantë në procesin kushtetues kanë debatet publike

dhe kontaktet me qytetarët. Procesi kushtetudhënës duhet të jetë
transparentë ndaj qytetarëve dhe gjithpërfshirës, duke marrë për bazë
opinionet e publikut të gjërë dhe duke debatuar publikishtë çështjet
kritike të kushtetutës. Transparenca e procesit kushtetuese duhet të
sigurohet gjatë terë rrjedhes së procesit, që nga nisma, e deri në
përmbylljen e tij.
Forma kryesore e komunikimit me publikun e gjërë rreth procesit
kushtetuese janë debatet publike. Llojet e debateve publike: debatet me
lidership, me partitë politike, debatet mes antarëve të komisionit
kushtetuese, debatet akademike dhe shkencore, debatet me ekspertët
vendor dhe ndërkombëtar, debatet me opinion të gjërë, debatet
institucionele me organet e pushtetit lokal e qendror, debatet me me
shoqërinë civile, debatet me komunitete,me grupet e interesit, shoqatat
dhe asociacionet tjera si dhe debati parlamentar.
Format e debateve kushtetuese me publikun janë: prezentimi i

draftit kushtetues në media, forumet kushtetuese, emisionet tematike
kushtetuese, paraqitja e mendimeve kritike në media, ballafaqimi mes
përkrahësve dhe kundërshtuesve të kushtetutës dhe shfaqja e oponencës
ndaj kushtetutës.
40
10. Mediat dhe procesi draftues
Faktor relevant në procesin kushtetutdhënës paraqesin mediat, qoftë

ato vizuele, apo elektronike. Mediat, që në shumë vende konsiderohen si
pushteti i katërtë kanë rol të trefishtë në procesin kushtetutdhënës; ato
njoftojnë opinonin publik për përmbajtjen e tekstit të kushtetutës,
mundësojnë debatin publik rreth çështjeve kritike të kushtetutës, duke
siguruar opinionin e gjërë për aspektet kontraverse të reformës
kushtetuese dhe paraqesin një lloj oponence në procesin kushtetuese,
duke vënë në spikamë qasjen kritike ndaj zgjidhjeve të caktuara
kushtetuese dhe dhënjen e hapësirës për paraqitjen publike të kritikës dhe
alternativave kushtetuese.
Çështjet kryesore të raportit të kushtetutës me mediat janë:

transparenca e kushtetutës ndaj medieve, mosshfaqja e dallimeve në
media gjatë draftimit të kushtetutës,faza e konfidencës gjatë hartimit të
kushtetutës,mbrojtja e hartuesve nga ndikimet mediale,njoftimi i rregulltë
i mediave për procesin e hartimit të kushtetutës,konferencat e rregullta
për shtyp me përfaqësuesit e medieve, dhe roli i zëdhënsit të grupit
kushtetues në kontaktet me media.
FAZAT E PROCESIT TË DRAFTIMIT TË KUSHTETUTËS
1. Përcaktimi i dinamikës së procesit kushtetues
Procesi kushtetutdhënës duhet të ketë një dinamikë kohore me një

agjendë, e cila parashikon afatet e fillimit, zhvillimit dhe përmbylljes së
një procesi kushtetues. Të hartuarit e një kushtetute duhet të bëhet në një
afat të kuptushëm kohor, i cili mundëson një proces normal kushtetues.
Dinamika e procesit kushtetues përcaktohet zakonishtë nga parlamenti, i
cili pas pranimit të nismës kushtetutëdhënëse cakton dinamiken e
procesit kushtetues. Dinamika e procesit kushtetues përcakton afatin e
përfundimit të draftit kushtetues, afati brenda së cilit subjektet politike
brenda parlamentit duhet të arrinë konsensusin e nevojshëm politik,
afatin përfundimtar të miratimit të kushtetutës në Kuvend, kohen e
mbajtjes së referendumit dhe momentin e shpalljes dhe hyrjes në fuçi të
kushtetutës.
41
Duke qenë se procesi kushtetutëdhënës paraqet procesin kryesor

juridiko-politik të një shteti, ai nuk mund të improvizohet dhe kryhet
shpejtë, pa ndertimin e konsensuseve të nevojshme politike të të gjithë
akterëve relevantë në skenen politike. Në anën tjetër, hartimi i
kushtetutës nuk guxon të jetë një proces maratonik, që zgjatë më vite dhe
që ngadalson procesin e ndryshimeve të domosdoshme shoqërore.
Hartuesit e kushtetutës nuk janë subjekte që përcaktojnë dinamiken e
procesit të miratimit të kushtetutës. Ata kanë mandatin për
implementimin e një faze të procesit kushtetues. Kjo fazë përfshinë
draftimin e kushtetutës dhe mund të kryehet relativishtë shpejtë, nëse
nderkohë janë ndërtuar konsensuset e nevojshme kushtetuese rreth
procesit kushtetutëdhënës.
Praktika kushtetuese vërteton se një afatë normal brenda të së cilit do
të përmbyllej një proces i miratimit të kushtetutës, do të ishte koha prej
një viti. Brenda këtij afati, do të mund të përmbyllej procesi
kushtetutëdhënës me të gjitha fazat e zhvillimit të tij.
Po japim një shembull ideal të dinamikës së një procesi të miratimit
të Kushtetutës sipas fazave: nisma kushtetudhënse dhe paraqitja dhe
miratimi i insisativës për nxerrjen ose ndryshimin e kushtetutës-afati 1
muaj. Arritja e konsensusit politik rreth vlerave që do të mbron
kushtetuta(lidershipi, partitë politike, komuniteti akademik, grupet e
interesit, shoqëria civile) etj-2 muaj; formim i dhe emrimi i Komisioni
Kushtetues- 1 muaj; draftimi i tekstit të Kushtetues nga ekspertët- 3
muaj; debati parlamentar për kushtetuten- 1 muaj; miratimi i kushtetutës
në parlament- 1 muaj; pregaditja dhe implementimi i referendumit
kushtetuese- 2 muaj dhe shpallja dhe implementimi i kushtetutës- 1 muaj.
Në praktikën kushtetues janë shënuar raste kur miratimi i kushtetutës
ka zgjatur me vite të tëra dhe raste të procedurave urgjente të përfundimit
të këtij procesi. Rasti i parë është tipik për Kushtetutën Evropiane,
procesi i miratimit të saj për shkakë të divergjencave të saj pa zgjatë me
vite të tëra dhe po hasë në rrezistenca serioze nga shtetet evropiane
(Franca dhe Holanda madje e refuzuan ketë kushtetutë). Edhe procesi i
hartimit të kushtetutave të shteteve pas Luftës së Dytë Botërore ka zgjatë
me vite. Në shtetet postkomuniste, pas përmbysjes së diktaturave
komuniste, procesi kushtetutdhënës është implementuar relativishtë
shpejt brenda periudhës njëvjeqare. Përjashtim nga kjo ishte Shqipëria, e
cila tetë vite pas fitores së demokracisë arriti të miratojë kushtetutën në
vitin 1998, duke evituar krizen kushtetuese pas dështimit të referendumit
kushtetutdhënës në vitin 1994.
Praktika kushtetuese ka shënuar edhe raste të miratimit të
42
përshpejtuar të kushtetutave, të cilat në faktë kanë arritur efektet politike

të kushtetdhënsit, psh. Kushtetuta e Irakut, Kushtetuta e Bosnjë e
Hercegovinës, e sidonos Kushtetuta e fundit e Serbisë e cila është
miratuar në afatin rekord brenda 1 muaj dhe si e tillë mund të rradhitet në
Librin e Ginisit si kushtetuta më e shpejtë në botë.
Dinamika e procesit kushtetues është shumë e shpejt, nëse reforma
kushtetuese ka të bëjë me amandamentimin e kushtetutës. Në këto raste
procesi është shumë më i shpejtë dhe nese janë në pyetje amandamentet
teknike ai mund të përmbylet brenda muajit, ndërsa në rastet e
amandamenteve përmbajtësore ai mund të përmbyllet brenda 3
muajve.
2. Faza e parë-fillimi i procesit të draftimit të kushtetutës –nisma

kushtetutëdhënëse
Nisma kushtetuese paraqet aktin e parë me të cilin fillon një proces

kushtetutdhënës. Kushetutat e vendeve të ndryshme përcaktojnë subjektet
e autorizuara të cilat mund të paraqesin propozimin për nxerrjen e
kushtetutës, ose ndryshimin e saj.
Në praktiken kushtetues të drejtën e paraqitjes së propozimit për nxerrjen
e kushtetutës, ose pregaditjen e amandamenteve kushtetuese e kanë:
a. Qytetarët përmes nismës popullore;

b. Parlamenti me mbështetjen e së paku 1/3 të antarëve;
c. Shefi i shtetit;
d. Qeveria; dhe
e. Njësitë federale në shtetet federative, etj.
Paraqitja e nismës për nxerrjen ose ndryshimin e kushtetutës kërkon

arsyetimin e saj nga subjekti që inicon ketë proces. Arsyetim i nismës
kushtetuese ka për qëllim elaborimin e shkaqeve të fillimit të procesit
kushtetuese, përcaktimin e vëllimit të reformës kushtetuese dhe
paraqitjen e ojektivave kryesore që mëton të realizojë procesi kushtetues.
Arsyetimi i nismës kushtetuese duhet të jetë i pregaditur mirë, të jetë
bindës dhe të demonstrojë vendosshmërinë e inicuesit për të realizuar
reformen kushtetuese. Praktika kushtetuese tregon se para paraqitjes
formale të nismës kushtetuese, brenda shtetit krijohet një klimë e
përshtatëshme e cila e bënë të domosdoshme reformën kushtetuese dhe i
siguron asaj një mbështetje të gjërë politike. Jo rrallë, nisma kushtetuese
43
motivohet me qëllimet e tejkalimit të krizave kushtetuese me të cilen

ndodhet një shtet. Shpesh si mënyrë e menaxhimit të një krize
kushtetuese paraqitet nevoja e ndryshimeve kushtetuese. Në këto raste
me nismën formale të procesit kushtetues përcaktohen qëllimet e saj nga
akteret kryesor të cilët marrin pjesë në zgjidhjen e krizes kushtetuese. Në
ketë rastë paraprakishtë arrihet një marrëveshje midis partive dhe liderve
relevantë politikë për tejkalimin e krizës, mes tjerash edhe me procesin e
ndryshimeve kushtetuese.
Nisma kushtetudhënëse si fazë e parë e procesit kërkon një votim
formal të parlamentit për aprovimin e saj. Në shtetet federale dhe ato që
kanë kushtetuta të ngurta, miratimi i nismës kushtetuese kërkon pëlqimin
e njësive federale. Pas miratimit formal të nismës kushtetutdhënse
formalishtë fillon procesi kushtetues dhe para draftimit formal të tekstit
kërkon zgjidhjen e disa çështjeve paraprake kushtetuese.
3. Përcaktimi i formës së reformës kushtetuese-kushtetuta e re ose

amandamentimi i kushtetutës
Dilema e parë e një reforme kushtetuese konsiston në vëllimin e

ndryshimeve kushtetuese. Nese reforma kushtetuese përfshinë ndryshime
substanciale atëherë nxjerret kushtetuta e re si një akt i plotë kushtetues.
Kur kjo reformë, paraqet ndryshime ose plotësime konkrete brenda
sistemit ekzistues kushtetues, do të miratohen amandamentet kushtetuese
të cilat do të ndryshojnë dhe plotësojnë dispozitat e caktuara kushtetuese.
Përcaktimi i formës së reformës kushtetuese varet nga qëllimet që i
parashtron vehtes kushtetutëdhënësi.Në rastet historike që karakterizohen
me krijimin e shteteve të reja, pavarësiminë ose bashkimin e tyre si dhe
në rastë të ndryshimeve esenciale të sistmeve të qeverisjes, këto
ndryshime do të përcillen me kushtetuta të reja si akte që përcaktojnë një
epokë të re të zhvillimit kushtetues të një vendi. Në shtetet me demokraci
të qëndrueshme, ndryshimet eventuale që janë rrjedhojë e zhvillimit të
proceseve politike përcillen me amandamente kushtetuese të cilat
dinamizojnë sistemin kushtetues të një vendi dhe e bëjnë atë të pajtushëm
me zhvillimet e reja. Për nga natyra e saj, kushtetuta nuk paraqet një akt
statik. Kushtetuta dinamizohet përmes amandamentimit të saj, i cili e
bënë aktin kushtetues modern dhe efiqent sa i përket zhvillimeve
shoqërore.
Varësishtë nga fakti se reforma kushtetuese a konsiston në nxerrjen e
kushtetutës së re, apo amandamentimit të saj, varet edhe dinamika e këtij
44
procesi. Miratimi i kushtetutës së re paraqet një proces shumë më

kompleks dhe më të gjatë, se sa kur është rasti i miratimit të
amandamenteve kushtetuese.
4. Ndërtimi i konsensusit politik rreth reformës kushtetuese
Pas përcaktimit të vëllimit të reformës kushtetuese, pason akti i

ndertimi të konsensusit politik rreth ndryshimeve kushtetuese. Në
procesin e nxerrjes së kushtetutës së re konsensusi politik i paraprinë
fillimit të draftimit të teksitit të kushtetutës. Ekspertët kushtetues nuk
mund të fillojnë draftimin kushtetues pa e marrë paraprakishtë mandatin
politik rreth parimeve dhe vlerave kryesore që duhet t’i promovojë akti
kushtetues. Konsensusi politik ndërtohet nga lidershipi i vendit dhe
subjektet politike që janë akterë të procesit kushtetues. Ky konsensus
paraqet një llojë kontrate parakushtetuese midis partive kryesore rreth
ndryshimeve kushtetuese. Kur ekspertët kushtetues marrin ketë
konsensus dhe mandat politik, ata e kanë lehtë të përzgjedhin modelin e
kushtetutës që do të draftojnë. Kështu nese partitë politike pajtohen më
sitemin parlamentar të qeverisjes, ekspertët kushtetues do të draftojnë
modelin e një kushtetute të një shteti parlamentar dhe do ti përshtasin
shumë zgjidhje kushtetuese kësaj forme të qeverisjes shtetërore.
Ndërtimi i konsensusit paraprak politik rreth kushtetutës eviton krizat
dhe kundërthënjet e mundshme politike rreth kushtetutës. Një kushtetutë
moderne nuk do të reflektojë interesat e ngushta politike të një partie në
pushtet, por do të reflektoj një vizion dhe strategji afatëgjate të zhvillimit
politik. Konsensusi i gjërë politik dhe qytetar rreth kushtetutës siguron
qendrueshmerinë dhe pragmatizmin e saj.
5. Identifikimi i çështjeve që janë objekt i normimit kushtetues
Fillimisht para fillimit zyrtar të draftimit të kushtetutës, ekspertët

kushtetues duhet të identifikojnë çështjet që janë objekt i normimit
kushtetues. Objekti i normimit kushtetues përfshinë të gjitha
marrëdhëniet kushtetuese që përcaktohen me kushtetutë.
Disa rregulla për identifikimin e objektit të normimit kushtetues:
normimi kushtetues përfshin çështjet thelbësore, jo edhe ato sekundare,
nuk normohen në kushtetutë çështjet e legjislacionit. Mandej, normim
kushtetues duhet të shmang hipertrofinë kushtetuese; normimi kushtetues
45
siguron funksionimi e shtetit dhe degëve të pushteti dhe aty ku përfundon

pushtetit duhet të fillojë liria absolute e qytetarit.
6. Referimi i Kushtetutës të legjislacionit organik dhe sekundar
Një nga tiparet qenësore të normimit kushtetues është referimi të

legjislacioni organik dhe sekundar. Kushtetuta përcakton bazat e
funksionimit të sistemit kushtetues. Por kushtetuta matrializohet dhe
implementohet përmes një pakoje të gjërë të legjislacionit primar dhe
sekundar. Duke përcaktuar bazat e funksionimit të sistemit kushtetuese,
ekspertët kushtetues duhet të jenë të vemendëshëm, se çka duhet të
rregullohet tërësishtë në kushtetutë, e çka nepërmjet legjislacionit. Për
ketë arsye, kushtetuta për çështjet detale i referohen legjislacionit dhe
nuk e ngarkonë tekstin kushtetues me përmbajtje legjislative. Kështu psh,
kushtetuta përcakton bazat e funksionimit, organizimit dhe pavarësisë së
gjyqësorit, por referon tek ligji për gjykatat i cili rregullon detalet e
nevojshme për funksionimin e kësaj dege të pushtetit. Rasti tjetër, i
referohet lirive dhe të drejtave të qytetarëve, ku kushtetuta garanton një
spektër të gjërë të këtyre lirive dhe të drejtave, por udhëzon në
legjislacionin e rregullt për mënyren e realizimit të tyre, psh, kushtetuta
garanton lirinë e bashkimit politik, kurse Ligji për partitë politike
përcakton format dhe mënyrat e realizimit të kësaj lirie politike.
Me rasin e draftimit të kushtetutës, ekspertët kushtetues nuk mund të
udhëzojnë dhe referojn legjislacionin e rregulltë për çështjet që janë të
karakterit ekskluziv kushtetues si psh, fushëveprimi dhe kompetencat e
kuvendit, presidentit, qeverisë. Me ketë rastë me norma kushtetuese
matriale në mënyrë prekluzive dhe me metoden e enumeracionit taksativ
përcaktohen kompetencat e këtyre organeve. Por, çështjet e karakterit
organizativ dhe procedural, që kanë të bëjnë me këto organe (parlamenti,
presidenti, qeveria) i referohen legjislacionit ose rregullimit nën ligjor, si
psh.Rregullorja e Punës së Kuvendit, Ligji për Qeverinë etj.
Detyrë parësore e ekspertëve kushtetues para fillimit të draftimit
kushtetues është pra, identifikimi i kjartë i çështjeve që janë objekt i
rregullimit kushtetues dhe çështjeve të cilat duhet të referohen
legjislacionit të rregullt.
46
7. Përzgjedhja e Komisionit Kushtetuese
Pas miratimit të nismës për fillimin e procesit kushtetutëdhënës,

Kuvendi duhet të formojë trupin kushtetues të cilit do t’i besohet draftimi
i kushtetutës. Praktikat kushtetues tregojnë se modelet me të shpeshta të
organeve që draftojnë kushtetutën janë: komisionet kushtetuese, këshillat
kushtetuese, Asambleja Kushtetuese etj. Edhepse pranë parlamenteve
funksionojnë komisionet e rregullta kushtetuese, draftimi kërkon
pjesëmarrjen e ekspertëve që nuk janë antarë të parlamentit, sepse
parlamentet me përbërjen e tyre nuk plotësojnë kompetencat e nevojshme
që kërkon ky proces.
Përzgjedhja e anëtarëve të Komisionit Kushtetues bëhet sipas
procedurave, kritereve dhe kushteve të përcaktuara me aktet ligjore.
Komisioni kushtetues edhepse ka mandat ekskluziv për draftimin e
kushtetutës shpeshherë përbëhet edhe nga përfqësuesit politik që
ndertojnë konsensusin e nevojshëm gjatë draftimit dhe personalitete tjera
autoritative që gëzojnë besim të madh tek popull. Jo domosdoshmërishtë
anëtarët e Komisionit Kushtetues duhet të jenë juristë të dalluar. Kjo
kërkohet kryesishtë nga individet që bëjnë draftimin kushtetues të tekstit.
Përvojat nderkombëtare tregojnë se numri i antarëve të komisioneve
kushtetuese është i ndryshëm dhe sillet nga 10 deri në 50 anëtarë. Rast
interesant ishte ai i Komisionit Kushtetues të Estonisë, i cili numëronte
50 anëtarë, në mesin e së cilëve gjendeshin edhe artistë, këngtar, sportistë
dhe personalitete tjera me autoritet tek popull. Megjithatë, përkundrejt
asaj se komisioni mund të ketë numër të madh, hartimi i kushtetutës i
besohet nje numri të kufizuar individësh 5-10, kurse anëtarët tjerë marrin
pjesë në debatet kushtetues të komisionit gjatë draftimit. Në fillim të
punës së tij, menjeherë pas konstituimit, Komisioni Kushtetues miraton
Rregulloren e Punës, e cila përcakton mënyren e punës së komisionit,
mënyren e udhëheqjes së komisionit, mandatin e tij, hartimin e
versioneve të para të kushtetutës, mënyren e marrjes së vendimeve
brenda komisionit, mënyren e informimit të opinionit për punen e
komisionit, afatin e dorëzimit të tekstit në parlament dhe çështjet tjera
teknike dhe organizative. Komisioni udhëhiqet nga një, ose më shumë
kryesues, të cilët njëkohësishtë janë edhe bartësit kryesor të draftimit.
Fillimisht draftimi i kushtetutës bëhet nga ekspertët në nëngrupe sipas
Kaptinave, e më vonë unifikohet teksti dhe sigurohet koherenca e tij
logjike e kushtetuese. Para se kushtetuta të dorëzohet në parlament bëhet
redaktura ligjore e saj, lektura gjuhësore dhe harmonizimi i saj me
standarde nderkombëtare.
47
8. Faza e tretë-Draftimi i i tekstit kushtetues
Fillimi i draftimit të kushtetutës paraqet fazën teknike dhe

profesionale të shkrimit të tekstit të kushtetutës. Në praktikën kushtetuese
procesi i fillimit të draftimit të kushtetutës, niset me përcaktimin e
strukturës së tekstit, duke caktuar kaptinat dhe pjesët e kushtetutës. Si
rregull Komisioni Kushtetues ndahet në disa nëngrupe dhe bëhet ndarja e
punëve sipas nëngrupeve për kaptinat përkatëse.
Fillimisht është e nevojshme që komisioni në përbërje të plotë të arrij
pajtueshmeri për standardet e draftimit kushtetues, terminologjinë
kushtetuese, stilin e normimit kushtetuese, etj. Nëngrupet do të përbëhen
nga një numër anëtarësh dhe ekspertesh që kanë njohuri të thelluara për
lëmitë e ndryshme që rregullon kushtetuta; psh. nëngrupi për parimet
themelore të kushtetutës, për kaptinen e lirive dhe të drejtave të njeriut,
nëngrupi për institucionet demokratike, pushtetin lokal, forcat e
armatosura, sistemin gjyqësor, etj. Numri i nëngrupeve do të përcaktohet
sipas lëmive kushtetuese. Nëngrupet do të draftojnë kaptinen ose pjesen e
caktuar të kushtetutës dhe do të sigurojnë ekspertizen e gjërë kushtetuese.
Pas përfundimit të punës së nëngrupeve dorëzohen pjeset e kaptinave të
kushtetutës dhe krijohet një draft i parë punues i kushtetutës. Duke qenë
se nëngrupet mund të kenë përdorë gjuhë dhe stil kushtetues të ndryshme,
dhe se tekstet e tyre mund të mos jenë të harmonizuara, është e
nevojshme të krijohet një grup punues për unisimin e tekstit kushtetues
dhe harmonizimin e tij. Ky grup duhet të përbëhet nga ekspertet kryesor
kushtetues, të cilët janë njohës më të mirë të lëmisë kushtetuese. Detyrë
parësore e këtij grupi është harmonizim i tekstit, unifikimi i
terminologjisë dhe teknikës kushtetuese dhe redaktura profesionale e
kushtetutës. Pas përfundimit të punës të këtij grupi mund të përfundohet
drafti i parë i kushtetutës.
Pas përfundimit të draftit të parë Kushtetues, Komisioni Kushtetues
mund të organizojë debate profesionale me ekspertet vendor dhe
nderkombëtar për tekstin e kushtetutës, në mënyrë që të marrë opinionet
e gjëra rreth tekstit të kushtetutës. Pas kësaj, teksti mund të jepet në debat
publik në opinion të gjërë, në media dhe të bëhet publik përmes veb-
faqes së veçantë elektronike. Komisioni përcjell me vemendje debatin
publik verejtjet e arritura përmes mediave ose formës elektronike dhe
para hartimit të verzionit të dytë do ti përfshi në tekstin e kushtetutës
propozimet që pranohen si të arsyshme. Më pastaj, Komisioni mund të
përfundojë versionin e tekstit dhe të pregadisë ate për dorëzim në
48
parlament. Me ketë nuk përfundon puna e Komisionit Kushtetuese, sepse

ai duhet të përcjell debatin parlamentar dhe inkorporojë të gjitha
amandamentet e pranuara nga parlamenti dhe të plotësoj dhe ndryshoj
tekstin e propozuar deri në momentin e votimit të tij në parlament. Pas
votimit të tekstit në parlament, përkatësishtë miratimit të tij në
referendum përfundon puna e Komisionit Kushtetues dhe procesi të
draftimi të tekstit kushtetues.
9. Hartimi i tekstit shpjegues (komentarit) të Kushtetutës
Hartimi i tekstit spjegues-komentarit kushtetues paraqet një punë

shumë të dobishme për të spjeguar në opinioni e gjerë përmbajtjen,
kuptimin dhe qëllimin e kushtetutës. Të shkruarit e komentarit mund të
fillojë vetëm pas miratimit dhe hyrjes në fuçi të Kushtetutës. Teksti
shpjegues (komentari) kushtetues do të ndihmoj në të kuptuarit sa më të
mirë të kushtetutës në opinionin e gjërë. Komenti i kushtetutë është një
formë e interpretimit të saj nga ekspertet që kanë hartuar tekstin e
Kushtetutës. Këtë koment mund ta hartojnë ekspertet kulminant
kushtetues, që njohin shkelqyshëm, jo vetem draftimin kushtetues, por
edhe teorinë kushtetuese. Komenti do të përfshijë shpjegimin e
domethënies së çdo dispozitë të veçantë kushtetuese, nen për neni, duke
spjeguar domethënjen e normes kushtetuese, kushtet që kërkohen për
krijimin ose pushimin e një marrëdhënie kushtetues dhe shpjegime tjera
përcjellëse që kompletojnë njohuritë për një institut kushtetuese. Roli i
komentarit kushtetues shprehet më së miri tek implementimi i
kushtetutës, si ndihmesë për organet kompetente që të kuptojnë drejtë
kushtetutën dhe dispozitën e saj konkrete dhe për të hequr mundësin e
interpretimeve të ndryshme dhe dykuptimësisë së normave kushtetuese.
Për dallim nga teksti i Kushtetutës, Komentari i Kushtetutës është shumë
më i gjerë dhe nganjeherë i përngjan një teksti të gjërë akademik.
Hartimi i komentarit është një praktikë e rregulltë për legjislacionin
organik, si psh. kodet penale, kodet civile, kodet administrative etj. Jo të
gjitha kushtetutat kanë komentaret e tyre. Mirëpo, ato që kanë
komentarin e vet janë shumë më të kuptushme dhe lehtësojnë kuptimin e
saj. Si rregull komentaret botohen nga institucionet e autorizuara të
shtetit, parlamenti, presidenti, ministria përkatëse. Komentari i
bashkangjitet tekstit të kushtetutës dhe shkruhet në atë mënyrë që pas çdo
neni jepet pjesa spjeguese e domethënies së tij. Në praktikë komentaret
kushtetuese marrin për bazë edhe praktiken e gjykatave kushtetuese, të
49
cilat duke mbrojtur kushtetutën bëjnë shpjegime të domethënies së saj.

Gjykata kushtetuese, duke vlersuar kushtetutshmërinë e akteve ligjore
dhe nënligjore bënë interpretimin kreativ të kushtetutës dhe ndihmon në
krijimin e praktikës kushtetuese. Komentet e gjykatave kushtetuese në
zgjidhjen e konteksteve të nderlikuara kushtetuese janë ndihmesë për
hartuesit e kushtetutës në shkrimin e komentarit kushtetuese.
Krahas hartimit të komentarit kushtetues, shumë shtete publikojnë
edhe publikime të veçanta për të popullarizuar tekstin e kushtetutës dhe
sistemin kushtetuese. Këto publikime shpesh bëhen në publikime
speciale në formë librash, broshurash, fletushkash dhe botohen edhe në
gjuhet e huaja.
Së fundi, kushtetuta e re pas miratimit bëhet bazë për hartimin e
teksteve shkollore dhe atyre universitare për të drejtën kushtetuese dhe
deget tjera publike, të cilat afrojnë njohuritë e nevojshme, të cilat
nxënësit dhe studentët duhet ti mësojnë për të kuptuar sistemi dhe
organizimin e sistemit kushtetues të shtetit të tyre.
10. Faza e katërt- Debati Parlamentar lidhur me draftin kushtetues
Debati parlamentar paraqet pjesen finale të një procesi

kushtetutdhënës. Pa marr parsysh faktin, se a është parlamenti autor i
kushtetutës, apo ajo miratohet në referendum, debati parlamentar paraqet
fazen vendimtare të miratimit të kushtetutës. Debati parlamentar për
kushtetutën fillon pas dorëzimit të tekstit të kushtetutës, të hartuar nga
Komisioni kushtetues. Për shkak të rëndësisë së kushtetutës debati
parlamentar mund të zgjatë një kohë të gjatë për shkak të rëndësisë së
kushtetutës. Për parlamentitn nuk ka ngjarje dhe moment më të
rëndësishëm, se sa miratimi i Kushtetutës. Për ketë arsye janë me fat
historik parlamentet të cilat në mandatin e tyre miratojnë kushtetuta.
Praktika kushtetuese tregon, se para se kushtetuta formalishtë t’i
dorëzohet parlamentit dhe para se të hapet debati, partitë relevente në
parlament ndërtojnë qendrimet e nevojshme dhe arrinë konsensusin e
nevojshëm politik, në mënyrë që të mos manifestohen divergjenca të
thella parlamentare rreth tekstit të kushtetues. Këto konsensuse politike
arrihen në fazen para kushtetuese, para fillimit të procesit të draftimit,
duke i përcaktuar qëllimet e reformës kushtetuese, gjatë procesit të
draftimit nëpërmjet antarëve të komisionit politik që përfaqësojnë
spektrin politik të një vendi.
Para fillimit të debatit parlamentar, verzioni final i draftit të
50
kushtetutës i dorëzohet antarëve të parlamentit, grupeve parlamentare,

komisioneve tjera parlamentare dhe mekanizmave të tjerë me qëllim të
pregaditjes së tyre për një debat të kualifikuar kushtetues. Vendet
demokratike dhe ato që shquhen me një sistem të qeverisjes së mirë,
kujdesen në mënyrë të veçantë që rreth kushtetutës të mos lejojnë
qendrim opozitar dhe të integrojnë opoziten dhe partitë e vogla në tërë
rrjedhjen e procesit kushtetues, që nga fillimi i tij, e deri në miratimin e
kushtetutës. Kjo qasje siguron departizimin e karakterit të kushtetutës dhe
destinacionin e gjërë të saj për popullin dhe shtetin. Praktika ka treguar se
çdo tendencë e partizimit të kushteutës ka rezultuar me jo
qendrueshmerinë e saj dhe krizat kushtetuese si pasojë e mbivotimeve
partiake për çështjet esenciale kushtetuese.
Debati parlamentar për kushtetutën fillon me prezentimin e saj në
seancë nga Komisioni Kushtetues që ka hartuar kushtetuten. Pas
raportimit të komisionit fillon debati, ku fillimishtë partitë politike
përmes kryetarëve të grupimeve politike shprehin qendrimet për
përkrahjen, ose refuzimin e tekstit të kushtetutës. Sipas rregullave të
debatit parlamentar, mendimin e tyre e shprehin komisionet
parlamentare, fillimishtë komisioni legjislativ dhe kushtetues, e pastaj
hapet debat i gjërë, ku marrin pjesë të gjithë anëtarët e parlamentit që
deshirojnë të diskutojnë. Gjatë debatit parlamentar, çdo anëtar i
parlamentit mund të paraqes amandamente për ndryshimin dhe
plotësimin e çdo norme kushtetuese. Nese këto amandamente para
votimit pranohen ato hynë brenda tekstit të kushtetutës dhe nuk paraqiten
si amandamente të veçanta pas votimit të kushtetutës. Duke qenë se,
debati për kushtetutën zgjon interesimin e gjërë dhe ai nuk përfundon
vetem me një seancë parlamentare, por kërkon më shumë seanca.
11. Faza e pestë- Miratimi i Kushtetutës
Akti i miratimit të kushetutës paraqet momentin final të një procesi

kushtetudhënës. Pas përfundimit të debatit parlamentar bëhet votimi i
kushtetutës, cili si rregull paraqet një akt solemn. Seanca parlamentare
në të cilen miratohet kushtetuta paraqet një ngjarrje historike për një
shtet. Në ketë seancë përpos antarëve të parlamentit, marrin pjesë të
gjithë zyrtaret e lartë të një vendi, përfaqësues të institucioneve vendore
dhe nderkombëtare, antarë të komisionit kushtetues, përfaqësues,
personalitete dhe intelektual të shquar, përfaqësues diplomatik dhe
musafirë tjerë të lartë. Kjo seancë paraqet një ngjarrje mediale dhe
51
transmetohet drejpërdrejtë nga televizionet, radiot dhe përcillet nga

gazetaret e shumët të mediva vendore dhe nderkombëtare. Në disa vende
dita e miratimit të kushtetutës është shpall edhe si festë shtetërore dhe
shënohet me jubile të ndryshëm. Si rregull seanca solemne për miratimin
e kshtetutës thirret pas përfundimit të debatit parlamentar dhe tejkalimit
dhe evitimit të të gjitha kundërshtive rreth tekstit kushtetues. Kjo seancë
hapet me procesin e votimit të kushtetutës. Votimi i kushtetutës bëhet në
pajtim me dispozitat kushtetuese në fuçi që përcaktojnë mekanizmin e
miratimit të kushtetutës dhe rishikimit të saj.
Kushtetutat e shteteve të ndryshme përcaktojnë këto forma kryesore
të votimit dhe miratimit të kushtetutës:
a. votimi dhe miratimi i kushtetutës në mënyrë konsensuale nga dy
dhomat e parlamentit;
b. votimi i kushtetutës në parlamentet bikamerale me 2/3 e votave;
c. votimi i kushtetutës paraprakishtë nga njësit federale, pastaj nga
parlamenti federal;
d. votimi i kushtetutës nga populli, pas miratimit të saj në
parlament;
e. votimi i kushtetutës me 2/3 e antarëve në parlamentet
njëdhomëshe;
f. votim me shumicën absolute të anëtarëve të parlamentit;
g. votimi me mekanizmin e dyfishtë, shumicën e përgjithshme dhe
shumicën e pakicave (shumica Badinter), etj.
Nëse pas votimit të Kushtetutës nuk kërkohet edhe shpallja e

referendumit, atëherë kushtetuta hynë në fuçi. Nëse pas miratimit të
Kushtetutës, kërkohet shpallja e referendumit dhe deklarimi i popullit për
tekstin e kushtetutës, parlamenti do të konvokohet sërish për të shpallur
solemnisht Kushtetuten, nese referendumi është pozitiv.
12. Referendumi Kushtetues
Referendumi kushtetues paraqet formën më të rëndësishme të

deklarimit të qytetarëve për miratimin e një akti juridik. Këtë formë të
miratimit të kushtetutës e përcaktojnë shtetet e demokracisë së
drejtpërdrejtë dhe ato gjysëmdirekte. Referendumi kushtetues në disa
shtete është mekanizëm i vetëm, kurse në disa ai kombinohet me
parlamentin, i cili paraprakisht deklarohet për miratimin e kushtetutës.
Në të dy rastet e cekura referendumi kushtetues ka karakter të
52
detyrushëm dhe paraqet akt konstituitiv në procesin kushtetutdhënës.

Rëndësia e referendumit kushtetues është e shumfishtë. Ai siguron
një legjitimitet demokratik dhe krijon qendrueshmëri të gjatë të
kushtetutës.
Përparësitë kryesore të referendumit kushtetues konsistojnë në këto
fakte: sigurimi i legjitimitetit popullor të kushtetutës, koncentrimi i
sovranitetit tek populli, departizimi i kushtetutës, konsensusi i gjërë
qytetar dhe popullor i kushtetutës, vendosja e drejtpërdrejt e qytetarëve
për vlerat themelore të kushtetutës, qendrueshmerinë dhe vlefshmerinë
afatgjate e kushtetutës, pamundësin e ndryshimit të kushtetutës për
interesa të ngushta politike, dhe sigurimi i sistemit të qeverisjes së mirë,
etj.
Referendumi kushtues, si një ngjarje kryesore politike dhe shtetërore
duhet të pregaditet mirë, në mënyrë që ai të ketë sukses dhe të shpreh
vullnetin burimor të qytetarëve për kushtetuten. Kjo kërkon që teksti i
kushtetutës të bëhet me kohë transparent, në mënyrë që qytetarët të
njoftohen me përmbajtjen e saj, të jetë zhvilluar paraprakishtë një debat
publik për çështjet më të rëndësishme të kushtetutës dhe të ndermerren të
gjitha masat teknike për mirëvajtjen e referendumit. Deklarimi i
qytetarëve në referendumin kushtetues, bëhet me deklarimin e tyre për,
ose kundër tekstit të kushtetutës. Paraprakishtë definohet pyetja për
referendumin kushtetues e cila vendoset në Fletëvotim, psh.:
‘’A e jenë për tekstin e propozuar të Kushtetutës’’, pason përgjegjëja

‘’Për” ose ” Kundër.’’
Referendumi konsiderohet i sukseshëm nese marrin pjesë së paku

gjysma e trupit votues, dhe nëse së paku gjysma prej atyre që votojnë
pranojnë tekstin e propozuar të kushtetutës.
Edhepse formë e deklarimit personal në referendumin kushtetues
rëndësi të veçantë kanë qendrimet politike të partive për tekstin e
kushtetutës. Këto qendrime, në mënyrë indirekte ndikojnë në disponimet
politike të qytetarëve rreth kushtetutës dhe në përcaktimin e tyre për ketë
tekstë. Mirëpo, janë shënuar edhe rastet kur teksti i kushtetutës është
miratur në parlament nga mazhorancat parlamentare, por është refuzuar
në referendum, kështu psh. ProjektKushtetuta e Shqipërisë është miratuar
në Kuvend në vitin 1994, por është refuzuar në referendum nga qytetaret.
Rasti më aktual i referendumit kushtetues paraqet Projekt Kushtetuta
Evropiane, e cila është vendos të miratohet në dy mënyra; me ratifikimin
53
e saj në parlament e shteteve anëtare dhe me referendum. Deri më

tani referendumi kushtetues për ketë kushtetutë është mbajtur në disa
shtete, prej të cilave Franca dhe Holanda kanë refuzuar ketë kushtetutë.
Në praktikën kushtetuese nuk ka qëndrime unike rreth dy aspekteve
të referendumit kushtetues; dështimit të referendumit dhe rishikimit ose
ndryshimit të kushtetutës.
Çështja e parë ka të bëjë me pasojat juridike të dështimit të
referendumit kushtetues, përkatësishtë refuzimit të miratimit të saj nga
qytetarët. Ky dështim mund të vije si rezultat i mosdaljes në referendum
të shumicës së kërkuar të qytetarëve në referendum dhe si rezultat i
refuzimit të saj nga shumica e nevojshme e qytetarëve që marrin pjesë në
referendum. Në rastin e parë, kur mungon numri i mjaftueshëm i
zgjedhësve në referendum mund të vijë deri te përseritja e referendumit
pas një periudhe kohore të përcaktuar me kushtetutë, psh, pas tre-gjashtë
muajve etj. Në rastin e dytë kur dështimi i referendumit është pasoj e
kundërshtimit të tekstit nga zgjedhësit, përseritja e sërishme e
referendumit nuk mund të bëhet pa kalimin e një periudhe më të gjatë
kohore, psh, jo brenda një viti.
Rishikimi i kushtetutës përmes referendumit bëhet në rastet kur
kushtetuta shprehimishtë përcakton se miratimi i amandamenteve
kushtetuese do të bëhet me referendum. Kjo vjen në shprehje sidomos në
rastet kur amandamentet kushtetuese prekin në parimet themelore të
organizimit të shtetit
13. Faza e gjashtë- Hyrja në fuçi dhe periudha kalimtare
Shumica e kushtetutave në një kaptinë të veçantë, e cila titullohet si

Dispozitat e fundit ose kalimtare, përcaktojnë kohen e hyrjes në fuçi të
kushtetutës dhe të ashtuqujturen periudh kalimtare (të tranzicionit)
brenda së cilës duhet të harmonizhet legjislacioni me kushtetuten.
Kushtetuta hynë në fuçi ditën e shpalljes së saj dhe si rregull ajo nuk
mund të ketë efekt prapaveprues. Kushtetuta e hyrë në fuçi prodhon
pasoja juridike nga momenti i shpalljes së saj. Krahas hyrjes në fuçi të
kushtetutës, pushon të vlejë kushtetuta e mëparshme, përkatësishtë akti
tjetër më i lartë kushtetues. Janë disa çështje problematike të zbatimit të
kushtetutës së re dhe harmonizimit të legjislacionit me te.
Në praktikën kushtetuese paraqiten këto raste të diskutushme të
tranzicionit të kushtetutës së re: afati brenda së cilit duhet të miratohen
ligjet e reja për zbatimin e kushtetutës së re, vlefëshmëria e legjislacionit
54
ekzistues, afati i harmonizimit të legjislacionit të vjetër me

kushtetutën,kompetencat dhe mandati i organeve dhe institucioneve pas
miratimit të kushtetutës, afati kohor i formimit të institucioneve të reja
kushtetuese dhe vlefëshmëria e dispozitave kushtetuese që janë të
kufizuara në pikpamje kohore, etj.
Pas hyrjes në fuçi të kushtetutë së re vazhdon të vlejë legjislacioni
ekzistues nese ai nuk është në kundërshtim me zgjidhjet e reja
kushtetuese. Ky legjislacion nuk afektohet me zgjidhjet e reja kushtetuese
dhe ai edhe pas miratimit të kushtetutës së re vazhdon të jetë i zbatushëm
dhe kompatibil me kushtetuten. Në praktikën kushtetuese me rastin e
ndryshimeve kushtetuese, kur ndryshimet janë substanciale, kërkohet
ndryshimi dhe plotësimi i vetëm një numri të kufizuar të ligjeve, si
rregull të legjislacionit organik, përderisa ligjet tjera vazhdojn të vlejnë
edhe me tutje.
Legjislacioni i cili është në kundërshtim me kushtetutën e re duhet të
harmonizohet brenda periudhës kalimtare. Kushtetuta e re në mënyrë
taksative cakton afatin kohor, si dhe listen e ligjeve të cilat duhet të
miratohen pas miratimit të kushtetutës së re. Ky legjislacion bije ndesh
me zgjidhjet e reja kushtetuese dhe ai duhet të harmonizohet në afatin e
caktuar kohor. Ky afat është prekluziv dhe kërkon nga parlamenti një
agjendë urgjente legjislative në mënyrë që të sigurohet harmonizimi i
sistemit ligjor dhe kushtetues. Periudha kohore e tranzicionit kushtetues
caktohet në një interval 3 deri në 6 muaj nga dita e miratimit të
kushtetutës së re. Numri i ligjeve që duhet të harmonizohen me
kushtetutën e re varet nga karakteri dhe vëllimi i reformës kushtetuese.
Kështu psh, nese kushtetuta sjellë ndyshime në sistemin e qeverisjes, ose
në sistemin gjyqësor atëherë duhet të ndyshohen ligjet organike për
legjislativin, ekzekutivin dhe gjyqësorin, psh, 30 ditë pas hyrjes në fuçi të
kësaj kushtetute do të ndryshohet Ligji për Gjykatat në pjesen që
rregullon zgjedhjen dhe shkarkimin e gjyqtarëve.
Periudha tranzitore e zbatimit të kushtetutës së re përcakton edhe
mandatin dhe kompetencat e organeve ekzistuese, e në radhë të parë të
parlamentit, qeverisë dhe presidentit. Shtrohet pyetja, a do të
funksionojnë këto organe me kompetenca të vjetra sipas kushtetutës së
vjetër, apo me kompetencat e parapara me kushtetutën e re. Kjo varet në
rradhë të parë nga ajo, se a janë ndryshimet e reja esenciale në pikepamje
të fushëveprimit të këtyre institucioneve. Nese kompetencat e organeve
dhe organizimi i tyre sjellë risi të ndishme kushtetuese atëherë si rregull,
krahas miratimit të kushtetutës së re organizohen edhe zgjedhje të reja ta
parakohëshme dhe konstituohen organet e reja. Kjo vjenë si pasojë e
55
paraqitjes së dualizmit kushtetues dhe inkopatibilitetit të zgjidhjeve

kushtetuese. Në një anë kemi organet e zgjedhura mbi bazen e
kushtetutës së vjetër, kurse në anen tjetër kemi kushtetutën e re e cila
ndryshon kompetencat e organeve ekzistuese. Në situatat e këtilla, krahas
kushtetutës së re, kërkohet legjitimiteti i ri i organeve të shtetit përmes
zgjedhjeve të reja dhe rritjes së kapacitetit të tyre qeverisëse, psh, brenda
6 muajve nga hyrja në fuçi i kësaj kushtetute do të mbahen zgjedhjet e
reja parlamentare dhe presidenciale pas të cilave Kuvendi dhe presidenti
do të ushtrojnë kompetencat kushtetuese në pajtim me kushtetutën e re.
Në periudhën kalimtare të implementimit të kushtetutës së re shpesh
caktohet afati kohor për themelimin e institucioneve të reja, të cilat i
përcakton kushtetuta e re. Kjo vjenë në shprehje kur krijohen organe dhe
institucione të cilat nuk kanë ekzistuar me kushtetutën e vjetër. Në këto
raste, me dispozitat kalimtare caktohet në mënyrë prekluzive afati i
themelimit të këtyre institucioneve.psh, tre muaj pas hyrjes në fuçi të
kushtetutës do të themelohet Gjykata Kushtetuese.
Dispozitat kalimtare të kushtetutës përcaktojnë afatin e vlefshmërisë
dhe shfuqizimit të dispozitave konkrete të kushtetutës që lidhen me afate
kohore. Edhepse limitimi kohor i dispozitave kushtetuese nuk është një
veçori e kushtetutave moderne, në disa shtete disa nene janë specifike
dhe vlejnë për një periudhë kohore. Psh, rast tipik për ketë situatë është
Kosova, përkatësisht Pakoja e Z. Marti Ahtisari, e cila ka përcaktuar se
pas dy mandateve vendet e rezervuara në Kuvend shëndrrohen në vendet
e garantuara, ose dispozitat të cilat përcaktojnë se pas një kohe
kompetencat e mbikqyrjes nderkombëtare barten tek institucionet e
Kosovës.
14 Kriza Kushtetuese- dështimi i miratimit të kushtetutës
Krizë kushtetuese konsiderohet gjendja juridike pa kushtetutë, ose

gjendja ku kushtetuta nuk mund të zbatohet. Shteti gjendet në krizë
kushtetuese nëse ballafaqohet me njëren nga format vijuese të
problemeve kushtetuese si: dështimit të miratimit të tekstit të kushtetutës,
refuzimi i kushtetutës nga parlamenti, refuzimit të kushtetutës në
referendum,shkeljes së rëndë kushtetutës, dhe pamundësisë së realizimit
të kushtetutës.
Paraqitja e krizës kushtetuese në një vend, ka për pasojë paraqitjen e
pengesave në funksionimin e shtetit dhe realizimin e funksioneve të tij.
Kriza kushtetuese reflekton edhe krizen e thellë politike në një vend dhe
është burim i jostabilitetit të përgjithshëm politik. Varësishtë nga shkaqet
56
që kanë shkaktuar krizen kushtetuese, varen edhe mënyrat e menaxhimit

dhe tejkalimit të saj. Nese kriza kushtetuese është rezultat i dështimit të
miratimit të kushtetutës në parlament ose në referendum, vazhdon
vlefshmëria e aktit të vjetër kushtetuese ose miratohet ndonjë akt i
përkohëshëm, i cili vlen deri në miratimin e Kushtetutës së re. Dështimi i
miratimit të kushtetutës nga parlamenti ose në referendum, kërkon
përseritjen e këtij procesi, që nga fillimi dhe kjo merrë mjaftë kohë. Kriza
kushtetuese në ketë rastë do të tejkalohet me miratimin e sërishëm të
Kushtetutës.
Paraqitja e krizës kushtetuese si pasojë e shkeljes së rëndë,
manifestohet në veprimet e njëanshme, me të cilen cenohen dispozitat
kushtetuse lidhur me ndarjen e pushteteve dhe kompetencave dhe ajo
tejkalohet me rivendosjen e fuçisë kushtetuese të organeve, anulimin e
veprimeve kundërkushtetuese dhe marrjen e sanksioneve kushtetuese
ndaj shkelësve të kushtetutës, psh, nese Presidenti shkel kushtetutën, ai
mund të gjykohet dhe të largohet nga detyra.
Pamundësia e realizimit të kushtetutës si një krizë kushtetuse shfaqet
kur nuk mund të implementohen dispozitat e kushtetutës si pasojë e
krizave politike ose si pasojë e rrethanave të jashtzakonshme,
psh.pamundësia e mbajtjes së zgjedhjeve të rregullta në përfundim të
mandatit të parlamentit ose presidentit, pamundësia e realizimit të disa të
drejtave politke të qytetarëve për shkak të rrethanave të luftës ose
gjendjes së jashtëzakonshme. Në këto raste për shkak të krizave politike
nuk mund të implementohen dispozitat kushtetuese, të cilat përcaktojnë
detyrimet kushtetuese për organet dhe institucionet kushtetuese të shtetit.
Tejkalimi i krizes kushteutes në rastet e këtilla bëhet krahas menaxhimit
të krizes politike, me marrëveshje politike dhe me ndryshime adekuate
kushtetuese, të cilat krijojnë një legjitimitet të ri kushtetues.
Botimi i Kushtetutës
Pas miratimit teksti i kushtetutës botohet dhe bëhet transparent për

opinionin e gjërë. Format më të shpeshta të botimit të kushtetutës janë:
Web-saiti i veçantë i kushtetutës,botimi në edicione të veçanta, botimi në
shtypin ditor dhe periodik, botimi në fletore zyrtare, botimi në gjuhët e
huaja, dhe botimi i materialeve propaguese për kushtetutën.
57
INTERPRETIMI I KUSHTETUTËS
Ç është interpretimi i kushtetutës?
Një nga kujdeset kryesore që duhet të kenë ekspertët kushtetues gjatë

procesit të draftimit, është hartimi i dispozitave të qarta kushtetuese, me
formulime të plota koncize dhe të kuptushme. Normat kushtetuese nuk
guxojnë të kenë dy ose më shumë kuptime, por duhet të jenë decidive dhe
prekluzive në rregullimin e marrëdhënieve kushtetuese. Mirëpo, në
praktikën kushtetuese, janë të shpeshta rastet kur gjatë implementimit
praktik të dispozitave kushtetuese ose në rastet e krizave kushtetuese
shtrohet nevoja e përcaktimit të domethënies së saktë të një ose më
shumë normave kushtetuese. Ky proces kërkon interpretimin kushtetues.
Interpretimi kushtetues është një proces juridiko-politik i përcaktimit
të domethënies së normës kushtetuese. Norma kushtetuese shpesh ka
nevojë për interpretim të saj, në rastet kur ajo nuk është e qartë, ka
kuptime të ndryshme dhe në praktikë shkakton dilema rreth domethënies
së saktë të saj. Të interpretosh një dispozitë kushtetuese do të thotë të
përcaktosh domethënien e saj dhe kuptimin që ajo ka. Nevoja e
intrepretimit kushtetues, shtrohet zakonishtë gjatë zbatimit praktikë të
kushtetutës, kur organet që janë përgjegjëse për zbatimin e kushtetutës
nuk e kanë të qartë kuptimin dhe domethënien e një ose më shumë
dispozitave kushtetuese, ose bëjnë interpretime të ndryshme të këtyre
dispozitave.
Arsyet kryesore që kërkojnë interpretimin kushtetues të dispozitave
kushtetuese janë:
a. Ekzistimi i vakumit kushtetuese;
b. Paraqitja e krizave kushtetuese;
c. Norma kushtetuese jo e plotë;
d. Norma kushtetuese jo koncize dhe
e. Norma kushtetuese me dy kuptimësi;
Kush e bënë interpretimin e kushtetutës
Çështja e parë me rastin e nevojës së interpretimit kushtetuese është

përcaktimi i organit ose subjektit që është kompetentë për të dhënë
interpretimin zyrtar kushtetues.
58
Praktikat kushtetuese të vendeve të ndryshme përcaktojnë disa

subjekte kompetente për të bërë interpretimin kushtetues:
a. Organi i cili ka bërë miratimin e kushtetutës-kushtetutdhënësi

b. Komisioni kushtetues që ka hartuar kushtetutën
c. Komisini parlamentar për çështje kushtetuese
d. Organi i posaçëm i themeluar nga parlamenti ose presidenti për të
interpretuar kushtetutën
e. Ekspertët nderkombëtar dhe institucionet nderkombëtare, psh
Komisioni i Vendikut
f. Gjykata kushtetuese ose gjykata supreme

g. Organi ose institucioni tjetër i përcaktuar ose autorizuar në
mënyrë të veçantë.
Objekti i interpretimit kushtetues bëhet: Një nen i kushtetutës, Paragrafi

i kushtetutës dhe Nënparagrafi kushtetues ose Një shpehje
kushtetuese.
Llojet e interpretimit kushtetues
Interpretim autentik i Kushtetutës
Ky interpretim është burimor dhe bëhet nga ana e kushtetutëdhënësit,

pra subjektit, i cili edhe e ka inicuar dhe udhëhequr procesin kushtetues.
Si rregull interpretimin autentik e jep parlamenti ose organi special
kushtetues. Me këtë rast vlen parimi se, kushtetutdhënësi e ka të njohur
më së mirë domethënien dhe qëllimin e kushtetutës dhe vetëm ai mund të
bëj interpretimin autentik të saj.
Interpretimi normativ-dogmatik
Interpretimi dogmatik bazohet në domethënijen normative të

kushtetuës dhe bazohet ekskluzivishtë në të kuptuarit e drejtë të saj. Kjo
metodë e interpretimit analizon dispozitën e caktuar kushtetuese nga
aspekti i ndërtimit të normës kushtetuese, duke analizuar secilen pjesë të
normës kushtetuese, pjesës përcaktuese, dispozitivit, sanksionit
kushtetues dhe jep domethënien kushtetuese të saj.
59
Interpretimi gjuhësor dhe logjik i kushtetutës
Për dallim nga interpretimi dogmatik, kuptimi logjik i normës

kushtetuese merret me domethënien logjike të normës, pra cili ka qenë
shkaku dhe pasoja e një raporti dhe marrëdhënie kushtetuese, cila është
lidhja logjike midi pjesëve të normës kushtetuese dhe cili është konteksti
i përgjithëshëm i kushtetutës.Ndërkaq, interpretimi gjuhësor merr për
bazë rregullat gramatikore dhe gjuhësor të shkrimit ligjor dhe interpreton
normen kushtetuese në bazë të këtyre rregullave.
Interpretimi që merr për bazë praktikën kushtetuese
Praktika kushtetuese ka një rëndësi të veçantë në procesin e

interpretimit kushtetuese. Jo rrallë krijohen praktika efikase kushtetuese,
të cilat në zbatim praktikë bëjnë interpretimin e normës kushtetuese.
Interpretimi praktik i kushtetutës merr për bazë realitetet faktike të
krijuara nga institucionet shtetërore dhe qytetarët, në procesin e zbatimit
të kushtetutës. Këto praktika ndihmojnë në tejkalimin e dykuptimësisë së
normave kushtetuese dhe në tejkalimin e zbrastirave eventuale
kushtetuese.
Interpretimi doktrinar dhe shkencor
Shkenca kushtetuese dhe studimet akademike dhe doktrinare kanë një

rëndësi të vaeçantë në spjegimin dhe interpretimin e kushtetutës. Aspekti
shkencor i spjegimit të kushtetutës merr për bazë të arriturat shkencore në
lëminë e së drejtës kushtetuese pozitive dhe të drejtës kushtetuese
krahasuese. Ky studim, jo vetëm që kontribon në studimin e kushtetutës
dhe të instituteve kushtetuese, por kontribon edhe në inovacionet
kushtetuese dhe avansimin e zgjidhjeve të caktuara kushtetuese.
Interpretimi shkencor dhe doktrinar bëhet nga profesoret, ekspertet dhe
studiuesit e së drejtës kushtetuese të cilët me publikimet e tyre shkencore,
në formë të teksteve, artikujve, kumtesave shkencore etj, ndihmojnë në
avansimin e mendimit shkencor në sferen kushtetuese.
60
Interpretimi nga gjykatat kushtetuese
Së fundi rol vendimtar në procesin e interpretimit kushtetues kanë

gjykatat kushtetuese, të cilat duke mbrojtur kushtetutëshmerinë dhe
ligjshmerinë dhe duke zgjidhur kontestet kushtetuese bëjnë interpretimin
zyrtar të kushtetutës. Vendimet e gjykatave kushtetuese në shumë shtete
pranohen si burime formale kushtetuese dhe bëhen pjesë e sistemit
kushtetues të një vendi. Duke zgjidhë kontestet kushtetuese, gjykatat
kushtetuese bëjnë kontrollin e kushtetutëshmerisë dhe shfuqizojnë dhe
anulojnë të gjitha aktet që nuk janë në pajtim me kushtetutën. Vendimet e
gjykatave kushtetuese, jo vetëm që mbrojnë kushtetutën nga shkeljet e
ndryshme, por edhe bëjnë interpretimin e saj të gjithanshëm, duke treguar
se cila ka qenë domethënia e vërtetë e kushtetutës dhe qëllimet e saj. Ky
interprtim bëhet nga gjyqëtaret që kanë njohuri të larta kushtetuese dhe
ka karakter të një interpretimi kreativ, sepse shpesh komentet që jep
gjykata kushtetuese në mbrojtje të kushtetutës shërbejnë si bazë e
ndryshimeve dhe plotësimeve të kushtetutës përmes amandamenteve
kushtetuese dhe instrumenteve tjera kushtetuese.
61
BURIMET JURIDIKE KUSHTETUESE
Deklarata e Pavarësisë, e miratuar nga Kuvendi i Kosovës me 17 shkurt

2008;
Kushtetuta e Republikës së Kosovës, 2008;
Pakoja e Presidentit Ahtisari;
Konventat ndërkombëtare për të drejtat e njeriut;
Ligjet sistemore dhe ligjet vitale të Kosovës;
Rregulloria e punës e Kuvendit të Kosovës;
Ligji për Qeverinë e Republikës se Kosovës;
Rregulloria e punës së Qeverisë (2007/1);
Rregulloria 2001/9-UNMIK;
Rregulloria 2001/19-UNMIK;
Ligji për Gjykatën Kushtetuese të Kosovës;
Rregullorja e punës së gjykatës kushtetuese;
Ligji për gjykatat;
Ligji për prokurorinë;
Ligji për qeverisjen lokale në Kosovë;
Statuti i komunës;
Gazeta zyrtare e Republikës së Kosovës;
LITERATURA:
Prof.dr.Arsim Bajrami, “Demokracia Parlamentare”, Prishtinë, 2006

Prof.dr. Arsim Bajrami,”Draftimi i kushtetutes”, Prishtinë, 2007
Prof.dr Arsim Bajrami, “E Drejta e Kosovës në Tranzicion”, Prishtinë, 2000
Doracaku për Përgaditjen e Provimit të Jurisprudencës, KIEAI- OSBE,
Prishtinë, 2004
62
E DREJTA PENALE (MATERIALE)
Ismet Kabashi
PJESA E PARË
E DREJTA E PROCEDURËS PENALE
KAPITULLI I - DISPOZITAT E PËRGJITHSHME
Çdo procedurë që udhëheq një organ i autorizuar për të zbatuar ligjin ka

parimet e veta themelore. Edhe procedura penale i ka parimet e veta dhe ato
përmbahen në dispozitat e Kapitullit të parë të Kodit të Përkohshëm të
Procedurës Penale të Kosovës, në tekstin vijues KPPPK. Shumica nga këto
parime në të njëjtën kohë janë edhe parime të Kushtetutës së Republikës së
Kosovës të parapara në Kapitullin e dytë të drejtat dhe liritë themelore.
Në krahasim me legjislacionin e mëparmë në këtë lëmi risitë kryesore
janë parimet mbi paanshmerinë e gjykatave, parimi akuzator dhe ai mbi
barabarësinë e armëve të palëve në procedurë.
Parimi akuzator dhe ai i ndjekjes penale sipas detyrës zyrtare dhe
legaliteti i ndjekjes penale janë dhënë në dispozitat e nenit 6 të KPPPK.
Paditës të autorizuar për të ndërmarrë ndjekjen penale janë prokurori
publik, i dëmtuari dhe paditësi subsidiar.
Për veprat penale që ndiqen sipas detyrës zyrtare prokurori publik
detyrohet të fillojë procedurën penale përveq në rastet nga dispozitat e
neneve 226 dhe 227 të KPPPK.
Për veprat penale që ndiqen në bazë të propozimit të të dëmtuarit prokurori
publik me rastin e fillimit të procedurës penale duhet të dëshmojë në gjykatë
së ka siguruar propozimin të tillë.
Bazë për të filluar ndjekjen penale është ekzistimi i dyshimit të
arsyeshëm së një person ka kryer vepër penale që ndiqet sipas detyës zyrtare
apo propozimit të të dëmtuarit. Dyshimi i arsyeshëm është një dyshim i
nivelit më të ultë së dyshimi i bazuar që duhet të ekzistojë kur nga gjykata
duhet marrë vendime për kufizimin e lirive të personave të dyshuar apo
urdhëruar masa të fshehta teknike të vëzhgimit dhe hetimit me rastin e
zbatimit të së cilave poashtu cenohen të drejtat dhe liritë e qytetarit.
Prokurori publik ndërmerr ndjekjen penale sipas detyrës zyrtare për të
gjitha veprat penale të parapara në Kodin e Përkohshëm Penal të Kosovës, në
63
tekstin vijues KPPK dhe në ligjet tjera për të cilat me ligj nuk thuhet
shprehimisht se ndiqen sipas padisë private.
Për veprat penale që ndiqen sipas padisë private paditës i autorizuar
është i dëmtuari.
Paditës subsidiar është i dëmtuari në rastin kur prokurori publik hedh
kallzimin penal, pushon hetimin e filluar apo tërhiqet nga aktakuza.
Parimi i barabarësisë së armëve nënkupton barabarësinë e palëve në
procedurë. Procedura penale mund të zbatohet pranë policisë, duke përfshirë
edhe procedurën para oficerit të autorizuar të Shërbimit Doganor të Kosovës,
prokurorit publik dhe gjykatës dhe që të tri këto organe përveq së janë të
detyruara që me vëmendje dhe përkujdesje të njëjtë dhe me përkushtim
maksimal profesional të vërtetojnë të gjitha faktet me rëndësi në procedurë
janë të detyruar që të gjitha ato fakte tìa vëjnë në dispozicion dhe shfrytëzim
edhe palës kundërshtare.
I pandehuri në procedurë ka të gjitha të drejtat që i ka prokurori publik
përveq atyre që ky i fundit i ka si organ shtetëror. Institutet e reja të
procedurës, mbrojtja e të dëmtuarit dhe dëshmitarit, mundësia hetuese e
jashtëzakonshme, kërkesa e të pandehurit për mbledhjen e provave duke
pasur parasysh edhe të drejtën e tij që ta kundërshtojë çdo provë me marrjen
në pyetje sigurojnë parimin e barabarësisë së armëve.
KAPITULLI II - KOMPETENCAT E GJYKATAVE
A. KOMPETENCA LËNDORE
Për vendosjen e çështjeve penale kompetente janë gjykatat komunale,

ato të qarkut dhe Gjykata Supreme e Kosoves. Gjykatat ekonomike dhe ato
për kundërvajtje nuk kanë kompetencë të vendosin çështjet penale.
Gjykatat komunale kanë kompetencë lëndore të vendosin lidhur me
veprat penale të dënueshme me gjobë ose me dënim burgimi gjerë me pesë
vjet për veprat penale për të cilat është parapa dënimi me gjobë apo me
burgim gjer më tri vjet vendos një gjyqëtar i vetëm ndërsa për ato vepra
penale për të cilat është paraparë dënimi me burgim mbi tri e gjerë me pesë
vjet vendos trupi gjykues i përbërë nga një gjyqëtar dhe dy gjyqëtar laik.
Gjyqtari i procedurës paraprake vetëm vendos për urdhërimin e masave
të fshehta teknike të hetimit dhe vëzhgimit, zbatimit të procedurës që siguron
mundësi të jashtëzakonshme të hetimit, vendosjes lidhur me ankesat e
caktuara në procedurën e hetimit që zbaton prokurori publik, urdhërimin e
masave për sigurimin e pranisë së të pandehurit, pengimin e rikryrerjes së
64
veprës penale dhe sigurimin e suksesshëm të zhvillimit të procedurës penale,

etj.
Gjyqtari për konfirmim të aktakuzës zbaton dhe vendos në procedurën
e konfirmimit të aktakuzës.
Gjykatat e qarkut, në shkallë të dytë, kanë kompetencë lëndore të
vendosin ankesat e paraqitura kundër aktgjykimeve të gjykatave komunale të
marra në shkallë të parë ndërsa në shkallë të parë të vendosin çështjet penale
që paraqesin vepra penale të dënueshme me dënim burgimi mbi pesë vjet dhe
me burgim afatgjatë. Veprat penale për të cilat këto gjykata, në bazë të ligjit,
kanë kompetencë të vendosin në shkallë të parë edhepse veprat janë të
dënueshme me burgim gjer më pesë vjet ose më pak janë ato nga Rregullorja
e UNMIK-ut 2004/ 2 mbi Pengimin e Pastrimit të Parave dhe veprave të
ngjashme penale.
Gjykata Supreme e Kosovës vendos çështjet penale sipas ankesave në
shkallë të dytë; në kushtet e caktuara edhe në shkallë të tretë, kur vendos, në
raste të caktuara, lidhur me konfliktin e kompetencës dhe sipas mjeteve të
jashtëzakonshme juridike.
B. KOMPETENCA TERRITORIALE
Kompetenca territoriale e gjykatave caktohet në bazë të vendit të

kryerjes apo tentimit të kryerjes së veprës penale ose vendit ku është
shkaktuar pasoja e saj. Vendi i kryerjes apo tentimit për kryerjen e veprës
penale është vendi në të cilin ka vepruar kryesi ndërsa vendi ku shkaktohen
pasojat nuk do të thotë së duhet të përputhet detyrimisht me vendin e kryerjes
apo tentimit të veprës penale. Sipas nenit 33 të KPPK vendi i kryerjes së
veprës penale është vendi ku ka vepruar kryesi, vendi ku kryesi ka qenë i
detyruar të veprojë dhe nuk ka vepruar apo vendi ku është shkaktuar pasoja
ndërsa vendi i tentimit të veprës penale është vendi ku ka vepruar kryesi apo
vendi në të cilin është dashur të shkaktohet pasoja sipas dashjes së kryesit.
Me ligj mund të parashihet kompetencë e posaqme territoriale kur në
kuader të disa gjykatave komunale që janë në kuadër të kompetencës
territoriale të një gjykate të perbashkët të qarkut, neni 21 paragrafi 2 i
KPPPK. Kjo kompetencë parashihet varësisht nga kushtet e punës dhe
ngarkesës së gjykatave.
Për të gjykuar një vepër të vazhduar penale kompetencë territoriale ka
secila nga gjykatat në territorin e së cilës është kryer ndonjë nga veprat
penale që është në përbërje të veprës së vazhduar penale ndërsa për një vepër
të përhershme kompetente është secila nga gjykatat me kompetencë lëndore
në territorin e së cilës brenda një kohe të caktuar kanë zgjatur pasojat. Nëse
65
një kryes privon në mënyrë të kundërligjshëm një person nga liria në

Prishtinë, pastaj e mban nga disa ditë nëpër edhe 6 qytete tjera të Kosovës
kompetente është secila nga gjykatat në territorin e së cilës personi i tillë
është mbajtur i privuar nga liria si dhe gjykata në territorin e së cilës personi
është privuar kundërligjshem nga liria ndërsa përparësi ka Gjykata pranë së
cilës së pari është dorëzuar akti për fillimin e procedurës.
Për të gjykuar një vepër penale të kryer në aeroplan kompetente është
gjykata në territorin e së cilës aeroplani është i regjistruar. Kompetencë për të
gjykuar veprat penale të kryera nëpërmjet gazetës është gjykata në territorin e
së cilës gazeta është shtyp ndërsa në rastin kur nuk dihet vendi i shtypjes apo
ai është jashtë shtetit atëherë gjykata në territorin e së cilës është shpërndarë
gazeta.
Për të gjykuar veprën penale shmangia nga sigurimi i mjeteve të
jetesës kompetencë territoriale ka gjykata në të cilën kryesi i pandehuri është
dashur të bëjë pagesën e mjeteve të mbajtjes apo ushqimit.
Kompetenca territoriale mund të kalohet nga një gjykatë në gjykatën
tjetër me kompetencë lëndore në rastet kur gjykata kompetente është e
penguar për shkaqe juridike ose reale të zbatojë procedurën. Kompetenca
territoriale mund të kalohet vetëm për vendosjen e një lënde individualisht të
caktuar e jo edhe për të gjitha lëndët që i ka në punë një gjykatë. Kompetenca
territoriale një herë e kaluar mbetet tek ajo gjykatë gjer në perfundimin e
procedurës me vendim të formës së prerë.
Kompetenca lëndore nuk mund të kalohet. Kur një gjykatë e qarkut
gjykon një person të fajësuar për vepra penale nga kompetenca e vet lëndore
dhe për vepra penale nga kompetenca lëndore e gjykatës komunale apo kur
gjykon të bashkëpandehurit nuk kemi të bëjmë me kalimin e kompetencës
lëndore. Nëse një person është akuzuar për veprën penale Vrasje nga neni
146 apo Lëndim i rëndë trupor nga neni 154 paragrafi 2 ndërsa disa persona
tjerë për pjesëmarrje në rrahje nga neni 155 paragrafi 1 i KPPK atëherë
gjykata e qarkut është kompetente të gjykojë edhe personat e akuzuar për
veprën penale pjesëmarrje në rrahje neni 33 par. 3 të KPPPK.
C. MUNGESA DHE KONFILIKTI I KOMPETENCËS
Pasojat e mungesës së kompetencës lëndore evitohen me mjetet

juridike. Një ndër arsyet e kundërshtimit të një vendimi gjyqësor është edhe
ai i dhënë në dispozitën e nenit 403 par. 1 nënparagrafi 6. Moskompetenca
territoriale nuk mund të shpallet pas konfirmimit të aktakuzës dhe këtë
moskompetencë nuk mund ta kundërshtojnë palët.
Për kompetencën e vetë lëndore dhe territoriale gjykatat janë të
66
detyruara të kujdesen sipas detyrës zyrtare. Gjykata që vlerëson se nuk ka

kompetencë lëndore apo territoriale për të vendosur një çështje penale do të
shpallet jokompetente dhe gjykatës komptente do tìa dërgoj lëndën pasi
aktvendimi mbi shpalljen e jokompetencës të merr formën e prerë.
Kujdesi për kompetencën lëndore dhe territoriale ka bazën në nenin 2
të KPPPK sipas së cilit vetëm gjykata kompetente e pavarur dhe e paanshme
mund ti shqiptojë kryesit të veprës penale sankcionin penal në procedurë të
filluar dhe zbatuar në bazë të KPPPK.
Konfliktin e komptencës në mes të gjykatave e zgjedh gjykata
drejtëpërdrejtë më e lartë. Kur shkaktohet konflikt i kompetencës në mes të
gjykatave komunale në kuader të një gjykate të përbashkët të qarkut
kompetente është gjykata e qarkut ndërsa në rast konflikti të kompetencës në
mes të dy gjykatave komunale që nuk janë në kuadër të një gjykate të
përbashkët të qarkut, apo në mes të dy gjykatave të qarkut kompetente është
Gjykata Supreme e Kosovës.
KAPITULLI III - PËRJASHTIMI
A. ARSYET E PËRJASHTIMIT
Dispozitat për përjashtimin e një gjyqtari apo gjyqtari laik, në tekstin

vijues gjyqtari, shërbejnë për të siguruar paanshmërinë e gjyqtarit në
vendosjen e një çështje penale konkrete.
Për tu plotësuar kushti për përjashtimin e gjyqtarit nga nënparagrafi 1
i paragrafit 1 të nenit 40 gjyqtari duhet të jetë i dëmtuar me veprën penale
për të cilën ai zbaton procedurën. Me këtë rast nuk është me rëndësi fakti se
gjyqtari nuk ka paraqitur kërkesë pasuroro-juridike për kompenzimin e dëmit.
Edhe në rastin kur gjatë shqyrtimit gjyqësor i akuzuari kryen një vepër penale
kundër gjyqtarit që gjykon gjyqtari duhet përjashtuar pa marrë parasysh se
për këtë vepër a vendoset të gjykohet menjëherë sipas mundësisë së dhënë në
dispozitën e nenit 377 par.1 i KPPPK apo kjo vepër penale gjykohet veçmas
në një procedurë tjetër. Gjyqtari i tillë do të duhej përjashtuar edhe për
gjykimin e çështjes të cilën e gjykonte në shqyrtimin gjyqësor gjatë të cilit i
akuzuari ndaj tij kreu vepër penale sipas paragrafit 3 të nenit 40 sepse ky fakt
paraqet një rrethanë që e vënë në dyshim paanshmërinë e tij.
Sipas kësaj baze gjyqtari përjashtohet edhe në rastin kur ai është
përfaqësues i autorizuar i të dëmtuarit. Nëse përfaqësues i autorizuar i të
dëmtuarit ka qenë para se të emërohet gjyqëtar edhe kjo është bazë për
67
përjashtimin e tij sipas paragrafit 3 të nenit 40 nga se edhe ky fakt paraqet

rrethanë që e vë në dyshim paanshmërinë e tij.
Për t’u plotësuar kushti për përjashtimin e gjyqtarit nga nënparagrafi 2
i paragrafit 1 të nenit 40 gjyqtari duhet të jetë në martese apo bashkësi
jashtëmartesore, i afërt në gjini të drejtë gjaku në cilën do shkallë, i afërt në
vijën anësore gjer në shkallën e katërt apo të krushqisë gjer në shkallë të dytë
me ndonjërin nga këta pjesëmarrës në procedurë, të pandehurin, mbrojtësin e
tij, paditësin, të dëmtuarin apo përfaqësuesin ligjor apo të autorizuar të të
dëmtuarit.
Afria e gjakut në vijë të drejtë apo anësore krijohet si me bashkësi
martesore ashtu edhe me bashkësi jashtëmartesore.
Shkallët e afrisë së gjakut në vijë të drejtë fitohen me numërimin e
lindjeve që janë në mes të paraardhësit dhe pasardhësve dhe ata janë në gjini
të gjakut po aq shkallë sa ka edhe lindje. Në vijën anësore të gjinisë së gjakut
shkalla e afërsisë llogaritet me lindjet nga një i afërm gjer te paraardhësi i
përbashkët dhe nga paraardhësi i përbashkët gjer te i afërmi tjetër.
Gjinia e krushqisë bazohet në lidhjen e martesës dhe formohet në mes
të një bashkëshorti dhe të afërmve të bashkëshortit tjetër sipas gjinisë së
gjakut kështu që shkalla e gjinisë së gjakut në të cilën një nga bashkëshortët
është në afri me një person tjetër është shkallë e njëjtë e krushqisë së
bashkëshortit tjetër me atë person. Gjinia e krushqisë nuk pushon me vdekjen
e bashkëshortit ndërsa pushon nëse martesa zgjidhet apo shpallet e
pavlefshme.
Ne bazë të nenit 39 paragrafi 2 të Ligjit për Familjen, i Kosovës,
bashkësia faktike apo jashtëmartesore është e barabartë me bashkësinë
martesore në aspektin e të drejtave dhe detyrimeve në mes të të afërmeve në
vijë të gjakut të njerit nga bashkëshortët jashtëmartesor formohet gjinia e
krushqisë e bashkëshortit tjetër jashtëmartesor.
Për tu plotësuar kushti për përjashtimin e gjyqtarit sipas nënparagrafit
3 të paragrafit 1 të nenit 40 gjyqtari duhet të jetë në raport të kujdestarit apo
nën kujdestari ligjore, fëmijë i adoptuar ose prind adoptues ose ushqyes apo i
ushqyer me të pandehurin, mbrojtësin e tij, paditësin apo të dëmtuarin.
Raporti i kujdestarit ligjor, nënkujdestarisë ligjore, adoptimit apo
ushqimisë duhet bazuar në vendim të organit gjegjës dhe nuk krijohet me
gjendje faktike, nëse raporti i tillë është faktik është arsye që përjashtimi të
kërkohet sipas paragrafit 3 të nenit 40.
Për tu plotësuar kushti për përjashtimin e gjyqtarit sipas nënparagrafit
4 të paragrafit 1 të nenit 40 gjyqtari duhet të ketë marrë pjesë në procedurë në
çeshtjen konkrete penale si paditës, mbrojtës, përfaqësues ligjor apo i
autorizuar i të dëmtuarit apo paditësit apo në të njëjtën çështje të jetë marrë
në pyetje si dëshmitar apo ekspert.
68
Lëvizja e kuadrave nga avokatura në gjyqësor dhe në kuadër të

gjyqësorit nga gjykatat në prokurori dhe anasjelltas krijon mundësinë e
paraqitjes së rrethanave për përjashtim të gjyqtarit sipas kësaj baze ligjore.
Për t’u plotësuar kushti për përjashtimin e gjyqtarit sipas
nënparagrafit 5 të paragrafit 1 të nenit 40 gjyqtari duhet të ketë marr pjesë në
marrjen e vendimit në gjykatën më të ultë apo të ketë marr pjesë në marrjen e
vendimit që kundërshtohet me ankesë në të njëjtën gjykatë.
Në rastin e parë kemi dy gjykata: atë më të ultën në të cilën gjyqtari
ka marrë pjesë në marrjen e vendimit që vendoset në gjykatën tjetër në
shkallë të dytë lidhur me ankesën ndërsa në rastin e dytë kemi një gjykatë. Në
rastin e dytë janë kryesisht vendimet e gjyqtarit të procedurës paraprake për
masat e sigurisë së pranisë së pandehurit në procedurë apo vendimi për
hudhjen e aktakuzes i gjyqtarit për konfimimin e aktakuzës.
Gjyqtari që ka marr pjesë në marrjen e vendimit që është i formës së
prerë nuk përjashtohet në vendosjen e një çështje penale në të cilën lidhur me
kërkesën për rishikimin e procedurës penale është lejuar rishikimi nga se në
këtë rast gjyqtari ka një material të ri që i mundëson atij ta vlerësoj lirshëm
dhe edhe të merr vendim tjetërfare nga që ka marr më parë.
Me dispozitat e paragrafit 2 të nenit 40 regullohet përjashtimi nga
trupi gjykues dhe nga procedura për konfimimin e aktakuzës. Nga trupi
gjykues përjashtohet gjyqtari që në të njëjtën çështje penale ka marrë pjesë
në procedurën paraprake apo atë për konfirmimin e aktakuzës ndërsa nga
procedura e konfirmimit të aktakuzës përjashtohet gjyqtari që ka urdhëruar
paraburgimin.
Marrja pjesë e një gjyqëtari në shqyrtimin gjyqësor kur ai është
dashur të përjashtohet për arsyet nga neni 40 par. 1 dhe 2 paraqet shkelje
esenciale të dispozitave të procedurës penale neni 403 paragrafi 1
nënparagarfi 2 i KPPPK.
Arsye për përjashtimin e gjyqtarit sipas paragrafit 3 të nenit 40 është
dyshimi në paanshmërinë e tij. Janë shumë të ndryshme rrethanat që sjellin
gjer të dyshimin në paanshmerine e gjyqtarit dhe ato duhet vlerësuar gjithnjë
në rastin konkret.
Anulimi i aktgjykimit lidhur me ankesën nuk është arsye për
përjashtimin e gjyqtarit nga rigjykimi i të njëjtës çështje penale sipas
paragrafit 3 të KPPPK. Me KPPPK nuk parashihet mundësia që gjykata e
shkallës së dytë të urdhërojë që shqyrtimi gjyqësor të mbahet pranë një trupi
tjetër gjykues sikur ishte zgjidhja ligjore me ligjin e mëparme të procedurës
penale. Kjo mundësi ekziston vetëm në çështjet penale që gjykohen me ligjin
e mëparme në fuqi ashtu si është rregulluar me dispozitat e nenit 550 të
KPPPK.
69
B. PROCEDURA E PËRJASHTIMIT E INICUAR NGA GJYQTARI
Gjyqtari kur gjen se ka arsye nga neni 40 par.1 dhe 2 për përjashtimin
e tij menjëherë njohton kryetarin e gjykatës. Ai duhet menjëherë të ndërprej
marrjen e çfarëdo lloj veprimi procedural në çështjen konkrete penale ndërsa
nëse gjen se ka arsye për përjashtimin e tij nga neni 40 paragrafi 3 ai poashtu
duhet të njohtoj kryetarin e gjykatës mirëpo mund të ndërmerr deri në
vendimin lidhur me përjashtimin, vetëm ato veprime procedurale që domosdo
janë të nevojshme për të penguar shtyrjet ose vonesat e palejushme në
procedurë.
Nëse një gjyqtar i procedurës paraprake pasi ka marrë vendim për
caktimin e paraburgimit të pandehurit dhe para dërgimit të vendimit të tillë
palëve mëson për ndonjë arsye për përjashtimin e tij ai sipas paragrafit 2 i
nenit 41 ai duhet edhe tùa dërgojë vendimin palëve sepse vonesa në
dërgimin e vendimit paraqet vonesë të palejueshme në procedurë.
Kryetari i gjykatës për përjashtimin e gjyqtarit në bazë të njohtimit
për arsye të përjashtimit nga ana e gjyqtarit, sikur edhe kryetari i gjykatës
më të lartë me rastin e njohtimit nga kryetari i gjykatës më të ultë për
ekzistimin e arsyerave për përjashtim nuk marrin ndonjë vendim me shkrim
për përjashtim e gjyqtarit dhe kryetari i gjykatës gjyqtarin që duhet
përjashtuar e zëvendëson me një gjyqtar tjetër.
C. PROCEDURA E PËRJASHTIMIT E INICUAR NGA PALËT
Kërkesa e palës për përjashtimin e gjyqtarit duhet të identifikojë me

emër gjyqtarin përjashtimi i të cilit kërkohet. Për arsyet nga paragrafet 1 dhe
2 të nenit 40 për përjashtimin e gjyqtarit pala detyrohet të paraqes kërkese
posa të mësoj për arsyet e përjashtimit e më së largu gjerë në përfundim të
shqyrtimit gjyqësor ndërsa për arsyet nga paragrafi 3 më së voni para fillimit
të shqyrtimit gjyqësor.
Kërkesa për përjashtimin e gjyqtarit duhet të përmbaj bazën ligjore
për të cilën përjashtimi kërkohet dhe faktet në të cilat mbështet kërkesa e që
tregojnë për ekzistimin e arsyerave për përjashtim.
Për përjashtimin e gjyqtarit në bazë të kërkesës së palës vendos me
aktvendim kryetari i gjykatës në të cilin gjyqtari ushtron funksionin ndërsa
për përjashtimin e kryetarit të gjykatës vendos kryetari i gjykatës
drejtëpërdrejtë më të lartë. Për përjashtimin e Kryetarit të Gjykatës Supreme
të Kosovës vendos seanca e përgjithshme e gjykatës Supreme të Kosovës.
Aktvendimi me të cilën refuzohet kërkesa për përjashtimin e gjyqtarit
mund të kundërshtohet me ankesë të posaqme ndërsa aktvendimi me të cilin
70
kërkesa pranohet dhe aktvendimi për refuzimin e kërkeses të marr pas

ngritjes së aktakuzës nuk mund të kundërshtohen me ankesë të posaqme por
vetëm me ankesë kundër aktgjykimit.
D. PËRJASHTIMI I PROKURORËVE PUBLIK
Dispozitat për përjashtimin e gjyqtarëve përshtatshmërisht zbatohen

edhe për përjashtimin e prokurorëve publik. Prokurori publik mund të
përjashtohet për të njëjtat arsyera për të cilat mund të përjashtohet edhe
gjyqtari.
Në pajtim me ligjin mbi prokurorinë publike prokurorin publik janë të
autorizuar ta përfaqësojnë zëvendës prokurorët publik dhe për përjashtimin e
tyre vendos prokurori publik.
KAPITULLI IV - PROKURORI PUBLIK
Prokurori publik sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës

emërtohet me emrin Prokurori i Shtetit.
Prokurori Publik ka, sipas dispozitës së nenit 46 paragrafi 1 i KPPK, pesë

detyra apo përgjegjësi themelore: për hetimin e veprave penale që ndiqen
sipas detyrës zyrtare apo propozimit të të dëmtuarit, për ushtrimin e ndjekjes
penale ndaj personave që kryejnë vepra të tilla penale, mbikqyrjen e policisë
gjyqësore gjatë hetimit të personave të dyshuar së kanë krye vepra penale,
mbledhjen e të dhënave dhe informacioneve për fillimin e procedurës dhe
kryerjen e punëve tjera të parapara me ligj.
Në punën e prokurorit publik me rastin e trajtimit të çështjeve

individuale nuk mund të ndikoj asnjë organ tjetër shtetëror.
Për ndjekjen e kryesve të veprave penale që ndiqen sipas detyrës
zyrtare apo propozimit prokurori publik nuk është i vetmi paditës i autorizuar
nga së ndjekjen për këto vepra penale nën kushtet nga neni 62 paragrafet 1
dhe 2 i KPPPK mund t’a ndërmarr edhe i dëmtuari si paditës subsidiar.
Hetimin e veprave penale prokurori publik e kryen nëpërmjet
ndërmarrjes së veprimeve hetimore me të cilat ai siguron prova që
mbeshtesin vendimin e tij për të pushuar hetimin apo ushtruar aktin akuzues.
Ndjekjen penale prokurori publik e ushtron me paraqitjen e akteve
akuzuese pranë gjykatës dhe përfaqësimin e tyre në shqyrtimin gjyqësor.
Me mbikqyrje të punës së policisë gjyqsore gjatë hetimit të personave
71
të dyshuar dhe mbledhjen e informacioneve dhe të dhënave për fillimin e

procedurës penale nënkuptojmë mbikqyrjen e policisë gjyqësore kur ajo
ndërmerr veprime hetimore për të cilat e autorizon prokurori publik, neni 221
paragrafi 4 dhe mbikqyrjen e punës së policisë gjyqësore në fazën paraprake
të procedurës penale, neni 200 par. 3 i KPPPK.
Punët tjera të parapara me ligj që i kryen prokurori publik janë të
përcaktuara me Ligjin mbi Prokurorin Publike dhe me KPPPK e të cilat nuk
janë përmend në këtë dispozitë ndërsa janë punët lidhur me mjetet e
jashtëzakonshme juridike jo vetëm në lëmin penale por edhe në ato civile,
jashtëkontestimore, administrative, transferimin e të gjykuarve apo të
pandehurve, etj.
Nga pesë detyrat dhe përgjegjësitë e përmendura të prokurorit publik
kryesor janë hetimi i veprave penale dhe ndjekja penale e kryesve të tyre.
Këto detyra dhe përgjegjësi prokurori publik i ka në faza të ndryshme të
procedurës penale. Në fazën e procedurës paraprake ai ka të drejtë dhe detyrë
të ndërmarrë masa për zbulimin e veprave penale dhe kryesve të tyre, në
procedurën e hetimit të ndërmarrë veprime hetimore, në procedurën pranë
gjykatës paraqet dhe perfaqëson aktet akuzuese, paraqet ankesa kundër
vendimeve gjyqësore që nuk kanë marrë formën e prerë dhe mjete të
jashtëzakonshme juridike kundër vendimeve gjyqësore të formës së prerë.
Kompetenca lëndore dhe territoriale e prokurorit publik është e
caktuar me Ligjin mbi Prokurorinë Publike.
KAPITULLI V - PARAQITJA E PROPOZIMIT PËR NDJEKJE

PENALE, PËR PADI PRIVATE DHE PËR NDJEKJE PENALE
SUBSIDIARE.
A. PARAQITJA E PROPOZIMIT PËR NDJEKJE PENALE
Ndjekja penale për vepra penale për të cilat me ligj është e paraparë
se ndiqen në bazë të propozimit të të dëmtuarit varet ekskluzivisht nga i
dëmtuari dhe prokurori publik nuk mund të fillojë ndjekjen nëse nuk ka një
propozim të tillë. Propozimi për ndjekje sikurse edhe padia private mund të
paraqitet në afat prej tre muajsh nga dita kur i dëmtuari apo përfaqësuesi i tij
ligjor ka mësuar për veprën penale dhe kryesin e saj.
Prokurori publik është paditës i autorizuar për të ndërmarrë ndjekjen
penale për vepra penale që ndiqen sipas propozimit dhe i dëmtuari atij duhet
paraqitur propozimin për ndjekje. Propozimin e dhënë një herë i dëmtuari
mund ta tërheq gjer në përfundim të shqyrtimit gjyqësor dhe nëse e tërheq në
shqyrtimin gjyqësor prokurori publik duhet të tërhiqet nga akuza. Propozimi i
72
tërhequr një herë nuk mund të paraqitet sërish.

Në emër të fëmijës dhe personit të privuar nga zotësia për të
ndërmarrë veprime juridike propozimin për ndjekje mund ta paraqes
përfaqësuesi i tyre ligjor ndërsa nëse i dëmtuari vdes gjatë afatit për
paraqitjen e propozimit propozimin mund ta paraqesin bashkëshorti/ja i tij/saj
martesor apo jashtëmartesor, fëmijët, prindërit, prindërit adoptues, fëmijët e
adoptuar apo vëllezërit dhe motrat.
Me rastin e paraqitjes së aktit akuzuas në gjykatë prokurori publik
duhet të dëshmojë se ka propozimin e të dëmtuarit për ndjekje penale me çka
dëshmon se është paditës i autorizuar.
B. PADIA PRIVATE
Paditës i autorizuar për ndjekje penale për veprat penale që ndiqen

sipas padisë private është i dëmtuari. Nëse i dëmtuari është fëmijë apo
person i privuar nga zotësia për të ndërmarrë veprime juridke paditës i
autorizuar është përfaqësuesi i tyre ligjor, bashkëshorti, bashkëshorti
jashtëmartesor, fëmijët, prindërit, prindërit adoptues, fëmijet e adoptuar dhe
vëllezërit dhe motrat e të dëmtuarit nëse i dëmtuari vdes gjatë afatit për
paraqitjen e padisë private.
Padia private mund të paraqitet në afat prej tre muajsh nga dita kur
paditësi ka mësuar për veprën penale dhe për kryesin e saj. Paditësi privat
mund të tërhiqet nga padia private gjer në përfundim të shqyrtimit gjyqësor.
C. NDJEKJA PENALE SUBSIDIARE
Paditësi subsidiar është paditës i autorizuar për ndërmarrjen e

ndjekjes penale për vepra penale që ndiqen sipas detyrës zyrtare në rastin kur
prokurori publik hedh kallzimin penal, pushon hetimin apo tërhiqet nga
aktakuza para shqyrtimit apo gjatë shqyrtimit gjyqësor.
Në rastin e hedhjes së kallzimit penal, neni 208 par. 3, të pushimit të
hetimit, neni 224 paragrafi 2 i KPPPK, prokurori publik e njohton të
dëmtuarin për të drejtën të ndërmarrë ndjekjen penale në afat prej tetë ditësh
nga dita e pranimit të njohtimit ndërsa në rastin kur prokurori publik tërheq
akuzën para fillimit të shqyrtimit gjyqësor gjykata e njohton të dëmtuarin për
të drejtën e ndërmarrjes së ndjekjes penale ndërsa në shqyrtimin gjyqësor për
këtë të drejtë të dëmtuarin e njohton poashtu gjykata, neni 63 paragrafi 1.
Paditësi privat dhe ai subsidiar në procedurë që zbatohet sipas padisë
private apo subsidiare i kanë të gjitha të drejtat që i ka prokurori publik
73
përveq atyre që ky i ka si organ shtetëror.

Nëse me pëlqimin e të dëmtuarit prokurori publik pezullon, pushon
apo shmanget nga ndjekja penale, nenet 226 dhe 227 të KPPPK i dëmtuari e
humb të drejtën e ndërmarrjes apo vazhdimit të ndjekjes penale.
Paditësi privat, paditësi subsidiar si dhe përfaqësuesit e tyre ligjor apo
të autorizuar janë të detyruar ta njohtojnë gjykatën për çdo ndryshim të
adresës apo vendqëndrimit sepse pamundësinë e dorëzimit të thirrjeve për
ardhje në shqyrtimin gjyqësor për arsye të ndryshimit të adresës a
vendqëndrimit konsiderohet si tërheqje nga padia, neni 60 paragrafi 1 dhe 63
paragrafi 1 i KPPPK.
KAPITULLI VI - MBROJTËSI
I dyshuar, neni 151 nënparagrafi 1 i KPPPK, është personi për të cilin

policia ose autoritet e ndjekjes penale kanë dyshim të arsyeshëm se ka kryer
vepër penale por ndaj të cilit procedura penale nuk ka filluar ndërsa i
pandehur, neni 151 paragrafi 2 i KPPPK është personi kundër të cilit zbatohet
procedura penale dhe nënkupton personin ndaj të cilit zbatohet hetimi,
personin e akuzuar dhe atë të dënuar.
Që të dy këta kanë të drejtë të kenë mbrojtës në të gjitha fazat e
procedurës penale pa marrë parasysh dënimin e paraparë për veprën penale.
Është detyrë e organit që zbaton ligjin, policisë, prokurorit publik, gjyqtarit të
procedurës paraprake ose kryetarit të trupit gjykues, kjo përfshin edhe
gjyqtarin që zbaton procedurën për konfimimin e aktakuzës, neni 151
nënparagrafi 14 i KPPPK, ta udhëzojnë të dyshuarin a të pandehurin për të
drejtën e tij për të angazhuar mbrojtës dhe se mbrojtësi ka të drejtë të marrë
pjesë gjatë marrjes së tij në pyetje.
Asnjë provë e marrë me dëgjimin e të dyshuarit a të pandehurit nuk
është provë e pranueshme nëse në procesverbal nuk është shënuar udhëzimi
në të drejtën për angazhimin e mbrojtësit dhe deklarimi i të dyshurit apo të
pandehurit lidhur me këtë udhëzim.
Nga e drejta në mbrojtje nuk mund të hiqet dorë në rastet e mbrojtjes
së detyrueshme. Personat nën moshën tetëmbëdhjetë vjeqare nuk mund të
heqin dorë nga e drejta në mbrojtje pa pëlqimin e prindit, kujdestarit apo
përfaqësuesit të qendrës për punë sociale. Nga e drejta në mbrojtës nuk mund
të heqin dorë edhe personat me shenja të çrregullimit apo paaftësisë mendore.
Mbrojtës mund të angazhojnë vetë i dyshuari a i pandehuri ndërsa
nëse ata nuk e bëjnë këtë atij, por jo edhe përkundër vullnetin të tij, mbrojtës
mund ti angazhojnë edhe bashkëshorti apo bashkëshorti jashtëmartesor,
personi në vijë të drejtë të gjakut, prindi adoptues, fëmija i adoptuar, vëllau,
motra dhe ushqyesi.
74
Mbrojtës mund të jetë vetëm avokati i regjistruar në Odën e

Avokatëve dhe nën kushte të caktuara atë mund ta zëvendësojë edhe
praktikanti i avokatit. Praktikanti i avokatit nuk mund të paraqitet pranë
Gjykatës Supreme të Kosovës ndërsa në çështjet penale që kanë të bëjnë me
vepra penale të dënueshme me dënim burgimi me të paktën 5 vjet praktikanti
i avokatit mund t’a zëvendësojë avokatin vetëm nëse ka të dhënë provimin e
judikaturës.
Teksit ligjor i nenit 72 paragrafi 1 është në kundërshtim me tekst në
gjuhën angleze dhe serbe dhe ka shkaktuar keqinterpretime në praktikë. Ka
pasur raste kur nuk u është lejuar të ushtrojnë detyrën e mbrojtësit
mbrojtësve që janë në vijë të drejtë të gjinisë së gjakut me të pandehurin. në
tekstin në gjuhën shqipe, pas fjalëve “as personi që është” duhet shtuar fjalët
“me ta në gjini gjaku në vijë të drejtë…” që do të thotë me paditësin a të
dëmtuarin e jo edhe me të pandehurin.
Mbrojtjen e detyruar e kushtëzojnë vetitë fizike dhe psikofizike të të
pandehurit, paraburgimi dhe sankcioni i paraparë për vepër penale. Për shak
të vetive fizike dhe psikofizike mbrojtës duhet të kenë që nga marrja e parë
në pyetje të padehurit memec, të shurdhër dhe ata me shenja të çrregullimeve
ose paaftësisë mendore pa marrë parasysh peshën e veprës penale. Pesha e
veprës penale nuk është me rëndësi as me rastin e mbrojtjes së detyruar për
gjatë marrjes në pyetje në paraburgim dhe kohës sa zgjatë paraburgimi.
I akuzuari ndaj të cilit është ngritur aktakuza për vepër penale për të
cilën mund të shqiptohet dënim me burgim tetë ose më shumë vjet duhet të
ketë poashtu mbrojtës që nga ngritja e aktakuzës.
Mbrojtja është e detyruar edhe në procedurën sipas mjeteve të
jashtëzakonshme juridike nëse i gjykuari është i shurdhër, memec ose shpreh
shenja të çrregullimit apo paaftësisë mendore.
Në rastin e mbojtjes së detyrueshme nëse i pandehuri nuk angazhon
mbrojtës dhe atij nuk i angazhojnë mbrojtës as personat që kanë këtë të
drejtë, mbrojtësin, sipas detyrës zyrtare dhe varësisht nga faza e procedurës
penale,e cakton policia prokurori publik apo gjykata në shpenzime publike.
Mbrojtësi në parim i gëzon në procedurën penale të gjitha të drejtat
që i gëzon i pandehuri, neni 77 par. 1.
KAPITULLI VII - I DËMTUARI
Veprat penale mund të shkaktojnë pasoja të ndryshme për të

dëmtuarin dhe për këtë, e sidomos në rastet e veprave penale kundër
integritetit seksual, dhunës familjare apo gjinore, policia, prokurori publik
dhe gjykata duhet të kenë parasysh nevojat e tyre të arsyeshme.
75
Në procedurë penale i dëmtuari ka të drejtë të paraqes kërkesë

pasurore-juridike, të paraqes fakte dhe prova për vërtetimin e veprës penale
dhe të kërkesës pasurore juridike, të propozojë prova, t’u parashtrojë pyetje të
pandehurve, dëshmitarëve dhe ekspertëve dhe të sqarohet lidhur me provat, të
jep deklarata dhe të shikojë procesverbalet, shkresat dhe sendet që shërbejnë
si prova.
Ne të shumtën e rasteve i dëmtuari nuk ka arsimim juridik dhe nuk
din për këto të drejta prandaj prokurori publik, gjyqtari i procedurës
paraprake dhe kryetari i trupit gjykues kanë për detyrë ta njohtojnë ate për
këto të drejta dhe faktin se i dëmtuari është njohtuar për to duhet shënuar në
procesverbal.
Te dëmtuarit me qëllim të mbrojtjes së interesave të tij, në rastin kur
ai është fëmijë, është në marrëdhënie familjare me të pandehurin, është
viktimë e veprave penale trafikimit me njerëz apo veprave penale kundër
integritetit seksual, kur ai ka çrregullime ose paaftësi mendore dhe kur
gjykata vlerëson se ai është i pazoti për të mbrojtë interesat e veta, nëse ai
apo përfaqësuesi i tij ligjor nuk angazhojnë përfaqësues të autorizuar,
përfaqësuesin e autorizuar do t’a caktojë gjykata apo organi që zbaton
procedurën paragjyqësore, në shpenzime publike.
KAPITULLI VIII - AFATET
Afati është koha brenda së cilës pala e autorizuar duhet të ndërmarrë

veprimin e caktuar procedural. Afatet janë ligjore dhe gjyqësore. Afatet
ligjore janë ta parapara në KPPPK ose KPPK ndërsa ato gjyqësore i cakton
gjykata. Afatet ligjore të parapara në KPPPK janë afate procedurale ndërsa
ato në KPPK janë afate materialo-juridike.
Afatet ligjore nuk mund të vazhdohen përveq në rastet kur këtë
shprehimisht e lejon ligji si është psh. rasti nga neni 306 paragrafi 2 kur
gjyqtari i procedurës për konfirmim të aktakuzës mund tìa shtyjë afatin prej
tri ditesh prokurorit publik për përpilimin e aktakuzës në pajtim me dispozitat
e nenit 305 të KPPPK.
Afatet llogariten me orë, rastet e ankesave kundër aktvendimit mbi
caktimin e paraburgimit, neni 283 paragarfi 3, në ditë që janë ankesat kundër
aktvendimeve të gjykatës të marrë në shkallë të parë, neni 432 paragrafi 1,
kundër aktgjykimeve të shkallës së parë, neni 398 paragrafi 1. Ndërsa në
muaj janë afatet për paraqitjen e propozimit për ndjekje penale dhe padi
private, neni 54 par1., apo kërkesa për mbrojtje të ligjshmërisë sa i përket të
pandehurit dhe mbrojtësit, neni 452 paragrafi 3.
Në vite llogariten kryesisht afatet material-juridike si është llogaritja
76
e parashkrimit të ndjekjes penale apo parashkrimit të ekzekutimit të dënimit

dhe me kalimin e tyre shuhet një e drejtë e organit kompetent për ndjekje
penale apo ekzekutimin e dënimit.
Lidhur me paralajmërimin e ankesës apo paraqitjen e ankesës kundër
aktgjykimit apo aktvendimit mbi konfiskimin e dobisë pasurore gjykata
mund t’i lejojë vetëm të pandehurit kthimin në gjendjen e mëparme nën
kushtet nga neni 96 i pandehuri duhet të mos ketë paralajmëruar ankesën apo
paraqet ankesën për shkaqe të arsyeshëm. Cilat janë shkaqet e arsyeshme
është çështje faktike mirëpo gjykatat kanë marrë se është shkak i arsyeshëm
lëshimi i gjykatës për të shënuar në aktgjykim të drejtën në ankesë. I
pandehuri duhet argumentuar shkaqet e arsyeshme në kërkesën për kthim në
gjendjen e mëparme. Kjo e drejtë është e lidhur vetëm me personalitetin e të
pandehurit dhe nuk i njihet mbrojtësit të tij.
KAPITULLI IX - SHPENZIMET E PROCEDURËS PENALE
Shpenzimet e procedurës penale janë shpenzimet e procedures që janë

shkaktuar lidhur me procedurën penale.
Shpenzimet e policisë të bëra në procedurën e zbulimit të veprës
penale dhe kapjes së të dyshuarit nuk bijnë në shpenzime të procedurës
penale ndërsa shpenzimet për mbrojtësin e caktuar sipas detyrës zyrtare nga
policia dhe ato të bëra lidhur me kqyrjen në vendin e ngjarjes bijnë në barrë
të shpenzimeve të procedurës penale.
Shpenzimet për dëshmitar përfshijnë shpenzimet e transportit,
ushqimit dhe fitimin e humbur ndërsa për ekspertë, përveq këtyre, edhe
kompenzimi për ekspertim.
Shpenzimet e transportit të të pandehurit janë shpenzimet e transportit
për sjelljen e tij në gjykatë të bëra qoftë lidhur me urdhër-arrestin për
sjelljen e tij në gjykatë, neni 270, apo për sjelljen e tij në gjykatë nga
institucioni në të cilin ai është në paraburgim apo shërim.
Shpenzimet e nevojshme për mbrojtësin dhe përfaqësuesve të
autorizuar të paditësit privat dhe paditësit subsidiar, kur këta janë avokat,
janë shpenzimet e tyre të udhëtimit dhe kompenzimit në bazë të tarifës që
shërben për avokat ndërsa kur ata i cakton sipas detyrës zyrtare organi që
zbaton procedurën në bazë të tarifës së UNMIK-ut mbi kompenzimin e
shpenzimeve avokatëve të caktuar sipas detyrës zyrtare.
Të gjitha shpenzimet e procedurës penale përveq atyre për të cilat
thuhet shprehimisht se nuk do t’i paguaj i paguan i pandehuri kur ai shpallet
fajtor. I pandehuri nuk do ti paguaj shpenzimet e procedurës penale kur ndaj
tij pushohet procedura penale apo me aktgjykim lirohet nga aktakuza apo
77
ndaj tij aktakuza refuzohet dhe në këtë rast shpenzimet bijnë në barrë të
mjeteve buxhetore të prokurorit publik nëse ai ka pushuar procedurën apo të
gjykatës kur i pandehuri lirohet nga aktakuza apo aktakuza ndaj tij refuzohet.
Kur i pandehuri lirohet nga aktakuza apo ndaj tij refuzohet aktakuza
në procedurë të zbatuar në bazë të padisë private apo padisë së paditësit
subsidiar shpenzimet e procedurës penale i bartin paditësi apo paditësi
subsidiar.
Kur procedura penale pushon për arsye se i dëmtuari tërheq
propozimin për ndjekje në shqyrtimin gjyqësor shpenzimet i paguan i
dëmtuari nëse i pandehuri nuk është pajtuar ti paguajë vet.
Shpenzimet paushale janë shpenzimet që caktohen në bazë të
ndërlikueshmerisë dhe kohëzgjatjes së procedurës penale.
Gjykata mund ta lirojë të pandehurin nga detyrimi i pagimit të
shspenzimeve të procedurës penale në momentin kur merr vendim për këto
shpenzime. Për shpenzimet e procedurës penale gjykata rëndom vendos me
aktgjykim mirpo nëse në kohën e marrjes së aktgjykimit mungojnë të dhënat
për këto shpenzime vendos me aktvendim të posaqëm procesmbajtësi.
Aktvendimin e tillë duhet ta aprovojë kryetari i trupit gjykues.
I pandehuri mund të lirohet nga detyrimi i pagesës së shpenzimeve
penale me aktgjykim nëse gjatë shqyrtimit gjyqësor vërtetohet se pagesa e
shpenzimeve do të rrezikonte gjendjen materiale të tij apo personave që ai
është i detyruar tì mbajë.
Në rast së këto arsyera konstatohen pas marrjes së vendimit të formës
së prerë me të cilin i pandehuri është detyruar ti paguaj shpenzimet e
procedurës penale vendimin mbi lirimin nga pagesa e tyre e merr kryetari i
trupit gjykues me aktvendim të posaqëm.
I pandehuri mund të lirohet tërësisht apo pjesërisht nga detyrimi i
pagimit të shpenzimeve të procedurës penale.
KAPITULLI X - KËRKESAT PASURORE-JURIDIKE
Kërkesën pasurore-juridike mund ta paraqaes vetëm personi i

autorizuar dhe vetëm gjer në përfundimin e procedurës penale. Kërkesa mund
të paraqitet në procedurën paraprake pranë prokurorit publik dhe gjykatës.
Prokurori publik me rastin e marrjes së të dëmtuarit në pyetje si dëshmitar
dhe policia gjyqësore nëse marrjen e tij në pyetje e kryen në bazë të
autorizimit të prokurorit publik duhet të udhëzojnë të dëmtuarin në të drejtën
e paraqitjes së kërkesës pasurore-juridike në procedurën penale ndërsa nëse i
dëmtuari nuk është deklaruar lidhur me këtë para ngritjes së aktakuzës ai
udhëzohet se këtë kërkesë mund ta paraqes gjer në përfundim të shqyrtimit
gjyqësor.
78
Personi i autorizuar për të paraqitur kërkesën pasurore-juridike duhet

ta paraqet atë qartë dhe të ofrojë prova që mbështesin kërkesën. Prova që
mbështesin një kërkesë të tillë janë ato që në kontestin civil mbështesin
kërkesëpadinë.
Persona të autorizuar për të paraqitur kërkesën pasurore-juridike janë
personat që kanë legjitimitet aktiv për paraqitjen e kërkesës së tillë në
kontest civil. Në rastin e dëmtimit të pasurisë në pronësi publike, shtetërore
a shoqërore kërkesën pasurore-juridike mund ta paraqes personi vetë
përgjegjës që në bazë të ligjit është i autorizuar të kujdeset për atë pasuri apo
nëpërmjet përfaqësuesit të autorizuar.
Pasojë e veprës penale, në mes tjerash, mund të jetë marrja e sendit,
shkaktimi i dëmit apo krijimi i ndonjë raporti juridik me ndërmarrjen e
veprimeve juridike. Për këtë arsye me kërkesë pasurore juridike mund të
kërkohet kompenzimi i dëmit, kthimi i sendit apo prishja e një raporti juridik
të krijuar me ndërmarrjen e veprimeve juridike të cilat në të njëjtën kohë
paraqesin vepër penale.
Sipas ligjit mbi marrëdhëniet detyrimore dëmi shkaktohet me
zvogëlimin e pasurisë, dëmi real dhe pengimin e shtimit të saj, fitimi i
humbur që paraqesin dëm pasuror si dhe shkaktimi i dhembjeve fizike,
psiqike apo frikës që paraqesin dëm jopasuror.
KAPITULLI XI - MARRJA DHE KOMUNIKIMI I VENDIMEVE
Organet që marrin pjesë në zbatimin e ligjit gjatë procedurës penale

vendimet i marrin në formë të aktgjykimit, aktvendimit dhe urdhëresave.
Aktgjykimin mund ta merr vetëm gjykata ndërsa aktvendimet i merr gjykata,
prokurori publik dhe policia. Në procedurën pranë gjykatës aktvendimet i
merr trupi gjykues, kryetari i trupit gjykues dhe gjyqtari i procedurës
paraprake.
Në gjykatë aktgjykimet i merr kryetari i trupit gjykues si gjyqtari i
vetëm, në bazë të kompetencës lëndore, neni 22 paragrafi 2 dhe trupi
gjykues.
Aktgjykimi kur gjykata gjykon në trup gjykues mirret pas këshillimit
gojor dhe votimit të cilin e drejton kryetari i trupit gjykues dhe ai voton i
fundit. Nuk ka rregulla për radhën e votimit përveq për kryetarin e trupit
gjykues. Praktika ka aprovuar radhën e votimit ashtu që i pari voton anëtari
më i ri i trupit gjykues. Këshillimi gojor dhe votimi mbahen me dyer të
mbyllura.
Çështjet për të cilat votohen janë të dhëna në ligj me radhë të cilës
duhet përmbajtur. Së pari votohet për faktin se a u provua se i pandehuri ka
79
kryer vepren penale, për përgjegjësinë penale, dënimin dhe sankcionet tjera
penale ose trajtimin e detyrueshëm, shpenzimet e procedurës penale,
kërkesat pasurore juridike, konfiskimin e dobisë pasurore të fituar me vepër
penale dhe në fund për çeshtjet tjera që duhet vendosur, caktimin apo heqjen
e paraburgimit, arrestit shtëpiak, etj.
Në parim vendimet në formë të aktgjykimit u komunikohen palëve
gojarisht nëpërmjet të shpalljes së aktgjykimit e cila mund të shtyhet më së
shumti tri ditë nga dita e marrjes së aktgjykimit. Me rastin e shpalljes së
aktgjykimit prezenca e palëve, mbrojtësit, të dëmtuarit dhe përfaqësuesve
ligjor apo të autorizuar të të dëmtuarve nuk është e domosdoshme. Pala që
është prezente menjëherë në procesverbal mund të paralajmërojë ankesë.
Aktgjykimet e gjykatës të marra në shkallë të dytë dhe të tretë dhe ato të
marra me rastin e mjeteve të jashtëzakonshme juridike nuk shpallen dhe për
to palët njohtohen me marrjen e tyre me shkrim.
Në parim, aktvendimet nuk komunikohen gojarisht. Palëve në
procedurë aktvendimet u dërgohen në kopje të shkruara. Aktvendimi i
prokurorit publik mbi fillimin e hetimit nuk i dërgohet të pandehurit dhe
mbrojtësit të tij.
KAPITULLI XII - DORËZIMI I SHKRESAVE
A. SHKRESAT PËR TË CILAT NUK ËSHTË I DETYRUESHËM

DORËZIMI PERSONAL
Për të gjitha shkresat tjera për të cilat nuk është thënë shprehimisht
me ligj se duhet dorëzuar personalisht, personit që i dërgohen nuk është i
domosdoshëm dorëzimi personal. Të tilla janë të gjitha vendimet gjyqësore
ndaj të cilave nuk është e lejuar ankesa me përjashtim të thirrjes që i dërgohet
të pandehurit nën kushtet e parapara shprehimisht me ligj.
Anëtaret e rritur të familjes së personit që i dërgohet shkresa dhe
personi i cili është i autorizuar të pranojë shkresat në vendin e punës ku
punon i pandehuri janë të detyruar të pranojnë shkresën nëse i pandehuri
nuk gjendet në banesë apo në vendin e punës ndërsa shkresat e tilla nuk janë
të detyruar ti pranojnë kujdestari, fqinji apo personi i punësuar në të njëjtin
vend të punës me personin të cilit shkresën duhet dorëzuar.
B. SHKRESAT PËR TË CILAT ËSHTË I DETYRUAR DORËZIMI

PERSONAL
Pa marrë parasysh se ka apo nuk ka mbrojtës, detyrimisht të
80
pandehurit duhet t’i dorëzohet personalisht thirrja për marrjen e tij në pyetje
në procedurën paraprake, për seancën për konfirmimin e aktakuzës dhe për
shqyrtimin gjyqësor.
Kundër aktakuzës, propozim akuzës dhe padisë private i pandehuri
nuk mund të paraqet ndonjë mjet juridik dhe kur ai nuk ka mbrojtës këto
shkresa poashtu duhet dorëzuar atij personalisht.
Në rastin kur ai nuk ka mbrojtës vendimet e gjykatës, aktgjykimi dhe
aktvendimet kundër të cilave është e lejuar ankesa apo ankesa e palës
kundërshtare në të cilën ai ka të drejtë të paraqes përgjigje dhe për të cilat
afati për paraqitjen e ankesës apo përgjigjes në ankesë rrjedh nga dita e
dorëzimit poashtu i dorëzohen personalisht të pandehurit mirëpo këto mund ti
dorëzohen edhe personit që cakton i pandehuri. I pandehuri mund të caktoj ti
dorëzohen shkresat çdo personi i cili ka zotësi të ndërmarr veprime juridike.
Në paragrafin 3 të nenit 127 është paraparë një mbrojtje e
detyrueshme që nuk parashihet në dispozitat e nenit 73 të KPPPK. Kjo
kushtëzohet me dënimin e shqiptuar me burgim pa marrë parasysh
kohëzgjatjen e tij. Kur të pandehurit me aktgjykim të gjykatës së shkallës së
parë i shqiptohet dënim me burgim dhe atij nuk mund ti dorëzohet aktgjykimi
gjykata atij i cakton një mbrojtës sipas detyrës zyrtare të cilit duhet dhënë një
afat të nevojshëm për tu njohtuar me shkresat e lëndës. Paraqitja e ankesës
kundër aktgjykimit në bazë të ligjit nuk është e detyrueshme mirëpo
mbrojtësi i tillë do të duhej detyrimisht të paraqes ankesë.
Kur me aktgjykim të gjykatës së shkallës së parë nuk është shqiptuar
dënim me burgim dhe të pandehurit nuk mund ti dorëzohet aktgjykimi apo
ankesa e pales kundërshtare për arsye se ai nuk gjendet në adresen e
mëparme atëhere atij nuk i caktohet mbrojtës sipas detyrës zyrtare por
shkresa që duhet dorëzuar vihet në stendën, tabelën e shpalljeve, të gjykatës.
Kur i pandehuri ka mbrojtës, aktakuza, propozim akuza, padia
private, aktgjykimi, aktvendimi kundër të cilit lejohet ankesa dhe ankesa e
palës kundërshtare i dorëzohen personalisht atij dhe mbrojtësit dhe me këtë
rast afati i paraqitjes së mjetit juridik rrjedh nga dita e dorëzimit të shkresës të
pandehurit. Po qe se aktgjykimi apo aktvendimi ndaj të cilit mund të
ushtrohet ankesa dhe ankesa e palës kundërshtare nuk mund ti dorëzohen të
pandehruit që ka mbrojtës ato vetëm shpallen në stenden, tabelën e
shpalljeve, të gjykatës dhe pas kalimit të afatit konsiderohet së dorëzimi është
kryer me rregull.
Shpallja e shkresave në stendën e gjykatës është veprim procedural
dhe me rastin e ndërmarrjes së tij duhet hartuar procesverbal në të cilin do të
konstatohet data e shpalljes së shkresës dhe data e heqjes së saj nga stenda e
gjykatës. Me dispozitën e nenit 86 është paraparë së për çdo veprim të kryer
gjatë procedurës penale shkruhet procesverbal, sipas mundesisë, në të njëjten
kohë kur ndërmirret veprimi.
81
Nëse i pandehuri ka më shumë mbrojtës dhe kemi të bëjmë me

shkresa që duhet dorëzuar të pandehurit dhe mbrojtësit atëherë ato shkresa u
dorëzohen të gjthë mbrojtësve të tij mirëpo dorëzimi i shkresës kryhet me
rregull nëse ajo i dorëzohet vetëm njërit prej mbrojtësve.
KAPITULLI XIII- SHIKIMI I SHKRESAVE
Me shikimin e shkresave të lëndës nënkuptohet shikimi, kopjimi dhe

fotografimi i tyre.
Shpenzimet e kopjimit dhe fotografimit të shkresave të lëndës bijnë
në barrë të pjesëmarrësit në procedurë që bënë kopjimin dhe fotografimim e
tyre dhe janë shpenzime të nevojshsme të tyre të cilat kanë të drejtë ti
kërkojnë në procedurë penale dhe për të cilat vendos organi që zbaton
procedurën.
Shikimin, kopjimin dhe fotografimin e shkresave të lëndës e lejon
prokurori publik apo gjykata varësisht se në zotërimin e kujt janë ato.
I pandehuri dhe mbrojtësi nuk kanë nevojë të legjitimojnë interesin e
tyre për shikimin e shkresave, kopjimin e tyre apo fotografimin ndërsa të
dëmtuarit, përfaqësuesit e tyre ligjor dhe të autorizuar duhet legjitimuar
interesin e tyre për shikimin, kopjimin apo fotografimin e shkresave apo
provave.
Arsyet për ti mohuar këtë të drejtë mbrojtësit janë rrezikimi i qëllimit
të hetimit, jetës apo shëndetit të njerëzve, në radhë të parë dëshmitarëve dhe
privatësisë së tyre dhe mbrojtja e informatave konfidenciale.
Nëse shikimin, kopjimin apo fotografimin e shkresave e refuzon
prokurori publik vendimin përfundimtar e merr gjyqëtari i procedurës
parapraake ndërsa nëse gjyqëtari i procedurës paraprake refuzon kërkesën e
tillë lidhur me shkresat a provat që i zotëron ai, atëherë vendimin
përfundimtar e merr kolegji prej tre gjyqëtarësh.
Të dëmtuarit, përfaqësuesve të tyre ligjor dhe të autorizuar në parim
nuk u lejohet shikimi, kopjimi apo fotografimi i shkresave pa u marrë në
pyetje në veti të dëshmitarit nëse i dëmtuari duhet marrë në pyetje në këtë
veti.
82
PJESA E DYTË
KAPITULLI XIV- DISPOZITAT E PËRGJITHSHME LIDHUR ME
PROVAT
Gjykata, prokurori publik dhe policia janë të detyruar që me rastin e

marrjes së provës të respektojnë rregullat e parapara me KPPPK dhe ligj që
rregullojnë mënyrën e marrjes së provës konkrete.
Ndër provat e papranueshme janë deklarata e të pandehurit dhënë
para prokurorit publik apo policisë në kundërshtim me dispozitat e neneve
155 paragrafi 1, 231 paragrafet 2 dhe 3 ose nenit 234 par. 2, deklarata e
dëshmitarit dhënë prokurorit publik apo policisë e cila nuk mund të
kundërshtohet me marrjen në pyetje në ndonjë fazë të mëvonshme të
procedures, neni 156 par. 2, dhe deklarata e dëshmitarit e dhënë në
kundërshtim me dispozitat e neneve 159, 160 dhe 155, provat e mbledhura
nëpërmjet kontrollit nën kushtet e parapara në nenin 246, provat e marra
nëpërmjet masave të fshehta dhe teknike të vëzhgimit dhe hetimit, neni 264
paragrafi 1, etj.
Mbështetja e aktgjykimit në provë të papranueshme paraqet shkelje
esenciale të dispozitave të procedurës penale, neni 403 paragrafi 1
nënparagrafi 8.
Çështja e pranueshmërisë së një prove mund të shqyrtohet në kërkesë
të palëve apo nga gjykata sipas detyrës zyrtare çdo herë kur gjykata në
mungesë të kërkesës së palëve dyshon në ligjshmërinë e provës.
Gjykata vendos lidhur me pranueshmerinë e një prove me aktvendim
dhe ajo menjëherë veçon provën nga shkresat e lëndës dhe në të mund të ketë
qasje vetëm kolegji prej tre gjyqëtarëve në procedurën e vendosjes lidhur me
ankesën e paraqitur kundër aktvendimit me të cilën prova është shpallur e
papranueshme.
KAPITULLI XV- DËSHMITARËT
Dëshmitari mund të jep njohtime për vepren penale, kryesin e veprës

penale apo ndonjë rrethane të rëndësishme për veprën penale siq janë njohja e
sendeve, personave, etj.
Dëshmimi është detyrë e çdo personi që thirret në këtë veti në
gjykatë duke përfshirë edhe të dëmtuarin. Personi mund të jetë shtetas i
Republikës së Kosovës apo shtetas i huaj. Nga kjo rregull bëjnë përjashtim
83
vetëm dëshmitarët e privilegjuar nëse nuk lirohen nga detyra e ruajtjes së

fshehtësisë zyrtare apo ushtarake nga organi kompetent dhe mbrojtësi të cilit
i pandehuri nuk i ka kërkuar të dëshmojë.
Dëshmia përmbahet në ato çështje që dëshmitari i ka mësuar me anë
të shqisave të pamurit dhe të dëgjimit lidhur me ato ngjarje që kanë ndodhur
në të kaluarën. Dëshmitari mund të ketë mësuar për çështjet për të cilat
kërkohet nga ai të dëshmojë edhe pas kryerjes së veprës penale dhe edhepse
nuk ka qenë prezent në vendin ku është kryer vepra penale. Dëshmitari mund
të pyetet edhe për mbresat e tij gjatë shikimit dhe dëgjimit mirëpo duhet
vlerësuar me kujdes peshën provuese të mbresave.
Dëshmitarët mirren në pyetje gojarisht prandaj nuk është e lejuar
marrja në pyetje e dëshmitarit me shkrim. Nëse ai është i shurdhët apo
memec ai mirret në pyetje me ndihmën e përkthyesit i cili mund të
komunikojë me të me anë të shenjave. Nëse një perkthyes i tillë nuk ekziston
atëherë me ndihmën e një personi i cili mund të komunikojë me dëshmitarin.
Në procesverbal mbi marrjen e dëshmitarit në pyetje nga ana e
policisë, prokurorit publik apo gjyqëtarit të procedures paraprake sipas
mundësisë së jashtëzakonshme hetuese, neni 238, dëshmitari duhet të
udhëzohst në të drejtat e tij dhe ky udhëzim dhe deklarimi i tij lidhur me
udhëzimin duhet shënuar në procesverbal.
Dëshmitari anonim, neni 170 paragrafi 1 dhe 171 paragrafi 1 dhe 172
paragrafi 1 nuk pyetet për të dhënat personale, moshën dhe raportet me të
dëmtuarin dhe të pandehurin.
Deklarata e dëshmitarit në procesverbal duhet shënuar me fjalët e
dëshmitarit dhe në vend të tyre nuk duhen shënuar fjalë të cilat dëshmitari
nuk i kupton, psh, nëse dëshmitari thotë se dikush kishte veshur setër nuk
duhet shënuar se ai person kishte të veshur sako apo nëse dëshmitari thotë se
në kohën e kryerjes së veprës penale vetëm sa kishte filluar të zdritej nuk
mund të shënohet së vetem sa kishte filluar agu, e të ngjashme. Shpeshherë
ndodh që në procesverbal të shënohen fjalë që kinse i ka thënë dëshmitari, e
edhe personat tjerë që dëgjohen në procedurë ndërsa për kah niveli i
arsimimit të përgjithshëm dhe jurdik të tyre shihet sheshazi se ato nuk janë
fjalë të tyre por të atij që dikton procesverbalin.
Ne procedurën e hetimit dëshmitarët gjithnjë dëgjohen ndaras.
Ballafaqimi i dëshmitarëve mund të bëhet edhe në procedurën e hetimit sipas
rregullave që ky veprim procedural ndërmirret në shqyrtimin gjyqësor.
Me marrjen e dëshmitarit në pyetje në shqyrtimin gjyqësor
prezentohen provat.
Dëshmitarët e propozuar nga paditësi i merr i pari në pyetje paditësi
ndërsa në bazë të propozimit nga mbrojtja apo i pandehuri, së pari i merr në
pyetje mbrojtësi apo i pandehuri.
84
Dëshmitaret e marrur në pyetje në shqyrtimin gjyqësor, përveq kur

dëshmitari është fëmijë, neni 361 par. 3, në parim nuk lejohen të dalin nga
gjykatorja përveq nëse këtë ua lejon kryetari i trupit gjykues. Para së të japë
lejen për largim, kryetari i trupit gjykues duhet të dëgjojë palët. Qëllimi i
dëgjimit të palëve është të vërtetohet nëse ata kanë nevojë që dëshmitari të
ballafaqohet me ndonjë dëshmitar tjetër apo me të akuzuarin.
Gjykata mund të kërkojë nga dëshmitari të japë betimin ndërsa nëse
dëshmitari betimin e ka dhënë në procedurën paraprake gjykata i njohton të
pranishmit se dëshmitari është nën betim.
PJESA E TRETË
PROCEDURA PENALE
KAPITULLI XVI - KALLZIMI PENAL
A. MËNYRAT E PARAQITJES SË KALLZIMIT PENAL
Paraqitja e obligueshme e veprave penale që ndiqen sipas detyrës

zyrtare vlen vetëm për organet shtetërore të të gjitha niveleve, lokal dhe
qendror dhe ndërmarrjeve publike që menaxhojnë me mjete publike. Ky
obligim vlen pa marrë parasysh se organi shtetëror apo ndërmarrja publike ka
apo nuk ka njohuri për kryesin e mundshëm të veprës penale. Paraqitjen e
veprës penale të zbuluar gjatë ushtrimit të detyrës janë të detyruar ta bëjnë
personat zyrtar dhe personat përgjegjës.
Qytetarët kanë të drejtë të paraqesin veprat penale që ndiqen sipas
detyrës zyrtare. Ata janë të detyruar të paraqesin vetëm veprat penale të
dënueshme me burgim afatgjatë.
Kallzimi penal përmban sa me tepër që është e mundshme të dhëna
për veprën penale dhe kryesin dhe mund të paraqitet me shkrim, me mjete
teknike të telekomunikimit apo gojarisht.
Personi që dëshiron të paraqet gojarisht kallzimin penal duhet të
paralajmërohet për pasojat e kallimit të rremë dhe fakti së ai për këtë është
paralajmëruar duhet shënuar në procesverbal që hartohet me rastin e pranimit
të këtij lloji të kallzimit penal.
85
Kallzimi penal i paraqitet prokurorit publik dhe nëse ai nuk ka

kompetencë lëndore a territoriale të vendos për të ai i’a dërgon kallzimin
penal prokurorit publik kompetent.
B. DETYRAT DHE AUTORIZIMET E PËRGJITHSHME TË

POLICISË
Policia ka për detyrë hetimin e veprave penale, ndërmarrjen e masave

për parandalimin e fshehjes apo zhdukjes së provave, gjetjen e kryesit,
sendeve me të cilat është kryer vepra penale apo që janë përfituar me vepër
penale dhe mbledhjen e informatave që mund të përdoren në procedurën
penale.
Për vepra të kryera penale apo të tentuara kur tentativa është e
dënueshme e që ndiqen sipas detyrës zyrtare policia është e detyruar ta
njohtojë prokurorin publik menjëherë dhe jo më vonë së njezetekatër orë nga
momenti kur policia mëson për veprën e kryer apo të tentuar penale. Ky
njohtim i bëhet prokurorit publik nga se ai drejton dhe mbikqyr punën e
policisë në fazën paraprake të procedures penale.
Për të përmbushur këto detyra policia është e autorizuar të mbledh
informacione nga personat e ndryshëm si për veprën penale ashtu edhe për
kryesin e mundshëm, të kryej kontrolle të përkoheshme me qëllim të
sigurimit të provave apo kapjes së kryesit, të kufizojë lëvizjen në zona të
veçanta për të penguar asgjësimin apo dëmtimin e provave, të marrë masa
për identifikimin e personave dhe sendeve me qëllim të zbulimit të kryesit,
gjetjes së deshmitarëve apo identifikimit të sendeve me të cilat është kryer
vepra penale apo që janë perfituar me vepër penale, të organizojë kontrollime
me qëllim të gjetjes së personave apo sendeve që kërkohen, të kontrollojë
lokalet e punës dhe shqyrtojë dokumentet që mund të shërbejne si prova, të
konfiskojnë sendet që duhet të konfiskohen sipas KPPK, ta dergojë të
dëmtuarin për ekzaminime mjekësore dhe të ndërmarrë masa dhe veprime
tjera të parapara me kod.
Për veprimet e ndërmarra në bazë të këtyre autorizimeve polica
përpilon shënim zyrtar ose procesverbal.
C. DETYRAT DHE AUTORIZIMET E PROKURORIT PUBLIK
Kallzimi penal është parashtresë dhe ai mund të mospërmbajë të

gjitha ato të dhëna të nevojshme në bazë të të cilave prokurori publik do të
mund të merrte vendimin e caktuar. Në raste të këtilla prokurori publik mund
86
të kërkojë nga policia gjyqësore mbledhjen e të dhënave të duhura të

nevojshme për marrjen e vendimit lidhur me kallzimin penal dhe policia
gjyqësore është e detyruar të veprojë sipas kërkesave të ligjshme të prokurorit
publik.
Prokurori publik, të dhënat e duhura mund t’i mbledhë edhe vet apo
nëpërmjet organeve publike.
Mbledhja e të dhënave të duhura kur prokurorit publik i paraqitet
kallëzim penal ndaj kryesit të panjohur të veprës penale nënkupton
mbledhjen e të dhënave lidhur me zbulimin e kryesit dhe të dhënave që mund
të shërbejnë si prova në procedurën penale.
Prokurori publik hedh kallëzimin penal kur gjenë se nuk ka prova që
tregojnë në ekzistimin e dyshimit të arsyeshëm se i dyshuari ka kryer veprën
penale për të cilën është paraqitur kallëzimi penal apo ndonjë vepër tjetër e
cila ndiqet sipas detyrës zyrtare. Paraqitësi i kallëzimit penal mund të mos
kualifikojë juridikisht veprën penale apo asaj mund t’i jap kualifikim të
gabuar dhe prokurori publik nuk është i lidhur me kualifikimin juridik të
veprës penale të dhënë në kallzimin penal dhe është i detyruar të vlerësojë se
a ka dyshim të arsyeshëm se i dyshuari ka kryer vepër penale që ndiqet sipas
detyrës zyrtare.
Arsyet tjera për të cilat prokurori publik hedh kallëzimin penal janë se
vepra penale nuk ndiqet sipas detyrës zyrtare, është parashkruar ndjekja
penale, vepra penale është përfshirë me amnisti apo falje, i dyshuari gëzon
imunitet dhe ai nuk i është hequr nga organi kompetent dhe kur ekzistojnë
rrethana tjera që përjashtojnë ndjekjen penale. Rrethana tjera janë mosha, nuk
mund të ndiqet penalisht fëmija nën moshën katërmbedhjetë vjeqare, vepra
është kryer nga personi që nuk është penalisht përgjegjës, etj.
Detyrë e prokurorit publik është t’a njohtojë të dëmtuarin për hedhjen
e kallëzimit penal, arsyet e hedhjes dhe ta udhëzojë në të drejtën të ndërmerr
ndjekjen penale si paditës subsidiar apo privat.
Qëllimi i njohtimit të policisë për hudhjen e kallëzimit penal të
paraqitur nga ajo është që në të ardhmen, për çështjet e njëjta, policia të mos
paraqet kallëzim penal.
KAPITULLLI - XVII
ARRESTIMI I PËRKOHSHËM DHE NDALIMI NGA POLICIA
Prokurori publik mbikqyr punën e policisë gjyqësor në fazën e

procedurës paraprake dhe në bazë të kësaj është detyrim i policisë që atë t’a
njohtojnë pa vonesë e me së largu njëzet e katër orë pasi ajo të njohtohet për
87
dyshimin se është krye vepër penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare.

Dispozitat e këtij kapitulli flasin për arrestimin e përkohshëm,
privimin nga liria dhe ndalimin.
Arrestimi i përkohshëm nga neni 210 është veprim procedural që
policia ndërmerr në fazën e procedures paraprake, në të shumtën e rasteve pa
urdhër të gjykatës apo autorizim paraprak të dhënë nga prokurori publik. I
autorizuar për të arrestuar përkohësisht një person të kapur në flagrancë gjatë
kryerjes së një vepre penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare përveq policisë
është edhe çdo person tjetër.
Arrestimi i përkohshëm i personit të kapur në flagrancë gjatë kryerjes
së një vepre penale nuk është vepër penale privim i kundërligjshëm nga liria
edhe nëse me vone vertetohet së vepra penale nuk është që ndiqet sipas
detyrës zyrtare por vepër penale që ndiqet sipas padisë private apo
kundërvajtje. Kur një kryes hyn në një objekt shitjeje dhe me dashje të
përfitoje fitim të vogël të kundërligjshëm pasuror përvetëson sendin me vlerë
nën 25 euro kryen vepër penale Vjedhje e imtë që ndiqet sipas padisë
private. Kryesin e tillë mund ta arrestojë policia, çdo qytetar dhe çdo punëtor
në objektin e shitjes ngase në momentin e kryerjes së veprës penale policia
apo personi që arreston me bazë kanë mund të besojnë se ai po kryen një
vepër penale të vjedhjes e cila ndiqet sipas detyrës zyrtare.
Personi i arrestuar mund të ndalohet shtatëdhjetë e dy orë nga
momenti i arrestimit dhe atij, jo më vonë se gjashtë orë nga arrestimi duhet
dorëzuar vendimin mbi ndalimin i cili duhet të përmbajë të dhënat nga neni
211 par. 5 dhe të drejtën në ankesë e cila nuk pezullon vendimin e lidhur me
të cilën vendos gjyqtari i procedurës paraprapake.
Nuk është infromuar drejtë për arsyet e arrestimit personi që nuk e
flet gjuhën në të cilën informohet nga polici nëse nuk i është siguruar një
përkthyes i pavarur apo nuk është deklaruar në procesverbal se e kupton
gjuhën në të cilën njohtohet për arsyerat e arrestimit. Ky përkthim është falas,
neni 214 paragrafi 1 nënparagrafi 4.
I arrestuari është i detyruar të jep të dhënat mbi identitetin e tij dhe
duhet të informohet se edhe vetëm mosmundësia e vërtetimit të identitetit të
tij është bazë për caktimin e paraburgimit, neni 281 paragrafi 1 nënparagrafi
2 pika (i), e me këtë edhe për ndalimin e tij.
Duke heshtur dhe mos u përgjegjur në asnjë pyetje të bërë i arrestuari
i realizon të drejtën që të mos detyrohet të mbrohet dhe të mos e akuzojë
vetveten të afërmit e tij apo ta pranojë fajësinë, neni 11 paragrafi 2.
Policia duhet ti mundësojnë të arrestuarit të realizojë të drejtën e
ndihmës së mbrojtësit. I arrestuari ka të drejtë në mbrojtës sipas zgjedhjes së
tij; në mbrojtës që i angazhojnë personat nga neni 69. paragrafi 9 dhe në
mbrojtës sipas detyrës zyrtare kur ai nuk ka mundësi të paguaj shpenzimet e
88
mbrojtësit. Shpenzimet e mbrojtësit sipas detyrës zyrtare paguhen nga fondet

e policisë apo Shërbimit Doganor kur arrestimi është bërë për vepra penale të
parapara me Kodin Doganor të Kosovës ndërsa procedurën paraprake e
zbaton oficeri i Shërbimit Doganor i cili në ato raste ka cilësinë e policisë
gjyqësore.
Njohtimi mbi arrestimin e një anëtari të familjes apo i një personi që
kërkon i arrestuari konsiderohet përmbushje të së drejtës së të arrestuarit për
të lajmëruar për arrestimin e tij.
Për arrestimin e personave nën moshën tetëmbëdhjetë vjeqare policia
detyrohet sipas detyrës zyrtare, edhe nëse këtë nuk e kërkon i arrestuari, të
njohtojë përfaqësuesin e tij ligjor në mosmundësi të njohtimit të tillë qendrën
për punë sociale.
Njohtimi për ndalim përfshin edhe njohtimin për vendim ku mbahet i
ndaluari.
Nevojë e jashtëzakonshme e hetimit që prokurori publik të kërkojë
nga policia të mos i mundësojë të arrestuarit apo të ndaluarit që menjëherë t’a
njojtojë anëtarin e familjes apo personin që ai zgjedh për arrestimin dhe
ndalimin e tij për 24 orë është çështje faktike dhe duhet vlerësuar prej rasti në
rast. Pokurori publik do të mund të kërkonte të vonohet njohtimi nëse personi
është arrestuar në flagrancë duke transportuar narkotik apo armë dhe
vlerësohet se duhet bërë kontrolli i shtëpisë së tij apo vendit të tij të punës
apo i ndonjë personi tjetër për të cilin dyshohet se mund të jetë bashkëpunues
i tij në kryerjen e veprës penale dhe njohtimi do të rrezikonte mbledhjen e
provave për shkak të mundësisë së fshehjes së provave nga anëtaret e
familjes apo bashkëpunuesit.
Qëllimi i trajtimit mjekësor duke përfshirë edhe trajtimin psikiatrik
ka për qëllim kryesor, në mes tjerash edhe sigurimin e provave. Shpeshherë i
arrestuari gjatë kryerjes së veprës penale lëndohet apo mund të vërtetohet së
është person i pallogaritshëm dhe vërtetimi i këtyre fakteve është me rëndësi
primare për procedurën e mëtejme. Disa prej këtyre fakteve nuk mund të
vërtetohen më vonë në procedurën penale nëse nuk vërtetohen në
kohëzgjatjen e ndalimit.
Komunikimi me gojë i shtetasit të huaj me përfaqësuesin e misionit
diplomatik të shtetit të vet apo, kur ai është refugjat apo nën mbrojtjen e
ndonjë organizate ndërkombëtare realizohet me vizitë në qendrën ku i
arrestuari mbahet në ndalim. Kjo mundësi e vonimit nuk vlen për personin e
arrestuar nën moshën tetëmbedhjetë vjeqare ose personin që tregon shenja të
çrregullimit apo paaftësisë mendore.
Qasje në të dhënat dhe rezultatet mbi kontrollimet mjekësore të të
arrestuarit dhe ndaluarit mund të kenë mbrojtësi dhe personi i arrestuar.
89
KAPITULLI XVIII - FILLIMI DHE KOHËZGJATJA E HETIMIT
A. FILLIMI I HETIMIT
Hetimi i veprave penale është ndër përgjëgjesitë më të rëndësishme të

prokurorit publik. Hetimi fillohet me aktvendim mbi fillimin e hetimit në
bazë të të cilit përcaktohet i pandehuri ndaj të cilit fillohet hetimit, vepra
penale duke përfshirë përshkrimin e mënyrës së kryerjes, vendin, kohën,
mjetet me të cilat është krye, lloji i dashjes apo pakujdesisë dhe pasojat.
Hetimi zbatohet me marrjen e veprimeve hetimore të cilat mund t’i
ndërmerr prokurori publik vet apo t’a autorizojë policinë gjyqësore. Kur
prokurori publik për ndërmarrjen e veprimeve hetimore autorizon policinë ai
mbikqyr punën e saj. Mbikqyrja ka për qëllim sigurimin së provat mirren me
respektimin e dispozitave mbi marrjen e provave dhe se mirren provat e
nevojshme për të vendos lidhur me ngritjen e aktit akuzues apo pushimin e
hetimit.
Aktvendimi mbi filllimin e hetimit nuk i dorëzohet të pandehurit e as
mbrojtësit të tij. Ai i dorëzohet gjyqtarit të procedures paraprake për arsye se
hetimi është i kufizuar kohësisht prandaj në hetim duhet shënuar edhe kohën
e fillimit të hetimit.
Hetimi kryhet ndaj personit të caktuar në drejtim të veprës së caktuar

penale. nëse gjatë hetimit, hetimi duhet zgjeruar ndaj ndonjë personi tjetër
apo për ndonje vepër tjetër ndaj personit të njëjtë prokurori publik merr
aktvendim mbi zgjerimin e hetimit. Në këtë rast hetimi i zgjeruar duhet të
përfundohet mbrenda kohës që duhet kryer hetimin. Arsye për të kërkuar
zgjatjen e hetimit është edhe zgjerimi i hetimit.
B. PEZULLIMI I HETIMIT
Pezullimi i hetimit do të thotë ndërprerja e përkohshme e hetimit i cili

nuk mund të vazhdohet dhe përfundohet për arsye të pengesave ligjore.
Pengesa ligjore për pezullimin e hetimit janë sëmuarja e të pandehurit
nga sëmundjet që rezultojnë me çrregullim apo paaftësi të përkohshme
mendore, sëmuarja nga ndonjë sëmundje e rëndë, arratisja e të pandehurit dhe
rrethana tjera që përkohësisht pengojnë ndjekjen e suksesshme penale.
Rrethanat tjera që përkohësisht pengojnë ndjekjen e sukseshme janë
të llojllojshme dhe paraqesin çështje faktike. Ato mund të jenë psh. fakti se të
pandehurit ka refuzuar t’i heq imunitetin organi kompetent, nevoja e marrjes
90
së provës nëpërmjet dëgjimit të ndonjë dëshmitari kyq prania e së cilit nuk

mund të sigurohet para së të skadojë afati gjatë të cilit duhet kryer hetimi e
të ngjashme.
Pezullimi i hetimit ndërpren afatin brenda të cilit prokurori publik
duhet të kryej hetimin dhe për këtë arsye për pezullimin e hetimit njohtohet
pa vonesë gjyqtari i procedures paraprake.
Para se të pezullojë hetimin prokurori publik ka për detyrë të mbledh
të gjitha provat që që ka mundësi ti mbledh lidhur me vepren penale dhe
përgjegjësine penale të të pandehurit.
C. PUSHIMI I HETIMIT
Hetimi pushohet pasi prokurori publik të ketë përfunduar hetimin dhe

në bazë të provave të mbledhura me ndërmarrjen e veprimeve hetimore gjen
se provat nuk vërtetojnë ekzistimin e dyshimit të arsyeshëm se i pandehuri ka
kryer veprën penale në drejtim të së cilës hetimi u zbatua apo ndonjë vepër
tjetër penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare.
Kualifikimi i veprës penale nga akti akuzues i prokurorit publik nuk
do të thotë të jetë i njëjtë me kualifikimin nga aktvendimi mbi fillimin e
hetimit. Prokurori publik mund të fillojë një hetim p.sh. për veprën penale
Vrasje nga neni 146 të KPPK ndërsa aktakuzën ta paraqes për veprën penale
Lëndim i rëndë trupor nga neni 154 paragrafi 4 lidhur me paragrafin 1 të
KPPK dhe ai nuk do të pushojë hetimin për veprën penale në drejtim të së
cilës ka filluar dhe zbatuar hetimin. Ndryshimin e kualifikimit juridik
prokurori publik do t’a bëjë gjithnjë kur provat e mbledhura me veprime
hetimore tregojnë se kemi të bëjmë me vepër tjetër penale nga ajo për të cilën
është zbatuar hetimi.
Hetimi pushohet gjithnjë kur provat tregojnë së nuk kemi të bëjmë me
vepër penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare, kur është parashkruar ndjekja
penale, kur vepra penale është përfshi me amnisti apo falje dhe kur ekzistojnë
rrethana tjera që përjashtojnë ndjekjen penale.
Pas pushimit të hetimit detyra të prokurorit publik janë njohtimi i të
dëmtuarit për faktin e pushimit të hetimit dhe arsyerat e pushimit dhe të
drejtën e tij të ndermerr ndjekjen si paditës subsidiar dhe njohtimi i gjyqtarit
të procedures paraprake për pushimin e hetimit.
91
KAPITULLI XIX - VEPRIMET HETIMORE
A. MARRJA E TË PANDEHURIT NË PYETJE
Të pandehurin në procedurën e hetimit mund ta marrë në pyetje

prokurori publik apo policia gjyqësore kur prokurori publik i beson asaj
ndërmarjen e këtij veprimi hetimor. Policia gjyqësore janë oficerët e policisë
që përveq punëve tjera policore, janë të autorizuar të kryejnë hetimet dhe
punë të ngjashme nën mbikqyrjen e prokurorit publik, neni 151 nënparagrafi
18 i KPPPK.
Rregullat e procedurës për marrjen e të pandehurit në pyetje kanë të
bëjnë me të arrestuarin, të ndaluarin, të paraburgosurin dhe të pandehurin që
mbrohet nga liria.
I pandehuri që mbrohet nga liria për të drejtat nga neni 231 paragrafi
2 nënparagrafet 1 dhe 4 njohtohet me anë të thirrjes kur ajo i dërgohet me
shkrim.
Njohtimi për veprën penale për të cilën akuzohet përfshin edhe
njohtimin për veprimet me të cilat është kryer vepra penale dhe kualifikimin
e saj juridik.
Lidhur me të drejtat nga neni 231 paragrafi 2 nënparagrafet 2 dhe 3
vlejnë të gjitha ato që janë thënë për të drejtat e personit të arrestuar neni 214
paragrafi 1 nënparagrafet 2 dhe 3.
E drejta në ndihmën e mbrojtësit për të pandehurin, i cili më nuk është
person i dyshuar por person ndaj të cilit është filluar hetimi apo është
paraqitur akt akuzues, sipas ligjit është më e gjerë se ajo e të dyshuarit. I
arestuari me interpretimin e ngushtë të dispozitës së nenit 214 par. 1
nënparagrafi 4 nuk ka të drejtë të konsultohet me mbrojtësin para dhe gjatë
marrjes në pyetje të cilën të drejtë e ka i pandehuri neni 231 paragrafi 2
nënparagrafi 4. Mirëpo, të drejtën e konsultimit me mbrojtësin para marrjes
në pyetje duhet pranuar edhe personit të dyshuar. Mbrojtësi nuk mund ti jap
të dyshuarit ndihmën e nevojshme nëse praraprakisht nuk i mundësohet
konsulltimi i tillë.
Konsultimi i të pandehurit me mbrojtës gjatë marrjes në pyetje nuk
nënkupton konsultimin për përgjigje në pyetje të caktuar dhe gjatë marrjes në
pyetje i pandehuri nuk e gëzon këtë të drejtë para se të jep përgjigje në
pyetjen e parashtruar. Ndërprerja e marrjes së të pandehurit në pyetje dhe
kohëzgjatja e saj duhet shënuar procesverbal.
Deklarata e të pandehurit e dhënë me rastin e marrjes në pyetje të
zbatuar sipas dispozitave të ligjit është prove e pranueshme dhe të pandehurin
duhet njohtuar se deklarimi i tij mund të përdoret si provë në gjykatë. Ky
92
deklarim mund të mirret si provë edhe në raport me personat e tjerë nëse

zbatohet procedurë e përbashkët ndaj disa të pandehurve.
E drejta për të kërkuar marrjen e provave në mbrojtjen e tij realizohet
me propozimin e marrjes së provave organit që zbaton procedurën, gjykatës,
policisë dhe prokurorit publik, mundësia hetuese e jashtëzakonshme, neni
238, kërkesa e të pandehurit për mbledhjen e provave, neni 239.
Deklarimi i të pandehurit për të dhënë të dhëna për rrethanat
familjare, të ardhurat personale, pozitën materiale dhe faktin se a zbatohet
ndaj tij ndonjë procedurë tjetër penale janë me rëndësi me rastin e vendosjes
për shpenzimet procedurale dhe eventualisht bashkimin e procedures me
ndonjë procedurë tjetër që ndaj të pandehurit zbatohet pranë atij apo ndonjë
organi tjetër për zbatimin e ligjit.
Asnjë herë nuk mund të pyetet i pandehuri për një fakt a rrethanë që
ai nuk e ka pranuar në bazë të supozimit se ai ato i ka pranuar. Nuk mund ti
parashtrohet pyetje të pandehurit p.sh, çka biseduat me personin e caktuar
pasi u takuat në lokalin x.y. nëse i pandehuri më parë nuk ka thënë se është
takuar me atë person, apo pyetja në ç`drejtim e mbaje revolen kur ke shtënë
me të nëse i pandehuri më parë nuk ka thënë se a ka pasur revole dhe se ka
shtënë.
I pandehuri që nuk flet gjuhën në të cilën organi për zbatimin e
procedures zbaton procedurën mirret në pyetje me ndihmën e përkthyesit
ndërsa personat e shurdhër ose memec me ndihmën e përkthyesit të
kualifikuar që di të komunikojë me të padnehurin.
Prokurori publik, varësisht nga strategjia e ztatimit të hetimit,
vendos lirisht se në cilën faqe të hetimit do ta marrë të pandehurin në pyetje
mirëpo ai atë duhet ta marrë në pyetje, në çështjet e thjeshta, ti jep mundësi
edhe të përgjigjet me shkrim, më së voni gjer në përfundimin e hetimit.
Prokurori publik mund të vendos të mos e merr të pandehurin në pyetje nëse
para ndërmarrjes së këtij veprimi hetimor vendos të pushojë hetimin.
B. MUNDËSIA HETUESE E JASHTËZAKONSHME
Të drejtën për të kërkuar zbatimin e mundësisë hetuese të

jashtëzakonshme nuk mund ta kërkojnë i dëmtuari dhe as përfaqësuesit e tij.
Këtë të drejtë e kanë vetëm prokurori publik dhe i pandehuri, dhe nuk e ka as
mbrojtësi. Sipas nenit 77 paragrafi 1 mbrojtësi i gëzon të njëjtat të drejta që
ligji i’a njeh të pandehurit përveq atyre që shprehimisht i rezervohen vetëm të
pandehurit dhe në dispozitën e nenit 238 paragrafi 1 thuhet shprehimisht se
cilët pjesëmarrës në procedurë e gëzojnë këtë të drejtë.
Qëllimi i mundësisë hetuese të jashtëzakonshme është marrja e
93
provave të rëndësishme, jo secilës do provë, të cilat duhet ruajtur nga

asgjësimi dhe provat për të cilat ekziston rreziku se nuk do të mund të mirren
në shqyrtimin gjyqësor. Ruajtja e proves nga asgjësimi sigurohet me marrjen
e mendimit të ekspertit të cilin e cakton gjyqëtari i procedures paraprake.
Dëshminë e një dëshmitari sipas kësaj mundësie duhet marrë
sidomos në rastet e trafikimit me njerëz, kontrabandimit me migrant apo kur
dëshmitari është i shtyer në moshë dhe i sëmurë. Viktimat e trafikimit me
njerëz dhe kontrabandimit me migrant askush nuk mund t’i detyrojë të që
ndrojnë në Kosovë gjer në pë rfundimin e procedures penale. Ato viktima
kryesisht kthehen në vendet e tyre dhe nuk mund të sigurohet prania e tyre në
Mundësinë hetuese të jashtëzakonshme e zbaton gjyqtari i procedures
paraprake dhe me rastin e marrjes së dëshmisë së dëshmitarit apo mendimit të
ekspertit lidhur me ruajtjen e provës mbahet seancë dëgjimore, një lloj
shqyrtimi i pjesërishëm gjyqësor, në të cilë n duhet të marrin pjesë i
pandehuri, mbrojtësi dhe prokurori publik. Për seancën e dëgjimit njohtohet i
dëmtuari apo përfaqësuesi i tij ligjor apo i autorizuar, dhe ai mund të marrë
pjesë në seancë.
Nëse gjyqtari i procedures paraprake miraton kërkesën për marrjen e
provës apo mendimit të ekspertit lidhur me ruajtjen e provës ai nuk merr
ndonjë vendim formal por zbaton mundesinë hetuese të jashtëzakonshme
ndërsa nëse nuk pranon kërkesën merr vendim kundër të cilit prokurori
publik apo i pandehuri kanë të drejtë ankese kolegjit prej tre gjyqëtarësh.
Vendimi i kolegjit është përfundimtar.
C. KERKESA E TË PANDEHURIT OSE E TË DËMTUARIT PËR

MBLEDHJEN E PROVAVE
As këtë të drejtë nuk e gëzon mbrojtësi i të pandehurit sepse

shprehimisht thuhet se këtë të drejtë për të kërkuar nga prokurori publik
marrjen e provës konkrete e kanë vetëm i pandehuri dhe i dëmtuari që nuk
përjashton përfaqësuesin e tij të autorizuar dhe nëse i dëmtuari është i mitur
as përfaqsuesin e tij ligjor. Në dispozitën e nenit 81 nuk është parapa së ka
të drejta të të dëmtuarit që janë të lidhura shprehimisht me personalitetin e tij
apo përfaqsuesin e tij ligjor të cilat ai nuk do të mund t’i bartë te përfaqsuesi i
tij i autorizuar.
Në dispozitën e nenit 239 paragrafi 2 thuhet shprehimisht së
prokurori publik do ta merr provën e kërkuar kur ekziston rreziku për
humbjen e provës, prova arsyeton lirimin e të pandehurit nga paraburgimi kur
ekzistojnë shkaqe të arsyeshme për marrjen e provës së tillë.
94
Rreziku i humbjes së provës varet nga natyra e provës. Me kalimin e

kohës mund të zhduket prova lidhur me sasinë e alkoolit të konsumuar nga i
pandehuri apo i dëmtuari në ndonjë vepër penale kundër trafikut publik,
lëndimet e lehta trupore, etj.
Ndër provat më të rëndësishme që arsyeton lirimin e të pandehurit
nga paraburgimi janë alibi dhe identifikimi i të pandehurit.
Shkak i arsyeshëm për marrjen e provës është në radhë të parë
rëndësia e provës për procedurë penale. Nëse i pandehuri dyshohet se
prodhon në shtëpinë e vet para të falsifikuara dhe së në shtëpinë e tij gjenden
mjetet e prodhimit ndërsa ato gjenden në shtëpinë e një personi tjetër që
është prodhues ndërsa i pandehuri paratë i ka blerë nga ai dhe kërkon nga
prokurori publik të bëhet kontroll në shtëpinë e tij dhe të personit të
përmendur dhe të vërtetohet me ekspertizë se ato para janë prodhuar me
mjetet e atij personi sigurisht së rëndësia e kësaj prove arsyeton marrjen e saj.
Nëse prokurori publik pajtohet me kërkesën merr provën e kërkuar
pa marrë ndonjë vendim formal ndërsa nëse e refuzon kërkesën, për
refuzimin e njohton paraqitësin e kërkesës i cili ka të drejtë ankese gjyqtarit
të procedures paraprake. Vendimi i gjyqtarit të procedures paraprake për të
marrë provën e kërkuar e detyron prokurorin publik.
C. KONTROLLI DHE KONFISKIMI I PËRKOHSHËM
C.1. KONTROLLI
Kontrolli i shtëpisë, lokaleve tjera dhe të punës, mund të kryhet

vetëm në bazë të urdhërit me shkrim, ndërsa në raste të parapara
shprehimisht me ligj edhe me urdhër gojor të gjyqtarit të procedures
paraprake.
Kontrolli i shtëpisë, lokaleve tjera dhe lokaleve të punës së një
personi mund të kryhet ndaj një personi të dyshuar apo personit që nuk
dyshohet për kryerje të veprës penale. Në raport me personin e dyshuar
qëllimi i kontrollit është arrestimi i tij, zbulimi dhe konfiskimi i provave, neni
240 par. 1 ndërsa në raport me personin që nuk dyshohet se ka krye vepër
penale qëllimi i kontrollit është arrestimi i të pandehurit nga se ka gjasa se i
pandehuri fshihet aty dhe ruajtja e provave dhe konfiskimi i sendeve për të
cilat ka gjasa reale se gjenden në ato lokale, neni 241 par. 1.
Kërkesën për lëshuarjen e urdhërkontrollit mund ta paraqesin
prokurori publik dhe policia, neni 240 paragrafi 3.
Personi kundër të cilit lëshohet urdhërkontrolli duhet identifikuar nga
se policia me rastin e zbatimit të kontrollit urdhërin për kontroll duhet
95
prezentuar personit kundër të cilit urdhëri është lëshuar dhe duhet kërkuar
nga ai vullnetarisht të dorëzojë personin ose sendin që kërkohet.
Përshkrimi i veprës penale në urdhërkontroll nënkupton emërtimin
ligjor të veprës penale dhe dispozitën gjegjëse të ligjit penal.
Shpjegimi i arsyeve për dyshim nënkupton rrethanat që shtyjnë
gjyqtarin për të besuar se me kontroll do të mund të gjendet personi i dyshuar
apo sendet që duhet konfiskuar e që shërbejnë si prova në procedurë.
Përshkrimi i sendeve duhet të përmbajë përshkrim sa më real dhe sa
me të plotë të tyre. Nëse dyshohet se në shtëpinë e një personi gjenden një
palë rroba meshkujsh që ai i ka blerë nga kryesi i një vepreje tjetër penale
kundër pasurisë duhet përshkruae sa më detajisht të jetë e mundur markën,
ngjyrën, llojin e stofit dhe të gjitha tiparet që i dallojnë ato rroba nga rrobat
tjera sepse pothuajse secila shtëpi ka rroba meshkujsh.
Përshkrimi i shtëpisë apo lokaleve në të cilat do të zbatohet kontrolli
poashtu është me rëndësi. Një person mund të ketë më shumë shtëpi në një
qytet apo qytete të ndryshme. Mund të ketë më shumë së një lokal pune
prandaj duhet shënuar adresën e saktë dhe përshkruar shtëpinë duke përfshirë
katet, dukjen e jashtme, etj.
Kur urdhërohet kontrollimi i një personi konkret urdhëri përveq
identifikimit të personit duhet përfshirë edhe infomacionet mbi qëllimin e
kontrollit që mund të jetë zbulimi i gjurmëve të veprës penale apo
konfiskimin e sendeve që shërbejnë si prova në procedurë penale ndërsa
personi ato i bart me vehte në trup apo ndonjë mjet tjeter si janë çantat,
valigjet apo ngarkesat tjera që mund të jetë edhe thesi.
Kushtet nën të cilat policia mund të kryej një urdhërkontroll në bazë
të urdhërit me gojë të gjyqtarit të procedurësparaprake janë dhënë në
dispozitat e nenit 245 paragrafi 3 ndërsa kushtet për kryerjen e kontrollit pa
urdhër të gjyqtarit të procedurësparaprake në nenin 245 paragrafi 1.
Arsyet që i bëjnë të papranueshme provat e mbledhura me anë të
kontrollit janë dhënë në dispozitat e nenit 246.
C.2. KONFISKIMI I PËRKOHSHËM
Konfiskimit të përkohshëm i nënshtrohen sendet të cilat duhet

konfiskuar sipas KPPK dhe sendet që mund të shërbejnë si prova në
procedurën penale apo dyshohet se janë dobi pasurore e fituar me anë të
veprës penale.
Te gjitha sendet për të cilat me KPPK është paraparë se mirren
detyrimisht mund të jenë objekt konfiskimi. Objekt i konfiskimit mund të
jenë edhe sendet të cilat mund të mirren në bazë të nenit 489 par. 1 edhe në
96
rastet kur procedura penale nuk përfundon me aktgjykim me të cilin i

akuzuari shpallet fajtor. Askush nuk mund ta mbajë dobinë pasurore të fituar
me vepër penale dhe edhe ajo i nënshtrohet konfiskimit të përkohshëm.
Me rastin e konfiskimit të përkohshëm në procesverbal duhet shënuar
vendin ku sendet apo dobia pasurore janë gjetur dhe përshkruar ato. Personit
nga i cili sendet konfiskohen i lëshohet vërtetim me shkrim mbi konfiskimin
e përkohshëm.
Sendet e konfiskura pëkrohësisht mund të mbahen në polici, në
agjensionin për ruajtjen e aseteve dhe janë nën mbikqyrje dhe kontroll të
prokurorit publik.
D. KQYRJA DHE RIKONSTRUIMI
Kqyrja e vendit të ngjarjes ndërmirret kur është i nevojshëm

vërtetimi apo qartësimi i ndonjë prove në procedurë nëpërmjet shiqimit të
drejtëpërdrejtë.
Rikonstruimi i vendit të ngjarjes ka për qëllim vërtetimin e
besueshmërisë së provave apo fakteve të vërtetuara në procedurë me
rikrijimin e tyre sipas dëshmive, mbrojtjes apo provave tjera. Kur dëshmitë
mbi rrjedhën e ngjarjes janë të ndryshme në parim rekunstruksioni i vendit të
ngjarjes kryhet veçmas për secilën nga ato dëshmi.
Kqyrja e vendit të ngjarjes nga policia dhe prokurori publik janë
prova të pranueshme vetem nëse ata për ndërmarrjen e këtyre veprimeve
hetimore kanë njohtuar të pandehurin a mbrojtësin të cilët sipas paragrafit 3
të nenit 254 mund të marrin pjesë gjatë kqyrjes apo rikonstruimit të vendit të
ngjarjes.
Për kqyrjen dhe rikonstruksionin e vendit të ngjarjes procesverbalin e
harton organi që ndërmerr veprimin.
E. IDENTIFIKIMI I PERSONAVE DHE SENDEVE
Qëllimi i këtij veprimi hetimor është nevoja për të vërtetuar së një

dëshmitar e njeh apo jo personin apo sendin e caktuar.
Para se të fillojë procedura e identifikimit dëshmitari duhet përshkruar
personin apo sendin të cilin nga ai kërkohet ta identifikojë.
Identifikimi i personit dhe sendit mund të bëhet duke i prezentuar
dëshmitarit personin me persona tjerë, sendin me sende të llojit të njëjtë apo
fotografitë e personave dhe sendeve.
Me rastin e ndërmarrjes së këtij veprimi procedural personi që e
97
ndërmerr harton procesverbal në të cilin veq tjerash duhet shënuar se

dëshmitari është njohtuar se është me rëndësi të njëjtë të tregojë se nuk e njeh
sendin apo personin sikur të tregojë se nuk e njeh.
KAPITULLI XX - MASAT E FSHEHTA DHE TEKNIKE TË

VËZHGIMIT DHE HETIMIT
Masa të fshehta dhe teknike të vëzhgimit dhe hetimit janë vëzhgimi i

fshehtë fotografik dhe me video, monitorimi i fshehtë i bisedave, kontrollimi
i dërgesave postare, përgjimi i telekomunikimeve, pqrgjimi i komunikimeve
me rrjet kompjuterik, dërgimi i kontrolluar i dërgesave, shfrytëzimi i
përcjelljes ose vendosja e mjeteve të përgjimit, blerja e simuluar e sendit,
simulimi i një vepre të korupsionit, hetimi i fshehtë, regjistrimi i thirrjeve
telefonike dhe zbulimi i të dhënave financiare.
Vëzhgimi i fshehtë fotografik dhe me video dhe monitorimi i fshehtë
i bisedave mund të kryhet në vende publike dhe private dhe janë masa të
vecanta varqsisht nga vendi ku kryhen.
Prokurori publik mund t’i urdhërojë masat vëzhgimi i fshehtë
fotografik dhe me video në vende publike, monitorimi i fshehtë i bisedave në
vende publike, hetimin e fshehtë dhe regjistrimin e bisedave telefonike.
Gjyqëtari i procedures paraprake mund të urdhëorojë masat tjera
duke përfshirë edhe vëzhgimin e fshehtë të bisedave në vende private dhe
monitormin e fshehtë të bisedave në vende private.
Kushtet nën të cilat prokurori publik mund të lëshojë urdhër të
përkohshëm edhe për masat që i urdhëron gjyqtari i procedures paraprake
janë dhënë në dispozitën e nenit 258 paragrafi 4. Nuk është e nevojshme
plotësimi i të gjitha kushteve në mënyrë kumulative, mjafton të plotësohet
cili do prej tyre. Provat e mbledhura me urdhër të tillë janë të pranueshme
vetëm nëse urdhërin e konfirmon nga gjyqtari i procedurës paraprake në afat
prej njëzetekatër orëve nga lëshimi i urdhërit të përkohshëm.
Person i dyshuar se ka kryer vepër penale që ndiqet sipas detyrës
zyrtare është i dyshuari prandaj masat e fshehta mund të urdhërohen edhe pa
filluar hetimin formal prokurori publik.
Përpos të dyshuarit kundër të cilit mund të urdhërohet të gjitha masat,
masat regjistrimi i bisedave telefonike dhe zbulimi i të dhënave financiare
mund të urdhërohen edhe ndaj personave që nuk janë të dyshuar se kanë krye
vepër penale nëse ekziston dyshim i bazuar se personi i tillë e ndihmon të
dyshuarin duke transmetuar komunikimet nga dhe për të dyshuarin, personi i
tillë merr pjesë në transankcionet financiare të të dyshuarit apo i dyshuari
përdor telefonin e tij.
98
Për urdhërimin e cilësdo masë ndaj të dyshuarit apo personit që e

ndihmon atë duke ia pranuar dhe transmetuar komunikimet, duke marrë pjesë
në transankcionet e tij financiare apo duke ia dhënë të dyshuarit telefonin në
përdorim, kushti themelor është ekzistimi i dyshimit të bazuar, që është
përtej dyshimit të arsyeshem, se i dyshuari ka kryer vepër penale që ndiqet
sipas detyrës zyrtare.
Ekzistimin e dyshimit të bazuar se një person ka kryer vepër penale
që ndiqet sipas detyrës zyrtare prokurori publik duhet arsyetuar në kërkesën
për lëshimin e urdhërit apo në urdhërin që ka kompetencë ta lëshojë vetë.
Urdhëri për cilën do masë dhe pa marëe parasysh kush e lëshon duhet
bërë me shkrim dhe duhet të përmbajë të dhënat mbi identitetin e personit ose
personave që i nënshtrohen urdhërit, emërtimin e masës së urdhëruar, arsyet e
urdhërimit të masës, kohëzgjatjen e urdhërit dhe emrin e zyrtarit përgjegjës
dhe agjencionit që do të zbatojë urdhërin.
KAPITULLI XXI - MASAT PËR SIGURINË E PRANISË SË TË

PANDEHURIT, PENGIMIN E RIKRYERJES SË VEPRËS PENALE
DHE SIGURIMIN E SUKSESSHEM TË ZHVILLIMIT TË
PROCEDURËS PENALE
A. LLOJI I MASAVE
Këto masa kanë tri qëllime. Sigurimin e pranisë së të pandehurit në

procedurë, pengimin e rikryerjes së veprës penale dhe sigurimin e zhvillimit
të suksesshem i procedures penale.
Masat që sigurojnë këto qëllime janë thirrja, urdhërarresti, premtimi i
të pandehurit se nuk do të braktis vendqëndrimin, ndalimi për tìu afruar
vendit ose personit të caktuar, paraqitja në stacionin policor, dorëzania,
arresti shtëpiak dhe paraburgimi si masa më e rëndë e cila mund të aplikohet
vetëm atëherë kur vërtetohet se masat tjera më të buta nuk mund të arrihet
ndonjë nga këto tri qëllime.
Thirrja, urdhërarresti, premtimi i të pandehurit se nuk do t’a lëshojë
vendqëndrimin, paraqitja në stacionin policor dhe dorëzania kanë për qëllim
të vetëm sigurimin e pranisë së të pandehurit në procedurë. Sigurimi i pranisë
së të pandehurit në procedurë penale është kusht për zbatimin e susksesshëm
të procedurës nga se i pandehuri nuk mund të gjykohet në mungesë. Këto
masa urdhërohen kur nuk ekziston rreziku se i pandehuri do të pengojë
zhvillimin e suksesshëm të procedures penale duke ndikuar në dëshmitar,
bashkëpunëtor apo duke asgjësuar a fshehur provat dhe kur nuk ekziston
99
rrezik se ai do të përsëris apo tentojë të përfundojë veprën e tentuar penale.

Ndalimi për tìu afruar vendit dhe personit të caktuar ka për qëllim
pengimin e të pandehurit në asgjësimin dhe fshehjen e provave, ndikimin në
dëshmitar dhe bashkëpunues, në përsëritjen apo përfundimin e veprës së
tentuar penale.
Arresti shtëpiak dhe paraburgimi kanë për qëllim sigurimin e pranisë
së të pandehurit në procedurë, pengimin e fshehjes, asgjësimit, ndryshimit
ose falsifikimit të provave, pengimin e zbatimit të suksesshëm të procedures
penale duke ndikuar në dëshmitar dhe bashkëpunëtor dhe pengimin e
rikryerjes së veprës penale apo të përfundimit të veprës së tentuar penale apo
të kryerjes së veprës penale që kanoset se do ta kryejë.
Arresti shtëpiak dhe paraburgimi mund të urdhërohen për arrijtjen e
secilit nga këto tri qëllime me kusht që ato nuk mund të arrihen me masa më
të buta nga neni 268 paragrafi 1 nënparagrafet 1-6.
Në procedurën penale të gjitha masat nga ky kapitull, përveq thirrjes,
të cilën të pandehurit mund tìa dërgojnë edhe prokurori publik, policia
gjyqësore dhe gjykata, i urdhërojnë gjyqtari i procedures paraprake apo
kryetari i trupit gjykues, kolegji prej tre gjyqtarëve nën kushtet nga neni 306
paragrafi 4, ndërsa nën kushtet e nenit 393 paragrafi 1 edhe trupi gjykues.
B. PARABURGIMI
Paraburgimi është masa më e rëndë që mund t’i urdhërohet të

pandehurit dhe që nëse rendi i kufizon të drejtat e tij dhe për këtë arsye
urdhërohet vetëm kur me masat tjera më të buta nuk mund të arrihen qëllimi i
masave nga ky kapitull. Për këtë arsye aktvendimi mbi caktimin dhe
vazhdimin e paraburgimit janë vendimet e vetme të gjykatës me të cilat
procedura nuk përfundohet në formë të prerë e ndaj të cilave është e lejuar
kërkesa për mbrojtje të ligjshmërisë, neni 451 paragrafi 4.
Paraburgimi, përveq në rastin nga neni 306 paragafi 4 dhe neni 393
paragrafi 1, gjithnjë caktohet në kërkesë të prokurorit publik.
Prokurori publik mund të fillojë hetimin për cilëndo vepër penale që
ndiqet sipas detyrës zyrtare nëse ekziston dyshim i arsyeshëm se një person
ka kryer vepër penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare, neni 220 paragrafi 1.
Mirëpo, për të urdhëruar masën e paraburgimit, kjo vlen edhe për masat
ndalimi për tìu afruar vendit a personit të caktuar, paraqitja në stacionin
policor, dorëzania dhe arresti shtqpiak, duhet të ekzistojë dyshimi i bazuar se
i pandehuri ka kryer veprën penale për të cilën prokurori publik zbaton
hetimin apo ka paraqitur aktakuzë.
100
Dyshimi i bazuar se i pandehuri ka krye vepër penale vërtetohet në

bazë të informacioneve apo provave që ka siguruar prokurori publik në
procedurën paraprake apo gjatë hetimit. Ato mund të jenë rezultatet nga
kqyrja e vendit të ngjarjes, sendet e konfiskuar me rastin e kontrollit,
deklaratat e dëshmitarëve dhe të pandehurit dhënë në polici, etj.
Rrethana që vërtetojnë se i pandehuri fshihet janë mosmundësia e
dorëzimit të thirrjes në adresën e vendqëndrimit apo vendbanimit, nëse është
i punësuar e nuk paraqitet në vendin e punës, mosrespektimi i urdhërit për
paraqitje në stacionin policor, etj.
Nuk mund të vërtetohet identiteti i të pandehurit kur ai nuk tregon
identitetin e vet, kur policia identitetin e tij nuk mund t’a vërtetojë me bazën
e të dhënave që ajo posedon apo kur identiteti i tij nuk mund të vërtetohet me
ndihmën e personave tjerë.
Ndër rrethanat që tregojnë rrezikun e ikjes janë, në mes tjerash,
furnizimi me apo vazhdimi afatit të vlefshëmrisë së dokumentit të udhëtimit,
pasaportës, shitja e pasurisë së luajtshme apo të paluajtshme, largimi i
anëtarëve të familjes jashtë shtetit, transferimi i parave nga llogaria në vend
në llogaritë në banka në shtetet tjera, etj.
Të gjitha këto veprime të të pandehurit mund të jenë ndër arsyet për
caktimin e paraburgimit nga pika (i) e nënparagrafit 2 të paragrafit 1 të nenit
281.
Nuk ekziston arsye për të besuar se i pandehuri mund të asgjësojë,
fshehë, ndryshojë apo falsifikojë provat nëse i pandehuri për shkak të
vendndodhjes së provave nuk mund ta bëjë një gjë të tillë. Ai nuk mund të
asgjësojë, fsheh, ndryshojë apo falsifikojë provat që i ka konfiskuar
përkohësisht policia, provat që janë mbledhur me rastin e kqyrjes së vendit të
ngjarjes apo të eliminojë gjurmët e kryerjes së veprës penale në trupin e
viktimës pasi ato ti ketë konstatuar eksperti.
Rrethanat që tregojnë se ai do të pengojë rrjedhën e procedures
penale duke ndikuar në dëshmitar, në të dëmtuarin apo në bashkëpunues
duhet të jenë të posaçme. Ato janë të posaçme vetëm atëherë kur janë të
besueshme dhe të mundshme. Nuk mund të mirret se është e posaçme
rrethana se i pandehuri mund të ndikojë në policin që ka krye kqyrjen e
vendit të ngjarjes dhe duhet dëgjuar si dëshmitar në rrethanat se çka ka parë
në vendin e ngjarjes. Mund të jetë rrethanë e posaçme se i pandehuri do të
ndikoëq në dëshmitar ose në të dëmtuarin nëse me ta është në farefisni qoftë
në atë që e liron dëshmitarin nga detyra e dhënies së dëshmisë në farefisni më
të largët, nëse dëshmitari është në pozitë të vartësit të tij në punë apo nëse
vërtetohet se i pandehuri vet ose nëpërmjet personave tjerë ka tentuar të
ndikojë në dëshmitar apo në të dëmtuarin.
Bashkëjesëmarrës në kryerje të veprës penale mund të jenë
101
bashkëpunuesit: bashkëkryesi apo bashkëkryerësit, shtytësi apo shtytësit,

ndihmësi apo ndihmësit, personat që të pandehurit i kanë dhënë ndihmë pas
kryerjes së veprës penale, apo mbajtësit e sendeve apo dobisë pasurore të
fituar me anë të veprës penale. Rrethanat që tregojnë se i pandehuri mund të
ndikojë te këta persona poashtu duhet të jenë të posaçme dhe reale.
Të gjitha këto, në mes tjerash, janë arsye për caktimin e paraburgimit
sipas pikës (ii) të nënparagrafit 2 të paragrafit 1 të nenit 281.
Pesha e veprës penale vetvetiu nuk është arsye për caktimin e
paraburgimit nga se me KPPPK nuk është paraparë parabuargimi i
detyrueshëm. Për caktimin e paraburgimit sipas KPPPK pesha e veprës
penale duhet të jetë në lidhje me ndonjërën nga arsyet tjera të përmendura në
dispozitën e nenit 281 paragrafi 1 nënparagrafi 2 pika (iii).
Në çështjet penale që kanë mbetur të pagjykuara ndërsa aktakuza
është paraqitur në gjykatë para hyrjes në fuqi të KPPPK e të cilat duhet
përfunduar sipas Ligjit mbi procedure penale, neni 550, paraburgimi është i
detyrueshëm nëse gjykata në shkallë të parë shqipton aktgjykim me të cilin të
akuzuarin e gjykon me dënim 5 vjet ose dënim më të rëndë burgimi.
Karakteristikat personale dhe sjellja e mëparshme janë të lidhura me
personalitetin e të akuzuarit. Agresiviteti, impulsiviteti, konzumimi i
alkoolit, etj., janë karakteristika personale të një personi, gjithnjë duke pasur
parasysh edhe peshën e veprës, që tregojnë rrezikun se ai mund të përsëris
një vepër penale p.sh. të dhunës ndaj anëtarëve të familjes.
Sjellja e mëparme ka të bëjë kryesisht me dënueshmërinë e mëparme
të një të akuzuari dhe nëse ai me parë ka qenë i gjykuar dhe pas vuajtjes së
dënimit prapë ka kryer vepër të njëjtë ose të ngjashme penale tregon rrezikun
se ai mund të përsëris veprën penale.
Ambienti dhe kushtet nën të cilat jeton sidomos janë me rëndësi me
rastin e caktimit të paraburgimit sidomos të të miturve, por jo vetëm atyre.
Tri janë arsye përcaktimin e paraburgimit sipas kësaj baze ligjore, të
pengohet përsëritja e veprës penale, të pengohet përfundimi i veprës së
tentuar penale dhe pengimi i kryerjes së veprës penale për të cilën i akuzuari
është kanosur se do ta kryej mirëpo nuk është e nevojshme që të ekzistojnë që
të tri arsyet në mënyrë kumulative, mjafton ekzistimi i secilës prej tyre.
C. KOHËZGJATJA E PARABURGIMIT
Ne procedurën e hetimit kohëzgjatja e paraburgimit është e kufizuar

në nëntë muaj për vepra penale të dënueshme me burgim gjer në pesë vjet
burgim dhe dymbëdhjetë muaj për vepra penale të dënueshme me burgim
mbi pesë vjet. Nëse brenda këtyre afateve nuk paraqitet aktakuza atëherë
102
heqja e paraburgimit është e detyrueshme.

Teksti ligjor në gjuhën shqipe, angleze dhe serbe sa i përket
dispozitës së nenit 284 paragrafi 2 nënparagrfi 1 është i njejtë dhe në të gjitha
gjuhët thuhet për vepër penale të dënueshme me më pak se pesë vjet. Sipas
KPPK për asnjë vepër penale nuk është paraparë dënimi me burgim mbi tri e
më pak se pesë vjet. Për vepra penale të dënueshme me burgim gjer më tri
vjet zbatohet procedurë e shkurtër në të cilën kohëzgjatja maksimale e
paraburgimit para paraqitjes së propozimakuzës është 15 ditë, neni 463
paragrafi 2.
Për këtë arsye kjo dispozitë duhet ndryshuar dhe në vend të fjalëve
“me më pak se pesë vjet” duhen shënuar fjalët “gjer më pesë vjet”. Njëjtë
duhet vepruar edhe në nënparagrafin 1 të paragrafit 3. Në këtë drejtim flet
edhe nënparagarfi 2 i paragrafit 2 të nenit 284 në të cilën thuhet “gjashtë
muaj kur procedura zbatohet për vepër penale të dënueshme me burgim mbi
pesë vjet”.
Gjyqtari i procedurës paraprake cakton paraburgimin në kërkesë me
shkrim të prokurorit publik. Gjyqtari i procedures paraprake mund të caktojë
paraburgimin në kohëzgjatje më së shumti një muaj nga dita e arrestimit.
Nëse i pandehuri është arrestuar 72 orë para se të vendoset për parabaurgimin
e tij, këtë kohë të kaluar në arrest, gjyqëtari i procedures paraprake do tìa
llogaritë në muajin e parë të paraburgimit.
Gjyqëtari i procedurës paraprake cakton paraburgimin pas mbajtjes
së seancës dëgjimore për paraburgimin në të cilën janë prezent prokurori
publik, i pandehuri dhe mbrojtesi.
Paraburgimin e caktuar nga gjyqëtari i procedures paraprake kolegji
prej tre gjyqëtarësh, në propozim me shkrim të prokurorit publik, mund t’a
zgjasë edhe dy muaj. Kolegji nuk mban seancën dëgjimore. Mirëpo, kjo nuk
do të thotë se të pandehurit dhe mbrojtësit nuk u mundësohet të
kundërshtojnë me shkrim propozimin e prokurorit publik nga se atyre duhet
dorëzuar propozimin e prokurorit publik për zgjatjen e paraburgimit të paktën
tri ditë para ditës së skadimit të paraburgimit të caktuar nga gjyqëtari i
procedurës paraprake. Të informuar për propozimin e prokurorit publik ata
kanë të drejtë t’a kundërshtojnë propozimin me shkrim. Mosinfomimi i të
pandehurit dhe mbrojtësit për propozimin e prokurorit publik për zgjatjen e
paraburgimit paraqet shkelje esenciale të dispozitave të procedures penale
neni 403 par. 2, lidhur me nenin 285 paragrafi 2.
Pas çdo dy muaj të zgjatjes së paraburgimit nga kolegji prej tre
gjyqëtarësh për zgjatjen e paraburgimit prapë vendos gjyqëtari i procedurës
paraprake pas mbajtjes së seancës dëgjimore sikur me rastin e caktimit të
paraburgimit.
Kundër aktvendimit të gjyqtarit të procedures paraprake mbi
103
caktimin e paraburgimit gjithnjë është e lejuar ankesa për të cilën vendos

kolegji prej tre gjyqëtarësh ndërsa kundër akvendimit mbi vazhdimin e
paraburgimit të marrë nga kolegji prej tre gjyqëtarësh lidhur me ankesën
vendos kolegji i gjykatës drejtëpërdrejtë më të lartë.
D. HEQJA E PARABURGIMIT
Heqja e paraburgimit duhet bërë gjithnjë posa të vërtetohet se kanë

pushuar kushte të caktimit apo vazhdimit të tij. Gjatë hetimit paraburgimin
gjyqtari i procedures paraprake mund ta heq në çdo kohë me pëlqim të
prokurorit publik ndërsa kolegji prej tre gjyqëtarëve në rastin e
mosmarrëveshjes në mes të prokurorit publik dhe gjyqëtarit të procedures
paraprake. Dhënia e pëlqimit nuk e përjashton të drejtën e prokurorit publik
që edhe ai të propozojë heqjen e paraburgimit aq me parë kur ai, i autorizuar
të zbatojë hetimin, ka pasqyrën me të mirë se a kanë pushuar kushtet për
mbajtjen e mëtejme të të pandehurit në paraburgim.
Ngase me masën e paraburgimit kufizohen shumë nga liritë dhe të
drejtat themelore të njeriut i pandehuri dhe mbrojtësi në çdo kohë, kur
konsiderojnë se kanë pushuar arsyet për të cilat paraburgimi është caktuar
apo vazhduar kanë të drejtë t’i paraqesin ankesë kryetarit të trupit gjykues
apo gjyqëtarit të procedurës paraprake për të vendosur për ligjshmërinë e
mbajtjes së mëtejme të të pandehurit në paraburgim.
Mbajtja e seancës dëgjimore në bazë të ankesës së të pandehurit a
mbrojtësit për ligjshmërinë e paraburgimit nuk është e domosdoshme. Seanca
do të mbahet çdo herë kur nga ankesa vërtetohet se kanë pushuar arsyet për
paraburgimin sipas vendimit të fundit dhe se mbajtja e mëtejme e të
pandehurit në parabuargim nuk është e ligjshme.
Pas mbajtjes së seancës dëgjimore heqja e paraburgimit është e
detyrueshme kur vërtetohet se kanë pushuar kushtet për parabaurgim, ka
kaluar afati i paraburgimit i caktuar nga gjykata, kanë kaluar afatet
maksimale të zgjatjes e paraburgimit dhe kur ndalimi për ndonje arsye është i
paligjshëm.
KAPITULLI XXII - DËSHMITARËT BASHKËPUNUES
Dëshmitari bashkëpunes mund të shpallet në procedurën paraprake,

në procedure e hetimit dhe në procedurën pas akuzimit, konfirmimit të
aktakuzës dhe më së voni para leximit të aktakuzës në shqyrtimin gjyqësor.
104
Ai mund të jetë person i dyshuar apo i pandehur. Shpallja e të

dyshuarit për dëshmitar bashkëpunes ka mbështetje edhe në dispozitën e
nenit 300 paragrafi 4 nëpnaragrafi 2 sipas të cilit urdhëri për shpalljen e një
personi dëshmitar bashkëpunues mund të parasheh edhe ndalimin e fillimit të
procedures penale.
Parandalimi i kryerjes së veprave tjera penale nga persona tjerë
paraqitet në rastet kur dëshmitari bashkëpunues është anëtar i ndonjë
bashkimi kriminal, i ndonjë grupi të organizuar i cili në planin e vet ka
kryerjen e veprave penale sikur kishte me qenë rasti kur i dyshuri është shitës
i narkotikëve në rrugë në sasi të vogla dhe se me sasi më të mëdha furnizohet
nga një apo më shumë persona tjerë të cilët në intervale të caktuara
narkotikun e sjellin nga jashtë. Në këtë rast nëse dëshmia e tij është e
rëndësisë së tillë që mund të parandalojë personin apo personat tjerë që sjellin
narkotik nga jashtë të vazhdojnë me veprimtarinë kriminale dhe kjo arsyeton
shpalljen e këtij të dyshurari për dëshmitar bashkëpunues.
Detyrë e paditësit është për të vërtetuar se një i pandehur ka kryer një
vepër penale. Kur prokurori publik nuk disponon me prova të mjaftuara për
të nxjerrë çështjen në gjykatë apo kur nuk është i sigurtë se do të ketë sukses
t’a mbrojë rastin në gjykatë nëse ndonjë i pandehur nga grupi i të pandehurve
që në bashkëpunim kanë kryer një apo me shumë vepra penale dëshiron të
bashkëpunoj dhe të shpallet dëshmitar bashkëpunues prokurori publik nuk do
të duhej të hezitonte ti propozojë gjykatës që të pandehurin e tillë t’a shpallë
dëshmitar bashkëpunues.
Dëshmitari bashkëpunues në gjykatë duhet të dëshmojë të vërtetën
prandaj gjykata nuk do të urdhërojë shpalljen e tij pa vlerësuar si të vërtetë
dhe të vërtetë të plotë dëshminë e tij.
Kjo e vërtetë duhet të jetë e atillë që do të sigurojë ndjekje të
suksesshme penale të kryesve të tjerë të veprave penale, qofshin ato vepra të
kryera nga persona tjerë në bashkëpunim me dëshmitarin bashkëpunues apo
të kryera pa bashkëpunimin e dëshmitarit bashkëpunues.
Kërkesën për shpalljen e një dëshmitari dëshmitar bashkëpunues
mund t’a bëjë vetëm prokurori publik dhe jo edhe paditësit tjerë. Qëllimi i
këtij instituti është ndjekja e suksesshme, sidomos e krimeve të rënda dhe
krimit të organizuar.
Deklarata e veçantë e prokurorit publik mbi pretendimet faktike është
deklarata me të cilën prokurori publik i tregon gjykatës se çka do të dëshmojë
i dëshmitari bashkëpunues dhe atë se çfarë do të arrihet me dëshminë e tij.
Do të ndikojë ajo në parandalimin e tjerëve të kryejnë vepra penale, do të
ndikojë qenësisht në vërtetimin e drejtë dhe të plotë të gjendjes faktike dhe
me këtë edhe në ndjekjen e suksesshëm penal të kryesve tjerë të veprës
penale të cilën dëshmitari bashkëpunues e ka kryer bashkë me ta.
105
Dispozita e nenit 299 paragrafi 2 në gjuhën shqipe është e dhënë

gabimisht dhe nga ajo mund të përfundohet se prokurori publik mund të
kërkojë nga gjykata që për pretendimet faktike nga deklarata e dëshmitarit
bashkëpunues të mos njohtohet edhe mbrojtësi. Kjo nuk ka të bëjë me
mbrojtësin e dëshmitarit bashkëpunues por me të pandehurit tjerë dhe
mbrojtësit e tyre sepse në seancën e mbyllur në të cilën dëgjohet kërkesa e
prokurorit publik prezent mund të jetë edhe mbrojtësi i dëshmitarit
bashkëpunues.
Në tekstin ligjor në gjuhën serbe dhe angleze thuhet se pretendimet
faktike nga deklarata mund të bëhen të fshehta nga pjesëmarrësit tjerë dhe
përfaqësuesit e tyre ligjor.
Në seancën e mbyllur gjykata dëgjon dëshmitarin bashkëpunues.
Qëllimi i mbajtjes së seancës është për të vlerësuar besueshmërinë e
dëshmitarit bashkëpunues dhe për të vlerësuar se a janë plotësuar kushtet nga
neni 298 për shpalljen e të pandehurit a të dyshuarit dëshmitar bashkëpunues.
Nëse gjykata pas dëgjimit gjënë së dëshmia e dëshmitarit
bashkëpunues nuk është e besueshme apo se nuk janë plotësuar kushtet nga
neni 298 do të refuzojë kërkesën e prokurorit publik dhe me këtë rast
dëshmia e dëshmitarit bashkëpunues e dhënë në seancën nuk mund të
përdoret në procedurë penale kundër dëshmitarit bashkepunues e as kundër
ndonjë personi tjetër si provë për vërtetimin e fajësisë.
Ndjekja penale ndaj personit që zbulon pretendimet faktike nga
deklarimi i prokurorit publik në deklaratën e veçant të bashkangjitur kërkesës
e për të cilën gjykata ka urdhëruar të mbahet fshehtë nuk përjashtohet dhe
personi që zbulon fshehtësinë nuk mund të thirret në përjashtimin nga
përgjegjësia penale në bazë të nenit 169 paragrafi 2., i KPPK.
Urdhërin për shpalljen e dëshmitarit bashkëpunues në procedurën
parapenale dhe gjatë hetimit e lëshon gjyqëtari i procedures paraprake ndërsa
në fazën e akuzimit kryetari i trupit gjykues që nënkupton edhe gjyqtarin e
procedures për konfirmim të aktakuzës, neni 151 nënparagrafi 14.
Urdhëri është në të vërtetë marrëveshje e arritur në mes të prokurorit
publik dhe dëshmitarit bashkëpunues.
Veprimet me të cilat është krye vepra apo veprat penale dhe
kualifikimin saj apo i tyre jurdik për të cilën apo për të cilat ndalohet fillimi i
procedures penale, ndalohet vazhdimi i procedures penale apo për të cilën
apo për të cilat nuk do t’i shqiptohet dënimi dëshmitarit bashkëpunues duhet
paraqitur në urdhër në mënyrën si paraqiten ato në dispozitiv të aktvendimit
mbi fillimin e hetimit apo të aktakuzës.
Dëshmitari bashkëpunues mund të ketë kryer me shumë vepra penale
dhe urdhëri për ndalimin e fillimit të procedurës penale, ndalimi i vazhdimit
të saj apo ndalimi i shqiptimit të dënimit mund të jipet vetëm për disa nga
106
ato dhe në këtë rast në urdhër duhet shënuar veprat penale konkrete për të
cilat ndalohet fillimi, vazhdimi i procedures penale apo shqiptimi i dënimit.
Përmbajtja e bashkëepunimit do të thotë përmbajtja e asaj se çka do
të dëshmojë dëshmitari bashkëpunues.
Urdhëri për shpalljen e dëshmitarit bashkëpunues mund të revokohet
në kërkesë të prokurorit publik. Urdhërin mund t’a revokojë kolegji prej tre
gjyqëtarëve kur gjen se vërtetohet së dëshmia e dëshmitarit bashkëpunues
është e rreme apo nuk është e plotë në masën për të cilën është arritur
marrëveshja për përmbajtjen e bashkëpunimit.
Me deklarim të rrejshëm dëshmitari bashkëpunues kryen veprën
penale Deklarata e Rrejshme e dëshmitarit bashkëpunues nga neni 308
paragrafi 1 dhe me rastin e marrjes së tij në pyetje gjyqëtari i procedures
paraprake apo kryetari i trupit gjykeus duhet t’i tërheqin vërejtjen për këtë
dhe ai duhet të nënshkruajë procesverbalin se është njohtuar dhe i ka kuptuar
pasojat e dëshmisë së rreme.
KAPITULLI XXIII - AKTAKUZA DHE KONFIRMIMI I

AKTAKUZËS
A. NGRITJA E AKTAKUZËS
Aktakuze mund të paraqesin prokurori publik dhe paditesi subsidiar

ndërsa paditesi privat vetem propozimakuzë.
Aktakuza mund të ngritet në bazë të provave të mbledhura në
procedurën e hetimit, në praktiken gjyqësore e emërtuar si aktakuze pas
hetimit, dhe në bazë të informacioneve që disponon prokurori publik dhe
për të cilat ai vlerson së paraqesin bazë të mjaftueshme për ngritjen e
aktakuzes, në praktiken gjyqësore e emërtuar si aktakuzë e drejteperdrejte.
Informacionet që i disponon prokurori publik janë kryesisht informacione të
mbledhura me masat e fshehta dhe teknike të vezhgimit dhe hetimit.
Me rastin e paraqitjes së aktakuzes së drejteperdrejte prokurori publik
do të duhej të jete i vemendshem sepse gjyqtari i procedurës paraprake ka
autorizim të vlersoj së informacionet dhe provat e prezentuara mbeshtesin
apo jo dyshimin e bazuar së i pandehuri ka krye vepren penale dhe nëse gjen
së ato ato nuk janë të tilla do ta pushoje procedurën dhe hudhe aktakuzen,
neni 316 par. 1 nepragrafi 4.
Me aktakuze percaktohet personi apo persosnat të cilit duhet gjykuar
dhe vepra apo veprat penale për të cilat ekziston dyshim i arsyeshem së ai
apo ata i kanë kryer.
107
Aktakuza në parim është parashtrese që paraqitet me shkrim dhe

sikur edhe të gjitha parashtresat tjera duhet të permbaje të gjitha ato që janë
të nevojshme për të mund me veprua sipas saj.
Emri dhe mbiemri i të pandehurit percktojne personin të cilit duhet
gjykuar ndërsa të dhënat e tij personale kanë të bëjne emrin dhe mbiemrin e
prindërve, për nenen edhe mbiemri i vajzerise, datelindjen, vendlidjen,
perkatesine kombetare, shtetesine, punesimin, gjendjen statusore, gjendjen
ekonmike, të dhënat mbi paraburgimin dhe arrestin shtepiak, të dhënat
mbi denueshmerine e mëparme apo procedurat penale që eventualisht
zbatohen ndaj tij.
I dyshuari dhe i pandehuri janë të detyruar të tregojne të dhënat për
identitetin e tyre. Mirpo nuk prjashtohet mundesia që ai të jep identitet të
rreme apo edhe të mos e tregoje fare identitetin e tij pa marre parasysh
pasojat që mund të këtë për caktimin dhe zgjatejen e paraburgimit. nëse gjer
në momentin e paraqitjes së aktakuzes nuk mund të vertetohet identiteti i tij
atëherë atij i vehet një emër me të cilin ai percaktohet në ate procedurë
penale.
Te dhënat mbi paraburgimin dhe arrestin shtepiak kanë rendesi për
llogaritjen e tyre në vendimin eventual me të cilin gjykata do ta gjykoje të
pandehurin, të dhënat mbi denueshmerine e mëparme kanë rendesi me
rastin e marrjes së vendimit mbi denimin ndërsa të dhënat për procedurat
tjera janë me rendesi për bashkimin e procedures.
Eshte e domosdoshme që për veprat penale të perdoret emertimi
ligjor i tyre dhe jo shkurtesat si psh. vepra penale armembajtje pa leje nga
neni 328 par. 2 apo shtija e paautorizuar e narkotikve nga neni 229 par. 1.
Koha e kryerjes së veprës penale është rrethanë me rendesi primare
lidhur me gjendjen faktike e sidomos për vertetimin e alibise së të pandehurit.
Koha është me rendesi edhe për aplikimin e drejtë të dispozitave mbi
parashkrimin e ndjekjes penale.
Vendi i kryerjes e veprës penale është me rendesi për percaktimin e
kompetences teritoriale të gjykates, gjykatat gjithnjë janë të detyruara të
kujdesen sipas detyrës zyrtare për kompetencen e tyre teritoriale.
Objekti në të cilin është krye vepra penale nekupton, edhe pse
gjuhesisht jo nga së njeriu nuk mund të jete objekt, edhe njeriun ndaj të cilit
kryehen penale kundër jetes dhe trupit, kundër integritetit seksual, ne raste të
caktuar ato kundër trafikut publik etj.
Mjeti apo mjetet me të cilat është krye vepra penale janë të
rëndësishme për vlersimin e pershtatshmerise së tentatives dhe vertetimin e
dashjes së të pandehurit.
Rrethane tjera të nevojshme për percaktimin me të sakt të veprës
penale mund të jene, vetia e të pandehurit nga së disa vepra penale mund ti
108
kryej vetem personat me veti të caktuara, personi pergjegjes, prindi,

kujdestari etj.
Te gjitha këto duhet perfshi në pershkrimin e ngjarrjes për të cilen
duhet gjykua gjykata. Gjykata nuk është e lidhur me kualifikimin juridik të
veprës penale të dhënë në aktakuze por është e lidhur me gjykimin e
ngjarrjes nga e kaluara e cila është prezentua në aktakuze.
Shpjegimi i arsyeve për ngritjen e aktakuzes është arsyetimi që ajo
duhet ta permbaje. në arsyetim prokurori publik jep pershkrimin e shkurter të
provave materiale, deshmive, mbrojtejs së të pandehurit, vlersimin e tyre,
arsyet pse gjykata duhet besoje provës apo provave të caktuara dhe arsyet që
tregojnë së nuk perjashtohet pergjegjesia penale e të pandehurit dhe arsyet që
tregojnë së i pandehuri ka krye mu vepren penale për të cilen akuzohet e jo
ndonje tjeter .
Nga percaktimi i gjykatës vertetohet së cilës gjykate i është paraqitur
aktakuza ndërsa rekomandimi mbi provat që duhet prezentuar në shqyrtimin
gjyqsor, emrat e ekspertve dhe deshmitarve që duhet ftuar në shqyrtimin
gjyqësor dhe rekomandimi për shkresat që duhen lexuar kanë për qellim që
ti mundesojne gjykatës të vlersoje dhe planifikoje kohen e nevojshme për
mbajtjen dhe kohezgjatjen e shqyrtimit gjyqsor.
Propozimi në aktakuze për caktimin e paraburgimit kur i pandehuri
gjendet në liri si dhe propozimi për heqjen e paraburgimit kur ai është në
praburgim duhet arsyetuar. të pandehurit që gjendet në liri paraburgimi
mund ti caktohet për të gjitha arsyet nga neparagrafi 2 i paragrafit 1 të
nenit 281. Edhe pas ngritjes së aktakuzes i pandehuri mund të ndikoje në
deshmitare, në të demtuarin, bashkekryresit apo ekspertet.
Nëse i pandehuri është në praburgim prokurori publik nuk mund të
propozoje në aktakuze vazhdimin e tij. Kur i pandehuri është në praburgim
dhe prokurori publik nuk propozon heqjen e paraburgimit gjykata, sipas
detyrës zyrtare, në afat prej tri diteve vlerson së a eksiztojne ende kushtet për
mbajtjen e të pandehurit në paraburgim, neni 306 paragrfi 5.
B. TË DREJTAT E TË PANDEHURIT NË SEANCEN E KONFIRMIMIT

TË AKTAKUZES.
Seanca për konfirmimin e aktakuzes zbatohet sipas dispozitave të

shqyrtimit gjyqësor sa i perket udheheqjes, shtyerjes dhe nderprerjes mirpo
ajo nuk është seance publike. Ajo mbahet me së voni dy muaj dite nga dita e
ngritjes së aktakuzes,neni 312 paragrafi 2.
I pandehuri dhe mbrojtësi kanë të drejtë të konsultohen dhe
pergadisin mbrojtjen prandej është detyre e gjykatës që aktakuzen tùa
109
dorëzoj se paku tetë dite para dites së mbajtjes së séances për konfimimin e
aktakuzes.
E drejta e të pandehurit për të hequr dore nga shqyrtimi i aktakuzes
dhe provave nekupton heqjen dore nga e drejta për të kundershtua aktakuzen
sa i perket pershkrimit të ngjarrjes, kualifikimit juridik të veprës penale dhe
pranueshmerise së provave që mbeshtesin aktakuzen.
Te heq dore nga seanca për konfimimin e aktakuzes ka të drejtë i
pandehuri nëse paraqet kundërshtim me shkrim kundër aktakuzes dhe
pranueshmerise së provave. Kundershtimi i të pandehurit dhe kerkesa e tij për
shpalljen e ndonje provë të papranueshme vendoset nga gjyqtari për
konfirmim të aktakuzes pa mbajtjen e seances për konfirmim, neni 312.
Seanca për konfimimin e aktakuzes duhet mbajtur gjithsesi nëse i
pandehuri nuk ka heq dore nga séanca e tille. Mosdeklarimi i të pandehurit
se heq dorë nga seanca për konfirmim të aktakuzes nënkupton së ai dëshiron
që të vazhdohet me seancën.
Thirrja e dorzuar të pandehurit për seancen për konfirmim të
aktakuzes duhet të jete thirrje e cila permban njohtimin për të drejten e të
akuzuarit të heq dore nga shqyrtimi i aktakuzes, të heq dore nga séance për
konfimimin e saj dhe të drejten e praqitjes së kundershtimit me shkrim
kundër aktakuzes dhe pranueshmerise së provave dhe të drejten në
vazhdimin e seances.
Prokurori publik është i detyruar ti dorzoje mbrojtesit materialet nga
neni 307 pragrafet 1, 2 dhe 3. nëse ai nuk ka mbrojtës këto duhet dorzuar të
pandehurit nga se mbrojtësi nuk mund të këtë në procedurë të drejta me të
medha së i pandehuri. Edhe mbrojtësi i të pandehurit, apo i pandehuri që nuk
ka mbrojtes, njohtohet në thirrje për seancen për konfirmimin e aktakuzes
për detyrimin e tij nga neni 308.
C. VENDIMET E GJYQTARIT PËR KONFIRMIMIN E AKTAKUZES
Perveq vendimit mbi konfirmimin e aktakuzes dhe pranueshmerise

së provave në bazë të nenit 312 dhe mbi konfirmimin e aktakuzes kur i
pandehuri pranon fajsine, neni 315, gjyqtari për konfirmimin e aktakuzes
mund të marr edhe vendimin mbi hudhjen e aktakuzes dhe pushimin e
procedurës penale kur gjen se janë plotësuar ndonjë nga kushtet e parapara në
nenin 316 paragrafi 1 dhe 2 të KPPPK.
Vepra penale nuk është vepër penale nëse si e tille nuk është e
parapare me ligj, nuk janë percaktuar me ligj tiparet e saj dhe për të cilen me
ligj nuk ështe parapa sankcioni penal ose masa e trajtimit të detyrueshem,
neni 6, apo është vepër e rendesise së vogel, neni 7, vepër e kryer në
110
mbrojtje të nevojshme, neni 8 dhe në kushtet e nevojes ekstreme neni 9 .

Rrethanat që perjashtojne pergjegjesine penale mund të jene mosha,
paaftesia mendore, mungesa e lidhjes shkakore, lajthimi faktik, lajthimi
juridik etj.
Nuk mund të ndermirret ndjekja penale pas kalimit të afatit të
parashkrimit, relative nëse procedura penale nuk ka filluar dhe absolut nëse
ajo nuk ka perfundura në afatin e parashkrimit të tille. Njekja penale nuk
mund të ndermirret as në rastin e amnistise apo faljes.
Fakti së në seancen për konfirmimin e aktakuzes nuk nxirren prova
me marrjen e deshmitarve apo ekspertve në pyetje dhe as nuk prezentohen
prova tjera, neni 314 paragrafi 6, nuk e liron gjyqtarin për konfirmimin e
aktakuzes të vlersoje provat dhe mjaftueshmerine e provave të propozuara
nga paditesi. Vlersimi i tille i gjyqtarit të procedurës paraprake nuk do të
thote vlersim i lire i provave të cilen të drejtë e ka trupi gjykues apo kryetari
i tij kur qeshtjen e gjykon një gjyqëtar i vetem. Ky vlersim ka të beje me
mjaftueshmerine e provave që mbeshtesin dyshimin e bazuar. Kur gjyqtari i
procedurës paraprake shpall të papranueshme provat e prezentuara në
anktakuze, apo gjen se aktakuza dyshimin e bazuar e mbeshtet vetem në
prova në bazë të së cilave i pandehuri nuk mund të shpallet fajtor, neni 157
do të thotë se nuk ka prova të mjaftueshme që mbështesin dyshimin e bazuar
dhe gjyqtari për konfimimin e aktakuzes do të hudhe aktakuzen dhe pushoje
procedurën penale.
D. ANKESA KUNDËR AKTVENDIMIT PËR HUDHJEN E

AKTAKUZES
Kunder aktvendimit mbi konfimimin e aktakuzes nuk është e lejuar

ankesa nga së me konfimimin e aktakuzes qeshtja penale i kalohet gjykatës
për gjykim ndërsa kundër aktvendimit mbi hudhjen e aktakuzes dhe
pushimin e procedurës penale ka të drejtë ankese prokurori publik dhe i
demtuari. Duke i dhënë ketyre këtë të drejtë sigurohet zbatimi i parimit të
dyshkallshmerise në vendosje.
Aktvendimi për hudhjen e aktakuzes mund të kundrshtohet për arsyet
nga neni 402 par. 1 neparagrafet 1, 2 dhe 3.
111
PJESA E KATËRT
SHQYRTIMI GJYQESOR DHE AKTGJYKIMI
KAPITULLI XXXIV- SHYRTIMI GJYQESOR
A. ARSYET E PERJASHTIMIT TË PUBLIKUT
Shqyrtimi gjyqësor në parim, neni 328 par.1është i hapur dhe në të

mund të marrin pjese personat e rritur pa kurfar kufizimi. I vetmi kusht është
që ata të mos jene të armatosur me arme apo mjete të rrezikshme. Për këtë
qellim është i lejuar kontrolli fizik i personave që marrin pjesë në shqyrtimin
gjyqësor.
Perjashtimin mund ta bëj gjykata sipas detyrës zyrtare apo në
propozim të paleve. Perjashtimi asnjehere nuk mund të behet pa degjimin e
paleve sepse kjo paraqet shkelje esenciale të dispozitve të procedurës penale
nga neni 403 paragrafi 1 neparagrafi 4.
Perjashtimi i publikut mund të urdherohet nga i tere shqyrtimin
gjyqësor ose vetëm nga një pjesë e caktuar e tij që kryesisht ka të bëj me
prezentimin e ndonje prove të caktuar.
Arsyetimi i aktgjykimit duhet të permbajë arsyera për perjashtimin
në të kunderten atij i mungojne arsyerat lidhur me faktet vendimtare.
Sekreti zyrtar nuk ka të bëj me procedurën penale por me ruajtjen e
sekretit të asaj që mesohet nga degjimi i deshmitarve të privilegjuar të cilet
në shqyrtim gjyqësor merren në pyetje pasi të jene liruar me parë nga organi
kompetent nga detyra e ruajtjes së sekretit zyrtar apo ushtarak.
Ruajtja e rendit publik nekupton ruajtjen e rendit publik në gjykatore,
në ndertesen e gjykatës dhe jashte saj në vendin ku është selia e gjykates.
Ruajtja e jetes së të akuzuarit, të dëmtuarit apo personave tjere ka të
bej me ruajtjen e integritetit të tyre fizik ndërsa ruajtja e jetes së tyre familjare
do të thote pengimi i publikut për të mesuar diçka nga jeta e tyre familjare e
cila do të kishte pasoja për integritetin e tyre moral.
Femijet, sidomos kur janë viktima të veprave penale kundër
integritetit seksual, trafikimit me njerez etj. janë shume të ndijshem dhe
112
është në interes te tyre që të mos mesohet së cka kanë pesuar ata gjatë
kryerjes së veprës penale.
Ruajtja e të dëmtuarit dhe deshmitarit, kur kemi të bëjme me
deshmitarin me anonimitet të kufizuar dhe ate me anonimitet të plote, është
detyre e shtetit dhe mosperjashtimi i publikut nga shqyrtimi gjyqësor ka gjasa
se mund të zbuloje identitetin e tyre dhe ta sjelle jeten e tyre në rrezik.
Nëse publiku është perjashtuar nga i tere shqyrtimi gjyqësor dhe
shqyrtimi nderpritet dhe nuk ka nevoje të filloje perseri, me rastin e
vazhdimit të tij, nuk ka nevoje të mirret vendim tjeter për perjashtimin e
publikut por, nëse shqyrtimi gjyqësor i nderprere fillon serish atëherë duhet
marre vendim të ri për perjashtimin e publikut nga se kemi të bëjmë me një
shqyrtim të ri gjyqesor.
B. PRISHJA E RENDIT NË SHQYRTIMIN GJYQESOR
Kryetari i trupit gjykues udhëheq me shqyrtimin gjyqesor dhe

kujdeset për mbajtjen e rendit në gjykatore dhe ruajtjen e dinjitetit të
gjykatës dhe për këtë ai ua terhjek vrejtjen të pranishmeve menjihere pas
hapjes së shqyrtimit gjyqesor, neni 333 paragrafai 1 dhe 335 paragrafi 1.
Prishja e rendit në shqyrtimin gjyqesor do të thot pengimi i rrjedhes
së qete të shqyrtimit gjyqesor ose mosveprimi sipas urdherave të kryetarit të
trupit gjykues. në të dy rastet kemi të bëjmë me pengimin e zhvillimit të
papenguar të shqyrtimit gjyqesor.
Rendin në shqyrtimin gjyqesor mund ta prishe çdo pjesmarres, i
pandehuri, mbrojtesi, prokurori publik, perfaqsuesi ligjor apo i autorizuar, i
demtuari, dëshmitari apo çdo person tjeter i pranishem ne gjykatore.
Çdo të pranishmi në shqyrtimin gjyqësor me rastin e prishjes së
rendit kryetari i trupit gjykues i terhjek së pari vrejtjen dhe kur kjo nuk ka
sukses mund të ndermerr masen e largimit të te pandehurit nga shqyrtimi
gjyqësor ndërsa personat tjere, përveq prokurorit publik, mund ti largoje dhe
në të njëjtën kohë ti denoje me gjobe gjer me 1.000 eruro.
Aktvendimi mbi denimin me gjobe është aktvendim i posaqem i
perpiluar dhe arsyetuar me shkrim dhe kundër tij është e lejuar ankese e
posaqme neni 337 paragrafi 1.
Dispozita e nenit 336 paragrafi 2, në të tri gjuhet, është në
kundershtim me vetevehten dhe parimet themelore të shqyrtimit gjyqesor. Në
të thuhet se i akuzuari mund të nxirret perkohesisht nga gjykatorja por nëse
është marre në pyetje në shqyrtimin gjyqësor ai mund të nxirret gjatë tere
kohes së shqyrtimit të provave. në bazë të nenit 371 paragrafi 1 i pandehuri
mirret në pyetje pas perfundimit të procedurësse nxjerrjes së provave dhe
113
marrja e tij në pyetje para nxjerrjes së provave praqet shkelje esenciale të

dispozitave të procedurëspenale neni 403 par. 1 neparagrfi 9. Kur i akuzuari
pranon fajsine dhe gjykata bindet së me rastin e pranimit të fajsise janë
permbushur kerkesat nga neni 315 paragrafi 1 në shqyrtimin gjyqesor nuk
nxirren provat por shqyrtimi gjyqesor vazhdohet me dhenien e fjaleve
perfundimtare. Nga kjo rrjedh se nga dispozita e nenit 336 paragrafi 2, fjalia
e parë duhet hequr presa e dytë dhe fjalet “ por nëse ai është marre në pyetje
në shyrtimin gjyqësor, atëherë ai mund të nxirret”.
Heqjen e ketyre fjaleve nga kjo dispozite e kushtezon dhe arsyeton
fjalia e dytë e saj në të cilen thuhet se kryetari i trupit gjykues para
perfundimit të procedurës se provave, që nënkupton edhe para marrjes së tij
në pyetje, therret të akuzuarin dhe e njohton për rrjedhen e shqyrtimit
gjyqesor. në rastin e tille i pandehuri nuk ka qene prezente në shqyrtim gjatë
nxjerrjes së provave dhe ai ka të drejtë të njojhtohet me to dhe ti kundershtoje
ato me marrjen në pyetje ndërsa ka edhe të drejtë të propozoje prova të reja,
neni 370.
I pandehuri i nxjerre nga shqyrtimi gjyqësor gjatë nxjerrjes së
provave dhe i thirrur për tu njohtua nga kryetari i trupit gjykues për rrjedhen
e shqyrtimit gjyqësor nëse serish vazhdon të prish rendin mund të nxirret
serish nga shqurtimi gjyqësor dhe me këtë rast e humbe edhe të drejten edhe
në dhenien e fjales perfundimtare. Në rastin e ketille atij aktgjykimin ia
komunikon kryetari i trupit gjykues apo gjyqtari i trupit gjykues në prani të
procesmbajtesit dhe për një komunikim të tille hartohet procesverbal.
Mbrojtesit dhe perfaqsuesit të autorizuar që vazhdojen me prishjen e
rendit edhe pas denimit me gjobe mund tu mohohet e drjeta në mbrojtje apo
perfaqesim. i pandehuri dhe i dëmtuari kanë të drejtë të angazhojne mbrojtës
apo perfaqsues të autorizuar tjeter. Kur i pandehuri kerkon të angazhoje
mbrojtës tjeter shqyrtimi gjyqësor nderpritet ndërsa sa i perket perfasuesit të
autorizuar nderprerja e shqrytimit gjyqësor nuk është e detyruar.
Për mohimin e të drejtes në mbrojtje mbrojtesit dhe në perfaqsim
perfaqsuesit të autorizuar mirret aktvendim në procesverbal dhe ai nuk u
dergohet paleve nga së ndaj aktvenedimit të tille nuk është e lejuar ankesa e
veqant, neni 336 paragrafi 3.
Edhe paditesi subsidiar dhe ai privat mund të largohen nga shqyrtimi
gjyqësor po qe se vazhdojne me prishjen e rendit pas denimit me gjobe. Ata
në shqyrtimin gjyqësor mund të jene prezent së bashku me perfaquesit e tyre
të autorizuar apo ligjor. Kur bashke me ta janë prezent edhe perfasuesit e
tyre shqyrtimi gjyqësor nuk nderpritet, vazhdohet me perfaqsuesit e tyre por
kur ata nuk kanë perfaqsues të autorizuar apo ligjor, shqyrtimi nderpitet dhe
vazhdohet pasi ata të angazhojne perfaqsues të autorizuar.
Femiun apo të miturin e demtuar si paditës apo paditës subsidiar
114
mund ti perfaqsojne perfaqsuesi i autorizuar, prinderit apo kujdestaret. Në se

femiu apo i mituri ka të dy prinderit secili prej tyre mund të jete perfaqsues i
tij ligjor dhe nëse njeri prej tyre është larguar nga shqyrtimi gjyqësor
perfaqsimin mund ta merr prindi tjeter.
Kunder prokurorit publik nuk mund të mirret vendim për dënim me
gjobe nëse ai edhe pasi ti jete terhjek vrejtja vazhdon të prish rendin në
shqyrtimin gjyqësor por për këtë mund të njohtohet kryeprokurori i tij e nëse
kemi të bëjmë me prishjen e rendit nga ana e kryerpokurorit atëherë njohtohet
kryeprokurori publik i prokurorise publike drejteperdrejte me të larte. Nëse
shqyrtimi gjyqësor ndërpritet nga kryeporkurori publik mund të kerkohet të
caktoje një prokuror publik tjeter për të përfaqsuar qeshtjen në vazhdim të
shqyrtimit gjyqesor.
Gjykata domosdoshmerisht duhet ta njohtoje Oden e Avokatve të
Kosovës për denimin e avokatit me gjobe dhe për largimin e tij nga shqyrtimi
gjyqesor, neni 336 paragrafi 7.
C. SHTYRJA DHE NDERPRERJA E SHQYRTIMIT GJYQESOR
Shtyerja e shqyrtimit gjyqesor mund të behet për arsye të nevojes së

nxjerrjes së provave të reja kryesisht ato që palet i kanë propozuar gjatë
shqyrtimit gjyqesor dhe gjykata ka aprovua propozimet e tille ndërsa prova
nuk mund të nxirret aty për aty.
Palet kanë të drejtë të propozojne prova dhe ato ti sjellin në
shqyrtimin gjyqësor apo dëshmitarët dhe ekspertet që propozojne të
degjohen ti therrasin të vijne në gjykate diten e mbajtjes së shqyrtimit
gjyqsor. Në këtë rast gjykata mund të vendos të nxjerr menjehere proven
materiale apo degjimin e ekspertit apo deshmitarit
Prove e re është edhe paraqitja e çrregullimit apo paaftesise mendore
të te akuzuarit pas kryerjes së veprës penale. I akuzuari i tille nuk mund të
percjell shqyrtimin gjyqësor dhe ai duhet shty.
Shqyrtimi gjyqesor në parim duhet shty për kohë dhe date të caktuar.
Kur te i pandehuri verehen shenja të çrregullimit apo paaftesise
mendore dhe duhet sherim i tij shqyrtimi kryesor nuk mund të shtyhet për
dite dhe kohë të pacaktuar dhe shqyrtimi i ri gjyqesor nuk do të caktohet para
së të vertetohet së ai është sheruar.
Shqyrtimi i shtyre gjyqësor domosdoshmërisht duhet të filloje
përsëri në rastet e ndryshimit të perberjes së trupit gjykues dhe kur shtyerja
ka zgjatur më shumë së tre muaj, është ndryshuar trupit gjykues, nëse është
ndryshuar kryetari apo secili prej anetarve të trupit gjykues.
115
D. PERMBAJTJA E PROCESVERBALIT MBI SHQYRTIMIN

GJYQESOR.
Procesverbali mbi shqyrtimin gjyqesor është pasqyre e asaj që është

zhvilluar gjatë mbajtjes së tij.
Shenimi i kohes së mbajtjes së shqyrtimit gjyqesor është me rendesi
për të vlersuar së a ka pasur shtyerje të shqyrtimit gjyqesor me shume së tre
muaj dhe për të vlersuar së a është deshte të filloje serish. Të dhënat mbi
shtyerjen dhe nderprerjen e shqyrtimit gjyqësor nuk shenohen në aktgjykim
dhe vertetimi i tyre mund të behet vetem me shiqimin në procesverbal.
Aktgjykimi mund të kudershtohet edhe për arsye se ajo që thuhet në
arsyerat e tij është në kundërshtim me permbajtjen e provave në shkresa të
lëndës dhe me rastin e shqyrtimit të aktgjykimit të kundershtuar për këtë
arsye procesverbali, mirpo jo vetem ai, sherben si bazë për vertetimin e
bazueshmerise së pretendimeve të tilla.
Ne permbajtjen e procesverbalit mbi shqyrtimin gjyqesor palet mund
të ndikojne me propozimet dhe vrejtjet e tyre. Vrejtjet mund të behen lidhur
me të gjitha ato që shenohen në procesverbal, vrejtjet në perberjen e trupit
gjykues dhe në saktesine e shenimit të deshmive apo deklaratave të bera.
Aktgjykimi mund të kundershtohet për arsye së ai bazohet në prova
që nuk janë nxjerre në shqyrtimin gjyqsor, neni 387 dhe nëse aktgjykimi
kundershtohet për këtë bazë vertetimi i pretendimeve të tilla mund të behet
vetem me shiqimin në procesverbal.
Palet kanë të drete të propozojne nxjerrjen e provave të reja në
shqyrimin gjyqesor dhe propozimet e tilla shenohen në procesverbal pa marre
parasysh a aprovohen apo jo.
Palet kanë të drejtë të komentojn proven e nxjerr dhe menyren e
marrjes së saj në shqyrtimin gjyqesor menjehere pas marrjes së provës dhe
këto komente duhet të shenohen në procesverbal.
Shenimi i pyetjeve të drejtuara të pandehurit,dëshmitarit apo
ekspertit në procesverbal parashtrimin e të cilave ka refuzuar kryetari i trupit
gjykues apo trupi gjykues është i rendesishem për të vlersuar se a është
vertetuar drejtë dhe në mënyrë të plotë gjendja e fakteve.
Shenimi i dispozitivit të plotë në procesverbal është me rendesi
sepse dispozitivi nga procesverbali mbi shqyrtimin kryesor është dispozitivi
burimor, origjinal, i aktgjykimit.
Pas shpalljes së aktgjykimit në procesverbal duhet shënuar faktin se
gjykata i ka paralajmerua palet në detyrimin e paralajmrimit të ankeses dhe
paralajmrimin nëse ai behet menjehere pas shpalljes së aktgjykimit.
116
E. FILLIMI I SHQYRTIMIT GJYQSOR
Prokurori publik dhe paditesi privat apo ai subsidiar lexojne aktin

akuzues që i kanë paraqitur gjykatës me shkrim sepse ai akt akuzues i është
dorzuar të pandehurit dhe mbrojtesit.
Kryetari i trupit gjykues që udhëheq me shqyrtimin gjyqesor mund të vendos
që ta prezentoje vete aktin akuzues të paditesit subsidiar apo privat pa ua
kontestua atyre të drejten që ta plotesojne prezantimin e bere nga kryetari i
trupit gjykues.
Leximi i aktit akuzues, që paraqet edhe fillimin e shqyrtimit gjyqësor
ka rendesi për tu njohtuar me të antaret e trupit gjykues dhe publiku të cilet
rendom nuk kanë njohuri se për cka dhe kujt do ti gjykohet.
Gjyqtari për konfirmimin e aktakuzes me rastin e marrjes së vendimit
mbi konfirmim nuk është i lidhur me kualifikimin juridik të paditesit të dhënë
në aktakuze dhe rrjedhimisht kesaj mund ta konfirmoje aktakuzen për ndonje
vepër tjeter e jo për ate që i pandehuri është akuzuar me aktakuzen e
paraqitur me shkrim, 316 paragrafi 6. në rastin e tille vepra penale për të cilen
do të gjykohet është vepra penale e percaktuar në aktvendimin mbi
konfirmimin e aktakuzes.
F. RENDI I PREZENTIMIT TË PROVAVE
Rendin e prezentimit të provave në shqyrtimin gjyqesor e cakton

kryetari i trupit gjykues mirpo ai nuk mund të percaktoje që i pandehuri të
mirret në pyetje para prezentimit të provave sepse kjo praqet shkelje
esenciale të dispozitave të procedures penale, neni 403 pararagrfi 1
neparagrfi 9
Se pari, në parim, prezenton provat e veta paditesi ndërsa pas tij
mbrojtësi apo i pandehuri që nuk ka mbrojtes. Kjo është e rëndësishme sepse
i pandehuri me rastin e marrjes së tij në pyetje mund të ballafaqohet me
provet e prezentuara nga paditesi ndërsa me këtë atij i ipet mundesia që para
së të mirret në pyetje të këtë pasqyre lidhur me të gjitha provat që e
ngarkojne apo e shfajsojne.
Ne dispoziten e nenin 360 paragrafi 3 nuk është thene së kur është
radha e të dëmtuarit të prezentoje provat e veta por duke pasur parasysh së
rendi i dhenies së fjales perfundimtare është percaktuar me ligj dhe së i
dëmtuari është ai që jep fjalen perfundimtare pas prokurorit publik, neni 380,
i demtuari duhet edhe të prezentoje provat e veta pas prokurorit publik dhe
para mbrojtjes
117
Ne shqyrtimin gjyqesor së pari prezentohen provat e propozuara me

parë e pastaj provat të cilat janë propozuar në shqyrtimin gjyqesor dhe për të
cilat gjykata ka marre vendim të nxirren në shqyrtimin gjyqesor.
Perveq provave të propozuara nga palet dhe i dëmtuari gjykata
gjithnji, sipas detyrës zyrtare mund të vendos të prezentohen edhe prova që
ajo gjen së duhet prezentua e që janë me rendesi për vertetimin e plote dhe të
drejtë të gjendjes faktike.
Kunder vendimit të gjykatës me të cilin refuzohet propozimi për
nxjerrjen e një provë të caktuar nuk është e lejuar ankese e posaqme por
nxjerrja e provës së refuzuar një here mund të kerkohet perseri gjer në
përfundim të shqyrtimit gjyqesor.
G. NDRYSHIMI DHE ZGJERIMI I AKTAKUZES
Paditesi nuk mund ta ndryshoje aktin akuzues para së të filloje

shqyrtimi gjyqesor dhe perfundoj prezentimi i provave sepse këtë të drejtë e
gezon vetem në ratstin kur provat e nxjerra në shqyrtimin gjyqesor tregojnë
së vertetohet një gjendje tjeter faktike nga ajo e paraqitur në aktin akuzues.
Me ndryshimin e aktakuzes para fillimit të shqyrtimit gjyqësor do të mohohej
e drejta e të pandehurit që lidhur me aktakuzen të deklarohet në seancen
për konfirmimim e aktakuzes apo e drejta e paraqitjes së kundershtimit me
shkrim kur hjek dore nga seanca për konfirmim.
Eshte e drejtë e paditesit të ndryshoje aktin akuzues dhe pershkrimin
tìa pershtat gjendjes së vertetuar me provat e nxjerra në shqyrtimin gjyqesor
dhe paditesi do të duhej ta beje këtë gjithnjë kur kjo paraqitet e nevojshme
nga së rrezikon ta humbe rastin.
Kur gjendja e fakteve në shqyrtimin kryesor ndryshon paditesi ka dy
mundesi të ndryshoje aktin akuzues gojarisht në shqyrtimin gjyqesor apo të
kekoje që shqyrtimi gjyqesor të nderpritet për pergaditjen e aktakuzes së re.
Gjykata nuk është e detyruar të aprovoje kërkesën për nderprerjen e
shqyrtimit gjyqesor ndesra nëse kërkesën e tille e aprovon i cakton paditesit
afatin brenda të cilit ai është i detyruar të paraqes aktakuzen me shkrim sepse
kopja e saj duhet dorzuar të pandehurit para vazhdimit të shqyrtimit gjyqesor.
Për aktakuzen e ndryshuar nuk zbatohet procedura e konfirmimit.
Kur prokurori publik ndryshon gojarisht aktakuzen apo e zgjeron ate

në shqyrtimin gjyqësor gjykata, varësisht nga vellimi dhe rendesia e
ndryshimit apo zgjerimit, në kërkesë të mbrojtesit dhe të pandehurit mund të
nderprese shqyrtimin gjyqesor për tu mundesua atyre pergaditjen e mbrojtjes.
118
Janë dy mundesi të zgjerimit të aktakuzes në shqyrtimin gjyqesor, i

pari kur i pandehuri në shqyrtimin gjyqesor kryen vepër të re penale dhe i
dyti kur në shqyrtimin gjyqesor mesohet për një vepër tjeter penale të kryer
nga i pandehuri.
Vepra e re e kryer në shqyrtimin gjyqesor apo ajo e kryer me parë
nga i pandehuri dhe e zbuluar në shqyrtimin gjyqesor mund të mos jete në
kompetencë lendore të gjykatës prane të cilës është duke u mbajtur shqyrtimi
gjyqesor dhe nëse kjo ndodhe gjykata, pas degjimit të paleve, mund tìa
dergoje shkresat gjykatës me të larte për të gjykuar për të dy veprat penale
në një procedurë të vetme. Kjo është edhe në interes të te pandehurit. Ai ka
të drejtë në një procedurë unike sepse do të kishte shpenzime me të vogla
dhe nuk do të sjellej në pozite që të këtë dy aktgjykime të formes së prere
dhe të kerkoje me vone rishikimin e procedurëspenale.
Gjykata domosdoshmerisht nuk është e obliguar të gjykoje edhe për
vepren penale për të cilen është zgjeruar aktakuza dhe mund të vendos që për
këtë vepër penale të gjykohet ndaraz në një shqyrtim tjeter gjyqesor.
Zgjerimi i aktakuzes mund të behet me goje apo me shkrim. nëse
është bere me shkrim kopja e aktakuzes së zgjeruar i dorëzohet të pandehurit
para vazhdimit të shqyrtimit gjyqësor dhe procedura për konfirmimin e
aktakuzes së zgjeruar edhe me këtë rast nuk zbatohet.
H. FJALA PERFUNDIMTARE E PALEVE
Fjalen perfundimtare mund ta japin paditesi, i demtuari, mbrojtësi

dhe i pandehuri. Pjesmarresit tjere në procedurë nuk kanë të drejtë në
dhenien e fjales perfundimtare.
Shqyrtimi gjyqësor është gojor dhe fjalet perfundimtare duhet të
paraqiten gojarisht sepse palet duhet të dijne për konkluzionet, argumentet
dhe propozimet e njera tjetres nga së kanë të drejtë tu pergjigjen atyre.
Paraqitja e fjales perfundimtare vetem me shkrim nga ana e paditesit pa u
dhënë ajo edhe gojarisht në shqyrtimin gjyqësor paraqet shkelje esenciale të
dispozitave të procedurëspenale, neni 403 paragrafi 2 lidhur me nenin 381
paragrafi 1 i KPPK sepse të pandehurit i mohohet e drejta në mbrojtje nga së
ai ka të drejtë ti komentoje pretendimet dhe konkluzionet e paditesit në
fjalen e tij perfundimtare.
Ne fjalen perfundimtare palet nuk mund tu referohen provave të
shpallura të papranueshme. Fjala perfundimtare mund të mbeshtetet dhe
ilustrohet me mjete të ndryshme që mund të shihen, shkrime të ndryshme,
tabela apo inqizime tonike apo vizuele të marra me masa të fshehta të hetimit
dhe vezhgimit.
119
Karakteri dhe sjellja e deshmitarve gjatë procedurës penale dhe

raporti i tyre me të pandehurin dhe të demtuarin janë me rendesi për të
vlersuar besueshmerine e deshmive të tyre.
Lidhur me kualifikimin jurdik të veprës penale paditesi mund të
paraqes qendrimet e tij pse vepren për të cilen e ka akuzuar të pandehurin
duhet kualifikua ashtu si konsideron ai.
Paditesi, nëse kemi të bëjmë me vepra penale të denueshme me
gjobe ose me burgim, ka të drejtë të propozoje llojin e denimit sepse në ligj
nuk është thene shprehimisht së nuk e ka këtë të drejtë mirpo nuk mund të
propozoje edhe lartesine e denimit. Ai mund të propozoje shqiptimin e
denimit me kusht dhe vrejtjes gjyqësore.
Kerkesen pasurore-juridike të te dëmtuarit nuk mund ta perfaqsoje
prokurori publik. Këtë kërkesë mund ta paraqet vetem i dëmtuari dhe ai duhet
të arsyetoje ate në fjalen perfundimtare. për ta arsyetuar bazen juridike e
detyrimit të te pandehurit për ta permbushur kërkesën pasurore-juridike ai ka
të drejtë të jep komente lidhur me pergjegjesine penale të te pandehurit dhe
tu referohet provave që vërtetojnë pergjegjesine e tille.
Mbrojtesi dhe i pandehuri para se të japin fjalet e tyre perfundimtare
janë njohtua me fjalet perfundimtare të paditesit dhe të dëmtuarit dhe ata
gjatë fjales së tyre perfundimtare kanë të drejtë të paraqesin pretendimet e
veta lidhur me të gjitha ato qeshtje për të cilat kanë të drejtë paditesi dhe i
dëmtuari dhe njekohesisht edhe tu referohen dhe dhënë pergjigje në fjalet e
dhena perfundimtare të paditesit dhe të demtuarit.
Nëse paditesi dhe i dëmtuari e komentojne fjalen perfundimtare të
mbrojtesit apo të pandehurit mbrojtësi dhe i pandehuri kanë serish të drejtë
tu pergjigjen komenteve të tyre dhe kjo siguron që fjala e fundit në shqytim
gjyqesor gjithnjë të jete ajo e të pandehurit.
I. ARSYET E HUDHJES SË AKTAKUZES
Me këtë dispozite ligjedhenesi nuk ka respektur sistematiken e

KPPPK. Hudhja e aktakuzes sipas dispozites së nenit 384 është parapa pas
dispozitave që rregullojne procedurën e dhenies së fjaleve perfundimtare, që
në parim është veprimi i fundit i paleve dhe gjykatës para shpalljes së
pefundimit të shqyrtimit. Fakti se aktakuza, sipas paragrafit 1 të nenit 384
mund të hudhet edhe pasi të caktohet shqyrtimi gjyqësor tregon së ajo për
arsyet nga kjo dispozite do të duhej të hudhej në mes të fazes pas konfirmimit
të aktakuzes e gjer në fazen e caktimit të shqyrtimit gjyqësor, që është faza e
pergaditjes së shqyrtimit gjyqsor. Arsyet e hudhjes së aktakuzes sipas kesaj
dispozite janë të njejta me arsyet për të cilat gjyqtari i procedurës për
120
konfirmimin e aktakuzes mund ta hudhe aktakuzen dhe pushoj procedurën

penale, neni 316 paragarfi 2.
Parashikimi i kesaj dispozite në fazen e pergaditjeve për shqyrtimin
gjyqësor dhe i mundesise së hudhjes së aktakuzes nga ana e kryetarit të trupit
gjykues do ta arsyetonte ekzistimin e dispozites. Me një autorzim të tille
gjykata do të eleminote gabimet eventuale të gjyqtarit të procedurës për
konfimimin e aktakuzes kur ai të konfirmoje një aktakuze perkunder
ekzistimit të arsyerave për hudhjen e saj dhe pushimin e procedurës penale,
neni 316 paragrafi 1. në këtë drejtim flet edhe dispozita e nenit 384 paragrafi
2 që parasheh mundesine e hudhjes së aktakuzes edhe pas caktimit të
shqyrtimit gjyqesor që nënkupton fazen para fillimit të tij.
XXXV AKTGJYKIMI
Ne mes të aktakuzes dhe aktgjykimit duhet të ekzistoje identiteti subjektiv

dhe objektiv dhe realizohet me faktin së aktgjykimi mund ti referohet vetem
personit apo personave të akuzuar me aktakuze dhe veprës apo veprave
penale që është apo janë objekt i saj, neni 386 paragrafi 1. Aktakuza
perfundimtare të cilës duhet referuar aktgjykimi është ajo prane së cilës ngel
paditesi në fjalen perfundimtare.
A. AKTGJYKIMI ME TË CILIN REFUZOHET AKTAKUZA
Me rastin e marrjes së aktgjykimit me të cilin refuzohet aktakuza

gjykata nuk leshohet fare në shqyrtimin e qeshtjes dhe vetem konstaton
arsyet e refuzimit.
Nëse paditesi terhiqet nga aktakuza nga momenti i hapjes së shqyrimit
gjyqësor gjer në perfundimin e tij gjykata merr aktgjykim me të cilin refuzon
aktakuzen. Gjykat nuk mund të vlersoje së a ka të drejtë apo jo prokurori
publik të terhiqet nga aktakuza. Edhe pse parimi i legalitetit, neni 6 paragrafi
3, prokurorin publik e detyron të filloje ndjekjen penale kur ekziston dyshim
i arsyeshem së është krye vepër penale që ndiqet sipas detyres zyrtare
prokurori publik disponon me aktakuze dhe ai në çdo kohë mund të hjek
dore nga ajo pa dhënë arsye në shqyrtimin gjyqesor për një veprim të tille.
Ai nga aktakuza mund të terhiqet edhe në shqyrtimin gjyqësor që mbahet
pran gjykates së shkalles së dytë. Paditesi subsidiar dhe paditesi privat nuk
janë persona zyrtar prandaj ndjekja penale varet vetem nga vullneti i tyre.
I dëmtuari posedon me të drejten e terhjekjes nga propozimi për
ndjekje për veprat penale që ndiqen sipas propozimit dhe ai këtë propozim
121
mund ta terhjeke gjer në përfundim të shqyrtimit gjyqesor në mungese të

propozimit të te dëmtuarit për veprat penale që ndiqen në bazë të propozimit
prokurori publik e humb cilesine e paditesit të autorizuar dhe ai detyrohet të
terhiqet nga akti akuzues.
Askush nuk mund të gjykohet me shume së një here për të njëjtën
vepër penale apo për vepër penale për të cilen me parë është liruar nga
aktakuza me aktgjykim të formes së prere apo për të cilen vepër penale ndaj
tij procedura penale është pushuar me aktvendim të formes së prere, neni 4
paragrafi 1.
Veprimet hetimore të ndermarra nga ana e policise, prokurorit publik
apo gjyqtarit të procedurësparaprake në fazen kur kryesi i veprës penale ende
nuk është i njohur nuk nderprejn rrjedhen e parashkrimit të ndjekjes penale.
Amistia dhe falja mund të jene bazë për refuzimin e aktakuzes nëse
ato kanë të bëjnë me amnistine apo faljen nga ndjekja penale gjer në
përfundim të procedures penale me aktgjykim të formes së prere.
B. AKTGJYKIMI ME TË CILIN I AKUZUARI LIROHET NGA

AKTAKUZA
Vepra penale nuk është vepër penale nëse asaj i mungojne ndonje nga
elementet qensore të veprës penale për të cilen i pandehuri është akuzuar apo
nëse i mungon ndonje nga elementet e përgjithshme të veprës penale të
paraprara në pjesen e përgjithshme të KPPK, nëse ajo nuk është e parapare
me ligj, nëse ka rrethana që perjashtojne kunderligjshmerine dhe nëse ajo
është e rrezikshmerise së vogel.
Kunderligjshmerine e perjashtojne mbrojtja e nevojshme, neni 8,
nevoja ekstreme, neni 9, urdherat nga larte, neni 10, kur plotesohen edhe
kushtet tjera nga tre nenparagrafet e paragrafit 1 të këtij neni , dhe vepra e
rendesise së vogel, neni 7 i KPPK.
Për të perjashtua kundrligjshmerine sipas nenit 7 të KPPK është e
nevojshme që vepra të permbaje të gjitha elementet qensore të veprës penale
por ajo duhet të jete e rendesise së vogel.
Rrethanat që perjashtojne pergjegjesine penale janë dhënë poshtu në
pjesen e përgjithshme të KPPK dhe janë paaftesia mendore, neni 12
paragrafi 1. lajthimi faktik, neni 18 paragrafi 1., lajthimi juridik, neni 19
paragrafi 1, lidhja shkakore, neni 14 dhe mosha, neni 11 paragrfi 2 i KPPK.
Penalisht është pergjegjes vetem kryesi të cilin dispozitat e
përgjithshme të KPPK e percaktojne penalisht të pergjegjshem. Në kryerjen
e një vepre penale në bashkepunim mund të marrin pjese persona që janë dhe
122
që nuk janë penalisht pergjegjes. Në se një person i afte të jete penalisht

pergjegjes shtyt një femije nen moshen katermbedhjete vjeqare të kryej një
vrasje, femiu nuk është penalisht pergjegjes për shkak të moshes por shtytesi
është penalisht pergjegjes dhe mund të denohet brenda kufijve të denimit të
parapare për ate vepër penale brenda të cileve do të mund të denohej kryesi.
Lirimi i të pandehurit nga aktakuza sipas bazes së eksiztimit të
rrethanave që perjashtojne pergjegjesine penale vjen në konsiderim vetem
atëherë kur vepra penale është krye apo tentue kur tentativa është e
denueshme sipas ligjit. Ndaj të pandehurit që vertetohet së vepren penale e
ka krye në gjendje të paaftesise mendore prokurori publik mund të propozoje
të urdherohet masa e trajtimit të detyrueshme psikiatrik, neni 76 i KPPK.
Baza me e favorshme e lirimit nga aktakuza për të pandehurin është
ajo së nuk është provuar së ai ka krye vepren penale për të cilen akuzohet. Në
rastet nga nenparagragrafi 1 i këtij neni i pandehuri ka ndermarre veprime të
caktuara me dashje apo nga pakujdesia apo nuk ka ndermarre veprimet të
cilat është deshte ti ndermerr mirpo në veprimet e tij nuk përmbahen
elementet qensore të një vepre penale ndërsa në rastin nga nenparagrfi 2 i
pandehuri ka krye vepren penale por ka rrethana që perjashtojne
pergjegjesine e tij penale.
I pandehuri i liruar nga aktakuza sipas bazave nga nen paragrafet 1
të nenit 390 ka të drejtë të paraqes ankese kundër aktgjykimit lirues dhe të
propozoje që të lirohet nga anktakuza sipas bazes nga neparagrafi 3, bazes së
nuk është provua së ai ka krye vepren penale për të cilen akuzohet.
C. AKTGJYKIMI ME TË CILIN I AKUZUARI SHPALLET

FAJTOR.
Dispozita e neparagrfit 1 të paragrafit 1 të nenit 391 thot së

aktgjykimi duhet të këtë bazen e fakteve të aktgjykimit që përfshijnë
konkretizimin e veprimeve të ndermarra apo mosveprimeve që është deshte ti
ndermerr i pandehuri kur ai ka qene i detyruar të veproje, faktet dhe rrethanat
që permbajne elementet qensore të veprës penale dhe të gjitha faktet tjera të
rëndësishme për dallimin e veprës penale nga veprat tjera dhe aplikimin e
drejtë të ligjit penal.
Për emertimin të veprës penale duhet perdore emertimin e plote të
veprës penale të dhënë nga ligjedhenesi.
Perveq dipsozites ligjore që vepra penale ka sipas ligjit, në dispozitiv
të aktgjykimit duhet shënuar edhe dispozitat tjera të KPPK që kanë të bëjnë
me vendimin mbi denimin, zbutjen apo ashpersimin e tij, lirimin nga denimi,
denimet alternative, konfiskimin, etj. Nëse një vepër penale mund të kryhet
123
me dashje dhe nga pakujdesia, rasti i veprave penale kundër trafikut publik,
në dispozitiv duhet shënuar edhe paragrafet që ligjedhenesi i ka parapa për
dashje, për pakujdesi apo për pasojen e caktuar.
Me shenimin e denimit në dispozitiv të aktgjykimit nekuptohet
shënimi i denimeve të caktuara për secilen vepër penale në rastin e bashkimit
të veprave penale, denimin unik, denimet alternative ndërsa në rastin e
shqiptimit të denimit me kusht kur ekzekutimi i tij kushtezohet me
permbushjen e ndonje detyrimi nga neni 43 paragrafi 3 i KPPK edhe detyrimi
apo detyrimet që duhet permbushe i akuzuari dhe afatet për permbushjen e
tyre.
Nëse të pandehurit bashke me denimin kryesor i është shqiptuar edhe
masa e trajtimit të detyrueshem aktgjykimi permban urdherin për masen
konkrete ndërsa nëse është urdherua konfiskimi i dobise pasurore edhe
urdherin për konfiskim.
Ne denimin e shqiptuar me burgim apo me gjobe llogaritet edhe koha
e kaluar në paraburgim apo arrest shtepiak. Dënim i mëparme i vuajtur mund
të jete denimi i shqiptuar për kundervajtje nëse lidhur me një ngjarrje për
të cilen gjykohet i akuzuari me parë ka qene i denuar për kundervajtje. Rasti
i dytë i llogaritjes së denimit të mëparme të vuajtur në praktike mund të
paraqitet kur me mjete të jashtezakonshme juridike anulohen aktgjykimet dhe
urdherohet nderprerja e ekzekutimit të denimit kur i pandehuri ka filluar ta
vuaj denimin në bazë të aktgjykimit të anuluar dhe në gjykimin e serishem i
pandehuri perseri shpallet fajtor dhe gjykohet me dënim me burgim.
Dispozitivi duhet të permbaje edhe vendimin mbi shpenzimet e
procedurës penale dhe kohen mbrenda së cilës i pandehuri duhet ti paguaj
ato. Obligimi i të padnehurit për pagimin e shpenzimeve të procedurës penale
nuk mund të shendrohet në dënim sikur mund të zevendesohet me denim me
burgim denimi me gjobe nen kushtet e vendosura në aktgjykim.
D. PERMBAJTJA E AKTGJYKIMIT TË PERPILUAR ME

SHKRIM
Aktgjykim burimor është aktgjykimi nga procesverbali mbi

shqyrtimin gjyqësor për këtë arsye në procesverbal mbi shqyrtimin gjyqësor
shenohet i tere dispozitivi i aktgjykimit. Aktgjykimi i perpiluar me shkrim ka
tri pjese, ate hyrese, dispozitivin dhe arsyetimin.
Ne hyrje të aktgjykimit duhet shënuar se ishte apo jo i pandehuri
prezent në shqyrtimin gjyqësor nga se shqyrtimi gjyqësor, në rastet e
parapara me ligj, neni 472 par. 1. mund të mbahet edhe pa prezencen e të
pandehurit.
124
Ne hyrje shenohet emertimi dhe kualifikimi jurdik i veprës penale të

dhënë në aktakuze apo të ndryshuar në shqyrtimin gjyqësor e jo emertimi i
veprës penale për të cilen gjykata të akuzuarin e shpall fajtor. Gjykata
gjykon për vepren penale për të cilen i pandehuri akuzohet dhe ajo duke mos
qene e lidhur me kualaifikimin juridik të veprës penale të dhënë në aktakuze
të pandehurin mund ta shpall fajtor për cilen do vepër tjeter penale dhe në
arsyetim të aktgjykimit do të jep arsyera për dallimin në mes të veprës penale
të dhënë në aktakuze dhe kualifikimit të saj juridik dhe veprës penale dhe
kualifikimit juridik të asaj vepre penale që gjykata ka gjetë se ka krye i
pandehuri.
Nuk është e domosdoshme të shenohet në hyrje të aktgjykimit emri
dhe mbiemri i prokurorit publik ndërsa duhet shënuar emrin dhe mbiemrin e
paditesit subsidiar apo atij privat.
Pa marre parasysh llojin e aktgjykimit në dispozitiv të tij duhet
shënuar pershkrimin e veprës penale, emertimin e saj ligjor dhe kualifikimin
juridik. në dispozitiv të aktgjykimit me të cilin është refuzua aktakuza apo
i pandehuri është liruar shenohet dispozitivi i aktakuzes ndërsa dispozitivi i
aktgjykimit me të cilin i pandehuri shpallet fajtor nuk do të thote së
domosdoshmerisht duhet të jete i njëjtë sikuar ai nga aktakuza.
Pershkrimit i veprës penale perfshin elemetet objektive, veprimet e
të pandehurit, kohen dhe vendin e ndermarjes së tyre, mjetin apo mjetet me
të cilat ato veprime janë ndermarre, pasojat e veprës penale në dispozitiv
duhet shënuar dhe elementin subjektiv të veprës penale, dashjen apo
pakujdesine.
Kur kemi të bëjmë me aktgjykim të marre me rastin e gjykimit të
njehereshem të veprave penale dhe gjykata për disa vepra refuzon aktakuzen,
për disa të pandehurin e liron nga aktakuza ndërsa për disa e shpalle fajtor së
pari duhet shenua veprat për të cilat aktakuza refuzohet, pastaj ato për të cilat
i pandehuri lirohet nga aktakuza dhe në fund ato për të cilat gjykata të
pandehurin e shpall fajtor.
Kur kemi të bëjme me vepa penale të kryera në bashkim në
dispozitiv së pari shenohen denimet e caktuar për secilen nga ato e pastaj
denimin unik me të cilin gjykata e gjykon të pandehurin.
Kur kemi të bëjmë me vepër të vazhduar penale në dispozitiv të
aktgjykimit nuk shenohen veprat penale për të cilat gjykata gjen së i
pandehuri nuk i ka krye apo për të cilat duhet refuzua aktakuza nga e cila nuk
është terhjek paditesi.
Provat në procedurën penale rendom janë kunderthenëse dhe për
këtë në arsyetim të akgjykimit duhet pershkruar shkurtimisht permbajtjen e
tyre dhe arsyet pse gjykata ka gjetur së me një provë është vertetua ndonje
fakt vendimtar në procedure. Aktgjykimi lidhur me provat duhet të
125
permbaje arsye pse gjykata i fali besimin provës së caktuar dhe pse provës
tjeter nuk i fali besimin.
Palet kanë të drejtë të propozojne nxjerrjen e provave të reja gjer në
përfundim të shqyrtimit gjyqësor dhe nëse gjykata nuk ua mundeson këtë të
drejtë aktgjykimi duhet të permbaje arsyet e refuzimit të propozimit për
nxjerrjen e provës apo provave të reja të propozuara.
Aktgjykimi duhet të permbaje arsyera për kualifikimin juridik të
veprës penale dhe arsyera pse gjykata nuk aprovoi propozimin e paleve
lidhur me kualifikimin juridik.
Gjykata është e autorizuar të individualizoje denimin dhe në këtë
drejtim ka mundesi ta zbuse ate apo ta ashpersoje. në të dy këto raste
aktgjykimi duhet të permbaje arsyera pse denimi është zbute apo ashpersua.
Nëse gjykata në kushtet e parapara me ligj të pandehurin e liron nga denimi
duhet dhënë arsyera pse të pandehurin e liroi nga denimi.
Ne arsyetimin e aktgjykimit me të cilin refuzohet aktakuza shenohet
vetem e dhena së paditesi i autorizuar ka hjeke dorë nga aktakuza.
Aktgjykimi kundër të cilit nuk është paralajmerua ankese nga asnje
pale me të drejtë ankese nuk ka nevoje të permbaje arsyetim, neni 400
paragrafi 3 ndërsa aktgjykimi i marre në bazë të pranimit të fajsise duhet të
permbaje arsyera lidhur me plotesimin e kerkesave nga neni 315 paragrafi 1
dhe arsyera lidhur me vendimin mbi denimin dhe nëse janë shqituar edhe për
denimet alternative, masat e trajtimit të detyrueshem dhe konfiskimin e
dobise pasurore të fituar me ane të veprës penale.
126
PJESA E PESTË
PROCEDURA ME MJETE JURIDIKE
KAPITULLI XXXVI - ANKESA KUNDËR AKTGJYKIMIT TË

GJYKATËS SË SHKALLES SË PARE
Ankesa e praqitur në afat dhe nga pala e autorizuar pezullon

ekzekutimin e aktgjykimit, pa marre parasysh arsyet e kundershtimit.
Aktgjykim i kundershtuar vetem për arsye të vendimit mbi
sankcionet penale pezullon aktgjykimin edhe sa i perket zbatimit të ligjit
penal dhe rregullueshmerise së marrjes së tij sepse gjykata e shkalles së
dyte,sipas detyrës zyrtare e lidhur me ankesen, e shqyrton ate edhe lidhur me
shkeljet e caktuara esenciale të dispozitave të procedurëspenale dhe shkeljes
së ligjit penal në dëm të te pandehurit.
A. E DREJTA NË ANKESE
Ne dëm të te pandehurit ankese mund të paraqet paditesi prokurori

publik dhe për veprat e caktuara penale edhe i demtuari.
KPPPK nuk parasheh mundesine që ndonje person tjeter përveq

mbrojtesit, perfaqsuesit ligjor të te pandehurit dhe prokurorit public të kene
të drejtë të paraqesnin ankse kundër aktgjykimit në favor të te pandehurit.
Paditesi privat dhe ai subsidiar edhe pse sipas dispozites së nenit 65 par. 1 i
gezojne të gjihta të drejtat që i gezon edhe prokurori publik përveq atyre
që këtij i takojne si organ shtetror prap se prap nuk kanë të drejtë të
paraqesin ankese në favor të te pandehurit. Vetem prokurori publik është në
të njëjtën kohë organ shtetror i autorizuar të ndermarr ndjekjen penale dhe të
kujdeset për mbrojtjen e ligjshmerise.
Kunder aktgjykimit të gjykatës së shkalles së parë ka të drejtë të
paraqes ankese përveq prokurorit publik kompetent për të veprua prane asaj
gjykate dhe prokurori publik me i larte me kusht që të dëshmojë i së ka
vendosur të marr persipër ndjekjen penale nga prokurori publik me i ulte në
bazë të autorizimit që i jep Ligji mbi Prokurorine Publike. Ai nuk mund të
paraqes ankese jashte afatit e as në rastin kur prokurori publik kompetent për
127
të vepruar prane gjykatës që ka marre aktgjykimin në shkalle të parë nuk e ka

paralajmerua ankesen apo ka hjeke dore nga ankesa.
LPP të drejten e paraqitjes së ankesen në favor të te pandehurit ua
njeh edhe bashkeshortit, të afermit në vije të drejtë të gjakut, adoptuesit, të
adoptuarit, vllaut, motres dhe mbajtesit të te pandehurit dhe kjo vlene vetem
për ato procedura që sipas nenit 550 të KPPPK duhet të perfundohen me
dispozitat e LPP.
Prokurori publik, mbrojtesi, perfaqsuesi ligjor i të pandehurit mund
paraqaesin ankese kundër aktgjykimit për të gjihta arsyet nga neni 402
ndërsa i dëmtuari vetem për shkak të vendimit mbi sankcionet penale dhe ate
vetem për veprat penale të caktuara në dispoziten e nenit 399 paragrafi 3.
Kur prokurori public ndermerr ndjekjen nga paditesi subsidiar i
dëmtuari e humbe cilsine e paditesit mirpo, duke pasur parasysh së është
merite e tij që procedura penale nuk është pushuar, ka të drejtë të paraqes
ankese sipas të gjitha arsyeve nga neni 402.
I pandehuri ka të drejtë të terheq ankesen e paraqitur nga mbrojtësi
kundër aktgjykimit me të cilin atij i është shqiptuar dënim me i bute së
denimi me burgim afatgjate sepse mbrojtsi nuk mund të paraqes ankese
kundër vullnetit të te tij edhe pse për paraqitjen e ankeses mbrojtesit nuk i
nevojitet autorizim i posaqem.
Personi të cilit i është konfiskua pasuria apo personi nga i cili është
konfiskua dobia pasurore e fituar me ane të veprës penale kanë të drejtë të
paraqesin ankese kundër aktgjykimit edhe për arsyerat tjera e jo vetem për
vendimin mbi konfiskimin.
Personi që ka paralajmerua ankesen, brenda afatit për ankese, mund
të paraqet me shume së një ankese dhe plotesime të ankeses, ndërsa nga
ankesa ankuesi mund të terhiqet gjer në momentin kur gjykata e shkalles së
dytë të merr vendim lidhur me ankesen.
B. DETYRIMI I PARALAJMERIMIT TË ANKESES
Afati i paralajamerimit të ankeses është me së voni tete dite nga dita e

shpalljes së aktgjykimit mirpo ankesa mund të parlajmerohet edhe në
procesverbal menjehere pas shpalljes.
Personat me të drejtë ankese detyrohen ta paralajmerojne ankesen
edhe nëse gjykata gabon dhe nuk i udhezon për detyrimin e paralajamerimit
të ankeses. Kjo zgjidhje ligjore është krejtesisht e drejtë sa i perket
prokurorit publik dhe mbrojtesit të cilet duhet të kene njohuri për ligjin.
Eshte shkak i arsyeshem për ti mundesua të pandehurit që nuk ka
mbrojtës kthimin në gjendjen e meparshme dhe paraqitjen e ankeses kundër
128
aktgjykimit nëse gjykata ka gabuar dhe nuk e ka njohtua për detyrimin e

paralajmerimit të ankeses.
Mosparlajmerimi i ankeses konsiderohet hjekje dore nga e drejta në

ankese.
D. PERBAJTJA E ANKESES
Ankesa duhet të permbaje të dhënat mbi atkgjykimin dhe gjykaten

që e ka marre, arsyet e kundershtimit, arsyetimin, propozimin dhe
nenshkrimin e ankuesit.
Me ankesen e paraqitur e cila nuk permban të gjihta apo disa nga këto
pese pjese të saj veprohet varësisht nga ajo së kush e ka paraqitur. të
pandehurit, të demtuarit, paditesit subsidiar dhe atij privat, që mund të mos
kene njohuri juridike, gjykata ua kthen ankesen për ta plotesuar me
parashtrese me shkrim, nesa ankesa nuk i ka arsyet, arsyetimin dhe
nenshkrimin duke u caktuar në të njëjtën kohë edhe afatin brenda të cilit
duhet plotesuar ankesen duke i njohtuar në të njëjtën kohë për pasojat e
leshimit. Kur ankusesi në aftin e dhënë nuk e ploteson ankesen ajo hudhet.
Mungesa e të dhenave për aktgjykimin e kundeshtuar mund të jete
bazë për hudhjen e ankeses vetem nëse nuk mund të konstatohet aktgjykimi
kundër të cilit ajo është paraqitur por ankesen nuk e hudhe gjykata e shkalles
së parë por ajo e shkalles së dyte.
I autorizuari i paditesit privat apo subsidiar dhe prokurori publik kanë
njohuri juridike dhe kur ankeses së tyre i mungojen arsyet e kundershtmit të
aktgjykimit, arsyetimi dhe nenshkrimi apo kur nuk mund të vertetohet së
kundër cilit aktgjykim ajo është paraqitur ankesa hudhet pa ua kthye atyre
me parë në plotesim.
Arsyetimi i ankeses është i nevojshmem nga së gjykata e shkalles së
dytë pa arsyetimin e saj nuk do të kishte njohuri së për càrsye kundershtohet
aktgjykimi.
Mungesa e propozimit në ankese nuk e bene ankesen të
papershtatshme për të veprua sipas saj. Propozimet në ankese duhet të jene
në harmoni me arsyet e ushtrimit të ankeses. nëse aktgjykimi kundershtohet
për të gjitha arsyet gjithnji, në radhe të pare, duhet propozua anulimin e tij
por edhe ndryshimin e tij sa i perket aplikimit të ligjit penal dhe vendimit mbi
sankcionet penale nëse aktgjykimi kundershtohet për arsye të shkeljes
esenciale të dispozitave të procedurëspenale dhe vertetimit të gabuar dhe jot
e plote të gjendjes faktike gjithnjë duhet propozua anulimin e tij ndërsa
ndryshimin kur aktgjykimi kundershtohet për shkak të shkeljes së ligjit
penal dhe vendimit mbi denimin.
129
E. ARSYET E USHTRIMIT TË ANKESES
Kunder një aktgjykimi mund të ushtrohet ankese për shkak te shkeljes

esenciale të dispozitave të procedurës penale, shkeljes së ligjit penal,
vertetimit të gabuar dhe jo të plote të gjendjes faktike dhe vendimit mbi
sankcionet penale, konfiskimin e dobise pasurore të fituar me ane të veprës
penale, shpenzimeve të procedurëspenale, kerkesave pasurore juridike dhe
vendimit mbi publikimin e aktgjykimit.
Çdo person që kryen vepër penale ka të drejtë që ndaj tij të zbatohet
procedurë e drejtë dhe e ligjshme. E drejtë dhe e ligjshme është vetem ajo
procedurë që është zbatur sipas dispozitave të KPPPK. Dispozitat e
procedurës penale mund të shkilen me aplikimin e tyre të gabueshem apo me
mosaplikimin e tyre.
Shkeljet esenciale të dispozitave të procedurës penale mund të jete të
ashtuquajtura absolute, neni 403 paragrafi 1, që gjithmone kanë për pasoje
anulimin e aktgjykimit dhe ato relative, neni 403 paragrafi 2, që kushtimisht
mund të kene për pasoje anulimin.
Shkelja e ligjit penal ekziston çdo here kur një person është shpalle
fajtor për një vepër që nuk është vepër penale, është shpallur fajtor edhepse
ekzistojne rrethana që perjashtojne pergjegjesine e tij penale, eksiztojne
rrethana që perjshtojne ndjekjen penale, lidhur me vepren penale është
zbatur ligji i cili nuk mund të zbatohet, lidhur me vendimin mbi sankcionet
penale gjykata tejkalon kompetencat që ka në bazë të ligjit dhe kur në
denimin e shqiptuar nuk është llogaritur apo është llogaritur gabimisht koha
e kaluar në paraburgim apo denimi i vuajtur me pare.
Për shkak të vertetimit të gabuar dhe jo të plote të gjendjes faktike
nuk mund të ushtrohet ankese kundër aktgjykimit të marre në bazë të
pranimit të fajsise për të gjitha pikat e aktakuzes.
Vertetimi i gabaur i gjendjes faktike do të thote vertetimi i gabuar i
ndonje fakti të rendesishem në procedurë e që ka të beje me veprimet e të
pandehurit dhe pergjegjsine e tij penale.
F. KUFINJET E SHQYRTIMIT TË ANKESES
Qeshtja penale nxirret prane gjykatës së shkalles së dytë me ankese të

afatshme dhe të paraqitur nga personi me të drejtë ankese. Kur kundër
aktgjykimit është paraqitur të pakten një ankese e tille gjykata e shkalles së
dytë sipas detyrës zyrtare e shqyrton aktgjykimin për shkeljet e caktuara të
130
dispozitave të procedurëspenale dhe shkeljes së ligjit penal në dëm të te

pandehurit.
Sa u perket shkeljeve esenciale të dispozitave të procedurës penale,
gjykata e shkalles së dytë aktgjykimin e shqyrton vetem lidhur me shkeljet
nga nenparagrafi 1, piket 1,2,6, 8, 9, 10, 11. dhe 12 të nenit 403 dhe kur
konstaton së aktgjykimi permban këto shkelje ate e anulon sikur e anulon
edhe nëse gjen së shqyrtimi gjyqesor është mbajtur në mungese të te
akuzuarit në kundërshtim me dispozitat e KPPPK dhe në rastin kur është
parapa mbrojtja e detyrueshme dhe i pandehuri nuk ka pasur mbrojtes.
KPPPK nuk njeh mundesine e gjykimit të te pandehurit në mungese
mirpo nen kushtet e parapara në dispozitat e nenit 336 paragrafi 2 ai mund të
largohet nga gjykatorja për shkak të prishjes së rendit dhe mosnenshrtimit të
urdherave të kryetarit të trupit gjykues.
Gjykata sipas detyrës zyrtare nuk shqyrton aktgjykimin lidhur me
shkeljen e ligjit penal në dobi të te pandehurit por vetem ato në dëm të tij dhe
kur konstaton një shkelje të tille ndryshon aktgjykimin dhe eleminon shkeljen
e ligjit penal.
Lidhur me ankesen e paraqitur në dobi të te pandehurit e cila nuk
permban arsyet e kundershtimit dhe arsyetimin e ankeses gjykata sipas
detyrës zyrtare e shqyrton përveq për shkeljet e dispozitave të procedurësdhe
aplikimit të ligjit penal si edhe çdo aktgjykim tjeter lidhur me ankesen por
edhe për vendimin mbi denimin dhe konfiskimin e dobise pasurore të fituar
me vepër penale.
Lidhur me vertetimin e gjendjes faktike gjykata nuk e shqyrton
aktgjykimin sipas detyrës zyrtare e lidhur me ankesen. Gjendjen faktike e
vlerson vetem atëherë kur ajo kundershtohet me ankese.
G. VENDIMET E GJYKATËS SË SHKALLES SË DYTË LIDHUR ME

ANKESEN.
Gjykata e shkalles së dytë me aktvendim e hudhe ankesen dhe anulon

aktgjykimin, anulon aktgjykimin dhe refuzon aktakuzen ndërsa me aktgjykim
verteton ose ndryshon aktgjykimin, ose ndryshon aktgjykimin lidhur me
aplikimin e ligjit penal dhe vendimit mbi denimin dhe mund të shqiptoje edhe
vrejtjen gjyqësore..
Ankesa hudhet e palejuar me aktvendim kur është paraqitur nga
personi pa të drejtë ankese, kur është terhjeke ndërsa e paafatshme kur
është paraqitur pas kalimit të afatit për ankese.
Gjykata e shkalles së dytë refuzon aknesen dhe verteton aktgjykimin
kur gjen së gjykata e shkalles së parë drejtë ka vertetua gjendjen faktike,
131
aktgjykimi nuk permban shkelje esenciale të dispzoitave të procedurëspenale

dhe ligjit penal dhe kur pajtohet me vendimin e denimit të shqiptuar me
aktgjykim. Me këtë rast gjykata nuk i pranon pretendimet ankimore në
ankesa dhe gjen së aktgjykimi nuk permban as shkelje të dispozitave të
procedurëspenale dhe shkelje të ligjit penal për të cilat aktgjykimin e
shqyrton sipas detyrës zyrtare.
Vertetimi i gabuar dhe jo i plote i gjendjes faktike dhe shkeljet
esenciale të dispozitave të procedurës penale nga neni 403 par. 1 kushtezojne
anulimin e aktgjykimit.Shkelja e dispozitave të procedues penale nga neni
403 paragrafi 2 kushtezojne shkeljen e aktgjykimit vetem atëherë kur
aplikimi i gabuar apo mos aplikimi i tyre kanë shkelur të drejten në mbrojtje
dhe kanë ndikuar apo mund të ndikojne me marrjen e vendimit të ligjshem.
Vertetimi i gabuar e gjendjes faktike reflekotohet rendem në aplikimin e ligjit
penal ndërsa shkeljet esenciale tregojnë së vendimi gjyqësor nuk është
marre në procedurë të zbatuar sipas dispozitave të KPPPK
Ndyshimi i aktgjykimit mund të behet vetem në drejtim të aplikimit
të ligjit penal dhe lidhur me sankcionet penale. në dëm të te pandehurit
atëherë kur akgjykimin e kanë kundershtua paditesi dhe i demtuari, në rastet
kur kemi të bëjmë me vepren penale për të cilat ai mund ta kundershtoje
aktgjykimit për arsye të vendimit mbi denimin. nëse keta dy pjesmarres në
procedurë nuk e kanë kundershtua aktgjykimin për shkak të shkeljes së ligjit
penal gjykata e shkalles së dytë nuk eleminon shkeljen por vetem konstaton
së me aktgjykim është shkel ligji penal në dobi të te pandehurit.
Aktgjykimi gykues mund të ndryshohet në lirues dhe ai lirues në
aktgjykim gjykues me aprovimin e ankeses kur gjykata e shkalles së dytë
gjene së gjendja faktike me aktgjykimin e kundershtaur është vertetuar drejtë
por me zbatimin e drejtë të ligjit duhet marre aktgjykim tjeter, neni 426
paragrafi 1.
KAPITULLI XXXVIII - ANKESA KUNDËR AKTVENDIMIT
Dispozitat ldhur me të drejten në ankese, neni 339, të drejten e

terheqjes së ankeses, neni 400 paragrafi 5, permbajtjen e ankeses, neni 401,
procedurën e ankimit neni 407, 409 dhe kufinjet e shqyrtimit të ankeses, neni
419 zbatohen pershtatshmerisht edhe në procedurën e ankimit kundër
aktvendimit.
Ankesa kuder aktvendimeve të gjyqtarit të procedurës paraprake dhe
gjykatës së shkalles së parë është gjithnjë e lejuar vetem në rastet kur me
dispozitat e KPPPK thuhet shprehimisht së ajo nuk është e lejuar.
132
Kolegji prej tre gjyqtarve i gjykatës së shkalles së parë me aktvendim

vendos lidhur me ankesat e paraqitura kundër aktvendimeve të gjyqtarit të
procedurës paraprake dhe në rastin nga neni 317 paragrafi 2. ndërsa në
shkalle të parë vendos për propozimet për vazhdimin e paraburgimit, neni
285 paragrafi 3 ose 306 paragrafi 4.
Kunder aktvendimeve të kolegjit prej tre gjyqtarve të marre në
shkalle të dytë dhe kundër aktvendimeve të Gjykatës Supreme të Kosovës
nuk është e lejuar ankesa.
KAPITULLI XXXIX - MJETET E JASHTEZAKONSHME JURIDIKE
A. RISHIKIMI I PROCEDURËS PENALE
Rishikimi i procedurës penale në fakt do të thote perseritja e saj.
Me ane të këtij mjeti të jashtezakonshme juridik aktgjykimi i formes së prere

mund të ndryshohet, sipas nenit 439, vetem sa i perket vendimit mbi denimin
dhe pa rishikimin e procedurës penale, në tri raste:
- kur një person denohet me dy ose me shume aktgjykime dhe nuk janë
zbatuar deispozitat mbi denimin unik për veprat penale në bashkim,
- kur një personi në denimin unik i është perfshi edhe ndonje dënim i
shqiptuar me parë me aktgjykim të mëparme e i cili dënim është
perfshi në denimin unik dhe
- pasi aktgjykimi të këtë marre formen e prere ai nuk mund të
ekzekutohet nga së ndonje nga denimet veprat penale në bashkim, të
perfshira në denimin unik, për shkak të amnistise, faljes apo arsyerave
tjera.
Ndryshimi i aktgjykimit për arsyet nga neni 439 paragrafi 2 behet me

aktgjykim të cilin palet kanë të drejtë ta kundershtojne për arsye të shkeljes
së ligjit penal dhe vendimit mbi denimin. Shkelja e ligjit penal mund të
qendroje në tejkalimin e autorizimeve që ka gjykata në bazë të ligjit me rastin
e shqiptimit të denimit.
Rishikimi, perseritja, e procedurës penale lejohet vetem në dobi të te
pandehurit ndërsa perjashtimisht edhe në dëm të tij. Rishikimi i procedurës
penale në dobi të te pandehurit nuk është i kufizuar me kohë dhe ai mund të
kerkohet edhe pasi ai të këtë vdekur, të këtë vuajtur denimin apo veprat
penale për të cilat është denuar dhe ka vuajte denimin të jene parashkrua,
perfshi me amnisti apo falje.
133
Lejimin e rishikimit të procedures penale gjykata e merr me

aktvendim dhe qeshtjen mund të kthej në fazen e shqyrtimit gjyqësor apo
hetimit.
Rishikimi i procedures penale në dëm të te pandehurit lejohet kur me
atktgjykim të formes së prere të marre në një procedurë tjeter, vertetohet së
aktgjykimi është bazuar në dokument të falsifikuar, deklarate të rreme të
deshmitarit, ekspertit apo perkthyesit, aktgjykimi është pasoje e veprës
penale të gjyqtarit, gjyqtarit laik ose prokurorit publik apo policise gjyqsore
që ka ndermarre veprime hetimore dhe së dokumenti i falsifikuar, deklarata e
rreme e deshmitarit, ekspertit, vepra penale e gjyqtarit, gjyqtarit laik,
prokurorit publik apo pilicit gjyqesor janë kryer si pasoje e veprës penale të
te pandehurit apo personit të shtytur nga i pandehuri kundër deshmitarit,
ekspertit, perkthyesit, gjyqtqarit, prokurorit publik, policit apo të afermeve të
tyre.
Për lejimin e rishikimit të procedures penale në dobi të te pandehurit
nevojitet të plotesohet cili do nga kushtet nga pese neparagrafet e paragrafit 1
të nenit 442.
B. ZBUTJA E JASHTEZAKONSHME E DENIMIT
Zbutja e jashtezakonshme e denimit ka për qellim gjykimin me

denimme të bute për vepren e njëjtë penale lidhur me të cilen është marre
aktgjykimi i formes së prere. në kërkesë mund të paraqiten rrethana të
rëndësishme për lartesine e denimit e të cilat lejojne zbutjen e
jashtezakonshem të denimit. Këto rrethana mund të jene të reja, të paraqitura
pas shqiptimit të denimit apo të vjetra të cilat kanë ekzistuar në kohen e
marrjes së aktgjykimit për të cilat gjykata nuk ka pasur dijeni.
Rrethanat e reja kanë të bëjne kryesisht me rrethana nen të cilat jeton
i pandehuri, gjendjen e tij statusore, shendetin e tij, situaten e tij materiale,
eliminimin vullnetar të pasojave të veprës penale kur ato mund të eliminohen
ndërsa si rrethana që kanë ekzistuar në kohen e marrjes së aktgjykimit e për
të cilat gjykata nuk ka pasur dijeni mund të jene të gjitha rrethanat me
rendesi për matjen e denimit të cilat me rastin e shqiptimit të denimit nuk
janë vlersuar nga së edhe pse ato kanë ekzistuar nuk është ditur për to.
Keto rrethana të reja të paraqituara pas plotfuqishmerise së
aktgjykimit dhe ato që kanë ekzistuar me rastin e marrjes së tij e por për të
cilat gjykata nuk ka pasur dijeni duhet të jene të atilla që me gjase do të
ndikonin që i pandehuri të gjykohet me dënim me të bute.
134
C. KERKESA PËR MBROJTJE TË LIGJSHMERISE
Kekrekesa për mbrojtje të ligjshmerise mund të paraqitet kundër

vendimit të formes së prere të gjykatës dhe procedurës gjyqsore në bazë të së
cilës vendimi është marre.
Kerkesa për mbrojtje të ligjshmerise mund të paraqitet për shkak të
shkeljes së ligjit penal, në dëm dhe në dobi të te pandehurit, për shkak të
shkeljeve esenciale të dispozitave të procedurës penale dhe shkeljes së ciles
do dispozite të KPPPK kur shkelja e tille ka ndikuar në ligjshmerine e
vendimit gjyqesor.
Lidhur me kërkesën për mbrojtje të ligjshmerise në dëm të te
pandehurit gjykata nuk ndryshon aktgjykimin vetem konstaton shkeljen e
ligjit penal dhe një vendim ti tille ka rendesi vetem për nderitmin e praktikes
gjyqesore dhe aplikimit të drejtë të ligjit penal në të ardhmen.
Me aktvendimet mbi caktimin dhe vazhdimin e paraburgimit nuk
perfundon procedura penale me vendim të formes së prere mirëpo edhe
kundër ketyre vendimeve të gjykatës është e lejuar kerkesa për mbrojtje të
ligjshmerise.
Kerkesa për rishqyrtim të jashtezakonshem të aktgjykimit të formes
së prere, mjet i jashtzakonshem juridik sipas ligjit të meparme, me nuk mund
të paraqitet pa marre parasysh së procedura penale perfundohet me dispozitat
e ligjit të meparm të procedurës penale nga së tani të drejten e paraqitjes së
kerkeses për mbrojtje të ligjshmerise e ka edhe i pandehuri.
135
PJESA E GJASHTE
PROCEDURA E SHKURTER, DHENIA E URDHERIT

NDESHKIMOR DHE SHQIPTIMI i VREJTJES
GJYQSORE.
KAPITULLI XL - PROCEDURA E SHKURTER
A. AKTET ME TË CILAT FILLOHET PROCEDURA E SHKURTER

DHE PERMBAJTJA E TYRE.
Padites të autorizuar për fillimin e procedurës se shkurter janë

prokurori publik, paditesi subsidiar dhe paditesi privat. Prokurori publik dhe
paditesi subsidiar procedurën e fillojne me propozim akuze ndërsa paditesi
privat me padi private.
Propozimakuza dhe padia private nuk konfirmohen sepse në
procedurë të shkurter nuk ka procedurë për konfirmimin e aktakuzes.
Propozimakuza dhe padia private janë parashtresa dhe ato duhet të
permbajne të gjitha të dhënat e nevojshme për të mund me veprua sipas tyre.
Propozimakuza dhe padia privat mund të mos permbajne arsyetimin.
B. PRABURGIMI NË PROCEDURË TË SHKURTER
Arsyet për caktimin e paraburgimit janë ekzistimi i dyshimit të

bazuar së i pandehuri ka krye vepër penale dhe së masat tjera nga neni 268
paragrafi 1 nuk janë të mjaftura për sigurine e pranise së të tij në procedure.
Rrethanat tjera që tregojnë së ekziston reziku nga ikja duhet të jene të
atilla që tregojnë qarte rrezikun e tille.
Për arsyet nga piket (ii) dhe (iii) të paragrafit 2 të paragrafit 1 të
nenit 281 paraburgimi mund të caktohet vetem për veprat penale kundër
rendit publik dhe veprimeve ligjore, veprat penale kundër integritetit seksual,
veprat penale me element dhune të denueshme me me tepër së dy vjet
burgim dhe të gjitha veprat e parapara me KPPK për të cilat është parapare
denimi me tri vjet burgim.
136
Kohezgjatja e paraburgimit në procedurën paraprake para paraqitjes

së propozim akuzes është e kufizuar në 15 dite ndërsa pas paraqitjes së
propozimakuzes kohëzgjatja e parabaurgimit nuk është e kufizuar.
Derisa në procedurën e rregullt trupi gjykues apo kryetari i trupit
gjykues detyrohen të shqyrtojn çdo dy muaj nëse ekzistojne ende shkaqet për
të cilat parabuargimi është caktuar apo vazhduar në procedurën e shkurter kjo
shqyrtohet pas kalimit të çdo muaji.
C. HUDHJA E PROPOZIMAKUZES OSE PADISE PRIVATE.
Për të gjitha arsyet për të cilat gjyqtari për konfirmim të aktakuzes

mund ta hudhe aktakuzen propozimakuzen dhe padine private mund ti hudhe
edhe gjyqtari.
Propozimakuza dhe padia private hudhen me aktvendim të arsyetuar
kundër të cilit është e lejuar ankesa kolegjit prej tre gjyqtarve.
KAPITULLI XLI
PRODEDURA PËR DHENIEN E URDHERIT NDESHKIMOR
Dhenien e urdherit ndeshkimor mund ta kerkoje vetem prokurori

publik. Kerkesa për dhenien e urdherit ndeshkimor paraqitet me
propozimakuze. Me kërkesë për urdher ndeshkimor prokurori publik mund të
kerkoje vetem denimin me gjobe si dënim kryesor, denimet plotesuese
ndalimin e drejtimit të automjetit, konfiskimin e sendit, vrejtejn gjyqsore,
urdherin për publikimin e aktgjykimit dhe konfiskimin e dobise pasurore të
fituar me vepër penale.
Kerkesen për dhenien e urdherit ndeshkimor e hudhe gjyqtari kur
gjene së vepra nuk është vepër penale për të cilen mund të kerkohet dhenia e
urdherit, kur në kërkesë është kerkuar shqiptimi i denimit i cili nuk mund të
shqiptohet me urdher dhe kur gjyqtari vlerson së të dhënat nga
propozimakuza nuk ofrojne bazë të mjatftueshme për dhenien e urdherit
ndeshkimor apo shqiptimin e denimit dhe denimeve alternative të kerkuara.
Ne rastin e hudhjes së kerkeses procedura penale nuk pushohet dhe
ajo vazhdohet sipas propozimakuzes.
Urdheri ndeshkimor ipet me aktgjykim dhe kundër tij i pandehuri dhe
mbrojtësi kanë të drejtë kundershtimi. Paraqitja e kundershtimit nga i
pandehuri ose mbrojtësi e bene aktgjykimin për dhenien e urdherit
ndeshkimor të paqene dhe procedura vazhdohet sipas propozimakuzes.
137
Prokurori publik nuk mund ta kundershoje aktgjykimin mbi dhenien

e urdherit ndeshkimor sepse gjykata jep urdherin vetem nëse pajtohet të
shqiptoi llojin e denimit, denimin ose denimet plotesuese dhe konfiskimin e
dobise pasurore që ka kerkua prokurori publik dhe nga së kundershtimi nuk e
nxjer qeshtjen për vendosje në shkalle të dyte.
KAPITULLI XLII SHQIPTIMI I VREJTEJES GJYQESORE
Vrejtja gjyqesore shqiptohet vetem me aktgjykim me të cilin

vertetohet së i pandehuri ka krye vepren e caktuar penale dhe së është
penalisht pergjegjes për kryerjen e saj.
Ne dispozitiv të aktgjykimit i pandehuri nuk shpallet fajtor mirpo në
të shenohen koha, vnedi dhe menyra e kryerjes e veprës penale, pasojat e
veprës spenale dhe kualifikimi juridik i saj. Qellimi i vrejtejes gjyqesore
është qortimi i të pandehurit kur gjykata gjen së vetem me vrejteje gjyqsore
mund të arrihet qellimi i denimit. Vrejtja gjyqesore shqiptohet vetem për
vepra penale të denueshme me dënim deri në një vit burgim apo me gjobe
dhe në kushte të parapara me ligj edhe për vepra penale të denueshme me
burgim gjer me tri vjet. Për vepra penale të kryera në bashkim vrejtja
gjyqesore mund të shqiptohet vetem atëherë kur ajo mund të shqiptohet për
secilen nga veprat penale të kryera në bashkim.
Kunder aktgjykimit mbi shqiptimin e vrejtjes gjyqesore është e lejuar
ankesa sipas të gjitha bazave për të cilat mund të kundrshtohet aktgjykimi,
përveq arsyeve nga neni 402 par. 1 neparagrafi 4 sepse vrejtja gjyqsore nuk
është sankcion penal dhe aktgjykimi mbi shqiptimin e vrejtjes gjyqsore
duhet të permbaje edhe arsyetimin për lidhur gjendjen faktike, aplikimin e
ligjit penal dhe arsyet për të cilat gjykata të pandehurit i shqipton vrejtjen
gjyqesore.
Me aktgjykim mbi vrejtjen gjyqesore mund të vendoset: për masat e
trajtimit të detyrueshem për rehabilitim, për konfiskimin e dobise pasurore të
fituar me ane të veprës penale, shpenzimeve të procedurës penale dhe
kerkesave pasurore juridke dhe aktgjykimi duhet të permbaje arsyera lidhur
me secilin nga këto vendime.
138
PJESA E SHTATË
PROCEDURAT E VECANTA
KAPITULLI XLIII - PROCEDURA NDAJ PERSONAVE TË CILET
KANË KRYE VEPËR PENALE NEN NDIKIMIN E ALKOOLIT OSE
TË DROGES.
Masa e trajtimit të detyrushem për rehabilitimin e kryresve të

veprave penale të varur nga alkooli dhe dorga shqiptohet me aktgjykim
denues dhe me aktgjykim me të cilin eshe shqiptuar vrejtja gjyqsore. këto
masa ekzekutohen pavarsisht asaj së i pandehuri është në liri apo jo.
Koha e qendrimit në institucionin shendetesor në të cilin zbatohen
masa llogaritet në denimin e shqiptuar me burgim.
Kohezgjatja e mases nuk caktohet me aktgjykim dhe varet nga

suksesi i trajtimit ndërsa gjykata është e detyruar që çdo dy muaj të vendos
sipas detyrës zyrtare së a ekzistojne ende kushtet për zbatimin e kesaj mase.
Zbatimi i mases pushon kur trajtimi i detyrueshem dhe rehabilitimi
me nuk është i nevojshem. Kur masa e trajtimit të detyrueshem është
shqiptuar bashke me dënim me burgim ajo nuk mund të zgjase me shume së
denimi me burgim ndërsa nëse ajo është shqiptuar bashke me denimin me
gjobe, me vrejtje gjyqsore apo me lirim nga denimi ajo mund të zgjase me së
shumti 2 vite, neni 77 paragrafi 3 i KPPK.
KAPITULLI XLIV - PROCEDURA E KONFISKIMIT
Sipas KPPK, neni 60 nga kryesi mund mirren sendet me të cilat është
krye vepra penale, sendet e dedikuara për kryerjen e veprës penale dhe sendet
e perfituara me ane të veprës penale. në dispozitat e KPPK, lidhur me veprat
e caktura penale parashihet marrja e detyrueshme e sendit, vepra penale nga
neni 222, 223, 224, 240, 241 etj.
Keto sende në parim mirren me aktgjykim me të cilin i pandehuri
shpallet fajtor apo i shqiptohet vjretja gjyqsore apo me aktvendim me të cilin
shqiptohet masa e trajtimit të detyrueshem për rehabilitim të kryresve të
veprave penale të varur nga alkooli ose droga..
139
Nje procedurë e filluar penale mund të pushohet nga prokurori publik

në fazen e hetimit apo nga gjykata në procedurën e konfirmimit të atakuzes,
në shqyrtimin gjyqesor dhe në procedurën e shkurter nga një gjyqëtar i
vetem. I pandehuri mund të lirohet nga aktakuza apo të refuzohet aktakuza e
paraqitur ndaj tij. të gjitha këto janë vendime me të cilat ai nuk shpallet fajtor.
Mirpo pa marre parasysh së ai nuk shpallet fajtor nga i pandehuri duhet të
konfiskohen sendet që mund të perdoren për kryerjen e veprës penale dhe kur
marrjen e sendit të tille e kerkon interesi i sigurise publike apo arsyet e
moralit.
Varesisht nga faza në të cilen është pushuar procedura penale
aktvendimin mbi marrjen e sendit mund ta merr prokurori publik apo gjykata.
kundër aktvendimit gjithnjë është e lejuar ankese. Lidhur me ankesen e
prokurorit publik vendos kolegji prej tre gjyqtarve i gjykatës prane të cilës ka
kompetencë të veproj prokurori publik që ka marre aktvendimin.
Kur aktvendimin e merr gjyakta ajo është në perberje të kolegjit prej
tre gjyqtareve dhe lidhur me ankesen vendos kolegji prej tre gjyqtarve i
gjykatës me të larte.
Askush nuk mund të mbaje dobine pasurore të fituar me ane të veprës
penale prandej organet e zbatimit të ligjit, policia, sherbimi doganor,
prokurori publik dhe gjykatat janë të detyruara që sipas detyrës zyrtare ta
vërtetojnë këtë dobi. Dobia e tille pasurore mund të konfiskohet nga cili do
person të i cili gjendet ajo.
Me qellim të vertetimit të saj është e nevojshme zbatimi i hetimeve
integrale që është një hetim paralel i veprës penale dhe hetimet financiare.
Hetimet financiare kanë të bëjnë me vertetimin e vendndodhjes së dobise
pasurore, sasine e saj dhe pronesine, posedimin dhe qarkullimin e saj.
Nëse kryesi i veprës penale i ka tjetersua sendet e perfitura me vepër
penale dhe i ka shendrua në para marrja e parave nuk mund të mirret me
dispozitat e marrjes së sendit por me dispozitat për konfiskimit të dobise
pasurore.
140
KAPITULLI XLIX
PROCEDURA PËR KOMPENSIMIN E DËMIT, REHABILITIMIT

DHE PËR USHTRIMIN E TË DREJTAVE TË TJERA TË
PERSONAVE TË DENUAR OSE TË ARRESTUAR PA ARSYE.
PROCEDURA PËR KOMPENSIMIN E DEMIT
Personi mud të denohet apo arrestohet pa arsye për shkak të

procedures penale që i ka parapri denimit dhe si pasoje e denimi apo
arrestimit të paarsye ai mund të pesoje dëm material për kompenzimin e të
cilit ka të drejtë sipas dispozitave të këtij kapitulli.
Te drejtë për kompenzimin e demit nuk ka i denuari nëse ai është
denuar në bazë të pohimit të rreme së është kryes i veprës penale përveq
nëse ai ka qene i shternguar ta pohoje rrejshem kryerjen e saj, nëse procedura
e re ka perfunduar me aktgjykim me të cilin refuzohet aktakuza e paditesit
subsidiar apo privat ndërsa refuzimi është pasoje e mareveshtjes së të
pandehurit me paditesin subsidiar apo privat dhe nëse në procedurën e
rishikimint është refuzua aktakuza për shkak të moskompetences së gjykatës
ndërsa paditesi i autorizuar ka ndermarr ndjekjen prane gjykatës kompetente.
Kerkesa për kompenzimin e dëmit mund të realizohet në procedurë
administrative dhe i denuari apo i arrestuari pa arsye së pari duhet ti drejtohet
me kërkesë për kompenzim organit publik për qeshtje gjyqsore, Keshillit
gjyqësor të Kosoves, dhe nëse nuk arrin ta kompenzoje demin me
mareveshtje ka të drejtë ti drejtohet gjykatës kompetente për të kerkuar
kompenzimin e demit në procedurë civile.
Kerksa për kompenzimin e dëmit parashkruehet me kalimin e tri
viteve nga dita kur aktgjykimi me të cilin ai në procedurën e re është lirua
nga aktakuza apo aktakuza është refuzuar me vendim të formes së prere.
Dëmi në kompenzimin e të cilit ka të drejtë i denuari apo i arrestuari
pa asrye është dëm material dhe jomaterial. Trashigimtaret e të denuarit apo
të arresutarit pa asrsye kanë të drejtë në kompenzimin e demit material por
jo edhe të atij jomaterial. Në se i denuari gjatë jetes ka hjeke dore nga e drejta
në kompenzim të dëmit trashigimtaret nuk kanë të drejtë të paraqesin
kërkesën për kompenzim.
Paraburgimi është heqje e lirise duhet të llogaritet në denimin e
shqiptuar prandej personi që gjatë procedurëspenale ka qene në paraburgim
dhe me aktgjykim të formes së prere është liruar nga aktakuza apo ndaj tij
është refuzuar aktakuza ka të drejtë në kompenzimin e demit për kohen e
kaluar në parabrugim.
141
KAPITULLI XL PROCEDURA PËR DHENIEN E

LETERRRESHTIMIT DHE SHPALLJEVE PUBLIKE
Për të urdheruar leshimin e fleterreshtimit duhet plotesuar

kumulativisht tri kushte. i pandehuri duhet të gjendet në arrati, ndaj tij duhet
të jete filluar procedura penale për vepër penale që ndiqet sipas detyrës
zyrtare dhe vepra penale duhet të jete e atille që për të mund të shqiptohet
dënim me dy vjet burgim ose dënim me i rende.
Arsye tjera për të urdheruar leshimin fleterreshtimit janë
mosmundesia e sigurise së të pandehurit në procedurë në bazë të fletearrestit
dhe kur nuk mund të ekzekutohet aktvendimi mbi caktimin e paraburgimit
të caktuar në bazë të dispozitave të neneve 271 paragrafi 3, 272 paragrafi
5, dhe 273 paragrafi 4 me të cilat raste nuk mbahet seanca e degjimit për
caktimin e paraburgimit.
Ne procedurën paraprake leshimin e leterreshtimit e urdheron
gjyqtari i procedures paraprake në propozim të prokurorit publik ndërsa në
procedurën pas ngaritjes së aktit akuzues kryetari i trupit gjykues.
Ndaj personave të denuar të arratisur nga institucioni për vuajtje të
denimit apo institucioni ku zbatohet masa e trajtimit të detyrueshem e
shqiptuar bashke me denimin me heqje liria leshimin e leterreshtimit e
urdheron drjetori i institucionit.
Leterreshtimin e ekzekuton policia pa marre parasysh së kush ka
urdheruar leshimin, gjykata apo drejtori i institucionit.
142
E DREJTA E PROCEDURES PENALE
SHEMBUJ TË AKTEVE TË PROKURORIT PUBLIK NË

PROCEDURËN PENALE
1. MENDIMI I PROKURORIT LIDHUR ME KONFLIKTIN E

KOMPETENCËS.
REPUBLIKA E KOSOVËS
PROKURORIA PUBLIKE E QARKUT
PPN nr. 7/08
Date 10.08.2008
P R I SH T I N Ë
( në shembujt në vazhdim “ emërtimi i prokurorisë”
GJYKATËS SË QARKUT
P R I SH T I N Ë
( në shembujt në vazhdim “ emërtimi i gjykatës”
Ua kthej shkresat e lëndës PN. nr. 7/08 dhe në bazë të nenit 39 paragrafi 2 të
KPPPK jap
MENDIM
Për të vepruar ne çështjen penale e të pandehurit H.H. nga Podujeva

Kompetencë territoriale ka Gjykata Komunale në Podujeve.
Arsyetim
Prokuroria Publike Komunale ne Prishtine, Gjykatës Komunale ne Podujeve,

i ka paraqitur propozim akuzën PP. nr. 7/08 date 10.07.2008, kundër te
pandehurit HH nga Podujeva për shkak te veprës penale Vjedhje pylli nga
neni 285 paragrafi 2 te KPPK.
Gjykata Komunale në Podujeve me aktvendimin P. nr. 7/08 date 10.07.2008

ka shpallur jokompetenten territoriale dhe shkresat e lendes ia ka dërguar
Gjykatës Komunale në Prishtine.
Gjykata Komunale ne Prishtine pretendon se nuk ka Kompetence territoriale
143
për te vendosur këtë çështje penale dhe ka filluar konfliktin e kompetencës.
Vepra penale është kryer në vendin e quajtur që është në territorin e

Komunës së Podujevës ndërsa i pandehuri është zënë nga roja e pyllit në
, Komuna e Prishtinës, duke transportuar drunjte e prere për në treg
me qëllim qe ti shesë. Nga se dihet vendi i kryerjes se veprës penale dhe se ai
është në territorin e Komunës së Podujevës, kompetencë territoriale e
Gjykatës Komunale në Podujeve është të gjykoj çështjen penale e të
pandehurit HH pa marre parasysh se ai është zënë në territorin e Komunës së
Prishtinës, duke transportuar drunjte për t’i shitur në treg.
PROKURORI PUBLIK
Nëse ky konflikt i kompetencës do të ishte në mes te Gjykatës Komunale ne

Podujeve dhe asaj ne Mitrovice, te cilat gjykate drejtpërdrejte me te larte e
kane Gjykatën Supreme te Kosovës këtë konflikt te kompetencës do ta
zgjidhte ajo gjykate dhe mendimin do ta jepte Prokurori i Prokurorisë Publike
te Kosovës.
2. PROCESVERBAL MBI PRANIMIN E PROPOZIMIT TË TË

DEMTUARIT PËR NDJEKJE PENALE
Emërtimi i prokurorisë.
(komunale)
Procesverbal mbi pranimin e propozimit të të dëmtuarit për ndjekje penale
Të pranishëm
Prokurori i Shtetit K.K

Sekretarja Juridike A.A
I dëmtuari G.G.
Filluar ne ora 10,00
Policia e Kosovës, Stacioni nr. 1 i Policisë në Prishtine, ka paraqitur kallëzim
144
penal kundër HH nga Prishtina për shkak te dyshimit te arsyeshëm se ai ka

krye veprën penale Shpërdorim nga neni 257 paragrafi 5. Policia nuk ka
dëgjuar të dëmtuarin G.G. në procedurën paraprake.
Unë thirra të dëmtuarin G.G. dhe e njoftova për kallëzimin penal dhe të
drejtën e tij që të deklarohet lidhur me faktin se a dëshiron të ndiqet penalisht
i pandehuri HH. Dhe pas kësaj ai
Deklaroi
Te pandehurin e kam fqinje dhe është rritur me fëmijët e mi. Ai kur ka gjetur
kuletën time, para shtëpisë time ka mund te kuptoje se është e imja nga se në
kuletë kam pasur letërnjoftimin dhe kartelën e identitetit për pune. Policia me
ka kthye kuletën me 10 euro por jo edhe dokumentet e për të cilat me ka
njoftuar se i pandehuri i kishte hedh në kontejner . Për këtë arsye unë Ju dhe
propozimin për ndjekje dhe njëherësh praqes kërkese për kompensimin e
dëmit ne shume prej 70 euro për parat qe i kam pasur ne kulete e te cilat i
pandehuri i ka përvetësuar dhe 20 euro për fitimin e humbur nga se me është
dashur të humb një ditë pune për të nxjerr letërnjoftimin e ri.
U krye ne ora 1.15
I dëmtuari
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike
145
3. PROCESVERBAL MBI MARRJEN E DËSHMITARIT NË

PYETJE NË HETIME.
Emërtimi i prokurorisë
Procesverbal mbi marrjen e dëshmitarit në pyetje
I hartuar nga Prokurori publik me datë 10.08.2008, me rastin e marrjes në

pyetje të dëshmitarit SS nga Prishtina, në çështjen penale të të pandehurit HH
dhe PP nga Prishtina për shkak të veprës penale Shantazhi nga neni 268
paragrafi 2 lidhur me paragrafin 1 lidhur me nenin 23 të KPPK.
Të pranishëm:
Prokurori publik
Sekretarja Juridike
Dëshmitari- i dëmtuari
Mbrojtësi i të pandehurit HH
Mbrojtësi i të pandehurit PP
Filluar në ora 10.
Të dhënat personale të dëshmitarit. Dëshmitari të pandehurin e ka, nip, djalë

të vëllait.
Ngase te pandehurin HH e keni nip, djalë të vëllait, Ju njoftoje se në bazë të

nenit 160 paragrafi 1 nënparagrafi 2 të KPPK jeni i liruar nga detyra e
dëshmisë. Nga se jeni i liruar nga kjo detyre për te pandehurin HH, ne baze te
nenit 160 paragrafi 5, jeni i liruar edhe nga detyra e dëshmisë ndaj të
pandehurit PP, sepse ndaj tyre zbatoj hetimin se veprën penale e kane krye në
bashkëkryerje dhe se dëshmia e Juaj nuk mund të kufizohet vetëm në të
pandehurin PP.
Dëshmitari deklaroi se e ka kuptuar njoftimin dhe deklaroi se do te dëshmojë.
nënshkrimi i dëshmitarit.
Ju deklaruat se do të dëshmoni dhe unë ju udhëzojë se nuk jeni i detyruar të

përgjigjeni ne pyetjet konkrete, kur ka gjase se me përgjigje në atë pyetje do
146
ta veni veten ose ndonjë person të afërm para turpit te rende, demit te
konsiderueshëm material apo ndjekjes penale.
Ju tërheq vërejtjen se jeni te detyruar të flisni të vërtetën, se nuk guxoni te
heshtni asgjë që dini dhe njëherësh Ju beje me dije se dhënia e dëshmisë së
rreme, është vepër penale Deklarim i rreme nga neni 307 I KPPK
Dëshmitari deklaroi se e ka kuptuar udhëzimin dhe vërejtjen

, nënshkrimi i dëshmitarit.
Deklarata e dëshmitarit.
Deklarata e dëshmitarit duhet shënuar në procesverbal në mënyrë sa më

besnike dhe me fjalët qe i ka thëne vete dëshmitari. Nuk duhen shënuar fjalë
të cilat dëshmitari nuk i kupton dhe për të cilat ne shqyrtimin gjyqësor, mund
të thotë se nuk janë fjalë të tij.
Në procesverbal nuk duhet shënuar pyetjet por vetëm përgjigjet e dëshmitarit.
Pyetjet duhet shënuar vetëm nëse paraqitja e pyetjes konkrete është
kundërshtuar nga ndonjë pjesëmarrës në procedure dhe është paraqitur edhe
përkundër kundërshtimit.
Pasi prokurori publik të merre dëshmitarin në pyetje atij pyetje mund ti bëjnë
edhe mbrojtësit e të pandehurve. Nuk është e nevojshme as shënimi i
pyetjeve të mbrojtësve por vetëm përgjigjet e dëshmitarit. Shënohen vetëm
pyetjet te cilat prokurori publik ka refuzuar ti parashtrohen dëshmitarit nga
ana e mbrojtësve.
Unë e udhëzova të dëmtuarin në të drejtën e paraqitjes se kërkesës pasurore
juridike dhe ai deklaroi; i bashkëngjitëm ndjekjes penale mirëpo, nuk
parashtroj kërkesë pasurore- juridike nga se jam zhdëmtuar në tërësi, më janë
kthyer 5.000 euro të cilat nga të pandehurit i ka konfiskua policia.
Ne procesverbal, nëse ai është lexuar, konstatohet se është lexuar dhe se a ka

vërejtje në atë që është konstatua ne procesverbal.
U krye ne ora 11.00
Dëshmitari
Mbrojtësi i te pandehurit HH
Mbrojtësi i te pandehurit PP
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike.
147
4. PROCESVERBAL MBI PRANIMIN E KALLXIMIT PENAL NGA

PROKURORI I SHTETIT.
Procesverbal mbi pranimin e kallëzimit penal
I hartuar me 10.08.2008 nga Prokurori publik KK me rastin e pranimit të

kallëzimit penal nga përfaqësuesi ligjor i të dëmtuarit.
Të pranishëm
Prokurori publik
Sekretarja Juridike
Përfaqësuesi ligjor i të dëmtuarës.
Filluar në ora 10.
Pa ftese u paraqit në Prokurorinë e Shtetit DD përfaqësues ligjor i të

dëmtuarit të mitur FF dhe kërkoi të paraqes kallëzim penal. Legjitimitetin e
vet se është përfaqësues ligjor i të miturit e vërteton në certifikatën nga libri
amze për të miturin.
Unë e njoftova përfaqësuesin ligjor të të dëmtuarit se kallëzimi i rreme

paraqet vepër penale Lajmërim i rremë nga neni 306 te KPPK.
Përfaqësuesi ligjor i të dëmtuarit deklaroi se ka kuptuar paralajmërimin.

nënshkrimi i përfaqësuesit ligjor.
Deklarata e përfaqësuesit ligjor:
Me ish bashkëshorten time kam zgjidhur martesën në vitin 2000. Qe te tre

fëmijët e tone i janë ndare me vendim të gjykatës. Ajo para dy vitesh është
martuar me I.I. nga Prishtina. Unë kam kontakt te rregullte me ta e sidomos
me te miturën, vajzën time, të dëmtuarën. Ajo bashke me dy fëmijët tjerë,
vëllezërit e saj, po ashtu të mitur, vjen në shtëpinë time gjate çdo vikendi.
Kohëve te fundit kam vërejt se është e trishtuar dhe se ka një problem te cilin
e mban sekret. Dje ishte vajza ime prapë dhe me tregoi se tani e tre muaj,
shpeshherë natën e trazon njerku i saj I.I. Herën e fundit ai e kishte sulmuar
148
seksualisht me 06.08.2008. Derisa ajo ishte duke fjetur ai për qellim seksuale
e ka preke duke e ledhatuar në gjinj dhe organ seksual. Vajza me ka treguar
se i ka tregua te ëmës por se nuk ka gjetur mirëkuptim te ajo, nga se ajo
mendon se vajza e jone po trillon. Ajo për këtë i kishte treguar shoqes se
klasës DD dhe edhe kujdestares së klasës J.J. Kujdestarja i kishte premtuar se
do te bisedoje me te ëmën e saj dhe për ketë qellim atë e kishte ftuar ne
shkolle me 08.08.2008. Pasi ishte kthyer në shtëpi e ëma e kishte qortuar pse
i kishte treguar kujdestares dhe prapë i kishte thënë se ajo po trillon nga se
njerku i saj është njeri i mire dhe nuk do ta bënte kur një gjë të tillë. Vajza
ime ka 14 vjet. Unë nuk e kam paraqitur rastin ne polici.
Kërkoj te filloni procedurën penale kundër I.I. nëse këto veprime te tij
paraqesin vepër penale. Propozoj te thirrni si dëshmitar shoqen e saj të klasës
DD, Kujdestaren e saj të klasës JJ dhe mua dhe të miturën.
U krye ne ora 11.00
Përfaqësuesi ligjor i dëmtuarës
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike.
149
5. AKTVENDIM I PROKURORIT MBI HUDHJEN E

KALLËZIMIT PENAL
Prokurori i Shtetit I.I. me sekretaren juridike VV ne baze te nenit 208

paragrafi 1 në 2 I KPPPK merr
AKTVENDIM
Hedhet kallëzimi penal i Policisë së Kosovës, Stacioni i Policisë nr. 1 ne

Prishtine nr. datë i paraqitur kundër te pandehurit HH nga Prishtina për
shkak të veprës penale
Vjedhje e rë nga neni 253 paragrafi 1 nënparagrafi 2 i KPPK.
Arsyetim
Policia e Kosovës, Stacioni i Policisë nr. 1 ne Prishtine ka paraqitur

kallëzimin penal kundër te pandehurit HH për shkak të veprës penale Vjedhje
e rënde nga neni 253 paragrafi 1 nënparagrafi 2 I KPPK.
Nga kallëzimi penal rrjedh se i pandehuri veprën penale e ka krye në dë të

axhës se tij, te dëmtuarit DH i cili është me punë të përkohshme në Zvicër.
Me 08.10.2008 kam ftuar në bisede të dëmtuarin në bazë të autorizimeve nga

neni 209 paragrafi 2 te KPPPK dhe i dëmtuari me atë rast ka deklaruar se nuk
është i pajtimit qe i pandehuri HH te ndiqet penalisht dhe nuk me ka dhëne
propozimin për ndjekje penale.
Ndjekja për veprën penale Vjedhje e rende nga një 253 paragrafi 1
nënparagrafi 2 i KPPK kur është kryer në dëm të personit me te cilin kryerësi
ka lidhje familjare, ai me axhën e vet është ne shkallen e trete të gjinisë se
gjakut në vijë anësore, ndërmerret sipas propozimit. Ngase nuk kam
propozimin e te dëmtuarit për ndjekje penale nuk jam paditës i autorizuar për
të ndërmarrë ndjekjen penale sipas detyrës zyrtare.
PROKURORI PUBLIK
150
6. NJOHTIM I POLICISE PER HUDHJEN E KALLXIMIT PENAL
POLICIA E KOSOVES
Stacioni i Policisë nr. 1
P R I SH T I N E
Ju njoftoje se me aktvendimin PP nr. date kam hedh kallëzimin e

Juaj penal nr datë të paraqitur kundër HH për shkak të veprës
penale Vjedhje e rënde nga neni 253 paragrafi 1 nenparagrafi 2 i KPPK për
arsye se i dëmtuari D.H. nuk me ka dhëne propozimin për ndjekje penale.
Në bazë të nenit 275 ndjekja penale, në mes tjerash, edhe për veprën penale
Vjedhje e rënde nga neni 253 I KPPK kur kryesi është në marrëdhënie
familjare me të dëmtuarin ndërmerret sipas propozimit dhe nga se ketë
propozim, nuk kam mund ta siguroi nga i dëmtuarit D.H., Përndryshe axhe i
te pandehurit, unë nuk jam paditës i autorizuar për te ndërmarrë ndjekjen
penale sipas detyrës zyrtare.
PROKURORI PUBLIK.
7. NJOHTIM I TE DEMTUARIT PER HUDJEN E KALLXIMIT

PENAL
Emri dhe adresa e të dëmtuarit.
Ju njoftojë se me aktvendimin PP. nr. datë kam parashtruar

kallëzimin penal te Policia e Kosovës, Stacioni i Policisë nr. 1 ne Prishtine nr.
datë të paraqitur kundër të pandehurit HH për shkak të vepër
penale Mashtrim nga neni 261 paragrafi 2 lidhur me paragrafin 1 të KPPK
dhe se në afat prej 8 ditësh nga dita e pranimit të këtij njoftimi, ne baze te
nenit 62 paragrafi 2 te KPPPK keni te drejte te ndërmerrni ndjekjen penale
pranë Gjykatës Komunale ne Prishtine.
Ndjekjen penale mund ta ndërmerrni duke paraqitur padi private, ndërsa nga
zyra ime i keni ne dispozicion te gjitha shkresat te cilat i disponoj.
151
Kallëzimin penal e kam hedh nga se kam gjetur se vepra penale të cilën ju e
keni paraqitur në polici, nuk është vepër penale por raport juridiko civil, dhe
çështje e broqit.
PROKURORI PUBLIK.
8. AUTROZIM I PROKURORI PER ARRESTIM DHE NDALIM
POLICIA E KOSOVES
Stacioni i Policisë nr. 1
P R I SH T I N E
Prokurori publik, I.I. me sekretaren juridike V.V. në bazë të nenit 212

paragrafi 2 të KPPPK
Autorizon
Policinë e Kosovës ta arrestoje menjëherë posa ta gjeje te dyshuarin HH nga

Prishtina.
Arsyetim
Sot jam njoftuar nga DD oficer i policisë gjyqësore se në Prishtinë, në rrugën

Sami Frashëri, është krye vepër penale Rrezikim i Trafikut Publik nga neni
297 paragrafi 5 lidhur me paragrafin 3 dhe 1 te KPPK me c’rast ka humb
jetën kalimtari J.J.
Jam njoftuar se i dyshuar për kryerjen e kësaj vepre penale është HH nga
Prishtina i cili ka ik nga vendi i ngjarjes me automjetin “Golf 2’ me targa
xxxKSxxx.
Nga se ekziston dyshim i bazuar se ai ka krye veprën e përmendur penale e

cila ndiqet sipas detyrës zyrtare dhe se ekzistojnë arsye për ndalimin e tij
sepse ekziston frika e bazuar se ai pasi ka ikur nga vendi i ngjarjes do te
fshihet, neni 281 paragrafi 1 nënparagrafi 2 pika (i) janë plotësuar kushtet
ligjore nga neni 212 par. 1 nënparagrafi 1 dhe 3 për arrestimin e tij.
PROKURORI PUBLIK
152
9. AKTVENDIM I PROKURORI MBI FILLIMIN E HETIMIT
Prokurori publik I.I. me sekretaren juridike V.V, ne baze te nenit 221

paragrafi 1 te KPPPK, me 10.08.2008 merr
AKTVENDIM MBI FILLIMIN E HETIMIT
Kundër te pandehurit HH. Nga Podujeva, i lindur me ne Podujeve ku dhe

jeton rruga , nr I biri dhe e gjinisë , shqiptar,
shtetas i Republikës se Kosovës, me profesion tregtar, pronar i DPT “ Dielli”
ne Podujeve, i martuar babe i tre fëmijëve prej të cilëve një i mitur, i gjendjes
se mesme ekonomike, ne ndalim policor nga data 08.08.2008 në ora 12,30,
Sepse
1.Ekziston dyshimi i arsyeshëm se me 06.08.2008, ne ora 11.00, ne Podujeve,

ne restorantin “ Hëna” që gjendet ne rrugën “Sami Frashëri” nr. 32, me
dashje vrau tani të ndjerin F.F në atë mënyre pas një fjalosje të shkurtër
lidhur me pagesën e borxhit qe i kishte tani i ndjeri pasi ai i tha se “ borxhin
do tìa ktheje kur të bëjë shelqja rrush” me revolen “TT” kal 9 mm, numër
serik 123456, shtëni tri herë në të dhe e goditi me tre plumba, një në kraharor,
një në syrin e djathte dhe një në dorën e majte duke i shkaktuar plage
vdekjeprurës nga te cilat tani i ndjeri vdiq ne vend,
Me çka kishte për të krye veprën penale Vrasje nga neni 146 te KPPK.
2. Prej ditës, muajit dhe vitit te pacaktuar e gjer me 08.08.2008 ne ora 12.30,
kur ia dorëzoi policisë, mbajti pa leje te organit kompetent revolen e
përshkruar nën piken 1 të kësaj dispozite,
Me çka kishte për te kryer veprën penale Mbajtja në pronësi, ne kontroll, ne

posedim ose ne shfrytëzim te paautorizuar te armeve nga neni 328 paragrafi 2
te KPPK ne bashkim real më veprën penale të përshkruar nen piken 1 të kësaj
dispozitë.
Hetimi fillon sot me 10.08.2008.

153
Arsyetim
Dyshimi se i pandehuri ka krye veprat penale ne drejtim te se cilave kam

filluar dhe do të zbatoj hetimin rrjedh nga kallëzimi penal i Policisë së
Kosovës, Stacioni i Policisë në Podujeve nr. datë dhe shkresave
tjera te lendes me të cilat disponoj.
Nga kallëzimi penal rrjedh dyshim i arsyeshëm se i pandehuri ka krye veprat

penale ne drejtim te se cilave kam filluar hetimin.
Ne deklaratën e dhëne policisë me rastin e arrestimit, ne prani të mbrojtësit, i

pandehuri nuk konteston faktin se ditën kritike ka shtëne me revole tri here
ne tani te ndjerin dhe se revolen e ka mbajtur pa leje te organit kompetent.
Mbrohet se ne tani te ndjerin ka shtëne në vetëmbrojtje nga se ai e ka drejtuar
dorën ne bel dhe nga se e din se tani i ndjeri ka mbajtur gjithnjë revole me
vete ka arritur ta nxjerre revolen i pari dhe të shtëne në të.
Mbrohet se revolen e ka mbajtur për siguri personale nga se punon si tregtar
dhe shpeshherë barte me veti shuma te konsiderueshme te parave.
Këto prova dhe procesverbali mbi shikimin në vend, procesverbali mbi

obduksionin e kufomës se tani të ndjerit ofrojnë bazë të mjaftuar për te
vërtetuar se ekziston dyshimi i arsyeshëm se i pandehuri kreu veprat penale
nga dispozita i këtij aktvendimi. Nga kallëzimi penal rrjedh me tutje se
prezent me rastin e kryerjes se veprës penale kane qene edhe dëshmitaret
XHX, DV.GA dhe HD. Me rastin e shikimit te vendit te ngjarjes janë gjetur
katër gëzhoja që dyshohet te jene te plumbave te shkrepur nga i pandehuri.
Ne procedurën e hetimit me ane te veprimeve hetimore, dëgjimin e

dëshmitarëve, ekspertizën balistike do te sigurojë prova në baze të të cilave
do te vendosi se do ta akuzoje te pandehurin apo do te pushoje procedurën
penale.
PROKURORI PUBLIK
154
10. AKTVENDIM I PROKURORIT MBI PEZULLIMIN E HETIMIT.
Prokurori publik II. me sekretaren juridike V.V. në çështjen e hetimit kundër

të pandehurit HH nga Podujeva, për shkak të veprës penale Lidhja e kontratës
së dëmshme nga neni 237 paragrafi 2 lidhur me paragrafin 1 te KPPK, ne
baze te nenit 232 paragrafi 1 te KPPPK, me 15.12.2008 merr
AKTVENDIM MBI PEZULLIMIN E HETIMIT
Hetimi i filluar kundër të pandehurit me aktvendimin PP. nr. / datë

pezullohet sot me 15.12.2008 dhe ai do te rifillohet menjëherë pas
eliminimit të pengesave për zbatimin e tij.
Arsyetim
Me aktvendimin e përmendur në dispozitë, kam filluar hetimin kundër të

pandehurit HH nga Podujeva për shkak të dyshimit të arsyeshëm se ka krye
veprën penale Lidhja e kontratës se dëmshme nga neni 237 paragrafi 2 lidhur
me paragrafin 1 te KPPK.
Gjate hetimit kam dëgjuar përfaqësuesin e organizatës se dëmtuar afariste

dhe eksperti financiar ka kryer ekspertizën e urdhëruar nga ana e gjyqtarit te
procedurës paraprake.
Me datën 6.12.2008 kam ftuar me thirrje te pandehurin për ta marre ne

pyetje. Nga flete-kthesa rrjedh se ai është në studime pasuniversitare ne
Angli. Kam kërkuar nga Policia e Kosovës qa të pandehurin ta sjelle
forcërisht ne prokurori me datën 10.12.1008. Me shkresën e Policisë së
Kosovës date 11.08.2008 jam njoftuar se i pandehuri është në Angli dhe se
nuk ka gjasa te kthehet para datës 01.05.2009.
Për të kryer hetimin me sukses kam gjetur se është e domosdoshme të dëgjojë

edhe të pandehurin, se nuk është e mjaftuar që të kërkojë nga ai te deklarohet
vetëm me shkrim prandaj mos mundësia e marrjes se tij në pyetje është
rrethane që përkohësisht pengon ndjekjen e suksesshme penale.
PROKURORI PUBLIK
I.I.
155
11. AKTVENDIM I PROKURORIT MBI PUSHIMIN E HETIMIT
Prokurori publik II. me sekretaren juridike VV. në çështjen e hetimit kundër

të të pandehurit HH nga Podujeva, për shkak të veprës penale Përvetësimi
gjate ushtrimit të detyrës nga neni 340 paragrafi 1 te KPPK, ne baze te nenit
224 paragrafi 1 nenparagrafi 1 te KPPPK, me 12.12.2008 merr
AKTVENDIM MBI PUSHIMIN E HETIMIT
Hetimi i filluar kundër te pandehurit HH nga Podujeva me aktvendimin PP nr

/ date pushon sot me 12.12.2008.
Arsyetim
Me aktvendimin e përmendur në dispozitë, kam filluar hetimin kundër të

pandehurit HH nga Podujeva për shkak te dyshimit të arsyeshëm se ka krye
veprën penale Përvetësimi gjate ushtrimit të detyrës nga neni 340 paragrafi 1
te KPPK.
Gjate hetimit kam mbledhur prova ne baze të të cilave, vërtetohet se i

pandehuri ka punuar arkëtar në Ndërmarrjen tregtare “XX”nga Podujeva. Me
12.08.2008 ne ora 15,00 nga ana e Komisionit për inventarizim të
ndërmarrjes është krye inventarizimi i arkës dhe pas barazimit me është
konstatuar se në arke mungojnë 840 euro.
Në procedurën e hetimit i pandehuri është mbrojtur se nuk ka përvetësuar

këto para por se është e mundur te mos i jene regjistruar te gjitha pazaret e
ditës te cilat i ka dorëzuar ne ndërmarrje. Të njëjtën gjë e ka deklaruar edhe
me rastin e barazimit lidhur me inventarizimin.
Nga ana e ekspertizës se kryer nga eksperti i caktuar nga ana e gjyqtarit të
procedurës paraprake vërtetohet se ne arke nuk ka mungese qe do të thotë se i
pandehuri nuk ka përvetësuar 840 euro nga parat e besuara ne pune. Nga
mendimi i ekspertit rrjedh se ne arkën qendrore të ndërmarrjes është
konstatuar teprice ne shume prej 840 euro dhe se kjo shume ne librat e
ndërmarrjes është regjistruar si e ardhur e jashtëzakonshme.
Ne baze të këtyre provave gjej se nuk ekziston me dyshimi i arsyeshëm se i
156
pandehuri ka krye veprën penale ne drejtim te së cilës kam zbatuar hetimin e

as ndonjë vepër tjetër penale, qe ndiqet sipas detyrës zyrtare, prandaj vendosa
te pushoje hetimin.
PROKURORI PUBLIK
12. NJOHTIMI I TË DËMTUARIT PËR PUSHIMIN E HETIMIT
NDERMARRJA TREGTARE “XX”

Podujeve
rr. Marin Barleti 7.
Ju njoftoje se me aktvendimin PP nr. / datë kam pushuar hetimin

kundër të pandehurit HH nga Podujeva te zbatuar për shkak të veprës penale
Përvetësimi gjatë ushtrimit te detyrës nga neni 340 paragrafi 1 te KPPK nga
se me provat qe kam mbledhur gjate hetimit kam gjetur se nuk ekziston
dyshim i arsyeshëm se ai e ka krye ketë vepër penale.
Ju njoftoje së në baze te nenit 62 paragrafi 1 dhe 2 te KPPPK keni te drejte qe

ne afat prej tetë ditësh nga dita e pranimit të këtij njoftimi të ndërmerrni
ndjekjen penale kundër HH nga Podujeva pranë Gjykatës Komunale ne
Podujeve.
Ju njoftoje gjithashtu se mund t’i keni në diskonim te gjitha provat me te cilat

unë disponoj.
PROKURORI PUBLIK
157
13. PROCESVERBAL MBI MARRJEN E TE PANDEHURIT NE

PYETJE
Procesverbal mbi marrjen e te pandehurit ne pyetje
I hartuar nga ana e prokurorit publik me 12.08.2008 me rastin e marrjes ne

pyetje te pandehurit HH nga Podujeva.
Të pranishëm
Prokurori publik
Sekretarja juridike
I pandehuri HH
Mbrojtësi i të pandehurit, avokati AA
Filluar në ora 10.00
Unë ftova të pandehurin dhe nga ai mora këto të dhëna personale.

Emir, mbiemri, nofka nëse ka, datëlindja, vendi i lindjes, vendbanimi, emri
dhe mbiemri i babës, emri dhe mbiemri i nenës dhe mbiemri i saj i vajzërisë,
shtetësia, gjendja statusore familjare, i pamartuar, i martuar, i veje, i ndare,
fëmijët, fëmijët e moshës se mitur, profesioni, punësimi, gjendja pasurore, të
dhënat mbi dënimin apo procedurat tjera penale nëse zbatohen ndaj tij, të
dhënat mbi paraburgimin apo arrestin shtëpiak nëse janë urdhëruar apo
konstatimi se mbrohet nga liria.
Unë e njoftova te pandehurin se ndaj tij kam filluar hetimin me aktvendimin

PP nr / date për shkak te dyshimit të arsyeshëm se ka krye veprën
penale Pengimi i personit zyrtar ne kryerjen e veprës penale nga neni 316
paragrafi 3 lidhur me paragrafin 2 dhe 1 te KPPK.
I pandehuri deklaroi: e kam kuptuar se për cilën vepër penale ndaj meje është
duke u zbatuar hetimi dhe nuk kam nevoje për shpjegime shtese.
Unë ju udhëzoj se keni te drejte te angazhoni mbrojtës dhe se keni te drejte

qe me mbrojtësin të konsultoheni para se të ju marr në pyetje dhe gjatë
marrjes në pyetje, se keni të drejte të heshtni dhe të mos përgjigjeni në asnjë
158
pyetje që do tùa parashtrojë dhe se keni të drejte të kërkoni nga unë që gjate
tërë kohës se zbatimit te hetimit të mbledhin provat qe Ju i konsideroni te
rëndësishme për mbrojtjen e Juaj.
Pas këtij udhëzimi i pandehuri deklaroi se ka angazhuar për mbrojtës

avokatin AA nga Prishtine që është prezent, sepse për ketë të drejte jam
udhëzuar edhe me ftesën qe me keni dërguar, nuk kam nevoje të konsultohem
me mbrojtësin para se të merrem në pyetje, do ta dhe mbrojtjen dhe
përgjigjem ne pyetjet e parashtruara dhe se kam te drejte te kërkojë marrjen e
provave qe i konsideroj te nevojshme për mbrojtjen time.
Nënshkrimi i të pandehurit
Deklarimi i të pandehurit në pyetjet e prokurorit publik.

Deklarimi i të pandehurit në pyetjet eventuale të mbrojtësit
Kërkesat eventuale të të pandehurit për mbledhjen e provave
Ne fund te procesverbalit duhet shënuar konstatimin se u lexua apo jo,

procesverbali dhe vërejtjet eventuale të të pandehurit a mbrojtësit në
procesverbal.
U krye ne ora 11,30
I pandehuri
Mbrojtësi
E vërtetojnë
Prokurori publik
Sekretarja juridike
159
14. KERKESA E PROKURORIT PER MARRJEN E PROVES
Emërtimi i gjykatës
Gjyqtarit të procedurës paraprake
Në çështjen penale të të pandehurve GG.nga Prishtina, për shkak të veprës

penale Trafikimi me njerëz nga neni 139 paragrafi 1 I KPPK dhe HH nga
Podujeva dhe SS nga Ferizaj, për shkak të veprës penale Trafikimi me njerëz
nga neni 139 paragrafi 5 I KPPK, në bazë të nenit 238 paragrafi I i KPPK
paraqes
KËRKESE PËR ZBATIMIN E MUNDËSISE HETUESE TË

JASHTEZAKONSHME
Marrjen në pyetje të dëmtuarës, dëshmitares SS nga shtetase e .
Arsyetim
Me aktvendimin mbi fillimin e hetimit PP nr. / datë jam duke

zbatuar hetimet kundër të pandehurit GG për shkak të veprës penale
Trafikimi me njerëz nga neni 139 paragrafi 1 I KPPK dhe te pandehurve HH
dhe SS për nga një vepër penale Trafikimi me njerëz nga neni 139 paragrafi 5
i KPPK.
E dëmtuara dëshmitarja SS është shtetase e . Nga policia jam njoftuar

se ajo ka kërkuar nga Organizata Ndërkombëtare për Migracion Ti
mundësohet të kthehet në shtetin amë. Ajo ka të drejtë të kthehet në shtetin e
saj nga se është viktime e trafikimit me njerëz dhe nuk ka mundësi ta
detyrojmë të qëndroje në Kosovë gjer në kohën e mbajtjes së shqyrtimit
gjyqësor në të cilin ajo do të duhej të dëshmoj.
Duke pasur parasysh se janë shume të vogla gjasat se atë do të mund ta

sigurojmë të dëshmojë ne shqyrtimin gjyqësor kërkojë qe sipas mundësisë
hetuese të jashtëzakonshme ta merrni ne pyetje dhe se me rastin e marrjes ne
pyetje të ftoni mbrojtësit e te pandehurve avokatet DD.FF.dhe TT qe te tre
nga Prishtina dhe te pandehurit GG, HH dhe SS që të tre në paraburgim në
Qendrën e Paraburgimit ne .
PROKURORI PUBLIK
160
15. AKTVENDIM I PROKURORIT PËR REFUZIMIN E KËRKESES

PËR MARRJËN E PROVËS
Prokurori publik I.I. me sekretaren juridike V.V. në çështjen penale të hetimit

kundër të pandehurit HH. Nga Podujeva, për shkak të veprës penale
Mashtrim nga neni 261 paragrafi 2 lidhur me paragrafin 1 të KPPK, duke
vendosur lidhur me kërkesën e të pandehurit për marrjen e provës, ne baze te
nenit 239 paragrafi 2 merr
Vendim
Refuzohet kërkesa e të pandehurit për marrjen e provës me dëgjimin e

dëshmitarit GH.
Arsyetim
Gjatë hetimit që jam duke zbatuar kundër të pandehurit, ai me ka propozuar

të dëgjojë në veti të dëshmitarit G.H nga Podujeva. Sipas kërkesës rrjedh se
dëshmitari duhet të dëgjohet në rrethanat se iniciativa për rregullimin e
çështjeve mbi nxjerrjen e Vizës Shengen për të dëmtuarin GS nuk ishte e të
pandehurit por e te dëmtuarit. Dëshmitari GH si rrjedh nga kërkesa është djali
i te pandehurit HH.
Rrethanat nën të cilat është vene kontakti ne mes të të pandehurit dhe të

dëmtuarit janë vërtetuar në tërësi me dëshminë e të dëmtuarit dhe mbrojtjen e
te pandehurit. i dëmtuari ka deklaruar se pasi ka mësuar se i pandehuri HH
mund tìa nxjerr Vizën Shengen ai ka shkuar në shtëpinë e te pandehurit dhe
me atë rast ka takuar djalin e tij, dëshmitarin e propozuar GH dhe se ai ia ka
dhënë numrin e telefonit të të pandehurit. I pandehuri nuk e konteston këtë ne
mbrojtjen e tij. Dëshmitari me tutje deklaron se e ka thirre te pandehurin me
telefon dhe se kane caktuar vendtakimin dhe as këto fakte nuk i konteston i
pandehuri në mbrojtjen e tij.
Nga kjo rrjedh se nuk ekzistojnë shkaqe të rëndësishme për marrjen e kësaj
prove sepse me marrjen e saj nuk do të vërtetohej ndonjë fakt tjetër i
rëndësishëm për procedurën penale.
PROKURORI PUBLIK
161
Udhëzim juridik: kundër këtij vendimi i pandehuri ka të drejte ti paraqes

ankesë gjyqtarit të procedurës paraprake të Gjykatës Komunale në xxxx.
16. KERKESA E PROKURORIT PER CAKTIMIN E

PARABURGIMIT
Në çështjen penale kundër të pandehurit HH nga Podujeva, për shkak të

veprës penale Vrasje në tentative nga neni 146 lidhur me nenin 20 të KPPK
në baze të nenit 282 paragrafi 1 i KPPPK paraqes
KËRKESË PËR CAKTIMIN E PARABURGIMIT
Kundër të pandehurit HH nga Podujeva i biri I D.H. dhe S.H e gjinisë ,

i lindur ne Podujevë me ku dhe jeton rruga nr , shqiptar,
shtetas i Republikës se Kosovës, i martuar, babe i tre fëmijëve nga te cilët dy
te mitur, me profesion i punësuar ne , ne ndalim policor nga
10.08.2008 ne ora 12.00
Për shkak te ekzistimit te dyshimit te bazuar me 10.08.2008, në Podujeve, në

rrugën përpara shtëpisë se tij, me dashje qe ta privoje nga jeta te
dëmtuarit XX , pas një fjalosje të shkurtër lidhur me zënkën që një ditë me
parë kishin pasur fëmijët e tyre te mitur G.H dhe Z.X, me revolen
nr kalibër shtini 3 here në të dëmtarin nga një largësi prej 7
metrash dhe e goditi me dy plumba në dorën e majte dhe ne anën e djathte të
kraharorit duke i shkaktuar lëndime të renda trupore të rrezikshme për jetë në
momentin e shkaktimit ndërsa veprën nuk e përfundoi sepse u pengua nga
bashkëshortja e tij S.H. e cila i doli përpara dhe ia morri revolen nga dora.
Me çka kishte për te kryer veprën penale Vrasje ne tentative nga neni 146
lidhur me nenin 20 te KPPK.
A r s y e t im
Dyshimi i bazuar se i pandehuri ka krye veprën penale në drejtim të së cilës

ndaj tij kam filluar hetimin me aktvendimin PP nr. / date 12.08.2008 te
162
depozituar ne gjykate po atë ditë, rrjedh nga kallëzimi penal i Policisë së

Kosovës, Stacioni i Policisë në Podujevë, procesverbalit mbi shikimin ne
vendin e ngjarjes, deklaratës së të pandehurit dhëne me rastin e arrestimit dhe
shkresave tjera të lëndës.
Në ketë çështje penale duhet te dëgjohen përveç dëshmitarëve tjerë edhe

dëshmitarja S.H bashkëshorte e të pandehurit, dëshmitari S.S fqinji i parë i të
pandehurit. Duke pasur parasysh këto raporte të të pandehurit me këta dy
dëshmitar ka baze për te besuar se ai do te pengoje rrjedhën e procedurës
penale duke ndikuar ne këta dy dëshmitar me te cilët ai po të jetë në liri mund
të kontaktojë pa kurrfarë pengesash.
Masat tjera dhe as masa e arrestit shtëpiak nuk janë te mjaftuara për të
siguruar zbatimin e suksesshëm te procedurës penale, sepse me arrest
shtëpiak nuk eliminohet mundësia e kontaktimit të të pandehurit me
dëshmitaret e përmendur.
Konsideroj se këto janë arsye për caktimin e paraburgimit kundër të

pandehurit në bazë të nenit 281 paragrafi 1, nënparagrafi 1 dhe 2 pika (ii) te
KPPPK prandaj gjej se kjo kërkesë është e bazuar dhe se duhet aprovuar.
PROKURORI PUBLIK
17. AKTAKUZA E PROKURORIT PA ZBATIMIN E HETIMIT
Në bazë të nenit 46 paragrafi 1 dhe nenit 304 paragrafi 1 të KPPPK paraqes

këtë
AKTAKUZE
Kundër të pandehurit HH nga Podujeva, rruga , nr, i lindur me

ne I biri i dhe e gjinisë , jeton në
Podujevë rruga nr , shqiptar, shtetas i Republikës e Kosovës, i
martuar, babe i tre fëmijëve te mitur, i papune, i dënuar me pare me
aktgjykimin e Gjykatës Komunale në me aktgjykimin P. nr. date
163
, për veprën penale Vjedhje e rende nga neni 253 paragrafi 1 nën
paragrafi 1 të KPPK me dënim 6 muaj burgim, ka vuajtur dënimin, ndaj atij
nuk zbatohet procedure për ndonjë vepër tjetër penale, ne ndalim policor nga
data 10.08.2008 në ora 05,00,
Sepse
Me 08.08. 2008, në ora 04.00, me qëllim të përvetësimit të kundërligjshëm
për vete, morri pasurinë e huaj te luajtshme, në atë mënyrë që së pari kaloi
murin rrethues të oborrit të shtëpisë së të dëmtuarit GG, që gjendet në
Podujevë rruga nr , e pastaj me shofer metali theu drynin në derën
hyrëse të kuzhinës verore të të dëmtuarit dhe nga aty morri një televizor të
markës “ Soni” në vlerë prej 120 euro dhe u largua nga vendi duke hapur nga
brenda derën hyrëse të oborrit,
Me çka ka kryer veprën penale Vjedhje e rendë nga neni 253 paragrafi 1
nenparagrafi 1 i KPPK prandaj
Propozoj
Qe pranë asaj gjykate të caktohet dhe mbahet shqyrtimi gjyqësor ne te cilin

do te thirren
Prokurori publik komunal ne Prishtine,

I pandehuri HH tani në ndalim policor në Stacionin e Policisë në Podujevë,
Mbrojtësi i të pandehurit SS, avokat nga Podujeva,
I dëmtuarit GG nga Podujeva rruga nr.
Dëshmitari SF nga Podujeva rruga nr.
Qe gjykata në procedurën e provave të vështroj foto-dokumentacionin e

përpiluar nga Policia, Stacioni Policor në Podujevë nr datë , të lexojë
vërtetimin mbi marrjen e përkohshme të sendit dhe vërtetimin mbi kthimin e
sendit të dëmtuarit,
Që ndaj të pandehurit të caktohet paraburgimi për arsyet nga neni 281

paragrafi 1 nënparagrafet 1 dhe 2 pika (iii)
Që pas mbajtjes së shqyrtimit gjyqësor gjykata të pandehurin ta shpall fajtor

për veprën e akuzuar për atë dhe ta gjykojë në bazë të ligjit.
Arsyetim
164
Dyshimi i arsyeshëm se i pandehuri ka krye veprën penale për të cilën e

akuzoj, rrjedhë nga provat e mbledhura në procedurën paraprake dhe
kallëzimi penal i Stacionit të Policisë në Podujevë.
Nga këto prova, vërtetohet se i pandehuri ditën dhe kohën e përshkruar në

dispozitë me qellim përvetësimi të kundërligjshëm morri pasurinë,
televizorin, e të dëmtuarit pasi me parë kaloi murin rrethues të oborrit dhe me
shufër hekuri theu drynin në kuzhinën verore të të dëmtuarit.
Dëshmitari, SF i deklaroi policisë se ishte në shtëpinë e tij, ai është fqinjë i

parë i të dëmtuarit, dhe se rreth orës 04,00 kishte dëgjuar një krisme qe vinte
nga oborri i te dëmtuarit dhe për ketë kishte shkuar ne katin e dyte dhe kishte
parë një person duke dalë nga kuzhina verore e të dëmtuarit me televizor në
dorë. Menjëherë për ketë kishte thirre me telefon policinë. Pastaj e kishte
thirre me telefon edhe të dëmtuarin.
I dëmtuari deklaroi se dera hyrëse e kuzhinës verore ishte e mbyllur me dry

dhe se rreth orës 04,00 e kishte thirre me telefon dëshmitari SF duke i thëne
se dikush është në oborrin e tij. Pasi ka dale ne oborr ka pare në toke pranë
derës se kuzhinës verore drynin e thyer dhe një shufër hekuri. Rreth orës
05,00 në shtëpinë e tij ka ardhur policia dhe ka fotografua vendin e ngjarjes,
ka marr drynin dhe shufrën e hekurit. Me datën 07.08.2008 policia i ka kthye
televizorin. Televizorin e ka ble para dy muajsh me çmim prej 120 euro.
Nga foto-dokumentacioni i vendit të ngjarjes vërtetohet se shtëpia e te

dëmtuarit është e rrethuar me mur, se dera e kuzhinës se te dëmtuarit është e
hapur dhe pranë saj ne toke është gjetur dryni i thyer dhe një shufër hekuri.
I pandehuri ne deklaratën e vet dhëne ne polici, ne prezencën e mbrojtësit,

pranoi se ka hyrë në oborrin e shtëpisë së të dëmtuarit duke kaluar murin, ka
thyer drynin në derën e një lokali dhe nga aty ka marre një televizor dhe se në
momentin, kur ishte larguar afro 200 metra nga shtëpia ishte arrestua nga
policia. Për televizorin e marre policia i kishte dhëne vërtetim me shkrim.
Deklaroi se është i gjendjes se varfër, i papunë dhe se ka pasur për qëllim që
televizorin ta shesë dhe blejë ushqim për familjen.
Te gjitha këto janë prova te pranueshme dhe vërtetojnë ekzistimin e dyshimit

të bazuar se i pandehuri ka krye veprën penale për të cilën e akuzoje dhe se
nuk ka rrethana që përjashtojnë përgjegjësinë e tij penale prandaj ai penalisht
është përgjegjës për veprën e kryer.
165
I pandehuri ishte i dënuar me parë për vepër të njëjtë penale dhe ka vuajtur
dënimin gjashtë muaj burgim. Dënimi i mëparshëm ndaj tij nuk ka arrit
qëllimin e dënimit dhe duke pasur parasysh se përsëri ka kryer vepër penale
kundër pasurisë ekziston frika e bazuar se ai po të jetë në liri do të përsëris
veprën penale prandaj edhe propozimi për caktimin e paraburgimit është i
bazuar.
Në bazë të të gjitha këtyre kjo aktakuzë është me vend dhe e bazuar ne ligj.
PROKURORI PUBLIK
18. AKTAKUZE E PROKURORIT PAS HETIMIT
Në bazë të nenit 46 paragrafi 1 dhe nenit 304 paragrafi 1 të KPPPK paraqes

këtë
AKTAKUZE
Kundër të pandehurit HH nga Podujeva, shënimet personale si në aktakuzën e

mëparshme me dalim se ky nuk është i dënuar,
Sepse
1. Me 08.08.2008, rreth orës 21,00, në rrugën në mes fshatrave dhe

komuna e Podujevës, përvetësoi pasurinë e luajtshme të të dëmtuarit me
qellim që vetës t’i sjell dobi pasurore të kundërligjshme në atë mënyre që nga
larg pa se në drejtim të fshatit vinte një automjet, vuri një dru në rrugë duke
pamundësuar kalimin dhe në momentin kur i dëmtuari SS me automjetin e tij
“Golf 2” me targa xxxKSxxx arriti te pengesa dhe ndali automjetin i
pandehuri doli nga mali me revolen e markës TT kal 9 mm., ne dorë dhe e
detyroi të dëmtuarin ta hap derën e automjetit e pastaj e detyroi edhe të dal
jashtë dhe derisa me një dorë i mbante revolen me dorën tjetër i morri nga
xhepi këmishës kuletën me para ne shume prej 250 euro dhe dokumentet
personale ndërsa nga xhepi i pantallonave telefonin celular Nokia me numër
044 xxx xxx, dhe duke pare në drejtim të vendit të ngjarjes vinte një automjet
tjetër iku, nga vendi i ngjarjes dhe duke ikur nga dora i ra telefoni i të
dëmtuarit.
166
Me çka ka kryer veprën penale Grabitje nga neni 255 paragrafi 3 lidhur me
paragrafin 1 të KPPK
2. Se nga mbarimi i luftës në e gjer me 09.09.2008, pa autorizim të organit

kompetent mbajti në pronësi revolen e markës TT me numër serik xxxxx
kalibër 9 mm. dhe shtatë fishek të kalibrit 9.oomm,
Me çka ka krye veprën penale Mbajtja ane pronësi, në kontrolle, në posedim

ose në shfrytëzim të paautorizuar të armeve nga neni 328 paragrafi 2 te
KPPK në bashkim real me veprën penale të përshkruar nën piken 1 të kësaj
dispozite, prandaj
Propozoj
Që pranë asaj gjykate të caktohet dhe mbahet shqyrtimi gjyqësor në të cilin

gjykata do të thërras
Prokurori publik të qarkut në

Të pandehurin në paraburgim në Qendrën e Paraburgimit në
Mbrojtësin e të pandehurit GG, avokat nga
Të dëmtuarin SS nga fshati komuna
Që gjykata në procedurën e provave të lexojë procesverbalin e hartuar me

rastin e kontrollit të shtëpisë së të pandehurit, vërtetimin mbi marrjen e
përkohshme te sendeve nga i pandehuri, vërtetimin mbi kthimin e sendeve të
dëmtuarit, foto-dokumentacionin mbi vendin e ngjarjes dhe kontrollit,
mendimin e ekspertit mjeko-ligjor dhe procesverbalin dhe foto-
dokumentacioni mbi njohjen e personit te hartuar nga policia.
Që gjykata pas mbajtjes se shqyrtimit gjyqësor të pandehurin ta shpall fajtor

për veprën e akuzuar penale dhe ta gjykoje në bazë të ligjit.
Arsyetim
Dyshimi i arsyeshëm se i pandehuri ka kryer veprën penale për te cilën e

akuzoj me këtë aktakuze, rrjedh nga provat e mbledhura në procedurën e
hetimin qe kam zbatuar ndaj tij në drejtim të veprës penale Grabitje nga neni
255 paragrafi 3 lidhur me paragrafin 1 të KPPK.
167
Me provat e mbledhura gjate hetimit vërtetohet në tërësi kryerja e veprave

penale, vërtetohet se veprat penale i kreu i pandehuri dhe se nuk ka rrethana
që përjashtojnë përgjegjësinë e tij penale.
Nga dëshmia e të dëmtuarit vërtetohet se ai natën kritike, rreth orës 21 duke u

kthyer ne shtëpi me automjetin e vet “Golf 2” me targe xxx KS xxx, në
rrugën në mes fshatrave dhe hasi ne një pengesë të shkaktuar
nga një dru i venë në mes të rrugës. Me tutje nga kjo dëshmi vërtetohet se ai
posa ndali automjetin, nga mali doli një person i armatosur me revole dhe e
detyroi atë te dale nga automjeti dhe derisa ia mbante te drejtuar revolen nga
xhepi i këmishës i morri kuletën me para dhe dokumente personale ndërsa
nga xhepi i pantallonave telefonin celular. Në kulete ka pasur para në shumë
prej 250 euro, ndërsa telefoni ishte i markës Nokia me kartelë me numër 044
xxx xxx. Duke ikur ka pare se të pandehurit i ka rene telefoni nga dora
mirëpo nuk e ka prekur dhe i ka treguar vendin policisë dhe se policia e ka
marre telefonin për ekzaminim. Personi i cili ka krye veprën penale ishte i
gjatë rreth 170 cm, kishte ngjyrë te verdhë të flokëve dhe mustaqe ndërsa të
veshura kishte pantallona e zeza dhe këmishë të zezë. Në kohën e kryerjes së
veprës penale vetëm sa kishte filluar të bie muzgu dhe dukshmëria në largësi
deri në 30 metra, ende ishte e mirë.
Nga foto-dokumentacioni i vendit të ngjarjes vërtetohet se në rrugë ekziston

pengesa e shkaktuar me një dru dhe se 10 metra afër vendit te ngjarjes është
gjetur telefoni i të dëmtuarit.
Me ekzaminimin forenzik (mjeko-ligjor) të telefonit, të kryer në bazë të

urdhëresës së gjyqtarit të procedurës paraprake, në të janë gjetur gjurmët e
vijave papilare të gishtërinj, të madh dhe tregues të të pandehurit.
Me rastin e zbatimit te kontrollit të kryer në shtëpinë e të pandehurit është

gjetur në dhomën e tij te fjetjes, në orman, kuleta me dokumente personale,
letërnjoftimin, patentë shoferin dhe kartelën e Bankës për Biznes në emër të
të dëmtuarit dhe revolja e markës TT me numër xxxxx kal 9 mm.
Nga procesverbali dhe foto-dokumentacioni i hartuar me rastin e njohës së

personit vërtetohet se i pandehuri ishte i shënuar me numrin 2 dhe se i
dëmtuari e njohu atë si kryes të veprës penale.
I pandehuri në hetime në mbrojtjen e vet deklaroi se revolen e posedon si

kujtim nga Lufta në Kosovë dhe se nuk e ka përdorë asnjëherë pas çlirimit
168
dhe se e mban për siguri personale, ndërsa mohon në tërësi të ketë kryer
veprën penale të grabitjes. Deklaron se kuletën e ka gjetur ne rruge të fshatit
dhe se në të nuk ka pasur para por vetëm dokumente personale dhe ka pasur
për qellim ta dorëzoje ne polici në mënyrë qe t’i kthehet të dëmtuarit.
Mbrojta e këtillë e të pandehurit sa i përket veprës penale nën piken dy te

dispozitës vërtetohet me vërtetimin mbi marrjen e revoles dhe me vështrimin
në revolen e konfiskuar përkohësisht dhe 7 plumbat e kalibrit 9 mm.
Mbrojtja e të pandehurit lidhur me veprën penale nga pika 1 e dispozitës

është e pabazuar dhe në kundërshtim me provat mendimin e ekspertit të
forenzikes, procesverbalin mbi kontrollin e shtëpisë se te pandehurit dhe
procesverbalin mbi njohjen e të pandehurit prandaj si e tillë është e drejtuar
me qëllim të shmangies se përgjegjësisë penale dhe gjykata duhet a vlerësoje
si e tille.
Ne baze të të gjitha këtyre rrjedh se kjo aktakuzë është me vend dhe e bazuar
në ligj.
PROKURORI PUBLIK
19. ANKESA E PROKURORIT PËR SHKELJE ESENCIALE
Për
Emërtimi i gjykatës se shkalles se dyte
Kundër aktgjykimit të Gjykatës Komunale në Prishtine, P. nr. / datë

në çështjen penale të të pandehurit HH nga Podujeva, për shkak të
veprës penale mashtrim nga neni 261 paragrafi 1 te KPPK, në bazë të nenit
47 paragrafi 2 nënparagrafi 3 dhe neni 399 par 1 dhe 2 të KPPPK paraqes
Ankesë
Për shkak te shkeljeve esenciale te dispozitave te procedurës penale 403

paragrafi 1 nënparagrafi 12 I KPPPK dhe
Propozoj
Të aprovohet ankesa e bazuar dhe aktgjykimi të anulohet.
169
Arsyetim
Gjykata Komunale në Prishtine, me aktgjykimin P.nr. / date në

bazë të nenit 390 nënparagrafi 3 liroi nga aktakuza për veprën penale
Mashtrim nga neni 261 paragrafi 1 të pandehurin HH nga Podujeva.
Aktgjykimi përmban shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale

nga neni 403 par. 1 nënparagrafi 12 I KPPPK nga se dispozitës është në
kundërshtim me arsyetimin ndërsa ajo që thuhet në arsyetim të aktgjykimit
lidhur me faktet vendimtare është në kundërshtim me përmbajtjen e provave
në shkresa të lëndës.
Nga dispozita rrjedh se gjykata të pandehurin e liroi nga aktakuza nga se nuk
u provua se ai kreu veprën penale për të cilën akuzohet. Përkundër kësaj nga
arsyetimi i aktgjykimit rrjedh se gjykata te pandehurin e liroi për arsye se
vepra penale për të cilën ai akuzohej nuk është vepër penale. Në pjesën e
aktgjykimit, faqe tre kryerreshti 2, gjykata thotë” nuk është kontestuese se i
pandehuri nga i dëmtuari morri borxh shumën prej 2000 euro me kusht qe
tìa ktheje për pesë dite. Me huazimin e parave në mes te kontraktuesve
krijohet raport juridiko civil dhe nëse ndonjëri prej kontraktuesve nuk
përmbush obligimet nga kontrata ka te drejte të kërkojë përmbushjen nga
procedure gjyqësore në kontest civil. Nga ky fakt gjykata gjen se në veprimet
e të akuzuarit nuk përmbahen elementet qenësore të veprës penale dhe se
kemi te bëjmë me raport juridiko civil”.
Në arsyetim të aktgjykimit gjykata me rastin e paraqitjes se përmbajtjes se

provave ato i paraqet në kundërshtim me përmbajtjen e tyre. I dëmtuari në
shqyrtimin gjyqësor deklaroi se te pandehurin e njeh qe dy muaj. Dy ditë para
datës 08.08.2008 i dha 2000 euro hua për pesë ditë nga se i nevojiteshin për
ta dërguar të ëmën e sëmurë nga kanceri për shërim ne Republikën e
Shqipërisë. I kishte thëne se vëllai i tij që është në Suedi brenda pesë dite do
tìa dërgonte paratë ne shume prej 2000 euro. Me tutje i dëmtuari ka
deklaruar se ka bisedua me dëshmitarin GG dhe i ka treguar për huan.
Dëshmitari i kishte thënë se të ka mashtruar nga se në këtë mënyrë ka vepruar
edhe me persona tjerë. Pas kalimit të afatit për kthimin e borxhit i pandehuri
gjithnjë është fshehur dhe nuk është paraqitur në takimet e caktuara në
telefon. I dëmtuari nga dëshmitarja DH motër e të pandehurit ka kërkuar
numrin e telefonit të vëllait të saj në Suedi dhe kur i dëmtuari ka biseduar me
të me telefon ai i ka treguar se nuk është e vërtetë se ka marre për detyre t’i
dërgojë të pandehurit 2000 euro nga se nenën as nuk e ka të sëmure nga
170
kanceri. I kishte thënë edhe se ky është personi i pestë që atij i tregon se i

pandehuri i ka mashtruar”
Në arsyetim të aktgjykimit gjykata vetëm thotë se i dëmtuari ka deklaruar se i

pandehuri i ka kërkuar 2000 euro hua për pesë ditë për të dërguar të ëmën në
shërim dhe se ky ka pranuar dhe se ia ka dhënë. Me tutje shton vetëm edhe se
i dëmtuari ka deklaruar se disa here ka kërkuar nga i pandehuri kthimin e
borxhit dhe se i pandehuri gjithnjë i ka thëne që t’i vazhdoje afatin e kthimit
të borxhit dhe se borxhin do tìa paguan gjithsesi.
Nga kjo shihet se ajo qe gjykata në arsyetim të aktgjykimit thotë lidhur me

përmbajtjen e deklaratës se të dëmtuarit është në kundërshtim të plotë me
përmbajtjen e deklaratës në shkresa të lëndës.
Te gjitha këto paraqesin shkelje esenciale te dispozitave të procedurës penale

dhe se aktgjykimi i këtillë nuk është i ligjshëm dhe se duhet anuluar.
PROKURORI PUBLIK.
20. ANKESA E PROKURORIT PER GJENDJE FAKTIKE
për
Emërtimi i gjykatës së shkallës se dytë
Kundër aktgjykimit të Gjykatës Komunale në Prishtinë P nr datë

në çështjen penale të të pandehurit HH nga Podujeva për shkak të veprës
penale vjedhje pyllit nga neni 285 paragrafi 1 I KPPK paraqes
Ankese
Për shkak të vërtetimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike dhe
Propozoj
Të aprovohet ankesa e bazuar dhe aktgjykimi të anulohet.
171
Arsyetim
Me aktgjykimin e përmendur, gjykata në bazë të nenit 390 nënparagrafi 3 i

KPPPK liroi nga akuza të pandehurin HH nga Podujeva për veprën penale
Vjedhje pylli nga neni 258 paragrafi 1 i KPPK.
Gjykata nuk vërtetojë në mënyrë të plotë gjendjen faktike kur gjet se nuk u
provua se i pandehuri kreu veprën penale për të cilën u akuzua.
Në këtë çështje penale gjykata dëgjoi si dëshmitar dëshmitarin XX roje e

pyllit dhe GG nga fshati xx. Me dëshminë e dëshmitarit XX u vërtetua se i
pandehuri ditën kritike në pyllin ne vendin xx kishte prere 1.70 m3 dru me
qellim të vjedhjes dhe se drunjte e prere i ka bartë me qerre te hekurt qe e
tërhiqnim dy lope nga te cilat njëra e kuqe dhe tjetra e zeze. Me dëshminë e
tij me tutje u vërtetua se ai shënimet personale për të pandehurin, nga se ky
kishte refuzuar tìa jap, i kishte marre nga dëshmitari SS i cili e njeh të
pandehurin dhe i cili atë e kishte pare me qerre te ngarkuar me dru qe e
tërhiqnin dy lopë duke kaluar rrugës se fshatit për në shtëpinë e vet.
Dëshmitari GG deklaroi se të pandehurin e ka dhëndër dhe se ditën kritike ai

ishte ne shtëpinë e tij ne fshatin xx dhe se tere ditën se basku kishin punuar
në hapjen e pusit për ujë të pijshëm.
Gjykata nuk vërtetoj në mënyre të plotë dhe të drejtë gjendjen faktike nga se
refuzoj të dëgjojë dëshmitarin SS i cili do të dëshmonte se ditën kritike
dëshmitarit XX i kishte treguar për identitetin e të pandehurit dhe se e kishte
parë të pandehurin me qerre qe e tërhiqnin dy lopë e të ngarkuar me dru duke
kaluar rrugës se fshatit për në shtëpi.
Pas vendosjes lidhur me këtë ankese dhe anulimit te aktgjykimit propozoj që

ta udhëzoni gjykatën e shkalles se parë që në rigjykim të merr këtë prove
me dëgjimin e dëshmitarit SS nga fshati xx.
PROKURORI PUBLIK
172
21. ANKESA E PROKURORIT PUBLIK PER SHKELJE TE LIGJIT

PENAL
Për
Emërtimi i gjykatës së shkallë se dytë.
Kundër aktgjykimit të Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, P. nr / datë

në çështjen penale të të pandehurit HH nga Podujeva për shkak të veprës
penale Mbajtja në pronësi në kontrolle, në posedim ose shfrytëzim të
paautorizuar të armëve nga neni 328 paragrafi 1 i KPPK paraqes
Ankesë
Për shkak të shkeljes se ligjit penal, neni 404 nenparagrafi 1 lidhur me nenin
328 paragrafi 1 I KPPK dhe
Propozoj
Të aprovohet ankesa e bazuar të ndryshohet aktgjykimi i kundërshtuar dhe i

pandehuri të shpallet fajtor për veprën penale për të cilën është akuzuar e të
dënohet në bazë të ligjit.
Arsyetim
Gjykata e Qarkut ne Prishtine me aktgjykimin e përmendur në bazë të nenit

390 nenparagafi 1 i KPPPK liroi të pandehurin nga aktakuza.
Me aktgjykim gjykata në mënyrë të plotë dhe të drejtë vërtetoi gjendjen

faktike mirëpo në gjendjen e vërtetuar faktike aplikoi gabimisht ligjin penal
kur gjet se vepra për të cilën akuzohet i pandehuri nuk është vepër penale për
që eventualisht mund të jetë kundërvajtje.
Gjykata vërtetoj se i pandehuri me lejen e organit kompetent mban armën,

pushkën e gjuetisë të markës xx kalibër 12 mm. Ajo me tutje vërtetoj drejtë
se i pandehurit me këtë armë shtini dy here ne ajër në shenjë gëzimi se djalit
të tij i kishte lindur një fëmijë. Po ashtu gjykata vërtetoj drejte se pandehuri
ditën kritike armën e përdori në mënyrë të paautorizuar.
173
Qëndrimi i gjykatës se për të ekzistuar vepra penale nga neni 328 paragrafi 1
I KPPK përdorimi i paautorizuar i armës duhet kryer me qëllim fiksimi apo
kërcënimi është i gabuar. Kjo vepër penale mund të kryhet me armë që kryesi
e mban pa autorizim dhe me autorizim të organit kompetent. Mënyra e parë e
kryerjes së kësaj vepre është përdorimi me frikësim , kërcënim ose në ndonjë
mënyrë tjetër të paautorizuar, mënyra e dytë është vringëllimi me armë me
frikësim, kërcenim apo në ndonjë mënyrë tjetër të paautorizuar dhe mënyra e
tretë e kryerjes së kësaj vepre penale kryhet me urdhërimin e personit tjetër
për të ndërmarrë ndonjërin nga veprimet me te cilat kryhet vepra penale.
Përdorimi i paautorizuar i arrës do të thotë përdorim i saj në ndonjë mënyrë

tjetër të paautorizuar përveç përdorimit dhe vringëllimit me qëllim kërcënimi
apo frikësimi. Duke shtëne me arme në gazmend në kundërshtim me rregullat
e mbajtjes dhe përdorimit të armës së gjuetisë, pandehuri kreu veprën penale
për të cilën akuzohet.
PROKURORI PUBLIK
22. ANKESA E PROKURORIT PUBLIK KUNDËR AKTVENDIMIT
Për
Kolegjin e asaj gjykate nga neni 22 paragrafi 3 i KPPPK
Kundër aktvendimit të gjyqtarit të procedurës paraprake nr. 59/08 datë

08.08.2008 në bazë të nenit 283 paragrafi 3 të KPPPK paraqes
Ankese
Për arsye të aplikimit te gabuar të dispozitës se nenit 273 paragrafi 1 të

KPPPK dhe
p r o p o z oj
174
Që ankesa të aprovohet dhe aktvendimi të ndryshohet dhe të pandehurit t’i

caktohet paraburgimi në bazë të nenit 281 paragrafi 1 nënparagrafi 1 dhe 2
pika (ii) e KPPPK
Arsyetim
Gjyqtari i procedurës paraprake me aktvendimin nr 59/08 të datës

08.08.2008, refuzoi kërkesën për caktimin e paraburgimit te pandehurit HH
nga Podujeva dhe atij i urdhëroi masën paraqitje në stacionin policor nga neni
273 paragrafi 1 te KPPPK.
Me aktvendim gjykata aplikoi gabimisht dispozitën e nenit 273 paragrafi 1 te

KPPPK.
Në kërkesë për caktimin e paraburgimit dhe shkresat e lëndës rrjedh se në në

procedurën e hetimit duhet dëgjuar dëshmitaret GG., KD, dhe GL. të gjithë
punëtor në të njëjtën organizatë të biznesit me të pandehurin dhe se për këtë
arsye të pandehurit duhet caktuar paraburgimin sipas bazës nga pika (ii) e
nenparagrafit 2 të paragrafit 1 te nenit 281 të KPPPK.
Gjykata vërtetoi gabimisht se masa e urdhëruar është e mjaftueshme për të

penguar të pandehurin të ndikojë në dëshmitarë. Ne bazë të masës së
urdhëruar i pandehuri duhet të paraqitet në stacionin policor çdo të shtunën e
dytë. Kjo do te thotë se ai është i lirë, se mund të kontaktojë cilindo person
sipas dëshirës se tije, pra edhe dëshmitaret që duhet dëgjuar në hetime dhe
edhe të tentojë të ndikojë. Për të penguar të pandehurin të ndikojë në këta
dëshmitare nuk është e mjaftuar kjo masë dhe as masa e arrestit shtëpiak
sepse edhe kjo mase nuk siguron pengimin e te pandehurit te takohet me
dëshmitarët. Gjatë arrestit shtëpiak i pandehuri duhet të qëndrojë në shtëpi
por kjo masë nuk nënkupton edhe pengimin e vizitave të pandehurit nga
persona të ndryshëm edhe nga dëshmitaret me te cilët ai është koleg i punës.
I pandehuri edhe gjatë procedurës paraprake ka tentuar të ndikojë në

dëshmitar, Djali i të pandehurit HD me datën 08.08.2008 i ka telefonuar
dëshmitarit GG derisa me të bisedonte policia në vendin e tij të punës dhe ka
kërkuar të takohet me dëshmitarin. Dëshmitari GG ka deklaruar se nuk e
njeh djalin e të pandehurit dhe nga kjo mund të kuptohet se arsyeja e vetme
që ai i kërkoj dëshmitarit takim është që të tentojë të ndikojë në të.
PROKURORI PUBLIK
175
23. KËRKESA E PROKURORIT PUBLIK PËR MBROJTJE TË

LIGJSHMËRISË
REPUBLIKA E KOSOVËS
PROKURORIA PUBLIKE E KOSOVËS
PKL nr /08
Datë
P R I SH T I N Ë
Për
GJYKATËN SUPREME TË KOSOVËS

P R I SH T I NË
Kundër aktgjykimit të Gjykatës së Qarkut në P. nr. datë

dhe atij të Gjykatës Supreme të Kosovës AP nr. datë në
çështjen penale të të gjykuarve HH nga Podujeva dhe GG nga Gjilani, në
bazë të nenit 452 paragrafi 1 dhe 2 të KPPPK paraqes
KËRKESË PËR MBROJTJE TË LIGJSHMËRISË
Për shkak te shkeljes esenciale te dispozitave të procedurës penale nga neni

403 paragrafi 1 nenparagrafi 12 dhe 403 paragrafi 2 lidhur me nenin 387
paragrafi 1 të KPPPK dhe
Propozoj
Të aprovohet kërkesa e bazuar dhe aktgjykimet të anulohen.
Arsyetim
Gjykata e Qarkut në me aktgjykimin P. nr. datë shpalli

fajtor të gjykuarit HH nga Podujeva dhe GG nga Gjilani për veprën Rrezikim
i trafikut publik nga neni 297 paragrafi 5 lidhur me paragrafin 3 dhe 1 të
KPPK dhe i gjykoi, të gjykuarin HH me dënim burgimi ndërsa të
gjykuarin GG me dënim burgimi .
176
Gjykata Supreme e Kosovës, me aktgjykimin AP nr. datë refuzoi

të pabazuara ankesat e të gjykuarve dhe vërtetoi aktgjykimin e gjykatës se
shkallës së parë.
Aktgjykimi i gjykatës së shkallës së parë ka dispozitë të pakuptueshëm. Nga

dispozitë rrjedh se që të dy të gjykuarit kanë kryer një vepër penale për të
cilën ata u shpallen fajtor mirëpo ata nuk u shpallen fajtor se veprën penale e
kane kryer në bashkëkryerje. Dy të akuzuar një vepër penale mund ta kryejnë
vetëm në bashkëkryerje ndërsa nga dispozita rrjedh se gjate kryerjes se
veprës penale secili nga ata ka vepruar pavarësisht nga njeri tjetri dhe jo ne
bashkëkryerje si rrjedh nga përshkrimi në dispozitë i veprimeve me të cilat
gjykata gjet se ata e kryen veprën penale.
Aktgjykimi i gjykatës së shkalles së parë bazohet në prova që nuk u

proceduan në shqyrtimin gjyqësor. Sipas dispozitës se nenit 387 paragrafi 1 I
KPPPK gjykata e bazon aktgjykimin vetëm në faktet dhe provat e proceduara
në shqyrtimin gjyqësor. Dëgjimi në veti të dëshmitareve i të dëmtuarve XX ,
LL, dhe SS, përfaqësuesit të të dëmtuarit KP dhe leximi me pajtimin e palëve
i deklaratës së të dëmtuarit HR, të dhënë në hetime, janë, sipas
procesverbalit mbi shqyrtimin gjyqësor, të vetmet prova qe u proceduan në
procedurën e provave. Provat materiale, raportet mjeko-ligjore, foto-
dokumentacioni i vendit te ngjarjes dhe as konstatimi dhe mendimi i ekspertit
të komunikacionit nuk u lexuan dhe nuk prezantuan fare ne shqyrtimin
gjyqësor.
Gjykata edhe përkundër kësaj aktgjykimin e vet e bazon kryesisht në këto

prova e sidomos në mendimin e ekspertit të komunikacionit lidhur me
veprimet e të gjykuarve gjatë kryerjes se veprës penale dhe pasojat e veprës
penale që është në kundërshtim me dispozitën e nenit 387 paragrafi 1 I
KPPPK. Duke vepruar në këtë mënyrë dhe duke mos zbatuar këtë dispozite
gjykate shkeli të drejtën e të gjykuarve në mbrojtje dhe kjo shkelje ka ndikuar
me marrjen e aktgjykimit të ligjshëm dhe të drejtë.
Duke pasur parasysh këto shkelje që përmban aktgjykimi i gjykatës se

shkallës së parë Gjykata Supreme e Kosovës do të duhej, me rastin e
shqyrtimit të kësaj kërkesë, të zbatojë dispozitën e nenit 458 te KPPPK nga
se saktësia e fakteve të vërtetuara me aktgjykim vihet plotësisht në dyshim
nga se me aktgjykim faktet u vërtetuan me prova që nuk u proceduan ne
177
Duke mos eliminuar këto të meta të aktgjykimit të gjykatës së shkallës së

parë të njëjta shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale i përmban
edhe aktgjykimi i gjykatës së shkallës së dytë.
PROKURORI PUBLIK
24. PROPOZIM AKUZE E PROKURORIT PUBLIK
Në bazë të nenit 47 paragrafi 1 nënparagrafi 2 dhe nenit 462 paragrafi 1, 2

dhe 3 të KPPPK paraqes
PROPOZIM AKUZE
Kundër HH nga Podujeva, i biri I G dhe H e gjinisë L, i lindur në Podujevë

me 12.12.1988 ku dhe jeton rruga nr. , shqiptar, shtetas i
Republikës së Kosovës,
i papunë, i martuar, babe i tre fëmijëve, ka qenë në ndalim policor nga data
08.08. 2008 ne ora 12,00 gjerë më 09.08. ne ora 17,00, mbrohet nga liria,
Sepse me datën 08.08.2008, rreth orës 11,30, në tregun e bagëtive në

Podujevë morri pasurinë e luajtshme të të dëmtuarit DD, me qëllim të
përvetësimit të kundërligjshëm për vete në atë mënyre që padiktueshëm, nga
mbrapa, nga xhepi i pasmë i pantallonave të të dëmtuarit, nxori kuletën e tij
në të cilën kishte 250 euro dhe dokumentet tjera personale dhe duke u larguar
u privua nga liria nga dëshmitari XX i cili e kishte parë duke ia marrë te
dëmtuarit kuletën,
Me çka ka kryer veprën penale Vjedhje nga neni 252 paragrafi 1 të KPPK
dhe
Propozoj
Që pranë asaj gjykatë të caktohet dhe mbahet shqyrtimi gjyqësor në të cilin

gjykata do të thërras
178
Të pandehurin HH në adresën e dhënë,

Të dëmtuarin DD nga fshati komuna e Podujevës
Dëshmitarin XX nga fshati komuna e Mitrovicës
Që gjykata në procedurën e provave të lexojë vërtetimin mbi marrjen e

përkohshme të kuletës dhe parave nga i pandehuri dhe vërtetimin mbi
dorëzimin e tyre të dëmtuarit që të dy të datës 08.08,.2008.
Që gjykata pas mbajtjes së shqyrtimit gjyqësor të pandehurin të shpall fajtor

dhe dënojë në bazë të ligjit.
PROKURORI PUBLIK
25. PROPOZIM AKUZE E PROKURORIT PUBLIK ME KËRKESË

PËR DHËNIEN E URDHËRIT NDËSHKIMOR
Emërtimi i Prokurorisë
Ne baze te nenit 47 paragrafi 1 nënparagrafi 2, neni 462 paragrafët 1, 2 dhe 3

dhe neni 476 paragrafi 1 te KPPPK paraqes
PROPOZIM AKUZE ME KËRKESË PËR DHËNIEN E URDHËRIT

NDËSHKIMOR
Kundër HH nga Podujeva, i biri i G dhe H e gjinisë i lindur në

Podujevë me ku dhe jeton rruga nr. shqiptar, shtetas i
Republikës se Kosovës, i pa pune, i martuar babe i tre fëmijëve, ka qenë në
ndalim policor në kohen prej 08.08.2008 në ora 12,00 gjerë me 09.08.2008
në ora 17, 00, mbrohet nga liria,
Sepse me datën 08.07.2008, rreth orës, duke ditur se kartëmonedhat nr.

Nxxxxxxxxxxx dhe Dxxxxxxxxxxx në poenë prej nga 20 euro secila, janë të
179
falsifikuara, sepse dëshmitari GG, pronar i DPH “ Lisi” në Podujeve, me

rastin e pagimit të llogarisë nuk ia kishte pranuar dhe e kishte njoftuar se ato
janë të falsifikuara, i vuri në qarkullim në lokalin në DPT “ Lisi” në Podujevë
rruga nr në atë mënyrë që mallin e blerë në vlerë prej 34,90 euro
ia pagoi me ato bankënota të miturit HL i cili punonte në lokal.
Me çka ka krye veprën penale Falsifikimi i parasë nga neni 244 paragrafi 3 i
KPPPK dhe
Kërkojë që të pandehurit ti shqiptohet Urdhri ndëshkimor me të cilin gjykata

do ta gjykojë me dënim me gjobe.
Nëse urdhri ndëshkimor nuk shqiptohet apo i pandehuri paraqet kundërshtim

ndaj urdhrit të shqiptuar
Propozoj
Që pranë asaj gjykatë të caktohet dhe mbahet shqyrtimi gjyqësor në të cilin

gjykata do të ftoj:
Prokurorin Publik Komunal ne Prishtinë, Të

pandehurin HH në adresën e dhënë, Dëshmitarët
GG nga Podujeva rruga nr dhe HL nga Podujeva
rruga nr
Që gjykata në procedurën e provave të lexojë mendimin lidhur me

ekzaminimin e parave të falsifikuara dhe vërtetimin mbi marrjen e parave
nga dëshmitari HH.
Që gjykata pas mbajtjes se shqyrtimit gjyqësor te pandehurin ta shpall fajtor

dhe gjykojë në bazë të ligjit.
PROKURORI PUBLIK
180
LIGJI PENAL PËR TË MITUR
Ismet Kabashi
PJESA E PARË
KAPITULLI I- PARIMET UDHËZUESE
Në dispozitën e nenit 1 të Ligjit Penal për të Mitur (LPM) janë dhënë

parimet udhëzuese, që janë parime plotësuese të parimeve të përgjithshme të
Kodit të Përkohshem Penal të Kosovës (KPPK), dhe Kodit të Përkohshëm të
Procedurës Penale të Kosoves (KPPPK).
Dispozitat e kapitujve I-IX te LPM kanë të bëjnë me të drejtën
materiale penale, dispozitat e kapitujve X- XV për procedurën, dispozitat e
kapitullit XVII për ekzekutimin e masave edukative, dispozitat e kapitullit
XVIII për ekzekutimin e denimeve, dispozitat e kapitullit XIX për ndihmën
që duhet dhënë të miturit pas ekzekutimit të masave edukuese institucionale,
ose burgimit për të mitur, kapitull XX për ekzekutimin e masave për trajtimin
e detyrueshëm për rehabilitimin ose trajtimin psikiatrik të detyrueshëm, dhe
kapitulli XXI për gjykimin e autorëve madhorë të veprave penale të kryera
ndaj të miturve.
Qëllimi i drejtësisë për të mitur përcaktohet i atillë që të sigurojë
mirëqenien e të miturve dhe që masat dhe dënimet e shqiptuara të miturve të
jenë ne proporcion me nevojat për largimin nga rruga e kriminalitetit dhe
edukimi i tyre.
Në dispozitat e nenit 1 paragrafet 5 dhe 6 ligjëdhënësi përdorë termin “
fëmijë i privuar nga liria”. Sipas nenit 2 paragrafi 1 te LPM fëmijë është
personi që nuk ka mbushur moshën tetëmbëdhjetë vjeq, dhe ky term përdoret
ne rastet kur fëmija është viktimë e veprës penale sepse në paragrafin 2 të
nenit 2 është dhënë përkufizimi i termit i mitur. Për aryse, se vetëm i mituri
mund të privohet nga liria e jo edhe fëmija nën moshën katërmbedhjetë vjeç.
Fjalet “fëmijë i privuar nga liria” të përdorura në dispozitat e paragrafeve 5
dhe 6 të nenit 1 të LPM kanë të bëjnë me të miturin. Fakti se në një procedurë
penale një i mitur ështe privuar nga liria i detyron organet për zbatimin e
ligjit të veprojnë në mënyre shumë urgjente, të trajtojnë të miturin duke mos
181
lënduar dinjitetin dhe personalitetitn e tij njerëzor, dhe duke i mundësuar atij
ndihmë të menjëhershme ligjore dhe ndihmë tjetër adekuate me moshën dhe
nevojat e tij.
KAPITULLI II - FUSHA E ZBATIMIT
Zbatimi i dispozitave të LPM përcaktohet në bazë të moshës së kryesit

në kohën e kryerjes së veprës penale dhe jo në kohën e gjykimit. Sipas
dispozitave të këtij ligji do të zbatohet procedura ndaj personit që ka kryer
vepër penale, si i mitur pa marrë parasysh se cilën moshë ka ai në kohën e
gjykimit. I vetmi përjashtim kur një personi që ka arritur moshën madhore të
gjykohet për vepër penale të kryer si i mitur, është se në atë procedurë nuk
aplikohen dispozitat e neneve 41 dhe 45 që kanë të bëjnë me të drejtat e
prindërve dhe të drejtën e organit të kujdestarisë, për t’u njohtuar me rrjedhën
e procedurës dhe për të propozuar fakte dhe prova të rëndësishme për marrjen
e vendimit të drejtë nga ana e gjykatës.
Madhor i ri sipas nenit 2 paragrafi 3, do të thotë personi që ka mbushur
tetëmbëdhjetë vjetë dhe nuk ka mbushur moshën njëzet e një vjeç. Mundësia
e shqiptimit të masave ose denimeve ndaj madhorit të ri për vepër penale të
kryer si madhor i ri, është paraparë në dispozitat e nenit 10 të LPM.
PJESA E DYTË
KAPITULLI III - MASAT DHE DËNIMET E ZBATUESHME NDAJ
TË MITURVE
Në procedurën ndaj të miturve atyre mund t’u shqiptohen masat dhe

dënimet. Masat janë ato te diversitetit dhe edukative, ndërsa denimet janë
denimi me gjobë, urdhëri për punë të detyrueshme në dobi të përgjithshme
dhe me burgim për të miturit.
Të miturit, që në kohen e gjykimit nuk ka mbushur moshën
gjashtëmbëdhjetë vjet, mund tì shqiptohen vetëm masat e diversitetit dhe
masat edukative pa marrë parasysh peshën e veprës penale për të cilin
konstatohet se e kanë kryer ndërsa denimet mund t’i shqiptohen vetëm të
miturit që në kohën e kryerjes së vepres penale, ka mbushur moshën
gjashtëmbedhjetë vjeq.
182
Dënimi me kusht i paraparë me KPPK mund t’i shqiptohet të miturit

vetëm në rastin kur atij t’i caktohet denimi me burgim, apo masa e dërgimit
në institucionin edukativ, apo edukativo-korrektues në kohëzgjatje gjer më dy
vjet.
Bashkë me masat edukative dhe dënimin të miturit mund t’i shqiptohen
edhe masat e trajtimit të detyrueshëm dhe denimet plotësuese. Masa e
trajtimit të detyrueshëm, nuk mund të shqiptohet me masa disciplinore:
qortimin gjyqësor dhe dërgimi në qendrën disiplinore.
Madhorit të ri për vepër penale të kryer si i mitur në moshën nën
gjashtëmbëdhjetë vjeq, mund t’i shqiptohet vetëm masa edukative
institucionale për vepër penale, për të cilën është paraparë denimi mbi pesë
vjet burgim. Madhorit të ri nuk mund t’i gjykohet për vepër penale të
denueshme me burgim gjer më pesë vjet të kryer si i mitur nën moshën
gjashëtmbëdhjet vjeq.
Madhorit që ka mbushur moshën njezëtenjë vjeç mund t’i shqiptohen
masat dhe dënimet vetëm për vepra penale të kryera si i mitur i cili ka
mbushur moshën gjashtëmbëdhjetë vjet, ndërsa nuk mund t’i gjykohet për
vepër penale të kryer si i mitur nën këtë moshë pa marrë parasysh peshën e
veprës penale. Gjykata madhorit që në kohen e gjykimit ka mbushur moshën
njëzet e një vjeq, për veprën penale të kryer si i mitur mund ti shqiptojë
dënimin me burgim apo dënimin me kusht në vend të dënimit me burgim
prë të mitur. Kjo mundësi nuk parashihet edhe për madhorin që në kohën e
gjykimit për vepër penale të kryer si i mitur, ka mbushur moshën njezëteetri
vjeç ngase atij nuk mund ti shqiptohet dënimi me burgim për të mitur por
vetëm denimi me burgim apo edhe denimi me kusht.
Ndaj madhorëve, me këtë edhe madhorëve të rinj, në parim,
procedura penale zbatohet sipas dispozitave të KPPPK. Mirëpo nëse
zhvillimi psikofizik i madhorit të ri, është në nivelin e të miturit ndaj tij
zbatohet procedura sipas dispozitave të LPM dhe atij për vepër penale të
kryer si madhor i ri mund t’i shqiptohen masat dhe denimet që mund t’i
shqiptohen edhe të miturit.
KAPITULLI IV- MASAT E DIVERSITETIT
Masat e diversitetit kanë për qëllim ta eleminojnë mundësinë e

rikryerjes së veprës penale nga ana e të miturit me anë të ndihmës për
rehabilitimin e tij dhe riintegrimin e tij në bashkësinë ku ai jeton dhe vepron.
Këto masa shqiptohen nga prokurori publik pa filluar procedurën penale ndaj
të miturit.
183
Masat e diversitetit mund të shqiptohen vetëm për vepra penale të

denueshme me dënim me gjobë apo me burgim gjer në tri vjet. Ky është
kushti i parë ndërsa kushtet tjera që duhet plotësuar kumulativisht me të janë
pranimi nga i mituri i përgjegjsisë për vepren penale, gatishmëria e tij për t’u
pajtuar me të dëmtuarin dhe pëlqimi i tij ose i prindit, prindit adoptues ose
kujdestarit të tij për të zbatuar masën e shqiptuar të diversitetit. Prindi, prindi
adoptues dhe kujdestari pëlqimin për zbatimin e masës së shqiptuar duhet
dhënë ne emër të të miturit.
Moszbatimi i masës së shqiptuar të diversitetit, i mundëson prokurorit publik

të rifillojë ndjekjen penale të të miturit nëse gjen se ajo është e nevojshme.
KAPITULLI V - MASAT EDUKUESE
Edhe masat edukuese kanë qëllim të njejtë sikur edhe masat e

diversitetit, elemiminim e mundësisë së rikryerjes së veprës penale nga ana e
të miturit. Me anë të masave edukative, ky qëllim arrihet nëpërmjet
rehabilitimit dhe zhvillimit adekuat të të miturit. Rehabilitimi dhe zhvillimi
adekuat i të miturit arrihet me anë të ofrimit të mbrojtjes, ndihmës dhe
mbikqyrjes të cilat duhet të sigurojnë edukimin dhe aftësimin e tij profesional
dhe zhvillimin e përgjegjësisë personale të të miturit.
Masat edukative ndahen në:
- masa disiplinore: qortimi gjyqësor dhe dërgimi në qendren

disiplinore,
- masa të mbikqyrjes: mbikqyrja e shtuar nga ana e prindit, prindit

adoptues ose kujdestarit, mbikqyrja e shtuar nga familja tjetër dhe
masa e mbikqyrjes së shtuar nga ana e organit të kujdestarisë dhe
- masat edukative: dërgimi në institucionin edukativ, dërgimi në

institucion edukativo-korrektues dhe dërgimi në institucion për kujdes
të posaqëm.
Së bashku me masat e mbikqyrjes të miturit, mund t’i shqiptohen një

ose më shumë detyrime të veqanta nga neni 23 I LPM ndërsa me masa
educative, mund të shqiptohen masat e trajtimit të detyrueshëm dhe denimet
plotësuese.
184
Masa disciplinore dërgimi në qender disiplinore, ka për qëllim

ndikimin pozitiv në sjelljen e të miturit dhe me të mund t’i urdhërohet të
miturit të qëndrojë në qendër gjatë një muaji nga katër orë në ditë, ose më së
shumti katër ditë nga tetë orë gjatë festave shkollore apo publike.
Masat e mbikqyrjes së shtuar dhe masa e dërgimit në institucion
edukativ, nuk mund të jenë më të shkurtëra se tre muaj dhe as me të gjata se
dy vjet, ndërsa masa e dërgimit në institucion edukativo-korrektues, nuk
mund të jetë me e shkurtër se një dhe as me e gjatë se pesë vjet.
Kohëzgjatja e cilës do nga masat educative, përcaktohet me vendim të

gjykatës.
KAPITULLI VI - GJOBA DHE URDHËRI PËR PUNË NË DOBI TË

PËRGJITHSHME
Të miturit në parim, nuk janë persona të punësuar dhe nuk realizojnë të

ardhura personale. Gjoba si denim, të miturit mund t’i shqiptohet për vepra
penale për të cilat, sipas ligjit, mund të shqiptohet denimi me gjobë dhe në
rastet kur me zbutjen e dënimit në pajtim me dispozitën e nenit 67 paragrafi
1nënparagrafi 6 I KPPK.
Kufijtë e dënimit me gjobë për të miturit, dallojnë nga kufijtë brenda të
cilëve gjykata mund t’u shqiptojë këtë denim madhorëve. Për të miturit,
denimi me gjobë, nuk mund të jetë me i vogël se 25 dhe as më i madh se
5.000 euro.
Lartësia e dënimit me gjobë për të miturit, varet nga gjendja e tyre
financiare, nga lartësia e të ardhurave personale, të ardhurave të tjera, pasuria
e tyre dhe obligimet që kanë. Të miturit nuk mund t’i shqiptohet denimi me
gjobë më i lartë se mjetet që ai posedon.
I mituri dënimin e shqiptuar me gjobë, duhet paguar në afat jo më të
shkurtër se pesëmbëdhjetë ditë dhe jo më të gjatë se tre muaj. Me kërkesë të
të miturit dhe rrethanave të arsyeshme, gjykata mund të vendos që i mituri ta
paguajë gjobën në këste në afatin maksimal prej dy vjetesh.
Refuzimi apo pamundësia e të miturit, për të paguar gjobën, i lejon
rastin gjykatës, që tìa mundësojë pagimin e gjobës në këste, në afat jo më të
gjatë se dy vjet dhe kur i mituri sërish refuzon, apo nuk ka mundësi ta paguaj
gjobën, as në këstë në afatin e përmendur, me pëlqimin e tij, dënimi me gjobë
mund të zëvendësohet me urdhër për punë në dobi të përgjithshme.
Sipas dispozitës së nenit 27 paragrafi 3 i LPM, zëvendësimi i dënimit
185
me gjobë me urdhër për punë në dobi të përgjithshme, bëhet pasi vendimi

mbi dënimin e të miturit merr formën e prerë dhe në fazën e ekzekutimit të
dënimit me gjobë, ndërsa sipas dispozitës së nenit 28 paragrafi 1 masa
edukative, denimi me burgim për të mitur dhe dënimi me gjobë, mund të
zëvendësohen me urdhër për punë në dobi të përgjithshme, në procedurë
pranë gjykatës së shkallës së parë.
Urdhëri për punë në dobi të përgjithshme, mund të shqiptohet vetëm
me pëlqimin e të miturit, kur atij i është shqiptuar mase edukative në
kohëzgjatje deri tri vjet, denim me burgim për të mitur deri në dy vjet dhe
denim me gjobë, pa marrë parasysh lartësinë e gjobës.
Me urdhërin për punë në dobi të përgjithshme gjykata, urdhëron të
miturin të kryejë punë të tillë pa pagesë në kohëzgjatje prej 30 gjer më 120
orë, ndërsa llojin e punës, që duhet të kryej i mituri, kohën e kryerjes së saj
dhe organizatën, për të cilën ai do ta kryej punën, i cakton shërbimi sprovues.
Gjykata cakton periudhën brenda së cilës i mituri, duhet kryer punën në
dobi të përgjithshme dhe ajo nuk mund të jetë më e gjatë se një vit.
Kur i mituri nuk kryen punën në dobi të përgjithshme në afatin e

caktuar, apo atë punë e kryen vetëm pjesërisht, gjykata urdhëron ekzekutimin
e masës edukuese institucionale, dënimin me burgim për të mitur apo
dënimin me gjobë. Kur i mituri, nuk kryen fare punën në dobi të
përgjithshme, gjykata urdhëron ekzekutimin e masës edukative, dënimit me
burgim për të mitur dhe dënimit me gjobë në kohëzgjatje apo lartësi të
shqiptuar me vendim, ndërsa nëse punën me dobi të përgjithshme e kryen
vetëm pjesërisht, gjykata urdhëron ekzekutimin e masës edukative, dënimit
me burgim për të mitur, apo gjobës në përpjestim me pjesën e punës në dobi
të përgjithshme, të cilën i mituri nuk e ka kryer.
KAPITULLI VII - BURGIMI PËR TË MITUR
Dënimi i të miturit me burgim për të mitur, ka për qëllim rehabilitimin

dhe zhvillimin e të miturit me anë të edukimit, zhvillimit të aftësive
profesionale, zhvillimit të tij personal dhe ndikimit pozitiv, në të me qëllim të
parandalimit që ai, sërish të kryej vepër penale.
Për t’i shqiptuar të miturit dënimin me burgim për të mitur, duhet
plotësuar kumulativisht tri kushte:
- i mituri të këtë mbushur moshën gjashtëmbëdhjetë vjeq në kohën e

kryerjes se veprës penale
186
- të ketë kryer vepër penale për të cilën, në bazë të ligjit, mund të

shqiptohet denim më i rëndë se pesë vjet dhe
- shqiptimi i masave edukative, nuk do të ishte në përputhshmëri me
peshën e veprës penale, pasojat e saj dhe shkallën e përgjegjësise
penale të të miturit.
Dënimi me burgim për të mitur, nuk mund të jetë në kohëzgjatje më të

madhe se dënimi me burgim, i paraparë për veprën penale, që ai ka kryer por
mund të jetë më i vogël se minimumi i paraparë për atë vepër penale. Mirëpo
dënimi me burgim për të mitur nuk mund të jetë më pak se gjashtë muaj dhe
as më shumë se pesë vjet, përveç në rastin kur kemi të bëjmë me vepër
penale, për të cilën mund të shqiptohet denim me burgim afatgjatë, apo kur i
mituri ka kryer në bashkim dy ose më shumë vepra penale, kur secila prej të
cilave, duhet të jetë e dënueshme me burgim mbi dhjetë dhe me këtë rast
denimi me burgim për të mitur, mund të shqiptohet në kohëzgjatje gjer dhjetë
vjet.
Afatet e parashkrimit të ekzekutimit të dënimit me burgim për të mitur,
janë të veçanta dhe dallojnë nga afatet për parashkrimin e ekzekutimit të
denimeve me burgim të shqiptuar madhorëve. Këto afate, janë shumë më të
shkurtëra, sepse denimi me burgim për të mitur, ka qëllime tjera nga denimi
me burgim i madhorëve dhe ekzekutimi i tij pas kalimit të kohës së caktuar
nuk ka më efekt. Për ekzektutimin e dënimit me burgim për të mitur, nuk ka
parashkrim relativ.
Afati maksimal për parashkrimin e dënimeve me burgim për të mitur, në
kohëzgjatje mbi dhjetë vjet, është pesë vjet nga dita kur vendimi mbi dënimin
e të miturit merr formën e prerë, tri vjet për dënimin me burgim për të mitur
mbi tri vjet, dhe një vit për dënimin me burgim për të mitur nën tri vjet.
PJESA E TRETË:
PROCEDURA
KAPITULLI VIII - DISPOZITAT E PËRGJITHSHME
Mbrojtja e detyrueshme e të miturit varet nga faza e procedurës, pesha e

veprës penale dhe nevoja e të miturit për mbrojtje.
I mituri mund të mirret në pyetje në proceduren paraprake nga ana e
policisë dhe ngase, ajo është marrja e tij e pare ne pyetje, ai duhet të ketë
187
mbrojtës pa marrë parasysh peshën e vepres penale për të cilën dyshohet se

ka kryer.
Procedura përgatitore fillohet me aktvendim të prokurorit publik dhe
kur i mituri dyshohet se ka kryer vepër penale të dënueshme me burgim, më
shumë se tri vjet, ai duhet të ketë mbrojtës që nga momenti i marrjes së
aktvendimit të tillë. Dispozitat e KPPPK zbatohen edhe në proceduren për të
miturit kur me LPM, nuk është paraparë ndryshe. Mbrojtësi i të miturit ka të
drejtë të njohtohet me kohë për vendin dhe kohën e ndërmarrjes së veprimeve
hetimore, që janë pjesë edhe të procedurës pergaditore sikur janë pjesë e
hetimit dhe ka të drejtë të merr pjesë me rastin e ndërmarrjes së veprimeve të
tilla dhe kjo është arsye pse i mituri duhet të ketë mbrojtës që nga koha e
marrjes së aktvendimit mbi fillimin e procedurës pergatitore.
Kur nuk kemi të bëjmë me vepër penale të dënueshme me më shumë se
tri vjet burgim, mbrojtja e detyrueshme për të miturin ekziston atëherë kur
gjyqtari për të miturit konsideron se i mituri ka nevojë për mbrojtës. Gjyqtari
për të miturit njohtohet për fillimin e procedurës përgaditore ndaj të miturit,
nga ana e prokurorit publik i cili është i detyruar që t’i dorëzojë atij, pa
vonesë, kopjen e vulosur të aktvendimit mbi fillimin e procedurës
përgaditore.
Përveq të miturit që ka të drejtë të angazhojë vetëmbrojtës, atij mund
t’i angazhojnë mbrojtës vetëm përfaqësuesi i tij ligjor apo anëtari i familjes,
që është rreth shumë më i ngushtë i personave se sa ai që mund t’i
angazhojnë mbrojtës të pandehurit madhor. Procedurat ndaj të miturve, duhet
zhvilluar pa publicitet të tepruar për të eliminuar lëndimet nga publiciteti i
tepruar, ndërsa në shqyrtim gjyqësor, nuk merr pjesë publiku përveq palëve,
dëshmitarëve, ekspertëve, prindit, prindit adoptues, kujdestarit, përfaqësuesit
të organit të kujdestarisë dhe atij të shërbimit sprovues dhe kjo, është arsye e
reduktimit të rrethit të personave që kanë të drejtë t’i angazhojnë mbrojtës të
miturit.
Kur kemi të bëjmë me mbrojtje të detyrueshme, ndërsa mbrojtës nuk ka
angazhuar i mituri e as personat që kanë të drejtë t’i angazhojnë mbrojtës, të
miturit duhet angazhuar mbrojtës sipas detyrës zyrtare dhe me shpenzime
publike, organi që zbaton procedurën, policia, prokurori publik apo gjykata.
I mituri ka të drejtë për mbrojtës me shpenzime publike edhe kur nuk
plotësohen kushtet për mbrojtje të detyrueshme nëse ai vetë, përfaqësuesi i tij
ligjor apo anëtari i familjes që nuk kanë mundësi t’i paguajnë shpenzimet e
mbrojtjes, kërkojnë nga organi që zbaton procedurën t’i angazhojë mbrojtës
sipas detyrës zyrtare. Me kërkesë të përfaqsuesit ligjor, apo anëtarit të
familjes së të miturit, nuk mund t’i angazhohet mbrojtës kundër dëshirës së
tij.
188
Procedura ndaj të miturit që ka kryer një vepër penale në bashkëkryerje

me madhorin, parimisht ndahet dhe ndaj të miturit zbatohet procedurë sipas
dispozitave të LPM. Bashkimi i procedurës ndaj të miturit, me procedurën
penale, kundër madhorit, lejohet vetëm në rastin, kur bashkimi i procedurës
është i nevojshëm për sqarimin gjithpërfshirës të veprës penale. Bashkimin e
procedurës, mund ta propozojnë prokurori publik ose mbrojtësi, dhe lidhur
me propozimin vendos trupi gjykues për të mitur. Kundër vendimit të trupit
gjykues për të mitur, për të cilin lejohet apo nuk lejohet bashkimi i
procedurës, është e lejuar ankesa në afat prej tri ditëve nga marrja e
aktvendimit.
Procedura e bashkuar zbatohet sipas dispozitave të KPPPK mirëpo, në
raport me të miturin gjithnjë zbatohen dispozitat e nenit 37 që kanë të bëjnë
me obligimin e autoriteteve dhe institucioneve, që marrin pjesë në
procedurën gjyqësore, të veprojnë me shpejtësi dhe pa vonesa të
panevojshme, nenet 39-43, që kanë të bëjnë me pamundësinë e gjykimit të
miturit në mungesë, kujdesin ndaj të miturit me qëllim të evitimit te efektit të
kundërt në zhvillimin e tij, të drejtën e të miturit për mbrojtës, të drejtat e
prindit, prindit adoptues apo kujdestarit për të shoqëruar të miturin në të
gjitha fazat e procedurës, të drejtën e të miturit për tìu nënshtruar kontrollit
mjeksor para fillimit të paraburgimit dhe detyrën e dëshmisë secilit do
person, lidhur me rrethanat e nevojshme për vlersimin e zhvillimit
psikologjik të të miturit, neni 45 që ka të bëjë me të drejtat e organit të
kujdestarisë për tu njohtuar me rrjedhën e procedurës dhe paraqitur
propozime dhe prova të rëndësishme për marrjen e vendimit, neni 46 që ka të
bëjë lidhur me mënyrën e thirrijes së të miturit në gjykatë, neni 47 paragrafet
1 dhe 3, që kanë të bëjnë me konfidencialitetin e procedurës ndaj të miturit
dhe moszbulimin e të dhënave personale, në bazë të së cilave i mituri do të
mund të identifikohej, nenet 62-66 që kanë të bëjnë me arrestin e
përkohshëm, ndalimin policor dhe paraburgimin, neni 69 që ka të bëjë me
përjashtimin e publikut kur i gjykohet të miturit si dhe dispozitat e neneve 77
dhe 78 që kanë të bëjnë me kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë dhe
rishikimin e procedurës peanle.
KAPITULLI IX - PËRBËRJA E TRUPAVE GJYKUES PËR TË

MITUR
Përbërja e trupit gjykues për të mitur i gjykates së shkallës së parë dhe i

asaj të shkallës së dytë është e njejtë- përbëhet nga një gjyqtar për të mitur
dhe dy gjyqtarë laikë, që duhet të jenë të gjinive të ndryshme. Gjyqtari për të
189
mitur gjithnjë, është kryetar i trupit gjykues.

Gjykata Supreme e Kosovës çështjet e të miturve nga kompetenca e vet,
i vendos në kolegj të përbërë nga tre gjyqtarë, prej të cilëve së paku një, është
gjyqtar për të mitur. Anëtarët e kolegjit, nuk është e domosdoshme të jen të
gjinive të ndryshme. Gjykata Supreme e Kosovës në trupin gjykues për të
mitur, gjykon kur vendos të mbajë shqyrtimin gjyqësor. Trupi i tillë gjykues,
përbëhet nga dy gjyqtarë për të mitur dhe tre gjyqtar laikë.
Parimisht gjykata me kompetencë teritoriale për të zbatuar procedurën
ndaj të miturit, është gjykata në teritorin e së cilës i mituri, ka adresën e
vendbanimit të pëhershëm, ndërsa nëse i mituri nuk ka adresë të përhershme,
apo ajo nuk dihet, kompetente është gjykata në teritorin e së cilës ndodhet
venbanimi i të miturit në kohën e fillimit të procedurës.
Mundësia e zbatimit më të lehtë të procedurës pranë gjykatës, në
teritorin e së cilës i mituri, ka vendbanimin aktual apo gjykatës në teritorin e
së cilës, është kryer vepra penale është arsye që të vendoset kompetenca e
tyre teritoriale, edhe pse dihet vendbanimi i përhershëm i të miturit.
KAPITULLI X - PROCEDURA PËRGATITORE.
Për të filluar procedurën përgatitore ndaj të miturit prokurorit publik,

mund t’i shërbejnë për bazë kallzimi penal i policisë, kallzimi penal nga
personat tjerë, apo informacionet nga burimet e tjera. Këto parashtresa, apo
informacione nga burimi tjetër, duhet të kenë të dhëna që tregojnë se ekziston
dyshimi i bazuar se i mituri, ka krye vepër penale, që ndiqet sipas detyrës
zyrtare, propozimit të të dëmtuarit, apo padisë private. Ky dyshim duhet të
jetë me i madh se dyshimi i arsyeshëm i cili i mjafton prokurorit publik, për
të filluar hetimin kundër personave madhorë.
Paditësi privat, dhe i dëmtuari, nuk kanë kompetencë të ndjekin
penalisht të miturin, për vepra penale që ndiqen sipas padisë private dhe
propozimit të të dëmtuarit dhe edhe për këto vepra penale kompetent për të
filluar procedurën pergaditore, është vetëm prokurori publik.
Paditësi privat dhe i dëmtuari, propozimin për ndjekje, prokurorit

publik mund tìa paraqesin në afat prej tre muajsh nga nga dita kur kanë
mësuar për veprën penale dhe kryesin e saj. Mësimi për veprën penale dhe
kryesin e saj duhet plotësuar kumulativisht ngase nëse nuk kemi dijeni për
kryesin nuk mund të fillohet procedura përgaditore, sikur nuk mund të
fillohet as hetimi kundër madhorit.
Aktvendimi i prokurorit publik mbi fillimin e procedurës përgaditore,
190
përmban të dhënat personale për të miturin, përshkrimin e veprës penale, i

cili duhet të përmbajë elementet qensore të veprës penale, kohën dhe vendin
e kryerjes, mënyren e kryerjes, të dhënat mbi pasojat e veprës penale,
emërtimin ligjor të veprës penale, të dhënat mbi të dëmtuarin, të dhënat dhe
provat që vërtetojnë ekzistimin e dyshimit të bazuar, se i mituri ka kryer
veprën e kallzuar penale, të dhenat mbi masat, apo denimet e shqiptuara më
parë dhe kohën e fillimit te procedurës pergaditore.
Për fillimin e procedurës pergaditore, vlejnë afatet brenda të cilave
prokurori publik është i detyruar të kryej hetimin. Vazhdimi i kohëzgjatjes së
zbatimit te procedurës pergaditore, pas kalimit të afatit prej gjashtë muajve
lejohet nga gjyqtari për të mitur me lutje me shkrim të arsyetuar t ëprokurorit
publik. Lutja e prokurorit publik, duhet të ketë arsyet pse nuk ëshët
përfunduar procedura në afatin prej gjashtë muajve.
Një kopje të vulosur të aktvendimit mbi fillimin e procedurës
pergaditore, prokurori publik ia dërgon gjyqtarit për të mitur.
Detyrë e gjyqtarit për të mitur është të sigurojë se në procedurën
pergaditore, garantohen të drejtat e të miturit
Marrja e të miturit në pyetje në proceduren pergaditore, kryhet në bazë
t ëdispozitave mbi marrjen e të pandehurit në pyetje, mirepo me rastin e
ndërmarrjes së këtij veprimi hetimor dhe veprimeve tjera hetimore, që
ndërmirren në kuadër të zbatimit të procedurës pergaditore, përveq mbrojtësit
të të miturit mund të marrin pjesë edhe prindi, prindi adoptues apo kujdestari
i të miturit, përfaqsuesi i organit të kujdestarisë nëse këtë e lejon gjyqtari për
të mitur.
Kur vlerësohet e nevojshme se për arsye të nivelit të zhvillimit
psikofizik të të miturit, marrja e tij në pyetje, duhet ndërmarr nëpërmjet
këshilltarit për mbikqyrjen e fëmijës, apo personit tjetër profesionist, që
mund të jenë pedagogu apo psikologu, marrja e të miturit në pyetje kryhet me
ndihmën e tyre.
Prindërit, prindërit adoptues apo kujdestari i të miturit, mbrojtësi dhe
prokurori publik, mund të kërkojnë nga gjyqtari për të mitur të emërojë
ekspertë i cili do të vlerësojë dhe jap mendim për shëndetin mendor të të
miturit në kohën e kryerjes së veprës penale, apo lidhur me aftësinë e të
miturit për tu gjykuar. Emërimin e ekspertit mund ta bëjë edhe gjyqtari për të
mitur sipas detyrës zyrtare.
Arsyet për të cilat prokurori publik pushon procedurën përgaditore,
janë mosekzistimi i dyshimit të bazuar se i mituri ka kryer veprën penale të
emërtuar në aktvendimin mbi fillimin e hetimit, parashkrimi i ndjekjes
penale, përfshirja e veprës penale me amnisti apo falje, fakti se kemi të bëjmë
me vepër penale të dënueshme me burgim, më pak se tre vjet, apo me gjobë
191
dhe prokurori publik vlerson se nuk duhet zbatuar procedurë pranë gjykatës,
për shkak të natyrës së veprës penale, rrethanave nën të cilat vepra është
kryer, mungesa e dëmit të rëndë apo pasojave për të dëmtuarin, e kaluara e të
miturit, karakteristikat e tij personale dhe kur ekzistojnë rrethana tjera që
pengojnë ndjekjen penale.
Për pushimin e hetimit për këto vepra penale, prokurori publik
informon gjyqtarin për të mitur, ndërsa të miturin vetëm nëse prokurori
publik, ka ndërmarrë veprime hetimore në procedurën pergatitore.
KAPITULLI XI - ARRESTI I PËRKOHSHËM, NDALIMI POLICOR

DHE PARABURGIMI
I mituri mund të arrestohet nga policia, nëse zihet në flagrancë gjatë

kryerjes së një vepre penale, që ndiqet sipas detyres zyrtare, nëse ndaj tij
është lëshuar fletëreshtimi, nëse duhet vërtetuar identiteti i tij, verifikimin e
alibisë së tij dhe kur ekzistojnë arsyet për ndalimin e tij nga neni 281
paragrafi 1 nënparagrafi 2 pikët (i), (ii) ose (iii). Arsyet për ndalim nuk është
e nevojshme të plotësohen kumulativisht dhe ekzistimi i secilës prej tyre veq
e veq, janë bazë për arrestim.
Masa e arrestimit të përkohshëm dhe ndalimit nga policia mund të
urdhërohet në kohëzgjatje prej 24 orëve dhe nëse gjyqtari për të mitur, me
kërkesë të prokurorit publik, nuk urdhëron paraburgimin, i mituri do të
lirohet.
Arresti i përkohshëm, ndalimi policor dhe paraburgimi, janë masa që
duhet përdorur si të fundit dhe vetëm në rastet e domosdoshme, kur masat
tjera për sigurimin e pranisë së tij në procedurë, pengimin e rikryerjes së
veprës penale dhe sigurimin e sukseshëm të zbatimit të procedurës penale,
nuk janë të mjaftueshme. Detyrë e organeve, që zbatojnë ligjin, është që të
veprojnë me shpejtësi dhe arrestin, ndalimin policor dhe paraburgimin ta
reduktojnë në kohëzgjatje sa më të shkurtër të mundshëm.
Paraburgimi, është masa e fundit që mund të urdhërohet ndaj të miturit.
Të urdhërohet paraburgimi përjashtimisht do të thotë se ndonjëra nga
alternativat tjera të paraburgimit, nuk janë të mjaftueshme për të arritur
qëllimin e masave nga kapitulli XXIV I KPPPK.
Në procedurën perkatitore, gjyqtari për të mitur mund të urdhërojë si
alternativë për paraburgimin edhe masat: vendosjen e të miturit në strehimore
ose institucion të ngjashëm edukativ, vendosjen e të miturit nën mbikqyrjen e
organit të kujdestarisë, transferimin e femijes në familje tjetër, kur vlerëson
se është e nevojshme që fëmija të ndahet nga mjedisi në të cilin ai ka jetuar,
192
të parapara në dispoziten e nenit 5 të LPM.

Prokurori publik, në kërkesen për përcaktimin e paraburgimit, duhet të
ofrojë prova se asnjë nga masat alternative për paraburgimin, nuk janë të
mjaftuara për arrijte të qëllimet e masës së paraburgimit dhe gjyqtari për të
mitur, në aktvendimin për caktimin e paraburgimit, duhet arsyetuar pse masat
alternative për paraburgimin nuk janë të mjaftueshme.
Kohëzgjatja maksimale e paraburgimit për të mitur, është tre muaj ditë.
Paraburgimin në kohëzgjatje prej një muaji e urdhëron gjyqtari për të mitur,
ndërsa për kohën shtesë prej dy muaj ditë sa edhe mund të zgjatet
paraburgimi në fazën e procedurës perkatitore, zgjatjen, e urdhëron kolegji
për të mitur. Pas kalimit të muajit të parë të paraburgimit, të caktuar nga
kolegji për të mitur, ky kolegj ka për detyrë që sipas detyres zyrtare, në
seancë që mbahet në prani të të miturit, mbrojtësit dhe prokurorit publik të
caktojë nëse është e nevojshme që i mituri të mbahet edhe më tutje në
paraburgim, edhe pse nuk ka kaluar afati prej dy muaj sa i është zgjatur
paraburgimi të miturit nga kolegji për të mitur.
Lidhur me kërkesën e prokurorit publik për caktimin e paraburgimit,
mbahet seancë dëgjimore për paraburgimin sipas dispozitave të nenit 282 të
KPPPK.
KAPITULLI XII - SHQYRTIMI GJYQËSOR
Sikurse organet tjera për zbatimin e procedurës ndaj të miturit, në fazat

tjera të procedurës, ashtu edhe gjykata, në shqyrtimin gjyqësor, duhet të
veprojë me efikasitet dhe shqyrtimin gjyqësor duhet caktuar në afatin prej
tetë ditësh, nga dita e pranimit të propozimit të prokurorit publik.
Parakushti i parë për mbajtjen e shqyrtimit gjyqësor, është prania e
prokurorit publik, të miturit dhe mbrojtësit të tij në shqyrtimin gjyqësor.
Prindi, prindi adoptues, kujdestari, përfaqësuesi i organit të kujdestarisë dhe
përfaqësuesi i shërbimit sprovues, thirren në shqyrtimin gjyqësor ndaj të
miturit, por mosprania e tyre, nuk është pengesë për mbajtjen e shqyrtimit
gjyqësor. Në shqyrtimin gjyqësor, thirren edhe i dëmtuari dhe përfaqsuesi i tij
ligjor, apo i autorizuar, dëshmitarët, ekspertët.
Nga shqyrtimi gjyqësor për të mitur, gjithnjë përjashtohet publiku.
Qëllimi i përjashtimit të publikut, është mbrojtja e interesave të të miturit,
shmangia e lëndimeve që mund t’i shkaktohen atij me mbajtjen e shqyrtimit
gjyqësor publik. Në rrethana të jashëtzakonshme nga shqyrtimi gjyqësor,
mund të largohen edhe prindi, prindi adoptues apo kujdestari i të miturit nëse
këtë e kërkon interesi i të miturit. Rrethanë e jashtëzakonshme, që do të
193
arsyetonte largimin e këtyre personave nga shqyrtimi gjyqësor, do të ishte

fshehja e rrethanave, nën të cilat i mituri ka kryer një vepër penale kundër
integritetit seksual dhe i mituri, nuk dëshiron të jap mbrojtjen në prezencë të
tyre.
Varësishtë nga gjendja faktike e vërtetuar në shqyrtimin gjyqësor,
prokurori publik ka të drejtë të zgjerojë, apo ndryshojë propozimin e
paraqitur në gjykatë. Ai propozimin mund ta zgjerojë për veprë penale të
cilën i mituri e kryen gjatë shqyrtimit gjyqësor, apo veprën penale të kryer
më parë nga i mituri e për kryerjen e së cilës, mësohet në shqyrtimin
gjyqësor. Zgjerimin dhe ndryshimin e propozimit, prokurori publik, mund ta
bëjë gojarisht në shqyrtimin gjyqësor, apo mund të kërkojë nga gjykata të
ndërpresë shqyrtimin me qëllim të pergatitjes së propozimit të ri. Nëse
gjykata, lejon ndërprerjen e shqyrtimit gjyqësor, prokurori publik në afatin e
dhënë, duhet të paraqes me shkrim propozimin e ri të ndryshuar apo të
zgjeruar, dhe nëse këtë nuk e bën shqyrtimi gjyqësor vazhdohet me
propozimin e mëparmë.
Nëse për të gjykuar veprën e re penale, në drejtim të së cilës prokurori
publik ka zgjeruar propozimin është kompetente gjykata më e lartë, trupi
gjykues për të mitur, pas dëgjimit të palëve vendos nëse do të gjykojë veprën
penale nga kompetenca e vet lëndore, apo çështjen do tìa dërgojë gjykatës
me kompetencë lëndore për të zbatuar procedurën për
të gjitha veprat penale.
Përjashtimi i publikut nga shqyrtimi gjyqësor, vlen edhe në rastet kur u
gjykohet përsonave madhorë për ndonjë nga veprat penale nga neni 141 i
këtij ligji, të kryer në dëm të të miturit.
Trupi gjykues për të mitur, vendos me aktvendim, apo aktgjykim. Me
aktvendim trupi gjykues për të mitur, pushon procedurën dhe e shqipton
masat edukative, dhe denimim me gjobë, apo me urdhër për punë në dobi të
përgjithshme, ndërsa me aktgjykim shqipton dënimin me burgim për të
mitur.
Trupi gjykues për të mitur pushon procedurën kundër të miturit, kur
prokurori publik tërhiqet nga propozimi në shqyrtimin gjyqësor, i dëmtuari
tërheq propozimin dhe kemi të bëjmë me vepër penale që ndiqet në bazë të
propozimit, kur vërtetohet se i mituri ka qenë i gjykuar më parë për të njëjtën
vepër penale me vendim të formës së prerë, apo ndaj tij për atë vepër penale
me vendim të tillë është pushuar procedura, është parashkruar ndjekja penale
apo vepra penale është përfshirë me amnisti, apo falje dhe kur gjykata gjen se
ka arsye jera që përjashtojnë ndjekjen penale.
Në procedurën për të mitur nuk mirret aktgjykim me të cilin i mituri
lirohet nga propozimi dhe trupi gjykues për të mitur, pushon procedurën me
194
aktvendim, kur gjen se vepra penale për të cilën gjykohet i mituri, nuk është
vepër penale, kur ekzistojnë rrethana që përjashtojnë përgjegjësinë penale të
të miturit dhe gjen se nuk është provuar se i mituri ka kryer veprën penale,
për të cilen ështe paraqitur propozimi.
Masat edukative dhe dënimin me gjobë dhe me urdhër për punë në
dobi të përgjithshme gjykata i shqipton të miturit me aktvendim, me të cilin
të miturin nuk e shpall fajtor. Aktvendimi përmban dispozitivin dhe
arsyetimin. Vepra penale për të cilin të miturit, i shqiptohet masa edukative
ose ndonjë nga dënimet tjera, që mund të shqiptohen me aktvendim,
përshkruhet në arsyetim të aktvendimit e jo në dispozitiv. Në arsyetim,
përshkruhen edhe arsyet që vërtetojnë ekzistimin e veprës penale dhe
elementeve të saj qenësore dhe arsyet për shqiptimin e masës apo denimit.
Dënimi me burgim për të mitur, shqiptohet me aktgjykim dhe
aktgjykimi duhet të përmbajë dispozitivin dhe arsyetimin. Në dispozitiv,
përshkruhet vepra penale duke përfshirë elementet e saj qenësore, llojin e
përgjegjësisë penale, emërtimin ligjor të veprës penale, dënimin e shqiptuar
dhe masat apo denimet e shqiptuara plotësuese, vendimin mbi llogaritjen e
paraburgimit, vendimin mbi shpenzimet e procedurës penale dhe të kërkesave
pasurore - juridike.
Arsyetimi i aktgjykimit, përmban justikimin për çdo pikë të aktgjykimit
për: veprën penale, aplikimin e ligjit penal, vendimin, vendimin mbi
shpenzimet e procedurës dhe kërkesat pasurore-juridike. Në arsyetim,
paraqiten faktet e vërtetuara dhe arsyet pse ato konsiderohen të vërtetura,
vlerësohen provat kundërthënese dhe arsyet për mosaprovimin e
propozimeve të palëve të paraqitura në shqyrtimin gjyqësor.
KAPITULLI XIII - MJETET JURIDIKE
Me ligjin për të mitur, rrethi i përsonave të autorizuar për të paraqitur

ankesë kundër vendimit me të cilin janë shqiptuar masat e diversitetit,
aktvendimit mbi pushimin e procedurës penale në shqyrtimin gjyqësor,
aktvendimit mbi shqiptimin e masës edukative dhe aktgjykimit, është më i
gjërë se në procedurën e madhorëve dhe autorizimet e mbrojtësit, janë më të
mëdha.
Përveq të mitrurit, mbrojtësit dhe prokurorit public, ankesë në emër të të
miturit, mund të paraqesin edhe bashkëshorti, prindi, prindi adoptues,
kujdestari, i afërmi i të miturit në vijë të drejtë të gjakut në cilëndo shkallë
dhe vëllai ose motra e të miturit. Të gjithë këta përsona, mund të paraqesin
ankesë edhe kundër vullnetit të të miturit.
195
Prokurori publik mund të paraqes ankesë edhe në dëm të të miturit.
Edhepse në dispozitën e nenit 75 paragrafi 1 të LPM, thuhet se ankesë

mund të paraqesin përsonat e paraparë në nenin 399 të KPPPK, aty është
paraparë se ankesë, mund të paraqes edhe i dëmtuari, i dëmtuari nuk mund të
paraqes ankesë kundër vendimeve të marra në procedurën për të mitur. Në
këtë drejtim, flet dispozita e nenit 76 paragrafi 1 i LPM, nga e cila rrjedh se
gjykata e shkallës së dytë, mund ta ndryshojë vendimin e gjykatës se shkallës
së parë dhe të miturit t’i shqiptojë masë me të rreptë vetëm, në bazë të
kërkesës së paraqitur në ankesën e prokurorit publik.
Ndyshimi i aktvendimit për masë më të lehtë educative, në masë
edukative institucionale, dhe i akvendimit me të cilin nuk është shqiptuar
denim me burgim për të mitur në aktgjykim, me të cilin denimi i tillë,
shqiptohet, mund të bëhet vetëm pas mbajtjes së shqyrtimit gjyqësor pranë
gjykatës së shkallës së dytë.
Gjykata e shkallës së dytë, mund të anulojë aktvendimin, apo
aktgjykimin e gjykatës së shkallës së parë dhe ta ndryshojë atë në favor të të
miturit, ne seancë të Kolegjit të Gjykatës Supreme të Kosovës, apo trupit
gjykues të gjykatës së shkallës së dytë.
PJESA E KATËRT
KAPITULLI XIV- GJYKIMI I MADHORËVE PËR VEPRA PENALE
TË KRYERA NDAJ FËMIJVE
Qëllimi kryesor i gjykimit të madhorëve nga trupat gjykuese për të mitur,

është mbrojtja e personalitetit të fëmijës, viktimë e veprave penale të
parapara në dispoziten e nenit 141 të LPM. Kjo mbrojtje realizohet, duke
vepruar me kujdes të posaqëm me qëllim të eliminimit të pasojave, që femija-
viktimë ka pësuar gjatë kryerjes së veprës penale. Ndër masat për të penguar
përjetimin e sërishëm të ngjarrjes gjatë të cilës është kryer vepra penale, është
edhe kufizimi i marrjes së fëmijës në pyetje në veti të dëshmitarit. Marrja e tij
në pyetje në këtë veti, është e kufizuar në më së shumti dy herë gjatë
procedurës penale duke përfshi edhe procedurën paraprake. Kur fëmija duhet
marrë në pyetje në veti të dëshmitarit kjo zbatohet me ndihmën e pedagogut,
psikologut apo ndonjë eksperti tjetër.
Kur gjykata vlerëson se fëmija nuk do të duhej të shoh të pandehurin në
shqyrtimin gjyqësor ngase kjo do të ndikonte negativisht dhe do të kishte
196
pasoja për zhvillimin e tij, mund të urdhrojë që marrja e fëmijës në pyetje të

kryhet jashtë gjykatorës, me ndihmën e qarkut të mbyllur televiziv dhe me
këtë rast ai mund të mirret në pyetje në shtëpinë e tij, në ndonjë lokacion
tjetër, apo në qendrën për punë sociale.
Incizimi i marrjes së fëmijës në pyetje nëpërmjet qarkut të mbyllur
televiziv asgjësohet pasi të kenë kaluar pesë vjetë nga dita kur aktgjykimi me
të cilin është gjykaur madhori merr formën e prerë.
Shqyrtimi gjyqësor dhe procedura e hetimit ndaj kryesit madhor për
vepër penale, të kryer ndaj fëmijës, zbatohet sipas dispozitave të KPPPK. Kur
prokurori publik, e autorizon policinë gjyqësore për ndërmarrjen e veprimeve
hetimore në fazën e hetimit, veprimet hetimore i ndërmarrin oficerët e
policisë gjyqësore të specializuar për hetimin e veprave penale kundër
fëmijëve.
197
198
LIGJI MBI EKZEKUTIMIN E SANKCIONEVE

PENALE
PJESA E PARË
DISPOZITAT E PËRGJITHSHME
KAPITULLI I- DISPOZITAT THEMELORE
Sipas dispozitave të Ligjit mbi Ekzekutimin e Sankcioneve Penale

(LESP), ekzekutohen dënimet kryesore, dënimet alternative, dënimet
plotësuese, masa e trajtimit të detyrueshëm psikiatrik të kryesit të veprës
penale me paaftësi mendore ose aftësi të zvogëluar mendore, masa e trajtimit
me anë të rehabilitimit të detyrueshëm të personave të varur nga droga dhe
alkooli si dhe vërejtja gjyqësore.
Sipas dispozitave të këtij ligji ekzekutohen edhe sankcionet penale që
gjykatat e huaja u kanë shqiptuar shtetasve të Republikës së Kosovës.
Ekzekutimi i këtyre sankcioneve, kryhet vetëm në bazë të marrëveshjeve
ndërkombëtare ose me zbatimin e parimit të reciprocitetit. Aktgjykimin për
ekzekutimin e sankcionit penal të shqiptuar nga gjykata e huaj, e merr kolegji
prej tre gjyqtarëve i gjykatës kompetente të qarkut.
KAPITULLI II: EKZEKUTIMI I DËNIMIT ME BURGIM, ME

BURGIM AFATGJATË DHE I DËNIMIT ME GJOBË
Për ekzekutimin e sankcioneve penale kompetente, është gjykata

komunale. Kompetenca territoriale e gjykatës komunale, caktohet në bazë të
vendqëndrimit ose vendbanimit të dënuarit, në kohën kur vendimi gjyqësor
ka marrë formën e prerë, pavarësisht nga ajo se personi i dënuar, mund të
ketë ndërruar vendbanimin, apo vendqëndrimin më vonë.
Nëse pas marrjes së vendimit gjyqësor të formës së prerë, nuk dihen

vendqëndrimi apo vendbanimi i të dënuarit, vendimin e ekzekuton gjykata që
ka marrë vendimin në shkallë të parë. Në shkallë të parë vendimin për dënim,
mund ta marrin gjykata komunale dhe ajo e qarkut. Kur vendimin në shkallë
të parë, e ka marrë gjykata e qarkut, vendimin e ekzekuton gjykata komunale,
që është nën juridikcion të asaj gjykate të qarkut.
199
Ekzekutimi i dënimit me burgim dhe me burgim afatgjatë, kryhet

nëpërmjet dërgimit të të dënuarit për mbajtjen e dënimit në institucionin
korrektues për vuajtje të dënimit.
Ditën e fillimit të dënimit me burgim dhe burgim afatgjatë të personit të
dënuar që është në liri gjykata, e urdhëron me shkrim dhe urdhëri i dërgohet
personit të gjykuar. Në urdhër, përcaktohet dita kur i dënuari, duhet të
paraqitet në institucionin korrektues për mbajtjen e dënimit.
I dënuari i urdhëruar për t’u paraqitur ditën e caktuar në institucionin
për mbajtjen e dënimit me burgim, apo burgim afatgjatë, mund të paraqesë
kërkesë për shtyerjen e ekzekutimit të denimit. Kërkesën e tillë mund ta
paraqes vetëm i dënuari. Kërkesa duhet të mbështetet në prova që vërtetojnë
se ekzistojnë arsyet e pretenduara për shtyrje të ekzekutimit të dënimit. Në
kërkesë, duhet treguar kohën për të cilën kërkohet, shtyerja e ekzekutimit të
dënimit.
Sëmundja, si arsye për shtyrjen e ekzekutimit të dënimit, duhet të jetë
në të njejtën kohë akute dhe e rëndë. Ekzistimi i sëmundjes së rëndë dhe
akute, provohet me raport mjekësor të lëshuar nga institucioni mjekësor, në të
cilin trajtohet i dënuari. Raportet mjekësore, janë raporte tremujore, mirëpo
në kërkesë të gjykatës ato mund, të jenë edhe raporte për periudha kohore më
të shkurtëra. Kohëzgjatja e shtyrjes së ekzekutimit të dënimit për këtë arsye,
nuk është e kufizuar dhe ajo mund të zgjatë gjer në shërimin e të dënuarit.
Arsye për shtyerjen e ekzekutimit të dënimit personit të dënuar të
gjinisë femërore, është shtatëzania e saj dhe mosha e fëmijërisë. Shtatëzania
duhet të ketë përfunduar muajin e gjashtë, ndërsa mosha e fëmijës, duhet të
jetë më e re se një vit. Për këto arsye ekzekutimi i dënimit me burgim apo
burgim afatgjatë, mund të shtyhet gjer sa fëmija i lindur nga shtatëzania
ekzistuese apo fëmija i lindur me parë, i moshës nën një vjeç, të mbushë
moshën tre vjeq. Shtatëzania, vërtetohet me dokumentacion mjekësor ndërsa
mosha e fëmiut me çertifikatën, nga libri amzë i të lindurve.
Vdekja e bashkëshortit, fëmijës, fëmijës se adoptuar, prindit ose prindit
adoptues të të denuarit, është arsye për shtyrjen e ekzekutimit të dënimit në
kohëzgjatje gjer më tre muaj nga dita e fillimit të shtyerjes së denimit.
Vdekja, provohet me certifikatën nga libri i amzës për të vdekur.
Shtatëzania e bashkëshortes së të dënuarit, është arsye për shtyrjen e
ekzekutimit të dënimit për gjashtë muaj, nëse koha e lindjes së bashkëshortes
shtatëzane, është me e shkurtër se tre muaj nga dita e fillimit të shtyerjes së
ekzekutimit të dënimit. Për këtë dhe për arsyen se bashkëshortja e të dënuarit
ka lindur gjashtë muaj më parë nga dita e fillimit të shtyrjes së ekzekutimit të
dënimit dhe nuk ka anëtarë tjerë të familjes që mund t’i ndihmonin asaj
fillimi i ekzekutimit të denimit, mund të shtyhet për më së largu gjashtë muaj.
200
Më se largu gjashtë muaj ditë nga dita e fillimit të shtyrjes së

ekzekutimit të dënimit personit të dënuar, mund t’i shtyhet ekzekutimi i
dënimit, nëse bashkëshorti i të dënuarit apo anëtari i bashkësisë së
përbashkët, është në mbajtje të dënimit, apo ata për ta, është urdhëruar fillimi
i vuajtjes së dënimit në të njëjtën kohë me të dënuarin. Fakti se bashkëshorti
apo i afërmi i familjes, është në mbajtje të denimit, provohet me vërtetim nga
institucioni korrektues, ndërsa fakti se ndonjëri prej tyre, është ftuar në
mbajtje të denimit, vërtetohet me urdhërin e dërguar atyre për fillimin e
ekzekutimit të dënimit.
Punët sezonale në bujqësi, janë të atilla që ato duhet kryer në kohët e
caktuara. Moskryerja e tyre ne sezonën e caktuar, mund të ketë pasoja të
rënda për të dënuarin.
I dënuari, mund të ketë pësuar ndonje fatkeqësi që i ka shkaktuar dëm
material dhe fillimi i ekzekutimit te dënimit, mund të ketë pasoja për të
dënuarin, nëse fillon ta mbajë denimin, pa eleminuar pasojat e fatkeqësisë.
Nevoja për kryerjen e punëve sezonale dhe nevoja për eliminimin e pasojave
të fatkeqësisë, mund të jenë arsye për shtyrjen e dënimit, vetëm nëse ato punë
familja e të dënuarit, nuk do të mund t’i kryente pa të dënuarin në mungesë të
fuqisë punëtore. Për këto arsye fillimi i ekzekutimit të dënimit, mund të
shtyhet për më se largu tre muaj.
Punë e filluar para ditës së fillimit të ekzekutimit të dënimit, është arsye
për shtyerjen e ekzekutimit të dënimit më së largu tre muaj. Puna e filluar,
duhet të jetë e natyrës së tillë që moskryerja e saj, do të mund ti shkaktonte të
denuarit dëm të konsiderueshëm. Si punë të tilla, mund të jenë fillimi i
ndërtimit të shtëpisë, fillimi i një procesi prodhues që zgjatë një kohë të
caktuar etj.
Ekzekutimi i sankcioneve penale, në mes tjerash, ka qëllim edhe
përgatitjen e të dënuarit për jetë dhe sjellje të ndërgjegjshme. Shkollimi është
një ndër veprimtaritë që e përgaditë njeriun për jetë, prandej nevoja për të
përfunduar shkollimin ose për tìu nënshtruar nje provimi të pergaditur, është,
arsye për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të dënimit më së largu për një
kohe prej gjashtë muajsh.
Ekzistimit te arsyeve për të cilat, kërkohet shtyerja e fillimit të
ekzekutimit të dënimit gjykata, mund ta hetojë gjithnjë sipas detyrës zyrtare.
I dënuari kërkesën për shtyerjen e fillimit të mbajtjes së dënimit, duhet
ta paraqes më së voni tri ditë, nga dita e pranimit të urdhërit me të cilin, është
urdhëruar të paraqitet ditën e caktuar në institucionin korrektues për mbajtjen
e denimit. I denuari, mund ta paraqes kërkesën e tillë më së voni deri në ditën
kur në bazë të urdhërit për filimin e mbajtjes së denimit, do të duhej të
paraqitet në institucionin korrektues, vetëm nëse në kohen në mes të kalimit
201
të afatit prej tri ditësh dhe kohës kur do të duhej të paraqitej në institucion për
mbajtje të denimit, është sëmurë rëndë nga ndonjë sëmundje akute ose i ka
vdekur bashkëshorti, fëmiu, fëmija i adoptuar, prindi ose prindi adoptues.
Nëse kërkesa për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të denimit, nuk
përmban prova me të cilat, vërtetohen pretendimet që arsyetojën shtyerjen
kryetari i gjykates kompetente komunale, kerkon nga personi i denuar tìa
bashkangjes kërkesës provat, në afat prej tetë ditësh. Kërkesa e kryetarit të
gjykatës, dërguar të dënuarit për bashkangjitjen e provave, që vërtetojnë
pretendimet nga kërkesa, duhet të përmbajë edhe paralajmërimin se kërkesa,
do të refuzohet nëse në afatin e lënë asaj nuk i bashkangjiten provat e
kërkuara.
Procedura për shtyerjen e ekzekutmit të dënimit, është urgjente dhe
kryetari i gjykates komunale, duhet vendosur lidhur me kërkesen për
shtyerjen e dëenimit brenda tri ditësh nga dita e pranimit të kërkesës përveq
nëse nga i dënuari është kërkuar që kërkeses ti bashkangjes provat e
kërkuara.
Kompetencat e kryetarit të gjykatës komunale, janë të aprovojë
kërkesën dhe ta fillojë ekzekutimin e dënimit, të hudhë të pa lejuar kërkesën,
nëse ajo është paraqitur jashtë afatit prej tri ditësh, neni 20 paragrafi 1, kur
kërkesa është paraqitur nga personi i paautorizuar ose kur i denuari nuk i
bashkangjet provat, që mbështesin kërkesen në afatin e caktuar sipas nenit 21
paragrafi 2.
Në procedurën për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të dënimit,
zbatohet parimi i dyshkallëshmërisë, në rastin e hudhjes së kërkesës dhe kur
ajo refuzohet e pabazuar. Për hudhjen dhe refuzimin e kërkesës, kryetari i
gjykatës komunale, merr aktvendim kundër të cilit i denuari ka të drejtë
ankese në afat prej tri ditëve kryetarit të gjykates së qarkut.
Kërkesa për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të denimit, pengon
ekzekutimin gjersa lidhur me të, vendoset me vendim të formës së prerë.
Shtyerja e ekzekutimit të denimit, mund të urdhërohet edhe në
proceduërn sipas mjeteve te jashtëzakonshme juridike, kërkesës për
rishikimin e procedurës penale dhe kërkesës për mbrojtjen ligjshmërisë.
Dispozita e nenit 28 paragrafi 2 i LESP, është e gabuar, sepse në procedurën
për zbutjen e jashtëzakonshme të denimit, nuk është e lejuar shtyerja e
fillimit të ekzekutimit të denimit, kjo ngase në dispozitën e nenit 449
paragrafi 2 të KPPPK, thuhet se kërkesa për zbutje të jashtëzakonshme të
dënimit, nuk pezullon ekzekutimin e dënimit.
Për shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të dënimit në procedurën për
rishikimin e procedurës penale, kompetente, është gjykata që ka marrë
aktgjykimin në shkallë të parë, që është edhe gjykate kompetente, për të
202
vendosur lejimin e rishikimit të procedurës penale.

Kërkesën për mbrojtje të ligjshmërisë, mund të paraqesin i pandehuri,
mbrojtësi dhe Prokurori Publik i Kosovës. I pandehuri dhe mbrojtësi në
kërkesë mund të propozojnë shtyerjen e fillimit të ekzekutimit të dënimit dhe
kompetencë për të shtyrë ekzekutimin e dënimit, kanë gjyakta e shkallës së
parë dhe Gjykata Supreme e Kosovës.
Kur kërkesën për shtyerjen e ekzekutimit të dënimit e paraqet Prokurori
Publik i Kosovës, shtyerja e ekzekutimit të denimit, është e domosdoshme.
KAPITULLI III- EKZEKUTIMI I DËNIMIT ME GJOBË
Dënimin me gjobë, e ekzekuton gjykata që ka shqiptuar dënimin e tillë.

Dënimin e tillë mund ta shqiptojnë të gjitha gjykatat, ajo komunale, e qarkut
dhe Gjykata Supreme e Kosovës. Dënimi me gjobë, ekzekutohet sipas
dispozitave të procedurës përmbarimore. Kur dënimi me gjobë, nuk mund të
ekzekutohet, as sipas dispozitave të procedurës përmbarimore, ai
zëvendësohet me dënim me burgim, duke llogaritur një ditë burgimi
pesëmbedhjetë euro, ndërsa pa marrë parasysh lartësinë e dënimit me gjobë,
dënimi i zëvendësuar me burgim, nuk mund të jetë më i gjatë se gjashtë muaj.
Me rastin e ekzekutimit të dënimit me burgim si zëvendësim i dënimit
me gjobë ku dënim konsiderohet si dënim i shqiptuar për kundërvajtje.
203
LIGJI MBI EKZEKUTIMIN E SANKCIONEVE PENALE
PJESA E PARË-PJESA E PËRGJITHSHME
KAPITULLI I- DISPOZITAT THEMELORE
- Sankcionet që ekzekutohen sipas dispozitave të këtij ligji, neni 1 dhe

2.
KAPITULLI II- EKZEKUTIMI I DËNIMIT ME BURGIM, ME

BURGIM AFATGJATË DHE I DËNIMIT ME GJOBË
- Gjykata kompetente për ekzekutim të dënimeve të përmendura, neni

13 dhe 14
- Arsyet dhe kohëzgjatja e shtyrjes së ekzekutimit të dënimit, neni 19
- Procedura për shtyrjen e ekzekutimit të dënimit, neni 20-23
- Efekti i kërkesës për shtyrje të ekzekutimit të dënimit neni 24
- Shtyrja e ekzekutimit të dënimit lidhur me mjetet e jashtëzakonshme
juridike, neni 28 dhe 29.
KAPITULLI III- EKZEKUTIMI I DËNIMIT ME GJOBË
- Kompetenca dhe procedura për ekzekutimin e dënimit me gjobë, neni

145.
Literatura : Ligji mbi ekzekutimin e sankcioneve penale Gazeta Zyrtare e

UNMIK-ut
2004/46
Rexhep Haxhimusa
Ismet Kabashi
204
E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)
HAKI LECAJ
E DREJTA PENALE
Me dt. 06.04 2004,në Kosovë ka hyrë në fuqi Kodi i Përkohshëm

penal i Kosovës, dhe Kodi i Përkohshëm i Procedurës Penale të Kosovës
ndërsa me 20.04 2004 ka hyrë në fuqi Ligji penal për të miturit, të cilët
përmbajnë risi, si në pjesën e përgjithshme ashtu edhe në pjesën e posaçme.
Duke u nisur nga fakti se në materialin për një doracak, nuk mund të
përfshihet e tërë ajo çka nevojitet për një punim gjithëpërfshirës, këtu do të
përpiqem që të përfshijë vetëm atë pjesë nga e drejta penale që është
paraparë në programin për provimin e jurisprudencës, me një hyrje të
shkurtër për të drejtën penale, funksionin e së drejtës penale në shoqëri,
burimet e së drejtës penale dhe veprimin e legjislacionit penal.
Shkurtesat që janë përdorur:
KP......... Kodi Penal

KPPPK....Kodi i Procedurës Penale.
E drejta penale është një degë e legjislacionit pozitiv të shtetit dhe

një degë e shkencës juridike.
Si degë e legjislacionit pozitiv, e drejta penale është sistem i normave
juridike me të cilat përcaktohet se cilat vepra të njerëzve konsiderohen vepra
penale,dhe çfarë lloje të sanksioneve penale do t’i u shqiptohen kryerësve të
tyre.
E drejta penale ushtron mbrojtjen nga kriminaliteti, në atë mënyrë që
me ligj përcakton se cilat vepra apo sjellje të rrezikshme të njeriut,
konsiderohen vepra penale dhe çfarë lloje të dënimeve apo sanksione penale
do t’i u shqiptohen. Funksioni mbrojtës i së drejtës penale është mbrojtja e
shoqërisë nga kriminaliteti. Në kuadrin e këtij funksioni, e drejta penale në
radhë të parë ka për detyrë që të mbrojë liritë dhe të drejtat themelore të
205
njeriut, rendin juridik dhe sigurinë e vendit. Këtë funksion e drejta penale e
realizon duke i mbrojtur me mjetet penale juridike, përkatësisht me sanksione
penale dhe me masa të tjera jo penale, institucionet dhe marrëdhëniet e reja
në drejtim të këtij zhvillimi të mëtejshëm në shoqërinë e caktuar.
Gjithashtu, e drejta penale ka për detyrë t’i mbrojë edhe të mirat
juridike të posaçme, që i përkasin njeriut dhe qytetarit, siç janë: jeta e njeriut,
integriteti trupor, liritë dhe të drejtat, nderi dhe autoriteti, barazia dhe siguria
e qytetarëve.
Funksioni mbrojtës i së drejtës penale është fragmentar, ngase me
ketë degë të drejtësisë mbrohen vlerat me të rëndësishme dhe më elementare
të individit dhe të bashkësisë.
Prej kësaj që u tha, rezulton se funksioni mbrojtës i se drejtës penale
është i karakterit subsidiar, nga se shprehet vetëm në rastet kur vlerat e
përmendura nuk mund të mbrohen me mjete apo mënyra të tjera.
Funksioni mbrojtës i së drejtës penale nga kriminaliteti shprehet edhe
në rastin e shqiptimit, veçmas, gjatë fazës së ekzekutimit të dënimit dhe
sanksioneve tjera penale, nga se aplikimi i sanksioneve penale nuk ka për
qëllim që vetëm të dënojë apo t’i shkaktojë ndonjë të keqe tjetër kryerësit të
veprës penale, por në radhë të parë të përmirësojë atë, që në të ardhmen të
mos kryej vepra penale.
U tha se çka është funksioni i së drejtës penale, pra duhet thënë se çka
është kriminaliteti dhe nocionin e tij.
Veprat e njeriut me të cilat dëmtohen,cenohen ose asgjësohen,vlerat
juridike të njeriut dhe të bashkësisë së caktuar, quhen vepra penale apo me
termë të përgjithshëm kriminalitet, dhe shoqëria mbrohet nga kriminaliteti me
të drejtën penale.
Lënda e së drejtës penale.
Lënda e së drejtës penale përbëhet nga: vepra penale, kryesi i veprës

penale dhe sanksionet penale. Pra e drejta penale si degë e legjislacionit
pozitiv të një shteti i përcakton se cilat vepra konsiderohen vepra penale,
kushtet të cilat duhet të përmbushen për t’u konsideruar një person penalisht i
përgjegjshëm dhe se çfarë lloji i sanksionit penal mund t’i shqiptohet.
206
BURIMET E SË DREJTËS PENALE
Burimet e së drejtës penale ndahen në dy lloje.
• Burimet materiale, dhe

• Burimet formale.
Burimet materiale konsiderohen të gjitha marrëdhëniet shoqëroro-
ekonomike dhe marrëdhëniet e tjera shoqërore, që e karakterizojnë një
shoqëri, sistemin e saj shoqëror- politik, ekonomik e tjera.
Burimet formale të së drejtës penale janë, normat juridike veç e veç
dhe tërësia e tyre. Ky në fakt është sistemi juridik i vendit të caktuar.
Burimi formal kryesor është kodi penal.
Burimet tjera formale janë:

• Kushtetuta
• Konventat ndërkombëtare.
• Ligjet e tjera, normat nënligjore dhe aktet e përgjithshme,
• E drejta zakonore,
• Praktika gjyqësore,
• Shkenca e së drejtës penale.
Me fjalë të tjera si burim formal i se drejtës penale është legjislacioni

penal që gjendet ne fuqi, përkatësisht e drejta penale pozitive.
Nocioni i ligjit penal, kodit penal dhe legjislacionit penal.
Për t’i kuptuar këto tri nocione duhet dhënë nocionet e tyre.
Pra me ligj penal nënkuptojmë çdo dispozitë ligjore me të cilën
rregullohen çështjet nga fusha e së drejtës penale.
Me kod penal nënkuptojmë ligjin e rëndësishëm në të cilin në mënyrë
të tërësishme dhe të sistemuar përmblidhen dispozitat penalo – juridike.
Me termin legjislacion penal nënkuptojmë të gjitha ligjet penale pra
edhe kodin penal si dhe tërë sistemin e ligjeve dhe dispozitave të tjera penale,
të cilat janë në fuqi, të cilat aplikohen ne vendin tonë apo në sistemin e
ligjeve penale që janë në fuqi ne shtetet e tjera.
207
Pra nga nocionet që u dhanë, del se nocioni (ligji penal) ka

domethënie më të gjërë së nocioni (kod penal) sepse ligji penal nënkupton
çdo dispozitë ligjore të së drejtës penale materiale, pavarësisht se ajo
dispozitë gjendet në kodin penal apo në ndonjë ligj tjetër.
PARIMI I LEGALITETIT
Parimi i legalitetit apo i ligjshmërisë që shprehet në aforizmin latin

“Nullum crimen, nulla poena sine lege” në gjuhën shqipe do të thotë se një
vepër nuk mund të konsiderohet vepër penale dhe kryesi i saj nuk mund të
dënohet nëse më parë nuk është paraparë me ligj.
Ky parim shprehimisht është i paraparë në nenin, 1 paragrafi 2 i

KPPK-së, ku thuhet ‘askujt nuk mund t’i shqiptohet sanksion penal ose masa
e trajtimit të detyrueshëm për një vepër, nëse para kryerjes së veprës, ligji
nuk e përcakton si vepër penale dhe nuk parasheh sanksionin penal ose
masën e trajtimit të detyrueshëm për atë’.
VEPRIMI I LEGJISLACIONIT PENAL
Veprimi i legjislacionit penal do të thotë se ai legjislacion penal është

në fuqi dhe se gjykatat janë të obliguara ta zbatojnë.
Në legjislacionin penal njihen tri lloje të veprimit, është fjala për
veprimin e ligjit penal në kohën e caktuar, në territorin e caktuar dhe ndaj
personave të caktuar.
Veprimi i kodit penal në kohë do të thotë se si edhe ligjet tjera, kodi
penal vepron në kohë të caktuar. Një kod penal fillon të veprojë prej
momentit të hyrjes së tij në fuqi dhe aplikohet gjerë sa të pushoj së vepruari.
Zakonisht kodi penal hyn ne fuqi tetë ditë pas shpalljes në gazetën zyrtare.
Përjashtimisht ligji penal sikundër edhe ligjet tjera për shkaqe posaçërisht të
arsyeshme mund të hyjë në fuqi brenda afatit me të shkurtër se tetë ditë nga
dita e shpalljes ose po atë ditë që është shpallur.
Koha që duhet të kaloj prej shpalljes së ligjit në gazetën zyrtare e
gjerë te hyrja e ligjit ne fuqi, quhet VACATIO LEGIS ..
Ligji penal zakonisht vepron deri sa të abrogohet me ligjin e ri.
Përkatësisht ai vepron deri ne ditën kur hyn në fuqi ligji i ri i cili në mënyrë
të heshtur e abrogon atë të mëparshmin.
Kështu, shprehimisht ligji penal abrogohet kur ligji i ri përmban
208
dispozitë të posaçme me të cilën e abrogon atë të mëparshmin ose në

rastet kur ligji i ri përmban klauzolë të përgjithshme me të cilën parashihet se
pushojnë të veprojnë të gjitha dispozitat që janë në kundërshtim me të.
Në mënyrë të heshtur ligji penal abrogohet atëherë kur ligji i ri penal
nuk përmban dispozitë mbi abrogimin e ligjit të mëparshëm, mirëpo çështjet
e njëjta i rregullon në mënyrë të njëjtë apo të ndryshme.
Përveç këtyre dy mënyrave të abrogimit, ligji penal pushon të veprojë
edhe në rastet kur i skadon afati për të cilin është nxjerrë. Kjo ndodhë kur
ligji penal është nxjerrë me qëllim që të veprojë vetëm për një kohë të caktuar
dhe se me kalimin e asaj kohe ai pushon së vepruari.
Rëndësia e përcaktimit të veprimit të ligjit penal në kohë.
Rëndësia e përcaktimit të veprimit të ligjit penal në kohë është se prej

kësaj varet se cili ligj penal do të aplikohet ndaj kryesit të veprës penale, ligji
që ka qenë ne fuqi kur është kryer vepra penale apo ligji i cili është në fuqi në
kohën kur kryesi i veprës po gjykohet.
Këtë çështje Kodi penal i Kosovës e ka rregulluar me dispozitën e
nenit 2 paragrafi 1 sipas të cilit është paraparë se, ”Ndaj kryesit të veprës
penale zbatohet ligji i cili ka qenë në fuqi në kohën e kryerjes se veprës
penale”, ashtu që nëse ndërkohë ligji ndryshon, ndaj kryesit do të aplikohet
ligji që ka qenë në fuqi në kohën e kryerjes së veprës penale.
Përjashtim nga ky parim ekziston në rastet kur ligji i ri është më i
favorshëm, më i butë për kryesin e veprës penale. Në këtë rast do të
aplikohet ligji i ri edhe pse me dispozitat e kodit penal është aprovuar parimi
i ndalimit të veprimit retroaktiv të ligjit penal.
Kjo mundësi shprehimisht është paraparë me dispozitën e nenit 2
paragrafi 2 të KPPK, në të cilin thuhet: Në rast se ligji në fuqi ndryshon para
shqiptimit të vendimit të formës së prerë, atëherë ndaj kryesit zbatohet ligji
që është më i favorshëm.
Në praktiken gjyqësore shtrohet vetëm pyetja se cili ligj është më i
favorshëm, më i butë për kryesin, ligji që ka qenë në fuqi në kohën e kryerjes
së veprës penale, apo ligji që është nxjerrë më vonë? Kjo situatë zgjidhet në
atë mënyrë që duhet të krahasohet pozita e kryesit të veprës penale konkretë,
sipas ligjit që ka qenë në fuqi në momentin e kryerjes se veprës penale dhe
ligjit që është në fuqi në momentin e gjykimit. Në bazë të këtij krahasimi
gjykata do të vendos se cili ligj është me i favorshëm për kryesin e veprës
penale që po gjykohet.
Nga kjo rezulton se gjykata nuk mundet për rastin konkret t’i aplikojë
209
në mënyrë të kombinuar dispozitat e ligjit që ka pushuar se vepruari dhe

ligjit që gjendet ne fuqi, sepse po të lejohej mundësia e tillë, atëherë gjykata
në fakt sajon ligj të ri penal, ligj i cili kurrë nuk ka qenë në fuqi.
Veprimi i ligjit penal në territor.
Ligji penal i një shteti, sikundër dhe ligjet tjera, zakonisht veprojnë
në territorin e shtetit në të cilin janë nxjerrë. Pra sipas këtij parimi Kodi penal
i Kosovës vepron dhe aplikohet në territorin e Kosovës.
Parimi se ligji apo kodi penal aplikohet në territorin e vendit është
manifestim i sovranitetit të çdo shteti.
Çështjet të cilat shtrohen dhe rregullohen në kuadrin e institucionit të
veprimit të legjislacionit penal në territor, më tepër kanë të bëjnë me
elementët ndërkombëtare.
Këtu është fjala për veprim të ligjit penal të Kosovës ndaj shtetasve
të huaj që kryejnë vepra penale në territorin e Kosovës apo jashtë kufijve të
Kosovës, por të cilët në ndonjë mënyrë gjenden në Kosovë, si dhe të
personave që kryejnë vepra penale me të cilat dëmtojnë të mirat juridike të
shtetasve tanë apo shtetit të huaj.
Pra shtrohet pyetja, sipas cilit ligj penal do të dënohen shtetasit e huaj
që kryejnë vepra penale në territorin e Kosovës, apo shtetasit tanë që kryejnë
vepra penale në territorin e vendit tjetër? Këto dhe shumë çështje të tjera
lidhur me këtë i rregullon institucioni i veprimit të legjislacionit penal në
territor.
Në rastet kur konstatohet se personi i caktuar hyn në sferën e
legjislacionit tonë penal, duhet të përgjigjet sipas ligjeve penale të Kosovës
dhe të gjykohet nga gjykatat tona.
Me dispozita penalo – juridike të parapara në nenin 99 deri 104 të
Kodit penal të Kosovës, janë aprovuar pesë parime, të cilat njëherit aplikohen
edhe në shumicën e të drejtave penale të shteteve të tjera bashkëkohore.
Këto janë:
1. Parimi territorial
2. Parimi real
3. Parimi i personalitetit aktiv
4. Parimi i personalitetit pasiv
5. Parimi universal.
210
Parimi territorial i veprimit të legjislacionit penal të Kosovës në

territor, si kundër edhe në të drejtat penale të shteteve të tjera është parim
themelor kurse parimet e tjera janë të natyrës plotësuese. Parimin territorial
është i paraparë me nenin 99 paragrafi 1 të kodit penal të Kosovës në të cilin
thuhet” Ligjet penale të Kosovës zbatohen për secilin person i cili kryen
vepër penale në territorin e Kosovës.”
Veprimi i legjislacionit penal, sipas parimit real apo mbrojtës shprehet
në rastet kur veprat penale kryhen jashtë territorit të Kosovës, por me të cilat
dëmtohen apo rrezikohen të mirat juridike të vendit tonë apo të qytetarëve
tanë. Parimi real apo mbrojtës është paraparë në nenin 100 të kodit penal. Në
paragrafin 1 të këtij neni, zbatimi i parimit real të legjislacionit penal të
Kosovës është paraparë për shumicën e veprave penale kundër të drejtës
ndërkombëtare. Kështu me nenin 100 paragrafi 1 janë paraparë; ligjet penale
të Kosovës, të cilat zbatohen ndaj cilit do person që jashtë territorit të
Kosovës kryen vepër penale të paraparë në nenet 116-121, 125-128, 132-
133(1), 134-137, 139(1), (2) (3), 141DHE 244 të kodit penal. Po ashtu parimi
real apo mbrojtës i legjislacionit penal të Kosovës është paraparë edhe për
disa vepra penale shumë të rënda me të cilat rrezikohet siguria e Kosovës ose
populli i saj. Supozim për aplikimin e parimit territorial apo mbrojtës është
që kryesi i veprës penale të hasë në territorin e Kosovës ose që të ekstradohet
nga shteti tjetër.
Sipas parimit të personalitetit aktiv apo parimit nacional, legjislacioni
penal i Kosovës aplikohet në rastet kur qytetarët e Kosovës kryejnë vepra
penale jashtë territorit të Kosovës. Ky parim është paraparë me dispozitën e
nenit 101 paragrafi 1 të kodit penal ku thuhet; Ligjet penale të Kosovës
zbatohen ndaj secilit person i cili është banor i Kosovës, nëse personi i tillë
kryen vepër penale jashtë territorit të Kosovës dhe nëse kjo vepër po ashtu
është e dënueshme në vendin ku është kryer ajo vepër.
Parimi i personalitetit aktiv zbatohet edhe në rastet e kryerësve të
veprave penale të cilët nuk janë shtetas të asnjë shteti (apatrid). Kjo zgjedhje
është e paraparë në paragrafin 2 të nenit 101 të kodit penal. Gjithashtu parimi
i personalitetit aktiv zbatohet edhe në rastet kur personi pas kryerjes së
veprës penale bëhet banor i Kosovës (neni 101 paragrafi 3).
Parimi i personalitetit pasiv i legjislacionit penal të Kosovës
aplikohet edhe ndaj të huajve të cilët jashtë territorit të Kosovës kryejnë
vepra penale kundër qytetarit të Kosovës ose kundër Kosovës. Ky parim
është i paraparë me dispozitën e nenit 102 të kodit penal të Kosovës.
Parimi universal i legjislacionit penal aplikohet ndaj të huajit i cili
kryen vepër penale jashtë territorit të Kosovës ndaj shtetit të huaj apo
personit të huaj. Që të mund të aplikohet ky parim, duhet që shtetasi i huaj të
211
haset në territorin e Kosovës ose të ekstradohet. Ky parim është i paraparë me

nenin 100 paragrafi 1 të kodit penal. Aplikimi i parimit universal është
supsidiar. Gjithashtu për aplikimin e këtij parimi kërkohet identiteti i
normave që do të thotë se vepra e caktuar duhet të konsiderohet si vepër
penale edhe sipas ligjit ku është kryer.
Parimi i juridiksionit përfaqësues është paraparë me konventën
evropiane mbi cedimin, transferimin e ndjekjes penale të vitit 1978. Ky
parim është i paraparë me dispozitën e nenit 103 paragrafi 4 të kodit penal.
Ky parim në fakt është një lloj përjashtimi nga parimi i veprimit territorial të
legjislacionit penal. Sipas parimit të juridiksionit përfaqësues, në rast kur
shtetasi i huaj kryen vepër penale në territorin e Kosovës edhe pse gjykatat
tona kanë të drejtë ta dënojnë në bazë të parimit territorial, është paraparë
mundësia që vendi ynë të heq dorë nga kjo e drejtë dhe ndjekja penale t'’i
besohet shtetit të huaj, shtetësinë e të cilit e ka kryesi i veprës penale apo që
në atë shtet ka vend qëndrim të përhershëm. Si kusht që duhet të plotësohet
për t’u aplikuar parimi i juridiksionit përfaqësues apo cedimi i ndjekjes
penale është që shteti i huaj të ndërmarrë ndjekjen penale dhe që i huaji në
vendin tonë të ketë kryer vepër penale për të cilën është paraparë dënimi me
burgim gjerë 10 vjet, kurse për vepra penale të rrezikimit të trafikut publik
nuk ka kufizim, (neni 514 paragrafi 1 dhe 3 të kodit të procedurës penale të
Kosovës). Gjithashtu sipas dispozitës së nenit 103 paragrafi 4 të Kodit penal
të Kosovës si kusht për aplikimin e këtij parimi kërkohet reciprociteti,
përkatësisht edhe shteti të cilit i besohet ndjekja penale të veprojë në të
njëjtën mënyrë ndajë shtetasve tanë.
Juridiksioni përfaqësues nuk do të lejohet në rastet kur i dëmtuari
është qytetarë i Kosovës dhe ai e kundërshton ketë, përveç rasteve kur është
siguruar kërkesa e tij pasurore juridike (neni 514 paragrafi 4 i kodit të
procedurës penale).
EKSTRADIMI
Ekstradimi është forma kryesore e ndihmës juridike midis shteteve në

fushën e drejtës penale dhe në masë të konsiderueshme mundëson luftimin e
kriminalitetit në përmasat ndërkombëtare.
Në drejtën penale, me ekstradim nënkuptojmë dorëzimin e kryesit të
veprës penale prej një shteti në shtetin tjetër, me qëllim që kryesi të dënohet
për veprën e kryer penale, ose me qëllim që ndaj tij të ekzekutohet dënimi i
shqiptuar me aktgjykim të plotfuqishëm.
212
Kushtet që duhet të plotësohen për ekstradimin e personit në shtetin e

huaj sipas kodit të procedurës penale të Kosovës janë të rregulluara me
dispozitën e nenit 517 të KPPPK.
AZILI
Në të drejtën penale me azil nënkuptojmë strehimin e shtetasve të

huaj apo personave pa shtetësi në shtetin e caktuar, që ndiqen për shkak të
aktiviteteve të tyre të cilat, për interesin e gjithmbarshëm të njerëzimit, nuk
konsiderohen vepra të dëmshme, por përkundrazi konsiderohen vepra të
dobishme dhe progresive.
VEPRA PENALE DHE NOCIONI I VEPRES PENALE SIPAS KODIT

PENAL TË KOSOVES
Përcaktimi i nocionit të veprës penale është një ndër detyrat kryesore

të legjislacionit dhe të shkencës se drejtës penale. Përkatësisht, përcaktimi i
nocionit të veprës penale, përgjegjësisë penale dhe sanksioneve penale, janë
tri çështje kryesore të cilat i shqyrton e drejta penale.
Në fakt vepra penale është manifestim i mospajtimit të personit të

caktuar me normat që gjenden në fuqi.
Nocioni i veprës penale është përcaktuar në nenin 6 të KPPK, në të
cilin thuhet:
Vepra penale është vepër e kundërligjshme e cila është e përcaktuar
me ligj si vepër penale, tiparet e së cilës janë të përcaktuara me ligj dhe për të
cilën me ligj është paraparë sanksioni penal ose masa e trajtimit të
detyrueshëm.
Elementët e veprës penale.
Nga nocioni i veprës penale i përcaktuar me nenin 6 të KPPK, del se

vepra penale përbehet prej këtyre elementeve:
1. Veprimit të njeriut,
2. Kundërligjshmërisë,
3. Përcaktueshmërisë se veprës penale me ligj , dhe
4. Përgjegjësisë penale të kryesit(fajësisë).
213
Pra për t’u konsideruar një vepër si vepër penale duhet kumulativisht
të plotësohen të gjitha këto elemente.
Këto elementë përcaktojnë një figurë të përgjithshme të veprës
penale, dhe nëse mungon njeri prej këtyre elementeve, vepra penale nuk
mund të ekzistojë.
Elementët themelore të veprës penale mund të ndahen ne elementet
objektive dhe subjektive.
Elementet objektive të veprës penale janë:
• Veprimi i njeriut,
• Kundërligjshmëria, dhe
• Përcaktueshmëria e veprës penale në ligj.
Elementi subjektiv i veprës penale është përgjegjësia penale e kryesit

(fajësia).
Figura e veprës penale
Çdo vepër penale e paraparë me legjislacionin penal, posedon

elemente të veta të posaçme, sipas së cilave dallohet prej veprave tjera
penale.
Tërësia e elementeve të posaçme sajon fizionominë apo figurën e
veprës së caktuar penale. Figura e veprës penale sajohet duke përcaktuar
elementet e posaçme veç e veç dhe duke bërë sintetizimin dhe përgjithësimin
e tyre në dispozitën e caktuar penalo juridike. Elementet e posaçme të figurës
së veprës penale konkrete mund t’i referohen, kohës,vendit të kryerjes,
mënyrës, mjetit, vetive personale e të tjerat.
Ndarja e veprave penale:
1. Veprat penale të përgjithshme dhe politike.

2. Veprat e përbëra penale.
Një vepër penale konsiderohet vepër penale e përbërë në rastet kur

me ligj është përcaktuar se ajo kryhet me ndërmarrjen e dy apo më shumë
veprimeve.
Shembull: Vepra penale e grabitjes (neni 255 të KPPK) është e
përbërë, sepse figura e kësaj vepre është e përbërë prej dy veprave penale-
214
përdorimit të dhunës apo kanosjes dhe vjedhjes.
Në legjislacionin penal, vepra penale e përbërë konsiderohet si një

vepër penale.
3. Veprat penale formale dhe materiale.

4. Veprat penale që dëmtojnë dhe rrezikojnë.
Veprat penale që dëmtojnë janë ato vepra penale të cilat konsiderohen

se janë kryer nëse asgjësohet apo dëmtohet e mira juridike që mbrohet nga e
drejta penale. (vrasja, plagosja, rrezikimi i trafikut publik me pasojë vdekje).
Veprat penale që rrezikojnë, konsiderohen se kryhen kur shkaktohet
rreziku ndaj objektit të mbrojtur, edhe pse nuk është shkaktuar pasoja.
Mirëpo, te veprat penale që rrezikojnë kryesi nuk guxon të dëshiroj dëmtimin
apo asgjësimin e objektit të mbrojtur, sepse nëse e dëshiron këtë, atëherë nuk
mund të bëhet fjalë për rrezikim por për tentativën e veprës së caktuar penale.
(Shembull: shkelja e detyrimeve familjare neni 212 të KPPK).
5. Veprat penale,momentale,permanente dhe të gjendjes.

6. Ndarja e veprave penale në krime, delikt dhe kundërvajtje.
MËNYRA E KRYERJES SË VEPRËS PENALE
Me nenin 31 par. 1 të KPPK, vepra penale mund të kryhet me veprim

ose mosveprim.
Shumica e veprave penale të parapara në Kodin penal kryhen me
veprim.
Te veprat penale të kryera me veprim cenohen normat të cilat
ndalojnë veprimin e caktuar. Këto norma quhen norma prohibitive. Me rastin
e kryerjes së veprës penale me veprim personi vepron në kundërshtim me
normën që ndalon veprimin e caktuar.
Veprat penale të kryera me mosveprim:
Veprat penale me mosveprim kryhen me mosndërmarrjen apo

abstenimin nga veprimi që ka qenë i detyruar të ndërmerr(Shembull
,mosdhënia e ndihmës mjekësore neni 220 të KPPK).
Te veprat penale të kryera me mosveprim cenohen normat të cilat
215
urdhërojnë apo obligojnë që të ndërmerret veprimi i caktuar.

Sipas përkufizimit ligjor (neni 31 par. 2 të KPPK) rezulton se veprat
penale me mosveprim mund të kryejnë vetëm ata persona që sipas ndonjë
bazë juridike kanë pasur obligim apo detyrë që të ndërmarrin veprimet e
caktuara.
KOHA E KRYERJES SË VEPRËS PENALE
Sipas nenit 32 të KPPK, vepra penale konsiderohet se është kryer në

kohën kur personi ka vepruar apo ka qenë i detyruar të veprojë pa marr
parasysh kohën kur është shkaktuar pasoja.
Në rastet kur vepra penale kryhet në bashkëpunim, si kohë e kryerjes
së veprës penale konsiderohet koha kur bashkëpunëtori ka vepruar e jo kur
kryesi ka ndërmarr veprimin e kryerjes.
Te veprat penale të vazhduara dhe kolektive, të cilat sipas natyrës së
tyre përbehen nga shumë veprime, kohë e kryerjes së veprës penale
konsiderohet e tërë koha gjatë së cilës janë ndërmarrë veprimet e posaçme që
përbejnë figurën e këtyre llojeve të veprave penale.
Te veprat penale permanentë, si kohë e kryerjes së veprës penale
konsiderohet e tërë koha sa ka zgjatur gjendja e kundërligjshme.
VENDI I KRYERJES SË VEPRËS PENALE
Në të shumtën e rasteve pasoja e veprës penale shkaktohet në vendin

ku është ndërmarrë veprimi i kryerjes.
Sipas nenit 33 par. 1 të KPPK, vepra penale konsiderohet se është
kryer si në vendin ku kryesi ka vepruar ose ka qenë i detyruar të veprojë
ashtu edhe vendi ku është shkaktuar pasoja.
Te veprat penale të kryera me mosveprim,si vendi i kryerjes
konsiderohet vendi ku personi ka qenë i detyruar të veprojë dhe vendi ku
është shkaktuar pasoja.
Te veprat penale të vazhduara, kolektive apo permanente, si dhe çdo
lloj tjetër të veprave penale që kryhen në vende të ndryshme, vendi i kryerjes
së veprës penale konsiderohet secili vend ku është ndërmarr ndonjë veprim
që bën pjesë në figurën e veprës penale.
Te veprat penale të kryera në bashkëpunim si vend i kryerjes së
veprës penale konsiderohet si vendi ku ka vepruar bashkëpunëtori ashtu dhe
vendi ku ka vepruar kryesi, përkatësisht ku është shkaktuar pasoja.
216
Në raste kur tentativa e veprës penale ndëshkohet,sipas nenit 33 par 2

të KPPK,vendi i kryerjes së veprës penale konsiderohet si vendi ku është
ndërmarr veprimi i kryerjes .ashtu dhe vendi ku sipas parashikimeve apo
dashjes së kryesit pasoja është dashur të shkaktohet ose ka mundur të
shkaktohet.
PËRJASHTIMI I KUNDËRLIGJSHMËRISË
- vepra e rëndësisë së vogël,

- mbrojtja e nevojshme, dhe
- nevoja ekstreme.
Kundërligjshmëria është element apo atribut i përgjithshëm i çdo

vepre penale. Kundërligjshmëria sipas brendisë së saj është e natyrës
objektive. Kjo përcaktohet duke vënë në relacion veprimin apo mosveprimin
e individit me normat e së drejtës penale. Kësisoj në të gjitha rastet kur sjellja
e njeriut është në kundërshtim me normat e legjislacionit penal,të cilat
urdhërojnë apo ndalojnë ndonjë veprim,atëherë mund të konstatojmë se
sjellja e tillë është e kundërligjshme, se personi i caktuar ka kryer vepër
penale me kusht që me atë rast të mos ketë ekzistuar ndonjë bazë juridike e
cila e lejon atë veprim.
Në të shumtën e rasteve të gjitha veprat të cilat posedojnë elementë të
përgjithshme dhe të posaçme të figurës konkretë të veprës penale,
konsiderohen edhe vepra të kundërligjshme. Mirëpo përkundër saj ekzistojnë
shkaqe apo rrethana të përcaktuara me norma penalo-juridike të cilat ne rastin
konkret ne situatën e caktuar për shkak të bashkëndodhjes se rrethanave
përkatëse, veprën e bëjnë të lejuar edhe pse i përmban të gjitha tiparet e
veprës penale. Këto janë të ashtuquajturat normat premisave, apo norma që
lejojnë veprimet e caktuara të cilat janë përndryshe veprime të ndaluara e që
konsiderohen vepra penale.
Me qenë se është e pamundur që të ceken të gjitha shkaqet që mund ta
përjashtojnë kundërligjshmërinë, këtu do ti përmendim shkaqet me të
rëndësishme dhe të cilat mund të ndahen ne tri grupe,
1. shkaqet që e përjashtojnë kundërligjshmërinë sipas pjesës se

përgjithshme të kodit penal,
2. shkaqet e përjashtimit të kundërligjshmërisë sipas pjesës se
posaçme të kodit penal dhe,
3. shkaqet e përjashtimit të kundërligjshmërisë sipas degëve të tjera të
drejtësisë.
217
- Shkaqet që e përjashtojnë kundërligjshmërinë sipas pjesës së

përgjithshme të kodit penal.
Kodi penal në pjesën e përgjithshme parasheh norma premisave me
të cilat përjashtohet kundërligjshmëria në rast se përmbushen kushtet e
caktuara:
Këto janë:
- mbrojtja e nevojshme (neni8) dhe nevoja ekstreme (neni 9).
Po ashtu sipas pjesës së përgjithshme si shkaqe që e përjashtojnë

kundërligjshmërinë janë; dhuna, kanosja, vepra e rëndësisë se vogël (neni 7)
dhe urdhrat nga lartë (neni 10).
Mbrojtja e nevojshme
Në nenin tetë (8) paragrafi 1 të kodit penal thuhet se nuk është vepër
penale ajo vepër e cila është kryer në mbrojtjen e nevojshme.
Në nenin 8 paragrafi 2 të kodit penal është përcaktuar nocioni i
mbrojtjes së nevojshme ku thuhet:
Mbrojtja e nevojshme është mbrojtja e cila është e domosdoshme për
të zmbrapsur sulmin e kundërligjshëm, real dhe atë çastshëm ndaj vetës ose
ndaj një personi tjetër, me kushte që karakteri i mbrojtjes të jetë në
proporcion me shkallen e rrezikut që paraqet sulmi.
Nga nocioni i mbrojtjes se nevojshme del se për t’u konsideruar se

ekziston mbrojtja e nevojshme duhet të ekzistojë
1, sulmi dhe
2.mbrojtja.
Pra sulmi dhe mbrojtja janë dy elementë kryesore të mbrojtjes se
nevojshme të cilat duhet ti përmbushim kushtet e caktuara.
Sulmi:
Sulmi është çdo veprim i njeriut i cili është i drejtuar në dëmtim apo
rrezikimin e ndonjë të mire juridike. Zakonisht sulmi mund të kryhet vetëm
me veprim, por përjashtimisht mund të kryhet edhe me mos veprim, (mjeku i
ndihmës së shpejtë refuzon të jep ndihmën mjekësore personit që gjendet në
rrezik jete.
218
Kushtet që duhet të përmbushen në rastet e sulmit.
1. Sulmues duhet të jetë njeriu,

2. sulmi mund të jetë i drejtuar kundër çdo të mire,
3. sulmi duhet të jetë i kundërligjshëm,
Prej kërkesës që sulmi duhet të jetë i kundërligjshëm rrjedhe parimi

sipas të cilit nuk është e lejuar mbrojtja e nevojshme kundër personit që
mbrohet në mbrojtje të nevojshme (mbrojtja e nevojshme kundër mbrojtjes së
nevojshme).
4. Sulmi duhet të jetë i atë çastshëm (aktual).
Në kuptimin e mbrojtjes së nevojshme, sulmi konsiderohet i atë

çastshëm në rastet kur në çdo moment pritet se do të fillojë, kur ka filluar të
veprojë dhe derisa të zgjasë, përkatësisht gjerë të përfundojë.
5. Sulmi duhet të jetë i vërtet.
Mbrojtja e nevojshme putative
Që të ekzistojë mbrojtja e nevojshme, sulmi duhet të jetë i vërtetë, çka

praktikisht do të thotë se sulmi duhet të ekzistoj realisht. Por nëse sulmi nuk
është i vërtet por personi mendon se është i sulmuar dhe duke qenë në lajthim
e lëndon apo e privon nga jeta (sulmuesin) atëherë në këto raste kemi të
bëjmë me mbrojtjen e nevojshme putative.
Mbrojtja e nevojshme putative nuk e përjashton ekzistimin e veprës
penale, mirëpo mund të jetë bazë apo rrethanë që përjashton fajësinë, e me
ketë dhe ndëshkimin.
Te mbrojtja e nevojshme putative është fjala për veprën që është kryer

në lajthim në fakt, dhe përgjegjësia zgjidhet në bazë të nenit 18 të Kodit
penal.
Mbrojtja
Mbrojtja si element i mbrojtjes se nevojshme, është çdo veprim i
219
njeriut me të cilin dëmtohet apo rrezikohet ndonjë e mirë e sulmuesit. Të

mbrojtja e nevojshme, zakonisht sulmi zmbrapset prej vetës apo të mirave
juridike vetanake, mirëpo sipas përkufizimit të dhënë në Kod, mbrojtja e
nevojshme ekziston edhe në rastet kur sulmi zmbrapset edhe nga personi i
tretë.
Kushtet që duhet të përmbushen në rastin e mbrojtjes.
1. Mbrojtja duhet të jetë e drejtuar kundër sulmuesit.

2. Mbrojtja duhet të jetë domosdo e nevojshme për zmbrapsjen e
sulmit.
Rrjedhimisht, një mbrojtje konsiderohet e nevojshme në rastet kur

konstatohet se nuk ka mundur të zmbrapset sulmi pa iu shkaktuar ndonjë
dëmtim sulmuesit.
Me anë të këtij kushti ligjor që mbrojtja duhet të jetë domosdo e
nevojshme, janë përcaktuar kufij e mbrojtjes së nevojshme. Me anë të këtij
kushti shprehet parimi se nuk është e lejuar mbrojtja e nevojshme me mënyrë
të pakufizuar. Përkundrazi, mbrojtja e nevojshme mund të ushtrojë
funksionin e mbrojtjes dhe të vetëmbrojtjes vetëm në rastet kur vërtet ka qenë
domosdo e nevojshme për evitimin e sulmit.
3. Mbrojtja duhet të jetë proporcionale me intensitetin e sulmit
Për të qenë mbrojtja domosdo e nevojshme, ajo duhet të ekzistojë në

proporcionalitet midis intensitetit të sulmit dhe mbrojtjes. Me anë të kriterit
që mbrojtja duhet të jetë proporcionale me intensitetin e sulmit janë vënë
kufijtë e mbrojtjes se nevojshme.
Rast nga praktika gjyqësore:
Në një kafene ku është festuar ditëlindja, janë gjendur i akuzuari së

bashku me fejuarën e vet dhe i dëmtuari me shoqërinë e vet. Kanë qenë ulur
ndaras (nuk kanë qenë me një tavolinë). Nuk e kanë njohur mirë njëri tjetrin,
dhe nuk kanë pasur mosmarrëveshje në mes veti. Në kafenenë dy herë po
ndodh rrahja në mesë të dy grupeve të rinjve, ku i akuzuari nuk po merr pjesë
në ndarje por i dëmtuari ka marr pjesë në ndarjen e këtyre të rinjve. Në
momentin kur po ndezët drita, i akuzuari qohet nga tavolina dhe niset në
drejtim të rinjve duke iu drejtuar me fjalë “çka keni që s’po qetësoheni”, dhe
220
në atë moment i dëmtuari fillon ta rrah me grusht, ashtu që i akuzuari

rrëzohet mbi karrige, ndërsa i dëmtuari në këtë pozitë e qëllon të akuzuarin
dhe dy herë me shishe të thyer në kokë (ka lëndime në kokë) dhe në
momentin kur i akuzuari tenton të qohet nga dyshemeja, i dëmtuari sërish
niset me shishe të thyer në dorë, në drejtim të akuzuarit dhe kur i afrohet të
akuzuarit në distancë prej 1 metër, i akuzuari e nxjerr revolen dhe shtënë në
drejtim të dëmtuarit dhe e qëllon në stomak duke i shkaktuar lëndime të
rënda trupore në momentin e shkaktimit të rrezikshëm për jetë. I akuzuari në
revole ka pasur edhe 4 plumba.
I akuzuari ka qenë i akuzuar për vrasje në tentativë. Gjykata të
akuzuarin e ka liruar nga aktakuza, duke gjetur se i akuzuari ka vepruar në
mbrojtje të nevojshme.
Tejkalimi i mbrojtjes se nevojshme
Sipas dispozitës se nenit 8 paragrafi 3 të KPPK, tejkalimi i mbrojtjes

nevojshme do të ekzistojë, në rastet kur ndërmjet sulmit dhe zmbrapsjes së
sulmit ekziston disproporcioni.
Ky disproporcion do të ekzistojë, në rastet kur mbrojtja nuk është
proporcionale me sulmin, kur mbrojtja ndërmerret pasi që është zmbrapsur
sulmi, dhe në rastet kur mbrojtja ndërmerret pasi që ka pushuar sulmi.
Pra sipas dispozitave të KPPK nenit 8 paragrafi 4, kur personi vepron
në tejkalim të mbrojtjes së nevojshme ai do të përgjigjet penalisht, por mund
të dënohet me lehtë (me butë) ose nëse ka bërë tejkalimin për shkak të
tronditjes së fortë apo frikës të shkaktuar nga sulmi, ai mund të lirohet nga
dënimi.
Pra se kur gjykata do të shqipton një dënim me butë, ose do të liroj
nga dënimi personin që ka vepruar në tejkalim të mbrojtjes së nevojshme
është çështje e vlerësimit të gjykatës se në çfarë rrethana ka vepruar kryesi i
cili ka bërë tejkalimin e mbrojtjes se nevojshme.
NEVOJA EKSTREME
Me dispozitën e nenit 9 paragrafi 1 të KPPK, është paraparë rrethana

e dytë e cila e përjashton kundërligjshmëri e veprës, edhe pse vepra e kryer i
përmban të gjitha elementët e veprës penale.
Sipas dispozitës se cekur, thuhet se nuk është vepër penale ajo vepër e
cila është kryer në kushtet e nevojës ekstremë
221
Me dispozitën e nenit 9 paragrafi 2 të KPPK, është dhënë nocioni i

nevojës ekstremë, dhe në këtë nen thuhet:
Nevoja ekstreme ekziston kur vepra është kryer me qëllim që kryesi
të mënjanojë, ta zmbrapsë prej vetës apo tjetrit rrezikun e atëçastshëm dhe të
paprovokuar, i cili nuk ka mundur të evitohet në ndonjë mënyrë tjetër, me
kusht që keqja e shkaktuar nuk është me e madhe se e keqja që është kanosur.
Pra nga nocioni i dhënë në KPPK, del se për të ekzistuar nevoja
ekstreme duhet të ekziston rreziku dhe mënjanimi i rrezikut.
Rreziku zakonisht përkufizohet si situatë në të cilën, në bazë të
rrethanave ekzistuese objektive, me arsye supozohet se ne çdo moment, aty
për aty, mund të dëmtohet e mira juridike e personit fizik apo juridik.
Kushtet që duhet të përmbushen në rastin e rrezikut.
1. Rreziku nuk duhet të jetë i provokuar apo i shkaktuar,

2. Rreziku mund ti kanoset çdo të mire juridike,
3. Rreziku duhet të jetë i vërtetë.
Lidhur me kushtin e tretë se rreziku duhet të jetë i vërtetë, rrjedhë dhe

se nëse rreziku nuk është i vërtetë atëherë kemi të bëjmë me nevojën
ekstreme putative apo nevoje ekstreme fiktive të kujtuar.
Mënjanimi i rrezikut
Mënjanimi i rrezikut konsiderohet veprimi që ndërmerret me qëllim

që të shpëtohet e mira juridike se cilës po i kanoset rreziku.
Kushtet që duhet të përmbushen në rastin e mënjanimit të rrezikut.
1. Që të mos ketë ekzistuar mundësia që rreziku të mënjanohet në

ndonjë mënyre tjetër.
2. Mënjanimi i rrezikut duhet të jetë i atë çastshëm, aktual me
ekzistimin e rrezikut.
3. Në mesë të keqes së kanosur dhe të keqes se shkaktuar duhet të
ekzistoje proporcionaliteti i caktuar.
Si te mbrojtja e nevojshme ashtu dhe te nevoja ekstreme ekziston

tejkalimi i nevojës ekstreme.
222
Tejkalimi i nevojës ekstreme do të ekziston në këto raste:
a) kur e keqja e shkaktuar është me e madhe se e keqja e kanosur,

b) kur rreziku ka mundur të mënjanohet duke dëmtuar në përmasa me
të vogla të merren juridike të personit tjetër, dhe
c) kur dëmtimi i të mirës juridike të personit tjetër është bërë pasi që
ka pushuar, pasi që ka kaluar rreziku.
Pra vepra e cila kryhet në rastin e tejkalimit të kufijve të nevojës

ekstreme konsiderohet vepër penale.
Sikurse te tejkalimi i mbrojtjes se nevojshme, ashtu dhe të tejkalimi i
nevojës ekstreme kryesi që ka vepruar në tejkalim të nevojës ekstreme, mund
të dënohet me butë apo të lirohet nga dënimi, varësisht prej rrethanave në të
cilat ka vepruar që është çështje që e vlerëson gjykata në të gjitha rastet.
Detyrimi për t’iu ekspozuar rrezikut.
Sipas dispozitës se nenit 9 paragrafi 4 të KPPK, nuk ekziston nevoja

ekstreme nëse kryesi ka qenë i obliguar ti ekspozohet rrezikut.
Detyrimi për ti u ekspozuar rrezikut mund të rrjedhe nga ligji,
marrëdhënia e punës, profesioni apo kontrata.
DHUNA DHE KANOSJA
Në kodin penal të Kosovës, nuk është paraparë shprehimisht natyra

juridike e dhunës dhe kanosjes, sikurse është vepruar të mbrojtja e
nevojshme dhe nevoja ekstreme, por vetëm caktohet kuptimi i tyre në nenin
107 paragrafi 10 të KPPK.
Dhuna është përdorim i forcës ndaj një personi me qëllim që të
detyrohet të ndërmerr apo mos të ndërmerr një veprim me të cilin realizohen
tiparet e një vepre penale.
Ekziston dhuna absolute dhe dhuna kompulsive (relative)
Kanosja është deklaratë apo ndonjë veprim tjetër me të cilën i vihet në

dukje i bëhet me dije ndokujt se do ta gjejë një e keqe nëse nuk vepron ashtu
si dëshiron personi që kanoset.
223
Kanosja më së shpeshti kryhet në mënyrë verbale, me gojë, me anë të

deklaratave të ndryshme, mirëpo mund të kryhet edhe me shkrim apo
veprime konkludente.
Se cila është natyra juridike e dhunës dhe kanosjes është çështje që
vlerësohet në çdo rast konkret se a janë përmbushur kushtet ligjore për të
ekzistuar dhuna apo kanosja dhe a është një person penalisht përgjegjës apo
jo. Cilat janë ato, kushte ne Kod penal nuk janë precizuar, por ligjdhënësi
konsideron se ato kushte janë kushtet që duhet të përmbushën për mbrojtjen e
nevojshme dhe nevojën ekstreme.
VEPRA E RËNDËSISË SE VOGËL
Çka është vepra e rëndësisë së vogël, cili është nocioni i saj dhe cilat
kushtet duhet të përmbushen për të ekzistuar vepra e rëndësisë së vogël.
Me nenin 7 të KPPK, është përcaktuar nocioni i veprës së rëndësisë së
vogël.
Sipas kësaj dispozite “një vepër penale nuk është vepër edhe pse
përmban tiparet e veprës penale të përcaktuar me ligj, është e rëndësisë së
vogël. Vepra është e rëndësisë së vogël kur rrezikshmëria e saj nuk është e
rëndësishme për shkak të natyrës ose peshës së veprës, të mungesës ose
pasojave të dëmshme të parëndësishme, të rrethanave në të cilat është kryer
vepra, të shkallës së ultë të përgjegjësisë penale të kryesit të veprës ose për
shkak të rrethanave personale të kryesit.
Pra për të ekzistuar vepra e rëndësisë së vogël duhet të përmbushen
dy kushte:
1. Kriteri objektiv, që vepra e cila i ka të gjitha tiparet e veprës penale
të përcaktuara me ligj, rrezikshmëria e saj të jetë e vogël, dhe
2. Kriteri subjektiv, që rëndësia e vogël e veprës të manifestohet në
shkallë të ulët të përgjegjësisë penale të kryesit apo rrethanave të tija
personale.
Rrezikshmëria e parëndësishme e vogël e veprës penale, mund të

përcaktohet në bazë të tri kushteve:
1. Natyrës apo peshës së veprës penale,

2. Pasojat e dëmshme të jenë të parëndësishme apo të mungojnë, dhe
3. Rrethanat në të cilat është kryer vepra penale,
224
Shkalla e ulët e përgjegjësisë penale e kryesit dhe rrethanat personale.

Shkalla e ulët e përgjegjësisë penale e kryesit.
(mosha e re, mungesa e përvojës, shkalla e ulët e arsimimit, shkalla e

ulët e zhvillimit mendor, lajthimi juridik, afekti, sëmundja lodhja, gjumi) dhe
tjerat.
Rrethanat personale të kryesit.
(Gjendja materiale, motivi i kryerjes, sjellja pas kryerjes, kompensimi

i demit, pendimi për kryerjen e veprës penale dhe rrethana të ngjashme).
URDHRAT NGA LART
Çështja e përgjegjësisë penale e personave të cilët kryejnë vepra

penale në bazë të urdhrave të eprorëve të tyre është e rregulluar në mënyrë
parimore me nenit 10 të KPPK.
Sipas kësaj dispozite del se “fakti se një vepër penale është kryer nga
një person në bazë të urdhrit qeveritar ose një eprori qoftë ushtarak ose civil,
nuk e lehtëson kryesin nga përgjegjësia penale.
Por në tri nënparagrafë të këtij neni, janë paraparë raste kur vartësi, i
cili edhe pse ka kryer vepër penale në bazë të urdhrit të eprorit,nuk
konsiderohet penalisht përgjegjës ,nuk dënohet, në këto raste:
a) personi është i detyruar ligjërisht tu bindej urdhrave të qeverise

ose eprorit të tij,
b) personi nuk e dinte që urdhri është i kundërligjshëm, dhe
c) urdhri nuk është në mënyrë të dukshme i paligjshëm i
kundërligjshëm.
Sipas pikës së 3 të paragrafit 1, të këtij neni ,nëse personi e ekzekuton

urdhrin e eprorit nga i cili shihet qartë se me ekzekutimin e tij do të kryet
vepra penale, atëherë nuk mund të lirohet nga dënimi. Personi i cili e
ekzekuton urdhrin e këtillë të eprorit, së bashku me eprorin konsiderohet
kryerës të veprës penale.
Në paragrafin 2 të këtij neni është parapa se urdhrat për të kryer
gjenocid ose krime të tjera kundër njerëzimit dhe të drejtës ndërkombëtare
janë gjithherë të paligjshme.
225
SHKAQET E PËRJASHTIMIT TË KUNDËRLIGJSHMËRISË

SIPAS PJESËS SË POSAÇME TË LEGJISLACIONIT PENAL
Në pjesën e posaçme të Kodit penal janë të parapara disa shkaqe që e

përjashtojnë kundërligjshmërinë e ca veprave penale.
Ne Kodin penal të Kosovës shkaqet e posaçme që e përjashtojnë
kundërligjshmërinë janë të parapara ne nenin 152,169,par 2,187 par 4 dhe
189 paragrafi 5.
Ndërprerja e palejuar e shtatzënisë, zbulimi i paautorizuar i
fshehtësisë, fyerja dhe zbulimi i rrethanave personale dhe familjare.
SHKAQET E PERJASHTIMIT TË KUNDERLIGJSHMERISE

QË NUK JANE TË PARAPARA NE KODIN PENAL
Veprat e kryera gjatë ushtrimit të detyrës zyrtare,

Rreziku i lejuar,
Veprat apo masat që ndërmerren në bazë të se drejtës prindërore dhe
të drejtës se edukimit,
Intervenimet mjekësore,
Pëlqimi i të dëmtuarit,
Të vepruarit në interes të dëmtuarit dhe pëlqimi i supozuar.
Vetëlëndimi,
PERGJEGJESIA PENALE
Përgjegjësia penale është element subjektiv i çdo vepre penale.

Çështja e përgjegjësisë penale është e rregulluar me dispozitën e nenit
11 të KPPK.
Sipas dispozitës se nenit 11 të KPPK, personi konsiderohet penalisht
përgjegjës nëse është mendërisht i aftë dhe është shpallur fajtor për kryerjen e
një vepre penale. Personi është fajtor për kryerjen e një vepre penale ne rast
se ai e kryen veprën penale me dashje apo nga pakujdesia.
Pra sipas këtij përkufizimi del se një person është penalisht i
përgjegjshëm nëse në kohën e kryerjes së veprës penale ka poseduar cilësi të
caktuara psikike dhe nëse të ai ka ekzistuar një marrëdhënie e caktuar psikike
ndaj veprës të cilën e ka kryer. Me fjalë të tjera, një person konsiderohet
penalisht i përgjegjshëm nëse në kohën e kryerjes së veprës penale ka qenë i
përgjegjshëm dhe i fajshëm.
226
Përgjegjësia penale vlerësohet në momentin e kryerjes së veprës

penale, çka praktikisht do të thotë se një person është penalisht përgjegjës
nëse në kohen e kryerjes se veprës penale ka qenë i përgjegjshëm dhe i
fajshëm.
Nga ky nocion i përgjegjësisë penale del se përgjegjësia penale
përbehet prej dy elementëve.
• Përgjegjshmërisë, dhe
• Fajësisë
PËRGJEGJSHMËRIA
Përgjegjshmëria është element i përgjegjësisë penale.

Një person konsiderohet se është i përgjegjshëm, nëse në kohen e
kryerjes së veprës penale posedon aso veti apo aftësi intelektuale që i bëjnë të
mundshme të mendoje të gjykoje, të vendos dhe ti kontrolloje sjelljet dhe
veprimet e veta.
Kodi penal nuk e përcakton nocionin e përgjegjshmërisë, nga se niset
nga supozimi se të gjithë personat janë të përgjegjshëm, janë psiqikisht
normale.
Në procedurën penale administrohen provat se a ka qenë një person i
përgjegjshëm apo jo vetëm në rastet kur lind dyshimi i bazuar se kryerësi i
veprës a ka qenë i përgjegjshëm.
Papërgjegjshmëria
Personi konsiderohet i përgjegjshëm kur posedon dy aftësi, aftësinë

për të kuptuar rendësin e veprës penale dhe aftësinë për të kontrolluar sjelljet
e veta. Kryesi i cili nuk e posedon këto dy aftësi ose njërën nga këto dy
aftësi konsiderohet i papërgjegjshëm, ose me paaftësi mendore.
Sipas Kodit penal (neni 12) i papërgjegjshëm, përkatësisht me
paaftësi mendore konsiderohet”personi i cili ka kryer vepër penale
konsiderohet i paaftë mendërisht nëse në kohen e kryerjes së veprës penale
lëngonte nga një s’mundje mendore e përkohshme ose e përhershme,
çrregullimi mendor apo ngecje në zhvillimin mendor që ka prekur
funksionimin e tij mendor dhe për pasoje nuk ka qenë në gjendje të kuptoje
apo të kontrollojë veprimet apo mosveprimet e tij apo të kuptoje se kryen
vepër penale.
227
Sipas dispozitës së nenit 11 paragrafi 2 të KPPK, personi nuk

konsiderohet penalisht përgjegjës nëse në kohën e kryerjes së veprës penale
është nën moshën katërmbëdhjetë vjet (14).
Përgjegjshmëria dukshëm ( esencialisht ) e zvogëluar.
Personi i cili ka kryer vepër penale, konsiderohet se ka aftësi të

zvogëluar mendore nëse në kohën e kryerjes së veprës penale aftësia e tij për
të kuptuar apo për ti kontrolluar veprimet apo mosveprimet e tij ka qenë
dukshëm e zvogëluar për shkaqe të cekura në paragrafin 1 të nenit 12.
Personi i tillë konsiderohet penalisht përgjegjës, por këto rrethana merren
parasysh nga gjykata kur vendos për kohëzgjatjen dhe llojin e sanksionit ose
masën e trajtimit të detyrueshëm.
Actiones liberae in causa.
Personi i cili në kohën e kryerjes së veprës penale ka qenë i

papërgjegjshëm, ai nuk mund të konsiderohet penalisht i përgjegjshëm për
atë vepër. Kjo është rregull. Mirëpo, nga kjo rregull ekziston një përjashtim.
Ky përjashtim shprehet në rastet kur vetë personi e shpien vetën në gjendje të
papërgjegjshme dhe në atë gjendje kryen vepër penale.
Në Kodin penal të Kosovës ky institucion është i paraparë në nenit 13
Sipas kësaj dispozite, është penalisht përgjegjës kryesi i veprës penale që
duke përdorë alkool, drogë, apo ndonjë mënyrë tjetër sjell vetën në gjendje
të tillë, në të cilën nuk mundë të kuptojë rëndësinë e veprimit apo
mosveprimit të vet ose të kontrolloj sjelljen e vet, nëse para se të ketë sjellë
vetën në atë gjendje, veprimet ose mosveprimet e tij kanë qenë të përfshira në
dashjen e tij apo nëse është i pakujdesshëm ndaj veprës penale dhe ligji
parasheh përgjegjësi penale për kryerje të veprës penale nga pakujdesia.
Pra qëllimi i institucionit actiones liberae in causa është që të
pamundësohet keqpërdorimi i parimit se mund konsiderohet penalisht i
përgjegjshëm vetëm personi i cili në kohën e kryerjes së veprës penale ka
qenë i përgjegjshëm. Po mos të njihet ky institucion, nuk do të ishte e mundur
të dënohen personat që më vetëdije, me qëllim apo nga pakujdesia e sjellin
vetën në gjendje të papërgjegjshme dhe në këtë gjendje kryejnë vepra penale.
Institucioni actiones liberae in causa në brendinë e vet do të thotë
‘veprim që është i lirë në vendim por jo dhe në kryerje’. Që të aplikohet ky
institucion, duhet të përmbushen këto kushte:
228
a). që personi të jetë i vetëdijshëm në kohën kur e sjellë vetën në

gjendje të papërgjegjshme ,
b). që personi me fajin e tij(me dashje apo nga pakujdesia) vihet në
aso gjendje (konsumon alkool apo drogë)
c). që para se ta sjellë vetën në atë gjendje të papërgjegjshme,vepra
penale e kryer të jetë e përfshirë me dashjen apo pakujdesinë e tij, dhe
d). që të këtë kryer veprën penale e cila në esencë i përgjigjet veprës
penale e cila ka qenë e përfshirë me dashjen apo pakujdesin e kryesit gjersa
ai ka qenë në gjendje të vetëdijshme.
Kauzaliteti dhe mungesa e lidhjes shkakore.
Në shkencën e drejtës penale, kauzaliteti përkufizohet si lidhje

objektive midis veprimit apo mosveprimit dhe pasojës së shkaktuar.
Kauzaliteti apo lidhja shkakësore është përkufizuar në nenin 14 të Kodit
penal. Në këtë dispozitë shprehimisht thuhet:personi nuk është penalisht
përgjegjës kur midis veprimit apo mosveprimit të tij dhe pasojave mungon
lidhja shkakësore,ose kur nuk ka mundësi të shkaktohen pasojat’. Prej këtij
përkufizimi del se kauzaliteti duhet shqyrtuar ndaras nga fajësia e kryesit.
Kauzaliteti në drejtën penale ka rëndësi të madhe nga se për tu
konsideruar një vepër e njeriut si vepër penale dhe për të mundur ti ngarkohet
kjo vepër atij,duhet të konstatohet se ajo vepër ka shkaktuar pasojën e
ndaluar e cila në ligj është e paraparë si vepër penale. Andaj midis veprimit të
njeriut dhe pasojës së shkaktuar duhet të ekzistoj një lidhje apo raport i
caktuar në bazë të cilit konstatohet se pasoja është shkak i veprimit të caktuar
të njeriut. Kjo lidhje apo raport quhet lidhje shkakore apo kauzale, kurse
veprimi i cili ka shkaktuar pasojën quhet shkak.
Pa ekzistimin e kauzalitetit nuk mund të konsiderohet se është kryer
vepra penale dhe nuk mund të sajohet përgjegjësia penale.
Pra nëse mungon kjo lidhje shkakore,personi nuk është penalisht
përgjegjës,sipas nenit 14 të KPPK.
Lajthimi faktik dhe juridik si shkak që përjashtojnë përgjegjësin
penale.
Lajthimi ( lat. error ) në kuptimin përgjithshëm do të thotë, kur një
person ka përfytyrim të gabuar jo të drejtë për ndonjë rrethanë apo nuk di për
të.
Varësisht prej natyrës së rrethanës ndaj së cilës ekziston lajthimi, kodi
penal njeh dy lloje të lajthimit,lajthimin në fakt dhe lajthimin juridik.
Sipas nenit 18 të Kodit penal konsiderohet se ekziston lajthimi në
229
fakt,në rastet kur kryesi në kohën e kryerjes së veprës penale nuk ka qenë i
vetëdijshëm për ndonjë nga tiparet e saj të caktuar me ligj, apo kur gabimisht
mendon se ekzistojnë rrethanat sipas të cilave po të ekzistojnë ato faktikisht,
ajo vepër do të lejohet.
Lajthimi lidhur me figurën e veprës penale ekziston atëherë kur kryesi
ka përfytyrim të gabuar apo kur nuk di për ndonjë rrethanë tipare e cila me
ligj është përcaktuar si element konstituiv i veprës penale.
Lajthimi në fakt mund ti përket,veprimit të kryerjes,pasojës,objektit të

veprimit, kauzalitetit dhe të gjitha rrethanave të tjera,të cilat në ligj janë të
parapara si elementë të figurës së caktuar të veprës penale.(dikush merr
valixhen e huaj duke menduar se është tija,mjekut i përzihet analizat e dy
pacientëve dhe jep terapi të ndryshme).
Lajthimi në person (error in persona) ekziston në rastet kur për.
shembull, personi A,natën e zë pusi në vendin e caktuar me qëllim që të vras
personin B. mirëpo në atë rast me që nuk e ka pa mirë për shkak të errësirës
,në vend të personit B, vret personin C.
Përkundër faktit se në rastin konkret personi A vepron në
lajthim,lidhur me personin C, konsiderohet se vepra penale e vrasjes është
kryer me dashje dhe ku lloj lajthimi është irelevant për drejtën penale,nga se
përkundër këtij lajthimi,kryesi ka qenë i vetëdijshëm se është duke vrarë
njeriun.
Mirëpo, lajthimi në person mund të ketë efekt të caktuar,mund të jetë
relevant,ne rastet kur vet statusi i personit ndaj të cilit kryesi ka qenë në
lajthim,është tipare e veprës penale. Nëse dikush vret gruan për të cilën nuk e
di së është shtatzëne,do të përgjigjet për veprën penale të vrasjes nga neni
146 e jo për veprën penale të vrasjes së rëndë nga neni 147 par.1 pika 2 të
KPPK.
Mirëpo, është situatë tjetër, lajthimi përkitazi me lidhjen kauzale, kur
kryesi ndërmerr veprimin ndaj subjektit apo objektit të caktuar,kurse pasoja
shkaktohet ndaj subjektit apo objektit tjetër. Raste të tilla në drejtën penale
quhen sulmi i gabuar apo shmangie nga veprimi (aberacio ictus). p.sh.
Personi A shkrep me armë në drejtim të personit B më qëllim që të privoj nga
jeta, mirëpo në atë rast e qëllon personin C. që është gjetur rastësisht aty afër.
Në këto raste konsiderohet se personi ka kryer dy vepra penale në bashkim
ideal. Ndaj personit B. vrasje në tentativë, kurse ndaj personit C. veprën
penale të vrasjes nga pakujdesia. Por nëse kryesi ndaj të dy personave ka
vepruar me dashje, nuk ekziston aberacio ictus, por vrasje e shumëfishtë, apo
vrasje e rëndë.
230
Personi A gabimisht mendon se është i sulmuar nga personi B. dhe

shti në të me armë dhe i shkakton plagosje të rënda apo e privon nga jeta
(Mbrojtja e nevojshme putative).
Lajthimi në fakt i pa mënjanuar dhe i mënjanuar, gjithherë e
përjashtojnë dashjen.
Kryesi i cili veprën penale e kryen në lajthimin e pa mënjanuar nuk
është penalisht i përgjegjshëm dhe nuk dënohet.
Mirëpo, kur është fjala për lajthimin e mënjanuar,kryesi mund të jetë
penalisht i përgjegjshëm dhe penalisht i papërgjegjshëm.
Sipas nenit 18. par .2 të KPPK,është parapa se personi i cili për shkak
të pakujdesisë ka qenë në lajthim,është penalisht i përgjegjshëm për veprën
penale të kryer nga pakujdesia,kur ligji përcakton përgjegjësinë penale për
vepra të tilla.
Lajthimi juridik (errorë i uris), përkufizohet si lajthim mbi

ndalueshmerinë e veprës penale.
Kryesi i veprës konsiderohet se gjendet në lajthimin juridik, ne rastet
kur nuk di se vepra e tij është e ndaluar është parapa si vepër penale. Në
lajthimin juridik kryesi është i vetëdijshëm për veprën e tij, mirëpo gabimisht
mendon se vepra është e lejuar.
Lidhur me efektin e lajthimit juridik në përgjegjësinë penale(neni 19)
ka përvetësuar koncepcionin se nuk është penalisht përgjegjës, kryesi i cili
për shkaqe të arsyeshme nuk e ka ditur ose nuk ka mundur të dijë se vepra
është e ndaluar. Në të drejtën penale konsiderohet se kryesi ka qenë në
lajthim për shkaqe të arsyeshme në rastet kur ka vepruar në lajthimin e pa
mënjanuar të paevitueshëm. (për shembull, ushtrimi i kundërligjshëm i
veprimtarisë mjekësore neni 221 të KPPK).
Sipas nenit 19 paragrafi 3 të KPPK,është përkufizuar nocioni i
lajthimit juridik të evitueshëm.
Lajthimi juridik është i evitueshëm nëse çdokush pra edhe kryesi,ka
mundur të këtë në dije se vepra është e kundërligjshme,apo nëse është fjala
për kryesin i cili duke marr parasysh thirrjen,profesionin,apo detyrën e tij,ka
qenë i obliguar të dijë dispozitën përkatëse. Në këso rast lajthimi i këtillë
juridik nuk mund të konsiderohet si lajthim për shkaqe të arsyeshme,andaj
lajthimi i tillë vetëm mund të merret si bazë për zbutjen e dënimit(neni 19
par. 2 të KPPK).
231
PËRGJEGJËSIA PENALE
( Format e fajësisë )
• Dashja,
• Dashja direkte,
• Dashja eventuale,
• Pakujdesia,
• Pakujdesia e vetëdijshme,
• Pakujdesia e pavetëdijshme,
• Tentativa dhe tentativa e papërshtatshme.
Përgjegjësia penale është element subjektiv i veprës penale.

Përgjegjësia penale përbehet nga përgjegjshmëria dhe fajësia.
Për të mundur të ndëshkohet një person për veprën e tij,nuk mjafton

që të ketë kryer vetëm vepër të kundërligjshme që parashihet si vepër
penale,por ai atë vepër duhet ta ketë kryer me fajin e tij.
Faji është përgjegjësia personale e kryesit për veprën e vet. Një

person konsiderohet se veprën penale e ka kryer me faj në rastet kur ka ditur
se me veprimin apo mosveprimin e tij do të shkaktojë pasoj të ndaluar në
botën e jashtme,pasoj kjo që në ligj është paraparë si vepër penale,dhe nëse
ndaj pasojës - ndaj veprës ,ka pasur aso marrëdhënie,relacioni,e cila i bënë
të mundshme gjyqit që ti a ngarkoj, ti a vejë në barrë atë vepër.
Pra, marrëdhënia apo relacioni psikik i kryesit ndaj veprës në të
drejtën penale quhet fajësi’.
Në shkencën e së drejtës penale dhe në praktikën gjyqësore, dashja
konsiderohet forma më e rëndë më tipike dhe forma më e shpeshtë e fajit me
të cilën kryhet vepra penale.
Sipas nenit 15 të KPPK,vepra penale është kryer me dashje kur kryesi
ka qenë i vetëdijshëm për veprën e vet dhe ka dashur që ta kryej,apo kur ka
qenë i vetëdijshëm se për shkak të veprimit apo mosveprimit të tij mund të
shkaktohet pasoja e ndaluar,por e ka pranuar,është akorduar që të shkaktohet
ajo pasojë.
Nga ky përkufizim ligjor del se Kodi penal i njeh dy lloj të
dashjes,dashjen drektë dhe dashjen eventuale.
1. Dashja direktë (dolus direktus) ekziston atëherë kur kryesi është i

vetëdijshëm se me veprimin ose mosveprimin e vet do të kryejë vepër të
232
dëmshme, vepër penale dhe dëshiron kryerjen e asaj vepre, dëshiron që të

shkaktohet pasoja e ndaluar në botën e jashtme.
Neni 15 paragrafi 2 të KPPK.’Personi vepron me dashje direkte kur
është i vetëdijshëm për veprën e vet dhe dëshiron kryerjen e saj’.
2. Dashja eventuale. ekziston atëherë kur kryesi ka qenë i

vetëdijshëm se për shkak të veprimit ose mosveprimit të tij mund të
shkaktohet pasoja e ndaluar, mirëpo me vetëdije është pajtuar,është akorduar
që ajo të shkaktohet.
Sipas Kodit penal,për veprat penale të kryera me dashje,kryesi
gjithherë përgjigjet penalisht,pa marr parasysh se a është kryer vepra me
dashje drektë apo eventuale.
(Qëllimi është në fakt përfytyrim mbi pasojën e veprës penale,apo
mbi ndonjë rrethanë tjetër që është e rëndësishme për të drejtën penale).
(Motivi është komponent psikologjike e jetës shpirtërore e cila e
shtytë personin të ndërmarrë veprimin e caktuar. Motivi zbulon faktorin intim
i cili i ka ndihmuar që personi të vendos dhe të kryejë veprën penale.)
Pakujdesia:
Pakujdesia (culpa) është formë e dytë e fajit dhe për nga intensiteti i
përgjegjësisë penale formë më e lehtë e fajësisë. Pakujdesia ekziston atëherë
kur kryesi nuk e dëshiron pasojën e shkaktuar, përkatësisht kur pasoja
shkaktohet kundër vullnetit të tij.
Kodi penal i Kosovës (neni 16 par. 1) i njeh dy lloje të pakujdesisë,
dhe atë pakujdesi me vetëdije apo mendjelehtësinë dhe pakujdesia pa vetëdije
apo neglizhencën.
Këto dy lloj të pakujdesisë dallohen midis vetës vetëm sipas elementit
të vetëdijes apo elementit intelektual, kurse të dyja këto lloje të pakujdesisë
dallohen nga dashja,nga se në asnjë formë nuk shprehet dëshira apo vullneti
për të shkaktuar pasojën e ndaluar në botën e jashtme.
Pakujdesia me vetëdije.
Pakujdesia me vetëdije apo mendjelehtësia (luxuria), sipas paragrafit

2 të nenit 16 të KPPK,ekziston atëherë kur personi është i vetëdijshëm se
pasoja e ndaluar mund të shkaktohet si rezultat i veprimit apo mosveprimit të
tij, por me mendjelehtësi mendon se ajo nuk do të shkaktohet apo se ai do të
mund të parandaloj shkaktimin e saj.
233
Pakujdesia pa vetëdije.
Pakujdesia pa vetëdije apo neglizhenca ekziston kur personi nuk është

i vetëdijshëm se pasoja e ndaluar mund të shkaktohet si rezultat i veprimit
ose mosveprimit të tij. edhe pse ne rrethanat dhe sipas vetive të tija personale
ka mundur të ishte apo duhej të ishte i vetëdijshëm për këtë mundësi (neni 16
par. 3 të KPPK).
Për veprat penale të kryera me dashje, kryesi gjithherë përgjigjet
penalisht, kurse të veprat penale të kryera nga pakujdesia, kryesi do të
përgjigjet penalisht vetëm për veprat penal ku me ligj shprehimisht është
paraparë përgjegjësia penale dhe për veprat penale të kryera nga pakujdesia.
Kështu, në Kodin penal të Kosovës përgjegjësia penale është parapa
për këto vepra penale: veprat penale kundër jetës dhe trupit – neni 149 vrasja
nga pa kujdesia, lëndimi i rëndë trupor nga neni 154 par. 5 të KPPK, vepra
penale kundër shëndetit publik, përhapja e sëmundjeve ngjitëse neni 215 par.
3, neni 218 par. 2 punësimi i personave të sëmurë nga sëmundjet ngjitëse,
trajtimi i pa ndërgjegjshëm mjekësor nga neni 290 par. 3, përgatitja dhe
dhënia e pa ndërgjegjshme e barnave nga neni 222 par. 2 KPPK, prodhimi
dhe vënia në qarkullim i artikujve të dëmshme ushqimore nga neni 224 par. 2
të KPPK, veprat penale kundër mjedisit, kafshëve, bimëve dhe objekteve
kulturore, nga neni 276 par. 2, 278 par. 2, 279 par. 3, 280 par. 2, 281 par. 4 të
KPPK, veprat penale kundër sigurisë së përgjithshme të njerëzve dhe të
pasurisë, nga neni 291 par. 4 të KPPK, neni 292 par. 2 KPPK, neni 293 par. 3
të KPPK, 294 par. 2 të KPPK, dhe veprat penale kundër sigurisë së trafikut
publik nga neni 297 par. 3 të KPPK, 298 par. 2 të KPPK, 299 par. 2 të KPPK,
neni 300 par. 3 të KPPK.
Këto janë vepra penale të cilat Kodi Penal i ka paraparë që mund të

kryhen nga pa kujdesia, por Kodi Penal nuk e bënë dallimin në mes të pa
kujdesisë me vetëdije dhe pa kujdesisë pa vetëdije.
Tentativa
Tentativa e veprës penale është e paraparë në dispozitën e nenit 20 të

KP të Kosovës.
Sipas dispozitës së nenit 20 tentativa ekziston kur “kush do që me
dashje ndërmerr veprime të drejt për drejta për kryerjen e veprës penale dhe
vepra nuk është kryer ose elementët e veprës së qëllimshme penale nuk janë
realizuar, konsiderohet se ai ka tentuar të kryejë vepër penale.
234
Pra sipas kësaj dispozitë për të ekzistuar vepra penale në tentativë

duhet të përmbushen këto kushte,
a. që të ndërmerret veprimi i kryerjes së veprës penale,

b. që veprimi të ndërmerret me dashje,
c. që vepra mos të përfundohet, përkatësisht që të mos shkaktohet
pasoja e veprës penale,
d. për tentativë personi dënohet kur është fjala për veprat penale për
të cilat është paraparë dënimi me burgim më së paku 3 vjet,
ndërsa për veprat tjera penale vetëm kur ligji shprehimisht e
parasheh se dhe për tentativën dënohet(neni 20 par. 2 të KPPK).
Pra sipas kësaj dispozite, tentativa është e mundshme të kryhet vetëm

me dashje direkte ose me dashje eventuale.
Duke u nisur nga nocioni i tentativës të dhënë me nenin 20 të KP të
Kosovës, rrjedhë se KP i Kosovës i njehë këto lloje të tentativës:
- tentativën e plotë dhe

- tentativën e metë,
Tentativa e plotë ekziston në rastet kur veprimi i kryerjes së veprës ka
filluar dhe ka përfunduar, mirëpo pasoja e ndaluar nuk është shkaktuar (p.sh.
personi A. shtënë me armë në drejtim të personit B mirëpo nuk e qëllon).
Tentativa e metë ekziston në rastet kur personi e fillon veprimin e
kryerjes por këtë veprim nuk e përfundon. (p.sh. personi A e me në shënjestër
personin B mirëpo këtë veprim nuk e përfundon).
Tentativa e cilësuar.
Ekziston në rastet kur me veprimin e ndërmarr tentohet të kryhet

vepra penale, mirëpo në fakt kryhet figura e një vepre tjetër penale, e cila me
ligj është paraparë si vepër e posaçme penale (p.sh. personi A shtënë me
armë në personin B dhe i shkakton lëndim të rëndë trupor, kështu që në rastin
konkret është realizuar figura e veprës penale të lëndimit të rëndë trupor,
mirëpo nuk do të përgjigjet për lëndim të rëndë trupor, por do të përgjigjet
për veprën penale të vrasjes në tentativë, ngase dashja e tij ka qenë që ta
privon nga jeta e jo ti shkakton lëndime të rënda trupore. Në rastin konkret
kemi të bëjmë me tentativën e cilësuar.
235
Tentativa e papërshtatshme.
Sipas dispozitës së nenit 21 të KP të Kosovës tentativa e pa

përshtatshme ekziston atëherë kur mjetet të cilat janë përdorur për kryerjen e
veprës penale apo objekti ndaj të cilit është ndërmarr veprimi i kryerjes, nuk
kanë mundur të shkaktojnë pasojën e veprës penale.
Pra në rastin konkret nëse vepra penale tentohet të kryhet me mjetë të
papërshtatshëm, p.sh. me armë të prishur, me të cilën nuk mund të kryej
vepra, ose me materie e cila nuk është helmuese tentohet helmimi. Po ashtu
nëse tentohet kryerja e veprës penale ndaj objektit të papërshtatshëm, p.sh. të
tentohet privimi nga jeta i personit që ma parë ka vdekur, ose të tentohet
abortimi i femrës e cila nuk është shtatzënë e kështu me radhë.
Sipas dispozitës së nenit 20 par. 3 të KPPK, personi që tenton të

kryejë vepër penale dënohet ma but se sa kryesi, me pajtim me nenin 65 par.
2 të KPPK, respektivisht me ¾ të dënimit të paraparë për atë vepër penale.
Në mes tentativës dhe veprimeve përgatitore ekziston dallimi në atë

mënyrë që të veprimet përgatitore vetëm krijohen kushtet për kryerjen më
efikase të veprës penale, ndërsa të tentativa fillohet kryerja e veprës penale
respektivisht ndërmerret veprimi i kryerjes.
BASHKËPUNIMI
Vepra penale mund të kryhet me veprimin e një personi apo të shumë

personave. Në rastet kur në kryerjen e veprës penale marrin pjesë dy apo më
shumë persona, kjo në të drejtën penale quhet bashkëpunim, ndërsa personat
me veprimin e të cilëve është kryer vepra penale quhen bashkëpunëtor.
Për tu konsideruar se ekziston bashkëpunimi nuk mjafton që në
kryerjen e veprës penale të marrin pjesë shumë persona, ngase është e
mundur që në kryerjen e veprës penale të marrin pjesë dy apo më shumë
persona, mirëpo me gjithë atë mos të ekziston bashkëpunimi, p.sh. një person
e thyen marketin dhe nga ai i merr disa sende, pas tij vjen tjetri edhe ai po
ashtu i merr disa sende, pas tij personi tjetër e me radhë hynë dhe marrin
sende, por ne rastin konkret nuk ekziston bashkëpunimi.
Për të konsideruar se ekziston bashkëpunimi me drejtën penale midis
pjesëmarrësve duhet të shprehet lidhja e caktuar objektive dhe subjektive.
Lidhje objektive qëndron në atë se secili bashkëpunëtor duhet të
ndërmarr ndonjë veprim me të cilin i kontribuon kryerjes së veprës penale.
236
Me fjalë të tjera pasoja e veprës penale duhet të jetë rezultat i përbashkët i

veprimeve të gjithë bashkëpunëtorëve.
Lidhje subjektive qëndron në atë se të gjithë bashkëpunëtorët duhet të
jenë të vetëdijshëm se në kryerjen e veprës penale të caktuar do të marrin
pjesë, do të veprojnë së bashku në mënyra të ndryshme.
Format e bashkëpunimit
Nocioni, format e bashkëpunimit si dhe llojet e bashkëpunëtorëve

janë përcaktuar në nenet 23, 24, 25, 26, dhe 27 të KP të Kosovës dhe ato
janë, bashkëkryerja, shtytja, ndihma dhe bashkimi kriminal, ndërsa me nenin
27 janë paraparë kufijtë e përgjegjësisë penale dhe ndëshkimi për
bashkëpunim.
Bashkëkryerja
Sipas dispozitës së nenit 23 të KP të Kosovës, bashkëkryerja ekziston

nëse dy apo më shumë persona duke marr pjesë në veprimin e kryerjes apo në
ndonjë mënyrë tjetër së bashku kryejnë veprën penale. Nga ky përkufizim del
se për tu konsideruar se është shprehur bashkëkryerja si formë e
bashkëpunimit duhet që dy apo më shumë persona të marrin pjesë në
veprimin e kryerjes së veprës penale. P.sh. nëse dy apo më shumë persona me
thikë e sulmojnë personin dhe i shkaktojnë vdekjen apo lëndime të rënda
trupore,
Bashkëkryerja si formë e bashkëpunimit mund të kryhet si me dashje
ashtu edhe nga pa kujdesia.
Përgjegjësia dhe ndëshkimi i bashkë kryesit
Sipas nenit 23 të KP të Kosovës, secili bashkë kryes ndëshkohet me

dënimin e parashikuar për vepër penale të kryer. Në këtë rast bashkëkryerësi
përgjigjet penalisht brenda kufijve të dashjes apo pa kujdesisë. Me fjalë të
tjera KP ka përvetësuar parimin e përgjegjësisë individuale të
bashkëkryerësve.
Parimi që çdo bashkëkryerës përgjigjet brenda kufijve të dashjes së tij
nënkupton edhe këtë se bashkëkryerësi nuk përgjigjet për eksesin e bashkë
kryesit tjetër. P.sh. nëse bashkëkryerësit janë marr vesh që të hyjnë në një
shtëpi dhe të vjedhin, dhe se në atë rast njeri prej bashkëkryerësve dhe e
237
dhunon femrën e cila ka qenë në shtëpi, me këtë rast bashkëkryerësi tjetër

nuk do të përgjigjet për eksesin e bashkëkryerësit tjetër, sepse marrëveshja e
tyre ka qenë vjedhja e jo dhe dhunimi.
Shtytja
Sipas dispozitës së nenit 24 të KP, shtytja është njëra ndër format e

bashkëpunimit në kuptimin e ngushtë. Kjo formë është paraparë me nenin 24,
por në këtë nen nuk është përcaktuar nocioni i bashkëpunimit por në këtë
dispozitë thuhet: kush do që me dashje e shtytë tjetrin të kryejë vepër penale
dënohet sikurse ai ta kishte kryer atë vepër penale, nëse vepra penale është
kryer nën ndikimin e tij.
Por edhe pse ligjdhënësi nuk e ka përcaktuar nocionin e shtytjes, këtë
e ka bërë teoria e drejtës penale dhe praktika gjyqësore, ashtu që në teori dhe
praktikë shtytja përkufizohet si ndërmarrje e veprimeve të atilla me të cilat të
personi tjetër me dashje shkaktohet ose forcohet vendimi për të kryer një
vepër penale.
KP nuk përcakton mënyrat dhe mjetet me të cilat kryhet shtytja, por
në praktikë është përvetësuar koncepcioni se shtytja mund të kryhet me çdo
lloj veprimi me të cilin të tjetri mund të formohet apo të forcohet vendimi për
të kryer veprën penale, si veprime të tilla praktika i merr p.sh. dhënien apo
premtimin e dhuratës, lutja, dhënia e këshillave, përqeshja për shkak mos
vendosmërisë. Kryesore është që nga veprimet e këtilla të personi tjetër të
formohet apo të forcohet vendimi për të kryer vepër penale. Shtytja mund të
ndermirët nga një apo më shumë persona.
Shtytja duhet të jetë e drejtuar ndaj personi të caktuar si kryes i
ardhshëm dhe me qëllim që të kryhet vepra penale e caktuar. Shtytja duhet të
jetë e drejtuar me qëllim që të kryhet vepra penale e caktuar, vepra konkretë.
Shtytja është e mundshme të kryhet, vetëm deri sa personi nuk ka
vendos ta kryej veprën penale, p.sh. fare nuk ka menduar të kryej vepër
penale e shtytësi me veprimet e veta e bindë që të kryej vepër, ose ka vendos
të kryej vepër por është labil nuk është i sigurt kështu që shtytësi paraqitët si
person që ia forcon bindjen që të kryej veprën për të cilën kryesi nuk ka qenë
i sigurt a ta kryej apo jo.
Sipas nenit 24 të KP shtytja mund të kryhet vetëm me dashje, dhe
dënohet sikurse ai ta kishte kryer atë vepër penale, me kusht që vepra penale
është kryer nën ndikimin e tij.
Në nenin 24 të KP është përcaktuar ndëshkimi i shtytësit dhe sipas
kësaj dispozitë shtytësi dënohet për çdo lloj vepre penale si në rastet po ta
238
kishte kryer vet veprën penale pa marr parasysh peshën e saj, me kusht që
vepra penale të jetë kryer me ndikimin e tij. Pra si pre supozim që të mund të
ndëshkohet shtytësi duhet që kryesi të ketë kryer veprën penale.
Përndryshe edhe pse parashihet se shtytësi dënohet sikurse edhe
kryesi, nuk përjashtohet mundësia që shtytësi të dënohet më rëndë se kryesi i
veprës penale.
Sipas nenit 27 par. 2, shtytësi do të lirohet nga dënimi po që se
vullnetarisht e ka parandaluar kryerjen e veprës penale.
Me KP shtytja është e paraparë edhe si vepër e posaçme penale. Me
pjesën e posaçme është paraparë me nenin 115 vepra penale e nxitjes e
urrejtjes përçarjes, ose mos durimit kombëtar, racor, fetar ose etnik. Në nenin
130 është paraparë shtytja për luftë agresive ose konfliktit të armatosur. Në
nenin 208 par. 2 është paraparë si vepër penale ,nëse prindi, adoptuesi apo
ndonjë person tjetër e shtytë personin e mitur nën 16 vjet që të jetoj në
bashkësi jashtë martesore me personin tjetër. Po ashtu në nenin 151 është
paraparë shtytja në vetëvrasje.
Këtë ligjdhënësi e ka paraparë për shkak të rrezikshmërisë shumë të
madhe të këtyre veprave penale dhe natyrës specifike të tyre.
Shtytja e pa suksesshme
KP i Kosovës nuk e inkriminon shtytjen e pa suksesshme ,por nga ky

parim ekziston përjashtimi në rastet kur në pjesën e posaçme të KP,për shkak
të natyrës dhe rrezikshmërisë së madhe të disa veprave penale shtytja është e
paraparë si vepër penale e veçantë e pavarur, në këto raste ku shtytja është
paraparë si vepër e veçantë, shtytësi dënohet edhe për shtytjen e
pasuksesshme,pa marr parasysh se a është kryer vepra penale nga i shtyturi
apo jo.
NDIHMA
Si formë e bashkëpunimit, është e paraparë me dispozitën e nenit 25

të KP të Kosovës. Ndihma është ndërmarrja e veprimeve me të cilat një
person me dashje ndihmon tjetrin të kryej vepër penale. Këto janë veprimet
me të cilat ndihmohet kryerja e veprës penale, apo veprime që ndërmerren
gjatë kohës së kryerjes së veprës penale me të cilat lehtësohet kryerja e saj.
Nga nocioni dhe natyra juridike e ndihmës del se veprimet e kësaj forme të
bashkëpunimit konsistojnë në ndërmarrjen e veprimeve të tilla me të cilat nuk
239
kryhet vepra penale por vetëm ndihmohet kryerja e saj. Për ndryshe veprimet
e ndihmës duhet të paraqesin kontribut në realizimin e veprës penale. Ndihma
si formë e bashkëpunimit mund të kryhet vetëm pasi që personi tjetër ka
vendosur të kryej vepër penale, ashtu që në rastet kur veprimet ndërmerren
para se të ketë vendosur personi tjetër të kryej vepër penale, mund të
konsiderohet vetëm si shtytje e jo si ndihmë.
Në nenin 25 par. 2 të KP të Kosovës, në mënyrë ekzemplare janë
cekur disa mënyra apo forma me të cilat mund të kryhet ndihma. Në këtë
dispozitë është paraparë se ndihma, kryesit mund ti jepet në dy mënyra,
ndihma fizike dhe ndihma psikike. Si ndihmë fizike konsiderohet vënia apo
dhënia në disponim e mjetet kryesit, për kryerjen e veprës, mënjanimi i
pengesave, bërja rroje gjatë kohës së kryerjes së veprës penale, kontrollimi i
mjeteve me të cilat duhet të kryhet vepra penale e kështu me radhë. Si
ndihmë psikike konsiderohet dhënia e këshillave, udhëzimeve, premtimit për
fshehje të veprës, kryesit dhe gjurmëve të veprës penale.
Ndryshe nga shtytja e cila për shkak të natyrës së saj mund të kryhet
vetëm me veprim, ndihma mund të kryhet me veprim dhe mos veprim.
Lidhur me kohën, ndihma jepet zakonisht para se të filloj kryerja e
veprës penale, mirëpo ndihma mund të kryhet edhe gjatë kohës së kryerjes së
veprës penale, deri sa nuk ka përfunduar vepra penale në kuptimin material.
Veprimet që ndërmerren pasi të jetë kryer vepra penale nuk mund të
konsiderohen si ndihmë, me kusht që të mos jetë premtuar më parë, para se të
ketë filluar kryerja e veprës penale. Nëse jepet pasi të ketë përfunduar vepra
penale, kemi të bëjmë për veprën e veçantë të fshehjes së kryesit pas kryerjes
së veprës penale apo ndihmës pas kryerjes së veprës penale.
KP nuk përmban ndonjë normë me të cilën rregullon çështjen e

ndëshkimit për ndihmën e pa suksesshme, mirëpo ndihma e pa suksesshme
mund të inkriminohet si vepër e posaçme penale. Rasti i tillë është me veprën
penale, furnizimi me pajisje ose materiale që janë të destinuara për prodhimin
apo trafikimin e substancave narkotike ose psikotropike ose analog, (neni 230
par. 3).
Sipas dispozitës së nenit 25 par. 1, kush me dashje e ndihmon tjetrin
të kryej vepër penale, dënohet deri në ¾ e maksimumit të dënimit të paraparë
për veprën penale, (sipas nenit 65 par. 2 të KP). Sa i përket përgjegjësisë
penale ndihma si edhe shtytja mund të kryhet vetëm me dashje, qoftë direkte
apo eventuale. Lidhur me ndëshkimin e ndihmësit, mund të konkludohet se
ndihmësi ndëshkohet gjithë herë për çdo lloj të veprës penale pa marr
parasysh peshën e saj, nëse vepra penale për të cilën është dhënë ndihma, ka
mbetur në tentativë ndihmësi do të dënohet vetëm nëse është fjala për aso
240
vepra penale për të cilin ligji parasheh dënim edhe për tentativë. Gjithashtu
ndihmësi dënohet edhe në rastet kur kryesi ka ndërmarr veprime pregaditore
po që se edhe për të është paraparë ndëshkimi me ligj.
Sipas nenit 27 par. 2 KP ndihmësi si kundër edhe shtytësi do të
lirohen nga dënimi po qese vullnetarisht kanë hequr dorë nga kryerja e veprës
penale, e kanë parandaluar kryerjen e veprës penale. Konsiderohet se është
shprehur heqja dorë vullnetare nëse ndihmësi me veprimet e tij aktive ka
pasur sukses të parandaloj kryerjen e veprës penale.
Ndihma është e paraparë edhe si vepër e posaçme penale. Kështu me
nenin 151 është paraparë vepra penale ndihma në vetëvrasje, neni 152
ndihma e gruas shtatzënë që të ndërpresë shtatzënë, neni 305 dhënia e
ndihmës kryesit pas kryerjes së veprës penale dhe neni 314 vepra penale
mundësimi i arratisjes së personit të privuar nga liria.
BASHKIMI KRIMINAL
Bashkimi kriminal është forma më e rëndë e bashkëpunimit edhe për

nga natyra e tij juridike dhe kriminalo politike dallohet nga format e tjera të
bashkëpunimit. Specifikat e bashkimit kriminal kanë kontribuar që ky lloj
bashkëpunimit me arsye të trajtohet si bashkëpunim “sui generis”.
Në KP të Kosovës, me termin bashkim kriminal nënkuptohet
organizata kriminale, grupi i personave të cilit janë marr vesh për të kryer
vepër penale, rrjeti i personave me qëllime kriminale si dhe format të tjera të
ngjashme të bashkëpunimit për kryerjen e veprave penale. E veçanta e krimit
të organizuar nëpërmjet bashkimit kriminal është se më këtë formë të
bashkëpunimit, kryen vepra penale shumë të rënda, sikur se që janë trafikimi
me drogë, me armë me njerëz, formave të rënda të vjedhjeve, grabitjes,
shantazhit, larjes së parave, korrupsionit e etj.
KP i Kosovës i kushton rëndësi të posaçme krimit të organizuar i cili
kryhet në forma të ndryshme të bashkimit kriminal. Në pjesën e përgjithshme
të KP në dispozitën e nenit 26 është përcaktuar nocioni i bashkimit kriminal
ku thuhet: “kush do që shprehimisht apo në mënyrë të heshtur merret vesh
me një apo me më shumë persona për të kryer ose për të nxitur kryerjen e një
vepre penale për të cilin ligji parasheh së paku pesë vjet burgim, dhe
ndërmerr veprime pregaditore për realizimin e marrëveshjes së tillë, si dhe
merr pjesë në bashkimin kriminal, dënohet sipas nenit 65 par. 2 të KP (3/4 e
dënimit të paraparë për atë vepër penale). Sipas praktikës gjyqësore me
nocionin bashkim kriminal duhet nënkuptuar, marrëveshjen, grupin,
241
organizatën, bandën, rrjetin apo ndonjë lloj bashkimi tjetër me qëllim të

Bashkimi kriminal si institut i përgjithshëm i së drejtës penale, është i
paraparë me qëllim të inkriminimit të fazës më të hershme të kryerjes së
veprës penale, në fazën e përgatitjes së veprës penale. Me këtë institut në
fakt ndëshkohen veprimet përgatitore, vepra këto të cilat ndryshe quhen
delickta preparate.
Sipas nenit 26 personi hyn në zonën kriminale, ndëshkohen vetëm
nëse merren vesh, arrijnë marrëveshje që të kryejnë apo shytin tjetrin për të
kryer vepër penale, për të cilin me ligj është paraparë dënimi me burgim së
paku pesë vjet.
Pra sipas kësaj dispozitë mjafton që të jetë arritur marrëveshja dhe që
të jenë ndërmarrë veprimet përgatitore me qëllim të realizimit të
marrëveshjes.
Nëse në bazë të marrëveshjes edhe kryhet vepra penale, kryesit dhe
anëtarët të tjerë të bashkimit kriminal nuk do të konsiderohen se kanë kryer
dy vepra penale, bashkimin kriminal dhe veprën e kryer penale, por do të
konsiderohet se kanë kryer vetëm veprën penale të cilën e kanë kryer. Po
ashtu duhet theksuar faktin se krahas kryesit të veprës penale konkretë, do të
dënohen edhe anëtarët e tjerë të bashkimit kriminal për çdo vepër penale të
kryer nga bashkimi kriminal. Me fjalë të tjera pjesëtarët e bashkimit kriminal
do të dënohen vetëm për faktin se janë anëtar pa marr parasysh nëse kanë
marr pjesë në kryerjen e veprës penale dhe pa marr parasysh nëse kanë ditur
se kush dhe kur e ka kryer veprën penale. Nga dispozitat që inkriminon
bashkimin kriminal siç cekëm më sipër, anëtarët e kësaj forme të
bashkëpunimit, në rastet kur kryhen veprat penale, përgjigjen penalisht për të
gjitha veprat penale për të cilat është arritur marrëveshja, por anëtarët e
bashkimit kriminal gjithashtu përgjigjen edhe për veprat penale të cilat kanë
rezultuar nga ajo marrëveshje.
Nëse njëri prej anëtarëve të bashkimit kriminal kryen vepër penale që
nuk është paraparë me marrëveshje kriminale e as që rezulton nga realizimi i
marrëveshjes, atëherë për këtë vepër përgjigjet vetëm anëtari i bashkimit
kriminal që e ka kryer atë vepër penale dhe jo anëtarët të tjerë.
Me që krimi i organizuar i cili kryhet në forma të ndryshme të

bashkimit kriminal, në dispozitën e nenit 26 par. 2 KP është paraparë që me
qëllim të lehtësimit të zbulimit dhe luftës më efikase kundër krimit të
organizuar të zvogëlohet dënimi apo kryesi të lirohet tërësisht nga dënimi në
rast se:
242
- nëse vullnetarisht heq dorë nga marrëveshja,

- nëse vullnetarisht ndërmerr veprime për parandalimin e ekzistimit të
vazhdueshëm të bashkimit kriminal ose të kryerjes së veprës penale
në pajtim me qëllimet e saj, ose
- nëse vullnetarisht ia zbulon policisë njohurit e marrëveshjes në kohën
e duhur kur veprat penale të planifikuara ende mund të parandalohen.
Sipas KP të Kosovës bashkimi kriminal është i paraparë dhe si vepër

e posaçme penale.
Në pjesën e posaçme të KP janë paraparë format e ndryshme të
bashkimit kriminal si vepra penale të veçanta.
Numri i inkriminimeve të bashkimit kriminal të cilat janë të parapara
si vepër penale të posaçme apo si forma të rënda të këtyre veprave penale në
KP është relativisht i madh. Po i cekim disa nga këto: organizimi i grupit për
kryerjen krimit të gjenocidit, organizimi përkrahja dhe pjesëmarrja në grupet
terroristë, organizimi i personave apo pjesëmarrja në trafikimin e njerëzve,
prodhimi dhe përpunimi i paautorizuar i narkotikëve të rrezikshëm dhe
substancave psikotropike nga anëtari i një grupi, organizimi i skemave
piramidale dhe bixhozit të ndalur, dhe krimi i organizuar (neni 274).
Në të gjitha këto raste të përmendura ku bashkimi kriminal është
paraparë si vepër penale e posaçme, anëtari i bashkimit kriminal dënohet
edhe në rastet kur ai vet si individ nuk ka marr pjesë në kryerjen e veprës
penale. Me fjalë të tjera konsiderohet penalisht përgjegjës dhe dënohet vetëm
për faktin se është anëtarësuar, është anëtar i organizatës kriminale,
përkatësisht i bashkimit kriminal.
SANKSIONET PENALE
Çështje kryesore e së drejtës penale janë sanksionet penale.
Në të drejtën penale masat të cilat zbatohen ndaj kryesve të veprave

penale quhet sanksione penale. Sanksionet penale janë ndër mjetet që i
ndërmerr shoqëria me qëllim të mbrojtjes nga kriminaliteti. Këto janë lloj i
reagimit të shoqërisë ndaj kryesve të veprave penale dhe ndërmerren me
qëllim të mbrojtjes se shoqërisë nga veprat e dëmshme. Sanksionet penale që
parashihen, janë masa shtrënguese që zbatohen me dhunë dhe paraqesin
represion ndaj kryesit të veprës penale.
Sanksionet penale janë masat e dhunshme penalo – juridike të cilat i
shqipton gjykata në procedurën e përcaktuar me ligj ndaj kryesit të veprës
243
penale, me qëllim të mbrojtjes së shoqërisë dhe individit nga kriminaliteti,

ndërsa konsistojnë në marrjen apo kufizimin e lirive dhe të drejtave të
caktuara apo në tërheqjen e vërejtjes kryesit se do ti merren apo kufizohen
lirit apo të drejtat nëse sërish kryen vepër penale.
Ndaj kryesve të veprave penale mund të shqiptohet vetëm ai sanksion
penal i cili është paraparë me ligj në momentin e kryerjes së veprës penale.
Sanksionet penale të parapara me KP të Kosovës.
Në nenit 3 të KP të Kosovës janë paraparë 4 lloje të sanksioneve

penale këto janë:
- dënimet kryesore,
- dënimet alternative,
- dënimet plotësuese,
- vërejtja gjyqësore
Dënimi (nocioni i dënimit)
Dënimi përkufizohet si masë e dhunshme e paraparë me ligj, të cilin e

shqipton gjykata ndaj kryesit penalisht të përgjegjshëm të veprës penale, me
qëllim të mbrojtjes së vlerave të caktuara të qytetarëve dhe të shoqërisë në
tërësi dhe i cili konsiston në marrjen apo kufizimin e lirive dhe të drejtave të
kryesit të veprës penale.
Qëllimi i dënimi
Sipas nenit 34 të KP të Kosovës është përcaktuar se qëllimi i dënimit

është të parandaloj kryesin nga kryerja e veprës penale në të ardhmen dhe të
bëjë rehabilitimin e tij, dhe të parandaloj personat tjerë nga kryerja e veprave
penale. Pra nga kjo dispozitë del se qëllimi i dënimit e ka qëllimin e
preventivës posaçme (speciale), dhe të përgjithshme ( gjenerale ).
Llojet e dënimeve.
Me sistemin e dënimeve në të drejtën penale zakonisht nënkuptojmë
244
llojet e dënimeve, mënyrën e caktimit të dënimeve nga ana e gjykatës.
KP i Kosovës i njehë pesë (5) lloje të dënimeve. Këto janë:

1. dënimi me burgim afatgjatë,
2. dënimi me burgim,
3. dënimi me gjobë,
4. dënimet alternativ,
5. dënimet plotësuese.
Dënimet ndahen në dënimet kryesore dhe dënimet plotësuese.
Dënimet kryesore janë ato të cilat ligji i parasheh se mund të

shqiptohen si masë kryesore e ndëshkimit. Këto janë ato lloje të dënimeve që
mund të shqiptohen si të vetme ndaj kryesit të veprës penale, pavarësisht prej
llojit të tjetër të dënimit. Sipas KP neni 38 dënimet kryesor janë: dënimi me
burgim afat gjatë, dënimi me burgim dhe dënimi me gjobë.
Dënimet plotësuese janë ato llojet të dënimeve të cilat mund të
shqiptohen vetëm krahas dënimit kryesor apo alternativ.
Krahas dënimeve kryesore dhe plotësuese legjislacioni penal
bashkëkohorë dhe KP i njehë dhe dënimet alternative. Këto janë lloji i
posaçëm i dënimeve të cilat në brendinë e tyre janë substitut, zëvendësim i
dënimit me burgim. Në nenin 41, 43, 49, 50, 52 dhe 53 janë sistemuar pesë
lloje të dënimeve alternative, dhe këto janë: dënimi me kusht, dënimi me
kusht me urdhër për trajtim të detyrueshëm rehabilitues, dënimi me kusht me
urdhër për mbikëqyrje nga shërbimi sprovues, dënimi me kusht me urdhër
për punë në dobi e përgjithshme, dhe gjysmëliria (semi liberti).
Dënimi me burgim afatgjatë.
Dënimi me burgim afatgjatë është dënim kryesor dhe mund të

shqiptohet vetëm nëse shprehimisht është paraparë me ligj. Në KP të
Kosovës dënimi me burgim afat gjatë është paraparë për format më të rënda
të veprave penale të kryera me dashje në rrethana veçanërisht të rënda ose që
kanë shkaktuar pasoja shumë të rënda (neni 37 par. 1 KP).
Dënimi me burgim afatgjatë nuk mund të parashihet si i vetmi dënim

kryesor për një vepër të veçantë penale, por gjithherë parashihet alternativë
me dënimin me burgim.
Dënimi me burgim afatgjatë shqiptohet në kohë zgjatje prej 21 deri në
245
40 vjet (neni 37 par. 2). Pra minimumi i përgjithshëm i këtij lloj dënimi është
21 vjet, ndërsa maksimumi i përgjithshëm është 40 vjet. Edhe pse në KP nuk
është paraparë, ky lloj i dënimit duhet të shqiptohet në vitet e plota, sepse
dënimi me burgim afatgjatë e humbë kuptimin nëse shqiptohet edhe në muaj.
Dënimi me burgim
Dënimi me burgim është lloji i dytë i dënimit me heqje të lirisë i

paraparë në KP të Kosovës (neni 38). Sikundër dënimi me burgim afatgjatë
edhe dënimi me burgim është dënim kryesor. Mirëpo, ndryshe nga dënimi me
burgim afatgjatë dënimi me burgim është i paraparë për numrin më të madh
të veprave penale. Minimumi i përgjithshëm i dënimit me burgim është 15
ditë, ndërsa maksimumi i përgjithshëm është 20 vjet (neni 38 par. 1). Nëse
minimumi i posaçëm për një vepër penale nuk është i caktuar, atëherë si
kohëzgjatje me e shkurtë e dënimit me burgim konsiderohet minimumi i
përgjithshëm (15 ditë). Ndërsa nëse nuk është i caktuar maksimumi i
posaçëm, atëherë si kufij më i lartë i kohë zgjatjes së dënimit me burgim
konsiderohet maksimumi i përgjithshëm i këtij dënimi (20 vjet).
Dënimi me burgim shqiptohet në vit dhe muaj të plotë. Ndërsa nëse
këtë lloj dënimi gjykata e shqipton në kohë zgjatje deri në 6 muaj, atëherë
mund ta shqiptoj edhe në ditët e plota (neni 38 par. 2).
Po ashtu në nenin 38 par. 3 ,Kodi Penal i Kosovës, e ka paraparë
mundësinë që kur gjykata cakton dënimin me burgim deri në 3 muaj, gjykata
mund të caktoj që dënimi me burgim të zëvendësohet me gjobë ose me punë
në dobi të përgjithshme, por me pëlqimin e kryesit.
Dënimi me gjobë
Dënimi me gjobë, bënë pjesë në llojet e dënimeve pasurore. Me anë të

këtij dënimi kryesi i veprës penale detyrohet që brenda afatit të caktuar të
paguaj një shumë të holla në dobi të shtetit.
KP i Kosovës dënimin me gjobë e parasheh me dispozitën e nenit 39.
Dënimi me gjobë është i vetmi lloj i dënimit në KP i cili mund të shqiptohet
si dënim kryesor dhe plotësues. Dënimi me gjobë është dënim kryesor kur
është i paraparë si i vetmi sanksion për veprën penale të caktuar. Ndërsa ky
dënim është plotësues kur për një vepër të caktuar penale është i paraparë në
mënyrë kumulative me dënimin me burg. Krahas kësaj dënimi me gjobë
mund të parashihet edhe në mënyrë alternative me dënimin me burgim. Në
246
këto raste dënimi me gjobë mund të shqiptohet si dënim kryesor apo

plotësues. Kryesor do të jetë atëherë kur në këtë alternativë gjykata e
shqipton si të vetmin dënim, ndërsa plotësues atëherë kur si dënim kryesor e
shqipton dënimin me burgim, ndërsa dënimin me gjobë e shqipton krahas
dënimit me burgim. Dhe në fund dënimi me gjobë mund të shqiptohet si
sanksion plotësues penal së bashku me dënimin me kusht (neni 44 par. 4).
Minimumi i përgjithshëm i dënimit me gjobë është 50 euro ndërsa
maksimumi i përgjithshëm është 25.000 euro. Ndërsa në rastet kur vepra
penale është kryer me qëllim përfitimi pasuror, maksimumi i gjobës është
500.000 euro (neni 39 par. 1). Në nenin 39 par. 4 është paraparë mundësia e
ekzekutimit të dënimit me gjobë në rast mos pagesës, edhe ajo bëhet ashtu që
gjykata cakton një ditë burgim për çdo 15 euro të gjobës, me kusht që afati i
burgimit nuk tejkalon 6 muaj.
Dënimet alternative
Parashikimi i dënimeve dhe masave alternative si subsititut,

zëvendësim i dënimit me burgim, është trendë progresivë në të drejtën penale
bashkëkohore dhe një herrit paraqet reformë të rëndësishme në konceptin e
sistemit të sanksioneve ndëshkuese.
KP i Kosovës, i ka paraparë pesë lloje të dënimeve alternative, të cilat
mund t’iu shqiptohen kryesve të veprave penale, në vend të dënimit me
burgim. Këto janë:
- dënimi me kusht (nenit 43)

- dënimi me kusht me urdhër për trajtim të detyrueshëm rehabilitues
(nenit 49),
- dënimi me kusht me urdhër për mbikëqyrjen nga shërbimi sprovues
(neni 50),
- dënimi me kusht me urdhër për punë në dobi të përgjithshme (neni
52),
- gjysmë liria (neni 53).
Në dispozitat e posaçme të KP, këto lloje të dënimeve alternative

mund të shqiptohen ndaj një numri të madh të kryesve të veprave penale.
Dënimi me kusht dhe nocioni i tij
Dënimi me kusht është pezullim i ekzekutimit të dënimit të shqiptuar
247
për një kohë të caktuar dhe me kushtet e caktuara. Qëllimi i dënimit me kusht
është risocializimi i delikuentit me anë të pezullimit të dënimit. Dënimi me
kusht është i paraparë me nenin 43 të KP. Kushtet që duhet të përmbushen që
të shqiptohet dënimi me kusht janë të parapara me dispozitën e nenit 44 të
KP. Sipas kësaj dispozitë në grupin e parë të kushteve të cilat duhet të
përmbushen, janë kushtet që i referohen dënimit të paraparë me ligj dhe
dënimit të shqiptuar nga ana e gjykatës, dhe në grupin e dytë bëjnë pjesë
kushtet të cilat i referohen personalitetit të kryesit të veprës penale dhe
qëllimit të dënimit me kusht.
Lidhur me kushtet e para të parapara me nenin 44 par. 1 që i
referohen dënimit, dënimi me kusht mund të shqiptohet për veprat penale për
të cilat është paraparë dënimi me burgim deri në 5 vjet, përjashtimit për
veprat penale për të cilat është paraparë dënimi me burgim deri në 10 vjet dhe
nëse zbatohen dispozitat për zbutjen e dënimit (nenet 66 dhe 67 të KP). Kurse
kushti i dytë është që gjykata të shqipton dënimin me gjobë ose me burgim
deri në 2 vjet, qoftë për një vepër penale qoftë për bashkim të veprave penale.
Siç shihet nga neni 44 par. 1 dhe 2 KP, si kusht që mund të shqiptohet
dënimi me kusht, duhet që për veprën penale të jetë paraparë dënimi me
burgim deri në 5 vjet apo dënimi me burgim deri 10 vjet (nëse zbatohet
dispozita e zbutjes së dënimit), dhe kur gjykata të shqipton dënimin me
burgim deri 2 vjet apo dënimin me gjobë.
Po ashtu që të mund të shqiptohet dënimi me kusht KP ka paraparë që
duhet të përmbushen dhe kushtet që i referohen personalitetit të kryesit,
sikurse që janë sjellja e mëparshme, sjellja e kryesit pas kryerjes së veprës
penale, shkalla e përgjegjësisë penale, rrethanat tjera me të cilat është kryer
vepra penale.
Veçmas duhet theksuar se për të mund gjykata që të shqiptoj dënimin
me kusht, duhet të përmbushen në mënyrë kumulative, si kushtet të cilat i
referohen dënimit të paraparë për atë vepër penale dhe dënimit të shqiptuar,
ashtu edhe kushtet të cilat i referohen personalitetit të kryesit të veprës
penale. Nëse kryesit e veprës penale gjykata ia ka caktuar në mënyrë
kumulative dënimin me burgim dhe dënimin me gjobë, dënimin me kusht
mund t’ia shqiptoj për të dy dënimet apo vetëm për dënimin me burgim (neni
44 par. 4). Në rastet e bashkimit të veprave penale, nuk është e mundur që për
një vepër penale të shqiptohet dënimi ndërsa për veprën tjetër penale të
shqiptohet dënimi me kusht ngase siç dihet sipas dispozitave për matjen e
dënimit për veprat penale në bashkim, gjykata duhet të caktoj dënimin unik i
cili mund të jetë efektiv apo kushtëzohet të shqiptohet dënimi me kusht.
Kushti i përgjithshëm të cilin gjykata duhet të caktoj në çdo
248
aktgjykim me të cilin shqiptohet dënimi me kusht është se personi i dënuar

për kohën që e cakton gjykata e cila nuk mund të jetë më e shkurt se një vit e
as më e gjatë se 5 vjet, të mos kryejë vepër tjetër penale. Pra koha e
verifikimit e caktuar nga ana e gjykatës nuk mund të jetë më e shkurtë se një
vit e as më e gjatë se 5 vjet dhe fillon të rrjedhë prej ditës kur aktgjykimi i
gjykatës me të cilin është shqiptuar dënimi me kusht bëhet i plotfuqishëm.
Revokimi i dënimit me kusht
Sipas KP dënimi me kusht mund të revokohet për këto tri shkaqe:
- nëse i dënuari gjatë periudhës së verifikimit kryen vepër të re penale,

- nëse pas shqiptimit të dënimit me kusht vërtetohet se i dënuari ka
kryer vepër penale para se të jetë dënuar me kusht,
- nëse nuk i ka përmbushur detyrimet të cilat i janë caktuar me kusht.
Gjysmëliria
Gjysmë liria është lloji i pestë i dënimit alternativ i paraparë në KP të

Kosovës (neni 53). Gjysmë liria si lloj i dënimit alternativ konsiston në atë që
personit të cilit i është shqiptuar dënimi me burgim i mundësohet çdo ditë
brenda orëve të caktuara (6,8 apo 10 orë) të mund të qëndroj në liri për të
vazhduar punën profesionale të cilën e ka kryer edhe para kryerjes së veprës
penale të kryej punë familjare, apo punë tjera të cilat i vlerëson gjykata. Si
kusht për t’iu shqiptuar gjysmëliria si dënim alternativ, sipas nenit 53 të KP,
është që gjykata të shqipton dënimin me burgim deri në 1 vit dhe pastaj të
urdhëroj, ekzekutimin e dënimit në gjysmëliri për shkak të detyrimeve të
personit të dënuar lidhur me punën, arsimimin, kualifikimin ose aftësimin
profesional ose të arsyeve tjera të cilat i vlerëson gjykata.
Programi për implementimin e dënimit në gjysmë liri e përpilon
drejtori i burgut në bashkëpunim me organin e shërbimit sprovues.
Dënimet plotësuese
Dënimet plotësuese janë llojet e posaçme të dënimeve të cilat po

paraqitën si rezultat i njohurive se dënimet kryesore nuk mund të jenë të
vetmet mjetë efikase ndaj të gjithë kryesve të veprave penale. Për këtë arsye
249
në të drejtën penale u formësua mendimi se krahas dënimit kryesor duhet

paraparë edhe sanksionet tjera penale të karakterit komplementar, plotësues
me të cilat do të bëhej i mundshëm parandalimi më efektiv i kriminalitetit
dhe risocializimi i personave të dënuar.
Kryesit e veprës penale i shqiptohet dënimi plotësues me qëllim që ti
merren apo ti kufizohen disa të drejta të cilat për shkak të natyrës së tyre nuk
mund të merren apo të kufizohen me dënime kryesore.
Arsyeja e parë qëndron në atë që funksionimi dhe autoriteti i disa
detyrave dhe profesioneve shtetërore e publike kërkon që ti ushtrojnë
personat të cilët kanë një të kaluar të pastër. Dhe arsyeja e dytë e marrjes apo
kufizimit të disa të drejtave personit të dënuar është i natyrës kriminale
politike, është paraparë me qëllim të parandalimit të kushteve të cilat ia kanë
mundësua kryerjen e veprës penale, respektivisht parandalimit të recidivit.
Dënimet plotësuese janë sanksione të posaçme, me të cilat personit edhe pasi
ta mbaj dënimin i merren apo i kufizohen disa të drejta për një kohë të
caktuar. Në pajtim me parimin legalitetit, nulla poene sine lege, si kundër
edhe dënimet kryesore edhe dënimet plotësuese mund të shqiptohen vetëm
nëse janë paraparë me ligj dhe vetëm ndaj kryesve të veprave penale. Siç
rezulton nga kjo dënimet plotësuese shqiptohen krahas dënimit kryesor, kurse
në disa rast krahas dënimit alternativ (dënimit me kusht), ngase me kryerjen e
veprës penale personi i ka keqpërdor këto liri dhe të drejta.
Në nenin 54 të KP janë paraparë këto dënime plotësuese:
- gjoba,
- heqja e së drejtës për tu zgjedhur,
- ndalimi i ushtrimit të funksioneve në administratën publike ose në
shërbimin publik,
- ndalimi i ushtrimit të profesionit të aktiviteteve ose detyrës,
- ndalimi për të drejtuar automjetin,
- marrja e patentë shoferit,
- marrja e sendit,
- urdhër për publikim të aktgjykimit,
- dëbimi i të huajit nga territori i Kosovës.
Matja e dënimit
Me matje të dënimit, nënkuptojmë caktimin e llojit dhe lartësisë së

dënimit kryesit të veprës penale. Me rastin e matjes së dënimit duhet të
250
merren parasysh të gjitha rrethanat rënduese dhe lehtësuese që janë shprehur

në momentin e kryerjes së veprës penale, në mënyrë që të caktohet ai lloj dhe
masë e dënimit i cili do ti përgjigjet peshës së veprës penale dhe
rrezikshmërisë shoqërore të kryesit dhe me të cilën më së miri do të arrihej
qëllimi i dënimit.
Duke pasur parasysh se cili organ e bënë matjen e dënimit, në të
drejtën penale njihen tri lloje të matjes së dënimit:
- matja ligjore,
- matja gjyqësore,
- matja administrative.
Matja ligjore e dënimit siç tregon dhe vet titulli bëhet nga organi që e
nxjerrë ligjin, me ç’rast ligjdhënësi cakton llojin dhe lartësinë e dënimit me
rastin e parashikimit të veprave penale. Matja e dënimit nga ana e
ligjdhënësit bëhet sipas rrezikshmërisë abstraktë të veprave penale.
Matja gjyqësore e dënimit. Këtë lloj të matjes së dënimit e bënë
gjykata kur në procedurën penale konstatohet se kryesi i veprës penale është
penalisht përgjegjës për veprën e kryer. Sipas rregullave, gjykata mat
dënimin brenda kufijve të minimumit të posaçëm dhe maksimumit të
posaçëm i cili është përcaktuar me ligj për veprën e caktuar penale.
Matja administrative e dënimit. Sipas këtij sistemi,dënimin e matin
organet kompetentë për ekzekutimin e dënimit. Kjo matje e dënimit mund të
aplikohet vetëm të dënimi me heqje të lirisë, me ç’rast gjykata cakton vetëm
llojin e dënimit kurse kohë zgjatjen e dënimit e cakton organi administrativë.
Këtë lloj matje të dënimit KP i Kosovës nuk e njehë.
Individualizmi i dënimit
Me individualizimin e dënimit e nënkuptojmë përshtatjen e dënimit,

veprës penale dhe të kryesit të saj. Qëllimi i individualizimit është që të
shqiptohet asi dënimi i cili në mënyrë më efikase do të ndikojë në riedukimin
e kryesit të veprës penale.
Matja e dënimit nga ana e gjyqit bëhet brenda minimumit dhe
maksimumit të dënimit të paraparë me ligj për ato vepra penale dhe duke
marr parasysh rrethanat lehtësuese dhe rënduese. KP me nenin 64 parasheh
në mënyrë të përgjithësuar se cilat rrethana gjykata do ti merr parasysh gjatë
matjes së dënimit dhe me atë rast i cekë rrethanat me tipare lehtësuese dhe
rënduese, duke i lënë mundësi gjykatës që në çdo rast konkret të marr
251
parasysh edhe rrethanat të tjera të cilat ndikojnë që të shqiptohet dënim më të

ashpër apo më të butë. Në mesin e rrethanave që i parasheh KP, gjenden
rrethanat objektive që i referohen veprës penale dhe rrethana subjektive që i
referohen kryesit.
KP (neni 64) si rrethana lehtësuese dhe rënduese i parasheh këto

rrethana: shkallën e përgjegjësisë penale, motivet nga të cilat është kryer
vepra penale, sjellja e mëparshme dhe rrethanat personale, pranimi i fajit nga
kryesi i veprës penale, sjellja e kryesit pas kryerjes së veprës penale,
intensiteti i rrezikimit apo i dëmtimit të së mirës së mbrojtur, rrethanat në të
cilat është kryer vepra penale, gjendja pasurore e kryesit dhe të gjitha
rrethanat tjera të cilat gjykata i vërteton në procedurë e që mund të ndikojnë
gjatë matjes së dënimit.
Zbutja e dënimit
Sipas nenit 66 të KP të Kosovës njihet dy lloje të zbutjes së dënimit:
a. zbutja e dënimit në rastet kur shprehimisht e parasheh ligji (zbutja

ligjore).
b. Zbutja e dënimit sipas bindjes së gjykatës (zbutja gjyqësore).
Mënyra dhe kufijtë zbutjes së dënimit janë të përcaktuara në mënyrë

shprehimore në paragrafin 1 të nenit 67 të KP.
Lirimi nga dënimi
Në KP të Kosovës, neni 68 është paraparë mundësia e lirimit nga

dënimi nga ana e gjykatës. Mirëpo duhet theksuar faktin se gjykata mund të
liroj kryesin e veprës penale nga dënimi vetëm në rastet kur ligji shprehimisht
e parasheh këtë mundësi (neni 68 par. 1). Sipas KP njihen dy grupe të rasteve
kur kryesi mund të lirohet nga dënimi. Grupi i parë i rasteve është i paraparë
me dispozitat e pjesës së përgjithshme të KP ndërsa grupi i dytë me dispozitat
e pjesës së posaçme.
Bazat e posaçme të lirimit nga dënimi për veprat penale të kryera

nga pa kujdesia
252
Në nenin 69 të KP është paraparë në mënyrë shprehimore mundësia e

lirimit nga dënimi për rastet e posaçme të veprave penale të kryera nga pa
kujdesia. Sipas kësaj dispozite gjykata mund ta liroj nga dënimi kryesin e
veprës penale të kryera nga pa kujdesia në këto situata:
- kur pasojat e veprës penale e godasin aq rëndë kryesin e veprës penale

sa që ndëshkimi do të ishte i pa nevojshëm për realizimin e qëllimit të
dënimit, ose
- kur kryesi menjëherë pas kryerjes së veprës penale ka bërë përpjekje
për evitimin apo zvogëlimin e pasojave të asaj vepre dhe nëse në tërësi apo
në masë të madhe e ka kompensuar dëmin i cili është shkaktuar në atë vepër.
-
Recidivi
Me recidiv apo fajtor përsëritës, nënkuptojmë rastet kur personi që ka

qenë ma parë i dënuar kryen vepër penale.
Matja e dënimit për veprat penale në bashkim
Me bashkim të veprave penale nënkuptojmë rastet kur një person

kryen dy apo më shumë vepra penale, për të cilat i shqiptohet një dënim unik.
Në pjesën e përgjithshme të kodit penal,instituti i bashkimit të
veprave penale nuk është paraparë si institut i veçantë,por janë parapa
sistemet për matjen e dënimit për veprat penale të kryera në bashkim(neni 71
të KPPK).
Në teorinë e drejtës penale dhe praktikën gjyqësore njihen dy lloj të
bashkimit të veprave penale, bashkimi ideal dhe bashkimi real. Bashkimi
ideal ekziston në rastet kur një person me një veprim kryen dy apo më shumë
vepra penale për të cilat i shqiptohet një dënim i përbashkët, ndërsa bashkimi
real ekziston në rastet kur një person me dy apo më shumë veprime veç e veç
kryen dy apo më shumë vepra penale për të cilat i shqiptohet një dënim i
përbashkët.
Sistemet e matjes së dënimit për veprat penale të kryera në bashkim.
Legjislacionet penale i njohin 3 sisteme të matjes së dënimit unik për

veprat penale në bashkim. Këto janë:
253
- sistemi i absorbcionit,
- sistemi i asperacionit,
- sistemi i kumulacionit
Sistemi i absorbcionit i matjes së dënimit ekziston kur për veprat

penale në bashkim, matja e dënimit unik bëhet në atë mënyrë që për secilën
vepër penale matët një dënim, dhe dënimi më i rëndë i absorbon dënimet ma
të buta (p.sh. për një vepër penale jepet dënimi 5 vite për tjetrën 4 vite dhe
për tretën 2 vite, sipas këtij sistemi do të shqiptohet dënimi prej 5 vite sepse
ky dënim i absorbon dënimet më të buta).
Sipas sistemit të asperacionit së pari matët dënimi veç e veç për çdo
vepër penale në bashkim, mandej dënimi më i rëndë merret për bazë kurse
dënimet e tjera i shtohen këtij dënimi, por me kusht që dënimi unik të mos
arrijë shumën e dënimeve e as mos të tejkalojë maksimumin e përgjithshëm
të atij lloji të dënimit të përcaktuar me ligj (p.sh. në rastin e cituar më parë
dënimit prej 5 vite do ti shtohen dënimet prej 4 vite dhe 2 vite dhe dënimi
unik duhet të jetë ma i madh se 5 vit por ma i vogël se 11 vit sa është shuma e
këtyre dënimeve, p.sh. 8 vite).
Sipas sistemit të kumulacionit, gjithashtu së pari matët dënimi veç e
veç për çdo vepër penale në bashkim e më pas mblidhen të gjitha dënimet
dhe shuma e tyre paraqet dënimin unik të përbashkët (në rastin e cekur më
parë dënimin unik do të jetë 11 vite).
KP i Kosovës i njeh të tri sistemet e matjes së dënimit për veprat
penale në bashkim (neni 71).
Mirëpo, prej tri sistemeve që njihen, sipas KP të Kosovës sistemi i
asperacionit është themelor ngase ma së shpeshti aplikohet në praktikë,
ndërsa sistemet e kumulacionit dhe absorbcionit janë sisteme plotësuese,
komplementare.
Sipas sistemit të absorbcionit, nëse gjykata për ndonjë vepër penale të
kryer në bashkim ka shqiptuar dënimin me burgim afatgjatë atëherë e
shqipton vetëm këtë dënim (neni 71 par. 2 i KP).
Sistemi i asperacionit më së shpeshti aplikohet, parashikohet për
shqiptimin e dënimit unik për veprat penale në bashkim, ne rastet kur gjykata
vendos të shqiptoj dënime me burgim. Ky sistem është paraparë shprehimisht
në paragrafin 2 pika 2 të nenit 71, sipas të cilit, nëse gjykata për secilën vepër
penale ka shqiptuar dënimin me burgim, dënimi unik duhet të jetë më i madh
se çdo dënim i veçantë por dënimi unik nuk mund të arrijë shumën e të gjitha
dënimeve të përcaktuara dhe as të tejkalojë periudhën prej 20 vjet.
Gjithashtu sistemi i asperacionit të matjes së dënimit për veprat
254
penale relativisht të lehta në bashkim ,është paraparë edhe në pikën 3 të

paragrafit 2 të nenit 71. Sipas kësaj dispozitë nëse gjykata ka shqiptuar
dënimin me burgim deri në 3 vjet për së cilën prej veprave penale, dënimi
unik nuk mund të jetë më i madh se 8 vjet.
Sistemi i kumulacionit me limitët e përcaktuara, aplikohet ne rastet
kur gjykata për veprat penale në bashkim shqipton dënime me gjobë. Sipas
nenit 71 par. 2 pika 4, nëse gjykata ka caktuar dënime me gjobë për secilën
nga veprat penale dënimi unik me gjobë nuk mund të tejkalojë shumën prej
25.000 euro, ose 500.000 euro kur një apo më shumë vepra penale janë kryer
me qëllim të përfitimit material. Nëse gjykata për disa vepra penale ka
shqiptuar dënime me burgim, ndërsa për vepra të tjera ka shqiptuar dënim me
gjobë, ajo shqipton një dënim unik me burgim dhe një dënim unik me gjobë,
me pajtim me nenin 71 par. 2 pika 4 të KP.
Dënimin plotësues gjykata e shqipton nëse është paraparë së paku për
një vepër penale, ose nëse gjykata ka shqiptuar dënime me gjobë për shumë
vepra penale atëherë ajo e shqipton një dënim unik me gjobë, sipas pikës 4
par. 2 të nenit 71.
Matja e dënimit personit të dënuar.
Sipas dispozitës së nenit 72 të KPPK,matja e dënimit personit të

dënuar bëhet sipas rregullave të parapara për veprat penale në bashkim.
Sipas këtyre dispozitave,në rastin e shqiptimit të dënimit unik për të gjitha
veprat penale,dënimin e shqiptuar më parë gjykata e trajton si të
përcaktuar,kurse dënimin e matë vetëm për veprat penale që nuk kanë qenë të
përfshira me aktgjykimin e mëparshëm . Më pas duke i aplikuar dispozitat e
kodit penal që i referohen matjes së dënimit për veprat penale në bashkim, e
shqipton dënimin unik për të gjitha veprat penale, zakonisht duke aplikuar
sistemin e asperacionit. Në rastet e këtilla dënimin apo pjesën e dënimin të
cilin e ka vuajtur i llogaritët në dënimin e shqiptuar.
Llogaritja e paraburgimit dhe e dënimit të mëparshëm
Paraburgimi është masë penalo juridike e paraparë me kodin penal

dhe kodin e procedurës penale. Paraburgimi nuk është dënim por masë për
sigurimin e prezencës të pandehurit në procedurën penale.
Sipas Kodit penal, koha që i pandehuri ka kaluar në paraburgim,si dhe
çdo lloj tjetër të privimit nga liria lidhur me veprën penale,detyrimisht
255
llogaritët në dënimin e shqiptuar me dënim me burgim,burgim afatgjatë,dhe

në dënimin me gjobë(neni 73 par. 1 të KPPK). Nga kjo rezulton se gjykata
me rastin e shqiptimit të dënimit duhet medoemos t’ia llogarisë të pandehurit
tërë atë kohë të cilën e ka kaluar në paraburgim,kështu që ai do ta mban
vetëm pjesën e mbetur. Sipas dispozitës së nenit 73 par. 2 të KPPK,dënimi
ose dënimi me gjobë të cilin i pandehuri e ka mbajtur përkatësisht e ka
paguar për kundërvajtje apo për delikt ekonomik,përfshihen në dënimin e
shqiptuar për vepër penale,tiparet e së cilës përfshijnë edhe tiparet e
kundërvajtjes apo deliktit ekonomik.
Masa mbrojtëse e cila është shqiptuar për kundërvajtje ose për delikt
ekonomik përfshihet në dënimin plotësues për vepër penale tiparet e së cilës i
përfshijnë edhe tiparet e kundërvajtjes apo deliktit ekonomik.
Një ditë paraburgim,një ditë të heqjes së lirisë,një ditë burgim,një ditë

burgim afatgjatë dhe 15 euro të dënimit me gjobë barazohen për qëllime të
llogaritjes sipas këtij neni.
Vërejtja e gjykatës
Vërejtja e gjykatës është sanksion penal i paraparë me dispozitën e

nenit 74 dhe 75 të KPPK.
Sipas dispozitës së nenit 74 të KPPK,qëllimi i vërejtjes së gjykatës
është që ti jepet kryesit qortimi kur duke pasur parasysh të gjitha rrethanat në
lidhje me veprën penale dhe kryesin,vërejtja gjyqësore është e mjaftueshme
për të arritur qëllimin e dënimit.
Vërejtja gjyqësore mund të shqiptohet për vepra penale për të cilat
është parapa dënimi me burgim deri në një vit ose dënimi me gjobë, në rast
kur veprat e tilla janë kryer në rrethana lehtësuese të cilat i bëjnë veprat
veçanërisht të lehta.
Përjashtimisht sipas dispozitës së nenit 74 par. 3 vërejtja e gjykatës
mund të shqiptohet dhe për veprat penale për të cilat është parapa dënimi me
burg deri tri vjet.
Pra vërejtja gjyqësore paraqet qortim serioz dhe publik që i bëhet
kryesit të veprës penale nga gjykata dhe njëherit i tërhiqet vërejtja që në të
ardhmen të mos kryej vepra penale.
Vërejtja e gjykatës shqiptohet me aktgjykim (por në dispozitën e
nenit 426 par. 2 të kodit të procedurës penale është parapa që kur gjykata e
shkallës së dytë çmon se ekzistojnë kushte ligjore për shqiptimin e vërejtjes
gjyqësore, e ndryshon aktgjykimin e shkallës së parë me aktvendim dhe
shqipton vërejtjen gjyqësore).
256
Konfiskimi i dobisë pasurore të fituar me veprën penale
Sipas parimeve të përgjithshme,askush nuk mund të mbaj dobinë

pasurore të cilën e ka fituarën mënyrë të kundërligjshme. Çdo fitim pasuror
që është rezultat i ndonjë vepre penale nuk ka bazë juridike dhe për këtë
shkak dobinë e këtillë askush nuk mund ta mbaj.
Dobia pasurore e fituar me kryerjen e veprës penale mund të jetë në të
holla apo gjësende të tjera të vlefshme.
Sipas dispozitës së nenit 82 të Kodit penal,gjykata është e obliguar që
ti a konfiskoj çdokujt dobinë pasurore që është rezultat i veprës penale.
Konfiskimi i dobisë pasurore shqiptohet me aktgjykim të gjykatës me

të cilin është konstatuar kryerja e veprës penale.
Intenca e ligjit është që me anë të kësaj mase të bëhet i pamundshëm
fitimi pasuror me anë të kryerjes së veprës penale. Qëllimi kryesor i kësaj
mase është që të rivihet aso gjendje pasurore ç‘farë ka qenë para kryerjes së
veprës penale.
Dobia pasurore konfiskohet nga çdo kush që ka pasur dobi nga vepra
penale. Lidhur me këtë në nenin 82 par. 1 të KP është paraparë shprehimisht.
“askush nuk mund ta mbajë dobinë pasurore të fituar me anë të kryerjes së
veprës penale”. Kjo masë para se gjithash shqiptohet ndaj kryesit, shtytësit,
ndihmësit dhe organizatorit të bashkimit kriminal. Kjo masë po ashtu
shqiptohet edhe ndaj personit të tretë të cilit iu është dhënë që ta ruaj pasurin
të fituar me vepër penale. Kryesit e veprës penale i konfiskohen të gjitha të
hollat, sendet me vlerë dhe çdo dobi tjetër pasurore që është fituar me
kryerjen e veprës penale, ndërsa në rastet kur konfiskimi nuk është i
mundshëm, kryesi detyrohet të paguaj shumën e të hollave e cila i përgjigjet
dobisë së fituar pasurore (neni 83 par. 1).
Konfiskimi i dobisë pasurore nga personat të tjerë
Dobia pasurore e cila është fituar me vepër penale dhe e cila është
bartur në personat tjerë, sipas nenit 82 par. 3, në rastet e tilla mund të ndodhin
dy situata.
- Kur pasuria e fituar me veprën penale është bartur në personat të tjerë.

- Kur pasuria është bartur në të afërmit e kryesit të veprës penale.
257
Nëse dobia pasurore është bartur në personat e tjerë, që të mund të

shqiptohet konfiskimi i dobisë pasurore, duhet të përmbushen dy kushte dhe
atë, kushti subjektiv dhe kushti objektiv. Kushti objektiv përmbushet në rastet
kur pasuria është bartur pa kompensim ose me kompensim që nuk i përgjigjet
vlerës reale. Kushti subjektiv përmbushet në rastet kur personi në të cilin
është bartur pasuria e ka ditur apo ka mundur të dijë se pasuria është fituar
me vepër penale.
Nëse dobia pasurore e fituar me veprën penale është bartur në të
afërmit e ngushtë, kjo dobi do të konfiskohet nëse nuk administrohen prova
se si kompensim kanë dhënë vlerën e plotë. Nga kjo rezulton se në rastet kur
të afërmit e kryesit të veprës penale kanë dhënë kompensimin e plotë, nuk ka
arsye që nga këta të konfiskohet dobia pasurore. Qëllimi i masës së
konfiskimit të dobisë pasurore është që personave t’iu bëhet e pa mundshme
të pasurohen me anë të kryerjes së veprës penale. Mirëpo me anë të kësaj
mase nuk guxohet të merret pasuria e cila nuk është rezultat i veprës penale.
Kërkesa pasurore e të dëmtuarit
Sipas dispozitës ligjore që i referohet kësaj çështje (neni 84) personi i

dëmtuar me veprën penale ka përparësi në realizimin e kërkesës pronësoro-
juridike. Lidhur me kërkesën e personit të dëmtuar me veprën penale, mund
të paraqitën dy situata,
- ku i dëmtuari ka paraqitur kërkesën pronësoro-juridike,

- situata kur kërkesën pronësoro juridike nuk e ka paraqitur.
Në rastin kur i dëmtuari në procedurën penale e paraqet kërkesën

pronësoro juridike, gjykata mund të vendos për tërë kërkesën. Nëse fitimi
pasuror të cilin i akuzuari e ka realizuar me veprën penale është në lartësi të
vlerës së kompensimit të dëmit, të cilin ia ka caktuar gjykata, atëherë nuk ka
arsye që gjykata të shqiptoj edhe masën e konfiskimit të pasurisë, ngase kjo
dobi është marr. Mirëpo nëse fitimi pasuror të cilin e ka realizuar me veprën
penale i akuzuari është më i madh se vlera të cilën gjykata ka vendosur lidhur
me kërkesën pronësoro juridike, gjykata do të shqiptoj masën e marrjes së
dobisë pasurore.
Mund të ndodhë që i dëmtuari i cili e ka paraqitur kërkesën pasurore
juridike në procedurën penale, lidhur me kërkesë të udhëzohet në kontest
civil. Në raste të tilla i dëmtuari mund të kërkoj që të kompensohet nga
shuma e vlerës e cila është konfiskuar, nëse e fillon procedurën kontestimore
258
brenda afatit prej 6 (gjashtë) muaj, nga dita e plotfuqishmërisë së vendimit

me të cilin është udhëzuar në procedurën kontestimore dhe nëse brenda afatit
3 (tre) muaj, nga dita e plotfuqishmërisë së vendimit me të cilin është
zgjidhur pozitivisht kërkesa e tij, e kërkon kompensimin nga vlera e cila
është konfiskuar. Dhe situata e dytë shprehet në rastin kur i dëmtuari nuk e
paraqet kërkesën pronësoro juridike në procedurën penale. Në rastin e tillë i
dëmtuari mund të kërkoj kompensimin e dëmit nga vlera e konfiskuar nëse e
fillon procedurën e kontestit civil në afat prej 3 (tre) muaj nga dita kur ka
marr vesh për aktgjykimin me të cilin është konfiskuar dobia pasurore dhe
më së voni në afatin prej 2 (dy) vitesh nga plotfuqishmëria e vendimit mbi
konfiskimin e dobisë pasurore dhe nëse në afatin prej 3 (tre) muaj nga dita e
vendimit të plotfuqishëm me të cilin është vërtetuar kërkesa e tij, kërkon
kompensimin nga vlera e dobisë pasurore e cila është konfiskuar (neni 84
par. 3 të KP) .
Konfiskimi i dobisë pasurore nga personat juridik
Sipas dispozitës së nenit 85 ,nëse me anë të kryerjes së veprës penale

të kryer nga ana e kryerësit përfiton dobi pasurore një organizatë biznesi ose
ndonjë person tjetër juridik ,kjo dobi pasurore e organizatës së biznesit ose
personit juridik konfiskohet.
Rehabilitimi
Rehabilitimi nënkupton kthimin e të drejtave personit të dënuar pasi

ta ketë mbajtur dënimin. Gjithashtu me rehabilitimin nënkuptojmë edhe
shlyerjen e pasojave juridike në ato legjislacionit të cilat i njohin këto pasoja,
si dhe shlyerjen e dënimeve nga evidenca e të ndëshkuarve.
Institutin e rehabilitimit e njeh edhe KP i Kosovës, neni 86. në këtë
dispozitë është paraparë shprehimisht se pas dënimit të mbajtur, amnistisë,
ose faljes, parashkrimit, personat e dënuar i gëzojnë të gjitha të drejtat e
përcaktuara me ligj dhe me dispozita të tjera dhe mund ti fitojnë të gjitha të
drejtat përveç rasteve kur ndryshe është përcaktuar me kod. Rehabilitimi
është në funksion të risocializimit dhe reintegrimit të personit të dënuar në
shoqëri.
KP i njeh dy lloje të rehabilitimit, rehabilitimi ligjor që paraqitët në
mënyrë automatike me kalimin e kohës së caktuar me ligj pas dënimit të
mbajtur dhe me kusht që personi i dënuar gjatë kësaj periudhe të mos kryej
259
vepër të re penale, dhe rehabilitimi gjyqësor i cili për nga efekti është
i njëjtë me rehabilitimin ligjor, mirëpo ky realizohet ndryshe. Sipas KP të
Kosovës nenin 86, pasi që i dënuari e mban dënimin, i fiton të gjitha të drejtat
që i ka pasur para se të ketë kryer veprën penale për të cilën është dënuar.
Në KP të Kosovës janë paraparë dy kufizime dhe ato i referohen
dënimit me burgim mbi 15 vjet dhe dënimit me burgim afatgjatë, ku sipas
dispozitës së nenit 87 parashihet se këto dy dënime nuk mund të shlyhen, dhe
kufizimi i dytë sipas nenit 87 par. 4 ekziston se dënimi nuk mund të shlyhet
gjatë kohës së masave të trajtimit të detyrueshëm.
Rehabilitimi gjyqësor mund të kërkohet nëse ka kaluar gjysma e afatit
e paraparë me ligj dhe nëse i dënuari gjatë kësaj kohe nuk ka kryer vepër të re
penale.
Parashkrimi
Parashkrimi apo vjetërsimi është institut juridik i cili shpie në

shuarjen e sanksioneve penale për shkak të kalimit të kohës së caktuar me
ligj. Kur paraqitët parashkrimi (vjetërsimi) shteti humb të drejtën e zbatimit
të sanksioneve penale ndaj kryesit të veprës penale.
Në çdo fazë të procedurës penale gjykata dhe organet e tjera të
ndjekjes penale si dhe organet e ekzekutimit të sanksioneve penale janë të
detyruara sipas detyrës zyrtare të kujdesen të marrin parasysh dhe ta zbatojnë
parashkrimin. Parashkrimi shprehet sipas fuqisë së ligjit (ex llege), në të
gjitha rastet kur skadojnë afatet e parashkrimit.
E drejta penale i njeh dy lloje të parashkrimit:
- parashkrimi i ndjekjes penale

- parashkrimi e ekzekutimit të dënimit.
Parashkrimi i ndjekjes penale, konsiston në atë se për shkak të kalimit

të afatit i cili është i paraparë me ligj nuk mund të ndërmerret ndjekja penale
dhe personit nuk mund të shqiptohet dënimi për vepër penale që e ka kryer.
Koha që duhet të kaloj për tu bërë parashkrimi quhet afati i parashkrimit.
Afatet e parashkrimit janë të ndryshme. Sa do të jetë i gjatë afati i
parashkrimit varet nga lloji dhe lartësia e dënimit të paraparë për veprën e
caktuar penale. Sipas nenit 90 par. 2 të KPK janë të paraparë afatet e
parashkrimit.
260
Nëse për veprën penale janë të paraparë shumë dënime afati i

parashkrimit caktohet sipas dënimit më të rëndë.
Nëse vepra penale ka ngelur në tentativë, vlen afati i parashkrimit që
është i paraparë për veprën penale të përfunduar.
Të veprat penale me mos veprim afati i parashkrimit i ndjekjes penale
fillon të ec prej momentit kur ka pushuar obligimi i kryesit që të ndërmerr
veprimin e caktuar.
Në rastet kur vepra penale është kryer në bashkëpunim, afati i
parashkrimit fillon të ec prej ditës kur fillon të ec për kryesin e veprës penale,
përkatësisht prej ditës kur është ndërmarr veprimi i kryerjes.
Afati i parashkrimit të ndjekjes penale fillon të ec nga dita kur është
kryer vepra penale, përkatësisht kur kryesi ka vepruar ose ka qenë i obliguar
të veproj. Për veprat penale të përbëra afati i parashkrimit fillon të ec prej
momentit kur është kryer pjesa e fundit përkatësisht veprimi i fundit i asaj
tërësie. Për veprat penale të vazhduara afati i parashkrimit fillon të ec prej
momentit kur është ndërmarr veprimi i fundit i cili është në përbërje të veprës
penale të vazhdueshëm. Për veprat penale permanentë afati i parashkrimit
fillon të ec prej momentit kur ka pushuar gjendja e kundërligjshme. Të veprat
penale kolektive, afati i parashkrimit fillon të ec prej ditës kur është kryer
vepra e fundit e cila hyn në përbërje të veprës penale kolektive.
Gjatë afatit të parashkrimit mund të paraqitën rrethanat e caktuara të

cilat e pengojnë ecjen e afatit të parashkrimit të ndjekjes penale dhe shpijnë
në ndalje apo ndërprerje.
- ndalja e parashkrimit të ndjekjes penale paraqitët atëherë kur për
shkak të disa rrethanave të parapara me ligj ndjekja penale nuk mund të
fillohet apo nëse ka filluar e njëjta nuk mund të vazhdohet sipas ligjit. Gjatë
asaj kohe deri sa janë të pranishme ato rrethana të cilat e pengojnë fillimin
apo vazhdimin e ndjekjes penale parashkrimi nuk mund të rrjedhë. Kjo
ngecje e afatit të parashkrimit për shkak të efektit të rrethanave të caktuara
quhet ndalja e parashkrimit. Kur pushojnë pengesat që e kanë shkaktuar
ndaljen e parashkrimit afati i parashkrimit vazhdon të ecë. Në këto raste aq
kohë sa ka zgjatur dalja për aq kohë vazhdohet afati i parashkrimit. Në
drejtën penale njihen dy lloj të pengesave të cilat mund të shkaktojnë ndaljen
e afatit të parashkrimit: pengesat faktike dhe pengesat juridike.
Pengesat faktike janë ato rrethana dhe situata reale të cilat e bëjnë të
pamundshëm fillimin apo vazhdimin e ndjekjes penale. Rrethana apo situata
të tilla janë p.sh. arratisja, nuk dihet vendbanimi i kryesit, tërmeti, vërshimet,
zjarri dhe rrethanat tjera të ngjashme të cilat e bëjnë të pamundshme punën e
gjykatave.
261
Pengesat juridike ekzistojnë atëherë kur është fjala për ndonjë

rrethanë apo situatë të natyrës juridike, për shkak të cilave nuk mund të
fillohet apo të vazhdohet ndjekja penale. Rrethana të tilla p.sh. janë imuniteti,
sëmundja psikike e të pandehurit.
Ndërprerja e parashkrimit të ndjekjes penale qëndron në faktin se
gjatë kohës sa zgjasin rrethanat të cilat ligji veçmas i parasheh afati i
parashkrimit ndërpritet. (neni 91 par. 3) në këto rast koha e kaluar para
ndërprerjes nuk llogaritët, por parashkrimi fillon të ec rishtas (neni 91 par. 5).
KP i njeh dy shkaqe të cilat shpijnë ndërprerjen e parashkrimit.
- parashkrimi i ndjekjes penale ndërpritet në çdo veprim të organit

kompetent shtetëror i cili ndërmerret me qëllim të ndjekjes së kryesit të
veprës penale.
- kryerja të veprës së re penale gjatë afatit të parashkrimit, vepra penale

e re nga pesha duhet të jetë e njëjtë apo më e rëndë se ajo që është kryer më
parë.
Parashkrimi absolut i ndjekjes penale.
Ndalja dhe ndërprerja e parashkrimit mund të shpijnë praktikisht që

kur njëherë të mos shkaktohet parashkrimi. Për këtë arsye KP i ka paraparë
parashkrimin absolut të ndjekjes penale, i cili paraqitët (lind) kur kalon
dyfishi i kohës që kërkohet sipas ligjit për parashkrimin (neni 91 par. 6)
kështu p.sh. nëse për ndonjë vepër penale është paraparë parashkrimi relativ
për 2 vjet, parashkrimi absolut do të jetë 4 vit, apo nëse për një vepër është
paraparë afati i parashkrimit relativ 3 vjet, parashkrimi absolut do të jetë 6
vite.
Parashkrimi i ekzekutimit të dënimit.
Parashkrimi i ekzekutimit të dënimit konsiston në atë se pas kalimit të

kohës së paraparë me ligj, dënimi i shqiptuar nuk mund të ekzekutohet. Kjo
situatë mund të ndodhë nëse dënimi nuk ka filluar të ekzekutohet apo nëse
ekzekutimi i tij është ndërprerë. Afati i parashkrimit të ekzekutimit të dënimit
fillon të rrjedhë nga dita kur aktgjykimi është bërë i plotfuqishëm ndërsa nëse
është revokuar dënimi alternativ, nga dita kur vendimi mbi revokimin është
bërë i plotfuqishëm (neni 94 par. 1).
Afatet e parashkrimit të ekzekutimit të dënimit janë të ndryshme
262
varësisht prej llojit dhe lartësisë së dënimit të shqiptuar (neni 92 të KP).

Afati i parashkrimit të ekzekutimit, nëse personi i dënuar ka ikë nga
burgu fillon të ec prej ditës kur i dënuari është arratisur .
Ngjashëm si të parashkrimi i ndjekjes penale gjithashtu edhe të
parashkrimi i ekzekutimi të dënimit mund të paraqitën ndalja dhe ndërprerja
e ekzekutimit të dënimit.
Parashkrimi absolut të ekzekutimit të dënimit.
Ndalja dhe ndërprerja e parashkrimit të dënimit prodhojnë të njëjtin

efekt si të ndarja dhe ndërprerja e parashkrimit të ndjekjes penale.
Parashkrimi absolut i ekzekutimit të dënimit paraqitët në çdo rast kur të kaloj
dyfishi i kohës që kërkohet sipas ligjit për parashkrimin e ekzekutimit, pa
marr parasysh sa ndalje dhe ndërprerje kanë qenë dhe pa marr parasysh kohë
zgjatjen e tyre (neni 94 par .5). Në rastet kur shkaktohet (lind) parashkrimi
absolut i ekzekutimit të dënimit ,dënimi i shqiptuar nuk mund të ekzekutohet.
Parashkrimi i ekzekutimit të dënimeve plotësuese dhe masave të
trajtimit të detyrueshëm.
Dënimet plotësuese si dhe dënimet kryesore janë llojet e sanksioneve
penale andaj edhe ndaj tyre vlen instituti i parashkrimit.
Sipas KP parashkrimi i ekzekutimit të dënimit me gjobë si dënim
plotësues, shprehet në rastet kur të kenë kaluar dy vjet nga dita e aktgjykimit
me të cilin ky dënim bëhet i plotfuqishëm (neni 93 par. 1). Parashkrimi i
ekzekutimit të dënimeve të tjera plotësuese shprehet ne rastet kur të kenë
kaluar 5 vjet nga dita e aktgjykimit me të cilat këto dënime bëhen të
plotfuqishme (neni 93 par. 2).
Parashkrimi i ekzekutimit të masës, trajtimit të detyrueshëm paraqitët

kur të kalojnë 3 vjet nga plotfuqishmëria e aktgjykimit me të cilin është
shqiptuar kjo masë (neni 93 par. 3).
MOSPARASHKRIMI I VEPRAVE PENALE TË GJENOCIDIT

DHE KRIMEVE TË LUFTËS
Instituti i parashkrimit të ndjekjes penale dhe të ekzekutimit të

dënimit parimisht është përvetësuar për të gjitha veprat penale. I vetmi
përjashtim nga ky parim janë veprat penale të gjenocidit dhe krimeve të
263
luftës. Rrjedhimisht sipas KP pa marr parasysh sa kohë kanë kaluar prej

momentit të kryerjes së veprës penale, nuk mund të bëhet parashkrimi i
ndjekjes penale dhe të ekzekutimit të dënimit për veprat penale të gjenocidit,
krimeve të luftës dhe krimeve kundër njerëzimit si dhe për veprat penale për
të cilat sipas të drejtës ndërkombëtare nuk mund të zbatohet parashkrimi
(neni 95 të KPPK).
PJESA E POSAÇME E KODIT PENAL
Vështrim i përgjithshëm.
Veprat penale kundër Kosovës dhe Banorëve të saj.
1. Kalimi i paautorizuar i vendkalimeve kufitare ose i vijës kufitare.

(neni 114 të KPPK).
Duke u nisur nga përkufizimi ligjor i kësaj vepre penale mund të

konkludohet se qëllimi i ligjdhënësit me përcaktimin e kësaj vepre penale,
është mbrojtja dhe pacenueshmëria e kufijve të Kosovës nga kalimet e
paautorizuara (ilegale).
Kështu vepra themelore sipas nenit 114 është se “kushdo që kalon
kufirin shtetëror ose atë administrativë të Kosovës në cilin do vend përveç në
vendkalimet e autorizuara kufitare dënohet me gjobë prej 250 euro ose me
burgim prej 3 muaj.
Në paragrafin 2 të këtij neni janë paraparë rrethanat e veçanta në të
cilat mund të kryhet kjo vepër penale dhe nëse kryhet në rrethana të parapara
në paragrafin 2 dhe 3, kryesi i veprës dënohet më ashpër.
Sipas paragrafit 2 vepra penale e kalimit të paautorizuar nëse kryhet

nga kryesi i shoqëruar me një fëmijë ose me ndonjë person tjetër, kryesi do të
dënohet me gjobë prej 2.500 euro ose me burgim deri në një vit.
Sipas paragrafit 3 të këtij nenit po ashtu janë paraparë rrethanat të

posaçme që veprën e bëjnë më të rëndë dhe më të rrezikshme, dhe këto
rrethana janë:
a. kryesi më parë ka qenë i dënuar për veprën penale nga ky nen,

b. gjatë kohës së arrestimit kryesi ikë, tenton të ikë ose në ndonjë formë
tjetër reziston arrestimit nga policia ose KFOR-i,
264
c. kalimi bëhet ndërmjet orës 20:00 (8) në mbrëmje dhe orës 06:00 të
mëngjesit, gjatë periudhës kohore prej 1. prill deri më 30. shtator, ose
ndërmjet orës 18:00 (6) në mbrëmje deri në orën 06:00 në mëngjes,
gjatë periudhës 1 tetorit deri më 31 mars,
d. nëse kryesi posedon armë, municion, rroba ushtarake, furnizime apo
pajisje.
Pra këto janë rrethanat të cilat me ligj janë paraparë si rrethana që

veprën e bëjnë ma të rëndë nga vepra themelore e paraparë në dispozitën e
nenit 114 par. 1.
Me paragrafin 4 të këtij neni është paraparë se nuk është penalisht
përgjegjës personi i cili në një pikë kufitare e bënë kalimin e pa autorizuar,
nëse kalimi ka ndodhur në një vend kalim i cili përkohësisht është hapur nga
komandanti i KFOR-it.
Po ashtu me paragrafin 5 të këtij neni është paraparë se nuk mund
fillon procedura penale nga ky nen, apo të vazhdohet procedura kundër
refugjati në mirë besim ose kundër personit të zhvendosur brenda vendit që
vjen nga territori ku jeta e tij, trupi a lirit fundamentale ose të drejtat janë të
rrezikuara, me kusht që ai të jetë i paraqitur policisë, KFOR-it brenda një
kohe të arsyeshme dhe të tregojë arsye bindëse për kalimin e vend kalimit të
paautorizuar të kufirit shtetëror ose administrativë.
2. Nxitja e urrejtjes,e përçarjes ose mos durimit

kombëtar,racor,fetar a etnik(neni 115 të KPPK).
Vepra penale e nxitjes së urrejtjes sipas dispozitës së nenit 115 kryhet

në atë mënyrë që kryesi nxitë ose përhapë publikisht, urrejtje, përçarje ose
mos durim midis grupeve kombëtare, racore, fetare, etnike a çfarëdo grupesh
të tjera të tilla që jetojnë në Kosovë në mënyrën e cila mund të prish rendin
publik.
Me paragrafin 2 të këtij neni janë paraparë rrethanat të posaçme, në të
cilat nëse kryhet vepra penale, veprën e bënë më të rëndë dhe dënimi është
më i rëndë. Këto rrethana janë nëse nxitja bëhet në mënyrë sistematike ose
duke keqpërdorur pozitën a autorizimet, apo shkakton trazira, dhunë e pasoja
të tjera të rënda.
Sipas paragrafit 3 të këtij neni nëse vepra penale kryhet përmes
detyrimit, rrezikimit të sigurisë duke i përqeshur simbolet kombëtare, racore,
etnike, apo fetare ose duke dëmtuar pasurinë e personit tjetër ose duke
përdhosur monumentet apo varrezat.
Me paragrafin 4 të këtij neni janë paraparë rrethanat e posaçme për
265
kryerjen e veprës penale nga par. 3 të cilat veprën e bëjnë më të rëndë dhe
këto rrethana janë se nëse kryesi keqpërdor pozitën, autoritetin apo shkakton
trazira, dhunë ose pasoja të tjera të rënda, do të dënohet për veprën penale me
burgim prej një deri dhjetë vjet.
VEPRAT PENALE KUNDËR TË DREJTËS NDËRKOMBËTARE
1. Kontrabandimi me imigrantë (neni 138 të KPPK).
Sipas dispozitës së nenit 138 të KPPPK-së, kontrabandim me

imigrantë nënkupton,prokurim me qëllim të fitimit të drejtpërdrejt ose
tërthorazi të një dobie pasurore a financiare i një hyrjeje të paligjshme të
personit në Kosovë i cili nuk është banor i Kosovës ose në shtetin në të cilin
personi nuk është banor i përhershëm apo shtetas i huaj.
Hyrja e paligjshme sipas dispozitës në fjalë,do të thotë kalim i kufirit
ose kufirit administrativ të Kosovës pa i respektuar kushtet e domosdoshme
për hyrje të ligjshme në Kosovë ose kalim i kufijve të shtetit pa i respektuar
kushtet e domosdoshme për hyrjen e ligjshme në atë shtet.
Dokumenti i rrejshëm i udhëtimit ose identifikimit do të thotë çfarëdo
dokumenti i udhëtimit ose identifikimit.
- i falsifikuar ose ndryshuar në ndonjë mënyrë të caktuar nga cilido
person pos nga personi ose organi i autorizuar në bazë të ligjit për të prodhuar
ose lëshuar dokument udhëtimi ose identifikimi.
- që është lëshuar ose është siguruar në mënyrë jo të duhur përmes
keqinterpretimit, korrupsionit ose trusnisë apo çfarëdo mënyrë tjetër të
kundërligjshme ose,
- shfrytëzohet nga personi i cili nuk është mbajtësi i tij i vërtet.
2. Trafikimi me njerëz ,(neni 139 të KPPK).
266
VEPRAT PENALE KUNDËR JETËS DHE TRUPIT.
Vrasja neni 146.

Sipas dispozitës së nenit 146, vrasja ekziston kur kryesi e privon
personin tjetër nga jeta.
Pra sipas dispozitës së nenit 146 vrasja do të ekziston kur kryesi e
privon nga jeta personin tjetër, kemi të bëjmë me personin e gjallë.
Objekt sulmues pra është njeriu i gjallë. Foshnja e pa lindur, dhe
nostrumi janë gjallesa, dhe janë të mbrojtura me ketë dispozitë. Vepra penale
e vrasjes mund të kryhet deri në momentin deri sa njeriu është gjallë.
Veprimet e kryerjes së veprës penale të vrasjes, me kod nuk janë të
përcaktuara, por konsiderohet çdo veprim ose mos veprim me të cilin
shkaktohet vdekja e njeriut. mjetet me të cilat mund të kryhet vepra penale e
vrasjes janë të ndryshme, me armë, helmim, energjinë elektrike, ngulfatje ose
çdo veprim tjetër me të cilin personi privohet nga jeta.
Pasoja e veprës penale të vrasjes është vdekja e personit tjetër.
Me dispozitën e nenit 147 të KP të Kosovës është paraparë vepra

penale të vrasjes së rëndë, dhe ajo ekziston nëse përmbushen këto kusht:
1. nëse nga jeta privohet fëmija,

2. privohet nga jeta femra për të cilin kryesi e din se është shtatzëne,
3. privon nga jeta personin tjetër në mënyrë mizore apo dinake,
4. privon nga jeta personin tjetër dhe në atë rast me dashje e vë në rrezik
jetën e një ose më shumë personave,
5. privon nga jeta personin duke vepruar mizorisht e dhunshëm,
6. privon nga jeta personin tjetër nga motivet racore, nacionale apo
fetare,
7. privon nga jeta personin tjetër me qëllim të fitimit të dobisë pasurore,
8. privon nga jeta me qëllim të kryerjes apo të fshehjes së ndonjë vepre
tjetër penale,
9. privon nga jeta personin tjetër nga hakmarrja e paskrupullt apo nga
motivet të tjera të ulëta,
10. privon nga jeta personin tjetër zyrtar gjatë kohës së ushtrimit të
detyrës në mbrojtje të rendit ligjor, sigurimit të njerëzve apo të
267
pasurisë, zbulimit të veprave penale, arrestimit të kryesit të veprës penale,

rruajtjes së personave të privuar nga liria ose rruajtjes së rendit dhe të
paçes publike,
11. me dashje kryen dy apo më shumë vrasje, përveç veprave të cilat janë
paraparë në nenet 148 (vrasja e kryer në gjendje të afektit mendor)
dhe 150 (vrasja e foshnjave gjatë lindjes), ose
12. privon nga jeta personin dhe më parë ka qenë i dënuar për vrasje,
përveç veprave të parapara në nenin 148 dhe 150 të KP.
Vepra penale nga neni 152, ndërprerja e pa lejuar e shtatzënësisë.
Sipas dispozitës të nenit 152 par. 1, vepra penale kryhet nëse dikush
në kundërshtim me dispozitat ligjore mbi ndërprerjen e shtatzënësisë dhe me
pëlqimin e gruas shtatzënë ndërpretë shtatzëninë, fillon ta kryej ndërprerjen e
shtatzënisë, ose i ndihmon që ta ndërpre shtatzëninë kryesi do të dënohet me
burgim prej 3 muaj deri 3 vjet.
Pra vepra themelore i përmban tri veprime alternative për kryerjen e
veprës penale me pëlqimin gruas shtatzënë. Këto veprime janë, nëse fillon ta
kryejë ndërprerjen, nën 2 e ndërpretë shtatzëninë, dhe veprimi i 3 i ndihmon
në ndërprerjen e shtatzënisë.
Pra vepra penale është kryer me vet faktin se veprimi i ndërprerjes së
shtatzënisë është ndërmarr, pavarësisht se a është kryer ndërprerja e
shtatzënisë.
Para grafi 2 i nenit 152 ka paraparë veprën ma të rëndë, nëse
ndërprerja e shtatzënisë bëhet pa pëlqimin e gruas shtatzëne, dhe në këtë rast
dënimi është prej një deri në tetë vjet. Paragrafi 3 i nenit 152 ka paraparë dhe
rrethana të cilat këtë vepër e bëjnë më të rëndë, nëse vepra penale nga
paragrafi 1 dhe paragrafi 2 rezulton me lëndim të rëndë trupor, me dëmtim të
rëndë të shëndetit ose me vdekje të gruas shtatzëne, dhe në këtë rast kryesi do
të dënohet me burgim prej 6 muaj deri në 5 vjet, për paragrafin 1, ndërsa së
paku 3 vjet burgim për veprën penale nga paragrafi 2.
Kryesi i kësaj vepre penale mund të jetë secili person i cili fillon
ndërprerjen, e kryen ndërprerjen ose ndihmon në kryerje të ndërprerjes së
shtatzënisë. Mjetet e kryerjes së kësaj vepre penale mund të jenë të
ndryshme, kimike (brendshme) dhe jashtme (mekanike).
Vepra penale lëndimi i lehtë trupor neni 153 të KPPK
Lëndimi trupor me kuptimin e gjerë mjekësor është dëmtimi organikë

ose dëmtimi shpirtëror i trupit të njeriut.
268
Objekti mbrojtës i kësaj vepre penale është tërësia (integriteti) trupor i

personit tjetër dhe shëndetit i tij. Objekti sulmues është njeriu pra njeriu i
gjallë prej lindjes deri të vdekja, pavarësisht gjendjen e tij shëndetësore.
Lëndimet trupore vlerësohen në momentin e shkaktimit të tyre, pa marr
parasysh mundësit e intervenimeve mjekësore, shpëtimi eventual i jetës
personit të lënduar, gjendjen e tij të më pashme shëndetësore dhe moshën e
tij.
Me dispozitën e nenit 153 të KP të Kosovës është paraparë që kushdo

që personit tjetër i shkakton lëndim trupor i cili rezulton,
a. me dëmtimin e përkohshëm ose dobësimin e një organi a pjesë të

trupit të personit tjetër,
b. zvogëlimin e përkohshëm të aftësisë së personit tjetër për të punuar,
c. shëmtimin e përkohshëm të personi tjetër ose
d. dëmtimin e përkohshëm të shëndetit të personi tjetër.
Me dëmtim të shëndetit të personit tjetër konsiderohet dëmtimi i cili

shkakton ose ndihmon në keqësimin e ndonjë sëmundje, ose ndonjë
sëmundjeje shpirtërore. Kjo do të thotë zvogëlimin e funksionimit të
integritetit trupor ose keqësimit të gjendjes ekzistuese.
Me paragrafin 2 të nenit 153 është paraparë vepra më e rëndë nëse
kryhet në rrethana të posaçme të parapara në këtë paragraf, dhe atë nëse
vepra kryhet me armë, me ndonjë mjetë të rrezikshëm, me ndonjë send tjetër
të përshtatshëm për shkaktimin e lëndimit të rëndë trupor ose dëmtimin të
rëndë të shëndetit.
Me paragrafin 3 është paraparë mundësia që kryesit të veprës penale
ti shqiptohet vërejtja gjyqësore si sanksion më i but penal, nëse kryesi ka
qenë i provokuar nga sjellja çnjerëzore ose e vrazhdë e palës së dëmtuar.
Me paragrafin 4 të këtij neni është paraparë vepra më e rëndë dhe atë
nëse kryhet nën kushtet që i parasheh ky paragraf dhe atë nëse kryesi është në
marrëdhënie familjare me të dëmtuarin, në këtë rast kryesi dënohet së paku 3
muaj deri në 3 vjet për veprën penale nga paragrafi 1, ose me burgim prej 6
muaj deri në 3 vjet për veprën penale nga paragrafi 2.
Kualifikimin e lëndimeve trupore gjykata e bënë me ndihmën e
ekspertëve të mjekësisë ligjore, të cilit e përcaktojnë natyrën e lëndimeve (të
lehta, të rënda), mjetin me të cilin janë shkaktuar dhe pasojat.
Lëndimet trupore mund të shkaktohen me mjetë të ndryshme dhe
veprime të ndryshme.
Në mjekësin ligjore ndarja e lëndimeve bëhet, në mekanike, kimike,
fizike, bakteriologjike dhe të tjerë.
269
Pra veprimi i kryesit të veprës penale ka të bëjë me dëmtimin e trupit

dhe keqësimin e shëndetit.
Vepra mund të kryhet me veprim dhe mosveprim.
Veprën mund ta kryejë secili person.
VEPRAT PENALE KUNDËR LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË

NJERIUT
Vështrimi i përgjithshëm.
Vepra penale e shtrëngimit (neni 160 të KPPK)
Sipas dispozitës së nenit 160, vepra penale kryhet në atë mënyrë që,
kushdo që e detyron personin tjetër me dhunë ose kanosje serioze të kryejë
ose mos të kryej një vepër ose të pajtohet me një vepër, dënohet me gjobë ose
me burgim deri në 6 muaj. Sipas paragrafit 2 të këtij neni, kushdo që veprën
penale nga paragrafi 1 e kryen ndaj fëmijës ose personit me të cilin kryesi
është në marrëdhënie familjare dënohet me burgim prej 3 muaj deri në 5 vjet.
Sipas paragrafit 3 të këtij neni nëse vepra penale kryhet në rrethanë

posaçërisht të paraparë në këtë nenë si rrethanë e posaçme e cila veprën e
bënë më të rëndë dhe atë nëse vepra penale kryhet si anëtar i një grupi, kryesi
do të dënohet prej 3 muaj deri në 5 vjet.
Me qenë se me dispozitat e kodit të procedurës penale është paraparë

ndjekja penale sipas propozimit të palës së dëmtuar, në rastin konkret me
paragrafin 4 të këtij neni është paraparë se për veprën penale nga neni 160
par. 1 dhe paragrafi 2, procedura penale do të fillohet me propozim të palës
së dëmtuar, çka praktikisht do të thotë se edhe nëse është kryer vepra penale
nga neni 160 par. 1 dhe paragrafi 2, nëse nuk ka propozim të palës së
dëmtuar procedura penale nuk mund të fillohet.
Vepra penale e cenimit dhe paprekshmërisë së banesës, neni 166 të

KPPK
Sipas dispozitës së nenit 166 paragrafi 1 vepra penale e cenimit dhe
270
pa prekshmërisë së banesës, kryhet në atë mënyrë që kushdo që në mënyrë të

kundërligjshme hynë në banesë ose në objektin e mbyllur të personi tjetër apo
nuk largohet nga objektet e tilla sipas kërkesës së personit të autorizuar
dënohet me burgim deri në 3 vjet.
Pra vepra penale e cenimit dhe pa prekshmërisë së banesave dhe

objekteve të tjera të mbyllura kryhet kur veprimi ndërmerret nga personi i cili
vepron në mënyrë të kundërligjshme, (pra nga personi i paautorizuar për të
vepruar).
Pacenueshmëria dhe pa prekshmëria e banesës dhe objekteve të
mbyllura, është një nga drejtat themelore të njeriut, andaj ligjdhënësi me
përcaktimin e kësaj vepre penale e mbron këtë të drejtë themelore të njeriut.
Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë dhe tentativa e kësaj

vepre penale.
Vepra më e rëndë se vepra themelore, është e paraparë me paragrafin 3 të

këtij nenin, dhe atë në rast, veprën penale e kryen personi zyrtar gjatë
ushtrimit të detyrës.
Vepra penale mashtrimi në votime neni 180 të KPPK
Sipas dispozitës së nenit 180 vepra penale e mashtrimit në votime

kryhet në atë mënyrë që, kryesi i falsifikon rezultatet e zgjedhjeve apo të
votimeve në Kosovë, në atë mënyrë që shton, hekë apo i shlyen votat apo
nënshkrimet, duke i numëruar në mënyrë jo të saktë, duke i regjistruar në
mënyrë jo të saktë rezultatet e zgjedhjeve në dokumentet zgjedhore apo këtë
e kryen në ndonjë mënyrë tjetër ose i publikon rezultatet e zgjedhjes a të
votimit që nuk i përgjigjen votimit të kryer, dënohet me burgim prej 6 muajve
deri në 5 vit.
Pra vepra penale e mashtrimit në votimet, kryhet në atë mënyrë që
kryesi falsifikimin e rezultateve të zgjedhjeve apo votime i bënë duke shtuar,
hequr, shlyer, numrin jo të saktë apo regjistrimin në mënyrë jo të saktë, apo
këtë e bënë në mënyrë tjetër ose i publikon rezultatet e zgjedhjeve apo
votimeve që nuk i përgjigjen rezultateve të zgjedhjeve apo votimeve.
Këtë vepër penale pra mund të kryen kushdo qoftë.
271
VEPRA PENALE KUNDËR TË DREJTAVE NË MARRËDHËNIE TË

PUNËS.
Shumica e Kodeve Penale bashkëkohore nuk e parasheh si grup të

veçantë, grupin e veprave penale kundër të drejtave nga marrëdhënia e punës.
Në disa shtete mbrojtja e drejtave nga marrëdhënia e punës realizohet në
kuadër të drejtës civile, ndërsa Kodet Penale që e parashohin mbrojtjen
penale, vepra penale janë të sistemuara në atë grup të veprave penale të cilat
e parashohin dhe inkriminimet tjera të cilat iu kufizojnë ose u pamundësojnë
të drejtat që iu takojnë me ligj. Edhe Kodi Penal i Kosovës i mbron këto të
drejta me përcaktimin e veprave penale për të drejtat nga marrëdhënia e
punës.
Veprat penale kundër të drejtave në marrëdhënie të punës, të cilat
shkurtimisht do ti shqyrtojmë në këtë material janë:
1. cenimi i të drejtave nga marrëdhënia e punës (neni 182 të KPPK),

2. rrezikimi i sigurisë në punë.
Sipas dispozitës së nenit 182, vepra penale e cenimit të drejtave nga

marrëdhënia e punës, kryhet në atë mënyrë që “kushdo që me vet dije nuk e
zbaton ligjin apo kontratën kolektive mbi punësimin apo pushimin e
marrëdhënies së punës, për pagën apo të ardhurat e tjera, për kohëzgjatjen e
orarit të punës, për pushim apo në mungesë në punë, mbrojtjen e grave,
fëmijëve, apo personave me pa aftësi, apo për punën jashtë orarit ose për
punën e natës dhe në këtë mënyrë punëtorit ia mohon apo ia kufizon të drejtat
që i takojnë,
Sipas veprimit të kryerjes së kësaj vepre penale, kjo vepër penale
është e paraparë me normë banket (kushdo), pra me këtë vepër penale
shkelen normat juridike mbi të drejtat e punëtorëve në punësim apo të
punësuarve.
Vepra e dytë penale, rrezikimi i sigurisë në punë neni 186 të KPPK
Edhe kjo vepër penale është paraparë me normë bankete (kushdo), pra
vepra penale kryhet në atë mënyrë që personi (kryesi) i asgjëson, dëmton, apo
i heq pajisjet dhe në këtë mënyrë shkakton rrezik për jetën e njerëzve, në
minierë, fabrikë, në ndërtimtari apo ndonjë kantier ndërtimi.
Sipas paragrafit të 2 të këtij neni, kushdo që është përgjegjës për
sigurinë dhe shëndetin gjatë punës në minierë, në fabrikë, në kantier ndërtimi
272
apo në ndonjë vend tjetër të punës dhe që nuk bënë instalimin e pajisjeve të
sigurisë apo nuk i mirëmban pajimet e tilla ose nuk vepron sipas rregullave
teknike mbi masat e sigurisë dhe kështu shkakton rrezik për jetën e njerëzve.
Me paragrafin 4 dhe 5 të këtij neni janë të parapara format më të
rënda të kësaj vepre penale, ndërsa me paragrafin 3 është paraparë
përgjegjësia penale dhe për veprën penale të kryer nga pakujdesia.
VEPRA PENALE KUNDËR NDERIT DHE AUTORITËTIT
- Vështrim i përgjithshëm.
1. fyerja (187),
2. zbulimi i rrethanave personale dhe familjare (neni 189)
Pacenueshmëria e integritetit personal dhe jetës familjare është një

ndër të drejtave që mbrohen dhe me ligj dhe me kushtetutë.
E drejtë është e çdo njeriu që të kërkon nga të tjerët që ndaj tij të
sillen në atë mënyrë me të cilën nuk e fyen personalitetin dhe nderin e tij ose
e dëmton prestigjin e tij në shoqëri. Kuptimi i nderit është kuptim normativ e
jo faktik. A është fyer nderi i ndonjë personi, këtë fakt e vlerëson gjykata në
bazë të kritereve objektive duke u nisur në atë rast në kriteret e aprovuara nga
shoqëria lidhur me kuptimin e nderit dhe cenimin e tij e jo sipas vlerësimit
subjektiv të dëmtuarit ose vlerësimit të personit të tretë.
Kuptimi i nderit nuk është konstant por është relativ dhe i
ndryshueshëm në kohë.
Fyerja neni 187.
Përcaktimi ligjor i kësaj vepre në Kodin Penal është: kushdo që e fyen

personin tjetër. Sipas përcaktimit ligjor të veprës penale të fyerjes, veprimi
dhe pasoja janë të përfshirë bashkërisht. Ligji nuk po e përcakton në tërësi
kuptimin e veprës penale të fyerjes duke konsideruar se është e mjaftueshme
të ceket se kushdo që fyen personin tjetër. Ekzistojnë definicionet e ndryshme
lidhur me fyerjen por fyerja mund të definohet si deklarim (deklaratë) ose
veprim tjetër me të cilin sipas vlerësimit objektiv shprehet përbuzja ose
nënçmimi i personit tjetër.
Për të ekzistuar vepra penale e fyerjes duhet të përmbushen disa

kushte:
273
1. sipas substratit objektiv fyerja është sulm në vlerat e personit tjetër të

cilat përfshijnë kuptimin e nderit.
Për dallim nga shpifja përmbajtja e fyerjes është qëndrim negativ për
vlerat e personit tjetër.
2. për fyerjen është me rëndësi se veprimi konkret a ka karakter fyes dhe

rrethanat tjera e veçanërisht përmbajtja inkriminuese e deklaratës ose
veprimit tjetër mënyra dhe rrethanat tjera.
3. fyerja ka të bëjë me personin e caktuar (kuptimi i personit tjetër

nënkupton personin fizik, personin juridik ose kolektivitet tjetër të
organizuar). Nuk është e nevojshme që ai person të jetë shprehimisht i
caktuar, është e mjaftueshme që nga përmbajtja e deklaratës dhe
rrethanave në të cilat është dhënë, me besueshmëri të konkludohet se
për cilin person është fjala.
4. deklarata fyese ose veprim tjetër fyes, duhet të arrin deri të personi i
fyer ose personi i tretë.
Në paragrafin 2 të këtij neni është paraparë se kur personi nuk është

penalisht përgjegjës, kur të kryen këtë vepër penale dhe sipas nën paragrafit
1, nëse kryesi e përshkruan individin tjetër në mënyrë fyese në veprën
shkencore, letrare apo artistike, në një shqyrtim serioz gjatë ushtrimit të
detyrës zyrtare, gjatë ushtrimit të profesionit të gazetarisë, gjatë veprimtarisë
politike apo të ndonjë veprimtarie shoqërore ose në mbrojtjen e ndonjë të
drejtë apo të interesave të arsyeshme.
Në paragrafin 3 është paraparë forma e privilegjuar e fyerjes në rastin
kur personi i fyer iu është përgjigjur fyerjes me fyerje, në këtë rast gjykata
mund të dënoj apo të liroj nga dënimi njërën palë ose të dy palët.
Zbulimi i rrethanave personale dhe familjare
Sipas përcaktimit ligjor të kësaj vepre, neni 189, kushdo që nxjerr apo
përhap informacion të fshehtë në lidhje me jetën personale apo familjare të
ndonjë personi që mund të dëmtojë autoritetin, do të dënohet,... .
Pra vepra penale nga paragrafi 1 kryhet në atë mënyrë që kryesi
përhap informacion të fshehtë lidhje me jetën personale apo familjare të
ndonjë personi me të cilin (informacion mund të dëmtoj autoritetin e atij
personi).
274
Me paragrafin 2 është paraparë që vërtetësia apo pa vërtetësia e

informacionit që nxirret apo përhapet lidhur me jetën personale apo familjare
të ndonjë personi, nuk mund të hetohet në gjykatë, përveç në rastin të
paraparë me paragrafin 5 të këtij.
Ndjekja penale për veprat penale kundër nderit dhe autoritetit, fillohet
në bazë të padisë privatë, ndërsa sipas nenit 190 par. 2 nëse veprat penale
janë kryer ndaj personit të vdekur, procedura penale fillohet në bazë të padisë
privatë të bashkëshortit, fëmijëve, prindërve, prindërve adoptues ose
vëllezërve e motrave të personit të vdekur.
VEPRAT PENALE KUNDËR INTEGRITETIT SEKSUAL
1. dhunimi neni 193,

2. degradimi i integritetit seksual,
3. mundësimi i prostitucionit.
Në sferën e jetën seksuale të njeriut, disa nga ato sjellje janë të

ndaluara dhe të mbrojtura me legjislacionin penal.
Ato në rend të parë janë sjelljet me të cilat dëmtohet liria e vendosjes
në sferën e marrëdhënieve seksuale.
Pra objekt mbrojtës nga kreu i veprave penale kundër integritetit
seksual është liria seksuale e personit.
Dhunimi neni 193.
Sipas nenit 193 paragrafi 1 të KPPK, dhunimi ekziston kur “kushdo

që e detyron personin tjetër për të kryer akt seksual pa pëlqimin e personit të
tillë dënohet,.... .
Pra vepra bazë e dhunimit konsiston në atë se një person po e kryen
aktin seksual ndaj personit tjetër duke e detyruar atë dhe pa pëlqimin e tij.
Me paragrafin 2 të këtij neni janë të parapa format më të rëndë të

kësaj vepre penale, ashtu që ligjdhënësi i ka përcaktuar rrethanat, të cilat
veprën e bëjnë më të rëndë, nëse kryhet në këto rrethana,
275
1. me forcë,
2. me kërcënim të rrezikimit të atëçastshëm të jetës ose të trupit të
personit të tillë a të personit tjetër,
3. duke shfrytëzuar një situatë në të cilën personi është i pa mbrojtur dhe
siguria e tij është në rrezik,
Me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë dhe një formë më e rëndë

e kësaj vepre penale dhe rrethanat të cilat veprën e bëjnë më të rëndë, nëse
kryhet në këto rrethana,
1. nëse veprës së dhunimit i ka paraprirë, ose është shoqëruar apo

përcjell nga tortura apo trajtimi çnjerëzor,
2. kryesi i shkakton viktimës lëndime të rënda trupore ose çrregullim të

rëndë për shëndetin fizik apo mendor,
3. kryesi përdor armë apo mjet tjetër të rrezikshëm,
4. kryesi me dashje e ka shkaktuar dehjen e personit me anë të alkoolit,

drogës apo substancave tjera.
5. vepra është kryer bashkërisht nga ma shumë se një person,
6. kryesi e di që personi është posaçërisht i ndjeshëm për arsye të

moshës së vjetër, çrregullimit fizik a mendor ose pa aftësisë apo
shtatzënisë,
7. kryerës është prindi, prindi adoptues, prindi birësues, njerku, gjyshi,

ose gjyshja, daja, tezja, vëllai ose motra më e vjetër e personit dhe
personi i tillë është midis moshës 16 dhe 18 vjeçare,
8. kryesi është në marrëdhënie familjare me personin dhe personi i tillë

është midis moshës 16 dhe 18 vjeçare.
Me paragrafin 4 të këtij neni është paraparë forma më e rëndë e

veprës penale nga paragrafi 1 dhe 2, nëse vepra penale kryhet kundër personit
nën moshën 16 vjet.
Dhe me paragrafin 5 është paraparë forma më e rëndë e kësaj vepre
penale, nëse vepra penale nga paragrafi 1 dhe 2 rezulton me vdekjen e
viktimës, (kryesi do të dënohet së paku 10 vjet apo me dënim me burgim afat
gjatë).
276
Pra nga ky përkufizim ligjor dhunimi është vepër penale e përbërë jo

e drejtë, ngase përbëhet prej detyrimit dhe kryerjes së aktit seksual.
Rasti nga praktika gjyqësore:
Përdorimi i forcës për të kryer aktin seksual nuk duhet të jetë i atillë
që të lenë gjurma fizike në formë të lëndimeve trupore në personin tjetër, por
është e mjaftueshme forca e intensitetit të tillë e cila edhe pse nuk po lenë
gjurma në trup, me gjithë atë e thyen rezistencën e personit tjetër i cili po
detyrohet në aktin seksual.
Pyetja: se a ka pas rezistencë prej personit ndaj të cilit është kryer akti
seksual duhet trajtuar me kontestin e situatës së përgjithshme, për secilin rast
konkret, në vend të parë, vendit dhe kohës së kryerjes së veprës penale,
moshës së personit të dëmtuar, zhvillimit psikik dhe fizik, sjelljes dhe
agresivitetit të kryesit të veprës penale dhe rrethanat tjera për secilin rast
konkret.
Vepra penale e dhunimit mund të kryhet vetëm me dashje direkte
Tentimi i veprës penale të dhunimit është i mundshëm dhe ekziston

kur ndërmerret veprimi i detyrimit për të kryer aktin seksual por vepra penale
nuk përfundohet (akti seksual nuk kryhet).
Në teorinë dhe praktikën gjyqësore shtrohet pyetja se a është e
mundshme bashkëkryerja të vepra penale e dhunimit.
Lidhur me këtë çështje ekzistojnë dy qëndrime të kundërta
Sipas qëndrimit të parë dhe për këtë vepër penale vlejnë dispozitat e
pjesës së përgjithshme të Kodit Penal lidhur me bashkëpunimin në kryerjen e
veprës penale.
Pra, meqenëse vepra penale e dhunimit përbëhet prej dy veprimeve,
detyrimit dhe aktit seksual, personat që marrin pjesë vetëm në detyrim ndërsa
tjetri në kryerjen e aktit seksual do të konsiderohen si bashkë kryes në
kryerjen e veprës penale të dhunimit.
Qëndrimi i dytë juridik bazohet në kuptimin se dhunimi si dhe veprat
tjera kundër integritetit seksual i takojnë grupit të veprave penale personale,
277
ashtu që sipas natyrës së tyre bashkëkryerja nuk e është e mundshme. Pra

nëse më shumë persona kanë marr pjesë në detyrimin, ndërsa aktin seksual e
ka kryer vetëm njëri prej tyre, ky do të jetë kryesi i veprës penale të dhunimit,
ndërsa të tjerët do të janë ndihmës apo shtytës, sepse ata aktin seksual nuk ka
mundur të duanë si të vetin.
Degradimi i integritetit seksual (neni 196)
Duke u nisur nga fakti se dhe me këtë vepër penale mbrohet integriteti
seksual, me veprën bazë është paraparë se do të dënohet personi i cili cyt
(nxitë) personin tjetër ti ekspozoj pjesët intime të trupit të personit të tillë, të
masturboj ose të kryejë një akt tjetër seksual që e degradon integritetin
seksual të personit të tillë pa pëlqimin e personit e tij,
Me paragrafin 2 është paraparë forma ma e rëndë e kësaj vepre

penale, e cila nëse kryhet në rrethanat të parapara me paragrafin 2, dënimi
është shumë më i ashpër.
Po ashtu edhe me paragrafin 3 janë të parapara rrethanat të cilët
veprën penale e bëjnë më të rëndë.
Mundësimi i prostitucionit (neni 201 të KPPK)
Me këtë vepër penale sanksionohet veprimtaria e personave të cilët

marrin pjesë në krijimin e kushteve për prostitucion.
Sipas nenit 201 par. 1, do të dënohet personi i cili me dije (dashje) e
rekruton, organizon ose ndihmon një person tjetër apo ia lëshon lokalet
personit tjetër për qëllime të prostitucionit.
Pra me nenin 201, qartë janë përcaktuar veprimet me të cilat kryhet
kjo vepër penale dhe ato janë veprimet me të cilat lehtësohet prostitucioni, në
atë mënyrë që kryesi e rekruton, organizon apo ndihmon personin tjetër duke
ia lëshuar lokalet për qëllime prostitucioni.
Me paragrafin 2 dhe 3 të këtij neni janë të paraparë format ma të
rënda të kësaj vepre penale, nëse vepra penale kryhet në rrethanat të cilat janë
të përcaktuara me paragrafin 2,3 dhe 4 të këtij neni.
278
VEPRA PENALE KUNDËR MARTËSËS DHE FAMILJES.
1. rrëmbimi i kundërligjshëm i fëmijës,

2. keqtrajtimi apo braktisja e fëmijës neni 211.
Arsyeshmëria shoqërore për mbrojtjen e martesës dhe familjes në

parim nuk është kontestuese. Sjelljet e caktuara të bashkëshortëve dhe
anëtarëve të familjes por dhe personave jashtë familjes, kanë karakter të
veprave të rrezikshme shoqërore. Për të penguar sjelljet e tilla në shteti
konkretë është e nevojshme mbrojtja penale juridike, e cila dhe shprehet me
përcaktimin e sjelljeve të tilla të cilat paraqesin vepër penale.
Një nga ato është dhe vepra penale i rrëmbimit të kundër ligjshëm të
fëmijës (neni 210 të KPPK).
Në paragrafin 1 të nenit 210 janë të parapara dy forma të kryerjes së
kësaj vepre penale.
a. forma e parë është mbajtja e kundërligjshme e fëmijës,

b. rrëmbimi (marrja) e kundërligjshme e fëmijës nga prindi, prindi
adoptues kujdestari ose personi tjetër.
Pra veprimet me të cilat kryhet vepra penale janë mbajtja dhe marrja e
kundërligjshme e fëmijës.
Pra me këto veprime me të cilat po kryhet vepra penale faktikisht po
ndërpritet e drejta e personave e autorizuar për përkujdesjen ndaj fëmijës dhe
këtë të drejtë po e marrin personat e paautorizuar.
Po ashtu sipas paragrafit 1, kjo vepër penale kryhet dhe në atë mënyrë
që personi (kushdo e pengon ekzekutimin e vendimit të detyrueshëm të
organit kompetent. Pra këtu veprimi i kryerjes së veprës është pengimi i cili
mund të shprehet në forma të ndryshme.
Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë kryerja e veprës penale
nga një prej prindërve të cilit me vendim iu janë mohuar të drejtat prindore.
Dhe me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë forma më e rëndë e kësaj
vepre penale, nëse është kryer për përfitim material apo motivet e tjera të
ulëta, (motivet të cilat nuk janë përcaktuar me ligj, andaj këto motive do ti
vlerëson gjykata).
279
VEPRA PENALE KUNDËR SHËNDETIT PUBLIK
1. Trajtimi i pandërgjegjshëm mjekësor,

2. mosdhënia e ndihmës mjekësore.
Kujdesi për shëndetin e banorëve paraqet një prej detyrave primare të

secilit shtet modern.
Për të ruajtur dhe për të përparuar shëndetin e popullsisë nxirren
shumë ligje dhe dispozita me këtë qëllim.
Pra objekti mbrojtës i këtij grupi të veprave penale është shëndeti i
njerëzve.
Karakteristika e këtyre veprave penale është se:
Me kryerjen e këtyre veprave penale shkaktohet rreziku i

përgjithshëm për shëndetin e njerëzve,
Shumica e inkriminimeve janë përcaktuar me normë bankete
(kushdo).
Veprimi i kryerjes konsiston në shkeljen e dispozitave me të cilat

rregullohen çështjet nga mbrojtja shëndetësore.
Vepra penale e trajtimit të pa ndërgjegjshëm mjekësor neni 219 të KPPK
Rolin kryesor në mbrojtjen e shëndetit të njerëzve i takon shërbimit

shëndetësor. Bartësit e shërbimeve shëndetësore janë mjekët dhe punëtorët
tjerë shëndetësor. Në të cilin rast konkret ata janë obliguar që të veprojnë
konform ligjeve dhe dispozitave shëndetësore, rregullave të shkencës dhe
mjekësisë. Pra mosveprimi në frymë të këtyre normave paraqet shkelje të
cilat në disa rast paraqitën dhe si vepër penale. Sjellja e tillë është trajtimi i pa
ndërgjegjshëm mjekësor. Sipas nenit 219 paragrafi 1, kjo vepër do të
ekziston nëse mjeku me rastin dhënies së ndihmës mjekësore, përdor haptas
mjet apo metodë të pa përshtatshme të mjekimit ose nuk përdor masa
përkatëse higjienike dhe me këtë shkakton keqësimin e gjendjes shëndetësore
të personit.
Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë përgjegjësia penale e
punonjësve shëndetësor i cili me rastin e dhënies së ndihmës ose trajtimit
280
shëndetësor vepron në mënyrë të pandërgjegjshme dhe me këtë shkakton

keqësimin e gjendjes shëndetësore.
Me paragrafin 4 dhe 5 janë paraparë forma më të rënda të kësaj vepre
penale (që i kanë pasojat ma të rënda).
Pyetje kryesore të kjo vepër penale është se mjeku apo punëtori tjetër
shëndetësor a ka vepruar në rastin konkret “legeartis”, mënyrë, ose veprimet
e tyre do të vlerësohen si të pakujdesshme në kuptimin inkriminues të kësaj
vepre penale.
Përgjigjja e drejtë varet prej shumë faktorëve të cilat gjykata duhet ti
sqaron dhe ti vërteton me ndihmën e ekspertëve të mjekësisë.
Vepra penale e mosdhënies e ndihmës mjekësore (220 të KPPK)
Veprimi i kryerjes së veprës penale është mosdhënia e ndihmës së

nevojshme mjekësore personit të cilit ndihma e tillë i është e nevojshme.
Pra vepra penale po kryhet me mos veprim. Mjeku në rastin konkret
po e shkel dispozitën me të cilën obligohet të jep ndihmën e nevojshme
mjekësore. Por me gjithë atë dhe në këtë përcaktim ligjor, çdo mosdhënie e
ndihmës mjekësore nuk paraqet element të veprës penale, për arsye se
ligjdhënësi këtë e ka kufizuar vetëm në ndihmën e nevojshme mjekësore me
të cilën, nëse nuk jepet mundë të shkaktohet dëmtimi i rëndë të shëndetit apo
si pasoj vdekjen e tij.
Kryesi i kësaj vepre penale mund të jetë vetëm mjeku.
VEPRAT PENALE KUNDËR EKONOMISË
1. Tregtia e ndaluar (neni 246 të KPPK),

2. prodhimi i ndaluar
Specifikat e kriminalitetit ekonomik në shoqëri dhe rëndësia të cilën e

ka në shoqërinë bashkëkohore, e kushtëzojnë dhe nevojën për rregullimin
juridik dhe mbrojtjen penale juridike të këtyre delikatëve. Vepra penale
kundër ekonomisë në kushtet bashkëkohore janë të llojllojshme.
281
Një prej veprave të tilla penale është tregtia e ndaluar e paraparë me nenin
246 të KPPK
Në kushtet bashkëkohore të zhvillimit shoqëror, intervenimi i shtetit

në veprimtarin e tregtisë po bëhet më intensiv. Pra secili shtet me norma
juridike po e rregullon organizimin e veprimtarisë së tregtisë dhe veprimin e
saj në tregti të brendshme dhe të jashtme.
Në paragrafin 1 të nenit 246, janë paraparë 3 forma të tregtisë së

palejuar,
a. shitja e paautorizuar,
b. blerja e paautorizuar,
c. shkëmbimi i mallit dhe të sendeve qarkullimi i të cilave është ndaluar
apo i kufizuar.
Pra veprimi i kryerjes së veprës penale, konsiston në shitjen, blerjen

apo shkëmbimin e mallit apo të sendeve qarkullimi i të cilave është i ndaluar
apo i kufizuar.
Pra për të ekzistuar kjo vepër penale, shitja, blerja apo shkëmbimi
duhet të jetë i paautorizuar dhe duhet të ekziston vendimi i organit kompetent
me të cilin qarkullimi i mallit apo i sendeve është i ndaluar apo i kufizuar.
Me paragrafin 2 të këtij neni është parapa formë më e rëndë e kësaj
vepre penale në rastet kur është organizuar rrjeti i stërshitësve ose
ndërmjetësve ose nëse është realizuar përfitim që kalon shumën prej 15.000
euro.
Prodhimi i ndaluar (neni 247 të KPPK)
Sikurse të vepra penale e tregtisë së palejuar dhe të vepra penale e

prodhimit të ndaluar, vepra penale kryhet me prodhimin apo përpunimin e
paautorizuar të madhit, prodhimi apo përpunimi i të cilit është i ndaluar.
Pra vepra penale mund të kryhet në dy mënyra,
a. prodhimi i paautorizuar i mallit, prodhimi i cili është i ndaluar,

b. përpunimi i paautorizuar i mallit, përpunimi i cili është i
ndaluar,
282
Pra sipas këtij përcaktimi ligjor për të ekzistuar kjo vepër penale
duhet të ekziston vendimi i organit se prodhimi apo përpunimi i mallit të
caktuar ndalohet. Se cili organ e nxjerrë këtë vendim ligjdhënësi nuk e ka
përcaktuar, por këtë do ta vlerëson gjykata se a ekziston një vendim i tillë apo
jo.
VEPRAT PENALE KUNDËR PASURISË
1. Vjedhja(neni 252 të KPPK).

2. Mashtrimi (neni 261 të KPPK).
3. Pranimi i mallrave të vjedhura.
4. Kontrabandimi me mallra(neni 273 të KPPK).
Veprat penale kundër pasurisë konsiderohen si ashtuquajturi

kriminaliteti klasik. Mbrojtja e pasurisë, e cila përfshinë jo vetëm mbrojtjen e
sendeve por dhe mbrojtjen e të drejtave dhe interesave pronësore,në masë më
të madhe realizohet me dispozitat e drejtës civile dhe ekonomike,ndërsa me
masa penalo juridike vetëm ne shteti kur deri të rrezikimi i pasurisë ka ardhur
me përdorimin e dhunës kërcënimit mashtrimit dhe veprimeve tjera të
rrezikshme.
Vjedhja (neni 252 të KPPK)
Kushdo që tjetrit ia merr pasurinë e luajtshme,më qëllim të

përvetësimit të kundërligjshëm për vetë apo peronin tjetër, dënohet....
Sipas këtij përkufizimi ligjor,objekti mbrojtës,të vepra penale e vjedhjes
është pasuria e luajtshme e personit tjetër. Pra këtu ligjdhënësi nuk e përdorë
termin (sendin)por e përdorë termin pasurinë e luajtshme e cila mund të
shprehet në forma të ndryshme.(përveç sendeve në formë materiale, termi
pasurinë e luajtshme,për shembull mund përfshi energjinë elektrike, impulset
telefonike e tjera).
Edhe pse të vepra penale e vjedhjes është parapa dënimi me gjobë ose
dënimi me burgim deri tri vjet (ligjdhënësi) e ka parapa dhe tentativën e
vjedhjes ,në rastet kur ndërmerret veprimi i kryerjes por nuk përfundohet ose
nuk shkaktohet pasoja.
283
Po ashtu, ligjdhënësi të vepra penale e vjedhjes së ka parapa

mundësin e lirimit nga dënimi ne rastet kur kryerësi pasurinë e vjedhur e
kthen para se të jetë njoftuar se ndaj tij ka filluar ndjekja penale.
Mashtrimi (neni 261 të KPPK)
Sipas dispozitës së nenit 261 të KPPK,vepra penale e mashtrimit

kryhet në atë mënyrë që kryerësi me qëllim që vetit apo tjetrit ti sjell dobi
pasurore e mashtron tjetrin ose e sjell në lajthim,në atë mënyrë që paraqitët
rrejshëm apo duke i fshehur faktet dhe në këtë mënyrë shtytë personin e tillë
që të veproj apo mos veprojë në dëm të pasurisë së tij ose ndonjë personi
tjetër.
Pra veprimi i kryerjes së veprës penale të mashtrimi konsiston në atë
se kryesi me veprime mashtruese,ose me lajthim(me paraqitjen e rreme apo
fshehjen e fakteve)e shtytë personin tjetër që të veprojë ose mos veprojë në
dëm të pasurisë së vet apo personit tjetër.
Mjeti me të cilin kryerësi shërbehet me rastin e mashtrimit është
lajthimi i cili realizohet me paraqitjen e rreme apo fshehjen e fakteve.
Se cila do të jetë forma e paraqitjes së rreme në praktikën gjyqësore
është llojllojshme ,ndërsa fshehja e fakteve po ashtu paraqitët në forma të
ndryshme.
Me paragrafin dy të këtij neni është parapa forma më e rëndë e veprës
penale të mashtrimit.
Vepra penale: Pranimi i mallrave të vjedhura(neni 272 të KPPK).
Qëllimi i kësaj vepre penale është që të inkriminohet veprimi i

ndihmës personit i cili ka kryer vepër penale, ndërsa ndihma paraprakisht nuk
është e premtuar.
Në rastin konkret vepra penale e pranimit të mallrave të vjedhura
është e kryer me vet faktin e blerjes, pranimit si kolateral, si hipotekë apo në
një mënyrë tjetër e siguron ose e fsheh sendin të cilin e di se është përfituar
me kryerjen e veprës penale, ose sendin i cili është përfituar për atë send,
nëpërmjet shitjes apo këmbimit.
Pra vepra penale mund të kryhet me dashje (e di).
Por me paragrafin 2 të këtij neni ligjdhënësi e ka parapa përgjegjësin
penale dhe për pakujdesin.
Po ashtu edhe tentativa e kësaj vepre penale është e dënueshme.
284
Vepra penale kontrabandimi i mallrave (neni 273 të KPPK)
Sipas kësaj dispozitë ligjore qëllimi i ligjdhënësit është se që të

pamundësohet tregtia e pa lejuar e mallrave, duke përcaktuar se do të dënohet
personi i cili pa autorizim ose pa leje bënë tregti.
VEPRAT PENALE KUNDËR MJEDISIT, KAFSHËVE, BIMËVE DHE

OBJEKTËVE KULTURORE
Vepra penale vjedhja e pyllit (neni 285 të KPPK).
Vepra penale e vjedhjes së pyllit është vepër e veçantë e vjedhjes dhe

qëllimi i përcaktimit si vepër e veçantë është mbrojtja e pyjeve nga
shkatërrimi.
Nga aspekti penalo juridik për të ekzistuar vepra penale duhet që
kryesi të pret dy apo më shumë metra kub dru në pyll.
Me paragrafin 2 të kësaj vepre penale është paraparë forma më e
rëndë të veprës penale, me qëllim që të mbrohen në rastin kur drunjtë janë
prerë me qëllim shitje, nëse sasia është mbi 5 m2 dru , ose në shteti kur
drunjtë pritën në pyllin e mbrojtur, a në pyllin tjetër me destinim të posaçëm.
VEPRAT PENALE KUNDËR SIGURISË SË PËRGJITHSHME TË

NJERËZVE
Karakteristikat e këtyre veprave penale janë:
a. me kryerjen e këtyre veprave penale shkaktohet rreziku për jetën dhe

trupin e njeriut dhe pasurinë me vëllim të madh,
b. rreziku i përgjithshëm si pasojë e veprimtarisë së përgjithshme
konsiston në rrezikimin e jetës ose trupit e numrit të madh të njerëzve
apo pasurisë në vëllim të madh. Ky rrezikim ka karakter të rrezikut të
përgjithshëm, sepse rrezikon sigurinë e secilit person ose secilit send i
cili gjendet në zonën e veprimit të rrezikut të shkaktuar,
285
c. rreziku i përgjithshëm si pasojë e veprës penale kundër sigurisë së

përgjithshme mund të jetë konkret ose abstrakt,
d. objekti mbrojtës është siguria e përgjithshme e njerëzve dhe pasurisë
në vëllim të madh.
Veprat nga ky grup i veprave penale mund të kryhen me dashje dhe

nga pa kujdesia.
Vepra penale: shkaktimi i rrezikut të përgjithshëm (neni 291 të
KPPK).
Vepra penale konsiston në atë se kryesi po e ndërmerr veprimin e

rrezikshëm ose po e përdor mjetin e rrezikshëm, me të cilin po shkakton
rrezik të përgjithshëm, sikurse sipas nenit 291 janë zjarri, vërshimet, armët,
eksplozivi, helmi, gazi helmues, rrezatimi i jonizues, forcë mekanike, energji
elektrike ose me ndonjë energji tjetër të çfarëdo lloji edhe me këtë rrezikon
jetën dhe trupin e njerëzve apo pasurinë e një rëndësie thelbore.
Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë përgjegjësia penale e
personave zyrtar apo përgjegjës që e kanë për detyrë ti vendosin pajisjet për
të parandaluar mundësi e shkaktimit të rrezikut.
Me paragrafin 3 është parapa forma më e rëndë e kësaj vepre penale,
ku si rrethanë të veçantë ligjdhënësi ka parapa “nëse vepra kryhet në vendin
ku është grumbulluar numri i madh i njerëzve”. Po ashtu me paragrafin 5-6 të
këtij neni janë të paraparë format më të rënda të kësaj vepre penale në rastet
kur si pasoj janë(shkaktohen) lëndimet e rënda trupore apo vdekja me
kryerjen e veprës me dashje apo nga pakujdesia.
VEPRAT PENALE KUNDËR SIGURISË SË TRAFIKUT PUBLIK
Funksionimi normal i trafikut publik, ka rëndësi të shumëfishtë për

një shoqëri. Trafiku publik para se gjithash është një veprimtari ekonomike,
sepse bartja e njerëzve dhe mallrave, bëhet përmes trafikut publik.
Mirëpo trafiku publik sipas natyrës së vet përmban dhe rrezik sepse
mund të shkakton rrezikun për jetën apo trupin e njerëzve ose të pasurisë. Për
këtë arsye ligjdhënëse e ka parapa përgjegjësin penale për personat të cilit
marrin pjesë në trafikun publik dhe nuk i respektojnë dispozitat mbi trafikun
publik.
Veprat penale kundër trafikut publik janë një formë specifike e grupit
286
të veprave penale të rrezikut të përgjithshëm.

Objekti mbrojtës të këto vepra penale është siguria e njerëzve dhe
pasurisë në komunikacion.
Vepra penale rrezikimi i trafikut publik (neni 297 të KPPK)
Veprimi i kryerjes së kësaj vepre penale është mos përmbajtja e

rregullave të komunikacionit të përcaktuara me ligjin mbi trafikun publik dhe
me këtë mos përmbajtje e rrezikon trafikun publik ashtu që rrezikon jetën e
njerëzve apo pasurinë me përmasa të mëdha, dhe të shkakton lëndime të lehta
trupore apo dëm thelbësor material që kalon shumën prej 10.000 euro.
Me paragrafin 2 të këtij neni është parapa rrezikimi i trafikut publik
me anë të trafikut hekurudhor, ujor, me tramvaj, me trolejbus me autobus ose
me teleferik.
Me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë përgjegjësia penale për
veprën penale të kryer nga pakujdesia.
Me paragrafin 4 dhe 5 të këtij neni janë të paraparë format më të
rënda të kësaj vepre penale, kur për shkak të mos përmbajtjes rregullave të
komunikacionit, si pasojë shkaktohet lëndimi i rëndë trupor apo dëmi
thelbësor material apo nëse vepra penale rezulton me vdekjen e një apo më
shumë personave.
Në praktikën gjyqësore si shkak që më së shpeshti merret si shkak i
rrezikimit të trafikut publik është shpejtësia e pa lejueshme dhe shpejtësia e
pa përshtatshme kushteve të rrugës dhe trafikut (komunikacionit).
Vepra penale mosdhënia e ndihmës personit të lënduar në fatkeqësi e
trafikut publik (301 të KPPK).
Veprimi i kryerjes së kësaj vepre penale është mosdhënia e ndihmës
personit të lënduar. Kjo ndodhë kur shoferi pas shkaktimit të rrezikut të
trafikut publik dhe lëndimit të personit, fare nuk ndalet ose ndalet dhe shikon
e pastaj vazhdon, ose fare nuk ndërmerr asnjë veprim me qëllim të dhënies së
ndihmës. Kjo vepër penale është përcaktuar në ligj me qëllim që shoferët të
obligohen, që personin të cilin e kanë lënduar, mos ta lënë pa ndihmë.
Për të ekzistuar vepër penale shoferi duhet të jetë i vetëdijshëm se të
lënduarin po e lënë pa ndihmë. Por kjo vepër penale do të ekziston dhe
atëherë kur shoferi largohet nga vendi i ngjarjes pa ndërmarr asgjë në drejtim
të dhënies së ndihmës, edhe pse në vendin e ngjarjes ka pasur edhe persona të
tjerë, të cilit kanë mundur të japin ndihmën, gjë që dhe e kanë bërë.
Edhe në rastin kur shoferi ndalet e shikon të lënduarin dhe ka
konstatuar se nuk e ka lënduar rëndë, dhe se nuk ka nevojë për ndihmë dhe
vazhdon vozitjen, vepra do të ekziston nëse i lënduari ka qenë i lënduar
287
rëndë, sepse lajthimi në këtë rast është irelevant.

Kryesi i kësaj vepre penale është shoferi i automjetit apo mjetit tjetër
transportues.
Kjo vepër nuk do të ekziston në rastet kur i lënduari menjëherë ka
vdekur, kur i lënduari vet largohet ose refuzon ndihmën ose kur shoferi
ndihmën nuk mund të jep për arsye se edhe vet është i lënduar, ose nëse me
dhënien e ndihmës e rrezikon vetën.
Me paragrafin 2 të këtij neni është parapa forma ma e rëndë e kësaj
vepre penale, në rast kur për shkak të mosdhënies së ndihmës, vepra rezulton
me lëndim të rëndë ose me vdekjen e personit të lënduar.
VEPRAT PENALE KUNDËR ADMINISTRIMIT TË DREJTËSISË
1. Deklarimi i rrejshëm (neni 307 të KPPK)

2. pengimi i të provuarit (309 të KPPK).
Deklarimi i rrejshëm (neni 307).
Qëllimi i ligjdhënësit, me përcaktimin e kësaj vepre penale është në

interesin e shtetit që personat që marrin pjesë në procedurat gjyqësore,
administrative, kundërvajtës, procedurën disiplinore apo procedurën tjetër, të
paraparë me ligj, që organet shtetërore vendimet e veta i bazojnë në gjendjen
e vërtetë faktike.
Funksionimi i gjykatave dhe organeve tjera shtetërore të cilit
vendimet duhet ti marrin në bazë të këtyre dëshmive, si prova janë të
rrezikuara nëse dëshmitë janë të rrejshme.
Kryesit e kësaj vepre penale janë dëshmitari, eksperti në cilësinë e
dëshmitarit, përkthyesi apo interpreti.
Dëshmitari jep dëshmi të rrejshme, eksperti si dëshmitar jep dëshmi të
rrejshme, përkthyesi dhe interpreti, përkthimin apo interpretimin të rrejshëm.
Deklarata e rrejshme duhet të jetë e lidhur në faktet të rëndësishme
për marrjen e vendimit lidhur me çështjen për të cilën po vendoset.
Deklarimin mund të konsistojë në mohimin e vërtetës, apo vërtetimin
e diç që është e rrejshme.
Po ashtu deklarimi i rremë mund të shprehet dhe me mosveprim, kur
heshtën faktet që hyjnë në deklarim dhe në këtë rast kryesi është i
vetëdijshëm se po e heshtë (nuk po e tregon) atë që duhet të deklaron.
288
Refuzimi i deklarimit nuk paraqet këtë vepër penale
Vepra penale është kryer në momentin kur deklarimi ka përfunduar në

procedurë.
Për përgjegjësi penale kërkohet që vepra të jetë kryer me dashje.
Kryesi duhet të jetë i vetëdijshëm për rolin e vet në procedurë dhe duhet ta
din se është duke dhënë dëshmi të rrejshme, respektivisht të jetë i
vetëdijshëm se ato çka po deklaron nuk është e vërtetë, se diçka ka heshtur
lidhur me atë për çka po dëshmon. Pra për përgjegjësin nuk është e
mjaftueshme që deklarata objektivisht të jetë e rrejshme, por është e
nevojshme që kryesi të jetë i vetëdijshëm se po deklaron diçka që nuk i
përgjigjet të vërtetës.
Vepra penale pengimi i të provuarit (309 të KPPK)
Sipas paragrafit 1 të këtij neni do të dënohet secili person (kryes që e

nxit dëshmitarin apo ekspertin të jep deklaratë të rrejshme, me dhunë me
kanosje për përdorimin e dhunës ose me formë tjetër detyrimi, duke i
premtuar dhuratë apo ndonjë përfitim tjetër në procedurën gjyqësore,
kundërvajtës, administrative, pranë noterit apo procedurën disiplinore.
Me paragrafin 2 është parapa përgjegjësia për kryesin i cili
parandalon ose vështirëson mbledhjen e provave, ose fshehë, asgjëson,
dëmton ose bënë të pa përdorshme në tërësi ose pjesërisht, pronën e personit
tjetër ose dokumentet që mund të përdoren si prova.
Dhe sipas paragrafin 3 të këtij neni, kushdo me qëllim të parandalimit
ose vështirësimit të mbledhjes së dëshmive në procedurën gjyqësore apo
administrative, largon, zhvendos ose ndërron vendin e shenjave të kufijve
administrative, shenjën e tokës, ose çfarëdo shenje tjetër që shënjon
pronësinë a pasurinë e paluajtshme ose të drejtën për shfrytëzimin e ujit ose
për të njëjtin qëllim vendos shenjat të tilla me qëllim të mashtrimit.
Pra të gjitha format e pengimit të provuarit janë të motivuara që të
pengohet ose pamundësohet që diçka të provohet (të vërtetohet) prandaj
vepra penale mund të kryhet vetëm me dashje direkt.
289
VEPRAT PENALE KUNDËR RENDIT PUBLIK
1. pengimi i personit zyrtar në kryerjen e detyrave zyrtare,

2. sulmi ndaj personit zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare,
3. falsifikimi i dokumentit.
Pengimi i personit zyrtar në kryerjen e detyrës zyrtare (316 i KPPK-së).
Me paragrafin 1 të kësaj vepre penale është paraparë që kushdo që me

dhunë apo me kanosje për përdorim të atëçastshëm të dhunës, pengon
personin zyrtar në kryerjen e detyrave zyrtare që bie në fushë veprimtarin e
kompetencave të tij ose duke përdorur mjetet e njëjta e detyron atë të kryejë
detyrën zyrtare dënohet .... .
Pra në paragrafin 1 janë paraparë dy forma të kryerjes së kësaj vepre

penale.
a. pengimi i personit zyrtar në kryerjen e detyrës zyrtare,

b. detyrimi të kryej detyrën zyrtare.
Për të dy forma e përbashkët është se ka të bëjë me detyrën zyrtare në

kuadër të autorizimeve – kompetencave të tija.
Me këtë inkriminim ligjdhënësi donë të siguron mbrojtjen e
personave zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare.
Veprimi i kryerjes së veprës penale është pengimi e përjashtimisht
detyrimi për të kryer detyrën zyrtare.
Pengimi si veprim konsiston në pamundësimin e kryerjes së detyrës
zyrtare ose zvarritjen në kryerjen e detyrës zyrtare.
Ky pengim realizohet me dhunë apo me kanosje.
Për veç formës së parë të pengimit me paragrafin 1 është paraparë dhe
detyrimi për të kryer detyrën zyrtare.
Vepra penale është kryer pavarësisht se personi zyrtar detyrohet të
kryej detyrën zyrtare të ligjshme apo të pa ligjshme dhe pavarësisht se
personi zyrtar ka qenë në detyrë apo jo. Veprimi në të cilin u detyrohet
personi zyrtar duhet të jetë në kuadër të kompetencave – autorizimeve dhe
detyrave të tija.
Vepra penale është kryer, kur kryesi ka arritur të detyron personin
zyrtar që mos të kryej detyrën zyrtare (forma e parë) dhe e dyta kur e detyron
të kryej detyrën zyrtare.
290
Për të ekzistuar kjo vepër penale duhet që detyra zyrtare të jetë në

kuadër të kompetencave që bie në fushë veprimtarin e tij (personi zyrtar).
Kryesi i veprës penale zakonisht është personi ndaj të cilit po
ndërmerret detyra zyrtare, por kryes mund të jetë dhe personi tjetër i cili
pengon personin zyrtar, pavarësisht se detyra zyrtare a ka të bëjë me të apo
jo.
Për këtë vepër penale kërkohet dashja
Me paragrafin 2 dhe 3 janë parapa format më të rënda të kësaj vepre
penale, ndërsa në paragrafin 4 është paraparë dhe tentativa e kësaj vepre
penale e cila dhe është e ndëshkueshme.
Mirëpo, me paragrafin 5 të kësaj vepre penale është paraparë forma e
privilegjuar të kësaj vepre penale, në rastet kur kryesi i veprës penale nga
paragrafi 1-3, ka qenë i provokuar nga veprimi i kundërligjshëm apo brutal i
personit zyrtar, ashtu që në këtë rast gjykata është e autorizuar që kryesi të
liroj nga dënimi.
Sulmi ndaj personit zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare (neni 317 i
KPPK-së)
Në përcaktimin e kësaj vepre penale çartë janë përkufizuar personat

zyrtar ndaj të cilëve mund të kryhet kjo vepër penale.
Është fjala për personat zyrtar dhe ndihmësit e tyre në kryerjen e
detyrave të sigurimit publik, sigurisë së Kosovës apo rruajtjes së rendit
publik.
Veprimi i kryerjes së veprës penale është sulmi apo kanosja serioze se
do të sulmohet personi zyrtar.
Sulmi është secili veprim aktiv i cili nuk përmban keqtrajtimin dhe
nuk ka shkaktuar lëndim, nuk është ndërmarr me përdorimin e armës, sepse
nëse është ndërmarr me këto forma, do të ekziston forma e kualifikuar e kësaj
vepre penale.
Kanosja serioze është forma e dytë e kryerjes dhe e njëjta konsiston
në atë se personi zyrtar apo ndihmësit i kanoset me një të keq që do të pësojë.
Pra kanosja serioze është ajo kanosje e cila është e përshtatshme që të personi
zyrtar të shkaktoj frikë, gjendje të rrezikut apo të pasigurisë.
Kanosja duhet të jetë e tillë që të personi zyrtar ka ndikuar ne sjelljen
e tij të mëtutjeshme.
Me paragrafin 2 dhe 3, janë paraparë format më të rënda të kësaj
vepre penale dhe atë nëse personit zyrtar apo ndihmësit iu është shkaktuar
lëndimi i lehtë trupor apo iu është kërcënuar me përdorimin e armës dhe nëse
291
iu është shkaktuar lëndimi i rëndë trupor.

Me paragrafin 4 është paraparë forma e privilegjuar e kësaj vepre
penale, nëse kryesi ka qenë i provokuar nga veprimi i kundërligjshëm apo
brutal i personit zyrtar, në këtë rast gjykata kryesin e veprës mund të liron
nga dënimi.
Falsifikimi i dokumentit (neni 332 i KPPK-së)
Objekti mbrojtës, janë dokumentet dhe besueshmëria në origjinalitetin

e tyre, fuqinë provuese të fakteve relevantë për raportet juridike dhe
qarkullimi juridik.
Dokumenti është secili send i përshtatshëm ose i caktuar që të shërben
si provë të ndonjë fakti, relevant për raportet juridike.
Lidhur me faktin se kush e lëshon dokumentin, njihen dokumentet
privatë dhe dokumentet publike.
Me dispozitën e nenit 332 të KPPK, janë sanksionuar veprimet me të
cilat, një dokument përpilohet si i falsifikuar, dokumenti origjinal ndryshohet
ose përdorimi i dokumentit të falsifikuar ose të ndryshuar si origjinal.
Pra sipas paragrafit 1 të nenit 332 të KPPK, ekzistojnë tri forma të
Forma e parë është falsifikimi në tërësi të dokumentit, që praktikisht
do të thotë se kryesi po lëshon një dokument me formë dhe përmbajtje për
,personin tjetër.
Dokumenti është i rrejshëm i falsifikuar sepse po i referohet personit
apo organit i cili këtë dokument nuk e ka lëshuar, dhe e krijon bindjen se ai
në të vërtet e ka lëshuar këtë dokument edhe pse nuk e ka lëshuar.
Dokumenti i rrejshëm apo i falsifikuar do të ekziston edhe pse
përmbajtja është e vërtetë, por dokumentin nuk e ka lëshuar personin i cili
është cekë se dokumentin e ka lëshuar.
Forma e dytë është ndryshimi dokumentit origjinal me qëllim të
shfrytëzimit si dokument origjinal.
Dallimi në mes të falsifikimit dhe ndryshimit, qëndron në atë se të
ndryshimi i dokumentit origjinal po i ndryshohet përmbajtja me qëllim të
përdorimit si të vërtetë.
Dhe forma e tretë është përdorimi i dokumentit të falsifikuar ose të
ndryshuar si origjinal.
Me paragrafin 2 është paraparë tentativa e kësaj vepre penale e cila

është e dënueshme.
Ndërsa me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë forma më e rëndë
292
të falsifikimit, nëse falsifikohen, ndryshohen ose përdoren dokumentet

publike, si testamenti, kambiali, regjistri publik apo zyrtar ose ndonjë regjistri
tjetër që ruhet sipas ligjit.
Kryesi i veprës penale mund të jetë secili person.
Vepra mund të kryhet me dashje.
Me rastin e falsifikimit ose ndryshimit dashja e kryesit është speciale,

ndërsa me rastin e përdorimit kryesi duhet të jetë i vetëdijshëm se po përdor
dokument të falsifikuar apo të ndryshuar.
VEPRAT PENALE KUNDËR DETYRËS ZYRTARE
1. marrja e ryshfetit,
2. dhënia e ryshfetit.
Me përcaktimin e këtyre veprave penale tentohet që shoqëria dhe

individi të mbrohen nga korrupsioni i organeve shtetërore dhe shërbimeve
tjera. Dëshirohet që organet shtetërore dhe shërbimet tjera të punojnë në
mënyrë objektive dhe të ligjshme sepse me të kundërtën nëse personat zyrtar
janë të korruptuar, autoriteti i organeve shtetërore dhe shërbimeve tjera dhe
vendimet e tyre kishin me qenë të dyshimta. Nëse kishte me qenë dukuri e
përhapur atëherë mund të shkarkojë pasoja shumë të rënda negative.
Sipas dispozitës së nenit 343 paragrafi 1 të KPPK, dënohet personi
zyrtar i cili kërkon ose merr dhuratë a përfitim tjetër për vetë ose personi
tjetër ose që pranon premtimin për dhuratë, ose për ndonjë përfitim tjetër, për
të kryer në kuadër të autorizimeve të tija një veprim zyrtar apo një veprim
tjetër të cilin ai nuk duhet ta kryhej ose të mos kryej një veprim zyrtar apo një
veprim tjetër të cilin aj duhet ose ka mundur të kryej.
Pra veprimi i kryerjes së veprës konsiston në,
- kërkon ose merr dhuratë apo përfitim tjetër për veti apo personit
tjetër,
- pranon premtimin për dhuratë apo ndonjë përfitim tjetër,
- personi zyrtar përgjigjet për veprime në kuadër autorizimeve të tija,
- të kryej veprim zyrtar apo veprim tjetër të cilin nuk duhet të kryej,
293
- të mos kryej një veprim apo veprim tjetër të cilin aj duhet ose ka
mundur të kryej.
Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë kur personi zyrtar kërkon

ose pranon dhuratë ose përfitim tjetër për vetë ose për personin tjetër apo që
pranon premtimin për dhuratë ose ndonjë përfitim tjetër për të kryer në
kuadër të autorizimeve të tij një veprim zyrtar apo veprim tjetër të cilin aj
është dashur të kryej, ose mos të kryej një veprim zyrtar apo një veprim tjetër
të cilin ai nuk duhet ta kryej.
Pra dallimi në mes të paragrafit 1 dhe 2, qëndron në faktin se me
paragrafin 2 është paraparë kur personi zyrtar po kërkon ose po pranon
dhuratë për veprimin të cilin ai duhet ta kryhej ose po kërkon ose pranon
dhuratë për veprimin të cilin ai nuk duhet ta kryej.
Dhe me paragrafin 3 të këtij neni, kur personi zyrtar pasi që e ka kryer
veprimin ose nuk e ka kryer veprimin, kërkon ose pranon dhuratë apo
përfitim tjetër. Pra këtu kemi të bëjmë me situatën kur kryesi (personi zyrtar)
pasi që e ka kryer detyrën e vet kërkon apo pranon dhuratë.
Vepra penale dhënia e ryshfetit (neni 344 të KPPK)
Sikurse të vepra penale e marrjes së ryshfetit, ashtu dhe të vepra

penale dhënia e ryshfetit, dallohen veprimet me të cilat personi zyrtar po e
kryen një veprim zyrtar apo veprim tjetër në kuadër të kompetencave të tija,
veprim të cilin ai nuk është dashur të kryej ose nuk po e kryen veprimin
zyrtar të cilin është dashur të kryej, dhe kush shërben si ndërmjetësues për
t’ia dhënë ryshfetin personit zyrtar.
Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë kur dhurata apo premtimi
është dhuratë apo përfitim tjetër jepet ose premtohet personit zyrtar që të
kryej një veprim zyrtar të cilin aj duhet të kryej, ose mos të kryej një veprim
zyrtar të cilin aj duhet të kryej ose kushdo që shërben si ndërmjetësues për ti
dhënë ryshfet personit zyrtar.
Me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë forma e privilegjuar, për
kryesin, nëse ryshfetin e ka dhënë me kërkesën e personit zyrtar, dhe ka
njoftuar për veprën para se ajo të jetë zbuluar, ose para se të ketë kuptuar se
vepra është zbuluar. Në këtë rast gjykata është e autorizuar që kryesin ta liroj
nga dënimi.
294
RREGULLORJA 2004/02 MBI PENGIMIN E PASTRIMIT TË

PARAVE DHE VEPRAVE TË NGJAJSHME PENALE
Me qëllim të zbulimit të gjitha formave të pastrimit të parave dhe

aktiviteteve të ngjashme, dhe duke e ditur se pastrimi i parave kërcënon
zhvillimin ekonomik, sundimin e së drejtës, siguri, stabilitetin dhe për të
kontribuar në krijimin e një klime të përshtatshme për të parandaluar krimin e
organizuar dhe korrupsionin, me këtë rregullore janë paraparë veprat penale
dhe dënimet që do t’iu shqiptohen kryesve të veprave penale të kryera me anë
të pastrimit të parave dhe veprave të ngjashme.
Me nenin 1 të kësaj rregulloreje janë paraparë përkufizimet, duke i
përcaktuar kryesit e mundshëm të kësaj vepre penale, ndërsa me nenin 2
autoritetin të qendrës së informimit financiar, të themeluar në kuadër të
shtyllës së policisë dhe të drejtësisë, qendër e cila ka për qëllim grumbullimin
e raporteve dhe informacioneve lidhur me pastrimin e parave.
Me dispozitën e nenit 3 të kësaj rregulloreje janë paraparë obligimet e
bankave dhe institucioneve financiare sipas së cilës rregullore këto obligime
janë:
Identifikimi i klientëve.
3.1 Bankat dhe institucionet financiare do të verifikojnë emrin,

adresën kurse në rastin e personave, datën e lindjes dhe të gjitha klientëve
para:
a. hapjes së xhirollogarisë,
b. marrjes së stoqeve, detyrimeve ose letrave të tjera me vlerë në ruajtje
të sigurt,
c. dhënies së objekteve për dhoma të kasafortave, dhe
d. përfshirjes në një transaksion në para prej më shumë se 10.000 euro.
Transaksionet e shumta në para do të trajtohen si transaksion i vetëm
nëse banka ose institucioni financiar është në dijeni se transaksionet
janë udhëhequr nga një person apo në emër të një personi ose subjekti
dhe shuma e përgjithshme për një ditë është më shumë se 10.000
euro.
295
3.2 Personi i angazhuar në transaksion sipas nenit 3.1 vërteton me

shkrim në bankë ose në institucionin financiar, në formatin e përcaktuar nga
BPK-ja se vepron:
a. në emër të tij ose të saj si pronar dhe përfitues i çfarëdo pasurie e cila
i nënshtrohet transaksionit ose,
b. si përfaqësues i autorizuar i një apo më shumë personave a subjekteve
të identifikuara sipas neneve 3.3 ose 3.4., që ka marr hapat e
arsyeshëm për të verifikuar se çdo person ose subjekt i identifikuar
është pronar apo përfitues i çfarëdo pasurie e cila i nënshtrohet
transaksionit dhe beson në mirëbesim se çdo person ose subjekt i
identifikuar është pronar a përfitues i çfarëdo pasurie e cila i
nënshtrohet transaksionit.
3.3. Emri i personit verifikohet me dorëzimin e një dokumenti zyrtar

në formë origjinale me datë të pa skaduar i cili përmban fotografin e personit
të tillë. Adresa dhe data e lindjes së personit verifikohet me dorëzimin e një
dokumenti apo dokumenteve të cilat janë në gjendje për ta dëshmuar këtë.
3.4. Identiteti i çdo subjekti verifikohet me dorëzimin:
a. certifikatës për regjistrimin e veprimtarisë afaristë të lëshuar në pajtim

me Rregulloren e UNMIK nr. 2001/06 të datës 08.02.2001 mbi
organizatat afaristë,
b. certifikatës për regjistrimin e një OJQ të lëshuar në pajtim me nenin
4.6 të Rregullores së UNMIK nr. 1999/22 të datës 15.11.1999 mbi
regjistrimin dhe veprimin e organizatave joqeveritare në Kosovë,
c. certifikatës për regjistrimin e një partie politike të lëshuar në pajtim
me Rregulloren e UNMIK nr. 2002/08 të datës 04.04.2002, mbi
ndryshimin e Rregullores së ndryshuar nr. 2000/16 për regjistrimin
dhe veprimin e partive politike në Kosovë, ose
d. kur subjekti nuk është organizatë afaristë, OJQ a parti politike,
çfarëdo dokumenti apo dokumente të tjera të cilat mundësojnë
verifikimin e identitetit të subjektit, formën ligjore, adresën, drejtorët
dhe dispozitat që rregullojnë pushtetin e përfaqësuesve, zyrtarët dhe
drejtorët për detyrimin e subjektit.
3.5. Çdo person i cili vepron si përfaqësues i autorizuar do të

prezantoj dokumentet në pajtim me nenet 3.3 edhe 3.4 për vetë dhe për
personin ose subjektin që e ka autorizuar dhe do të siguroj dokumentet me të
296
cilin autorizohet aj ose ajo për udhëheqjen e transaksioneve në emër të

personit a të subjektit të tillë.
3.6. Pavarësisht nga përputhshmëria me nenet 3.2 deri në nenin 3.5,

banka ose institucioni financiar do të ndërmarrin masa të arsyeshme e të
nevojshme shtesë për identifikimin e çdo personi apo subjekti në emër të cilit
vepron personi i angazhuar në transaksion sipas nenit 3.1, duke përfshirë
edhe pronarin dhe përfituesin e pasurisë.
3.7. Nëse banka ose institucioni financiar nuk mund të verifikoj

identitetin e klientit, përfundohet marrëdhënia e veprimtarisë afaristë, mbyllet
çfarëdo xhirollogarie dhe pasuria kthehet tek burimi i vet. Veprimet e tilla
nuk do të kenë pasoja në detyrimin e bankës ose të institucionit financiar për
të raportuar për aktet apo transaksionet e dyshimta në pajtim me nenin 3.9
dhe për të raportuar mbi informacione të tjera shtesë në pajtim me nenin 3.10.
3.8. Bankat dhe institucionet financiare do të bëjnë kopje të gjitha

dokumenteve të prezantuara nga nenet 3.1 deri në nenin 3.5 dhe do ti ruajnë
ato së paku 5 vjet pas mbylljes së xhirollogarisë apo përfundimit të
relacioneve me klientin, varësisht secila ndodhë më vonë.
Raportimi
3.9. Bankat dhe institucionet financiare do të ti raportojnë Qendrës në

mënyrën dhe formën e përcaktuar nga Qendra:
a) për të gjitha aktet ose transaksionet e dyshimta brenda 24 orëve

nga koha e identifikimit të aktit apo transaksionit si të dyshimtë,
b) për të gjitha transaksionet e vetme në para prej 10.000 euro ose
më tepër. Transaksionet e shumta do të trajtohen si një veprim i
vetëm nëse banka ose institucioni financiar është në dijeni se
transaksioni është kryer nga një person apo në emër të një
personi a subjekti dhe shuma e përgjithshme është më shumë se
10.000 euro për një ditë.
3.10. Bankat dhe institucionet financiare do të vazhdojnë ti

raportojnë qendrës për çfarëdo materiali shtesë lidhur me transaksionet që
është marr nga banka ose institucioni financiar pas dorëzimit të raportit nga
neni 3.9.
297
3.11. Qendra mund të përjashtojë transaksione të caktuara ose

kategori të transaksioneve nga detyrimet e nenit 3.9 qoftë me kërkesë të
shkruar apo me iniciativë të vet kur veprimet bankare ose kategoritë e
veprimeve bankare janë rutinore ose shërbejnë për një qëllim legjitim dhe
nëse nuk janë në interes për mandatin e qendrës. Përjashtimet e tilla do të
bëhen me shkrim dhe kopje të tyre do ti dërgohen zëvendësit të përfaqësuesit
special të sekretarit të përgjithshëm për polici dhe drejtësi brenda 24 orëve
nga nxjerrja e tyre. Vendimi i qendrës për refuzimin e kërkesës përjashtim
është përfundimtar dhe nuk i nënshtrohet ankesës.
3.12. Drejtorët, zyrtarët, punëtorët dhe përfaqësuesit e cilës do banke

apo institucionit të cilës përgatisin apo përcjellin raporte në pajtim me këtë
nen, raportin e tillë nuk ua sigurojnë as nuk raportojnë për ndonjë të dhëna të
përfshirë në atë raport për asnjë person apo subjekt duke përfshirë edhe
personin apo subjektin e përfshirë në transaksionin i cili i nënshtrohet
raportit, për pos Qendrës apo BPK-së, pa pasur autorizim me shkrim nga
Qendra, Prokurori Publik ose Gjykata.
3.13. Bankat dhe institucionet financiare i rruajnë të gjitha raportet

dhe shënimet e përgatitura në pajtim me nenet 3.9 dhe 3.11 së paku 5 vite pas
transaksionit për të cilin është përgatitur shënimi ose është dorëzuar raporti
varësisht se si ka ndodhur e fundit.
Pezullimi i transaksionit të dyshimtë
3.14 Banka ose institucioni financiar i njoftojnë Qendrën para

ndërmarrjes së veprimeve lidhur me aktin ose transaksionin e dyshimtë, duke
përfshirë edhe veprimin nga neni 3.7 që mund të rezultojë me lëshimin apo
transferimin e pasurisë që i nënshtrohet transaksionit nga kontrolli i bankës
apo i institucionit financiar. Njoftimi mund të bëhet gojarisht por njoftimi i
tillë nuk e anulon detyrën e dorëzimit të raportit të shkruar në pajtim me
nenet 3.9 dhe 3.11.
3.15. Pas njoftimit në pajtim me nenin 3.14, Qendra mund të udhëzoj

bankën apo institucionin financiar që të pezulloj ndërmarrjen e veprimit nga
neni 3.14 lidhur me aktin ose transaksionin e dyshimtë për një kohë
maksimale prej 48 orëve ose 2 ditë pune, varësisht se cila periudhë është ma
e gjatë. Pezullimi i veprimit në pajtim me këtë nen nuk i komunikohet asnjë
personi ose subjekti duke përfshirë edhe klientin pa pëlqimin e Qendrës.
298
Programet e brendshme të bankës dhe të institucioneve financiare.
Bankat dhe institucionet financiare do të caktojnë një kontakt person i

cili do të jetë përgjegjës për ndërveprim dhe këmbim i informacionesh me
BPK dhe Qendrën i cili u nënshtrohet detyrimeve të raportimit dhe mbajtjes
së shënimeve sipas kësaj rregulloreje. Banka ose institucioni financiar e
informon departamentin mbikëqyrës të bankës dhe Qendrën për identitetin e
kontakt personit brenda 30 ditëve nga nxjerrja e kësaj Rregulloreje dhe pas
kësaj informimin për çfarëdo ndryshimi të kontakt personit të caktuar e bënë
brenda 30 ditëve.
Bankat dhe institucionet financiare do të nxjerrin procedurat e

brendshme të shkruara dhe do të vendosin kontroll për parandalimin dhe
zbulimin e pastrimit të parave dhe do ti zbatojnë ato. Procedurat e tilla mes
tjerash përfshijnë por nuk duhet të limitohen në:
a. procedurën për identifikimin e klientit,

b. procedurën për grumbullimin e të dhënave dhe rruajtjen e shënimeve
në pajtim me këtë rregullore dhe për parandalimin e qasjes së
paautorizuar,
c. procedurën e raportimit në Qendër në pajtim me nenet 3.9 deri në
nenin 3.15,
d. masat që duhen të ndërmerren nga banka apo institucioni financiar
nga çasti i zbulimit të aktit ose transaksionit të dyshimtë deri në
dorëzimin e raportit në Qendër në pajtim me nenet 3.9. deri në nenin
3.15.
e. rregullat për përpunimin ose marrjen e veprimeve të mëtejme lidhur
me aktin ose transaksionin e dyshuar, duke përfshirë masat për
ndalimin e veprimeve të mëtejme lidhur me aktin ose transaksionin e
dyshuar pa e njoftuar Qendrën në pajtim me nenin 3.14.
f. procedurën për sigurimin e organizimit dhe financimit të programit
për trajnimin e punëtorëve mbi përgjegjësit e parapara në këtë nen
dhe parandalimin e pastrimit të parave, dhe
g. funksionin e revizorit për të testuar sistemin e raportimit dhe
identifikimit.
299
Detyrimet e OJQ-ve, sipas nenit 4 të Rregullores
4.1 Për pos asaj që është paraparë në nenin 4.3, OJQ-ja nuk do të
pranoj kontribut në para që tejkalojnë 1.000 euro nga një burim i vetëm
brenda një ditë.
4.2 Për pos asaj që është paraparë në nenin 4.3, OJQ-ja nuk to ti
paguajë para që tejkalojnë 5.000 euro brenda një ditë cilitdo marrësi të vetëm.
4.3 OJQ-të që kërkojnë përjashtim të njëhershëm ose të vazhdueshëm

nga detyrimet e nenit 4.1 dhe 4.2 mund të dorëzojnë kërkesë me shkrim në
Qendër për tu përjashtuar, duke potencuar llojin e kërkuar të përjashtimit dhe
arsyet për të. Kërkesës me shkrim Qendra i përgjigjet brenda 30 ditëve dhe
mund të vendos që ta lejoj, ta lejoj me kusht ose të refuzoj përjashtimin.
Vendimi i Qendrës është përfundimtar dhe nuk i nënshtrohet ankesës. Nëse
Qendra vendos ta lejoj ose ta lejoj me kusht përjashtimin, një kopje të
vendimit të vet ia dorëzon njësisë së UNMIK-ut për regjistrimin dhe
ndërlidhjen e OJQ-ve ose agjencisë së saj pasardhëse.
4.4. OJQ-të do ti ruajnë llogaritë të cilat dëshmojnë të gjitha të

ardhurat dhe shpenzimet. Llogarit do ti identifikojnë të ardhurat sipas
burimit, sasisë dhe mënyrës së pagesës, me para ose me urdhërpagesë, do të
identifikojnë shpenzimet sipas marrësit, destinomi e shfrytëzimit të fondeve
dhe mënyrën e pagesës. Dokumentet e llogarive do të rruhen 5 vite dhe do të
jenë në dispozicion për inspektim me kërkesë të Qendrës dhe njësisë së
UNMIK-ut për regjistrimin dhe ndërlidhjen e OJQ-ve ose agjencisë së saj
pasardhëse.
4.5. OJQ-ët do ti raportojnë Qendrës për akt apo transaksione të

dyshimta brenda tri ditëve të punës dhe para ndërmarrjes së veprimeve të
mëtejme lidhur me aktin apo transaksionin e tillë.
4.6. Me rastin e dorëzimit të raportit vjetor në pajtim me nenin 5 të

urdhëresës administrative të UNMIK-ut nr. 2000/10, OJQ-ja në raport do të
shpalosë:
a. çdo kontribut me para gjatë vitit nga një burim i caktuar, nëse vlera e
përgjithshme në para e kontributeve nga ai burim gjatë vitit tejkalon
5000 euro, duke identifikuar burimin, shumën dhe datën e çdo
kontributi, dhe
300
b. çdo pagesë në para gjatë vitit që i dedikohen marrësit të caktuar, nëse

vlera e përgjithshme në para për pagesë dedikuar ati marrësi tejkalon
10.000 euro, duke identifikuar marrësin, shumën, datën e çdo pagese
dhe destinimin e shfrytëzimit të parave.
4.7. Me rastin dorëzimit të raportit vjetor në pajtim me nenin 5 të

urdhëresës administrative të UNMIK-ut nr. 2000/1 OJQ do të vërtetoj se i
përmbush të gjitha detyrimet e këtij neni.
Detyrimet e partive politike dhe kandidatëve të regjistruar (neni 5)
5.1. Partitë politike dhe kandidatët e regjistruar nuk do të pranojnë

kontribut në para që tejkalojnë 1.000 euro nga një burim i vetëm brenda një
ditë.
5.2. Partitë politike dhe kandidatët e regjistruar nuk do ti paguajnë

një marrësi të vetëm para që tejkalojnë 5.000 euro brenda një ditë.
5.3. Partitë politike do të ruajnë llogaritë të cilat shënojnë të ardhurat

dhe shpenzimet, llogaritë do të identifikojnë të ardhurat sipas burimit,
shumës, mënyrës së pagesës, siç është pagesa me para apo me urdhërpagesë
dhe pagesat sipas marrësit, destinimin e shfrytëzimit të fondeve si dhe
mënyrën e pagesës. Dokumentet e llogaritjeve ruhen 5 vjet dhe do të jenë në
dispozicion të Qendrës dhe zyrës së regjistrimit të partisë politike për
inspektimin me rastin e paraqitjes së kërkesës.
5.4. Partitë politike do ti raportojnë Qendrës për akte ose veprime

bankare të dyshimta brenda 3 ditëve të punës edhe para ndërmarrjes së
veprimeve të mëtejme lidhur me aktin apo transaksionin e tillë.
5.5. Raportet vjetore të dorëzuara në pajtim me nenin 5, të

Rregullores së UNMIK-ut nr. 2002/8 mbi ndryshimin e Rregullores së
ndryshuar të UNMIK-ut nr. 2000/16 mbi regjistrimin dhe veprimin e partive
politike në Kosovë do të identifikojnë shumën dhe burimin e:
a. çdo kontribut në para nga burim i caktuar gjatë vitit, nëse vlera e
përgjithshme në para e kontributit nga ai burim gjatë vitit tejkalon
1.500 euro, dhe,
b. çdo pagesë në para dedikuar një burimit të caktuar gjatë vitit nëse
301
vlera e përgjithshme në para e pagesës dedikuar burimit të caktuar

gjatë vitit tejkalon 10.000 euro duke identifikuar destinimin e
shfrytëzimit.
5.6. Partia politike do të vërtetoj se i ka përmbushur të gjitha detyrimet

nga ky nen në raportin e saj vjetor. Kandidati do të vërtetoj se i përmbush
detyrimet nga nenet 5.1 dhe 5.2 në formularin e tij – saj të regjistrimit të
kandidatëve dorëzuar komisionit qendror të zgjedhjeve.
Obligimet e organizatës afaristë (neni 7)
Ky nen vlen për të gjitha organizatat e biznesit, pos për bankat,

institucionet financiare, avokatët, kontabilistët e certifikuar dhe auditorët e
licencuar.
Secili person ose entitet i cili është angazhuar në një tregti ose biznes
dhe i cili gjatë rrjedhës së asaj tregtie ose biznesi fiton më shumë se 10.000
euro para në ndonjë transaksion ose transaksione përkatëse duhet ta dorëzoj
raportin në Qendër brenda 15 ditësh nga dita e transaksionit të raportuar.
Transaksionet përfshijnë, por nuk kufizohen si më poshtë: me shitjen
e mallrave dhe të shërbimeve, me shitjen e pronës së paluajtshme, me shitjen
e pronës së pa prekshme, dhënien me qira ose pasurinë personale, këmbimin
e parave të gatshme për mjetet tjera monetare (duke përfshirë edhe parat e
tjera) pagesën e borxheve paraekzistuese, kthimin e parave të shpenzimeve të
paguara dhe krijimin ose kryerjen e borxhit të kredisë. Transaksionet nuk
mund të ndahet në transaksione të shumëfishta me qëllim që shmangies së
raportimit nga ky nen.
Transaksionet me pasurin e paluajtshme (neni 8).
Kur transferi i të drejtave mbi pasurinë e paluajtshme përfshinë një

transaksion ose transaksione në një shumë të hollash që tejkalon 10.000 euro,
secili transaksion duhet të bëhet me anë të urdhërpagesës ose transferim
bankar.
Zyra kadastrale komunale (ZKK), nuk regjistron transferin e të

drejtave mbi pasurinë e paluajtshme deri sa nuk pranon një deklaratë krahas
dokumenteve të tjera që paraqitën në pajtim me ligjin për regjistrimin e
transferin në mënyrën dhe formën e saktësuar nga Qendra, të nënshkruar nga
transferuesi dhe i transferuari i cili vërteton:
302
a. regjistrimin e transferuesit dhe të transferuarit,

b. identitetin e secilit prej personave ose entitetin që ka interes financiar
dhe i cili është shfrytëzues i pronës që transferohet dhe natyrën e
interesit a statusin e përfituesit,
c. çmimin e blerjes dhe mënyrën e pagesës, nëse pagesa është pjesërisht
ose tërësisht duke përfshirë përmes transferim të pronës pos në të
holla të gatshme një përshkrim dhe një vlerësim të vlerës së pronës,
d. nëse transferi i nënshtrohet llogarisë financiare ose numrat prej të
cilave pagesa ka qenë ose do të debitohet dhe të e cila ka qenë ose do
të transferohet dhe emrat në të cilat mbahen llogaritë.
ZKK mbanë deklaratën së bashku me dokumentet e tjerë që janë

dorëzuara në pajtim me ligjin mbi regjistrimin e transferit. Pos kësaj, ZKK i
dërgon në Qendër kopjet e të gjitha deklaratave të pranuara në baza mujore.
Veprat penale (neni 10)
Pastrimi i parave
Kushdo që, duke e ditur ose që ka arsye për të ditur se pasuria e

caktuar buron nga ndonjë formë e aktivitetit kriminal, pasuri kjo e cila në të
vërtetë fitohet me vepër penale ose kushdo që duke i besuar se pasuria e
caktuar fitohet nga ndonjë formë e aktivitetit kriminal bazuar në përfaqësimet
e bëra si pjesë e një hetimi zbulues të zhvilluar në pajtim me Rregulloren e
UNMIK-ut nr. 200/6 të dt. 16.03.2002 mbi masat e fshehta dhe teknike të
vëzhgimit dhe të hetimit:
a. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a të transferoj

pasurinë me qëllim të fshehjes apo të maskimit të natyrës, burimit,
vendit, dispozicionit, lëvizjes ose pronësisë së pasurisë,
b. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a transferoj pasurinë
me qëllim të ndihmës së personit i cili është i përfshirë në të ose që
pandehet është i përfshirë në kryerjen e veprës penale që ka shkaktuar
shmangien e pasojave ligjore a të pasojave të qarta ligjore të
veprimeve të tij,
c. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a transferoj pasurinë
me qëllim të shmangies së obligimit të raportimit sipas kësaj
rregulloreje,
303
d. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a transferoj pasurinë

me qëllim të nxitjes së aktivitetit të ndërlidhur kriminal, dhe
e. merr, posedon ose shfrytëzon apo përpiqet të marr, të posedoj ose të
shfrytëzoj pasuri,
- kryen vepër penale të dënueshme me një afat burgosjeje deri në 10

vjet dhe me gjobë deri në tri herë më të madhe në vlerë të pasurisë e
cila i shtrohet veprës penale.
Veprat tjera penale
Kushdo që duke siguruar ndonjë informacion apo duke raportuar dhe

duke bërë certifikata ose deklarime në pajtim me nenet prej 3.1 deri 3.5, prej
3.9 deri në 3.11, prej 4.3 deri 4.7, prej 5.3 deri në 5.6, 6.1, 6.3, 6.7, 6.8, 7.2,
8.2, 9.1 ose 9.2 të kësaj Rregulloreje me dije,
a. bënë çfarëdo deklaratë materiale të rrejshme ose me qëllim nuk i

zbulon informacion material ose
b. bënë apo shfrytëzon çfarëdo dokumenti duke e ditur se dokumenti
përmban deklaratë ose shënime të rrejshme materiale, mos tregim
material ose gabim material,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri n 5 vjet dhe me

gjobë deri në 100.000 euro,
Kushdo që me dashje:
a. shkatërron ose largon çfarëdo shënimesh që duhet ti mbahet në pajtim

me nenet 3.8, 3.13, 4.4, 5.3, 6.10 a 8.3 ose
b. nuk raporton në pajtim me nenet 3.9, 3.11, 4.5, 5.4, 6.3, 6.7, 6.8 apo
7.2,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vjet edhe me

gjobë deri 100.000 euro. Nëse çfarëdo vepre penale e paraparë me
këtë paragraf kryhet me qëllim të pengimit të rolit rregullues ose të
zbatimit të ligjit, kryesi dënohet me dënim burgimi deri në 5 vjet dhe
- me gjobë deri në 100.000 euro.
304
Personi i cili vepron në cilësi të bankës, të institucionit financiar ose

të nëpunësit, drejtorit, agjentit ose punonjësi i bankës apo i institucionit
financiar i cili me dashje shkel nenin 3.12 të kësaj Rregulloreje,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vjet ose me

gjobë deri në 100.000 euro.
Nëse ndonjëra prej veprave penale të sanksionuara në këtë paragraf

kryhet me qëllim të pengimit të rolit rregullues ose të zbatimit të ligjit, kryesi
dënohet me burgim deri në 5 vjet dhe (ose) me gjobë deri 100.000 euro.
Kushdo që me dashje pranon ose paguan valutën në kundërshtim me

nenet 4.1, 4.2, 5.1 ose 5.2 të kësaj Rregulloreje,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vjet dhe me

gjobë deri në 5.000 euro ose me dyfishin e shumës së valutës së
pranuar e të paguar, cila do prej këtyre që është.
Nëpunësi i Qendrës i cili me dashje,
a. raporton informacionin ose zbulon informacionin në pajtim me nenin

2.3 ose i cili ia zbulon informacionin Prokurori Publik a Gjykatës,
duke e ditur se informacioni i tillë përmban material të rrejshëm, pa
saktësi materiale ose gabim material,
b. shkatërron ose largon çfarëdo të dhënash të cilat duhet të mblidhen
nga Qendra në pajtim me këtë Rregullore,ndryshe nga që është
paraparë me politikën e mbajtjes dhe të shkatërrimit të dokumenteve
të krijuar nga Qendra ose,
c. zbulon çfarëdo informacioni të përshkruar me nenin 2.2 ndryshe nga
që është paraparë me nenin 2.3, pos nëse është i autorizuar me shkrim
nga zëvendësi i përfaqësuesit të Sekretarit të përgjithshëm për polici
dhe drejtësi,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vite dhe me

gjobë deri në 100.000 euro. Nëse vepra penale e parashtruar në këtë
paragraf kryhet me qëllim të pengimit të rolit rregullues ose të
zbatimit të ligjit, kryesi dënohet me burgim deri në 10 vjet dhe me
Në nenet 10.5, 10.9, informacioni ose mungesa e sigurimit të
informacionit mund të jetë material nëse pranuesi nuk është ndikuar apo
çorientuar nga ai.
305
Kushdo që vepron në cilësinë e bankës të institucionit financiar sipas

përkufizimit në këtë rregullore pa regjistrim në pajtim me nenin 3.1, të
Rregullores mbi bankat,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në një vit ose me

Kushdo që kundërligjshëm refuzon ose pengon inspektimin e

ndërmarr ligjërisht në pajtim me nenin 2.4 ose 2.5 ose me dashje sheh
shënimet që duhet të mbahen dhe të paraqitën me pajtim me këtë rregullore,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në një vit dhe me

Kushdo që me dashje shkelë rregullën në të cilën urdhërohet masa e

përkohshme për sigurimin e pasurisë sipas nenit 12,
- kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në pesë vjet dhe me

gjobë deri në 100.000 euro,
Për të gjitha veprat penale të pastrimit të parave nga kjo Rregullore

sipas nenit 10.1 kompetent për të vendosur është Gjykata e Qarkut.
Materiali.
E Drejta Penale Dr. Ismet Salihu.

Kodi Penal i Kosovës
Kodi i Procedurës Penale të Kosovës
Rregullore nr. 2004/2 mbi pengimin e pastrimit të parave dhe veprave
të ngjashme penale.
306
GJYKATA E QARKUT NË PRISHTINË

Pndr. nr. 39/2008
08.04.2008
Gjyqtarja e procedurës paraprake XX duke vepruar sipas kërkesës së

Prokurorit Publik të Qarkut në Prishtinë AA, PPN.nr. 75/08 të dt. 08.04.2008
për lëshimin e urdhëresës mbi zbatimin e masave të fshehta në bazë të nenit
258 par. 2 pika 1, 2 dhe 8 të KPPK-së, lëshon këtë:
URDHËRESË
MBI ZBATIMIN E MASAVE TË FSHEHTA
1. Të bëhet fotografimi fshehtë ose vëzhgimi me video në vende

private, monitorimi i fshehtë i bisedave në vende private, dhe blerje të
simuluar
2. Ndaj personave:
XX, i lindur më 26.03.19.. - pronar i dyqanit të pavarur "Sharri" në

Prishtinë rr. nr. 00,
XX, i lindur më 06.01.19.., pronari i biznesit të regj në emrin "Te

Keti" në Prishtinë në rrugën nr. 00.
Monitorimi fillon prej dt. 08.04.2008 e deri më dt. 08.06. 2008, pra 60
ditëve nga dita e lëshimit të urdhëresës me mundësi të ripërtëritjes së kësaj
urdhërese deri me nëntëdhjetë ditë nga dita e lëshimit konform nenit 259 par.
5 pika 3 të KPPPK-së.
Mënyra e kryerjes së masave do të organizohet pas vëzhgimeve

paraprake nga ana e policëve të autorizuar nga ana e mbikëqyrësit SHTQJ, të
cilët në trupin e tyre do të kenë pajisje për monitorimin e bisedave dhe
incizimin me anë të mikro kamerave, dhe do të shkojnë në lokalin e lartcekur
në Prishtinë me qëllim për blerjen e simuluar - blerjen e shërbimeve seksuale
307
dhe do të kontaktojnë me pronarin e lokalit me të cilin do të lidhin

marrëveshje për shërbime seksuale me femrat.
Këtë urdhëresë do ta zbatoi Drejtorati i Krimeve të organizuara pranë

Komandës Kryesore në Prishtinë i cili do t’ia siguroj mjetet e nevojshme
NJHR në Prizren, respektivisht major XX apo personat e deleguar nga ai.
1. vetmi kontakt do të jetë me personat e autorizuar të Njësisë së

hetimeve Rajonale në Prishtinë, respektivisht majori XX.
Major XX, apo i deleguari i tij, do ti raportojnë gjykatësit të

procedurës paraprake dhe Prokurorit mbi implementimin e këtyre masave në
bazë të kërkesës dhe jo më vonë se 15 (pesëmbëdhjetë) ditë nga data e
lëshimit të kësaj Urdhërese.
Arsyetim
Prokurori Publik i Qarkut në Prishtinë AA pranë kësaj gjykate ka

parashtruar kërkesën për lëshimin e urdhëresës PPN. nr. 75/2008 të dt.
08.04.2008 për zbatimin e masave të fshehta, në dyqanin e pavarur hotelier të
cekura më lartë me seli në Prishtinë rr... Kërkesa e Prokurorit mbështetet në
kërkesën e Njësitit për hetime e 20.09.2007 e parashtruar majori NN
përgjegjës i Njësisë për Krime të Specializuara në Prishtinë.
Pas shqyrtimit të kërkesës për lëshimin e urdhëresës për fotografim të

fshehtë ose vëzhgimi me video në vende privat, monitorimi të fshehtë të
bisedave në vende private, dhe blerje të simuluar, gjyqtarja e procedurës
paraprake ka gjetur se kjo kërkesë është e bazuar, sepse të dyshuarit janë
pronar të lokaleve në fjalë, kanë punësuar disa kameriere dhe ka shënime se
në këto lokale kryhet prostitucioni, andaj kërkesa është e bazuar në
mbështetje të nenit 258 par. 2 pika 1, 2 dhe 8 të. KPPK-së ka lëshuar këtë
urdhëresë.
Gjyqtarja e procedurës paraprake,

XX
308

Pndr. Nr .93/08
25.06.2008
GJYKATA E QARKUT NË PRISHTINË, Gjyqtarja e procedurës

paraprake XX duke vendosur lidhur me kërkesën e Prokurorit Publik të
Qarkut në Prishtinë, NN, PPN. nr. 24/07 të datës 25.06.2008 konform nenit
240 par. 4 dhe neni 241 të KPPK-së, më date 25.06.2008 lëshon këtë:
URDHËRESË
I. Të bëhet kontrolli-Bastisja e shtëpisë dhe objekteve tjera përcjellëse

të XX në M.
Il. Urdhëresa duhet të zbatohet brenda 24 orëve nga dita e lëshimit të

urdhëresës.
III. Urdhëresën do të ekzekutoj SHPK- Prishtinë - policët e NJHR.
Arsyetim
PPQ në Prishtinë i ka parashtruar kësaj gjykate kërkesën për lëshimin

e urdhëresës për kontrollimin e shtëpisë së XX.
Gjyqtarja e procedurës paraprake e ka shqyrtuar kërkesën dhe e ka

vlerësuar dhe ka gjet se kërkesa e PPQ-ës është e arsyeshme, ngase nga
kërkesa e policisë, njësitit regjional të hetimeve të regjionit të Prishtinës,
është pranuar informata se i dyshuari mund të jetë në posedim të armës
zyrtare e cila është vjedhë në shtëpinë e oficerit të SHPK-ës SS, pasi që i
dyshuari është pare duke iu ofruar një armë për shitje personave të ndryshëm.
Andaj edhe gjykata në kuptim të nenit 240 par. 4 lidhur me nenin 241 par. 2
dhe neni 245 par. 3 të KPPK ka vendos si në këtë urdhëresë.
Gjyqtarja e procedurës paraprake,

XX
309
Hep. nr...../2008
Gjykata e Qarkut në Prishtinë, me gjyqtarin e procedurës paraprake

G.J. me pjesëmarrjen e Z.V. procesmbajtëse, duke vendosur sipas kërkesës së
Prokurorit Publik të Qarkut në Prishtinë HP.nr...../2008 të datës 07.01.2008
mbi caktimin e paraburgimit ndaj të pandehurit H.K. nga fshati Gurishtë,
Komuna e Prishtinës, për shkak të dyshimit të bazuar se ka kryer veprën
penale të vrasjes së rëndë nga neni 147 par. 3 të KPPK-së, pas mbajtjes së
seancës për caktimin e paraburgimit në prezencën e palëve, me datë
07.01.2008 morri këtë:
AKTVENDIM
MBI CAKTIMIN E PARABURGIMIT
Ndaj të pandehurit:
H.K., i lindur me datë 24.10.1979 në fshatin nga fshati Gurishtë,
Komuna e Prishtinës, ku edhe tani banon., nga i ati ....... dhe e ëma .......... e
lindur ..........., i martuar, ka të kryer shkollën fillore, Shqiptar, Kosovar.
CAKTOHET PARABURGIMI në kohëzgjatje prej 1 (një) muaji i

cili do të llogaritet prej kohës së arrestimit 01.01.2008 në ora 15,00 konform
dispozitave të nenit 281 par. 1 nën par. 1 e 2 pika nën (i), (ii) dhe (iii) të
KPPPK-së, për shkak të dyshimit të bazuar se ka kryer veprën penale të
vrasjes së rëndë nga neni 147 par. 3 të KPPK-së.
Tek gjyqtari i procedurës paraprake i pandehuri është sjell me datë

07.01.2008 në ora 15.00 minuta.
Arsyetim
Prokuroja Publike e Qarkut në Prishtinë ka marrë aktvendim për

fillimin e hetimeve dhe ka parashtruar kërkesën për caktimin e paraburgimit
me numër HP. nr...../2008 të datës 07.01.2008 kundër të pandehurit H.K. nga
fshati Gurishtë, Komuna e Prishtinës, për shkak të dyshimit të bazuar se ka
kryer veprën penale të vrasjes së rëndë nga neni 147 par. 3 të KPPK-së.
Gjyqtari i procedurës paraprake duke vepruar sipas kërkesës mbi

caktimin e paraburgimit ka caktuar seancën e dëgjimit.
Prokuroria Publike e Qarkut në Prishtinë B.B. edhe në seancën për

caktimin e paraburgimit ka ngelur në tërësi pranë propozimit me shkrim për
310
caktimin e paraburgimit duke konsideruar se ekzistojnë kushtet nga neni 281

par. 1 nën par. 1 dhe 2 pika nën (i), (ii) dhe (iii) të KPPPK-së.
Mbrojtësi i të pandehurit H.K, avokat H.L nga Prishtina, ka deklaruar

se të gjitha provat janë siguruar nga Shërbimi Policor i Kosovës dhe se nuk
ka arsye që ndaj të pandehurit të caktohet paraburgimi në afat prej 30 ditësh,
por sidoqoftë pajtohet me një pjesë të kërkesës së PPQ-së në Prishtinë për
caktimin e paraburgimit, por që ai paraburgim të mos jetë më e gjatë se 15
ditë, gjatë së cilës kohë do të merren edhe dëshmitë e dy dëshmitarëve që i
përmend PPQ-j a në Prishtinë.
I pandehuri H.K. në tërësi pajtohet me theksimet e mbrojtësit të tij.
Gjyqtari i procedurës paraprake pasi që i ka shqyrtuar të gjitha

shkresat e lëndës dhe i ka dëgjuar pretendimet e palëve ka ardhur në
përfundim se:
- kërkesa e Prokurorisë Publike të Qarkut në Prishtinë është e

bazuar.
Nga dëgjimi i palëve: PPQ-së në Prishtinë, të pandehurit dhe

mbrojtësit të tij, lidhur me argumentet e tyre të cilat i kanë cekur lidhur me
masën e caktimit të paraburgimit kundër të pandehurit H.K., gjyqtari i
procedurës paraprake ka ardhur në përfundim se janë plotësuar të gjitha
kushtet ligjore të parapara si në nenin 281 par. 1 nën par. 1 e 2 pika nën (i),
(ii) dhe (iii) të KPPPK-së.
Sipas vlerësimit të gjyqtarit të procedurës paraprake rrethanat e rastit

flasin se qëndron arsyeja për caktimin e paraburgimit nga neni 281 par. 1 nën
par. 1 të KPPPK-së sepse ekziston dyshim i bazuar se i pandehuri ka kryer
veprën penale e kjo rezulton nga shkresat e lëndës.
Gjyqtari i procedurës paraprake të kësaj gjykate duke u nisur nga kjo

gjendje e çështjes vlerëson se ekzistojnë kushtet nga neni 281 par. 1 nën par.
2 pika nën (i) për caktimin e paraburgimit nga se i pandehuri po të ishte në
liri do të ekzistoj rreziku i ikjes duke u bazuar në peshën e veprës penale që i
vihet në barrë të pandehurit dhe dënimin që mund të men për këtë vepër
penale nëse shpallet fajtor, e krejt kjo është rrethanë e cila arsyeton drojën se
me lënien në liri i pandehuri do të mund të arratiset, ashtu që do të jetë i
paarritshëm për organet e ndjekjes dhe do të pamundësohej zhvillimi i
311
rregullt i procedurës, e sipas vlerësimit të gjyqtarit të procedurës paraprake i

pandehuri këtë lehtë mund të bëjë dhe atë në forma të ndryshme.
Gjyqtari i procedurës paraprake të kësaj gjykate vlerëson se gjithashtu

ekzistojnë kushtet për caktimin e paraburgimit nga neni 281 par. 1 nën par. 2
pika (ii) nga se i pandehuri me qëndrimin në liri mund të ndikojë te
dëshmitarët dhe atë konkretisht te dëshmitarët A.A. dhe D.D si dhe në
dëshmitar të tjerë eventual të cilët ende nuk janë dëgjuar, dhe gjithashtu
mund të asgjësojë, fsheh, ndryshojë ose falsifikojë provat dhe në këtë mënyrë
të ndikojë në rrjedhën normale të procedurës.
Njëkohësisht gjyqtari i procedurës paraprake të kësaj gjykate vlerëson

se ekziston arsyeja ligjore për caktimin e paraburgimit nga neni 281 par. 1
nën par. 2 pika nën (iii) duke marrë parasysh peshën e veprës penale,
rrezikshmërinë shoqërore të zmadhuar të veprës penale dhe natyrën, e
posaçërisht mënyrën dhe rrethanat nën të cilat është kryer vepra penale, e
duke pasur parasysh edhe personalitetit e tij, respektivisht karakterin e tij
personal.
Për arsyet e cekura si më lartë caktimi i paraburgimit është i

arsyeshëm dhe i domosdoshëm, me qenë se sipas vlerësimit të gjyqtarit të
procedurës paraprake të kësaj gjykate masat e tjera alternative të parapara në
nenin 268 të KPPPK-së, nuk do të mjaftonte për sigurimin e prezencës së tij
në procedurë.
Nga të cekurat më lartë u vendos si në dispozitiv të këtij aktvendimi

konform nenit 281 par. 1 nën par. 1 e 2 pika nën (i), (ii) e (iii) lidhur me
nenin 282 dhe 283 të KPPPK-së të Kosovës.
GJYKATA E QARKUT NÉ PRISHTINË

Hep. nr...../2008
Procesmbajtësi Gjyqtari i procedurës

paraprake
Z.V. G.J.
UDHËZIMI JURIDIK: Kundër këtij aktvendimi pala e pakënaqur ka të

drejtë ankese, në afat prej 24:00 orësh, pas marrjes së të njëjtit, Kolegjit penal
të kësaj Gjykate.
312
Hep. nr. 146/2008
GJYKATA E QARKUT PRISHTINË, me gjyqtarin e procedurës

paraprake XH.XH. me procesmbajtësen F.K, duke vendosur sipas kërkesës së
Prokurorit Publik të Qarkut në Prishtinë me numër HP .nr. 186/2008 të datës
05.08.2008, mbi caktimin e paraburgimit ndaj të pandehurve A.K. dhe G.K
që të dy nga fshati D..... Komuna e Prishtinës, për shkak të dyshimit të bazuar
se kanë kryer veprën penale të lëndimit të rëndë trupor nga neni 154 par. 1
pika 3 e lidhur me nenin 23 të KPK-së, përkatësisht veprën penale mbajtja në
pronësi, në kontroll në posedim ose në shfrytëzim të pa autorizuar të arméve
nga neni 328 par. 1 dhe 2 të KPK-së, si dhe masës paraqitja në stacion
policorë ndaj të pandehurit A.K. nga fshati D..... Komuna e Prishtinës për
shkak të dyshimit të bazuar se ka kryer veprën penale, lëndimit të rëndë
trupor nga neni 154 par. 1 pika 3 e lidhur me nenin 23 të KPK-së 1 KPK-së,
pas mbajtjes së seancës së dëgjimit në pranin e Prokurorit Publik të Qarkut në
Prishtinë, G.E., të pandehurve dhe mbrojtësve të tyre avokatët L.H dhe E.N.
dhe K.R. me datë 05.08.2008, morri këtë:
AKTVENDIM
Ndaj të pandehurit:
A.K. nga i ati H.... dhe e ëma M.... e lindur J..... i lindur me datë
20.12.1959 në D...... Komuna e Prishtinës ku edhe tani jetoni i martuar,
ndërtimtarë, shqiptarë, shtetas i Republikës së Kosovës.
CAKTOHET PARABURGIMI në kohëzgjatje pre j 1 (një) muaji i

cili do të llogaritet pre kohës së arrestimit 03.08.2008 ora 01.00, dhe do të
zgjasë deri me datën 03.09.2008, për shkak të dyshimit të bazuar se ka kryer
veprën penale té lëndimit të rëndë trupor nga neni 154 par. 1 pika 3 e lidhur
me nenin 23 të KPK-së.
Ndaj të pandehurve:
K.A. nga i ati B.... dhe e ëma SH e lindur T....., i lindur me datë
03.06.1984 në fshatin T..... Komuna e Prishtinës ku edhe tani jeton, ka kryer
shkollën e mesme, student, shqiptarë shtetas i Republikës së Kosovës.
313
G.K. nga i ati Z.... dhe e ëma Gj..... e lindur M......, i lindur me datë
12.02.1968 në D...... Komuna e Prishtinës ku edhe tani jeton, bujk, i martuar
baba i dy fëmijëve, ka të kryer shkollën fillore, i gjendjes së mesme
ekonomike shqiptar, shtetas i Republikës së Kosovës.
CAKTOHET MASA PARAQITJA NÉ STACIONIN POLICOR

në kohëzgjatje prej një muaji, dhe atë për të pandehurin K.A. duke filluar nga
data e arrestit datë 02.08.2008 dhe do të zgjaté deri me datën 02.01.2008,
ndërsa për të pandehurin G.K. duke filluar nga data e arrestit datë 03.08.2008
dhe do të zgjas deri me datën 03.09.2008.
Obligohet pandehuri K.A. që çdo të hëne në ora 09,00 të paraqitet në

stacionin policorë në Prishtinë.
Obligohet pandehuri G.K. që çdo të marte në ora 9.00. të paraqitet në

stacionin policorë në Prishtinë.
- Nëse të pandehurit nuk i përmbahen kësaj mase atëherë Gjykata këtë

masë do ta zëvendësoj me masën e paraburgimit konform dispozitës së nenit
273 paragrafi 4 të KPPK.
- Ekzekutimin e kësaj mase do ta bëjë Stacioni policorë në Prishtinë.
- Obligohet stacioni policor në Prishtinë që për mos respektimin e

kësaj mase te lajmëroj Gjykatën e Qarkut në Prishtinë, si dhe Prokurorin
Publike të Qarkut në Prishtinë.
Tek gjyqtari i procedurës paraprake të pandehurit janë sjellë me datë

05.08.2008 në ora 15.20.
Arsyetim
Prokurori Publik i Qarkut në Prishtinë me aktvendimin për fillimin e

hetimeve HP. nr. 186/08 të datës 05.08.2008 dhe me kërkesë për caktimin e
paraburgimit me numër të njëjtë të datës 05.08.2008, ka kërkuar caktimin e
paraburgimit për të pandehurit A. K dhe G.K. që të dy nga fshati D.....
Komuna e Prishtinës, për shkak të dyshimit të bazuar se kanë kryer veprën
314
penale të lëndimit të rëndë trupor nga neni 154 par. 1 pika 3 e lidhur me
nenin 23 të KPK-së, përkatësisht veprën penale mbajtja në pronësi, në
kontroll në posedim ose në shfrytëzim të pa autorizuar të armëve nga neni
328 par. 2 1 KPK-së si dhe masën paraqitja, në stacion policorë ndaj të
pandehurit K. A nga fshati D..... Komuna e Prishtinës për shkak të dyshimit
të bazuar se ka kryer veprën penale, lëndimit të rëndë trupor nga neni 154
par. 1 pika 3 e lidhur dhe nenit 23 të KPK-së 1 KPK-së, konform dispozitave
ligjore të nenit 281 paragrafi 1 nën par. 1 dhe 2 pika nën (I), (II) dhe (III) të
KPPPK-së ka kërkuar caktimin e paraburgimit.
Gjyqtari i procedurës paraprake duke vepruar sipas kërkesës mbi

caktimin e paraburgimit ka caktuar seancën e dëgjimit.
Prokurori Publik i Qarkut në Prishtinë E.G. në seancën e dëgjimit ka

deklaruar se mbetet në tërësi pranë kërkesës me shkrim.
Mbrojtësi i të pandehuri A..... K...... avokati L. H ka deklaruar se nuk

qëndrojnë arsyet ligjore për caktimin e paraburgimit pasi që të pandehurit i
dihet vendbanimi dhe se nuk ka pasur dëshmitar që të ndikohet në ta përveç
të dëmtuarit në të cilën nuk mund të ndikoj, si dhe në këtë rast të dy palët
janë të pajtimit që të pajtohen dhe ka propozuar që ndaj tij të caktohet masa e
arrestit shtëpiak.
I pandehuri A. K në tërësi pajtohet me të cekurat e mbrojtësit të tij.
Mbrojtësi i të pandehurit K.A. avokati E.N. nuk e ka kundërshtuar

kërkesën e prokurorit për caktimin e masës së paraqitjes në stacion policor
për mbrojturin e tij.
I pandehuri K.A. në tërësi pajtohet me të cekurat e mbrojtësit të tij.
Mbrojtësi i të pandehurit G.K. avokati K.R. e ka kundërshtuar

kërkesën e prokurorit për caktimin e masës së paraburgimit duke shtuar se
pajtohet me të deponimet e av. L.H dhe ka shtuar se vepra penale që i
ngarkohet të mbrojturit të tij dallon nga veprat e të pandehurve tjerë dhe se i
njëjti ka pranuar kryerjen e kësaj vepre penale dhe se nuk mund të ndikoj në
dëshmitar dhe ka propozuar që ndaj të mbrojturit të tij të caktohet masa e
arrestit shtëpiak.
Gjyqtari i procedurës paraprake pasi që i ka vlerësuar thëniet e palëve

ka ardhur në përfundim, se:
315
Nga dëgjimi i palëve, pra të PPQ-së në Prishtinë të pandehurve dhe

mbrojtësve të tyre, lidhur me argumentet të tyre të cilat i kanë cekur, lidhur
me masën e paraburgimit përkatësisht masës paraqitja në stacionin policor,
gjyqtari i procedurës paraprake ka ardhur në përfundim se janë plotësuar të
gjitha kushtet ligjore të parapara si në nenin 281 par. 1 nën par. 1 dhe 2 pika
nën (i), (ii) dhe (iii) të KPPK, që ndaj të pandehurit A.K. të caktohet
paraburgimi sepse ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer veprën
penale e cila i ngarkohet, po ashtu ekziston rreziku se i njëjti po të gjendet në
liri mund të arratiset për t’iu shmangur përgjegjësisë penale si dhe mund të
ndikoj në dëshmitar të mundshëm të kësaj çështje penale si dhe në të
dëmtuarit si dhe në veçanti duke pasur parasysh peshën dhe natyrën e veprës
penale, mënyrën dhe rrethanat me të cilën janë kryer veprat penale dhe
raportet e acaruara në mes të familjeve tregojnë rrezikun e përsëritjes së
veprës penale, prandaj caktimi i paraburgimit është i arsyeshëm dhe i
domosdoshëm për rrjedhën normale të procedurës penale, pasi që masat tjera
të parapara me dispozitat e nenit 268 të KPPK, sikurse edhe masa e
propozuar nga mbrojtësi nuk janë të mjaftueshme dhe të sigurta, ndërsa sa i
përket të pandehurve K.A. dhe G.K. gjyqtari i procedurës paraprake ka
ardhur në përfundim se si masë më adekuate për sigurimin e prezencës së të
pandehurve në procedurë është masa paraqitja në stacionin policor ngase
ekziston dyshimi i bazuar se të pandehurit kanë kryer veprat penale të
përshkruara më lartë, si dhe ekziston rreziku se të njëjtit mund të fshehën apo
të largohen nga Kosova me çka do të pamundësonin zhvillimin normal dhe të
suksesshëm të procedurës penale.
Si u cek më lartë u vendos si në diapozitiv të këtij aktvendimi konform nenit

281 paragrafi 1 nën par. 1 dhe 2 pika nën (1), (ii) dhe (iii) të KPPK dhe nenin
273 lidhur me nenin 282 dhe 283 të KPPPK.

Hep. nr. 146/2008 të datës 05.08.2008
Procesmbajtësja, Gjyqtari i procedurës

paraprake,
F.K. XH.XH.
UDHEZIM JURIDIK: Kundër këtij aktvendimi pala e pa kënaqur ka të

drejtë ankesë në afat prej 24 orësh, pas marrjes së të njëjtit Kolegjit penal të
kësaj gjykate.
316
KA. Nr .258/04
Gjykata e Qarkut në Prishtinë, - Gjykatësi për konfrmim të aktakuzës

S.S. me pjesëmarrjen e procesmbajtëses F.K., duke vendosur për
konfirmimin e aktakuzës PP. nr. 330/04 të datës 08.12.2004 nga PPQ në
Prishtinë, ndaj të akuzuarit N. G, për shkak të veprës penale të dhunimit nga
neni 193 par. 3 nën par. 8 lidhur me par. 1 të KPK, në seancën e konfirmimit
të mbajtur me datën 22.12.2004 murr këtë
AKTVENDIM
KONFIRMOHET aktakuza e PPQ në Prishtinë, PP. nr. 330/04 të

datës 08.12.2004 ndaj të akuzuarit N. G nga fshati B... Komuna e Prishtinës,
për shkak të veprës penale të dhunimit nga neni 193 par. 3 nën par. 8 lidhur
me par. 1 të KPK, meqë ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer
veprën me të cilën akuzohet.
Aktakuza është në fuqi juridike që me ditën e sotme 22.12.2004 dhe

së bashku me të gjitha shkresat tjera i dërgohet Kryetarit të trupit gjykues në
procedim të mëtutjeshëm.
Arësyetim
PPQ në Prishtinë, me aktakuzën e tyre PP. nr. 330/2004 të datës

08.12.2004 kanë akuzuar N. G. për shkak të veprës penale të dhunimit nga
neni 193 par. 3 nën par. 8 lidhur me par. 1 të KPK, para Gjykatës së Qarkut
në Prishtinë.
Gjykatësi për konfirmim ka pranuar aktakuzën dhe nuk ka konstatuar

ndonjë mungesë të saj sipas nenit 305 e 306 të KPP, prandaj ka caktuar dhe
mbajtur seancën e konfirmimit me datën 22.12.2004.
1 akuzuari N. G. nuk ka pranuar kajsinë sipas pikave të aktakuzës.

317
Gjykatësi për konfirmim gjeti' se veprimet kryese të cilat përshkruhen

në dispozitivin e aktakuzës përbëjnë veprën penale me të cilën akuzohet i
akuzuari, nuk ekzistojnë rrethana të cilat e përjashtojnë përgjegjësinë penale
e as rrethana të cilat e pengojnë ndjekjen në anën e të akuzuarit dhe se në
shkresat e lëndës ka prova të mjaftueshme që e mbështesin dyshimin e bazuar
se i pandehuri ka kryer veprën me të cilën akuzohet.
Gjykatësi për konfirmim shqyrtoi edhe pretendimin e mbrojtësit A. K.

se nuk ka prova të mjaftueshme për dyshim të bazuar se i mbrojturi i tij ka
kryer veprën penale prandaj aktakuza duhet të hedhet dhe të pushohet
procedura penale ndaj tij, të cilin e hodhi si të pabazuar meqë në shkresat e
lëndës ndodhet deponimi i të dëmtuarës B. Z, deponimi i dëshmitarit P. P.
dhe Raporti i mjekut, ndërkaq për vlerësimi i këtyre provave do të bëhet në
shqyrtimin kryesor.
Me sa u tha u vendos si në dispozitiv të këtij aktvendimi e në

mbështetje të nenit 316 par. 4 lidhur me nenin 317 të KPPPK.

KA. nr. 258/04 të dt. 22.12.2004
Procesmbajtësja, Gjyqtari për

konfirmimin,
F.K. S.S.
318
P. nr. 3/2004
NË EMËR TË POPULLIT
GJYKATA KOMUNALE NË PRISHTINË, në trupin gjykues të

përbërë nga gjyqtari P.A., kryetar dhe gjyqtarëve porotë R.I., dhe S.S.,
anëtarë të kolegjit , me pjesëmarrjen e procesmbajtëses Z.N., punëtore e kësaj
gjykate, në çështjen penale kundër të akuzuarit D.D., nga Podujeva, për
shkak të veprës penale vjedhje e rëndë nga neni 253 par.1 nën paragrafi 1 të
KPPK-së, sipas aktakuzës së PPK në Prishtinë Pp. nr. 24/2004, të
datës............ pas mbajtjes së shqyrtimit publik gjyqësor me datën ...... , në
pranin e PPK në Prishtinë ER, të dëmtuarit S.K.- të akuzuarit D.D., dhe
mbrojtësit të tij avokati. P.N., morri dhe publikisht shpalli:
A K T GJ Y K I M
Kundër të akuzuarit D.D., nga Podujeva, i biri i V....dhe nënës S.... e

gjinisë M....i lindur me 23.07.1955, në Prishtinë, ku edhe jeton, rruga TK. Nr.
40, shqiptar, Kosovar, i martuar , baba i 3 fëmijëve, i gjendjes së mesme
ekonomike din shkrim dhe lexim, ka të kryer shkollën e mesme, i pa dënuar,
mbrohet në liri.
REFUZOHET AKUZA
Se me datën rreth orës 11:00, me qëllim që me përvetësimin e

sendeve të huaja të luajtshme vetit ti sjell përfitim pasuror të kundërligjshëm,
në Prishtinë, në afërsi të tregut të gjelbër, ka marr veturën e markës "Golf "
ngjyrë të bardhë, me tabela të regjistrimit 101-KS-000, pronë e të dëmtuarit
S.K. nga Prishtina, në atë mënyrë që posa e ka vërejtur veturën e parkuar, me
mjet të përshtatshëm duke përdorur forcën ka thyer cilindrin e bravës së derës
së djathtë, cilindrin e derës së bagazhit të veturës, ka hyrë brenda dhe me anë
të telave të kontaktit e ka vënë në lëvizje veturën dhe është larguar nga vendi
i ngjarjes, mirëpo, të njëjtën ditë rreth orës 14:00, në afërsi të fshatit L....,
është zënë nga ana e policisë,
- Për shkak se paditësi PPK është tërhequr nga akuza në shqyrtimin

gjyqësor.
319
Shpenzimet e procedurës penale bien në barrë të mjeteve buxhetore të

gjykatës.
Arsyetimi
PPK në Prishtinë me aktakuzën PP. nr....., të datës ....... ka

akuzuar të akuzuarin D.D., nga Prishtina, për shkak të veprës penale vjedhje
e rëndë nga neni 253 par. 1 nën paragrafi 1 të KPPK-së.
Në shqyrtimin kryesor të mbajtur me datë .....në fjalën përfundimtare

PPK në
Prishtinë E. E, ka deklaruar se konform nenit 52 të KPPPK-së, tërhiqet nga
ndjekja penale kundër të akuzuarit D.D.
I dëmtuari S.K., i cili ka qenë i pranishëm në shqyrtimin gjyqësor, ka

deklaruar se nuk dëshiron të ndërmerr ndjekjen penale dhe se nuk parashtron
kërkesë pasuror-juridike.
Pasi që paditësi PPK në Prishtinë është tërhequr nga aktakuza kundër

të akuzuarit D.D., gjykata në bazë të nenit 389 par. 1 nën paragrafi 1 të
KPPPK-së, vendosi si në dispozitiv të këtij aktgjykimi.
Vendimi mbi shpenzimet e procedurës penale është marr konform

nenit 103 par. 1 të KPPPK-së.
Gjykata Komunale në Prishtinë

P. nr .3/2004, të datës .............
Procesmbajtësja, Kryetari 1 trupit

gjykues,
Z.N. RA.
KËSHILLA JURIDIKE: Kundër këtij aktgjykimi lejohet ankesa në

afat prej 15 ditësh nga dita e pranimit të aktgjykimit, Gjykatës së Qarkut në
Prishtinë,nëpërmjet kësaj gjykate.
320
P. nr .280/2005
Gjykata e Qarkut në Prishtinë - Trupi gjykues në përbërje prej

gjykatësit S.S. kryetar dhe gjykatësve porotë: K.S. e B. S anëtarë, me
pjesëmarrjen e procesmbajtëses F. K, duke vendosur në lëndën penale të
akuzuarit AA nga Prishtina, për shkak të veprës penale tentim rrëmbimi të
personit nga neni 159 par. 2 lidhur me nenin 20 të KPK i akuzuar nga PPQ në
Prishtinë me aktakuzën e tyre PP. nr. 307/05 të datës 23.11.2005, në
shqyrtimin kryesor publik të mbajtur me dt. 25.01.2005 dhe 31.01.2005 e në
të njëjtën ditë pas pleqërimit dhe votimit në prezencën e Prokurorit publik të
qarkut në Prishtinë – B.B, të akuzuarit A.A. e mbrojtësit të tij avokat D.D.,
përfaqësuesve ligjor dhe të autorizuar të dëmtuarve avokatëve J.A. dhe M.A.,
mori dhe publikisht shpalli këtë
AKTGJYKIM
I akuzuari A.A. i lindur me 11.11.1969 në Prishtinë nga i ati Jusuf

dhe e ëma Nazmije, e lindur në S....., tani me banim në rr. "Ulqini" nr. 125 në
Prishtinë, punëtor, i martuar, ka të kryer shkollën fillore i gjendjes së varfër
ekonomike.
LIROHET NGA AKUZA
Që prej datës 17.10.2005 e gjerë me datën 19.10.2005 kur fëmijët

kanë përfunduar mësimin rreth orës 14,30 minuta pasi që është afruar
shkollës fillore "Avdyl Frashëri" në Prishtinë, ka vu kontaktin me fëmijët
Besa D..... K...... e lindur me 15.05.1999 nga Prishtina, dhe fëmijën B.... H.....
B.... i lindur me 26.02.1999, të njëjtit fillimisht i ka josh se do t' ua blejë nga
një orë të dorës, u është paraqitur me emrin e rrejshëm "Hasan", iu ka thënë
që t' i përshëndesin prindërit në shtëpi sepse të njëjtit i njeh duke pasur qellim
që ditën e fundit të njëjtit ti rrëmbejë –
- kësodore do të kryente veprën penale të tentim rrëmbimit të personit

nga neni 159 par. 2 lidhur me nenin 20 të KPK,
- për shkak se nuk është provuar që i akuzuari të ketë kryer këtë

vepër penale.
321
Shpenzimet e procedurës bien në barrë të mjeteve buxhetore të

gjykatës.
Të dëmtuarit, përfaqësuesit ligjor përkatësisht përfaqësuesit e
autorizuar për realizimin e kërkesës pronësore juridike udhëzohen në kontest
të rregullt civil.
Arësyetim
PPQ në Prishtinë, me aktakuzën e tyre PP .nr. 307/2005 të datës

23.11.2005 ka akuzuar A.A. për shkak të veprës penale të tentim rrëmbimit të
personit nga neni 159 par. 2 lidhur me nenin 20 të KPK. Prokurori publik
sikurse gjatë shqyrtimit kryesor po ashtu edhe në fjalën e fundit ka ngelë në
tërësi pranë aktakuzës duke propozuar që i akuzuari të shpallet fajtor dhe të
gjykohet sipas Ligjit.
Përfaqësuesit ligjor L.... B... e S.... B..... si dhe të autorizuarit

avokatët J. A e M. A i janë bashkëngjitë ndjekjes penale dhe kanë parashtruar
kërkesë pronësore juridike.
I akuzuari A. A në mbrojtjen e tij sikurse në hetime po ashtu edhe në

shqyrtimin kryesor ka theksuar se kujdeset për dy nxënësit fëmijë të vëllait të
tij të cilët i dërgon në shkollën fillore "Avdyl Frashëri" në Prishtinë e njëjtë
dhe atë në orët e pasdites. Ai ka pranuar se ka biseduar edhe me dy fëmijë
Besën dhe Besimin B..... të cilët mu në atë kohë përfundonin mësimet dhe
rruga për kthim në shtëpi ishte e njëjta prandaj deri sa ka arritur në shtëpinë e
tij ka biseduar edhe me këta fëmijë që ka mundësi që tu ketë thënë bëhuni
nxënës të mirë se do t' iu blejë orë dore. Përndryshe nuk kam fëmijë të mi,
kujdesem për fëmijët e vëllait i cili është invalid dhe kam dëshirë që të
bisedojë me fëmijë pa ndonjë qellim të keq. Fëmijët për të cilët akuzohem
nuk i kam përcjell deri në shtëpinë e tyre meqenëse jam kthyer kur kam
arritur në drejtim të shtëpisë sime jam. ndarë prej tyre. Nuk kam pasur qellim
të keq prandaj edhe nuk mund ta pranoj fajësinë sipas kësaj aktakuze.
Gjykata pas procedurës së provave gjeti këtë gjendjen faktike:
Se me të vërtetë i akuzuari A. A me datat 17.10.2005 e deri me

19.10.2005 rreth orës 14:30 minuta ka shkuar në drejtim të shkollës fillore
"Avdyl Frashëri në Prishtinë me ç' rast i ka dërguar fëmijët e vëllait të tij B.
Sh të cilët kishin mësim pas dite e në ndërkohë kur është kthyer rastësisht ka
322
biseduar me fëmijët Besim dhe Besa B. të cilët në atë kohë ktheheshin prej
shkolle për në shtëpi në të njëjtën rrugë në të cilën kthehej edhe i akuzuari
dhe gjatë kësaj kohe kanë biseduar në mes vete duke i pyetur si i keni emrat
duke u prezantuar se i njeh dhe ma në fund iu premton se do t' iu blejë nga
një orë të dorës ndërkaq kur arrin në drejtim të shtëpisë së tij ndahet prej
fëmijëve dhe nuk i përcjellë deri në shtëpitë e tyre. Meqenëse fëmijët kanë
treguar në shtëpi se një person po i përcjelli çdo 'ditë dhe po,paraqitet
miqësisht me ta prindërit frikohen nën ndikimin e një ngjarje me dy fëmijë në
Prishtinë dhe e paraqesin në polici se donë ti rrëmbejë fëmijët e tyre.
Deri te kjo gjendje faktike gjykata erdhi duke u mbështetur në

mbrojtjen e të akuzuarit A. A, deponimet e të dëmtuarve Besa dhe Besim B,
S. B, L. B, D. B, H. N. dhe Raportin e specialistit të psikiatrisë Dr. D. D.
Nga deponimet e dëshmitarëve S. B, B. B, D. B, e H. N kuptohet se

ata janë informuar prej fëmijëve Besa e Besim B. nxënës të shkollës se për
çdo ditë po i përcjellë një person deri sa po kthehen prej shkollës për në
shtëpi i cili po paraqitet miqësisht me ta duke i përshëndetur prindërit e tyre
dhe duke iu premtuar se do t' iu blejë nga një orë dore, me ç' rast prindërit
frikohen dhe ndërmarrin veprimin e paraqitjes në polici se i akuzuari
dëshiron që ti rrëmbejë fëmijët e tyre.
Nga deponimi i dëshmitarit S. B. arsimtar dhe kujdestar i klasës VI-7

në shkollën fillore "Avdyl Frashëri" në Prishtinë, në të cilën vijon mësimet
djali i vëllait të akuzuarit kuptohet se i akuzuari A. A shpeshherë është
paraqitë në shkollë duke u kujdesur për fëmijët e vëllait të tij i cili është
invalid. Mësimet djali i vëllait të akuzuarit i vazhdon pas dite rreth orës
15:00. Nga Raportet psikiatrike për Besa e B. B... të hartuar nga Dr. D.D. si
dhe elaborimin gojor të tij në seancën kryesore kuptohet se fëmijët sipas
vlerësimit psikiatrik japin të dhëna të bazuara për aftësi psikofizike në
përputhje me moshën kronologjike për një koeficient të inteligjencës te të
cilët konstatohet një reaksion akut stresogjen për çka është i nevojshëm
trajtim i mëtejshëm psikoterapeutike por i cili ka ndodhur më tepër si rezultat
i frikës që kanë pasur prindërit e tyre dhe të cilët e kanë shprehur edhe para
fëmijët.
Gjykata pas analizës dhe vlerësimit të gjitha provave së bashku dhe

të së cilës veç e veç gjeti se nuk ka prova që - provojnë veprimet e të
akuzuarit A.A. që përmbajnë elemente të veprës penale të tentimit të
rrëmbimit nga neni 159 par. 2 lidhur me nenin 20 të KPK, meqë nuk është
323
vërtetuar se i ka përcjell fëmijët jashtë rrugës të cilën ka pasur ta bëjë gjatë

kthimit prej shkolle deri në shtëpinë e tij, nuk i ka josh që ti merr me
automjet, nuk u ka premtuar se do t' i dërgojë në ndonjë vend të caktuar qoftë
ëmbëltore, kopsht zoologjik apo diçka të ngjashme që fëmijët ti shmangë nga
drejtimi i rrugës së tyre për në shtëpi madje as që u ka premtuar një veprim të
tillë të cilat sipas bindjes së kësaj gjykate mund të tregonin bindshëm
qëllimin e tentim të rrëmbimit të personit. Veprimet e të akuzuarit se ka
biseduar miqësisht me fëmijët duke mos i prekur fare duke u paraqitur me
emrin "Hasan" dhe duke ecur me ta vetëm deri sa ka arritur te shtëpia e tij
sipas bindjes së kësaj gjykate nuk mund të bien te konkludimi i sigurt se i
akuzuari ka pasur qellim që ti rrëmbejë të njëjtit prandaj e liroi nga akuza në
mungesë të provave.
Gjykata pati parasysh shqetësimin e prindërve për sigurinë e fëmijëve

të tyre në ndikimin e atmosférës së krijuar në Prishtinë në atë kohë për shkak
të rastit të dy fëmijëve mirëpo nuk do të thotë që veprimet që i ka kryer i
akuzuari në mënyrën e përshkruar në aktakuzë të duhet trajtohen të
inkriminueshme meqë të tilla nuk mund të hyjnë në sférën penalo-juridike
dhe do të ishte hipotetike që të interpretohet plani, qëllimi dhe synimi i të
akuzuarit si gjendje e tij e brendshme psikike.
Vendimi për shpenzimet e procedurës u mor në mbështetje të nenit

103 par. 1 të KPPPK, ndërsa ai për kërkesën pronësore juridike në mbështetje
të nenit 112 par. 3 të KPPPK.
Me sa u tha u vendos si në shqiptim të këtij aktgjykimi e në

mbështetje të nenit 390 par. 3 të KPPPK.

P. nr. 280/2005 më 31.01.2007
Procesmbajtësja, Kryetari i trupit

gjykues,
F.K SS
UDHËZIME JURIDIKE: kundër këtij aktgjykimi pala e pakënaqur

ka të drejtë ankese në afat prej 15 dite, prej ditës së marrjes kopjes së të
njëjtit. Ankesa i ushtrohet Gjykatës Supreme të Kosovës në Prishtinë, e
nëpërmjet Gjykatës së Qarkut në Prishtinë.
324
P.nr.299/06
Gjykata e Qarkut në Prishtinë, në trupin gjykues të përbërë prej

gjyqtares R. E, si kryetare e trupit, gjyqtarëve porotë: L. T. dhe F. K, si anëtar
me procesmbajtësen Sh. B, në lëndën penale e të akuzuarit N. G, nga f.sh. B.
KK Prishtinë, për shkak të veprës penale të marrëdhënies seksuale me dhunë
nga neni 193 al. 1 të KPK, sipas aktakuzës së PPQ-së në Prishtinë, PP. nr.
330/06 të dt. 08.012.2006, të ndryshuar në seancën kryesore më dt.
24.01.2007 të mbajtur në prezencën e Prokurorit publik R. R, të akuzuarit dhe
mbrojtësit të tij A. K, avokat nga Prishtina, të dëmtuarës Z. B. dhe i
autorizuari i saj A. B, avokat nga Prishtina, mori dhe shpalli këtë
A K T GJ Y K I M
I akuzuari:
N. G. nga i ati H.... dhe e ëma Z.... e lindur B....., i lindur më dt.
15.03.1979 në f.sh. B.... KK Prishtinë, ku edhe jeton, shqiptar, kosovar, i pa
punë, i pa martuar, ka kryer shkollën fillore, i gjendjes së varfër ekonomike,
ka qenë në paraburgim që nga dt 12.11.2006 deri më 29.01.2007.
ËSHTË FAJTOR
Sepse, natën në mes të dt. 11.12.2006 rreth ora 02:00 në f.sh K.....
Komuna e Prishtinës në hotelin "BERISHA", të miturën Z. B. nga f.sh. G...
Komuna e Prishtinës, e lindur më dt. 31.12.1989, të cilën e ka vajzë të dajës,
e ka nënshtruar për të pasur marrëdhënie seksuale pa dëshirën e saj, në
mënyrë që dy ditë më parë e mori nga shtëpia e saj për të shkuar gjoja në
fshatin Z.... për të blerë kartel telefoni, por në të vërtet shkoi në drejtim të
K.... pastaj në K..... ku u vendos në hotelin e lartë cekur, e siguroi dhomën ku
e vendosi të dëmtuarën duke ia kufizuar lirinë e lëvizjes dhe natën e dytë e
detyron në marrëdhënie seksuale, e të nesërmen së bashku shkojnë te nipi B.
A në fshatin P....... ku e dhe takohen me të atin e të dëmtuarës,
- Këso dore ka kryer veprën penale të marrëdhënies seksuale me

dhunë nga neni 193 al. 1 të KPK.
325
Prandaj, me aplikimin e dispozitave ligjore të cekura më lartë dhe

dispozitave të neneve 3, 6, 15, 36, 38, 64, 66 dhe 73 të KPPK gjykata e
GJYKON
Me dënim burgu në kohëzgjatje prej .......... në të cilin dënim i

llogaritet koha e kaluar në paraburgim prej datës 12.11.2006 deri më dt.
29.01.2007.
E dëmtuara Zoja Berisha për shkak të realizimit të kërkesës

pronësoro-juridike udhëzohet në kontestin e rregullt civil.
Obligohet i akuzuari ti paguajë të gjitha shpenzimet e procedurës

penale sipas llogarisë së gjykatës e në emër të paushallit gjyqësor të paguajë
shumën prej 200 Euro, në afat prej 15 ditëve pas plotfuqishmërisë së
aktgjykimit.
Arsyetim
Prokuroria publike e Qarkut në Prizren, ka parashtruar aktakuzën PP.

nr. 330/06 të datës 08.12.2006 kundër të akuzuarit N. G. nga fshati B.... KK
Prishtinë, për shkak të veprës penale marrëdhënie seksuale me dhunë nga
neni 193 par. 3. nën par. 8. lidhur me par. 1. të KPPK. Në seancën kryesore
në fjalën e fundit e në bazë të fakteve të vërtetuara prokurori publik ka
ndryshuar cilësimin juridik të veprës penale duke e akuzuar të njëjtin për
veprën penale nga par. 1. po të këtij neni, me propozim që i njëjti të shpallet
fajtor për këtë vepër penale dhe të dënohet sipas ligjit.
Në bazë të provave të administruara në seancën kryesore gjykata ka

vërtetuar këtë gjendje faktike:
I akuzuari N. G. dhe e dëmtuara Z. B. janë djalë halle dhe vajzë daje.

Dy ditë para asaj kritike i akuzuari N. ka shkuar në vizitë te daja M. me S. B.
Diku pas dite ka shfrytëzuar një rast të volitshëm në oborr për tu marrë vesh
me të dëmtuarën. Z. që ajo të shkon me te deri në f.sh. Z. për të blerë gjëja
një kartel telefoni. Ajo pranoi duke i besuar dhe u nis me te. Mirëpo i
akuzuari e ktheu rrugën dhe u nis në K. deri në restorantin –hotel Berisha.
326
Duke kuptuar se rruga ka ndryshuar kahen, e dëmtuara u shqetësua

dhe kërkoi që të kthehen në shtëpi. I akuzuari e ngushëllonte se së shpejti do
të kthehen dhe në të arritur në hotel ai ka rezervuar dhomën për dy net. Natën
e parë i akuzuari tregoi interes për të pasur marrëdhënie seksuale por e
dëmtuara nuk ishte e gatshme dhe ky nuk insistoi. Natën e dytë i akuzuari
duke mos kërkuar pranim nga e dëmtuara ia hoqi nga trupi rrobat, i zhveshi
edhe të vetat dhe kreu aktin seksual. Të nesërmen kanë braktisur hotelin dhe
kanë shkuar në fsh. P..... te kushëriri A. B. ku pas një kohe ka ardhur edhe
M......
Gjendjen e këtillë faktike gjykata e vërtetoi në bazë pranimit të
pjesërishëm të akuzuarit, të deklaratës së të dëmtuarës Z. B. deklaratave të
dëshmitarëve: M. B, H. K, raportit të ekspertit Dr. M. G. si dhe në bazë të
fotodokumentacionit.
Në mbrojtjen e vet i akuzuari. N. G. duke mos pranuar fajësinë ka

dhënë versionin e vet duke theksuar se i ati i të dëmtuarës M.... është daja i tij
dhe të dëmtuarën e ka trajtuar si vajzë të dajës deri para katër viteve kur gruaja
e dajës H.... gjatë një bisede i pat thënë se Z. nuk është vajza e M...... Kështu me
Z.... ishte duke kaluar në mënyrë shoqërore që dy vjet po pastaj kishte lindur
dashuria dha ka pasur qëllimin të martohet me te. Përkohësisht ka punuar në
Itali dhe gjatë asaj kohe Z.... e ka thirrur disa herë duke shprehur dëshirën që të
shkojë atje edhe ajo. Dy ditë para datës 10. 11.2006, Z.... dhe babai i saj kishin
qenë në shtëpinë e tij ku kanë kaluar natën dhe dy të rinjtë kanë shfrytëzuar
rastin që të kalojnë gjysmë ore së bashku në dhomën e pritjes ku janë
përkëdhelur dhe puthur. Më datën 10.11.2006, me veturën "Opel Kadet", me S.
B. ka shkuar tek daja M... por të ndenjur. Meqë kishte nevojë për kartelë
telefoni doli nga shtëpia e dajës kur doli edhe Z.... e cila në fillim i solli ujë për
të pirë dhe e pyeti atë të vijë edhe ajo. Pasi pranoi, ajo hyri në veturë. Në ato
momente në oborr afër tyre ishte motra e sajë L.... Gjatë rrugës për në fshatin
K. i tha Z.... se meqë tashmë një muaj ajo ishte duke e thirrur dhe ja tani ai ka
ardhur për ta marrë nëse ajo pranon, gjë që ajo pohoi duke thënë se vetëm
dëshiron ti lajmërohet nënës. Rrugës fare nuk ka përdorur kërcënime ose dhunë
dhe kanë arritur kështu deri në hotelin "Berisha. Në restorant ku ishin edhe disa
mysafirë tjerë, kanë pirë nga një kafe e pastaj janë vendosur në një dhomë nr. 2.
në katin e tretë. Natën e parë kanë fjetur së bashku në një shtrat por nuk kanë
pasur marrëdhënie seksuale. Është e vërtet se i ka propozuar Z.... që të kenë
marrëdhënie mirëpo ajo nuk ishte e gatshme dhe nuk e ka detyruar më. Dera ka
qenë e mbyllur dhe çelësi në derë dhe ajo ka mund të dalë nga dhoma po të
kishte dashur, madje të nesërmen në mëngjes i ka thënë se nuk kishte fjetur tërë
natën dhe se do të kishte mundur të ketë marrëdhënie seksuale me te, por atë
327
mëngjes ai nuk ishte i gatshëm për një akt të tillë dhe kështu së bashku kanë
zbritur për të ngrënë. Natën e dytë ka pasur marrëdhënie seksuale me Z...
njëherë por me pëlqimin e sajë pa rezistencë. Ajo vet i ka zhveshur rrobat e po
ashtu edhe ai i ka zhveshur pizhamet e veta, duke e pyetur më parë se a
dëshiron të ketë marrëdhënie apo jo dhe mos rastësisht ka ndonjë lidhje tjetër
me dikë, duke mos e detyruar në asnjë mënyrë dhe ajo pranoi pa kurrfarë
rezistence. Ajo ishte vergjinë. Përndryshe ditën e parë është 1ajmëruar me
telefon dajës M... duke i thënë të mos merakoset për Z.... se ndodhet me te duke
mos i treguar vendin ku ndodhet sepse kështu dëshironte Z.... Po të kishte
dashur Z..., ka pasur rast të lajmëronte policinë sepse ditën e dytë para dite
kishte ardhur policia regjionale në hotel e gjatë së cilës kohë ata të dytë
ndodheshin në lokal për të pirë kafé, mirëpo ajo nuk veproi gjë, përkundrazi e
thirri për të shkuar në dhomë sepse ishte frikësuar se mos policia po e kërkonte.
Më datën 12.11.2006, në mëngjes kanë pirë kafe dhe janë nisur për në fshatin
P...... tek një kushëri A. B. dhe pas një kohe ka ardhur babai i Z. me nipin e tij
A. S..., i cili ka filluar ti qortonte. Zonja ka treguar babait të vet se me dëshirën
e sajë është nisur me te dhe ai nuk ka përdorur kurrfarë dhune ndaj saj. Ajo
ishte nisur me babin e vet për në shtëpi e po ashtu edhe ai shkoi në shtëpi ku e
priste policia. Përndryshe, ditën e parë në të arritur në K.... kanë hyrë në një
dyqan ku ajo kishte zgjedhur një palë rroba për vete dhe atë natë, si dhe natën e
dytë është e vërtet se ajo ka kërkuar të kthehet në shtëpi ose së paku ti
lajmërohet nënës mirëpo, për shkak të mungesës së mbushjes së telefonit nuk
kanë mund ti lajmëroheshin. Ka ditur se nuk i ka të mbushura 18 vjet.
Mbrojtësi i të akuzuarit avokati A. K. duke mohuar tezën e akuzës

deklaroi se me asnjë provë nuk është vërtetuar se i akuzuari ka kryer veprën
penale për të cilën akuzohet sepse vepra në fjalë mund të ekzistoi vetëm në
raste kur vërtetohet që ka pasur dhunë fizike nga njëra e rezistencë fizike nga
ana tjetër. Në rastin konkret e dëmtuara me pëlqimin e sajë ka pranuar të
shkonte me të akuzuarin me veturën e tij, në destinacionin e caktuar ku gjatë
qëndrimit dy ditor ka pranuar që të ketë marrëdhënie seksuale me te. Pas aktit
ajo nuk ka shprehur shqetësim gjë që vërteton se ajo nuk ka treguar ndonjë
mosgatishmëri për të pasur akt seksual. Propozon që i njëjti të lirohet nga akuza
në mungesë të provave.
I autorizuari i të dëmtuarës, avokati A. B. theksoi se nuk pajtohet me

rikualifikimin e veprës penale nga ana e prokurorit publik, duke menduar se në
veprimet e të akuzuarit formohen elementet e veprës penale siç është dhënë në
aktakuzë, prandaj propozon që ndaj të akuzuarit të shqiptohet dënimi për këtë
vepër i cili dënim do të ishte një satisfakcion moral për palën e dëmtuar dhe
parashtron kërkesë pronësoro-juridike.
328
Me anë të provave të administruara pakontestueshëm, është vërtetuar

se ditën kritike i akuzuari ka qenë në shtëpinë e M...., se ka takuar të dëmtuarën
dhe se ajo është nisur me te duke i besuar se do të shkojnë në Z..., por pasi ka
kuptuar se është nisur në tjetër drejtim ka kërkuar ta kthejë në shtëpi, gjë që
edhe vet i akuzuari ka pohuar.
Gjykata nuk i ka besuar mbrojtjes së të akuzuarit në atë drejtim se ka
pasur marrëdhënie seksuale me të dëmtuarën Z.... me dëshirën e saj. Në fakt e
dëmtuara në mes tjerash ka deklaruar se kishte besim tek i akuzuari kur ai i
propozoi të shkojnë në fshatin Z.... për të blerë kartelë të telefonit mirëpo, kur e
ndërroi rrugën për në K.... ajo disa herë i patë thënë se do të ishte mirë që ta
kthente në shtëpi ku përgjigja e tij ishte se së shpejti do të kthehen. Në të arritur
në hotel ende duke besuar se do të kthehen, kërkoi së paku të lajmërohet babait,
por ai i tha se atë nuk e ka babë. U vendosën në dhomë derën e së cilës ai e
mbylli me qelës por çelësi mbeti në derë. Atë natë nuk kanë zbritur në restorant,
kanë qëndruar në dhomë, nuk kanë pasur marrëdhënie seksuale, ai bile ka fjetur
ndërsa ajo jo. Të nesërmen N..... ka dalë nga dhoma dhe ka shkuar dhe e ka
mbyllur. Në mungesë të tij ajo i mëshonte derës kur erdhi kamerieri nga i cili
kërkoi të ia hap derën por ai u përgjigj se së shpejti do të vijë N. dhe do të ia
hap derën ai vet. Atë ditë kamerieri ka sjellë kafe dhe ushqim në dhomë.
Përndryshe N... nuk ka përdorë dhunë fizike por vetëm bërtiste. Në një situatë
kur ajo donte të dalë jashtë ai pat thënë të hesht se përndryshe nuk do të dalë
nga dhoma fare. Ajo ishte e shqetësuar dhe qante ndërsa ai pa dëshirën e saj e
ka detyruar të ketë marrëdhënie seksuale. Nuk ka mund të rezistonte edhe
përpos mundit që ti ikë kontaktit, ishte e pa aftë se nuk priste një gjë të tillë
meqë atë e konsideronte si djalë halle. Pa dëshirën e saj ia ka zhveshur rrobat.
Pas kësaj ngjarje ka qenë shumë e shqetësuar dhe është ndier më e sigurt pasi
kanë zbritur në restorant.
Gjykata ka besuar deklaratës së të dëshmitares të dëmtuarës sepse
është e logjikshme dhe si e tillë e pranueshme.
Duke pasur parasysh tërë zhvillimin e ngjarjes gjykata ka gjetur se

vepra penale për të cilën është akuzuar është kryer me dashje. Në fakt, i
akuzuari ka shkuar gjoja në vizitë tek daja vet, ka shfrytëzuar momentin e
volitshëm, e ka ftuar të dëmtuarën duke i thënë se i nevojitet kartela për telefon
dhe do të shkojë në fshatin Z... për ta blerë dhe nëse ajo dëshiron një shëtitje
mund të shkojë me te. Ajo, duke e trajtuar si djalë halle u nis me te. Por, kur ka
kuptuar se rruga ka marrë kahen tjetër ajo kërkoi ta kthejë në shtëpi ose së paku
të lajmërohet së ëmës. Pasi është gjetur në dhomën e hotelit, në mes katër
mureve vet me të akuzuarin natën e parë ajo nuk lejoi të kenë marrëdhënie
seksuale akoma duke e lutur që të kthehet në shtëpi. E dëmtuara ashtu e re, e
329
njomë, me posa të mbushura të gjashtëmbëdhjetat, në momentin e dhunimit

ishte vergjinë dhe si e tillë pa përvojë të mjaftueshme jetësore sidomos asaj
seksuale, e rritur në ambient patriarkal, papritmas është gjetur në një situatë në
të cilën është prurë nga i akuzuari, të cilin e trajtonte si vëlla dhe me plot besim
pranon të niset në shëtitje deri në fshatin e afërm, me një person më të fortë në
çdo aspekt, gjë që tek ajo me siguri ka shkaktuar një shkallë të tillë të frikës dhe
të befasisë dhe të mosrezistimit të saj energjik fizik, aq më tepër kur ka mbetur
pa sukses çdo tentim për rezistencë ndaj personit fizikisht më të fortë në një
ambient ku është gjetur. Prandaj, nuk ka pranim të vullnetshëm për marrëdhënie
seksuale pa pasur vendim personal të personit fémër, pjesëmarrjes së saj aktive,
dëshirës dhe vullnetit për të pasur marrëdhënie seksuale. Pranim në kuptim të
durimit pasiv për shkak të rrethanave nën të cilat është kryer vepra, si në rastin
konkret, nuk është pranim i vullnetshëm sepse i mungon vullneti dhe dëshira i
personit femër, këtu i dëmtuarës e cila është gjetur në një ambient tejet të huaj,
e shqetësuar dhe e frikësuar nga vet ambienti reaksioni i prindërve dhe e
paralizuar nga njëfarë shoku nuk ka mund të gjendet në këso situate dhe është
dorëzuar në duart e të akuzuarit edhe pse ka pasur mundësi për rrugëdalje meqë
dëshmitari H.... K..... ka dëshmuar se i akuzuari dhe e dëmtuara kanë zbritur në
restorant për të pirë kafe dhe ai vet ka dërguar ushqimin deri te dera e dhomës.
Në bazë të cekurave më lartë gjykata konkludoi se në veprimet e të

akuzuarit formohen elementet e veprës penale e cila i vihet ne barre për të cilën
është penalisht i përgjegjshëm.
Me rastin e vendosjes mbi llojin dhe lartësinë e dënimit gjykata mori

parasysh qëllimin e dënimit, të gjithë rrethanat e rëndësishme për shqiptimin e
dënimit më të butë apo më të ashpër e sidomos shkallën e përgjegjësisë penale,
motivin për kryerjen e veprës, shkallën e rrezikimit apo dëmtimit të së mirës së
mbrojtur, rrethanat nën të cilat është kryer vepra, sjellja e mëparshme e kryesit,
deklarimi i tij rreth fajësisë, rrethanat personale, qëndrimi pas kryerjes së
veprës, prandaj konsideron se edhe me dënimin e shqiptuar do të arrihet qëllimi
i dënimit.
Nga të cekurat më lartë gjykata vendosi si në dispozitiv të

aktgjykimit.
Vendimi mbi llogaritjen e paraburgimit në dënimin e shqiptuar është marr në
bazë të nenit 73 par. 1 të KPPK.
Vendimi mbi llogaritjen e shpenzimeve te procedurës penale bazohet

në dispozitën e nenit 99 KPPK.
330
Vendimi mbi kërkesën pronësoro juridike është marrë në bazë të nenit

107 KPPK.
GJYKATA E QARKUT NÉ PRIZREN

Me datën 29.01.2007, P. nr. 299/06
Procesmbajtësja, Kryetar i trupit

gjykues,
Sh. B. R. E
KËSHILLA JURIDIKE: Kundër këtij aktgjykimi lejohet ankesa në

afat prej 15 ditësh nga dita e marrjes së aktgjykimit, Gjykatës Supreme të
Kosovës në Prishtinë.
331
Ap. nr. 312/08
GJYKATA SUPREME E KOSOVËS, Kolegji i përbërë nga

gjyqtarët: D. A, kryetar, H. F. dhe J. M, anëtarë, me bashkëpunëtoren
profesionale R. D procesmbajtëse, në lëndën penale ndaj të akuzuarës M...
K.... nga f.sh. P.... , Komuna e Prishtinës , për shkak të veprës penale
trafikimi me njerëz të parashikuar nga neni 139 par. 2. të KPPK, duke
vendosur lidhur me ankesën e mbrojtësit të akuzuarës av. K. H. nga Prishtina,
paraqitur kundër aktgjykimit të Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, P. nr.
50/2008 datë 29.04.2008, në seancën e kolegjit të mbajtur më 01.10.2008,
mori këtë:
AKTVEND1M
Me miratimin e ankesës së mbrojtësit të akuzuarës M... K... anulohet

aktgjykimi i Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, P. nr. 50/2008 datë 29.04.2008,
dhe çështja i kthehet gjykatës së shkallës së parë për rigjykim.
Arsyetimi
Me aktgjykimin e Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, P. nr. 50/2008

datë 29.04.2008 , e akuzuara M... K..... është shpallur fajtor për shkak të
veprës penale mundësimi i prostitucionit të trafikimit me njerëz të
parashikuar nga neni 201. par. 4. lidhur me par. l. të KPPK dhe është gjykuar
me .......... vjet burgim, në të cilin i është përfshirë edhe koha e kaluar në
paraburgim prej 09.12.2007 e deri më 29.04.2008.
E akuzuara është liruar nga obligimi që ti paguajë shpenzimet e

procedurës penale.
Kundër këtij aktgjykimi në afatin ligjor ka paraqitur ankesë mbrojtësi
i të akuzuarës për shkak të shkeljes esenciale të dispozitave të procedurës
penale, konstatimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike, shkeljes së
ligjit penal dhe vendimit për dënimin me propozim që Gjykata Supreme ta
miratojë ankesën, ndërsa aktgjykimin e ankuar ta anulojë dhe çështjen t’ia
kthejë gjykatës së shkallës së paré në rigjykim, ose ta ndryshojë atë dhe të
akuzuarën ta liroj nga akuza.
332
Gjykata Supreme ka mbajtur seancën e kolegjit konform nenit 410 të

KPPPK, në të cilën nuk ishin të pranishëm Prokurori Publik i Kosovës,
mbrojtësi i të akuzuarës të cilit ishin njoftuar me rregull, ndërsa për të
akuzuarën postë dorëzuesi ka konstatuar se nuk jeton më në adresën e dhënë
dhe nuk dihet vendbanimi i tanishëm.
Prokuroi Publik i Kosovës me parashtresën PPA. nr. 312/2008 datë

21.07.2008, ka propozuar që Gjykata Supreme duke e miratuar ankesën e
mbrojtësit të akuzuarës dhe detyrimisht ta anuloj aktgjykimin e ankuar dhe
çështjen t’ia kthej gjykatës së shkalles së parë në rigjykim.
Gjykata Supreme e Kosovës pasi shqyrtoi shkresat e lëndës, studioi

aktgjykimin e ankuar konform nenit 415 të KPPPK dhe pas vlerësimit të
pretendimeve ankimore, konstatoi se ankesa e mbrojtësit të akuzuarës është e
bazuar pôr këtë arsye:
Sipas dispozitivit të aktakuzës, prokurori publik i qarkut e ngarkon të

akuzuarën për veprôn penale të trafikimit me njerëz të parashikuar nga neni
139. par. 2. të KPPK.
Sipas konstatimit të gjykatës së shkallës së parë , që përmban

dispozitivi i aktgjykimit të ankuar , e akuzuara është shpallur fajtore për
shkak të veprës penale mundësimi i prostitucionit të trafikimit me njerëz të
parashikuar nga neni 201. par. 4 lidhur me par. l. të KPPK. Gjykata e shkallës
së parë, pra, ka konstatuar se në rastin konkret kemi të bëjmë me veprën
penale mundësimi i prostitucionit të trafikimit me njerëz të parashikuar nga
neni 201. par. 4 lidhur me par. l. të KPPK, kështu që në dispozitivin e
aktgjykimit të saj ndryshoi aq sa e shihte të nevojshme aktakuzën për sa i
përket përshkrimit të veprimit të kryerjes së veprës penale (duke i shënuar
edhe elementet e mundësimit të prostitucionit).
Në arsyetimin e saj gjykata e shkallës së parë konstatoi se përtej çdo

dyshimi të bazuar është vërtetuar se e akuzuara me veprime mashtruese e
bindi të dëmtuarën e mitur A.G. dhe e dërgoi në Ulqin, a atje ajo u abuzua
seksualisht..nga personi i quajtur Gj... por nuk u detyrua në veprime të tilla
nga e akuzuara dhe as që kishte e akuzuara përfitime materiale nga shërbimet
seksuale në të cilat detyrohej nga Gj...., në rrethana të këtilla gjykata e
shkallës së paré përfundon se bëhet fjalë për vepër penale mundësim
prostitucioni e jo për trafikim me njerëz siç pretendon akuza.
333
Gjykata Supreme konstaton se arsyet e mësipërme të gjykatës së

shkallës së parë, nuk mund të pranohen, mbasi ato janë juridikisht të gabuara,
por njëkohësisht edhe të paqarta.
Aktgjykimi i kundërshtuar është i përfshirë me shkelje esenciale të

dispozitave të procedurës penale nga neni 403. par. l. pika 12. të KPPPK,
ngase dispozitivi i aktgjykimit të ankuar është i pa qartë dhe jo koherent me
kualifikimin juridik në çka me të drejt tërheq vërejtjen mbrojtësi i të
akuzuarës në ankesë për arsye se : në dispozitivin aktgjykimit të ankuar janë
inkorporuar të gjitha elementet e veprës penale të trafikimit me njerëz,
mashtrimi te detyrimi , mirëpo kur këto veprime janë vënë nën normën
juridike gjykata është shprehur se në rastin konkret kemi të bëjmë me veprën
penale "mundësimi i ushtrimit të prostitucionit të trafikimit me njerëz të
parashikuar nga neni 201 par. 4 lidhur me par. l. të KPPP, emërtim ligjor i
veprës penal nuk e ekziston në kodin penal.
Vepra penale e mundësimit të prostitucionit nga neni 201 par. l. të

KPPK nuk i përmban elementet e mashtrimit e as detyrimit, këto elemente i
gjejmë te vepra penale e trafikimit me njerëz, ndërsa dhunën dhe kërcënimin
edhe te vepra penale nga neni 201. par. 3 të KPPK, por jo te par. l.
Në anën tjetër arsyetimi i aktgjykimit është në kundërshtim me

dispozitivin, nga se deh sa gjykata e shkallës së parë kur e përshkruan veprën
penale përkatësisht ngjarjen inkriminuese thotë se e akuzuara e detyron të
dëmtuarën në marrëdhënie seksuale me personat tjerë, ndërsa në arsyetimin e
aktgjykimit (faqe 4. pas. 3.) theksohet se e akuzuara nuk e ka detyruar të
dëmtuarën në marrëdhënie seksuale por personat tjerë e kanë detyruar më
marrëdhënie të tilla si personi i quajtur Xh ...
Gjykata e shkallës së parë ka për detyrë që të arsyetoj çdo pikë të

aktgjykimit, ndërsa në rastin konkret edhe pse të akuzuarën e ka liruar nga
obligimi për ti kompensuar shpenzimet e procedurës nuk ka dhënë asnjë
arsye se me çka ishte udhëhequr gjykata kur e liroi të akuzuarën nga ky
detyrim, të gjitha këto paraqesin shkelje esenciale të dispozitave të
procedurës penale të parashikuara nga neni 403. par. l. pika 12 e KPPPK që
kushtëzuan anulimin e aktgjykimit , pa i shqyrtuar pretendimet tjera
ankimore, të cilat gjykata e shkallë s së parë me rastin e rigjykimit të
çështjes duhet ti merr parasysh ato.
Në rigjykim gjykata e shkallës së parë duhet të veproj sipas vërejtjeve
334
të theksuara edhe njëherë ti procedoj të gjitha provat e propozuara një nga një
dhe në lidhshmëri me njëra tjetrën, dhe pas një analize të gjithanshme dhe me
kujdes të provave të proceduara të marr vendim të ligjshëm lidhur me këtë
çështje penale juridike.
Këto janë shkaqet për të cilat Gjykata Supreme, në mbështetje të

nenit 424 të KPPPK, anuloi aktgjykimin e ankuar dhe çështjen ia ktheu po
asaj gjykate për rigjykim.
GJYKATA SUPREM E KOSOVËS NË PRISHTINË

Ap. nr. 312/2008 datë 1.10.2008
Procesmbajtëse, Kryetar i kolegjit për

të mitur,
R.D. D.A.
Anëtar të kolegjit:
1. H.F.
2. J. M.
335
Ap. nr. 133/07
Gjykata Supreme e Kosovës - kolegji për i përbërë nga gjyqtarët: L.

R.., kryetar, H. F... dhe D. A.... anëtarë, procesmbajtëse M. M,
bashkëpunëtore profesionale, në çështjen penale të akuzuarit N... G..., nga
F.sh.B... Komuna e Prishtinës për veprën penale dhunimi , të parashikuar nga
neni 193. par. 1 të KPPK, lidhur me ankesën e Prokurorit Publik të Qarkut në
Prishtinë, përfaqësuesit të palës së dëmtuar dhe mbrojtësit të akuzuarit,
avokatit K.A, nga Prishtina, paraqitur kundër aktgjykimit të Gjykatës së
Qarkut Prizren, Pm. 299/2006 datë 24.07.2007, në seancën e mbajtur, më
25.09.2007, mori këtë:
A K T GJ Y K I M
Me miratimin e ankesave të Prokurorit Publik të Qarkut në Prishtinë

dhe të përfaqësuesit të palës së dëmtuar, ndryshohet aktgjykimi i Gjykatës së
Qarkut në Prishtinë, P. nr. 299/2006 datë 24.1.2007, vetëm sa i përket
vendimit për dënimin, ashtu që Gjykata Supreme të akuzuarin N... G... për
veprën penale për të cilën është shpallur fajtor e gjykon me 2, (dy) vjet
burgim , në të cilin i llogaritet edhe koha e kaluar në paraburgim prej
12.11.2006 e deri më 29.1.2007.
Ankesa e mbrojtësit të akuzuarit refuzohet si e pabazuar.
Arsyetim
Me aktgjykimin e Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, P. nr. 299/2006

datë 24.1.2007, i akuzuari N... G..., është shpallur fajtor për veprën penale të
dhunimit, të parashikuar nga neni 193 .par. 1 të KPPK,. dhe është gjykuar me
........... burgim., në të cilin i është llogaritur edhe koha e kaluar në
paraburgim prej datës 12.11.2006 deri më dt. 29.01.2007, është i obliguar ti
paguajë shpenzimet e procedurës sipas Llogarisë përfundimtare dhe, në emër
të paushallit gjyqësor, 200,00 euro.
336
E dëmtuara për realizimin le kërkesës pasurore juridike është

udhëzuar në kontest civil.
Kundër këtij aktgjykimi ankesë kanë paraqitur:
Prokurori Publik i Qarkut në Prishtinë, për shkak të vendimit për

dënimin , ka propozuar që Gjykata Supreme aktgjykimin e ankuar ta ndryshoj
dhe të akuzuarit t'i î shqiptoj dënim më të ashpër,
- përfaqësuesi i palës së dëmtuar për shkak të vendimit për dënimin ,

ka propozuar që Gjykata Supreme aktgjykimin e ankuar ta ndryshoj dhe të
akuzuarit t'i shqiptoj dënim më të ashpër dhe,
- mbrojtësi i të akuzuarit, për shkak të shkeljeve esenciale të

dispozitave të procedurës penale, vërtetimit të gabuar dhe jo të plotë të
gjendjes faktike dhe shkeljes së ligjit penal , ka propozuar që aktgjykimi i
ankuar të ndryshohet dhe i akuzuari të lirohet nga akuza ose të prishet dhe
lënda t'i kthehet gjykatës së shkallës së paré për rigjykim.
Gjykata Supreme e Kosovës mbajti seancën e kolegjit në mbështetje

të dispozitave të nenit 410 të KPPK, në të cilën nuk ishin të pranishëm
Prokurori Publik i Kosovës, i akuzuari e as mbrojtësi i tij, edhe pse ishin
njoftuar me rregull.
Prokurori Publik i Kosovës , me parashtresën PP A. nr. 133/07 datë

04.04.2007, ka propozuar që ankesa e Prokurorit Publik të Qarkut në
Prishtinë dhe ajo e përfaqësuesit të palës së dëmtuar të miratohet, aktgjykimi
i ankuar të ndryshohet dhe të akuzuarit ti shqiptohet një dënim më i ashpër,
ndërsa ankesa e mbrojtësit të akuzuarit të refuzohet si e pabazuar.
Pas shqyrtimit të shkresave të lëndës, studimit të aktgjykimit të

ankuar në kuptim të nenit 415 të KPPPK dhe vlerësimit të thënieve nga
ankesat, Gjykata Supreme gjeti:
Ankesa e Prokurorit Publik të Qarkut në Prishtinë dhe ajo e palës së
dëmtuar janë të bazuara, ndërsa ajo e mbrojtësit të akuzuarit e pabazuar.
Duke i arsyetuar pretendimet e veta ankimore përkitazi me shkeljet

esenciale të dispozitave të procedurës penale, mbrojtësi thekson se
aktgjykimi i kundërshtuar është i përfshirë me shkelje esenciale të
dispozitave të procedurës penale, ngase dispozitivi i aktgjykimit është në
kundërshtim me arsyet e aktgjykimit, në të nuk janë paraqitur arsyet për
337
faktet vendimtare, ato pak arsye që janë paraqitur janë të paqarta dhe
kundërthënëse ne masé të konsiderueshme, në dispozitiv të aktgjykimit
thuhet se e dëmtuara e lindur më 31.12.1989, ndërsa në arsyetim se ajo posa i
ka mbushur të gjashtëmbëdhjetat.
Sipas vlerësimit të Gjykatës Supreme, pretendimet e mësipërme

ankimore nuk qëndroj»në.
Aktgjykimi i kundërshtuar, pra edhe dispozitivi i tij është i qartë dhe

konkret, nuk përmban kundërthënie me vetveten as me arsyetimin. Në
arsyetimin e tij janë dhënë arsye të mjaftueshme faktike dhe juridike të cilat i
pranon edhe kjo gjykatë. Gjykata e shkallës së parë vlerësimin e provave e ka
bërë në pajtim të plotë me dispozitat ligjore të parashikuar nga neni 396 par.
6 dhe 7 të KPPPK, duke paraqitur qartë se cilat fakte dhe për çfarë arsyesh i
konsideron si të provuara dhe cilat të pa provuara, duke bërë vlerësimin e
provave kontradiktore. Ajo ka bërë vlerësimin dhe analizën e thuktë të gjitha
provave të proceduara gjatë shqyrtimit kryesor dhe, lidhur me to, ka paraqitur
përfundimet e veta, të cilat, si të drejta , i pranon edhe kjo gjykatë, ka dhënë
arsye të mjaftueshme përkitazi me rastin e zgjidhjes së çështjes juridike ,
veçanërisht me rastin e vërtetimit të ekzistimit të veprës penale dhe
përgjegjësisë penale të të akuzuarit si dhe zbatimin e dispozitave të caktuara
të ligjit penal ndaj të akuzuarit dhe veprës së tij. Fakti se Gjykata e shkallës
së parë në arsyetim ka konstatuar se e dëmtuara posa i ka mbushur 16 vjet për
kundër konstatimit se ajo është e lindur më 31.12.1989 nuk e vë dispozitivin
e aktgjykimit në kundërshtim me arsyetimi. Pretendimet tjera ankimore në
kuadër të kësaj baze ligjore të ankesës kanë të bëjnë me gjendjen faktike për
të cilën do të bëhet fjalë në vijim.
Mbrojtësi i të akuzuarit , përkitazi me bazën ankimore vërtetimi i

gabuar dhe jo i plotë i gjendjes faktike, në esencë e konteston vetëm mënyrën
si janë vlerësuar provat e administruara gjatë shqyrtimit gjyqësor nga ana e
gjykatës së shkallës së parë, si dhe konkludimet të cilat i ka nxjerrë ajo
gjykatë në bazë të atyre provave. Pretendon se provat janë vlerësuar në
mënyrë të një anshme, kështu që edhe konkludimet kanë pasuar të gabuara.
Konsideron se gjendja faktike në këtë çështje penalo juridike është

vërtetuar gabimisht, nga se aktgjykimi është mbështetë vetëm në dëshminë e
të dëmtuarës dëshmia e të cilës sipas ankesës ishte konfuze dhe me plot
kundërthënie.
Gjykata Supreme vlerëson se gjykata e shkallës së parë në mënyrë të
338
sigurt, të padyshimtë i ka vërtetuar të gjitha faktet vendimtare të kësaj çështje

penale juridike, provat e proceduara janë vlerësuar drejt dhe asnjë fakt
relevant nuk ka ngelur në mëdyshje.
Çështja e qëndrimit të akuzuarit edhe të dëmtuarës në motelin
“Lluzjizijana” pastaj fakti se ato kishin marrëdhënie seksuale dhe çështja e
deflorimit të dëmtuarës nuk janë kontestuese, nga se këto fakte i pranon edhe
i akuzuari , ndërsa çështja e deflorimit është vërtetuar edhe me ekspertizë
mjeko ligjore. Kontestuese janë vetëm faktet se e dëmtuara ishte dhunuar nga
i akuzuari siç ka gjetur gjykata e shkallës së parë, apo me vetë dëshirë kishte
shkuar me te dhe kishte kryer marrëdhënie seksuale siç pretendon ankesa.
Gjykata Supreme gjen se përfundimi i gjykatës së shkallës se pare se i

akuzuari e kishte dhunuar të dëmtuarën është i drejt dhe i mbështetur në
prova të pakontestueshme, ngase e dëmtuara në dëshminë e saj në të gjitha
fazat e procedurës në mënyrë kronologjike ka përshkruar se si është
mashtruar nga i akuzuari është futur në veturë kinse për të shkuar në fshatin
Z... për të blerë një telefon, pastaj është dërguar në f.sh.K.... në motelin
"Lluijizijana” dhe aty natën e dytë të qëndrimit është dhunuar, dëshmia e saj
nuk është vënë në dyshim me asnjë provë, sikur ajo të kishte shkuar me të
akuzuarin me vet dëshirë dhe të kishin kryer aktin seksual me vullnet
reciprok siç pretendon ankesa dhe i akuzuari në mbrojtjen. e tij, ajo nuk do ta
denonconte për dhunim të akuzuarin aq më parë kur ata ndodhen në raporte
farefisnore( teze dhe nip). Fakti se në trupin e të dëmtuarës nuk janë
konstatuar shenja dhune si dhe fakti se ajo nuk ka kërkuar ndihmë nga
askush, nuk do të thotë se ajo nuk është dhunuar, bazuar në ambientin ku
është ndodhur ajo ( në një vend të panjohur dhe e vetmuar vetëm me të
akuzuarin) si dhe zhvillimin e saj të brishtë shpirtërorë, fundja për ekzistimin
e kësaj vepre penale nga neni 193 .par. l. mjafton viktima të shpreh
mospëlqim për akt seksual, është irelevante se ajo a bërë rezistencë aktive
apo nuk bëri .
Në bazë të gjitha rrethanave dhe fakteve, të përshkruara hollësisht në

aktgjykimin e gjykatës së shkallës së parë, del i padyshimtë konkludimi i
gjykatës së shkallës së parë se në veprimet e të akuzuarit formohen të gjitha
tiparet qenësore objektive dhe subjektive të veprës penale të dhunimit, të
parashikuar nga neni 193. të KPPK. Në situatën konkrete nuk është shkelur
ligji në dëm të akuzuarit, por përkundrazi ligji është shkelur në favor të tij,
ngase nga përshkrim faktik i ngjarjes, rezulton se kemi të bëjmë me veprën
penale të parashikuar nga neni 193 par. 3 pika 8 e KPPK, shumë më të rëndë
se kjo për të cilën i akuzuari është shpallur fajtor, mirëpo kjo Gjykata e
339
kufizuar me dispozitat ligjore, këtë shkelje në rrethana të këtilla nuk ka

mundur ta evitoj.
Përkitazi me vendimin për dënimin Prokurori Publik i Qarkut në

Prishtinë si dhe përfaqësuesi ligjor i të dëmtuarës pretendojnë se ai është tejet
i but, ngase gjykata nuk i ka konstatuar drejt të gjitha rrethanat relevante për
matjen e dënimit, e që për pasojë ka pasur edhe shqiptimin e një dënimi tejet
të but i cili nuk është në përpjesëtim me intensitetin e dëmtimit të mirës së
mbrojtur e as me shkallën e përgjegjësisë penale të akuzuarit si ekzekutor i
kësaj vepre, kur të kihet parasysh mënyra e kryerjes dhe faktin se e dëmtuara
është defloruar, pastaj se kemi të bëjmë me person të mitur.
Gjykata Supreme gjen se ankesa e Prokurorit Publik të Qarkut në
Prishtinë dhe ajo e përfaqësuesit të palës së dëmtuar përkitazi me vendimin
për dënimin janë të bazuara.
Gjykata e shkallës së parë, më rastin e caktimit të llojit dhe masës së
dënimit, ka theksuar se gjykata me rastin e shqiptimit të dënimit i mori
parasysh këto rrethana" motivin e kryerjes së veprës penale , shkallën e
rrezikimit të mirës së mbrojtur, rrethana në të cilat është kryer vepra penale,
sjellja e mëparshme e kryesit, deklarimi i tij rreth fajësisë, rrethanat personale
, qëndrimi pas kryerjes së veprës penale pa u përcaktuar se si i ka vlerësuar
këto rrethana çfarë peshe u dha rënduese apo lehtësuese, kjo mënyrë e
"matjes së dënimit" është një numërim stereotip i rrethanave me ndikim për
matjen e dënimit e jo vlerësim i rrethanave konform nenit 64 të KPPK, edhe
pse mund të konkludohet se Gjykata e shkalles se parë këto rrethana i ka
vlerësuar si rrethana lehtësuese pasi që ka aplikuar dispozitat mbi zbutjen e
dënimit dhe të akuzuarit i ka shqiptuar dënim nën minimumin e veçantë të
përcaktuar me ligj.
Kjo Gjykatë konstaton se në anën e të akuzuarit nuk ekziston asnjë
rrethanë veçanërisht lehtësuese që do të justifikonin një dënim nën
minimumin e veçantë të përcaktuar për këtë vepër penale, i akuzuari nuk e ka
pranuar fajësinë që kjo rrethanë t'i merret si lehtësuese, sjellja e tij pas
kryerjes së veprës penale nuk ishte e tillë që do të justifikonte një dënim kaq
të butë kur ai nuk ka shprehur fare keqardhje për veprën penale që e ka kryer
aq më parë ndaj vajzës së dajës së tij, por përkundrazi me fjalë shpifëse edhe
më tej ka acaruar raportet me familjen e të dëmtuarës përkatësisht me dajën e
tij duke i thënë disa herë se e dëmtuara nuk është vajza e tij, se atë do ta merr
për grua deshi apo s'deshi ajo, se veprën penale e ka kryer ndaj të miturës
pastaj sjelljet e tij pas kryerjes së veprës penale janë edhe më skandaloze që
tregojnë për personalitetin e tij. Për këtë arsye kjo Gjykatë miratoi ankesën e
Prokurorit Publik të Qarkut në Prishtinë dhe atë të përfaqësuesit të palës së
340
dëmtuar dhe të akuzuarin e gjykoi si në dispozitiv e bindur se ky dënim është

në përpjesëtim me peshën e veprës penale dhe me shkallën e përgjegjësisë
penale të akuzuarit dhe është në funksion të preventivës së përgjithshme dhe
sidomos të asaj të posaçme (speciale) forcimit të moralit të shoqërisë,
përgjegjësisë dhe disiplinës së qytetarëve dhe është në pajtueshmëri me
kërkesat për siguri personale të popullatës të kësaj treve, dhe se me këtë
dënim do të arrihet në tërësi qëllimi i dënimit, i parashikuar me dispozitat e
nenit 34. të KPPK, meqë në praninë e fakteve të përshkruara më lart asnjë
rrethanë nuk mund të konsiderohet lehtësuese e aq më pak veçanërisht
lehtësuese ndaj të akuzuarit për t'ia zbutur atij dënimin nën minimumin e
veçantë të përcaktuar me ligj siç ka vepruar gjykata e shkallës së parë.
Nga sa u parashtrua dhe në bazë të nenit 423 dhe 426 të KPPPK, u

vendos si në dispozitv.
GJYKATA SUPREME E KOSOVËS PRISHTINË

Ap. nr. 133/07 datë 25.9.2007
Procesmbajtësja, Kryetar i kolegjit për të

mitur,
M.M. L.R.
Anëtarët e kolegjit:
1. H. F
2. D. A
341
Ap. nr. 20/2008
NË EMËR TÉ POPULLIT
Gjykata Supreme e Kosovës, kolegji i përbërë nga gjyqtarët: K.....

A......kryetar, G. D....., M. J....., A.... D..... dhe .F....... H......., anëtarë, me
bashkëpunëtoren profésionale N...... N....., procesmbajtëse, në çështjen penale
të akuzuarve S........ M......, G........M....... dhe X....... B......, për shkak të
veprës penale blerja, posedimi, shpërndarja dhe shitja e paautorizuar e
narkotikëve dhe substancave psikotropike në bashkëkryerje, nga neni 229
par. 2 lidhur me par. 4 p. 1 të KPPY, duke vendosur për ankesat e mbrojtësve
të akuzuarve G...... M....... e Xh...... B...., paraqitur kundër aktgjykimit të
Gjykatës së Qarkut në Prishtinë P. nr. 131/2007 datë 5.10.2007, në seancën e
kolegjit të mbajtur në kuptim të dispozitës nga neni 410 të KPPPK, më datën
10.04.2008, merr:
A K T GJ Y K I M
Refuzohen si të pabazuara ankesat e mbrojtësve të akuzuarve G.....

M...... dhe Xh............. B......., kurse aktgjykimi i Gjykatës së Qarkut në
Prishtinë P. nr. 131/2007 datë 5.10.2007, vërtetohet.
Aktgjykimi i njëjtë lidhur me të akuzuarin S....... M..... ngelë i

pashqyrtuar.
Arsyetimi
Me aktgjykimin e Gjykatës së Qarkut në Prishtinë P. nr. 131/2007

datë 5.10.2007, të akuzuarit S....... M......, G........ M...... dhe X...... B......., janë
shpallur fajtorë për veprën penale blerja, posedimi, shpërndarja dhe shitja e
paautorizuar e narkotikëve të rrezikshëm dhe substancave psikotropike në
bashkëkryerje dhe në tentativë të papërshtatshme nga neni 229 par. 2 e 4 pika
1 lidhur me nenin 20 e 21 të KPPK dhe janë gjykuar: i akuzuari S........ M.....
me dënim burgimi në kohëzgjatje e prej .... (....) muajsh, kurse të akuzuarit
G..... M....... dhe Xh....... B......, secili me dënim burgimi në kohëzgjatje prej
nga .... (......) muaj. Të akuzuarit S...... M...... i është llogaritur në dënimin e
shqiptuar koha e kaluar në paraburgim prej datës 23.4.2005 deri më datë
24.8.2005, kurse të akuzuarve G............. M..... e-.Xh....... B.........., u është
llogaritur koha e kaluar në paraburgim prej datës 23. o4 2005 deri më datën
23.5.2005. Të akuzuarve u është shqiptuar dënimi plotësues, marrja e
"kokainës", në sasi prej 000 gramëve. Të akuzuarit janë detyruar në mënyrë
342
solidare t'i paguajnë shpenzimet procedurale sipas llogarisë përfundimtare të

gjykatës dhe paushallin gjyqësor në shumë prej 300 f, të gjitha në afat prej 15
ditësh pas plotfuqishmërisë së aktgjykimit.
Kundër këtij aktgjykimi në afat ligjor kanë paraqitur ankesa:
-mbrojtësi i të akuzuarit G...... M......., av. E.R....... nga Prishtina, për shkak
të: shkeljes esenciale të dispozitave të procedurës, penale, vërtetimit të
gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike, shkeljes së ligjit penal dhe vendimit
për dënim, me propozim që aktgjykimi i ankuar të ndryshohet dhe i akuzuari
të lirohet nga aktakuza, ose të ndryshohet në pikëpamje të vendimit për
dënim, duke i shqiptuar të akuzuarit dënim më të butë, ose të anulohet dhe
çështja ti kthehet gjykatës së shkallës së parë për rigjykim, dhe -mbrojtësi i të
akuzuarit Xh............ B......., av. H....... L..., nga Prishtina, për shkak të:
shkeljes esenciale të dispozitave të procedurës penale, vërtetimit të gabuar
dhe jo të plotë të gjendjes faktike, shkeljes së ligjit penal dhe vendimit për
dënim, me propozim që aktgjykimi i ankuar të ndryshohet dhe i akuzuari të
lirohet nga aktakuza në mungesë të provave, ose ta anulohet dhe çështja ti
kthehet gjykatës së shkallës së parë për rigjykim, ose ta ndryshohet lidhur me
vendimin për dënim dhe të akuzuarit t'i shqiptojë dënim me kusht.
Seanca u mbajt në kuptim të dispozitës nga neni 410 të KPPPK, për të

cilën me rregull u njoftuan Prokurori Publik i Kosovës, të akuzuarit
Xh............ B......... dhe G......... M....... dhe mbrojtësit e tyre, por në të ishte i
pranishëm vetëm mbrojtësi i të akuzuarit XH........ B........
Mbrojtësi i pranishëm i të akuzuarit pasi sqaroi disa nga pretendimet

ankimore ngeli pranë propozimeve të bëra në ankesë.
Prokurori Publik i Kosovës me parashtresën PPA. nr. 20/2008 datë
21.01.2008 ka propozuar që ankesat e mbrojtësve të akuzuarve të refuzohen
si të pabazuara, kurse aktgjykimi i ankuar të vërtetohet.
Gjykata Supreme i shqyrtoi shkresat e lëndës së bashku me

aktgjykimin e kundërshtuar të cilin e studioi në kuptim. të dispozitës nga neni
415 të KPPPK dhe pasi vlerësoi pretendimet ankimore, gjen se:
Ankesat j anë të pabazuara.
Pretendimet ankimore se aktgjykimi i gjykatës së shkallës së parë

përmban shkelje esenciale të dispozitave të procedurës penale, parashikuar
me nenin 403 par. 1
343
pika 10 dhe 12 të KPPPK, për shkak se është bërë tejkalimi i aktakuzës me

shkeljen e identitetit objektiv të saj, se dispozitivi i aktgjykimit të atakuar
është i pakuptueshëm, për shkak se nuk mund të kuptohet për cilën vepër
penale të akuzuarit janë shpallur fajtorë, për vepër penale në tentativë apo për
vepër penale në tentativë të papërshtatshme, se përshkrimi faktik i veprës
penale nuk i përmban faktet dhe rrethanat që përbëjnë veprën penale dhe se
aktgjykimi i atakuar nuk përmban arsye për faktet vendimtare, për shkak se i
akuzuari G..... M..... fare nuk e ka pasur të njohur faktin se bëhet fjalë për
narkotik , ndërsa kjo rrethanë e paprovuar nuk përmban arsyeja të duhura,
janë të pabazuara.
Ndryshimi i aktakuzës në shqyrtim gjyqësor ka të bëjë vetëm me

llojin e objektit të kryerjes së veprës penale, prandaj ky ndryshim me
aktgjykimin atakuar ka për pasojë përshtatjen e përshkrimit faktik të veprës
penale vetëm përkitazi me objektin e tentativës së papërshtatshme të veprës
penale për të cilën janë shpallur fajtorë të akuzuarit,e jo me tejkalimin e
aktakuzës, respektivisht me shkeljen e identitetit objektiv të saj. Ky
përmirësim në përshkrimin faktik është pasojë e gjendjes faktike të vërtetuar
në shqyrtimin gjyqësor me provat e nxjerra dhe i harmonizuar né fjalën
përfundimtare të përfaqësuesit të aktakuzës dhe fare nuk ka të bëjë me
shkeljen e identitetit objektiv të aktakuzës me aktgjykimin e atakuar.
Përshkrimi faktik i veprës penale i përmban të gjitha faktet dhe rrethanat që e
përbëjnë veprën penale dhe drejt është arsyetuar në kuptim të dispozitës së
nenit 391 dhe 396 të KPPPK, kurse për faktin se vepra penale nga ana e të
akuzuarve është kryer apo jo në tentativë apo në tentativë të papërshtatshme,
do të jepen shpjegime lidhur me arsyetimin e ankesave për bazën ankimore,
shkelja e ligjit penal. Aktgjykimi i njëjtë përmban arsye të bindshme për
provat e provuara dhe për ato të paprovuarat,duke përfshirë edhe mbrojtjet e
të akuzuarve.
Kjo Gjykatë duke u kujdesur detyrimisht në kuptim të dispozitës së

nenit 415 të KPPPK, vlerëson se aktgjykimi i atakuar nuk përmban shkelje
esenciale të dispozitave të procedurës penale.
Pa bazë atakohet aktgjykimi i gjykatës së shkallës së parë se gjendja

faktike është vërtetuar në mënyrë të gabuar dhe jo të plotë.
Duke vlerësuar drejt mbrojtjen e të akuzuarit S...., dhënë në hetuesi,

mbrojtjen e të akuzuarit G......, deklaratat e dëshmitarëve të mbrojtur "L....."
dhe "S........", ekspertizën laboratorike për objektin e kryerjes së veprës
penale datë 27.6.2005, secilën veç e veç dhe në lidhmëni me njëra tjetrën,
344
gjendja faktike me aktgjykimin e atakuar është vërtetuar në mënyrë të drejtë

dhe të plotë, ashtu që gjykata, e shkallës së parë ka ardhur në përfundim të
drejtë kur ka gjetur se 000 gram "lidokain", për të cilën të akuzuarit kanë
menduar se është narkotik i llojit kokainë janë gjind në posedim të akuzuarit
S........Ky i akuzuar për shitje dhe shpërndarje , 0,5 gr. në formë të mostrës ia
ka dhënë të akuzuarit G....., i cili së bashku me të akuzuarin Xh....... ka
kontaktuar me dëshmitarët e mbrojtur me të cilët gjatë përpjekjes për arritjen
e marrëveshjes për ta shitur sasinë prej 000 gr. të konsideruar nga ana e të
akuzuarve narkotik të llojit kokainë për 0.000 f, janë arrestuar nga ana e
policisë. Deri në momentin e ekspertizës të akuzuarit nuk kanë pasur në
dijeni faktin se kanë pasur në posedim me qëllim shitjeje objektin i cili nuk
përfshihet në listën e narkotikëve.
Nga kjo gjendje faktike, drejt ka vendosur gjykata e shkallës së parë

kur ka gjetur se në veprimet e të akuzuarve S....... M....., G...... M..... dhe
X....... .B...... sajohen të gjitha elementet objektive dhe subjektive të veprës
penale blerja, posedimi, shpërndarja dhe shitja e paautorizuar e narkotikëve të
rrezikshëm dhe substancave psikotropike në bashkëkryerje dhe tentativë të
papërshtatshme nga neni 229 par. 2 e 4 pika 1 lidhur me nenin 20 dhe 21 të
KPPK.
Qëndrojnë pretendimet ankimore se për zbatimin e dispozitës nga
neni 20 dhe 21 të KPPK aktgjykimi i atakuar nuk përmban arsyeja të duhura,
por dispozita e nenit 20 të KPPK me aktgjykimin e atakuar është zbatuar
dispozitë udhëzuese e nenit 21 të KPPK,për shkak se me dispozitën nga neni
21 të KPPK, parashikohet vetëm mundësia e lirimit të kryerësit të veprës
penale në tentativë me mjete të papërshtatshme apo objekt të
papërshtatshëm.Vepra penale të cilën të akuzuarit u shpallën fajtor me
aktgjykimin e atakuar, nuk mund të ngel në tentativë,sepse tentativa e kësaj
vepre penale vlerësohet vepër e kryer penale.
Prandaj, pretendimet ankimore se aktgjykimi i gjykatës së shkallës së

parë përmban shkelje të ligjit penal, për shkak se nuk mund të kuptohet se të
akuzuarit u shpallën fajtorë për veprën penale në tentativë apo në tentativë të
papërshtatshme, vlerësohen të paqëndrueshme.
Nuk qëndrojnë pretendimet ankimore të mbrojtësve të akuzuarve se

vendimi për dënim me aktgjykimin e atakuar është i kundërligjshëm dhe i
ashpër dhe se qëllimi i dënimit ndaj të akuzuarit G..... M....... mund të arrihet
edhe me dënim më të butë, ndërsa ndaj të akuzuarit Xh....... B...... edhe me
dënim me kusht.
345
Rrethanat e pranuara lehtësuese të akuzuarve gjatë matjes së dënimit

me aktgjykimin e atakuar vlerësohen të drejta, ndërsa rrethana e pranuar
rënduese vlerësohet në kundërshtim me dispozitën nga neni 64 të KPPK. Kjo
gjykatë çmon se rrethana rënduese e pranuar të akuzuarve me aktgjykimin e
atakuar është pa ndikim në ndryshimin e vendimit për dënim, respektivisht në
shqiptimin e dënimit më të ulët krahasuar me të shqiptuarin me aktgjykimin e
ankuar dhe meqenëse në ankesa nuk janë paraqitur rrethana lehtësuese që
eventualisht me aktgjykimin e ankuar kanë ngelur të pavlerësuara, kjo
Gjykatë vlerëson se vendimi për dënim me aktgjykimin e ankuar është i
drejtë, në pajtim me intensitetin e rrezikshmërisë shoqërore të veprës penale
dhe shkallën e përgjegjësisë penale të akuzuarve, me të cilat do të arrihet
qëllimi i dënimit në kuptim të dispozitës nga neni 34 të KPPK, me ndikim te
të akuzuarit që ti parandalojë në kryerjen e veprave penale dhe në
rehabilitimin e tyre dhe me ndikimin te personat tjerë që të përmbahen nga
kryerja e veprave penale.
Meqenëse aktgjykimi i gjykatës së shkallës së parë nuk është ankuar

përkitazi me të akuzuarin S...... M....., për këtë pjesë ngelë i pashqyrtuar.
Nga sa u parashtrua më lart e në kuptim të dispozitës nga neni 423 të

KPPPK, u vendos si në dispozitiv të këtij aktgjykimi.
GJYKATA SUPREME E KOSOVËS - PRISHTINË

Më 10.04.2008, Ap. nr. 20/2008
Procesmbajtësja, Kryetari i
kolegjit,
M M. K......
A..........
Anëtarët e kolegjit:
I.D.G.
2.J.M.
3.D.A.
4.H.F.
346
E DREJTA CIVILE
RUZHDI BERISHA & ATDHE BERISHA
E DREJTA CIVILE
A. PJESA E PËRGJITHSHME
E drejta civile është dega më e vjetër e së drejtës. Njëherësh, ajo

është edhe një ndër degët më me rëndësi të sistemit juridik të një shteti. E
drejta civile pozitive nënkupton tersin e normave juridike të cilat
rregullojnë marrëdhëniet shoqërore me karakter pasuror, përkatësisht të
atyre marrëdhënieve shoqërore qëllimi i fundit i të cilave është karakteri
pasuror.
I. PARIMET E SË DREJTËS CIVILE
Marrëdhëniet juridike civile karakterizohen me parimet e

përbashkëta që kanë, andaj edhe këto parime i përcaktojnë marrëdhëniet
ndërmjet subjekteve. Të gjitha marrëdhëniet shoqërore të cilat kanë
karakter pasuror e që janë të rregulluara me norma të cilat i përkasin të
drejtës civile bazohen në këto parime:
1. Barazia e palëve dhe e vullneteve të tyre,

2. Iniciativa e lirë e palëve,
3. Qarkullueshmëria e të drejtave subjektive civile dhe
4. Sanksioni pasuror.
1. Barazia e palëve dhe e vullneteve të tyre në marrëdhëniet juridike

civile.
Në marrëdhëniet juridike civile subjektet janë të barabarta,
347
E DREJTA CIVILE
pavarësisht nga statuset e veta që kanë në shoqëri , të barabarta janë edhe

vullnetet e tyre. Në këtë mënyrë vullneti i njërës palë nuk i nënshtrohet
vullnetit të palës tjetër, siç është në të drejtën dhe në marrëdhëniet
administrative. Barazia e palëve dhe e vullneteve të tyre është paraparë
edhe në dispozitat ligjore me të cilat rregullohen marrëdhëniet juridike
civile konkrete. Ky parim është parashikuar edhe me nenin 11 të Ligjit të
Marrëdhënieve të Detyrimeve (LMD), sipas së cilës dispozitë
pjesëmarrësit në marrëdhënien detyrimore janë të barabartë.
2. Iniciativa e lirë e palëve (liria e vullnetit).
Ky parim nënkupton iniciativën e lirë të palëve në themelimin e

marrëdhënieve juridike civile. Shumë marrëdhënie juridike civile
themelohen dhe varen nga dispozitat ligjore të cilat janë me karakter
detyrimor, apo të atilla që, pavarësisht nga vullneti i subjekteve, janë të
pranishme në marrëdhëniet civile juridike. Mirëpo, subjektet juridiko
civile lirisht vendosin nëse do të hyjnë në ndonjë marrëdhënie juridike
civile, me këndë dhe kur do të hyjnë, se çfarë do të jetë ajo, çka është
kryesore e çka e dorës së dytë, etj. Autonomia e vullnetit në të drejtën
sendore vjen në shprehje nëpërmjet të lirisë së shfrytëzimit dhe
disponimit të pronës, në të drejtën e detyrimeve nëpërmjet të lirisë së
kontraktimit (neni 10 i LMD) dhe përgjegjësisë për dëmshpërblim mbi
bazën e fajësisë, ndërsa në të drejtën e trashëgimisë nëpërmjet të
shprehjes së vullnetit të fundit me anë të testamentit.
3. Qarkullueshmëria e të drejtave subjektive civile.
Të drejtat subjektive civile, bartësit e tyre, sipas marrëveshjes së

lirë, mund t’i bartin nga njëri në tjetrin Pronari i një sendi, nëpërmjet të
një pune juridike, pronësinë e bartë në personin tjetër, ky në të tretin e
kështu me radhë. Autori mundet të drejtën e botimit të veprës së vetë ta
barte në botuesin. Në këtë aspekt, qarkullimi i së drejtës ekziston vetëm
në të drejtën civile. Ky qarkullim nuk ekziston në të drejtën
administrative, ku të drejtat dhe detyrimet e organit administrativ, sipas
ligjit, janë të lidhura për atë organ.
348
E DREJTA CIVILE
4. Sanksioni pasuror..
Nëse nuk realizohet marrëveshja e lidhur në bazë të vullnetit të

lirë të subjekteve juridiko civile, apo nëse ndonjëri subjekt nuk sillet në
pajtim me atë që është përcaktuar sipas asaj marrëveshje, do to vije në
shprehje sanksioni ndaj atij subjekti, si shprehje e domosdoshme e ndonjë
norme të caktuar ligjore. Me këtë sanksion goditet masa pasurore e
subjektit. Kësisoj, në marrëdhëniet juridike civile sanksioni është gjithnjë
pasuror dhe i përket pasurisë së palës pjesëmarrëse në marrëdhënien
juridike civile. Ky sanksion nuk ka asgjë të përbashkët me atë penal apo
administrativ.
II. SUBJEKTET E SË DREJTËS CIVILE
Me marrëdhënie juridike civile nënkuptojmë marrëdhënien

juridike e cila bazohet në rregullat e së drejtës civile nga edhe krijohet,
ndryshohet apo shuhet ndonjë e drejtë subjektive, e bazuar në të drejtën
objektive. Marrëdhëniet juridike civile janë të llojllojshme, qoftë sipas
llojit, sipas mënyrës si krijohen, varësisht nga afati i zgjatjes, apo nga
veprimi etj. Mirëpo pavarësisht nga lloji, mënyra e krijimit, zgjatjes dhe
efektit, të gjitha ato kanë elementet e përbashkëta e këto janë:
1. Subjekti në marrëdhëniet juridike civile,

2. Objekti i marrëdhënies juridike civile dhe
3. Të drejtat dhe detyrimet nga marrëdhënia juridike
civile.
Të drejtat dhe detyrimet në marrëdhëniet juridike civile

ndryshojnë varësisht nga vetë marrëdhënia juridike civile, ashtu që edhe
varësisht nga marrëdhënia juridike civile ekzistuese do të mund të bëhej
edhe fjalë për të drejtat dhe detyrimet e subjekteve nga ajo.
1. Llojet e subjekteve të së drejtës civile
Subjektet në marrëdhëniet juridike civile janë bartësit e të drejtave

dhe të detyrimeve, që nënkupton subjektin të cilit i përket ndonjë e drejtë
apo ndonjë detyrim nga një marrëdhënie juridike civile. Subjekte të së
drejtës civile mund të jen:
349
E DREJTA CIVILE
a. personat fizik dhe

b. personat juridik.
2. Personi fizik, si subjekt i së drejtës

- fitimi i subjektivitetit, zotësia juridike
Çdo qenie njerëzore që lind i gjallë, përpos ndonjë monstrumi, në

të drejtën civile tek ne trajtohet si person fizik me cilësi të subjektit në
marrëdhëniet juridike civile. Nga kjo rrjedh se personi fizik fiton
subjektivitetin e së drejtës nga momenti i lindjes. Përjashtim nga kjo
rregull paraqet fëmija i zënë i cili akoma nuk ka lindur, me kusht që të
lind i gjallë. Sipas Ligjit të trashëgimisë (neni 7.1 i LT) edhe fëmija i cili
ka qenë i zënë në momentin e vdekjes së trashëgimlënësit, ka të drejtë në
trashëgimi, me kusht që të lind i gjallë. Kjo do të nënkuptonte se çdo
person fizik si dhe fëmija i porsazënë ka zotësi juridike dhe mund të jetë
subjekt i së drejtës civile, që nënkupton se mund të jetë bartës i të
drejtave dhe detyrimeve në tërë vëllimin e përcaktuar me dispozitat
konkrete ligjore. Përndryshe, personi fizik, përpos zotësisë juridike,
mund të ketë edhe zotësinë e veprimit dhe zotësinë e deliktit
3. Shuarja e subjektivitetit
Zotësia juridike do të zgjas gjatë gjithë kohës sa është gjallë

personi fizik, përkatësisht ajo do të shuhet me vdekjen e personit fizik,
apo me shpalljen e personit fizik për të vdekur.
Vdekja e njeriut është çështje faktike, nga edhe nuk ka problem
për caktimin e kohës së vdekjes. Vdekja regjistrohet në librin amzë për të
vdekurit, ku shënohet edhe koha e vdekjes. Mirëpo, në shumë raste
ndodhë që, për shkak të mungesës së ndonjë personi për një kohë më të
gjatë, vështirë është të konkludohet nëse është i gjallë apo i vdekur. Me
qëllim të sigurimit të ekzistimit të të drejtave, ekziston instituti i shpalljes
për të vdekur.
Për të iniciuar procedurën për shpalljen e personit për të vdekur
nevojitet që ai person të mungoj nga vendqëndrimi i tij një kohë të
caktuar dhe të mos dihet ku ndodhet dhe nëse është gjallë apo jo. Ky
institut veçmas është bë aktual në Kosovë pas luftës së fundit të viteve
350
E DREJTA CIVILE
1998 dhe 1999, nga se shumë persona janë të zhdukur dhe nuk dihet ku
ndodhen dhe nëse janë gjallë apo jo.
Kushtet dhe procedura për të shpallur një person për të vdekur
janë rregulluar me Ligjin e Procedurës Jokontestimore - LPJ (“Gaz. Zyr.
e KSAK”, nr. 42/68). Për të vendosur lidhur me propozimin për shpalljen
e personit të zhdukur për të vdekur kompetente është gjykata komunale
sipas vendbanimit të përhershëm të fundit, e nëse nuk ka pasur
vendbanim të përhershëm, sipas vendbanimit të përkohshëm të personit i
cili duhet shpallur për të vdekur. Procedurën e zhvillon dhe aktvendimin
e merr gjyqtari individual (neni 60 i LPJ). Procedurën mund ta inicioj çdo
person i cili ka interes juridik për këtë dhe prokurori publik (neni 58 i
LPJ). Me aktvendimin me të cilin një person do të shpallet për të vdekur,
nëse mund të vërtetohet, do të caktohet edhe dita, nëse është e mundur
edhe ora, për të cilën konsiderohet se ka vdekur. Nëse ora dhe dita e
vdekjes nuk mund të vërtetohen, atëherë konsiderohet se vdekja ka
ndodhur ditën e parë pas kalimit të afateve të parapara ligjore (neni 57 i
LPJ) për shpalljen e personit të zhdukur për të vdekur. Në të drejtën
trashëgimore, në rastet kur nuk ka mund të vërtetohet dita e vdekjes, si
ditë e vdekjes e personit të zhdukur konsiderohet dita kur aktvendimi me
të cilin personi është shpallur për të vdekur, është bë i plotfuqishëm (neni
125.1 i LT). Nëse pas plotfuqishmërisë së aktvendimit për shpalljen e
personit të zhdukur për të vdekur kuptohet se personi ka vdekur tjetër ditë
nga ajo që është konstatuar në aktvendim, me propozimin e çdo personi i
cili ka interes juridik, gjykata , pas zhvillimit të procedurës, sa i përket
datës së vdekjes, do të ndryshoj aktvendimi e mëparshëm.
Propozimi për shpalljen e personit

të zhdukur për të vdekur – neni 58 i LPJ
GJYKATËS KOMUNALE
Rahavec
Propozuesi: Agim Agimi, nga Rahaveci,

rruga “Lidhja e Prizrenit”, nr. 22
P R O P O Z I M
Për shpalljen e të zhdukurit Arsim Agimi,
nga Rahaveci për të vdekur.
351
E DREJTA CIVILE
Më 12 korrik të vitit 1998, ditëve të ofensivës së parë në

Rahavec, Arsim Agimi ka dal i armatosur nga shtëpia, me qëllim që t’iu
bashkohet shokëve në luftë dhe që nga atëherë më nuk është kthye e as që
i është lajmëruar dikujt. Arsim Agimi ka qenë i lindur më 24.06.1950.
Pas përfundimit ë luftës, në bazë të informatave të siguruara nga shokët e
tij, është kuptuar se atë e kanë pa për herë të fundit duke luftuar më
14.07.1998, ditën që janë zhvilluar luftimet në qendër të Rahavecit dhe
pas qetësimit të situatës më për të nuk kanë pasur kurrfarë informatash,
nga edhe sigurisht është vra këtë ditë dhe forcat e armikut e kanë marr
kufomën e tij dhe e kanë dërguar në vend të panjohur.
Si djalë i tij kam interes juridik që të vërtetohet se Arsim
Agimi ka vdekur. Në mënyrë që të inicioj procedurën trashëgimore pas
vdekjes së tij.
Provë: Certifikata e lindjes e sipas nevojës edhe dëgjimi i

dëshmitarëve.
Pasi që janë plotësuar kushtet nga neni 57 par. 1 pika ç i

LPJ, pasi që nga dita e pushimit të armiqësisë ka kaluar më tepër se një
vit, propozoj të filloj procedura për shpalljen e të zhdukurit Arsim Agimi,
nga Rahaveci, për të vdekur dhe të merret aktvendim me të cilin ai do të
shpallet i vdekur.
Më 23.04.2006. Propozua
s i,
Rahavec Agim Agimi
Aktvendimi për shpalljen e personit

të zhdukur për të vdekur - neni 64 i LPJ
Gjykata Komunale në Rahavec, gjyqtari Ylber Drini, në

çështjen juridike Jokontestimore të propozuesit Agim Agimi, nga
Rahaveci, rruga “Lidhja e Prizrenit”, nr. 22, për shpalljen e të zhdukurit
Arsim Agimi, nga Rahaveci, të cilin e përfaqëson kujdestari Daut Dauti,
nga Rahaveci, për të vdekur, pas përfundimit të seancës më 12.11.2006,
mori
352
E DREJTA CIVILE
A K T V E N D I M
I zhdukuri Arsim Agimi, me vendbanim të fundit në

Rahavec, rruga “Lidhja e Prizrenit”, nr. 22, i lindur më 24.06.1950, në
Rahavec, nga i ati Zaim Agimi dhe e ëma Drita Agimi, SHPALLET I
VDEKUR, e si datë e vdekjes së tij konsiderohet 14.07.1998.
A r s y e t i m i
Agim Agimi, nga Rahaveci, ka paraqitur propozimin që i

ati i tij Arsim Agimi, nga Rahaveci, të shpallet për të vdekur. Në
propozim thekson se ditëve të luftës dhe atë më 12.07.1998 me armë në
dorë ka dalur nga të shtëpia për t’iu bashkangjitur shokëve në luftë. Për
herë të fundit është pa duke luftuar më 14.07.1998, ditën që janë zhvilluar
luftimet në qendër të Rahavecit dhe që nga atëherë më për atë nuk ka
kurrfarë informata. Konsideron se këtë ditë është vra në luftë por kufoma
i është marr nga forcat e armikut.
Gjatë procedurës, gjykata paraprakisht ka dhënë shpalljen

e cila është qitur në Gazetën Zyrtare të Kosovës dhe në tabelën e
shpalljes të gjykatës, me të cilën i bëhët thirrje atij si dhe të gjithë
personave tjerë të cilët dinë diçka për atë, të lajmërojnë në Gjykatë. Në
afatin e caktuar prej tre muajve nga data e shpalljes nuk është lajmëruar
askush.
Nga deklarata e propozuesit dhe dëshmitarëve është

vërtetuar se Arsim Agimi është zhdukur më 14.07.1998 dhe që nga kjo
ditë më nuk dihet asgjë për këtë. Kujdestari i caktuar i tij ka deklaruar se
për të zhdukurin nuk ka mundur të kupton nëse është gjallë.
Nga të cekurat, në bazë të nenit 57 par. 1 pika ç është

vendosur si në dispozitiv.
Gj y q t a r i,
353
E DREJTA CIVILE
Aktvendimi me të cilin personi i zhdukur shpallet për të

vdekur vetëm supozon vdekjen e personit dhe ky supozim do të qëndroj
dhe ekzistoj deri sa nuk provohet e kundërta. Personi i cili është shpallur
për të vdekur, nëse është gjallë, duhet të paraqitet personalisht në gjykatë.
Gjykata, pasi të vërtetohej identitetin e tij, pa procedurë tjetër do ta
abrogoj aktvendimin me të cilin ai person është shpallur për të vdekur.
Nëse pas plotfuqishmërisë së aktvendimit për shpalljen e personit të
zhdukur si të vdekur gjykata, në çfarëdo mënyre informohet se ai person
është i gjallë, në bazë të propozimit të personit i cili ka interes juridik ose
sipas detyrës zyrtare, do të zhvilloj procedurën për abrogimin e
aktvendimit me të cilin ai person është shpallur si i vdekur.
Sa u përket efekteve juridike të shpalljes së personit të
zhdukur për të vdekur, ato janë të njëjta si te vdekja natyrore, nga se
hapet trashëgimia, nëse ka pasur martesë ajo shuhet, si edhe me rastin e
vdekjes. Nëse është zhvilluar dhe është përfunduar procedura e
trashëgimisë, në rast të kthimit të personit i cili është shpallur për të
vdekur, ai mund të kërkoj t’i kthehet pasuria e tij, e nëse ndonjëri
trashëgimtar i shpallur ka qenë me keqbesim, e ka ditur se nuk ka vdekur,
do ta kthej edhe atë pasuri që e ka shpenzuar, e trashëgimtarët me
mirëbesim, të cilët nuk e kanë ditur se është gjallë, do ta kthejnë vetëm
pasurinë të cilën e kanë në momentin e kthimit të saj.
4. Zotësia e veprimit e personave fizik
Zotësia e veprimit e personit fizik nënkupton zotësinë e një

personi për të ndërmarr personalisht veprime juridike me qëllim të
përfitimit të drejtave dhe marrjes së detyrimeve.
Sipas ligjit në fuqi zotësia e plotë e veprimit në rregull fitohet me
arritjen e moshës madhore (neni 15/2 dhe 3 i LF) ose me lidhjen e
martesës, në bazë të lejimit nga ana gjykatës, pasi t’i ketë mbushur 16
vjet. Personat fizik të cilit nuk i kanë mbushur 18 vjet janë persona të
mitur, andaj edhe nuk e kanë zotësinë e plotë të veprimit. Mirëpo, te
personat nën moshën 18 vjeçare zotësia e veprimit nuk është e njëjtë.
Personat nga mosha 14 vjeçare deri në moshën madhore e kanë zotësinë e
veprimit të kufizuar nga se kanë mundësi të lidhin kontratë të punës, e me
lejen e prindërve apo të kujdestarit edhe të disponojnë. Që nga mosha 15
vjeçare kanë të drejtë edhe të disponojnë me mjetet e tyre. Nëse krijojnë
mjete kanë detyrim që sipas mundësive të kontribuojnë për edukimin dhe
354
E DREJTA CIVILE
arsimimin e tyre si dhe për ushqimin e familjes. Personi i cili i ka

mbushur 16 vjeç mund të përpiloj edhe testament (neni 70.2 i LT).
Personat fizik të mitur, para se t’i mbushin 14 vjeç, nuk kanë
zotësi veprimi, si dhe personat e moshës madhore të cilëve u është marr
zotësia e veprimit.
Në të drejtën tonë personi madhor mund të shpallet i paaftë për të
vepruar nëse nuk është në gjendje të kujdeset për të drejtat dhe interesat e
veta (neni 31 i LPJ). Arsye për këtë, në rregull, mund të jetë sëmundja
mendore dhe shpirtërore e në raste të veçanta edhe të metat fizike.
Procedura për heqjen e zotësisë për të vepruar fillohet dhe zhvillohet
sipas detyrës zyrtare, sipas propozimit të personave të interesuar për këtë
ose sipas propozimit të vetë personit të cilit duhet ti hiqet zotësia, nëse ai
është në gjendje të kuptoj rëndësinë dhe pasojat e propozimit. Procedura
zhvillohet sipas rregullave të procedurës jokontestimore në gjykatën
komunale sipas vendbanimit, përkatësisht vend- qëndrimit të fundit të
personit të cilit duhet t’i hiqet zotësia e veprimit. Vendos gjyqtari
individual. Me aktvendim mund t’i hiqet vetëm pjesërisht apo në terësi
zotësia e veprimit (neni 40 i LPJ).
Propozim për heqjen e zotësisë

për të vepruar – neni 34 i LPJ
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
Propozuesia: Drita Besimi, nga Prishtina,

rruga “Brigada 123” nr. 15.
P R O P O Z I M
Për heqjen e plotë të zotësisë së veprimit

Agim Besimit, nga Prishtina.
355
E DREJTA CIVILE
Bashkëshorti im Agim Besimi është i lindur më

21.07.1944 në Prishtinë.
Provë: Certifikata e lindjes për Agim Besimin.
Viteve të fundit bashkëshorti im ka dhënë shenja të

çrregullimeve mendore, e tash është sëmurë plotësisht psiqikisht, ashtu që
nuk është në gjendje për të gjykuar e as që është në gjendje që vetë të
kujdeset për të drejtat dhe interesat e veta dhe për veten.
Provë: Certifikata e mjekut nga Klinika

Neuropsikiatrike.
Bashkëshorti im ka pasuri të paluajtshme e cila

evidentohet sipas fletëposedimit nr. 354 ZK Prishtinë.
Provë: Ekstrakti nga fletëposedimi nr. 354 ZK

Prishtinë.
Propozoj që gjykata të fillon procedurën për heqjen e plotë

të zotësisë për të vepruar, të administron provat dhe të merr vendim
heqjen e plotë të zotësisë për të vepruar bashkëshortit tim Agim Besimi,
nga Prishtina, pasi që për këtë janë plotësuar kushtet ligjore.
Më 05.08.2005 P r o p o z u e s j a,
P r i sh t i n ë Drita Besimi
Aktvendimi për heqjen e plotë të

zotësisë për të vepruar – neni 40 i LPJ
Gjykata Komunale e Prishtinës, gjyqtarja Teuta Agroni, në

çështjen juridike jokontestimore të propozuesës Drita Besimi, nga
Prishtina, rruga “Brigada 123” nr. 15, për heqjen e plotë të zotësisë për të
vepruar ndaj Agim Besimi, nga Prishtina, rruga “Brigada 123” nr. 15, të
356
E DREJTA CIVILE
cilin e përfaqëson kujdestari i përkohshëm Daut Dauti, nga Prishtina, pas

përfundimit të seancës së shqyrtimit më 06.10.2005, mori
AKTVENDIM
I hiqet plotësisht zotësia për të vepruar Agim Besimit, i

lindur më 21.07.1944, në Prishtinë, nga i ati Shpendi dhe e ëma Era, me
banesë në Prishtinë, rruga “Brigada 123”, nr. 15, për shkak të sëmundjes
shpirtërore.
Pas plotfuqishmërisë, aktvendimi duhet dorëzuar Qendrës

për punë sociale në Prishtinë, me qëllim të caktimit të kujdestarit të
përhershëm dhe ofiqarit me qëllim të regjistrimit në librin amzë për të
lindurit.
Arsyetimi
Propozuesia Drita Besimi, nga Prishtina ka paraqitur

propozimin që bashkëshortit të saj, Agim Besimit, nga Prishtina,t’i hiqet
plotësisht zotësia për të vepruar, për shkak të sëmundjes shpirtërore.
Pas inicimit të procedurës gjykata e ka njoftuar për këtë
Qendrën për punë sociale në Prishtinë e cila, me aktvendimin nr. 43/05
datë 22.08.2005 Agim Besimit ia ka caktuar për kujdestar të përkohshëm
Daut Dautin nga Prishtina.
Me aktvendimin e kësaj gjykate datë 12.08.2005 Agim
Besimit i është caktuar vendosja e përkohshme në kohëzgjatje prej tre
muaj në QKU në Prishtinë me qëllim të ekzaminimit dhe vërtetimit të
gjendjes së tij shpirtërore.
Në bazë të raportit dhe mendimit të mjekëve është
vërtetuar se Agim Besimi vuan nga sëmundja shpirtërore e pashërueshme
(Skizofrenia), për shkak të të cilës nuk është në gjendje për të gjykuar
normalisht.
Sipas neni 223 par. 1të LF është paraparë që personit
madhor i cili vuan nga sëmundja shpirtërore dhe nuk është në gjendje për
të gjykuar, nga e cila arsye edhe nuk është në gjendje që vetë të kujdeset
për të drejtat dhe interesat e veta, do t’i hiqet plotësisht zotësia për të
vepruar.
357
E DREJTA CIVILE
Nga arsyet e cekura e në bazë të nenit 31 dhe 40 të LPJ

është vendosur si në diapozitiv.
Gj y q t a r j a,
Teuta Agroni
5. Zotësia deliktore e personit fizik
Marrëdhënia juridike mund të rrjedhë edhe nga veprimi i ndaluar

– delikti. Delikti juridiko civil dallon nga ai penal. Pasoja e deliktit civil
(ai i cili në të drejtën civile përfaqëson veprimin e ndaluar) është lindja e
detyrimit për dëmshpërblim. Në këtë aspekt zotësia deliktore nënkupton
zotësinë e personit fizik të përgjigjet për veprimet e veta nga masa e vetë
pasurore.
Sipas një rregulle të përgjithshme, edhe në të drejtën civile, për
veprimin e ndaluar shkaktuesi i dëmit përgjigjet vetëm nëse ka qenë i
vetëdijshëm për veprimin e vetë, që nënkupton se edhe zotësinë e deliktit
nuk e ka çdo person fizik. Në këtë aspekt personi i mitur nën moshën 14
vjeç dhe personi madhor të cilit i është hequr në tersi zotësia e veprimit
nuk e kanë zotësinë deliktore. Për veprimet e tyre përgjigjen personat të
cilët kanë pasur detyrim të kujdesen për ata, që përfaqëson edhe
përgjegjësinë e personave të tretë.
6. Personi juridik, si subjekt i së drejtës - fitimi dhe shuarja e

subjektivitetit
Subjekt i së drejtës civile, përpos personit fizik, mund të jetë edhe

personi juridik. Cilësia e personit juridik të një subjekti duhet ta pranohet
edhe nga rendi juridik i shtetit, nga se personi juridik, përkundër personit
fizik i cili është krijesë natyrore, ai është krijesë shoqërore, e cila
përbëhet nga një grup njerëzish apo disa njerëz të organizuar në bazë të
ligjit.
Kjo krijesë shoqërore duhet të ketë edhe pasuri të angazhuar për
ushtrimin e veprimtarisë për të cilën është formuar. Nga kjo rrjedhë se
personi juridik duhet:
- Të ketë organizimin formal (organet dhe aktet normative),
358
E DREJTA CIVILE
- Të ketë pasuri të vetën për tu përgjigjur për detyrimet që

rezultojnë nga marrëdhëniet juridike civile,
- Të ushtron veprimtari të caktuar dhe
- Të jetë e regjistruar si subjekt juridik sipas ligjit.
Duke pasur parasysh faktin se personat juridik me cilësi të

subjektit juridik në të drejtën civile janë disa llojesh, edhe fitimi i
subjektivitetit të personave juridik dallon varësisht se për cilat persona
juridik është fjala. Në rregull, personi juridik e fiton cilësinë e subjektit
juridik në momentin e regjistrimit në regjistrin zyrtar të parashikuar me
ligj. Në këtë mënyrë e fitojnë cilësinë e personit juridik shoqëritë tregtare,
ndërmarrjet e ndryshme punuese, shoqatat e ndryshme, partitë politike
etj. Në dallim nga këto vetë shteti dhe njësitë tjera shtetërore e fitojnë
këtë cilësi në bazë të Kushtetutës dhe ligjit.
Personi juridik shuhet me çregjistrimin nga regjistri zyrtar, me të
cilin regjistrim edhe e ka fituar këtë cilësi.
7. Dallimet përkitazi me zotësinë juridike dhe të veprimit mes personave

fizik dhe juridik
Zotësia juridike dhe ajo e veprimit e personit juridik ndryshon nga

zotësia juridike dhe ajo e veprimit e personit fizik. Personat juridik e kanë
të ashtuquajturën zotësi juridike dhe të veprimit të specializuar, të cilat
janë më të ngushta dhe të kufizuara në krahasim me ato të personit fizik.
Personi juridik mund të jetë bartës i të drejtave, detyrimeve dhe
përgjegjësive vetëm në kuadër të veprimtarisë për të cilën është
themeluar. Përndryshe kufijtë e zotësisë juridike dhe të veprimit të
personit juridik janë të përcaktuara me ligj ose statut të atij personi
juridik.
III. OBJEKTET E MARRËDHËNIEVE JURIDIKE CIVILE
Përkitazi me objektin marrëdhënia juridike civile krijohet,

ndryshohet dhe shuhet. Nga kjo objekti është parakusht për krijimin e
marrëdhënies juridike civile. Objekt i të drejtës civile mund të jetë gjithë
ajo që, në një mënyrë apo në tjetrën, mund të shprehet në vlerë
ekomomike - monetare. Andaj edhe objekte të së drejtës civile në
marrëdhënie juridike civile janë.
359
E DREJTA CIVILE
1. Sendet,
2. Veprimet e njeriut,
3. Vlerat personale dhe
4. Pasuria si objekt i së drejtës civile.
1. S e n d e t
Sendet janë objekti më me rëndësi i të drejtës civile. Gjatë

zhvillimit historik të njerëzimit ka ndryshuar edhe kuptimi i sendeve.
Pavarësisht nga kjo, sendet janë pjesë materiale e natyrës. Pjesa e natyrës
për të qenë send në aspektin e të drejtës civile duhet të plotësoj dy kushte:
a. Kushti fizik – ajo pjesë e natyrës të mund të jetë në
pushtetin e njeriut,
b. Kushti juridik – sistemi juridik duhet t’ia pranoj cilësinë
e sendit.
Në këtë aspekt në kuptimin fizik si sende mund të konsiderohen të

gjitha pjesët e natyrës të cilat mund të jenë në pushtetin e njeriut dhe që i
shërbejnë ndonjë nevoje të njeriut. Mirëpo vetëm kjo nuk mjafton. Ka
shumë sende që, edhe pse e plotësojnë këtë kusht, nuk janë sende në të
drejtën civile, ato janë jashtë qarkullimit dhe si të tilla ndaj tyre nuk
mund të fitohen të drejtat civile, siç konsiderohen sot të mirat publike, si
rrugët, publike, parqet, tregjet, ujërat etj. Në këtë aspekt , sipas të drejtës
tonë, ato janë sende, të mira publike nën rezhimin administrativ, jashtë
qarkullimit, nuk mund të jen objekt i marrëdhënieve juridike civile.
2. Veprimet e njeriut
Çdo veprim i njeriut nuk e ka cilësinë e objektit të marrëdhënieve

civile juridike. Këtë cilësi e ka vetëm ai veprim i njeriut i cili në ndonjë
mënyrë është shprehur në vlerë monetare. Në bazë të një pune konkrete
juridike njëra pala mund të merr për detyrim të kryen veprime të
caktuara, ndërsa pala tjetër ta shpërblen atë. Në këtë marrëdhënie juridike
veprimi i njeriut është objekt. Është i shprehur në vlerë monetare.
Edhe përmbajtja nga një veprim i caktuar i cili në rregull është i
lejuar, mosveprimi, nëse ajo përmbajtje përfaqëson ndonjë interes për
palën tjetër, mund të jetë objekt i së drejtës civile, psh. moskultivimi i
360
E DREJTA CIVILE
kulturave të larta në arë të vetën për të mos penguar dritën në

paluajtëshmërinë e fqinjit.
3. Vlerat personale
Vlerat personale, në kuptimin më të gjerë e jo vetëm në atë

ekonomik, janë vlerat më të mëdha në jetën e njeriut. Këto janë të
mbrojtura nga të gjitha degët e së drejtës. Mirëpo në të drejtën civile ato
përfaqësojnë objekte të së drejtës dhe gëzojnë mbrojtjen juridike civile
vetëm në ato raste nëse mund të shprehen në vlerë ekonomike
Vlerat personale shërbejnë si objekt i të drejtave personale, andaj
edhe ato janë të lidhura për personin dhe i takojnë atij. Ato nuk mund të
barten në tjetrin e as të trashëgohen dhe shuhen me vdekjen e tij.
4. Pasuria si objekt i së drejtës civile
Pasuria është grup të drejtash të cilat i takojnë një personi. Këtu

bëjnë pjesë vetëm të drejtat subjektive civile, që nënkupton ato të drejta
të cilat në mënyrë të drejtpërdrejt apo të tërthortë për objekt kanë sendet,
përkatësisht paratë, si lloj të veçantë të sendeve. Subjektet e ndryshme
juridike hynë ndërmjet veti në marrëdhënie juridike civile me qëllim të
krijimit të vlerave pasurore, nga edhe rrjedhë se edhe pasuria është e
krijuar në qarkullimin ekonomik, nga edhe paraqitet objekt i së drejtës
civile. Në këtë aspekt pasuria si objekt i së drejtës civile nënkupton tersin
e të gjitha të drejtave dhe detyrimeve të një subjekti juridik.
Të gjitha të drejtat nga të cilat përbëhet pasuria si tersi,
përkatësisht të drejtat në pasuri quhet masa pasurore. Masa pasurore
gjithmonë përbëhet nga sendet e caktuara, mirëpo që ato gjithmonë të
mund të shprehen në vlerë monetare. Nga kjo rrjedhë se masa pasurore
mund të jetë në qarkullim juridik, që nënkupton bartjen e të drejtave ne
sendet nga masa pasurore. Pasuria ndahet në aktivë dhe pasivë. Aktiven e
përbëjnë të gjitha të drejtat, ndërsa pasiven të gjitha detyrimet.
IV. TË DREJTAT SUBJEKTIVE CIVILE
1. Nga rrjedhin dhe çka përmbajnë

361
E DREJTA CIVILE
E drejta e subjektit, qoftë person fizik apo juridik, në një

marrëdhënie juridike civile e cila rrjedhë nga e drejta objektive (e zbat-
ueshme) nënkupton të drejtën subjektive. E drejta subjektive mund të
rrjedh nga vetë ligji (e drejta e fëmijës për ushqim nga prindërit) apo nga
ndonjë punë juridike (kontrata).
E drejta subjektive përmban një apo më shumë autorizime, psh. e
drejta e pronësisë për pronarin nënkupton tri autorizime kryesore: 1. që
sendin, pronar i të cilit është, ta mbaj në posedim, 2. ta shfrytëzoj dhe 3.
të disponoj me atë send (neni 3 par. 1 i Ligjit mbi Bazat e Marrëdhënieve
Juridike Pronësore ).
Çdo të drejte subjektive i përgjigjet detyrimi i një apo më shumë
personave. Ajo që paraqet të drejtë për një subjekt, për subjektin tjetër
paraqet detyrim, psh. e drejta për ushqim e fëmijës nga ana e prindit, si e
drejtë subjektive civile ligjore, ushqimi për fëmijën paraqet një të drejtë
e kjo njëherësh për prindërit paraqet detyrim të kontribuojnë për
ushqimin e fëmijës.
Subjekti në një marrëdhënie juridike i cili disponon me një të
drejtë quhet edhe titullar apo person i autorizuar. Përkundër kësaj,
subjekti i cili në atë marrëdhënie juridike civile ka detyrime thirret
person përgjegjës.
Përpos autorizimit, element tjetër i së drejtës subjektive civile
është kërkesa., apo padia në aspektin material. Kërkesa definohet si
mundësi e realizimit të dhunshëm të autorizimit nga e drejta subjektive,
zakonisht nëpërmjet të gjykatës. Për nga përmbajtja e drejta subjektive
është pushtet i cili sigurohet me të drejtën objektive. Ky pushtet është i
orientuar gjithmonë ndaj personave tjerë.
2. Ndarja e të drejtave subjektive civile
Varësisht nga elementet e përbashkëta që kanë dhe varësisht nga

raporti që ekziston ndërmjet të drejtave dhe detyrimeve, të drejtat
subjektive civile ndahen në:
1. Të drejtat subjektive civile absolute,

2. Të drejtat subjektive civile relative.
362
E DREJTA CIVILE
3. Llojet e të drejtave subjektive civile absolute varësisht nga objekti
Varësisht nga objekti i së drejtës të drejtat subjektive civile

absolute ndahen
1. Të drejtat sendore,
2. Të drejtat personale.
Të drejtat sendore për objekt i kanë sendet. Më kryesorja nga këto
është e drejta e pronës e nga kjo rrjedhin të drejtat tjera sendore si e drejta
e servitutit dhe e pengut.
Të drejtat personale janë të drejta të karakterit personal dhe për
objekt kanë të mirat personale ashtu që nuk hynë në kuadër të pasurisë së
personit dhe në rregull nuk trashëgohen. Ato ndahen në:
1. Të drejtat personale nga marrëdhëniet familjare dhe
statuset personale, të cilat kanë të bëjnë me statusin juridiko civil të
personit, të cilat ndryshe quhen edhe të drejta personale jopronësore, siç
janë: mosha madhore, zotësia juridike, zotësia e veprimit, e drejta për të
qenë trashëgimtar ligjor etj.
2. Të drejtat e personalitetit të cilat për objekt i kanë vlerat
e personalitetit, të parashikuara edhe me kushtetutë, siç janë: e drejta në
integritetin personal, moral dhe shpirtëror, në lirinë e lëvizjes, lirin e
mendimit dhe të shprehurit, në punë, zgjedhjen e profesionit, etj. 3. Të
drejtat e autorit e që janë ato të drejta të cilat për objekt kanë produktin e
mendjes dhe shpirtit të njeriut, siç janë: puna shkencore, vepra letrare,
piktura skulptura etj.
4. Dallimi mes të drejtave absolute dhe relative varësisht

nga raporti ekzistues mes të drejtave dhe detyrimeve
Absolute janë ato to drejta subjektive a. Të cilat veprojnë ndaj të

gjithëve – ergo omnes, pra të drejtës së titullarit i përgjigjet detyrimi i të
gjithë personave tjerë; b. Paraprakisht nuk është i përcaktuar dhe nuk
dihet numri i personave përgjegjës; c. Detyrimi i personave përgjegjës
është gjithmonë negativ, që nënkupton se qëndron në përmbajtje nga
ndonjë veprim i caktuar me të cilin do të pengohej titullari në autorizimet
që ka; ç. Raporti i titullarit ndaj personave tjerë nuk është i konkretizuar
paraprakisht, andaj edhe paraprakisht nuk është i shprehur në para; d.
Detyrimi i të gjithë personave ndaj titullarit të së drejtës është i plotë; dh.
Nuk vjetërsohen me kalimin e kohës.
Në dallim nga të drejtat absolute, te të drejtat relative: a. Detyrimi
363
E DREJTA CIVILE
i përket vetëm personave të caktuar; b. Zakonisht detyrimi është pozitiv

që nënkupton se personi përgjegjës duhet të ndërmerr një veprim ose të
jep diçka; c. Raporti ndërmjet titullarit të së drejtës me personat tjerë
është paraprakisht i ditur dhe i konkretizuar; ç. Autorizimi i titullarit të së
drejtës është detyrim për subjektin tjetër; d. Detyrimi gjithmonë është i
konkretizuar dhe i njohur; dh. Me kalimin e kohës së parashikuar me ligj
vjetërsohen,
Në këtë mënyrë te të drejtat absolute është i caktuar vetëm
titullari, psh. te drejta e pronësisë paraprakisht dihet vetëm pronari i një
sendit të caktuar, ndërsa personat përgjegjës paraprakisht nuk dihen, pasi
që kjo e drejtë vepron ndaj të gjithë personave tjerë, andaj edhe çdo
person mund të jetë përgjegjës. Te të drejtat relative janë të caktuar edhe
titullari i së drejtës edhe ai i detyrimit, si psh. në marrëdhënien juridike
nga shitblerja.
5. Krijimi, ndryshimi dhe shuarja e të drejtave subjektive civile

- Faktet juridike
Paraqitja e fakteve të caktuara juridike mundëson krijimin,

ndryshimin apo shuarjen e të drejtave subjektive civile. Vetëm ekzistimi i
normës objektive nuk nënkupton edhe krijimin e ndonjë të drejte
subjektive. Për krijimin e një të drejte subjektive konkrete të paraparë me
të drejtën objektive, përkatësisht të një marrëdhënie juridike, është e
nevojshme të ekzistoj një rrethanë shoqërore konkrete e jetës e cila edhe
mundëson zbatimin e dispozitës së caktuar nga e drejta objektive. Në këtë
aspekt faktet juridike janë ato rrethana të jetës për shkak të ekzistimit,
ndryshimit apo shuarjes së të cilave, në bazë të drejtës objektive, krijohet,
ndryshohet apo shuhet një marrëdhënie juridike. Këto konsiderohen fakte
vendimtare për të cilat është e lidhur ndonjë e drejtë subjektive. Në të
drejtën civile vendimtare janë ato fakte për të cilat është i lidhur krijimi,
ndryshimi apo pushimi i marrëdhënies juridike civile.
Faktet juridike ndahen në ndodhi apo ngjarje natyrore (si lindja,
vdekja, sëmundja shpirtërore, kalimi i kohës, fatkeqësitë elementare etj.)
dhe në veprime të njeriut (punët juridike, deliktet etj.). Ndodhitë natyrore
nuk varen nga vullneti i njeriut.
Veprimet e njeriut ndahen në veprime të lejuara dhe të palejuara
(deliktet). Ato të lejuara ndahen në veprime në pajtim me të drejtën,
nënkupton se nuk janë të ndaluara me ligj por nuk janë ndërmarr me
364
E DREJTA CIVILE
qëllim të krijimit, ndryshimit apo të shuarjes së ndonjë marrëdhënie

juridike civile si psh. gjetja e sendit dhe veprimet e dëshirueshme të cilat
nënkuptojnë shprehjen e vullnetit me qëllim të krijimit, ndryshimit apo të
shuarjes të ndonjë marrëdhënie juridike civile, siç janë punët juridike.
6. Supozimet dhe fiksionet juridike

Procedura lidhur me vërtetimin e ekzistimit apo mosekzistimit të
një apo disa fakteve juridike, në të shumtën e rasteve, është e
mundimshme, kërkon kohë dhe shkakton shpenzime. Për këtë arsye, si në
teori poashtu edhe në praktikë, shumë fakte juridike nënkuptohen, qoftë
si fakt i supozuar (prezumcion) qoftë si fiksion juridik.
Supozimet juridike janë mjete juridike teknike me ndihmën e të
cilave, nga faktet e njohura nxirret konstatimi për ekzistimin e fakteve të
panjohura. Fakt juridik i supozuar konsiderohet ai fakt juridik për të cilin
mund të kuptohet në vetë rrethanat konkrete, për të cilën arsye edhe nuk
provohet nëse diç e tillë nuk kërkohet posaçërisht. Me Ligjin e
Procedurës Kontestimore (neni 221 par. 3) janë paraparë pasojat
procedurale juridike të supozimeve, ashtu që është parashikuar se faktet e
supozuara nuk argumentohen nëse posaçërisht ajo nuk kërkohet.
Përkitazi me mundësinë e kundërshtimit supozimet ndahen në ato
të rrëxueshme dhe të parrëxueshme. Kjo ndarje është me rëndësi nga se
ligji lejon mundësinë e argumentimit vetëm të supozimeve të rrexueshme
, ndërsa te ato të parrëxueshme përjashtohet mundësia e argumentimit të
të kundërtës.
Edhe fiksionet janë mjete të teknikës juridike. Si fiksion juridik
konsiderohet ai fakt juridik për të cilin dihet se nuk ekziston por merret se
ekziston, ose e kundërta, dihet se ekziston por merret se nuk ekziston psh.
“ Fëmija i zënë në momentin e vdekjes së trashëgimlënësit merret si i
lindur, nëse lind i gjallë” edhe pse dihet se nuk ekziston (neni 7.1 i LT).
Në kohën e sotme fiksionet janë shumë të rralla.
7. Mënyra e fitimit të drejtave subjektive civile
Të drejtat subjektive civile fitohen në bazë të ligjit apo me punë

juridike. Mbi këtë bazë ligjore shkenca juridike dallon dy mënyra të
fitimit të të drejtave subjektive civile dhe atë: 1. Derivative apo rrjedhëse
dhe 2. Origjinere apo burimore.
Fitimi i së drejtës subjektive civile nga shkaku se ashtu është
365
E DREJTA CIVILE
parashikuar me ligj nënkupton fitimin origjiner ose burimor. Kjo

nënkupton se ajo e drejtë nuk bazohet në të drejtën e paraardhësit të saj,
në ndonjë punë juridike e as që ndodhet në ndonjë varshmëri me ndonjë
subjekt tjetër. Në këtë mënyrë të fitimit bëjnë pjesë fitimi i së drejtës nga
jopronari, në bazë të posedimit etj.
Mënyra derivateve e fitimit nënkupton fitimin e një të drejte
subjektive civile në bazë të punës juridike, që nënkupton kalimin e një të
drejte nga titullari i mëparshëm i saj. Kjo mënyrë e fitimit është me
rëndësi nga se vëllimi i të drejtave të paraardhësit është me ndikim
vendimtar në vëllimin e të drejtave të pasardhësit – sukcesorit. Në të
drejtën vlen parimi i përgjithshëm se askush nuk mund të bartë në tjetrin
më tepër të drejta se që ka ai vetë.
Qarkullimi juridik në të drejtën civile nënkupton kalimin e të
drejtave nga një subjekt në tjetrin, nga një titullar në tjetrin. Ngjashëm me
qarkullimin e mallit ku bartet malli nga një subjekt në tjetrin, te
qarkullimi juridik barten të drejtat nga një titullar në tjetrin.
Të drejtat subjektive civile të cilat barten me qarkullim juridike
janë të drejtat absolute, siç janë: prona, servituti, pengu etj. Në rastet e
kalimit të këtillë të të drejtave, të drejtat absolute janë objekt i qarkullimit
juridik ndërsa punët juridike me të cilat bëhet ky kalim i së drejtës është
mjet i qarkullimit juridik. Nepërmjet të punës juridike palët dëshirojnë të
arrijnë qëllimin – kauzën si efekt ekonomik të cilin e dëshirojnë.
Për të fituar një të drejtë subjektive civile duhet patjetër të ekzistoj
baza juridike e përcaktuar me ligj. Nëse është në pyetje puna juridike si
bazë juridike për fitimin e një të drejte subjektive, ajo medoemos duhet të
jetë e vlefshme sipas ligjit dhe vetëm si e tillë mund të shërbej si bazë
juridike për fitimin e një të drejte subjektive civile. Nëse puna juridike
është me të meta në bazë të saj nuk mund të fitohet e drejta edhe pse
bartet objekti, ekonomikisht kalon nga njëri subjekt në tjetrin, por në këtë
rast nuk do të kalon edhe e drejta subjektive civile.
Sipas të drejtës tonë për fitimin e të drejtave absolute në bazë të
qarkullimit juridik është e nevojshme baza juridike (titulus) dhe mënyra e
fitimit (modus acquirendi). Nga kjo rrjedh se kusht dhe kërkesë edhe
sipas ligjit edhe sipas punës juridike, për fitimin e së drejtës subjektive
civile, është baza juridike. Mënyra e fitimit është ajo që duhet bë sipas
ligjit, si veprim me qëllim të realizimit të bartjes, përkatësisht për tu
realizuar e drejta e fitimit të një të drejte subjektive civile.
366
E DREJTA CIVILE
8. Sukcesioni universal dhe sukcesioni singular
Shikuar nga këndvështrimi i vëllimit të kalimit të të drejtave

subjektive civile në mënyrë derivateve dallojmë:
1. Sukcesionin universal dhe

2. Sukcesionin singular.
Sukcesioni universal nënkupton bartjen, qoftë të pasurisë së

përgjithëshme apo vetëm të ndonjë pjese të saj, si grumbull të drejtash
dhe detyrimesh. Në sukcesorin kalojnë edhe të drejtat edhe detyrimet.
Sukcesionin universal e kemi te trashëgimia, konfiskimi etj.
Sukcesioni singular nënkupton bartjen e ndonjë të drejte
subjektive civile apo të disa të drejtave subjektive të caktuara. Sukcesori
universal e fiton të drejtën ashtu si e ka pasur paraardhësi i saj, në të
njëjtën përmbajtje dhe vëllim. Kësisoj në sukcesorin kalojnë vetëm të
drejtat e jo edhe detyrimet.
V. PUNËT JURIDIKE
1. Kuptimi dhe kushtet për krijimin e punës së vlefshme juridike
Me punë juridike në kuptim të gjerë nënkuptojmë çdo shprehje të

vullnetit me të cilën krijohet, ndryshohet ose pushon ndonjë marrëdhënie
juridike civile. Shprehjet e vullnetit përfaqësojnë fakte juridike me të cilat
krijohen marrëdhënie të llojllojshme juridike. Një lloj i shprehjeve të
vullnetit dallohet për nga efekti, e këto janë shprehjet e vullnetit me të
cilën jo vetëm që ndryshohet ndonjë marrëdhënie juridike por me të cilat
bartet ndonjë send apo ndonjë vlerë tjetër pasurore nga një pasuri në
tjetrën. Nga kjo mund të konstatohet se me punë juridike, si mjet të
qarkullimit juridik, nënkuptojmë shprehjen e vullnetit e cila krijon të
drejta relative (detyrime).
Për të qenë e vlefshme një punë juridike duhet në mënyrë

kumulative të plotësohen këto kushte:
- të ekzistoj shprehja e vullnetit,
- të ekzistoj qëllimi (kauza),
- të ekzistoj objekti,
367
E DREJTA CIVILE
- të ekzistoj lejueshmëria ligjore dhe

- të mos ketë të meta formale.
Vullneti duhet të jetë i lirë dhe serioz. Ai mund të shprehet

shprehimisht ose drejtpërdrejt dhe me të nënkuptuar ose tërthorazi.
Drejtpërdrejt mund të shprehet me gojë ose me shkrim, apo edhe në
mënyrë të heshtur, ndërsa me të nënkuptuar ose tërthorazi mund të
rrjedhë nga veprimet konkludente.
Qëllimi definohet si efekt ekonomik të cilin palët duan ta arrijnë

me punën juridike, psh. te shitblerja qëllimi i blerësit është marrja e
sendit ndërsa i shitësit çmimi. Shiquar nga praktika gjyqësore tek ne,
kauza është qëllimi i kontraktimit të cilin kontraktuesit e kanë parasysh, i
cili edhe është pjesë përbërëse e kontratës.
Objekti duhet patjetër të jetë i mundshëm i lejuar dhe i caktuar, në

të kundërtën puna juridike është nule.
Pjesëmarrësit në qarkullimin juridik duhet të sillën brenda
kufijve të asaj që është e lejuar me ligj. Në këtë aspekt për të qenë e
vlefshme puna juridike duhet medoemos të jetë e lejuar me ligj, në të
kundërtën nëse ligji e ndalon ajo është nule.
Për punët e caktuara juridike është e paraparë forma e caktuar

ligjore, andaj edhe puna juridike duhet të lidhet në formën e parashikuar
me ligj, Në mungesë të formës së parashikuar me ligj puna juridike është
nule.
2. Llojet e punëve juridike
Sipas numrit të vullneteve të shprehura punët juridike ndahen në

punë juridike të njëanshme, në të cilat kemi shprehjen e vullnetit vetëm të
njërës palë, siç janë premtimi i shpërblimit, dhënia e letrave me vlerë, etj.
Punët e dyanshme juridike janë ato punë juridike vlefshmëria e të
cilave varet nga deklarimi i të dy palëve, dy vullneteve. Këto punë
juridike në të drejtën civile njihen si k o n t r a t a.
Kontratat mund të jenë:
- me efekt detyrimor vetëm për njërën palë, kontrata e dhurimit,

- apo për të dy palët, kontrata e shitblerjes.
368
E DREJTA CIVILE
- reale, kur ekzistimi i kontratës varet nga dorëzimi i sendit dhe

- konsensuale, kur dorëzimi i sendit nuk është element qenësor
- komutative, kur me rastin e kontraktimit dihet objekti, dihet

vëllimi i të drejtave dhe detyrimeve apo së paku janë të
përcaktueshme dhe
- aleatore, kur me rastin e kontraktimit nuk dihet vëllimi i të
drejtave dhe detyrimeve por varet nga e ardhmja.
- me barrë, në rastet kur nga kontrata rrjedhin detyrime dhe

- bamirëse, në rastet kur sipas kontratës pala nuk ka detyrim.
- formale, atëherë kur me ligj është parashikuar forma e kontratës,

- joformale, sipas ligjit nuk parashihet forma e caktuar.
- abstrakte, kur nga kontrata nuk shihet qëllimi dhe

- kauzale, shihet qëllimi i lidhjes së asaj kontrate.
- punë juriridike mes të gjallëve, inter vivos dhe

- punë juridike për rast të vdekjes, mortus causa.
3. Punët juridike të pavlefshme, llojet
Nëse mungon ndonjëri nga pesë kushtet e sipërshënuara për

themelimin e një pune juridike, atëherë edhe puna juridike ende nuk
ekziston. Mirëpo në rastet kur njëri nga ato kushte nuk është i vlefshëm
atëherë edhe puna juridike është e pavlefshme. Sipas ligjit në fuqi punët
juridike të pavlefshme janë dy llojesh: 1. Punët juridike nule dhe 2. Punët
juridike të rrëxueshme (nenet 103 – 117 të LMD).
4. Punët juridike nule (nulitetit absolut), shkaqet e nulitetit
Një nga kushtet për vlefshmërinë e një pune juridike ishte që të

jetë i lejuar me ligj. Mbi këtë bazë juridike, nule janë punët juridike të
cilat janë në kundërshtim me normat e detyrueshme ligjore ose që janë në
kundërshtim me normat morale të shoqërisë. Nga kjo, varësisht nga
369
E DREJTA CIVILE
shkaku i nulitetit ato mund të grupohen në dy grupe: punët juridike në

kundërshtim me ligjin dhe në punët juridike amorale. Kjo nënkupton se
nule janë të gjitha punët juridike të cilat janë në kundërshtim me ligjin.
Nule do të jenë edhe ato punë juridike të cilat shprehimisht me ligj nuk
janë të ndaluara, mirëpo janë në kundërshtim me moralin shoqëror.

Këto punë juridike nuk prodhojnë efekte juridike që nga fillimi
dhe janë nule sipas fuqisë ligjore. Anulimin e tyre mund ta kërkoj çdo
person i interesuar e lidhur me këtë gjykata kujdeset sipas detyrës zyrtare.
Punë juridike nule janë edhe punët juridike me fajde, punët
juridike fiktive (me qëllim të shpëlarjes së të hollave lidhet kontrata e
shitblerjes), punët juridike simulative (fshehët shitblerja me kontratën e
dhurimit). Punë juridike nule mund të jetë edhe ajo e cila është lidhur me
detyrim, nëse detyrimi ka qenë i tillë sa që nuk ekziston fare vullneti i
personit të detyruar, ashtu që nuk ka as punë juridike (neni 111 i LMD).
Karakteristikë e përbashkët e punëve juridike nule është se e
drejta në padi nuk vjetërsohet e as që mund të bëhet konvalidimi i tyre
me kalimin e kohës, që nënkupton se kalimi i kohës nuk mund të ketë
ndikim në vlefshmërinë e tyre (neni 103/1 i LMD).
5. Punët juridike të rrëxueshme (nuliteti relativ), shkaqet e anulimit
Punë juridike të rrëxueshme janë ato punë juridike të cilat

prodhojnë efekte juridike të caktuara mirëpo, për shkak të të metave që
kanë, mund të anulohen nën kushtet e parashikuara ligjore. Këto janë
punët juridike të cilat në momentin e krijimit kanë të meta përkitazi me
deklarimin e lirë të vullnetit apo në ndonjë element tjetër i cili është
qenësor, mirëpo i cili mund të konvalidohet. Anulimin e tyre mund të
kërkojnë vetëm ata persona të cilët kanë interes juridik për konstatimin e
nulitetit.
Përkitazi me deklarimin e lirë të vullnetit ka të meta nëse puna
juridike është lidhur në ndikim: të kërcënimit, duke e frikësuar lidhur me
jetën ose ndonjë të mirë tjetër me rëndësi të palës kontraktuese apo
personit tjetër (neni 60 i LMD); lajthimit, përkitazi me objektin, subjektin
apo natyrën e punës juridike (neni 61 i LMD); dhe mashtrimit, duke e
sjell me vetëdije në lajthim palën tjetër kontraktuese, pavarësisht nëse
është apo jo lajthimi esencial (neni 65 i LMD).
Punë juridike të rrëxueshme janë edhe ato të cilat i lidhin të
370
E DREJTA CIVILE
miturit, personat të cilët nuk kanë zotësi të plotë veprimi, të cilëve u është
hequr zotësia e veprimit si dhe për shkak të dëmtimit përtej mase (neni
139 i LMD).
Për anulimin e kontratave të rrëxueshme për shkak të të metave në
deklarimin e lirë janë parashikuar me ligj afatet brenda të cilëve mund të
kërkohet anulimi i tyre, ashtë që pas kalimit të këtij afati nuk mund të
paraqitet kërkesa për anulim.
6. Kundërshtimi i punëve juridike (Actio Pauliana)
Me padinë Actio Pauliana i mundësohet kreditorit mbrojtja nga

debitori i pandërgjegjshëm. Kreditori mund të dëmtohet në mënyrë që
nuk mund të realizon kërkesën e vetë nga se debitori ka tjetërsuar me këtë
qëllim vlerat nga masa pasurore e tij. Nëse debitori ka ndërmarr një punë
juridike me një person të tretë me qëllim që t’i pamundësoj kreditorit
realizi-
imin e kërkesës, kreditori ka të drejtë ta konteston me padi atë punë
juridike. Në këtë rast palë paditëse është kreditori, ndërsa palë të
paditura janë debitori dhe personi i tretë me të cilin debitori ka lidhur
punën juridike. Për të pas të drejt në këtë padi duhet plotësuar këto
kushte: a. për shkak të ndërmarrjes së punës juridike kontestuese
kreditori nuk ka mundësi të realizon kërkesën nga pjesa tjetër e pasurisë
së debitorit, b. që debitori të ketë qenë i pandërgjegjshëm, përkatësisht të
ketë ditur se me ndërmarrjen e kësaj pune juridike i pamundëson
kreditorit realizimin e kërkesës dhe c. që personi i tretë të është i
pandërgjegjshëm, të ketë ditur për qëllimin e pandërgjegjshëm të
debitorit.
Me këtë padi nuk mund të kërkohet që puna juridike e cila
kontestohet të shpallet pa efekt juridik në tersi, nga se ajo nuk është as
nule e as e rrëxueshme. Ajo punë juridike nuk është në kundërshtim me
normat imperative e as nuk ka të meta përkitazi me shprehjen e
vullneteve të palëve. Me këtë padi do të kërkohet që puna juridike të
shpallet juridikisht e pavlefshme vetëm përkitazi me paditësin, kreditorin
dhe deri në lartësi të kërkesës së kreditorit. Ma aprovimin e kërkesës
debitorit i kthehet pasuria e tjetërsuar vetëm në lartësi të kërkesës së
kreditorit, me qëllim të realizimit të saj.
371
E DREJTA CIVILE
7. Pasojat juridike të punëve të pavlefshme juridike
Në rastet kur një punë juridike shpallet e pavlefshme, atëherë nuk

kemi më as bazën juridike për të drejtat dhe detyrimet që do të rrjedhin
nga ajo, ashtu që në rregull secila palë duhet t’i kthen palës tjetër atë që e
ka marr në bazë të kësaj pune juridike (neni 104 i LMD), që nënkupton se
duhet kthyer gjendja para kësaj pune juridike. Kthimi bëhet në natyrë e
nëse kjo nuk është e mundur kthehet kundërvlera në para
Nga kjo rregull e përgjithshme ligji në fuqi parasheh përjashtime,
varësisht nga mirëbesimi apo keqbesimi i palëve. Në këtë mënyrë, nëse
puna juridike për nga përmbajtja është në kundërshtim me parimet
themelore kushtetuese dhe dispozitat ligjore imperative, gjykata mundet
palës me keqbesim t’ia refuzoj pjesërisht apo në tersi kërkesëpadinë për
kthimin e asaj që i ka dhënë palës tjetër e mundet të vendosi edhe që, ajo
që është pranuar nga pala tjetër në bazë të kontratës së ndaluar, t’i
dorëzohet komunës në territorin e së cilës ndodhet gjykata. Në keqbesim
është pala nëse ka ditur apo ka mund të dijë për pavlefshmërinë e punës
juridike.
Pala e cila është fajtore për lidhjen e kontratës së pavlefshme, me
anulimin e punës juridike, ka përgjegjësi për dëmin e shkaktuar ndaj
palës tjetër kontraktuese, nëse ai nuk ka ditur dhe nuk ka mund të dijë për
shkaqet e anulimit (neni 108 i LMD).
8. Mundësia e konvalidimit të punëve juridike të pavlefshme
Konvalidimi nënkupton përmirësimin e punës juridike të

rrëxueshme nga pala e cila ka të drejtë të kërkon anulimin e saj. Për të
qenë konvalidimi i vlefshëm duhet që: 1. iniciativa për konvalidim të
rrjedhë nga pala e cila ka të drejtë të kërkoj anulimin e kontratës dhe 2.
në momentin e konvalidimit të ketë pushuar së ekzistuari shkaku i
rrëxueshmërisë së punës juridike. Në këtë mënyrë kontrata të cilën e ka
lidhur pala me zotësi veprimi të kufizuar mund të konvalidohet pasi ajo
palë të ketë fituar zotësinë e plotë të veprimit. Në anën tjetër nëse një
person e ka lidhur kontratën në lajthim, nën ndikimin e mashtrimit apo
detyrimit, konvalidimi mund të bëhet pas evitimit të shkaqeve që e bëjnë
kontratën të pavlefshme.
Përndryshe, konvalidimi mund të bëhet në dy mënyra: a..
shprehimisht dhe b. në mënyrë të heshtur. Shprehimisht bëhet atëherë
kur personi i cili ka pasur të drejtë të kërkon anulimin e punës juridike
372
E DREJTA CIVILE
shprehimisht deklaron se heq dorë nga kjo e drejtë dhe punën juridike e
konsideron juridikisht të vlefshme. Ndërsa, në mënyrë të heshtur bëhet
kur personi i cili ka të drejtë të kërkon anulimin, duke kuptuar
paraprakisht për shkaqet e anulimit, e përmbush detyrimin që rrjedh nga
puna juridike dhe kësisoj heshtazi e fuqizon punën juridike.
Nga mënyrat e paraqitura të konvalidimit rrjedh se ai është akt juridik i

njëanshëm dhe për vlefshmërin e këtij akti nuk kërkohet pëlqimi i palës
tjetër. Ky akt ka veprim retroaktiv ashtu që konsiderohet se puna juridike
ka qenë e vlefshme nga fillimi.
9. Modifikimi i punëve juridike (kushti, afati dhe urdhri).
Modifikimet (kufizimet) e punëve juridike mund të parashihen

nga palët të cilat veprimet e veta i kushtëzojnë:
- me kusht,
- me afat dhe
- me urdhër.
Kushti është një rrethanë e ardhshme joevidente, nga paraqitja e të
cilës varet paraqitja apo pushimi i ndonjë të drejte. Kushti duhet të jetë i
ligjshëm, i moralshëm dhe i mundshëm, në të kundërtën punët juridike
janë nule.
Varësisht nga pasojat e shkaktuara me kusht në punën juridike,
kushti mund të paraqitet në dy forma: Shtyes apo suspenziv dhe shkëputës
apo rezolutiv.
Shtyes ose suspenziv është ai kusht nga paraqitja, përkatësisht

mosparaqitja e të cilit varet veprimi i punës juridike. Nëse kushti
plotësohet, dmth. paraqitet rrethana e ardhshme joevidente, puna juridike
do të prodhon efekte juridike. Nëse nuk paraqitet rrethana e ardhshme
joevidente puna juridike nuk do të prodhon efekte juridike.
Shkëputës ose rezolutiv ësht ai kusht paraqitja e të cilit shkakton

ndërprerjen e veprimit të punës juridike e cila është paraqitur dhe ka
filluar të veproj më para, vjen deri te shkëputja e punës juridike e cila ka
vepruar deri atëherë.
Varësisht nga kush varet paraqitja e rrethanës së ardhshme
373
E DREJTA CIVILE
joevidente kushtet ndahen në: potestative, kauzale dhe të përziera.
Potestativ është kushti paraqitja e të cilit varet nga subjekti

i asaj pune juridike.
Kauzal është ai kusht paraqitja e të cilit nuk varet nga
vullneti i subjekteve.
I përzier është ai kusht paraqitja e të cilit varet edhe nga
vullneti i subjekteve edhe nga paraqitja e ndonjë fakti pavarësisht nga
vullneti i tyre.
Kushtet ndahen edhe në pozitive dhe negative.
Pozitiv është kur me paraqitjen e kushtit fillon,

përkatësisht pushon veprimi juridik i një pune juridike.
Negativ është atëherë kur veprimi juridik i punës juridike
fillon ose pushon me mosparaqitjen e kushtit (neni 74-76 i LMD).
Çdo punë juridike nuk mund të kushtëzohet. Zakonisht
kushtëzohen punët juridike nga e drejta detyrimore dhe ajo trashëgimore.
Punët juridike nga e drejta familjare në rregull nuk mund të kushtëzohen
si psh. lidhja e martesës, pranimi i atësisë, birësimi etj.
Afati nënkupton një periudhë të caktuar kohore apo
momentin e caktuar në kohë, me të cilin lidhet fillimi i veprimit ose
pushimi i veprimit të një pune juridike. Në dallim nga kushti afati është
rrethanë e sigurt e ardhshme e cila sigurisht do të ndodh në të ardhmen.
Edhe afatet ndahen në shtyse dhe shkëputëse. Shtyes është
afati nga paraqitja e të cilit varet fillimi i veprimit të punës juridike.
Shkëputës është afati nga paraqitja e të cilit varet pushimi i veprimit të
punës juridike.
Urdhri është përkufizim i punëve juridike bamirëse

(dhurimi), me të cilin përfituesit i urdhërohet të kryen atë që i është
urdhëruar.
VI. PËRFAQËSIMI
Përfaqësimi nënkupton ndërmarrjen e punëve juridike në emër dhe

në llogari të huaj. Personi i cili ndërmerr punët juridike në emër dhe në
llogari të tjetrit quhet përfaqësuesi, ndërsa personi në emër të të cilit
374
E DREJTA CIVILE
ndërmerren ato punë juridike quhet i përfaqësuari.

Varësisht nga personi i cili duhet përfaqësuar kemi përfaqësimin e
personave fizik dhe përfaqësimin e personave juridik. Varësisht nga
rrjedh e drejta për përfaqësim dallojmë:
1. Përfaqësimin kontraktues (me autorizim),
2. Përfaqësimin ligjor,
3. Përfaqësimin gjyqësor,
4. Përfaqësimin statutar (të personave juridik).
Si personat fizik ashtu edhe personat juridik mund të auto-
rizojnë personin tjetër të ndërmerr punët e caktuara juridike në emër dhe
në llogari të tij. Ky lloj përfaqësimi zakonisht bëhet me shpërblim, nga
edhe quhet përfaqësim kontraktues. Përfaqësuesi është i kufizuar në
ndërmarrjen e punëve juridike ashtu si është përcaktuar me autorizim.
Përfaqësues mund të jenë personat e moshës madhore me zotësi të plotë
veprimi.
Përfaqësimi ligjor rrjedh nga vetë ligji. Të përfaqësuar janë
personat e mitur, pa zotësi veprimi, me zotësi veprimi të kufizuar për
punë juridike të caktuara, personat madhor të cilëve u është vazhduar e
drejta prindore dhe personat madhor të cilëve u është marr zotësia e
veprimit.
Sipas Ligjit të Familjes personat e mitur pa zotësi veprimi, të
miturit me zotësi veprimi të kufizuar si dhe personat e rritur të cilëve u
është vazhduar e drejta prindore i përfaqësojnë prindërit e tyre. Personat
të cilëve u është marr zotësia e veprimit i përfaqëson kujdestari i tyre.
Përfaqësuesi gjyqësor caktohet me vendim të gjykatës gjatë
zhvillimit të një procedure gjyqësore nën kushtet e parashikuara me ligj
(neni 84 i LPK). Ka të gjitha autorizimet si përfaqësuesi ligjor.
Personi juridik nuk ka zotësi veprimi, nga e cila arsye edhe punët
juridike i ndërmerr nëpërmjet të përfaqësuesit. Përfaqësuesi i personit
juridik është i caktuar me ligj ose me akte normative të personit juridik,
ku është i caktuar edhe vëllimi i autorizimeve.
VII. VJETËRSIMI (Parashkrimi)
1. Kuptimi, afatet e përgjithshme dhe të veçanta
Vjetërsimi është institut juridik sipas të cilit titullari, pas kalimit të
375
E DREJTA CIVILE
afatit të parashikuar me ligj, nuk mund ta realizon një të drejtë në mënyrë

të dhunshme, nëpërmjet të gjykatës, nëse deri atëherë nuk e ka ushtruar
atë. Me kalimin e afatit të parashikuar ligjor e drejta subjektive nuk
shuhet por humbet e drejta në padi, kjo nënkupton se titullari i së drejtës
nuk ka mundësi nëpërmjet të gjykatës ta realizon atë.
Nuk vjetërsohen të gjitha të drejtat por vetëm ato detyrimore e të
cilat nuk rrjedhin nga e drejta familjare. Nuk vjetërsohen të drejtat
absolute, qofshin ato reale apo personale si dhe të drejtat detyrimore që
rrjedhin nga e drejta familjare si ushqimi ndërmjet anëtarëve të familjes,
por jo edhe shuma e gjykuar mbi këtë bazë.
Gjykata nuk kujdeset për vjetërsim sipas detyrës zyrtare, ashtu që
do të vendos lidhur me vjetërsimin vetëm nëse pala thirret në vjetërsimin
e kërkesës, pavarësisht nga faza e procedurës.
Me ligj është parashikuar afati i përgjithshëm për vjetërsim (neni
371 i LMD), ndërsa afatet e veçanta ndryshojnë varësisht nga e drejta
subjektive civile. Ato janë afate prekluzive dhe nuk mund të ndryshohen
me punë juridike nga ana e palëve. Përndryshe deri te vjetërsimi vjen me
kalimin e afatit të parashikuar me ligj gjatë së cilit kreditori ka pasur të
drejtë të kërkon përmbushjen e detyrimit. Nëse eventualisht debitori e ka
përmbushur detyrimin e vjetërsuar, nuk mund të kërkon t’i kthehet ajo që
e ka dhënë, pavarësisht nëse ka ditur apo jo se kërkesa është vjetërsuar.
Me vjetërsimin e borgjit kryesor vjetërsohen edhe kërkesat
aksesore të cilat rrjedhin nga borgji kryesor.
Kërkesat e vërtetuara me aktgjykim të plotfuqishëm të gjykatës
ose me ujdi gjyqësore apo të ndonjë organi tjetër kompetent vjetërsohen
brenda 10 viteve, edhe për ato ku me ligj është parashikuar afati më i
shkurtër.
2. Rrjedha, ndërprerja dhe ndalja e rrjedhës së afatit
Afati i vjetërsimit fillon të rrjedhë nga dita e parë kur kreditori ka

pasur të drejtë të kërkoj përmbushjen e detyrimit. Deri te vjetërsimi vjen
me kalimin e ditës së fundit të afatit të parashikuar me ligj për vjetërsim.
Afati ligjor për vjetërsim mund të ndërprehet. Ndërprerja e afatit
të vjetërsimit nënkupton mosllogaritjen e afatit deri në ndërprerje dhe
fillimin e llogaritjes rishtas të afatit të vjetërsimit. Deri te ndërprerja vjen:
a. me pranimin e detyrimit dhe b. me paraqitjen e padisë. Pranimi mund
të bëhet me deklarim ose me pagesën e ndonjë pjese të detyrimit, të
376
E DREJTA CIVILE
kamatës ose me dhënien e sigurimit për pagesë të kërkesës.

Ndalja e vjetërsimit nënkupton kur për shkaqe të ndryshme një
pjesë e kohës së kaluar nuk llogaritet në afatin e vjetërsimit, dmth. për një
kohë ndalet rrjedha e afatit. Shkaqet e ndaljes së afatit mund të jen
objektive dhe subjektive.
3. Afatet prekluzive
Nga vjetërsimi duhet dalluar afatet prekluzive. Afatet prekluzive

nënkuptojnë ushtrimin e ndonjë të drejte brenda afatit të parashikuar me
ligj. Në dallim nga vjetërsimi me kalimin e afatit prekluziv humbet jo
vetëm e drejta në padi por edhe vetë e drejta. Në anën tjetër te afatet
prekluzive nuk kemi as ndërprerje e as ndalje të afatit. Afati prekluziv si
edhe afati në përgjithësi mund të jetë subjektiv dhe objektiv (psh. afati
për paraqitjen e padisë për pengim posedimi).
VIII. CENIMI DHE MBROJTJA E TË DREJTAVE SUBJEKTIVE

CIVILE
1. Cenimi i të drejtës subjektive civile
Të drejtat subjektive civile janë të shumëllojshme, andaj edhe

varësisht nga lloji dhe përmbajtja e të drejtave subjektive civile shprehet
edhe ushtrimi i tyre. Nga dëshira e titullarit të së drejtës subjektive civile
varet nëse do ta ushtron ai atë apo jo dhe në çfarë mase dhe vëllimi.
Mirëpo, ekziston parim i përgjithshëm në të drejtën se duke ushtruar të
drejtën tënde tjetrit nuk guxon t’i shkakton dëm. Pavarësisht nëse titullari
e ushtron apo jo një të drejtë, me ligj nuk lejohet që ajo e drejtë të
cenohet nga të tjerët. Në të drejtën tonë ekzistojnë dy forma të mbrojtjes
subjektive civile: 1. Vetëmbrojtja dhe 2. Mbrojtja gjyqësor.
1.Vetëmbrojtja
Në rregull të drejtat mbrohen nga ana e organeve shtetërore.

Parimisht vetëgjyqësia në realizimin e të drejtave, e edhe të drejtave
civile është e ndaluar. Përjashtimisht nga kjo, sipas ligjit lejohet
377
E DREJTA CIVILE
vetëmbrojtja e të drejtave civile, që nënkupton zbrapsjen e sulmit me të

cilin është cenuar e drejta dhe nevoja ekstreme që nënkupton flijimin e
sendit të huaj me qëllim të evitimit të rrezikut personal apo të tjetrit.
Vetëmbrojtja e së drejtës është e lejuar me kusht që rreziku të jetë i
drejtpërdrejtë, që vetëmbrojtja të jetë e domosdoshme dhe në
pajtueshmëri me rrethanat e imponuara. Te nevoja ekstreme duhet
shpërblyer dëmin personit sendi i të cilit është flijuar me qëllim të
evitimit të rrezikut.
2. Mbrojtja gjyqësore
Çdo sistem juridik organizon mbrojtjen e të drejtave civile.

Organet shtetërore të cilat mbrojnë të drejtat civile janë gjykatat. Në
dallim nga e drejta penale dhe e drejta administrative, të drejtat civile nuk
mbrohen nga gjykata sipas detyrës zyrtare, por vetëm me iniciativën e
palëve, titullarëve të këtyre të drejtave (neni 3/1 i LPK). Mbrojtja e të
drejtave civile iniciohet me padi. Padia në kuptimin material nënkupton
kërkesën si element të së drejtës subjektive civile. Në rregull, ka edhe
përjashtime, padinë e paraqet titullari i së drejtës, duke e paraqitur me
padi kërkesën e caktuar, kundër personit detyrimor i cili është i paditur. I
padituri mund të paraqet kundërshtim të natyrës materialo juridike duke e
theksuar ndonjë të drejtë të vetën e cila e bënë joefikase kërkesën nga
padia, apo edhe duke parashtruar kundërpadi.
Pas zhvillimit të procedurës, administrimit të provave të
nevojshme, gjykata do të vendos me aktgjykim apo aktvendim lidhur me
mbrojtjen gjyqësore të së drejtës civile të kërkuar me padi, përkatësisht
kundërpadi.
378
E DREJTA CIVILE
B. E DREJTA SENDORE
E drejta sendore është degë e së drejtës civile e cila rregullon

marrëdhëniet shoqërore të cilat i kanë për objekt sendet. Në këtë aspekt
marrëdhënia juridike sendore mund të paraqitet vetëm ndërmjet titullarit
të së drejtës sendore dhe të gjithë personave tjerë të cilat mund të vijnë në
kontakt me sendin. Në të drejtat sendore klasike numërohen pronësia,
servituti dhe pengu. Varësisht nga sistemet juridike ekzistuese ndryshojnë
edhe të drejtat sendore që rregullohen me të drejtën objektive. Kjo nga
arsyeja se e drejta objektive parasheh dhe rregullon një për një të drejtat
sendore. Në bazë të drejtës objektive subjektet realizojnë të drejtat
subjektive lidhur me sendet. Në të drejtën tonë, përveç pronësisë si më
kryesorja, si të drejta sendore konsiderohen edhe e drejta e servitutit, e
drejta e pengut, e drejta e ndërtimit e drejta e përparësisë së blerjes dhe
ngarkesat sendore.
E drejta sendore në kuptimin subjektiv nënkupton autorizimin
konkret të titullarit të së drejtës sendore të cilin ai e ka ndaj të gjithë
personave tjerë përkitazi me sendin e caktuar.
I. PARIMET THEMELORE ME TË CILAT

KARAKTERIZOHEN TË DREJTAT SENDORE
Të drejtat sendore karakterizohet me këto parime të

përbashkëta:
1. Parimi i absolutitetit,
2. Parimi i numrit të përkufizuar të drejtave sendore,
3. Parimi i publicitetit dhe
4. Parimi i (specialitetit) përcaktueshmërisë së të drejtave sendore.
1. Parimi i absolutitetit
Të drejtat sendore bëjnë pjesë në grupin e të drejtave absolute,

andaj edhe parimi i absolutitetit është karakteristika themelore e tyre, që
379
E DREJTA CIVILE
nënkupton veprimin e këtyre të drejtave ndaj të gjithëve, ergo omnes.

Nga vetia e këtillë e këtyre të drejtave rrjedhë se mbrojtja juridike e tyre
është gjithëpërfshirëse, vepron ndaj të gjithëve. Titullari i të drejtës
sendore e ka pushtetin juridik ndaj sendit, dhe ky pushtet shprehet ndaj
gjithë të tjerëve.
Deri sa këto të drejta veprojnë ndaj të gjithëve, e jo vetëm ndaj një
personi apo numrit të caktuar të personave, si edhe te të drejtat tjera
absolute, detyrimi i personave tjerë paraprakisht nuk dihet, përpos që
veprimi i të gjithë personave tjerë ndaj titullarit të kësaj të drejte është
negativ, që nënkupton se të gjithë personat tjerë duhet të përmbahen nga
çfarëdo veprimi me të cilin do të cenohej e drejta sendore.
Në rast të cenimit të drejtës subjektive sendore, qoftë me marrjen
e sendit apo me shqetësim të ushtrimit të drejtës sendore mbi atë send,
titullari ka të drejtë mbrojtje me padi, me kërkesë në aspektin material.
Të drejtat sendore si edhe e drejta në padi ndaj personave nga të cilët
cenohen këto të drejta nuk vjetërsohet.
2. Parimi i numrit të kufizuar i të drejtave sendore
Ky parim nënkupton se të drejtat sendore janë të caktuara një për

një me të drejtën objektive. Kjo nuk do të thotë se numri i të drejtave
sendore është i njëjtë në të gjitha sistemet juridike. Mirëpo, duke pasur
parasysh faktin se ato janë të drejta absolute, me të drejtën objektive
duhet përcaktuar se cilat janë ato të drejta dhe kujt i përkasin. Në këtë
mënyrë me legjislacionin e çdo sistemi juridik janë shprehimisht të
parashikuara të drejtat sendore. Varësisht nga sistemi juridik ndryshon
edhe numri i të drejtave sendore të cilat janë të parashikuara me
legjislacion. Nga të gjitha të drejtat sendore, më kryesorja është e drejta e
pronësisë, nga e cila arsye edhe, mund të themi, se ekziston në të gjitha
sistemet juridike. Të drejtat tjera sendore të cilat edhe rrjedhin nga e
drejta e pronësisë ndryshojnë, varësisht nga sistemet juridike,
përkatësisht legjislacionet ekzistuese.
Në të drejtën klasike, nga të drejtat sendore, kanë qenë të njohura
e drejta e pronësisë, e drejta e servitutit dhe e drejta e pengut. Në të
drejtën e sotme, përpos tyre, janë të parashikuar edhe të drejta tjera
sendore si e drejta e ndërtimit, suprficies, e drejta e pronës në kate, e
drejta e përparësisë së blerjes, ngarkesat sendore etj. Me legjislacionin e
një vendi mund të parashikohen edhe të drejta tjera sendore me të cilin
380
E DREJTA CIVILE
legjislacion, medoemos duhet rregulluar si përmbajtjen ashtu edhe

mënyrën e fitimit, ndryshimit dhe shuarjes të çdo të drejtës sendore të
parashikuar me ligj.
Parimi i numrit të kufizuar të të drejtave sendore nënkupton jo
vetëm se numri i këtyre të drejtave është i kufizuar dhe i përcaktuar me
legjislacionin e një vendi por edhe se është e rregulluar saktësisht edhe
përmbajtja e këtyre të drejtave sendore, ashtu që edhe nuk është e lejuar
që palët, sipas dëshirës së tyre, ta ndryshojnë përmbajtjen e këtyre të
drejtave nga ajo si është parashikuar me ligj.
3. Parimi i publicitetit
Nga vetë fakti se të drejtat sendore janë të drejta absolute dhe

veprojnë ndaj të gjithëve, jep të kuptohet se ato janë publike, të gjithë të
tjerët duhet të dinë se kush është titullar i të drejtës sendore. Ky parim
nënkupton se të drejtat sendore janë publike, janë të njohura për të gjithë.
Te të drejtat sendore në paluejtshmëri funksionin e publicitetit e
luan regjistri i paluejtshmërive. Të gjitha të drejtat apo ngarkesat në
palujetshmëri janë të regjistruara në këta regjistër. Çdo person ka të drejtë
të marr informata përkitazi me shënimet në regjistër të paluejtshmërive.
Askush nuk mund t’i referohet mosinformimit përkitazi me të drejtat
sendore në paluejtshmëri nga fakti se nuk ka marr informata sipas
regjistrit të paluejtshmërive, nga edhe i heq të gjitha pasojat juridike të
sendit të paluajtshëm i cili është na qarkullimin juridik.
Publiciteti i të drejtave sendore në sende të luajtshme sigurohet
nëpërmjet të ushtrimit të pushtetit faktit - të posedimit ndaj një sendi. Nga
vetë fakti se dikush e ka një send të luajtshëm në posedim nënkupton se e
ka të drejtën sendore mbi atë send dhe ajo e drejtë është e njohur për të
tjerët.
Manifestimi i publicitetit të të drejtave sendore në sendet e
paluajtshme nga ai në sendet e luajtshme dallon nga vetë fakti se pasojat
juridike në rast gabimi nuk janë të njëjta.
Nga parimi i publicitetit rrjedhë edhe parimi i mbrojtjes së
përfituesit të së drejtës në mirëbesim, nga se përfitimi bazohet në
regjistrin e paluejtshmërive për sendet e paluajtshme dhe posedimin për
sendet e luajtshme.
381
E DREJTA CIVILE
4. Parimi i (specialitetit) caktueshmërisë së të drejtave sendore
Ky parim i të drejtës sendore nënkupton se të drejtat sendore

mund të konstituohen vetëm në sendet saktësisht të caktuara, në çdo send
individualisht veçmas të caktuar. Një subjekt i caktuar ka të drejta
sendore aq sa ka edhe sende individualisht të caktuar. Kjo dmth. se nuk
ekziston e drejta e pronësisë në grup sendesh , por në çdo send
individualisht të caktuar nga ai grup sendesh. Në rregull, objekti i të
drejtës sendore gjithmonë është individualisht dhe saktësisht i caktuar.
Ky parim ka përjashtime nga se disa të drejta sendore mund të
konstituohen edhe në të drejta, psh. e drejta e pengut në kërkesa.
II. SENDET
1. Kushtet që diç të ketë kuptimin e sendit
Kuptimi më adekuat për sendet do të mund të konsiderohej se

sendet janë pjesë materiale të natyrës të cilat ndodhen në pushtetin e
njeriut dhe në të cilat ekziston e drejta e pronësisë ose ndonjë e drejtë
tjetër subjektive civile. Nga një definim i këtillë rrjedhë se me sende
nënkuptojmë pjesët materiale të natyrës të cilat i plotësojnë dy kushte.
Kushti i parë që duhet plotësuar është kushti fizik që nënkupton se
sendi duhet të jetë pjesë e botës materiale, me mundësi nënshtrimi
pushtetit të njeriut, të jetë nën kontrollin e njeriut. Nga kjo do të rrjedhë
se energjia e lirë dhe elektriciteti i lirë në natyrë nuk janë sende në
kuptimin juridiko civil. Mirëpo, për të pas diç kuptimin e sendit nuk është
medoemos e nevojshme që ai send të këtë ndonjë formë dhe të mund të
preket. Kësisoj, sende janë edhe forcat natyrore dhe energjia në formën e
elektricitetit, nxehtësisë, gasit etj. nëse ato mund ti nënshtrohen pushtetit
të njeriut dhe të vihen në shërbim të njeriut.
Kushti i dytë që duhet plotësuar është kushti juridik, që nënkupton
se ajo pjesë e botës materiale e cila është në pushtetin e njeriut njëherësh
duhet të jetë edhe objekt i të drejtës së pronësisë ose ndonjë të drejte
tjetër subjektive civile.
Në këtë aspekt, duke u bazuar në këto dy kushte, sipas nenit 141
të Kodit Civil të Republikës së Shqipërisë “Send është çdo gjë që mund
të përbëjë objekt pronësie ose i të drejtës tjetër reale”.
382
E DREJTA CIVILE
2. Ndarja e sendeve me rëndësi për të drejtën civile
Ndarja e sendeve si objekte të së drejtës civile dallon varësisht

nga sistemi juridik dhe legjislacioni i një vendi. Duke u nisur nga fakti se
e drejta sendore rregullon marrëdhëniet ndërmjet subjekteve lidhur me
sendet, ndarja e sendeve është me rëndësi të veçantë për këtë degë të së
drejtës. Sipas ligjit, lloji i sendeve është me ndikim përkitazi me mënyrën
e fitimit dhe shuarjes së të drejtave sendore, përmbajtjen e të drejtës
sendore, mbrojtjen e tyre, kompetencën dhe përbërjen e gjykatës në
rastet e vendosjes lidhur me ato etj.
Varësisht nga qëllimi ekonomik i sendit dhe duke pasur parasysh
objektin e llojeve të caktuara të marrëdhënieve juridike dallojmë këto
lloje të sendeve:
a. Të luajtshme dhe të paluajtshme. Kjo është ndarja më
kryesore e sendeve. Në të drejtën tonë pozitive nuk jepet kuptimi i
sendeve të luajtshme dhe të paluajtshme. Këtë e ka bë teoria juridike dhe
praktika gjyqësore, sipas së cilës të luajtshme janë ato sende të cilat mund
të barten nga një vend në tjetrin pa dëmtimin e substancës së tyre. Sende
të paluajtshme nuk mund të barten nga një vend në tjetrin, e të mos
ndryshojnë nga forma apo nga substanca. Send i paluajtshëm është toka
dhe gjithë ajo (sendet e luajtshme) që është, në mënyrë organike apo
mekanike, e lidhur për tokën. Të gjitha sendet tjera që nuk bëjnë pjesë
këtu janë sende të luajtshme.
Rëndësia juridike e kësaj ndarjeje të sendeve është e shumëfishtë.
Sipas ligjit tretmani juridik i sendeve të paluajtshme është më i rreptë nga
ai i sendeve të luajtshme. Edhe fitimi edhe humbja e te drejtave sendore
në sendet e paluajtshme regjistrohet në regjistër të paluejtshmërive,
ndërsa për sendet e luajtshme nuk bëhet kjo. Përndryshe, sipas të drejtës
tonë, ky regjistrim i të drejtës në paluajtshmëri përfaqëson mënyrën e
fitimit të së drejtës (modus acquirendi) (neni 33 i LBMJP). Përkundër
kësaj mënyra e fitimit e sendeve të luajtshme është më e thjeshtë,
nevojitet vetëm dorëzimi i thjesht i sendit (neni 34/1 i LBMJP). Afatet
për fitimin e të drejtës së pronësisë në paluejtshmëri mbi bazën e
posedimit janë më të gjata se ato për sendet e luajtshme. Fitimi i të drejtës
së pronësisë nga jopronari është e mundur vetëm te sendet e luajtshme.
Procedura trashëgimore zhvillohet medoemos nëse trashëgimlënësi ka
lënë pasuri të paluajtshme e nëse ka lënë vetëm pasuri të luajtshme nuk
është e thënë të zhvillohet. Për kontratën për bartjen e të drejtës së
383
E DREJTA CIVILE
pronësisë në paluajtshmëri ligji kërkon formën e shkruar dhe vërtetimin e

nënshkrimeve të palëve në gjykatë, gjë që nuk kërkohet për sendet e
luajtshme. Për të vendosur në kontestet gjyqësore përkitazi me kërkesat
në sendet e paluajtshme kompetencën tokësore e ka gjykata në territorin e
së cilës ndodhet paluajtshmëria e cila është objekt i asaj kërkese, ndërsa
vendndodhja e sendit të luajtshëm nuk është me ndikim në kompetencën
vendore të gjykatës. Tretmani juridik ndryshon nëse është objekt i pengut
sendi i luajtshëm nga ai i paluajtshëm (hipoteka). Ndryshon edhe
procedura e shitjes publike të sendit të paluajtshëm nga ajo e sendit të
luajtshëm.
b. Sendet në qarkullim dhe jashtë qarkullimit. Kjo ndarje

e sendeve bëhet varësisht nga mundësia e qarkullimit juridik të sendeve.
Në rregull sendet janë në qarkullim juridik.
Edhe sipas të drejtës tonë pozitive disa sende janë jashtë
qarkullimit. Këto janë sendet të cilat shërbejnë për përdorim të
përgjithshëm, për shkak të vetive natyrale që kanë, shërbejnë për
plotësimin e nevojave të përgjithshme të njerëzve. Në këtë grup të
sendeve bëjnë pjesë të mirat me interes të përgjithshëm, andaj edhe, për
shkak të rëndësisë ekonomike shoqërore që kanë, gëzojnë mbrojtje të
veçantë dhe shfrytëzohen në kushte dhe në mënyrë si është rregulluar me
ligj. Në grupin e sendeve jashtë qarkullimit bëjnë pjesë: rrugët publike,
pavarësisht nëse janë të kategorizuara apo jo, rrjedhat natyrale të
lumenjve, liqejtë natyral, urat, ujërat, tregjet, parqet, xehet dhe pasuritë
xehtare etj.
Kjo ndarje e sendeve është me rëndësi për të drejtën civile nga se
në sendet jashtë qarkullimit nuk mund të konstituohet as e drejta
pronësore e as ndonjë e drejtë tjetër sendore, në këtë aspekt as e drejta e
posedimit, ashtu që subjektet nuk mund të kenë të drejta sendore mbi
këto sende, andaj edhe as që mund të kërkohet mbrojtja gjyqësore e
ndonjë të drejte sendore mbi sendet jashtë qarkullimit.
c. Sendet e konsumueshme dhe të pakonsumueshme. Të

kunsumueshme janë ato sende qëllimi ekonomik i të cilave është të
shpenzohen me një përdorim, siç janë gjërat ushqimore, pijet, paraja etj.
Sendet e pakonsumueshme mund të përdoren më shumë herë, siç janë:
libri, ora, objekti banesor, etj. Kuptimi juridik i kësaj ndarje ndryshon nga
ai fizik. Varësisht nga destinimi i njëjti send mund të jetë në një rast i
konsumueshëm e në tjetrin i pakonsumueshëm. Druri me destinim për
384
E DREJTA CIVILE
nxemje është send i konsumueshëm, e ai me destinim për ndërtimtari

është i pakonsumueshëm.
Kjo ndarje e sendeve është me rëndësi për të drejtën civile nga se
disa marrëdhënie shoqërore mund të themelohen vetëm në sendet e
konsumueshme, ndërsa të tjerat vetëm në ato të pakonsumueshme.
Shfrytëzimi i frutave mund të ekzistoj vetëm në sendet e
pakonsumueshme, e nëse ka të bëjë me sendet e konsumueshme atëherë
shëndrrohet në marrëdhënie detyrimore. Objekt i kontratës së huas mund
të jenë vetëm sendet e konsumueshme, ndërsa objekt i kontratës së qirasë
mund të jenë vetëm sendet e pakonsumueshme.
ç. Sendet e zëvendësueshme dhe të pazëvendësueshme. I

zëvendësueshëm është ai send nëse në vend të tij mund të vije sendi tjetër
i ngjashëm për nga tiparet, ngjashmëria, destinimi dhe vlera. Nëse kjo
nuk është e mundur atëherë kemi të bëjë me sende të pazëvendësueshme.
Sende të zëvendësueshme janë automobili nga prodhimi serik deri sa
është në fabrikë, libri i caktuar në librari, sasia e caktuar e llojit të caktuar
të drithit, etj. Sende të pazëvendësueshme janë piktura e caktuar e një
piktori, shtëpia e caktuar në udhëkryqin e rrugës së caktuar. Sendi mund
të jetë i pazëvendësueshëm nga aspekti subjektiv si psh. sendi i
zëvendësueshëm i dhënë për kujtim, libri me mbishkrim të autorit etj.
Rëndësia juridike e këtij kategorizimi të sendeve është me rëndësi
në rastet e shpërblimit të dëmit. Nëse janë dëmtuar sendet e
zëvendësueshme ato kompensohen në natyrë. Te sendet e
pazëvendësuesh-me shpërblimi i dëmit gjithmonë bëhet në të holla..
dh. Sendet e ndashme dhe të pandashme. Sende të

ndashme konsiderohen ato sende të cilat mund të ndahen fizikisht dhe
secila pjesë e fituar me ndarje ka vlerën e vetë në përpjesëtim me vlerën e
tërësishme të ati sendi para ndarjes. Sende të ndashme janë shuma e
caktuar e të hollave, toka, kaca e djathit etj. Sende i pandashëm
konsiderohet sendi i cili fizikisht nuk mund të ndahet në mënyrë që secila
pjesë e fituar me ndarje e ka vlerën qarkulluese në përpjesëtim me vlerën
qarkulluese të tersise..Kriteriumi i ndarjes së këtillë është juridik,
përkatësisht ekonomik e jo fizik, pasi që në aspektin fizik nuk ka sende të
pandashme, dhe se varësisht nga destinimi i njëjti send në një rast mund
të jet i ndashëm e në tjetrin i pandashëm.
Rëndësia juridike e kësaj ndarje të sendeve është te
bashkëpronësia dhe te detyrimet me më shumë debitor
385
E DREJTA CIVILE
d. Sendet kryesore dhe të dorës së dytë. Kryesor është ai

send i cili me atë të dorës së dytë e përbëjnë një tersi në të cilën, nga
aspekti i destinimit të caktuar, luan rolin kryesor. Send i dorës së dytë
është sendi i luajtshëm i cili është i përcaktuar t’i shërbej sendit tjetër
kryesor. Në rregull send kryesor është ai send i cili është me rëndësi më
të madhe ekonomike, si psh. drutë në tokë, pompa në biçikletë etj.
Kjo ndarje është me rëndësi juridike nga se në qarkullimin juridik,
në rastet kur i nijeti person është pronar edhe i sendit kryesor edhe i ati të
dorës së dytë, sendi kryesor e përcakton fatin e ati të dorës së dytë dhe,
nëse nuk ka marrëveshje tjetër, punët juridike përkitazi me sendin kryesor
vlejnë edhe për ato të dorës së dytë.
e. Frutat. Janë lloj i veçantë i sendeve të dorës së dytë të

cilat i jep periodikisht sendi kryesor dhe të cilat janë të destinuara të
ndahen nga ai. Frutat mund të jen natyrale, si frutat nga bimët dhe shtazët
dhe artificiale, si prodhimet periodike nga puna e njeriut. Përpos këtyre
kemi edhe frutat civile, e këto janë të ardhurat periodike në të holla nga
ndonjë send apo nga ndonjë e drejtë, siç janë kamata, qiraja, etj.
Deri sa nuk ndahen frutat natyrale janë pjesë përbërëse të sendit
kryesor dhe e ndajnë fatin e tij juridik. Me rastin e ndarjes bëhen sende në
vete dhe si të tilla mund të jen objekt i punëve juridike të veçanta. Në
parim, frutat i takojnë pronarit të sendit kryesor, mirëpo ka edhe të drejta
subjektive të tilla në bazë të së cilave frutat u takojnë ndonjë personi
tjetër (shfrytëzimi i frutave, qiraja).
Rëndësia juridike e frutave është te kthimi i sendeve, rei
vindikacio, varësisht nëse poseduesi jopronar ka qenë në mirëbesim apo
keqbesim.
III. POSEDIMI (Possesio).
1. Kuptimi dhe rëndësia e posedimit
Juridikisht posedimi ka dallim të madh nga pronësia. Kësisoj,

posedimi nënkupton pushtetin faktik të një personi ndaj një sendi apo
një të drejte, në dallim nga pronësia e cila nënkupton pushtetin juridik
të një personi ndaj një sendi. Nga kjo rrjedhë se te posedimi është i
nevojshëm të ekzistoj pushteti faktik, ndërsa te pronësia pushteti juridik.
386
E DREJTA CIVILE
Posedimi ekziston pavarësisht nga ajo nëse poseduesi ka apo jo edhe të

drejtë në posedim, përkatësisht nëse pushtetin faktik e ushtron mbi bazën
e ndonjë të drejte. Pronari i një sendi, sipas rregullit, njëherësh është edhe
posedues, nga se këtë autorizim e ka nga e drejta e pronësisë, mirëpo
gjithmonë nuk ndodh kështu. Një person mund ta ketë të drejtën e
pronësisë në një send e mos ta ketë pushtetin faktik ndaj atij sendi dhe e
kundërta, ta ketë pushtetin faktik e mos ta ketë të drejtën e pronësisë, pasi
që posedimi është një fakt e jo e drejtë.
Instituti i posedimit është me rëndësi të shumëfishtë:
- Posedimi përfaqëson mjetin dhe formën për bartjen e pronësisë në

sendet e luajtshme (neni 34/1 i LBMPJ);
- Nëpërmjet të posedimit te sendet e luajtshme vjen në shprehje
parimi i publicitetit i të
drejtave sendore;
- Poseduesi gëzon prezumimin e pronarit të një sendi apo bartësit të
një të drejte reale, deri sa mos të vërtetohet e kundërta;
- Posedimi si fakt juridik, në rrethana të parashikuara me ligj,
prodhon efekte juridike të dobishme për poseduesin - posedimi i
ligjshëm dhe me mirëbesim, apo së paku ai me mirëbesim, pas
kalimit të afateve të caktuara ligjore, shëndrrohet në pronësi –
(neni 28 i LBMPJ);
- Nëse sendi i luajtshëm ka dal nga pushteti faktik i poseduesit pa
vullnetin e tij, mbi atë send nuk mund ta fiton pronësinë as
personi i cili ka qenë me mirëbesim me rastin e marrjes së ati
sendi në pushtetin faktik të tijë;
- Poseduesi i një sendi apo një të drejte gëzon të drejtën në mbrojtje
juridike deri sa e ka pushtetin faktik ndaj atij sendi apo të drejte;
- Poseduesi ka përgjegjësi të prezumuar për dëmin e shkaktuar nga
sendi i rrezikshëm (pavarësisht nga fakti kush është pronar i
sendit të rrezikshëm, për dëmin eventual të shkaktuar nga ai,
përgjegjës është poseduesi i atij sendi).
2. Objekti i posedimit
Objekt i posedimit mund të jetë çdo send në qarkullim. Nëse në

një send është e mundur pronësia, ose ndonjë e drejtë tjetër sendore ose
387
E DREJTA CIVILE
detyrimore që ka të bëjë me shfrytëzimin e sendit, në atë send është i

mundur edhe posedimi.
Ligji i zbatueshëm dallon posedimin e sendit dhe posedimin e së
drejtës. Në këtë aspekt posedimi i sendit nënkupton pushtetin e plotë
faktik ndaj një sendi. Mirëpo, nëse personi i caktuar nuk e ka pushtetin e
plotë faktik mbi sendin ,por vetëm ndonjë pushtet tjetër të kufizuar i cili
përfaqëson përmbajtjen e ndonjë të drejte sendore përkitazi me atë send,
kjo përfaqëson posedimin e së drejtës. Sipas ligjit në fuqi, nga posedimi i
së drejtës kemi vetëm posedimin e të drejtës të servituteve reale (neni 70 i
LBMPJ). Posedimin e të drejtës e ka edhe trashëgimtari pasi që
konsiderohet posedues nga momenti i vdekjes së trashëgimlënësit,
pavarësisht nga fakti që nuk e ka pushtetin faktik (neni 73 i LBMJP).
3. Ndarjet e posedimit varësisht nga llojet
- Posedimi i ligjshëm dhe jo i ligjshëm
Sipas ligjit duhet plotësuar dy kushte për të qenë posedimi i

ligjshëm. Kushti i parë për të qenë i ligjshëm posedimi është që të ketë
mbështetje në një punë të vlefshme juridike të nevojshme për fitimin e të
drejtës së pronësisë ( është posedues i ligjshëm personi i cili sendin e
luajtshëm e ka marr me kompensim nga jopronari i cili merret me
tregtinë e atij sendi).
Kushti tjetër është që mos të jetë fituar me dhunë, mashtrim apo
me keqpërdorim të mirëbesimit. Për të qenë posedues i ligjshëm i një
sendi të luajtshëm nuk mjafton vetëm baza juridike – kontrata e blerjes,
nga se vetëm me kontratën nuk fitohet pronësia por vetëm e drejta në
posedim. Për të qenë i ligjshëm duhet bë edhe dorëzimin në mënyrën e
lejuar ligjore, e jo të jetë marr me dhunë, mashtrim apo keqpërdorim të
mirëbesimit (neni 72/1 i LBMJP)
.
Në të kundërtën nga ajo që u tha më sipër posedimi është i
kundërligjshëm.
Kjo ndarje është me rëndësi te fitimi i të drejtës në bazë të
posedimit,.
388
E DREJTA CIVILE
- Posedimi i drejtë dhe me të meta
Posedimi me të meta është ai i cili është fituar me forcë, me

mashtrim apo me keqpërdorim të besimit, që nënkupton se fjala është
edhe për posedim të paligjshëm. Nëse posedimi nuk është fituar në këtë
mënyrë atëherë fjala është për posedimin e drejtë.
Edhe kjo ndarje është me rëndësi te fitimi i të drejtës, si asaj të
pronësisë (neni 28 i LBMJP) ashtu edhe të servitutit (neni 54 i LBMJP)
në bazë të posedimit.
- Posedimi i pavarur (autonom) dhe bashkëposedimi
Në kuptim të nenit 70 par. 4 të LBMJP rrjedhë se edhe disa

persona mund të jenë posedues të një sendi apo një të drejte, që
nënkupton se, përpos mundësisë që një person të jetë posedues i një sendi
apo një të drejte, ekziston mundësia që disa persona të jenë
bashkëposedues i një sendi apo një të drejte.
Te posedimi autonom, poseduesi i përjashton të gjithë personat
tjerë nga pushteti faktik ndaj ati sendi. Te bashkëposedimi disa persona e
ushtrojnë pushtetin faktik mbi
sendin, në mënyrë që çdonjëri bashkëposedues është i kufizuar me
pushtetin faktik të bashkëposeduesve tjerë.
Kjo ndarje e posedimit është me rëndësi përkitazi me vëllimin e të
drejtave dhe marrëdhënieve mes bashkëposeduesve.
- Posedimi i drejtpërdrejt dhe i tërthortë
Varësisht nga raporti hapësinor me sendin, ligji dallon posedimin

e drejtpërdrejt dhe të tërthortë. Posedues i drejtpërdrejt është ai i cili
personalisht dhe drejtpërdrejt e ushtron pushtetin faktik ndaj një sendi.
Përkundër kësaj, poseduesi i tërthortë e ushtron pushtetin faktik mbi
sendin nëpërmjet të tjetrit (neni 70/2 i LBMJP).
Poseduesi i tërthortë gëzon mbrojtjen gjyqësore të posedimit edhe

në raport me poseduesin e drejtpërdrejtë, edhe në raport me personat e
tretë, sipas gjendjes së fundit të posedimit të krijuar me punë juridike, në
të cilin rast nuk ka ndikim vlefshmëria e punës juridike për krijimin e
posedimit, si dhe rrethana se personi i tretë e ka penguar poseduesin e
tërthortë me pëlqimin e poseduesit të drejtpërdrejt.
Kjo ndarje është me rëndësi juridike përkitazi me marrëdhë- niet
389
E DREJTA CIVILE
mes poseduesit të drejtpërdrejt dhe atij të tërthortë.
- Posedimi me mirëbesim dhe keqbesim
Posedimi është me mirëbesim nëse poseduesi mendon se nuk

është vetëm posedues por edhe titullar i ndonjë të drejte sendore, pra
duhet vërtetuar se, në bazë të të gjitha rrethanave të rastit konkret,
poseduesi nuk ka mund të dyshon se nuk është titullar i së drejtës.
Posedimi është me keqbesim atëherë kur poseduesi din ose, në
bazë të të gjithave rrethanave të rastit, patjetër është dashtë të din se nuk
ka të drejtë të posedon sendin. Poseduesi me mirëbesim bëhet posedues
me keqbesim nga momenti kur i dorëzohet padia për kthimin e sendit, me
kusht që ta humb kontestin.
Kjo ndarje është me rëndësi te fitimi i të drejtës në bazë të
posedimit dhe përkitazi me të drejtat dhe detyrimet me rastin e kthimit të
sendit pronarit.
Mirëbesimi supozohet deri sa nuk vërtetohet e ndryshe.
4. Pozita juridike e poseduesit me mirëbesim dhe atij me keqbesim
Pozita juridike e poseduesit me mirëbesim ndryshon në disa

aspekte nga ajo e poseduesit me keqbesim.
Si në sendet e luajtshme, ashtu edhe në ato të paluajtshme, mbi
bazën e posedimit, pas kalimit të afatit të parashikuar ligjor, mund ta fitoj
vetëm poseduesi me mirëbesim. (neni 28 i LBMJP). Pavarësisht nga
kalimi i kohës poseduesi me keqbesim nuk mund asnjëherë, nga shkaku
se për një kohë ka qenë posedues, ta fitoj të drejtën e pronësisë.
Pozita mes tyre veçmas ndryshon përkitazi me të drejtat dhe
detyrimet që kanë me rastin e kthimit të sendit pronarit.
Në këtë mënyrë, poseduesi me mirëbesim ka detyrim t’ia kthen
pronarit sendin bashkë me frutat që ndodhen në atë send në momentin e
paraqitjes së padisë për kthimin e atij sendi. Për frutat të cilat i ka marr
nga ai send, ndaj pronarit të atij sendi nuk ka kurrfarë detyrimi. Poseduesi
me mirëbesim nuk ka detyrim ndaj pronarit në emër të kompensimit për
shfrytëzimin e sendit, e as nuk ka përgjegjësi për dëmtimin apo
shkatërrimin e sendit gjatë kohës së posedimit të tij me mirëbesim, nga se
ndaj sendit është sjellë si pronar, e pronari ka të drejtë edhe ta shkatërroj
390
E DREJTA CIVILE
sendin pronar i të cilit është, psh. poseduesi me mirëbesim nuk ka

detyrim ta kthen apo kompenson automobilin të cilin e ka shkatërruar
plotësisht në aksident.
Sa i përket të drejtave, poseduesi me mirëbesim ka të drejtë në
kompensimin e shpenzimeve të domosdoshme që ka pasur për mirë-
mbajtjen e sendit si dhe në kompensimin e shpenzimeve përfituese të
bëra me qëllim të rritjes së vlerës, deri në lartësi të vlerës së rritur.
Kompensimi i shpenzimeve të domosdoshme dhe të atyre përfituese do të
paguhet për aq sa ato tejkalojnë lartësinë e përfitimeve që ka pasur
poseduesi nga ai send. Për kompensimin e shpenzimeve të bëra për
kënaqësi të vetën dhe me qëllim të zbukurimit të sendit ka vetëm nëse
është rritur vlera e sendit dhe në lartësi të rritjes së vlerës. Poseduesi me
mirëbesim ka të drejtë ta mbaj sendin deri sa nuk i paguhen shpenzimet e
domosdoshme dhe përfituese që ka pasur në lidhje me mirëmbajtjen e
sendit (neni 38 i LBMJP).
Përkundër kësaj, poseduesi i pandërgjegjshëm jo vetëm që ka
detyrim t’ia kthej pronarit sendin bashkë me frutat që ndodhen në atë
(kërkesë kjo e natyrës juridike sendore), por ka detyrim t’ia kompensoj
vlerën e të gjitha frutave të marra dhe të shpenzuara gjatë kohës sa ka
qenë posedues me keqbesim (kërkesë juridiko detyrimore – fitimi i
humbur). Ai është përgjegjës ndaj pronarit për çfarëdo dëmtimi apo
shkatërrimi të sendit, përpos nëse vërtetohet se ky dëm do të shkaktohej
edhe sikur sendi të ndodhej te pronari.
Sipas ligjit edhe poseduesi i pandërgjegjshëm ka të drejtë në disa
shpenzime që i ka pasur lidhur me sendin. Ai ka të drejtë në
kompensimin e shpenzimeve të domosdoshme, pasi që ato shpenzime do
të shkaktoheshin edhe sikur sendi të ishte te pronari. Sa i përket
shpenzimeve në të mirë të sendit me të cilat është rritur vlera e sendit,
poseduesi i pandërgjegjshëm mund t’i kërkoj ato vetëm nëse janë me
interes personalisht për pronarin, përndryshe nuk ka të drejtë në
kompensimin e tyre. Poseduesi i pandërgjegjshëm nuk ka të drejtë në
kompensimin e shpenzimeve të bëra për kënaqësi të vetën apo për
zbukurimin e sendit por, nëse mund të ndahen pa dëmtimin e sendit,
mund t’i ndaj nga sendi dhe t’i merr.
5. Fitimi dhe humbja e posedimit
Posedimi fitohet me marrjen në pushtetin faktik të një sendi apo
391
E DREJTA CIVILE
një të drejte. I vetmi përjashtim nga kjo rregull është te trashëgimia.

Trashëgimtari konsiderohet posedues i një sendi apo një të drejte nga
momenti i vdekjes së trashëgimlënësit, pavarësisht nga koha kur do ta
ketë edhe pushtetin faktik (neni 73 i LBMJP). Sipas kësaj dispozite
ligjore trashëgimtari, nga momenti i trashëgimlensit, fiton të njëjtin lloj të
posedimit të cilin e ka pasur trashëgimlënësi.
Përndryshe deri te marrja në pushtetin faktik të një sendi apo një
të drejte mund të vijë me punë juridike, me trashëgim ose me pushtim.
Posedimi humbet kur poseduesi pushon të ushtron pushtetin
faktik ndaj një sendi (neni 74 i LBMJP). Posedimi nuk humbet në rastet
kur poseduesi, përkundër dëshirës së tij, përkohësisht i është bë e
pamundur të ushtron pushtetin faktik ndaj atij sendi. Humbja e posedimit
mund të bëhet sipas dëshirës dhe kundër dëshirës së poseduesit të
deriatëhershëm. Sipas dëshirës është nëse poseduesi e braktis sendin.
Kundër dëshirës posedimi humbet nëse personi i tretë ia merr sendin nga
posedimi (vjedhja) ose nëse e humb sendin që e ka pasur në posedim.
6. Mbrojtja gjyqësore e posedimit
Çdo posedim është i mbrojtur nga marrja e sendit kundër dëshirës

së poseduesit apo nga trazimi (shqetësimi) i poseduesit i cili kryhet pa
marrjen e sendit, nëse marrja apo trazimi juridikisht nuk janë të lejuara
(neni 75 i LBMJP). Nga kjo rrjedhë se poseduesi i sendit apo të drejtës ka
të drejtë në mbrojtje nga trazimi ose marrja e posedimit. Marrja e sendit
ka për rrjedhim humbjen e posedimit të sendit, psh. marrja e
kundërligjshme e sendit me përdorim të forcës, me kërcënim, me vjedhje,
etj. Trazimi nënkupton çdo pengim të posedimit i cili nuk rezulton me
marrjen e sendit, psh. kalimi nëpër tokë të huaj, lëshimi i ujerave të zeza
në tokë të huaj, pengimi në shfrytëzimin e dritës, etj.
Si me rastin e marrjes së posedimit ashtu edhe me rastin e trazimit

themi se fjala është për pengim posedimi.
Mbrojtja e posedimit mund të bëhet në dy mënyra: a. me

vetëmbrojtje ose b. në mënyrë institucionale.
Mbrojtja institucionale mundësohet nëpërmjet të gjykatave.

Qëllimi i mbrojtjes gjyqësore nga pengim posedimi është moslejimi,
392
E DREJTA CIVILE
përkatësisht evitimi i vetëgjyqësisë. Mbrojtja gjyqësore mundëson

kthimin e gjendjes së fundit cila ka ekzistuar para sulmit në posedim.
Varësisht nga fakti se poseduesi mund të pengohet me marrjen e
posedimit apo me pengim (trazim) të posedimit, edhe mundësia e
mbrojtjes me padi është e dyllojshme:
1. Padia për shkak të marrjes së posedimit (sendit).
a. Posedues është poseduesi i mëparshëm,

b. I paditur është poseduesi i tanishëm,
c, Kërkesa: Kthimi i sendit,
ç. Provat: Se posedues është i padituri i cili ia ka marr
posedimin paditësit (se paditësi e ka pasur posedimin),
d. Kundërshtimet: Kundërshtimet e përgjithshme për padi
poseduese,
dh. Afatet prekluzive: subjektiv 30 ditë, objektiv 1 vit,
e. Afati për paraqitjen e propozimit për ekzekutim: 30 ditë
pas kalimit të afatit për përmbushje vullnetare.
2. Padia për mbrojtjen e posedimit, me rastin e trazimit, pengimit

në posedim.
a. Paditësi: Poseduesi,
b. I padituri: Personi i cili pengon apo ai sipas urdhrit të
cili bëhet pengimi,
c. Kërkesa: (1). Ndërprerja e pengimit, (2). Kthimi në
gjendjen e mëparshme (3). Ndalesa e pengimit në të ardhmen nën
kërcënimin e shqiptimit të dënimit me gjobë,
ç. Provat: Posedimi, pengimi i shkaktuar,
d. Kundërshtimet: (1). Mungesa e legjitimitetit aktiv apo
pasiv, (2). Mungesa e moslejueshmërisë,
dh. Afatet: Si te padia paraprake.
7. Specifikat e procedurës për pengim posedimi
Rregullat e procedurë në kontestet për pengim posedimi janë

paraparë në pjesën e III-të të Ligjit të Procedurës Kontestimore ku
393
E DREJTA CIVILE
parashifen rregullat për procedura të posaçme , dhe atë nga neni 478
përfundimisht me nenin 483 . Nëse në këtë pjesë të ligjit nuk ekzistojnë
dispozita të veçanta, në këto konteste zbatohen dispozitat tjera të LPK.
Padia për pengim posedimi mund të paraqitet nga dy

arsye:
a. Për shkak të marrjes së sendit, përkatësisht privimit në tersi
nga ushtrimi i të drejtës së mëparshme të poseduesit dhe
b. Kufizimit të posedimit të sendit apo ushtrimit të ndonjë të
drejte të shkaktuar me trazim ose pengim të posedimit të qetë
të mëparshëm nga i padituri (neni 75 i LBPJP).
Paraqitja e padisë për pengim posedimi është me afat të kufizuar,

ashtu që kjo padi mund të paraqitet brenda 30 ditësh nga dita kur paditësi
ka kuptuar për pengimin e shkaktuar dhe kryesin (afati subjektiv),
përkatësisht brenda një viti nga dita e pengim posedimit (afati objektiv).
Padia e paraqitur pas afateve të mësipërme duhet hedhë poshtë si e
pasafatshme (neni 77 i LBMJP)
Në kontestet për pengim posedimi gjykata shqyrton gjendjen e
fundit faktike, me qëllim të mbrojtjes së saj si dhe aktin e pengim
posedimit të ndërmarr nga i padituri, përkatësisht nëse veprimi apo
mosveprimi (përmbajtja) i të paditurit përfaqëson aktin e pengim
posedimit. Gjykata nuk shqyrton të drejtën në posedim, bazën juridike të
posedimit, ndërgjeshmërinë apo jondërgjeshmërinë e posedimi si dhe
kërkesat eventuale për dëmshpërblim (neni 480 i LPK dhe 78 i LBMJP).
Nëse i padituri bën kundërshtim se paditësi ia ka marr posedimin me
forcë, me mashtrim apo fshehtazi, gjykata përjashtimisht do të shqyrton
lidhur me këtë kundërshtim nësa nuk kanë kaluar 30 ditë nga dita kur ai e
ka kthye sendin në posedim (neni 78).
Procedura në kontestet për pengim posedimi është e natyrës
urgjente, ka qëllim që sa më shpejtë të rivendoset gjendja ekzistuese para
shaktimit të pengim posedimi, gjë që edhe është parashikuar afati
subjektiv për paraqitjen e padisë, 30 ditë, përkatësisht objektiv prej një
viti. Afatet për përmbushjen e detyrimit, varësisht nga rasti, janë më të
shkurta se zakonisht. Afati për paraqitjen e ankesës është 7 ditë (neni
481.2 i LPK). Propozimi për ekzekutim me të cilin do të kërkohej
ekzekutim i aktvendimit nga kontesti për pengim posedimi, me të cilin i
është urdhërua të paditurit të ndërmerr veprimin e caktuar duhet të
paraqitet brenda 30 ditësh pas kalimit të caktuar për kryerjen e atij
veprimi.
394
E DREJTA CIVILE
Vetëm në kontestet për pengim posedimi forma e vendimit të

gjykatës është aktvendimi (neni 142.3 i LPK), në të gjitha kontestet tjera
vendoset me aktgjykim.
Kundër aktvendimeve të marra në kontestet për pengim posedimi
nuk është i lejuar revizioni (neni 481.4 i LPK). Në këto konteste lejohet
përsëritja e procedurës vetë nga shkaqet ew përcaktuara në nenin 323
pika a. dhe b. të këtij ligji, brenda afatit prej 30 ditësh dita e
plotfuqishmërisë (neni 483 i LPK).
9. Masat e përkohshme
Ligji i Procedurës Kontestimore në fuqi, në pjesën ku janë

paraparë rregulla të posaçme për kontestet për pengim posedimi, e as në
ndonjë pjesë tjetër, nuk ka parashikuar mundësinë e caktimit të masave të
përkohshme. Nga kjo arsye këtë mundësi duhet shfrytëzuar në bazë të
dispozitave të Ligjit të Procedurës së Ekzekutikit (LPE), ku është
paraparë mundësia e caktimit të masës së përkohshme me qëllim të
sigurimit të kërkesës.
8. Vetëmbrojtja
Poseduesi ka të drejtë në vetëmbrojtje ndaj ati i cili e trazon apo ia

merr posedimin, me kusht që rreziku të jetë i drejtpërdrejt, vetëmbrojtja
të jetë e domosdoshme dhe që vetëmbrojtja të jetë në pajtueshmëri me
rrethanat e imponuara (neni 76 i LBMJP). Me rastin e vetëmbrojtjes me
qëllim të evitimit të sulmit nga posedimi duhet pasur kujdes dhe tentuar
që të mos dëmtohen sendet e sulmuesit e as t’i shkaktohen atij lëndime
trupore.
Vetëmbrojtja nënkupton të drejtën e poseduesit, në rastin kur i
është marr sendi, që atë send ta kthen në posedim të vetin. Kjo mund të
bëhet vetëm brenda një kohe të caktuar. Në rastet kur është marr sendi i
luajtshëm, poseduesi mundet në vazhdim, pasi është marr ai send, ta
kthen atë në posedim të vetin. Te sendet e paluajtshme poseduesit i
lejohet që menjëherë pasi është marr ai send i paluajtshëm, të angazhohet
ta kthen atë në pushtetin faktik të vetin. Kthimi si i sendit të luajtshëm
edhe të paluajtshëm mund të bëhet brenda afatit për padi për pengim
posedimi - 30.ditësh.
395
E DREJTA CIVILE
IV. PRONËSIA
1. Kuptimi dhe përmbajtja e të drejtës së pronësisë
E drejta e pronësisë nënkupton pushtetin e plotë juridik të një

personi ndaj një sendi. E drejta e pronësisë është e drejtë absolute
pronësore. Personi i cili e ka pushtetin juridik ndaj një sendi, në rregull,
ai e ka edhe pushtetin faktik, mirëpo kjo nuk ndodh gjithmonë, nga se
edhe pse e ka pushtetin juridik, mund mos ta ketë atë faktik.
Aktualisht e drejta e pronësisë tek ne është e rregulluar me Ligjin
mbi Bazat e Marrdhënieve Juridike Pronësore (LBMJP).
E drejta e pronësisë ndaj një sendi nuk përfaqëson vetëm të
drejtën mbi atë send por, si marrëdhënie juridike, përfaqëson edhe
marrëdhënien themelore, më të rëndësishme juridike pronësore.
Përmbajtja e të drejtës së pronësisë është parashikuar në nenin 3 të
LBMJP, sipas të cilit nen edhe është përcaktuar se ajo është e drejtë nga e
cila për pronarin rrjedhin autorizimet: a. që ai sendin pronar i të cilit
është 1. ta mbaj, 2. ta shfrytëzoj dhe 3. të disponoj me atë. Këto të
drejta dhe këto autorizime në një mënyrë i kufizohen pronarit brenda
kufijve të përcaktuar me ligj, siç është parashikuar në nenin 8 të të njëjtit
ligj.
Kushtetuta e Republikës së Kosovës përkitazi me të drejtën e
shfrytëzimit të pronës ka përcaktuar se shfrytëzimi i pronës do të
rregullohet me ligj, në pajtim me interesin publik (neni 46/2 i
Kushtetutës).
Duke përcaktuar tri autorizimet e pronarit si mësipër, ligji ka
paraparë edhe mbrojtjen gjenerale të drejtës së pronësisë, përkatësisht
detyrimin e çdonjërit të përmbahet nga cenimi i kësaj të drejte, pasi që
ajo vepron ndaj të gjithëve.
2. Subjektet e të drejtës së pronësisë
LBMJP ka hy në fuqi në vitin 1980, andaj edhe ai është përplot

elemente të sistemit monist, çfarë ka qenë në kohën e nxjerrjes së tij. Kjo
veçmas vjen në shprehje me rastin e përcaktimit të subjekteve të së
drejtës së pronësisë, përkatësisht se kush mund të jetë bartës i kësaj të
396
E DREJTA CIVILE
drejte dhe çka mund të jetë objekt i saj.

Subjekt i të drejtës së pronësisë, në radhë të parë, mund të jetë
qytetari si person fizik (neni 9 dhe 10 i LBMJP). Bartës të drejtës së
pronësisë mund të jenë edhe personat juridik, të regjistruar si të tillë në
regjistrin përkatës siç është rregulluar me ligj. Sipas këtij ligji, bartës të
drejtës së pronësisë mund të jenë edhe shoqatat e qytetarëve. Në bazë të
Kushtetutës së Republikës së Kosovës edhe personat fizik të huaj mund
të sigurojnë të drejtën e pronësisë, në pajtim me ligj ose marrëveshje
ndërkombëtare (neni 121 i Kushtetutës).
Varësisht nga forma e pronës Kushtetuta e Republikës së Kosovës
përcakton edhe bartësin e të drejtës së pronës. Në këtë aspekt sipas nenit
159/1, të gjitha ndërmarrjet që kanë qenë në pronësi shoqërore para
hyrjes në fuqi të Kushtetutës, do të privatizohen. Sipas par. 2 të këtij neni,
të gjitha interesat në pronësi shoqërore në prona dhe ndërmarrje në
Kosovë, do të jenë në Pronësi të Republikës së Kosovës. Republika e
Kosovës i ka në pronësi të vetën edhe të gjitha ndërmarrjet publike (neni
160 par. 1 i Kushtetutës). Sipas par. 2 të këtij neni edhe komuna mund të
jetë bartës i të drejtës së pronës.
3. Të drejtat e tjera të pronarit të objektit banesor

të ndërtuar në bazë të ligjit në pronësi shoqërore
LBMJP, përpos të drejtës së pronësisë, parasheh dhe rregullon për

raste të caktuara edhe të drejtën e shfrytëzimit. E drejta e shfrytëzimit
është parashikuar dhe rregulluar edhe përkitazi me të drejtën e
shfrytëzimit të tokës ndërtimore në pronësi shoqërore në të cilën është
ndërtuar ndërtesa në të cilën e ka të drejtën e pronësisë personi fizik.
Sipas nenit 12/1 të LBMJP, pronari i objektit të ndërtuar në bazë të ligjit
në pronësi shoqërore, ka të drejtë shfrytëzimi të tokës nën objekt si dhe të
pjesës tjetër të tokës e cila shërben për shfrytëzimin e rregullt të objektit,
deri sa të ekziston ai.
Edhe pse kjo e drejtë nuk bënë pjesë në të drejtat themelore
pronësore juridike, është rregulluar me këtë ligj nga fakti se këtë nuk e
rregullon ndonjë ligj tjetër si dhe nga fakti se kjo e drejtë e shfrytëzimit
është e lidhur me të drejtën e pronësisë në objekt, qoftë ai banesor apo
afarist, të cilën përndryshe e rregullon ky ligj.
Për të fituar të drejtën e shfrytëzimit të tokës në pronësi shoqërore
si më sipër duhet plotësuar disa kushte. Në radhë të parë, personi që e ka
397
E DREJTA CIVILE
ndërtuar objektin është dashtë të ketë të drejtë ndërtimi të atij objekti,

qoftë mbi bazën se në kohën e ndërtimit ajo tokë ka qenë në pronësi të tij
e më vonë ka kaluar në pronësi shoqërore, apo në kohën e ndërtimit ka
qenë pronë shoqërore e ndërtuesit i është ndarë në shfrytëzim me vendim
të organit shtetëror, me qëllim të ndërtimit të objektit. Kjo nënkupton se
objekti është ndërtuar në bazë të lejes për ndërtim. Kusht tjetër është që
ndërtuesi i objektit ta ketë të drejtën e pronësisë mbi atë objekt.
Ma plotësimin e këtyre dy kushteve pronari i ndërtesës ka të
drejtë të shfrytëzon tokën ndërtimore nën objekt dhe të pjesës tjetër e cila
shërben për shfrytëzimin e rregullt të këtij objekti (oborrit). Këtë të drejtë
e ka deri sa të jetë objekti ndërtimor. E drejta e shfrytëzimit të tokës
ndërtimore në pronësi shoqërore, në të cilën është ndërtuar objekti
ndërtimor në bazë të ligjit, mund të bartet, mirëpo jo ndaras nga e drejta e
pronësisë në objekt, nga se me kalimin e të drejtës së pronësisë në objekt
në personin tjetër, automatikisht kalon edhe e drejta e shfrytëzimit të
tokës ndërtimore në pronësi shoqërore.
4. Bashkëpronësia, prona e përbashkët dhe prona në etazhe
Përpos rasteve kur një person e ka të drejtën e pronësisë në

një send, ndodhë që disa persona të kanë të drejtën e pronësisë në të
njëjtin send. Në këtë aspekt sipas LBMJP dallojmë:
- Bashkëpronësinë,
- Pronën e përbashkët dhe
- Të drejtën e pronës në kate.
- Bashkëpronësia është institut juridik i cili nënkupton se më

shumë veta e kanë të drejtën e bashkëpronësisë në një send të pandarë e
pjesa e secilit nga ata është e përcaktuar në pjesë ideale, pasi që sendi nuk
është realisht i ndarë. Të drejtën e pronësisë e kanë të gjithë
bashkëpronarët dhe asnjëri nga bashkëpronarët nuk është pronar i gjithë
sendit (neni 13 i LBMJP). Nëse pjesët e bashkëpronarëve nuk janë të
caktuara as në pjesë ideale, vetëm thuhet se janë bashkëpronar pa u
përmend pjesët ideale të tyre, supozohet se janë bashkëpronar në pjesë të
barabarta, deri sa nuk vërtetohet ndryshe (neni 13 par. 2 i LBMJP). Ka
mjaftë konteste gjyqësore kur njëri nga bashkëpronarët, pjesa e të cilit
nuk është e caktuar në mënyrë ideale, paditë bashkëpronarët tjerë dhe
398
E DREJTA CIVILE
kërkon të vërtetohet pjesa ideale e tij në krahasim me pjesët e

bashkëpronarëve tjerë.
Të drejtat e bashkëpronarëve janë të drejta pronësore, me një
përkufizim që të drejtat e bashkëpronarëve janë në një bashkësi juridike
të interesave të bashkëpronarëve tjerë. Çdonjëri bashkëpronar e ka të
drejtën individuale në sendin, në mënyrë që ajo duhet patjetër
harmonizuar me të drejtat e bashkëpronarëve tjerë. Në këtë mënyrë
bashkëpronari ka të drejtë që sendin ta mbaj dhe ta shfrytëzoj bashkë me
bashkëpronarët tjerë, në proporcion me pjesën e vetë që e ka, duke mos
cenuar të drejtën e bashkëpronarëve tjerë. Asnjë nga bashkëpronarët nuk
mund të jetë posedues i vetëm, përpos nëse nuk merren vesh ndërmjet
veti për këtë. Ai mund të disponoj me pjesën e vetë pa pëlqimin e të
tjerëve mirëpo, në rast të shitjes së pjesës së vetë, tjerët e kanë të drejtën e
përparësisë së blerjes, vetëm nëse ashtu është paraparë me ligj. Nëse
bashkëpronari disponon me gjithë sendin pa marrëveshje me
bashkëpronarët tjerë, disponimi i këtillë përfaqëson disponimin e
paautorizuar të personit me sendin e huaj.
Të drejtën e shfrytëzimit e ka bashkë me bashkëpronarët tjerë,
varësisht nga pjesa në të cilën e ka të drejtën e bashkëpronësisë.
Bashkëpronarët bashkarishtë administrojnë me sendin të cilin e kanë në
bashkëpronësi.. Për ndërmarrjen e veprimeve me qëllim të administrimit
të rregullt me sendin kërkohet pëlqimi i atyre që kanë mbi 50%.. Nëse
nuk ka marrëveshje, vendos gjykata në procedurën jokontestimore. Për
veprimet tjera jashtë administrimit të rregullt si shitja, dhënie me qira, etj.
kërkohet pëlqimi i të gjithë bashkëpronarëve, pavarësisht nga madhësia e
pjesëve që kanë.
Bashkëpronari ka të drejtë në çdo kohë, pa pëlqimin e të tjerëve,
të kërkon ndarjen e sendit, përpos në kohën e cila do të ishte në dëm të
bashkëpronarëve tjerë. Kjo e drejtë nuk vjetërsohet, njëherësh është nule
kontrata me të cilën bashkëpronari heq dorë nga ndarje e sendit në
bashkëpronësi (neni 16 i LBMJP). Ndarja bëhet sipas marrëveshjes e
nëse nuk arrihet ajo, bëhet në procedurë jokontestimore nëpërmjet të
gjykatës. Nëse ndarja fizike nuk është e mundur, bëhet ndarja civile,
sendi shitet në ankand publik e të hollat e marra i ndajnë bashkëpronarët
varësisht nga pjesët që kanë.
E drejta e bashkëpronësisë mund të fitohet me përzierjen e
sendeve të disa vetave, me punë juridike (blerje të përbashkët), me
trashëgim, etj.
399
E DREJTA CIVILE
-Prona e përbashkët nënkupton të drejtën e pronësisë të

disa personave në një send të pandarë, pjesët e të cilëve paraprakisht nuk
janë të caktuara por mund të përcaktohen. (neni 18 i LBMJP). Prona e
përbashkët vetëm përmendet dhe jepet kuptimi i saj në dispozitën e
sipërshënuar. Normat të cilat e rregullojnë këtë në detale ndodhen në ligje
tjera. Kjo formë e pronës ekziston vetëm në rastet shprehimisht të
përcaktuara me ligj dhe rregullohen me ato ligje, varësisht nga materia të
cilën e rregullojnë. Te prona e përbashkët, në rastet e përcaktuara me ligj,
më shumë persona e kanë të drejtën e pronësisë në një send, ashtu që e
drejta e pronësisë u takon të gjithëve atyre së bashku. Pronarët e
përbashkët administrojnë dhe disponojnë me sendin bashkarisht, me
vendim unanim, nëse me ligj nuk është parashikuar ndryshe për rastet
konkrete. Pronari i përbashkët nuk e ka pjesën e vetë të veçantë. Ai është
pronarë i tërë sendit i përkufizuar me të drejtën e pronësisë të pronarëve
tjerë të përbashkët, nga kjo arsye edhe nuk mundet të disponoj me asnjë
pjesë të pronës së përbashkët pa pëlqimin e pronarëve tjerë të përbashkët.
Për detyrimet eventuale të sendit të përbashkët pronarët e përbashkët
përgjigjen silodarishtë. Sikur te bashkëpronësia, pronari i përbashkët ka
të drejtë të kërkoj ndarjen e pronës së përbashkët, e cila edhe bëhet në të
njëjtën mënyrë.
Sipas të drejtës tonë, prona e përbashkët paraqitet në bazë të ligjit
dhe ekziston në këto forma: a. Prona e përbashkët e anëtarëve të familjes;
b. Prona e përbashkët e bashkëshortëve dhe c. Prona e përbashkët e
bashkëtrashëgimtarëve para ndarjes së trashëgimisë.
-E drejta e pronës në kate. - Në rastet dhe nën kushtet e

përcaktuara me ligj, ekziston edhe e drejta e pronës në banesë dhe në
lokale afariste si pjesë të veçantë të ndërtesës (neni 19 i LBMJP).
Pronësia në kate nënkupton të drejtën e pronësisë në pjesën fizike të
ndërtesës, qoftë asaj banesore apo afariste.
Objekt i kësaj forme të pronës është banesa apo lokali afarist si

pjesë e veçantë e ndërtesës, pjesët e përbashkëta të ndërtesës (korridoret,
shkallët, etj) dhe toka në të cilën ndodhet ndërtesa. Nga kjo arsye edhe e
drejta e pronës në kate është komplekse dhe në vete përmban: 1. Të
drejtat dhe detyrimet nga pronësia në banesë, apo lokal afarist; 2. Të
drejtat dhe detyrimet përkitazi me shfrytëzimin e pjesëve të përbashkëta
të ndërtesës dhe 3. Të drejtat dhe detyrimet përkitazi me sipërfaqen e
tokës ku ndodhet ndërtesa.
400
E DREJTA CIVILE
Titullarët e të drejtës së pronësisë në kate kanë të drejtën e pronës

së përbashkët në pjesët e përbashkëta të ndërtesës, që shërbejnë për
plotësimin e nevojave të përbashkëta të tyre, siç janë: muret, pullazi,
korridoret, shkallët, kthinat për terjen e teshave, etj.
Kryesorja këtu është e drejta e pronës në banesë apo lokal afarist,
si pjesë e veçantë e ndërtesës, ashtu që të drejtat tjera sekondare përcjellin
fatin e të drejtës kryesore. Nga kjo rrjedh se e drejta e pronës në banesë
apo lokal afarist dhe të drejtat në pjesët e pandashme të ndërtesës nuk
mund të ndahen.
5. Fitimi i të drejtës së pronësisë(sipas ligjit, me punë juridike,

me trashëgim dhe me vendim të organit shtetëror)
Në bazë të mundësive të parashikuara ligjore për fitimin e të

drejtës së pronësisë, teoria juridike njeh dy forma të fitimit të drejtës së
pronësisë: origjinare apo burimore dhe derivative apo rrjedhëse. Forma
origjinare nënkupton rastet kur e drejta e pronësisë nuk rrjedhë nga e
drejta e titullarit paraprak të saj por nga faktet tjera juridike. Në rastet e
këtilla nuk ka sukcesim të së drejtës. Fitimi derivativ i të drejtës së
pronësisë nënkupton rastet kur e drejta e pronësisë rrjedhë nga titullari
paraprak i saj.
Këto dy forma të fitimit të së drejtës së pronësisë janë të parapara
edhe me LBMJP, ashtu që shikuar në mundësitë e parashikuara ligjore
për fitimin e të drejtës së pronësisë, ajo fitohet: a. sipas ligjit; b. në bazë
të punës juridike; c. me trashëgim dhe ç. në bazë të vendimit të organit
shtetëror, në mënyrë dhe në kushte të parapara ligjore (neni 20 i LBMJP):
6. Mënyra origjinere e fitimit të drejtës së pronësisë.
Kjo mënyrë e fitimit është paraparë në nenin 21 të LBMJP, sipas

të cilës dispozitë, e drejta e pronësisë në bazë të ligjit fitohet me kriimin e
sendit të ri, me bashkimin e sendeve, me përzierjen e sendeve, me
ndërtim në tokë të huaj, me ndarjen e frutave nga sendi që jep fruta, mbi
bazën e posedimit, nga jopronari, me okupim dhe në rastet tjera të
parashikuara me ligj.
- Krijimi i sendit të ri
401
E DREJTA CIVILE
LBMJP i cili edhe aktualisht rregullon mënyrën e fitimit të drejtës

së pronësisë, përcakton tri raste të ndryshme të fitimit të drejtës së
pronësisë mbi bazën e krijimit të sendit të ri.
Se kush do të jetë pronar i një sendit të ri të krijuar varet i kujë
është materiale nga i cili është krijuar ai send, kush ka punuar në krijimin
e tij dhe nga ndërgjegjshmëria e krijuesit ë sendit të ri (neni 22 i LBMJP).
Në rastin e parë ligji përcakton se personi i cili me material të

vetin dhe punë të vetën ka krijuar një send të ri, ai është edhe pronar i ati
sendi. Në rastin tjetër, të drejtën e pronësisë e ka personi me materialin e
të cilin, në bazë të punës juridike me atë, tjetri e ka krijuar sendin. Së
fundi, nëse një person nga materiali i huaj e me punë të vetën krijon
sendin e ri, fitimi i të drejtës së pronësisë mbi atë send varet nëse ai
person ka qenë i ndërgjegjshëm apo i pandërgjegjshëm, e nëse ka qenë i
ndërgjegjshëm edhe nga vlera e punës dhe e materialit me të cilin është
krijuar ai send. Nëse vlera e tyre është përafërsisht e barabartë do të kemi
bashkëpronësinë.
- Fitimi i të drejtës së pronësisë nga jopronari
Sipas këtij instituti juridik fitohet e drejta e pronësisë në një send

të luajtshëm me bartjen e të drejtës së pronësisë nga personi i cili as nuk
është pronar i atij sendi e as që është i autorizuar të disponoj me atë (neni
31 i LBMJP). Në bazë të kësaj dispozite ligjore personi në mirëbesim e
fiton të drejtën e pronësisë mbi sendin e luajtshëm të cilin e ka marr me
kompensim nga jopronari i cili merret me tregtinë e ati sendi, nga
jopronari të cilit atë send ia ka dhënë pronari me punë juridike të
pavlefshme për fitimin e të drejtës së pronësisë apo e ka marr në ankand
publik.
Për të fituar të drejtën e pronësisë mbi këtë bazë është e
nevojshme ndërgjegjshmëria e fituesit ë drejtës së pronësisë, sendi të
është marr me kompensim nga personi i cili merret me tregtinë e atij
sendi ose në ankand publik. Me rastin e fitimit të drejtës së pronësisë nga
jopronari marrin pjesë tre persona: titullari i mëhershëm i të drejtës
(pronari i mëhershëm), tjetërsuesi i sendit dhe personi i tretë i cili e fiton
të drejtën. Në këtë rast pronari i vërtetë e humb të drejtën e pronësisë
edhe pse ai nuk ka marr pjesë në punën juridike të arritur mes personit që
e tjetërson sendin dhe personit të tretë të ndërgjegjshëm.
402
E DREJTA CIVILE
Sipas kësaj dispozite ish pronari ka të drejtë, brenda afatit prej një
viti nga fitimi i të drejtës së pronësisë, të kërkon kthimin e sendit me
kompensim të vlerës së tregut, vetëm nëse argumenton se ai send për atë
ka rëndësi të veçantë.
- Fitimi i të drejtës së pronësisë në bazë të posedimit ( parashkrimit

fitues)
Fitimi i të drejtës mbi këtë bazë nënkupton fitimin e të drejtës së

pronësisë në bazë të posedimit të ligjshëm dhe me mirëbesim, me kalimin
e afatit të caktuar kohor. Te posedimi vjen në shprehje parimi se
mosqendrueshmëria e mospajtimit (konfliktit) të përhershëm ndërmjet
pushtetit faktik dhe juridik mbi një send përfundon në favor të pushtetit
faktik.
Të drejtën e pronësisë mbi bazën juridike të posedimit mund ta
fitoj vetëm poseduesi i ligjshëm dhe në mirëbesim (neni 72 i LBMJP).
Nëse është apo jo posedimi i ligjshëm duhet argumentuar, ndërsa
mirëbesimi (ndërgjegjshmëria) supozohet, ai që e kundërshton duhet
argumentuar të kundërtën. Pavarësisht nga kalimi i afatit kohor,
poseduesi me keqbesim nuk mund ta fitoj të drejtën e pronësisë mbi këtë
bazë juridike.
Me ligj dallojnë afatet kohore të nevojshme për fitimin e të drejtës
së pronësisë me posedim, varësisht nëse poseduesi është edhe i ligjshëm
edhe në mirëbesim (afati i rregulltë) apo nuk është i ligjshëm por vetëm
me mirëbesim (afati absolut), si dhe në rastet kur janë në pyetje sendet e
luajtshme nga ato të paluajtshme (neni 28 i LBMJP).
Posedimi i rregulltë
- poseduesi i ligjshëm dhe në mirëbesim i sendit të luajtshëm, afati
kohor 3 vite,
- poseduesi i ligjshëm dhe në mirëbesim i sendit të paluajtshëm,
afati kohor 10 vite.
Posedimi absolut
- poseduesi në mirëbesim i sendit të luajtshëm, afati kohor 10 vite,
- poseduesi në mirëbesim i sendit të paluajtshëm, afati kohor 20
vite.
403
E DREJTA CIVILE
Afati fillon të rrjedhë nga momenti kur poseduesi e ka marr sendin

në posedim e përfundon me kalimin e ditës së fundit të afatit të
parashikuar ligjor për vjetërsim.
Në rastet kur poseduesi paraprak i pandërgjegjshëm vdes,
trashëgimtari i tij bëhet posedues në mirëbesim nga momenti i vdekjes së
trashëgimlënësit, nëse nuk ka ditur dhe nuk ka mundur të dijë për se
paraardhësi ka qenë i pandërgjegjshëm, ndërsa afati i posedimit fillon të
rrjedhë nga momenti i hapjes së trashëgimisë. Në kohën e nevojshme për
posedim llogaritet edhe koha gjatë së cilës paraardhësit e poseduesit të
tanishëm kanë qenë posedues të ligjshëm dhe në mirëbesim, përkatësisht
vetëm në mirëbesim (neni 30 i LBMJP).
Mirëbesimi në posedim duhet të ekzistoj gjatë gjithë afatit kohor
të parashikuar me ligj për fitimin e të drejtës së pronësisë mbi këtë bazë
juridike. Përkitazi me ndërprerjen dhe ndaljen e posedimit zbatohen
dispozitat ligjore të zbatueshme për ndërprerjen dhe ndaljen e vjetërsimit
të kërkesave.
- Fitimi i të drejtës së pronësisë me ndërtim
Ndërtimi në tokë të huaj paraqet rast specifik, nga edhe paraqiten

situata të ndryshme, për të cilën arsye edhe kërkojnë tretman të posaçëm.
Personi i cili mund të jetë bartës i të drejtës së pronësisë, i cili ndërton
objektin ndërtimor në tokë në të cilën tjetri e ka të drejtën e pronësisë, e
fiton të drejtën e pronësisë edhe në sipërfaqen tokësore nën objekt dhe të
asaj e cila shërben për shfrytëzimin e rregulltë të objektit, nëse nuk ka
ditur dhe nuk ka mund të di se po ndërton në tokë të huaj e pronari i tokës
ka ditur për ndërtimin dhe nuk ka kundërshtuar menjëherë. Në rastet e
këtilla kur personi që ndërton është i ndërgjegjshëm, ndërsa pronari i
tokës i pandërgjegjshëm, nga se nuk ka kundërshtuar ndërtimin, pronari i
tokës nuk mund të kërkon rrënimin e objektit. Në këtë rast personi që
ndërton e fiton të drejtën e pronësisë jo vetëm në objektin ndërtimor të
cilin po e ndërton, por edhe në sipërfaqen tokësore nën objekt dhe
sipërfaqen tjetër e cila është e nevojshme për shfrytëzimin e rregullt të
objektit (neni 24 i LBMJP).
Pronari i tokës ka të drejtë në vlerën e tokës në lartësi të çmimit të
tregut në kohën e marrjes së vendimit gjyqësor. Kërkesa e këtillë duhet
paraqitur brenda afatit subjektiv prej 3 viteve dhe atij objektiv prej 10
viteve nga dita e përfundimit të ndërtimit.
404
E DREJTA CIVILE
Nëse pronari i tokës ka kundërshtuar menjëherë, pavarësisht nëse

ndërtuesi ka ditur apo jo se po ndërton në tokë të huaj, pronari i tokës ka
të drejtë të zgjedhë dhe mund të kërkon: t’i takon atij e drejta e pronësisë
në objektin e ndërtuar; personi që ka ndërtuar ta rrënon objektin, ta heq
materialin ndërtimor dhe t’ia dorëzoj tokën si ka qenë më para; ose
personi që ka ndërtuar t’ia paguaj vlerën e tregut të tokës.
Ligji nuk e përcakton se cili është afati kohor i cili do të
konsiderohet se pronari i tokës ka kundërshtuar menjëherë, ashtu që cili
është ai afat vendos gjykata, varësisht nga çdo rast konkret, duke pasur
parasysh të gjitha rrethanat e rastit konkret.
Nëse personi që ndërton është i ndërgjegjshëm e pronari i tokës
nuk ka ditur për ndërtimin, në rastet kur objekti ka vlerë shumë më të
madhe se toka, objekti bashkë me tokën i takon në pronësi personit i cili e
ka ndërtuar objektin, e pronari i tokës ka të drejtë në vlerën e tregut të
tokës. Nëse toka ka vlerë shumë më të madhe, sipas kërkesës së pronarit
të saj, gjykata do t’ia jep atij në pronësi objektin, duke e detyruar t’ia
kompensoj ndërtuesit vlerën ndërtimore të tij. Nëse vlera e objektit dhe e
tokës janë përafërsisht të njëjta, gjykata vendos cilit do t’i jepet në
pronësi, varësisht nga rrethanat tjera.
- Okupimi
Okupimi nënkupton marrjen e sendit të luajtshëm në posedim, të

cilin pronari e ka braktisur, me qëllim që mbi atë të fitohet e drejta e
pronësisë (neni 32 i LBMJP). Në sendet e paluajtshme nuk mund të
fitohet e drejta e pronësisë mbi këtë bazë juridike, pasi që paluajtshmëria
e braktisur kalon në pronësi shoqërore nga momenti i braktisjes (neni
46/2 i LBMJP).
Për tu konsideruar se një send është i braktisur është e nevojshme
që pronari i tij e heq nga posedimi atë me qëllim të heqjes dorë edhe nga
e drejta e pronësisë. Këtë veprim juridik mund ta bëj vetëm personi i cili
ka zotësi për të vepruar. Përkundër braktisjes së sendit, marrjen në
posedim të sendit të braktisur me qëllim të fitimit të drejtës së pronësisë
mund ta bëjnë edhe personat të cilët nuk e kanë zotësinë e veprimit
(fëmijët).
405
E DREJTA CIVILE
7. Mënyra derivateve e fitimit të drejtës së pronësisë
- baza juridike (titulus) dhe mënyra e fitimit (modus acquirendi).
Mënyra derivateve e fitimit të drejtës së pronësisë nënkupton

kalimin e të drejtës së pronësisë nga titullari i mëparshëm, në bazë të
punës juridike. Në dallim nga ajo origjinere, te mënyra derivateve e drejta
fitohet në bazë të vullnetit të pronarit të mëparshëm.
Për fitimin derivativ të drejtës së pronësisë është e nevojshme: në
sendin e caktuar dikush të jetë bartës i të drejtës së pronësisë; qe ajo e
drejtë e pronësisë të bartet nga titullari i mëparshëm në tjetrin; deri te kjo
bartje të vjen me dëshirën e paraardhësit të kësaj të drejte. Përpos këtyre
tri kushteve paraprake, për fitimin e të drejtës së pronësisë në
mënyrëderivateve, të cilat edhe përfaqësojnë bazën juridike për fitimin e
të drejtës së pronësisë, duhet plotësuar edhe kushti i katërt e ai është
mënyra e fitimit. Mënyra e fitimit e të drejtës së pronësisë dallon
varësisht nga ajo nëse bartet e drejta e pronësisë në sendin e paluajtshëm
apo të luajtshëm.
E drejta e pronësisë në sende të paluajtshme, në bazë të punës
juridike, fitohet me regjistrimin e kësaj të drejte në regjistrin e
paluajtshmërive (neni 33 i LBMJP). Për fitimin e të drejtës së pronësisë
në paluajtshmëri nuk mjafton vetëm baza juridike e vlefshme për fitimin
e kësaj të drejte (p.sh. lidhja e kontratës së shitblerjes në formën e
parashikuar ligjore) nga se sipas ligjit nevojitet edhe mënyra e fitimit e
kjo është regjistrimi i kësaj të drejte në regjistër të palujetshmërive.
Për sendet e luajtshme, mënyra e fitimit të drejtës së pronësisë e
parashikuar me ligj, dallon nga ajo që është parashikuar për sendet e
paluajtshme (neni 34 i LBMJP). E drejta e pronësisë mbi sendet e
luajtshme, në bazë të punës juridike, fitohet me dorëzimin e sendit në
posedim. Nëse ndodhë që disa persona kanë lidhur punë juridike për
fitimin e të drejtës së pronësisë në të njëjtin send të paluajtshëm, të
drejtën e pronësisë e fiton personi të cilit i dorëzohet sendi më para.
8. Llojet e padisë për mbrojtjen e të drejtës së pronësisë
Si mbrojtje gjenerale, jocenueshmëria e të drejtës së pronës është

princip kushtetues. Edhe sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës e
406
E DREJTA CIVILE
drejta e pronës është e garantuar dhe askush nuk mund të privohet në

mënyrë arbitrare nga prona (neni 46 i Kushtetutës). Kjo e drejtë është e
mbrojtur edhe me konventa ndërkombëtare.
Actio rei vindikatio (Padia e reindivikimit)
Të gjitha format e pronës me ligj gëzojnë mbrojtje edhe si të

drejta individuale. Duke u nisur nga autorizimet që ka titullari i të drejtës
së pronës edhe për ta mbajtur sendin pronar i të cilit është, pronari mund
me padi të kërkon nga poseduesi kthimin e sendit individualisht të
caktuar (neni 37 i LBMJP). Kjo padi pronësore për kthimin e sendit është
e njohur që nga e drejta romake me emrin Actio rei vindicatio.
Ajo paraqitet nga pronari joposedues kundër poseduesit jopronar,
përkatësisht paditës është pronari i sendit e i paditur poseduesi i ati
sendit. Paditësi duhet të paraqet prova dhe të argumenton se është pronar
i sendit kthimin e të cilit e kërkon. Nga kërkesat mund të paraqiten:
kthimi i sendit individualisht të caktuar, dëmshpërblimi eventual në emër
të dëmtimit të sendit dhe kthimi i frutave (sasia e frutave varësisht nga
rrethana nëse poseduesi është në mirëbesim apo jo). Nga kundërshtimet i
padituri mund të paraqet: se ka ndonjë të drejtë sendore sipas së cilës ka
autorizim për një kohë të caktuar ta mbaj sendin në posedim apo ka
ndonjë të drejtë detyrimore ndaj paditësit e cila e autorizon ta mbaj
sendin për një kohë të caktuar psh. ka paguar qiranë për një kohë më të
gjatë.
Duke u nisur nga fakti se e drejta e pronësisë nuk vjetërsohet, as e
drejta për paraqitjen e kësaj padie nuk vjetërsohet.
Actio publiciana (Padia nga e drejta e supozuar e pronësisë)
Edhe kjo padi rrjedhë që nga e drejta romake. Padia Publiciana

është mjet kontesti mes dy pjesëmarrësve rreth posedimit të sendit, në të
cilin kontest asnjëri nuk mund të argumentojnë se ka të drejtë në sendin,
mirëpo sendi i jepet poseduesit me bazë më të mirë për posedim. Paditësi
në këtë kontest duhet të argumentoj ligjshmërinë e posedimi, bazën
juridike të posedimit – titulus, se posedimin e ka fituar në bazë të punës
së vlefshme juridike në bazë të së cilës edhe fitohet e drejta e pronësisë.
Pse nuk e ka fituar të drejtën e pronësisë, në të shumtën e rasteve personi
407
E DREJTA CIVILE
që e ka tjetërsuar atë send nuk ka pas të drejtë të disponoj me atë, e për

këtë fakt poseduesi nuk ka ditur, është në mirëbesim (neni 41 i LBMJP).
Nëse dy persona konsiderohen pronar të supozuar bazën juridike

me të fortë e ka ai i cili sendin e ka fituar në bazë të punës juridike me
barrë, në krahasim me atë pa barrë. Nëse bazat juridike janë të njëjta
përparësi ka personi te i cili ndodhet sendi.
Paditës është poseduesi i mëparshëm i cili edhe sendin

individualisht të caktuar e ka fituar në mënyrë të ligjshme dhe sipas bazës
juridike të vlefshme, ndërsa i paditur është poseduesi i tanishëm.
Kërkesa sipas kësaj padie është dorëzimi i sendit individualisht i caktuar,
kthimi i frutave si dhe dëmshpërblimi eventual nëse sendi është dëmtuar.
Sa u përket kundërshtimeve, në radhë të parë i padituri mund të bënë
kundërshtim se ai është pronar i sendit, ashtu që kjo padi mund të ndikoj
ndaj të gjithëve por jo edhe ndaj pronarit të sendit. I padituri mund të
bënë kundërshtim edhe se ka bazë më të fortë për posedim, apo së paku
njësoj si paditësi.
E drejta për paraqitjen edhe të kësaj padie nuk vjetërsohet.
Actio nagatoria (Padia negatore – për shkak të pengimit të pronësisë)
Në dallim nga dy rastet e më sipërme kur me padi pronari

mbrohej për shkak të marrjes së sendit individualisht të caktuar nga
posedimi, kjo padi paraqitet kur deri te marrja e sendit nuk ka ardhur por
pronari ose pronari i supozuar, pa bazë, në ndonjë mënyrë, nga personi i
tretë, është shqetësuar, trazuar në të drejtën e pronësisë (neni. 42 i
LBMJP).
Numri më i madh i trazimeve të pronësisë së paluajtshme rrjedhë
nga imisionet siç janë: përcjellja e tymit, aromave jo të këndshme,
lëshuarja e nxehtësisë, ujërave të zeza, pastaj hedhja e gurëve, dheut,
lëshuarja e kafshëve, etj.
Paditës është pronari apo pronari i supozuar i sendit të
paluajtshëm apo të luajtshëm. I paditur është personi i cili kryen
shqetësimin e pronësisë personalisht apo e urdhëron tjetrin për këtë.
Kërkesa është ndërprerja e shqetësimeve të mëtejshme pronësore,
pengimit të pronësisë
408
E DREJTA CIVILE
9. Humbja e të drejtës së pronësisë
Nëse e drejta e pronësisë humbet vetëm për pronarin e

deriatëhershëm kemi humbjen apo shuarjen relative të drejtës së
pronësisë. Nëse ajo shuhet nga ekzistenca juridike, atëherë kemi humbjen
apo shuarjen absolute të saj.
Përndryshe e drejta e pronësisë humbet: 1. me kalimin e sendit në
pronësi shoqërore (nacionalizimi, konfiskimi, eksproprijimi, braktisja e
paluejtshmërisë, me ngeljen e pasurisë pa trashëgimtar, me punë juridike
etj.); 2. me kalimin e të drejtës së pronësisë në personin tjetër (në bazë të
punës juridike); 3. me braktisjen e sendit( paluejtshmëria e braktisur
kalon në pronësi shoqërore); 4. me shkatërrimin e sendit si dhe
eventualisht në rastet tjera, nëse është përcaktuar me ligj.
V. E DREJTA E PËRPARËSISË SË BLERJES – KUPTIMI DHE

RASTET
E drejta e përparësisë së blerjes paraqet kufizim të së drejtës së

pronësisë, pasi që titullari i saj, në rastet e përcaktuara me ligj apo në
bazë të kontratës, në rast të shitjes të
sendit pronar i të cilit është, paraprakisht duhet ofruar ta blejnë, nën
kushte të njëjta, personat siç është parashikuar me ligj apo me kontratë.
E drejta e përparësisë së blerjes nënkupton të drejtën e titullarit të
saj që sendi duhet më para, në rast të shitjes, t’i ofrohet atij që ai ta blej
para të tjerëve nën kushte të njëjta (e drejta e përparësisë së blerjes), e
nëse kjo nuk respektohet , titullari i saj ka të drejtë të kërkoj nga blerësi
t’i dorëzohet sendi nën të njëjtat kushte siç e ka blerë ai si dhe kontrata e
shitblerjes të shpallet pa efekt juridik përkitazi me atë (e drejta e
parablerjes).
Sipas këtij instituti të së drejtës mbrohet interesi i personave të
caktuar me qëllim të marrjes dhe fitimit të sendeve të caktuara. Këta
persona, qoftë në bazë të kontratës apo ligjit, kanë përparësi në krahasim
me blerësit tjerë dhe në këtë mënyrë u mundësohet ta marrin (blejnë)
sendin para se të hyjnë blerësit tjerë në bisedime për blerjen e tij.
E drejta e përparësisë së blerjes përbëhet prej dy pjesëve, në bazë
të së cilës edhe në gjykatë mund të paraqiten dy lloj kërkesash.
409
E DREJTA CIVILE
Së pari ajo mund të paraqitet si e drejtë e përparësisë së blerjes.

Kështu, kur pronari vendos ta shet sendin, ka detyrim paraprakisht t’ia
ofroj atë për blerje personit i cili, sipas kontratës apo ligjit, ka të drejtën e
përparësisë së blerjes, e pasi që ai ta refuzon këtë ose mos të përgjigjet në
ofertë në afatin e paraparë, pronari mund të ia shet sendin, nën të njëjtat
kushte, çfarëdo personi tjetër.
Nëse ndodh që pronari i sendit mos ta përfill këtë detyrim dhe
mos t’ia ofron sendin për blerje personit i cili e ka të drejtën e përparësisë
së blerjes, duke e lidhur kontratën e shitblerjes me personin tjetër, e drejta
e përparësisë së blerjes merr karakter tjetër dhe paraqitet si e drejtë e
parablerjes të sendit nga dora e blerësit. Në këtë rast personi i cili e ka të
drejtën e parablerjes nëpërmjet të gjykatës do të kërkon që kontrata e
shitblerjes të shpallet pa efekt juridik dhe sendi i shitur t’i dorëzohet atij
me çmim dhe sipas kushteve nga kontrata e shpallur pa efekt juridik.
Nga të paraqiturat e mësipërme rrjedh se kushtet për të mos
cenuar, për të realizuar këtë të drejtë, është e nevojshme:
- Pronari i sendit që shitet, duhet tu dërgon ofertën me shkrim të

gjithë personave të cilët kanë të drejtën e përparësisë së blerjes,
me të cilën ata njoftohen lidhur me qëllimin e shitjes së sendit;
- Në ofertë duhet të paraqitjen të gjitha kushtet e shitjes (çmimi,
afatet dhe
- kushtet e pagesës).
- Personat të cilët e kanë këtë të drejtë duhet të përgjigjen në ofertë
brenda afatit të caktuar;
- Nëse nuk përgjigjem brenda këtij afati konsiderohet se nuk janë të
interesuar për blerjen e atij sendi, ashtu që pronari, nën të njëjtat
kushte nga oferta, mund t’ia shet sendin personit të tretë, sikur të
lajmëronte se nuk e pranon atë;
- Nëse e lajmëron shitësin se pranon kushtet nga oferta, nën të
njëjtat kushte duhet të kryhet shitblerja në formën ligjore;
- Nëse shitblerja është kryer në kundërshtim me rregullat e
parashikuar ligjore, pa respektuar të drejtën e përparësisë së
blerjes, ose me kushte më të volitshme nga ato të paraqitura në
ofertë, personi i cili e ka të drejtën e përparësisë së blerjes, brenda
afatit për paraqitjen e padisë duhet të deponoj në gjykatë shumën
e të hollave në lartësi të çmimit të shitblerjes dhe të paraqet padi
me kërkesë që kontrata e shitblerjes me të cilën është cenuar e
drejta e tij për përparësi në blerje, të bartet në emër të tij si blerës.
410
E DREJTA CIVILE
E drejta e përparësisë së blerjes mund të rrjedhë në bazë të

kontratës apo në bazë të ligjit. Këto dy lloje të së drejtës së përparësisë së
blerjes, pavarësisht nga disa ndryshime që kanë, ato kanë edhe mjaftë
ngjashmëri, andaj edhe rregullat që vlejnë për të drejtën e përparësisë së
blerje në bazë të kontratës, vlejnë edhe për atë në bazë të ligjit (neni
533/4 i LMD).
Më së shpeshti e drejta e përparësisë së blerjes në bazë të
kontratës paraqitet si element sekondar te kontrata e shitblerjes në favor
të shitësit, te kontrata e dhurimit në favor të dhuratëdhënësit, te kontrata e
këmbimit në favor të njërës apo të dy palëve apo te kontrata e pengut në
favor të pengmarrësit.
Ekzistojnë forma të shumta të drejtës së përparësisë së blerjes në
bazë të ligjit siç janë: me rastin e shitjes të tokës bujqësore, të pyllit apo
të tokës pyjore, të tokës ndërtimore, të ndërtesës apo banesës familjare, të
lokalit afarist, sipas Ligjit për Qarkullimin e paluejtshmërive, të pjesës së
pasurisë së bashkëshortit nga pasuria e përbashkët (neni 94 i LF), etj.
VI. E DREJTA E SERVITUTIT
E drejta e servitutit është një e drejtë reale që nënkupton të drejtën

e një personi që, në përmasë dhe në mënyrë të caktuar, të shfrytëzon
sendin pronar i të cilit është personi tjetër.
Tri janë karakteristikat themelore të drejtës së servitutit. Së pari,
kjo e drejtë ekziston mbi sendin e huaj. E dyta është se, nga ajo rrjedh
autorizimi për bartësin e saj që nga pronari i të mirës shërbyese të kërkon
të duron (psh. të kalohet nëpër pronën e tij). Dhe karakteristika e tretë
është që duke e shfrytëzuar këtë të drejtë, duhet sa është e mundur më
pak të ngarkohet e mira shërbyese.
Servitutet ndahen: në servitute reale dhe servitute personale.
1. Servitutet reale – kuptimi dhe ndarja e tyre varësisht nga përmbajtja

dhe vëllimi
Servituti real është e drejtë e pronarit të një paluejtshmërie (e mira

e privilegjuar) që për nevoja të asaj paluejtshmërie të ndërmerr veprime
411
E DREJTA CIVILE
të caktuara në paluejtshmërinë e pronarit tjetër (e mira shërbyese), apo të

kërkon nga pronari i të mirës shërbyese që ai të përmbahet nga
ndërmarrja e ndonjë veprimi për të cilin ka të drejtë (neni 49 i LBMJP).
Nga kuptimi i këtillë i dhënë ligjor i të drejtës së servitutit real, duke
pasur parasysh edhe kufizimin e dhënë të kësaj të drejte në nenin 50/1 të
LBMJP, rrjedhin edhe tri karakteristikat she parimet e sipërshënuara të
drejtës së servitutit
Servitutet reale si marrëdhënie juridike sendore ndahen në:
servitute të fushës dhe servitute urbane. Servitutet e fushës mundësojnë
shfrytëzimin e shumë të drejtave si psh. e drejta e rrugëkalimit të njerëzve
nëpër të mirën shërbyese; e drejta e kalimit të kafshëve; e drejta e marrjes
së ujit nga e mira shërbyese; e drejta e kullotjes së kafshëve etj. Nga
servitutet urbane mund të rrjedhin të drejtat si psh. e drejta e mbështetjes
së murit në murin e huaj; mbështetja e traut në murin e huaj; hapja e
dritares në murin e huaj etj.
Sipas përmbajtjes servitutet ndahen në pozitive dhe negative. Te
servitutet pozitive autorizohet titullari i të drejtës së servitutit të
shfrytëzon të mirën shërbyese në vëllim dhe mënyrë të caktuar. Negative
janë ato servitute te të cilat titullari i së drejtës ka autorizim të kërkoj që
pronari i të mirës shërbyese të përmbahet nga shfrytëzimi i të mirës
shërbyese në mënyrë dhe vëllim të caktuar (të mbjell kultura të larta afër
të mirës së privilegjuar).
2. Mënyra e fitimit e të drejtës së servituteve reale
E drejta e servitutit real mund të fitohet:

- në bazë të punës juridike,
- me vendim të organit shtetëror dhe
- mbi bazën e posedimit (neni 51).
Për të fituar të drejtën e servitutit me punë juridike, sikur edhe te e

drejta e pronësisë, nevojiten baza juridike dhe mënyra e fitimit. Baza
juridike në bazë të së cilës fitohet e drejta e posedimit zakonisht është
kontrata. Mënyra ligjore e fitimit është regjistrimi në regjistër të
paluejtshmërive.
Në bazë të vendimit të organit shtetëror e drejta e servitutit real
fitohet nga dita e plotfuqishmërisë së atij vendimi. Kjo ndodh nga gjykata
në rast të konstituimit të kësaj të drejte apo me rastin e ndarjes fizike të
412
E DREJTA CIVILE
paluejtshmërisë atëherë kur nuk ekziston mundësia që të gjitha pjesët e

ndara të paluejtshmërisë të kenë dalje në rrugë.
E drejta e servitutit real mund të fitohet edhe mbi bazën e
posedimit në rast se pronari i të mirës së privilegjuar faktikisht ka qenë në
posedim të servitutit 20 vite e pronari i të mirës shërbyese këtë nuk e ka
kundërshtuar, me kusht që shfrytëzimi i kësaj të drejte mos të ketë qenë
me keqpërdorim të besimit, me forcë apo mashtrim.
3. Humbja e të drejtës së servitutit real
Deri te humbja e të drejtës së servitutit mund të vije në bazë të

punës juridike apo në bazë të ligjit. Sipas ligjit, deri te humbja e kësaj të
drejte do të vjen nëse pronari i të mirës shërbyese kundërshton, duke mos
lejuar ushtrimin e saj, e pronari i të mirës së privilegjuar nuk e shfrytëzon
këtë të drejt tri vjet radhazi, e as që kërkon mbrojtjen juridike të kësaj të
drejte (neni 58 i LBMJP).
Kjo e drejtë humbet nëse, për shkak të ndryshimit të rrethanave
në ndërkohë, ajo është bë e panevojshme për shfrytëzimin e të mirës së
privilegjuar, si psh. është i panevojshëm servituti i rrugëkalimit për shkak
se është ndërtuar rruga publike deri te e mira e privilegjuar.
E drejta e servitutit real humbet nëse nuk ushtrohet 20 vite, sa
edhe nevojitet për fitimin e kësaj të drejte në bazë të posedimit, në rastet
kur i njëjti person bëhet pronar edhe i të mirës së privilegjuar edhe i asaj
shërbyese, apo me zhdukjen e të mirës së privilegjuar apo asaj shërbyese.
4. Llojet e padisë ngas praktika gjyqësore përkitazi me fitimin,

humbjen dhe vërtetimin e ekzistimit të së drejtë së servitutit
Duke u nisur nga mundësitë ligjore për të fituar apo mbrojtur të

drejtën e servitutit real, përkatësisht kundërshtuar ekzistimin e kësaj të
drejte, mund të paraqiten këto padi:
- padia për konstituimin e të drejtës së servitutit real. Paditës është
pronari i paluejtshmërisë në favor të së cilës duhet konstituar kjo e
drejtë. I paditur është pronari i paluejtshmërisë në të cilën duhet të
konstituohet kjo e drejtë. Kërkesa do të jetë konstituimi i të
drejtës së servitutit real. Kundërshtimet mund të jenë veçmas se
poditësi nuk ka nevojë për këtë ose ka mundësi tjera, me më pak
-
413
E DREJTA CIVILE
- ngarkesë të të mirës shërbyese. Edhe pronari i të mirës shërbyese

si i paditur mund të paraqet kërkesë me kundërpadi me të cilën
kërkon shpërblimin nga pronari i të mirës së privilegjuar (neni
53/3 i LBMJP).
- Padia për vërtetimin e ekzistimit të drejtës së servitutit real.-

Paditës është pronari i paluejtshmërisë së privilegjuar i cili
konsideron se e ka këtë të drejtë mbi ndonjë bazë ligjore. I paditur
është pronari i të mirës shërbyese. Fjala është për padi për
vërtetim të një të drejte. Kërkesa është vërtetimi i ekzistimit të së
drejtës së servitutit real. I padituri mund të bënë kundërshtim se
kjo e drejtë nuk është fituar mbi ndonjë bazë ligjore e në këtë
mënyrë edhe nuk ekziston. Në gjykatën ngel të vërteton nëse
ekziston apo jo e drejta e servitutit e fituar në ndonjërën bazë
ligjore për fitimin e saj (neni 56/1 i LBMJP).
- Padia për vërtetimin e mosekzistimit të drejtës së servitutit real. –

Paditës është pronari i paluejtshmërisë e cila konsiderohet si e
mirë shërbyese i cili konsideron se i padituri nuk e ka këtë të
drejtë. I paditur është pronari i paluejtshmërisë e cila konsiderohet
si e mirë privilegjuese e i cili konsideron se këtë të drejtë e ka
fituar mbi ndonjë bazë të parashikuar ligjore. Edhe këtu fjala
është për padi për vërtetim. Kërkesa të vërtetohet mosekzistimi i
të drejtës së servitutit real në favor të të mirës së
- privilegjuar e në dëm të mirës shërbyese. I padituri mund të

kundërshton se paditësi nuk e ka fituar këtë të drejtë mbi ndonjë
bazë ligjore, ose atë e ka humbur në ndonjë mënyrë të parashikuar
me ligj (neni 58/1 i LBMJP).
- Padia për ndërprerjen e të drejtës së servitutit real. – Paditës

është pronari i të mirës shërbyese. I paditur është pronari i të
mirës së privilegjuar. Kërkesa është ndërprerja e të drejtës
ekzistuese të servitutit real. Nuk është kontestuese se kjo e drejtë
ekziston andaj edhe kërkohet ndërprerja e saj për shkak se është e
panevojshme për shfrytëzimin e të mirës së privilegjuar (është
krijuar mundësia të kalohet drejtpërdrejt në rrugë publike) ose
pushon së ekzistuari arsyeja tjetër në të cilën është bazuar kjo e
drejtë (neni 58/2 i LBMJP). Varësisht nga arsyeja për të cilën
-
414
E DREJTA CIVILE
- kërkohet ndërprerja, i padituri mund të bënë kundërshtim duke

- paraqitur fakte se nuk janë paraqitur rrethana të reja për shkak të
të cilave kjo e drejtë do të ishte e panevojshme ose se në ndërkohë
nuk ka pushuar të ekzistoj arsyeja në të cilën është bazuar ajo.
5. Servitutet personale (kuptimi, llojet dhe përkufizimi në kohë)
Me servitutin personal nënkuptojmë të drejtën reale në send të

huaj. Kjo e drejtë mundëson përdorimin, përkatësisht shfrytëzimin e
sendit të huaj dhe i përket vetëm personit të caktuar. Servitutet personale
nuk mund të barten në tjetrin e as të trashëgohen dhe janë të kufizuara në
kohë (neni 60 i LBMJP).
Servitutet personale ju takojnë personave të caktuar të cilët kanë
autorizime që, ekonomikisht në tersi ose vetëm pjesërisht) të shfrytëzojnë
sendin e luajtshëm apo të paluajtshëm të huaj. Në këtë mënyrë servitutet
personale janë të përkufizuara në kohë (nëse eventualisht nuk është
kontraktuar ndryshe) nga se janë të lidhura me personin dhe pushojnë me
vdekjen e titullarit e të drejtës së servitutit personal, në dallim nga
servitutet reale të cilat janë të lidhur me paluejtshmërinë dhe nuk janë të
kufizuara në kohë.
Numri i servituteve personale me ligj është i përcaktuar një për

një e ato janë:
- Shfrytëzimi i frutave (usufruktus)
- Përdorimi i sendit (usus) dhe
- E drejta e banimit apo bujtjes (habitatio).
Shfrytëzuesi i frutave ka të drejtë në të gjitha të mirat dhe

frutat të cilat i sjell sendi për kohën sa e shfrytëzon sendin. Frutat i merr
me rastin e ndarjes së tyre nga sendi i cili jep fruta. Shfrytëzuesi i frutave
ka detyrim që sendin ta mirëmbaj dhe mos ta ndryshoj substancën
ekonomike të tij. Ai njëherësh mban shpenzimet rreth prodhimit të
frutave dhe ngarkesat publike (tatimi etj). Shpenzimet e jashtëzakonshme
i mban pronari i sendit, nga se ai i merr edhe të ardhurat e
jashtëzakonshme nga sendi. Përndryshe, shfrytëzuesi i frutave përgjigjet
për çdo lloj dëmi ndaj sendit, përpos asaj të rastësishme. Nuk përgjigjet
për zvogëlimin e vlerës së sendit të shkaktuar nga përdorimi i rregullt.
Përdorimi i sendit (usus) ka të bëjë me përdorimin e sendit
415
E DREJTA CIVILE
të huaj dhe marrjen e frutave nga ai send vetëm për nevoja personale të
veta dhe të anëtarëve të familjes së tij. Për shkak të vëllimit të përdorimit
edhe dallohet nga usufruktusi. Shpenzimet rreth mirëmbajtjes së sendit i
mban pronari.
E drejta e banimit apo bujtjes (Habitatio) është një lloj
servituti i përdorimit të lokaleve për banim për nevoja personale të
titullarit të kësaj të drejte dhe anëtarëve të familjes së tij. Shpenzimet
lidhur me mirëmbajtjen e banesës i mban pronari. Titullari i kësaj të
drejte ka autorizim ta shfrytëzon ndërtesën për nevoja personale dhe të
anëtarëve të familjes së tij, pa cenuar substancën e banesës.
VII. E DREJTA E PENGUT
E drejta e pengut është e drejtë sendor sipas së cilës kreditori

fiton të drejtën të realizon kërkesën nga sendi apo e drejta e lënë peng
para të gjithë kreditorëve tjerë, pavarësisht kush është pronar i ati sendi
në momentin e kompensimit. Sipas Rregullorës së UNMIK-ut për
Pengun nr. 2001/5 datë 07.02.2001, e cila ka të bëjë vetëm me pengun
kontraktues, “Peng” është një interes i krijuar enkas mbi një pasuri të
luajtshme që i jep pengmarrësit të drejtën për ta marr në posedim atë
pasuri me qëllim të përmbushjes së një detyrimi të siguruar në pajtim me
këtë Rregullore.
1. Objekti i pengut
Objekt i pengut – kolaterali mund të jetë çdo pasuri e luajtshme

që, sipas ligjit, mund të transferohet (neni 3.1 i Rreg. 2001/5). Në këtë
aspekt, sipas ligjit, kusht për të qenë objekt i pengut është të jetë e lejuar
mundësia e qarkullimit juridik të së drejtës mbi atë send. Objekti i pengut
duhet të jetë individualisht i përcaktuar dhe i pakonsumueshëm. Po të
ishte objekti i pengut send i kunsumueshëm atëherë te pengëmarrsi do të
kalon e drejta e pronësisë mbi atë send dhe për kthimin e sendit të marr
peng do të kishte detyrim ta kthen sendin tjetër në sasi të njëjtë nga edhe
në atë rast do të kishim të bëjmë me një marrëdhënie detyrimore.
Edhe pasuria e cila është pronë e përbashkët (pasuria e
përbashkët e bashkëshortëve apo ajo e anëtarëve të familjes) mund të jetë
416
E DREJTA CIVILE
objekt i pengut, me kusht që për këtë të japin pëlqimin pronarët tjerë të

përbashkët të kësaj pasurie. Përkundër kësaj pasuria e cila është në
bashkëpronësi të disa personave mund të jetë objekt (bashkëpronarët në
bazë të trashëgimisë) i pengut edhe pa pëlqimin bashkëpronarëve tjerë.
Përpos sendeve, objekt pengu mund të jetë edhe çdo e drejtë e
pengdhënësit që rrjedhë nga kolaterali, e që ka ndonjë vlerë pasurore, e
parashikuar sipas ndonjë kontrate apo marrëveshje, si dhe çdo pasuri
apo e drejtë që në ndërkohë më vonë bëhet pjesë apo i bashkëngjitet
kolateralit, nëse me marrë- veshjen e pengut nuk është parashikuar
ndryshe.
Së fundi, objekt i pengut mund të jetë edhe e drejta nga e cila do
të mund të përmbushej kërkesa e kreditorit. Këto të drejta duhet të jenë
në qarkullim juridik, të kenë vlerë ekonomike dhe mos të jenë të lidhura
me personalitetin e debitorit pengdhënës, si psh. e drejta e autorit dhe
zbulimit si dhe të drejtat tjera nga pronësia industriale.
2. Llojet e pengut (standard, posedimor ose pengu i blerjes)
Pengu mund të jetë standard, posedimor ose peng i blerjes (neni

5.1 i Rreg. për Pemgun).
Pengu standard nënkupton sigurimin e detyrimit me kolateralin e
lënë peng i cili ngel në posedim të pengdhënësit.
Pengu posedimor ekziston atëherë kur pengdhënësi, sipas
marrëveshjes për pengun, e bartë të drejtën e posedimit të kolateralit në
pengmarrësin dhe për gjithë kohën ai ngel në posedim të tij. Ky lloj
pengu mund të krijohet edhe atëherë kur në kohën e nënshkrimit të
marrëveshjes kolaterali ndodhet, mbi ndonjë bazë tjetër, në posedim të
pengmarrësit apo të ndonjë depozitëmarrësi i autorizuar nga ai.
3. Krijimi i të drejtës së pengut
Vartësisht nga mënyra e krijimit të drejtës së pengut

dallojmë:
1. Pengun kontraktues,
2. Pengun ligjor dhe
3. Pengun gjyqësor.
Te pengu kontraktues kontrata është titulli juridik në bazë të së
417
E DREJTA CIVILE
cilës edhe themelohet e drejta e pengut. Në këtë rast vetë kontrata është e
karakterit detyrimor, ndërsa të drejtat dhe detyrimet që rrjedhin nga ajo
janë të karakterit sendor. Sipas Rreg. për Pengun ajo ka formën e
marrëveshjes së përpiluar me shkrim.
E drejta e pengut ligjor krijohet në momentin e plotësimit të
kushteve të parashikuara ligjore për këtë. Kësisoj këtu nuk kemi vullnetin
e shprehur të palëve e as që nevojitet ai. Nga vetë fakti se ligji parasheh
kushtet për themelimin e pengut, me përmbushjen e këtyre kushteve dhe
me paraqitjen e rrethanave të caktuara siç është psh. transportuesi ka të
drejtën e pengut në mallin e transportuar me kompensim, deri sa
nuk e marrin kompensimin për shërbimin e transportit.
E drejta e pengut mund të themelohet edhe me vendim të
gjykatës, në të cilin rast edhe fjala është për pengun gjyqësor. Titull
juridik për themelimin e pengut është vendimi i gjykatës, andaj edhe kjo
ndodh në kundërshtim me vullnetin e debitorit. Kjo ndodh në procedurën
e ekzekutimit, me rastin e regjistrimit të dhe marrjes peng të sendeve të
luajtshme të debitorit me qëllim të shitjes së tyre.
4. Marrëveshja e pengut
Marrëveshja e pengut mund të lidhet për një ose më shumë

detyrime. Për të qenë ajo e vlefshme duhet të jetë e formës së shkruar dhe
duhet të përmban, identifikimin e pengdhënësit, personit tjetër përgjegjës
dhe të pengmarrësit, përcaktimin e detyrimit të siguruar me pengun:
përshrimin e kolateralit; konstatimin se me marrëveshje themelohet
pengu në favor të pengmarrësit; datën e përpilimit të marrëveshjes dhe
nënshkrimet e palëve (neni 6.2 i Rreg. për Pengun).
Sipas ligjit nuk kërkohet që marrëveshja e pengut të vërtetohet në
gjykatë, përkatësisht të noterizohet, përveq nëse palët merren vesh
ndryshe.
Lejohet mundësia që marrëveshja e pengut të ndryshohet më vonë
nga palët, ashtu që në atë të përfshihen edhe çështje tjera për të cilat palët
merren vesh.
5. Të drejtat dhe detyrimet e palëve në lidhje me kolateralin
Të drejtat dhe detyrimet e ndërsjella pengdhënësi dhe pengmarrësi

i përcaktojnë me marrëveshjen që e lidhin mes veti, ashtu që edhe ato
janë të lira në rregullimin e tyre përpos nëse nuk është përcaktuar ndryshe
me Rregulloren për Pengun. Zakonisht me marrëveshje për pengun
418
E DREJTA CIVILE
themelohet pengu standard, në mënyrë që kolaterali ngel në posedim të

pengdhënësit, ai vazhdon ta përdor atë dhe në çdo mënyrë tjetër t’i gëzoj
të gjitha të drejta mbi kolateralin. Vetëm në rastet e parashikuara me
Rregullore ose nëse pengdhënësi dhe pengmarrësi kanë pranuar
shprehimisht në marrëveshjen e pengut, ai mund të jetë posedimor, ashtu
që pengmarrësi ta merr kolateralin në posedim.
Nëse me marrëveshje të pengut nuk parashikohet ndryshe,
pengdhënësi mund ta përdor kolateralin në proces prodhimi ose
veprimtari tjetër dhe t’i merr të gjitha të ardhurat nga ai, duke u kujdesur
mos të dëmtohet dhe që ta mirëmbaj normalisht. Mirëpo, pengdhënësi
nuk ka të drejt ta shet kolateralin, ta jep me qira ose ta tjetërsoj në ndonjë
mënyrë tjetër. Ai ka përgjegjësi ndaj pengmarrësit për dëmet e shkaktuar
për shkak të mosrespektimit të detyrimeve të mësipërme. Frutat e
kolateralit mbeten pjesë e tij deri sa nuk ndahen e me rastin e ndarjes u
takojnë pengdhënësit, përveç nëse nuk është parashikuar ndryshe me
marrëveshje.
Nëse është në pyetje pengu posedimor, pengdhënësi ka të drejtë,

pasi paraprakisht ta ketë njoftuar pengmarrësin, ta kontrolloj kolateralin.
6. Kur përfundon pengu
Edhe e drejta e pengut, si edhe çdo e drejtë tjetër përfundon,

shuhet. Me Rregulloren për Pengum janë parashikuar një për një arsyet
kur përfundon pengu, dhe atë në rastet kur:
- pengdhënësi dhe pengmarrësi merren vesh për këtë, - ashtu siç

mund të krijohet me marrëveshje pengu ai mund edhe të përfundon me
marrëveshje të arritur mes pengdhënësit dhe pengmarrësit,
- detyrimi i siguruar është përmbushur apo për ndonjë arsye tjetër

më nuk ekziston, - duke pasur parasysh faktin se e drejta e pengut është e
natyrës sukcesore, me shuarjen e kërkesës së siguruar me peng nuk
ekziston mundësia e vazhdimit të qëndrimit të së drejtës së pengut, nga se
me shuarjen e kërkesës përfundon edhe pengu,
- kolaterali pushon së ekzistuari, - është e natyrshme mundësia e

shkatrimit të sendit të lënë peng, ashtu që nëse kolaterali pushon së
ekzistuari përfundon edhe pengu. Në rastet kur vjen deri te përtrirja e
419
E DREJTA CIVILE
sendit, vazhdon së ekzistuari edhe e drejta e pengut (objekti ndërtimor

digjet e më vonë sërish ndërtohet). Nëse sendi i lën peng i shkattruar ka
qenë i siguruar, kërkesa do të përmbushet nga vlera e sigurimit të atij
sendi.
- kolaterali ndryshohet ose kombinohet me një send ose të drejtë

tjetër, - në mënyrë që sendi i lënë peng pushon së ekzistuari si i tillë çfarë
ka qenë në momentin e konstituivit të pengut, nga edhe nga ai më nuk
mund të jetë e siguruar kërkesa,
- kolaterali bashkohet me një send ose të drejtë tjetër, - ashtu që

kolaterali bëhët pjesë e një sendi apo një të drejte tjetër, nga e cila arsye
edhe nuk mund të bëhët transferi i tij në formën si ka qenë më para.
- kolaterali kalon në pronësi të pengmarrësit, - dhe në këtë mënyrë

bashkohen kërkesa dhe borgji në një person, ashtu që kreditori
pengmarrës bëhet edhe debitor pengdhënës e me këtë pushojnë edhe të
drejtat dhe detyrimet nga marrëdhënia juridike e pengut,
- përfundon posedimi i kolaterali te pengu posedimor, - kjo

nënkupton vetëm rastet kur me humbjen e posedimin në sendin e lënë
peng kreditori nuk ka mundësi të realizon kërkesën,
- detyrimi i siguruar me peng transferohet, por transferimi nuk

shtrihet mbi pengun, - që nënkupton se me transferin e kryerë nuk
ekziston kurfar lidhëshmerie me pengun,
- një palë e tretë e fiton të drejtën mbi kolateralin, - në bazë të

shitjes, në bazë të pëqimit me shkrim nga pengmarrësi i kolateralit (neni
17.4 i Rreg. për Pengun).
7. Marrja e kolateralit nga pengmarrësi në rast mospërmbushjeje

nëpërmjet të gjykatës
Mosëpërmbushja e detyrimit sipas marrëveshjes për pengun

ndodh nëse nuk shlyhet detyrimi i siguruar ose kur në ndonjë mënyrë
tjetër shkelen kushtet e marrëveshjes së pengut nga pengdhënësi ose
personi i cili është përgjegjës për pengun e siguruar. Në rast të
420
E DREJTA CIVILE
mosëpërmbushjes së këtillë, pengmarrësi ka të drejtë ta marr në posedim

kolateralin e këtë mund ta bëje (neni 19.1 i Rreg. për Pengun):
- në procedurë gjyqësore,
- duke e marr kolateralin nga vetë pengmarrësi, nëse kjo ndodh pa
prishjen e qetësisë publike dhe
- nëpërmjet të administratës, duke e caktuar një person, në
marrëveshje me zyrën e regjistrimit, që ai ta merr në posedim
kolateralin, në rastet kur pengmarrësi nuk mund ta merr vetë
kolateralin (neni 19.6 i Rreg. për Pengun).
Nga tri mundësitë e parashikuara ligjore të sipërshënuara ngel në

pengdhënësin të zgjedh. Në rast se zgjedh procedurën gjyqësore, që
zakonisht ndodh tek ne, pengmarrësi duhet të paraqes në gjykatën
kompetente një kërkesë me të cilën kërkohet që gjykata brenda 3 ditë
pune nga dita e dorëzimit të kërkesës, të lëshon urdhrin sipas të cilit, edhe
pa njoftimin e pengdhënësit, personit tjetër që është përgjegjës për
detyrimin e siguruar ose garantuesit apo borgjliut tjetër, do t’i
sekuestrohet kolaterali dhe do t’i dorëzohet në posedim pengmarrësit.
Pas pranimit të një urdhri të tillë nga gjykata kompetente,
pengdhënësi ose personi tjetër përgjegjës për detyrimin e siguruar mund
të bëjnë kundërshtim përkitazi me vlefshmërinë e tërësishme apo vetëm
të pjesshme të pengut. Në bazë të një kundërshtimi të paraqitur gjykata
duhet të vendos përkitazi me arsyeshmërin e tij. Nëse gjen se
kundërshtimi është i bazuar, urdhri i dhënë mund të ndryshohet apo të
revokohet në tersi, në të cilin rast pengmarrësi ka detyrim për
shpërblimin e dëmit të shkaktuar nga urdhri i sekuestrimit dhe dorëzimit
të kolateralit.
Kur është fjala për pengun standard të perfeksionuar, për të cilin
është regjistruar deklarata e njoftimit në Zyrën e regjistrimit (neni 15.1 i
Rreg. për Pengun), kolaterali mund të merret edhe nëpërmjet
administratës ashtu që pengmarrësi, në marrëveshje me Zyrën e
regjistrimit, mund ta caktoj një person për ta marr kolateralin në posedim.
Kusht për këtë është:
- nëse pengmarrësi nuk ka të drejtë të hyjë në vendin ku ndodhet
kolaterali,
- nëse e drejta e posedimit mes pengmarrësit dhe pengdhënësit apo
ndonjë personi tjetër është kontestuese mbi ndonjë bazë tjetër
juridike,
421
E DREJTA CIVILE
- nëse me marrjen e kolateralit nga vetë pengmarrësi mund të

prishet qetësia publike.
Shitja e kolateralit mund të bëhet në ankand publik ose në shitje

private, me kusht që metoda, mënyra, koha, vendi dhe kushtet e shitjes
duhet të jen sipas kushteve të arsyeshme tregtare. Me rastin e shitjes të
kolateralit, pengmarrësi duhet ta njoftoj pengdhënësin si dhe të gjithë
pengmarrësit tjerë mbi të njëjtin kolateral, së paku 14 ditë para datës së
shitjes (neni 19.9 i Rreg. për Pengun). Para se të shitet kolaterali,
pengdhënësi ose personi tjetër përgjegjës për detyrimin e siguruar, mund
t’i përmbushin të gjitha detyrimet e siguruara nga ai kolateral si dhe
shpenzimet e deriatëhershme dhe kolateralin ta kthejnë.
VIII. HIPOTEKA
Objekti i hipotekës
Hipoteka në Kosovë është e rregulluar me Ligjin nr. 2002/4 për

Hipotekat (LH), i cili ligj rregullon vetëm një lloj të hipotekave dhe atë
hipotekat e kontraktuara si dhe me Ligjin mbi Bazat e Mardhënieve
Juridike Pronësore.
Ligji për Hipotekat përcakton kuptimin e hipotekës ashtu që sipas
këtij ligji hipoteka është një e drejtë reale mbi një pasuri të paluajtshme të
kreditorit apo një të drejte nga ajo paluejtshmëri, e cila i siguron
kreditorit përmbushjen e kërkesës nga shitja e pasurisë së paluajtshme
apo të drejtës nga ajo (neni 2 par. 7 i Ligjit për Hipotekën).
Nga kuptimi i këtillë i dhënë i hipotekës rrjedhë se objekt i
hipotekës mund të jetë pasuria e paluajtshme, apo e drejta që rrjedh nga
ajo, me të cilën pronari posedon brenda kufijve të përcaktuar me ligj. Për
të qenë objekt i hipotekës, sendi i paluajtshëm duhet të jetë në qarkullim
juridik dhe të ketë vlerë pasurore. Njëherësh, sendi i paluajtshëm duhet të
jetë i individualizuar, pasi vetëm si i tillë edhe mund të jetë objekt i
ndonjë të drejte sendor, pra të jetë në qarkullim juridik dhe të ketë vlerë
pasurore. Në këtë mënyrë sendi i ardhshëm nuk mund të jetë objekt i
hipotekës. Sendi i paluajtshëm është objekt i hipotekës bashkë me frutat
të cilat nuk janë të ndara dhe me të gjitha pjesët tjera përbërëse si dhe ato
aksesore. Objekt i hipotekës mund të jen edhe disa paluejtshmëri. Të
422
E DREJTA CIVILE
gjitha ato duhet të jenë individualisht të përcaktuara. E drejta e hipotekës

regjistrohet në çdonjërën nga këto paluejtshmëri të cilat janë objekt i
hipotekës mirëpo, të gjitha ato paraqiten si një send i përbashkët, nga
edhe me rastin e regjistrimit evidencohet si hipotekë e përbashkët, ashtu
si edhe quhet kjo hipotekë.
Objekt i hipotekës mund të jetë edhe vetëm pjesa e caktuar ideale
e një sendi të paluajtshëm. Njëherësh një paluejtshmëri mund të jetë
objekt i hipotekës të disa kreditorëve të ndryshëm, në të cilin rast rangimi
i tyre me rastin e realizimit bëhet sipas kohës së regjistrimit të hipotekës
në librat publike, sipas rregullës: kreditori i mëhershëm më i fortë në të
drejtën e pengut
Nëse të drejtën e posedimit të një kolaterali të hipotekës e ka më
shumë se një person, kusht për të qenë hipoteka e vlefshme është që
marrveshja për hipotekën të jetë e nënshkruar nga të gjithë personat që e
kanë të drejtën e posedimit (neni 4.3 i LH).
Objekti i cili shërben si kolateral i hipotekës nuk duhet të pëson
ndryshime përkitazi me vlerën që ka. Nëse eventualisht pengdhënësi e
zvogëlon vlerën e paluejtshmërisë të ngarkuar me hipotekë, ose në ndonjë
mënyrë tjetër e vështirëson gjendjen e saj, kreditori hipotekar mund të
kërkoj nga gjykata që t’i urdhërohet debitorit hipotekar të përmbahet nga
ato veprime, e nëse ai nuk e bënë këtë, mund të kërkoj përmbushjen me
dhunë të kërkesës së siguruar me hipotekë para kalimit të afatit për
përmbushjen e saj (neni 4.6 i LH dhe neni 67 i LBMJP.
2. Kërkesat e siguruara me hipotekë
Në LBMJP jepet një kuptim më i gjerë i hipotekës në krahasim

me atë të dhënë në Ligjin për Hipotekën pasi që ai, me rastin e dhënies së
kuptimit, në një mënyrë përcakton edhe radhën e kreditorëve në
përmbushjen e kërkesës (neni 63. par. 1 i LBMJP).
Varësisht nga mënyra e themelimit, siç është përmendur edhe te
pengu, hipoteka mund të jetë: kontraktuese (në bazë të punës juridike),
ligjore dhe gjyqësore. Pavarësisht nga lloji të cilit i përket, me hipotekë
sigurohet kërkesa.
Sipas Ligjit për Hipotekën këto kërkesa mund të rrjedhin nga
detyrimet sipas marrëveshjes së kredisë (gjë që zakonisht sot ndodhë në
Kosovë), fletëdetyrimeve apo kambialeve, ose detyrimet tjera financiare
të kontraktuara, ku bëjnë pjesë edhe detyrimet që rrjedhin nga kontrata e
423
E DREJTA CIVILE
dorëzanisë. Përpos nëse nuk është parashikuar ndryshe me dokumentin e

hipotekës, me hipotekë sigurohet pagesa e detyrimit kryesor, kamatat dhe
të gjitha shpenzimet e shkaktuara nga pengmarrësi gjatë procedurës së
ekzekutimit të hipotekës (neni 4 i LH).
3. Shuarja e hipotekës
Ligji për Hipotekën e ka paraparë shuarjen e hipotekës vetëm me

përmbushjen e detyrimit, ashtu që pengmarrësi është i detyruar, brenda
15 ditëve nga dita e përmbushjes së detyrimit të siguruar me hipotekë, të
paraqet kërkesën për lirim nga hipoteka. Kjo kërkesë duhet të përmbaj
deklaratën e pengmarrësit se nuk kërkon të drejtat që i takojnë përkitazi
me paluejtshmërinë e hipotekuar, duke identifikuar me numër dhe datë
dokumentet që i përkasin regjistrimit të hipotekës. Po që se pengmarrësi
nuk paraqet një kërkesë të këtillë brenda afatit të parashikuar, sipas
kundërshtimit të pengdhënësit, gjykata merr urdhër me të cilin e urdhëron
Zyrën Komunale Kadastrale që të regjistroj në regjistër lirimin nga
hipoteka dhe për çdo dëm të shkaktuar gjatë asaj kohe përgjigjet
pengmarrësi (neni 8 i LH).
Nëse kreditori hipotekar, pavarësisht nga cilat arsye, ka pushuar të
jetë kreditor, me këtë pushon edhe hipoteka, pasi që hipoteka është me
karakter aksesor, ashtu që krijimi, zgjatja dhe shuarja e saj varet nga
ekzistimi i kërkesës së siguruar me hipotekë. Nëse hipoteka nuk pushon
për shkak të pagesës së kërkesës së ngarkuar me hipotekë, ajo pushon me
shitjen e paluejtshmërisë nëpërmjet të gjykatës, sipas propozimit të
kreditorit, e me qëllim të përmbushjes së kërkesës së hipotekuar. Me
shitjen e paluejtshmërisë nëpërmjet të gjykatës hipoteka pushon
pavarësisht nëse mjaftojnë apo jo mjetet e marra me shitje për kërkesën e
kreditorit.
Shuarja e hipotekës mund të kërkohet edhe në rastet:

- Kur kreditori hipotekar, pavarësisht nga cilat arsye, me deklaratë
me shkrim të paraqitur Zyrën Komunale Kadastrale, ku është e
regjistruar hipoteka, heq dorë nga hipoteka.
- Kur paluejtshmëria e ngarkuar me hipotekë kalon në pronësi
shoqërore,
- Nëse i njëjti person bëhet titullar i të drejtës së pronësisë dhe i
hipotekës në të njëjtën paluejtshmër dhe
424
E DREJTA CIVILE
- Nëse zhduket paluejtshmëria e ngarkuar me hipotekë, me kusht që

mos të përtrihet më vonë (shtëpia e djegur ndërtohet përsëri).
Në rastet e kalimit në pasuri shoqërore të paluejtshmërisë së

ngarkuar me hipotekë, nëse nuk është ndryshe e parashikuar me ligj,
fituesi i saj duhet, kërkesën e siguruar me hipotekë, ta paguaj deri në
lartësi të vlerës së tregut të saj në momentin e kalimit në pasuri shoqërore
e nëse pronarit të paluejtshmërisë së ngarkuar me hipotekë e cila ka
kaluar në pronësi shoqërore i është dhënë paluejtshmëri tjetër, hipoteka
kalon në atë paluejtshmëri (neni 68 i LBMJP).
4. Ekzekutimi i kolateralit të hipotekës nëpërmjet të gjykatës

(procedura)
Ligji për Hipotekën i ka paraparë rregullat për shitjen e kolateralit

të hipotekës nëpërmjet të agjencive të caktuara për ushtrimin e kësaj
veprimtarie, të ashtuquajtura Biznese për Shitjen e Kolateralit të
Hipotekës. Biznese të këtilla aktualisht nuk ekzistojnë në Kosovë, andaj
edhe shitja e kolateralit të hipotekës nëpërmjet të agjencive të tilla për
momentin nuk mund të bëhet.
Nga kjo arsye, në mungesë të Biznesit për Shitjen e
Kolateralit Hipotekar, ekzekutimin e kolateralit të hipotekës me shitjen e
tij me qëllim të përmbushjes së kërkesës së kreditorit hipotekar e bëjnë
gjykatat, sipas rregullave të Parashikuara në Ligjin e Procedurës së
Ekzekutimit.
425
E DREJTA CIVILE
II. E DREJTA FAMILJARE
I. MARTESA DHE MARRDHËNJET JURIDIKE

NË MARTESË
Kuptimi dhe rëndësia shoqërore e familjes, fejesës dhe martesës
Martesa dhe marrëdhëniet familjare në Kosovë janë të rregulluara

me Ligjin për Familjen të Kosovës (LF), (“Gaz.Zyr. e Kosovës”,
2005/12) i cili ka filluar të zbatohet nga 16.02.2006. Me këtë ligj
rregullohen familja, fejesa, martesa, marrëdhëniet martesore,
marrëdhëniet ndërmjet prindërve dhe fëmijëve, mbrojtja e fëmijëve pa
kujdesin prindor, birësimi, kujdestaria, ushqimi, marrëdhëniet pasurore
në familje dhe procedurat e veçanta gjyqësore në kontestet nga
marrëdhëniet martesore dhe familjare.
Sipas ligjit në fuqi familja është bashkësia e jetës e prindërve dhe
fëmijëve të tyre si dhe personave tjerë në gjini. Nga kjo rrjedhë se ligji,
përpos prindërve dhe fëmijëve të tyre, nuk përcakton shprehimisht edhe
kush konsiderohet anëtar i familjes, që nënkupton se mund të jetë edhe
çdo person tjetër që është në gjini dhe jeton në atë bashkësi. Lloji i gjinisë
i anëtarëve të familjes me ligj nuk përcaktohet andaj edhe ata mund të
jenë nga cili do lloj i gjinisë.
AFËRSIA GJINORE
1. Llojet e gjinisë
Gjinia nënkupton lidhjen biologjike - shoqërore ndërmjet dy apo

më shumë personave e pranuar me ligj. Lidhjet gjinore mund të bazohen
në fakte të ndryshme. Varësisht nga fakti në të cilin bazohet dallojmë: 1.
Gjininë e gjakut, 2. Gjininë e krushqisë dhe 3. Gjininë civile.
426
E DREJTA CIVILE
Gjinia e gjakut është lidhja mes personave të cilët rrjedhin

njëri nga tjetri apo mes personave të cilët rrjedhin nga paraardhësi i
përbashkët. Kjo bazohet në lidhjen natyrore të gjakut mes personave.
Mund të jetë martesore dhe jashtëmartesore. Është me rëndësi me rastin e
lidhjes së martesës, në të drejtën trashëgimore, te përcaktimi i veprave të
caktuara penale, në procedurat gjyqësore etj.
Gjinia e krushqisë ose martesore përfaqëson lidhjen e

njërit bashkëshort me të afërmit e bashkëshortit tjetër. Sipas të drejtës
tonë, të afërmit e njërit bashkëshort nuk konsiderohen se janë në gjini me
të afërmit e bashkëshortit tjetër. Kjo gjini për bazë e ka martesën.
Marrëdhëniet jashtëmartesore nuk krijojnë lidhje gjinore të krushqisë.
Kjo gjini është me karakter të përhershëm, ashtu që vazhdon të ekzistoj
edhe pas pushimit të martesës. Edhe kjo është me rëndësi te lidhja e
martesës, në të drejtën penale dhe procedurat gjyqësore.
Gjinia civile është lidhje gjinore e cila themelohet në

mënyrë artificiale, sipas procedurës së përcaktuar me ligj, ndërmjet
adoptuesit dhe të afërmit të tij, në një anë dhe të adoptuarit dhe të
afërmeve të tij, në anën tjetër. Kjo gjini është me rëndësi të veçantë nga
se me këtë mundësohet që fëmijët pa prind dhe kujdes prindor bëhen me
prind të ri. Është me rëndësi te lidhja e martesës, në të drejtën në
trashëgimi, në procedura gjyqësore etj.
2. Llogaritja e gjinisë
Afërsia gjinore llogaritet sipas shkallës së gjinisë ndërmjet

personave të cilët janë në gjini. Gjinia e gjakut, për nga afërsia, është dy
llojesh: 1. në vijën e drejtpërdrejt apo vertikale dhe 2. të tërthortë apo
horizontale. Në gjini të gjakut në vijën vertikale janë të gjithë
paraardhësit dhe pasardhësit ndërsa në atë horizontale janë vëlla dhe
motra prej një ati dhe një nëne dhe pasardhësit e tyre, xhaxhai dhe halla
dhe pasardhësit e tyre, daja dhe tezja dhe pasardhësit e tyre.
FEJESA
Ligji i Familjes në fuqi për here të pare në Kosovë e rregullon
427
E DREJTA CIVILE
fejesën. Kësisoj sipas këtij ligji akti i fejesës konsiderohet premtim

reciprok i dy personave me gjini të kundërta për tu martuar ndërmjet veti
/neni 9). Nga fakti se është dhënë premtimi për martesë, është lidhur
fejesa, nuk mund të paraqitet padi në gjykatë dhe të kërkohet që ajo
martesë edhe të lidhet. Njëherësh nga kjo edhe është e pavlefshme
çfarëdo marrëveshje me të cilën do të parashihej çfarëdo shpërblimi nëse
nuk vjen deri te martesa ndërmjet të fejuarve.
1. E drejta dhe përgjegjësia për dëmshpërblim për heqje dorë nga fejesa
I fejuari i cili pa ndonjë arsye heq dorë nga fejesa ka detyrim të

paguaj gjithë dëmin e shkaktuar të fejuarit tjetër, prindërve të të fejuarit
apo personave tjerë të cilët kanë vepruar në emër të tyre. Ai është
përgjegjës për çdo shpenzim apo investim të bërë gjatë pritjes së
martesës, si dhe për fitimin e humbur eventual nga punësimi apo në
pasuri. Padia për dëmshpërblim mund të paraqitet brenda dy viteve nga
dita e heqjes dorë nga fejesa. Nëse për heqjen dorë nga fejesa është fajtor
i fejuari tjetër ai është njëherësh edhe përgjegjës për çdo lloj dëmi të
përcaktuar më sipër nga bashkëshorti i cili heq dorë nga fejesa.
2. Fati i dhuratave të këmbyera në rast të heqjes dorë nga fejesa
Zakonisht, në bazë të adeteve të vendit, bashkëshortët e

ardhshëm, me rastin e fejesës, shkëmbejnë dhurata ndërmjet veti. Në rast
se fejesa nuk përfundon me martesë secili nga të fejuarit ka të drejtë të
kërkoj nga tjetri kthimin e dhuratave të cilat ia ka dhuruar atij me rastin e
fejesës. Kërkesa e këtillë duhet mbështetur në rregullat për begatim të
pabazë nga Ligji i Marrëdhënieve të Detyrimeve.
E DREJTA MARTESORE
Sa i përket martesës, sipas ligjit në fuqi ajo definohet si bashkësi

mes dy personave të gjinive të ndryshme e rregulluar me ligj, e lidhur në
bazë të vullnetit të lirë me qëllim të jetës së përbashkët dhe krijimit të
familjes (neni 14). Nga vetë fakti se martesa si bashkësi e jetës është e
rregulluar me ligj nënkupton se ajo ka rëndësi të posaçme shoqërore, pasi
428
E DREJTA CIVILE
që edhe konsiderohet se martesa është bazë e familjes, ndërsa familja

bazë e shoqërisë. Nga kjo arsye edhe, sipas dispozitave të këtij ligji, rol i
veçantë i kushtohet mbrojtjes shoqërore dhe juridike të familjes dhe
anëtarëve të saj, veçmas nënës dhe fëmijës.
1. Kushtet për lidhjen dhe vlefshmërinë e martesës
Me LF janë të përcaktuara edhe marrdhëniet juridike martesore.

Në këtë mënyrë janë të përcaktuara edhe kushtet për ekzistimin e
martesës. Këto janë kushtet të cilat patjetër duhet plotësuar për
themelimin e martesës. Nga vetë kuptimi ligjor i martesës rrjedhë se për
të lidhur martesë është e domosdoshme që dy persona të gjinive të
ndryshme, para organit kompetent, në mënyrën e përcaktuar me ligj, të
japin pëlqimin për lidhjen e martesës, me qëllim të jetës së përbashkët
dhe krijimit të familjes. Sipas kësaj kushtet esenciale për themelimin e
martesës janë:
1. Martesa mund të lidhet vetëm ndërmjet dy personave të

gjinive të ndryshme (neni 14),
2. Të ekzistoj pajtimi i vullneteve të tyre për lidhjen e

martesës, i shprehur personalisht (neni 34),
3. Forma e caktuar me ligj për lidhjen e martesës, e kjo

është që martesa të lidhet para organit kompetent në mënyrë të përcaktuar
me ligj (neni 28 ).
Për të qenë e vlefshme një martesë, në momentin e lidhjes së saj
nuk duhet të ekzistoj ndonjë pengesë apo ndalesë martesore e paraparë
me ligj. Me LF janë të parapara njëpërnjë pengesat martesore ekzistimi i
të cilave martesën e bëjnë të pavlefshme.
2. Ndalesat dhe pengesat martesore

- Pengesat martesore – kuptimi dhe llojet
Pengesat martesore janë ato rrethana të parashikuara me ligj të

cilat pengojnë lidhjen e martesës së vlefshme.
Në bazë të kritereve të ndryshëm pengesat martesore mundë të
ndahen në disa lloje:
429
E DREJTA CIVILE
1. Varësisht nga fakti se kush ka të drejtë në paraqitjen e

padisë dhe rëndësisë shoqërore të pengesave martesore ato ndahen në
pengesa martesore të cilat kanë për pasoj nulitetin absolut dhe ato të cilat
kanë për pasojë nulitetin relativ të martesës. Pengesat martesore të cilat
kanë për pasojë nulitetin absolut të martesës janë: ekzistimi i martesës
tjetër të ndonjërit nga bashkëshortët (neni 19), sëmundja shpirtërore dhe
pamundësia për të gjykuar e ndonjërit nga bashkëshortët nga e cila arsye
edhe me vendim të gjykatës i është hequr zotësia e veprimit (neni 20) dhe
shkalla e caktuar e gjinisë ndërmjet bashkëshortëve (neni 21, 22 dhe 23).
Pengesat martesore të cilat kanë për pasoj nulitetin relativ të martesës
janë: mosekzistimi i vullnetit të lirë (neni 18) dhe mosha jomadhore (neni
16).
2. Varësisht nga fakti nëse mundet apo jo një pengesë
martesore të evitohet me lejimin paraprak ose të mëvonshëm të gjykatës,
apo nuk mund të evitohet në asnjë mënyrë, ato ndahen: në pengesa
martesore të evitueshme dhe në të paevitueshme. Pengesat martesore të
paevitueshme janë: ekzistimi i martesës tjetër të ndonjërit nga
bashkëshortët, sëmundja shpirtërore dhe paaftësia për të gjykuar dhe
gjinia e gjakut në vijën vertikale pavarësisht nga shkalla, ndërsa në ate
horizontale deri në shkallën e tretë të gjinisë. Pengesat martesore të
evitueshme janë: gjinia e krushqisë dhe mosha e mitur.
3. Varësisht nga fakti nëse janë apo jo në kohë të
kufizuara, pengesat martesore ndahen: në pengesa martesore të
përhershme dhe të përkohshme.
- Ndalesat martesore -
Ndalesat martesore janë rrethanat e caktuara me ligj ekzistimi i të

cilave e pengon lidhjen e martesës, mirëpo mosrespektimi i tyre nuk ka
për pasojë nulitetin e martesës. Martesa e lidhur në praninë e ndalesës
martesor mbetet në fuqi, por pasojnë sanksionet tjera. Ndalesë martesore
përfaqëson raporti i kujdestarisë mirëpo, “nga shkaqet e arsyeshme”, ligji
u lejon lidhjen e martesës personave në këto raporte. Në rastet e këtilla,
me lidhjen e martesës ndërmjet kujdestarit dhe të përkujdesurit
ndërprehet raporti i kujdestarisë (neni 24).
430
E DREJTA CIVILE
3. Vendi dhe procedura e lidhjes së martesës zyrtare
Për të qenë martesa e vlefshme ajo duhet të lidhet në formën e

paraparë ligjore. Ligji parasheh të ashtuquajturën formën solemne për
lidhjen e martesës. Fletëparaqitja për lidhjen e martesës, bashkë me
dokumentet tjera të nevojshme, i paraqitet ofiqarit. Me ligj nuk është
përcaktuar kompetenca tokësore e organit për lidhjen e martesës, ashtu që
bashkëshortët kanë të drejtë të pakufizuar të zgjedhjes së vendit ku do të
lidhin martesën (neni 25). Akti solemn i lidhjes së martesës mbahet në
lokal të caktuar, por sipas kërkesës së bashkëshortëve e për shkaqe të
arsyeshme mund të mbahet edhe në ndonjë vend tjetër (neni 27).
Pjesëmarrës në lidhjen e martesës janë: Bashkëshortët, dy
dëshmitar dhe ofiqari. Lidhja e martesës fillon me raportimin e ofiqarit
përkitazi me pranin e bashkëshortëve të ardhshëm dhe se, në bazë të
dokumentacionit dhe deklaratave të tyre dhe të dëshmitarëve, është
vërtetuar se nuk ekzistojnë pengesa dhe ndalesa për lidhjen e martesës.
Pas kësaj bashkëshortëve të ardhshëm ofiqari u lexon pjesët e ligjit
përkitazi me të drejtat dhe detyrimet e bashkëshortëve. Pas kësaj ai i pyet
nëse janë të pajtimit të lidhin martesë ndërmjet veti. Pas dhënies së
deklaratave identike se pajtohen të lidhin martesë, konstatohet se martesa
është lidhur. Ofiqari e regjistron faktin e lidhjes së martesës në regjistrin
amzë për të martuarit, në të cilën nënshkruajnë bashkëshortët,
dëshmitarët dhe ofiqari. Pas kësaj bashkëshortëve u lëshohet certifikata e
kurorëzimit e cila shërben si prove për lidhjen e martesës.
4. Kushtet për lidhjen e martesës religjioze dhe regjistrimi i saj
Bashkëshortët të cilët paraprakisht e kanë lidhur martesën zyrtare,

mund të lidhin martesë edhe sipas rregullave fetare. Nga kjo rrjedhë se
bashkëshortet të cilët paraqiten për lidhjen e martesës fetare duhet të
dëshmojnë se paraprakisht e kanë lidhur ate zyrtare (neni 36). Kjo
martesë lidhet para zyrtarit të bashkësisë fetare, i cili ka për detyrë që
dokumentin për lidhjen e martesës fetare, brenda 5 ditësh nga dita e
lidhjes së kësaj martese, t’ia dërgoj ofiqarit ku është lidhur martesa
zyrtare. Në bazë të këtij dokumenti, brenda pesë ditësh nga dita e
pranimit të këtij dokumenti, ofiqari e regjistron martesën religjioze në
librin amzë për të kurorëzuarit dhe e lëshon certifikatën e martesës fetare.
431
E DREJTA CIVILE
5. Kushtet për lidhjen e martesës së shtetasve të huaj dhe shtetasve tanë

në botën e jashtme
Kosovarët mund të lidhin martesë në botën e jashtme sipas ligjit të

shtetit ku ndodhen. Kjo martesë e lidhur në botën e jashtme është e
vlefshme nëse janë plotësuar kushtet ligjore sipas ligjit të shtetit ku lidhet
martesa dhe kushtet materiale ligjore për lidhjen e martesës sipas LF. Sa i
përket formës, për të qenë ajo martesë e vlefshme, me rastin e lidhjes së
martesës duhet patjetër plotësuar forma sipas ligjit të vendit ku lidhet
martesa.
Sipas ligjit në fuqi edhe shtetasit e huaj mund të lidhin martesë në
Kosovë sipas dispozitave të këtij ligji. Me rastin e paraqitjes së kërkesës
për lidhjen e martesës, përpos dokumenteve nga neni 25 i LF, duhet të
paraqet edhe certifikatën nga shteti i tij me të cilën dëshmon se ka të
drejtë të lidh martesë sipas ligjit të vendit të tij (neni 17).
6. Shuarja e martesës -Mënyrat e shuarjes
Sipas ligjit, gjykata kompetente në kontestet martesore duhet të

kujdeset dhe angazhohet sa është e mundur që martesa të ruhet, e nëse
kjo nuk është e mundur, atëherë që shuarja e martesës të krijoj sa më pak
shqetësime për bashkëshortët dhe fëmijët e tyre, të promovohen
marrëdhënie sa më të mira mes fëmijëve dhe prindit të cilit nuk i janë
besuar ata, procedura të përfundoj me sa më pak shpenzime dhe të
shmanget çdo rrezik për dhunë ndaj bashkëshortëve dhe fëmijëve.
Deri sa martesa konsiderohet bashkësi e jetës mes dy personave të
gjinive të ndryshme, me rastin e vdekjes së njërit nga bashkëshortët,
përkatësisht me shpalljen e bashkëshortit të zhdukur për të vdekur
martesa do të shuhet. Në rast të vdekjes martesa shuhet nga momenti i
vdekjes, ndërsa në rast të shpalljes së personit të zhdukur për të vdekur,
martesa shuhet nga data e konstatuar si datë e vdekjes në aktvendimin me
të cilin është shpallur për të vdekur. Në rastet kur kjo nuk ka mund të
vërtetohet dhe nuk është konstatuar, data e plotfuqishmërisë së
aktvendimit me të cilin është shpallur për të vdekur merret si datë e
vdekjes.
Deri sa ligji parasheh lidhjen e martesës, me këtë ligj është
paraparë edhe mundësia e zgjidhjes së martesës. Kësisoj, sipas ligjit në
fuqi martesa mund të zgjidhet në dy mënyra: 1. me anulim dhe 2. me
shkurorëzim.
432
E DREJTA CIVILE
Martesat e pavlefshme, kuptimi dhe llojet
Të pavlefshme janë martesat me rastin e lidhjes së të cilave nuk

janë plotësuar kushtet për ekzistimin, përkatësisht për plotfuqishmërinë e
tyre, gjë që edhe sipas LF kjo është arsye për zgjidhjen e martesës me
anulimin e saj. Sipas ligjit dallojmë dy lloje të martesave të pavlefshme:
martesat absolutisht nule dhe ato relativisht nule.
7. Martesat absolutisht nule, shkaqet e nulitetit
Sipas LF shkaqet e nulitetit absolut të martesës janë:
a. Nëse me rastin e lidhjes së martesës, në mënyrë

kumulative, nuk janë plotësuar kushtet esenciale për vlefshmërinë e
martesës, e ato janë që dy persona të gjinive të ndryshme, në formën e
paraparë ligjore, të kenë shprehur vullnetin e lirë për lidhjen e martesës
(neni 64/1 lidhur me nenin14).
b. Nëse martesa është lidhur gjatë kohës së ekzistimit të

martesës së mëparshme të ndonjërit nga bashkëshortët, pasi që askush
nuk mund të lidhë martesë deri sa nuk pushon ose nuk zgjidhet martesa e
lidhur më para (neni 62).
Në rast se në një procedurë të filluar për anulimin e
martesës për këtë arsye ligjore bashkëshortët theksojnë se martesa e
mëparshme është e pavlefshme, atëherë gjykata do t’i udhëzoj ata të
iniciojnë procedurën kontestimore për anulimin e martesës së
mëparshme, me të cilin rast edhe do ta ndërpresë procedurën e cila
rrjedhë, deri sa mos të vendoset me aktgjykim të plotfuqishëm ajo
procedurë.
c. Nëse ka lidhur martesë personi i cili për shkak të

sëmundjes shpirtërore ose nga arsyet tjera nuk është i aftë për të gjykuar
(neni 64/1 pika 1).
Paaftësia për të gjykuar mund të jetë e përhershme dhe e

përkohshme. Për anulimin e martesës nga kjo arsye ligjore me rëndësi
është gjendja e përhershme shpirtërore e jo ajo momentale, ashtu që e
pavlefshme është edhe martesa e lidhur gjatë kohës “lucida intervala” në
433
E DREJTA CIVILE
të cilën kohë bashkëshorti ka qenë plotësisht i aftë për të gjykuar.
ç. Nëse kanë lidhur martesë ndërmjet veti personat në gjini

të gjakut, sipas adoptimit ose sipas krushqisë ndërmjet të cilëve ligji e
ndalon martesën (neni 64/2).
d. Nëse martesa nuk është lidhur me qëllim të jetës së

përbashkët, por me lidhjen e saj mëshehin ndonjë punë tjetër juridike ose
dëshirojnë realizimin e ndonjë qëllimi tjetër. Nëse vetëm njëri
bashkëshort ka lidhur martesën për qëllime tjera, martesa nuk do të
anulohet sipas kësaj baze ligjore. Mosekzistimi i qëllimit të jetës së
përbashkët duhet të ekzistojë si në momentin e lidhjes së martesës ashtu
edhe gjatë ekzistimit të asaj martese (neni 66).
8. Martesat relativisht nule, shkaqet e nulitetit
Sipas LF shkaqet e nulitetit relativ të martesës janë:
a. Nëse njëri nga bashkëshortët ka pranuar të lidhë martesë

nga frika e shkaktuar me dhunë ose me kanosje serioze (neni 63). Frika e
shkaktuar në këtë mënyrë nënkupton se nuk ka ekzistuar vullneti i lirë i
bashkëshortëve të ardhshëm, por pëlqimi është dhënë me detyrim ose në
lajthim (neni 18). Frika duhet të jetë e intensitetit të madh dhe të ketë
zgjatur më shumë kohë. Nuk është me rëndësi kush e ka përdorur dhunën
ose kanosjen serioze, pasi që nuk është patjetër që ajo të rrjedhë nga
bashkëshorti tjetër, e as që ajo t’i është drejtuar bashkëshortit të dëmtuar
ose të afërmve të tij (saj).
b. Nëse martesë ka lidhur personi para moshës madhore

pasi t’i ketë mbushur 16 vjet, pa lejen e gjykatës për lidhjen e martesës
para moshës madhore (neni 16). Në rastet e këtilla nëse leja e gjykatës
për lidhjen e martesës para moshës madhore sigurohet në ndërkohë
martesa nuk do të anulohet, ose nëse gjatë zhvillimit të procedurës
bashkëshorti i mitur e arrijnë moshën madhore.
c. Nëse martesa është lidhur në lajthim përkitazi me

personalitetin e bashkëshortit (neni 65/1), nga se martesa nuk
mund të lidhet nëse nuk ekziston pëlqimi i lirëi
bashkëshortëve për lidhjen e
434
E DREJTA CIVILE
martesës, por pëlqimi është dhënë duke qenë në lajthim.

Lajthimi është pasqyrimi i gabuar mbi realitetin objektiv, ashtu
që në rastin e lajthimit ekziston disharmonia ndërmjet vullnetit të vërtet
dhe veprimit juridik, nga se po të ishin të njohura ato fakte reale nuk do
të vinte deri te ai veprim juridik.
Sipas ligjit ekzistojnë dy lloje të lajthimit përkitazi me
personalitetin: Lajthimi përkitazi me personalitetin fizik dhe përkitazi me
personalitetin civil. Lajthimi përkitazi me personalitetin fizik ekziston
nëse ka menduar se po lidhë martesë me një person e martesën e ka
lidhur me personin tjetër. Lajthimi përkitazi me personalitetin civil
nënkupton prezantimin e rrejshëm, duke mëshehur identitetin e vërtet
përkitazi me veçoritë esenciale që ka.
ç. Nëse ka lidhur martesë personi i cili për shkak të

sëmundjes shpirtërore ose nga ndonjë arsye tjetër nuk ka qenë i aftë të
gjykoj në momentin e lidhjes së martesës, mirëpo gjatë martesës paaftësia
për të gjykuar ka pushuar. Personi i këtillë në këtë kohë më vonë, kur
është i aftë për të gjykuar do të jep pëlqimin për lidhjen e martesës, gjë që
edhe përfaqëson vullnetin e lirë të tij.
9. E drejta në padi për anulimin e martesës absolutisht dhe relativisht

nule
Për anulimin e martesave absolutisht nule kanë të drejtë të

paraqesin padi bashkëshortët, të gjithë personat tjerë që kanë interes
juridik të drejtpërdrejtë për këtë dhe prokurori publik. E drejta për
paraqitjen e padisë për anulimin e martesës absolutisht nule nuk
vjetërsohet. Vetëm në rast se martesë ka lidhur personi me sëmundje
shpirtërore, apo për shkaqe tjera ka qenë i paaftë për të gjykuar, pas
kalimit të kësaj gjendje, të drejtën në padi e ka vetëm ai, brenda një viti
nga dita e kalimit të kësaj gjendje (neni 67). Nëse padia nuk paraqitet
brenda afatit të mësipërm kjo e drejtë vjetërsohet dhe martesa mbetet në
fuqi.
10. Pasojat e anulimit të martesës
Pasojat e nulitetit të martesës paraqiten nga dita e anulimit të saj, e
435
E DREJTA CIVILE
jo edhe për kohën para anulimit të plotfuqishëm. Martesa konsiderohet e

anuluar nga dita e plotfuqishmërisë së aktgjykimit me të cilin është
anuluar ajo. Pasojat janë të njëjta si për atë absolutisht ashtu edhe për atë
relativisht nule.
Pasojat e nulitetit të martesës kanë të bëjnë me: 1. Mbiemrin e
bashkëshortëve pas anulimit të martesës, 2. Pozitën juridike të fëmijëve
dhe ushqimin i tyre, 3. Marrëdhëniet pasurore të bashkëshortëve, dhe 4.
Trashëgiminë.
1. Në kuptim të nenit 96 të LF, bashkëshorti i cili me rastin

e lidhjes së martesë ka ndërruar mbiemrin, pas anulimit të saj, në bazë të
një deklarate të paraqitur ofiqarit brenda 6 muajve nga anulimi i
martesës, mund të marr mbiemrin që e ka mbajtur më para.
2. Fëmijët e lindur gjatë martesës së anuluar janë fëmijë

martesor. Çështja e besimit në ruajtje, kujdes dhe edukim njërit nga
prindërit si dhe ushqimit të tyre vendoset në të njëjtën mënyrë si në rastin
e shkurorëzimit të martesës (neni 140).
3. Përkitazi me marrëdhëniet pasurore të bashkëshortëve

vendoset në të njëjtën mënyrë si në rastin e shkurorëzimit të martesës,
ashtu që mirëbesimi përkatësisht keqbesimi i bashkëshortit me rastin e
lidhjes së martesës së anuluar nuk është me rëndësi në zgjidhjen e
marrëdhënieve pasurore ndërmjet tyre (neni 89).
4. Pas anulimit të martesës pushon e drejta e ndërsjellë në

trashëgimi, si në bazë të ligjit ashtu edhe në bazë të testamentit të
përpiluar para anulimit të martesës (neni 98).
11. Shkaqet e shkurorëzimit
Shkurorëzimi nënkupton zgjidhjen e martesës së plotfuqishme

gjatë jetës së bashkëshortëve, në procedurë gjyqësore, për shkaqe të
parashikuara me ligj. Martesa mund të zgjidhet me shkurorëzim vetëm në
bazë të vendimit të gjykatës. Shkaqet e shkurorëzimit janë rrethanat e
parashikuara me ligj për shkak të të cilave mund të zgjidhet martesa me
shkurorëzim (neni 69).
Shkaqet nga të cilat bashkëshorti mund të kërkoj
shkurorëzimin sipas ligjit janë:
436
E DREJTA CIVILE
1. Nëse marrëdhëniet bashkëshortore janë çrregulluar në

mënyrë serioze dhe të vazhdueshme,
2. Kur për shkaqe tjera nuk mund të arrihet qëllimi i
martesës.
Ligji përcakton shprehimisht disa nga shkaqet për shkurorëzim.

Shumica e këtyre shkaqeve të parashikuara me ligj janë edhe arsye për
çrregullimin serioz dhe të vazhdueshëm të mardhënieve mes
bashkëshortëve. Përpos tyre si shkak për shkurorëzim ligji parasheh edhe
sëmundjen shpirtërore të pashërueshme, paaftësinë e vazhdueshme për të
vepruar, ndërprerjen e paarsyeshme të jetës faktike më tepër se 1 vit dhe
shkurorëzimin me marrëveshje të dyanshme.
Çrregullimin e marrëdhënieve bashkëshortore mund të shkaktojnë
rrethanat e ndryshme, të cilat jetën e përbashkët e bëjnë të pamundur, në
të cilin rast shkurorëzimi është zgjidhja më e mirë për të dal nga ajo
situatë e krijuar.
Qëllimi i martesës nuk mund të arrihet nëse nuk ekziston
bashkësia e jetës e harmonizuar mes bashkëshortëve, si për shkak të
mosparaqitjes së bashkëshortit për një kohë të gjatë, sëmundja psikike
apo të ngjashme.
Procedura për shkurorëzim iniciohet me padi ose me propozim të
përbashkët të bashkëshortëve për shkurorëzim me marrëveshje. Padia
paraqitet në rastet kur nuk ekziston pajtimi mes bashkëshortëve për
shkurorëzim. Në rast se bashkëshortët pajtohen të shkurorëzohen
paraqitet propozimi i përbashkët për shkurorëzim me marrëveshje. Nëse
është paraqitur padia për shkurorëzim e bashkëshorti i paditur nuk e
konteston kërkesën për shkurorëzim, padia e paraqitur konsiderohet
propozim i bashkëshortëve për shkurorëzim me marrëveshje (neni 68/4).
Nëse bashkëshortët kanë fëmijë të përbashkët të mitur, bashkë me
propozimin për shkurorëzim me marrëveshje duhet të paraqesin
marrëveshjen me shkrim përkitazi me ruajtjen, edukimin dhe ushqimin e
fëmijëve dhe mënyrën e mbajtjes së kontakteve personale me ta (neni
70/2). Shkurorëzimi në bazë të marrëveshjes nuk është shkak por mënyrë
e shkurorëzimit, andaj edhe sipas ligjit shkurorëzimi me marrëveshje nuk
përfaqëson lirinë e plotë të bashkëshortëve për shkurorëzim, pa kurrfarë
kufizimi. Kësisoj, pavarësisht nga marrëveshja për shkurorëzim e
bashkëshortëve, gjykata mund ta refuzoj kërkesën për shkurorëzim nëse
kjo është në interes të fëmijëve të tyre të mitur.
437
E DREJTA CIVILE
12. E drejta në padi për shkurorëzim dhe propozim

të përbashkët për shkurorëzim me marrëveshje
Me LF janë paraparë rregulla të veçanta për shqyrtimin e

kontesteve martesore dhe kontesteve tjera familjare. Në mungesë të
rregullave të veçanta sipas këtij ligji, zbatohen dispozitat e Ligjit të
Procedurës Kontestimore (LPK).
Për shqyrtimin e kontesteve për shkurorëzim kompetenca lëndore
i përket gjykatave të qarkut (neni 29 pika 2 i Ligjit të Gjykatave të
Rregullta). Sa i përket kompetencës tokësore ajo është e rregulluar me
LPK. Kësisoj, në kontestet për shkurorëzim, përpos gjykatës së
kompetencës së përgjithshme (neni 38 i LPK), kompetente është edhe
gjykata në territorin e së cilës bashkëshortët kanë pasur vendbanimin e
fundit të përbashkët. Nëse bashkëshortët, përkatësisht i padituri, nuk kanë
pasur vendbanimin, përkatësisht vendqëndrimin në Kosovë, e për të
gjykuar kompetente është gjykata Kosovare, kompetente është gjykata
sipas vendbanimit, përkatësisht vendqëndrimit të paditësit. Nëse edhe ky
nuk e ka vendbanimin, përkatësisht vendqëndrimin në Kosovë, Gjykata
Supreme e Kosovës cakton cila gjykatë territorialishtë do të jetë
kompetente (neni 65 i LPK). Në kontestet martesore procedurën e
zhvillon dhe vendos në shkallë të parë trupi gjykues i përbërë nga një
gjyqtar profesionist dhe dy gjyqtar porotë, ndërsa në shkallë të dytë trupi
gjykues në përbërje prej tre gjyqtarëve profesionist (neni 73).
13. Procedura e shkurorëzimit
Procedura gjyqësore për shkurorëzim mund të iniciohet me padi

ose me propozim të përbashkët të bashkëshortëve për shkurorëzim me
marrëveshje. E drejta për të paraqitur padi për shkurorëzim, përkatësisht
propozimi i përbashkët është e drejtë personale e bashkëshortëve, ashtu
që edhe kjo e drejtë u takon vetëm atyre. Kjo e drejtë nuk mund të bartet
në personin tjetër e as të trashëgohet. Mirëpo, nëse procedura për
shkurorëzim është iniciuar, trashëgimtarët e paditësit mund të vazhdojnë
procedurën e filluar, me të cilin rast gjykata do të vendos nëse ka qenë e
bazuar kërkesa për shkurorëzim ose jo (68/3). Nëse gjatë procedurës vdes
i padituri, gjykata do ta pezullojë procedurën, pasi që trashëgimtarët e të
paditurit nuk kanë të drejtë ta vazhdojnë procedurën.
438
E DREJTA CIVILE
Për bashkëshortin e sëmur shpirtnisht, përkatësisht për personin e

paaftë për të gjykuar, të drejtën në padi për shkurorëzim e ka kujdestari i
tij me lejen paraprake të organit të kujdestarisë (neni 74).
Gjatë shtatëzanisë së gruas dhe deri sa fëmija i përbashkët nuk ka
mbushur një vit, bashkëshortët nuk kanë të drejtë të paraqesin padi për
shkurorëzim, e kanë të drejtë të kërkojnë shkurorëzimin vetëm me
marrëveshje (neni 70).
Nëse të dy bashkëshortët paraqesin padi për shkurorëzim, bëhet
bashkimi i procedurës, zhvillohet një procedurë unike dhe vendoset me
një aktgjykim të përbashkët.
Procedura në kontestet martesore përbëhet nga dy faza:
1. Procedura e pajtimit të bashkëshortëve dhe 2. Procedura e shqyrtimit.
1. Pajtimi i bashkëshortëve
Në kontestet për shkurorëzim më para zhvillohet procedura e

pajtimit, të cilën e zhvillon gjykata ose organi i kujdestarisë, varësisht
nëse bashkëshortët kanë fëmijë të përbashkët të mitur apo jo. Procedura
e pajtimit nuk do të zhvillohet: a. Kur njëri nga bashkëshortët është i
paaftë për të gjykuar, b. Kur njëri ose të dy bashkëshortët jetojnë në
botën e jashtme dhe c. Kur është i panjohur vendqëndrimi i njërit prej
bashkëshortëve (neni 76).
Palës së paditur padia për shkurorëzim i dorëzohet pas
përfundimit të procedurës së pajtimit, nëse pajtimi nuk ka pasur sukses.
Procedurën e pajtimit e zhvillon organi i kujdestarisë në rastet kur
bashkëshortët kanë fëmijë të mitur të përbashkët, e nëse nuk kanë,
procedurën e pajtimit e zhvillon gjykata të cilës i është paraqitur padia
për shkurorëzim, nëse kryetari i trupit gjykues nuk vlerëson se është e
nevojshme që procedura e pajtimit t’i besohet organit të kujdestarisë
(neni 80). Nëse është paraqitur padia për shkurorëzim, për zhvillimin e
procedurës së pajtimit kompetent janë organi i kujdestarisë në territorin e
të cilit ndodhet vendbanimi ose vendqëndrimi i të paditurit dhe organi i
kujdestarisë në territorin e të cilit bashkëshortët kanë pasur vendbanimin
e fundit të përbashkët. Kur procedura është filluar me propozimin për
shkurorëzim me marrëveshje, kompetent për procedurën e pajtimit janë
439
E DREJTA CIVILE
organi i kujdestarisë në territorin e të cilit e ka vendbanimin ose

vendqëndrimin njëri nga bashkëshortët si dhe organi i kujdestarisë në
territorin e të cilit bashkëshortët e kanë pasur vendbanimin e fundit të
përbashkët.
Kur procedurën e pajtimit e zhvillon organi i kujdestarisë, ai ka
detyrim që sa më para e më së voni brenda tre muajve, nëse
bashkëshortët nuk propozojnë që procedura e pajtimit të vazhdohet edhe
pas kalimit të këtij afati, t’ia përcjell gjykatës raportin me shkrim me të
cilin e njofton gjykatën nëse ka pasur sukses pajtimi apo jo. Nëse pajtimi
nuk ka pasur sukses, me të njëjtin raport do ta jep mendimin se cilit prind
duhet besuar fëmijët e mitur në ruajtje, kujdes dhe edukim në rast
shkurorëzimi të bashkëshortëve.
Atëherë kur procedura për shkurorëzim është iniciuar me padi, në
rastet kur procedurën e pajtimit të bashkëshortëve e zhvillon gjykata, ajo
cakton seancë të veçantë gjyqësore për tentim pajtimi të bashkëshortëve,
e cila mbahet para kryetarit të kolegjit. Në këtë seancë ftohen vetëm të dy
bashkëshortët që personalisht të jenë të pranishëm. Po që se
bashkëshortët kanë të autorizuar, të autorizuarit nuk ftohen në këtë seancë
e as që mund të jenë të pranishëm. Nëse në seancën e parë pajtimi nuk ka
sukses, gjykata mund të caktojë dhe të mbajë edhe një ose më tepër
seanca tjera për pajtimin e bashkëshortëve, deri sa nuk bindet se deri te
pajtimi nuk mund të vjen. Nëse në seancën për tentim pajtimi mungojnë
njëri ose të dy bashkëshortët të cilët kanë qenë të ftuar në rregull,
varësisht nga të gjitha rrethanat, gjykata do të vlerësojë nëse duhet të
caktohet seanca e re për pajtim apo të konstaton se pajtimi nuk ka pasur
sukses.
Në rastet kur procedura është iniciuar më propozimin e përbashkët
të bashkëshortëve për shkurorëzim me marrveshje, e në seancën për
pajtim mungojnë njëri ose të dy bashkëshortët, do të konsiderohet se
është tërhequr propozimi (neni 79/2).
2.Procedura e shqyrtimit
Nëse procedura për shkurorëzim është iniciuar me propozim të

përbashkët, gjykata nuk heton dhe shqyrton arsyet e paraqitura në
propozim, përpos nëse konstaton se ajo martesë duhet të ruhet për shkak
të interesave fundamentale të fëmijëve të përbashkët të tyre. Pavarësisht
nga fakti që bashkëshortët kanë paraqitur propozimin për ruajtjen,
440
E DREJTA CIVILE
kujdesin dhe mbajtjen e fëmijëve të mitur, gjykata mund të vendos të

hetoj faktet dhe të administroj prova, nëse bindet se propozimi nuk është
në interes të fëmijëve.
Gjatë gjithë procedurës në kontestet martesore gjykata, sipas
detyrës zyrtare (ex offitio), me aktvendim mund të caktoj masat e
përkohshme përkitazi me mbrojtjen, vendosjen dhe ushqimin e fëmijëve
të përbashkët të mitur (neni 327), ndërsa përkitazi me dhënien e ushqimit
bashkëshortit dhe vendosjen e tij, vetëm sipas propozimit të tij (neni 71).
Ankesa kundër këtyre aktvendimeve nuk e ndal ekzekutimin.
14. Veçoritë e procedurës në kontestet martesore janë:
Në seancat gjyqësore përjashtohet publiku.
Parimi i disponimit të palëve nuk vjen në shprehje, nga se gjatë

kësaj procedurë gjykata mund të vendos të vërteton edhe ato fakte në të
cilat bazohet kërkesa, edhe nëse ato nuk janë kontestuese mes palëve.
Në kontestet martesore nuk mund të merret aktgjykimi për shkak
të mungesës e as aktgjykimi në bazë të pranimit (neni 85/2).
Nëse procedura është iniciuar me propozimin e përbashkët për
shkurorëzim me marrveshje, nuk hetohen faktet në të cilat mbështetet
propozimi për shkurorëzim, mirëpo gjykata mund të vendos të bëhet kjo,
duke administruar prova sikur te padia par shkurorëzim, nëse vlerëson se
interesat e arsyeshme të fëmijëve të mitur kërkojnë që të ruhet martesa.
Në dallim nga kontestet tjera kur paditësi, pa pëlqimin e të
paditurit, mundë të tërheq padinë deri sa ajo nuk i është dorëzuar të
paditurit, në kontestet martesore padia mund të tërhiqet deri në
përfundimin e shqyrtimit kryesor, e me pëlqimin e tij deri në
plotfuqishmërinë e aktgjykimit. Propozimi i përbashkët për shkurorëzim
me marrveshje mund të tërhiqet deri sa aktgjykimi për shkurorëzim të
marrë formën e prerë. Propozimi konsiderohet se është tërhequr edhe
nëse vetëm njëri bashkëshort heq dorë nga propozimi (neni 86).
Aktgjykimi me të cilin është zgjidhur martesa me shkurorëzim
sipas propozimit të përbashkët për shkurorëzim me marrveshje, në pjesën
përkitazi me shkurorëzimin mund të kundërshtohet me ankesë vetëm për
shkak të shkeljeve esenciale të dispozitave procedurale apo për shkak se
propozimi është dhënë në lajthim ose nën ndikimin e shtrëngimit ose
mashtrimit (neni 87).
441
E DREJTA CIVILE
Kundër aktgjykimit me të cilin është zgjidhur martesa me

shkurorëzim apo anulim nuk mund të paraqiten mjetet e jashtëzakonshme
juridike (neni 88).
15. Pasojat e shkurorëzimit
Pas shkurorëzimit paraqiten pasoja të shumta të cilat kanë të

bëjnë: a. me bashkëshortët dhe b. mes bashkëshortëve dhe fëmijëve të
tyre të përbashkët.
a. Pasojat të cilat kanë të bëjnë me bashkëshortët i

përkasin: mbiemrit; trashëgimisë; dhuratave; pasurisë së përbashkët;
ushqimit të bashkëshortit dhe kompensimit të dëmit.
Mbiemri. Bashkëshorti i cili me rastin e lidhjes së martesës
e ka ndërruar mbiemrin, duke e marr mbiemrin e bashkëshortit tjetër ose
duke ia shtuar mbiemrit të vetë edhe mbiemrin bashkëshortit, pas
zgjidhjes së martesës mund të marrë mbiemrin që e ka mbajtur para
lidhjes së martesës.
Kjo bëhet me një deklaratë të cilën duhet paraqitur ofiqarisë brenda 6
muajsh pas zgjidhjes së martesës. Deklarata duhet paraqitur ofiqarisë ku
është lidhur martesa ose ofiqarisë ku e ka vendqëndrimin paraqitësi i
deklaratës.
Trashëgimia. E drejta në trashëgimi mes bashkëshortëve

pushon me shkurorëzim. E drejta në trashëgimi pushon edhe nëse
bashkëshorti gjatë jetës ka paraqitur padinë për shkurorëzim, gjatë
zhvillimit të procedurës vdes, e pas përfundimit të procedurës të vazhduar
nga trashëgimtarët e tij vërtetohet se padia për shkurorëzim ka qenë e
bazuar. Bashkëshorti nuk ka të drejtë të trashëgojë as në bazë të
testamentit në rast të vdekjes së testamentlënsit, nëse testamenti është
lënë para shkurorëzimit.
Dhuratat. Përkitazi me dhuratat e ndërsjella mes

bashkëshortëve dhe të tjerëve ndaj tyre, LF në fuqi nuk përmban
dispozita me të cilat do të rregullohej kjo qështje. Andaj edhe kjo duhet
zgjidhur në bazë të Ligjit të Marrëdhënieve të Detyrimeve.
Pasuria e përbashkët. Kjo është pasuria të cilën
442
E DREJTA CIVILE
bashkëshortët e kanë fituar me punë gjatë martesës. Ndarjen e kësaj

pasurie bashkëshortët mund ta bëjnë me marrveshje, e nëse nuk arrihet
marrëveshja, ndarja do të bëhet nëpërmjet të gjykatës në procedurën e
veçantë kontestimore. Përkitazi me ndarjen e pasurisë së përbashkët nuk
shqyrtohet dhe nuk mund të vendoset në kontestin martesor.
Ushqimi. Përkitazi me ushqimin e bashkëshortëve gjatë

dhe pas martesës do të bëhet fjalë në pjesën DETYRIMI LIGJOR PËR
USHQIM.
Kompensimi i dëmit. Me rastin e shkurorëzimit mund të

dëmtohet njëri ose bashkëshorti tjetër. Edhe kjo çështje nuk është
rregulluar më LF, andaj edhe kompensimi i dëmit eventual material apo
jomaterial do të shqyrtohet sipas LMD.
b. Pasojat e shkurorëzimit në fëmijët e përbashkët kanë të

bëjë me ruajtjen, edukimin dhe mbajtjen e fëmijëve të mitur dhe atyre të
rritur ndaj të cilëve është vazhduar e drejta prindore.
Në rastet e shkurorëzimit të martesave me fëmijë të mitur gjykata

vendos se cilit nga prindërit do t’i besohen ata në ruajtje dhe edukim. Për
këtë bashkëshortët mund të merren vesh. Mirëpo, pavarësisht nga kjo,
gjykata sipas detyrës zyrtare e vlerëson atë nëse është në interes të
fëmijëve apo jo. Nëse nuk ka marrveshje mes prindërve përkitazi me
besimin e fëmijëve të mitur, ose marrëveshja e tyre nuk është në interes
të fëmijëve, me aktgjykimin e shkurorëzimit vendoset edhe për ruajtjen,
edukimin dhe mbajtjen e fëmijëve të mitur. Gjykata para se të vendos për
këtë merr mendimin dhe propozimin nga organi i kujdestarisë dhe heton
të gjitha rrethanat me rëndësi për vendosje, si që janë: mosha e fëmijëve,
lidhja emocionale e tyre me prindërit, kushtet e jetesës (materiale, të
banimit etj), gjendja shëndetësore e fëmijëve dhe prindërve, e nëse fëmija
ka mbushur 10 vjet edhe mendimi i tij. Pasi të hetohen të gjitha rrethanat
mund të vendoset: të gjithë fëmijët t’i besohen njërit prind, disa fëmijë t’i
besohen njërit e disa tjetrit prind ose fëmijët t’i besohen ndonjë personi të
tretë a ndonjë organizate të specializuar.
Kur bashkëshortët kanë fëmijë të përbashkët të mitur, mund të
shkurorëzohen me marrveshje vetëm nëse janë marrë vesh edhe për
ruajtjen, edukimin dhe ushqimin dhe mbajtjen e kontakteve personale me
ta.
443
E DREJTA CIVILE
Prindi të cilit i janë besuar fëmijët e ushtron të drejtën prindore

efektivisht. Prindi të cilit nuk i janë besuar fëmijët ka të drejtë të mbaj
kontakte personale me ta në mënyrë si merren vesh ose si e cakton
gjykata.
MARRDHËNIET PASURORE TË BASHKËSHORTËVE
Varësisht nga përkatësia e pasurisë, bashkëshortët mund të kenë:
1. Pasurinë e veçantë dhe

2. Pasurinë e përbashkët (neni 45),
1. Pasuria e veçantë e bashkëshortit, e drejta e qeverisjes dhe e

disponimit me atë
Pasuri e veçantë e njërit bashkëshort është ajo pasuri të cilën ai e

ka pasur para lidhjes së martesës, të cilën ai e ka fituar gjatë martesës, por
jo me punë, po me trashëgim, dhurim ose me forma tjera të fitimit pa
barrë si dhe pasuria që i takon atij me ndarjen e pasurisë së përbashkët të
bashkëshortëve. Edhe pasuria e fituar në lojën në fat paraqet pasuri të
veçantë të njërit bashkëshort, nëse ai e ka deponuar në këtë lojë pasurinë
e vetë të veçantë.
Përpos rasteve të mësipërme të fitimit të pasurisë së veçantë, të
cilat janë edhe rastet më të shpeshta, në pasurinë e veçantë bëjnë pjesë
edhe të gjitha të drejtat sendore dhe ato detyrimore të fituara nga pasuria
e veçantë, si frutat, qiraja, kamata nga kursimet, etj. Pasuri të veçantë të
bashkëshortit përfaqësojnë edhe sendet që shërbejnë për përdorimin e tij
personal si sendet e veshmbathjes, stolitë, etj, me kusht që vlera e tyre
nuk është joproporcionale në krahasim me vlerën e përgjithshme të
pasurisë së përbashkët. Së fundi pasuri të veçantë përfaqëson edhe
pasuria të cilën e ka fituar njëri bashkëshort gjatë martesës por gjatë
kohës kur bashkëshortët kanë jetuar ndaras, nuk ka ekzistuar jeta faktike
e përbashkët mes tyre. Bashkëshorti në mënyrë të pavarur administron
dhe disponon me pasurinë e tij të veçantë, e mund të administrojë dhe
disponojë me te edhe përkundër dëshirës së bashkëshortit tjetër (neni 46).
444
E DREJTA CIVILE
2. Pasuria e përbashkët e bashkëshortëve,

mënyra e disponimit, qeverisjes dhe ndarja
Pasuri e përbashkët e bashkëshortëve është ajo pasuri të cilën ata e

kanë fituar me punë të përbashkët gjatë martesës si dhe të hyrat nga ajo
pasuri (neni 47). Për të qenë pasuri e përbashkët e bashkëshortëve duhet
plotësuar dy kushte: a. Të është fituar gjatë martesës, b. Të është fituar
me punë.
Pasuria e fituar gjatë martesë është pasuria e fituar nga momenti i
lidhjes së martesës deri në momentin e ndërprerjes së saj (nëse është e
vlefshme ndërprehet me vdekjen e njërit bashkëshort ose me
shkurorëzim, nëse është e pavlefshme me anulim).
Fakti se ekziston martesa nuk do të thotë se ekziston edhe
bashkësia faktike e jetës mes bashkëshortëve. Nëse për një kohë gjatë
martesës bashkëshortët nuk jetojnë në bashkësi faktike të jetës, por
jetojnë ndaras dhe të pavarur njëri nga tjetri, pasuria e fituar me punë e
njërit bashkëshort do të përfaqësonte pasuri të veçantë të tij, nëse në
fitimin e saj në asnjë mënyrë nuk ka kontribuar bashkëshorti tjetër.
Përndryshe edhe ne rastet kur bashkësia faktike e jetës për një
kohë mes bashkëshortëve nuk ekziston, (për shkak të punës, aftësimit
professional, etj), ashtu që edhe pse ata jetojnë ndaras, bashkëshorti tjetër
kujdeset në mënyra të ndryshme për familje dhe në këtë mënyrë
kontribuon në fitimin e kësaj pasurie, ajo paraqet pasuri të përbashkët të
bashkë- shortëve.
Pasuria është e fituar me punë pavarësisht nga ajo nëse është
fituar me punë të përbashkët të bashkëshortëve, me punë direkte ose
indirekte të tyre.
Mënyra e qeverisjes dhe disponimit
Pjesët e bashkëshortëve në pasurinë e përbashkët nuk dihen, por

mund të caktohen. Nga kjo arsye bashkëshorti, me pjesën e vetë në
pasurinë e përbashkët të pandarë, nuk mund të disponojë e as ta ngarkojë
me ndonjë punë juridike mes të gjallëve. Me pasurinë e përbashkët
bashkëshortët administrojnë dhe disponojnë bashkarishtë dhe me
marrveshje (neni 49), në rast të mosmarrëveshjes vendos gjykata në
procedurën jokontestimore.
Të drejtat e bashkëshortëve në sendet e paluajtshme të cilat janë
445
E DREJTA CIVILE
pasuri e përbashkët, në regjistrat publik për evidencën e pasurive të

paluajtshme, regjistrohen ne emër të dy bashkëshortëve, si pasuri e
përbashkët e tyre, në pjesë të papërcaktuara (neni 50). Nëse është
regjistruar si pronar i pasurisë së përbashkët vetëm njëri bashkëshort,
konsiderohet sikur regjistrimi është bërë në emër të dy bashkëshortëve.
Ndarja e pasurisë së përbashkët
Bashkëshortët mundin në çdo kohë të bëjnë ndarjen e pasurisë së

përbashkët me marrveshje. Marrëveshja duhet të jetë e formës së shkruar
(neni 52). Në rast se nuk arrihet marrëveshja, në rast kontesti, pjesët e
bashkëshortëve në pasurinë e përbashkët caktohen në procedurë
gjyqësore, në bazë të kontributit të secilit bashkëshort, duke vlerësuar të
gjitha rrethanat me rëndësi për fitimin e saj. Me rastin e ndarjes së
pasurisë së përbashkët merren parasysh jo vetëm të ardhurat e secilit
bashkëshort, por edhe ndihma e njërit bashkëshort tjetrit, mënyra e
udhëheqjes së punëve familjare, kujdesi dhe mirëmbajtja e pasurisë nga
ata, eventualisht shpenzimet e tepërta të ndonjërit nga ata si dhe çdo
formë tjetër e punës në mirëmbajtjen dhe rritjen e pasurisë së përbashkët.
Kompetente për të vendosur është gjykata komunale. Pjesët e
bashkëshortëve caktohen në përpjesëtim të njëjtë në të gjitha sendet dhe
të drejtat në pasurinë e përbashkët, ashtu si janë në momentin e
ndërprerjes së bashkësisë martesore.
Në rregull ndarja e pasurisë së përbashkët kërkohet pas
ndërprerjes së martesës, e mund të kërkohet edhe gjatë martesës. Të
drejtën të kërkojnë ndarjen e pasurisë së përbashkët e kanë:
bashkëshortët, trashëgimtarët e bashkëshortit të vdekur ose të
bashkëshortit të shpallur për të vdekur dhe kreditori i njërit bashkëshort,
nëse kërkesën e vetë nuk mund ta realizojë nga pasuria e veçantë e atij
bashkëshorti (neni 56).
Me LF janë të rregulluara edhe marrëdhëniet pasurore të
bashkëshortëve jashtëmartesor, ashtu që pasuria e fituar me punën e
burrit dhe të gruas në bashkësinë jashtëmartesore është pasuri e
përbashkët e tyre, e ne marrëdhëniet pasurore të tyre zbatohen në mënyrë
analoge dispozitat për ndarjen e pasurisë së përbashkët të bashkëshortëve
(neni 58).
446
E DREJTA CIVILE
BASHKËSIA JASHTËMARTESORE (faktike)
-efektet juridike të bashkësisë jashtëmartesor-
Sipas LF bashkësi jashtëmartesore konsiderohet marrëdhënia

faktike ndërmjet burrit dhe gruas të cilët jetojnë në qifte, e të cilët i
karakterizon jeta e përbashkët e vazhdueshme stabile (neni 39).
Pavarësisht nga fakti që ajo bashkësi nuk është e rregulluar me ligj, sipas
ligjit në fuqi ajo barazohet me bashkësinë martesore shikuar nga aspekti i
të drejtave dhe detyrimeve për përkujdesje të ndërsjellë, mbështetje
financiare reciproke dhe përkitazi me marrëdhëniet pronësore mes tyre.
Për të pasur efektet juridike të sipërshënuara, në momentin e
formimit të bashkësisë jashtëmartesore, nga pengesat martesore të
parashikuara me ligj, nuk duhet të kenë ekzistuar: martesa e ndonjërit nga
bashkëshortët jashtëmartesor me ndonjë person tjetër, të mos jen në gjini
të gjakut apo atë civile deri në shkallën e cila ndalohet me ligj dhe mos të
jenë shpirtnisht të sëmurë dhe të paaftë për të gjykuar. Konsiderohet se
një qift jeton në bashkësi jashtëmartesore nëse, sipas ligjit. kanë të drejtë
të martohen mes veti por nuk kanë lidhur martesë ligjore dhe kanë
bashkëjetuar haptazi si një qift bashkëshortor.
Bashkëshortet jashtëmartesor kanë detyrim për respekt të
ndërsjellë, mirëkuptim dhe ndihëm ndaj njëri tjetrit, në të njëjtën mënyrë
sikur të ishin bashkëshortë martesor (neni 41).
Nga jeta faktike e përbashkët bashkëshortët jashtëmartesor, me
punën e tyre mund edhe të kanë krijuar pasuri. Kjo pasuri e fituar gjatë
bashkësisë faktike konsiderohet pasuri e tyre e përbashkët dhe i
nënshtrohet ndarjes apo pjesëtimit si edhe pasuria e përbashkët e
bashkëshortëve martesor. Dispozitat ligjore me të cilat rregullohet ndarja
e pasurisë së përbashkët e bashkëshortëve martesor, në mënyrë analoge
zbatohen edhe përkitazi me marrëdhëniet pronësore të personave në
bashkësi jashtëmartesore (neni 58).
II. MARRDHËNIET NDËRMJET

PRINDËRVE DHE FËMIJËVE
Kuptimi dhe burimet e së drejtës prindërore

447
E DREJTA CIVILE
E drejta prindërore është grumbull normash juridike me të cilat

rregullohen marrëdhëniet ndërmjet prindërve dhe fëmijëve.
Me LF rregullohen të gjitha marrëdhëniet në martesë dhe familje,

ashtu që edhe përfaqëson një kodifikim të normave juridike me të cilat
rregullohen këto marrëdhënie. Edhe marrëdhëniet ndërmjet prindërve dhe
fëmijëve dhe personave tjerë në gjini janë të rregulluara me këtë ligj.
1. Prezumimet e atësisë martesore
Fëmijë martesor janë fëmijët e lindur gjatë ekzistimit të martesës,

edhe nëse ajo më vonë shpallet e pavlefshme, si dhe fëmijët të cilët kanë
lindur brenda 300 ditësh pasi martesa ka pushuar së ekzistuari. Fëmijë
martesor konsiderohet edhe fëmija i lindur jashtë martesës nëse prindërit
e tij lidhin martesë ndërmjet veti. Nëse fëmija ka lindur gjatë martesës së
mëvonshme të nënës, pas kalimit 270 deri 300 ditë pas zgjidhjes së
martesës së saj të mëparshme, babë i tij konsiderohet burri i nënës nga
martesa e mëparshme, përveç nëse burri i nënës nga martesa e
mëvonshme, me pëlqimin e nënës së fëmijës, e pranon fëmijën për të
vetin (neni 99).
2. Kundërshtimi i atësisë martesore
Kundërshtimi i atësisë nënkupton kundërshtimin e prezumimit

ligjor se burri i nënës është i ati i fëmijës të cilin ajo e ka lindur në
martesë ose 270 –300 ditë pas zgjidhjes së martesës. Kundërshtimi bëhet
me padi në gjykatën e qarkut e cila e ka kompetencën tokësore, nga këta
persona:
Burri mund të kundërshtoj atësinë e fëmijës të cilin e ka lindur
gruaja e tij gjatë martesës ose pas kalimit të 300 ditëve pas zgjidhjes së
martesës. Afati i padisë është 6 muaj nga marrja në dijeni për faktin i cili
e ve në dyshim atësinë e tij, por jo pasi fëmija t’i mbush 10 vite.
Nëna mund të kundërshtoj se është i ati i fëmijës së saj personi i
cili sipas ligjit konsiderohet se është i ati i fëmijës.. Afati për paraqitjen e
padisë është 6 muaj nga lindja e fëmijës.
Fëmija mund të kundërshtojë se është i at i tij personi i cili me ligj
konsiderohet at i tij. Padinë mund ta paraqes deri në moshën 25 vjeçare.
448
E DREJTA CIVILE
3. Kundërshtimi i atësisë jashtëmartesore
Personi që e konsideron veten at i fëmijës së lindur jashtë martese,

mund t’ia kundërshtojë atësinë personit i cili e ka pranuar atë fëmijë si të
vetin me kusht që të kërkojë edhe vërtetimin e atësisë së fëmijës. Afati
për paraqitjen e padisë është një vit nga regjistrimi i atësisë së
kundërshtuar.
Edhe gruaja e cila është regjistruar nënë e fëmijës mund ta
kundërshtojë amësinë e vetë brenda 6 muajve nga marrja në dijeni të
faktit se nuk është nënë e fëmijës, e më së voni brenda 10 viteve nga
lindja e fëmijës.
Gruaja e cila e konsideron veten nënë të fëmijës, mund t’ia
kundërshtojë amësinë gruas tjetër në emër të së cilës është regjistruar
fëmija me kusht që të kërkojë edhe vërtetimin e amësisë, brenda 6
muajve nga marrja në dijeni se ajo është nënë e fëmijës, deri sa fëmija
nuk i mbush 10 vjet.
Fëmija mund ta kundërshtojë amësinë deri në moshën 25 vjeçare.
Pas vdekjes së fëmijës nuk është e lejuar padia për kundërshtimin
e atësisë dhe amësisë. E drejta në këtë padi nuk kalon në trashëgimtar.
4. Pasojat e atësisë së kundërshtuar
Me plotfuqishmërinë e aktgjykimit me të cilin është aprovuar

kërkesa për kundërshtimin e atësisë, fëmija e humb statusin e fëmijës
martesor. Në bazë të aktgjykimit të plotfuqishëm, ndryshimet përkitazi
me atësinë regjistrohen në librat amzë për të lindurit, me efekt
prapaveprues nga se fëmija konsiderohet jashtëmartesor nga momenti i
lindjes.
Pas plotfuqishmërisë së aktgjykimit, fëmija i humb të gjitha të
drejtat që ka pasur ndaj burrit të nënës e cila e ka lindur, e edhe ta mbaj
mbiemrin e tij.
5. Fëmijët jashtëmartesor
LMMF nuk përmban dispozita të veçanta se cilët fëmijë
449
E DREJTA CIVILE
konsiderohen jashtëmartesor. Mirëpo, duke u nisur nga dispozitat ligjore

sipas së cilave konsiderohet se fëmija është martesor, të gjitha lindjet
tjera konsiderohen jashtëmartesore, si: fëmija i lindur nga gruaja e
pamartuar; ai i lindur nga gruaja e ve apo e shkurorëzuar pas 300 ditësh
nga dita e pushimit të martesës dhe ai i lindur në martesë ose 300 ditë pas
ndërprerjes së martesës atësia e të cilit me sukses është kundërshtuar.
6. Konstatimi i atësisë dhe amësisë jashtëmartesore
Atësia e fëmijës jashtëmartesor mund të pranohet ose të vërtetohet

me vendim gjyqësor.
Atësinë mund të pranoj mashkulli i aftë për të gjykuar i cili i ka
mbushur 16 vjet, në bazë të deklaratës së dhënë para ofiqarit, organit të
kujdestarisë, gjykatës ose të ndonjë organi tjetër shtetëror të autorizuar
për përpilimin e dokumenteve publike. Atësia mund të pranohet edhe me
testament. Pranimi i atësisë është i vlefshëm vetëm nëse me ate pajtohet
nëna e fëmijës, e nëse fëmija ka mbushur 16 vjet kërkohet edhe pëlqimi i
fëmijës.
Të drejtën në padi për vërtetimin e atësisë e kanë: personi i cili
veten e konsideron at i fëmijës, fëmija dhe nëna e fëmijës. Nëna mund të
paraqet padi deri sa e ushtron të drejtën prindore, ndërsa vetë fëmija
mund të paraqet padi në çdo kohë (neni 110).
Për të vendosur lidhur me vërtetimin e atësisë, kompetencën
lëndore e ka në shkallë të parë gjykata e qarkut. Në këto konteste palë në
procedurë janë personi atësia e të cilit vërtetohet, fëmija dhe nëna e
fëmijës. Nuk mund të shqiptohet aktgjykimi për shkak të mungesës e as
aktgjykimi në bazë të pranimit, e as që mund të lidhet ujdi gjyqësore.
Kërkimi i atësisë së fëmijës të zënë me mbarsim artificial të nënës
nuk është i lejuar.
LMMF nuk përmban dispozita të veçanta për vërtetimin e
amësisë, ashtu që në mënyrë analoge zbatohen dispozitat për vërtetimin e
atësisë.
7. Pasojat e atësisë dhe amësisë së vërtetuar jashtëmartesore
Në bazë të deklaratës së mashkullit të dhënë para organeve të

sipërshënuar përpilohet procesverbali e pas marrjes së deklaratës së
450
E DREJTA CIVILE
nënës, nëse fëmija ka mbushur 16 vjet edhe të fëmijës, bëhet regjistrimi i

atësisë në librat amëz për të lindurit dhe nga ai moment është i njohur
edhe i ati i fëmijës.
Nëse atësia ose amësia është vërtetuar me vendim të gjykatës, ky
vendim ka karakter statusor, andaj edhe vepron ndaj të gjithëve dhe
prodhon efekte juridike nga dita e plotfuqishmërisë. Në bazë të
aktgjykimit të plotfuqishëm regjistrohet edhe atësia, përkatësisht amësia e
fëmijës në librat amzë për të lindurit.
8. Legjitimimi i fëmijëve të lindur jashtë martese dhe pasojat e legjitimit
Fëmija jashtëmartesor konsiderohet se ka lindur në martesë nëse

prindërit e tij më vonë lidhim martesë ndërmjet veti. Në këtë mënyre
fëmijës jashtëmartesor me aktin e lidhjes së martesës ndërmjet prindërve
të tij i pranohet statusi i fëmijës martesor.
Nëse prindërit e fëmijës së lindur jashtë martesës kanë pasur
qëllimin të lidhin martesën por kanë qenë të penguar me vdekjen e njërit
prej tyre, me kërkesën e prindërit të gjallë ose të fëmijës, gjykata në
procedurën jokontestimore do të shpall se fëmija ka lindur në martesë.
Këtë kërkesë mund ta paraqet edhe organi i kujdestarisë nëse prindi i
gjallë nuk ka mundësi të bëjë këtë (neni 100/2).
Pavarësisht nga mundësitë e mësipërme ligjore të legjitimimit të
fëmijës jashtëmartesor, duke pasur parasysh faktin se fëmijët
jashtëmartesor janë plotësisht të barabartë në të gjitha të drejtat dhe
detyrimet me ata martesor, legjitimimi i fëmijëve jashtëmartesor nuk ka
ndonjë rëndësi juridike, pasi që me këtë akt nuk zgjerohen as ngushtohen
të drejtat e tyre.
E DREJTA PRINDORE
Prindërit kanë të drejtë dhe detyrë që të kujdesen për

personalitetin, të drejtat dhe interesat e fëmijëve të tyre të mitur. Ata janë
të detyruar t’i rrisin fëmijët duke u kujdesur për jetën dhe shëndetin e
tyre, për edukimin e tyre të drejtë, për shkollimin dhe aftësimin
profesional varësisht nga prirjet dhe dëshira që kanë, duke i aftësuar për
jetë të pavarur. Kanë për detyrë të kontribuojnë në ushqimin e tyre,
451
E DREJTA CIVILE
varësisht nga mundësitë që kanë, të kujdesen për pasurinë e tyre dhe t’i
përfaqësojnë ata. Të gjitha detyrimet e mësipërme quhen të drejta
prindore, pasi që nevojat emocionale dhe dëshira e prindërve që të rrisin
fëmijët e tyre dhe drejtpërdrejt të kujdesen për ata , atyre u japin karakter
të të drejtave të cilat i kryejnë prindërit në interes të fëmijëve të tyre.
1. Ushtrimi i të drejtës prindore
Ushtrimi i të drejtës prindore u përket vetëm prindërve. Duke e

ushtruar këtë të drejtë ata realizojnë edhe interesat e veta duke
përmbushur nevojat e tyre emocionale të cilat rrjedhin nga marrëdhëniet
natyrore të prindërve dhe fëmijëve.
Prindërit e ushtrojnë të drejtën prindore bashkërisht dhe me
marrveshje, e në rast të mospajtimit të tyre vendos organi i kujdestarisë.
Kjo nënkupton barazinë e plotë të prindërve në ushtrimin e të drejtës
prindore. Në rastet kur është i njohur vetëm njëri prind (te fëmijët
jashtëmartesor), kur njëri prind ka vdekur, ose i është hequr e drejta
prindore, kur i është hequr zotësia për të vepruar, ose për shkak të
rrethanave tjera nuk është në gjendje të ushtrojë të drejtën prindore, këtë
e ushtron prindi tjetër. Nëse prindërit, qofshin ata martesor ose
jashtëmartesor, jetojnë ndaras, ose me rastin e zgjidhjes së martesës, me
vendim të gjykatës, fëmija i është besuar në ruajtje, kujdes dhe edukim
njërit prind, të drejtën prindore e ushtron prindi të cilit i është besuar
fëmija (neni140). Për ushtrimin e të drejtës prindore të prindërve
jashtëmartesor si dhe të atyre martesor gjithmonë vendos gjykata (neni
139), në bazë të kërkesës së paraqitur. Gjykata sipas detyrës zyrtare
vendos për ushtrimin e të drejtës prindore nga njëri prind vetëm në
kontestet martesore në rastet kur vendos për zgjidhjen e martesës.
Lidhur me çështjet të cilat janë me rëndësi qenësore për zhvillimin
e fëmijës, pavarësisht që njëri prind nuk e ushtron të drejtën prindërore,
prindërit janë të barabartë dhe vendosin me marrëveshje. Në rast të
mosmarrëveshjes, sipas kundërshtimit të prindit i cili nuk e ushtron të
drejtën prindërore, do të vendos organi i kujdestarisë nëse veprimi i tillë
është në interes të fëmijës apo jo (neni 141).
Përkitazi me mbajtjen e kontakteve personale me fëmijët, prindërit
vendosin me marrëveshje. Në rast se nuk merren vesh do të vendos
gjykata. Me aktgjykimin me të cilin zgjidhet martesa gjykata do të
vendos edhe lidhur me mbajtjen e marrëdhënieve personale të fëmijës me
452
E DREJTA CIVILE
prindin të cilit nuk i janë besuar fëmijët, nëse prindi tjetër e pengon në
këtë, ose nëse gjykata konstaton se kjo është e nevojshme për mbrojtjen e
fëmijës. Pavarësisht nga fakti nëse gjykata ka vendosur apo jo për
mbajtjen e marrëdhënieve personale të prindërve me fëmijët, gjykata
kompetente mundet në çdo kohë të rregullojë mënyrën e mbajtjes së
kontakteve personale të prindërve me fëmijët varësisht nga rrethanat e
ndryshuara (neni 145).
Ushtrimi i të drejtës prindërore, në mënyrë të gjithanshme dhe të
vazhdueshme, mbikëqyret nga organi i kujdestarisë (neni 138). Kjo
mbikëqyrje bëhet si përkitazi me zhvillimin e personalitetit të fëmijës së
mitur ashtu edhe përkitazi me administrimin me pasurinë e tij. Organi i
kujdestarisë ka detyrim të ndërmerr masat e nevojshme me qëllim të
mbrojtjes së të drejtave personale dhe pasurore në interes të fëmijës së
mitur. Organi i kujdestarisë mund të caktojë mbikëqyrjen e përhershme të
ushtrimit të së drejtës prindore, përkitazi me të gjithë fëmijët ose të
ndonjërit nga ata, nëse këtë e kërkojnë interesat e fëmijëve.
2. Kufizimi dhe heqja e së drejtës prindërore
Sipas kushteve të parapara me ligj ushtrimi i të drejtës prindërore

prindërve mund t’iu kufizohet ose t’iu hiqet në terësi.
Në rast rreziku lidhur me edukimin e drejtë të fëmijës, organi i
kujdestarisë mund të vendos që fëmija të merret nga prindi dhe t’i
besohet personit tjetër ose organizatës për ruajtje dhe edukim. Në këtë
rast prindërit nuk lirohen nga të drejtat dhe detyrimet tjera ndaj fëmijës.
Sa i përket pasurisë së fëmijës, më qëllim të mbrojtjes së saj, organi i
kujdestarisë mund të kërkoj që gjykata në procedurën jokontestimore të
lejojë masa të sigurisë në pasurinë e prindërve, ose që prindi, përkitazi
me administrimin e pasurisë së fëmijës, të ketë pozitën e kujdestarit (neni
148).
Ndaj të gjithë fëmijëve ose ndaj fëmijës së caktuar prindit mund

t’i hiqet e drejta prindërore nëse:
1. E keqpërdorë ushtrimin e të drejtës prindërore,
2. E lë rëndë pas dore ushtrimin e të drejtës prindërore.
Pasi të ketë hetuar të gjitha rrethanat e rastit dhe marrjes së

mendimit nga organi i kujdestarisë, vendimin për heqjen e të drejtës
453
E DREJTA CIVILE
prindërore e merr gjykata komunale kompetente në procedurën

jokontestimore. Këtë procedurë mund ta iniciojë prindi tjetër ose organi i
kujdestarisë. Këtë vendim, sipas detyrës zyrtare, mund ta merr gjykata
edhe në kontestet martesore dhe në ato nga marrëdhëniet ndërmjet
prindërve dhe fëmijëve (vërtetimi ose kundërshtimi i atësisë dhe
amësisë), nëse konstaton se për këtë ekzistojnë shkaqet e parapara me
ligj. Me heqjen e të drejtës prindërore prindërit humbin të gjitha të drejtat
dhe detyrimet ndaj fëmijëve, përpos detyrimit për ushqim (neni 149).
E drejta prindërore mund t’i kthehet prindit me vendim të
gjykatë, kur pushojnë arsyet që kanë sjell heqjen e saj. Propozimin për
kthimin e të drejtës prindërore mund ta paraqesin prindi dhe organi i
kujdestarisë. Edhe për kthimin e të drejtës prindërore (si për heqjen e saj),
sipas detyrës zyrtare gjykata mund të vendos në kontestet martesore dhe
në kontestet nga marrëdhëniet mes prindërve dhe fëmijëve, nëse
konstaton se janë plotësuar kushtet për këtë(neni 151).
3. Pushimi i së drejtës prindërore
Marrëdhënia prindërore ekziston nga fakti i ekzistimit të

marrëdhënies së afërsisë, e cila themelohet me lindjen e fëmijës, dhe
ekziston deri sa prindërit dhe fëmija të jenë gjallë. Nga kjo, e drejta
prindërore nuk ka karakter të përhershëm, dhe nuk ekziston deri sa të
ekzistojë marrëdhënia prindërore, pasi që ajo ekziston vetëm për interes
të fëmijës.
Andaj edhe e drejta prindërore pushon:

- me vdekjen e fëmijës ose të prindit,
- me arritjen e moshës madhore të fëmijës,
- me emancipimin e fëmijës.
4. Zgjatje e të drejtës prindërore
E drejta prindërore ushtrohet deri në moshën madhore të fëmijës,

nëse nuk është ndërpre më herët për shkak të emancipimit të tij. Mirëpo,
e drejta prindërore mund të zgjatet edhe pas moshës madhore nëse
fëmija, për shkak të sëmundjes shpirtërore, zhvillimit shpirtëror të
ngecur, të metave fizike, ose për shkaqe të tjera, nuk është në gjendje të
454
E DREJTA CIVILE
kujdeset vetë për personalitetin të drejtat dhe interesat e veta.

Përkitazi me zgjatjen e të drejtës prindërore vendos gjykata
kompetente në procedurën jokontestimore, me propozimin e prindërve
ose të organit të kujdestarisë. Propozimi për zgjatjen e të drejtës
prindërore duhet paraqitur para se të mbush fëmija moshën madhore, ose
pas mbushjes së moshës madhore me kusht që në kohën e mbushjes së
moshës madhore të kanë ekzistuar shkaqet për zgjatjen e të drejtës
prindërore. Me vendimin për zgjatjen e të drejtës prindërore gjykata
duhet të caktoj nëse personi është i barazuar me personin më të ri ose më
të vjetër se 14 vjet (neni 153).
Me pushimin e shkaqeve për vazhdimin e të drejtës prindërore
gjykata, me propozimin e atij personi, të prindërve të tij ose të organit të
kujdestarisë, do të vendos për pushimin e të drejtës së vazhduar
prindërore.
Vendimet për heqjen, kthimin, zgjatjen dhe pushimin e të drejtës
së vazhduar prindërore, regjistrohen në librin amzë për të lindurit.
III. ADOPTIMI (birësimi)
Kuptimi. Me adoptim, ndërmjet adoptuesit dhe të adoptuarit,

themelohen të drejtat dhe detyrimet që ekzistojnë ndërmjet prindërve dhe
fëmijëve (neni 167). Interesimi, kujdesi dhe dashuria e prindërve ndaj
fëmijëve mundësojnë kushte të pazëvendësueshme për zhvillimin fizik,
mental dhe shoqëror të personalitetit të fëmijës. Fëmijët pa kujdesin e
prindërve konsiderohen më të rrezikuarit, andaj edhe gëzojnë mbrojtjen
juridiko familjare. Me adoptimin fëmijës i sigurohet zhvillimi në familje
me të cilin rast adoptuesi merr rolin e prindit dhe kryen të gjitha të drejtat
dhe detyrimet nga e drejta prindërore.
1. Kushtet ligjore për adoptim përkitazi me adoptuesit dhe të adoptuarit
Adoptimi lejohet nëse është i dobishëm për të adoptuarin. Kusht

formal për vlefshmërinë e adoptimit është që adoptuesi dhe prindërit,
përkatësisht kujdestari i tij, të japin pëlqimin për adoptim. Për adoptimin
e të miturit mbi 14 vjet është i nevojshëm edhe pëlqimi i tij. Mund të
adoptohet vetëm personi i mitur (neni 174) i cili nuk është në gjini në
vijën e drejtë me adoptuesin e as vëllai dhe motra e tij (neni177). Ndërsa
455
E DREJTA CIVILE
adoptues mund të jetë vetëm personi që ka zotësinë për të vepruar, që

posedon cilësi të nevojshme personale për ushtrimin e të drejtës
prindërore dhe që ka arritur moshën 21 vjeçare. Nëse adoptojnë
bashkëshort, njëri duhet doemos të ketë arritur moshën 25 vjeç e tjetri 21
vjeç. Ligji shprehimisht përcakton kush nuk mund të jetë adoptues, dhe
atë: nëse me vendim gjyqësor i është hequr e drejta prindërore; nëse me
bazë dyshohet se pozitën e adoptuesit do ta përdor në dëm të të
adoptuarit; nëse nuk jep garancë të mjaftueshme për edukimin dhe
arsimimin e drejtë të të adoptuarit; dhe nëse lëngon nga ndonjë sëmundje
shpirtërore ose ndonjë sëmundje tjetër nga e cila do të rrezikohet shëndeti
dhe jeta e të adoptuarit.
Përndryshe askush nuk mund të adoptohet nga dy persona, përpos
nëse adoptuesit janë bashkëshort.
2. Autoritetet kompetente dhe procedura për adoptim
Adoptimi themelohet sipas procedurës së posaçme të paraparë me

ligj. Kompetente për zhvillimin e procedurës dhe për vendosje është
gjykata komunale sipas vendbanimit, përkatësisht vendqëndrimit të të
adoptuarit. Propozimin e paraqesin bashkërisht adoptuesi dhe prindërit e
të adoptuarit, të cilit duhet bashkangjitur pëlqimi me shkrim i prindërve
natyror të fëmijës, certifikatën e lindjes së fëmijës dhe dokumentet tjera
të nevojshme për marrjen e informatave për adoptuesin, të adoptuarin dhe
kushtet e adoptimit (neni 182) Paraprakisht, këta do të njoftohen nga ana
e gjykatës me të drejtat, detyrimet dhe pasojat e adoptimit. Para marrjes
së vendimit gjykatë mund të vendosi që i adoptuar të kaloj një kohë në
familjen e adoptuesit, më së shumti një 3 muaj (neni 166).
Nëse konstatohet se nuk janë plotësuar kushtet ligjore për
adoptim, ose se adoptimi nuk është i dobishëm për të adoptuarin,
propozimi për adoptim do të refuzohet (neni 185).
Pas hetimit të gjithanshëm të çështjes, veçmas pas marrjes edhe të
mendimit të sociologut, psikologut, mjekut dhe ekspertëve tjerë, nëse
gjykata konstaton se janë plotësuar kushtet ligjore, do të themeloj
adoptimin. Me rastin e themelimit të adoptimit duhet të jen të pranishëm
adoptuesi, bashkëshorti i tij, prindërit ,përkatësisht kujdestari i të
adoptuarit si dhe vetë i adoptuari nëse i ka mbushur 10 vite.
Me këtë rast mbahet procesverbali ku duhet shënuar të dhënat për
të gjitha veprimet e marra, informatat e mbledhura, deklaratat e palëve
456
E DREJTA CIVILE
dhe shpalljen e adoptimit të themeluar. Ai nënshkruhet nga të gjithë

personat e pranishëm dhe nga gjyqtari.
Vendimi mbi adoptimin u dorëzohet vetëm palëve të cilat, në
pajtim me ligjin, marrin pjesë në procedurë si dhe organit kompetent për
regjistrim në librat amzë të të lindurve bashkë me procesverbalin për
themelimin e adoptimit.
3. Të drejtat dhe detyrimet mes adoptuesit dhe të adoptuarit
Në bazë të nenit 167 të LF, mes palës adoptuese dhe të adoptuarit

themelohen të njëjtat te drejta dhe detyrime që ekzistojnë mes prindërve
dhe fëmijëve. Në bazë të kësaj dispozite ligjore edhe rrjedhë se gjithë ajo
që është parashikuar me këtë ligj lidhur me të drejtat dhe detyrimet mes
fëmijëve dhe prindërve vlen edhe për të drejtat dhe detyrimet ndërmjet
adoptuesit dhe të adoptuarit. Kësisoj adoptuesi, si prind, përkujdeset dhe
administron me pasurinë e të adoptuarit, ndërmerr në emër të të
adoptuarit punët juridike, ushtron në tersi kujdesin prindëror me të gjitha
të drejtat dhe detyrimet e parashikuar me ligj. Ndërmjet veti kanë të
drejtën dhe detyrimin për ushqim.
Në rastet kur fëmija adoptohet nga bashkëshortet ose nëse
bashkëshorti e adopton fëmijën e bashkëshortit tjetër, fëmija i adoptuar
fiton statusin ligjor të fëmijës së përbashkët të bashkëshortëve. Në rastet
tjera kur nuk adoptohet nga të dy bashkëshortët, i adoptuari e fiton
statusin ligjor të fëmijës të prindit adoptues.
4. Pushimi (shkëputja dhe anulimi) i adoptimit dhe pasojat e pushimit
Adoptimi pushon në dy mënyra:

- me shkëputje,
- me anulim.
Shkëputja.- Gjatë kohës sa është i adoptuari i mitur, në

bazë të iniciativës së çdo personi, gjykata kompetente do të inicioj, sipas
detyrës zyrtare, procedurën për shkëputjen e adoptimit të vlefshëm nëse
konstaton se këtë e kërkojnë interesat e të adoptuarit të mitur (neni 198).
Adoptimi do të shkëputet edhe në bazë të kërkesës dhe marrëveshjes së
adoptuesit ose të adoptuarit nëse për këtë ekzistojnë shkaqe të arsyeshme.
457
E DREJTA CIVILE
Në rastet kur kanë adoptuar të dy bashkëshortët, mund të vije deri

te shkëputja e adoptimit mes fëmijës dhe vetëm njërit nga bashkëshortët,
nëse ai pajtohet të merr përsipër kujdesin i cili nuk do të ishte në
kundërshtim me mirëqenien e fëmijës.
Anulimi.- Ligji përcakton shprehimisht shkaqet dhe arsyet
për të cilat mund të anulohet adoptomi. Edhe për anulimin e adoptimit
kompetente është, përpos gjykatës së kompetencës së përgjithshme, edhe
ajo sipas vendbanimit, përkatësisht vendqëndrimit të të adoptuarit. Në
bazë të padisë së paraqitur gjykata me aktgjykim do të anuloj adoptimin
nëse nuk kanë ekzistuar kushtet ligjore për themelimin e tij, para se
gjithash nëse nuk ka pasur kërkesë për adoptim nga adoptuesi apo nuk
është dhënë pëlqimi për adoptim nga fëmija ose prindi i tij (neni 196). Të
drejtën në padi e kanë i adoptuari, prindërit e tij, adoptuesi dhe personat
tjerë të cilët drejtpërsëdrejti kanë interes juridik për anulimin e adoptimit
(nuliteti apsolut).
Gjykata mund të anuloj adoptimin nëse ai është themeluar pa
pëlqimin e personave i cili është i nevojshëm sipas ligjit, nëse këta
persona nuk kanë deklaruar më vonë para organit kompetent se pajtohen
me adoptimin, me të cilin rast adoptimi nuk do të anulohet (nuliteti
relativ).
Padia për anulimin e adoptimit mundet të paraqitet në afat prej
gjashtë muajsh nga dita kur paraqitësi i padisë ka kuptuar për shkaqet e
anulimit(afati objektiv), e më së voni brenda një viti.
Pasojat. – Efektet juridike të shuarjes së adoptimit vlejnë
nga momenti i shuarjes. Shuarja e adoptimit ka për pasojë ndërprerjen e
marrëdhënies së fëmijës dhe pasardhësve të tij me kushërinjtë nga
adoptimi bashkë me të drejtat dhe detyrimet e krijuara me adoptim. Me
këtë njëherësh përtërihen marrëdhëniet, bashkë me të drejtat dhe
detyrimet, të të adoptuarit dhe pasardhësve të tij me kushërinjtë natyral.
Nëse gjykata e shef të arsyeshme, prindërve biologjik ua kthen kujdesin
prindëror ndaj fëmijës.
Sa i përket mbiemrit, me shuarjen e adoptimit, fëmija e humb
edhe mbiemrin e adoptuesit, nëse gjykata, me kërkesën e fëmijës, nuk
vendos që ai ta mban mbiemrin e fituar me rastin e adoptimit.
458
E DREJTA CIVILE
IV. KUJDESTARIA
Kuptimi dhe rëndësia e kujdestarisë
Kujdestaria është një nga format e mbrojtjes sociale sipas së cilës

bashkësia shoqërore u siguron mbrojtje të veçantë të miturve për të cilët
nuk kujdesen prindërit, si dhe personave tjerë të cilët për shkak të
paaftësisë ose nga arsyet tjera nuk janë në gjendje të kujdesen vetë dhe të
mbrojnë të drejtat dhe interesat e veta.
Qëllimi i kujdestarisë është: mbrojtja e plotë e personalitetit;
mbrojtja e të drejtave dhe interesave të të miturit; dhe mbrojtja e pasurisë
së personit të paaftë për punë. Përkitazi me të miturit rëndësia e
kujdestarisë është zhvillimi sa më i plotë i personalitetit të tyre, duke i
ngritur, edukuar dhe arsimuar. Për personat madhor të paaftë qëllimi
është mbrojtja e personalitetit të tyre, shërimi dhe aftësimi për jetë të
pavarur. Te të dy kategoritë e të përkujdesurve sigurohen edhe të drejtat
pasurore dhe të drejtat dhe interesat tjera (neni 215).
Kujdestari, kushtet për caktimin, detyrat dhe të drejtat e kujdestarit
Kujdestar caktohet personi i aftë për të kryer detyrat e kujdestarit,

pasi që ai paraprakisht të jep pëlqimin për këtë. Për kujdestar në rregull
caktohen personat të cilët janë në gjini me të përkujdesurin, të cilët edhe
kanë detyrim të pranojnë këtë detyrë, me qëllim të mbrojtjes së të
drejtave dhe interesave të tij. Nuk janë të detyruar të pranojnë detyrën e
kujdestarit personi në gjini gjaku nëse i ka mbushur 60 vjet; nëse për
shkak të sëmundjes ose punës që kryen nuk pritet që drejtë të kryen këtë
detyrë: nëse e ushtron detyrën e kujdestarit ndaj ndonjë personi; nëse
kujdeset për dy a më shumë fëmijë të huaj; dhe nëse ka tre a më shumë
formojë të vet të mitur (neni 212).
Nuk mund të caktohet për kujdestar personi:

- të cilit i është hequr e drejta prindërore,
- të cilit i është hequr zotësia për të vepruar,
- interesat e të cilit janë në kundërshtim me interesat e të
përkujdesurit,
- për të cilin, nga arsyet tjera, nuk pritet të ushtron me
sukses këtë detyrë.
459
E DREJTA CIVILE
Detyrat e kujdestarit në vëllimin e caktuar të autorizimeve mund

t’i besohen edhe personit shoqëroro juridik, e këtë detyrë mund ta kryen
edhe vetë organi i kujdestarisë.
Me aktvendimin me të cilin caktohet kujdestari caktohen edhe
detyrat dhe vëllimi i autorizimeve të tij.
Kujdestari posaçërisht ka për detyrë të kujdeset për personalitetin,
të drejtat dhe interesat e të përkujdesurit, të administroj me kujdes me
pasurinë e tij, ta informoj organin e kujdestarisë për kryerjen e këtyre
detyrave dhe të kujdeset për sigurimin e mjeteve materiale të nevojshme
për përmbushjen e këtyre detyrave. Përpos kësaj kujdestari e përfaqëson
të përkujdesurin dhe në emër dhe në llogari të tij ndërmerr veprime në
mënyrë të pavarur lidhur me administrimin e pasurisë së tij. Përndryshe
vetëm me lejen e organit të kujdestarisë mund të ndërmerr veprime me të
cilat ngarkohet ose tjetërsohet pasuria e paluajtshme e të përkujdesurit:
me të cilat tjetërsohet pasuria e luajtshme me vlerë më të madhe; të heq
dorë nga trashëgimia, nga legu ose ta refuzojë dhurimin ose të ndërmerr
masa tjera të përcaktuara me ligj.
Në rregull kujdestari i kryen detyrat e veta pa shpërblim, e ka të
drejtë në kompensimin e shpenzimeve të arsyeshme të bëra gjatë kryerjes
së punëve të kujdestarit (neni 236-239).
1. Kujdestaria ndaj të miturve
Kujdestari i caktohet të miturit i cili nuk është nën kujdesin

prindor. Ai ka për detyrë të kujdeset për shëndetin, edukimin, arsimimin
dhe për aftësimin e tij për jetë të pavarur (neni 216). Nëse i mituri i ka
mbushur 14 vjet, mund të ndërmerr vetë veprime juridike, e nëse ato janë
me rëndësi më të madhe për vlefshmërinë e tyre nevojitet leja e
kujdestarit të tij, ose të organit të kujdestarisë. Nëse i mituri nën
kujdestari ka krijuar marrëdhënie pune, ai mund të disponoj me të
ardhurat personale e në këtë mënyrë edhe të kontribuoj për ushqimin,
arsimimin dhe aftësimin e vetë.
Kujdestari, pa lejen e organit të kujdestarisë, nuk mundet:
- t’ia besojë të miturin për ruajtje, edukim arsimim dhe

kujdes shtëpisë së fëmijëve, ndonjë organizate tjetër
ose ndonjë personi tjetër, apo ta vendos të miturin për një
460
E DREJTA CIVILE
kohë më të gjatë për mjekim në ndonjë organizatë

shëndetësore,
- t’ia ndërpres shkollimin ose t’ia ndërroj shkollën të
miturit,
- të vendos për profesionin e të miturit,
- të marrë masa tjera të rëndësishme përkitazi me
personalitetin dhe interesat e të miturit.
Vetëm në bazë të vendimit të organit të kujdestarisë i përkujdesuri

i mitur, për shkak të çrregullimeve në sjellje, mund të dërgohet në ndonjë
ent për edukim (neni 219).
Kujdestaria ndaj të miturit pushon: me arritjen e moshës madhore
të të miturit; me lidhjen e martesës para moshës madhore; me adoptim
dhe me kthimin e kujdesit prindëror prindit të tij.
2. Kujdestaria ndaj personave të cilëve u është hequr zotësia për të

vepruar
Me vendim të gjykatës në procedurën jokontestimore personave

madhor mund t’iu hiqet në tersi ose vetëm pjesërisht zotësia për të
vepruar. Në tersi u hiqet zotësia për të vepruar personave të cilët (për
shkak të sëmundjes shpirtërore apo ndonjë arsye tjetër) nuk janë në
gjendje të kujdesen plotësisht për të drejtat dhe interesat e veta. Ndërsa
personat të cilët, nga arsyet e cekura mësipërm ose nga arsyet tjera, me
veprimet e veta rrezikojnë të drejtat dhe interesat e veta apo të tjerëve,
zotësia për të vepruar u hiqet pjesërisht.
Personat të cilëve me vendim të gjykatës pjesërisht ose plotësisht
u është hequr zotësia për të vepruar, pas marrjes së vendimit nga gjykata,
organi i kujdestarisë, brenda 30 dite, u cakton kujdestarin.
Ky kujdestar posaçërisht kujdeset që i përkujdesuri të aftësohet
për jetë të pavarur, duke evituar shkaqet për të cilat i është hequr zotësia
për të vepruar.
Kujdestari i personit që i është hequr plotësisht zotësia për të
vepruar ka detyrat dhe të drejtat e kujdestarit të personit të mitur që nuk
ka mbushur 14 vjet, ndërsa kujdestari i personit që i është hequr
pjesërisht zotësia për të vepruar ka detyrat dhe të drejtat e kujdestarit të
personit mbi 14 vjet.
Me inicimin e procedurës për heqjen e zotësisë për të vepruar,
461
E DREJTA CIVILE
gjykata duhet ta njoftoj për këtë Organin e kujdestarisë. Nëse ë shef të

arsyeshme ai mundet menjëherë, me masë të përkohshme, ati t’i caktoj
kujdestarin e përkohshëm, detyra e të cilit zgjat deri në caktimin e
kujdestarit të përhershëm (neni 223 – 228).
3. Kujdestarët për raste të veçanta
Kujdestari për raste të veçanta caktohet nga ana e gjyqit, organit

të kujdestarisë ose organit tjetër i cili e zhvillon procedurën, me qëllim që
të ndërmerr veprimet e caktuara në emër të personit vendbanimi,
përkatësisht vendqëndrimi i te cilit nuk dihet, në emër të pronarit të
panjohur të pasurisë nëse është e nevojshme që dikush të kujdeset për atë
pasuri, si dhe në rastet tjera me qëllim të mbrojtjes së të drejtave dhe
interesave të personave të caktuar. Organi i cili ka marr këtë vendim
duhet pa vonesë ta njoftoj për këtë organin e kujdestarisë.
Kujdestari për raste të veçanta i caktohet edhe personit ndaj të
cilit prindërit e ushtrojnë të drejtën prindërore, ose i cili është nën
kujdestari, për zhvillimin e kontestit, për ndërmarrjen e veprimeve
juridike ndërmjet tij dhe prindit përkatësisht kujdestarit, si dhe në rastet
tjera nëse interesat ndërmjet tyre janë të kundërta (neni 267-272).
4. Shkarkimi i kujdestarit nga detyra
Organi i kujdestarisë sipas detyrës zyrtare pa vonesë do ta

shkarkoj kujdestarin nëse kupton se po i keqpërdor autorizimet, nëse
rrezikon interesat e të përkujdesurit ose nëse paraqitet ndonjëra nga
rrethanat për shkak të së cilës nuk mund të jetë kujdestar. Organi i
kujdestarisë do ta shkarkoj kujdestarin nga detyra brenda afatit prej 30
ditësh nëse kupton se është i pakujdesshëm në kryerjen e autorizimeve,
apo nëse konsideron se për të përkujdesurin do të ishte e dobishme që t’i
caktohet kujdestari tjetër.
Organi i kujdestarisë do ta shkarkojë kujdestarin nga detyra, kur
kujdestari kërkon këtë, më së voni brenda tre muajve nga dita e paraqitjes
së kërkesë.
Me rastin e shkarkimit nga detyra të kujdestarit, organi i
kujdestarisë posaçërisht kujdeset për mbrojtjen e pasurisë së të
përkujdesurit, duke bë regjistrimin dhe vlerësimin e saj dhe dorëzimin
kujdestarit të ri (neni 259 - 261).
462
E DREJTA CIVILE
V. DETYRIMI LIGJOR PËR USHQIM
E drejta, përkatësisht detyrimi në ushqim, është një marrëdhënie

juridike sipas së cilës një person ka detyrim t’i paguan tjetrit, në para apo
në natyrë, me qëllim të plotësimit të nevojave të tij të domosdoshme për
jetë. Kjo nënkupton sigurimin e ekzistencës dhe mundësimin e zhvillimit
të drejtë të personalitetit, siç janë shpenzimet për ushqim, veshmbathje,
banim, nxehje, mbajtje të higjienës, në rast sëmurje – shërimi, e kur janë
në pyetje të miturit edhe shpenzimet për arsimim dhe edukim.
Detyrimi për ushqim rrjedhë në bazë të kontratës (kontrata për
ushqimin e përjetshëm), në bazë të legatit, nga delikti në bazë të fajësisë,
ose në bazë të ligjit. Edhe për rastet tjera të detyrimit në ushqim, e drejta
përkatësisht detyrimi për ushqim është i parashikuar dhe I rregulluar me
ligj, mirëpo paraprakisht duhet ndërmarr një veprim tjetër juridik për të
ekzistuar kjo e drejtë, përkatësisht detyrim. Ndërsa e drejta, përkatësisht
detyrimi për ushqim ligjor rrjedh nga ligji pa ndërmarr ndonjë veprim
tjetër juridik paraprakisht. Duke pasur parasysh faktin se në esencë të
detyrimit ligjor për ushqim gjithnjë ndodhen marrëdhëniet familjare, kjo
e drejtë, përkatësisht detyrim, është rregulluar me Ligjin e Familjes, në
pjesën e tetë, nga neni 278 përfundimisht me nenin 336.
1. Detyrimi ligjor për ushqim mes bashkëshortëve
Bashkëshorti ka të drejtë në ushqim nga bashkëshorti

tjetër:
- nëse nuk ka mjete të mjaftueshme për ushqim,
- nëse është i paaftë për punë ose nuk mund të
punësohet,
- nëse bashkëshorti tjetër është në gjendje të jep
ushqimin.
Edhe nëse plotësohen kushtet e mësipërme, gjykata mund të

refuzoj kërkesën për ushqim nëse atë e kërkon bashkëshorti i cili me
qëllim të keq apo pa ndonjë shkak të arsyeshëm e ka braktisur
bashkëshortin dhe jetën e përbashkët (neni 298).
Në rregull kërkesa për ushqim duhet paraqitur gjatë kontestit
463
E DREJTA CIVILE
martesor. Përjashtimisht mundë të paraqitet në kontestin e ndarë, pas

ndarjes, deri sa bashkëshorti kujdeset dhe e mban fëmijën e përbashkët,
për të cilën arsye edhe nuk është në gjendje të punoj, ose këtë nuk është
në gjendje ta bëjë për shkak të sëmundjes. Në rregull ushqimi ndërmjet
bashkëshortëve caktohet me marrëveshje, e nëse nuk mund të arrihet
marrëveshja, me vendim të gjykatës.
Bashkëshorti i cili nuk ka, kërkuar ushqimin në kontestin
martesor ai mund ta bën këtë në kontest të ndarë brenda afatit prej 2
vjetësh, pas zgjidhjes së martesës, me kusht që prezumimet për ushqim të
jenë krijuar para zgjidhjes së martesës dhe të kenë zgjatur pandërpre deri
në përfundimin e shqyrtimit kryesor të kontestit për ushqim. Afati fillon
të rrjedhë nga dita kur aktgjykimi për zgjidhjen e martesës merr formë të
prerë.
Nëse bashkëshortët janë marr vesh për ushqim jashtë procedurës
gjyqësore, ose njëri nga bashkëshortët pa marrëveshje të bërë
shprehimisht ka marr pjesë në ushqimin e bashkëshortit tjetër në ndonjë
mënyrë, për të cilën arsye bashkëshorti i cili ka marrë ushqim nuk ka
paraqitur kërkesë për ushqim në kontestin martesor, nëse në ndërkohë pas
shkurorëzimit ndërpres të jep ushqimin, afati për paraqitjen e kërkesës
për bashkëshortin që ka marr ushqimin në këtë mënyrë llogaritet nga data
kur është bë dhënia e fundit në emër të ushqimit.
Pavarësisht nga fakti që janë plotësuar kushtet e mësipërme për të
pasur të drejtë në ushqim, gjykata mund ta refuzoj kërkesën: a.. nëse
ushqimin e kërkon bashkëshorti i cili, pa ndonjë shkak serioz nga
bashkëshorti tjetër, është sjell në mënyrë të vrazhdë ose të padenjë në
bashkësinë martesore, ashtu që kërkesa do të paraqiste padrejtësi të hapët
për bashkëshortin tjetër; b. nëse bashkësia faktike e jetës mes
bashkëshortëve është ndërpre dhe vite me radhë kanë jetuar në mënyrë të
pavarur nga njëri tjetri dhe kanë siguruar mjete për ushqim për vete deri
në shkurorëzim; c. nëse paditësi me qëllim shkakton nevojshmërinë për
ushqim.
Në rregull ushqimi caktohet në kohë të pacaktuar. Përjash- timisht
mundet në kohë të caktuar nëse kërkuesi i ushqimit ka mundësi për një
kohë të shkurtër, në ndonjë mënyrë tjetër, të sigurojë mjetet për ushqim,
ose nëse martesa ka zgjatur një kohë të shkurtër (neni 312). Gjykata
mund të vendos që ushqimi në kohë të caktuar të vazhdohet edhe për një
kohë tjetër të caktuar apo në kohë të pacaktuar. Kërkesa duhet paraqitur
para kalimit të afatit për të cilin është caktuar ushqimi.
E drejta në ushqim e bashkëshortit të shkurorëzuar pushon nëse
464
E DREJTA CIVILE
pushojnë kushtet ligjore për ushqim; pas kalimit të afatit për të cilin është
caktuar dhe atëherë kur shfrytëzuesi i ushqimit lidhë martesë ose
themelon bashkësi jashtëmartesore apo vdes (neni 312).
2. Detyrimi ligjor për ushqim mes prindërve dhe fëmijëve
Ajo që është detyrim për prindërit ndaj fëmijëve përfaqëson të

drejtë të fëmijëve nga prindërit dhe anasjelltas. Kësisoj fëmijët kanë të
drejtë të kërkojnë nga prindërit e tyre që ata t’i ruajnë, ushqejnë,
edukojnë, arsimojnë sipas mundësive që kanë, t’i përfaqësojnë përkitazi
me të drejtat dhe interesat e tyre dhe të administrojnë me pasurinë e tyre.
Ushqimi i fëmijëve është detyrim i natyrës pasurore. Prindërit janë
të detyruar të ushqejnë fëmijët e tyre të mitur, e nëse është në shkollim
deri në moshën 26 vjeçare. Nëse fëmija madhor, për shkak të sëmundjes
apo të metave shpirtërore, është i paaftë për punë, nuk ka mjete të
mjaftueshme për jetë, apo nuk mund këtë ta realizoj nga pasuria e vetë
ekzistuese, prindërit kanë detyrim t’i ushqejnë ata deri sa të zgjas kjo
gjendje (neni 291). Rrethana se prindi është privuar nga e drejta prindore
nuk e liron ate nga detyrimi që të ushqen fëmijën e vetë.
Ushqimi i fëmijëve është detyrim i përbashkët i prindërve,
pavarësisht nëse jetojnë bashkë apo jo. Në ushqimin e fëmijëve prindërit
marrin pjesë në përpjesëtim me mundësitë që kanë. Ky problem nuk
paraqitet deri sa prindërit jetojnë bashkë. Nëse prindërit jetojnë ndaras
detyrimi për ushqim i tyre caktohet sipas nevojave të fëmijëve e në
përpjesëtim me mundësitë e çdonjërit prind. Prindërit nuk mund të heqin
dorë apo në çfarëdo mënyre të lirohen nga ky detyrim.
Në kontestin martesor, me aktgjykimin me të cilin zgjidhet
martesa gjykata, sipas detyrës zyrtare, vendos edhe për ushqimin e
fëmijëve të mitur. Vendimi për ushqim i marr në këtë kontest mundet më
vonë, në procedurë të zhvilluar në gjykatën komunale, për shkak të
ndryshimit të rrethanave, sipas padisë së të miturit, i përfaqësuar nga
prindi, të ndryshohet.
Fëmijët kanë detyrim moral që të kujdesen për prindërit e tyre.
Përpos aspektit moral, sipas ligjit fëmijët madhor kanë detyrim të marrin
pjesë në ushqimin e prindërve të tyre (neni 294). Këtë detyrim e ka edhe
fëmija i cili ka mbushur 15 vjet nëse realizon të ardhura nga puna.
Detyrimi i fëmijëve të ushqejnë prindërit e tyre qëndron pavarësisht nëse
kanë kontribuar prindërit në ushqimin e tyre apo jo. Përjashtimisht
465
E DREJTA CIVILE
gjykata mund të refuzojë kërkesën e prindit për ushqim nëse këtë e

kërkon prindi i cili është privuar nga e drejta prindërore dhe nuk e ka
ushqyer fëmijën edhe pse ka pasur mundësi ta bënë këtë. Detyrimi i
fëmijëve për ushqimin e prindërve ekziston vetëm nëse prindi është i
paaftë për punë dhe nuk ka mjete të mjaftueshme për ushqim, apo nuk
mund të realizojë mjete të mjaftueshme nga pasuria që ka, ndërsa fëmija
ka mundësi të kontribuojë në ushqimin e tij. Ky detyrim zgjat deri në
vdekjen e prindit ose deri sa gjendja ekonomike e tij nuk përmirësohet në
atë masë që mos të ketë nevojë për ushqim nga tjetri.
3. Detyrimi ligjor për ushqim mes personave tjerë në gjini
Detyrimi i ushqimit ekziston edhe mes personave tjerë në

gjini në vijën e drejtë ngjitëse dhe zbritëse, pavarësisht në cilën shkallë
janë. E drejta në ushqim nga personat në gjini të gjakut realizohet sipas
asaj radhe që kanë të drejtë në trashëgimi. Në rastet kur disa persona kanë
detyrim për ushqim, detyrimi i ushqimit nga ata caktohet sipas mundësive
të secilit prej tyre.
Përpos mes prindërve dhe fëmijëve, ligji parasheh detyrimin në
ushqim edhe ndërmjet personave tjerë në gjini. Sipas nenit 288 të LF
vëllezërit dhe motrat kanë detyrim të ushqejnë vllëzrit dhe motrat e tyre
të mitur të cilët nuk kanë mjete për ushqim, nëse prindërit e tyre nuk janë
gjallë ose janë gjallë por nuk kanë mundësi ta bëjnë këtë. Kësisoj
detyrimi në ushqim ndaj vëllezërve dhe motrave të mitur është
kushtëzuar me pamundësinë për ushqim nga ana e prindërve.
LF parasheh edhe të drejtën dhe detyrimin për ushqim të njerkës
dhe njerkut ndaj thjeshtërit të tyre të mitur dhe anasjelltas (neni 295).
Njerku dhe njerka kanë detyrim të ushqejnë thjeshtërit e tyre të
mitur nëse këta nuk kanë të afërm të cilët sipas ligjit kanë detyrim t’i
ushqejnë, ose nëse ata nuk kanë mundësi ta bëjnë këtë. Njerku dhe njerka
kanë këtë detyrim edhe pas vdekjes së prindit të thjeshtërit të mitur me të
cilin njerku apo njerka kanë qenë në martesë, nëse deri në vdekjen e saj
(tij) ka ekzistuar bashkësia familjare. Kjo e drejtë pushon nëse martesa
mes prindit dhe njerkës apo njerkut shkurorëzohet apo anulohet.
Njëherësh edhe thjeshtërit kanë detyrim për ushqimin e njerkës
dhe njerkut, nëse këta i kanë ushqyer dhe janë kujdesur për ta. Nëse
njerku apo njerka kanë fëmijë, ky detyrim është i përbashkët me ata
fëmijë.
466
E DREJTA CIVILE
4. Format e dhënies së ushqimit ligjor
Edhe pse pjesa e ligjit me të cilën rregullohet e drejta, përkatësisht

detyrimi, në ushqim është titulluar MBAJTJA FINANCIARE, në nenin
e parë të kësaj pjese të ligjit (278) konstatohet se kjo nënkupton
detyrimin financiar dhe material, nga edhe rrjedh se ushqimi mund të
jepet në të holla ose në natyrë. Në këtë mënyrë me kontributin për
ushqim nuk nënkuptohet vetëm pagesa e shumës së caktuar e të hollave
por edhe të gjitha vlerat tjera pasurore të ushqimdhënsit të cilat i realizon
ushqimëmarrësi për ushqim.
Dhënia e ushqimit zakonisht është në para. Nëse në një rast
konkret, në një moment të caktuar, duhet zëvendësuar detyrimin për
ushqim në të holla me ndonjë formë tjetër, për këtë duhet të vendoset me
vendim të gjykatës.
Përkitazi me detyrimin financiar të dhënies së ushqimit nuk ka
nevojë për ndonjë sqarim të posaçëm, pasi kjo nënkupton pagesën e
shumës së caktuar të parasë për ushqim. Mirëpo, detyrimi material për
ushqim si një nga format e ushqimit ligjor, mund të jetë i shumëllojshëm.
Kësisoj kjo mund të ndodh në rastet kur ushqimëdhënsi e merr në familje
të vetë dhe aty kujdeset për ushqimëmarrsin, nëse ia le në shfrytëzim
sipërfaqen e caktuar banesore, ia le në shfrytëzim sipërfaqen e caktuar të
tokës bujqësore, lokalin afarist ose në ndonjë mënyrë tjetër.
Duke u nisur nga dispozita e nenit 278, në pjesën lidhur me
parimet për ushqim, rrjedh se parimisht ushqimi mund të jepet në para
ose në natyrë. Mirëpo, dhënia e detyrimit në natyrë vjen në shprehje
zakonisht te ushqimi i bashkëshortit ose ushqimi i prindërve nga fëmijët.
Kjo formë e ushqimit nuk është e mundur te detyrimet e prindërve ndaj
fëmijëve. Në këtë mënyrë detyrimi i prindit për dhënien e kontributit për
ushqimin e fëmijës mund të jetë vetëm në para, nga edhe prindi nuk e ka
të drejtën e zgjedhjes të formës tjetër të ushqimit.
Për personat në gjini të gjakut detyrimi për ushqim caktohet sipas
radhës me të cilën thirren në trashëgimi. Nëse detyrimi për ushqim
ekziston mes disa të afërmve, këtë detyrim e kanë më para pasardhësit e
pastaj të afërmit nga vija e paraardhësve (282).
Nga të paraqiturat e mësipërme rrjedh se paditës në procedurën e
filluar për ushqim ligjor është personi i cili, sipas ligjit, ka të drejtë në
ushqim, ose përfaqësuesi i tij, si dhe Organi i kujdestarisë (326), ndërsa të
paditur janë personat të cilët, sipas ligjit, kanë detyrim për ushqim. Si të
467
E DREJTA CIVILE
paditur mund të na paraqiten disa persona të të njëjtës radhë me detyrim

për ushqim, apo të radhëve të ndryshme.
5. Caktimi i lartësisë së detyrimit për ushqim ligjor
Në kontestin për ushqim gjykata duhet të caktoj shumën e

përgjithshme të mjeteve për ushqim. Caktimi i nevojave të përgjithshme
për ushqim është me rëndësi nga se në rastet kur i padituri nuk ka
mundësi të përmbush ato nevoja, gjykata e njofton për këtë organin e
kujdestarisë i cili mund ta zgjeroj padinë duke përfshirë persona të tjerë
të cilët sipas radhës në bazë të ligjit e kanë këtë detyrim. Nëse edhe kjo
nuk mjafton organi i kujdestarisë ndërmerr masat tjera të nevojshme
(332).
Lartësia e ushqimit caktohet në përpjesëtim me mundësitë e
personit që duhet të jep ushqimin, e brenda kufijve të nevojave të
kërkuesit të ushqimit. Për çdo rast konkret gjykata duhet të vlerësoj
nevojat e kërkuesit të ushqimit, gjithmonë duke pasur parasysh
gjendjen e tij pasurore dhe financiare, zotësinë për të punuar, mundësin
faktike për punësim, gjendjen shëndetësore, nevojat personale dhe
rrethanat tjera me ndikim për caktimin e ushqimit. Kësisoj, si bashkëshort
i pasiguruar konsiderohet edhe bashkëshorti i punësuar të ardhurat
personale të të cilit nuk i mjaftojnë për përmbushjen e nevojave për të
jetuar, andaj edhe mund të kërkon ushqim plotësues. Në anën tjetër,
bashkëshorti i cili, pas shkëputjes së bashkësisë martesore, ka hequr dorë
nga pjesa e vetë e trashëgimisë, nga të ardhurat e së cilës ka mundur të
jetoj, nuk ka të drejtë në ushqim nga bashkëshorti tjetër. Në të njëjtën
mënyrë nuk do të kishte të drejtë në ushqim edhe personi i cili e
ndërprenë, pa ndonjë arsye, marrëdhënien e punës dhe e sjell veten në
situatë pa mjete për ushqim. Në rastet kur kërkohet ushqimi për fëmijën e
mitur me ndikim është edhe mosha e fëmijës dhe nevoja për edukim dhe
arsimim profesional të tij (330.3).
Sa i përket vlerësimit të mundësive të personit nga i cili kërkohet
ushqimi, gjykata duhet pasur parasysh të gjitha të ardhurat që realizon ai,
si ato të rregullta ashtu edhe ato periodike (psh. të ardhurat nga bujqësia,
honorari i autorit, të ardhurat nga puna në teren, etj.). Në anën tjetër në
mënyrë të njëjtë duhet vlerësuar edhe zvogëlimin eventual të të ardhurave
si psh. për shkak të sëmurjes së përkohshme, pushimit mjekësor, etj. Për
t’i ikur detyrimit ose me qëllim që ai të jetë sa më i ulët, personi nga i cili
468
E DREJTA CIVILE
kërkohet ushqimi mund të shërbehet edhe me keqpërdorime të ndryshme

si psh. duke zvogëluar të ardhurat e veta në kohën e zhvillimit të
procedurës. Nga kjo arsye gjykata duhet vlerësuar mundësitë për ushqim
jo vetëm në momentin e vendosjes për ushqimin, por për një kohë më të
gjatë, zakonisht brenda një viti.
Ma rastin e vlerësimit të mundësive për të kontribuar në ushqimin
e fëmijëve, gjykata do të vlerësoj edhe mundësitë reale për realizimin e
fitimit nga personi nga i cili kërkohet ushqimi, nevojat e tij vetanake dhe
detyrimet tjera për ushqim që ka. Kjo nënkupton se prindit kanë detyrim
të kontribuojnë për ushqimin e fëmijëve edhe nëse rrezikojnë mjetet e
tyre financiare, përkatësisht në dëm të vetin (280.2).
Me rastin e caktimi të lartësisë të të ardhurave të përgjithshme të
personit i cili ka detyrim të kontribuon për ushqim, zakonisht në praktik
është llogarit 50% të shpenzon për nevoja personale, nëse duhet të
kontribuon për ushqimin e më shumë fëmijëve duhet llogaritur 1/3 e të
ardhurave për nevoja personale, ashtu shpenzimet tjera të ndahen për
ushqim të personave tjerë, nëse ka këtë detyrim, dhe pastaj pjesa tjetër
caktohet për ushqimin e kërkuar, gjithmonë duke pasur parasysh edhe
nevojat e personit i cili kërkon ushqimin. Duke u nisur nga rregulla se
lartësia e kontributit për ushqimin e fëmijës varet nga mundësitë
ekonomike të prindit në një anë dhe nevojave të fëmijës në anën tjetër,
nuk mund të detyrohet prindi të paguan në emër të pjesës së kontributit të
tij për ushqimin e fëmijës, më tepër se sa realisht janë nevojat e fëmijës,
edhe nëse ai prind ka mundësi të jep ushqimin në atë lartësi. Në kontestet
për ushqimin e fëmijëve, si kontribut për prindin që i është besuar fëmija,
gjykata e merr edhe punën dhe përkujdesjen e tij të përditshme ndaj
fëmijës.
E drejta për ushqim paraqitet dhe pushon me paraqitjen,
përkatësisht pushimin e kushteve të parapara ligjore e jo në bazë të
vendimit gjyqësor, që nënkupton se vendimi gjyqësor, në kontestet për
ushqim, ka karakter deklarativ e jo konstituiv. Në këtë mënyrë qëllimi i
kontributit për ushqim është plotësimi i nevojave për jetë të kërkuesit të
ushqimit, nga momenti i paraqitjes së kërkesës në të ardhmen. Nga kjo
edhe në asnjë mënyrë nuk mund të kërkohet ushqimi për kohën e kaluar
por vetëm për të ardhmen.
469
E DREJTA CIVILE
6. Kompetenca lëndore dhe vendore e gjykatave për vendosje lidhur me

ushqim
Sa i përket kompetencës lëndore, lidhur me kërkesat për ushqim

ligjor, në shkallë të parë vendoset ose në gjykatë të qarkut apo në atë
komunale, varësisht kur vendoset lidhur me këtë. Në rastet kur vendoset
përkitazi me anulimin apo shkurorëzimin e martesës, të cilat konteste
janë në kompetencë të gjykatës së qarkut, e njejta gjykatë, me të njëjtin
aktgjykim, duke vendosur sipas detyrës zyrtare, do të vendos edhe për
ushqimin e fëmijëve të mitur, ndërsa për ushqimin e bashkëshortit ajo do
të vendos vetëm nëse është paraqitur kërkesa e këtillë në kontestin
martesor.
Në të gjitha rastet tjera, lidhur me ushqimin ligjor, në shkallë të
parë vendos gjykata komunale. Kësisoj, përkitazi me ushqimin e
bashkëshortit gjatë ekzistimit të martesës, pas zgjidhjes së martesës, ose
për ndryshimin e vendimeve të mëparshëm për ushqim dhe për ushqimin
e fëmijëve të mitur jashtë kontestet martesore si dhe për ndryshimin e
vendimeve të mëparshme për ushqimin e fëmijëve, në shkallë të parë
vendos gjykata komunale. Gjykata komunale ka kompetencë të vendos
në shkallë të parë në të gjitha kontestet lidhur me ushqimin ligjor të
personave tjerë.
Sa i përket kompetencës vendore, me rastin e vendosje për
ushqimin ligjor jashtë kontestit martesor, pos gjykatës e cila e ka
kompetencën e përgjithshme, kompetente është edhe gjykata sipas
vendbanimit, përkatësisht vendqëndrimit të paditësit.
Për ushqimin e fëmijëve gjykata kujdeset sipas detyrës zyrtare.
Kësisoj, në kontestin martesor, me rastin e vendosjes për ushqimin e
fëmijëve të mitur sipas kërkesës së tyre, detyrimi për ushqim duhet
caktuar nga dita e paraqitjes së kërkesës, e nëse vendos zyrtarisht pa
kërkesë, nga data e marrjes së aktgjykimit. Për kohën para paraqitjes së
kërkesës, pjesa e shpenzimeve në përpjesëtim me mundësit e prindit
tjetër, mund të kërkohen me padi në një procedurë tjetër.
Dispozitat ligjore përkitazi me ushqimin ligjor janë të karakterit
imperativ, andaj edhe në kontestet e këtilla nuk mund të merret
aktgjykimi në bazë të pranimit. Njëherësh, çfarëdo marrëveshje e arritur
mes prindërve lidhur me ushqimin e fëmijëve të mitur nuk e obligon
gjykatën, ashtu që edhe në rast të marrëveshjes mes prindërve, gjykata
mund të heton rrethanat për të vendosur lidhur me ushqimin e fëmijës,
dhe atë do ta pranoj vetëm nëse ajo është në harmoni me dispozitat e LF
përkitazi me caktimin e ushqimit.
470
E DREJTA CIVILE
Vendimi i gjykatës përkitazi me ushqimin është me karakter të

përkohshëm nga se, personi me të drejtë ose ai me detyrim ushqimi,
mundet të paraqet padi në gjykatën komunale kompetente, me kërkesë që
ushqimi i caktuar me vendim të mëparshëm gjyqësor, për shkak të
ndryshimit të rrethanave në bazë të të cilave është vendosur, të
ndryshohet ashtu që ai të ndërpritet, shtohet ose zvogëlohet, ose të
ndryshohet forma dhe mënyra e dhënies së ushqimit (331). Ndryshimi i
rrethanave hetohet përkitazi me nevojat personale dhe rritjen e
shpenzimeve të jetës të ushqimëmarrsit dhe statusit financiar të
ushqimëdhënsit. Me qëllim të vërtetimit nëse janë ndryshuar apo jo
rrethanat, gjykata do të krahason gjendjen në kohën e paraqitjes së
kërkesës së fundit për ndryshimin e vendimit për ushqim me gjendjen në
kohën e marrjes së vendimit ndryshimi të cilit kërkohet. Rritja apo
zvogëlimi i kontributit për ushqim, për shkak të ndryshimit të rrethanave
në bazë të të cilave është vendosur më para, mund të kërkohet vetëm për
kohën e ardhshme, e jo edhe për atë të kaluar.
VI. MARRËDHËNIET PASURORE TË

ANËTARËVE TË BASHKËSISË FAMILJARE
Sipas ligjit në fuqi, bashkësinë familjare e përbëjnë bashkëshortët

dhe familja e tyre e ngushtë. Anëtarë të familjes së ngushtë janë fëmijët
dhe prindërit e bashkëshortëve. Duke pasur parasysh faktin se në mjaftë
familje kosovare, përveç bashkëshortëve dhe fëmijëve dhe prindërve të
tyre, në bashkësi familjare jetojnë edhe persona tjerë, të cilët edhe
bashkarishtë punojnë, krijojnë, administrojnë dhe mundë të disponojnë
pasurinë e krijuar në atë bashkësi familjare, me ligj janë rregulluar edhe
marrëdhëniet pasurore të anëtarëve të bashkësisë familjare (pjesa e shtatë
- nga neni 271 – 277). Në këtë mënyrë edhe gjithë pasuria e fituar gjatë
ekzistimit ta bashkësisë familjare konsiderohet pronë e përbashkët e
gjithë anëtarëve të bashkësisë familjare të cilët kanë kontribuar në fitimin
e saj. Me ligj nuk është përcaktuar ndonjë minimum i moshës për tu
fituar statusi i pronarit të pasurisë së përbashkët, nga vetë fakti se kjo
është një çështje faktike dhe varet nga rasti konkret, ashtu që ekziston
mundësia që edhe personat nën moshën 15 vjeqare të kontribuojnë në
fitimin e pasurisë së përbashkët.
471
E DREJTA CIVILE
1. Administrimi i pasurisë së përbashkët
Me pasurinë e përbashkët të bashkësisë familjare administrojnë

dhe disponojnë bashkërisht, me marrëveshje, anëtarët e bashkësisë
familjare të cilët kanë kontribuar në fitimin e saj, nëse kjo nuk i është
besuar me marrëveshje një apo më shumë anëtarëve të bashkësisë
familjare. Nëse nuk mundet të arrihet marrëveshja, sipas propozimit të
ndonjërit nga pronarët e përbashkët, lidhur me këtë do të vendosë gjykata
komunale në procedurën jokontestimore.
E drejta në pronën e paluajtshme të përbashkët e anëtarëve të
bashkësisë familjare regjistrohet në librat publike për vërtetimin e të
drejtës së pronësisë, në regjistrat e tokës, ku edhe ata do të figuronin si
pronar të përbashkët të asaj paluejtshmërie. Në të shumtën e rasteve kjo
nuk ndodh, pasi që ajo zakonisht regjistrohet në emër vetëm të njërit nga
anëtarët e bashkësisë familjare, zakonisht në emër të kryefamiljarit. Në
rastet e këtilla, statusi juridik i pronës së përbashkët mund të ndryshohet
me një propozim të përbashkët të gjithë anëtarëve të bashkësisë familjare
të cilët kanë kontribuar në fitimin e saj.
Nëse anëtari i bashkësisë familjare në emër të të cilit evidentohet
pasuria e paluajtshme e bashkësisë familjare e tjetërson, apo në ndonjë
mënyrë e ngarkon atë, anëtarët tjerë të bashkësisë familjare munden ta
kundërshtojnë kontratën me të cilën është bë kjo, nëse në regjistër ka
pasur fakte për pronësinë e përbashkët, apo nëse pala tjetër kontraktuese
ka ditur apo ka mundur të dijë se ajo paluejtshmëri ka qenë pasuri e
përbashkët e anëtarëve të bashkësisë familjare. Përndryshe, në rastet e
këtilla, anëtarët tjerë të bashkësisë familjare gjithsesi kanë të drejtë në
shpërblim në para të pjesës së tyre (neni 274).
Përkitazi me administrimin e pasurisë së përbashkët të anëtarëve
të familjes, në mënyrë analoge zbatohen rregullat përkitazi me
marrëdhëniet pasurore mes bashkëshortëve.
2. Marrëveshjet kontraktuese mes anëtarëve të pasurisë së përbashkët
Anëtarët e bashkësisë familjare mundin me marrëveshje të

rregullojnë marrëdhëniet reciproke pasurore. Kontrata me të cilën
rregullohen këto marrëdhënie duhet të jetë me shkrim dhe të përfshij të
gjithë anëtarët që kanë kontribuar në fitimin e saj. Ajo duhet vërtetuar në
gjykatë nga ana e gjyqtarit, pasi të lexohet nga gjyqtari dhe tu tërhiqet
472
E DREJTA CIVILE
vrejtja palëve përkitazi me pasojat e kontratës. Nëse pronar i pasurisë së

përbashkët është personi i mitur, para vërtetimit të kontratës gjykata do të
kërkoj mendimin për këtë nga organi i kujdestarisë.
Përndryshe, nëse ndryshe nuk është parashikuar me Ligjin e
Familjes, në marrëdhëniet pasurore të anëtarëve të bashkësisë familjare
zbatohen rregullat e përgjithshme të drejtës pasurore.
(Numrat në kllapa pa ndonjë shenjë tjetër i përkasin neneve dhe

paragrafëve nga LF)
MBROJTJA KUNDËR DHUNËS NË FAMILJE
1. Dhuna në familje sipas rregullores së UNMIK-ut 2003/12
Marrëdhëniet shoqërore, ekonomike dhe juridike në martesë dhe

familje janë të rregulluara me ligj. Qëllimi i intervenimit shoqëror në
marrëdhëniet martesore dhe familjare është mbrojtja e familjes, që
nënkupton ndërmarrjen e masave të ndryshme, qëllimi i përbashkët i të
cilave është që t’i sigurohet asaj kryerja e funksioneve shoqërore,
posaçërisht për ngritjen, kujdesin, arsimimin dhe aftësimin e fëmijëve
dhe në dhënien e ndihmës anëtarëve të familjes të cilët nuk janë në
gjendje të kujdesen për vete.
Ndodhë që anëtari i familjes në ndonjë mënyrë të keqtrajtohet nga
ndonjëri nga anëtarët tjerë të familjes, andaj edhe me qëllim të mbrojtjes
ligjore efektive dhe mundësisë së përdorimit të mekanizmave ndihmës
për viktimat e dhunës në familje, është nxjerr rregullore e veçantë -
MBROJTJA KUNDËR DHUNËS NË FAMILJE /Rregullore e
UNMIK-ut nr. 2003/12/, e cila ka hy në fuqi më 07.05.2003.
Dhuna në familje sipas kësaj rregullore nënkupton keqtrajtimin e
një anëtari nga anëtari tjetër i familjes, duke filluar nga shqetësimet
shpirtërore të karakterit më të lehtë, cenimit të pasurisë dhe të drejtës në
banim të qetë deri te keqtrajtimet seksuale dhe lëndimet trupore. Rrethi i
anëtarëve të familjes sipas kësaj rregullore është shumë më i gjerë në
krahasim me anëtarët e familjes sipas LF.
473
E DREJTA CIVILE
2. Masat mbrojtëse
Me qëllim të mbrojtjes së viktimës dhe evitimit të dhunës në

familje, varësisht nga lloji dhe intensiteti i saj, në nenin 2 të kësaj
rregullore janë parashikuar masat mbrojtëse të cilat mund të shqiptohen
nga ana e gjykatës ose komandantit rajonal të policisë ndaj personit
përgjegjës për dhunë në familje.
Përpos masave mbrojtëse të parapara në këtë nen, varësisht nga
situata e paraqitur, mund të caktohet edhe ndonjë masë tjetër, e cila është
e domosdoshme për mbrojtjen e sigurisë, shëndetit ose mirëqenies së
palës së mbrojtur. Në këtë aspekt, gjykata ka autorizim të cakton edhe
masa tjera, përpos atyre që janë parashikuar me këtë rregullore.
Propozimin për caktimin e një ose më shumë masave mbrojtëse

mund ta paraqes: pala e mbrojtur ose përfaqësuesi ligjor apo i autorizuar i
saj, anëtari tjetër i familjes, qendra për punë sociale dhe çdo person tjetër
i cili është në dijeni për ushtrimin e dhunës në familje.
3. Llojet e urdhrave për mbrojtje nga dhuna në familje
Me propozimin e paraqitur mund të kërkohet të lëshohet:

1. Urdhri për mbrojtje,
2. Urdhri për mbrojtje emergjente dhe
3. Urdhri për mbrojtje të përkohshme emergjente.
Ditëve të punës dhe gjatë orarit të punës së gjykatës propozimi i

paraqitet gjykatës që të lëshojë urdhrin për mbrojtje apo urdhrin për
mbrojtje emergjente. Ditëve të pushimit dhe jashtë orarit të punës së
gjykatës propozimi i paraqitet Komandantit të njësitit rajonal të Shërbimit
Policor të Kosovës që ai të lëshojë urdhrin për mbrojtje të përkohshme
emergjente.
Me një urdhër mund të caktohen një apo më shumë masa
mbrojtëse. Me urdhër për mbrojtje mund të caktohen të gjitha masat e
parashikuara në nenin 2 të Rregullores. Me urdhrin për mbrojtje
emergjente mund të caktohen një ose më shumë nga masat e përcaktuara
në nënparagrafet (a) – (h). Me urdhër për mbrojtje të përkohshme
emergjente mund të caktohen një ose më shumë nga masat e përcaktuara
në nënparagrafet (a) – (c) të nenit 2.1 të Rregullores.
474
E DREJTA CIVILE
4. Organet kompetente për lëshuarjen e urdhrave
Për të vendosur lidhur me propozimin për dhënien e urdhrit për

mbrojtje dhe urdhrit për mbrojtje emergjente është kompetente gjykata
komunale sipas vendbanimit ose vendqëndrimit të palës së mbrojtur.
Propozimi mund të paraqitet edhe gjatë procedurës e cila është duke u
zhvilluar në gjykatën komunale përkitazi me besimin e fëmijëve apo të
ushqimit ligjor. Pas dëgjimit të palëve dhe administrimit të provave në
seancë gjyqësore të zhvilluar sipas rregullave të parapara në këtë
rregullore, e në mungesë të tyre sipas rregullave të Ligjit të Procedurës
Kontestimore, nëse vërtetohet se ekziston dyshimi i arsyeshëm se kryesi
i dhunës është kërcënuar se do të kryej ndonjë vepër të dhunës në familje,
me qëllim të mbrojtjes së sigurisë, shëndetit ose mirëqenies së palës së
mbrojtur, apo të personit me të cilin pala e mbrojtur ka lidhje familjare,
gjykata lëshon urdhrin për mbrojtje ose urdhrin për mbrojtje emergjente.
Me njërin apo tjetrin urdhër caktohen një apo më shumë masa mbrojtëse
me afat të zgjatjes më së shumti 12 muaj, duke ia tërhequr vërejtjen
kryesit të dhunës se urdhri zbatohet nga momenti kur atij i dorëzohet
aktvendimi me të cilin është dhënë urdhri dhe se moszbatimi i tij paraqet
vepër penale. Përpos kryesit të dhunës urdhri i dorëzohet edhe palës së
mbrojtur, stacionit lokal të policisë, dhe qendrës për punë sociale, sipas
vendbanimit, përkatësisht vendqëndrimit të viktimës.
Nëse rrethanat në bazë të cilave është dhënë urdhri për mbrojtje
ndryshojnë para kalimit të afatit të caktuar për atë urdhër, sipas kërkesës
së palës së mbrojtur ose kryesit të dhunës gjykata mund të vendos që ai të
ndryshohet ose edhe të ndërpritet.
Gjatë 15 ditëve të fundit para kalimit të afatit të caktuar për
zgjatjen e urdhrit për mbrojtje pala e mbrojtur ose përfaqësuesi i
autorizuar mund të paraqet kërkesën për vazhdimin e urdhrit për
mbrojtje. Pas shqyrtimit të kërkesës në seancë gjyqësore gjykata mundë
të vazhdoj urdhrin edhe për një afat tjetër, më së shumti edhe 12 muaj
tjerë, ose të vërtetoj ndërprerjen e tij.
Ditëve kur gjykata nuk punon ose pas përfundimit të orarit të
punës së gjykatës propozimi për urdhërmbrojtje duhet drejtuar
Komandantit të Njësitit të Shërbimit Policor të Kosovës i cili mund të
lëshon urdhër për mbrojtje të përkohshme emergjente, duke caktuar një
apo më shumë masa mbrojtëse, afati i të cilit kalon me fillimin e punës së
gjykatës.
475
E DREJTA CIVILE
5. Pasojat e shkeljes së urdhrave
Nëse kryesi i dhunës në familje nuk e zbaton urdhrin për mbrojtje,

përkatësisht urdhrin për mbrojtje emergjente të lëshuar nga gjykata, ose
urdhrin për mbrojtje të përkohshme emergjente të lëshuar nga
Komandanti i Njësitit Policor, ai kryen vepër penale, e cila ndiqet sipas
detyrës zyrtare e për të cilën parashihet dënimi me gjobë ose me burgim
deri në gjashtë muaj.
476
E DREJTA CIVILE
III. E DREJTA TRASHËGIMORE
I. Institutet e përgjithshme:
1. Trashëgimia, nocioni dhe prezumimet e trashëgimit;
Vdekja e një personi, në njërën anë, ka për pasojë shuarjen e disa

të drejtave dhe detyrimeve, ndërsa në anën tjetër kalimin e këtyre te
drejtave dhe detyrimeve tek personat tjerë, konkretisht të trashëgimtarët e
tij. Si pasojë e vdekjes do të shuheshin si të drejtat pasurore, po ashtu
edhe ato jo pasurore. Nga këtu do të rrjedh edhe nocioni se trashëgimia
është kalimi me ligj apo në bazë të testamentit i pasurisë, disa të
drejtave dhe detyrimeve të personit të vdekur tek një apo më shumë
persona tjerë.
Duke u nisur nga kjo që cekem më lartë, personi i vdekur është ai
person pasuria e të cilit trashëgohet që ndryshe Ligji për Trashëgiminë i
Kosovë (LTK) e njehë me emrin trashëgimlënës. Pasuri trashëgimore
është pasuria të cilën e ka poseduar trashëgimlënësi deri në momentin e
vdekjes, ndërsa personat në të cilët pasuria trashëgimore pas vdekjes së
trashëgimlënësit do të trashëgohej, quhen trashëgimtar.
2. Objekti i trashëgimit;
Pasuria e një personi e humb titullarin e sajë me rastin e vdekjes

së atij personi, Kjo pasuri përbehet nga sendet apo të mirat materiale, të
drejtat dhe detyrimet që ka pasur ai person. Pikërisht, këto sende apo të
mira materiale janë objekt i trashëgimit, të cilat pas vdekjes së titullarit të
tyre duhet të kalojë në trashëgimtarë. Përveç këtyre, si objekt i
trashëgimit apo shqyrtimit të trashëgimisë, sipas LTK paraqiten edhe të
drejtat dhe detyrimet që ka pasur personi i caktuar para vdekjes së tij.
477
E DREJTA CIVILE
3. Fitimi i trashëgimit;
Që një trashëgimtar apo më shumë sish të fitojnë cilësinë e

trashëgimtarit duhet të ndodhe vdekja. Vdekja provokon thirrjen e
trashëgimtarëve si testamentar po ashtu edhe atyre ligjor. Momenti i
vdekjes së një personi fizik, është momenti i cili përcakton subjektet të
cilët kanë të drejtën ne trashëgim. Sipas LTK vetëm personat fizik mund
të jenë trashëgimlënës (neni 4.2).
4. Koha dhe vendi i hapjes së trashëgimit;
Vdekja e një personi është momenti kur edhe provokohet hapja e

trashëgimisë, gjë që për këtë arsye, e drejta në trashëgim fitohet në
momentin e vdekjes, të njëjtin efekt e ka edhe shpallja e personit të
vdekur. Këtë cilësi e fitojnë të gjithë ata persona të cilët në momentin e
vdekjes së personit apo shpalljes së tij të vdekur, kanë fituar të drejtën për
të qenë trashëgimtar (neni 5.1), po ashtu, këtë të drejtë e kanë të gjithë
personat që janë të aftë për të trashëguar, po që se me ligj nuk parashihet
ndryshe (neni 5.2).
Ndërsa si vend i hapjes së trashëgimisë konsiderohet vendi ku
trashëgimlënësi në kohën e vdekjes ka pasur vendbanimin e përhershëm
apo të përkohshëm apo vendi në të cilin gjendet pjesa me e madhe e
pasurisë trashëgimore të tij (neni 95 i Ligjit të Procedurës
Jokontestimore, (LPJ)).
5. Barazia në trashëgimi;
Sipas LTK të barabartë në trashëgim janë të gjithë ata persona

fizik, të cilët kanë qenë gjallë në momentin e vdekjes së trashëgimlënësit
(neni 3.1), në kushte të njëjta, janë të aftë për të trashëguar edhe personat
e paslindur apo të cilët ende nuk kanë lindur, me kusht që të njëjtit të
kenë qenë të zënë në momentin e vdekjes së trashëgimlënësit (neni 7).
Gjithashtu, janë të barabartë në trashëgim edhe ata fëmijë që kanë lindur
jashtë martese por të cilëve me ndonjë vendim të gjykatës apo organi
administrativ ju njihet atësia, apo të njëjtit janë adoptuar nga ana e
trashëgimlënësit (neni 3.2), qoftë edhe nëse të njëjtit janë shtetas të huaj,
me kusht reciprociteti nga shteti i huaj, i cili reciprocitet do të
prezumohej (neni 3.4).
478
E DREJTA CIVILE
6. Marrëveshjet për trashëgiminë e ardhshme;
Ligji për Trashëgim i Kosovës, nuk lejon kurrfarë marrëveshje

mes trashëgimtarëve të ardhshëm, apo trashëgimtarëve të ardhshëm dhe
personave të tretë lidhur me trashëgiminë e cila nuk është hapur ende,
çfarëdo marrëveshje mbi këtë bazë, do të ishte e pavlefshme.
7. Zotësia për të trashëguar;
Të gjithë personat të cilët kanë qenë gjallë në momentin e vdekjes

së trashëgimlënësit, apo të cilët kanë qenë të zënë para vdekjes së
trashëgimlënësit, por të cilët kanë lindur të gjallë, janë të aftë apo kanë
zotësi për të trashëguar (neni 7.1). Do të konsiderohej se kanë qenë të
zënë në kohen e hapjes së trashëgimisë, në rast se ai person ka lindur i
gjallë brenda 300 ditëve nga vdekja e trashëgimlënësit. Mirëpo, edhe në
rast se këta persona plotësojnë kushtet e lartcekura, jo të gjithë ata të cilët
kanë qenë të thirrur për të trashëguar, qofshin ata trashëgimtarë ligjorë
apo me testament, mund të trashëgojnë, ngase për të fituar cilësinë e
trashëgimtarit duhet qe të mos plotësohen kushtet që të njëjtit të jenë të
padenjë në trashëgim apo të njëjtit jenë të përjashtuar nga trashëgimia.
8. Bazat e thirrjes në trashëgimi;
Kalimi i pasurisë prej trashëgimlënësit në trashëgimtarë bëhet në

dy mënyra:
a. Mënyra e për është ajo ligjore, ku vetë ligji është ai i cili

përcakton trashëgimtarët dhe radhët e tyre dhe
b. Mënyra tjetër është me testament, pra, dëshira që ka

trashëgimtari duke e shpreh vullnetin e tij të fundit me të cilin ai mund të
ndikojë në caktimin e rendit të trashëgimtarëve duke u nisur nga interesat
e tij. Nga kjo vijmë në përfundim se janë dy baza të thirrjes në trashëgim,
testamentare dhe ligjore (neni 8).
9. Nocioni i trashëgimtarit;
Me LTK, nuk përcaktohet nocioni i trashëgimtarit. Mirëpo duke
479
E DREJTA CIVILE
pasur parasysh përmbajtjen e dispozitave të LTK, si dhe duke pasur

parasysh aspektet teorike dhe shkencore arrijmë në përfundim se
trashëgimtar janë të gjithë ata persona të cilët do të trashëgonin,
pasurinë trashëgimore, pas vdekjes së trashëgimlënësit.
10. Dallimi në mes të trashëgimtarit dhe sukcesorit të vetëm;
Sukcesioni i të drejtës nënkupton pasimin e një subjekti në të

drejtat dhe detyrimet të cilat i ka pasur subjekti tjetër. Në këtë aspekt
sukcesori është pasuesi i të drejtave dhe detyrimeve të cilat i ka pasur
trashëgimlënësi, pas zhvillimit të procedurës trashëgimore. Nga kjo
rrjedh se para se të zhvillohet procedura trashëgimore, akoma nuk dihet
nëse do të mundin të trashëgojnë të gjithë personat të cilët sipas ligjit
konsiderohen si trashëgimtar. Përkundër kësaj e drejta në trashëgimi e
sukcesorit është vendosur në bazë të procedurës së zhvilluar
trashëgimore, në këtë edhe qëndron dallimi mes trashëgimtarit dhe
sukcesorit.
11. Trashëgimia ligjore në përgjithësi;
Me trashëgimi ligjore nënkuptojmë fitimin e trashëgimisë sipas

rendit trashëgimor dhe në vëllim të përcaktuar me ligj.
12. Disponimet në rast vdekje.
Përpos tjerash, punët juridike ndahen edhe në punë juridike gjatë

jetës (inter vivos ) dhe në rast vdekje (mortis causa). Është karakteristikë
se të dy këto lloje të punëve juridike themelohen gjatë jetës së personave
të cilët i ndërmarrin, ashtu që kriter i dallimit të tyre mes veti nuk është
koha e themelimit - paraqitjes së tyre, por është koha e fillimit të efekteve
juridike të tyre. Në këtë aspekt efektet të punëve juridike inter vivos
paraqiten gjatë jetë së personave të cilët i kanë ndërmarr ato. Ndërsa, tek
ato mortis causa efektet juridike fillojnë pas vdekjes së personit që e ka
ndërmarr atë punë juridike, ashtu që vdekja e personit është kusht
themelorë që ajo punë juridike të ketë efekt juridik.
Sipas LTK punë juridike në rast vdekje janë testamenti dhe
kontrata për ushqimin e përjetshëm.
480
E DREJTA CIVILE
II. Trashëgimia në bazë të ligjit:
Trashëgimia në bazë të ligjit nënkupton trashëgimin në bazë të

fakteve të caktuara, të cilat i parasheh ligji, në rastet kur nga këto fakte
nuk ka mundur të vijë deri të trashëgimia në bazë të testamentit.
Deri të trashëgimia në bazë të ligjit vjen: a. Kur trashëgimlënësi
nuk ka lënë asnjë testament apo kur testamenti është revokuar, apo kur
trashëgimlënësi me testament nuk ka përfshirë gjithë pasurinë e tij, si dhe
b. Kur trashëgimtari testamentar ka vdekur para trashëgimlënësit.
1. Rrethi i trashëgimtarëve
Ligji i Trashëgimisë i Kosovës, njeh tri radhë të trashëgimitë.

Mirëpo, nëse trashëgimlënësi nuk ka trashëgimtar të cilët do të
trashëgonin në bazë të ligjit, autoritetet publike, gjegjësisht komuna do të
paraqitej si trashëgimtar ligjorë i radhës së fundit.
2. Radhët e trashëgimisë;
Sipas ligjit, radhët e trashëgimisë janë të përcaktuara varësisht nga

shkallët e gjinisë të trashëgimtarëve të mundur ligjorë me
trashëgimlënësin. Duhet theksuar se, trashëgimtarët e radhës më të afërt i
përjashtojnë nga trashëgimia personat e radhës më të largët (neni 11.4).
a. Radhën e par të trashëgimisë e përbejnë bashkëshorti
dhe pasardhësit e trashëgimlënësit. Pra, trashëgimlënësin para të gjithëve
e trashëgojnë bashkëshorti dhe fëmijët e tij (neni 12.1), këta trashëgojnë
në pjesë të barabarta (neni 12.2).
Trashëgimlënësi Bashkëshortja 1/3 I ati 1/2
Djali 1/3 Vajza 1/3
Fig. 1
481
E DREJTA CIVILE
b.1. Radhën e dytë të trashëgimisë e përbejnë: prindërit

dhe bashkëshorti i trashëgimlënësit. Në këtë rast, trashëgimlënësin i cili
nuk ka lënë pasardhës e trashëgojnë prindërit e tij dhe bashkëshorti
pasjetues i cili zbret nga radha e parë në të dytë dhe trashëgon së bashku
me trashëgimtarët e radhës së dytë, por jo më pak se ½ e pasurisë
trashëgimore (neni 14.1). Gjysmën e pasurisë e trashëgojnë prindërit në
pjesë të barabarta. Në rastet kur trashëgimlënësi nuk lënë pasardhës e
as bashkëshortë pasjetues, në pjesë të barabarta me nga ½ e tërë pasurisë
së trashëgimlënësit e trashëgojnë prindërit e tij (neni 14.3).
Prindërit 1/2 E ëma 1/2
Bashkëshorti 1/2
Trashëgimlënësi Trashëgimlënësi pa trashëgimtar dhe

bashkëshort pasjetues
Fig. 2 Fig. 3
b.2. Gjithashtu në radhën e dytë të trashëgimisë hyjnë edhe

vëllezërit dhe motrat e trashëgimlënësit dhe pasardhësit e tyre se bashku
me bashkëshortin e trashëgimlënësit (neni 15).
Një gjë e tillë ndodhë në rastin kur njëri nga prindërit e
trashëgimlënësit ka vdekur para trashëgimlënësit, pjesën trashëgimore që
do t’i takonte atij e trashëgojnë fëmijët e tij, konkretisht (vëllezërit dhe
motrat e trashëgimlënësit), sipas dispozitave të këtij ligji që vlejnë për
rastin kur trashëgimlënësin e trashëgojnë fëmijët dhe pasardhësit e tjerë
të tij (neni 15.1). Në rastin konkretë duhet pasur parasysh se (vëllezërit
dhe motrat e trashëgimlënësit dhe pasardhësit e tyre), trashëgojnë në
pjesë të barabarta me prindin tjetër (neni 14.2).
482
E DREJTA CIVILE
Prindi Prindi 1/4
Trashëgimlënësi Bashkëshorti 2/4
¼ vëllezërit e trashëgimlënësit
dhe pasardhësit e tyre
Fig. 4
b.3. Pjesët trashëgimore të cila do tu takonin prindërve të

trashëgimlënësit (sikurse të ishin gjallë), të cilët kanë vdekur para
trashëgimlënësit dhe atë ½ e trashëgojnë pasardhësit e tyre, në rastin
konkret vëllezërit dhe motrat e trashëgimlënësit siç është përcaktuar në
paragrafin 1 të nenit 15, ndërsa pjesën tjetër prej ½ e trashëgon
bashkëshorti pasjetues, me kusht që trashëgimlënësi të mos ketë lënë
pasardhës.
Prindi Prindi
1/2
Trashëgimlënësi Bashkëshorti 1/2
Fig. 5
b.4. në rast se njëri nga prindërit e trashëgimlënësit ka

vdekur para trashëgimlënësit e nuk ka lënë asnjë pasardhës, pjesën e tij
483
E DREJTA CIVILE
do ta trashëgonte prindi tjetër, e në qoftë se edhe ky ka vdekur para

trashëgimlënësit, pasardhësit e tij, të cilët ka mundur t’i ketë nga ndonjë
martesë tjetër e tij apo jashtëmartesor, do të trashëgonin pjesën e pasurisë
trashëgimore që do tu takonin të dy prindërve.
c. Në radhën e tretë të trashëgimit hyjnë gjyshi dhe gjyshja

e trashëgimlënësit. Gjyshi dhe gjyshja e të njëjtit trung trashëgojnë në
pjesë të barabarta. Pasurinë trashëgimore të trashëgimlënësit i cili nuk ka
lënë pasardhës, bashkëshort, prindër dhe pasardhës të tyre, e trashëgojnë
gjyshërit dhe gjyshet e tij. Gjysmën e pasurisë trashëgimore apo ½, në
pjesë të barabarta e trashëgojnë gjyshi dhe gjyshja nga ana e të atit,
ndërsa gjysmën tjetër apo ½, të pasurisë trashëgimore, në pjesë të
barabarta e trashëgojnë gjyshi dhe gjyshja nga ana e nënës.
ç. Sipas LTK si trashëgimtar i radhës së fundit paraqitet

komuna. Pasuria trashëgimore e trashëgimlënësit i cili nuk ka lënë as
trashëgimor testamentar e as trashëgimtar ligjorë, i takon komunës në të
cilin trashëgimlënësi ka pasur vendbanimin ose vendqëndrimin e tij të
fundit.
3. Raporti në mes të radhëve të trashëgimisë;
Në çdo rast, sa herë që kemi të bëjmë me trashëgimtarët ligjor,

duke përjashtuar trashëgimtarët testamentar, trashëgimtarët e radhës më
të afërt, me rastin e ndarjes së pasurisë trashëgimore, i përjashtojnë nga
ndarja e pasurisë trashëgimtarët e radhës më të largët.
4. E drejta e përfaqësimit;
Në mungesë të një trashëgimtari i cili ka vdekur para

trashëgimlënësit, deklarohet i padenjë për të trashëguar, heq dorë nga
trashëgimia apo përjashtohet nga e drejta për të trashëguar, në vend të tij,
në shkallë të njëjtë dhe me të drejta të njëjta futet një trashëgimtar tjetër.
Shembull. Trashëgimlënësi Guri pas vdekjes së tij ka lënë bashkëshorten
Besa, fëmijët Zana, Ylli ndërsa fëmija i tretë Ari ka vdekur para
trashëgimlënësit dhe ka lënë djalin Oltin. Në këtë rast bashkëshortja
trashëgon ¼, Zana ¼, Ylli ¼ dhe Olti me të drejtë të përfaqësimit
trashëgon ¼ e pasurisë trashëgimore e cila pasuri do t’i takonte të atit të
tij. Kjo e drejtë njihet me emrin e drejta në përfaqësim. Këta persona të
484
E DREJTA CIVILE
cilët zëvendësojnë trashëgimtarin i cili do të duhej të trashëgonte,

trashëgojnë në pjesë të barabarta me trashëgimtarët tjerë.
E drejta e rritjes dhe e zvogëlimit të pjesës trashëgimore
1. Pozita trashëgimtare e fëmijëve, trajtimi i barabartë i

fëmijëve të trashëgimlënësi;
Kurë bëmë fjalë për radhën e trashëgimisë thamë se aty

trashëgojnë të gjithë pasardhësit e trashëgimlënësit në pjesë të barta, që
do më thënë se në këtë rreth bëjnë pjesë si fëmijët e lindur në martesë po
ashtu edhe ata të lindur jashtë martesës. Me fëmijët legjitim barazohen
edhe fëmijët e adoptuar si dhe fëmijëve të cilëve u është njohur atësia me
vendim të gjykatës nga ana e trashëgimlënësit para vdekjes së tij.
2. Shtimi i pjesës trashëgimore të fëmijëve;
Ligji parasheh, në rastet e veçanta, shtimin e pjesës trashëgimore

të fëmijëve, përkatësisht zvogëlimin e asaj të bashkëshortit. Nëse
ekzistojnë fëmijët të cilët bashkëshortin e trashëgimlënësit nuk e kanë
prind, e pasuria e të cilit është më e madhe nga ajo që do ti takonte me
ndarjen e trashëgimisë në pjesë të barabarta, atëherë çdo fëmijë i
trashëgimlënësit ka të drejtë të trashëgojë dy herë më shumë nga
bashkëshorti, nëse varësisht nga rasti gjykata këtë e shef të arsyeshme.
Nuk është me rëndësi nga cila martesë janë fëmijët, nëse ata janë
martesor apo jashtëmartesor. Shembull: Trashëgimlënësi ka pasur dy
fëmijë nga martesa e parë dhe dy të tjerë nga martesa e dytë. Fëmijët nga
martesa e parë kanë të drejtë të paraqesin kërkesën për shtimin e pjesës
së tyre. Nëse gjykata vlerëson se janë plotësuar të gjitha kushtet ligjore,
bashkëshortit do t’i cakton pjesën ideale në lartësi prej 1/9 të
trashëgimisë, ndërsa të gjithë fëmijët e trashëgimlënësit (fëmijët nga
martesa e parë dhe fëmijët nga martesa me bashkëshortin pasjetues) do
të marrin nga 2/9 të pjesës së trashëgimisë. Matematikisht dë të shprehej
4 x 2 + 1 = 9, që do të thotë se numri i fëmijëve të trashëgimlënësit
shumëzohet për 2 dhe shumës së fituar i shtohet një (neni 23).
485
E DREJTA CIVILE
E drejta e trashëgimit të adoptuarit dhe adoptuesit;
Fëmijët të cilët janë e adoptuar si dhe pasardhësit e tyre, të cilët

janë adoptuar me vendim të gjykatës, kanë të drejta të barabarta me
fëmijët e adoptuesit (trashëgimlënësit), ata trashëgojnë njëjtë sikurse
fëmijët e adoptuesit, pra, konkurrojnë në trashëgim në pjesë të barabarta
me fëmijët e adoptuesit.
3. Të drejtat e bashkëshortit;
Bashkëshorti i trashëgimlënësit nënkupton si burrin ashtu edhe

gruan të cilët kanë të drejtë të trashëgojnë bashkëshortin e vdekur.
Bashkëshorti pasjetues ka të drejtë të trashëgoj në pjesë të barabarta me
fëmijët e trashëgimlënësit apo ½ e pasurisë së trashëgimlënësit kur
trashëgon në rrethin e dytë. Mirëpo bashkëshorti pasjetues ka të drejtë të
kërkojë edhe pjesën e pasurisë, që quhet pasuri e përbashkët, të cilën e ka
fituar me punë gjatë martesës (neni 26.1 i LTK). Me rastin e shqyrtimit të
pasurisë trashëgimore, pjesa e pasurisë së përbashkët që do ti takonte
trashëgimlënësit do të jetë objekt i trashëgimisë(26.2 i LTK).
4. Kur bashkëshorti nuk ka të drejt për të trashëguar;
LTK parasheh mundësin që bashkëshorti pasjetues të përjashtohet

nga trashëgimia. Në dispozitat e nenit 27 tekstativisht paraqiten arsyet për
përjashtim nga e drejta në trashëgim;
a. arsyeja e parë ka të bëjë me zgjidhjen e martesës me
shkurorëzim. Në rastin kur trashëgimlënësi ka paraqitur padinë për
shkurorëzim deri sa ka qenë gjallë, mirëpo, pas vdekjes së tij është
zgjidhur martesa me shkurorëzim me aktgjykim të formës së prerë.
b. arsyeja tjetër ka të bëjë me zgjidhjen e martesës me
anulim. Në rastin kur pas vdekjes së trashëgimlënësit anulohet martesa
me aktgjykim të formës së prerë për shkaqet që bashkëshorti pasjetues i
ka ditur në kohën e lidhjes së martesës dhe
c. arsyeja e fundit ka të bëjë me fajin e bashkëshortit
pasjetues që si pasojë ka pasur pushimin e bashkëjetesës me
trashëgimlënësin.
486
E DREJTA CIVILE
5. E drejta e trashëgimit të bashkëshortit jashtëmartesor;
E drejta Trashëgimore në Kosovë i njehë të drejtën në trashëgim

bashkëshortit jashtëmartesor vetëm në rast të plotësimit të disa kushteve.
Kushtet që duhet plotësuar janë bashkëjetesa e cila ka zgjatur më së paku
10 vite ose nëse bashkëjetesa ka zgjatur më së paku 5 vite, me kusht që
nga kjo bashkëjetesë bashkëshortet jashtëmartesor të kenë fëmijë (neni
28.1 a). Si dhe deri në momentin e vdekjes së trashëgimlënësit asnjëri
nga personat që kanë bashkëjetuar të mos kenë lidhur martesë me ndonjë
person tjetër (neni 28.1 b).
Ndërsa si trashëgimtar i domosdoshëm sipas LTK nuk mund të
konsiderohet bashkëshorti jashtëmartesor (neni 28.2).
6. Trashëgimia e domosdoshme;
Në nenin 30 të LTK parashihet se kush mund të jenë trashëgimtar

të domosdoshëm. Këtë të drejtë e kanë, përpos bashkëshortit të
trashëgimlënësit, në vijë të drejtë pasardhësit e trashëgimlënësit dhe
prindërit e tij, si dhe të adoptuarit e tij dhe pasardhësit e tyre. Ndërsa sa i
përket vijës tërthorët si trashëgimtar të domosdoshëm mund të thirren:
motrat dhe vëllezërit e trashëgimlënësit, me kusht që të njëjtët të jenë
plotësisht të paaftë për punë dhe të mos kenë mjete për ekzistencë.
Personat në vijë të drejtë dhe ata në vijë tërthore të cekur më lartë thirren
në trashëgim sipas radhës ligjore.
7. Pjesa e domosdoshme dhe disponibile e pasurisë

trashëgimore;
Pjesa e domosdoshme e pasurisë trashëgimore është ajo pjesë e

pasurisë me të cilën trashëgimlënësi nuk mundet të disponojë. Në këtë
pjesë, të drejtë ekskluzive në trashëgim kanë trashëgimtarët e
domosdoshëm (neni 31 LTK), për trashëgimtarët e radhës së parë
(fëmijëve dhe bashkëshortit) ajo përbën 1/2 e pasurisë që do t’u takonte
secilit si trashëgimtarë ligjorë. Ndërsa, për radhët e tjera, ajo përbenë 1/3
e pasurisë trashëgimore që do t’u takonte si trashëgimtar ligjor.
487
E DREJTA CIVILE
8. Llogaritja e pasurisë së domosdoshme;
Për të llogaritur pjesën e domosdoshme së pari duhet përcaktuar

vlerën e pasurisë trashëgimore. Kjo bëhet me vlerësimin e të gjitha të
mirave me të cilat është disponuar me testament, të mirave tjera të
trashëgimlënësit në momentin e vdekjes së tij dhe të gjitha borxhet që ia
kanë pasur përkatësisht ia kanë trashëgimlënësit. Nga kjo vlerë zbritet
lartësia e borxheve të trashëgimlënësit ndaj të tjerëve, shpenzimet rreth
përcaktimit të vlerës si mësipërm si dhe lartësia e shpenzimeve të
varrosjes së trashëgimlënësit. Lartësisë të këtij ndryshimi i shtohet vlera e
të gjitha dhurimeve eventuale të trashëgimlënësit ndaj trashëgimtarëve
ligjor si dhe vlera e dhurimeve të cilat i ka bë trashëgimlënësi vitin e
fundit ndaj personave të tjerë.
9. Pasuria që veçohet nga pasuria trashëgimore;
Pasuria e trashëgimlënësit, e fituar nga pasardhësit të cilët kanë

bashkëjetuar me të dhe të cilën e kanë fituar me punën e tyre, fitimin e
vetë apo në çfarëdo mënyre që i kanë ndihmuar trashëgimlënësit, kanë të
drejtë të kërkojnë që nga pjesa e pasurisë trashëgimore, të veçohet ajo
pjesë e cila u përgjigjet kontributeve të tyre. Kjo pjesë nuk i takon
pasurisë trashëgimore, e në asnjë mënyrë kjo pjesë nuk mundet të merret
për bazë në llogaritjen e pjesës së domosdoshme. E drejta që të kërkohet
kjo pjesë e pasurisë, vjetërsohet pas kalimit të 5 viteve nga dita kur është
hapur trashëgimia (neni 36).
10. Zvogëlimi i disponimit me testament;
Në rastet kur preket dhe në një mënyrë zvogëlohet pjesa e

domosdoshme, atëherë të gjitha dhurimet të cilat janë bërë nga ana e
trashëgimlënësit kthehen me qëllim të plotësimit të pjesës së
domosdoshme. Gjithashtu edhe disponimet me testament zvogëlohen.
Zvogëlim të pjesës së domosdoshme kemi atëherë kur dhurimet
që janë bërë dhe disponimet me testament kalojnë pjesën disponibile, pra,
prekin pjesën e domosdoshme të pasurisë trashëgimore.
488
E DREJTA CIVILE
11. LLogaritja e dhurimeve dhe legeve në pjesën

trashëgimore;
Me rastin e llogaritjes së pjesës trashëgimore për secilin

trashëgimtar ligjorë, në pjesën trashëgimore për secilin do të llogaritet
çdo gjë që ka marr si dhurim në çfarëdo mënyre nga ana e
trashëgimlënësit. Frytet apo të mirat nga sendi i dhuruar nuk llogariten,
siç nuk llogariten edhe dhurimet të cilat vetë trashëgimlënësi i ka
deklaruar si dhurime në testament apo nëse kuptohet se ky ka qenë vetë
vullneti i trashëgimlënësit
1. Transaksionet juridiko-trashëgimore:
1. Cedimi dhe ndarja e pasurisë në përgjithësi;
Përveç mënyrës ligjore dhe asaj me testament, me LTK janë

parashikuar edhe mundësi tjera të kalimit të pasurisë nga paraardhësi në
pasardhës. Neni 58 parasheh se paraardhësi me anë të veprimit juridik,
për së gjalli mund t’ua cedojë dhe pjesëtojë pasurinë e vetë pasardhëseve
të vet. Një veprim të tillë mund ta kryen me anë të kontratës për ndarjen e
pasurisë gjatë jetës.
2. Kushtet për vlefshmërinë e cedimit;
Që një cedim apo pjesëtim i pasurisë të jetë i vlefshëm LTK-ja

parasheh kushte të caktuara, ato janë: a. pajtimi i të gjithë
trashëgimtarëve ligjor për kontratën për cedimin e pasurisë. Pra, që cedim
apo pjesëtim i pasurisë të jetë i vlefshëm duhet që për këtë kontratë të
jenë pajtuar të gjithë pasardhësit e ceduesit, të cilët do të ishin
trashëgimtar të tij në kohën kur është bërë cedim, të jenë palë
kontraktuese dhe b. Kontrata për cedimin e pasurisë duhet të jetë e
formës së shkruar dhe të vërtetohet nga gjyqtari, pasi që i njëjti tua lexon
dhe tregon kontraktuesve ne pasojat e kësaj kontrate.
3. Objekti i cedimit dhe pjesëtimit;
Objekt i cedimit apo pjesëtimit është vetë pasuria e
489
E DREJTA CIVILE
trashëgimlënësit, çoftë si tërësi apo vetëm si një pjesë e sajë.
4. Përjashtimi i pasurisë së ceduar nga pasuria

trashëgimore;
Që cedimi të jetë i vlefshëm për të duhet të jenë pajtuar të gjithë

trashëgimtarët ligjor. Mirëpo, në rastet kur për të nuk është pajtuar
ndonjëri nga trashëgimtarët ligjorë, pjesët të cilat u janë ceduar me anë të
kontratës trashëgimtarëve tjerë, do të veçohen nga pasuria trashëgimore.
Kjo pjesë e pasurisë trashëgimore nuk merret parasysh me rastin e
përcaktimit të pasurisë trashëgimore të trashëgimlënësit pas hapjes së
trashëgimisë.
5. Kur konsiderohet pjesa e ceduar si dhurime;
Pjesët e pasurisë trashëgimore të cila iu janë ceduar

trashëgimtarëve ligjor, por, me të cilin cedim nuk është pajtuar ndonjë
trashëgimtar, konsiderohen si dhurime. Me të, pas vdekjes së ceduesit do
të veprohet njëjtë sikurse me dhurime të cilat iu janëbërë
trashëgimtarëve.
6. Ruajtja e së drejtës me rastin e cedimit dhe pjesëtimit;
Ceduesi në rastet kur cedon apo pjesëton pasurin e tij, mundet që

nga pasuria e tij të ruan të drejtën e uzufruktit në të gjitha sendet e
ceduara si për veten e tij po ashtu edhe për bashkëshortin apo ndonjë
person tjetër apo të caktoj rentë për mbajtje të përjetshme. Në rast se
uzufrukti apo renta caktohet për ceduesin dhe bashkëshortin e tij dhe
ndonjëri nga ta vdesë, pjesa e tij do to takonte tjetrit deri në vdekjen e tij.
7. Të drejtat e bashkëshortit të ceduesit;
Bashkëshorti i ceduesit gëzon të drejtën e dhënies ose mosdhënies

së pëlqimit me rastin e nënshkrimit të marrëveshjes për cedim apo
pjesëtimin e pasurisë nga ana e ceduesit. Kjo e drejtë është kusht për
vlefshmërinë e cedimit apo pjesëtimit të pasurisë (neni 59).
490
E DREJTA CIVILE
8. Borxhet e ceduesit;
Për borxhet e ceduesit, nuk përgjigjen pasardhësit të cilëve vetë

ceduesi ju ka ceduar apo pjesëtuar pasurinë, me kusht, që me rastin e
cedimit të mos është caktuar ndonjë detyrim tjetër. Mirëpo, përkundër
kësaj, kreditorët e ceduesit sipas dispozitave të parapara për
kundërshtimin e disponimeve pa shpërblim, mund të kundërshtojnë
cedimet apo pjesëtimet e bëra.
9. Shuarja e kontratës;
Ceduesi ruan të drejtën që të kërkoj shkëputjen e kontratës në

mënyrë të njëanshme dhe kthimin e sendit të ceduar, në rast se përfituesit
e cedimit apo pjesëtimit kanë treguar një mosmirënjohje të vrazhdë ndaj
tij. Nëse kthimi i sendit është i pamundur atëherë duhet të kthehet vlera e
sendit të ceduar në pajtim me dispozitat për pasurim të pabazë.
Një veprim të tillë ceduesi mund të ndërmerr edhe në rastet kur
përfituesi i cedimit nuk i jep atij apo ndonjë personi tjetër ushqimin e
caktuar, nuk paguan borxhet e ceduesit apo ndonjë personi tjetër, të cilat
detyrime i kanë paraparë në kontratën për cedimin apo pjesëtimin e
pasurisë. Gjykata, në këto konteste çdoherë duhet t’i kushton kujdes
rëndësisë së detyrimit, me rastin e vendosjes për kthimin e të mirave apo
të vendos për përmbushjen e detyrimit.
10. Të drejtat e trashëgimtarëve pas shuarjes së

kontratës;
Trashëgimtari i cili ka qenë i detyruar që t’i kthejë ceduesit atë që

ka marr me cedim, pas shkëputjes së kontratës për cedim, ruan të drejtën
të kërkojë pjesën e domosdoshme, që do t’i takonte si trashëgimtar ligjor,
pas vdekjes së ceduesit, me kusht që të mos ketë hequr dorë nga
trashëgimia, të mos jetë i padenjë për trashëgim si dhe të mos jetë
përjashtuar nga e drejta në trashëgim.
491
E DREJTA CIVILE
1. Trashëgimia në bazë të testamentit:
1. Nocioni i testamentit;
Për sa i përket testamentit, dispozitat e nenit 69 LTK, japin këtë

nocion apo kuptim të testamentit, “testamenti është shprehje e vullnetit të
fundit e dhënë në formë të paraparë me ligj, me të cilin trashëgimtari
urdhëron si të veprohet me pasurin e tij pas vdekjes”.
2. Kushtet e përgjithshme për vlefshmërinë e

testamentit;
Ligji i Trashëgimisë parasheh kushte të caktuara, plotësimi i të

cilave do të bënte që një testament të jetë i vlefshëm. Kusht kryesor për
vlefshmërinë e testamentit është zotësia për të bërë testament. Personat e
moshës madhore të cilët kanë mbushur moshën 18 vjeçare, si dhe
personat 16 vjeç, të cilët kanë fituar zotësinë për të vepruar mbi bazën e
lidhjes së martesës apo emancipimit, janë ata të cilët e kanë këtë cilësi
(neni 70).
3. Forma e testamentit;
Dallohen dy forma të testamentit, forma e shkruar dhe ajo gojore.

Forma e shkruar detyrimisht duhet të përmbaj nënshkrimin e testatorit, të
shkruhet dhe të jetë e datuar nga ai apo i njëjti duhet të vënë shenjën e
gishtit në të. Data duhet të tregon patjetër ditën, muajin dhe vitin si dhe të
vendoset në fund të testamentit.
4. Llojet e testamentit;
Ligji ynë i Trashëgimisë njeh disa lloje të testamentit, të cilat

mund të përmblidhen në dy grupe.
a. Private – është ai testament të cilin e përpilon vet
testatori pa pjesëmarrjen e personit zyrtar, të tillë janë:
- testamenti i shkruar nga vet testatori, është ai testament i
cili është shkruar, nënshkruar dhe datuar nga vetë testatori apo i shkruar
nga dikush tjetër e në të cilin ka vu shenjën e gishtit vetë testatori.
- testamenti me shkrim në praninë e dëshmitarëve, është ai
testament të cilën testatori e nënshkruan me dorën e vetë pa marr
492
E DREJTA CIVILE
parasysh se kush e ka shkruar atë testament, duke deklaruar para

dëshmitarëve se i njëjti është i tij, me kusht që testatori të dinë shkrim
dhe lexim në gjuhën në të cilën është shkruar testamenti.
- testamenti në rrethana të jashtëzakonshme, është
testamenti me të cilin testatori me gojë e deklaron vullnetin e tij të fundit,
pasi që për shkak të rrethanave të jashtëzakonshme një gjë të tillë nuk ka
mund ta bej me shkrim.
b. Publik - është ai testament të cilin e përpilon dhe

vërteton vetë gjykata me kërkesën e testatorit, të tillë janë:
- testamenti gjyqësor, është testamenti të cilin e përpilon
gjyqtari i gjykatës komunale, pas vërtetimit të identitetit të tij, me
kërkesën e këtij të fundit.
5. Dëshmitarët testamentar;
Dëshmitar testamentar mund të janë të gjithë personat madhor të

cilët kanë zotësi për të vepruar dhe të cilët dinë të shkruajnë, lexojnë dhe
kuptojnë gjuhën në të cilën është përpiluar testamenti (neni 79.1). Nga
këta persona, si dëshmitar nuk mund të jenë: gjyqtari, pasardhësit e
trashëgimtarit, të adoptuarit dhe pasardhësit e tyre, paraardhësit e
testatorit, prindërit e tij adoptues, personat e tij në gjini ne vijë të tërthortë
deri në shkallën e katërt, bashkëshortët e të gjithë këtyre personave dhe
bashkëshorti i testatorit” (neni 79.2)
6. Përmbajtja e testamentit;
Zakonisht testamenti përmban caktimin e trashëgimtarëve,

pasurinë që trashëgohet, dhënien e legeve si dhe caktimin e personave të
cilët do të ekzekutojnë testamentin.
7. Legu;
Legu konsiston në lënien e sende të veçanta ose kryerjen e një

veprimi të caktuar. Kjo nënkupton se testatori me testament mundet të
urdhërojë trashëgimtarin ose ndonjë person tjetër të cilit i ka lënë një
pjesë të pasurisë së tij, t’i jap personit të caktuar një shumë të hollash, ta
liroj nga ndonjë borxh të përmbahet nga ndonjë veprim ose të fitoj diçka
në dobi të tij, apo të bëjë diçka për të (nenin 93).
493
E DREJTA CIVILE
8. Ekzekutimi i testamentit;
Me qëllim që testatori të jetë i sigurt që testamenti i tij do të

ekzekutohet, ai me testament mund të caktoj një apo më shumë persona
për ekzekutimin e tij. Ekzekutuesi nuk është i detyruar të marr përsipër
këtë detyrë. I Njëjti duhet të ketë aftësi për të vepruar. Ekzekutuesi ka për
detyrë që me rastin e ekzekutimit të testamentit të kujdeset për ruajtjen e
pasurisë trashëgimore, ta administroj me atë, të kujdeset për pagimin
borxheve dhe legeve dhe për gjithçka që ka dashur testatori. Për të gjitha
këto veprime ekzekutuesi është i detyruar të jep llogari para gjykatës, i
njëjti ka të drejtë në kompensimin e shpenzimeve dhe shpërblim për
punën e vetë.
9. Revokimi i testamentit.
Trashëgimlënësi në çdo kohë mund ta revokoj në tersi apo

pjesërisht testamentin e vetë. Revokimi i testamentit bëhet sipas
rregullave që vlejnë për përpilimin e testamentit. I njëjti, testamentin e
vetë mundet ta revokon me shkrim, sipas procedurës së parshikuar ligjore
apo me asgjësim të dokumentit.
Pasi ta revokoj testamentin trashëgimlënësi, revokimi shënohet në
testamentin që ruhet në gjykatë (neni 190 i Ligjit të Procedurës
Jokontestimore).
III. Padenjësia dhe përjashtimi i trashëgimtarëve të domosdoshëm
Padenjësia trashëgimore është një dënim civil që përjashton nga

trashëgimia ab intestat trashëgimtarin fajtor për fajet e rënda, të
shkaktuara ndaj trashëgimlënësit. Sipas nenit 111 të LTK, të padenjë në
trashëgim janë ata trashëgimtar të cilët a. me dashje e ka vrarë apo ka
tentuar ta vras trashëgimlënësin, bashkëshortin, fëmijët apo prindërit t
trashëgimlënësit; b. Ka bërë kallëzim penal të rremë për
trashëgimlënësin; c. duke përdorur dhunë, mashtrim apo kanosje ndaj
trashëgimlënësit, ka ndryshuar apo shfuqizuar testamentin e përpiluar nga
494
E DREJTA CIVILE
vet trashëgimlënësi; ç. Është sjell në mënyrë poshtëruese ndaj

trashëgimlënësit dhe d. Nuk ka mbushur detyrimin për të mbajtur apo
ndihmuar trashëgimlënësin.
Padenjësia e ndonjërit trashëgimtar, nuk i pengon pasardhësit e tij
që të trashëgojnë, e pjesa të cilën ata do ta trashëgonin është e njëjtë
sikurse personi i padenjë të kishte vdekur para trashëgimtarit. Gjykata do
të kujdeset kryesisht për padenjësi.
Po ashtu trashëgimlënësi, me testament, mundet të përjashton nga
trashëgimia trashëgimtarin nga pjesa e domosdoshme. Që një përjashtim
të ketë efekt juridik, së pari duhet që këtë përjashtim vetë trashëgimlënësi
ta shprehë në mënyrë të qartë dhe të tregojë shkakun e përjashtimit e ky
shkak duhet të ekzistoj në kohën e përpilimit të testamentit (neni 116) në
anën tjetër duhet që të ekzistojnë shkaqet e nevojshme të sipërshenuara
për përjashtim (neni 114) të cilat mund të grupohen në tri forma: a.
shkelja e ndonjë detyrimi ligjorë apo moral që ka pas për pasojë cenimin
e rëndë ndaj trashëgimlënësit; b. nëse me dashje ka bërë ndonjë vepër të
rëndë penale ndaj trashëgimlënësit, bashkëshortit apo fëmijëve të tij dhe
c. nëse është plëngprishës dhe i dhënë pas jetës së pandershme.
Përjashtimi mund të jetë i plotë ose i pjesshëm. Me rastin e
përjashtimit të trashëgimtarit, i njëjti i humb të drejtat trashëgimore në
vëllimin në të cilin është përjashtuar (neni 117).
IV. Kreditorët e trashëgimlënësit
1. Përgjegjësia e trashëgimtarëve dhe legatarëve për

borxhet e trashëgimlënësit.
Trashëgimtarët janë përgjegjës për borxhet e trashëgimlënësit

vetëm me atë vëllim të pjesës trashëgimore sa do tu takonte si
trashëgimtar ligjor. Në ndryshim nga trashëgimtarët, legatari nuk
përgjigjet për borxhet e trashëgimlënësit, me kusht që trashëgimlënësi të
mos ketë përcaktuar ndryshe me testament.
495
E DREJTA CIVILE
V. Kalimi i pasurisë trashëgimore te trashëgimtarët:
1. Hapja e trashëgimisë;
Vdekja e një personi ka për pasojë hapjen e trashëgimisë.

Gjithashtu edhe shpallja e personit të vdekur është momenti kur hapet
trashëgimia. Dita e plotëfuqishmëris të aktvendimit me të cilin shpallet
personi si i vdekur konsiderohet si ditë e hapjes së trashëgimisë, po që se
në aktvendimin për shpalljen e personit të vdekur, nuk është caktuar dita
e vdekjes së tij. Nga ky moment caktohet vëllimi i pasurisë që duhet të
trashëgohet, radhët e trashëgimisë si dhe zotësia e trashëgimtarëve për të
trashëguar. Ky moment është i rëndësishëm edhe për fillimin e llogaritjes
së afateve. Në këtë rast, trashëgimtar mundet të jetë vetëm personi që në
momentin e vdekjes së trashëgimlënësit ka qenë gjallë ose i zënë me
kusht që të lindë i gjallë.
Procedura për hapjen e trashëgimisë fillohet me propozimin për

inicimin e trashëgimisë. Procedura iniciohet sipas detyrës zyrtare nga
ofiqari e këtë propozim mundet të paraqet çdo person që për këtë ka
interes të drejtpërdrejt juridik. Mund të konstatohet se në praktik
rregullisht procedura trashëgimore iniciohet sipas propozimit të ndonjërit
nga trashëgimtarët e mundur ligjor. Dokumenti i cili është i
domosdoshëm për inicimin e procedurës së trashëgimore është aktvdekja.
Ky është një dokument pa të cilin nuk mund të fillojë procedura
trashëgimore. Në kuptim të nenit 100 të Ligjit të Procedurës
Jokontestimore, aktvdekjen e përpilon nëpunësi i gjendjes civile në bazë
të të dhënave që janë marr nga kushërinjtë e të vdekurit, nga personat me
të cilët ka bashkëjetuar i vdekuri ose informatave të mbledhura në
mënyrë tjetër. Aktvdekja, përpos tjerash, duhet të përmban emrin dhe
mbiemrin e të vdekurit dhe emrin e të atit të tij, profesioni, data e lindjes,
shtetësia, ndërsa për femrat edhe mbiemri i vajzërisë, pastaj dita, muaji,
viti, vendi dhe sipas mundësisë ora e vdekjes, emri e mbiemri, data e
lindjes, profesioni, vendbanimi i përhershëm ose i përkohshëm i
bashkëshortit, i fëmijëve të lindur nga martesa, jashtë martesës dhe të
fëmijëve të adoptuar. Gjithashtu duhet të shënohet vlera e përafërt e
pasurisë së paluajtshme dhe ajo e pasuri së luajtshme, vendi ku gjendet
kjo pasuri, letrat me vlerë, gjërat e çmueshme, librezat e kursimit etj.
Nëse ka fëmijë të zënë, në aktvdekje do të shënohet se pritet lindja e
496
E DREJTA CIVILE
fëmijës së zënë i cili, nëse lind i gjallë ka të drejtë në trashëgimi, një fakt
që është shumë i rëndësishëm për caktimin e radhëve të trashëgimit
Pas kompletimit të të gjithë dokumentacionit të lartcekur, si në

rastin e vdekjes ashtu edhe në atë të shpalljes për të vdekur të personit,
trashëgimtarët apo pala e interesuar për hapjen e trashëgimit, parashtrojnë
pran gjykatës trashëgimore propozimin për hapjen e trashëgimit së
bashku me gjithë dokumentacionin përkatës.
Propozimi për inicimin e procedurës trashëgimore patjetër duhet

të përmbajë: emrin e gjykatës që është kompetente për këtë procedurë,
pasuria që duhet të trashëgohet, certifikata e vdekjes e trashëgimlënësit,
emrat dhe mbiemrat e trashëgimtarëve të mundur, për të cilët paraqiten
certifikatat e lindjes, aktvdekjen dhe në fund lutjen që gjykata
trashëgimore pas zhvillimit të procedurës të nxjerr aktvendimin për
trashëgim.
Sipas propozimit të paraqitur për inicimin e procedurës

trashëgimore, gjykata cakton seancën e shqyrtimit në të cilën thërret
trashëgimtarët e mundur ligjor dhe kërkon nga ata që të japin deklaratën
trashëgimore. Ky është një akt pa të cilin trashëgimia nuk realizohet.
Trashëgimtarët e mundur ligjor, me deklaratën e dhënë, mundin të
pranojnë pjesën e trashëgimisë që u takon sipas ligjit dhe të pjesëve nëse
dikush nga trashëgimtarët ligjor heq dorë në favor të atij, mos të pranojnë
pjesën trashëgimore që u takon ose të heqin dorë në favor të ndonjërit nga
trashëgimtarët apo në favor të gjithë trashëgimtarëve tjerë.
2. Heqja dorë nga trashëgimia;
Heqja dorë nga trashëgimi është shprehje e njëanshme e vullnetit

e cila mund të jepet në procedurën e trashëgimit dhe e njëjta shënohet në
procesverbalin e shqyrtimit të trashëgimit. Heqja dorë nga trashëgimia,
ushtrohet vetëm atëherë kur një person është vënë në dijeni se është
trashëgimtar i një pasurie trashëgimore. Deklarata për heqjen dorë nga
trashëgimi mund të behet në dy mënyra. E para është kur një deklaratë e
tillë bëhet gjatë zhvillimit të procedurës dhe shënohet në procesverbal,
ndërsa tjetra bëhet nga distanca, pra atëherë kur personi një deklaratë të
tillë e shkruan, e vërteton në gjykatë apo në ndonjë organ tjetër dhe këtë
497
E DREJTA CIVILE
ja parashtron gjykatës kompetente, derisa zhvillohet procedura e

trashëgimit.
Shembuj të deklaratave të dhëna trashëgimore në rastet kur
trashëgimtari heq dorë në favor të njërit trashëgimtar, në favor të të gjithë
trashëgimtarëve dhe në fund, kur heq dorë vetëm në emër të vetin e jo
edhe për pasardhësit e tij.
“ thirrem në trashëgimi pas vdekjes së babait tim Trim Berisha,

nga Prizreni dhe njëherësh heq dorë nga pjesa trashëgimore që më takon
sipas ligjit si dhe nga pjesa nëse eventualisht ndonjëri nga trashëgimtarët
heqin dorë në emër timin, në favor të vëllait tim Mali Berisha, nga
Prizreni. Trashëgimtarëve tjerë nuk ua mohoj të drejtën në trashëgimi”
“thirrem në trashëgimi pas vdekjes së babait tim Trim

Berisha, nga Prizreni dhe njëherësh heq dorë nga pjesa trashëgimore që
më takon sipas ligjit dhe nga pjesa nëse eventualisht ndonjëri nga
trashëgimtarët heqin dorë në emër timin, në favor të trashëgimtarëve
tjerë, në pjesë të barabarta. Trashëgimtarëve tjerë nuk ua mohoj të
drejtën në trashëgimi”
“thirrem në trashëgim pas vdekjes së babait tim Trim

Berisha, nga Prizreni dhe njëherësh heq dorë nga pjesa trashëgimore që
më takon sipas ligjit dhe nga pjesa nëse eventualisht ndonjëri nga
trashëgimtarët heqin dorë në emër timin. Kjo heqje dorë nga trashëgimia
nuk vlen për pasardhësit e mijë. Trashëgimtarëve tjerë nuk ua mohoj të
drejtën në trashëgimi”
Deklarata për heqjen dorë nga trashëgimi, vlen edhe për

pasardhësit e atij që ka hequr dorë nga trashëgimi, përveç nëse
shprehimisht ka deklaruar se heq dorë vetëm në emër të vet. Në rast se
pasardhësit e personit që heq dorë nga trashëgimia janë të mitur, për
heqjen dorë nga trashëgimia nuk nevojitet leja e organit të kujdestarisë.
Trashëgimtari i cili ka hequr dorë nga trashëgimi në emër të vetin,
konsiderohet sikur të mos ketë qenë trashëgimtar.
Heqja dorë nga trashëgimi do të jetë e pavlefshme kur ajo behet
me kusht, me afat, ose për një pjesë të trashëgimit. Ndërsa sa i përket të
drejtës që të heqin dorë nga trashëgimi, shtrohet pyetja nëse kjo e drejtë u
takon të gjithëve trashëgimtarëve? Ligji i Trashëgimisë i Kosovës, këtë të
drejtë i’a mohon vetëm trashëgimtarit i cili ka disponuar tërë pasurinë
498
E DREJTA CIVILE
ose një pjesë të sajë, pra ky trashëgimtar nuk mundet të deklarohet për
heqjen dorë nga trashëgimi.
Duhet theksuar se heqja dorë nga trashëgimi që nuk është hapur
nuk ka kurrfarë efekti juridik, për shkak se vetëm atëherë kur personi
është vënë në dijeni të faktit që është trashëgimtar në një pasuri
trashëgimore, vetëm atëherë ai mund të heq dorë nga trashëgimia e cila
ka kaluar në favor të tij.
Deklerata për heqjen dorë nga trashëgimi apo për pranimin e
trashëgimisë nuk mund të revokohet. LTK njeh të drejtën e kërkesës për
anulimin e deklaratës për heqjen dorë nga trashëgimia. Në këtë rast
trashëgimtari apo pasardhësit e tij, mund të kërkojnë anulimin e kësaj
deklarate në rast se deklarata është dhënë me kanosje, dhunë, për shkak të
mashtrimit ose lajthimit. Këto janë bazat të mjaftueshme që të kërkohet
anulimi i kësaj deklarate. Pra, këtë të drejtë e kanë titullarët e kësaj
deklarate dhe pasardhësit e tij.
3. Ndarja e pasurisë trashëgimore;
Secili trashëgimtar ka të drejtë që të kërkojë ndarjen e

trashëgimisë, duke pasur parasysh që kjo ndarje të mos kërkohet në
kohën e papërshtatshme. Kjo e drejtë nuk parashkruhet.
Çfarëdo kontrate me të cilën trashëgimtari heq dorë nga e drejta
që të kërkojë ndarjen si dhe çdo testament me të cilin ndalohet e drejta që
të kërkojë ndarjen e pasurisë është nule, dhe ashtu që ato nuk prodhojnë
kurfar efekti juridik.
4. Vjetërsimi i të drejtës për të kërkuar pasurinë trashëgimore
Me ligj janë të parashikuara afatet ligjore pas kalimit të cilëve

vjetërsohet e drejta të kërkohet trashëgimia. Në këtë mënyrë, kjo e drejtë
ndaj poseduesit me mirëbesim vjetërsohet brenda një viti nga dita që
trashëgimtari ka kuptuar për të drejtën e vetë dhe për poseduesit e
sendeve nga pasuria trashëgimore, si afat subjektiv përkatësisht brenda
10 vjetësh, si afat objektiv, për trashëgimtarin ligjor nga dita e vdekjes së
trashëgimlënësit, ndërsa për atë testamentar nga shpallja e testamentit,
kur edhe llogaritet se trashëgimtari ka kuptuar për testamentin. Me
kalimin e afateve të sipërshënuara pason vjetërsimi relativ i kësaj të
drejte.
499
E DREJTA CIVILE
Nëse poseduesi i pasurisë trashëgimore ka qenë me keqbesim, kjo

e drejtë vjetërsohet pas kalimit të afatit prej 20 vjetësh nga koha si është
përshkruar më sipër.
(Numrat e shënuar në kllapa, pa ndonjë shënim tjetër, nenet dhe

paragrafet e LTK)
500
E DREJTA CIVILE
BURIMET JURIDIKE
I. E DREJTA CIVILE (materiale)

- PJESA E PËRGJITHËSHME
- E DREJTA SENDORE
II. E DREJTA FAMILJARE
- MBROJTJA NGA DHUNA NË FAMILJE
III. E DREJTA TRASHËGIMORE
Kushtetuta e Republikës së Kosovës;

Rr. UNMIK-ut nr. 1999/10 Për shfuqizimin e legjislacionit diskriminues
lidhur me çështjet banesore dhe të drejtat mbi pronën;
Rreg. e UNMIK-ut nr. 1999/24 dhe nr. 2000/59 dt. Për Ligjin në fuqi në
Kosovë;
Ligji mbi bazat e marrëdhënieve pronësore juridike (“Gaz. zyr. RFSJ”,
nr. 6/80);
Ligji për qarkullimin e pasurisë së paluajtshme, (“Gaz. zyr. e KSAK”, nr.
45/81; 29/86; 28/88);
Ligji për eksproprijim, (“Gaz. zyr. e KSAK”, nr. 21/78 dhe 46/86);
Ligji për tokën ndërtimore, (“Gaz. zyr. e KSAK”, nr. 14/80 dhe 42/86);
Ligji për bashkëpronësinë, (“Gaz. zyr. e KSAK”, nr. 43/80 dhe 22/87);
Ligji për themelimin regjistrit të të drejtave të pronës së paluajtshme, Rr.
e UNMIK-ut nr.2003/13;
Ligji për pengun Rr. e UNMIK-ut nr. 2001/5;
501
E DREJTA CIVILE
Ligji për themelimin e zyrës së regjistrimit të pengut Rr. e UNMIK-ut nr.

2001/32;
Ligji për hipotekat, Rr. e UNMIK-ut nr. 2002/21;
Ligji për krijimin e regjistrave për të drejtën e pronës, Rr. e UNMIK-ut
nr. 2002/22;
Ligji për pyjet e Kosovës, Rr.e UNMIK-ut nr.2003/6;
Ligji për rrugët, Rr. e UNMIK-ut nr. 2003/24;
Ligji për kadastër, Rr. e UNMIK-ut nr. 2004/4;
Ligji për ujërat, Rr. e Unmik-ut nr. 2004/41;
Ligji për tokat bujqësore, Rr. e UNMIK-ut nr. 2006/37;
Ligji për pyjet e Kosovës, Rr. e UNMIK-ut nr. 2003/6;
Ligji për të drejtën e autorit dhe të drejtat tjera, Rr. e UNMIK-ut nr.
2006/46;
Ligji për gjykatat e rregullta (“Gaz. zyr. e KSAK”, nr. 21/78);
Ligji për procedurën kontestimore Nr. i ligjit 03/L-006;
Ligji për Trashëgiminë, Rr. e UNMIK-ut nr. 2005/7;
Ligji për Familjen, Rr. e UNMIK-ut nr. 2006/7;
Mbrojtja kundër dhunës në familje, Rr. e UNMIK-ut nr. 2003/12;
Ligji për procedurën e ekzekutimit (“Gaz. zyr. RSFJ”, nr. 20/78);
Ligji për procedurën jokontestimore (“Gaz. zyr. e KSAK”, nr. 42/86);
Ligji për vendbanimin dhe vendqëndrimin, Rr. E UNMIK-ut nr. 2008/14 ;
Konventa ndërkombëtare për pranimin dhe ekzekutimin e vendimeve të
arbitrazheve të huaja;
Ligji për zgjidhjen e konfliktit të ligjeve me dispozitat ligjore të shteteve
të huaja (“Gaz. Zyr. RSFJ”, nr.9/79 dhe 72/82);
502
E DREJTA CIVILE
SHEMBUJ TË PARSHTRESAVE DHE

VENDIMEVE TË GJYKATËS NGA:
- E DREJTA SENDORE,
- E DREJTA FAMILJARE,
- E DREJTA TRASHËGIMORE,
- MBROJTJA NGA DHUNA NË FAMILJE.
503
E DREJTA CIVILE
E DREJTA SENDORE
- PADI PËR SHKAK TË PENGIM POSEDIMIT -
Padi për shkak të marrjes së posedimit
GJYKATËS KOMUNALE
Gj a k o v ë
Paditësi: Driton Gashi, fshati Skivjan,

Komuna e Gjakovës,
I padituri: Ali Shala, fshati Skivjan,
Komuna e Gjakovës.
P A D I
Për shkak të marrjes së posedimit,

- vlera e kontestit 200,oo €
Paditësi ka qenë në posedimin e fundit faktik të parcelës

kadastrale nr. 321, e evidentuar sipas fletëposedimit nr. 123 ZK Skivjan,
në vendin e quajtur “Rudina”, me kulturë arë, në sipërfaqe prej 42,oo ari,
të cilën e punon dhe nga ajo i merr rendimentet vite me radhë.
Provë: Dëgjimi i dëshmitarëve

1. Isak Isaku,
2. Agron Mazreku, të
dy nga fsh. Skivjan.
504
E DREJTA CIVILE
Më 16.10.2007, pa dijeninë e paditësit, i padituri në

mënyrë arbitrare, ka hy në këtë parcelë, e ka lëvruar atë dhe tash
kundërshton që këtë t’ia kthen paditësit në posedim.
Provë: Dëshmitarët si më sipër dhe

dëgjimi i ndërgjyqësve si palë.
Të nesërmen, më 17.10.2007, paditësi e ka pa arën e

lëvruar dhe të njëjtën ditë e ka kuptuar se këtë e ka bë i padituri, nga edhe
në afatin e paraparë ligjor paraqet këtë padi dhe propozon që ajo gjykatë,
pas zhvillimit të procedurës, të merr
AKTVENDIM
Detyrohet i padituri Ali shala, nga fshati Skivjan, që

brenda 48 orëve nga dita e pranimit të këtij aktvendimi, t’ia kthen në
posedim paditësit Driton Gashi, nga fshati Skivjan, parcelën kadastrale
nr. 321, nga flatëposedimi nr. 123 ZK Skivjan, në vendin e quajtur
“Rudina” me kulturë arë, në sipërfaqe prej 42.oo ari dhe në të ardhmen të
përmbahet nga pengimi i këtillë apo i ngjashëm, nën kërcnimin e
ekzekutimit të detyrueshëm.
Detyrohet i padituri t’ia kompenson paditësit shpenzimet

procedurale brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktvendimi, nën
kërcënimin e ekzekutimit.
Më 18.10.2007 P a d i t ë s i,
Gj a k o v ë Driton Gashi
505
E DREJTA CIVILE
Padi për shkak të trazimit të posedimit
GJYKATËS KOMUNALE
M i t r o v i c ë
Paditësi: Arben Prishtin

nga Mitrovica
rruga “Luigj Gurakuqi”, nr.54,
I padituri: Alban Prishtina,

nga Mitrovica, rr.
“Saraqëve” 13
P A D I
Për shkak të trazimit
të posedimi
- vlera kontestuese 200,oo €
-
Në bazë të trashëgimisë paditësi, bashkë me nënën dhe
vëllezërit tjerë, është bashkëpronar i objektit për banim i cili ndodhet në
Mitrovicë, rruga “Luigj Gurakuqi”, nr. 52, në ngastrën kadastrale nr.
1440, nga fletëposedimi nr. 535 ZK Prizren.
Provë: Shikimi në ekstraktin
nga fletëposedimi nr 535 ZK
Mitrovicë dhe në kopjen e planit.
Mbi këtë bazë paditësi ka qenë edhe posedues i një dhome

dhe një kuzhine në objektin e lartshënuar, në mënyrë që në këto kthina ka
mbajtur gjërat ushqimore dhe gjëra tjera të nevojshme për familje pasi që
me anëtarët tjerë të familjes ka banuar në shtëpinë tjetër të re të ndërtuar
në një pjesë të së njëjtës ngastër katastrale. Deri në këto kthina të objektit
të vjetër kanë shkuar duke kaluar nëpër derën e oborrit të shtëpisë së
vjetër, nga rruga “Luigj Gurakuqi”.
Provë: jokontestuese, në rast

kontestimi marrja në pyetje ndërgjyqësve si palë.
Paditësi të paditurin e ka djalë të agjës. Ai afër 40. vite ka

jetuar në botën e jashtme. Kohët e fundit është kthyer nga bota e jashtme
506
E DREJTA CIVILE
dhe pasi që edhe i njëjti është bashkëpronar në paluejtshmërinë nga

fletëposedimi nr. 535 KK Prizren, më 27.o5.2006 e ka ndërruar çelësin e
derës së oborrit nga rruga “Luigj Gurakuqi”, duke e hequr çelësin që ka
qenë më para dhe të cilin e ka pasur edhe paditësi, ashtu që i ka bë të
pamundur paditësit shfrytëzimin dhe posedimin e lirë të një dhome dhe
një kuzhine në shtëpinë e vjetër, duke i bë të pamundur shkuarjen deri te
ato.
Provë: jokontestuese.
Duke pasur parasysh faktin se i padituri, me ndërrimin e

çelësit të derës së oborrit e ka penguar paditësin në shfrytëzimin dhe
posedimin e lirë të fundit faktik të një dhome dhe një kuzhine në shtëpinë
e vjetër, e pas intervenimit të paditësit nuk pranon që këtë derë ta hap,
propozojmë që gjykata, pas zhvillimit të procedurës, të merr
AKTVENDIM
I. Detyrohet i padituri Alban Prishtina, nga Mitrovica,

brenda 24 orësh nga dita e pranimit të këtij aktvendimi, të bën kthimin në
gjendjen e mëparshme të derës së oborrit kah rruga “Lujgj Gurakuqi”,
nr. 52, duke e ndërruar drynin dhe duke qitur drynin e mëparshëm apo
duke i dhënë një çelës të drynit të tanishëm paditësit Arben Prishtina, nga
Mitrovica, në mënyrë që ti mundëson paditësit shfrytëzimin e një dhome
dhe kuzhine në shtëpinë e vjetër në parcelën kadastrale nr. 1440 nga
fletëposedimi nr. 535 ZK Mitrovicë, dhe në të ardhmen mos të pengoj në
mënyrë të këtillë apo të ngjashme, nën kërcënimin e ekzekutimit të
dhunshëm.
II. Detyrohet i padituri ti paguan paditësit shpenzimet

procedurale brenda 8 ditësh nga dita e pranimit të aktgjykimit.
I autorizuari i paditësit,
Bardhyl Gashi – avokat
507
E DREJTA CIVILE
Padi për shkak të pengimit të së drejtës
GJYKATËS KOMUNALE
M a l i sh e v ë
Paditësi: Astrit Dauti, nga

fsh. Bardhosh, Kom. e Malishevës,
I padituri: Durim Krasniqi,
nga fshati Shkozë, Komuna e Malishevës.
P A D I
Për shkak të pengim
posedimit të drejtës së
servitutit të kalimit –
vl. kont. 100,oo €
Qysh para tri viteve paditësi është posedues i të drejtës së

rrugëkalimit në këmbë dhe me traktor nëpër parcelën kadastrale të
paditurit nr. 234, nga fletëposedimi nr. 432 ZK Bardhosh, si e mirë
shërbyese, nëpër stazën në gjerësi tri metra dhe gjatësi 25 metra, në dobi
të parcelës së paditësit nr. 456, nga fletëposedimi nr. 654 ZK Bardhosh,
si e mirë e privilegjuar.
Provë: Dëgjimi i dëshmitarëve:

1. Shpend Berisha,
2. Agron Berisha,
Tëdy nga fsh. Shkozë.
Më 03.07.2007 i padituri e ka mbyllur këtë rrugëkalim me tela me

gjemba dhe kësisoj ia ka bë të pamundur paditësit të kalon me traktor deri
në parcelën kadastrale të tij për ta bartur grurin e korrur.
Provë: Dëshmitarët si më lartë.
Paditësi ka kërkuar nga i padituri që ta heq telin e vendosur dhe

ta liroj rrugën, por ai nuk ka pranuar. Duke pasur parasysh faktin se me
këtë veprim i padituri e ka penguar paditësin në posedimin e të drejtës së
servitutit të rrugëkalimit, në afat ligjor, paraqesim këtë padi dhe
propozojmë që ajo gjykatë, pas zhvillimit të procedurës, të merr
508
E DREJTA CIVILE
AKTVENDIM
Detyrohet i padituri Durim Krasniqi, nga fshati Shkozë,

brenda 24 orësh nga dita e pranimit të këtij aktvendimi, të heq telat me
gjemba nga rrugëkalimi në gjërsi 3 metra dhe gjatësi 25 metra i cili kalon
nëpër parcelën kadastrale të paditurit nr. 234 nga fletëposedimi nr. 432
ZK Bardhosh, deri te parcela kadastrale e paditësit nr. 456 nga
fletëposedimi nr. 654 ZK Bardhosh dhe kësisoj t’i mundësoj paditësit
Astrit Dauti, nga fshati Bardhosh kalimin me traktor nëpër këtë
rrugëkalim, e në të ardhmen të përmbahet nga pengimi i këtillë apo i
ngjashëm, nën kërcnimin e ekzekutimit të detyrueshëm.
Detyrohet i padituri t’ia kompemzon paditësi shpenzimet

procedurale, brenda 8 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktvendimi.
Më 05.07.2007 P a d i t ë s i,
M a l i sh e v ë Astrit Dauti
509
E DREJTA CIVILE
PADI NGA E DREJTA E PRONËSISË –
Padi për vërtetimin e të drejtë në ndarjen

fizike të paluejtshmërisë (neni 16 i LBMJP).
GJYKATËS KOMUNALE
K l i n ë
Paditësi: Durim Dogani, nga
Klina,
I padituri: Gëzim Guri, nga
Klina.
P A D I
Për vërtetimin e tëdrejtës në ndarjen e
paluejtshmërisë – vl. e kont. 3010 €.
Paditësi dhe i padituri janë vëllezër nga nëna e jo edhe nga

i ati. Duke jetuar në një bashkësi familjare, nga fitimi i përbashkët, më
24.06.2000, nga Elez Drini, e kanë blerë livadhin në parcelën kadastrale
nr. 7654 nga fletëposedimi nr. 4567 ZK Klinë, në sipërfaqe të
përgjithshme prej 86 ari. Në kontratën e vërtetuar në Gjykatën Komunale
në Klinë Leg. nr. 23/00 datë 24.06.2000 ndërgjyqësit figurojnë si blerës
në pjesë të barabarta. Edhe para se të blejnë atë janë marr vesh që atë ta
blejnë bashkë me të drejtë pronësie në pjesë të barabarta.
Provë: Kontrata Leg. nr.

23/00 datë 24.06.2000.
Dëshmitarët: 1. Urim Guri
dhe 2, Isa Guri.
Pas shkëputjes së bashkësisë familjare i padituri nuk

pranon ndarjen e kësaj paluejtshmërie në pjesë të barabarta, për të cilën
arsye edhe paditësi e ka iniciuar procedurën për ndarje fizike. I padituri
në atë procedurë i ka kontestuar të drejtën bashkëpronësisë paditësit, nga
edhe gjykata me aktvendimin Ndr. nr. 85/2002 datë 27.o4.2002, e ka
ndërpre procedurën dhe e ka udhëzuar paditësin në kontest civil.
Provë: Aktvendimi ndr. nr.

85/02 datë
27.04.2002.
510
E DREJTA CIVILE
Pasi që paluejtshmëria kontestuese është blerë në bazë të

marrëveshjes paraprake që ndërgjyqësit të jen bashkëpronar në pjesë të
barabarta, e duke pasur parasysh faktin se i padituri ia konteston këtë të
drejtë, paraqesim këtë padi dhe propozojmë që ajo gjykatë, pas zhvillimit
të procedurës, të merr
A K T GJ Y K I M
Vërtetohet se paditësi Durim Dogani, nga Klina, është

bashkëpronar në pjesë ideale prej ½ të parcelës kadastrale nr. 7654 nga
fletëposedimi nr. 4567 ZK Klinë, me kulturë arë, në sipërfaqe prej 86 ari,
gjë që detyrohet i padituri Gëzim Guri, nga Klina, të pranoj këtë dhe me
ndarje fizike t’i dorëzoj paditësit pjesën e tij të kësaj paluejtshmërie në
posedim si dhe t’ia kompensoj shpenzimet procedurale, brenda 15 ditësh
nga dita e pranimit të këtij aktgjykimit, nën kërcënimin e ekzekutimit të
detyrueshëm.
Më 03.05.2002 P a d i t ë s i,
K l i n ë Durim Dogani
511
E DREJTA CIVILE
Padi për vërtetimin e të drejtës së pronësisë mbi bazën

e krijimit të sendit të ri (neni 13, 16 dhe 22 i LBMJP).
GJYKATËS KOMUNALE
F e r i z a j
Paditësi: Zaim Gashi, nga Ferizaji,

rruga “2 korriku”,nr.22,
Të paditurit: 1. Gongje Gashi, nga

Ferizaji, rr. “Jeta e re” 24,
2. I mit. Denis Gashi, të
cilin e përfaqëson nëna këtu e paditura Gongje Gashi.
P A D I
Për vërtetimin e të drejtës së pronësisë.

Vlera kont. 25.000,oo €.
Nga viti 1978 deri në vitin 1988 paditësi ka jetuar në

bashkësi familjare me tani vëllaun e ndjerë Vesel Gashi. Paditësi ka qenë
në marrëdhënie pune dhe ka realizuar të ardhurat personale në lartësi prej
1.200 DM, e përafërsisht të ardhura të njëjta, diçka më tepër, ka realizuar
nga marrëdhënia e punës edhe tani i ndjeri Vesel Gashi, i cili ka qenë i
martuar me të paditurën e parë dhe nga fëmijët ka pasur këtu të paditurin
e mitur.
Provë: Vërtetimet lidhur me të ardhurave personale.
Nga të ardhurat personale të realizuara e kanë ndarë

shumën e caktuar për nevoja ushqimore dhe të veshmbathjes, ndërsa
pjesën tjetër e kanë kursyer në një fond të përbashkët. Në vitin 1996,
paraprakusht janë marr vesh gojarisht që të blejnë trollin dhe të ndërtojnë
një shtëpi të përbashkët, ashtë që edhe, nga kursimet e përbashkëta, e
kanë blerë trollin në parcelën kadastrale 877, nga fletëposedimi nr. 787
ZK Ferizaj, në sipërfaqe prej 6.oo ari dhe të njëjtin vit e kanë ndërtuar
objektin për banim dykatësh. Sipas marrëveshjes gojore mes tyre,
512
E DREJTA CIVILE
paluejtshmëria e blerë është dashur të regjistrohet në emër të dy

vëllezërve në pjesë të barabarta.
Provë: Dëshmitarët:1.Damir Kryeziu,ngaFerizaji
rr. “Jeta e re”, nr. 30
dhe
2. Jeton Kaqaniku,
rr. “7 shtatori” nr. 57.
Me rastin e aeroinqizimit të vitit 1981 i cili ka hy në fuqi

në vitin 1988, tani i ndjeri Vesel Gashi, pa dijen dhe pëlqimin e paditësit,
paluejtshmërinë në parcelën kadastrale nr. 877 nga fletëposedimi nr. 787
ZK Ferizaj, e ka regjistruar në tersi, në emër të vetin.
Provë: Ekstrakti nga fletëposedimi.
Në vitin 1988 ka vdekur bashkëshorti i të paditurës

Gongje, përkatësisht i ati i të paditurit të mitur Denis, tani i ndjeri Vesel
Gashi, ndërsa pasurinë e tij e trashëgojnë këtu të paditurit në pjesë të
barabarta dhe mbi këtë bazë edhe paluejtshmëria kontestuese regjistrohet
në tersi në emër të tyre.
Provë: Ekstrakti nga fletëpodsedimi dhe

aktvendimi i Gjykatës Komunale të Prizrenit T. nr, 2 43/99 dt.02.04.92.
Duke pasur parasysh faktin se objekti për banim është

ndërtuar sipas marrëveshjes paraprake mes tyre dhe me investime të
përbashkëta të paditësit dhe paraardhësit të të paditurëve, propozojmë që
ajo gjykatë, në bazë të nenit 22 të LBMJP, pas zhvillimit të procedurës, të
merr
A K T GJ Y K I M
I. Vërtetohet se paditësi Zaim Gashi, nga Ferizaji e ka të

drejtën e bashkëpronësis në pjesën ideale prej ½ të shtëpisë dhe të
oborrit, në sipërfaqe të përgjithshme prej 6 ari, e cila ndodhet në parcelën
kadastrale nr. 877 nga fletëposedimi nr. 787 ZK Ferizaj.
II. Detyrohen të paditurit Gongje Gashi dhe Denis Gashi,

nga Ferizaj, të pranojnë këtë, të lejojnë që në emër të paditësit të
513
E DREJTA CIVILE
regjistrohet në regjistrin e paluejtshmërive e drejta e bashkëpronësisë dhe

me ndarje fizike t’ia dorëzojnë paditësit pjesën e tij nga paluejtshmëria në
I. të këtij aktgjykimi, si dhe t’ia kompensojnë shpenzimet procedurale, të
gjitha këto brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktgjykimit
Më 13.05.1994 P a d i t ë s i,
F e r i z a j Zaim Gashi
Padi për fitimin e të drejtës së pronësisë

nga jopronari neni (31 i LBMJP)
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
Paditësi-kundëripadituri: Isa Vokshi, nga

Prishtina, “1 Maji” 25,
I padituri-kundërpaditësi: Dren Osi, fsh.

Matiqan, Prishtinë.
KUNDËRPADI

Vlera e kont. 7000,oo €
Paditësi Isa Vokshi, nga Prishtina, i ka paraqitur asaj

gjykate padinë kundër të paditurit Dren Osi, nga Matiqani, me të cilën ka
kërkuar kthimin e automobilit të markës “Mercedes”, tipi “CDI 220”,
numri i motorit WWW25V745, numri i karoserisë VVD23145, viti i
prodhimit 2002, me targa të regjistrimit 568-KS-874, duke theksuar se ai
është pronar i këtij automobilit, e për atë nga arsye të panjohura e mban i
padituri, sigurisht pa ndonjë bazë të vlefshme ligjore.
Provë: shkresat e lëndës C. nr. 237/2004
514
E DREJTA CIVILE
Theksimet e paraqitura në padi nuk janë të vërteta.
Automobilin kontestues e ka blerë i padituri-kundërpaditësi

më 23.02.2004 në ankandin publik në Doganën e Kosovës në Prishtinë
me çmim prej 7.000,oo €, nga e cila datë edhe e posedon këtë automjet.
Provë: Proqesverbali i
shitjes publike i Doganës së Kosovës në Prishtinë datë 23.02.2004 dhe
kontrata e shitblerjes e të të njëjtës datë.
Nga theksimet e mësipërme i padituri-kundërpaditësi është

blerës me mirëbesim i automobilit të blerë në ankand publik, nga edhe,
në bazë të nenit 31 të LBMJP, mbi këtë bazë edhe e ka fituar të drejtën e
pronësisë, andaj edhe propozojmë që ajo gjykatë, pas zhvillimit të
procedurës, të merr
A K T GJ Y K I M
I. Refuzohet në tersi kërkesëpadia si e pabazë.
II. Aprovohet në tersi kërkesa nga kundërpadia ashtu që

vërtetohet se kundërpaditësi-i padituri Dren Osi, nga fshati Matiqani,
është pronar i automobilit të markës
“Mercedes”, tipi “CDI 220” me numër të motorit WWW25V745, dhe të

karoserisë VVD23145, viti i prodhimit 2002, me targa të regjistrimit 568-
KS-874.
III. Detyrohet paditësi-kundëripadituri Isa Vokshi, nga

Prishtina t’ia kompenson të paditurit-kundërpaditësit shpenzimet
procedurale, brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktgjykimit.
Më 12.06.2004 Ipadituri-
kundërpaditësi,
P r i sh t i n ë Dren Osi
515
E DREJTA CIVILE
Padi për vërtetimin e të drejtës së pronësisë

në bazë të posedimit (neni 28 i LBMJP)
GJYKATËS KOMUNALE
P r i z r e n
Paditësit: 1. Burim Morina, nga Prizreni, rruga
“Jusuf Gërvalla” nr. 64.
2. Durim Morina,
nga Prizreni, rruga
“Jusuf Gërvalla”, nr. 66.
Epaditura:Antigona Bylukbashi,nga Prizreni

rr. “17 Shkurti” nr. 45
P A D I

Vlera e kontestit 20.000,oo €
Paditësit janë të bijtë e tani të ndjerit Nuredin Morina i cili

ka vdekur në vitin 1994. Përpos këtu paditësve ai ka lënë edhe të birin
Miran Morina si dhe pasardhësit e djalit të ndjerë, Rexhep Morina.
Provë: Jokontestuese.
Në vitin 1972, tani i ndjeri Nuredin Morina, pasi

paraprakisht e ka shitur gjithë pasurinë që ka pasur në fshatin Gurazi, nga
e paditura e ka blerë parcelën kadastrale nr. 7027/2, në sipërfaqe prej 4.oo
ari. Menjëherë atëherë, pas pagimit të shitblerjes dhe marrjes në posedim,
në këtë parcelë e ka ndërtuar objektin për banim.
Provë: Dëgjimi i dëshmitarëve:
1. Hajri Demiri, nga
Prizreni, rr.“Ali
Pashë Gucia”, nr.
24. dhe
2. Durije Krasniqi,
nga Prizreni, rr.
“Ali
Pashë Gucia” nr.
105.
516
E DREJTA CIVILE
Me rastin e shitblerjes është përpiluar kontrata me shkrim e

cila nuk është vërtetuar në gjykatë, e gjatë luftës i është djegur bashkë me
shtëpinë, nga e cila arsye edhe parcela kadastrale në fjalë edhe sot
evidentohet në emër të të paditurës.
Provë: Shikimi në ekstraktin nga
fletëposedimi nr. 7006 ZK Prizren
Gjatë jetës së të atit Nuredin Morina, në bazë të

marrëveshjes gojore, paditësit e kanë ndarë gjithë pasurinë që kanë pasur
bashkë me vëllezërit tjerë, ashtu që paditësve u ka takuar në
bashkëpronësi objekti për banim me oborr në parcelën kadastrale të
sipërshënuar, të blerë nga e paditura.
Provë: Dëgjimi i dëshmitarit Miran Morina, nga

Prizreni, rr. “Ali Pashë Gucia”, nr. 92.
Tani i ndjeri Nuredin Morina, babai i paditësve, të drejtën

e pronësisë në parcelën kadastrale nr. 7027/2 nga fletëposedimi nr. 7006
ZK Prizren, e ka fituar gjithsesi në bazë të posedimit, pasi paraprakisht
atë e ka blerë e pastaj edhe e ka ndërtuar shtëpinë, që nënkupton se gjatë
jetës ai ka qenë posedues jo vetëm në mirëbesim por edhe i ligjshëm, e
pas vdekjes së tij edhe paditësit si trashëgimtar. Duke pasur parasysh
faktin se paluajtshmëria në këtë parcelë kadastrale, në bazë të ndarjes së
pasurisë së përbashkët me marrëveshje, iu ka takuar në bashkëpronësi
paditësve, paraqesim këtë padi dhe propozojmë që ajo gjykatë, pas
zhvillimit të procedurës, të merr
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia,
Vërtetohet se paditësit Burim Morina dhe Durim Morina,

të dy nga Prizreni, janë bashkëpronar në pjesë të barabarta, secili në nga
½ (një të dytën) të pjesëve ideale, të paluajtshmërisë në parcelën
kadastrale nr. 7027/2 nga fletëposedimi nr. 7006 ZK Prizren, gjë që
detyrohet e paditura Antigona Bylykbashi, nga Prizreni, të pranoj këtë
dhe të lejoj që kjo paluajtshmëri në Drejtorin për Gjeodezi dhe Kadastër
në Prizren të regjistrohet në emër të paditësve si dhe tua kompensoj
517
E DREJTA CIVILE
shpenzimet procedurale, të gjitha këto brenda 15 ditësh nga dita e

pranimit të këtij aktgjykimi.
P a d i t ë s i t,
Më 24.07.2006. 1. Burim Morina
P r i z r e n 2. Durim Morina
Padia për kthimin në posedim të sendit pronar

i të cilit është - rei vindicatio (neni 37 i LBMJP)
GJYKATËS KOMUNALE
Gj i l a n
Paditësi: Mentor Spaqi, nga Gjilani,
rruga “Ismail Qemali, nr. 56,
I padituri: Adnan Shoshi, nga Gjilani,

rruga
“Edit Durham” nr.
133/a.
P A D I
Për dorëzimin e
paluejtshmërisë –
Vlera kontestuese 250.oo Euro.
Paditësi është pronar i vetëm i shtëpisë me oborr e cila

gjendet në Gjilan, rruga “Edit Durham” nr. 133/a, në sipërfaqe të
përgjithshme prej 4.24 ari, parcela kadastrale nr. 81/4 nga fletëposedimi
nr. 8071 KK Gjilan.
Provë: Ekstrakti nga fletëposedimi nr. 8071 ZK
Gjilan.
518
E DREJTA CIVILE
Shtëpinë dhe oborrin e sipërshënuar, pa kurrfarë baze

juridike e mban në posedim i padituri. Paditësi disa herë ka biseduar me
të paditurin dhe ka kërkuar që ai t’ia dorëzon në shfrytëzim dhe posedim
të lirë këtë paluajtshmëri, por ai e ka refuzuar këtë, me arsyetim kinse
para shumë vitesh kjo ka qenë pasuri e paraardhësve të tij.
Provë: Dëgjimi dëshmitarëve: 1. Zyber Hoxha
dhe 2. Agim Latifi
dhe ndërgjyqësit si palë.
Duke pasur parasysh faktin se paditësi është pronar i

vetëm i shtëpisë dhe oborrit të sipërshënuar, ato i mban në posedim i
padituri pa kurrfarë baze juridike dhe refuzon t’ia dorëzoj paditësit,
paraqesim këtë padi dhe propozojmë që ajo gjykatë, pas zhvillimit të
procedurës, në bazë të nenit 37 të LMTHPJ, të merr
A K T GJ Y K I M
Detyrohet i padituri Adnan Shoshi, nga Gjilani, t’ia

dorëzoj në posedim dhe shfrytëzim të lirë paditësit Mentor Spaqi, nga
Gjilani, shtëpinë me oborr në sipërfaqe të përgjithshme prej 4.24 ari, e
cila gjendet në Gjilan, rruga “Edit Durham” nr. 133/a, në parcelën
kadastrale nr. 81/4 nga fletëposedimi nr. 8071 ZK Gjilan, të lirë nga
sendet dhe njerëzit, si dhe t’ia kompensoj shpenzimet procedurale, të
gjitha këto brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktgjykimit.
P a d i t ë s i,
Mentor Spaqi
519
E DREJTA CIVILE
Padia nga e drejta e supozuar e pronësisë

- aktio Publiciana (neni 41 i LBMJP)
GJYKATËS KOMUNALE
P e j ë
Paditësi: Hasan Hasani, nga Peja,

rruga “2 Korriku” 7,
I padituri: Dukagjin
Dukagjini, nga Peja, rruga
“Jusuf Gërvalla”, nr. 45.
P A D I
Për dorëzimin e paluejtshmërisë.

Vlera kontestuese 3001 €.
Më 16.05.1990, nga tani i ndjeri Zenel Dukagjini, nga

Peja, e ka blerë arën në sipërfaqe prej 68 ari, në parcelën kadastrale nr.
278 e evidentuar sipas fletëposedimit nr. 7845 ZK Pejë, me çmim prej
40.000 DM. Me atë rast është paguar çmimi në tersi dhe është përpiluar
kontrata me shkrim e cila është vërtetuar në Gjykatën Komunale të Pejës
më 17.05.1990, Leg. nr. 234/90 dhe të njëjtën ditë i është dorëzuar
paditësit në posedim, mirëpo nuk është bë bartja e të drejtës së pronësisë
në librat kadastrale.
Provë: Kontrata Leg. nr. 234/90 dt. 17.05.1990.
Paluejtshmërinë në fjalë paditësi pa pengesë e ka

shfrytëzuar deri më 15.10.2000, pasi që paraprakisht e kishte marr grurin
nga ajo për këtë vit, e këtë ditë e ka marr i padituri në mënyrë që e ka
lëvruar dhe e ka mbjellur, me arsyetim se këtë arë ia ka dhuruar agja i tij
Zenel Dukagjini një muaj para se të vdes, me kontratën e dhurimit të
vërtetuar në Gjykatën Lomunale të Pejës Leg. nr. 543/2000 datë
14.09.2000 dhe ia ka dorëzuar në posedim por akoma nuk është bë bartja
e të drejtës së pronësisë në librat kadastrale.
520
E DREJTA CIVILE
Provë: Kontrata leg. nr. 543/00 datë 14.09.2000

dhe Dëshmitarët: Driton Dauti dhe Shkumbin Thaqi,
nga Peja rr. “Rugova” nr. 23.
Paditësi ka qenë posedues i ligjshëm dhe me mirëbesim i

kësaj paluejtshmërie e në këtë mënyrë edhe pronar i supozuar në kuptim
të nenit 41 të LBMJP, ashtu që edhe në raport me të paditurin e ka bazën
juridike më të fortë, pasi që paluejtshmërinë e ka fituar me punë juridike
me barrë, ndërsa i padituri edhe vetë vërteton se e mban në bazë të punës
juridike bamirëse, nga edhe paraqesim këtë padi dhe propozojmë që ajo
gjykatë, pas zhvillimit të procedurës, të merr
A K T GJ Y K I M
Detyrohet i padituri Dukagjin Dukagjini, nga Peja, që

paditësit Hasan Hasani, nga Peja t’ia dorëzoj në posedim parcelën
kadastrale nr. 278 nga fletëposedimi nr. 7845 ZK Pejë në sipërfaqe prej
68 ari si dhe t’ia kompensoj shpenzimet procedurale, të gjitha këto
brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktgjykimit, nën kërcënimin
e ekzekutimit të detyrueshëm.
Më 13.11.2000 P a d i t ë s i,
P e j ë Hasan Hasani
521
E DREJTA CIVILE
Padia negatore – për shkak të pengimit të

pronësisë – aktio negatoria (neni 42 i LBMJP)
GJYKATËS KOMUNALE
Kamenicë
Paditësi: Lirim Krasniqi, nga
fshati Burim, Komuna e Kamenicës
I padituri: Betim Bytyqi, nga fshati
Burim, Komuna e Kamenicës
P A D I
Për shkak të pengim të pronësisë.

Paditësi është pronar i shtëpisë me oborr në parcelën

kadastrale nr. 1511 nga fletëposedimi nr.173 ZK Burimi.
Provë: Ekstrakti nga fletëposedimi nr.173 ZK Brezne.
Paluajtshmëria e mësipërme e paditësit, në pjesën jugore

kufizohet me parcelën e të paditurit nr. 1510, në të cilën edhe i padituri e
ka shtëpinë për banim me oborr. Sipas konfiguracionit të terenit shtëpia
me oborr e paditësit ndodhet në anën e poshtme, ndërsa ajo e të paditurit
në anën e sipërme, nga e cila arsye edhe në murin kufizues të paditurit
kanë ekzistuar dy vrima me qëllim të rrjedhjes së ujërave të ndryshme
dhe atyre nga të reshurat atmosferike nga parcela e të paditurit, në atë të
paditësit.
Provë: Shikimi në vend në praninë e ekspertit përkatës.
Me qëllim të shfrytëzimit normal dhe pa pengesa të këtyre

dy paluajtshmërive, në vitin 2005 ndërgjyqësit janë marr vesh ndërmjet
veti që paditësi ti lejon të paditurit përcjelljen e kanalizimit nga shtëpia e
tij, nëpër oborrin e paditësit, me kusht që i padituri në këtë kanalizim ti
përcjell të gjitha ujërat, si ato të zeza ashtu edhe ato nga të reshurat
522
E DREJTA CIVILE
atmosferike, në këtë mënyrë edhe ti mbyllë këto dy vrima në mur, që të

mos rrjedhin ujërat nga oborri i të paditurit në atë të paditësit.
Provë: Dëgjimi i ndërgjyqësve si palë.
Pas rregullimit të tërësishëm të kanalizimit, sipas

marrëveshjes së mësipërme, i padituri kundërshton dhe nuk pranon ti
mbyll këto dy vrima dhe nëpër to përcjell ujërat nga larja e teshave apo
sendeve tjera si dhe nga të reshurat atmosferike që të rrjedhin në oborrin
e paditësit, në këtë mënyrë edhe paditësin e pengon në shfrytëzimin
normal dhe të rregullt të pronësisë.
Provë: Shikimi në vend.
Pasi që i padituri nuk pranon ti mbyll vrimat dhe në këtë

mënyrë me përcjelljen e ujërave e pengon paditësin në shfrytëzimin e lirë
dhe pa pengesa të pronës, propozojmë që ajo gjykatë pas zhvillimit të
procedurës, në bazë të nenit 42 paragrafi 1 të Ligjit të Marrëdhënieve
Themelore Pronësore Juridike të merr
A K T GJ Y K I M
I urdhërohet të paditurit Betim Bytyqi, nga fsh. Burim që

të pushojë së penguari paditësin Lirim Krasniqi në shfrytëzimin e lirë dhe
pa pengesë të shtëpisë dhe oborrit të tij, në mënyrë që të mbyllë dy vrimat
që shërbejnë për rrjedhjen e ujit në murin kufizues të të paditurit i cili
ndodhet ndërmjet parcelës së paditësit nr. 1511 dhe asaj të të paditurit
1510 dhe në këtë mënyrë mos të lejoj rrjedhjen e ujërave nga shtëpia dhe
oborri i tij në oborrin e paditësit, si dhe të kompensojë shpenzimet
procedurale, të gjitha këto brenda 15 ditësh nga dita e pranimit e këtij
aktgjykimit nën kërcënimin e ekzekutimit me dhunë.
Më 11.04.2006 P a d i t ë s i,
Kamenicë
Lirim Krasniqi
523
E DREJTA CIVILE
Padi për vërtetimin e të drejtës së përparësisë së blerjes

(neini 9 par.2 i Ligjit për qarkullimin e Paluejtshmërisë)
GJYKATËS KOMUNALE
D r a g a sh
Paditësi: Dukagjin Kryeziu.nga fshati Buqe,

Komuna e Dragashit,
I padituri: Guri Shala, nga fshati Buqe.
P A D I
Për vërtetimin e të drejtës së përparësisë së blerjes – vl. kont. 3100 €.
Paditësi me profesion është bujk. Përpos pasurisë tjetër të

paluajtshme, ashtë pronar edhe i arës në parcelën kadastrale nr. 5321 nga
fletëposedimi nr. 853 ZK Buqe, në vendin e quajtur “Mështekna”, në
sipërfaqe prej 85 ari.
Provë: Qertifikata mbi të drejtën e pronës nr. 134.
Parcela kadastrale e sipërshënuar e paditësit në anën

lindore kufizohet me parcelën kadastrale të paditurit nr. 5322 nga
fletëposedimi nr. 534 ZK Buqe, me kultur arë.
Provë: Qertifikata mbi të drejtën e pronës nr. 132.
Vija më e gjatë kufitare e parcelës kadastrale të paditurit është me

parcelën kadastrale të paditësit.
Provë: Shikimi në vend në prani të ekspertit të
gjeodezisë.
I padituri ka qitur një mbishkrim në parcelën e tij për

shitjen e saj. Deri më tash paditësi nuk është njoftuar nga i padituri për
këtë shitje e as që i është ofruar me shkrim të sqarohet nëse është i
interesuar të blej, duke e njoftuar edhe me kushtet e shitjes, nga e cila
arsye edhe paraqesim këtë padi dhe propozojmë që ajo gjykatë, pas
524
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Vërtetohet se paditësi Dukagjin Kryeziu, bujk nga fshati

Buqe, nën kushte të njëjta, e ka përparësinë e blerjes të arës në parcelën
kadastrale nr. 5322 nga flatëposedimi 534 ZK Buqe, gjë që edhe
detyrohet i padituri Guri Shala, nga fshati Buqe, t’i ofron paditësit blerjen
e saj para të tjerëve, nën kushte të njëjta si dhe t’ia kompensoj
shpenzimet procedurale brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të
aktgjykimit.
Më 24.10.2008 P a d i t ë s i,
D r a g a sh Dukagjin
Kryeziu
Nëse shitësi, duke mos e respektuar detyrimin që sendin

paraprakisht t’ia ofroj titullarit të drejtës së përparësisë së blerjes, që ai ta
blen atë në kushte të njëjta para të tjerëve, dhe sendin ia ka shitur personit
tjetër, pavarësisht nëse ka lidhur kontratë apo jo, titullari e ka të drejtën e
parablerjes nga dora e blerësit, ashtu edhe me padi do të paraqes këtë
kërkesë
“ Aprovohet kërkesëpadia ashtu që vërtetohet se

kontrata e shitblerjes e lidhur mes të paditurëve Guri Shala, si shitës
dhe Mal Shala, si blerës, e vërtetuar në Gjykatën Komunale të
Dragashit Leg. nr. 204/04 e vërtetuar më 23.03.2004, nuk prodhon
efekt juridik ndaj paditësit Dukagjin Shala dhe detyrohet i padituri
Mal Shala, që parcelën kadastrale nr. 5322 nga fletëposedimi nr. 534
ZK Buqe t’ia dorëzoj paditësit në pronësi dhe posedim të lirë, me
çmim dhe në kushte nga kontrata e shitblerjes e sipërshënuar e
shpallur pa efekt juridik, gjë që edhe në bazë të këtij aktgjykimi do
të bëhet regjistrimi i të drejtës së pronësisë në emër të paditësi Guri
Shal, nga fshati Buqe”.
525
E DREJTA CIVILE
Padi për konstituimin e të drejtës së

servitutit të rrugëkalimit (neni 53 i LBMJP)
GJYKATËS KOMUNALE
V u sh t r i
Paditësi: Kushtrim Shala, nga Vushtrria,

rruga“Drini i Bardh” nr. 86,
I padituri:Ngadhnjim Shala, nga Vushtrria,
rruga “Drini i Zi” nr. 54.
P A D I
Për konstituivin e të drejtës së servitutit të rrugëkalimit të përhershëm
– vl. kont 3001 €.
Paditësi është pronar i parcelës kadastrale nr. 12 nga

fletëposedimi nr. 23 ZK Vushtrri. Për të ardhur deri në paluejtshmërinë e
vetë paditësi e ka shfrytëzuar rrugëkalimin sezonal nëpër parcelën
kadastrale të të paditurit nr. 13 nga fletëposedimi nr. 24 ZK Vushtrri.
Provë: Shikimi në Qertifikatat për të

drejtën e pronës në paluejtshmëri nr. 23 dhe 24 ZK Vushtrri.
Paditësi, duke e bartur materialin ndërtimor nëpër parcelën kadastrale të

paditurit, ka arritur në parcelën e vetë ta ndërton objektin për banim, të
cilin edhe e ka përfunduar në tersi, duke konsideruar se i padituri nuk do
t’i kundërshtoj të kalon nëpër atë rrugëkalim.
Provë: Shikimi në vend me ekspertin
e ndërtimtarisë dhe atë të gjeodezisë.
Mirëpo, me të provuar paditësi të vendoset në shtëpi, i

padituri ia ka ndaluar kalimin nëpër paluejtshmërinë e tij, me arsyetim se
ai e ka vetëm të drejtën e rrugëkalimit sezonal e jo edhe të përhershëm.
Duke pasur parasysh faktin se objekti për banim është i përfunduar në
tersi dhe nuk ka kurrfarë mundësie tjetër për rrugëkalim deri në rrugën e
fshatit, propozojmë që ajo gjykatë, pasd zhvillimit të procedurës, në bazë
të nenit 53 të LBMJP, të merr
526
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia e paditësit Kushtrim Shala, nga

Vushtria, ashtu që konstituohet e drejta e rrugëkalimit të servitutit të
përhershëm nëpër parcelën kadastrale nr. 13 nga fletëposedimi nr. 24 ZK
Vushtri, si e mirë shërbyese, pronë e të paditurit Ngadhnjim Shala, nga
Vushtria, në të mirë të parcelës së paditësit nr. 12, nga fletëposedimi nr.
23 ZK Vushtrri, me kulturë shtëpi dhe oborrsi e mirë e privilegjuar, në
pjesën jugore të saj, në gjërsi prej 3 m e në tërë gjatësinë e saj, nga
parcela e paditësit deri në rrugën e fshatit, gjë që detyrohet i padituri të
pranoj dhe lejoj shfrytëzimin e këtij rrugëkalimi si dhe të kompensoj
shpenzimet e procedurës kontestimore, brenda 15 ditësh nga dita e
pranimit të aktgjykimit, nën kërcnimin e ekzekutimit me dhunë.
P a d i t ë s i,
Kushtrim Shala
527
E DREJTA CIVILE
Padi për ndërprerjen e të drejtës të servitutit

të kalimit (neni 58 par. 2 i LBMJP).
GJYKATËS KOMUNALE
D r e n a s
Paditësi: Gazmend Bardhi, nga Drenasi,

rruga “Adem Jasharri”, nr. 12.
I padituri: Shpend Bardhi, nga Drenasi,
rruga “Adem Jasharri”, nr. 13.
P A D I
Për ndërprerjen e të drejtës së servitutit të kalimit.

Paditësi është pronar i parc. kad. nr. 32, me kulturë arë, në

sipërfaqe prej 62 ari, e evidentuar sipas fletëposedimit nr. 42 ZK Drenas,
ndërsa i padituri është pronar i parc. kad. nr. 33, me kulturë arë, në
sipërfaqe prej 104 ari, e evidentuar sipas fletëposedimit nr 43 ZK Drenas.
Në regjistrin e paluejtshmërive është e regjistruar e drejta e
servitutit të kalimit nëpër parcelën e paditësit, e në të mirë të parcelës së
të paditurit.
Provë: Qertifikata për të drejtën e pronës.
Para një muaji është përfunduar ndërtimi i rrugës publike

të fushës e cila qon deri të e mira e privilegjuar e të paditurit, ashtu që e
drejta e servitutit të kalimit është e panevojshme për shfrytëzimin e të
mirës së privilegjuar.
Provë: Shikimi në vend në praninë e ekspertëve

dhe Dëgjimi i dëshmitarëve.
Nga arsyet e paraqitura, paraqesim këtë padi dhe

propozojmë që ajo gjykatë, pas zhvillimit të procedurës, në bazë të nenit
58 par. 2 i LBMJP, të merr
528
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Ndërprehet e drejta e servitutit të kalimit nëpër parcelën e

paditësit nr. 32 nga fletëposedimi nr. 42 ZK Drenas, si e mirë shërbyese e
në të mirë të parcelës së të paditurit nr. 33 nga fletëposedimi nr. 43 ZK
Drenas, si e mirë e privilegjuar, ashtu që detyrohet i padituri Shpendf
Bardhi, nga Drenasi, të pushoj dhe ndërpres së shfrytëzuari këtë të drejtë
të servitutit, të duroj që në bazë të këtij aktgjykimi të shlyhet e drejta e
servitutit të kalimit si mësipërm, si dhe të kompensoj shpenzimet
procedurale, brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktgjykimi.
P a d i t ë s i,
Gazmend Bardhi
529
E DREJTA CIVILE
E DREJTA FAMILJARE
- Propozim i përbashkët i bashkëshortëve për

shkurorëzim me marrëveshje (neni 68 par. 2 i LF)
P r i z r e n
Propozuesit: 1. Afërdita Guri, nga Prizreni,

Rr. “Hasan Prishtina”, No. 22.
2. Bekri Guri, nga
Prizreni, Rr. “Ismail Qemali” No. 12.
P R O P O Z I M
I PËRBASHKËT I BASHKËSHORTËVE
Për shkurorëzim me marrëveshje.
Propozuesia Afërdita Guri ndodhet përkohësisht me punë

në botën e jashtme, andaj edhe në kuptim të nenit 76 par. 1 të LF, nuk do
të zhvillohet procedura e pajtimit.
Propozuesit kanë lidhur martesë ndërmjet veti më

21.07.1989 para organit kompetent në Prizren, e cila martesë është
evidentuar sipas numrit rendor XX/1989, e një kohë më para kanë jetuar
në bashkësi jashtëmartesore.
Provë: Certifikata e martesës datë 08.11.2005.
Nga kjo martesë dhe jeta e përbashkët bashkëshortët kanë

katër fëmijë: Arbër Guri – i lindur më 31.01.1990, Rabije Guri – e lindur
më 19.04.1992, Arbëresha Guri – e lindur më 28.11.1994 dhe Sidrita
Guri – e lindur më 04.06.1996.
Provë: Certifikatat e lindjes së fëmijëve.
Një kohë pas lidhjes së martesë bashkëshortët kanë pasur

marrëdhënie të mira bashkëshortore ndërmjet veti. Në ndërkohë, për
shkak të botëkuptimeve të ndryshme dhe mospajtimit të karaktereve,
530
E DREJTA CIVILE
marrëdhëniet ndërmjet tyre janë çrregulluar, nga edhe shpesh kanë pasur
mosmarrëveshje ndërmjet veti. Mosmarrëveshjet e këtilla më vonë janë
bë gjithnjë e më të shpeshta, duke marr karakter të përhershëm. Disa herë
bashkëshortët kanë tentuar që harmonizojnë marrëdhëniet, mirëpo nuk
kanë pasur sukses. Nga kjo arsye edhe që nga janari i vitit 2005 e kanë
ndërpre edhe jetën e përbashkët, e që nga atëherë fëmijët e mitur jetojnë
me të atin. Pasi që nuk ka kurrfarë gjasa për rivendosjen e bashkësisë
martesore, bashkëshortët janë marr vesh që martesën ta zgjidhin, andaj
edhe paraqesin këtë propozim dhe propozojnë që ajo gjykatë, pas
A K T GJ Y K I M
I. Zgjidhet me shkurorëzim martesa ndërmjet

bashkëshortëve Afërdita Guri dhe Bekri Guri nga Prizreni, e lidhur më
21.071989 para organit kompetent në Prizren, e evidentuar sipas numrit
rendor XX/1989.
II. Fëmijët e përbashkët të mitur: Arbër Guri – i lindur më

31.01.1990, Rabije Guri – e lindur më 19.04.1992, Arbëresha Guri – e
lindur më 28.11.1994 dhe Sidrita Guri – e lindur më 04.06.1996, i
besohen në ruajtje, kujdes dhe edukim babait Bekri Guri.
III. Detyrohet propozuesi Bekri Guri t’i mundësoj

propozuesës Afërdita Guri mbajtjen e marrëdhënieve personale me
fëmijët e mitur, ashtu që ata do të qëndrojnë tek e ëma gjatë pushimit
veror dhe atij dimëror nga 10 ditë si dhe nga një ditë gjatë festave
shtetërore dhe fetare.
IV. Detyrohet propozuesi Bekri Guri, në emër të
kontributit për ushqimin e ish bashkëshortes Afërdita Guri, t’i paguaj asaj
nga 200,oo Euro në muaj, duke filluar nga dita e marrjes së këtij
aktgjykimi deri në ndryshimin e rrethanave, në fillim të cdo muaji e më
së voni deri më 5-tin e muajit vijues.
V. Çdonjëra palë i mban shpenzimet e veta procedurale.
Më 28.10.2005. P r o p o z u e s i t,
P r i z r e n
Afërdita Guri
Bekri Guri
531
E DREJTA CIVILE
P e j ë
Paditësi: Gëzim Kosova, nga Peja,

Rr. “Leka” No. 4
E paditura: Drita Kosova, nga Peja,

Rr. “Tirana” No. 8.
P A D I
Për shkurorëzim.
Paditësi dhe e paditura kanë lidhur martesë më 28.10.2001,

para organit kompetent në Pejë, e cila martesë është regjistruar sipas
numrit rendor 3/2001.
Provë: Certifikata e martesës datë 15.12.2006.
Nga kjo martesë dhe jeta e përbashkët kanë një fëmijë:

Arbër Kosova – i lindur më 08.12.2003.
Provë: Certifikata e lindjes.
Në fillim dhe një kohë pas martesës, bashkëshortët kanë

jetuar në marrëdhënie të mira dhe të harmonizuara bashkëshortore.
Viteve të fundit, për shkak të mospajtimit të karaktereve, marrëdhëniet
mes tyre janë çrregulluar, ashtu që fillimisht kohë pas kohe kanë pasur
mosmarrëveshje. Me kalimin e kohës këto janë shpeshtuar e më vonë
kanë marr karakter të përhershëm. Nga kjo arsye, jeta e përbashkët mes
bashkëshortëve është bë e padurueshme, për të cilën arsye edhe në
muajin qershor të vitit 2005 kanë ndërpre jetën e përbashkët, në mënyrë
që në banesën e të paditurës, ku kanë jetuar bashkërisht më para, ka
ngelur të jetoj e paditura bashkë me fëmijën e mitur, ndërsa paditësi është
larguar nga aty, ka kaluar të banon me një banesë me qira, dhe që nga
atëherë bashkëshortët nuk kanë pasur kurrfarë kontakti mes veti.
Provë: jokontestuese, në rast kontesti dëgjimi i
ndërgjyqësve si palë.
532
E DREJTA CIVILE
Paditësi është në marrëdhënie të rregullt pune, realizon të

ardhurat mujore në lartësi 380. oo Euro.
Provë: Vërtetimi për të ardhurat personale.
E paditura është në marrëdhënie pune pran UNDP në

Prishtinë, me të ardhura më të mira personale dhe banon në banesën e
vetë.
Provë: Të sigurohet zyrtarisht vërtetimi

mbi të ardhuratë personale.
Duke pasur parasysh faktin se jeta e përbashkët mes

bashkëshortëve faktikisht është ndërpre që nga qershori 2005, nga atëherë
bashkëshortët nuk kanë pasur kurrfarë kontakti mes veti, martesa vetëm
formalisht ekziston, e nuk ka kurrfarë gjasa për rivendosjen e jetës së
përbashkët mes bashkëshortëve, propozojmë që ajo gjykatë, pas
A K T GJ Y K I M
I. Zgjidhet me shkurorëzim martesa ndërmjet paditësit

Gëzim Kosova dhe të paditurës Drita Kosova, të dy nga Peja, e lidhur më
28.10.2001 para organit kompetent në Pejë, e evidentuar sipas numrit
rendor 3/2001 – në bazë të nenit 68 par. 1 të LF.
II. Fëmija i përbashkët i mitur: Arbër Kosova – i lindur më

08.12.2003, i besohen në ruajtje, kujdes dhe edukim nënës, këtu të
paditurës Drita Kosova.
III. Detyrohet e paditura Drita Kosova t’i lejoj paditësit

Gëzim Kosova mbajtjen e marrëdhënieve personale me fëmijët e mitur
ashtu që ai do të qëndrojnë te i ati, paditësi Gëzim Kosova çdo fundjave
nga ora 14.00 ditën e shtunë deri në ora 16.00 ditën e diel.
IV. Secila palë i mbanë shpenzimet e veta procedurale.
Më 15.05.2007 P a d i t e s i,
Pejë Gëzim Kosova
533
E DREJTA CIVILE
Padi për besimin e fëmijëve

(neni 139 par. 2 i LF)
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
Paditësja: Zana Gashi, nga

Prishtina, rruga “Durrësi”, nr 13.
I padituri: Enis Bushi, nga
Prishtina, rruga “Prizreni”, nr. 6.
P A D I
Për besimin e fëmijëve – vl. e kon. 250 €.
Paditësja dhe i padituri janë martuar ndërmjet veti në vitin

1997. Kurorë nuk kanë lidhur, ashtu që kanë jetuar në bashkësi
jashtëmartesore pandërpre deri më 24.10.2008.
Provë: Jokontestuese.
Pas themelimit të jetës së përbashkët jashtëmartesore një

kohë kanë jetuar në botën e jashtëme, ku edhe më 13.10.1999 u ka lindur
fëmija i përbashkët Gëzim Bushi.
Provë: Qertifikata e lindjes për të miturin
.
Pas kthimit nga bota e jashtme ndërgjyqësit, bashkë me

fëmijën, e tyre kanë jetuar në Prishtinë në bashkësi familjare me prindërit
e të paditurit. Për shkak të çrregullimit të marrëdhënieve, më 24.10.2008,
ka ardhur deri te ndërprerja faktike e bashkësisë jashtëmartesore mes
ndërgjyqësve dhe që nga atëherë paditësja, bashkë me fëmijën e
përbashkët të mitur të tyre, jeton në Prishtinë te prindërit e saj, ndërsa i
padituri ka vazhduar të jeton në familje të tij.
Provë: Dëgjimi i ndërgjyqësve si palë.
Kushtet e përgjithshme për zhvillimin e drejtë, arsimimin

dhe edukimin e fëmijës së mitur janë shumë më të mira te nëna. Ajo është
e përkushtuar me gjithë qenien ndaj fëmijës, ka kushte shumë të mira
534
E DREJTA CIVILE
banimi te prindërit e saj. Në familje jeton vetëm me prindërit e saj dhe

banon në një objekt banimi trekatësh, me sipërfaqe banimi të
mjaftueshëm për të gjithë. Fëmija ka filluar të vijoj shkollën në Shkollën
Fillore në qytet dhe menjëherë është adaptuar shumë mirë ne rrethin ku
jeton.
Provë: Sigurimi i raportit nga Qendra për Punë Sociale.
Duke pasur parasysh faktin se prindërit e fëmijës së mitur

jetojnë ndaras dhe nuk kanë mund të arrijnë marrëveshje se me cilin nga
prindërit do të jeton ai, paraqesim këtë padi dhe propozojmë që ajo
gjykatë, pas zhvillimit të procedurës të merr
A K T GJ Y K I M
I mituri Gëzim Bushi, i lindur më 13.10.1999, i besohet

në ruajtje kujdes dhe edukim nënës, këtu paditësës Zana Gashi, deri në
ndryshimin e rrethanave në bazë të të cilave është vendosur me këtë
aktgjykim.
Detyrohet paditësja Zana Gashi, nga Prishtina, t’i

mundësoj të paditurit Enis Bushi, nga Prishtina, mbajtjen e kontakteve
personale me të miturin Gëzim Bushi, në lokalet e Qendrës për Punë
Sociale në Prishtinë, çdo të premte të parë dhe të tretë të muajit, duke
filluar nga ora 12.oo deri në ora 14.oo. si dhe gjatë pushimeve verore dhe
dimërore të qëndroj nga 10 ditë tek i ati.
Detyrohet i padituri t’ia kompensoj paditëses të gjitha
shpenzimet procedurale brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij
aktgjykimi.
Më 02.03.2008 P a d i t ë s j a,
P r i sh t i n ë Zana Gashi
535
E DREJTA CIVILE
E DREJTA TRASHËGIMORE
Propozim për inicimin e procedurës trashëgimore
GJYKATA KOMUNALE
P r i z r e n
P R O P O Z I M
Për inicimin e procedurës trashëgimore.
Tani i ndjeri Ylli /Gazi/ Berisha, ish nga Prizreni, Rr

“Kuksi” nr. 26, ka vdekur më 09.07.1986 në Prizren, pa shprehjen e
vullnetit të fundit.
Provë: Certifikata e vdekjes dt. 01.06.2006
Në momentin e vdekjes nga pasuria e paluajtshme ka lënë:
Ngastrat kadastrale: 78/5; 202; 277; 318; 470; 522; 717;

794; 833 dhe 924, nga fletë posedimi nr. 152 ZK Nashec.
Ngastrën kadastrale 35, nga fletë posedimi nr. 65 ZK
Atmaxhë dhe
Pjesët ideale prej 1/5 të ngastrave kadastrale 957 dhe 958
nga fletë posedimi nr. 129 ZK Vlashne.
Provë: Fletë posedimi nr. 152 ZK Nashec.

Fletë posedimi nr. 65 ZK Atmaxhë.
Fletë posedimi nr. 129 ZK Vlashne.
Nga trashëgimtarët e mundur ligjor, ka lënë:
1. Leonora Susuri – e bija, nga fsh. Zhur, KK Prizren,

2. Bleta Krasniqi – e bija, nga Prizreni,
3. Mentor Berisha – i biri, nga Prizreni,
4. Arta Bytyqi – e bija, nga Prizreni,
536
E DREJTA CIVILE
5. Flora Hasani – e bija, nga Prizreni,

6. Bulza Gashi – e bija nga Prizreni dhe
7. Egzona Uka – e bija , nga Prizreni
Provë: 1. Aktvdekja,
2. Certifikata e martesës,
3. Certifikatat e lindjes.
Luteni që pas zhvillimit të procedurës, të merret vendimi i

trashëgimisë pas vdekjes së trashëgimlënësit Ylli Berisha nga
Prizreni, Rr. “Kuksi” 26.
Më 17.07.2006 T r a sh ë g i m t a r i
P r i z r e n
Mentor Berisha., nga Prizreni,
Rr. “Kuksi” nr. 26.
537
E DREJTA CIVILE
Aktvendimi i trashëgimisë
(neni 12.1 i LT dhe 128 i LPJ )
GJYKATA KOMUNALE NË LYPJAN, gjyqtari Agim

Agimi, në qështjen trashëgimore pas vdekjes së Blerim Kryeziut, nga
Lypjani, rr. “Lidhja e Prizrenit”, nr. 2. pas shqyrtimit trashëgimor në
seancën e mbajtur më 24.03.2008, mori
AKTVENDIM
I. Konstatohet se trashëgimia e të ndjerit Blerim Kryeziu,

nga Lypjani, rr. “Lidhja e Prizrenit”, nr. 2, i lindur më 22.05.1927, nga i
ati Hasan, bujk, shtetas i R. Kosovës, ka vdekur më 12.02.2007, përbëhët
nga kjo pasuri:
1. Paluejtshmëria:
- shtëpia me oborr në Lypjan rr. “Lidhja e Prizrenit” nr. 2,
në parcelën kadastrale nr. 234, sipërfaqja e përgjithëshme 5.12 ari, nga
fletëposedimi nr. 3 ZK Lypjan,
- livadhi në vendin e quajtur “lugina” parcela kadstrale nr.
543, në sipërfaqe prej 25 ari, nga fletëposedeimi nr. 47 ZK Lypjan,
2. Luejtshmëri:
- automobili i markës “Opel Kadet”, me targa të regj. 543-
KS-132, me numër të karoserisë WWW23871, dhe të motorit VRW9769,
viti i rpodhimit 2002, në vlerë 6.000 €,
- para të gatëshme në shumë prej 12.000,oo € të gjetura në

banesën e tij,
- sendet shtëpiake të gjetura në banesën e tij , sipasd
proqesverbalit mbi regjistrimin e bërë nga kjo gjykatë datë 23.07.2007,
nga numri rendor 1 / 52.
II. Trashëgimtar të të kësaj pasurie sipas rradhës ligjore të

trashëgimisë, me detyrim të pagesës së borgjeve eventuale të
trashëgimlënsit deri në lartësi të vlerës së pasurisë së trashëguar
538
E DREJTA CIVILE
SH P A LL E N
1. Drita Kryeziu, amvise nga Lypjani, rr. “Lidhja e

Prizrenit” nr. 2, bashkëshortja e trashëgimlënsit, në
pjesën prej ½ të gjithë pasurisë,
2. Burim Kryeziu, jurist nga Prishtina, rr. “Agim
Ramadani” nr. 15, i biri i trashëgimlënsit, në pjesën
prej ½ të gjithë pasurisë.
Arsyetimi
Gjatë procedurës trashëgimore është vërtetuar se trashë-

gimlënsi Blerim Kryeziu, ka vdekur më 12.02.2007, pa shprehjen e
vullnetit të fundit, e nga trashëgimtarët e mundur ligjor ka lënë
bashkëshorten Drita Kryeziu, nga Lypjani dhe Burim Kryeziu, nga
Prishtina.
Trashëgimia e tijë përbëhët nga pasuria më afër e

përshkruar në dispozitiv të këtij aktvendimi, gjë që nuk është kontestuese
mes palëve.
Në seancën e mbajtur më 24.03.2008, trashëgimtarët kanë
deklaruar se e pranojnë pjesën e vetë që u takon sipas ligjit.
Nga arsyet e cekura e në bazë të neni është vendosur si në

dispozitiv.
Gj y q t a r i,
Agim Agimi
539
E DREJTA CIVILE
Padi për anulimin e testamentit

(neni 75 i Ligjit për Trashëgiminë)
GJYKATËS KOMUNALE
P r i z r e n
Paditësi: Naser Mamusha,

nga Prizreni, rruga „Xixellonja“ nr. 9.
Të paditurit: 1. Gani Krasniqi, nga

Prizreni, Rr. “Manastiri”, nr. 25,
2. Erza Mamusha
nga Prizreni, “Agim Berisha” nr. 1.
P A D I
Për anulimin e testamentit

– vlera kontestuese 900,oo Euro.
Me aktvendimin e Gjykatës Komunale të Prizrenit T. nr.

29/2004 datë 22.03.2005. është ndërpre procedura e shqyrtimit të
trashëgimisë dhe paditësi është udhëzuar të ndërmerr kontestin civil për
të vërtetuar se testamenti me shkrim para dëshmitarve i lën nga Hana
Mamusha, ish nga Prizreni, është i pavlefshëm.
Provë. Aktvendimi i Gjykatës Komunale të Prizrenit

T. nr. 29/2004 datë 22.03.2005.
Duke vepruar sipas aktvendimit të mësipër paraqesim këtë

padi duke theksuar se testamenti me shkrim në praninë e dëshmitarve i
lënë nga testamentlënsja Hana Mamusha është i pavlefshëm dhe nuk
prodhon efekte juridike nga se nuk janë plotësuar kushtet nga neni 75 i
Ligjit të Trashëgimisë për vlefshmërinë e tij, ashtu që nuk është plotësuar
forma e parashikuar ligjore. Para se gjithash vlen të theksohet se
testamenti është përpiluar në gjujën shqipe.
Provë: shiqimi në shkresat e lëndës të asaj gjykate
T. nr. 29/2004, përkatësisht në testa mentin kontestues.
540
E DREJTA CIVILE
Testamentlënsja Hana Mamusha ka folur në gjuhën

turqishte ashtu që gati se fare nuk ka kuptuar në gjuhën shqipe. Në anën
tjetër, ajo ka ditur vetëm të nënshkruhet dhe pjesërisht edhe shkrim dhe
lexim me shkronja arabe. Alfabetin e gjuhës shqipe nuk e ka ditur, ashtu
që as që ka ditur të lexoj në gjuhën shqipe.
Provë: Jokontestuese dhe dëgjimi i ndërgjyqësve si palë.
Duke pasur parasysh faktin se forma e paraparë me ligj e

testamentit medoemos duhet përmbushur dhe se në të kundërtën në
mungesë të formës ai është i pavlefshëm, në radhë të parë nga se nuk
mundë të thuhet se përfaqëson vullnetin e testatorit, paraqesim këtë padi
dhe propozojmë që ajo gjykatë, pas zhvillimit të procedurës, të merr
A K T GJ Y K I M
Aprovohet kërkesëpadia e paditësit Naser Mamusha, nga

Prizreni dhe vërtetohet se testamenti me shkrim me dëshmitar i lënë nga
testamentlënsja Hana Mamusha, ish nga Prizreni, i lënë në ruajtje në
Gjykatën Komunale të Prizrenit sipas procesverbalit Ndr. Nr. 80/91 datë
17.10.1991, është i pavlefshëm dhe nuk prodhon efekte juridike, gjë qe
detyrohen të paditurat Gani Krasniqi dhe Erza Mamusha, nga Prizreni, të
pranojnë këtë dhe të kompensojnë shpenzimet procedurale, të gjitha këto
brenda 15 ditësh nga dita e pranimit të këtij aktgjykimit.
Më 04.04.2005. P a d i t ë s i t,
P r i z r e n Naser Mamusha
541
E DREJTA CIVILE
MBROJTJA NGA DHUNA NË FAMILJE
Kërkesa për urdhërmbrojtje

(neni 5.1 dhe 6.1 Rreg. 2003/12)
GJYKATËS KOMUNALE
P r i sh t i n ë
Pala e mbrojtur: Fitore Hoti, nga

Prishtina, rruga “Adem Jashari” nr. 104.
Pala përgjegjëse: Vetim Hoti, Nga

Prishtina, “Adem Jashari” nr. 104
tani në burg në Prishtinë.
K Ë R K E S Ë
Për lëshimin e urdhrit për mbrojtje.
Palët mes veti janë bashkëshortë. Më 27.04.2008, diku

rreth orës 21.30, në shtëpinë e tyre të përbashkët në Prishtinë, në rr.
“Adem Jashari” nr. 104, pala përgjegjëse Vetim Hoti, me të kthyer nga
qyteti në gjendje të dehur, ka kërkuar të holla nga bashkëshortja, për të
dalur përsëri në atë kohe në qytet, e kur ajo i ka thënë se nuk ka, pa
ndonjë arsye tjetër, ka marrur thikën nga kuzhina, i është kërcnuar se do e
mbytë , ka filluar të thej dhe demoloj në shtëpi.
Provë: Dëgjimi i palëve.
Me të vërejtur se e ka të rrezikuar jetën, e frikësuar nga

kërcënimet serioze, ka ikur nga shtëpia duke u vendosur në atë kohë te i
afërmi i saj Isa Shpendi nga edhe e ka lajmëruar policinë. Më vonë ka
kuptuar se bashkëshorti i saj është arrestuar nga policia.
Provë: Dëgjimi i dëshmitarit Isa Shpendi, Prishtinë

rr. “Adem Jashari” nr. 84.
542
E DREJTA CIVILE
Në këtë mënyrë pala përgjegjëse Vetim Hoti ka kryer dhunë

në familje të parashikuar sipas nenit 1.2 par. (c) dhe (e) të Rreg. Së
UNMIK-ut nr. 2003/12 për Mbrojtje nga Dhuna në Familje, andaj edhe
propozojmë që ajo gjykatë, pas zhvillimit të procedurës, të merr
AKTVENDIM
Lëshohet URDHËRI PËR MBROJTJE me të cilin personit

përgjegjëse Vetim Hoti, nga Prishtina, rr. “Adem Jasharri”, nr. 104 i
urdhërohet:
1. T’ia ndaloj personit përgjegjës Vetim Hoti, nga

Prishtina, që mos të kryej ose të kërcënoj se do të kryej
ndonjë vepër me të cilën do të cenohet integriteti
personal, fizik dhe emocional i palës së mbrojtur Fitore
Hoti, nga Prishtina.
2. T’ia ndalojë hyrjen në shtëpi të Isa Shpendi në

Prishtinë, Rr. “Adem Jasharri” Nr. 84, ku përkohësisht
është vendosur pala e mbrojtur apo afrimin dhe
qëndrimin afër sajë.
Më 28.04.2008. Pala e mbrojtur,

P r i z r e n Fitore Hoti
543
E DREJTA CIVILE
Aktvendimi për lëshuarjën e urdhrit

për mbrojtje (neni 8 i Rreg. 2003/12)
Gjykata Komunale e Prishtinës, gjyqtari Agim Agimi, në

çështjen juridike të palës së mbrojtur Fitore Hoti, nga Prishtina, të cilën e
përfaqëson Fadil Fadili, avokat nga Prishtina, kundër personit përgjegjës
Vetim Hoti, nga Prishtina, për lëshimin e urdhrit për mbrojtje, pas
mbajtjes së seancës së dëgjimit më 11.05.2008, në praninë e palëve, mori
AKTVENDIM
Lëshohet urdhri për mbrojtje me të cilin personit

përgjegjës Vetim Hoti, nga Prishtina i urdhërohet:
1. I ndalohet personit përgjegjës Vetim Hoti, nga

Prishtina, që mos të kryej ose të kërcënoj se do të kryej
ndonjë vepër me të cilën do të cenohet integriteti
personal, fizik dhe emocional i palës së mbrojtur Fitore
Hoti, nga Prishtina.
2. I ndalohet hyrja në shtëpi të Isa Shpendi në Prishtinë,

Rr. “Adem Jasharri” Nr. 84, ku përkohësisht është
vendosur pala e mbrojtur apo afrimin dhe qëndrimin
afër sajë.
Afati i zgjatjes së këtij urdhri për mbrojtje është 12

(dymbëdhjetë) muaj nga dita e lëshimit të tij.
Moszbatimi i këtij urdhri në tersi apo vetëm pjesërisht
përfaqëson vepër penale.
Ankesa nuk e ndalon ekzekutimin.
Arsyetimi
544
E DREJTA CIVILE
Fitore Hoti, nga Prishtina, nepërmjet të përfaqsuesit të saj,

ka paraqitur kërkesën kundër bashkëshortit të saj – Vetim Hoti nga
Prishtina, për lëshimin e urdhërit për mbrojtje.
Pas dëgjimit të palëve dhe administrimit të provave të

nevojshme, gjykata konstaton se mes palëve ekziston lidhja familjare dhe
se masat mbrojtëse si në dispozitiv janë të domosdoshme, me qëllim të
sigurisë, mbrojtjes së shëndetit dhe mirëqenjes së personit në lidhje
familjare.
Nga arsyet e cekura e në bazë të nenit 2 par. 1 pika (a) dhe
(f) të Rregullorës për mbrojtje kundër dhunës në familje nr. 2003/12
është vendosur si në dispozitiv.
GJYKATA KOMUNALE E PRISHTINËS,

C. nr. 611/03 më 12.11.2003.
Gj y q t a r i,
Agim Agimi
Këshilla juridike: Kundër këti aktvendimi mundë të paraqitet ankesë në

afat prej 8 ditëve Gjykatës së Qarkut të Prishtinës, nepërmjet të kësaj
gjykate.
545
E DREJTA E DETYRIMEVE
Rifat Zylfiu
1.Nocioni i detyrimeve
E drejta e detyrimeve është një degë e veçantë e së drejtës dhe bën

pjesë në grupin e lëndëve civile. Në kuptimin objektiv, ajo përfshin
normat juridike, të cilat rregullojnë marrëdhëniet juridike të detyrimeve.
Regullativa juridike pozitive në Kosovë nuk e pëcakton kuptimin e
marrëdhënieve juridike të detyrimeve, siç nuk e bëjnë këtë edhe shumë
kode civile dhe ligje të marrëdhënieve të detyrimeve në të drejtën
krahasuese.
Më përcaktimin e nocionit të marrëdhënieve të detyrimeve merret
doktrina e së drejtës së detyrimeve. Në këtë doktrinë ekzistojnë shumë
përkufizime pëktitazi me kuptimin e marrëdhënieve të detyrimeve, ndër
të cilët zotëron përkufizimi sipas të cilit marrëdëniet e detyrimeve janë
marrëdhënie juridike mes dy subjekteve, nga të cilat njëri quhet debitor
dhe tjetri kreditor, sipas të cilave kreditori ka të drejtë të kërkojë nga
debitori një dhënie (dare), bërje ose veprim (facere), mosbërje ( non
facere) ose pësim (pati), ndërsa debitori është i detyruar që ta përmbushë
atë.
Megjithëatë në disa kode civile është përcaktuar nocioni i detyrimit.
Sipas Kodit Civil të Shqipërisë detyrimi është një marrëdhënie juridike,
me anën e së cilës një person (debitori) detyrohet të japë diçka ose të
kryejë a të mos kryejë një veprim të caktuar në dobi të një personi tjetër
(kreditori), i cili ka, gjithashtu, të drejtë të kërkojë t'i jepet diçka ose të
kryhet apo të mos kryeht veprimi (neni 419).
E drejta e detyrimeve, në kuptimn subjektiv, përfshin pushtetin juridik
të subjekteve pjesësmarrëse në marrëdhëniet e detyrimeve, të cilin e
nxjerrin nga e drejta objektive e që ka të bëjë me autorizimet e krditorit
për të kërkuar nga debitori përmbushjen e detyrimeve të caktuara.
Fjala detyrim rrjedh nga fjala latine obligatio që do të thotë lidhje,
ndërsa në të drejtën romake është kuptuar si lidhje mes debitorit dhe
kreditorit.
547
Çdo detyrim përmban kërkesën e caktuar të kreditorit dhe detyrimin e

debitorit, përkatësisht borxhin e debitorit.
E dreja e detyrimeve përfshin normat juridike, të cilat rregullojnë

marrëdhëniet pasurore mes personave. Pra, ajo merret me kalimin e
pasurisë nga pasuria e një subjekti në pasurinë e subjektit tjetër, kalim ky
që bëhet me vullnetin e palëve ose kundër vullnetit të tyre dhe me
shpërblim ose pa shpërblim. E drejta e detyrimeve, si degë e së drejtës, e
cila merret me studimin e marrëdhënieve të detyrimeve me anë të cilave
bëhet qarkullimi i mallrave dhe i shërbimeve, është supërstrukturë në
ekonominë e tregut.
Subjektet e detyrimeve
Marrëdhënia e detyrimeve është marrëdhënie juridike mes dy a

më shumë subjekteve me cilësi të kreditorit dhe debitorit, me kërkesa
dhe detyrime të ndërsjella, të cilët Ligji i Marrëdhënieve të Detyrimeve
(LMD) i cilëson si pjesëmarrës në mërrëdhëniet e detyrimeve. Çdo
marrëdhënie e detyrimeve supozon ekzistimin e dy anëve - palëve,
prandaj do të ishte më e drejtë të flitet për palët e marrëdhëieve të
detyrimeve, në cilësinë e të cilave paraqiten subjektet si pjesëmarrës, të
cilët, sipas LMD, mund të jenë persona fizikë dhe persona juridikë (neni
2). Pjesëmarrës në marrëdhëniet e detyrimeve, sipas kësaj dispozite, janë
personat juridikë shoqërorë, personat fizikë dhe personat juridikë civilë.
Personat juridikë shoqërorë paraqiten në forma të ndryshme të
organizimit, si: ndërmarrje, shoqëri tregtare, bashkësi politiko-
shoqërore, institucione të tjera, siç janë bashkësitë për sigurimin e
pasurisë dhe të personave, kooperativat bujqësore etj. Ndërkaq, personat
juridiko-civilë mund të paraqiten në formë të institucioneve të
ndryshme, siç janë: bashkësitë fetare, fondacionet e themeluara me
mjete të individëve ose anëtarëve të ndonjë asociacioni, të cilat kanë
destinim të caktuar për arrijen e ndonjë qëllimi të caktuar humanitar,
shkencor, kulturor etj. ose institucone në formë asociacionesh të
ndryshme, të cialt ushtrojnë ndonjë veprimtari të caktuar ekonomike, të
regjistruar pranë organit kompetent për regjistrimin e biznesit.
548
Karakteristikat e marrëdhënieve të detyrimeve
Është thënë se marrëdhënia juridike e detyrimeve është ajo

marrëdhënie që është e rregulluar me rregulla juridike të së drejtës së
detyrimeve. Për dallim nga marrëdhëniet e tjera faktike, materiale
ekonomiko-shoqërore, LMD nuk flet për karakteristikat e marrëdheneive
të detyrimeve, me të cilat merret teoriaa juridike. Për dalim nga
marrëdhëniet e tjera faktike materiale ekonimiko – shoqërore, në
shkencën juridike ekziston mendimi se marrëdhëniet e detyrimeve kanë
këto karakterisitika:
1.Marrëdhëniet e detyrimeve janë marrëdhënie juridike,
ngase janë të rregulluara me norma juridke. Në të vërtetë, nga faktet
juridike përkatëse e drejta e detyrimeve lidh: krijimin, ndryshimin dhe
shuarjen e marrëdhënieve juridke të detyrimeve. Fakti se në
marrëdhëniet e detyrimeve subjektet pjesëmarrëse kanë të drejta dhe
detyrime të ndërsjella dhe se prestimet nuk përmbushen gjithherë me
vullnet, për realizimin e prestimeve në raste të tilla ekziston sanksioni
civilo-juridik dhe mënyra e parashikuar me norma juridike, me të cilën
detori, detyrohet përmes gjykatës të përmbushë detyrimin e vet.
2. Marrëdhëniet e detyrimeve janë me karakter relativ.
Parimisht, ato kanë efekt juridik ndaj subjekteve pjesëmarrëse në to -
ndaj kreditorit dhe debitorit. Për dallim nga e drejta reale, që ka karakter
absolut dhe Kalojësi i saj ka pushtet të kërkojë nga çdonjëri sjellje të
caktuar, marrëdhënie juridike të detyrimeve kanë efekt inter partes dhe
kreditori mund të kërkojë një sjellje të caktuar vetem ndaj debitorit.
Përjashtim nga ky parim bëjnë rastet e lidhjes së kontratës në dobi të
personit të tretë. Kur dikush kontrakton, në emër të vetin, kërkesë në
dobi të personit të tretë, ky i fundit fiton të dretën e tij të drejtpërdrejtë
ndaj debitorit, po qe se nuk është kontratuar diçka tjetër ose nuk rezulton
nga rrethanat e veprimit juridik (neni 149 par. 1 atë LMD).
3. Marrdhëniet detyrimore janë marrëdhënie juridike të
krijuara mes personave të caktuar të kreditorit, i cili është i autorizuar
të kërkojë një dhënie, një bërje, një mosbërje ose një pësim dhe
debitorit, i cili është i detyruar ta përmbushë prestimin e caktua të
kreditorit. Në anën e kreditorit ose të debitorit mund të jenë, si
pjesëmarrës të detyrimit, një apo më shumë persona. Te detyrimet me
shumë persona, siç është rasti me detyrimet e pjesëtueshme ose
detyrimet solidare, në anën e kreditorit apo të debitorit mund të ketë dy
apo më shumë të tillë.
549
4. Marrëdhëniet detyrimore janë me përmbajtje të

caktuar. Secila anë në marrëdhëniet e detyrimeve ka autorizime të
kërkojë nga pala tjetër përmbushjen e një prestimi me përmbajtje të
caktuar dhe detyrime. Te kontrata e shtblerjes, shtiësi është i detyruar
t’ia dorëzojë sendin blerësit në pronësi, përkatësisht në disponim, ndërsa
blerësi t'ia paguajë shitësit çmimin e shitëblerjes. Kreditori, si titullar i së
drejtës së servitudës, është i autorizuar ta shfrytëzojë të drejtën e kalimit
nëpër pasurinë e palujtshme të pronarit, ndërsa pronari, si debitor sipas
kontratës ose bazës tjetër juridike të fitimit të së drejtës së servitudës,
është i detyruar të pësoj ë dhe kreditorit t'i lejojë kalimin nëpër
paluajtshërinë e caktuar, edhe pse. sipas ligjit. nuk do të pësonte një
kalim të tillë, sikur të mos ekzistonte baza juridike, mbi të cilën është
fituar e drrejta e servitudës.
5. Marrëdhëniet e detyrimeve janë me karakter pasuror.
Karakteri pasuror i marrëdhënieve të detyrimeve i dallon këto nga
marrëdhëniet e tjera juridike. Nga përvoja e përgjithshme mund të thuhet
se njerëzit, për t'i plotësuar nevojat e veta materiale, janë të prirur ndaj
njëri- tjetrit dhe se, me anë të marrëdhënieve të detyrimeve, i plotësojnë
ato nevoja, ngase, në kuadër të tyre, zhvillohet qarkullimi i rregullt
ekonomik i të mirave materiale dhe shërbimeve. Marrëdhëniet e
detyrimeve janë marrëdhënie pasurore, që shprehen me vlera ekonomike
dhe vlerësohen me para. Nga ky rregull bëjnë përjashtim veprimet
juridike bëmirëse me detyrime të njëanshme, të cvilat nuk kanë ndikim
të drejtpërdrejtë në pasurinë e debitorit.
Burimet e marrëdhënieve të detyrimeve
Në teorin juridike janë të njohura dy lloje të burimeve të

se drejtës së detyrimeve: burimet formale dhe burimet materiale të së
drejtës. Në teorinë juridike ekziston mendimi sipas të cilit burimet
formale janë forma dhe trajta me të cilat paraqiten rregullat juridike, të
cilat rregullojnë marrëdhëniet detyrimore.Burimet formale të së drejtës
së detyrimeve në Kosovë, aktualisht, janë të shumta dhe të shpërndara,
ngaqë nuk ekzisëton një ligj unik a kod civil. Tani për tani, si burime
formale së drejtës së detyrimeve duhen konsideruar: akti më i lartë
juridik, aktet ligjore dhe aktet e tjera (shtetërorore) të përgjithshme
nënligjore. Tani në Kosovë ekziston një dualizëm i ligjdhënies - ai i
UNMIK-ut dhe i Parlamentit të Kosovës. Se çka konsiderohet burim i së
550
drejtës dhe çfarë do të jetë raporti mes akteve të përgjithshme juridike të

këtyre ligjdhënësve varet prej rrethanave të shumta, para se gjithash prej
shkallës së zhvillimit të shoqërisë dhe të së drejtës në Kosovë.
Aktet juridike sipas fuqisë juridike që kanë një hierarki
Shteti, përkatësisht subjekti që ka në dispozicion

monopolin e pushtetit shtetëror, cakton se çka është burim i së drejtës
dhe përcakton hierarkinë e këtyre burimeve. Në rast mospajtimi midis
Kornizës Kushtetuese të Kosovës dhe çdo ligji të Kuvendit, përparësi
zbatimi ka Korniza Kushtetuese (Kreu i 14, dispozitat përfundimtare,
par. 14.1). Rregullorja e UNMIK-ut nr. 1999/24 ka parashikuar se ligji
në fuqi në Kosovë përfshin: regulloret e shpallura nga Përfaqësuesi
Special i Sekretarit të Përgjithshëm (PSSP) dhe instrumentet ndihmëse të
nxjerra në përputhje me to (neni 1. par. 1.1 (a) dhe legjislacionin në fuqi
në Kosovë më 22 mars 1989, por në qoft se një çështje nuk mund të
mbulohet nga legjislacionin nën par. 1.1 (a), ajo do të vihet nën një ligj
tjetër që ka qenë në fuqi në Kosovë pas 22 marsit 1989, me kusht që të
mos jetë diskriminues dhe të jetë në përputhje me standardet e njohura
ndërkombëtare të parashikuara me konventat ndërkombëtare ( par 1.2 -
4).
Sistemi juridik në Kosovë është në ndërtim e sipër dhe

për këtë arsye kierarkia e burimeve formale juridike të së drejtës së
detyrimeve do të ishte jo e plotë. Megjithatë, nga ajo që u tha më sipër
mud të thuhet se aktualisht si burime formale juridike të kësaj dege
juridike mund të përmendën këto akte të përgjithshme juridike pozitive:
l. rregulloret e shpallura nga PSSP dhe instrumentet

ndihmëse të nxjerra në përputhje me to;
2. ligjet në fuqi në Kosovë më 22 mars 1989;
3. në kushtet e caktuara me ligj, edhe ligjet që ishin në
fuqi në Kosovë e të nxjerra pas 22 marsit 1989, të cilat nuk janë
diskriminuese dhe janë në përputhje me standardet e njohura
ndërkombëtare, të parashikuara me konventat ndërkombëtare për të
drejtat e njeriut;
551
4. konventat ndërkombëtare, të cilat sipas kreut 3 par. 3.3

të Korrnizës Kushtetuese të Kosovës, mund të zbatohen dretëpërsëdrejti,
si pjesë e Kornizës Kushtetuese dhe në mënyrë të terthortë.
5.Praktika e gjykatave dhe shkenca juridike.
Burimet materiale të së drejtës së detyrimeve
Marrdhëniet juridike të detyrimeve së pari paraqiten si

marrëdhënie faktike, materiale ekonomiko-shoqërore. Marrëdhëniet
ekonomiko-shoqërore krijohen, ndryshohen dhe shuhen atëherë kur në
jetën reale lindin disa fakte përkatëse. Kjo vlen edhe për marrëdhëniet
detyrimore. Pasi që e drejta e detyrimeve, e cila shërben si rregulluese i
marrëdhënieve të detyrimeve, medoemos duhet ta respektojë strukturën
ekzistuese të marrëdhënieve ekonomike, edhe marrëdhënia juridike e
detyrimeve mund të krijohet, të ndryshojë ose të shuhet, po ashtu, kur
lindin fakte të caktuara. Faktet e tilla quhen fakte juridike. Pra, fakte
juridkie janë të gjitha ato fakte të nevojshme për të cilat e drejta, në këtë
rast e drejta e detyrimeve, e lidh krijimin, ndryshimin ose shuarjen e
marrëdhënieve juridike të detyrimeve, e lidhur me të edhe krijimin,
ndryshimin ose shuarjen e së drejtës subjektive të detyrimeve.
Burimet juridike materiale të detyrimeve janë fakte juridke nga të
cilat krijohen, ndryshohen dhe shuhen marrëdhëniet juridike të
detyrimeve. LMD, i cili ka hyrë në fuqi më 1 shtator 1978, fillimisht
nuk ka përmbajtur ndonjë dispozitë të veçantë për burimet materiale të
marrëdhënieve të detyrimeve, por, me plotësimet e mëvonshme, është
parashikuar se me këtë ligj rregullohen marrëdhëniet e detyrimeve, të
cilat krijohen nga kontrata, shkaktimi i dëmit, fitimi pa bazë, zgjerimi (
kryerja ) e punëve pa urdhër, deklarimi i njëanshëm i vullnetit dhe faktet
e tjera të caktuara me ligj. Këto burime materiale të marrëdhënieve të
detyrimeve janë të rregulluara në pjesën e përgjithme të këtij Ligji.
.
Parimet themelore të Ligjit të Marrëdhënieve të Detyrimeve
LMD në pjesën e parë përmban parimet themelore të

marrëdhënive juridike të detyrimeve, të formuluara në dispozitat e nenit
1 - 25. Pas shpalljes së këtij Ligji, në teorinë juridike me të drejtë ështl
tlrhequr vërejtja se shumë prej atyre parimeve nuk e kanë pasur vendin
në këtë pjesë të ligjit, siç është rasti me nenin 5, që ka të bëjë me
552
mënyrën e shfrytzimit të mjeteve shoqërore; me nenin 9 - sjelljet ne

treg; me nenin 14 - pozita monopolistike e pjesmarrësve të detyrimeve;
me nenin 19 – mënyra e zgjidhjes së kontesteve. Këto vërejtje koha i ka
konfirmuar dhe një pjesë e madhe e këtyre dispozitave, me ndryshimin e
këtij Ligji, është shfuqizuar. Nisur nga nevojat për të cilat është
destinuar doracaku, mjafotn të flitet për disa parime, të cilat janë më të
rëndësishmet e që mund mund të shërbejnë si ide udhërrëfyese te
zbatimi i dispozitave përkatëse të ligjit.
Parimi i lirisë së rregullimit të marrëdhënieve të detyrimeve
E drejta e detyrimeve është një supërstrukturë e marrëdhënieve të

mallit dhe të hollave dhe e ekonomisë së tregut. Në çdo shoqëri, në të
cilën ekziston prodhimi i mallrave dhe shkëmbimi i tyre, medoemos
duhet të ekzistojë edhe e drejta e detyrimeve me institutcionet e saja
themelore, ndër të cilat bën pjesë liria e kontraktimit. Se në çfarë mase
ekziston liria e rregullimit të marrëdhënieve të detyrimeve varet nga
sistemi shnoqëror i një shteti dhe sistemi i marrëdhënieve ekonomike.
Parimi i lirisë së rregullimit të marrëdhënieve të detyrimeve është i
pranuar në të gjitha sistemet juridike të shteteve me ekonomi tregu.
Kufijtë e këtij parimi varen nga ajo se në ç’masë normat juridike, të
cilat i regullojnë marrëdhëniet e detyrimeve, janë me karakter dispozitiv.
Parimi i lirisë së rregullimit të marrëdhënieve të
detyrimeve, sipas LMD, është shprehur në dispozitën e nenit 10, sipas së
cilës, pjesëmarrësit në qarkullim i rregullojnë lirisht marrëdhëniet e
detyrimeve. Sipas dispozitës së nenit 20 të këtij Ligji, pjesmarrësit mund
t'i
rregullojnë ndryshe marrëdhëniet e veta të detyrimeve nga ajo se si

është caktuar me këtë Ligj, në qoftë se nga ndonjë dispozit e këtij Ligji
ose nga kuptimi i saj nuk rezulton diçka tjetër.
Pra, nga kto dy dispozita rezulton qëndrimi i së drejës se
detyrimeve në të drejtën pozitive në Kosovë – autonomia e vullnetit
është rregull, kurse kufizimi është përjashtim.
Liria e rregullimit të marrëdhënieve të detyrimeve qëndron në atë

se presëmarrësit e atyre marrëdënieve: l. vendosin vetë se a do të
krijojnë marrëdhënie të detyrimeve, 2. e zgjedhin vetë palën tjetër me të
cilën do të krijojnë marrëdhënien e detyrimeve, 3. e caktojnë vetë
553
përmbajtjen e marrëdhënieve të veta të detyrimeve, 4. në kuadër të

dispozitave juridike të karakterit dispozitiv, 5. e caktojnë vetë të drejtën
e aplikueshme, dhe 6. në rastet e caktuara me ligj, në rast kontesti,
vendosin vetë se a do t'ia besojnë zgjidhjen e tij gjykatës apo
arbitrazhit.
Kufijtë e lirisë së rregullimit të marrëdhënieve të detyrimeve
Në të gjitha shtetet me ekonomi tregu shteti, me rregullativën e

vet juridike, ndërhyn në lëmin e lirisë së rregullimit të marrëdhënieve të
detyrimeve, duke përcakuar kufijtë, që i përgjigjen "Rendit publik" të
çdo shteti. Është parim juridik se e gjithë ajo që nuk është e ndaluar
është e lejuar, mirëpo, me intervenimin e shtetit hapësira e autonomisë
së vullnetit është kufizuar, ngase me "Rendin publik" (në të drejtën
komparative "Order pulbilik"), me të cilin kuptohen të gjitha ato rregulla
të cilat me kontratë nuk mund të preken, caktohet minimumi i
ndalesave.
Kufizimi i lirisë së rregullimit të marrëdhënieve të detyrimeve

është shprehur në dispozitën e nenit 10 të LMD, sipas së cilës është
caktuar që pjesëmarrësit nuk mud t'i rregullojnë marrëdhëniet e
detyrimeve në kundërshtim me parimet e rregullimit shoqëror të
caktuara me Kushtetutë, dispozitat imperative dhe rregullat e moralit
shoqëror. Kritere të njëjta janë caktuar për vlerësimin e leujushmërisë se
Objektit së detyrimeve. Objekti e detyrimeve nuk është e lejueshme, në
qoftë se është në kundërshtim me dispozitat imperative, rendin publik
dhe doket e mira (neni 49), kur baza e detyrimeve është e palejueshme
(neni 51 par. 2 ), kur flitet për nulitetin e kontratës lidhur me kushtin e
palejuar ose të pamundur (neni 75 ) dhe vlefshmërinë juridike të
kontratës (nenit 103 par 1).
Doket e mira, përkatësisht rregullat e moralit, kanë të bëjë me të

gjithë atë që nuk është përfshirë në dispozitat imperative dhe rendin
publik.
Barazia juridike e pjesëmarrësve në marrëdhëniet e detyrimeve
Barzia juridike e pjesëmarrësve në marrëdhëniet e detyrimeve,

përkatëshisht kontraktore, nënkupton pozitën e barakalojë të
554
pjesëmarrësve në fitimin e të drejtave, kalimin e detyrimeve dhe

përgjegjësive. Sipas LMD, barazia juridike është një ndër parimet
themelore të së drejtës kontraktore, ashtu që në dispozitën e nenit 11 të
këtij Ligji ky parim është shprehur me maksimën se "pjesëmarrësit në
marrëdhëniet e detyrimeve janë të barakalojë". Legjislacioni krahasues
tregon se në shoqëritë ekonomikisht të zhvilluara shteti, me
legjislacionin e vet, gjithnjë e më shumë ndikon në rregullimin e
marrëdhënieve shoqërore në përgjithësi, pra edhe tëë atyre kontraktore.
Në të drejtën e detyrimeve mund të thuhet - në pikëpamje të mbrojtjes së
pjesëmarrësve ekonomikisht më të dobët nga ata që janë më të fortë.
Mbrojtja u nevojitet konsumatorëve dhe biznesmenëve të vegjël. Barazia
e palëve në marrëdhëniet kontraktore, e cila synohet të arrihet me këtë
parim ligjor, shpesh nuk ekziston, ngase sot rrallë mund të ndodhëë që
palët kontratuese të gjenden në pozitë të barakalojë. Kjo ndodhë jo
vetëm te kontratat e ad-hezionit - formulare, por edhe më gjerë, gjë që
kërkon mbrojtje të cilën pjesërisht e siguron ligji, i cili i rregullon
marrëdhëniet kontraktore.
Parimi i ndërgjegjshmërisë dhe i ndershmërisë
Parimi i ndërgjegjshmërisë dhe i ndershmërisë është një ndër

parimet dominante, i cili është i gërshetuar në tërë të drejtën e
detyrimeve. Ky parim ka ekzistuar edhe në të drejtën romake, i njohur si
bona fides, që do të thotë: besnikëri dhe mbajtjea e fjalës së dhënë,
sjellje me mirëbesim. Ky parim ëshë i pranuar në të gjitha shtetet e
civilizuara. Bona fides është kriter për sjellje në marrëdhëniet e
detyrimeve - në qarkullimin e mallrave dhe dhënien e shërbimeve. Ky
parim ka qenë i parashikuar në nenin 3 të uzansave të përgjithshme për
qarkullimin e mallrave që nga viti 1954, por LMD, në nenin 12, e ka
përmirësuar formulimin e këtij parimi, ashtu që është parashikuar që
në krijimin e marrëdhënieve të detyrimeve dhe realizimin e të drejtave
dhe detyrimeve nga ato marrëdhënie, pjesëmarrësit janë të detyruar t'i
përmbahen parimit të ndërgjegjshmërisë dhe të nderit. Funksioni i këtij
parimi është dhënia e formës dhe vërtetimit më të afërt të përbajtjes së
një marrëdhënieje ekzistuese të detyrimeve, si dhe ekzistimit të një
marrëdhënieje të tillë. Parimi i ndërgjegjshmërisë dhe i ndershmërisë
shërben si themel juridik për situatat e rishkaktuara të institucioneve
juridike. Ky parim e detyron si atë që ushtron të drejtën e vet, ashtu edhe
atë që e përmbush detyrimin që, me rastin e përmushjes së detyrimit, të
555
marrë parasysh edhe interesat e palës tjetër. Ky parim u referohet

kritereve më të gjera juridike dhe jojuridike të sjelljes. Detyrë e praktikës
së gjykatave dhe e shkencës juridike është që ato kritere t'i
konkretizojnë, duke i mbajtur parasysh marrëdhëniet juridike, për të cilat
është fjala, meqë synimi thelbësor i këtij parimi këtu paraqitet mbrojtja
e besimit të ndërsjellë në marrëdhëniet e detyrimeve. Edhe pse LMD nuk
ka dispozita shprehimore, nga dispozita e nenit 99 par. 2 del se parimi i
ndërgjegjshmërisë dhe i ndershmërisë është kriter themelor i
interpretimit të veprimeve juridike dhe akteve juridike. Sipas kësaj
dispozite, me rastin e interpretimit të dispozitave kontestuese të
kontratave nuk është e thënë t’i përmbahemi shkronjë për shkronjë
domethënies së shprehjeve të përdorura në në kontratë, por duhet të
hulumtohet qëllimi i kontratuesve, domethënë kjo dispozitë duhet
kuptuar ashtu që ajo t’u përgjigjet parimeve të së drejtës së detyrimeve të
caktuara me këtë ligj.
Parimi i ndërgjegjëshmërisë dhe i nderit është një rregull
e sjelljes mbi marrëdhëniet e ndërsjella të palëve kontratuese dhe rregull
e moralit në raportet shoqërore në shoqëri. Prandaj, "ndërgjegjshmëria
dhe nderi" vlerësohen në pajtim me moralin.
Ndalimi i keqpërdorimit të së drejtës
E drejta objektive ua pranon individëve të drejtat

subjektive civile, përkatësisht të drejtat e detyrimeve. Titullarët e së
drejtës, duke i ushtruar të drejtat e tyre subjektive, mund të ndodhëë t'ua
cenojnë subjekteve të tjera të drejtat e tyre. Lidhur me keqpërdorimin e
së drejtës, ekzisojnë dy teori: teoria subjektive, sipas së cilës duhet të
ekzistoj qëllimi i Kalojësit të së drejtës që tjetrit t'i shkaktohet dëmi,
duke ushtruar një të drejtë të veten dhe teoria objektive, sipas së cilës
mjafton që të ekzitojë ushtrimi i padrejtë i së dretës së Kalojësit, në
kundërshtim me qëllimin për të cilin i është pranuar ajo e drejtë dhe ajo
të konsiderohet keqëpërdorim i së drejtës.
Institucionin juridik të keqpërdorimit të së drejtës LMD e ka

rregulluar, duke ndaluar ushtrimin e së drejtës nga marrëdhëniet e
detyrimeve në kundërshtim me qëllimin për të cilin ajo është themelluar
ose është pranuar me ligj.
556
Mirëpo, duhet dalluar keqëpërdorimi i së drejtës nga përgjegjësia

për rrezikun, në rastin kur edhe me ushtrimin e rregullt të së drejtës
tjetrit i shkaktohet dëmi, i cili medoemos duhet t'i shpërblehet në tërësi.
Se a ekziston keqpërdorimi i së drejtës në marrëdhëniet e

detyrimeve, gjykatat në çdo rast konkret nisen nga qellimi i plëve
kontratuese, duke iu përmbajtur edhe parimit bona fides.
Ndalimi i shkaktimit të dëmit
Dispozita e LMD, e cila përmban parimin e shkaktimit

të dëmit, është një dispozitë juridike, me të cilën caktohet detyrimi
juridik i të përmbajturit (frenimit) nga shkaktimi i dëmit tjetrit. Çdokush
është i detyruar të përmbahet nga veprimet me të cilat mund t'i
shkaktohet dëmi tjetrit (neni 16). Sanksioni i një detyrimi të tillë është
parashikuar me dizpozitat e tjera, të cilat kanë të bëjnë me shpërblimin e
dëmit (neni 154 ) etj.
Detyrimi për t’u përmbajtur nga shkaktimi i dëmit nuk ka të

bëjë vetëm me veprimet aktive (bërja), por edhe me veprimet pasive
(mosbërja), kur mund të kontribuohet në shkaktimin e dëmit ose që dëmi
të jetë më i madh. Detyrimi juridik i përmbajtjes nga veprimi aktiv është
rregull, kurse detyrimi juridik i përmbajtjes nga qëndrimi pasiv duhet të
ketë bazë juridike në ligj, në kontratë ose në ndonjë akt tjetër juridik.
Veprimet me të cilat mund t'i shkaktohet dëmi tjetrit, parimisht,

janë të kundërligjshme. Mirëpo, kjo regull nuk mund të jetë absolute.
Nga kjo rregull bëjnë përjashtime rastet e shkaktimit të dëmit gjatë
ushtrimit të veprimtarisë me interes të përgjithshëm dhe në bazë të lejes
së lëshuar nga organi shtetëror kompetent, në kushtet e parashikuara me
ligj, me rastin e mbrojtjes së nevojshme, nevojes ekstreme, vetëndihmës
së lejuar dhe pranimit të të dëmtuarit me veprimin dëmtues të tjetrit
(neni 161-163).
Parimi pacta sunt servanda
Pacta sunt servanda është një ndër parimet themelore të së

drejtës kontraktore. Ky është parashikuar në dispozitën e nenit 17 par. 1
557
të LMD. Sipas kësaj dispozite, pjesëmarrësit në marrëdhëniet e

detyrimeve janë të detyruar t'i përmbushin detyrimet e veta dhe janë
përgjegjës për përmbushjen e tyre. Detyrimi mund të shuhet vetëm me
pajtimin e vullnetit të pjesëmarrësve në marrëdhëniet e detyrimeve ose
në bazë të ligjit. Nga kjo rregull bëhet përjashtim në rast të lindjes së
rrethanave të jashtëzakonshme dhe në rast të ndryshimit të rrethanave
pas lidhjes së kontratës (neni 133-136).
Ky parim është në pajtim me parimin e lirisë së rregullimit të
marrëdhënieve të detyrimeve dhe duhet të respektohet me rreptësi.
Parimi i sjelljes në përmbushjen e detyrimeve dhe realizimin e

të drejtave
Nga pjesëmarrësit në marrëdhëniet e detyrimeve, LMD kërkon

që në përmbushjen e detyrimeve dhe realizimin e të drejtave të veprojnë
me kujdesin që kërkohet në qarkullimin juridik në llojin përkatës të
marrëdhënieve të detyrimeve. Pjesëmarrësi në marrëdhëniet e
detyrimeve është i detyruar që, në përmbushjen e detyrimit të vet, të
veprojë me kujdesin e "shtëpiakut të mirë" ose të "ekonomistit të mirë",
varësisht prej asaj se a është fjala për marrëdhënie juridiko-civile apo
juridiko-ekonomike të marrëdhënies së detyrimit (neni 18 par.1). Derisa
nga qytetarët kërkohet kujdesi i shtëpiakut të mirë, nga pjresmarrësit e
veprimtarive profesionale kërkohet kujdesi i shtuar sipas "rregullave të
profesionit dhe të zakoneve"(neni 18 par 2).
Kriteri për vlerësimin e kujdesit është objektiv, duke filluar nga
kujdesi i tipit abstrakt, duke pasur kujdes për interesat e ndërsjella - të
kreditorit dhe të debitorit. Në këtë mënyrë arrihet siguria juridike në
qarkullimin juridik.
LMD kërkon edhe nga kreditori të përmbahet nga veprimet me të
cilat do t'ia vështirësonte përmbushjen e detyrimit të vet palës tjetër -
debitorit ( neni 18 par. 3), ngase në veprimet juridike me detyrime të
dyanshme të dy palët kanë pozitën edhe të kreditorit edhe të debitorit,
kështu që veprimet me të cilat vështirësohet pozita e debitorit kanë për
pasojë uljen e përgjegjësisë së debitorit, por kanë pasoja edhe për vetë
kreditorin në rastet e caktuara me ligj.
558
KRIJIMI I DETYRIMEVE
Pjesa e 1
KONTRATA
1.Kontrata si burim i marrëdhënieve të detyrimeve.- Kontrata

është burimi themelor i marrëdhënieve të detyrimeve në të gjitha
sistemet juridike. Nocioni i kontratës gjithashtu është i njëjtë në të gjitha
sistemet juridike, d.m.th., ajo është marrëveshje, përkatsisht manifestim i
ndërsjellë i pajtimit të vullnetit të dy a më shumë personave të caktuar
dhe ka për qëllim të krijojë, të ndryshojë a të shuajë një ose më tepër
marrëdhënie të detyrimeve.
Kontrata është një veprim i dyanshëm juridik, me të cilin arrihet
ndonjë efekt juridik detyrimor. Kontrata është institut i së drejtës civile.
Kontratën në të drejtën detyrimore e dallon karakteri i saj pasuror nga
kontratat në degët e tjera të së dretjtës. Në të drejtën e detyrimeve dhe
ekonomike ka hapësirë të gjerë të zbatimit si në qarkullimin e mallrave,
ashtu edhe në dhënien e shërbimeve ndërmjet pjesëmarrësve në
marrëdhëniet e detyrimeve.
2. Lidhja e kontratës
Kushtet e përgjithshme
Kontrata lind me pajtimin e vullnetit të palëve. Ajo

supozon persona të caktuar që shprehin vulnetin, me të cilën dëshirojnë
të arrijnë ndonjë efekt juridik. Për të lindur një kontratë dhe për të
prodhuar efekt jufidik, medoemos duhet të plotësohen këto kushte të
përgjithshme: 1.aftësia punuese e palëve; 2. pajtimi i vullnetit të palëve
kontratuese,3. objekti i kontratës, 4. baza ose kauzës i kontratës dhe, te
kontratat formale, edhe forma e kontratës e parashikuar me ligj. Këto
kushte duhet të plotësohen në mënyrë komulative dhe janë të nevojshme
për lidhjen e çdo kontrate.
Kushtet e veçanta
559
Në teori, si kushte të veçanta përmenden: 1. forma e kontratës, 2.

dhënia e pëlqimit për lidhjen e kontratës dhe 3. te lidhja e kontratës me
dorëzimin e sendit, dorëzimi i sendit.
Kushtet e përgjithshme të kontratës dallohen nga elementet
thelbësore të kontratës, ngase kushtet e përgjithshme janë të
domosdoshsme për lindjen e çdo kontrate, ndërsa elmentet thelbësore
janë të nevojshme për lindjen e kontratës konkrete.
Aftësia punuese e kontraktimit është kusht i përgjithshëm për
lidhjen e kontratës. Personi i cili lidh kontratën duhet të ketë aso cilësish
që, me veprimet e veta, deklarimin e vulnetit të vet, me kontratë të fitojë
të drejta dhe të krijojë detyrime.
Sipas LMD, për lidhjen e kontratës juridikisht të vlefshme
nevojitet që kontratuesi të ketë aftësi veprimi, e cila kërkohet për lidhjen
e një kontrate të tillë (neni 56). Aftësinë kontratuese personi e fiton me
arritjen e moshës madhore. Se kur arrihet mosha madhore është caktuar
me dispozitat e së drejtës familjare. Një aftësi të tillë mund ta fitojë edhe
personi i mitur me anë të emancipimit në rastin kur, në bazë të vendimit
të gjykatës kompetente, i lejohet lidhja e martesës edhe para moshës
madhore. I mituri i moshës 15 vjeç, po qe se është i punësuar, mund të
lidhë kontratë në mënyrë të pavarur, në kuadër të të ardhurave të tij të
fituara nga marrëdhënia e punës. I mituri deri në moshën 14 vjeçe nuk
posedon aftësi kontratuese, Aftësinë e kufizuar kontrakuese e fiton prej
moshës 14-18 vjeç. Kontrata e lidhur nga personi deri në moshën 14 vjeç
është e nule. Mirëpo, kontrata me të cilën personi i mitur me paaftësi
vepruese fiton vetëm dobi materiale (psh. kontrata e faljes dhe kontratat
e dyanshme detyrimore që kanë objekt shitjeje sendet me vlerë të vogël -
blerja e gazetës ditore, bukës, sendeve ushqimore në shitore, prodhon
efekt juridik. Kontratat e lidhura nga personat me aftësi të kufizuar
vepruese, pa lejen e përfaqësuesit ligjor, janë relativisht nule, por mund
të konvalidohen me dhënien e lejes më vonë.
Kontraktuesi i personit me pazotësi për të vepruar, i cili ka lidhur
me të kontratë pa lejen e perfaqësuesit ligjor, mund ta thrrasë këtë të
fundit që të deklarohet nëse pranon ose jo atë kontratë. Nëse
përfaqësuesi ligjor nuk deklarohet brenda afatit prej 30 ditësh nga dita e
një ftese të tillë, konsiderohet se e ka refuzuar pranimin (neni 58). Pala e
aftë për të vepruar mund të kërkojë anulimin e kontratës, të cilën e ka
lidhur gjatë kohës së aftësisë së tij të kufizuar vepruese brenda afatit prej
tre muajsh, nga dita kur ka fituar aftësinë e plotë vepruese (neni 59).
Pala tjetër kontratuese e personit të paaftë, i cili nuk ka ditur për
paaftësinë dhe në rastin kur e ka ditur se i mungon paaftësia kontratuese,
560
por pala e paaftë për të vepruar e ka mashtruar se posedon lejen e

përfaqësuesit ligjor, mund të heqë dorë nga kontrata që e ka lidhur me të
pa lejen e përfaqësuesit ligjor, përkatësisht me anë të mashtrimit se
posedon lejen e përfaqësuesit ligjor. Një e drejtë e tillë mund të shuhet
pas skadimit të afatit prej 30 ditësh nga dita kur ka marrë dijeni për
mungesën e paaftësisë kontratuese, përkatësisht për mungesën e lejes së
përfqaësuesit ligjor.Të njëjtën të drejtë e ka edhe pala të cilën pala a
paaftë për lidhjen e kontratës e ka mashtruar.
Personat juridikë fitojnë aftësinë e veprimit në momentin e
regjistrimit në regjistrin përkatës të organit kompetent shtetëror për
regjistirimin e biznesit. Në teori ka qenë kontestuese se kur e fiton
aftësinë e veprimit personi juridik për t’u paraqitur si i pavarur në
qarkullimin juridik – në momentin e miratimit të aktit mbi themelimin e
personit juridik apo në momentin e regjistrimint të personit juridik në
regjistrin përkatës pranë organit kompetent shtetëror. Sipas një
pikëpamjeje, regjstrimi në regjistrin përktës nuk është relevant për
lindjen (krijimin) e personit juridik, pra kjo ka rëndësi për evidencimin
dhe jo rëndësi konstituive. Praktika e gjykatave ka mbështetur
qëndrimin se regjistrimi i themelimit ka rëndësi konstitututive në
pikëpamje të lidhjes së veprimeve juridike në qarkullimin juridik, ngase,
sipas këtij qëndrimi, organi regjistrues me regjstrimin në regjistrin
përkatës ka vërtetuar se themelimi i personit juridik është bërë sipas
ligjit. Ky qëndrim mund të përkrahet vetëm me kusht që në të vërtet
organi regjistrues, me rastin e regjistrimit në regjstrin përkatës, të ketë
dëshmuar ligjshmërinë e themelimit të personit juridik.
Personi juridik mund të lidhë kontratat në qarkullimn juridik në
kuadër të aftësisë së tij vepruese. Kontratat të cilat i lidh jashtë kufinjve
të aftësisë vepruese nuk kanë efetkt juridik dhe, si të tilla, ato janë nule
(neni 54,1). Nuliteti i kontratave të tilla është relativ, ngase me to
cenohet interesi individual i subjektit të caktuar, kurse nulitetin e
kontratave të tilla mund të kërkojnë peronat që kanë interes juridik. Këto
kontrata mund të konvalidohen në kushtet e parashikuara për anulimin e
kontratave relativisht të pavlershme.
Pajtimi i vullnetit të palëve kontratuese është një ndër kushtet
thelbësore për lindjen e kontratës. Kjo del nga vetë nocioni i kontratës së
dyanëshme, te e cila paraqiten dy vullnete nga pajtimi i të cilave lindin të
drejtat dhe detyrimet. Çdo kontratë supozon koekzistencën e dy
vullneteve, nga të cilat njëra ka veti të iniciativës dhe kjo quhet ofertë,
ndërsa tjetra ka veti të pranimit të asaj iniciative, pranimit të ofertës.
561
Pajtimi i vullnetit duhet të jetë i dyanshëm, sepse kur vullneti i dy

palëve dakordohet, thuhet se është lidhur kontrata. Sipas LMD, kontrata
është lidhur kur palët kontratuese janë marrë vesh për elementet
thelbësore të saj (neni 26). Ligji nuk flet lidhur me atë se ç’kuptohet me
elementet thelbësore të kontratës. Në teori theksohet se ajo që e
identifikon çdo tip të kontratës, si tip të veçantë, është objekti i
detyrimit të kontratës, prandaj objekti i detyrimit kontratues në çdo rast
paraqitet si pjesë përbërëse thelbësore e kontratës. Çdo tip kontrate
krijon detyrime , të cilat janë specifike, andaj elementet thelbësore të
kontratës dallohen sipas tipit të tyre. Elementet thelbësore të kontratës së
shitblerjes kanë të bëjnë me dorëzim të sendit – kalim të së drejtës së
pronësisë së sendit, si objekt i detyrimit kontratues, dhe pagesë të
çmimit. Në praktikën e gjykatave konsiderohet se elemente thelbësore
të kontratës janë ato pa të cilat kontrata nuk mund të ekzistojë.

Objekti i kontratës është një kusht i përgjithshëm për lidhjen e
kontratës juridikishtë të vlefshme. Objekti i kontratës është ajo për
çfarë palët janë marrë vesh. Në shkencën juridike nuk ka një mendim
unik lidhur me nocionin e objektit të detyrimit. Megjithatë, mbizotëron
mendimi se objekt detyrimi është prestimi, përkatësishtë veprimi i
përmbushjes. Prestimi është çdo veprim pozitiv ose negativ i njeriut, të
cilin debitori, në marrëdhëniet e detyrimeve, është i detyruar t'ia
përmbush kreditorit. Prestimi ka përmabajtjen e tij, e cila qëndron në
dhënie (dare ), bërje (facere), mosbërje (non facere) ose pësim (et pati).
Ligji e ka identifukuar objektin e e kontratës me përmbajtjen e detyrimit
të kontratës. Sipas LMD, objekti i kontratës ka të bëjë me dhënie, bërje,
mosbërje ose pësim (neni 46 pika 1). Mirëpo, kontrata mund të ketë më
shumë detyrime, prandaj mund të ketë shumë objekte kontratash, p.sh.,
te kontrate e shitblerjes objekt i kontratës mud të jetë kalimi i së drejtës
së pronësisë së sendit dhe pagesa e çmimit; te kontrata e veprës objekt
kontrate është kryerja e një pune të caktuar dhe pagesa e shpërblimit.
Dhënie ose dare, si një ndër format e përmbajtjes së prestimit në
kuptimin juridik, domethënë që debitori është i detyruar ta kalojë të
drejtën e pronësisë ose ndonjë të drejtë tjetër sendore. Me prestimin i cili
si përmbajtje ka bërjen (facere) kuptohet bërja e punës e cila qëndron në
përmbushjen e detyrimit me anë të shpenzimit të fuqisë së punës.
Mirëpo, objekt prestimi mund të jetë edhe rezultati i punës, siç është
rasti te kontrata e veprës - sipërmarrjes). Përmbajtja e prestimit mund të
jetë mosveprimi (non facere), që domethënë mosbërja e disa veprimeve
nga ana e debitori,t të cilat ai përndryshe do t’i bënte sikur të mos ishte
562
në marrëdhënie detyrimore. Pësimi (pati) është një formë e përmbajtjes

që nënkupton mospengimin e veprimit të huaj, të cilin debitori do të
ishte i autorizuar ta pengonte sikur të mos ishte në marrëdhënie të
detyrimeve.
Sipas LMD, për të pasur efekt jufidik, objekti i kntratës medomos
duhet t'i këtë këto karakteristika: ajo medoemos duhet të jetë e
mundshme, e lejueshme dhe e përcaktuar, përkatësht e përcaktueshme
(neni 46 pika 2). Në teori shtrohet edhe kërkesa që prestimi të ketë
karakter pasuror dhe të jetë veprim i njeriut.
Objekti i kontratës është i mundur nëse prestimin i detyrimit
qëndron në atë që mund të kryhet.
Prestimi mund të jetë objektivisht i pamundur, nëse një detyrimi
të tillë nuk do të mund ta kryente askush (p.sh. detyrimi që dikush të
drejtojë automjetin Prishtinë - Tiranë me shpejtësi prej 200 km/h, gjë që
praktikisht është e pamundur). Prestimi mund të jetë subjektivisht i
pamundur kur atë nuk mund ta kryejë një debitor konkret, por nëse
dikush tjetër do të gjendej në pozitën e tij, me angazhimin e vet normal,
do ta kishte kryer një prestim të tillë ( p.sh. debitori A, i cili nuk është
skulptor, nuk do të mund ta përmbushë prestimin e tij duke punuar një
skulpturë, por të njëtin punim, me një angazhim normal, do ta bënte
personi B, i cili ka kualifikimin e skulptorit). Në një rast të tillë
kontrata lind dhe ka efekt juridik, por debitori, në vend të përmbushjes
së prestimit, është i përgjegjës për shpërblimin e dëmit. Kontrata nuk
mund të lind në rast të ekzistimit të pamudësisë fillestare (psh. në çastin
e lidhjes së kontratës nuk ka ekzistuar sendi. Pamundësia juridike
ekziston kur prodhimi i sendit, i cili është objekt prestimi, është ndaluar
me ligj ose është jashtë qarkullimit. Pamundësia fizike ekziston kur
debitori me kontratë merr përsipër një detyrim, i cili është fizikisht fare i
pamundur ( që ta prekë qiellin me dorë). Te pamundësia e mëvonshme e
objektit të kontratës, kontrsts ka lindur, por ekzistimi i mëvonshëm i saj
varet nga fakti se pamundësia është shkaktuar për fajin e debitorit ose
për shkak të forcës madhore; në rastin e parë, debitori është përgjegjës
për shpërblimin e dëmit, ndërsa në të dytin detyrimet kontratuese
shuhen. Objekti i kontratës duhet të jetë juridikisht i lejueshëm dhe jo i
ndaluar me ligj ose me rregullat e moralit shoqëror.
Objekti i kontratës mund të jetë i përcaktuar individualisht dhe
sipas llojit. Objekti i kontratës është individualisht i përcaktuar kur, në
momentin e lidhjes së kontratës ose më vonë, deri në momentin e
dorëzimit të sendit, bëhet specifikimi i tij, ashtu që caktohen të dhënat
në bazë të cilave mund të bëhet identifikimi i sendit konkret, i cili është
563
objekt i përmbushjes së detyrimit.Kjo do të thotë se, kur objekt kotrate

është sendi, palët duhet të dinë saktësisht se çka është objekti i kontratës.
Në rast të blerjes së sendit të luajtshëm, p.sh., veturës. duhet të
shënohen marka e automjetit me të dhënat tenike nga libreza e
qarkullimit dhe targa regjistrimit; te sendi i paluajtshëm, p.sh., ngastra e
tokës, individualizimi bëhet me anë të të dhënave kadastrale ose të
shtëpisë së banimit, me anë të dhënave kadastrale - vedni, rruga, numri,
dimenzionet etj.
Objekti i kontratës është i përcaktueshëm, nëse kontrata përmban
të dhëna me anë të cilave ai mund të përcaktohet ose palët e kanë
autorizuar palën e tretë ta bëjë përcaktimin. Por, nëse personi i tretë nuk
do ose nuk mund ta përcaktojë objektin e kontratës, kontrata është nule
(neni 50 par. 1 dhe 2 të LMD).
Baza e kontratës (kauza) është një ndër kushtet thelbësore për

lidhjen e kontratës. Kauza është shkasi, arsyeja, qëllimi i drejtpëredrejtë
juridik për marrjen përsipër të detyrimit të kontratuar. Ligji nuk
përcakton kuptimin e kauzës, por as në teori nuk ekzison një mendim
unik lidhur me nocionin e bazës. Ekzistojnë: teoria kauzaliste, e cila
kauzën e konsideron si kusht thelbësor të kontratës dhe teoria
antikauzaliste, e cila mohon që kjo të jetë kusht thelbësor për lidhjen e
kontratës. Për kauzalistët kauza shpjegohet ashtu që te kontratat e
dyanshme detyrimi i njërës palë shpjegohet me detyrimin e palës tjetër
kontratuese. Te kontrata e shitblerjes, kauza e detyrimit të blerësit për
pagimin e çmimit të shitblerjes është arsyeja që shtësi, me dorëzimin e
sendit, i kalon të drejtën e pronësisë atij; bazë e detyrimit të shitësit për
dorëzimin dhe kalimin e pronës së sendit është pagimi i çmimit të
shitblerjes, me anë të të cilit ky merr në dispozicion një sasi të të
hollave. Këto shpjegime mund të vlejnë edhe pë kontratat e tjera të
dyanshme, si, p.sh., për kotratat e qirasë, të huasë, të sipërmarrjes etj. Te
kontratat e njëanshme detyrimore - kontrata e dhurimit, si bazë e
kontratës paraqitet qëllimi i bëmirësisë së dhuratëdhënësit (animus
donandi). Objekti i kontratës shpjegohet me atë se me çka ka të bëjë
lënda e kontratës, ndëra baza e kontratës është ajo për çëfarë arsye
debitori merr përsipër detyrimin. Baza, pra, është arsyeja e drejtpërdrejtë
juridike, e cila e ka nxitur palën kontratuese të marrë përsipër
detyrimin. Baza mund të ketë shumë arsye, por, për dallim nga arsyeja e
dretpërdretë, e cila përfaqëson bazën e kontratës, janë më të largëta.
Motivi është arsyeja më e largët shtytëse për lidhjen e kontratës dhe
marrjen përsipër të detyrimit. Baza është pjesë përbërëse e çdo kontrate.
564
Nuk ka kontratë pa bazë. Supozohet se ekziston baza edhe në rast se nuk

është e shprehur në kontratë ( neni 51 pika 2). Në qoftë se nuk ekziston
baza, kontata është nule. Çdo bazë e kontratës medoemos duhet të jetë e
lejueshme. Baza është e palejueshme, në qoftë se ëshë në kundërshtim
me dispozitat juridike imperative, me rendin publik dhe me moralin
shoqëror.
Motivi nga i cili është lidhur kontrata nuk ndikon në
vlefshmërinë e saj. Por, nëse motivi i palejueshëm ka ndikuar
thelbësisht në vendimin e njërës nga palët që ta lidhë kontratën, nëse
këtë e ka ditur pala tjetër kontratuese ose ka qenë e detyruar ta dijë,
kontrtata do të jetë pa efekt juridik. Kontrata e shpërblimit nuk ka efekt
juridik edhe kur pala tjetër nuk ka ditur që motivi i palejueshëm ka
ndikuar thelbësisht në vendimin e palës tjetër kontratuese (neni 53).
Të metat e vullnetit
Për lidhjen e kontratës së vlefshme kërkohet që vullneti i palëve të

shprehet lirisht. Në qoftë se me rastin e lidhjes së kontratës ka pasur të
meta në shprehjen e vullnetit, si pasojë e të cilave vullneti i njërës palë
kontratuese nuk ka qenë i lirë, kontrata mund të anulohet.
Kemi të bëjmë me të meta të vullnetit, në qoftë se kontrata është
lidhur nën ndikimin e kërcënimit, të lajthimit dhe të mashtrimit.
1. Kërcënimi ekziston kur njëra palë kontratuese ose ndonjë

person i tretë, me kërcënim të palejueshëm, ka shkaktuar frikë të
arsyeshme te pala tjetër për shkak të së cilës ajo ka lidhur kontratën. Që
kërcënimi të ketë ndikim në shprehjen e lirë të vullnetit, frika duhet të
jetë e arsyeshme, përndyshe anulimi i kontratës nuk do të mud të
kërkohet për çdo lloj kërcënimi. Sipas Ligjit, kemi të bëjmë me firikë të
arsyeshme, kur nga rrethanat konkrete del se është rrezikuar seriozisht
jeta ose ndonjë vlerë e rëndësishme e palës kotraktuese ose e personit të
tretë (neni 60 par.2). Frika e arsyeshme mund të shkaktohet në mënyra
të ndryshme: me kërcënim fizik se do të sulmohet me mjete fizike, siç
është arma e zjarit, dhe me kërcënimin psikik, siç është deklarata e
personit të tretë se do të përdorë dhunën fizike kundër palës kontratuese,
se do t'i shkaktojë ndonjë të keqe atij apo të afërmit të tij.
2. Lajthimi, në kuptimin e gjerë, përkufizohet si përfytyrim i

gabuar për ndonjë rrethanë. Ajo në të vërtetë është mospërputhje mes
565
aktit psikik - vullnetit të brendshëm dhe shprehjes së një akti të tillë -

vullnetit lidhur me ndonjë rrethanë. Që të mund të ketë ndikim në
vlefshmërinë e kontratës, lajathimi duhet të jetë thelbësor. Lajthimi është
thelbësor, nëse ka të bëjë me cilësinë e objektit, me personin me të cilin
lidhet kontrata, nëse kjo lidhet duke pasur parasysh personin e caktuar, si
dhe me rrethanat të cilat, sipas dokeve në qarkullim ose sipas qëllimit të
palëve, konsiderohen si vendimtare, ndërsa pala që është në lajthim nuk
do ta kishte lidhur kontratën me një përmbajtje të tillë (61 p. 1 të LMD).
Lajthim thelbësor te kontrata pa shpërblim përfaqëson edhe lajthimi
lidhur me motivin i cila ka qenë vendimtar për marrjen përsipër të
detyrimit.
3. Mashtrimi ekziston atëherë kur njëra palë e vë ose e mban në

lajthim palën tjetër, me qëllim që ashtu ta shtyjë të lidhë kontratën, të
cilën ajo nuk do ta kishte lidhur, sikur ta dinte ose ishte dashur ta dinte
se është në lajthim. Pala që ka qenë në lajthim mund të kërkojë anulimin
e kontratës edhe në rast se lajthimin e ka shkaktuar personi i tretë.
Forma e kontratës
Forma e kontratës është kusht i veçantë thelbësor për lidhjen e disa

kontratave, për të cilat me ligj ose me marrëveshje të palëve kontratuese
është parashikuar forma e caktuar me shkrim.
LMD dallon formën e shprehjes së vullnetit (neni 28 ) nga forma e
kontratës. Vullneti mund të shprehet në forma të ndryshme (me fjalë,
me shenja të zakonshme ose me ndonjë sjellje tjetër, nga e cila mund të
konkludohet me siguri për ekzistimin e tij), përmes së cilave vullneti i
brendshëm i subjektit shfaqet jashtë.
Me formë të kontratës kuptohen ato forma të shfaqjes së vullnetit,
në të cilat mund të shprehet përmbajtja e plotë e kontratës. Forma është
shfaqje e jashtme e përmbajtjes së kontratës.
Çdo kontratë ka një formë të caktuar qoftë me gojë, qoftë me
shkrim, ndonëse LMD për lidhjen e kontratës nuk kërkon një formë të
caktuar të saj, përveç kur me ligj është caktuar ndryshe. Megjithatë, për
lidhjen e disa kontratve të detyrimeve kërkohet forma me shkrim e tyre,
si, p.sh., për: kontratën e shitjes së sendeve të paluajtsheme, kontratën e
kredisë, kontratën e qirasë, kontratën e shkëmbimit etj. Kur për
kontratën është parashikuar forma me shkrim, kjo vlen edhe për
ndryshimet dhe plotësimet e mëvonshme të saj, përveç ndryshimeve që
kanë të bëjnë me klauzolat dytësore, për të cilat në kontratën formale
566
nuk është thënë asgjë, nëse nuk është në kundërshtim me qëllimin për të
cilin është caktuar forma ( neni 67). Përveç formës së parashikuar me
ligj, palët mund të merren vesh që forma me shkrim të jetë kusht për
vlefshmërinë juridike të kontratës, e cila nuk është formale. Një forme e
tillë është formë kontraktore (neni 69).
Forma e kontratës ka rëndësi, ngase ajo është një elment
konstitutiv i konontraës (forma ad solemnitatem), pastaj ka rëndësi për
të provuar ekzistimin e kontratës në rast kontesti (forma ad
probationem), për të paditur dhe për regjistrimin në regjistrin publik.
Në rast mosrespektimi të formës së parashikuar me shkrim, qoftë
ajo e parashikuar me ligj, qoftë me vetë kontratën, parimisht, kontrata
nuk ka efekt juridik, po qe se nga qëllimi i dispozitës, me të cilën është
parashikuar forma, nuk rezulton diçka tjetër, përkatësishtë palët nuk e
kanë kushtëzuar vlefshmërinë juridike të kontratës me një formë të
veçantë të saj (neni 70).
Kontrata që nuk është lidhur në formën me shkrim është e
vlefshme, edhe po të mos jetë lidhur në atë formë, në qoftë se palët
kontratuese i kanë përmbushur plotësisht ose në masën më të madhe
detyrimet qët dalin prej saj, përveç nëse nga qëllimi, për të cilin është
parashikuar forma, nuk rezulton qartazi diçka tjetër.
LIDHJA E KONTRATËS
Kontrata lidhet me pajtimin e vullnetit të palëve për elementët

thelbësore të saj. Për t’u arritur pajtimi i vullnetit të palëve, njëra palë
duhet të marrë nismën dhe t'i propozojë palës tjetër lidhjen e kontratës.
Personi që bën i propozim personit tjetër për lidhjen e kontratës quhet
propozues ose ofertues dhe një propozim i tillë quhet ofertë. Ndërkaq,
personi të cilit i drejtohet propozimi për t’u lidhur kontrata quhet
pranues i propozimit ose i ofertuari.
Oferta është propozim për t'u lidhur kontrata. Ajo është shprehje
e njëanshme e vullnetit, me të cilën thrret personin tjetër për ta lidhur
kontratën në kushtet e caktuara në ofertë.
Kushtet.- Çdo propozim që ka kuptimin e ofertës duhet t'i

plotësojë këto kushte: ajo të bëhet nga personi që ka për qëllim të lidhë
kontratë ose personi që është i autorizuar të përfaqësojë për lidhje të
kontratës; të përmbajë elementet thelbësore të kontratës, ashtu që me
567
pranimin saj të mund të lidhet kontrata; të përmbajë vullnetin të

shprehur të qartë të ofertuesit se dëshiron të lidhë kontratë sipas
kushteve të cekura në ofertë; t’i jetë drejtuar personit të ckatuar.
Oferta ekziston edhe kur i drejtohetoht një rrethit të caktuar të
personave. Propozimi për lidhjen e kontratës i bërë ndaj një numri të
pacaktuar të personave, i cili përmban elementet telbësore të kontratës,
për lidhjen e së cilës ia është dedikuar, vlen si ofertë, po qe se nga
rrethanat e rastit ose doket e mira nuk rezulton diçka tjetër. Në rast se
për lidhjen e kontratës përkatëse me ligj është parashikuar që ajo të
lidhet në formën me shkrim, oferta duhet të jetë e bërë në atë formë.
Kushtet e cekura medoemos duhet të plotësohen në mënyrë
kumulative, sepse pa plotësimin qoftë edhe të njërit prej tyre, kontrata
nuk mund të lidhet.
Oferta, parimisht, është një akt joformal me përjashtim kur për
lidhjen e ndonjë lloji të kontratës me ligj është parashikuar forma me
shkrim. Ajo mund të bëhet me gojë, me shkrim, me shenja të rendomta,
me anë të ekspozimit të e mallit me çmim të caktuar, me veprime
konkludente.
Efekti.- Oferta ka efektin e vet juridik, ashtu që, parimisht,

propozuesi është i detyruar t'i përmbahet asaj, përveç në rastin kur
detyrimin e vet e ka përjashtuar ose një përjashtim i tillë rezulton nga
rrethanat e veprimit juridik (neni 36 pika. 1 LMD). Propozuesi është i
lidhur për ofertën nga momenti i bërjes së saj derisa të skadojë afati i
caktuar në ofertën e bërë me shkrim ose formë tejtër për pranimin e
ofertës. Ecja e afatit të ofertës fillon nga data e caktuar në letër, nëse në
letër nuk është shënuar data e pranimit të ofertës, afati për pranimin e saj
llogaritet nga data e dorëzimit postës, përkatësisht nga data e dorëzimit
të telegramit në postë.
Oferta mund t'i behet personit të pranishëm ose personit jo të
pranishëm. Konsiderohet se oferta i iu ka bërë personit të pranishëm jo
vetëm kur palët janë ndodhur në të njëjtin lokal, por edhe kur kanë qenë
në lidhje të dretpërdrejtë me anë të mjeteve tenike të informimit -
telefonit, teleprinterit, internietit etj. Ofert që i bëhet personit jo të
pranishëm konsiderohet ajo që bëhet me anë të letrës ose telegramit.
Kur oferta i bëhet personit të pranishëm ose personit jo të
pranishëm dhe është caktuar afati për pranimin e ofertës, i ofertuari është
i detyruar të deklaroahet nëse e pranon ose jo ofertën brenda afatit të
caktuar. Oferta e bërë ndaj personit jo të pranishëm, në të cilën nuk ëshë
caktuar afati i pranimit, e obligon propozuesin për kohën që zakonisht
568
është e nevojshme që oferta t'i arrjë të ofertuarit që ai ta shqyrtojë, të

vendosë lidhur me të dhe të japë përgjigjen e cila do t'i arrijë ofertuesit
(37. par. 4 LMD).
Ofertuesi është i lidhur për ofertën e bërë të ofertuarit dhe, sipas
rregullit, ai nuk mund ta revokojë atë. Megjithatë, nga kjo rregull ka
përjashtime. Ofertuesi mund ta revokojë ofertën deri atëherë kur
revokimi i ka mbërritur të ofertuarit para se t'i mbërrijë oferta ose
njëkohëshisht me ofertën (neni 36 pika 2 LMD). Nëse revokimi arrin
pasi i ofertuari ta ketë pranuar ofertën, revokimi nuk do të ketë efekt
juridik.
Pranimi i ofertës.- Pranimi i ofertës është shprehje e vulnetit të

të ofertuarit, dërguar ofertuesit, me të cilin e njofton këtë të fundit se e
pranon propozimin për lidhjen e kontratës në kushtet e ckatuara në
ofertë. Oferta quhet e pranuar kur ofertuesi pranon deklaratën e të
ofertuarit se pranon ofertën (neni 39 p. l LMD). Pranimi i ofertës, për të
krijuar efekt juridik, duhet t'i plotësojë këto kushte: a) që të përmbajë
deklaratën e të ofertuarit ose të të autorizuarit tij se e pranon ofertën; b)
që të përmbajë së paku elementet thelbësore për lidhjen e kontratës dhe
ato të jenë në pëputhje me oferten e propozuesit. LMD nuk përmban
dispozita me të cilat catohet se cilat elemente të kontratës janë
thelbësore, por në teorinë juridkike dhe në praktikën gjyqësore cilësimi i
elementeve thelbësore varet nga tipi i kontratës. Prandaj, palët
kontratuese duhet të merren vesh së pari për llojin e kontratës dhe,
varësisht prej saj, konsiderohet se elemente thelbësore janë ato pa të cilat
kontrata e një lloji përkatës nuk mund të ekzsisotojë; p.sh., te kontrata e
shitblerjes elemente thelbësore të kontratës janë sendi që i kalohet
blerësit në pronësi dhe çmimi të cilin blerësi ia paguan shitësit; te
kontata e sipërmarrjes, si elemente thelbësore janë vepra kryerjen e së
cilës e ka marrë përsipër kryerësi i i saj dhe shpërblimi të cilin porositësi
detyrohet t'ia paguajë atij për veprën e kryer; c) që pranimi i ofertës të
përmbajë vullnetin e shprehur në mënyrë të qartë për dësihirën që të
lidhet kontrata në përputhej me kushtet e cekura në ofertë. Përndryshe,
po qe se pranimin e ofertës e kushtëzon me kushte të cilat i ofertuari i
paraqet për pranimin e ofertës, konsiderohet se i ofertuari nuk e ka
pranuar ofertën. Deklarata me të cilën pranohet oferta duhet të jetë e
qartë dhe e padyshimtë; d) deklarata për pranimin e ofertës duhet t'i
arrijë ofertuestit brenda afatit të caktuar në ofertë, por, nëse afati nuk
është i caktuar në ofertë, kjo duhet të ndodhëë brenda afatit të caktuar
në ligj, përkatësisht brenda afatit të arsyeshëm.
569
Pranimi i ofertës dhe bërja e saj mund të realizohen në mënyra të

ndryshme: me shprehjen e vullnetit në mënyrë të drejtpërejtë
(shprehimisht) dhe në mënyrë të terthorët (heshtazi). Në mënyrë të
dretëpërdrejtë ajo mund të bëhet me shkrim, me gojë, dhe me
përdorimin e mjeteve të tjera të komunikimit – me telegram, teleprinter,
me veprime konkludente, si, psh., me lëvizje të kokës, zgjatje të dorës,
dhënie të kaparit etj.
Heshtja e të ofertuarit, parimisht, nuk ka domethënie të pranimit
të ofertës (neni 42 pika 1 LMD). Nuk ka efekt juridik as klauzola e
ofertës, sipas së cilës heshtja e të ofertuarit ose ndonjë lëshim tjetër
(p.sh.. nëse nuk refuzohet oferta brenda afatit të caktuar ose sendi i
dërguar, për të cilin ofrohet lidhja e kontratës, nuk kthehet brenda afatit
të caktuar) do të konsiderohet si pranim (neni 42 p.ika 2 LMD).
Megjithatë, nga kjo rregull ka përjashtime. Ekzisotjnë raste kur heshtja
mund të quhet pranim i ofertës. Një rast i tillë mund të jetë ai kur palët
janë marrë vesh që heshtja e njërës palë mund të jetë e mjaftueshme për
ta quajtur të lidhur kontratën. Një marrëveshje e tillë mund të arrihet me
rastin e negociatave për lidhjen e kontratës ose në ndonjë mënyrë tjetër.
Pastaj, në qoftë se palët ndodhen në lidhje të përhershme të afarizmit për
sa i përket ndonjë malli të caktuar, heshtja për atë mall të livruar
konsiderohet pranim i ofertës për lidhje kontrate. Këtë rregull e
përmban dispozita e LMD, sipas së cilës, kur i ofertuari gjendet në lidhje
të përhershme afariste me ofertuesin për sa i përket një malli të caktuar,
heshtja konsiderohet pranim i ofertës e cila ka të bëjë me atë mall, nëse
menjëherë ose brenda afatit të caktuar nuk e ka refuzuar atë (neni 42
pika 3). Me raste të tilla kemi të bëjmë edhe kur kontrata është lidhur për
një afat të caktuar; mund të vazhdojë afati i kontratës, po qe se pala tjetër
sillet si të jetë vazhduar afati i kohëzgjatjes së kontratës, ndërsa pala
tjetër hesht dhe nuk reagon ndaj një sjelljeje të tillë të palës tjetër (p.sh.,
konsiderohet se është vazhduar kontrata e qirasë, e lidhur për një afati të
caktuar, po qe se qiramarrësi vazhdon ta shfrytëzojë sendin që është
objekt qiraje, ndërsa qiradhënësi hesht dhe në atë mënyrë bie dakord
me një sjellje të tillë të qiramarrësit). Gjithashtu, personi që i është
ofruar personit tjetër për t'i zbatuar urdhrat e tij për kryerjen e punëve të
ckatuara, si dhe personi në veprimtarinë e të cilit bën pjesë zbatimi i
urdhrave të tilla, është i deturuar ta zbatojë udhrin e pranuar nëse nuk e
ka refuzuar menjëherë atë (neni 42 pika 4). Nëse i ofertuari nuk dëshiron
ta zbatojë një udhër të tillë, të cilin e kishte pranuar, duhet ta refuzojë
shprehimisht atë me deklaratë.
570
Kushti.- Palët, me rastin e lidhjes së kontratës, efetin juridik

mnund ta bëjnë të varur nga ndonjë rrethan e mëvonshme juridike të
pasigurt, nga ndodhja ose mosndodhja e së cilës varet lindja ose shuarja
e kontratës. Kushti mund të jet suspensiv atëherë kur kontrata lind pas
ndodhjes ose mosndodhjes së rrethanës së pasigurt. Kushti është
rezolutiv ose shues, kur kontrata shuhet pas ndodhjes së rrethanës së
pasigurt. Do të thotë se kushti është një dispozitë plotësuese (sekundare)
e shtuar e kontratës, me të cilën palët efektin juridik të kontratës e bëjnë
të varur nga ndnonjë rrethanë e mëvonshme e pasigurt. Kur kontrata
është lidhur me kushtin suspensiv dhe kushti plotësohet, kontrata ka
efekt juridik që nga momenti i lidhjes së saj, përveç nëse nga ligji, natyra
e kontratës ose vullneti i palëve nuk rezulton diçka tjetër (74 p. 2 LMD ).
Në rast të lidhjes së kontratës me kusht rezolutiv ose shues, kur kushti
plotësohet, kontrata pushon të vlejë. Me qëllim të sigurisë juridike të
palëve, për të penguar plotësimin ose mosplotësimin e kushtit me
veprime të pandërgjegjshme të palëve, ligji ka parashikuar fiksionin e
plotësimit ose të frustrimit të kushtit. Konsiderohet se kushti është
plotësuar nëse realizimin e tij, në kundërshtim me parimin e
ndershmërisë dhe nderit, e ka penguar pala nëngarkesë të së cilës është
caktuar ai, ndërsa konsiderohet se ky nuk është plotësuar, kur realizimin
e tij, në kundërshtim me parimin e ndershmërisë dhe nderit, e ka bërë
pala në dobi të së cilës është caktuar.
Kushti medoemos duhet të jetë i mundshëm dhe i lejueshëm.
Kontrata e cila është lidhur me kusht suspensiv ose rezolutiv në
kundërshtim me rendin publik, me dispozitat imperative dhe me moralin
shoqëror është nule. Kontrata është nule edhe kur është e lidhur me
kusht të pamundshëm suspensiv, ndërsa kushti shues i pamunshëm
konsiderohet i paqenë (neni 75 LMD).
Afati.- Afati është një moment i caktuar i kohës ose në kohë,
nga i cila ose në të cilin lind ose pushon kontrata. Edhe afati mund të jetë
suspensiv ose rezolutiv a shues. Rregullat të cilat vlejnë për kushtin
suspensiv apo rezolutiv përshtatshmërisht mund të zbatohen edhe te
afati. Afati i caktuar në njësi kalendarike - me ditë fillon të ecë nga dita
e parë pas ngjarjes nga e cila afati llogaritet, ndërsa përfundon me
skadimin e ditës së fundit të afatit (p.sh..te kontrata e huasë huadhënësi
detyrohet që huamarrësit t'i paguajë shumën në emër të huasë brenda
afatit prej 15 ditësh, nga dita e ledhjes së kontratës). Afati i caktuar në
javë, muaj, dhe vite përfundon në datën e cila, për nga emri dhe numrit,
përputhet me ditën e shkaktimit të ngjarjes, nga e cila fillon të ecë afati,
por nëse një ditë e tillë nuk ekziston në muajin e fundit, fundi i afatit
571
është dita e fundit e atij muaji. Nëse dita e fundit të afatit bie në ditën kur
me ligj është caktuar si ditë jo pune, si ditë e fundit e afatit llogaritet dita
e ardhshme e parë e punës (p.sh., 1 janar), ditë e fundit e afatit do të jetë
dita e parë e pusnë, pas 1 janarit. Fillimi i muajit konsiderohet dita e parë
e muajit, gjysma - i pesmbëdhjeti, ndërsa fundi - dita e fundit e muajit
(neni 77 LMD).
Rregullat e përmendura më sipër për llogaritjen e afateve të
caktuara sipas LMD janë të natyrës dispozitive dhe me pëlqimin e
palëve ato mund të ndryshohen.
Kapari.- Kapari është një shumë e caktuar të hollash ose një sasi
e caktuar e sendeve të zëvendësueshme, të cilat njëra palë ia paguan
palës tjetër kontratuese, si shenjë se kontrata është lidhur. Konsiderohet
se kontrata është lidhur atëherë kur është bërë pagimi i të hollave ose
dorëzimi i sendeve (neni 79 p.1 të LMD). Domethënë, kapari shërben si
provë që kontrata është lidhur.
Kapari është një instrument i sigurimit të përmbushjes së
detyrimit kontratues. Nëse për mospërmbushjen e kontratës është
përgjegjëse pala e cila ka dhënë kaparin, pala tjetër, përveç së drejtës që
të kërkojë përmbushjen e kontratës, shkëputjen e kontratës dhe
shpërblimin e dëmit, sipas zgjedhjes së saj, mund të kënaqet me
mbajtjen e kaparit, por në qoftë se për mospërmbushjen e kontratës është
fajtore pala që ka pranuar kaparin, pala tjetër, sipas zgjedhjes së saj,
mund të kërkojë përmbushjen e kontratës, të kërkojë shpërblimin e dëmit
dhe kthimin e kaparit ose të kënaqet me kthimin e kaparit të dyfishuar
(neni 80 p.1 dhe 2 të LMD).
Në rast të përmbushjes së detyrimeve kontratuese, kapari mund të
llogaritet si përmbushje e pjesshme e kontratës. Kapari është një lloj
kontrate aksesore dhe reale, ngase konsiderohet se është lidhur me
dorëzimin e shumës së të hollave, përkatsisht shumës së caktuar të
sendeve të zëvendësueshme, ndërsa rrjedhimi i saj varet nga ekzistimi i
kontratës kryesore.
Masën e kaparit e përcaktojnë palët sipas marrëveshjes, por, me
kërkesë të palës së interesuar, gjykata mund të ulë kaparin nëse ky është
tepër i lartë.
Shembulli i padisë për kthimin e kaparit të dyfishuar:
572
Nr.vep. C. /2004
GJYKATËS KOMUNALE
PRISHTINË
PADITËSI: Ylber Berisha, nga f. Mramor.

I PADITURI: Zeqir Berisha, nga f. Mramor.
P A D I
Për shkak të pagesës së kaparit të dyfishuar

.
Vlera e kontestit 5.000 €
Palët ndërgjyqëse kanë lidhur më 15 janar 2004 kontratë të

shitblerjes, sipas së cilës, i padituri ia ka shitur paditësit një stacion
derivatesh të naftës, i cila gjendet në fshatin Mramor, përskaj rrugës së
asfaltuar që shpie në drejtimin Prishtinë - Gjilan, me të gjitha pajisjet në
gjendje të rregullt, me çmim prej 150.000 €, të cilin paditësi është
obliguar t'ia paguaj gjer më 15 shkurt të të njëjtit vit. Fill pas arritjes së
marrëveshjes së shitblerjes, paditësi ia pagoi të paditurit, në emër të
kaparit, shumën prej 2.500 €.
PROVË: Kontrata e lidhur mes ndërgjyqësve, datë 15 janar 2004
Paditësi, më 15 shkurt, ka tenruar t'ia paguajë të paditurit çmimin

e shitblerjes së këtij stacioni, por i padituri është penduar për këtë lidhje
kontrate, ashtu që ka refuzuar pranimin e çmimit të shitblerjes.
PROVË: Dëgjimi i palëve ndërgjyqëse.
Pasi i padituri është penduar pa bazë dhe nuk ka përmbur

detyrimin kontratues, paditësi, sipas dispozitës së nenit 80 p. 2 të LMD,
573
ka të drejtë të kërkojë që i padituri të detyrohet t'ia kthejë kaparin e

dyfishuar, prandaj propozon që gjykata të marrë
A K T GJ Y K I M
I padituri Zeqir Berisha, nga f. Mramor, detyrohet që paditësit

Ylber Zeqirit, nga f. Mramor, t'i paguajë në emër të kaparit të dyfishuar
shumën prej 5.000 € dhe shpenzimet procedurës kontestimore, aq sa do
të bëjnë ato pas përfundimit të procedurës, të gjitha brenda afatit prej
15 ditësh nga dita e marrjes së këtij aktgjykimi, me kërcënim të
përmbarimit me dhunë.
Paditësi,
Ylber Berisha, nga f. Mramor
Pendesa është marrëveshje e palëve kontratuese, sipas së cilës

njera apo pala tjetër autorizohet që, me dhënien e një shume të cakatuar
të të hollave ose sendit të zëvendsueshëm (pendesës), të heqë dorë nga
kontrata. Kjo marrëveshje mund të arrihet me rastin e lidhjes së
kontratës në formë klauzole kontratuese, por mund të arrihet edhe më
vonë dhe për këtë të lidhet një kontratë tjetër, e cila është e natyrës
aksesore në raport me kontratën kryesore, ngase rrjedhimet e saj varen
nga epilogu i kontratës kryesore. Nëse kontrata kryesore është nule,
shuhet edhe efekti i marrëveshjes së pendesës.
Pala kontratuese, në dobi të së cilës është kontratuar pendesa, nuk
mund të detyroahet nga pala tjetër që të heqë dorë nga kontrata. Por,
nëse i deklaron palës tjetër se do të japë pendesën, ajo më vonë nuk
mund të kërkojë përmbushjen e kontratës. Deklarata e palës, në dobi të
së cilës është kontratuar pendesa, është e parevokueshme.
Detyrimi i pagesës së pendesës arrin në momentin e dhënies së
deklaratëssipas së cilës hiqet dorë nga kontrata dhe pala në dobi të së
cilës është kontratuar pendesa është e detyruar ta paguajë shumën e të
hollave në emër të pendesës njëkohësisht me dhënien e delaratës se heqë
dorë nga kontrata.
Pala e autorizuar mund të heqë dorë nga kontrata brenda afatit të
caktuar me marrëveshje të palëve, por nëse ky nuk është caktuar me
574
kontratë, atë mund ta bëjë derisa nuk ka skaduar afati i caktuar për
përmbushejn e detyrimit të saj.
E drejta për të hequr dorë nga kontrata pushon në momentin kur
pala, në dobi të së cilës është kontratuar pendesa, fillon ta përmbushë
detyrimin e saj kontratues ose ta pranojë përmbushjen e detyrimt të
palës tjetër, sepse konsiderohet që ka hequr dorë nga pendesa dhe është
përcaktuar për të drejtën alternative - përmbushjen e kontratës.
PËRFAQËSIMI
Me fjalën përfaqësim, në kuptimin e gjerë të fjalës, nënkuptohen

të gjitha format e përfaqësimit të interesave ekonomike të të
përfaqësuarit, pa marrë parasysh se përfaqësuesi ka autorizime që, në
emër dhe për llogari të të përfaqësuarit, të marrë përsipër të drejta dhe
detyrime në qarkullimin juridik.
Përfaqësimi, në kuptimin e ngushtë, nënkupton vetëm ato forma
të përfaqësimit te të cilat përfaqësuesi merr (përveç urdhresave ) edhe
autorizime (autorizim) që, me deklarimin e vullnetit në emër dhe për
llogari të të përfaqësuarit, të marrë përsipër të drejta dhe detyrime në
qarkullimin e mallrave dhe dhënien e shërbimeve.
Parimisht, personat fizik, në cilësinë e palëve kontratuese,
kontratat i lidhin personalisht, përveç kur si palë kontratuese është
personi të cilit i mungon zotësia për të vepruar, ndërsa në emër të
personit juridik kontratën e lidh persnoni i autorizuar me ligj, me statut
oseme aktin e themelimit të personit juridik. Mirëpo, kontrata apo një
veprim tjetër juridik mund të lidhet edhe nëpërmjet përfaqësuesit. LMD
ka përcaktuar të gjitha format e përfaqësimieve, përveç përfaqësimit nga
ana e përfaqësuesit ligjor të personit juridik, i cila është rregulluar me
nenin 438 të Ligjit të Punës së Bashkuar, i cili është ligj i zbatueshëm
dhe rregullores së UNMIK-ut nr. 6/2001 “Për shoqëritë tregtare” që kanë
statusin e personit juridik, i cili caktohet me statut ose aktin e themelimit
të shoqërisë tregtare.
Bazë juridike e autorizimit të përfaqësimit është ligji, Statuti apo
akti tjetër i përgjithshëm për themelimin e personit juridik dhe deklarimi
i vullnetit të të përfaqësuarit (prokura).
Kontrata, të cilën e lidh përfaqësuesi në emër të palës së
përfaqësuar dhe në kuadër të autorizimeve të veta, prodhon efekt juridik
drejtëpërdrejt për të përfaqësuarin dhe palën tjetër, me supozimin se
përfaqësuesi e ka njoftuar palën tjetër të paraqitet në emër të palës së
575
përfaqësuar ose atë pala tjetër ka qenë e detyruar ta dijë nga rrethanat e
veprimit juridik, përkatësisht ka mundur të konkludojë se ai paraqitet si
përfaqësues (neni 85 p.2 të LMD).
Në qoftë se përfaqësuesi i tejkalon kufijtë e autorizimit, i
përfaqësuari e merr përsipër detyrimin, nëse jep pëlqimin e tejkalimit.
Nëse i përfqësuari nuk e jep pëlqimin brenda afatit të nevojshëm, në të
cilin kontrata e një lloji të tillë mund të shqyrtohet dhe velrësohet,
konsiderohet se pëlqimi është refuzuar. Nëse pala tjetër nuk ka pasur
dijeni dhe as nuk ka qenë e detyruar të dijë për tejkalimin e
autorizimeve, menjëherë pasi të ketë marrë dijeni për tejkalimin, pa
pritur që i përfaqësuari të deklarohet, mund të deklarojë që nuk
konsideron se ka marrë përsipër detyrime nga një kontratë e tillë.
Kontratën të cilën e lidh personi si përfaqësues, në emër të personit
tjetër, pa autorizimin e tij, e detyron të përfaqëuarin pa autorizim, po qe
se ai më vonë e pranon atë. Pala tjetër, me të cilën është lidhur kontrata,
mund të kërkojë nga pala e përfaqësuar pa autorizim që, brenda një afati
të arsyeshëm, të deklarohet nëse e pranon ose jo kontratën dhe, nëse e
refuzon këtë, konsiderohet se kontrata nuk është lidhur (neni 88 p.1-3 të
LMD).
Prokura, si formë e autorizimit.- Prokura ëshë një formë e
përfaqësimit, sipas së cilës pushtetdhënësi, në bazë të veprimit juridik, e
autorizon të autorizuarin që ta përfaqësojë at.
Ekzistimi dhe vëllimi i autorizimit janë të pavarura nga
marrëdhënia juridike-detyrimore, në bazë të së cilës është dhënë
prokura. Prokurën për përfaqësim mund ta japë çdo person fizik dhe
person juridik.
Prokura mund të jepet me gojë dhe me shkrim, por nëse me ligj
është parashikuar forma e caktuarpër një kontratë ose veprim tjetër
juridik, kjo vlen edhe për formën e prokurës për lidhjen e së cilës është
dhënë prokura (p.sh., për lidhjen e kontratës së shitblerjes së
paluajtshmërisë, ndërtimit, sigurimit është parashikuar forma me
shkrim), prandaj edhe prokura për lidhjen e këtyre kontratave
detyrimisht duhet të jepet me shkrim.
Përfaqësuesi mund të ndëremarrë vetëm ato punë juridike për
ndërmarrjen e të cilave është i autorizuar.
Prokura mund të jetë e përgjithshme dhe e veçantë. I autorizuari, në
bazë të autorizimit të përgjithshëm, mund t'i lidhë ato kontrata dhe të
ndërmarrë ato veprime juridike të cilat bëjnë pjesë në veprimtarinë e
rregullt të pushtetdhënësit. Veprimin që nuk bën pjesë në veprimtarinë e
rregullt i autorizuari mund ta ndërmarrë vetëm nëse është ka autorizim të
576
veçantë për ndërmarrjen e atij veprimi. I autorizuari pa autorizim të

veçantë nuk mund të marrë përsipër detyrimin e kambialit, të lidhë
kontratë të dorëzanisë, ujdi, të kontratojë kmpetencën e gjykatës së
zgjedhur - arbitrazhit e as të heqë dorë nga ndonjë e drejtë pa shpërblim
(neni 91 par. 4 të LMD).
Përveç autorizimit të veçantë, ekziston edhe autorizimi afarist.
Autorizimin afarist mund ta japë, në kuadër të ligjit, personi juridik ose
pronari i punëtorisë individuale, me të cilin e autorizojnë të autorizuarin
të lidhë kontrata dhe të kryejë punë tjera, të cilat janë të zakonshme në
ushtrimin e veprimtarisë së tyre afariste.
I autorizuari afarist nuk mund të ndërmarrë veprime juridike, me
të cilat mund të tjerësojë paluajtshmëritë, të marrë përsipër detyrim
kambiali, detyrim të dorëzanisë, të marrë hua, dhe të zhvillojë konteste
pa autorizim të veçantë nga pushtetdhënësi (neni 95 i LMD).
Pushtetdhënësi, sipas dëshirës së tij, mund ta ngushtojë ose të
revokojë prokurën. Këtë të drejtë e ka edhe në rast se me kontratë ka
hequr dorë nga ajo e drejtë. Reduktimi i autorizimeve të përfaqësuesit
ose revokimi i prokurës nuk kanë efekt juridik ndaj personit të tretë, i cili
ka lidhur kontraë me përfqësuesin dhe nuk ka ditur dhe nuk ka qenë i
detyruar të dijë që prokura është reduktuar ose revokuar.

Agjenti tregtar është i autorizuar të ndërmarrë vetëm ato veprime të
cilat kanë të bëjnë me shitjen e mallit ose të cilat janë të përmendura në
prokurën të cilën pushtetdhënësi ia ka dhënë atij. Në rast dyshimi,
konsiderohet se agjenti tregtar nuk ëshë i autorizuar të lidhë kontrata, por
vetëm të mbledhë porosi; megjithatë, kontrata të cilën e ka lidhur, mund
të mbetet në fuqi, në qoftë se pushtetdhënësi më vonë e pranon atë.
Agjenti tregtar, i cili ëshë i autorizuar ta shesë mallin, nuk është i
aurorizuar të inkasojë çmimin, as ta shesë mallin me kredi, përveç nëse
është i autorizuar ta bëjë këtë. Ndërkaq, ai është i autorizuar që për
pushtetdhënësin t'i pranojë reklamimet për të metat e mallit dhe
deklaratat e tjera lidhur me përmbushjen e kontratës së lidhur me
afarizmin e tij dhe në emër të pushtetdhënësit të ndërmarrë masat e
duhura për ruajtjen e të drejtave të tija nga ajo kontratë (neni 97 të
LMD).
Prokura shuhet: sipas ligjit; me shuarjen e personit juridik, si
përfaqësues; me vdekjen e personit fizik, si përfaqësues; me shuarjen e
personit juridik, përkatësisht të personit juridik, si dhënës i prokurës,
përveç nëse veprimi i filluar nuk mund të ndërpritet pa dëmtuar
pasardhësit juridikë ose nëse prokura vlen edhe në rast vdekjeje të
577
pushtetdhënësit qoftë sipas dëshirës së tij, qoftë duke marrë parasysh

natyrën juridike të veprimit. Mirëpo, ndonëse në ligj nuk janë cekur
forma të tjera, prokura, sidoqoftë, shuhet edhe në këto raste: me arritjen
e qëllimit të përmendur në prokurë; me revokimin e prokurës; me
skadimin e kohës për të cilën prokura është dhënë; me shkaktimin e
kushtit rezolutiv në të cilin prokura është dhënë; me humbie e aftësisë
vepruese të personit fizik, të cilit iu ka dhënë prokura dhe me fillimin e
falimentimit të personit juridik.
INTERPRETIMI I KONTRATËS
Gjatë realizimit të detyrimeve kontratuese paraqitet nevoja që

disa dispozita kontratuese ose e tërë përmbajtja e kontratës të
interpretohen, ngase palët nuk pajtohen lidhur me domethënien e vërtetë
të tyre. Në qoftë se palët kontratuese nuk mund ta zgjidhin kontestin me
marrëveshje, ato mund t'i drejtohen gjykatës, arbitrazhit ose, me
pëlqimin e tyre, palës së tretë, me kërkesën që të zgjidhet kontesti i
lindur. Interpretim i kontratës do të thotë të vërtetohet domethënia e
drejtë (e vërtetë) e ndonjë dispozite kontratuese apo e përmbajtjes së
tërësishme të kontratës. Parimisht, objekt interpretimi është vullneti i
shprehur i palëve kontratuese në rastet kur nuk ekziston përputhja në
mes asaj që është manifestuar dhe vullnetit të vërtetë (vullnetit të
brendshëm), prandaj edhe shtrohet pyetja se cili është vullneti relevant
juridik. Si pikënisje, me rastin e interpretimit të kontratës, merret qëllimi
i përbashkët i palëve, në të vërtetë çfarë kanë dashur ato, duke mos lënë
anash edhe doket dhe mentalitetin e mjedisit, në të cilin kontrata është
lidhur.
Ligji fillon nga siguria juridike, duke iu përmbajtur parimit pacta
sun servanta, domethënë, dispozitat e kontratës zbatohen ashtu siç janë
theksuar në kontratë. Ndërkaq, me rastin e interpretimit të dispozitave
kontestuese, nuk duhet rreptësisht t'i përmbahemi përmbajtjes së
shprehjeve të përdorura, por duhet të hetohet qëllimi i përbashkët i
palëve dhe dispozitat, duke kuptuar ashtu siç i përgjigjet parimeve të së
drejtës së detyrimeve. Kur përmenden parimet e detyrimeve, në radhë të
parë, mendohet për parimin e ndershmërisë dhe të nderit (neni 99 par. 1
dhe 2 të LMD).
Përveç rregullës së mësipërme, e cila konsiderohet si regull e
përgjithshme, ekzistojnë edhe rregulla plotësuese për interpretimin e
kontratës. Te kontratat të cilat i ka hartuar njëra nga palët kontratuese,
578
siç janë kontratat formulare, në rast të ndonjë dispozite të pakuptueshme,

është rregull që një dispozitë e tillë të interpretohet në dëm të asaj pale
kontratuese e cila e ka hartuar kontratën dhe i ka caktuar kushtet e
kontratës.
Te kontratat pa shpërblim, dispozitat e pakuptueshme duhen
intetrpretuar në kuptimin i cili është më pak i rëndë për debitorin, ndërsa
te kontratat e dyanshme detyruese, ato duhet të interpretohen në
kuptimin që të realizohet parimi i drejtë i prestimeve të ndërsjella.
Palët mund të parashikojnë që, në rast mospajtimi lidhur me
dhomethënien e dispozitave kontratuese, ato t'i interpretojë ndonjë palë
e tretë. Me atë rast, nëse me kontratë nuk është parashikuar diçka tjetër,
palët nuk mund t'i drejtohen gjykatës me kërkesë për interpretimin e
kontratës, përderisa paraprakisht nuk e sigurojnë interpretimin nga pala e
tretë, përveç nëse pala e tretë refuzon ta bëjë atë (neni 102 të LMD).
PAVLEFSHMËRIA E KONTRATËS
Kontrata të pavlefshme janë ato kontrata të cilat janë lidhur në

kundërshtim me rendin juridik, dispozitat imperative dhe me moralin
dhe që cenojnë interesin e përgjithshëm apo individual. Ligji njeh dy
lloje të pavlefshmërisë: pavlefshmërinë absolute (nuliteti absolut) dhe
relative ose (kontratat relativisht të pavlefshme - të rrëzueshme).
Kontratat që lidhen në kundërshtim me rendin juridik, dispozitat
imperative dhe me moralin janë absolutisht nule, nëse qëllimi i rregullës
së cenuar nuk i referohet ndonjë sankcioni tjetër ose nëse ligji, në rastin
e caktuar, nuk përcakton diçka tjetër (neni 103 të LMD ). Një kontratë e
tillë është e pavlefshme dhe ajo nuk prodhon efekt juridik që nga fillimi.
Të metat e një kontrate të tillë, përveç palëve kontratuese, mund t'i
vërejë edhe çdonjëri që nuk ka qenë palë kontratuese, ngase është fjala
për të meta thelbësore.
Nëse kontrata e pavlefshme i është ndaluar vetëm njërës palë
kontratuese, ligji ka parashikuar se ajo kontratë do të mbetet në fuqi apo,
thënë më drejt, do të vlejë nëse në ligj nuk është parashikuar diçka tjetër
për raste të tilla, ndërsa pala që ka cenuar ndalesën ligjore do t'i heqë
pasojat përkatëse.
Vërtetimin e nulitetit të kontratës absolutisht nule mund ta
kërkojë çdo person që ka interes juridik, palët kontratuese, pasardhësit e
tyre universalë apo singularë, prokurori publik dhe atë është e detyruar
579
ta bejë edhe gjykata, sipas detyrës zyrtare - ex officio. Këtë nuk mund ta
kërkojë pala e pandërgjegjshme.
Vendimi i gjykatës ka karakter deklarativ - vërtetues, ngase për
faktin se kontratat nule nuk prodhojnë efekt juridik, nuk ka nevojë as të
anulohen, por vetëm mund të konstatohet nuliteti i tyre.
E drejta e kërkesës për vërtetimin e nulitetit të kontratës nuk
parashkruhet.
Në rast nuliteti absolut të kontratës, duhet të bëhet kthimi në
gjendjen e mëparshme - restitutio in integrum, ashtu që secila palë
kontratuese është e detyruar t'i kthejë palës tjetër atë që ka ka marrë
sipas bazës së një kontrate të tillë, e nëse kjo nuk është e mundur, ose
natyra e asaj që është përmbushur i kundërvihet kthimit, duhet të jepet
shpërblimi pëkatës në të holla, sipas çmimeve të cilat vlejnë në ditën e
marrjes së vendimit gjyqësor, nëse ligji nuk ka caktuar diçka tjetër.
Kthimi i prestimit të palëve bëhet duke pasur parasysh mirëbesimin e
palëve kontratuese, ashtu që gjykata mund të refuzojë pjesërisht ose në
tërësi kërkesën e palës së pandërgjegjshme për kthimin e asaj që i ka
dhënë palës tjetër, por mund të vendos që pala tjetër kontratuese atë që
ka marrë sipas një kontrate të tillë, t'ia dorëzojë komunës në territorin e
së cilës ajo ka selinë.
Pasoja e vërtetimit të nulitetit absolut ndaj personave të tretë, të
cilët nuk kanë qenë palë kontratuese, varet nga ajo nëse personi i tretë
ka fituar ndonjë të drejtë duke qenë me mirëbesim apo pa mirëbesim.
Nëse nuk ka ditur, as nuk ka pasur mundësi të dijë për pavlefshmërinë
absolute të kontratës, Kalojësi i së drejtës sipas kontratës së pavlefshme
nuk mund të kërkojë kthimin e sendit nga personi i tretë i
ndërgjegjshëm.
Edhe pse kontrata nule nuk prodhon efekt juridik, në rast se i
plotëson kushtet e ndonjë kontrate tjetër, kjo e fundit mund të jetë e
juridikisht e vlefshme.
KONTRATAT RELATIVISHT TË PAVLEFSHME
Janë ato kontrata që i ka lidhur personi që nuk ka fare zotësi për

të vepruar, personi me zotësi për të vepruar të kufizuar, kur me rastin e
lidhjes së kontratës ka pasur të meta në pikëpamje të shprehjes së lirë të
vullnetit të njerës palë kontratuese. Ligji flet për të metat e vullnetit, kur
njëra palë lidh kontratë nën ndikimin e kërcënimit, lajthimit, mashtrimit
si dhe kur lidhet kontrata fiktive. Me ligj është rregulluar actio Pauliana
580
(neni 280 - 285 të LMD), me të cilën goditen kontratat për shkak “të
dëmtimit të tepruar" neni 139 i LMD etj. Kontrata relativisht e
pavlefshme nuk përmban të meta të paevitueshme, por përmban të meta
të cilat mund të mënjanohen, ngase një kontratë e tillë mund të
konvalidohet.
Kontrata relativisht e pavlefshme prodhon efekt juridik dhe
nuliteti relativ nuk shkaktohet ex lege. Veprimi relativisht i pavlefshëm
është i vleshfshëm aq gjatë sa nuk goditet me padi. Vërtetimin e
pavlefshmërisë relative të kontaratës mund ta kërkojë pala e dëmtuar,
trashëgimtari i saj dhe personi i tretë, i cili ka interes juridik. Mirëpo,
kontratuesi tjetër mund të kërkojë nga pala e interesuar që, brenda afatit
të ckatuar, por jo më pak se 30 ditë, të deklarohet nëse i qëndron
kontratës ose jo, sepse, në të kundërtën, konsiderohet se kontrata është
anuluar (neni 112 p. 1 dhe 2 LMD).
E drejta për anulimin e kontratës relativisht të pavlefshme
parashkruhet brenda afatit subjektiv prej një viti, nga dita kur pala e
dëmtuar ka marrë dijeni për shkakun e nulitetit, përkatësisht brenda
afatit objektiv prej tri vjetësh. Afati fillon të ecë nga dita e lidhjes së
kontratës.
Pala në dobi të së cilës mund të anulohet kontrata mund të mos
shfrytëzojë të drejtën e anulimit dhe shprehimisht mund të heqë dorë
nga ajo e drejtë ose heshtazi të mos e shfrytëzojë atë të drejtë dhe të
përmbushë detyrimet kontratuese dhe, në atë mënyrë, kontrata relativisht
e pavlefshme të konvalidohet dhe të bëhet e vlefshme.
Në rast anulimi të kontratës relativisht të pavlefshme, vendimi i
gjykatës ka karakter konstitutiv. Pasojat e anulimit janë kthimi në
gjendjen e mëparshme, shpërblimi i dëmit dhe pasojat ndaj personave të
tretë.
Kontratat e dyanshme detyruese (kontratat me shpërblim)
Te kontratat me shpërblim, secila palë kontratuese përegjigjet për të

metat e detyrimit të përmbushur (neni 121 p. 1 të LMD). Ligji njeh dy
lloje të të metave: të metat materiale dhe të metat juridki të detyrimit.
1. Përgjegjësia për të metat materiale të përmbushjes
Regullat e përgjegjësisë për të metat materiale të përmbushjes më

së tepërmi janë të përpunuara në pjesën e rregullave të përgjegjësisë së
shitësit për të metat e sendit, prandaj ato zbatohen përshtatshmërish ndaj
581
të gjitha detyrimevet të kalojësit të detyrimeve, përveçse kur me ligj

është parashikuar diçka tjetër.
Përgjegjësia për të metat materiale të përmbushjes ka të bëjë me
detyrimin e kalojësit që marrësit t'ia kalojë sendin pa të meta për shkak
të të cilave ai nuk mund të përdoret. Sendi është me të meta materale
(fizike): nëse sendi nuk ka cilësi të duhura për përdorim të rregullt ose
për qarkullim; nëse sendi nuk ka cilësi të duhura për përdorim të
veçantë, për të cilin blerësi e ka blerë, e të cilën mungesë shitësi e ka
ditur ose ka qenë i detyruar ta dijë; nëse sendi nuk ka cilësi ose veti të
cilat shprehimisht ose heshtazi janë kontratuar ose parashikuar me ligj
dhe nëse shitësi ka dorëzuar sendin qëi nuk është i njëjtë me mostrën
ose modelin, përveç nëse mostra ose modeli iu kanë treguar blerësit me
qëllim njoftimi (neni 479 të LMD). Prandaj, sendi ka të meta fizike kur
nuk ka cilësi të parashikuara me kontratë, me ligj ose cilësi për të cilat
është destinuar përdorimi i rregullt i tij.
Kalojësi nuk i përgjigjet marrësit për të metat e cekura më parë,
nëse marrësi në momentin e lidhjes së kontratës ka pasur dijeni ose nuk
ka qenë e mundur të mos dijë për të metat e tilla. Konsiderohet se
blerësit nuk kanë mundur t'i mbesin të panjohura ato të meta të cilat
personi i kujdeshëm, me dijeni dhe përvojë mesatare të personit dhe të
degës, sikurse edhe blerësi, do të mund t'i vërente me lehtësi me rastin e
kontrollimit të sendit. Mirëpo, edhe në rast se blerësi ka mundur t'i
vërejë lehtë të metat e sendit me rastin e kontrollimit të mallit, shitësi
është përgjegjës për të metat e sendit, nëse ka deklaruar se sendi nuk ka
të meta ose ka cilësi të caktuara.
Të metat e sendit mund të jenë të dukshme dhe të padukshme (të
fshehta).
Blerësi është i detyruar që sendin, të cilin e ka pranuar, ta kontrolloj
në mënyrë të zakonshme dhe për të metat e vërejtura (të dukshme) ta
njoftojë shitësin brenda afatit prej 8 ditësh, ndërsa te kontratat në
ekonomi menjëherë, pa zvarritje, përndyshe e humb të drejtën që i takon
sipas kësaj baze.
Kemi të bëjmë me të metë të fshehur të sendit atëherë kur, me një
kontrollim të zakonshëm të sendit, ajo nuk mund të zbulohet.
Kur, pas pranimit të sendit nga ana e blerësit, zbulohet se sendi
ka të meta, të cilat nuk kanë mundur të zbulohen me një kontrollim të
zakonshëm me rastin e pranimit të mallit (e meta e fshehur), blerësi
është i detyruar ta njoftojë shitësin për të metat e tilla brenda afatit prej
tetë ditësh, nga dita e zbulimit të së metës, ndërsa te kontratat në
ekonomi - menjëherë, pa zvarritje, përndryshe do ta humbasë të drejtën e
582
cila do t'i takonte mbi këtë baze. Shitësi nuk përgjigjet për të metat që
paraqiten pas skadimit të afatit prej gjashtë muajve, përveç kur me
kontratë të jetë caktuar një afat më i gjatë. Këtë të drejtë blerësi nuk e
humbet edhe pas skadimit të afatit prej gjashtë muajsh, në qoftë se
shitësi ka ditur për të metën e sendit ose nuk ka mundur të mbetet pa e
ditur.
Palët kontratuese mund ta kufizojnë me kontratë ose ta përjashtojnë
plotësisht përgjegjësinë e shitësit për të metat materiale të sendit.
Mirëpo, dispozita e kontratës, me të cilën kufizohet ose përjashtohet
përgjegjësia e shitësit, është nule, në rast se shitësi ka ditur për
ekzistimin e së metës së sendit dhe nuk e ka njoftuar blerësin për këtë, si
dhe në rastin kur shitësi ka shfrytëzuar pozitën e tij monopolistike.
Kur blërësi ka zbuluar të metën e sendit, për të cilën e ka njofutar me
kohë shitësin, shitësi mund t'i realizoj këto të drejta: të kërkojë
mënjanimin e të metës së sendit, zëvendësimin e sendit me të meta me
sendin pa të meta, të kërkojë zvogëlimin proporcional të çmimit blerës
të sendit, mund të zgjidhë kontratën në kushtet përkatëse të parashikuara
me ligj dhe të kërkojë shpërblimin e dëmit (neni 488 LMD).
Shembull i padisë për shkak të të metave materiale të sendit:
Nr. vep. C. /2004
GJYKATËS KOMUNALE
P R I SH T I N Ë
PADITËSI: Ylber Korbi, nga f. Hajvali
I PADITURI: Gëzim Guri, nga f. Marec.
583
P A D I
Për shkëputjen e kontratës së

shitblerjes dhe kthimin e çmimit
Vlera e kontestit 750 €
Paditësi, më 20 janar 2004, e ka blerë nga i padituri një lopë

qumështore të moshës pesëvjeçare të racës "Busha", me madhësi
mesatare, laroshe, me çmim prej 750 €, dhe menjëherë pas lidhjes së
kontratës, shitësit ia ka paguar çmimin e shitblerjes dhe nga ai e ka
marrë lopën, të cilën e ka sjellë në shtëpinë e vet.
PROVË: Fakt i pakontestueshëm dhe, sipas nevojës, dëgjimi i

palëve ndërgjyqëse.
Pas një javë lopa ka filluar të dobësohet, me gjithë faktin se paditësi

e ka ushqyer atë me ushqim të mirë, dhe ka filluar të pakësojë sasinë e
qumështit. Për këtë paditësi, më 30 janar, e ka ftuar mjekun veterinar, i
cili e ka kontrolluar lopën dhe ka konstatuar se ajo lëngon nga një
sëmundje e shkaktuar nga gjysma e vitit 2003. Paditësi e ka njoftuar për
këtë shitësin dhe e ka ftuar ta marrë lopën dhe t'ia kthej çmimin e
shtblerjes, por shitësi ka refuzuar ta bëjë këtë.
PROVË: Si më sipër dhe dëgjimi i mjekut veterinar dr. Ilir Ndrecaj,

punëtor i Stacionit të Veterinarisë në Prishtinë
Për arsyet e mësipërme paditësi paraqet këtë padi dhe i propozon

gjykatës të marrë,
A K T GJ Y K I M
Kontrata e lidhur mes ndërgjyqësve më 20 janar 2004,

konsiderohet e shkëputur, kurse i padituri detyrohet t’ia paguajë
paditësit shumën prej 750 €, me kamatë vjetore prej 15% , si dhe
shpenzimet e procedurës brenda afatit prej 15 ditësh, me kërcënim
përmbarimi.
584
2. Përgjegjësia për të metat juridike të përmbushjes
Te kontrata me shpërblim ekziston edhe përgjegjësia përe të

metat juridike të përmbushjes. Kjo përgjigjësi ka të bëjë me detyrimin e
njërës palë kontratuese që ta mbrojë palen tjetër nga të drejtat dhe
kërkesat e personave të tretë, me të cilat e drejta e saj të jetë përjashtuar
ose ngushtuar (neni 121 LMD).
Nga kjo rregullativë rezulton se përgjegjësia për të metat
juridike të sendit (eviksioni) ekziston në rastet e shqetësimit të blerësit
nga persona të tretë, për shkak të pretendimit të tyre se kanë të drejtën e
pronësisë mbi sendit ose sendi është i ngarkuar me ndonjë të drejtë, siç
është, p.sh., e drejta e servitudës, e pengut, e hipotekës apo ndonjë
ngarkesë tjetë, e cila ka ekzistuar para se blerësi ta blente atë send.
Kërkesat e personave të tretë më së shpesht shfaqeni me marrjen e
posedimit të sendit. Që të ekzistojë përgjegjësia për të metat juridike,
duhet të plotësohen këto kushte: që e meta juridike të ketë ekzistuar në
momentin e lidhjes së kontratës, që blerësi të mos ketë ditur për një të
metë të tillë dhe shitësi të jetë njoftuar me kohë për shqetësimin juridik
nga ana e blerësit.
Belrësi i cili ka hyrë në kontest me personin e tretë, pa e
njoftuar shitësin, dhe kontestin e humbet, mund t’i referohet
përgjegjësisë së shitësit, përveç nëse shitësi provon se ai ka poseduar
prova, në bazë të të cilave do të ishte refuzuar kërkesëpadia e personit të
tretë.
Në qoftë se se shitësi nuk vepron sipas kërkesës së blerësit dhe
nuk i ofron mbrojtjen e kërkuar, në rast të marrjes së sendit, kontrata
shkëputet sipas vetë ligjit, ndërsa, në rast të kufizimit ose zvogëlimit të
së drejtës së blerësit, blerësi mund ta shkëputë kontraën ose të kërkojë
zvogëlimin proporcional të çmimit. Nëse shitësi, brenda një afati të
arsyeshëm nuk i mënjanon pretendimet e personave të tretë, blerësi
mund ta shkëputë kontratën, kur për atë arsye nuk mund të realizohet
qëllimi i kontratësë dhe të kërkojë shpërblimin e demit. Shpërblimin e
dëmit nuk mund ta kërkojë, nëse në momentin e lidhjes së kontratë ka
pasur dijeni për mundësinë që sendi t'i mirret ose e drejta t'i kufizohet
ose zvogëlohet, por në atë rast ka të drejtë të kërkojë zvogëlimin,
përkatësisht kthimin e çmimit (neni 510 LMD).
Palët me kontratë mund ta kufizojnë ose ta përjashtojnë
përgjegjësin për të metat juridike të sendit, përveçse kur shitësi ka ditur
për ekzistimin e mungesave të tilla ose e shfrytëzon pozitën
585
monopolistike dhe, në rast të kontraktimit të një klauzole të tillë, ajo

nuk do të ketë efekt juridik, përkatësisht do të jetë nule.
E drejta e blerësit për realizimin e të drejtave sipas bazës së të
metave juridike të sendit parashkruahet brenda afatit prej një viti, nga
dita kur ai ka marrë dijeni për ekzistimin e së drejtës së personit të tretë,
kurse në rast se pala e tretë e ka filluar kontestin para skadimit të atij
afati, kurse blerësi e ka thirrur shitësin të ndërhyjë në kontest, e drejta e
blerësit shuhet brenda afatit prej gjashtë muajve, pasi aktgjykimi të
marrë formën e prerë.
Kundërshtimi i mospërmbushjes së kontratës
Kontratat me shpërblim sajojnë detyrime të ndërsjella të palëve

kontratuese dhe që të dy këto palë janë debitorë. Prandaj, është rregull
që, nëse nuk është kontratuar ndryshe, të dy palët të jenë të detyruara që
t t'i përbushin njëkohësisht detyrimet e veta. Mirëpo, në qoftë se njëra
palë nuk e ka përmbushur detyrimin e saj dhe iu ka drejtuar gjykatës me
padi, me të cilën kërkon që të detyrohet pala tjetër ta përmbushë
detyrimin kontratues, pala tjetër mund të paraqesë prapësimin e
mospërmbushjes. Në raste të tilla gjykata do t’i urdhërojë asaj që ta
përmbushë detyrimin e vet atëherë kur edhe pala tjetër ta përmbushë
detyrimin e saj. Prapësimi i përmbushjes njëkohësisht mund të paraqitet
në këto kushte: të ekzisojnë detyrimet e ndërsjella, përmbushja e të
cilave duhet të jetë e njëkohshme; të ekzisojë kërkesa e vlfshem juridike
e palës së paditur, që kërkesa e palës së paditur të jetë borxhi kryesor
dhe që asnjëra nga palët nuk e ka përmbushur detyrimn e vet kontratues.

Kundërshtimin për mospërmbushjen e dtyrimit mund ta paraqesë
edhe pala e detyruar me kontratë për ta përmbushuer e para detyrimin,
në rast se pas lidhjes së kontratës rrethanat materiale të palës tjetër janë
keqësuar deri në atë masë saqë nuk është e sigurt që ajo mund ta
përmbushë detyrimin e vet ose ajo pasiguri rezulton nga arsye të tjera,
ashtu që mund ta shtyjë përmbushjen e detyrimit, përderisa pala tjetër
nuk e përmbush detyrimin e saj apo nuk ofron garanci se do ta
përmbushë atë (neni 123 p. 1dhe 2 të LMD)
Në qoftë se pala tjetër, brenda afatit të arsyeshëm, nuk ofron
siguri, pala e parë mund ta shkëputë kontratën.
Kundërshtimi i mospërmbushjes së kontratës është i natyrës
materiale dhe devolutive.
586
Shkeputja e kontratës për shkak të mospërmbushjes
Te kontratat me detyrime të dyanshme, një ndër të drejtat e palës

kontratuese që ka përmbushur detyrimin është e drejta e shkëputjes së
kontratës. Kushtet për shkëputjen e kontratës dallohen sipas asaj nëse
përmbushja brenda afatit të caktuar është element thelbësor apo jo.
Që të mund të shkëputet kontrata për shkak të mospërmbushjes
së kontratës duhet të plotësohen këto kushte: të jetë fjala për kontratë
me detyrime të dyanshme - me shpërblim; kontrata të mos jetë
përmbushur dhe debitori të jetë fajtor për mospërmbushjen e kontratës.
Kur përmbushja e detyrimit brenda afatit të caktuar paraqet
element thelbësore të kontratës, ndërsa debitori nuk e përmbush
detyrimin brenda këtij afat, kontrata shkëputet sipas vetë ligjit dhe për
këtë nuk është e nevojshme kurrëfarë deklarate e kreditorit. Afati i
caktuar i përmbushjes është element thelbësor kur shprehimisht është
thënë se detyrimi ka për t’u përmbushur " në afatin e fiksuar", "më së
largu deri" ose në ndonjë mënyrë tjetër nga e cila mund të kuprtohet
qartë afati brenda të cilit debitori është i detyruar ta përmbushë
detyrimin (neni 125 p. 1 LMD). Kur përmbushja e detyrimit brenda
afatit të caktuar nuk është element i kontratës, kreditori është i detyruar
që debitorit t'i lërë një afat të arsyeshëm plotësues për përmbushjen e
detyrimit, pas të cilit, nëse nuk e përmbush detyrimin, lindin të njëjtat
pasoja sikurse edhe te kontrata tek e cila afati është element thelbësor
(126 i LMD).
Pas skadimit të afatit, brenda të cilit kreditori nuk e ka përmbushur
detyrimin e vet, kreditori nuk është i detyruar t'i lërë një afat plotësues,
por ta shkëputë kontratësn në rast se nga sjellja e debitorit del qartë se ai
nuk do ta përmbushë detyrimin e vet brenda afatit të caktuar.
Kreditori mund ta shkëputë kontratën edhe para skadimit të afatit
të caktuar për përmbushjen e detyrimit kontratues, kur del qartë se
debitori nuk dëshiron ta pëmbushë detyrimin e vet.
Kur konrata shkëputet, konsiderohet sikur të mos ishte lidhur
fare. Palët kontratuese lirohen nga detyrimet e veta, përveçse nga
detyrimi për shpërblimin eventual të dëmit. Shkëputja e kontratës ka
efekt prapaveprues dhe secila palë mund të kërkojë kthimin në gjendje të
mëparëshme (restitutio in integrum), siç ka qenë ajo para lidhjes së
kontratës dhe secila prej tyre është e detyruar ta paguajë shpërblimin për
dobinë të cilën e ka fituar nga ajo që është e detyruar ta kthejë,
përkatësisht nëse është fjala për kthim të detyrimit në të holla, të
paguajë kamatën nga dita kur kur është bërë pagesa (132 LMD).
587
Shkëputja ose ndryshimi i kontratës për shkak

të rrethanave të ndryshuara (klauzola rebus sic stantibus)
Palët lidhin kontratë për të arritur një qëllim të caktuar. Me

rastin e lidhjes së kontratës, ato kanë parasysh rrethanat përkatëse, të
cilat ekzistojnë në momentin e lidhjes së kontratës dhe në të cilat
detyrimet e veta mund t'i përmbushin pa ndonjë vështirësi të
jashtëzakonshme. Mirëpo, në praktikë ndodh që, pas lidhjes së kontratë,
të lindin rrethana të cilat njërës palë ia vështirësojnë përmbushjen e
detyrimeve në atë masë saqë qartazi kontrata më nuk i përgjigjet asaj që
palët kontratuese kanë pritur dhe, sipas mendimit të përgjithshëm, do të
jetë e padrejtë që një kontratë e tillë të mbetet në fuqi ashtu siç është
lidhur.
Që të mund të shkëputet ose të ndryshohet kontrata për shkak të
ndryshimit të rrethanave, duhet të përmbushen kotë prezumime: që
kontrata të jetë me detyrime të dyanshme; që rrethanat të kenë lindur
pas lidhjes së kontratës; që rrethanat e shkaktuara njërës palë t'ia
vëshitrsojnë përmbushjen e dretyrimeve ose për shkak të tyre të mos
mund të realizohet qëllimi i kontratës; që të jetë e qartë sekontrtata e
lidhur më nuk i përgjigjet asaj që palët kanë pritur dhe, sipas mendimit
të përgjithshëm, do të ishte e padrejtë të mbetet në fuqi, si e tillë, d.m.th.
siç ka qenë e lidhur; që rrethanat të kenë lindur pavarësisht nga vullneti
i plëve dhe pa fajin e palës së cilës iu ka vështirësuar përmbushja e
detyrimeve kontratkuese dhe që përmbushja e detyrimit për debitorin do
të ishte një barrë e rëndë.
Për shkak të rrethanave të ndryshuara, kontrata me prestime të
përhershme, mund të shkëputet me kërkesë të njërës palë kontratuese,
por edhe mund të ndryshohet, nëse pala tjetër ofron ose pranon që
kushtet të ndryshohen, ashtu që të mundësohet përmbushja e saj.
Në qoftë se gjykata merr vendim me të cilin e shkëput kontratën,
me kërkesë të palës tjetër, do të detyrojë palën që ka kërkuar shkëpujten
që palës tjetër t'ia caktojë pjesën e kompensimit të drejtë të dëmit, të
cilin, për atë arsye, e ka pësuar (neni 133 p.5 LMD).
Kontrata nuk mund të shkëputet dhe as të ndryshohet, nëse pala së
cilës iu ka vështirësuar përmbushja e detyrimit, menjëherë pasi të ketë
marrë dijeni se janë shkaktuar rrethana të jahtëzakonshme, nuk e
njofton palën tjetë për qëllimin e vet për të kërkuar shkëputjen e
kontratës. Nëse këtë nuk e bënë është përgjegjëse për shpërblimin e
dëmit.
588
Gjykata, me rastin e vendosjes lidhur me shkëputjen ose

ndryshimin eë kontratës, do të veprojë në përputhje me parimet e
qarkullimit të ndershëm, rrezikun e jashtëzakonshëm te kontrata e llojit
përkatës dhe interesin e të dy palëve kontratuese (neni 135 LMD).
Palët me kontratë mund të përjashtojnë të drejtën e kërkesës për
shkëputjen ose ndryshimin e kontratës, përveçse kur një klauzolë e tillë
është në kundërshtim me parimin e ndërgjegjëshmërisë dhe të nderit.
Pamundësia e përmbushjes
Në kuptim të LMD, kemi të bëjmë me pamundësi të përmbushjes

kur te kontratat e dyanshme përmbushja e detyrimit të njërës palë është
bërë e pamundur për shkak të rrethanave të shkaktuara pas lidhjes së
kontratës, për të cilat nuk ëshë përgjegjëse asnjëra palë. Kur pamundësia
e përmbushjes nga njëra palë është shkaktuar si pasojë e rretanave, për
të cilat nuk është përgjegjëse as pala tjetër, atëherë shuhet edhe detyrimi
i palës tjetër.
Në rast se për shkak të rrethanave të shkaktuara, për të cilat nuk
është përgjegjëse asnjëra nga palët, njërës palë iu ka bërë pjesërisht e
pamundur përmbushja, pala tjetër mund ta shkëputë kontratën, nëse
përmbushja e pjesshme nuk u përgjigjet nevojave të saj; sidoqoftë,
kontrata mbetet në fuqi, meqë pala tjetër ka të drejtë të kërkojë uljen
proporcionale të detyrimit të vet (neni 137 LMD).
Kur përmbushja e detyrimit te kontratat e dyanshme është bërë e
pamundur për rrethanat për të cilat është fajtore pala tjetër, detyrimi i saj
shuhet, ndërsa ajo mund ta mbaj të drejtën e vet ndaj palës tjetër, meqë
kërkesa e saj zvogëlohet për aq sa ajo do të kishte mundur të kishte
dobi nga lirimi prej detyrimit të saj. Nga kjo rezulton se qëllimi i kësaj
rregulle është që detbitori, detyrimi i të cilit shuhet, të mos përfitojë
nga situata e shkaktuar për fajin e tij. Gjithashtu, ajo është e detyruar që
palës tjetër t'ia kalojë edhe të gjitha të drejtat, të cilat i ka ndaj personave
të tretë lidhur me objektin e detyrimit të saj.
Dëmtimi i pamasë (laesio in ormis)
Dëmitimi i pamasë ekziston në qoftë se mes detyrimeve të palëve,

te kontratat e dyanshme, në kohën e lidhjes së kontratës, ka ekzistuar
një shpërpjesëtim i qartë dhe pala e dëmtuar, në momentin e lidhjes së
kontratës, nuk ka ditur dhe as nuk ka qenë e detyruar të dinte vleftën e
vërtetë të prestimit të saj (neni 139 LMD).
589
Që të mund të ekzisojë dëmitimi i pamasë, duhet të plotësohen

këto kushte: të jetë fjala për kontratat me detyrime të dyanshme; që mes
detyrimeve të ndërsjella të palëve kontratuese, në kohën e lidhjes së
kontratës, të ketë ekzistuar një shpërpjesëtim i qartë; dhe që pala e
dëmtuar, në momentin e lidhjes së kontratës, të mos ketë ditur dhe të
mos ketë qenë e detyruar të dinte për vleftën e vërtetë të sendit ose
shërbimit, i cili është objekt i detyrimit të saj.
Pasojat juridike te kontratat te të cilat ekziston dëmtimi i pamasë
qëndrojnë në të drejtën e palës së dëmtuar që të kërkojë anulimin e
kontratës, ngase një kontratë e tillë është relativisht e pavlefshme. E
drejta për anulimin e kontratës shuhet pas të ketë kaluar një vit nga dita e
lidhjes së kontratës.
Kontrata mund të mbetet në fuqi nëse pala tjetër ofron plotësimin e
prestimit të saj deri te vlera e vërtetë e prestimit të palës së dëmtuar.
Nuk mund të kërkohet anulimi i kontratës për shkak të
shpërpjesëtimit të prestimit të detyrimeve të palëve te kontrata e fatit, te
shitja publike, si dhe në rast të dhënies së çmimit më të madh për shkak
të prirjeve të veçanta.
Kontrata për fajdenë
Kontratë për fajdenë është ajo kontratë e dyanëshem në bazë të së

cilës njëra palë, duke shfrytëzuar gjendjen e mjerë ose gjendjen e
vështirë materile, pervojën e pamjaftueshme, mendjelehtësinë a varësinë
e palës tjetër, kontrakton për vete ose për një tjetër dobi pasurore e cila
është në shpërpjesëtim të qartë me atë që palës tjetër i ka dhënë ose ka
bërë për të ose që është i detyruar t'i japë a të bëjë.

Elementet thelbësore të kësaj kontrate, siç është parashikuar me
LMD, janë: të jetë e dyanshme detyruese; që prestimet e palëve
kontratuese, në momentin e lidhjes së kontratës, të jenë në shpërpjesëtim
të qartë; që njëra palë kontrakuese ta ketë shfytëzuar pozitën e vështirë,
në të cilën është ndodhëur pala tjetër (gjendja e mjerë ose gjendja e
vështirë materiale, pëvoja e pamjaftueshme, mendjelehtësia ose
vartësia), nga e cila ka rezultuar një shpërpjesëtim i qartë mes
prestimeve të ndërsjella të palëve; që pala e cila ka shfrytëzuar një
pozitë të tillë të palës tjetër të ketë pasur dijeni ose të ketë qenë e
detyruar të dinte që pala tjetër ndodhet në një situatë të tillë.
Kontrata për fajdenë dëmton interesin e individit dhe prandaj mund
të thuhet se është fjala për një kontratë relativisht të pavlefshme. Por,
590
kontrata për fajdenë bën pjesë edhe në radhën e kontratave të ndaluara

dhe, sikurse tek ato, edhe këtu zbatohen rregullat e nulitetit absolut. Me
gjithë faktin se kontratat absolutisht nule nuk mund të kovalidohen,
LMD përmban dispozitën sipas së cilës, nëse pala e dëmtuar kërkon që
detyrimi i saj të zvogëlohet në shumë të drejta, gjykata do ta pranojë një
kërkesë të tillë, po qe se është e mundur dhe atëherë kontrata, me
ndryshime përkatëse, do të mbetet në fuqi. I dëmtuari kërkesën për
zvogëlimin e detyrimit mund tabëjë brenda afatit prej pesë vjetësh, nga
lidhja e kontratës (neni 141 p. 1 dhe 2 të LMD).
Kushtet e përgjithshme (kushtet e përgjithshme të afarizmit)
Kushtet e përgjithshëm (formulare ) të kontratës janë një

përmbledhje klauzolash, të cilat janë formuluar paraprakisht me shkrim,
të cilat, në formë të tillë ose të ndryshuar, do të jenë bazë e të drejtave
dhe detyrimeve të palëve kontratuese me rastin e lidhjes së një kontratë
konkrete në të ardhmen. Ato janë të përmbajtura në kontratën formulare
të shtypur më parë nga njëra palë kontratuese ose shpallen në mënyrë të
veçantë. Kushtet e tilla e obligojnë palën tjetër, nëse ka qenë e njohur më
to ose ka qenë e detyruar t'i njohë me rastin e lidhjes së kontratës. Në
rast të mospajtimit të kushteve të përgjithshme dhe klauzolave të
veçanta, vlejnë këto të fundit. Me qëllim të mbrojtjes së palës më të
dobët nga kushtet që i formulon më parë pala me pozitë më të
volitshme ekonomike, ligji konsideron se janë nule ato klauzola të
kushteve të përegjithshme të cilat janë në kundërshtim me qëllimin e
vetë kontratës së lidhur ose me doket e mira afariste, edhe në rast se
kushtet e përgjithshme të afarizmit kanë qenë të lejueshme nga organi
kompetent.
Gjykata mund të refuzojë zbatimin e ndonjë dispozite të kushteve të
përgjithshme, të cilat palën tjetër e privojnë nga e drejta për të paraqitur
prapësime ose janë tepër të rrepta ndaj saj ( neni 143 LMD).
Kalimi i kontratës
Kalimi i kontratës ëshë një ndër efektet e veçanta që i karakterizon

kontratat e dyanshme detyruese. Kalimi i kontratës ndodh në bazë të
marrëveshjes mes njërës palë kontratuese - cedentit të kontratës dhe
personit të tretë - cesionarit, në bazë të së cilës, me pëlqimin e palës
tjetër kontaktuese - cesuesit, kalojnë të drejtat dhe detyrimet që përmban
ajo kontratë te personi i tretë - cesionari.
591
Me kalimin e kontratës nënkuptohet ardhja e personit të tretë në

marrëdhënien e detyrimeve në pozitën e njërës palë kontratuese, meqë të
drejtat dhe detyrimet e përfshira në atë kontratë kalojnë te pala e tretë
dhe shuhen ato të ceduesit. Me anë të kalimit të kontratës bëhet ndërrimi
i njërës nga palët kontratuese, e cila bëhet edhe kreditor edhe debitor në
të njëjtën kontratë.
Kalimin e kontratës duhet dalluar nga kalimi i kërkesës (kalimit),
ngase me kalimin e kontratës mud të bëhet ndërrimi i njërës apo palës
tjetër kontratuese, sepse te kontratat e dyanshme detyruese, secila nga
palët ka pozitën e debitorit dhe kreditorit dhe, në bazë të marrëveshjes
së njërës palë kontratuese dhe me pëlqimin e palës tjetër, kalojnë ta
palën e tretë të gjitha të drejtat dhe detyrimet, ndërsa te kalimi i kërkesës
mund të ndodh vetëm ndërrimi i kreditoritpor jo edhe edhe i debitorit
dhe se te pala e tretë - cesionari kalon vetëm kërkesa e cedentit dhe jo
edhe detyrimet e tij. Kalimi i kërkesës mund të bëhet jo vetëm te
kontratat e dyanshme detyruese, por te të gjitha llojet e kontratave.
Që të mund të jet kalimi i kontratës i vlefshëm, duhet të plotësohen
këto kushte: kalimi i kontratës mund të ndodhëë vetëm kur kemi të
bëjmë me kontratë të dyanshme detyruese, e cila nuk është ekzekutuar;
që në marrëveshjen e kalimit mes njërës palë kontratuese dhe personit të
tretë ta ketë dhënë më parë pëlqimin pala tjetër kontratuese, njëkohësisht
kur është lidhur marrëveshja mes njërs palë kontratuese dhe palës së
tretë ose këtë pëlqim ta ketë dhënë më vonë; pëlqimi i tillë mund të jepet
me gojë apo në formën e caktuar me ligj për kontratën e kaluar dhe nëse
kontrata nuk është lidhur nisur nga cilësitë personale të palës kontratuese
(intuitu personae). Këto kushte duhet të plotësohen në mënyrë
kumulative.
Cedenti i përgjigjet personit të tretë për vlefshmërinë juridike të
kontratës së kaluar, por nuk i garanton që pala tjetër do ta përmbushë
detyrimin e vet që përmban kontrata e kaluar, përveç nëse shprehimisht
ka marrë përsipër një detyrim të tillë.
Mjetet e sigurimit të përmbushjes së kërkesës, të dhëna nga ana e
ceduesit, kalojnë te pala e tretë, ndërsa mjetet e dhëna nga personat e
tjerë nuk kalojnë me kalimin e kontratës, ngase ato mjete kanë qenë të
lidhura me personalitetin e vetë ceduesit.
EFEKTET E PËRGJITHSHME TË KONTRATËS
592
Efektet e përgjithshme të kontratave kanë të bëjnë me krijimin,

ndryshimin dhe shuarjen e marrëdhënieve detyrimore. Nga kontrata
dalin të drejta dhe detyrime të palëve kontratuese, pa marrë parasysh
nëse e kanë lidhur kontratën personalisht apo, në emër dhe për llogari të
tyre, e kanë lidhur përfaqësuesit e tyre ligjorë ose të aturorizuarit e tyre.
Kjo do të thotë se kontrata krijon të drejta dhe detyrime për palët
kontratuese (neni 148 p.1 të LMD). Kontratat detyrimore krijojnë të
drejta relative, të cilat kanë efekt inter partes - ndaj palëve kontratuese
dhe, parimisht, nuk kanë efekt ndaj personave të tretë, sepse për ta
kontrata është res inter alios acto. Mirpo, në të drejtën bashkëkohore,
nga rregulla e mëparshme ekziston përjashtimi kur kontrata ka efekt
juridik edhe ndaj personave që nuk janë pjesëmarrës në lidhjen e
kontratës, por të drejtat dhe detyrimet që dalin nga kontrata janë të
kalueshme nga një person te personi tjetër. Në raste të tilla ligji ka
parashikuar se kontrata ka efekt juridik edhe për suksesorët juridikë të
palëve kontratuese, përveç nëse është kontratuar diçka tjetër ose kur
nga natyra e vetë kontratës nuk del diçka tjetër( neni 148 p. 2 të LMD).
Efekti i kontratës mund të shtrihet edhe mbi suksesorët singularë,
nëse ndodh kalimi i një kontrate të dyanshme detyruese, kalimi i
kërkesës ose pranimi i borxhit me anë të një kontrate të njëanshme.
Kontrata në dobi të personit të tretë
Përjashtim nga rregulla se kontrata ka efekt juridik vetëm ndaj

palëve kontratues bën edhe kontrata e lidhur në dobi të personit të tretë.
Kontrata në dobi të personit të tretë është marrëveshje mes dy
personave - palëve kontratuese, sipas së cilës njëra palë, e cila quhet
premtues (promitent), obligohet ndaj palës tjetër, që quhet stipulant, që
t'ia përmbushë një prestim të caktuar palës së tretë, e cila quhet
shfrytëzues ose beneficiar. Te kjo kontratë, pala që quhet stipulant ka
pozitën e kreditorit, pala që quhet promitent ka pozitën e debitorit,
ndërsa personi i tretë, e cila quhet beneficiar, nuk merr pjesë në lidhjen e
kontratës, por ka pozitën e shfrytëzuesit dhe nga kontrata nxjerr
përfitime.
Për t’u lidhur një kontratë juridikisht e vlefshme në dobi të palës
së tretë, duhet të plotësohen këto kushte: kontrata të lidhet mes
premtuesit (promitentit) dhe kontratuesit (stipulantit); një kontratë e tillë
të përmbajë klauzolën se kontrata lidhet në dobi të personit të tretë;
kontratuesi (stipulanti) të ketë ndonjë interes. Këto kushte duhen
plotësuar në mënyrë kumulative.
593
Sipas LMD, kur dikush kontrakton, në emër te vetin, kërkesën në

dobi të të tretit, i treti fiton të drjtën e vet të drejtpërdrejtë ndaj debitorit,
nëse nuk është kontratuar diçka tjetër ose nuk del nga rrethanat e
kontratës (neni149 p.1 LMD). Nga kjo del se si kontratuesi, ashtu edhe
personi i tretë - beneficiari fiton të drejtën e drejtpërdrejtë që debitori -
promitenti t'ia përmbushë prestimin të cilin ia ka premtuar në bazë të
kontratës së lidhur me stipulantin.
Stipulanti mund ta revokojë ose ta ndryshojë dobinë e kontratuar pë
të tretin - beneficiarin deri atëherë kur beneficiari nuk deklaron se
pranon atë që është kontratuar në dobi të tij.
Kontrata në dobi të personit të tretë lidhet më së shpeshti me
qëllim që stipulanti të lirohet në atë mënyrë nga detyrimi i vet, të cilin e
ka ndaj beneficiarit, ashtu që do ta udhëzojë promitentin që të
përmbushë diçka për beneficiarin dhe jo për të.
Nëse beneficiari refuzon dobinë që është kontratuar për të ose
stipulanti e revokon atë, dobia i takon kontratuesit - stipulantit, ngase
pushon të ekzistojë kontrata në dobi të përesonit të tretë dhe ajo do të
ketë efekt juridik mes palëve kontratuese.
SHKAKTIMI I DËMIT
Nocioni i dëmit.- Dëmi ëshë një ndër burimet materiale të

marrëdhënieve të detyrimeve. Marrëdhënia juridike lind ngase i është
shkaktuar dëm tjetrit dhe ai duhet t'i shpërblehet atij. Që të mund të
bëhet fjalë për shpërblimin e dëmit, është e nevojshme që, së pari, të
ekzistojë dëmi, që të jetë shkaktuar një humbje në pasurinë e dikujt ose,
përgjithësisht, të jetë cenuar ndonjë e drejtë e tij. Dëmi është njëri nga
kushtet themelore për përgjegjësinë juridike-civile. Në bisedat e
rëndomta me fjalën dëm nënkuptohet çdo humbje, pavarësisht nga
natyra e saj. Në këtë kuprtim, thuhet se është dëm kur dikush sëmuret,
kur lëshon një rast të mirë etj. Me fjalën dëm kuptohet çdo përjetim i
ndonjë të keqeje. Por, në kuptimin e ngushtë juridik, me fjalën dëm
konsiderohet cenimi i vlerave juridikisht të mbrojtura. LMD, si dhe ligjet
e dtyrimeve në shum shtete, nuk e përcakton saktisisht kuptimin e dëmit,
por jep orientime në bazë të cilave mund të përcaktohet kuptimi i tij. Në
kuprimin juridik, dëmi paraqet zvogëlimin e pasurisë së ndokujt (dëmi i
thjesht) dhe pengimin e shtimit të saj ( fitimi i humbur), si dhe
shkaktimin e dhimbjeve fizike ose psikike ndaj tjetrit ose frikës (dëmi
jomaterial) (neni 156/1).
594
Dëmi mund të jet material (pasuror ) dhe jomaterial ose moral.
a) Dëmi material dhe llojet e tij.- Me dëmin material kuptojmë

cenimin e vlerave pasurore të ndonjë personi fizik apo juridik. Dëmi
material shkaktohet më së shpeshti me asgjësimin, dëmtimin apo
marrjen e sendit, bërjen të pamundur ose vështërsimin e shfrytëzimit të
sendit, për mënjanimin e të cilave kërkohen shpenzime. Kemi të bëjmë
me dëm material edhe në rast të shkaktimit të lëndimeve trupore –
cenimi i integritetit fizik, humbja e aftësis për punë, për të cilin shkak
mund të humbasin të ardhuarat mbi bazë të punës, si dhe në rast të
shkaktimit të vdekjes së ndonjë personi.
Dëmi material mund të ndahet në dëm real ose të thjeshtë
(damnum emergens ) dhe fitim të humbur ( lucrum cesans). Dëm
material është zvogëlimi i pasurisë ekzistuese të të dëmtuarit. Kështu
ndodh kur ndokuj i dëmtohet në tërësi automjeti në aksident trafiku, kur
dikush ia then dorën personit tjetër, kur dikush u ekspozohet
shpenzimeve lidhur me fikjen e zjarrit të vënë nga një person tjetër.
Fitimi i humbur ekziton në rast të pengimit të shitmit të pasurisë së
personit të dëmtuar. Ftimi i humbur është ai që, sipas rrjedhës së rregullt
të gjërave ose rrethanave të veçanta, me të drejtë është pritur të
realizohet, por kjo është penguar me veprimin ose lëshimin e dëmtuesit
(neni 189 p. 3 të LMD). Kjo ndodh kur shoferit, i cili ushtron
profesionin e taksistit, dëmtuesi ia dëmton automjetin, për të cilin shkak
ai, për një kohë të caktuar, nuk mund ta ushtrojë profesionin, apo kur,
për pasojë të lëndimeve trupore, tek i dëmtuari është shkaktuar humbja e
aftësisë për punë, për të cilin shkak nuk mund të realizojë të ardhura nga
marrëdhënia e punës, të cilat do t'i kishte realizuar sikurtë mos ndodhte
ngjarja dëmtuese.
b) Dëmi moral ose jomaterial.- Me dëm jomaterial kuptojmë
cenimin e vlerave jopasurore, përkatsisht cenimin e vlerave personale të
ndonjë personi. Dëmi jomaterial ekziston në rast të shkaktimit të
dhimbjeve fizike, dhimbjeve shpirtërore, zvogëlimit të aktivitetit jetësor,
shëmtimit, cenimit të prestigjit e të nderit, cenimit të lirive dhe të
drejtave të personalitetit, shkaktimit të vdekjes së personit të afërm dhe
shkaktimit të frikës (neni 200 p. 1 të LMD).
Bazat e përgjegjësisë.- Në të dretën pozitive të detyrimeve, në
Kosovë ekzistojnë dy baza themelore të përgjegjësisë dhe një bazë
plotësuese për shpërblimin e dëmit: përgjegjësia sipas fajit dhe
595
përgjegjësia objektive ose pa faj dhe baza plotësuese e përgjegjësisë

sipas parimit të drejtshmërisë.
Përgjegjësia për dëmin sipas bazës së fajt.- Që të ekzisojë
përgjegjësia për shpërblimin e dëmit, duhet të plotësohen këto kushte: të
ekzisojë dëmi, që dëmi të jetë shkaktuar me veprim ose lëshim të
kundërligjshëm të dëmtuesit, që të ekzisojë faji i dëmtuesit dhe të
ekzisojë lidhja shkakësore mes veprimit dëmtues dhe pasojave - dëmit.
Veprimi është i kundërligjshëm kur është në kundërshitm me
normën juridike, moralin shoqëror, me të cilin cenohet ndonjë e drejtë
subjektive e të dëmtuarit. Megjithatë, ekzisojnë veprime të njeriut të cilat
nuk janë të kundërligjshme, por dëmtuesi është përgjegjës për
shpërblimin e dëmit. Një përgjegjësi e tillë ekziston: kur dëmtuesi e
shkakton dëmin, duke ushtruar ndonjë të drejtë që i takon, por me rastin
e shfrytëzimit të saj nuk bën t’i kalojë kufitë e lejuar, kur shfrytëzimi i
së drejtës do të shndërrohej në keqëpërdorim të së drejtës; kur dëmi
shkaktohet me pëlqimin e të dëmtuarit; kur dëmi është shkaktuar nga
personi zyrtar gjatë kryerjes së punës zyrtare, në kuadër të autorizimeve
të veta; kur dëmi shkaktohet në mbrojtje të nevojshme; kur dëmi është
shkaktuar në gjendje të nevojshme ekstreme dhe në rastin kur dëmi është
shkaktuar në vetëndihmë të lejuar.
Faji ekzison kur dikush ka bërë diçka që nuk është dashur ta bëjë
djhe që nuk do ta kishte bërë njeriu i arsyeshëm ose kur ka lëshuar
ndonjë veprim, të cilin nuk do ta kishte lëshuar njeriu i arsyeshëm. Sipas
LMD, faji ekziston edhe kur dëmtuesi e shkakton dëmin me dashje ose
nga pakudesia (neni158). Domethënë, kjo dispozitë njeh shkallët e
fajësisë - dashjen ose qëllimin dhe pakujdesinë. Qëllimi ekziston kur
dëmtuesi ka qenë i vetdijshëm për veprimet e veta dhe ka dashur të
shkaktohet pasoja ose kur ka qenë i vetdijshëm që, për shkak të
veprimeve të tij, mund të shkaktohen pasoja dhe ka pranuar të ndodhëin
ato. Pakujdesia ekzison kur dëmtuesi nuk ka vepruar me kujdesin e
njeriut mesatarisht të kujdesshëm (pakujdesia ekstreme) ose nuk ka
vepruar me kujdesin e njeriut shumë të kujdesshëm (pakujdesia e
rëndomtë).
Lidhja kauzale (shkakësore).- Lidhja kauzale është një ndër
kushtet e përgjithshme për pëgjegjësinë për dëmin e shkaktuar. Lidhja
kauzale është lidhje mes ngjarjes për të cilën pala është pëgjegjëse dhe
pasojave të saj, të cilat paraqesin dëmin. Një person përgjigjet për dëmin
e shkaktuar vetëm në rast se ekziston lidhja kauzale mes veprimeve të tij
dhe pasojës së shkaktuar - dëmit. Veprimi është shkak i dëmit, në qoftë
596
se paraqet kusht të drejtëpërdrejtë dhe të pandërprerë dhe nëse, sipas

efetktit të tijë të rregullt, është shkaktuar dëmi.
Përgjegjësia për tjetrin
Në të drejtën e detyrimore ekziston një rregull e përgjithshme

sipas së cilës, çdokush është përgjejgës për veprimet e veta dëmtuese
lidhur me shpërblimin e dëmit të shkaktuar ndaj personit tjetër. Sipas
LMD, kush tjetrit i shkakton dëm, ai është i detyruar t'ia shpërblejë atë
(neni 154 par.1) Por, me qëllim të sigurisë juridike të personit të dëmtuar
që t'i shpërblehet dëmi i shkaktuar, nga kjo rregull ligji ka parashikuar
perjahtime, kur për dëmin e shkaktuar nuk përgjigjet shkaktuesi i dëmit,
por personi tjetër, siç është rasti me përgjegjësinë e prindit, përkatësisht
kujdestarit për dëmin e shkaktuar nga ana e fëmijës së moshës
jomadhore ose personit ndaj të cilit iu ka besuar kujdesi dhe mbikëqyrja
si dhe në rast të përgjegjësisë së ndërmarrjes, përkatësisht të personit
tjetër juridik për dëmin e shkatuar nga punëtori i tij.
Përgjegjësia e prindit për dëmin e shkaktuar nga fëmija i mitur

dhe përgjegjësia e kujestarit për dëmin e shkaktuar nga personi i
privuar nga zotësia për të vepruar.
Prindërit janë përgjegjës për dëmin e shkaktuar nga fëmija i tyre

deri në moshën shtatëvjeçare, pavarësisht nga fajësia. Nga kjo
përgjegjësi mund të lirohen vetëm nëse provojnë se ekzistojnë arsye për
përjashtimin e përgjegjësisë sipas rregullave për përgjegjësisnë,
pavarësisht nga faji.
Për veprimet dëmtuese të fëmijës mbi 7 vjeç, prindi dhe kujdestari
përgjigjen sipas parimit të fajit të supozuar. Nga kjo përgjegjëi mund të
lirohen kur provojnë se kanë bërë mbikqyrjen e nevojshme dhe se
dëmi është shkaktuar pa fajin e tyre. Për dëmin e shkaktuar nga fëmija i
moshës mbi 7 vjeç, përveç prindit, mund të përgjigjet edhe fëmija, në
rast se provohet se në momentin e shkaktimit të dëmit, ai ka qenë i aftë
për të gjykuar, për ta kuptuar rëndësinë e veprimeve të veta, ndërsa i
mituri mbi 14 vjeçar konsiderohet se posedon aftësi për të gjykuar dhe
është përgjegjës sipas bazës së fajësisë, sukurse edhe personi i moshës
madhore dhe ndaj personit të dëmtuar ekzisoton përgjegjësia solidare e
të miturit dhe prindërve.
597
Për të ekzistuar përgjegjësia e prindërve për dëmin e shkaktuar

nga fëmijët e tyre, duhet të përbushen këto kushte: ekzistimi i dëmit;
dëmi të jetë shkaktuar nga fëmija i mitur; në momentin e shkaktimit të
dëmit fëmija i mitur të këtë jetuar së bashku me prindin, përkatësist
fëmija të mos jetë nën mbikqyrjen e një personi tjetër.
Përgjegjsia e ndërmarrjes dhe e personave të tjerë juridikë

për dëmin që i shkaktohet personit tjetër nga punëtorët apo
organet e tyre.
Për dëmin të cilin ia shkakton personit të tretë punëtori në punë

ose lidhur me punën, përgjigjet ndërmarrja, përkatësisht punëdhënësi, në
të cilën punëtori ka punuar në momentin e shkaktimit të dëmit, përveç
nëse provon se punëtori ka vepruar ashtu siç është dashur të veprohet.
Por, nëse punëtori e ka shkaktuar dëmin me dashje ose nga pakudesia
ekstreme, i dëmtuari mund të kërkojë shpërblimin e dëmit drejtpërdrejt
edhe nga punëtori. Kjo do të thotë se, në kushte të caktuara, mund të jetë
përgjegësia solidare e ndërmarjes dhe punëtorit për shpërblimin e dëmit
personit tjetë ( neni 170 LMD).
Sipas të njëjtit parim, sukurse ndërmarrja, edhe personat e tjerë
juridikë përgjigjen për dëmin të cilin organi i tyre ia shkakton personit të
tretë, duke ushtrurar funksionin e tyre ose lidhur me atë funksion (neni
172 LMD).
Për të ekzistuar përgjegjësia e ndërmarrjes (punëdhënësit) ose e
pesonave të tjerë juridikë për dëmin të cilin e shkaktonjnë punëtorët,
përkatësisht organet e tyre në kushtet e përmendura më sipër duhet të
plotësohen këto kushte: të jetë shkaktuar dëmi; dëmi të jetë shkatuar nga
punëtori në punë ose lidhur me punën, përkatësisht nga gjatë ushtrimit të
finksionit ose lidhur me funksionin dhe dëmi të mos jetë shkaktuar me
dashje ose nga pakujdesia ekstreme.
Përgjegjësia për dëmin e shkaktuar nga sendi ose veprimtaria e

rrezikshme
Përgjegjësia për dëmin e shkaktuar nga sendet e rrezikshme ose

veprimtaria e rrezikshme është një ndër përegjegjësit civile sipas parimit
të pëgjegjësisë objektive. Si sende të rrezikshme konsiderohen ato që,
për shkak të pozitës së tyre, ndikimit, cilësive ose vetë ekzistimit të
sendit, si të tillë, përbëjnë rrezik të shtuar për mjedisin. Më së shpeshti
598
përgjegjësia objektive ka të bëjë me lëmenj, në të cilët punohet me

energji elektrike, lëndë shpërthyese, makina me avull ose me gaz, pajisje
me energji nukleare, instalime për kalimin e energjis elektrike. Si rrezik
i shtuar konsiderohet edhe ndezja e zjarrit në hapësirë të hapur, përhapja
e ndotësve dhe ndotja e mjedisit. Dëmi i shkaktuar lidhur me sendin e
rrezikshëm ose nga veprimtaria e rrezikshme konsiderohet se rrejedh
nga ai send ose veprimtari, përveçse kur provohet se ato nuk kanë qenë
shkak i dëmit( neni 173 LMD). Për dëmin e shkaktuar nga sendi i
rrezikshëm përgjigjet pronari, përkatësht shfrytëzuesi i tij, ndërsa për
dëmin e shkaktuar nga veprimtaria e rrezikshme përgjigjet personi që
ushtron atë veprimtari. Prezumimet për shpërblimin e dëmit të shkaktuar
nga sendi i rrezikshëm apo veprimtaria e rrezikshme janë: që të jetë
shkaktuar dëmi dhe të ekzistojë lidhja shkakësore mes dëmit dhe
përdorimit të sendit, përkatësishtë ushtrimit të veprimtarisë së
rrezikshme që paraqet rrezik të shtuar për mjedisin. Përgjegësia e
pronarit të sendit të rrezikshëm apo verpimtarisë së rrezikshme për
shpërbilimin e dëmit përjashtohet nëse dëmi është shkaktuar me
ndikimin e forcës madhore, me veprimin e të dëmtuarit apo me veprimet
e personave të tretë.
PËRGJEGJËSIA NË RAST FATKEQËSIE TË SHKATUAR ME

AUTOMJET NË LËVIZJE
Për shpërblimin e dëmit të shkaktuar me automjetin në levizje

ekzisotjnë rregulla të veçanta.Përgjegjësia për dëmin e shkatuar me
automjetin në lëvizje bazohet në fajësinë e shfytëzuesit të automjetit. Në
qoftë se dëmi është shkaktuar për fajin ekskluziv të njërit drejtues të
automjetit, ai është përgjegjës për shpërblimin e tërë dëmit të
shkaktuar me automjetin në levizje. Por, në qoftë se ekzison fajësia e
dyanshme, seci drejtues i automjetit përgjigjet për shpërblimin e dëmit
në përpjesëtim me shkallën e fajësisë për tërë dëmin e shkaktuar. Në rast
të mungesës së fajësisë për dëmin e shkaktuar, drejtuesit e automjetit
janë përgjegjës për shpërblimin e dëmit në pjesë të barabarta, nëse arsyet
e drejtshmërisë nuk kërkojnë diçka tjetër. Për dëmin e shkaktuar ndaj
personave të tretë, drejtuesit e automjeteve janë përgjegjës solidarë (neni
178 LMD).
Përgjegjësia e prodhuesti të sendit me të meta
599
Produkti me të meta që vihet në qarkullim përbën rrezik të shtuar

për shkaktimin e dëmit ndaj njerëzve dhe sendeve. Për këtë arsye, me
LMD ka rregulluar çështjen e përgjegjësisë së prodhuesit të sendeve të
tilla. Prodhuesi i cili e vë në qarkullim sendin qëe ka prodhuar, i cili, për
shkak të ndonjë të mete për të cilën ai nuk e ka ditur, paraqet rrezik për
dëmtimin e njerëzve dhe sendeve, është përgjegjës për shpërblimin e
dëmit të shkaktuar si pasojë e asaj të mete. Prodhuesi përgjigjet edhe për
cilësitë e rrezikshme të sendit, në qoft se nuk ka ndërmarrë të gjithë atë
që kërkohet në mënyrë që dëmin, të cilin ka munduar ta parashikojë, ta
pengojë me tërheqjen e vërejtjes, me ambalazh të sigurt ose me masa të
tjera përkatëse (neni 179 LMD). Prodhuesi i sendit me të meta, për
dëmin e shkaktuar, përgjigjet mbi bazë të përgjegjësisë objektive, sepse
sendet me të meta janë sende të rrezikshme si pasojë e cilësive të tilla që
kanë. Që prodhuesi i sendit me të meta të mund të jetë përgjegjës për
t’ia shpërblyer dëmin personit tjetër, duhet të plotëshohen këto kushte:
dëmi t'i jetë shkaktuar ndonjë personi; dëmi të jetë shkaktuar si pasojë e
të metave të sendit dhe sendi me të meta të jetë vënë në qarkullim.
PËRGJEGJËSIA PËR DËMIN MATERIAL
Qëllimi i shpërblimit të dëmit është rivendosja e gjendjes së

mëparshme të pasurisë së të dëmtuarit, domethënë, ashtu siç ka qenë ajo
para se të ndodhëte ngjarja dëmtuese. Ky qëllim, sipas LMD, mund të
arrihet në dy mënyra: në natyrë dhe në të holla. Në qoftë se të dëmtuarit
iu ka marrë ose dëmtuar sendi, rikthimi i gjendjes së mëparshme në
natyrë arrihet me kthimin e sendit, përkatësisht riparimin e sendit të
dëmtuar apo zëvendsimin me një send tjetër të të njëjtit lloj dhe me vlerë
të njëjtë. Mirëpo, kjo formë nuk është e mundur gjithëherë dhe në këso
rastesh ose kur gjykata konsideron se nuk është e nevojshme që këtë ta
bejë personi përgjegjës, ajo do të caktojë që të dëmtuarit t'i paguhet
shuma përkatëse e të hollave, në emër të shpërblimit të dëmit. Ligji e
lejon shpërblimin e dëmit në të holla edhe në rast se këtë e kërkon i
dëmtuari dhe këtë e lejojnë rrethanat e rastit konkret (neni 185).
Shpërblimi i dëmit në të holla i bëhet të dëmtuarit edhe kur sendi
i është marrë në mënyrë të palejueshme atij dhe është asgjësuar nga
forca madhore.
Shpërblimi në formë të rentës
600
Kur dëmi i është shkaktuar personit fizik dhe ai ka të bëjë me

vdekjen, lëndimin trupor ose dëmtimin e shëndetit, shpërblimi i dëmit,
sipas rregullit, bëhet në formë të rentës së përjetshme ose rentës në kohë
të caktuar. Kreditori mund të kërkojë t'i jepet një garaci për pagesën e
rentës, përveç nëse ajo, sipas rrethanave të rastit, nuk do të ishte e
arsyeshme. Renta në të holla paguhet për çdo muaj parashikuarakisht,
përveç kur gjykata nuk vendos për diçka tjetër. Nëse nuk i sigorohet një
garanci e tillë, i dëmtuari ka të drejtë të kërkojë që, në vend të rentës, t'i
pagahet një shumë e përgjithshme, lartësia e së cilës caktohet sipas
shumës së rentës dhe kohëzgjatjes së jetës së debitorit, duke zbritur
kamatat përkatëse.
Spërblimi i dëmit në rast të vdekjes, lëndimit trupor dhe

dëmtimit të shëndetit
Në rast të vdekjes, lëndimit trupor dhe dëmtimit të shëndetit të

personit fizik shkaktohet dëmi material në forma të ndryshme. LMD
përmban disozitat, me të cilat është rregulluar shpërblimi i dëmti. Në
rastet e lëndimit trupor, dëmtuesi është i detyruar t'ia shpërblejë dëmin
të dëmtuarit lidhur me mjekimin nga lëndimet e marra dhe shpenzimet e
tjera që kanë të bëjnë me të, si dhe të ardhurat e humbura nga puna si
pasojë e humbjes së aftësisë së përkohshme a të përhershme për punë
dhe zvogëlimit të kësaj aftësie. Nëse i dëmtuari, për pasojë të paaftësisë
së përkohshme ose të përhershme për punë, humb të ardhurat nga puna
ose i shtohen nevojat në mënyrë të përherëshme ose i zvogëlohen apo i
zhduken mundësitë e zhvillimit dhe të avancimit, dëmtuesi është i
detyruar t'i paguajë të lënduarit rentën e caktuar në të holla, si shpërblim
të një dëmi të tillë (neni 195 LMD).
Në rast të vdekjes së personit, antarët e familjes së tij kanë të
drejtën t’u shpërblehet dëmi material: shpenzimet e varrimit; ushqimi i
personave të cilët i vdekuri, sipas ligjit, ka qenë i detyruar t'i ushqejë.
Shpërblimi i dëmit për ushqimin e humbur paguhet në formë të rentës,
shuma e së cilës caktohet duke i pasur parasysh të gjitha rrethanat e
rastit konkret, por e cila nuk mund të jetë më e madhe se ajo të cilën i
dëmtuari do ta kishte fituar nga i vdekuri, sikur të kishte mbetur gjallë.
Shuma e rentës së caktuar, pas ndryshimit të rrethanave, mund të
rritet sipas me kërkesë të të dëmtuarit apo të zvogëlohet, përkatësisht të
shuhet me kërkës të dëmtuesit. E drejta e ushqimit të caktuar në formë të
rentës për shkak të vdekjes së personit të afërm, lëndimit trupor ose
shëmtimit trupor nuk mund t'i kalohet një personi tjetër, përveç shumave
601
të arritura për pagesë, të cilat janë caktuar me marrëveshje me shkrim të

palëve ose me aktgjykim të formës së prerë.
Shpërblimi i dëmit material në rast të cenimit

të nderit dhe përhapjes së fakteve të pavërteta
Veprimet dëmtuese, të cilat kanë të bëjnë me cenimin e nderit,

përhapjen ose kalimin e fakteve të pavërteta për të kaluarën, dijen dhe
aftësitë e personit tjetër, për të cilat dëmtuesi ka pasur dijeni ose është i
detyruar të dijë që janë të pavërteta, janë bazë e veçantë e përgjegjësisë
për shpërblimin e dëmit material, të cilin e pëson i dëmtuari. Me veprime
të tilla të dëmtuarit i cenohen vlerat jomateriale, me të cilat i shkaktohet
dëmi material. Me veprime të tilla të dëmtuarit mund t'i rrezikohet
seriozisht ekzistenca materiale. Kjo është arsyeja për të cilën dëmtuesi
detyrohet t'ia shpërblejë dëmtin të dëmtuarit, të cilin ky e ka pësuar nga
veprimet dëmtuese (neni 198 LMD). Për vlerësimin e ekzistimit të
cenimit të interesave materiale të të dëmtuarit, si pasojë e cenimit të
integritetit të tij, është relevante që dëmtuesi të përhapë fakte të
pavërteta për të kaluarën e të dëmtuarit, për cilësitë e tij personale, duke
ditur se faktet e tilla janë të pavërteta, si dhe me përhapjen e tyre pa
interes material të personit i cili përhap dhe para të cilit bëhet përhapja,
mund t'i rrezikohet ekzistenca materiale e të dëmtuarit.
Shpërblimi i dëmit jomaterial
Përveç dëmit material dhe pavarësisht nga ekzistimi i tij, mund të

shkaktohet edhe dëmi jomaterial. Një dëm i tillë mund të shkaktohet me
cenim të integritetit të njeriut, i cili ka të bëjë me shkaktimin e
dhimbjeve fizike, dhimbjeve shpritërore, uljen e aktivitetit jetësor,
shëmtimin, me cenimin e prestigjit dhe nderit, lirive ose të drejtave të
personalitetit, me shkaktimin e vdekjes së personit të afërm dhe
shkatimin e frikës. Qëllimi i shpërblimit të dëmit është që të rivendoset
gjendja e mëparshme e pasurisë së të dëmtuarit, ajo para se të
shkaktohej dëmi. Te dëmi material, parimisht, kjo mund të realizohet në
natyrë. Për dallim nga kjo, te shpërblimi i dëmit moral rivendosja e
gjendjes së mëparëshme realizohet varësisht nga forma e dëmit të tillë.
Në rast të cenimit të së drejtës së personalitetit, kjo mund të arrihet me
publikimin e aktgjykimit me shpenzime të dëmtuesti ose me rervokimin
e deklaratës nga ana e dëmtuesit, me të cilën është shkaktuar dëmi ose në
një mënyrë tjetër, me të cilën arrihet qëllimi i shpërblimit të dëmit (neni
602
199). Në raste të tjera gjykata të dëmtuarit ia cakton shpërblimin e

dretjë në të holla, i cili ka karakter të satisfaksionit moral. Shpërblimin
ee drejtë për dhimbjet shpirtërore të përhetuara gjykata mund t'ia
caktojë edhe personit i cili, me anë të mashtrimit, shtrëngimit ose të
keqëpërdorimit të ndonjë raporti, të nënshtrimit ose vartësisë, është
shtrënguar të ketë marrëdhënie seksuale ose është kryer ndonjë vepër
tjetër kundër dinjitetit të personalitetit dhe moralit të tij (neni 203 LMD).
Në rast të vdekjes së personit të afërm, të drejtëen e shpërblimit
të drejtë në të holla e kanë antarët e familjes së ngushtë (bashkëshorti,
fëmijët dhe prindërit e të vdekurit), por kjo e drejtë mund t’iu përkasë
edhe vëllëzërve dhe motrave të të vdekuarit, në rast se mes tyre dhe të
vdekurit ka ekzistuar bashkësia e përhershme jetësore. Për dhimbjet e
pësuara shpirtrore, gjykata mund t'iu cakotjë shpërblimin e drejtë
anëtarëve të familjes së ngushtë edhe në rast të invaliditetit të rëndë të
ndonjë personi.
Si kriter për vërtetimin e masës së dëmit meret parasysh shkalla e
intensitetit të dhimbjeve fizike, firikës dhe kohëzgjatja e tyre.
PËRGJEGJËSIA E SHUMË PERSONAVE PËR SHPERBLIMIN

E DËMIT
Për shpërblimin e dëmti të shkaktuar me pjesëmarrjen e shumë

personave me veprime të tyre të drejtpërdrejta apo të tërthorta si nxitës,
ndihmës si dhe ata që ndihmojnë që personat përegjegjës të mos
zbulohen, të gjithë këta janë përgjegjës në mënyrë solidare. Ata të gjithë
konsiderohen pjesëmarrës në shkaktimin e dëmit, ngase që të gjith, në
ndonjë mënyërë, kanë pasur dorë në shkaktimin e dëmit. Përgjegjësia
solidare për shpërblimin e dëmit ekziston edhe kur dëmin e kanë
shkaktuar dy a më shumë persona veç e veç, pavarësisht nga njëri- tjetri,
në qoftë se nuk mund të vërtetohet shkalla e kontributit të secilit prej
tyre në shkaktimin e dëmit. Përgjegjësia solidare për shpërblimin e dëmit
ekziston edhe kur është e sigurt se dëmin e kanë shkaktuar dy ose më
shumë persona të caktuar, të cilët në ndonjë mënyrë janë të lidhur mes
tyre, por nuk mund të vërtetohet cili nga ata e ka shkaktuar dëmin (neni
206 LMD). Pas pagesës së dëmit nga njëri prej borxhlinjve solidarë, ky
ka të drejtë të kërkojë pjesët përkatëse në procedurën e regresit, shuma e
të cilave caktohet sipas shkallës së pjesëmarrjes në shkaktimin e dëmit,
por, po qe se nuk mund të vërtetohet një shkallëë e tillë e secilit
pjesëmarës të shkaktimit të dëmit, çdonjëri duhet të paguajë pjesë të
603
barabarta të shpërblimit, përveç nëse arsyet e drejtësisë nuk e lejojnë

këtë.
PASURIMI PA BAZË
Pasurimi pa bazë ëshë një ndër burimet materiale të së drejtës së

detyrimeve. Pasurimi pa bazë është kalimi pa bazë juridike i pasurisë
së një personi, i cili quhet i varfëruar, në pasurinë e personit tjetër, i cili
quhet i pasuruar. Pasurim i pabazë do të thotë rritje e pasurisë ose
kursimi në pasurinë e një personi, duke u zvogëluar pasurinë e personit
tjetër pa bazë të vlefshme juridike. Kjo mund të shkaktohet me veprimet
e të varfëruarit (kur dikush dy herë e paguan të njëjtin borxh ose e
paguan borxhin që nuk ekziston), me veprimet e të pasuruarit (kur ky
shfrytëzon materialin e huaj ndërtimor për ndërtimin e objektit të vet)
dhe për shkak të forcës madhore (kur dikujt i rritet pasuria për pasojë të
ndikimit të përmbytjeve). Për t’u quajtur pasurim i pabazë (Conditio
sine causa) duhet të plotësonen këto prezumime: rritja e pasurisë së të
pasuruarit; zvogëlimi i pasurisë së të varfëruarit; mosekzistimi i bazës së
vlefshme juridike; mënyra e lejueshme e kalimit të pasurisë dhe lidhja
kauzale. Lidhur me emërtimin e këtij institucion juridk në doktrinën
juridike, në legjislaturë dhe në praktikën e gjykatave ekziston një
laramani. LMD (neni 210) dhe praktika gjyqësore këtë e njeh me emrin
"fitimi i pabazë", por në shkencën juridike ekziston mendimi dominant
se emërtimi "pasurim i pabazë" është më i drejtë. Sido që të jetë,
dispozita ligjore duhet të respektohet. Ekziston një rregull e përgjithsme
se kur dikush pasurohet pa bazë juridike, lind detyrimi i kthimit,
përkatësisht i shpërblimit të vlerës së saj në të holla të varfëruarit (neni
210 p. 4 LMD).
Me pasurimin e pabazë krijohet marrëdhënia detyrimore mes
personit të pasuruar dhe të varfëruar, ashtu që personi i pasuruar është i
detyruar t'ia kthejë personit të varfëruar atë që ka pranuar pa bazë
juridike.
Ligji përmban rregulla për kthimin e fitimit pa bazë. Sipas
këtyre rregullave, nuk mund të kërkoj kthimin ai që e ka bërë pagësën
duke ditur se nuk është i detyruar ta bëjë atë, përveç në rast se e ka
rezervuar të drejtën të kërkojë kthimin ose pagesën e ka bërë për t'iu
shmangur dhunës. Nuk mund të kërkohet as ajo që është dhënë ose është
bërë në emër të përmbushjes së ndonjë detyrimi natyror, moral ose
shoqëror, si dhe të asaj që është paguar në emër shpërblimit të dëmit, për
604
shkak të lëndimit trupor, dëmitimit të shëndetit ose vdekjes, nëse pagesa

iu ka bër personit të ndërgjegjshëm.
Në të gjitha format e pasurimit të pabazë ekzisoton detyrimi i të
pasuruarit që, pëeveç asaj që është fitur pa bazë, t'i kthejë edhe frytet
dhe kamatën, nga dita e paraqitjes së padisë dhe kur fituesi ëshë i
pandërgjegjëshëm, nga dita e fitimit pa bazë.
KRYERJA E PUNËVE TË HUAJA PA AUTORIZIM

(NEGOTIORUM GESTIO)
Parim i përgjithshëm është që askush nuk bën të ndërhyjë në

punët e huaja. Nga ky parim ekziston përjashtimi në rastet kur dikujt i
nevojitet ndihma e tjetrit. Ekziston edhe parimi moral për ta ndihmuar
njëri-tjetrin jo vetëm kur vërehet ekzistimi e nevojës, por edhe kur dikuj
i kanoset rreziku të pësojë humbje personale apo materiale, të cilën nuk
mund ta pengojë vetë, më së shpeshti për shkak se për këtë as që ka
dijeni. Për këto arsye, e drejta e detyrimeve bën përjashtime nga rregulla
se askush nuk bën të përzihet në punët e huaja, duke lejuar kështu
kryerjen e punëve të huaja pa autorizim.
Kryerja e punëve të huaja pa autorizim është një ndër burimet
materiale të detyrimeve. Ky institucion juridk është rregulluar me
dispozitat e LMD (neni 220 - 228). Kryerja e punëve të huaja pa
autorizim ekziston kur dikush kryen pa autorizim punë fizike ose
juridike të ngutshme, me qëllim të mbrojtjes së pasurisë nga dëmi ose
rritjes së pasurisë së të zotit të punës.
Për të ekzistuar kryerja e punëve të huaja pa autorizim, duhet të
ekzisotjnë këto prezumime: që kryerësi i punëve pa autorizim vërtet të
ketë ndërmarrë kryerjen e punëve të huaja; qëpuna të jetë e huaj; që
puna të jetë kryer me qëllim të mbrojtjes së interest të huaj dhe që
kryerësi i punës të mos jetë i autorizuar sipas ligjit, me kontratë apo në
ndonjë mënyrë tjetër për t'i kryet punët e huaja.
Në teorinë juridike përmenden këto lloje të kryejes së punëve të
huaja pa autorizim: kryerja e domosdoshme e punëve të huaja pa
autorizim, kryerja e dobishme e punëve të huaja pa autorizim (kur
kryerësi i punëve të huaja ndërmerr veprime për të evituar dëmin, i cili i
kanoset të zotit të punës ose pasurisë së tij); kryerja e ndaluar e punëve
të huaja pa autorizim (kur kryerësi i punës pa autorizim ndërmerr
veprimin për të zotin e punës përkundër ekzistimit të ndalesës së të zotit
të punës dhe kryerja jojuridike e punëve të huaja pa autorizim (kur
605
kryerësi i punëve ndërmerr veprime me qëllim të sigurimit të dobisë

materiale për vete).
Në rast të kryerjes së punëve pa autorizim, krijohet marrëdhënnia
e detyrimeve mes kryerësit të punëve pa autorizim dhe të zotiti -
kalojësit të pasurisë.
Detyrimet e kryerësit të punëve pa autorizim janë: ta njoftojë të
zotin sa më parë që është e mundur, të vazhdojë punët e filluara deri sa
nuk i merr përsipër vetë i zoti, që punët e tilla t'i kryejë me kujdesin e
shtëpiaktu të mirë ose të ekonomistit të mirë dhe, pas përfundimit të
punës, t'i paraqesë llogari dhe t'ia kalojë gjithë atë që ka siguruar me
kryerjen e punës pa autorizim atij që i përket kjo punë.
Kryerësi i punës së huaj pa autorizim ka të drejtë të kërkojë nga i
zoti i pasurisë: që i zoti ta lirojë nga të gjitha detyrimet të cilat, për ta
kryer punën e tij, i ka marrë përsipër dhe detyrimet nga veprimet
juridike, të cilat i ka lidhur në emër të tij; që t'ia paguajë të gjitha
shpenzimet e nevojshme dhe të dobishme dhe t'ia shpërblejë dëmin e
pësuar si dhe t'ia paguajë shpërblimin për punën e kryer.
Kryerësi i punëve pa autorizim, i cili ka kryer punë të huaja
përkundër ekzistimit të ndalimit të të zotit të punës, i cili ka pasur dijeni
ose ka qenë i detyruar ta dijë, nuk ka të drejta që do t’i takonin sipas
rregullave të kryerjes së punëve të huaja pa autorizim. Përkundrazi, ai
është i detyruar t'ia shpërblejë dëmin eventuat të zotit të punsë edhe
atëherë kur dëmi të jetë shkaktuar pa fajin e tij, përveç në rast se ndalesa
për kryerjen e punëve të tilla iu ka bërë në kundërshtim me ligjin ose
moralin, në të cilin rast vlejnë rregullat e mëparshme të kryerjes së punës
së huaj pa autorizim.
Kur dikush i kryen punët e huaja pa autorizim, me qëllim që
dobinë pasurore të arritur ta ndalë për vete, edhe pse ka ditur se puna
është e huaja, jo vetëm që nuk i gëzon të drejtat sipas rregullave të
kryerjes së punëve të huaja pa autorizim, por është i detyruar që të zotit
të punës t'i paraqes llogari dhe t'ia dorëzojë tërë dobinë e arritur dhe t'ia
shpërblej dëmin e shkaktuar, përveç në kur i zoti i punës më vonë e ka
pranuar një punë të tillë.
SHPREHJA E NJËANSHME E VULLNETIT
Premtimi publik i dhuratës
606
Premtimi pubulik i dhuratës është një ndër burimet juridike

materiale të së drejtës së detyrimeve. Ky është një veprim juridik i
njëanshëm, sipas të cilit premtuesi - një person fizik a juridik, në bazë të
shprehjes së njëanshme të vullnetit, të bërë publikisht një numri të
pacaktuar personash ose një rrethi të caktuar personash, obligohet se do
t'i bëjë një dhuratë atij personi që kryen një punë, arrin ndonjë sukses,
gjendet në ndonjë situatë të caktuar, brenda afatit të caktuar.
Ky institucion juridk është i rregulluar me dispozitat e LMD neni

229 -233.
Që premtimi publik i dhuratës të mund të jetë një veprim

juridikisht i vleshëm, duhet të plotësohen këto prezumime: që një person
fizik apo juridik të ketë premtuar dhuratën përkatëse për një punë të
kryer; që premtimi të jetë bërë publikisht - nëpërmjet shtypit, radios,
televizionit, konkursit apo në mënyra tjera përmes mjeteve publike të
komunikimit; që premtimi t'i jetë bërë një numri të pacaktuar të
personave ose një rrethi të caktuar, siç janë: rrethi i artistëve,
skulptorëve, arhitektëve etj. dhe që dhurata të jetë caktuar në të holla ose
sende tjera të caktuara.
Premtimi publik i dhuratës bëhet më së shpeshti nëpërmjet
konkursit, në të cilin caktohen kushtet e konkursit dhe dhurata. Kushtet
e konkursit kanë të bëjnë me të dhënat në bazë të cilave bëhet
përshkrimi i punëns, e cila duhet të kryhet, afati në të cilin puna duhet
të kryhet, lloji dhe vlera e dhuratës, e cila do t'i paguehet kryerësit më të
suksesshëm, mënyra e përmbushjes së pagesës si dhe qëllimi që
synohet të arrihet.
Efektet juridike të premtimit publik të dhuratës kanë të bëjnë me
detyrimin e premtuesti që t'i përmbushë detyrimet lidhur me dhuratën e
premtuar. Një detyrim i tillë krijohet në momentin e deklarimit
publikisht të vullnetit dhe duhet t'i përmbushet atij personi që e ka kryer
i pari punën dhe ka qenë më i sukseshsmi. Në rast se më shumë persona
e kanë kryer punën në të njëjtën kohë dhe njësoj kanë qenë të
suksesshëm, secilit prej tyrë i takon pjesa e njëjtë e dhuratës, nëse sipas
parimit të drejtëshmërisë nuk kërkohet ndonjë ndarje tjetër.
Me qëllim të sigurimit në qarkullimin juridik dhe për shkak të
rëdësisë juridike të premtimit publik të dhuratës, me ligj është
parashikuar se revokimi i një premtimi të tillë mund të bëhet në po atç
mënyrë, në të cilën është bërë premtimi. Revokimi mund të bëhet deri
brenda afatit të caktuar për kryerjen e punës. Revokimi nuk ka efekt
607
juridik pas kryerjes së punës, për të cilën është premtuar dhurata.

Pjesëmarrësi i konkursit, i cili e ka kryer punën edhe pas revokimit të
premtimit të dhuratës publike, por nuk ka pasur dijeni dhe as nuk ka
mundur të dijë për revokimin, ka të drejtë të kërkojë dhuratën e
premtuar, ndërsa person që ka pasur shpenzime lidhur me kryerjen e
punësë së caktuar në shpalljen publike deri në momentin e revokimit të
dhuratës, ka të drejtë të kërkojë shpërblimin, përveç në rast se premtuesi
provon se shpenzimet e bëra kanë qenë të kota, ngase nuk do të kishin
dhënë rezultatin e pritur, të përcaktuar në premtimin publik të dhuratës.
Në rast të premtimit publik të dhuratës me konkurs, për dhënien
e dhuratës vendos organizuesi i konkursit - një ose më shumë persona të
cilët i cakton ai. Nëse me kushtet e konkursit apo me dispozitat ligjore,
të cilat vlejnë për konkursin e caktuar, janë parashikuar rregulla të
caktuara sipas të cilave bëhet dhënia e dhuratës, vendimi për dhënien e
saj mund të anulohet në qoftë se dhurata nuk është dhënë në pajtim me
ato rregulla.
Detyrimi i premtuesit shuhet në qoftë se brenda afatit të caktuar
askush nuk e njofton premtuesin e dhuratës se ka kryer punën ose ka
arritur sukses të caktuar në konkurs, kurse në rast se në konkurs nuk
është caktuar afati i kryerjes së punës, detyrimi shuhet pas kalimit të një
viti nga dita e shpalljes publike.
LETRAT ME VLERË
Ligji i Marrëdhënieve të Detyrimeve, në nenin 234, letrën me

vlerë e ka përkufizuar si "dokument me shkrim, me të cilin dhënësi i tij
detyrohet ta përmbushë detyrimin e shënuar në atë dokument të zotit
(pronarit) tij ligjor”.
Veti themelore juridike e letrave me vlerë është ajo se e drejta e
shënuar në atë dokument publik është aq e lidhur me atë dokument saqë
realizimi, disponimi dhe kalimi i asaj të drejte mund të bëhet vetëm së
bashku me të. Letra pa të drejtën e shënuar në të sikurse edhe e drejta e
shënaur jashtë letrës me vlerë, nuk mund të trajtohen si letër me vlerë.
Kush konsiderohet i zoti ligjor i letrës me vlerë është një ndër
çështjet kryesore në lëmin e së drejtës se letrave me vlerë, sepse dhënësi
i saj nuk detyrohet që detyrimin e shënuar në letër t'ia përmbush secilit
person që e ka letrën, por vetëm të zotit të saj ligjor. Se kush është i zoti
ligjor i letrës me vlerë, varet nga lloji i saj.
608
a) Elementet thelbësore të letrave me vlerë
Çdo letër me vlerë medoemos duhet të përmbaj këto elmete: 1)

shenjën e llojit të letrës me vlerë; 2) firmën ose emrin dhe selinë ose
vendbanimin e dhënësit të letrës me vlerë; 3) firmën përkatësisht emrin
ose emrin e personit në të cilin përkatësisht sipas urdhrit të të cilit është
letra me vlerë ose shenjën që letra me vlerë i përket prurësit; 4)
përshkrimin e saktë të detyrimit të dhënësit të letrës me vlerë, i cili del
nga letra me vlerë; 5) vendin dhe datën e dhënies së letrës me vlerë,
kurse tek ato të cilat emetohen në seri, edhe numrin e saj serik; 6)
nënshkrimin e dhënësëit të letrës me vlerë, përkatësisht faksimilin e
nënshkrimit të dhënësit të letrës me vlerë, e cila emetohet në seri.
Me ligj të veçantë për ndonjë lloj të letrave me vlerë mund të
caktohen edhe elemente tjera thelbësore.
Dokumenti që nuk përmban elementet e cekura më sipër nuk mund
të konsiderohet letër me vlerë.
Sipas kalojësit të së drejtës që përmban letra me vlerë, letra me
vlerë mund të jetë sipas prurësit, sipas emrit të shënuar në letrën me
vlerë dhe sipas udhërit. Prandaj, letrat me vlerë ndahen në tri lloje: letrat
sipas emrit, sipas urdhrit dhe sipas prurësit.
Letrat me vlerë sipas prurësit janë ato të cilat përmbajnë klauzolën
"sipas prurësit" ose fare nuk e përmbajnë këtë, por nga përmbajtja e tyre
kuptohet se është fjala për letrën me vlerë sipas prurësi. Si person i cili
është i autorizur të kërkojë realizimin e kërkesës nga kjo letër është
personi i cili letrën e mban në dorë - i zoti i saj.
Letrat me vlerë sipas emrit janë ato në të cilat e drejta që
përmbajnë qto i takon personit emri i të cilit është shënuar në to.
Letrat me vlerë sipas urdhrit janë ato në të cilat e drejta që përmban
letra i takon jo vetëm atij personi emri i të cilët është shënuar i pari në
letër, por ajo mund t’u kalohet edhe personave të tjerë.
Detyrimi nga letrat me vlerë, sipas ligjit, krijohet në momentin kur
dhënësi i letrës me vlerë ia dorëzon atë shfrytëzuesit të saj.
Realizimi i të së drejtës
Kërkesa që përmban letra me vlerë është e lidhur me vetë letrën

dhe i takon të zotit të saj ligjor. I zoti ligjor i letrës me vlerë sipas
609
prurësit konsiderohet prurësi i saj; i zoti i letrës me vlerë sipas emrit ose
sipas urdhrit konsiderohet personi emri i të cilit është shënuar në letër
ose të cilit i ka kaluar letra.
Prokuruesi i ndërgjegjshëm i letrës me vlerë sipas prurësit bëhet i
zoti i saj ligjor dhe fiton të drejtën e kërkesës me regjistrim edhe atëherë
kur letra me vlerë ka dalë nga dora e dhënësit të saj përkatësisht të zotit
të saj të mëparshëm edhe pa vullnetin e tij.
Kalimi i letrave me vlerë
E drejta që përmban letra me vlerë sipas prurësin kalohet me

dorëzimin e saj.
E drejta që përmban letra me vlerë sipas emrit mund të kalohet te
tjetri. Me ligj të veçantë mund të jetë caktuar që kjo e drejtë të kalohet
edhe me indosament. E drejta që përmban letra me vlerë sipas urdhrit
kalohet me anë të indosamentit. Indosamenti është mënyra e kalimit të së
drejtës që oërmban letra me vlerë, ashtu që në letrën me vlerë shënohet
emri i personit tek i cili kalohet e drejta që përmban letra (indosadarit )
dhe nënshkrimi i kaluesit (indosatit). Ky lloj indosamenti quhet
indosament i plotë. Indosamenti blanko ekziston kur përmban vetëm
nënshkrimin e indosantit. Në rast të kalimit te prurësi, në vend të emrit të
indosatarit shënohet fjala "prurësi".
Letra me vlerë mund të kalohet ashtu siç kalohet prokura,
përkatëshit siç ndodh kalimi i pengut.
Me kalimin e së drejtës nga letra me vlerë kalojnë të gjitha të drejtat
nga i zoti i mëparshëm tek i zotin i ri.
Indosatari i fundit e provon të drejtën e vet që përmban letra me
vlerë sipas radhës së pandërprerë të indosamentave. Ndalesa e kalimit të
së drejtës te letra me vlerrë sipas urdhrit bëhet me klauzolën "jo sipas
urdhrit" ose me shënimin e një klauzole të ngjashme. Pas kësaj ndalese,
kalimi i letrës me vlerë mund të bëhet me anë të cesionit.
Shuarja e detyrimit
Është normale se detyrimi që përmban letra me vlerë shuhet me

përmbushjen etij, domethënë, atëherë kur dhënësi i letrës me vleë ia
përmbush të zotit ligjor të letrës me lërë detyrimin që është objekt i
drejtës që përmban letra me vlerë. Kjo mënyrë e përmbushjes është
parashikuar me dispozitën e nenit 253 par. 1 të LMD. Kërkesa që
përmban letra me vlerë shuhet edhe me anë të fuzionimit, përkatësisht
610
kur kërkesa i takon dhënësit të letrës me vlerë, nëse me ligj të veçantë

nuk është caktuar ndryshe. Dhënësi i ndërgjegjshëm i letrës me vlerë
sipas prurësit lirohet nga detyrimi me përmbushjen e detyrimit sipas
prurësit edhe atëherë kur prurësi nuk është i zoti ligjor i letrës me vlerë.
Mirëpo, në qoftë se dhënësi i letrës me vlerë sipa prurësit ka pasur
dijeni ose ka qenë i detyruar të dijë se prurësi nuk është i zoti ligjor i
letrës me vlerë as nuk është autorizuar nga i zoti ligjor i letrës me vlerë,
është i detyruar të refuzojë përmbushjen, në të kundërtën, do të jetë
përgjegjës për shpërblimin e dëmit. Dhënësi i letrës me vlerë është i
detyruar ta refuzojë përmbushjen e detyrimit edhe në rast se atë ia ka
ndaluar organi kompetent shtetëror ose kur ka ditur ose ka qenë i
detyruar të dijë se ka filluar procedura për amortizimin ose anulimin e
letrës me vlerë.
Prapësimet kundër kërkesave për përmbushjen e detyrimeve që përmban
letra me vlerë
Prapësimet kundër kërkesave për përmbushjen e detyrimeve që

përmban letra me vlerë janë parashikuar me dispozitën e nenit 256 par.
1, 2, 3 dhe 4 të LMD.
Kundër kërkesë së të zotit të letrës me vlerë, dhënësi i letrës mund
të paraqesë prapësime, të cilat kanë të bëjnë me dhënien e vetë letrës, siç
është falsifikimi; prapësime që dalin nga përmbajtja e letrës, siç janë,
afatet ose kushtet dhe prapësime ndaj vetë të zotit të letrës, siç janë
kompensimi, të metat e procedurës së parashikuar me ligj për fitimin e
letrës me vlerë dhe mungesa e autorizimit.
Në qoftë se letra me vlerë gjendet ende në duart e të zotit të parë (të
drejtpërdrejtë), atëherë dhënësi i letrës me vlerë, kundër kërkesës së tij,
mund t'i paraqesë të gjitha prapësimet nga kontrata themelore.
Në qoftë se letra me vlerë gjendet në duart e personit tek i cili i zoti
i parë i letrës me vlerë e ka kaluar të drejtën që përmban letra me vlerë,
atëherë dhënësi mund t’i paraqesë kundër kërkesës së tij vetëm ato
prapësime, të cilat dalin nga vetë letra me vlerë, por jo edhe ato
prapësime të cilat dalin nga kontrata themelore. Nga kjo rregull bën
përjashtim rasti kur i zoti i letrës me vlerë është marrë vesh me të zotin e
mëparshëm që ky t'ia kalojë të drejtën që përmban letra me vlerë, me
qëllim të shmangies së prapësimit, të cilin do t'ia bënte dhënësi i letrës të
zotit të parë sipas kontratës themelore. Në atë rast, dhënësi do të mund t'i
paraqitte të gjitha ato prapësime ndaj kërkesës së të zotit të dytë të letrës
me vlerë që do t’i kishte paraqitur edhe ndaj të zotit të parë, që kanë të
bëjnë me kontratën themelore.
611
Letrat dhe shenjat e legjitimimit
Nga letrat me vlerë duhen dalluar letrat dhe shenjat e

legjitimimit, të cilat nuk janë letra me vlerë. Sipas së drejtës së
detyrimeve, si letra të legjitimimit konsiderohen biletat e hekurudhës,
biletat e teatrit dhe biletat e tjera hyrëse, triskat dhe dokumentet e
ngjashme, të cilat përmbajnë një detyrim të caktuar të dhënësit të tyre, në
të cilat nuk është shënuar kreditori. Dhënësi i letrës legjitimuese
detyrohet ta përmbushë detyrimin e shënuar në letër ndaj poseduesit të
saj. Si person i autorizuar qëi mund të kërkojë përmbushjen e detyrimit
konsiderohet prurësi i letrës me vlerë. Në qoftë se nga letrat e tilla nuk
mund të kuptohet nëse është fjala për letrën sipas prurësit, sipas emrit
apo sipas urdhrit, përkatësisht nëse mund të kalohet e drejta e përmbajtur
në to, atëherë lidhur me to do të zbatohen përshtatshmërisht dispozitat
përkatëse që kanë të bëjnë me letrat me vlerë (neni 257 LMD).
Shenjat e legjitimimit gjithashtu nuk janë letra
me vlerë. Si shenja të legjitimimit konsiderohen shenjat e garderobës
dhe shenja të ngjajshëm, të cilat përbëhen nga copa letre, metali ose
materiali tjetër, në të cilat zakonisht është shtypur ndonjë numër ose
është shënuar numri i sendeve të dorëzuara, të cilat rëndom nuk
përmbajnë diçka të caktuar për detyrimin e dhënësit të tyre dhe
shërbejnë vetëm për të treguar se kush është kreditori në marrëdhënien e
detyrimit me rastin e krijimit të së cilës janë dhënë.
Dhënësi i shenjave të legjitimimit lirohet nga detyrimi, kur
prurësit ia përmbush me mirëbesim detyrimin, por për prurësin nuk vlen
supozimi se ai është kreditori i vërtetë ose që ai është i autorizuar të
kërkojë përmbushjen dhe, në rast kontesti, është i detyruar të provojë
cilësinë e vet të kreditorit. Kreditori mund të kërkojë përmbushjen e
detyrimit, edhe po ta ketë humbur shenjën e legjitimimit. Në pikëpamje
të çështjeve të tjera, në çdo rast të veçantë duhet respektuar vullneti i
përbashkët i dhënësit dhe marrësit të shenjës dhe ajo që është e
rëndomtë.
EFEKTET E DETYRIMEVE
612
Rregullate e përegjithshme
1.Përmbushja e detyrimit dhe pasojat e mospërmbushjes
Efektet themelore të detyrimit, pa marrë parasysh bazën e

krijimit të tij, janë që debitori ta përmbushë atë ashtu siç është
përcaktuar, kurse autorizimet e kreditorit janë që të kërkojë nga debitori
ta përmbushë detyrimin. Debitori është i detyruar ta përmbushë
detyrimin e vet sipas përmbajtjes së detyrimit në vendin, kohën dhe
mënyrën e parashikuar për përmbushjen e tij. Te detyrimet kontratuese
në rast se nuk është caktuar afati i përmbushjes së detyrimit, kurse
qëllimi i veprimit, natyra e detyrimit dhe rrethanat tjera nuk kërkojnë një
afat të caktuar të përmbushjes, kreditori mund të kërkojë përmbushjen
menjëherë. Në rast se nuk është caktuar vendi i përmbushjes së
detyrimit, kur detyrimi ka të bëjnë me dorëzimin e sendit të paluajtshëm,
përmbushja e dtyrimit të tillë bëhet në vendin ku gjendet paluajtshmëria,
kur ka të bëjnë me sendin e luajtshëm, në vendin ku gjendet selia,
përkatësisht vendbanimi i debitorit, ndërsa në rast se detyrimi duhet të
përmbushet në të holla, vendi i përmbushjes është në selinë, vedbanimin
përkatësisht vendqëndrimin e kreditorit. Në rast se debitori nuk e
përmbush fare detyrimin e vet, nuk e përmbush me rregull ose e
përmbush me vonesë, kreditori mund të kërkojë përmbushjen e detyrimit
dhe shpërblimin e dëmit, të cilin e pëson për atë shkak.
Që kreditori të mund të kërkojë shpërblimin e dëmti për shkak të
mospërmbushjes ose përmbushjes jo të rregullt duhet të plotësohen këto
kushte: 1) që debitori të mos e ketë përmbushur fare detyrimin e vetë
ose ta ketë përmbushur me vonesë atë; 2) që të mos ekzistojë ndonjë
bazë e parashikuar me ligj për lirimin e debitorit nga përgjegjësia; 3) që
kreditori vërtet të ketë pësuar dëmin; 4) që të ekzistojë lidhja kauzale
mes dëmit dhe mospërmbushjes së detyrimit, përkatësht vonesës së
debitorit në përmbushjen e detyrimit dhe 5) që kreditori të provojë
ekzistimin e dëmit, llojin dhe masën e tij si dhe lidhjen kauzale.
Supozohet se debitori është fajtor për mospërmbushjen e
detyrimt ose përmbushjen e parregullt të tij. Mirëpo, ai mund të lirohet
nga përgjegjësia për shpërblimin e dëmti të shkaktuar nga mospërbushja
ose përmbushja e parregullt, në rast se provon se mospërmbushja e
detyrimit ose vonesa në përbushjen e detyrimt kanë ardhur pa fajin e tij,
për shkak të ndikimit të forcës madhore, për shkak të rrethanave të
shkatuara pas lidhjes së kontratës, të cilat nuk ka mundur t'i parandalojë,
613
t’i mënjanojë ose t’u shmanget për fajin e kreditorit ose të personit të
tretë.
Në rast të mospërmbushjes ose përmbushjes me vonesë të
detyrimit nga ana e debitorit, kreditori ka të drejtën e shpërblimit të
dëmit real dhe të fitimit të humbur, të cilën debitori në kohën e lidhjes
së kontratës ka qenë i detyruar ta parashikojë si pasojë të mundshme të
cenimit të kontratës, duke i pasur parasysh faktet të cilat atëherë i ka
ditur ose ka qenë i detyrur t'i dinte. Në rast se debitori ka vepruar me
mashtrim, me qëllim, me pakujdesi ekstreme, kreditori ka të drejtën e
shpërblimit të plotë të dëmit, pa marrë parasysh që debitori nuk ka ditur
për rrethanat e veçanta, si pasojë e të cilave është shkaktuar dëmi.
Për të gjitha çështjet që nuk janë rregulluar me dispozitat të cilat
kanë të bëjnë me shpërblimin e dëmti të shkaktuar për pasojë të cenimit
të detyrimeve kontratuese, vlejnë rregullat e përgjithshme për
shpërblimin e dëmit jokontraktor.
Kushti penal (ndëshkimi kontraktor)
Kushtin penal LMD e njeh si ndëshkim kontraktor. Ky është një

mjet i sigurimit personal lidhur me përmbushjen e kontratës. Ky paraqet
një marrëveshje me të cilin debitori detyrohet t'i paguajë kreditorit një
shumë të caktuar të hollash ose t'ia shpërblejë ndonjë dobi tjetër
materiale, në rast të mospërmbushjes ose mospërmbushjes së rregullt të
kontratës (neni 270 p. 1). Në qoftë se nga kontrata nuk del diçka tjetër,
ekziston supozimi se ndëshkimi është kontratuar për rastin kur debitori e
ka përmbushur detyrimin me vonesë.
Kushti penal ose ndëshkimi kontraktor në doktrinën juridike
është i njohur me emrin "stipulatio poenae", ndëshkimi konvencional etj.
Ai ka kuptim të dyfishtë: si shumë e caktuar më parë e dëmit të
supozuar, e cila ka për t'iu paguar kreditorit në rast të mospërmbushjes
ose përmbushjes me vonesë të kontratës dhe si ndëshkim kontraktor,
ngase shuma e caktuar më parë, fakti se është kontratuar dhe kontrata
nuk është përmbushur fare ose nuk është përmbushur me rregull, ka për
t’u paguar pavarësisht se kreditori nuk ka pësuar kurrfarë dëmi.
Masa e ndëshkimit kontraktor mund të caktohet në një shumë fikse
(psh. 1.000 €), me përqindje nga vlera e përgjithshme e detyrimit kryesor
(0,5% nga vlera e detyrimit kryesor për çdo ditë vonese) ose në ndonjë
mënyrë tjetër.
Marrëveshja e kushtit penal mund të kontraktohet në formë të
parashikuar për kontratën kryesore me përmbushjen e së cilës ka të bëjë,
614
si pjesë përbërëse e saj në formë të një klauzole ose në formë të

marrëveshjes së veçantë, por në çdo rast ka karakter aksesor dhe e pëson
rrjedhimet e kontratës kryesore.
Kur ndëshkimi kontraktor ëshë kontratuar në rast të
mospërmbushjes së kontratës, kreditori mund të kërkojë ose përbushjen
e kontratës, ose pagesën e ndëshkimit kontratues, ndërsa kur është
kontratuar për rastin e mospërmbushjes së rregullt, kreditori mund të
kërkojë përmbushjen e kontratës dhe pagesën e ndëshkimit kontratues.
Nëse kreditori ka pranuar përbushjen e kontratës, është i detyruar që ta
njoftojë debitorin pa vonesë se e rezervon edhe të drejtën e pagesës së
shumës së ndëshkimit kontratues, përndryshe nuk do të mund ta
kërkonte pagësën e asaj shume.
Në qoftë se shuma e kushtit penal është kontratuar me një shumë
teper të lartë, me kërkesë të debitorit, gjykata do ta ulë atë.
Kreditori ka të drejtë të kërkojë ndëshkimin kontratues edhe në
qoftë se tejkalon shumën e dëmit të shkaktuar, por nuk ka të drejtë të
kumulojë (bashkojë) të dy këto kërkesa, përveç kur dëmi është më i latë
sesa shuma e ndëshkimit kontratues, në të cilin rast ka të drejtë të
kërkojë dallimin deri te shpërblimi i plotë i dëmit.
Kamatëvonesa
Në teorinë juridike kamata konsiderohet si çmim, të cilin dikush

e paguan për përdorimin e të hollave të huaja ose senddeve të tjera të
zëvendsueshme, qoftë ato sende t'i jenë lënë atij në dispozicion me
kontratë, qoftë t'i ketë shfrytëzuar pa kontratë.
Kur flitet për kamatëvonesën, mendohet për çmimin e përdorimit
të të hollave ose të sendit, por edhe për shpërblimin e dëmit real ose të
supozuar, të cilin krediotori e pëson për shkak se është privuar nga
mundësia e përdorimit të të hollave ose të sendit për pasojë të vonesës
së debitorit.
LMD përmban dispozita që rregullojnë çështjen e
kamatëvonesës si në rastin kur për shkak të vonesës kreditori ka pësuar
dëm, ashtu edhe në rastin kur nuk e ka pësur atë. Debitori që vonohet në
përmbushjen e detyrimit në të holla është i detyruar të paguajë, përveç
kryegjësë, edhe kamatën (neni 277 par. 1). Lidhur me normën e kamatës
tani, përveç për kamatën e kontratuar, nuk ekzistojnë dispozita ligjore,
por, sipas praktikës së gjykatave në Kosovë, në mungesë të
615
kamatëvonesës së kontratuar, kamatëvonesa paguhet sipas normës së

kamatës të cilën banka e paguan në vendin e përbmushjes së detyrimit
mbi kreditë investuese.
Ndëshkimi kontratues, përkatësisht kushti penal nuk mund të
kontratohet te detyrimet në të holla.
Kreditori ka të drejtën e kamatëvonesës pa marrë parasysh nëse
ka pësuar ndonjë dëm për shkak të vonesës së debitorit, por nëse ka
pësuar dëm që është më i lartë sesa shuma që do ta marrë në emër të
kamatëvonesës, ai ka të drejtë të kërkojë dallimin deri te shpërblimi i
tërësishëm i dëmit.
Mbi kamatën e arritur e të papaguar kontratore ose mbi
kamatëvonesë nuk rrjedh kamatëvonesa. Kjo do të thotë se nuk është e
lejuar llogaritja e kamatës mbi kamatë. Ajo mund të llogaritet nga dita e
paraqitjes së kërkesës në gjykatë për pagimin e saj.
Kundërshtimi i veprimeve juridike të debitorit (Padia pauliana -

actio pauliana)
Kundërshitmi i veprimeve juridike të debitorit është një

institucion juridk, me anë të të cilit kreditori, me qëllim të përmbushjes
së kërkesës së vet, kundërshton veprimin juridik të debitorit, me të cilin
e zvogëlon pasurinë e tij në dobi të pasurisë së personave të tretë, duke
synuar t’i bishtrojë përmbushjes së detyrimit ndaj kreditorit. Në të
drejtën e detyrimeve ky institut është rregulluar me dispozitat e neneve
280-285 të LMD. Kundërshtimin e veprimeve juridike të debitorit
kreditori mund ta ndërmarrë pasi më parë nuk ka mundur ta realizojë
kërkesën e arritur për pagesë as me anë të dhunës nëpërmjet të gjykatës.
Këtë kreditori e bën me paraqitje të padisë, e cila quhet padia pauliana
(actio pauliana) ose me kundërshtim kundër personit të tretë, të cilit
debitori ia ka kaluar pasurinë e tij dhe ky më së shpeshti është
bashkëkontratuesi i tij ose i personave të tjerë, të cilët në mënyrë të
drejtpërdrejtë ose të tërthortë nxjerrin ndonjë përfitim pasuror.
Si veprim juridik kuptohet edhe disponimi tjetër i debitorit, që ka
të bëjë me lëshimin e realizimit të ndonjë të drejte, për të cilin shkak
zvogëlohet ose nuk rritet pasuria e tij.
Objekt kundërshitmi mund të jenë veprimi juridik, me të cilin
kalohet e drejta e pronësisë së sendit apo ndonjë e drejte tjetër reale,
marrja e borxhit, falja e borxhit, heqja dorë nga e drejta e trashëgimisë
etj.
Që të mundur të paraqitet padia pauliana duhet të plotësohen këto
616
prezumime: 1) që kreditori të jetë i dëmtuar me veprimin juridik të

debitorit; 2) që debitori të ketë pasur për qëllim ta dëmtojë kreditorin; 3)
që personi i tretë të ketë pasur dijeni për keqbesimin e debitorit që
dëshiron ta dëmtojë kreditorin, por dijenia e personave të tretë për
keqbesimin e debitorit, për synimin e tij për ta dëmtuar kreditorin nuk
duhet të provohet kur debitori pasurinë e vet ia tjetërson personave të
afërm ose pasurinë e tjetërson pa shpërblim.
Nuk mund të kundërshtohen për shkak të dëmtimit të kreditorit
dhuratat e rëndomta, të bëra në raste solemne, dhuratat shpërblyese, si
dhe dhuratat e bëra në shenjë mirënjohjeje, në përpjesëtim me mundësitë
materiale të debitorit.
I padituri mund t'i shmanget kundërshtimit, në qoftë se e përmbush
detyrimin e debitorit.
Në qoftë se gjykata e pranon kërkesëpadinë, veprimi juridik e humb
efektin juridik vetëm ndaj paditësit dhe vetëm për aq sa është e
mjaftueshme për përmbushjen e kërkesës së tij. Kjo do të thotë se i
padituri është i detyruar t’ia kthejë pasurisë së debitorit atë që ka marrë
sipas bazës së veprimit të kundërshtuar në masën që është e nevojshme
të përmbushet kërkesa e kreditorit.
E drejta e paraqitjes së padisë parashkruhet brenda afatit njëvjeçar,
kur veprimet e tij janë me keqbesim, dolozive dhe familjare, ndërsa
brenda afatit trevjeçar në rastet kur disponimi i pasurisë është realizuar
pa shërbimet të cilat i bën debitori ndaj pasurisë së vet. Afati llogaritet
nga dita e ndërmarrjes së veprimit juridik.
E drejta e nëdorësisë (jus retentions)
E drejta e nëdorësisë ose e retencionit është e drejtë e kreditorit

që ta nëdorëmbajë sendin e debitorit, i cili gjendet në duart e tij,
përderisa nuk i paguhet kërkesa e arritur. Kreditori një të drejtë të tillë
mund të shrytëzojë edhe kur debitori bëhet insolvent për të paguar
borxhin edhe atëherë kur e drejta e tij nuk ka arritur për pagesë.
E drejta e nëdorësisë mund të realizohet në këto kushte: e drejta e
nëdorësisë mund të realizohet vetëm lidhur me kërkesat e arritura për
pagesë; mund të relizohet mbi sende të caktuara të debitorit, përveç mbi
ato që përjashtohen meligj; kjo e drejtë realizohet në bazë të kërkesës
në të holla dhe që sendi të gjendet në posedim të kreditorit.
E drejta e nëdorësisë përjashtohet në këto raste: 1) kur posedimi i
sendit i është marrë debitorit pa vullnetin e tij; 2) kur debitori ia ka
dhënë kreditorit sendin për ruajtje dhe kur është fjala për prokurën,
617
letërnjoftimin, korrespodencën dhe sende të ngjajshme, si dhe për sende

që nuk mund t'i ekspozohen shitjes publike.
Kreditori është i detyruar ta kthejë sendin sapo t'i paguhet
kërkesa ose t'i jepet garancia përkatëse se do t'i bëhet pagesa e kërkesës.
Kreditori ka të drejtë që, nga sendi i debitorit të cilin e ka ndalur, të
qrkëtojë kërkesën nga vlefta e sendit njësoj sikurse edhe kreditori
pengmarrës, por është i detyruar që, para se të fillojë realizimin e
arkëtimit, për qëllimin e vet ta njoftojë me kohë debitorin.
Të drejtat e kreditorit në disa raste të veçanta
Më dispozitat e nenit 290-292, LMD ia mundëson kreditorit që,

në disa rste të veçanta, shumë më lehtë dhe më shpejtë t'i realizojë dhe
t'i mbrojë të drejtat e tij. Në vend që të drejtat e tij t'i realizojë në
procedurë kontestimre dhe përmbaruese: të paraqetë padi, gjykata të
marrë vendim të formës së prerë, me të cilën e detyron debitorin t'ia
përmbushë një detyrim kreditorit, të kalojë pa sukses afati i paricionit
për përmbushjen vullnetare të detyrimit dhe në fund të kërkohet
realizimi i kërkesës në procedurën përmbaruese - me këto dispozita
është parashikuar që varësisht nga lloji i detyrimit, kreditori të ndërmarrë
veprime, me të cilat do t’i realizonte ato të drejta.
Kur detyrimi i debitorit ka të bëjë me dhënie të sendit të caktuar,
sipas llojit, ndërsa debitori bie në vonesë, kreditori, pasi që më parë ta
ketë njoftuar debitorin, mundet që, sipas zgjedhjes së vet, ta blejë sendin
e llojit të njëjtë dhe të kërkojë nga debitori shpërblimin e çmimit dhe
shpërblimin e dëmit ose të kërkojë sendet që debitori i ka borxh dhe
shërblimin e dëmit.
Kur detyrimi ka të bëjë me ndonjë bërje dhe debitori atë detyrim
nuk e përmbush me kohë, kreditori, pasië më parë ta njoftojë debitorin,
mundet vetë, me shpenzime të debitorit, ta kryejë punën të cilën është
dashur ta bënte debitori, të kërkojë nga debitori shpërblimin e dëmit për
shkak të vonesës dhe shpërblimin e dëmit tjetër, të cilin do ta kishte
pësuar për shkakt të mënyrës së këtillë të përmbushjes.
Kur detyrimi i debitorit ka të bëjë me mosbërje, kreditori ka të
drejtën e shpërblimit të dëmit për vetë faktin që debitori ka vepruar në
kundërshtim me detyrimin e vet. Në qoftë se diçka është ndërtuar në
kundërshtim me detyrimin, kreditori mund të kërkojë që ajo të
mënjanohet me shpenzime të debitorit dhe debitori t'ia shpërblejë
dëminn të cilin e ka pësuar lidhur me ndërtimin dhe mënjanimin e
objektit ndërtimor, por nëse gjykata gjen se interesi i kreditorit dhe
618
interesi shoqëror kërkon që ajo që është ndërtuar mos të rrënohet,

debitori mund të detyrohet që kreditorit t'ia shpërblejë dëmin në të holla.
SHUARJA E DETYRIMEVE
Qëllimi i fundit i krijimit të çdo marrëdhënieje të detyrimeve është

realizimi, përkatësisht përmbushja e tyre. Përmbushja është kryerja e atij
veprimi nga ana e debitorit, të cilin ka qenë i detyruar të kryejë,
përkatësisht realizimi i së drjtës së kreditorit, e cila i takon nga detyrimi.
Ekzistojnë shumë mënyra të shuarjes së detyrimeve, por përmbushja
është mënyra e rregullt, më e natyrshme dhe më e shpeshtë e shuarjes së
detyrimt. LMD rregullat e shuarjes së detyrimeve i ka parashikuar me
dispozitat e neneve 295 -393.
Detyrimi shuhet kur përmbushet dhe në rastet e tjera të
parashikuara me ligj.
LMD, me dispozitën e nenit 296 par. 1-5, ka parparë rregullat e
përgjithshme, sipas të cilave detyrimi mund të shuhet me përmbushje.
Kush mund ta bëj përmbushjen
Ekziston një rregull e përgjithshme se detyrimin e përmbush
debitori, sepse ai është i detyruar ndaj kreditorit. Por, këtë mund ta bëjë
edhe personi i tretë, kur ka ndonjë interes juridik që detyrimi të
përmbushet, siç është rasti me dorëzanin, pengdhënësin, kundërshtarin
sipas padisë pauliana. Në këto raste kreditori është i detyruar të pranojë
përmbushjen edhe kur këtë e kundërshotn debitori. Përmbushjen mund ta
bëjë edhe personi i tretë, i cili nuk ka ndonje interes juridik dhe kreditori
është i detyruar ta pranojë një përmbushje të tillë me kusht që me të të
jetë dakorduar edhe debitori, me përjashtim kur, sipas kontratës ose
natyrës së vet detryrimit, këtë duhet ta bëjë personalisht debitori.
Kreditori mund të pranojë përmbushjen e detyrimit nga personi i tretë pa
dijeninë e debitorit, bile edhe kur debitori ta ketë njoftuar se nuk është
dakord që personi i tretë ta përmbushë detyrimin e tij. Nga kjo rregull
del se kreditori ka të drejtë të pranojë përmbushjen e detyrimit nga
personi i tretë, pa dijeninë dhe pëlqimin e debirtorit, ngase me këtë
mënyrë të përmbushjes së detyrimt assesi nuk i rrezikohet e drejta e
debitorit. Kreditori nuk mund të pranojë përmbushjen e detyrimit nga
personi i tretë, pa pëlqimin e debitorit vetëm në rast se debitori ka ofruar
që vetë ta përmbushë menjëherë detyrimin.
Përmbushjen juridikisht të vlefshme mund ta bëjë vetëm debitori i
619
aftë për të vepruar. Nga kjo regull ekziston përjashtimi në rastin kur
ekzistimi i detyrimit është i padyshimtë dhe në qoftë se ka arritur për
pagesë (neni 297 par. 1 të LMD). Por, mund të kontestohet përmbushja e
detyrimit të parashkruar osee borxhit i cili rrjedh nga loja ose basti.
Përmbushja me subrogim
Përmbushja me subrogim është një ndër mënyratë e shuarjes së

detyrimit, përkatëshit përmbushja e detyrimit nga personi i tretë. Në rast
se një person e përmbush detyrimin në vend të debitorit në bazë të
kontratës se lidhur me kreditorin, para përmbushjes ose me rastin e
përmbushjes, te përmbushësi kalojnë të gjitha të drejtat ose një pjesë e
tyre nga krediori i mëparshëm ndaj debitorit (neni 299 par. 1 LMD).
Përmbushja me subrogim, përveç në bazë të kontratës, mund të jetë edhe
në bazë të ligjit. Kjo mund të ndodhë në rast se detyrimin e përmbush
peroni që ka interes juridik, me ç’rast te përmbushësi kalon kërkesa e
kreditorit të mëparshëm sipas vetë ligjit dhe kjo ndodh në momentin e
përmbushjes së detyrimit. Perona të tillë mund të jenë: pengdhënësi,
dorëzani, kundërshtari i kundërshitmit të veprimeve juridike të debitorit
etj.
Në rast të përmbushjes së detyrimit të pjesshëm, te përmbushësi
kalojnë të gjitha kërkesat aksesore, me të cilat është siguruar përmbushja
e kërkesës, vetëm në qoftë se nuk janë të nevojshme për përmbushjen e
pjesës tjetër të papërmbushur, por mund të kontratohet që përmbushësi
t'i shfrytëzojë garancitë në përpjesëtim me kërkesat e tij, por mund të
kontratohet edhe që përmbushësi të këtë të drejtë përparësie të inkasimit.
Kreditori është i detyruar që përmbushësit t'i dorëzojë provat, me të
cilat provohet ose sigurohet kërkesa. Përmbushësi nuk mund të kërkojë
nga kreditori më tepër sesa iu ka paguar atij sipas bazës së subrogimit.
Kreditori që ka pranuar përmbushjen nga personi i tretë nuk përgjigjet
për ekzistimin dhe pagushmërinë e kërkesës, por në një rast të tillë nuk
përjashtohet zbatimi i rregullave të pasurimit pa bazë.
Kujt i bëhet përmbushja
Ekziston një rregull e përgjithshme se përmbushja medoemos

duhet t'i bëhet kreditorit ose personit të caktuar me ligj, me aktgjykim,
me kontratë të lidhur mes kreditorit dhe debitorit apo personit që është
caktuar nga vetë kreditori. Përmbushja mund t'i bëhet edhe personit të
tretë, në qoftë se kreditori, më vonë, bie dakorduar me atë përmbushje
620
ose është shërbyer me të (neni 305 p.1 dhe 2 i LMD). Nëse përmbushja i
bëhet kreditorit tërësisht të paaftë për të vepruar, debitori lirohet nga
përgjegjësia, në qoftë se një përmbushje e tillë ëshë e dobishme për
kreditorin ose objekti i përmbushjes akoma gjendet tek ai.
Objekti i përmbushjes
Objekt i përmbushjes është ajo që debitori i ka borxh kreditorit.

Ky përbëhet nga përmbajtja e detyrimit, të cilën debitori është i detyruar
ta përmbushë dhe nuk mund ta përmbushë me asgjë tjetër, por as
kreditori nuk mund të kërkojë diç tjetër (neni 307 p.1 LMD). Mirëpo,
debitori dhe kreditori mund të merren vesh që debitori ta përmbushë
detyrimin me diç tjetër e jo me atë që ka borxh. Në atë rast ekzisotn
zëvendësimi i përmbushjes. Te zëvendsimi i përmbushjes fjala është për
ndërrimin e objektit të detyrimit dhe bazës së tij. (p.sh., në vend të
rrobave, dorëzon stofin). Nga zëvendësimi i përmbushjes duhet dalluar
dhënia për përmbushje, e cila ekziston në qoftë se debitori ia jep
kreditorit ndonjë send ose të drejtën e shitjes së tij dhe nga çmimi i
realizuar të arkëtojë kërkesën e vet.
Koha e përmbushjes
LMD përmban rregulla që kanë të bëjnë me kohën e përmbushjes

së detyrimit (neni 314-317). Detyrimi duhet të përmbushet brenda afatit
të caktuar me kontratë. Nëse afati nuk është caktuar me kontratë, kurse
qëllimi i veprimit, natyra e detyrimi dhe rrethanat e tjera nuk kërkojnë
ndonjë afat për përmbushjen e detyrimit, kreditori mund të kërkojë
përmbushjen e tij menjëherë, por edhe debitori mund të kërkojë nga
kreditori që menjëherë ta pranojë përmbushjen. Në rastin kur është
kontratuar afati në interes të debitorit, ai ka të drejtë ta përmbushë
detyrimin para afatit të caktuar, por ëshë i detyruar ta lajmërojë
kreditorin për qëllimin e vet, duke pasur kujdes që përmbushja të mos
bëhet në kohë të papërshtatshme. Në raste tjera, kur debitori ofron
përmbushjen para afatit, kreditori mund të refuzojë përmbushjen, por
edhe mund ta pranojë dhe ta rezervojë të drejtën e shpërblimit të dëmit,
në qoftë se për këtë e njofton manjëherë debitorin. Në rastin kur afati
është kontratuar në interes të kreditorit, ndërsa debitori nuk i ka dhënë
sigurimin e premtuar, ai ka të drejtë të kërkojë përmbushjen e detyrimit
para afatit. Kur caktimi i afatit është lënë në vullnetin e kreditorit apo të
debitorit, pala tjetër, po qe se i autorizuari nuk e ckaton afatin as spas
621
tërheqjes së vërejtjes, mund të kërkojë nga gjykata që ta catojë një afat

të përshtatshëm për përmbushjen e detyrimit.
Vendi i përmbushjes së detyrimit
Debitori është i detyraur ta përmbushë detyrimin, ndërsa

kreditori ta pranojë përmbushjen në vendin e caktuar me veprim juridik
oseme ligj. Kur vendi i përmbushjes nuk është caktuar, as nuk mund të
caktohet sipas qëllimit të veprimit juridik, natyrës së detyrimit ose
rrethanave tjera, përmbushja e detyrimit bëhet në vendin e selisë,
përkatësisht në vendbanimin ose vendqëndrimin e debitorit, të cilin ky e
ka pasuar në kohën e lindjes së detyrimit
Detyrimet në të holla përmbushen në vendin e kreditorit. Në qoftë
se detyrimi përmbushet me anë të virmanit, detyrimi në të holla
përmbushet në vendin ku gjendet banka, në të cilën administrohen mjetet
financiare të kreditorit.
Llogaritja e përmbushjes (Imputation)
Efekti themelor i përmbushjes është shuarja e detyrimit. Kur

mes debitorit dhe kreditorit ekzisotjnë shumë marrëdhënie të
detyrimeve dhe debitori detyrimet e veta të njëllojta (psh. në të holla) i
përmbush pjesërisht, ngase nuk ka mundësi t'i përmbushë të gjitha
detyrimet në tërësi dhe sipas radhës së arritjes, shtrohet çështja e radhës
së llogaritjes së përmbushjes së detyrimeve. Llogaritja e radhës së
përmbushjes se detyrimeve bëhet sipas këtyre rregullave:1) së pari
llogaritja bëhet sipas deklaratës së debirtorit, të cilën mund ta bëjë më së
voni me rastin e përmbushjes së detyrimit (debitori mund të cekë se cilin
nga borxhet e konsideron të përmbushur. Ai mund të cekë që borxhi i
arritur më vonë të shuhetë me bërjen e një pagese para borxhit të arritur
më herçt); 2) në mungesë të deklaratës së debitorit për llogaritjen e
radhës së përmbushjes së detyrimit, detyrimet përmbushen sipas radhës
së arritjes së detyrimit për pagesë; 3) nëse më shumë detyrime kanë
arritur njëkohësisht, së pari paguhen ato detyrime të cilat më së paku
janë siguruar, po kur të gjitha janë njësoj të siguruara, së pari
përmbushen detyrimet të cilat për debitorin janë barrë më e rëndë; 4)
nëse të gjitha detyrimet janë njësoj të rënda, përmbushen sipas radhës së
sajimit, por nëse janë sajuar njëkohëshist, ajo që është paguar në emër të
përmbushjes radhitet në të gjitha detyrimet proporcionalisht me shumat e
tyre.
622
Në rast se debitori, përveç kryegjësë, ka borxh edhe kamatën dhe

shpenzimet, llogaritja bëhet ashtu që së pari përmbushen shpenzimet,
pastaj kamata dhe në fund kryegjëja.
Dhënia e dëftesës dhe kthimi i fletobligacioneve
a) Debitori që ka përmbushur detyrimin, ka interes të sigurojë

provën me të cilën do të provojë se detyrimi është përbushur, në mënyrë
që të mbrohet nga kërkesat e kreditorit, të cilat mund t'i paraqiten më
vonë për të njëjtin borxh. Nëse përmbushja është bërë përmes bankës,
atëherë si provë për pagesën e bërë shërben dëftesa e çekut.
Ekziston supozimi se, nëse debitori posedon dëftesën për
pagesën e borxhit kryesor, i ka paguar edhe shpenzimet dhe kamatën, po
qe se ato kanë ekzistuar. Kur është fjlala për detyrimet e
kohëpaskohshme, siç janë qiraja dhe kërkesat e tjera, kërkesat e sajuara
me anë të shpenzimit të rrymës, telefonit, ujit, debitori që posedon
deftesën, me të cilën e ka paguar kërkesën e arritur më vonë, supozohet
se i ka paguar edhe kërkesat e arritura më herët.
b) Debitori që ka marrë deftesën për pagimin e borxhit, ka të
drejtë të kërkojë edhe kthimin e fletobligcioneve, përkatësisht
dokumentin për borxhin e paguar, ngase kreditori nuk ka arsye ta mbajë
fletobligacionin për borxhin që është paguar. Pas kthimit të
fletobligacionit supozohe se debitori e ka përmbushur detyrimin në tërësi
ndaj kreditorit. Ky supozim është i rrëzueshëm, ngase mund të provohet
e kundërta, por barrën e provës e mban kreditori.
VONESA
1. Vonesa e debitorit dhe kreditorit
Vonesa përgjithësisht ekzisoton atëherë kur debitori detyrimin e

vet nga marrëdhënia detyrimore e arritur për pagesë nuk e përmbush më
kohë, si dhekur kreditori, pa arsye, e refuzon pranimin e përmbushjes së
detyrimit të ofruar nga debitori.
Debitori bie në vonesë kur nuk e përmbush detyrimin e vet brenda
afatit të caktuar. Nuk është me rëndësi për çfarë arsye debitori nuk e ka
përmbushur detyrimin e vet brenda afatit të ckatuar. Nëse afati i
përmbushjes së detyrimit nuk është caktuar, debitori bie në vonesë kur
kreditori ia tërheq vërejtjen që ta përmbushë detyrimin e vet,
623
përkatësisht, e fton gojarisht, me shkrim, me vërejtje jogjyqësore ose në

ndonjë mënyrë tjetër që ta përmbushë detyrimin, përveç në rastet kur
vonesa shtë shkaktuar për arsyet për të cilat me ligj përjahstohet
përgjegjësia e debitorit për shpërblimin e dëmit.
Debitori që bie në vonesë e keqëson pozitën e vet, ngase kreditori
ka të drejtë ta shkëputë kontratën dhe të kërkojë edhe shpëblimin e
dëmit për mospërmbushje, për të cilën përgjigjet.
Vonesa e kreditorit është një rast shum më i rrallë në raport me atë
të debitorit. Vonesa e kreditorit ekziton kur ai, pa arsye të bazuara,
refuzon pranimin e përmbushjes ose, me sjelljet e tij, e pengon atë.
Vonesa e kreditorit ekziston edhe në rastin kur ai është i gatshëm të
pranojë përmbushjen e detyrimit të njëkohshëm të debitorit, por nuk
ofron përmbushjen e detyrimit të arritur të tij. Kreditori nuk bie në
vonesë, po qe se provon që në kohën e ofertës së përmbushjes ose në
kohen e caktuar për përmbushje, debitori nuk ka mundur ta përmbushë
detyrimin e vet.
Efektet e vonesës së kreditorit janë të tilla, ashtu që me rënien e
kreditorit në vonesë shuhet vonesa e debitorit, dhe tek ai kalon rreziku i
zhdukjes së rastsishme ose i dëmtimit të sendit, pastaj nuk ecën afati i
kamatës dhe është i detyruar që debitorit t'i shpërblejë dëmin e shkaktuar
për atë shkak, për të cilin dëm edhe përgjigjet.
Depozitami dhe shitja e sendit borxh
Për t'iu shmangur debitori pasojave, të cilat mund të shkaktohen

nga pengesat, për shkak të cilave nuk mund ta përmbushë detyrimin e
vet, ligji e autorizon atë të ndërmarrë veprimin e depozitamit dhe shitjen
e sendit. Këtë mund ta bëjë në këto raste: kur kreditori është në vonesë,
i panjohur, kur nuk është e sigurit se kush është kreditor dhe ku gjendet
dhe kur kreditori është i paaftë për të vepruar e nuk ka të autorizuar.
Debitori depozitamin e sendit mund ta bëjë te gjykata kompetente në
vendin e përmbushjes e, sipas nevojës, edhe te çdo gjykatë kompetente
lëndore, ndërsa këto gjykata janë të detyruara ta pranojnë një depozitam
të tillë. Sendet të cilat nuk janë të përshtatshme për depozitam në
gjykatë, gjykata mund t'ia besojë personit të tretë për ruajtje me
shpenzime dhe në llogari të kreditoriti. Te kontratat në ekonomi,
depozitami i sendit bëhet në depo publike. Për depozitamin debirtori
është i detyruar ta njoftojë kreditorin, sapo të jetë e mundur.
Me depozitamin e sendit në gjykatë apo në deponë publike
624
shkaktohen këto efekte juridike: a) debirtori lirohet nga detyrimi në

momentin e dorëzimit të sendit në gjykatë, përkatësisht në deponë
publike; b) nëse debitori ka qenë në vonesë, vonesa e tij ndërpritet; c)
nga momenti i dorëzimit, përkatësisht depozitamit, rreziku i zhdukjes së
rastësishme ose dëmitimit kalon te kreditori; dhe d) nga dita e
depozitamit ndërpritet ecja e afatit të kamatës.
Në qoftë se sendi është i papërshtatshëm për ruajtje ose
shpenzimet e ruajtjes së tij tejkalojnë vlerën e vet sendit, debitori mund
ta shesë në shitje publike, në vendin e përmbushjes ose në ndonjë vend
tjetër, nëse është në interes të kreditorit dhe shumën e realizuar të të
hollave, pas zbritjes së shpenzimeve të shitjes, do t'i depozitëojë në
gjykatën e atij vendi. Sendet e vlerës së vogël ose ato që kanë çmimin
vijues, debitori mund t'i shesë pa ankand publik. Malli që prishet lehtë
duhet të shitet pa zvarritje. Debitori është i detyruar që, para shitjes, ta
njoftojë kreditorin për qëllimin për ta shitur sendin dhe, pas shitjes, ta
njoftojë për çmimin e realizuar dhe depozitamin e tij në gjykatë.
Gjukata do t'i dorëzojë kreditorit sendin e depozitëuar në kushtet
e caktuara nga debitori.
MËNYRAT TJERA TË SHUARJES SË DETYRIMEVE
1. Shuarja e detyrimit me kompensim (Compensatio)
Komepnsimi është një ndër mënyrat e shuarjes vullnetare të

detyrimit.
Kompensimi është një lloj llogaritjeje e kërkesave të ndërsjella të dy
personave, nga të cilët njri ka rolin e kreditorit dhe tjetri të debitorit. Ajo
bëhet në atë mënyrë që një person, në një marrëdhënie detyrimore, është
në rolin e kreditorit, ndërsa në marrëdhënien tjetër të detyrimit ndaj
personit të njëjtë është në rolin e debirot; mes debitorit dhe kreditorit
bëhet llogaritja e borxhit me kërkesën. Kompensimi ka rolin e dy
pagesave. Qëllimi i kompensimit është thjeshtimi i procedurës së
përmbushjes së dy detyrimeve të ndërsjella.
Prezumimet për t’u bërë kompensimi janë: a) ekzistimi i
kërkesave të ndërsjella; b) kërkesat të jenë të një lloji dhe 3) këreksat të
kenë arritur. Kompensimi nuk realizohet me përmbushjen e vetëm
këtyre kushteve, por është e nevojshme që njëra palë të deklarojë se e
bën kompensimin dhe, pas një deklarate të tillë, konsiderohet se
625
kompensimi është bërë në momentin kur janë plotësuar kushtet e cekuar

më sipër.
Kompensimi mund të jetë: a) i plotë, kur shuma e vleftës së
kërkesave është e njëjtë dhe me kryerjen e kompensimit të detyrimeve të
tilla, detyrimet shuhen në tërësi dhe b) i pjesshëm, kur detyrimet, sipas
vlerës, janë të ndryshme dhe me kompensimin e kërkesave të tilla,
detyrimi me vlerë më të vogël shuhet, ndërsa detyrimi më vlerë më të
madhe shuhet pjesërisht deri në masën e vlerës së detyrimit më të vogël,
kurse për pjesën tjetër më të madhe mbetet edhe më tutje.
Kompensimi sipas mënyrës së sajimit mund të jetë: a) në bazë
të kontratës (kompesimi kontratues); b) kompensimi ligjor, i cili sajohet
sipas forcës ligjore dhe c) kompensimi i njëanshëm, i cili sajohet në bazë
të kërkesës jashtëgjyqsore ose gjyqësore të njërës palë.
Me anë të kompensimit nuk mund të shuhen këto kërkesa: 1)
kërkesat që nuk mund të sekuestrohen; 2) kërkesa e sendit ose e vlerës së
sendit, i cili iu ka dhënë debitori për ruajtje ose hua ose të cilin debitori
e ka marrë padrejtësisht ose e ka mbajtur padrejtësisht; 3) kërkesat e
krijuara me dëmin e shkaktuar me dashje; 4) kërkesa e shpërblimit të
dëmit të shkaktuar me dëmtimin e shëndetit ose me shkaktimin e vdekjes
dhe 5) kërkesa që rrjedh nga detyrimi i ushqimit ligjor (alimentacionit).
2. Falja e borxhit
Falja e borxhit është një ndër mënyrat e shuarjes së detyrimit.

Falja e borxhit sajohet atëherë kur kreditori i deklaron debitorit se nuk
do të kërkojë borxhin dhe debitori bie dakord me këtë. Falja e borxhit
domethënë është kontratë, në bazë të së cilës kreditori dhe debitori e
shuajnë detyrimin pa përmbushjen e borxhit. Përderisa nuk ekziston
pëlqimi i vullnetit të dy palëve, nuk mund të ketë as falje të vlefshme
juridike të borxhit, por mund të ekzisotjë eventualisht deklarata e
njëanshme e kreditorit që nuk do ta kërkojë borxhin. Motiv i faljes së
borxhit mund të jetë qëllimi i dhurimit (bëmirësisë) apo me shpërblim.
Sipas vëllimit, falja e borxhit mund të jetë e plotë, në të cilin rast në
tërësi shuhet kërkesa e borxhit kryesor dhe e kërkesave dytësore, ndërsa
falja e pjesshme e borxhit ekziston kur borxhi shuhet pjesërisht në
masën që është falur. Falja e pjesës së borxhit kryesor ka për pasojë edhe
faljen e kërkesave dytësore (dorëzania, kamata etj.), të cilat kanë të bëjën
me pjesën e falur të borxhit, por jo edhe e kundërta.
626
Falja e përgjithshme i shuan të gjitha kërkesat e kreditorit ndaj

debitorit, përveç të atyre për të cilat kreditori nuk ka ditur se ekzistojnë
në momentin kur është bërë falja.
3. Përtëritja (novation)
Përtëritja është formë e shuarjes së detyrimit. Kjo është një

kontratë e lidhur mes kreditorit dhe debitorit, me të cilën detyrimin e
vjetër e zëvendësojnë me një detyrim të ri. Që të mund të jetë përtëritja
juridikisht e vlefshme, duhen plotësuar këto kushte: a) duhet të ekzistojë
detyrimi i vjetër juridikisht i vlefshëm; b) të sajohet detyrimi i ri
juridikisht i vlefshëm; c) të ekzistojë ndërrëimi i objektit ose bazës
juridike mes detyrimit të vjetër dhe atij të ri; të ekzistojë qëllimi i
përtëritjes ,i cili duhet të shprehet në mënyrë të qartë.
Marrveshja për modalitetet e afatit, vendit, mënyrës së
përmbushjes së detyrimit, kamatës, kontratimi i kushtit penal, sigurimit
të përmbushjes së detyrimit, dhënies së dokumentit të ri për borxhin nuk
konsiderohen përtëritje.
Efektet juridike të përtëritjes kanë të bëjnë me shuarjen e
detyrimit të vjetër dhe sajimin e detyrimit të ri. Me shuarjen e detyrimit
të vjetër shuhen edhe pengu dhe dorëzania, perveç kur me dorëzënësin
dhe pengdhënësin është kontrakruar diç tjetër. Kështu ndodh edhe me të
drejtat e tjera sekundare.
4. Konfuzioni (confusio)
Detyrimi shuhet edhe në atë mënyrë që i njëjti person bëhet

kreditor dhe debitor në të njëjtën marrëdhënie të detyrimit. Në këtë rast,
detyrimi shuhet ngase logjikisht askush nuk mund t'i ketë borxh
vetvetes. Kur është rasti me persona fizikë, konfusioni ndodh kur
kreitori e trashëgon debitorin ose anasjelltas. Kur bëhet fjalë për persona
juridikë shuarja e detyrimit vjen me anë të integrimit apo fuzionimimit
të kreditorit dhe debitorit. Kur dorëzani kalon në rolin e kreditorit,
detyrimi i borxhliut kryesor nuk shuhet. Në rastin kur detyrimi ka të bejë
me kërkesën që regjstrohet në librat publikë, që të mund të konsiderohet
detyrimi i shuar në bazë të konfuzionit, është e domosodoshme të bëhet
çregjistrimi nga librat publikë.
5. Pamundësia e përmbushjes së detyrimit

627
Pamundësia e përmbushjes së detyrimit është një ndër mënyrat e

shuarjes së detyrimit. Detyrimi shuhet kur përmbushja e tij bëhet e
pamundur për shkak të rrethanave për të cilat debitori nuk përgjigjet. Që
të shuhet detyrimi për shkakt të pamundësisë së përmbushjes, duhet të
plotësohen këto kushte: a) që pamundësia të jetë shkaktuar pas sajimit të
detyrimit; b) që të mos jetë shkaktuar për fajin e debitorit, por me
ndikimin e forcës madhore - si pasojë e ngjarjes të cilën debitori nuk ka
mundur të parashikojë dhe, nëse ka parashikuar, nuk ka mu ndur ta
pengojë ose ta shmangë dhe c) debitori të mos jetë vonuar me
përmbushjen, të mos ketë kaluar afati i caktuar i përmbushjes.
Shuarja e detyrimit për pamundësisë ndodh vetëm me kërkesë
të debitorit. Debitori është i detyruar të provojë rrethanat të cilat
përjashtojnë përgjegjësinë e tij.
Detyrimi nuk shuhet kur objekt përmbushjeje të detyrimit janë
sendet e caktuara sipas llojit, por nëse kemi të bëjmë me sende që duhen
marrë nga një masë e caktuar, detyrimi shuhet kur zhduket e tërë masa
(neni 355 par. 1 dhe 2 të LMD).
6. Kalimi i kohës - denoncimi
Marrëdhënia e përhershme e borxhit me afat të caktuar shuhet

kur skadon afati, përveç kur me kontratë ose ligj ëshë caktuar që, pas
skadimit të afatit, marrëdhënia e borxhit të vazhdohet në kohë të
pacaktuar, nëse nuk denoncohet me kohë (neni 357 LMD). Për të
ekzistuar ky rast i shuarjes së detyrimit sipas kësaj dispozite, duhet të
plotëshoen këto kushte: të ekzistojë marrëdhënia juridike mes kreditorit
dhe debitorit; marrëdhëia e detyrimeve të jetë me prestime të
përhershme; detyrimi duhet të jetë i afatizuar. Edhe marrëdhëniet në të
cilat nuk është caktuar afati i kohëzgjatjes, mund të shuhen me anë të
denoncimit. Me anë të denoncimit detyrimi pushon pas skadimit të afatit
të caktuar me kontratë, me ligj ose brenda afatit të arsyeshëm. Palët
mund të merren vesh me kontratë që marrëdhënia detyrimore të shuhet
me vetë dorëzimin e denoncimit. Denoncimi mund të jepet në çdo kohë,
përveçse në kohë të papërshtatshme. Në rast të shuarjes së detyrimit me
denoncim, kreditori ka të drejtë të kërkojë përmbushjen e asaj pjese të
detyrimit e cila ka arritur para skadimit të afatit të denoncimit,
përkatësisht shuarjes së detyrimit.
7. Vdekja
628
Vdekja e njërit pjesëmarrës në marrëdhënien e detyrimeve,

parimisht, nuk shpie te shuarja e detyrimit, ngase detyrimet kanë
karakter pasuror dhe të drejtat dhe detyrimet pasurore të të vdekurit
kalojnë te pasardhësit e tyre universalë apo singularë.
Shuarja e detyrimit për shkak të vdekjes së kreditorit a debitorit
mund të ndodhëë vetëm në rast se veprimi juridik është lidhur duke
pasur parasysh cilësitë personale të pjesëmarrësve të detyrimit (neni 359
LMD), siç është rasti me kontratën e sipërmarrjes, detyrimin e
shpërblimit të dëmit jomaterial ( në rastin e vdekjes së të dëmtuarit),
detyrimin ushqimor ( në rastin e vdekjes së personit që ka marrë
ushqim). Kërkesat e tilla periodike mund të trashëgohen vetëm atëherë
kur ato kanë arritur për pagesë para vdekjes së kalojësit të së drejtës.
8. Parashkrimi
Parashkrimi është një institucion i së drejtës së detyrimeve, sipas të

cilit kreditori, për shkak të qëndrimit tij pasiv ndaj së drejtës së tij brenda
afatit e ckatuar me ligj, e humb të drejtën e mbrojtjes së asaj të drejte, po
qe se debitori shpreh vullnetin që të shfrytëzojë të drejtën, e cila sajohet
për të nga sjellja e tillë e kreditorit. Kjo do të thotë se me anë të
parashkrimit shuhet e drejta që për të kërkuar me anë të padisë
përmbushjen e detyrimit (neni 360 par. 1 LMD). Sipas kësaj dispozite
ligjore, me anë të parashkrimit nuk humbet e drejta, si e tillë, por shuhet
e drejta për mbrojtje gjyqësore të së drejtës subjektive civile,
përkatësisht detyrimore. Parashkrimi ndodh kur kalon afati i caktuar me
ligj, brenda të cilin kreditori ka mundur të kërkojë përmbushjen e
detyrimit.
Në të drejtën pozitive të detyrimeve te ne parashkrimi vetvetiu nuk
prodhon efekt juridik, por është e nevojshme që debitori t’i referohet atij
me paraqitje të prapësimit.
Me ligj caktohen afatet e përgjithshme dhe ato të veçanta. Afati i
përgjithshëm i parashkrimit është caktuar me nenit 371 të LMD, sipas të
cilit kërkesat parashkruhen për 10 vjet, përveç kur me ligj të veçantë
është caktuar ndonjë afat tjetër i parashkrimit. Një afat i tillë vlen edhe
për parashkrimin e kërkesave të ndërsjella që përmbajnë kontratat e
qarkullimit të mallrave dhe të shërbimeve (neni 374 par. 1 të LMD),
kërkesat e vërtetuara me aktgjykim të formës së prerë të gjykatës ose me
vendim të organit tjetër kompetent (neni 379 par. 1 LMD) dhe kërkesat
për shpërblimin e dëmit të shkaktuara me vepër penale (neni 377 të
629
LMD), përveç kur për ndjekjen penale është parashikuar një afati më i
gjatë i parashkrimit.
Kërkesat e palëve kontratuese, sipas bazës së kontratës së sigurimit,
përkatësisht të palës së tretë të kontratës së sigurimit të jetës,
parashkruhen për 5 vjet, ndërsa për kontratat e tjera për 3 vjet. Afati
fillon të llogaritet nga dita kur i dëmtuari ka marrë dijeni për dëmin e
shkaktuar (afati subjektiv), por te sigurimi i jetës kërkesa parashkruhet
brenda afatit objektiv prej 10 vjetësh, ndërsa në rastet tjera brenda afatit
prej 5 vjetësh.
Kërkesat e siguruesit që përmban kontrata e sigurimit
parashkruhen për tri vjet..
Afatet e veçanta të parashkrimit janë më të shkurtëra. Afati
njëvjeçar vlen për parashkrimin e kërkesave për këto raste: pagimin e
shpërblimit për shpenzimin e energjisë elektrike, gazit, ujit, shërbimeve
të ndërmarrjeve komunale, shërbimet e televizionit, shërbimet e PTT-
ës. Brenda afatit përe 3 vjetësh parashkruhen kërkesat sipas bazës së
kontratës së qirasë të banesave dhe lokaleve afatiste.
Gjatë ecjes së afatit të parashkrimit mund të ndodhin disa ngjarje,
të cilat e ndalin apo ndërpresin afatin e parashkrimit. Afati pushon të
ecë në këto raste: mes bashkëshortëve; mes prindërve dhe fëmijëve,
përderisa zgjatë e drejta prindore; mes të mbrojturit dhe kujdestarit të tij
dhe organit të kujdestarisë derisa zgjat kujdestaria dhe mes dy
personave të cilët jetojnë në bashkësi jomartesore; gjatë mobilizimit dhe
rrezikut të drejtpërdretë të luftës, lidhur me kërkesat e personave në
detyra ushtarake; për kërkesat e personave të punësuar në amvisni të
huaj ndaj punëdhënësit ose antarëve të familjes së tij, të cilët jetojnë me
të; gjatë kohës për të cilën kreditori, për shkak të ekzistimit të pengesave
të pakapërcaeshme që nëpermjet gjykatës të kërkohet përmbushja e
detyrimit.
Ndërprerja e parashkrimit ekziston në këto raste: kur debitori e
pohon borxhin; me paraqitjen e padisë në gjykatë dhe me çdo veprim
tjetër të kreditorit, të ndërmarrë kundër debitorit në gjykatë, me qëllim të
vërtetimit të ekzistimit të sigurimit ose realizimit të kërkesës, me
përjashtim kur kreditori e tërheq padinë, kur refuzohet ose hidhet poshtë
padia ose anulohet veprimi i ndërmarrë i sigurimit.
Në rast të ndërprerjes së parashkrimit, afati i parashkrimit fillon të
ecë që nga fillimi, ndërsa koha e cila ka skaduar para ndërprerjes së
shkaktuar nuk llogaritet.
630
Afati subjektiv i parashkrimit ka të bëjë me fillimin e ecjes së afatit

të parashkimit nga dita kur i dëmtuari ka marr dijeni për dëmin e
shkaktuar dhe dëmtuesin.
Afati objektiv i parashkrimit ka të bëjë me fillimin e ecjes së afatit
prej momentit të shkatimit të dëmit.
LLOJET E NDRYSHME TË DETYRIMEVE
1) Detyrimet në të holla
Detyrimi në të holla përkufizohet si detyrim, objekt pagimi i të

cilit është shuma e të hollave qoftë ajo të jetë caktuar që në fillim të
sajimit të detyrimit (te kontrara e huasë, e shitblerjes etj.), qoftë të
caktohet më vonë (shpërblimi i dëmit kontratues ose dëmit deliktor
jokontratues). Sipas së drejtës pozitive, ekziston parimi i përgjithshëm i
nominalizmit monetar sipas të cilit, kur debitori merr përsipër detyrimin
objekt i të cilit është shuma e të hollave, është i detyruar të paguajë atë
numër të njësive të të hollave sa ka qenë numri i njësive të të hollave në
momentin e krijimit të detyrimit, përveç kur ligji cakton diçka tjetër
(neni 394). Mirpo, në ekonomin jostabël mund të ndodhin ndryshime në
fuqinë blerëse të të hollave dhe të ndryshojë vlera reale e detyrimit prej
momentit të krijimit të detyrimit deri brenda afatit të arritjes së detyrimit
për pagesë, ashtu që, po qe se një parim i tillëë respektohet me rreptësi,
mund të demtohet kreditori apo, e kundërta, kur fuqia blerëse e
monedhes rritet, në atë rast mund të dëmtohet debitori, ngase me
pagësën e të njëtës njësi të shumës së të hollave, të cilat janë caktuar në
momentin e krijimit të detyrimit, debitori do të paguajë një vlerë reale
më të madhe. Për këto arsye, ligji bën përjashtime nga parimi i
nominalizmit monetar dhe lejon kontratimin e të ashtuquajturave
klauzola të indeksit, sipas të cilave, shuma e detyrimit në të holla lidhet
me ndryshimin e çmimeve të mallit ose shërbimeve të shprehura në
indeksin e çmimeve, të cilat janë në lidhje të drejtpërdrejtë ekonomike
me objektin e veprimit juridik, me kusht që të mos kenë karakter
spekullativ dhe kontratimi i një klauzole të tillë të jetë sigurimi i
standardit jetësor të palëve kontratuese (396 LMD).
Ekzistojnë edhe klauzola kontratuese, të cilat mund të përmbajnë
shkallën rrëshqitëse (evazive), sipas të cilave lejohet të kontraktohet
631
çmimi që varet nga çmimi i materialit dhe punës dhe elementeve të tjera,
të cilat ndikojnë në masën e shpenzimeve të prodhimit në kohë të
caktuar dhe në një vend të caktuar. Kjo mundësi zbatohet te kontratat
sipas të cilave, njëra palë detyrohet të prodhojë dhe të dërgojë prodhime
të caktuara si dhe te kontrata e ndërtimit (397 LMD).
2) Detyrimet alternative
Detyrimi alternativ ekziston kur detyrimi përbën disa objekte, por

debitori, për tu liruar nga përgjegjësia, është i detyruar të dorëzojë vetëm
një objekt. Një detyrim i tillë ekziston kur debitori detyrohet t t'i
dorëzojë kreditorit njërin prej dy sendeve - një televizori apo lavatriçe.
E drejta e zgjedhjes i takon debitorit, përveç kur me kontratë është
kontratuar diçka tjetër (neni 403 LMD). Kjo e drejtë mund t'i takojë edhe
kreditorit ose një personi të tretë. Debitori mund ta shfrytëzojë të drejtën
të zgjedhë kohën brenda së cilës, në procedurën e përmbarimit, njëra
nga sendet që e ka borxh të mos i dorëzohet kreditorit sipas zgjedhjes së
tij. Për zgjedhjen e bërë personi i autorizuar duhet ta njoftojë palën tjerër
dhe nga ai moment zgjedhja nuk mund të ndërrohet. Me bërjen e
zgjedhjes konsiderohet se detyrimi që nga fillimi ka qenë i thjeshtë dhe
objekti i detyrimit ka qenë sendi i zgjedhur.
Në qoftë se zgjedhjen duhet ta bëjë personi i tretë dhe ai nuk e bën
këtë, secila palë mund të kërkojë që zgjedhjen ta bëjë gjykata.
Në rastin kur një objekt detyrimi bëhet i pamundur për pasojë të
rrethanave, për të cilat palët nuk janë përgjegjëse, detyrimi kufizohet në
sendin tjetër të mbetur.
Në rastin kur sendi zhduket për fajin e debitorit, të cilit i takon e
drejta e zgjedhjes, ai do ta dorëzojë sendin tjetër të mbetur. Në rastin kur
sendi zhduket për fajin e kreditorit, e drejta e zgjedhjes i takon
debitorit, i cili mund të zgjedh sikur t'ia kishte dorëzuar sendin e zhdukur
ose t'ia dorëzojë sendin e mbetur dhe të kërkojë nga kreditori
shpërblimin e dëmit. Në rastin kur sendi zhduket për fajin e debitorit,
ndërsa e drejta e zgjedhjes i takon krediotrit, ky mund të kërkojë ose
sendin e mbetur, ose shpërblimin e dëmit.
3) Detyrimiet fakultative
632
Detyrimi fakultativ ekziston kur debitori ka borxh një send të

caktuar, por i lejohet që të lirohet nga detyrimi i tij me dorëzimin e një
sendi tjetër të caktuar. Kreditori është i autorizur që nga debitori të
kërkojë vetëm sendin që është objekt detyrimi. Nëse objekti i detyrimit
zhduket për shkak të forcës madhore, kreditori nuk mund ta kërkojë
sendit tjetër.
Me kontratë ose me ligj mund të parashikohet që kreditori, në
vend të sendit të cilin debitori ia ka borxh, të kërkojë dorëzimin e ndonjë
sendi tjetër të caktuar, në të cilin rast debitori është i detyruar t'ia
dorëzojë atë send, po qe se këtë e kërkon kreditori. Në kërkesat
fakultative zbatohen rregullat e detyrimeve fakultative dhe alternative.
4) Detyrimet e pjesëtueshme
Detyrimi i pjesëtueshëm ekzisotn kur ai mund të ndahet në aq

pjesë alikuote, pa u ndryshuar thelbi i tyre. Kemi të bëjmë me detyrim të
pjesëtueshëm, sipas dispozitës së nenti 412 par. 1 të LMD, në qoftë se
borxhi mund të ndahet dhe të përmbushet në pjesë të cilat kanë të njëjtat
cilësi sikurse i tërë objekti i detyrimit dhe në qoftë se me atë ndarje ai
nuk humb asgjë nga vlera e tij. Për vërtetimin e këtyre cilësive të
detyrimit janë me rëndësi dy elemente: a) që borxhi të mund të ndahet në
pjesë të cilat kanë cilësi të njëjta sikurse edhe tërësia (psh. detyrimet në
të holla; e pjesëtueshme është edhe sasia e drithit, e pemëve të llojit
përkatës etj.) ; b) dhe se ajo që është borxh, me një ndarjen të tillë të
mos humbet nga vlera e saj ( në qoftë se detyrimi në shumën prej 1.000
€ ndahet në dy detyrime prej nga 500 € ose në qoftë se detyrimi prej
1.000 kg grurë ndahet në dy dhënie prej nga 500 kg.).
Detyrimet e pjesëtueshme krijohen në bazë të kontratës,
trashëgimisë ose në bazë të ligjit. Detyrimet e pjesëtueshme ndahen në
ato aktive dhe pasive, varësisht nga ajo se në cilën anë ka më shumë
persona: në qoftë se ka më shumë kreditorë, çdo kreditor mund të
kërkojë pjesën që i takon e nëse ka më shumë debitorë, çdo debitor ka
borxh vetëm pjesën që ka në ngarkesë. Në rast se detyrimi ndahet në më
shumë debitorë ose kreditorë dhe nuk ekziston një marrëveshje e
kundërt, detyrimi ndahet në pjesë të barabarta mes tyre dhe secili nga
debitorët përgjigjet për pjesën evet, ndërsa secili nga kreditorët mund të
kërkojë vetëm pjesën e tij përkatëse.
633
5.Detyrimet solidare
Detyrimi solidar ekzisotn kur në një marrëdhëni detyrimore marrin

pjesë shumë persona, qoftë në anën e debitorit, qoftë në anën e
kreditorit. Detyrimi solidar mund të krijohet në bazë të veprimit juridik,
ligjit dhe me testament.
Varësisht nga ajo se në cilën anë të dbbitorit apo kreditorit marrin
pjesë shumë persona, detyrimet ndahen në detyrimet solidare aktive dhe
detyrimet solidare pasive.
1.Ddetyrimi solidar pasiv ekziston kur në marrëdhënien e
detyrimit ka një kreditor dhe shumë debitorë dhe secili debitor i
detyrimit solidar ëshë përgjegjës ndaj kreditorit për tërë detyrimin dhe
kreditori mund të kërkojë përmbushjen e tij nga cilido debitor deri
atëherë kur detyrimi të përmbushet në tërësi, por kur një debitor e
përbmush detyrimin, detyrimi shuhet dhe të gjithë debitorët tjerë lirohen
prej tij.
Nga shumë debitorë solidarë, secili mund të ketë borxh me afat
tjetër përmbushjeje dhe në kushte të ndryshme e me dallime të tjera.
Secili debitor solidar mund t’i referohet prapësimit të kompensimit
dhe të bëjë kompensimin deri në masën e pjesës së vet të borxhit, për të
cilën pjesë borxhi zvogëlohet ndaj debitorëve të tjerë. Falja e borxhit
ndaj njërit prej debitorëve i liron të gjithë debitorët e tjerë, po qe se kjo
nuk është bërë me qëllim që ta lirojë nga brorxhi vetëm debitorin të cilit
iu ka falur borxhi dhe me këtë rast do të zvogëlohet borxhi për pjesën e
tij. Me përtëritjen e borxhit me njërin prej debitorëve mund të shuhet
detyrimi në tërësi, por nëse kreditori dhe debitori detyrimin e kanë
kufizuar vetëm në pjesën e detyrimit të debitorit, me të cilin është arritur
marrëveshja e përtritjes së detyrimit, detyrimi i debitorëve të tjerë nuk
shuhet, por zvogëlohet për pjesën e debitorit pjesëmarrës të përtëritjes së
borxhit. Ujdia e lidhur mes kreditorit dhe njërit nga debitorët nuk ka
efekt juridik ndaj debitorëve të tjerë, por ata kanë të drejtë ta pranojnë
atë ujdi, përveç në rastin kur ujdia është kufizuar vetëm me debitorin që
ka lidhur ujdinë. Kur te një person bashkohen cilësia e kreditorit dhe e
një debitori të detyrimit të njëjtë solidar, detyrimi i debitorëve të tjerë
solidarë zvogëlohet me shumën që i përket debitorit të fuzionuar.
Vonesa e kreditorit ndaj njërit prej debitorëve ka efekt juridik ndaj të
gjithë debitorëve të tjerë, ashtu që në atë rast detyrimi shuhet në tërësi
edhe ndaj debitorëve tjerë.
Kreditori që ka përmbushur borxhin ka të drejtë të kërkojë nga
bashkëborxlinjtë e tjerë t'ia kompensojnë pjesën e detyrimit përkatës, e
634
cila i takon. Nëse mes të debitorëve nuk ka marrëveshje lidhur me

pjesën përkatëse të borxhit, borxhi ndahet në pjesë të barabarta.
2. Detyrimi aktiv solidar ekziston kur në anën e kreditorit

marrin pjesë shumë persona, ndërsa në anën e debirotit një person. Çdo
kreditor është i autorizuar ta kërkojë përmbushjen e tërë detyrimit. Në
rast se një kreditor e ka arkëtuar borxhin, deyrimi shuhet edhe për
kreditorët e tjerë.
Ky lloj i detyrimit solidar nuk mund të supozohet, por ekziston
vetëm kur është kontratua ose është caktuar me ligj.

Debitori mund t'ia përmbushë detyrimin atij kreditori të cilin e
zgjedh vetë, deri atëherë kur ndonjë nga kreditorët nuk kërkon
përmbushjen e detyrimit.
Secili prej kreditorëve solidarë është i autorizuar të ndërmarrë ato
veprime me të cilat i mbron edhe interesat e kreditorëve të tjerë.
Debitori mund të bëjë kompensimin e kërkesës së tij me kërkesën
e njërit nga kreditorët, në të cilin rast borxhi ndaj kreditorëve të tjerë
zvogëlohet deri në masën e kërkesës së debitorit. Borxhi i debitorit ndaj
kreditorëve të tjerë zvogëlohet edhe në rast të faljes së borxhit nga ana e
njërit prej kreditorëve ose përtëritja e borxhit me njërin nga kreditorët.
Ujdia e lidhur mes njërit nga kreditorët solidar dhe debitorit nuk ka efekt
ndaj kreditorëve të tjerë, por ata kanë të drejtë ta pranojnë udinë, përveç
në rastin kur ajo është kufizuar në pjesën e borxhit të kreditorit, i cili e
ka lidhur udinë. Pjesa e borxhi që kalon te njëri nga kreditorët në rast
fuzionimi, secili nga kreditorët e tjerë ka të drejtë ta kërkojnë pjesën e
vet përkatëse. Vonesa e debitorit ndaj njërit nga kreditorët ka efekt edhe
ndaj kreditorëve të tjerë. Të njëjtin efekte e ka edhe pohimi i borxhit nga
debitori. Renoncimi i debitorit nga e drejta e parashkrimit ndaj njërit prej
kreditorëve ka efekt edhe ndaj të gjithë kreditorëve të tjerë.
Secili nga kreditorët solidarë ka të drejtë të kërkojë nga kreditori
që ka bërë arkëtimin e borxhit prej debitorit që t'ia dorëzojë pjesën që i
takon. Në qoftë se me marrëveshje mes kreditorëve nuk është caktuar
ndryshe, secilit kreditor solidar i takon pjesa e barakalojë e borxht.
6. Detyrimet e papjesëtueshme janë ato detyrime objekti i të
cilave nuk mund të ndahet në shumë pjesë alikuote e të mos ndryshojë
thelbi i tij dhe të mos zvogëlohet velfta e tij (psh. kafsha e gjallë,
fotografia artistike e tj.). Në detyrimet e këtilla, në të cilat ka shumë
debitorë ose kreditorë, zbatohen përshtatshmërisht dispozitat që kanë të
bëjnë me detyrimet solidare.
635
NDËRRIMI I KREDITORIT OSE I DEBITORIT
Ndërrimi i kreditorit ose debitorit është një formë e kalimit të

kërkesës me kontratë (kalimi - cessio). Kalimi është kontratë me të cilën
kreditori kalues - cedenti e kalon kërkesën të cilën e ka ndaj debitorit
(cesusit) te personi i tretë - pranuesn (cesionarin). Kalimi i kërkesës në të
drejtën pozitive të dteyrimeve është rregulluar me dispozitat e neneve
436 - 445 të LMD. Sipas këtyre rregullave, kreditori me kontratën e
lidhur me personin e tretë mund t'ia kalojë kërkesën e vet atij personi.
Që të mund të bëhet kalimi i ligjshëm i kërkesë sipas kontratës së
kalimit, duhet të plotësohen keto kushte: a) që të lidhet kontrata e kalimit
të kërkesës - kjo kontratë parimisht mund të lidhet në çfarëdo forme, me
përjashtim kur është fjala për kërkesën që ka të bëjë me pasurinë e
paluajtshme, kur duhet të lidhet në formën me shkrim dhe nënshkrimet
e palëve të legalizohen në gjykatë; b) që debitori të njoftohet për kalimin
e kërkesës dhe ; c) që kërkesa të jetë e mundshme të përmbushet -
detyrimet në të holla ose ato që kanë të bëjnë me ndonjë bërje.
Kontrata e kalimit nuk ka efetkt juridik ndaj debitorit, në qoftë se
kalimi i kërkesës është i ndaluar me ligj ose është e lidhur me
personalitetin e kreditorit ose, për nga natyra e saj, është e tillë që nuk
mund të kalohet; në qoftë se debitori dhe kreditori janë marrë vesh që
kërkesa të mod kalohet te tjetri ose të mos mund të kalohet pa pëlqimin e
debitorit.
Me kalimin e kërkesës krijohen rapote të reja mes cedentit, cesusit
dhe cesionarit. Cesionari merr pozitën e kreditorit dhe fiton të gjitha të të
drejtat ndaj debitorit, të cilat i ka pasur kreditori i vjetër. Pozita e
debitorit nuk ndryshon. Ai ka të drejtë t'i paraqesë të gjitha prapësimet
ndaj kreditorit të ri, të cilat ka mundur t'i paraqesë edhe ndaj kreditorit të
vjetër si dhe prapësimet të cilat ai i ka personalisht.
Cedenti është i detyruar t'i dorëzojë cesionarit fletobligacionet
ose dokumentet e tjera, me të cilat mund të provohet ekzistimi i kërkesës
së kaluarr. Në qoftë se kalimi i kërkesë është bërë me shpërblim, cedenti
është përgjegjës ndaj cesionarit edhe për ekzistimin e kërkesës në
momentin e bërjes së Kalimit.
Cedenti përgjigjet për pagueshmërinë e kërkesës së bartur në
qoftë se ka qenë e kontratuar me cesuesin - kreitorin e ri, por vetëm deri
në latësi të shumës të cilën e ka marrë nga cesionari, si dhe për
636
pagueshmërinë e kamatës, shpenzimeve lidhur me Kalimin dhe

shpenzimet e procedurës ndaj debitorit.
Rastet e veçanta të bartejes së kërkesës ekzisojnë kur kreditori i
vjetër nuk e ka njoftuar debtiorin për kalimin që është bërë dhe në atë
rast debitori është i detyruar që detyrimin t'ia përmbushë kreditorit të
vjetër ndërsa kreditori i vjetër t'ia kalojë të riut.
Kur debitori në vend të përmbushjes e kalon kërkesën e vet me
lidhjen e kontratës së kalimit, detyrimi i debitorit shuhet deri në shumën
e kaluar, por kur kerkesën e kalon vetëm me qëlim arkëtimi, detyrimi i
tij shuhet përkatësisht zvogëlohet atëherë kur kreditori e bën arkëtimin e
kërkesës së kaluar.
NDËRRIMI I DEBITORIT
Marrja e borxhit është kontratë e lidhur mes debitorit dhe

personit të tretë, sipas së cilës personi i tretë, me pëlqimin e kreditorit,
merr përsipër detyrimin e debitorit dhe bëhet vetë debitor në vend të
debitorit të vjetër. Kjo mënyrë e ndërrimit të debitorit është rregulluar
me dispozitat e neneve 446-453 të LMD. Përmbajtja e detyrimit, pas
arritjes së marrëveshjes së marrjes së borxhit, mbetet e njëjtë. Debitori i
ri ka të njëjtën pozitë që e ka patur debitori i vjetër ndaj kreditorit. Ai
mund t'i paraqesë të njëjtat prapësime ndaj krditorit, të cilat rrjedhin nga
veprimi juridik i lidhur mes kreditorit dhe debitorit të vjetër dhe
prapësimet të cilat i ka vetë ndaj kreditorit. Në rast se në kohën kur
kreditori ka dhënë pëlqimin në kontratën e lidhur mes debitorit të vjetër
dhe debitorit të ri, debitori i ri ka qenë tepër i ngarkuar me borxhe dhe
këtë kreditori nuk e ka ditur e as ka qenë i detyruar ta dijë, atëherë
debitori i vjetër nuk lirohet nga borxhi, ndërsa kontrata e marrjes së
borxhit konsiderohet si kontratë e hyrjes në borxh dhe debitori i ri ka të
njëjtën pozitë që ka pasur debitori i vjetër.
Kur lidhet kontrata mes kreditorit dhe personit të tretë sipas së
cilës personi i tretë detyrohet ta përmbushë detyrimin e debitorit ndaj tij,
i treti hyn borxh krahas me debitorin. Në atë rast kemi të bëjmë me
kontratë të hyrjes borxh.
Kontrata e marrjes përsipër të përmbushjes është kontratë e
lidhur mes debitorit dhe personit të tretë, sipas së cilës personi i tretë
detyrohet ndaj debitorit ta përmbushë detyrimin e tij ndaj kreditorit. Ai
është përgjegjës ndaj debitorit, nëse nuk e përmbush detyrimin me kohë,
637
por ai nuk e ka marrë përsipër borxhin e as nuk ka hyrë në borxh ndaj

kreditorit.
LLOJET E CAKTUARA TË KONTRATAVE
1. KONTRATA E SHITJES
Kontrata e shitjes është ai lloj kontrate sipas së cilës një person (

shitësi ) detyrohet që personit tjetër (blerësit) t'ia kalojë pronësinë e
sendit përkatësishtë ndonjë të drejtë, ndërsa personi tjetër (blerësi)
detyrohet që shitësit t'i paguajë çmimin e caktuar. Sipas LMD, me
kontratë të shitjes shitësi detyrohet që sendin të cilin e shet t'ia dorëzojë
blerësit, ashtu që blerësi të fitojë të drejtën e disponimit
përkatësisht të pronësisë, ndërsa blerësi detyrohet që shitësit t'i paguajë
çmimin (neni 455 par. 1). Shitësi i ndonjë të drejte detyrohet që blerësit
t'ia kalojë të drejtën e shitur dhe kur ushtrimi i asaj të drejte kërkon
dorëzimin e posedimit të sendit, detyrohet t'ia dorëzojë edhe posedimin
e sendit.
Kontrata e shitjes ka këto karakteristika: është kontratë e dyanshme
detyrimore, kontratë me shpërblim, komutative; është kontratë me emër,
ngase është e rregulluar me ligj dhe në qarkullimin juridik ka emër të
caktuar; është kontratë konsesuale, ngase lidhet thjesht me arritjen e
pëlqimit të vullnetit të palëve, me përjashtim të kontrës së shitjes së
paluajtshmërisë për lidhjen e së cilës kërkohet forma me shkrim dhe
legalizimi i nënshkrimit të palëve kontratuese në gjykatë.
Për lidhjen e kontratës së shitjes së vleshme duhet të plotësohen
kushtet e përgjithshme, për të cilat është bërë fjalë më pjesën e
përgjithshme dhe kushtet e veçanta ,të cilat kanë të bëjnë me elmentet
thelbësore të kësaj kontrate, që janë sendi dhe çmimi.
a) Sendi është element thelbësor i kontratës, pa të cilin kontrata nuk
mund të ekzistojë. Ai, sipas dispozitës së nenit 46 par. 2 të LMD, mund
të jetë çdo send dhe e drejtë që është në qarkullim juridik, përveç sendit i
cili, sipas ligjit, është jashtë qarkullimit. Sendi, si element i kësaj
kontrate, mund të jet edhe send i mëvonshëm. E drejta mund të jetë
element i kësaj kontrate, në qoftë se është vetëm e dretë e kalueshme
pasurore (e drejta e pronësisë, e uzufruktit, e autorit e tj).
b) Çmimi është shuma e të hollave, të cilën blerësi është i
detyruar t'ia paguajë shitësit, si kundërvlerë për sendin ose të drejtën të
638
cilën e ka blerë nga shitësit. Çmimi duhet të jet i caktuar apo i

caktueshëm.
Detyrimet e shitësit janë:
- ta ruaj sendin me kujdes të shtëpiakut të mirë derisa t'ia dorëzojë

belrësit;
- t'ia dorëzojë blerësit në kohën dhe vendin e caktuar me kontratë.
Dorëzimi i sendeve të luajtshme bëhet me dorëzimin e thjeshtë
fizik të sendit (traditio) (dorëzimi i një lavatriçeje); dorëzimi simbolik
(traditio brevi manu) (dorëzimi i çelësit të banesës, automjetit etj); kur
sendin e ka në posedim sipas kontratës së qirasë, por më vonë, sipas
kontratës së shitjes, e blen dhe vazhdon ta mbajë dhe ekziston dorëzimi
constitutum possessorium, kur pronari e tjetërson sendin, por vazhdon ta
mbajë sipas bazës së qirasë.
Në qoftë se kontrata e shitjes përfshin edhe transportin e senidit -
mallit, dorëzimi i bëhet transportuesit të parë të blerësit ose personit që
organizon transportin. Kur me kontratë nuk është caktuar vendi i
dorëzimit të sendit, sipas LMD, ai dorëzohet në vendin në të cilin në
kohën e lidhjes së kontratës shitësi e ka pasur vendbanimin e, në munges
të vendbanimit, vendqëndrimin e tij, por në qoftë se shitësi e ka lidhur
kontratën në kuadër të ushtrimit të veprimtarisë së rregullt ekonomike,
dorëzimi bëhet në vendin ku gjendet selia e tij. Në qoftë se në momentin
e lidhjes së kontratës, kontratuesi ka pasur dijeni për vendndodhjen e
sendi, përkatësisht ku duhet të prodhohet, dorëzimi bëhet në atë vend
(neni 471 par. 1dhe 2 ). Sipas RRSHM. 31 nën (a), nëse me kontratën e
shitjes është parashikuar edhe transportimi i sendit – mallrave, dorëzimi
nga blerësi i bëhet marrësit të parë për dërgim; nën (b), nëse kontrata ka
të bëjë me mallra të veçanta oseme mallra të paidentifikuara që duhen
tërhequr nga stoqe të veçanta ose që përpunohen ose prodhohen dhe në
kohën e nënshkrimit të kontratës palët kanë ditur ose është dashur të
dijnë se ato përpunohen ose prodhohetn në një vend të veçantë,
dorëzimi bëhet në atë vend të veçantë, me vënien e mallrave në
dispozicion të blerësit, kurse sipas par. nën (c), në rastet e tjera,
dorëzimi bëhet me vënien e mallrave në dispozicion të belerësit në
vendin ku shitësi ka pasur vendin e biznesit në kohën e lidhjes së
kontratës.
Dorëzimi faktik i sendit të paluajtshëm bëhet në vendin ku ndodhet
sendi, ndërsa dorëzimi juridik bëhet me regjistirimin e sendit në librat
publikë të tokës.
639
Dorëzimi i sendit bëhet në kohën e caktuar me kontratë, përveç në

rastin kur data e dorëzimit nuk është caktuar: Shitësi është i detyruar t'ia
dorëzijë blerësit sendin brenda afatit të arsyeshëm pas lidhjes së
kontratës, duke pasur parasysh natyrën e sendit dhe rrethanat e tjera.
Nëse natyra e detyrimit ose rrethanat e tjera nuk kërkojnë ndonjë afat të
caktuar për dorëzimin e sendit, shitësi mund të kërkojë dorëzimin e
menjëhershëm të sendit (neni 468 - 470 lidhur me nenin 314 LMD); po
kështu është rregulluar edhe me dispozita të RRSHM (neni 33 p.(a) dhe
(b).
Shitësi është i detyruar t'i dorëzojë blerësit sendin individualisht
të përcaktuar ose të përcaktuar sipas llojit të caktuar, sipas kontratës, në
në atë gjendje në të cilën ka qenë në momentin e lidhjes së kontratës.
Rrezikun e zhdukjes ose të dëmtimit të rastsishëm të sendit e
mban shitësi dhe, në rast të zdhukjes apo dëmitimit të sendit
individualishtë të përckatuar, për pasojë të rrethanave për të cilat palët
nuk janë përgjegjëse, kontrata shuhet, ndërsa kur është fjala për
zhdukjen apo dëmitimin e sendeve të përcaktuara sipas llojit, shitësi
është i detyruar t'i dorëzojë blerësit sendin tjetër. Refuzimi i dorëzimit të
sendit mund të bëhet në rast se është caktuar përmbushja e njëçastshme e
detyrimeve - dorëzimi i sendit dhe pagesa e çmimit njëkohësisht.
- Shitësi është i detyruar ta mbrojë blerësin nga të metat fizike dhe
juridike të sendit. Për këtë më gjërësishtë u bë fjalë në pjesën që ka të
bëjë me përgjegjësin për të metat materiale dhe juridike të përmbushjes
(neni 121 të LMD). Detyrimi i shitësit për mbrojtje nga të metat
materiale dhe përgjegjësia e shitësit është rregulluar edhe me dispozitat
e nenit 35 - 40 RRSHM, ndërsa për të metat jufidike me dispozitat e
neneve 41- 43 të kësaj Rrgulloreje.
- Shitësi është i detyruar ta pranojë çmimin e shitjblerjes në mënyrën,
kohën dhe vendin e parashikuar me kontratë. Nëse pa arsye refuzon
pranimin e çmimit, shitësi bie në vonesë dhe blerësi çmimin mund ta
depzitojë në gjykatë dhe t'i shfytëzojë autorizimet e veta ligjore, të cilat
rezultojnë nga cenimi i detyrimit kontrator, siç janë kalimi i rrezikut të
zhdukjese ose dëmtimit të rastëshëm të sendit, ecja e kamatës e tj.
Detyrimet e blerësit janë :
- pagimi i çmimit në kohën dhe vendin e caktuar me kontratë. Në

qoftë se me kontratë nuk është caktuar koha dhe vendi dhe nuk ekziston
ndonjë mënyrë e caktuar sipas dokeve të tjera, pagesa bëhet në
640
momentin dhe vendin në të cilin dorëzohet sendi. Në qoftë se blerësi nuk

e përmbush detyrimin ne kohën dhe vendin e parashikua sipas këtyre
rregullave, ai bie në vonesë dhe i mban pasojat që rrjedhin nga vonesa e
tij.
Blersi është i detyruar ta marrë sendin nga shitësi në kohën dhe
vendin e caktuar sipas kontratës. Në rast të refuzimit pa arsye të pranimit
të sendit, ai bie në vonesë dhe për këtë arsye rreziku i zhdukjes së sendit
kalon tek ai.
Kontratat e veçanta të shitjes
Shitja me të drejtën e parablerjes
Sipas kontratës së shitjes me të drejtën e parablerjes, shitësi e

rezervon për vete të drejtën që në rast se blerësi vendos ta tjetërsojë
sendin, së pari t'ia ofrojë shitjen atij. Sipas kësaj kontrate, blersi është i
detyruar ta njoftojë shtësin për qëllimin shitjes së sendit një personi të
caktuar, për kushtet e shitjes dhe t'i ofrojë atij për ta blerë sendin me të
njëjtin çmim (neni 527 i LMD). Palët me kontratë mund të caktojë një
afat brenda të cilit shitësi është i detyruar të deklarohet nëse do ose jo ta
shfrytëzojë të drejtën e parablerjes. Nëse kjo nuk është caktuar me
kontratë, atëherë vlen afati prej një muaji nga dita kur shitësi e ka
njoftuar për qëllimin e shitjes së sendit një personi tjetër. Shitësi që
deklaron se do ta blejë sendin, është i detyruar që njëkohëshisht ta
paguajë çmimin e ofruar personit tjetër ose ta depozitëojë atë në gjykatë
dhe nëse personit tjetër iu ka caktuar afati për pagesën e çmimit, ai
mund ta shfrytëzojë këtë afat, po qe se ofron sigurim të mjaftueshëm.
Në qoftë se blerësi e tjetërson sendin pa e njoftuar shitësin ose nuk e ka
njoftuar saktësisht atë për kushtet e shitjes dhe nëse tjetri ka pasur dijeni
ose nuk ka qenë i detyruar të dijë për të drejtën e parablerjes,
përkatësisht për njoftimin e pasaktë të shitjes, shitësi ka të drejtë që
brenda afatit prej 6 muajve, nga dita kur ka marrë dijeni për kalimin e së
drejtës së sendit, përkatësishtë për kushtet e sakta të kontratës, të kërkojë
anulimin e kontratës së shitjes që i është bërë një personi të caktuar dhe
kalimin e pronësisë së sendit mbi shtësin në kushte të njëjta. E drejta e
parablerjes shuhet pesë vjet pas lidhjes së kontratës, nëse me kontratë
nuk është parashikuar ndonjë afat më i shkurtër. E drejta e parablerjes
është e drejtë personale, e cila nuk mund të tjetërsohet dhe as të
trashëgohet.
641
E drejta ligjore e parablerjes mund të jetë e parashikuar me ligj.

Sipas kësaj të drejte, një person është i autorizuar të kërkojë nga personi
tjetër që dëshiron ta shesë një send që atij t'i ofrojë shitjen e atij sendi.
Rregullat e shitjes me të drejtë parablerjeje zbatohen përshtatshmërisht
edhetek e drejta ligjore e parablerjes.
E drejta e parablerjes është caktuar me ligje të veçanta. Ajo
ekziston në këto raste: a) e derjta e parablerjes e bashkëpronarëve të
sendeve (tokës, objektit ndërtimor, banesës), kur secili bashkëpronar ka
pjesën alikuote dhe çdonjëri ka të drejtën e parablerjes; b) e drejta e
parablerjes së materalit arkivor, monumenteve historike (e drejta e
Kuvendit Komunal për të blerë material arkivor dhe monumente
historike); e drejta e parablerjes së tokës ndërtimore, ndërtesave (e
drejta e Kuvendit Kumunal); c) e drejta e parablerjes së tokës bujqësore (
e drejta e kooperativës bujqësosre); d) e drejta e parablerjes së pyllit (e
drejta e ekonomisë së pyjeve); e) e drejta e parablerjes së tokës
bujqësore në dobi të kooperativës bujqësore, përkatësisht të pronarit
kufitar të tokës bujqësore..
Përveç këtyre llojeve të kontratës së shitjes, ekzisotjnë edhe këto
lloje të tjera : kontrata e shitjes me provë (blerja me provë); shitja sipas
modelit apo mostrës; shitja sipas specifikacionit; shitja me rezervim të së
drejtës së pronësisë; shitja me pagim të çmimit në këste.
Kontrata e shkëmbimit (Permutatio)
Kontrata e shkëmbimit është një kontratë e dyanshme detyruese,

sipas së cilës çdo palë kontratuese detyrohet ta kalojë për
bashkëkontratuesin tjetër të drejtën e sendit, i cili shkëmbehet ashtu që
tjetri ta fitojë të drejtën e pronësisë ose të disponimit.
Kjo kontratë është një ndër kontratat më të vjetra. Është shfaqur
në kohën kur ka ekzistuar ekonomia e pazhvilluar. Në qarkullimin e
mallrave nuk ka ekzistuar ndonjë send që të ketë shërbyer si mjet i
ligjshëm i pagesës, ashtu që qarkullimi i sendeve është dashur të bëhet
me shkëmbimin e sendit për send.
Kjo kontratë edhe tani e ka rëndësinë e vet në qarkullimin e
mallrave. Është e rregulluar me ligj (neni 552 dhe 553 të LMD). Si palë
kontratuese paraqiten si personat fizikë, ashtu edhe personat juridikë.
Tani shkëmbimi është i zakonshëm në rastin e arondacionit dhe
shpronësimit të tokës kur mund të bëhet shkëmbimi i tokës për tokë,
shkëmbimi i së drejtës së sendit të luajtshëm pme një send të luajtshëm
ose shkëmbimi i të drejtave të cilat janë në qarkullimin juridik.
642
Për lidhjen e kësaj kontrat është e nevojshme të plotësohen

kushtet e përgjithshme për lidhjen e kontratës.
Nga kontrata e shkëmbimit për secilin bashkëkontratues krijohen
të drejta dhe detyrime si ato që krijohen te kontrata e shitjes për shitësin
dhe blerësin.
Kontrata për huanë (Mutum)
Sipas kontratës për huanë, një person (i cili quhet huadhënës)

detyrohet që një personi tjetër (i cili quhet huamarrës) t'ia dorëzojë një
shumë të caktuar të hollash ose një masë të caktuar sendesh të
zëvendsueshme, kurse huamarrësi detyrohet që, pas skadimit të afatit të
caktuar, ta kthejë shumën e njëjtë të hollave përkatësisht masën e njëjtë
të sendeve me cilësi dhe të llojit të njëjtë.
Kontrata e huasë është me detyrime të dyanshme. Është kontratë
me emër, ngase është e rregulluar me ligj ( neni 557 - 566 të LMD). Për
sajimin e kësaj kontrate, përveç kushteve të përgjithshme që kërkohen
për lidhjen e çdo kontrate, duhet të plotësohen këto kushte: të jetë arritur
pëlqimi lidhur me objektin e huasë, me kohën e kthimit dhe me
shpërblimin (nëse kontrata lidhet me shpërblim) dhe të bëhet
individualizimi i objektit (të caktohet shuma e të hollave ose e sendeve
të zëvendsueshme).
Detyrimet e huadhënësit:
- huadhënësi është i detyruar t'ia dorëzojë huamarrësit shumën e të
hollave ose sendeve në kohën e caktuar me kontratë, por nëse koha nuk
është kontratuar, atëherë kjo bëhet sipas kërkesës së huamarrësi. Mirëpo,
huadhënësësi mund ta refuzojë dorëzimin e objektit të huasë, në qoftë se
gjendja materiale e huamarrësit është e tillë që nuk është e sigurt nëse
ky do të mund ta kthejë huanë ose jo, ndërsa për këtë huadhënësi në
momentin e lidhjes së kontratës nuk ka pasur dijeni ose gjendja
materiale e huamarrësit është keqësuar pas lidhjes së kontratës.
Huadhënësi është i detyruar ta përmbushë detyrimin e vet vetëm po qe se
huamarrësi ose dikush tjetër për të jep sigurim të mjatueshëm se huaja
do të kthehet;
- huadhënësi është i detyruar ta mbrojë huamarrësin për të metat
materiale të sendeve, të cilat janë objekt i kontratës dhe
- huamarësit t'ia shpërblejë dëmin e shkaktuar për pasojë të të
metave materiale të sendeve. Mirëpo, në rast se huaja ka qenë pa
shpërblim, huadhënësi është përgjegjës për shpërblimin e dëmit, po qe se
643
ka qenë me keqëbesim, domethënë, kur ka pasur dijeni ose nuk ka

mundur të mos kishte dijeni për faktin që ka të bëjë me të metat e
sendit, për të cilat nuk e ka njoftuar huamarrësin.
Detyrimet e huamarrësit janë:

- huamarrësi është i detyruar që, brenda afatit të caktuar me
kontratë, t'ia kthejë huadhënësit të njëjtën sasi dhe cilësi të sendit dhe në
qoftë se nuk është caktuar afati i kthimit, është i detyruar ta kthejë
objektin e huasë brenda afatit të arsyeshëm, i cili nuk mund të jetë më i
shkurtër se dy muaj, nga dita kur huadhënësi ka kërkuar t'i kthehet
huaja. Në qoftë se borxhi është dhënë në formë sendesh të
zëvendsueshme e huamarrësi nuk është në gjendje të kthejë sasinë dhe
cilësinë e njëjtë të sendeve, ky është i detyruar që huadhënësit t'i
paguajë shumën e të hollave, e cila i përgjigjet vlerës së sendeve që kanë
në kohën e kthimit në vendin e caktuar me kontratë për kthimin e sendit.
Huamarrësi mund ta kthejë borxhin edhe para afatit të caktuar, por është
i detyruar që për këtë ta njoftojë me kohë huadhënësin dhe t'ia shpërblejë
dëmin.
Në praktikë lidhen disa lloje të kontratave për huanë: huaja e
destinuar (kur me kontratë është caktuar qëllimi i përdorimit të të
hollave të marra hua); huaja investive e lidhur mes bankës dhe
hamarrësve (ndërmarrjet, zejtarët, prodhuesit bujqësorë individualë);
huaja e emisionit krijohet kur huadhënësëi që ka shpallur huanë ka
lëshuar fletobligacione për huanë e dhënë; kontratë për huanë me
anuitete lidhet kur huaja kthehet në anuitete të caktuara; kontrata për
kontratën e huasë së lombardit lidhet atëherë kur huaja merret në atë
mënyrë që, për sigurimin e kthimit të borxhit, jepen peng letra me vlerë,
metale të çmueshme dhe sende tjera.
KONTRATA E QIRASË (LOKATIO CONDUKTIO OPERUM)
Sipas kontratës së qirasë, një person (qiradhënësi) detyrohet t'ia

dorëzojë sendin e caktuar personit tjetër (qiramarrësit) për përdorim,
ndërsa ky person (qiramarrësi ) t'i paguajë për të një shpërblim të caktuar
dhe të njëjtin send t'ia kthëjë pas skadimit të afatit të caktuar.
Kjo kontratë ka këto karakteristika: është kontratë me emër,
ngase është e rregulluar me ligj (neni 567- 599 LMD); me detyrime të
dyanshme; me shpërblim; konsensuale; me prestime të vazhdueshme;
644
formale në raste të caktuara me ligj (qiraja e lokalit afarist, e shtëpisë);

kauzale dhe e pavarur.
Kushtet për lidhjen e kësaj kontrate janë kushte të përgjithshme,
të cilat janë të domosdoshme për lidhjen e të gjitha kontratave të tjera
detyrimore dhe kushte të veçanta: objekti i kontratës së qirasë - sendi që
është i pakonsumueshëm; qiraja - e cila mund të caktohet në të holla apo
në natyrë dhe kohëzgjatja e qirasë - e cila mund të jetë e caktuar dhe e
pacaktuar.
Detyrimet e qiraqdhënësit janë: a) t'ia dorëzojë qiramarrësit
sendin në gjendje të caktuar me kontratë dhe, nëse kjo nuk është caktuar
me kontratë, në gjendje që të mund të përdoret për qëllimin për të cilin
është lidhur kontrata; b) ta mbrojë qiramarrësin lidhur me të metat
materiale dhe juridike të sendit; c) ta mirëmbajë sendin në gjendje të
rregullt dhe t'i paguajë të gjitha detyrimet lidhur me sendin, përveç
riparimeve të imta të cilat vijnë si pasojë e përdorimit të rëndomtë të
sendit gjatë kohëzgjatjesë së kontratës.
Detyrimet e qiramarrësit janë: a) ta marrë sendin dhe ta përdorë
me kujdesin e shtëpiakut përkatsisht të ekonomistit të mirë, ashtu siç
është caktuar me kontratë ose sipas destinimit të sendit; b) të paguajë
qiranë brenda afatit dhe shumën e caktuar me kontratë ose ligj dhe, në
mungesë të marrëveshjes ose ligjit, ashtu siç është e zakonshme në
vendin ku sendi i është dorëzuar qiramarrësit. Në qoftë se nuk është
kontratuar ndryshe e as nuk ekzistojnë doke të mira në vendin e
dorëzimit të sendit, qiramarrësit i paguhet qiraja në çdo gjysmëvjetor,
kur sendi është dhënë me qira në kohëzgtjatje më shumë se një vit dhe,
kur qiraja zgjatë më pak, pas skadimit të atij afati. c) ta ruajë sendin
gjatë kohëzgajtjes së kontratës dhe ta përdorë atë sipas destinimit të
sendit dhe ç) pas shuarjes së qirasë, ta kthejë sendin të padëmtuar në
vendin ku iu ka dorëzuar.
Kontrata e qirasë shuhet: a) pas skadimit të afatit, po qe se
kontrata është lidhur për një afat të caktuar, përveç kur qiramarrësi
vazhdon ta shfrytëzojë sendin, ndërsa qiradhënësi nuk kundërshton, kur
konsiderohet se është lidhur kontratë e re për një afat të pacaktuar; b)
me denoncim, kur kontrata është lidhur në kohë të pacaktuar dhe, për
pasojë të rrethanave të rastit ose dokeve të vendit, nuk mund të caktohet
afati. Secila palë mund ta denoncojë kontratën, duke respektuar afatin e
denoncimit, të caktuar me kontratë dhe me ligj, e në mungesë të
marrëveshjes ose ligjit, afati i denoncimit është 8 ditë; c) në rast të
zhdukjes së sendit për shkak të forcës madhore.
645
NËNQIRAJA
Kontrata e nënqirasë është e rregulluar me dispozitat e neneve

586 - 590 të LMD. Eshtë një kontratë e veçantë e qirasë, sipas së cilës
një person që ka cilësinë e qiramarrësit detyrohet që sendin e marrë me
qira t'ia dorëzojë për përdorim dhe shfrytëzim (nënqira) personit tjetër, i
cili quhet nënqiramarrës në përdorim, ndërsa ky detyrohet që për të t'i
paguajë një shpërblim të caktuar.
Kontrata e qirasë ka efekt juridik interpartes. Nga kjo rregull
ekziston përjashtimi, kur qiramarrësi sendin e marrë me qira ia jep me
qira tjetrit vetëm në qoftë se me të nuk i shkaktohet dëm qiradhënësit
dhe me kusht që qiramarrësi të garantojë se nënqiramarrësi do ta perdorë
sendin sipas kontratë së qirasë.
Kontrata e nënqirasë mund të lidhet pa lejen e qiradhënësit,
përveç kur ekziston ndonjë rast i arsyeshëm që kërkon pëlqimin e tij,
për shkak të të cilit mund ta refuzojë dhënien e lejës. Në qoftë se sendi i
marrë me qira është dhënë me gjithë mungesën e lejes së qiradhënësit,
ndërsa sigurimi i një lejeje të tillë ka qenë i parashikuar me kontratë ose
ligj, qiradhënësi mund të kërkojë denoncimin e kontratës së qirasë.
Në mes të qiradhënësit dhe nënqiramarrësit nuk krijohet
marrëdhënie e dretpërdrejtë, mirëpo, qiradhënësëi, për realizimin e
kërkesave të veta nga qiramarrësi, të krijuara nga qiraja, t'i kërkojë
drejtpërdrejt nga nënqiramarrësi arkëtimin e shumës të cilën ky i ka
borxh qiramarrësit sipas bazës së nënqirasë.
Kontrata e nënqirasë pushon në çdo rast kur pushon kontrata e
qirasë.
TJETËRSIMI I SENDIT TË MARRË ME QIRA
Kontrata e qirasë mund të shuhet edhe me tjetërsim të sendit, i

cili është objekt dorëzimi në përdorim të qiramarrësit. Në rast tjetërsimi
të sendit i cili më parë është dhënë me qira, në vend të qiradhënësit vjen
fituesi i sendit dhe, pas kësaj, krijohen të drejta dhe detyrime të qirasë
mes fituesit dhe qiramarrësit. Shuarja e kësaj kontrate është e rregulluar
me dispozitën e nenit 593 të LMD, ashtu që, kur sendi për të cilin është
lidhur kontrata e qirasë i është dorëzuar fituesit e jo qiramarrësit, fituesi
paraqitet në vend të qiradhënësit dhe merr përsipër detyrimet e tij ndaj
qiramarrësit, po qe se në momentin e lidhjes së kontratës së tjetërsimit
646
ka pasur dijeni për ekzistimin e kontratës së qirasë. Fituesi i sendit nuk

mund të kërkojë nga qiramarrësi kthimin e sendit para skadimit të afatit
të caktuar me kontratë, por në qoftë se afati nuk është caktuar me
kontratë ose me ligj, kjo ndodh para skadimit të afatit denoncues. Në
qoftë se fituesi i sendit në momentin e lidhjes së kontratës së tjetërsimit
nuk ka pasur dijeni për ekzistimin e kontratës së qirasë, ai nuk është i
detyruar t'ia dorëzojë sendin qiramarrësit. Në një rast të tillë kontrata e
qirasë shuhet dhe qiramarrësit i mbetet mundësia që nga qiradhënësi të
kërkojë shpërblimin e dëmit.
Kur për shkak të tjetërsimit të sendit të dhënë me qira të drejtat
dhe detyrimet kalojnë te fituesi i sendit, qiradhënësi mund ta denoncojë
kontratën e qirasë, duke respektuar afatet e parashikuara me kontratë dhe
ligj.
KONTRATA E DEPOZITËS (DEPOSITUM)
Kontrata e depozitës është një kontratë e tillë, sipas së cilës një

person (depozitëmarrësi) detyrohet ta pranojë sendin nga personi tjetër
(depozitëdhënësi), ta ruajë dhe ta kthejë atë kur ky ta ketë kërkuar një
gjë të tillë.
Kjo kontratë është me emër, ngase është e rregulluar me dispozitat
e neneve 712 - 729 të LMD. Kjo kontratë është konsensuale, e dyanshme
detyruese, kontratë bëmirëse ose me shpërblim dhe kontratë e
vazhdueshme.
- Detyrimet e depozitëmarrësit janë: a) ta ruajë sendin, në rast se
depozita është pa shpërblim, sikurse sendin e vet, ndërsa në rast se
depozita është me shpërblim, me kujdesin e shtëpiakut të mirë,
përkatësisht ekonomistit të mirë; b) ta kthejë sendin me të gjitha frytet
pas skadimit të afatit të kontratuar, kurse para skadimit të afatit - sapo ta
kërkojë depozitëdhënësi, përveç nëse afati i kthmit nuk është kontratuar
ekskluzivisht në dobi të depozitëdhënësit dhe c) depozitëdhënësit t'ia
shpërblejë dëmin për shkak dëmtimit eventual të sendit gjatë
kohëzgjatjes së depozitës.
- Detyrimet e depozitëdhënësit janë: a) t'ia paguajë depozitëmarrësit
shpenzimet e arsyeshme të bëra lidhur me ruajtjen e sendit; b) t'ia
647
shpërblejë dëmin e pësuar gjatë ruajtjes së sendit dhe c) t'ia paguajë

shpërblimin për ruajtjen e sendit (po qe se kontrata është me shpërblim).
Ligji parashikon lloje të veçanta të depozitës: a) depozita jo e
rregullt (nëë rastin kur në depozitë janë dhënë sendet e zëvendsueshme
me të drejtën që depozitëmarrësi t'i shpenzojë ato dhe me detyrimin që
t’i kthejë sendet në të njëjtën sasi dhe me të njëjtën cilësi, në të cilin rast
në marrëdhëniet e palëve zbatohen rregullat e kontratës së huasë, përveç
kohës dhe vendit të kthimit të sendeve, kur zbatohen rregullat e kontratës
së depozitës ( neni 772 të LMD); b) depozita e domosdoshme ( kur
sendi i besohet depozitëmarrësit në rast tëndonjë nevoje të
domosdoshme - në rast zjarri, tërmeti, përmbytjesh, kur depozitëmarrësi
është i detyruar ta pranojë sendin për ruajtje dhe ta ruajë atë me kujdes
të shtuar - të shtëpiakut përkatësisht ekonomistit të mirë - neni 773 LMD
dhe c) depozita hoteliere, sipas së cilës ndërmarrja hoteliere
konsiderohet si depozitëmarrëse lidhur me sendet që i sjellin mysafirët
dhe përgjigjet për humbjen ose demtimin e tyre në masën e vlerës së
caktuar me ligj të veçantë, përveç në rastin kur ekzistojnë rrethanat që
përjashtojnë përgjegjësinë e depozitëmarrësit. Hotelieri është i detyruar
taa shpërblejë dëmin e tërë, nëse mysafiri ia ka dhënë sendin për ruajtje
dhe dëmi është shkaktuar për fajin e tij apo të personelit për të cilin
përgjigjet - 724 LMD. Hotelieri është i detyruar ta pranojë sendin të cilin
mysafiri e sjell, përveç kur për këtë nuk posedon kushtë të përshtatshme
hapësinore ose ruajtja e sendeve tejkalon mundësit e hotelierit.
Në teori dhe praktikë ekzistojnë edhe këto lloje të depozitave:
depozita e përbashkët - kur disa persona depozitojnë për ruajtje një sasi
të sendeve të zëvendsueshme; depozita gjyqësore kur ruhen sendet e
sekuestruara sipas urdhrit të gjykatës; depozita e mbylluar kur dorëzohen
për ruajtje sendet e mbylluara në zarf ose ambalazh të vulosur.
KONTRATA E PENGUT
Kontrata e pengutë është kontratë e tillë, sipas së cilës një person

(pengdhënësi), debitori ose ndonjë person i tretë i dorëzon personit tjetër
(pengmarrësit ) një send të luajtshëm ose i kalon ndonjë të drejtë (interes
pasuror), në të cilën ekziston e drejta e pronësisë, me qëllim që para
kreditorëve të tjerë të mund të arkëtojë nga vlera e tij, në qoftë se
kërkesa nuk do t'i jetë paguar pas arritjes.
Kontrata e pengut është kontratë me emër, ngase është e
rregulluar me dispozitat e LMD (neni 966 - 996) dhe me Regulloren e
648
Pengut UNMIK-ut nr. 2001/5 e cila ka hyrë në fuqi më 7 shkurt 2001,

sipas së cilës shfuqizohet çdo dispozitë e ligjit që ka qenë në fuqi deri
me hyrjen në fuqi të kësaj rregulloreje që është në kundërshim me të
(neni 23 të RrP).
Pengu është mjet real i sigurimit të përmbushjes së kontratës.
Palët kontratuese mund të jenë çdo person fizik dhe juridik. Nga kontrata
e pengut krijohet detyrimi juridik i pengut mes kreditorit dhe debitorit.
Në të drejtën kontraktore të pengut, pëngëdhënës është personi që i jep
pengmarrësit të drejtën e pengut mbi sendin ose të drejtën që është
objekt i kontratës, ndërsa pengmarrës është personi në favor të të cilit
jepet pengu, i cili ka kërkesë sipas kontratës juridike detyrimore.
Objekt kontrate mund të jetë çdo pasuri e luajtshme ose e drejtë
(interes pasuror), e cila është në pronësi të dhënësit peng të sendit që,
sipas ligjit, mund të jetë në qarkullim, i cili quhet "kolateral". Si
kolateral konsiderohen edhe mineralet dhe hidrokarburet si dhe të drejtat
e nxjerrjes së tyre, përveç kur me ligj është parashikuar ndryshe. Sendi
që është në bashkëpronësi mund të jetë kolateral vetëm në qoftë se
bashkëpronarët janë dakord për këtë. Një person që është pronar i një
pjese të një pasurie të luajtshme mund ta përdorë atë si kolateral edhe pa
pëlqimin e pronarëve të pjesëve të tjera të pasurisë (neni 3 p. 31, 3.2, 3.4
dhe 3,5 të RrP).
Rregullorja e pengut dallon këto lloje të pengut: a) pengu
posedimor është ai lloj pengu sipas të cilit pengmarrësi merr në posedim
kolateralin dhe e mban deri në shuarjen e pengut sipas ndonjë baze të
caktuar ligjore ; b) pengu standard është ai lloj pengu sipas të cilit
kolaterali mbetet në posedim të pengdhënësit edhe pas lidhjes së
kontratës së pengut dhe pengdhënësi është i autorizuar ta shfrytëzojë
kolateralin sipas destinimit tij të caktuar; c) pengu mbi çmimin e
blerjes është ai lloj pengu sipas të cilit pengmarrësi jep një vlerë të
caktuar monetare për t'i bërë të mundur pengdhënësit që të fitojë të drejta
mbi kolateralin ose përdorimin e tij.
Pengu standard dhe pengu i blerjes mund të krijohen: a) kur
ekziston një marrëveshje e vlefshme e pengut; b) kur pengmarrësi ka
dhënë disa vlera ose, në fakt, i ka dhën para pengdhënësit; c) kur
pengdhënësi ka të drejtë mbi pasurinë e dhënë peng dhe ç) kur në rastin
e pengut posedimor, kolaterali është në posedim të pengmarrësit.
Supozohet se pengu nuk është posedimor, përveç kur palët
kontratuese të pengut shprehimisht kanë parashikuar që pengu të jetë
posedimor, përndryshe, pengdhënësi ruan të drejtën ta posedojë, ta
përdorë dhe në çdo mënyrë tjetër t'i gëzojë të gjitha të dretjtat mbi
649
kolateralin (neni 8 p.8.2 të RrP). Pengu posedimor krijohet, vendoset dhe

perfeksionohet në kohën kur pengdhënësi dhe pengmarrësi nënshkruajnë
marrëveshjen e pengut dhe kolaterali është në posedim të pengmarrësit
ose të të autorizuarit të tij (neni 5 p 5.7 të RrP). Pengu posedimor mbi
pasurinë e dhënë peng që ndodhet në posedimin e një depozitëmarrësi,
mund të perfeksionohet kur pengmarrësi ka dokumentet për dorëzimin e
kolateralit depozitëmarrësit, siç janë: fletëngarkesa, fatura që lëshon
depozitëmarrësi, fletëngarkesa dhe çdo dokument i lëshuar nga
depozitëmarrësi që përshkruan pasurinë e lënë peng dhe në të cilin
shprehimisht deklaron se depozitëmarrësi pranon t’i mbajë sendet për
pengmarrësin.
Peng i çmimit të blerjes konsiderohet edhe ai kur një transaksion,
në të cilin një shitës-qiradhënës rezervon kalimin e së drejtës së
pronësisë dhe ia jep pasurinë me qira një blerësi - qiramarrësit, nëse
qiraja ka për qëllim të përdoret si garanci (neni 3.p3.11 të RrP
. Kontrata e pengut është një kontratë aksesore, ngase
vlefshmëria juridike e saj varet nga fakti nëse detyrimi i siguruar për të
cilin jepet pengu është i vlefshëm dhe i ekzekutueshëm.
Që të jetë një kontrata e pengut e vleshme, duhet të jenë
plotësuar, përveç kushteve të përgjithshme që nevojitën për lidhjen të
gjitha kontratave të tjera detyrimore, edhe këto kushte të veçanta: a)
kontrata duhet të jetë e hartuar me shkrim; b) të jetë i përcaktuar
pengdhënësi, përkatësisht personi që është përgjegjës për detyrimin e
siguruar (në qoftë se ai person nuk është pengdhënës) si dhe
pengëmarrësi; c) të jetë specifikuar në mënytë të përgjithëhme ose
specifike detyrimi i siguruar ç) të jetë i përcaktuar në mënytrë specifike
ose të përgjithsisht të mjaftueshme kolaterali që do të fitohet nga
pengdhënia pas datës së lidhjes së marrëveshejs së pengut; d) të
përmbajë deklaratën që shpjegon se qëllimi i marrëveshjes është krijimi i
pengut në favor të pengmarrësit; dh) të përmbajë nënshkrimet e palëve
kontratuese ose të të autorizuarve të tyre dhe e) të përmbajë datën e
lidhjes së kontratës. Si datë e lidhjes së kontratës konsiderohet data kur
palët ose të aturorizuarit e tyre e kanë nënshkruar kontratën. Këto kushte
konsiderohen si kushte thelbësore të kontratës së pengut dhe duhet të
jenë plotësuar në mënyrë kumulative. Mungesa e njërit prej tyre ka për
pasojë nulitetin e kontratës. Palët mund të parashikojnë me marrveshje
edhe kushte të tjera dhe ato t'i ndryshojnë më vonë, sipas vlerësimit të
tyre.
Kontrata e pengut nuk i nënshtrohet detyrimit të noterizimit,
përveç kur caktohet me marrëveshje të palëve kontratuese.
650
Të drejtat dhe detyrimet në lidhje me kolateralin - të drejtat e

palëve.- Sipas dispozitave të Rregullores së Pengut, palët janë të
autorizuara që të drejtat dhe detyrimet e tyre lidhur me pengun t'i
rregullojnë në mënyrë autonome.
1) Detyrimet e pengdhënësit janë të parashikuara me dispozitën e
nenit 8 p. 8.4, 5 dhe 7 të RrP. Këto varen nga lloji i pengut. Në rastin e
pengut standad, kur sendi mbetet te pengëdhënësi edhe pas lidhjes së
kontratës, pëngdhenësi është i detyruar: ta ruajë kolateralin, mos ta japë
me qira, mos ta tjetërsojë, t'i ruajë frutate e kolateralit të cilat mbeten si
pjesë përbërse e tij derisa nuk ndahen prej tij, përveç kur parashikohet
ndryshe me marrëveshjen e pengut, mos ta përdorë sendin në mënyrë
abuzive, në kundërshitm me destinimin e kolateralit.
Te pengu posedimor, në qoftë se pengdhënësi ia ka kaluar të
drejtën e posedimit pengmarrësit, pengdhënëi detyrohet t'ia dorëzojë
pengun, përkatëshisht dokumentacionin të cilin e ka lëshuar
depozitëmarrësi, me anë të cilit mund të bëhet identifikimi i kolateralit,
përkatësisht posedimi i kolateralit. Pengdhënësi përgjigjet për të metat
materiale dhe juridike të kolateralit.
2) Detyrimet e pengmarësit.- Në rastin kur pengu ëshë

posedimor, pengmarrësi është i detyruar ta ruajë kolateralin me kujdesin
e shtëpiakut ose ekonomistit të mirë, të mos eshfrytëzojë, të mos e jep
me qira dhe të mos ia kalojë një personi tjetër, përveç kur me
marrëveshje është caktuar ndryshe dhe pas shuarjes së marrëveshjes së
pengut t'ia kthejë kolateralin pengëdhënësit.
Përparësia e pengmarrësve në realizimin e kërkesave të siguruara me

peng.- Pengdhënësi në një kolateral mund të krijojë më shunë se një
peng. Përparësia e realizimit të kërkesës nga kolaterali, i cili është
objekt i marrëveshjeve të pengut, përcaktohet në perputhje me kohën kur
është perfeksionuar pengu. Pengu i perfeksionuar më parë ka përparësi
në rapotë me çdo peng të perfeksionuar më vonë, përveç kur pengu i
perfeksionuar më parë e humb vlerën juridike, në të cilin rast do të vijë
pengu pasues me radhë. Përjashtim bëjnë: pengu posedimor mbi
instrumentet bankare ose vlerat monetare, i cili ka përparësi ndaj çdo
pengu të mëparshëm.
Pengu mbi çmimin e blerjes ka përparsi ndaj çdo pengu tjetër
mbi të njëjtin kolateral të dhënë prej të njëjtit pengdhënës dhe në qoftë
se është perfeksionuar dhe pengmarrësi i pengut mbi çmimin e blerjes
651
njofton pengmarrësin e mëparshëm në kohën kur pengdhënësi merr në

posedim kolateralin.
Për të perfeksionuar një kontratë të pengut standard është e
nevojshme të regjistrohet një deklaratë njoftimi, e cila registrohet në
zyrën e regjstrimit të pengut dhe duhet të përmbajë të dhëna të
nevojshme lidhur me: pengdhënësin, personin që është përgjegjës për
detyrimin e siguruar ( në qoftë se nuk është pengdhënës) dhe
pengmarrësin, identifikimin specifik ose të përgjithshëm të detyrimit të
siguruar, shumën maksimale të borxhit, të siguruar e të shprehur në
terma monetare, identifikimin specifik ose të përgjithshëm të kolateralit,
nënshkrimin e pengdhënësit ose të të autorizuarit tij si dhe datën e
lidhjes së marrëveshjes së pengut. Personi i cili nënshkruan deklaratën
në emër të pengdhënësit duhet të jetë i pavaruar nga pengmarrësi.
Kohëzgjatja e regjistrimit është tri vjet, nga data e regjistrimit.
Pas skadimit të këtij afati, pengu bëhet i paperfeksionuar, përveç kur
perfeksionohet me posedim.
Pengmarrësi mund të regjistrojë një njoftim vazhdimi brenda tre
muajve, para skadimit të kohës së regjistrimit të deklaratës fillestare të
njofitimit.
Shuarja e pengut.- Pengu shuhet në këto raste: kur pengmarrësi
jep një deklaratë të nënshkurar nga ai, e cila përmban të dhëna se
pengmarrësi nuk ka më kërkesa për pengun që përmban deklarata e
njoftimit; sipas marrëveshjes së palëve kontratuese; me përmbushjen e
detyrimit të siguruar; me pushimin së ekzistuari të kolateralit; kur
kolaterali ndryshohet ose kombinohet me një send ose të drejtë tjetër,
ashtu që ai pushon së ekzistuari në formë të identifikueshme ose të
ndarë; kur kolaterali bëhet pjesë e një sendi ose e një të drejte tjetër në
mënytë të tillë që pasuria e lënë peng dhe sendi ose e drejta tjetër bëhet e
transferueshme si një zë i vetëm; kolaterali bëhët pronë e pengmarrësit;
kur në rastin e pengut posedimor, përfundon posedimi i kolateralit nga
pengmarësi; kur detyrimi i siguruar me peng transferohet, por
transferimi nuk shtrihet mbi pengun dhe në kur një palë e tretë fiton një
titull mbi kolateralin.
Mospërmbushja dhe ekzekutimi.- Në rast të mospërmbushjës së
detyrimit të sigurauar me peng, pengmarësi mund të marrë në posedim
kolateralin nëpërmjet: a) procedurës gjyqësore; b) nga vetë pengmarrësi,
në qoftë se kjo mund të bëhet pa prishur qetësinë publike dhe c)
administrativisht.
Në rast të mospërmbushjes, pengmarrësi mund ta shesë, ta japë me
qira ose ta tjetërsojë kolateralin në një mënyrë tjetër dhe nga të ardhurat
652
e realizuara në atë mënyrë të arkëtojë kërkesën e siguruar me peng si dhe

shpënzimet, të cilat shkaktohen lidhur me të. Shitja e kolateralit mund të
bëhet me ankand publik ose me shitje të drejtpërdrejtë. Metoda, koha,
vendi dhe kushtet e shitjes duhet të jenë në frymën e kushteve të
arsyeshme tregtare. Për kushtet dhe kohën e shitjes së kolateralit duhet të
njoftohet pengdhënësi të paktën 14 ditë para shitjes së sendit.
Pengmarrësi nuk mund të blejë kolateralin, përveç kur shitja bëhet
publike ose private, në qoftë se kolaterali shitet në një treg të njohur ose
për kolateralin ekzistojnë çmime të njohura standarde. Pengdhënësi,
personi përgjegjës për detyrimin e siguruar ose çdo garantues tjetër a
borxhli i dytë mund të fitojë kolateralin, duke përmbushur të gjitha
detyrimet e siguruara nga kolaterali, si dhe shpenzimet e arsyeshme të
bëra nga pengmarrësi lidhur me marrjen e kolateralit në posedim,
shpenzimet lidhur me shitjen e kolateralit dhe shpenzimet e tjera të
shkaktuara në procedurat e ekzekutimit gjyqësor përkatësisht
administrativ.
Nuk është në kundërshtim me dispozitat e rregullores së pengut
dispozita e nenit 973 të LMD, sipas së cilës është nule çdo dispozitë e
kontraës së pengut se sendi i dhënë peng do të kalojë në pronësi të
kreditorit, në qoftë se kërkesa e tij nuk përmbushet brenda afatit të
arritjes për pagesë.
KONTRATA E DORËZANISË
Kontrata e dorëzanisë është kontratë e tillë, sipas së cilës

dorëzani detyrohet t'i përmbushë kreditorit detyrimin e arritur dhe
juridikisht të vlefshëm të debitorit, në qoftë se ky nuk e bën këtë (neni
997 LMD). Kontrata e dorëzanisë është një mjet personal i sigurimit të
përmbushjes së kontratës. Kjo kontratë është kontratë formale, ngase
deklarata e dorëzanisë ka efekt juridik vetëm nëse është bërë në formën
me shkrim. Kontrata e dorëzanisë ëshë kontratë aksesore, ngase është e
lidhur me kontratën kryesore si në pikëpamje të lindjes, ashtu edhe të
shuarjes së kontratës si dhe vlefshmërisë juridike të saj. Detyrimi i
dorëzanit nuk mund të jetë më i madh se detyrimi i debitorit dhe nuk
mund të transferohet pa kalimin e detyrimit kryesor.
Objekt detyrimi mund të jetë çdo detyrim juridikisht i vlefshëm,
pa marrë parasysh përmbajtjen e tij.
Dorëzania mund të jepet edhe për detyrimin e kushtëzuar dhe
detyrimin e caktuar të ardhshëm
653
Ligji dallon a) dorëzaninë e rendomtë (dorëzania supsidiare),

sipas së cilës kreditori mund të kërkojë nga dorëzani përmbushjen e
detyrimit pasi më parë të ketë kërkuar nga debitori, i cili, me gjithë
thirrjen me shkrim, nuk e ka përmbushur detyrimin brenda afatit të
caktuar. Kreditori nuk është i detyruar që për realizimin e kërkesës së vet
t'i drejtohet më parë debitorit: në qoftë se është e qartë se nga mjetet e
debitorit nuk mund ta realizojë kërkesën ose debitori kryesor ka
falimentuar dhe b) dorëzaninë solidare, në qoftë se dorëzani, i detyruar si
dorëzan pagues, i përgjigjet kreditorit si debitori kryesor për tërë
detyrimin dhe kreditori mund të kërkojë përmbushjen e dtyrimit qoftë
nga debitori kryesor, qoftë nga dorëzani ose nga të dy në të njëjtën kohë;
c) bashkëdorëzania ekziston kur shumë dorëzanë përgjigjen solidarisht,
pa marrë parasysh nëse i kanë garantuar kreditorit së bashku ose secili
veç e veç, përveç kur detyrimi i tyre me kontratë është rregulluar
ndryshe; ç) dorëzani i dorëzanit ekziston kur një person garanton
pagesën e kërkesës së kreditorit, në qorfë së atë nuk e përmbushin as
debitori kryesor, as dorëzani. Kreditori mund të kërkojë pagesën nga
dorëzani i dorëzanti pasi që më parë pa sukses të ketë kërkuar këtë nga
debitori kryesor dhe dorëzani. Nëse dorëzani i dorëzanit e përmbush
detyrimin, ai ka të drejtën e regresit vetëm ndaj debitorit kryesor.
DËRGIMI - ASIGNACIONI (ASIGNATIO)
Asignacioni do të thotë dërgim. Asignacioni në të drejtën

pozitive të detyrimeve është rregulluar me dispozitat e neneve 1020 -
1034 të LMD.
Asignatio është deklarim i vulnetit të një personi (dërguesit -
asignantit ), me të cilin e autorizon personin tjetër ( ekzekutuesin e
dërgimit - asignatin ) që, për llogari të tij, të përmbushë diç (një prestim
të caktuar) personit i tretë (shfrytëzuesit të dërgimit - asignatarit), e
njëkohësisht e autorizon atë person të tretë ta pranojë atë përmbushje
në emër të vet.
Prezumimet për ekzistimin e asignacionit juridikisht të vlefshëm
janë: marrëveshja paraprake mes dërguesit (asignantit) dhe shfrytëzuesit
të dërgimit (asignatarit) dhe deklarata e ekzekutuesit - të dërguarit
(asignatit) për pranimin e dërgimit. Me plotësimin e këtyre kushteve lind
veprimi i treanshëm juridik.
654
Me anë të asignacionit krijohen këto raporte juridike: a) raporti

mes dërguesit (asignantit) dhe ekzekutuesit të dërgimit (asignatit) ; b)
raporti mes dërguesit (asignantit) dhe shfrytëzuesit të dërgimit
(asignatarit ); c) raporti i shfrytëzuesit të dërgimit (asignatarit) dhe
ekzekutuesit të dërgimit (asignatit).
Asignacioni përmban autorizim të dyfishtë. Njëri, i dhënë
asignatit që ta kryejë një punë për llogari të asignantit dhe tjetri, i dhënë
personit të tretë - asignatarit që ta pranojë atë përmbushje në emër të
vetin.
Asignacioni mund të fillojë mbi baza të ndryshme. Asignanti
dëshiron t'i sugurojë një dobi të caktuar asignatarit (causa donandi), t'i
paguajë borxhin, të cilin e ka ndaj tij (causa solvendi) ose ta kreditojë
(kausa credendi).
Raporti mes dërguesit (asignantit ) dhe pranuesit të dërgimit (asignatarit)
Ky më së shpeshti është raport mes debitorit dhe kreditorit. Në

qoftë se dërguesi, si debitor, merret vesh me pranuesin e dërgimit si
kreditor të vetin që borxhin e vet, të cilin e ka ndaj tij, do t'ia paguajë në
atë mënyrë që, me autorizimin e dërguesit do ta përmbushë personi i
tretë - ekzekutuesi i dërgimit (asignati), atëherë mes dërguesit -
asignantit dhe shfrytëzuesit -asignatarit është lidhur kontrata e
modalitetit të përmbushjes se detyrimit, me kusht suspensiv që perosni i
tretë – ekzekutuesi (asignati), t’i deklarojë asignatarit se e pranon
dërgimin. Mirëpo, detyrimi i dërguesit ndaj asignatarit shuhet vetem pas
pagesës së borxhit nga ana e asignatit. Prandaj, marrëveshja e arritur mes
dërguesit dhe shfrytëzuesit të dërgimit përmbushet vetëm atëherl kur
përmbushet prestimi (borxhi) nga ana e asignatit. Për këtë arsye thuhet
se dërgimi nuk është përmbushje.
Raporti mes ekzekutuesit - asignatit dhe shfrytëzuesit të

dërgimit – asignatarit
Për këtë raport ëshë me rëndësi që ekzekutuesi - asignati ta

njoftojë shfrytëzuesin asignatarin për pëlqimin e pranimit të dërgimit. Në
atë rast asignatari fiton të drejtën që të kërkojë nga asignati përmbushjen
e detyrimit që është objekt dërgimi. Deklarata e pranimit të dërgimit
është e parevokueshme.
Në momentin kur shfrytëzuesi i dërgimit ka pranuar nga
ekzekutuesi (asignati) deklaratën se e pranon dërgimin, mes të tyre
655
krijohet një marrëdhënie e dedetyrimeve, e cila është plotëshisht e

pavarur dhe e ndarë nga ajo që ekziston mes dërguesit dhe ekzekutuesit
të dërgimit.
Raporti mes dërguesit - asignantit dhe ekzekutuesit të dërgimit -

asignatit
Edhe ky raport është i pavarur dhe i ndarë nga raporti mes

ekzekutuesit të dërgimit dhe shfrytëzuesit të dërgimit, nga njëra anë, dhe
raportit të dërguesit dhe ekzekutuesit të dërgimit, nga ana tjetër. Në qoftë
se mes dërguesit dhe shfrytëzuesit të dërgimit është arritur marrëveshja
e dërgimit dhe në qoftë se ekzekutuesi i dërgimit është debitor i
dërguesit, atëherë ekzekutuesi i dërgimit është i detyruar të përmbushë
objektin e detyrimit, në bazë të autorizimit të dërguesit - drejtpërdrejt
shfrytëzuesit të dërgimit.
Në qoftë se mes dërguesit dhe shfrytëzuesit të dërgimit nuk
ekziston raporti kredior- debitor, ekzekutuesi ( asignanti) nuk është i
detyruar ta pranojë dërgimin (neni 1030 par. 1 të LMD). Por, në qoftë se
e ka pranuar dërgimin dhe e ka njoftuar shfrytëzuesin e dërgimit
përkitazi me pranimin e dërgimit, asignati nuk mund të heqë dorë nga
një pranim i tillë. Në këtë rast asignati është i detyruar ta përmbushë
detyrimin, i cili është objekt dërgimi edhe kur dërguesi nuk ka mbulesë
për një përmbushje të tillë.
Kalimi. - Dërgimit mund t'i kalohet një personit tjetër dhe
kështu me radhë personave të tjerë, sipas rregullave të parashikuara për
kalimin e letrave me vlerë sipas prurësit, përkatësisht sipas udhrit. Kjo
rezulton nga fakti se ligji parasheh dy forma të dërgimit: a) dërgimi në
formë të letrës me vlerë sipas prurësit (neni 1033 LMD) dhe në formë të
letrës sipas urdhrit (neni 1034).
Parashkrimi.- LMD afatin e parashkrimit e ka rregulluar me
dispozitën e nenit 1204 par. 1 vetëm përkitazi me realizimin e së drejtës
së asignatarit ndaj asignatit. Sipas kësaj dispozite, e drejta e tij
parashkruhet brenda afatit prej një viti. Parashkrimi, në qoftë se për
përmbushjen e prestimit nuk është caktuar afati, fillon të ecë kur asignati
ka pranuar dërgimin e kur ai e ka pranuar atë para se t’i jepet asignatarit,
afati fillon të ecë prej ditës kur këtij t'iu ketë dhënë ai. Për çështje të
tjera, që kanë të bëjnë me parashkrimin, vlejnë dispozitat e parashkrimit
në përgjithësi (neni 360 -393 të LMD).
656
KONTRATA E DEKRETIT - URDHRIT (CONTRAKTUS

MANDATI)
Sipas kontratës së dekreti, dekretmarrësi detyrohet ndaj

dekretdhënësit që për llogari të tij të kryejë punë tëcaktuara, ndërsa
dekretdhënësi detyrohet që dekretmarrësit t'i paguajë shpërblimin e
caktuar.
Kontrata e urdhrit është kontratë me emër, ngase është e rregulluar
me ligj (neni 749-770 të LMD).
Kontrata e dekretit është kontratë e veçantë e së drejtës së
detyrimeve dhe e së drejtës tregtare. Palët kontratuese të kontratës së
dekretit mund të jenë persona fizikë dhe juridikë. Objekti i kësaj kontrate
mund të jetë kryerja e punëve juridike ose punëve fizike dhe shërbimet
intelektuale nga ana e dekretmarrësit, me shpërblim ose pa shpërblim.
Baza e detyrimit të dekretdhënësit shërben si bazë e kryerjes së punëve
nga ana e dekretmarrësit.
- Detyrimet e dekretmarrësit janë: a) të kryej urdhrin sipas
udhëzimeve të marra nga dekretdhënësi, me kujdesin e ekonomistit të
mirë dhe shtëpiakut të mirë. Kur konsideron se kryerja e urdhrit sipas
udhëzimeve të tij do të ishte e dëmshme për dekretdhënësin,
dekretmarrësi është i detyruart t'ia tërheqë vërejtjen për të dhe të kërkojë
udhëzime të reja e nëse dekretdhënësi nuk jep udhëzime të reja për
kryerjen e punës, të cilën duhet kryer, dekretmarrësi është i detyruar t'i
ketë parasysh interesat e dekretdhënësit; b) ta kryejë detyrimin e
dekretdhënësit personalisht, përveç kur dekretdhënësi ka lejuar që punët
t'ia besojë një personit tjetër ose për shkak të rrethanave të veçanta është
e domosdoshme që ta bëjë atë; c) t'i paraqesë llogari kreditdhënësëit për
punët e kryera dhe t'i kthejë tërë atë që ka marrë në bazë të kryerjes së
punëve të besuara; ç) t'i paraqesë llogari dekretdhënësit për gjendjen e
punëve dhe ta bëjë këtë edhe para afatit të caktuar; d) në qoftë se është
shërbyer për nevojat e veta me të hollat e dekretdhënësit, të cilat i ka
marrë nga ai, është i detyruar t'i paguajë kamatën me përqindjen më të
lartë kontraktore të lejuar.
- Detyrimet e dekretdhënësit janë: a) që sipas kërkesës së
dekretmarrësit t'i japë shumën e caktuar të të hollave për shpenzimet e
parashikuara; b) t'ia paguajë të gjitha shpenzimet e nevojshme, të cilat i
ka bërë lidhur me zbatimin e dekretit, edhe atëherë kur mundi i tij ka
qenë i pasukseshëm, me kamatë prej datës kur janë bërë; c) është i
detyruar t'i marrë përsipër të gjitha detyrimet, të cilat i ka marrë mbi
vete, duke i kryer në emër të vetin punët e besuara ose, në ndonjë
657
mënyrë tjetër, ta lirojë prej tyre; ç) kreditdhënësi është i detyuruar t'ia

shpërblejë dëmin dekretmarrësit, të cilin e ka pësuar pa fajin e vet gjatë
zbatimit të dekretit të marrë me një shumë të zakonshme, por nëse për
këtë nuk ka doke, t'ia paguajë kompensimn e drejtë; nëse nuk është
kontratuar ndryshe, t'i paguajë shpërblimin për punën e kryer.
Shuarja e kontratës.- Kontrata e dekretit shuhet në këto mënyra: a) me

anë të dorëheqjes (dekretdhënësi mund të heqë dorë nga kontrata, në të
cilin rast dekretmarrësit i takon e drejta e shpërblimit përkatës dhe
shpërblimi për dëmin të cilin e pëson me dorëheqjen nga kontrata, në
qoftë se për dorëheqje nuk ka pasur arsye); b) me anë të denoncimit
(dekretmarrësi mund ta denoncojë kontratën kur të dëshirojë, por jo në
kohë të papërshtatshme dhe është i detyruar t'ia shpërblejë dëmin
dekretdhënësit, të cilën ky e pëson për shkak të denoncimit të dekretit
në kohë të papërshtatshme, përveç kur për denoncimin kanë ekzistuar
arsye të bazuara; c) me vdekjen e personit fizik, përkatësisht shuarjen e
personit juridik; dhe ç) me anë të humbjes së aftësisë për punë të
personit fizik qoftë ky dekretdhënësi, qoftë dekretmarrësi, përkatësisht
me falimentimin e personit juridik; d) me marrëveshje të palëve
kontratuese dhe dh) me përmbushjen e kontratës.
KONTRATA E DHURATËS (DONATIO)
Sipas kontratës së dhuratës, një person (dhuratëdhënësi)

detyrohet që personit tjetër (dhuratëmarrësit ), t'i kalojë pa shpërblim të
drejtën e pronësisë së sendit të vet ose ndonjë të drejtë. Eshtë kontraë e
së drejtës së detyrimeve, e cila është e rregulluar me ligjet e detyrimeve
dhe kodet civile, megjithatë LMD nuk përmban dispozita të cilat e
rregullojnë këtë lloj të kontratës.
Karakteristikat e kësaj kontrate janë: është kontratë formale,
ngase lidhet në formë të shkruarose me dorëzim të sendit; është kontratë
bëmirëse; kontratë me detyrime të njëanshme, me të cilat bëhet kalimi i
përhershëm i së drejtës së pronësisë së sendit ose ndonjë të drejte pa
pagesë nga një person te personi tjetër.
Për lidhjen e kësaj kontrate, përveç kushteve të përgjithshme të
cilat janë të nevojshme për lidhjen e çdo kontrate detyrimore, duhen
658
plotësuar edhe këto kushte të veçanta: arritja e marrëveshjes për kalimin

pa pagesë të së drejtës së sendit ose të ndonjë të drejte; përcaktimi i
sendit ose i së drejtës që është objekt kontrate; forma e lidhjes së
kontratës përkatësisht dorëzimi i sendit.
Objekt i kontratës së dhuratës mund të jenë sendet e luajtshme, të
paluajtshme dhe të drejtat pasurore, të cilat janë të kalueshme dhe janë
në qarkullim. Baza e kontratës është qëllimi i bëmirësisë (animus
donandi) të dhuratëdhënësit për t'i dhënë sendin apo për t’ia kaluar
ndonjë të drejtë pasurore dhuratëmarrësit pa shpërblim.
Detyrimet e dhuratëdhënësit janë: që t'ia dorëzojë sendin ose t'ia
kalojë të drejtën dhuratëmarrësit në kohën, mënyrën dhe në vendin e
caktuar në kontratë, ndërsa kur nuk ka afat të dorëzimit të sendit,
dorëzimi duhet të bëhet kur dhuratëmarrësi kërkonkëtë ose brenda afatit
të arsyeshëm plotësues, i cili është afat i arsyeshëm sipas dokeve të mira
ose moralit; të kujdeset për ruajtjen e sendit deri në momentin e
dorëzimit; ta kalojë rrezikun e zhdukjes së rastsishme të sendit deri në
momentin e dorëzimit të tij dhe t'i përgjigjet dhuratëmarrësit për
shpërblimin e dëmit të shkaktuar për të metat e sendi,t të cilat kanë
ekzistuar në qoftë se dhuratëdhënësi ka qenë i pandërgjegjshëm - kur
sendi ka pasur të meta të fshehura, për të cilat dhuratëdhënësi ka pasur
dijeni dhe për to nuk e ka njoftuar dhuratëmarrësin.
Në praktikë janë të njohura disa lloje të veçanta të kontratës së
dhuratës: a) kontrata e ndërsjellë e dhuratës, e cila në të vërtetë është një
lloj e kontratës së shkëmbimit, ndërsa në rast se prestimet e ndërsjella
nuk janë ekuivalente, për pjesën e tepërt të vlerës së prestimit të njërës
palë do të ekzistojë kontrata e dhuratës; b) kontrata e përzier e dhuratës
ekziston kur, përveç kontratës së dhurimit, është lidhur edhe kontrata e
shitjes; kontrata me dekret ekziston kur dhuratëdhënësi i jep një send
dhuratëmarrësit me një ngarkesë të caktuar që diçka t'i japë ose t'i bëjë
personit tjetër.
Parimisht, kontrata e dhuratës është e parevokueshme. Mirëpo,
ekzistojnë rastet në të cilat ajo mund të revokohet. Dhuratëdhënësi mund
ta revokojë dhuratën në këto raste: kur dhuratëmarrësi është treguar deri
në fund mosmirënjohës ndaj dhuratëdhënësit; në qoftë se dhuratëdhënësi
është varfëruar dhe ka mbetuar pa mjete materiale të nevojshme për
ekzistencë, të cilat rrethana janë shkaktuar pas lidhjes së kontratës, por
me kusht që dhuratëdhënësi nuk ka persona të gjinisë së afërt, të cilët
sipas ligjit janë të detyruar ta ushqejnë; që me revokimin e kontratës
dhuratëmarrësi të mos mbetet pa mjete të nevojshme për ekzistencë; që
sendi i cili është objekt i dhurimit ose vlera e tij të gjenden në pasurinë e
659
dhuratëmarrësit; dhuratëdhënësi mund ta revokojë dhuratën në qoftë se

ndodh anulimi i martesës për fajin e dhuratëmarrësit, me kusht që
dhurata të jetë me vlerë të madhe. Trashëgimtarët e domosdoshëm mund
të kërkojnë reduktimin e dhuratës, në qoftë se iu ka cenuar pjesa e tyre e
domosdoshme trashëgimore, e cila nuk mund të plotësohet nga
reduktimi i disponimeve testamentale të trashëgimlënësit.
LITERATURA
1.Dr. Alajdin Alishani, E drejta e detyrimeve, pjesa e përgjithshme,

Prishtinë, 1985;
2. Dr. Alajdin Alishani, E drejta e detyrimeve, pjesa e përgjithshme,
botimi i
dytë, Prishtinë, 2002;
3.Dr. Alajdin Alishani, E drejta e detyrimeve, pjesa e veçantë,
botimi i dytë,Prishtinë, 2002;
4.Dr. Aleksandar Goldstajn, Prolegomena Zakonu o obveznim
odnosima, Obvezno pravo, prva knjiga, redakcija A. Goldstajn,
"Informator" Zagreb, 1978;
660
5. Dr. Mihajlo Konstandinovic, Obligaciono pravo, Beograd,

1959;
6. Dr. Martin Vedriš, Opci dio gradjanskog prava po zakonu o
obveznim odnosima, Obvezno pravo, prva kniga, redakcija A. goldstajn,
"Informator", Zagreb, 1978;
7. Dr. Mihalo Konstandinovic, Skica za zakonik o obligacijama i
ugovorima, Beograd, 1969;
8. Dr. Ljudevit Rosemberg, vrijednosni papiri, cesija i asignacija
kod bankarsikih poslova po Zakonu o obveznim odnosima, Obvezno
pravo, redakcija A. Goldshtajn, kniga prva "Informator ", Zagreb,
1978;
9. Dr. Ljubisa Milosevic, Obligaciono pravo, Beograd, 1980;
10. Dr. Mehdi Hetemi, E drejta me njohuritë themelore të së
drejtës së afarizmit, Prishtinë, 1996;
11. Dr. Milan Brkic, Zakon o obveznim odnosima "Informator",
Zagreb, 1978;
12. Dr. Slobodan Perovic, Ugovor, Eciklopedija imovinskog
prava i prava udruzenog rada, tom III, Beograd, 1978;
13. Komentar Zakona o obligacionim odnosima, redakcija dr.
Slobodan Perovic, " Savremena Administracija" Beograd, 1995;
14. Komentar Zakona o obligacionim odnosima, redakcija: Dr.
Borislav T. Blagojevic i dr. Vrleta Krulj, "Savremena Administracija",
Beograd, 1983;
15. Rregullorja e UNMIK-ut nr. 1999/24, “Për ligjet në fuqi”;
16. Regullorja e UNMIK-tu nr. 2000/68 “Për kontratat e shitjes
së mallrave”;
17. Rrebullorja e UNMIK-ut nr. 2001/ 5 “Për pengun mbi
pasurinë e paluajtshme”
18. Ligji mbi marrëdhëniet e detyrimeve "Gazeta zyrtare e
RSFJ", nr. 29/78 me ndryshimet dhe plotësimet e bëra g.z. nr. 39/85,
45/89, 57/89 dhe 31/93.
19. Ligji për Kodin Civil të Republikës së Shqipërisë nr.7850
datë 29.07.1994.
661
E DREJTA E PROCEDURES CIVILE
Adem Vokshi
E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE
1. Nocioni:
E drejta procedurale civile është pjesë e së drejtës pozitive dhe si

e tillë i përfshin të gjitha rregullat juridike në bazë të së cilave zhvillohet
realizimi i të drejtave subjektive nga marrëveshjet juridiko-civile në jetën
e përditshme.
E drejta procedurale civile si e tillë përmban rregullat themelore

mbi organizmin e gjykatave si dhe të organeve tjera që kanë për detyrë të
bashkëpunojnë me gjykatat. Poashtu, ajo përmban edhe rregulla juridike
në bazë të së cilave përcaktohen prezumimet për kryerjen e aktivitetit
procedural, si dhe rregulla me të cilat përcaktohen pasojat juridike të
këtij aktiviteti.
2. Llojet e procedurave gjyqësore civile:
As mbrojtja gjyqësore në procedurë civile nuk është e organizuar

në mënyrë unike. Kjo varet kryesisht nga cilësitë e raportit juridiko-civil
lidhur me të cilin zhvillohet procedura konkrete, andaj për këtë mbrojtja
juridike jipet në rend të parë në procedurën kontestimore, por edhe në atë
jokontestimore dhe përmbaruese ose në atë të falimentimit.
a) Pra, duke u nisur nga e gjithë kjo procedura kontestimore mund

të themi lirisht se është metodë apo rrugë e veprimit, ose ecuri që ndiqet
me rastin e dhënjes së mbrojtjes gjyqësore për të drejtën konkrete
subjektive. Procedurën si tërësi e përbëjnë veprimet të cilat i kryejnë
subjektet e një procesi kontestimor. Të gjitha ato e përbëjnë një tërësi të
vetme sepse i lidh i njejti qëllim. Veprimet e tilla i quajmë procedurale
dhe ato kryesisht kryhen nga ana e tre subjekteve kryesore të procesit
konkret gjyqësor: paditësit (apo paditësve), të paditurit (apo të
paditurëve) dhe gjykatës. Paditës është personi i cili paraqet kërkesë (kjo
bëhet përmes
663
b) padisë) në gjykatë për sigurimin e mbrojtjes gjyqësore për një të

drejtë të tij subjektive civile për të cilën ai konsideron se i është cenuar. I
paditur është personi kundër të cilit drejtohet një kërkesë e tillë e
parashtruar në gjykatë ndërsa gjykata është subjekti i tretë i cili me anë të
vendimit të vet e jep mbrojtjen gjyqësore të kërkuar në rastin konkret.
Gjykata në këto raste vepron sipas rregullave të procedurës
kontestimore. Me kontest duhet kuptuar situatën në të cilën një person
pretendon se i takon një e drejtë subjektive civile ndaj personit tjetër, e
ky e mohon ekzistimin e saj apo nga ndonjë shkak tjetër e mohon
detyrimin e tij që të sillet në mënyrën e caktuar nga ana e atij personi.
b) Procedurën përmbaruese e përbëjnë veprimet të cilat i kryejnë

subjektet e interesuara: kreditori në njërën anë, dhe debitori si palë
kundërshtare në anën tjetër. Kjo procedurë vihet në veprim në bazë të
vendimit përfundimtar të procedurës kontestimore me të cilin gjykata e
ka detyruar të paditurin që të sillet në mënyrën e caktuar. Kështu, nëse i
padituri nuk ka vepruar në pajtimin me vendimin e tillë (detyrues-
kondemnator) brenda afatit të caktuar nga gjykata, paditësi mund t’i
drejtohet gjykatës kompetente me kërkesë që vendimi i tillë përfundimtar
të ekzekutohet me dhunë.
c) Procedurën jokontestimore e përbëjnë veprimet procedurale që

kryhen nga subjektet e caktuara me qëllim të rregullimit të një raporti të
caktuar, të ndryshimit të statusit të një personi, të themelimit apo
ndryshimit të një të drejte pasurore etj.
Të gjtha procedurat për të cilat u bë fjalë më lartë e përbëjnë

procedurën gjyqësore civile. Të gjitha ato janë rregulluar me ligj, si në
pikëpamje të rolit të subjekteve procedurale, ashtu edhe në pikëpamje të
vlefshmërisë, radhës së kryerjes dhe efektit të veprimeve të kryera nga
ta.
3. Burimet juridike:
Në ushtrimin e funksionit gjyqësor gjykatat janë të pavarura dhe

gjykojnë në bazë të kushtetutës, ligjit dhe akteve juridike të përgjithshme
të tjera. Në sistemet bashkohore juridike, ku bënë pjesë edhe sistemi i
ynë, burim të së drejtës, parimisht, janë vetëm rregullat e shkruara
juridike. Kontratat ndërkombëtare zbatohen nga dita e hyrjes në fuqi, në
664
mënyrë direkte pasi të jenë shpallur në mënyrën e paraparë me

kushtetutë. Kushtetuta është burim themelor i së drejtës procedurale
civile, sepse me disa nga dispozitat e saja parashihen disa parime mbi
gjyqësinë në përgjithësi, e vetvetiu edhe për gjyqësinë civile, si pjesë
përbërëse e saj.
Procedura kontestimore, jokontestimore dhe përmbarimore
rregullohen ekskluzivisht me ligj. Burim kryesor i procedurës
kontestimore është Ligji për Procedurën Kontestimore (L.nr. 03/L-006 i
dt. 30.06.2008 – Gaz. Zyrtare e Republikës së Kosovës nr. 38 e dt.
20.09.2008); Procedura jokontestimore është rregulluar me Ligjin për
procedurën jashtëkontestimore të Kosovës të vitit 1986 (FZ e Kosovës,
nr. 42/86). Procedura përmbarimore është rregulluar me Ligjin për
Procedurën Përmbarimore nr. 03/L-008 të dt. 02.06.2008 i dekretuar me
dekretin nr. DL – 042-2008 të dt. 24.06.2008 (Gazeta Zyrtare e Kosovës
nr. 33 e dt. 15.07.2008). Dispozitën lidhur me ekzekutimin e vendimeve
të dhëna në çështjet që kanë të bëjnë me martesën dhe me statusin
prindor e përmbanë Ligji për Familjen i Kosovës nr. 2004/32 i dt.
20.01.2006 (Reg. e UNMIK-ut nr. 2006/7 e dt. 16.02.2006).
Me këtë rast dhe në këtë vend duhet potencuar se Kosova poashtu

ka obligim të respektimit të konventave dhe rekomandimeve
ndërkombëtare detyrim ky i cili ka rrjedhë nga rregullorja nr. 1999/24
dhe 2000/59 të cilat kanë të bëjnë me Ligjin në fuqi në Kosovë e të cilat
në dispozitat fillestare të tyre parashohin se ligj në fuqi në Kosovë do të
jenë përveç rregulloreve të shpallura nga Përfaqësuesi Special i
Sekretarit të Përgjithshëm dhe ligjit në fuqi në Kosovë i cili
përfundimisht ka vlejtë gjerë me dt. 22.03.1989 edhe respektimi i
standardeve të të drejtave të njeriut ndërkombëtarisht të njohura e pastaj
taksativisht i kanë përmendur 7 konventa dhe marrëveshje
ndërkombëtare e me Kushtetutën e Republikës së Kosovës e cila ka hyrë
në fuqi me dt. 15.06.2008 në kapitullin e II-të të saj konkretisht në nenin
22 parashihet Zbatimi i drejtpërdrejtë i Marrëveshjeve dhe Instrumenteve
Ndërkombëtare të cilat kanë prioritet, në rast të konfliktit ndaj
dispozitave e ligjeve dhe akteve të tjera të institucioneve publike e që
janë:
(1) Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut;

(2) Konventa Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive
Themelore të Njeriut dhe Protokollet e saj;
665
(3) Konventa Ndërkombëtare për të Drejtat Civile e Politike dhe

Protokollet e saj;
(4) Konventa Kornizë e Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Pakicave
Kombëtare;
(5) Konventa për Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit
Racor;
(6) Konventa për Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit ndaj
Gruas;
(7) Konventa për të Drejtat e Fëmijës;
(8) Konventa kundër Torturës dhe Trajtimeve e Ndëshkimeve të tjera
Mizore, Jonjerëzore dhe Poshtëruese.
PROCEDURA KONTESTIMORE
-Subjektet në procedurën kontestimore-
Kontesti juridiko-civil lind midis dy personave. Cilësinë e palëve

në gjykim ata e fitojnë në momentin e paraqitjes së padisë në gjykatë.
Për ekzistimin e procesit kontestimor nevojitet ekzistimi i tri subjekteve:
palët dhe gjykata. Palët ndërgjyqëse janë: pala paditëse dhe pala e
paditur. Paditësi me padi e cakton të paditurin. Gjyqtari për zgjidhjen e
kontestit të palëve caktohet nga ligji (apo me vullnetin e palëve te
gjykatat jo-shtetërore - arbitrazhi) dhe akti mbi ndarjen vjetore të punës
në gjykatë. Përveç subjekteve të përmendura që janë të domosdoshme,
në procesin kontestimor mund të paraqiten edhe subjekte të tjera siç janë:
përfaqësuesi i palës (ligjor apo me prokurë), prokurori publik,
ndërhyrësi, dëshmitarët, ekspertët, interpreti, dhe procesmbajtësi.
Me ligjin mbi procedurën kontestimore caktohen rregullat e
procedurës në bazë të të cilave gjykata ordinere shqyrton dhe vendosë në
kontestet nga marrëdhëniet personale e familjare, nga marrëdhëniet e
punës si dhe nga marrëdhëniet pasurore dhe nga marrëdhëniet e tjera
civilo-juridike të personave fizikë e të personave civil-juridik, të
bashkësive shoqëroro-politike e personave shoqëroro juridik të tjerë,
përveç nëse disa nga kontestet e theksuara janë vënë me ligj të veçantë
në kompetencë të gjykatës tjetër ose të organit shtetëror respektivisht të
organit shoqëror. (rasti i zgjedhjes së kontesteve tek e ashtuquajtura
HPDD).
666
Në procedurën kontestimore gjykata vendosë brenda kufijve të

kërkesave që janë vënë në procedurë. Këtu posaçërisht duhet potencuar
se gjykata nuk mund të refuzojë të vendosë mbi kërkesën për të cilën
është kompetente.
PARIMET E PROCEDURËS KONTESTIMORE
-Nocioni-
Me nocionin e parimit në procedurën kontestimore nënkuptojmë

rregullat themelore në bazë të së cilave zhvillohet aktiviteti gjatë tërë
procedurës i subjekteve të procesit e me të vetmin qëllim që të arrihet
mbrojtja juridike e së drejtës së supozuar të cenuar subjektive apo me
qëllim që të konstatohet se për një gjë të tillë nuk ka vend (veprimi i
palës kundështare). Parimet e kësaj procedure i caktojnë metodat e
veprimit që kryhen gjatë shqyrtimit të çështjes juridike dhe vendosjes
mbi të. Parimet pra i japin vulën kryesore institucioneve të procedurës
kontestimore në bazë të së cilave zhvillohet kjo procedurë.
Për zhvillimin e procedurës kontestimore vlejnë parimet e saj siç

janë:
1. Parimi i disponibilitetit dhe oficialitetit (ex oficio):
Sipas këtij parimi paditësit si iniciator i procedurës kontestimore i

njihet e drejta që procedurën e inicuar me padi t’a përfundojë me
tërheqjen e padisë apo me heqjen dorë nga kërkesëpadia – veprime këto
procedurale të mundësuara me dispozitën e nenit 149. Procesi mund të
përfundojë edhe me veprimet disponibile të palëve edhe atëherë kur ato
arijnë që të lidhin ujdi gjyqësore për objektin e kontestit për të cilin
zhvillohet procedura. Mirëpo, edhe procedura ankimore poashtu mund të
përfundojë me anë të veprimit të tillë disponibil të palëve dhe ate me
tërheqjen e mjetit të goditjes së vendimit (neni 186.3). Ky parim më së
miri është i përcaktuar në maksimën latine: “nemo iudex sine actore”- që
do të thotë se nuk ka proces kontestimor pa kërkesën e personit të
autorizuar.
667
2. Parimi i dëgjimit të dyanshëm të palëve (kontradiktor):
Sipas këtij parimi gjykata ka detyrë që çdo njërës nga palët t’ia
japë mundësinë që ta paraqesë mendimin lidhur me çështjen mbi të cilën
është duke u zhvilluar procedura, e gjithashtu edhe mundësinë e
deklarimit rreth thënieve dhe pretendimeve të palës kundërshtare. Ky
parim, i cili është i njohur edhe si parimi i kontradiktorialitetit obligon
gjykatën që secilës nga palët në kontest t’i mundësojë pjesëmarje aktive
dhe njëherit të sigurojë barazinë e palëve procedurale para gjykatës në
prezentimin dhe grumbullimin e fakteve relevante për të vendosur në
mënyrë meritore nje çështje konkrete juridike (neni 5 i LPK). Vetëm në
rastet e përcaktuara me ligj gjykata ka të drejtë të vendosë mbi kërkesën
për të cilën palës kundërshtare nuk i është dhënë mundësia që të
deklarohet (neni 5.2 i LPK).
3. Parimi i udhëzimit të palës:
Me qëllim të evitimit të dëmit eventual që mund ta pësoj pala e

pa udhëzuar në punët juridike është paraparë detyra e gjykatës që atë ta
udhëzojë se cilat veprime procedurale mund t’i kryejë, sa herë që
konstaton se pala nga padijenia nuk i shfrytëzon të drejtat procedurale që
i takojnë sipas këtij ligji (neni 11 i LPK). Njëherit, gjykata gjatë këtij
udhëzimi e njofton palën edhe me pasojat e moskryerjes së veprimeve të
tilla procedurale. Mirëpo, kjo detyrë e gjykatës ka të bëjë vetëm me
udhëzimin për të drejtat procedurale e jo edhe për të drejtat e natyrës
materialo-juridike. Gjykata nuk guxon palën ta udhëzojë mbi të drejtën e
saj materialo – juridike nga se ajo përfaqëson tejkalim të kompetencave
të gjykatës por thjeshtë, duhet ngelë vetëm brenda suazave të detyrës së
paraparë me ligj, psh. duke i spjeguar palës domethënien e instituteve
procedurale, ndërprerjen e procedurës, tërheqjen e padisë, etj.
4. Parimi i ekonomicitetit të procedurës:
Aktiviteti procedural duhet të kryhet në kohë sa më optimale, me

punë sa më të pakët si dhe me harxhime sa më të vogla. Për këtë qëllim,
ligji ka paraparë se procedura e shkallës së parë, si rregull, përbëhet prej
dy seancave gjyqësore: seancës përgatitore dhe seancës për shqyrtimin
kryesor të çështjes, pastaj në procedurën e shkallës së parë dhe
procedurën sipas propozimit për përsëritjen e procedurës, vepron gjyqtari
668
individual (i vetëm) ndërsa në procedurën e shkallës së dytë dhe

procedurën sipas revizionit vepron trupi gjykues prej tre gjykatësve,
poashtu është paraparë psh. marrja e provave nepërmjet gjykatës së
porositur, bashkimi i dy gjykimeve, mos caktimi i seancës përgatitore,
bashkimi i kerkesë-padive, përfshirja e dy të paditurve me një padi të
vetme si dhe situatën kur gjykata ka mundësi të nxjerrjes së aktgjykimit
për shkak të padëgjueshmerisë (mosbindjes – neni 150 i LPK) etj.
5. Parimi shkresor dhe verbal:
Para se të jipet vendimi për kërkesë-padinë, nga gjykata kërkohet

(neni 7 i LPK) që të vërtetojë plotësisht dhe saktësisht gjendjen faktike
në të cilën mbështetet kërkesë padia. Në këtë drejtim ligji obligon palët
që gjykatës t’i paraqesin të gjitha faktet mbi të cilat mbështesin kërkesat
e veta dhe të propozojnë prova me të cilat konstatohen faktet e tilla.
Komunikimi i palëve me gjykatën në fazën përgatitore (parashtrimi i
kërkesave, propozimeve dhe informatave të tjera) dhe ate sipas mjeteve
të goditjes së vendimeve kryhet kryesisht në formën e shkruar.
Komunikimi i palëve me gjykatën bëhet në mënyrë verbale gjatë
seancave kur ato me vetë iniciativë apo me kërkesën e gjykatës marrin
pjesë në seancë përgatitore apo në shqyrtimin kryesor të çështjes.
6. Parimi i publicietit:
Sipas këtij parimi gjykata për kërkesë-padinë zakonisht vendosë

në bazë të shqyrtimit të çështjes juridike të zhvilluar në seancë të
drejtpërdrejtë dhe publike. Ky parim është shprehur në nenin 4 të LPK-
së, pra seanca gjyqësore mbahet me dyer të hapura. Gjykata e shqyrton
çështjen në seancë jo-publike vetëm në rastet e përcaktuara me ligj. Për
një veprim të tillë gjykata duhet të sjellë vendim përkatës mbi mbajtjen e
seancës jo-publike përveç te kontestet statusore në të cilat sipas ligjit
procedura është jo-publike.
7. Parimi i vlerësimit lirisht të provave:
Sipas këtij parimi gjykata nuk është e lidhur e as e kufizuar me

rregulla të posaçme formale për të provuarit. Pretendimin e caktuar
gjykata e merr si të provuar vetëm pasi të jetë bindur në saktësinë dhe
vërtetësinë e tij duke mos qenë e kufizuar me kurrfarë dispozite ligjore.
669
8. Parimi i pandërmjetësisë:
Sipas këtij parimi e që është i shprehur në nen. 4. të LPK gjykata

vendosë për kërkesë-padinë pas shqyrtimit të çështjes juridike në seancë
të drejtpërdrejtë dhe publike. Por ky parim nuk mund të zbatohet në
procedurat instancionale, sepse në to vendoset në bazë të shkresave
përveç kur gjykata instancionale më e lartë vendosë që çështjen ta hapi
dhe të bjen vendim vet lidhur me atë çështje juridike. Sipas këtij parimi
gjykata drejtpërdrejtë dhe me anë të shqisave personale njoftohet me
natyrën dhe përmbajtjen e mjeteve provuese të ofruara nga palët dhe pa
ndërmjetësimin e tjetërkujt vendosë për vlerën provuese të tyre.
9. Parimi i shfrytëzimit me ndërgjegje i të drejtave procedurale:
Një prej standardeve kryesore në të drejtën bashkëkohore është ai

se titullari i një të drejte nuk guxon ta keqpërdorë atë. Atij i njihet një e
drejtë me qëllim që të shfrytëzohet për atë që është dedikuar, e jo për
qëllime të tjera. Me LPK (neni 9) kërkohet nga palët që me ndërgjegje t’i
shfrytëzojnë të drejtat procedurale të cilat ua njeh ligji, kurse nga gjykata
që ta pamundësojë keqpërdorimin e tyre.
KOMPETENCA E GJYKATAVE
Nocioni dhe llojet e kompetencës
Me termin kompetencë në pikëpamje objektive kuptojmë rrethin

e punëve të një organi apo fushëveprimtarinë e një organi. Në pikëpamje
subjektive, kompetenca është e drejtë dhe detyrë e organit që të veprojë
në çështjen e caktuar juridike. Me rregullat me të cilat përkufizohet rrethi
i punëve të gjykatave, caktohet kompetenca lëndore, vendore (e
përgjithshme dhe e veçantë) dhe funksionale në procedurën
kontestimore.
1. Kompetenca lëndore:
Në procedurën kontestimore gjykatat në Kosovë gjykojnë brenda

kufijve të kompetencës së vetë lëndore të caktuar me ligj.
670
E këtij lloji është kompetenca në bazë të së cilës gjykatat e një

kategorie kanë të drejtë dhe detyrë të gjykojnë disa çështje juridike për
shkak të llojit, natyrës dhe vlerës së objektit të tyre. Me rregullat për këtë
kompetencë caktohet rrethi i punëve të gjykatave të llojeve të ndryshme
si dhe ai i gjykatave të rangut të ndryshëm, por të llojit të njëjtë. Kriteret
për caktimin e kompetencës lëndore janë: objekti i kontestit, (kriteri
kauzal) dhe vlera e objektit të kontestit (kriteri vlersor).
Gjykata Supreme është kompetente të vendosë mbi kërkesën për
mbrojtjen e ligjshmërisë; duke përfshirë edhe kontestet mbi shpërblimin
e dëmit që lindin nga veprimet juridike kundërkushtetuese dhe
kundërligjore, apo nga veprimet me të cilat organizatat apo punëdhënësit
në territorin e Kosovës vihen në një pozitë të pa-barabartë në tregun
unik. Poashtu, Gjykata Supreme është kompetente të vendosë edhe mbi
revizionin e ushtruar kundër vendimeve të plotëfuqishme si mjetin e
jashtëzakonshëm juridik. Njëherit të vendosë edhe mbi konfliktin e
kompetencave në mes të gjykatave nga territori i dy apo më shumë
gjykatave të qarkut apo konfliktin e kompetencës në mes vet gjykatave të
qarkut.
Kjo gjykatë poashtu është kompetente të ushtrojë edhe veprime të
tjera që i janë vënë në kompetencë me ligj.
Më pastaj në ligj në nenin 30 theksohet se kur për përcaktimin e
vlerës së objektit të kontestit si masë për caktimin e kompetencës lëndore
të përbërjes së gjykatës, të së drejtës për deklarimin e revizionit e në
raste të tjera të parashikuara në ligj është kompetente vlera e objektit të
kontestit e si vlerë e objektit të kontestit merret parasysh vetëm vlera e
kërkesës kryesore. Kamatat, shpenzimet procedurale, penalitetet e
kontraktuara dhe kërkesat tjera akcesore, nuk mirren parasysh nëse nuk
përbëjnë kërkesën kryesore.
Në qoftë se kërkesa ka të bëjë me dhëniet e ardhshme që
përsëriten, vlera e objektit të kontestit llogaritet sipas shumës totale të
tyre, por jo më tepër se deri në shumën që i përgjigjet shumës totale të
dhënieve për një kohë prej pesë vjetësh.
Në qoftë se një padi e ngritur kundër një të padituri përfshin disa
kërkesa që mbështeten në të njejtën bazë faktike dhe juridike, atëherë
vlera e objektit të kontestit caktohet sipas shumës së përgjithshme të
vlerës së të gjitha kërkesave.
Në qoftë se kërkesat në padi rezultojnë nga baza të ndryshme,
apo nëqoftëse janë theksuar kundër disa të paditurve, vlera e objektit të
kontestit caktohet sipas vlerës së secilës kërkesë veç e veç.
671
Ndërsa, kur kontesti zhvillohet mbi ekzistimin e raportit meditës

apo të qirasë, ose nga raporti i shfrytëzimit të banesës apo i lokaleve të
punës, vlera e kontestit llogaritet sipas shumës njëvjeçare të meditjes,
respektivisht të qirasë, përveç në qoftë se është fjala për raportin meditës
apo të qirasë që vlen për një kohë më të shkurtër të kontraktuar.
Në qoftë se me padi kërkohet vetëm dhënia e sigurisë për ndonjë
kërkesë apo për vendosjen e të drejtës së pengut, vlera e objektit të
kontestit caktohet sipas shumës së kërkesës që duhet siguruar. Në qoftë
se objekti i pengut ka një vlerë më të vogël se kërkesa që duhet siguruar,
si vlerë e objektit të kontestit do të merret vlera e objektit të pengut.
Në qoftë se kërkesëpadia nuk ka të bëjë me të holla, por paditësi
në padinë e tij thekson se pranon që në vend të përmbushjes së
kërkesëpadisë të marrë shumën e caktuar të të hollave, atëherë si vlerë e
objektit të kontestit do të mirret kjo shumë.
Në raste të tjera, kur kërkesëpadia nuk ka të bëjë me të holla,
vendimtare do të jetë vlera e objektit të kontestit të cilën e ka theksuar
paditësi në padinë e tij.
Në qoftë se në rastin si më lartë paditësi e ka theksuar pa dyshim
tepër lartë ose shumë më pak vlerën e objektit të kontestit, kështuqë
shtrohet pyetja e kompetencës lëndore, të përbërjes së gjykatës apo të së
drejtës së deklarimit të revizionit, gjykata, jo më vonë se në seancën
përgatitore e nëqoftëse seanca përgatitore nuk është mbajtur atëherë në
seancën për shqyrtimin kryesor të çështjes juridike, por para se të filloj
shqyrtimi, shpejtë dhe në mënyrë të përshtatshme do t’a caktojë,
përkatësisht do t’a verifikojë saktësinë e vlerës së treguar në padi nga
paditësi.
2. Kompetenca territoriale:
E këtij lloji është kompetenca në bazë të së cilës gjykata, që është

kompetente në pikëpamje lëndore, mund të gjykojë çështjen juridike që
ka ndonjë lidhje me territorin ku ajo e zhvillon veprimtarin e saj.
Gjykatave të shkallës së parë me ligj u është caktuar territori brenda të
cilët e ushtrojnë funksionin e tyre gjyqësor. Varësisht nga raporti që
ekziston midis palëve dhe territorit të gjykatës së caktuar, apo midis
objektit të kontestit dhe territorit të gjykatës së caktuar, caktohet se cila
prej disa gjykatave të llojit të njëjtë do të jetë e kompetecës territoriale
për gjykim në çështjen konkrete juridiko-civile. Përveç se me ligj,
kompetenca territoriale mund të caktohet me marrëveshje të palëve, e në
672
rastet e parapara me ligj me vendim të gjykatës së lartë. Kompetenca

territoriale e caktuar me ligj është e përgjithëshme (forum generale) ose
e posaçme (forum speciale). Kompetenca territoriale e posaçme është ose
ekskluzive (forum exclusive), ose e zgjedhur (forum electivum) ose
ndihmëse (forum subsidiale) ose retorzive.
a) Kompetenca e përgjithshme territoriale:
Për këtë kompetencë është paraparë rregulli actor sequitur forum

rei. Me ligj është paraparë që pala paditëse padinë kundër palës së
paditur ta ngritë në gjykatë në territorin e së cilës kjo e ka vendbanimin e
nëse jo atëherë në territorin e së cilës e ka vendqëndrimin. Kur si i
paditur paraqitet personi juridik - e kompetencës së përgjithshme
territoriale është gjykata në territorin e së cilës ndodhet selia e tij. Pra,
nëqoftëse me ligj nuk është caktuar kompetenca ekskluzive territoriale e
ndonjë gjykate tjetër, për gjykim është kompetente gjykata që ka
kompetencë të përgjithshme territoriale për të paditurin.
b) Kompetenca e veçantë territoriale:
Me rregullat për këtë kompetencë caktohet gjykata e cila do të

jetë ekskluzivisht kompetente që t’a zgjidhë kontestin konkret. Konteste
të tilla janë ato në lidhje me pronësinë dhe të drejtat sendore të tjera mbi
sendet e paluajtshme, në kontestet për shkak të pengim- posedimit mbi
sendin e paluajtshëm, si dhe në kontestet nga raportet e qiradhënjes së
paluajtshmërisë, ose nga kontratat për shfrytëzimin e banesave apo të
lokaleve të punës, për këto konteste është kompetente vetëm gjykata në
zonën në të cilën ndodhet sendi i paluajtshëm. E nëse sendi i paluajtshëm
ndodhet në zonën e disa gjykatave atëherë është kompetente çdonjëra
nga to. Ndërsa për kontestet për pengim-posedimi në sendet e luajtshme
është kompetente, përpos gjykatës me kompetencë të përgjithshme
territoriale, edhe gjykata në zonën e së cilës ka ndodhur pengimi. Pra,
Gjykata në territorin e së cilës ndodhet sendi i paluajtshëm është
ekskluzivisht kompetente (forum rei sitae) për zgjidhjen e kontestit
lidhur me të.
c) Kompetenca territoriale e zgjedhur:
Me dispozitat ligjore për këtë kompetencë paditësi autorizohet që
673
të zgjedhë se a do t’ia paraqes padinë kundër të paditurit gjykatës e cila

për të është e kompetencës së përgjithshme territoriale apo gjykatës tjetër
të cilën e ka caktuar ligji duke e marrë parasysh interesin e paditësit. Kjo
kompetencë është paraparë për kontestet familjare, për kontestet lidhur
me ushqimin ligjor, për shpërblimin e dëmit, për kontestet nga
garancioni i prodhuesit, nga marrëdhënia e punës etj. Kështu psh. në
kontestin për shpërblimin e dëmit padia mund të paraqitet qoftë në
gjykatën në territorin e të cilës i padituri e ka vendbanimin, qoftë në
gjykatën në territorin e së cilës është shkaktuar dëmi ndërsa në qoftë se
dëmi është shkaktuar për shkak të vdekjes apo të lëndimit të rëndë
trupor, kompetente është përpos gjykatave si më lartë, edhe gjykata në
zonën e së cilës paditësi (i lënduari apo anëtari i familjes së të vdekurit) e
ka vendqëndrimin e vet.
Për gjykim në kontestet për mbrojtjen e së drejtës në bazë të
garancisë shkresore kundër prodhuesit që e ka dhënë garancinë është
kompetente përpos gjykatës së kompetencës së përgjithshme territoriale
për të paditurin, edhe gjykata me kompetencë të përgjithshme territoriale
për shitësin, i cili gjatë shitjes së sendit i ka dhënë blerësit garancinë
shkresore të prodhuesit.
Tek kontestet martesore për konstatimin e ekzistimit apo të
mosekzistimit të martesës, për anulimin apo zgjidhjen e saj, kompetente
është përpos gjykatës së kompetencës së përgjithshme territoriale, edhe
gjykata në territorin e së cilës bashkëshortët kanë pasur vendbanimin e
fundit të përbashkët.
Te vërtetimi i (mos) ekzistimit të atësisë apo të amësisë, fëmija
mund të ngrejë padi qoftë në gjykatën e kompetencës së përgjithshme
territoriale qoftë në gjykatën në territorin e së cilës e ka vendbanimin apo
vendqëndrimin.
Tek çështjet nga marrëdhënia trashëgimore juridike përpos
gjykatës së kompetencës së përgjithshme territoriale, me kompetencë
territoriale është edhe gjykata në territorin e së cilës ndodhet gjykata që
zbaton procedurën trashëgimore- kjo, gjersa procedura trashëgimore të
mos përfundojë me vendim të formës së prerë.
ç) Kompetenca territoriale ndihmëse:
Me rregullat për këtë kompetencë mundësohet caktimi i gjykatës

që do të jetë kompetente në rastet në të cilat nuk mund të zbatohen
674
rregullat themelore për kompetencën territoriale. Kështu, mundësohet që

paditësi padinë t’a paraqesë në gjykatën e shtetit tonë, edhe pse për të
paditurin nuk ekziston kompetenca e përgjithshme tokësore në vendin
tonë, si dhe ngritja e padisë kundër më tepër pjesëmarrësve në një raport
juridiko-civil nga i cili ka lindur kontesti. Kështu psh., kur kemi të bëjmë
me bashkëndërgjygjësinë materiale, paditësi mund t’a paraqesë padinë
në cilëndo gjykatë e cila është e kompetencës së përgjithshme
territoriale, bile për njërin prej të paditurëve.
d) Kompetenca territoriale retorzive:
Nëse në shtetin e huaj shtetasi i jonë mund të paditet në gjykatën

e cila sipas kritereve të LPK-së nuk do të ishte kompetente, atëherë edhe
kundër shtetasit të shtetit të tillë në vendin tonë mund t’i paraqitet padia
gjykatës në bazë të të njëjtit kriter (neni 62 i LPK).
3. Kompetenca funksionale:
Me rregullat për kompetencën funksionale caktohet kompetenca

e gjykatave për vendosje për mjetet e goditjes së vendimeve, apo për
kryerjen e punëve të caktuara. Kështu, psh. me rregullat e tilla bëhet
ndarja e instancave midis gjykatave të ndryshme, apo caktimi i gjykatës
përkatëse si gjykatë kompetente për sigurimin e provave dhe për dhënien
e ndihmës juridike, ose caktimi i gjykatës e cila e zgjidhë konfliktin
lidhur me kompetencën.
4. Kompetenca kontraktuale:
Kjo është rasti kur palët mirren vesh që një çështje të caktuar të
tyre juridike t’a gjykojë gjykata, e cila sipas rregullave ligjore nuk do të
ishte kompetente në pikëpamje territoriale për një gjë të tillë. Kjo
marrëveshje mund të lidhet vetëm me shkrim dhe të jetë e firmosur nga
të dy palët dhe të ketë të bëjë me kontestin konkret, ose me disa konteste,
por që rezultojnë nga një raport i caktuar materialo-juridik dhe vetëm
para se të jetë ngritur padia në gjykatë. Dokumentin mbi marrëveshjen,
paditësi duhet t’ia bashkangjes padisë. Ajo mund të jetë pjesë (klauzulë)
e kontratës materialo-juridike. Me marrëveshjen mbi kompetencën
territoriale mund të kontraktohet edhe kompetenca territoriale e gjykatës
675
së huaj, por vetëm kur njëra palë është me shtetësi të huaj. Me të

njëherësh themelohet kompetenca territoriale e gjykatës së caktuar nga
palët dhe përjashtohet ajo e caktuar me ligj.
Gjykata vlerson kryesisht menjëherë pas marrjes së padisë, nëse
është kompetente.
Ky vlerësim i kompetencës bëhet në bazë të thënieve në padi dhe
në bazë të fakteve që i ka të njohura gjykata.
Po që se gjatë procedurës ndryshohen rrethanat në të cilat është
bazuar kompetenca e gjykatës, apo nëqoftëse paditësi e pakëson kërkesë-
padinë, gjykata e cila ka qenë kompetente në kohën e paraqitjes së padisë
mbetet gjithnjë kompetente megjithëse për shkak të këtyre ndryshimeve
do të ishte kompetente gjykata tjetër ordinare e të njejtit lloj.
Gjykata gjatë krejt procedurës kujdeset kryesisht nëse zgjidhja e
kontestit hynë ose jo në kompetencën gjyqësore.
Kur gjykata gjatë procedurës vërteton se për zgjidhjen e kontestit
nuk është kompetente ordinere por ndonjë organ tjetër i vendit apo i huaj
do të deklarohet inkompetente, do ti abrogojë veprimet e zbatuara në
procedurë dhe do t’a hedhë posht padinë.
Në rastin kur është mbajtur seanca përgatitore, apo në seancën e
parë për në seancën kryesore ka hyrë në shqyrtim rreth çështjes kryesore,
gjykata më e lartë e shkallës së parë, si me rastin e kundërshtimit ashtu
edhe kryesisht nuk mund të deklarohet me inkompetencë lëndore për
objektet nga kompetenca e gjykatës më të ulët të shkallës së parë të
njejtit lloj.
Gjykata mund të shpallet jokompetente në pikëpamje territoriale
vetëm sipas prapësimit të palës së paditur të parashtruar me anë të
përgjigjes në padi. Ndërsa, kryesisht mund të shpallet inkompetente
vetëm kur ekziston kompetenca territoriale ekskluzive e ndonjë gjykate
tjetër, por më së voni deri në momentin e paraqitjes së përgjigjës në padi.
5. Konflikti në lidhje me kompetencën:
Kur gjykata të cilës i është paraqitur padia konstaton se nuk është

kompetente, ajo me aktvendim shpallet jokompetente dhe lëndën i’a
dërgon gjykatës për të cilën mendon se është kompetente. Po që se
gjykata të cilës i është dërguar lënda konsideron se është kompetente
pikërisht gjykata që i’a ka dërguar lëndën, ose ndonjë gjykatë tjetër,
atëherë ajo do t’ia dërgoj lëndën, brenda afatit prej tri ditësh, gjykatës që
duhet t’a zgjidhë këtë konflikt kompetence. Kjo është pra situata e cila
676
quhet konflikt kompetence. Konflikti lind siç po shihet sikurse kur

gjykata e dytë mendon se është kompetente pikërisht gjykata e parë,
ashtu edhe kur mendon se për gjykim është kompetente gjykata e tretë.
Gjykata e dytë pa dhënë vendim, lëndën ia dërgon gjykatës që është më e
lartë dhe e përbashkët për gjykatat në konflikt. Kjo gjykatë vendosë se
cila nga gjykatat në konflikt do ta gjykojë çështjen juridike. Kur bien në
konflikt dy gjykata komunale, konfliktin e zgjidh gjykata e Qarkut e
territorit të së cilës i takojnë ato. Kur ato i takojnë dy gjykatave të qarkut,
konfliktin e zgjidh Gjykata Supreme. Kundër vendimit të kësaj gjykate
nuk lejohet ankimi, sepse ai është i natyrës administrative e jo veprim
procedural i gjykatës. Sipas dispozitës së nenit 15.3 të LPK-së, caktimin
e kompetencës territoriale dhe zgjidhjen e konfliktit për kompetencë e
bën trupi gjykues prej tre gjykatësve.
6. Kompetenca e gjykatave në kontestet me element

ndërkombëtar:
Përkufizimi i kompetencës midis gjykatave tona dhe atyre të

huaja bëhet sipas rregullave mbi kompetencën gjyqësore ndërkombëtare
(competence internationale) të vendit tonë. Kompetenca ndërkombëtare
duhet dalluar nga ajo territoriale, edhe pse e para zakonisht lidhet me atë
të dytën. Rregullat për këtë kompetencë gjykatës sonë i japin përgjigje
në pyetjen se a është kompetente apo jo për çështjen juridike me element
të huaj e cila i është paraqitur me padi. Sipas LPK-së, gjykata jonë është
kompetente për zgjidhjen e çështjes juridike, nëse: a) kompetenca e saj
për zgjidhjen e kontestit me element ndërkombëtar është paraparë
shprehimisht me ligj apo me kontratë ndërkombëtare, ose, nëse b) kur
kompetenca e saj del nga dispozitat e ligjit për kompetencën territoriale
(neni 28 i LPK). Vendimi i gjykatës së huaj i dhënë në pajtim me
rregullat procedurale për kompetencën ndërkombëtare gëzon njohje në
vendin tonë. Ai nuk do të gëzojë njohje në shtetin tonë poqëse për
çështjen për të cilën është dhënë ai ka qenë e paraparë kompetenca
ekskluzive e gjykatës sonë.
7. Caktimi i kompetencës territoriale nga gjykata e lartë:
Caktimi i kompetencës territoriale nga gjykata e lartë bëhet në dy

forma: në formë të delegimit apo në formë të ordinimit. Sipas rregullave
677
të delegimit, gjykata e lartë e cakton gjykatën e cila do të gjykojë në

çështjen juridike në vend të gjykatës së paraparë me LPK si kompetente
për gjykimin e saj (neni 63 dhe 64 i LPK). Në disa raste delegimi (forum
delegatum) paraqitet si masë e domosdoshme, si psh. kur në gjykatën
kompetente, me numër të vogël gjyqëtarësh, është bërë përjashtimi i të
gjithë gjyqëtarëve apo numrit të pamjaftueshëm të tyre për gjykim. Në
rastet tjera delegimi i çështjes në gjykatën jokompetente bëhet për
shkaqe të arsyeshme dhe të dobishme, si psh. kur në territorin e saj
ndodhen mjetet provuese. Këtë delegim mund t’a propozojë pala apo
gjykata kompetente. Kompetente për vendosje për propozimin është
gjykata më e lartë e vendit.
Në rastet kur sipas dispozitave të ligjit nuk mund të konstatohet
se cila gjykatë e vendit tonë është kompetente në pikëpamje territoriale,
edhe pse me siguri çështja juridike konkrete hynë në jurisdiksionin civil
të vendit tonë. Në rast të tillë atë e cakton Gjykata Supreme me propozim
të palës e cila e ngritë padinë (neni 65 i LPK).
8. Vazhdimi i kompetencës:
Kompetencën e saj gjykata e çmon sipas detyrës zyrtare duke i

marrë parasysh rrethanat që ekzistojnë në momentin e ngritjes së padisë
(neni 17 i LPK). Ndryshimet që kanë ndodhur pas momentit të
përmendur nuk janë relevante. Këtë situatë procedurale e quajmë
perpetu-atio fori (vazhdim i kompetencës). Mirëpo, nuk mund të ketë
perpetuatio fori nëse gjatë gjykimit ndryshojnë rrethanat të cilat e bëjnë
kompetent për çështjen juridike organin administrativ. Gjithashtu, do të
shuhet kompetenca e gjykatës komunale nëse gjatë gjykimit paditësi e
zmadhon kërkespadinë deri në masën e cila e bën kompetente gjykatën e
qarkut.
PËRBËRJA E GJYKATËS DHE PËRJASHTIMI I GJYQTARIT

NGA GJYKIMI
1. Përbërja e gjykatës:
Me përbërjen e gjykatës kuptojmë përbërjen në të cilën ajo

gjykon, që domethënë vendosë për themelsinë e kërkesëpadisë, apo për
mjetin e goditjes së vendimit gjyqësor. Me anë të dispozitave për
678
përbërjen e gjykatës parashihet se kush e jep vendimin, në rastet

e përmendura, trupi gjykues apo gjyqtari i vetëm. Gjykata e shkallës së
dytë dhe në procedurën sipas revizionit vepron trupi gjykues i cili
përbëhet prej tre gjykatësve profesional. Në gjykatën e shkallës së parë si
dhe në procedurën sipas propozimit për përsëritjen e procedurës sipas
dispozitave të LPK – neni 15.1 vepron gjyqtari individual (i vetëm).
2. Përjashtimi i gjyqtarit nga gjykimi:
Objektiviteti dhe paanësia e gjyqtarit që duhet ta zgjidh kontestin

midis palëve është kërkesë nga plotësimi i së cilës varet autoriteti i punës
së organeve gjyqësore. Në gjykimin konkret mund të ekzistojnë rrethanat
të ndryshme të cilat e sjellin në dyshim objektivitetin dhe paanësinë e
gjyqtarit. Ato mund të jenë të natyrës materiale, morale etj. Disa nga
rrethanat e tilla e përjashtojnë gjyqtarin ex lege nga gjykimi, kurse të
tjerat ndikojnë që me vendim të kryetarit të gjykatës (vendimi ky i
natyrës administrative) të bëhet përjashtimi i gjyqtarit. Shkaqet e
përjashtimit të gjyqtarit në ligj numrohen shprehimisht dhe taksativisht.
Të tilla janë psh. qënia e gjyqtarit palë, përfaqësues i palës,
bashkëkreditor, apo bashkëdebitor i palës ose i obliguar për regresim,
apo në qoftë se në të njëjtën çështje është dëgjuar si dëshmitar ose si
ekspert; në qoftë se pala ose përfaqësuesi ligjor apo me prokurë i saj
është kushëri gjaku në vijën vertikale deri në cilëndo shkallë, kurse në
vijën horizontale deri në shkallë të katërt, apo në qoftë se është
bashkëshort, apo gjini e krushqisë deri në shkallë të dytë, pavarësisht
nëse martesa ka pushuar ose jo, në qoftë se është kujdestar, adoptues ose
i adoptuar i palës, i përfaqësuesit të saj ligjor ose me prokur, në qoftë se
në të njëjtën çështje ka marrë pjesë në dhënien e vendimit të gjykatës më
të ulët, ose te organit tjetër, ose në procedurën e ndërmjetësimit, në qoftë
se ka
vepruar në çështjen në të cilën është bërë ujdia gjyqësore, e me padinë e
ngritur kërkohet anulimi i ujdisë së këtillë, në qoftë se është aksionar apo
anëtar i shoqërisë tregtare që është palë në procedurën e iniciuar me padi.
Kur vërtetohet se ekzistojnë rrethanat në fjalë, vetë gjyqtari
kërkon nga kryetari i gjykatës që të caktojë zëvendësin e tij. Nëse ai nuk
vepron kështu, pala ka të drejtë që të bëjë kërkesë për përjashtimin e tij
dhe caktimin e zëvendësit. Shkaqet nga neni 67 paragrafi 1 pika g) për
përjashtimin e gjyqtarit nga gjykimi theksohen kështu: “në qoftë se
679
ekzistojnë rrethana të tjera që e vejnë në dyshim paanësinë e tij” pra nuk

numërohen shprehimisht dhe taksativisht në ligj. Mirëpo, shkaqe të tilla
mund të jenë psh. gjinia e gjakut e gjyqtarit me njërën palë në shkallë më
të largët se ajo e paraparë si shkak për përjashtimin e tij nga gjykimi,
mandej miqësia apo armiqësia e tij me palën, etj. Edhe këtu iniciativën
mund ta marrë gjyqëtari apo pala.
Nuk është e lejuar kërkesa për përjashtimin e gjyqtarit në këto

raste, si vijon:
a) Me të cilën kërkohet përjashtimi i të gjithë gjyqtarëve të

gjykatës që do të mund të gjykonin në një kontest të caktuar;
b) Për kërkesën për të cilën është vendosur njëherë;
c) Në të cilën nuk është arsyetuar shkaku në bazë të të cilit
kërkohet përjashtimi.
Një kërkesë të tillë e hedhë poshtë gjyqtari që është duke

proceduar çështjen dhe kundër këtij aktvendimi nuk lejohet ankesë e
posaçme.
Mbi kërkesën e palës për përjashtimin e kryetarit të Gjykatës
Supreme të Kosovës vendosë seanca e përgjithshme e gjyqtarëve të saj.
Kundër aktvendimit me të cilin aprovohet kërkesa për
përjashtimin e gjyqtarit nuk lejohet ankimi, kurse kundër aktvendimit me
të cilin refuzohet kërkesa e tillë nuk lejohet ankim i veçantë.
Dospozitat mbi përjashtimin e gjyqtarëve do të zbatohen në
mënyrë të përshtatshme edhe ndaj procesmbajtësve.
Mbi përjashtimin e procesmbajtësit vendosë gjyqtari i çështjes.
PALËT DHE PËRFAQËSUESIT E TYRE
1. Nocioni i palës- Zotësia për të qenë palë:
Në procesin kontestimor gjithmonë paraqiten dy palë: paditësi

(actor) dhe i padituri (reus). Subjekti i së drejtës (personi fizik apo
personi juridik) e fiton cilësinë e palës paditëse apo të palës së paditur
me vetë faktin e paraqitjes së padisë në gjykatë. I padituri bëhet subjekti
i së drejtës pa vullnetin e tij.
680
Personi fizik e fiton zotësinë për të qenë palë që nga momenti i

lindjes kurse personi juridik që nga momenti i regjistrimit në regjistrin
përkatës. Zotësinë procedurale (pra mundësinë për të kryer veprime
procedurale në gjykim) personi fizik e fiton me moshën 18 vjeçare
(madhore) ndërsa i mituri që nuk e ka fituar plotësisht zotësinë për të
vepruar, ka zotësi procedurale brenda kufijve në të cilët i njihet zotësia
për të vepruar. Zotësia procedurale është cilësi e palës që personalisht
dhe vleftësisht të kryej veprime procedurale. Pala me moshë më të vogël
se 18 vjeç nuk e ka zotësinë procedurale, dhe në emër dhe llogari të saj ,
kryen veprime procedurale përfaqësuesi i saj ligjor (prindi apo
kujdestari). Për palën që është person juridik, veprime procedurale në
gjykim kryen personi fizik i caktuar me statutin e tij.
2. Përfaqësuesit e palëve:
E drejta procedurale, sikurse edhe ajo materiale, i njeh tre lloj

përfaqësuesish: përfaqësuesin ligjor, përfaqësuesin e personit juridik dhe
përfaqësuesin me prokurë (vullnetar).
a) Përfaqësuesi ligjor.- Përfaqësues të këtillë janë prindërit dhe

kujdestari. Ata nuk i emron vetë pala. Autorizimet e përfaqësuesit
ligjor dalin drejtpërdrejt nga ligji apo nga akti i organit të
kujdestarisë. Të miturin, i cili nuk është nën kujdestari, e
përfaqësojnë, sipas ligjit, prindërit e tij bashkarisht. Kjo që u tha
vlenë edhe për atë të moshës madhore, të cilëve u është vazhduar
e drejta prindore. Për pjesëmarrje në seancë gjykata i thërret të dy
prindërit, por në letërthirrje shenohet vërejtja se përfaqësimi do të
konsiderohet i rregullt edhe po që se në gjykatë paraqitet vetëm
njëri nga ata. Parimisht, përfaqësuesi ligjor ka të drejtë që në
emër të palës ti kryej të gjitha veprimet procedurale të cilave u
jep shkas procesi gjyqësor konkret (nen.77.1).
Në qoftë se gjatë procedurës para gjykatës të shkallës së parë

tregohet se procedura e zakonshme rreth përcaktimit të përfaqësuesit
ligjor për të paditurin do të zgjaste shumë, kështu që për këtë arsye do të
mund të lindin pasoja të dëmshme për njërën apo për të dy palët, gjykata
do ti caktojë të paditurit përfaqësuesin e përkohshëm.
Nën kushtin nga paragrafi 1 i nenit 79 të LPK gjykata do ti
681
caktojë të paditurit përfaqësuesin e përkohshëm sidomos në këto

raste;
a) në qoftë se i padituri nuk e ka zotësinë procedurale, ndërsa nuk ka

përfaqësuesin ligjor, b) në qoftë se ekzistojnë interesat e kundërta të të
paditurit dhe të përfaqësuesit ligjor të tij, c) në qoftë se të dy palët kanë
të njëjtin përfaqësues ligjor, Gjykata do t’i caktoj palës së paditur
përfaqsuesin e përkohshëm edhe në këto raste: a) në qoftë se
vendëqëndrimi i të paditurit është i panjohur, kurse i padituri nuk ka
përfaqsues me prokurë, b) në qoftë se i padituri ose përfaqësuesi ligjor i
tij, nuk kanë përfaqsues me prokurë, ndodhen jashtë shtetit, kurse
dërgimi i shkresave nuk ka mundur tu bëhet.
Për caktimin e përfaqësuesit të përkohshëm gjykata do ta njoftojë
pa shtyrje organin e kujdestarisë, si dhe palën kur kjo është e mundshme.
Përfaqsuesi i përkohshëm ka në procedurë, për të cilën është
caktuar, të gjitha të drejtat dhe detyrat e përfaqësuesit ligjor.
Këto të drejta dhe detyra përfaqësuesi i përkohshëm i ushtron
derisa të paraqiten në gjykatë i padituri apo përfaqsuesi me prokurë i tij,
gjegjësisht derisa organi i kujdestarisë ta njoftojë gjykatën se e ka
caktuar kujdestarin.
Në qoftë se përfaqësuesi i përkohshëm i është caktuar të paditurit
për shkaqe të treguara në nenin 79 paragrafi 3 a dhe b të këtij ligji,
gjykata brenda afatit prej shtatë ditësh do të japë shpallje, e cila do të
botohet në gazetën zyrtare dhe afishohet në tabelën e gjykatëssë çështjes,
e sipas nevojës edhe në ndonjë mënyrë tjetër të përshtatshme.
Sipas ligjit të Kosovës para gjykatës të së cilës zhvillohet
procedura, pala mundet vetë të ndërmarrë veprime në procedurë.
Përfaqësuesi i tij ligjor mund të ndërmarrë veprime në procedurë
vetëm gjersa ky shtetas të mos deklarojë se e ndërmerr vetë zhvillimin e
kontestimit.
b)Përfaqësuesi i personit juridik.- Personat juridik marrin pjesë në

qarkullimin juridik me anë të personave fizik, të cilët kryejn veprime
relevante. Personat fizik që veprojn në emër të personave juridik
caktohen zakonisht me statutin e tyre.
c)Përfaqësuesi me prokurë.- Pala ka të drejtë që gjykimin ta ndjekë

personalisht ose me anë të përfaqësuesit të zgjedhur (nen.85). Ai e
mbështet autorizimin për përfaqësim në vullnetin e palës. Përfaqësuesin
682
me prokurë pala që nuk ka zotësi procedurale e cakton nëpërmjet

pëfaqësuesit ligjor të saj. Autorizimi për përfaqësim quhet prokurë e cila
është shkresë (dokument) në të cilën përmbahet autorizimi i tillë.
Varësisht nga vëllimi i autorizimeve që jepen përfaqësuesit nga pala,
prokura mund të jetë e përgjithshme dhe në bazë të saj përfaqsuesi mund
ti kryejë të gjitha veprimet procedurale të cilave u jep shkas procesi, apo
speciale, që do të thotë se në bazë të saj përfaqësuesi mund ti kryejë
veprimet procedurale të caktuara.
3. Legjitimimi real dhe procedural:
Përfaqësuesi është i detyruar që gjykatës tia paraqesë prokurën

me shkrim qysh me rastin e kryerjes së veprimit procedural të parë. Nuk
ka pengesë që përfaqësuesi me prokurë tia kaloj këtë personit tjetër
(substituimi i përfaqësuesit). Personi të cilit i kalohet prokura (substituti)
e përfaqëson palën, e jo përfaqësuesin e parë (substituensin). Me kalimin
e prokurës ndryshimi bëhet vetëm në raporin e jashtëm (ndaj gjykatës
dhe palës kundërshtare). Avokatin, si përfaqësues të palës, mund ta
zëvendësoje ex lege praktikanti i zënë me punë në zyrën e tij, por vetëm
në gykatën e shkallës së parë (neni 90.4 i LPK). Pala e përfaqësuar ka të
drejtë që të paraqitet në seanca gjyqësore dhe të kryej veprime
procedurale krahas përfaqësuesit të saj, ta plotësoj çdo veprim të tij, si
dhe ta ndryshoj apo ta revokoj veprimin e tij. Kështu, nga shkaku se pala
është dominus litis. Palën e përfaqësuar gjykata ka të drejtë t’a thërras në
seancë me qëllim që nga ajo drejtpërdrejt të informohet lidhur me faktet
e rëndësishme.
Gjykata i cakton afat për dorëzimin e prokurës personit që
pretendon se është autorizuar nga pala për përfaqësim. Deri atëherë,
mund ti lejohet kryerja e veprimeve procedurale. Nëse afati kalon pa
sukses, gjykata më tutje vepron sikurse të mos ishte kryer veprimi
procedural nga përfaqësuesi i tillë (negociorum gestior). Pala ka të drejtë
që më vonë ti njohë veprimet e tija.
Palët mund të ndërmarrin veprime në procedurë personalisht ose
me anë të autorizuesit, por gjykata mund të ftojë palën, që ka përfaqësues
që në gjykatë personalisht të deklarohet për faktet që duhet vërtetuar në
procedurën konkrete.
Pala të cilën e përfaqëson autorizuesi mund të vijë kurdoherë para

gjykatës dhe të japë deklarata përpos autorizuesit të vetë.
683
Përfaqësues me prokurë i palës mund të jetë çdo person që ka

zotësi të plotë për të vepruar.
Në qoftë se gjykata konstaton se përfaqësuesi i palës, që nuk
është avokat nuk është i zoti ta kryej këtë detyrë, atëherë ajo duhet ta
njoftoj palën me pasojat e dëmshme që mund të lindin për shkak të
përfaqësimit të këtillë.
Veprimet në procedurë të cilat i kryen përfaqësuesi i palës brenda
kufijve të autorizimit kanë efekte juridike sikur t’i ketë kryer vetë pala.
Pala mund t’a ndryshojë ose t’a revokojë deklaratën e përfaqësuesit të
vetë në seancën në të cilën është dhënë deklarata e tillë.
Në qoftë se përfaqësuesi i palës e ka pohuar ndonjë fakt në
seancë, në të cilën nuk ka qenë e pranishme pala, apo në qoftë se ai e ka
pohuar ndonjë fakt me anë të parashtresës, kurse pala më vonë e
ndryshon apo revokon pohimin e tillë, gjykata i vlerëson të dy deklaratat
në pajtim me këtë ligj.
Pala mund t’a autrizojë përfaqësuesin e saj që t’i kryejë vetëm
disa veprime të caktuara apo të gjitha veprimet në një procedurë.
Në qoftë se pala i’a ka dhënë prokurën për ndjekjen e çështjes në
gjyq personit që është avokat, por pa i caktuar më për së afërmi
autorizimet e tij, avokati në bazë të prokurës së këtillë është i autorizuar
që:
a) t’i kryejë të gjitha veprimet në procedurë, e sidomos të paraqes

padinë, ta tërheqë atë, ta parashtrojë përgjigjen në padi, ta pohojë
kërkesëpadinë ose të heqë dorë nga kërkesëpadia, të lidhë pajtimin
gjyqësor, të parashtrojë mjetin e goditjes së vendimit si dhe të heqë dorë
nga kjo e drejtë apo ta tërheqë mjetin e tillë të parashtruar, por edhe të
propozojë caktimin e masave të përkohshme të sigurimit të kërkesave;
b) të parashtrojë kërkesë për ekzekutimin ose sigurimin dhe të kryejë
veprime të nevojshme lidhur me kërkesën e tillë;
c) të pranojë prej palës kundërshtare shpenzimet procedurale të caktuara
nga gjykata;
d) t’a autorizojë avokatin tjetër me shkrim që të kryejë disa veprime të
caktuara procedurale, por jo edhe që të veprojë në seancën për
shqyrtimin kryesor të çështjes.
Për paraqitjen e propozimit për përsëritjen e procedurës avokatit i
nevojitet prokurë e veçantë, në qoftë se nga koha kur vendimi është bërë
i formës se prerë kanë kaluar më tepër se gjashtë muaj.
684
Avokatin mund ta zëvendësojë praktikanti që është duke punuar

tek ai, por vetëm para gjykatës së shkallës së parë, nën konditat nga neni
90.4 .
Në qoftë se pala në prokurë nuk ia ka caktuar me hollësisht
autorizimet përfaqësuesit, përfaqësuesi që nuk është avokat mundet në
bazë të prokurës së tillë, t’i kryejë të gjitha veprimet procedurale, por
gjithmonë i nevojitet autorizim shprehimor për tërheqjen e padisë, për
pohimin e kërkesëpadisë apo për heqjen dorë nga ajo, për lidhjen e
pajtimit gjyqësor, për heqjen dorë nga e drejta e paraqitjes së mjetit të
goditjes së vendimit, apo për tërheqjen e tij dhe për kalimin e prokurës
një personi tjetër, si dhe për paraqitjen e mjeteve të jashtëzakonshme të
goditjes se vendimeve.
Përfaqësuesi me prokurë i palës që është person juridik edhe kur
nuk është avokat, mund t’i kryejë të gjitha veprimet nga paragrafi l i këtij
neni pa pasur nevoje për autorizim shprehimor të saj.
Pala e jep autorizimin për përfaqësim në formë të shkruar ose
gojarisht në procesverbal tek gjykata.
Pala që nuk di shkrim /lexim ose që nuk është në gjendje të
nënshkruhet do të vejë në prokurën e shkruar, shenjën e gishtit tregues.
Në qoftë se në këtë rast prokura i jepet personit që nuk është avokat,
nevojitet prania e dy dëshmitarëve, të cilët do të nënshkruhen ne prokure.
Po që se dyshohet në vërtetësinë e prokurës, gjykata mund të
vendosë me aktvendim që të paraqitet prokura e verifikuar. Kundër këtij
aktvendimi nuk lejohet ankimi.
I autorizuari për përfaqsim ka për detyrë që në veprimin e parë
gjatë procedurës të paraqes prokurën.
Gjykata mund të lejojë që veprimet në procedurë për palën
përkohësisht ti kryejë personi që nuk e ka paraqitur prokurën, por
njëkohsisht do ti urdhërojë këtij personi që më vonë në një afatë të
caktuar, ta paraqes prokurën ose autorizimin e palës për kryerjen e
shqyrtimit kontestimor.
Për derisa të mos kalojë afati për paraqitjen e prokurës, gjykata
do ta shtyjë marrjen e vendimit përfundimtar. Në qoftë se ky afat kalon
pa sukses, gjykata do t’i anulojë veprimet procedurale të kryera nga
personi pa prokurë, dhe do të vazhdojë ta procedojë çështjen pa i marrë
në konsideratë veprimet e kryera nga ai.
Gjykata ka për detyrë që gjatë gjithë procedurës të kujdeset nëse
personi që prezantohet si përfaqësues është i autorizuar për përfaqësim.
Po që se gjykata konstaton se personi që prezantohet si përfaqësues nuk
685
është i autorizuar nga pala për një gjë të tillë, do t’i anulojë veprimet
procedurale të kryera nga personi i tillë, po që se veprimet e tija pala nuk
i ka pranuar më vonë.
Pala mund ta revokojë në çdo kohë prokurën, kurse autorizuesin
mund ta denoncojë në çdo kohë.
Revokimi, respektivisht denoncimi i prokurës duhet ti
komunikohet gjykatës para së cilës zhvillohet procedura, me shkrim ose
me gojë në procesverbal.
Revokimi, respektivisht denoncimi i prokurës vlenë për palën
kundërshtare që nga momenti kur ti jetë komunikuar.
Neni 94.4 parashef që pas denoncimit të prokurës përfaqësuesi ka
për detyrë që edhe 15 ditë të kryejë veprime procedurale për palën që ia
ka dhënë atë, po që se është nevoja që të evitohet ndonjë dëm që mund
t’i shkaktohet brenda kësaj kohe.
Ndërsa neni 95.1 parashef këtë risi: Me vdekjen e personit fizik,
gjegjësisht me shuarjen e personit juridik shuhet edhe prokura të cilën ai
e ka dhënë. Më pare të autorizuarit i cili ishte avokat nuk i shihej prokura
siç ndodhte me përfaqsuesin me prokur i cili nuk ishte avokat (neni 100 i
LPK së mëaprme).
GJUHA NË PROCEDURË
Palët dhe pjesëmarrësit e tjerë në procedurë kanë të drejtë që në

procedurën para gjykatës të përdorin gjuhën e vet apo gjuhën të cilën e
kuptojnë.
Në qoftë se procedura nuk zhvillohet në gjuhën e palës,
gjegjësisht të pjesëmarrësve të tjerë në procedurë, do të sigurohet sipas
kërkesës së tyre përkthimi gojarisht në gjuhën e tyre apo në gjuhën që e
kuptojnë, i të gjitha parashtresave dhe provave shkresore, si dhe i asaj që
parashtrohet në seancë gjyqësore.
Palët dhe pjesëmarrësit e tjerë në procedurë do të njoftohen me të
drejtën që procedurën verbale ta ndjekin ne gjuhën e tyre me anë të
përkthyesit. Ato mund të heqin dorë nga e drejta e përkthimit, po që se
deklarojnë se e njohin gjuhën në të cilën zhvillohet procedura. Në
procesverbal do të shënohet se u është dhënë udhëzimi për të drejtën e
përdorimit të gjuhës së tyre, si dhe deklaratat e palëve dhe të
pjesëmarrësve të tjerë lidhur me udhëzimin e dhënë nga gjykata.
686
Përkthimin e bëjnë përkthyesit.
Shpenzimet e përkthimit mbetën në ngarkim të buxhetit te

gjykatës.
Letërthirrjet, vendimet dhe shkresat tjera gjyqësore u dërgohen
palëve dhe pjesëmarrësve të tjerë në procedurë në gjuhën që është në
përdorimin zyrtar në gjykatë.
Palët dhe pjesëmarrësit e tjerë në procedurë i dërgojnë gjykatës
paditë, ankesat dhe parashtresat e tjera të tyre në gjuhën që është në
përdorim zyrtar në gjykatë.
Në qoftë se në gjykatë është në pordorim edhe ndonjë gjuhë e
pakicave në Kosovë gjykata do tu dërgojë në këtë gjuhë letrat gjyqësore
atyre palëve dhe pjesëmarrësve, në procedurë që i përkasin kësaj pakice
dhe që në procedurë e përdorin këtë gjuhë. Palët dhe pjesëmarrësit e tjerë
në procedurë mund të kërkojnë që letrat gjyqësore tu dërgohen në gjuhën
në të cilën zhvillohet procedura.
Shpenzimet e përkthimit në gjuhën e kombit dhe të pakicave të
Kosovës, që lindin me aplikimin e dispozitave të kushtetutës dhe të këtij
ligji mbi të drejtën e pjesëmarrësve të kombeve dhe të pakicave të
Kosovës për përdorimine gjuhës së vetë, ngarkojnë mjetet e buxhetit të
gjykatës.
PARASHTRESAT
Forma e veprimeve procedurale.- Veprimet procedurale palët i

kryejnë sipas rregullit në seanca gjyqësore gojarisht, kurse jashtë
seancave me shkrim. Disa nga veprimet e palëve gjithmon kryhen në
formë të shkruar. Të tilla janë: padia, përgjegja në padi, mjetet e goditjes
së vendimeve deklaratat e tjera, propozimet e njoftimet etj.
Pjesët përbërse të parashtresës.- Në aspektin e jashtëm
parashtresa përbëhet prej tri pjesëve: pjesës hyrëse, përmbajtjes së
deklaratës dhe nënshkrimit (firmës) të parashtruesit.
Pjesa hyrëse e përmbanë: emrin e gjykatës së cilës i drejtohet
parashtresa; numrin e dosjes së lëndës po që se kontesti është inicuar më
parë; emërtimin e palës, të përfaqësuesit ligjor apo me prokurë (pala
emërtohet duke u treguar roli procedural i saj, emri dhe mbiemri i saj,
profesioni vendbanimi - kur është në pyetje personi fizik - emri apo
firma dhe selia, kur si palë paraqitet personi juridik); vlera e objektit të
kontestit (kur nga ajo varet kompetenca lëndore e gjykatës); emërtimin e
687
parashtresës; numrin e kopjeve dhe shkresave që i bashkangjiten

parashtresës, me vërejtje se a janë origjinal apo kopje.
Përmbajtjen e parashtresës e përbënë deklarata, të cilën pala ia
parashtron gjykatës. Deklarata mund të ketë rëndësinë e kërkesës,
propozimit apo të kumtesës. Kur kemi të bëjmë me kërkesën, për veç
kërkesës së formuluar kjartas, në këtë pjesë të parashtresës duhet të
tregohen faktet në të cilat mbështetet kërkesa, si dhe mjetet provuese
lidhur me çdo fakt. Krahas saj, në fund të deklaratës mund të tregohet
propozimi i palës lidhur me kërkesën e saj, e në rast se palës i duket e
arësyeshme tregohet edhe mendimi juridik lidhur me kërkesën.
Parashtresa në fund nënshkruhet nga ana e palës apo përpiluesit
të saj si përfaqsuesit ligjor të palës apo ai me prokurë duke ja
bashkangjitur të njejtës edhe autorizimin përkatës.
Shkresat të cilat i bashkangjiten parashtresës i dorzohen gjykatës
në origjinal ose të kopjuara (nen.101). Ato zakonisht e kanë rëndësin e
mjetit provues. Kopja e shkresës i bashkangjitet secilit ekzemplar të
parashtresës (nen.101).
DËRGIMI I SHKRESAVE
MËNYRA E DËRGIMIT
Parimi kontradiktoritetit mund të realizohet në tërësi vetëm nëse

palëve u jepet mudësia që të njëftohen me përmbajtjen e veprimeve
procedurale të shkruara si dhe me kohën dhe vendin e caktuar për
kryerjen e veprimeve procedurale. Realizimit të kësaj detyre i shërben
instituti i komunikimit. Veprimet shkresore të palës kundërshtare,
vendimet gjyqësore, urdhëresat, kumtesat dhe thirrjet në formë shkresore
barten dhe i dorzohen personit të cilit i janë dedikuar ato- adresantit.
Veprimi i tillë i gjykatës quhet komunikim. Komunikimi i kryer
protokolohet me një lloj të posaçëm procesverbali të cilin e quajmë
dëftesë të komunikimit.
Dërgimin e shkresave e bënë gjykata sipas detyrës zyrtare,
nëpërmjet postës, me anë të nënpunësit gjyqësor apo nëpërmjet organit
shtetëror të komunës. Në disa raste adresanti dhe marrësi i shkresës nuk
është person i njëjtë. Kur pala vepron në procedurë nëpërmjet
përfaqësuesit, shkresat nuk i dorzohen palës, edhe pse ajo është adresant,
veçëse përfaqësuesit të saj ligjor apo me prokurë.
688
Përfaqësuesi për pranimin e shkresave
Kur paditësi apo përfaqësuesi i tij ndodhët në botën e jashtme, e

nuk kanë përfaqësues në Kosovë, kanë për detyrë që me rastin e
paraqitjes se padisë në gjykatë të emërojnë përfaqësuesin për pranimin e
shkresave. Po që se ata nuk veprojnë kështu, gjykata me shpenzimet e
paditësit ia emëron këtij përfaqësuesin për marrjen e shkresave dhe
nëpërmjet tij thirret paditësi apo përfaqësuesi i tij, që brenda afatit të
caktuar ta emërojnë përfaqësuesin për marrjen e shkresave. Po që se pala
apo përfaqësuesi i saj nuk e cakton përfaqësuesin për marrjen e
shkresave brenda afatit të caktuar, gjykata e hedhë poshtë padinë me anë
të aktvendimit të cilin ia dërgon paditësit, apo përfaqësuesit të tij,
nëpërmjet përfaqësuesit për marrjen e shkresave të emëruar nga ajo.
Dërgimi i shkresave nga vetë palët
Dërgimi i shkresave palës kundërshtare, përveç shkresave që

duhet dorëzuar personalisht, mund të bëhet me pëlqimin e gjykatës, edhe
nga vete pala.
Ne rastin nga paragrafi 1 i këtij neni, pala një ekzemplar do t’ia
dërgojë palës kundërshtare në pajtim me dispozitat e këtij ligji mbi
komunikimin, kurse ekzemplarin tjetër gjykatës, me njoftim se palës
tjetër i është bërë dërgimi që më parë.
SEANCAT DHE AFATET
Seancat
Seancë quhet pjesa e kohës gjatë së cilës subjektet kryesore të

procesit dhe pjesmarrësit e tjerë të tij kryejnë veprime procedurale.
Seancën e cakton ex offitio gjykata atëherë kur një gjë e tillë e parasheh
ligji apo e kërkojnë nevojat procedurale.
Personat që duhet të jenë të pranishëm në seancë i thërret
gjykata. Një gjë të tillë ajo e bënë me anë të letërthirrjes, në të cilën
tregohet lënda, koha dhe vendi i kryerjes së aktivitetit procedural si dhe
roli procedural i të ftuarit. Ajo duhet të përmbajë edhe udhëzimin për
pasojat që lindin në rast të mosardhëjes në seancë (nen.123.4). Së bashku
me thirjen apo ftesën për seancë gjykata ka për obligim që palët së
689
paditur ti dërgoi edhe një kopje të aktit inicial të procedurës (padinë) së

bashku me shkresat eventuale të prezentuara nga ana e personit i cili ka
inicuar procedurën përveç kur caktohet seanca për pajtim te kontestet
martesore.
Afatet
1. Shqyrtime hyrëse- Zakonisht,veprimet procedurale nga gjykata

dhe palët kryhen në kohën e caktuar dhe në vendin e caktuar,
Gjykatat shtetrore janë të përherëshme dhe veprimtaria e tyre
lidhet për vendin e caktuar me ligj në të cilën ndodhet lokali ku
ushtrohet aktiviteti gjyqësor. Përjashtimisht, veprimet
procedurale gjykata i kryen jashtë ndërtesës gjyqësore. I tillë
është rasti me komunikimin e shkresave dhe marrjen në pyetje të
dëshmitarëve dhe palëve të smuara, mandej me shiqimin në
vendë të sendit të paluejtshëm etj. Për kryerjen e veprimeve
procedurale nga gjykata dhe palët LPK i parasheh seancat dhe
afatet. Në të kundërtën gjykimet nuk do të mbaronin shpejt.
Afatet caktohen zakonisht për kryerjen e veprimeve të shkruara,
kurse seancat për kryerjen e veprimeve orale (gojarisht).
2. Afatet ligjore dhe gjyqësore.- Afat quhet distanca kohore brenda

së cilës duhet të kryhet apo mund të kryhet veprimi procedural i
caktuar. Varësisht nga ajo se kush i cakton, afatet ndahen në afate
ligjore dhe gjyqësore. Afatin e caktuar nga ligji nuk mund ta
ndryshoj as gjykata e as palët. Ligjor është psh. afati për
paraqitjen e ankesës (neni 176): ai për paraqitjen e propozimit për
restitucio in integrum (neni 130), ai për kërkimin e shpenzimeve
në rast të tërheqjes së padisë (neni 463) etj. Afatet gjyqësore
gjykata është e autorizuar t’i caktoj vet psh. në bazë të nenit 102,
për korigjimin e parashtresës, për dorzimin e dokumentit, për
dorzimin e mendimit të shkruar nga eksperti (neni 366) etj.
Afatet ligjore quhen prekluzive, sepse pas skadimit të tij nuk

mund të kryhet veprimi procedural i afatizuar. Të gjitha afatet e kanë
ditën e fillimit (dies a quo) dhe të fundit (dies ad quem). Afati është i
natyrës subjektive nëse fillimi i tij varet nga dijenia e palës për ngjarjen
që është relevante për llogaritjen e afatit, apo nga mundësia e saj që ta
kryej veprimin procedural. Afati është i natyrës objektive, nëse llogaritja
690
e tijë bëhet nga momenti në të ciën shkaktohet fakti relevant, duke mos
marrë parasysh dijenin subjektive të palës për faktin e tillë.
Afatet të cilat caktohen nga gjykata mund të zgjaten me

propozimin e personit të interesuar, po që se për këtë gjë ekzistojnë
shkaqet e arsyeshme. Propozimi duhet të paraqitet para skadimit të afatit
zgjatja e të cilit kërkohet. Po që se gjykata e lejon zgjatjen e afatit kundër
një vendimi të tillë ankesa nuk është e lejuar (neni 125.4).
Njësia kohore për llogaritjen e afateve sipas ligjit e edhe për
afatet e caktuara nga gjykata janë ditët, muajt dhe vitet. Kur afati është
caktuar në ditë, përjashtohet nga llogaritja dita në të cilën ka filluar
ngjarja ose koha nga e cila duhet të filloj afati, kështu që për fillim të
afatit merret dita e parë e ardhshme. Në qoftëse psh., ngjarja (dorzimi i
vendimit) nga e cila duhet llogaritur afatin 15 ditor (për ankesë) ka
ndodhur me 28 shkurt, afati fillon të nesërmen pra me 29 shkurt e nëse
nuk ka këtë ditë atëherë me 1 mars është dita e parë e afatit i cili do të
skadoj me 15 mars në mesnatë. Kur dita e fundit e afatit bie të dielën ose
në një ditë feste shtetërore apo ndonjë ditë tjetër kur nuk punon gjykata,
afati mbaron në ditën e punës, që vjen pas asaj të pushimit.
Afatet e caktuar në muaj, respektivisht në vite përfundohen me
skadimin e asaj dite të muajit të fundit respektivisht të vitit që sipas
numrit të vet i përgjigjet ditës kur ka filluar afati. Në qoftë se nuk ka ditë
të tillë në muajin e fundit afati përfundon ditën e fundit të atij muaji.
Kur parashtresa është e lidhur me afat, konsiderohet se është

dhënë në afat, po që se para se të ketë skaduar afati, i dorzohet gjykatës
kompetente.
Në qoftë se parashtresa është dërguar me anë të postes me letër
rekomande apo në rrugë telegrafike, dita e dorëzimit në postë
konsiderohet si ditë e dorëzimit në gjykatën të cilës i është drejtuar. Po
që se parashtresa është dërguar me anë të telefaksit si ditë e dorëzimit
konsiderohet dita kur telefaksi është pranuar në gjykatë.
Në qoftë se parashtresa është dërguar në rrugë telegrafike kurse
nuk përmban çdo gjë që nevojitet për të vepruar sipas saj, do të
konsiderohet se është dhënë në afat, vetëm po që se brenda afatit tre ditor
nga dita kur telegrami i është dorëzuar postës, në gjykatë dorëzohet
parashtresa drejtpërsëdrejti apo me anë të letrës rekomande.
Për personat që ndodhën në ushtri në shërbim të detyrueshëm
ushtarak, dita e dorëzimit të parashtresës në njësinë ushtarake,
691
gjegjësisht në institucionin ushtarak konsiderohet si ditë e dorëzimit në

gjykatë.
Për personat e privuar nga liria dita e dorzimit të parashtresës në
drejtorinë e burgut, të institucionit ndëshkimor korektues apo të shtëpisë
edukative – korektonjëse konsiderohet si ditë kur i është dorëzuar
gjykatës.
Në qoftë se parashtresa që lidhet me afat i është dorëzuar apo

dërguar gjykatës jokompetente brenda afatit, kurse në gjykatën
kompetente arrin pas skadimit të afatit, do të konsiderohet se është
ruajtur afati po që se paraqitja e saj në gjykatën jokompetente mund t’i
vishet padijenisë apo gabimit të hapur të parashtruesit.
KTHIMI NË GJENDJEN E MËPARSHME
Kthimi në gjendjen e mëparshme i njohur me maksimen -

restitutio in integrum.- është situata kur pala për shkaqe të arsyeshme
(smundja, aksidenti në komunikacion, mosarritja me kohë e mjetit të
komunikacionit publik në qendrën e gjykatës, prishja në automobilin me
të cilin pala është nisur për në gjykatë, vërshimi, tërmeti e shumë e
shumë raste të tjera të ndryshme) nuk ka mundur të marrë pjesë në
seancë, apo ta kryej veprimin procedural brenda afatit prekluziv, ajo ka
të drejtë që nga gjykata të kërkoj kthimin në gjendjen e mëparëshme.
Këtë kërkesë pala duhet ta paraqes brenda afatit 7 ditor nga dita
në të cilën është hequr pengesa për kryerjen e veprimit procedural
(nen.130.2). Pas kalimit të 60 ditëve nga dita e mosveprimit nuk mund të
kërkohet kthimi në gjendjen e mëparshme(neni 130.3), pa marrë
parasysh se kur është hequr pengesa. Ky afat brenda të cilit fillon dhe
mbaron së ecuri afati 7 ditor (subjektiv) për paraqitjen e propozimit për
restitutio quhet objektiv.
Propozimit për restitutio pala duhet tia bashkangjesë veprimin
procedural (psh. ankesën) të cilën nuk e ka kryer brenda afatit ligjor
prekluziv. Seancën gjykata nuk e cakton fare në qoftë se janë të ditura
botërisht (notore) faktet mbi të cilat është bazuar propozimi i palës për
restitucio (nen. 133.2).
Kundër aktvendimit të gjykatës mbi lejimin e kthimit në gjendjen
e mëparshme nuk lejohet ankesa e veçantë dhe në nenin 133.4 parashifet
se kundër aktvendimit me të cilin refuzohet propozimi për kthimin në
692
gjendje të mëparshme nuk lejohet ankim i veçantë, përveç kur propozimi

paraqitet nga shkaku i dhënies së aktgjykimit për shkak të mungesës së
palës së paditur nga seanca gjyqësore.
PROCESVERBALET
Procesverbali gjyqësor është dukument publik të cilin e përpilon

gjykata për veprimet procedurale të kryera gojarisht, në seancë apo
jashtë seancës, nga palët dhe pjesmarrësit e tjerë në procedurë (neni134).
Procesverbali përmban shenime të protokoluara mbi veprimet e
ndërmara procedurale gjatë seancave dhe jashtë tyre. Procesverbali e ka
përmbajtjen e tij në kuptimin formal dhe në kuptimin material.
Përmbajtjen në kuptimin formal (pjesët përbërse) të procesverbalit e
përbëjnë: pjesa hyrëse, përshkrimi i veprimeve të kryera dhe nënshkrimi.
Në pjesën hyrëse procesverbali duhet t’i përmbajë: emrin e gjykatës,
vendin ku kryhet veprimi, ditën dhe orën kur kryhet veprimi, objektin e
kontestit dhe emrat e palëve të pranishme ose të personave të tjerë, si dhe
të përfaqësuesve ligjorë ose me prokurë të tyre, procesverbali duhet të
përmbajë të dhëna esenciale për përmbajtjen e veprimit të kryer. Në
procesverbalin e seancës për shqyrtimin kryesor të çështjes duhet të
përfshihet sidomos: nëse seanca është mbajtur me dyer të hapura apo të
mbyllura, përmbajtja e deklaratave të palëve, propozimet e tyre, provat
që i kanë ofruar, provat që janë shfrytëzuar, duke u treguar përmbajtja e
thënieve të dëshmitarëve dhe ekspertëve, vendimet e gjykatës të marra
në seancë, por edhe vendimi burimor i dhënë pas përfundimit të seancës
për shqyrtimin kryesor të çështjes juridike.
Procesverbali duhet të mbahet rregullisht, në të nuk guxon te
fshihet asgjë, të shtohet ose të ndryshohet. Pjesët e tija të anuluara duhet
të mbeten të lexueshme.
Përpilimi i procesverbalit bëhet në atë mënyrë që i njejti
përpilohet duke i treguar gjyqtari procesmbajtësit me zë se çka do të
shkruajë në procesverbal. Me lejen e gjyqtarit, pjesëmarrësit në
procedurë përmbajtjen e deklaratave të tyre mund ta diktojnë në
procesverbal nëpërmjet procesmbajtësit.
Palët kanë të drejtë ta lexojnë ose të kërkojnë që t’u lexohet
procesverbali, si dhe të paraqesin kundërshtimet e veta në përmbajtjen e
procesverbalit. Këtë të drejtë e kanë edhe personat e tjerë, deklarata e të
cilëve është përfshirë në procesverbal, por vetëm sa i përket pjesës së
693
procesverbalit që e përmban deklaratën e tyre.

Korrigjimet apo shtesat lidhur me kundërshtimet e palëve apo të
personave të tjerë në përmbajtjen e procesverbalit, apo me iniciativën e
gjyqtarit, bëhen në fundin e procesverbalit. Me kërkesën e subjekteve të
përmendura shkruhen në procesverbal edhe kundërshtimet e tyre të pa
aprovuara nga gjyqtari.
Gjyqtari mund të vendosë që procesverbali të mbahet me anë të
mjeteve teknike gjegjëse, apo me anë të stenografimit.
Po që se procesverbali nuk është mbajtur në formë të shkruar,
procesverbali i shkruar duhet të përpilohet brenda afatit prej tri ditësh.
Brenda tri ditëve te tjera palët kanë të drejtë ta shikojnë dhe kopjojnë
procesverbalin e shkruar dhe të bëjnë kundërshtime lidhur me
parregullsitë eventuale të tij.
Mbi kundërshtimin nga paragrafi 3 i këtij neni vendosë gjyqtari
jashtë seance.
Shiriti i magnetofonit mund të shlyhet pas skadimit të afatit për
kundërshtim, e nëse pala ka bërë kundërshtim lidhur me saktësinë e
procesverbalit, pasi të bëhet i formë së prerë vendimi mbi çështjen
kryesore.
Procesverbali nënshkruhet nga gjyqtari, procesmbajtësi, palët,
përkatësisht nga përfaqësuesi ligjor apo me prokurë i palës, si dhe nga
interpreti.
Dëshmitari dhe eksperti e nënshkruajnë deklaratën e vet në
procesverbal vetëm atëherë kur dëgjimi i tyre bëhet në gjykatën e
porositur.
Personi që nuk dinë shkrim dhe lexim ose personi që nuk mund të
nënshkruhet do te vejë në procesverbal shenjën e gishtit tregues, kurse
procesmbajtësi e shkruan nën shenjën e gishtit emrin dhe mbiemrin e tij.
Po që se pala, përfaqësuesi ligjor apo me prokurë i saj, dëshmitari
apo eksperti largohet para se të nënshkruhet në procesverbal apo refuzon
të nënshkruhet, kjo rrethanë shënohet në procesverbal dhe tregohet
arsyeja e mos nënshkrimit.
Në qoftë se vendimi merret në trup gjykues, për këshillimin dhe
votimin përpilohet procesverbal i veçantë. Po që se në gjykatën e lartë,
lidhur me mjetin e goditjes së vendimit, vendimi është marrë unanimisht,
nuk do të përpilohet procesverbal, por në vendimin burimor do të vihet
shënim për këshillimin dhe votimin.
Procesverbali mbi këshillimin dhe votimin duhet të përmbajë
rrjedhën e votimit dhe vendimin që është marrë. Procesverbalin e
694
nënshkruajnë anëtarët e trupit gjykues dhe procesmbajtësi.

Procesverbali mbi këshillimin dhe votimin mbyllet në një zarf të
veçantë.
Ky procesverbal mund të shikohet vetëm nga gjykata më e lartë
kur vendosë mbi mjetin juridik, e në këtë rast procesverbali do të mbyllet
përsëri në një kopertinë të veçantë në të cilën do të shënohet se
procesverbali është shikuar.
VENDIMET GJYQËSORE
Gjykata e përfundon shqyrtimin kryesor kur konsideron se

objekti i gjykimit është shqyrtuar mjaft dhe se mund të fillojë vendosëje
meritore. Mirëpo kolegji mund të vendosë që shqyrtimi të rihapet në
qoftë se me rastin e këshillimit konstaton se çështja ende nuk është
përgaditur për vendosëje.
Në shumicën dërmuese të rasteve procedura kontestimore merr
fund me vendim gjyqësor. Me vendimin me të cilin pranohet apo
refuzohet kërkesëpadia, gjykata e kryen detyrën e saj. Efekt të njëjtë ka
edhe vendimi me të cilin gjykata e hedhë poshtë padinë për shkak se nuk
ekzistojn kushtet e natyrës procedurale (prezumimet procedurale) të
domosdoshme për vendosëje meritore mbi kërkesëpadinë. Vendimin e
parë e quajmë meritor, sepse me të çështja juridike (kontesti) zgjidhet në
themel. Vendimi i dytë është i natyrës procedurale, sepse me të gjykata
nuk shprehet në themel të çështjes. Edhe të parin e edhe të dytin i quajmë
vendime përfundimtare, sepse me dhënjen e tyre mer fund procedimi i
një çështjeje nga gjykata kompetente.
Parimisht, në procedurën kontestimore gjykata nuk krijon të
drejta subjektive e as që i ndryshon apo i ndërpret të drejtat e tilla
ekzistuese. Ajo vetëm bënë konkretizimin e së drejtës materiale duke e
zbatuar normën juridike abstrakte mbi gjendjen faktike të konstatuar në
procesin kontestimor. Nga ky parim përjashtim bënë aktgjykimi
transformues. Me të cilin ndryshohen ose prishen raportet juridike që
janë objekt i tërthort i gjykimit.
Ligji për Procedurën Kontestimore në dispozitën e nenit 141.1
parashef që kur Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut konstaton se
është shkelur ndonjë e drejtë ose liri themelore e njeriut e paraparë në
Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe të Lirive të Njeriut
695
dhe në Protokollin plotësues të Konventës, pala brenda afatit prej

tridhjetë (30) ditësh nga dita që ka marrë formë të prerë vendimi i
Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, mund të parashtrojë kërkesë
për ndryshimin e vendimit me të cilin është shkelur ajo.
Kërkesa parashtrohet në Gjykatën e Kosovës që ka vepruar në
shkallë të parë, në procedurën në të cilën është marrë vendimi, me të
cilin është shkelur e drejta ose liria themelore e njeriut.
Në procedurën sipas kërkesës për ndryshimin e vendimit me të
cilin është shkelur e drejta apo liria e njeriut, në mënyrë të përshtatshme
zbatohen dispozitat e këtij ligji për përsëritjen e procedurës.
Në procedurën e përsëritur gjykata është e detyruar që t’i marrë
në konsideratë qëndrimet e shprehura në vendimin e formës së prerë të
Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut me të cilin është konstatuar
shkelja e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut.
Gjykata jep vendime në seancë gjyqësore apo jashtë seance. Ato
jepen në formë të aktgjykimit apo të aktvendimit. Mbi kërkesëpadinë
gjykata vendosë me aktgjykim, kurse në procedurën sipas padisë për
shkak të pengimit të posedimit me aktvendim. Në procedurën e dhënies
së urdhërpagesës aktvendimi me të cilin aprovohet kërkesëpadia jepet në
formë të urdhërpagesës. Për të gjitha çështjet tjera gjykata vendosë me
anë të aktvendimit kurse vendimi mbi shpenzimet procedurale i
përmbajtur në aktgjykim konsiderohet aktvendim.
A K T GJ Y K I M I
Me aktgjykim gjykata vendosë për themelsinë e kërkesëpadisë e

cila është objekt i gjykimit (procedimit). Përveç vendimit për
kërkesëpadinë, në aktgjykim përmbahet edhe vendimi për kërkesën
aksesore (kamata dhe dënimi kontraktual), e edhe vendimi për
shpenzimet gjyqësore, për vetëm në qoftë se një gjë të tillë e kanë
kërkuar ndonjëra nga palët. Pjesa e aktgjykimit që i përmbanë këto
vendime quhet dispozitiv. Përveç tij ai e ka edhe pjesën hyrëse edhe
pjesën arsyetuese.
Sipas llojit të mbrojtjes, të cilin e jep me pranimin e
kërkesëpadisë, aktgjykimi mund të jetë detyrues (kondemnator),
vërtetues (deklarator) ose transformues (konstitutiv). Aktgjykimim me të
cilin refuzohet kërkespadia, gjithmon është vërtetues, pa marrë parasysh
llojin e padisë lidhur me të cilin është dhënë. Me të konstatohet se
kërkepadia është e pathemelt.
696
Aktgjykimi dënues është aktgjykimi me të cilin pranohet

kërkespadia dhe detyrohet i padituri që të përmbushë prestimin e
detyruar në dobi të paditësit. Me të caktohet afati për ekzekutimin
vullnetar të prestimit (afati paritiv).
Aktgjykimi vërtetues quhet aktgjykimi me të cilin gjykata në
dispozitivin e tij njeh vetëm qënien ose mosqënien e një marrëdhënje
juridike, të një të drejte, të një fakti juridik, vërtetësin apo jovërtetësin e
një dokumenti. Këtë aktgjykim gjykata e jepë lidhur me padi njohje
pozitive kur konstaton se kërkesëpadia është e themeltë, prandaj edhe e
pranon atë.
Aktgjykimi transformues është aktgjykimi me të cilin pranohet si
e themeltë kërkespadia e parashtruar me padi transformimi. Me këtë
aktgjykim gjykata e ndryshon apo e anulon raportin juridik nga i cili për
palët dalin të drejta dhe detyrime. Ky aktgjykim ndikon ndaj të gjithëve
(erga omnes). Ndërkaq ai me të cilin rrefuzohet kërkesa e paditësit
ndikon vetën midis palëve (inter partes). Mirëpo, në disa raste, si psh., në
kontestet martesore apo të atësisë, edhe aktgjykimi me të cilin refuzohet
kërkesëpadia ndikon erga omnes.
Sipas rëndësisë, të cilin e ka për përfundimin e kontestit,
aktgjykimi mund të jetë përfundimtar apo i ndërmjetshëm.
Aktgjykimi i ndërmjetshëm quhet ai me të cilin gjykata vendosë

vetëm për themëlsin e bazës juridike në të cilin paditësi e
mbështetë kërkesëpadinë, por jo edhe lartësin e kërkesëpadisë. Këtë
aktgjykim gjykata e jep në gjykimin në të cilin objekt kontesti është
kërkesa në të holla apo në sende të zëvendësueshme.
Duke e marrë parasysh pjesëmarrjen e të paditurit në procedurë,
aktgjykimi mund të jetë aktgjykim për shkak të mungesës, apo
kontradiktor.
Ndërsa duke marrë parasysh formen mund të kemi aktgjykim në
bazë të pohimit, në bazë të heqjes dorë nga kërkesëpadia, aktgjykim për
shkak të padëgjueshmërisë – mosbindjes, aktgjykim për shkak të
mungesës.
a) Aktgjykimi i pjesshëm
Ky lloj aktgjykimi nxjerret nga ana e gjykatës në rastet kur disa

prej kërkesëpadive, për shkak të pohimit ose në bazë të shqyrtimit të
mjaftueshëm, njëra ose disa sosh, janë pjekur për vendim definitiv dhe
697
meritor apo në qoftë se vetëm pjesa e një kërkese është pjekur për
vendim meritor, gjykata mundet, në pikëpamje të kërkesave të
përgatitura, përkatësisht të pjesës së kërkesës së përgatitur, ta përfundoj
shqyrtimin dhe ta jep aktgjykimin (aktgjykimi i pjesshëm).
b) Aktgjykimi në bazë të pohimit
Në rastin kur i padituri deri në përfundimin e shqyrtimit kryesor

të çështjes e pohon kërkesëpadinë pjesërisht apo tërësisht, gjykata e jep,
pa shqyrtim të mëtejmë, aktgjykimin me të cilin e aprovon pjesën apo
gjithë kërkesëpadinë (aktgjykimi në bazë të pohimit).
c) Aktgjykimi në bazë të heqjes dorë nga kërkesëpadia
Po që se paditësi heq dorë nga kërkesëpadia apo një pjesë e saj

gjykata pa shqyrtim të mëtejshëm e jep aktgjykimin me të cilin e refuzon
kërkesëpadinë në pjesën nga e cila paditësi ka hequr dorë apo në tërësi.
d) Aktgjykimi për shkak të padëgjueshmerisë - mosbindjes
Ky lloj i aktgjykimit i paraparë në dispozitën e nenit 150 të LPK

nxjerret nga ana e gjykatës në qoftë se i padituri, brenda afatit të
përcaktuar me këtë ligj, nuk e paraqet në gjykatë përgjigjen në padi,
gjykata jep aktgjykim me të cilin e aprovon kërkesëpadinë (aktgjykimi
për shkak të mosbindjes),
Në situatën kur nga faktet e treguara në padi nuk del themelësia e
kërkesëpadisë, gjykata cakton seancë përgatitore dhe po që se ne seancën
e këtillë paditësi nuk e ndryshon padinë, jep aktgjykim me te cilin e
refuzon kërkesëpadinë.
Kundër aktvendimit të gjykatës me të cilin refuzohet propozimi i
paditësit që të jepet aktgjykimi kontumacional nuk lejohet ankimi.
e) Aktgjykimi për shkak të mungesës
Në situatën kur të paditurit padia nuk i është dërguar për

përgjigje, por vetëm bashkë me letërthirrje për në seancë përgatitore, e ai
nuk vjen në seancë deri në përfundimin e saj, apo në seancën e parë për
shqyrtim kryesor, nëse seanca përgatitore nuk është caktuar fare, gjykata
me propozimin e paditësit apo sipas detyrës zyrtare e jep aktgjykimin me
të cilin aprovohet kërkesëpadia.
698
f) Aktgjykimi pa shqyrtim kryesor të çështjes
Po që se i padituri me anë të përgjigjes në padi i ka pohuar faktet

vendimtare, përkundrejt kontestimit të kërkesëpadisë, gjykata mundet pa
caktuar seance gjyqësore, të jep aktgjykim (neni 143 dhe 147 të këtij
ligji), nëse nuk ekzistojnë pengesa të tjera për dhënien e tij.
DHËNIA, HARTIMI ME SHKRIM DHE DËRGIMI I

AKTGJYKIMIT
Gjykata e jep aktgjykimin më së voni brenda afatit prej

pesëmbëdhjetë (15) ditësh nga dita e përfundimit të shqyrtimit kryesor.
Koha në të cilën jepet aktgjykimi quhet dita në të cilën ai hartohet me
shkrim.
Pas përfundimit të shqyrtimit kryesor gjykata i njofton palët e
pranishme për ditën e dhënies së aktgjykimit. Po që se ndonjëra nga palët
nuk ka marrë pjesë në seancën për shqyrtimin kryesor, gjykata me
shkrim do të njoftoj atë për ditën e dhënies së aktgjykimit.
Në qoftë se palët janë njoftuar rregullisht për ditën e dhënies së
aktgjykimit, afati për ankim kundër aktgjykimit fillon te ecë ditën e
nesërme pas dorëzimit të aktgjykimit.
Pjesët përbërëse të aktgjykimit.- nga përmbajtja e nenit 160 të

LPK, del se aktgjykimi i hartuar me shkrim përbëhet nga tri pjesë: a.
Pjesa e hyrjes, b. Pjesa urdhëruese – dispozitivi dhe c. Pjesa arsyetuese
dhe udhëzimin mbi të drejtën e ankimit kundër aktgjykimit.
Pjesa hyrëse e aktgjykimit përmban: emrin e gjykatës, emrin dhe
mbiemrin e gjyqtarit, emrin dhe mbiemrin, vendbanimin, gjegjësisht
vendqëndrimin e palëve, të përfaqësuesve të tyre ligjor dhe me prokurë,
tregimin e shkurtër të objektit të kontestit dhe vlerën e tij, ditën e
përfundimit të shqyrtimit kryesor, tregimin e palëve, të përfaqësuesve të
tyre ligjor dhe me prokurë që kanë qenë të pranishëm në seancën për
shqyrtimin e tillë si dhe ditën kur është dhënë aktgjykimi.
Dispozitivi i aktgjykimit përmban: vendimin me të cilin
aprovohen apo refuzohen kërkesat e veçanta që kanë të bëjnë me
çështjen kryesore dhe kërkesat aksesore, vendimin për ekzistimin apo
mosekzistimin e kërkesës së parashtruar me qëllim kompensimi të saj me
kërkesëpadinë si dhe vendimin mbi shpenzimet procedurale.
699
Arsyetimi i aktgjykimit përmban: kërkesat e palëve, faktet që i

kanë parashtruar dhe provat që i kanë propozuar, cilat nga faktet e tilla i
ka vërtetuar, pse dhe si i ka vërtetuar ato fakte, e po që se i ka vërtetuar
me anë të provave, cilat prova i ka shfrytëzuar dhe si i ka vlerësuar ato.
Gjykata posaçërisht tregon se cilat dispozita të së drejtës
materiale i ka zbatuar me rastin e vendosëjes mbi kërkesat e palëve. Kur
është nevoja gjykata deklarohet edhe lidhur me qëndrimet e palëve për
bazën juridike të kontestit, si dhe për propozimet dhe prapësimet e tyre,
për të cilat gjykata nuk ka bërë arsyetime të vendimeve që i ka dhënë me
herët gjatë procesit gjyqësor.
Në pjesën arsyetuese të aktgjykimit kontumacional, aktgjykimit
në bazë të pohimit, aktgjykimit në bazë të heqjes dorë nga kërkesëpadia,
apo të aktgjykimit për shkak të mungesës, jepen vetëm arsyet që e
justifikojnë dhënien e aktgjykimeve të këtilla.
Po që se palët pas shpalljes së aktgjykimit kanë hequr dorë nga e
drejta e ankimit, si dhe kur ato nuk kanë kërkuar shprehimisht që
aktgjykimi, që do tu dërgohet, ta përmbajë pjesën arsyetuese, gjykata
nuk do ta arsyetojë posaçërisht aktgjykimin e dhënë, por vetëm do të
tregojë se palët kanë hequr dorë nga ankimi dhe se nga ky shkak
aktgjykimi nuk është arsyetuar.
Aktgjykimi plotësues
Po që se gjykata nuk ka vendosëur mbi të gjitha kërkesat që është

dashur të përfshihen me aktgjykim, ose kur vetëm një pjesë e kërkesës ka
mbetur pa u përfshirë me të, pala mundet brenda afatit prej
pesëmbëdhjetë (15) ditësh nga dita kur i është dorëzuar aktgjykimi t’i
propozojë gjykatës që të bëjë plotësimin e tij.
Po që se pala nuk paraqet propozim për plotësimin e aktgjykimit
do të konsiderohet se padia është tërhequr në pjesën që ka mbetur pa u
përfshirë me aktgjykimin e dhënë.
Propozimi i vonuar apo i pathemeltë për plotësimin e aktgjykimit,
hidhet poshtë përkatësisht refuzohet nga gjykata pa u caktuar seancë
gjyqësore.
Korrigjimi i aktgjykimit
Gabimet në emra dhe numra, si dhe gabimet tjera në shkrim dhe

llogaritje, mungesat në aspektin e formës së aktgjykimit dhe mospajtimi i
700
kopjes me origjinalin e aktgjykimit, i korrigjon gjykata në çdo kohë.

Korrigjimi i gabimeve bëhet me aktvendim të posaçëm që
shkruhet në fund të origjinalit të aktgjykimit, kurse palëve u dërgohet
kopja e aktvendimit të tillë.
Po që se midis origjinalit dhe kopjes së aktgjykimit ekziston
mospajtimi në pikëpamje të ndonjë vendimi të përmbajtur në dispozitivin
e aktgjykimit, palëve do t’u dërgohet kopja e korrigjuar e aktgjykimit,
duke treguar se me këtë kopje të aktgjykimit zëvendësohet kopja e
mëparshme e aktgjykimit. Në rast të këtillë afati për ankim kundër pjesës
së korrigjuar të aktgjykimit fillon të ecë nga dita e dorëzimit të kopjes së
korrigjuar të aktgjykimit.
Për korrigjimin e aktgjykimit gjykata vendosë pa dëgjimin e
palëve.
Forma e prerë e aktgjykimit
Vendimet e formes së prerë. – sikurse interesat e përgjithshme

ashtu edhe ato individuale kërkojnë që marrëdhënjet juridike të palëve të
përcaktuara në vendimet e gjykatave, të jenë të qëndrueshme,
përfundimtare dhe të pandryshueshme në kuptimin, që më vonë këto
marrëdhënje të mos kenë mundësi të kundërshtohen. Një gjë të
tillë e kërkon edhe siguria juridike që duhet të ekzistoj në çdo sistem
shoqëror dhe juridik. Marrëdhënjet e ndryshme juridike të palëve në
grindje caktohen në mënyrë përfundimtare atëherë kur vendimi i
gjykatës merr form të prerë.
Në shkencën juridike për formen e prerë të vendimeve bëhet fjalë
në dy kuptime. Së pari, ajo e ka domethënjen se vendimi nuk mund të
goditet më me mjet të zakonshëm goditjeje (forma e prerë në kuptimin
formal). Së dyti me form të prerë kuptohet efekti i vendimit si akt juridik
(forma e prerë në kuptimin material).
Vendimi bëhet i formes së prerë në kuptimin material në

momentin kur bëhet i formes së prerë në kuptimin formal ndaj të dy
palëve. Forma e prerë në kuptimin material ka të bëjë me përmbajtjen e
vendimit dhe shprehet në efektin e tij ndaj kontestit të zgjidhur. Mirëpo,
duhet theksuar se palët të drejtat dhe detyrimet mund ti rregullojnë
ndryshe nga ajo që është thënë në vendimin e formes së prerë. Kështu
sepse çdo marrëveshje e palëve e lidhur në pajtim me ligjin, është më e
fortë se “vet ligji” dhe vendimi gjyqësor qoftë ai edhe i formes së prerë.
701
Në aspektin subjektiv vendimi i formes së prerë ndikon në palët që kan

marrë pjesë në procedurën në të cilën është dhënë vendimi. Kjo është e
kuptueshme kur dihet se palët me aktivitetin dhe sjelljet e tyre kan
ndikuar që të jepet vendimi i përmbajtjes së caktuar. Ndërkaq në aspektin
objektiv me fuqin juridike të vendimit përfshihet vendimi mbi
kërkespadinë.
Andaj lirisht mund të thuhet se vendimi i shkallës së parë merr
form të prerë: a) kur nuk është bërë ankim kundër tij brenda afatit të
caktuar nga ligji, b) kur pala heq dorë nga e drejta e ankimit, c) kur
ankesa e paraqirut është tërhequr, q) kur ankesa e paraqitur me vendim të
gjykatës së shkallës së dytë rrefuzohet si e pathemeluar e vendimi i
shkallës së parë, i goditur me ankesë vërtetohet (lihet në fuqi). Vendimi i
gjykatës së shkallës së dytë menjëherë bëhet i formes së prerë sepse
kundër tij nuk lejohet fare ankimi (si mjet i goditjes së zakonshme).
AKTVENDIMET
Duke marrë parasysh formën në të cilën jepën ato, vendimet

gjyqësore ndahen në aktgjykime, dhe aktvendime. Me aktgjykim gjykata
gjithmon vendosë për kërkesëpadinë, dmth. për objektin e kontestit,
kurse me aktvendim gjykata vendosë për çështje tjera. Gjykata vetëm
përjashtimisht vendosë për kërkesëpadinë me aktvendim dhe atë në
procedurën sipas padisë për shkak të pengim posedimit (neni 142) dhe në
procedurën mandatore në të cilën kërkesëpadia pranohet me anë të
urdhërpagesës, e cila konsiderohet si një llojë i aktvendimit (neni 142.4i
LPK). Vendimi mbi shpenzimet procedurale në aktgjykim konsiderohet
aktvendim.
Të gjitha aktvendimet që jepen në seancë gjyqësore i shpallë

gjyqtari. Aktvendimi i shpallur në seancën gjyqësore u dërgohet palëve
në kopje të verifikuara vetëm nëse mund të goditen me ankesë të
posaçme, apo nëse në bazë të aktvendimit mund të kërkohet menjëherë
përmbarimi, apo nëse një gjë të tillë e kërkon drejtimi i procesit. Gjykata
është e lidhur për aktvendimet e saja, po që se ato nuk i përkasin
drejtimit të procesit, apo nëse me këtë ligj nuk është përcaktuar ndryshe.
Në rastet në të cilat aktvendimi nuk i dërgohet palëve, ai ndaj tyre
prodhon efekt posa të jetë shpallur. Aktvendimet të cilat gjykata i jep
jashtë seancave gjyqësore u komunikohen palëve duke iu dërguar kopja e
vërtetuar e aktvendimit.
702
Po që se me anë të aktvendimit refuzohet propozimi i njërës nga

palët, pa dëgjim paraprak të palës kundërshtare, atëherë kësaj të dytës
nuk i dërgohet aktvendimi i tillë.
Aktvendimi duhet ta ketë arsyetimin po që se kundër tij mund të
bëhet ankim i veçantë, e mund të përmbajë atë edhe në ndonjë rast tjetër
kur gjykata e quan të nevojshme një gjë të tillë.
Aktvendimet e formës së prerë gjobat e shqiptuar sipas
dispozitave të këtij ligji përmbarohen sipas detyrës zyrtare.
Në fund të përkujtojm se dispozitat e neneve 146, 153, 160 dhe
169 paragrafi 2 të këtij ligji në mënyrë të përshtatshme aplikohen edhe
kur kem të bëjmë me aktvendimet.
MJETET E ZAKONSHME TË GODITJES
E drejta e ankimit
Gjyqtari sa do i mirë, i kujdesshëm dhe i pregaditur që të jetë

mund të gabojë në dhënjen e vendimeve. Gabimi mund të bëhet si në të
çmuarit e fakteve ashtu edhe me rastin e zbatimit të normave procedurale
apo të atyre materiale. Për ndreqjen dhe zhdukjen e gabimeve të
vendimeve është pranuar prej sistemit procedural që nëpërmjet mjeteve
të goditjes të bëhet shqyrtimi i çështjes nga një gjykatë tjetër.
Andaj kundër aktgjykimit të dhënë nga gjykata e shkallës së parë
palët mund të bëjnë ankim brenda afatit prej pesëmbëdhjetë ditësh (15)
nga dita e dorëzimit të kopjes së aktgjykimit, po që se me këtë ligj nuk
është caktuar ndonjë afat tjetër. Në kontestet nga raportet në të cilat është
dhënë aktgjykimi në bazë të kambialit apo çekut, afati për ankim është
shtatë (7) ditor. Ankimi i bërë brenda afatit të përcaktuar me ligj pengon
që aktgjykimi të bëhet i formës së prerë në pjesën e goditur me ankim
dhe në fund mbi ankimin kundër aktgjykimit vendosë gjykata e shkallës
së dytë.
Sipas LPK neni 176 – 184, ankesa kundër aktgjykimit dhe neni
206 – 207 ankesa kundër aktvendimit janë mjete të goditjes së
zakonshme të vendimeve gjyqësore. Mjetin me të cilin goditet
urdhërpagesa ligji e quan prapsim (kundërshtim - neni 497.1).
Pala mund të heqë dorë nga e drejta e ankimit që nga momenti
kur i është dorëzuar aktgjykimi, deri ne momentin e dhënies së vendimit
të gjykatës së shkallës së dytë pala mund ta tërheqë ankesën e paraqitur.
703
Deklarata për heqjen dorë nga e drejta e ankimit dhe ajo për
tërheqjen e ankesës nuk mund të revokohet.
Përmbajtja e ankesës
Ankesa është mjetë i regullt i goditjes së aktgjykimit të shkallës

së parë, pa përjashtim. E drejta e ankimit kundër aktgjykimit është e
garantuar me kushtetutë. Ajo prodhon efekt suspenziv, sepse e pengon
aktgjykimin që të marrë formë të prerë, si dhe efekt devolutiv, sepse me
paraqitjen e saj themelohet kompetenca e gjykatës së shkallës së dytë që
ta shqyrtoj dhe ekzaminoj aktgjykimin e goditur. Në këtë aspekt,
kufizime ka kur është në pyetje aktgjykimi në bazë të pohimit dhe
aktgjykimi në bazë të heqjes dorë nga kërkesëpadia të cilat mund të
goditen për shkak të shkeljes së dispozitave të procedurës kontestimore,
apo nga shkaku se deklarata e pohimit, gjegjësisht e heqjes dorë nga
kërkesëpadia, është dhënë në lajthitje apo nën ndikimin e dhunës apo
mashtrimit.
Ankesa shprehet në formë të aktit të shkruar. Përveç elementeve
që duhet ti ketë çdo veprim i shkruar procedural ankesa duhet të
përmbajë: tregimin e aktgjykimit kundër të cilit paraqitet ankimi,
deklaratën se aktgjykimi kundërshtohet në tërësi ose në pjesën e caktuar,
shkaqet e ankimit me arsyetim dhe nënshkrimin e paraqitësit të ankimit.
Është e preferueshme që ankesa të përmbajë edhe propozimin për
vendimin të cilin gjykata e shkallës së dytë duhet ta jepë sipas mendimit
të ankuesit.
Në qoftë se ankesa nuk i përmban elementet e më larta (pra
ankesa është jo e plotë), gjykata e shkallës së parë me anë të aktvendimit,
kundër të cilit nuk lejohet ankimi, e thërret ankuesin që brenda afatit prej
shtatë ditësh ta plotësojë ankesën e paraqitur dhe po që se ankuesi brenda
afatit të më lartë nuk vepron sipas kërkesës së gjykatës, gjykata me
aktvendim e hedhë poshtë ankesën si jo të plotë.
Në ankesë nuk mund të paraqiten fakte të reja dhe të propozohen

prova të reja, përveç se kur ankuesi jep prova se pa fajin e vet nuk ka
mundur t’i paraqesë, përkatësisht t’i propozojë gjer në përfundimin e
shqyrtimit kryesor në gjykatën e shkallës së parë.
Duke i treguar faktet e reja, ankuesi ka për detyrë që t’i përmendë
provat me të cilat faktet e tilla do të vërtetoheshin, kurse duke i treguar
provat e reja, ka për detyrë t’i përmendë faktet të cilat me provat e tilla
duhet vërtetuar.
704
Prapësimi i parashkrimit dhe prapësimi me qëllim kompensimi,

që nuk janë paraqitur në gjykimin e shkallës së parë, nuk mund të
paraqiten me ankesë.
Po që se me paraqitjen e fakteve të reja dhe me propozimin e
provave të reja, shkaktohen shpenzime procedurale në procedurën e
ankimit, shpenzimet e tilla i mbetën në ngarkim palës që i ka paraqitur
faktet e reja, përkatësisht që i ka propozuar provat e reja.
Shkaqet nga të cilat mund të goditet aktgjykimi
Duke i marrë parasysh gabimet dhe parregullësit në të cilat

bazohet ankesa, në ligj shprehimisht është bërë klasifikimi i shkaqeve të
ankimit në këto tri lloje: a) për shkak të shkeljes së dispozitave të
procedurës kontestimore, b) për shkak të konstatimit të gabuar apo jo të
plotë të gjendjes faktike dhe c) për shkak të zbatimit të gabuar të së
drejtës materiale.
Shkeljet thelbësore të dispozitave të procedures

kontestimore- Veprimi i gjykatës është me të meta formale në qoftë se
me rastin e kryerjes së tij nuk është zbatuar fare, apo është zbatuar
gabimisht
dispozita e caktuar procedurale. Mirëpo, nuk janë të rëndësisë së njëjtë të
gjitha shkeljet e dispozitave procedurale. Disa nga to as që janë paraparë
si shkak për ankim. Shkeljet e tilla mund ti quajmë jothelbësore.
Thelbësore janë ato shkelje të ligjit të cilat janë në lidhje kauzale,
efektivisht apo potencialisht, me vendimin e padrejtë apo me cenimin e
ndonji interesi tjetër të mbrojtur juridikisht në procesin kontestimor. As
shkeljet thelbësore nuk janë të rëndësisë së njëjtë. Për disa nga to vetë
ligji prezumon se ndikojn ose mund të ndikojn gjithmon në dhënjën e
vendimit të gabuar. Këtë lloj shkeljesh shkenca juridike e quan shkelje
thelbësore absolute.
Shkeljet thelbësore relative- Ligji nuk përmend veç e veç

shkeljet thelbësore relative. Një gjë e tillë as që është e mundur. Sepse,
me çdo veprim procedural të saj gjykata mund të shkelë ndonjë dispozit
procedurale. Shkelje thelbësore relative është, psh. refuzimi i
paarsyeshëm i propozimit të palës për shfrytzimin e ndonjë mjeti
provues, e një gjë e tillë ka mundur të ndikojë që gjendja faktike të mos
vërtetohet në mënyrë të plotë. Mosmarrja e pëlqimit nga pala për
caktimin e ekspertit; refuzimi i pa justifikuar i propozimit për
705
përjashtimin e gjyqtarit nga shkaku të cilin e vlerson vetë gjykata, lejimi

në kundërshtim me ligjin i pjesëmarrjes së publikut në séance,
mosnjoftimi nga ana e gjykatës palën me të drejtën e saj që në gjykim ta
përdor gjuhën e tij etj. Shkeljet thelbësore relative gjykata e shkallës së
dytë i merr parasysh vetëm në qoftë se ankuesi shprehimisht i përmendë
ato në ankesën e tij.
Shkeljet thelbësore absolute- Kur kemi shkelje të këtilla

aktgjykimi i goditur anulohet pa marrë parasysh se a është i drejtë apo jo
i drejtë në aspektin materialo juridik. Në rast të tillë ai anulohet nga
shkaqet formale (procedurale) për vetë faktin se janë shkelur dispozitat
procedurale. Shkeljet që gjithmon e kanë për pasojë anulimin e vendimit,
ligji shprehimisht dhe taksativisht i ka përmendur në nen. 182.2.
Të gjitha shkeljet esenciale absolute mund ti klasifikojmë në tri
grupe. Në grupin e parë bëjnë pjesë shkeljet e dispozitave të
prezumimeve procedurale. Në grupin e dytë bëjnë pjesë shkeljet që kanë
të bëjnë me disa parime të procedurës kontestimore. Në grupin e tretë
bëjnë pjesë shkeljet e rregullave të vendosëjes dhe të vendimit.
Varësisht nga ajo se me çka kanë të bëjnë shkeljet e grupit të
parë i ndajmë: në shkelje të prezumimeve në lidhje me gjykatën; në
shkelje në lidhje me palët; në shkelje të prezumimeve në lidhje me
objektin kontestit.
Shkeljet e prezumimeve në lidhje me gjykatën janë:

-përbërja jo e rregullt e gjykatës,
-gjyqtari i përjashtuar,
-jo kompetenca gjyqësore,
-jo kompetenca lëndore e gjykatës.
Shkeljet e prezumimeve në lidhje me palët janë:

-pazotësia për të qenë palë,
-pazotësia procedurale (për të vepruar në procedurë),
-përfaqësimi jo i rregullt i palës.
Shkeljet e prezumimeve në lidhje me objektin e kontestit janë:

-ekzistimi i prezumimeve procedurale negative (shkelja e parimit
Ne bis in idem).
Shkeljet e grupit të dytë kanë të bëjnë me shkeljet e dispozitave të
706
cilat i përbëjnë disa nga parimet e procedurës kontestimore, e ato janë:

-shkeljet e parimit të pandërmjetësisë,
-shkeljet e parimit të ndëgjimit të të dy palëve në procedurë,
-shkelja e parimit të kontradiktoritetit,
-shkelja e parimit të publicitetit (gjykimit me dyer të hapura) dhe
-shkelja e rregullave për gjuhën në të cilën duhet të zhvillohet
procedura.
Shkelja e grupit të tretë kanë të bëjnë me rregullat mbi vendosjen

në përgjithësi dhe me rregullat që kanë të bëjnë me përpilimin me shkrim
të aktgjykimit. Shkelje të këtilla janë:
-vendosja në kundërshtim me paragrafin 3 të nenit 3 të LPK

(disponimi i palejueshëm i palëve),
-dhënja e aktgjykimit për shkak të pohimit, mosbindjes,
mungesës, heqjes dorë nga kërkesëpadia, ose pa mbajtjen e shqyrtimit
kryesor,
-pohimit pa qenë të plotësuara kushtete për një gjë të tillë.
-dhënja e aktgjykimit për shkak të mungesës pa qenë të
plotësuara kushtet ligjore,
-tejkalimi i kërkesëpadisë dhe
-shkelja e rregullave për formën dhe përmbajtjen e aktgjykimit.
Konstatimi i gabuar apo jo i plotë i gjenjdjes faktike- Sipas

LPK (neni183) ekziston vërtetimi i gabuar apo jo i plotë i gjendjes
faktike kur gjykata gabimisht e ka vërtetuar ndonjë fakt vendimtar,
përkatësisht kur faktin e tillë nuk e ka vërtetuar fare.
Zbatimi i gabueshëm i së drejtës materiale ekziston kur

gjykata nuk e ka zbatuar dispozitën e së drejtës materiale që është dashur
ta zbatojë, apo kur dispozitën e tillë nuk e ka zbatuar në mënyrë të drejtë.
Procedura sipas ankesës
Procedura sipas ankesës zhvillohet në dy seksione. Në të parin

vepron gjykata e shkallës së parë kurse në të dytin gjykata e shkallës së
dytë.
Ankesa i paraqitet gjykatës e cila e ka dhënë aktgjykimin e
shkallës së parë, në një numër të mjaftueshëm ekzemplarësh për gjykatën
707
dhe palën kundërshtare. Ankesën e paraqitur tej afatit të parashikuar me

ligj, atë të palejueshme ose jo të plotë, e hedhë poshtë me aktvendim
gjykata e shkallës së parë pa caktuar fare seancë gjyqësore. Përgjigja në
ankesë bëhet në afat prej 7 dite.
Pas pranimit të përgjigjes në ankesë, apo pas skadimit të afatit për
përgjigje në ankesë, gjykata e shkallës së parë ankesën dhe përgjigjen në
ankesë, nëse është paraqitur me të gjitha shkresat e lëndës ia dërgon
gjykatës së shkallës së dytë në afat prej shtatë ditësh më së shumti.
Gjyqtari relator, po që nevoja, nga gjykata e shkallës së parë
mund të kërkojë raport për shkeljet e dispozitave procedurale dhe
mungesat tjera të përmendura në ankesë, si dhe të kërkojë që, me qëllim
të konstatimit të shkeljeve, përkatësisht mungesave të tilla, të bëhen
hetimet e duhura.
Kufijtë e ekzaminimit të aktgjykimit të shkallës së parë
Gjykata e ankimit ekzaminon aktgjykimin e shkallës së parë në

atë pjesë në të cilën është goditur me ankesë dhe atë brenda kufijve të
shkaqeve të treguara në ankesë, duke u kujdesur sipas detyrës zyrtare për
zbatimin e së drejtës materiale si dhe për shkeljen e dispozitave të
procedurës kontestimore nga neni 182 paragrafi 2, pika b), g), j), k) dhe
m) të LPK.
Vendimet e gjykatës së shkallës së dytë mbi ankesën
Vendimi i gjykatës së ankimit sipas ankesës është ose i natyrës

procedurale ose i natyrës meritore. Është u natyrës procedurale vendimi
me të cilin ajo nuk shprehet në lidhje me vetë kërkespadinë. Për shkak të
rëndësisë së tij procedurale ai jepet në formë të aktvendimit. Të natyrës
procedurale janë: aktvendimi me të cilin hedhë poshtë ankesën si të
vonuar jo të plotë apo të palejueshme, ta prishë aktgjykimin e goditur
dhe ta hedhë poshtë padinë, aktvendimi me të cilin anulohet aktgjykimi i
goditur dhe çështja juridike kthehet për rigjykim në gjykatën e shkallës
së parë. Vendimi i gjykatës së ankimit është i natyrës meritore në qoftë
se me të ajo shprehet në lidhje me kërkesëpadinë. Për shkak të rëndësisë
së tij materialo-juridike vendimi i natyrës meritore jepet në formë të
aktgjykimit. I tillë është aktgjykimi me të cilin refuzohet ankesa si e
pathemeltë dhe vërtetohet aktgjykimi i goditur, aktgjykimi me të cilin
708
gjykata e ankimit e ndryshon aktgjykimin e goditur. Gjykata e shkallës

së dytë nuk është e lidhur për propozimin e parashtruar ne ankesë.
Gjykata e çështjes ka për detyrë që menjëherë pasi t’i arrijë
aktvendimi i gjykatës së shkallës së dytë, të caktojë seancën përgatitore
apo seancën për shqyrtimin kryesor të çështjes e cila duhet të mbahet më
së voni brenda afatit tridhjetë (30) ditor pas arritjes së aktvendimit të
gjykatës së shkallës së dytë, si dhe t’i kryejë të gjitha veprimet
procedurale dhe t’i shqyrtojë të gjitha çështjet kontestuese që i ka ofruar
gjykata e shkallës së dytë në aktvendimin e saj.
Gjykata e shkallës së dytë nuk mund ta ndryshojë aktgjykimin e
shkallës së parë në dëm të palës ankuese, po që se vetëm ajo ka bërë
ankim, e jo edhe pala kundërshtare. Kjo rregull (ndalimi i të a.q.
reformatio in peius) shprehimisht është paraparë vetëm kur sipas ankesës
jepet aktgjykimi me të cilin ndryshohet ai i goditur me ankesë.
Në arsyetimin e aktgjykimit, gjegjësisht të aktvendimit, gjykata e
shkallës së dytë duhet t’i vlerësojë thëniet në ankesë që kanë qenë të
rëndësisë vendimtare për dhënien e vendimit të saj.
Gjykata e shkallës së dytë ia kthen të gjitha shkresat e lëndës
gjykatës së shkallës së parë me një numër të mjaftueshëm ekzemplarësh
të vendimit të vet për t’ ua dërguar palëve dhe personave të interesuar, si
dhe një ekzemplar për gjykatën e shkalles së parë. Gjykata e shkallës së
dytë e bënë një gjë të këtillë brenda afatit tridhjetë (30) ditor nga dita e
dhënies së vendimit të saj.
ANKESA KUNDËR AKTVENDIMIT

Sipas ankesës së posaçme kundër aktvendimit zhvillohet
procedurë e veçantë. Kjo ankesë është mjetë goditjeje me karakter
devolutiv, i njëanshëm dhe zakonisht me efekt suspenziv.
Në procedurën që zhvillohet sipas saj në mënyrë adekuate
zbatohen dispozitat për ankesën kundër aktgjykimit.
Kundër aktvendimit të gjykatës së shkallës së parë lejohet
ankimi, po që se me këtë ligj parashihet shprehimisht se ankimi i veçantë
nuk lejohet,
Aktvendimi kundër të cilit nuk lejohet ankim i veçantë mund të
përmbarohet menjëherë.
709
MJETET E JASHTËZAKONSHME TË GODITJES
Revizioni është mjet i goditjes së jashtëzakonshme me të cilin

pala e goditë për shkakë të shkeljes së ligjit aktgjykimin e formës së
prerë të gjykatës së shkallës së dytë të dhënë sipas ankesës kundër
aktgjykimit të shkallës së parë. Shkaqet për paraqitjen e revizionit nga
pala janë: shkeljet e dispozitave të procedurës kontestimore nga neni 188
e cila është bërë në procedurën e gjykatës së shkallës së dytë, për shkak
të zbatimitë të gabuar të së drejtës materiale dhe për shkak të tejkalimit
të kërkesëpadisë, po që se kjo parregullësi është bërë në procedurën e
zhvilluar në gjykatën e shkallës së dytë.
Revizioni, pra, nuk lejohet për shkakë të konstatimit të gabuar
apo jo të plotë të gjendjes faktike (neni 214.2).
Me revizion pala nuk mund të goditë vendimin e gjykatës së
shkallës së dytë të dhënë në kontestet vlera e të cilave është më e vogël
se ajo e caktuar me ligj (neni 211.2).
Në kontestet pasuroro-juridike me rëndësi sociale të posaçëme
revizioni është i lejueshëm pa marrë parasysh vlerën e objektit të
kontestit. Të tilla janë: a) kontestet në lidhje me ushqimin ligjor, b)
kontestet për shpërblimin e dëmit për ushqimin e humbur, për shkak të
vdekjes së dhënësit të ushqimit, c) në kontestet nga marrëdhëniet e punës
të cilat i fillon i punësuari kundër vendimit për shuarjen e marrëdhënies
së punës.
Kompetente për vendosje lidhur me revizionin është Gjykata
Supreme. Afati për paraqitjen e tij është 30 ditë nga dita në të cilën palës
i është dorëzuar aktgjykimi i shkallës së dytë. As afati për paraqitjen e
revizionit e as revizioni i paraqitur nuk janë pengesë për përmbarimin e
aktgjykimit të formës së prerë të goditur. Ai, pra, nuk prodhon efekt
suspenziv. Në procedurën sipas revizionit në mënyrë përkatëse zbatohen
dispozitat e parapara për ankesën kundër aktgjykimit, por vetëm në qoftë
se ligji nuk ka dispozita që vlejnë posaçërisht për procedurën sipas tij
(nen.399).
Pasi të arrijë përgjigja në revizion (afati 7 ditor) apo pas
skadimit të afatit për përgjigje (poashtu afati 7 ditor), revizionin dhe
përgjigjen, nëse është paraqitur, gjykata e shkallës së parë ia dërgon
gjykatës së revizionit, bashkë me dosjen e lëndës, brenda afatit shtatë
ditor, nëpërmjet gjykatës së shkallës së dytë.
710
Revizioni kundër aktvendimit
Sipas nen.228 të LPK palët mund të paraqesin revizion

edhe kundër aktvendimeve të gjykatës së shkallës së dytë me të cilin
përfundon procedura (dhe shuhet litispendenca) në mënyrë të prerë.
Mirëpo, në qoftë se është fjala për aktvendimet të cilat jepen në
kontestet në të cilat nuk lejohet revizioni kundër aktgjykimit, atëherë
revizioni nuk lejohet as kundër aktvendimeve të tilla. Ligji shprehimisht
parasheh se në dy raste revizioni lejohet gjithmon: a) kundër
aktvendimit të gjykatës së shkallës së dytë me të cilin hidhet poshtë
ankesa, dhe b) kundër aktvendimit të gjykatës së shkallës së dytë me të
cilin vërtetohet aktvendimi i gjykatës së shkallës së parë me të cilin
është hedhur poshtë revizioni i paraqitur kundër vendimit përfundimtar.
Revizioni është i lejueshëm edhe kundër aktvendimit të gjykatës së
shkallës së dytë me të cilin është vendosëur mbi propozimin për
përsëritjen e procedurës. Revizioni nuk lejohet kundër aktvendimit mbi
shpenzimet procedurale.
Në procedurën sipas revizionit kundër aktvendimit në mënyrë
adekuate aplikohen dispozitat e këtij ligji mbi revizionin kundër
aktgjykimit.
Përsëritja e procedurës
Sipas ligjit, çdo procedim i përfunduar me vendim të formës së

prerë (qoftë ai aktgjykim apo aktvendim), mund të përsëritet sipas
propozimit të palës, kur për një gjë të tillë ekzistojnë shkaqet e
përmendura në nenin 232 të LPK. Propozimi për përsëritjen e procedurës
është mjetë i jashtëzakonshëm i goditjes, i kufizuar, josuspenziv, i dy
anshëm. Procedura mund të përfundoj me anë të aktgjykimit, me anë të
aktvendimit me të cilën padia hidhet poshtë apo me anë të aktvendimit
me të cilën konstatohet se ka përfunduar procedura me anë të veprimit
procedural disponibil të palëve.
Shkaqet në bazë të të cilave pala mund ta propozoj përsëritjen e
procedurës në shkencë klasifikohen në tri grupe: a) shkeljet më të rënda
të dispozitave procedurale; b) veprat penale të pjesëmarrësve në
procedurë të cilat kanë mundur të ndikojnë në përmbajtjen e vendimit,
dhe c) faktet dhe provat e reja.
Afati për paraqitjen e propozimit për përsëritjen e procedurës
është tridhjetë (30) ditor dhe fillon të ecë nga dita në të cilën pala ka
711
marr dijeni për shkakun e përsëritjes, përkatësisht nga dita në të cilin e

ka fituar mundësinëë për shfrytzimin e shkakut të tillë, por jo më vonë se
5 vite nga dita në të cilën vendimi ka marrë formën e prerë, përveçse kur
përsëritja kërkohet nga shkaqet e përmendura në nenin 232 pika a dhe b
e këtij ligji. (kur palës me veprim të kundërligjshëm e sidomos në rast të
mos thirjes për në seancë nuk i jepet mundësia që të marrë pjesë në
shqyrtimin e çështjes kryesore dhe kur si palë ka marrë pjesë personi që
nuk mund të jetë palë ndërgjygjëse, palën nuk e ka përfaqësuar personi i
autorizuar apo përfaqësuesi ligjor te pala me pazotësi procedurale, dhe
kur ky nuk ka patur autorizim për kryerjen e veprimeve të caktuara
procedurale).
Mbi propozimin për përsëritjen e procedurës vendosë siç është
spjeguar më parë gjykata e shkallës së dytë, dhe atë gjyqtari individual i
cili nuk ka marrë pjesë në dhënien e vendimit të shkallës së dytë në
procedurën e mëparshme.
Propozimi për përsëritjen e procedurës i paraqitet gjithmonë
gjykatës që e ka dhënë vendimin e shkallës së parë duke treguar në
propozim sidomos: bazën ligjore në mbështetje të së cilës kërkohet
përsëritja e procedurës, rrethanat nga të cilat rezulton se propozimi është
paraqitur në afatin ligjor dhe mjetet provuese me të cilat arsyetohen
thëniet e propozuesit.
Propozimin për përsëritjen e procedurës të paraqitur pas afatit
ligjor, atë jo të plotë, apo të palejueshëm, e hedhë poshtë gjykata e
shkallës së parë me anë të aktvendimit pa mbajtur seancë gjyqësore.
Mirëpo, po që se gjykata e shkallës së parë nuk e hedhë poshtë
propozimin, një ekzemplar të tij ia dërgon palës kundërshtare, e cila ka të
drejtë që brenda afatit pesëmbëdhjetë (15) ditor të përgjigjet lidhur me
të.
Pasi të arrijë përgjigja lidhur me propozimin, apo pasi të skadojë
afati për përgjigje, gjykata propozimin, bashkë me përgjigjen në të, po që
se është paraqitur, me të gjitha shkresat e lëndës ia dërgon gjykatës së
shkallës së dytë brenda afatit prej tetë (8) ditësh.
Gjykata e shkallës së dytë vendosë mbi propozimin për
përsëritjen e procedurës zakonisht jashtë seance për shqyrtim kryesor. Po
që se gjykata vjen në përfundim se është i domosdoshëm shqyrtimi i
tillë, ajo do të veprojë në pajtim me dispozitat e neneve 191 dhe 193 të
këtij ligji (hapja e seancës para kësaj gjykate).
Në aktvendimin me të cilin lejohet përsëritja e procedurës
shqiptohet vendimi me të cilin anulohet ai i dhënë në procedurën e
712
mëparshme. Kundër aktvendimit të gjykatës së shkallës së dytë me të

cilin aprovohet propozimi për përsëritjen e procedurës nuk lejohet
ankimi. Ankesa kundër aktvendimit të gjykatës së shkallës së dytë me të
cilin refuzohet propozimi për përsëritjen e procedurës i paraqitet të
njëjtës gjykatë, e cila sipas ankesës vendosë në trup gjykues të përbërë
nga tre gjyqtar.
Në procedurën e përsëritur në gjykatën e shkallës së parë nuk
mund të veproj gjyqtari që ka dhënë vendimin në procedurën e
mëparshme ndërsa Gjykata e shkallës së parë e cakton seancën
përgatitore menjëherë pasi t’i arrijë aktvendimi i gjykatës së shkallës së
dytë, e më së voni brenda afatit tetë (8) ditor.
RAPORTI MIDIS REVIZIONIT DHE PROPOZIMIT

PËR PËRSËRITJEN E PROCEDURËS
Në qoftë se në afatin për paraqitjen e revizionit pala e paraqet

propozimin për përsëritjen e procedurës vetëm nga shkaqet për të cilat
mund të paraqitet revizioni, do të konsiderohet se pala e ka paraqitur
revizionin. Po që se pala paraqet revizionin për shkakun se në
procedurën e shkallës së parë apo të shkallës së dytë është vendosëur
mbi kërkesën
për të cilën ka ekzistuar vendimi i formës së prerë, apo për kërkesën nga
e cila paditësi ka hequr dorë në një procedurë të mëhershme apo, për të
cilën ekziston ujdia gjyqësore, dhe në të njëjtën kohë, apo më, vonë
paraqet propozimin për përsëritjen e procedurës, nga cilido shkak i
përmendur në nenin 232 të këtij ligji, gjykata e ndërprenë procedurën
sipas propozimit për përsëritjen e procedurës derisa të përfundoj
procedura sipas revizionit.
Po që se pala paraqet revizionin nga cilido shkak, përveçse nga
shkaqet e përmendura në paragrafët e sipërm, dhe në të njëjtën kohë, apo
më vonë, paraqet propozimin për përsëritjen e procedurës, nga shkaqet e
nenit 232 pika c) dhe d) të këtij ligji që janë argumentuar me anë të
aktgjykimit penal të formës së prerë, gjykata do ta ndërpresë procedurën
sipas revizionit derisa mos të përfundojë procedura lidhur me
propozimin për përsëritjen e procedurës.
Në të gjitha rastet e tjera në të cilat pala paraqet revizionin, kurse
në të njëjtën kohë apo me vonë e paraqet propozimin për përsëritjen e
procedurës, gjykata do të vendosë se cilën procedurë do ta vazhdojë e
713
cilën do ta ndërpresë, duke i marrë parasysh të gjitha rrethanat e rastit, e

sidomos shkaqet nga të cilat janë paraqitur të dy mjetet e goditjes si dhe
provat e propozuara nga palët.
Dispozitat e nenit 242 paragrafët 1 dhe 3 te këtij ligji do të
aplikohen edhe kur pala se pari ka paraqitur propozimin për përsëritjen e
procedurës e pas kësaj e ka paraqitur revizionin. Në të gjitha rastet tjera
në të cilat pala e paraqet propozimin për përsëritjen e procedurës e pas
kësaj e paraqet revizionin gjykata, zakonisht, e ndërpretë procedurën
sipas revizionit derisa mos të përfundojë procedura sipas propozimit për
përsëritjen e procedurës, përveçse kur konstaton se ekzistojnë shkaqe të
justifikueshme për veprim ndryshe.
Aktvendimin nga neni 242 të këtij ligji e jep gjyqtari i gjykatës së
shkallës së parë po që se propozimi për përsëritjen e procedurës arrin në
gjykatën e shkallës së parë para se lënda sipas revizionit t’i jetë dërguar
gjykatës së revizionit. Në qoftë se propozimi për përsëritjen e procedurës
arrin pasi t’i jetë dërguar lënda gjykatës së revizionit, aktvendimin nga
neni 242 të këtij ligji e jep gjykata e revizionit.
Aktvendimin nga neni 242 të këtij ligji e jep gjyqtari i gjykatës së
shkallës së parë, përveç kur lënda, në kohën kur revizioni arrin në
gjykatën e shkallës së parë, sipas propozimit për përsëritjen e procedurës
i është dërguar gjykatës së lartë për vendosëje, në të cilin rast
aktvendimin e jep gjykata e lartë. Kundër aktvendimeve të më larta nuk
lejohet ankimi.
KËRKESA PËR MBROJTJEN E LIGJSHMËRISË
Kërkesa për mbrojtjen e ligjshmërisë është mjetë goditjeje

josuspenziv, devolutiv, por i kufizuar me të cilin prokurori publik e
goditë vendimin e formës së prerë për shkak të shkeljeve esenciale të
dispozitave të procedurës, në qoftë se shkelja ka të bëjë me kompetencën
territoriale, po qe se gjykata e shkallës së parë e ka nxjerrë aktgjykimin
pa seancë kryesore, kurse e ka pasur detyrë ta mbajë seancën kryesore,
po qe se është vendosëur për kërkesën, rreth së cilës kontestimi është në
vazhdim, apo në qoftë se në kundërshtim me ligjin, është përjashtuar
publiku në seancën kryesore dhe për shkak të aplikimit të gabueshëm të
së drejtës materiale.
Prokurori publik nuk mund të ngrejë kërkesën për mbrojtjen e
ligjshmërisë për shkak të kapërcimit të kërkesë-padisë dhe as për shkak
të vërtetimit të gabueshëm apo jo të plotë të gjendjes faktike.
714
Sipas dispozitave te këtij ligji gjykata me kompetencë për të

vendosur për kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë do të veprojë edhe
kur vërteton se ekziston shkelja esenciale e dispozitave të procedurës
kontestimore që është bërë në procedurë para gjykatës të shkallës së
parë.
Kompetent për ngritjen e kërkesës për mbrojtjen e ligjshmërisë
është Prokurori publik i Kosovës. Për të vendosë Gjykata Supreme. Nuk
është me rëndësi se a është bërë vendimi i formës së prerë në shkallë të
parë apo në shkallë të dytë. Kjo vlenë edhe kur janë në pyetje
aktvendimet.
Kërkesa për mbrojtjen e ligjshmërisë mund të paraqitet brenda
afatit tre mujor nga dita në të cilin vendimi është bërë i formës së prerë.
Mirëpo, në qoftë se kundër vendimit të shkallës së dytë është paraqitur
revizioni afati për paraqitjen e kërkesës për mbrojtjen e ligjshmërisë
është 30 ditor, dhe fillon nga dita në të cilën prokurorit publik i është
dërguar një ekzemplar i revizionit të asaj pale revizioni i së cilës i është
dërguar më herët. Në qoftë se kundër të njëjtit vendim paraqitet edhe
revizioni i palës e edhe kërkesa për mbrojtjen e ligjshmërisë e prokurorit
publik, gjykata për këto dy mjete goditjeje vendosë me një vendim të
vetëm (neni 249). Për seancën në të cilën shqyrtohet dhe vendoset për
Kërkesën për mbrojtjen e ligjshmërisë, gjykata e lajmëron prokurorin.
GJYKIMI NË SHKALLË TË PARË
NGRITËJA E PADISË
Nocioni dhe përmbajtja e padisë
Padia është veprim i parë procedural me të cilën vihet në veprim

procesi kontestimor. Padinë e paraqet paditësi. Ai me të nga gjykata
kërkon mbrojtje juridike të përmbajtjes së caktuar, duke pasur parasysh
të paditurin e caktuar. Mbrojtjen juridike gjykata e jep me anë të
vendimit të saj.
Aspektin material të padisë e përbën kërkesa e paditësit që
gjykata të vendosë mbi çështjen juridike kontestuese. Kur flasim për
padinë në aspektin procedural (formal) e kemi parasysh vetë shkresën
(dokumentin-parashtresën) në të cilën paditësi e shpreh kërkesën që
gjykata ti japë mbrojtje juridike me anë të vendimit të përmbajtjës së
caktuar.
715
Me përmbajtjen e padisë caktohet programi i procesit

kontestimor.
Padia në kuptimin formal (shkresa) e ka pjesën e përmbajtjes që

është e detyrueshme, dhe mund ta ketë pjesën e përmbajtjes që është
fakultative. Ajo duhet ta ketë pjesën nga e cila shihet se cilës gjykatë i
drejtohet, cilat janë palët dhe shenimet për identifikimin e tyre. Përveç
kësaj, padia patjetër duhet ti ketë edhe këto elemente:
a) kërkesën e caktuar në pikëpamje të çështjes kryesore dhe kërkesave

aksesore;
b) faktet mbi të cilat paditësi e bazon kërkesën;
c) provat me të cilat vërtetohen faktet e tilla;
d) vlerën e kontestit;
e) bazën juridike dhe
f) të dhënat e tjera që duhet t’i ketë çdo parashtresë (neni 99 i këtij ligji).
Gjykata nuk është e lidhur me bazën juridike të kërkesëpadisë.

Gjykata do të veprojë sipas padisë edhe kur paditësi nuk e ka
treguar bazën juridike të kërkesëpadisë.
Paditësi ka për detyrë që padisë t’ia bashkangjis vërtetimin mbi

taksën gjyqësore të paguar.
Në qoftë se paditësi nuk e paguan taksën gjyqësore të përcaktuar
për padinë as pas vërejtjes së dërguar nga gjykata, edhe pse nuk
ekzistojnë konditat për lirim nga detyrimi i pagimit të taksës gjyqësore,
do të konsiderohet se padia është tërhequr.
Llojet e padive- Paditë i ndajmë ose i klasifikojmë në lloje të

ndryshme sipas njërit nga këto kritere që ndiqen: materialo-juridike ose
proceduralo-juridike. Nga pikëpamje të së drejtës materiale paditë u
përshtaten degëve të kësaj të drejte, prandaj ato i ndajmë në civile,
familjare, të punës etj. Nga pikpamja e së drejtës procedurale paditë
ndahen në disa lloje varësisht nga qëllimi që ndjekë paditësi me anë të
padisë dhe varësisht nga fakti se çfarë vendimi kërkon të marrë gjykata.
Sipas qëllimit të paditësit, paditë i ndajmë në padi vërtetimi (njohje
apo deklarative), në padi detyrimi (kondemnatore) dhe në padi
ndryshimi (transformimi, konstitutive).
716
a) Padi vërtetimi (njohje, deklarative)- Padi njohje e quajmë padinë me

të cilën paditësi mund të kërkojë me padi që gjykata vetëm të konstatojë
ekzistimin, përkatësisht mosekzistimin e një të drejte apo të një raporti
juridik, ose vërtetësinë, gjegjësisht mos vërtetësinë e ndonjë dokumenti.
Intervenimi i gjykatës me këtë lloj padie kërkohet para se të bëhet
shkelja e normës juridike në të cilën bazohet e drejta subjektive e
paditësit. Me vendimin e gjykatës pengohet shkelja që mund të bëhet në
të ardhmën. Me të vetëm konstatohet gjendja juridike ekzistuese, pa u
detyruar i padituri që të bëjë diçka. Në bazë të këtij vendimi nuk mund të
inicohet procedura përmbarimore. Me padi vërtetimi nuk mund të
kërkohet nga gjykata që ta vërtetoj ndonjë fakt apo gjendje faktike. Me
këtë padi mund të kërkohet psh., vërtetimi se ekziston kontrata e
shitblerjes, kontrata mbi ndërtimin, mandej se ekziston e drejta e
pronësisë, e drejta e autorit, e drejta e trashigimit, e drejta e shfrytzimit.
E këtij lloji është edhe padia për vërtetimin e martesës, atësisë, amësisë
etj.
b) Padi detyrimi (kondemnatore)- Me këtë lloj padie paditësi kërkon

nga gjykata që me aktgjykim ta urdhëroj të paditurin që në dobi të
paditësit ta përmbush një prestim (ta dorzojë një send, ta paguaj një
shumë të hollash, ta kryej ose jo një punë ose shërbim). Me këtë padi
paditësi mund të kërkoj që i padituri të pësojë diç: psh. ta lejoj paditësin
që ta
shfrytzoj të drejtën e kalimit mbi sendin e pa luajtshëm të tij, ose që të
mos veprojë, psh. që ta ndërprej shqetësimin e mëtejmë të paditësit në
shfrytzimin e qetë të banesës, që në të ardhmën të mos përdor firmën e
paditësit etj. Me padinë në fjalë mund të kërkohet detyrimi i palës së
paditur që të japë deklaratën e përmbajtjes së caktuar: psh. shkresën në
bazë të cilës mund të regjistrohet e drejta e caktuar në regjistrin publik
(clausula intabulandi).
c) Padi ndryshimi- Parimisht, me anë të vendimit gjyqësor nuk mund të

krijohen, ndryshohen apo shuhen raportet juridiko-civile, e as të drejtat
subjektive civile. Për një gjë të tillë shërbejnë veprimet materialo-
juridike dhe deklaratat e vullnetit të subjekteve të së drejtës. Mirëpo, në
disa raste të veçanta, sidomos për ndryshimin e raporteve juridike të
caktuara, nevojitet që të ekzistoj vendimi gjyqësor i formës së prerë. Në
rastet e tilla, me padinë në fjalë nga gjykata mund të kërkohet që ajo me
aktgjykim ta themeloj një raport juridik, mandej që ta ndryshoj
717
përmbajtjen e raportit ekzistues apo që ta anuloj atë. E këtillë është psh.

padia me të cilën kërkohet zmadhimi i mjeteve për ushqim i caktuar më
parë me aktgjykim, caktimi i kohës për përmbushjen e detyrimit ose
dhënja e deklaratës materialo-juridike nga i padituri me të cilën lejohet
regjistrimi i të drejtës reale në librin e tokave. Në shembullin e fundit,
kur vendimi bëhet i formës së prerë, supozohet se i padituri e ka dhënë
deklaratën e përmendur, dhe në bazë të tij mund të bëhet regjistrimi
përkatës. E këtij lloji është edhe padia me të cilën kërkohet zvogëlimi i
dënimit të kontraktuar apo zvoglimi i shpërblimit të kontraktuar për
punën e avokatit. Shembull për padinë me të cilën nga gjykata kërkohet
anulimi ose shuarja e raportit juridik është padia për shkurorzim të
bashkëshortëve apo për anulimin e martesës së tyre, mandej për anulimin
e kontratës apo firmës etj.
Në disa raste me këtë padi nga gjykata mund të kërkohet që me
vendimin e saj ta ndryshoj situatën procedurale. Padi të këtilla
procedurale janë: padia për anulimin e aktgjykimit të arbitrazhit; padia
me të cilën personi i tretë kërkon që nga gjykata ta shpallë të
palejueshëm ekzekutimin me të cilën është përfshier pjesa e pasurisë së
tij; padia me të cilën debitori gjatë ekzekutimit parashtron prapsime,
duke kërkuar që gjykata me vendim të saj ta shpallë ekzekutimin si të pa
lejueshëm. As në bazë të aktgjykimit të dhënë sipas kësaj padie nuk
mund të inicohet procedura përmbaruese sepse me të nuk kemi detyrim
për prestim të të paditurit.
Përfshirja e disa kërkesëpadive në një padi
Në një padi paditësi mund t’i përfshij disa kërkesa kundër të

njëjtës palë të paditur me kusht që ato të gjitha janë të lidhura me të
njëjtën bazë faktike dhe juridike.
Në qoftë se kërkesat nuk janë të lidhura me të njëjtën bazë faktike

dhe juridike, ato mund të përfshihen në një padi kundër të njëjtës palë të
paditur vetëm po që se e njëjta gjykatë është e kompetencës lëndore për
secilën nga këto kërkesa dhe kur për të gjitha kërkesat është e përcaktuar
i njëjti lloj i procedurës, e gjykata vjen në përfundim se përfshirja e
kërkesëpadive të tilla në një padi i kontribuon ekonomisë së procedimit
(bashkimi kumulativ i kërkesëpadive). Po që se një gjë e tillë nuk i
kontribuon ekonomisë së procedimit, gjykata, më së voni në seancën
përgatitore, sjellë aktvendim për ndarjen e procedurës.
718
Paditësi mundet në një padi t’i përfshijë dy apo më tepër

kërkesëpadi që janë të ndërlidhura midis tyre, dhe të kërkojë që gjykata
ta aprovojë të dytën me radhë vetëm po që se e para refuzohet (bashkimi
eventual i kërkesëpadive). Ky bashkim i kërkesëpadive mund të bëhet
vetëm po që se gjykata është e kompetencës lëndore për çdonjërën nga
kërkesat e përfshira në një padi, dhe nëse për të gjitha kërkesat është
përcaktuar i njëjti lloj i procedurës.
Me aktgjykimin me të cilin aprovohet kërkesëpadia nën një
shuhet gjyqëvarësia e krijuar lidhur me kërkesëpadinë në numrin 2.
Kundërpadia
Kundërpadia është padi e palës së paditur kundër paditësit e

parashtruar në procesin të cilin i dyti e ka vënë në veprim me padi
kundër palës së paditur. Me anë të kundërpadisë i padituri (në procesin e
parë sipas padisë) në të njëjten gjykatë dhe në të njëjtin proces e
parashtron kërkesëpadinë e tij të veçantë (neni 256). Me kundërpadi
themelohet edhe një raport proceduralo - juridik, me role të kundërta të
palëve. Palës së paditur kundërpadia i shërbenë si mjet mbrojtës. Ajo nuk
është e detyruar që kërkesën (kundërkërkesën) e saj që e ka ndaj paditësit
ta realizoj me anë të kundërpadisë. Një gjë e tillë ajo mund ta bëjë me
anë të padisë me të cilën inicon proces kontestimor të veçantë.
Ligji i njeh tri lloj kundërpadish: konekse, kompenzuese dhe
prejudiciale. Të parën i padituri mund ta paraqesë në qoftë se në mes të
kërkesës së përfshirë me kundërpadi dhe asaj të pëfshirë me padi nuk ka
dallim në pikëpamje të bazës juridike, sepse të dyja e kanë të njëjten
bazë juridike. Kështu psh, nëse paditësi me padi ka kërkuar që i padituri
t’ia dorëzojë sendin, i padituri me kundër padi mund të kërkoj që paditësi
t’ia paguaj çmimin blerës të sendit. Të dytën i padituri mund ta paraqesë
në qoftëse kërkesa e tij mund të kompensohet me kërkesën e paditësit.
Kjo mundësi sidomos shfrytzohet kur edhe kërkesëpadia e edhe
kundërkërkesa përbëhen në të holla. Të tretën i padituri mund ta paraqes
kur me kundërpadi kërkohet vërtetimi i ndonjë të drejte apo raporti
juridik nga ekzistimi apo mosekzistimi i të cilit varet tërësisht apo
pjesërisht vendimi mbi kërkesën e paditësit (kundërpadia prejudiciale).
Me kundërpadinë prejudiciale i padituri kërkon, psh. që gjykata me
aktgjykim të konstatojë se sendi, kthimin e të cilit paditësi e kërkon në
bazë të pronësisë, është i tij e jo i paditësit. Kjo kundërpadi gjithmonë ka
karakter deklarativ. Kur gjykata e pranon kundërkërkesën si të themeltë
719
ajo me të njëjtin aktgjykim e refuzon kërkesëpadinë si të pa themeltë.

Edhe kundërpadia është padi, prandaj po që se gjatë gjykimit
tërhiqet padia apo hudhet poshtë si e palejueshme, atëherë gjykimi
vazhdon të zhvillohet lidhur me kundërpadinë. Kundërpadia mund të
paraqitet derisa nuk ka përfunduar seanca përgatitore, gjegjësisht seanca
e parë për shqyrtimin kryesor, po që se seanca përgatitore nuk është
mbajtur fare. Pas këtij afati kundërpadia mund të ngrihet vetëm me
pëlqimin e paditësit.
Ndryshimi i padisë
Ndryshim të padisë përbënë ndryshimi i njëjtësisë së

kërkesëpadisë, zmadhimi i kërkesëpadisë apo parashtrimi edhe i një
kërkese tjetër krahas asaj ekzistuese.
Padia nuk quhet e ndryshuar po që se paditësi e ka ndryshuar
bazën juridike të kërkesëpadisë, po që se e ka zvogëluar kërkesëpadinë,
apo po që se i ka ndryshuar, plotësuar apo përmirësuar, thëniet e
caktuara në padi.
Paditësi mund ta ndryshojë padinë më së voni deri në
përfundimin e seancës përgatitore apo deri në fillimin e seancës për
shqyrtim kryesor të çështjes, po që se seanca përgatitore nuk është
caktuar fare. Në rast të këtillë gjykata të paditurit duhet t’i jep kohë të
nevojshme që të përgatitet për shqyrtim të padisë së ndryshuar.
Pas përfundimit të seancës përgatitore, e më së voni deri në
mbylljen e seancës për shqyrtim kryesor, gjykata mund ta lejoj
ndryshimin e padisë vetëm po që se konstaton se ndryshimi nuk ka për
qëllim zvarritjen e gjykimit dhe po që se i padituri pajtohet me
ndryshimin e padisë.
Konsiderohet se ekziston pëlqimi i të paditurit për ndryshimin e
padisë po që se ai fillon të marrë pjesë në shqyrtimin e çështjes së padisë
të ndryshuar, pa e kundërshtuar më parë ndryshimin.
Kundër aktvendimit me të cilin lejohet apo refuzohet ndryshimi i
padisë nuk lejohet ankim i veçantë.
Në qoftë se paditësi e ndryshon padinë, duke kërkuar nga e njëjta

bazë faktike sendin tjetër apo një shumë të hollash, i padituri nuk mund
ta kundërshtoj atë po që se ndryshimi është pasojë e rrethanave të
krijuara pas ngritëjes së padisë.
Po që se paditësi e ndryshon padinë ashtu që në vend të të
720
paditurit të parë ta padisë një person tjetër për një ndryshim të tillë është
i nevojshëm pëlqimi i personit që duhet të hyjë në gjykim në vend të të
paditurit, e po që se i padituri ka filluar të marrë pjesë në shqyrtimin e
çështjes kryesore, nevojitet edhe pëlqimi i tij. Personi i cili hynë në
gjykim në vend të palës së paditur duhet ta pranojë atë në gjendjen në të
cilën ndodhet në momentin kur hyn në të.
Paditësi mund ta tërheqë padinë pa pëlqimin e të paditurit deri në
momentin në të cilin i padituri e paraqet në gjykatë përgjigjen në padi.
Padia mund të tërhiqet edhe më vonë, deri në përfundimin e shqyrtimit
kryesor, në qoftë se i padituri e jep pëlqimin për një gjë të tillë. Po që se i
padituri brenda shtatë (7) ditësh nga dita e njoftimit për tërheqjen e
padisë nuk deklarohet për këtë gjë, do të konsiderohet se e ka dhënë
pëlqimin për tërheqjen e padisë.
Po që se padia është tërhequr, gjykata jep aktvendim me të cilin
konstatohet se është tërhequr padia. Ky aktvendim i dërgohet të paditurit
vetëm po që se padia i është dorëzuar me parë. Kundër aktvendimit me të
cilin konstatohet se është tërhequr padia nuk lejohet ankimi. Padia e
tërhequr konsiderohet se nuk është paraqitur asnjëherë dhe mund të
paraqitet në gjykatë përsëri.
Ekzistimi i gjyqvarësisë (Litispedenca)
Gjyqvarësia krijohet që në momentin në të cilin të paditurit i

dorëzohet padia, pra nga momenti kur pala kundërshtare është njoftuar
për kërkesën e parashtruar për zhvillimin e procedurës kundër saj. Gjatë
kohës së ekzistimit të gjyqvarësisë për të njëjtën kërkesëpadi nuk mund
të iniciohet gjykim i ri midis palëve të njëjta. Po që se, prapëseprapë,
bëhet një gjë e tillë, gjykata do ta hedhë poshtë padinë.
Gjykata gjatë gjithë procedurës, sipas detyrës zyrtare, kujdeset
nëse është në zhvillim e sipër gjykimi tjetër për të njëjtën kërkesëpadi
midis palëve të njëjta.
Në qoftë se ndonjëra nga palët e tjetërson, gjatë zhvillimit të
procedurës sendin apo të drejtën e kërkuar me padi, një gjë e tillë nuk
pengon që procedimi të përfundojë midis palëve të njëjta dhe personi që
e ka fituar sendin apo të drejtën gjatë zhvillimit të gjykimit mund të hyjë
në procedurë, në vend të paditësit apo të paditurit, vetëm me pëlqimin e
të dy palëve ndërgjyqëse ndërsa aktgjykimi i cili do të nxjeret nga ky rast
prodhon efekt edhe ndaj fituesit të sendit apo të drejtës gjatë zhvillimit të
procesit gjyqësor.
721
Bashkëndërgjyqësia
Përveç se kur me një padi përfshihen disa kërkesa, me një

procedurë kontestimore të vetëme mund të përfshihen disa raporte
procedurale dhe në rastin në të cilën me një padi disa persona paraqiten
në rolin e palës paditëse apo në rolin e palës së paditur
(bashkëndërgjyqësia, bashkimi subjektiv). Në procesin kontestimor të
këtillë ka aqë raporte proceduralo-juridike sa janë edhe paditës apo të
paditur. Në procesin e tillë gjyqësor çdo bashkëndërgjyqës e parashtron
kërkesëpadinë e vetë apo ndaj çdo njërit nga ta është e drejtuar
kërkesëpadia e palës kundërshtare. Nga kjo del përfundimi se në çdo
procedim në të cilën kemi bashkëndërgjyqësi, njëkohsisht kemi edhe
bashkim objektiv të disa kërkesave materialo - juridike. Kjo vlen edhe
për gjykimin në të cilën bashkëndërgjyqësia është unike, ku kërkesat e
bashkuara janë plotësisht identike.
Me rregullat për institutin e bashkëndërgjyqësisë arrihen dy
qëllime kryesore: ekonomia e gjykimit dhe siguria juridike (zgjidhja e
njëjtë e kontesteve të njëjta). Bashkëndërgjyqësia është institut
fakulltativ. Ajo është e domosdoshme vetëm përjashtimisht
(bashkëndërgjyqësia e detyrueshme). Ajo është gjithmon rezulltat
procedural i aktivitetit të palës paditëse. As pala e paditur e as gjykata,
me vendimin e saj nuk mund të krijoj bashkëndërgjyqësin. Mirëpo, në
disa raste atë mund ta krijojnë faktet jashtë procedurale, si psh. vdekja e
palës gjatë gjykimit. Në rast të këtillë në vend të palës së vdekur vijnë
trashëgimtarët universal.
Bashkëndërgjyqësia quhet aktive kur më tepër subjekte në një
proces kontestimor marrin pjesë me cilësi të paditësit. Ajo është pasive,
kur më tepër subjekte paraqiten në rolin e palës së paditur.
Bashkëndërgjyqësia është e dyanëshme atëherë kur edhe në rolin e palës
paditëse, e edhe në rolin e palës së paditur, paraqiten më tepër subjekte.
Ekzistojnë tri lloj bashkëndërgjyqësish: bashkëndërgjyqësia

materiale dhe formale, bashkëndërgjygjësia primare dhe e mëvonëshme
dhe bashkëndërgjyqësia ligjore.
a) Bashkëndërgjyqësia materiale dhe formale- Bashkëndërgjyqësi

materiale kemi në ato raste në të cilat midis bashkëndërgjyqësve
ekziston, qysh para se të filloj procesi kontestimor, dhe jashtë tij, lidhja e
caktuar juridike apo reale (faktike) në aspektin e objektit të kontestit.
722
Mund të ekzistoj bashkësia juridiko procedurale midis

bashkëpronarëve, bashkëtrashigimtarëve, bashkëshortëve, (kur ngrisin
padi apo kur i paditë tjetëri - rasti i padisë së fëmiut kundër të dy
prindëve për vërtetimin apo mohimin e atësisë apo amësisë). Në bashkësi
reale (faktike) janë psh., bashkëkryerësit e një delikti civil, apo të
dëmtuarit në një aksident të komunikacionit. Në gjykimin e vënë në
veprim kundër tyre, apo nga ta kemi bashkëndërgjyqësi materiale.
Bashkëndërgjyqësi formale kemi në rastet në të cilat midis
bashkëndërgjyqësve, jashtë dhe para procesit kontestimor, nuk ekziston
as bashkësia juridike e as ajo faktike në aspektin e objektit të kontestit.
Bashkëndërgjyqësit e këtillë i lidhë vetëm procesi kontestimor i njëjtë i
vënë në veprim me padi me të cilën bashkarisht padisin apo paditën më
tepër subjekte të së drejtës. Në situata të tillë janë, psh., disa paditës të
cilët nga bashkësia e sigurimit kërkojnë ç’dëmtim të bazuar në ngjarjen
jetësore të ngjashme; disa të paditur nga të cilët kërkohet pagimi i qirasë
për banesat që i shfrytzojnë veç e veç.
b) Bashkëndërgjyqësia primare dhe e mëvonshme- Primare quhet

bashkëndërgjyqësia që themelohet me anë të padisë dhe në momentin e
ngritëjes së saj. Kjo varet nga vullneti i paditësit. Në rast të
bashkëndërgjyqësisë formalisht e kemi vetëm një padi, por në pikëpamje
materialo-juridike i kemi aqë padi sa edhe bashkë-paditës apo bashkë të
paditur. Prandaj, lidhur me çdo padi materialo-juridike themelohet nga
një raport proceduralo - juridik. Çdo njëri nga ta përbën gjykim (proces)
në vehte dhe është i pavarur nga të tjerët, por prapë se prap formalisht
përbëjnë një tërësi procedurale dhe zakonisht jepet një aktgjykim i
vetëm.
Në nen.264 përmenden kushtet nën të cilat dy apo më tepër
subjekte padisin apo paditen bashkarisht. Një gjë e tillë është e mundur:
1) në qoftë se janë në bashkësi juridike në pikëpamje të objektit të
kontestit, apo nëse të drejtat ose detyrimet e tyre burojnë nga e njëjta
bazë faktike apo juridike; 2) në qoftë se objekt kontesti janë kërkesat apo
detyrimet e llojit të njëjtë, që janë të bazuara në themelin faktik apo
juridik esencialisht të ngjashëm dhe nëse ekziston kompetenca lëndore
dhe territoriale e të njëjtës gjykatë për secilën kërkesë dhe për secilin të
paditur, dhe 3) në qoftë se një gjë e tillë parashikohet me ndonjë ligj
tjetër.
Bashkëndërgjyqësia e mëvonëshme themelohet pas ngritëjes së
padisë: 1) në qoftëse deri në përfundimin e shqyrtimit kryesor paditësi
723
primar i bashkohet paditësi tjetër, apo në qoftëse padia zgjerohet, duke e

përfshirë edhe një të paditur tjetër (neni 264.2); 2) në qoftëse shkaktohet
suksesioni procedural në anën e palës paditëse apo të paditur dhe në
vend të paditësit apo të paditurit primar në gjykim hyjnë dy a më tepër
pasardhës juridik të tyre.
Pala e re ka detyrë që gjykimin në të cilën hynë ta pranojë në

gjendjen ekzistuese. Andaj edhe kërkohet pëlqimi i saj.
c) Bashkëndërgjyqësia ligjore- Me LPK dhe dispozitat e disa ligjeve të

tjera posaçërisht është paraparë mundësia e bashkëndërgjyqësisë për disa
situata juridike. Të tilla janë psh.: bashkëndërgjyqësia me të paditurin
eventual (neni 265 i LPK), bashkëndërgjyqësia e palëve sipas padisë së
personit të tretë (ndërhyrësit kryesor, neni 266 i LPK),
bashkëndërgjyqësia e debitorit kryesor dhe e dorzanit (neni 267 i LPK).
Te rasti i bashkëndërgjyqësisë me të paditurin eventual paditësi mund ti
përfshijë me një padi të vetme dy të paditur duke i propozuar gjykatës që
kërkesë padia kundrejt të dytit të pranohet vetëm në qoftë se kundrejt të
parit tregohet si e pa-themeltë.
Te rasti i bashkëndërgjyqësisë së palëve sipas padisë së personit
të tretë, ky i fundit me padinë e tij psh. nga gjykata kërkon që ti
dorëzohet sendi i lidhur me të cilin është duke u zhvilluar procesi
gjyqësor. Sipas padisë së këtillë, palët kundërshtare bëhen
bashkëndërgjyqës.
Pozita procedurale e bashkëndërgjyqësve- Bashkëndërgjyqësia si

efekt të përbashkët e ka atë se dy apo më tepër gjykime në pikëpamje
formale zhvillohen si një. Aktiviteti procedural që kryhet në gjykimet e
tilla e përbënë një tërësi të vetme procedurale e bashkëndërgjyqësve
mund të jetë e ndryshme në llojet e ndryshme të bashkëndërgjyqësive.
Varësisht nga pozita e tillë bëhet dallimi midis bashkëndërgjyqësis së
thjeshtë dhe unike.
Te rasti i bashkëndërgjyqësisë së thjeshtë (neni 268) pozita
procedurale e një bashkëndërgjyqësi nuk varet nga pozita procedurale e
bashkëndërgjyqësit tjetër. Çdo njëri nga ta është palë e pavarur në
gjykim dhe veprimet apo mosveprimet e tij nuk i shkojnë as në dëmë e as
në dobi të bashkëndërgjyqësit tjetër. Pozita e tyre, pra është e njëjtë
sikurse të ishin paditur apo të kishin paditur posaçërisht. Këtu gjykata
ndaj çdonjërit bashkëndërgjyqës mund të marrë vendim me përmbajtje të
724
ndryshme. Mirëpo, mund të marrë edhe vendim unik.

Te rasti i bashkëndërgjyqësisë unike (neni 269) karakteristik
themelore është ajo se kontesti, sipas ligjit apo për shkak të natyrës së
raportit materialo-juridik nga i cili ka lindur, mund të zgjidhet vetëm në
mënyrë të njëjtë ndaj të gjithë bashkëndërgjyqësve, të cilët e përbëjnë një
palë unike. Këtu procesi gjyqësor jo vetëm formalisht, veçse edhe
materialisht është një, sepse vendimi meritor mund të jetë i njëjtë ndaj të
gjithë bashkëndërgjyqësve. Unike, psh., është bashkëndërgjyqësia në
gjykimin në të cilën bashkëpronarët e kërkojnë sendin nga i padituri apo
në të cilën bashkëshortët janë paditur me padi për anulimin e martesës
etj. Këtu ligji e ka paraparë fiksionin, sipas të cilit të gjithë
bashkëndërgjyqësit konsiderohen si një palë (neni 269).
Fillimisht u theksua se bashkëndërgjyqësia është institut
procedural fakultativ. Mirëpo, në disa raste ajo është e domosdoshëme,
dhe në to paditësi patjetër me padi duhet ta themeloj bashkëndërgjyqësin
pasive, duke i përfshirë me padi të gjitha subjektet që janë pjesëmarrës të
raportit materialo-juridik. Në qoftë se paditësi nuk vepron kështu,
atëherë gjykata me aktvendim duhet ta hedhë poshtë padinë për shkak të
mungesës së legjitimimit procedural në anën e palës së paditur. Rregullat
procedurale që vlejnë për bashkëndërgjyqësin unike, vlejnë edhe për
bashkëndërgjyqësin e domosdoshme. Mirëpo, e kundërta nuk vlen.
Bashkëndërgjyqësi të domosdoshme kemi psh. në gjykimin sipas padisë
për anulimin e martesës së ngritëur nga personi i tretë; në gjykimin në të
cilin njëri nga bashkëpronarët e kërkon ndarjen e sendit të përbashkët; në
gjykimin në të cilin kërkohet anulimi i kontratës së lidhur nga debitori,
sepse me padi, përveç debitorit duhet patjetër të përfshihet edhe personi i
tretë.
Pjesëmarja e personave të tretë në procesin kontestimor
Të drejtat dhe interesat e palëve ndërgjyqëse, të cilat mbrohen në

procesin kontestimor, janë dukuri shoqërore dhe nuk mund të ekzistojn
të izoluara nga të drejtat dhe interesat e subjekteve me të cilat ndodhen
në marrëdhënje familjare, ekonomike etj. Këto marrëdhënje ndikojn që
pasojat e veprimit të një subjekti të reflektohen, herë-herë edhe në
interesat e subjekteve të tjera. E gjithë kjo mund të ndikojë që personat e
tretë të jenë të interesuar se si do të përfundoj procesi kontestimor midis
palëve ndërgjyqëse. Kjo vlenë sidomos në rastet në të cilat aktgjykimi i
dhënë në një gjykim e shtrin efektin e tijë, për veçë se ndaj palëve
725
ndërgjyqëse, edhe ndaj personit të tretë, që nuk ka qenë pjesëmarrës në

gjykim. Ndikimi i aktgjykimit mund të jetë i favorshëm apo i
disfavorshëm për të tretin. Në disa raste aktgjykimi mund të ketë ndikim
edhe në interesat e bashkësisë shoqërore. Nuk ka dyshim se në rastet e
përmendura personit të tretë duhet mundësuar që me aktivitetin
procedural të tij ti mbrojë interesat personale në procesin që është duke u
zhvilluar midis paditësit dhe të paditurit.
Personin që merr pjesë në procesin e huaj e quajmë ndërhyrës
apo intervenient, kurse pjesmarrjen e tij e quajmë ndërhyrje apo
intervenim. Konditat e ndryshme nën të cilat mund të ndërhyhet në
gjykimin e huaj, si dhe pozita procedurale që mund ta ketë ndërhyrësi, e
shkaktojn dallimin midis tri llojeve të ndërhyrësve: ndërhyrësit e
zakonshëm dhe ndërhyrësit me pozitë të bashkëndërgjyqësit unik.
Kushdo mund të ndërhyjë në një proces kontestimor që zhvillohet
ndërmjet personave të tjerë, kur ka interes juridik për të mbështetur
njërën ose tjetrën palë ndërgjyqëse, me të cilën bashkohet në gjykim për
ta ndihmuar atë.
a) Pjesmarrja e ndërhyrësit të zakonshëm- Ndërhyrësi i zakonshëm

ndërhyn në gjykimin e huaj duke iu bashkuar njërës nga palët me qëllim
që ta ndihmoj dhe ta kontrolloj mënyrën, në të cilën ajo e ndjekë çështjen
juridike në procedim. Ky ka interes juridik që palës së cilës i bashkohet
ta fitoj gjykimin (neni 271.1). Ndërhyrësi nuk është as palë e as
përfaqësues i palës së cilës i bashkohet. Ndërhyrësi ka të drejtë që ti
kryej të gjitha veprimet procedurale përveç atyre të natyrës disponibile.
Ai mund të ndërhyjë në gjykim deri në përfundimin e tij me aktgjykim të
formës së prerë, si dhe gjatë procedurës së vazhduar me anë të mjetit të
goditjes së zakonshme apo të jashtëzakonshme (neni 273.2). Deklaratën
për ndërhyrje ndërhyrësi e jep me shkrim apo gojarisht në gjykatën e
shkallës së parë. Kur ndonjëra nga palët e kundërshton ndërhyrjen, për
lejueshmërinë e tij vendosë gjykata. Kundër aktvendimit të gjykatës me
të cilin aprovohet pjesëmarrja e ndërhyrësit nuk lejohet ankesa e
posaçme, (neni 272.3).
b) Pjesëmarrja e ndërhyrësit me pozitë të bashkëndërgjyqësit unik-

Personi i tretë që ndërhynë në gjykimin e huaj e fiton pozitën e
ndërhyrësit me pozitë të bashkëndërgjyqësit unik, në qoftëse aktgjykimi,
që duhet të jepet në të prodhon efekte të njëjta sikurse ndaj palës ashtu
edhe ndaj ndërhyrësit (neni 274). Efektin e tillë e cakton vetë ligji, apo
726
natyra e raportit juridik lidhur me të cilën jepet aktgjykimi. Ndërhyrës i

këtij lloji është psh. personi i tretë që ka të drejtë, sipas ligjit, ta kërkoj
anulimin e martesës së palëve, personi që gjatë gjykimit lidhur me një
send e blenë atë nga njëra palë dhe i bashkohet asaj, pasi që kundërshtari
i saj nuk ka pranuar që të bëhet suksedimi procedural, kreditori në
procedurën falimentuese etj. Këtij ndërhyrësi sipas dispozitës së nenit
274.2 i njihet e drejta që të godit edhe vendimin e formës së prerë edhe
po që se nuk ka marrë pjesë në gjykimin e tillë në të cilin ai tani ndërhyn.
Emërimi i paraardhësit juridik
Personi që është paditur si posedues i një sendi apo si shfrytëzues

i një të drejte pasurore dhe që pretendon se sendin e posedon,
respektivisht se të drejtën e shfrytëzon në emër të personit të tretë
mundet, më së voni në seancën përgatitore, e po që se kjo nuk është
mbajtur, atëherë në seancën për shqyrtim kryesor të çështjes,
nëpërmjet gjykatës ta thërras atë person të tretë (paraardhës juridik)
që në vend të tij të hyjë si palë e paditur në gjykim.
Pëlqimi i paditësit, që në vend të palës së paditur nga ai të hyjë në
gjykim paraardhësi juridik, nevojitet vetëm në qoftë se paditësi kundër të
paditurit parashtron edhe kërkesa që nuk varen nga ajo se a e mbanë në
posedim ose jo sendin në emër të paraardhësit, respektivisht e ushtron
ose jo të drejtën e caktuar në emër të paraardhësit juridik.
Ne qoftë se paraardhësi juridik që është thirr rregullisht nuk vjen
në seancë gjyqësore apo nuk pranon që të hyjë në procesin kontestimor
në vend të palës së paditur, atëherë ky i fundit nuk mund të kundërshtojë
pjesëmarrjen në shqyrtimin e çështjes së ngritëur me padi kundër tij.
Njoftimi i personit të tretë për procesin gjyqësor
Secila palë mund të thërret në gjykimin e çështjes një person me

të cilin mendon se e ka të përbashkët çështjen, ose nga i cili mund të
kërkohet një garanci ose shpërblim, që lidhet me përfundimin e çështjes.
Personi i tretë thirret me kërkesë të shkruar që mund të paraqitet deri në
përfundimin e gjykimit me vendim të formës së prerë. Në shkresën e
tillë, e cila personit të tretë i dërgohet nëpërmjet gjykatës së çështjes,
tregohet shkaku i thirrjes dhe gjendja në të cilën ndodhet procesi
kontestimor. Pala që e ka njoftuar personin e tretë për procesin gjyqësor
nuk mund të kërkojë për këtë arsye ndërprerjen e gjykimit, shtyrjen e
727
seancës, apo zgjatjen e afateve për kryerjen e veprimeve procedurale.
Ndërprerja e gjykimit dhe pushimi i gjykimit
Aktiviteti procedural i subjekteve kryesore zakonisht kryhet pa

ndërprerje dhe përfundon me dhënjen e vendimit meritor për
kërkesëpadinë. Mirëpo, mund të krijohen situata në të cilat veprimtaria
procedurale domosdo duhet të ndalet, përkunder faktit se ende nuk janë
krijuar kushtet për vendosëje meritore, gjë që është qëllim kryesor i çdo
procesi kontestimor. Në rastet e tilla rrethanat e krijuara, me vullnetin e
subjektit kryesor, por herë-herë, edhe pa vullnetin e tyre, e vonojn
dhënjën e vendimit meritor. Rrethanat e tilla e shkaktojnë, zakonisht,
vetëm ndaljen e përkohshme të aktivitetit procedural. Raporti
proceduralo-juridik kryesor ende ekziston. Kur kalojnë shkaqet e ndaljes,
aktiviteti procedural vazhdon të zhvillohet nga pika në të cilën është
zhvilluar para ndaljes, bashkohet në një tërësi unike me pjesën që
zhvillohet nga momenti kur kalojnë shkaqet e ndaljes.
Ndalja në fjalë bëhet në dy forma: në formë të ndërprerjes dhe në

formë të pushimit.
Ndërprerja e procedurës- Shkaqet e ndërprerjes LPK i ndan në

dy grupe. Në të parin bëjnë pjesë ngjarjet jashtë procedurale për shkak të
të cilave ndërprerja bëhet sipas fuqisë ligjore. Grupin e dytë të
shkaqeve e përbëjnë rrethanat në të cilat gjykata me vendimin e saj mund
ta ndërprejë procedurën. Efektet e ndërprerjes janë të njëjta në të dy
rastet.
a) ndërprerja e procedurës sipas fuqisë ligjore.- Këtë lloj ndërprerje e

shkaktojnë:
- kur pala ndërgjygjëse vdes ose e humbë zotësinë procedurale, e nuk ka
caktuar përfaqësues me prokurë në gjykim;
b) kur përfaqësuesi ligjor i palës vdesë ose shuhet autorizimi i tij për
përfaqësim, e pala nuk ka të caktuar përfaqësues me prokurë në gjykim;
c) kur pala që është person juridik pushon së ekzistuari, respektivisht kur
organi kompetent jep vendim të formës së prerë për ndalimin e punës tij;
d) kur paraqitet propozimi për fillimin e procedurës së falimentimit në
kontestet në të cilat i padituri është debitor falimentues;
e) kur për shkak të luftës ose për shkaqe të tjera pushon puna në gjykatë;
f) kur ndërprerja e gjykimin parashihet me ndonjë ligj tjetër.
728
Ndërprerja e procedurës me vendimin e gjykatës- Gjykata e

ndërpret procedurën:
a) po që se ka vendosur që vetë të mos e zgjidhë çështjen paraprake (neni
13 i këtij ligji);
b) po që se pala ndodhet në zonën e cila, për shkak të ngjarjeve të
jashtëzakonshme (vërshimet, tërmeti etj) është shkëputur nga gjykata.
Gjykata mund t’a caktojë ndërprerjen e gjykimit në qoftë se
vendimi mbi kërkesëpadinë varet nga fakti nëse është kryer delikti
ekonomik apo vepra penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare, kush është
kryerësi dhe nëse ai është i përgjegjshëm, e sidomos kur paraqitet
dyshimi se dëshmitari ose eksperti ka dhënë deklaratë të rreme, apo se
dokumenti i përdorur si mjet provues është i rremë.
Pushimi i gjykimit shkaktohet kur vdes pala, apo kur mbaron se
ekzistuari, po që se objekt kontesti janë të drejtat që nuk mund të kalojnë
në trashëgimtarët e palës, përkatësisht në pasardhësin juridik të saj.
Në këtë rast aktvendimi për pushimin e gjykimit i dërgohet palës
kundërshtare, trashëgimtarëve, përkatësisht pasardhësit juridik të palës,
pasi të jenë caktuar ata.
Trashëgimtarëve të palës së vdekur, sipas propozimit të palës
kundërshtare apo sipas detyrës zyrtare, gjykata ua cakton përfaqësuesin e
përkohshëm të cilit ia dërgon aktvendimin mbi pushimin e gjykimit, po
që se konstaton se procedura trashëgimore mund të zgjasë shumë
kohë.
Derisa të bëhet i formës së prerë aktvendimi mbi pushimin e
gjykimit, lidhur me afatet për kryerjen e veprimeve juridike, me të drejtat
e palëve dhe veprimet e gjykatës në mënyrë adekuate zbatohen dispozitat
mbi ndërprerjen e gjykimit.
Ndihma juridike
Gjatë procesit kontestimor nganjëherë tregohet e nevojshme që të

sigurohet ndonjë provë e cila gjendet në teritorin e gjykatës tjetër
territoriale dhe e gjendur në një situatë të tillë gjykata e cila duhet
siguruar atë provë i drejtohet gjykatës përkatëse për ndihmë. Në një
situatë të tillë gjykatat kanë për detyrë t’i japin njëra tjetrës ndihmë
juridike. Në qoftë se gjykata e lutur nuk është kompetente për kryerjen e
veprimit për të cilin është lutur, do t’ia dërgoj lutjen gjykatës
kompetente, respektivisht organit tjetër shtetëror, e për këtë gjë do ta
729
njoftojë gjykatën nga e cila i ka ardhur lutja. Po që se gjykatës së lutur

nuk i është e njohur gjykata kompetente, përkatësisht organi shtetëror
tjetër, gjykata e lutur ia kthen lutjen gjykatës së çështjes.
Gjykatat u japin ndihmë juridike gjykatave të huaja në rastet e
përcaktuara me anë të kontratave ndërkombëtare, si dhe kur ekziston
reciprociteti në dhënien e ndihmës juridike. Në rast dyshimi për
ekzistimin e reciprocitetit, njoftime jap Ministria përkatëse.
Në qoftë se me kontratë ndërkombëtare nuk është përcaktuar
ndryshe, gjykatat do t’i marrin në procedim lutjet për dhënien e ndihmës
juridike të gjykatave të huaja vetëm po që se janë dërguar në rrugë
diplomatike dhe në qoftë se lutja dhe shkresat që i janë bashkangjitur
janë hartuar në gjuhën që është në përdorim zyrtar në gjykatë, apo në
qoftë se është bashkangjitur përkthimi i tyre i legalizuar në atë gjuhë.
Po që se me kontratë ndërkombëtare nuk është përcaktuar
ndryshe, lutjet e gjykatave të vendit për ndihmë juridike u dërgohen
gjykatave të huaja në rrugë diplomatike. Lutjet dhe shkresat tjera që i
bashkëngjiten duhet të hartohen në gjuhën e shtetit të lutur, ose duhet t’u
bashkëngjitet përkthimi i tyre i legalizuar në atë gjuhë.
Mosrespektimi i gjykatës
Gjykata gjatë zhvillimit të procedurës has në situata të ndryshme

kur pala qoftë paditëse apo e paditur tregon mosrespekt ndaj saj për çfarë
me ligj është paraparë mundësia e dënimit me gjobë deri në 500 Euro për
palën, përfaqësuesin ligjor, përfaqësuesin me prokurë, apo ndërhyrësin i
cili me veprimet procedurale i ka keqpërdorur rëndë të drejtat që i janë
njohur me këtë ligj.
Në situatën kur me veprimin procedural si ma lartë ndonjërit nga
pjesëmarrësit në procedurë i është shkaktuar dëm i natyrës juridiko
civile, me kërkesën e të dëmtuarit gjykata vendosë për kompensimin e
dëmit në të njëjtin proces gjyqësor.
Me dënim në të holla prej 100- 500 Euro gjykata e gjobitë palën
apo pjesëmarrësin tjetër në procedurë i cili me anë të parashtresës e fyen
gjykatën.
Në qoftë se pjesëmarrësi në procedurë apo personi që është i
pranishëm në vendin ku mbahet seanca për shqyrtimin e çështjes e fyen
gjykatën, apo pjesëmarrësit tjerë në procedurë, e pengojnë punën apo
nuk i respektojnë urdhërat e gjyqtarit për mbajtjen e rendit dhe qetësisë,
gjykata do ta qortojë atë. Po që se qortimi tregohet i pasuksesshëm,
730
gjykata personin e qortuar do ta largojë nga vendi ku mbahet seanca

gjyqësore ose do ta dënoj me gjobë deri ne 500 Euro, kurse mundet edhe
ta largojë edhe ta dënoj me gjobë.
Në qoftë se pala apo përfaqësuesi me prokurë i saj largohet nga
vendi i seancës, seanca do të mbahet pa praninë e tyre. Po që se
përfaqësuesi me prokurë i palës edhe gjatë zhvillimit të mëtutjeshëm të
procedurës bënë veprime të më larta, gjykata mund t’ia ndaloj
përfaqësimin e mëtutjeshëm të palës.
Gjykata e dënon me gjobë deri ne 500 Euro përfaqësuesin për
marrjen e shkresave i cili në kundërshtim me obligimin e tij ligjor nuk e
njofton gjykatën për ndërrimin e adresës. Përfaqësuesin e këtillë, me
kërkesën e palës, gjykata e detyron me shpenzimet e shkaktuara me mos
njoftimin pa justifikim për ndryshimin e adresës.
Personin që pa arsye refuzon ta marrë shkresën, si dhe atë që në
mënyrë tjetër e pengon dorëzimin e shkresës, duke vështirësuar apo
pamundësuar kështu zbatimin e dispozitave të këtij ligji mbi dorëzimin e
shkresave, gjykata e dënon me gjobe deri në 500 Euro.
Kur dëshmitari që është thirrur nuk paraqitet pa shkaqe të
arsyeshme, ose pa leje apo shkak të arsyeshëm largohet nga vendi ku
duhet të dëgjohet, gjykata do të urdhërojë sjelljen e tij me detyrim dhe
pagimin e shpenzimeve të sjelljes me detyrim, si dhe do ta dënojë me
gjobë deri në 500 EU.
Në qoftë se dëshmitari vjen në vendin e mbajtjes së seancës dhe
përkundrejt paralajmërimit mbi pasojat, refuzon të dëshmojë apo të
përgjigjet në pyetjet konkrete, kurse gjykata shkaqet e refuzimit i quan të
pa arsyeshme, mund ta dënojë me gjobë deri në 500 Euro, e në qoftë se
edhe pas kësaj refuzon të dëshmojë, mund ta burgos. Burgimi zgjatë
gjersa dëshmitari të mos pranojë të dëshmojë, apo gjersa dëshmia e tij të
mos bëhet e panevojshme, por jo më tepër se tridhjetë (30) ditë.
Me kërkesën e palës, gjykata do të vendosë që dëshmitari e ka
për detyrë t’i paguaj shpenzimet të cilat i ka shkaktuar me mosardhjen e
vet të paarsyeshme, respektivisht me refuzimin e pajustifikuar për të
dëshmuar.
Gjykata mund ta dënoj me gjobë deri në 1000 Euro ekspertin që
pa ndonjë shkak të arsyeshëm nuk e dorëzon brenda afatit të caktuar
konstatimin dhe mendimin e vet, apo që pa arsye nuk vjen në seancë
edhe pse është thirrur rregullisht.
Me dënim të njejtë gjykata e dënon ekspertin që pa ndonjë arsye
refuzon ekspertimin.
I njejti kriter vlen edhe për interpretin gjyqësor.
731
SIGURIMI I KËRKESËPADISË
Nganjëherë tregohet e domosdoshme që të bëhet sigurimi

kërkesëpadisë nga shkaku se po që se pritet rezultati përfundimtar i
kontestit i cili pritet të zhvillohet atëherë ekziston frika se do të bëhet i
pamundur realizimi i kërkesës së pritur nga gjykimi i ardhshëm dhe në
një situatë të tillë ligja parashef mundësinë e sigurimit të kërkesëpadisë.
Për vendosje mbi propozimin për sigurim të paraqitur para se të
jetë ngritur padia për fillimin e procedurës kontestimore, si dhe gjatë
procedurës së tillë, është kompetente gjykata që vepron sipas padisë.
Vendimin mbi masën e sigurimit e jep gjykata që vepron në shkallë të
parë, kurse gjykata më e lartë atëherë kur propozimi për marrjen e saj
është paraqitur pas dërgimit të dosjes së lëndës sipas ankesës në këtë
gjykatë.
Pasi të jetë bërë i formës së prerë aktgjykimi mbi kërkesëpadinë,
për propozimin e sigurimit vendosë gjykata që do të ishte kompetente
për vendosje mbi kërkesëpadinë në shkallë të parë.
Masa e sigurimit mund të caktohet:
a) në qoftë se propozuesi i sigurimit e bënë të besueshme ekzistimin e

kërkesës apo të së drejtës subjektive të tij, dhe b) në qoftë se ekziston
rreziku se pa caktimin e masës së këtillë pala kundërshtare do të mund ta
pamundësonte apo vështirësonte dukshëm realizimin e kërkesës, sidomos
me tjetërsimin e pasurisë së vet, me fshehjen e saj, me ngarkimin apo me
ndonjë mënyrë tjetër, me të cilën do ta ndryshonte gjendjen ekzistuese të
gjërave, ose në ndonjë mënyrë tjetër do të ndikonte negativisht në të
drejtat e propozuesit të sigurimit.
Po që se nuk është përcaktuar ndryshe me ligj, gjykata e cakton
masën e sigurimit vetëm nën kushtet që propozuesi i sigurimit, brenda
afatit të caktuar nga gjykata, ashtu siç parashihet me Ligjin mbi
Procedurën Përmbarimore, jep garanci në masën dhe në llojin e caktuar
nga gjykata, për dëmin që mund t’i shkaktohet palës kundërshtare me
caktimin dhe ekzekutimin e masës së sigurimit.
Po që se propozuesi nuk jep garanci brenda afatit të caktuar
gjykata e refuzon propozimin për caktimin e masës së sigurimit. Me
732
kërkesën e propozuesit gjykata mund ta liroj atë nga detyrimi i dhënies

së garancisë po që se konstatohet se nuk ka mundësi financiare për një
gjë të tillë.
Për sigurimin e kërkesës në të holla mund të caktohen këto masa të

sigurimit:
a) ndalimi kundërshtarit të sigurimit që ta tjetërsojë, fshehë, ngarkojë ose

disponojë me pasurinë e caktuar me vlerë të mjaftueshme për sigurimin e
kërkesës së propozuesit të sigurimit. Ky ndalim do të regjistrohet në
regjistrin publik përkatës;
b) ruajtja e pasurisë me të cilën ka të bëjë ndalimi nga pika e sipërme nga

gjykata në depozitën e saj, kur ka mundësi për një gjë të tillë, apo duke
iu dhënë në posedim propozuesit të sigurimit apo personit të tretë;
c) ndalimi debitorit të kundërshtarit të sigurimit që këtij të fundit t’i

përmbushet kërkesa apo dorëzohet sendi, si dhe ndalimi kundërshtarit të
sigurimit që ta pranojë sendin, ta realizojë kërkesën apo të disponojë me
të;
d) parashënimi i së drejtës së pengut mbi sendin e paluajtshëm të

kundërshtarit të sigurimit, apo mbi të drejtën e regjistruar në sendin e
paluajtshëm, gjerë në vleftën e kërkesës kryesore, me kamata dhe
shpenzime procedurale, për të cilën është dhënë aktgjykimi i cili ende
nuk është bërë i ekzekutueshëm.
Aktvendimi me të cilin caktohet masa e sigurimit i dërgohet
kundërshtarit të sigurimit, debitorit të kundërshtarit të sigurimit, e kur
është rasti edhe regjistrit publik përkatës. Masa e sigurimit konsiderohet
e zbatuar në momentin kur aktvendimi i dorëzohet kundërshtarit të
sigurimit apo debitorit të tij, po që se i është dorëzuar këtij të fundit, apo
regjistrit publik përkatës, varësisht nga ajo se cila nga këto tri data të
dorëzimit është më e hershme në pikëpamje kohore.
Kundërshtari i sigurimit i cili vepron në kundërshtim të
aktvendimit për ndalimin e tjetërsimit, fshehjes, ngarkimit apo të
disponimit me pasurinë përgjigjet sipas rregullave të së drejtës civile. Pas
parashënimit të ndalimit, e deri sa ai të jetë në fuqi, nuk është i
mundshëm regjistrimi në regjistrin publik i asnjë ndryshimi të të drejtave
të krijuara në bazë të disponimit vullnetar të kundërshtarit të sigurimit.
733
Tjetërsimi apo ngarkimi në kundërshtim me urdhrin e gjykatës

mbi ndalimin e tjetërsimit, fshehjes apo disponimit me pasurinë nuk ka
efekt juridik ndaj propozuesit, përpos kur ka vend për aplikimin e
rregullave mbi mbrojtjen e fituesit të ndershëm.
Masa e sigurimit siç u vërejtë më lartë mund të propozohet para
inicimit dhe gjatë zhvillimit të procesit gjyqësor kontestimor si dhe pas
përfundimit të tij, derisa ekzekutimi të përfundojë plotësisht.
Propozimi paraqitet në formë të shkruar. Në qoftë se propozimi
është i lidhur me procesin gjyqësor që është në zhvillim e sipër, ai mund
të paraqitet edhe gojarisht në seancë gjyqësore.
Në propozimin për caktimin e masave të sigurimit propozuesi i
sigurimit duhet ta tregojë në të kërkesën, për sigurimin e të cilës bënë
propozim, masën e sigurimit që e propozon, mjetet dhe objektin e masës
të sigurimit. Në propozim duhet të tregohen edhe faktet mbi të cilat
mbështetet kërkesëpadia, si dhe të propozohen mjetet provuese me të
cilat mund të provohen pretendimet e parashtruara në propozim.
Propozuesi i sigurimit ka për detyrë, po që se ka mundësi, që mjetet
provuese t’ia bashkëngjitë propozimit.
Përveçse në rastet e përcaktuara me këtë ligj, masa e sigurimit
nuk mund të caktohet po që se kundërshtari i sigurimit nuk ka pasur
mundësinëë që të deklarohet për propozimin e caktimit të saj.
Propozimin për caktimin e masave të sigurimit gjykata, bashkë
me shkresat që i janë bashkangjitur, ia dërgon kundërshtarit të sigurimit
me njoftim se mund të paraqesë përgjigje të shkruar brenda afatit shtatë
(7) ditor.
Me propozim të propozuesit të sigurimit të paraqitur me
propozim për caktimin e masës së sigurimit gjykata mund ta caktojë
masën e përkohshme të sigurimit pa njoftim dhe dëgjim paraprak të
kundërshtarit të sigurimit, po që se propozuesi i sigurimit e bënë të
besueshëm pretendimin se masa e sigurimit është e bazuar dhe urgjente
dhe se me veprim ndryshe do të humbte qëllimi i masës së sigurimit.
Vendimin nga paragrafi 1 të këtij neni gjykata ia dërgon
kundërshtarit të sigurimit menjëherë. Kundërshtari i sigurimit brenda
afatit prej tre (3) ditësh në përgjigjen e tij mund t’i kontestojë shkaqet për
caktimin e masës së përkohshme të sigurimit, e pas kësaj gjykata duhet
të caktojë seancë në tri ditët e ardhshme. Përgjigja e kundërshtarit të
sigurimit duhet të përmbajë pjesën arsyetuese.
Në aktvendimin mbi caktimin e masës së sigurimit gjykata e
përcakton llojin e masës, mjetet me të cilat ajo do të realizohet dhunshëm
734
dhe objektin e masës së sigurimit, duke i aplikuar përkatësisht rregullat e

procedurës gjyqësore përmbaruese. Gjykata sipas detyrës zyrtare ia
dërgon aktvendimin mbi caktimin e masës së sigurimit gjykatës
përmbaruese kompetente me qëllim të ekzekutimit të tij të përdhunshëm
dhe regjistrit publik me qëllim të regjistrimit në të.
Kur masa e sigurimit caktohet para se të jetë ngritëur padia, me
vendimin me të cilin caktohet masa e sigurimit caktohet edhe afati jo më
i shkurtër se tridhjetë (30) ditor brenda të cilit propozuesi i sigurimit
duhet të ngritë padinë.
Kundër aktvendimit të shkallës së parë mbi masën e sigurimit
mund të paraqitet ankesa brenda afatit prej shtatë (7) ditësh nga dita e
dorëzimit të tij.
Ankesa i dërgohet kundërshtarit të sigurimit i cili brenda afatit
prej tre (3) ditësh nga dorëzimi ka të drejtë të paraqes në gjykatë
përgjigjen në ankesë.
Mbi ankesën vendosë gjykata e shkallës së dytë brenda afatit
pesëmbëdhjetë (15) ditor nga dita në të cilën i arrin përgjigja në ankesë
apo skadimit të afatit për paraqitjen e saj.
Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin e aktvendimit.
Kundër aktvendimit mbi masën e përkohshme nuk lejohet
ankimi.
Masat e sigurimit të kërkesëpadisë i zbaton gjykata që do të ishte
kompetente për ekzekutimin e aktgjykimit të formës së prerë.
MJETET PROVUESE DHE MARRJA E PROVAVE
Veprimet kryesore të ndërmara nga ana e gjykatës kanë për të

vetmin qëllim zbulimin e së vërtetës rreth çështjes në kontest, dhe çdo
gjykim për zbulimin e kësaj të vërtete nuk është gjë tjetër, veçse një
proces njohje. Njohje racionale nënkupton qënjen e tri elementeve:
objektit të njohjes, mjetet me të cilat realizohet njohja dhe vet procesi i
njohjes.
Objekti i të provuarit- Objekti i të provuarit janë pretendimet e
palëve për ekzistimin apo mosekzistimin e fakteve nga të cilat varet
zbatimi i të drejtës materiale në procesin kontestimor. Me nocionin e
faktit përfshihet çdo rrethanë, për të cilën norma juridike e lidhë ndonjë
efekt, e i cili është i përcaktuar konkretisht në hapësir dhe kohë. Fakt
relevant mund të jetë ngjarja që ka ndodhur në të kaluarën apo gjendja e
735
cila ka ekzistuar ose aktualisht ende ekziston. Fakti relevant juridik

mund të jetë i botës materiale apo shpirtërore. Ja disa fakte për të cilat
norma juridike mund të lidhë efekte juridike: veprimi apo mosveprimi
me të cilin është shkaktuar një dëmë; pagimi i një shume të hollash;
cilësia fizike e një sendi; vënja në dijeni e një personi në lidhje me
deklaratë apo me përmbajtjen e saj; vlera e një shërbimi; dijenia në lidhje
me një rrethanë etj.
Objekt i të provuarit bëhet vetëm me faktet relevante që janë
kontestuese midis palëve. Kontestuese janë faktet lidhur me të cilat palët
shprehin mendime të kundërta. Nuk kanë nevojë të provohen faktet e
pohuara nga palët, mandej faktet e ditura botërisht, si dhe faktet e
prezumuara nga ligji (por mund të provohet mosekzistimi i tyre).
Prezumimi ligjor është rregulli sipas të cilit gjykata është e detyruar që të
marrë si ekzistues një fakt në çoftë se ekziston tjetri fakt i përcaktuar nga
ligji. psh. kur debitorit i është kthyer dokumenti për borxhin, prezumohet
se borxhi është shlyer. Pohimi i fakteve është veprim procedural i
njëanshëm me të cilin pala deklaron se janë të vërteta faktet në të cilat
kundërshtari i saj e bazon kërkesën e tij. Këto tri llojesh gjykata i merr
për themel të vendimit të saj pa i provuar fare.
Mjetet provuese- Mjet provues quajmë çdo burim nga i cili me
anë të organeve të shqisave nxjerrim njohuri për vërtetësinë e thëniës se
ekziston apo nuk ekziston një fakt për të cilin lidhet pasoja juridike e
caktuar. Me ligj si mjete provuese janë parashikuar: kqyrja në vend,
shkresat, dëshmitarët, ekspertët dhe palët.
Secila nga palët ndërgjyqëse ka për detyrë të provojë faktet mbi
të cilat i bazon kërkimet dhe pretendimet e veta. Provat merren në
seancën për shqyrtimin kryesor të çështjes (përveç përjashtimeve kur kjo
provë duhet të merret përpara një gjykate tjetër – gjykatës së porositur).
KQYRJA NË VEND
Kqyrja në vend ndërmirret sa herë që çmohet e nevojshme që për

vërtetimin e ndonjë fakti, apo për sqarimin e ndonjë rrethane, duhet të
bëhet vrojtimi i drejtpërdrejt nga gjykata e çështjes. Ky mjet provues
shërben për të vënë gjyqtarin në mundësi që të marrë dijeni për gjendjen
dhe cilësitë e personave dhe sendeve.
Marrja e provës me anë të kqyrjes së drejtpërdrejtë mund të bëhet
edhe me bashkëveprimin e ekspertit. Po që se sendi që duhet këqyrë nuk
736
mund të sjellët në gjykatë apo në qoftë se sjellja e tij do të shkaktonte

shpenzime të mëdha, gjykata e bënë këqyrjen e sendit në vendin ku ai
ndodhet dhe me atë rast hartohet procesverbali.
SHKRESAT
Fuqia provuese e shkresave
Shkresat janë objekt material në të cilin me anë të shenjave të

shkruara është shprehur një mendim. Duke marrë parasysh hartuesin,
Ligji i dallon shkresat publike dhe shkresat tjera
Shkresa të cilën e ka hartuar në formën e caktuar organi shtetëror
brenda kufijve të kompetencës së vet, si dhe shkresa të cilën në formë të
tillë e ka hartuar ndërmarrja apo organizata tjetër në ushtrimin e
autorizimeve publike që i janë besuar me ligj (dokumenti publik), provon
saktësinë e asaj që konfirmohet apo caktohet në të.
Të njëjtën fuqi provuese e kanë edhe shkresat tjera të cilat, me
dispozita të veçanta, në pikëpamje të fuqisë provuese janë barazuar me
shkresat publike.
Lejohet që të provohet se në shkresën publike faktet janë
konstatuar jo saktësisht apo se shkresa është hartuar në mënyrë jo të
rregullt.
Po që se gjykata dyshon në autenticitetin e shkresës, mund të
kërkojë që për këtë të deklarohet organi nga i cili shkresa duhet të jetë
hartuar.
Po që se me kontratë ndërkombëtare nuk është përcaktuar
ndryshe, shkresat publike të huaja të legalizuara sipas ligjit, kanë, me
kusht reciprociteti, të njëjtën fuqi provuese sikurse shkresa publike e
vendit.
DËSHMITARËT
Dëshmitar është personi i cili i jep gjykatës deklaratë në lidhje

me perceptimin e fakteve në të kaluarën duke mos e dhënë mendimin e
tij mbi faktin e perceptuar. Parimisht, çdo person, pa marrë parasysh
moshën e tij, ka zotësi për të qenë dëshmitar dhe po që se thirret nga ana
e gjykatës si dëshmitar ka për detyrë t’i përgjigjet thirrjes, e në qoftë se
me këtë ligj nuk është përcaktuar ndryshe, ka për detyrë edhe të
dëshmojë.
737
Si dëshmitarë mund të pyetën vetëm personat që kanë aftësi të

japin informata mbi faktet që duhet të provohen. Në këtë drejtim të
miturit nën katërmbëdhjetë vjeç mund të pyeten si dëshmitar vetëm kur
thëniet e tyre janë të domosdoshme për zgjidhjen e çështjes.
Dëshmitari mund të refuzojë të dëshmojë në këto raste:
a) mbi atë që pala ndërgjyqëse ia ka besuar si përfaqësuesit të vetë me

prokurë;
b) mbi atë që pala ose personi tjetër ia ka treguar dëshmitarit si rrëfyesit
të vetë;
c) mbi faktet që i ka marrë në dijeni dëshmitari si avokat, si mjek ose në
ushtrimin e ndonjë profesioni apo veprimtarie tjetër, po që se ekziston
detyrimi që të ruhet si sekret ajo që merr në dijeni gjatë ushtrimit të
profesionit apo të veprimtarisë së vet.
Personat e këtillë gjykata i njofton me të drejtën e refuzimit të

dhënies së deklaratës së dëshmitarit.
Dëshmitari mund të refuzojë përgjigjen në pyetjet e caktuara, në
qoftë se për këtë ekzistojnë arsye të rëndësishme, e sidomos në qoftë se
me përgjigjen në këto pyetje, do t’ia ekspozonte përgjegjësisë penale
vetës, apo të afërmit e tij të gjinisë së gjakut në vijë vertikale deri në
cilëndo shkallë, e në vijë horizontale deri në shkallën të tretë
përfundimisht, bashkëshortin e vet, ose të afërmit e gjinisë së krushqisë
deri në shkallë të dytë përfundimisht, edhe po që se ka pushuar martesa,
personin me të cilin jeton në bashkësi jashtëmartesore, apo kujdestarin e
vet, ose personin nën kujdestarinë e tij, adoptuesin apo të adoptuarin e
vet.
Gjykata ka për detyrë ta njoftojë dëshmitarin me të drejtën e

refuzimit të përgjigjes në pyetjet e natyrës së përmendur në paragrafin 1
të këtij neni.
EKSPERTËT
Për dhënien e përgjegjes në pyetjet, në të cilat gjykata has gjatë

gjykimit, shpeshëherë është e nevojshme dijenia profesionale nga lëmi i
shkencës, ekonomisë, mjekësisë, artit, apo nga ndonjë veprimtari tjetër
shoqërore. Dhënia e ndihmës së tillë në të shumtën e rasteve qëndron në
738
atë se ai ia bënë të mundur gjykatës konstatimin e faktit i cili është

objekt i të provuarit.
Marrjen e provës me anë të ekspertizës gjykata e cakton me
vendim i cili duhet të përmbajë:
a) emrin, mbiemrin dhe profesionin e ekspertit;

b) objektin e kontestit;
c) vëllimin dhe lëndën e ekspertimit;
d) afatin për paraqitjen me shkrim të konstatimit dhe mendimit.
Eksperti gjithmonë thirret në seancën për shqyrtimin kryesor të

çështjes.
Mendimin e ekspertit gjykata e çmonë lirisht, sikurse edhe provat
tjera. Mirëpo, në praktikën gjyqësore, në të shumtën e rasteve gjykata e
përvetëson mendimin e ekspertit.
Dispozitat ligjore lidhur me ekspertimin në mënyrë të
përshtatshme zbatohen edhe për interpretët gjyqësor.
DËGJIMI I PALËVE
Në të dejtën tonë duhet dalluar rreptësisht provën me anë të

dëgjimit të palëve nga i ashtuquejtur dëgjim informativ i tyre apo
thjeshtë deklarim i tyre reth pretendimeve të tyre rreth kontestit konkret.
Kur palët shërbejn si mjet provues, roli i tyre është i ngjajshëm me atë të
dëshmitarit. Kjo provë ka karakter subsidiar, sepse gjykata mund ta
përdorë (por nuk është e obliguar) në çoftë se nga provat e tjera nuk ka
mundur të formoj bindjen e saj për saktësin e fakteve, apo kur nuk
ekzistojn prova të tjera. Gjykata vendosë ta marrë në pyetje vetëm njërën
nga palët, në qoftë se është e bindur se tjetra nuk ka dijeni për faktin
kontestues. Ky mjet provues nuk është i besueshëm, sepse interesi
personal i palëve ndikon që ato mos ta flasin gjithmon të vërtetën. Nga
kjo arsye është paraparë se pala nuk është e detyruar të pranoj rolin e
mjetit provues. Mirëpo, kur e pranon një gjë të tillë, pala përgjigjet
penalisht për dhënien e dëshmisë së rreme.
Duhet patur kujdes të veçantë me rastin e administrimit të kësaj
prove edhe për faktin se të dy palët kundërshtare njëkohësisht duhet ftuar
me ftesa të posaçme për tu marrë në pyetje në cilësin e palëve dhe duhet
njoftuar se në rast të mosardhjes së tyre pala kundërshtare do të merret
739
në pyetje dhe se në një situatë të tillë kur palët nuk i përgjigjen ftesës së
gjykatës ndaj tyre nuk mund të përdoret kurfarë mase shtrëngimi e as që
të njejtat të detyrohen për të dhënë deklaratë.
SIGURIMI I PROVËS (PARAPROVA)
Në situatën kur një provë, nga e cila varet zgjidhja e kontestit ose
që ndikon në sqarimin e tij, ka rrezik të zhduket ose të vështirësohet
marrja e saj, me kërkesën e palës së interesuar mund të urdhërohet
marrja para kohës së saj, qoftë gjatë zhvillimit të procesit gjyqësor qoftë
para fillimit te tij.
Kërkesa për sigurimin e provës mund të bëhet para dhe gjatë
procedurës së iniciuar për përsëritjen e gjykimit të përfunduar me
vendim të formës së prerë por gjithsesi po që se plotësohen kushtet e
mësipërme.
Kompetente për sigurimin e provës është gjykata që është duke
shqyrtuar çështjen e në rast se padia nuk është ngritur ende, gjykata e
vendit ku ka banim personi qe do të pyetet ose ku ndodhet sendi që duhet
të këqyret. Në rastet e ngutshme kërkesa për sigurimin e provës mund të
paraqitet në gjykatën e vendit ku ka banim personi që do të pyetet ose ku
ndodhet sendi që duhet të këqyret, përkundrejt faktit se padia është
ngritëur.
Në kërkesën për sigurimin e provës duhet të tregohen prova që do
të merret, rrethanat dhe faktet për vërtetimin e të cilave shërben ajo dhe
arsyet që e justifikojnë marrjen e saj përpara se të vijë koha normale për
marrjen e provave. Në kërkesë duhet të tregohet emri dhe mbiemri i
palës kundërshtare, përveç kur ajo është e panjohur.
Kopja e kërkesës i komunikohet palës kundërshtare, përveç kur
ajo nuk dihet ose kur marrja e provës nuk lejon shtytje.
Në qoftë se palës kundërshtare nuk i është dërguar me parë
kërkesa për sigurimin e provës, atëherë ajo i dërgohet bashkë me
aktvendimin me të cilin është pranuar dhe caktuar seanca për marrjen e
provës.
Palës kundërshtare të panjohur, apo të cilës nuk i dihet
vendbanimi, gjykata mund t’ia emëroj përfaqësuesin e përkohshëm me
qëllim që të marrë pjesë në seancën e caktuar për marrjen e provës. Për
emërimin e përfaqësuesit të përkohshëm nuk ka nevojë të bëhet shpallje
publike.
740
Në rastet e ngutshme gjykata mund të vendosë që prova të merret

para se t’i dërgohet vendimi, me të cilin është pranuar kërkesa për
sigurimin e provës, palës kundërshtare.
Kundër aktvendimit të gjykatës, me të cilin pranohet propozimi
për sigurimin e provës, si dhe kundër aktvendimit me të cilin vendosëet
që marrja e provës të filloj para se aktvendimi t’i dërgohet palës
kundërshtare, nuk lejohet ankimi.
Mosparaqitja e palës që ka kërkuar sigurimin e provës në seancën
për marrjen e provës sjell refuzimin e propozimit, përveç kur marrjen e
saj e kërkon pala kundërshtare ose kur gjykata çmon se kjo është në dobi
të procesit gjyqësor.
PËRGADITJA E SHQYRTIMIT KRYESOR
Gjykata menjëherë pasi t’i arrij padia i fillon përgatitjet për

shqyrtim kryesor të çështjes. Këto përgaditje përfshijnë ekzaminimin
paraprak të padisë, dërgimin e padisë palës së paditur për përgjigje të
domosdoshme, mbajtjen e seancës përgatitore dhe caktimin e seancës për
shqyrtim kryesor të çështjes. Gjatë përgatitjes së shqyrtimit kryesor palët
mund të dërgojnë parashtresa në të cilat i tregojnë faktet dhe provat të
cilat mendojnë ti propozojnë për marrje.

Me qëllim që çështja të përgatitet sa më mirë për t’u zgjidhur
shpejt e drejt, gjykata që nga momenti i arritjes së padisë e deri në
momentin e caktimit të seancës për shqyrtim kryesor të çështjes me
aktvendim vendosë për:
a) dhënien e përgjigjes në padi nga pala e paditur;

b) sigurimin e provës;
c) tërheqjen e padisë;
d) ndryshimin e padisë;
e) ndërprerjen e procedurës;
f) pjesëmarrjen e ndërhyrësit;
g) hyrjen e paraardhësit juridik në procesin gjyqësor;
h) veçimin apo bashkimin e dy proceseve gjyqësore;
i) caktimin apo zgjatjen e afateve gjyqësore;
j) caktimin apo shtytjen e seancave;
k) rivendosëjen në gjendjen e mëparshme;
l) masat e përkohshme të sigurimit;
741
m) sigurimin e shpenzimeve procedurale;

n) lirimin e palës nga pagimi i shpenzimeve procedurale;
o) deponimin e paradhënies për shpenzimet e veprimeve procedurale;
p) caktimin e ekspertit;
q) emërimin e përfaqësuesit të përkohshëm;
r) dërgimin e shkresave gjyqësore;
s) masat për përmirësimin dhe plotësimin e parashtresave;
t) rregullsinë e përfaqësimit dhe të prokurës;
u) mos kompetencën e gjykatës;
v) bashkimin e padive;
w) pushimin e gjykimit kur hedhet poshtë padia apo kur tërhiqet ajo, si
dhe të gjitha çështjeve tjera që kanë të bëjnë me drejtimin e gjykimit.
Kundër aktvendimeve të dhëna gjatë përgatitjes së shqyrtimit

kryesor që kanë të bëjnë me drejtimin e gjykimit nuk lejohet ankimi.
Gjatë fazës së përgatitjes së shqyrtimit kryesor gjykata mund të

japë aktgjykimin në bazë të pohimit, aktgjykimin në bazë të heqjes dorë
nga kërkesëpadia, aktgjykimin për mos bindje, aktgjykimin për shkak të
mungesës si dhe të miratojë ujdinë gjyqësore të palëve.
SHQYRTIMI PARAPRAK I PADISË
Pas shqyrtimit paraprak të padisë gjykata mund të nxjerrë

aktvendim mbi shpalljen jokompetente dhe lëndën të ja dërgojë gjykatës
për të cilën mendon se është kompetente për gjykimin e çështjes së
ngritëur me padi (mungesa e kompetencës territoriale apo lëndore),
përveçse kur kemi të bëjmë me çështjet për të cilat për nga natyra e tyre,
apo sipas dispozitave të këtij ligji, aktvendimi mund të jepet vetëm në
fazën e mëtutjeshme të procesit kontestimor.
Nëse gjykata konstaton se padia është e pakuptueshme apo jo e

plotë, apo se ekzistojnë mungesa që kanë të bëjnë me zotësinë e paditësit
apo të paditurit që të bëhet palë ndërgjyqëse, apo me përfaqësimin ligjor
të tyre, apo mungesa që i përkasin autorizimit të përfaqësuesit që ta
inicioj procedurën kontestimore, kur autorizimi i tillë kërkohet me ligj,
gjykata me qëllim të heqjes së mungesave të tilla i ndërmerr masat e
nevojshme të përcaktuara me këtë ligj (neni 79 dhe 102 i këtij ligji –
742
respektivisht caktimi i përfaqsuesit të përkohshëm apo ftesa palës për

eliminimin e të metës së vërejtur).
Pas shqyrtimit paraprak të padisë gjykata me aktvendim e hedh

poshtë padinë si të palejueshme po që se konstaton se:
a) çështja e ngritur me padi nuk hynë në kompetencën gjyqësore;

b) palët kanë lidhë kontratë për zgjidhjen e kontestit të tyre nga
arbitrazhi;
c) për çështjen e ngritëur me padi ekziston gjyqëvarësia (litispendenca);
d) çështja është gjë e gjykuar (res iudicata);
e) për objektin e kontestit është lidhur ujdia gjyqësore, se paditësi në
gjykatë ka hequr dorë nga kërkesëpadia, se nuk ekziston interesi juridik i
paditësit për padi vërtetimi;
f) padia është paraqitur pas skadimit të afatit, po që se me dispozita të
posaçme është parashikuar afati për paraqitjen e saj;
g) paditësi brenda afatit të caktuar nga gjykata nuk i ka hequr mungesat
nga neni 79 dhe 102 të këtij ligji.
Gjykata, në qoftë se konsideron se nuk ka material procedural të

mjaftueshëm për dhënien e aktvendimit mbi ndonjë çështje që është
paraqitur gjatë shqyrtimit paraprak të padisë, do të vendosë lidhur
me të pasi të arrijë përgjigja në padi e të paditurit ose gjatë seancës
përgatitore apo në seancën për shqyrtim kryesor të çështjes, po që se nuk
është mbajtur seanca përgatitore.
PËRGJIGJA NË PADI
Gjykata padinë, me shkresat e bashkangjitura, i’a dërgon të

paditurit për përgjigje brenda afatit prej pesëmbëdhjetë (15) ditësh nga
dita kur është paraqitur në gjykatë padia e rregullt dhe e plotë. I padituri,
pasi t’i dorëzohet padia, me shkresat e bashkangjitura eventualisht, ka
për detyrë, që brenda afatit prej pesëmbëdhjetë (15) ditësh, të përgjigjet
me shkrim në padi. Me rastin e dërgimit të padisë gjykata do ta udhëzojë
të paditurin për detyrimin e tij, për përmbajtjen që duhet ta ketë përgjigja
në padi si dhe për pasojat procedurale në rast se nuk e paraqet në gjykatë,
brenda afatit të duhur, përgjigjen në padi.
Në përgjigje i padituri duhet t’i parashtrojë prapësimet
procedurale eventuale dhe të deklarojë se a e pohon apo e kundërshton
743
kërkesëpadinë, si dhe të tregojë të dhënat që domosdo duhet t’i ketë çdo

parashtresë.
Po që se i padituri e konteston kërkesëpadinë, përgjigja në padi

duhet t’i përmbajë edhe faktet mbi të cilat i padituri i mbështetë thëniet e
tij dhe provat me të cilat provohen faktet e tilla.
Kur gjykata, pasi t’i arrijë përgjigja në padi, konstaton se
ndërmjet palëve nuk është
kontestuese gjendja faktike, dhe se nuk ekzistojnë pengesa të tjera për
dhënien e vendimit meritor, atëherë ajo, pa caktuar fare seancë
gjyqësore, mund ta jep aktgjykimin me të cilën e pranon si të themeltë
kërkesëpadinë.
Kur gjykata, pasi t’i arrijë përgjigja në padi, konstaton se nga
faktet e treguara në padi nuk del themelësia e kërkesëpadisë, atëherë ajo
do te jep vendimin meritor me të cilin refuzohet si e pathemeltë
kërkesëpadia.
Kërkesëpadia është e pathemeltë, në vështrim të paragrafit 1 të
këtij neni, po që se qartazi është në kundërthënie me faktet e treguara në
padi, apo, po që se faktet mbi të cilat mbështetët kërkesëpadia qartazi
janë në kundërthënie me provat të cilat i ka propozuar paditësi, apo me
faktet që janë botërisht të ditura.
SEANCA PËRGATITORE
Pasi të arrijë përgjigja në padi gjykata e konvokon seancën

përgatitore.
Po që se i padituri nuk ka paraqitur përgjigje në padi, e nuk janë

plotësuar kushtet për dhënien e aktgjykimit kontumacional, gjykata do ta
konvokojë seancën përgatitore pas skadimit të afatit ligjor për paraqitjen
e përgjigjes në padi.
Datën e mbajtjes së seancës përgatitore gjykata do ta caktojë, sa
herë që është e mundur, pasi të jetë konsultuar me palët ndërgjyqëse.
Seanca përgatitore mbahet, si rregull, më së voni brenda afatit
prej tridhjetë (30) ditësh nga dita në të cilën gjykatës i ka arritur
përgjigja në padi e të paditurit.
Seanca përgatitore është e detyrueshme, përveçse në rastet në të
cilat gjykata, pasi t’i këtë arritur përgjigja në padi, konstaton se ndërmjet
744
palëve nuk ka fakte kontestuese apo kur, nga shkaku i

pandërlikueshmërisë së kontestit, vjen në përfundim se nuk ka nevojë të
konvokohet seanca përgatitore.
Në letërthirrjen për në seancë përgatitore gjykata i njofton palët
për pasojat e mosardhjes në seancë, si dhe për detyrën që më së voni në
seancën përgatitore duhet t’i parashtrojnë të gjitha faktet në të cilat i
mbështesin kërkesat e tyre, si dhe t’i propozojnë të gjitha provat që
dëshirojnë të merren gjatë procedurës, por edhe që në seancë t’i sjellin të
gjitha shkresat dhe sendet që dëshirojnë t’i përdorin si mjete provuese.
Letërthirrja për në seancë përgatitore, si rregull, u dërgohet
palëve së paku shtatë (7) ditë para ditës në të cilën mbahet ajo.
Varësisht nga rezultati i shqyrtimit në seancën përgatitore gjykata
do të vendosë se çka do të jetë objekt shqyrtimi dhe cilat prova do të
merren, në seancën për shqyrtimin kryesor të çështjes.
Në qoftë se në seancën përgatitore nuk vjen pala paditëse, edhe
pse është thirrur rregullisht, padia konsiderohet e tërhequr, përveç kur i
padituri kërkon që seanca të mbahet.
Po që se në seancën përgatitore nuk vjen i padituri që është
thirrur rregullisht shqyrtimi vazhdon të bëhet me palën paditëse të
pranishme.
Ndërmjetësimi dhe pajtimi gjyqësor
Po që se gjykata e gjen të nevojshme një gjë të tillë, atëherë ajo

më së voni në seancën përgatitore, duke marrë parasysh natyrën e
kontestit dhe rrethanat tjera, u propozon palëve ndërgjyqëse që kontestin
ta zgjidhin në procedurën e ndërmjetësimit të rregulluar me ligj të
veçantë. Zgjidhjen e kontestit me anë të ndërmjetësimit mund ta
propozojnë edhe vetë palët me marrëveshjen e tyre. Propozimin e këtillë
palët mund ta bëjnë deri në përfundimin e seancës për shqyrtimin
kryesor të çështjes.
Gjykata gjatë gjithë procedurës, e sidomos në seancën përgatitore,
bënë të gjitha përpjekjet, por në mënyrën që nuk e rrezikon paanësinë e
saj, për të zgjidhur kontestin me pajtim, kur e lejon natyra e çështjes. Me
qëllim që të kontribuojë në pajtimin gjyqësor gjykata mund t’ua bëjë
palëve propozimin si të arrijnë pajtimin, duke i marrë parasysh dëshirat e
palëve, natyrën e kontestit, raportet midis tyre si dhe rrethanat e tjera.
Po që se pajtimi gjyqësor bëhet pas dhënies së aktgjykimit të
shkallës së parë, atëherë gjykata me aktvendim e anulon aktgjykimin e
745
tillë. Aktgjykimi anulohet nga gjykata e shkallës së parë edhe kur pajtimi
është bërë gjatë zhvillimit të procedurës së shkallës së dytë.
Pajtimi gjyqësor mund të goditet vetëm me anë të padisë.
Pajtimi gjyqësor anulohet, në qoftë se është përfunduar nën

ndikimin e lajthimit, mashtrimit apo dhunës.
Pajtimi gjyqësor anulohet edhe po që se në përfundimin e tij ka

marrë pjesë pala me pazotësi procedurale, apo nëse palën e tillë nuk e ka
përfaqësuar përfaqësuesi ligjor apo nëse palën e ka përfaqësuar personi i
pa autorizuar, ose personi që nuk ka pasur autorizimin e nevojshëm për
kryerjen e veprimeve procedurale të veçanta, përveç kur veprimet e tilla
janë aprovuar më vonë nga vet pala.
Padia për anulimin e pajtimit gjyqësor nga paragrafi 2 dhe 3 të
këtij neni mund të ngrihet brenda afatit prej tridhjetë (30) ditësh nga dita
e marrjes së dijenisë për shkakun e anulimit, e më së voni brenda afatit
prej një (1) viti nga dita e përfundimit të pajtimit gjyqësor.
Konvokimi i seancës për shqyrtimin kryesor të çështjes
Në seancën përgatitore gjykata me aktvendim e cakton:
a) ditën dhe orën e mbajtjes së seancës për shqyrtim kryesor të çështjes;

b) çështjet që do të shqyrtohen dhe bisedohen në seancën kryesore ;
c) provat që do të merren në seancën kryesore;
d) personat që do të thirren për në seancë kryesore.
Seanca kryesore do të mbahet, si rregull, më së voni brenda afatit

tridhjetë (30) ditor nga dita në të cilën është mbyllur seanca përgatitore.
Gjykata mund të vendosë që seanca për shqyrtim kryesor të
çështjes të mbahet menjëherë pas asaj përgatitore.
Palës që nuk ka qenë e pranishme në seancën përgatitore, bashkë
me letërthirrjen për në seancë kryesore i dërgohet edhe kopja e
procesverbalit të verifikuar nga seanca përgatitore.
746
SHQYRTIMI KRYESOR
1) Zhvillimi i shqyrtimit kryesor
Shqyrtimi kryesor është faza qëndrore e procedurës kontestimore.

Atë e përbëjnë veprimet procedurale të gjykatës dhe palëve, të kryera në
një apo më tepër seanca, me qëllim të shoshitjes dhe shqyrtimit të
fakteve nga të cilat varet themëlsia e kërkesëpadisë. Seancën e hapë
gjyqtari i çështjes si dhe e shpallë objektin e shqyrtimit, e mandej
verifikon paraqitjen e të ftuarëve dhe heton shkaqet e mosparaqitjes në
seancë si dhe rregullsinë e thirjeve të atyre që nuk kanë ardhur. Kur
konstatohet se thirrja e palëve nuk është bërë me rregull, seanca shtyhet
dhe caktohet për një ditë tjetër. Mungesa pa arsye e paditësi do të ketë si
konsekuencë që të konsiderohet se e ka tërhequr padinë, përveçse kur i
padituri deklaron se kërkon që të zhvillohet shqyrtimi kryesor i çështjes
në mungesë të paditësit e po që se në seancën për shqyrtim kryesor nuk
vjen i padituri që është thirrur rregullisht, atëherë shqyrtimi kryesor i
çështjes bëhet pa praninë e tij.
Po që se më parë nuk është mbajtur seanca përgatitore, shqyrtimi

kryesor i çështjes zhvillohet në këtë mënyrë:
a) paditësi jep shpjegime të thukta rreth kërkesave të parashtruar në

padi;
b) i padituri në mënyrë të thuktë e paraqet përgjigjen në padi;
c) po që se është propozuar marrja e provës me anë të dëgjimit të palëve,
së pari pyetet paditësi e mandej i padituri;
d) merren në pyetje dëshmitarët, së pari ata të propozuar nga pala
paditëse e mandej ata të propozuar nga pala e paditur;
e) merren provat e tjera, përfshirë edhe ekspertimin;
f) pas marrjes së të gjitha provave, të dy palët, por së pari paditësi e
mandej i padituri, i drejtohen gjykatës me shpjegimet përfundimtare, me
të cilat i përmbledhin aspektet faktike dhe juridike të çështjes kryesore;
g) gjykata mund t’i lejoj paditësit që shkurtimisht të deklarohet lidhur me
fjalën përfundimtare të palës së paditur;
h) po që se paditësit i është lejuar deklarimi rreth fjalës së fundit të palës
së paditur, atëherë edhe kësaj i lejohet që shkurtimisht të deklarohet
rreth thënieve të fundit të palës paditëse.
747
Kështu gjykata e formon bazën faktike të vendimit të saj.
Nga deklarata e palëve gjykata njëftohet me kërkesat e palëve,

me faktet relevante si dhe me mjetet provuese që i ka në disponim. Në
bazë të këtyre elementeve gjykata e jepë aktvendimin për të provuarit, në
të caktohet objekti i të provuarit, pranohet apo refuzohet prova e
propozuar nga pala dhe caktohet mënyra e marrjes së provave (mënyra e
shfrytëzimit të informatave që i japin provat lidhur me faktin). Gjykata e
përfundon shqyrtimin kryesor kur konsideron se objekti i gjykimit është
shqyrtuar mjaft dhe se mund të fillojë vendosëja meritore.
2) Shtyrja dhe vazhdimi i seancës gjyqësore për shqyrtimin kryesor
Gjykata mund ta shtyj seancën e konvokuar për shqyrtim kryesor

para se të filloj ajo, po që se konstaton se nuk janë plotësuar prezumimet
ligjore për mbajtjen e saj, apo se provat e caktuara për marrje nuk do të
mund të bëhen të pranishme deri në fillimin e seancës.
Gjykata ka për detyrë që, më së voni shtatë (7) ditë para fillimit të
seancës, që të bëjë verifikimin nëse janë plotësuar kushtet nga paragrafi
1 i këtij neni.
Kur e shtyn seancën, gjykata, për kohën e mbajtjes së seancës së
shtyrë menjëherë i njofton të gjithë personat e thirrur më parë.
Me propozimin e palës gjykata mund ta shtyjë seancën e filluar
vetëm nga këto shkaqe:
a) në qoftë se pa fajin e palës që e propozon shtyrjen e seancës nuk ka

mundësi që të merret ndonjë provë e caktuar për marrje, e që është e
rëndësishme për dhënien e vendimit te ligjshëm;
b) në qoftë se të dy palët bashkërisht e propozojnë shtyrjen e seancës me
qëllim të zgjidhjes paqësore të kontestit apo me qëllim të pajtimit
gjyqësor.
Pala mund ta propozojë shtyrjen e seancës vetëm një herë nga

shkaku i njëjtë.
Gjykata nuk ka për detyrë që ta njoftojë për vendin dhe kohën e
seancës së re palën që nuk ka qenë e pranishme në seancën e shtyrë
përkundrejt thirrjes së rregullt.
Në seancën e re të caktuar pas shtyrjes së shqyrtimit të çështjes,
veprimet procedurale të kryera do të kryhen përsëri vetëm po që se
748
gjykata konsideron se një gjë e tillë është e domosdoshme për dhënien e

vendimit të ligjshëm.
Seanca për shqyrtimin kryesor të çështjes nuk mund të shtyhet
për kohë të pa caktuar.
Seanca kryesore dëgjimore nuk mund të shtyhet më shumë se
tridhjetë (30) ditë, përveç rasteve të përcaktuara me ligj.
Gjyqtari ka për detyrë ta njohtojë kryetarin e gjykatës për secilën
shtyrje të seancës. Ky i fundit mbanë evidencë për shtyrjet e seancave
për secilin gjyqtar.
Në qoftë se shtyhet seanca, gjyqtari ka për detyrë që t’i merr të
gjitha masat e mundshme me qëllim që të hiqen shkaqet që e kanë
shkaktuar shtyrjen, si dhe me qëllim që në seancën e ardhshme të
përfundoj normalisht shqyrtimi i çështjes
3) Mbajtja e seancës kryesore me dyer të hapura
Shqyrtimi kryesor i çështjes në parim bëhet publikisht.
Gjykata lejon, me vendim të arsyetuar, që gjykimi i çështjes

tërësisht apo pjesërisht, të bëhet në seancë me dyer të mbyllura (jo
publike), vetëm kur:
a) është e nevojshme të ruhet një sekret zyrtar dhe rendi publik;

b) përmendën sekrete tregtare, apo shpikjesh, nga publikimi i të cilave
do të cenoheshin interesa që mbrohen me ligj;
c) përmenden rrethana nga jeta intime private e palëve dhe e
pjesëmarrësve të tjerë në proces.
Aktvendimin për zhvillimin e gjykimit me dyer të mbyllura

gjykata duhet ta arsyetojë dhe ta shpallë publikisht.
SHPENZIMET PROCEDURALE
1) Përbërja e shpenzimeve procedurale
Shpenzimet procedurale përbëhen nga harxhimet e bëra gjatë dhe

lidhur me procesin gjyqësor.
749
Shpenzimet procedurale përfshijnë edhe shpërblimet për punën e

avokatit e të personave të tjerë të cilëve ligji u jep të drejtën e
shpërblimit.
Secila palë paraprakisht vetë i bartë harxhimet që i ka shkaktuar
me veprimet procedurale të veta.
Shpenzimet për dëshmitarët, ekspertet dhe për këqyrjen e
sendeve ose këqyrjen në vend parapaguhen nga pala që i ka kërkuar, në
shumën që ka caktuar gjykata me aktvendim.
Kur marrjen e provës e propozojnë të dy palët bashkërisht,
atëherë gjykata vendosë që shumën e nevojshme për pagimin e
shpenzimeve paraprakisht ta deponojnë të dy palët në pjesë të barabarta.
Gjykata do të heqë dorë nga marrja e provës në qoftë se shuma e
nevojshme për mbulimin e shpenzimeve nuk deponohet në afatin e
caktuar nga gjykata.
Përjashtimisht nga dispozitat e paragrafit 3 të këtij neni, në qoftë
se gjykata cakton sipas detyrës zyrtare marrjen e provave për vërtetimin
e fakteve lidhur me zbatimin e nenit 3 paragrafi 3 të këtij ligji, kurse
palët nuk e deponojnë shumën e caktuar, atëherë shpenzimet për marrjen
e provave do të paguhen nga mjetet e gjykatës.
Pala e cila e humbë procesin gjyqësor tërësisht ka për detyrë që
palës kundërshtare gjyqfituese, dhe ndërhyrësit që i është bashkuar, t’ia
shpërblej të gjitha shpenzimet gjyqësore.
Po që se paditësi vetëm pjesërisht ka sukses në procesin
gjyqësor, atëherë gjykata mundet, duke marrë parasysh suksesin e arritur,
të caktojë që secila palë t’i bartë shpenzimet e veta apo që njëra palë t’ia
shpërblej tjetrës, dhe ndërhyrësit që i është bashkuar, pjesën
proporcionale të shpenzimeve.
Gjykata mund të vendosë që njëra palë t’i shpërblej të gjitha
shpenzimet që kanë pasur pala kundërshtare dhe ndërhyrësi që i është
bashkuar, në qoftë se pala kundërshtare nuk ka pasur sukses vetëm në
pjesën proporcionalisht të pa rëndësishme të kërkesës së vet, kurse për
shkak të kësaj pjese nuk janë krijuar shpenzime të veçanta.
Me rastin e vendosjes se cilat shpenzime do t’i shpërblehen
palës, gjykata do të marrë parasysh vetëm ato shpenzime që kanë qenë të
nevojshme për ndjekjen e çështjes në gjyq. Se cilat shpenzime kanë qenë
të nevojshme, si dhe mbi shumën e shpenzimeve, vendosë gjykata duke
çmuar me kujdes të gjitha rrethanat.
Pala ka për detyrë që, pavarësisht nga ajo se cili e ka fituar
procesin gjyqësor, t’ia shpërblejë palës kundërshtare shpenzimet që ia ka
750
shkaktuar me faj të vet ose me rastin që i ka ndodhur asaj.

Në qoftë se i padituri nuk i ka dhënë shkas padisë, nga shkaku se
e ka pohuar kërkesëpadinë dhe ka qenë i gatshëm ta përmbushë
detyrimin e vet, paditësi duhet t’ia shpërblej të paditurit shpenzimet e
procedurës.
Kur prokurori publik apo Ombudspersoni marrin pjesë në
procesin kontestimor si palë ndërgjyqëse, atyre u takon e drejta në
shpenzimet procedurale sipas dispozitave të këtij ligji, por jo edhe e
drejta e shpërblimit për punën e kryer.
Për pagimin e shpenzimeve procedurale gjykata vendosë vetëm
me kërkesën e specifikuar të palës, pa bërë asnjë shqyrtim verbalisht
lidhur me kërkesën.
Pala duhet ta paraqes kërkesën për pagimin e shpenzimeve më së
voni deri në përfundimin e shqyrtimit që i paraprinë vendosëjes mbi
shpenzimet, e po që se është fjala për dhënien e vendimit pa u bërë
shqyrtim paraprakisht, atëherë pala ka për detyrë që kërkesën për
shpenzimet e procedurës ta parashtrojë në propozimin mbi të cilin
gjykata duhet të vendosë.
Në rastin nga neni 456 të këtij ligji, në qoftë se tërheqja e padisë,
apo e mjetit me të cilin është goditur vendimi i shkallës së parë, nuk
është bërë gjatë shqyrtimit direkt të çështjes nga gjykata e shkallës së
dytë, kërkesa për shpërblimin e shpenzimeve mund të paraqitet brenda
afatit prej pesëmbëdhjetë (15) ditësh pas marrjes së njoftimit për
tërheqjen e padisë, përkatësisht mjetit të goditjes.

Kur gjykata e hedhë poshtë ose e refuzon mjetin e goditjes së
vendimit, atëherë ajo duhet të vendosë edhe për shpenzimet e krijuara në
procedurën sipas mjetit të tillë të goditjes.
2) Shpenzimet në procedurën e sigurimit të provës
Shpenzimet e procedurës për sigurimin e provave i bartë pala e

cila e ka paraqitur kërkesën për sigurimin e provës (paraprova). Ajo ka
për detyrë që t’i paguaj edhe shpenzimet palës kundërshtare,
respektivisht përfaqësuesit të përkohshëm të emëruar të asaj.
Këto shpenzime propozuesi i sigurimit të provës mund t’i realizoj
me vonë si shpenzime gjyqësore, varësisht nga suksesi në procesin
gjyqësor të mëvonshëm.
751
3) Lirimi nga pagimi i shpenzimeve gjyqësore
Gjykata e liron nga pagimi i shpenzimeve gjyqësore palën e cila,

sipas gjendjes së vet të përgjithshme pasurore është në pamundësi t’i
përballojë ato shpenzime pa dëmtuar ushqimin e domosdoshëm të vet
dhe të familjes së ngushtë të saj.
Ky lirim përfshin lirimin nga pagimi i taksave gjyqësore dhe
lirimin nga deponimi i paradhënies për shpenzimet e dëshmitarëve, të
ekspertëve të këqyrjes në vend si dhe të shpalljeve gjyqësore.
Gjykata mund ta lirojë palën vetëm nga taksat gjyqësore po që se
me pagimin e tyre do të pakësoheshin dukshëm mjetet për ushqimin e saj
dhe të familjes së ngushtë të saj.
Vendimin mbi lirimin nga shpenzimet gjyqësore gjykata e jep
brenda afatit prej shtatë (7) ditësh nga dita e paraqitjes së kërkesës.
Kur pala është liruar nga pagimi i të gjitha shpenzimeve
gjyqësore, gjykata e shkallës së parë, me kërkesën e saj, vendosë që ta
përfaqësoj avokati, po që se kjo është e nevojshme për mbrojtjen e të
drejtave të saja.
Kur pala është liruar nga të gjitha shpenzimet gjyqësore, nga
mjetet financiare të gjykatës bëhet parapagimi për shpenzimet e
dëshmitarëve, ekspertëve, këqyrjes direkte si dhe të publikimit të
shpalljeve gjyqësore dhe harxhimeve faktike të përfaqësuesit të caktuar.
Aktvendimi mbi lirimin nga pagimi i shpenzimeve gjyqësore dhe
mbi emërimin e përfaqësuesit mund të anulohet nga gjykata e shkallës së
parë gjatë zhvillimit të procesit gjyqësor, po që se vërtetohet se pala
është në gjendje t’i bartë të gjitha shpenzimet procedurale. Në rast të
këtillë gjykata duhet të vendosë nëse pala do t’i kompensojë krejtësisht
apo pjesërisht shpenzimet dhe taksat gjyqësore nga të cilat është liruar
me parë, si dhe harxhimet faktike dhe shpërblimin për përfaqësuesin e
emëruar nga gjykata.
Taksat dhe shpenzimet e paguara nga mjetet financiare të
gjykatës, si dhe harxhimet faktike dhe shpërblimi për përfaqësuesin e
emëruar të palës përbëjnë pjesë të shpenzimeve gjyqësore.
Në qoftë se kundërshtari i palës së liruar nga pagimi i
shpenzimeve gjyqësore është ngarkuar me pagimin e shpenzimeve
gjyqësore, kurse konstatohet se ai nuk është në gjendje t’i paguaj ato,
gjykata pas konstatimit të tillë mund të vendosë që shpenzimet e tilla t’i
paguajë tërësisht apo pjesërisht pala e liruar, pikërisht nga objekti i
kontestit që i takon si palë gjyqfituese. Me këtë detyrim të palës
752
gjyqfituese, të liruar më parë nga pagimi i shpenzimeve gjyqësore, nuk

prekët e drejta e saj që t’i paguhen nga pala kundërshtare gjyqhumbëse të
gjitha shpenzimet gjyqësore sipas rregullave të përgjithshme.
PROCEDURAT E POSAÇME KONTESTIMORE
Dispozitat e LPK janë të përshtatshme në rendë të parë për

zgjidhjen e kontesteve thjeshtë pasuroro-juridike. Në disa konteste me
veçori të posaçme dispozitat e tilla nuk mund të jenë instrument
plotësisht adekuat për zgjidhjen e tyre. Nga ky shkak ka pasur nevojë të
instituohen procedime të posaçme për zgjidhjen e tyre. Rregullat për
zhvillimin e procedimeve të tilla i përbëjnë procedurat e posaçme
kontestimore. Procedurat e posaçme janë paraparë për shkaqe të
ndryshme. Disa nga to janë pasojë e llojit të raporteve materialo-juridike
nga të cilat lindin kontestet, kurse të tjerat pasojë e rëndësisë shoqërore
të cilin e kanë raportet e tilla. Në disa raste vendimmarëse ka qenë
nevoja që mbrojtja juridike të realizohet sa më shpejtë e cila gjë ka
ndikuar që procedura të reduktohet në masë të madhe. Mirëpo, rregullat
e procedurës së përgjithshme kontestimore aplikohen (si burim subsidiar)
edhe në gjykimet e posaçme në lidhje me të gjitha çështjet për të cilat
nuk janë paraparë rregulla të veçanta.
Vetë LPK i ka rregulluar disa procedura të posaçme: procedurën
e zgjedhjes së kontesteve nga mardhënja e punës; kontestet për shkak të
pengimit të posedimit; kontestet e vlerës së vogël; atë për dhënien e
urdhërpagesës; kontestet tregtare, dhe Procedura e gjykimeve të
arbitrazhit edhe pse këto gjykime mbahen edhe sipas Rregullave të
posaçme mbi arbitrazhin.
PROCEDURA NË KONTESTET NGA MARRËDHËNIA E PUNËS
Në kontestet nga marrëdhënia e punës, e sidomos me rastin e

caktimit të afateve dhe konvokimit të seancave gjyqësore, gjykata
gjithmonë do të ketë parasysh nevojën e zgjidhjes së ngutshme të
kontesteve nga marrëdhënia e punës. Pra te këto konteste kërkohet
zgjidhja e shpejtë e kontestit në ç’drejtim LPK parashef afate shtatë
ditore për përmbushjen e ndonjë detyrimi (afati paritiv), i njejti afat është
i paraparë edhe për ankesë vendimit gjyqësor dhe në fund meqenëse nuk
753
ka dispozita të tjera të posaçme në këtë kapitull përshtatshmërisht

zbatohen dispozitat tjera të LPK.
PROCEDURA NË KONTESTET PËR SHKAK TË PENGIMIT TË

POSEDIMIT
Me rastin e caktimit të afateve dhe konvokimit të seancave edhe

te këto konteste LPK obligon gjykatën që gjithmonë t’i kushtoj kujdes
nevojës së zgjidhjes së ngutshme të kontesteve për shkak të pengimit të
posedimit, por duke marrë parasysh natyrën e secilit rast konkret.
Shqyrtimi i çështjes sipas padisë për shkak të pengimit të
posedimit do të kufizohet vetëm në konstatimin dhe të provuarit e
fakteve të gjendjes së fundit të posedimit dhe të pengimit të bërë.
Përjashtohet mundësia e shqyrtimit lidhur me të drejtën e posedimit, me
bazën juridike, ndërgjegjshmërinë ose pandërgjegjshmërinë e posedimit.
Përjashtohet mundësia që në kontestet për shkak të pengimit të posedimit
të parashtrohet kërkesa për shpërblimin e dëmit të shkaktuar me anë të
veprimeve me të cilat është bërë pengimi i posedimit.
Afatin për përmbushjen e detyrimeve që u janë caktuar palëve
gjykata e cakton varësisht nga rrethanat e çdo rasti konkret ndërsa afati
për paraqitjen e ankesës është shtatë (7) ditor. Për shkaqe të rëndësishme
gjykata mund të vendosë që ankesa mos ta pengojë përmbarimin e
aktvendimit.
Kundër aktvendimeve të dhëna në kontestet për shkak të
pengimit të posedimit revizioni nuk është i lejuar.
Paditësi e humbet të drejtën që në procedurën përmbaruese të
përmbushë detyrimin e aktvendimit me të cilin i padituri urdhërohet që ta
përmbushë detyrimin e caktuar, po që se nuk e ka iniciuar procedurën
përmbaruese brenda afatit prej 30 ditësh pas skadimit të afatit paritiv.
Përsëritja e procedurës së përfunduar me vendim të formës së
prerë në kontestet për shkak të pengimit të posedimit lejohet vetëm nga
shkaqet e përcaktuara në nenin 232 pika a) dhe b) të këtij ligji, dhe vetëm
brenda afatit prej tridhjetë (30) ditësh nga dita në të cilën është bërë i
formës së prerë aktvendimi përfundimtar.
Edhe te këto konteste meqenëse nuk ka dispozita të tjera të
posaçme në këtë kapitull përshtatshmërisht zbatohen dispozitat tjera të
LPK.
754
PROCEDURA NË KONTESTET E VLERËS SË VOGËL
Konteste të vlerës së vogël, në vështrim të dispozitave të LPK,

janë kontestet në të cilat kërkesëpadia ka të bëjë me kërkesa në të holla,
shuma e të cilave nuk është më e madhe se 500 Euro. Por si konteste të
vlerës së vogël konsiderohen edhe kontestet në të cilat kërkesëpadia nuk
ka të bëjë me kërkesë në të holla, por në të cilat paditësi në padinë e tij
ka theksuar se pranon që, në vend të përmbushjes së kërkesës jo në të
holla, t’i paguhet shuma e të hollave që nuk është me e madhe se 500
Euro. Kontest i vlerës së vogël konsiderohet edhe ai në të cilin objekt i
kërkesëpadisë nuk është shuma e të hollave, por dorëzimi i sendit të
luajtshëm vlera e të cilit, e treguar në padi nga paditësi, nuk e kalon
shumën prej 500 Euro.
Nuk konsiderohen konteste të vlerës së vogël, në kuptimin e
dispozitave të këtij ligji, kontestet lidhur me sendet e paluajtshme,
kontestet nga marrëdhëniet e punës dhe kontestet për shkak të pengimit
të posedimit.
Në procedurën sipas padisë për zgjidhjen e kontestit më vlerë të
vogël ankimi i veçantë lejohet vetëm kundër aktvendimit me të cilin
përfundon procesi gjyqësor i shkallës së parë. Aktvendimet e tjera,
kundër të cilave sipas këtij ligji lejohet ankimi i veçantë mund të goditën
vetëm me anë të ankesës kundër vendimit me të cilin përfundon
procedura dhe këto aktvendime nuk u dërgohen palëve posaçërisht, por
shpallen në seancë gjyqësorë dhe inkorporohen në vendimin
përfundimtar.
Në procedurën për zgjidhjen e kontesteve me vlerë të vogël,
procesverbali nga seanca për shqyrtimin kryesor, përveç të dhënave nga
neni 135 paragrafi 1 i këtij ligji, përmban:
a) deklaratat e palëve me rëndësi esenciale, e sidomos ato me të cilat

tërësisht apo pjesërisht pohohet kërkesëpadia, ose hiqet dorë nga
kërkesëpadia, me të cilat ndryshohet apo tërhiqet padia, si dhe deklarata
mbi heqjen dorë nga e drejta e ankimit;
b) përmbajtjen esenciale të provave të marra;
c) vendimet kundër të cilave lejohet ankimi dhe që janë shpallur në
seancën për shqyrtimin kryesor të çështjes;
d) nëse palët kanë qenë të pranishme me rastin e shpalljes së aktgjykimit,
e po që se kanë qenë të pranishme, a janë udhëzuar në cilat kushte mund
të bëjnë ankim.
755
Po që se pala paditëse e ndryshon kërkesëpadinë me anë të

zmadhimit të saj duke kapërcyer kështu kufirin prej 500 Euro, procedura
e filluar do të vazhdohet dhe përfundohet sipas dispozitave për
procedurën kontestimore të përgjithshme të këtij ligji.
Po që se paditësi deri në përfundimin e seancës për shqyrtimin
kryesor të çështjes që është duke u zhvilluar sipas dispozitave mbi
procedurën e përgjithshme kontestimore e zvogëlon kërkesëpadinë nën
shumën prej 500 Euro, procedura e mëtejme do të zhvillohet sipas
rregullave të këtij ligji për procedurën për zgjidhjen e kontesteve me
vlerë të vogël.
Në qoftë se paditësi nuk vjen në seancën e parë të shqyrtimit
kryesor të çështjes, përkundrejt thirrjes së rregullt, do të konsiderohet se
e ka tërhequr padinë, përveçse kur i padituri në seancën e tillë kërkon që
të vazhdohet me shqyrtimin e çështjes në mungesë të paditësit.
Po që se nga seanca e parë për shqyrtimin e çështjes kryesore
mungojnë të dy palët ndërgjyqëse, përkundrejt thirrjes së rregullt, do të
konsiderohet se paditësi e ka tërhequr padinë.
Aktgjykimi ose aktvendimi me të cilin përfundohet procedura e
zgjidhjes së kontestit me vlerë të vogël mund të goditet me ankesë vetëm
për shkak të shkeljes esenciale të dispozitave mbi procedurën
kontestimore dhe për shkak të zbatimit të gabuar të së drejtës materiale.
Në aktgjykimin, përkatësisht aktvendimin nga paragrafi 1 të këtij
neni ,gjykata ka për detyrë t’i përmendë shkaqet në bazë të të cilave
mund të bëhet ankimi.
Kundër aktgjykimit ose aktvendimit të shkallës së parë nga
paragrafi 1 të këtij neni, palët mund të ankohen brenda afatit prej shtatë
(7) ditësh.
Në procedurën e zgjidhjes së kontesteve me vlerë të vogël afati
paritiv për përmbushjen e premtimit dhe ai për dhënien e vendimit
plotësues është shtatë (7) ditor.
PROCEDURA E DHËNIES SË URDHËRPAGESËS
Kur kërkesëpadia ka të bëjë me kërkesë në të holla që është bërë

e realizueshme, e që provohet me dokument të besueshëm që i është
bashkangjitur padisë në origjinal apo kopje të legalizuar, atëherë gjykata
do ta urdhëroj të paditurin që ta përmbushë kërkesëpadinë
(urdhërpagesa).
756
Dokumente të besueshme konsiderohen sidomos:
a) dokumentet publike;
b) dokumentet private, në të cilat nënshkrimin e debitorit e ka verifikuar
organi kompetent për verifikime;
c) kambialet dhe çeqet me protestë dhe faturë kthyese, po që se janë të
nevojshme për themelimin e kërkesës;
d) ekstraktet e verifikuara nga librat afariste për pagesat e shërbimeve
komunale të furnizimit me ujë, energji elektrike dhe bartjen e
mbeturinave;
e) faturat;
f) dokumentet që sipas dispozitave ligjore të posaçme kanë rëndësinë e
dokumenteve publike.
Gjykata e jep urdhërpagesën, edhe kur paditësi nuk e kërkon një

gjë të tillë, po që se i gjen të plotësuara kushtet për dhënien e saj.
Në rastet në të cilat, sipas Ligjit mbi procedurën përmbaruese,
mund të kërkohet ekzekutimi në bazë të dokumentit të besueshëm,
gjykata e jep urdhërpagesën vetëm po që se paditësi e bënë të besueshëm
ekzistimin e interesit juridik për dhënien e urdhërpagesës.
Po që se paditësi nuk e bënë të besueshëm ekzistimin e interesit
juridik për dhënien e urdhërpagesës, gjykata e hedhë poshtë padinë si të
palejueshme.
Kur kërkesëpadia ka të bëjë me kërkesën në të holla që është bërë
e realizueshme e që nuk është më e madhe se 500 Euro, gjykata e jep
urdhërpagesën kundër të paditurit edhe po që se padisë nuk i është
bashkangjitur dokumenti i besueshëm, por në padi është treguar baza
juridike e kërkesës dhe shuma e detyrimit si dhe provat me anë të të
cilave mund të provohet vërtetësia e pretendimeve të paditësit.
Urdhërpagesa nga paragrafi l e këtij neni mund të jepet vetëm
kundër debitorit kryesor.
Në urdhërpagesë gjykata do të caktojë se i padituri ka për detyrë
që brenda shtatë (7) ditësh, kurse në kontestet lidhur me kambialin dhe
çekun brenda tri (3) ditësh, pasi t’i dorëzohet urdhërpagesa me shkrim ta
përmbushë kërkesën e padisë bashkë me shpenzimet gjyqësore që i ka
caktuar gjykata, ose që brenda të njëjtit afat ta paraqesë prapësimin
kundër urdhërpagesës. Në urdhërpagesë gjykata e paralajmëron të
paditurin se prapësimi i paraqitur me vonesë do të hedhet poshtë.
757
Në qoftë se gjykata nuk e aprovon propozimin për dhënien e

urdhërpagesës, atëherë ajo do ta vazhdojë procedurën e përgjithshme
sipas padisë.
I padituri mund ta goditë urdhërpagesën vetëm me anë të
prapësimit.
Po që se urdhërpagesa goditet vetëm në pikëpamje të vendimit

mbi shpenzimet procedurale, atëherë vendimi i këtillë mund të goditet
vetëm me anë të ankesës kundër aktvendimit.
Në aktgjykimin mbi çështjen kryesore gjykata do të vendosë nëse
urdhërpagesa mbahet në fuqi tërësisht apo pjesërisht ose anulohet.
Në qoftë se gjykata pas dhënies së urdhërpagesës shpallet
jokompetente në pikëpamje lëndore, atëherë ajo e anulon urdhërpagesën
dhe pasi të bëhet i formës së prerë aktvendimi mbi inkompetencën ia
dërgon lëndën gjykatës për të cilën mendon se është e kompetencës
lëndore.
Po që se gjykata pas dhënies së urdhërpagesës konstaton se është
inkompetente në pikëpamje territoriale, ajo nuk do ta anulojë
urdhërpagesën, por pasi të bëhet i formës së prerë aktvendimi mbi
inkompetencën do t’ia dërgoj lëndën gjykatës për të cilën mendon se
është e kompetencës territoriale.
PROCEDURA NË KONTESTET TREGTARE
Kontestet tregtare konsiderohen mosmarrveshjet që lindin midis

subjekteve të veprimtaris ekonomike në lidhje me kontratat dhe veprimet
tjera juridike të cilat shërbejnë kryerjesë së veprimtarisë ekonomike dhe
qarkullimit të mallërave apo të shërbimeve të ndryshme. Në këto
konteste kompetenca tokësore caktohet në bazë të vendit në të cilin i
padituri është dashur ta mbushë prestimin. Në procedurën për zgjidhjen e
kontesteve tregtare zbatohen dispozitat e këtij ligji për procedurën e
përgjithshme kontestimore, po që se në dispozitat e këtij kreu nuk është
përcaktuar diç tjetër.
Rregullat procedurale për procedurën e zgjidhjes së kontesteve
tregtare zbatohen në të gjitha kontestet për të cilat sipas Ligjit mbi
Gjykatat është kompetente gjykata tregtare, përveçse në kontestet për të
cilat është kompetente sipas tërheqjes (atraksionit) së kompetencës
lëndore.
758
Në këto konteste gjyqtari është i autorizuar që në rastet e

ngutshme të konvokojë seanca me anë të telefonit apo telegramit.
Revizioni në kontestet tregtare nuk lejohet në qoftë se vlera e

objektit të kontestit në pjesën e goditur të aktgjykimit të formës së prerë
nuk i kalon 10.000 Euro.
Në procedurën e zgjidhjes së kontesteve tregtare vlejnë këto

afate:
a) afati prej shtatë (7) ditësh për përgjigje në padi;

b) afati prej pesëmbëdhjetë (15) ditësh për paraqitjen e propozimit për
kthimin në gjendjen e mëparshme nga neni 130 paragrafi 3 i këtij ligji;
c) afati prej shtatë (7) ditësh për ankesën kundër aktgjykimit apo
aktvendimit;
d) afati prej tri (3) ditësh për paraqitjen e përgjigjes në ankesë;
e) afati prej shtatë (7) ditësh (afati paritiv) për përmbushjen e detyrimit
në të holla, e për përmbushjen e premtimit jo në të holla gjykata mund të
caktoj afat më të gjatë.
Në procedurën për zgjidhjen e kontesteve tregtare të vlerës së

vogël konsiderohen vetëm ato konteste në të cilat padia ka të bëjë me
kërkesë në të holla e cila nuk e kalon shumën prej 3. 000 Euro.
Konsiderohen konteste të vlerës së vogël edhe kontestet në të
cilat padia nuk ka të bëjë me kërkesë në të holla, por paditësi në padinë e
tij deklaron se pranon që, në vend të premtimit jo në të holla, t’i paguhet
shuma e të hollave që nuk e kalon atë prej 3.000 Euro.
Konsiderohet kontest i vlerës së vogël edhe kontesti në të cilin
objekt kontesti nuk është shuma e të hollave por dorëzimi i sendit të
luajtshëm vlera e të cilit, e përmendur nga paditësi në padi, nuk e kalon
shumën prej 3.000 Euro.
PROCEDURA E GJYKIMEVE TË ARBITRAZHIT
Arbitrazhi është instuticion joshtetëror i përbërë prej një apo më

tepër subjetesh, të cilës palët me marrëveshje ia besojnë zgjidhjen e
kontestit me anë të vendimit të cilën ligji e barazon me aktgjykimin e
formës së prerë. Arbitrat e arbitrazhit i zgjedhim vetë palët. Vendimi i
759
arbitrazhit jepet në formë të aktgjykimit. Ekzistojnë arbitrazhet

instuticionale (të përherëshme) dhe ato të përkohshme (ad hoc). Të parat
zakonisht formohen pranë Odave Ekonomike. Arbitrazhi ad hoc
themelohet me anë të kontratës së palëve me detyrë që ta zgjidhë vetëm
kontestin konkret. Pas zgjidhjes së tij ai pushon së ekzistuari. Ndryshe
nga ky arbitrazhi instuticional është organizat permanente e themeluar
me qëllim që ta kryejë funksionin gjyqësor sa herë që palët i paraqiten
me kërkesë që ta zgjidhin kontestin e tyre.
Pra, palët mund të merren vesh që zgjidhjen e kontestit, lidhur me
të drejtat me të cilat mund të disponojnë lirisht, t’ia besojnë arbitrazhit.
Marrëveshja për arbitrazh mund të bëhet nga palët për zgjidhjen e
kontestit të caktuar apo për zgjidhjen e kontesteve që mund të lindin
midis tyre nga raporti materialo-juridik i caktuar. Marrëveshja për
arbitrazhin është e vlefshme vetëm po që se është lidhur në formë të
shkruar.
Marrëveshja për arbitrazh konsiderohet e lidhur në formë të
shkruar edhe kur është lidhur me këmbimin e letrave, telegrameve,
telekseve apo mjeteve tjera të telekomunikacionit që e mundësojnë
provën e shkruar mbi marrëveshjen e përfunduar.
Marrëveshja për arbitrazh konsiderohet e lidhur në formë të
shkruar edhe po që se është lidhur duke u këmbyer padia, në të cilën
paditësi pretendon se ekziston marrëveshja dhe përgjigja në padi, në të
cilën i padituri nuk e mohon një gjë të tillë.
Marrëveshja për arbitrazh është e lidhur vlerësisht edhe kur
dispozita mbi kompetencën e arbitrazhit përmbahet në kushtet e
përgjithshme për lidhjen e kon-tratave materialo-juridike.
Numri i arbitrave të arbitrazhit duhet të jetë gjithmonë tek.
Po që se me marrëveshjen e palëve nuk është caktuar numri i

arbitrave, atëherë secila nga palët e emëron nga një arbitër, kurse këta të
dy bashkë e zgjedhin kryetarin e arbitrazhit.
Në qoftë se palët për zgjidhjen e kontestit të caktuar e kanë
kontraktuar kompetencën e arbitrazhit, gjykata të cilës i është paraqitur
padia për zgjidhjen e të njëjtit kontest dhe midis palëve të njëjta, sipas
prapësimit të të paditurit shpallet jokompetente, i anulon veprimet
procedurale të kryera dhe me aktvendim e hedhë poshtë padinë si të
palejueshme.
Prapësimin pala e paditur mund ta parashtrojë më së voni në
760
momentin e paraqitjes së përgjigjes në padi.

Palën e cila në bazë të marrëveshjes për arbitrazh duhet ta emëroj
arbitrin mund ta ftojë pala kundërshtare që brenda afatit pesëmbëdhjetë
(15) ditor ta bëjë emërimin e tillë si dhe ta njoftojë për emërimin e bërë.
Ftesa është e vlefshme vetëm po që se pala e cila e ka bërë atë e
ka emëruar arbitrin e vet dhe për një gjë të këtillë e ka njoftuar palën
kundërshtare.
Kur në bazë të marrëveshjes për arbitrazh emërimin e arbitrave

duhet ta bëjë personi i tretë, çdonjëra nga palët mund t’ia bëjë ftesën
personit të tillë.
Personi i ftuar që ta bëjë emërimin e arbitrit të arbitrazhit është i
lidhur me emërimin e kryer posa të njoftohet për emërimin pala
kundërshtare, respektivisht njëra nga palët.
Ne qoftë se arbitri nuk emërohet në kohën e duhur, e nga
marrëveshja nuk del diç tjetër, arbitrin e propozon gjykata shtetërore
sipas propozimit të palës.
Po që se arbitrat nuk mund të pajtohen rreth zgjedhjes së
kryetarit, e nga marrëveshja e palëve për arbitrazh nuk del diç tjetër,
kryetarin e arbitrazhit, sipas propozimit të cilitdo arbitër apo të cilësdo
palë, e emëron gjykata shtetërore.
Për emërimin e arbitrit, përkatësisht të kryetarit të arbitrazhit
është kompetente gjykata e shkallës së parë e cila do të ishte kompetente
për zgjidhjen e kontestit po të mos ekzistonte marrëveshja për arbitrazh.
Secila nga palët mund të kërkojë me padi që gjykata shtetërore ta
shfuqizojë marrëveshjen për arbitrazh në qofte së:
a) palët brenda afatit prej tridhjetë (30) ditësh nga ftesa e parë për
emërimin e arbitrit nuk mund të merren vesh për zgjedhjen e arbitrit që
do të duhej ta emëronin bashkërisht;
b) personi i cili në vete marrëveshjen për arbitrazh është emëruar
arbitër nuk dëshiron apo nuk mund ta ushtrojë misionin e besuar.
Për në seancën për shqyrtimin e kërkesës së paditësit gjykata i

fton të dy palët, por ajo mund të merr vendim edhe kur palët e ftuara
rregullisht nuk paraqitën në seancën e këtillë.
Deklaratën për pranimin e misionit që i është besuar arbitri duhet
ta bëjë me shkrim. Një gjë të tillë arbitri mund ta bëjë edhe ashtu që e
nënshkruan marrëveshjen e palëve për arbitrazh.
761
Arbitri ka për detyrë të përjashtohet kur ekzistojnë shkaqet e

përjashtimit të parashikuara për përjashtimin e gjyqtarit të gjykatës
shtetërore me këtë ligj.
Përjashtimi i arbitrit mund të kërkohet nga palët edhe atëherë kur
arbitri nuk i ka kualifikimet e duhura për të cilat ato janë marrë vesh, si
dhe kur ai nuk i përmbushë detyrat.
Pala e cila vetë, apo bashkërisht me palën tjetër, e ka emëruar

arbitrin mund ta kërkojë përjashtimin e tij vetëm nëse shkaku i
përjashtimit ka lindur, apo pala ka marrë dijeni për të, pasi të jetë
emëruar arbitri.
Kur mungon marrëveshja, pala duhet t’ia paraqes kërkesën për
përjashtimin e arbitrit arbitrazhit brenda afatit pesëmbëdhjetë (15) ditor
nga dita në të cilën ka marrë dijeni për emërimin e arbitrit apo për
cilëndo rrethanë e cila arbitrin e bënë të papërshtatshëm për detyrën e
besuar. Kërkesa për përjashtimin e arbitrit duhet te jetë me shkrim dhe t’i
përmbajë shkaqet e përjashtimit.
Po që se arbitri, përjashtimin e të cilit e ka kërkuar pala, nuk
tërhiqet nga arbitrazhi, vendimin mbi përjashtimin e merr gjykata e
arbitrazhit në përbërjen e te cilës paraqitet edhe arbitri i tillë.
Në qoftë se kërkesa për përjashtimin e arbitrit mbetet e
pasuksesshme, pala që e ka bërë kërkesën e tillë mund t’i drejtohet
gjykatës shtetërore që ta merr vendimin për përjashtimin e arbitrit. Këtë
kërkesë pala duhet ta paraqesë brenda afatit prej tridhjetë (30) ditësh nga
dita në të cilën i është dorëzuar vendimi i arbitrazhit me të cilin është
refuzuar kërkesa e saj për përjashtimin e arbitrit.
Gjykata e arbitrazhit ka të drejtë që të vendosë për kompetencën
e vet, si dhe mbi prapësimet e palëve lidhur me ekzistimin dhe
vlefshmërinë e marrëveshjes për arbitrazh.
Prapësimin për inkompetencën e arbitrazhit i padituri duhet ta
parashtrojë me anë të përgjigjes në padi. Kur konstatohet se paraqitja me
vonesë e prapësimit është e justifikueshme, arbitrazhi mund ta marrë në
konsideratë prapësimin e vonuar.
Po që se arbitrazhi e quan veten kompetent për zgjidhjen e
kontestit, secila nga palët mund të kërkojë nga gjykata shtetërore që të
vendosë lidhur me problemin e lindur. Kërkesa duhet të paraqitet brenda
afatit prej tridhjetë (30) ditësh nga dita në të cilën palës i është dorëzuar
vendimi i arbitrazhit.
Ne qoftë se palët nuk janë marrë vesh ndryshe, procedurën e
arbitrazhit e cakton vetë arbitrazhi.
762
Ndaj dëshmitarëve, palëve dhe personave të tjerë që marrin pjesë

në procesin e arbitrazhit, arbitrazhi nuk mund të përdorë mjete
shtrënguese e as të shqiptojë dënime.
Arbitrazhi mund të kërkojë nga gjykata shtetërore e kompetencës
territoriale ndihmë juridike në formë të marrjes së provave të cilat nuk
mund t’i merr vet.
Në procedurën e marrjes së provave do të zbatohen dispozitat e
këtij ligji mbi marrjen e provave nga gjykata e porositur.
Arbitrazhi mund të jep aktgjykimin në mbështetje të parimit të

ndershmërisë (ex aequo et bono) vetëm po që se palët e kane autorizuar
për një gjë të tillë.
Kur arbitrazhi përbëhet prej disa arbitrave, aktgjykimi merret me
shumicën e votave, po që se me marrëveshjen për arbitrazh nuk është
përcaktuar diç tjetër.
Aktgjykimi i arbitrazhit duhet ta ketë pjesën arsyetuese vetëm kur
palët nuk e kanë përcaktuar të kundërtën.
Origjinalin e aktgjykimit dhe të gjitha kopjet e tij i firmosin të
gjithë arbitrat.
Aktgjykimi quhet i vlefshëm edhe po që se ndonjëri nga arbitrat e
refuzon firmosjen e tij, por vetëm në qoftë se atë e kanë firmosur
shumica e arbitrave. Në rast të këtillë në vetë aktgjykimin duhet
konstatuar faktin e refuzimit të firmosjes nga arbitri konkret.
Aktgjykimi i arbitrazhit e ka ndaj palëve fuqinë e vendimit të
formës së prerë po që se me marrëveshjen për arbitrazh nuk është
përcaktuar mundësia e goditjes së aktgjykimit në arbitrazhin e shkallës
së dytë.
Gjykata e përcaktuar në nenin 516 paragraf 3 i këtij ligji, me
kërkesën e palëve, e vënë në kopjet e aktgjykimit klauzolën (vërtetimin)
mbi plotfuqishmërinë dhe ekzekutueshmërinë e aktgjykimit.
Aktgjykimi i arbitrazhit mund të anulohet sipas kërkesës së palës.
Për të vepruar sipas padisë është kompetente gjykata shtetërore e

përmendur në nenin 516 paragrafi 3 i këtij ligji.
Anulimi i aktgjykimit të arbitrazhit mund të kërkohet:
a) në qoftë se fare nuk është lidhur marrëveshja për arbitrazh apo në

qoftë se ajo është e pavlefshme;
763
b) në qoftë se në pikëpamje të përbërjes së arbitrazhit ose lidhur me

dhënien e vendimit është shkelur ndonjë dispozitë e këtij ligji apo e
marrëveshjes për arbitrazh të palëve;
c) në qoftë se aktgjykimi nuk e ka pjesën arsyetuese sipas nenit 525
paragrafit 1 të këtij ligji, ose në qoftë se origjinali apo kopjet e
aktgjykimit të arbitrazhit nuk janë firmosur në mënyrën e caktuar në
nenin 525 paragrafit 2 të këtij ligji;
d) në qoftë se gjykata e arbitrazhit e ka tejkaluar kufirin e detyrës së vet;
e) në qoftë se dispozitivi i aktgjykimit është i pakuptueshëm apo
kontradiktor me vetveten;
f) ne qoftë se gjykata konstaton se, edhe pse pala ndoshta nuk e përmend
këtë shkak anulimi; aktgjykimi i arbitrazhit është në kundërshtim me
rendin juridik te vendit tone;
g) ne qoftë se ekziston ndonjëri nga shkaqet për përsëritjen e procedurës
kontestimore nga neni 232 i këtij ligji.
Padia për anulimin e aktgjykimit të arbitrazhit mund të ngritëet

në gjykatën kompetente brenda afatit prej tridhjetë (30) ditësh.
Pas kalimit të një (1) viti nga dita në të cilën aktgjykimi i
arbitrazhit është bërë i formës së prerë nuk mund të kërkohet anulimi i
aktgjykimit.
Sa i përket arbitrazhit ndërkombëtar duhet theksuar se subjektet e
ndryshme ndërkombëtare të cilat hyjnë në raportet juridiko – civile me
subjektet vendore posaçërisht kur është fjala për vlera të larta të këytre
raporteve nuk janë të gatshme që të pranojnë zgjidhjen e këtyre
kontesteve në rast të mosmarrëveshjeve eventuale tek arbitrazhi vendor
jo vetëm pse një arbitrazh i tillë ende nuk është jetësuar sa duhet tek ne
në Kosovë por edhe nga shkaku se të njejtat më me kënaqësi pranojnë që
këto konteste eventuale nga marrëveshjet e lidhura ti zgjidh ndonjë prej
arbitrazheve tani të njohura ndërkombëtare të cilat kan përvojë të duhur
dhe kan arbitra të profesionalizuar në lamit përkatëse për zgjidhjen e
këtyre kontesteve andaj edhe në marrëveshjet dhe kontratat e tyre
bilaterale me partnerët vendor gadi gjithnjë parapëlqejnë që kontestin
eventual ta zgjidhin tek arbitrazhi ndërkombëtar.
Përndryshe duhet theksuar se te ne në Kosovë në kuadër të Odës
Ekonomike është themeluar një mekanizëm arbitrazhi. Ky mekanizëm i
njohur si Gjykata e Arbitrazhit, është për momentin më i përafërt me
ndërmjetësimin, pasi që është një proces i cili përfshin dy palë në kontest
dhe një person i cili ndërmjetëson dhe synon të gjejë një zgjidhje të
764
pranueshme për të gjithë. Megjithatë, Oda Ekonomike ka një list prej

pesëmbëdhjetë arbitërve dhe rregulla institucionale, si dhe ka filluar të
nxjerrë vendime të arbitrazhit.
Në vitin 2007 Kuvendi i Kosovës miratoi Ligjin për Arbitrazhin
Nr. 02/L-75 i cili u miratua në seancën parlamentare me dt. 26.01.2007.
Ky ligj përcakton rregullat që zbatohen për marrëveshjet e arbitrazhit,
procedurat e arbitrazhit, si dhe përcakton njohjen dhe ekzekutimin e
vendimeve të arbitrazhit të nxjerra brenda dhe jashtë Kosovës.
Duhet theksuar se shumica e ligjeve ose e rregullave për
arbitrazhin të cilat hartohen dhe zbatohen nga institucionet e arbitrazhit
në mbarë botën, kanë rregulla të veçanta, ose të paktën kanë dispozita të
veçanta brenda të njejtit ligj, të cilat aplikohen për rastet me karakter
ndërkombëtar. Karakteri i tillë fitohet atëherë kur njera ose të dyja palët
në kontest veprojnë jashtë vendit në të cilin është vendosëur tribunali
arbitrazhit. Pasi që njëra prej përparësive të perceptuara të arbitrazhit
është neutraliteti i cili ofrohet, është shumë e zakonshme që palët nga
shtete të ndryshme të zgjedhin rregullat dhe tribunalin e arbitrazhit të një
vendi të tretë neutral. Pasi që rrethanat e rastit mund të ndryshojnë,
marrë
parasysh karakterin ndërkombëtar të rastit, është konsideruar e
nevojshme nga shumica e institucioneve në mbarë botën të hartojnë
rregulla të veçanta të cilat rregullojnë kontestet ndërkombëtare. (Shih
p.sh. Rregullat e Asociacionit Amerikan për Arbitrazh mbi Arbitrazhin
ndërkombëtar, Rregullat JAMS mbi Arbitrazhin Ndërkombëtar).
Në kuadër të Ligjit të Kosovës për Arbitrazhin nuk ekzistojnë
rregulla ose dispozita të veçanta të cilat aplikohen për rastet me karakter
ndërkombëtar. Por çka është edhe më e rëndësishme, nëLigjin e Kosovës
për Arbitrazhin nuk ekziston asnjë ndalesë për zbatimin e tij për rastet e
kontesteve ndërkombëtare. Pra, është e qartë që edhe në rastet me
karakter ndërkombëtar, Ligji i Kosovës për Arbitrazhin do të mund të
zbatohej dhe ate në dy situata:
1) Atëherë kur palët janë pajtuar për ta zbatuar atë, dhe

2) Atëherë kur rregullat e së drejtës private ndërkombëtare shpien
në zbatimin e tij.
765
Burimet dhe Literatura:
Ligji për Procedurën Kontestimore (L.nr. 03/L-006 i dt. 30.06.2008 –

Gaz. Zyrtare e Republikës së Kosovës nr. 38 e dt. 20.09.2008);
Ligji për Procedurën Përmbarimore (L.nr. 03/L-008 i dt. 02.06.2008 –
Gaz. Zyrtare e Republikës së Kosovës nr. 33 e dt. 15.07.2008);
Ligji Për Arbitrazhin (L. nr. 02/L-75 i dt. 26.01.2007 – Gaz. Zyrtare e
Republikës së Kosovës nr. 37 e dt. 10.09.2008);
Ligji për Gjykatat e Rregullta (“Gaz. Zyrtare e KSAK” nr. 21/78);
Ligji për Përdorimin e Gjuhëve (L.nr.02/L-37 i dt. 27.07.2006 – Gaz.
Zyrtare e Republikës së Kosovës nr. 10 e dt. 01.03.2007);
Ligji për Procedurën Jokontestimore (“Gaz. Zyrtare e KSAK” nr.
42/86);
Ligji për Familjen i Kosovës nr. 2004/32 i dt. 20.01.2006 (Reg. e
UNMIK-ut nr. 2006/7 e dt. 16.02.2006).
766
Adem Vokshi
MODELET - FORMULARËT
NGA PROCEDURA KONTESTIMORE
A U T O R I Z I M
Autorizoi-më Adem Vokshin av. në Mitrovicë që të më-na

përfaqësojë para të gjitha organeve dhe gjygjeve në procedurën civile,
jashtëkontestimore, penale, administrative, ekzekutive, kundervajtëse dhe
procedurën para Gjykatave ekonomike sipas lëndës
të filluar para
E autorizoj-më që të më-na përfaqsojë në të gjitha fazat e procedurës

së kësaj çështjeje juridike para organeve gjyqësore dhe jashtëgjyqësore, dhe
për mbrojtjen e të drejtave të mija-tona dhe interesave mund të ndërmarë të
gjitha veprimet juridike dhe t’i përdorë të gjitha mjetet juridike, e veçanarisht
të ushtrojë padi dhe parashtresa të tjera, të lidhë ujdi, të ushtrojë ankesa dhe
mjete të tjera të regullta dhe të jashtëzakonshme juridike si dhe të ndërmarë të
gjitha punët juridike për të cilat gjenë se janë në interesin timë-tonë.
Veçanarisht si të autorizuar timin-tonin e autorizoj-më që të paguajë

dhe në emrin timë-tonë të tërhjekë mjetet në të holla dhe të tjera sipas kësaj
lënde.
Obligohem-i që të autorizuarit të ja prezentojmë të gjitha dokumentet
e nevojshme lidhur me këtë çështje juridike dhe njiherit ta njoftojmë në
përpikëri dhe saktësishtë për të gjitha gjërat për të cilat ne kemi njohuri dhe
janë të nevojshme për udhëheqjen me sikses të kësaj çështjeje juridike duke i
bartë pasojat eventuale për mosnjoftimin me kohë dhe korektë të të
autorizuarit tim-onë.
Në rast nevoje këtë autorizim mund ta barti pjesërisht apo në tërësi në

personin tjetër sipas zgjedhjes së vet.
Në Mitrovicë, me dt.02.11.2008
Autorizuesi-t
767
GJYKATËS KOMUNALE
V U SH T RR I
PADITËSI: Mahmut Mahmuti nga Vushtria Rr. Vojin Deliq nr. 142, të cilin
e
përfaqson Adem Ademi av. në Mitrovicë,
TË PADITURIT: Hasime, Hysen e Rrahman Hasani që të tre nga Vushtrria

Rr.
Vojin Deliq nr. 144
P A D I
për pronësi,
vlera: 11.500 €
E paditura e parë është bashkëshortja ndërsa të paditurit e tjerë

janë fëmijët e tani të ndjerit Hysen Hasani ish nga Vushtrria pas të cilit ka
ngelur paluajtshmëria e cila evidentohet si ngaster katastrale nr. 100/1 me
kulturë shtëpi në sipërfaqe prej 0.00,44 ha dhe oborr në sipërfaqe prej 0.00,31
ha të evidentuar në fletën poseduese nr. 255 ZK Vushtrri.
Provë: e pakontestueshme,
Gjatë vitit 1980 paditësi nga të paditurit ka blerë këtë

paluajtshmëri për çmimin prej atëherë 23.000 (njëzetetremijë) DEM dhe
menjëherë ka hyrë në posedim të kësaj paluajtshmërie duke bërë në tërësi
pagesën e çmimit të kontraktuar. Këtë paluajtshmëri për shkak të
mosefikasitetit të gjykatave të atëhershme dhe pamundësisë së rregullimit të
dokumentacionit nuk ka mundur ta barti mbi vedi gjer më sot ndërsa e njejta
ende udhëhiqet në emër të paraardhësit të tani të paditurëve tani të ndjerit
Hysen Hasani ish nga Vushtrria.
Provë: kontrata e palegalizuar mbi shitëblerje,

vërtetimi mbi pagesën e çmimit të kontraktuar
dhe ndëgjimi i dëshmitarëve Izet dhe Eset Fehmiu që të dy nga
Vushtrria,
Të paditurit edhe pse të vetdijshëm për këtë shitëblerje pasi që

nga ta personalisht paditësi ka blerë këtë pasuri dhe në tërësi ka bërë pagesën
768
e çmimit të kontraktuar duke hyrë në posedim të kësaj paluajtshmërije dhe

duke ndërtuar një objekt trekatësh në te e posaqërisht që të paditurit gjer më
sot asnjëherë me asnjë veprim nuk e kanë kontestuar këtë shitëblerje të njejtit
nuk shprehin gadishmëri që të vijnë tek organet kompetente në mënyrë që të
nënshkruajnë dokumentacionin përkatës për bartjen e kësaj pasurije në
paditësin me çka i japin shkas sjelljes së këtillë të paditësit që me anë të kësaj
padie t realizojë të drejtën e vet.
Provë: si ma lartë,
Nga këto arsyera paditësi duke ushtruar këtë padi i propozon

gjykatës që pas mbajtjes së shqyrtimit të bjen këtë
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkepadia e paditësit Mahmut Mahmuti nga

Vushtrria dhe VËRTETOHET se paditësi Mahmut Mahmuti nga Vushtrria
është pronarë në bazë të shitëblerjes të paluajtshmërisë e cila evidentohet si
ngaster kat. nr. 100/1 me kulturë shtëpi në sipërfaqe prej 0.00,44 ha dhe oborr
në sipërfaqe prej 0.00,31 ha të evidentuar në fletën poseduese nr. 255 ZK
Vushtrri e cila paluajtshmëri evidentohet në emër të paraardhsit të të
paditurëve tani të ndjerit Hysen Hasani ish nga Vushtrria e të cilën gjë janë
të obliguar që ta njohin të paditurit Hasime, Hysen dhe Rrahman Hasani që
të tre nga Vushtrria dhe të lejojnë që paditësi në bazë të këtij vendimi të
regjistrohet në librat përkatëse pronësore pranë drejtorisë gjeodete komunale
në Vushtrri e në afat prej 15 dite nga dita e marjes së vendimit duke ja
kompenzuar në mënyrë solidare paditësit të gjitha shpenzimet procedurale në
të njejtin afat.
Në Mitrovicë,
Me dt. 10.10.2008
i aut. i paditësit,
Shtojcë: autorizimi, fleta poseduese,
kontrata e palegalizuar mbi shitëblerje
dhe vërtetimi mbi pagesën e çmimit
të shitëblerjes
769
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PADITËSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. “Ali Pasha” nr.12, të cilin e
TË PADITURIT: Hysen dhe Kapllan Hasani që të dy nga Mitrovica Rr.

“Ali Pasha” nr.12
P A D I
për nulimin e kontratës mbi

falje
vlera: 50.000,oo €
Paditësi është pronarë i paluajtshmëris ngastres katastrale nr. 139 me

kulturë shtëpi në sipërfaqe prej 0.01,98 ha dhe oborr në sipërfaqe prej 0.00,o4
ha, e evidentuar në fletën poseduese nr. 420 ZK Mitrovicë, të cilën
paluajtshmëri në bazë të kontratës mbi faljen të legalizuar pran Gjykatës
Komunale në Mitrovicë nën Leg. Nr.85/2001 të dt. 20.06.2001 e ka bartë në
të paditurit.
Provë: shiqimi i kontratës në

shtojcë,
Në momentin e lidhjes së kësaj kontrate paditësi ka qenë në lajthim se

edhe trashëgimtarët e tjerë janë në pajtim me një veprim të tillë të tij mirëpo,
një supozim i tillë rjedhë të mos ketë qenë i sakët andaj i njejti dëshiron që
për shkak të lajthimit të bëjë shkëputjen e kësaj kontrate.
Nga këto arsyera paditësi i bënë këtë padi gjykatës dhe nga e njejta
kërkon që të bjenë këtë
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkespadija e paditësit Hasan Hasani nga

Mitrovica dhe NULOHET kontrata mbi faljen e paluajtshmëris e lidhur në
770
mes të paditësit Hasan Hasanit nga Mitrovica si dhuratëdhënës në një anë

dhe bijëve të tij të paditurëve Hysen dhe Kapllan Hasanit që të dy nga
Mitrovica si dhuratëmarësa në anën tjetër dhe e legalizuar pran Gjykatës
Komunale në Mitrovicë nën Leg. Nr.85/2001 të dt. 20.06.2001.
Secila palë i hjek shpenzimet e veta procedurale.
Në Mitrovicë, me dt. 10.10.2008 p a d i t ë s i,
Shtojcë: kopja e kontratës mbi faljen e paluajtshmëris

dhe autorizimi,
771
GJYKATËS KOMUNALE M I T R O V I C Ë
PADITËSI: Hasan Hasani nga f. Rakoc, Komuna e Istogut,
I PADITURI: Hysen Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha N-2/10
P A D I
për lirimin e banesës,
Paditësi është pronarë i banesës e cila gjendet në Mitrovicë në rr. Ali Pasha
N-2/10 kati i V banesa nr. 26, në sipërfaqe prej 60 metra katror e në bazë të
kontratës mbi shitëblerje të legalizuar nga ana e Gjykatës Komunale në
Mitrovicë nën Leg. Nr. 565/2008 të dt. 12.06.2008.
Provë: shiqimi i kontratës në shtojcë,
Meqenëse i padituri e mban këtë banesë pa bazë ligjore dhe nuk është i
gatshëm të bëjë lirimin e saj paditësi ka ngelë pa të drejtën e shfrytëzimit të
banesës pronarë i së cilës është.
Nga këto arsyera paditësi i bënë këtë padi gjykatës dhe nga e njejta kërkon që
të bjenë këtë
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkesëpadia e paditësit Hasan Hasani nga f. Rakoc, Komuna

e Istogut dhe obligohet i padituri Hysen Hyseni nga Mitrovica që të bëjë
lirimin nga njerëzit (nëse sendet janë të të paditurit atëherë duhet kërkuar
lirimin edhe nga sendet) të banesës e cila gjendet në Mitrovicë në Rr. Ali
Pasha N-2/6 kati i V banesa nr. 26 dhe ashtu të lirë të ja dorzoi në shfrytëzim
paditësit e në afat prej 15 dite nga dita e marjes së këtij aktgjykimi si dhe në
të njejtin afat paditësit të ja kompenzoi të gjitha shpenzimet procedurale.
Në Mitrovicë, me dt. 10.10.2008 p a d i t ë s i,

Shtojcë: kopja e kontratës mbi blerjen e banesës,
772
GJYKATËS KOMUNALE MITROVICË

PADITËSI: Bali Hamza nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, të cilin e
I PADITURI: Asllan Osmani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, tani me
vendbanim të panjohur,
P A D I
me
PROPOZIM PËR LËSHIMIN E MASËS SË PËRKOHSHME
për kompenzim dami, vlera: 125.000 €
Për shkak se i padituri që nga viti 1999 e tutje për shkak të

veprimeve kundërligjore është shpërngulur në vend të panjohur për paditësin
dhe duke marrë parasysh se procedura e zakonshme rreth caktimit të
përfaqësuesit ligjor për të paditurin do të zgjaste shumë, kështu që për këtë
arsye do të mund të lindnin pasoja të dëmshme për paditësin i propozojmë
gjykatës që në harmoni me dispozitën e nenit 79.1 dhe 3 a) të LPK të
paditurit t’i caktojë të përfaqësuesin e përkohshëm.
Paditësi është pronarë dhe posedues i paluajtshmërisë e cila

evidentohet si ngaster katastrale nr. 2512/15 me kulturë shtëpi në sipërfaqe
prej 0.01,25 ha dhe oborr në sipërfaqe prej 0.03,15 ha të evidentuar në fletën
poseduese nr. 4027 ZK Mitrovicë. Kjo paluajtshmëri gjendet në pjesën
veriore të Mitrovicës në Rr. Aradha e Xehëtarëve (kodra e minatorëve) nr.
119. I përmenduri në këtë paluajtshmëri ka patur objektin e banimit prej 125
metra katror dhe të rregulluar dhe furnizuar me të gjitha paimet më moderne
të cilat janë të nevojshme për një shtëpi.
Provë: shiqimi i dokumentacionit në shtojcë.
Gjatë trazirave dhe luftës së zhvilluar në Kosovë në vitin 1999

këtë paluajtshmëri së pari ja ka plaqkitur në tërësi e pastaj pre pemët dhe 3
herë djegë i padituri. Me një veprim të tillë i padituri i ka shkaktuar dëmë
paditësit në vlerë mbi 125.000 €.
Provë: dëgjimi i paditësit dhe dëshmitarëve
Bedri dhe Bekim Haliti
që të dy nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 14
773
Meqenëse paditësi është dëmtuar me veprimet e tilla të të

paditurit i njejti i propozon gjykatës që pas nxjerjes së provave të bjenë këtë
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkepadija e paditësit Bali Hamza nga

Mitrovica dhe OBLIGOHET i padituri Asllan Osmani nga Mitrovica që
paditësit në emër të dëmit për vjedhjen dhe djegjen e shtëpisë së paditësit të
njejtit ti paguaj shumën prej 125.000 € e në afat prej 15 dite nga dita e marjes
së këtij aktgjykimi nën kërcnim të ekzekutimit me dhunë.
Gjithashtu detyrohet i padituri që paditësit të ja kompenzoi të

gjitha shpenzimet procedurale e në afat prej 15 dite nga dita e marjes së
aktgjykimit.
Për shkak se ekziston rreziku se pa caktimin e masës së sigurimit

i padituri si palë kundërshtare do të mund ta pamundësonte apo vështirësonte
dukshëm realizimin e kërkesës së këtu paditësit e cila me provat e
prezentuara argumenton bazueshmërin e kërkesës së tij, e sidomos me
tjetërsimin e pasurisë së vet, me fshehjen e saj, me ngarkimin apo me ndonjë
mënyrë tjetër i padituri do ta ndryshonte gjendjen ekzistuese e pasi që i njejti
është pronarë i paluajtshmërisë e cila gjendet në Mitrovicë dhe evidentohet si
ngastër kadastrale nr. 444 e regjistruar në fletën poseduese nr.555 ZK
Mitrovicë, paditësi i propozon gjykatës që në harmoni me dispozitën e nenit
297 dhe 300 të LPK të bjenë këtë:
AKTVENDIM
Aprovohet kërkesa e paditësit dhe CAKTOHET MASA E

PËRKOHSHME ashtu që të paditurit Asllan Osmani nga Mitrovica i
NDALOHET tjetërsimi i paluajtshmërisë së tij e cila evidentohet si ngaster
kadastrale nr. 444 e regjistruar në fletën poseduese nr. 555 ZK Mitrovicë gjer
në përfundimin e plotëfuqishëm dhe ekzekutiv të këtij aktgjykimi.
Në Mitrovicë,
Me dt. 10.10.200 Paditësi
shtojcë: autorizimi dhe dokumentacioni përkatës,
774
GJYKATËS KOMUNALE
P R I SH T I N Ë
PADITËSJA: Hateme Hetemi nga Prishtina, Rr. “Arta” nr. 94, të cilen e
përfaqson Adem Ademi av. në Prishtinë,
I PADITURI: Hasan Hetemi poashtu nga Prishtina, Rr. “Harum Beka” nr.
12,
P A D I
Me
PROPOZIM PËR LËSHIMIN E MASËS SË PËRKOHSHME
Për pengim posedimi,

vlera: 500,oo €
Paditësja është pronarë e paluajtshmërisë e cila evidentohet si ngastres

kadastrale nr. 3000/2 në sipërfaqe të tërësishme prej 00,01,82 ha, e evidenuar
në fletën poseduese nr. 03000 ZK Prishtinë, sipas certifikatës së Zyrës
Kadastrale Komunale në Prishtinë Ul. 71208072-03000 të dt. 07.10.2008 e
edhe pse kjo paluajtshmëri momentalisht tek drejtoria gjeodete komunale në
Prishtinë udhëhiqet në emër të të paditurit për ½ dhe të Hamdi Hetemi për ½
gjendje kjo e cila ka ekzistuar që nga viti 1980 por faktikisht ka qenë në
pronësi dhe posedim të paditëses dhe fëmijëve të saj.
Provë: shiqimi i dokumentacionit në shtojcë,
Këtë paluajtshmëri paditësja e ka shfrytëzuar pa pengesa nga ana e

askujt prej vitit 1980 e tutje gjer me dt. 04.10.2008 rreth orës 11,oo kur ka
tentuar të hyjë në shtëpi pas kthimit të saj nga qëndrimi tek djali në Zvicër ku
ka qëndruar për tre muaj reshtë për shkak të gjendjes së saj të ligë
shëndetësore dhe asaj sociale dhe kur e njëjta ka tentuar të hyjë në shtëpi –
775
dera e shtëpisë ka qenë e kyqur dhe me rastin e tentimit që ta hapë me qels

nuk ka mundur pasi që i padituri kishte hyrë përdhunisht brenda dhe kishte
ndruar braven e derës dhe paditësen nuk e lejoj të hynë bile jo pa pranin dhe
lejen e tij.
Provë: e pakontestueshme e sipas nevojes edhe

dëgjimi i palëve dhe dëgjimi i
dëshmitarëve të cilët do të
propozohen në ndërkohë,
Nga të gjitha këto arsyera paditësja ushtron këtë padi dhe i propozon
gjykatës që pas mbajtjes së shqyrtimit kryesor të bjen këtë
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkesëpadia e paditëses Hateme Hetemi nga

Prishtina dhe VËRTETOHET se i padituri Hasan Hetemi poashtu nga
Prishtina, e ka penguar paditësen Hateme Hetemi nga Prishtina në
shfrytëzimin e lirë dhe të papenguar të paluajtshmërisë e cila evidentohet si
ngastres kadastrale nr. 3000/2 në sipërfaqe të tërësishme prej 00,01,82 ha, e
evidenuar në fletën poseduese nr. 03000 ZK Prishtinë, sipas certifikatës së
Zyrës Kadastrale Komunale në Mitrovicë Ul. 71208072-03000 të dt.
07.10.2008 në atë mënyrë që me dt. 04.10.2008 rreth orës 11,oo kur ka
tentuar të hyjë në shtëpi pas kthimit të saj nga qëndrimi tek djali në Zvicër –
dera e shtëpisë ka qenë e kyqur dhe me rastin e tentimit që ta hapë me qels
nuk ka mundur pasi që i padituri kishte hyrë përdhunisht brenda dhe kishte
ndruar braven e derës dhe paditësen nuk e ka lejuar të hynë bile jo pa pranin
dhe lejen e tij andaj i URDHËROHET të paditurit Hasan Hetemit nga
Prishtina që të pushoj së penguari paditësen në këtë apo në mënyra të tjera në
atë mënyrë që të njëjtës të ja këthej qelsat e shtëpisë dhe të largohet nga kjo
shtëpi menjëherë me rastin e marjes së këtij vendimi nën kërcnim të pasojave
juridike të veprimit të tillë.
Poashtu detyrohet i padituri që paditëses të ja kompenzoj të gjitha

shpenzimet procedurale e këtë në afat prej 15 dite nga dita e marjes së
vendimit.
776
Për shkak të situates së palakmuar në të cilën ndodhet paditësja e

duke mos patur se ku të vendoset paditësja gjykatës i propozon që menjëherë
me rastin e marrjes së kësaj padie të bjenë këtë
A K T V E N D I M
Aprovohet kërkesa e paditëses dhe CAKTOHET MASA E

PËRKOHSHME dhe i URDHËROHET të paditurit Hasan Hetemi nga
Prishtina që të pushoj së penguari paditësen në shfrytëzimin e shtëpisë e cila
gjendet në Prishtinë në Rr. “Harum Beka” nr. 12 në atë mënyrë që të njëjtës
të ja këthej qelsat e shtëpisë dhe të largohet nga kjo shtëpi menjëherë me
rastin e marjes së këtij vendimi nën kërcnim të pasojave juridike të veprimit
të tillë e gjer në përfundimin e kontestit në mënyrë të plotëfuqishme.
Në Mitrovicë,
Me dt. 12.10.2008
paditësja,
Shtojcë: autorizimi dhe dokumentet mbi

Pronësin e paluajtshmërisë,
777
C.nr. 222/07
GJYKATËS KOMUNALE
P E J Ë
I padituri Hamdi Hasani nga Prizreni, përmes të autorizuarit të vet Adem

Ademi av. në Mitrovicë titullit i drejton këtë
P A R A SH T R E S Ë
Me të cilën njofton titullin se nuk do të prezentoj në seancën pregaditore të

caktuar nga ana e titullit për datën 19.10.2008 me fillim në ora 11,3o e sipas
padis së paditësit Hasan Hasani nga f. Ozdrim, Komuna e Pejës, për pasurim
të pabazë.
Këtë mosprezencë në seancën pregaditore e arsyetoj me faktin se nga ana e

gjykatës përveç ftesës për seancën pregaditore klienti i im ka mar edhe
aktvendimin Cn.nr.88/2008 të dt.19.09.2008 me të cilin është pranuar
propozimi i paditësit dhe është caktuar Gjykata Komunale në Pejë si gjykatë
kompetente lëndore për gjykimin e lëndës së Gjykatës Komunale në Lipjan
C.nr. 333/2007.
Me ftesë i padituri – klienti i im nuk ka marrë edhe kopjen e padisë për tu

informuar se për çfarë duhet të pregaditet për këtë shqyrtim andaj i njejti edhe
ushtron këtë parashtresë me të cilën njofton gjykatën se i njejti nuk do të merr
pjesë në seancën pregaditore me kërkesë që për seancën e radhës të cilën do
ta caktoi gjykata ti dërgohet përveç ftesës edhe kopja e padisë.
Ju falenderoi për mirëkuptimin e treguar për këtë dhe shpresoi se do të më

informoni me kohë për seancën e radhës.
I autorizuari i të paditurit,
Në Mitrovicë,
Me dt. 11.10.2008, Shtojcë: kopja e autorizimit,
778
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PADITËSIT: Menduhije Hasani dhe Magbule Hasani që të dyja nga

Mitrovica Rr. Kavajes nr.10, të përfaqsuara nga Adem Ademi av. në
Mitrovicë
I PADITURI: Komuna e Mitrovicës,
P A D I
Për pronësi, vlera: 100.000,oo €
Paditëset janë bashkëpronare dhe poseduese të nga 1/15 të pjesës

ideale të paluajshmëris e cila evidentohet si ngaster katastrale nr. 222/1 me
kulturë arë e klasit të I e cila ka sipërfaqen e tërësishme prej 00.30,oo ha e
evidentuar në fletën poseduese nr. 3300 ZK Mitrovicë e cila evidentohet në
emër të të paditurit konkretisht paditëset janë poseduese të paluajtshmërisë në
sipërfaqe prej 0.05,oo ha. Këtë paluajtshmëri paditëset e mbajn në bazë të
vendimit të Kuvendit Komunal në Mitrovicë – Komitetit Komunal për
Urbanizëm, punë komunale dhe banesore në Mitrovicë 08 nr. 3531/502 të dt.
30.10. 1989 mbi kushtet për rregullimin e lokacionit për ndërtim të lëshuar
paraardhësit të tyre të drejtë për drejtë tani të ndjerit Hasan Hasani ish nga
Mitrovica.
Provë: dalja e gjykatës në vend së bashku me ekspertin

e gjeodezis dhe shiqimi i dokumentacionit në shtojcë,
Meqenëse në kohën e ndarjes së kësaj ngastre për paraardhësin e

paditëseve nuk ka qenë e mundur të bëhet menjëherë edhe bartja e pronësis
ndërsa në ndërkohë ka ndodhur çregullimi total i situatës politike dhe të
sigurisë në Kosovë kështu që për paditëset ka qenë e pamundur zgjedhja e
kësaj çështjeje në atë kohë edhe pse të njëjtat në ndërkohë kan ndërtuar
shtëpin sipas lejes së dhënë në atë kohë dhe njiherit pa kurrfarë pengese nga
779
ana e askujt e shfrytëzojn këtë paluajtshmëri të njëjtat duke ushtruar këtë padi
lusin gjykatën që pas mbajtjes së shqyrtimit të bjenë këtë:
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkesëpadia e paditëseve Menduhije dhe Magbule

Hasani, që të dyja nga Mitrovica, dhe VËRTETOHET se paditëset janë
bashkëpronarë në nga 1/15 të pjesës ideale të paluajshmëris e cila evidentohet
si ngaster kadastrale nr. 222/1 me kulturë arë e klasit të I e cila ka sipërfaqen
e tërësishme prej 00.30,oo ha e evidentuar në fletën poseduese nr. 3300 ZK
Mitrovicë e cila evidentohet në emër të të paditurit konkretisht janë posedues
të paluajtshmërisë në sipërfaqe prej 0.05,oo ha në bazë të ndarjes nga ana e të
paditurit, e të cilën gjë e paditura Komuna e Mitrovicës, është e obliguar që
ta pranoj dhe të lejoj që paditëset tek organi kompetent i gjeodezisë në
Mitrovicë të rregjistrohen si pronare të paluajtshmërisë së më lartë në të
kundërten ky aktgjykim paditësve do të ju shërbejë si titull ekzekutiv për
regjistrim.
Poashtu detyrohet e paditura që paditëseve të ju paguaj të gjitha

shpenzimet procedurale e krejt këtë në afat prej 15 dite nga dita e marjes së
vendimit.
Në Mitrovicë me dt. 08.10.2008, i aut. i paditëseve,
Shtojcë: autorizimi, certifikata e vdekjes,

Çertifikatat e lindjes dhe vendimet mbi ndarjen e
Trollit dhe ndërtimin e shtëpisë,
780
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PROPOZUESI: Hasan Hasani nga Mitrovica, Rr. “Tregu” nr. 2, të cilin e

përfaqson
Adem Ademi av. në Mitrovicë,
KUNDËRPROPOZUESI: Hysen Hasani poashtu nga Mitrovica Rr.

“Tregu” nr. 4,
P R O P O Z I M
Për vërtetimin e ekzistimit të ndarjes fizike,

vlera: 10.000,oo €
Propozuesi me kundërpropozuesin janë vëllëzër, dhe me te është

bashkëpronarë i ngastres kadastrale nr. 888/1 me kulturë arë e klasit të 3 në
sipërfaqe të përgjithshme prej 01.23,17 ha, dhe ngastres kadastrale nr. 889 me
kulturë shtëpi në sipërfaqe prej 0.00,99 ha dhe oborr në sipërfaqe prej 0.05,oo
ha të dyja të evidentuara në fletën poseduese nr. 333 ZK Mitrovicë, në atë
mënyrë që propozuesi ka në pronësi sipërfaqen prej afro 13 ari.
Provë: a pakontestueshme,
Këtë paluajtshmëri në mes vedi ndërgjygjësit e kan ndarë para vitit

1970 dhe ate vet ndërgjygjësit Hasan dhe Hysen ashtu që prej atëherë mexhat
në mes të kësaj paluajtshmërie kan qenë të evidentuara dhe të paprekura nga
ana e askujt gjer para afro tre muajëve kur kundërpropozuesi ka bërë hjekjen
e këtyre shenjave duke e kontestuar ndarjen gjoja se në atë kohë nuk është
bërë ndarja e mirë në mes të tyre.
Provë: dalja e gjykatës në vend me ekspertin e gjeodezis dhe dëgjimi i

dëshmitarëve: Imer Imeri nga f. Pantinë, Komuna e Vushtrris dhe Gani
Ganiu nga f. Kçiq i Madh.
781
Duke marrë parasysh të më lartën propozuesi duke ushtruar

këtë propozim lut gjykatën që pas nxjerjes së provave të duhura të bjenë këtë
AKTV E N D I M
APROVOHET kërkesë padia e propozuesit Hasan Hasani

nga Mitrovica dhe VËRTETOHET se është bërë NDARJA FIZIKE e
paluajtshmërisë së ndërgjygjësve ngastrave kadastrale nr. 888/1 me kulturë
arë e klasit të 3 në sipërfaqe të përgjithshme prej 01.23,17 ha, dhe ngastres
kadastrale nr. 889 me kulturë shtëpi në sipërfaqe prej 0.00,99 ha dhe oborr në
sipërfaqe prej 0.05,oo ha të dyja të evidentuara në fletën poseduese nr. 333
ZK Mitrovicë në atë mënyrë që propozuesi ka në pronësi sipërfaqen prej afro
13 ari me masa dhe kufi si në ekspertizën e ekspertiot të gjeodezisë e të cilën
gjë është i detyruar kundërpropozuesi Hysen Hasani nga Mitrovica, që ta
pranojnë dhe të lejoj që propozuesi në bazë të këtij vendimi të regjistrohet në
librat përkatëse tek Drejtorias Gjeodete Komunale në Mitrovicë e në afat prej
15 dite nga dita e marjes së vendimit nën kërcnim të ekzekutimit me dhunë.
Poashtu detyrohet kundërpropozuesi që propozuesit të ja kompenzojë

të gjitha shpenzimet procedurale në afat prej 15 dite nga dita e marjes së
vendimit.
Në Mitrovicë,
Me dt. 13.10.2008, p r o p o z u e s i,
Shtojcë: autorizimi dhe dokumentacioni përkatës,
782
C. nr.48/08
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
Titullit si i autorizuar i paditësit Hasan Hasani nga Mitrovica i

drejtohem me këtë
P A R A SH T R E S Ë
Me të cilën nga ana e titullit kërkoj që të më ipet edhe një kopje e

aktgjykimit të titullit C.nr. 48/08 të dt. 02.03.2008.
Një kërkesë të tillë e parashtroi nga shkaku se as unë e as pala nuk

posedojm me këtë kopje e cila me siguri se na është humbur ndërsa e njejta
na nevojitet për regjistrimin e paluajtshmërisë në emër të paditësit.
Në Mitrovicë, me dt. 18.10.2008 i aut. i

paditësit,
783
C.nr.423/08
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PADITËSIT: Hasan dhe Hysen Hasani që të dy nga Mitrovica Rr.

Prishtinës nr. 20 të cilët i përfaqson Adem Ademi av. në Mitrovicë,
TË PADITURIT: Hysen, Gani dhe Hilmi Kamberi që të tre nga Mitrovica

Rr. Prishtines nr. 20, tani me banim të panjohur,
PRECIZIM I KËRKESËPADISË
Për pronësi,
Paditësit udhëheqin kontestin pran titullit për shkak të pronësisë

duke theksuar se nga të paditurit në vitin 1975 kan blerë pjesën e
paluajtshmërisë së tyre dhe ate 910 metra katror nga ngastra katastrale nr.
3067 dhe 427 metra katror nga ngastra katastrale nr. 3060 që të dyja të
evidentuara në fletën poseduese nr. 1016 ZK Mitrovicë, e për çmimin prej
atëherë 2.000.000,oo (dymilion) dinarë të atëhershëm dhe menjëherë kan
bërë pagesën e çmimit të shitëblerjes dhe kan hyrë në posedim të pasuris së
blerë.
Provë: shiqimi i shkresave të lëndës,
Pas përfundimit të ekspertizes së ekspertit të gjeodezisë është

vërtetuar se paditësit kanë blerë nga të paditurit nga ngastra katastrale nr.
3067 sipërfaqen e tërësishme prej 0.09,1o ha ndërsa nga ngastra katastrale nr.
3069 sipërfaqen prej 0.04,27 ha e me masa dhe kufij si në ekspertizen e
ekspertit të gjeodezis.
Provë: shiqimi i ekspertizes së ekspertit,

784
Duke marrë parasysh të më lartën i propozoj gjykatës që pas

mbajtjes së shqyrtimit të bjen këtë
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkesëpadia e paditësve Hasan dhe Hysen

Hasani që të dy nga Mitrovica dhe VËRTETOHET se paditësit janë
bashkëpronarë në nga 3/21 të ngastres katastrale nr. 3067 me kulturë arë e
klasit të 2 në sipërfaqe të tërësishme prej 0.31,75 ha, konkretisht janë pronarë
të sipërfaqes së përgjithshme prej 0.09,1o ha me masa dhe kufij si në
ekspertizë ndërsa janë bashkëpronarë në nga 3/54 të ngastres katastrale nr.
3069 me kulturë arë e klasit të 2 në sipërfaqe të tërësishme prej 0.38,4o ha,
konkretisht janë pronarë të sipërfaqes së përgjithshme prej 0.04,27 ha,
poashtu me masa dhe kufij si në ekspertizen e ekspertit të gjeodezis e që të dy
këto ngastra udhëhiqen në fletën poseduese nr. 1016 ZK Mitrovicë, në bazë
të shitëblerjes së bërë në vitin 1975 e të cilën gjë të paditurit Hysen, Gani
dhe Hilmi Kamberi që të tre nga Mitrovica tani me vendbanim të panjohur
janë të obliguar që ta pranojn dhe të lejojnë që paditësit tek organi kompetent
i gjeodezisë në Mitrovicë të regjistrohen si pronarë të paluajtshmërisë së më
lartë në të kundërten ky aktgjykim paditësve do të ju shërbejë si titull
ekzekutiv për regjistrim.
Në Mitrovicë me dt. 11.10.2008. i aut. i paditësve,
785
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
PADITËSJA: Hasnije Rama e lindur Hasani nga Mitrovica, Rr. Ali Pasha
nr. 12 të
cilën e përfaqson av. Adem Ademi nga Mitrovica,
TË PADITURIT: Hasan, Hysen dhe Kapllan Rama që të tre nga

Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 18
P A D I
Për rrjedhim bashkëshortorë

vlera: 100.000,oo €
Paditësja me të paditurin e parë ka jetuar në bashkësi martesore

ndërsa me të paditurit e tjerë në bashkësi të gjërë familjare prej 15.01.1980 e
përfundimisht gjer në fund të vitit 2005 kur edhe faktikisht është shkëputur
kjo bashkësi martesore respektivisht familjare dhe edhe përkundër ca
tentimeve e njejta gjer më sot nuk është rivendosur.
Gjatë zgjatjes së kësaj bashkësije ndërgjygjësit një kohë kanë

jetuar në bashkësi të gjërë familjare dhe gjatë asaj kohe kanë blerë dhe ate:
mars i vitit 1981 trolli nga ish pronari Hysen Hasani ku është ndërtuar shtëpia
2 katëshe, dhe po këtë vit është blerë automjeti i markes “Llada” në vlerë prej
atëherë 6.000 DM. Në vitin 1985 është blerë kombi i markes “Mercedes” në
vlerë prej atëherë 13.000 DM, në emër të të paditurit Hasan Rama, kur edhe
është blerë automjeti i markers “Golf 2” me vlerë prej 10.000 DM. Në vitin
1986 nga ish pronari Hajdar Hajdari dhe vëllai i tij Hamdi Hajdari për
çmimin prej 56.000 DM blejnë dyçanin i cili shtrihet në ngastren katastrale
nr. 160 nga fleta poseduese nr. 222 KK Mitrovicë.
Provë: e pakontestueshme e sipas nevojes edhe dëgjimi

i dëshmitarëve të cilët do ti propozoi në ndërkohë,
786
Gjatë vitit 1999 për shkak të luftës e tërë pasuria e fituar dhe ate
dy shtëpit, magazet dhe dyçanet janë djegur dhe dëmet e pësuara janë
kategorizuar në kategorin e pestë.
Menjëherë pas luftës paditësja me të paditurin e parë dhe

prindërit e tij u vendosen në banesën e kusherires së saj ku qëndruan për një
vit dhe gjatë kësaj kohe filluan ndërtimin e shtëpisë të cilën në mars të vitit
2000 e lëshuan me qirra për banim punonjësve ndërkombëtarë për çiran
mujore prej 5.000 DM. Njëkohësisht për ndërtimin e shtëpisë, magazeve dhe
dyçanit u angazhua jo vetëm paditësja personalisht me punën e vet por edhe
siguroi përkrahjen e gjërë familjare duke huazuar mjete të mëdha finansiare
nga familja e saj me të cilat mjete investuan për rindërtimin e dy shtëpive,
dyçaneve dhe magazeve të dëmtuara nga lufta.
Vlera e investimeve në këto dy shtëpi kap shumën prej më së

paku 200.000 €, ndërsa investimet e bëra në dy dyçane kapin vlerën prej më
se 200.000 €. Poashtu gjatë kësaj kohe u blen dy automjete njeri “Opel
Askona” në vlerë prej 2.500 € dhe tjetri “Audi 8” në vlerë prej 2.000 € që të
dyja në emër të të paditurit të parë, pastaj gjeneratori i markes “Fugjicu” në
vlerë prej 2.000 €, dy makina të qepjes në vlerë prej 300 €.
Përveç kësaj u blen edhe orendit në kuzhin dhe ate: elementet e

kuzhines me ngjyrë vishnje në vlerë prej 3.000 €, frigoriferi në vlerë prej 350
€, Frizi 350 litërsh në vlerë prej 250 €, Shporeti elektrik “Artur Martin”në
vlerë prej 200 €, Lavatriqja në vlerë prej 200 €, Mikrovala në vlerë prej 100
€, Friteza në vlerë prej 40 €, Tupani në vlerë prej 30 €, 3 komplete pjata në
vlerë prej 120 €, 6 tengjere Rosfraj në vlerë prej 100 €, Enë shërbimi dhe enë
çaji në vlerë prej 100 €, Tepihi i nishes ngjyrë teget prodhim kinez në vlerë
prej 90 €, Tavolina Italiane ngjyrë kuqe e mbyllët dhe 6 karika të kombinuara
me plish ngjyrë drap në vlerë prej 800 €, Komoda Italiane ngjyrë kuqe e
mbyllët në vlerë prej 600 €, televizioni ngjyrë zi i markes “Samsung” në
787
vlerë prej 400 €, video rekorderi i markes “Sharp” në vlerë prej 159 €, antena
satelitore “Strong” në vlerë prej 250 €, 2 stufa të plinit “Susler” në vlerë prej
120 €, garnitura (3 ulësi, 2ulësi, 1 ulësi), me ngjyrë të kaltërtë në vlerë prej
700 €, halia e prodhimit kinez ngjyrë teget në vlerë prej 300 €, llusteri me dy
llampa muri në vlerë prej 100 €, perde 14 m. të bardha në vlerë prej 150 €
pastaj orendit dhe mobilet e sallonit dhe ate: garnitura 3 ulës, 2 ulës dhe 2
fotele kombinim me dru dhe ngjyrë pjeshke në vlerë prej 700 €, halia e
prodhimit Kinez ngjyrë pjeshke me lule në vlerë prej 400 €, perde 24 m në
vlerë prej 70 €, llampa e kaltërtë në vlerë prej 40 €, 3 tavolina të vogla në
vlerë prej 40 € dhe tavolina e gurit të mermerit në vlerë prej 100 € si dhe
orendit e katit të dytë dhe ate: dhoma e fjetjes e prodhimit Italian ngjyrë të
bardhë e llakut në vlerë prej 1.000 €, mbulesa e shtratit të dhomës në vlerë
prej 100 €, halia e bardhë prej leshi në vlerë prej 200 €, termo Aeg në vlerë
prej 150 €, llusteri i bardhë në vlerë prej 50 €, 3 kauqa në vlerë prej 100 €, 3
dollapa në vlerë prej 150 €, perde të bardha 40 m. në vlerë prej 100 €,
tepisona me ngjyrë të gjelbërt në vlerë prej 350 €, telefoni fiks i markes
“Philips” në vlerë prej 35 €, telefoni celular “Philips” në vlerë prej 125 €,
thithësja elektrike “kamel” në vlerë prej 50 €, hekuri për hekurosje në vlerë
prej 15 €, tavolina për hekurosje në vlerë prej 10 € dhe tavolina verore në
vlerë prej 60 € apo të gjitha këto në kundërvlerë prej 11.054 €.
Prandaj paditësja duke konsideruar se ka të drejtë në sendet e

mëlarta ushtron këtë padi dhe i propozon gjykatës që pas mbajtjes së
shqyrtimit të bjenë këtë
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkepadia e paditëses Hasnije Rama e lindur

Hasani nga Mitrovica dhe VËRTETOHET se dyçani në ngastren katastrale
nr. 160 i cili udhëhiqet në emër të të paditurit të dytë, pastaj dyçani i
evidentuar si ngaster katastrale nr. 161 i blerë nga vëllëzërit Hajdar dhe
Hamdi Hajdari, pastaj dy shtëpit që të dyja dykatëshe me të gjitha objektet
përcjellëse të ndërtuara në ngastren katastrale nr. 999, dy automjete njeri
788
“Opel Askona” dhe tjetri “Audi 8”, pastaj gjeneratori i markes “Fugjicu”,
janë pasuri e fituar në bashkësin familjare në të cilën paditëses i takon e
drejta e pronësis në ¼ ndërsa elementet e kuzhines me ngjyrë vishnje,
frigoriferi, frizi 350 litërsh, shporeti elektrik “Artur Martin”, lavatriqja,
mikrovala, friteza, tupani, 3 komplete pjata, 6 tengjere rosfraj, enë shërbimi
dhe enë çaji, tepihi i nishes ngjyrë teget prodhim kinez, tavolina Italiane
ngjyrë kuqe e mbyllët dhe 6 karika të kombinuara me plish ngjyrë drap,
komoda Italiane ngjyrë kuqe e mbyllët, televizioni ngjyrë zi i markes
“Samsung”, video rekorderi i markes “Sharp”, antena satelitore “Strong”, 2
stufa të plinit “Susler”, garnitura (3 ulësi, 2ulësi, 1 ulësi), me ngjyrë të
kaltërtë, halia e prodhimit kinez ngjyrë teget, llusteri me dy llampa muri,
perde 14 m. të bardha pastaj orendit dhe mobilet e sallonit dhe ate: garnitura
3 ulës, 2 ulës dhe 2 fotele kombinim me dru dhe ngjyrë pjeshke, halia e
prodhimit Kinez ngjyrë pjeshke me lule, perde 24 m, llampa e kaltërtë, 3
tavolina të vogla dhe tavolina e gurit të mermerit si dhe orendit e katit të dytë
dhe ate: dhoma e fjetjes e prodhimit Italian ngjyrë të bardhë e llakut, mbulesa
e shtratit të dhomës, halia e bardhë prej leshi, termo Aeg, llusteri i bardhë, 3
kauqa, 3 dollapa, perde të bardha 40 m., tepisona me ngjyrë të gjelbërt,
telefoni fiks i markes “Philips”, telefoni celular “Philips”, thithësja elektrike
“kamel”, hekuri për hekurosje, tavolina për hekurosje dhe tavolina verore në
kundërvlerë të pëgjithshme prej 11.054 € janë rjedhim i përbashkët
bashkëshortor në mes të paditëses dhe të paditurit të parë në të cilat paditëses
i takon e drejta e pronësisë prej ½ të sendeve apo pagesa e kundërvlerës së
tyre në €. Andaj detyrohen të paditurit Hasan, Hysen dhe Kapllan Rama që
të tre nga Mitrovica që të ja njohin këtë të drejtë paditëses duke ja këthyer ½
e sendeve të përbashkëta ose kundërvlerën e tyre në € e në afat prej 15 dite
nga dita e marjes së vendimit nën kërcnim të ekzekutimit me dhunë.
Njiherit detyrohen të paditurit që poashtu në afat prej 15 dite nga

dita e marjes së vendimit që paditëses në mënyrë solidare të ja kompenzojnë
të gjitha shpenzimet procedurale.
Në Mitrovicë,
Me dt. 14.10.2008 P a d i t ë s j a,
Shtojcë: Autorizimi dhe dokumentet tjera përkatëse,
789
MITROVICË
PADITËSIT: i mituri Hasan Hasani, të cilin e përfaqson përfaqsuesi ligjor

e ëma Sadije Hasani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, dhe Sadije Hasani
poashtu nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, e këta Adem Ademi av. në
Mitrovicë,
I PADITURI: Hysen Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 79/a,
P A D I
Për vërtetim atnie,

vlera: 600 €
Përfaqsuesja ligjore e paditësit të mitur respektivisht paditësja

Sadije është njoftuar me të paditurin në vitin 2005 dhe menjëherë kanë
filluar të zbaviten dhe të kenë rregullisht edhe marrëdhënje seksuale si
rrezultat i të cilave është nisur dhe lindur paditësi i mitur me dt. 18.03.2006.
Provë: shiqimi i çertifikatës së lindjes,
Pas njoftimit se përfaqsuesja ligjore e paditësit të mitur ka ngelur

shtatëzan i padituri ka propozuar ndërprerjen e shtatzanësis e pasi që kjo nuk
ka pranuar i njejti ka ndërprerë çdo kontakt me përfaqsuesen ligjore të
paditësit të mitur. Pas lindjes së paditësit të mitur përfaqsuesja e tij ligjore
disa herë ka tentuar që përmes njerëzve ta bind të paditurin që të pranoi atësin
e paditësit të mitur mirëpo i njejti gjithnjë ka rrefuzuar ta bëjë këtë.
Provë: ekspertiza medicinale dhe provat

e tjera të nevojshme,
Meqenëse gjer më sot i padituri ka rrefuzuar të njof atnin

paditësit të mitur paditësit tani i drejtohen gjykatës me këtë padi të cilën e lut
790
që sa ma parë ta caktoi shqyrtimin dhe pas administrimit të provave të duhura

të bjenë këtë
A K T GJ Y K I M
I - APROVOHET kërkesëpadia e paditësit të mitur Hasan

Hasani nga Mitrovica dhe VËRTETOHET se i padituri Hysen Hyseni nga
Mitrovica është babë natyror i paditësit të mitur Hasan Hasani nga
Mitrovica i lindur me dt. 18.03.2006 nga nëna Sadije Hasani nga Mitrovica.
II – OBLIGOHET i padituri Hysen Hyseni nga Mitrovica që në

emër të mbajtjes së paditësit të mitur Hasan Hasani nga Mitrovica të paguaj
shumën prej 40 % të të ardhurave personale të cilat i realizon nga puna e vet
duke filluar që nga lindja e paditësit të mitur e gjer sa për këtë të ekzistojnë
kushtet ligjore më së largu gjer në të 5-tën e muajit për muajin vijues ndërsa
kistet e aritura e të papaguara ti paguaj në afat prej 30 ditësh nga dita e marjes
së këtij aktgjykimi si dhe që paditësit të mitur të ja kompenzoi të gjitha
shpenzimet procedurale e këtë në afat prej 15 dite nga dita e marjes së
aktgjykimit.
Në Mitrovicë,
Me dt. 14.10.2008 përf. ligjor i paditësit të
mitur,
Shtojcë: autorizimi dhe çertifikata,
791
MITROVICË
PADITËSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. “Ali Pasha” nr. 12, të cilin e
përfaqson
Adem Ademi av. në Mitrovicë,
E PADITURA: Arjeta Hasani e lindur Hyseni nga Mitrovica Rr. “Ali

Pasha” nr. 27
P A D I
Për shkak të zgjedhjes së martesës,

vlera: 500 €
Paditësi me të padituren kanë lidhur martesë me dt. 15.08.1995

pran Ofiqarit të Komunës së Mitrovicës. Nga kjo martesë ndërgjygjësve ju
kanë lindur tre fëmijë Xheneta me dt. 12.10.1995, Saimja e lindur me dt.
18.01 1998 dhe Hyseni i lindur me dt. 16.06.1999.
Provë: shiqimi i dokumentacionit në shtojcë,
Vetëm në fillim të bashkësisë martesore ndërgjygjësit kan jetuar

në harmoni në mënyrë që pastaj të vijë gjer ke çregullimi i raporteve të tyre
martesore veçanarisht pas lindjes së fëmiut të fundit kështu që menjëherë pas
përfundimit të luftës dmth. Diku në korik të vitit 1999 të njejtit edhe
faktikisht kanë shkëputur bashkësin martesore dhe prej atëherë jetojnë të
ndarë pa gjasa që kjo bashkësi të rivendoset dhe të vazhdohet. Fëmijët e
mitur kanë ngelur në përkujdesje tek e paditura si nanë.
Duke marrë parasysh të më lartën paditësi duke ushtruar këtë padi

konform nenit 68 të Ligjit për Familjen i Kosovës i propozon gjykatës që pas
nxjerjes së provave të duhura të bjenë këtë
792
A K T GJ Y K I M
APROVOHET kërkesëpadia e paditësit Hasan Hasani nga

Mitrovica dhe ZGJIDHET martesa e tij e lidhur me të padituren Arjeta
Hasani e lindur Hyseni poashtu nga Mitrovica me dt. 15.08.1995 pranë
organit kompetentë të KK Mitrovicë për shkak të mosmarrëveshjeve të
përhershme – neni 69 Ligji për Familjen i Kosoves (nr. 2004/32).
Fëmijët e mitur Xheneta e lindur me dt. 12.10.1995, Saimja e

lindur me dt. 18.01 1998 dhe Hyseni i lindur me dt. 16.06.1999 i besohen në
edukim, rruajtje dhe mbajtje të paditures Arjeta si nanë.
Kontakti në mes të paditësit Hasan Hasani dhe fëmijëve të mitur

ngelë i lirë.
Obligohet paditësi Hasan Hasani nga Mitrovica që në mër të

kontributit për mbajtjen e fëmijëve të mitur Xheneta, saimja dhe Hyseni të
paguaj shumën mujore prej 20% të të ardhurave personale të cilat i realizon e
gjersa për këtë të ekzistojnë kushtet ligjore më së largu gjer në të 5-tën e
muajit për muajin vijues ndërsa kistet e aritura e të papaguara ti paguaj në
afat prej 30 ditësh nga dita e marjes së këtij aktgjykimi.
Në Mitrovicë,
me 14.10.2008,
paditësi,
Shtojcë: autorizimi, çertifikata e kurorzimit dhe

çertifikatat e lindjes.
793
MITROVICË
PADITËSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, të cilin e
përfaqson Adem
Ademi av. në Mitrovicë,
E PADITURA: Arjeta Hasani e lindur Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha
nr. 27,
MARRËVESHJE MBI BESIMIN E FËMIJËVE
Titullit i kemi parashtruar propozimin e përbashkët për zgjidhjen

e martesës tonë të lidhur me dt.15.08.1995 pran Ofiqarit të Komunës së
Mitrovicës.
Pasi që nga kjo martesë kemi tre fëmijë Xheneta e lindur me dt.
12.10.1995, Saimja e lindur me dt. 18.01 1998 dhe Hysenin i lindur me dt.
16.06.1999 kemi arritur pajtimin që të njejtit ti besohen në edukim, rruajtje
dhe mbajtje të paditures Arjeta si nanë. Poashtu kemi aritur edhe
marrëveshjen gojore për mënyrën e vuarjes së kontaktit me fëmijët e mitur
prandaj titullit i parashtrojmë këtë
PROPOZIM
Që fëmijët tanë të mitur Xheneta e lindur me dt. 12.10.1995,

Saimja e lindur me dt. 18.01 1998 dhe Hysenin i lindur me dt. 16.06.1999
kemi arritur pajtimin që të njejtit ti besohen në edukim, rruajtje dhe mbajtje të
paditures Arjeta si nanë.
Me dt.14.10.2008
Propozuesit,
HASAN HASANI
ARJETA HASANI
794
C.nr. 222/2007
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
për
GJYKATËN E QARKUT
MITROVICË
Kundër aktgjykimit të Gjykatës Komunale në Mitrovicë C.nr.

222/2007 të dt. 25.08.2007 paditësja Arjeta Hasani nga Mitrovica përmes
përfaqsueses së saj ligjore nënës Saranda Hasani e përfaqsuar nga ana e
Adem Vokshit av. në Mitrovicë, në afatin e lënë ligjor ushtron këtë
A N K E S Ë
Me të cilën e atakon aktgjykimin e më lartë në tërësi për shkak të:
- vërtetimit të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike dhe

- aplikimit të gabuar të së drejtës materjale me këtë
Propozim
Që aktgjykimi i atakuar të prishet dhe çështja ti kthehet Gjykatës së

shkallës së parë në rishqyrtim dhe në rivendosje apo që i njejti të ndryshohet
dhe kërkespadia e paditëses së mitur të miratohet në tërësi si e bazuar duke ju
njohur paditëses të gjitha shpenzimet procedurale duke përfshirë edhe
shpenzimet e kësaj ankese me të cilat të obligohet i padituri që ti kompenzoi.
Arsyetim
795
Me aktgjykimin e atakuar gjykata e shkallës së pare ka rrefuzuar

kërkespadin në tërësi si të pabazë me të cilën paditësja e mitur ka kërkuar që
gjykata ta obligoi të paditurin që në emër të kontributit për mbajtje të njejtës
ti paguaj shumën mujore prej nga 150 € duike filluar që nga ushtrimi i padis e
gjersa për këtë të ekzistojnë kushtet ligjore.
Nga arsyetimi i aktgjykimit të atakuar rrjedhë se gjykata e shkallës së

parë vendimin e vet e ka mbështet në njoftimin nr. 444 të dt. 02.06.2003 të
Kuvendit Komunal në Mitrovicë – drejtoris për financa dhe ekonomi, sektori
për zhvillimin ekonomik nga e cila ka vërtetuar se në emër të të padituri nuk
ka të regjistruar kurfarë biznesi. Më pastaj në arsyetimin e aktgjykimit të
atakuar theksohet se gjykata ka vërtetuar poashtu se i padituri nuk qenka në
marrëdhënje pune rrethan këtë të vërtetuar në bazë të shiqimit në kartelen
evidentuese të punëkërkuesit të lëshuar nga Qendra rajonale e punësimit në
Mitrovicë. Nga këto dy fakte gjykata e shkallës së pare në arsyetim thekson
se meqenëse kontributi për mbajtje duhet të ipet çdo muaj e me vet faktin se i
padituri nuk është i punësuar dhe nuk ushtron kurfarë biznesi i njejti gjykata e
shkallës së pare konsideron se nuk do të kishte mundësi ta kryej obligimin në
emër të kontributit për mbajtje andaj edhe ka vendosur si në dispozitiv të
aktgjykim it të atakuar.
Në rastin konkret ankuesi konsideron se qëndrimi i gjykatës së

shkallës së pare është i mangët dhe i mbështetur në gjendjen faktike të
verifikuar në mënyrë të pamjaftueshme dhe jo të plotë. Në të vërtet në rastin
konkret kemi paditësen Arjeta Hasani e cila është e moshës dhjetë vjeçare e
cila si fëmijë i lindur jashtë martese gjendet tek nëna e saj e cila poashtu është
e papunësuar dhe pa mundësi të ekonomizimit ndërsa në anën tjetër kemi
faktin e pamohueshëm se i padituri në ndërkohë pas lindjes së paditëses së
mitur është martuar dhe ka edhe pesë fëmijë të lindur nga kjo bashkësi
martesore e për të cilët kujdeset dhe i mban.
Pastaj kemi poashtu të pakontestuar faktin se familja e të paditurit

konkretisht babai i tij në emrin e së cilit edhe udhëhiqet e tërë pasuria
posedon me pes dyçane njerin prej të cilëve e mban një vëlla më i vogël i të
paditurit ndërsa të katër dyçanet e tjera ipen me qira dhe se këtë qira e mer
babai i të paditurit i cili sipas fjalëve të vet të paditurit të dhëna në cilësin e
pales e mban të paditurin dhe familjen e tij si dhe tre vëllëzërit me të cilët
jeton në bashkësi familjare.
796
Prandaj është e pakuptimt dhe e palogjikshme që i padituri si djalë më

i madhi të mos ketë mundësi që nga i tërë ky realizim i të hyrave familjare
mos të ketë mundësi të mbaj dhe paditësen e mitur – fundi i fundit nëse ka
mjete për ti mbajtur bashkëshorten dhe pesë fëmijët me të cilët jeton në një
bashkësi familjare atëherë duhet të ketë mundësi që të mbaj edhe paditësen e
mitur pavarsisht se i njejti nuk ka të regjistruar biznes në emrin e tij dhe se
një javë para se të përfundoi shqyrtimi i kësaj çështjeje është lajmruar pran
entit për punësim për të kërkuar gjoja punësim nga se i njejti punon në
dyçanin e vëllaut të tij jo vetëm tani por gjithnjë ka punuar aty.
Andaj të gjitha këto arsyera i japin bazë të mjaftueshme mendimit se

gjykata e shkallës së pare gabimisht vlersoi provat e administruara dhe
poashtu gabimisht edhe aplikoi të drejtën materiale në dëmë të paditëses së
mitur kur muar vendim mbi rrefuzimin e kërkespadisë së saj.
Nga të theksuarat e mëlarta ngeli në tërësi pran propozimit të dhënë

ankimor me bindje se i njejti do të miratohet në tërësi.
Në Mitrovicë, me dt.14.10.2007 i autorizuari i

paditëses
797
C.nr. 88/2007
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
për
P R I SH T I N Ë
Kundër aktgjykimit të Gjykatës Komunale në Mitrovicë C.nr.

88/2007 të dt. 14.06.2007 dhe atij të Gjykatës së Qarkut në Mitrovicë
AC.nr.444/2007 të dt. 10.11.2007 paditësi Hasan Hasani nga Mitrovica
konform dispozitave të nenit 211 të LPK, në afatin e lënë ligjor ushtron këtë
R E V I Z I O N
Me të cilën i atakon aktgjykimet e më larta për shkak të:
- për shkak të shkeljes së dispozitave të procedurës kontestimore

nga neni 188 i këtij ligji e cila është bërë në procedurën e gjykatës së shkallës
së dytë dhe
- për shkak të zbatimit të gabuar të së drejtës materiale me
Propozim
Që aktgjykimet e atakuara të prishen dhe qështja ti kthehet Gjykatës

së shkallës së parë në rishqyrtim dhe në rivendosje apo aktgjykimi i Gjykatës
së Qarkut në Mitrovicë të ndryshohet dhe të miratohet ankesa e paditësit si e
798
bazuar duke u aprovuar kërkesëpadia e paditësit edhe në pjesën refuzuese të

saj.
Arsyetim
Me aktgjykimin e gjykatës së shkallës së pare është aprovuar

pjesërisht kërkesëpadin e paditësit dhe është vërtetuar se i njejti është pronarë
i vetëm i ngastres katastrale nr. 166 me kulturë shtëpi në sipërfaqe prej
0.00,7o ha, dhe oborë në sipërfaqe prej 0.01,81 ha, e evidentuar në fletën
poseduese nr. 74 ZK Mitrovicë, duke e obliguar të paditurin që këtë gjë ta
pranoj. Me të njejtin aktgjykim gjykata e shkallës së pare ka refuzuar si të
pabazë kërkesëpadin e paditësit përtej pjesës së gjykuar dhe ate për rrugën e
cila fillon nga rruga kryesore “Ali Pasha” në drejtim të jug prendimit në
gjatësi prej 7.9o metra, dhe gjërësi mesatare prej 1,65 metra, duke vazhduar
në drejtim të verilindjes gjer ke shtëpia e paditësit në gjatësi prej 13,14 m,
dhe gjërësi prej 1,6om, numri i ngastres 161 dhe njiherit ka vendosur që
secila pale ti hjek shpenzimet e veta procedurale.
Gjykata e shkallës së dytë duke vepruar sipas ankesës së paditësit

nxjerrë aktgjykimin tani të kundërshtuar me të cilin refuzon si të pabazë
ankesën e paditësit dhe vërteton aktgjykimin e atakuar.
Arsyetimi i aktgjykimit të gjykatës së shkallës së dytë kishte me qenë

i rregulltë dhe juridikisht i pranueshëm sikur në Kosovë e posaqërisht në
Mitrovicë të ekzistonte gjendja e rregulltë jo vetëm pse ka ndodhur lufta dhe
situata e pas luftes por nga shkaku se në shërbimin gjeodet në Mitrovicë
mungonë gadi i tërë dokumentacioni nga i cili mund të vërtetohet apo të
mohohet e drejta pronësore e ndonjë personi. Kjo ka ndikuar edhe në faktin
se paditësi nuk disponon me kopjen e vërtetuar të kontratës mbi shitëblerjen e
paluajtshmërisë. Mirëpo, edhe sikur të ekziston dokumentacioni tek shërbimi
gjeodet shtrohet pyetja se shenimet katastrale a mund të jenë prova të
mjaftuara për vërtetimin e pronësis apo jo. Në rastin konkret me siguri se jo.
Kjo jo vetëm nga shkaku se në punën e përditshme unë si avokat kam hasur
në shenime laramane tek ky shërbim ku pronar të një ngastre na lajmrohen dy
edhe më shumë persona nga baza të ndryshme por edhe nga shkaku i thjesht
se paditësi është i regjistruar si pronarë i pasurisë ngastres katastrale nr. 166
nga fleta poseduese nr. 74 ZK Mitrovicë, duke u bazuar mu në kontratën mbi
shitëblerje të prezentuar gjykatës por e paverifikuar nga ana eorganit
kompetent të dt. 04.07.1959 pra kjo kontratë paditësit i ka shërbyer që të
rregjistrohet si pronarë i kësaj ngastreje tek shërbimi përkatës e pse ky
799
shërbim me kohë nuk ka bërë edhe regjistrimin e rrugës e cila tani tregohet
kontestuese ajo nuk është faji i paditësit dhe i njejti për këtë gjë nuk ka qenë
në dijeni gjer në lindjen e kontestit me të paditurin i cili ja mohon këtë të
drejtë. Se vërtet është kështu a nuk tregon e dhëna se pjesa kontestuese e
pasurisë e cila ishte edhe objekt i këtij kontesti udhëhiqet në Mara Mariq pra i
njejti person nga i cili paditësi e ka blerë edhe ngastren e cila është
rregjistruar në emrin e tij dhe ate mu në bazë të kontratës së prezentuar
gjykatës por ekzemplari i vërtetuar në gjykatë ku në pasusin e parë të saj
shifet se objekt i shitëblerjes është edhe bartja e të drejtës së shfrytëzimit të
hyrjes së ngushtë në mes të pasurisë së dy familjeve asaj Mariq dhe asaj
Mengjiq.
Përndryshe nga arsyetimi i aktgjykimit të gjykatës së shkallës së pare

rjedh se e njejta vendimin e vet e ka mbështet në ekspertizen e ekspertit të
gjeodezis Hysen Hasanit në bazë të së cilës ekspertizë ka vërtetuar se ngastra
katastrale nr. 166 evidentohet në emër të paditësit andaj edhe për këtë i ka
pranuar të drejtën pronësore ndërsa sa i përketë rrugës si nën pikën dy të
dispozitivit të aktgjykimit të atakuar gjykata e shkallës së pare vendimin e vet
e mbështet poashtu në këtë ekspertizë me arsyetim se nga ekspertiza e
ekspertit të gjeodezis është vërtetuar se rruga për të cilën pretendon paditësi
është e regjistruar në emër të Mara Mariq sipas fletës poseduese nr. 74 ZK
Mitrovicë dhe për këtë pjesë të paluajtshmërisë paditësit nuk i njef të drejtën
pronësore me arsyetim se kjo sipas provave të administruara nuk është
pronësi e paditësit edhe pse paditësi në këtë drejtim sipas gjykatës i paska
prezentuar kontratën mbi blerjen e kësaj rruge por kjo kontratë qenka e
pakonvaliduar andaj edhe paditësi nuk ka mundur këtë pasuri ta barti në emër
të vedin dhe se kontrata si e tillë nuk prodhon efekt juridik.
Deklaratat e dëshmitarëve Rrahman Rrahmanit, Rrahim Rrahimit dhe

Nazmi Hasanit gjykata i vlerson si irelevante nga arsyerat se me ekspertizën e
ekspertit vërtetohet se kjo pasuri qenka në emër të personit tjetër.
Gjykata e shkallës së dytë këtë arsyetim në tërësi e pranon si të drejtë

pa u lëshuar në vlersimin e të gjitha rrethanave dhe fakteve të cilat kan pruar
gjer ke kjo. Në të vërtet sipas bindjes së gjykatës së shkallës së pare e tani
edhe asaj të shkallës së dytë krejt ajo çka është e rëndësishme qenka regjistri
në librat përkatëse katastrale edhe pse tërë kohën ne si jurista kemi mësuar se
vetëm fakti i regjistrimit të pronës në librat përkatëse nuk është vetëvetiu i
mjaftueshëm për vërtetimin e të drejtës pronësore respektivisht në rastin
konkret rrefuzimin e një të drejte të tillë por ja fatkeqësisht edhe kjo po
800
ndodhë posaqërisht tani kur jemi në dijeni të plotë se sa të mangëta dhe të

pasakta janë këto shenime.
Në anën tjetër gjykata e shkallës së dytë potencon edhe një të dhënë

tjetër se paditësit nuk ka mundur të i njifet e drejta pronësore as në bazë të
mbajtjes nga shkaku se këto pretendime mund të paraqiten ndaj pronarit të
pasuris kontestuese e kursesi ndaj mbajtësit të saj siq është rasti këtu me të
paditurin.
Dua të theksoi vetëm një të dhënë e ajo është se çfarë faji është ai i
imi se dikuh ma mohon të drejtën pronësore për të cilën unë konsideroi se e
kam dhe për këtë posedoi me dokumentacion por organet skatastrale për
shkak të neglizhencës së mëparme të tyre dhe mungesës së dokumentacionit
tani tregohen të tilla me shenime jo të sakta për shkak të të cilave paditësi
duhet të paditë personin i cili ja ka shitur pasurin dhe ka përpiluar
dokumentacionin e rregulltë dhe asnjëherë prej vitit 1959 nuk ja ka mohuar të
drejtën pronësore me arsyetim se duhet paditur ai person e jo i padituri –
personi i cili edhe i mohon këtë të drejtë paditësit pa kurfarë baze juridike?
Konsideroi se në këtë rast kemi të bëjmë mer aplikim të gabuar të së

drejtës materiale në dëmë të paditësit.
Nga të gjitha këto arsyera ngeli në tërësi pran propozimit të dhënë në

këtë revision me bindje se i njejti do të miratohet në tërësi.
Në Mitrovicë, me dt.14.12.2007 i autorizuari i

paditësit
801
C.nr. 48/2007
GJYKATËS KOMUNALE
M I T R O V I C Ë
për
P R I SH T I N Ë
Lidhur me revizionin e paditësit Hasan Hasani dhe të autorizuarit të

paditësve Hysen dhe Rrahman Hasani që të gjithë nga Mitrovica të ushtruar
kundër aktgjykimit të nxjerrë nga ana e gjykatës së shkallës së dytë asaj të
Qarkut në Mitrovicë AC.nr. 333/2007 të dt. 20.03.2007, si i autorizuar i të
paditurëve Hysen Rrahmanit etj. nga Mitrovica konform dispozitave të nenit
219.2 të LPK, ushtroi këtë
PËRGJIGJE NË REVIZION
Me të cilën e konteston revizionin e ushtruar si të pabazë dhe jap këtë
Propozim
Që Gjykata e shkallës së pare konform dispozitës së nenit 218 të LPK,

e nëse jo kjo atëherë Gjykata Supreme e Kosovës në Prishtinë konform
dispozitës së nenit 221 të LPK, ta hudhë si të palejuar revizionin e paditësve.
Arsyetim
Me aktgjykimin e atakuar gjykata e shkallës së pare ka aprovuar

kerkesëpadinë e paditësve duke anuluar kontratën mbi shitëblerje të lidhur në
mes të paditurëve duke i obliguar të paditurit që të lidhun kontratë mbi
shitëblerje me paditësit. Poqese kjo nuk bëhet atëherë aktgjykimi ta
zavendësoi kontratën.
802
Duke vendosur mbi ankesën kundër një aktgjykimi të tillë gjykata e

shkallës së dytë bëri ndryshimin e aktgjykimit të gjykatës së shkallës së pare
dhe rrefuzoi si të pabazë kërkesëpadin e paditësve.
Kundër këtij aktgjykimi paditësit ushtrojnë revizion duke e goditur

këtë aktgjykim për shkak të cenimit qenësor të rregullave të procedures
kontestimore dhe për shkak të aplikimit të gabuar të së drejtës materiale me
propozim që aktgjykimi i atakuar të ndryshohet dhe ankesa e të paditurëve të
rrefuzohet si e pabazë.
Nga referati i revizionit të ushtruar nuk përshkruhen e as që theksohen

se në çka mbështetet shkelja thelbësore e rregullave të procedures e shkaku i
cekur në revizion për cenimin qenësor të paraparë në dispozitën e nenit 182 të
LPK nuk përfaqson shkak të mundshëm për ushtrimin e revizionit të paraparë
në dispozitën e nenit 211 të LPK.
Përndryshe propozimi për hudhjen e revizionit të ushtruar si të

palejuar e mbështes në faktin se paditësit në padin e ushtruar pran Gjykatës
Komunale në Mitrovicë kan theksuar vlerën e kontestit prej 500 €, (shif padin
e dates 01.05.2002), me këtë vlerë të kontestit ka vendosur edhe gjykata e
shkallës së pare dhe ajo e shkallës së dytë. Në një situate të tillë e duke u
nisur nga dispozita e nenit 211.2 të LPK, lidhur me Urdhëresen
Administrative nr. 2001/10 të dt. 21.06.2001 mbi Zbatimin e rregullores nr.
1999/24 të UNMIK-ut mbi valutën e lejuar për përdorim në Kosovë ku në
dispozitën e nenit 2 al. 1 pika i dhe j është përcaktuar se gjoba në nenin 382
pika 2 respektivisht pika 3 prej 8.000 dinarëve (dispozitë kjo më parë që
ishte në fuqi) duhet të zëvendësohet me gjobën prej 1.600 DM, e tani
meqenëse Marka Gjermane nuk vlenë atëherë kundërvlerën e saj e cila është
diq mbi 800 € por gjithsesi jo vlerën prej 500 € aq sa është vlera e këtij
kontesti që dmth. nuk janë plotësuar kushtet ligjore për lejueshmërin e
revizionit për çfarë i njejti duhet në radhë të pare nga ana e Gjykatës së
shkallës së pare e nëse jo atëherë nga ana e Gjykatës së revizionit të hudhet si
i palejuar.
Nga arsyerat e cekura më lartë ngeli pran propozimit të dhënë në këtë

përgjigje në revizion.
Në Mitrovicë, me dt. 14.12.2007 ushtruesi i përgjigjes në

revizion,
803
C.nr.1/08
GJYKATA KOMUNALE NË PRISHTINË, gjyqtari Hysen Hyseni

në çështjen kontestimore te paditësit Hasan Hasani nga Prishtina, kundër të
paditurit Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, për shkak të pengimit ne
posedim, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Ftohet paditësi Hasan Hasani nga Prishtina që në padin për shkak te

pengimit në posedim kundër të paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina të bëjë
rregullimin e padisë në të cilën themelohet kërkesë padia si dhe të precizoi
kohën e kryrjes së pengim posedimit, vendin etj.
Padin e përmirsuar paditësi është i detyruar të ja paraqes kësaj gjykate

në afat prej 3 ditëve nga dita e dorëzimit të këtij aktvendimi.
Nëse padia nuk kthehet në afatin e caktuar në këtë gjykatë, do të

konsiderohet se padia është tërhequr, ndërsa po që se kthehet e pa
përmirësuar e njejta do të hudhet.
Arsyetim
Paditësi ka parashtru padi kundër të paditurit Hamdi Hasani nga

Prishtina për shkak të pengim posedimit në paluajtshmërin e cila gjindet në
Prishtinë.
Në padi paditësi nuk i ka theksuar faktet në të cilat bazohet kërkesë

padia, asë nuk ka prezentuar provat në bazë të të cilave mund të vërtetohet se
ekziston pengim posedimi posaçërisht nuk ka precizuar kohën e kryerjes së
pengim posedimit dhe vendin e kryerjes.
804
Andaj gjykata duke marrë parasysh se padia nuk i përmbush konditat

e parapara në dispozitën e nenit 99.2 të LPK ka vendos si në dispozitiv te
këtij aktvendimi, ne bazë të nenit 102.1 të LPK.
GJYKATA KOMUNALE NË PRISHTINË

C.nr 1/08 dt. 10.10.2008
Gjyqëtari,Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundër këtij aktvendimi lejohet ankesa në afat prej

15 ditesh, nga dita e marjes së aktvendimit, Gjykatës së Qarkut në Prishtinë e
përmes kësaj gjykate.
805
C.nr. 08

AKTVENDIM
Padia e paditësit Hasan Hasani nga Prishtina e parashtruar kundër të

paditurit Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, konsiderohet si e tërhequr.
Arsyetim
Me aktvendimin e kësaj gjykate C.nr. 1/08 të dt. 10.10.2008 është

ftuar paditësi që të bënë përmirësimin e padisë ashtu që të theksoi faktet në të
cilat mbështetet kërkesa e tij si dhe provat me të cilat vërtetohen këto fakte
(koha dhe vendi i kryerjes së pengim posedimit).
Paditësi në afatin e caktuar tre ditor nuk e ka kthyer padin në gjykatë.
Andaj gjykata ka vendos si në dispozitiv te këtij aktvendimi, ne bazë

të nenit 102.3 të LPK.

C.nr 1/08 dt. 18.10.2008
Gjyqëtari, Hysen Hyseni d.v.

806
C.nr.1/08

AKTVENDIM
Hudhet padia e paditësit Hasan Hasani nga Prishtina e parashtruar

kundër të paditurit Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, për shkak të pengim
posedimit.
Arsyetim
Me aktvendimin e kësaj gjykate C.nr. 1/08 të dt. 10.10.2008 është

ftuar paditësi që të bënë përmirësimin e padisë ashtu që të theksoi faktet në të
cilat mbështetet kërkesa e tij si dhe provat me të cilat vërtetohen këto fakte
(koha dhe vendi i kryerjes së pengim posedimit).
Paditësi gjykatës ia kthen padin e pa përmirësuar.
Andaj gjykata duke marrë parasysh se paditësi nuk veproi sipas

aktvendimit të kësaj gjykate C.nr. 1/08 të dt. 10.10.2008 mbi përmirësimin e
padisë e cila është e pakuptueshme ka vendos si në dispozitiv te këtij
aktvendimi, ne bazë të nenit 102.3 të LPK.

C.nr 1/08 dt. 18.10.2008

807
C.nr. 2/08

paditures BVI-së së sigurimit penzional dhe invalidor të Kosovës në
Prishtinë, për shkak të vërtetimit të së drejtës në pension, me dt. 10.10.2008
muar kete:
AKTVENDIM
Kjo gjykatë shpallet inkompetente që të veproi sipas padisë së

paditësit Hasan Hasani nga Prishtina e parashtruar kundër të paditures BVI-së
së sigurimit penzional dhe invalidor të Kosovës në Prishtinë, për shkak të
vërtetimit të së drejtës në pension.
Arsyetim
Paditësi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtruar padin kundër të

paditures BVI-së së sigurimit penzional dhe invalidor të Kosovës në
Prishtinë, për shkak të vërtetimit të së drejtës në pension.
Për vendosjen e këtij kontesti është kompetent BVI-ja e sigurimit

penzional dhe invalidor të Kosovës në Prishtinë, e cila për të drejtën në
pension vendosë në procedurë administrative.
Andaj, vendosja mbit ë drejtën në pension nuk bien ë kompetencën e

Gjykatës.
Nga arsyet e theksuara më lartë është vendosur si në dispozitiv të këtij
aktvendimi në kuptim të nenit 18.2 të LPK.

C.nr 2/08 dt. 10.10.2008
Gjyqëtari, Hysen Hyseni d.v
.KESHILLA JURIDIKE: Kundër këtij aktvendimi lejohet ankesa në afat prej

808
C.nr.3/08

paditures Hasnije Hasani poashtu nga Prishtina, për shkak të zgjedhjes së
martesës, me dt. 10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Gjykata Komunale në Prishtinë, shpallet si Gjykatë jokompetente

lëndore për të vendosur në këtë kontest.
Pas plotfuqishmërisë së këtij aktvendimi shkresat e lëndës ti dërgohen

Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, si gjykatë me kompetencë lëndore dhe
territoriale.
Arsyetim
Paditësi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtruar padin kundër të

paditures Hasnije Hasani poashtu nga Prishtina për shkak të zgjidhjes së
martesës.
Duke marrë parasysh se me nenin të Ligjit mbi Gjykatat e

Rregullta („Gaz. Zyrtare e KSAK“ nr. 21/78) për zgjıdhjen e çështjeve
statusore është kompetencë ekskluzive e Gjykatave të Qarkut në rastin
konkret kjo kompetencë i takon Gjykatës së Qarkut në Prishtinë.
Andaj, duke marrë parasysh se paditësi padinë ja ka parashtruar

Gjykatës jo kompetente lëndore (reale) është vendosur si në dispozitiv të këtij
akvendimi në kuptim të nenit 392 pika b) të LPK.

C.nr 3/08 dt. 10.10.2008

809
C.nr.4/08

paditurit Hamdi Hasani nga Drenasi, për shkak të pengimit në posedim, me
dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Kjo gjykatë shpallet jo kompetente territoriale për vendosjen e këtij

kontesti. Pas plotfuqishmërisë së këtij aktvendimi shkresat e lëndës ti
dërgohen Gjykatës Komunale në Drenas, si Gjykatë me kompetencë lëndore
dhe territoriale.
Arsyetim
Paditësi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtru padi kundër të

paditurit Hamdi Hasani nga Drenasi për shkak të pengimit në posedim në
paluajtshmërin e cila gjindet në Drenas.
Në bazë të nenit 41.1 të LPK, për gjykim në kontestet lidhur me

pronësinë dhe të drejtat sendore të tjera mbi sendet e paluajtshme, në
kontestet për shkak të pengim posedimit mbi sendin e paluajtshëm, si dhe në
kontestet nga raportet e qiradhënies së paluajtshmërisë, ose nga kontratat për
shfrytëzimin e banesave apo të lokaleve të punës, është ekskluzivisht
kompetente gjykata në territorin e të cilës ndodhet paluajtshmëria.
Pasi që paluajtshmëria e theksuar në padi gjendet në teritorin e

Gjykatës Komunale në Drenas, kjo Gjykatës vendosi si në dispozitiv të këtij
aktvendimi, ne bazë të nenit 392 pika a) të LPK.

C.nr 4/08 dt. 10.10.2008

810
C.nr.5/08

paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, për shkak të vërtetimit të pronësisë,
me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Aprovohet prapësimi i të paditurit që për këtë kërkesëpadi është në

vazhdim procedura dhe padia e paditësit Hasan Hasani nga Prishtina hudhet.
Paditësi obligohet që të paditurit të ja paguaj shpenzimet e procedurës

në lartësi prej 138,oo € në afat prej 15 dite nga dita e marjes së këtij
aktvendimi.
Arsyetim
Paditësi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtru padi kundër të

paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina duke kërkuar që të vërtetohet se është
pronarë i paluajtshmërisë – ngastres kadastrale nr. 444 me kulturë arë klasit
të 3 në sipërfaqe prej 0.33,oo hanë vendin e quejtur ‘Llugë’ të evidentuar në
fletën poseduese nr. 555 ZK Prishtinë.
Në përgjigjen në padi i padituri ka kontestuar kërkesëpadin duke

theksuar se sipas të njejtës kërkesëpadi është duke u zhvilluar procedura në
këtë Gjykatë sipas lëndës C.nr. 33/07.
Me shiqimi në shkresat e lëndës C.nr. 33/07 kjo gjykatë ka konstatuar

se në mes të të njejtave palë është duke u zhvilluar procedura kontestimore në
të cilën paditësi kërkon vërtetimin e të drejtës së pronësisë në të njejtën
paluajtshmëri.
Me që për të njejtën kërkesëpadi është duke u zhvilluar kontest,

Gjykata e miratoi prapësimin e të paditurit dhe padinë e paditësit e hudhi
konform dispozitës së nenit 417 të LPK.
Vendimi mbi shpenzimet e procedurës kontestimore bazohet në

dispozitën e nenit 452 të LPK.
811

C.nr 5/08 dt. 10.10.2008
Gjyqëtari, Hysen Hyseni

d.v.

812
C.nr.6/ 08

paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, për shkak të ndarjes së
paluajtshmërisë, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Përfundon procedura kontestimore. Pas plotëfuqishmërisë së këtij

aktvendimi procedura do të vazhdojë të zhvillohet sipas rregullave të
procedurës jokontestimore në Gjykatën Komunale në Prishtinë.
Arsyetim
Paditësi Hasan Hasani nga Prishtina me padi ka propozuar që të bëhet

ndarja e paluajtshmërisë së përbashkët e cila është e regjistruar në librat
kadastrale në shërbimin kadastral në Prishtinë.
Në mes të palëve nuk është kontestuese se bashkëpronarët janë

pronarë në nga ½ të kësaj paluajtshmërie.
Pasi që në rastin konkret bëhet fjalë për ndarjen e paluajtshmërisë e

cila është në pronësi ideale në mes të palëve, ndarja e saj duhet të bëhet sipas
Ligjit mbi procedurën jokontestimore.
Nga arsyerat e theksuara më lartë është vendosur si në dispozitiv të

këtij aktvendimi në bazë të nenit 21.1 të LPK.

C.nr 6/08 dt. 10.10.2008
Gjyqëtari,
Hysen Hyseni d.v.

813
C.nr.7/08
GJYKATA KOMUNALE NË PRISHTINË, gjyqtari Hysen Hyseni në

çështjen kontestimore te paditësit Hasan Hasani nga Prishtina, kundër të
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, për shkak të pagesës së borgjit, vlera e
kontestit 2.500,oo €, duke vendosur sipas propozimit të ndërhyrësit Hamdi
Hamdiu nga Prishtina me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Pranohet si ndërhyrës në procedurë Hamdi Hamdiu nga Prishtina në

këtë çështje kontestimore në anën e paditësit.
Arsyetim
Në parashtresën e dt. 08.10.2008 Hamdi Hamdiu nga Prishtina iu

është bashkangjitur paditësit si ndërhyrës në këtë çështje kontestimore.
I padituri e ka kontestuar të drejtën e ndërhyrësit Hamdi Hamdiu nga

Prishtina që të marë pjesë në procedurën kontestimore, duke theksuar se për
këtë ai nuk ka kurfarë interesi juridik.
Gjykata gjenë se Hamdi Hamdiu nga Prishtina ka interes juridik që ti

bashkangjitet këtij kontesti si ndërhyrës në anën e paditësit, nga se kërkesa
kundër të paditurit iu është përcjellë paditësit, për këtë shkak i njejti është i
interesuar që paditësi të ketë sukses në kontest kundër të paditurit.

këtij aktvendimi në bazë të nenit 271 të LPK.

C.nr 7/08 dt. 10.10.2008
KESHILLA JURIDIKE: Kundër këtij aktvendimi nuk lejohet ankesa e

posaçme - neni 272.3 të LPK.
814
C.nr.8/08

paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, për shkak të vërtetimit të së drejtës
pronësore, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Ndërprehet procedura në këtë çështje kontestimore për shkak të

vdekjes së paditësit.
Procedura do të vazhdoi kur trashëgimtari apo kujdestari i masës

trashëgimore e ndërmerë procedurën, ose kur ata gjykata në propozim të
palës kundërshtare i fton që atë ta bëjnë.
Arsyetim
Sipas çertifikatës nga libri amzë i të vdekurëve i lëshuar nga ana e

shërbimit të ofiqarisë së Komunës së Prishtinës nr. 444 të dt. 05.10.2008,
vërtetohet se paditësi Hasan Hasani nga Prishtina ka vdekur me dt.
01.10.2008.


C.nr 8/08 dt. 10.10.2008

815
C.nr. 9/08

AKTVENDIM
Lejohet kthimi në gjendje të mëparshme për shkak të lëshimit të afatit

të dt. 01.10.2008 dhe prishet aktgjykimi për shkak të mungesës C.nr. 9/08 të
dt. 01.10.2008.
I padituri është i detyruar pa marë parasysh fatin e këtij kontesti, që

paditësit të ja kompenzoi shpenzimet procedurale në shumë prej 101,4o € e
në afat prej 15 dite nga dita e marjes së këtij aktvendimi.
Arsyetim
Me shiqimin në çertifikatën e mjekut të lëshuar nga Fakullteti i

Mjekësisë në Prishtinë nr. 333 të dt. 01.10.2008 si dhe në bazë të deklaratës
së dëshmitarit Kajtaz Kajtazi nga Prishtina, është vërtetuar se i padituri
Hamdi Hasani e ka lëshuar afatin e dt. 01.10.2008, për shkak se gjatë
udhëtimit atë ditë është rrëzuar dhe ka thyer këmbën.
Meqë ekziston arsyetim për lëshimin e afatit nga ana e të paditurit për
datën 01.10.2008 kur është mbajtur seanca lejohet kthimi në gjendje të
mëparshme dhe prishet aktgjykimi për shkak të mungesës C.nr. 9/08 i dt.
01.10.2008.

këtij aktvendimi në bazë të nenit 130.1 të LPK.

C.nr 9/08 dt. 10.10.2008

816
C.nr. 10/08

AKTVENDIM
Korigjohet aktgjykimi i kësaj gjykate C.nr. 01.10.2008, ashtu që në

pjesën hyrëse të aktgjykimit në vend të emrit gabimisht të shenuar të paditësit
Hasim duhet të jetë shenuar emri Hasan.
Arsyetim
Me rastin e përpilimit të aktgjykimit në hyrje në mënyrë të gabuar

është shenuar emri i paditësit Hasim e që është dashtë të jetë emri Hasan.


C.nr 10/08 dt. 10.10.2008
Gjyqëtari, Hysen
Hyseni d.v.

817
C.nr.11/08

AKTVENDIM
Ankesa e të paditurit hudhet si e paafatshme.
Arsyetim
I padituri ka ushtruar ankesë kundër aktgjykimit të kësaj gjykate

C.nr. 11/08 të dt. 15.09.2008.
Nga fletëkthesa mbi dorëzimin e aktgjykimit është vërtetuar se

aktgjykimi i kësaj gjykate i është dorëzuar të paditurit me dt. 16.09.2008.
Ankesën kundër këtij aktgjykimi i padituri e ka ushtruar përmes postes
rekomande të Prishtinës me dt. 03.10.2008.
Pasi që ankesa është parashtruar pas kalimit të afatit prej 15 dite,

konsiderohet se e njejta është e paafatshme.


C.nr 11/08 dt. 10.10.2008

818
C.nr.12/08
Gjykata Komunale në Prishtinë, gjyqtari Hysen Hyseni në çështjen

kontestimore te paditësit Hasan Hasani nga Prishtina, kundër të paditurit
Hamdi Hasani nga Prishtina, për shkak të kompenzimit të dëmit, në seancën
përgatitore të mbajtur me dt. 10.10.2008 në prani të paditësit dhe përfaqsuesit
të tij Adem Ademi avokat në Prishtinë, muar këtë:
A K T GJ Y K I M
PËR SHKAK TË MUNGESËS
Aprovohet kërkesëpadia e paditësit Hasan Hasani nga Prishtina dhe

detyrohet i padituri Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, që t’i paguajë
paditësit shumën prej 2.000,oo (dymijë) €, në emër të kompenzimit të dëmit,
me 5% kamatë vjetore të llogaritur që nga dt. 10.10.2008 e gjer ke pagesa
definitive si dhe t’ia kompenzojë shpenzimet procedurale në shumë prej
278,4o €, e të gjitha këto në afat prej 15 dite nga dita e marjes së këtij
aktgjykimi nën kërcnim të përmbarimit me dhunë.
Arsyetim
Paditësi ka kërkuar me padi që gjykata ta detyrojë të paditurin që t’ia

paguajë shumën prej 2.000,oo € në emër të kompenzimit të dëmit si dhe t’ia
kompenzojë të gjitha shpenzimet procedurale.
I padituri nuk ka ardhur në seancën pëegatitore gjer në mbylljen e saj,

ndonëse ishte i ftuar me rregull, prandaj gjyqtari me propozimin e të
autorizuarit të paditësit, mori aktgjykim për shkak të mungesës, ngaqë janë
plotësuar kushtet e parashikuara me dispozitën e nenit 151 të LPK.
819
Vendimi mbi shpenzimet e procedurës kontestimore mbështetet në

dispozitën e nenit 151 të LPK. Me këtë rast gjykata paditësit ia njohi
shpenzimet për përpilimin e padisë në lartësi prej 78,oo €, shpenzimet e
përfaqsimit nga ana e të autorizuarit në lartësi prej 101,4o € dhe shpenzimet
në emër të taksës për padi dhe vendim në lartësi prej 100,oo € apo gjithsejt
shumën prej 278,4o €.

C.nr 12/08 dt. 10.10.2008
KESHILLA JURIDIKE: Kundër këtij aktgjykimi lejohet ankesa në afat prej

15 ditesh, nga dita e marjes së tij, Gjykatës së Qarkut në Prishtinë e përmes
kësaj gjykate.
C.nr.13/08
Gjykata Komunale në Prishtinë, gjyqtari Hysen Hyseni në çështjen

kontestimore te paditësit Hasan Hasani nga Prishtina, të cilin e përfaqson
Adem Ademi avokat në Prishtinë, kundër të paditurit Hamdi Hasani nga
Prishtina, të cilin e përfaqson Agron Agroni avokat nga Prishtina, për shkak
të pagimit të borxhit, në shqyrtimin kryesor të mbajtur me dt. 10.10.2008 në
prani të paditësit dhe përfaqsuesit të tij dhe të paditurit dhe përfaqsuesit të tij,
muar këtë:
A K T GJ Y K I M
NË BAZË TË POHIMIT
820
Aprovohet kërkesëpadia e paditësit Hasan Hasani nga Prishtina dhe

detyrohet i padituri Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, që t’i paguajë
paditësit shumën prej 2.000,oo (dymijë) €, në emër të borxhit si dhe t’ia
kompenzojë shpenzimet procedurale në shumë prej 201,4o €, e të gjitha këto
në afat prej 15 dite nga dita e marjes së këtij aktgjykimi nën kërcnim të
përmbarimit me dhunë.
Arsyetim
Paditësi ka kërkuar me padi që gjykata ta detyrojë të paditurin që t’ia

paguajë shumën prej 2.800,oo € në emër të borxhit.
I padituri ka pranuar në shqyrtimin kryesor se i ka borxh paditësit

shumën prej 2.000,oo €, por mohon borxhin përtej kësaj shume.
Paditësi pas kësaj ka ulur kërkesëpadinë në shumë prej 2.000,oo € dhe

ka kërkuar shpenzimet e procedures.
Duke qenë se i padituri ka pohuar në tërësi kërkesëpadinë, gjykata pa

shqyrtime të mëtejme mori aktgjykim në bazë të pohimit duke e mbështetur
vendimin në dispozitën e nenit 148 të LPK.
Vendimi mbi shpenzimet e procedurës kontestimore mbështetet në

dispozitën e nenit 151 të LPK. Me këtë rast gjykata paditësit ia njohi
shpenzimet e përfaqsimit nga ana e të autorizuarit në lartësi prej 101,4o € dhe
shpenzimet në emër të taksës për padi dhe vendim në lartësi prej 100,oo €
apo gjithsejt shumën prej 201,4o €.

C.nr 13/08 dt. 10.10.2008
Gjyqëtari, Hysen Hyseni

d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundër këtij aktgjykimi lejohet ankesa në afat prej

15 ditesh, nga dita e marjes së tij, Gjykatës së Qarkut në Prishtinë e përmes
kësaj gjykate.
821
Ac.nr.14/08
Gjykata e Qarkut në Prishtinë, trupit gjykues i përbërë nga gjyqtarët:

Hamdi Hyseni kryetar, Ferid Feridi dhe Haki Hakiu, anëtarë, në kontestin e
paditësit Hasan Hasani nga Prishtina, të cilin e përfaqson Adem Ademi
avokat në Prishtinë, kundër të paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, të
cilin e përfaqson Agron Agroni avokat në Prishtinë, për shkak të pagimit të
borxhit, duke vendosur sipas ankesës së të paditurit të ushtruar kundër
aktgjykimit të Gjykatës Komunale në Prishtinë C.nr. 22/08 të dt. 11.10.2008,
në seancën e mbajtur me dt. 10.11.2008, muar këtë:
A K T GJ Y K I M
Refuzohet si e pabazuar ankesa e të paditurit Hamdi Hasani nga

Prishtina dhe vërtetohet aktgjykimi i Gjykatës Komunale në Prishtinë C.nr.
22/08 i dt. 11.10.2008.
Arsyetim
Me aktgjykimin e goditur gjykata e shkallës së parë ka obliguar të

paditurin që t’i paguajë paditësit shumën prej 2.000,oo (dymijë) €, në emër të
borxhit dhe shumën prej 202,80 € në emër të shpenzimeve kontestimore.
Kundër këtij aktgjykimi i padituri ka ushtruar ankesë duke e goditur

për shkak të shkeljes thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore,
vërtetimit të gabuar e të mangët të gjendjes faktike dhe zbatimit të gabuar të
së drejtës materiale me propozim që aktgjykimi i atakuar të ndryshohet dhe
kërkesëpadia e paditësit të refuzohet si e pabazë apo që aktgjykimi i
Atakuar të prishet dhe çështja t’i këthehet gjykatës së shkallës së parë në
rishqyrtim dhe rivendosje.
Pas shqyrtimit të aktgjykimit të atakuar së bashku me shkresat tjera të

lëndës konform dispozitës së nenit 194 të LPK, Gjykata e Qarkut në Prishtinë
konstatoi se ankesa është e pabazuar.
822
Gjykata e shkallës së parë drejtë ka vërtetuar gjendjen faktike duke i

vlerësuar në mënyrë të drejtë të gjitha provat e administruara e në përputhje
me dispozitën e nenit 8 të LPK, poashtu gjatë procedurës pran gjykatës së
shkallës së parë nuk janë bërë shkelje thelbësore të dispozitave të procedurës
kontestimore. Kjo gjykatë konsideron se gjykata e shkallës së parë mbi
gjendjen e vërtetuar faktike drejtë ka zbatuar të drejtën materiale.
(në arsyetimin e mëtejmë duhet dhënë përgjigje të gjitha

pretendimeve ankimore).
Për këto arsye ankesa është e pabazuar, andaj kjo gjykatë në bazë të
nenit 195.1 d) të LPK, vendosi si në dispozitiv të këtij aktgjykimi.

Ac.nr 14/08 dt. 10.11.2008
Kryetari i trupit gjykues, Hamdi

Hyseni d.v.
823
GJYKATËS KOMUNALE
P R I SH T I N Ë
KREDITORI: Ahmet Ahmeti, nga Prishtina Rr. “Kroi i Bardhe” nr. 151, te
cilin e
perfaqson Adem Ademi av. në Prishtinë,
DEBITORI: KS “Insig” Kosovë, Prishtinë
PROPOZIM PËR PËRMBARIM
për pagesen e kompenzimit të damit,

në katër kopje dhe një shtojcë
Me titullin ekzekutiv të Gjykatës Komunale në Prishtinë C.nr.

86/06 të dt. 27.11.2006 debitori është obliguar që kreditorit ti paguaj në emër
të kompenzimit të damit material shumën e tërësishme prej 2.007,oo € me
kamatë vjetore në lartësi te deponimeve kursimore te paafatizuara nga data
30.04.2005 e gjer ke pagesa definitive dhe në emër të shpenzimeve
procedurale shumën prej 460,oo €.
Provë: përshkrimi i vërtetuar i titullit ekzekutiv

C.nr. 86/06 të dt. 27.11.2006.
Meqenëse debitori nuk e ka përmbushur obligimin e vet në afatin

e caktuar kreditori duke ushtruar këtë propozim lut gjykatën që të bjenë këtë
824
AKTVENDIM MBI PËRMBARIM
Në bazë të vendimit ekzekutiv të Gjykatës Komunale në Prishtinë

C.nr. 86/06 të dt. 27.11.2006 CAKTOHET PËRMBARIMI ndaj debitorit
KS “Insig” në Kosovë, Prishtinë me ndalesën në llogarin e debitorit nr.
1112223334445556 e cila gjendet pran Pro Credit Bankës filijala në
Prishtinë për pagesën e kreditorit në emër të dëmit material në lartësi prej
2.007,oo € me kamatë vjetore në lartësi te deponimeve kursimore te
paafatizuara nga data 30.04.2005 e gjer ke pagesa definitive si dhe në emër të
shpenzimeve procedurale shumën prej 460,oo €. si dhe në emër të
shpenzimeve ekzekutive lartësin prej 152,4o €.
I URDHËROHET Pro Credit Bank në Prishtinë që nga llogaria e

debitorit nr. 1112223334445556 të bëjë pagesën e borxhit të më lartë me
kamatë në llogarin e kreditorit nr. 1113334445556667 pran Pro Credit Bank
filijala ne Prishtine.
Debitorit nën kërcnim të pasojave juridike i ndalohet që të bëjë

arkëtimin e kësaj shume të ndaluar të kërkesës apo që me të njejtën të
disponoj.
Pro Credit Bankës filijala në Prishtinë i ndalohet që nga llogarija e

debitorit të bëjë pagesa debitorit apo personave të tretë gjersa kërkesa e
kreditorit në tërësi nuk përmbushet.
Ky aktvendim ka karakter ndalese nga neni 108 dhe karakter të bartjes

për pagesë nga neni 134 i Ligjit të procedures përmbaruese.
Në Prishtinë, me dt. 25.10.2008

kreditori,
Shtojcë: titulli ekzekutiv,
Shpenzimore: përpilimi i propozimit..............101,4o €

Taksa......................................... 51,oo €
Gjithsejt:...................................152,4o €
825
GJYKATËS KOMUNALE
MITROVICË
KREDITORJA: Sadete Sadeti nga Mitrovica, Rr. “Adem Jashari” nr. 100,
të cilen e
DEBITORI: Hamdi Hasani nga Mitrovica Rr. “Adem Jashari” nr. 102, të
cilin e
përfaqson Zenel Zeneli av. në Mitrovicë,
PROPOZIM PËR PËRMBARIM
për kthim në paluajtshmëri

në tre kopje dhe një shtojcë
Me titullin ekzekutiv të Gjykatës së Qarkut në Mitrovicë Ac.nr.

200/2007 të dt. 20.09.2007 është obliguar debitori që menjëherë të largohet
nga shtëpija e cila gjendet në ngastren kadastrale nr. 300 në sipërfaqe të
tërësishme prej 00,03,oo ha, e evidentuar në fletën poseduese nr. 03000 ZK
Mitrovicë, sipas certifikatës së Zyrës Kadastrale Komunale në Mitrovicë Ul.
71208072-03000 të dt. 17.05.2007 e udhëhequr në emër të debitorit e në afat
prej 8 ditësh.
Provë: përshkrimi i vërtetuar i

titullit ekzekutiv
Ac.nr. 200/2007 i dt.
20.09.2007,
Meqenëse debitori nuk e ka përmbushur obligimin e tij në afatin e

caktuar kreditori duke ushtruar këtë propozim lut gjykatën që të bjenë këtë
826
AKTVENDIM MBI PËRMBARIM
Në bazë të vendimit ekzekutiv të Gjykatës së Qarkut në Mitrovicë

Ac.nr. 248/2007 të dt. 25.07.2007 CAKTOHET PËRMBARIMI me
largimin e debitorit Hamdi Hasani nga Mitrovica nga shtëpia e cila gjendet
në ngastren kadastrale nr. 300 në sipërfaqe të tërësishme prej 00,03,oo ha, e
evidenuar në fletën poseduese nr. 03000 ZK Mitrovicë, sipas certifikatës së
Zyrës Kadastrale Komunale në Mitrovicë Ul. 71208072-03000 të dt.
17.05.2007 e udhëhequr në emër të debitorit dhe për pagesën e kërkesës së
kreditores në emër të shpenzimeve procedurale në lartësi prej 582,2o € dhe
shpenzimet ekzekutive në shumë prej 201,4o € CAKTOHET
PËRMBARIMI me regjistrimin, vlersimin dhe shitjen e sendeve të
luajtshme të debitorit të cilat do të gjinden në shtëpin ku momentalisht banon
debitori dhe kompenzimin e kreditores nga shuma e fituar.
Sendet e regjistruara do ti lihen në rruajtje personit të cilin do ta

cakton gjykata ndërsa debitorit i ndalohet disponimi me sendet e regjistruara
dhe njikohësisht i tërhiqet vërejtja se veprimi i kundërt me këtë ndales tërhjek
me vedi rrezikun e përgjegjësisë për vepër penale të dëmtimit të sendit të
huej.
Në Mitrovicë, me dt. 31.08.2007, i

aut. i kreditores,
Shtojcë: titulli ekzekutiv,
Shpenzimore: përpilimi i propozimit...............101,4o €

shpenzime ekzekutive ..............100,oo €
Gjithsejt:................................... 201,4o €
827
E DREJTA EKONOMIKE
Dr.Jur. Korab R. Sejdiu dhe Mr.Sc. Vjosa Osmani
E DREJTA EKONOMIKE
HYRJE:
E drejta ekonomike përfshinë kryesisht atë që në botë quhet e

drejtë tregtare, duke inkorporuar edhe pozitën juridike të subjekteve
ekonomike. Kjo është një degë komplekse juridike, që merret me pozitën
juridike të subjekteve ekonomike dhe me afarizmin e tyre juridik në treg.
Me transformimin në ekonomi të tregut, Republika e Kosovës ka
ndërmarrë masa të përshpejtuara për zhvillimin e legjislacionit që përkrah
dhe rregullon afarizmin në Kosovë. Duke pasur parasysh nevojën për një
zhvillim sa më të shpejtë ekonomik të Republikës së Kosovës,
institucionet e Republikës së Kosovës dhe palët e tjera të interesit kanë
investuar burime të mëdha në implementimin e legjislacionit ekonomik,
që ende është një sfidë e përditshme në afarizmin kosovar.
Siq u cek, një mori ligjesh ekonomike veq janë në fuqi në Kosovë
që aplikohen në marrëdhenjet afariste të subjekteve ekonomike. Mirëpo,
duhet pasur kujdes sepse ka edhe disa burime tjera legjislative që duhet
konsultuar gjatë ushtrimit së profesionit si jurist i së drejtës ekonomike.
Burimet që duhet konisideruar janë:
• Ligjet e miratuara nga Kuvendi i Kosovës dhe të dekretuara nga

Përfaqësuesi Special Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së (para
hyrjes në fuqi të Kushtetutës së Republikës së Kosovës) apo nga
Presidenti i Republikës së Kosovës (pas hyrjes në fuqi të
Kushtetutës së Republikës së Kosovës);
• Aktet nënligjore të miratuara nga institucionet e ndryshme
kompetente të Republikës së Kosovës;
• Rregulloret dhe Udhëzimet Administrative të Misionit të OKB-së
në Kosovë (“UNMIK”);
• Në mungesë të ligjeve të Kosovës dhe UNMIK-ut, ligjet
jodiskriminuese të ish-Jugosllavisë që ende kanë zbatueshmëri;
829
E DREJTA EKONOMIKE
• Marrëveshjet dhe Konventat Ndërkombëtare të ratifikuara nga

Republika e Kosovës.
Vlen të ceket se në rastet e kontesteve kontraktuese, së pari duhet

vështruar kontratën për ta vërtetuar nëse kontrata e cek ligjin të cilin
duhet aplikuar.
Një pjesë e kornizës ligjore që mbulon sferen e së drejtës
ekonomike do të diskutohet në këtë pjesë të doracakut. Pra në vijim
mund të gjeni aspektet elementare të së drejtës ekonomike.
SHOQËRITË TREGTARE
Ligji për Shoqëritë Tregtare është ligji elementar mbi të cilin

ndërtohet e drejta ekonomike.1 Ligji ne fjalë është bazament i zhvillimit
të kornizës ligjore ekonomike. Pavarësisht nga disa të meta, Ligji për
Shoqëritë Tregtare është i hartuar mirë dhe përfshinë në mënyre të të
detalizuar çdo aspekt që ka të bëjë me shoqëritë tregtare, duke inkuadruar
aty edhe funksionet e Zyrës së Regjistrimit.
I. Përkufizimi dhe Llojet e shoqërive tregtare
Në Republikën e Kosovës ekziston mundesia e organizimit të

afarizmit në pesë menyra: (i) ndërmarrja indivduale; (ii) shoqëria
kolektive; (iii) shoqëria komandite; (iv) shoqëria me përgjegjësi të
kufizuar; dhe (v) shoqëria aksionare. Ti diskutojmë me rradhë:
i. Ndërmarrja Individuale
Ndërmarrja Individuale (NI) është një lloj i shoqërisë tregtare e

cila juridikisht nuk ekziston ndaras nga pronari i saj. Ndërmarrje
Individuale thjeshtë do të thotë që një person që ushtron veprimtari
afariste në emrin e vet dhe për të ekziston vetëm një pronar.
NI-a nuk është person juridik! Pavarësisht nga kjo, Ligji për
Shoqëritë Tregtare parasheh që ajo mund të lidhë kontratë, të posedojë
pronë, të ngre padi dhe të paditet, në emrin e saj apo të pronarit (ose të
dyve). Meqenëse NI juridikisht nuk mund të ekzistojë ndaras nga pronari
i saj, pala e vërtetë në këto procedura dhe gjykime mbetet pronari.
1
Ligji për Shoqëritë Tregtare, 2007/02-L123.
830
E DREJTA EKONOMIKE
Pergjegjesia dhe Prona: Personi i cili ushtron një veprimtari afariste, de

jure ose de facto, përmes një Ndërmarrje Individuale ka përgjegjësi të
pakufizuara personale për të gjitha borxhet dhe detyrimet tjera që të NI-
së, ose të cilat i imponohen me Ligj ose me kontratë. Përgjegjësia është e
pakufizuar dhe përfshinë edhe pronën dhe pasuritë të çfarëdo lloji të cilat
në mënyrë të drejtpërdrejt ose tërthorazi janë në pronësi të pronarit të
ndërmarrjes, pa marrë parasysh se a shfrytëzohet prona ose pasuritë në
fjalë për qëllime afariste, personale, apo familjare. Përveq ne disa raste
specifike, kjo përgjegjësi e plotë nuk mund të kufizohet në asnjë mënyrë.
Si rrjedhojë, përgjegjësia e kufizuar të cilën e gëzojnë korporatat nuk
vlen për NI.
ii. Shoqëria Kolektive (“SHKL”)
Ortakëria definohet thjeshtë si kontratë, përmes së cilës dy apo më

shumë persona (pronare) pajtohen të kombinojnë asetet apo fuqinë
punëtore me qëllim të realizimit të përfitimit të përbashkët.
Sipas Ligjit per Shoqerite Tregtare, nje SHKL mund të formohet
në dy mënyra. E para, personi mund të formoj SHKL me anë të
regjistrimit. Së dyti, SHKL mund të themelohet përmes veprimit të Ligjit,
që nënkupton se nga pikëpamja ligjore, nëse dy apo më shumë persona
dhe/ose shoqëri bashkëpunojnë në ushtrimin e veprimtarisë afariste, pa
marrë parasysh nëse ky lloj bashkëpunimi bazohet në një kontratë me
shkrim ose marrëveshje gojore ose mirëkuptim, atëherë ky bashkëpunim
vlerësohet të jetë SHKL.
Duhet te theksohet se SHKL nuk është person juridik!
Megjithatë, ajo ka të drejtë të kontraktoj, ketë pronë, të padis apo të
paditet në emër të saj. Dy pasojat kryesore të lejimit të personalitetit të
ndare janë se ortakëritë do të jenë në gjendje të bëhet ortak në një ortakëri
tjetër.
Përgjegjësia: Secili ortak i SHKL është përgjegjës bashkarisht dhe

personalisht për të gjitha borxhet dhe detyrimet e tjera të SHKL; dhe kjo
përgjegjësi është e pakufizuar. Përgjegjësia shtrihen në tërë pronën
personale dhe asetet të cilat janë në pronësi të drejtpërdrejtë ose të
tërthortë të ortakëve të përgjithshëm.
Përveç nëse është rënë në pajtim ndryshe nga ortakët, ortaku i
përgjithshëm i cili jep dorëheqjen ose përndryshe largohet nga SHKL,
mbetet përgjegjës ndaj palëve të treta për të gjitha borxhet dhe detyrimet
e shoqërisë, të bëra para datës në të cilën ai jep dorëheqje ose përndryshe
831
E DREJTA EKONOMIKE
largohet nga SHKL. Përgjegjësia ndërmjet ortakëve të përgjithshëm

rregullohet nga marrëveshja për SHKL, nëse ekziston.
Roli, të Drejtat dhe Detyrimet e Ortakëve të Përgjithshëm në një SHKL:

Të gjitha veprimet e ortakëve të përgjithshëm ne emer te SHKL-se, të
cilat duket se bëhen me qëllim të zhvillimit të vepritmtarisë normale dhe
të zakonshëme afariste të SHKL janë të detyrueshme për SHKL dhe
ortakët tjerë të përgjithshëm. Kjo nënkupton se veprimi i një ortaku
konsideorhet veprim të të gjithë ortakëve të tjerë! Ka një përjashtim për
këtë rregull, në rastet kur (i) ortaku i përgjithshëm nuk është i autorizuar
të veprojë në emër të SHKL; dhe (ii) pala e tretë më të cilën punonte
ortaku ishte në njohuri se ortakut i mungon autorizimi i tillë.
Të drejtat dhe detyrimet reciproke të ortakëve: Janë disa detyrime, të cilat

pa marrë parasysh a ka marrëveshje për SHKL apo jo, ortakët e
përgjithshëm të SHKL i kanë ndaj njëri tjetrit si anëtarë të së njëjtës
shoqëri tregtare:
• Të shkëmbejë të dhënat financiare dhe të gjitha të dhënat e tjera

lidhur me veprimtarinë e SHKL
• Te ruaje mirëbesimin dhe informatat konfidenciale per
veprimtarine afariste te SHKL
• Të veprojë gjithmonë në mirëbesim, për interesin më të mirë të
SHKL në çështjet që kanë të bëjnë me veprimtaritë afariste
• T’i shërbejë vetëm interesit të SHKL gjatë përfshirjes në një
veprimtari ose transaksion në të cilin ortaku i përgjithshëm ka një
interes personal
Parimet e Qeverisjes dhe Menaxhimit të SHKL: Përveq nëse rregullohet

ndryshe me marrëveshje, në SHKL të gjitha të drejtat e votimit dhe
menaxhimit të ortakëve të përgjithshëm në SHKL janë të barabarta.
Prona e SHKL: SHKL mund të posedojë pronë, që konsiderohet të jenë

të gjitha paratë e gatshme ose prona tjetër e cila (i) është dhënë si
kontribut nga një ortak i përgjithshëm në SHKL; (ii) fituar me asetet e
SHKL-së ose si rrjedhojë e veprimtarisë afariste; dhe (iii) fituar në emër
të SHKL ose në emrin e njërit nga ortakët e përgjithshëm në të mirë të
SHKL.
Tërheqja e Ortakëve të Përgjithshëm: Zakonisht, tërheqja e një ortaku do

të thotë se shoqëria duhet të shpërbëhet. Mirëpo, shpërbërja e shoqërisë
832
E DREJTA EKONOMIKE
për shkak të tërheqjes së një ortaku në shumicën e rasteve mund të

shmanget nepermes marreveshjes se SHKL-se.
Bazat për Shpërbërjen ose Likuidimin e SHKL: Shpërbërja është proces

përmes të cilit shoqëria, në këtë rast SHKL, mbyllet dhe asetet dhe prona
e kësaj shoqërie, nëse ka, rishpërndahet. Shpërbërjet mund të jenë të
vullnetshme ose të detyrueshme.
Nëse marrëveshja për SHKL nuk e rregullon ndryshe, SHKL
shpërbëhet për shkak të:
• Vdekjes së një ortaku;
• Shpërbërjes së njërit prej ortakëve të përgjithshëm që është
shoqëri tregtare ose shoqëri tjetër;
• Tërheqja ose përjashtimi i njërit prej ortakëve;
• Skadimi i afatit të SHKL, nëse ka;
• Kur veprimtaria kryesore tregtare, për të cilën është formuar
SHKL, bëhet e paligjshme
Shpërbërja e SHKL nuk i cenon të drejtat e palëve të treta kundër
SHKL ose kundër ortakëve të përgjithshëm. Gjithashtu, shpërbërja nuk i
prek të drejtat e ortakëve të tjerë kundër njëri tjetrit.
iii. Shoqëria Komandite
Shoqëria Komandite (“SHKM”) është formë e ortakërisë që

përveç një ose më shumë ortakëve të përgjithshëm ka edhe një ose më
shumë ortakë të kufizuar që bashkpunojnë me qëllim të ushtrimit të
veprimtarisë afariste fitimprurëse si bashkëpronarë. Ortakët e
përgjithshëm, në të gjitha aspektet kryesore, janë juridikisht në të njëjtën
pozitë sikurse ortakët e një Sh.K.L. Sidoqoftë, ortakët e kufizuar, njëlloj
sikurse aksionarët e një korporate, kanë përgjegjësi të kufizuar dhe nuk
kanë kompetenca menaxhuese.
Shoqëria komandite nuk është person juridik. Pavarësisht nga kjo, ajo
mund të lidhë kontratë, të posedojë pronë, të ushtrojë padi dhe të paditet
në emrin e saj. Cilido person ose shoqëri tregtare mund të jetë ortak i
përgjithshëm ose i kufizuar i shoqërisë komandite.
Përgjegjësia: Në një SHKM, ortaku i përgjithshëm është bashkërisht dhe

personalisht, pa kurrfarë kufizimi, përgjegjës për borxhet dhe detyrimet e
shoqërisë komandite. Në anën tjetër, ortaku i kufizuar nuk është
përgjegjës për borxhet ose detyrimet e tjera të shoqërisë komandite.
833
E DREJTA EKONOMIKE
Themelimi: SHKM themelohet pas regjistrimit të Memorandumit ne

Zyren e Regjistrimit (dokumenti themeltar), i cili duhet të përmbajë një
mori informatash. Gjithashtu, çdo Shoqëri Komandite është e detyruar ta
ketë një Marrëveshje të SHKM-së. Kjo marrëveshje është dokument
ligjor i cili rregullon çështjet e brendshme ndërmjet ortakëve të kufizuar
dhe atyre të përgjithshëm. Secili ortak i Shoqërisë Komandite është i
detyruar ta zbatojë marrëveshjen në fjalë dhe të theksojë në të nëse ky
ortak është i përgjithshëm apo i kufizuar. Marrëveshja e SHKM-së duhet
të përmbajë së paku:
• Dispozita që rregullojnë menaxhimin e shoqërisë komandite dhe

veprimtarinë e saj afariste;
• Dispozita që rregullojnë të gjitha çështjet e tjera të cilat ortakët
dëshirojnë ti përfshijnë në marrëveshje
Kontributet e Ortakëve të Kufizuar: Secili ortak i kufizuar duhet të

paguaj ose të dorëzojë në tërësi kontributin e tij në kohën e regjistrimit të
memorandumit të SHKM-së në Zyren e Regjistrimit.
Kufizimet dhe Përgjegjësia e Ortakëve të Kufizuar: Edhe pse SHKM nuk

është person juridik, ajo mund të hyjë në marrëveshje dhe të detyrohet
nga ato. Megjithatë, vetëm ortaku i përgjithshëm (person ose shoqëri) ka
autorizim të veprojë në emër të ShKM, ose t’i krijojë asaj detyrime.
Thënë ndryshe, ortaku i kufizuar nuk ka kurrfarë autorizimi të veprojë në
emër të ShKM, ose t’i krijojë detyrime asaj. Nëse një ortak i kufizuar
përfshihet në një transaksion në emër të ShKM, transaksioni i tillë është i
detyrueshëm vetëm nëse një ortak i përgjithshëm formalisht dhe me
shkrim e miraton transaksionin e tillë.
Kufizimet mbi Kontrollimin dhe Menaxhimin: Ortaku i kufizuar nuk

mund të merr pjesë në kontrollimin ose menaxhimin e veprimtarisë
afariste ose aktiviteteve të shoqërisë komandite. Megjithatë, shprehimisht
është përcaktuar se aktivitetet në vijim nuk përbëjnë shkelje të ndalesës
së sipër cekur:
• nëse është punëtor ose kontraktues i shoqërisë komandite ose i një

ortaku të përgjithshëm;
• nëse është ortak, pronar, menaxher, aksionar, drejtor ose zyrtarë i
një ortaku të përgjithshëm i cili është shoqëri tregtare;
• nëse voton për miratimin e një ndryshimi ose plotësimit të
memorandumit ose marrëveshjes së shoqërisë komandite, nëse
834
E DREJTA EKONOMIKE
ortaku i kufizuar ka të drejtë vote për miratimin e këtyre

ndryshimeve dhe plotësimeve;
• nëse voton për shpërbërjen ose jo të shoqërisë komandite, nëse
ortaku i kufizuar ka të drejtë vote mbi këtë çështje, ose
• nëse ndërmerr masa për zbatimin (ekzekutimin) ose mbrojtjen e të
drejtave të ortakëve të kufizuar
Nëse ortakët e kufizuar marrin pjesë në kontrollimin dhe

menaxhimin e veprimtarisë tregtare ose aktiviteteve të SHKM, ata do të
jenë përgjegjës për të gjitha borxhet dhe detyrimet tjera të shoqërisë
komandite në shkallë të njëjtë sikurse ortakët e përgjithshëm.
Bartja e Interesit në SHKM: Në rast se nuk është përcaktuar me

Marrëveshje, atëherë ortaku i kufizuar mund ta bëjë bartjen (transferin) e
interesit të tij në shoqërinë komandite vetëm pas dhënies së pëlqimit nga
të gjithë ortakët e përgjithshëm. Bartja e interesit në shoqërinë komandite
përfshin edhe bartjen e të gjitha të drejtave dhe detyrimeve të ortakut të
kufizuar.
Edhe një çështje e cila rregullohet në masë të madhe nga Marrëveshja e
SHKM, është bartja e interesit të SHKM në rast të vdekjes së një ortaku
të kufizuar. Nëse nuk është përcaktuar me Marrëveshje, atëherë me
vdekjen e ortakut të kufizuar, i cili është person fizik, interesi i tij në
shoqërinë komandite kalon te trashëgimtarët e tij/saj ligjor. Në rast të
shpërbërjes ose likuidimit të një ortaku të kufizuar i cili është shoqëri
tregtare, interesi i ortakut në fjalë në shoqërinë komandite bartet në
përputhje me ligjin sipas të cilit bëhet shpërbërja e shoqërisë së tillë.
Pranimi i Ortakëve të Përgjithshëm Plotësues: Nëse marrëveshja e

SHKM nuk i përcakton kushtet dhe procedurat në fjalë, atëherë pranimi i
ortakëve të përgjithshëm plotësues bëhet vetëm pas dhënies së pëlqimit
me shkrim nga të gjithë ortakët e përgjithshëm dhe të kufizuar.
Fitimet dhe Humbjet: Përveç nëse është përcaktuar ndryshe në

marrëveshjen e SHKM-së, fitimet do të shpërndahet dhe humbjet do të
ndahen njëlloj ndërmjet ortakëve të përgjithshëm dhe të kufizuar, në bazë
të vlerës së kontributeve të tyre përkatëse.
Tërheqja e Ortakut të Kufizuar: Nëse nuk është përcaktuar me

marrëveshjen e SHKM-së, atëherë ortaku i kufizuar mund të tërhiqet nga
SHKM pas dorëzimit të një njoftimi me shkrim të gjithë ortakëve të
përgjithshëm brenda një afati prej jo më pak se nëntëdhjetë (90) ditësh
835
E DREJTA EKONOMIKE
para kohës së tërheqjes. Me këtë rast, ortaku i cili tërhiqet ka të drejtë në

ndarje e cila është e barazvlefshme me interesin e tij në SHKM.
Në përgjithësi, tërheqja e një ortaku të kufizuar nuk e detyron
SHKM të shpërbëhet. Mirëpo, SHKM duhet të shpërbëhet nëse tërheqja
e ortakut të kufizuar e lë SHKM pa asnjë ortak të kufizuar.
Shpërbërja dhe Përmbyllja e Veprimtarisë: SHKM mund të vazhdojë të

ekzistojë përderisa ajo përbëhet nga së paku një ortak i përgjithshëm dhe
së paku një ortak i kufizuar. Përveç nëse është përcaktuar ndryshe në
marrëveshjen e SHKM, ortaku i kufizuar nuk është i autorizuar ta bëjë
shpërbërjen e shoqërisë komandite.
Përveç nëse është përcaktuar ndryshe në marrëveshjen e shoqërisë
komandite, gjatë likuidimit të aseteve të shoqërisë komandite, neto asetet
e shoqërisë komandite u shpërndahet në mënyrë të barabartë ortakëve të
kufizuar dhe atyre të përgjithshëm.
SHKM e ndërprenë veprimtarinë afariste dhe duhet të shpërbëhet, për

këto shkaqe:
• skadimi i afatit ose kohëzgjatjes së shoqërisë komandite, nëse

afati ose kohëzgjatja ekzistojnë;
• në rast të ndonjë ngjarje tjetër të specifikuar në memorandumin
ose marrëveshjen e shoqërisë komandite, si ngjarje që kërkon
shpërbërjen e shoqërisë komandite;
• pas një vendimi të ortakëve për shpërbërjen e shoqërisë, në
përputhje me marrëveshjen e shoqërisë komandite;
• pas nxjerrjes dhe dorëzimit nga Udhëheqësi i Zyrës së
Regjistrimit, të njoftimit për çregjistrimin e shoqërisë komandite
• nxjerrja e një vendimi gjyqësor për shpërbërjen shoqërisë
komandite, ose
• pas një vendimi të gjykatës për falimentim, në bazë të ligjit mbi
falimentimin me të cilin shoqëria komandite shpallet e
falimentuar dhe kërkohet shpërbërja e saj.
iv. Shoqëria me Përgjegjësi të Kufizuar
Shoqëria me Përgjegjësi të Kufizuar (“SH.P.K.”) është strukturë

relativisht e re e organizimit e cila lejohet me ligj. Është formë e
organizimit e cila u ofron përgjegjësi të kufizuar të gjithë pronarëve të
saj. SH.P.K është e ngjashme me korporatën dhe shpesh ësbtë formë më
836
E DREJTA EKONOMIKE
fleksibile e pronësisë, sidomos për shoqëritë më të vogla, të cilat kanë

numër të kufizuar të pronarëve. SH.P.K. janë të njohura, sepse, ashtu si
me korporatat, pronarët kanë përgjegjësi personale të kufizuar për
borxhet dhe veprimet e SHPK-së. Veçori tjera të SH.P.K-së i
ngjasojnë me shumë një ortakërie, e cila lejon fleksibilitet në menaxhim
dhe përfitim nga tatimi i kanalizuar.
Parimet e Përgjithshme të SH.P.K.: SH.P.K. është person juridik dhe ka

personalitet juridik të ndarë nga pronarët e saj. Kjo do të thotë se
SH.P.K. ndër të tjera ka kompetenca për të ushtruar padi ose për të qenë e
paditur; të lidh kontrata; të huazojë të holla dhe t’u nënshtrohet borxheve
dhe detyrimeve tjera; të votojë, shesë ose në mënyrë tjetër të disponojë
me aksionin ose interesin tjetër në një shoqëri tjetër tregtare, përveç
ndërmarrjes individuale; dhe të zgjedhë ose emërojë menaxherët,
punonjësit dhe agjentët e shoqërisë dhe të përcaktojë detyrat dhe
kompensimin e tyre.
Kur organizohet në këtë mënyrë, pasuria e SH.P.K. nuk është në
bashkëpronësi nga pronarët e SH.P.K. Pronësia e aseteve të SH.P.K.
ndahet në njësi, të cilat shpesh quhen aksione (ngjashëm sikur me
aksionet e një korporate). Pronësia mbi asetet e SH.P.K. është interes
personal dhe mund të bartet, varësisht prej kufizimeve në fuqi në bazë të
Ligjit ose marrëveshjes për shoqërinë. SH.P.K. mund të ketë një apo më
shumë persona fizik ose juridik si pronarë.
Kapitali themeltar i SH.P.K.: Kapitali themeltar për SH.P.K. është së

paku 1000 euro, dhe duhet t’i paguhet plotësisht shoqërisë brenda 14
ditëve pas ditës së regjistrimit. SH.P.K. nuk mund të ushtroj veprimtari
afariste pa e bërë pagesën e plotë të kapitalit.
Përgjegjësia: SH.P.K. është përgjegjëse për të gjitha borxhet e saj dhe

detyrimet tjera me tërë asetet duke përfshirë edhe kapitalin themeltar.
Megjithatë, përgjegjësia nuk shtrihet në asetet personale të pronarëve të
saj, d.m.th., pronarët nuk janë përgjegjës personalisht për borxhet dhe
detyrimet e SH.P.K..
Themelimi: Statuti i SHPK-së është dokumenti themelues dhe konstituiv

i SH.P.K.. SH.P.K. krijohet pas regjistrimit të statutit të saj në Zyrën e
Regjistrimit. Çdo ndryshim i statutit bëhet përmes ndryshimit dhe
plotësimit të statutit, i cili ekziston në dosjen në Zyrën e Regjistrimit.
Çdo SH.P.K. duhet të ketë edhe një marrëveshje të nënshkruar
nga pronarët, e cila rregullon qeverisjen, menaxhimin dhe funksionimin e
837
E DREJTA EKONOMIKE
shoqërisë. Marrëveshje mund të jetë dokumenti më i rëndësishëm për tërë

shoqërinë, sepse krijon kornizën në bazë të të cilës formohet SH.P.K.
Marrëveshja për SH.P.K. rregullon pjesën më të madhe të marrëdhënieve
të brendshme ndërmjet pronarëve të SH.P.K. Megjithatë, duhet te kihet
parasysh se marrëveshja nuk mund të kufizojë të drejtat e palëve të treta.
Janë disa dispozita të cilat Marrëveshja për SH.P.K. duhet t’i
ketë, dhe disa të tjera të cilat janë të ndaluara. Dispozitat të cilat
marrëveshja për SH.P.K. duhet t’i ketë (së paku) janë:
• Se shoqëria do të menaxhohet nga një ose më shumë Drejtorë

Menaxhues;
• Rregullat specifike në lidhje me kohën, vendin, qëllimin ose
procedurën e votimit në mbledhjet e pronarëve;
• Specifikimet lidhur me kategoritë e pronarëve dhe të drejtat e tyre
të votimit (ose mosvotimit), preferencat e likuidimit, si dhe
preferenca tjera;
• Përcaktimin e votave dhe aksioneve të pronarëve (nëse do të bëhet
në bazë të kapitalit, ose ne ndonjë mënyrë tjetër);
• Listën e veprimeve të cilat kërkojnë shumicën absolute, ose ato të
cilat mund të merren nga Drejtori Menaxhues, pa votim të
pronarëve;
• Mënyrën e zgjidhjes së çështjeve kur pronarët nuk mund të arrijnë
marrëveshjen/të marrin vendimin;
• Të drejtat e pronarëve për t’ua shituar interesat e tyre një ose më
shumë pronarë tjerë në bazë të kushteve të dakorduara
paraprakisht;
• Se disa menaxher të caktuar do kenë tituj, detyra dhe autorizime
specifike, dhe/ose
• Rregullat për rregullimin e bartjes së interesit pronësor në pajtim
me këtë Ligj.
Marrëveshja për SH.P.K. nuk mund të:
• Jetë ne Kundërshtim me Statutin e SH.P.K-së;

• Kufizojë të drejtat e pronarëve për marrjen e informacionit ose për
qasjen në të;
• Kufizojë ose eliminojë detyrimet për kujdes, mirëbesim, besnikëri
dhe jokonkurrencë;
• Eliminojë ose zvogëlojë (i) kufizimet lidhur me shpërndarjet për
pronarët sipas nenit 93; ose (ii) përgjegjësinë personale për
838
E DREJTA EKONOMIKE
shkeljen e kufizimeve të parapara në nenin 94;

• Kufizojë ose eliminojë të drejtat e palëve të treta;
• Kufizojë ose eliminojë kërkesat qe dalin nga ky Ligj.
Në rast të konfliktit ndërmjet statutit dhe marrëveshjes së

SH.P.K., statuti mbizotëron dhe Marrëveshja për SH.P.K. duhet të
ndryshohet që të përmirësohet mospërputhja.
Dokumentet e SH.P.K. dhe Qasja në To: Çdo SH.P.K. duhet të mbajë në

zyrën e saj të regjistruar ose në vendin kryesor në të cilin ushtron
veprimtarinë afariste një mori dokumentesh që parashihen me ligj.
Dokumentet e shoqërisë duhet të jetë në dispozicion për inspektim dhe
kopjim nga pronarët e SH.P.K. gjatë tërë kohës.
Kontributet e Pronarëve: Kontributi i një pronari në shoqërinë me

përgjegjësi të kufizuar në këmbim të interesit pronësor, mund të bëhet në
(i) të holla, (ii) pronë tjetër të vlefshme, materiale ose jo-materiale ose
(iii) me punë ose shërbime tashmë të kryera për shoqërinë. Premtimi për
kryerjen e punëve ose shërbimeve në të ardhmen nuk konsiderohet si
kontribut i vlefshëm dhe nuk këmbehet me interesa pronësore.
Shpërndarja tek Pronarët: SH.P.K. mund të bëjë një shprëndarje për

pronarët e saj në çdo kohë me miratimin unanim të pronarëve ose siç
parashihet me Marrëveshjen e SHPK-së. Përveç nëse është përcaktuar
ndryshe në Marrëveshjen për SH.P.K., çdo shpërndarje për pronarët,
duhet të jetë e barabartë për të gjithë. SH.P.K. nuk mund të bëjë
shpërndarje, nëse kjo shpërndarje bënë që asetet e kompanisë të jenë më
të vogla se detyrimet e saj, ose nëse SH.P.K. nuk është në gjendje të
mbulojë borxhet dhe detyrimet gjersa ato maturohen.
Bartja e Pronësisë: Pronësia në SH.P.K. mund të bartet ne mënyrë të lirë,

përveç nëse është e kufizuar me Marrëveshjen për SHPK.
Sa i përket bartjes, neni 98.2 i këtij ligji kërkon gjuhën specifike

që është e domosdoshme për të zbatuar kufizimin e bartjes, i cili kërkon
ofertën e parë të shoqërisë çdoherë kur pronari dëshiron të bart interesin e
tij ose saj.
Pranuesi e zotëron interesin pronësor nëse të gjithë pronarët (ose
përqindja e pronarëve, siç rregullohet me Marrëveshje për SH.P.K.) i
lejojnë atij apo asaj të bëhet pronar dhe pranuesi pajtohet me shkrim të
detyrohet nga Marrëveshja për SHPK. Përveç nëse caktohet ndryshe me
839
E DREJTA EKONOMIKE
Marrëveshjen për SH.P.K., pranuesi është përgjegjës për detyrimet e

bartësit për dhënien e kontributeve dhe për të kthyer kontributet e
ndaluara, përveç nëse pranuesi nuk e ka ditur (dhe nuk ka mundur të
informohet) për ato përgjegjësi kur ai është bërë pronar. Pronari bartës
mbetet përgjegjës ndaj shoqërisë për detyrimet që janë mbledhur para
bartjes.
Pronari, i cili dëshiron të bart interesin e tij, duhet të informojë
shoqërinë, përndryshe bartja nuk është e vlefshme.
Pronësia mbi një pjesë ose mbi tërë SH.P.K. përfundon:
• Pas vdekjes së personit ose shpërbërjes së shoqërisë;

• Pas tërheqjes vullnetare të personit ose shoqërisë;
• Pas përjashtimit të personit ose shoqërisë;
• Personi ose shoqëria bëhen debitor në falimentim;
• Personi ose shoqëria pushojnë të kenë një interes pronësor në
shoqëri, ose
• Raste të tjera të cilat janë përcaktuar në marrëveshjen e shoqërisë
të cilat kërkojnë përfundimin e pronësisë së një pronari ose
shoqërie.
Tërheqja ose përjashtimi: Pronarët e SH.P.K. mund të tërhiqen nga

SH.P.K. pas dorëzimit të njoftimit me shkrim shoqërisë dhe të gjithë
pronarëve tjerë, ose përmes procedurave të përmendura në Marrëveshjen
për SH.P.K. Në përgjithësi, Marrëveshja për SH.P.K. përcakton kushtet,
procedurat dhe pasojat e tërheqjes apo përjashtimit. Kjo marrëveshje
madje mund të ndalojë edhe tërheqjen e interesit ose bartjen e tij.
Pavarësisht nga Marrëveshja për SHPK gjykata mund ta lejon një
pronar të tërhiqet apo mund ta lejon SHPK-në që ta përjashton një pronar.
Pasi të pushojë së qeni pronar, ish pronari ka të drejtë të pranojë brenda
nëntëdhjetë (90)ditëve: (i) çfarëdo pagese ose shpërndarje në të cilën ka
të drejtë pjesëmarrje sipas marrëveshjes për SH.P.K.; dhe (ii) nëse nuk
është e përcaktuar në marrëveshjen për SH.P.K., vlerën e drejtë të
interesit të tij pronësor. Shumës që duhet të paguhet, i zvogëlohet shuma
e dëmeve të shkaktuara nga tërheqja ose përjashtimi. Vlera e
shpërndarjes që i jepet një pronari që tërhiqet bëhet në bazë të vlerës së
drejtë të tregut.
Qeverisja dhe Menaxhimi: Në përgjithësi, të drejtat e votimit të

pronarëve rregullohen nga Marrëveshja për SH.P.K. Megjithatë, nëse nuk
840
E DREJTA EKONOMIKE
bëhet marrëveshje e tillë, atëherë të drejtat e votimit të pronarëve janë të

barabarta. Megjithëse ka disa çështje të cilat duhet të vendosen me votë
unanime, shumica e qështjeve vendosen me shumicë të votave.
Marrëveshja për SH.P.K. mund të vendosë kërkesa më të larta apo më të
ulëta të votimit kur vendoset për çështje specifike, mirëpo keni parasysh
se për disa çështje specifike kërkohet vota unanime e pronarëve.
Veprimet pa mbajtjen e mbledhjes: Pronarët mund të marrin vendim, për

të cilin kërkohet votimi, edhe pa mbajtjen e mbledhjes nëse (i) secili
pronar njoftohet me shkrim mbi vendimin e propozuar; dhe (ii) secili
pronar ka në dispozicion së paku tri ditë pune pas pranimit të njoftimit
për të paraqitur votën e tij ose saj me shkrim.
Emërimi dhe shkarkimi i drejtorëve menaxhues: Pronarët duhet të

votojnë dhe emërojnë një ose më shume Drejtor Menaxhues (DM) të
SHPK. DM mund mirepo nuk ka nevojë të jetë njëri nga pronarët, por
duhet të jetë person fizik. DM vazhdon të punojë në atë cilësi derisa të
shkarkohet ose zëvendësohet nga pronarët dhe pronarët nuk kanë nevojë
të deklarojnë arsyen për shkarkimin/zëvendësimin tij/saj.
DM është i autorizuar të përfaqësojë SH.P.K., përfshirë (i)
udhëheqjen eë veprimtarisë së zakonshme të shoqërisë dhe (ii)
nënshkrimin e marrëveshjeve ose dokumenteve tjera të nevojshme për
ushtrimin e veprimtarisë afariste në emër të shoqërisë nëse ky nënshkrim
ndërlidhet në masë të arsyeshme me ushtrimin e veprimtarisë së
zakonshme afariste të shoqërisë. Këto veprime të drejtorëve menaxhues
janë të detyrueshme për shoqërinë, përveç nëse (i) veprimi është jashtë
autorizimit të drejtorit menaxhues sipas marrëveshjes së shoqërisë dhe
(ii) personi ose shoqëria me të cilin drejtori menaxhues ka punuar e ka
ditur se drejtorit menaxhues i mungon autorizimi për atë veprim.
Librat dhe Dokumentet: DM i SHPK është i detyruar të (i) përgatisë dhe

mbaj librat dhe dokumentet e shoqërisë; (ii) të përgatit një pasqyrë
financiare vjetore si dhe raportin për menaxhimin e shoqërisë dhe këto
t’ua prezantojnë pronarëve në fund të çdo viti financiar të shoqërisë; dhe
(iii), t’u mundësojë të gjithë pronarëve të shoqërisë qasje në të gjitha këto
dokumente për shqyrtim dhe kopjim.
Parimi i kujdesi dhe Vlerësimit Afarist: DM i SH.P.K. është i detyruar të

veprojë gjithmonë në (i) në mirëbesim; (ii) duke besuar me arsye se është
duke vepruar me autoritet dhe në interesin më të mirë të shoqërisë, dhe
(iii) me kujdesin dhe vëmendjen e domosdoshme për përgjegjësitë e tij.
841
E DREJTA EKONOMIKE
Personi, i cili ka vepruar siç është thënë më lartë dhe bën një
gjykim afarist në mirëbesim dhe në një mënyrë që është në pajtim me
detyrimet e tij, nuk është personalisht përgjegjës për ndonjë dëmtim i cili
mund të dal prej atij gjykimi, përveç nëse përcaktohet se ai/ajo e ka
shkelur detyrën e tij/saj për besnikëri. Ky njihet sikur parimi i vlerësimit
afarist.
Detyrimi për Lojalitetin: DM i cili ka interes personal në një çështje që

ka të bëjë me shoqërinë është rreptësisht i detyruar që (i) menjëherë të i’u
tregoj pronarëve për këtë interes dhe (ii) të veprojë në mënyrë të drejtë
dhe lojale në emër të shoqërisë në lidhje me atë çështje.
DM mund të veprojë në një mënyrë e cila nuk shkel detyrimet e
lartpërmendura nëse: (i) të gjitha faktet materiale lidhur me interesin e tij
zbulohen dhe bëhen të njohura për të gjithë pronarët e shoqërisë apo
drejtorët e shoqërisë (si e përshtatshme për vendim) dhe (ii) kontrata ose
transaksioni është miratuar me mirëbesim nga të gjithë pronarët (ose
metodë tjetër votimi me shumicë që kërkohen në marrëveshjen e SHPK)
në mbledhjen ose mbledhjet që mbahen nga pronarët.
Detyrimi për Mos-konkurrencë: DM i SHPK nuk mund të angazhohet,

merr pjesë ose të ketë interes në ndonjë veprimtari afariste, e cila i bënë
konkurrencë SH.P.K. Kjo ndalesë është shumë e gjerë dhe përfshin çdo
lloj përfshirje në ndonjë ndërmarrje konkurruese.
Duhet të theksohet se çdo person, i cili e ushtron një formë të
autoritetit të menaxherit në menaxhimin e veprimtarisë afariste të
SH.P.K.’s vlerësohet DM për qëllime të detyrave fiduciare.
Shpërbërja dhe Likuidimi: Sikur edhe çdo shoqëri tjetër, edhe SHPK
mund të shpërbëhet në disa raste të veqanta. SHPK shpërbëhet dhe
veprimtaria e saj afariste përmbyllet pas:
• Skadimit të kohëzgjatjes të SH.P.K.(nëse ka të tillë) ose ndonjë

rrethanë tjetër të përcaktuar në statut ose në marrëveshjen e
SH.P.K, e cili kërkon shpërbërjen ose përfundimin e ekzistencës
së saj;
• Vendimit të pronarëve për shpërbërjen ose mbylljen e shoqërisë;
• Nxjerrjes dhe dorëzimit të Njoftimit për Çregjistrim nga Drejtori i
Zyrës së Regjistrimit; ose
• Urdhrit nga gjykata, i cili kërkon shpërbërjen.
Nëse shpërbërja e SH.P.K. është vullnetare, siç përmendet në

842
E DREJTA EKONOMIKE
pikën 1 dhe 2 më lartë, atëherë SHPK vazhdon të ekzistojë, por nuk

mund të ushtroj veprimtari të re, përveç atyre për përmbylljen dhe
likuidimin e shoqërisë, përfshirë: (i) mbledhjen e të hollave ose pronës që
palë të ndryshme ia kanë borxh SH.P.K.; (ii) pagimin e shumave që
shoqëria u’a ka borxh kreditorëve; (iii) shitjen e aseteve jo-monetare të
shoqërisë, dhe (iv) shpërndarjen e aseteve të mbetura ndërmjet pronarëve
të shoqërisë, pas shitjes dhe përmbushjes së pretendimeve të kreditorëve.
Të gjitha këto aktivitete ushtrohen nga DM ose një likuidues profesional.
Nëse shpërbërja e SHPK është e detyruar, ashtu siç është thënë në
pikat 3 dhe 4 më lartë, atëherë SHPK ose ndjek procedurat e caktuara më
lartë në bazë të mbikëqyrjes së Gjykatës ose përmbyllet dhe likuidohet
(kur SHPK nuk ka falimentuar) ose ndjek procedurat e caktuar në Ligjin
e Kosovës për Likuidimin dhe Riorganizimin e Personave Juridik (kur
SHPK ka falimentuar).
SHPK duhet t’i paguajë vetëm borxhet që ndodhen në listën e
borxheve, ndërsa tjerat nuk paguhen. Pas pagesës së borxheve, asetet e
mbetura të SHPK-së e cila është në likuidim do të paguhen dhe/ose
shpërndahen në bazë të prioritetit, i cili caktohet me ligj.
Bashkimet: Në ekonomi, bashkimi është kombinimi i dy shoqërive në një

shoqëri më të madhe. Ligji për Shoqëritë Tregtare në Kosovë lejon
bashkimin, në rastet kur njëra prej palëve është SHPK. Termi “bashkim”
përkufizohet si transaksion, me të cilin dy apo më shumë shoqëri ose (i)
bashkohen dhe i bartin tërë asetet dhe detyrimet e tyre në njërën prej
këtyre shoqërive ose (ii) bashkohen dhe i bartin tërë detyrimet e tyre ne
një shoqëri të re të themeluar sipas këtij ligji.
SHPK të cilat duan të bashkohen duhet të kenë Planin për
Bashkim, që është një dokument i hollësishtëm që përcakton tërë
kornizën e bashkimit të dy shoqërive të cilat duan të bashkohen. Ky
dokument përmban një varg informatash të rëndësishme rreth bashkimit
dhe kompanive në bashkim e sipër. Nëse njëra prej shoqërive që
bashkohen është shoqëri aksionare, atëherë duhet të plotësohen kërkesat e
përcaktuara për bashkimet e SHA Plani i Bashkimit duhet të miratohet
nga të gjithë pronarët e tij, përveç nëse Marrëveshja e SHPK saktëson se
kërkohet normë më e ulët për miratim.
Pas përfundimit të Bashkimit, palët e bashkimit duhet të dorëzojnë
planin e bashkimit në Zyrën për Regjistrim (Zyra e Regjistrimit nuk është
e autorizuar të vlerësojë nëse bashkimi është i vlefshëm). Bashkimi hyn
në fuqi pas regjistrimit dhe shoqëritë që bashkohen vazhdojnë të jenë një
subjekt i vetëm, i cili do të merr të gjitha përgjegjësitë, të drejtat dhe
interesat e shoqërive të bashkohen.
843
E DREJTA EKONOMIKE
SH.P.K. i lejohet të bashkohet me person juridik të huaj, me kusht

që ai të sigurojë se ky bashkim bëhet në pajtim me kërkesat e që zbatohen
nga ky ligj dhe shoqëria tregtare mbijetuese duhet të zbatojë të gjitha
kërkesat që zbatohen me këtë ligj.
v. Shoqëria Aksionare
Shoqëria Aksionare (“SHA”) është forma e fundit e organizimit

afarist e lejuar sipas Ligjit të Kosovës. Shoqëria lëshon certifikata të
pronësisë ose aksione në shkëmbim të secilit kontribut, dhe aksionarët
janë të lirë të bartin interesin e tyre pronësor ose t’ua shesin aksionet e
tyre personave të tjere në çdo kohë.
Në Kosovë, SHA është person juridik, që është në pronësi të një
ose më shumë pronarëve (aksionarëve) dhe e cila është juridikisht e ndarë
dhe e veçantë nga aksionarët e saj, - praktikisht është korporatë. Ndër të
tjera, SHA ka kompetenca të ushtrojë padi ose të paditet; të lidh kontrata,
të huazojë të holla dhe t’i nënshtrohet borxheve dhe detyrimeve tjera; të
zgjedhë ose emërojë menaxherët, punonjësit dhe agjentët e shoqërisë dhe
të përcaktojë detyrat dhe kompensimet e tyre, etj.
Pronësia mbi njësitë e SHA është interes personal dhe mund të

bartet, varësisht prej kufizimeve të përcaktuara në këtë Ligj ose në
Marrëveshjen e Shoqërisë. Shpeshherë, SHA lëshon certifikata si dëshmi
për pronësinë, megjithatë këto certifikata nuk janë të domosdoshme.
Përgjegjësia: SHA është përgjegjëse për borxhet dhe detyrimet e saj me

të gjitha asetet e saj, përfshirë edhe kapitalin themeltar. Megjithatë, kjo
përgjegjësi nuk shtrihet edhe në asetet personale të pronarëve, d.m.th.
pronarët nuk janë përgjegjës personalisht për borxhet dhe detyrimet e
SHA.
Themeluesit e SHA janë përgjegjës bashkërisht dhe personalisht
për veprimet e tyre në emër të SHA para regjistrimit të SHA. Autorizimi
i themelueve përfundon me regjistrimin e SHA dhe pas kësaj, SHA mund
të marr përgjegjësinë për veprimet e themeluesve para regjistrimit.
Statuti i SH.A.: Statuti është dokumenti themelues dhe konstituiv i SHA

i cili duhet të miratohet nga aksionarët para se të dorëzohet në Zyrën e
Regjistrimit. Çdo ndryshim i statutit bëhet përmes ndryshimit dhe
plotësimit të statutit, i cili ekziston në dosjen në Zyrën e Regjistrimit
Rregulloret e SHA: Rregulloret janë dokumente, të cilat miratohen,

844
E DREJTA EKONOMIKE
ndryshohen ose revokohen nga aksionarët ose bordi i drejtorëve. Në

praktikë, me anë të Statutit, kjo detyrë i jepet bordit të drejtorëve sa u
përket shumë çështjeve, e sidomos atyre teknike. Rregulloret rregullojnë
disa çështje të brendshme, por nuk mund të rregullojnë të drejtat e palëve
të treta. Pasi që Statuti është dokumenti themelues, nëse Statuti është në
kundërshtim me Rregulloret, atëherë Statuti ka përparësi.
Menjëherë pas regjistrimit të SHA drejtorët fillestar të caktuar në
Statut duhet të mbajnë mbledhjen e parë organizative të SHA për
përfundimin e organizimit të shoqërisë, duke emëruar zyrtarët fillestar të
shoqërisë dhe kryer veprimtari tjera brenda kompetencave të tyre.
Aksionet: SHA duhet të emetojë së paku një aksion të thjeshtë si dhe

mund të emetojë aksione të privilegjuara, dhe të gjitha aksionet duhet të
kenë vlerën nominale prej së paku një (1) euro cent. Aksionet e
privilegjuara mund të ndahet në dy ose më shumë kategori, me të drejta
dhe privilegje të ndryshme.
Aksioni i autorizuar është i tërë grupi i aksioneve të cilat

shoqëria mund t’i shesë dhe këto aksione duhet të përcaktohen në Statutin
e SH.A.. Numri i aksioneve të autorizuara mund të ndryshohet vetëm
përmes ndryshimit dhe plotësimit të Statutit.
Aksionet e emetuara janë aksionet e shoqërisë, të cilat u janë

ofruar për shitje pronarëve. SH.A. mund të emetojë çfarëdo numri të
aksioneve deri në maksimumin e caktuar në Statut. Vendimi për
emetimin e aksioneve mund të merret vetëm nga aksionarët, përveç nëse
ata e bartin këtë kompetencë në bordine drejtorëve.
Aksionet e certifikuara janë aksionet të cilat përfaqësohen nga

certifikata e aksioneve, kurse aksionet e pacertifikuara janë aksionet të
cilat nuk përfaqësohen në asnjë lloj të dokumentit.
Letrat me vlerë (përveç aksioneve) mund të përfshijnë bondet, letrat me

vlerë të konvertueshme në aksione dhe opsionet për blerjen e aksioneve.
Bondet janë njëra prej mënyrave që SHA të rris kapitalin e saj për
investime.
Kapitali themeltar: Kapitali themeltar për një SHA është më shumë se

€25.000 ose shuma e gjithëmbarshme e vlerës nominale të të gjitha
aksioneve (p.sh, numri i aksioneve i shumëzuar me vlerën nominale të
secilit aksion) të emetuara nga shoqëria në kohën e regjistrimit. Kapitali
845
E DREJTA EKONOMIKE
fillestar themeltar për një SHA është €25,000 ose më shumë dhe duhet të
paguhet plotësisht.
Shpërndarjet: Bordi i Drejtorëve të SH.A, nëse autorizohet me Statut ose

me vendim, mund të deklarojë dhe paguajë dividendë (shpërndarje) për të
gjitha aksionet e emetuara dhe të papaguara të çdo lloji ose kategorie të
aksioneve të saj. Aksionet paguhen proporcionalisht dhe mund të
paguhen në të holla dhe përmes letrave me vlerë.
Nëse dividendat emetohen në mënyrë jo të lejueshme, atëherë
aksionarët të cilët i kanë marrë ato dividenda dhe e kanë ditur se ato janë
emetuar në mënyrë të parregullt janë përgjegjës personalisht për kthimin
e dividendave në SHA. Drejtorët, të cilët emetojnë dividenda të tilla janë
përgjegjës bashkërisht dhe personalisht para SHA për shumën e
shpërndarjes.
Bordi i Drejtorëve: SH.A. duhet të ketë bordin e drejtorëve, i cili e

menaxhon veprimtarinë afariste të SHA. Drejtorët duhet të jenë persona
fizik dhe mund të kompenzohen për punën e tyre. Bordi i drejtorëve merr
vendime për menaxhimin strategjik, që i rezervohen aksionarëve. Bordit
i takojnë disa te drejta vendimarrëse eksluzive të përcaktuara me ligj.
Anëtarët e bordit të drejtorëve zgjedhen në mbledhjet vjetore të
aksionarëve, mirëpo ndodh që ata të zgjedhen edhe në mbledhjet e
veçanta.
Numri i drejtorëve ndryshon, varësisht prej numrit të aksionarëve që i
ka një shoqëri. Nëse janë më pak se dhjetë aksionarë, atëherë SH.A.
duhet të ketë së paku një anëtarë në bord. Nëse SH.A. ka më shumë se 10
e më pak se 500 aksionarë, atëherë SH.A. duhet të ketë së paku 3 anëtarë
të bordit. SH.A. të cilat kanë 500 ose më shumë aksionarë nuk mund të
kenë më pak se 7 anëtarë të Bordit.
Pavarësia është kusht për një Bord të një SHA me më shumë se
100 aksionarë. Kërkohet që secili bord të ketë Kryesuesin, i cili zgjidhet
nga Bordi me shumicën e votave, përveç nëse është përcaktuar ndryshe
në Statut ose Rregullore. Gjithashtu, ai mund të shkarkohet me shumicën
e votave.
Bordi duhet të mbajë së paku një mbledhje vjetore, por mund të
mbajë edhe më shumë. Drejtorëve duhet t’iu dërgohet njoftimi për atë
mbledhje dhe vendimet kryesore mirren gjatë këtyre mbledhjeve. Që të
ndërmarrë një veprim, bordi duhet të ketë kuorumin në mbledhje
(shumicën e numrit të përgjithshëm të drejtorëve). Në mënyrë që një
veprim të hyj në fuqi, shumica e drejtorëve që janë të pranishëm duhet të
votojnë për atë veprim. Drejtorët gjithashtu mund të ndërmarrin veprime
846
E DREJTA EKONOMIKE
pa pasur nevojë për mbledhje, nëse ata e bëjnë këtë me shkrim dhe e
përmendin me shkrim veprimin që do të ndërmerret dhe ajo shkresë
nënshkruhet nga të gjithë drejtorët.
Zyrtarët: Bordi i Drejtorëve punëson zyrtarët, kryesisht menaxhmentin e

lartë të SHA. Këta zyrtarë drejtojnë veprimtarinë e përditshme të
shoqërisë dhe kanë të gjitha autorizimit që i’u janë dhënë atyre nga Bordi
përmes Rregulloreve të SHA, Bordi punëson Zyrtarin Kryesor dhe mund
t’i jap atij personi një titull dhe ai person mund të veprojë në emër të
SHA. Bordi punëson gjithashtu Sekretarin e Shoqërisë, i cili i mban
shënim veprimet dhe mbledhjet e bordit dhe të aksionarëve. Zyrtarët
mund të shkarkohen nga bordi i drejtorëve, dhe bordi nuk ka nevojë të jap
arsyen e shkarkimit.
Detyrimet e drejtorëve dhe zyrtarëve: Drejtorët dhe zyrtarët kanë

detyrimin e kujdesit ndaj SHA dhe detyrimin e moskonkurrencës. Këto
parime janë shpjeguar në hollësi në pjesën që flet për SHPK. Megjithatë,
drejtorët dhe zyrtarët e shoqërisë janë të mbrojtuar sipas Rregullit të
Gjykimit Afarist, nëse ata ushtrojnë detyrën në përputhje me këtë rregull.
Detyrimet të cilat drejtorët dhe zyrtarët i kanë ndaj kompanisë mund të
zbatohen përmes proceseve gjyqësore.
Kompetencat e Aksionarëve: Siç u tha më lartë, SHA duhet të mbajë

mbledhjen vjetore të aksionarëve brenda 60 ditëve pasi bordi të merr
pasqyrat e audituara financiare të shoqërisë për secilin vit kalendarik.
SHA mund të mbajë edhe mbledhje të jashtëzakonshme të aksionarëve.
Edhe aksionarët kanë disa kompetenca ekskluzive që rezervohen për ata
me ligj. Gjatë marrjes së vendimeve, votimi nga aksionari mund të bëhet
personalisht ose përmes përfaqësuesit.
Bashkimet: Për bashkimin e shoqërisë, bordi i saj i drejtorëve së bashku

me zyrtarët e shoqërisë nxjerrin Planin e Bashkimit, i cili dorëzohet në
mbledhjen e aksionarëve të shoqërive që bashkohen. Ky plan duhet të
përmbajë të gjitha informatat ekonomike dhe ligjore, të cilat i paraqiten
aksionarëve. Për planin e bashkimit duhet të votojnë së paku 2/3 e të
gjithë aksionarëve, të cilët kanë të drejtë të votojnë për secilën shoqëri.
Në këtë plan paraqiten të gjitha informatat e nevojshme për realizimin e
bashkimit dhe të gjitha informatat themelore të shoqërive në bashkim.
Bashkimi hyn ne fuqi kur plani i bashkimit dorëzohet në Zyrën e
Regjistrimit.
847
E DREJTA EKONOMIKE
Shpërbërja dhe Likuidimi: SHA mund të shpërbëhet dhe veprimtaria e saj

afariste të përmbyllet në çdo kohë me vendim të aksionarëve, siç vijon:
• Bordi i drejtorëve të shoqërisë apo aksionarët duhet ta miratojë

një vendim, i cili udhëzon që përfundimi i veprimtarisë he
likuidimit të dorëzohen për miratim në mbledhjen e aksionarëve.
Ata duhet të ofrojnë planin për përmbyllje dhe likuidim;
• Njoftimi me shkrim për propozimin dhe planin i dorëzohet të
gjithë aksionarëve të kanë të drejtë të marrin pjesë në mbledhje;
dhe
• në mbledhje, propozimi miratohet dhe nxirret me votën pohuese
të së paku dy të tretave të aksioneve që kanë të drejtë vote në
propozim në këtë mbledhje.
Ndonjëherë një SH.A. duhet të shpërbëhet në mënyrë të detyruar, nën

këto rrethana: (i) në rast të mos dorëzimit të raportit vjetor ose
ndryshimin e agjentit të regjistruar sipas Pjesës II të këtij ligji dhe
skadimit të periudhave kohore në fuqi, në pajtim me atë Pjesë, (ii) ose
urdhrit të gjykatës për shpërbërje të shoqërisë për shkak se nuk mund të
vazhdojë veprimtarinë tregtare si pasojë e paligjshmërisë, bllokimit në
vendim-marrje ose arsyeve të tjera; (iii) paaftësi pagese apo falimentimit
të shoqërisë dhe shpërbërjes sipas ligjeve në fuqi për Falimentimin; ose
(iv) vlera e aseteve neto, siç është caktuar me standardet në fuqi të
kontabilitetit, është më e vogël se minimumi i kapitalit themeltar që
kërkohet nëse shkelet paragrafi 5, neni 155 i këtij Ligji
Shpërndarja e aseteve të shoqërisë në likuidim duhet të bëhet në

bazë të prioritetit të caktuar në ligjet përkatëse të falimentimit.
II. Mënyra e themelimit, organizimit dhe autorizimet e

Zyrës për regjistrimin e shoqërive tregtare.
vi. Zyra e Regjistrimit
Funksionet e Zyrës për Regjistrim: Zyra e Regjistrimit të Shoqërive

Tregtare dhe Emrave Tregtar të Kosovës (Zyra e Regjistrimit) është
agjenci, e cila ekziston brenda fushë veprimit të Ministrisë së Tregtisë
dhe Industrisë. Qëllimi kryesor i saj është regjistrimi i shoqërive tregtare
dhe shoqërive të huaja tregtare në Kosovë. Kjo agjenci nuk është në asnjë
848
E DREJTA EKONOMIKE
mënyrë agjenci për kontrollimin e saktësisë së informacionit të dhënë nga

paraqitësi i dokumenteve apo ndonjë organ licencues. Detyrimi për
ofrimin e informacionit të saktë në formularët e regjistrimit dhe për
marrjen e të gjitha licencave që kërkohen për veprimtari tregtare mbetet
përgjegjësi e paraqitësit të dokumenteve. Zyra e Regjistrimit udhëhiqet
nga Drejtori i Zyrës.
Zyra e Regjistrimit menaxhon një numër të madh të dokumenteve për të
cilat ajo është përgjegjëse. Këto dokumente krijohen si pjesë e procesit të
regjistrimit ose për përkrahjen e këtij procesi. Të gjitha dokumentet e
dorëzuara në Zyrën e Regjistrimit apo të krijuara nga ajo janë dokumente
publike pa përjashtim dhe duhet të vendosen në dispozicion të të gjithë
personave që i kërkojnë ato.
Regjistrimi i shoqërive është mjaft i lirë në Kosovë:
• Një person i cili dëshiron të regjistrojë Ndërmarrje Individuale

duhet të paguajë taksë të regjistrimit prej 5 euro;
• Një person i cili dëshiron të regjistrojë një shoqëri tregtare duhet
të paguajë taksë të regjistrimit prej 20 euro.
Të gjitha dokumentet e dorëzuara duhet të jenë të nënshkruara nga

personi i autorizuar ndërsa Zyra e Regjistrimit duhet ti përmbahet
procedurave të parapara me ligj.
Roli i Zyrës se Regjistrimit është vetëm formal, informues dhe
administrativ. Thënë me ndryshe, ata thjeshte e regjistrojnë dokumentin
ashtu siç është dorëzuar, në përputhje me kushtet e përcaktuara në këtë
Ligj. Pra nuk bën verifikim të informatave.
Shqyrtimi i Çështjeve Kontestuese: Shqyrtimi i çështjeve kontestuese

bëhet me procedurë tipike administrative. Ka mjete juridike që janë në
dispozicion të personave ose shoqërive të prekura, të cilat në mirëbesim
besojnë se Zyra e Regjistrimit ka bërë shkelje të këtij Ligji. Megjithatë,
për të fituar këto mjete juridike, personat e prekur duhet të ndjekin
udhëzimet procedurale të caktuara me këtë Ligj. Këto procedura janë të
domosdoshme për ta fituar të drejtën për qasje në gjykatë.
Emri i shoqërisë: Për tu regjistruar në Zyrën e Regjistrimit, shoqëria

tregtare duhet të ketë emrin e saj. Megjithatë, ju lutem të keni parasysh se
regjistrimi i emrit të shoqërisë tregtare në Zyrën e Regjistrimit nuk ofron
mbrojtje të pronës intelektuale për emrin e biznesit. Emri duhet të
përmbajë këto shkurtesa në fund (në gjuhën Shqipe, Serbe ose Angleze):
849
E DREJTA EKONOMIKE
• Për Ndërmarrje Individuale – “NI”

• Për Shoqëri Kolektive – “SHKL”
• Për Shoqëri Komandite – “SHKM”
• Për Shoqëri me Përgjegjësi të Kufizuar – “SHPK”
• Për Shoqëri Aksionare – “SH.A.”
Rëndësia e Zyrës së Regjistruar dhe Agjentit: Në bazë të Ligjit për

Shoqëritë Tregtare, çdo shoqëri tregtare duhet të theksojë në dokumentet
e regjistrimit (i) vendin e zyrës së saj të regjistruar brenda Kosovës dhe
(ii) emrin e personit i cili punon ose jeton në zyrën e regjistruar, ose
shoqërinë tregtare që ushtron veprimtarinë kryesore tregtare në zyrën e
regjistruar.
Informatat e Detyrueshme që i Ofrohen Palëve të Treta: Mungesa e

transparencës është njëra ndër problemet më të mëdha me të cilat
ballafaqohet komuniteti afarist në Kosovë. Për të ndihmuar në rritjen e
transparencës dhe komunikimit të qartë me publikun, ky Ligj themelon
disa kushte të cilat duhet të përmbushen nga shoqëritë tregtare në
Kosovë.
Ligj kërkon që e tërë korrespondenca me shkrim nga një kompani
ose shoqëri komandite me palët e treta dhe të gjitha faqet e internetit me
qasje publike duhet të përmbajnë të dhënat në vijim:
• Llojin e shoqërisë tregtare (p.sh. SHKM, SH.P.K., SH.A.);

• Emrin e plotë të shoqërisë tregtare;
• Nëse shoqëria tregtare është në proces të likuidimit, shpërbërjes
ose pushimit të aktivitetit, deklaratën e qartë që tregon këtë fakt;
• Një referencë të qartë mbi faktin se shoqëria tregtare është e
regjistruar në Zyrën e Regjistrimit;
• Numrin e regjistrimit të shoqërisë tregtare;
• Nëse një shoqëri tregtare e thekson kapitalin e saj në një
dokument formal ose korrespondencë, ai theksim po ashtu duhet
të përfshijë edhe një indikacion të qartë dhe të saktë të shumës së
kapitalit të shoqërisë tregtare i cili është paguar.
Këto kërkesa nuk vlejnë për Ndërmarrjet Individuale ose Shoqëritë

Kolektive.
vii. Regjistrimi i Shoqerive Tregtare

850
E DREJTA EKONOMIKE
Regjistrimi i Ndërmarrjes Individuale (“NI”): Në bazë të ligjit, NI duhet

të regjistrohet! Për të regjistruar NI, pronari duhet të nënshkruaj dhe
dorëzojë në Zyrën e Regjistrimit, formularin i cili përmban informacionin
elementar për NI-në, që përcaktohen me ligj. Nëse agjenti i regjistruar
nuk është pronari, atëherë pronari duhet t’ia bashkëngjisë formularit
pëlqimin me shkrim, të nënshkruar nga i agjenti i regjistruar i cili tregon
miratimin e agjentit të regjistruar për të shërbyer në këtë cilësi.
Për të ndryshimin e të dhënave të dorëzuara në Zyrën e
Regjistrimit, pronari i NI duhet të dorëzojë në Zyrën e Regjistrimit
“Njoftimin për Ndryshimin dhe Plotësimin.“ Ndryshimet dhe plotësimet
hyjnë në fuqi menjëherë pas dorëzimit të tyre në Zyrën e Regjistrimit.
Regjistrimi i Shoqërisë Kolektive (“SHKL”): Për regjistrimin e shoqërisë

kolektive, njëri nga ortakuët – ose një personi i autorizuar nga një ortak i
përgjithshëm – duhet të nënshkruajë dhe dorëzojë në Zyrën e
Regjistrimit, “Memorandumin e SHKL” që përmban të gjitha të dhënat
elementare të parapara me ligj. Ortaku i përgjithshëm ose (personi i
autorizuar) që nënshkruan dhe dorëzon memorandumin, duhet t’ia
bashkëngjis pëlqimin me shkrim të agjentit të regjistruar, me të cilin
dëshmohet pëlqimi i agjentit të regjistruar për të shërbyer në atë cilësi.
Për ndryshimin e të dhënave të dorëzuara në Zyrën e
Regjistrimit në lidhje me regjistrimin e SHKL, ortakët e përgjithshëm
duhet (i) të miratojnë një vendim sipas të cilit e autorizojnë ndryshimin
dhe plotësimin e memorandumit; dhe (ii) udhëzojë një person të
autorizuar që menjëherë të nënshkruajë dhe dorëzoj në Zyrën e
Regjistrimit “njoftimin për ndryshim dhe plotësim.”
Regjistrimi i një Shoqërie Komandite (SHKM): Për të regjistruar një

SHKM, njëri prej ortakëve – ose një person i autorizuar nga një ortak i
përgjithshëm – nënshkruan dhe dorëzon në Zyrën e regjistrimit
“Memorandumin e SHKM”, duke dhënë informatat e përcaktuar me ligj
dhe të nënshkruar nga të gjithë orakët.
Për ndryshimin e të dhënave të dorëzuara në Zyrën e Regjistrimit,

në lidhje me regjistrimin e SH.K.M., ortakët marrin vendim (i) për
autorizimin e ndryshimit dhe plotësimit të memorandumit; dhe (ii)
udhëzojnë personin e autorizuar të nënshkruajë dhe dorëzojë menjëherë
në Zyrën e Regjistrimit një Njoftim.
851
E DREJTA EKONOMIKE
Regjistrimi i Shoqërisë me Përgjegjësi të Kufizuar (SHPK): Për

regjistrimin dhe themelimin e një SH.P.K., themeluesi duhet të
nënshkruajë dhe të dorëzojë në Zyrën e Regjistrimit “Statutin e SH.P.K.”,
që duhet të përmbajë informatat e caktuara me ligj.
Për ndryshimin e një statuti ose marrëveshje të regjistruar të
shoqërisë, pronarët me të drejtë vote do të (i) miratojnë një vendim që e
autorizon ndryshimin dhe plotësimin e statutit dhe/ose marrëveshjes në
fjalë; (ii) ta udhëzojë një person të autorizuar për ta nënshkruar dhe
dorëzuar në Zyrën e Regjistrimit një Njoftim. Ndryshimet dhe
plotësimet hyjnë në fuqi menjëherë pas dorëzimit të njoftimit dhe
dokumenteve të bashkangjitura në Zyrën ë Regjistrimit.
Regjistrimi i një Shoqërie Aksionare (SHA): Për regjistrimin dhe

themelimin e një SHA, themeluesi duhet të nënshkruajë dhe dorëzojë në
Zyrën e Regjistrimit “Statutin e SHA”, i cili duhet të jetë tepër i
detajizuar dhe të përmbajë informatat e përcaktuara me ligj.
Për ndryshimin e statutit të regjistruar ose rregulloreve të
shoqërisë, aksionarët me të drejtë vote në këtë çështje duhet (i) të
miratojnë një vendime të cilin do të autorizojë ndryshimin dhe plotësimin
e statutit dhe/ose marrëveshjes; dhe (ii) të udhëzojnë një person të
autorizuar për të nënshkruar dhe dorëzuar menjëherë në Zyrën e
Regjistrimit një njoftim. Ndryshimet dhe plotësimet hyjnë në fuqi
menjëherë pas dorëzimit të njoftimit dhe dokumenteve të bashkangjitura
në Zyrën ë Regjistrimit.
Regjistrimi i një Shoqërie të Huaj Tregtare (SHHT): Për të fituar status

të barabartë, SHHT duhet të regjistrohet në Zyrën e Regjistrimit. Nëse
SHHT, ose punonjësit e saj ose agjentet angazhohen ne çfarëdo lloji të
veprimtarisë afariste në Kosovë, atëherë SHHT duhet të regjistrohet dhe
t’i zbatojë të gjitha kërkesat që dalin nga ky Ligj.
Nuk konsiderohet si veprimtari afariste, kështu që nuk kërkohet

regjistrimi në Zyrën e Regjistrit, nëse SHHT angazhohet në:
• Eksportin në Kosovë nga një territor jashtë Kosovës, të mallrave

që importohen nga një banor i Kosovës dhe/ose;
• Dorëzimin – nga një territor jashtë Kosovës – një blerësi ose
konsumatori potencial në Kosovë të një oferte për shitjen,
sigurimin ose prodhimin e mallrave, shërbimeve ose punëve.
852
E DREJTA EKONOMIKE
SHHT e cila kryen veprimtari afariste në Kosovë, duhet të regjistrohet

në Zyrën e Regjistrimit, duke dorëzuar “Memorandumin e SHHT”, i cili
duhet të përmbajë informatat e përcaktuara me ligj.
Sapo të regjistrohet një SHHT, ajo i nënshtrohet të gjitha ligjeve
të Kosovës, që zbatohen për shoqëritë tregtare të Kosovës. Përveç kësaj,
të gjitha SHHT që ushtrojnë veprimtari afariste në Kosovë duhet të
mbajnë në vendin kryesor të ushtrimit të veprimtarisë në Kosovë apo të
agjentëve të regjistruar të tij, librat dhe të dhënat të ndara financiare që
kanë të bëjnë me veprimtarinë e tyre afariste në Kosovë. Nëse ndonjë
SHHT regjistrohet në Zyrën e Regjistrimit, ajo konsiderohet se ka hapur
një degë në Kosovë, e cila do të jetë një dhe e njëjta me SHHT e cila e ka
themeluar atë.
Për ndryshimin e memorandumit të SHHT, personi i autorizuar
menjëherë nënshkruan dhe dorëzon njoftimin për ndryshim dhe plotësim
në Zyrën e Regjistrimit. Ndryshimet dhe plotësimet hyjnë në fuqi
menjëherë pas dorëzimit të njoftimit dhe dokumenteve të bashkangjitura
në Zyrën ë Regjistrimit.
Raportet vjetore: Çdo shoqëri tregtare e regjistruar duhet të dorëzojë

përmes personit të autorizuar raportin vjetor në Zyrën e Regjistrimit
ndërmjet datës 1 janar deri me 30 prill të secilit vit kalendarike. Ky
raport duhet të përmbajë një mori informatash të detajizuara për
veprimtarinë afariste në vitin paraprak. Nëse ndonjë shoqëri tregtare nuk
dorëzon raportin ose dorëzon raport të mangët, mund të pason
çregjistrimi i asaj shoqërie.
853
E DREJTA EKONOMIKE
NDËRMARRJET PUBLIKE, NDËRMARRJET SHOQËRORE

DHE PROCESI I PRIVATIZIMIT
Privatizimi nënkupton shitjen e ndërmarrjeve shoqërore apo

publike palëve private. Shitja “spin off” ka të bëj me ndarjen e asseteve
të ndërmarrjeve publike apo shoqërore dhe krijimin e një shoqërie të re
private e cila pastaj privatizohet. Shitja mund te ndodhë nëpërmes dy
procedurave, përkatesisht me “spin-off të rregullt” apo me “spin-off
special.”
II. Privatizimi i ndërmarrjeve shoqërore me “spin-off” të

rregullt;
Privatizimi me “spin-off te rregullt” është forma më e thjeshtë e

privatizimit. Nëpërmes këtij procesi, ndërmarrja shoqërore apo publike i
ofrohet për shitje palëve private dhe çmimi më i lartë i ofruar fiton.
Duhet të ceket se shitja këtu nuk nënkupton kushte për palën fituese që
privatizon ndërmarrjen.
III. Privatizimi i ndërmarrjeve shoqërore me “spin-off” special;
Privatizimi me “spin-off special” nënkupton privatizim të

ndërmarrjes shoqërore apo publike me kusht. Kjo do të thotë se pala
private që ofron çmimin më të lartë për privatizimin e ndërmarrjes,
gjithashtu duhet ti përmbahet edhe nje mori kushtesh brenda një afati 2
vjeqar për ta fituar pronësine e plotë mbi ndërmarrjen. Shpeshherë,
kushtëzimi ka të bëj me punësimin e punëtoreve apo me investime shtesë
përpos blerjes së ndërmarrjes.
Vlen te ceket se nëse kushtet nuk përmbushen nga investitori
brenda afatit kohorë, atëherë, investitori rrezikon humbjen e kontratës
dhe pronësinë mbi ndërmarrjen.
IV. Inkorporimi dhe rregullimi korporativ i ndërmarrjeve

publike;
Sipas Ligjit për Ndërmarrjet Publike2, ndërmarrjet publike (“NP”)

janë ndërmarrje në pronësi të Republikës së Kosovës apo të komunave
përkatëse. Ato NP që janë në pronë të Republikës quhen NP
Qendrore ndërsa ato në pronësi të komunave quhen NP Lokale.
2
Ligji për Ndërmarrjet Publike, 2008/03-L087.
854
E DREJTA EKONOMIKE
Organizimi: NP-të organizohen si shoqeri aksionare në përputhje me

Ligjin për Shoqërite Tregtare, të diskutuar më parë. Nëse një NP nuk
është e organizuar si shoqëri aksionare në datën e hyrjes në fuqi të Ligjit
për Ndërmarrjet Publike, përkatësisht 15 qershor 2008, ato NP kanë 150
ditë që të organizonen si shoqëri aksionare. Aksionari ekskluziv i NP
Qendrore eshte Republika e Kosoves dhe Qeveria ka kompetencën
ekskluzive për ushtrimin e të drejtave të aksionarit. Sa u përket NP
Lokale, komuna përkatëse është aksionari ekskluziv dhe Komisioni
Komunal i Aksionarëve ka kompetenca ekskluzive për ushtrimin e të
drejtave të aksionarit.
Duhet cekur se themelimi i ndërmarrjeve të reja publike mund të
bëhet vetëm me vendim të Qeverisë dhe ndërmarrja e re publike do të jetë
NP Qendrore.
Drejtoret: Çdo NP Qendrore do të ketë nga 5 deri 7 drejtorë. Në NP-të

Qendrore, ata zgjedhen nga Qeveria përveq njerit, përkatësisht Kryeshefi
Ekzekutiv, që zgjedhet nga bordi i drejtorëve. Drejtorët zgjedhen nga ata
kandidatë të rekomanduar nga Komisioni Rekomandues.
NP-të Lokale duhet të kenë 5 drejtorë, prej të cilëve 4 zgjedhen
në mbledhjen e aksionareve. I pesti drejtor, përkatesisht Kryeshefi
Ekzekutiv, zgjedhet nga Bordi i Drejtorëve të NP-së Lokale.
Parashtrohen me ligj kushtet për të shërbyer si drejtor i një NP:
• te mos jete denuar per veper penale apo civile (pergenjeshtrim,

korrupsion, vjedhje, etj);
• te mos eshte shpallur qe ka ndermarre sjellje jo-profesionale, ka
sheklur kodin etik, ka pervetesuar/keqperdorur parate publike apo
informatat e fituara si zyrtar public, ose ka keqperdorur postin
public per perfitime personale;
• nuk ka bere pergenjeshtrime materiale nen cfaredo deshmie nen
betim;
• nuk ka falimentuar ne 10 vitet e fundit.
Gjithashtu kërkohet që (1) drejtorët të jenë të pavarur, siq

definohet në kriterjet e numëruara me ligj; (2) që secili bord të ketë së
paku 2 drejtorë që janë ekspertë në kontabilitet; (3) të mos
përgënjeshtrojë gjatë procesit të aplikimit për drejtor; dhe (4) që çdo
drejtor të vijon një kurs trajnimi në vit për qeverisje korporative.
855
E DREJTA EKONOMIKE
Detyrat e bordit janë që ta mbikqyr veprimtarinë e zyrtarëve të

NP-së për tu siguruar se veprimtaria e zyrtarëve është në përputhje me
Planin e Biznesit për atë vit financiar. Njëherasish, drejtorët kanë detyra
të besuara (fiduciare), shkelja e te cilave kërkon shkarkim të drejtorit nga
posti i tij, pas një hetimi të hollësishëm dhe të kohshëm.
Zyrtarët: Zyrtarët e NP-ve zgjedhen dhe emërohen nga Bordi i

Drejtorëve të NP-së. Zyrtarët shërbejnë në përputhje me detyrat e tyre të
caktuara në rregulloret e brendshme të NP-së. Secila NP duhet të ketë (i)
Kryeshefin Ekzekutiv, (ii) Zyrtarin Kryesor Financiar dhe të Thesarit,
(iii) Këshilltarin e Përgjithshem/Sekretarin Korporativ, dhe (iv) një Zyrtar
për Auditim te Brendshëm. Përveq asaj, nëse NP është më e madhe dhe
ka veprimtari të llojllojshme, atëherë Bordi i Drejtorëve mund të
përcakton në Rregullore edhe dy zyrtarë, përkatësisht dy poste të
Zëvendës Kryetarit. Sikurse drejtorët, edhe zyrtarët kanë detyra të
besuara (fiduciare), shkelja e te cilave ka pasojën e shkarkimit të zyrtarit
nga posti i tij.
Konflikti i Interesave: Një ndër kërkesat më të rëndësishme ligjore është

që drejtorët dhe zyrtarët e një NP mos të hyjnë në marrëveshje me NP-në
ku janë të angazhuar, përveq nëse ato marrëveshje miratohen paraprakisht
nga aksionarët. Gjithashtu, çfarëdo interesi personal i drejtorëve dhe
zyrtarëve të NP-së që mund të ketë ndikim në vendimmarrje për NP-në,
duhet të zbulohet tërësisht me shkrim para Bordit te Drejtorëve të NP-së.
Natyrisht, kur një drejtor ka interesa personale, ai drejtor është i ndaluar
të merr pjesë apo të ndikojë në diskutime rreth interesave te tij dhe
përpuethshmërisë së tyre me interesat e NP-së.
V. Likuidimi i ndërmarrjeve shoqërore;
Në përputhje me Ligjin për Agjencinë Kosovare të Privatizimit3,

likuidimi vullnetar i ndërmarjeve shoqërore bëhet me inicimin e
Agjencisë Kosovare të Privatizimit, nëse liquidimi është në interes të
kreditorëve ose pronarëve përkatës. Procesi i likuidimit bëhet në
përputhje me Ligjin për Likuidimin dhe Riorganizimin e Personave
Juridik në Falimentim.4 Në rast të likuidimit, të gjitha kompetencat e
organeve menaxhuese dhe mbikqyrëse të ndërmarrjeve të tilla i kalohen
komisionit të likuidimit, i cili përbëhet nga së paku një anëtar
3
Ligji për Agjencinë Kosovare të Privatizimit, 2008/03-L067.
4
Ligji për Likuidimin dhe Riorganizimin e Personave Juridik në Falimentim, 2003/4.
856
E DREJTA EKONOMIKE
ndërkombëtar të emëruar nga Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtarë.

Anëtarët tjerë emërohen nga Agjencia, duke pasur parasysh provizionet
për komunitete.
Përndryshe, procesi shpërbërjes dhe likuidimit bëhet në përputhje

me Ligjin për Shoqëritë Tregtare dhe Ligji për Likuidimin dhe
Riorganizimin e Personave Juridik në Falimentim.
VI. Riorganizimi i ndërmarrjeve shoqërore;
Riorganizimi i ndërmarjeve shoqërore bëhet në përputhje me

Ligjin për Likuidimin dhe Riorganizimin e Personave Juridik në
Falimentim, që diskutohet më detalisht më poshtë.
VII. Procedura pranë Dhomës së Posaçme të Gjykatës Supreme

për cështje të Agjencisë Kosovare të Mirëbesimit dhe
Agjencisë Kosovare te Privatizimit
Ligji për Agjencinë Kosovare të Privatizimit i jep jurisdikcion

ekskluziv Dhomës së Veçantë të Gjykatës Supreme të Kosovës për të
gjitha paditë kundër Agjencisë. Dhoma e Veçantë e pranon padinë
kundër Agjencisë vetëm nëse pala ankuese dorëzon dëshminë se e ka
njoftuar kryesuesin e Bordit për dorëzimin e një padie të tillë së paku 60
ditë para dorëzimit të padisë në Dhomën e Veçantë.
Kjo është e njëjta Dhomë e Veçantë që pati jurisdikcion mbi
paditë kundër Agjencionit Kosovar të Mirëbesimit, dhe u themelua nga
Rregullorja e UNMIK-ut Nr. 2002/13. Dhoma e Veçantë përbëhet nga
nje kolegj prej pesë (5) gjykatësve prej të cilët tre janë ndërkombëtarë
ndërsa dy janë banorë të Republikës së Kosovës.
Kërkesat: Të drejtë për paraqitjen e kërkesave për pagesa para Dhomës

së Veçantë kanë (i) personat që kërkojnë pronësi apo drejta pronësore,
huadhënësit dhe personat e tjerë që kërkojnë interesat e drejtpërdrejtë në
lëndën e paraqitur; (ii) agjencia; (iii) ndërmarrjet apo korporatat që janë
nën autoritetin administrativ të Agjencisë; dhe (iv) personat që
konsiderohen plotësisht të nevojshëm nga Dhoma e Veçantë për të marrë
vendime për lëndën.
Ndërsa, të akuzuarit në proceset gjyqësore para Dhomës së
Veçantë do të kufizohen në: (i) agjencinë; (ii) një ndërmarrje a korporatë
që është apo ka qenë nën kontrollin administrativ të agjencisë; (iii)
personat ndaj të cilëve Agjencia ka ndonjë pretendim; (iv) personat që
857
E DREJTA EKONOMIKE
konsiderohen plotësisht të nevojshëm nga Dhoma e Veçante për të marrë

vendime për lëndën.
Kërkuesi i pagesës mund të bëj kërkesë për kundërshtimin e një

vendimi ose veprimi të Agjencisë brenda 9 ditësh.
Vendimet: Dhoma e Veçantë gjithashtu ka të drejtën e sigurimit te

provave në teritorin e Kosovës nëpërmes urdhërave të lëshuar nga Dhoma
e Veçante. Në përfundim të rastit, Dhoma e Veçantë ka 2 muaj pas
perfundimit të procesit gjyqësor që ta lëshon vendimin.
FALIMENTIMI, LIKUIDIMI DHE RIORGANIZIMI I

PERSONAVE JURIDIKË
Falimentimi është një gjendje e shpallur ligjore e pamundësisë

apo mundësisë së zvogëluar të një personi fizik apo juiridik që ti paguan
detyrimet ndaj kreditorëve. Falimentimi mund të jetë vullnetar apo i
detyrueshem.
Falimentimi vullnetar është procesi i inicuar nga vet personi që
ka vështirësi me pagesën e detyrimeve ndaj kreditorëve, pra, kërkimi i tij
për mbrojtje nga gjykata. Falimentimi i detyruar ndodh kur kreditoret e
një personi paraqesin kërkesën e falimentimit me qëllim që ti shpëtojnë
një pjese të kredisë që debitori ua ka borxh apo që ta fillojnë
reorganizimin e një organizate.
VIII. Fillimi i procedurës së falimentimit;
Rasti i falimentimit fillon me paraqitjen e kërkesës me shkrim në

gjykatë nga ana e debitorit, kreditorit apo grupit te kreditorëve. Forma
dhe përmbajtja e kërkesës përcaktohet me rregullat e ekzekutimit.
Debitori mund të paraqet kërkese vetëm nëse:

(a) me pëlqimin e bordit të drejtorëve ose organit udhëheqës në përputhje
me statutin, dokumentet e themelimit ose marrëveshjen e ortakërise; dhe
(b) nëse debitorët i plotësojnë kushtet vijuese:
1. debitori ka dështuar në pagimin e borxhit për më shumë se 60
ditë;
2. borxhi është për më shumë se 5000 euro; dhe
858
E DREJTA EKONOMIKE
3. debitori në përgjithësi nuk është duke i paguar borxhet e tij

brenda afatit të caktuar.
Menjëhere pas paraqitjes së kërkesës, gjykata e informon Zyren e

Regjistrimit.
Debitori ka një afat prej (5) pesë ditëve që ta kundërshton kërkesën

duke paraqitur në gjykatë njoftimin me shkrim të kundërshtimit, me që
rast Gjykata mban një seancë brenda shtatë (7) ditëve ku vendos fatin e
kërkesës. Kushtet për refuzim të kërkesës janë të parapara me ligj. Ne
rastin kur Gjykata pranon rastin, atëherë Gjykata fillon procedurën e
falimentimit.
Kur pranohet rasti nga Gjykata, debitori ka të drejtë që të parashtron një
deklaratë për qëllimin e riorganizimit brenda një afati 20 ditor. Nëse
debitori është i paaftë për riorganizim, atëherë procedura shëndërrohet ne
likuidim.
IX. Administratori dhe Bordi i Kreditorëve
Administratori: Administratori emërtohet nga Gjykata brenda nje afati

(2) dy ditorë pas pranimit të rastit. Debitorët që kanë (60%) gjashtëdhjetë
përqind apo më shumë të shumës së borxhit te debitorit, mund të
kërkojnë nëpërmes kërkesës me shkrim nga Gjykata zëvendësimin e
administratorit të rastit. Kualifikimet e administratorit janë modeste,
përkatesisht, që të jetë kompetent, person i ndershëm dhe pa konflikt
interesi.
Administratori është i autorizuar që:

a. të merr menjëherë në posedim pasurinë e debitorit;
b. të thërret seancën e kreditorëve dhe ti kryesojë seancat;
c. të fillojë dhe të vazhdojë procedurat gjyqësore dhe
administrative që kanë të bëjnë me realizimin e të drejtave të
debitorit;
d. të shërben si përfaqësues i autorizuar i pasurisë së debitorit;
e. me pëlqimin e gjykatës, të punësojë dhe mbikqyr punën e të
punësuarve, të vartësve, dhe ekspertëve për administrimin e rastit;
f. të mbyllë llogarinë bankare të debitorit dhe hap llogari të
veçantë të falimentimit;
g. ti paguaj kreditorët në bazë të kërkesave të aprovuara; dhe
859
E DREJTA EKONOMIKE
h. të detyrojë debitorin apo përfaqesuesin e caktuar të

menaxhmentit të debitorëve të paraqitet dhe të ndihmoj në
marrjen e inventarit të pasurisë së debitorit.
Nga administratori kërkohet që të jetë i pavarur, i emruar nga

gjykata dhe që ta ushtron detyrën me kujdes dhe detyrë të ekonomistit të
mirë. Ai nuk është personalisht përgjegjës për humbjet e shkaktuara gjatë
procedurës.
Bordi i Kreditoreve (“BK”): BK përbëhet nga 3 deri 5 kreditorë që kanë

kërkesat me të mëdha të pasiguruara apo pjesërisht të pasiguruara ndaj
debitorit. Detyrat kryesore te BK janë:
a. marrja e kopjes së raportit mujor nga administratori në të
njëjtën kohë si edhe gjykata;
b. të pranon njoftimet dhe propozimet dhe kërkesat për veprimet e
gjykatës që ndikojnë në drejtat e kreditorëve;
c. të therras debitorin apo përfaqesuesin e tij/saj që t’ju përgjegjet
pyetjeve;
d. të ndërmerr veprimin për anulimin e transferëve të debitorit të
bëra gjatë një viti paraprak përpara datës së paraqitjes së kërkesës
për falimentim;
e. t’ju shpërndaj informacionet e pranuara kreditorëve tjerë;
d. detyra tjera të parapara me këtë apo ndonjë ligj tjetër.
Kjo përmbyll detyrat kryesore te BK, që mund të permblidhen
sikur mbrojtja e interesave të kreditorëve gjate procesit të falimentimit.
X. Pasuria e falimentimit;
Vlen të ceket se me regjistrimin e kërkesës, themelohet pasuria e

bankrotimit që përbëhet nga tërë pasuria e debitorit në kohën e paraqitjes
së kërkesës si dhe tërë pasuria e mbledhur nga administratori në emër të
debitorit gjatë kohës së procedurës ose rrjedhës normale të biznesit. Kjo
pasuri nuk përfshinë “mjetet e pensioneve” ose “të drejtat e fituara” të
definuara në rregullorën e UNMIK-ut Nr. 2002/35 “mbi Pensionet në
Kosovë”
Çfarëdo shitje, disponim, bartje apo dhënje me qira e pasurisë
është e ndaluar totalisht para emërimit të administratorit, ndërsa pas
emërimit te tij/saj, kjo mund të bëhet vetëm me vendim të gjykatës.
860
E DREJTA EKONOMIKE
XI. Riorganizimi.
Propozimi për riorganizim quhet “plan i riorganizimit” dhe

përmban ndër të tjerash:
• shpjegim të veprimtarisë biznesore dhe arsyeve që shpiejnë në

vështirësinë financiare;
• metodat dhe mjetet për realizimin e planit;
• periudhat kohore për realizimin e planit;
• deklarimin se kush do ta menaxhon organizatën;
• pjesë të tjera të parapara me këtë ligj.
Kreditorët e siguruar dhe të pasiguruar kanë të drejtë të votojnë

për apo kundër planit të riorganizimit. Nëse plani konfirmohet nga vota e
kreditorëve, atëherë, kjo konsiderohet një kontratë e re për përmbushjen e
kërkesave të paraqitura në të. Në atë rast, prona e falimentimit shuhet
dhe pronat i këthehen debitorit. Prej atij momenti dhe tutje, debitori dhe
menaxhmenti i tij vazhdon me zbatimin e planit të riorganizimit.
Në rast kur debitori shkel planin e riorganizimit, çdo kreditor ka
të drejtën që ta njoftojë Gjykatën për këtë shkelje. Nëse Gjykata
konstaton se ka ndodhur shkelje e planit, atëherë, ajo nxjerr vendime për
evitimin e shkeljes, për shëndërrimin e rastit në likuidim, ti lejon debiorit
të paraqet amendamente të planit (ku kërkohet miratim i ri nga
kreditorët), apo ndonjë vendim tjetër konform me këtë ligj.
XII. Liquidimi;
Likuidimi është shitja e tërë pasurisë së falimentimit nga ana e

administratorit. Të gjitha të ardhurat nga shitja e pasurisë bëhen pronë e
pasurisë së falimentimit. Kjo pasuri financiare pastaj përdoret që të
paguhen detyrimet e debitorit ndaj kreditorëve sipas prioriteteve të
përcaktuar me këtë ligj, që janë:
1. Kërkesat e siguruara;
2. Kërkesat e preferuara, për nëpunësit e papaguar para-
kërkesave dhe meditjet;
3. Kërkesat e pasiguruara;
4. Kërkesat e pronarëve të debitorit, aksionarëve, anëtarëve
themelues dhe pjesëmarrësve.
861
E DREJTA EKONOMIKE
PUNËT BANKARE DHE SIGURUESE
Afarizmi bankar është veprimatari e veçantë ekonomike, objekt

themelor i së cilit është qarkullimi i parasë, por ai përmban edhe disa
transakcione dhe produkte tjera financiare. Në përgjithësi, bankat dhe
institucionet financiare lehtësojnë veprimet afariste dhe shpeshherë
ndodh që bankat specializohen në çështje specifike financiare që
kërkohen nga tregu.
Në këtë pjesë diskutohen disa nga çështjet primare sa u përket

institucioneve bankare, financiare dhe të sigurimit.
XIII. Kushtet dhe procedurat për licencimin e institucioneve

financiare dhe siguruese;
Ansjë institucion financiar apo sigurues nuk guxon të ketë veprim

afarist ne Republikën e Kosovës pa u licencuar nga Banka Qendrore e
Republikës së Kosovës. Për të aplikuar për licencë preliminare, aplikanti
duhet te dorëzoje: (i) kualifikimet dhe përvojën e anëtarëve administrues;
(ii) shumën e kapitalit; (iii) planin e biznesit; (iv) informatat bazike dhe të
dhënat financiare për aksionarët; (v) informata shtesë që aplikanti i
konsideron të rëndësishme.
Ta keni parasysh se për institucionet e huaja që dëshirojnë të

licencohen në Republikën e Kosovës, ka kushte tjera te cilat aplikohen
per licencim.
XIV. Forma dhe struktura korporative e bankave dhe

institucioneve financiare;
Forma dhe struktura korporative e bankave dhe institucioneve

financiare është si Shoqeri Aksionare. Pra, bankat mund të regjistrohen
dhe licencohen vetëm nëse organizohen sikur shoqeri aksionare.
XV. Forma dhe struktura korporative e ndërmarrjeve siguruese;
Forma dhe struktura korporative e ndërmarrjeve siguruese eshte si

shoqeri aksionare apo shoqëri aksionare anonime. Ndërmjetësuesit e
shitjes së ndërmarrjeve siguruese mund të jenë edhe forma tjera të
shoqërive tregtare të njohura nga Ligji për Shoqëritë Tregtare.
862
E DREJTA EKONOMIKE
XVI. Kompentencat dhe instrumentet e Bankës Qendrore të

Republikës së Kosovës për rregullimin e sektorit të bankave
dhe të sigurimeve;
Kompetencat e Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës janë

të shumta dhe përfshijnë:
• t’i rekomandojë udhëzime të gjëra politike Kuvendit dhe Qeverisë

në fushat që i ka në përgjegjësi;
• të vendosë dhe të zbatojë masat për sistemet e marrëveshjeve mbi
transaksionet e valutave vendore dhe të huaja në Kosovë, të
mbikëqyrë dhe të rregullojë pagesat;
• të posedojë dhe veprojë me një apo me më shumë sisteme
pagesash;
• të veprojë si bankar në Ministrinë e Ekonomisë dhe Financave
dhe të ofrojë këshilla financiare me kërkesë të kësaj Ministrie;
• të veprojë si agjent fiskal i Ministrisë së Ekonomisë dhe
Financave;
• të mbajë depozita të valutave të huaja për Ministrinë e Ekonomisë
dhe Financave dhe për subjektet tjera publike;
• të sigurojë furnizim adekuat të bankënotave dhe monedhave për
rregullimin e transaksioneve me para të gatshme;
• të mbajë thesar për ruajtjen e sigurt të valutave dhe letrave me
vlerë;
• të licencojë, mbikëqyrë dhe rregullojë institucionet financiare;
• të kryejë analiza të rregullta ekonomike dhe monetare të
ekonomisë së Kosovës, t’i bëjë publike rezultatet dhe t’i paraqesë
propozime e masa Kuvendit dhe Qeverisë në bazë të analizave të
tilla;
• të mbikëqyrë dhe rregullojë agjentët e shitjes në këmbimin e
valutave, ndërmjetësuesit ujdisës dhe fondet e ndërsjella;
• të miratojë auditorët e jashtëm të institucioneve financiare;
• të vendosë standarde të kontabilitetit për institucionet financiare
në Kosovë në harmoni me standardet ndërkombëtare financiare të
raportimit.
XVII. Transaksionet e pagesave;
863
E DREJTA EKONOMIKE
Funksionet kryesore të bankave kanë të bëjnë pikërisht me

tranzakcionet e pagesave. Ka disa lloje të tranzakcioneve që janë të
ofruara për nevojat e ndryshme të klientëve dhe rrethanave ku bëhet
afarizmi. Disa nga më kryesoret diskutohen në vijim.
i. Urdhërpagesa,
Urdhërpagesa ëshë një instrument financiar me të cilin një përson

paguan një shumë të caktuar në bankë në të mirë të një përfituesi tjetër.
Kjo procedurë zëvendëson pagesën e drejtpërdrejtë personit përfitues dhe
banka shfrytëzohet si ndërmjetësues. Me rastin e pagesës, banka i lëshon
paguesit urdhërpagesën.
ii. Transferi i kredisë dhe i debitit,
Me kontratën e kredisë, banka detyrohet që shfrytëzuesit të

kredisë t’ia lërë në dispozicion një shumë të caktuar të të hollave, në kohë
të caktuar ose ë pacaktuar, me destiminim ose pa destinim të caktuar. Në
këtë rast, shfrytëzuesi detyrohet t’ia paguaj bankës kamatën e
kontraktuar, plus shumën e marrë t’ia kthejë asaj në kohën dhe menyrën e
përcaktuar në kontratë. Pra, kur nënshkruhet kontrata, banka ia
transferon një shumë të hollash shfrytëzuesit me pritjen se shfrytëzuesi do
ti këthen ato në kohën dhe metodën e përcaktuar në kontratë.
Në anën tjetër, kontrata për debit është një kontratë ku klienti
deponon një shumë të hollash në xhirollogari rrjedhese ne bankë dhe
tërhjek të hollat nga bankomatat (makinat për tërhekjen e të hollave) apo
ngarkon atë xhirollogari në vende të ndryshme afariste, nëpërmes të një
kartele të leshuar nga banka. Ngarkesa lejohet deri në shumën e
deponuar në xhirollogarinë bankare. Pra, kjo zëvendëson bartjen e të
hollave nga klienti dhe zëvendesimin e tyre me një kartelë plastike të
lëshuar dhe autorizuar për perdorje nga banka.
iii. Përgjegjësia juridike e bankave;
Bankat dhe institucionet financiare që ofrojnë produkte financiare

ne tregun e Kosovës duhet ti përmbahen Ligjeve dhe akteve nënligjore që
ekzistojnë në Kosovë. Përveq asaj, mund të ndodhë që bankat e huaja që
veprojnë në Kosovë kanë detyrime ligjore që ti zbatojnë edhe ligjet e
vendeve amë ku janë të regjistruara (zakonisht ligje më të rrepta).
Prandaj, çdo bankë që vepron në Kosovë duhet ta ketë parasysh kornizën
864
E DREJTA EKONOMIKE
e plotë ligjore vendore dhe ndërkombëtare me qëllim që ta eviton ndonjë

përgjegjësi të padëshirueshme.
iv. Letrat me vlerë,
Letrat me vlerë janë dokumente të shkruara, me lëshimin e të

cilave krijohet detyrimi me shprehje të njeanshme të vullnetit. Pra, letra
me vlerë ëshë document i shkruar, me të cilin lëshuesi i saj detyrohet ta
plotësojë detyrimin e regjistruar në atë dokument të poseduesit ligjor të
saj. Poseduesi ligjor i letrës me vlerë ka të drejtë të kërkojë prej lëshuesit
të saj të përmbushe detyrimin e shënuar në atë letër me vlerë. Kemi letra
me vlerë veç e veç (kambiali) dhe serike (aksioni). Letrat me vlerë mund
të lëshohen nga personat juridike (akcionet) dhe fizikë (çeku).
v. Kontratat për depozitën e të hollave,
Kjo është një kontratë e thjeshtë në mes të bankës dhe klientit, që

mund të jetë person fizik apo juridik, me anë të së cilës banka garanton
ruajtjen e të hollave të klientit. Varësisht nga banka, kjo kontratë mund
të ofron përfitime të ndryshme per klientin, siq është kamata, kamata më
e lartë për afatizim, etj.
Me këtë kontratë banka e fiton të drejtën t’i disponojë të hollat e
depozituara, ndërsa klienti rezervon të drejtën që ti terhjekë të hollat e
deponuara.
vi. Kontrata për akreditivin,
Akreditivi është një instrument pagese, me të cilin banka

akredituese (banka e lëshimit) detyrohet që, sipas urdhërit të komitentit,
në bazë të dokumenteve të p rezentuara në përputhje me kushtet e
kontraktuara (apo pa dokumente), të kryejë pagesën ose të autorizojë
bankën tjetër (anka korresponduese) që t’ia bëjë pagesën personit të tretë
(shfrytëzuesit të akreditivit) ose me urdhërin e saj (kalimi i urdhërit) ose
sipas urdhërit të komitentit, vetë ajo ose me ndihmën e bankës tjetër, të
paguajë, të akceptojë ose ta blejë kambialin e tërhequr prej shfytëzuesit të
akreditivit, me kusht që të jetë vepruar në pëpruthje me akreditivin e
hapur të bankës së lëshimit.
Ka disa lloje të akreditivit dokumentar:
1. Akreditivi i revokuar dhe ai i parevokuar;

865
E DREJTA EKONOMIKE
2. Akreditivi i konfirmuar dhe i pakonfirmuar;

3. Akreditivi i kalueshëm dhe i pakalueshëm;
4. Akreditivi i ndashëm dhe ai i pandashëm.
vii. Kontrata për sigurimin.
Me këtë kontratë kontraktuesi i sigurimit detyrohet që në bazë të

parimit të reprocitetit dhe të solidaritetit, të bashkojë një sasi të mjeteve
në bashkësinë e sigurimit, kurse bashkësia e sigurimit detyrohet që, nëse
ndodh ngjarja që përbën rasti të sigurimit, t’ia paguajë të siguruarit ose
ndonjë personi tjetër kompensimin ose shumën e kontrkatuar ose të bëjë
diç tjetër. Dëshmia e kësaj kontrate është Polica e Sigurimit.
Detyrimet e të siguruarit janë: ta bëjë pagesën e premisë brenda
afatit të parashikuar në kontratë, t’i paraqesë rrethanat për vlerësimin e
rrezikut, të lajmërojë siguruesin për ndryshimet e rrezikut, të marrë masa,
sa është e mundur, për të penguar shkaktimin e dëmit, ta lajmërojë
siguruesin brenda një afati sa më të shkurtër për ndohjen e rastit të
siguruar.
Detyrimet e siguruesit janë: ta njoftojë të siguruarin për kushtet e
sigurimit, t’ia dorëzojë atij policën e sigurimit, t’ia kompensojë dëmin
kur ndodh rasti i sigurar, të bëjë pagimin e shpenzimeve të detyrueshme
dhe të domosdoshme.
KONKURRENCA NË TREG
Konkurrenca është një situatë në një treg në të cilën shitësit e një

produkti apo shërbimi përpiqen në mënyrë të pavarur të tërheqin blerës
për të arritur një objektiv të caktuar tregtar, për shembull, fitime, shitje
dhe/ose pjesë të tregut. Rivaliteti konkurrues midis firmave mund të
ekzistojë për çmimet, cilësinë, shërbimet, ose një kombinim i tyre dhe
faktorëve të tjerë, që mund të vlerësojnë klientët.
Në. Në disa raste qëllimi është realizimi i një niveli të ulët kostoje
dhe çmimi me qëllim që të godasin konkurrentët. Në raste të tjera
ndërmarrjet mund të shkojnë përtej përcaktimin e tregut konkurrenca
shihet si një proces rivaliteti ndërmjet ndërmarrjeve të cilat kërkojnë të
fitojnë klientelë me kalimin e kohës. Ky rivalitet mund të ndodhë në
shumë mënyra kësaj, duke përdorur aftësitë novatore e sipërmarrëse të
tyre, për të zhvilluar produkte dhe shërbime të reja, të përdorin fuqi të
866
E DREJTA EKONOMIKE
veçanta, mundësi apo përparësi të tjera që ato kanë, me synim kryesor të

plotësojnë nevojat e konsumatoreve më shumë se sa konkurrentët e tyre.
Konkurrenca e ndershme dhe e pashtrembëruar është gurthemeli i
një ekonomie tregu. Për këtë arsye, Komisioni Evropian (mekanizëm i
BE-së) ka miratuar legjislacion përkatës për ta promovuar një
konkurrencë lojale, në mes të shteteve anëtare të BE-së. Konkurrenca
njihet si një ndër shtyllat kryesore dhe çështjet më sensitive në politikat e
BE-së. Para se të anëtarësohen në BE, të gjitha shtetet duhet të plotësojnë
një numër të madh kriteresh që kanë të bëjnë me ekonominë e tregut, prej
të cilave shumica janë të ndërlidhura me konkurrencën. Për më tepër,
Komisionit Evropian i janë dhënë kompetencat e nevojshme për të
ushtruar kontroll mbikëqyrës dhe zbatues në lidhje me ligjin e BE-së për
konkurrencën, për të garantuar një konkurrencë efektive në tregun e
brendshëm të shteteve evropiane.
Në vazhdën e përpjekjeve për të miratuar legjislacion në
përputhje me kriteret e BE-së, Kuvendi i Kosovës ka miratuar Ligjin për
Konkurrencën5 në vitin 2004. Disa aspekte të rëndësishme që i mbulon
ky ligj, janë të paraqitura më poshtë.
XVIII. Marrëveshjet e ndaluara dhe përjashtimet;
Marrëveshja ndërmjet ndërmarrjeve, vendimi i një shoqate të

ndërmarrjeve ose një praktikë e ndërmarrjeve është e ndaluar nëse mund
të ndikojë në tregëtinë brenda Kosovës, dhe mund të ndikojë në mënyrë
të dukshme në parandalimin, kufizimin ose çrregullimin e konkurrencës
në Kosovë.
Ndalesat e vendosura në mënyrë specifike zbatohen për një

marrëveshje, vendim ose praktikë që:
• në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë përcakton çmimin

shitës ose blerës ose çfarëdo afati apo kushti tjetër në tregëti ose
biznes;
• kufizon ose kontrollon prodhimin, tregun, zhvillimin teknologjik
ose investimet;
• kufizon, ndan ose merr pjese ne tregun ose ne nje apo me shume
burime te furnizimit;
5
Ligjin për Konkurrencën, 2004/36.
867
E DREJTA EKONOMIKE
• zbaton kushte të ndryshme për transaksione të ngjashme me

ndërmarrje të tjera, duke i vendosur ato në një pozitë të
papëlqyeshme konkurruese;
• kushtëzon që lidhja e kontratës të varet nga palët tjera
kontraktuese, përmes kushteve të tjera plotësuese që për nga
natyra e tij/saj e që sipas natyrës dhe praktikës së zakonshme
tregtare, nuk kanë lidhshmëri me objektin e kontratës së tillë.
Marrëveshja ose vendimi që është i ndaluar me këto rregulla është

e pavlefshme dhe e pazbatueshme. Personi, ndërmarrja ose shoqata e
ndërmarrjeve që tenton të ekzekutojë, detyrojë, zbatoje dhe/ose ushtrojë
marrëveshjen, vendimin ose praktikën në fjalë, do të denohet me gjobë
administrative dhe penale që përcaktohen me këtë ligj.
Përjashtimet dhe Lirimet: Ndalimet e lartpërmendura nuk zbatohen për

disa marrëveshje të veçanta. Këtu në rradhë të parë përfshihet:
• një marrëveshje ndërmjet dy ose më shumë ndërmarrjeve, nëse

ndërmarrjet e tilla janë pjesë e një njësie të vetme ekonomike. Në
veçanti, marrëveshjet ndërmjet ndërmarrjes amë dhe degëve të
saj, ose dy degëve që kanë një ndërmarrje amë të përbashkët, nuk
u nënshtrohen; ose
• një marrëveshje që ka për qëllim të ndikojë në shkrirjen e dy
ndërmarrjeve; me kusht që, ky përjashtim të vlejë vetëm për
dispozitat e asaj marrëveshjeje që janë drejtpërdrejt të lidhura dhe
të nevojshme për kryerjen e shkrirjes.
Gjithashtu, ekzistojnë përjashtime nga ndalesa, përkatesisht
përjashtohen marrëveshjet mbi:
a. zbatimin e njëllojshem të standardeve ose kushteve biznesore;
b. specializim;
c. racionalizim;
d. disa raste tjera specifike te caktuara.
XIX. Marrëveshjet vertikale;
Ndalimi themelor në marrëveshjet që kufizojnë lirinë e palëve për

caktimin e çmimeve dhe kushteve në transakcionet me palët e treta:
Marrëveshja ndërmjet ndërmarrjeve lidhur me mallra ose shërbime dhe
që ndikon në një treg brenda Kosovës është e ndaluar për aq sa ajo e
868
E DREJTA EKONOMIKE
kufizon lirinë e palës për vendosjen e çmimeve në ngarkim të palëve të

treta ose çfarëdo kushti thelbësor në marrëveshjet e lidhura me palët e
treta.
- Kontrollimi i shpërdorimit të transaksioneve ekskluzive tregtare:

Marrëveshja ndërmjet ndërmarrjeve që përfshin mallrat ose shërbimet
dhe që vendos mbi njërën palë (i) një kufizim të lirisë së shfrytëzimit të
mallrave të furnizuara ose të mallrave ose shërbimeve të tjera; (ii) një
kufizim të lirisë së blerjes ose shitjes së mallrave dhe shërbimeve të tjera
për palët e treta; (iii) një kufizim mbi lirinë e shitjes së mallrave të
furnizuara palëve të treta; ose (iv) një obligim për blerjen e mallrave ose
shërbimeve që, nga karakteri i tyre ose praktika e zakonshme komerciale,
nuk kanë të bëjnë me lëndën themelore të marrëveshjes në fjalë, ndalohen
nëse kufizimet ose obligimet e tilla dukshëm e dëmtojnë tregun e
mallrave ose shërbimeve përkatëse.
- Marrëveshjet mbi pronën intelektuale dhe sekretin afarist: Marrëveshja

për shitjen ose licencimin e të drejtave të pronës intelektuale apo sekretit
afarist ndalohet gjerë në atë masë sa vendos kufizime ndaj veprimtarive
ekonomike të blerësit ose licencëmarrësit që nuk kanë të bëjnë me
shfrytëzimin ose mbrojtjen e të drejtave përkatëse apo sekretit.
Në këtë kategori hyjnë:
• Marrëveshjet për shitjen ose liçensimin e patentës ose modelit

praktik (qoftë të dhënë ose të kërkuar) ose topografinë e qarkut të
mbyllur të mbrojtur me ligj ose modifikimet gjenetike të farës;
• Marrëveshjet e për shitjen ose liçensimin e zbulimeve, metodave
të përpunimit, projektimeve, arritjeve tjera që çojnë përpara
teknologjinë, arritjeve që çojnë përpara kultivimin e bimëve në
lëmin e rritjes së bimëve, për aq sa ato përfaqësojnë sekrete të
rëndësishme afariste dhe janë njejtësuar në mënyrë mjaft të
arsyeshme në marrëveshje;
• Marrëveshjet e përziera për shitjen ose liçensimin e të dyjave, të
drejtës së mbrojtur të trajtuar në paragrafin “a” më lartë dhe një
arritje të pambrojtur të trajtuar në paragrafin “b” të sipërtheksuar;
dhe
• Marrëveshjet për shitjen ose liçensimin e qoftë të të drejtave të
pronës intelektuale siç janë e markat tregtare, modelet e
869
E DREJTA EKONOMIKE
depozituara, të drejtat autoriale (përfshirë programet

kompjuterike), për aq sa kjo marrëveshje lidhet me marrëveshjen
për të drejtën e mbrojtur të përfshirë në paragrafin “a” të
lartëtheksuar, ose një arritje të pambrojtur në kuptim të paragrafit
“b”, apo me një marrëveshje të përzier në kuptim të paragrafit
“c”, dhe ndihmon për arritjen e qëllimit kryesor të shitjes ose
liçensimit të drejtave të pronës intelektuale ose arritjeve të
pambrojtura.
XX. Keqpërdorimi i pozitës dominuese;
Sipas ligjit aktual ne Kosovë, ndalohet shpërdorimi i pozitës

dominuese nga një ose më shumë ndërmarrje. Për t’u konstatuar
shpërdorimi i pozitës dominuese, së pari duhet të përcaktohet ekzistimi i
kësaj pozite.
Konstatimi i ekzistimit të pozitës dominante: Ndërmarrja ka pozitë

dominuese nëse, si furnizuese ose blerëse e disa llojeve të caktuara të
mallrave ose shërbimeve, ajo:
• nuk i nënshtrohet konkurrencës së vertetë; ose

• ka fuqi superiore në treg në krahasim me konkurrentët e saj
ekzistues ose potencial;
Për ta konstatuar këtë, mirret parasysh veqanërisht pjesëmarrja

dhe pozita e saj në tregun përkatës, fuqia e saj financiare, qasja e saj ndaj
furnizimeve ose tregjeve, lidhjet e saj me ndërmarrjet e tjera, pengesat
juridike ose faktike për hyrjen e ndërmarrjeve të tjera në treg,
konkurrenca aktuale ose potenciale me ndërmarrjet e themeluara brenda
ose jashtë Kosovës, lehtësia ose vështirësia me të cilën ajo mund të
ndryshojë furnizimin e mallrave ose shërbimeve të tjera si dhe aftësitë e
furnizuesve ose klientëve të saj që të zhvillojnë afarizëm me ndërmarrje
të tjera.
Një ndërmarrje konsiderohet të ketë pozitë dominuese nëse ka
pjesëmarrje më të madhe se 40% në treg. Ky konsiderim nuk është i
aplikueshëm në rast se ndërmarrja në fjalë bindshëm demonstron se është
e ekspozuar para një konkurrence të konsiderueshme ose që nuk ka pozitë
superiore në treg në krahasim me konkurrentët e vet, duke i marrur
parasyshë faktorët e specifikuar më lart.
870
E DREJTA EKONOMIKE
Konstatimi i shpërdorimit të pozitës dominuese: Shpërdorimi i ndaluar i

pozitës dominuese ekziston nëse, si furnizues ose blerës i disa llojesh të
caktuara të mallrave ose shërbimeve, një ose më shumë ndërmarrje me
pozitë dominuese:
a. ndikon negativisht në konkurrencën e tregut duke dëmtuar
aftësinë e ndërmarrjeve tjera për konkurrim në treg;
b. kërkon pagesa ose kushte të tjera afariste që dallojnë nga ato do
të mbizotëronin po të kishte konkurrencë efektive;
c. shfrytëzon pozitën në treg për të krijuar ndërmarrje tjera që i
dhurojnë atij qëllime privilegjuese, përveq nëse qëllimi është i
arsyeshëm për një trajtim të tillë favorizues.
XXI. Praktikat e ndaluara;
Ndalimi i Diskriminimit dhe i Pengimit të Padrejtë: Një ndërmarrje

dominuese, një shoqëri e ndërmarrjeve ose një ndërmarrje që i cakton
çmimet me pakicë nuk duhet ta pengojë drejtpërsëdrejti apo tërthorazi një
ndërmarrje tjetër në aktivitetet e saja afariste, ose drejtpërsëdrejti apo
tërthorazi të trajtojë atë ndryshe nga ndërmarrjet tjera të ngjashme, përveç
nëse ekziston arsyetimi objektiv për trajtimin e tillë. Një pengim i tillë
ekziston posaçërisht kur një ndërmarrje, pa arsye objektive, shpesh ofron
mallra ose shërbime me çmim që është më i ulët se çmimi i një malli apo
shërbimi të tillë.
Ndalimi i bojkotimeve dhe praktikave të tjera kufizuese: Asnjë person

ose ndërmarrje nuk duhet të kërkoj nga një person ose ndërmarrje tjetër
që të refuzojë (bojkotojë) shitjen ose blerjen, me qëllim të dëmtimit të një
personi ose ndërmarrje tjetër. Ligji gjithashtu ndalon personat apo
ndërmarrjet që të kërcënojnë apo t’i shkaktojnë dëme personave ose
ndërmarrjeve të tjera, ose t’i nxisin ato që të që të zhvillojnë aktivitete të
ndaluara me këtë ligj.
Ndalimi i rekomandimeve: Asnjë ndërmarrje ose shoqatë e ndërmarrjeve

nuk duhet të bëjë rekomandime që kanë për qëllim ose ndikojnë në
shmangien e një ndalimi të vendosur nga ligji. Gjithashtu nuk duhet t’i
bëjë rekomandime blerësve të mallrave për të kërkuar ose ofruar çmime
të caktuara gjatë rishitjes palëve të treta, për përdorimin e metodave të
871
E DREJTA EKONOMIKE
caktuara të vendosjes së çmimeve, ose të ruajtjes së çmimeve te caktuara

më të larta ose më të ulëta.
XXII. Sanksionet juridike.
Nëse konstatohet se ka pasur shkelje të Ligjit për Konkurrencën,

atëherë, ekzistojnë pasoja juridike për personin i cili ka bërë atë shkelje.
Për shkeljen e neneve 3, 10, 11, ose 12, Komisioni Kosovar i
Konkurrencës mund të nxjerrë urdhër që kërkon:
• përmbajtjen nga ekzekutimi, zbatimi dhe/ose kryerja e

marrëveshjes;
• shpall marrëveshjen të pavlerë, të shfuqizuar dhe të
pazbatueshme;
• të kërkon nga individi shkelës ndërmarrjen e masave të
nevojshme për të siguruar eliminim të veprimeve anti-konkurrente
dhe që shkelja të mos përseritet më;
• të shpall gjobë prej 25.000 eurove mbi pronarët, zyrtarët ose
menagjerët e përfshirë në aktin anti-konkurrent;\
• të shpall gjobë prej 100.000 eurove mbi ndërmarrjen e përfshirë
në aktin anti-konkurrent.
Për shkeljen e neneve 13, 17, ose 18, Komisioni Kosovar i

Konkurrencës mund të nxjerrë urdhër që kërkon:
• përmbajtjen nga sjelljet e tilla;

• të kërkon nga ndërmarrja shkelëse marrjen e masave të nevojshme
për të siguruar eliminim të veprimeve anti-konkurrente dhe që
shkelja të mos përseritet më;
• të shpall gjobë prej 20.000 eurove mbi pronarët, zyrtarët ose
menagjerët e përfshirë në aktin e sjelljes shkelëse;
• të shpall gjobë prej 100.000 eurove mbi ndërmarrjen e përfshirë
në aktin e sjelljes shkelëse.
Natyrisht, personat e dëmtuar nga ana e personit apo ndermarrjes

qe shkel kete ligj kanë të drejtë të parashtrimit të ankesës në Gjykatën
përkatëse të Qarkut duke kërkuar ndër të tjera kompenzim të dëmit dhe
ndërprerje të aktivitetit të ndaluar.
872
E DREJTA EKONOMIKE
INVESTIMET E HUAJA
Mjedisi i favorshëm ligjor për ekonominë e tregut, liria e aktivitetit

ekonomik dhe siguria e pronës garantohen me Kushtetutën e Republikës
së Kosovës. Për të gjithë investitorët, si të jashtëm ashtu edhe ata të
brendshëm, parashihen garancione kushtetuse sa i përket të drejtave
ligjore te barabarta. Në mënyrë specifike, Kushtetuta parasheh se
investitorëve të jashtëm i garantohet nxjerrja e lirshme e fitimit dhe
kapitalit të investuar jashtë vendit, në pajtim me legjislacionin e
aplikueshëm.6
Derisa Kushtetuta e Kosovës, e miratuar më 15 qershor 1008,

paraqet një bazament për sigurimin e kornizës ligjore e cila ndihmon dhe
inkurajon investimet e huaja, legjislacioni bazë, në fakt, është miratuar
vite më parë, pikërisht për shkak të rëndësisë së ofrimit të mbrojtjes
ligjore për ata investitorë të huaj që janë të interesuar të investojnë në
Kosovë. Në vitin 2001 u miratua Rregullorja e UNMIK-ut, Nr.2001/3,
ndërkaq në vitin 2005 Kuvendi i Kosovës miratoi Ligjin për Investimet e
Huaja, Nr. 2005/02-L33.
Krijimi i një kornizë ligjore që përqëndrohet në ekonominë e
tregut dhe promovon një sektor të fuqishëm dhe konkurrues privat i
siguron edhe investitorët e huaj se ata do të trajtohen në mënyre të drejtë
dhe me standardet e praktikat pranuara ndërkombëtare. Investitorëve para
së gjithash u intereson të investojnë në një vend ku sundon ligji, ku të
drejtat pronësore janë të garantuara, dhe natyrisht, ku u ofrohet trajtim i
barabartë.
Përmes miratimit të Ligjit për Investimet e Huaja pranohet fakti se
investimet e huaja luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e mirëfilltë
ekonomik dhe miraqenien e përgjithshme ekonomike të Kosovës, dhe në
të njëjtën kohë paraqiten këto tri synime kryesore të ligjit:
1. Të mundësojë integrimin e plotë të Kosovës në ekonominë

regjionale, evropiane dhe botërore duke inkurajuar bartjen e
kapitalit, teknologjisë moderne, njohurisë (knoë-hoë), shërbimeve
financiare dhe intelektuale, aftësive menaxhuese dhe informative
në Kosovë;
6
Neni 19 i Kushtetutës së Republikës së Kosovës.
873
E DREJTA EKONOMIKE
2. Të përmirësojë dhe zgjerojë kapacitetin e Kosovës për të pranuar

dhe dërguar mallra, shërbime dhe kapital në tregjet e huaja; dhe
3. Të ngrisë parashikueshmërinë, stabilitetin dhe transparencën e
sistemit ligjor në Kosovë dhe pajtueshmërinë e tij me standardet
evropiane dhe ndërkombëtare. (Neni 1 i Ligjit për Investime të
Huaja).
I. Të drejtat, garancionet dhe privilegjet e investitorëve të huaj
a. Trajtimi i përgjithshëm
Kosova u ofron trajtim të drejtë dhe të barabartë investitorëve të

huaj dhe investimeve të tyre në Kosovë. Në asnjë rast trajtimi, mbrojtja
ose siguria që kërkohet nga ligji nuk duhet të jetë më i disfavorshëm se sa
ai që garantohet sipas ligjit ndërkombëtar. Ligji obligon Kosovës që mos
të pengojë me anë të veprimeve ose mosveprimeve të pa-arsyeshme ose
diskriminuese, veprimtarinë, menaxhimin, mirëmbajtjen, shfrytëzimin
ose largimin e një shoqërie investuese në Kosovë ose ndonjë investimi
nga investitorët e huaj në Kosovë dhe në veçanti mos të ndërhyjë në
veprimtaritë e ligjshme, të drejtat dhe interesat e ligjshme të investitorëve
të huaj. Të gjitha autoritetet publike që dështojnë ose nuk i respektojnë të
drejtat dhe garancionet e siguruara me ligj për investitorët e huaj dhe
investimet e tyre, janë përgjegjës për të paguar kompensim për dëmet e
shkaktuara si pasojë e veprimeve të tyre dhe asnjë lloj imuniteti ligjor nuk
mund të shfrytëzohet si mbrojtje nga kjo përgjegjësi. (Neni 3 i Ligjit për
Investime të Huaja).
b. Mosdiskriminimi
Përveç të drejtave specifike, garancioneve dhe privilegjeve që u

mundësohen investitorëve të huaj dhe investimeve të tyre sipas ligjit,
investitorët e huaj dhe investimet e tyre duhet të jenë në pajtim të plotë
me ligjin e zbatueshëm në Kosovë, dhe i bartin të drejtat dhe detyrimet
njëlloj si edhe investitorët e brendshëm. Pa paragjykuar marrëveshjet
ndërkombëtare dhe ato bilaterale që mund t’i lidhë Kosova, është e
paligjshme që të diskriminohen në çfarëdo mënyre investitorët e huaj në
bazë të shtetësisë, prejardhjes, vendbanimit, vendit të themelimit,
afarizmit ose kontrollit.
874
E DREJTA EKONOMIKE
Në mënyrë të veçantë, Ligji parasheh se Kosova nuk duhet të

diskriminojë ndaj investitorëve të huaj në këto fusha:
(i) mbrojtjen dhe sigurinë,
(ii) bërjen e investimit,
(iii) aktivitetet ekonomike dhe të tjera në të cilat mund të bëhet
investimi dhe
(iv) blerjen, zgjerimin, menaxhimin ose largimin e investimeve.
(Neni 4 i Ligjit për Investime të Huaja).
c. Përputhshmëria dhe detyrimet
Të gjitha aktet që nxirren nga ndonjë autoritet publik që kanë të

bëjnë me të drejtat ose detyrimet e invesitorëve të huaj duhet të jenë në
përputhje të plotë me autorizimet e atij autoriteti publik. Në të kundërtën,
investitorët e huaj, të drejtat ose detyrimet e të cilëve janë prekur me atë
akt, kanë të drejtë të kërkojnë kompenzim për të gjitha dëmet e
shkaktuara si pasojë e besimit në aktin ose detyrimin e tillë. Kjo e drejtë
për kompenzim natyrisht që nuk merret parasysh në rastet kur investitori i
huaj ka qenë i njoftuar me kohë se akti në fjalë tejkalon autorizimet e
autoritetit publik që e ka nxjerrë atë akt.
Të gjitha llojet e detyrimeve ndaj investitorëve të huaj, qofshin
ato të krijuara me ligj, marrëveshje, akt administrativ, ose ndryshe, duhet
të përmbushen në bazë të shpejtë, të vazhdueshme dhe me mirëbesim.
(Neni 5 i Ligjit për Investime të Huaja).
d. Stabiliteti i regjimit të investimeve
Ligjet, rregulloret apo aktet e tjera juridike nuk mund të zbatohen

në mënyrë retroaktive në dëm të investitorëve të huaj. Megjithatë, Ligji
për Investimet e Huaja parasheh se nëse investitori i huaj ka bërë një
investim në Kosovës dhe brenda periudhës pesë vjeçare, menjëherë pas
bërjes së investimit, ndonjë dispozitë e atij ligji ndryshohet ose
revokohet, dhe kjo ka ndikim negativ në investitorin e huaj ose
investimin e tij, atëherë investitori i huaj ka të drejtë në kompensim nga
Qeveria e Kosovës për të gjitha dëmet dhe shpenzimet e shkaktuara si
pasojë e ndryshimit ose revokimit të tillë. (Neni 6 i Ligjit për Investime të
Huaja).
875
E DREJTA EKONOMIKE
II. Shpronësimi dhe kompenzimi
Nacionalizimi dhe shpronësimi i pronave të investitorëve të huaj

nuk mund të bëhet, përvec në raste përjashtimore të parapara me ligj, për
të cilat përcaktohet kompenzimi propocional sipas vlerës në treg të
pronës së caktuar.
a. Nacionalizimi
Ligji përcakton se investimet në vijim nuk i nënshtrohen asnjë

forme të nacionalizimit:
(i) investimi i bërë në Kosovë nga një investitor i huaj,
(ii) organizata e investimeve të huaja; ose
(iii) asetet e investitorit të huaj, organizatës së investimeve të
huaja ose një personi të huaj, qoftë apo jo i ndërlidhur me
një investim në Kosovë. (Neni 7 i Ligjit për Investime të
Huaja).
b. Shpronësimi
Investimet e huaja në Kosovë, organizata e investimeve të

huaja, dhe asetet e investitorit ose organizatës së investimeve të huaj,
gjithashtu nuk i nënshtrohen shpronësimit (eksproprijimit). Megjithatë,
përkundër kësaj ndalese, Ligji përcakton se Kosova mund të
eksproprijojë asetet e një investitori të huaj, organizate të investimeve tё
huaja ose personi të huaj nëse eksproprijimi:
i. bëhet për një qëllim të qartë dhe legjitim publik;
ii. nuk bëhet me synime diskriminimi;
iii. bëhet në mënyrë jo-diskriminuese;
iv. bëhet në përputhshmëri me proceset e parashtruara me
ligj; dhe
v. përcillet me një pagesë apo kompensim efektiv, adekuat
dhe të menjëhershëm. (Neni 8 i Ligjit për Investime të
Huaja).
876
E DREJTA EKONOMIKE
c. Kompensimi
Nëse i është shkaktuar dëmi, investitori i huaj ka të drejtë në

kompensim të shpejtë dhe në valutë të konvertueshme. Kompensimi
gjithashtu duhet të jetë sipas vlerës së tregut të asetit përkatës, menjëherë
pasi që akti i eksproprijimit të jetë ndërmarrë, me kusht që vlera e tregut e
asetit përkatës:
(i) të rregullohet në rast të ndryshimit të vlerës së tregut si
pasojë e vetë eksproprijimit, ose ndonjë njohurie
paraprake ose pritje të eksproprijimit nga personat privat
ose publiku, dhe
(ii) të vendoset në bazë të një valute të konvertueshme. (Neni
8.3 i Ligjit për Investimet e Huaja).
Në rastet kur me ligj kërkohet që të bëhet kompensimi për dëmet

dhe shpenzimet e shkaktuara nga veprimet ose mos-veprimet që nuk
përbëjnë një akt eksproprijimi, shuma e kompensimit në fjalë duhet të
jetë e barabartë me vlerën e tregut të dëmeve dhe shpenzimeve të
shkaktuara, që llogariten nga data e shkaktimit të dëmit. (Neni 8.4. i
Ligjit për Investimet e Huaja). Pagimi i të gjitha kompensimeve që
kërkohen me ligj garantohet nga Qeveria e Kosovës edhe nëse veprimi që
ka shkaktuar dëmin ose shpenzimin bëhet nga ndonjë autoritet tjetër
publik në Kosovë. Nëse Qeveria e bënë këtë kompensim në emër të
autoritetit tjetër publik, pastaj ka tё drejtë tё kërkoj kompensim nga ai
autoritet përmes procedurave ligjore dhe proceseve administrative.
III. Zgjidhja e kontesteve lidhur me investimet e huaja
a. Mekanizmant për zgjidhjen e kontesteve të investimit
Sikur edhe në çdo kontratë tjetër, edhe në marrëveshjen në mes të

një investitori të huaj dhe Kosovës mund të përcaktohet mënyra dhe
procedura e zgjidhjes së kontesteve eventuale që mund të lindin. Nëse një
marrëveshje e tillë ka ekzistuar dhe mund të evidentohet si dokument i
shkruar, investitori i huaj mund të kërkojë që mosmarrëveshja të zgjidhet
sipas procedurës apo kushtit të paraparë me shkrim. Në mungesë të
marrëveshjes ndërmjet palëve, investitori i huaj mund të kërkojë që
kontesti të zgjidhet përmes arbitrazhit. Për më tepër, investitori i huaj
mund të zgjedhë edhe rregullat procedurale të arbitrazhit që do të
877
E DREJTA EKONOMIKE
përdoren për zgjidhjen e kontestit. Sipas Nenit 16 të Ligjit mbi Investimet

e Huaja, investitori mund të zgjidhë nga këto rregulla procedurale:
a. Konventën e QNZKI-së (ICSID- Qendra Ndërkombëtare
për Zgjidhjen e Kontesteve të Investimit), nëse investitori i
huaj është shtetas i një vendi të huaj, dhe vendi i tij dhe
Kosova janë palë në konventën në fjalë në kohën e
dorëzimit të kërkesës për arbitrazh;
b. Rregullat Lehtësuese Shtesë të QNZKI-së, nëse kushtet
juridike “ratione personae” të nenit 25 të Konventës së
QNZKI-së janë përmbushur në kohën e dorëzimit të
kërkesës për arbitrazh;
c. Rregullat e UNCITRAL-it, dhe në raste të këtilla autoriteti
emërues i përmendur në to është Sekretari i Përgjithshëm i
QNZKI-së; ose
d. Rregullat e Organizatës Ndërkombëtare të Tregtisë.
Pëlqimi i Kosovës për dorëzimin e një Kontesti të Investimit për

arbitrazh jepet me Ligjin për Investimet e Huaja, pra nuk kërkohet pajtim
eksplicit dhe marrëveshje e ndarë nga Kosova. Ndërkaq, pëlqimi i
investitorit të huaj mund të jepet në çdo kohë, qoftë me dorëzimin e një
kërkesë për arbitrazh ose duke i paraqitur Agjencisë një kërkesë me
shkrim në të cilën jepet pëlqimi. (Neni 16.3 i Ligjit për Investime të
Huaja). Përveç nëse investitori i huaj dhe Kosova pajtohen ndryshe me
shkrim, të gjitha arbitrazhet lidhur me raste të investimit duhet të mbahen
në një vend anëtar të BE-së që gjithashtu është palë në Konventën e New
York-ut për Njohjen dhe Zbatimin e Vendimeve të Huaja të Arbitrazhit.
e. Ligji i aplikueshëm në zgjidhjen e kontesteve të investimit
Palët zakonisht merren vesh me shkrim për rregullat procedurale

dhe për ligjin që do të aplikohet nga gjykata ose tribunali i arbitrazhit për
zgjidhjen e kontestit. Në rast se një marrëveshje e tillë mungon, Ligji
parasheh se gjykata ose tribunali i arbitrazhit duhet të zbatojë ligjin e
zbatueshëm në Kosovë, duke i përjashtuar rregullat e të drejtës
ndërkombëtare private (konfliktit të ligjit) dhe rregullat e tjera të së
drejtës ndërkombëtare publike që janë të zbatueshme për çështjet
kontestuese. (Neni 17 i Ligjit për Investimet e Huaja).
878
E DREJTA EKONOMIKE
f. Natyra përfundimtare e vendimeve të arbitrazhit
Të gjitha vendimet e arbitrazhit të marra në lidhje me kontestet e

investimeve që mbulohen nga Ligji për Investime të Huaja konsiderohen
përfundimtare dhe obligative për palët në kontest, duke përfshirë
Kosovën. Sipas Ligjit, një vendim i tillë është i zbatueshëm në Kosovë në
të njëjtën mënyrë si edhe vendimet e gjykatës më të lartë në Kosovë.
Asnjë lloj i imunitetit nuk mund të shfrytëzohet si mbrojtje ndaj zbatimit
të vendimit në fjalë. (Neni 18 i Ligjit për Investimet e Huaja).
IV. Marrëveshjet bilaterale për investime
Marrëveshjet bilaterale për investime kryesisht lidhen në formë të

traktateve dhe kanë për qëllim përcaktimin e kushteve për investime
private të shtetasve apo kompanive të një shteti në një shtet tjetër. Ky lloj
investimi njihet me emrin Investim i huaj direkt (Foreign Direct
Investment (FDI)).
Shumica e marrëveshjeve bilaterale lidhen me qëllim të garantimit të të
drejtave të investitorëve të huaj në territorin e shtetit ku ata investojnë, që
kryesisht përfshijnë garanca si trajtimi i barabartë, mbrojtja nga
eksproprijimi (shpronësimi), mekanizmat alternative për zgjidhjen e
kontesteve (siç është arbitrazhi), etj.
Marrëveshjet për investime zakonisht aplikohen për të gjitha llojet
e aseteve, pa marrë parasysh a janë pronë e luajtshme apo e paluajtshme
dhe pa marrë parasysh sektorin e investimit. Kjo do të thotë se këtu
përfshihen edhe të drejtat në pronësi intelektuale, të cilat pa marrë
parasysh a janë regjistruar apo jo, janë të investime të mbrojtura sipas
marrëveshjeve bilaterale për investim.
Sot në botë ekzistojnë me mijëra marrëveshje bilaterale që kanë të
bëjnë me fusha të ndryshme të investimeve. Kosova ka lidhur një numër
marrëveshjesh për tregti të lirë me shtetet e rajonit të cilat kanë për qëllim
inkurajimin e investimeve të këtyre shteteve të Kosovë.
879
E DREJTA EKONOMIKE
KONCESIONET
I. Nocioni i koncesionit
Koncesioni nënkupton një kontratë të lidhur mes një Autoriteti

Kontraktues dhe një koncesionari ku objekti kryesor i kontratës është
zbatimi i një projekti të infrastrukturës dhe ku përmbushja e kontratës nga
koncesionari shpërblehet tërësisht ose pjesërisht me dhënien e së drejtës
së shfrytëzimit të infrastrukturës. Autoriteti kontraktues përfshinë
autoritetet publike që në bazë të ligjit në fuqi në Kosovë, i është dhënë e
drejta për të dhënë koncesione. Këtu në rradhë të parë hyn çdo organ
publik qendror, rajonal, komunal apo lokal, çdo ministri, department apo
agjencion që ushtron kompetenca ekzekutive, legjislative, rregullative,
administrative ose gjyqësore, çdo organ të së drejtës publike, si dhe çdo
asociacion të një ose më shumë organeve të tilla.
Duke patur parasysh nevojën për harmonizimin e procedurave për
dhënien e koncesioneve në pajtim me standardet dhe praktikat e pranuara
ndërkombëtare, në vitin 2006 hyri në fuqi Ligji për Procedurën e Dhënies
së Koncesioneve. Ky Ligj u miratua me qëllim të zhvillimit të
mëtutjeshëm të parimeve të përgjithshme të transaparencës, ekonomisë
dhe drejtësisë gjatë dhënies së kontratave nga autoritetet publike dhe
përfshinë procedurat për dhënien e kontratës së koncesionit, përmbajtjen
e kontratës së koncesionit si dhe çështje të tjera të ndërlidhura.
II. Paraseleksionimi i ofertuesve
Procedura e paraseleksionimit të ofertuesve është paraparë në nenin

5(4) të Ligjit për Dhënien e Koncesioneve. Autoriteti Kontraktues
zhvillon procedurën e para-seleksionimit me qëllim të identifikimit të
ofertuesve të kualifikuar për zbatimin e projektit të paraparë. Ftesa për
pjesëmarrje në procedurën e para-seleksionimit publikohet në pajtim me
dispozitat përkatëse të ligjit për prokurim publik dhe kjo ftesë përmbanë
këto të dhëna:
a. Përshkrimin e infrastrukturës;
b. Një indikacion të elementeve tjera thelbësore të projektit, si
p.sh. shërbimet që duhen të kryhen nga Koncesionari ose
aranzhmanet financiare të parapara nga Autoriteti
Kontraktues;
880
E DREJTA EKONOMIKE
c. Një përmbledhje të kushteve kryesore të Kontratës së

Koncesionit që do të lidhet, nëse këto kushte janë të njohura
në këtë fazë;
d. Mënyra dhe vendi i dorëzimit të kërkesave për para-
seleksionim dhe afati i dorëzimit si datë dhe kohë e
specifikuar që i jep ofertuesit kohë të mjaftueshme për
përgatitjen dhe dorëzimin e kërkesës; dhe
e. Mënyrën dhe kohën e marrjes së dokumentacionit të para-
seleksionimit.
Dokumentacioni i para-seleksionimit duhet të plotësojë kriteret e

paraseleksionimit të parapara në nenin 6 të Ligjit. Për t’u kualifikuar për
procedurë seleksionimi, ofertuesit e interesuar duhet të plotësojnë kritere
objektivisht të arsyeshme të cilat Autoriteti Kontraktues i konsideron si të
përshtatshme për procedurën përkatëse siç janë të cekura në
dokumentacionin e para-seleksionimit. Këto kritere përmbajnë së paku
këto elemente:
I. Kualifikime adekuate profesionale dhe teknike, fuqi
punëtore, pajisje dhe mjete tjera fizike që janë të nevojshme
për zbatimin e projektit, përfshirë dizajnimin, ndërtimin,
veprimin dhe mirëmbajtjen;
II. Aftësi të mjaftueshme për të drejtuar aspektet financiare të
projektit dhe aftësi për të përmbushur nevojat e financimit;
III. Aftësi të nevojshme drejtuese dhe organizative, besueshmëri
dhe përvojë, përfshirë aty edhe përvojën në veprimin e
infrastrukturave të ngjashme.
Autoriteti Kontraktues merr vendim lidhur me kualifikimet e

secilit ofertues i cili ka dorëzuar kërkesë për para-seleksionim duke marrë
parasysh vetëm ato kritere që janë paraparë në dokumentacionin e para-
seleksionimit. Pas kësaj procedure, Autoriteti Kontraktues radhitë sipas
rangut ofertuesit të cilët i plotësojnë kriteret e para-seleksionimit dhe
përgatit listën e ofertuesve që do të ftohen për të dorëzuar propozimet e
tyre. Gjatë përgatitjes së listës Autoriteti Kontraktues përcakton rangun
vetëm sipas mënyrës së paraparë në dokumentacionin e para-
seleksionimit.
III. Kërkesa për propozime
Në fazën e parë të procedurës ofertuesit ftohen të dorëzojnë

propozime fillestare lidhur me specifikacionet e projektit, indikatorët për
881
E DREJTA EKONOMIKE
vlerësimin e kryerjes së punës, aranzhmanet financiare dhe karakteristika

tjera të projektit si dhe lidhur me kushtet kryesore të kontratës të
propozuar nga Autoriteti Kontraktues. Autoriteti Kontraktues fton në
mbledhje dhe mbanë diskutime me secilin ofertues të interesuar për të
shqyrtuar pyetjet që ka ofertuesi lidhur me kërkesën fillestare për
propozime. Pas shqyrtimit të propozimeve të pranuara, Autoriteti
Kontraktues mund të rishqyrtojë dhe, sipas nevojës, të riformulojë
kërkesën fillestare për propozime duke shlyer, modifikuar ose shtuar
ndonjë element të specifikacioneve fillestare të projektit. Në fazën e dytë
të procedurës, Autoriteti Kontraktues fton ofertuesit të dorëzojnë
propozime përfundimtare përkitazi me një pako të vetme të specifikimeve
të projektit, indikatorëve për vlerësimin e kryerjes së punës ose kushteve
të kontratës.
Kërkesa për propozime përmban së paku këto të dhëna:

a. Informata të përgjithshme që mund të kërkohen nga ofertuesit kështu
që ata të mund të përgatisin dhe të dorëzojnë propozimet e tyre,
përfshirë aty edhe afatin për dorëzim;
b. Specifikacionet e projektit dhe indikatorët për vlerësimin e kryerjes
së punës, përfshirë aty edhe kërkesat e Autoritetit Kontraktues që i
përkasin standardeve të sigurisë dhe mbrojtjes së mjedisit;
c. Kushtet e kontratës të propozuara nga Autoriteti Kontraktues, duke
theksuar se cilat kushte konsiderohen si jo të negociushme;
d. Kriteret për vlerësimin e propozimeve dhe kriteret e përcaktuara nga
Autoriteti Kontraktues, nëse ka të tilla, për të identifikuar
propozime të pamjaftueshme; peshën përkatëse që i jepet çdo kriteri
të vlerësimit; dhe mënyra në bazë të së cilës këto kritere zbatohen
gjatë vlerësimit dhe refuzimit të propozimeve.
Kërkesa për propozime përcakton kushtet lidhur me natyrën,

formën, vlerën dhe kushtet tjera që kanë të bëjnë me mjetin e sigurimit i
cili kërkohet për të siguruar ofertën, si dhe kushtet lidhur me personin që
e jep një mjet të tillë sigurues.
Me rastin e vlerësimit dhe krahasimit të propozimeve teknike
merren parasysh korrektësia teknike, pajtueshmëria me standarde për
mbrojtjen e mjedisit, zbatueshmëria operacionale, si dhe cilësia e
shërbimeve dhe masat që merren për të siguruar vazhdimin e kësaj
cilësie. Ndërkaq, në vlerësimin e propozimeve financiare dhe komerciale
shqyrtohen në veçanti vlera aktuale e taksave, njësive të çmimeve dhe
pagesave tjera gjatë periudhës së koncesionit, vlera aktuale e pagesave të
drejtpërdrejta të propozuara nga Autoriteti Kontraktues, shpenzimet e
882
E DREJTA EKONOMIKE
dizajnit dhe të ndërtimit, të veprimit dhe të mirëmbajtjes, vlera aktuale e

shpenzimeve kapitale si dhe të veprimit dhe të mirëmbajtjeve, vëllimi i
ndihmës financiare nga ndonjë autoritet publik, nëse ka nevojë për një gjë
të tillë, korrektësia e aranzhmaneve financiare të propozuara, shkalla e
pranueshmërisë së kushteve të negociushme të kontratës së propozuar
nga Autoriteti Kontraktues në kërkesën për propozime dhe potenciali për
zhvillim ekonomik dhe shoqëror i ofruar nga propozimet.
IV. Negociatat për lidhjen e kontratës së koncesionit
Pas vlerësimit të propozimeve bëhet rangimi i të gjitha

propozimeve në bazë të kritereve të vlerësimit dhe Autoriteti Kontraktues
e fton në negociata përfundimtare për lidhjen e kontratës së koncesionit
ofertuesin që ka rangun më të lartë. Nëse bëhet e qartë për Autoritetin
Kontraktues që negociatat me ofertuesin e ftuar nuk do të rezultojnë në
lidhjen e kontratës së koncesionit, atëherë Autoriteti Kontraktues e
njofton ofertuesin se ka ndërmend të ndërprejë negociatat dhe i jep
ofertuesit kohë të mjaftueshme që të formulojë më mirë ofertën e tij
përfundimtare.
Nëse Autoriteti Kontraktues nuk e konsideron këtë propozim si të
pranueshëm, atëherë i ndërprenë negociatat me ofertuesin përkatës. Në
vijim, Autoriteti Kontraktues fton për negociata ofertuesit tjerë sipas
rangut që kanë deri sa të arrihet lidhja e kontratës së koncesionit ose të
refuzohen të gjitha propozimet e mbetura. Autoriteti Kontraktues nuk
mund të rifillojë negociata me një ofertues me të cilin janë ndërprerë
negociatat për shkak të arsyeve të lartpërmenduara.
Pas përfundimit të negociatave me me ofertuesin të cilit vendoset
ti jepet koncesioni, Autoriteti Kontraktues shpall publikisht dhënien e
kontratës në pajtim me dispozitat përkatëse të ligjit për prokurimin
publik. Shpallja duhet ta identifikojë koncesionarin dhe ta jep një
përmbledhje të elementeve kryesore të kontratës së koncesionit.
V. Kontrata e koncesionit.
i. Elementet e kontratës së koncesionit
Sipas nenit 28 të Ligjit për Procedurën e Dhënies së Koncesioneve,

kontrata e koncesionit përmban së paku këto elemente:
883
E DREJTA EKONOMIKE
i. natyrën dhe vëllimin e punëve dhe shërbimeve që duhet

të kryhen nga koncesionari;
ii. kushtet për kryerjen e këtyre shërbimeve dhe vëllimin e
ekskluzivitetit të të drejtave të koncesionarit sipas
kontratës së koncesionit, nëse parashihet një gjë e tillë;
iii. ndihmesën që Autoriteti Kontraktues mund t’ia jep
koncesionarit për marrjen e licencave dhe lejeve nëse
këto janë të nevojshme për zbatimin e projektit;
iv. çdo kërkesë që ka të bëjë me themelimin dhe kapitalin
bazë të një personi juridik;
v. pronësinë mbi mjetet që kanë të bëjnë me projektin dhe
detyrimet e palëve, sipas nevojës, lidhur me
përvetësimin e vendit ku do të zbatohet projekti dhe të
servituteve të nevojshme;
vi. shpërblimin e koncesionarit, qoftë në formë të tarifave
ose të taksave për shfrytëzimin e infrastrukturës ose
kryerjen e shërbimeve; metodën dhe formulat për
llogaritjen ose përshtatjen e tarifave ose taksave të tilla;
dhe pagesat - nëse ka të tilla - që mund të kryhen nga
Autoriteti Kontraktues ose ndonjë autoritet tjetër publik;
vii. procedurat për shqyrtimin dhe miratimin e dizajneve
inxhinjerike, planeve të ndërtimit dhe specifikacioneve
të Autoritetit Kontraktues, si dhe procedurat për testimin
dhe inspektimin përfundimtar, miratimin dhe pranimin e
infrastrukturës;
viii. vëllimin e detyrimit të koncesionarit për të siguruar -
sipas nevojës - modifikimin e shërbimit me qëllim të
përmbushjes së kërkesës aktuale për shërbimin,
vazhdimësinë dhe ofrimin e shërbimit nën kushte
kryesisht të barabarta për të gjithë shfrytëzuesit;
ix. të drejtën e Autoritetit Kontraktues ose të ndonjë
autoriteti tjetër publik për të mbikëqyrë kryerjen e
punëve dhe shërbimeve nga ana e koncesionarit si dhe
vëllimin dhe kushtet nën të cilat Autoriteti Kontraktues
ose ndonjë autoritet tjetër publik i autorizuar mund të
urdhërojë ndryshime që i përkasin punës dhe kryerjes së
shërbimit ose të ndërmerr masa tjera të përshtatshme për
të siguruar që një infrastrukturë mbahet në veprim në
mënyrë të duhur dhe që shërbimet kryhen në pajtim me
ligjin dhe me dispozitat e kontratës;
884
E DREJTA EKONOMIKE
x. vëllimin e detyrimit të koncesionarit që t’i raportojë dhe

ta informojë Autoritetin Kontraktues ose ndonjë autoritet
tjetër publik mbi veprimet e veta;
xi. mekanizmat që merren me shpenzimet shtesë dhe
pasojat tjera që mund të rezultojnë nga një urdhër i
Autoritetit Kontraktues ose të ndonjë autoriteti tjetër
publik lidhur me nënparagrafet (h) dhe (i) të këtij neni,
përfshirë aty çdo lloj kompensimi që mund t’i takojë
koncesionarit;
xii. për aq sa konsiderohet e nevojshme, të drejtat e
Autoritetit Kontraktues që të shqyrtojë dhe miratojë
kontrata të rëndësishme të cilat do të lidhë koncesionari,
në veçanti ato me aksionarët e koncesionarit ose persona
të tjerë të ndërlidhur;
xiii. garancionet e përmbushjes dhe polisat e sigurimit që do
të sigurohen nga koncesionari lidhur me implementimin
e projektit;
xiv. të drejtat dhe detyrimet e palëve nëse ndonjëra palë nuk
e përmbushë kontratën;
xv. kushtet nën të cilat ndonjëra palë mund të lirohet nga
përgjegjësia për mos përmbushje ose vonesë në
përmbushjen e një detyrimi që rrjedh nga kontrata e
koncesionit për shkaqe që janë jashtë kontrollit të palës;
xvi. kohëzgjatjen e kontratës së koncesionit si dhe të drejtat
dhe detyrimet e palëve pas kalimit të kohëzgjatjes ose të
shkëputjes së kontratës;
xvii. mënyrën e llogaritjes së kompensimit;
xviii. të drejtën kompetente dhe mekanizmat për zgjidhjen e
konflikteve që mund të krijohen mes Autoritetit
Kontraktues dhe koncesionarit;
xix. të drejtat dhe detyrimet e palëve lidhur me informatat
sekrete.
Ofertuesi i suksesshëm ka për detyrë të themelojë një formë të

veçantë të një shoqërie tregtare, nëse kjo është kërkuar nga Autoriteti
Kontraktues. Çdo kërkesë lidhur me kapitalin minimal të një personi
juridik të tillë dhe të procedurës për marrjen e miratimit nga ana e
Autoritetit Kontraktues për statutin dhe rregulloret e punës së tij si dhe
për ndryshimet thelbësore të tyre duhet të përcaktohen në kontratën e
koncesionit në pajtim me kushtet e parapara në kërkesën për propozime.
Kontrata e koncesionit gjithashtu specifikon se cilat mjete janë ose do të
885
E DREJTA EKONOMIKE
bëhen pronësi publike dhe cilat mjete janë ose do të bëhen pronësi private
e koncesionarit. Të drejtat dhe detyrimet e koncesionarit sipas kontratës
së koncesionit nuk mund t’i bartën palëve të treta pa pëlqimin e
Autoritetit Kontraktues.
ii. Kohëzgjatja, vazhdimi dhe shkëputja e kontratës së koncesionit
Kohëzgjatja e koncesionit përcaktohet në kontratën e koncesionit

duke marrë parasysh kohëzgjatjen maksimale të lejuar në ligjin përkatës.
Autoriteti Kontraktues mund ta jep pëlqimin për vazhdimin e
kohëzgjatjes së kontratës koncesionit për një periudhë kohore prej jo më
shumë se 10 vjet, përveç nëse nuk është paraparë ndryshe me ligj të
veçantë. Autoriteti Kontraktues ka për detyrë ta jep pëlqimin për
vazhdimin e kontratës së koncesionit kur:
a. ka vonesë në kryerjen e punës ose ndërprerje të punës për arsye të

fuqisë madhore;
b. projekti suspendohet nga Autoriteti Kontraktues ose ndonjë
autoritet tjetër publik; ose
c. ka një rritje të shpenzimeve si pasojë të kërkesave të Autoritetit
Kontraktues të cilat nuk kanë qenë të parapara fillimisht në
kontratën e koncesionit, nëse koncesionari nuk është në gjendje të
mbulojë këto shpenzime pa një vazhdim të kontratës së koncesionit.
Shkëputja e kontratës së koncesionit nga autoriteti kontraktues

lejohet nëse nuk mund të pritet me arsye që koncesionari do të jetë në
gjendje ose i gatshëm të përmbushë detyrimet e veta; ose për arsye
madhore në interes publik, me kusht që koncesionarit t’i paguhet
kompensimi i paraparë në kontratën e koncesionit.
Në anën tjeter, Koncesionari mund ta shkëputë kontratën e

koncesionit vetëm në rastet vijuese:
a. në rast se Autoriteti Kontraktues ose ndonjë autoritet tjetër publik
nuk përmbushë një detyrim thelbësor lidhur me kontratën e
koncesionit;
b. nëse janë plotësuar kushtet për një revidim të kontratës së
koncesionit sipas nenit 40, paragrafit 1, mirëpo palët nuk janë
pajtuar për revidimin e kontratës së koncesionit; ose
c. nëse shpenzimet e koncesionarit për përmbushjen e kontratës së
koncesionit janë ngritur dukshëm ose nëse vlera e shpërblimit që
koncesionari merr për përmbushjen e kontratës bjen dukshëm si
886
E DREJTA EKONOMIKE
rezultat i një veprimi ose mosveprimi të Autoritetit Kontraktues,

dhe palët nuk janë pajtuar për një revidim të kontratës së
koncesionit.
Secila palë ka të drejtë ta shkëputë kontratën e koncesionit nëse

përmbushja e detyrimit të saj bëhet e pamundur për arsye të fuqisë
madhore. Po ashtu palët mund ta shkëpusin kontratën e koncesionit me
marrëveshje. Kontrata e koncesionit parasheh se si llogaritet kompensimi
që i takon palës kontraktuese përkatëse në rast të një shkëputjeje të
kontratës së koncesionit, duke përfshirë në llogaritjen e kompensimit -
sipas rrethanave - vlerën e punës së kryer sipas kontratës së koncesionit,
shpenzimet ose humbjet që ka pësuar ndonjëra palë, përfshirë aty edhe
fitimin e humbur.
PRONËSIA INTELEKTUALE
E drejta në pronë përfshinë të drejtën për të poseduar, shfrytëzuar,

shitur dhe asgjësuar një objekt apo mall që të takon. Megjithatë, e drejta
pronësore nuk kufizohet vetëm me të drejtën për të pasur mall të
luajtshëm apo patundshmëri. Kjo e drejtë përfshinë edhe veprën apo
rezultatin që del nga puna origjinale intelektuale e njerëzve, pra ajo që
është produkt mendor. Prona mbi këto vepra apo produkte mendore quhet
pronë intelektuale.
Pronësia intelektuale në esencë përfshinë katër lloje të ndryshme të

produkteve mendore që mund të dalin si rezultat i punës intelektuale të
njerëzve. Ato janë:
1. markat tregtare
2. të drejtat e autorit
3. patentet
4. dizajnet industriale
Përveç këtyre katër llojeve, shumë autorë theksojnë se si pronë

intelektuale mbrohet edhe të drejta të tjera të përafërta, siç janë p.sh,
fshehtësitë tregtare.
Mbrojtja e të drejtave të pronës intelektuale tashmë është bërë një

ndër fushat më të rëndësishme për bizneset, meqë shumica e tyre
identifikohen me një emër, shenjë, formë, dizajn dhe produkt të caktuar.
887
E DREJTA EKONOMIKE
Prandaj, me qëllim që dikush tjetër mos të krijojë avantazhe nga

përdorimi i këtyre shenjave, llogove, etj, në pothuajse secilin vend të
botës këto të drejta mbrohen me ligj. Tashmë është miratuar një numër i
madh i Konventave ndërkombëtare të cilat merren me këtë çështje.
Ndërkaq në Kosovë, janë miratuar katër ligje të cilat mbulojnë katër llojet
e pronës intelektuale të cekura më lartë. Më poshtë, do të paraqesim disa
elemente të rëndësishme për markat tregtare, të drejtat e autorit, patentët,
dhe dizajnet industriale, gjithnjë në kontekst të mbrojtjes juridike të
përcaktuar me legjislacionin kosovar.
I. MARKAT TREGTARE
Markat tregtare janë shenja, emra, shkrime, vizatime, dhe trajta të

tjera që e dallojnë mallin ose shërbimin që e ofron një ndërmarrje ose
person. Markat tregtare konsiderohen si pronë intelektuale sepse janë
rezultat i punës artistike dhe intelektit të personave apo ndërmarrjeve të
cilët identifikohen me këtë markë, dhe prandaj mbrohen edhe me ligj. Në
Kosovë, këtë fushë e rregullon Ligji mbi Markat Tregtare, i miratuar nga
Kuvendi i Kosovës në vitin 2006.
Numri i shkeljeve të të drejtave mbi markat tregtare është i shumtë
sidomos në vendet ku nuk ka sundim të ligjit. Shfrytëzuesit e pautorizuar
të markave tregtare mund të përfitojnë shumë duke keqpërdorë markën e
tjetërkujt dhe duke shkaktuar konfuzion tek konsumatorët.
1. Qëllimi dhe fushëveprimi i Ligjit për Marka tregtare
Qëllimi i miratimit të këtij ligji ishte mbrojtja adekuate e markave

tregtare, emërtimeve tregtare në përputhshmëri me konventat
ndërkombëtare si dhe me legjislacionin dhe praktikat e BE-së. Ky ligj
zbatohet për të gjithë personat, ndërmarrjet dhe autoritet publike.
2. Shenjat të cilat mund të mbrohen si Marka tregtare
Të gjitha shenjat, ne veçanti fjalët, duke përfshirë edhe emrat

personal, vizatimet, shkronjat, numrat, markat zërore (audio), trajtat
tredimensionale, duke përfshirë edhe trajtën e mallrave ose mbështjelljes
apo paketimin tjetër të tyre, ngjyrat, kombinimet e ngjyrërave, që janë në
gjendje të dallojnë një mall ose shërbim që ofrohet nga një ndërmarrje
888
E DREJTA EKONOMIKE
nga mallrat dhe shërbimet që ofrohen nga ndërmarrje të tjera, mund të

mbrohen si marka tregtare.
3. Mbrojtja e Markës tregtare
Masat mbrojtëse që sigurohen me ligj, vlejnë për shenjat që:

• janë regjistruar si marka tregtare në Regjistrin e Markave
Tregtare;
• deri në atë masë sa ajo shenjë, përmes shfrytëzimit gjatë ushtrimit
të aktiviteteve afariste, njihet si markë tregtare brenda qarqeve
përkatëse afariste;
• që është bërë e njohur si markë tregtare.
4. Emërtimet tregtare
Simbolet e kompanive si dhe emërtimet e punëve mbrohen si

emërtime tregtare. Simboli i kompanisë është shenja që shfrytëzohet gjatë
aktiviteteve afariste si emër, si emër i firmës ose si emërtim i veçantë i
një ndërmarrjeje. Simboli i kompanisë ose shenjat e tjera që kanë për
qëllim të dallojnë një aktivitet nga një tjetër dhe që janë të njohura brenda
qarqeve përkatëse tregtare si shenjë dalluese e një kompanie të caktuar
është e barabartë me emërtimet e veçanta të një ndërmarrjeje.
Me ligj mbrohen edhe titujt e punimeve nga fushat e ndryshme.
Titulli i një pune është emri ose emërtimi i veçantë i një publikimi të
shtypur, një vepre kinematografike, vepre muzikore, shfaqje teatrore ose
pune të ngjashme.
5. Përparësia dhe vjetërsia
Në rast të një konflikti ndërmjet të personave apo ndërmarrjeve

se kujt i takon një markë tregtare, vjetërsia e të drejtës mbi atë markë e
përcakton përparësinë e të drejtave për secilin. Për një markë të paraqitur
për regjistrim ose të regjistruar, data e paraqitjes është ajo që e përcakton
datën e përparësisë.
6. Kushtet për mbrojtjen e Markave tregtare me regjistrim
889
E DREJTA EKONOMIKE
Në mënyrë që të mbrohet marka tregtare, duhet të ekzistojë pronësia

mbi atë markë. Për ta pasur pronësisë mbi markën, ajo duhet të
regjistrohet. Pronari i një marke të regjistruar tregtare mund të jetë:
• personi fizik;
• personi juridik; ose
• një ndërmarrje që nuk është person juridik, nëse ka zotësi juridike
për t’i fituar të drejtat dhe përgjegjësitë.
7. Bazat absolute për refuzimin e regjistrimit
Si markë tregtare nuk mund të regjistrohen markat të cilat

përmbajnë këto karakteristika:
1) markat tregtare që nuk përmbajnë ndonjë veçori dalluese;
2) markat tregtare të cilat përbëhen ekskluzivisht prej shenjave ose
indikacioneve që mund të shfrytëzohen, në tregti, për përcaktimin
e llojit, kualitetit, kuantitetit, qëllimit, vlerës, prejardhjes
gjeografike, kohës së prodhimit të mallrave, ofrimit të
shërbimeve, dhe veçorive tjera të mallrave dhe shërbimeve;
3) markat tregtare të cilat përbëhen ekskluzivisht prej shenjave ose
indikacioneve të cilat janë të zakonshme në gjuhën e përditshme
ose me mirëbesim si dhe praktikat e zakonshme tregtare;
4) markat tregtare që janë të një natyre të tillë që mund të pritet se do
ta mashtrojnë publikun, veçmas për llojin, cilësinë, ose
prejardhjen gjeografike të mallrave ose shërbimeve;
5) markat tregtare që përmbajnë stemën shtetërore, flamurin ose
emblemën e një shteti;
6) markat tregtare që përmbajnë stemën shtetërore, flamurin ose
ndonjë emblemë tjetër zyrtare të Kosovës, ose ndonjë komune,
asociacioni komunash ose asociacioni tjetër komunal brenda
Kosovës;
7) markat tregtare që përmbajnë një shenjë zyrtare, emblemë ose
vulë, që ndikon në kontrollin ose garantimin, e një autoriteti
publik ose ndërmarrje publike;
8) markat tregtare që përmbajnë stemën shtetërore, flamurin, vulën
ose ndonjë shenjë tjetër të një organizate ndërqeveritare
ndërkombëtare;
9) markat tregtare shfrytëzimi i të cilave është në kundërshtim me
ndonjë dispozitë tjetër ligjore ose rregullative në Kosovë ose me
moralin e rendin publik;
10) markat tregtare që nuk mund të paraqiten grafikisht.
890
E DREJTA EKONOMIKE
8. Bazat relative për refuzimin e regjistrimit
Regjistrimi i një marke tregtare do të refuzohet ose anulohet në rastet si

në vijim:
1) Nëse marka tregtare është identike me një markë të mëhershme

tregtare;
2) Nëse mallrat e shërbimet për të cilat kërkohet marka tregtare janë
identike me mallrat ose shërbimet të cilat mbrohen nga marka e
mëhershme tregtare;
3) Nëse, për shkak të identitetit ose ngjashmërisë me një markë të
mëhershme të paraqitur për regjistrim ose të regjistruar si dhe
ngjashmërisë së mallrave ose shërbimeve të ofruara nga të dy
markat tregtare, ekziston mundësia e çorientimit të publikut në
lidhje me atë se cila është marka tregtare e regjistruar e cila është
ajo për të cilën kërkohet regjistrimi;
4) Nëse marka tregtare është identike ose e ngjashme me ndonjë
markë të paraqitur për regjistrim ose të regjistruar të mëhershme
tregtare;
5) Nëse regjistrimi i markës tregtare kërkohet për mallrat ose
shërbimet që nuk janë të ngjashme me ato që mbulohen nga
marka tregtare e mëhershme e paraqitur për regjistrim ose e
regjistruar;
6) Nëse marka e mëhershme tregtare e paraqitur për regjistrim ose e
regjistruar ka fituar reputacion në territorin e Kosovës; dhe
7) Nëse shfrytëzimi i markës së mëvonshme tregtare pa arsye të mira
do të shfrytëzonte në mënyrë të padrejtë, ose do të ishte
shkatërruese për karakteristikat dalluese të markës së mëhershme
tregtare të paraqitur për regjistrim ose të regjistruar.
9. Efekti i Markave të regjistruara tregtare
Pronari i markës së regjistruar tregtare mban të drejta ekskluzive lidhur

me mallrat ose shërbimet e mbuluara nga regjistrimi. Ai ka të drejtë në:
• shfrytëzimin e markës tregtare,
• autorizimin për të tjerët për shfrytëzimin e markës tregtare,
• lejimin e shfrytëzimin nga të tjerët; ose
• të shfrytëzojë mjete juridike kundër shkeljes së markës tregtare.
891
E DREJTA EKONOMIKE
10. Shkelja e të drejtës së Markës së regjistruar tregtare
Asnjë person ose ndërmarrje gjatë aktiviteteve tregtare nuk mund

të shfrytëzojë një shenjë që është në masë substanciale identike, ose e
ngjashme me një markë të regjistruar tregtare pa lejen e pronarit të
markës tregtare. Shfrytëzimi i paautorizuar i markës tregtare konsiderohet
si shkelje e të drejtave pronësore mbi markën e regjistruar tregtare.
Personat dhe ndërmarrjet nuk mund të shfrytëzojnë një shenjë
gjatë ushtrimit të aktiviteteve afariste kur ekziston mundësia se
shfrytëzimi i tillë mund të mashtrojë ose të shkaktojë hamendje te
publikut, duke përfshirë edhe ngatërrimin e shenjës me markën tregtare.
II. TË DREJTAT E AUTORIT
Të drejtat e autorit janë ndër format më të vjetra të pronës

intelektuale dhe përfshinë të drejtat mbi veprat e autorëve në lëmin e
letërsisë, shkencës dhe artit. Nga të gjitha të drejtat tjera që burojnë nga
prona intelektuale, të drejtat e autorit janë ato që shkilen më së shumti,
dhe kontrabandimi i këtij lloji të pronës tashmë ka marrë formën e krimit
të organizuar në një numër të madh vendesh. Me qëllim të luftimit të
kësaj dukurie dhe krijimit të infrastrukturës ligjore për mbrojtjen e këtyre
të drejtave, Kuvendi i Kosovës ka miratuar Ligjin për të Drejtat e Autorit
në vitin 2006.
1. Qëllimi dhe fushëveprimi i ligjit
Ligji për të drejtat e autorit përcakton pronësinë intelektuale që

takon ntepretuesve, prodhuesve të artit, producentëve, transmetuesve, dhe
autorëve të tjerë të letërsisë, artit dhe shkencës. Ligji gjithashtu regullon
administrimin e të drejtave të autorit dhe mbrojtjen e tyre, si dhe zbatimin
e Ligjit ndaj personave të huaj.
2. Prona intelektuale që mund të mbrohet si e drejtë e autorit
892
E DREJTA EKONOMIKE
E drejta e autorit është e drejtë e posaçme, e cila i takon autorit si

subjekti të pronës intelektuale mbi veprën e vet. Kjo e drejtë i takon
autorit me vetë faktin e krijimit të veprës, prandaj nuk kërkohet plotësim
paraprak i çfarëdo formaliteti administrative. E drejta e autorit përmbanë:
• autorizimet ekskluzive personale për të mbrojtur pacenueshmërinë
e veprës së autorit dhe personalitetin e autorit (në vijim: të drejtat
morale të autorit);
• autorizimet ekskluzive ekonomike për të mbrojtur interesat
ekonomike te autorit (në vijim: të drejtat ekonomike të autorit);
• autorizimet tjera të autorit (në vijim: të drejtat tjera të autorit).
3. Veprat e mbrojtura
Vepra të autorit janë krijimet intelektuale origjinale në lëmin e letërsisë,

të shkencës dhe artit, që janë të shprehura në çfarëdo mënyre. Vepra të
autorit konsiderohen sidomos:
• veprat gojore, siç janë fjalimet, leksionet, tregimet dhe vepra të
ngjashme të shprehura gojarisht;
• veprat e shkruara siç janë tekstet në libra, broshurat, gazetat ditore
dhe tekste të tjera në lëmin e letërsisë, të literaturës shkencore e
profesionale, si dhe programet kompjuterike;
• veprat muzikore, me ose pa tekst, pavarësisht a janë të shënuara
përmes notave apo në ndonjë mënyrë tjetër;
• veprat teatrore, teatrore-muzikore dhe të kukullave, përfshirë edhe
radiodramat;
• veprat koreografike dhe pantomimore;
• veprat filmike (kinematografike dhe televizive) dhe veprat e tjera
audiovizuele (në vijim: veprat audiovizuele);
• veprat fotografike dhe veprat e bëra ngjashëm procesit fotografik,
siç janë fotografitë artistike, fotomontazhet, fotoafishet,
fotografitë e reporterëve, etj.;
• veprat e artit figurativ në lëmin e vizatimit, të pikturës, grafikës,
skulpturës;
• veprat e arkitekturës, siç janë skicat, planet, maketat dhe objektet
e ndërtuara të veprave arkitekturore dhe të inxhinierisë nga fusha
e arkitekturës, urbanizmit, arkitekturës së peizazhit dhe
rregullimit të enterierit;
• veprat skenografike;
893
E DREJTA EKONOMIKE
• veprat e artit aplikativ, si dhe të dizajnit industrial e grafik;

• veprat kartografike (hartat, planet, skicat, demonstrimet
tredimensionale ) në lëmin e gjeografisë dhe topografisë;
• prezantimet e natyrës shkencore, edukative a teknike (vizatimet
teknike, grafikonet, tabelat, ekspertizat, demonstrimet
tredimensionale).
4. Autori
Autor është personi fizik i cili e ka krijuar veprën. Personi, emri i

të cilit, përkatësisht firma, pseudonimi apo shenja e tij është shënuar ne
ekzemplarin e veprës ose është theksuar me rastin e publikimit të veprës,
supozohet autor i veprës, respektivisht titullar i së drejtës, derisa nuk
provohet ndryshe. Të drejtat e autorit në veprat e botuara, autori i të
cilave është i panjohur ( vepra anonime dhe vepra e botuar me pseudonim
apo shenjë ), supozohet se është i autorizuar t’i realizojë botuesi,
përderisa nuk zbulohet identiteti i autorit, Po qe se edhe botuesi mbetet
anonim, supozohet se është i autorizuar t’i realizojë personi që ka bërë
publikimin e veprës. E drejta e autorit zgjatë gjatë gjithë jetës së autorit
dhe 70 vjet pas vdekjes së tij, ndërkaq e drejta e autorit ndaj veprës
anonime ose me pseudonim zgjatë 70 vjet që nga dita e shpalljes së
ligjshme të veprës.
Autori mund të ushtrojë të drejtat e tij personalisht apo përmes
agjentit. Të drejtat morale të autorit nuk mund të kalohen prej autorit në
persona të tjerë ndërsa të drejtat ekonomike dhe të drejtat e tjera, si dhe
zbatimi i të drejtave morale që zgjasin pas vdekjes së autorit, kalohen në
përputhje me legjislacionin për trashëgimi.
5. Shkelja e të drejtave të autorit
Personi, të cilit i janë cenuar të drejtat që mbrohen me këtë ligj

(titullari i së drejtës), mund të kërkojë mbrojtjen e të drejtave të tij dhe
zhdëmtim përkatës në varësi me cenimin. Ai gjithashtu mund të kërkojë
kompenzim për dëmin e shkaktuar nga shkejlja, duke përfshirë edhe
tërheqjen e gjithë fitimit që shkelësi ka përfituar nga përdorimi i të
drejtës së huaj të autorit. Kur prodhuesi apo shpërndarësi i kopjeve shkel
të drejtat e autorit, me kërkesë të bartësit të të drejtave, ato kopje do të
konfiskohen nga autoritetet doganore gjatë importit apo eksportit në
rastet kur shkelja është evidente
894
E DREJTA EKONOMIKE
III. PATENTET
Patentet janë shpikje apo zbulime që mundëson zgjidhjen e një

problemi specifik në një fushë të teknologjisë. Shpikje mund të jetë një
produkt ose proces ose mund të ketë të bëjë me një produkt dhe një
proces. Sikurse markat tregtare dhe e drejta e autorit, edhe shpikjet
konsiderohen pjesë e pronës intelektuale për shkak të punës origjinale
dhe intelektuale të shpikësit për të sjellur një risi nga çdo fushë teknike që
është e zbatueshme në industri. Në Kosovë, kjo lëmi rregullohet me
Ligjin mbi Patentim, të vitit 2004.
1. Qëllimi dhe fushëveprimi i Ligjit
Ky Ligj, sikurse edhe ligjet për marka tregtare dhe të drejtat e

autorit, ka për qëllim mbrojtjen e të drejtave mbi pronën intelektuale.
Shpikjet janë pjesë e rëndësishme e kësaj prone, dhe përkundër numrit jo
aq të madh të shpikjeve teknike e industriale në Kosovë, është vendosur
që të miratohet ligji për mbrojtjen e tyre. Ky Ligj përcakton dispozitat për
shpikjet të cilat në fushën e teknologjisë mundësojnë zgjidhjen e një
problemi specifik.
IV. LËNDËT E MBROJTURA ME PATENTIM
Shpikja është risi nëse nuk përmbahet në njohurinë e mëparshme.

Për përcaktimin e risisë, detajet e njohurisë së mëparshme mund të
shqyrtohen vetëm individualisht. Me njohuri të mëparshme kuptohet
gjithçka që i është bërë e njohur publikut në botë, me anë të shkrimit ose
në formë gojore, nëpërmjet përdorimit ose në çfardo mënyre tjetër para
datës së aplikimit për patentim.
Lëndët që mbrohen me patentim janë shpikjet që kanë të bëjnë
me:
• produktin që përbëhet nga materiali biologjik ose që përmban
material biologjik,
• procesin me të cilin prodhohet, përpunohet ose përdoret ai
material biologjik,
• material biologjik i izoluar nga mjedisi i tij natyror ose që
prodhohet me proces
895
E DREJTA EKONOMIKE
teknik madje edhe kur më heret ka ndodhur në natyrë.

Megjithatë, ekzistojnë lëndë që edhe sikur të jenë shpikje,
përjashtohen nga patentimi, siç janë:
• zbulimet, teoritë shkencore dhe metodat matematikore,
• krijimet estetike,
• skemat, rregullat dhe metodat për kryerjen e akteve mendore,
lojërat ose kryerje veprimtarish tregtare,
• programet kompjuterike,
• prezentimet e informacioneve.
Gjithashtu nuk do të konsiderohen të patentueshme shpikjet, shfrytëzimi

komercial i të cilave do të ishte në kundërshtim me rendin publik ose
moralin publik. Këtu hyjnë veçanërisht:
• proceset e klonimit të qenieve njerëzore,
• proceset për modifikimin e identitetit gjenetik të linjës gjenezore
(embrionale) të qenieve njerëzore,
• përdorimi i embrioneve njerëzore për qëllime industriale ose
komerciale,
• proceset për modifikimin e identitetit gjenetik të kafshëve që
potencialisht mund të shkaktojnë vuajtje të tyre pa kurrëfarë dobie
të rëndësishme mediacinale për njerëz ose kafshë si dhe shtazëve
që krijohen si rezultat i proceseve të tilla.
Shpikësi dhe e drejta e patentimit
Shpikësi është person, i cili me punën e vet krijuese ka bërë shpikjen.

Shpikës nuk konsiderohet personi i cili gjatë shpikjes ka ofruar vetëm
ndihmë teknike. Shpikësi e ka të drejtën e patjetërsueshme që, t’i njihet
titulli i shpikësit dhe pronarit të patentës në aplikimin për patentim në të
gjitha dokumentet e nxjerra në lidhje me njohjen e patentimit siç janë
aplikimi i publikuar dhe specifikimi i patentimit dhe Regjistrin e
patentimeve, me përjashtim të rastit kur shpikësi kërkon që të mos
përmendet emri i tij.
E drejta e patentimit i përket shpikësit ose trashëgimtarit të tij të
ligjshëm. Nëse shpikja është krijuar me punën e përbashkët të dy e më
shumë shpikësve, e drejta e patentimit iu përket shpikësve ose
trashëgimtarëve të ligjshëm të tyre, përveç në rast se ata merren vesh
ndryshe.
896
E DREJTA EKONOMIKE
E drejta nga patentimi skadon 20 vjet pas datës së dorëzimit të aplikimit

për patentim.
V. DIZAJNI INDUSTRIAL
Dizajni nënkupton formën e jashtme të produktit në tërësi apo të një

pjese të produktit i cili rrjedhë nga karakteristikat e produktit, veçanërisht
nga forma trajta, ngjyra, teksti dhe materiali i vet produktit. Sikurse edhe
te drejtat tjera të spjeguara më lartë, edhe dizajni industrial mbrohet si
pronë intelektuale, më Ligjin mbi Dizajnin Industrial të miratuar nga
Kuvendi i Kosovës në vitin 2006.
1. Qëllimi dhe fushëveprimi i ligjit
Me ligj rregullohen kushtet e mbrojtjes të dizajnit industrial; e drejta e

mbrojtjes, fitimi, vëllimi dhe vlefshmëria e mbrojtjes, të drejtat
ekskluzive, procedurat për regjistrim, ndryshimet në dizajnin industrial,
ndërprerja e vlefshmërisë dhe anulimi i dizajnit industrial, depozitimi
ndërkombëtar i dizajnit, mbrojtja juridiko-civile dhe dispozita
kundërvajtëse.
2. Fitimi dhe mbrojtja e dizajnit industrial
Dizajni industrial fitohet me nxjerrjen e vendimit mbi regjistrimin e

dizajnit industrial dhe regjistrimin në regjistër. Data e regjistrimit në
regjistër është data e nxjerrjes të vendimit mbi regjistrimin e dizajnit
industrial.
Me dizajn industrial mbrohet dizajni në atë masë në të cilën është risi
dhe i cili ka karakter të veçantë. Dizajni i produktit konsiderohet risi nëse
nuk është identik me dizajnin e vënë në dispozicion të publikut para datës
së aplikimit për regjistrimin e dizajnit industrial, gjegjësisht nëse është
kërkuar e drejta e përparësisë, para datës së njohjes së përparësisë. Nuk
mbrohet dizajni i cili është në kundërshtim me interesin publik dhe
parimet morale.
897
E DREJTA EKONOMIKE
Mbrojtja e dizajnit industrial zgjatë pesë vjet, duke llogaritur nga data e
paraqitjes së aplikacionit të dizajnit industrial. Mbrojtja e dizajnit
industrial mundet që të zgjatet në periudhën prej 5 vjetësh, e më së
tepërmi për periudhën prej njëzet e pesë vitesh duke llogaritur nga data e
paraqitjes së aplikacionit. Bartësi i dizajnit industrial i cili kërkon
vazhdimin e mbrojtjes duhet që gjatë vitit të fundit të vlefshmërisë apo
më së voni gjashtë muaj pas kalimit të periudhës së vlefshmërisë, ti
paraqet Zyrës kërkesën për vazhdimin e mbrojtjes të dizajnit industrial
dhe të paguan taksën dhe kompensimin e shpenzimeve të procedurës së
mirëmbajtjes.Periudha e re e mbrojtjes fillon me datën e kalimit të afatit
të periudhës së mëparshme të mbrojtjes.
3. Dizajnuesi
Dizajnues është personi fizik ose personi juridik, e që e ka krijuar

dizajnin. Personi i cili gjatë krijimit të dizajnit ka ofruar vetëm ndihmë
teknike nuk konsiderohet dizajnues. Pavarësisht se a është paraqitës i
aplikacionit apo bartës i të drejtës, dizajnuesi ka të drejt të ceket si
dizajnues në të gjitha dokumentet gjatë ekspozimit publik të dizajnit të tij.
E drejta morale e dizajnuesit nuk mund të bartet. Nëse disa dizajnues
kanë marrë pjesë në krijimin e dizajnit e drejta i takon të gjithë
dizajnuesve, pavarësisht kontributit në krijimin e dizajnit.
KONTRATAT KOMERCIALE/TREGTARE
XXIII. Kontrata për shitjen
Kontrata e shitjes është kontrata më e shpeshtë përmes së cilës bëhet

qarkullimi juridiko-ekonomik i mallrave. Në këtë lloj kontrate, shitësi
detyrohet që mallin që e shet t’ia dorëzojë blerësit, ashtu që blerësi të
fitojë të drejtën e disponimit dhe pronësisë mbi mallin e shitur, dhe t’ja
paguaj shitësit çmimin përkatës për atë mall.
1. Formimi i Kontratës së Shitjes
Oferta
898
E DREJTA EKONOMIKE
Propozimi për lidhjen e kontratës paraqet një ofertë nëse:

a. i drejtohet një apo më shumë personave specifik;
b. tregon qëllimin e ofertuesit për të qenë i lidhur (i obliguar) nga ajo
ofertë, në rast të pranimit;
c. përcakton kualitetin dhe kuantitetin e mallit; dhe
d. përcakton çmimin e mallit në mënyrë të qartë apo tërthorazi.
Oferta konsiderohet e efektshme në momentin kur ajo i arrin të ofertuarit

në selinë e tij të biznesit, apo nëse ajo nuk dihet, në rezidencën e tij.
Pranimi
Pranimi paraqet një deklaratë të shprehur në mënyrë gojore apo mënyrë

tjetër, që qartë shpreh vullnetin e lirë për t’u pajtuar me kushtet e
paraqitura në një ofertë. Efektshmëria e pranimit fitohet në momentin kur
ky pranim arrin të ofertuesi (paraqitësi i ofertës). Heshtja apo mosveprimi
nuk paraqesin pranim të ofertës në kontratat e shitjes. Megjithatë, ka raste
kur palët mund të merren vesh që heshtja po mosveprimi i njërës palë do
të konsiderohet si pajtim apo pranim, edhe pse rastet e tilla janë të rralla.
Pranimi gjithashtu mund të bëhet përmes një veprimi, nëse palët janë
marrë vesh ashtu ose kanë krijuar praktika të tilla në kontrata të
mëhershme. P.sh. Nëse shitësi dërgon mallin dhe blerësi e pranon atë pa e
refuzuar dhe fillon ta përdorë, atëherë qartë shihet përmes këtij veprimi
se oferta është pranuar.
Kundëroferta
Ka raste kur përgjigja ndaj një propozimi nuk paraqet pranim të ofertës
por kundërofertë. Një deklaratë që është përgjigje ndaj një oferte, por që
paraqet elemente të ndryshme nga ato të paraqitura në ofertë, paraqet
kundërofertë. Megjithatë, nëse elementet që ndryshojnë nuk kanë rëndësi
esenciale, atëherë, nuk konsiderohen refuzim dhe nuk përbëjnë
kundërofertë. Elemente esenciale, në rradhë të parë, konsiderohen pjesët
e ofertës që kanë të bëjnë me çmimin, kualitetin dhe kuantitetin e mallit,
koha e dorëzimit të mallit, mënyra e zgjedhjes së mosmarrëveshjeve
eventuale, etj.
899
E DREJTA EKONOMIKE
Revokimi i ofertës dhe i pranimit
Si oferta ashtu edhe pranimi i saj mund të revokohen nëse plotësohen

kushtet e caktuara. Oferta mund të revokohet nëse letra (apo informata)
mbi revokimin e saj arrin te i ofertuari, para se ta nisë ai pranimin.
Është me rëndësi të theksohet se ka disa oferta që konsiderohen ta

parevokueshme:
a) në rradhë të parë, oferta bëhet e parevokueshme nëse ajo
përcakton kohën brenda së cilës mund të bëhet pranimi, pra
cakton datën deri kur ajo ofertë duhet të pranohet më së largu,
b) së dyti, oferta bëhet e parevokueshme, nëse mënyra se si është
bërë ajo e ka shtyrë të ofertuarin të mbështetet në të dhe të besoj
se ajo është e parevokueshme.
Pranimi, në anën tjetër, mund të revokohet nëse letra (apo informata)

mbi revokimin arrin te ofertuesi para pranimit apo në të njëjtën kohë me
pranimin.
Momenti i lidhjes së kontratës
Momenti i lidhjes së kontratës është kur pranimi i ofertës arrinë

efektshmërinë e vet. Pra, një kontratë konsiderohet përfundimisht e lidhur
atëherë kur pranimi arrinë te ofertuesi. Momentin i “arritjes”
konsiderohet të jetë momenti kur vullneti për pranim i shprehet ofertuesit
në mënyrë gojore apo i dërgohet atij personalisht, në adresën e biznesit të
tij ose në rezidencën e tij.
Siç do të paraqitet më poshtë, që nga momenti i lidhjes së kontratës, për
palët lindin të drejta dhe detyrime të caktuara, të cilat në rast se nuk
përmbushen, mund të sjellin si pasojë kompenzimin për dëmin e
shkaktuar palës së dëmtuar.
2. Të Drejtat dhe Detyrat e Shitësit dhe Blerësit
Secila kontratë parasheh të drejta dhe obligime të caktuara për palët.

Zakonisht, këto të drejta e obligime janë të balancuara në atë mënyrë që
palët janë të barabarta, pra asnjëra palë nuk është në pozitë të
disfavorshme.
900
E DREJTA EKONOMIKE
Të drejtat dhe detyrat e shitësit
Në çdo kontratë të shitjes obligimet kryesore të shitësit janë dorëzimi i

mallit dhe i dokumenteve me anë të të cilave transferohet e drejta
pronësore mbi atë mall. Në këmbim të kësaj, shitësi ka të drejtë në vlerën
në para të atij malli, pra ta pranojë pagesën e çmimit nga blerësi.
Shitësi e ka për detyrë të dorëzojë mallin në datën e përcaktuar me

kontratë, por nëse palët nuk janë marrë vesh për këtë çështje, atëherë
malli duhet të dorëzohet brenda afatit të arsyeshëm. Afati i arsyeshëm
përcaktohet varësisht nga rrethanat dhe lloji i mallit. P.sh, nëse malli që
shitet janë frutat apo ndonjë lloj ushqimi tjetër, atëherë afati i arsyeshëm
konsiderohet të jetë shumë më i shkurtë sesa në raste kur mund të shitet
material ndërtimor apo ndonjë mall tjetër që nuk prishet apo dëmtohet me
kalimin e kohës.
Ndër obligimet më të rëndësishme të shitësit është edhe dërgimi i mallit
që është në përputhje me kushtet e parapara në kontratë, sa i përket
kualitetit, kuantitetit dhe përshkrimit. Konsiderohet se mallrat janë
konform kontratës nëse:
a. janë të përshtatshme me qëllimet, për të cilat mallrat e përshkrimit

të njëjtë zakonisht do të përdoreshin;
b. janë të përshtatshme për çfarëdo qëllimi të veçantë për të cilin
është njoftuar shitësi në kohën e nënshkrimit të kontratës;
c. posedojnë cilësitë e mallrave të cilat shitësi i ka treguar blerësit si
mostër ose model;
d. janë të mbajtura apo të paketuara në mënyrën e zakonshme për
mallrat e tilla në mënyrë që ato të ruhen dhe mbrohen.
Përveç kushteve të lartpërmendura, shitësi gjithashtu duhet të dërgojë

mallin në të cilin nuk ka kërkesa apo të drejta personi i tretë dhe i cili nuk
shkel ndonjë të drejtë të pronës intelektuale.
Në rast se blerësi nuk përmbush pjesën e tij të kontratës, atëherë shitësi
ka të drejtë të kërkojë anulimin e kontratës. Ai mund ta shfrytëzojë këtë
të drejtë vetëm nëse mospërmbushja e blerësit kualifikohet si shkelje
fundamentale e kontratës. Kjo kryesisht lidhet me rastet kur blerësi nuk
paguan çmimin e mallit apo refuzon të pranojë mallin që shitësi ia ka
dërguar sipas kontratës. Shitësi poashtu ka të drejtë të kërkojë
901
E DREJTA EKONOMIKE
kompenzimin e dëmit që i është shkaktuar në rast se blerësi nuk kryen

obligimet e veta.
Të drejtat dhe detyrat e blerësit
Detyrimi kryesor i blerësit është pagesa e çmimit për mallin që e

dergon shitësi si dhe pranimi i atij malli. Detyrimi i blerësit për ta paguar
çmimin përfshinë ndërmarrjen e hapave dhe formaliteteve që parashihen
me kontratë apo me ligj. Ka raste kur palët nuk janë marrë vesh për
çmimin e saktë që duhet të paguhet, por thjeshtë pajtohen të paguhet
çmimi i tregut në vendim e njërës apo tjetrës palë. Në raste të tilla, blerësi
duhet ta bëjë pagesën sipas mënyrës që është përcaktuar në kontratë.
Blerësi poashtu duhet të ndërmerrë të gjitha veprimet e arsyeshme për të
pranuar mallin që e dërgon shitësi.
Përveç dy detyrimeve kryesore të lartpërmendura, blerësi gjithashtu duhet
ta bëjë inspektimin apo ekzaminimin e mallit që ta shoh nëse ai përputhet
me kërkesat e përcaktuara në kontratë. Në rast se ai vëren ndonjë
mospërputhje në kualitetin apo kuantitetin e mallit, ka për obligim që
menjëherë ta njoftojë shitësin. Nëse kjo ndodh, blerësi ka të drejtë të
kërkojë nga shitësi dy gjëra: e para, të bëjë zëvendësimin e mallit, pra të
dërgojë mallin që përputhet me kërkesat kualitative, dhe së dyti, nëse nuk
mund të dërgohet mall tjetër, të bëhet zbritja e çmimit në proporcion me
mungesat e mallit.
Sikurse shitësi, ashtu edhe blerësi ka të drejtë të kërkojë anulimin e
kontratës në rast të shkeljeve fundamentale nga ana e shitësit, dhe mund
të kërkojë kompenzim të dëmit të shkaktuar nga ajo shkelje.
3. Pasojat për Mospërmbushje të Kontratës
Zakonisht, për çfarëdo shkelje të kontratës, pra pa marrë parasysh

seriozitetin e shkeljes, pala e dëmtuar ka të drejtë të kërkojë
kompenzimin e demit të shkaktuar si dhe të kërkojë fitimin e humbur.
Të drejtat më specifike për kompenzim palët mund t’i kenë vetëm në
rast të shkeljes fundamentale të kontratës. Shkelja e kontratës, e kryer nga
njëra prej palëve, konsiderohet fundamendale nëse rezulton në dëmtim të
tillë për palën tjetër në masën sa thelbësisht ta zhvesh nga ajo që i takon
me kontratë. Zakonisht kemi raste të tilla nëse shitësi ka dërguar mall
jokonform me kontratën dhe vetëm nëse:
902
E DREJTA EKONOMIKE
1. malli nuk mund të shitet sërish në treg, dhe

2. malli është tërësisht i papërdorshëm.
Përkundër këtij standardi shumë të lartë për përcaktimin e shkeljes

fundamentale, shumë gjykata kanë vendosur se ajo ekziston nëse pjesa
dërmuese e mallit nuk përshtatet me kërkesat e blerësit.
Si pasojë e mospërmbushjes së kontratës, secila nga palët mund të

kërkojë anulimin e kontratës. Pas anulimit, shitësi e ka për detyrë të
kthejë çmimin e paguar ndërsa blerësi të kthejë mallin. Nëse, megjithatë,
malli nuk mund të kthehet në gjendje të njëjtë sepse është dëmtuar gjatë
përdorimit, atëherë blerësi duhet ta kompenzojë shitësin për dëmin e
shkaktuar.
XXIV. Kontrata për licencën
Me këtë kontratë, dhënësi i licencës detyrohet t’ja kalojë marrësit të

licencës, në tërësi ose pjesërisht, të drejtën e shfrytëzimit të shpikjes,
patentës, përvojës dhe dijes teknike, mostrës ose modelit, kurse fituesi i
licencës detyrohet që për këtë t’ja paguajë atij një kompenzim të caktuar.
Pra, licenca është formë juridike e kalimit të autorizimit për

shfrytëzimin-përdorimin e objektit të drejtës së pronësisë industriale,
p.sh., kalimin e së drejtës së shfrytëzimit të modelit të mbrojtur, patentës,
dijes dhe përvojës. Kjo kontratë mund të lidhet në kohë të pacaktuar ose
në kohë të caktuar prej 5-10 vjet. Kontrata e licencës (licenca e
kontraktuar) është formale dhe ajo mund të jetë e rëndomtë, ekskluzive
dhe e përzier. Licenca e rëndomtë i jep shfrytëzuesit të drejtën e
shfrytëzimit të objektit të licencës në përputhje me kontratën, por dhënësi
i licencës e ruan të drejtën që licencën për të njëjtin objekt t’ua jep
personave të tjerë, përkatësisht, ruan të drejtën që të shfrytëzojë vetë atë.
Licenca ekskluzive i jep shfrytëzuet të drejtën ekskluzive të shfrytëzimit
të objektit të asaj licence, ashtu që dhënësi i licencës nuk ka të drejtë që
licencën për të njëjtin objekt t’ua jap personave të tjerë dhe as nuk ka të
drejtë ta shfrytëzojë vetë objektin e licencës. Licenca e përzier është ajo
me të cilën shfrytëzuesit të licencës i jepet e drejta ekskluzive e objektit
të licencës në një rajon, kurse e drejta joekskluzive në rajonin tjetër. Nëse
në kontratën për licencë nuk është përcaktuar lloji i licencës, atëherë
konsiderohet se kemi të bëjmë me licencë të rëndomtë.
903
E DREJTA EKONOMIKE
XXV. Kontrata për depozitën
Kontrata për depozitën është një lloj i kontratave mbi shërbimin me anë
të së cilës depozitari apo ruajtësi detyrohet që sendin që e ka dorëzuar
deponenti (lënësi) ta ruaj dhe t’ja kthejë deponentit pas kalimit të kohës
së caktuar. Ky shërbim kryhet pa shpërblim ose në raste të caktuara
paraprakisht përcaktohet shpërblimi adekuat me kontrate.
Në kontratën për depozitën, depozitari ka të drejtë që thjeshtë ta ruaj

lëndën e depozitës, pra nuk fiton të drejtën e pronësisë mbi atë lëndë.
Një lloj i veçantë i kontratës për depozitën është kontrata për depozitat
financiare me të cilën banka detyrohet që të pranojë, kurse depozituesi të
depozitojë në bankë një shumë të caktuar të hollash. Në këtë kontratë
banka është depozitari dhe e fiton të drejtën t’i disponojë të hollat e
depozituara. Banka i hap llogarinë klientit të vet në dobi dhe në barrë të
të cilit regjistrohen kërkesat dhe borxhet lidhur me shumën e depozituar.
Me kërkesë të klientit, banka është e detyruar t’ja kthejë atij shumën e
depozituar.
XXVI. Kontrata për magazinimin
Me anë të kësaj kontrate magazinieri detyrohet ta pranojë, strehojë dhe

ta ruaj mallin, që i takon palës tjetër, dhe të veprojë sipas urdhërave të
saj, kurse ajo detyrohet që për këtë t’ja paguaj kompenzimin e caktuar –
provisionin. Kjo kontratë është reale, e dyanshme, me ngarkesë. Me
punët e magazinimit mund të merren vetëm subjektet ekonomike.
Detyrimet e magazinierit janë:

- të publikojë kushtet e përgjithshme në të cilat e merr mallin për
strehim dhe ruajtje,
- të mbajtë librat afaristë, posaqërisht ditarin e magazinimit,
- të marrë në ruajtje dhe magazinim mallin e ofruar, nëse merret me
magazinimin dhe ruajtjen e atij lloji të mallit dhe nëse nuk e ka të
angazhuar ambientin e magazinës,
- t’ja kompenzojë të gjitha dëmet komitentit, përveç atyre të cilat
kanë ardhur si pasojë e të metave vetjake ose fuqisë madhore,
- ta shesë mallin në rast urgjence dhe për këtë sa më shpejtë ta
njoftojë komitentin, të cilit ja lëshon fletëmagazinimin, nëse është
fjala për magazinë publike, si dhe
904
E DREJTA EKONOMIKE
- të veprojë sipas urdhërit të komitentit në lidhje me mallin e

magazinuar, p.sh., ta sigurojë mallin, t’ja dorëzojë mallin personit
të tretë, etj.
Te drejtat e magazinierit janë:

- e drejta e provizionit për ruajtjen e mallit, dhe
- e drejta e kompenzimit të shpenzimeve të domosdoshme të
shkaktuara nga ruajtja e mallit.
Për sigurimin e të drejtave të veta, respektivisht për pagesën e

provisionit dhe të shpenzimeve, magazinierit i përket e drejta ligjore e
pengut dhe e retencionit të mallit të depozituar.
Kemi disa lloje të magazinave: magazina doganore, magazina publike,

magazina e lirë doganore dhe magazina e konsignacionit.
XXVII. Kontrata për urdhërin
Kontrata për urdhërin ndryshe njihet edhe me emrin kontratë për

dekretin. Në këtë kontratë dekretmarrësi merr për detyrë të kryej punë të
caktuara në llogari të dekretdhënësit. Kjo kontratë mund të përfshijnë
kryerjen e punëve faktike ose juridike nëpërmes një personi të tretë të
veçantë. Kjo është një kontratë e dyanshme, konsensuale që krijon të
drejta dhe detyrime për të dyja palët, pra dekretdhënësin dhe
dekretmarrësin. Gjithashtu, është kontratë me shpërblim dhe komutative.
XXVIII. Kontrata për komisionin
Kontrata për komisionin është kontratë joformale edhe pse

rekomandohet të jetë e formës së shkruar. Me anë të kësaj kontrate një
person (komisioneri) detyrohet që me kompensim (provizion), të lidhë
kontratë në emër të vet dhe për llogari të tjetrit (komitentit), kurse
komitenti detyrohet që komisionerit për këtë t’ia paguajë provizionin e
kontraktuar. Në qarkullimin e mallrave komisionet paraqiten si
komisione të shitjes, të blerjes dhe të transportit, të cilat njihen si
komisione të rregullta, ku komisioneri përgjigjet vetëm për zgjedhjen e
ndërgjegjshme të personit të tretë, me të cilin lidh kontratën, por nuk
përgjigjet për kompenzimin e insolvitetit të atij personi, pra për
mosrealizimin e detyrimit nga personi i tretë.
905
E DREJTA EKONOMIKE
Detyrimet e komisionerit janë:

- të zbatojë urdhërin me kujdesin e ekonomistit të mirë,
- të veprojë sipas urdhërave të komitentit,
- t’i mbrojë interesat e komitentit,
- ta ruaj mallin e komitentit,
- ta informojë komitentin për të gjitha faktet dhe rrethanat me
rëndësi lidhur me zbatimin e urdhërit të komitentit,
- t’i japë llogari komitentit për urdhërin e zbatuar, dhe
- t’ja dorëzojë komitentit të gjitha fitimet për punën e kryer.
Të drejtat e komisionerit janë;

- e drejta e provizionit
- e drejta e kompenzimit të shpenzimeve, dhe
- e drejta e pengut.
XXIX. Kontrata për përfaqësimin tregtar
Sipas kësaj kontrate, përfaqësuesi tregtar detyrohet që të kujdeset

gjithmonë që personat e tretë të lidhin kontrata me urdhërdhënësin e tij
dhe në atë kuptim të ndërmjetësojë midis tyre, si dhe me të narrë të
autorizimit, të lidhë kontrata me persona të tretë, në emër dhe për llogari
të urdhërdhënësit, kurse ky i fundit detyrohet që përfaqësuesit t’ia
paguajë kompensimin e caktuar (provizionin e përfaqësimit).
Edhe kjo kontratë është joformale, e dyanshme me ngarkesë, e cila

mund të lidhet vetëm duke i dhënë urdhër përfaqësuesit tregtar.
Detyrimet e përfaqësuesit tregtar janë:

- që gjatë realizimit të kontratës të paraqitet si ekonomist i mirë,
- t’iu përmbahet udhëzimeve të urdhërdhënësit,
- të lajmërojë urdhërdhënësit për të gjitha ngjarjet me rëndësi,
- t’i mbrojë interesat e urdhërdhënësit,
- të ruajë fshehtësinë afariste,
- të mbajë librat afaristë
- të lëshojë vërtetimin për punën e kryer, etj.
Të drejtat e përfaqësuesit tregtar janë:

- e drejta e provizionit,
- e drejta e kompenzimit të shpenzimeve të veçanta, dhe
906
E DREJTA EKONOMIKE
- e drejta e paradhënies lidhur me shpenzimet, meqenëse

përfaqësimi është veprimtari që kryhet në kohë të vazhduar.
XXX. Kontrata për ndërmjetësimin
Kontrata për ndërmjetësimin është kontratë e tillë e qarkullimit të

mallrave, në bazë të së cilës ndërmjetësuesi detyrohet që palën tjetër –
komitentin, ta sjellë në kontakt me ndonjë person tjetër të tretë, me qëllim
që komitenti të lidhë me të ndonjë kontratë të qarkullimit të mallrave.
Është karakteristike se kjo është një kontratë e dyanshme me ngarkesë,
joformale, dhe zakonisht, është kontratë sipas qasjës, kurse urdhërdhënësi
detyrohet ta paguajë një provizion të caktuar për ndërmjetësim.
Detyrimet e ndërmjetësuesit janë:

- gjetja e partnerit përkatës afarist për komitentin e vet,
- mbrojtja dhe ruajtja e interesave të komitentit dhe të personit të
tretë,
- ruajtja e fshehtësisë afariste,
- mbajtja e ditarit të ndërmjetësimit,
- ruajtja e mostrave dhe kujdesi që ato mos të ngatërrohen (nëse
lidhja e kontratës është bërë me anë të mostrave).
Të drejtat e ndërmjetësuesit janë:

- e drejta e provizionit, dhe
- e drejta e kompenzimit të shpenzimeve, nëse këto janë paraparë
shprehimisht me kontratë.
XXXI. Kontrata për transportin e mallrave
Është kontratë me të cilën transportuesi detyrohet që të kryejë me

shpërblim transportin e mallit ose të pasagjerëve nga një vend në vendin
tjetër. Karakterisitike te kjo kontratë është ajo që, përveç kontraktuesve,
mund të paraqitet edhe personi i tretë – pranuesi i dërgesës. Kontrata për
transportin është kontratë reale e dyanshme me ngarkesë.
Detyrat kryesore të transportuesit janë:

- pranimi i mallit prej dërguesit dhe transportimi i atij malli deri në
vendin e kontraktuar,
- ruajtja e mallit gjatë tërë kohës sa zgjatë transportit,
907
E DREJTA EKONOMIKE
- plotësimi i urdhërave të dërguesit ose pranuesit të mallit, dhe

- dorëzimi i mallit te pranuesi pas përfundimit të transportit.
Transporti i mallit mund të kryhet me rrugë të ndryshme, kështu që,

varësisht nga lloji i transportit, ekzistojnë lloje të ndryshme të kontratave
për transportin, siç janë: kontrata për transport rrugor, kontrata për
transport hekurudhor, kontrata për transport detar, kontrata për transport
përmes lumenjëve dhe liqeneve, kontrata për transport të udhëtarëve dhe
kontrata për transport të përzier.
XXXII. Kontrata për “franshizë”
Është një kontratë në të cilën midis dy subjekteve ekonomike vendoset

marrëdhënia afariste për një kohë më të gjatë, gjatë së cilës dhënësi i
franshizës i jep pranuesit të saj një grup të caktuar të shërbimeve afariste
dhe të drejtave të mbrojtura, të cilat pranuesi i franshizës ka të drejtë t’i
shfrytëzojë në afarizmin e vet, në kushte saktësisht të përcaktuara dhe me
kompenzim të kontraktuar.
Objektet e franshizës mund të jenë: emri tregtar, vurrata mallore ose
shërbyese, ose ndonjë shenjë e jashtme, dija dhe përvoja teknike ose
afariste, shkollimi i kuadrove të pranuesit të franshizës, konsultimet
përkatëse gjatë afarizmit në bazë të franshizës, etj.
Franshizën zakonisht ua japin subjekteve të tjera ekonomike firmat e
suksesshme të cilat janë të njohura në treg për mallra ose shërbimë të
caktuara (franshiza prodhuese, tregtare ose afariste). Në këtë mënyrë
krijohet një zinxhir i tërë subjektesh ekonomike të lidhur me të njëjtin
dhënës të franshizës, të cilat punojnë në mënyrë të pavarur, por që njihen
në mënyrë unike në treg. Franshizingu afarist më së shpeshti paraqitet në
hoteleri, p.sh.: zinxhiri i hoteleve që punojnë nën një markë të njohur të
hotelit – siç janë Sheraton, Hilton, Holiday Inn, Intercontinental, etj. Në
shërbimet hoteliere; p.sh., McDonalds, Maxim, etj; në industri, p.sh.,
Coca Cola, etj; në rrjetin e pompave të benzinës, pastrimit kimik, tregtisë
së automobilave, etj.
XXXIII. Kontrata për “lizing”
Është një kontratë sipas së cilës dhënësi i lizingut detyrohet që

shfrytëzuesit të lizingut t’ja dorëzojë për shfrytëzim të përkohshëm
ndonjë send (ose grup sendesh), kurse ky detyrohet që dhënësit t’ja
908
E DREJTA EKONOMIKE
paguaj kompenzimin e caktuar, me të drejtën që shfrytëzuesi i lizingut,

pas skadimit të afatit të lizingut, ta blejë atë send ose ta vazhdojë
lizingun.
Objekt të lizingut janë rëndom sendet (pajisjet, pajimet, automjetet, etj).
Dhënësi i lizingut, përveç dorëzimit të sendit, ka për obligim edhe
mirëmbajtjen, remontin, aftësimin e kuadrit të shfrytëzuesit të lizingut.
Rëndësi të madhe ka lizingu financiar, i cili mundëson kreditimin për
furnizimin e sendit të caktuar.
Kemi disa lloje të lizingut, dhe këto sipas natyrës së objektit të lizingut:
- lizingu i sendeve të konsumueshme (automjetete, aparatet e
amvisërisë),
- lizingu investues, që jepet në formë të pajimeve (makinave
investive),
- lizingu i sendeve të luajtshme dhe të paluajtshme,
- lizingu sipas kohëzgjatjes (që mund të jetë afatshkurtër dhe
afatgjatë).
- Lizingu sipas pozitës së dhënësit të lizingut (lizingu që e
realizojnë shoqëritë e lizingut, lizingu i koncerneve dhe lizingu i
prodhuesit financiar).
XXXIV. Kontrata për bartjen e “knoë-hoë”
Knoë-Hoë është grup dijesh dhe përvojash të caktuara, të zbatueshme

në një lëmi të teknikës dhe afarizmit në përgjithësi dhe është produkt i
praktikës afariste amerikane, kurse sot është pranuar në tërë botën e
afarizmit. Me kontratën e knoë-hoë njëra palë detyrohet ta kalojë dijen
apo përvojën afariste në pikëpamje të teknikës ose teknologjisë si dhe
dijeninë afariste dhe financiare te pala tjetër. Pala tjetër, ndërkaq,
detyrohet që për këtë të paguajë shpërblimin e kontraktuar, në bazë të
shfrytëzimit të fshehtësisë afariste.
Knoë-hoë është kontratë formale por nuk është rregulluar drejtpërdrejt
dhe shprehimisht me ligj, prandaj përmbajtja e tij nuk është përcaktuar
saktësisht. Prandaj, kjo lloj kontrate nuk gëzon mbrojtje të drejtpërdrejtë
juridike, siç është rasti me shpikjen e patentuar, por, në disa përmbajtje
mbrohet veç e veç në bazë të fshehtësisë afariste të përmbajtjes.
XXXV. Kontrata për menaxhment
909
E DREJTA EKONOMIKE
Sipas kësaj kontrate, pronari i ndërmarrjes ose vetëm ndërmarrja ia

beson një personi tjetër menaxhimin dhe kontrollin e afarizmit të asaj
ndërmarrje për një periudhë dhe kompensim të caktuar.
Menaxhimi i ndërmarrjes më së shpeshti i besohet ndërmarrjes së
specializuar për llojin përkatës të veprimtarisë, pra që ofron dije dhe
përvojë në fushën e planifikimit, organizimit, financave, marketingut dhe
të ngjashme, e cila në këtë punë paraqitet si menaxhuese dhe operatore.
Ndërmjet kontraktuesve krijohet marrëdhënia afariste. Në këtë mënyrë,
një ndërmarrjeje i mundësohet shfrytëzimi i përvojës dhe dijës së huaj për
menazhim, duke u krijuar kështu kushtet për një afarizëm dhe zhvillim
më të suksesshëm të saj. Kohëzgjatja e kontratës është zakonisht prej 2-5
vjet, me mundësi përsëritjeje.
ZGJIDHJA JASHTËGJYQËSORE E KONTESTEVE

EKONOMIKE
Një analizë historike e zgjidhjes së kontesteve zbulon se rrënjët e të gjitha

mekanizmave për zgjidhjen e kontesteve janë negociimi, ndërmjetësimi,
dhe arbitrazhi, të cilat në terminologjinë juridike të sotme quhen Metoda
Alternative për Zgjidhjen e Kontesteve (MAZK). Në botën bashkëkohore
të afarizmit dhe teknologjisë, bizneset, më shumë se kurdoherë janë të
prira për t’i zgjidhur kontestet jashtë procedurës klasike gjyqësore. Një
vëmendje e posaçme është përqendruar në marrëveshjet paraprake, me
ç’rast palët pajtohen lidhur me llojin e mekanizmit për zgjidhjen e
kontestit i cili do të shfrytëzohet në rast të paraqitjes së ndonjë kontesti
mes tyre. Këto marrëveshje paraprake, në shumicën e rasteve,
shprehimisht e përjashtojnë juridiksionin e gjykatave.
Për zgjidhjen e kontestit, opsionet të cilat janë në dispozicion të palëve,
përveç gjykatave si forma tradicionale, përfshijnë negocimin,
ndërmjetësimin, dhe arbitrazhin. Në pesë dekadat e kaluara,
megjithatë, bizneset po vetëdijesohen mbi rëndësinë e zgjidhjes së
kontesteve të tyre në mënyrë joformale, dhe ndërmarrin të gjithë hapat e
nevojshëm për t’iu shmangur procedurave gjyqësore.
Meqenëse nevojat dhe synimet e biznesit ndryshojnë varësisht nga lloji
i transaksionit, është me rëndësi të vlerësohet se cila mënyrë e zgjidhjes
së kontestit i përgjigjet më mirë transaksionit në fjalë. Kjo e imponon
nevojën për përfshirjen e klauzolave të ndryshme të Zgjidhjes Alternative
të Kontesteve (ZAK) në kontratat ‘shabllon’ të kompanive. Në shumicën
e rasteve, kompanitë zgjedhin një lloj të ZAK dhe në kontratë përfshijnë
910
E DREJTA EKONOMIKE
klauzola të cilat rregullojnë të gjitha kontestet eventuale ndërmjet palëve.

Megjithatë, ka raste, siç janë kontratat komplekse me shuma të mëdha
parash, kur aplikohet një proces me shumë nivele për zgjidhjen e
kontestit. Për shembull, klauzola për zgjidhjen e kontestit mund ta
përcaktojë përdorimin edhe të ndërmjetësimit edhe të arbitrazhit, ose
mund të fillojë duke përcaktuar se zgjidhja e kontestit do të bëhet me anë
të negociatave me mirëbesim mes palëve, dhe më pas të vazhdojë me
ndërmjetësimin si zgjedhje e dytë, dhe të përfundojë me arbitrazhin si
zgjedhja e fundit.
Shembull i klauzolës me shumë nivele për zgjidhjen e kontestit:
“Palët do të zgjidhin çdo kontest, i cili rrjedh nga kontrata ose

është në lidhje me kontratën, me mirëbesim përmes negociatave
mes tyre.
Nëse kontesti nuk është zgjidhur përmes negociatave brenda [30]
ditëve, atëherë palët do të mundohen që kontestin ta zgjidhin me
mirëbesim përmes ndërmjetësimit, sipas [Rregullave të Procedurës
së Ndërmjetësimit] para se t'i drejtohen arbitrazhit.
Nëse edhe ndërmjetësimi nuk është i suksesshëm, palët e dërgojnë
kontestin e tyre para arbitrazhit të detyrueshëm, në pajtim me
[Rregullat Procedurale të Arbitrazhit]. Vendi i arbitrimit do të jetë
[ ] dhe gjuha e arbitrimit do të jetë në [ ].”
I. Arbitrazhi
Kosova nuk ka histori të gjatë të përdorimit të arbitrazhit si mekanizëm

për zgjidhjen e kontesteve. Ka raste shumë të rralla kur bizneset
parashohin arbitrazhin në rast të mosmarrëveshjeve eventuale, edhe pse
kohëve të fundit numri i këtyre rasteve po rritet, në veçanti kur palët në
kontratë vijnë nga dy vende të ndryshme, pra kur kemi marrëveshje me
element ndërkombëtar.
Nevoja për promovimin e arbitrazhit si alternativë ndaj gjykatave është
evidente, ne veçanti për shkak të stërngarkesës së gjykatave me lëndë, të
përparësive që i ofron arbitrazhi, të përshtatshmërisë së arbitrazhit për
zgjidhjen e kontesteve ekonomike, të mundësisë së palëve të përcaktojnë
procedura me shumë më pak formalitete, dhe shume përparësi të tjera. Si
rezultat i kësaj, dhe duke e parë nevojën për përkrahjen e metodave
911
E DREJTA EKONOMIKE
alternative për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, në vitin 2007, Kuvendi i

Kosovës miratoi Ligjin për Arbitrazhin Nr. 02/L-75.
Përparësitë dhe Mangësitë e Arbitrazhit
Ekzistojnë shumë përparësi të arbitrazhit si mekanizëm për zgjidhjen e

kontesteve. Megjithatë, ekzistojnë edhe disa shqetësime të perceptuara
lidhur me shfrytëzimin e arbitrazhit nga bizneset. Efikasiteti në
shpenzime dhe kohë, ruajtja e fshehtësisë (konfidencialitetit),
fleksibiliteti, parashikueshmëria, neutraliteti dhe ekspertiza e arbitrave,
natyra përfundimtare e vendimit dhe ekzekutimi më i lehtë i vendimeve,
janë disa prej përparësive të perceptuara të arbitrazhit. Sidoqoftë, një
numër i madh i bizneseve e konsiderojnë fleksibilitetin – mundësinë për
ta përshtatur arbitrazhin sipas nevojave dhe rrethanave specifike – si
përparësinë më të madhe të arbitrazhit. Dobitë dhe shqetësimet potenciale
të arbitrazhit ndryshojnë varësisht nga kompania, transaksioni dhe nga
kontesti. Për më tepër, përderisa disa veti të arbitrazhit konsiderohen si të
përparësi nga disa biznese (p.sh. vendimi përfundimtar pa mundësi
ankimi ose heqja dorë nga mbrojtjen procedurale), disa të tjerë i shohin
këto veti si pengesë. Në anën tjetër, edhe pse në shumicën e rastve thuhet
se arbitrazhi kushton më lirë se procedura gjyqësore, ka raste kur
shpenzimet janë të barabrta.
Përzgjedhja e Llojit të Duhur të Arbitrazhit
Një nga përparësitë më të rëndësishme të arbitrazhit është se ai mund

t’iu përshtatet qëllimeve dhe nevojave specifike. Palët gëzojnë mjaft
fleksibilitet lidhur me përcaktimin e procedurës dhe nivelit të formalitetit.
Dhe kur një kërkesë është paraqitur para tribunalit të arbitrazhit, palët
mund të vendosin për llojin specifik të arbitrazhit që ata e dëshirojnë. Ky
vendim, natyrisht, duhet të merret para se të paraqitet kontesti dhe duhet
të specifikohet në klauzolën e arbitrazhit.
Arbitrazhi institucional: Ky lloj i arbitrimit ka një numër përparësish,

prej të cilave veçohet mundësia e përfshirjes së rregullave të institucionit
të zgjedhur të arbitrazhit në kontratë. Për këtë arsye, në vend se të
hartohen nga fillimi, palët mund të mbështeten në rregullat e arbitrazhit të
një institucioni të caktuar, të cilat janë formuluar nga profesionistë. Edhe
një përparësi është klauzola shabllon e arbitrazhit e cila ofrohet nga
912
E DREJTA EKONOMIKE
institucioni arbitrues. Në shumë raste, palët e shikojnë klauzolën

shabllon të siguruar nga institutet, dhe thjesht e përfshijnë në kontratë.
Një gjë e tillë i shmangë konfliktet eventuale lidhur me vlefshmërinë e
klauzolës, të cilat mund të shfaqen nëse klauzola nuk është hartuar saktë
nga palët. Përzgjedhja e arbitrave është, padyshim, një prej përparësive
më të rëndësishme që ofron arbitrazhi institucional. Në vend të
ballafaqimit të mundshëm në mes të palëve lidhur me përzgjedhjen e
arbitrave, është më lehtë që këtë shërbim ta ofrojë agjencia administruese.
Institucionet e arbitrazhit janë shumë të avancuara në këtë aspekt dhe
posedojnë lista me arbitër të cilët zakonisht janë më të mirët që mund të
emërohen. Përveç kësaj, përmes arbitrazhit institucional, palët nuk kanë
nevojë të negociojnë çmimin me arbitrat. Këtë ua lënë institucionit dhe e
lirojnë veten nga kjo barrë. Edhe një përparësi tjetër e këtij lloji të
arbitrazhit është respekti gjyqësorë kundrejt integritetit të vendimeve të
marra nga institucioni i arbitrazhit. Është më shumë e mundshme që një
gjykatë ta lë anash vendimin e një arbitrazhi ad hoc sesa të një arbitrazhi
institucional. Edhe një karakteristikë tjetër e dobishme e arbitrazhit
institucional është mundësia e dëgjimit të lëndës dhe e marrjes së
vendimit edhe nëse njëra palë dështon të paraqitet. Kjo mundësi e
procedimit në mungesë të palës së sfiduar zakonisht është e përfshirë në
rregullat e arbitrazhit të institucioneve të ndryshme. Në anën tjetër, një
vendim i tillë është shumë vështirë të zbatohet në arbitrazhet ad hoc.
Arbitrazhi Ad Hoc: përparësia kryesore e ofruar nga kjo formë e

arbitrazhit është fleksibiliteti. Palët kanë të gjithë hapësirën e nevojshme
për të marrë vendime lidhur me procedurat dhe ta përshtatin procesin
sipas dëshirave dhe nevojave të tyre. Një përparësi tjetër janë
shpenzimet. Arbitrazhi ad hoc zakonisht kushton më pak se arbitrazhi
institucional, pasi që palët nuk kanë nevojë t’i paguajnë shpenzimet
institucionale, por thjeshtë të negociojnë çmimin e shërbimeve të
arbitrave. Për më tepër, arbitrazhi ad hoc është vlerësuar si më i shpejtë
se arbitrazhi institucional, sepse nuk ka nevojë t’i kalojë të gjitha
procedurat të cilat zakonisht marrin kohë.
Arbitrazhi i Përshpejtuar: është një prodhim i ri në tregun e

arbitrazhit, kryesisht i shfrytëzuar në procese të arbitrazhit ndërkombëtar.
Ekzistojnë vetëm një numër i vogël i institucioneve të cilat kanë përfshirë
dispozitat e arbitrazhit të përshpejtuar në rregullat e tyre procedurale. Për
këtë arsye, kjo veçori e re nuk mund të hyn në fuqi përveç nëse palët e
kanë paraparë atë në klauzolën e tyre të arbitrazhit. Është më e preferuar
që vet institucionet të ofrojnë rregulla specifike të cilat do të aplikoheshin
913
E DREJTA EKONOMIKE
në rast të proceseve të përshpejtuara. Këto procedura do ta shkurtonin

kohën e paraqitjes së kërkesave, përgjigjeve, dhe dokumenteve të tjera
relevante, si dhe do të përcaktonte procedurën që duhet ndjekur nga
kolegji arbitrues. Për më tepër, institucionet duhet të sigurojnë që
proceset e përshpejtuara të lejohen vetëm për raste të caktuara, dhe duhet
të sigurojnë dispozita që qartësojnë se cilat janë këto raste. Tribunalit
duhet t’i epet kompetenca për të vendosur anash çdo çështje e cila është
trajtuar në mënyrë jo të mirëfilltë në formën e përshpejtuar.
Marrëveshja e Arbitrazhit
Arbitrazhi zakonisht përfshihet në klauzolën e zgjedhjes së forumit për të

treguar marrëveshjen e palëve mbi përdorimin e kësaj forme për
zgjidhjen e kontesteve eventuale mes tyre. Siç është cekur në modulet e
mëparshme, arbitrazhi mund të përdoret vetëm nëse palët shprehimisht
janë pajtuar për këtë. Pa e specifikuar Arbitrazhi, nuk mund të
organizohet dhe mbahet pa përcaktimin e tij në klauzolën e zgjedhjes së
forumit. Palët mund të pajtohen për përdorimin e arbitrazhit në një nga
mënyrat në vijim:
♦ Duke e përfshirë një klauzolë të arbitrazhit në kontratën e tyre.

Mënyra më e zakonshme e përcaktimit të arbitrazhit si formë e
zgjidhjes së kontesteve eventuale mes palëve është duke iu referuar
arbitrazhit në klauzolën e zgjedhjes së forumit. Në këtë klauzolë
zakonisht përcaktohet edhe institucioni i arbitrazhit para të cilit do të
zhvillohet procesi si dhe rregullat procedurale që do të aplikohen
gjatë dëgjimeve. Disa klauzola janë edhe më të hollësishme, dhe
përcaktojnë edhe mënyrat e zgjedhjes së arbitrave dhe përcaktojnë
shkallën e sekretit që do të aplikohet për rastin në fjalë. Klauzolat e
arbitrazhit mund të kenë forma të ndryshme, por dy format më të
shpeshta janë:
o Klauzolat që nxjerrin në arbitrazh mosmarrëveshjet ekzistuese (në
gjuhën frënge: compromis)
ƒ Këto klauzola nuk përdoren shpesh, posaçërisht kur marrim
parasysh faktin se nëse një mosmarrëveshje tashmë ekziston
është shumë vështirë të arrihet një marrëveshje për shkak të
nivelit të mosbesimit dhe armiqësisë mes palëve. Megjithatë,
palët mund të pajtohen për një klauzolë të arbitrazhit pas
shfaqjes së kontestit sepse mund të kenë interesa të
914
E DREJTA EKONOMIKE
përbashkëta për zgjedhjen e një mekanizmi të zgjidhjes së

kontestit që është më ekomomik dhe më efikas në aspekt
kohor dhe më konfidencial dhe më pak kundërshtues.
o Klauzolat që mbulojnë kontestet që mund të shfaqen në të
ardhmen (në gjuhën frënge: clause compromissoire)
ƒ Kjo klauzolë është më e shpeshtë sepse është shumë më lehtë
të arrihet një marrëveshje para shfaqjes së një kontesti.
♦ Duke hartuar një marrëveshje të arbitrazhit veçmas nga kontrata

kryesore. Kjo marrëveshje është zakonisht më e hollësishme sesa një
klauzolë e thjeshtë e arbitrazhit dhe i referohet çështjes në fjalë (apo
marrëveshjes kontraktuese) që e mbulon. Marrëveshjet e veçanta të
arbitrazhit pëlqehen nga kompanitë që rregullisht e zgjedhin
arbitrazhin si formë e zgjidhjes së kontesteve dhe që dëshirojnë ta
“përshtatin” atë sipas nevojave tyre specifike. Për këtë arsye, ata
hartojnë marrëveshje më të hollësishme dhe i shmangen përfshirjes së
një klauzole të shkurtër të arbitrazhit në kontratë.
Termi “marrëveshje e arbitrazhit” përdoret për t’iu referuar cilësdo nga

format e përmendura më sipër. Është jashtëzakonisht e rëndësishme për
palët të vendosin për shkallën e detajeve që dëshirojnë ta përfshijnë në
këtë klauzolë apo marrëveshje. Më poshtë janë paraqitur disa çështje që
duhet të konsiderohen gjatë hartimit të marrëveshjeve për arbitrazh.
a. Elemente të përgjithshme
Disa çështje të përgjithshme që duhet të merren parasysh me rastin e
hartimit të klauzolave të arbitrazhit janë konsiderimi i mostrave të
klauzolave që ofrohen nga institucionet e ndryshme të arbitrazhit,
shqyrtimi i versioneve të ndryshme të rregullave të arbitrazhit, zgjedhja
midis arbitrazhit institucional ose ad hoc, derogimi nga pjesë të caktuara
të rregullave të zgjedhura të arbitrazhit, shqyrtimi i mundësisë për
arbitrazh online (përmes internetit), dhe së fundi, që është edhe më e
rëndësishmja, shiqohen shpenzimet e arbitrazhit, pra tarifat e arbitrave
dhe shpenzimet tjera që ndërlidhen me organizimin e procedurave të
arbitrazhit.
b. Elementet themelore
Pasi që të merren parasysh faktorët e përgjithshëm të cekur më lartë,
palët duhet të pajtohen për elementet themelore që do t’i përmbajë
klauzola e arbitrazhit. Këtu përfshihen miratimi i arbitrazhit si metodë për
915
E DREJTA EKONOMIKE
zgjedhjen e kontestit në fjalë, natyra përfundimtare e vendimit që do të

merret nga tribunali i arbitrazhit, fushëveprimi i klauzolës së arbitrazhit
(dmth. çfarë lloj kontestesh që dalin nga kontrata përfshihen dhe mund të
zgjidhen përmes arbitrazhit), numri i arbitrave, vendi ku do të mbahet
arbitrazhi, gjuha që do të përdoret gjatë arbitrazhit, si dhe institucioni dhe
rregullat e arbitrazhit që do të aplikohen.
c. Elemente te tjera ndihmëse

Përveç elementeve kyçe, disa elemente tjera ndihmëse do duhej të
shqyrtohen dhe të vendoset nëse është e nevojshme të hyjnë në klauzolën
ose marrëveshjen e arbitrazhit. Këtu kryesisht përfshihen metoda e
zgjedhjes së arbitrave, kualifikimet e arbitrave, fshehtësia
(konfidencialiteti) i procedurës së arbitrazhit, masa
e zbulimeve (hulumtimeve) që lejohen, rregullat për
masat e përkohshme, mundësia e ankimit ndaj vendimit përfundimtar të
arbitrazhit, shpenzimet dhe honoraret e arbitrave.
Shembuj të klauzolave të arbitrazhit:
Shembulli 1
“Çdo mosmarrwveshje qw rrjedh nga kjo kontratw nuk do tw zgjidhet nw
gjykata por do tw paraqitet nw arbitrazh para Odws Ndwrkombwtare tw
Tregtisw. Tribunali i arbitrazhit do tw zgjidhw mosmarrwveshjen nw
pwrputhje me rregullat e veta procedurale. Paneli i arbitwrve do tw
pwrbwhet nga tre arbitra. Secila palw do tw zgjedhw nga njw arbitwr
ndwrkaq kryetari i panelit zgjidhet nga dy arbitwrit e emwruar nga
palwt. Gjuha e arbitrazhit do tw jetw gjuha angleze. Tw gjitha
procedurat e arbitrazhit janw konfidenciale, duke pwrfshirw edhe
dokumentet e paraqitura nga palwt gjatw procedurws. Vendimi i
tribunalit tw arbitrazhit wshtw pwrfundimtar dhe asnjwra palw nuk ka tw
drejtw ankese ndaj kwtij vendimi”
Shembulli 2
“Çdo mosmarrëveshje ose pretendim që rrjedh nga kjo kontratë, ose që
ndërlidhet me të, do të vendoset përfundimisht nga një kolegj prej tre
arbitërve në përputhje me Ligjin e Kosovës për Arbitrazh. Vendi i
arbitrimit do të jetë në Prishtinë, Kosovë, dhe gjuha e arbitrimit do të jetë
gjuha shqipe.”
916
E DREJTA EKONOMIKE
Shembulli 3
“Çdo kontest, paqartësi apo ankesë që del nga kjo kontratë do të zgjidhet
përfundimisht me arbitrazh në Shoqatën Gjermane të Arbitrazhit në
përputhje me rregullat e arbitrazhit të kësaj Shoqate. Numri i arbitrave
do tw jetw 3, tw cilwt do tw zgjidhen nga Shoqata nga lista e tyre me
arbitra ndwrkombwtarw. Vendi i Arbitrazhit do tw jetw Gjermania dhe
gjuha e arbitrimit do tw jetw gjuha gjermane. ”
4. Tribunali i Arbitrazhit
Neni 9(1) i Ligjit të Kosovës për Arbitrazhin thekson se “Tribunali i

arbitrazhit përbëhet nga një arbitër i vetëm ose nga një trup arbitrash,
me kusht që numri i arbitrave të këtij trupi të jetë një numër tek.” Kjo do
të thotë se palët mund të zgjedhin që të kenë një arbitër të vetëm ose më
shumë arbitra, varësisht nga specifikat e rastit. Janë një varg faktorësh të
cilët duhet të merren parasysh gjatë marrjes së këtij vendimi.
♦ Shuma e parave në fjalë.
Në përgjegjësi këshillohet që palët të zgjedhin një arbitër të vetëm kur
kanë të bëjnë me shuma të vogla të parave, dhe në anën tjetër, të
zgjedhin një panel të tre arbitra kur kanë të bëjnë me shuma të mëdha
të parave. Po ashtu besohet se kur palët janë nga shtete të ndryshme
dhe nga sisteme të ndryshme ligjore dhe ekonomike, paneli prej tre
arbitrave është zgjidhje më e mirë.
♦ Ekspertiza e arbitrave
Në rastet e ndërlikuara kur kërkohet ekspertizë e konsiderueshme në
lëndën e kontestit, siq janë kontestet në fushën e ndërtimtarisë ose
pronës intelektuale, , është gjithmonë më mirë të kemi një panel që
përbëhet nga arbitra me përvojë nga fusha përkatëse. Në këto raste,
këshillohet që të kemi një panel prej tre arbitrave, sepse një tribunal
me shumë anëtarë mund t’u ofrojë palëve një shumë llojshmëri të
ekspertizave.
♦ Orari
Përcaktimi i orarit është në fakt një argument kundër shfrytëzimit të
paneleve, për shkak se është shumë më e vështirë për një panel prej
tre ose më shumë arbitrave që të pajtohet mbi datat e mbajtjes së
dëgjimeve dhe procedurave të tjera. Ky është një problem i cili
shfaqet sidomos nëse arbitrit vijnë nga shtete të ndryshme dhe kështu
917
E DREJTA EKONOMIKE
palët do të përfundojnë duke i përshtatur oraret e tyre si dhe ato të

arbitrave.
♦ Mëditjet e arbitrave
Mëditjet të cilat duhet të paguhen nga palët janë shumë më të ulëta
nëse kemi të bëjmë me një arbitër të vetëm. Mirëpo, në raste të
mëdha, shpenzimet shtesë për pagimin e dy arbitrave të tjerë nuk
është një çmim shumë i lartë për një panel i cili është në gjendje që të
bashkojë ekspertizën e më shumë individëve dhe ta analizojë një
çështje së bashku.
Atributet kryesore të një arbitri efektiv konsiderohen paanshmëria,

pavarësia, efikasiteti dhe përvoja profesionale. Paanshmëria është atributi
më i rëndësishëm që një palë do të kërkoj nga një arbitër. Ndonjëherë nuk
është e çartë që nga fillimi nëse një arbitër është plotësisht i paanshëm
për arsye se anshmëria i tij do të dallohet vetëm gjatë vazhdimit të
procedurave. Paanshmëria është njëri nga standardet e kërkuara nga një
arbitër edhe me Ligjin e Kosovës për Arbitrazhin (Neni 9(6)). Në
krahasim me paanshmërinë, pavarësia është një nocion objektiv dhe
mund të përcaktohet në fazat e hershme, duke filluar nga procesi i
emërimit. Mungesa e pavarësisë së një arbitri mund të jetë rezultat i
marrëdhënieve paraprake ekonomike, financiare ose të tjera me palën.
Pavarësia e arbitrit poashtu kërkohet nga Ligji i Kosovës për Arbitrazhin
(Neni 9(6)). Gjithashtu, efikasiteti i një arbitri çmohet shumë, posaçërisht
pasi që arbitrazhi njihet si një mekanizëm i shpejtë për zgjedhjen e
kontesteve dhe palët e zgjedhin atë pikërisht për shkak të efikasiteti në
kohë. Prandaj, është me rëndësi që të zgjidhen arbitra të cilët janë në
gjendje që ta gjejnë në vërtetën në mënyrë efikase. Kualifikimet
profesionale të një arbitri janë poashtu elemente të rëndësishme për palët
gjatë procesit të përzgjedhjes, pasi që është e rëndësishme të kemi arbitra
të cilët posedojnë trajnim dhe shkollim të përshtatshëm si dhe të cilët
kanë përvojën e dëshirueshme në rolin e arbitrit dhe profesionin e tyre në
përgjithësi. Kualifikimet të cilat kërkohen nga palët në marrëveshjen e
arbitrazhit duhet ti kenë arbitrit, dhe kjo poashtu është e paraparë në
Ligjin e Kosovës për Arbitrazhin (Neni 9(6)).
Procedura e Arbitrazhit
Një çështje mund të dërgohet në arbitrazh në dy raste: rasti i parë është

kur mes palëve tashmë ekziston një marrëveshje e arbitrazhit e cila e
918
E DREJTA EKONOMIKE
përcakton arbitrazhin si metodën e zgjedhur për zgjidhjen e kontestit, dhe

situata e dytë është kur palët pajtohen për përdorimin e arbitrazhit pasi që
kontesti të ketë lindur.
Në të dyja këto raste, është gjithmonë Paditësi ai i cili e inicion rastin
duke paraqitur Padinë para tribunalit të arbitrazhit të përzgjedhur nga
palët. Në vijim janë radhitur hapat që ndërmerren gjatë procesit të
arbitrazhit:
♦ Kërkesa për Arbitrim – e parashtruar nga Paditësi
♦ Padia – e parashtruar nga Paditësi
♦ Përgjigja në Padi – e parashtruar nga i Padituri
♦ Emërimi i Arbitrit ose Arbitrave
♦ Konstituimi i Tribunalit të Arbitrazhit
♦ Fillimi i dëgjimeve gojore
♦ Argumentet gojore nga Paditësi dhe nga i Padituri
♦ Paraqitja e provave (dëshmitarë, ekspert, etj.)
♦ Shqyrtimi nga ana e Tribunalit të Arbitrazhit
♦ Marrja e vendimit
Sa i përket hapit të parë, ligje të ndryshme përmbajnë rregulla të

ndryshme lidhur me kohën kur konsiderohet të ketë filluar procedura e
arbitrazhit. Megjithatë, rregulla më përdorur është ajo e paraparë edhe në
Ligjin e Kosovës për Arbitrazhin, Nenin 18, ku thuhet se “nëse palët nuk
janë pajtuar ndryshe, procedura e arbitrazhit lidhur me një kontest të
caktuar fillon në ditën kur kërkesa që kontesti t’i nënshtrohet arbitrazhit
pranohet nga pala e paditur.”
Edhe pse Ligji u lejon palëve të merren vesh për ndonjë procedurë
tjetër, ligji parasheh që në rast se një marrëveshje e tillë nuk ekziston,
atëherë procedura fillon në kohën kur pala e paditur e pranon një kopje të
Kërkesës për Arbitrim, të cilën pala paditëse ia ka dërguar tribunalit të
arbitrazhit. Pala e paditur, zakonisht konsiderohet ta ketë pranuar kopjen
e Kërkesës për Arbitrim në ditën kur ajo i dorëzohet personalisht, apo në
adresën e saj postare, në vendin ku banon, ose në vendin ku e ushtron
veprimtarinë afariste. (Neni 4).
Kërkesa për Arbitrim zakonisht pasohet me Padinë e Paditësit, e cila
paraqet pozitën e Paditësit lidhur me rastin. Pas pranimit të Kërkesës për
Arbitrim dhe të Padisë nga i padituri, ai duhet të përgatitë Përgjigjen në
Padi. Elementet e këtyre dy dokumenteve janë përcaktuar në Pjesën 7.8 të
këtij Moduli.
919
E DREJTA EKONOMIKE
Ligji i Kosovës për Arbitrazhin gjithashtu parasheh disa parime të

përgjithshme të cilat aplikohen gjatë procesit të arbitrazhit, siç janë,
trajtimi i barabartë i palëve (Neni 16.1), liria e palëve të zgjedhin
përfaqësuesit e tyre (Neni 16.2) dhe të pajtohen për procedurën e
arbitrazhit (Neni 16.3), si dhe të drejtën e tribunalit të arbitrazhit për të
caktuar procedurën dhe rregullat e aplikueshme për rastin, në rast se palët
nuk janë pajtuar vet për këto çështje (Neni 16.4).
6. Procedura e Marrjes së Vendimit të Arbitrazhit
“Vendimi i Arbitrazhit” është vendimi përfundimtar i tribunalit të

arbitrazhit për rastin përkatës dhe është i barabartë me vendimin e lëshuar
nga një gjykatë. Rregullat për marrjen e vendimit janë mjaft të detajuara
në të gjitha ligjet dhe institucionet e arbitrazhit. Ligji i Kosovës për
Arbitrazhin së pari e sqaron se cilin ligj duhet ta zbatojë tribunali i
arbitrazhit gjatë marrjes së vendimit. Në këtë aspekt, Neni 29 i Ligjit
parasheh që tribunali i arbitrazhit mund t’i referohet këtyre tri ligjeve, që
janë:
1. Ligji i përcaktuar nga palët si i aplikueshëm për lëndën e kontestit

2. Në rast se nuk është përcaktuar nga palët, atëherë ligji i përcaktuar në
bazë të rregullave të së drejtës private ndërkombëtare, dhe
3. Në të gjitha rastet tjera, legjislacioni i Kosovës.
Në rastin e parë vlen ligji i zgjedhur nga vetë palët kurse në rastin e
dytë tribunali duhet t’i referohet rregullave të së drejtës private
ndërkombëtare. Zgjidhja e ofruar në pikën tre është shumë e paqartë,
sepse nuk e sqaron se cilat janë ato “rastet tjera” për të cilat zbatohet
legjislacioni i Kosovës. Një interpretim i kësaj pike mund të jetë që pasi
t’i jetë referuar rregullave të së drejtës private ndërkombëtare, tribunali
vendos që të aplikojë ligjin e forumit, që në këtë rast është legjislacioni i
Kosovës, si ligji më së afërmi i lidhur me kontratën, ose për arsye të
përshtatshmërisë dhe drejtësisë.
Në të gjitha rastet, tribunali i arbitrazhit vendos në përputhje me
dispozitat e kontratës duke marrë parasysh uzancat (praktikat) tregtare që
vlejnë për rastin konkret. (Shih Nenin 29.3). Megjithatë, tribunali mund
të vendos ex aequo et bono ose si amiable compositeur vetëm nëse palët
shprehimisht e kanë autorizuar për këtë. (Neni 29.2).
920
E DREJTA EKONOMIKE
“Ex aequo et bono”, i referohet kompetencës së arbitrave që të heqin

dorë nga konsiderimi i ligjit dhe të vlerësojnë vetë çfarë ata konsiderojnë
si të drejtë dhe të barabartë për rastin konkret. Ngjashëm, klauzolat
“Amiables compositeurs” në marrëveshjet e arbitrazhit i lejojnë arbitërit
që të vendosin për kontestin në bazë të parimeve ligjore të cilat ata
besojnë të jenë të drejta, pa u kufizuar me ndonjë ligj të ndonjë vendi
specifik. Këto dy lloje të marrëveshjes mund të vijnë në shprehje vetëm
nëse palët shprehimisht i referohen atyre në klauzolën e arbitrazhit.
Përndryshe, tribunali i arbitrazhit gjithmonë i merr vendimet konform
ligjit dhe kushteve të parapara në kontratë.
7. Forma dhe Efekti i Vendimit
Ligji i Kosovës për Arbitrazhin parasheh kushtet formale minimale

për një vendim të nxjerrë nga një tribunal i arbitrazhit. Këto kushte janë:
♦ Duhet të jetë në formë të shkruar. (Sikurse marrëveshja e

arbitrazhit, vendimi duhet të jetë në formë të shkruar për të pasur
efekt)
♦ Duhet t’i cekë arsyet në të cilat është bazuar, përveç nëse palët
janë pajtuar se nuk ka nevojë të cekën arsyet. (Arsyetimi i
vendimit të arbitrazhit është një pjesë e rëndësishme e tij, siç është
rasti edhe me vendimet e gjykatave. Megjithatë, ky kusht mund të
mos kërkohet nga palët nëse ato nuk dëshirojnë të përfshihen
arsyetimet në vendim).
♦ Duhet të nënshkruhet nga arbitërit. (Në procedurat e arbitrazhit me
më shumë se një arbitër, mjaftojnë nënshkrimet e shumicës së
arbitërve të tribunalit, por me kusht që në vendim është cekur arsyeja
e mungesës së nënshkrimit. Kjo mund të ndodhë atëherë kur një
arbitër ndërkohë ka ndërruar jetë, bëhet i paaftë, ose refuzon ta
nënshkruan vendimin.)
♦ Duhet ta ketë datën dhe vendin ku është nxjerrë vendimi dhe
mund të bëhet publik vetëm nëse palët pajtohen për një gjë të tillë
(për shkak të kushtit të besueshmërisë së arbitrazhit, tribunali mund ta
publikojë vendimin vetëm nëse merr pëlqimin e palëve).
Një çështje të cilën ligji nuk e adreson është çështja nëse tribunali i
arbitrazhit do të publikojë edhe mendimet kundërshtuese të arbitërve të
cilët nuk janë pajtuar me vendimin e shumicës. Meqenëse kjo çështje
921
E DREJTA EKONOMIKE
varet nga sistemi ligjor i secilit vend, tribunalet e arbitrazhit dhe gjykatat
në Kosovë duhet të nxjerrin vendime në bazë të praktikave ligjore të
vendit.
Si rregull e përgjithshme vendimi i arbitrazhit është përfundimtar dhe
i detyrueshëm për palët (shih Nenin 31.1). Vendimi për palët e ka
efektin e njëjtë juridik sikurse një aktgjykim i plotfuqishëm dhe detyrues
i gjykatës. Kjo është pikërisht arsyeja pse bizneset zgjedhin arbitrazhit
për t’i zgjidhur kontestet. Megjithatë, ka edhe përjashtime për rrethana të
caktuara, kur vendimi i tribunalit të arbitrazhit lejohet të shqyrtohet nga
gjykata kompetente.
Arbitërit gëzojnë diskrecion të gjerë në strukturimin e vendimit dhe kjo
përkrahet fuqimisht nga kufizimet e spektrit të shqyrtimit gjyqësorë të
vendimeve të arbitrazhit. Shumë shpesh, çështja se a ka nevojë për
shqyrtim gjyqësorë të vendimit të arbitrazhit varet nga mënyra se si
arbitërit e përpilojnë vendimin e tyre. Për këtë arsye, nëse kjo nuk është
paraparë në ligjin e zgjedhur nga palët, ata duhet të përpilojnë një
marrëveshje të arbitrazhit e cila parasheh që arbitërit të cekin arsyet në
vendimin e arbitrazhit. Megjithatë, një numër i ekspertëve dhe i autorëve
të arbitrazhit në fakt kanë deklaruar që një vendim i publikuar i cili
përfshinë arsyeshmërinë e vendimit mund t’i rritë shanset për një
shqyrtim gjyqësorë. Kjo për shkak se arsyetimi i vendimit zakonisht i jep
palëve arsye shtesë për ta kontestuar vendimin dhe për ta apeluar atë para
një gjykate.
Palët, në anën tjetër, mund të pajtohen në kontratën e tyre që vendimi i
arbitrazhit të mos jetë përfundimtar dhe i detyrueshëm dhe të pajtohen që
të apelohet në gjykatë. Në këtë mënyrë ata mund të pajtohen për një
shqyrtim të zgjeruar gjyqësorë ose për një shqyrtim privat të vendimit.
Edhe pse kjo u mundëson palëve ta shqyrtojnë rastin edhe më tutje,
sidomos në rastet kur vendimi i nxjerrë nga tribunali i arbitrazhit është i
paarsyeshëm, megjithatë, dobitë e kësaj duhet të peshohen kundër
shpenzimeve shtesë dhe obligimeve të tjera të cilat palët duhet t’i bartin.
Një element i rëndësishëm për t’u mbajtur në mend është që gjykatat
nuk mund ta shfuqizojnë një vendim të nxjerrë nga tribunali i arbitrazhit
për çfarëdo arsye. Shumica e sistemeve ligjore lejojnë vetëm shqyrtimin
gjyqësorë deri në atë masë që gjykata thjeshtë të analizojë nëse arbitërit
kanë tejkaluar kompetencat e tyre, nëse vendimi është i bazuar në një
marrëveshje të vlefshme të arbitrazhit, ose nëse vendimi është fituar
përmes korrupsionit, falsifikimit, ose nga keqpërdorimi i detyrës nga
arbitërit. Kështu që, gjykata nuk mund ta shfuqizojë vendimin në bazë të
aplikimit të gabueshëm të ligjit ose për gabime në fakte. Autoriteti i
922
E DREJTA EKONOMIKE
gjykatës për ta anuluar një vendim, si dhe procedura për një veprim të
tillë janë paraqitur në pjesën 9.10 të këtij Moduli..
8. Përmbarimi dhe Njohja e Vendimeve të Arbitrazhit
Varësisht nga vendi ku ndodhet arbitrazhi, vendimet e arbitrazhit kanë

një spektër të gjerë. Ato më të zakonshmet janë për kompenzim financiar
të dëmeve të palës. Përveq asaj, në disa raste mundësia është që paneli i
arbitrave të lëshojë vendime të tjera që e urdhërojnë një palë të bëjë
diçka, apo ta pengojë një palë nga kryerja e ndonjë veprimi. Gjithashtu,
mund të urdherojë veprim në përputhje me detyrimet e palës sipas
kontratës në fjalë, ose ta anulojë ndonjë dokument zyrtar (p.sh. kontratë,
titull, etj).
Një nga arsyet për përdorimin e madh të arbitrazhit në zgjidhjen e
mosmarrëveshjeve në tregtinë ndërkombëtare është lehtësia e zbatimit
dhe ekzekutimit të vendimeve të arbitrazhit në vendet e huaja, sidomos në
krahasim me vendimet e gjykatave. Arsyeja për zbatim më të lehtë të
këtyre vendimeve është Konventa e New York-ut e vitit 1958, sipas së
cilës një vendim i arbitrazhit i lëshuar në një vend të huaj mund të
zbatohet në çdo vend tjetër që është nënshkruese e Konventës, me disa
kufizime të vogla. Gati të gjitha vendet e mëdha komerciale janë
nënshkruese të kësaj konvente.
Përmbarimi i një vendimi është gjëja më e rëndësishme në arbitrazh. Pa
të, pala e cila do të fitonte lënden do të endej vërdallë me një copë letre
në dorë. Vendimi i arbitrazhit, i cili nuk njihet ose nuk përmbarohet nga
gjykata kompetente vendore, nuk ka asnjë vlerë praktike. Pikërisht për
këto arsye, Ligji i Kosovës për Arbitrazhin i parasheh kushtet ligjore për
përmbarimin e dhe njohjen e vendimeve të arbitrazhit vendorë dhe atij
ndërkombëtarë.
Për sa i përket vendimeve të arbitrazhit vendor, Ligji parasheh që
“vendimi i arbitrazhit i cili është nxjerrë nga një tribunal i arbitrazhit
brenda Kosovës ekzekutohet pasi që të shpallet i ekzekutueshëm nga
Gjykata.” (Neni 38.1). Tutje, Ligji konfirmon që gjykatat e Kosovës i
njohin vendimet e arbitrazhit të nxjerra jashtë Kosovës si të plotfuqishme
dhe i ekzekutojnë ato nëse vendimet në fjalë janë njohur dhe janë shpallur
të ekzekutueshëm. (Neni 39.1).
Siç mund të shohim nga këto dy Nene, Ligji i Kosovës për Arbitrazhin i
trajton vendimet e lëshuara nga arbitrazhi komercial ndërkombëtarë në
mënyrë të unisuar, pa marrë parasysh se ku janë nxjerrë ato, dhe nxitë
923
E DREJTA EKONOMIKE
përmbarimin e tyre në Kosovë. Këto dispozita, të cilat e trajtojnë

përmbarimin dhe njohjen, janë të bazuara në Konventën e Nju Jorkut të
vitit 1958 mbi Njohjen dhe Përmbarimin e Vendimeve të
Arbitrazhit të Huaj. Duke i modeluar rregullat sipas dispozitave relevante
të Konventës së Nju Jorkut, ligji e përqafon një regjim të njohjes dhe të
përmbarimit i cili është dëshmuar si i suksesshëm për 50 vite radhazi.
(Shih pjesën 10.6 të këtij moduli për më tepër mbi Konventën e Nju
Jorkut).
Për të kërkuar që vendimi i arbitrazhit të ekzekutohet, pala e interesuar

duhet të veprojë si në vijim:
♦ Ta përgatitë kërkesën për njohje dhe përmbarim;
♦ Ta bashkëngjitë një kopje të vërtetuar të vendimit në fjalë;
♦ Ta përkthejë vendimin në gjuhën zyrtare të gjykatës (nëse është në
gjuhë të huaj);
♦ Ta bashkëngjitë një kopje të marrëveshjes së arbitrazhit e cila është
lidhur në formë të shkruar;
♦ Duhet të sigurohet që nuk ekziston asnjë bazë për refuzimin e
përmbarimit nga gjykata. (shih pjesën 10.4 të këtij Moduli).
Atëherë kur këto kushte janë plotësuar, pala mund të kërkojë njohjen
dhe përmbarimin e vendimit në gjykatë. Pala mund të kërkojë
përmbarimin në gjykatat vendore ose në gjykatë në vendin e palës tjetër
(për kontratat ndërkombëtare). Këta dy shembuj në vijim e shpjegojnë
zgjedhjen e palës lidhur me këtë çështje.
II. Ndërmjetësimi
Ngjashëm me arbitrazhin, edhe ndërmjetësimi ka një histori të

gjatë që fillon që nga kohët e lashta, me rastet e para të paraqitura në
kohen e Babilonit, Greqisë Antike dhe Romës. Në fakt, gjatë disa
periudhave historike ndërmjetësuesit janë konsideruar njerëz me status
dhe respekt të lartë në shoqëri. Në kohët më moderne, ndërmjetësimi i ka
rrënjët në diplomaci. Përderisa tani, ndërmjetësimi zakonisht është hapi i
parë që ndërmirret në mosmarrëveshjet biznesore.
924
E DREJTA EKONOMIKE
Ndërmjetesuesi luan vetëm rolin e ndihmuesit e jo të zgjidhësit të

mosmarrëveshjeve. Pra, ai i ndihmon palët që ta kuptojnë konfliktin dhe
të punojnë drejt zgjidhjes së konfliktit. Varësisht nga ndërmjetësuesi, ka
disa stile të ndërmjetësimit.
¾ Ndërmjetësimi Vlerësues: Këtu, ndërmjetësuesi e vlerëson

rastin dhe ju tregon palëve argumentet e forta dhe të dobëta të
qëndrimit të tyre, nëse ato vendosin ta paraqesin lëndën në
gjykatë.
¾ Ndërmjetësimi Ndihmues: Ky stil i ndërmjetësimit
përqëndrohet në ndihmimin e palëve që ta arrijnë një
marrëveshje dhe zgjidhje të problemit. Kjo marrëveshje nuk
është imponuese, pra palët nuk janë të detyruara ta pranojnë
atë.
¾ Ndërmjetësimi Transformues: Nëpërmes këtij stili të
ndërmjetësimit, ndërmjetësuesi mundohet që t’ju ndihmojë
palëve që të komunikojnë më mirë sepse mendimi është që
mosmarrëveshja është rezultat i komunikimit të dobët dhe
armiqësisë së palëve.
Disa nga kërkesat dhe parakushtet kryesore për çdo ndërmjetësues janë:
¾ Detyra që t’i informojë palët për procesin e ndërmjetësimit;

¾ Nevoja që ndërmjetësuesi të ketë qëndrim neutral dhe t’i
paraqesë konfliktet e interesit;
¾ Çdo informatë që paraqitet në ndërmjetësim duhet të mbahet
konfidenciale;
¾ Ndërmjetësuesit nuk duhet të ofrojnë udhëzime ligjore,
mirepo t’i drejtojnë palët në ligjet që aplikohen;
¾ Ndërmjetësuesit duhet të ndërmjetësojnë vetëm në sfera në të
cilat janë ekspertë.
i. Përparësitë e Ndërmjetësimit
Ndërmjetësimi ka shumë përparësi në zgjidhjen e problemeve dhe

mosmarrëveshjeve biznesore. Disa nga ato janë:
¾ Të gjitha diskutimet gjatë ndërmjetësimit janë konfidenciale;

¾ Ndërmjetësuesi është neutral;
925
E DREJTA EKONOMIKE
¾ Asgjë që thuhet gjatë ndërmjetësimit mund të përdoret si fakt

nëse lënda shkon në gjykatë;
¾ Palët nuk armiqësohen sikur kur lënda është në gjykatë;
¾ Ndërmjetësuesi është ekspert në lëminë rreth së cilës ka
mosmarrëveshje;
¾ Kushton shumë më lirë sepse zakonisht angazhohet vetëm një
ndërmjetësues;
¾ Është proces më efikas;
¾ Zakonisht i përmirëson raportet mes palëve;
¾ Inkurajon palët që të zgjidhin problemin;
¾ Atmosfera është më e relaksuar më krahasim me proceset
gjyqësore apo arbitrazhin;
¾ Rregullat procedurale janë më fleksibile.
ii. Të Metat e Ndërmjetësimit
Disa nga të metat e ndërmjetësimit që përmenden më së shpeshti janë:
¾ Nuk ka vendim të ndërmjetësuesit për zgjidhjen e

mosmarrëveshjeve;
¾ Ju jep rast palëve që ta stërzgjasin zgjidhjen e problemit duke
iu qasur ndërmjetësimit vetëm për të humbur kohë;
¾ Korporatat e mëdha mund të bëjnë presion të palejueshëm mbi
ndërmjetësuesin në mosmarrëveshje të mëdha komerciale
duke ju kërcënuar atij/asaj me humbje të punës në të ardhmen;
¾ Meqë ndërmjetësimi nuk bazohet në rregulla të definuara që
më parë, mund të ketë befasi dhe ta zë një palë të papërgatitur.
iii. Procedura Gjatë Ndërmjetësimit
Procedura gjatë ndërmjetësimit është joformale dhe zakonisht e

padefinuar para se të fillojë ndërmjetësimi. Mirëpo, zakonisht palët
paraqesin nga një dokument fillestar ku pershkruajnë qëndrimin e tyre
rreth mosmarrëveshjes dhe bashkangjesin dokumentacionin që ka të bejë
me mosmarrëveshjen (p.sh. kontratat, dokumentet zyrtare, komunikimet
mes paleve, etj.). Ai prezentim fillestar pastaj pasohet nga disa takime në
mes palëve të ndërmjetësuara nga ndërmjetësuesi dhe të kufizuara në
temat nga rendi i ditës i përcaktuar nga ndërmjetësuesi. Pas asaj, nëse
926
E DREJTA EKONOMIKE
arrihet një marrëveshje, palët pajtohen për pikat e marrëveshjes, nga të

cilat pastaj përpilojnë marrëveshjen formalë që nënshkruhet nga palët.
Për ta arritur një marrëveshje rreth problemit të palëve, ndërmjetësuesi

zakonisht ju ofron ekspertizën e tij palëve duke ju ndihmuar palëve që të
komunikojnë, të negociojnë, duke e përmirësuar ambientin emocional
(zvogëlimin i agresionit, armiqësisë, etj.), duke ua dhënë palëve një
kornizë procedurale si dhe sugjerime për zgjidhjen e mosmarrëveshjes.
iv. Zgjedhja e Ndërmjetësuesit
Zgjedhja e ndërmjetësuesit ka një rëndësi të veçantë sepse ai është i cili

ndihmon dhe lehtëson zgjedhjen e mosmarrëveshjes së palëve. Kur
zgjedhet një ndërmjetësues, palët, ndër të tjera, duhen të kenë parasysh:
¾ Vetitë Personale (komunikimin, intelegjencën, durimin,

optimizmin, etj.);
¾ Kualifikimet profesionale dhe përvojën në fushën e
ndërmjetësimit në përgjithësi dhe në fushën e
mosmarrëveshjes në veçanti;
¾ Konfliktet e interesit;
¾ Çmimi i ndermjetesuesit.
927
E DREJTA E PUNËS
SELIM NIKQI
E DREJTA E PUNËS
I. VËREJTJE HYRËSE
1. Kuptimi i të drejtës së punës
Në çdo shoqëri të organizuar lindin dhe zhvillohen marrëdhënie të

caktuara shoqërore, në kuadër të të cilave lindin dhe zhvillohen edhe
raporte të ndryshme specifike të cilat varësisht nga karakteristikat dhe
përmbajtja diferencohen dhe grupohen në degë të caktuara të
marrëdhënieve e të cilat pastaj lidhen dhe bëhen pjesë e sistemit të
përgjithshëm të marrëdhënieve shoqërore.
Rrjedhimisht, meqenëse raportet shoqërore në secilin shtet
normohen me norma juridike, me normimin e grupeve të raporteve
specifike lindin dhe zhvillohen edhe grupe të veçanta të rregullave
juridike, të cilat formojnë degët e së drejtës e të cilat pastaj së bashku
përfaqësojnë një tërësi dialektike dhe formojnë një sistem juridik.
Në kuadrin e marrëdhënieve të përgjithshme shoqërore kanë lindur
dhe janë zhvilluar edhe marrëdhëniet shoqërore të punës, me
karakteristika dhe përmbajtje të veçanta, të cilat janë normuar më
rregulla të veçanta juridike me çka ka lindur dega e veçantë e së drejtës,
e që quhet e drejta e punës. Për rrjedhojë, e drejta e punës mund të
përkufizohet si degë e së drejtës, e cila përmban tëresinë e normave
juridike me të cilat rregullohen marrëdhëniet shoqërore të punës.
Shikuar nga pikëpamja e paraqitjes dhe e zhvillimit më të drejtë
mund të thuhet se e drejta e punës është degë relativisht e re e së
drejtës, mirëpo ajo njëkohësisht është edhe njëra nga degët më
dinamike të së drejtës në përgjithësi. Kjo nga se për shkak të dinamikës
së zhvillimit të marrëdhënieve ekonomike, shoqërore dhe politike në
përgjithësi, kanë evoluar dhe janë zhvilluar edhe marrëdhëniet e punës
si segment i veçantë i atyre marrëdhënieve, çka në vazhdimësi ka
kushtëzuar nxjerrjen e ligjeve dhe dispozitave tjera nga kjo fushë si dhe
ndryshimin dhe plotësimin e vazhdueshëm të tyre.
929
E DREJTA E PUNËS
II. BURIMET E TË DREJTËS SË PUNËS
Burim i së drejtës në përgjithësi janë rregullat juridike me të cilat

janë të rregulluara marrëdhëniet shoqërore, prandaj si rrjedhojë edhe e
drejta e punës burime juridike ka rregullativen juridike me të cilën janë
të rregulluara marrëdhëniet shoqërore të punës.
Meqënëse marrëdhëniet e punës për shkak të integrimeve regjionale
dhe globale të shteteve dhe regjioneve, si dhe të ndarjes ndërkombëtare
të punës, janë bërë pjesë edhe e marrëdhënieve bilateriale dhe
multilaterale midis shteteve të ndryshme, për çka edhe janë nxjerrë akte
dhe rregulla edhe në këto nivele, rezulton se e drejta e punës i ka dy
lloje të burimeve të rregullimit dhe studimit: 1). burimet e brendshme,
dhe 2.) burimet e jashtme.
1) Burimet e brendshme
Burimet e brendshme të së drejtës së punës janë aktet juridike të

cilat i nxjerr organi më i lartë legjislativ i shtetit me të cilat rregullohen
dhe sankcionohen këto marrëdhënie shoqërore. Gjithashtu në burime të
brendshme të së drejtës së punës hyjnë edhe aktet tjera nënligjore të
nxjerra nga organet tjera shtetërore dhe nga subjektet tjera juridike në
kuadër të autorizimeve të tyre të parapara më ligj. Në këto rregulla
bëjnë pjesë Kushtetuta, ligjet, aktet nënligjore, kontratat kolektive e në
disa raste edhe interpretimi i detyruar i rregullativës juridike si dhe
praktika gjyqësore.
1.1. Kushtetuta
Kushtetuta është akti më i lartë juridik i shtetit me të cilën

përcaktohen parimet e përgjithshme dhe bazat e rregullimit të
marrëdhënieve shoqërore, ekonomike dhe politike të shtetit e në kuadër
të tyre përcaktohen edhe parimet dhe bazat e rregullimit të
marrëdhënieve shoqërore të punës, prandaj kushtetuta është burim
themelor edhe i së drejtës së punës.
Korniza Kushtetuese për vetëqeverisjen e përkohëshme në Kosovë
nuk ka përmbajtur dispozita të veçanta që lidhën më punën dhe
marrëdhëniet e punës, prandaj ajo edhe nuk ka mundur të shfrytëzohet
930
E DREJTA E PUNËS
si bazë juridike kushtetuese për rregullimin marrëdhënieve nga sfera e

punës.
Në anën tjetër Kushtetuta e Republikës së Kosovës përmban
dispozita të veçanta me të cilat përcakton parimet dhe bazat për
rregullimin sferës së punës dhe të marrëdhënieve shoqërore të punës.
Kjo çështje është rregulluar në Kapitullin II në kuadër të korpusit të të
drejtave dhe lirive themelore, ku edhe realisht e ka vendin. Kështu më
nenin 49 të Kushtetutës është paraparë se e drejta në punë garantohet
dhe se secili person është i lirë të zgjedhë profesionin dhe vendin e
punës.
Gjithashtu Kushtetuta përmban edhe dispozita tjera të cilat kanë të
bëjnë edhe më sferën e punës, siç janë: neni 24 më të cilin sankcionohet
barazia para ligjit; neni 51 në të cilin përcaktohen bazat për mbrojtje
shendetësore dhe sociale; neni 54 me të cilin sankcionohet mbrojtja
gjyqësore e të drejtave; neni 55, i cili rregullon çështjen e kufizimit të të
drejtave dhe lirive themelore, etj.
1.2. Ligji
Në hierarkinë e akteve juridike të shtetit, pas kushtetutës, ligji është

akti më fuqi më të lartë juridike, prandaj ai pas kushtetutës është burimi
më i rëndësishëm i së drejtës në përgjithësi, pra edhe i së drejtës së
punës.
Vlen të theksohet se në Kosovë aktualisht nuk ekziston ligj unik më
të cilin rregullohen marrëdhëniet shoqërore të punës. Për rrjedhojë
dispozitat nga kjo sferë janë të shpërndara në shumë akte juridike,
midis të cilave nuk ekziston ndonjë konzistencë e as hierarhi juridike e
mirëfilltë.
Në Kosovë në sferën e punës aktualisht janë në zbatim rregulloret e
nxjerra nga PSSP-ja. Në të ashtuquajturin sektor të përgjithshëm është
në fuqi Rregullorja e UNMIK-ut nr.2001/27 për Ligjin themelor të
punës, kurse në sektorin e shërbimit civil janë në fuqi Rregullorja
nr.2001/36 mbi Shërbimin civil në Kosovë dhe Urdhëresa
Administrative nr.2003/2 për zbatimin e Rregullorës nr.2001/36 për
shërbimin civil. Gjithashtu, dispozita ligjore të aplikueshme në këtë
fushë janë edhe dipozitat e ligjeve tjera, siç janë p.sh. ligjet mbi arsimin
e të gjitha niveleve me të cilat janë rregulluar aspekte të caktuara nga
sfera e marrëdhënieve të punës që janë e specifike për këto lëmi.
931
E DREJTA E PUNËS
1.3. Aktet nënligjore
Aktet nënligjore janë rregulla juridike me të cilat në parim

përcaktohen praktika juridike për zbatimin e ligjit. Nga kjo rezulton se
aktet nënligjore nxjerren në bazë të ligjit dhe duhet të jenë në pajtim më
ligjin. Megjithate, ato mund të përmbajnë edhe norma juridike të cilat
nuk i parasheh ligji, por të cilat nuk janë në kundërshtim më ligjin,
përkatësisht me kërkesat dhe me përcaktimet ligjore.
Në lëminë e marrëdhënieve të punës ekzistojnë tri lloje të akteve
nënligjore: aktet të cilat i nxjerrin organet ekzekutive dhe ato
administrative, aktet dypalëshe dhe shumë palëshe dhe aktet autonome
të cilat i nxjerrin subjektet e ndryshme juridike, ndërmarrjet, shoqatat,
institucionet si dhe organizatat dhe bashkësitë tjera.
Aktet të cilat i nxjerrin organet administrative janë urdhëresat,

direktivat dhe vendimet më të cilat në pajtim më ligjin rregullohen të
drejta dhe detyrime të caktuara të cilat lidhen më punën dhe
marrëdhënien e punës, e sidomos ato që janë specifike për organet
shtetërore të nivelit lokal dhe atij qendror e që rrjedhin nga natyra e
punëve të cilat kryhen në ato organe.
Aktet dypalëshe dhe shumëpalëshe janë kontratat kolektive të cilat i
lidhin punëtorët dhe punëdhënësit apo asociacionet e tyre më të cilat
rregullohen të drejta dhe detyra të punëtorëve dhe punëdhënësve nga
marrëdhënia e punës në nivel të vendit, të degës apo të ndërmarrjes.
Akt dypalësh është edhe kontrata e punës e cila lidhet në mes të
punëdhënësit dhe punonjësit.
Ndërkaq, aktet nënligjore autonome janë rregullat të cilat i nxjerrin
ndërmarrjet, institucionet dhe organizatat e ndryshme, më të cilat në
pajtim më ligjin dhe kontratat kolektive i rregullojnë disa segmente nga
marrëdhëniet e punës e që janë specifike për subjektin gjegjës dhe
njëherit më to sigurohet zbatimi i ligjit. Këto rregulla nxjerren në formë
të statuteve, rregullorëve, vendimeve etj.
1.4 Interpretimi i detyrueshëm
Interpretimi i detyrueshëm i normave juridike e nënkupton

shpjegimin të cilin e jep organi kompetent i shtetit për atë se si duhet
kuptuar një dispozitë ligjore. Nga kjo rezulton se interpretimi i
detyrueshëm nuk e ka karakterin e dispozitës juridik, prandaj shikuar
932
E DREJTA E PUNËS
nga ky aspekt intepretimi nuk konsiderohet si burim i së drejtës.

Megjithatë në teorinë e së drejtës, ekziston mendimi se interpretimi i
detyrueshëm i dispozitave ligjore i obligon zbatuesit e ligjit sidomos
gjatë aplikimit të tij, prandaj në këto raste interpretimi konsiderohet
pjesë përbërese e ligjit dhe si i tillë ai mund të shërbejë edhe si burim i
së drejtës në përgjithësi, prandaj edhe i së drejtës së punës.
Praktika gjyqësore
Në parim praktika gjyqësore nuk ëshë burim i së drejtës. Kjo sepse

qëndrimet juridike në bazë të të cilave sajohet praktika gjyqësore nuk
përfaqësojnë norma juridike për çka gjykatat nuk kanë për detyrë që t’u
përmbahen atyre. Shikuar nga pikëpamja e karakterit dhe përmbajtjes
praktika gjyqësore përmban qëndrime të përgjithshme në formë
sentencash dhe udhëzimesh për atë se si duhet vepruar më rastin e
vendosjs në çështje konkrete dhe në raste të ngjajshme, ndërsa qëllimi i
tyre është që të përmirësohen gabimet të cilat bëhën nga gjykatat dhe që
ato të mos përseritën më. Për rrjedhojë, pasi që normat juridike në bazë
të të cilave sajohet praktika gjyqësore janë të obligueshme për gjykatat
dhe duke qenë se praktika gjyqësore jipet me qëllim të zbatimit të drejtë
të atyre normave, rrjedh konkludimi se praktika gjyqësore bashkë me
normat juridike është detyruese për gjykatat, prandaj shikuar nga kjo
pikëpamje mund të thuhet se ajo në njëfarë mënyre edhe përfaqëson
burim të së drejtës.
1) Burimet e jashtme
Në burimet e jashtme të së drejtës së punës bejnë pjesë marrëveshjet

dhe aktet tjera juridike të miratuara apo të lidhura në shkallë
ndërkombëtare. Këto akte e përbejnë të drejtën ndërkombëtare të punës,
e cila në forma të caktuara ka efekte juridike në të drejtën nacionale të
punës të shteteve përkatëse. Varësisht nga ajo se cili organ i nxjerr aktet
ndërkombëtare si dhe nga fakti se kush merr pjesë në lidhjen e tyre
dallojmë katër lloje të burimeve ndërkombëtare të së drejtës: 1. burimet
universale; 2. burimet regjionale; 3. marrëveshjet apo kontratat
ndërkombëtare, dhe 4. aktet e miratuara nga organizatat e
specializuara.
933
E DREJTA E PUNËS
2.1. Burime universale
Burimet universale janë ato akte të cilat janë miratuar nga

Organizata e Kombeve të Bashkuara dhe nga organet e saj e të cilat
përmbajnë rregulla dhe dispozita të karakterit universal. Të tilla ndër
më kryesoret konsiderohen Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut
dhe Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe
Kulturore.
Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut, e miratuar nga
Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në vitin 1948,
përmban dispozita dhe rregulla me të cilat proklamohen një numër
parimesh dhe postullatesh me vlerë universale të cilat njëkohësisht kanë
të bëjnë edhe më punën dhe me pononjësit, siç janë: e drejta në barazi
para ligjit, e drejta në përdorimin e mjeteve juridike, e drejta në gjykim
të paanëshëm, e drejta në lirinë e levizjes, e drejta në tubim dhe
bashkim të lirë, e drejta për të marrë pjesë në punë publike dhe për të
kryer funkcione publike, e drejta në siguri sociale, e drejta në jetë
dinjitoze materiale dhe kulturore, e drejta në liri të punës, e drejta në
kushte të kënaqshme të punës dhe në mbrojtje nga papunësia, e drejta
në shpërblim të drejtë, e drejta në pushim dhe rekreacion, e drejta në
nivelin e jetës i cili siguron shëndetin dhe mirëqenien e punëtorit dhe të
familjes së tij, e drejta në shkollim, e drejta në pjesëmarrje të lirë në
jetën kulturore, etj.
Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe
Kulturore përmban dispozita më të përafërta dhe më të hollësishme që
kanë të bëjnë më punën dhe punonjësin. Kështu ajo më për së afërmi e
rregullon të drejtën në punë, të drejtën në kushte të kënaqshme të
punës, të drejtën e bashkimit në sindikata, të drejtën në sigurim social,
të drejtën në mbrojtje të nënës, fëmijëve dhe të rinjëve, të drejtën në
përmirësimin e vazhdueshëm të kushteve të jetës; të drejtën në sigurim
shëndetësor, etj.
2.2. Burimet regjionale
Në burimet regjionale ndërkombëtare të së drejtës ë punës hyjnë aktet

juridike të nxjerra nga Unioni Europian, përkatësisht nga organet e tij.
Këto akte janë nxjerrë në formë të urdhëresave, udhëzimeve dhe
rekomandimeve, të cilat kanë karakter obligativ për shtetet e UE-së.
Ndër aktet më të rëndësishme të UE-së të cilat kanë të bëjnë më punën
dhe marrëdhënien e punës janë: Karta Evropiane mbi të drejtat
934
E DREJTA E PUNËS
themelore sociale të punëtorëve, Udhëzimi mbi mjetet për përmirësimin

e sigurisë dhe mbrojtjës së shendetit të punëtorëve në punë, Udhëzimi
nr.91-553 për informimin e drejtë të punëtorëve lidhur më të gjitha
kushtet e punës dhe më të drejtat në punë, etj.
Gjithashtu burim i së drejtës së punës janë edhe marrëveshjet
bilaterale dhe ato multilaterale të cilat i lidhin shtetet për rregullimin e
çështjeve të caktuara që kanë të bëjnë me punësimin, me punën dhe më
të drejtat dhe detyrimet e shteteve për sigurimin e kushteve të punës në
tregun e përbashkët të punës dhe të drejtave nga puna dhe sipas punës.
2.3 Aktet e miratuara nga Organizata Ndërkombëtare e Punës
Që të mund të kuptohet më mirë karakteri i e akteve ë miratuara nga

Organizata Nderkombëtare e Punës, fillimisht është e nevojshme të
thuhen disa fjalë për vet organizatën.
Organizata Ndërkombëtare e Punës (më tej: ONP) është formuar në
vitin 1919 në Konferencën e Paqës në Paris si organ në përbërje të
Bashkësisë së Kombeve. Pas luftës së dytë botërore, përkatësisht në
vitin 1946, ONP në bazë të marrëveshjes së arritur me Kombet e
Bashkuara, ONP është shëndrruar në organizatë të specializuar të OKB-
së, me status të përhershëm.
ONP vepron dhe punon në bazë të akteve juridike të saja, siç janë
Kushtetuta dhe Deklarata për qëllimet dhe detyrat e organizatës. Sipas
këtyre akteve detyrë themelore e ONP-së është përmirësimi i kushteve
të jetës dhe të punës të popujve dhe krijimi i bazave për paqë të
përhershme e cila bazohet në drejtësinë sociale. Për arritjen e këtyre
qëllimeve ONP vazhdimisht është marrë më studimin e problemeve të
shumta dhe të llojllojshme nga fusha e kushteve të punës dhe jetës së
punëtorëve, me çështjet e marrëdhënieve të punës dhe në bazë të kësaj i
ka përcaktuar dhe i ka miratuar dispozitat ndërkombëtare, të cilat
paraqesin minimumin e bazës të së drejtës ndërkombëtare në fushën e
legjislacionit social në botë.
Për realizimin e funkcioneve të veta ONP i ka themeluar organet e
saja siq janë: Konferenca e Përgjithshme, Këshilli Administrativ dhe
Byroja Ndërkombëtare e Punës.
Konferenca e përgjithshme është organi më i lartë i ONP-së e cila
përbëhët nga delegacionet nacionale, përfaqësues të qeverive, të
punëtorëve dhe të punëdhënesve të të gjitha shteteve anëtare. Funkcioni
kryesor i Konferencës është veprimtaria legjislative, përkatësisht
935
E DREJTA E PUNËS
miratimi i konventave ndërkombëtare dhe i instrumenteve tjera

ndihmëse.
Këshilli Administrativ është organ administrativ i ONP-së i cili
udhëheq më punët e Byrosë ndërkombëtare dhe më komisionet e
ndryshme interne të organizatës. Këshilli në përbërje ka 48 anëtarë prej
të cilëve 24 anëtarë janë përfaqësues të qeverive, 12 anëtarë janë
përfaqësues të punëtorëve dhe 12 anëtarë janë përfaqësues të
punëdhënësve. Nga 24 anëtarët e qeverive 10 janë të emëruar nga
qeveritë e shteteve më të zhvilluara, të cilët janë anëtarë të përhershëm,
kurse 14 anëtarët e tjerë zgjedhen në Konferencën e Përgjithshme për
çdo tri vjet.
Byroja ndërkombëtare e punës është organ tekniko-administrativ i
ONP-së e cila ndër detyrat dhe funkcionet e veta ka mbledhjen e
informatave lidhur më rregullimin ndërkombëtar të pozitës së
punëtorëve dhe regjimin e punës, me studimin e çështjeve të cilat duhet
të diskutohen në Konferencën e Përgjithshme, me zbatimin e
vendimeve të Konferencës së Përgjithshme dhe të Këshillit
Administrativ, me kryerjen e punëve tekniko administrative për
përgatitjën e mbledhjeve të KP, me dhënien e ndihmës qeverive të
shteteve anëtare lidhur më kërkesat e tyre, etj.
Gjithashtu, përpos organeve të cekura ONP-ja ka edhe një numër
komitetesh dhe komisionesh profesionale të cilat mirren më studimin e
çështjeve të caktuara nga sfera e punës në suaza ndërkombëtare.
Veprimtaria normative e Konferencës së Përgjithshme të ONP-së
konsiston në miratimin konventave dhe rekomandimeve në të cilat
përfshihën çështje dhe probleme të ndryshme nga sfera e legjislacionit
social dhe atij të punës. Që nga themelimi i saj ONP-ja ka miratuar
rreth 360 konventa dhe rekomandime të tilla. Në dispozitat e këtyre
rregullave janë formuluar norma të cilat përfaqësojnë minimumin e
nevojshëm të rregullativës ndërkombëtare në sferën e legjislacionit të
punës. Më këtë rast po i përmendim vetëm disa nga konventat e kësaj
fushe:
1. Konventa për papunësinë (1927),

2. Konventa për punësimin e grave para dhe pas lindjës (1927),
3. Konventa për punën e grave në ndërrimin e natës (1921),
4. Konventa për pushimin javor në ndërmarrjet industriale (1927);,
5. Konventa për caktimin e minimumit të moshës për pranimin e të
rinjëve në industri (1927;
6. Konventa për kompensimin e rasteve të fatkeqësisë në punë (1927);
936
E DREJTA E PUNËS
7. Konventa mbi punën e detyrueshme (1933);

8. Konventa mbi kompensimin e sëmundjeve profesionale (1927);
9. Konventa për barazinë e shpërblimit të punëtorëve gra dhe mëshkuj
(1952;
10. Konventa për pushimin vjetor më pagesë (1953);
11. Konventa mbi punën e grave natën në industri (1953);
12. Konventa mbi punën e natës për të rinjët (1957);
13. Konventa për normën minimale të sigurimit (1953);
14. Konventa për mbrojtjën e amësisë (1955);
15. Konventa mbi liritë sindikale dhe mbrojtjën e të drejtave sindikale
(1958);
16. Konventa kundër diskriminimit në punë dhe profesion(1960);
17. Konventa për mbrojtjën në punë (1979);
18. Konventa për marrëdhëniet e punës në sektorin publik (1989);
19. Konventa mbi marrëveshjet kolektive (1983);
20. Konventa për mbrojtjën e shëndetit në punë (1983).
Shikuar nga pikëpamja e karakterit dhe përmbajtjës, konventat

ndërkombëtare përfaqësojnë marrëveshje ndërkombëtare të llojit të
veçantë. Ato janë obliguese për shtetet anëtare të ONP-së. Fuqinë
detyruese konventat e fitojnë që nga momenti i ratifikimit të tyre nga
shtetet anëtare. Sipas Kushtetutës së ONP-së shtetet antëare të saj
konventat ndërkombëtare i zbatojnë në dy mënyra: në mënyrë të
drejtëpësdrejtë duke i aplikuar direkt dispozitat e tyre nga shteti dhe
nga organet, organizatat dhe institucionet e tij, dhe në mënyrë indirekte
më harmonizimin e legjislacionin nacional më dispozitat e konventes.
Shtetet të cilat janë përcaktuar që konventat ndërkombëtare të
zbatojnë nepërmjet legjislacionit të tyre, kanë për detyrë që ligjet
nacionale ti harmonizojnë me konventat në afat prej një viti që nga dita
e miratimit të konventës ndërkombëtare nga Konferenca e përgjithshme
e ONP-së.
Për dallim nga konventat ndërkombëtare rekomandimet e miratuara
nga ONP-ja, janë instrumente joobligues. Kjo nga shkaku sepse
rekomandimet nuk përmbajnë rregulla të karakterit normativo-juridik.
Ato miratohen në formë të direktivave dhe udhëzimeve me të cilat
shtetet anëtare të ONP-së udhëzohen për mënyrën e zbatimit të
dispozitave të konventave ndërkombëtare, orjentohen në zgjidhjen e
çështjeve të caktuara me konventa, çka do të thotë se ato kryesisht
përfaqësojnë instrumente ndihmëse më të cilat shtetet anëtare
ndihmohen në zbatimin e konventave. Si përjashtim nga kjo që u tha,
937
E DREJTA E PUNËS
disa rekomandime përfaqësojnë instrumente plotësuese të konventave

ndërkombëtare. Të tilla janë rekomandimet më të cilat shpjegohen
principet dhe dispozitat e konventave dhe me të cilat caktohen masat të
cilat shtetet duhet t’i ndërmarrin për zbatimin e dispozitave të caktuara
të konventave. I tillë është psh., Rekomandimi i vitit 1951 për
shpërblim të barabartë, i cili përmban rregulla dhe masa plotësuese
përkitazi më barazinë në shpërblim të punëtorëve meshkuj dhe femra
për punën e të njejtës vlerë.
Më qëllim të sigurimit të zbatimit të konventave Kushtetuta e ONP-
së i ka paraparë edhe mekanizmat e kontrollit lidhur më zbatimin e tyre
nga shtetet anëtare të kësaj organizate. Kontrolli është paraparë të
realizohet nepërmes raporteve, reklamacionit dhe padisë.
Sipas nenit 22 të Kushtetutës së ONP-së secili shtet anëtar është i
obliguar që për çdo vjet të jep raport për zbatimin e konventave të cilat
i ka ratifikuar. Raporti hartohet në bazë të pyetësorit të përpiluar nga
Këshilli Administrativ i ONP-së, kurse ai i dorëzohet Byrosë
Ndërkombëtare të Punës, i cili pastaj shqyrtohet në Konferencën e
Përgjithshme ku edhe nxjerren përfundime lidhur më gjendjen në
zbatimin e konventës përkatëse nga shteti i cili e ka paraqitur raportin
dhe varësisht nga shkalla e zbatimit, nxjerren përfundimet dhe
ndërmirren masat e nevojshme.
Reklamacionet dhe paditë i paraqesin organizatat profesionale të
punëtorëve dhe të punëdhënësve si dhe shtetet të cilat e kanë ratifikuar
konventën përkatëse, nëse konsiderojnë se shteti gjegjës nuk është
duke e zbatuar konventën e ratifikuar. Lidhur më këto iniciativa organët
e ONP-së procedojnë në pajtim me dispozitat e Kushtetutës së ONP-së
dhe rregullat tjera procedurale dhe varësisht nga gjendja e vërtetuar
ndërmarrin masat e caktuara ndaj shteteve gjegjëse, siç janë publikimi
në mjetet e informimit të ONP-së i shtetit i cili nuk e zbaton konventën,
vendosja në Gjykatën Ndërkombëtare të drejtësisë për rastin dhe
shqiptimi i masës gjegjëse, etj.
III. MARRËDHËNET E PUNËS NË NDËRMARRJE
1. Fusha e zbatimit të rregullave për marrëdhëniet e punës
Marrëdhëniete punës në ndërmarrje, e cila nënkupton të

ashtuquajturin sektor të përgjithshëm, janë të rregulluara me
Rregullorën e UNMIK-ut nr.2001/27 për Ligjin themelor të punës.
938
E DREJTA E PUNËS
Sipas nenit 1 paragrafi 1 të kësaj rregulloreje ajo e rregullon punësimin

në Kosovë duke përfshirë edhe marrëdhëniet e punës sipas të cilave
kryhen punët dhe shërbimet, ndërkaq sipas paragrafit 2 të këtij neni
rregullorja nuk i rregullon marrëdhëniet e punës në shërbimin civil,
UNMIK, KFOR dhe zyrat e përfaqësive të qeverive të huaja dhe të
organizatave ndërkombëtare qeveritare.
Nga kjo dispozitë rezulton se Rregullorja për Ligjin themelor të
punës i rregullon marrëdhëniet e punës në ndërmarrje dhe në organizata
tjera të cilat ushtrojnë veprimtari ekonomike, në shoqata, në banka, në
kompani të sigurimeve, në kooperativa dhe subjekte me forma tjera të
bashkimit, si dhe të personat e tjerë juridik dhe fizik vendor dhe të huaj
të cilët afarojnë në Kosovë.
2. Kuptimi i marrëdhënieve të punës
Rregullorja për Ligjin themelor të punës nuk e jep ndonjë

përkufizim preciz lidhur me kuptimin e marrëdhënieve të punës.
Megjithatë bazuar në përmbajtjën e dispozitave të Rregullorës
marrëdhëniet e punës mund të definohen si marrëdhënie të vullnetshme
të cilat vendosen në mes të punëdhënësit dhe punonjësit, ku
punëdhënësi dhe punonjësi i përmbushin detyrimet reciproke dhe i
ushtrojnë të drejtat në përputhje më ligjin, me kontratën e punës dhe me
marrëveshjen kolektive (neni 9).
Nga ky përkufizim mund të identifikohën disa elemente të
marrëdhënieve të punës në ndërmarrje siç janë: vullnetarizmi i palëve
në krijimin e marrëdhënieve të punës, përmbushja e detyrimeve dhe
ushtrimi i të drejtave nga palët.
Vullnetarizmi apo shprehja e vullnetit të palëve në krijimin e
marrëdhënieve të punës e nenkupton lirinë dhe të drejtën e secilit
person që lirisht të zgjedh profesionin dhe punësimin dhe që lirisht të
vendos nëse dëshiron të punojë dhe çka dëshiron të punojë. Këto të
drejta janë shprehje e demokratizimit dhe e humanizimit të
marrëdhënieve shoqërore në përgjithësi, e gjithashtu edhe e
marrëdhënieve të punës në veçanti, prandaj edhe përcaktimi i
ligjëdhënësit që këto t’i trajtojë dhe t’i garantojë edhe me ligj.
Ushtrimi i detyrave në marrëdhënien e punës e nënkupton
përmbushjen e detyrave si nga punonjësi poashtu edhe nga punëdhënësi
të cilat burojnë nga kjo marrëdhënie dhe të cilat janë të parapara më ligj
dhe më aktet nënligjore. Detyrë themelore e punëdhënësit nga
marrëdhënia e punës është që punonjësit ti jap punë dhe për punën e
939
E DREJTA E PUNËS
kryer tìa jap pagën. Gjithashtu punëdhënësi ka për detyrë që punonjësit

tìa krijojë kushtet për punë të sigurtë në pajtim më ligjin dhe më
dispozitat tjera, kurse punonjësi ka për detyrë që sipas udhëzimeve të
punëdhënësit të dhëna në pajtim më natyrën dhe llojin e punës
personalisht t’a kryej punën e marrë përsipër.
Ndërkaq ushtrimi i të drejtave në marrëdhënien e punës e
nënkupton krijimin e kushteve për realizimin e të drejtave të cilat
burojnë nga kjo marrëdhënie e të cilat gjithashtu janë të parapara dhe të
garantuara më ligj dhe më akte nenligjore. Punëdhënësi ka të drejtë që
më përsëafërmi të caktojë vendin dhe mënyrën e kryerjes së punës duke
e respektuar dinjitetin dhe të drejtat e punonjësit, kurse punonjësi ka të
drejtë në pagë për punën e kryer, të drejtë në pushime, në kushte
adekuate të punës, në mbrojtje dhe siguri në punë, etj.
3. Ndalimi i diskriminimit në punë
Ndalimi i diskriminimit në punë gjithnjë ka qenë dhe vazhdimisht

është objekt trajtimi dhe interesimi si i institucioneve ndërkombëtare të
punës po ashtu edhe i shteteve dhe i organeve gjegjëse të tyre. Ky
preokupim dhe angazhim në këto instanca ka rezultuar edhe më
nxjerrjen e akteve juridike më të cilat diskriminimi në punë, në punësim
dhe në profesion ndalohet.
Kështu ONP qysh në vitin 1958 e ka miratuar konventën nr.111 mbi
diskriminimin në fushën e punësimit dhe të profesionit, me të cilën
ndalohen të gjitha format e diskriminimit në punësim, në punë dhë në
profesion. Kjo konventë është ratifikuar nga shumica e shteteve të botës
prandaj ajo pothuajse e ka karakterin e një akti universal, dispzitat e së
cilës i obligojnë shtetet anëtare.
Gjithashtu shumica e shteteve në botë në kushtetutat e tyre dhe në
ligjet përkatëse e kanë të rregulluar çështjën e ndalimit të diskriminimit
në punë.
Edhe Kushtetuta e Republikës së Kosovës në nenin 24 përmban
dispozita me të cilat e ndalon diskriminimin në çdo lëmi dhe sipas
çfarëdo baze.
Rregullorja për Ligjin themelor të punës këtë çështje e rregullon në
nenin 2 në të cilin kryesisht janë marrë dispozitat nga konventa e cekur
ndërkombëtare. Kështu në paragrafin 2.1 të këtij neni është ndaluar
diskriminimi në punësim dhe në profesion ku përfshihen qasja ndaj
aftësimit profesional, qasja ndaj punësimit dhe ndaj profesioneve të
caktuara si dhe ndaj kushteve të punësimit.
940
E DREJTA E PUNËS
Me diskriminim në punësim nenkuptohet: çdo dallim, përjashtim ose

dhënie të përparësisë në bazë të racës, ngjyrës, gjinisë, fesë, moshës,
gjendjes familjare, mendimit politik, prejardhjes kombëtare ose sociale,
orientimit seksual, gjuhës ose anëtarësisë sindikale e cila e ka fuqinë e
anulimit ose të dëmtimit të mundësive të barabarta ose trajtimit në
punësim a në profesion.
Diskriminimi në punë dhe lidhur më punën është i ndaluar edhe ndaj
personave me të meta dhe ndaj grave shtatëzënë. Kështu Rregullorja e
ndalon venien në pozitë të pabarabartë në raport më punonjësit tjetë të
punonjësit më të meta gjasat e të cilit për sigurimin, ruajtjen ose
përparimin e një pune të përshtatshme janë të zvogëluara në menyrë të
konsiderueshme si pasojë e atyre të metave e të cilat kanë qenë më parë
të konstatuara si dhe e femrës punonjëse si rrjedhojë e shtatzanisë apo
lindjes.
Meqenëse aftësitë profesionale dhe atributet tjera personale janë
parakusht për kryerjën më sukses të punëve përkatëse, nuk
konsiderohet diskriminim dallimi, përjashtimi apo preferenca përkitazi
me ndonjë vend të punës, në bazë të kushteve tipike të personit.
4. Ndalimi i punës së dhunshme dhe të detyruar
Punë e dhunshme ose e detyruar konsiderohet puna ose shërbimi i

cili kryhet nga ndonjë person nën kërcënim apo më ndëshkim për të
cilat personi nuk është paraqitur vullnetarisht.
Përdorimi i këtyre formave të presionit në punë bie ndesh më të
drejtat themelore të njeriut dhe qytetarit të cilat lidhen me punën, me të
drejtën në punë dhe më lirinë e punës, prandaj ato janë të ndaluara si
me norma ndërkombëtare po ashtu edhe me norma ligjore nacionale të
kësaj fushe.
Kështu me dispozitat e Konventës ndërkombëtare nr.29 mbi punën e
detyruar është ndaluar çdo formë e punës së detyruar apo e punës së
dhunshme. Gjithashtu konventa i ka përcaktuar edhe punët për të cilat
punonjësi nuk është paraqitur vullnetarisht e të cilat nuk konsiderohen
si punë të dhunshme apo të detyruara, siç janë:
a) çdo punë ose shërbim që i kërkohet ndonjë përsoni në bazë të

ligjeve për shërbimin ushtarak të detyruar e që është caktuar si
punë e karakterit të mirëfilltë ushtarak;
941
E DREJTA E PUNËS
b) çdo punë ose shërbim që i kërkohet një personi që gjendet në

vuajtjën e denimit më vendim të plotëfuqishëm gjyqësor e që nuk
vihet në shërbim të shtetasve ose personave juridik privat;
c) çdo punë apo shërbim që i kërkohet një personi në raste të luftës

apo për shkak të fuqisë madhore si dhe rrethanave tjera të cilat
e vëjnë në rrezik jetën ose kushtet normale të jetës të një pjese të
popullatës apo terë popullatës.
Rregullorja për ligjin themelor të punës përveç se e ndalon punën e

dhunshme dhe të detyruar ajo nuk përmban dispozita tjera lidhur më
këtë çështje, prandaj më rastin e aplikimit në praktikë të këtij parimi
duhët të mirren për bazë dispozitat e Konventës së cekur.
5. E drejta për organizim dhe për ujdi kolektive
E drejta për organizim dhe liria e bashkimit të punonjësve dhe

punëdhënësve në organizata dhe asociacione bëjnë pjesë në radhën e të
drejtave themelore në punë dhe lidhur më punën. Këto të drejta janë
garantuar më akte të veçanta ndërkombëtare si dhe më aktet juridike të
shteteve anëtare të OKB dhe ONP-së.
Përveq Deklaratës së përgjithsme për të drejtat e njeriut dhe
qytetarit, i cili është akti bazë që u referohet të drejtave themelore të
njeriut dhe mbrojtjës së tyre, ndër aktet më të rëndësishme
ndërkombëtare më të cilat trajtohen e drejta në organizim të punonjësve
dhe punëdhënësve, liria e bashkimit të tyre në organizata dhe
asociacione si dhe mbrojtja e tyre nga ndëshkimet për shkak të
themelimit dhe anëtarësimit në to janë: Pakti mbi të drejtat civile dhe
politike e miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-s në vitin
1966, Pakti mbi të drjtat ekonomike, sociale dhe kulturore i miratuar
gjithashtu në vitin 1966 dhe Konventa nr. 87 mbi lirinë sindikale dhe
mbrojtjen e të drejtave sindikale, Konventa ndërkombëtare nr.87 mbi
lirinë sindikale dhe mbrojtjen e të drejtave sindikale, Konventa mbi të
drejtat e punëtorëve në organizimin dhe negociatat sindikale.
Gjithashtu, çështjen e organizimit dhe lirinë e bashkimit të
punonjësve dhe punëdhënësve në organizata dhe asociacione të
caktaura e rregullon edhe Rregullorja për ligjin themelor të punës në
nenin 5, dispozitat e të cilit nen pothuajse përmbajnë zgjedhje identike
me ato të cilat i përmbajnë aktet e cekura ndërkombëtare.
942
E DREJTA E PUNËS
Me rregullat e mësipërme është paraparë e drejta e punojnësve dhe e

punëdhënësve që lirisht, pa imponime dhe pa pëlqimin paraprak të
askujt të themelojnë organizata ose që t’u bashkohen organizatave
ekzistuese, që të themelojnë dhe t’u bashkohen federatave dhe
konfederatave, që organizatat, federatat dhe konfederatat të lidhen me
organizatat ndërkombëtare të punëtorëve dhe punëdhënësve, që
organizatat, federatat dhe konfederatat të nxjerrin statutet dhe aktet tjera
të nevojshme dhe të krijojnë administratën e tyre, që ata t’i zgjedhin
përfaqësuesit e tyre dhe të formulojnë programet e tyre.
Që organizatat, federatat apo konfederatat sindikale të mund të
kryejnë funkcionin e tyre duhet që ato të kenë statusin e subjektit
juridik. Ky atribut fitohet më regjistrimin të organit kompetent të
administratës, aktualisht të Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale.
Këto organizatat gjithashtu kanë për detyrë që ministrisë së cekur tìa
dorëzojnë statutin si dhe listën, me të dhëna personale, të personave të
cilët janë përgjegjës për udhëheqjën dhe administrimin e sindikatës.
Kushtet për fitimin e cilësisë të personit juridik nga ana e
organizatave të punëdhënësve dhe të punonjësve nuk guxojnë të jenë të
atilla që do t’a vejnë në pyetje aplikimin e dispozitave të akteve juridike
të kësaj fushe.
Punonjësit dhe punëdhënësit si dhe organizatat e tyre janë të
detyruar që në përmbushjën e të drejtave të cilat janë paraparë më
Konventën mbi lirinë sindikale t’a respektojnë legjislacionin në fuqi.
Gjithashtu punonjësit kanë të drejtë në mbrojtje nga aktet të cilat do
të mund ta dëmtonin lirinë sindikale, siç janë kushtëzimet për punësim
më mosqenien apo mos anëtarësimin në organizata sindikale ose
largimin nga to, largimi nga puna apo shikanimi i punëtorit për shkak të
pjesëmarrjes në aktivitete sindikale, etj.
Më qëllim të mbrojtjes së parimit për organizim të lirë të punonjësve
dhe punëdhënësve më ligj u është ndaluar autoriteteve publike që të
ndërhyjnë apo të përzihen në çështjet e oganizimit dhe të bashkimit të
punonjësve dhe punëdhënësve në organizata dhe asociacione të
caktuara apo që të ndërmarrin ndonjë veprim më të cilat do të
kufizoheshin këto të drejta. Në të njejtën kohë autoriteteve publike u
është ndaluar edhe shpërbërja apo pezullimi i organizatave, federatave
apo konfederatave të themeluara nga punonjësit dhe nga punëdhënësit.
943
E DREJTA E PUNËS
6. Marrëveshjet kolektive
Marrëveshjet kolektive, përkatësisht kontratat kolektive janë burim i

së drejtës karakteristike për të drejtën e punës. Ato janë instrumente të
së drejtës moderne. Kontratat kolektive për herë të parë janë paraqitur
në Angli në fund të shekullit të XIX si institucione të së drejtës
kontraktuese. Ato njëherit janë produkt i ekonomisë së tregut dhe
rezultat i interesave të kundërta të punonjësve dhe punëdhënësve.
Për shkak të aplikimit të gjerë të kontratave kolektive ato janë bërë
objekt trajtimi si i të drejtës ndërkombëtare të punës poashtu edhe i
legjislacioneve nacionale të kësaj fushe.
ONP çështjet që kanë të bëjnë më kontratat kolektive i ka rregulluar
me Konventën Ndërkombëtare nr.87 mbi liritë sindikale dhe mbrojtjen
e të drejtave sindikale, m Konventën nr.89 për të drejtat e punonjësve
në organizim dhe në marrëveshje kolektive dhe me Rekomandimin nr.
91 mbi kontratat kolektive.
Konventat e cekura përcaktojnë rregulla të përgjithshme mbi
mënyrën e organizimit të punëdhënësve dhe punonjësve, të negocimit
dhe të marrëveshjes, ndërkaq Rekomandimi nr.91 përmban dispozita
më të hollësishme lidhur me kontratat kolektive. Kështu sipas këtij
rekomandimi me kontratë kolektive nënkuptohet “çdo marrëveshje me
shkrim e cila ka të bëjë më kushtet e punës dhe të punësimit, e lidhur në
mes të punëdhënësit, grupit të punëdhënësve apo një ose më shumë
organizatave të punëdhënësve në njerën anë, dhe, një apo më shumë
organizatave reprezentative të punonjësve apo sindikatave, në anën
tjetër.
Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se niveli dhe lloji i
kontratave kolektive varet nga niveli i organizimit të organizatave të
punonjësve dhe të punëdhënësve të cilat e lidhin kontratën.
Sipas nenit 6 të Rregullorës për Ligjin themelor të punës kontratat
kolektive mund të lidhën në tri nivele: në nivel të vendit, në nivel të
degës dhe në nivel të ndërmarrjës.
Kontratat kolektive në nivel të vendit lidhen nga organizatat e
punonjësve dhe organizatat e punëdhënësve të themeluara në shkallë
vendi,siç janë sindikatat e punëtorëve,oda ekonomike etj.Më këto
kontrata në mënyrë të përgjithshme rregullohën kushtet e punës dhe të
punësimit si dhe të drejtat dhe detyrimet e punonjësve dhe
punëdhënësve në marrëdhënien e punës.
Kontratat kolektive në nivel të degës i lidhin sindikatat dhe
organizatat e punëdhënësve të themeluara në nivel dege, siç janë
944
E DREJTA E PUNËS
industria, tregëtia, transporti etj., me të cilat rregullohen çështje nga

marrëdhënia e punës që janë karakteristike për degën, kurse kontratat
kolektive në nivel të ndërmarrjes i lidhin sindikata e punonjësve dhe
punëdhënësi më të cilat rregullohen të drejta dhe detyrime nga
marrëdhënia e punës që janë karakteristike për ndërmarrjën.
Që kontrata kolektive të mund të prodhojë efekte juridike duhet të
jetë e lidhur në formë të shkruar në njërën nga gjuhët e cila është gjuhë
zyrtare në Kosovë.
Për shkak të karakterit që kanë kontratat kolektive lidhen për kohë të
caktuar dhe atë më së shumti për periudhën deri në tri vjet. Palët të cilat
e kanë lidhë kontratën mund që me marrëveshje ta zgjasin afatin e
vlefshmërisë së kontratës ose që të lidhin kontratë të re.
Kontrata kolektive i obligon vetëm ata punonjës dhe punëdhënës të
cilët i kanë marrë përsipër detyrimet e përcaktuara më të. Kjo do të
thotë se kontratat kolektive i obligojnë të gjithë punonjësit dhe
punëdhënësit të cilët i kanë lidhur ato, përkatësisht në emër të të cilëve
janë lidhur kontratat.
Në hierarkinë e akteve juridike nga lëmi i punës, kontrata kolektive
është akt nënligjor. Për këtë arsye kontrata kolektive duhet të jetë në
pajtim më ligjin. Kjo do të thotë se kontrata kolektive nuk mund të
përmbajë dispozita më të cilat parashihen më pak të drejta për
punonjësit se ato që i garanton ligji dhe nëse ajo përmban dispozita të
tilla, aplikohet ligji.
Gjithashtu pajtueshmëria përmbajtësore duhet të ekzistojë edhe në
mes kontratave të niveleve të ndryshme, ashtu që kontrata kolektive e
nivelit më të ulët duhet të jetë në pajtim më kontratën kolektive të
lidhur në nivel më të lartë.
Harmonia e theksuar juridike e kontratave kolektive me ligjin dhe
ajo në raportet hierarhike midis tyre e krijon konzistencën e nevojshme
përmbajtësore në mes këtyre akteve dhe instrumenteve juridike e cila
përfaqëson garancë për zbatim konsekuent të ligjit në fuqi në këtë
fushë.
7. Mbrojtja nga aktet e diskriminimit sindikal
Veprimet më të cilat punonjësi sjellët në pozitë të pabarabartë më të

tjerët vetëm pse është anëtar i sindikatit ose aktivist i tij, ligji i trajton si
akte të diskriminimit sindikal.
Si veprime të diskriminimit sindikal konsiderohëe paraqitja e ofertës
për punësim më kusht që punonjësi i mundshëm të mos anëtarësohet në
945
E DREJTA E PUNËS
sindikatë, ose nëse është anëtar të heq dorë nga anëtarësia, si dhe
largimi nga puna ose paragjykimi ndaj një punonjësi për shkak të qenit
anëtar i sindikatës ose të pjesëmarrjës në aktivitete sindikale.
Veprimet e tilla janë të ndaluara si më të drejtën ndërkombëtare
poashtu edhe më ligjet nacionale.
Kështu sipas dispozitave të këtyre akteve juridike punëdhënësit i
ndalohet që t’a përjashtojë nga pjesëmarrja në ofertën e publikuar për
punësim në ndërmarrjën e tij ndonjë kandidat të interesuar vetëm për
faktin se ai është anëtar i sindikatës dhe punëdhënësi nuk mund ta
kushtëzojë pranimin në punë më heqjën dorë nga aktiviteti apo
anëtarësia sindikale.
Gjithashtu punonjësi gjatë ekzistimit të marrëdhënies së punës nuk
mundet që për shkak të anëtarësisë në sindikatë dhe të aktiviteteve
sindikale të vihet në pozitë më të palakmueshme nga ajo që e kishte më
parë dhe njëkohësisht ai nuk mund të thirret në përgjegjësi disiplinore
për shkak se është anëtar apo aktivist sindikal, si dhe nuk mundet që për
këtë shkak ti ndërrohet vendi i punës dhe ky shkak nuk mund të
shërbejë si bazë për largim nga puna.
8. Mbrojtja nga aktet e ndërhyrjës
Akte të ndërhyrjes konsiderohen nxitja e themelimit të organizatave

të punonjësve nën kontrollin e punëdhënësit ose të organizatave të
punëdhënësve si dhe mbeshtetja financiare e organizatave të
punonjësve nga punëdhënësit apo organizata e tyre më qëllim të vënies
së tyre nën kontrollin e punëdhënësit apo të organizatës së
punëdhënësve.
Veprimet e tilla bien ndesh më liritë sindikale të punonjësve, prandaj
ligji i ndalon ato dhe e siguron mbrojtjën nga këto akte në të gjitha
proceset e aktivitetit sindikal duke filluar nga themelimi i organizatave
sindikale, funksionimi i tyre e deri të punët që lidhen me administratën
e sindikatave të punonjësve.
946
E DREJTA E PUNËS
I. KRIJIMI I MARRËDHENIES SË PUNËS
1. Kushtet dhe procedura e krijimit të marrëdhënies së punës
Më krijimin e marrëdhënieve të punës nënkuptojmë vendosjen e

raportit juridik të punës në mes punonjësit dhe punëdhënësit dhe
paraqitjen e punonjësit në punë.
Për shkak të rëndësisë shoqërore që kanë marrëdhëniet e punës, për
vendosjen e tyre janë paraparë kushte dhe procedura të caktuara më të
cilat sigurohët qasje e barabartë e të gjithë të interesuarve për hyrje në
këtë raport dhe njëkohësisht është paraparë një proces transparent dhe
korrekt ndaj të gjithë të interesuarve për themelim të marrëdhënies së
punës duke patur gjithnjë parasysh edhe interesin dhe nevojat reale të
punëdhënësit.
Kështu më qëllim të sigurimit të lirisë dhe barazisë në punësim ligji i
ka caktuar kushtet e përgjithshme të cilat duhet ti plotësojë secili person
i cili deshiron që të punësohet dhe të themeloj marrëdhënie të punës,
kurse kushtet e veçanta për themelimin e marrëdhënies së punës për çdo
vend të punës përcaktohen me aktet e përgjithshme normative të
ndërmarrjeve dhe të subjekteve tjerë.
1.1. Kushtet e përgjithshme janë të karakterit objektiv dhe universal të

cilat kanë të bëjnë më moshën minimale dhe më aftësitë psiko-fizike të
cilat mundësojnë që në kushte normale të kryhen punët pa pengesa dhe
pa vështirësi.
Sipas ligjit në fuqi mosha minimale për themelimin e marrëdhënies
së punës është 18 vjeç. Si përjashtim nga kjo ligji e lejon mundësinë e
themelimit të marrëdhënies së punës edhe me personin nën moshën 18
vjeç por vetëm për punë të lehta të cilat nuk e dëmtojnë shëndetin ose
zhvillimin e tij dhe nuk e pengojnë atë për ndjekjen e mësimit në
shkollë, mirëpo personi nën moshën 15 vjeç nuk mund të punësohet.
Ekzistimi i aftësive të përgjithshme psikofizike të cilat mundësojnë
themelimin e marrëdhënieve të punës dëshmohen me çertifikatë
mjekësore të cilën e lëshon institucioni përkatës shëndetsor.
1.2. Kushtet e veçanta për themelimin e marrëdhënies së punës

caktohen nga punëdhënësi me akt normativ nënligjor, të cilat kryesisht
kanë të bëjnë me nevojat konkrete të vendit përkatës të punës. Në
947
E DREJTA E PUNËS
kushte të tilla hyjnë: shkalla dhe lloji i kualifikimit profesional, aftësitë

dhe njohuritë e veçanta profesionale, përvoja në punë të caktuara,
provimi profesional, njohja e gjuhëve të huaja, etj.
2. Procedura e themelimit të marrëdhënies së punës
Rregullorja për Ligjin themelor të punës nuk parasheh ndonjë

procedurë të veçantë për themelimin e marrëdhënieve të punës. Mirëpo
legjislacioni i cili është zbatuar në Kosovë si dhe praktika e krijuar në
bazë të tij, e cila edhe sot zbatohet nga ndërmarrjet dhe institucionet
tjera, ka paraparë procedurë të veçantë për themelimin e marrëdhënies
së punës. Kjo procedurë është paraparë të zhvillohet në tri faza
themelore: faza e parë ka të bëjë më identifikimin e nevojave për
punëtorë dhe me marrjen e vendimit për shpalljen e vendeve të lira të
punës, faza e dytë ka të bëjë më shpalljen e vendeve të punës dhe me
procedimin sipas shpalljes, kurse faza e tretë ka të bëjë më lidhjen e
marrëdhënies së punës më kandidatin e zgjedhur sipas shpalljes.
Me Rregullorën për ligjin themelor të punës nuk është paraparë
detyrimi për marrjen e vendimit për caktimin e nevojave për punëtorë të
rinjë, mirëpo marrja e këtij vendimi është rrjedhojë logjike e veprimeve
për caktimin e nevojave për punëtor. Ky vendim mbështet në nevojat
reale të punëdhënësit, të cilat paraprakisht caktohen me aktin e
përgjithshëm normativ të punëdhënësit, përkatësisht me aktin për
sistematizimin dhe përshkrimin e vendeve të punës.
Pasiqë të jetë marrë vendimi për nevojën për punëtorë të rinj dhe për
vendet e lira të punës punëdhënësi merr vendim se cilat nga ato vende
dëshiron t’i shpall dhe t’i plotësojë dhe njëherit vendos edhe për
shpalljen. Shpallja bëhet në mjetet e informimit publik, zakonisht në
gazetat ditore, në formë të konkursit ose shpalljes.
Në aspektin materialo-juridik konkursi ose shpallja paraqesin ofertë
publike me të cilën ftohen personat fizik të cilët i plotësojnë kushtet për
të punuar në vendin e caktuar të punës që të paraqiten për punësim,
kurse në aspektin formalo-juridik ato janë veprime procedurale në
kuadër të procedurës për plotësimin e vendeve vakante të punës.
Që oferta për punësim të jetë e drejtë konkursi apo shpallja duhet t’i
përmbajë të gjitha kushtet të cilat parashihen me aktin gjegjës të
punëdhënësit për vendin e publikuar të punës, siç janë: përshkrimin e
vendit të punës, kushtet e veçanta për kryerjen e punëve të vendit
gjegjës të punës, vendi ku do të kryhet puna, koha për të cilën do të
948
E DREJTA E PUNËS
themelohët marrëdhënia e punës, etj. Gjithashtu me konkurs caktohet

koha për paraqitjen e kërkesave.
Kërkesat e kandidatëve të paraqitur në konkurs i shqyrton komisioni
të cilin e formon punëdhënësi, i cili në bazë të të dhënave nga
dokumentat e kandidatëve të cilët kanë konkuruar, e harton listën e
kandidatëve të cilët i plotësojnë kushtet dhe varësisht nga shkalla e
plotësimit të kushteve e jep propozimin për pranim në punë. Eshtë e
preferueshme që në listën për zgjedhje për një vend të punës të
propozohen më shumë se një kandidat. Kjo në radhë të parë e
mundëson konkurencën e barabartë të kandidatëve për tu punësuar dhe
njëkohësisht e mundëson zgjedhjen e kandidatit më të suksesshëm.
Zgjedhjen e kandidatit, gjegjësisht të kandidatëve e bën
punëdhënësi, përkatësisht drejtori i ndërmarrjës nga lista e propozuar
nëse me akt të përgjithshëm të ndërmarrjes nuk është paraparë ndryshe.
Pas marrjes së vendimit për zgjedhjen e kandidatit përkatës
punëdhënësi i ofron atij kontratën e punës për nënshkrim. Me
nenshkrimin e kontratës së punës krijohet raporti juridik i punës në mes
të punëdhënësit dhe punonjësit, kurse marrëdhënia e punës
konsiderohet e lidhur që nga momenti kur punonjësi paraqitet në punë
dhe fillon t’i kryej detyrat e punës.
3. Llojet e marrëdhënies së punës
Sipas legjislacionit të punës në përgjithësi ekzistojnë dy lloje të

marëdhënieve të punës: marrëdhënia e punës e cila themelohet për kohë
të pacaktuar dhe marrëdhënia e punës e cila themelohet për kohë të
caktuar. Këtë ndarje e parasheh edhe rregullorja për Ligjin themelor të
punës (neni 9).
Rregullorja për Ligjin themelor të punës nuk i përcakton rastet dhe
kushtet se kur mund të themelohet njeri e kur tjetri lloj i marrëdhënies
së punës, mirëpo nga legjislacioni i mëparshëm si dhe nga përvoja e
deritanishme mund të thuhet se marrëdhënia e punës në kohë të
pacaktuar themelohet për kryerjen e atyre punëve të vendit të caktuar të
punës të cilat janë të karakterit të përhershëm, kur nuk parashihet
kohëzgjatja e tyre, kurse marrëdhënie e punës me kohë të caktuar është
ajo marrëdhënie kohëzgjatja e të cilës dihet paraprakisht dhe është
caktuar më kontratën e punës.
Ligjet e cekura marrëdhënien e punës për kohë të pacaktuar e kanë
trajtuar si regjim të rregulltë të marrëdhënies së punës e cila si rregull
949
E DREJTA E PUNËS
gjithnjë është aplikuar me rastin e punësimit të punonjësve, kurse

marrëdhënia e punës për kohë të caktuar është trajtuar si regjim i
veçantë i marrëdhënies së punës e cila ka mundur të lidhet vetëm
përjashtimisht, në raste të caktuara më ligj,
Kështu me Ligjin mbi marrëdhëniet e punës i cili është aplikuar në
Kosovë si dhe me ligjet e punës të shumë shteteve në regjion është
paraparë se marrëdhënia e punës për kohë të caktuar mund të lidhet në
këto raste:
-për kryerjën e punëve sezonale (në bujqësi, në turizëm, në hotelieri etj)

më se shumti për 9 muaj;
-për zëvendësimin e punonjësit i cili përkohësisht mungon, derisa

punëtori mungon;
-për përfundimin e projektit të caktuar deri sa të përfundojë projekti;
-për shkak të rritjes së përkohëshme të vëllimit të punës, më se shumti

për 6 muaj.
Trajtimi dhe rregullimi me ligj i marrëdhënies së punës në këtë

mënyrë ka pasur për qëllim që për punonjësin të krijohet siguri juridike
e cila i mundëson atij që të punojë në vendin e caktuar të punës deri sa
nuk paraqiten shkaqet e parapara më ligj për ndërprerjen e
marrëdhënies së punës.
4. Kontrata e punës
Kontrata e punës përfaqëson marrëveshjen dypalëshe në mes të

punëdhënësit dhe punonjësit me të cilën vendoset marrëdhënia e punës
midis tyre. Me lidhjen dhe nenshkrimin e kontratës së punës
punëdhënësi dhe punonjësi e themelojnë raportin juridik të punës me të
drejta dhe detyrime reciproke të cilat burojnë nga kjo marrëdhënie e të
cilat janë paraparë më ligj, me kontratën kolektive dhe me aktet
autonome të punëdhënësit.
Sipas nenit 10 të Rregullorës për Ligjin themelor të punës, kontrata e
punës lidhet në formë të shkruar në njërën nga gjuhët zyrtare të cilat
përdoren në Kosovë.
950
E DREJTA E PUNËS
Kontrata e punës përmban dispozita për të drejtat dhe detyrimet e

punonjësit dhe punëdhënësit e sidomos: për regjimin e marrëdhënieve
të punës (në kohë të pacaktuar apo të caktuar), për punën provuese, për
punët të cilat do t’i kryej punonjësi dhe ku do t’i kryej ato (në lokalet e
punëdhënësit apo në shtëpinë e punonjësit), për orarin e punës, për
pushimet dhe mungesat, për pagën dhe kompensimet e pagës, etj.
Gjithashtu kontrata e punës duhet të përmbajë edhe dispozita për
vendbanimin e palëve, për selinë e punëdhënësit dhe për numrin e
regjistrimit në regjistrin e subjekteve afariste.
Kontrata e punës nuk mund të përmbajë dispozita me të cilat
kufizohen të drejtat e punonjësit ose që përcaktojnë kushte më pak të
favorshme nga ato të caktuara me ligj dhe me kontratën kolektive.
Nëqoftëse kontrata e punës përmbanë dispozita të tilla, zbatohen
dispozitat e ligjit, përkatësisht të kontratës kolektive.
Nga ajo që u tha rezulton se kontrata e punës e ka natyrën juridike
dualiste: në njerën anë ajo e ka karakterin e kontratës së dyanshme
detyrimore me të cilën krijohen të drejta dhe detyrime midis
punëdhënësit dhe punonjësit, kurse në anën tjetër ajo e ka karakterin e
aktit konstituitiv sepse me të njëkohësisht caktohet edhe statusi i
punonjësit në marrëdhënien juridike të punës.
II. PAGAT DHE KOMPENSIMET
1. Pagat
E drejta në pagë është e drejtë themelore e punonjësit nga

marrëdhënia e punës. Në fakt realizimi i të drejtës në pagë është edhe
motivi kryesor për të cilën punonjësi themelon marrëdhënien e punës.
Kjo për faktin sepse paga i shërben punonjësit për ta siguruar
ekzistencën e vet dhe ekzistencën e anëtarëve të familjës të cilët në
pikëpamje ekonomike varen nga ai.
Rregullorja për Ligjin themelor të punës përmban vetëm rregulla të
përgjithshme për pagat. Kështu me dispozitat e kësaj rregulloreje është
paraparë e drejta në pagë të barabartë për punonjësit meshkuj dhe
femra, mënyra e pagesës së pagës dhe pagesa e pagës minimale.
Pagesa e pagës bëhët duke ia dorëzuar atë personalisht punonjësit ose
me anë të transferit bankar. Pagesa duhet të shoqërohet me deftesën e
pagesës e cila duhet të përmbajë:
951
E DREJTA E PUNËS
-firmën dhe selinë e punëdhënësit dhe numrin e regjistrimit në

regjistrin e subjekteve afariste;
-emrin dhe mbiemrin e punonjësit;
-miajin dhe vitin për të cilën paguhet paga;
-numrin e orëve të punës gjatë përiudhës për të cilën jepet paga;
-përiudhën kohore të pushimit më pagesë,nëse është shfrytëzuar ky

pushim;dhe
-shumën e pagesës mujore sipas orëve.
Rregullorja për Ligjin themelor të punës nuk e rregullon mënyrën e

caktimit të lartësisë së pagës, prandaj ajo ka ngelë të rregullohet më
kontrata kolektive, me aktet normative të punëdhënësve dhe me
kontratën e punës.
Me kontratat kolektive dhe me aktet normative të punëdhënësve
caktohen bazat dhe kriteret për caktimin dhe llogaritjen e pagave, e cila
e nënkupton caktimin e pagës themelore që shërbën si bazë për
llogaritjën e pagës reale si dhe kriteret për llogaritjën e pagës reale. Si
kritere për caktimin e pagës reale mund të parashihen: rezultatet e
punonjësit të arritura gjatë punës, rezultatet e afarizmit të ndërmarrjës,
kushtet e punës, ndërlikueshmëria e punëve, etj.
Me kontratën e punës lartësia e pagës caktohet në bazë të kritereve të
caktuara më kontratën kolektive, me aktin normativ të punëdhënësit
dhe në bazë të marrëveshjes së palëve, mirëpo ajo nuk mund të caktohet
në shumë më të ulët se paga themelore e caktuar me kontratën
kolektive, përkatësisht me aktin normativ të ndërmarrjes.
Punëdhënësi është i detyruar që punonjësit tìa paguajë pagën
minimale e cila nuk mund të jetë më e ulët se paga më e ulët sipas
shkallës së caktuar nga organi i administratës për shërbime publike.
Paga minimale zakonisht paguhet në rastet kur me punën e punonjësit
si dhe më punën dhe veprimtarinë e punëdhënësit realizohen të hyra më
pak se sa shuma e cila më aktin normativ të punëdhënësit dhe me
kontratën e punës është paraparë për paga dhe nëse punonjësi nuk është
fajtor për arritjen e rezultateve të dobëta.
Edhe pse garantimi me ligj i pagës minimale ka për qëllim krijimin e
sigurisë materiale për punonjësit, formulimi i kësaj çështjeje në
952
E DREJTA E PUNËS
mënyrën e dhënë në rregullore nuk e garanton edhe realizimin e tij. Kjo

sepse rregullorja nuk i përcakton burimet e mjeteve që do të mund të
shfrytëzoheshin për realizimin e kësaj të drejte.
2. Kompensimet
Punonjësit i takon e drejta në kompensimin e pagës si shpërblim për

ditët kur ai nuk punon. Kjo e drejtë punonjësit i takon në rastet e
caktuara me ligj, me kontratën kolektive dhe me kontratën e punës.
Si rregull, punonjësit i takon e drejta në kompensim të pagës në këto

raste:
-për kohën e shfrytëzimit të pushimit vjetor;

-për ditët e festave shtetërore;
-për kohën e pushimit për rastet familjare;
-për kohën e pushimit mjekësor;
-për kohën e pushimit të lejuar për aftësim profesional.
Lartësia e kompensimit të pagës caktohet më kontratën kolektive, me

akt normativ të punëdhënësit dhe me kontratën e punës, e cila
punonjësit duhet tìa siguroj ekzistencën minimale gjatë kohës për të
cilën e realizon kompensimin. Sipas legjislacionit të mëparshëm dhe
praktikës juridike kompensimi i pagës nuk do të mund të caktohet më
pak se 1/3 e mesatares së pagës së realizuar nga punonjësi në 3 muajt e
fundit.
Kompensimin e pagës e paguan punëdhënësi nëse më ligj ose më
kontratën kolektive nuk është paraparë ndryshe.
III. ORARI I PUNËS
1. Orari i plotë i punës
Orari i punës e nënkupton periudhën kohore, përveç pushimit, gjatë së

cilës punonjësi kryen punë ose shërbime në të mirë të punëdhënësit
(neni 16 i rregullorës).
Orari i plotë i punës është paraparë të zgjasë 40 orë në javë i cili
shpërndahet në ditët javore të punës. Aktualisht orari javor i punës
953
E DREJTA E PUNËS
shpërndahet në 5 ditë të punës, çka do të thotë se orari ditor i punës

zgjatë 8 orë..
Java e punës fillon ditën e hënë në ora 24:01 dhe përfundon të dielen
në mesnatë.
Orarin e punës e cakton punëdhënësi. Ai ka për detyrë që t’i njoftojë
punonjësit para çdo ndryshimi të orarit të punës.
Në rastet kur natyra e punës e kërkon (në lëminë e bujqësisë, në
turizëm, në transport etj.) punëdhënësi ka të drejtë që orarin e punës t’a
sistemoj në atë mënyrë që i punësuari në një përiudhë të punoj më gjatë
se 8 orë në ditë, kurse në periudhën tjetër më pak se orari i plotë i
punës, mirëpo orari i përgjithshëm i punës i caktuar në këtë mënyrë nuk
mund të zgjasë më shumë se 40 orë në javë.
Orari i punës i sistemuar në mënyrën e cekur nuk mund të zgjasë më
shumë se 12 orë në ditë. Në lëminë e xehtarisë orari i punës nuk mund
të zgjasë më shumë se 8 orë në ditë, ndërsa në sektorin e transportit për
shoferët nuk mund të zgjasë më shumë se 9 orë në ditë.
Orari i punës në mës orëve 22,oo dhe 05, konsiderohet punë e natës.
2. Orari jo i plotë i punës
Orari jo i plotë i punës e nënkupton punën më orar më të shkurtër se

sa orari i plotë i punës. Ky lloj i orarit të punës aplikohet në rastet kur
natyra dhe organizimi i punës kërkojnë dhe mundësojnë që puna të
kryhet brenda orarit më të shkurtër se orari i plotë i punës.
Punët të cilat kryhen më orar jo të plotë të punës caktohen me aktin
normativ të punëdhënësit si dhe më kontratën e punës.
I punësuari i cili punon me orar jo të plotë të punës realizon pagë dhe
të drejta të tjera të natyrës materiale përpjestimisht me kohën e kaluar
në punë dhe më rezultatet e punës, kurse në të drejta të tjera ai është
plotësisht i barabartë me të punësuarit të cilët punojnë me orar të plotë
të punës.
3. Orari i shkurtuar i punës
Më orar të shkurtuar të punës nënkuptojmë orarin i cili zgjat më pak

se orari i plotë i punës e i cili është shkurtuar për shkak të kushteve të
veçanta të vendit përkatës të punës, pasojat e dëmshme të të cilave për
shëndetin dhe jetën e punonjësit nuk mund të menjanohen më masa
mbrojtëse.
954
E DREJTA E PUNËS
Si punë të dëmshme për shendetin dhe për jetën e punonjësit

konsiderohen veçanarisht: puna e rëndë dhe e mundimshme; puna nën
tokë; puna në shtypje atmosferike të zmadhuar; puna në atmosferë të
ndotur më gaz helmues; puna me lëndë virulente; puna e personelit të
fluturimit; puna nën veprimin e ajrit të jonizuar; puna më ajr me pluhur
të helmuar; puna në tri ose katër ndërresa; si dhe punët tjera të cilat si të
tilla janë caktuar me dispozitat për mbrojtjen dhe sigurinë në punë.
Orari i shkurtuar i punës për kryerjen e punëve të cekura më sipër
caktohet nga punëdhënësi në përpjestim me rrezikshmërinë e atyre
punëve për shëndetin dhe jetën e punonjësit. Vendimi për caktimin e
kohëzgjatjës së orarit të shkurtuar të punës bazohet në mendimin dhe
vlerësimin e institucionit profesional dhe kompetent me të cilin
caktohet shkalla e rrezikshmërisë së vendit të caktuar të punës.
Puna me orar të shkurtuar të punës, pavarësisht nga kohëzgjatja, në
tërësi është e barazuar me punën e cila kryhet më orar të plotë të punës,
për sa u përket të gjitha të drejtave të cilat i punësuari i realizon në bazë
të punës dhe sipas punës (e drejta në pagë, e drejta në shpërblime
materiale,e drejta në pushime, e drejta në sigurim shëndetësor, e drejta
në sigurim pensional e invalidor, etj.)
4. Puna jashtë orarit të punës
Orari i punës i punonjësit mundet për një përiudhë të caktuar të zgjasë

edhe më shumë se 40 orë në javë në rastet dhe kushtet e parapara më
ligj (puna jashtë orarit të punës).
Puna jashtë orarit të punës bie ndesh me të drejtën e punonjësit në
orar të kufizuar të punës, prandaj ajo edhe aplikohet përjashtimisht.
Puna jashtë orarit të punës aplikohet në rastet e domosdoshme e
sidomos, në rast të zjarrit në përmasa më të mëdha,të epidemisë apo
sëmundjeve masive,të rrezatimit,të aksidentit të trafikut, të fatkeqësive
elementare (tërmetit, vërshimeve etj.), dhe ka për qëllim pengimin e
paraqitjes së pasojave të dëmshme nga këto situata ose që dëmi i
shkaktuar të eliminohet.
Puna jashtë orarit mund të aplikohet edhe në raste tjera të parapara më
kontratën kolektive siç është puna e kujdestarisë në shëndetësi apo në
punët tjera kryerja e të cilave nuk lejon shtyrje, në punët që kanë të
bëjnë më pengimin e prishjes të lëndës së parë apo të materialit tjetër,
që të eliminohet prishja në mjetet e punës, etj.
Puna jashtë orarit të punës nuk mund të zgjasë më shumë se 20 orë në
javë ose 40 orë në muaj.
955
E DREJTA E PUNËS
Siç rezulton nga parashtrimet e mësipërme puna jashtë orarit të punës

caktohet pa deshirën e punonjësit prandaj ajo edhe nuk bën pjesë në të
drejtat, por në detyrimet e tij. Mirëpo punojnësit për kohën e kaluar në
punën jashtë orarit të punës i takojnë edhe disa të drejta, si e drejta në
pagën e shtuar (për 20%), e drejta për kompensimin e punës jashtë
orarit me ditë pushimi, etj.
IV. PUSHIMET DHE MUNGESAT
Punonjësi gjatë kohëzgjatjës së marrëdhënies së punës ka të drejtë edhe

në pushime. Varësisht nga karakteri dhe qëllimi, ligji i ka garantuar
punonjësit të drejtën në këto pushime: 1) në pushim gjatë orarit ditor të
punës; 2) në pushim në mes dy ditëve të punës; 3) në pushim javor; 4)
në pushim vjetor; 5) në pushim gjatë ditëve të festave; 6) në pushim të
lehonisë; 7) në pushim për raste familjare; dhe 8) në pushim mjekësor.
1. Pushimi gjatë orarit ditor të punës- Punonjësi ka të drejtë në

pushim gjatë orarit ditor të punës. Kohëzgjatja e këtij pushimi caktohet
me ligj, me kontratën kolektive ose me kontratën e punës. Zakonisht
pushimi gjatë orarit ditor të punës caktohet në kohëzgjatje prej 30
minuta deri në një orë.
Pushimi gjatë orarit ditor të punës nuk duhet të caktohet në fillim
apo në mbarim të orarit të punës. Kjo për arsye sepse me caktimin e
këtij pushimi në fillim apo në mbarim të orarit ditor të punës ai
automatikisht do të shëndrrohëj në shkurtim të orarit të punës, me çka
do të humbte qëllimin e vet, gjë që nuk është qëllim i ligjit.
2. Pushimi në mes dy ditëve të punës të njëpasnjëshme- Të drejtë në

pushim në mes dy ditëve të punës të njëpasnjëshme ka secili punonjës.
Ky pushim është paraparë të zgjasë së paku 12 orë pa ndërprerje. Në
rastet e sistemimit të orarit të punës për punën në disa veprimtari dhe
në punë specifike, siq janë: punët sezonale, punët në bujqësi, punët në
turizëm, etj., pushimi në mes dy ditëve të punës mund të caktohet në
kohëzgjatje më të shkurtër se 12 orë por jo më pak se 10 orë pa
ndërprerje.
3. Pushimi javor është pushimi të cilin punonjësi e realizon në mes dy

javëve të punës. Ky pushim aktualisht, kur java e punës zgjatë 5 ditë,
zgjatë 48 orë pa ndërprerje. Pushimi javor zakonisht shfrytëzohet ditëve
956
E DREJTA E PUNËS
të vikendit, të shtunëve dhe të dielave, mirëpo në ndërmarrjet ku puna

kryhet me ndërrime dhe ku për shkak të nevojave të punëdhënësit puna
zhvillohet pa ndërprerje, punonjësi pushimin javor mund t’a shfrytëzojë
edhe në ditët tjera të javës.
Nëse punonjësit nuk i është mundësuar shfrytëzimi i pushimit javor
në ditet përkatëse, punëdhënësi ka për detyrë që punonjësit t’i sigurojë
ditë tjera pushimi gjatë javës pasuese të punës.
4. Pushimi vjetor- e drejta në pushim vjetor është e drejtë themelore

dhe e patjetërsueshme e punonjësit. Punonjësi nuk mund të heqë dorë
nga pushimi vjetor e këtë të drejtë nuk mund tìa mohoj as punëdhënësi.
Gjithashtu pushimi vjetor nuk mund të kompensohet me pagesë.
Sipas Rregullorës për ligjin themelor të punës punonjësi ka të drejtë
në pushim vjetor gjatë vitit kalendarik. Gjatë vitit të parë të punës
punonjësi ka të drejtë në pushim vjetor në kohëzgjatje prj 12 ditë të
punës e cila arrihet duke llogaritur një ditë pune për çdo muaj të plotë
të punës së vazhdueshme, kurse për çdo vit të mëvonshëm kalendarik të
punësuarit i takon pushimi vjetor në kohëzgjatje prej së paku 18 ditë
pune, e cila arrihet duke llogaritur 1,5 ditë pune për çdo muaj të plotë të
kaluar në punë.
Të drejtë në pushim vjetor ka edhe punonjësi i cili ka themeluar
marrëdhënie punë për kohë të caktuar. Në këto raste kohëzgjatja e
pushimit vjetor caktohet në përpjesëtim me periudhën e punësimit ku
për një muaj të plotë pune caktohet një ditë pushimi.
Pushimi vjetor mund të shfrytëzohet për njëherë ose në dy pjesë. Në
rastet kur pushimi vjetor shfrytëzohet në dy pjesë, pjesën e parë prej 12
ditë pune punonjësi duhet ta shfrytëzoj deri në fund të vitit kalendarik
për të cilin është caktuar pushimi vjetor, ndërsa pjesën e dytë mund ta
shfrytëzoj deri më 31 janar të vitit pasues, përveç kur punëdhënësi dhe
punonjësi merren vesh ndryshe (nenit 17.5 i Rregullorës për ligjin
themelor të punës).
Sipas nenit 9 të Konventës ndërkombëtare nr.132 për pushimin
vjetor punonjësi pjesën e pushimit vjetor të cilën nuk e ka shfrytëzuar
në vitin kalendarik për të cilin është caktuar, mund ta shfrytëzoj në
përiudhën prej 18 muajsh duke llogaritur nga fundi i vitit në të cilin
është fituar e drejta në pushim vjetor.
Kohën, përkatësisht orarin për shfrytëzimin e pushimit vjetor e
cakton punëdhënësi pas konsultimit paraprak më punojnësin. Zakonisht
punëdhënësi para sezonës për pushime e harton orarin për shfrytëzimin
957
E DREJTA E PUNËS
e pushimit vjetor për të gjithë punonjësit dhe atë ua vë në shikim

punëtorëve për të dhënë mendime, vërejtje apo sugjerime.
5. Pushimi gjatë ditëve të festave zyrtare- Ky pushim gjithashtu është

pushim më pagesë.Ai shfrytëzohet në ditët e festave zyrtare në
kohëzgjatjën e paraparë më ligj.Në rastet kur nga i punësuari kërkohët
që të punoj në ditët e festave,punëdhënësi ka për detyrë që atij ti siguroj
ditë tjetër pushimi për çdo ditë të festës gjatë se cilës ka punuar ose që
punën për ditët e festave tìa paguaj si punë jasht orarit të punës.
6. Pushimi i lehonisë- Sipas nenit 19 të Rregullorës për ligjin themelor

të punës punonjëses femër i takojnë se paku 12 javë pushim lehonie me
pagesë pas lindjës së fëmijës. Ky pushim llogaritet si periudhë kohore e
punës dhe paguhet nga punëdhënësi me pagë e cila nuk mund të jetë më
pak se dy ë tretat e pagës së punonjëses.
Nga kjo dispozitë rezulton se Rregullorja pushimin të cilin lehona ka
pasur nevoj që ta marr dhe ta shfrytëzoj para lindjës së fëmijës nuk e
trajton si pushim të lehonisë.
7. Pushimi në rastet familjare- Punonjësi ka të drejtë në pushim me

pagesë edhe për të ashtuqujturat raste familjare. Raste familjare
konsiderohen: martesa e punonjësit ose e anëtarit të ngushtë të familjës
së tij, rasti i lindjes, rasti i vdekjes, rasti i sëmuarjes të anëtarit të
ngushtë të familjës, etj.
Rregullorja për ligjin themelor të punës nuk e ka caktuar
kohëzgjatjën e pushimit nga puna për këto raste, por ua ka lënë
punëdhënësve dhe punonjësve që ata kohëzgjatjën ta caktojnë me
marrëveshje. Punëdhënësit dhe punonjësit çështjën e kohëzgjatjës të
pushimeve për raste familjare mund t’a rregullojnë edhe më kontrata
kolektive dhe me kontrata të punës.
Zakonisht kohëzgjatja e pushimit për raste familjare caktohet
varësisht nga natyra dhe pesha e rastit të ndodhur familjar për
punonjësin. Kësisoji për shkak të natyrës dhe peshës shumë të rendë që
ka për punonjësin, vdekja e anëtarit të familjës së ngushtë gjithmonë
duhet të dallohet nga rastet tjera edhe sa i përket kohëzgjatjës së
pushimit.
8. Pushimi mjekësor- Punonjësi ka të drejtë edhe në pushim mjekësor

me pagesë. E drejta në këtë lloj pushimi është e kushtëzuar me
958
E DREJTA E PUNËS
paraqitjwn e sëmundjes të punonjësi, prandaj i punësuari për çdo rast ka

për detyrë që ta deshmojë me prova shkakun e marrjes së këtij pushimi.
Rregullorja për ligjin themelor të punës nuk e ka caktuar
kohëzgjatjën e pushimit mjekësor, mirëpo kur është në pyetje pushimi
mjekësor për shkak të fatkeqësisë në punë dhe për shkak të sëmundjes
profesionale, me nenin 22 të rregullorës është paraparë se në këto raste
punonjësit i takon paga për tërë përiudhën kohore sa zgjatë sëmundja,
çka do të thotë se edhe pushimi mjekësor i caktuar për këto shkaqe
zgjatë për tërë kohën sa zgjatë sëmundja.
Kompensimin e pagës për kohën e pushimit nga puna për shkak të
sëmundjes e paguan punëdhënësi në shumën e paraparë me kontratën
kolektive, përkatësisht me kontratën e punës.
V. NDËRPRERJA E MARRËDHËNIES SË PUNËS
Ndërprerja e marrëdhënies së punës është njeri ndër institucionet

kyqe të marrëdhënies juridike të punës. Ajo drejtpërsëdrejti është i
ndërlidhur me themelimin e marrëdhënies së punës, me ekzistimin e
kësaj marrëdhënie si dhe me realizimin e të drejtave dhe detyrimeve të
punonjëst dhe punëdhënësit nga marrëdhënia e punës.
Me ndërprerjen e marrëdhënies së punës punonjësi e humb statusin
që e kishte dhe si rrjedhojë ai pushon ti gëzojë të drejtat nga
marrëdhënia e punës, të cilat i realizonte gjatë elzistimit të saj, siç është
e drejta në pagë dhe në pagesa dhe kompensime tjera, etj.
Për këtë arsye e duke e pasur parasysh pasojat e ndërperjës së
marrëdhënies së punës, ligjdhënësi i ka përcaktuar rastet dhe kushtet në
të cilat punonjësit mund ti ndërprehet marrëdhënia e punës.
Në këtë mënyrë për punonjësit është garantuar siguri juridike në
marrëdhënien e punës si dhe mundësia që punonjësi të mund kërkojë
mbrojtjen e të drejtave të cenuara më ndërprerjën e marrëdhënies së
punës, në rastet kur ajo është bërë në kundërshtim më ligjin.
Sipas ligjit në fuqi marrëdhënia e punës themelohet me lidhjen e
kontratës së punës, prandaj ajo edhe përfundon me shkëputjën e
kontratës.
1. Shkëputja e kontratës së punës
Sipas nenit 11 të Rregullorës për ligjin themelor të punës kontrata e

punës mund të shkëputet:
959
E DREJTA E PUNËS
- me rastin e vdekjes së punonjësit;

- me marrëveshje me shkrim në mes punëdhënësit dhe punonjësit;
- me skadimin e kohëzgjatjës së punësimit;
- sipas fuqisë ligjore.
- në rastet e rënda të sjelljes së keqe nga punonjësi;
- për shkak të përmbushjes së pakënaqshme të detyrave të punës nga
punonjësi.
1.1. Shkëputja e kontratës së punës për shkak të

vdekjes së punonjësit
Vdekja e punonjësit ka për pasojë shuarjen e marrëdhënies së punës

të cilën e ka patur të themeluar më punëdhënësin. Kjo për shkak se me
vdekjen e punonjësit pushon të ekzistojë njëra nga palët në
marrëdhënien e punës, prandaj si rrjedhojë pushon të ekzistojë edhe
marrëdhënia e punës si raport juridik e njëkohësisht edhe si raport
faktik.
1.2. Shkëputja e kontratës së punës më marrëveshje

në mës punëdhënësit dhe punonjësit
Kontrata e punës mund të shkëputet edhe me marrëveshjën e palëve.

Marrëveshja e nëenkupton pajtimin e punonjësit dhe të punëdhënësit që
kontrata e punës të përfundojë. Kjo formë e shkëputjes së kontratës së
punës është në pajtim me parimet e të drejtës në punë dhe të lirisë së
punës, sepse palët e shprehin lirisht vullnetin e tyre që marrëdhënia e
punës e lidhur në mes tyre të përfundojë në kohën e caktuar.
Marrëveshja për shkëputjen e kontratës së punës lidhet me shkrim

dhe ajo duhet ti përmbajë të gjitha detajet për të cilat palët janë marrë
vesh me rastin e shkëputjes së kontratës, siç janë: dita kur përfundon
kontrata, kërkesat e pa realizuara të punonjësit dhe detyrimet e
punëdhënësit për përmbushjen e tyre, e drejta në pushimin vjetor të
pashfrytëzuar, koha për ruajtjen e sekretit afarist, etj.
1.3. Shkëputja e kontratës së punës për shkak të

skadimit të kohëzgjatjës së punësimit
960
E DREJTA E PUNËS
Sipas rregullores për ligjin themelor të punës kontrata e punës mund

të lidhet me kohë të pacaktuar dhe me kohë të caktuar. Rregullorja nuk
i parasheh rastet e as kushtet se kur mund të lidhet kontrata e punës për
kohë të pacaktuar e kur për kohë të caktuar, prandaj rrjedh konkludimi
se ligjdhënësi këtë çështje e ka lënë në domenin e vullnetit të palëve që
me kontratën e punës të parashofin edhe kohëzgjatjen e marrëdhënies
së punës.
Në rastet kur kontrata e punës është lidh për kohë të caktuar ajo
përfundon në ditën e fundit të kohëzgjatjës së afatit për të cilën është
lidhur, prandaj për rrjedhojë edhe marrëdhënia e punës e vendosur me
atë kontratë përfundon të njejtën ditë.
Në këto raste punëdhënësi nuk ka për detyrë që ta paralajmëroj apo
që ta njohtoj punonjësin për ndërprerjen e kontratës së punës, sepse
punonjësi që nga momenti kur e ka lidhur kontratën e ka ditur edhe
ditën së kur do të përfundojë ajo.
Mirëpo nëse punëdhënësi megjithatë nxjerrë vendim për
përfundimin e kontratës së punës të lidhur për kohë të caktuar ai
vendim ka karakter deklarativ, sepse me të nuk vendoset për asgjë por
vetëm konstatohet se kontrata e punës do të përfundojë ditën e caktuar
më kontratën.
1.4 Shkëputja e kontratës së punës sipas fuqisë ligjore
Shkëputja e kontratës së punës sipas fuqisë ligjore hynë në rastet e

ndërprerjës së marrëdhënies së punës pa vullnetin e palëve. Kjo për
faktin sepse në këto raste shkëputja e kontratës së punës bëhët sipas vet
ligjit e cila nuk varet nga dëshira e palëve. ë kjo formë e shkëputjes së
kontratës së punës vjen në shprehje i ashtuquajturi automatizëm ligjor
që do të thotë se kontrata e punës shkëputet në momentin kur
plotësohen kushtet e parapara me ligj.
Në këto raste nuk ka nevojë të hapet apo të zhvillohet ndonjë
procedurë për shkëputjen e kontratës së punës e as të nxjerret ndonjë
akt përkitazi me shkëputjen e kontratës. Në rast se punëdhënësi
megjithate e nxjerrë një akt të tillë, ai ka karakter të aktit deklarativ me
të cilin nuk vendoset për asgjë por vetëm konstatohet se janë plotësuar
kushtet e parapara me ligj për shkëputjen e kontratës së punës dhe se
kontrata ka përfunduar.
Sipas legjislacionit të punës i cili është zbatuar në Kosovë, e i cili në
përgjithësi përfillet edhe sot nga pjesa më e madhe e punëdhënësve, si
961
E DREJTA E PUNËS
raste për shkak të të cilave punonjësit i shkëputet kontrata e punës

sipas fuqisë ligjore janë përfshirë rastet: kur punonjësi i plotëson 40 vjet
të stazhit pensional ose kur i mbush 65 vjet moshe dhe së paku 15 vjet
të stazhit pensional, kur i punësuari për shkak të vuajtjës së dënimit me
burg është i detyruar të mungojë nga puna më shumë se 6 muaj, kur
punonjësit i shqiptohet masa e sigurisë, masa e edukimit ose masa
mbrojtëse për shkak të të cilave është i detyruar të mungojë nga puna
mbi 6 muaj, etj.
Rregullorja për ligjin themelor të punës si shkak i cili paraqet bazë
për shkëputjen e kontratës së punës sipas fuqisë ligjore ka paraparë
konstatimin e punëdhënësit se punonjësi për shkaqe shëndetësore nuk
mund ta kryej më punën e shërbimit për të cilin ai është punësuar dhe
kur nuk ka punë tjera të cilat punonjësi do të ishte në gjendje ti kryej.
Eshtë përgjithsisht e njohur se vërtetimi i aftësive shëndetësore si
dhe i humbjës së tyre janë çështje medicinale për të cilat fjalën dhe
vlerësimin kompetent mund ta japin vetëm institucionet medicinale apo
komisionet e formuara nga ekspertët medicinal, prandaj që konstatimi i
punëdhënësit se punonjësi i ka humbë aftësitë shëndetësore për të
punuar në ndërmarrjen e tij të mund të shërbej si bazë për ndërprerjën e
kontratës së punës sipas fuqisë ligjore, patjetër duhet të bazohet në
mendimin apo vlerësimin e këtyre institucioneve, gjegjësisht
komisioneve.
Punëdhënësi ka për detyrë që ta paralajmërojë punonjësin për
plotësimin e kushteve për shkëputjën e kontratës së punës sipas fuqisë
ligjore së paku 30 ditë para se tìa shkëpusë kontratën e punës.
Paralajmërimi do tìa mundësoj punonjësit që të përgatitet për
përfundimin e kontratës së punës dhe që ti paraqes kërkesat nga
marrëdhënia e punës të cilat i takojnë sipas ligjit dhe akteve tjera
nenligjore, siç janë: e drejta në pushim vjetor të parealizuar, e drejta në
pagesa eventuale, etj.
1.5 Shkëputja e kontratës së punës për shkak të rasteve të rënda

të sjelljes së keqe dhe të përmbushjës së pakënaqshme të
detyrave të punës
Diciplina dhe sjellja në punë dhe ndaj punës hyjnë në radhën e

detyrimeve të cilat punonjësi i ka në punë dhe lidhur më punën. Për
rrjedhojë, shkelja e disiplinës së punës nga punonjësi dhe sjellja e tij
ndaj punës dhe lidhur me punën e cila bie ndesh me detyrimet e punës
përfaqësojnë shkaqe edhe për shkëputjën e kontratës së punës.
962
E DREJTA E PUNËS
Rregullorja për ligjin themelor të punës i ka paraparë dy grupe të

shkeljes të detyrimeve të punës për shkak të të cilave punonjësit mund
ti shkëputet kontrata e punës. Në grupin e parë përfshihen raste të rënda
të sjelljes së keqe nga punonjësi, kurse në grupin e dytë përfshihen raste
që përfaqësojnë përmbushje të pakënaqshme të detyrave të punës.
Si shkelje të rënda të sjelljës së keqe, konsiderohen:
a) kundërshtimi i paarsyeshëm për kryerjen e detyrave të

përcaktuara në kontratën e punës;
b) vjedhja, shkatërrimi, dëmtimi ose shfrytëzimi i paautorizuar i

pasurisë së punëdhënësit;
c) zbulimi i fshehtësive afariste;
d) përdorimi i drogave dhe i alkoholit në punë; dhe
e) sjellja e natyrës tepër të rëndë pas së cilës do të ishte e

paarsyeshme që të pritet vazhdimi i marrëdhënies së punës edhe
më tej.
Ndërkaq si përmbushje e pakëndëshme e detyrave të punës

konsiderohen:
a) mungesa e paarsyeshme nga puna; dhe,
b) gabimet e përsëritura, të cilat si të tilla nuk janë të mjaftueshme

për ta arsyetuar largimin nga puna por ato më shpeshtësinë dhe
peshën e tyre çrregullojnë ecurinë normale të marrëdhënies së
punës.
Në rastet kur punëdhënësi ka për qëllim që ta shkëpusë kontratën e

punës më punonjësin për ndonjërin nga shkaqet e cekura më sipër ai
duhet ta njoftoj punonjësin më shkrim për qëllimin e tij. Njoftimi duhet
ti përmbajë shkaqet për shkëputjen e kontratës së punës.
Gjithashtu, punëdhënësi është i detyruar që më punonjësin të mbajë
një takim më ç`rast do ti shpjegoj atij me gojë shkaqet për shkëputjen e
kontratës. Në rast së punonjësi është anëtar i ndonjë sindikate, në takim,
ka të drejtë të marr pjesë edhe një përfaqësues i sindikatës.
963
E DREJTA E PUNËS
Rregullorja për ligjin themelor të punës nuk e parasheh detyrimin e

punëdhënësit për nxjerrjen e ndonjë akti në rastet e ndërprerjës së
kontratës së punës më punonjësin për shkaqet e cekura më sipër,
mirëpo ajo e obligon punëdhënësin që në rastet kur punonjësi kërkon,
tìa lëshoj një vërtetim, i cili duhet të përmbaj: emrin e punonjësit,
natyrën e punës ose llojin e punës ose të shërbimeve në të cilat ai ka
punuar, perudhën kohore të punësimit, lartësinë e pagës bazë dhe
pagesat tjera si dhe një vlerësim për përmbushjen e detyrave të punës
gjatë punësimit.
Në parim vërtetimi të cilin e lëshon punëdhënësi nuk duhet të
përmbajë të dhëna negative për punonjësin.
1.6 Shkëputja e kontratës së punës për shkak të ndryshimeve

ekonomike, teknologjike ose strukturore në ndërmarrje
Punëshënësi mund ta shkëpusë kontratën e punës më punonjësin

edhe për shkak të ndryshimeve ekonomike, teknologjike dhe
strukturore të cilat ndodhin në ndërmarrje. Ndryshimet e tilla paraqesin
rastet kur punëdhënësi bën ndryshime në prodhim, në programim, në
organizim, në strukturë dhe në teknologji të cilat kërkojnë zvogëlim të
numrit të punonjësve.
Në rastet kur për shkaqet e cekura largohen nga puna të paktën 50
punëtorë, konsiderohet se largimi nga puna është i shkallës së gjerë. Në
këto raste punëdhënësi ka për detyrë që të ndërmarrë veprimet
përkatëse për zbutjen e pasojave të cilat janë rrjedhojë e shkëputjes të
vendeve të punës.
Kështu në këto raste punëdhënësi ka për detyrë që para se ti zbatojë
ndryshimet ti njoftoj me shkrim punonjësit dhe, sipas rastit, ta njoftoj
sindikatën lidhur më ndryshimet e planifikuara dhe për pasojat e tyre,
duke përfshirë edhe numrin dhe kategorinë e punonjësve që duhet të
largohen nga puna si dhe ti caktoj masat që duhet të ndërmirren për
zbutjën e pasojave të shkaktuara nga këto ndryshime.
Pasi ta këtë bërë selekcionimin e punonjësve të cilëve do tu
shkëputet kontrata e punës, punëdhënësi do ti njoftojë ata me shkrim
për shkëputjën e kontratës së punës së paku 3 muaj para datës së
shkëputjes.
Gjithashtu në kuadër të masave për zbutjen e pasojave të shkurtimit
të vendeve të punës punëdhënësi ka për detyrë që të ndërmarr masa për
kufizimin e numrit të punonjësve që do të largohen nga puna, duke e
964
E DREJTA E PUNËS
kufizuar ose ndërprerë punësimin e punonjësve të rinjë, duke bërë

risistemimin e brendshëm të punonjësve, duke e kufizuar punën jashtë
orarit, duke i zvogëluar orët e punës, duke ofruar riaftësim profesional
si dhe duke nxitur ngritjen e shkathtësive punuese.
Punëdhënësi ka për detyrë që ta njoftojë me shkrim organin përkatës
për punësim për largimin e punonjësve nga puna në mënyrë që ai organ
të ketë mundësi tu ofroj ndihmë punonjësve të larguar.
Me rastin e përcaktimit të numrit dhe kategorisë së punonjësve për
largim nga puna punëdhënësi ka për detyrë që të marr parasyshë
efkteshmërinë e punonjësit në punë, aftësitë dhe shkathtësitë
profesionale, përvojën e punës, postin, kategorinë dhe llojin e punës,
stazhin, moshën si dhe kriteret tjera që mund të parashihen me
kontratën e punës ose më kontratën kolektive.
Punëdhënësi nuk do të mund ti largoj punonjësit nga puna për deri
sa mos tu ketë paguar atyre një shpërblim të njëkohëshëm, e cila duhet
ti paguhet në datën e shkëputjës së kontratës së punës, sipas shkallës:
-prej 2 deri në 4 vjet stazh 1 pagë mujore;

-prej 5 deri në 9 vjet stazh 2 paga mujore;
-prej 10 deri në 19 vjet stazh 3 paga mujore;
-prej 20 deri 29 vjet stazh 4 paga mujore;
-prej 30 vjet stazh e më tepër 5 paga mujore.
Ligji e obligon punëdhënësin që në rast se ai rifillon me punësimin

brenda një periudhe kohore prej 2 vjetësh nga dita e shkëputjes së
kontratës së punës, tu jep përparësi në punësim punonjësve të cilët janë
larguar nga puna më kualifikime të njëjta.
VI. MBROJTJA E TË DREJTAVE NGA MARRËDHËNIA E

PUNËS
Rregullorja për ligjin themelor të punës nuk përmban dispozita të

veçanta për mbrojtjën e të drejtave nga marrëdhënia e punës. Për këtë
arsye lidhur më mbrojtjën e të drejtave nga marrëhhënia e punës
zbatohen dispozitat e ligjeve të aplikueshme të parapara me rregulloret
e UNMIK-ut nr.1999/24 dhe 2000/59, e që në këtë rast janë dispozitat
përkatëse të LPB dhe të Ligjit për Marrëdhëniet e Punës.
965
E DREJTA E PUNËS
Sipas dispozitave të ligjeve të cekura punonjësi ka të drejtë të kërkoj

mbrojtjën e të drejtave nga marrëdhënia e punës të organet e
ndërmarrjës, në gjykatë, në sindikatë, te inspekcioni i punës dhe te
organet tjera të parapara me ligj.
Organet në ndërmarrje ofrojnë mbrojtjën interne. Çdo shkelje e të
drejtës së punonjësit së pari duhet të shqyrtohet në ndërmarrje ose
brenda subjektit tjetër punëdhënës dhe nëse aty nuk eliminohet,
mbrojtjën duhet ta ofroj gjykata ose organi tjetër.
Gjykata ofron mbrojtjën e të drejtave nga marrëdhënia e punës nëse
paraprakisht punonjësi ka kërkuar mbrojtjën interne, nëse me ligj nuk
është caktuar ndryshe dhe nëse padia është dorëzuar në gjykatë në
afatin e paraparë.
Sindikata ofron mbrojtjën sindikale të të drejtave nga marrëdhënia e
punës. Sindikata ka të drejtë që të marr pjesë në procedurën e mbrojtjës
interne dhe ta ndihmoj punonjësin në mbrojtjën e të drejtave të cenuara.
Organet e inspekcionit të punës ofrojnë mbrojtjen administrative e
cila gjithashtu realizohet në procedurë administrative.
Organ tjetër për mbrojtjën e të drejtave nga marrëdhënia e punës
mund të jetë arbitrazhi i formuar në pajtim më kontratat kolektive.
Mbrojtja e të drejtave nga marrëdhënia e punës para këtyre organeve
realizohet në bazë të ligjit.
VII. INSPEKTORATI I PUNËS
1. Organizimi dhe fushëveprimtaria e inspektoratit të punës
Inspektorati i punës është autoritet ekzekutiv i themeluar nga

Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale dhe është përgjegjës para
kësaj ministrie në lidhje më koordinimin e veprimeve ekzekutive sa i
përket inspekcionit të punës në Kosovë.
Me Inspektoratin e punës udhëheq kryeinspektori, të cilin e emëron
Kryeministri me propozimin e MPMS. Kryeinspektori ka zëvendësit
për çështje juridike, për mbrojtje në punë dhe për çështje shëndetsore.
Në kuadër të inspektoratit të punës bëjnë pjesë edhe inspektorët
komunal të punës të cilët i zgjedh kuvendi komunal.
Kryeinspektori i punës ka për detyrë që për çdo vit ti paraqes raport
MPMS për punën e inspektoratit dhe sipas kërkesës së Minsitrisë
paraqet edhe raporte periodike.
966
E DREJTA E PUNËS
Inspektorati i punës bënë mbikqyrjen lidhur me zbatimin e ligjit dhe

të akteve tjera me të cilat rregullohet punësimi, marrëdhënet e punës
dhe mbrojtja dhe siguria në punë, në ndërmarrje dhe te punëdhënësit
tjerë juridik dhe fizik. Me qëllim të kryerjës se këtyre detyrave
Inspektorati i punës bashkëpunon me organet tjera siç janë: qeveritë
komunale, inspekcionet tatimore, inspekcionet shëndetësore, me
policinë dhe sipas nevojës koordinon veprime të përbashkëta me këto
organe.
Me qëllim të kryerjës së detyrave nga fushëveprimtaria e vet
Inspektorati i punës ushtron një varg funkcionesh dhe ka disa
kompetenca.
1.1 Funkcionet e Inspektoratit të punës
Në kuadër të realizimit të të drejtave dhe detyrave të parapara me

ligj për sigurimin e zbatimit të ligjit, inspektorati i punës ka këto
funkcione:
a) bën mbikqyrjen e zbatimit të legjislacionit të punës, kushtet e

punës dhe mbrojtjën në punë;
b) i’u siguron informacione teknike dhe këshilla punëdhënësve dhe

punonjësve për çështjet më të efektshme të zbatimit të
dispozitave ligjore;
c) e njofton MPMS apo ndonjë organ tjetër kompetent për ndonjë

mungesë apo shpërdorim të ligjit të aplikueshëm;
ç) i’u siguron informacione dhe këshilla punëdhënësve dhe

punonjësve në pajtim më ligjin dhe i paralajmëron autoritetet
kompetente për çfardo defektesh apo shpërdorimesh që nuk janë
përfshirë më dispozita ligjore; dhe
d) jep këshilla për çështjet lidhur me ligjin e punës dhe mbrojtjën e

punonjësve në punë me rastin e riorganizimit apo të
rikonstruimit të ndonjë ndërmarrjeje.
967
E DREJTA E PUNËS
1.2. Kompetencat e inspekcionit të punës
Inspekcioni i punës në ushtrimin e funkcioneve të veta i ka këto

kompetenca:
a) të hyjë lirisht dhe pa paralajmërim në selinë e punëdhënësit më

qëllim të inspektimit apo mbikqyrjës të çdo vendit të punës;
b) të bëjë inspektime, hulumtime dhe ekzaminime të cilat i

konsideron të domosdoshme për t’u siguruar zbatimi i ligjit;
c) të bëjë kontrollimin e të gjitha librave dhe dokumentacioneve të

cilat duhet ti mbajë punëdhënësi në pajtim me dispozitat ligjore;
ç) ti merr ekstraktet nga regjistrat dhe dokumentat;
d) të kërkoj nga punëdhënësi shënime dhe dokumente tjera që i

nevojiten;
dh) të merr mostrën e materialeve apo substancave të përdorura me

qëllim të analizave të caktuara.
Inspektori duhet që ta informoj punëdhënësin për çdo rast dhe lloj të

inspektimit të bërë pëveç në rastet kur inspektori vlerëson se inspektimi
nuk do të jetë efikas nëse lajmërohet punëdhënësi.
Gjithashtu në ushtrimin e funkcioneve të parapara me ligj
inspektorati i punës i ka edhe këto të drejta:
a) dhënien e vërejtjeve me shkrim për parregullsitë e konstatuara

dhe caktimi i afatit për eliminimin e atyre parregullsive;
b) përgatitjën e raportit zyrtar lidhur më mosrespektimin apo

shkeljen e dispozitave të ligjit në fuqi;
c) të urdhëroj ndërmarrjën e masave të mënjëhershme duke

përfshirë edhe ndalimin e prodhimit aty ku ka fakte të
pamohueshme dhe të verifikuara se kushtet e punës në vendin e
caktuar të punës paraqesin rrezik të drejtëpërdrejtë dhe serioz
për shëndetin dhe sigurinë e punonjësve;
968
E DREJTA E PUNËS
d) në rastet kur konstaton se punëdhënësi ka bërë shkelje të

dispozitave ligjore ti shqiptoj denimin me gjobë në lartësinë e
caktuar më ligj.
Inspektori i punës ka për detyrë që pas përfundimit të inspektimit të

hartojë raport m shkrim lidhur më gjendjen e konstatuar një kopje të të
cilit duhet tìa dorëzoj punëdhënësit.Në rastet kur konstaton shkelje të
ligjit dhe parregullësi në zbatimin e tij inspektori ia cakton
punëdhënësit afatin për eliminimin e shkeljeve dhe parregullsive të
konstatuara.
Në rastet e vdekjes në punë apo lëndimit në punë inspektori e ka për
detyrë që ta kryej inspektimin në vendin e punës ku është shkaktuar
vdekja apo lëndimi mënjëhërë pasi ta ketë marrë informacionin për
rastin. Në të njejtën mënyrë inspektori duhet të veproj edhe kur
punëdhënësi ka bërë ndryshime në procesin e punës i cili e rrezikon
jetën e punonjësve.
Inspektorët e punës nuk mund të kenë interesa personale në
ndërmarrje në kuadër të inspektimit dhe janë të obliguar të ruajnë
sekretin zyrtar të punëdhënësit.
VIII. MARRËDHËNIA E PUNËS NË SHËRBIMIN CIVIL
Shërbimi civil përfaqëson sektor të veçantë të aktivitetit punues në

kuadër të të cilit kryhen punë dhë shërbime të karakterit administrativ
dhe publik, të cilat kryesisht kanë të bëjnë me të drejta dhe detyra të
qytetarëve dhe të subjekteve tjera.Këto punë dhe shërbime kanë natyrë
dhe karakteristika te veçanta në raport me punët dhe shërbimet të cilat
kryhen në ndërmarrje dhe subjekte tjera ekonomike, të cilat janë me
ndikim edhe në sferën e punësimit dhe të marrëdhënieve të punës e
sidomos në institutin e themelimit të marrëdhënies së punës, në
përmbajtjën e marrëdhënies së punës si dhe në institutin e pushimit të
marrëdhënies së punës, gjë që ka imponuar nxjerrjen e dispozitave të
veçanta për rregullimin e marrëdhënieve të punës për këtë sektor.
Aktualisht marrëdhëniet e punës në shërbimin civil janë të
rregulluara me Rregullorën e UNMIK-ut nr.2001/36 mbi shërbimin
civil në Kosovë, me Urdhëresën Administrative nr.2003/2 për zbatimin
e rregullorës dhe me një numër aktesh dhe udhëzimesh të nxjerra në
pajtim me dispozitat e rregullorës dhe të urdhëresës.
969
E DREJTA E PUNËS
1. Fusha e zbatimit të rregullave për shërbimin civil
Rregullativa juridike me të cilat janë të rregulluara marrëdhëniet e

punës në shërbimin civil rregullon punësimin dhe marrëdhëniet e punës
të nëpunësve civil në organet e punësimit.
Nëpunës civil konsiderohen personat e punësuar të organi i
punësimit rroga e të cilëve paguhet nga Buxheti i Konsoliduar i
Kosovës, ku përveç të punësuarve përfshihen edhe të emëruarit e lartë
si sekretarët e përhershëm të ministrive, udhëheqësit kryesor ekzekutiv
të agjencive ekzekutive si dhe personat tjerë të emëruar nga Komisioni i
Lartë Publik i Emërimeve.
Sipas rregullorës së cekur nëpunës civil nuk konsiderohen anëtarët e
Këshillit të Pavarur Mbikqyrës si dhe të ashtuquajturit stafi politik, të
cilët shërbejnë në shërbimin civil, siç janë: personat e emëruar nga
ministrat dhe nga deputetët e Kuvendit të Kosovës, për të shërbyer si
këshilltar politik si dhe personat e emëruar nga Përfaqësuesi Special i
Sekretarit të Përgjithshëm për të shërbyer për një përiudhë kalimtare në
ministri ose agjenci ekzekutive, prandaj lidhur me këto kategori të të
punësuarve nuk zbatohen rregullat e cekura për shërbimin civil.
Në organe të punësimit në të cilat zbatohen rregullat e shërbimit
civil përfshihen: komunat dhe organet apo agjencitë e tyre, ministritë
dhe agjencionet e tyre, zyra e kryeministrisë si dhe organet tjera me
kusht që ato të jenë organe punësimi sa u përket punonjësve, rrogat e të
cilëve paguhen nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovës.
2. Parimet udhëheqëse në shërbimin civil
Duke patur parasysh natyrën e punëve të cilat kryhen në shërbimin

civil si dhe specifika që i ka ky shërbim, Rregullorja për shërbimin civil
i ka përcaktuar parimet themelore me të cilat do të udhëheqët shërbimi
civil në punën e tij. Këto parime e kanë karakterin e standardeve bazë të
cilat janë detyruese si për organet e punësimit po ashtu edhe për
nëpunësit civil në raportin juridik të punës, e të cilat kanë të bëjnë me:
barazinë, neutralitetin politik dhe objektivitetin, me sinqeritetin,
ndershmërinë dhe përgjegjësinë, me transparencën, me meritat, me
jodiskriminimin dhe me përfshirjen.
Barazia si parim e nënkupton trajtimin korrekt dhe të panashëm të
nëpunësit civil në punësim dhe në marrëdhënie të punës në përputhje
me ligjin, neutraliteti politik dhe objektiviteti e nënkuptojnë
shërbimin besnik të nepunësit civil ndaj institucioneve të qeverisë pa
970
E DREJTA E PUNËS
frikë dhe pa favorizime pa marrë parasyshë pikëpamjet politike apo

anëtarësimin partiak, kurse sinqeriteti e nënkupton mosshfrytëzimin e
pozitës zyrtare apo të informatave për përfitime personale apo për
përfitime të të tjertëve.
Ndershmëria dhe përgjegjësia gjithashtu janë kërkesa

standarde të cilat e nënkuptojnë përdorimin adekuat të mjeteve
financiare publike dhe ushtrimin adekuat e të deshmuar të
kompetencave nga nëpunësi civil, kurse transparenca e nënkupton
garantimin se proqeset qeveritare do të jenë të hapura për publikun,
përveq rasteve kur parashihet ndryshe me ligj.
Merita e nënkupton pranimin, përparimin dhe caktimin e

detyrave brenda shërbimit civil vetëm më anë të procedurave të
ndershme, të hapura dhe konkurruese, bazuar në kriteret objektive që
lidhen me punën; jodiskriminimi e nënkupton ndalimin e
diskriminimit të drejtëpërdrejtë apo të tërthortë në bazë të racës, gjinisë,
ngjyrës, gjuhës, fesë, mendimit politik, prejardhjes kombëtare, etnike
apo sociale, lidhja me ndonjë komunitet nacional, pronës, linjës,
paaftësisë fizike, statusit familjar, shtatzanisë, orientimit seksual apo
moshës, kurse përfshirja e nënkupton pasqyrimin shumëtnik të
shërbimit civil dhe përfaqësimin e barabartë të të gjitha komuniteteve të
Kosovës në këtë shërbim.
Nepunësit civil kanë për detyrë që të veprojnë në pajtim me këto
parime në kontaktet e tyre më qeveritarët, me kolegët e tyre brenda
shërbimit civil dhe me publikun, kurse zyrtarët qeveritar kanë për
detyrë që ti përfillin këto parime në kontakte me shërbyesit civil.
3. Kushtet e punësimit
Sipas Rregullorës për shërbimin civil me kushtet e punësimit

përfshihen kushtet themelore të cilat duhet ti përmbajë aktet juridike të
cilat nxjerrën në pajtim me të e të cilat kanë të bëjnë më punësimin e
nëpunësve civil, me vlerësimin e punës së tyre, me ruajtjen e
fshehtësisë personale të nëpunësve civil, me caktimin e të drejtave nga
marrëdhënia e punës, me regjimin e marrëdhënies së punës, etj.
Sa i përket punësimit rregullorja parasheh që aktet e nxjerra në bazë
të saj duhet të sigurojnë që vendet e punës në shërbimin civil të
publikohen gjerësisht në gjuhën shqipe dhe serbe dhe që shqyrtimi i
kërkesave për vendet e punës, intervistimi i kandidatëve të paraqitur,
971
E DREJTA E PUNËS
selekcionimi i tyre si dhe caktimi i listës përfundimtare të bëhet nga një

juri prej 3 apo më shumë anëtarësh, e cila duhet të ketë përberje
shumëtnike dhe që punësimi të vihet në veprim me kontratë punësimi
në formë të shkruar.
Ndërkaq sa u përket të drejtave nga marrëdhënia e punës rregullorja
rekomandon që me dispozitat juridike duhet të garantohet vlerësim me
shkrim i nëpunësve civil për kryerjen e detyrave të punës në baza
vjetore, që të ruhet fshehtësia e shënimeve personale të nëpunësve
civile dhe që tu mundësojnë atyre që ti kontrollojnë shënimet e veta, që
të ruhen tarifat e pagesës për punën jashtë orarit dhe të ndalohet puna e
detyruar jashtë orarit më shumë se që parashihet me ligj si dhe që të
garantohen të drejtat e nëpunësve civil në pushimin vjetor, në pushimin
për festa zyrtare, në pushimin mjekësor, në pushimin për shkaqe
aksidenti ose të sëmundjës profesionale, në pushim të lehonisë ose
pushim të atësisë, në pushimin për raste të vdekjes familjare, si dhe në
pushim për shkak të paaftësisë fizike.
Gjithashtu njëri ndër kushtet themelore të punësimit është edhe
sigurimi me dispozita përkatëse i mjedisit të sigurt dhe të shëndetshëm
të punës.
Lidhur me rezhimin e marrëdhënies së punës rregullorja ka paraparë
se në shërbimin civil marrëdhënia e punës mund të themelohet vetëm
për kohë të caktuar dhe atë për një periudhë kohore deri në tri vjet, e
cila mund të vazhdohet pas skadimit të afatit për të cilën është lidhur,
mirëpo edhe vazhdimi mund të bëhet për kohë të caktuar.
Rregullorja për shërbimin civil gjithashtu rekomandon që me
dispozita me të cilat sigurohet zbatimi i saj duhet gjithashtu të sigurohet
që nëpunësit civil të kenë të drejtë që të jenë anëtar të partive politike
dhe të organizatave politike, mirëpo ata njëkohësisht duhet të obligohen
që gjatë punësimit dhe marrëdhënies së punës të përmbahen nga
angazhimet aktive në aktivitete politike.
Gjithashtu rregullorja rekomandon që me dispozita juridike
nëpunësve civil tu garantohet e drejta që të jenë edhe anëtar të
sindikatave, mirëpo për shkak të ndjeshmërisë së detyrave dhe
veprimtarisë që e kryejnë, nepunësve civil të punësuar në polici, në
shërbimet korrektuese dhe shërbimet emergjente apo në çfarëdo
kategorie tjetër shërbimi i të cilave janë shpallur si qenësore për shtetin
dhe qytetarët, duhet tu ndalohet që të bëjnë grevë ose të ndërmarrin
ndonjë veprim sindikal që do ti pengonte shërbimet në mënyrë të
qenësishme.
972
E DREJTA E PUNËS
I. KËSHILLI I PAVARUR MBIKQYRËS
Këshilli i Pavarur Mbikqyrës (në tekstin e mëtejmë: Këshilli) është

njësi autonome brenda Ministrisë së Shërbimeve Publike i cili
fushëveprimtari të veten themelore ka mbikqyrjen e zbatimit të ligjit sa
i përket punësimit, zgjedhjes dhe emërimit të shërbyesve civil në
organet e punësimit dhe ndërmarrjën e masave për sigurimin e zbatimit
të ligjit në këto fusha.
Këshilli për punën e vet i raporton Ministrit të Ministrisë të
Shërbimeve Publike, Kryeministrit dhe Përfaqësuesit Special të
Sekretarit të Përgjithshëm.
Sipas Rregullores për shërbimin civil statusi i Këshillit është
paraparë të shqyrtohet me qëllim të transformimit të tij në një organ të
pavarur i cili drejtpërsëdrejti do ti raportoj Kuvendit të Kosovës, mirëpo
nuk është caktuar koha se kur duhet të bëhët rishqyrtimi i tillë.
Këshilli ka stafin mbështetës i cili e ndihmon atë në kryerjën e
funkcioneve të caktuara me rregullore, kurse mjetet e nevojshme
financiare për funkcionimin e Këshillit i siguron Ministria e
Shërbimeve Publike nga Buxheti i saj.
1. Themelimi dhe përbërja e Këshillit
Anëtarët e Këshillit emërohen nga Përfaqësuesi Special i Sekretarit

të Përgjithshëm në konsultim me Kryeministrin, kurse në të ardhmen
anëtarët e Këshillit do ti zgjedhë Presidenti i Republikës së Kosovës
gjithashtu në konsulltim me Kryeministrin. Anëtarët e Këshillit
zgjidhen në bazë të aftësisë, ndershmërisë dhe përkushtimit të tyre për
të krijuar një shërbim civil politikisht të paanshëm në Kosovë i cili
bazohet në merita dhe e pasqyron karakterin shumëetnik të Kosovës.
Këshilli përbëhet prej 7 anëtarëve të cilët duhet ta pasqyrojnë
karakterin shumëetnik të Kosovës. Gjatë shërbimit në këshill, anëtarët
nuk mund të mbajnë funkcione zgjedhore dhe as të marrin pjesë aktive
në aktivitete politike.
Anëtarët e Këshillit mund të shkarkohen nga detyra e anëtarit para
skadimit të mandatit nëse nuk i përmbushin detyrat e parapara, e
sidomos për shkak të:
a) mosaftësisë ose sjelljes së pahijshme;

973
E DREJTA E PUNËS
b) mosveprimit në përputhje me parimet e parashtruara në nenin

2.1 të rregullorës për shërbimin civil; dhe
c) dënimit për ndonjë vepër penale për të cilën parashihet denimi

me burg prej
6 apo më shumë viteve.
Vendimin për shkarkimin e anëtarëve të Këshillit e merr PSSP në

konsultim me Kryeministrin.
Këshilli punon në bazë të rregullave dhe procedurave të cilat i
përcakton Ministria e Shërbimeve Publike ku përfshihen edhe rregullat
për ankesa.
2. Funkcionet e Këshillit
Në kuadër të fushëveprimtarisë të caktuar me Rregullorën për

shërbimin civil Këshilli kryen disa funkcione, siç janë:
a) i shqyrton dhe merr vendime për ankesat kundër vendimeve të

organit të punësimit;
b) vendos nëse emërimet e nëpunësve civil në nivel të udhëheqësve

të departamenteve janë bërë në pajtim më parimet e parapara
më Rregullore;
c) bën vlerësimin lidhur më rspektimin nga organet e punësimit të

parimeve udhëheqëse të parapara më rregullore;
d) i paraqet raport për punën e vet PSSP.
2.1 Apelimi
Funkcioni i apelimit i Këshillit konsiston në të drejtën dhe detyrën e

Këshillit që të marr në shqyrtim dhe të vendosë përkitazi me ankesat e
nepunësve civil të ushtruara kundër vendimeve të organit të punësimit
më të cilat janë shkelë parimet udhëheqëse për shërbimin civil në dëm
të nëpunësit civil.
974
E DREJTA E PUNËS
Ankesat i shqyrton juria e përbërë prej 3 anëtarëve të Këshillit, në të

cilën nuk mund të merr pjesë anëtari i Këshillit i cili ka marrë pjesë si
anëtarë i jurisë lidhur më emërimin e nëpunësit civil në nivel të
udhëheqësit të departamentit përkatës.
Procedurat dhe rregullat e apelimit i cakton Ministria e Shërbimeve
Publike, me miratimin e PSSP, të cilat përveç tjerash duhet të sigurojnë
që:
a) nëpunësi para apelimit në Këshill ti këtë shterruar procedurat e

brendshme të apelimit të organit përkatës i punësimit, përveç në
rastet kur këshilli e përjashton këtë kusht për shkak të frikës së
arsyeshme të hakmarrjes, dështimit të organit të punësimit për
të zgjedhur ankesën e tillë brenda 6o ditësh, ose për ndonjë
shkak tjetër të arsyeshëm;
b) pala e dëmtuar dhe organi i punësimit të kënë mundësi ti

paraqesin me shkrim qëndrimet e tyre Këshillit, të cilat duhet ti
vihën në dispozicion palës kundërshtare;
c) në rast të kontestit të fakteve materiale të dy palëve tu jepet

mundësia që të merren në pyetje para Këshillit, ku ata mund ti
paraqesin provat dhe deshmitë përkatëse;
ç) për çdo apelim që paraqitet para tij, Këshilli brenda afatit prej
90 ditësh pas përfundimit të procesit të apelimit të lëshoj një
vendim me shkrim duke e arsyetuar vendimin e tij dhe bazën
ligjore dhe faktike.
Nëse Këshilli konstaton se vendimi i kundërshtuar ka shkelë parimet

bazë më të cilat udhëheqet shërbimi civil, ai urdhëron një mjet të
përshtatshëm juridik me shkrim dhe një urdhëresë e cila i drejtohet
sekretarit të përhershëm apo përgjegjësit kryesor të organit përkatës të
punësimit, i cili është përgjegjës për zbatimin e urdhërit për eliminimin
e parregullsive të konstatuara. Nëse organi i punësimit nuk i përmbahet
vendimit dhe urdhërit të Këshillit, rasti i paraqitet Kryeministrit dhe
PSSP.
Vendimet e Këshillit të pavarur mbikqyrës konsiderohen si vendime
përfundimtare në procedurën e mbrojtjës së të drejtave të nëpunësve
civil në kuadër të shërbimit civil, mirëpo kjo nuk i pengon nepunësit
civil që të kërkojnë shqyrtimin e vendimeve të marra nga Këshilli në
975
E DREJTA E PUNËS
pajtim me ligjin në fuqi. Meqenëse vendimet e Këshillit kanë të bëjnë

me të drejta nga marrëdhënia e punës, vlerësimi i tyre bie në
jurisdikcionin e gjykatave të rregullta.
2.2 Shqyrtimi i emërimeve në nivel të departamenteve
Njëri nga funkcionet tjera me rëndësi të Këshillit është edhe

shqyrtimi i emërimeve në nivel të udhëheqsve të dapartamenteve. Ky
shqyrtim ka për qëllim verifikimin nëse emërimet e udhëhqësve të
departamenteve janë bërë në pajtim me parimet me të cilat udhëheqet
shërbimi civil.
Në realizimin e këtij funkcioni Këshilli ka të drejtë që nëpërmes jurisë
prej 3 anëtarëve të këshillit të marr pjesë në çdo mbledhje të komisionit
të emëruar në organin e punësimit për të shqyrtuar punësimet apo
avansimet e kandidatëve për plotësimin e posteve udhëheqëse të
departamentit.
Pas shqyrtimit të plotësimit të posteve udhëheqëse nga juria cila ka
vepruar si vëzhgues dhe në bazë të rekomandimeve të dhëna nga ajo,
Këshilli do të vendos nëse vendimet e komisionit janë marrë ne pajtim
me parimet e parapara me rregullorën për shërbimin civil dhe nëse
konstaton mospërfillje të parimeve të cekura për këtë do ta njoftoj
Kryeministrin dhe PSSP.
2.3 Vlerësimi i respektimit
Sipas Rregullorës për shërbimin civil Këshilli në kuadër të

funkcioneve të veta ka edhe vlerësimin e respektimit të parimeve
udhëheqëse për shërbimin civil në punësim nga organet e punësimit.
Këtë vlerësim Këshilli e bënë për çdo vit në bazë të:
a) mostrave të të dhënave për punësimin të cilat i mbajnë organet

e punësimit;
b) vëzhgimit të drejtëpërdrejtë të mostrave të procedurave të

punësimit, të avancimit dhe të procedurave tjera disiplinore të
organit të punësimit;
976
E DREJTA E PUNËS
c) intervistimit sipas nevopjës të personave të organit të punësimit

të cilët janë përgjegjës për vendimet e shqyrtuara nga Këshilli.
Në rastet kur Këshilli konstaton lëshime për të cilat vlerëson se

duhet të korigjohen ai i bën rekomandime adekuate sekretarit të
përhershëm të ministrisë gjegjëse ose udhëheqësit tjetër ekzekutiv dhe
ministrit përkatës dhe nëse nga përgjegja e organit të punësimit e dhënë
lidhur me rekomandimet konstaton se organi i punësimit pa arsye nuk i
zbaton rekomandimet e tij, Këshilli çështjen do tìa paraqes
Kryeministrit dhe PSSP-së.
Gjatë ushtrimit të funkcioneve të veta Këshilli duhet të bëjë
përpjekje që të bashkëpunojë me organet e punësimit, mirëpo nëse
bashkëpunimi refuzohet, ai për këtë do ta njoftoj Kryeministrin dhe
PSSP.
Këshilli ka për detyrë që për çdo vit ti paraqes raport me shkrim
Kryeministrit dhe PSSP lidhur më aktivitetet e tij. Raporti duhet të
përmbajë vlerësimin lidhur me respektimin e parimeve udhëheqëse të
shërbimit civil në punësim nga organet e punësimit, rekomandimet për
avancime të nëpunësve civil si dhe çështje tjera të cilat kërkohen nga
Kryeministri dhe PSSP-ja, përkatësisht Presidenti. Gjithashtu raporti i
vihet në dispozicion publikut në gjuhët shqipe, serbe dhe angleze.
3. Kompetencat e Këshillit
Në kuadër të ushtrimit të funkcioneve të caktuara me Rregullorën

për shërbimin civil, Këshilli ka të drejtë që drejtëpërsëdrejti të siguroj të
dhëna dhe informata të nevojshme nga organi i punësimit dhe nga
nepunësit civil. Për realizimin e këtij qëllimi Këshilli ka të drejtë që:
a) të vizitoj çdo vend të punës ku janë të punësuar nëpunësit civil;
b) të këtë qasje dhe ti kontrolloj të dhënat me shkrim lidhur me

punësimin, emërimin,procedurat disiplinore dhe avansimin e
nëpunësve civil ose lidhur më shqyrtimin dhe vendimin e
ankesave,dhe
c) të intervistoj çdo nëpunës civil apo të shkarkoj të emëruarin i

cili mund të këtë informata që kanë rëndësi të drejtëpërdrejtë
për ushtrimin e funkcioneve të Këshillit.
977
E DREJTA E PUNËS
Këshilli ka për detyrë që ta njoftoj sekretarin e përhershëm të

ministrisë gjegjëse apo nepunësin kryesor ekzekutiv të organit përkatës
të punësimit për çfardo vizitë apo kërkesë për informata duke saktësuar
llojin e informatave të cilat i kërkon si dhe emrat e nëpunësve civil të
cilët i kërkon për intervistë.
I . KOMISIONI PER EMERIME TE LARTA

PUBLIKE
1. Themelimi dhe përbërja e komisionit
Komisioni për emërime të larta (më tej: Komisioni) është organ i

pavaruar në kuadër të Zyrës së Kryeministrit i cili fushë të veprimit të
vet ka zgjedhjen e sekretarëve permanent të ministrive të Qeverisë të
Republikës së Kosovës dhe të udhëheqësve të agjencioneve përkatëse të
formuara në nivel të Republikës.
Komisioni kryesohet nga Kryeministri dhe për anëtar ka: ministrin e
Ministrisë për Shërbimet Publike, ministrin e ministrisë në të cilën do të
shërbej kandidati i emëruar,tre anëtarë ndërkombëtar dhe tre anëtar
tjerë qytetarë eminent të Kosovës të cilët i zgjedh PSSP me mandat prej
2 vitesh dhe me mundësi zgjatjeje të mandatit edhe për 2 vite tjera.
Anëtarët e Komisionit mund të shkarkohën edhe para skadimit të
mandatit për shkak të sjelljës së pahijshme si dhe për shkak të denimit
më burg prej 6 muaj e më tepër. Vendimin për shkarkim të anëtarëve të
Komisionit e merr Përfaqsuesi Special i Sekretarit të Përgjithëshëm.
Komisioni e ka sekretarin i cili kryen punë administrative për
Komisionin. Sekretari i cakton mbledhjet e Komisionit pas miratimit
nga Kryeministri. Kuorumi i nevojshëm për mbledhje të Komisionit
është 7 anëtarë të komisionit duke përfshirë edhe ministrin e ministrisë
në të cilën do të shërbejë kandidati i emëruar si dhe një anëtar nga
radhët e komuniteteve joshqiptare të Kosovës.
Me punën e Komisionit kryeson Kryeministri, kurse në mungesë të
tij Komisionin e kryeson njëri nga ministrat i cili është anëtar i
Komisionit me autorizimin e Kryeministrit.
Komisioni duhet të bëjë përpjekje që vendimet ti merr më
konsensus, por në rast se nuk arrihet konsensusi çështja vëhet në votim.
Për marrjën e vendimit nevojiten se paku 6 vota të anëtarëve prezent në
978
E DREJTA E PUNËS
mbledhje. Në rast të votave të barabarta vota e kryesuesit është votë

vendimtare.
2. Zgjedhja e kandidatëve për emërime
Rregullorja për shërbimin civil ka përcaktuar procedura dhe kushte të

veçanta për zgjedhjën e kandidatëve për emërime.
Kështu sipas dispozitave të rregullorës çdo vend i lirë i punës që
plotësohet nga Komisioni duhet të publikohet me të gjitha detajet e
vendit të punës siç janë: lokacioni ku do të kryhet puna, përshkrimi i
vendit të punës, të ardhurat, kohëzgjatja e kontratës dhe një përshkrim i
shkurtër i kualifikimeve,i aftësive, i njohurisë dhe i kualiteteve të
nevojshme personale.
Kërkesat për emërime i shqyrton një juri e cila përbëhet nga
sekretari i përhershëm i Ministrisë për shërbime publike, sekretari i
pëhershëm i ministrisë në të cilën duhet të shërbejë i emëruari, një
qytetar eminent i Kosovës si dhe një anëtar ndërkombëtar i Komisionit.
Anëtarët e jurisë i emëron Kryeministri.
Juria fillimisht i cakton kriteret për përcaktimin e listës
përfundimtare të kandidatëve të paraqitur, ku zakonisht merren për bazë
kualitetet profesionale të kandidatëve, siç janë: kualifikimi profesional,
nota mesatare në shkollë, përvoja e punës në profesion, referenca nga
eprorët e mëparshëm të kandidatit për shkathtësitë e treguara në punë,
etj.
Në bazë të të dhënave nga dokumentacioni i ofruar dhe kritereve të
përcaktuara juria e përgatitë listën për intervistë në të cilën mund të
përfshihen më së shumti 10 kandidat konkurent dhe njëherit i përcakton
edhe kriteret për intervistimin e kandidatëve. Në bazë të intervistave
dhe kushteve tjera të cilat i posedojnë kandidatët juria e cakton listën
prej tre personave të cilën i’a rekomandon Komisionit për emërime.
Nëse nuk ka numër të mjaftueshëm të kandidatëve në listë mund të
rekomandohen edhe më pak se tre kandidat.
Nëqoftëse ndonjë anëtar i Komisionit ose anëtar i jurisë ka ndonjë
lidhje personale me ndonjë kandidat ose ka ndonjë rrethanë tjeter që
ndikon ose mund të ndikojë në paanësinë e anëtarit, ai anëtar e shpallë
konfliktin e interesit dhe apstenon nga çfarëdo përfshirje në procesin e
zgjedhjes së kandidatit për të cilin është paraqitur.
Me qëllim që tu shmanget ndikimeve, ndërhyrjeve dhe influencave
eventuale në punën e vet, Komisioni ka për detyrë që të gjitha çështjet
979
E DREJTA E PUNËS
që kanë të bëjnë më zgjedhjen dhe emërimin e kandidatëve ti shqyrtojë

në fshehtësinë më të madhe.
I. RREGULLAT E MIRËSJELLJES NË
SHËRBIMIN CIVIL
Rregullorja për shërbimin civil në formë të shtojcës përmban 11

rregulla të mirësjelljës për nëpunësit civil, të cilat shikuar nga
përmbajtja dhe qëllimi, përfaqësojnë standarde normative të karakterit
etik. Këto rregulla përmbajnë kërkesa dhe detyrime për nepunësit civil
të cilat në përgjithsi kanë të bëjnë më sjelljen e nëpunësit civil në punë,
ndaj punës, ndaj mjeteve të punës dhe ndaj pasurisë së punëdhënësit,
prandaj në vijim po i paraqesim ato ashtu siç janë dhënë në Rregullore:
1. Nëpunësit civil i kryejnë detyrat e tyre në mënyrë të arsyeshme,

të ndershme,të paanshme dhe në pajtim më ligjin;
2. Nëpunësit civil i kryejnë punët e publikut në mënyrë të shpejtë,

me kurtuazi, me mirësjellje, me dashamirësi dhe pa paragjykime
apo neglizhencë;
3. Nëpunësit civil nuk duhet të keqpërdorin funkcionin e tyre zyrtar

për përfitime personale apo për përfitime të të tjerëve;
4. Nëpunësit civil i përdorin mjetet publike në mënyrë të ligjshme

dhe në mënyrë efikase dhe vetëm sipas autorizimeve të organit
të punësimit për të cilin punojnë;
5. Përveç rasteve kur është e nevojshme për kryerjën e detyrave

zyrtare, nëpunësit civil nuk përdorin dhe nuk japin informata që
janë fituar si rezultat i pozitës së tyre zyrtare;
6. Nëpunësit civil nuk duhet të paraqesin gabimisht apo ti

keqpërdorin informatat apo të bëjnë orvajtje për mashtrime;
7. Nepunësit civil nuk pranojnë nga asnjë person apo subjekt tjetër
të holla, dhurata, mikëpritje apo ndihma lidhur me detyrat e
tyre zyrtare, përveç nga organi i punësimit për të cilin punojnë;
980
E DREJTA E PUNËS
8. Nëpunësi civil nuk bën ta pengojn politikën e veprimit të

zyrtarëve të zgjedhur;
9. Në zbatimin e urdhërave të tyre nëpunësit civil i respektojnë të

drejtat dhe liritë e njeriut dhe të drejtat e komuniteteve;
10. Nëpunësit civil i zbatojnë udhëzimet e udhëheqësve të tyre,

përveç nëse këto udhëzime janë në kundërshtim me dispozitat
ligjore, të drejtat dhe liritë e njeriut ose të drejtat e
komuniteteve;
11. Nëpunësit civil nuk marrin pjesë në kurrfarë aktiviteti politik

dhe publik që mund të rrezikoj ose duket se mund të rrezikoj
paanësinë e tyre.
Shkelja e këtyre rregullave nga nëpunësi civil përfaqëson shkelje të

disiplinës së punës e cila është bazë për marrje në përgjegjësi të
nëpunësit civil dhe për shqiptimin e masave disiplinore.
I. REKRUTIMI I NËPUNËSVE CIVIL
1. Kushtet për rekrutim
Me kushte të rekrutimit të nëpunësve civil nënkuptojmë kushtet e

përgjithshme të cilat duhet ti plotësoj çdo kandidat i cili dëshiron të
punësohet në shërbimin civil. Këto kushte kryesisht kanë të bëjnë me
statusin e kandidatit, me moshën si dhe me aftësitë e përgjithshme
shëndetësore, të tij.
Sa i përket statusit është paraparë se kandidati i cili deshiron të
punësohet në shërbimin civil duhet të jetë banor i Kosovës. Gjithashtu
të drejtë punësimi në shërbimin civil ka edhe personi i cili ka bërë
kërkesë apo ankesë lidhur me regjistrimin në regjistrin civil si banorë i
Kosovës, mirëpo nëse kërkesa apo ankesa për regjistrimin civil
refuzohet i punësuari i tillë e humb të drejtën që t’a vazhdoj punën në
shërbimin civil.
Mosha minimale për punësim në shërbimin civil është mosha
tetëmbëdhjet vjeçare, kurse mosha e pensionimit është mosha
gjashtëdhjetëpesë vjeqare.
981
E DREJTA E PUNËS
Në shërbimin civil punësimi në të gjitha nivelet bëhet në bazë të

konkurrencës së ndershme dhe të hapur, në bazë të meritave dhe në
pajtim me parimin e përfaqësimit të barabartë të komuniteteve në
Kosovë dhe të parimit të balancimit gjinor.
Nuk mund të punësohët në shërbimin civil personi i cili ka qenë i
dënuar për krim për të cilin është paraparë dënimi në kohëzgjatje prej 6
muaj apo më shumë sipas një procedure ligjore dhe në pajtim me
standardet e pranuara ndërkombëtare.
Kushtet shëndetësore për punësim në shërbimin civil caktohen nga
organi i punësimit, në pajtim me nevojat për kryerjen efikase të punëve
përkatëse ku zakonisht përmbahet edhe kërkesa për vlerësim mjekësor
të aftësive shëndetësore, mirëpo mënyra e caktimit të këtyre kushteve
nuk guxon që ta cenoj parimin e mosdiskriminimit.
Kushtet e veçanta për punësimin e nëpunësve civil, siç janë: shkalla
dhe lloji i kualifikimit profesional, përvoja në punë, shkathtësitë në
punë etj., caktohen me akt normativ të punëdhënësit.
2. Procedura e rekrutimit
Rekrutimi i nëpunësve civil bëhët në procedurë të caktuar e cila

siguron që punësimi i nëpunësve në shërbimin civil, zgjedhja dhe
avansimi i tyre të bëhet në një proces transparent, konkurrues, në bazë
të meritave dhe aftësive profesionale. Gjithashtu rekrutimi i nepunësve
civil duhet të realizohet nga organet kompetente të cilat formohen nga
organet e punësimit të cilat duhet të kenë përbërje shumëetnike dhe të
balancuar në pikëpamje gjinore.
Në radhë të parë vendet e lira të punës, duke përfshirë edhe postet e
larta, duhet të shpallen në mediat përkatëse të Kosovës në gjuhën
shqipe dhe serbe, kurse në rastet kur vlerësohet e nevojshme shpallja
mund të bëhet dhe jashtë Kosovës.
Shpallja për vendet e lira të punës duhët të përmbajë të gjitha
kërkesat dhe kushtet të cilat janë të parapara për vendin përkatës të
punës e sidomos: titullin e postit i cili shpallet; përshkrimin e punëve,
kualifikimet e kërkuara, përvojën profesionale, aftësitë e kërkuara të
punës, pagën e caktuar për atë post dhe periudhën e punësimit.
Kandidatët e paraqitur sipas shpalljes për punësim e plotësojnë një
fletëaplikacion standard me të dhënat e kërkuara. Në rast së kandidati
nuk i ka shënuar të gjitha të dhënat e kërkuara në fletëaplikacion ai do
të ftohet për t’i paraqitur ato.
982
E DREJTA E PUNËS
Kërkesat e kandidatëve i shqyrton një komision shumëetnik dhe i

balansuar në aspektin gjinor i përbërë prej tre anëtarësh, i cili edhe i
interviston kandidatët të cilët gjenden në listën përfundimtare për
punësim fillestar ose për avancim. Anëtarë të komisionit duhet të
jenë të një niveli më të lartë së kandidatët të cilët rekrutohet.
Në rastet kur organi i punësimit nuk ka mundësi që të respektohet
parimi i multietnicitetit te përbërja e komisionit, anëtar i komisionit
duhet të caktohet një ndërkombëtar. Në këto raste organi i punësimit
duhet t’a jep një deklaratë në të cilën duhet të përmbahen arsyet e
mosrespektimit të shumëllojshmërisë së përfaqësimit në komision.
Gjithashtu në raste të tilla organi i punësimit duhet ta siguroj
nënshkrimin e sekretarit permanent të ministrisë përkatëse apo të
kryeshefit ekzekutiv të komunës për ta filluar dhe zbatuar
selekcionimin.
Pas procesit të selekcionimit Komisioni e përcakton listën e
kandidatëve për zgjedhje. Radhitja e kandidatëve të seleksionuar në
listë duhet të bëhet në bazë të meritave, përkatësisht të kushteve të cilat
ata i kanë plotësuar, ku zakonisht merren parasysh, shkalla e
kualifikimit, nota mesatare e arritur gjatë shkollimit, përvoja në punë
dhe shkathtësitë punuese, rezultati nga intervista etj. Lista e
kandidatëve për zgjedhje pastaj i dorëzohet organit të emërimit për
vendosje.
Organi i emërimit i cili zakonisht përbëhet nga një drejtor i
personelit ose nga një apo më shumë nepunës të cilët janë nën
mbikqyrjen e tij e të cilët janë kandidat alternativ për të shërbyer si
organ i emërimit, e bën emërimin e nëpunësit civil në pajtim me
rekomandimet e komisionit, kurse emërimin dhe caktimin e nëpunësit
në postin përkatës vjen në veprim me anë të kontratës me shkrim.
Kontrata duhet të jetë e përpiluar në njërën nga gjuhët zyrtare të
Kosovës dhe ajo duhet të nënshkruhet nga organi i punësimit dhe nga
nepunësit civil. Kontrata duhet të përmbajë këto të dhëna: emërtimin
dhe adresën e organit të punësimit,v endin e punës të nëpunësit civil,
ditën e fillimit të punës, pagën fillestare dhe orët e punës, kohëzgjatjën
e kontratës, kohëzgjatjën e punës provuese si dhe afatin paralajmërues
prej tridhjetë (30) ditësh për përfundimin e kontratës.
Kontrata e parë e punësimit mund të lidhet për një përiudhë fillestare
të punës provuese deri në nëntëdhjetë (90) ditë nga dita e fillimit të
punësimit. Gjatë periudhës provuese secila palë mund të përfundojë
marrëdhënien e punës me paralajmërim me shkrim prej 7 ditësh. Në
fund të periudhës provuese emërimi mund të konfirmohet ose të
983
E DREJTA E PUNËS
moskonfirmohet. Konfirmimi ose moskonfirmimi i emërimit pas

periudhës provuese duhet të bazohen në vlerësimin me shkrim nga
menaxheri i nëpunësit mbi përmbushjën e detyrave të punës dhe ai
duhet të miratohet nga menaxheri më i lartë.
3. Përfaqësimi i drejtë në shërbimin civil
Me përfaqësim të drejtë në shërbimin civil nënkuptohet sigurimi i

përfaqësimit shumëtnik dhe i ballansuar në pikëpamje gjinore të të
punësuarve në organet e punësimit. Kjo konsiston në përfaqësimin e
etniteteve në punësim në pajtim me strukturën nacionale të popullatës
në nivel të Kosovës, kur janë në pyetje organet e punësimit në nivel të
vendit, përkatësisht në pajtim me strukturën nacionale të popullatës të
lokalitetit kur janë në pyetje organet e punësimit të nivelit lokal.
Për arritjen e këtij qëllimi organet e punësimit duhet të bëjnë
përpjekje që të identifikojnë persona nga popullata e cila është
përfaqësuar në mënyrë jo adekuate në punësim e sidomos personat e
zhvendosur brenda vendit dhe refugjatët dhe që të punësojnë persona të
të dy gjinive kur kjo është e mundur.
Gjithashtu, përfaqësimi i drejtë në shërbimin civil konsiston edhe në
përfaqësim adekuat të kategorive të ndryshme të popullatës siç janë
personat me të meta në zhvillim dhe të hendikepuarit. Përkitazi me këtë
kategori organet e punësimit kanë për detyrë që të zhvillojnë programe
të aftësimit profesional të tyre pa shkëputje nga puna me qëllim të
përforcimit të aftësive të tyre për tu paraqitur dhe për të konkuruar për
avancim.
Mirëpo, masat pozitive duhet të ndërmirren në kuadër të standardeve
evropiane dhe atyre ndërkombëtare. Kjo do të thotë se me masa
pozitive nuk duhet të reduktohen standardet minimale profesioanle për
të drejtën e punës vetem për përfaqësim më të madh të personave me të
meta në shërbimin civil, si dhe ato nuk duhet ti përjashtojnë grupet e
veçanta etnike apo gjinitë nga konkurenca e hapur dhe meritore për
postet e veçanta.
4. Zhvillimi i karrierës
Zhvillimi i karrierës se nëpunësit civil ka të bëjë më levizjën e

nëpunësit civil nga njëri post në tjetrin, me vlerësimin e punës së tij, me
aftësimin profesional dhe me avancimin e tij brenda organit të
punësimit.
984
E DREJTA E PUNËS
4.1 Levizshmëria
Në parim nëpunësi civil caktohet në vendin e punës për të cilin e ka

themeluar marrëdhënien e punës, mirëpo gjatë kohëzgjatjës të
marrëdhënies së punës nëpunesi civil mund të caktohet nga njeri post
në tjetrin në pajtim me nevojat e organit të punësimit dhe në kushtet e
parapara më ligj dhe me aktet përkatëse nënligjore.
Ricaktimi nga një post në tjetrin mund të bëhët me pelqimin e

nëpunësit civil ose pa pëlqimin e tij.
Me pelqimin e nëpunësit ricaktimi mund të bëhet në çdo vend pune
për të cilin nëpunësi e ka dhënë pëlqimin. Kjo për arsye sepse dhënia e
pëlqimit e nënkupton vullnetin e nëpunësit civil për të punuar në vendin
e caktuar të punës, prandaj ai vullnet duhet të respektohet, kurse pa
pëlqimin e nëpunësit ricaktimi nga njëri post në tjetrin mund të bëhet
vetëm nëse posti i ri i përgjigjet përgatitjës profesionale të nëpunësit
dhe me kusht që në atë post të jetë siguruar nivel i njejtë i pagës me
pagën e postit të mëparshëm.
Ricaktimi i nëpunësit civil mund të bëhet edhe duke e caktuar atë në
punë në lokacion tjetër. Ne këto raste organi i punësimit ka për detyrë
që të sigurojë mjete për rrethanat që i krijon ricaktimi, ku zakonisht
hyjnë shpenzimet e udhëtimit për vajtje në punë dhe ardhje nga puna,
shpenzimet e banimit nëse nëpunësi për të punuar në punën e re duhet
të banoj jashtë vendbanimit të rregullt, etj.
Gjithashtu nëpunësi civil mund të caktohet në post tjetër edhe me

kërkesën e tij.
4.2 Vlerësimi i punës
Organet e punësimit për çdo vit e bëjnë vlerësimin e punës të

nëpunësve civil.Vlërësimi bëhët sipas procedurave të cilat i cakton
organi i punësimit dhe ai zakonisht arrihët në bazë të një diskutimi
zyrtar brënda organit të punësimit dhe vlerësimt të menaxherit të
nëpunësit.Vlërësimi duhët të bëhët në formë të shkruar,i cili së pari i
dorëzohët nëpunësit civil më të cilin ai ka të bëjë dhe pastaj ai i
nenshtrohët miratimit të menaxherit më të lartë.
985
E DREJTA E PUNËS
4.3 Aftësimi profesional
Organet e punësimit në bazë të nevojave që i kanë sigurojnë aftësimin

adekuat të nëpunësve civil. Aftësimi i përfshin të gjitha fushat ku
identifikohet nevojat e organit të punësimit, i cili caktohet nga
menaxheri përkatës. Selekcionimi i pjesëmarrësve për aftësim duhet të
bëhët në atë mënyrë që tu ofrohet në mënyrë të njejtë të gjithë
nëpunësve civil të të gjitha grupeve etnike dhe grupeve gjinore.
Gjithashtu nëpunësve civil mund tu ofrohet mundësia për aftësim
profesional për të cilin ata janë të interesuar.
Aftësimi profesional do të shërbejë si kriter për zhvillimin e karierës
të nëpunësve civil e që nënkupton përparimin dhe avancimin në poste
më të larta.
4.4 Avancimi
Avancimi i nëpunësve civil nënkupton ngritjën e tyre gjatë

ekzistimit të marrëdhënies së punës nga posti më i ulët në post më të
lartë brenda organit të punësimit.
Avancimi duhet të bëhët në pajtim me procedurat e përcaktuara me
udhëzime administrative në pajtim me ligjin.
Fillimisht organi i punësimit mundësitë e avancimit i shpall në
mënyrë publike në mënyrën e cila ua mundëson të gjithë të interesuarve
që të konkurrojnë për postin gjegjës.
Kërkesat për avancim i shqyrton komisioni i formuar nga organi i
punësimit për këtë punë i cili gjithashtu duhet të ketë përbërje
multietnike dhe të balansuar në pikëpamje gjinore. Komisioni është i
autorizuar që të vendosë edhe për avancimin. Vendimi për avancim në
post të nivelit më të lartë duhet të bazohet në vlerësimin objektiv të
përshtatshmërisë të nëpunësve civil i cili bazohet në merita dhe në
kritere objektive të vlerësimit.
Në rastet kur për shkaqe të jashtëzakonshme nuk ka pasur mundësi
që të përfillen rregullat e mësipërme me rastin e avancimit kjo duhet të
arsyetohet me shkrim dhe vendimi i tillë i nënshtrohet miratimit nga
sekretari i përhershëm i ministrisë gjegjëse.
5. Kushtet e punësimit
Sipas Urdhëresës Administrative në kushtet e punësimit janë

përfshirë të drejtat e nëpunësit civil të cilat burojnë nga marrëdhënia e
986
E DREJTA E PUNËS
punës siç janë: e drejta në rrogë (pagë), e drejta në orar të caktuar të

punës, e drejta në pushime, etj.
Marrë në përgjithësi lidhur me këto të drejta vlejnë komentet të cilat
janë dhënë në pjesën e cila ka të bëjë me të drejtat e punonjësit nga
marrëdhënia e punës në ndërmarrje, prandaj këtu po i theksojmë vetëm
disa specifika të cilat i përmbajnë rregullat e shërbimit civil për
ndonjërën nga këto të drejta dhe të cilat kanë dallime esenciale.
Rrogat- Sa u përket rrogave për të punësuarit në shërbimin civil

specifike është vetëm mënyra e caktimit të tyre. Kjo specifikë qëndron
në atë se për nëpunësit civil pagat caktohen në mënyrë administrative
në procedurën e caktuar. Kështu fillimisht ministria përkatëse bënë
rekomandim për pagat e nëpunësve civil, e cila pastaj lidhur me ato
rekomandime zhvillon konsulltime me Ministrinë e Financave dhe
Ekonomisë dhe pas mbarimit të konsulltimeve rekomandimet i
dërgohen Qeverisë e cila i përcakton standardet klasifikuese dhe
shkallët e pagave të cilat vlejnë për tërë shërbimin civil.
Orari i punës- Edhe në shërbimin civil orari i punës zgjatë 40 në javë,

por pa e llogaritur pauzën gjatë orarit ditor të punës, e cila është
paraparë të zgjasë një (1) orë. Gjithashtu në shërbimin civil mund të
aplikohet puna me orar jo të plotë, puna më orar të shkurtuar dhe puna
jashtë orarit në pajtim më ligjin.
Nëpunësit civil kanë të drejtë edhe në pushime siç janë: pushimi
vjetor, pushimi për festa zyrtare, pushimi mjekësor, pushimi prindor
dhe pushimi i përdellimit (për raste familjare).
Pushimi vjetor- Pushimi vjetor i nëpunesit civil është paraparë të gjasë

18 ditë punë për çdo vit kalendarik, i cili arrihet duke llogaritur 1,5 ditë
punë për çdo muaj kalendarik të punësimit. Orarin e pushimit vjetor e
cakton udhëheqësi i nëpunësit civil duke marrë për bazë interesat e
organit të punësimit por edhe interesat e nëpunësit kur kjo është e
mundur. Gjithashtu është paraparë mundësia e shfrytëzimit të pushimit
vjetor në dy pjesë si dhe bartja e pjesës së mbetur në vitin vijues.
Në rastet kur nëpunësi civil e lëshon organin e punësimit para se t’a
shfrytëzoj pushimin vjetor, ai ka të drejtë në pagesë në shkallën ditore
të pagës për çdo ditë të pashfrytëzuar të pushimit vjetor.
Nëpunësi civil ka të drejtë në pushim për festat zyrtare, mirëpo nëse
nga ai kërkohet që të punoj gjatë festës, i takon një ditë e lirë e punës
për çdo festë zyrtare në të cilën ka punuar.
987
E DREJTA E PUNËS
Pushimi mjekësor- Sipas Rregullorës për shërbimin civil nëpunësit

civil kanë të drejtë në pushim mjekësor me pagesë për çdo vit
kalendarik më se shumti 15 ditë pune, kurse në rastet kur punësimi
fillon pas fillimit të vitit kohëzgjatja e pushimit mjekësor duhet të jetë
në përpjestim me kohëzgjatjën e punësimit për atë vit.
Gjithashtu, nëpunësi civil ka të drejtë në pushim mjekësor me
pagesë edhe për shkak të aksidentit në punë dhe sëmundjës në punë, në
kohëzgjatje prej 3 muajsh dhe më gjysëm pagese për periudhën prej 3
muajsh vijues nëse një pushim i tillë rekomandohet nga një mjek i
pranuar.
Në rastet kur nëpunësi mungon nga puna për shkak të sëmundjës ose
lëndimit më shumë se dy ditë pune të njepasnjëshme ai ka për detyrë që
të sigurojë një vërtetim mjekësor për mungesën nga një mjek i pranuar.
Organi i punësimit mund ti jap nëpunësit civil pushim mjekësor pa
pagesë për një përiudhë deri në një vit, mirëpo ky pushim nuk mund ta
kaloj periudhën e kontratës të punësimit.
Nëpunësi civil pushimin mjekësor mund ta shfrytëzojë vetëm për
qëllimin për të cilin është marrë dhe ai nuk mund të akumulohet ose të
konvertohet në të holla.
Pushimi prindor- Nëpunësit civil kanë të drejtë në pushim të lindjes

me pagesë, për çdo fëmi të lindur, në kohëzgjatje prej 12 javësh. Për
këtë kohë nëpunësi ka të drejtë në kompensim të pagës në lartësinë e
pagës së zakonshme e që e nënkupton pagën të cilën nëpunësi e ka
realizuar në muajin që i ka parapri pushimit mjekësor, nëse ligji nuk e
ka paraparë ndryshe.
Me kërkesën e nëpunësit civil organi i punësimit mund të jep
pushim plotësues për lindjën pa pagesë më se shumti për 40 javë
plotësuese.
Mënjëherë pas shfrytëzimit të pushimit të lindjës me pagesë ose pa
pagesë, organi i punësimit mund ti jap nëpunësit gjithsejt dy orë me
pagesë të zbritura nga orari ditor i punës gjatë 6 muajve për dhënien gji
fëmisë dhe një orë në ditë pas këtij afati deri në muajin e nëntë pas
lindjës së fëmijës.
Gjithashtu nëpunësit civil meshkuj kanë të drejtë në dy ditë pushim
atësie për lindjën e fëmijës, kurse me kërkesën e tij organi i punësimit
mund ti jep nëpunësit civil edhe deri në pesë ditë pushim atësie pa
pagesë.
988
E DREJTA E PUNËS
Pushimi i përdellimit- Sipas nenit 24 të Urdhëresës Administrative për

zbatimin e Rregullorës për shërbimin civil, nëpunësi civil ka të drejtë
në pushime të veçanta për të ashtuquajturat raste familjare dhe atë në
rast martese dhe në rast të vdekjës së anëtarit të afërt. Në rast martese
nëpunësi ka të drejtë në pushim në kohëzgjatje prej 5 ditë punë, kurse
për raste të vdekjës së anëtarit të afërm (babait, motrës, nënës, vëllaut,
bashkëshortit/tës, fëmijës), gjithsejt deri në 5 ditë në vit.
I. SJELLJA DHE DISIPLINA
Sjellja dhe disiplina në punë dhe lidhur me punën janë komponente

kyqe të marrëdhënieve të punës si dhe kushte themelore për realizimin
e të drejtave dhe detyrimeve që burojnë nga marrëdhënia e punës në
shërbimin civil. Kjo aq më parë nga se nga sjellja e nëpunësit civil në
punë dhe lidhur më punën varet rezultati i tij në punë dhe realizimi i
detyrave të punës nga të cilat pastaj varet edhe vëllimi i të drejtave të
nëpunësit civil nga marrëdhënia e punës si dhe vet ekzistimi i
marrëdhënies së punës si raport juridik.
Gjithashtu si komponent i sjelljës së nëpunësit civil konsiderohet
edhe raporti i tij me strukturat politike dhe me aktivitetet politike të
cilat zhvillohen në vend. Kjo për faktin sepse administrata shtetërore si
dhe shërbimet tjera të cilat e përbëjnë shërbimin civil, për shkak të
ndjeshmërisë së veprimtarisë e cila zhvillohet në to, duhet të jenë sa më
jo politike, prandaj për këto arsye ligjdhënësi e ka definuar qartë
raportin e nëpunësit civil me politikën dhe me aktivitetet politike dhe
atë e ka reduktuar në masën e cila nuk e cenon paanësinë politike të
nëpunësit civil në punë dhe lidhur me punën. Përkitazi me këtë çështje
me rregullat në fuçi është paraparë që nëpunësit civil mund të jenë
anëtarë të partive politike, por atyre u ndalohet përfshirja në ndonjë
aktivitet politik i cili kuptohet si pozitë udhëheqëse apo pozitë e paguar
në çfarëdo niveli të partisë apo të organizatës politike.
Në kuadër të synimit për administratë jo politike dhe për shmangjen
e ndikimit të politikës në shërbimin civil me rregullat në fuçi është
paraparë se personat e emëruar në poste të larta siç janë sekretarët e
përhershëm, nëpunësit kryesor ekzekutiv edhe drejtorët e
departamentëve duhet të japin dorëheqje nga postet që i mbajnë nëse
vendosin që të marrin pjesë në zgjedhje për ndonjë post politik, kurse
nëpunësit tjerë duhet të marrin pushim pa pagesë nëse paraqesin
kandidaturën për tu zgjedhë në ndonjë post të tillë dhe nëse zgjedhen
989
E DREJTA E PUNËS
duhet të japin dorëhëqje nga posti në shërbimin civil që nga dita kur
kanë dhënë betimin për postin e ri.
Gjithashtu është detyrë e çdo nëpunësit civil që ti shmangët çfardo
konflikti të interesit që mund të ndikoj negativisht në kryerjën e
detyrave të tij zyrtare dhe është i obliguar që ta njoftoj organin e
punësimit për çfarëdo konflikti ekzistues apo të mundshëm të
interesave.
Konflikti i interesave në shërbimin civil mund të ndodhin nga
interesat personale, financiare dhe nga punët zyrtare në lidhje me
vendimet që kanë të bëjnë me individët të cilët janë ngushtë të lidhur
ose i ndajnë interesat personale ose interesat financiare me nëpunësit
civil.
Nëpunësi civil ka për detyrë që të përjashtohet nga çdo diskutim apo
vendim që lidhet me çështjet me të cilat ai ose ndojnë anëtar i familjës
ka çfarëdo interesash të rëndësishme personale ose financiare.
II. SHKELJET E SJELLJES DHE PROCEDURA

DISIPLINORE
1. Shkeljet e sjelljës dhe dënimet
Me shkeljet e sjelljës konsiderohen veprimet apo mosveprimet e

nëpunësit civil me të cilat shkelen rregullat e sjelljës të përcaktuara me
ligj dhe mee aktet nënligjore si dhe ato me të cilat shkelen detyrimet të
cilat rrjedhin nga marrëdhënia e punës në organin e punësimit. Nga kjo
rezulton se shkelje të sjelljës konsiderohen ato veprime apo
mosveprime të nëpunësit civil të cilat si të tilla janë caktuar dhe janë
sankcionuar me ligj.
Sipas Rregullorës për shërbimin civil shkelje të sjelljës
konsiderohen: shkelja e Kodit të sjelljës, mospërfillja e detyrës,
mospërmbushja e udhëzimeve të arsyeshme të dhëna nga udhëheqësi
ose organi i punësimit, mungesa e paautorizuar nga puna, mashtimimi
ose vjedhja, diskriminimi, ngacmimi i ndonjë nëpunësi tjetër në mënyrë
të drejtëpërdrejtë apo të tërthortë për shkak të gjinisë, racës, ngjyrës,
gjuhës, fesë, mendimit politik, kombëtar, etnik, ose origjinës sociale,
lidhjes me ndonjë bashkësi kombëtare, pronës, lindjes, statusit familjar,
paaftësisë, shtatzanisë, orientimit seksual, etj.
Gjithashtu shkelje të sjelljës konsiderohën edhe ngacmimi seksual i
ndonjë nëpunësi tjetër civil i përkufizuar si sjellje fizike apo verbale e
990
E DREJTA E PUNËS
natyrës seksuale e cila shkelë dinjitetin e femrës ose mashkullit në punë

e që është e padëshirueshme ose fyese për personin me të cilin bëhet,
apo që bëhet si kushtëzim për punësim; mosdeklarimi ose deklarimi i
rrejshëm lidhur me konfliktin e interesit; sjellja apo gjuha e dhunshme,
kërcnuese apo fyese në vendin e punës si dhe sjellja jashtë vendit të
punës i cili nuk është në përputhje me statusin e nëpunësit civil dhe e
cila mund të diskreditojë shërbimin civil.
Për shkeljet e sjelljes të theksuara më sipër nëpunësit civil mund ti
shqiptohen dënimet e caktuara me Rregullorën për shërbimin civil.
Dënimet shqiptohen varësisht nga pesha e shkeljes dhe pasojat që i ka
shkaktuar ajo, e të cilat janë:
-vërejtja më gojë;
-vërejtja më shkrim;
-ndalesa e rritjës së rrogës deri në një vit;
-ulja e pozitës;.
-ndalimi i avancimit deri në tri vjet; dhe
-ndërprerja e punës.
Dënimet vërejtje me gojë dhe vërejtje me shkrim zakonisht shqiptohen

për shkak të shkeljeve më të lehta, kurse dënimet tjera shqiptohen për
shkelje të cilat konsiderohen si shkelje të rënda. Rregullorja për
shërbimin civil nuk e bën ndarjen se cilat nga shkeljet e sjelljes
konsiderohen si shkelje të lehta e cilat si shkelje të rënda, prandaj këtë
ndarje organi i punësimit duhet ta bëjë më aktin e vet të përgjithshëm.
2. Procedura disiplinore
Në çështjet disiplinore sikundër edhe në çështjet penale vlen parimi i

prezumimit të pafajsisë të nëpunësit civil përkitazi me shkeljen që i
ngarkohet. Për rrjedhojë do të konsiderohet përgjegjës për shkeljen e
pretenduar nëpunësi civil vetëm nëse në procedurën e caktuar
disiplinore nga organi kompetent me vendim përfundimtar është
vërtetuar shkelja dhe përgjegjësia e tij për shkeljen.
Urdhëresa Administrative për zbatimin e Rregullorës për shërbimin
civil e ka paraparë procedurën e cila duhet të zhvillohet për vërtetimin e
shkeljeve disiplinore dhe të përgjegjësisë për shkeljet si dhe ka paraparë
organet të cilat janë kompetente për zbatimin e kësaj procedure dhe për
shqiptimin e dënimit-masës disiplinore. Sipas dispozitave të kësaj
urdhërese edhe në procedurën disiplinore aplikohen parimet kryesore të
991
E DREJTA E PUNËS
cilat vlejnë edhe për procedura tjera me të cilat zbatohen ligjet

materiale, siç janë: parimi i kontradiktoritetit, parimi i dëgjimit të
palëve, parimi i oralitetit, etj., me të cilat palëve në procedurë u
sigurohet trajtim i barabartë si dhe u jipet mundësia që ti paraqesin pa
pengesa pretendimet dhe argumentet e veta përkitazi me çështjën
disiplinore e cila është objekt shqyrtimi.
Gjithashtu organi i punësimit ka për detyrë që të sigurojë
dyshkallshmëri në vendosjën e rasteve disiplinore në mënyrë që
nëpunësit civil ti mundësoj apelimin e vendimit të organit të shkallës së
parë të marrura në procedurën disiplinore.
Sipas Urdhëresës së cekur procedurën disiplinore ndaj nëpunësit
civil mund ta inicoj çdo nëpunës tjetër i cili është i punësuar në të
njëjtin organ të punësimit. Inicimi bëhet me lajmërimin e udhëheqësit
kadrovik të organit të punësimit ose pjesëtarin tjetër të personelit për
dyshimin se nëpunësi i caktuar ka kryer shkelje të sjelljës. Njoftimi
mund të bëhet me shkrim ose me gojë.
Pasi ta ketë marrë njoftimin për shkeljën e pretenduar udhëheqësi i
personelit duhet të hetoj shkeljën për të vendosur nëse shkelja është
bërë dhe nëse shkelja është e parëndësishme apo është serioze. Në
kuadër të këtij hetimi udhëheqësi i personelit duhet ti marrë deklaratat e
nëpunësit të cilit i ngarkohet shkelja si dhe të nëpunësit i cili e ka
deklaruar shkeljën.
Shkeljet të cilat konsiderohen të lehta shqyrtohen nga udhëheqësi
kadrovik i organit të punësimit në këshillim me udhëheqësin e
nëpunësit të cilit i ngarkohet shkelja me ç`rast nëpunësit duhet ti jepet
rasti që ti çfaqë pretendimet e veta lidhur me rastin konkret dhe nëse
konstatohet shkelja dhe përgjegjësia për shkeljën udhëheqësi kadrovik
mund ti shqiptojë nëpunësit vërejtje me gojë ose vërejtje më shkrim.Në
këto raste përpilohet një shënim i shkurtër për rastin i cili vendoset në
dosjën e nëpunësit.
Në rastet kur konstatohen shkelje serioze udhëheqësi kadrovik mund
ta suspendoj nëpunësin me pagesë derisa të zhvillohen hetimet dhe të
zbatohet procedura disiplinore. Gjithashtu nëpunësi do të suspendohet
nga puna me pagesë edhe në rastet kur mbahet në polici ose në arrest
gjyqësor më gjatë se 48 orë.
3. Komisioni disiplinor
Rastet serioze të shkeljës së sjelljës shqyrtohen nga komisioni disiplinor

të cilin e formon çdo organ i punësimit. Komisioni disiplinor përbëhët
992
E DREJTA E PUNËS
prej tre anëtarëve, prej të cilëve dy (2) janë anëtarë të përhershëm,

kurse një (1) anëtar emërohet ndarazi për çdo rast të veçantë. Gjithashtu
komisioni disiplinor duhet të jetë me përbërje shumëetnike dhe i
balancuar në aspektin gjinor. Njëri nga dy anëtarët e përhershëm
caktohet për ta udhëhequr komisionin.
Në rastet kur ndonjëri nga anëtarët e komisionit kanë konflikt interesi

duhet ta përjashtoj vetën nga rasti, ta raportoj konfliktin të organi i
punësimit, i cili në këto raste do të caktoj një anëtar tjetër.
Komisioni disiplinor i ka këto kompetenca:
a) të degjoj dëshminë lidhur më shkelën e supozuar;

b) të vendosë nëse në bazë të deshmisë është kryer shkelja;
c) kur vendosë së është kryer shkelja ai përcakton dënimin që
duhet shqiptuar.
Komisioni disiplinor ka për detyrë që rastin ta përfundoj dhe ta jep

vendimin e vet lidhur md rastin në afat prej 60 ditësh nga dita e
pranimit të kërkesës për procedim.
4. Komisioni i ankesave
Çdo nëpunës civil ka të drejtë që të ushtroj ankesë kundër vendimit të

komisionit disiplinor. Ankesat i shqyrton komisioni i ankesave të cilin e
themelon organi i punësimit. Komisioni i ankesave i shqyrton edhe
ankesat të cilat nëpunësit civil i bëjnë ndaj vendimeve tjera të organit të
punësimit e me të cilat vendoset për të drejtat dhe detyrat e nëpunësit
nga marrëdhënia e punës, siç janë: caktimi ose ricaktimi në punë,
vlerësimi i punës së nëpunësit civil, dënimi apo avancimi, ndërprerja e
punës si dhe ankesat që kanë të bëjnë me zbulimin e të dhënave
personale, futjën e materialit diskriminues në të dhëna personale, me
diskriminimin apo ngacmimin, etj.
Komisioni i ankesave përbëhët prej tre anëtarëve, prej të cilëve dy
janë anëtar të përhershëm, kurse një anëtar emërohet nga organi i
punësimit për çdo rast të veçantë. Anëtarët e komisionit duhet të jenë
nëpunës të lartë civil të organit të punësimit. Njëri nga dy anëtarët e
përhershëm caktohet për të kryesuar komisionin. Gjithashtu komisioni
duhet të ketë përbërje shumetnike dhe të balancuar në pikëpamje
gjinore.
993
E DREJTA E PUNËS
Anëtari i komisionit të ankesave nuk mund të jenë anëtar i

komisionit disiplinor të organit të punësimit. Gjithashtu anëtarët e
komisionit të ankesave kanë për detyrë që të përjashtohen nga çdo rast
ku ekziston konflikti i interesit.
Funkcionet e komisionit të ankesave dallohen varësisht nga lloji dhe
karakteri i ankesave të cilat i merr në shqyrtim. Kështu në rastet e
ankesave kundër komisionit disiplinor komisioni ka këto funkcione:
a) të vendosë nëse ka arsye të justifikueshme për ta pranuar

ankesën kundër vendimit të komisionit disiplinor;
b) nëse ankesa është pranuar ti shqyrtoj provat, ti degjoj palët dhe
të vendosë nëse ankesa është e arsyeshme;
c) nëse ankesa mbahet si arsyetim për dhënien e urdhërave për
ofrimin e ndihmës adekuate juridike ankuesit.
Ndërkaq në rastet e llojeve të ankesave tjera komisioni ka këto

kompetenca:
a) t’u mundësoj palëve ofrimin e provave dhe marrjen në pyetje të

tyre;
b) të vendosë nëse ankesa është arsyetuar ose jo;
c) nëse ankesa mbahet për tu arsyetuar të vendosë lidhur më
ndihmën që duhet siguruar dhe kush duhet ta siguroj.
Komisioni i ankesave ka për detyrë që rastin ta procedoj dhe të vendosë

për të sa më shpejtë të jetë e mundur e më se largu brenda 30 ditësh pas
pranimit të ankesës.
III. PËRFUNDIMI I PUNËSIMIT
Sipas dispozitave të shërbimit civil nëpunësve civil punësimi mund

t’u përfundoj në dy mënyra: automatikisht dhe sipas vlerësimit të
organit të punësimit.
Në mënyrën e parë të përfundimit të punësimit hyjnë rastet të cilat
quhen raste ligjore siç janë: vdekja e nëpunësit, pensionimi, skadimi i
kontratës së punësimit, dorëheqja e nëpunësit civil dhe mos konfirmimi
i vazhdimit të punësimit në fund të periudhës provuese.
Në rastet e cekura punësimi përfundon në momentin e paraqitjës së
shkaqeve të parapara me ligj,përkatësisht në rast të vdekjës së
994
E DREJTA E PUNËS
nëpunësit, kur nëpunësi ti mbushë 65 vjet të moshës,kur skadon afati i

kontratës së punësimit, kur paraqitet dorëheqja dhe skadon afati i
paralajmërimit dhe kur skadon afati i përiudhës provuese. Punëdhënësi
nuk është i detyruar që të nxjerrë vendim të veçantë për përfundimin e
punësimit të nëpunësit civil në rastet e cekura, mirëpo nëse nxjerrë një
akt të tillë ai e ka karakterin e aktit deklarativ, sepse me të nuk vendoset
për përfundimin e punësimit por vetëm konstatohet se punësimi ka
përfunduar në momentin e paraqitjës së shkaqeve ligjore.
Sipas vlerësimit të organit të punësimit nëpunësit civil mund ti
përfundoj punësimi nëse i shqiptohet denimi, përkatësisht masa
disiplinore ndërprerje e kontratës së punës për shkak të shkeljeve të
rënda të sjelljes dhe për shkaqe mjekësore kur nëpunësi për shkak të
sëmundjës së gjatë dhe paaftësisë për punë i humbë aftësitë punuese për
ti kryer detyrat e punës. Në këto raste punëdhënësi duhet të nxjerrë
vendim të veçantë me të cilin, në rastin e parë do ta konstatoj shkeljën e
rëndë të sjelljës dhe do ta shqiptoj masën disiplinore, kurse në rastin e
dytë në bazë të konstatimit të komisionit mjekësor kompetent do të
konstatoj paaftësinë e nëpunësit për punë të mëtejme.
IV. SIGURIA DHE MBROJTJA NË PUNË
1. Kuptimi dhe rëndësia
Siguria dhe mbrojtja në punë janë pjesë integrale të organizimit të

punës dhe të procesit të punës në ambiente të punës.
Siguria në punë e nënkupton krijimin e ambientit të sigurtë në punë i
cili garanton siguri për shëndetin dhe jetën e punonjësit në punë dhe
gjatë punës, kurse mbrojtja në punë e nënkupton ndërmarrjen e masave
gjatë procesit të punës me të cilat parandalohen lëndimet në punë dhe
sëmundjet profesionale.
Rëndësia e sigurisë dhe e mbrojtjës në punë është
shumëdimenzionale. Kjo për faktin sepse me krijimin e sigurisë në
punë dhe mbrojtjën në punë punonjësi mbrohet nga fatkeqësitë në punë,
nga lëndimet dhe sëmundjet profesionale me çka ruhet shëndeti i tij dhe
aftësitë e tij punuese të cilat ia mundësojnë që me punën e vet të siguroj
ekzistencën për vete dhe për familjën dhe njëkohësisht sigurohet
mundësia që punonjësi me punën e tij të kontribuoj edhe në kryerjen
me sukses të punëve të vendit përkatës të punës për nevojat dhe në dobi
të punëdhënësit. Gjithashtu ruajtja dhe mbrojtja e shëndetit në punë dhe
995
E DREJTA E PUNËS
gjatë punës e parandalon paraqitjën e invaliditetit të punojnësit nga

puna dhe sëmundjet profesionale me çka parandalohet paraqitja e
detyrimeve për punëdhënësit dhe shtetit për mbrojtje materiale të
punonjësve.
Për arsyet e theksuara ligji i obligon si punëdhënësin po ashtu edhe
punonjësin që ti ndërmarrin të gjitha masat e domosdoshme për
krijimin e ambientit të punës të sigurt dhe që punonjësi në punë të
mbrohet nga lëndimi dhe sëmundja profesionale. Kjo duhet të vihet në
funkcion përmes marrëveshjeve obliguese, rregullave të kontraktuara
dhe të pranuara për siguri në punë, mbrojtjën e shëndetit të të
punësuarve dhe ambientit të punës, masave tjera shtesë dhe udhëzimeve
të caktuara nga punëdhënësi.
Siguria dhe mbrojtja në punë në Kosovë është rregulluar me Ligjin
nr.2003/19 për siguri në punë, mbrojtje të shëndetit të punësuarve dhe
ambientit të punës.
Sipas këtij ligji të drejtë në siguri në punë, mbrojtje të shëndetit dhe

ambient të sigurt të punës kanë:
-punëmarrësit që kanë themeluar marrëdhënie pune;

-personat që janë në aftësim profesional të punëdhënësi, të cilët nuk
kanë themeluar marrëdhënie pune;
-personat në rikualifikim profesional dhe rehabilitim;
-nxënësit dhe studentet të cilët të punëdhënësi kryejnë punë praktike’
-pjesëmarrësit në punë vullnetare apo në punë tjera publike të
organizuara për interes të përgjithshëm;
-personat të cilet gjatë vuajtjës së dënimit angazhohen në punë;
-personat të cilët ndodhën në vendet e punës (bashkëpunëtorët afarist,
përfaqësuesit e administratës shtetërore, shfrytëzuesit e shërbimeve);
-punëmarrësit në shërbim civil;
-përjashtim bëjnë: TMK-ja, SHPK-ja dhe shërbimi i zjarrfikësve.
Për shkak të rëndesisë që ka për njerëzit, për ndërmarrjet dhe për shtetin
siguria dhe mbrojtja në punë ligji ka paraparë se Qeveria e Republikës
së Kosovës do ta themelojë Këshillin Nacional për siguri në punë dhe
mbrojtje të shëndetit të të punësuarëve dhe ambientit të punës, i cili do
ta përcjellë zbatimin e ligjit në këtë fushë dhe do të ndërmarr masat e
nevojshme në kuadër të kompetencave që i caktohen. Këshilli përbëhet
prej përfaqësuesve të shtetit, të punëdhënësve, të punëmarrësve dhe
996
E DREJTA E PUNËS
ekspertë eminent nga fusha e sigurisë në punë, mbrojtje të shëndetit të

të punësuarve dhe ambientit të punës.
2. Obligimet dhe përgjegjësitë e punëdhënësit
Punëdhënësi është i obliguar që të krijoj kushte për siguri në punë,

mbrojtje të shëndetit të të punësuarve dhe ambient të punës për
punonjësit. Për arritjen e këtij qëllimi punëdhënësi duhet ti ndërmarr një
varg masash dhe aktivitetesh, nga të cilat më kryesorët janë:
a) parandalimi i rreziqeve në punë duke ofruar informata të

nevojshme, organizimi i trajnimeve, mirëmbajtja e makinave,
instrumenteve, veglave, pasijeve dhe vendit të punës;
b) në mënyrë të rregullt të kontrolloj efektshmërinë e masave dhe

të ndërmerr masa për përmirësimin e mëtejmë;
c) ndërmarrja e cila ka të punësuar mbi 50 punonjës duhet ta

caktoj një referent për siguri dhe mbrojtje në punë me orar të
shkurtuar të punës, kurse ndërmarrja e cila ka të punësuar 250
e më shumë punonjës duhet ta caktoj referentin për siguri në
punë me orar të plotë të punës;
ç) të bëjë vlerësim të hollësishëm për rreziqet në çdo vend të punës,

sidomos të rreziqeve cilat vijnë nga:
-konstruktimi dhe paijset në vendin e punës;

-ndikimet fizike, kimike dhe biologjike;
-konstruktimi zgjedhja dhe përdorimi i mjeteve, materialit, paisjeve
dhe zbatimi i tyre;
-konstruktimi i sistemeve të punës, prodhimit, rrjedhës së punëve,
orarit të punës dhe ndikimet e ndërsjellta;
-kualifikimi dhe trajnimi i punonjësve në pajtim me standardet
evropiane.
d) të pajisë punonjësit më paisje përsonale mbrojtëse e cila është

paraparë për mbrojtjën kundër ekspozimit të dëmtimeve dhe
rreziqeve në punë;
997
E DREJTA E PUNËS
dh) t’i informoj punonjësit për rreziqet e larta që pritën në punë, ti

ndërmarr masat për parandalimin e tyre dhe të lejoj marrjën e
kundërmasave të përshtatshme;
e) t’i trajnojë punonjësit për mbrojtje në punë;
ë) që në rast të lëndimeve ose sëmundjeve të papritura të siguroj

dhënien e ndihmës së parë, evakuimin e të lënduarve-të sëmuarëve,
të siguroj kontakte me shërbimin përkatës, dhënien e ndihmës
urgjente, kujdesin mjekësor emergjent, mbrojtjën kundër zjarrit,
aftësimin e numrit të caktuar të punonjësve për dhënien e ndihmës
së parë, evakuimin e punonjësve në rast të rrezikut të mundshëm.
Gjithashtu punëdhënësi është i obliguar që ta informoj mënjeherë

organin kompetent (inspektoratin e punës) për të gjitha rastet e vdekjës
në punë, fatkeqësitë e rënda në punë ose që kanë të bëjnë me punën si
dhe për të gjitha dukuritë të cilat mund ta rrezikojnë jetën dhe shëndetin
e punonjësve.
Punëdhënësi i bartë të gjitha shpenzimet që kanë të bëjnë me
krijimin e kushteve për siguri në punë dhe për masat e mbrojtjës në
punë dhe i përgjigjet punonjësit për dëmin e shkaktuar me rastin e
lëndimit në punë dhe sëmundjës profesionale që ka të bëjë më punën,
sipas parimit të përgjegjësisë objektive konform me dispozitat e Ligjit
për marrëdhëniet detyrimore.
3. Të drejtat dhe përgjegjësitë e punonjësit
Punonjësi ka të drejtë dhe obligim për siguri në punë, mbrojtje të

shëndetit dhe ambient të sigurt të punës. Obligimet e punonjësit lidhur
me sigurinë dhe mbrojtjën në punë kanë të bëjnë me detyrimin që tu
përmbahet masave të nevojshme për siguri dhe mbrojtje në punë, të
kujdeset për sigurinë dhe shëndetin e vet në punë dhe të punonjësve
tjerë ,ti shfrytëzojë në mënyrë të duhur mjetet e sigurisë dhe ti mbajë
ato në gjendje funkcionale.
Gjithashtu punonjësit në funkcion të sigurisë dhe mbrojtjës në punë
kanë të drejtë që të zgjedhin përfaqësuesin e tyre për siguri dhe
mbrojtje në punë, i cili do të mbikqyrë zbatimin e masave të ndërmarra
nga punëdhënësi dhe do të bashkëpunoj me inspektoratin e punës në
interes të punonjësve në sferën e sigurisë në punë. Punonjësit kanë për
detyrë që mënjëherë ta njoftojnë punëdhënësin për çdo mangësi në
998
E DREJTA E PUNËS
vendin e punës, për çdo rrezik për shëndetin, për defektet ose ndonjë
dukuri tjetër e cila mund të rrezikoj sigurinë e tyre dhe të punonjësve
tjerë.
Punonjësi ka të drejtë të refuzoj punën nëse ka arsye të besoj se
ekziston rrezik i drejtëpërdrejtë për jetën dhe shëndetin e tij dhe ka të
drejtë të sugjeroj përmirësimin e situatës së mbrojtjës dhe shëndetit në
vendin e punës.
4. Mbrojtja e të rinjëve,grave dhe personave më aftësi të

kufizuara
Punonjësit deri në moshën 18 vjeqare, gratë shtatëzëna dhe personat me

aftësi të kufizuara përpos masave për siguri dhe mbrojtje të
përgjithshme në punë kanë të drejtë edhe në masa të veçanta të
mbrojtjës në punë. Kësisoji ata nuk mund të caktohen në punë
veçanërisht të rënda, në punë më të gjatë se orari i plotë i punës dhe në
punë të natës.
5. Lëmitë e posaçme të sigurisë në punë
Në përgjithësi ekzistojnë veprimtari të ndryshme në të cilet organizohet

puna dhe punësohen punonjës, në të cilat varësisht nga lloji i punëve
ekzistojnë edhe kushte të veçanta për kryerjën e tyre. Kësisoji në
industri, sidomos në miniera, në energjetikë, në pylltari, në trafik
rrugor, hekurudhor, ajror dhe detar, si dhe në punë me rreze apo me
pluhur të helmuar ekzistojnë punë me rrezikshmëri të shtuar për
shëndetin e punonjësit, prandaj në kryerjen e këtyre punëve është e
domosdoshme të mirren masa të veçanta për sigurinë në punë dhe për
mbrojtje në punë. Për këta sektorë si dhe për të tjerat që nuk u
përmendën këtu nxjerrën akte të veçanta nënligjore për sigurinë dhe
mbrojtje në punë në formë rregullorësh dhe udhëzimesh me të cilat
caktohen masat që duhet ndërmarrë në secilin prej tyre dhe në çdo vend
të punës për krijimin e sigurisë dhe mbrojtjën në punë.
6. Mbikqyrja e sigurisë në punë
Mbikqyrjën e zbatimit të dispozitave për sigurinë dhe mbrojtjën në

punë e bënë inspekcioni i punës. Në kryerjën e këtij funkcioni
inspekcioni i punës ka të drejtë ta shikoj çdo vend të punës, ti kontrolloj
mjetet e punës dhe mjetet për mbrojtje në punë dhe varësisht nga të
999
E DREJTA E PUNËS
gjeturat e konstatuara të ndërmarr masa të caktuara. Inspektori ka të

drejtë që të urdhëroj punëdhënësin që ti mënjanoj të metat e
konstatuara, që ta urdhëroj që ti ndërmarr masat e nevojshme për të
siguruar kushte më të sigurta të punës dhe që të siguroj mjete përkatëse
për mbrojtje në punë, që të urdhëroj mbylljën e vendit apo vendeve
përkatëse të punës, kur konstaton se ekziston rreziku për shëndetin dhe
jetën e punonjësve dhe që punëdhënësit ti shqiptoj dënime më të holla
për shkak të mospërfilljës së urdherëses apo për shkak të sheljës së
dispozitave për siguri dhe mbrojtje në punë.
V. SIGURIMI PENSIONAL DHE INVALIDOR
Në Kosovë të drejtat pensionale dhe invalidore nga puna dhe sipas

punës nuk janë të trajtuara në mënyrën e duhur me ligjet në fuqi.
E drejta në pension në Kosovë është e rregulluar me Rregullorën e
UNMIK-ut nr. 2001/35 për pensionet në Kosovë. Me këtë rregullore e
drejta në pension trajtohet si e drejtë qytetare nga baza e pleqërisë dhe
si e drejtë e punonjësve nga baza e kontributeve.
Nga baza e pleqërisë të drejtë në pension kanë të gjithë qytetarët
shtetas të Kosovës të cilët i kanë mbushur 65 vjet pa marrë parasyshë
nëse ata kanë qenë ndonjëherë në marrëdhënie të punës ose jo.
Fillimisht lartësia e pensionit ishte e njejtë për të gjithë, mirëpo me
ndryshimet e bëra është bërë dallim në mes pensionit të cilin e
realizojnë qytetarët të cilët nuk kanë qenë ndonjëherë në marrëdhënie të
punës dhe atyre që kanë pasur stazh pensioni, ashtu që kategorisë së
parë u takon pensioni në shumë prej 40 €uro në muaj, kurse kategorisë
së dytë u takon pensioni në lartësi prej 75€ euro në muaj.
Nga baza e kontributeve është paraparë e drejta në pension bazuar
në kontribute të obligueshme dhe në kontributet plotësuese. Kontributet
e obligueshme i paguajnë punonjësi dhe punëdhënësi secili në shkallën
prej nga 5% të pagës së punonjësit, kurse kontributet plotësuese i
paguajnë punonjësi dhe punëdhënësi, sipas deshirës së tyre, mbi shumat
e pagesave të obligueshme.
Në rast se punonjësi realizon pagë minimale, kontributet paguhen në
shkallë të njejtë mbi bazën e pagës minimale, ndërkaq nëse paga
paguhet në natyrë-me mall, kontributi për pension paguhet në shkallën
prej 5% të vlerës së atij malli në treg.
1000
E DREJTA E PUNËS
Fondi i krijuar në bazë të kontributeve është fond individual i cili

është pronë e punonjësit në emër dhe llogari të të cilit paguhen
kontributet, kurse ato administrohen nga Trusti i Sigurimeve Pensionale
në pajtim me ligjin në fuqi.
Në parim punonjësi ka të drejtë që ti shfrytëzoj mjetet nga fondi i tij
i pensioneve vetëm pasi që ti plotësoj kushtet e parapara me ligj për
pensionim dhe pasi që të pensionohet në mënyrën e caktuar me
dispozita ligjore. Mirëpo punonjësi mund ti tërheqë mjetet nga fondi
individual pensional edhe para arritjës së moshës për pension nëse është
bërë i paaftë për punë, kurse në rast të vdekjes së punonjësit mjetet nga
fondi i tij individual pensional mund të tërhiqen nga trashigimtarët e tij
në pajtim me ligjin në fuqi.
Të drejtat në bazë të invaliditetit nga puna nuk janë të rregulluara me
ligj të veçantë. Kjo çështje aktualisht është rregulluar me Rregullorën
për ligjin themelor të punës dhe me Urdhëresën Administrative për
zbatimin e Rregullorës për shërbimin civil, lidhur me të cilat janë dhënë
komentet në tekstin e mësipërm.
1001
E DREJTA E PUNËS
SHEMBUJ AKTESH
NGA MARRËDHENIA E PUNËS
1002
E DREJTA E PUNËS
Shembulli i kontratës së punës
Punëdhënësi
Numri i regj.të aktit
Data
Vendi
Në bazë të nenit të
dhe
(shëno nenin) (shëno emërtimin e ligjit-
rregullores gjegjëse)
nenit të
(shëno aktin nënligjor)
Palët kontraktuese:
1.Punëdhënësi:
(emri-ëmërtimi i punëdhënësit, vendi dhe adresa, numri i

regjistrimit)
të cilin e përfaqëson , dhe
(shëno emrin e përfaq.)
2.Punonjësi: , nga me
profesion
(emri dhe mbiemri) (vendbanimi)
(lloji i prof.)
Lidhin këtë:
KONTRATË të PUNËS
Neni 1
Punëdhënësi e pranon në marrëdhënie të punës punonjësin për kryerjën
e punëve të vendit të
punës
1003
E DREJTA E PUNËS
të cilat do të kryhen
(emërtimi i vendit të punës)
Në lokalet e punës të punëdhënësit të cilat gjinden në
(adresa ku kryhen punët)
Punët e këtij vendi të punës

janë:
(përshkrimi i punëve të vendit gjegjës të punës)
Punonjësi ka për detyrë që ti kryej edhe punët tjera të cilat ia cakton

punëdhënësi në kuadër të kualifikimit profesional dhe afësive punese që
ka.
Neni 2
Punonjësi ka për detyrë që të paraqitet në punë dhe tìa filloj punës më
datën dhe nëse nuk fillon më punë në këtë datë
konsiderohët se ka hjekë dorë nga kjo kontratë.
Neni 3
Puna provuese zgjatë

(sheno kohëzgjatjën e kontratës)
Neni 4
Orari i plotë i punës zgjatë 40 orë në javë,

Java e punës zgjatë 5 ditë të punës,
Orari ditor i punës fillon në orën dhe mbaron në orën_
Neni 5
Punonjësi ka të drejtë në pushim vjetor në kohëzgjatje prej ditë
pune për çdo vit kalendarik të kaluar në punë të cilin ka të drejtë ta
shfrytëzoj njëheresh apo në dy pjesë sipas marrëdveshjës më
punëdhënësin,
Neni 6
1004
E DREJTA E PUNËS
Paga themelore mujore për punëdhënësin për vendin e punës të caktuar

në nenin 1 të kësaj kontrate,për punën më orarë të plotë të punës,
caktohët në shumë prej €oro.
Punonjësi për punën jasht orarit të punës,për punën në ditët e festave
dhe për punën natën ka të drejtë në pagën e shtuar për 20%.
Punonjësi ka të drejtë në pagesa tjera dhe në kompensim të pagës në
rastet e mungeses më arsye nga puna në pajtim më ligjin,më kontratën
kolektive dhe më aktet tjera nenligjore.
Pagesa e pagës bëhët çdo muaj për muajin paraprak në konton e
punonjësit të banka gjegjëse.
Neni 7
Punëdhënësi ka për detyrë që ti paguaj kontributet për sigurimin

pensional dhe invalidor si dhe kontributet tjera të caktuara më ligj në
emër të punonjësit në afatet e caktuara.
Neni 8
Punonjësi ka për detyrë që të punoj edhe në venet tjera të punës në

kuadër të punëdhënësit të cilat i përgjigjen përgatitjës së tij profesionale
dhe aftësive të punës të fituara më punë.
Neni 9
Punëdhënësi ka për detyrë që të krojoj ambient të sigurtë të punës për

punonjësin dhe që tìa siguroj punonjësit mjetet e nevojshme të
mbrojtjës në punë të parapara më ligj dhe më aktet tjera
nenligjore,kurse punonjësi ka për detyrë që ti përdor mjetet e mbrojtjës
në punë dhe që tu përmbahet masave të mbrojtjës në punës në pajtim
më rregullat në fuqi.
Neni 10
Për të drejtat dhe detyrimet reciproke të cilat nuk janë përfshirë më këtë
kontratë drejtpërsedrejti zbatohën dispozitat ligjire, dispozitat e
kontratës kolektive dhe dispozitat e aktit të përgjithshëm normativ të
punëdhënësit.
Neni 11
1005
E DREJTA E PUNËS
Secila palë mund ta shkëpus në mënyrë të njëanshme këtë kontratë para

skadimit të afatit për të cilën është lidhur, në pajtim me kushtet e
parapara më ligj dhe më kontratën kolektive,më paralajmërim më
shkrim së paku 30 ditë para shkëputjës së kontratës.
Neni 12
Palët kontraktuese janë marrë vesh edhe për të drejtat dhe detyrime e
veçanta reciproke
siç janë:
(shëno llojin e të drejtave dhe detyrimeve të veçanta)
Neni 13
Kjo kontratë mund të ndryshohët dhe plotësihët më aneks kontratë sipas

marrëdveshjës së palëve.
Neni 14
Në rast së midis palëve kontraktuese lindin konteste lidhur më zbatimin

e kësaj kontrate,kompetente për zgjidhjën e kontesteve është Gjykata
Komunale në
Neni 15
Kjo kontratë është hartuar në kopje identike,nga e cla një e ka

marrë punonjësi kurse kanë ngelë të punëdhënësi,një në dosjën e
punonjësit,një në shërbimin e llogaritar dhe
një .
Punëdhënësi
Punonjësi
1006
E DREJTA E PUNËS
1. Shembulli i njoftimit për shkëputjën e kontratës së

punës nga punëdhënësi.
Punëdhënësi:
Nr.i regj.të njoft.
Data
Vendi
Punonjësi:
(emri dhe mbiemri i punonjësit, vendi i punës dhe adresa)
Lënda: Njoftim për shkëputjën e kontratës së punës.
Njoftoheni se ju shkëputet kontrata e punës me nr.

dt.
përfundimisht me datën .
Ftoheni që me datën të paraqitni në zyrën më

nr. ,në orën për nisedime lidhur më shkëputjën e
kontratës së punës.Në këtë takim është ftuar edhe përfaqsuesi i
sindikatës.
Shkaqet për shkëputjën e kontratës së punës

janë:
(thekso shkaqet për shkëputjën e kontratës së punës, si janë: sjelljet e

këqija, përmbushja e pakënaqshme e detyrave të punës dhe thekso
faktet lidhur me shkaqet si dhe provat me të cilat janë vërtetuar ato
fakte)
Për punëdhënësin
1007
E DREJTA E PUNËS
2. Shembulli i shkëputjës së kontratës nga punonjësi.
Nga:
(emri dhe mbiemri i punonjësit)
Për:
(emërtimi i punëdhënësit dhe emri i personit të autorizuar)
Lënda: Njoftim për shkëputjën e kontratës së punës.
Po ju paralajmëroj se përfundimisht më datën e shkëpus kontratën

e punës me nr. të datës më të cilën kam parnuar
dhe kam kryer punët e vendit të punës
.
Vendimin për shkëputjën e kontratës së punës e kam marrur për arsye

se:
(shëno shkaqet për shkëputjën e njëanëshme të kontratës së punës)
Punonjësi
Përgatiti Selim Nikqi
1008
E DREJTA E PUNËS
Literatura:
Rregullorja e UNMIK-ut nr.2001/27 për Ligjin themelor të punës në

Kosovë;
Rregullorja e UNMIK-ut nr.2001/36 për Shërbimin civil në Kosovë;
Urdhëresa Administrative nr.2003/2 për zbatimin e Rregullorës së
UNMIK-ut nr.2001/36 për Shërbimin civil në Kosovë;
Rregullorja e UNMIK-ut nr.2001/35 për pensionet në Kosovë;
Ligji nr.2003/19 për Sigurinë në punë, Mbrojtjën e shëndetit dhe
Ambientit të punës;
Ligji Nr.2002/9 për Inspektoratin e punës në Kosovë;
Konventat ndërkombëtare të punës (Tiranë 1998);
E drejta e punës, nga Hava Bujupi-Ismajli, 2007.
1009
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Osman Tmava
Nocioni
Me dispozita juridike rregullohen marrëdhënie të ndryshme në

shoqëri. Këto dispozita juridike ndahen në: materialo-juridike dhe
procedurale-juridike.
Dispozitat materialo-juridike janë dispozita me të cilat rregullohet
përmbajtja e marrëdhënieve të caktuara shoqërore përkatësisht përcaktohen
rregulla të sjelljes, të drejta dhe detyrime për personat fizik dhe juridik. Këto
dispozita caktojnë kushtet në bazë të cilave mund të realizohet ndonjë e drejtë
apo caktohet ndonjë detyrim p.sh. e drejta në pension, detyrimi i pagesës së
tatimit për pasuri të paluajtshme etj.
Dispozitat procedurale-juridike janë ato dispozita me të cilat caktohen
rregullat e detyrueshme të procedurës të cilat do t’i zbatojnë organet e
administratës publike me rastin e ushtrimit të veprimtarisë administrative
përkatësisht kur me vendimet e tyre do të konstatojnë se kanë qenë apo jo të
plotësuara kushtet për realizimin e një të drejte përkatësisht caktim të një
detyrimi për personat fizik apo juridik.
Varësisht nga fusha e caktuar e drejtës, procedurat ndahen në: penale,

civile, administrative etj.
Procedura administrative është e rregulluar me Ligjin për procedurën

administrative i cili është shpall si Rregullore e UNMIK-ut nr.2006/3 dhe ka
hy në fuqi me datën 13.05.2006. Bazuar në këtë ligj janë trajtuar çështjet
themelore të cilat i përkasin procedurës administrative të cilën i zbatojnë
organet e administratës publike me rastin e ushtrimit të veprimtarisë
administrative.
Llojet e procedurave administrative
Me Ligjin e Procedurës Administrative janë caktuar rregullat me të

cilat janë rregulluar çështjet e kompetencës, veprimet juridike, forma e
1011
veprimeve juridike dhe akteve të cilat i nxjerrin organet e administratës

publike gjatë ushtrimit të funksionit të tyre por edhe të subjekteve tjetër
juridik (personave fizik dhe juridik), të cilëve me ligj, akt nënligjor apo akt të
përgjithshëm u është dhënë e drejta për të ushtruar detyra dhe kompetenca me
rëndësi publike. Këto rregulla janë dy lloje: 1.të përgjithshme dhe 2.të
posaçme.
1. Procedura administrative e përgjithshme
Procedura administrative e përgjithshme përmban nocione, parime,

institute dhe formën e akteve administrative të cilat janë të përbashkëta për të
gjitha lamit e administratës.
2. Procedurat e posaçme administrative
Procedurat administrative të posaçme përmbajnë dhe rregullojnë

veprimet (veprimet juridike, formën dhe procedurën), të cilat i përkasin
lamive apo një lamie konkrete të administratës. Duke pas parasysh specifikën
e lamisë së caktuar administrative edhe procedura me të cilën rregullohen
marrëdhëniet lidhur me ato çështje administrative, kanë specifikat e veta nga
shkaku i të cilave edhe ekzistojnë specifikat e rregullave, mënyrat e veçanta
lidhur me vendosjen e çështjeve konkrete të cilat në një masë të madhe apo të
vogël dallojnë nga rregullat e përgjithshme të procedurës administrative. Te
këto procedura rregullat e procedurës së përgjithshme administrative e kanë
karakterin subsidiar për situatat të cilat nuk janë rregulluar me dispozita të
veçanta procedurale.
Të dy këto procedura duhet të shikohen në lidhmërinë e tyre reciproke
dhe në këtë bazë duhet bërë interpretimin e këtyre rregullave procedurale.
Parime themelore të procedurës administrative
Nocioni dhe rëndësia e parimeve themelore
Për të pasur një zbatim të drejtë të procedurës administrative organet e

administratës publike me rastin e zhvillimit të procedurës dhe nxjerrjes së
vendimeve duhet t’i përmbahen disa rregullave themelore. Këto rregulla në
fakt janë parime themelore, bazë e procedurës administrative. Njohja e këtyre
parimeve mundëson zbatimin e drejtë të dispozitave procedurale dhe atyre
materiale-juridike me rastin e nxjerrjes së vendimit dhe zgjedhjes së një
çështje administrative. Ligji për Procedurës Administrative njeh këto parime
1012
themelore : 1.parimi i ligjshmërisë, 2.parimi i balancimit të interesave publik

dhe privat, 3.parimi i barazisë për para ligjit, 4.parimi i proporcionalitetit,
5.parimi i objektivitetit dhe paanshmërisë, 6.parimi i qëndrueshmërisë dhe i
parashikueshmërisë, 7.parimi i publicitetit dhe 8.parimi i subsidiaritetit.
1. Parimi i ligjshmërisë
Parimi i ligjshmërisë konsiston në detyrimin e organeve të

administratës publike se në ushtrimin e veprimtarisë administrative do të
vendosin në bazë të ligjit, në kuadër të kufijve të kompetencave që u janë
dhënë por edhe në pajtim me qëllimin për të cilin u janë dhënë ato
kompetenca. Parimi i ligjshmërisë siguron njëherit që organet e administratës
publike bazuar në dispozitat ligjore do të zbatojnë aktet e tyre administrative.
Aktet administrative të nxjerra me dispozitat e Ligjit të procedurës
administrative në kohën e gjendjes së jashtëzakonshme, do të janë të
vlefshme në masën sa rezultati, qëllimi i kërkuar me ato akte , në ato kushte
nuk ka mund të realizohet me mjete tjera. Në rast se si pasojë e këtyre akteve
ju është shkaktuar dëm personave fizik apo juridik ata kanë të drejtën e
kompensimit bazuar në rregullat për përgjegjësinë e administratës publike.
2. Parimi i balancimit të interesave publik dhe privat
Ky parim konsiston në faktin se gjatë ushtrimit të veprimtarisë

administrative organet e administratës publike kanë detyrim në trajtim të
barabartë , balancim të drejtë të interesave publik dhe atyre privat të cilat janë
të përfshira në çështjen e caktuar administrative dhe në këtë mënyrë të
evitohen ndërhyrjet e panevojshme në të drejtat dhe interesat e personave
fizik dhe juridik.
3. Parimi i barazisë përpara ligjit
Ky parim ka të bëjë me detyrimin e çdo organi të administratës

publike të mos bënë dallime lidhur me personat fizik apo juridik, gjatë
ushtrimit të veprimtarisë administrative pavarësisht gjinisë , racës, ngjyrës,
gjuhës, opinionit publik apo opinionit tjetër , origjinës kombëtare ose sociale,
pasurisë , lindjes ose ndonjë statusi tjetër të palës gjatë procedurës
administrative. Pra organet e administratës publike kanë detyrim që në
mënyrë të njejtë t’i trajtojnë të gjitha çështjet në shqyrtim. Këto çështje do të
trajtohen njejtë për aq sa ato çështje janë objektivisht të njëjta.
1013
4. Parimi i proporcionalitetit
Sipas këtij parimi organet e administratës publike, në zbatim të

interesit publik gjatë ushtrimit të kompetencave të tyre duhet të përdorin
mjete të cilat janë në proporcion me qëllimet të cilat synohen të arrihen. Në
këtë drejtim edhe në pajtim me dispozitat konkrete ligjore e në masën e cila
është e domosdoshme për të realizuar një interes publik të rëndësishëm,
mund të kufizohen të drejtat e njohura me ligj, liritë dhe interesat e personave
fizik dhe juridik. Organet e administratës publike do të vlerësojnë në çdo rast
se qëllimi i kërkuar a mund të realizohet me masa sa ma pak represive por pa
e komprometuar efektivitetin e tyre.
5. Parimi i objektivitetit dhe paanshmërisë
Në ushtrimin e veprimtarisë administrative, organet e administratës

publike kanë detyrim të marrin në konsideratë dhe tu japin peshën që u takon
të gjithë faktorëve, rrethanave të cilat lidhen me një akt të caktuar
administrativ. Organet e administratës publike njëherit edhe do të sigurojnë
se veprimtaria e tyre administrative nuk është në ndikimin, e influencuar nga
interesat private, personale ose paragjykime të nëpunësve publik të cilët e
ushtrojnë atë veprimtari.
6. Parimi i qëndrueshmërisë dhe parashikueshmërisë
Ky parim konsiston në faktin se organet e administratës publike do të

jenë të qëndrueshme në ushtrimin e veprimtarisë së tyre administrative, me
qëllim që kështu të respektohen pritjet lidhur me kërkesat legjitime të
personave fizik dhe juridik.
7. Parimi i publicitetit
Në ushtrimin e veprimtarisë administrative organet e administratës

publike kanë detyrim me qenë transparente dhe të kenë bashkëpunim të
ngushtë me personat fizik dhe juridik të cilët janë të përfshirë në procedurën
administrative. Çdo person fizik dhe juridik, pa pas detyrim të tregoj ndonjë
interes konkret specifik në raport me organet e administratës publike , ka të
drejtë të marrë informacion i cili është në zotërim, posedim të një organi të
administratës publike. Këto të drejta përjashtimisht mund të kufizohen vetëm
për qëllime të mbrojtjes të interesave legjitime publike , të jetës ose
interesave tjera legjitime private, të përcaktuara me ligje përkatëse. Organi i
administratës publike do të nxjerr vendim me shkrim për refuzimin e qasjes
1014
në informacion. Vendimi duhet të përmbajë arsye konkrete dhe udhëzimin

për mjetin juridik-ankesën.
8. Parimi i subsidiaritetit
Ligji i Procedurës Administrative përmban rregulla të përgjithshme të

procedurës administrative të cilat zbatohen nga organet e administratës
publike me rastin e ushtrimit të veprimtarisë administrative. Nëse një pjesë
apo në tërësi ndonjë fushë, lëmi administrative është e rregulluar me ligj të
veçantë atëherë për atë fushë administrative do të zbatohet rregullat sipas
ligjit të veçantë e jo rregullat të cilat përfshihen në Ligjin e procedurës
administrative. Mirëpo, ndonjë çështje nëse nuk është e rregulluar me ligjin e
veçantë atëherë për atë çështje do të zbatohen rregullat e parapara me
dispozitat e Ligjit të procedurës administrative , si ligj i përgjithshëm.
Kompetenca administrative
Kompetenca është autorizim i organeve të administratës publike për

zgjidhjen e çështjeve të caktuara administrative. Duke pas parasysh numrin e
madh të fushave, lëmive të administratës , kompetenca është me rëndësi të
veçantë si për organet administrative ashtu edhe për palët , sepse mos
respektimi i kompetencës do të krijon pasiguri për organet vendim marrëse
por edhe pakënaqësi për palët. Njëherit mos respektimi i kompetencës do të
ketë edhe pasojë nulitetin e aktit të nxjerr administrativ.
Llojet e kompetencës
Organet e administratës publike kanë autorizim të drejtë por dhe

detyrim të ushtrojnë veprimtarinë administrative me ç’rast për çështje
konkrete administrative nxjerrin vendime. Organet administrative gjatë
ushtrimit të veprimtarisë administrative ate do ta ushtrojnë në hapësirë ,
territor të caktuar. Kështu kompetenca e organeve të administratës publike
mundet me qenë e dy llojshme: ajo lëndore dhe territoriale.
Kompetenca lëndore
Kompetenca lëndore konsiston në detyrimin e organit të administratës

publike për ta shqyrtuar dhe zgjidhë një çështje të caktuar administrative,
sipas procedurës së paraparë me ligj. Kjo kompetencë caktohet sipas
dispozitave me të cilat rregullohet fusha e caktuar administrative ose caktohet
1015
si kompetencë ekskluzive e organeve të caktuara. Për të vendosur në shkallë

të parë, kompetenca lëndore u përket organeve komunale të administratës , në
rast se vendosja e këtyre çështjeve nuk u është kaluar me ligj njësive tjera
territoriale apo nëse me ligj nuk është caktuar kompetenca e organeve tjera.
Kompetenca territoriale
Me kompetencën territoriale nënkuptojmë territorin në të cilin vepron

organi i administratës publike me rastin e ushtrimit të veprimtarisë
administrative. Ligji i Procedurës Administrative për caktimin e kompetencës
territoriale parasheh këto rregulla: për çështjet që kanë të bëjnë me pasurinë e
paluajtshme me kompetencë territoriale është organi i administratës publike
sipas vendit ku ndodhet pasuria e paluajtshme. Për çështje të cilat kanë të
bëjnë me veprimtarinë e një organizate afariste ose afarizëm individual
kompetenca territoriale caktohet sipas vendit të selisë së subjektit afaristë
ndërsa sa i përket çështjeve tjera fakt vendimtar për caktimin e kompetencës
do të jetë vendbanimi i palës apo selia e personit juridik. Lidhur me çdo
kërkesë të dorëzuar nga pala e interesuar (personi fizik apo juridik) organet e
administratë publike në bazë të kompetencave të tyre kanë detyrim t’i
shqyrtojnë ato dhe lidhur me to të nxjerrin vendim. Mund të ndodhë që lidhur
me ndonjë çështje konkrete të jenë dy apo më shumë organe kompetente,
atëherë për zgjidhjen e çështjes kompetent është organi i cili i pari ka filluar
procedurën. Përveç nëse ligji nuk parashikon ndryshe kompetenca lëndore
dhe ajo territoriale nuk mund të lëshohet me marrëveshjen e palëve ose
marrëveshjen e organit të administratës publike dhe palës. Organet e
administratës publike bazuar në dispozitat e Ligjit të procedurës
administrative kanë të drejtë të delegojnë kompetencat e tyre në favor të
organeve tjera të administratës publike mirëpo nuk kanë të drejtë të hjekin
dorë nga kompetenca e caktuar me ligj apo akt nënligjor. Çdo akt
administrativ apo veprim me të cilën organi i administratës publike ka qëllim
të hjek dorë nga kompetenca e tij do të jetë i pavlefshëm.
Dorëzimi i gabuar i kërkesës te një organ jo kompetent
Nga arsyet e ndryshme mund të ndodhë që personat fizik apo juridik

kërkesat e tyre për shqyrtim t’i dorëzojnë gabimisht organit jo kompetent. Në
këtë situatë organi jo kompetent i administratës publike ka detyrim që në
afatin prej 2 ditëve , nga dita e dorëzimit të kërkesës , të nxjerr vendim për
konstatimin e jo kompetencës së tij. Në çoftë se organi jo kompetent ka
pranuar kërkesën, ndërsa ai organ dhe organi kompetent i përkasin të njëjtës
ministri, agjencion , institucion apo strukturë administrative atëherë organi jo
1016
kompetent, ditën e nesërme llogaritur nga dita e pranimit të kërkesës, me një

letër përcjellëse kërkesën i dërgon organit kompetent. Letra përcjellëse i
përket deklarimit të jo kompetencës të atij organi ndërsa pala e cila ka
dorëzuar gabimisht kërkesën do të njoftohet me letrën përcjellëse. Në situatën
nëse organi kompetent të cilit duhet ti kishte shkuar kërkesa i përket një
ministrie , agjencioni , institucioni apo strukture tjetër , kërkesa i kthehet
personit që ka bërë dorëzimin (në afat prej 2 ditëve llogaritur prej datës së
pranimit të kërkesës) e shoqëruar me një letër zyrtare me të cilin përfshihet
deklarimi i jo kompetencës dhe informacioni, njoftimi në lidhje me organin
kompetent administrativ të cilit duhet ti drejtohet pala. Deklarimin e jo
kompetencës me vendim e bënë organi i administratës publike dhe ai vendim
mund të apelohet.
Delegimi i kompetencave dhe zëvendësimi
Dispozitat me të cilat përcaktohen rregullat për kompetencën janë të

natyrës detyruese dhe ato duhet të respektohen si nga ana e organeve të
administratës publike ashtu edhe nga të gjithë pjesëmarrësit në procedurë.
Asnjë organ i administratës publike nuk mund ti marrë kompetencat e një
organi tjetër me përjashtim kur një kalim i tillë i kompetencës është i
paraparë me ligj. Organet e administratës publike mund ti delegojnë
kompetencat ligjore në favor të organeve në vartësi të tyre por ky delegim
mund të bëhet edhe në favor të organeve tjera. Ky delegim , kalim i
kompetencës bëhet me vendim të organit delegues, në situata kur organi i
deleguar është në vartësi të tij ndërsa kur ky organ nuk është në vartësi të tij
atëherë delegimi bëhet mbi bazën e memorandumit (marrëveshjes) të
mirëkuptimit. Organet kolektive të administratës publike nuk mund të
kalojnë, kompetencat në favor të drejtuesve të tyre.
Organit të cilit i është deleguar kompetenca ai nuk mundet që
kompetencat e përfituara ti nëndelegoj te ndonjë organ i tretë. Çdo vendim që
nxirret lidhur me nëndelegimin e kompetencës është i pavlefshëm. Organi
delegues me delegim organit të deleguar i kalon kompetencat e përcaktuara
konkretisht por edhe procedurën të cilës duhet ti përmbahet në zbatimin e
atyre kompetencave. Instrumenti ligjor me të cilët bëhet delegimi është
vendimi apo memorandumi i cili botohet në gazetën zyrtare. Organi i
deleguar do ti filloj ti zbatoj kompetencat e përfituara, një ditë pas botimit të
instrumentit ligjor delegues në gazetën zyrtare. Organi i deleguar me rastin e
nxjerrjes së vendimit ka detyrim në vendim ti konstatojë emrin e organit
delegues i cili ka kompetenca burimore. Udhëzimet e organit delegues janë të
detyrueshme për organin e deleguar me rastin e zbatimit të kompetencave të
deleguara. Organi delegues mundet të tërheq kompetencat e deleguara por
1017
dhe të revokoj çdo akt dhe veprim juridik të cilin e ka marrë organi i deleguar
nëse vlerëson se ato janë marrë në kundërshtim me dispozitat ligjore dhe
udhëzimet e dhëna.
Do të përfundon delegimi i kompetencës nëse organi delegues
revokon instrumentin e delegimit. Delegimi do të përfundon edhe me
përfundimin e detyrave të parapara me aktin delegues por do të përfundon
edhe me shuarjen e organit delegues dhe atij të deleguar.
Në rast se nga shkaku i mungesës apo paaftësisë për ti kryer detyrat
(shkaku i pamundësisë së përkohshme fizike) apo të konfliktit të interesave të
cilat prekin organet individuale të administratës publike ose çdo nëpunës
publik detyrat e nëpunësit do të ushtrohen nga organi ose nëpunësi tjetër
zëvendësues i paraparë me ligj. Nëse ligji nuk parasheh një situatë të tillë
atëherë nëpunësin do ta zëvendëson nëpunësit me post më të lartë në organin
e administratës publike i cili në hiearhinë e organit vjen menjëherë pas
organit individual apo nëpunësit të zëvendësuar. Në rast se nëpunësa
zëvendësues të njëjtit nivel ka shumë atëherë zëvendësimin do ta bënë
nëpunësi i zgjedhur prej nëpunësit që zëvendësohet ose nëpunësi më i vjetër
në moshë. Organi por dhe nëpunësi zëvendësues do të ushtrojnë edhe ato
kompetenca të cilat organi ose nëpunësi i zëvendësuar i ka marr me delegim.
Zgjidhja e konfliktit të kompetencave
Edhe pse kompetenca e organeve të administratës publike është e

rregulluar me ligj ndodhë që dy e më tepër organe të konsiderojnë se janë
kompetente për ta zgjidhur çështjen e caktuar administrative.
Konflikti për kompetencën territoriale
Kur ekziston dyshimi lidhur me kompetencën territoriale organi që

zgjidh këtë konflikt do ti pranojë, njohin kompetencën e atij organi
vendndodhja e të cilit lejon qasje më të madhe për zhvillimin e procedurës
administrative.
Zgjidhja e konfliktit të kompetencave lëndore
Organet e administratës publike mund të kontestojnë në situata të

ndryshme edhe kompetencën lëndore të tyre. Gjykata kompetente do të
zgjidhë konfliktit i cili paraqitet në mes të organeve të ndryshme të
administratës publike. Konfliktin e kompetencës në mes të dy ministrive të
ndryshme do te zgjidh kryeministri ndërsa ministri ose udhëheqësi i
institucionit qendror do të zgjidh kompetencën në mes të institucioneve në
1018
vartësi të tij. Palët e interesuara gjatë procedurës administrative mund të

paraqesin me shkrim kërkesën për kundërshtimin e kompetencës të organit
administrativ i cili duhet të nxjerr vendimin lidhur me çështjen konkrete.
Organi administrativ ka detyrim që çështjen për nxjerrjen e vendimit
përfundimtar ti dërgoj organit kompetent i cili do të zgjidh konfliktin e
kompetencës. Në këtë situatë afati i paraparë me ligj brenda të cilit duhet të
përfundojë procedura administrative do të pezullohet derisa të nxirret
vendimi për zgjidhjen e konfliktit të kompetencës. Organet e administratës
publike sipas detyrës zyrtare kanë mundësi në çdo fazë të procedurës të
deklarojnë jo kompetencën. Para se të nxjerr vendim për zgjidhjen e
kompetencës organi kompetent do të merr deklarimet nga organet
administrative brenda afatit prej 30 ditëve.
Procedura për garantimin e paanshmërisë të administratës publike
Bazuar në parimin e objektivitetit dhe paanshmërisë në procedurën

administrative është e nevojshme që edhe nëpunësi publik i cili ndërmerr
veprime dhe zhvillon procedurën administrative të është i paanshëm dhe
objektiv. Ekzistimi i shkaqeve dhe rrethanave të caktuara e detyrojnë
nëpunësin publik të përjashtohet nga ndërmarrja e veprimeve në procedurë.
Shkaqet për përjashtimin e nëpunësit publik nga procedimi
administrativ janë:
-nëse nëpunësi publik ka interes të drejtpërdrejt ose jo të

drejtpërdrejtë në vendim marrje,
-nëse bashkëshorti i nëpunësit publik ose partneri bashkëjetues ose të
afërmit e tij deri në shkallën e dytë kanë interes të drejtpërdrejt ose jo të
drejtpërdrejtë në vendim marrje,
-nëse nëpunësi publik dhe bashkëshorti përkatësisht partneri
bashkëjetues apo të afërmit e tij deri në shkallën e dytë kanë interes të
drejtpërdrejt apo jo të drejtpërdrejtë në vendim marrje lidhur me çështjen
konkrete apo në një çështje të ngjashme me çështjen konkrete në shqyrtim.
-do të përjashtohet nëpunësi publik edhe nëse në procedim të çështjes
ka marr pjesë si ekspert, përfaqësues ose avokat privat i palës në procedurë.
-nëpunësi publik do të përjashtohet edhe nëse bashkëshorti ose
partneri bashkëjetues apo të afërmit e tij deri në shkallën e dytë në procedim
të çështjes kanë marrë pjesë si ekspert, avokat privat apo përfaqësues të palës
por edhe nëse ndaj këtyre personave dhe nëpunësit publik palët në procedurë
kanë filluar procedurë gjyqësore.
1019
-nëpunësi publik do të përjashtohet edhe nëse çështja në shqyrtim

paraqet një ankim të përsëritur kundër një vendimi të nëpunësit publik apo
personave të afërm të tij.
-do të përjashtohet nga procedura nëpunësi publik edhe në rast se ai
dhe të afërmit e tij janë debitor ose kreditor të palëve , kanë marrë nga ata
dhurata para apo pas fillimit të procedurës apo me palët janë në miqësi apo në
armiqësi.
Këto shkaqe në fakt janë pengesa që nëpunësi publik të ndërmarrë
veprime në procedimin e çështjes konkrete me qëllim vendimmarrje. Posa të
kuptojë për njërën nga shkaqet e cekura nëpunësi publik me shkrim do të
deklarohet, do ta njoftojë menjëherë udhëheqësin apo drejtorin e organit
kolektiv të administratës publike i cili për këtë do ti njoftoj me shkrim edhe
palët në procedurë. Derisa të nxjerret vendimi lidhur me deklarimin e
përjashtimit nëpunësi publik do të pezullon procesin vendimmarrës. Edhe
palët në procedurë kanë mundësi të kërkojnë përjashtimin e nëpunësit publik
nga procesi administrativ në rast se konstatojnë ekzistimin e ndonjërës nga
pengesat e parapara me ligj. Kërkesa bëhet me shkrim dhe i drejtohet
udhëheqësit të nëpunësit publik apo drejtorit të organit kolektiv. Në situatën
kur palët kërkesën për përjashtim i kanë paraqitur nëpunësit publik ai
menjëherë kërkesën do të ja kaloj udhëheqësit të tij më së largu ditën tjetër të
punës. Kërkesa duhet të përmban identitetin e nëpunësit publik i cili
dëshirohet të përjashtohet, ndonjërën nga pengesat ligjore dhe provat me të
cilat vërtetohen theksimet e kërkesës. Nëpunësi publik lidhur me kërkesën e
palës për përjashtim ka mundësi të deklarohet. Derisa të merret vendimi për
përjashtim nëpunësi publik do të pezullohet nga procesi administrativ.
Vendimi lidhur me përjashtimin duhet të merret në afatin prej 5 ditëve, nga
dita e paraqitjes së kërkesës nga palët apo nga vet deklarimi i nëpunësit për
ekzistimin e pengesave ligjore. Nëse kërkohet përjashtimi i drejtorit të organit
kolektiv vendimi merret në seancën plenare të organit kolektiv pa pranin e
drejtorit. Nëse vendoset përjashtimi i nëpunësit publik ai do të zëvendësohet
nga zëvendësi i tij me përjashtim kur udhëheqësi merr në shqyrtim dhe vet e
vendos çështjen e caktuar administrative. Në situatën kur kërkohet
përjashtimi i anëtarit të organit kolektiv organi do të funksionojë pa
pjesëmarrjen e atij anëtari-nëpunësit publik. Edhe përkundër ekzistimit të
pengesave ligjore nëpunësi publik përjashtimisht do të vazhdojë me punën,
procedimin sidomos në situata të gjendjes së jashtëzakonshme. Të gjitha
aktet administrative të cilat nxjerren të përfshira me pengesat e parapara me
ligj do të jenë të pavlefshme.
1020
Fillimi i procedurës
Procedura administrative konsiderohet e filluar me ndërmarrjen e një

veprimi në bazë të cilit organi i administratës publike zhvillon procedurën me
qëllim të nxjerrjes së vendimit. Procedurën administrative mund ta fillojë çdo
person i interesuar (fizik apo juridik). Këta persona kanë të drejtë edhe të
marrin pjesë në procedurë personalisht apo të përfaqësuar nga personat tjerë.
Sa i përket çështjes së aftësisë, zotësisë për të filluar procedurën, marrjes
pjesë në procedurë dhe çështjeve që kanë të bëjnë me përfaqësimin, në këtë
drejtim do të zbatohen rregullat e drejtës civile. Duke pasur parasysh faktin se
me një procedurë administrative mund të preken edhe interesat publik atëherë
me qëllim të mbrojtjes të atyre interesave të drejtë me filluar por edhe me
marrë pjesë në procedurë administrative kanë personat të cilëve ju shkaktohet
një dëm në të drejtat e tyre të përbashkëta si p.sh. shëndeti publik, arsimimi,
trashëgimia kulturore, ambienti dhe cilësia e jetës. Këtë cilësi e kanë edhe
personat të cilët jetojnë në brendësi apo në afërsi të një prone publike e cila
mund të dëmtohet nga aktet e nxjerra nga një proces administrativ.
Ombudspersoni por edhe shoqatat dhe organizatat të cilat veprojnë në
mbrojtje të interesit publik mund të fillojnë dhe të marrin pjesë në procedurën
administrative. Bazuar në këto konstatime mund të konkludojnë se procedura
administrative mund të fillohet: 1.nga organi i administratës publike, 2.me
kërkesën e palës dhe 3.me kërkesën e publikut.
1. Fillimi i procedurës nga organi i administratës publike
Kjo mënyrë e fillimit të procedurës administrative njihet edhe si fillim

i procedurës sipas detyrës zyrtare përkatësisht kur organi i administratës
publike bazuar në kompetencat e tij duhet të veprojë në atë mënyrë e kjo për
qëllim të mbrojtjes së interesit publik. Kjo procedurë konsiderohet se ka
filluar prej momentit kur organi i administratës publike, palëve të interesuara
u dërgon një lajmërim se ka filluar ndërmarrja e veprimeve procedurale nga
ai organ. Lajmërimi bëhet me shkrim, nënshkruhet nga drejtuesi i organit të
administratës publike dhe përmban:
-emrat dhe adresat postare të gjitha palëve të interesuara të cilave iu
është dërguar lajmërimi, emri dhe adresën e organit të administratës publike
dhe emrin e nëpunësit përgjegjës, emrin e procedurës nëse ka të tillë, afatin
kohor brenda të cilit palët e interesuara mund të bëjnë ndërhyrje, përgjigje me
shkrim. Afati i cekur llogaritet nga data e dërgimit të lajmërimit.
1021
-njoftimin për kohën dhe vendin e mbajtjes të seancës dëgjimore në

rast se ligji ate e kërkon.
-njoftimin për qëllimin e mbajtjes së seancës dëgjimore
-vërejtja (kujtesa) se mos prezenca në seancë mund të konsiderohet
me faj të palës së njoftuar.
-informacionin se palët mund të kërkojnë mbajtjen e një seance
dëgjimore në suaza të afateve të parapara me ligj apo rregullave të brendshme
të procedurës.
-njoftimin për autoritetin ligjor të organit i cili ka kompetencë për të
zhvilluar procedurën.
-informacionin për qëllimin e zhvillimit të procedurës.
Organi i administratës nuk do të komunikojë me palët në rast se
çështja e trajtuar nga organi i administratës publike është sekrete ose
konfidenciale ose kur në kushte të gjendjes së luftës komunikimi mund të
cenojë efikasitetin e procedurës.
2. Fillimi i procedurës nga pala e interesuar
Me iniciativën e palës mund të fillohet procedura administrative në

ato raste kur ligji lejon një mundësi të tillë. Pala për të filluar procedurën do
t’i paraqet kërkesën me shkrim organit të administratës publike, veprimi i të
cilit kërkohet.
Kërkesa duhet të përmban: emërtimin e organit të administratës
publike veprimi i të cilit kërkohet, datën e dorëzimit të kërkesës, një
indikacion në lidhje me kompetencat e organit administrativ, veprimi konkret
i cili kërkohet nga organi administrativ dhe theksimi i shkaqeve dhe fakteve
në të cilat bazohet kërkesa. Në shtojcë të kërkesës dërgohet edhe nga një
kopje e kërkesës për të gjithë personat të cilët kanë interes të drejtpërdrejtë
apo jo të drejtpërdrejtë nga veprimi i kërkuar. Duke u nisur nga fakti se pala
është e pa mësuar, organet e administratës publike mund të nxjerrin edhe
formular të ndryshëm me të cilat ma lehtë palët mund të kërkojnë veprimin e
organeve administrative. Një veprim i tillë ndërlidhet edhe me parimin e
efikasitetit të procedurës.
Drejtuesi i organit të administratës publike kërkesën e shqyrton
menjëherë dhe njofton palën se e ka pranuar kërkesën dhe procedura ka
filluar ose palën e njofton se kërkesa është refuzuar. Kundër vendimit me të
cilin refuzohet kërkesa pala ka mundësi të paraqet ankesë. Në rast se është e
nevojshme të ndërmerren veprime juridike të mëtejshme lidhur me kërkesën,
organi administrativ para se të vendos lidhur me bazueshmërinë e kërkesës e
cakton një afat të arsyeshëm për kryerjen e atyre veprimeve. Nëse kërkesa
nuk i përmban të dhënat e nevojshme, për sa është e mundur e me kusht të
1022
mos dëmtohen interesat e palës ato vet organi do ti administratës do ta

korrigjoj. Në situatën e kundërt me shkrim do të kërkohet nga pala të eviton
pasaktësitë e kërkesës-ta korrigjon kërkesën.
Kërkesën pala mund ta dorëzon drejtpërdrejt në zyrat e organit
kompetent. Në rast se pala i drejtohet organit qendrorë, ka mundësi që
kërkesën te dorëzoj te organet e administratës komunale të cilat në afatin prej
dy ditëve, nga dita e dorëzimit të kërkesës, me postë të regjistruar do ta
dërgojnë kërkesën në zyret e organit qendror. Në të njëjtën mënyrë dhe afat
do të veprojnë edhe përfaqësit diplomatike dhe konzulare për kërkesat e
palëve të dorëzuara në ato përfaqësi. Kërkesën pala ka mundësi ta dërgon
edhe me postë të regjistruar por edhe në formë elektronike.
Organi i administratës publike i cili ka pranuar kërkesën , ate e
regjistron sipas radhës së arritjes në regjistër të posaçëm i cili përmban
numrin e kërkesës, datën e dorëzimit, objektin e kërkesës, numrin dhe emrin
e dokumenteve, anekset e kërkesës dhe emrin e parashtruesit të kërkesës.
Organi i administratës publike palës i lëshon dëshmi me shkrim në të cilën
vërtetohet pranimi i kërkesës. Në të njejtën mënyrë do të veprohet edhe sa i
përket kërkesave tjera të paraqitura nga palët e interesuara si p.sh.
shpjegimet, kërkesat për rishqyrtim, përgjigjet si dhe çfarëdo dokumenti tjetër
shkresor. Organi i administratës publike pas pranimit të kërkesës do të
verifikon kompetencën e tij por do të verifikon edhe nëse të drejtat apo
interesat e kërkuara nga personat e interesuar janë parashkruar ,
legjitimacionin e personit të interesuar ( fizik apo juridik) , janë respektuar
afatet e parapara ligjore dhe a mundet kërkesa e paraqitur të shqyrtohet
bashkë me kërkesat tjera të personave të interesuar.
3. Fillimi i procedurës me iniciatimin e publikut
Procedurën administrative mund ta fillojë edhe publiku por edhe

ombudspersoni. Organi i administratës publike do ti merrë të gjitha masat e
nevojshme për përgatitjen e çështjes, përfshirë këtu edhe çështjet të cilat nuk
përfshihen në kërkesë nëse organi i administratës vlerëson se duhet të veprojë
në atë mënyrë.
Kërkesa verbale për fillimin e procedurës
Për ta filluar procedimin administrativ, përveç paraqitjes së kërkesës

me shkrim pala e interesuar ka mundësi të bënë edhe kërkesë verbale. Lidhur
me këtë nëpunësi publik do të përpilon një shënim zyrtar sipas të cilit edhe
formon dosjen, lëndën i cili shënim do të përmban këto të dhëna: emrin e
1023
organit administrativ, veprimin i cili kërkohet , emri i kërkuesit, data e bërjes

së kërkesës dhe veprimi konkret i cili dëshirohet të realizohet.
Shqyrtimi i përnjëhershëm i disa kërkesave për fillimin e procedurës

administrative
Një mënyrë e këtillë e veprimit nga ana e organit të administratës

publike njihet si bashkim i çështjeve, lëndëve. Kërkesat e paraqitura do të
bashkohen dhe lidhur me to do të merret një vendim i përbashkët meritor me
kusht nëse janë paraqitur nga pala e njëjtë por edhe nëse gjendja faktike dhe
juridike është e njejtë. Mbi këtë bazë mund të shqyrtohen edhe kërkesat e
paraqitura nga shumë persona. Vendimi i organit kompetent për bashkimin e
çështjeve mund të apelohet.
Tërheqja e kërkesës
Pala mund të tërheq pjesërisht apo në tërësi kërkesën e paraqitur por

mundet edhe të heq dorë nga kërkesa, në situatat ku ligji e lejon një mundësi
të tillë. Lidhur me këtë veprim të palës organi administrativ nxjerr vendim
për përfundimin e procedurës ndaj të cilit vendim ka mundësi të paraqitet
ankesa. Edhe pala kundërshtare do të njoftohet për përfundimin e procedurës.
Tërheqja e një pale nga procedura nuk do të sjell ndërprerjen e procedurës për
palët tjera por procedura do të vazhdon nëse organi i administratës publike
vlerëson se kjo do të është në interes të palëve të tjera. Pala e cila e ka tërheq
kërkesën do ti bartë shpenzimet e procedurës përveç në rastet kur ligji
parashikon ndryshe.
Aktpajtimi (ujdija)
Gjatë procedurës administrative nëpunësi publik ka obligim të

përpiqet ti pajtoj palët në procedurë. Aktpajtimi në mes të dy ose më shumë
palëve në një procedim administrativ bëhet në formë të shkruar. Aktpajtimi
pasi lexohet do të nënshkruhet nga palët dhe prej atij momenti edhe bëhet i
plotfuqishëm. Aktpajtimi ka efekt juridik të njejtë sikurse akti administrativ.
Organi administrativ nuk do të pranon aktpajtimin nëse është në dëm të
interesit publik ose në dëm të interesave ligjore të personave tjerë fizik apo
juridik.
1024
Çështja paraprake
Çështja paraprake është një çështje konkrete e cila kushtëzon organin

e administratës publike që në një procedurë administrative të nxjerr vendimin
përfundimtar.
Nxjerrja e vendimit lidhur me çështjen paraprake duhet me qenë në
kompetencë të një organi tjetër të administratës publike apo të gjykatës.
Organi kompetent administrativ për vendimmarrje në këtë situatë do të
pezullon procedurën deri në marrjen e vendimit lidhur me çështjen paraprake.
Nga kjo rregull lejohet përjashtim vetëm në ato raste nëse nuk nxirret
menjëherë vendimi pasojë do të kishte shkeljen e të drejtave themelore
kushtetuese të personave fizik ose juridik ose interesave të tyre të bazuara në
ligj. Pezullimi i procedurës do të përfundon menjëherë nëse vendimi për
çështjen paraprake varet nga ndërmarrja e ndonjë veprimi , paraqitjes së
ndonjë kërkese , ndërsa pala ate nuk e bëjnë në afatin e caktuar me ligj.
Do të përfundon menjëherë pezullimi i procedurës edhe kur në
mungesë të një afati të paraparë në ligj, procedura administrative për
zgjidhjen e çështjes paraprake nuk fillon brenda afatit prej 30 ditëve duke
llogaritur prej ditës kur është nxjerr vendimi për pezullim, për shkak se palët
e interesuara nuk kanë paraqitur kërkesë. Në rast se organi kompetent nuk
pret nxjerrjen e vendimit lidhur me çështjen paraprake por çështjen paraprake
e vendos vet atëherë ai vendim do të jetë i vlefshëm vetëm për atë procedim
administrativ.
Procedura hetimore
Procedura hetimore përfshinë të gjitha veprimet dhe masat të cilat i

ndërmerr organi i administratës publike deri në nxjerrjen e vendimit lidhur
me çështjen konkrete administrative. Kjo procedurë njihet si procedurë e të
provuarit. Procedura hetimore mund të zhvillohet në formë të
1. procedurës së shkurtë hetimore, e cila konsiston në nxjerrjen e

vendimit përfundimtar mbi bazën e fakteve, provave të paraqitura nga pala,
provave të besueshme apo kur gjendja e fakteve vërtetohet nga informacionet
që ka vet organi administrativ por edhe në situata të caktuara me ligj,
2. procedura e veçantë hetimore konsiston në veprimet dhe masat të
cilat ndërmerren nga organi administrativ përkatësisht nëpunësi publik për
qëllim të nxjerrjes së vendimit meritor lidhur me çështjen konkrete
administrative.
1025
Të provuarit e fakteve
Nëpunësi publik i cili drejton procedurën do të ndërmerr veprime

procedurale (p.sh.nxjerrje të provave etj) dhe do të cakton masa të nevojshme
(kryen veprime të caktuara, urdhëron palët për të kryer veprime të caktuara
etj), për qëllim të zgjidhjes së çështjes administrative-nxjerrjes së vendimit
meritor. Organi administrativ do të vërteton të gjitha faktet e rëndësishme për
zgjidhjen e çështjes administrative. Faktet e njohura botërisht dhe ato të
njohura nga organi administrativ nuk kanë nevojë të vërtetohen. Barra e të
provuarit qëndron në palën e interesuar e cila ka detyrim që pretendimet e saj
t’i argumenton me prova të cilat do t’i bashkangjet kërkesës me shkrim, do ti
propozon verbalisht (me gojë) apo do t’i dorëzon ato gjatë procedurës.
Organi administrativ ka mundësi të kërkojë nga pala e interesuar
informacione, dokumente apo objekte (sende) me qëllim të vërtetimit të
fakteve relevante. Pala e interesuar ka mundësi mos të veprojë në atë mënyrë
nëse me veprimin e kërkuar do të shkelet sekreti profesional i palës, në rast se
njohja e atyre informacioneve është e ndaluar me ligj, do të është
komprometuese ose do të shkaktonte humbje financiare apo jo financiare
palës, bashkëshortit, prindit, fëmijës, vëllait apo motrës së tij. Në rast se pala
nuk banon në vendin ku ndodhet selia e organit administrativ ai ka mundësi
që veprimin e kërkuar ta bëjë te organi administrativ i cili gjendet në vendin
ku banon, këtë veprim mund ta bënë edhe për arsye se nuk dëshiron të
paraqitet para organit. Pala nëse nuk vepron sipas kërkesës së organit
administrativ asaj do t’i bëhet një kërkesë e re ose do të ndërprehet procedura
nëse me këtë nuk shkilet ndonjë interes publik apo interes ligjor i palës.
Pavarësisht nga sjellja e palës organi i administratës ka detyrim që me vet
iniciativë të vërteton faktet e rëndësishme për nxjerrjen e vendimit
përfundimtar. Nëse informacioni apo dokumenti janë të domosdoshme për
vërtetimin e kërkesës së palës atëherë do të pezullohet procedura deri në
sigurimin e informacionit ose provës dhe për këtë do të njoftohet pala. Organi
i administratës mund të kërkojë ndihmë nga organi tjetër i administratës për
ndërmarrjen e masave për sigurimin e provave. Këtë veprim organi i
administratës do ta bënë në marrëveshje me organin administrativ mirëpo
pavarësisht këtij fakti një veprim i tillë duhet të ndërmerret brenda afatit prej
30 ditëve. Në kërkesë të palës apo me vet iniciativë organi i administratës
publike mundet edhe para se të ketë filluar procedura administrative të
ndërmerr veprim për sigurimin e provave relevante , me kusht nëse sigurimi i
atyre provave do të bëhet i vështërsuar apo i pa mundur kjo përveç provave të
cilat janë në zotërim (posedim), të organit të administratës publike. Të gjitha
shpenzimet për veprimet lidhur me sigurimin e provave janë barrë e palës së
interesuar.
1026
Të provuarit me anë të ekspertëve (ekspertiza)
Ekspertiza është një mjet provues me ndihmën e të cilit konstatohen

apo vlerësohen faktet me anë të dijes profesionale të cilën nuk e posedon
personi zyrtar i cili drejton procedurën. Ekspertët janë persona të cilët
posedojnë njohuri profesionale të nevojshme për të konstatuar dhe vlerësuar
faktet e rëndësishme për zgjidhjen e çështjes konkrete. Ekspertizat kryhen
nga personat e caktuar-ekspertë të specializuar por edhe nga organet-
institucionet e specializuara të administratës. Ekspertët caktohen nga vet
organi administrativ por mund të caktohen edhe sipas propozimit të palës.
Organi administrativ kur e cakton nxjerrjen e provës me kryerje të
ekspertizës,e njofton palën për qëllimin e ekspertimit, për ekspertin, kjo me
përjashtim kur në pyetje janë çështjet sekretet-konfidenciale. Organi
administrativ por edhe pala, ekspertit mund t’i bëjnë pyetje të cilave ai ka
detyrim tu përgjigjet apo lidhur me to të shpreh mendimin e tij për çështje të
caktuara. Kur pyetjet e paraqitura nga pala prekin çështjet sekrete-
konfidenciale ato pyetje organi i administratës nuk do ti lejon.
Dëgjimi i palëve të interesuar
Pasi të ketë përfunduar procedura hetimore e para se të merret

vendimi përfundimtar , pala ka të drejtë të deklarimit. Pala mund të
deklarohet me shkrim apo në mënyrë verbale me (gojë). Për mënyrën e
deklarimit të palës vendos organi i cili zhvillon procedurën. Me kërkesën e
organit administrativ pala deklaratën me shkrim do ta jap brenda afatit prej
10 ditëve nga dita e pranimit të njoftimi për kërkesën. Palët në përgjigjen me
shkrim shprehen lidhur me çështjet të cilat përbëjnë objektin e procedimit ,
kërkojnë ndërmarrjen e masave konkrete dhe bashkangjesin dokumente dhe
prova tjera. Palët gjithashtu mund të kërkojnë edhe caktimin e një seance
dëgjimore për çka organi administrativ menjëherë do të ndërmerr masa për
caktimin e seancës. Në rast se organi që zhvillon procedurën kërkon
deklarim me gojë, ai në afatin prej 8 ditëve cakton datën e dëgjimit të palës.
Deklarimi me gojë i palës ka të bëjë me të gjitha çështjet si te deklarimi me
shkrim. Nëse pala nuk prezenton në seancën dëgjimore ndërsa mungesën nuk
e arsyeton , kjo nuk është pengesë që organi administrativ të vazhdojë me
procedurën. E drejta e deklarimit, palës mund ti ndalohet në rast se:
-nxjerrja e vendimit është urgjente

-kur një masë e tillë do e vështërsonte ekzekutimin e vendimit
-në qoftëse informacioni i paraqitur gjatë procedurës do të shpie drejt
një vendimi në favor të palës
1027
-nëse pala ka pas mundësi gjatë procedurës, të deklarohet për çështjet

që kanë rëndësi për marrjen e vendimit e mbi bazën e provave ekzistuese.
Masa e ndalimit të deklarimit të palës bëhet me vendim të organit të

administratës ndaj të cilit është e lejuar ankesa por ajo nuk e ndalon
procedurën. Pas deklarimit të palës në drejtim të sigurive të provave
relevante, me vet iniciativë të organit administrativ apo të palës , mund të
ndërmerren edhe masa tjera shtesë. Në rast se organi që zhvillon procedurën
vlerëson se nuk është kompetent për nxjerrjen e vendimit përfundimtar, ai
përpilon një raport në të cilin paraqet pretendimet e palëve, rrjedhën e
procedurës dhe formulon një rekomandim paraprak për vendimin
përfundimtar duke i dhënë arsye faktike dhe juridike të cilat sipas vlerësimit
të tij do të arsyetojnë vendimin që do të nxirret.
Ndërhyrja
Çdo person fizik apo juridik i cili nuk është palë në procedurë , nëse
vlerëson se me procedurën administrative e cila është në zhvillim, preken të
drejtat dhe interesat e tij ligjore, mundet ti bëjë organit administrativ i cili
zhvillon procedurën, kërkesë me shkrim se dëshiron të ndërhyjë (marrë pjesë)
në procedurë. Kërkesë dorëzohet në kopje të mjaftueshme për organin
administrativ dhe palët në procedurë. Lidhur me kërkesën vendim nxjerr
udhëheqësi i organit administrativ. Kërkesa e personit të tretë-ndërhyrësit do
të pranohet nëse nga procedimi administrativ preken të drejtat, liritë dhe
interesat ligjore të ndërhyrësit, nëse zhvillimi i procedurës nuk do të
vështirësohet për shkak të ndërhyrjes dhe nëse interesat publike përfitojnë
nga ndërhyrja. Vendimi lidhur me kërkesën për ndërhyrje u dërgohet
ndërhyrësit dhe palëve në procedurë. Me vendim mundet ti caktohen kushte
ndërhyrësit me qëllim mos të vështërsohet procedimi i rregullt i çështjes.
Kushtet për ndërhyrësin mund të caktohen edhe gjatë krejt procedurës , nëse
ato nuk janë caktuar më parë me vendimin për lejimin e ndërhyrjes.
Vendimet e ndërmjetme
Organi administrativ i cili zhvillon procedurën , nëse vlerëson se mos

marrja e disa masave mund të ketë për pasojë shkaktimin e dëmit të rëndë e të
pa riparueshëm të interesave publike apo atyre të palëve të interesuara,
mundet të nxjerr vendime të ndërmjetme. Me këto vendime caktohen masat
përkatëse të cilat do të zgjasin për afat të caktuar dhe duhet të jenë të
arsyetuara. Këto vendime mund të revokohen. Organi kompetent
administrativ i administratës publike me vendim do të konstaton se përfundon
1028
vendimi i ndërmjetëm nëse nxirret vendimi përfundimtar me kalimin e afatit

të caktuar me vendimin e ndërmjetëm, në mungesë të ndonjë afati të paraparë
me ligj apo me vendim të organit administrativ nëse nga dita e fillimit të
procedurës, të ketë kaluar afati prej 6 muajve.
Përfundimi i procedurës administrative
Procedura administrative do të përfundon: 1.me nxjerrjen e vendimit

përfundimtar, dhe 2.për shkak të fakteve tjera të parapara me ligj.
1. Vendimi përfundimtar.
Organi administrativ pas zhvillimit të procedurës së paraparë me ligj

nxjerr vendim me të cilin e zgjidh çështjen konkrete administrative.
2. Faktet në bazë të cilave përfundon procedura administrative
1. Braktisja
Procedura do të konsiderohet e braktisur nëse pala e interesuar me

fajin e saj nuk është aktive më shumë se 3 muaj. Në kësi situate nuk do të
ketë braktisje të procedurës nëse procedura prek interesat publike. Me
braktisjen e procedurës nuk shuhet kërkesa për realizimin e sërishëm të
drejtës apo interesit të palës.
2. Pamundësia
Do të përfundon procedura edhe në rast se objekti për të cilin është

filluar procedura apo qëllimi i vendimit është bërë i pamundur. Deklarimi i
përfundimit të procedurës sipas këtyre dy fakteve bëhet me vendim të organit
administrativ ndaj të cilit është e lejuar ankesa.
3. Mos pagesa e tarifave ose e detyrimeve tjera
Procedura administrative do të përfundon edhe nëse pala e interesuar

nuk bën pagesën në afatin e caktuar të tarifave apo detyrimeve të tjera , të
cilat janë kusht për zbatimin e aktit administrativ. Nuk do të ketë përfundim
të procedurës nëse pala pas përfundimit të afatit kohor për pagesën e tarifave
1029
dhe detyrimeve tjera , brenda afatit prej 10 ditëve e bën pagesën e dyfishtë të
shumës fillestare.
4. Afatet e përgjithshme kohore për përfundimin e procedurës

administrative
Nga dita e paraqitjes së kërkesës për fillimin e procedurës e me

kalimin e periudhës kohore prej 3 muajve do të përfundon procedura
administrative. Kjo rregull ka përjashtim për rastet e parapara shprehimisht
me ligj apo kur shtyrja e procedurës bëhet e detyrueshme për shkak të
rrethanave të jashtëzakonshme. Te këto situata procedura do të përfundon
brenda afatit prej 3 muajve, duke llogaritur nga dita e përfundimit të
rrethanave të jashtëzakonshme. Mos mundësia e nxjerrjes së vendimit
përfundimtar brenda afatit prej 3 muajve apo pas përfundimit të rrethanave të
jashtëzakonshme, organi që zhvillon procedurën përkatësisht nëpunësi
përgjegjës në afatin prej 10 ditëve duhet të arsyeton mos respektimin e afatit
ligjor, para organit kompetent përkatësisht udhëheqësit të tij.
Akti administrativ
Akte administrative konsiderohet të gjitha vendimet e organeve të

administratës publike të cilat krijojnë pasoja për një rast individual (akti
individual) apo krijojnë pasoja për dy e më shumë persona fizik apo juridik
(akti kolektiv).
Forma e aktit administrativ
Aktet administrative do të nxirren në formë të shkruar përveç rasteve

kur ligji shprehimisht parasheh një formë tjetër apo kur ate e imponojnë
rrethanat tjera. Aktet administrative duhet të tregojnë qëllimin e tyre dhe të
përmbajnë këto informacione:
-emrin e organit të administratës publike që ka nxjerrur aktin, datën ,

numrin e aktit dhe konstatimin për delegimin eventual të kompetencave në
bazë të cilave është nxjerr akti
-identitetin e palëve
-konstatimet lidhur me gjendjen e vërtetuar faktike
-dispozitat ligjore në të cilat bazohet akti
-udhëzimin për mundësinë dhe afatin e paraqitjes së kërkesës për
rishqyrtim
1030
-udhëzimin për mundësinë dhe afatin e paraqitjes së ankesës

-datën e hyrjes në fuqi të aktit dhe
-nënshkrimin e udhëheqësit të organit të administratës publike që ka
nxjerr aktin ose të drejtuesit të organit kolektiv.
Akti administrativ do të përmban arsyet e nxjerrjes së aktit

(arsyetimin), vetëm në rastet kur shprehimisht parasheh ligji. Përveç atyre
rasteve akti administrativ detyrimisht duhet të përmban arsyetimin kur:
-është refuzuar, shuar, kufizuar apo preket ndonjë e drejtë dhe interes
ligjor përkatësisht me aktin vendoset ndonjë detyrim apo ndëshkim.
-në rast se vendimi ka të bëjë me vendimin në lidhje me kërkesat për
rishqyrtim apo ankesat.
-nëse me vendimin refuzohet kërkesa e palëve ose ajo kërkesë është
në kundërshtim me informacionin apo propozimin zyrtar të organit
administrativ.
-nëse vendimi është devijim nga praktika e deriatëhershme për çështje
të ngjashme, dhe
-nëse arsyet e paraqitura do të shkaktojnë revokimin, shfuqizimin
modifikimin apo pezullimin e një akti të mëparshëm.
Nuk kanë nevojë të arsyetohen , me përjashtim kur ligji parasheh

ndryshe, aktet administrative të cilat i vërtetojnë vendimet e nxjerrura nga
bordet, juritë apo nga komisionet e caktuara nga administrata si dhe urdhëratë
e udhëheqësve të organit të administratës publike të cilat kanë të bëjnë me
çështje të brendshme organizative. Arsyetimi i vendimit duhet me qenë i
formuluar në mënyrë të qartë ashtu që do të shpjegon bazën ligjore dhe
faktike të tij. Në rast se arsyetimi i referohet një informacioni apo propozimi
të mëparshëm , ndërsa atë e ka pranuar organi administrativ atëherë është e
mjaftueshme që vetëm të konstatohet ai fakt dhe ato informacione apo
propozime do të jenë pjesë përbërëse e aktit. Nëse arsyetimi i dhënë është i
pakjartë kontradiktor dhe përmban të dhëna të pasakta do të konsiderohet se
aktit i mungon arsyetimi. Për çështje të cilat janë të ngjashme mund të
përdoren arsyetimet e bëra në çështjet e mëparme, kjo me kusht nëse në këtë
mënyrë nuk i keqësohet pozita procedurale e palës.
Hyrja në fuqi e aktit administrativ
Akti administrativ hyn në fuqi ditën e miratimit të tij. Ky parim ka dy

përjashtime:
1031
1. Fuqia prapavepruese e aktit administrativ
Akti administrativ do të ketë fuqi prapavepruese në rast se interpreton

një akt të mëparshëm, kur akti nxirret në zbatim të ndonjë vendimi gjyqësor
me të cilin është anuluar akti administrativ dhe kur ligji shprehimisht aktit i
jep fuqi prapavepruese. Aktit administrativ, organi kompetent administrativ
mund ti jep fuqi prapavepruese në rast se kjo është në interes të palëve dhe në
rast se nuk dëmton të drejtat dhe interesat e palëve të treta. Një situatë e tillë
është e mundshme edhe kur është fjala për aktin i cili e shfuqizon një akt të
mëparshëm, e me te anulohen edhe aktet tjera të nxjerrura në zbatim të atij
akti por edhe kur një mundësi e tillë lejohet me ligj.
2. Efekti i vonuar i aktit administrativ
Akti administrativ do të ketë efekt të vonuar kur hyrja në fuqi e aktit

kushtëzohet nga pranimi apo vërtetimi i aktit, kur efektet e aktit bëhen të
pamundura për shkak të ndonjë pezullimi apo afati dhe kur hyrja në fuqi e
aktit administrativ varet nga vërtetimi i disa kushteve dhe rrethanave.
Shpallja e akteve administrative
Aktet administrative palëve u dërgohen në afat prej 30 ditëve. Këto

akte do të shpallen vetëm në rastet kur i parasheh ligji. Mos shpallja e akteve
administrative kur këtë ligji e kërkon do të ketë pasojë mos hyrje në fuqi të
aktit. Në rastet kur shpallja e aktit administrativ është e detyrueshme ajo
bëhet në gazetën zyrtare ndërsa akti do të hyn në fuqi 30 ditë nga publikimi i
tij.
Pavlefshmëria e akteve administrative
Pavlefshmëria e akteve administrative mundet me qenë:
1. Akti administrativ apsolutisht i pavlefshëm
Aki apsolutikisht i pavlefshëm është në këto raste: 1.kur akti është

nxjerr nga organi i pa identifikuar, 2.kur akti është nxjerr nga organi jo
kompetent, 3.kur është nxjerr akti në kundërshtim me formën e kërkuar nga
Ligji i procedurës administrative apo ndonjë ligj tjetër dhe 4.kur akti është
nxjerr në kundërshtim me procedurën e paraparë me Ligjin e procedurës
administrative apo ndonjë ligj tjetër. Këto akte nuk prodhojnë asnjë pasojë
1032
juridike, kështu që të gjitha organet e administratës publike ose çdo person

fizik apo juridik të cilëve ju dedikohet akti, ata do ta injorojnë urdhrin e atij
akti për të vepruar. Organi kompetent administrativ me vet iniciativë apo në
kërkesë të çdo personi, në çdo kohë mund të shpall aktin apsolutikisht të
pavlefshëm. Organi i cili vendos sipas kërkesës për rishqyrtim apo sipas
ankesës, me vet iniciativë apo kërkesë të palës në çdo kohë mund të shpall
aktin apsolutikisht të pavlefshëm. Në rast se vetëm një pjesë e aktit është
apsolutikisht e pavlefshme atëherë i gjithë akti do të jet i pavlefshëm përveç
nëse pjesa e anuluar do të ishte aq e rëndësishme sa që pa atë pjesë qëllimi i
aktit, sa i përket pjesës tjetër të vlefshme nuk do të realizohet.
2. Akti administrativ relativisht i pavlefshëm
Është relativisht i pavlefshëm akti administrativ kur është nxjerr në

kundërshtim me ligjin, dhe ate në këto raste:
1. akti autorizon kryerjen e veprimeve ose njeh të drejta e privilegje të
cilat nuk parashihen me ligj,
2. akti ndalon kryerjen e veprimeve ose refuzon të drejta, privilegje të
parapara me ligj,
3. akti nxirret në bazë të një akti të kundërligjshëm të një organi më të
lart,
4. akti nxirret në ndikim të kanosjes , dhunës ose çrregullimit të
përkohshëm mendor.
Kundër aktit relativisht të pavlefshëm në afatet kohore të parapara me

ligj mund të paraqiten kërkesa për rishqyrtim apo ankesa. Në kuadër të
afateve ligjore me vet iniciativë organi administrativ kompetent mundet ta
revokojë ose shfuqizojë aktin administrativ relativisht të pavlefshëm. Këto
akte administrative do të prodhojnë pasoja juridike për aq kohë sa ato nuk
revokohen apo shfuqizohen. Në momentin e nxjerrjes së aktit administrativ
sipas kërkesës për rishqyrtim apo ankesës, revokohet ose shfuqizohet akti
administrativ, pushojnë pasojat juridike për të ardhmen. Me revokimin apo
shfuqizimin e aktit administrativ, organi administrativ do ta rikthen gjendjen
e mëparme që ekzistonte para nxjerrjes së aktit. Në rast se restitucioni nuk
është i mundur atëherë do të vendoset lidhur me kërkesën e palës së dëmtuar
për shpërblimin e dëmit.
Korrigjimi i aktit administrativ
Në rast se akti administrativ i vlefshëm është i përfshirë me pasaktësi

apo gabime të dukshme , me iniciativën e palës apo me vet iniciativë organi
1033
administrativ që ka nxjerr aktin, do të bën korrigjimin e aktit kështu që do të

eviton gabimet materiale dhe pasaktësitë e dukshme pa e ndryshuar
përmbajtjen e aktit. Këtë veprim organi administrativ mund ta bënë në çdo
kohë.
Kokluzioni
Konkluzioni është një nga llojet e akteve administrative me të cilin

vendosen çështje që kanë të bëjnë me procedurën por edhe çështjet sekondare
që lidhen me zhvillimin e procedurës e që nuk vendosen me aktvendim.
Konkluzionin e nxjerr personi zyrtar. Nëse me konkluzion urdhërohet zbatimi
i një veprimi atëherë do të caktohet edhe afati i zbatimit të atij veprimi.
Konkluzioni zakonisht komunikohet me gojë kurse me shkrim vetëm me
kërkesë të palës ose kur mund të kërkohet menjëherë ekzekutimi i
konkluzionit. Ankimi i veçantë kundër konkluzionit lejohet vetëm për raste të
parapara me ligj. Në këto raste konkluzioni duhet të jetë i arsyetuar dhe do të
përmban udhëzimin për mjetin juridik. Rregullat për ankesën kundër
aktvendimit në mënyrë të njejtë zbatohen edhe ndaj konkluzionit.
Konkluzioni ndaj të cilit nuk është e lejuar ankesa e veçantë, mund të
kundërshtohet me ankesën kundër aktvendimit përfundimtar përveç në rastet
kur me Ligjin e procedurës administrative është e përjashtuar ajo mundësi.
Ankesa e paraqitur nuk e shtyen ekzekutimin e konkluzionit përveç nëse ligji
e parasheh një mundësi të tillë apo nëse ashtu është caktuar me konkluzion.
Revokimi dhe shfuqizimi i aktit administrativ
Revokimi i aktit administrativ
Revokimi i aktit administrativ bëhet nga organi administrativ që ka

nxjerr aktin. Akti administrativ revokohet në bazë të kërkesës së palës për
rishqyrtimin e aktit. Kërkesën pala do ta bënë në afatin e paraparë me ligj apo
të caktuar me vet aktin administrativ. Vendimi i organit me të cilin revokohet
ose konfirmohet akti administrativ konsiderohet gjithashtu akt i vlefshëm
administrativ. Aktin administrativ mund ta revokojë organi i deleguar por
edhe ai delegues për aq kohë që delegimi është i vlefshëm.
1034
Shfuqizimi i aktit administrativ
Shfuqizimi i aktit administrativ do të bëhet me vet iniciativ të organit

kompetent të administratës (organit të shkallës së dytë) apo me iniciativë të
palës. Iniciativa e palës në fakt është ankesa e paraqitur kundër aktit
administrativ. Sa i përket çështjeve lidhur me shfuqizimin e aktit
administrativ në mënyrë të njejtë zbatohen rregullat që kanë të bëjnë me
revokimin e aktit administrativ.
Afatet për revokimin dhe shfuqizimin e aktit administrativ të

vlefshëm
Akti administrativ i vlefshëm mund të revokohet ose shfuqizohet nëse

kanë ndryshuar rrethanat dhe dispozitat ligjore, të cilat më nuk e arsyetojnë
ekzistimin e aktit. Akti administrativ nuk mund të revokohet apo shfuqizohet
në këto rast:
1. Kur ligji shprehimisht e ndalon një mundësi të tillë,

2. Kur akti krijon (njeh) të drejta ligjore për personat fizik ose
juridike,
3. Kur akti i jep administratës të drejta apo cakton detyrime nga të
cilat nuk mund të hjek dorë.
Aktet me të cilat personave fizik apo juridik u njihen të drejta ligjore

mund të revokohen ose shfuqizohen në rast se dëmtojnë interesat e palëve të
cilave ju drejtohen, dhe në situatën kur të gjitha palët e interesuara
dakordohen (arrijnë marrëveshje) për revokimin apo shfuqizimin e aktit , me
kusht që të drejtat e krijuara mbi bazën e atij akti janë të drejta nga të cilat
mund të hiqet dorë.
Revokimi dhe shfuqizimi i aktit administrativ të pavlefshëm
Revokimi ose shfuqizimi për shkak të pavlefshmërisë së aktit

administrativ mund të kërkohet në afatin e paraparë për ankimin gjyqësor.
Nëse ekzistojnë më shumë afate të paraparë me ligj atëherë do të zbatohet
afati më i gjatë.
Pasojat juridike të revokimit dhe shfuqizimit të aktit administrativ
Revokimi dhe shfuqizimi kanë efekt vetëm për të ardhmen mirëpo

nëse këto kanë të bëjnë me pavlefshmërinë absolute atëherë efekti është
1035
prapaveprues, pra për të kaluarën. Fuqi prapavepruese do të ketë edhe akti i

nxjerr me marrëveshjen e palëve, vetëm në ato raste kur të gjitha palët
dakordohen me shkrim por me kusht që akti i cili kërkohet të revokohet ose
shfuqizohet ka krijuar të drejta ose privilegje nga të cilat palët mund të
hjekun dorë. Me revokim ose shfuqizim të aktit do të përtërihet fuqia ligjore e
aktit i cili është revokuar apo shfuqizuar. Rregullat për revokimin dhe
shfuqizimin në rast se ligji nuk parasheh ndonjë situatë tjetër do të vlejnë
edhe sa i përket ndryshimit dhe zëvendësimit të aktit administrativ.
Njoftimi i aktit administrativ
Gjatë procedurës organi administrativ ka detyrim të komunikon me

palët në procedurë. Organi administrativ ka detyrim që palën te njofton për të
gjitha veprimet e ndërmarrura dhe aktet e nxjerra gjatë procedurës
administrative. Palët sidomos do të njoftohen: 1.me aktet me të cilat merren
vendime lidhur me pretendimet e tyre, dhe 2.aktet me të cilat caktohen
detyrime dhe denime ose shkaktohen dëme apo krijohen, përfundojnë,
zgjerohen apo kufizohen interesat ligjore ose të drejtat e palëve apo pengohen
kushtet për gëzimin e tyre në ndonjë mënyrë. Pala nuk do të njoftohet për
aktet të cilat janë komunikue në pranin të palëve, dhe kur palët marrin pjesë
gjatë zhvillimit të procedurës dhe manifestojnë njohje të plotë të atyre akteve
administrative. Lidhur me këtë personi zyrtar përpilon shënim zyrtar.
Njoftimi duhet të përmbajë: tekstin e plotë të aktit administrativ, emrin e
personit përgjegjës i cili e ka nxjerr aktin dhe datën e nxjerrjes së aktit, emrin
e organit që ka kompetencë për të vendosur lidhur me ankimet dhe afatet për
paraqitjen e ankimeve. Në rastet kur me aktin janë pranuar të gjitha kërkesat
e palëve ose kur akti ka të bëjë me marrjen e masave, teksti i plotë i aktit
mund të zëvendësohet me një përmbledhje të përmbajtjes dhe të objektit të
çështjes konkrete. Prej datës kur është nxjerr akti brenda afatit prej 8 ditëve
pala duhet të njoftohet me aktin përveç situatave kur shprehimisht ligji
parasheh ndryshe. Njoftimi bëhet përmes postës, drejtpërdrejtë-personalisht
palës ndërsa me legram,telefon,teleks vetëm në situata urgjente. Njoftimi
bëhet edhe përmes njoftimit publik. Në situata të veçanta kur këtë e kërkon
natyra e aktit pala mund të thirret personalisht për ta pranuar aktin.
Zbatimi (ekzekutimi) i akteve administrative
Personat fizik ose juridik kanë detyrim që vullnetarisht të zbatojnë

urdhrin e aktit administrativ. Në rast se këtyre personave u preket ndonjë e
drejtë, liri apo interes ligjor kanë mundësi të kërkojnë pezullimin e zbatimit të
aktit administrativ të kontestuar me qëllim kështu të mbrohen të drejtat dhe
1036
interesat e tyre. Në rast se ligji nuk parasheh ndryshe afati për paraqitjen e
kërkesës do të jetë i njejtë me afatet për paraqitjen e ankimeve në procedurën
administrative. Lidhur me kërkesën organi kompetent nxjerr vendim me
ç’rast merr parasysh interesat publike ato të palëve por edhe nevojën për
sigurimin e marrëdhënies juridike të zgjidhur me aktin administrativ. Do të
zbatohet akti administrativ vetëm pasi të ketë hyrë në fuqi. Në rast se ligji
shprehimisht parasheh organi i administratës publike do të zbaton detyrimet
që dalin nga akti administrativ të cilën e ka nxjerr. Nuk mund të ekzekutohen
këto akte administrative: 1.akti veprimi i të cilit është pezulluar, 2.akti kundër
të cilit është paraqitur ankesa me efekt suspenziv, 3.te akti i cili do të hyjë në
fuqi pas miratimi të një akti nga një organ tjetër administrativ e jo nga organi
administrativ që e ka nxjerr aktin. Hyrja në fuqi e aktit administrativ mund të
pezullohet nga organet administrative të cilat kanë të drejtën e revokimit të
aktit, nga organi i administratës publike më i lart i cili ka të drejtën e
shfuqizimit të aktit dhe nga gjykata. Akti administrativ me qenë i lejueshëm
për ekzekutim duhet të plotësojë këto kushte: 1.masat ndëshkuese mund të
ndërmerren vetëm pasi të jetë nxjerr akti ekzekutimi i të cilit kërkohet,
2.personat fizik apo juridik kanë mundësi që vullnetarisht të zbatojnë
detyrimin i cili del nga akti administrativ, në afatin e caktuar me ligj apo me
vet aktin administrativ. Në rast të gjendjes së jashtëzakonshme afati mund të
shtyhet ashtu që për zbatim të aktit palëve u ipet një afat tjetër i arsyeshëm,
3.masat shtrënguese ndërmerren në masën që mos të dëmtohen të drejtat dhe
interesat e personave juridik dhe fizik. Palët mund të paraqesin ankesë ndaj
ekzekutimit të aktit administrativ në rast se masat e ndërmarra janë të
paligjshme dhe jo proporcionale. Para se të ndërmerren masat shtrënguese
organi i administratës publike do ta njofton palën me aktin administrativ i cili
ndaj tyre do të ekzekutohet. Me njoftimin për aktin administrativ me të cilën
lejohet ekzekutimi mund të njoftohet pala edhe për masat shtrënguese të cilat
do të ekzekutohen menjëherë ose caktimi i masave shtrënguese do të bëhet
me njoftim të veçantë.
Afatet e përgjithshme për ekzekutimin e aktit administrativ
Afati për ekzekutimin e aktit administrativ nga organi i administratës

publike është 15 ditë nga dita e hyrjes në fuqi të aktit përveç rasteve kur ligji
parasheh afate tjera. Personat fizik ose juridik kanë mundësi që brenda afatit
prej 15 ditëve të bëjnë vullnetarisht ekzekutimin e detyrimit të përmbajtur në
aktin administrativ. Nuk llogaritet në afat dita kur nxirret akti administrativ
por edhe rastet kur përfundimi i afatit qëllon në ditën kur administrata e cila
do të zbaton aktin nuk punon ose punon me orar të reduktuar, kështu që afati
i zbatimit shtyhet për ditën e nesërme të punës. Afatet për zbatimin e aktit
1037
administrativ mund të zgjaten në rast se palët banojnë ose gjenden

përkohësisht jashtë territorit të Kosovës ose në zona të largëta të territorit të
Kosovës. Afati fillon të llogaritet pas kalimit të 15 ditëve nga dita e vendosjes
së palës në një shtet të Evropës përkatësisht 30 ditë nga vendosja e palës në
një shtet jashtë Evropës.
Rivendosja e afatit të lëshuar
Në rast se personi fizik ose juridik ndaj të cilit zbatohet akti

administrativ për shkaqet të ndryshme është penguar ti respektojë afatet e
caktuara me ligj ka të drejtë të kërkojë rivendosjen e afatit. Kërkesa duhet
paraqitur në afate prej 10 ditëve nga dita kur janë evituar pengesat mirëpo me
kalimin e afatit prej 1 viti, nga kalimi i ditës së fundit të afatit, kërkesa nuk
mund të paraqitet. Kërkesa duhet me qenë e argumentuar dhe afati duhet të
ketë kaluar pa fajin e palës. Lidhur me kërkesën vendos organi i cili e ka
nxjerr aktin i cili akt pritet të ekzekutohet. Kundër vendimit për refuzimin e
kërkesës mund të paraqitet ankesa.
Ankimi administrativ
Ligji i Procedurës Administrative si mjet juridik për kundërshtimin e

aktit administrativ parasheh ankimin administrativ. Në kuptimin e ankimit
administrativ përfshihen këto mjete juridike: 1.kërkesa për rishqyrtim dhe
2.ankimi (ankesa). Me këto mjete juridike palët mund të kërkojnë revokimin,
shfuqizimin ose ndryshimin e aktit administrativ. Çdo palë e interesuar ka të
drejtë të kundërshton ligjshmërinë e një akti administrativ por edhe veprimet
e organit administrativ në rastet kur në mënyrë të kundërligjshme refuzohet
nxjerrja e një akti administrativ. Organi kompetent ka detyrim të vlerëson
ligjshmërinë dhe rregullsinë e aktit të kontestuar. Paraqitja e këtyre mjeteve
juridike ka për pasojë pezullimin e zbatimit të aktit administrativ. Këtë efekt
këto mjete juridike nuk do ta kenë në këto raste: 1.nëse akti synon mbledhjen
e taksave, tatimeve ose të ardhurave tjera buxhetore, 2.nëse akti ka të bëjë me
masa policore, 3.nëse me ligj ndalohet pezullimi i zbatimit të aktit dhe 4.nëse
zbatimi i menjëhershëm i aktit është në interes të rendit publik, shëndetit
publik ose të interesave tjera publike.
Kërkesa për rishqyrtim
Ky mjet juridik i paraqitet organit që ka nxjerr aktin administrativ ose

që ka refuzuar të nxjerr aktin të cilin palët e kanë kërkuar. Kërkesën e
shqyrton nëpunësi përgjegjës për aktin i cili do të nxjerr vendim kur e pranon
1038
të bazuar kërkesën. Nëse kërkesa do të refuzohet të shqyrtohet atëherë ajo

trajtohet ankesë dhe në atë formë menjëherë i dërgohet organit më të lartë-
organit të shkallës së dytë, i cili në afatin prej 15 ditëve ka detyrim të nxjerr
vendim lidhur me ankesën.
Ankesa
Ankesa i dorëzohet organit më të lart-organit të shkallës së dytë. Nëse

ai organ vlerëson të arsyeshme mundet që për vendosje shkresat e lëndës t’ia
bartë organit të shkallës së parë i cili ka nxjerr aktin.
Afati për paraqitjen ankimit administrativ
Afati për të paraqitur ankimin administrativ është 30 ditë, llogaritur

nga dita kur pala ka marrë njoftimin për aktin ose refuzimin për nxjerrjen e
aktit përkatësisht nga dita kur është shpallur akti. Te mos nxjerrja e aktit
(heshtja e administratës) këto mjete juridike mund të paraqiten në afatin prej
60 ditëve duke llogaritur nga dita e paraqitjes së kërkesës për fillimin e
procedurës.
Afati për nxjerrjen e vendimit
Organi kompetent lidhur me këto mjete juridike duhet të nxjerr

vendim në afat prej 30 ditëve nga dita e dorëzimit të mjetet juridik. Nëse
organi kompetent nuk nxjerr vendim në afatin prej 60 ditëve lidhur me mjetin
juridik pala ka të drejtë që të fillojë konfliktin gjyqësor administrativ.
Kushtet formale për ankimet administrative
Mjetet juridike parimisht paraqiten në formë të shkruar dhe ato duhet

të përmbajnë: emrin dhe adresën e palës , aktin konkret administrativ i cili
kontestohet apo refuzimin e nxjerrjes së aktit nga organi i administratës,
shkaqet e ankimit dhe provat-dokumentet të cilat konsiderohen të
rëndësishme për mjetin juridik.
Veprimet e organit ankimor lidhur me ankesën
Organi i cili shqyrton dhe vendosë për ankesën do ti ndihmojë palës

në përgatitjen e dokumentacionit të nevojshëm. Ankesa mund të mos
pranohet kur ajo nuk është e lejueshme, kur afati ka kaluar, kur organi
ankimor aktin e kontestuar e konsiderohen “prima facie” të ligjshëm dhe të
1039
rregullt dhe kur mjeti juridik është paraqitur nga personi i paautorizuar.
Personi i tretë do të njoftohet për ankesën, me kusht nëse me aktin
administrativ shkilen të drejtat dhe interesat ligjore të tij, kështu që organi
ankimor ka detyrim ate ta njofton për të marrë pjesë në shqyrtimin
administrativ dhe të argumentojë pretendimet e tij. Organi i cili vendos sipas
ankesë ka të drejtë të refuzon si të pabazuar ankesën dhe do të vërteton
vendimin e kundërshtuar. Organi ankimor njëherit ka mundësi të vendos të
pranon ankesën si të bazuar dhe të shfuqizon, revokon aktin e kundërshtuar,
të pranon pjesërisht ankesën të bazuar dhe ndryshon aktin e kundërshtuar apo
do të detyron organin administrativ kompetent të nxjerr aktin administrativ
kur pa të drejtë është refuzuar nxjerrja e aktit të kërkuar.
Aktet reale
Parimi i ligjshmërisë do të zbatohet në të njëjtën masë si ndaj akteve

administrative ashtu edhe ndaj akteve reale. Akte reale janë: njoftime
publike, paralajmërime, sinjalet e koduara etj. Këto akte do të konsiderohen
të ligjshme me kusht të jenë të sakta, objektive dhe proporcionale. Pasojat që
shkaktohen nga aktet reale të paligjshme do ti eliminojë organi administrativ.
Aktet administrative me natyrë diskreciale
Këto akte janë refleksion i ushtrimit të pushtetit diskrecial të organeve

të administratës publike. Ky pushtet duhet të ushtrohet bazuar në kushtetut
dhe ligj. Edhe këto akte munden me qenë objekt i rishikimit administrativ dhe
atij gjyqësor.
KONFLIKTI ADMINISTRATIV
Nocioni
Konflikti administrativ është një kontest gjyqësor. Konflikti

administrativ është kontest gjyqësor sepse ka të gjitha cilësitë e kontesteve
gjyqësore. Në këtë procedurë gjyqësore vlerësohet ligjshmëria e aktit
administrativ. Ndaj aktit të nxjerrë në një procedurë administrative kundër të
cilit nuk ka mundësi të paraqitet ankesa, ka mundësi në kushte të caktuara
pala e pakënaqur të fillojë procedurën e konfliktit administrativ. Për këtë
arsye edhe procedura e konfliktit administrativ edhe paraqet vazhdimësinë e
procedurës së përfunduar administrative. Procedura e konfliktit administrativ
1040
është rregulluar me dispozitat e Ligjit për konfliktet administrative (Gazeta

Zyrtare e RSFJ nr.4/1977), i cili ligj është i zbatueshëm në pajtim me
Rregulloren e UNMIK-ut nr.1999/24 datë 12.12.1999, për Ligjin në fuqi në
Kosovë. Ky vështrim trajton çështjet themelore të procedurës së konfliktit
administrativ të cilat mund të zbatohen në kontekst me legjislacionin në fuqi
dhe funksionimin e organeve shtetërore në Kosovë.
Qëllimi
Me procedurën e konfliktit administrativ dëshirohet të arrihen dy

qëllime:
1. Qëllimi subjektiv.
2. Qëllimi objektiv.
1. Qëllimi subjektiv
Me qëllimin subjektiv të konfliktit administrativ në fakt dëshirohet të

arrihet siguria , garanca për realizimin por edhe për mbrojtjen e të drejtave
dhe interesave ligjore të personave fizik dhe subjekteve tjerë juridik të cilëve
me aktet e nxjerrura nga organet administrative u janë shkelur të drejtat ose
interesat e garantuara me ligj.
2. Qëllimi objektiv
Qëllimi objektiv paraqet garancën se në konfliktit administrativ do të

vlerësohet ligjshmëria e akteve të cilat gjatë veprimtarisë administrative të
organeve të administratës, janë nxjerr në kundërshtim me dispozitat ligjore.
Ky qëllim në fakt paraqet kontrollën të cilën e bënë gjykata ndaj organeve
administrative të cilat me rastin e ushtrimit të veprimtarisë administrative.
Duhet të respektojnë ligjin.
Llojet e konfliktit administrativ
Ligji për Konfliktet Administrative njeh dy lloje të konfliktit

administrativ:
1.Konflikti administrativ për vlerësimin e ligjshmërisë së aktit
administrativ,
2.Konflikti administrativ i jurisdikcionit të plotë.
1041
1. Konflikti administrativ për vlerësimin e ligjshmërisë së aktit

administrativ
Organet administrative me rastin e kryerjes së veprimtarisë

administrative duhet aktet e tyre t’i bazojnë në ligj. Aktet e nxjerra
administrative për të mund me qenë akte të ligjshme duhet të bazohen në
ligjin material dhe në ate formal-procedural. Ndodhë që me rastin e nxjerrjes
së akteve administrative mos të respektohen detyrimet e parapara me ligj për
çka pala e pakënaqur nga gjykata mund të kërkon mbrojtjen e të drejtave dhe
interesave të shkelura me aktin administrativ. Në këto konteste gjykata bën
vetëm vlerësimin e ligjshmërisë të aktit administrativ dhe nuk vendos
çështjen në meritum pra nuk e zgjedh çështjen administrative kontestuese.
2. Konflikti administrativ i jurisdikcionit të plotë
Te ky lloj i konfliktit administrativ gjykata nuk kufizohet vetëm në

vlerësimin e ligjshmërisë së aktit administrativ por ajo ka mundësi që aktin të
e ndryshojë apo anulojë dhe çështjen vetë të e vendos në meritum.
Aktgjykimi i cili është nxjerr në këtë procedurë në tërësi e zëvendëson aktin
administrativ që është anuluar.
Ligjshmëria e aktit administrativ
Ligjshmëria është parim themelorë i të gjitha procedurave në sistemin

tonë juridik pra edhe në procedurën administrative dhe në procedurën e
konfliktit administrativ. Ligjshmëria në fakt paraqet detyrimin për organet
administrative që në çështje të caktuar, në mënyrë të drejtë të zbatojnë si
dispozitat materiale juridike ashtu edhe ato procedurale-juridike.
Akti administrativ
Me akt administrativ kuptohet akti me të cilin organet administrative

dhe institucionet-subjektet që ushtrojnë autorizime publike , vendosin për
ndonjë të drejtë apo caktim të një detyrimi për personin e caktuar fizik apo
juridik në një çështje administrative. Konflikti administrativ mund të fillohet
vetëm kundër një akti administrativ. Një akt për ta pasur karakterin e aktit
administrativ duhet të përmban këto elemente:
1. Aktin administrativ duhet të e nxjerr organi i administratës apo
institucioni (subjekti) i cili ushtron autorizime publike.
1042
2. Me aktin administrativ duhet të vendoset për ndonjë të drejtë apo

caktim të ndonjë detyrimi personit të caktuar fizik apo juridik. Ky element në
veti i përmban dy komponente:
1. Akti administrativ duhet me qenë akt i organit të administratës
publike ku në bazë të autorizimeve publike p.sh. sipas detyrës zyrtare p.sh.
caktohet një detyrim për personin fizik apo juridik konkret p.sh. pagesa e
tatimit për pasurinë e paluajtshme, etj.
2. Akti administrativ duhet me qenë i natyrës konstitutive pra të
vendoset për njohjen (pranimin) apo mos pranimin e një të drejte, caktimin
apo lirimin nga detyrimi i caktuar etj.
3. Akti administrativ duhet me qenë konkret, pra duhet të i dedikohet
personit të caktuar fizik apo juridik. Akti pra duhet të ketë karakterin e aktit
individual me të cilin personit konkret i njihet një e drejtë apo i caktohet
ndonjë detyrim. Përkundër kësaj aktet e karakterit të përgjithshëm si p.sh.
rregulloret, statutet, aktet normative etj. nuk përmbajnë këto elementet dhe
ndaj tyre edhe nuk mund të zhvillohet konflikti administrativ.
4. Akti administrativ duhet të nxirret në një çështje administrative. Për
vlerësimin se akti ka kuptimin e aktit administrativ duhet që elementet e
cekura të përmbushen kumulativisht.
Forma e aktit administrativ
Aktet administrative nxirren në formën të cilën e parasheh Ligji i

procedurës administrative. Format e akteve administrative me të cilat
vendosen çështjet konkrete në procedurën administrative më së shpeshti
hasen në formë të aktvendimit me të cilin vendoset çështja konkrete
administrative dhe në formë të konkluzionit me të cilin vendosen çështjet të
cilat lidhen me procedurën-çështjet sekondare. Përveç këtyre formave aktet
administrative paraqiten edhe në forma tjera si p.sh. urdhëresa , njoftim
vlerësimi , fatura etj. të cilave me ligj u ipet cilësia e aktit administrativ.
Shkaqet e kontestimit të aktit administrativ
Akti administrativ i nxjerr në procedurën administrative mund të

kontestohet për këto shkaqe:
1. Në rast se me nxjerrjen e aktit administrativ nuk është zbatuar fare
ose nuk është zbatuar drejt ligji, dispozita e bazuar në ligj ose dispozita tjetër
e aprovuar në mënyrë të ligjshme apo akti i përgjithshëm
2. Akti administrativ është nxjerr nga organi jo kompetent
3. Në procedurën e cila i ka paraprirë nxjerrjes së aktit administrativ
nuk është vepruar sipas rregullave të procedurës, nuk është vërtetuar në
1043
mënyrë të drejt gjendja faktike apo nga faktet e vërtetuara është nxjerr
konkluzion jo i drejt lidhur me gjendjen faktike.
Nuk mund të ketë zbatim jo të drejtë të dispozitave në rast se organi
kompetent ka vendosur sipas vlerësimit të lirë, në bazë të autorizimeve dhe
në kuadër të kufijve që i janë dhënë me dispozita ligjore, në pajtim me
qëllimin për të cilin i është dhënë autorizimi. Shkaqet e kontestimit të aktit
administrativ kanë karakterin alternativ që do të thotë se ekzistimi i vetëm një
shkaku e bën të kontestueshëm aktin administrativ.
Akti administrativ ndaj të cilit mund të zhvillohet konflikti

administrativ
Konflikti administrativ mund të zhvillohet kundër:

1. Aktit administrativ të nxjerrë në shkallë të dytë.
2. Aktit administrativ të nxjerr në shkallë të parë ndaj të cilit nuk
është e lejueshme paraqitja e ankesës.
Aktet administrative ndaj të cilave nuk mund të zhvillohet

konflikti administrativ
Në sistemin tonë juridik i akceptuar është sistemi i klauzolës së

përgjithshme sipas të cilit konflikti administrativ mund të zhvillohet ndaj të
gjitha akteve administrative përveç atyre akteve ndaj të cilave ligji këtë
mundësi shprehimisht e ka përjashtuar.
Konflikti administrativ nuk mund të zhvillohet ndaj këtyre akteve

administrative:
1. Nuk mund të zhvillohet konflikti administrativ ndaj akteve të

nxjerra në çështjet për të cilat është siguruar mbrojtja gjyqësore jashtë
konfliktit administrativ.
2. Aktet administrative të nxjerra lidhur me çështjet ndaj të cilave
sipas dispozitës shprehimore të ligjit nuk mund të zhvillohet konflikti
administrativ.
3. Konflikti administrativ nuk mund të zhvillohet edhe për çështjet
lidhur me të cilat drejt për drejt në bazë të autorizimeve kushtetuese vendosin
organet më të larta të pushtetit.
1044
Heshtja e administratës
Objekt i vlerësimit të ligjshmërisë në konfliktin administrativ është

akti administrativ konkret dhe përfundimtar. Ndodhë që organet
administrative lidhur me kërkesën apo ankesën e palës nuk nxjerrin akt
administrativ në afatin të cilin e parasheh ligji kështu që ndodhë edhe
procedura të zvarritet dhe kjo zvarritje e procedurës njihet si heshtjes e
administratës. Me heshtjen e administratës supozohet se për palën paditëse
organi administrativ në kushtet e parapara ligjore ka marrë aktvendim negativ
për të cilin fakt pala e pakënaqur në kushte të caktuara me ligj mund të fillojë
konfliktin administrativ dhe të kërkojë nga gjykata të nxjerr aktgjykim me të
cilin do të urdhëron organin administrativ të nxjerr aktvendim lidhur me
kërkesën përkatësisht ankesën e paraqitur nga pala paditëse. Instituti i
heshtjes së administratës është ndërtuar me qëllim të mbrojtjes së palës nga
sjelljet jo të ligjshme të organeve administrative.
Palët në konfliktit administrativ
Palë në procedurën konfliktit administrativ zakonisht janë palët në

procedurën e zhvilluar administrative. Në cilësi të palës paraqiten: 1.pala
paditëse, 2.pala e paditur dhe 3.personi i interesuar.
1. Paditësi në konfliktin administrativ
Paditës në konfliktin administrativ është personi fizik ose personi

juridik i cili vlerëson se me aktin administrativ i është shkelur ndonjë e drejtë
apo interes personal i bazuar në ligj. Cilësinë e paditësit mund të e ketë edhe
organizata sindikale nëse vlerëson se me aktin administrativ i është shkelur
ndonjë e drejtë apo interes i bazuar në ligj sa i përket organizatës sindikale
apo ndonjë pjese të saj. Nëse personit të caktuar fizik i cili është anëtarë i
ndonjë organizate shoqërore e cila sipas rregullave të saja ka detyrim të
mbrojë të drejtat dhe interesat e caktuara ligjore të anëtarëve të vet, nëse me
aktin administrativ u është shkelur ndonjë e drejtë apo interes juridik,
organizata me pëlqimin e anëtarit të vet, në emër të vet mund të paraqet padi
për fillimin e konfliktit administrativ kundër aktit administrativ. Cilësinë e
paditësit në konfliktin administrativ e kanë edhe organet shtetërore,
organizata (ndërmarrja) apo njësia afariste e saj , qendra e banimit apo grupi i
qytetarëve edhe pse nuk e kanë cilësinë e personit juridik mund të fillojnë
konfliktin administrativ me kusht nëse munden me qenë titullarë të drejtave
dhe bartës të detyrimeve për të cilat është vendosur në procedurën
administrative. Prokurori i Shtetit të Republikës së Kosovës ka cilësinë e
1045
palës në konfliktin administrativ nëse vlerëson se ligji është zbatuar në dëm

të shtetit e në favor të palës.
2. Pala e paditur në konfliktin administrativ
Në konfliktin administrativ palë e paditur është organi administrativ,

akti i të cilit kontestohet.
3. Personi i interesuar
Person i interesuar është personi i tretë, të cilit anulimi i aktit

administrativ të kontestuar do t’i sillte dëm drejtpërdrejtë personal.
Ndërhyrësi në konfliktin administrativ
Në procedurën e konfliktit administrativ lejohet të zbatohet edhe

instituti i ndërhyrësit të zakonshëm i cili është institut i procedurës civile
kontestimore. Një mundësi të tillë i lejohet organizatës shoqërore e cila në
çdo fazë të procedurës mund të hyjë në procedurë në anën e paditësit, i cili
njëherit është edhe anëtarë i asaj organizate dhe në favor të tij do të ndërmerr
të gjitha veprimet, dhe do të përdorë të gjitha mjetet juridike po që se ato nuk
janë në kundërshtim me pretendimet dhe veprimet e vet palës paditëse.
Kompetenca e gjykatës
Konflikti administrativ si procedurë e veçantë gjyqësore zhvillohet

pranë Gjykatës Supreme të Kosovës e cila ka kompetencë lëndore dhe
territoriale për të zgjidhë çështjet e konflikteve administrative. Kjo gjykatë
zgjedh çështjet në shkallë të parë por edhe ato të cilat paraqiten me mjete
juridike. Sa i përket mjetit të rregullt juridik-ankesës, ky mjet juridik nuk
është i lejuar mirëpo në rast se me ndonjë dispozitë të veçantë ligjore
parashihet atëherë gjykata do të vendos edhe lidhur me atë mjet juridik.
Gjykata Supreme konfliktet administrative në shkallë të parë i gjykon në
kolegje të përbëra prej 3 gjyqtarëve profesional. Në këtë përbërje do të
shqyrton dhe merr vendime edhe në rast se vendos sipas ankesës. Nëse me
ligj shprehimisht nuk është caktuar Gjykata Supreme lidhur me mjetet
juridike të jashtëzakonshme do të merr vendim në kolegj, në përbërje si
parashihet me dispozitat e Ligjit për procedurën kontestimore.
1046
Padia në konfliktin administrativ
Procedura e konfliktit administrativ nuk fillohet sipas detyrës zyrtare

sikurse është rasti te disa procedura tjera gjyqësore (p.sh. ajo penale) por kjo
procedurë ekskluzivisht fillohet me paraqitjen e padisë nga personi i
autorizuar në gjykatën kompetente. Padia paraqet bazën e fillimit të konfliktit
administrativ. Si mjet juridik padia mund të shiqohet nga dy aspekte:1.aspekti
formal, 2.aspekti material
1. Aspekti formal
Në kuptimin formal padia paraqet veprim procedural, parashtresë e

cila përmban kërkesën e caktuar të personit fizik apo juridik, drejtuar
gjykatës që ajo ti ofroj mbrojtje juridike ashtu që me vendim të zgjidhë
çështjen materialo-juridike e cila është çështje konkrete administrative.
2. Aspekti material
Aspekti material-juridik i padisë nënkupton kërkesën e caktuar

(kërkespadinë) me të cilën kërkohet të vlerësohet ligjshmëria e aktit
administrativ të kontestuar nxjerrja e vendimit me të cilin do të mbrohet e
drejta apo interesi personal i paditësit.
Afati i paraqitjes së padisë
Sikurse edhe në procedurat tjera gjyqësore edhe në procedurën e

konfliktit administrativ afati për paraqitjen e padisë është i rregulluar, caktuar
me ligj. Ligji për Konfliktet Administrative parasheh në dispozitën e nenit 24
se afati për paraqitjen e padisë është 30 ditë dhe llogaritet nga dita kur i
dërgohet akti administrativ palës e cila e ka paparaqitur padinë.
Afati për organin e autorizuar shtetëror
Afati prej 30 ditësh për paraqitjen e padisë do të vlen edhe për organin
e autorizuar shtetëror në rast se atij ju është dërguar akti i kontestuar
administrativ. Në rast se atij organi nuk i është dërguar akti i kontestuar
administrativ afati për paraqitjen e padisë është 60 ditë dhe llogaritet nga dita
e dërgimit të aktit administrativ palës në favor të cilës është nxjerr akti
administrativ.
1047
Dorëzimi i padisë
Ligji për konfliktet administrative parasheh disa mënyra të dorëzimit

të padisë në gjykatë. Këto mënyra janë:
1. dorëzimi i drejtpërdrejtë në gjykatë

2. dorëzimi përmes postës
3. deklarimi i padisë në procesverbal te gjykata kompetente apo te
ndonjë gjykatë tjetër e rregullt.
Dita e dorëzimit të padisë përmes postës rekomande (të porositur) dhe

deklarimi i padisë në procesverbal, konsiderohet si ditë e dorëzimit të
drejtpërdrejtë në gjykatë. Nisur nga fakti se pala është e pamësuar (e pa
informuar) e cila nga mos dija apo pa dashje dorëzon padinë gjykatës apo
organit jo kompetent ndërsa ajo padi në gjykatën kompetente arrin pas
kalimit të afatit të paraparë ligjor, do të konsiderohet se padia është e
afatshme me kusht nëse dorëzimi i padisë është bërë brenda afatit të paraparë
me ligj. Për personat që ndodhen në forcat e sigurisë, shërbim ushtarak dita e
dorëzimit të padisë në njësinë ushtarake-sigurisë do të konsiderohet si ditë e
dorëzimit të padisë në gjykatë. Kjo situatë do të vlen edhe për personat tjerë
në shërbim në njësit ushtarake-sigurisë, në vendet ku nuk ekziston posta e
rregullt.
Forma e padisë së rregullt
Padia si parashtresë për të qenë e rregullt duhet të përmban elementet

të cilat parashihen me dispozitën e nenit 27 të Ligjit për Konfliktet
Administrative. Padia e rregullt duhet përmban këto elemente: në padi
paditësi duhet thekson emrin dhe mbiemrin, profesionin, vendbanimin
përkatësisht selina e personit juridik, aktin administrativ kundër të cilit është
drejtuar padia , shtjellimin e shkurt të çështjes, arsyet pse ngritët padia, në
cilin drejtim dhe volum propozohet anulimi i aktit administrativ. Bashkë me
padinë duhet të paraqitet edhe një kopje ose origjinali i aktit administrativ të
kontestuar. Në rast se me padi kërkohet kthimi i sendit ose kompensimi i
dëmit duhet të paraqitet edhe kërkesa e caktuar në pikëpamje të sendit apo të
shumës për dëmin e pësuar nga ekzekutimi i aktit administrativ. Padia duhet
të paraqitet në disa kopje përkatësisht përveç për gjykatën nga një kopje me
shtojcat e saj i dërgohen organit të paditur dhe çdo personit të interesuar nëse
ka të tillë në procedurë.
1048
Padia e parregullt
Padia në konfliktin administrativ duhet me qenë e rregullt çka do të

thotë duhet me qenë e plotë dhe e kuptueshme. Padia është e plotë kur
përmban të gjitha elementet e duhura formale. Padia do të jetë e kuptueshme
atëherë kur përmban kërkesën e kjartë dhe të caktuar me të cilën kuptohet se
çka konkretisht me padi kërkohet (kërkesëpadia) . Në rast se padia nuk është
e rregullt, kryetari i kolegjit do ta ftojë paditësin e në rast nevoje edhe përmes
gjykatës tjetër të rregullt, që brenda afatit të caktuar ti mënjanojë të metat e
padisë. Gjykata paditësin do ta udhëzojë se çka dhe si duhet të veprojë por
edhe do ta paralajmëroj për pasojat që do të paraqiten nëse nuk vepron sipas
kërkesës së gjykatë. Paditësi në rast se nuk vepron sipas kërkesë së gjykatës
ndërsa të metat e padisë janë të asaj natyre që e pengojnë punën e mëtejme të
gjykatës, me aktvendim gjykata do ta hudhë padinë si të parregullt. Deri te
kjo situatë mund të vijë me kusht nëse gjykata paraprakisht nuk konstaton se
akti administrativ i kontestuar është i pavlefshëm.
Padia nga baza e heshtjes së administratës
Organet administrative gjatë veprimtarisë administrative ndodhë mos

ti përmbahen afateve dhe detyrimeve ligjore. Kështu do të ndodh edhe nëse
organet administrative në afatin e paraparë ligjor , nga arsyet e ndryshme nuk
nxjerrin aktvendim lidhur me kërkesën përkatësisht ankesën e palës në
procedurë. Ligji për konfliktet administrative në dispozitën e nenit 8 parasheh
parimisht mundësinë që në rast të heshtjes së organeve administrative mund
të fillohet konflikti administrativ. Ky konflikt administrativ do të fillohet nga
baza e supozimit se organet administrative kanë nxjerr vendim negativ lidhur
me kërkesën përkatësisht ankesën e palës paditëse.
Kushtet për ngritjen e padisë
Për ngritjen e padisë nga baza e heshtjes së administratës parashihen

këto kushte:
1. Në qoftëse organi i shkallës së dytë nuk ka nxjerr aktvendim brenda
afatit prej 60 ditësh ose në një afat më të shkurtër të caktuar me dispozitë të
veçantë, lidhur me ankesën e palës ndërsa aktvendimin nuk e nxjerr edhe në
afatin e mëtejmë prej 7 ditësh, sipas kërkesës së përsëritur të palës, atëherë
pala ka mundësi ta fillojë konfliktin administrativ sikur ti ishte refuzuar
ankesa.
1049
2. Pala në mënyrën e njejtë ka mundësi të veprojë edhe kur organi i

shkallës së parë nuk nxjerr aktvendimin sipas kërkesës së saj ndërsa kundër
atij akti administrativ nuk do të është e lejueshme ankesa.
3. Nëse kundër aktit të organit të shkallës së parë lejohet paraqitja e
ankesës e ai organ administrativ nuk e nxjerr aktin (aktvendimin) në afatin
prej 60 ditëve ose në afat të posaçëm, më të shkurtër të paraparë me dispozitë
të veçant ligjore , pala ka të drejtë me kërkesë ti drejtohet organit të shkallës
së dytë. Nëse organi i shkallës së dytë nxjerr aktvendim pala e pakënaqur
kundër atij akti mund ta fillojë konfliktin administrativ.
4. Në rast e se organi i shkallës së parë nuk nxjerr aktvendim por
lidhur me ankesën aktvendim nuk nxjerr edhe organi i shkallës së dytë pala
mund ta fillojë konfliktin administrativ me kusht të ketë kaluar afati prej 60
ditëve ose ndonjë afat i posaçëm më i shkurtër i paraparë në dispozitë të
veçantë por edhe afati prej 7 ditëve sipas kërkesës së përsëritur të palës.
Hudhja e padisë nga baza e heshtjes së administratës
Padia si mjet juridik duhet me qenë e rregullt dhe e paraqitur në afat

të paraparë me ligj. Afati i paraqitjes së padisë llogaritet me kalimin e ditës së
fundit të afatit të paraparë me ligj , në të cilin organi administrativ duhet të
nxjerr aktvendimin lidhur me kërkesën përkatësisht ankesën e palës. Padia e
paraqitur para kalimit të afateve-kushteve të parapara për veprimin e palës ,
do të hudhet si e parakohshme. Padia do të hudhet edhe si e pasafatshme në
rast se është paraqitur pas kalimit të afatit të paraparë me ligj për ngritjen e
padisë.
Hekja dorë nga padia
Si në procedurën kontestimore edhe në konfliktin administrativ bazë

për fillimin e kontestit gjyqësor është parimi i disponibilitetit i cili nënkupton
se pala me vullnetin e lirë të saj mundet të paraqet , ndryshojë , hjek dorë nga
padia e paraqitur. Kjo mundësi e disponimit të palës me padinë është e lejuar
edhe në procedurën e konfliktit administrativ ku paditësi deri në momentin
kur gjykata nuk nxjerr vendimin mund të hjek dorë nga padia e paraqitur. Pas
një veprimi të tillë të paditësit gjykata sipas detyrës zyrtare nxjerr aktvendim
dhe pezullon procedurën.
Veprimi i padisë në ekzekutimin e aktit administrativ
Për dallim nga ankesa e cila në procedurën administrative ka efekt

suspenziv në ekzekutimin e aktit administrativ padia në konfliktin
1050
administrativ nuk e ka këtë karakter,pra nuk e ndalon ekzekutimin e aktit

administrativ të kontestuar. Në kushtet të caktuara me ligj padia mund të
ndikojë të ndalohet procedura e ekzekutimit administrativ. Ky ndikim i
padisë mundet me qenë: i detyrueshëm dhe fakultativ.
1. Ndalimi i detyrueshëm
Ndalimi përkatësisht shtyrja e detyrueshme e ekzekutimit të aktit
administrativ të kontestuar ndodhë kur pala kërkesë për shtyrjen e
ekzekutimit i paraqet organit, akti i të cilit ekzekutohet përkatësisht organit
administrativ për ekzekutimin e aktit, i cili do të shtyjë ekzekutimin deri në
nxjerrjen e vendimit definitiv gjyqësor me kusht nëse ekzekutimi nuk do t’i
sjellte dëm paditësit, i cili dëm vështirë do të riparohej, ndërsa shtyrja nuk do
të ishte në kundërshtim me interesin publik, por me shtyrjen nuk do t’i
shkaktohej dëm i madh i pakompensueshëm edhe palës tjetër – kundërshtarit.
Bashkë me kërkesën duhet të paraqitet prova se padia është paraqitur në
gjykatë. Për çdo kërkesë të paraqitur, organi kompetent administrativ, ka
detyrim të nxjerrë aktvendim jo më vonë se 3 ditë nga dita e paraqitjes së
kërkesës.
2. Ndalimi fakultativ
Ekzekutimi administrativ mund të shtyhet deri në nxjerrjen e vendimit
të gjykatës edhe për shkaqe të tjera, të cilat i vlerëson organi kompetent, por
me kusht që kërkesa për shtyrje mos të jetë në kundërshtim me interesin
publik.
Nxjerrja e aktit tjetër administrativ pas fillimit të konfliktit

administrativ
Pasi pala ka filluar konfliktin administrativ ndodhë që organi

administrativ bazuar në autorizimet nga Ligji i procedurës administrative, të
nxjerr akt tjetër administrativ me të cilin e ndryshon apo anulon aktin e
kontestuar administrativ. Situatë e tillë do të ndodh edhe kur padia është
ngritë nga baza e heshtjes së administratës ndërsa organi administrativ në
ndër kohë nxjerr aktin administrativ. Organi administrativ ka detyrim që
përveç paditësit ta njoftojë edhe gjykatën para cilës është filluar procedura e
konfliktit administrativ. Në këtë situatë gjykata do ta ftojë paditësin që në
afatin prej 15 ditëve të deklarohet se me aktin administrativ të nxjerr më vonë
është i kënaqur , se heq dorë nga padia apo në cilin volum përkatësisht padinë
e zgjëron edhe ndaj aktit administrativ të nxjerr më vonë. Paditësi nëse
deklaron se është i kënaqur me aktin administrativ apo nëse nuk jep
deklaratën brenda afatit prej 15 ditëve , gjykata do të nxjerr aktvendim për
pezullimin e procedurës. Nëse paditësi deklaron pakënaqësinë me aktin
administrativ atëherë gjykata do ta vazhdojë procedurën.
1051
Procedura sipas padisë
Duke pasë parasysh specifikat e disa fazave të procedurës së konfliktit

administrativ, mund të dallojmë dy faza të procedurës:
1. Procedurën paraprake
2. Procedurën e rregullt
I. Procedura Paraprake
Procedura paraprake ka të bëjë me shqyrtimin paraprak të padisë dhe

ate si në kuptimin e rregullsisë formale të padisë – përmbajtjes së saj,
afatshmërisë, lejueshmërisë dhe legjitimacionit të palës paditëse.
Duke pasë parasysh këto autorizime të gjykatës kjo fazë e procedurës

mund të ndahet në dy nënfaza:
1. Nënfaza e parë ka të bëjë me vlerësimin e përmbajtjes së padisë

përkatësisht nëse padia është e plotë dhe e rregullt. Në këtë
drejtim gjykata ka autorizim me padinë të veprojë sikurse me
parashtresat tjera të paraqitura nga palët. Nëse kemi të bëjmë me
padi të pakuptueshme dhe jo të plotë (të parregullt), është
kompetencë e kryetarit të kolegjit të kërkoj nga paditësi ta
rregullon padinë dhe për këtë veprim gjykata paditësin e udhëzon
si të veprojë, por i tërheqë vërejtjen për pasojat e mosveprimit
sipas kërkesës së gjykatës gjegjësisht për marrjen e aktvendimit
për hudhjen e padisë si të parregullt. Të metat e padisë së
parregullt duhet të jenë aso të meta të cilat gjykatën e pengojnë në
punën e mëtejme në shqyrtimin e padisë.
2. Nënfaza e dytë i përket vlerësimit të padisë në kuptim të

vlerësimit të afatshmërisë, lejueshmërisë dhe paraqitjes së padisë
nga personi i autorizuar. Kolegji gjyqësor në këtë fazë të
procedurës mund të nxjerr aktvendim për hudhjen e padisë si të
parakohshme apo si të pasafatshme. Me aktvendim do të hudhet
padia si e palejueshme nëse kolegji i gjykatës konstaton se me
padi kontestohet akti i cili nuk e ka karakterin e aktit
administrativ. Padia do të hudhet edhe në situatën kur kontestohet
akti jopërfundimtar i cili konsiston në faktin s’ndaj aktit ka pasur
mundësi pala të paraqet ankesë në procedurën administrative,
1052
ndërsa atë mundësi nuk e ka shfrytëzuar, por edhe nëse ka

paraqitur ankesë ate e ka paraqitur pas afatit të paraparë me ligj.
Padia do të hudhet si e palejueshme edhe nëse çështja konkrete
administrative me dispozita shprehimore të ligjit është përjashtuar
nga mundësia e zhvillimit të konfliktit administrativ. Si në
procedurat tjera gjyqësore edhe në këtë procedurë vlen instituti
“Res judicata”, i cili në fakt ka të bëjë me detyrimin e gjykatës ta
hudhë me aktvendim padinë si të palejueshme nëse konstaton se
ekziston vendimi i formës së prerë i gjykatës lidhur me aktin
administrativ të kontestuar. Nëse në fazën paraprake gjykata për
shkaqet e cekura nuk e hudhë padinë, ate ajo mundet ta bën në çdo
fazë të procedurës.
Anulimi i aktit administrativ pa e dërguar padinë në përgjigje
Gjatë procedurës paraprake gjykata pa dërguar padinë organit të

paditur në përgjigje me aktgjykim mund të vendosë të pranojë të bazuar
padinë dhe ta anulojë aktin administrativ të kontestuar, nëse konstaton se akti
administrativ i kontestuar përmban të meta të atilla esenciale të cilat e
pengojnë vlerësimin e ligjshmërisë së tij. Një veprim i këtillë i gjykatës në
fakt ndoshta mund të kualifikohet edhe si ndërfazë në mes të dy fazave të
procedurës, kjo nga shkaku se vendoset në fazën paraprake, pa dërgimin e
padisë në përgjigje – fillim të procedurës, me aktgjykim me të cilin vendoset
bazueshmëria e padisë dhe çështja kryesore.
II. Procedura e rregullt
Në këtë fazë të procedurës gjykata vepron sipas padisë përkatësisht

shqyrtohet padia ashtu që vlerësohet ligjshmëria e aktit administrativ të
kontestuar. Deri te kjo fazë e procedurës do të vihet nëse paraprakisht nuk
janë nxjerr ndonjë nga vendimet e cekura të gjykatës në fazën e procedurës
paraprake. Konflikti administrativ do të fillon me momentin e dërgimit të
padisë organit të paditur në përgjigje.
Dorëzimi i padisë në përgjigje dhe dërgimi i shkresave të lëndës
Në rast se gjykata padinë me aktvendim nuk e hudh poshtë menjëherë

si të paafatshme, të parregullt, si të palejueshme apo nëse nuk e anulon aktin
administrativ të kontestuar sepse ai ka të meta të atilla esenciale që pengojnë
çmuarjen, vlerësimin e ligjshmërisë së aktit, gjykata padinë me të gjitha
1053
shtojcat (anekset) do ti dërgoj në përgjigje palës së paditur dhe personave të

interesuar nëse ka të tillë. Përgjigja në padi është deklarim i organit të paditur
lidhur me theksimet e paditësit në padi dhe lidhur me kërkesën e padisë –
kërkesëpadinë. Përgjigja në padi zakonisht në praktikë ipet në formë të
shkruar. Parashtresa me shkrim nuk ka formë të caktuar, por duhet që ajo të
jetë e plotë në kuptimin formal dhe e kuptueshme në kuptimin e kërkesës
materiale. Përgjigja në padi mund të bëhet nga pala e paditur në afatin të cilën
e cakton gjykata i cili afat nuk mundet me qenë më i shkurtë se 8 ditë e as më
i gjatë se 30 ditë. Palës së paditur përveç kopjes së padisë i dërgohet edhe
kërkesa me shkrim për dërgimin e shkresave të lëndës të cilat kanë të bëjnë
me aktin administrativ të kontestuar. Afati i dërgimit të shkresave në praktikë
zakonisht është i njëjtë me ate që i ipet palës së paditur për të paraqitur
përgjigje në padi.
Vendosja e konfliktit administrativ pa shkresat e lëndës
Pala e paditur ka detyrim të veprojë sipas kërkesës së gjykatës, ashtu

që do të dërgojë të gjitha shkresat e lëndës të cilat kanë të bëjnë me aktin
administrativ të kontestuar. Në praktikë ndodh që pala e paditur mos të
veprojë sipas kërkesës së gjykatës. Në rast se pala e paditur nuk vepron sipas
kërkesës së dytë të gjykatës apo gjykatën e njofton se nuk dëshiron t’i dërgon
shkresat e lëndës, atëherë gjykata vendosë konfliktin administrativ pa shkresa
ashtu që me aktgjykim pranon të bazuar padinë, dhe anulonë aktin
administrativ të kontestuar.
Mënyrat e vendosjes së konfliktit administrativ
Ligji për konfliktet administrative ka përkrahë sistemin që konflikti

administrativ të vendoset në parim në seanca jopublike. Ky parim vie në
shprehje sepse konflikti administrativ përkah natyra juridike është një kontest
literarë dhe i drejtpërdrejtë, kjo për faktin se gjykata ligjshmërinë e aktit
administrativ e vlerëson drejtpërdrejt bazuar në shkresat e lëndës. Vendosja e
konfliktit administrativ mund të bëhet përjashtimisht edhe me mbajtjen e
seancës publike. Gjykata do të vendosë të mbahet seanca publike për shkak
të: a).ndëlikueshmërisë së çështjes dhe b).të sqarimit më të mirë të gjendjes
faktike.Gjykata seancën publike mund ta mban me vetiniciativë, por mbajtjen
e seancës mund ta propozojnë edhe palët në procedurë.
1054
Vendimi për mbajtjen e seancës publike
Ligji për konfliktet administrative parasheh mënyrën dhe rrjedhën e

procedurës së seancës publike. Sa i përket veprimeve procedurale në rast se
shprehimisht me Ligjin për konfliktet administrative nuk është paraparë
ndonjë situatë konkrete atëherë në mënyrë të përshtatshme do të zbatohen në
këtë procedurë dispozitat e Ligjit të procedurës kontestimore. Aktvendimin
për caktimin e datës së mbajtjes të seancës publike e nxjerr kryetari i kolegjit.
Për seancë do të ftohen palët dhe personat e interesuar nëse ka të tillë.
Shtyrja e seancës publike
Kolegji i gjykatës mundet për shkaqe të rëndësishme të cilat ai i

vlerëson si të tilla, me aktvendim mund ta shtyej seancën për ditë tjetër.
Rrjedha e seancës publike
Me seancën publike drejton kryetari i kolegjit i cili ndërmerr veprimet

e ndryshme procedurale që prej hapjes e deri në përfundimin e seancës.
Seanca publike fillon ashtu që kryetari i kolegjit pas njoftimit të palëve me
përbërjen e kolegjit, paraqet çështjen kontestuese, fjalën i jep anëtarit të
kolegjit i cili është raportues i çështjes dhe ai parashtron gjendjen dhe
esencën e çështjes kontestuese duke mos dhënë mendimin e vet. Pas këtij
fjala i ipet paditësit që të arsyetojë padinë, pastaj përfaqësuesit të palës së
paditur dhe personave të interesuar që t’i arsyetojnë pikëpamjet e tyre.
Kryetari i kolegjit, u jep por edhe në raste të caktuara u merr fjalën palëve,
parashtron pyetje palëve, dëgjon dëshmitarë, ekspertë dhe pjesëmarrës tjerë
në procedurë, dikton deklaratat dhe rrjedhën e seancës në procesverbal, mbyll
seancën dhe shpallë vendimin të cilin kolegji e ka nxjerrë. Njëherit kryetari i
kolegjit edhe kujdeset për mbajtjen e rendit dhe të qetësisë gjatë seancës.
Mungesa e palëve në seancë
Palët kanë të drejtë të ftohen sipas rregullit në seancë por ato nuk kanë
detyrim edhe të prezantojnë në seancë nëse ato vlerësojnë ashtu. Kështu
mungesa e palëve nga seanca publike nuk e pezullon punën e gjykatës.
Mungesa e palëve nuk nënkupton se ato kanë hjekur dorë nga kërkesat e tyre.
Në këtë situatë gjykata do t’i lexon parashtresat e tyre. Nëse në seancë nuk
vjen paditësi dhe as pala e paditur, seanca nuk shtyhet dhe gjykata pa pranin e
palëve do ta shqyrton çështjen kontestuese.
1055
Faktet e vërtetuara
Konflikti administrativ parimisht vendoset në bazë të fakteve të

vërtetuara në procedurën administrative. Në procedurën e konfliktit
administrativ nuk nxirren prova por vetëm vlerësohet rregullsia e procedurës
së nxjerrjes dhe vlerësimit të provave në procedurën administrative.
Kufizimi i gjykatës me kërkesën e padisë
Gjykata shqyrton padinë dhe vlerëson ate çka kërkon paditësi

përkatësisht nuk mund të vlerëson diçka çka ai nuk kërkon me padi. Pra
detyrim i gjykatës është të e respekton vullnetin e paditësit të shprehur në
padi. Gjykata me këtë rast nuk është e lidhur për arsyet e paditësit të dhënë në
referatin e padisë sepse pala zakonisht është e pa mësuar dhe në këtë drejtim
gjykata është më elastike dhe ajo përqendrohet në kërkesën konkrete të
padisë të cilën e ka bazë dhe detyrim të vlerësimit të ligjshmërisë të aktit
administrativ të kontestuar.
Vlerësimi i nulitetit të aktit administrativ sipas detyrës zyrtare

nga gjykata
Ligji për konfliktet administrative parasheh detyrimin e gjykatës që

sipas detyrës zyrtare të kujdeset për nulitetin e aktit administrativ. Shkaqet të
cilat aktin administrativ e bëjnë nul janë të parapara shprehimisht në Ligjin e
procedurës administrative. Për shkak të rëndësisë së pasojave të këtyre akteve
administrative ligji e detyron gjykatën që sipas detyrës zyrtare të vlerëson
nulitetin e aktit administrativ pavarësisht se këtë fakt e ka theksuar apo jo
paditësi.
Këshillimi dhe votimi
Këshillimit dhe votimit bëhet në seancë jo publike , pas përfundimit të

seancës publike ndërsa prezent janë anëtarët e kolegjit gjyqësor dhe
procesmbajtësi. Gjykata aktgjykimin e merr me shumicën e votave të
anëtarëve të kolegjit gjyqësor. Për këshillim dhe votim mbahet procesverbal i
veçantë të cilin e nënshkruajnë të gjithë anëtarët e kolegjit dhe
procesmbajtësi. Këshillimi dhe votimi bëhet pa pranin e palëve. Pas
përfundimit të këshillimit dhe votimit merret vendimi lidhur me çështjen
kontestuese.
1056
Shpallja publike e vendimit të gjykatës
Parimisht pas përfundimit të këshillimit dhe votimit, kolegji i gjykatës

përkatësisht kryetari i kolegjit shpall vendimin, me ç’rast ipen arsyet më të
rëndësishme të vendimit të nxjerrur. Në rastet e ndërlikuara gjykata mund të
heqë dorë nga shpallja e vendimit por ka detyrim që brenda 8 ditëve të nxjerr
vendimin. Në qoftë se pas përfundimit të seancës publike gjykata nuk e shpall
vendimin për arsye se më parë duhet të vërtetojë faktin i cili është i natyrës së
tillë që për shqyrtimin e të cilit nuk ka nevojë të caktohet seancë e re atëherë
gjykata do ta nxjerr vendimin pa mbajtur seancë të re por jo më vonë se
brenda 8 ditëve llogaritur nga dita kur ka vërtetuar atë fakt kontestues.
Aktgjykimi në konfliktin administrativ
Gjykata vendos për konfliktin administrativ me aktgjykim.

Aktgjykimi i nxjerr në konfliktin administrativ është një lloj, e vendosjes së
konflikteve administrative. Aktgjykimi është vendim i gjykatës me të cilin në
mënyrë meritore vendoset çështja, marrëdhënia kontestuese e cila shqyrtohet
dhe zgjidhet nga vet gjykata. Vendimet të cilat i merr gjykata (aktgjykimi dhe
aktvendimi), në kuptim të formës ato duhet të përmbajnë elemente esenciale
formale dhe përmbajtësore për të qenë vendime të rregullta dhe të plota.
Forma e vendimeve të gjykatës
Ligji për konfliktet administrative parasheh formën e vendimit të cilin

e nxjerr gjykata në procedurën e konfliktit administrativ. Vendimet e gjykatës
për të qenë të rregullta duhet të përmbajnë këto elemente esenciale formale:
1. Elementet të cilat kanë të bëjnë me hyrjen e vendimit, ku

përfshihen: shenimi i emrit të gjykatës , anëtarëve të kolegjit dhe
procesmbajtësit , emrat dhe të dhënat tjera për palët dhe përfaqësuesit e tyre
nëse i kanë , shenohet çështja kontestuese e cila është vendosur me aktin
administrativ , organi i administratës i cili ka marrë aktin, numri dhe data e
nxjerrjes së aktit administrativ , shënimi se shqyrtimi është bërë në seancë
publike, apo jo publike data e nxjerrjes dhe eventualisht shpalljes së
aktvendimit.
2. Elementet që kanë të bëjnë me dispozitivin e vendimit. Dispozitivi
duhet me qenë i ndarë nga pjesët tjera të vendimit. Kjo pjesë paraqet mënyrën
e vendosjes së çështjes nga gjykata. Kur çështja vendoset me aktgjykim në
dispozitiv do të theksohet se padia është aprovuar si e bazuar apo është
refuzuar si e pabazuar. Aktgjykimi i cili ka të bëjë me konfliktin
1057
administrativ të jurisdikcionit të plotë ku me aktgjykim edhe vërtetohet

mënyra e vendosjes së çështjes konkrete dispozitivi do të përmban
konstatimin se padia është aprovuar si e bazuar, se është anuluar akti i
kontestuar administrativ dhe do të vërtetohet se paditësi p.sh. ka të drejtën në
pension prej datës së caktuar, në shumën e caktuar etj. Te kontesti nga baza e
heshtjes së administratës në dispozitiv do të shenohet se padia është aprovuar
si e bazuar dhe se i është urdhëruar organit të paditur që në afatin e caktuar
ligjor të ndërmerr veprimin konkret në kuptim të pranimit apo refuzimit të
kërkesës përkatësisht ankesës së paditësit. Aktgjykimi me të cilin pjesërisht
aprovohet padia do të theksohet cila pjesë është refuzuar e cila është
aprovuar.
3. Arsyetimi i vendimit të gjykatës. Arsyetimi përmban arsyet të cilat
kanë motivuar gjykatën të merr vendimin. Ligji shprehimisht nuk cakton
ndonjë rradhitje strikte të arsyetimit por kjo i lihet në dispozicion gjykatës ta
formulon lirshëm. Arsyetimi me qenë i plotë duhet përmban arsye nga të cilat
gjykata shihet se pse ka vendosur në mënyrën e cekur në dispozitiv. Ligji nuk
parasheh se vendimi a duhet me qenë shumë i shkurt apo i gjatë, kjo në fakt
varret nga kushtet dhe rrethanat konkrete të çështjes. Përveç tjerash arsyetimi
duhet me qenë bindës dhe duhet të arsyeton konkluzën juridike të dispozitivit
të vendimit.
4. Udhëzimi për mjetin juridik. Udhëzimi për mjetin juridik vendoset
në fund të vendimit. Sa i përket mjetit të rregullt juridik-ankesës udhëzimi do
të ipet vetëm për çështjet të caktuara shprehimisht me ligj. Sa i përket
mjeteve të jashtëzakonshme juridike nuk ipet udhëzimi juridik. Vendimin e
nënshkruan kryetari i kolegjit dhe procesmbajtësi. Vendimi vuloset me vulën
e gjykatës dhe nga kryetari i kolegjit ipet urdhëresa për dërgimin e kopjes së
vendimit palëve në procedurë.
Dorëzimi i aktgjykimit
Vendimet e gjykatës në konfliktin administrativ, palëve u dërgohen në

kopje të legalizuar. Legalizimin e kopjes së aktgjykimit e bënë personi i
autorizuar përkatësisht i caktuar për legalizimin e dokumenteve. Aktgjykimet
u dërgohen të gjitha palëve pavarësisht numrit të tyre , personave të
interesuar mirëpo kur ata kanë përfaqësues të autorizuar kopja e aktgjykimit u
dërgohet përfaqësuesve të tyre. Dërgimi i aktgjykimit është veprim i
rëndësishëm sepse ai nuk mund të revokohet kurse pasojë ka se nga dita e
dorëzimit rrjedhin afatet përkatësisht vërtetohet plotfuqishmëria e vendimit
dhe vendimi prodhon efekt juridik. Revokimi i dorëzimit nuk mund të bëhet
pra nënkupton faktin se gjykata nuk mund ta tërhjek aktgjykimin e dorëzuar.
Deri në momentin e dorëzimit të aktgjykimit në praktik ndodhë që nëse
1058
eventualisht kolegji ndërron konkluzionin juridik mundet çështjen te kthen

sërish në seanca mirëpo kjo ndodhë rradh. Në këtë mënyrë nuk ka mundësi të
veprohet në rast se veç është bërë dorëzimi i vendimit të gjykatës.
Aktgjykimi aprovues dhe refuzues
Padia në konfliktin administrativ mundet të aprovohet si e bazuar apo

të refuzohet si e pabazuar.
Aktgjykimi aprovues.
Aktgjykimi aprovues nënkupton situatën kur gjykata ka vlerësuar se

padia është e bazuar në kuptim të kërkesës se akti administrativ i kontestuar
është nxjerr në kundërshtim me rregullat e procedurës, përkatësisht ligji është
zbatuar në dëm të interesave të paditësit. Për shkak arsye në arsyetim të
aktgjykimit organit të paditur i bëhet me dije se vërejtjet e dhëna në
aktgjykim janë të detyrueshme me rastin e nxjerrjes të vendimit të ri
administrativ. Vërejtjet e gjykatës i përkasin njërës apo të gjitha shkaqeve të
kontestimit të aktit administrativ. Aktgjykimi aprovues në kuptim të
aprovimit të kërkesës së paditësit mundet me qenë edhe aprovimin i
pjesshëm. Edhe te ky lloj aktgjykimi arsyetimi është i njejtë si te situata e
aprovimit të tërësishme të padisë.
Aktgjykimi refuzues
Ky lloj i aktgjykimit i referohet situatës kur gjykata vlerëson të

pabazuar kërkesën e padisë sepse konstaton se organi administrativ me rastin
e nxjerrjes së aktit administrativ nuk ka bërë shkelje të rregullave të
procedurës, se gjenden e fakteve e ka vërtetuar në mënyrë të drejtë dhe të
plotë dhe ligji material nuk është zbatuar në dëm të paditësit. Aktgjykimi
refuzues në fakt e vërteton ligjshmërinë e aktit administrativ të kontestuar në
krahasim me aktgjykimin aprovues ku gjykata vetëm konstaton se akti
administrativ është marrë në kundërshtim me kushtet e parapara me ligj.
Aktgjykimi lidhur me konfliktin administrativ të jurisdikcionit të

plotë
Në konfliktin administrativ të jurisdikcionit të plotë për dallim nga

konflikti administrativ i vlerësimit të ligjshmërisë të aktit administrativ,
gjykata e vlerëson ligjshmërinë e aktit administrativ dhe kur gjen se ai është
nxjerr në kundërshtim me ligjin, e anulon aktin dhe vetë e vendosë çështjen
1059
kontestuese në meritum. Gjykata do të nxjerrë aktgjykim dhe do të vendosë

vetë çështjen, në rast se ekzistojnë dy prezumime:
1. në rast se karakteri i çështjes e lejon një mënyrë të tillë të vendosjes
dhe
2. nëse të dhënat e procedurës japin bazë të sigurt për vendosjen e
konfliktit. Aktgjykimi i nxjerr e zëvendëson krejtësisht aktin administrativ të
anuluar pra nuk ka nevojë të nxirret akt i ri administrativ nga organi i paditur
administrativ. Mirëpo, nëse edhe nxirret një akti i tillë ai do të jetë i
pavlefshëm dhe eventualisht në rast se kontestohet në konfliktin administrativ
do të konsiderohet se ajo çështje është e gjykuar.
Aktgjykimi nga baza e heshtjes së administratës
Ky lloj aktgjykimi ka të bëjë me situatën kur paditësi paraqet padinë

nga baza e zvarritjes së procedurës nga organi administrativ të nxjerrë
vendim lidhur me kërkesën apo ankesën e paditësit. Në rast se gjykata gjen se
padia është e bazuar atëherë në dispozitiv të aktgjykimit do të konstaton se
padia është e bazuar dhe do të ipet urdhri organit të paditur që në afatin e
paraparë ligjor të nxjerr vendim lidhur me kërkesën apo ankesën e paditësit.
Kërkesa për kthimin e sendit dhe kërkesa për shpërblimin e dëmit
Në konfliktin administrativ pala e dëmtuar me ekzekutimin e aktit

administrativ të kontestuar mundet të paraqet kërkesën për kthimin e sendit i
cili i është marrë përkatësisht të kërkojë shpërblimin e dëmit të shkaktuar
Gjykata lidhur me këto kërkesa do të vendos në këto situata:
1. nëse me aktgjykim me të cilin akti administrativ i kontestuar është
anuluar gjykata do të vendosë edhe për kërkesën për kthim të sendit dhe
shpërblim të dëmit nëse të dhënat e procedurës japin bazë të sigurt për
bazueshmërinë e kërkesës.
2. në rast se të dhënat e procedurës nuk japin bazë të sigurt për
bazueshmërinë e kërkesës atëherë gjykata palën do ta udhëzon në kontest
civil.
Në rast se gjykata refuzon si të pabazuar padinë atëherë nënkuptohet
se edhe janë refuzuar kërkesat për kthim të sendit dhe shpërblim të dëmit.
Refuzimi i këtyre kërkesave do të shënohet edhe në dispozitiv të aktgjykimit.
Shpenzimet e procedurës
Në konfliktin administrativ secila palë i bartë shpenzimet e veta.

Vëllimi i shpenzimeve në konfliktin administrativ është më i vogël në
1060
krahasim me procedurat tjera p.sh. civile, penale. Vëllimi i shpenzimeve

varret se është mbajt apo jo seanca publike. Shpenzimet e procedurës në
konfliktin administrativ do të përfshijnë: taksën për padi dhe vendim të
gjykatës, për ankesë nëse ajo është e lejueshme, për mjetet tjera juridike, si
dhe konpensimi i shpenzimeve të dëshmitarit, ekspertit etj. por edhe
kompensimi për shpenzimet e avokatit nëse ka shpenzime të tilla.
Mjetet juridike në procedurën e konfliktit administrativ
Sikur në procedurat tjera gjyqësore edhe në procedurën e konfliktit

administrativ kemi dy lloj të mjeteve juridike: të rregullta dhe të
jashtëzakonshme.
1. Mjeti i rregullt juridik-ankesa
Në konfliktin administrativ i vetmi mjet juridik i rregullt është ankesa.

Ankesa në rast se është shprehimisht e paraparë me ligj për çështjet e
caktuara administrative mund të paraqitet kundër vendimit të nxjerr në
konfliktin administrativ në shkallë të parë.
Afati i paraqitjes së ankesës
Në situatën kur është e lejueshme paraqitja e ankesës ajo mund të

paraqitet në afatin prej 15 ditëve prej ditës së dërgimit të vendimit të
gjykatës, palës e cila e ka paraqitur ankesën.
Dorëzimi i ankesës
Ankesa i dorëzohet gjykatës vendimi i të cilës kontestohet. Nëse në

afatin e paraparë me ligj nuk dorëzohet ankesa atëherë vendimi i gjykatës
bëhet i plotfuqishëm.
Përmbajtja e ankesës
Përmbajtja e ankesës si parashtresë është e njëjtë si edhe në

procedurat e tjera gjyqësore p.sh. ajo civile apo penale. Ankesa do të
përmban këto elemente:
1. emërtimin e vendimit gjyqësor rishqyrtimi i të cilit kërkohet.
2. shkaqet përkatësisht arsyet për të cilat kundërshtohet vendimi
gjyqësor dhe
1061
3. volumi në të cilin kërkohet rishqyrtimi i vendimit të kundërshtuar

të gjykatës. Vendimet e gjykatës së shkallës së parë lidhur me ankesën e
paraqitur në konfliktin administrativ janë të njëjta si p.sh. vendimet të cilat i
nxjerrë gjykata e shkallës së parë sipas procedurës kontestimore. Kështu në
këtë fazë të procedurës ankesa me aktvendim mundet me u hudhë si e
palejueshme, e parakohshme, e pasafatshme apo se është paraqitur nga
personi i paautorizuar. Kundër aktvendimit lejohet mundësia e paraqitjes së
ankesës së veçantë. Gjykata që ka pranuar ankesën nëse ometon të veprojë
sipas ankesës atëherë ankesa do të hudhet poshtë me aktvendim nga gjykata e
cila vendos lidhur me ankesën. Kolegji i gjykatës së shkallës së parë vendimi
i të cilës kontestohet por edhe organi i paditur në kërkesë të kolegjit të
shkallës së dytë kanë detyrim që pa shtyerje t’i dërgojnë të gjitha shkresat e
lëndës për shqyrtim dhe vendosje lidhur me ankesën.
Përgjigja në ankesë
Në rast se gjykata e shkallës së parë nuk e hudh poshtë me aktvendim

ankesën për shkaqe procedurale ankesën do t’ia dërgojë organit të paditur i
cili ka mundësi të jap përgjigje në afatin të cilin ajo i cakton.
Vendimet e gjykatës së shkallës së dytë lidhur me ankesën
Gjykata e shkallës së dytë lidhur me ankesën parimisht vendos në

seancë jopublike por përjashtimisht mund të vendos edhe në seancë publike.
Seanca publike do të mbahet sipas rregullave të cilat vlejnë për mbajtjen e
seancës publike nga gjykata e shkallës së parë. Gjykata e shkallës së dytë ka
autorizim që me aktgjykim të refuzon të pabazuar apo të aprovon të bazuar
ankesën. Me aktgjykim me të cilin aprovohet e bazuar ankesa gjykata mund
ta prishë ose ta ndryshojë vendimin e kontestuar të gjykatës. Në situatën nëse
gjykata e prish vendimin e kontestuar lënda i kthehet gjykatës së shkallës së
parë në rivendosje. Me këtë rast gjykata e shkallës së parë ka detyrim që ti
ndërmarrë të gjitha veprimet procedurale dhe ti shqyrtojë të gjitha çështjet për
të cilat i ka dhënë vërejtje gjykata e shkallës së dytë. Gjykata e shkallës së
dytë me rastin e shqyrtimit të ankesës është e detyruar që ankesën të e
shqyrtoj në kuadër të kufijve të kërkesave nga ankesa. Lidhur me ankesën do
të vendos kolegji i për bërë nga tre gjyqtarë profesionalë
1062
2. Mjetet e jashtëzakonshme juridike
Përsëritja e procedurës
Si në procedurat tjera gjyqësore edhe në konfliktin administrativ

ekziston mundësia e paraqitjes së mjetit juridik të jashtëzakonshëm pra
përsëritjes së procedurës të përfunduar me vendim të gjykatës së shkallës së
parë. Ky mjet shfrytëzohet vetëm kundër vendimeve të plotfuqishme të
gjykatës të nxjerrë në konfliktin administrativ. Përsëritja e procedurës
parimisht konsiston në vërtetimin tjetër të gjendjes faktike në krahasim me
ate të cilën e ka vërtetuar gjykata e shkallës së parë (për shkak të mos
vërtetimit të plotë të fakteve relevante dhe nxjerrjes së konkluzionit jo të
drejtë lidhur me vlerësimin e provave). Me këtë mjet juridik dëshirohet që
gjykata të vërteton gjendjen e plotë dhe të drejtë të fakteve relevante për
vendosjen e drejtë të çështjes konkrete. Në këtë mënyrë edhe gjykata
realizon parimin e të vërtetës materiale dhe ate të ligjshmërisë.
Shkaqet për përsëritjen e procedurës
Shkaqe për përsëritjen e procedurës janë:
1. në qoftë se pala mëson për fakte të reja apo nëse konstaton ose
krijon mundësit të përdorë prova të reja në bazë të cilave kontesti do të mund
të zgjidhet në mënyrë më të favorshme për te po të ishin paraqitur apo
përdorur ato prova në procedurën e mëparshme gjyqësore.
2. në qoftë se vendimi i gjykatës ka arrdh si pasojë e veprës penale të
gjyqtarit apo të punëtorit në gjykatë ose vendimi është nxjerr me veprim
mashtrues të përfaqësuesit ose të autorizuesit të palës , të kundërshtarit të tij
ose të përfaqësuesit apo të autorizuarit të kundërshtarit, kurse ky veprim
paraqet vepër penale.
3. në qoftë se vendimi është bazuar në aktgjykimin e nxjerr në
çështjen penale apo civile kurse ky aktgjykim është prishur më vonë me
vendim gjyqësor të formës së prerë.
4. në qoftë se dokumenti në të cilin bazohet vendimi është fals ose
është ndryshuar fals apo në qoftë se dëshmitari, eksperti ose pala gjatë
dëgjimit para gjykatës ka dhënë deklaratë të rrejshme kurse vendimi i
gjykatës është bazuar në këtë deklaratë.
5. në qoftë se pala konstaton apo krijon mundësi të përdorë vendimin
e mëparshëm të nxjerr në të njëjtin konflikt administrativ.
1063
6. në qoftë se personit të interesuar nuk i është dhënë mundësia për të

marrë pjesë në konfliktin administrativ.
Në qoftë se pala mëson për fakte të reja ajo ka mundësi: 1.të përdorë
provat e reja të cilat për te do të ishin më të favorshme po të ishin përdor në
procedurën e shkallës së parë 2.nëse pala ka mësuar se çështja është e gjykuar
më parë. Përsëritja e procedurës do të lejohet vetëm nëse pala pa fajin e vet
nuk ka pasur mundësi që këto prova t’i paraqes në procedurën e mëparshme.
Afatet për paraqitjen e padisë për përsëritjen e procedurës
Për të paraqitur padinë për përsëritje të procedurës ekzistojnë dy lloje

të afateve: 1. afati subjektiv dhe 2. afati objektiv.
1. Afati subjektiv
Përsëritja e procedurës mund të kërkohet jo më vonë se 30 ditë nga

dita kur pala ka mësuar për shkakun e përsëritjes. Nëse pala ka kuptuar për
shkakun e përsëritjes para se të ketë përfunduar procedura para gjykatës
ndërsa këtë shkak nuk ka mundur ta paraqet gjatë asaj procedure mund të
kërkohet përsëritja e procedurës në afatin prej 30 ditësh nga dita e dërgimit të
vendimit të gjykatës.
2. Afati objektiv
Pasi të kenë kaluar 5 vjet nga dita kur vendimi i gjykatës ka marrë
formën e prerë përsëritja e procedurës nuk mund të kërkohet.
Kompetenca e gjykatës
Lidhur me vendosjen sipas padisë për përsëritjen e procedurës në

konfliktin administrativ me kompetencë territoriale dhe lëndore është gjykata
e cila ka marrë vendimin lidhur me të cilin ka të bëjë shkaku i përsëritjes së
procedurës. Lidhur me padinë vendos gjykata në seancë jo publike. Sa i
përket kompetencës funksionale të gjykatës në këtë drejtim zbatohen
dispozitat e Ligjit të procedurës kontestimore që kanë të bëjnë me mjetin
juridik të përsëritjes së procedurës.
1064
Padia për përsëritjen e procedurës
Konflikti administrativ nuk fillohet sipas detyrës zyrtare por me

iniciativën e palës pra edhe këtë mjet juridik - padi mund ta paraqet vetëm
pala. Për këtë arsye edhe procedura sipas padisë është identike me
procedurën sipas padisë për përsëritjen e procedurës në konfliktin
administrativ.
Përmbajtja e padisë
Dispozitat të cilat i përkasin rregullsisë së padisë në mënyrë të njëjtë

edhe përdoren sa i përket padisë për përsëritjen e procedurës. Kështu padia
për përsëritjen e procedurës do të përmban këto elemente:
1. emërtimin e aktgjykimit përkatësisht aktvendimin e nxjerrë në

procedurën e cila kërkohet të përsëritet.
2. bazën ligjore të përsëritjes së procedurës dhe provat respektivisht
rrethanat të cilat e bëjnë të besueshme ekzistimin e bazës së theksuar në padi.
3. rrethanat nga të cilat rezulton se padia është paraqitur në afatin
ligjor dhe prova me të cilin ky fakt vërtetohet.
4. do të përcaktohet se në cilin volum dhe drejtim kërkohet ndryshimi
i vendimit të gjykatës të nxjerr në procedurën e cila kërkohet të përsëritet.
Vendimet për hudhjen e padisë
Gjykata (kolegji), me aktvendim do ta hudhë padinë nëse me rastin e

pranimit të padisë do të vërteton se padia është paraqitur nga personi jo
kompetent (i paautorizuar), se padia është paraqitur para afatit të paraparë me
ligj apo pala nuk e ka bërë të besueshëm ekzistimin e kushteve ligjore për
ekzistimin e përsëritjes së procedurës.
Dërgimi i padisë në përgjigje
Nëse gjykata nuk e hudh padinë për shkaqet procedurale ajo padinë
do ti dërgojë në përgjigje palës së paditur dhe personave të interesuar nëse ka
të tillë në procedurë por njëherit ata do ti ftojë që në afat prej 15 ditëve mund
të japin përgjigje në padi.
Aktgjykimi lidhur me përsëritjen e procedurës
1065
Lidhur me padinë për përsëritjen e procedurës gjykata do të vendos

me aktgjykim. Aktgjykimi mundet me qenë:
1. Në rast se aprovohet padia atëherë do të shfuqizohet (anulohet)

vendimi i kontestuar dhe ate në tërësi apo pjesërisht varësisht prej rastit
konkret (aktgjykimi aprovues). Veprimet procedurale në të cilat nuk ndikojnë
shkaqet e përsëritjes së procedurës ato veprime nuk do të përsëriten në
riprocedurë. Me aktgjykimin me të cilët lejohet përsëritja e procedurës do të
vendoset edhe çështja kryesore.
2. Me aktgjykimin me të cilin refuzohet si e pabazuar padia do të
vlerësohet se nuk janë të bazuara theksimet e paditësit të cilat paraqiten si
bazë, shkak i padisë për përsëritjen e procedurës.
Ankesa kundër vendimit për përsëritjen e procedurës
Kundër vendimit të gjykatës të nxjerr lidhur me padinë për përsëritjen

e procedurës mund të paraqitet ankesa, nëse ajo është e lejueshme të paraqitet
sa i përket çështjes kryesore të vendosur në shkallë të parë. Në procedurën
lidhur me shqyrtimin e padisë për përsëritje të procedurës përshtatshmërisht
do të zbatohen dispozitat e procedurës të cilat vlejnë për padinë dhe mjetet
juridike në konfliktin administrativ.
Kërkesa për mbrojte të ligjshmërisë
Prokurori Shtetit të Kosovës nëse konstaton se është shkelur ligji,

dispozita tjetër apo akti i përgjithshëm, ka mundësi të paraqet kërkesën për
mbrojtje të ligjshmërisë. Bazë për paraqitjen e kësaj kërkese është fakti i
ekzistimit të shkeljes së ligjit pavarësisht se është vendosur me aktin
administrativ në favor të personit fizik apo juridik apo është vendosur në dëm
të interesit publik i cili është i mbrojtur me ligj. Për këtë arsye të gjitha
organet administrative dhe institucionet të cilat ushtrojnë autorizime publike
kanë detyrim të njoftojnë Prokurorin e Shtetit të Kosovës me aktet me të cilat
është shkelur ligji në dëm të interesit publik. Afati për paraqitjen e këtij mjeti
juridik është 3 muaj dhe llogaritet prej datës kur vendimi i gjykatës u është
dërguar palëve kundër të cilit vendim është paraqitur kërkesa. Vendimi i
gjykatës i cili mund të goditet me këtë mjet juridik është aktgjykimi
përkatësisht aktvendimi i Kolegjit të Gjykatës Supreme, vendosur në shkallë
të parë. Lidhur me kërkesën vendos Kolegji i Veçantë i Gjykatës Supreme të
Kosovës, në përbërje prej 5 gjyqtarëve profesional. Për të gjitha çështjet tjera
procedurale lidhur me këtë mjet juridik, ngjashëm vlejnë rregullat e
1066
procedurës që zbatohen lidhur me ankesën kundër vendimit të nxjerr nga

kolegji i gjykatës në shkallës së parë.
Kërkesa për rishqyrtimin e jashtëzakonshëm të vendimit
Ky mjet i jashtëzakonshëm juridik parashihet me Ligjin për konfliktet

administrative. Në kushtet e legjislacionit në fuqi dhe funksionimit të
tanishëm të organeve shtetërore të Republikës së Kosovës, sipas mendimit
juridik të Gjykatës Supreme të Kosovës, paraqitja e këtij mjeti juridik është
vlerësuar si i palejueshëm, kjo për faktin se ky mjet juridik ka pasur mundësi
të paraqitet kundër vendimeve të formës së prerë të gjykatës kompetenca e të
cilës nuk është caktuar për tërë territorin e Kosovës ndërsa kompetenca e
Gjykatës Supreme të Kosovës shtrihet në tërë territorin e Republikës së
Kosovës.
Detyrueshmëria e aktgjykimit në konfliktin administrativ
Me zbatimin e parimit të detyrueshmërisë së aktgjykimit në konfliktin

administrativ është dëshiruar të sigurohet realizimi i efikasitetit të organeve
administrative me rastin e nxjerrjes së vendimeve me të cilat zgjidhen
çështjet konkrete administrative. Në këtë mënyrë eliminohen parregullsitë e
bëra gjatë procedurës administrative, ndërsa me këtë edhe do të arrihet
qëllimi i zbatimit të ligjshmërisë si parim bazë i veprimtarisë administrative.
Aktgjykimet të cilat merren në konfliktin administrativ janë të detyrueshme.
Detyrimi i referohet organit administrativ të respekton aktgjykimin e gjykatës
dhe të veprojë sipas pikëpamjes juridike dhe vërejtjeve të dhëna në
aktgjykim. Me rastin e veprimit sipas aktgjykimit të gjykatës mund të
paraqiten disa situata:
1. Anulimi i aktit administrativ të kontestuar dhe kthimi i

çështjes në fazën e para nxjerrjes së atij akti
Gjykata kur anulon aktin administrativ të kontestuar lënda kthehet në

gjendje në të cilën ishte para se të ishte nxjerr akti i anuluar. Nëse sipas
karakterit të çështjes e cila ka qenë objekt i konfliktit administrativ , duhet që
në vend të aktit të anuluar të nxirret një akt tjetër atëherë organi kompetent
administrativ (zakonisht organi i paditur nëse eventualisht nuk kemi
ndryshim të kompetencës lëndore) ka për detyrë ta nxjerr pa shtyerje por jo
më vonë se brenda 30 ditësh, nga dita e pranimit të aktgjykimit, aktin e ri
administrativ. Në praktik sa i përket afatit brenda të cilit duhet të nxirret akti i
ri administrativ, afati i caktuar respektohet zakonisht kur anulimi i aktit
bazohet në shkeljen e ligjit material por situata ndryshon kur në riprocedurë
1067
duhet zhvilluar procedura e nxjerrjes së provave, mirëpo, pavarësisht

shkaqeve objektive duhet të ndërmerren të gjitha veprimet e nevojshme dhe
të respektohet afati i caktuar ligjor. Me rastin e anulimit të aktit administrativ
të kontestuar, organi kompetent është i obliguar nga pikëpamja juridike e
gjykatës por edhe vërejtjeve të dhëna nga gjykata lidhur me procedurën e
zhvilluar.
2. Nxjerrja e aktit të ri administrativ nga organi kompetent, në

kundërshtim me pikëpamjen juridike dhe vërejtjeve të gjykatës
Në praktikë shpesh haset situata kur pas anulimit të aktit

administrativ, organi administrativ kompetent nxjerr aktin e ri jo në përputhje
me pikëpamjen juridike lidhur me çështjen kontestuese dhe vërejtjeve të
dhëna lidhur me procedurën administrative. Për shkak të një situate të këtillë
paditësi mund të paraqet padi të re me të cilën kërkon që gjykata të anulojë
aktin e ri administrativ, ndërsa në këtë situatë gjykata me aktgjykim e
vendosë vetë çështjen kryesore.
Kështu, konflikti administrativ i vlerësimit të ligjshmërisë sipas të

cilit gjykata me aktgjykim ka anuluar aktin administrativ, në të njëjtën kohë
kalon në konflikt administrativ të juridiksionit të plotë ku gjykata ka detyrim
të vendosë meritorisht çështjen. Pikëpamja juridike e gjykatës në rast se ajo
nuk është respektuar nga organi administrativ nuk është pengesë për gjykatën
që të ndërron pikëpamjen e mëparshme, nëse ajo është e arsyeshme dhe nuk
paraqet pengesë për vlerësimin e aktit administrativ të kontestuar në
riprocedurë të konfliktit administrativ. Edhe çështja e vërejtjeve për
procedurën e zhvilluar administrative nuk është çështje e ngurtë për faktin se
ajo ndryshon varësisht nga natyra e çështjes – procedura dhe provat të cilat
nxirren dhe vlerësohen në riprocedurë. Aktgjykimin të cilin e nxjerrë gjykata
në riprocedurë e zëvendëson në tërësi aktin administrativ të organit
kompetent. Pas nxjerrjes së aktgjykimti të tillë, gjykata e informon organin i
cili ushtron mbikëqyrjen ndaj organit të paditur. Se cili është organ
mbikëqyrës kjo është çështje faktike dhe varet nga rasti konkret.
3. Organi kompetent administrativ në riprocdurë nuk nxjerr akt

të ri administrativ.
Në rast se pas anulimit të aktit administrativ në riprocedurë organi

kompetent administrativ nuk nxjerr aktin e ri administrativ, (menjëherë por jo
edhe më vonë se brenda 30 ditëve) ose aktin në zbatim të aktgjykimit nga
baza e heshtjes së administratës, paditësi mund të kërkojë me parashtresë të
1068
veçantë nxjerrjen e aktit të tillë administrativ. Nëse organi kompetent nuk

nxjerr aktin as në afatin prej 7 ditëve, (nga paraqitja e kërkesës – parashtresës
së veçantë të palës), pala mund të kërkojë nga gjykata të nxjerrë aktin
administrativ me aktgjykim, i cili përnga natyra juridike është aktgjykim i cili
nxirret në shkallë të parë. Në bazë të parashtresës së veçantë të palës, gjykata
nga organi kompetent administrativ do të kërkojë informatë, njoftim për
shkaqet për të cilat organi administrativ nuk ka nxjerrë aktin administrativ.
Organi administrativ ka detyrim që lidhur me kërkesën e gjykatës, ate të
njoftoj menjëherë e jo më vonë se në afatin prej 7 ditëve. Nëse organi
kompetent nuk e njofton gjykatën apo nëse njoftimi i dhënë sipas mendimit të
gjykatës nuk e arsyeton moszbatimin e aktgjykimit atëherë gjykata do të
nxjerr aktvendimin i cili plotësisht do të zëvendëson aktin administrativ të
organit kompetent. Aktvendimin e nxjerrë gjykata do t’i dërgojë organit
kompetent administrativ për ekzekutim por njëkohësisht do ta njoftoj edhe
organin i cili ushtron mbikëqyrjen ndaj organit të paditur administrativ.
Aktvendimin e gjykatës pa shtyerje organi kompetent për ekzekutime ka
detyrim ta ekzekutojë.
Kërkesa për përsëritjen e procedurës administrative pas nxjerrjes

së aktit për lejimin e ekzekutimit të aktgjykimit të gjykatës të
nxjerrë në konfliktin administrativ
Kur në konfliktin administrativ është nxjerrë aktgjykimi i cili në bazë

të aktit të organit kompetent administrativ për ekzekutim është lejuar
ekzekutimi i atij aktgjykimi, në rast se organit administrativ i paraqitet
kërkesa për përsëritjen e procedurës administrative lidhur me aktin
administrativ për të cilën është marrë aktgjykimi në konfliktin administrativ,
ndërsa lejimi i ekzekutimit është bërë me aktin e organit ekzekutues, atëherë
përsëritja e procedurës administrative do të lejohet vetëm në qoftë se shkaku i
përsëritjes është paraqitur pranë organit administrativ i cili e ka nxjerrë aktin
e anuluar administrativ.
Zbatimi i përshtatshëm i dispozitave të Ligjit për procedurën

kontestimore në procedurën e konfliktit administrativ
Ligji për konfliktet administrative në dispozitën e nenit 60 parasheh

mundësinë nëse ndonjë situatë juridike nuk është e rregulluar me atë ligj, si
ligj special, atëherë në mënyrë të përshtatshme munden të zbatohen dispozitat
e Ligjit për procedurën kontestimore. Këto situata i referohen p.sh.,
ndërprerja e procedurës, bashkimi i lëndëve, ndërhyrja, korrigjimi i akteve
etj.
1069
Burimet:
Ligji për Procedurën Administrative, i cili është shpall si Rregullore e

UNMIK-ut nr.2006/3 dhe ka hy në fuqi me datën 13.05.2006
1070
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
DR . GJYLIETA MUSHKOLAJ
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E
LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT1
Një historik i shkurtër i të drejtës ndërkombëtare

E drejta ndërkombëtare moderne filloi të zhvillohej me lindjen e shteteve
nacionale në Evropë, atëherë kur idetë bazë për territorin dhe jurisdikcionin
nacional ishin themeluar. Juristi i shquar holandez, Hugo Grotius (1583-
1645), nga shumë autorë, me të drejtë konsiderohet si një ndër figurat më të
rëndësishme që e ka bërë artikulimin e parimeve të së drejtës ndërkombëtare.
Në veprën madhështore Prolegomena për të Drejtën e Luftës dhe të Paqes
(1625), ai kishte nënvizuar se marrëdhëniet midis shteteve duhej të
rregulloheshin, duke theksuar:
“Kam parë se në gjithë botën e krishterë një papërgjegjësi në luftime,
për të cilën gjë madje edhe kombet më barbare do të turpëroheshin.
Luftërat fillonin me pretekste triviale, ose fare ma pretekst, dhe
zhvilloheshin pa iu përmbajtur asnjë ligji, të perëndisë, ose
njerëzor”.2
Idetë e tij u bënë gurëthemel i sistemit ndërkombëtar të vendosur me
Traktatin e Vestfalias (1648), me të cilin iu dha fund luftës tridhjetëvjeçare.
Me atë traktat u krijua një strukturë e shteteve sovrane me pozitë formalisht
të barabartë.
1
Ky kapitull i doracakut kërkon njohje akademike të mbrojtjes ndërkombëtare të të drejtave
të njeriut. Për këtë qëllim, literaturë bazë në gjuhën shqipe që preferohet t’a konsultoni është:
Z. Gruda, MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E RË DREJTAVE TË NJERIUT, Libri I – III,
Prishtinë, 2007
2
Tekstin integral mund t’a gjeni në faqen e bibliotekës Lonang:
http://www.lonang.com/exlibris/grotius/gro-100.htm
1071
E drejta ndërkombëtare ka lindur nga nevoja e shteteve që të

bashkëpunojnë me njëra tjetrën, dhe nevoja për bashkëpunim rritej me rritjen
e bashkëpunimit midis shteteve dhe rritjen kontakteve të rregullta midis tyre.
Kontakti më i hershëm që shtetet e kishin me njëra tjetrën ishte kur
ato i dërgonin përfaqësuesit e vet në shtetin tjetër – me fjalë të tjera kur u
vendosën marrëdhëniet diplomatike. Rasti tjetër kur shtetet vënin kontakt,
ishte kur ato ishin në luftë me njëra tjetrën. Nevojiteshin rregulla për të
rregulluar komunikimin e këtillë dhe ato rregulla për të cilat vet shtetet
pajtoheshin, ishin fillet e ndërtimit të së drejtës ndërkombëtare. Si rrjedhojë,
artikulimet më të hershme të të drejtës ndërkombëtare ishin normat që
reflektonin zakonet e shteteve, e që sot njihet si e drejtë zakonore
ndërkombëtare.
Martti Koskenniemi, profesori i dalluar finlandez i të drejtës ndërkombëtare,
e jep një pasqyrë praktike të ndryshimeve që ndodhën në shek. XIX:
“Që nga Kongresi i Vjenës, i vitit 1814−15 dhe rënia e Napolonit,
marrëdhëniet midis fuqive Evropiane nuk ndërtoheshin më mbi
kërkesën e një fuqie për primat, por mbi kërkesën për ruajtjen e
balancit të fuqisë, të garantuar me procedura të komplikuara juridike
dhe aleanca. Siç e shihnin bashkëkohanikët Evropën si një “sistem”
të komuniteteve të pavarura dhe të barabarta, (në vend të respublica
Christiana) ata filluan të pranojnë se parimet udhëheqëse nevojitej të
jenë neutrale dhe objektive, që do të thotë ligjore.”3
E drejta ndërkombëtare, si në kuptim të përmbajtjes, ashtu edhe sipas numrit

të pjesëmarrësve, u zhvillua gjatë gjysmës së dytë të shekullit XX. Ajo filloi
të merret me një diversitet çështjesh, që shkonin përtej marrëdhënieve
diplomatike dhe luftës. E gjithë kjo reflektohej gjithashtu edhe në numrin e
pjesëmarrësve në skenën ndërkombëtare. E drejta ndërkombëtare tani nuk i
përfshinë vetëm shtetet, por edhe organizatat ndërkombëtare si OKB-në
(Organizatën e Kombeve të Bashkuara), OBT-në (Organizatën Botërore të
Tregtisë), Bankën Botërore dhe FMN-në (Fondin Monetar Ndërkombëtar).
Nëse e vështrojmë vetëm njërën nga këto organizata ndërkombëtare, OKB-
në, e vërejmë se ajo po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme. Anëtarësia e OKB-
së është rritur nga 58 shtete në vitin 1948 në 192 shtete sot.4 Ngjarjet politike
3
Koskenniemi, M. ‘The politics of international law’. EJIL 1(1) 1990
http://www.ejil.org/journal/Vol1/No1/art1.html
4
Shih faqen e internetit të OKB-së: http://www.un.org/members/growth.shtml
1072
që qëndrojnë pas këtyre fakteve janë të lidhura edhe me rindërtimin e

bashkësisë ndërkombëtare në periudhën e pas Luftës së Dytë Botërore. Kjo
periudhë është shënuar me luftërat për çlirim kundër perandorive evropiane
dhe me polarizimin e fuqive që erdhën si pasojë e Luftës së Dytë Botërore.
Me përfundimin e Luftës së Ftohtë dhe tensioneve që erdhën me
“luftën kundër terrorizmit”, si dhe me ndarjen akute të botës në vendet në
zhvillim dhe në vendet e zhvilluara, e drejta ndërkombëtare është duke hyrë
në një periudhë të ndryshimeve kolosale dhe traumave që do t’i përcjellin
këto ndryshime.
Natyra e të drejtës ndërkombëtare

Për ta kuptuar të drejtën ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, është
e domosdoshme që të dimë se si vepron e drejta ndërkombëtare. Nevojitet një
njohje e këtillë, sepse e drejta ndërkombëtare nuk i ngjason sistemeve
juridike të brendshme.
Ekstrakti në vijim, i marrë nga autori Gardiner, i përshkruan
karakteristikat e të drejtës ndërkombëtare:
“Fusha e të drejtës që në mënyrën më të arsyeshme i përgjigjet
përshkrimit të të drejtës ndërkombëtare është “e drejta e
përgjithshme ndërkombëtare”. Meqenëse nuk ekziston ndonjë
leksikon autoritativ i termeve të të drejtës ndërkombëtare, nuk
ekziston as pajtim i përgjithshëm se cila është përmbajtja e të drejtës
ndërkombëtare. Për disa, e drejta ndërkombëtare është sinonim i “të
drejtës ndërkombëtare zakonore”, për të tjerët, termi “e drejtë
ndërkombëtare” e përfshinë gjithë të drejtën ndërkombëtare që nuk
është kufizuar vetëm në zbatimin e vetëm të disa shteteve.
Ndaj, kategoria që në mënyrën më të dukshme është e përjashtuar,
janë traktatet. Megjithatë, edhepse mund të duket konfuze, disa
traktate e vendosin të drejtën e përgjithshme ndërkombëtare. Në anën
tjetër, disa (si përjashtim) rregulla zakonore besohet të jenë
regjionale, dhe prandaj, më pak universale.” 5
5
Gardiner, R.K. International Law. (Harlow: Longman, 2003) [ISBN 0582369762] fq.98.
1073
Kuptohet, do të ishte e pamundur që në këtë mënyrë të përshkruhej sistemi

nacional juridik i shteteve. Është gjithashtu tejet e rëndësishme që të
theksohet se parimet themeluese të së drejtës ndërkombëtare janë të
ndryshme nga ato të së drejtës së brendshme. Për shembull, një ndër subjektet
më të rëndësishme të të drejtës ndërkombëtare janë shtetet.
Në një mënyrë, e drejta ndërkombëtare mund të shihet si një raport i
të drejtave dhe detyrimeve të shteteve. Ky sistem i të drejtës nuk mund të
kuptohet duke bërë analogji midis të drejtës së brendshme dhe
ndërkombëtare, ku shtetasit kanë të drejta dhe detyrime që mund të zbatohen
nëpërmjet të gjykatave të brendshme. Nëse e shikojmë kështu, duke
parafytyruar rolin e gjykatave, na del një kontrast tjetër midis të drejtës së
brendshme dhe të drejtës ndërkombëtare. Edhepse ka mundësi të flitet për
Gjykatën me jurisdikcion mbi të drejtën ndërkombëtare, duhet të jemi tejet të
kujdesshëm në këtë drejtim.
Është e vërtetë se Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë [GjND], me
seli në Hagë, vepron si Gjykatë. Megjithatë, duhet të jemi tejet të kujdesshëm
dhe preciz kur është fjala për rolin e saj. E krijuar në vitin 1945 me Kartën e
OKB-së (Statuti i GjND konsiderohet si pjesë integrale e Kartës) 6 , GjND
është organ parësor gjyqësor i OKB-së. Gjykata ka jurisdikcion që të vendosë
lidhur me kontestet e natyrës juridike që asaj i drejtohen nga shtetet anëtare,
në pajtim me të drejtën ndërkombëtare. Gjithashtu, GjND mund të jep edhe
mendime këshillëdhënëse. Jurisdikcioni i Gjykatës bazohet në faktin se vet
shteti e sjell vetveten në Gjykatë, me aktin e nënshkrimit të Kartës së
Kombeve të Bashkuara. Këtu, pra qëndron dallimi thelbësor midis
jurisdikcionit të GjND nga jurisdikcioni i gjykatave të brendshme. Individi,
siç e dimë, nuk e jep pëlqimin e vet që të bëhet subjekt i të drejtës.
Kuptohet, ka edhe shumë dallime të tjera të rëndësishme midis
vendimeve gjyqësore të gjykatave të brendshme dhe vendimeve gjyqësore të
GjND. Vendimi gjyqësor i gjykatave të brendshme ka forcë juridikisht të
obligueshme në palët në kontest. Mirëpo, shtetet sovrane nuk mund të
shikohen sikurse palët në kontest në të drejtën e brendshme. Natyra
juridikisht e obligueshme e GjND është përcaktuar me nenin 59 të Statutit të
GjND. Është shumë e natyrshme të shtrohet pyetja se pse, pra shtetet i
respektojnë vendimet e GjND? Kjo bëhet për arsye se shtetet nuk do t’a
dërgonin çështjen në GjND, nëse paraprakisht nuk do t’a jepnin pëlqimin për
6 Kartën e OKB-së mund ta gjeni në gjuhën shqipe në formë elektronike në

http://www.dadalos.org/uno_alb/un-charta.htm
1074
vendimin gjyqësor të GjND. Nëse vendimi gjyqësor nuk zbatohet, atëherë

shteti, pa marrë parasysh se a është, apo nuk është anëtar i OKB-së, mund t’ia
referojë çështjen Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara. Në bazë të
nenit 94 të kartës, Këshilli i Sigurimit mund të vendosë mbi masat e
përshtatshme për t’a bërë të plotfuqishëm vendimin gjyqësor të GjND.
Është gjithashtu me rëndësi të theksohet se GjND nuk i përmbahet
sistemit të stare decisis (parim sipas të cilit vendimet precendente duhet të
respektohen nga gjykatat). Megjithatë, GjND gjithnjë bën përpjekje që të jetë
konsistente me vendimet paraprake.
Burimet e të drejtës ndërkombëtare

Zbërthimi më i lehtë i burimeve të së drejtës ndërkombëtare,
zakonisht bëhet nëse nisemi nga Neni 38, paragrafi 1 i Statutit të GjND, i cili
duke e deklaruar funksionin e Gjykatës për të vendosur kontestet “në harmoni
me të drejtën ndërkombëtare”, vazhdon duke i listuar burimet e të drejtës
ndërkombëtare:
a) konventat ndërkombëtare, të përgjithshme, ose të veçanta, me të cilat
vendosen rregullat, të pranuara në mënyrë eksplicite nga shtetet në
kontest.
b) zakoni ndërkombëtar, si provë e praktikës së përgjithshme të pranuar
si ligj
c) parimet e përgjithshme të së drejtës, të njohura nga shtetet/kombet e
civilizuara
d) bazuar në nenin 59, vendimet gjyqësore dhe mësimet e publicistëve
më të kualifikuar të shteteve të ndryshme, si mënyra ndihmëse për të
përcaktuar rregullat e të drejtës.
Kjo listë, megjithatë nuk është komplete. Nuk i përfshinë aktet
unilaterale të së drejtës ndërkombëtare, e as vendimet dhe rezolutat e
organeve ndërkombëtare. Gjithashtu, lista nuk i referohet parimit të barazisë
dhe të drejtësisë, të cilave parime vet GjND mund të ju referohet, e të cilat
janë fundamentale për rolin e saj si tribunal.
Lista, gjithashtu nuk i referohet “të drejtës së butë”. E drejta e butë
është një term gjenerik që përdoret për t’iu referuar instrumenteve
ndërkombëtare juridikisht jo të obligueshme. Ky term përfshinë një numër
dokumentesh të ndryshme ndërkombëtare. I përfshinë traktatet (e drejtë e
butë ligjore) që përmbajnë obligime të përgjithshme dhe rezolutat vullnetare,
juridikisht jo të obligueshme. “E drejta e butë” mund të shpjegojë
1075
proklamatat lidhur me qëllimet, si dhe kodet e mirësjelljes së organizatave

ndërkombëtare dhe rajonale. Ky term gjithashtu përfshinë deklaratat e
individëve, si për shembull të juristëve eminent të së drejtës ndërkombëtare.
Marrëveshjet personale, gjithashtu mund të konsiderohen si “e drejtë e butë”.
Një shembull i këtillë është “marrëveshja gjentëlmene” për shpërndarjen
regjionale të ulëseve në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, e
bërë në Londër në vitin 1945. 7 Marrëveshjet midis agjencive gjithashtu
mund të hyjnë në këtë kategori, dhe si të tilla janë juridikisht të obligueshme
për vet ato agjenci. Në fund, “e drejta e butë” mund të shpjegojë edhe
obligimet e ndërmarra me traktate që ka mundësi të jenë aq të përgjithësuara,
sa të mos jenë drejtpërdrejtë të zbatueshme. 8
Traktatet
Traktatet prioritare
Traktatet më të rëndësishme, për qëllimin të këtij Doracaku janë:

• Konventa për Parandalimin dhe Dënimin të Krimeve të Gjenocidit, e
vitit 1948 (në fuqi prej 1951)
• Konventa Ndërkombëtare për të Drejtat Civile e Politike e vitit 1966
(në fuqi prej 1976) drejtpërdrejtë e zbatueshme në Kosovë, së bashku
me Protokollet e saj, të vitit 1966 dhe 1989 sipas Kushtetutës së
Republikës së Kosovës)
• Konventa Ndërkombëtare për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe
Kulturore e vitit 1966 (në fuqi prej 1976)
• Konventa për Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit Racor
e vitit 1965 (në fuqi prej 1969) (drejtpërdrejtë e zbatueshme në
Kosovë sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës),
• Konventa për Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit ndaj
Gruas e vitit 1979 (në fuqi prej 1981), (drejtpërdrejtë e zbatueshme në
Kosovë sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës);
• Konventa kundër Torturës dhe Trajtimeve e Ndëshkimeve të tjera
Mizore,Jonjerëzore dhe Poshtëruese e vitit 1984 (në fuqi prej 1987),
7 Chinken, C.M. (1989) ‘The challenge of soft law: development and change in international law’ ICQL 38 1989, pp.850–866
8 Hilgenburg, H. ‘A fresh look at soft law’ EJIL 10 1999, pp.499−515
1076
(drejtpërdrejtë e zbatueshme në Kosovë sipas Kushtetutës së

Republikës së Kosovës)
• Konventa e KB për të Drejtat e Fëmijës e vitit 1989 (drejtpërdrejtë e
zbatueshme në Kosovë sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës),
(në fuqi prej 1990)
• Konventa Ndërkombëtare për Mbrojtjen e të Drejtave të Gjithë
Punëtorëve Migrues dhe Anëtarëve të familjeve të Tyre (në fuqi prej
2003)
• Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara (në fuqi
prej 2003)
• Statuti Themeltar i Gjykatës Ndërkombëtare Penale
• Konventat e Hagës dhe të Gjenevës
• Karta Afrikane
• Konventa Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive
Themelore të Njeriut (drejtpërdrejtë e zbatueshme në Kosovë, së
bashku me Protokollet e saj, sipas Kushtetutës së Republikës së
Kosovës)
• Konventa Amerikane për të Drejtat e Njeriut
Definimi i Traktatit
Konventa e Vjenës për të drejtën e Traktateve e viti 1969 e definon

traktatin si një marrëveshje ndërkombëtare të lidhur midis shteteve në formë
të shkruar dhe të udhëhequr nga e drejta ndërkombëtare (Neni 2(1)(a)).
Duhet theksuar se traktatet mund të lidhen midis dy shteteve ose
palëve, ose midis më shumë shteteve, ose palëve. Shtetet që janë palë e një
traktati quhen palë kontraktuese. Shtetet që nuk janë palë e një traktati quhen
palë jo-kontraktuese.
Traktatet dhe e drejta zakonore ndërkombëtare
Ekziston një raport kompleks midis traktatit dhe të drejtës zakonore

ndërkombëtare.
Normalisht, traktati e zëvendëson të drejtën zakonore ndërkombëtare
që është në kundërshtim me të. Përgjithësisht mund të themi se në rast të
mospërputhjes, cilido që është më i ri, qoftë normë zakonore, ose traktat,
mbizotëron, në raport me palët e njëjta. Palët e një traktati mund të pajtohen
1077
që t’i përmbahen traktatit, edhe nëse krijohet normë zakonore për të njëjtën
çështje. Në anën tjetër, megjithëse modifikimi i të drejtës zakonore me
traktat është i rëndomtë, shumë rrallë ndodhë që rregullat e të drejtës
zakonore të zhvillohen në kundërshtim me marrëveshjet njëherë të arritura.
Konventa e Vjenës për të Drejtën e Traktateve bën shtjellim të hollësishëm të
këtyre parimeve. Neni 53 përcakton se:
Traktati është i pavlefshëm nëse, në kohën e lidhjes së tij, është në
kundërshtim me normat ius cogens to të drejtës së përgjithshme
ndërkombëtare. Për qëllimet e Konventës aktuale, norma ius cogens
të të drejtës ndërkombëtare janë normat e pranuara dhe të njohura
nga bashkësia ndërkombëtare e shteteve si tërësi. Si normë nga e cila
shmangia nuk lejohet, dhe e cila mund të modifikohet vetëm nga një
normë pasuese e të drejtës së përgjithshme ndërkombëtare, që ka
karakter të njëjtë.
Neni 64 është gjithashtu i rëndësishëm të theksohet me këtë rast: Nëse një
normë e re ius cogens paraqitet, cilido traktat ekzistues që është në konflikt
me atë normë bëhet e pavlefshëm dhe pushon së ekzistuari.
E drejta ndërkombëtare e traktateve është zakonisht reflektim i të
drejtës zakonore ndërkombëtare. E drejta e traktateve mundet edhe të drejtojë
evoluimin e të drejtës zakonore ndërkombëtare, pasi që shtetet që nuk janë
palë e traktateve i respektojnë rregullat e përcaktuara me traktat.
Rezervimet
Rezervimi është definuar në Nenin 2(1)(d) të Konventës së Vjenës
mbi të Drejtën e Traktateve si:
Deklaratë unilaterale, sido që të formulohet ose emërtohet, e bërë nga
shteti, në momentin e nënshkrimit, ratifikimit, pranimit, miratimit, ose
dhënies së pëlqimit për një traktat, me të cilën deklarohet se e
përjashton, ose e ndryshon efektin juridik të dispozitave të caktuara të
traktatit, me rastin e zbatimit në atë shtet.
Tradicionalisht është mbajtur qëndrimi se rezervimi mund të
përfshihet vetëm nëse të gjitha shtetet kontraktuese e pranojnë një gjë të tillë.
Në mungesë të marrëveshjes unanime, rezervimi ishte nul dhe void.
Megjithatë, me rritjen e numrit të shteteve dhe me rritjen e numrit të
çështjeve të rregulluara me traktate, arritja e pajtimit të të gjitha shteteve ishte
bërë problem.
1078
Është tejet e rëndësishme që të theksohet se të gjitha traktatet duhet

domosdo të interpretohen në mirëbesim, në harmoni me maksimën pacta sunt
servanad. Kjo iu krijon obligim shteteve, që në momentin kur të
nënshkruajnë traktatin, duhet që të përmbahen nga sjellja e cila do të mund të
shkelë objektin dhe qëllimin e marrëveshjes (neni 18 i Konventës së Vjenës).
E drejta zakonore ndërkombëtare
Në Statutin e Gjykatës ndërkombëtare të drejtësisë “zakoni

ndërkombëtar, si provë e praktikës së përgjithshme të pranuar si ligj”, është
numruar midis burimeve të së drejtës ndërkombëtare që zbatohet nga ajo
Gjykatë, në kapacitetin e saj si organ kryesor gjyqësor i OKB-së.
Papajtueshmëritë midis autorëve të ndryshëm lidhur me burimet e tjera të
pranuara, ose potenciale të së drejtës ndërkombëtare publike, përgjithësishht
nuk ndikojnë në të kuptuarit gjerësisht të pranuar të zakonit, si burim primar
të së drejtës ndërkombëtare. Është vështirë të imagjinohet validiteti dhe forca
juridikisht e obligueshme e të drejtës së shkruar ndërkombëtare pa u
mbështetur në parimet e pacta sunt servanda dhe bona fides, që janë
zakonore.
Janë dy kërkesa që duhet të përmbushen, në mënyrë që të ekzistojë
një rregull zakonore: praktika e vendosur (usus) dhe pranimi i një obligimi
për t’iu nënshtruar opinio iuris sive necessitatis).9
Për juristët, interpretimi më autoritativ i parakushteve për ekzistimin e
rregullës se të drejtës zakonore ndërkombëtare gjendet në aktgjykimin e
GJND, në rastin North Sea Continental Shelf:
“Megjithëse kalimi i vetëm një periudhe të shkurtër kohore nuk është
domosdo, vet për vete pengesë për formimin e një rregulle të re të së
drejtës ndërkombëtare zakonore, mbi bazën e asaj që fillimisht ishte
vetëm rregull konvencionale, kërkesë e domosdoshme do të ishte që
brenda periudhës së caktuar, sado e shkurtër që mund të jetë, përvoja
e Shtetit, përfshirë përvojën e atyre shteteve, interesat e të cilëve janë
9
Shih me gjerësisht J.M Henckaerts – Studim mbi të Drejtën Ndërkombëtare Humanitare
Zakonore, fq. 3-9 të publikuar në mënyrë elektronike në gjuhën shqipe në faqen e internetit:
http://www.icrc.org/Web/eng/siteeng0.nsf/htmlall/customary-law-
translations_res/$File/ALB-irrc_857_Henckaerts.pdf
1079
veçanërisht të implikuara, do të duhej të ishte edhe ekstensive, edhe

vërtetë unike në kuptimin e dispozitës në fjalë.
Jo vetëm që aktet në fjalë duhet të përbëjnë një praktikë të vendosur,
por ato duhet të jenë të tilla, ose të ndërmerren në atë mënyrë, që të
jenë provë e besimit se kjo praktikë është bërë e obligueshme nga vet
ekzistenca e rregullës që e kërkon atë. Nevoja për një besim të tillë,
respektivisht ekzistenca e një elementi subjektiv, është implicite në vet
kuptimin e opinio juris sive necessitatis. Shtetet e implikuara, prandaj
duhet që të ndjejnë se janë duke i përmbushur obligimet që kërkohen
nga ato. Shpeshtësia, e madje edhe karakteri i përsëritur i akteve nuk
mjafton si i tillë.”10
Parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare

Historikisht, parimet e përgjithshme kanë qenë të rëndësishme në
zhvillimin e të drejtës ndërkombëtare. Në periudhën më të hershme të
zhvillimit të së drejtës ndërkombëtare, parimet e përgjithshme ishin vet e
drejta ndërkombëtare dhe bazoheshin në teorinë se meqenëse shtetet i
zbatonin këto parime në të drejtën e vet të brendshme rrjedhimisht, parimeve
të njëjta do të duhej ti nënshtroheshin edhe ndërkombëtarisht. Me zhvillimin
e të drejtës ndërkombëtare, shumë parime të përgjithshme janë kodifikuar në
traktate, ose janë pranuar si rregulla të së drejtës zakonore ndërkombëtare.
Sot, parimet e përgjithshme janë të rëndësishme për të plotësuar vakumin,
nëse një normë nuk e gjejmë në traktate, ose në të drejtën zakonore
ndërkombëtare. Për shembull, parime të përgjithshme janë res judicata,
mirëbesimi, paanësia gjyqësore, etj.11 Autori Oscar Schachter i dallon pesë
kategori të parimeve të përgjithshme, që janë përdorë dhe zbatuar për
zgjidhjen e rasteve ndërkombëtare:
1. Parimet e të drejtës së brendshme (e drejta e shtetit) “e pranuar nga
kombet e civilizuara;”
2. Parimet e përgjithshme të së drejtës, që “rrjedhin nga natyra e veçantë
e bashkësisë ndërkombëtare”
10
ICJ, North Sea Continental Shelf , ICJ Reports, 1969, para. 74 and 77.
11
Thorpe, Susan, “A Guide to International Legal Bibliography,” in Schaffer, Ellen G. and
Randall J. Snyder. Contemporary Practice of International Law (Dobbs Ferry : Oceana,
1997) p.. 44.
1080
3. Parimet “thelbësore të së drejtës dhe elementare për të gjitha sistemet

juridike”
4. Parimet “e vlefshme për të gjitha shoqëritë në marrëdhëniet e
hierarkisë dhe të koordinimit” dhe
5. Parimet e drejtësisë që e kanë themelin në “natyrën njeriut si qenie
racionale dhe sociale”.12
Vendimet gjyqësore
Vendimet e organeve ndërkombëtare dhe të gjykatave nacionale

gjithashtu janë të rëndësishme për zhvillimin e të drejtës ndërkombëtare. Në
të drejtën e të drejtëve të njeriut, kjo është e një rëndësie të veçantë,
meqenëse sot përballemi me një numër gjithnjë e më të madh të organeve
ndërkombëtare dhe regjionale që merren me të drejta te njeriut. Ngjashëm,
gjykatat e brendshme, respektivisht nacionale, gjithnjë e më shpesh merren
me zbatimin dhe interpretimin e instrumenteve ndërkombëtare për të drejtat e
njeriut. Në këtë drejtim, vendimet e gjykatave nacionale mund të shërbejnë si
qëndrim i Shtetit për çështje të caktuara.
GjND është gjithashtu kompetente për të dhënë Mendime
Këshilluese, për cilëndo çështje, me kërkesë të Asamblesë së Përgjithshme të
OKB-së, të Këshillit të Sigurimit, ose të organeve të tjera të autorizuara. Siç
sugjeron edhe vet termi, Mendimet Këshilluese janë vetëm këshilluese. Ato
nuk janë juridikisht të obligueshme, megjithëse, përkundër këtij fakti, GjND
ka dhënë një varg Mendimesh Këshilluese që i kanë kontribuuar zhvillimit të
së drejtës ndërkombëtare materiale.
Jus Cogens
Jus Cogens është normë e pakundërshtueshme e të drejtës
ndërkombëtare, e pranuar dhe e njohur nga bashkësia ndërkombëtare si
normë nga e cila nuk është e lejuar shmangia.
Ndryshe nga e drejta zakonore, që tradicionalisht kërkon pëlqim dhe
lejon ndryshim të obligimeve midis shteteve nëpërmjet të traktateve, normat
jus cogens nuk mund të shkelen nga asnjë shtet “nëpërmjet të traktateve
ndërkombëtare, ose rregullave lokale ose të veçanta zakonore, e madje as
12
Henkin, Louis, et. al., International Law: Cases and Materials 3rd Edition (St. Paul: West,
1993)
1081
nëpërmjet të rregullave të përgjithshme zakonore që nuk e kanë të njëjtën

fuqi normative.”13
Në bazë të Konventa e Vjenës për të Drejtën e Traktateve, cilido
traktat që është në kundërshtim me normat jus cogens është i pavlefshëm.
Normat jus cogens nuk janë të listuara, nuk ekziston ndonjë katalog i
tyre i përcaktuar nga ndonjë organ autoritativ, por këto norma dalin nga
praktika gjyqësore dhe nga qëndrimet politike dhe sociale, e që nuk janë vlera
statike. Në përgjithësi, këtu hyjnë bërja e luftës agresive, krimet kundër
njerëzimit, krimet e luftës, pirateria detare, gjenocidi, aparteidi, skllavëria,
dhe tortura.14
Pasqyrë e shkurtër e zhvillimit historik të mbrojtjes

ndërkombëtare të të drejtave të njeriut
Parimi se e drejta do të duhej që të mbrojë të drejtat e njeriut nga

shkeljet e pushtetit shtetëror është parim i vjetër. Ky parim është argumentuar
fuqishëm sidomos në veprën madhështore të John Locke-ut “Dy Traktate për
qeverisjen” të publikuar më 1690. Në këtë vepër janë shënuar të drejtat e
qytetarëve të Anglisë, të fituara me revolucionin e famshëm të Vitit 1688.
Avantazhet e kushtetutës së pashkruar Angleze, e në veçanti ndarja dhe
ekuilibrimi i pushteteve midis ekzekutivit, legjislativit dhe gjyqësorit ishin
elaboruar në mënyrë shumë të popullarizuar nga filozofi i njohur frëng
Montesquieu, në veprën e famshme, “Fryma e Ligjeve” të vitit 1748. Vetëm
pak vjet më vonë, në vitin 1762, potenciali revolucionar i të drejtave të njeriut
është proklamuar nga Jean Jacques Rousseau. Në këtë frymë, revolucionet
demokratike pasuan në Amerikë dhe gjithandej nëpër Evropë.
Me datën 4 korrik 1776 është miratuar Deklarata Amerikane e
Pavarësisë. Ndikimi intelektual i Locke-ut, Montesquieu-së dhe i Rousseau-
së në Thomas Jefferson-in, hartuesin e Deklaratës Amerikane ishte shumë i
13
Prosecutor v. Furundzija, International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia,
2002, 121 International Law Reports 213 (2002)
14 Njësoj
1082
fuqishëm. Në atë dokument, në mënyrë energjike u proklamuan të drejtat e

njeriut dhe detyra e pushtetit shtetëror që t’i mbrojë ato.
Politikisht, dekadat e fundit të shekullit të tetëmbëdhjetë ishin kohë e
përshtatshme për t’u afirmuar të drejtat e njeriut. Meqenëse kushtetutat e
shteteve rishtas të pavarura amerikane ishin hartuar në vitin 1776, kartat për
të drejtat ku numëroheshin të drejtat e veçanta ishin drejtpërdrejtë të
inkorporuara në to, madje, si në rastin e Virxhinias, e përbënin pjesën e parë
të Kushtetutës. Trendi i kartës për të drejtat u përhap edhe në Evropë. Në
gusht të vitit 1789, Kuvendi Kombëtar i Francës e miratoi Deklaratën për të
Drejtat e Njeriut dhe të Qytetarit, deklaratë kjo e ndikuar nga filozofia e
Rousseau-së dhe nga praktika e Filadelfisë. Më pak se një muaj pas
Deklaratës frënge, Kongresi i parë i Shteteve të Bashkuara të Amerikës i
propozoi dhjetë amendamentet e para të Kushtetutës së Shteteve të
Bashkuara. Me hyrjen në fuqi të tyre, pas ratifikimit edhe të Virxhinias si
shtet i dhjetë, më 1791, ato amendamente përbëjnë Bill-in për të Drejtat të
Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Deklarata Amerikane e Pavarësisë, Deklarata frënge e të drejtave të
njeriut dhe të qytetarit dhe Bill-i për të Drejtat i Shteteve të Bashkuara të
Amerikës përbëjnë bazën intelektuale dhe dokumentuese mbi të cilën dy
shekuj të mbrojtjes juridike të të drejtave të njeriut do të ndërtoheshin.
Garancitë kushtetuese të të drejtave të njeriut janë sot prezentë në shumicën
dërmuese të shteteve. Megjithatë, siç e ka vërejtur edhe Montesquieu dy
shekuj më parë, respektimi i këtyre garancive ndryshon nga koha në kohë dhe
nga vendi në vend. Një faktor i rëndësishëm në këtë ndryshueshmëri të
respektimit qëndron në mbështetjen, ose jo të shqyrtimit gjyqësor të veprimit
ekzekutiv dhe legjislativ. Në shtetet e Bashkuara të Amerikës, një traditë e
tillë kishte filluar në vitin 1803, me rastin Marbury v. Madison, me ç’rast
ishte vendosur se gjykatat janë kompetente për të vendosur nëse degët
politike të pushtetit i shkelin standardet kushtetuese. Ndërkohë, në Angli, në
Francë, dhe përgjithësisht në kontinentin e Evropës, supermacia i degës
legjislative të pushtetit shtetëror ndikoi që degët e pushtetit shtetëror të
zgjedhura nga populli të mos i nënshtroheshin kufizimit nga gjyqtarët e
emëruar. Kjo gjë mbizotëroi në Evropë deri në vitin 1920, kur në Austri u
themelua Gjykata Kushtetuese, kompetente për t’i shpallur jo-valide aktet e
degës legjislative të pushtetit.
1083
Pas Luftës së Dytë Botërore, Gjykatat Kushtetuese u bënë standard në

Evropë.
Përkundër këtyre zhvillimeve, deri rishtas, nuk kishte garanci për të
drejtat e njeriut, e aq më pak metoda të shqyrtimit gjyqësor, në nivel të të
drejtës ndërkombëtare, krahasuar me metodat e zhvilluara të së drejtës së
brendshme. Filozofia që mbizotëronte në të drejtën ndërkombëtare në shekujt
XIX dhe XX, pozitivizmi juridik, e mbronte konceptin se e drejta
ndërkombëtare iu referohej vetëm shteteve.
Lidhja e shtetësisë, sipas doktrinës pozitiviste tradicionale iu njihte
shteteve të drejtën që të mbrojnë shtetasit e vet nga shkeljet e shteteve të
tjera. Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, në vitin 1924 kishte vendosur se “
është parim elementar i të drejtës ndërkombëtare që Shteti ka të drejtë të
mbrojë subjektet e vet, nëse ata cenohen nga aktet e ndërmarra nga një shtet
tjetër, e që janë në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare”. Me këtë
veprim, shteti “në të vërtetë i kërkon të drejtat e veta ....Për [tribunalin
ndërkombëtar] Shteti është pretendues i vetëm” (Mavrommatis Palestine
Concessions Case, 1924 P.C.I.J. Reports, ser. A, nr. 2).
Doktrina pozitiviste tradicionale e kufizonte në mënyrë dramatike
qasjen e individëve dhe personave të tjerë privat në procesin juridik
ndërkombëtar. Vetëm shtetet ishin të autorizuara për të filluar konteste në
Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë. “Vetëm shtetet mund të jenë
palë në kontestet para Gjykatës” thotë neni 34 (1) i Statutit të Gjykatës
Ndërkombëtare të Drejtësisë.
Filozofia pozitiviste tradicionale e shekullit XIX dhe fillimit të shek.
XX pësoi disfatë gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur Forcat Aleate u ngritën
kundër shkeljeve të të drejtave të njeriut të Fuqive Naziste.
Në Deklaratën e Moskës për Mizoritë Gjermane të vitit 1943, Shtetet e
Bashkuara të Amerikës, Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Bashkimi Sovjetik
deklaruan se individët gjerman do të mbahen përgjegjës për shkeljet e të
drejtës ndërkombëtare. Me datën 8 gusht 1945, katër Aleatët e njëjtë e
themeluan Tribunalin e Nurembergut ku individët, e jo shtetet do të
gjykoheshin për:
1. Krime kundër paqes
2. Krime të luftës
1084
3. Krime kundër njerëzimit.

Aktgjykimi i vitit 1946 i Tribunalit të Nurembergut e konfirmoi
normën jo-pozitiviste se individët, ashtu si edhe shtetet janë subjekte të së
drejtës ndërkombëtare. Ky aktgjykim u bë mbështetje jo vetëm e rregullës
morale dhe politike që individët të jenë përgjegjës për shkeljet e të drejtës
ndërkombëtare, por edhe si provë për të drejtën zakonore ndërkombëtare, se
të drejtat e njeriut të individëve duhet të mbrohen në nivel të së drejtës
ndërkombëtare. Këto qëllime morale, politike dhe juridike i gjejmë gjithashtu
në Preambulën e Kartës së Kombeve të Bashkuara të vitit 1948. Neni 55 i
kartës i bën thirrje Organizatës që të promovojë “respekt universal për, dhe
zbatim të të drejtave të njeriut dhe lirive fundamentale për të gjithë pa dallim
race, seksi, gjuhe, ose feje".
Transformimi i normave substanciale të të drejtës për të drejta të
njeriut nga e drejta nacionale në të drejtën ndërkombëtare u bë realitet në
vitin 1948 me shpalljen e Deklaratës Universale për të Drejtat e Njeriut.
Materializimi i të drejtës ndërkombëtare të të drejtave të njeriut në
Aktgjykimin e Nurembergut dhe në Deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut
shënohet si “zhvillimi më thelbësor në historinë e të drejtës ndërkombëtare”,
meqenëse në mënyrë të efektshme i bën individët, sikurse edhe shtetet subjekte të
së drejtës ndërkombëtare. 15
Karta e Kombeve te Bashkuara
Bazat e rendit të ri juridik ndërkombëtar, të bazuar në qëllime dhe

parime të caktuara fundamentale, janë vënë në San Francisko, me datën 26
Qershor 1945, me miratimin e Kartës së Kombeve të Bashkuara. Në
Preambulë të Kartës, së pari është riafirmuar besimi në dinjitetin dhe vlerat e
personalitetit njerëzor, në barazinë mes burrit dhe gruas si dhe mes gjithë
kombeve, qofshin këto të mëdha a të vogla,”. Së dyti, Karta midis tjerash
shpreh përkushtimin për të nxitur progresin social dhe standard më të mirë të
jetës në liri më të madhe. Së treti, një ndër katër qëllimet e Kombeve të
Bashkuara, të përcaktuara me nenin 1(3) të Kartës është të realizojnë një
15
Humbphrey, “The Revolution in the International Laë of Human Rights”
1085
„bashkëpunim ndërkombëtar për të zgjidhur probleme ndërkombëtare të

natyrës ekonomike, sociale, kulturore dhe humanitare si dhe për të
mbështetur dhe forcuar respektimin e të drejtave dhe lirive themelore të
njeriut për të gjithë, pa dallim race, seksi, gjuhe apo besimi fetar“.
Dispozitat e tjera të Kartës që i referohen të drejtave të njeriut janë
nenet 13(1), 55(c), 62(2), 68 dhe 76(c). Është e një rëndësie tejet të veçantë të
theksohet se në bazë të Neneve 56 dhe 55(c), të marra së bashku, Shtetet
anëtare të OKB-së kanë obligim juridik që të „bashkëpunojnë në grup dhe
veçmas me organizatën për të arritur“ „respektimin e përgjithshëm dhe
realizimin e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore për të gjithë njerëzit pa
dallim race, gjinie, gjuhe dhe besimi fetar.“ 16 Ky obligim i rëndësishëm
juridik iu kushtëzon shteteve anëtare të OKB-së programin për të drejta të
njeriut.
Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut
Katalogu i parë i të drejtave të njeriut dhe i lirive fundamentale i

përcaktuar nga OKB-ja është Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut
(DUDNj), e miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së, në Paris, me
10 dhjetor 1948. Në atë kohë,. OKB i kishte 56 shtete anëtare, 48 prej të
cilave votuan në favor të Deklaratës, asnjë nuk votoi kundër dhe 8 shtete
abstenuan, në mesin e të cilave ishte edhe ish Jugosllavia.17
Statusi juridik i Deklaratës Universale për të Drejtat e Njeriut nga
shume autorë, ende, trajtohet si një çështje mjaft kontroverse. Nëse i
analizojmë debatet që janë bërë gjatë hartimit të saj, por edhe preambulën e
vet Deklaratës, mund të vijmë në përfundim se qëllimi i DUDNj nuk ka qenë
që të krijojë efekt juridikisht të obligueshëm në të drejtën ndërkombëtare për
16
Shih Kartën e Kombeve te Bashkuara të publikuar në mënyrë elektronike në
http://www.dadalos.org/uno_alb/un-charta.htm
17
Në këtë vend theksohet ish Jugosllavia, për të pasur të qartë qasjen dhe disponimin e atij
shteti ndaj zhvillimit të të drejtës ndërkombëtare drejt vendosjes së parimeve universale për
të drejtat e njeriut.
1086
shtetet anëtare të OKB-së.18 Vërtetë, preambula e DUDNj përfundon me këto

fjalë:
“ASAMBLEJA E PËRGJITHSHME shpall Këtë DEKLARATË
UNIVERSALE MBI TË DREJTAT E NJERIUT si ideal të
përgjithshëm të cilin duhet ta arrijnë të gjithë popujt dhe të gjitha
kombet, në mënyrë që çdo njeri dhe çdo organizëm shoqëror, duke
pasur parasysh gjithmonë këtë Deklaratë, të përpiqet që, me anë të
mësimit dhe edukimit, të ndihmonte në respektimin e këtyre të drejtave
dhe lirive dhe që, me anë të masave progresive kombëtare dhe
ndërkombëtare, të sigurohej njohja dhe zbatimi i tyre i përgjithshëm
dhe i vërtetë, si midis popujve të vetë shteteve anëtare, ashtu edhe
ndërmjet popujve të atyre territoreve që janë nën administrimin e
tyre.”
Kjo i bën shumë ekspert të dalluar të së drejtës ndërkombëtare të
besojnë se pa marrë parasysh ndikimin e madh moral dhe politik, DUDNj, si
e këtillë, nuk mund të krijojë vetvetiu efekte juridikisht të obligueshme për
shtetet sipas të drejtës ndërkombëtare. Në anën tjetër, është gjithashtu i
rëndësishëm ndikimi i mbështetësve të një pikëpamjeje plotësisht tjetër. Sipas
këtij grupi, historia tashmë gjashtëdhjetëvjeçare e DUDNj dhe ndikimi i saj
në zhvillimin e të drejtës ndërkombëtare, bën që ajo të ketë fituar tashmë
statusin e jus cogens në të drejtën ndërkombëtare, për arsye të praktikës së
vet shteteve dhe të institucioneve ndërkombëtare që të thirren në dispozitat e
saj, për të dëshmuar përmbajtjen e të drejtës ndërkombëtare. Sipas kësaj
pikëpamjeje, Deklarata tashmë bën pjesë në të drejtën zakonore
ndërkombëtare, dhe prandaj edhe është juridikisht e obligueshme për të gjitha
shtetet, pa marrë parasysh se a janë, apo jo anëtare të OKB-së. Një qëndrim i
këtillë mbizotëron edhe në Kosovë, meqenëse Kushtetuta e Republikës së
Kosovës, listën e instrumenteve ndërkombëtare drejtpërdrejtë të zbatueshme
në Kosovë, e fillon me Deklaratën Universale për të Drejta të Njeriut (Neni
22 (1)).
Midis këtyre dy qëndrimeve diametralisht të kundërta, ekziston edhe
një qëndrim i ndërmjetëm, që ka ndikim të madh, në të drejtën
ndërkombëtare. Sipas këtij qëndrimi, DUDNj është juridikisht e obligueshme
për Shtetet, jo për arsye se Deklarata tashmë është bërë pjesë e të drejtës
zakonore ndërkombëtare, por sepse shtetet anëtare të OKB-së shprehimisht i
18
http://mfa.gov.al/web/pub/deklarata_20universale_20e_20te_20drejtave_20te_20njeriut2870.
pdf
1087
kanë pranuar këto obligime. Janë tri argumente të pavarura, që e mbështesin

këtë qëndrim, e shkurtimisht mund t’i shprehim këtu, në vijim:
i. Neni 55 dhe 56 i Kartës së OKB-së krijon obligim juridik për
të gjitha shtetet anëtare të OKB-së që të ndërmarrin veprime për arritjen e
respektit universal dhe për realizimin e të drejtave të njeriut dhe të lirive
fundamentale. Preambula e DEDNj parasheh se “shtetet anëtare u
detyruan që, në bashkëpunim me Kombet e Bashkuara, të sigurojnë
respektimin e përgjithshëm dhe zbatimin e të drejtave të njeriut dhe të
lirive themelore,”
si dhe“mbasi kuptimi i përbashkët i këtyre të drejtave dhe lirive është më
i rëndësishëm për realizimin e plotë të këtij detyrimi”.
ii. E para nga këto proklamata e përdorë saktësisht gjuhën e
përdorur në nenet 55 dhe 56 të Kartës së OKB-së, kështuqë me të
shprehimisht edhe thirret në ato nene të Kartës. Proklamata e dytë na
drejton paraprakisht kah katalogu substancial i DUDNj, si “pikëpamje e
përgjithshme e” tanimë e pranuar nga shtetet, për të drejtat dhe liritë
cilave u referohet Karta e OKB-së 55(c). Kjo pikëpamje e ndërtuar
tashmë me DUDNj, do të ndihmojë “realizimin e plotë” të detyrimit të
përcaktuar me Nenin 56 të Kartës, me të cilën shtetet anëtare të OKB-së e
kanë pranuar obligimin.
iii. Alternativë e argumentit të parë, është argumenti sipas të cilit
DUDNj tanimë është bërë ndihmë për interpretimin e shprehjes “të drejtat
e njeriut dhe liritë fundamentale”, që e gjejmë në Nenin 55(c) të Kartës së
OKB-së. Është rregull e përgjithshme për interpretimin e një traktati në të
drejtën ndërkombëtare të, se duhet të merr parasysh secilën praktikë
pasuese për zbatimin e traktatit, me të cilën vendoset një marrëveshje
midis palëve për interpretimin e tij. Gjithnjë ka qenë praktikë konsistente
e shteteve anëtare të OKB-së (instrument konstituiv i të cilës është Karta),
që të theksojnë DUDnj, si katalog i të drejtave të njeriut dhe i lirive
themelore, me të cilin katalog të gjithë janë pajtuar, madje edhe kontekst
specifik të Nenit 55(c) të Kartës.
iv. Konferenca Ndërkombëtare e Kombeve të Bashkuara për të
Drejtat E Njeriut e mbajtur në Teheran në vitin 1968, në Proklamatën
solemne të miratuar nga 84 Shtete prezentë theksuan:“Deklarata
Universale e të Drejtave të Njeriut thekson të kuptuarit e përgjithshëm të
popujve të botës për të drejtat e patjetërsueshme dhe të pacenueshme të
të gjithë anëtarëve të familjes njerëzore, dhe është obligim për anëtarët e
bashkësisë ndërkombëtare.”
1088
Kjo do të thotë se edhe nëse DUDNj nuk ishte deri atëherë

“obligim”, proklamata e Teheranit, e bëri të tillë.
Edhepse edhe më tutje mund të gjejmë dyshime për fuqinë
obliguese të DUDNj, ekziston një bazament i fortë se për shtetet anëtare
të OKB-së, DUDNj përbën obligim dhe se tani mund të konsiderohet se
është pjesë e të drejtës ndërkombëtare zakonore, dhe si e tillë, është
juridikisht e obligueshme për të gjitha Shtete, pra edhe atyre që nuk janë
anëtare të OKB-së, dhe që nuk janë palë e traktateve ndërkombëtare për
të drejta të njeriut.
Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike
Nën presupozimin se DUDNj nuk kishte forcë të mjaftueshme

juridikisht të obligueshme, Komisioni i OKB-së për të Drejta të njeriut
(KDNj) filloi procesin e hartimit të pakteve për të drejtat e njeriut.19 Kjo
punë filloi në vitin 1947 dhe nuk përfundoi deri në vitin 1954, kur dy paket,
Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike dhe Pakti
Ndërkombëtare për të Drejtat Sociale, Ekonomike dhe Kulturore, iu
prezantuan Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së. U deshën edhe
dymbëdhjetë vjet të tjera, që Asambleja e Përgjithshme e OKB-së t’i miratojë
këto dy instrumente në vitin 1966. Ndarja e katalogut të të drejtave të njeriut
të përcaktuar me DUDNj i reflektoi dallimet e caktuara ideologjike dhe
politike të dy grupeve më të rëndësishme të shteteve negociatore. Kjo u
reflektua sidomos në faktin se asnjëri nga paktet nuk merret me çështjen e të
drejtës së pronësisë.
Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike i përmban 27
Nene me të cilat definohen dhe parashikohen, me më shumë detaje se sa në
DUDNj një varg të drejtash dhe lirish, si dhe përcaktohet (në nenin 2),
obligim absolut dhe i menjëhershëm për të gjitha shtetet palë, që të
“respektojnë dhe të sigurojnë” këto të drejta “për të gjithë individët Brenda
territorit të tyre që i nënshtrohen jursdikcionit të tyre”. Ky instrument,
gjithashtu vendose që Komiteti për të Drejta të Njeriut të ketë kompetenca në
tri fusha:
19
Më gjerësisht për punën rreth hartimit të pakteve për të drejtat e njeriut shih Z. Gruda,
MBROJTJA NDËRKOMBËTARE E RË DREJTAVE TË NJERIUT, Libri I – III, Prishtinë,
2007. f. 36 - 42
1089
• Të jep komente në raportet e shteteve palë për masat që i kanë

ndërmarrë për të zbatuar obligimet e tyre në bazë të Paktit;
• Të shqyrtojnë ankesat e Shteteve palë për dështimet e shteteve të tjera
palë për të përmbushur obligimet nën Pakt;
• Në bazë të Protokollit Opcional, të shqyrtojnë ankesat e viktimave të
dështimeve të tilla.
Edhepse Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike ishte
miratuar në vitin 1966, ai nuk hyri në fuqi deri në vitin 1976, kur u depozitua
instrumenti i tridhjetë e pestë i ratifikimit.
Pakti Ndërkombëtare për të Drejtat Sociale, Ekonomike dhe

Kulturore
Pakti Ndërkombëtare për të Drejtat Sociale, Ekonomike dhe

Kulturore,, i hartuar paralelisht me hartimit të Paktit për të Drejtat Civile dhe
Politike, kaloi nëpër peripeci të njëjta. Iu prezantua Asamblesë së
Përgjithshme të OKB-së në vitin 1954, u miratua në vitin 1966 dhe nuk hyri
në fuqi deri në vitin 1976.
Ky instrument përmban 15 nene, me të cilat definohen në detaje një
grup i të drejtave që burimin e kanë në DUDNj. Megjithatë, obligimi i
shteteve palë të këtij pakti, i përcaktuar me nenin 2 është kualifikues dhe
progresiv. Ndryshe nga Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat civile dhe Politike,
ky Pakt nuk përmban dispozita për interpretim dhe zbatim.
ANKESAT SIPAS TRAKTATEVE NDËRKOMBËTARE

PËR TË DREJTAT E NJERIUT
Çdokush ka të drejtë që të paraqesë problemin e të drejtave të njeriut

tek Kombet e Bashkuara. Një gjë të këtillë e bëjnë rregullisht me mijëra
njerëz në mbarë botën. Të drejtat e njeriut marrin kuptimin konkret përmes
ankesave individuale. Në vendosjen e rasteve individuale, normat
ndërkombëtare të cilat përndryshe mund të duken të përgjithshme dhe
abstrakte kanë efekt praktik. Kur zbatohen në një situatë të vërtetë jetësore,
standardet e përfshira në traktatet ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut
1090
zbatohen në mënyrën më të drejtpërdrejtë. Organi përfundimtar që merr

vendimin, mund të udhëzojë shtetet, organizatat joqeveritare (OJQ-të) dhe
individët, në interpretimin bashkëkohor të teksteve në fjalë.
Individët relativisht vonë kanë fituar mundësinë të mbrojnë të drejtat
e tyre në nivel ndërkombëtar. Që nga fillimi i viteve të 70-ta, mekanizmat
ndërkombëtare të ankesave janë zhvilluar shpejt, dhe tani individët mund të
parashtrojnë ankesa në Kombet e Bashkuara lidhur me shkeljen e të drejtave
të njeriut sipas katër nga gjashtë të ashtuquajturat traktate "thelbësore" të të
drejtave të njeriut. Katër traktatet përfshijnë:
• të drejtat civile dhe politike, të paraqitura në Konventën
Ndërkombëtare mbi të Drejtat Civile dhe Politike;
• torturën dhe trajtimin mizor, të përkufizuar në Konventën kundër
Torturës dhe Trajtimit apo Dënimit tjetër Mizor, Johuman ose
Degradues;
• diskriminimin racor, të ndaluar me Konventën Ndërkombëtare mbi
Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit Racor dhe
• diskriminimin gjinor, të përkufizuar në Konventën mbi Eliminimin e
të gjitha Formave të Diskriminimit kundër Grave.
Përmes secilit nga këto traktate themelohen komitete pothuaj
gjyqësore për të shqyrtuar ankesat. Mekanizmat e ankesave janë të
konstruktuara ashtu që të mos jenë të komplikuara dhe në to të ketë qasje
çdokush, pa marrë parasysh njohjet dhe përvojën specifike juridike. Një
mundësi e këtillë i ofrohet secilit, sepse sistemi i ankesave e ka për synim që
të jetë hapur për të gjithë.
Mekanizmat e ankesës sipas traktateve individuale plotësohen me
procedurën e ankesave pranë Komisionit mbi të Drejtat e Njeriut dhe
Komisionit mbi Statusin e Grave. Këto dy procedura, që përfshijnë organe
politike të përbëra nga përfaqësues shtetëror, janë ndër më të vjetrat në
sistemin e Kombeve të Bashkuara. Ato kanë një përqendrim tjetër nga
ankesat sipas traktateve ndërkombëtare të cilat sigurojnë dëmshpërblim
individual përmes mekanizmave pothuaj gjyqësore.
Ankesat parashtruar komisioneve përqendrohen në modele dhe
tendencë më sistematike të shkeljeve të të drejtave të njeriut dhe mund të
parashtrohen kundër çdo shteti në botë. Për sa u përket procedurave sipas
traktateve, Komisioni kërkon tu shmanget termave dhe procedurave ligjore
dhe teknike, dhe sic u përmend më lartë, e kanë për qëllim që t’u sigurohet
qasje e hapur të gjithë të interesuarve.
1091
Këtu janë shpjeguar mekanizmat e ankesës të cilat aktualisht janë në

dispozicion sipas katër traktateve ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut:
• Konventa Ndërkombëtare mbi të Drejtat Civile dhe Politike,
• Konventa kundër Torturës,
• Konventa Ndërkombëtare mbi Eliminimin e Diskriminimit Racor, dhe
• Konventa mbi Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit
kundër Grave.
Traktati për të drejtat e njeriut është një dokument formal i negociuar
nga shtetet, me të cilin ngarkohen obligime detyruese për të mbrojtur dhe
promovuar të drejtat dhe liritë e njeriut në palëve shtetërore, të cilët atë e
kanë pranuar zyrtarisht (zakonisht përmes "ratifikimit").20
Koncepti themelor është se çdokush mund të parashtrojë ankesë pranë
organit të ekspertëve, të themeluar sipas traktatit, për një vendim, pothuaj
gjyqësor, duke pohuar shkeljen e të drejtave të parapara në traktat. Këto
"organe të traktateve", siç quhen shpesh, janë komitete të përbëra nga
ekspertë të pavarur, të zgjedhur nga palët shtetërore, me traktatin përkatës.
Komitetet janë të ngarkuara me monitorimin e implementimit të të drejtave të
përcaktuara me traktate nga palët shtetërore, si dhe për të vendosur për
ankesat e parashtruara kundër shteteve, palë të traktatit. Ndonëse ka disa
variacione procedurale në mes të katër mekanizmave, struktura dhe veprimi i
tyre janë shumë të ngjashme. Ndaj, këtu mund të gjeni një përshkrim të
përgjithshëm të karakteristikave tipike të një ankese sipas cilitdo nga katër
traktatet. Kuptohet, për traktatin specifik dhe procedurën specifike lidhur me
të drejtat e garantuara me traktatin përkatës, duhet referuar kërkesave të
traktateve individuale, të cilët identifikojnë aspektet që ndryshojnë nga norma
e përgjithshme.
Ndaj kujt mund të parashtrohet ankesë sipas traktatit?
Sipas katër traktateve të sipërtheksuara, ankesa mund të parashtrohet

vetëm ndaj shtetit që i plotëson dy kushte.
20
Tekstet e plota të traktateve mund t’i gjeni në faqen e internetit të Komisionarit të Lartë të
për të Drejta të Njeriut të Zyrës së KB për të Drejta të Njeriut http://www.ohchr.org
1092
Së pari, shteti duhet të jetë palë e traktatit në fjalë, që e ka ratifikuar

apo pranuar atë.21
Së dyti, pala shtetërore duhet të ketë njohur kompetencat e komitetit
të krijuar sipas traktatit relevant për të shqyrtuar ankesat e parashtruara nga
individët. Në rastin e Konventës Ndërkombëtare për të Drejtat Civile dhe
Politike dhe Konventës për Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit
kundër Grave, shteti njeh kompetencat e komitetit duke u bërë palë e një
instrumenti të veçantë: Protokolli i Parë Opcional i Konventës ose Protokolli
Opcional i Konventës. 22 Në rastin e Konventës kundër Torturës dhe
Konventës Ndërkombëtare për Eliminimin e Diskriminimit Racor, shtetet
njohin kompetencat e komitetit duke bërë një deklaratë për këtë sipas një neni
specifik të Konventës, përkatësisht neneve 22 dhe 14.23
Kush mund të parashtrojë ankesë?
Nëse plotësohen të dy kushtet lidhur me shtetin ndaj të cilit bëhet

ankesë, secili person ka të drejtë që të paraqesë ankesë, me të cilën pohon se
janë shkelur të drejtat e tij/saj sipas traktatit relevant. Nuk është e
domosdoshme që personi të ketë avokat që të përgatisë ankesën, megjithëse
këshilla juridike zakonisht e përmirëson cilësinë e parashtresave. Është e
rëndësishme të theksohet, se sipas procedurave të këtyre traktateve,
individëve nuk u sigurohet ndihmë juridike nga komitetet. Ankesa,
gjithashtu, mund të paraqitet edhe në emër të personit tjetër, me kusht që të
merret pëlqimin i personit me shkrim. Në raste të caktuara, rasti mund të
paraqitet edhe pa pëlqimin e tillë, si, p.sh. kur prindërit paraqesin ankesë në
emër të fëmijëve të mitur, ose kur kujdestarët paraqesin ankesë në emër të
personave të paaftë për të dhënë pëlqim formal. Gjithashtu, edhe në rastet kur
personi është në burg, pa qasje me botën e jashtme, komiteti relevant nuk
kërkon autorizim formal për të paraqitur ankesë në emër të personit tjetër.
21
Që të verifikoni nëse një shtet është palë e traktatit, konsultoni bazën e të dhënave të
“Treaty Body” në faqen më sipër.
22
Për të parë tekstin e protokolleve dhe për të verifikuar nëse shteti është palë e njërës apo e
të dy Protokolleve, konsultoni faqen e internetit më sipër.
23
Edhe për të verifikuar nëse shteti ka bërë njërën prej këtyre deklaratave, drejtohuni në të
njëjtën faqe të internetit të cituar më lartë.
1093
Cilat të dhëna duhet t’i përmbajë ankesa?
Ankesa që i parashtrohet një komiteti, e që gjithashtu quhet

"komunikatë" ose "peticion", nuk ka nevojë të ketë ndonjë formë të veçantë.
Derisa modeli i formës së ankesës, që mund të gjendet në faqen e Internetit të
Komisionarit të Lartë për të Drejtat e Njeriut dhe udhëzimet që mund ti
gjenden po aty, përqendrohen në të dhëna specifike, cilado korrespondencë
që siguron hollësitë e nevojshme është e mjaftueshme.
Ankesa duhet të jetë me shkrim dhe e nënshkruar. Ajo duhet të
sigurojë të dhënat themelore personale, emrin e parashtruesit, shtetësinë dhe
datën e lindjes, si dhe të specifikojë palën shtetërore kundër të cilës është
drejtuar ankesa.. Nëse ankesën parashtrohet në emër të personit tjetër, duhet
të sigurohet dëshmi për pëlqimin e saj/tij, siç është thënë më lart, ose të
shënohet qartë se pse pëlqimi i tillë nuk mund të sigurohet. Në renditje
kronologjike duhet shënuar të gjitha faktet mbi të cilat bazohet ankesa. Kusht
vendimtar është që të dhënat të jenë sa më të kompletuara që të jetë e mundur
dhe që ankesa të përfshijë të gjitha informacionet relevante për rastin e dhënë.
Gjithashtu duhet në hollësi të shpjegohen hapat e ndërmarrë për të shteruar
mjetet në dispozicion në shtetin përkatës, do të thotë hapat e ndërmarrë para
gjykatave dhe autoriteteve vendore të shtetit. Duhet të theksohet nëse rasti në
fjalë është paraqitur për t’u zgjidhur me mjete të tjera ndërkombëtare hetuese
apo me marrëveshje. Së fundi, duhet dhënë argumente se pse parashtruesi i
ankesës konsideron se faktet e shënuara përbëjnë shkelje të traktatit në fjalë.
Është e dobishme, edhe pse jo në mënyrë strikte e domosdoshme, që të
identifikohen dispozitat e traktatit që pohohet se janë shkelur. Këto të dhëna
duhet të paraqiten në njërën nga gjuhët e punës së Sekretariatit. Përveç kësaj,
duhet të ofrohen edhe të gjitha dokumentet me rëndësi për faktet dhe
argumentet e theksuara në ankesë, veçanërisht vendimet administrative apo
gjyqësore relevante për ankesën ndaj autoriteteve vendore. Gjithashtu, është e
dobishme të sigurohen dhe të dorëzohen kopje të ligjeve relevante vendore.
Nëse ato ligje nuk janë në një gjuhë zyrtare të sekretariatit të komitetit,
shqyrtimi i ankesës do të jetë më i shpejtë nëse vet pala ankuese e aranzhon
përkthimin (qoftë të plotë apo përmbledhjen).
Nëse ankesës i mungojnë të dhënat esenciale, Sekretariati e kontakton
ankesin me kërkesë për detajet shtesë.
1094
Kur mund të parashtrohet ankesë sipas traktateve mbi të drejtat e

njeriut?
Në përgjithësi, për parashtrimin e ankesës sipas traktateve relevante,

nuk ka afat kohor formal pas datës së shkeljes që pohohet me ankesë. Mirëpo,
zakonisht është më adekuate që ankesa të paraqitet sa më shpejt që të jetë e
mundur pasi të jenë shteruar mjetet juridike vendore. Vonesa në paraqitjen e
rastit me ankesë, mund t’ia vështirësojë palës shtetërore që të përgjigjet në
mënyrën e duhur. Në raste të veçanta, paraqitja e rastit pas një periudhe tejet
të gjatë, mund të rezultojë me mospranim të rastit nga ana e komisionit
kompetent.
Procedura
Nëse ankesa i përmban elementet esenciale të përcaktuara, rasti

regjistrohet, respektivisht, formalisht regjistrohet si rast për tu shqyrtuar nga
komiteti relevant. Pala që parashtron ankesë, informohet për regjistrim të
rastit. Në të njëjtën kohë, rasti i dërgohet palës shtetërore ndaj të cilës është
bërë ankesa, për t’i dhënë mundësinë që të paraqes komente. Nga shteti
kërkohet që të paraqesë vërejtjet e veta brenda një kornize të caktuar kohore.
Dy fazat kryesore për çdo rast njihen si faza e "pranimit" dhe faza e
"bazueshmërisë". "Pranimi" i rastit i referohet kushteve formale që ankesa
duhet t’i plotësojë para se komisioni relevant të shqyrtojë përmbajtjen e saj.
"Bazueshmëria" e rastit është përmbajtja, në bazë të së cilës komiteti vendos
nëse janë shkelur të drejtat e pohuara në ankesë, sipas traktatit, ose jo.
Pasi shteti të jep përgjigje lidhur me ankesën, palës, parashtruese të
ankesës i ofrohet mundësia të jep komente lidhur me përgjigjen e shtetit.
Përsëri, afatet kohore ndryshojnë paksa ndërmjet procedurave, sipas
traktateve të veçanta. Në atë moment, rasti është i gatshëm për t’u vendosur
nga komiteti relevant. Nëse pala shtetërore nuk përgjigjet lidhur me ankesën,
komiteti përsëri e përkujton për rastin dhe nëse sërish nuk ka përgjigje,
komiteti merr vendim për ankesën në bazë të ankesës së parë.
Rrethanat e veçanta të urgjencës dhe ndjeshmërisë
Çdo komitet ka mundësi të ndërmerr masa urgjente në rastet ku do të

mund të pësohej dëm i pariparueshëm para se rasti të shqyrtohet sipas
rrjedhës së zakonshme. Veçoria e përbashkët e të gjitha procedurave të
1095
traktateve, është se komiteti, në çdo fazë para se të shqyrtohet rasti, mund t’i
paraqesë kërkesë palës shtetërore për atë që njihet si "masa të përkohshme",
për të parandaluar çfarëdo dëmi që mund të jëtë i pariparueshëm. Në mënyrë
të veçantë, kërkesat e tilla bëhen për të parandaluar veprimet që më vonë nuk
mund të zhbëhen, për shembull ekzekutimi i dënimit me vdekje, ose
deportimi i individit i cili përballet me rrezikun e torturës. Nëse pala ankuese
është e interesuar që komiteti të shqyrtojë kërkesën për masë të përkohshme,
është e rekomandueshme që kjo të theksohet në mënyrë eksplicite. Sidoqoftë,
duhet të identifikohen me kujdes dhe në mënyrë sa më të qartë të mundshme
arsyet, se pse veprim i tillë konsiderohet i nevojshëm.
Nëse ka çështje veçanërisht të ndjeshme të natyrës private, apo personale që
paraqiten në ankesë, mund të kërkohet që komisioni të përmbahet nga
identifikimi i elementeve që kanë të bëjnë me privatësinë, në vendimin
përfundimtar, ashtu që identiteti palës ankuese të mos bëhet publik.
Gjithashtu, komiteti me propozimin e vet mund të përmbahet nga këto, apo
çështje të tjera të ngjashme, gjatë kohës së shqyrtimit të ankesës.
Pranimi i rastit
Para se komiteti kompetent për ankesën të mund të shqyrtojë

bazueshmërinë e ankesës, duhet të jetë i sigurt se ankesa i plotëson kushtet
formale të pranimit. Kur kontrollohet pranueshmëria e rastit, komiteti merr
parasysh një apo disa nga faktorët vijues:
a) Nëse ankesa është bërë në emër të personit tjetër, duhet
shikuar se a është bërë me autorizim të duhur, respektivisht a është
parashtruesi i ankesës kompetent për të parashtruar ankesë
b) A është parashtruesi i ankesës (apo personi në emër të të cilit
parashtrohet ankesa) viktimë e shkeljes së pohuar? Duhet të dëshmohet se
parashtruesi i ankesës është personalisht dhe drejtpërsëdrejti i afektuar nga
ligji, politika, praktika, veprimi apo mosveprimi i palës shtetërore për të cilën
pohon se i ka shkelur apo është duke shkelur të drejtat e parashtruesit të
ankesës. Thjeshtë nuk është e mjaftueshme që të kundërshtohet një ligj,
politikë shtetërore, ose praktikë abstarkte (e ashtuquajtura actio popularis) pa
demonstruar se si individualisht parashtruesi i ankesës është viktimë e ligjit,
politikës ose praktikës në fjalë.
c) A është ankesa në përputhshmëri me dispozitat e traktatit në
bazë të të cilit është parashtruar? Shkelja e pohuar duhet të ndërlidhet me të
drejtën që faktikisht mbrohet me traktat. Nëse ankesa është parashtruar sipas
1096
Protokollit Opcional të Konventës Ndërkombëtare mbi të Drejtat Civile dhe

Politike, për shembull, nuk mund të pohohet shkelja e të drejtës në pronë,
meqë Konventa nuk e mbron këtë të drejtë. Në rastin e tillë ankesa , në
aspektin juridik, do të ishte e papranueshme ratione materiae.
d) · A është ankesa sa duhet e bazuar në prova? Nëse komiteti
relevant, në bazë të informacioneve që i ka në dispozicion nga të gjitha anët,
konsideron se janë të mjaftueshme faktet e paraqitura në ankesë, ose nuk
është argumentuar mjaftueshmë shkelja e Konventës, mund ta refuzojë
ankesën si të pabazuar në prova për qëllimet e pranueshmërisë. Kjo arsye
është e ngjashme me refuzimin e rastit nga gjykatat tjera, ndërkombëtare dhe
vendore, si "të pabazuar".
e) · A u referohet ankesa e parashtruar ngjarjeve që kanë ndodhur
para hyrjes në fuqi të mekanizmit të ankesës për shtetin kundër të të cilit
bëhet ankesa? Si rregull, komiteti nuk shqyrton ankesat që datojnë nga
periudha para kësaj date dhe ankesa, në aspektin ligjor, konsiderohet si e
papranueshme ratione temporis. Mirëpo, megjithatë, këtu ka përjashtime. Në
rastet kur efektet e ngjarjes në fjalë janë zgjatur në periudhën e
obligueshmërisë me mekanizmin e ankesës, komiteti mund të merr parasysh
rrethanat e përgjithshme.
f) · A janë shterur të gjitha mjetet vendore? Parimi i kryesor
drejtues i procedurës për pranimin e ankesës është se parashtruesi i ankesës
duhet që në përgjithësi, të ketë shterur të gjitha mjetet në shtetin përkatës,
para se ankesën t’ia parashtrojë një komiteti. Kjo zakonisht përfshin ndjekjen
e të gjitha procedurave vendore, sistemit vendor të gjykatave. Mirëpo, kjo
rregull ka edhe përjashtime të kufizuara. Nëse shterimi i mjeteve do të
prolongohej pa arsye, apo nëse ato mjete thjesht do të ishin të paefektshme
(nëse, p.sh. ligji në shtetin përkatës është shumë i qartë për çështjen në fjalë)
apo nëse këto mjete parashtruesi i ankesës nuk i ka në dispozicion (p.sh, për
shkak të mohimit të së drejtës për ndihmë juridike në rastet penale), mund të
mos kërkohet shterimi i mjeteve vendore. Megjithatë, në ankesë, duhet të
theksohen arsyet e detajuara se pse rregulla e përgjithshme nuk do të duhej të
zbatohet. Lidhur me çështjen e shterimit të mjeteve vendore, në ankesën e vet
të parë, parashtruesi i ankesës duhet të përshkruaj përpjekjet që i ka bërë për
shterimin e mjeteve vendore, duke specifikuar përparimin e ankesës pranë
autoriteteve vendore, si dhe datat dhe rezultatin e procedurës, respektivisht të
theksohet se duhet zbatuar ndonjë përjashtim.
g) · A është ankesa e parashtruar abuzim i procedurës së ankesës?
Në raste të rralla, komitetet mund ta konsiderojnë rastin si të pavlerë, ose
1097
joadekuat për procedurë të ankesës dhe mund ta refuzojnë si të

papranueshëm, për shembull nëse paraqiten ankesa të përsëritura pranë
komitetit për çështjen e njëjtë, edhe pse më herët janë refuzuar.
h) · A është ankesa e parashtruar duke u shqyrtuar sipas ndonjë
mekanizmi tjetër të zgjidhjes ndërkombëtare?
i) Nëse ankesa e njëjtë e është parashtruar para një organi tjetër
të ndonjë instrumenti tjetër ndërkombëtar, ose mekanizmi rajonal siç është
Gjykata Evropiane mbi të Drejtat e Njeriut, komitetet nuk mund ta shqyrtojnë
ankesën e parashtruar, për të shmangur dyfishimin e panevojshëm të punës së
njëjtë në nivel ndërkombëtar. Kjo është një çështje tjetër e pranimit që duhet
përfshirë në ankesën fillestare, duke përshkruar ankesat që janë bërë
paraprakisht, si dhe duke specifikuar organin tek i cili janë parashtruar, datën
dhe rezultatin.
j) · A është penguar ankesa për shkak të rezervimit që shteti e ka
bërë për Protokollin Opcional? Shteti mund të ketë bërë ndonjë rezervim
procedural për mekanizmin e ankesës duke kufizuar kompetencat e komitetit
në shqyrtimin e shkresave të caktuara. Për shembull, shtetet mund të
parandalojnë komitetin të shqyrtojë ankesat që në të kaluarën janë shqyrtuar
nga një mekanizëm tjetër ndërkombëtar. Në raste shumë të rralla, komiteti
mund të vendosë se një rezervim i caktuar është i palejuar dhe ta shqyrtojë
shkresën pavarësisht nga rezervimi i pretenduar.24
Nëse parashtruesi i ankesës mendon se ka rrezik që ankesa të
konsiderohet e papranueshme për shkak të njërës nga arsyet e theksuara,
është e dobishme që kundër argumentet të paraqiten që në ankesën fillestare.
Në çdo rast, pala shtetërore, pasi të përgjigjet në ankesë, ka gjithnjë gjasa se
do të argumentojë se rasti i parashtruesit të ankesës është i papranueshëm
nëse konsideron se vlen njëra ato arsye. Pastaj parashtruesi i ankesës,
megjithatë, ka mundësi të paraqes pikëpamjet relevante, me rastin e
komentimit të parashtresave të palës shtetërore.
24
. Teksti i rezervimeve (kufizimeve) mund të gjendet në faqen e internetit të referuar më
sipër.
1098
Bazueshmëria e rastit
Nëse komiteti kompetent i përcaktuar me traktat të vendosë se ankesa

është e pranueshme, fillon shqyrtimi i bazueshmërisë së ankesës, duke i
theksuar arsyet se pse ka konstatuar se është bërë apo nuk është bërë një
shkelje sipas dispozitave të ndryshme që i konsideron të zbatueshme në rastin
konkret. Disa shtete kanë bërë rezervime të fuqishme në traktate, gjë që
mund të kufizojnë fushëveprimin e detyrimeve mbi të drejtat e njeriut që ato i
kanë sipas traktateve. Në shumicën e rasteve, komiteti nuk do të pranojë të
shqyrtojë ankesa që u përkasin fushave të që janë të papranuara me rezervim,
edhe pse në raste përjashtuese, komiteti relevant ka mundësi që një rezervim
ta konsiderojë të papranueshëm dhe rastin ta shqyrtojë përkundër rezervimit
të pretenduar. Për të kuptuar se çka komiteti konsideron se hyn në
fushëveprimin e të drejtave të përfshira në traktatin për të cilin është
përgjegjës, duhet shqyrtuar "Komentet e përgjithshme" ku bëhet interpretimi
i dispozitave të ndryshme, si dhe vërejtjet përmbyllëse të komiteteve për
raportet e dorëzuara në mënyrë periodike nga palët shtetërore për traktatin në
fjalë.25
Shqyrtimi i rastit
Komitetet e shqyrtojnë secilin rast në sesione të mbyllura. Edhe pse

disa komitete kanë dispozita për komponentë gojore të procedurës në
rregulloret e tyre të punës, është praktikë mbizotëruese që ankesat të
shqyrtohen në bazë të informacioneve të shkruara, të paraqitura nga
parashtruesi i ankesës dhe pala shtetërore.
Si rezultat, nuk është praktikë që të pranohen parashtresa gojore nga
palët ose dëshmi audio, ose audio-vizuale. Gjithashtu, është me rëndësi të
theksohet këtu se komitetet nuk kërkojnë informacione të tjera, jashtë atyre të
siguruara nga palët, për të bërë verifikim të pavarur të fakteve. Për më tepër,
komitetet nuk marrin parasysh informacione përmbledhëse që i vijnë nga
palët e treta (që shpesh quhen amicus informacione përmbledhëse).
Pasi që komiteti të merr vendim lidhur me ankesën e parashtruar, ai
vendim u dërgohet të dy palëve njëkohësisht, palës ankuese dhe palës
shtetërore. Një apo më shumë anëtarë të Komitetit mund të japin mendim të
ndarë lidhur me vendimin nëse ata vijnë në një përfundim që është i
25
Shih faqen e internetit si më sipër.
1099
ndryshëm nga ai i shumicës, ose vijnë në përfundim të njëjtë, por për arsye të
ndryshme. Teksti i vendimit të formës së prerë (përfundimtar) mbi
bazueshmërinë e rastit, ose i vendimit për mospranim të rastit, shpallet në
faqen elektronike të internetit të Zyrës së Komesionarit të Lartë të KB për të
drejtat e njeriut, si pjesë e jurisprudencës së komitetit.
Çka ndodh pasi që komiteti të vendos për rastin?
Është e rëndësishme të kuptohet se nuk ekziston mundësia që të bëhet

ankesë kundër vendimeve të komitetit dhe, si rregull, vendimet janë të formës
së prerë. Se çka ndodhë me rastin për të cilin është parashtruar ankesë, varet
nga lloji i vendimit që është marrë.
a) Nëse komiteti vendos se pala parashtruese e ankesës është
viktimë e shkeljes së të drejtave të mbrojtura me traktat nga ana e shtetit,
ftohet pala shtetërore, që brenda tre muajsh, të sjellë informacione për hapat e
ndërmarrë, konform konstatimeve të komitetit.
b) Nëse komiteti vendos se nuk ka pasur shkelje të traktatit në
rastin e shqyrtuar në bazë të ankesës, ose nëse vendosë se ankesa është e
papranueshme, procesi përfundon pasi që vendimi t’u dërgohet palëve,
parashtruesit të ankesës dhe palës shtetërore.
c) Nëse komiteti e konsideron të pranueshme ankesën, zbatohet
procedura e paraqitur lart, qoftë në përgjithësi apo duke ju referuar ankesave,
ose dispozitave të veçanta. Kjo do të thotë, siç është theksuar edhe më sipër,
nga pala shtetërore kërkohet të paraqesë parashtresa mbi bazueshmërinë e
rastit, brenda një periudhe të caktuar kohore. Më pastaj, përcaktohet një
periudhë për të komentuar lidhur me parashtresat, pas së cilës rasti zakonisht
është i gatshëm për shqyrtim nga komiteti.
Procedura sipas Protokollit Opcional të Konventës Ndërkombëtare

mbi të Drejtat Civile dhe Politike
Konventa Ndërkombëtare mbi të Drejtat Civile dhe Politike përfshinë

një spektër të gjerë të të drejtave civile dhe politike, nga e drejta për jetë, e
deri tek e drejta për gjykim të drejtë dhe e drejta në mosdiskriminim. Të
drejtat individuale që mund të kërkohen të shqyrtohen nga komiteti janë
paraqitur në nenet 6 deri në 27, duke përbërë Pjesën III të Konventës.
Mekanizmi i ankesës për shkeljet e pohuara të këtyre neneve është përfshirë
në Protokollin Opcional të Konventës, traktat ky i veçantë i hapur për palët
1100
shtetërore të Konventës. Shtetet që janë bërë palë e Protokollit Opcional

njohin kompetencat e Komitetit mbi të Drejtat e Njeriut, që është një panel
prej 18 ekspertësh të pavarur, të cilët takohen tri herë në vit, për të pranuar
ankesa nga personat brenda juridiksionit të tyre që pohojnë shkelje të të
drejtave të tyre, sipas Konventës.
Detajet e procedurës
Sipas Protokollit Opcional, ankesat që përmbajnë elementet e

domosdoshme, i referohen Raportuesit Special të komitetit për shkresat e
reja 26 . Raportuesi Special vendos nëse rasti juaj duhet regjistruar sipas
Protokollit Opcional dhe jep udhëzimet përkatëse.
Nëse rasti regjistrohet, rrjedha e zakonshme e punës së Komitetit
është të shqyrtojë pranueshmërinë dhe bazueshmërinë e rastit njëkohësisht,
dhe kjo bëhet për shkak të numrit të madh të ankesave që pranohen sipas
kësaj procedure. Kjo është edhe arsyeja që, pala shtetërore kundër të cilës
është bërë ankesa, ka gjashtë muaj për afat për paraqitjen e parashtresave mbi
pranueshmërinë dhe bazueshmërinë e rastit. Kur kjo të bëhet, parashtruesi i
ankesës ka dy muaj afat për vërejtje, pas të cilit afat, rasti është i gatshëm për
tu vendosur nga Komiteti. Siç është theksuar edhe më herët, nëse pala
shtetërore nuk përgjigjet në ankesë, parashtruesi i ankesës nuk është në pozitë
të disfavorshme. Në rastin e tillë, pala shtetërore merr dy shkresa përkujtuese,
pasi të ketë kaluar afati kohor prej gjashtë muajsh. Nëse sërish nuk ka
përgjigje, Komiteti e shqyrton ankesën në bazë të informacioneve që
parashtruesi i ankesës fillimisht i ka ofruar. Në anën tjetër, nëse pala
shtetërore paraqet parashtresa pas shkresave përkujtuese, ato i dërgohen
parashtruesit të ankesës, në të cilat ekziston mundësi që të prezantohen
vërejtje nga parashtruesi i ankesës. Nganjëherë, Komiteti miraton procedura
të ndryshme për të shfrytëzuar maksimalisht kohën në dispozicion për
shqyrtimin e shkresave, si dhe për të kursyer përpjekjet e panevojshme të
palëve shtetërore dhe parashtruesve të ankesave. Për shembull, nëse pala
shtetërore, dy muaj pas marrjes së ankesës, paraqet parashtresa që kanë të
bëjnë vetëm me pranueshmërinë, dhe Komiteti konsideron se mund të ketë
dyshime serioze në atë pikëpamje, mund ta ftojë parashtruesin e ankesës që të
komentojë vetëm ato parashtresa. Pastaj, Komiteti merr vendim preliminar
26
Këtu bëhet fjalë për procedurën rreth “New Communications”
1101
vetëm mbi pranueshmërinë, dhe vazhdon me fazën e bazueshmërisë vetëm

nëse rasti deklarohet si i pranueshëm. Nëse është i pranueshëm, palës
shtetërore i jepen edhe gjashtë muaj të tjerë për të paraqitur parashtresa mbi
bazueshmërinë e ankesës dhe nga parashtruesi i ankesës, sërish kërkohet të
jep vërejtje brenda dy muajsh. Nëse vendoset që të ketë shmangie nga
praktika e zakonshme, parashtruesi i ankesës do të njoftohet zyrtarisht.
Vlen të theksohet se numri i madh i rasteve të paraqitura sipas
Protokollit Opcional, mund të shkaktojë vonesa prej disa vitesh nga koha e
parashtresës fillestare dhe vendimit të formës së prerë të Komitetit.
Rrethanat e veçanta të urgjencës
Situatat urgjente, të cilat kërkojnë veprim të menjëhershëm të

Komitetit për të Drejta të Njeriut, janë të rregulluara me rregullën 86 të
rregullores së tij të punës. Në rastet e tilla, Raportuesi Special i Komitetit,
mund ti paraqesë kërkesë palës shtetërore për masa të përkohshme, me qëllim
të shmangies së dëmit të pariparueshëm, para se të shqyrtohet ankesa e bërë
nga parashtruesi i ankesës. Përfillja e kërkesës së këtillë nga ana e palës
shtetërore, Komiteti e konsideron si të pandarë nga detyrimet e palës
shtetërore sipas Protokollit Opcional, dhe çfarëdo mospërputhje me atë
kërkesë e konsideron si shkelje të Protokollit. .
Të dhëna shtesë mbi pranueshmërinë e rastit
Janë dy aspekte të pranueshmërisë së rastit të cilët kërkojnë shtjellim

të mëtejshëm. Së pari, Komiteti mbi të Drejtat e Njeriut ka paraqitur
përjashtime veçanta të rregullës rreth ngjarjeve për të cilat është paraqitur
ankesa, e që duhet të kenë ndodhur pas hyrjes në fuqi të Protokollit Opcional
për shtetin përkatës. Nëse, nga data e hyrjes në fuqi, ngjarjet kanë pasur
efekte të vazhdueshme që përbëjnë shkelje të Konventës, për shembull, nëse
personi vuan dënimin me burg pas një gjykimi të padrejtë para asaj date,
Komiteti mund të vendosë që të merr parasysh të gjitha rrethanat e ankesës.
Përndryshe, zakonisht është arsye e mjaftueshme për Komitetin të
shqyrtojë tërë ankesën nëse, pas datës së hyrjes në fuqi të Protokollit
Opcional, ka pasur vendim gjyqi apo ndonjë akt tjetër shtetëror që ndërlidhet
me një ngjarje para kësaj date.
1102
Është e rëndësishme që të theksojmë edhe një fakt tjetër, të

rëndësishëm për këtë çështje, rreth shqyrtimit të njëkohshëm të ankesës së
njëjtë sipas një mekanizmi tjetër të zgjidhjes ndërkombëtare. Për qëllimet e
veta, Komiteti ka vendosur që "procedura 1503 " dhe ankesat drejtuar
Raportuesit Special të Komisionit mbi të Drejtat e Njeriut nuk përbëjnë një
mekanizëm tjetër të zgjidhjes ndërkombëtare. Ndaj, ankesa juaj drejtuar
Komitetit mbi të Drejtat e Njeriut nuk do të shpallet e papranueshme nëse
parashtruesi i ankesës njëkohësisht kërkon opsione të tjera, sikurse këto. E
dyta, Komiteti ka marrë qëndrim se, përderisa Konventa ofron mbrojtje më të
madhe në disa aspekte, se sa që është në dispozicion sipas instrumenteve të
tjera ndërkombëtare, faktet që tashmë janë dorëzuar në mekanizmat tjerë
ndërkombëtarë mund ti paraqiten edhe Komitetit, nëse sigurohet mbrojtje më
e madhe me Konventë. Duhet shtuar se, sipas pikëpamjes së Komitetit,
ankesat e refuzuara nga mekanizmat tjerë ndërkombëtarë për arsye
procedurale, e nuk janë shqyrtuar në pikëpamje përmbajtjesore, të njëjtat
faktet mund ti paraqiten Komitetit.
Proceduara pas marrjes së vendimit
Nëse Komiteti vendos se parashtruesi i ankesës ka qenë viktimë e

shkeljes së të drejtave të garantuara me Konventë nga pala shtetërore, shteti
ftohet që të ofrojë informacione, brenda tre muajsh, për hapat që ka
ndërmarrë për t’ju dhënë efekt pikëpamjeve të Komitetit. Bazë për këtë
kërkesë që i bëhet palës shtetërore është nenin 2, par. 3 i Konventës se pala
shtetërore, që i garanton parashtruesit të ankesës një mjet efektiv për çfarëdo
shkelje të të drejtave të garantuara me Konventë. Përgjigjja e shtetit i
dërgohet edhe parashtruesit të ankesës për të dhënë komente. Komiteti shpesh
tregon se cili do të ishte mjeti i duhur, si p.sh. dhënia e kompensimit, ose
lirimi nga paraburgimi. Nëse pala shtetërore nuk ndërmerr hapat e duhur,
rasti i referohet një anëtari të Komitetit dhe Raportuesit Special për të
vazhduar me përcjelljen e pikëpamjeve në vazhdim dhe për të marrë parasysh
masat e mëtejshme që do të ndërmerren. Raportuesi Special, p.sh. mund t’i
paraqesë kërkesa të veçanta palës shtetërore apo të takohet me përfaqësuesit e
saj për të diskutuar veprimin e ndërmarrë. Përveç në raste përjashtuese, kur
informacioni është i mbyllur, ai publikohet së bashku me veprimin e
ndërmarrë nga Raportuesi Special në një raport vjetor për përcjelljen e
rasteve.
1103
Nëse Komiteti e konsideron rastin të pranueshëm, qoftë në përgjithësi,

ose duke iu referuar ankesave dhe dispozitave të veçanta, nga pala shtetërore
kërkohet që të paraqesë parashtresat për bazueshmërinë e rastit brenda
gjashtë muajsh. Pastaj parashtruesi i ankesës ka dy muaj kohë që të jep
vërejtje për parashtresat, pas së cilit afat, rasti zakonisht është i gatshëm për
tu shqyrtuar nga Komiteti.
E drejta ndërkombëtare e të drejtave të njeriut dhe e drejta

ndërkombëtare humanitare – çështjet e përbashkëta dhe
dallime themelore
Megjithëse qëllim i këtij kapitulli është që të shtjellohet e drejta e të

drejtave të njeriut, është me rëndësi të theksohet se lidhshmëria e ngushte e të
drejtës së të drejtave të njeriut me të drejtën humanitare ndërkombëtare.
Derisa të dyja, edhe e drejta e të drejtave të njeriut, edhe e drejta
ndërkombëtare humanitare e kanë për qëllim mbrojtjen e individit, e drejta
ndërkombëtare e të drejtave të njeriut siguron trajtim jo-diskriminues të të
gjithëve, në çdo kohë, si në kohë paqeje, ashtu edhe në kohë lufte, ose të
trazirave të tjera. Në anën tjetër, e drejta humanitare ndërkombëtare ka për
qëllim sigurimin e një mbrojtjeje minimale për viktimat e konflikteve të
armatosura, sit ë të sëmurëve, të plagosurve, të braktisurve dhe të robërve të
luftës, duke e bërë të kundërligjshëm vuajtjen e tepruar njerëzore dhe
shkatërrimin material në kontekst të luftës së armatosur. Edhepse Konventat e
Gjenevës të vitit 1949 dhe Protokollet Shtesë të miratuara në vitin 1977
garantojnë të drejta të caktuara fundamentale për individin në situate të
definuara në mënyrë specifike, të konflikteve të armatosura ndërkombëtare
dhe të brendshme, aplikueshmëria e të drejtës humanitare ndërkombëtare nuk
është aq e gjerë sa ajo e siguruar me të drejtën ndërkombëtare të të drejtave të
njeriut. Këtu, megjithatë, domosdo duhet të theksohet është se në konfliktet e
armatosura ndërkombëtare dhe jo-ndërkombëtare, e drejta ndërkombëtare e të
drejtave të njeriut dhe e drejta ndërkombëtare humanitare zbatohen në
mënyrë paralele.
1104
E drejta ndërkombëtare e të drejtave të njeriut në nivel

nacional
Neni 27 i Konventës së Vjenës për të drejtën e traktateve, Shteti “nuk
mund të thirret në dispozitat e legjislacionit të brendshëm, si justifikim i
dështimit të tij për të zbatuar traktatin.” Në anën tjetër, shtetet janë të lira që
të zgjedhin modalitetet e veta për të zbatuar në mënyrë efektive obligimet e
veta juridike ndërkombëtare dhe për të harmoni të drejtën e vet të brendshme
me të drejtën ndërkombëtare.
Meqenëse sistemet juridike nacionale kanë dallime të konsiderueshme
në këtë drejtim, përkundër shumë ngjashmërive që i kanë, secili gjyqtar,
prokuror, avokat dhe jurist vendor duhet të jetë i informuar për mënyrën e
inkorporimit të obligimeve ndërkombëtare të Shtetit në legjislacionin
nacional.
Përgjithësisht, sipas Teorisë Moniste, përkundër shumë versioneve
kontradiktore të saj, e drejta ndërkombëtare dhe e drejta e brendshme, e
formojnë së bashku një sistem juridik. Kjo do të thotë se atëherë kur shteti e
ratifikon një traktat për mbrojtjen e njeriut, dispozitat e traktatit bëhen
rregulla juridikisht të obligueshme të legjislacionit të brendshëm të shtetit.
Sipas Teorisë Dualiste, e drejta nacionale dhe e drejta ndërkombëtare
janë sisteme të ndryshme juridike. E drejta nacionale është më e lartë, dhe që
gjyqtarët, prokurorët, avokatët dhe juristët e tjerë vendor të jenë kompetent
për të zbatuar dispozitat e traktatit ndërkombëtarë, ato duhet të miratohen, ose
të transferohen në të drejtën e brendshme. Kjo do të thotë se një traktat
ndërkombëtar I ratifikuar nuk mund të zbatohet nga një gjyqtar, për shembull,
nëse ai paraprakisht nuk është inkorporuar në të drejtën e brendëshme,
process ky që kërkon normalisht një akt të Parlamentit.
Teoritë e përmendura janë kritikuar shumë për shkak se nuk e
reflektojnë sjelljen e organeve nacionale dhe ndërkombëtare. Ndryshimet e
mëdha që janë bërë në kohë të fundit e kanë sjellë ndryshime edhe në
perceptimin dhe të kuptuarit e të drejtës ndërkombëtare në përgjithësi, dhe të
drejtës për të drejtat e njeriut në veçanti. Këto ndryshime reflektohen sidomos
në rritjen e zbatimit të të drejtës ndërkombëtare në gjykatat vendore. Një prej
qëllimeve të këtij kapitulli të Doracakut, është që të përgatiten gjyqtarët,
avokatët dhe juristët që ti përshtaten këtyre ndryshimeve. Në vijim, janë
shtjelluar mënyrat kryesore përmes të cilave normat ndërkombëtare për të
1105
drejta të njeriut bëhen pjesë e të drejtës së brendshme dhe zbatohen nga

gjykatat dhe organet e tjera kompetente vendore:
Kushtetuta. - Shumë Kushtetuta përmbajnë dispozita të shumta për të drejta
të njeriut, e që e ndjekin tekstin e DUDNj, Paktit Ndërkombëtare për të
Drejta Civile dhe Politike, ose të konventave regjionale për të drejtat e
njeriut. Përdorimi i një gjuhe të këtillë të përbashkët, iu mundëson
gjyqtarëve, prokurorëve, avokatëve dhe juristëve të tjerë që të mbështeten në
jurisprudencën e gjykatave ndërkombëtare dhe regjionale, si dhe të organeve
të tjera monitoruese në interpretimin e kuptimit të kushtetutave të shteteve te
veta.
Legjislacioni tjetër nacional. - Shumë shtete miratojnë legjislacion të
veçantë për të qartësuar, ose për të elaboruar dispozitat e veta kushtetuese,
ose për të përshtatur legjislacionin e vet të brendshëm me obligimet e veta
ndërkombëtare. Me rastin e inkorporimit të së drejtës ndërkombëtare në të
drejtën e brendshme, zakonisht përdoren të njëjtat terme juridike, në mënyrë
që t’iu mundësohet profesionistëve të së drejtës që të mbështeten në
jurisprudencën e institucioneve ndërkombëtare.
Inkorporimi. - Është gjithashtu e zakonshme për Shtetet që të inkorporojnë
traktatet për të drejtat e njeriut në të drejtën e brendshme. Shembull tipik për
këtë është Republika e Kosovës, për arsye se Kushtetuta e Republikës së
Kosovës, përveç që dispozitat për të drejtat e njeriut i ka në harmoni me
katalogët ndërkombëtar për të drejtat e njeriut, e ka listën e instrumenteve
ndërkombëtare juridikisht të obligueshme, që i bën të gjitha ato instrumente
ndërkombëtare të jenë drejtpërdrejtë të zbatueshme. Kjo krijon obligim tejet
të rëndësishëm për gjyqtarët, prokurorët, avokatët dhe juristët e Kosovës që të
njihen hollësisht me jurisprudencën e gjykatave ndërkombëtare dhe të
organeve monitoruese për interpretimin e dispozitave të Kushtetutës së
Republikës së Kosovës. Madje, Kushtetuta e Republikës së Kosovës shkon
edhe më tutje, duke përcaktuar se interpretimi i dispozitave që i rregullojnë të
drejtat dhe liritë themelore, të bëhet në harmoni me praktikën gjyqësore të
Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
Zbatueshmëria automatike. - Në disa Shtete, traktatet mbizotërojnë mbi të
drejtën e brendshme, dhe kështu janë automatikisht të zbatueshme në gjykatat
e brendshme posa të ratifikohen nga Shteti.
Vakumi ligjor. - Në disa shtete, mund të mungojë legjislacioni për të drejta
të njeriut. Megjithatë, varësisht nga rrethanat, gjyqtarët, avokatët dhe juristët
e tjerë, mund të mbështeten në drejtën ndërkombëtare të të drejtave të njeriut,
për të zbatuar disa parime themelore për mbrojtjen e të drejtave të njeriut.
1106
Si rezultat e zhvillimeve juridike në vitet e fundit, të drejtat e njeriut

nuk janë më veprimtari periferike. Ato janë shndërruar në një fushë të së
drejtës që është fundamentale për secilin, dhe ndërhyjnë në secilën veprimtari
juridike, ekonomike, sociale, si në të drejtën publike, ashtu edhe në atë
private.
Është obligim profesional i gjyqtarëve, prokurorëve, avokatëve dhe
juristëve në mbarë botën që të sigurojnë se sundimi i ligjit të drejtë
mbizotëron, duke përfshirë respektin për të drejtat e individit. 27
27
Shih editorialin e Lord Goldsmith QC and Nicholas R. Cowdery QC, “The Role of the
Lawyer in Human Rights”, in HRI News (Newsletter of the IBA Human Rights Institute),
vol. 4, No. 2, 1999, p. 1.
1107
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
DR. GJYLIETA MUSHKOLAJ
MBROJTJA EUROPIANE E LIRIVE

DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT
KËSHILLI I EUROPËS
THEMELIMI DHE ORGANIZIMI
Këshilli i Evropës është organizata më e vjetër politike e kontinentit të

Evropës. U themelua pas Luftës së dytë Botërore, me datën 5 maj 1949, kur
qeveritë e dhjetë shteteve evropiane u takuan në Londër me një mision të
madh: që vrasjet, shkatërrimet dhe vuajtjet e njerëzve të mos përsëriten
“kurrë më”.
Këshilli i Evropës, ka për qëllim që të punoj për arritjen e një “uniteti
më të madh midis anëtarëve” për të garantuar lirinë individuale, lirinë
politike dhe sundimin e ligjit, parime këto që përbëjnë themelin e
demokracisë kuptimplote dhe që ndikojnë në jetërat të gjithë evropianëve.
Nga një organizatë e përbërë nga dhjetë anëtarë, Këshilli i Evropës
është zhvilluar sot në një organizatë të vërtetë ndërqeveritare gjithë-
evropiane, me dyzet e shtatë shtete anëtare dhe me një shtet, Bellorusinë, që
ka status të kandidatit, por ende nuk është shtet anëtarë, për shkak të
mosplotësimit të kushteve bazë për anëtarësim -- . respektimin e parimit të
sundimit të ligjit dhe të parimit të gëzimit të të drejtave të njeriut për të gjithë
personat brenda jurisdikcionit të saj të të drejtave të njeriut dhe të lirive
fundamentale.
1109
Republika e Kosovës si shteti më i ri evropian, përveç vullnetit,

gatishmërisë, dhe aftësisë që të përmbushë kriteret për anëtarësim, duhet që të
siguroj shumicën prej dy të tretave të anëtarëve të Këshillit të Evropës, për të
fituar të drejtën që të merr ftesë nga Komiteti i Ministrave për anëtarësim. Që
nga viti 1951, Komiteti i Ministrave që përfundimisht e aprovon
anëtarësimin e një shteti të ri nëse ai e siguron shumicën prej dy të tretave,
zakonisht për një gjë të tillë e kërkon mendimin e Asamblesë konsultative, jo
vetëm lidhur me ftesën për anëtarësim, por edhe për numrin e ulëseve që
shtetit të ri do t’i sigurohen në Asamble. Para se të dërgohet Ftesa për
anëtarësim, Komiteti i Ministrave e përcakton numrin e ulëseve për shtetin e
ri, si dhe shumën e kontributit financiar që shteti i ri duhet ta bëj..
Të gjitha shtetet anëtare e kanë për obligim që lirinë, dinjitetin
njerëzor dhe mirëqenien e individit ta kenë parim bazë të veprimit të
pushtetit. Sot, Këshilli i Evropës si organizatë ndërqeveritare personifikon
zotimin e përbashkët të rreth 800 milion evropianëve për të drejtat e njeriut,
demokracinë dhe sundim të ligjit.
Kosova është e lidhur ngushtë me Këshillin e Evropës. Kushtetuta e
Republikës së Kosovës shprehimisht e parashikon zbatimin e drejtpërdrejtë të
Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të
Njeriut si dhe Protokollet e saj (neni 22 i Kushtetutës) , si dhe përcakton se
“të drejtat njeriut dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë,
interpretohen në harmoni me vendimet gjyqësore të Gjykatës Evropiane për
të Drejtat e Njeriut (neni 53 i Kushtetutës). Duhet gjithashtu të theksohet se i
tërë ndërtimi i sistemit juridik të Republikës së Kosovës është i bazuar në
instrumentet e Këshillit të Evropës. Gjithashtu, është e një rëndësie të veçantë
pjesëmarrja, si anëtarë vëzhgues, i Asociacionit të Komunave të Kosovës në
Kongresin e Autoriteteve Lokale dhe Rajonale.
OBJEKTIVAT
Objektivat e Këshillit të Evropës, si organizatë ndërqeveritare, edhe

sot janë po aq të rëndësishme dhe relevante, sikurse edhe para gati pesëdhjetë
vjetësh, kur kjo organizatë u themelua:
1110
ƒ të mbrojë të drejtat e njeriut, demokracinë pluraliste dhe sundimin e

ligjit;
ƒ të avancoj vetëdijen dhe të inkurajoj zhvillimin e identitetit dhe
diversitetit kulturor të Evropës;
ƒ të gjej zgjidhje për problemet me të cilat ballafaqohet shoqëria
evropiane (si diskriminimi i minoriteteve, ksenofobia, jotoleranca,
mbrojtja e mjedisit jetësor; klonimi i njeriut; sida; droga, krimi i
organizuar, etj);
ƒ të ndihmoj konsolidimin e stabilitetit evropian duke e mbështetur
reformën politike, legjislative dhe kushtetuese.
Këshilli i Evropës vazhdon të punoj drejt idealeve demokratike, duke e
siguruar universalitetin e të drejtave të njeriut, nëpërmjet të ndërtimit dhe të
avancimit të standardeve të përbashkëta nëpër të gjitha vendet anëtare, në të
mirë të të gjithëve, pa marrë parasysh se cilët janë ata dhe prej nga janë.
Popujt e Evropës kanë të drejtë t’i gëzojnë të gjitha të drejtat e tyre, civile,
politike ekonomike, sociale dhe kulturore. Në këtë drejtim, Këshilli i Evropës
synon që t’i mbrojë dhe t’i avancoj të gjitha këto të drejta si pjesë të një
tërësie të pandarë.
VEPRIMTARIA
Këshilli i Evropës merret me programe të ndryshme nga fusha e të

drejtave të njeriut. Madje, edhe shumë veprimtari të tjera qoftë të fushës
shoqërore, juridike, arsimore, apo kulturore, përfshijnë një shkallë të
rëndësishme të çështjeve nga fusha e të drejtave të njeriut. Këtu do t’i
përmendim vetëm disa nga veprimtaritë më të rëndësishme të Këshillit të
Evropës:
1) Mbrojtja e të drejtave civile dhe politike nëpërmjet të mekanizmit të
procedurës individuale të ankesave, ku shkeljet e të drejtave të njeriut
mund të shqyrtohen nga Gjykata për të drejtat e njeriut;
2) Mbrojtja e të drejtave ekonomike dhe sociale nëpërmjet të sistemit të
monitorimit dhe të përgatitjes dhe të paraqitjes së raporteve për obligimet
e shteteve, si dhe nëpërmjet të sistemit të ankesave kolektive;
1111
3) Mbrojtja e personave të privuar nga liria nëpërmjet të sistemit të vizitave

nga ana e Komitetit për parandalimin e torturës dhe të ndëshkimeve apo
trajtimeve ςnjerëzore a poshtëruese;
4) Mbrojtja e të drejtave të minoriteteve;
5) Puna drejtë barazisë së gruas dhe burrit;
6) Ndërmarrja e veprimeve kundër racizmit, ksenofobisë, anti-semitizmit
dhe jotolerancës;
7) Puna në bashkëpunim të ngushtë me mediat mbi çështjet që janë të
lidhura me lirinë e shprehjes dhe çështjet e tjera të të drejtave të njeriut;
8) Avancimi i vetëdijes për të drejtat e njeriut dhe inkurajimi i arsimimit për
të drejtat e njeriut nëpër shkolla dhe midis grupeve profesionale;
9) Puna me organizatat dhe institucionet për të drejtat e njeriut
(Ombudspersonat, Komisionet nacionale për të drejtat e njeriut, etj.).
ORGANET
1. Komiteti i Ministrave është organ vendim-marrës i Këshillit

të Evropës. Ai përbëhet nga Ministrat e jashtëm të dyzet e pesë shteteve
anëtare, ose nga përfaqësuesit e tyre diplomatik të vendosur në Strasburg.
Me anëtarësim në Këshillin e Evropës, shtetet e marrin obligimin që t’i
pranojnë parimet e sundimit të ligjit dhe të drejtën e qytetarëve të tyre në të
drejtat dhe liritë fundamentale. Gjithashtu, ato e marrin për obligim që të
bashkëpunojnë në mënyrë të sinqertë dhe efektive për të arritur unitet më të
madh dhe për të ndihmuar përparimin ekonomik dhe social. Secili shtet
anëtar është përgjegjës për respektimin e këtyre zotimeve. Komiteti i
ministrave siguron që shtetet të respektojnë zotimet e veta. Në rast të ndonjë
shkeljeje serioze, Komiteti i Ministrave mund të suspendoj përfaqësimin e
shtetit anëtar gjegjës, t’a thërras atë që të heq dorë nga anëtarësia, apo madje
edhe të vendosë se ai shtet ka pushuar të jetë anëtar i Këshillit të Evropës.
Komiteti i Ministrave siguron që konventat dhe marrëveshjet midis shteteve
anëtare zbatohen. Kjo është sidomos kritike kur është fjala për tekstet për të
drejtat e njeriut (më i rëndësishmi prej të cilëve, Konventa Evropiane për të
1112
drejtat e njeriut, pastaj Karta Sociale Evropiane, Konventa Evropiane për

parandalimin e torturës, dhe Konventa kornizë për mbrojtjen e pakicave
kombëtare) e përcakton makinerinë mbikëqyrëse. Përgjegjësia e Komitetit të
Ministrave ndaj Konventës Evropiane për të drejtat e njeriut e pasqyron
rëndësinë e kësaj Konvente, që është gur themeli i sistemit evropian të
mbrojtjes së të drejtave të njeriut. Duke i mbikëqyrur shtetet anëtare në
ekzekutimin e aktgjykimeve të Gjykatës Evropiane për të drejtat e njeriut,
Komiteti i Ministrave luan rol esencial në ruajtjen e kredibilitetit të këtij
sistemi, që është unik në botë.
Në përputhshmëri me filozofinë që e udhëheqë zgjërimin e Këshillit të
Evropë që nga rënja e murit të Berlinit, Komiteti i Ministrave i ka ushtruar
përgjegjësitë e veta në frymë konstruktive dhe të paanshme, duke e theksuar
dialogun dhe vendosjen graduale të kushteve politike dhe materiale për
zhvillim të dobishëm pozitiv. Deri më tani, është filluar me sistemin
monitorues që siguron se të gjitha shtetet anëtare i respektojnë obligimet e
tyre. Komiteti i ministrave u siguron të gjithë anëtarëve kushtet dhe mjetet
për të mbështetur dhe zhvilluar vlerat fundamentale të Këshillit të Evropës.
Zgjërimi i Këshillit të Evropës bëri që të ndodhin ndryshime të rëndësishme
në organizimin dhe rolin që ai ka, sidomos në aspektin politik të punës së tij.
2. Asambleja Parlamentare është organ këshillëdhënës i

Këshillit të Evropës. Ajo është Asambleja më e vjetër ndërkombëtare
parlamentare, e përbërë nga anëtarët e parlamenteve të zgjedhur në mënyrë
demokratike.
Anëtarët e Asamblesë parlamentare zgjedhën nga ana e parlamenteve të

shteteve anëtare, nga radhët e anëtarëve të vet. Secili shtet, varësisht nga
madhësia e popullsisë, përfaqësohet nga delegacioni që përbëhet nga 2, deri
në 18 anëtarë. Kompozicioni delegacioneve të shteteve anëtare domosdo
duhet të sigurojë përfaqësimin e drejtë të partive politike, ose të grupeve në
parlamentet e tyre. Asambleja parlamentare ka pesë grupe parlamentare:
Grupin socialist, Grupin e Partisë popullore Evropiane, Grupin Demokratik
Evropian, Grupin liberal, demokratik dhe Reformues dhe Grupin e të Majtëve
Evropian. Disa anëtarë të Asamblesë kanë vendosur që t’i mos i bashkohen
asnjërit grup.
3. Kongresi i Autoriteteve Rajonale dhe Lokale të Evropës

është organ konsultativ që i përfaqëson autoritetet lokale dhe rajonale.
1113
Ky organ i Këshillit të Evropës ka rol të veçantë në Kosovë. Veprimtaria

e Kongresit në Kosovë përfshinë:
ƒ ndihmën për të hartuar tekstet ligjore për komuna dhe zgjedhje;
ƒ Vëzhgimin e zgjedhjeve komunale;
ƒ organizimin e vizitave për Presidentin e Kongresit dhe sigurimin e
dialogut me institucionet vendore të pushtetit;
ƒ mbështetjen e iniciativave të Komunave të Kosovës;
ƒ ndihmën OSBE-së për ndërtimin e institutit trajnues të qeversisjes
lokale.
KONVENTA EVROPIANE PËR TË DREJTAT E NJERIUT
NATYRA JURIDIKE E KONVENTËS
Konventa Evropiane për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive

themelore është e arritura më e madhe e Këshillit të Evropës. Është hapur për
nënshkrim në Romë, me datën 4 nëntor 1950 dhe ka hyrë në fuqi në shtator të
vitit 1953.
Ndryshe nga Deklarata universale për të drejtat e njeriut, edhepse e
hartuar sipas modelit të saj, Konventa evropiane për të drejtat e njeriut jo
vetëm që e ka formuluar katalogun e të drejtave të njeriut, por edhe e ka
siguruar sistemin e kontrollit për zbatimin e saj. Në të vërtetë, qëllim i
Këshillit të Evropës ishte që me këtë Konventë të bëhen hapat e parë për
zbatimin e të drejtave të caktuara të vendosura me Deklaratën universale për
të drejtat e njeriut të vitit 1948.
Sipas të drejtës ndërkombëtare, Konventa evropiane për të drejtat e
njeriut është marrëveshje ndërkombëtare. Është hartuar, lidhur dhe ratifikuar
sipas praktikës dhe rregullave që vlejnë për marrëveshjet ndërkombëtare.
Megjithatë, kjo është vetëm njëra anë e saj. Dispozitat që i rregullojnë
1114
garancat e të drejtave materiale të njeriut, para Esenca e Konventës, i ngjanë

katalogut kushtetues të të drejtave të njeriut.
Që të dy këto aspekte të Konventës duhet marrë në konsideratë së
bashku, edhepse aspekti “kushtetues” i Konventës, me kalimin e kohës është
bërë dominant. Kjo sidomos bie në sy nëse i shikojmë parimet e interpretimit.
Në të drejtën klasike ndërkombëtare, marrëveshjet ndërkombëtare zakonisht
interpretohen duke u fokusuar në mënyrë të kufizuar dhe strikte në
interpretimin e obligimeve të shteteve (travaux préparatories). Përkundrazi,
mënyra e interpretimit të dispozitave të Konventës evropiane të të drejtave të
njeriut i ngjanë plotësisht interpretimit që e bëjnë gjykatat nacionale. Këtu
merren parasyshë edhe zhvillimet e shoqërisë moderne dhe Konventa
shiqohet si “instrument i gjallë”. Kjo është gjithashtu, karakteristikë e
karakterit kushtetues të Konventës.
PËRMBAJTJA E KONVENTËS
1. HISTORIKU I ZHVILLIMIT
Krahas përcaktimit të katalogut të të drejtave dhe lirive civile dhe
politike, Konventa ka ndërtuar edhe sistemin e zbatimit të obligimeve të
përcaktuara ndaj shteteve kontraktuese. Me këtë rast, kjo përgjegjësi u ishte
besuar tri institucioneve: Komisionit Evropian për të drejta të njeriut (i
themeluar në vitin 1954), Gjykatës Evropiane për të drejtat e njeriut (e
themeluar në vitin 1959), si dhe Komitetit të ministrave.
Sipas Konventës së vitit 1950, në rastet kur shtetet kontraktuese
kishin pranuar të drejtën individuale të ankesës, parashtruesit individual të
ankesës (individët, grupet e individëve, ose organizatat joqeveritare) mund të
parashtronin ankesa kundër shteteve kontraktuese për shkeljet e pohuara të të
drejtave të siguruara me Konventë.
Në fillim, ankesat kalonin nëpër shqyrtimin paraprak të Komisionit që
e përcaktonte pranimin e tyre. Nëse ankesat konsideroheshin të pranueshme
dhe nuk ishte arritur ndonjë zgjidhje miqësore për rastin, Komisioni e
përpilonte raportin ku i parashtronte faktet, por edhe e shprehte mendimin
mbi anën ligjore të rastit. Raporti i dërgohej Komitetit të ministrave.
1115
Në rastet kur shteti i paditur e kishte pranuar jurisdikcionin e

obligueshëm të Gjykatës, Komisioni ose cilido shtet kontraktues i interesuar
kishte në dispozicion periudhën prej tre muajsh pasiqë raporti t’i dorëzohej
Komitetit të ministrave, mbrenda të cilës mund t’i dorëzonte rastin Gjykatës
për vendosje përfundimtare dhe juridikisht të obligueshme. Individët nuk
kishin të drejtë që t’ia paraqitnin rastet Gjykatës.
Nëse rasti nuk i paraqitej gjykatës, Komiteti i ministrave vendoste se
a kishte patur shkelje të Konventës, dhe në rastet kur ishte e përshtatshme, i
siguronte satisfakcion viktimës. Komiteti i ministrave ishte gjithashtu
përgjegjës për mbikqyrjen e ekzekutimit të aktgjykimeve të Gjykatës.
2. ZHVILLIMETEMËPASTAJME– PROTOKOLET
Që nga hyrja në fuqi e Konventës, janë miratuar 12 protokole të saj.

Protokollet Nr. 1, 4, 6 dhe 7 të Konventës i shtuan edhe më tutje të drejta
dhe liri katalogut të siguruar me Konventë, derisa Protokoli Nr. 2 ia njohu
Gjykatës pushtetin për të dhënë mendime këshillëdhënëse. Protokoli Nr. 9 iu
mundësoi parashtruesve individual të ankesave që t’i paraqesin rastet e tyre
para Gjykatës, nëse shteti i paditur ishte ratifikues i Protokolit, dhe një gjë e
tillë pranohej nga Komisioni i kontrollit. Me Protokollin Nr. 11 u
ristrukturua makineria e zbatimit të Konventës. Protokolli Nr. 12 e ndalon
plotësisht diskriminimin, për ndryshim nga teksti bazë i Konventës që e
ndalon diskriminimin në mënyrë të limituar, respektivisht vetëm sa i përket
gëzimit të të drejtave të tjera, mbrojtja e të cilave sigurohet me Konventë.
Protokollet e tjera kanë të bëjnë me organizimin dhe procedurën para
institucioneve të vendosura me Konventë.
1116
3. GJYKATA E RE EVROPIANE PËR TË DREJTAT E

NJERIUT
3.1 Periudha tranzitore

Me datën 11 maj 1994, Protokolli Nr. 11 i Konventës Evropiane për
të drejtat e njeriut u hap për nënshkrime. Me këtë protokoll kërkohej
ratifikimi nga të gjitha shtetet kontraktuese të konventës dhe hyri në fuqi një
vit pas ratifikimit të fundit të depozituar, më 1998. Po atë vit, me datën 31
tetor 1998, konform këtij protokolli, Gjykata e vjetër pushoi të funksionojë
dhe më 1 nëntor, filloi të funksionojë Gjykata e re Evropiane për të drejta të
njeriut. Megjithatë, sipas Protokollit 11 ishte përcaktuar që Komisioni duhet
të vazhdon të funksionojë edhe për një vit (deri me datën 31 tetor 1999) për
t’u marrë me rastet që ishin proklamuar të pranueshme para datës së hyrjes në
fuqi të Protokollit 11.
Organizimi i gjykatës
Gjykata Evropiane për të drejtat e njeriut e themeluar në bazë të

Konventës së ndryshuar dhe plotësuar me Protokollin Nr. 11 përbëhet nga
numri i barabartë i gjyqtarëve me numrin e anëtarëve të shteteve kontraktuese
të konventës. Gjyqtarët zgjedhën nga Asambleja parlamentare e Këshillit të
Evropës me mandat prej gjashtë vjetësh. Mandati i gjysmës së gjyqtarëve të
zgjedhur në zgjedhjet e para skadon pas tre vjetësh, në mënyrë që të sigurohet
që mandati i gjysmës së gjyqtarëve të përtërihet çdo tre vjet. Mandati i
gjyqtarit gjithashtu skadon pasi që ata ta arrijnë moshën 70 vjeçare.
Gjykata plenare e zgjedhë Kryetarin e Gjykatës, dy nënkryetarë dhe
dy kryetarë të sektorëve për periudhën prej tre vjetësh.
Sipas Rregullave të Gjykatës, gjykata është e ndarë në katër sektorë,
përbërja e të cilëve është e fiksuar për tre vjet dhe është e balancuar në
pikëpamje gjeografike dhe gjinore, si dhe ka parasyshë sistemet e ndryshme
juridike të shteteve kontraktuese. Secili sektor kryesohet nga kryetari, me
1117
ç’rast dy nga kryetarët e sektorëve janë njëkohësisht nënkryetarë të Gjykatës.

Kryetarët e sektorëve ndihmohen, dhe kurdo që është e nevojshme
zëvendësohen nga nënkryetarët e sektorëve.
Secili sektor në përbërjen e vet e ka nga një komision prej tre
gjyqtarëve të cilët zgjedhën me mandat prej dymbëdhjetë muajsh.
Komisionet janë shumë të rëndësishëm për strukturën e re të Gjykatës,
meqenëse janë përgjegjës për punën e filtrimit që në të kaluarën është bërë
nga Komisioni.
Brenda çdo sektori, mbi baza të rotacionit, janë themeluar dhomat e
përbëra nga shtatë anëtarë, njëri nga të cilët është kryetar i sektori, dhe tjetri
gjyqtar i zgjedhur nga shteti për të cilin bëhet fjalë për rastin e caktuar. Nëse
ky i fundit nuk është anëtar i sektorit, atëherë shërben si anëtar ex officio i
dhomës. Anëtarët e sektorit që nuk janë anëtarë të plotë të Dhomës, janë
anëtarë alternativ të saj.
Dhoma e madhe e përbërë nga shtatëmbëdhjetë gjyqtarë themelohet
për tre vjet. Përveç Kryetarit, nënkryetarëve dhe kryetarëve të sektorëve që
janë anëtarëve ex officio, ajo është e formuar në baza të rotacionit nga dy
grupe, që ndërrohen çdo nëntë muaj. Këto grupe janë të përbëra nga anëtarë
të zgjedhur në mënyrë që të krijojnë balancë gjeografik dhe t’i reflektojnë
traditat e ndryshme juridike.
Procedura para gjykatës
Secili shtet kontraktues, ose individ që pohon se është viktimë e

ndonjë shkeljeje të Konventës (ankesë individuale), ka mundësi që
drejtpërdrejtë të parashtroj ankesë para Gjykatës në Strasburg, me të cilën
deklaron se njëri nga shtetet kontraktuese të Konventës e ka shkelur ndonjë të
drejtë të siguruar me Konventë.
Procedura para Gjykatës Evropiane për të drejtat e njeriut është
publike. Parimisht, marrja në pyetje e palëve është publike, nëse Dhoma, apo
Dhoma e madhe nuk vendosë ndryshe në rast të rrethanave të
jashtëzakonshme. Gjithashtu janë publike edhe ankesat dhe dokumentet e
tjera që i janë paraqitur Regjistrit të Gjykatës nga palët.
1118
Parashtruesit individual të ankesave mund t’i parashtrojnë ankesat

individualisht, megjithëqë përfaqësimi juridik rekomandohet, madje edhe
kërkohet me rastin e marrjes në pyetje, ose pasi që të deklarohet ankesa e
pranueshme. Këshilli i Evropës e ka themeluar një skemë të ndihmës juridike
për parashtruesit e ankesave që nuk kanë mundësi që të sigurojnë përfaqësim
juridik.
Gjuhë zyrtare të Gjykatës janë anglishtja dhe frëngjishtja, por ankesat
mund të hartohen në njërën nga gjuhët zyrtare të shteteve kontraktuese. Pasi
që të deklarohet ankesa si e pranueshme, duhet të përdoret njëra nga gjuhët
zyrtare të Gjykatës, përveç nëse kryetari i dhomës, apo i Dhomës së madhe e
autorizon vazhdimin e përdorimit të gjuhës në të cilën është hartuar ankesa.
4. PROCEDURA PËR PRANIMIN E ANKESËS
4.1 Kriteri i pranimit

Procedura e ankesës e përcaktuar me Protokollin 11 të Konventës, për
herë të parë në historinë e të drejtës ndërkombëtare, e krijon të drejtën e
individit që t’i bëj shtetet përgjegjëse para gjykatës ndërkombëtare për
shkeljet e paraqitura të obligimeve të tyre ndërkombëtare. Asnjëherë më parë,
dhe asnjë procedurë tjetër ndërkombëtare nuk u lejon individëve qasje të
drejtpërdrejtë në një gjykatë ndërkombëtare, me pushtet që të nxjerrë
aktgjykime juridikisht të obligueshme në të drejtën ndërkombëtare.
Aktgjykimet e Gjykatës Evropiane për të drejtat e njeriut ekzekutohen nga
Komisioni i ministrave.
Sipas nenit 34 të Konventës, e drejta në ankesë individuale është tani
pjesë e obligueshme e Konventës, megjithëqë ajo mbetet opcionale për
territoret e jashtme, “për marrëdhëniet ndërkombëtare të të cilave përgjegjës
është shteti”.
Jurisdikcioni i Gjykatës është i kufizuar. Ankesat mund të merren në
konsideratë vetëm nëse i plotësojnë kriteret e pranimit të përcaktuara me
nenin 35 të Konventës. Shkurtimisht, këto janë kriteret që domosdo duhet t’i
plotësoj një ankesë:
1119
• Të parashtrohet nga personi i autorizuar;
• Të ketë të bëj me çështjen e rregulluar me Konventë;
• Të ketë të bëj me periudhën brenda të cilës shteti është i obliguar t’i

përmbahet konventës;
• Të ketë të bëj me jurisdikcionin për të cilin Konventa shtrihet;
• Të parashtrohet pas shterjes së të gjitha mjeteve juridike të

brendshme;
• Të jenë shtruar të gjitha argumentet e Konventës në gjykatat e

brendshme;
• Të parashtrohet brenda 6 (gjashtë) muajsh nga dita e shfrytëzimit të

mjetit të fundit juridik të brendshëm.
Duhet theksuar se neni 34 jo vetëm që vendos obligimin në shtetet që
t’u lejojnë individëve të parashtrojnë ankesa para Gjykatës evropiane për
të drejtat e njeriut, por edhe i obligon ato “që në asnjë mënyrë mos të
pengoj ushtrimin efektiv të kësaj të drejte”. Kështu p.sh. në rastin
Akdivar v. Turke, Gjykata me aktgjykim ka vendosur që:
Është i rëndësisë parësore veprimi efektiv i sistemit të peticionit

individual, i vendosur me nenin 25 të Konventës ((tani ky është neni
35), që parashtruesit, apo parashtruesit potencial të ankesës, të kenë
mundësi të komunikojnë lirisht me Komisionin (tani, Gjykatën), pa iu
nënshtruar asnjë forme të presionit nga ana e pushtetit, që të heqin
dorë, apo ta modifikojnë ankesën e tyre.
Në këtë rast, parashtruesit e ankesës ishin marrë në pyetje nga policia
lidhur me ankesën që ia kishin parashtruar autoriteteve të Strasburg-ut, madje
në disa raste, marrja në pyetje edhe ishte filmuar. Nga ata ishte kërkuar që të
nënshkruajnë deklarata me të cilat mohohet se i kishin parashtruar ankesë
Gjykatës. Gjykata konkludoi se me atë rast ishte shkelur neni 34, pa marrë
parasysh faktin se parashtruesit e ankesës ia kishin arritur t’i drejtohen
Gjykatës përkundër sjelljës së atillë të pushtetarëve turq. Megjithëkëtë, në
rastin Aydin v. Turkey, Gjykata ka theksuar nevojën për provë konkrete dhe të
pavarur për përzierjen e pushtetit. (Komisioni kishte vendosur se ekzistonte
1120
shkelje e nenit 34 në bazë të faktit se pushtetarët turq nuk ia kanë arritur që të

sigurojnë asnjë arsyetim të besueshëm për kontaktet që i kishin bërë me
parashtruesen e ankesës dhe anëtarët e familjes së saj.) Me këtë rast,
Komisioni kishte marrë vendim se në ato rrethana nuk ekzistonte evidencë e
mjaftueshme për të lejuar mundësinë që të konkludohet se:
pushtetarët e kanë kërcënuar, apo shqetësuar parashtruesin e

ankesës, apo anëtarët e familjes së saj në rrethanat që ne i kemi
shqyrtuar, për t’a shtrënguar atë që të heq dorë, apo që ta modifikon
ankesën, apo në ndonjë mënyrë tjetër janë përzier në të ushtruarit e të
drejtës së saj në peticion individual.
Në rastin Cruz Varas v. Suedisë, Gjykata ka marrë vendim që
mossuksesi i pushtetarëve që të veprojnë në përputhshmëri me Rregullën 39
të indicies, nuk mund të barazohet me shkelje të nenit 34.( Rregulla 39
përcakton se Gjykata, apo kur është më e përshtatshme, Kryetari i saj, mund
t’iu përcakton palëve cilëndo masë të përkohshme, miratimi i të cilës duket i
dëshirueshëm për interesin e palëve, apo për mbarëvajtjen e rregullt të
procedurës.)
4.2 RATIONE PERSONAE -- Kush kundër kujt mund të parashtroj

ankesë?
i) Parashtruesi i ankesës.- Sipas Konventës, ankesat mund të

parashtrohen nga “cilido person, organizatë joqeveritare, ose grup
individësh” që paraqet se është viktimë e shkeljes. (Neni 34 i Konventës)
Kjo do të thotë se Konventa i përfshinë personat fizik, përfshirë këtu
fëmijët dhe personat e tjerë pa zotësi për të vepruar (Rasti X and Y v.
Holanda), pa marrë parasysh se a përfaqësohen nga prindërit e tyre, ose
grupet e njerëzve, personat juridik siç janë kompanitë (rasti The Sunday
Times v. Mbretëria e Bashkuar), organizatat joqeveritare (rasti Open Door
and Dublin Well Woman v. Irlanda), institucionet fetare (rasti Canea
Catholic Church v. Greqia) dhe partitë politike (Rasti Liberal Party v.
Mbretëria e Bashkuar). Shumë nga vendimet kyçe të Komisionit dhe të
Gjykatës kane qenë dhe janë rezultat i rasteve të inicuara nga kompanitë
komerciale lidhur me veprimtaritë e tyre komerciale.
1121
Për të filluar procedurën para Gjykatës, individët, apo personat juridik

nuk është e domosdoshme të jenë shtetas të ndonjë shteti antar të Këshillit të
Evropës (rasti Ahmed v. Austria). Megjithatë, kjo mund të jetë me rëndësi
lidhur me të drejtat e tyre substanciale sipas nenit 1 të Protokollit 1 (rasti
Gasus Dosier- Und Fördertechnik GmbH v. Holanda). Ata nuk është e
domosdoshme të jenë themeluar (është fjala këtu për personat juridik), apo të
jenë banorë në territorin e tij, madje as të jenë fizikisht prezent atje. Madje,
nuk është e domosdoshme që t’a kenë vizituar atë shtet ndonjëherë. Nëse janë
prezent, nuk është e domosdoshme të jenë prezent në mënyrë të ligjshme,
sipas të drejtës nacionale (rasti D. V. Mbretëria e Bashkuar).
Parashtruesit e ankesës nuk mund të jenë anonim, por ata kanë të
drejtë të kërkojnë që emri i tyre të mbetet në konfidencë, megjithëqë duhet t’i
zbulohen shtetit kundër të cilit bëhet ankesa.
Ankesat nuk mund të bëhen nga organet e pushtetit komunal, siq janë
komunat, ose nga krijesat e tjera shtetërore. Çështja se çka e përbën një
organizatë shtetërore nuk është gjithmonë e qartë. Në rastin Holy Monasteries
v. Greqia është vendosur se pasi që parashtruesit e ankesës nuk e kanë
ushtruar pushtetin shtetëror, ata nuk mund të konsiderohen si krijesa
shtetërore. Me atë rast Gjykata kishte gjykuar se ata ishin nën mbikëqyrje
shpirtërore të ipeshkvit lokal, e jo nën mbikëqyrje të shtetit.
ii) Parashtruesit grupor të ankesave. - Të drejtë për të

parashtruar ankesë kanë edhe organizatat joqeveritare dhe grupet e
individëve. Kjo i përjashton këshillat e pushtetit komunal, por nuk i
përjashton politikanët në cilësi individuale, ose partitë politike (Liberal Party
v. Mbretëria e Bashkuar dhe rasti The United Communist Party of Turkey
and Others v. Turqia).
Konventa nuk e njeh akcio popularis, do të thotë ankesën e parashruar
nga personat e interesuar që nuk janë vet viktimë e shkeljes (X. v. Austria). Si
rrjedhojë, organizatat joqeveritare, ose grupet e individëve nuk mund të
parashtrojnë ankesë, thjeshtë për të kontestuar një veprim konkret të
ndërmarrë nga shteti, si çështje të tyre parimore.
Rregulla 45 (2) kërkon që ankesat e parashtruara nga organizatat
joqeveritare, ose grupet e individëve të jenë të nënshkruara nga personat e
1122
autorizuar për ta përfaqësuar organizatën, ose grupin. Në rastet kur grupi nuk
ka bazë juridike (pra, kur nuk ka cilësi të personit juridik), Gjykata kërkon që
ankesa të jetë e nënshkruar nga të gjithë anëtarët.
Nëse një shoqatë profesionale parashtron ankesë në emër të anëtarëve
të saj (pra jo si viktimë e shkeljes së të drejtave të saj), ajo duhet të identifikoj
anëtarët viktimë të shkeljes dhe duhet të paraqes vërtetim që është e
autorizuar t’i përfaqësoj ata. Nëse nuk ia arrin që të identifikon anëtarët,
ankesa do të konsiderohet anonime dhe do të hidhet poshtë.
Organizatat sindikale dhe organizatat joqeveritare nuk mund të
parashtrojnë ankesa në emër të anëtarëve të vet, por ato mund të parashtrojnë
ankesa kundër veprimeve ndaj sindikatës (rasti Swedish Engine Drivers'
Union v. Suedia), apo vet organizatës. Kuptohet, ato kanë mundësi që t’i
përfaqësojnë anëtarët e vet.
iii) Viktima. - Neni 34 përcakton që parashtruesi i ankesës domosdo

duhet të argumentoj se është “viktimë e shkeljes”. Ekzistojnë tri
lloj viktimash: aktuale, potenciale dhe indirekte.
Viktimat aktuale.- Viktimë aktuale është ai person që tashmë është
afektuar nga shkelja e pohuar. Me këtë rast nuk është e domosdoshme që të
paraqiten fakte për dëmin e shkaktuar. Kjo çështje ka të bëj me nenin 41.
Në rastin Modinos v. Qipro, vet ekzistenca e ligjeve që ndalojnë aktet
seksuale homoseksuale midis personave madhor me pëlqimin e tyre, është
konkluduar si fakt që e bën parashtruesin e ankesës viktimë, edhepse ai ende
nuk ishte ndjekur konform ligjit, dhe se qeveria e kishte bërë të qartë se nuk
do të përdorë atë ligj.
Viktimat potenciale.- Viktimë potenciale është ajo që është në rrezik
të jetë drejtpërdrejtë e afektuar nga një ligj, apo akt administrativ. Raste
klasike janë rastet e individëve që janë të kërcënuar të përjashtohen nga vendi
nga ana e autoriteteve të emigracionit, veprime këto që ende nuk janë
ndërmarrë. Raste të tjera janë p.sh. dispozitat e ligjeve të sukcesionit që kanë
të bëjnë me fëmijët jolegjitim që ende nuk janë në gjendje të trashëgojnë, ose
legjislacioni që lejon dënime fizike të fëmijës i cili në të vërtetë nuk është
dënuar. (Rasti Campbell And Cosans v. Mbretëria e Bashkuar).
1123
Viktimat indirekte.- Viktimë indirekte është ajo që drejtëpërdrejtë

afektohet nga shkelja që drejtpërdrejtë i bëhet një personi tjetër. P.sh. anëtarët
e familjes të ndonjë personi të burgosur, të deportuar, apo të vrarë. (Rasti
Abdulaziz, Cabales and Balkandali v. Mbretëria e Bashkuar).
4.3 Pala kundër të cilës parashtrohet ankesa
Palë të konventës janë vetëm shtetet, ndaj vetëm shtetet palë të

konventës mund të bëjnë shkelje. Në rastet kur një sërë organesh shtetërore
janë përgjegjës për shkelje, nuk është e domosdoshme që të identifikohet se
cili nivel i shtetit është përgjegjës, për t’u përmbushur kjo kërkesë. (Rasti
Foti and Others v. Italia).
Ankesat nuk mund të parashtrohen lidhur me sjelljen e personave, apo
institucioneve private dhe Gjykata vazhdimisht e përsëritë faktin se ajo nuk
është “gjykatë e shkallës së katërt,” pra nuk mund të veproj si gjykatë e apelit
ndaj vendimeve të gjykatave nacionale (rasti Winterwerp v. Holanda).
Megjithatë, kjo nuk do të thotë se veprimet, apo mosveprimet e aktorëve jo-
shtetëror janë plotësisht jashtë fushëveprimit të jurisdikcionit të Konventës.
Shtetet duhet qëtë sigurojnë që liritë dhe të drejtat e mbrojtura me Konventë
janë të garantuara në mënyrë efektive (rasti Young, James and Webster v.
Mbretëria e Bashkuar). P.sh. në rastin Plattform Ärtze főr das Leben v.
Austria, Gjykata ka vendosur që shtetet domosdo duhet të ndërmarrin masa të
përshtatshme për t’i mbrojtur demonstruesit nga ndërhyrja e personave privat
që kanë për qëllim që të prishin mbarëvajtjen e demonstratave.
4.4 RATIONE TEMPORIS -- Kufizimet kohore me rastin e parashtrimit

të ankesave
Sipas nenit 35, ankesat duhet të parashtrohen brenda gjashtë muajsh
nga vendimi përfundimtar i marrë nga autoriteti nacional.
Gjykata mund t’i shqyrton vetëm ankesat që pohojnë se shteti i ka
shkelur obligimet e veta të përcaktuara me Konventë. Shtetet mund të
trajtohen përgjegjëse vetëm për shkeljet që janë bërë pasi që ato i kanë
ndërmarrë këto obligime, do të thotë, pasi që e kanë ratifikuar Konventën.
1124
4.5 RATIONE LOCI -- Vendi ku është bërë shkelja

Shtetet mund të jenë përgjegjëse vetëm për shkeljet që bëhen brenda
jurisdikcionit të tyre. Gjithçka që ndodhë në territorin e tyre normalisht që
ndodhë brenda jurisdikcionit të tyre. Mirëpo, të gjitha ngjarjet që ndodhin
jashtë territorit të tyre nuk janë automatikisht jashtë jurisdikcionit të tyre. Në
rastin Piermont v. Franca, Gjykata ka vendosur që nuk kishte ndodhur
shkelje e nenit 2 të Protokollit 4, meqenëse Polinezia Frënge duhet shikuar si
territor i veçantë sipas nenit 5 (4) të Protokollit 4. Komisioni kishte vendosur
se përjashtimi i një individi nga ambasada nuk përbën shkelje të nenit 3 të
Protokollit 4, meqenëse ambasada nuk konsiderohet “territor” sipas qëllimeve
të asaj dispozite (rasti V. v. Danimarka), derisa refuzimi i vizës nga ana e
zyrës diplomatike jashtë vendit është ςështje mbrenda jurisdikcionit të shtetit
(rasti Amkrane v. Mbretëria e Bashkuar).
Test vendimtar për jurisdikcionin është fakti se a ushtron, apo jo shteti
de facto kontroll mbi ngjarjet në pyetje. Në rastin Loizidou v. Turqia, Gjykata
ka vendosur që Turqia mund të ushtronte kontroll efektiv mbi rajonin e
Qipros veriore, dhe prandaj mund të jetë përgjegjëse për shkeljet që atje janë
bërë, përkundër faktit se ai territor ishte jashtë territorit shtetëror turk.
4.6 RATIONE MATERIAE -- Lidhur me ςka mund të parashtrohet

ankesa?
Që nga momenti kur Protokoll 11 ka hyrë në fuqi, shtetet nuk kanë
më mundësi që të përjashtojnë të drejtën e individit që të parashtroj ankesë
lidhur me cilindo protokoll që ato e kanë ratifikuar. Sipas sistemit të vjetër,
një gjë e këtillë nuk ishte e garantuar.
Gjykata mund t’i shqyrtoj vetëm ankesat lidhur me liritë dhe të drejtat që i
përfshinë Konventa. Meqenëse Gjykata nuk mund ti gjykoj çështjet që
janë plotësisht jashtë sferës së Konventës, është me rëndësi që të studiohet
me vëmendje Kapitulli 12, në mënyrë që të vendoset nëse çështja për të cilën
parashtrohet ankesa është e arsyeshme.
1125
4.7 SHTERRJA E MJETEVE JURIDIKE VENDORE
Harxhimi i mjeteve juridike vendore është një ndër aspektet më të

rëndësishme procedurale. Sipas nenit 1 të Konventës, shtetet janë të obliguara
që të sigurojnë liritë dhe të drejtat e përcaktuara me të për çdo person brenda
jurisdikcionit të vet. Ky obligim përfshinë detyrën që të ekziston baza
juridike për t’i siguruar ato të drejta. Ky obligim fundamental i përcaktuar me
nenin 1 është i ngritur në nivel më të lartë me nenin 13 që kërkon që “çdokujt
që liritë dhe të drejtat e përcaktuara me këtë konventë i shkelen, do të ketë
mundësi të parashtrimit të mjeteve juridike para organeve të pushtetit
nacional...”. Me këto dispozita nënvizohet se përgjegjësia parësore për
sigurimin e këtyre të drejtave qëndron mbi institucionet shtetërore. Roli i
Gjykatës Evropiane është vetëm që të intervenoj në rast se shteti palë i
Konventës dështon që t’a bëj këtë gjë.
Nga kjo rrjedhë se ankesat nuk duhet t’i parashtrohen gjykatës para se
të shtjerrën të gjitha mjetet juridike të brendshme.
4.8 KONVENTA EVROPIANE PËR TË DREJTAT E NJERIUT DHE

OPERACIONET NDËRKOMBËTARE PAQËSORE -- Vendimi për
Pranueshmërinë e Rasteve Behrami dhe Behrami Kundër Francës
dhe Saramati Kundër Francës, Gjermanisë And Norvegjisë
Me datën 2 maj 2007, Gjykata, me shumicë votash, ka deklaruar se

ankesa e Behrami dhe Behrami, si dhe ajo Saramati kundër Francës dhe
Norvegjisë janë të papranueshme. Shtetet respondente e kundërshtuan
jurisdikcionin ratione loci duke argumentuar, përveç tjerash, se ankuesit nuk
ishin banorë të “hapësirës juridike” të Konventës. Siç ishte theksuar nga
Gjykata, Neni 1 i Konventës kërkon nga palët kontraktuese që të garantojnë
të drejtat e përcaktuara me Konventë për individët që janë nën jurisdikcionin
e tyre, e që është parësisht jurisdikcion territorial. Sipas vlerësimit të
Gjykatës, nocioni i “jurisdikcionit personal”, ose ratione personae ishte
çështje që duhej shqyrtuar. Megjithatë, sipas vlerësimit të Gjykatës, çështja e
jurisdikcionit ekstra-territorial ishte çështje margjinale, duke argumentuar se
çështje thelbësore në të vërtetë ishte se a është kompetencë e Gjykatës të
1126
vlerësojë në bazë të Konventës kontributin e shteteve në prezencat civile dhe

të sigurisë të mbështetura nga Këshilli i Sigurimit. (
Rasti Behrami kishte të bënte me veprimet e UNMIK-ut dhe të
KFOR-it në Komunën e Mitrovicës në mars të vitit 2000. Derisa luanin,
fëmijët gjetën disa bomba të padetonuara, të cilat kishin mbetur nga
bombardimet e NATOs të vitit 1999. Në mesin e fëmijëve ishin dy fëmijët e
Agim Behramit, Gadafi dhe Bekimi. Kur njëra nga njësitet e bombave
eksploduan, Gadafi u vra, derisa Bekimi mori lëndime të rënda dhe mbet
përgjithmonë i verbër. Ankeas e parashtruar Gjykatës ishte bazuar në nenin 2
të Konventës Evropiane për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, duke
argumentuar se trupat franceze të KFOR-it kishin dështuar t’i shënojnë
dhe/ose t’i neutralizojnë bombat për të cilat ishin në dijeni se gjendeshin në
atë vend.
Rasti Saramati kishte të bënte me një Kosovar që ishte arrestuar në
prill të vitit 2001 në bazë të dyshimit për tentim vrasjeje dhe posedimit të
jashtëligjshëm të armës. Ai ishte liruar në qershor, por ishte arrestuar përsëri
në korrik. Periudha e paraburgimit të tij vazhdimisht ishte zgjatur mga
Komandanti i KFOR-it, derisa ishte akuzuar më në fund në janar të vitit
2002. Ankesa e tij ishte bazuar në Nenin 5 të Konventës, në nenin 5 lidhur
me nenin 13, si dhe në nenin 6, meqenëse thirrej në faktin se ishte
paraburgosur nëmënyrë jashtëgjyqësore dhe pa të drejtë qasje në gjykatë.
Ankesa ishte bërë kundër Francës dhe Norvegjisë, sepse Komandantët e
KFOR-it që kishin lëshuar urdhër të paraburgimit, ishin oficer norvegjez dhe
francez.
Rastet Behrami dhe Saramati ishin rastet e para me të cilat është
ballafaquar Gjykata Evropiane për të drejtat e njeriut dhe të cilat kishin të
bënin me ankesat kundër prezencës ndërkombëtare të sigurisë. Gjykata
vendosi ti konsiderojë ankesat të papranueshme, në bazë të mungesës së
kompetencës ratione personae për të shqyrtuar nëse sjellja e prezencës
ndërkombëtare të sigurisë ishte në përputhshmëri me dispozitat e Konventës
Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
Duhet theksuar, se një vendim i këtillë i Gjykatës Evropiane për të
Drejtat e Njeriut do të ketë implikime serioze në mbrojtjen e të drejtave të
njeriut në operacionet paqësore. Shumë autorë të respektuar të së drejtës
ndërkombëtare kanë shprehur shqetësim se vendimi për papranueshmërinë e
1127
këtyre rasteve, mund ta degradojë rëndësinë e Konventës Evropiane për të

drejtat e njeriut dhe ta bëj irelevante në operacionet ndërkombëtare paqësore.
TË DREJTAT E MBROJTURA ME KONVENTË DH E ME PROTOKOLET

E KONVENTËS
1. OBLIGIMET NEGATIVE DHE POZITIVE TË SHTETEVE

Neni 1 përcakton se shtetet do t’ia sigurojnë secilit brenda
jurisdikcionit të vet të drejtat dhe liritë e përcaktuara me Konventë. Edhepse
shkelja e nenit 1 nuk mund të jetë bazë për t’iu ankuar Gjykatës Evropiane,
ky nen duhet të shqyrtohet në hollësi me rastin e çdo ankese, meqenëse me
këtë nen iu përcaktohen shteteve obligime negative dhe pozitive. Shteteve iu
ndalohet që të ndërhyjnë në të drejtat dhe liritë e mbrojtura, përveç në rastet
kur vet Konventa e lejon një gjë të tillë. Megjithatë, disa të drejta, siq janë ato
të përcaktuara me nenin 3, janë absolute, dhe shtetet në asnjë rrethanë nuk
kanë të drejtë të përdorin torturën, ose ndëshkimet a trajtimet çnjerëzore apo
poshtëruese, nëpërmes të asnjë organi shtetëror. Disa të drejta dhe liri të tjera
mund të kufizohen dhe një veprim i tillë të arësyetohet, por barra mbetet në
shtetin për të arsyetuar një kufizim të tillë. P.sh. sipas nenit 8, shteti nuk
mund të ndërhyjë në jetën e familjes dhe se secila ndërhyrje automatikisht do
të konsiderohet shkelje e Konventës, nëse nuk arsyetohet sipas nenit 8,
paragrafit 2.
Për Gjykatën Evropiane është joqenësore se cili organ shtetëror ka
bërë shkelje të Konventës. Nëse del nga legjislacioni i brendshëm se
institucioni i paditur është institucion shtëtëror, për veprimet e atij
institucioni është automatikisht përgjegjës shteti.
Nëse shteti është i obliguar që të siguron ndonjë gjë, siq është p.sh.
arsimimi sipas Protokollit 1, neni 2, ai nuk mund të lirohet nga ky obligim
duke ia deleguar këtë obligim ndonjë institucioni privat. Prandaj, ai mbetet
drejtpërdrejtë përgjegjës për sjelljet e institucionit privat dhe shkeljet e
mundshme Konventës me përdorimin e masave të caktuara disiplinore në
shkolla private (rasti Costello-Roberts v. Mbretëria e Bashkuar.
1128
Përgjegjësitë e shtetit sipas nenit 1 nuk kanë për qëllim vetëm që t’a
obligojnë shtetin të përmbahet nga ndërhyrja në jetën private dhe familjare të
personit. Në rastin Marckx v. Belgjika, Gjykata kishte vendosur që përveç
këtij obligimi parësor negativ, ekzistojnë edhe obligime pozitive të natyrshme
për respektimin efektiv të jetës familjare. Në atë rast kjo do të thoshte se
mungesa e njohjes së barazisë së plotë të fëmijës së lindur nga prindër të
pamartuar nga ana e legjislacionit belg, ishte shkelje e nenit 8.
Neni 1 i obligon shtetet që të sigurojnë që ligjet e tyre të cilat
mundësojnë sjellje që mund të shkaktojnë shkelje të Konventës, të shpallen të
paligjshme. Në rastin Young James and Webster v. Mbretëria e Bashkuar,
Gjykata kishte marrë vendim që ishte bërë shkelje e nenit 11 i cili përcaktonte
të drejtën për të mos iu bashkuar sindikatave, nëse ligji lejonte përjashtim nga
puna për një refuzim të tillë. Shteti ishte përgjegjës për faktin se ligji i tij i
brendshëm e konsideronte të ligjshëm përjashtimin e atillë nga puna. Se a
kërkon neni 1 që një sjellje e tillë e paligjshme të konsiderohet shkelje civile
apo penale, varet nga natyra e rastit.
Në rastin X. & Y. v. Holanda, Gjykata ka vendosur që sanksioni civil
ishte i pamjaftueshëm për t’i mbrojtur të drejtat e e personit të moshës
madhore me të meta nervore që kishte qenë viktimë e sulmit seksual.
Obligimi pozitiv që të sigurohet që të drejtat dhe liritë e mbrojtura me
Konventë i gëzojnë të gjithë personat brenda jurisdikcionit të shtetit nuk
plotësohet vetëm duke siguruar që legjislacioni i brendshëm është në
përputhshmëri me Konventën. Ky obligim konsiston edhe në atë që shteti të
siguroj që individët të kenë qasje efektive në gjykatë nëse të drejtat dhe liritë
e tyre kontestohen, e në raste të caktuara, individëve duhet t’u sigurohet edhe
ndihma juridike nëse është e domosdoshme.
Megjithatë, në përgjithësi, shteti nuk mund të konsiderohet përgjegjës
për aktet e individëve privat. Një vrasje, apo plaçkitje e paparashikuar, e bërë
nga ndonjë kriminel nuk mund t’a bëjë shtetin të përgjigjet në bazë të nenit 2,
ose 8, ose të nenit 1 të Protokolit 1. Por, shteti duhet të ndërmerr të gjitha
masat e duhura për të siguruar që individët privat të mos i shkelin të drejtat e
mbrojtura të të tjerëve. Në rastin Plattform Ärtze főr das Leben v. Austria,
Gjykata kishte vendosur që shteti domosdo duhet që të ndërmerr hapa të
nevojshëm në mënyrë që të pengoj demonstruesit kundërshtarë të ndërhyjnë
në demonstrata paqësore. Në rastin Osman v. Mbretëria e Bashkuar,
1129
Komisioni kishte vendosur që shteti e ka për obligim të ndërmerr masa të

përshtatshme për të mbrojtur fëmijën në rrezik nga mësuesi me çrregullime
mentale, si dhe në rastin K.L. and Others v. Mbretëria e Bashkuar,
Komisioni kishte vendosur që t’a pranoj rastin nën nenin 3 dhe që kishte të
bënte me dështimin e pushtetit lokal për të mbrojtur fëmijët e keqtrajtuar nga
prindërit e tyre.
2. E DREJTA NË JETË
Neni 2 i përcakton obligim pozitiv shtetit që të mbrojë të drejtën në

jetë dhe gjithashtu e siguron listën e plotë të situatave kur vrasja mund të
lejohet. Me fjalë të tjera, me këtë nen individi mbrohet nga marrja arbitrare e
jetës nga ana e shtetit, por me këtë nen nuk vihet jashtë ligjit dënimi gjyqësor
me vdekje. Për ta përmirësuar këtë gjë, Asambleja Parlamentare e Këshillit të
Evropës në vitin 1985 e ka miratuar Protokollin Nr. 6 me të cilin anulohet
dënimi me vdekje në kohë të paqes. Asambleja parlamentare vazhdon që të
paraqet propozime për ndalim të plotë të dënimit me vdekje si në kohë
paqeje, edhe në kohë të luftës.
Gjykata Evropiane i ka pranuar disa ankesa që kanë të bëjnë me
mbrojtjen e të drejtës në jetë, sipas Konventës Evropiane për të drejtat e
njeriut. Shembujt më të këqij të marrjes së paarsyeshme të jetës paraqiten
gjatë kohës së luftës dhe gjatë trazirave qytetare, dhe në të kaluarën kanë
shkaktuar konteste gjyqësore ndërshtetërore nën Konventën Evropiane. Në
rastin gjyqësor të filluar nga Qiproja kundër Turqisë pas intervenimit turk në
pjesën veriore të Qipros në korrik dhe gusht të vitit 1974, Komisioni kishte
vendosur që atje ishin bërë vrasje të paligjshme të shkallës së gjerë, vendim
ky që ishte mbështetur parezervë nga Komiteti i Ministrave. Në rastin tjetër
gjyqësor McCann and others v. Mbretëria e Bashkuar, Gjykata kishte
vendosur se vrasja e tre terroristëve, anëtarë të IRA, të dyshuar në
pjesëmarrje në misionin e vendosjes së një bombe, paraqet marrje të
paarsyeshme të jetës. Derisa Gjykata kishte refuzuar padinë se vrasjet ishin të
paramenduara, ajo e kishte kritikuar kontrollin dhe organizimin e veprimit të
forcave të sigurimit.
1130
3. NDALIMI I TORTURËS DHE I NDËSHKOMEVE A

TRAJTIMEVE ÇNJERËZORE DHE POSHTËRUESE
Neni 3 me të cilin ndalohet tortura dhe ndëshkimet dhe trajtimet

çnjerëzore dhe poshtëruese, paraqet të drejtë të patjetërsueshme sipas Nenit
15 të Konventës. Sikurse edhe nenin 2, Gjykata në një nga aktgjykimet e saj
(rasti Ahmed v. Austria) kishte konsideruar se “ky nen ruan një ndër vlerat
themelore të shoqërive demokratike të Këshillit të Evropës, ndaj duhet të
interpretohet në mënyrë precize. Ndërsa tortura dhe trajtimi çnjerëzor
nënkuptojnë sulm fizik dhe dhunë të panevojshme, trajtimi poshtërues
nënkupton sjelljen që ka për qëllim që ta bëj viktimën të vuaj dhe të
poshtërohet.
Në rastin gjyqësor Ireland v. Mbretëria e Bashkuar, Gjykata kishte
vendosur se keqtrajtimi domosdo duhet të:
përmbajë së paku një shkallë minimale mizorie në mënyrë që të
përfshihet me nenin 3. Nga natyra e gjërave, vlerësimi i këtij
minimumi është shumë relativ: varet nga rrethanat e rastit, si
kohëzgjatja e trajtimit, efektet e tij fizike dhe psikike, ndërsa në disa
raste edhe nga gjinia, mosha dhe gjendja shëndetësore e viktimës.
Më tutje, Gjykata i kishte definuar këto tri kategori të keqtrajtimit:
Tortura: Trajtim i paramenduar ςnjerëzor që shkakton vuajtje serioze

dhe mizore.
Trajtimi ςnjerëzor: Trajtim që shkakton vuajtje fizike dhe mentale.

Trajtimi poshtërues: Trajtim që i ngjall viktimës ndjenjë të frikës,
ankthit dhe të inferioritetit, që e poshtëron viktimën dhe mund të shkatërron
rezistencën fizike dhe morale të viktimës.
Sa i përket ndëshkimit trupor, Gjykata ka vendosur që ndëshkimi

trupor si pjesë e dënimit penal është i barabartë me ndëshkimin poshtërues,
ndaj edhe me të bëhet shkelje e Nenit 3.
1131
a) Kushtet gjatë mbajtjes në burg

Neni 3 paraqet obligim shume më të madh për shtetet sa i përket të
burgosurve, se sa vetëm thjeshtë përmbajtja nga ndëshkimi fizik. Edhe në
rastet kur të burgosurit janë totalisht jokooperativ, shteti nuk lirohet nga
obligimi i vet nga neni 3. Përveç kësaj, shtetet e kanë për detyrë që në mënyrë
kontinuele të shqyrtojnë përgatitjen dhe organizimin e burgjeve, në mënyrë
që të sigurojnë shëndetin dhe mirëqenien e të burgosurve, në pajtim me
“kërkesat e rregullta dhe të arsyeshme të mbajtjes në burg”.
Gjykata është treguar e aftë që të dënoj në mënyrë të drejtpërdrejtë
sjelljen e policisë nacionale, në rastet kur të burgosurit janë ankuar për
keqtrajtim. Në rastin Ribitsch v. Austria, parashtruesi i ankesës kishte
argumentuar që ishte goditur nga policia derisa mbahej në paraburgim, në
mënyrë që të shtrëngohej të pranoj veprën për të cilën ishte akuzuar. Qeveria
nuk kishte kontestuar se z. Ribitsch i kishte marrë plagët derisa ishte në
paraburgim. Në këtë rast, Gjykata kishte konkluduar se ishin shkelur të
drejtat e parashtruesit të ankesës konform nenit 3, meqenëse qeveria e
Austrisë nuk kishte qenë në gjendje që të siguroj asnjë arsyetim bindës për
plagët që i kishte marrë parashtruesi i ankesës. Gjykata kishte theksuar që:
Sa i përket personit të privuar nga liria, ςdo përdorim i forcës fizike

që nuk ishte bërë në mënyrë strikte i domosdoshëm për shkak të
sjelljes së tij, e cenon dinjitetin njerëzor dhe në parim është shkelje e
të drejtës së paraparë me nenin 3 të Konventës.
4. E DREJTA NË LIRI DHE SIGURI TË PERSONIT
Kjo e drejtë është e mbrojtur me nenin 5 të Konventës. Rastet më të

hershme të paraqitura në Strasburg, kishin të bënin me mbrojtjen e të drejtës
në liri dhe siguri. Nga 10.000 rastet e para, gati një e treta vinin nga individët
e privuar nga liria. Neni 5 ka të bëj me mbrojtjen e lirisë fizike dhe në veçanti
me lirinë nga arresti, apo ndalimi (burgosja arbitrare). Me këtë dispozitë
garantohen të drejtat e caktuara procedurale, si e drejta për t’u informuar
menjëherë për arsyen e arrestit, e drejtën për të dalë para gjyqtarit pa vonesë,
1132
si dhe e drejta në procedurë nëpërmes të cilës gjykata me shpejtësi mund të

vendoset për ligjshmërinë e arrestit, ndalimit (burgosjes), apo vazhdimit të
ndalimit.
Komiteti për parandalimin e torturës, gjatë vizitave që iu bën shteteve,
nuk ka hezituar asnjëherë që t’i thekson këto të drejta procedurale, jo vetëm
sa i përket mbrojtjes juridike, apo mungesës së kësaj mbrojtjeje, por edhe sa i
përket zbatimin e ligjit në praktikë.
Shembujt e rasteve më të rëndësishme të vendosura sipas nenit 5 janë
këto në vijim:
• BOZANO V. FRANCE, 1986.- Sipas vendimit të Gjykatës, rrethanat

nën të cilat është bërë arresti dhe deportimi i ankuesit nga Franca në
Zvicër, e bëjnë arrestin të paligjshëm dhe në kundërshtim me të
drejtën në siguri të personit.
• BROGAN AND OTHERS V. THE UNITED KINGDOM, 1988. - Sipas

vendimit të Gjykatës, mbajtja e parashtruesit të ankesës, sipas
legjislacionit mbi parandalimin e terrorizmit për periudhën që i
tejkalon 4 ditë, pa vendosur fare për ligjshmërinë e ndalimit, e shkelë
të drejtën e personit që pa vonesë dhe menjëherë të merret në pyetje
nga gjyqtari.
• DE WILDE, OOMS AND VERSYP V. Belgjika, 1970/71. - Sipas

vendimit të gjykatës, procedura që iu ishte lejuar parashtruesve të
ankesës për të kontestuar ligjshmërinë e ndalimit të tyre, nuk iu kishte
mundësuar atyre që si duhet dhe me te gjithat garancitë e nevojshme
t’i përdornin mjetet juridike të nevojshme për ta kontestuar privimin e
tyre të gjatë nga liria, prej shtatë muajsh, deri në një vit e nëntë muaj.
5. E DREJTA NË GJYKIM TË DREJTË DHE TË PAANSHËM
E drejta në gjykim të drejtë dhe të paanshëm, si në procedurë civile,

ashtu edhe në atë penale, është e garantuar me nenin 6 të Konventës
Evropiane për të drejtat e njeriut. Është kjo e drejta për shkeljen e të cilës
parashtruesit e ankesës para Gjykatës Evropiane më së shumti thirren.
1133
Koncepti i gjykimit të drejtë dhe të paanshëm përbëhet nga shumë

elemente. Esenca e kësaj të drejtë qëndron në “gjykimin e drejtë, të
paanshëm dhe publik, mbrenda kohës së arsyeshme dhe nga ana e gjykatës së
pavarur dhe të paanshme, të ndërtuar me ligj.”
Neni 6 gjithashtu përmban:
parimin e supozimit të pafajësisë derisa të vërtetohet me prova fajsia,
të drejtën e të pandehurit të disponoj me kohë dhe mjete adekuate për

t’a përgatitur mbrojtjen,
të drejtën që të mbrohet personalisht, ose të ketë ndihmë juridike,
të drejtën që të ftoj dëshmitarë, si dhe
pa pagesë të gëzoj ndihmën e përkthyesit nëse është e nevojshme.

Çështje e rëndësishme për Komisionin dhe për Gjykatën, që nga
fillimi i punës ka qenë kohëzgjatja e procedurës civile dhe penale e shteteve
anëatre të Këshillit të Evropës. Një numër shumë i madh vendimesh kundër
shteteve anëtare, kishte të bënte më çështjen e kohëzgjatjes së procedurave.
Me këtë rast është me rëndësi të përmendet Italia, si një vend që për të ndalur
fluksin e ankesave para Këshillit Evropian lidhur me kohëzgjatjen e
procedurës, është dashur që të shqyrtoj një numër dispozitash të Kodit të
procedurës civile dhe të Kodit të procedurës penale.
Konventa Evropiane për të drejtat e njeriut siguron mbrojtje të
mëtutjeshme të rëndësishme për çështjen e gjykimit të drejtë dhe të
paanshëm. Neni 13 parashikon të drejtën në mjet efektiv juridik për shkeljet e
paraqitura të Konventës. Në fakt, nëse nuk ekziston mundësia për mjet
efektiv juridik në të drejtën e mbrendshme, kjo gjë mjafton që të konsiderohet
se ekziston shkelje e Konventës. Shteti kontraktues i Konventës Evropiane
domosdo duhet që të siguroj mundësinë e shfrytëzimit të mjeteve juridike
efektive për shkeljet e pohuara të konventës.
Të drejtat e tjera që janë të lidhura me çështjen e gjykimit të drejtë
janë këto në vijim:
Neni 7 -- liria nga legjislacioni penal retroaktiv,

1134
Protokoli Nr. 7, neni 2 -- e drejta e ankesës në çështjet penale,
Protokolli Nr. 7, neni 3 -- kompenzimi për dënimin e gabueshëm dhe
Protokolli Nr. 7, neni 4 -- e drejta që të mos gjykohet, ose të dënohet

personi dy herë për veprën e njëjtë penale
Shembujt më të rëndësishëm të rasteve të vendosura sipas nenit 6 janë

këto:
KİNIG V. GERMANY, 1978 – Gjykata mori vendim lidhur me

shkeljet që kishin të bënin me kohëzgjatjen e procedurës në kontestin për
heqjen e të drejtës në udhëheqje të klinikës dhe të ushtrimit të profesionit të
mjekut, procedurë që kishte zgjatur gati 10 vjet në të njëjtën shkallë.
MILASI V. ITALIA, 1987 – Kontesti kishte të bënte me kohëzgjatjen e
procedurës penale prej dhjetë vjetësh në të njëjtën shkallë.
AIREY V. IRLANDA, 1979 – Gjykata kishte marrë vendim që
parashtruesit të ankesës iu kishte mohuar e drejta në qasje efektive gjykatës,
meqenëse asaj nuk i ishte siguruar ndihma e avokatit në procedurën e
ndarjes, atëherë kur kjo gjë ishte më se e nevojshme.
ALLENET DE RIBEMONT, 1995 – Me aktgjykim, gjykata mori
vendim që disa deklarata publike të bëra nga Ministri i punëve të brendshme
dhe nga disa zyrtarë të lartë të policisë rreth fajësisë së parashtruesit të
ankesës, derisa ai ishte ndaluar, ishin shkelje e parimit të supozimit të
pafajësisë.
6. LIRIA E SHPREHJES, MENDIMIT, E NDËRGJEGJËS DHE

E RELIGJIONIT
Liria e shprehjes, e mbrojtur me nenin 10 të Konventës konsiderohet

si një ndër shtyllat e demokracisë. Ajo është kusht qenësor për gëzimin e
shumë lirive dhe të drejtave të tjera dhe është shprehje e realizimit të lirisë së
1135
mendimit, ndërgjegjes dhe religjionit, liri këto të mbrojtura me nenin 9. Në

aktgjykimin e rastit Handyside v. Mbretëria e Bashkuar, të vitit 1976,
Gjykata evropiane kështu e definon lirinë e shprehjes: “Liria e shprehjes u
referohet jo vetëm informacioneve, apo ideve që pranohen pozitivisht … por
edhe atyre që ofendojnë, alarmojnë, ose e shqetësojnë Shtetin, ose ndonjë
pjesë të popullsisë… Kjo do të thotë se çdo “formalitet, “kusht”,
“restrikcion,” apo dënim i përcaktuar në këtë sferë, domosdo duhet të jetë
proporcional me qëllimin legjitim që dëshirohet të arrihet.
Gjykata Evropiane ka gjykuar shumë raste që kishin të bënin me këtë
të drejtë. Një ndër rastet më të famshme ishte rasti Sunday Timesv v.
Mbretëria e Bashkuar i vitit 1979. Ky rast kishte të bënte me ndalesën e bërë
nga gjykata për t’u ndalur publikimi i një artikulli nga gazeta Sunday Times,
derisa gjykimi ishte duke vazhduar. Artikulli kishte të bënte me zbulimin e
faktit se shumë foshnje vuanin nga defekte të lindjes, meqenëse nënat e tyre
gjatë shtatëzanisë kishin marrë ilaçin thalidomide. Gjykata Evropiane, kishte
vendosur me aktgjykim se ndalesa e botimit ishte shkelje e lirisë së shprehjes,
meqenëse artikulli i Sunday times-it ishte me interes publik legjitim dhe se
publiku kishte të drejtë ta dijë përmbajtjen e tij, edhepse gjykimi ishte duke
vazhduar. Për shkak të këtij aktgjykimi, e drejta angleze që e rregullonte
çështjen për mosbindjes së gjykatës ishte ndryshuar.
Rastet e tjera që kishin të bënin me lirinë e shprehjes përfshijnë:
• Humbjen e disa të drejtave nga fusha e lirisë së shprehjes të

përcaktuara në Belgjikë për kolaboracion me forcat okupuese (De
Beckker v. bELGJIKA, 1962)
• Kritika dy gjyqtarëve porotë në Greenland, Danimarkë (Barfod v.

DANIMARKA, 1989)
• Shpifjet ndaj nëpunësve publik në Islandë (Thorgeir Thorgeirson v.

islanda, 1992)
• Restrikcionet në dhënien e këshillave agjencioneve në Irlandë për

sigurimin e informacioneve për gratë shtatzëna lidhur me mundësitë e
abortit në Britani të Madhe (Open Door and Dublin Well Woman v.
IRLANDA, 1992)
1136
• Refuzimi u dhënës së lejes një kompanie që merrej me elektronikë që

t’i shfaqë publikut një program nga një televizion i huaj, i marrë me
antenë satelitore private (Autronic AG v. Zvicra, 1990)
• Dënimi penal për fyerjen e qeverisë për shkak të shkuarjen e një

artikulli, me të cilin vëmendja e publikut është përqendruar në vrasjet
dhe sulmet e bëra nga grupet e armatosura mbi qytetarët bask. Në
artikull ishte pohuar që këto grupe ishin duke vepruar pa u ndëshkuar
fare dhe se qeveria ishte përgjegjëse për këtë gjë. (Castells v. Spain,
1992)
Megjithatë, Konventa përcakton që liria e shprehjes përmban edhe
detyra dhe përgjegjësi, dhe mund t’i nënshtrohet kufizimeve të ndryshme, “të
domosdoshme për shoqërinë demokratike”. Gjykata Evropiane në mënyrë
strikte i ka zbatuar këto kufizime. Për shembull, në rastin Handyside v.
Mbretëria e Bashkuar, të vitit 1976, Gjykata kishte vendosur që shteti kishte
pas arsye për ta ndaluar publikimin “The Little Red School Book,” një libër
arsimi seksual, që konsiderohej “publikim i pahijshëm”, duke pasur parasysh
efektet që mund ti kishte në lexuesit e rinj.
7. E DREJTA NË ARSIM
E drejta në arsim është përcaktuar me nenin 2 të Protokollit 1 të

Konventës Evropiane për të drejtat e njeriut dhe rëndësia e kësaj të drejte
është vërtetuar edhe më me aktgjykimin e rastit Kjelsden, Busk and Pedersen
v. Danimarka (1976), ku shprehimisht theksohet se “arsimi është qenësor për
ruajtjen e ‘shoqërisë demokratike’…”
Në kuadër të kësaj të drejte, një ndër rastet më të njohura të vendosura
nga Gjykata Evropiane e të drejtave të njeriut ishte Cambell and Cosans v.
Mbretëria e Bashkuar,1982, që kishte të bënte me rrahjen e nxënësve shkollat
shtetërore. Gjykata Evropiane, jo vetëm që kishte vendosur që rrahja ishte
kundër të drejtave të prindërve që fëmijë te tyre të edukohen sipas bindjeve të
tyre filozofike, por edhe kishte vendosur që përjashtimi nga shkolla i njërit
prej fëmijëve që kishte refuzuar ta pranoj rrahjen, ishte shkelje e të drejtës së
1137
tij në arsim. Rezultat i këtij aktgjykimi ishte heqja e dënimit trupor në

shkollat shtetërore në Britani të Madhe.
Një rast tjetër i vendosur nga Gjykata në vitin 1967, “Rasti gjuhësor i
Belgjikës”, kishte të bënte me diskriminimin në mundësi të shkollimit fillor,
ku fëmijët franko-folës nuk kishin mundësi të shkolloheshin në gjuhën frënge
në rajonet e tjera të afërta.
Në sferën e arsimit, çështje të ndryshme janë shqyrtuar nga Këshilli i
Evropës, duke përfshirë:
Dhunën dhe zgjidhjen e konflikteve në shkolla;
Maltretimin në shkolla;
Edukimin për tolerancë dhe mirëkuptim reciprok;
Historinë pa urrejtje – parandalimin që historia të keqpërdorohet për

të inkurajuar ndjenja të nacionalizmit antagonist dhe superioritet
kulturor dhe racor
Arsimimin për mirëkuptim ndërkulturor
Arsimimin për vlera demokratike;
Gjuhët moderne për komunikim.

Në këtë kontekst, Këshilli Evropian i ka miratuar një varg masash me
të cilat është njohur dhe pranuar rëndësia e arsimit në shkollë dhe jashtë saj.
Rëndësi veçanërisht të madhe në këtë drejtim i kushtohet punës në arsim për
të drejtat e njeriut.
8. E DREJTA NË SHFRYTËZIMIN E PAPENGUAR TË

PASURISË
Një prej çështjeve më të vështira me të cilën janë ballafaquar në kohë

të fundit shtetet e Evropës lindore dhe qendrore është çështja e restituimit të
1138
pronës dhe nevoja që të merren parasysh kërkesat e ndryshme të të drejtës në

pronësi.
Neni 1 i Protokollit Nr. 1 të Konventës Evropiane për të drejtat e
njeriut e mbron të drejtën në shfrytëzim të papenguar të pasurisë, apo të
drejtën në pronësi.
Gjykata Evropiane për të drejtat e njeriut i ka vendosur një mori
rastesh që kanë të bëjnë me aspekte të ndryshme të fushës së të drejtës së
pronësisë. Këto në vijim janë disa nga rastet më të njohura të shqyrtuara nga
Gjykata:
Rasti HOLY MONASTERIES V. GREQIA, 1974 që kishte të bënte me

marrjen e pronës së kishës greke dhe shndërrimin e saj në pronë
shtetërore;
Rasti LITHGOW AND OTHERS V. MBRETËRIA E BASHKUAR,

1986 që kishte të bënte me kompenzimin e pronarëve të aksioneve për
pronën e nacionalizuar;
Rasti LOIZIDOU V. TURQIA, 1995, që kishte të bënte me

restrikcionet në qasje ndaj pronës në Qipron Verior;
Rasti DARBY V. SUEDIA, 1990, që kishte të bënte me obligimin për

t’i paguar tatim kishës;
Rasti INZE V. AUSTRIA, 1987, që kishte të bënte me ndarjen e një

ferme fëmiut legjitim duke e diskriminuar fëmiun e lindur jashtë
martesës.
9. E DREJTA NË ZGJEDHJE TË LIRA
Një ndër qëllimet qendrore të Këshillit të Evropës është që të mbroj

dhe të avancoj demokracinë pluraliste. Pa zgjedhje të lira, nuk mund të ketë
demokraci. Në rastin Mathieu Mohin and Clerfayt v. Belgjika e vendosur nga
Gjykata Evropiane për të drejtat e njeriut në vitin 1987, Gjykata e kishte
interpretuar në këtë mënyrë të drejtën në zgjedhje të lira: “E drejta në
1139
zgjedhje të lira është e një rëndësie parësore … meqenëse e mbron parimin

karakteristik të demokracisë.”
Që të dy, Gjykata Evropiane dhe Komisioni Evropian për të drejtat e
njeriut e kanë theksuar rëndësinë e mbajtjes së zgjedhjeve të lira në intervale
të arsyeshme dhe me votim të fshehtë (Protokolli Nr. 1, neni 3).
KARTA SOCIALE E EVROPES
Karta Sociale Europiane i garanton të drejtat sociale dhe ekonomike të

njeriut. Është miratuar në vitin 1961, është ndryshuar në vitin 1996 dhe ka
hyrë në fuqi në vitin 1999 dhe gradualisht, si e tillë e zëvendëson traktatin e
vitit 1961.
1. E DREJTA NË PUNË
Neni 1 i Kartës Sociale Evropiane përcakton se shtetet palë domosdo

duhet të “pranojnë si një prej qëllimeve dhe përgjegjësive të tyre parësore,
arritjen dhe ruajtjen e një niveli sa më të lartë të punësimit që është e mundur,
me aspiratë që të arrihet punësim i plotë.”
Shumica e dispozitave të kësaj karte kanë për qëllim që të mbrojnë jo
vetëm të drejtën në punë, duke përfshirë edhe ndihmën për ngritje
profesionale, por gjithashtu edhe kushtet në të cilat njerëzit punojnë dhe nën
të cilat ata janë të punësuar.
Këto përfshijnë:
• Neni 2, par. 1: Orët e arsyeshme ditore dhe javore të punës;
• Neni 2 par. 2: Festat publike me pagesë;
• Neni 2, par. 3: Pushimin vjetor me një minimum prej dy javësh;
1140
• Neni 2, par. 5: Pushim javor;
• Neni 3: Rregulla të sigurisë dhe shëndetësisë në punë;
• Neni 3 i Protokollit shtesë: Pjesëmarrjen në përcaktimin dhe në

përmirësimin e kushteve të punës dhe mjedisit të punës;
• Neni 4: Kompensim të drejtë, përfshirë të ardhurat e njëjta (për gra

dhe burra), për punë të vlerës së njëjtë, shkallë më të lartë të
kompensimit për punë jashtë orarit dhe të drejtë në një afat të
arsyeshëm të njoftimit për ndërprerje të punësimit dhe
• Neni 1, par.4 dhe nenet 9, 10 dhe 15, par 1: Ndihmë për ngritje
profesionale.
Duhet theksuar se Karta sociale evropiane parasheh edhe mbrojtje të
veçantë për kategoritë e caktuara të punëtorëve që janë në pozitë më të
disfavorshme dhe më të dobët në tregun e punës. Me të, mbrojtje e veçantë i
është siguruar edhe fëmijëve (neni 7). Me Kartën sociale evropiane,mosha
minimale për t’u pranuar në punë përcaktohet mosha 15 vjeç, dhe një moshë
më e pjekur për punë që konsiderohen të rrezikshme dhe dëmshme për
shëndetin. Komiteti i pavarur i ekspertëve, këtë dispozitë të Kartës e ka
interpretuar në mënyrë që të kuptohet se puna nuk guxon që t’i privoj fëmijët
nga shkollimi, se fëmijët gjatë periudhës së shkollimit nuk duhet të punojnë
më gjatë se gjysma e pushimit shkollor dhe se numri i orëve të punës gjatë
vitit shkollor duhet që të jetë i limituar në mënyrë strikte. Më tutje, Karta
sociale evropiane garanton paga dhe pagesa të drejta për punëtorë të rinj dhe
fillestarë në punë, të drejtë në pushim minimal vjetor me pagese prej 3 javësh
për punëtorë nën 18 vjeç, dhe ndalon, me disa përjashtime, punën e natës për
punëtorë më të rinj se 18 vjeç.
Neni 15 i Kartës sociale përcakton mbrojtje të veçantë edhe për
persona me aftësi të kufizuara, duke iu ndihmuar atyre që të bëhen pjesë e
fuqisë punëtore nëpërmjet të trajnimit profesional dhe rehabilitimit.
Karta sociale siguron mbrojtje të veçantë edhe për nëna, në mënyrë që
të garantoj barazinë midis burrit dhe të gruas, duke e përcaktuar me nenin 8
minimumin prej 12 javësh të pushimit të lindjes me pagesë. Sipas Kartës
sociale të reviduar, kjo periudhë është zgjatur në 14 javë.
1141
Me nenin 18 dhe 19, Karta sociale evropiane i rregullon edhe të

drejtat e punëtorëve migrues, të cilët janë në të shumtën e rasteve të
diskriminuar në punësim. Me këto dispozita rregullohen të drejtat e
punëtorëve migrues në çështjet si kompensimi, kontratat kolektive, dhe
tatimet, me ç’rast ata nuk guxojnë të jenë të diskriminuar në raport me
punëtorët vendas.
Këshilli evropian e ka miratuar edhe një Konventë për të mbrojtur
punëtorët migrues, Konventën Evropiane për statusin juridik të punëtorëve
migrues, që ka hyrë në fuqi me datën 1 maj 1983. Dispozitat e kësaj
Konventë përfshijnë aspektet qenësore të gjendjes juridike të punëtorëve
migrues dhe në veçanti pranimin në punë, lejet e punës dhe të qëndrimit,
bashkimin e familjes, vendosjen, kushtet e punës dhe të drejtat sindikale,
transferin e kursimeve, sigurimin social dhe kthimin e migruesve në
vendlindjet e tyre.
2. E DREJTA NË MBROJTJE SOCIALE
Karta sociale evropiane përmban një numër dispozitash me të cilat

rregullohen aspekte të ndryshme të së drejtës në mbrojtje sociale, si :
• E drejta në mbrojtje shëndetësore ;
• E drejta në sigurim social dhe
• E drejta në ndihmë sociale dhe shëndetësore si dhe në shërbime

sociale
E drejta në mbrojtje shëndetësore. – Sipas interpretimit të Komitetit të
pavarur të ekspertëve, Neni 11 i Kartës sociale evropiane përcakton se është
detyrë e shteteve që të krijojnë përkujdesje shëndetësore për tërë popullatën.
Kjo, sipas tyre, përfshinë mbrojtje të veçantë për nëna, fëmijë dhe për
persona në moshë të shtyrë, parandalimin dhe diagnostifikimin e sëmundjeve,
ndërtimin e një sistemi për arsim shëndetësor, dhe programe adekuate të
vakcinimit.
E drejta në sigurim social. – Neni 12 i Kartës sociale evropiane
kërkon nga shtetet që të themelojnë dhe të mbajnë sistem të sigurimit social,
dhe që të bëjnë përpjekje për t’a avancuar atë sistem në nivel më të lartë.
1142
Këshilli evropian ka ndërtuar edhe mekanizma të tjerë që të inkurajoj shtetet

për të ndërtuar sistem adekuat të sigurimit social. Instrumentet më të
rëndësishme në këtë drejtim janë: Kodi evropian i sigurimit social, i
nënshkruar me 16 prill 1964 dhe në fuqi nga data 17 mars 1968 dhe
Konventa evropiane për sigurim social me Marrëveshjen suplementare për
zbatimin e saj.
MBROJTJA E TË DREJTAVE TË PAKICAVE

KOMBËTARE
Konventa Evropiane për mbrojtjen e të drejtave të njeriut siguron

mbrojtje minimale për pakicat kombëtare. Në tekstin e saj, pakicat kombëtare
vetëm përmenden në pjesën ku rregullohet mbrojtja nga diskriminimi (neni
14). Megjithatë, Këshilli i Evropës që në ditët e hershme të tij, në një numër
rastesh e ka shqyrtuar çështjen e pakicave kombëtare. Ky interes i Këshillit të
Evropës është avancuar sidomos në dhjetëvjetëshin e fundit.
Sot, mbrojtja e pakicave kombëtare është çështje qendrore e Këshillit
të Evropës. Ndaj, një ndër aktivitetet e rëndësishme të kësaj organizate
ndërqeveritare është edhe zhvillimi i standardeve ndërkombëtare, juridikisht
të obligueshme për shtetet anëtare.
Një ndër të arriturat më të mëdha të Këshillit të Evropës në këtë
drejtim është Konventa kornizë për mbrojtjen e pakicave kombëtare, e
miratuar me datën 10 nëntor 1994 nga Komiteti i Ministrave të Këshillit të
Evropës. Konventa kornizë u hap për nënshkrime me datën 1 shkurt 1995,
dhe hyri në fuqi me datën 1 shkurt 1998.
Edhepse kjo konventë nuk është instrumenti i parë i Këshillit të
Evropës për mbrojtjen e pakicave kombëtare, ky instrument është më
gjithëpërfshirësi në këtë fushë. Më herët, në tetor të vitit 1992, brenda
kornizës institucionale të Këshillit të Evropës është miratuar Karta evropiane
për gjuhët rajonale dhe minoritare. Me këtë konventë inkurajohen shtetet palë
që të mbrojnë gjuhët rajonale dhe minoritare, megjithëse nuk ju siguron asnjë
mbrojtje atyre që i flasin ato gjuhë.
1143
Konventa kornizë për mbrojtjen e minoriteteve është instrumenti i

parë multilateral, juridikisht i obligueshëm që i dedikohet mbrojtjes së
pakicave kombëtare. Me këtë dokument bëhet e qartë që mbrojtja e
minoriteteve është pjesë integrale e mbrojtjes së të drejtave të njeriut.
Për nga natyra e vet, Konventa kornizë dallon nga konventat e
zakonshme. Në njërën anë, ajo është Konventë, meqenëse është instrument
juridikisht i obligueshëm i të drejtës ndërkombëtare. Në anën tjetër, termi
“kornizë” tregon që parimet e përfshira në këtë instrument nuk janë
drejtpërdrejtë të zbatueshme në vendimet juridike të brendshme të shteteve
kontraktuese, por duhet që të zbatohen nëpërmjet të legjislacionit nacional
dhe të politikës së përshtatshme qeveritare. Natyra specifike e këtij
instrumenti përpunohet në pjesën e dytë të Konventës kornizë, që kryesisht
përfshinë dispozita të tipit programor.
Përveç Preambulës, Konventa Kornizë përmban 32 nene dhe është e
ndarë në 5 pjesë. Kjo Konventë nuk e bën definimin e termit “pakicë
kombëtare, meqenëse në këtë fazë ishte e pamundur që të arrihej
pajtueshmëri midis shteteve anëtare të Këshillit të Evropës për ta definuar se
çka nënkuptohet me termin pakicë kombëtare.
Në Pjesën e parë elaborohen parimet e përgjithshme duke përfshirë
parimin që mbrojtja e pakicave kombëtare dhe e personave që i takojnë
pakicave kombëtare është pjesë mbrojtjes ndërkombëtare të të drejtave të
njeriut. Në këtë pjesë gjithashtu përcaktohet që secili person që i takon
ndonjë pakice kombëtare është i lirë që të zgjedhë që të trajtohet apo jo si
pjesëtar i pakicës kombëtare, dhe me këtë rast, i është e garantuar që të mos
jetë i diskriminuar nga një gjë e tillë.
Pjesa e dytë është pjesa më e rëndësishme operative e Konventës
kornizë, meqenëse përfshinë dispozita që përcaktojnë parime më specifike.
Këto parime përfshijnë spektër të gjerë të çështjeve si:
Mos-diskriminimin;
Përparimin e barazisë efektive;

Përparimin dhe ruajtjen e kulturës, religjionit, gjuhës dhe traditave;
1144
Lirinë e tubimit, organizimit kolektiv, të shprehurit, mendimit,

ndërgjegjës dhe religjionit;
Qasje në media dhe përdorim të tyre;
Arsim,
Kontakte ndërkufitare dhe bashkëpunim,
Pjesëmarrje në jetën ekonomike, kulturore dhe sociale;
Ndalimin e asimilimit të dhunshëm.

Pjesa e tretë përfshinë dispozita të ndryshme rreth interpretimit dhe
zbatimit të Konventës kornizë;
Pjesa e katërt i përmban dispozitat mbi monitorimin e zbatimit të
konventës kornizë, dhe
Pjesa e pestë, përmban dispozita përfundimtare, të modelit të
konventave dhe marrëveshjeve të tjera të lidhura brenda kornizës
institucionale të Këshillit të Evropës.
Kushtetuta e Republikës së Kosovës, me nenin 22 përcakton se Konventa
Kornizë e Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare është
drejtpërdrejtë e aplikueshme në Republikën e Kosovës, në tërësinë e saj, dhe
se në rast konflikti, ndaj dispozitave e ligjeve dhe akteve të tjera të
institucioneve publike. Gjithashtu, Kushtetuta, në nenin 58 përcakton se
Republika e Kosovës do të promovoj frymën e tolerancës, dialogut dhe do të
mbështesë pajtimin ndërmjet komuniteteve dhe do të respektoj standardet e
përcaktuara me Konventën Kornizë të Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e
Pakicave Kombëtare dhe me Kartën Evropiane për Gjuhët Rajonale ose të
Pakicave.
Neni 123 i Kushtetutës përcakton se Republika e Kosovës e respekton Kartën
Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale dhe e zbaton atë në masën e kërkuar
nga vendi nënshkrues.
Rrjedhimisht, me Kushtetutën e vet, Republika e Kosovës, i garanton
standardet më të larta evropiane për respektimin dhe mbrojtjen e pakicave
kombëtare.
1145

E Drejta Penale PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

E Drejta Penale PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DORACAK PËR PREGATITJEN E PROVIMIT TË

BOTIMI I TRETË, Prishtinë 2008

Mbështetur nga Qeveria Japoneze

Projekti për Provimin e Jurisprudencës –

Programi i Sundimit të Ligjit:

Në bashkëpunim me LOGIC PLUS:

Botimi shpërndahet falas!

Doracaku i dytë për Provimin e Judisprudencës u ribotua në vitin 2004, si

Synimi kryesor i këtij Doracaku është qartësimi dhe përshtatja e tij me

Hartuesit e këtij doracaku janë përpjekur që ta mbulojnë tërë Programin për

As tani, me rastin e botimit të tretë të këtij Doracaku, brenda një periudhe të

Prishtinë, më 12 janar 2009 Nekibe Kelmendi,

• SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I

• E DREJTA PENALE (MATERIALE) dhe Shembuj të

• E DREJTA PENALE (PROCEDURALE) dhe Shembuj

• E DREJTA CIVILE (Pjesa e Përgjithshme, E Drejta Sendore,

Ruzhdi Berisha dhe Atdhe Berisha -----------------------------313

• E DREJTA E PROCEDURËS CIVILE

• E DREJTA TREGTARE (EKONOMIKE)

• E DREJTA NDËRKOMBËTARE DHE EVROPIANE

ARSIM BAJRAMI & XHAVIT SHALA

SISTEMI KUSHTETUES DHE ORGANIZIMI I

Kushtetuta është një nocion i njohur për opinionin e gjërë. Ajo

Përkufizimi kushtetues-juridik, kushtetutën e koncipon si akt suprem

Përkufizimi politik i kushtetutës, merr për bazë faktin se, kushtetuta

së pushteteve, pavarësisë së tyre dhe funksionimit të parimit të kontrollit

Përkufizimi juridiko-politik është qasje e plotë e dimensionit të

Kushtetuta si kontratë publike, për shumë teoricientë, sidomos

Momenti i parë me të cilin do të ballafaqohen hartuesit e kushtetutës,

anekse shtesë (Kushtetuta e Indisë njëhet si kushtetuta më e gjatë në botë

Dilema kushtetuta e butë apo e fortë

Dilema e dytë për hartuesit e kushtetutës, ka të bëjë me atë, se a do të

federale. Edhe Kushtetuta e ish RSFJ-së e vitit 1974 ka përfaqësuar

Disa rregulla me rëndësi për modelin e kushtetutës së ngurtë dhe të butë

a. Nëse hartuesit e draftojnë një model të kushtetutës së ngurtë, do të

b. Nëse hartuesit do të përzgjedhin të draftojnë një kushtetutë të butë,

Kushtetutë, fiktive, reale apo pragmatike

Në të kaluarën në sistemet komuniste, hartuesit e kushtetutës kanë

A i duhet një vendi një kushtetutë ideale apo funksionale?

Një kushtetutë ideale, apo një kushtetutë funksionale është një

Shtetari anglez Uilliem E. Gledstaum, e ka cilësuar Kushtetutën si

Hartuesit e mirë do ti japin përparësi kushtetutës funksionale në

përvojave kompatibile të shteteve tjera duhet të shprehë karakterin

Roli i Kushtetutës në sistemin juridik

Shumë konstitucionalistë përfaqësojnë teorinë sipas së cilës

Tiparet kryesore të kushtetutës janë: akti më i lartë juridiko-politik i

gjithë, që nga presidenti, e deri te qytetari i rëndomtë; akt i garantimit dhe

Mënyrat e miratimit dhe ndryshimit të kushtetutave

Procesi kushtetutdhënës në rradhë të parë paraqet një proces politik

kushtetutës ndërtohet konsensusi i nevojshëm politik për vlerat që do të

Sundimi i Ligjit-Shteti i së Drejtës

Parimi i kushtetutëshmërisë dhe ligjshmërisë

Me kushtetutshmëri në kuptimin pozitiv-juridik, nënkuptohet

bazuar në qeverisjen e së drejtës dhe respektimin e ligjit dhe akteve tjera

Elementet kushtetuese që përcaktojnë kushtetutëshmerinë

Parimi i kushtetutshmërisë, si bazë e rregullimit shoqëror dhe politik të

efektit prapaveprues (retroaktiv) të ligjit. Ky parim, do të thotë se, ligjet

LEGJISALATIVI - KUVENDI I REPUBLIKËS SË KOSOVËS

Kuvendi në aspektin kushtetues përkufizohet si organ ligjdhënës i

bazuar në listat e hapura. Vendet në kuvend ndahen midis të gjitha

Kompetenca e kontrollit parlamentar të qeverisë

Parashtrimi i pyetjeve parlamentare (parashtrimi i pyetjeve për krye-

Shpërndarja e parlamentit paraqet një institucion parlamentar që