Η ΠΡΟΛΗΨΗ

ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ
ΚΑΙ Η ΕΜΨΥΧΩΣΗ
ΠΑΙΔΙΩΝ & ΝΕΩΝ
ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΑΛΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ
στο ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (ΚΔΑ)
της «ΠΡΟΤΑΣΗ» Κίνησης για έναν άλλο τρόπο ζωής
ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ
ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ
ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1988
Περιεχόμενα
1. Πρόλογος σελ. 4

2. Γιατί η πρόληψη είναι σημαντική σελ. 6

(απόσπασμα από το European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, 2019)

3. Φιλοσοφικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις

της πρόληψης στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης
της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ» σελ. 7

• Το προφίλ της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»

• Το προφίλ του ΚΔΑ
• Ο ρόλος της πρόληψης όπως υπηρετείται στο ΚΔΑ της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»
• Ομάδες - στόχου σε μία ολιστική προσέγγιση της πρόληψης
• Παιδαγωγική προσέγγιση της εργασίας με νέους στο ΚΔΑ της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»
• Ο ρόλος των εμψυχωτών η Λειτουργών νέων (youth workers or leaders)

4. Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής σελ. 12

«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ
ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ
ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1988
1. Πρόλογος

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΣΣΑΣ
Ιατρός, Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών - Ιδρυτής
και επιστημονικά Υπεύθυνος Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»
Το πρόβλημα της εξάρτησης από παράνομες και νόμιμες ψυχοδραστικές ουσίες (μέχρι σήμερα
κυκλοφορούν περίπου 700 φυσικές και χημικές μεταξύ των οποίων και τα λεγόμενα ναρκω-
τικά), είναι διαχρονικό. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις γεγο-
νός που έχει συμβάλλει σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό στην ανθρώπινη και κοινωνική δυστυχία.
Ταυτόχρονα τα κέρδη του νόμιμου και παράνομου εμπορίου έχουν εκτοξευτεί στα ύψη. Γιατί
άραγε ένα ποσοστό καθόλου ευκαταφρόνητο των συμπολιτών μας πληρώνει για την αγορά της
δυστυχίας; Η απάντηση είναι μία. Προσδοκούν την ευτυχία. Ο Αριστοτέλης πριν 2.300 χρόνια
είχε πει ότι οι άνθρωποι αναζητούν την ευτυχία περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Αυτή την αν-
θρώπινη ανάγκη εκμεταλλεύεται το σύγχρονο κοινωνικό σύστημα για να οδηγήσει τους ανθρώ-
πους και ιδιαίτερα τους νέους στην εξάρτηση από ουσίες και συνήθειες. Για τον οδοστρωτήρα
του καπιταλισμού η ευτυχία ταυτίζεται με την απόλαυση, με την ηδονή, η οποία με την σειρά
της θεωρείται άρρηκτα δεμένη με την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κατανάλωση. Η ανθρωπότη-
τα σήμερα είναι προσανατολισμένη στην βιοχημική λύση. Ο άνθρωπος ως προσωπικότητα με
στόχους και νόημα ζωής έχει τεθεί στο περιθώριο.

Το καθήκον της πρόληψης να αντισταθεί στον σύγχρονο υπερκαταναλωτικό τρόπο ζωής, είναι
να επαναφέρει τον άνθρωπο στο προσκήνιο. Σκοπό έχει να εκπαιδεύσει τα πρόσωπα και τις
ομάδες της κοινότητας, αρχής γενομένης από την νηπιακή ηλικία, να λειτουργούν ως αυτό-
νομες προσωπικότητες με αρχές και αξίες, να θέτουν στόχους και να τους διεκδικούν, να δια-
μορφώσουν το δικό τους νόημα ζωής. Να είναι ενεργοί πολίτες και όχι παθητικοί καταναλωτές
προϊόντων και ανούσιων κατασκευασμένων συνηθειών.

Οι άνθρωποι της πρόληψης είμαστε ρομαντικοί αλλά πατάμε στην γη. Γνωρίζουμε ότι οι αλλα-
γές και μάλιστα σε κοινωνικό επίπεδο δεν είναι εύκολες. Όμως οι προσωπικές επαναστάσεις και
οι επαναστάσεις των μικρών ομάδων, όπως της οικογένειας είναι εφικτές και απαραίτητες γιατί
σηματοδοτούν μελλοντικά ευρύτερες αλλαγές.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΙΤΗΣ
Ιατρός, Πρόεδρος του ΔΣ της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ».
«Η ΠΡΟΛΗΨΗ καλεί τους ανθρώπους να ενισχύσουν την θέληση αυτοβελτίωσης και να αναζη-
τήσουν την ευδαιμονία μέσω της ισχυροποίησης των κοινωνικών δεσμών και της αλληλεγγύης.
Αυτό για 32 χρόνια αποτελεί το μήνυμα της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ» και σε αυτό καλούμε τους
συμπολίτες μας να ενώσουμε τις δυνάμεις μας».

4 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΜΠΟΝΑΝΟΣ
Ιατρός, Αντιπεριφερειάρχης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας
Σύμφωνα με την «Πανελλήνια Έρευνα στο Μαθητικό Πληθυσμό για τη Χρήση Εξαρτησιογό-
νων Ουσιών και άλλες Εξαρτητικές Συμπεριφορές» (Έρευνα ESPAD) που πραγματοποιήθηκε το
2015 σε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 3.202 μαθητών ηλικίας 16 ετών (μαθητές της Α’
Λυκείου) από 175 σχολεία της χώρας, δύο στους πέντε 16χρονους (39,2%) έχουν καπνίσει έστω
και μία φορά σε όλη τη ζωή, ένας στους δέκα τρεις κάνει συχνή χρήση αλκοόλ ενώ ένας στους
εννέα 16χρονους μαθητές (10,6%) αναφέρει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας έστω και μία
φορά στη ζωή του.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν την μεγάλη αξία της πρόληψης από εξαρτησιογόνες ουσίες. Η
λέξη «προλαμβάνω» σημαίνει λαμβάνω έγκαιρα τα μέτρα μου, με σκοπό να προστατευτώ από
πιθανούς κινδύνους που υπάρχουν.

Στην περίπτωση της πρόληψης των εξαρτήσεων, στόχος της πρόληψης είναι η μείωση των πιθα-
νοτήτων να εμπλακούν οι νέοι στη χρήση και στην εξάρτηση.

Έχουμε καθήκον σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να δώσουμε στα παιδιά και στους νέους στα-
θερά σημεία αναφοράς, που θα τους βοηθήσουν να πιστέψουν στους εαυτούς τους, θα τους
μάθουν να αγωνίζονται και να παλεύουν τις δυσκολίες που θα προκύπτουν, να αναλαμβάνουν
πρωτοβουλίες, να παίρνουν αποφάσεις, να θέτουν υγιείς στόχους και να αντιστέκονται στις
αρνητικές επιρροές.

Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας στέκεται πάντοτε αρωγός σε κάθε τέτοια προσπάθεια, όπως της
ΚΙΝΗΣΗΣ «ΠΡΟΤΑΣΗ» που στόχο έχει να εκπαιδεύσει και να βοηθήσει τα παιδιά μας στην πρό-
ληψη από εθιστικές ουσίες και συμπεριφορές ώστε να γίνουν ενεργοί και δημιουργικοί πολίτες
της κοινωνίας μας.

«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 5

2. Γιατί η πρόληψη είναι σημαντική

• Οι βελτιώσεις στην υγεία όχι μόνο έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ανθρώπινη ευημερία αλλά
σχετίζονται επίσης με την αύξηση των εθνικών επιπέδων εισοδήματος μέσω της εκπαίδευ-
σης των παιδιών, της παραγωγικότητας των εργαζομένων και της μείωσης του φόρτου για τα
εθνικά συστήματα υγείας και κοινωνικής μέριμνας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό
Υγείας (ΠΟΥ), οι μη μεταδοτικές ασθένειες και καταστάσεις αντιπροσωπεύουν τώρα το 60%
όλων των θανάτων παγκοσμίως. Αυτοί οι θάνατοι δεν οφείλονται σε λοιμώξεις, αλλά οφεί-
λονται σε περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, βιομηχανικές πρακτικές και
αποφάσεις για τον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ουσιών. Η αυξανόμενη
αναγνώριση των μη μεταδοτικών ασθενειών που σχετίζονται με τις βιομηχανικές πρακτικές
και τις επιλογές τρόπου ζωής ώθησε τις χώρες να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές
πρόληψης και παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών, της διατροφής και
της σωματικής υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι στρατηγικές προώθησης της υγείας είναι ένας
σημαντικός τρόπος προσέλκυσης και εξουσιοδότησης ατόμων και κοινοτήτων να επιλέγουν
υγιείς συμπεριφορές και να κάνουν αλλαγές που μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης τέτοιων
ασθενειών και μειώνουν οποιεσδήποτε άλλες προκλήσεις για την υγεία.

• Η σημασία της εισαγωγής τεκμηριωμένων παρεμβάσεων πρόληψης χρήσης ουσιών σε γο-

νείς, σχολεία, επιχειρήσεις και μέσα ενημέρωσης και η διατήρησή τους αναγνωρίζεται ως
σημαντική. Οι δραστηριότητες πρόληψης συμπληρώνουν την προαγωγή της υγείας, αλλά
διαφέρουν στο ότι προσφέρουν συγκεκριμένες δράσεις που εστιάζουν σε τροποποιήσιμο
κίνδυνο και προστατευτικούς παράγοντες που πιστεύεται ότι προκαλούν ή μετριάζουν την
κακή υγεία.

• Η πρόληψη της χρήσης ουσιών στοχεύει στο να σταματήσει ή να καθυστερήσει τους ανθρώ-
πους από την αρχή να χρησιμοποιούν ψυχοδραστικές ουσίες. Μπορεί επίσης να βοηθήσει
όσους έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν για να αποφύγουν την ανάπτυξη διαταραχών χρή-
σης ουσιών και συναφών προβλημάτων υγείας και κοινωνικών προβλημάτων. Η πρόληψη
έχει επίσης μια ευρύτερη πρόθεση: να ενθαρρύνει την υγιή και ασφαλή ανάπτυξη των παι-
διών και των νέων, ώστε να μπορούν να συνειδητοποιήσουν τα ταλέντα και τις δυνατότητές
τους. Αυτό το κάνει βοηθώντας τους να αλληλεπιδράσουν θετικά με τις οικογένειες, τα σχο-
λεία, τους συνομηλίκους τους, τον χώρο εργασίας και την κοινωνία.

• European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, 2019

6 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

3. Φιλοσοφικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις
της πρόληψης στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης
της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»

Το προφίλ της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»

Μια επιτυχημένη πρωτοβουλία ενεργών πολιτών που άνθισε στη δεκαετία του ‘80 ήταν η Κίνη-
ση «ΠΡΟΤΑΣΗ», ένας Σύλλογος, που ιδρύθηκε το 1988 από εθελοντές με κοινωνικό ενδιαφέρον
για την πρωτοβάθμια πρόληψη ναρκωτικών στην τοπική κοινότητα της Πάτρας και του Νομού
Αχαΐας.
Ο στόχος της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ» είναι να εκπαιδεύσει την τοπική κοινότητα (εκπαιδευτικοί,
γονείς, μαθητές, κ.λπ.) στην ιδιότητα του ενεργού πολίτη για την πρωτογενή πρόληψη των
εξαρτησιογόνων ουσιών και των εξαρτητικών συμπεριφορών και την κοινωνική ένταξη των
νέων. Η Κίνηση «ΠΡΟΤΑΣΗ», έχει μεγάλη εμπειρία στη θεωρητική και πρακτική κατάρτιση (κοι-
νοτική εκπαίδευση), ανήκει και συνεργάζεται με πολλούς τοπικούς, εθνικούς και διεθνείς ορ-
γανισμούς και δίκτυα.

Το προφίλ του ΚΔΑ

Μέρος του Συλλόγου είναι το Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης (ΚΔΑ), το οποίο στοχεύει
στην εκπαίδευση των παιδιών στην πρωτογενή πρόληψη εθιστικών ουσιών και συμπεριφο-
ρών και σε άλλα κοινωνικά ζητήματα (εκπαίδευση και προαγωγή της υγείας, προστασία του
περιβάλλοντος, κοινωνική ένταξη). Μέσα από την εμψύχωση και την ενθάρρυνση τα παιδιά
εκπαιδεύονται στον ελεύθερο χρόνο τους να γίνουν ενεργοί και δυναμικοί πολίτες στις ομάδες
δημιουργικής απασχόλησης και στα εργαστήρια που λειτουργούν στον ιδιόκτητο κατάλληλα
διαμορφωμένο χώρο της ΠΡΟΤΑΣΗΣ. Η ομάδα - στόχος είναι από 4 έως 18 ετών.

Ο ρόλος της πρόληψης των εξαρτήσεων

όπως υπηρετείται στο ΚΔΑ της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»
Οι ευκαιρίες διασκέδασης, ιδίως αυτές που προωθούνται από την εμπορευματοποιημένη
ψυχαγωγία, αυξάνουν το άγχος (λόγω της ποικιλίας πολλών επιλογών), δεν στοχεύουν και
επομένως δεν συμβάλλουν στην επικοινωνία των παιδιών. Αυτό συχνά καθιστά τις οικογε-
νειακές σχέσεις δύσκολες επειδή υπάρχει αντίφαση μεταξύ των επιθυμιών των παιδιών και
των επιθυμιών των γονιών τους. Η επικρατέστερη και μαζική διασκέδαση συνήθως προωθεί
πρότυπα στους τομείς των διαφυλικών σχέσεων ,της ομορφιάς, του τρόπου ζωής κ.λπ. που
είναι σε μεγάλο βαθμό μη ρεαλιστικά και συχνά οι νέοι οδηγούνται να ενταχθούν σε ένα
σύστημα ψυχαγωγίας που τα χρησιμοποιεί ως παθητικούς καταναλωτές. Ένας τέτοιος τρόπος
κοινωνικοποίησης ευνοεί εθιστικές και αρνητικές συμπεριφορές (κατάχρηση ουσιών, βία,
«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 7
χουλιγκανισμό, εξάρτηση από το διαδίκτυο). Υπό αυτές τις συνθήκες, τα παιδιά δεν ενθαρ-
ρύνονται στο δρόμο τους προς μια ώριμη, ανεξάρτητη προσωπικότητα, αλλά κινούνται σε
ένα κλίμα ανασφάλειας, άγχους, αναποφασιστικότητας, χαμηλής αυτοεκτίμησης και υπερ-
κατανάλωσης αγαθών και συμπεριφορών. Για αυτούς τους λόγους, η πρόληψη είναι πάντα
προσανατολισμένη τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε μια ομάδα (συνομηλίκους). Παράλ-
ληλα, προορίζεται να προσφέρει εναλλακτικούς, θετικούς τρόπους χρήσης του ελεύθερου
χρόνου με σημαντικό όφελος για τους εφήβους στο δρόμο τους για αυτοπραγμάτωση (Bartko
and Eccles, 2003). Ο σκοπός των ομάδων δημιουργικής απασχόλησης στο ΚΔΑ είναι να παρέ-
χει ευκαιρίες σε παιδιά και εφήβους, μέσω εναλλακτικών προτάσεων, να κάνουν χρήση του
ελεύθερου χρόνου τους για την προσωπική τους ανάπτυξη και τη δημιουργική έκφραση, ως
θετική πρόταση απέναντι σε παθητικές εθιστικές συμπεριφορές. Με βάση τον Carl Rogers
(1970) και τη θεωρία του για τα πέντε χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν ένα πλήρως λει-
τουργικό άτομο:

1) Αποδοχή θετικών όσο και αρνητικών συναισθημάτων

2) Ανοιχτό στην εμπειρία
3) Ανάπτυξη αισθημάτων εμπιστοσύνης
4) Δημιουργικότητα
5) Εκπληρωμένη ζωή

Oι βασικοί στόχοι του ΚΔΑ προσεγγίζονται με τους ακόλουθους τρόπους:

• Η έναρξη των ομάδων δημιουργικής απασχόλησης προσφέρει στα παιδιά

την ευκαιρία να αναπτύξουν τις προσωπικές και κοινωνικές τους δεξιότητες
(βελτίωση της επικοινωνίας, απόκτηση αυτοεκτίμησης και έκφρασης συναισθημάτων,
αυτο-οργάνωση και δεξιότητες αυτοδιαχείρισης).

• Ενεργός συμμετοχή παιδιών σε ομαδικές και συλλογικές δραστηριότητες

για την εκπαίδευσή τους σε συνεργατικές διαδικασίες.

• Τα παιδιά εξοικειώνονται με τον εθελοντισμό και την αξία του ενεργού πολίτη

• Οι γονείς ενθαρρύνονται να εμπλακούν και να εκπαιδευτούν

για να βελτιώσουν το ρόλο τους στην οικογένεια.

Ομάδες στόχου σε μία ολιστική προσέγγιση της πρόληψης

1) Οι τελικές ομάδες - στόχου είναι οι ομάδες δημιουργικής απασχόλησης
παιδιών και εφήβων (4 - 18 ετών).

8 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

2) Η ενδιάμεση ομάδα - στόχος είναι η ομάδα των γονέων.
3) Μια άλλη ενδιάμεση ομάδα - στόχου είναι οι δάσκαλοι των σχολείων
στα οποία φοιτούν τα παιδιά.
4) Ως ενδιάμεσες ομάδες - στόχου θα πρέπει επίσης να θεωρούνται βασικοί άνθρωποι,
μέλη της τοπικής κοινότητας (εκείνοι που διαμορφώνουν τις συνθήκες γειτονιάς
όπως ο δήμος, οι σύλλογοι, η εκκλησία, οι υπηρεσίες κ.λπ.)

Η παρέμβαση μέσω των διαδικασιών πρόληψης σε όλες τις παραπάνω ομάδες είναι μια ολιστι-
κή προσέγγιση που καλύπτει όλους τους τομείς ζωής των παιδιών (οικογένεια, σχολείο, αναψυ-
χή, γειτονιά). Η ανάπτυξη αυτής της ολόπλευρης παρέμβασης δημιουργεί συνθήκες για πιθανή
αύξηση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων πρόληψης.

Παιδαγωγική προσέγγιση της εργασίας με νέους στο ΚΔΑ της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ»
Ο φαινομενικός τελικός στόχος κάθε ομάδας παιδιών είναι να παράγει το έργο που έχει αποφα-
σιστεί και να τεθεί στη σύμβαση - συμβόλαιο κάθε ομάδας. Ωστόσο, ο εμψυχωτής διευκολύνει
την πραγματοποίηση των ενδιάμεσων στόχων που απευθύνονται κυρίως στο άτομο αλλά σε
μια ομαδική διαδικασία. Αυτοί είναι:

• Ο σχηματισμός μιας ώριμης, δομημένης προσωπικότητας με οριοθέτηση,

συνέπεια και υπευθυνότητα, οδηγώντας το παιδί στην ανεξαρτησία
και την αυτονομία σε συνθήκες αλληλεπίδρασης και συν-εξέλιξης.

• Αυτογνωσία και ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης.

• Ενθάρρυνση πρωτοβουλιών, αποδοχή του άλλου, σεβασμός της διαφορετικότητας

και αλληλεγγύη με τους άλλους.

Όλα αυτά μπορούν να συμβούν σε ένα περιβάλλον επικοινωνίας, συνεργασίας, δημοκρατίας

και έκφρασης απόψεων και συναισθημάτων.

Ένα βασικό κλειδί για την επιτυχία αυτών των στόχων είναι η ομαδική εργασία μέσω της
οποίας σε προκαθορισμένες συνθήκες, αναπτύσσονται και χρησιμοποιούνται τεχνικές, παιχνί-
δια, διεργασίες, από τον εμψυχωτή για να εκπαιδεύσει τα παιδιά σε στάσεις, δεξιότητες και
συμπεριφορές ζωής.

Ένα δεύτερο βασικό κλειδί είναι η μέθοδος εκμάθησης με βιωματικούς τρόπους που εγγυά-
ται την αποτελεσματικότητα της προσπάθειας που επενδύουν εμψυχωτές και παιδιά στην ομα-
δική εργασία (Dewey,1916).
«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 9
Το έργο, αυτό καθαυτό, που έχουν αναλάβει να εκτελέσουν, δεν είναι αυτοσκοπός αλλά ένα
«κλειδί» που στα χέρια του εμψυχωτή δημιουργεί συνθήκες για τη διεργασία της ομάδας και
ευκαιρίες που θα προωθήσουν τους ενδιάμεσους στόχους.

Ένα άλλο σημαντικό εργαλείο είναι η διαδικασία διαμόρφωσης του «συμβολαίου» - συμ-
φωνία σε κάθε ομάδα (Σακκάς, 1995) όπου όλα τα μέρη (εμψυχωτές και παιδιά) συνδιαμορ-
φώνουν τις συνθήκες, δεσμεύσεις, επιθυμίες, ανάγκες, για την ομαλή λειτουργία της ομάδας.
Είναι προφανές ότι μπορούμε να προωθήσουμε παιδαγωγικούς στόχους μόνο εάν τα παιδιά συμ-
μετέχουν εθελοντικά και εάν μάθουν πώς να συνυπάρχουν σε μία δημοκρατική βάση (Neill, 1960).
Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να αντιληφθούν τα δυνατά τους σημεία, τις δυσκολίες τους και
τις ικανότητές τους. Η βασική προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή του συμβολαίου είναι η
συνειδητή και ουσιαστική συμμετοχή των παιδιών στην ανάληψη ευθύνης.

Ο ρόλος των Eμψυχωτών ή Λειτουργών νέων (youth workers or leaders)

Η παιδαγωγική ομάδα, ή η ομάδα εμψυχωτών, αποτελείται από εξειδικευμένα άτομα στην δου-
λειά με νέους (εθελοντές ή επαγγελματίες). Πρόκειται για άτομα με μεγάλη προσήλωση στο
έργο, με καλή εκπαίδευση στην ενθάρρυνση κι εμψύχωση των παιδιών, με όσο το δυνατόν πιο
σταθερές απόψεις, εξοικειωμένοι με τη φιλοσοφία πρόληψης και με προϋπάρχουσα εμπειρία
στον εθελοντισμό. Πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργούν ως πρότυπα καθώς βασική αρχή της
Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ» είναι ότι «εκπαιδεύουμε κυρίως με αυτό που είμαστε και όχι μόνο με αυτά
που δείχνουμε η λέμε».
«Η σχέση μεταξύ ενός δασκάλου και ενός μαθητή, εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου είναι αυτή
που θα λειτουργήσει ως κίνητρο για ενέργειες εκούσιας συναλλαγής. Η σχέση που δημιουργεί-
ται είναι αυτή που φέρνει τον μαθητή κοντά στον εκπαιδευτικό, ο οποίος θα πλαισιώσει, θα
εξηγήσει, θα αποσαφηνίσει και θα ερμηνεύσει τα λεκτικά, αλλά και τα μη λεκτικά μηνύματα
ανάμεσά τους» (Κοσμόπουλος, 2009).
Ο τρόπος λειτουργίας της ομάδας εμψυχωτών είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των
στόχων στις ομάδες παιδιών. Μετά από 32 χρόνια εμπειρίας στις ομάδες νέων στην Κίνηση
«ΠΡΟΤΑΣΗ», έχει αποδειχθεί ότι η ομαδική εργασία είναι μια επιστήμη με πολλές θεωρητικές
και πρακτικές επενδύσεις.
«Μια προσπάθεια να εξεταστεί η ιστορική κατάσταση της εργασίας με νέους σε εθνικό επίπεδο
στην Ελλάδα αποδείχθηκε πραγματικά δύσκολη, λόγω του γεγονότος ότι ο τομέας της εργασίας
με νέους στη χώρα δεν ήταν ποτέ αυτόνομο αντικείμενο έρευνας. Κατά συνέπεια, συναντά κα-
νείς μια πλήρη έλλειψη σχετικής βιβλιογραφίας. Επιπλέον, στην Ελλάδα, δεν υπάρχει επίσημο
πλαίσιο σχετικά με την εργασία με νέους.
Ωστόσο, η εργασία με νέους έχει διαμορφωθεί γύρω από διάφορες κοινωνικές πρακτι-
κές στη χώρα από τον 19ο αιώνα και έχει λάβει λίγο πολύ σταθερά χαρακτηριστικά μέχρι
τώρα...», «...Μαζί με την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα το 1975, το νέο σύνταγμα

10 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

περιλάμβανε ορισμένα νομικά θεμέλια σύμφωνα με τα οποία το κράτος είχε την ευθύνη να
προστατεύει τη νεολαία. Σύμφωνα με αυτό, το επόμενο σημαντικό ορόσημο για τη νεολαία
ήταν το ίδρυμα της Γενικής Γραμματείας Νεότητας.
Ο κύριος σκοπός της Γενικής Γραμματείας ήταν ο συντονισμός των διαφόρων πολιτικών που
αφορούν τους νέους, καθώς και η εστίαση και η ανάπτυξη δραστηριοτήτων αναψυχής. Εκείνη
την περίοδο, πολλές δραστηριότητες και πρωτοβουλίες για νέους ιδρύθηκαν σε αρκετές ελλη-
νικές πόλεις ως τμήματα εθελοντικών οργανώσεων για ενεργούς πολίτες, δικαιώματα γυναικών
και παιδιών, πολιτιστικά κέντρα σε γειτονιές, περιβαλλοντικά σωματεία κ.λπ. Η τρίτη περίοδος
μας φέρνει μέχρι σήμερα και είναι σίγουρα μια δύσκολη περίοδος επηρεασμένη βαθιά από την
πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση που εισήλθε η Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια. Οι
σύγχρονες δομές που αφορούν τους νέους είναι κοινοτικές ομάδες, ΜΚΟ και τοπικές αρχές. Οι
επαγγελματίες που απασχολούνται σε τέτοιες δομές, ακόμα και αν εργάζονται ως εμψυχωτές
ή λειτουργοί νέων, είναι συνήθως πτυχιούχοι κοινωνικής εργασίας, κοινωνικών επιστημών ή
εκπαιδευτικών επιστημών. Η νέα πραγματικότητα την οποία αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα
αποκαλύπτει τις δραματικές ανεπάρκειες του κράτους να αναπτύξει πολιτικές για την κοινωνι-
κή πρόνοια. Δυστυχώς, η τρέχουσα κατάσταση καθιστά δύσκολη την ανάληψη αποτελεσματι-
κών πρωτοβουλιών - πρωτοβουλίες που ήταν ήδη απαραίτητες, ακόμη και πριν από την κρίση,
όπως ένα συνεκτικό πλαίσιο για την εργασία με νέους και τους εμψυχωτές - λειτουργούς στη
νεολαία, έναν αποτελεσματικό συντονισμό μεταξύ των δημόσιων αρχών και άλλων φορέων
νέων (εθελοντικών, ΜΚΟ, συλλόγων κ.α ) και επένδυση στην έρευνα σε θέματα νεολαίας».

INTERNATIONAL JOURNAL OF OPEN YOUTH WORK Learning from practice - February 2018 Issue
2 - PLOUTOS Pedagogical - learning through the Operation and Urging of Teams for Overcoming
Social exclusion Angela Passa, Georgia Drosopoulou, Dr. Vassilis Passas.

«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 11

 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ
ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ
ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1988

Ένα παράδειγμα
Καλής πρακτικής

Θερινά εργαστήρια για την πρόληψη

των εξαρτήσεων και την ποιότητα ζωής

Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Κίνηση «ΠΡΟΤΑΣΗ»

με την στήριξη της ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

27 Ιουνίου - 29 Ιουλίου 2020

ΚΔΑ - Σαρανταπόρου 20, ΠΑΤΡΑ
12 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ
Περίληψη

Η Κίνηση ΠΡΟΤΑΣΗ σε συνεργασία με την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ υλοποίησαν μία καλο-
καιρινή δράση διάρκειας ενός μηνός (Ιούλιος 2020) με καλοκαιρινά εργαστήρια για 15 παιδιά
(σύμφωνα με τους ισχύοντες υγειονομικούς κανονισμούς λόγω covid - 19) ηλικίας, 6 - 12 ετών.
Τα εργαστήρια αφορούσαν τις πολύπτυχες διαστάσεις της σωματικής και ψυχικής υγείας εμπε-
ριέχοντας:

α) πρακτικές προσέγγισης και ενδυνάμωσης της προσωπικότητας των παιδιών μέσα από
δομημένα προγράμματα που σχετίζονται με το ανθρωπογενές και το φυσικό περιβάλλον
ώστε να καλλιεργηθούν η αυτοεκτίμηση, οι θετικές στάσεις, οι αξίες, οι συμπεριφορές
που ενισχύουν την κοινωνική ένταξη και την έννοια της αειφόρου ανάπτυξης.

β) δραστηριότητες που προάγουν τη δημιουργικότητα, την υπευθυνότητα, την ανάπτυξη

ενδιαφερόντων και την κριτική σκέψη.

γ) ανάπτυξη δεξιοτήτων που αφορούν στην υγεία, την κατανόηση της έννοιας
της πρόληψης υγείας και αντιμετώπισης ζητημάτων σχετιζόμενα με εξαρτητικές
συμπεριφορές και προάσπιση της υγείας τους.

Παράλληλα παρασχέθηκε ατομική συμβουλευτική από την ψυχολόγο του φορέα, σε γονείς των
συμμετεχόντων παιδιών.
Η δράση αυτή συνέβαλε στις επιτακτικές ανάγκες παιδιών και γονέων που ήρθαν ως αιτήματα
στην Κίνηση ΠΡΟΤΑΣΗ μετά τον εγκλεισμό τους και την συνεχιζόμενη απειλή της πανδημίας,
ώστε να ενδυναμωθεί η ψυχοκοινωνική τους κατάσταση.

Με την ολοκλήρωσή της, η δράση αποτυπώνεται στο παρόν φυλλάδιο ως ένα παράδειγμα κα-
λής πρακτικής με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για την αξία της πρό-
ληψης μέσα από ψυχοπαιδαγωγικές παρεμβάσεις που προάγουν την έκφραση, την τέχνη, την
ομαδική συνύπαρξη και λειτουργούν ως μηχανισμοί πρόληψης των εξαρτήσεων και βλαπτικών
συμπεριφορών.

Αποτύπωση

Τα θερινά εργαστήρια του ΚΔΑ λειτούργησαν από τις 29 Ιουνίου έως τις 29 Ιουλίου 2020, από
Δευτέρα έως Τετάρτη και ώρες 10.00 - 13.00.
«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 13
Γενικά στοιχεία
Πήραν μέρος συνολικά 18 παιδιά ηλικίας 6 - 12 ετών. Η λίστα αναμονής που διαμορφώθηκε
από επιπλέον αιτήματα άγγιζε τα 30 παιδιά, αποκαλύπτοντας την ανάγκη της τοπικής κοινό-
τητας για δημιουργική απασχόληση των παιδιών τους θερινούς μήνες μέσα σε έναν ασφαλή
χώρο, όπως το ΚΔΑ της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ που εξειδικεύεται σε ψυχοπαιδαγωγικές μεθόδους
που υπηρετούν την πρόληψη των εξαρτήσεων και των βλαπτικών συμπεριφορών. Ωστόσο,
λόγω των υγειονομικών περιορισμών που επιβλήθηκαν μετά την πανδημία του κορωνοιού δεν
ήταν δυνατό να εξυπηρετηθούν όλα τα παιδιά από τη λίστα αναμονής. Στην ατομική συμβου-
λευτική των γονιών συμμετείχαν γονείς 4 παιδιών.

Προφίλ παιδιών
Τα παιδιά που συμμετείχαν ήταν μαθητές δημοτικού. Τα μισά από αυτά ήταν μέλη των ομάδων
του ΚΔΑ από προηγούμενα έτη, ενώ τα υπόλοιπα μισά ήταν καινούρια παιδιά που ενημερώθη-
καν για το χώρο και τη λειτουργία του από συμμαθητές τους, από κοινωνικούς λειτουργούς των
σχολείων τους, από γονείς της γειτονιάς αλλά και από τα κοινωνικά δίκτυα και τα τοπικά μέσα
ενημέρωσης. Ακολουθώντας σταθερά την ίδια φιλοσοφία προηγούμενων ετών, επιχειρήθηκε η
συνύπαρξη παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες ή στο φάσμα του αυτισμού μαζί με τυπικά παι-
διά, αφού έχει αποδειχθεί πως μία τέτοια συνύπαρξη είναι ωφέλιμη και για τις δύο κατηγορίες
παιδιών.

Στόχος
Απώτερος στόχος των συγκεκριμένων εργαστηρίων, άρρηκτα συνδεδεμένος με τη λειτουργία
του ΚΔΑ, ήταν η πρόληψη των εξαρτήσεων και των επιζήμιων συμπεριφορών, καθώς και η
προάσπιση της ψυχοκοινωνικής ευημερίας των παιδιών, μέσα από βιωματικές μεθόδους που
ενισχύουν την προσωπικότητα του παιδιού, τις κοινωνικές και ατομικές του δεξιότητες. Το πρό-
γραμμα δημιουργικής απασχόλησης διαμορφώθηκε με βάση τις αρχές της πρόληψης των εξαρ-
τήσεων, σε συνδυασμό με της σύνθεση ιδεών που προήλθαν από τα ίδια τα παιδιά, τις ανάγκες
τους και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους.

Μεθοδολογία
Η σύνθεση ιδεών που προήλθαν από τα ίδια τα παιδιά, τις ανάγκες τους και τα ιδιαίτερα εν-
διαφέροντά τους αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της πάγιας λειτουργίας των ομάδων
του ΚΔΑ και συμπυκνώνεται στη διαδικασία του συμβολαίου της ομάδας, μία διαδικασία που
βοηθάει τα παιδιά να αναρωτιούνται και να διατυπώνουν τις ιδέες τους, να τις υποστηρίζουν
μπροστά σε ομάδα, να τις εμπλουτίζουν μέσω της αλληλεπίδρασης και να τηρούν έπειτα τους
κανόνες που προκύπτουν, ως δικό τους δημιούργημα περισσότερο, παρά ως κάτι έξωθεν επι-
βεβλημένο. Η συν-δημιουργία που διέπει αυτή τη διαδικασία και η σταθερή διαφύλαξη της
λειτουργικής του αξίας αποτελούν ένα βασικό πυλώνα της πρόληψης, ως κομμάτι της κοινω-

14 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

νικοποίησης, της ισχυροποίησης των δεσμών ανάμεσα στα μέλη μια ομάδας, της αλληλεγγύης
και της μύησης σε δημοκρατικές αξίες. Άλλωστε η πρόληψη γίνεται με τα μέλη της κοινότητας
και όχι για τα μέλη της κοινότητας, δηλαδή είναι αναγκαία η ενεργός συμμετοχή τους και η
επιδίωξη της αυτονομίας τους αντί της εξάρτησής τους ή μιάς κατευθυντικής και εκφοβιστικής
τακτικής. Επιστρατεύοντας πλούσιο δοκιμασμένο υλικό, εργαλεία, δραστηριότητες δημιουργι-
κής απασχόλησης και παιχνίδια δημιουργήθηκε ένα καθημερινό πρόγραμμα βασισμένο στην
ενίσχυση των προστατευτικών παραγόντων γύρω από το παιδί. Ως μέρος των καθημερινών
διεργασιών που εστίαζαν στη λειτουργία ομάδας υλοποιήθηκαν πολλά εργαστήρια δημιουργι-
κής απασχόλησης από αξιόλογους συνεργάτες της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ, ενισχύοντας ακριβώς τον
αρχικό σκοπό της πρόληψης.

Περιεχόμενο εργαστηρίων
Υλοποιήθηκε εργαστήρι «Πρόληψης ατυχημάτων και ατομικής υγι-
εινής της παιδικής ηλικίας» (7/7), από εξειδικευμένες νοσηλεύτριες
του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, το οποίο συνδύασε τις πρακτικές
οδηγίες γύρω από την πρόληψη της υγείας των παιδιών με μία γενι-
κότερη φιλοσοφία για το σεβασμό στο σώμα, την αυτοφροντίδα και
την αναγνώριση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου που μπορούν να
βλάψουν την υγεία μας . Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην πρόληψη
για την αντιμετώπιση της πανδημίας του covid - 19.

Υλοποιήθηκε εργαστήρι κομποδετικής/μακραμέ με θέμα «τα βρα-

χιολάκια της φιλίας» (8/7), στο οποίο τα παιδιά μπόρεσαν να
εξασκήσουν δεξιότητας λεπτής κινητικότητας, εκτίμησαν την αξία
της υπομονής που απαιτεί κάθε έργο κατά την ολοκλήρωσή τους,
συνδέθηκαν με τεχνικές του παρελθόντος και γνώρισαν την αξία
και τον κόπο της χειροποίητης κατασκευής, ενώ δόθηκε η ευκαιρία
να εκφράσουν να προσεγγίσουν την έννοια της φιλίας μέσα από τα
βραχιολάκια που κατασκεύασαν με σκοπό να τα δωρίσουν σε φίλους τους.

Υλοποιήθηκε εργαστήρι με θέμα «Οι γιαγιάδες - εμψυχώτριες του ΚΔΑ»

(14/7), στο οποίο τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν κάποιες
από τις πρώτες εθελόντριες και ιδρυτικά μέλη της ΠΡΟΤΑΣΗΣ, να συν-
δεθούν με το τριακονταετές έργο του ΚΔΑ και με προηγούμενες γενιές
που έχουν περάσει από αυτό και να συνδέσουν το παρόν με το παρελ-
θόν και το μέλλον, μέσα σε μια προοπτική που αναδεικνύει το όλον
και τη συνέπεια. Επίσης, μπόρεσαν να γνωρίσουν στην πράξη το ρόλο του εθελοντή της ΠΡΟΤΑ-
ΣΗΣ και τη φιλοσοφία του εθελοντικού έργου. Ωστόσο κεντρικός άξονας του εργαστηρίου ήταν η
«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 15
συνύπαρξη ανάμεσα σε διαφορετικούς ανθρώπους, προβληματίζοντας τα παιδιά στην πρόληψη
της βίας και δημιουργώντας συνθήκες διαλόγου με τον εαυτό τους και τους άλλους.

Υλοποιήθηκαν δύο εργαστήρια σκάκι (15/7 και 27/7): Τα παιδιά είχαν την ευκαι-
ρία να μάθουν την ιστορία και στρατηγική του σκάκι, να καλλιεργήσουν την ευ-
γενή άμιλλα, να μυηθούν στον έλεγχο της παρορμητικότητας, αφού κάθε κίνηση
απαιτεί σκέψη και συγκέντρωση, αλλά και να ασκηθούν στη λογική, την ψυχραι-
μία, την υπομονή και επιμονή, την ικανότητα ανάλυσης και λύσης προβλημάτων,
να ενισχυθούν στην αποφασιστικότητα και τον ολιστικό τρόπο σκέψης, λαμβά-
νοντας υπόψιν πολλές παραμέτρους εκτός από τη δική τους προσωπική οπτική.

Υλοποιήθηκε εργαστήρι με θέμα «Κινητικά παιχνίδια και αθλητικές δρα-

στηριότητες» (22/7), στο οποίο τα παιδιά μπόρεσαν να αναστοχαστούν
γύρω από τον ανταγωνισμό, το φανατισμό, τη νίκη και την ήττα, να συ-
ζητήσουν για τη ματαίωση που συνοδεύει τη ζωή και να ενισχύσουν την
ψυχική τους ανθεκτικότητα απέναντι σε αυτή, αλλά και να αναγνωρίσουν
την αξία της άθλησης του σώματος και της καλής φυσικής κατάστασης.

Υλοποιήθηκε εργαστήρι με θέμα «Υπερκαταναλωτισμός: συνέπει-

ες στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον» (28/7), στο οποίο τα
παιδιά ενημερώθηκαν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το πε-
ριβάλλον από την αλόγιστη κατασπατάληση των φυσικών πόρων και
τη σύνδεσή τους με την ανθρώπινη δραστηριότητα, ανακάλυψαν την
έννοια της αειφόρου ανάπτυξης ως μία πρακτική πρόληψης, προβληματίστηκαν πάνω στην
ιδέα πως ο υπερκαταναλωτισμός περισσότερο εθίζει το άτομο, παρά του προσφέρει χαρά και
ανακάλυψαν οικολογικούς τρόπους που μπορούμε όλοι να εφαρμόζουμε στην καθημερινότητά
μας, ως ενεργοί πολίτες με σεβασμό σε οτιδήποτε μας περιβάλλει. Τέλος, εξοικειώθηκαν με την
έννοια της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης, κατασκευάζοντας δημιουργίες από
μεταχειρισμένα υλικά.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, τα θερινά εργαστήρια ανέδειξαν κάποιες διαπιστώσεις χρήσιμες για την απο-
τίμησή τους, αλλά και για μελλοντικές παρεμβάσεις:

• Καθημερινές συναντήσεις: σε αντίθεση με τις χειμερινές ομάδες του ΚΔΑ, στις οποίες τα παι-
διά βρίσκονταν μία φορά/εβδομάδα, το θερινό μοντέλο έδειξε πως η καθημερινή συνάντη-

16 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

 ση επιταχύνει και διευκολύνει τα στάδια ανάπτυξης της ομάδας, τη συνοχή και τους δεσμούς
εμπιστοσύνης που διευκολύνουν την ανάδειξη της προσωπικότητας του κάθε παιδιού και
προσφέρει συμπυκνωμένες εμπειρίες που μπορούν να αξιοποιηθούν πολύ πιο άμεσα υπέρ
του ασφαλούς και ευχάριστου ομαδικού κλίματος.

• Συνύπαρξη παιδιών τυπικών και μη, μεγαλύτερων και μικρότερων ηλικιακά: Αυτή η ποικιλία
επέτρεψε την ταυτόχρονη λειτουργία «πολλών ταχυτήτων» και πραγματικά λειτούργησε υπέρ
όλων των παιδιών. Η αποδοχή της διαφορετικότητας, αντί να συζητιέται ως επιμέρους θέμα,
ήταν τελικά παρούσα σαν ζητούμενο καθημερινά και με αποκλειστικά βιωματικό τρόπο, άρα
πολύ πιο εύκολο να εμπεδωθεί και να γίνει κτήμα των παιδιών. Μέσα στο ομαδικό έργο, τα
παιδιά γνώρισαν και μπήκαν σε νέους ρόλους, όπως για παράδειγμα σε ρόλο εμψύχωσης (τα
μεγαλύτερα προς τα μικρότερα παιδιά), ενώ ταυτόχρονα μπόρεσαν να βρούν νέους κώδικες
επικοινωνίας μεταξύ τους που υπερέβαιναν τη συνηθισμένη συναναστροφή τους στο στενό
πλαίσιο των συνομιλήκων τους. Τέλος, τα μικρότερα παιδιά εμπνέονταν και μιμούνταν τα με-
γαλύτερα, εξασκούμενα και πάλι βιωματικά σε ρόλους ευθύνης και συνέπειας.

• Σύνδεση καλοκαιρινού προγράμματος με την έννοια του εθελοντισμού: οι πλούσιες συνερ-

γασίες που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα τόνισαν στην πράξη τη σημασία του εθελοντισμού,
καθώς όλοι οι συνεργάτες προσήλθαν εθελοντικά στο χώρο. Αυτό το παράδειγμα έδειξε στην
πράξη στα παιδιά τη χαρά του να προσφέρεις το χρόνο σου και τις γνώσεις σου προκειμέ-
νου να συνδεθείς με άλλους, να χτίσεις σχέσεις και να λειτουργήσεις πολλαπλασιαστικά στο
μεγάλο πεδίο της πρόληψης. Για την επιτυχία του προγράμματος, σημαντική υπήρξε και η
υποστήριξη της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, η οποία παραχώρησε δωρεάν καθημερινά
γεύματα στα παιδιά και αναλώσιμο υλικό για τα εργαστήρια. Επίσης, καταλυτική ήταν και η
συμμετοχή των συνεργατών της ΠΡΟΤΑΣΗΣ που πλαισίωσαν με μεγάλη ευθύνη και αποτελε-
σματικότητα την καλοκαιρινή αυτή δράση και στους οποίους αναλογεί ειδική μνεία:

- Μαρία Σύρακα και Αγγελική Γιαννακοπούλου, νοσηλεύτριες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού
- Αλεξάνδρα Μπουλούγαρη, εθελόντρια στην ομάδα γονέων της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ
- Ρένα Πεγιάζη, εθελόντρια, συντονίστρια στην ομάδα γονέων της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ
- Νίκος Μακροδήμος, εκπαιδευτικός και δάσκαλος σκακιού, συνεργάτης της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ
- Γεωργία Καλπαξή, εκπαιδευτικός και εθελόντρια στην ομάδα εμψυχωτών της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ
- Αλεξάνδρα Τζιφέρη, φιλόλογος και δασκάλα σκακιού συνεργάτης της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ
- Μαριάννα Πασσά, εκπαιδευτικός και μέλος Παιδαγωγικής ομάδας του ΚΠΕ Κλειτορίας-Ακράτας,
αρωγό μέλος της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ
Τη συνολική ευθύνη και διεξαγωγή των εργαστηρίων είχαν η Αγγελική Πασσά (εκπαιδευτικός,
υπεύθυνη του ΚΔΑ) και η Γιούλη Δροσοπούλου (ψυχολόγος, στέλεχος της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ).
 Πάτρα 5/8/2020
«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 17
Κινητοποιούμαι…

Σκέφτομαι...

Συζητώ, συμμετέχω...

Ασκώ μυαλό και σώμα…

Παρατηρώ…

Γνωρίζω… «Αποκαλύπτομαι»…

18 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

 Η φροντίδα
του εαυτού,
ιδιαίτερα εν
μέσω επιδη-
μίας covid-19,
αποτελεί
κορυφαία
πράξη πρό-
ληψης και
συνειδητής
ατομικής και
συλλογικής
ευθύνης.

«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 19

Το μακραμέ (ή κομποδετική)
είναι μια μορφή κλωστοϋφαντουργίας,
στην οποία δεν υφαίνουμε με αργαλειό
αλλά κάνουμε κόμπους με τα χέρια μας
και μόνο. Αυτό είναι και το θαυμαστό
σ’αυτή την τέχνη, αφού μπορεί κανείς
να δημιουργήσει κάτω από οποιεσ-
δήποτε συνθήκες, χωρίς περίπλοκες
εγκαταστάσεις, εξοπλισμό ή προετοι-
μασία. Καλλιεργώντας την ευελιξία των
δακτύλων, την αισθητική σχεδίων και
χρωμάτων, την υπομονή, την φαντασία
και πολλές άλλες αρετές, μπορούν να
δημιουργηθούν υπέροχες κατασκευές.

20 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

Με τις «γιαγιάδες» εμψυχώτριες της ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Ανακαλύπτοντας την ιστορία του ΚΔΑ και της ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Παραμύθια για μικρούς και μεγάλους: «Τα σκιουράκια που χώρισαν» ΕΥΗ ΨΑΛΤΗ
«για να γίνει ένα ζευγάρι πρέπει ο ένας και ο άλλος πρώτα χώρια να υπάρχει»

«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 21

«Στη ζωή όπως και στο σκάκι η επιτυχία έρχεται μόνο με την καλή συνεργασία».

22 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

 Η υπερκατανάλωση φυσικών
πόρων, προϊόντων, υπηρεσιών,
μας εθίζει σε μία κουλτούρα
χρήσης που εύκολα μπορεί να
οδηγήσει στην εξάρτηση από
ουσίες και συμπεριφορές…….
Η πρόληψη των εξαρτήσεων εί-
ναι άμεσα συνδεδεμένη με την
προστασία του περιβάλλοντος
και την αειφόρο ανάπτυξη.

«ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ 23

 «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΚΙΝΗΣΗ
ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ
ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1988

ΚΔΑ - Κέντρο Δημιουργικής Απασχόληση της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗΣ»

Σαρανταπόρου 20, 26223 ΠΑΤΡΑ

2610 451790
protasi@pat.forthnet.gr
www.protasi.org.gr
Κίνηση Πρόταση για έναν άλλον τρόπο ζωής

Υπουργείο Υγείας - Εθνικό Μητρώο Μ.Κ.Ο.,

Αρ. Μητρώου «ΠΡΟΤΑΣΗΣ»: 07213ΣΥΤ11096082Ν / 0223