Το Συστημικό Συνθετικό Μοντέλο

Καταξιωτικής Διερεύνησης (ΣΣΜΚΔ) ως ένα

παράδειγμα Συστημικών Καταξιωτικών
Πρακτικών που ενδυναμώνουν τις
ταυτότητες, που συνδέονται με τα
αποθέματα, την αξία, τις ανάγκες, τις
επιθυμίες και τα όνειρα των ανθρώπων
Άννα Κιαπόκα
Ψυχολόγος-Κοινωνική Λειτουργός MSc
Οικογενειακή Συστημική Θεραπεύτρια
Εκπαιδεύτρια
ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
Νοέμβριος 2019
 Συστημική Καταξιωτική Διερεύνηση

Εστιάζει στις συνομιλίες για τις επιθυμίες και τα

όνειρα των ανθρώπων, κι όχι στα προβλήματα και
τις επιπτώσεις τους

Προσκαλεί τα άτομα και τις ομάδες σε συνομιλίες

που φέρνουν στο προσκήνιο ιστορίες και εμπειρίες
που χαρακτηρίζονται από αποθέματα, ικανότητες,
αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια
Συστημική Καταξιωτική Διερεύνηση
Αξιοποιεί τις ερωτήσεις και το
διάλογο ως ένα τρόπο που θα
βοηθήσει να έρθουν στο προσκήνιο
οι εναλλακτικές πτυχές της
ταυτότητας
 Συστημική Καταξιωτική Διερεύνηση

Εστιάζει:
στα αποθέματα, τις ικανότητες και τις δεξιότητες


των Συστημάτων,
στις γνώσεις και την εμπειρία που υπάρχει μέσα


στις ζωές των ανθρώπων,

στις ατομικές και τις συλλογικές ανάγκες, τις


επιθυμίες και τα όνειρα των μελών μιας ομάδας.

 Συστημική Καταξιωτική Διερεύνηση
Είναι μια προσέγγιση μέσω της οποίας:
Ενδυναμώνεται η αυτοεκτίμηση και η δυνατότητα των
ανθρώπων να συνδεθούν με τις δημιουργικές πλευρές
του εαυτού.
Ενισχύεται η συλλογική ταυτότητα μιας ομάδας, μέσα
από την εστίαση στα συλλογικά αποθέματα και στις
κοινές αξίες.
Ενισχύεται η αίσθηση του ανήκειν μέσα από την
πρόσκληση να «συνομιλήσουν και να συναντηθούν»
τα όνειρα των ανθρώπων για το μέλλον τους .
 Συστημική Καταξιωτική Διερεύνηση

Είναι μια προσέγγιση μέσω της οποίας:

Διευκολύνεται η επικοινωνία και η σύνδεση
των μελών της ομάδας, μέσα από την
πρόσκληση να μοιραστούν τις επιθυμίες τους
και να διηγηθούν ιστορίες αξιοπρέπειας και
υπερηφάνειας.
Προσκαλείται η ομάδα να δημιουργήσει ένα
πλαίσιο σεβασμού, ισοτιμίας και αποδοχής
της διαφορετικότητας των μελών της.
Γραμματική των
Αποθεμάτων
(Γκότσης Η., 2019)
Το βλέμμα μας δημιουργεί
κόσμους
Η γλώσσα μας δημιουργεί
κόσμους
 Ζούμε στον κόσμο που οι
ερωτήσεις μας δημιουργούν
 Τα νοήματα και οι πράξεις:
Μια αλληλεπιδραστική σχέση
 Τοπία Ασφάλειας
Τα Τοπία των δράσεων
και των
νοηματοδοτήσεων
Η σημασία της
τροφοδοσίας και οι επα-
νοηματοδοτήσεις
Τα Τοπία του μέλλοντος
Διάλογοι και Συνομιλίες
για τις ανάγκες , τις
επιθυμίες, για τα όνειρα
των ατόμων και των
ομάδων
Τα τοπία δράσης
Οι βιωμένες εμπειρίες, οι
ικανότητες, οι
δεξιότητες, οι αξίες των
ατόμων και των ομάδων
διαφοροποιήσεις, τα δώρα,
τις εμπειρίες φροντίδας, τις
Τα τοπία της
Ασφάλειας
Η σημασία της
Σύνδεσης, του
σχετίζεσθαι και των
συναισθημάτων Τα τοπία του μυαλού
Συνομιλίες για την
ιστορία, τις δυσκολίες, τις
ματαιώσεις και τα
επαναλαμβανόμενα
μοτίβα.
Η Δημιουργία
Διαλογικών Τοπίων
Ασφάλειας
Τα εναλλακτικά
Γενεογράμματα Τα Τοπία του
και η Γενεαλογία πολυφωνικού εαυτού
των αποθεμάτων Συνομιλίες για τις
εσωτερικές πλευρές.
Σύνδεση με τις εσωτερικές
φωνές και τους
σημαντικούς άλλους
Εστίαση στην σημασία
Τα τοπία της μνήμης του διαλογικού εαυτού και
Συνομιλίες της αναφορικής
Επαναδημιουργίας για τα ταυτότητας
αποθέματα, τις
ασυνέχειες και τις
δυνατότητες για αλλαγή
Κοιτάζοντας προς τον Ήλιο
 Θ ε ω ρ η τ ι κ ό Π λ α ί σ ι ο

 Συστημική προσέγγιση
 Συνεργατική προσέγγιση
 Αφηγηματική προσέγγιση
 Καταξιωτική Συστημική Διερεύνηση και
διευρυμένο μοντέλο 4D
 Πολυφωνία και Διαλογική Προσέγγιση
 Κοινωνικός Κονστρουξιονισμός
 Κονστρουκτιβισμός
 Coordinated Managemt of Meaning (CMM)
 Θ ε ω ρ η τ ι κ ό Π λ α ί σ ι ο

 Η αρχή του κονστρουκτιβισμού και του

κοινωνικού κονστραξιονισμού: Η γλώσσα και η
ματιά που κατασκευάζουν κόσμους
 Έμφαση στις Περιοχές Οργάνωσης της
Εμπειρίας (Αισθητική-Ερμηνεία-Δράση)
 Αξιοποίηση και εστίαση στους Ενδιάμεσους
Μεταβατικούς Χώρους των Αλλαγών
 Η αρχή της προσομοίωσης: Οι δράσεις και οι
πρακτικές μας αποτελούν μια Καταξιωτική
εμπειρία
 Εστίαση και αξιοποίηση των πρακτικών που
συνδέονται με την Σχεσιακή υπευθυνότητα
(Relational Responsibility)
 Θ ε ω ρ η τ ι κ ό Π λ α ί σ ι ο

 Η αποδοχή των Αφηγηματικών πρακτικών

σχετικά με την εστίαση στις εξαιρέσεις («ο
πλάγιος φωτισμός» και την αναφορική έννοια
της ταυτότητας
 Εστίαση στο συντονισμό στα νοήματα και στην
συν-κατασκευή της πραγματικότητας
Μ Ε Θ Ο Δ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Π Λ Α Ι ς Ι Ο

 Ολιστική προσέγγιση
 Συστημική προσέγγιση
 Καταξιωτική Συστημική Διερεύνηση
 Περιοχές οργάνωσης της ανθρώπινης εμπειρίας
Π Ε Ρ Ι Ο Χ Ε ς Ο Ρ Γ Α Ν Ω ς Η ς Τ Η ς
Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Ν Η ς Ε Μ Π Ε Ι Ρ Ι Α ς
4D
Η κατανόηση της φιλοσοφίας και των πρακτικών πρόληψης
μέσα από την οπτική των περιοχών οργάνωσης της εμπειρίας
 ΣΣΜΚΔ

 Άτυπη εκπαίδευση
 Συν-νοημοσύνη
 Ενίσχυση δεσμών με την κοινότητα
 Ενίσχυση της κουλτούρας
 Ενίσχυση της δημιουργίας νοήματος
 Συνεργατική μάθηση
 Μετασχηματιστική μάθηση
 Ενίσχυση κοινωνικών δεσμών
 Φαντασιακό
 Ηθική νοημοσύνη
 Αναγνώριση της εμπειρίας
 Θεωρητικό Πλαίσιο

Συστημική προσέγγιση
Συνεργατική προσέγγιση
Αφηγηματική προσέγγιση
Καταξιωτική Συστημική Διερεύνηση και
διευρυμένο μοντέλο 4D
Πολυφωνία και Διαλογική Προσέγγιση
Κοινωνικός Κονστρουξιονισμός
Κονστρουκτιβισμός
Coordinated Managemt of Meaning (CMM)
 Tο Έργο μας

 Η ομάδα του ΣΣΜΚΔ του Τμήματος Εκπαίδευσης

& ΑΑΔ ΟΚΑΝΑ εργάζεται εκπαιδευτικά σχεδόν 3
χρόνια.
 Έχουν υλοποιηθεί: σχεδόν 20 εκπαιδευτικές
ομάδες, διάρκειας 9-12 ημερών
 Έχουν εκπαιδευτεί περίπου 400 επαγγελματίες
ψυχικής υγείας και κοινωνικοί επιστήμονες που
εργάζονται σε Κέντρα Πρόληψης, σε δομές
θεραπείας των εξαρτήσεων καθώς και σε
οργανώσεις που παρέχουν υπηρεσίες σε
πρόσφυγες.
 Έχουν παρασχεθεί εκπαιδευτικές υπηρεσίες σε
δομές παιδικής προστασίας, όπως είναι τα Παιδικά
Χωριά SOS, το Χαμόγελο του Παιδιού και
η Κιβωτός του Κόσμου.
 Tο Έργο μας

Οι άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί στο ΣΣΜΚΔ

έχουν υλοποιήσει μεγάλο αριθμό προγραμμάτων σε
ένα ευρύ πεδίο, που περιλαμβάνει ενδεικτικά:
 εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ΣΔΕ
 ομάδες παιδιών και εφήβων
 ομάδες γονέων
 ξενώνες διαμονής ανήλικων προσφύγων
 πρόσφυγες
 ομάδες θετών γονέων
 ομάδες ανάδοχων γονέων
 ΚΟΙΝΣΕΠ
Ενδεικτική Χαρτογράφηση εκπαιδευτικών δράσεων
 Εκπαιδευτικά Εργαλεία

 Βιωματικά Εργαστήρια

 Αφηγηματικές πρακτικές

 Το μοντέλο 4 D (Discovery-Dreaming-Design –Delivery)

 Εκφραστικά μέσα –Πρακτικές Art -Therapy

 Animation – Video

 Αξιοποίηση της Διεργασίας της Ομάδας

 Πολυφωνικές αναπαραστάσεις
Η συνδημιουργία ασφαλών τοπίων φροντίδας και
συμπερίληψης στην Πρόληψη
 Το «Σχολείο που Ονειρεύομαι»
Βιβλίο δραστηριοτήτων και
πολυδύναμων εργαστηρίων που
βασίζονται:
 Στο Γενικό θεωρητικό εγχειρίδιο που έχει
συγγράψει η επιστημονική ομάδα του ΟΚΑΝΑ για
την παρουσίαση και την τεκμηρίωση του
Συστημικού Συνθετικού Μοντέλου
Καταξιωτικής Διερεύνησης και
 Στην εμπειρία που έχουν αποκτήσει από την
μακροχρόνια δράση τους τα στελέχη πρόληψης
και οι συνεργάτες που το συνυπογράφουν.
Να συμβάλει στην ανάπτυξη
προστατευτικών παραγόντων για την
ενδυνάμωση της προσωπικότητας
των μικρών παιδιών, ώστε να χτίσουν
την ανθεκτικότητά τους, σε συνδυασμό
με δεξιότητες που θα τους
χρησιμεύσουν στη διάρκεια της ζωής
τους
Ευαισθητοποίηση και ενδυνάμωση
φορέων της σχολικής κοινότητας στην
πρόληψη των διακρίσεων και του
αποκλεισμού με άξονα την ταυτότητα,
τα χαρακτηριστικά-έκφραση φύλου και
τον ερωτικό /σεξουαλικό
προσανατολισμό
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΥΓΕΙΑΣ ΕΦΗΒΩΝ/ προστατευτικοί
παράγοντες
 Ο χώρος της Πρόληψης έχει ανάγκη από δράσεις που θα
απελευθερώσουν τις ικανότητες και την καινοτομία των
ανθρώπων.
Το ΣΣΜΚΔ μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτή την απαίτηση
προτείνοντας ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης με
αποτέλεσμα τον μετασχηματισμό και την βελτίωση των
συστημάτων. Συμβάλλει στην ανάδυση των θετικών στοιχείων
τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Παράλληλα, ενθαρρύνει την επικοινωνία και τον αμοιβαίο
σεβασμό, ενδυναμώνει τη συμμετοχικότητα και τον
δημοκρατικό τρόπο διαχείρισης.
«You don’t get what you
wish, but what you work
for»